Lech Borski
Ludzie z rezerwatu „Przygoda"

Ilustrował Zbigniew Łoskot
-
o a it
2 5. 08. 2006
Instytut Wydawniczy ,,Nasza Księgarnia", Warszawa 1988

•- Г '    ■

[miejska вщіотсха publiczna
I __     . w Zabrzy
:n. klas. iv
'    . ■- 3
1
1        NR iNW,
ws
7
гг л
,0


Opracowanie graficzne okładki i strony tytułowej Teresa Kawińska
Text © Copyright by Lech Borski, Warszawa 1988
Illustrations © Copyright by Zbigniew Łoskot, Warszawa 1988
Mus; świal - czarne rządzą, rudych sic kocha
■
Dom stał na skarpie, pod którą płynęła rzeka. Drewniany, prostokątny, piętrowy i duży. Tu i tam uwiesiły się na nim galeryjki, o-szklone przybudówki, niewielkie ganeczki. Wydawało się. że jest ich milion. Dom wyglądał, jakby zapadał się w ziemię pod ciężarem niezliczonych narośli. Jego belki czy deski — z dala nie potrafiłem rozpoznać — kiedyś chyba nasmołowano. może sto lat temu. teraz spod czerni przebłyskiwały jaśniejsze, żywiczne smugi. Był brzydki, a jednak w jakiś smutny sposób imponujący.
Przystanąłem, nie zrzucając plecaka, i przypatrywałem się przez kilka minut. Miałem tu spędzić prawie miesiąc, miesiąc, który z góry spisałem na straty. W dalekobieżnym autobusie łudziłem się jednak, że może chociaż dom będzie sympatyczny, a okolica piękna. Dom zawiódł, przynajmniej w pierwszej chwili, okolica była piękna. Rzeka w tym miejscu zakręcała łagodnie, w dali widniały wysepki pokryte już młodą roślinnością, drugi brzeg rozciągał się płasko, daleko, aż po niebieskawą ścianę lasu. i on także buchał zielenią nieprzejrzanych zarośli. W pobliżu, za domem, również stał las: wysokie, rzadko rozstawione sosny.
Ruszyłem znów, a łukowata uliczka prowadziła mnie — jeśli można to było nazwać uliczką: szlak gołej, ubitej, wyboistej ziemi, w '■•> go skraju żółto kwitły mlecze. Minąłem zwichrowany płotek, za którym tkwiły proste tulipany — pochylała się nad nimi smętna chałupka o brudnych oknach.
Potem doszedłem uc domu. Stał w pewnym oddaleniu od ulicy. Rozpostarła się przed nim szeroka płaszczyzna czegoś, co od biedy mogło uchodzić za trawnik. Szedłem nieskończenie długo, dom ciągnął się i sunęły okna, i nie znalazłem śladu drzwi.
3
Boczna ściana, najbliższa lasu, pokazała niewiele nowego. Te sarnę deski, te same okna, wyżej galeryjka, od której biegły w dół schody. Piętro mnie nie interesowało. Wiedziałem, że mam mieszkać na parterze. Od ściany odrywał się wysoki płot zbudowany z drewnianych sztachet, popatrzyłem nań bezradnie, dopiero po dłuższej chwili odkryłem furtkę. Wewnątrz leżał porządnie utrzymany, duży ogród: rabaty, grzędy, kwiaty, inspekty, trochę drzew. Spojrzałem na dom i na chwilę przymknąłem oczy. Przedtem przyglądałem mu się od tej strony właśnie, bo uliczka zakręcała łukiem, i oto wszystkie dobudówki naraz znów wyszczerzyły się na mnie wgłębieniami i wypukłościami, jak ściana pełna jaskiń, w których można zginąć. Czarniawa ściana. Drzwi było mnóstwo, nawet nie próbowałem liczyć. Trzecie z kolei — ustąpiły. Znalazłem się na małej werandzie, wypchanej rowerami, wózkami, nartami, deskorolkami, drewnem, wreszcie rupieciami, których nie umiałem nazwać. Stąd inne drzwi prowadziły w głąb domu.
Pomyślałem, że drzwi będą moim problemem.
Zastukałem. Nikt nie odpowiadał. Uderzyłem pięścią. Cisza. Uchyliłem drzwi, dostałem się na ciemny korytarz, nad moją głową świeciła słabo samotna żarówka. I znów drzwi. Mnóstwo drzwi. Ruszyłem przed siebie, korytarz miał odgałęzienie, trochę jaśniejsze, u jego końca znajdowało się okienko. I tu także kilkoro zamkniętych drzwi strzegło cichych pomieszczeń. Postanowiłem wrócić, wyjść przed dom i czekać, ktoś w końcu musiał się pokazać. Opuściłem korytarz i oto stał przede mną chłopak, może ośmioletni.
—   No, chodź — powiedział z politowaniem. — Chodź, bo zginiesz.
Był rudy, jeśli półmrok mnie nie zmylił, i miał odstające uszy. Niczego więcej nie umiałbym wtedy o nim powiedzieć.
—   Chodźże wreszcie — w jego głosie nie było cienia życzliwości ani zainteresowania. — Wiem, kim jesteś.
Znaleźliśmy się — w milczeniu — przed domem, potem był ganek i drzwi, korytarz i drzwi, Wreszcie jasny, obszerny pokój, zwyczajny pokój stołowy, jakich tysiące. Jedno okno, troje drzwi. Przy oknie osłoniętym firanką stała wysoka kobieta, widziałem jej sylwetkę o szerokich plecach i obciążonej dużym kokiem głowie.
—   Przyprowadziłem go — burknął chłopiec.
4
—   Nie mówi się: go. Mówi się: pana Andrzeja — poprawiła kobieta. Nie odwracała się. Chłopiec milczał.
Przestąpiłem z nog: na nogę.
—   Niech pan podejdzie.
Znalazłem się przy niej nie wiedząc jak. Sięgnęła po moją rękę i przyciągnęła bliżej okna.
—   Czyż to nie oszałamiający widok?
Popatrzyłem za okno. Była tam rzeka, zakole, 'drugi brzeg, las, bliżej droga.
Kobieta westchnęła i wreszcie zwróciła się do mnie:
—   Witamy w domu — wyciągnęła rękę. — Niech się pan czuje jak w rodzinie.
Za moimi plecami chłopak Eryk zachichotał. Odwróciłem głowę. Ogromny, czarny, bezszelestny pies obwąchiwał moją nogę.
—   Nic panu nie zrobi. Zapoznaje się z zapachem. Zapamięta pana i wszystko będzie w porządku. Groźna jest tylko dla obcych — powiedziała kobieta.
Udało mi się wyjąkać:
—   To suka?
—   Suka. Nazywa się Huba.
Pierwsza litera imienia psa zahuczała w jej ustach.
—   Ja jestem babcią Alicją, a to jest Eryk.
Eryk jeszcze raz wydał odgłos podobny do chichotu czy chrapania i wzruszył ramionami. Miał bladą twarz usianą piegami, wykrzywiał ją niemiłosiernie.
Ukłoniłem się.
—   Ja jestem Andrzej. Andrzej Maśliński.
—   Niech pan usiądzie, panie Andrzeju — poleciła, wskazując krzesła stojące przy stole. — Porozmawiamy trochę.
Usadziła mnie przodem do okna, przeczuwałem, że szykuje mi egzamin. Sama trzymała się w cieniu, a czarne włosy ukrywały jej twarz jeszcze bardziej. Może nie ukrywały, po prostu dwa skrzydlate łuki opadające prawie na policzki były od twarzy ważniejsze. Łuki włosów i studnie oczu, równie czarnych.
—   Marysia pisała nam o panu.
—   Proszę mi mówić po imieniu. Skinęła głową.
—   Marysia pisała nam o twoich kłopotach. Westchnąłem. To było do mamy podobne. Zawsze zdradzała rodzinne tajemnice.
—   Pomożemy ci — oświadczyła babcia Alicja. — My zawsze pomagamy — dodała z uśmiechem, ale zabrzmiało to jak groźba. —
■

Zawsze — leciutko położyła dłoń na stół, wzdrygnąłem się, cichutkie klapnięcie zabrzmiało mi w uszach jak salwa. — Opowiadaj o sobie.
Wybąkałem kilka zdań. Co miałem powiedzieć? Że chcę studiować historię, przeżyłem zawód miłosny, rozstrój nerwowy, prawie zawaliłem maturę? A mama zdecydowała, że korzystając ze zwolnienia lekarskiego mam w spokojnej atmosferze domu jej przyjaciółki przygotować się do egzaminów? W domu, w którym mama kiedyś spędzała wszystkie wakacje i który czule wspominała? Powiedziałem to. Zawód miłosny pominąłem.
Babcia Alicja przytaknęła. Z listu mojej matki na pewno dowiedziała się więcej. Zapadło milczenie. Cisza wyraźnie jej nie przeszkadzała, starsza pani po prostu drążyła mnie swoimi czarnymi oczyma, nieruchoma, z białą dłonią na stole, w jasnej sukni, w której wcale nie wyglądała wiosennie.
—   Egzaminy? — odezwała się wreszcie. — Książki zabrałeś? Może przejrzymy? Zresztą znajdziesz tu sporą bibliotekę. I mój mąż wróci zza granicy za dziesięć dni, to ci pomoże. Jest historykiem — wymieniła nazwisko — a i ja się trochę na tym znam.
Jęknąłem w duchu. Pomyślałem, że to koniec: zamęczą mnie.*
—   No to pokaż, co tam masz.
Sięgnąłem po plecak, ale nie zdążyłem rozplatać sznurków. Do pokoju wtargnęła druga kobieta, również czarnowłosa, tyle że znacznie młodsza. Pies, suka, Huba skoczyła nagle, prawie strąciła mnie z krzesła i oparła łapy na ramionach przybyłej.W tej pozycji były niemal jednego wzrostu. Kobieta odrzuciła Hubę, ciężko opadła na stojący blisko wejścia fotel i z hukiem upuściła na ziemię obszerną torbę.
—   Wydałam chyba wszystkie pieniądze — jęknęła.
Eryk wypełznął z jakiegoś kąta, chyłkiem zbliżył się do jr-by, pochylił nad nią i zaczął obmacywać. Kobieta odsunęła go nogą.
Starsza pani odezwała się z naganą w głosie:
—   Twój mąż też zarabia, Krystyno.
Przypomniałem sobie to imię, to była ona — przyjaciółka mojej mamy.
7
—   Z tego wynika, że będziemy żyli za połowę zarobków — o-świadczyła pani Krystyna. Nie zauważyła mnie albo zostawiała na później. Wyglądała na kobietę systematyczną.
—   Co miesiąc jest to samo — szepnęła babcia Alicja.
Pani Krystyna wzruszyła ramionami, przechyliła głowę na oparcie fotela i przymknęła oczy. Eryk podkradał się do torby, którą Huba obwąchiwała z drugiej strony. Dwa energiczne klapsy odsu-ły oboje na bezpieczną odległość.
—   Druga torba została w korytarzu — to był zamierający, znużony szept.
—   Eryku! — rozkazała babcia Alicja. — Przynieś, ale nie waż się zaglądać do środka.
Czekaliśmy chwilę. Eryk wrócił ugięty pod ciężarem drugiej torby, jeszcze większej. Torba walnęła o podłogę.
Pani Krystyna pochyliła się nad nią, szarpnęła, zakupy sypnęły prosto na dywan: chleb, kiełbasa, gwizdek, kilka paczek mrożonek, świeże warzywa, mięso owinięte w papier, paczka chałwy, płatki owsiane, cukier i cukierki. Potem ozwało się długie, zmęczone westchnienie. Pani Krystyna zajrzała do torby i gmerała w niej powoli, wreszcie wyciągnęła karton papierosów, wyłuskała z niego paczkę, zapaliła i podała paczkę Erykowi, który podszedł do babci Alicji i poczęstował ją. Starsza pani także zapaliła. Nie padło ani jedno słowo, ale czuło się napiętą ciekawość wszystkich trojga, pani Krys-ny także, jakby i ona nie bardzo wiedziała, co jeszcze w torbie znajdzie. Znalazła mąkę, ser, parę konserw, rajstopy, postrzępiony papier, kawał czegoś, co wyglądało na gips, lekarstwa, mydło, zestaw „Lego1", na który w milczeniu rzucił się Eryk, kilka słoików z przyprawami, roztarty na miazgę bukiecik stokrotek, chyba pół kilo wełny, młotek, dwie torebki kawy i śrubokręt.
Póki to wszystko wypadało na dywan, zdążyłem się spocić i kilka razy pomyśleć o natychmiastowym wyjeździe.
Starsza pani tymczasem zapaliła drugiego papierosa i posługując się Erykiem posłała paczkę pani Krystynie. Nie odrywała wzroku od zakupów.
W drugiej torbie znajdowały się dwa celuloidowe daszki służące do osłaniania oczu przed słońcem, sukienka opakowana w rozerwany papier — pani Krystyna wyciągnęła ją, rozpostarła i rzuciła
8
na podłogę — druga sukienka, kostka masła, dziesięć żarówek ,a-łych i dwie stłuczone, pilnik, kilka książek, doniczka pełna ziemi, sama ziemia, jeszcze jedna kostka masła, pluszowy niedźwiadek i żywy, prawie nienaruszony kotek.
—   Dwóch ludzi pomagało mi to nieść — wyjaśniła pani Krystyna.
—   Praktyczne — kiwnęła głową babcia Alicja. — Przydałby się jakiś pomagier na stałe. Ale miałaś kupić także sznur.
9
—   Sznurem byłam przewiązana — roześmiała się z tryumfem pani Krystyna. — Sznur służy do przewiązywania. Zostawiłam go w przedpokoju. Eryku, przynieś.
Eryk oderwał się od „Lego", kobiety paliły w milczeniu i z ulgą. Z upodobaniem patrzyły na zakupy. Ja także. Pies również. Stos był nieprawdopodobny i kolorowy. Na jego szczycie usadowił się kotek i usiłował doprowadzić do porządku futerko.
—   Jest rudy — stwierdziła starsza pani.
—   Właśnie — powiedziała znacząco pani Krystyna. — Rudych się kocha. Czarni rządzą.
Spojrzałem na psa. Huba była czarna, łapy i mordę miała podpalane, rudawe. Widocznie i rządziła, i była kochana.
—   Chyba zaczniemy to przenosić — babcia Alicja wstała i zbliżyła się do stosu.
—   Zaraz. To jest Andrzej — stwierdziła pani Krystyna i spojrzała na mnie po raz pierwszy.
Podskoczyłem na krześle, ale już stała nade mną i kładła rękę na moim ramieniu.
—   Siedź, siedź. Po podróży musisz być zmęczony. Jestem Krystyna.
Usiłowałem się dźwignąć, żeby przepisowo cmoknąć jej dłoń. Nie pozwoliła jednak.
—   Bez ceregieli. Pamiętaj: Krystyna. Żadna tam ciocia czy pani. Nie jestem znowu tak dużo starsza od ciebie. Siedź i odpoczywaj — cofnęła się. — My się zajmiemy zakupami, potem pokażę ci pokój. Twoje rzeczy już przyszły i ułożyłam je w szafie. Eryku, przywołaj Rudą i bierzcie się do roboty — zwróciła się do syna, który zdążył wrócić ze sznurem. — My będziemy w kuchni.
Zostałem sam, nie próbowałem wstawać, przy pierwszej próbie Huba zawarczała i przysunęła się bliżej. Nie miałem pojęcia, za kogo mnie uważa. Nie byłem ani czarny, ani rudy.
Po chwili wszedł Eryk, za nim wsunęła się do pokoju czternastoletnia na oko dziewczyna, jej długie włosy lśniły miedzianą rudością, na nosie drobniutko usiadły piegi. Oboje stanęli cicho przy drzwiach i oglądali mnie przez dłuższą chwilę.
—   To ten — stwierdziła wreszcie dziewczyna.
—   Aha.
10
—   Mizerny jakiś. I jak? Co z nim?
—   Nijak — oświadczył Eryk.
—   Robił coś? Mówił?
—   Tak jakby nic. Same głupstwa.
—   To twoja siostra? — spytałem. Nie zamierzałem zwracać uwagi na ich gadanie.                                           '
Eryk wzruszył ramionami.
—   Ślepy by zauważył. Rozmowa z nimi nie miała sensu.
—   Możesz mówić do mnie Ruda — oświadczyła dziewczyna i przez chwilę oczekiwałem, że doda, iż jesteśmy prawie w jednym wieku. Widocznie tu się wszyscy tykali. — Jeśli będziesz miał okazję mówić — kontynuowała. — Poprzedni lokator wyjechał po dwóch dniach.
—   Przyjechałem na miesiąc.
—   On niby też. Ale w tym domu... — machnęła ręką i nie dokończyła. Podeszła do Huby i trąciła ją nogą. — Znasz go już? — spytała. — To jest Andrzej. Andrzej. Tylko go nie rozszarp. Drugi raz nie uszłoby ci to na sucho.
Odsunąłem nogę od pyska Huby.
—   Ona kogoś pogryzła? — mój głos zadrżał nieco.
—   Nieważne. Drobiazg — szepnęła Ruda. — Wszystko skończyło się... dobrze — zapewniła wreszcie, ale ostatnie słowo zabrzmiało jak kłamstwo.
Położyła mi rękę na ramieniu tak samo, jak przed chwilą zrobiła to jej matka.
—   Nie martw się. Może wszystko będzie w porządku. W końcu są i gorsze miejsca.
Roześmiałem się, chyba niepewnie.
—   Tu prawdopodobnie straszy?
—   Straszy? — zdziwiła się, pochylając jednocześnie i zaglądając w oczy nieco zbyt uporczywie jak na jej wiek. — Dlaczego miałoby straszyć? Ty wierzysz w duchy?
Eryk zaśmiał się szyderczo.
—   W naszych czasach przesądy są cokolwiek — nie odrywała uważnego wzroku od moich oczu — cokolwiek niemodne. Ale nie musisz się zaraz czerwienić. My wszystko rozumiemy. Wszystko
11
zrozumieć, to wszystko przebaczyć. A tu nawet przebaczenia nie trzeba. Naprawdę. Jeśli chcesz, to wierz nawet w krasnoludki. Wyprostowała się i wreszcie zdjęła rękę z mojego ramienia.
—   A duchów tu nie ma — dodała rzeczowo i zwróciła się do Eryka: — No, na co czekasz? Do roboty! Ja zaraz przyjdę.
Eryk zniknął z całym naręczem towarów, Ruda wyszła za nim, ale wróciła natychmiast, z wypchaną torbą.
—   Robiłam zakupy — wyjaśniła. — Muszę je posortować.
2.
Pokój, który mi przeznaczono, miał dwoje drzwi, jedne prowadziły w głąb domu, drugie wprost do ogrodu, a raczej na miniaturową, drewnianą platformę wzniesioną pół metra nad ziemią, na dół zbiegały schodki. Było i okno, oczywiście, za oknem uliczka i rzeka, i oddalony drugi brzeg. Wychylając się mogłem dostrzec nawet wysepki.
Wewnątrz stało kilka prostych mebli: tapczan, szafa, dwa krzesła, stół dobry do pracy, wygodna lampa, stołek, na nim miska. Wolną przestrzeń pośrodku zagospodarowano co najmniej dziwacznie. Na podłodze leżało promieniście sześć sienników, a w centrum gwiazdy, jaką tworzyły, sterczała rozbabrana aparatura radiowa czy elektroniczna, od której pełzły niezliczone kabelki. Jeden z nich biegł do małego telewizorka stojącego pod stołem, gdy później go włączyłem, zabłysnął martwo.
Babcia Alicja, która mnie tu przyprowadziła, odeszła, zostałem sam. Rzuciłem plecak na tapczan, spróbowałem odepchnąć sienniki w kąt, nie udało się, ktoś je przy kleił czy może przybił do podłogi. Zostawiłem je, przestrzeń nie była mi potrzebna, miałem dostęp do szafy, tapczanu i stołu, to wystarczało. Pochyliłem się nad aparaturą, ale nie ośmieliłem się jej dotknąć. Wyglądała bezsensownie, lecz prawdopodobnie służyła jakimś celom — nie znałem się na tym. Zajrzałem do szafy. Moje ubrania wisiały już w niej i jeszcze raz z westchnieniem pomyślałem o mojej mamie, która lekką odzież wysłała w paczce, a ciężkie książki kazała mi dźwigać.
Dopiero  teraz zwróciłem  uwagę  na  ściany.  Wisiały  na  nich
12
gwiezdne mapy, zdjęcia powierzchni księżyca, zrobione przez kosmonautów, i zdjęcia planet zrobione przez automaty.
Podszedłem do okna. To było dobre — ta rzeka i drugi brzeg biegnący płasko do lasu! Daleko, na prawo, dostrzegłem most i mrówki pojazdów — a więc można się tam łatwo dostać. To także było dobre.                                                         '
Za drzwiami prowadzącymi do wnętrza domu rozległ się cichutki, ale wyraźny chrobot. Odwróciłem się gwałtownie, a potem w samych skarpetkach przemknąłem przez pokój. Podłoga zatrzeszczała jednak i kiedy szarpnąłem drzwi, Eryk stał już w sporej odległości. Jeśli w ogóle próbował podglądać czy podsłuchiwać, zdążył się odsunąć.
—   Kolacja gotowa — powiedział. — Obiadokolacja. I lepiej zamknij drzwi na klucz.
—   Dlaczego? Wzruszył ramionami.
—   Ciągle tylko pytania i pytania. Czy nikt nie zna od razu odpowiedzi? Rób, jak chcesz.
Zamknąłem drzwi na klucz.
Kolacja, obiadokolacja — była dopiero szósta po południu* — rozpoczęła się w milczeniu i w milczeniu biegła. Poznałem męża Krystyny, jasnorudego mężczyznę o lekko piegowatej twarzy. Ledwie mnie zauważył.
—   Dobrze, że jesteś — powiedział. — Czuj się jak u siebie. Potem nadziewał na widelec maleńkie kęski i żuł powoli, wpatrzony w ścianę przed sobą.
Stół zastawiono obficie zimnymi zakąskami, lecz najpierw była zupa, potem kotlet z sałatą i ziemniakami, wreszcie chwila przerwy i kobiety spojrzały po sobie.
—   To teraz coś dla zdrowia — zaproponowała Krystyna.
—   Aha, z jajkiem — zawtórowała babcia Alicja. — I z kiełbasą.
—   Nie — powiedział zdecydowanie Eryk.
Jego ojciec ze smutkiem patrzył w ścianę. Ruda nie odrywała wzroku od talerza.
—   Musisz wiedzieć — zwróciła się do mnie Krystyna — że jestem gastrologiem.
—   A ja dietetyczką — babcia Alicja uśmiechnęła się surowo.
13
Ruda przeciągnęła się i zadrżała nieznacznie. Eryk zaciskał blade usta. Huba trąciła mnie w nogę. Poruszyłem się gwałtownie i spojrzałem na stół, zamrugałem oczyma. Obok talerza z kiełbasą i pasztetową leżał kotek i spał. Przed chwilą go nie było. Czułem, jak w jadalni gwałtownie wzrasta napięcie. Pragnąłem wyjść.
—   Ja przyniosę — odezwała się wreszcie babcia Alicja. — Ty nie wstawaj — zwróciła się do córki. — Dość się nabiegałaś.
Wróciła po chwili z półmiskiem parującego szpinaku.
—   Nie — powtórzył cicho Eryk.
—   Zobaczysz potem moje cuda.
—   Widziałem je milion razy.
—   Żeby poznać naprawdę, trzeba kontemplować — nałożyła mu na talerz solidną porcję i ruszyła ku mnie. Pospiesznie zasłoniłem nakrycie, nos Huby znów dotknął mojej nogi, cofnąłem się, gruda zielonej mazi trafiła na środek talerza.
Babcia Alicja usiadła w końcu, wszyscy patrzyli na swoje porcje, ale nikt nie tknął widelca, póki Eryk, z zaczerwienioną z wściekłości twarzą, nie zaczął jeść. Odrobina jarzyny ledwie zazieleniła mu zęby. Eryk ostrożnie, językiem dotknął szpinakowych śladów. Zbladł gwałtownie i wymaszerował z pokoju.
—   Znów poszedł wymiotować — obojętnie skonstatowała babcia.
—   Szpinak jest zdrowy — przytaknęła Krystyna.
Ojciec Eryka przełykał powoli i patrzył w ścianę, Ruda obserwowała mnie złośliwie.
Babcia Alicja z rozpaczliwym pośpiechem kończyła swoją porcję, potem otrząsnęła się gwałtownie.
—   Jak zwróci — powiedziała słabo — będzie miał większy apetyt.
Krystyna nieznacznie odsunęła swój talerz.
—   Zje absolutnie wszystko. To zdrowo.
—   Makroelementy — przytaknęła starsza pani. — A ty nie jesz?
—   Jakoś nie mam apetytu. Trochę zjadłam w szpitalu.
Eryk wrócił. Przebrał się chyba, wyszedł w żółtej koszulce, pojawił się w niebieskiej. Spokojnie usiadł przy stole.
—   Zabrudziłeś się? — spytała Krystyna. — Wymiotowałeś?
—   Skądże.
14
—   Ale się przebrałeś.
—   Skądże — powtórzył. — Po prostu umiem robić jedną rzecz. Zerknął na mnie, potem na Rudą, przysunął talerz, wpakował do
ust ogromną porcję i wymamrotał niewyraźnie:
—   Ale ona nie zawsze się udaje, ta rzecz.
Nikt nie zwrócił uwagi na to, co mówi. Wszyscy, nawet jego ojciec, z. przejęciem wpatrywali się w grdykę Eryka i jakiś paniczny spazm przeszył rodzinę, gdy grdyka poruszyła się przełykając. Eryk zmiótł swoją porcję, oblizał się i spojrzał na talerz Krystyny.
—   Ty nie jesz?                                                              „ Krystyna zadławiła się kęsem kiełbasy. Gdy Eryk sięgnął po jej
talerz, ona chwyciła go z drugiej strony. Przez kilka sekund mocowali się cicho.
—   Jesz czy nie jesz? — spytał wreszcie Eryk. Krystyna nie odpowiedziała, ale nie cofnęła rąk. — A może w kuchni trochę zostało?
Babcia Alicja pospiesznie wybiegła. Słychać było lejącą się wodę, a potem gwałtowny chlupot. Talerz ciągle wisiał między Erykiem i Krystyną, nieporuszony. Babcia Alicja wróciła.
—   Wylałam to do zlewu. Nalałam wody i wylałam — wydysz*ała.
—   Szpinak? — smutnie upewnił się Eryk.
—   Szpinak — przytaknęła z ulgą.
—   No to jesz czy nie jesz? — ryknął Eryk na matkę. Krystyna krzyknęła również:
—   Jem!
Eryk puścił talerz i z przygnębieniem patrzył, jak matka dławiąc się połyka szpinak, westchnął i westchnął zaraz znowu, gdy Krystyna truchtem wybiegła z pokoju.
—   A teraz wszystko wyrzyga — szepnął z zazdrością.
—   Mówi się: zwymiotuje — poprawiła Ruda.
—   Mówi się: zwróci — orzekła starsza pani. Eryk popatrzył na mnie.
—   A ty nie jesz?
Wzrok rodziny skupił się na mnie. Zjadłem. Ledwie słyszałem, jak babcia Alicja pyta, czy Eryk nie jest chory. Zaprzeczył.
—   A jednak poleżysz. Albo pójdziemy do psychologa. Dziecko, które lubi szpinak — zaczęła, urwała, uniosłem głowę i zobaczyłem
15
bolesny wyraz jej twarzy — nie jest chyba normalne. Jest z innego świata.
Eryk drgnął i uśmiechnął się krzywo.
Kolacja skończyła się wkrótce, ojciec Rudej zniknął, potem wszyscy odeszli, spojrzałem na stół, kotka nie było, może mi się przywidział.
Wracając do mojego pokoju pomyliłem korytarze. W jakimś zakątku natknąłem się na Eryka. Znów nosił żółtą koszulkę. Coś było nie w porządku z jego koszulkami. Co? Nie umiałem odpowiedzieć, ale mój niejasny niepokój wzmógł się jeszcze bardziej.
Eryk nie zauważył mnie. Widziałem jego plecy. Maszerował przed siebie, mamrocąc:
—   Raz, dwa, trzy.
Potem cofnął się, powtarzając:
—   Raz, dwa, trzy. Przystanął, potrząsnął głową.
—   Nie, nie tak. On przecież mówił... Ruszył znów:
—   Raz, dwa, trzy.
Cofnął się, tylko o dwa kroki, które głośno odliczył. Znów znieruchomiał, potem tupnął nogą i zaklął, i nagle zorientował się, że ktoś na niego patrzy.
—   To ty?
—   Ja.
Ciągle nie odwracał głowy.
—   To nie ty. To znaczy, nie on. Myślałem, że to ktoś inny. Że wrócił. Człowiek nigdy nie dostaje tego, czego potrzebuje.
—   Szpinaku?
—   Nienawidzę szpinaku. Spojrzał wreszcie na mnie.
—   Po co się wałęsasz po domu? Kto cię prosił? Tu — wskazał jakieś drzwi, było ich troje — jest mój pokój.
Nie bardzo wiedziałem, co odpowiedzieć. Bąknąłem tylko, że zabłądziłem.
—   Ślepy by trafił.
Wyraźnie mnie prowokował, ale spostrzegł, że posunął się za daleko, bo nagle złagodniał.
16
—   Zaprowadzę cię.
Trafiliśmy do właściwego korytarza, chciałem przyspieszyć, gdy zatrzymał mnie dotknięciem.
—   Ciężko jest się uczyć? — spytał i dodał zaraz: — Żeby coś odkryć?
Pochyliłem się i zajrzałem mu w twarz. Była poważna i skupiona.
—   Co chciałbyś odkryć?
Leciutko poruszył się i odsunął ode mnie. Żałował, że zadał pytanie.
—   Takie coś... Nieważne. Czasem się udaje, czasem nie.        *
—   Uczeni — powiedziałem — przeprowadzają setki doświadczeń, zanim osiągną dobre wyniki. Czasem i tysiące.
—   No, ja mam za sobą ze dwieście.
—   Kroki?
Nie odpowiedział. Spojrzał na mnie spode łba, podrapał się z namysłem po rudych włosach, westchnął głośno i odszedł.
Odwróciłem się. Jakiś czarny cień przemknął tuż obok, skrzypnęły drzwi, których dotąd nie zauważyłem, smuga światła padła na korytarz i przez pół sekundy patrzyła na mnie blada, stara twarz, a potem światło zgasło. Wróciłem do pokoju.
W pół godziny później, gdy siedziałem na schodkach przed moim oknem i patrzyłem na ogród pełen ptasich pogłosów, z głębi nadszedł wysoki chłopak. Za nim gęsiego maszerowała czwórka szkrabów trochę młodszych od Eryka. Później przyjrzałem się im lepiej. Byli w różnym wieku, najstarszy miał chyba dziewięć lat.
Chłopak przystanął kilka kroków przede mną.
—   To pan jest tym lokatorem? — spytał, zreflektował się i dodał: — Dobry wieczór. Nazywam się Długi John.
Towarzysząca mu czwórka znieruchomiała z tyłu nie łamiąc szyku. Wszyscy mieli grube, mocne kije. Tylko Długi John, czyli praw dopodobnie Janek, uzbroił się w harcerski nóż, zatknięty za pas spodni.
—   Dobry wieczór — powiedziałem. — Tak, jestem nowym lokatorem.
—   I zostanie pan?
Patrzył na mnie prawie niewinnie, prawie: w jego zaciekawionym, ciepłym spojrzeniu kryło się coś jeszcze — może kpina?
17
—   Wszyscy mnie o to pytają. Tak, zostaję. Czemu miałbym nie zostać?
Długi John pogrzebał nogą w ziemi i znów spojrzał mi prosto w oczy:
—   Różni tu już byli. I żaden nie został.
—   Straszy? — pamiętałem, że padło już to pytanie.
—   Gdzie tam — skrzywił się. — Nie straszy. Chociaż... — milczał dobre kilkanaście sekund, wsłuchując się w jakiś wewnętrzny głos. — Chociaż... Widzi pan ten pałac? — obrócił się i wskazał ręką na lewo.
Wytężyłem wzrok i rzeczywiście udało mi się dostrzec między drzewami, daleko, niewyraźny masyw wielkiej budowli.
—   To ruina pałacu — wyjaśnił. — Spalił się podczas wojny. Parę lat temu zbudowano rusztowanie, umocniono mury i tak sobie stoi. Ludzie mówią, że nocami, podczas pełni księżyca, jest znów cały. I w oknach się świeci. Światła sam widziałem. A dzisiaj jest pełnia. Ale w to, że na jedną noc on się sam odbudowuje, nie wierzę.
Czwórka stojąca za nim słuchała, nie poruszała się.
—   Ludzie lubią legendy — podjął Długi John. — Mogę przy-siąść?
Skinąłem głową. Umościł się o stopień niżej ode mnie, pogroził czwórce, która zaczynała rozchodzić się na boki, poczekał, aż malcy wrócą do szyku, i zakomenderował: — Rozejść się! Odpoczynek! To moja banda — wyjaśnił ciszej.
Banda ułożyła się na młodej trawie.
—   Czy wierzy pan w świat równoległy? — spytał.
—   Raczej nie.
—   A ja czasem myślę, że on musi istnieć. Drugi świat, taki sam, ale trochę inny. Nie tak nudny. 1 on jest obok. Trzeba tylko znaleźć przejście.
—   Nasz świat jest nudny?
—   A przeżył pan w nim coś naprawdę wielkiego? Moje serce uderzyło nierówno. Milczałem.
—   Przeżył pan? Przytaknąłem.
—   To miał pan szczęście — szepnął.
Popatrzyłem na jego kudłatą głowę. Gdyby wiedział, co przeży-
18
łem, pewnie by nie zazdrościł. Pewnie uznałby, że to nie było nic wielkiego.
—   A ty? Co chciałbyś przeżyć?
—   Nie wiem. Wszystko. Przygody. Prawdziwe przygody, a nie takie udawanie z tymi smykami.
Banda zaszeptała niespokojnie, ale ucichła, bo on mówił:
—   Tu się nigdy nic nie zdarza. Nic. U nich, na dole, się zdarza. U nas nic.
—   To znaczy gdzie?
—   My mamy piętro. Widział pan przecież schody, te zewnętrzne.
—   To też masz ciekawie. Schowki, korytarze...
—   U nas nie. U nas są cztery duże mieszkania. I cztery rodziny. Ona pozwoliła przebudować piętro, a parteru nie ruszyła.
19
—   Kto?
Obejrzał się ostrożnie, a potem wychylił, by sprawdzić najbliższą okolicę:
—   Babcia Alicja. Ona to odziedziczyła po ojcu. Bo tu kiedyś był pensjonat. I nie zmieniła nic, chociaż jej mąż prosił.
Szeptał i ciągle wychylał się, i myszkował wzrokiem. Szeptał tak cicho, że jego banda z niezadowoleniem zaszemrała.
—   Boisz się jej?
—   A pan nie? — wyglądał na zdziwionego.
Roześmiałem się, usłyszałem nieszczerą nutę w swym śmiechu, miałem nadzieję, że Długi John jej nie zauważył.
—   Oni wszyscy są... — wykonał kolisty ruch koło czoła. — Tylko Eryk normalny. I Ruda, ale nie zawsze. Bo jej się trzymają przygody, a ona tego nienawidzi. Ona marzy o romansach, a nie o przygodach. A one się jej trzymają. No i dlatego się z nią przyjaźnię.
Podniósł się nagle i wydał komendy. Banda ustawiła się w szeregu, wykonała zwrot w prawo i pomaszerowała w głąb ogrodu.
—   Dobranoc — powiedział Długi John i znienacka wyciągnął do mnie rękę. Uścisnąłem ją. Miał mocną dłoń, jak na czternastolatka. — Jeśli pan zdecyduje-się zostać...
—   Już się zdecydowałem.
—   Jeśli pan się zdecyduje — moja uwaga nie przekonała go — niech pan nie chodzi do ruin. Może tam jest granica? Styk dwóch światów?
Długo siedziałem na schodkach. Zmierzchało powoli i najpierw zbłękitniał ogród, jakby objęła go ogromna, osobliwa czasza innej atmosfery, nieziemskiej. Potem w dole zszarzało, jedynie niebo pozostało jasne, intensywnie niebieskie i jaskraworóżowe. Gasło i ono. Przyszła ciepła noc, ciepła i nieruchoma. Księżyc rzucał wyraźne cienie na trawę i grządki.
Myślałem o mojej dziewczynie, i o tym, jak ją straciłem, i o szpitalu, a potem już tylko o domu, który poznałem tego dnia, i znów dziwiłem się i lękałem, ale w zdziwieniu i lękach odkryłem ze zdumieniem lekkie podniecenie.
Powtórzyłem sobie:
—   Zostanę tu. Choćby po to, żeby zrozumieć.
20
Z wdzięcznością pomyślałem o mamie. Nie wiedziała, w co mnie pakuje, nie była w tym domu od mojego urodzenia, osiemnaście lat, i pamiętała go jako miejsce pełne gwaru i śmiechu, a jednocześnie bezpieczne i spokojne. Nie wiedziała, dokąd mnie wysyła, ale to ona wrzuciła mnie w tajemnicę i po raz pierwszy od wielu miesięcy odczułem ciekawość, i chciałem ją zaspokoić. To było dobre.
Dochodziła północ, kiedy się podniosłem. Rzuciłem ostatnie spojrzenie w stronę ruin pałacu i drgnąłem. Wydawały się większe niż przedtem, a w jakimś otworze, może w oknie, poruszał się jaskrawy promień. Przymknąłem oczy i otworzyłem je — promień, tam był.
Cofnąłem się do pokoju i cichutko zamknąłem drzwi. Przekręciłem klucz w zamku i zapaliłem lampę.
Bezszelestnie, powoli, ziewając, z jednego z sienników podnosiła się Huba. Przywarłem do ściany i sunąłem do drugich drzwi. Klucz tkwił w nich i były zamknięte. Okno także. Huba nie poruszała się, zwracała ku mnie jedynie głowę, śledziła moje poczynania. Oblizała się szeroko, a potem zaziajała szybko, wywalając ogromny, różowy jęzor.
Leciutko poruszyła kikutem ogona. Nie miałem pojęcia, co by to' mogło oznaczać.
—  Dobry piesek — zapewniłem.
Ziewnęła przeciągle, odsłaniając zęby, na których widok miałem prawo poczuć się słabo. I poczułem się.
Ruszyła powoli. Przystanęła, obwąchując moje kolana, potem uniosła prawą łapę i zaczęła mnie skrobać w udo. Pojąłem ją chyba dopiero po minucie. Podałem jej rękę. Trwaliśmy tak chwilę. Nagle poczułem ciężar, uniosła drugą łapę i musiałem ją podtrzymać. Jej morda znalazła się na wysokości moich piersi, potem podbródka. Ziała mi w twarz. Zajrzałem jej w ślepia i ujrzałem dwie płaskie, bł szczące, srebrzystobłękitne tarcze. Nagle stuknęła łapami o podłogę, podeszła do drzwi i zaczęła je drapać. Wypuściłem ją, zaryglowałem się znów. Nasłuchiwałem, usłyszałem łomot, jakby rzucono worek kartofli, i charakterystyczne skrobanie. Huba się drapała. Nie odeszła. Pilnowała mnie, może nade mną czuwała.
Jeszcze raz sprawdziłem drzwi, także te drugie, sprawdziłem okno. Wszystko było zamknięte. Zajrzałem pod szafę i za szafę.
21
ostukałem ściany. Nie mogła tu wejść, nie wiadomo, jak się dostała, nie było wejścia.
Potem leżałem w ciemności i słuchałem, i bałem się, i zasnąłem, a strach trwał i we śnie.
Las okalający ogród okazał się — z lewej strony — starym parkiem okalającym zrujnowany pałac, i przez park wiodła najkrótsza droga do śródmieścia.
— Mamy drugą furtkę, prowadzi prosto do parku — wyjaśniła Krystyna, gdy wspomniałem, że chcę zwiedzić miasto.
Ruda oderwała się na chwilę od jedzenia — siedzieliśmy przy śniadaniu — i jakby ze złością zaproponowała, że mnie zaprowadzi. Potem zagapiła się na mnie i przez dłuższą chwilę mamrotała, że przed nią cztery dni wolne: sobota, niedziela, poniedziałek i wtorek — jej klasa miała wyjechać na wycieczkę, z której Ruda zrezygnowała. Bo miała ważniejsze sprawy, tak powiedziała. Mówiła i patrzyła na mnie natarczywie. Dodała, że przez cztery dni można by sporo zrobić, ale w nagle zaistniałej sytuacji niczego się zrobić nie da. Zrozumiałem, że ja jestem tą sytuacją i w jakiś sposób jej przeszkadzam. Oświadczyła, że wobec tego może się mną zająć, choćby po to, by się mniej nudzić. Oblizała się łakomie przy tych słowach. Ale nie miała ochoty najedzenie. Czułem, że ma ochotę na mnie, że chętnie przysporzy mi kłopotów.
Ale zgodziłem się na jej towarzystwo.
Ruda poprowadziła do drugiej furtki, za którą zaczynała się żwirowana alejka, otworzyła i zatrzymała się tak nagle, że wpadłem na nią. Dął lekki wiatr, włosy Rudej frunęły na moją twarz. Przez chwilę omiatałem się, a ona szamotała, wreszcie odskoczyła, odwróciła się i, zamiast gniewnej miny, ujrzałem rozbłysłe oczy i wyczekujący półuśmiech, który prawie natychmiast zgasł. Ruda znieruchomiała, zapomniała o mnie, zapomniała o wszystkim, wpatrzona nagle w drzewo rosnące przy ogrodzeniu, już na terenie parku. Stało nie na trawniku, a w alejce, nieco niższe od rosnących wokół lip, lecz równie pękate. I nie było lipą. Wyglądało — dzięki liściom — na klon, lecz nie było i klonem.
22
Ruda poruszyła się — jak we śnie. Drzewo rozparło się na skraju alejki, której żwir pokrywały kawałeczki kory, wychudła wiewiórka trącała je łapkami, spostrzegła nas i umknęła, starannie omijając pstrokaty pień. Ruda drobnymi kroczkami podchodziła do drzewa coraz bliżej, jakby przez nie przyciągana. Z wytężeniem wpatrywałem się w korę, pień, liście i nie umiałbym powiedzieć, co Ruda widzi w nich dziwnego, ale mimo to — zanim dziewczyna lękliwie, jednym palcem dotknęła drzewa — wzdrygnąłem się, jakbym oczekiwał, że dotknięcie spowoduje katastrofę. Nic się nie stało. Ruda cofnęła rękę i powolutku obeszła drzewo wokoło. Potem cofnęła się i zadarła głowę, z góry wirując spadał pojedynczy, chyba zeszłoroczny liść. Ruda nastawiła dłoń, liść spokojnie ułożył się na jej skórze i Ruda przez dłuższy czas gapiła się na klonowaty kształt, a potem ostrożnie wsunęła go do tylnej kieszeni dżinsów.
Mimowolnie spojrzałem na jej nogi i biodra. Jeszcze chłopięce, zapowiadały jednak, że z Rudej wyrośnie zgrabna dziewczyna.
—   Po co ci ten liść?
Gwałtownie targnęła głową i jak przebudzona popatrzyła na mnie pytającym wzrokiem.
—   Liść. Schowałaś liść.
—   Tego drzewa — zaczęła, opuściła oczy, i musiała odchrząknąć, by dokończyć zdanie — wczoraj tu nie było.
Westchnąłem. Nie zamierzałem zaprzeczać. Poprzedniego dnia nie widziałem tego miejsca, drzewo było w tym miejscu dobre kilkadziesiąt lat. Ale już nocą postanowiłem tylko słuchać i patrzeć, nie zaprzeczać i nie okazywać zdziwienia. Ruda mnie nabierała.
—   Tu stała ławka — dodała Ruda, przeciągając zdanie i czyniąc długie, męczące pauzy, jakby rozpaczliwie, za wszelką cenę usiłowała zachować spokój.
Pomyślałem, że kłamie. Uniosłem wzrok i dojrzałem ławkę. Stała na trawniku o parę metrów od nas, na pół przysłonięta krzewami forsycji. Na ławce ktoś siedział, ktoś mały.
—   Ławka jest tam — podbródkiem wskazałem kierunek. Ruda jeszcze patrzyła na drzewo, z odrobiną lęku i zamyślenia,
ale i lęk, i zamyślenie wydały mi się fałszywe, a potem odwróciła się i natychmiast odmieniła.
Z nieprawdopodobną wściekłością zawołała:
23
—   Eryk!
Postać na ławce drgnęła, podniosła się i niechętnie podeszła do nas. To był Eryk. Kiwnął mi głową, zanim zwrócił się do Rudej, która wyciągnęła rękę i chwyciła go za ramię.
—   Powinieneś być w szkole.
—   Jestem w szkole — odparł i spojrzał na nią niewinnie, i nagle wyrwał się, odskoczył i znieruchomiał, jak przedtem znieruchomiała Ruda. Wgapił się w drzewo.
—   Przestań mówić głupstwa — ostro powiedziała Ruda. — Szkoła to budynek, a nie ławka w parku.
Nie zareagował. Wcisnął kciuki za pasek spodni i zaczął obchodzić drzewo.
—   Skąd ono się wzięło? — szepnął ni to do siebie, ni to do Rudej. Chytrze łypnął na mnie oczyma, przysiągłbym, że z wysiłkiem powstrzymywał śmiech.
—   Nie wiem. Nie mam pojęcia — odparła Ruda, jeszcze ostro, ale już prawie płaczliwie. — To przez ten pałac. Wczoraj była pełnia.
Wydało mi się, że i ona mnie obserwowała.
Zostawiłem ich. Powoli podszedłem do ławki i usiadłem. Na metalowej poręczy wisiała książka. Przeczytałem tytuł: „Człowiek z rezerwatu WIECZNOŚĆ". Autor: Philip Asilard. Przerzuciłem kilka kartek, wypadł spomiędzy nich kolorowy kartonik. Przedstawiał scenę z wojen gwiezdnych — kosmiczny krążownik i atakujące go myśliwce. Na odwrocie Eryk dziecinnym pismem zanotował swoje nazwisko i adres.
Oni stali jeszcze pod drzewem i kłócili się cicho, i pomyślałem, że chyba będę musiał sam pójść do miasta. A potrzebowałem towarzystwa. Rozmowy. W ostatnich miesiącach raczej milczałem. Unikałem kontaktów z ludźmi; Teraz wreszcie chciało mi się mówić. O czymkolwiek. Z kimkolwiek.
—   Hej, chodźcie no tutaj — zawołałem. Zamilkli i podeszli.
—   Skończyliście? Co to za historia?
—   On mówi, że jest w szkole. Przecież nie może być w szkole — powiedziała z rozpaczą Ruda. — Przecież się nie rozdwoił.
—   Nie — przytaknął Eryk. — Ale się zamieniłem. Jestem tutaj, ale też siedzę sobie w drugiej ławce przy oknie.
24

—   Kłamiesz.
—   Myślisz, że tylko ty możesz mieć przygody? — spytał z nienawiścią Eryk. — Ja też. Ja sobie ją sam zrobiłem.
Ruda westchnęła:
—   Idź do domu po książki i marsz do szkoły.
—   Jestem w szkole — powiedział cierpliwie. — 'Ja po prostu umiem jedną rzecz. Już to umiem. Tylko nie zawsze się udaje. On... mi wytłumaczył. Wytłumaczyłem sobie. Zobacz.
Odskoczył od nas i wrócił na' żwir alejki. Zrobił krok, zatrzymał się i podejrzliwie spojrzał na siostrę.                                       „*
—   Albo nie patrz. Zamknij oczy. Nie chcę, żebyś wiedziała. Ja to po prostu zrobię.
Ruda powoli pokręciła głową. Była i nieufna, i zaciekawiona, oboje nie mieliśmy pojęcia, co on wymyślił.
Eryk rozejrzał się, jego blade oczy roziskrzyły się nagle. Wzruszył ramionami i wykrzywił wargi.
—   Jak chcesz.
Pod nosem zaczął liczyć kroki i jednocześnie wykonywał je. Skrył się za drzewem. Ruda-zerwała się nagle do biegu, ja na pół uniosłem z ławki.
—   Nie ma go — krzyknęła Ruda. — Widziałeś! Zniknąt. Obeszła drzewo nie dotykając go, rozglądała się wokoło, zajrzała
przez furtkę do ogrodu.
—   Zniknął — wyszeptała.
Podszedłem do niej i sprawdziłem. Eryka nie było widać. Przez chwilę staliśmy niezdecydowanie, potem wróciliśmy do ławki. Ruda usiadła ciężko, położyła ręce na kolanych i zamyśliła się. Bezskutecznie szukałem wzrokiem Eryka. Zniknął.
A jednak wyszedł zza drzewa i podszedł do ławki.
—   Zapomniałem o książce — powiedział.
Sięgnął, Ruda była szybsza. Nakryła jego dłoń swoją dłonią i przycisnęła. Eryk syknął.
—   Gdzie byłeś?
—   Puść!
—   Gdzie byłeś?
W zaroślach rozległy się nagle dzikie wrzaski. Ruda podskoczyła, Eryk skorzystał z okazji, chwycił książkę i kartonik, potem odsunął
25
się na bezpieczną odległość i także popatrzył na krzaki. Wypadł z nich Długi John, przemknął obok nas wykonując rozpaczliwy gest i skrył się po drugiej stronie alejki. Wycie zbliżało się i po chwili banda Długiego Johna znalazła się koło ławki.
—   Gdzie on jest? — spytał najstarszy. — Ten bandyta?
—   Idźcie. Przeszkadzacie nam — powiedziała Ruda.
Banda wymieniła porozumiewawcze spojrzenia. Cała czwórka oddaliła się trochę, nie na tyle jednak, by nie podsłuchiwać. Zapomnieli o Długim Johnie — ścigali go zapewne od miesięcy, w godzinach wolnych od musztry. Podglądanie nas wydało się im ciekawsze.
Ruda wzruszyła ramionami i zwróciła się do Eryka, który z niezmąconym spokojem stał obok nas, dość daleko jednak, by uniknąć schwytania przez siostrę.
—   Pytałam, gdzie byłeś.
W jej głosie wyczuwałem odrobinę złości.
—   Znikłem — odpowiedział tym samym tonem.
—   Mówi się: zniknąłem.
—   Zniknąłem się.
—   Zniknąłem — poprawiła go jeszcze raz.
—   Się zniknąłem — zgodził się Eryk i kiwnął okrągłą, rudą głową. Jedynie czerwieniejące uszy zdradzały, że się denerwuje. Włożył swój obrazek w książkę i niechętnie patrzył na siostrę.
—   Co to wszystko znaczy?
—   Znikanie? — spytał. — Co się pytasz, jak sama wiesz. Albo przypuszczasz.
Nie poprawiała go tym razem. Zamyślona, opuściła głowę i przez chwilę wyglądała jak zwyczajna ruda, trochę piegowata dziewczynka.
Banda Długiego Johna wpatrywała się w Eryka i wstrzymała wszystkie cztery oddechy. Długi John, znudzony czekaniem, wylazł z krzaków i opędzał się od much czy komarów.
—    Tu jest tłum — oświadczył w końcu Eryk. — Niczego ci nie powiem. Przy tłumie. Nie będę się znikał przed ciżbą — własna przemowa wyraźnie mu się podobała. — To nie jest tajemnica dla motło-chu.
Banda przez kilka sekund naradzała się szeptem, wreszcie wysłała
26









•
<3b
gońca do Długiego Johna. Ruda milczała i Eryk milczał także. Ostrożnie zbliżył się do ławki i usiadł. Przez chwilę wydawało mi się, że i park zastygł, jakby też czekał na wyjaśnienia. Banda, uszczuplona o jednego człowieka, dyszała złowróżbnie.
— Gromada — odezwał się nagle Eryk. Przypomina sobie słowa. Lubił to, zdaje się. — Masa. Kupa. Hurma.
Banda zachłysnęła się oburzeniem i nie czekając na powrót gońca
27
i przybycie Długiego Johna rzuciła się na Eryka. Eryk siedział nie-poruszony. Ruda, ciągle zamyślona, z niezmąconym spokojem trzema szybkimi kopnięciami przywróciła porządek.
Siedziałem na pół rozbawiony, na pół zaciekawiony, i zapomniałem o mieście. Wiatr przeniósł się wyżej i powoli czesał korony drzew, świeciło słońce, prosto w twarz, na chwilę przymknąłem oczy.
Eryk powiedział półgłosem:
—   Zawsze przypuszczałem, że ty takie rzeczy umiałabyś robić. Nogami. Albo rękami. Gdybyś chciała. Ale ty niczego nie chcesz. Nawet przygód nie chcesz, chociaż przychodzą do ciebie. Ty nie chcesz, a umiesz. Najlepiej.
Przypochlebiał się. Ruda pojaśniała.
—   Tak wyszło.
—   Tylko popatrz na nich. Otworzyłem oczy.
Członkowie bandy wycofywali się lękliwie, delikatnie pocierając uderzone miejsca.
—   I lepiej stąd odejść — dodał Eryk. — Niby się z Długim Johnem przyjaźnisz, ale to jego banda i on musi ich bronić. Z nim na razie nie dasz sobie rady. Poćwiczysz, to proszę bardzo. Na razie lepiej odejść.
Długi John zbliżał się właśnie, nachmurzony. Podniecony goniec jeszcze mu klarował:
—   On na nas mówił słowa. Że tłum. I słowa na се і na em. Banda zbiła się w gromadkę i uzupełniła chórem:
—   1 na gie. I znów na em. 1 na ka. I na ha.
—   Dosyć — Długi John uniósł rękę i zwrócił się do Eryka: — Co to były za słowa?
Eryk z lubością wyrecytował.
—   A co ty właściwie robiłeś?
Eryk uniósł głowę i patrzył w niebo wykrzywiając się niemiłosiernie. Dłuższą chwilę nie mógł się zdecydować.
—   Znikałem — wyznał wreszcie. — Się.
Długi John popatrzył na Rudą. Nie odwzajemniła spojrzenia. Westchnął:
28
—   Możecie uważać go za swojego więźnia — zdecydował, zwracając się do bandy. — Niech robi, co chce, ale nie wolno spuszczać go z oka.
—   Zniknę — obiecał Eryk.
Długi John pokiwał głową i usiadł obok nas. Eryk wstał i zwrócił się do siostry:
—   A w szkole jestem — powiedział. — Na pewno. Ten drugi ja. Stamtąd — wykonał nieokreślony ruch ręką.
Odszedł i zniknął za drzewem. Banda cichcem podążyła za nim, w przyzwoitej odległości. Po chwili skruszona wróciła. Najstarsza powiedział:
—   Nie ma go.
—   On coś umie - powiedział cicho Długi John, a Ruda bez słowa przytaknęła.
—   W pracowni moglibyśmy... Przerwała mu gwałtownie:
—   Zapomnij o pracowni. Nie ma już pracowni.
Odwróciła się do mnie plecami i zaczęła szeptać do ucha Długiego Johna. Nie próbowałem podsłuchiwać. To było dobre miejsce, ta ławka. Równie dobre jak schodki. Ale zostałem sam. Banda odeszła, Eryk zniknął, a ci dwoje przestali mnie zauważać. Wiedziałem, że za chwilę napadną mnie wspomnienia. Kiedyś często siadywałem w parku na ławce — i było nas dwoje.
Długi John zachichotał krótko. Ucichł jednak natychmiast, jakby Ruda go do tego zmusiła. Knuła coś znów, szeptała. Potem zerwała się tak nagle, że aż podskoczyłem.
—   Muszę iść — mruknęła. — Przypomniałam sobie...
Jej oczy uciekły w bok, ręka odruchowo sięgnęła do kieszeni, jakby czegoś szukając, do tej kieszeni, w której schowała liść z drzewa, potem cofnęła się. Z kieszeni wypadła kartka, Ruda nie zauważ, .a tego i, zanim powiedziałem jej o zgubie, dodała:
—   A miasto jest tam. Prosto. Ominiesz pałac.
Odwróciła się i pobiegła. Długi John za nią. Krzyknął jeszcze:
—   I niech pan nie siedzi przy tym drzewie! Kto wie, co to może być!
Drzewo szumiało lekko, ale gdy inne poruszały tylko wierzchoł-
29
kami, ono — zdawało mi się — drżało całe od podmuchu obcego wiatru. Potrząsnąłem głową. Słońce oślepiało i słońce stało właśnie nad tym drzewem, którego gałęzie wyginały się w moją stronę. Zimny powiew przeciągnął tuż obok, wdarł się pod ubranie, zadrżałem i cofnąłem się odruchowo. Wokoło nie dostrzegałem żywej duszy. Marzyłem o tłumie, o hałasie, o ruchu miejskim. Nie było nikogo. Nawet ptaki zamilkły, tylko drzewa szumiały i kłoniły czuby. W słońcu wyczuwało się chłód, jakąś zapowiedź, której nie potrafiłbym nazwać. Podniosłem się, pod nogą zaszeleściła kartka. Popatrzyłem w stronę ogrodu i domu, ale nie o takim tłumie marzyłem, nie o babci Alicji i Krystynie, bo obydwie były w domu, nie o bandzie i Eryku, potrzebne mi było miasto.
Podniosłem kartkę, zobaczyłem na niej jakieś słowa, schowałem do kieszeni, żeby potem oddać Rudej, i ruszyłem przez park. Ruina pałacu przesuwała się między drzewami.
Miasto okazało się tak małe, jak oczekiwałem, ale kwadratowy, przytulny rynek ze starymi kamieniczkami mógł się nawet podobać. Usiadłem w niewielkiej kawiarni, zamówiłem oranżadę i sięgnąłem po pieniądze. Natknąłem się na kartkę.
Nie wiem, kiedy zacząłem czytać. Ani dlaczego. Nie jestem wścib-ski i szanuję cudze tajemnice. Ale przeczytałem. Może dlatego, że natknąłem się, jeszcze nie wiedząc, co robię, na środkowe zdania listu. Bo to był list. I te zdania" nie mogły być prawdziwe. Zanim zdałem sobie sprawę z tego, co robię, znalazłem początek:
„Drogi Eryku. Nie powinnam do Ciebie pisać, bo obowiązkiem młodszego brata jest informowanie siostry. To znaczy, najpierw powinieneś odezwać się Ty, a dopiero potem ja. Ponieważ jednak niedługo wracam całkiem wygojona, to muszę wiedzieć, co się dzieje, żebym się przygotowała. Nie mam przecież pojęcia, jak się zmieniła nasza okolica. Mama pisze tylko o swoich zakupach. Tato załącza pozdrowienia i ani słowa więcej. Babcia Alicja nie odzywa się wcale. Czy znów coś się jej stało? Mama wspomniała, że uratowałeś dwoje dzieci z płonącego domu, co Ci się chwali. Ale medalu za to się przecież nie dostaje. Mam kilka pytań do Ciebie. Po pierwsze: jakie zmiany zaszły w pałacu? Czy jeszcze rośnie? Mam nadzieję, że nie wejdzie na park i nam go nie zabierze. Po drugie: czy grasanci nadal
30
pozostają po drugiej stronie rzeki, czy też już opanowali wysepki? Po trzecie: czy pojawiło się coś nowego? Rozumiesz, że jeśli się pojawiło, to muszę sobie sprawić jakiś pancerz albo coś w tym rodzaju. Przypominałam mamie, żeby mi o tym napisała, ale widać zapomniała. Oczywiście.
U mnie nic specjalnie ciekawego. Rozgromiliśmy dwie bandy i to było dość zabawne, bo wyglądaliśmy dziwacznie. Sam rozumiesz. Gromada kalek przeciwko rabusiom. Mogliby w ogóle lepiej chronić nasze sanatorium. W ostatecznej rozgrywce z tą drugą szajką jeździłam jeszcze na wózku inwalidzkim, bo jad gnuślizy cofa się w organizmie od góry do dołu i nogi miałam ciągle nieruchome. Teraz już nie. Znaleźliśmy też skarb. Templariuszy, jeśli cię to interesuje. Policzyłam, że to dziesiąty skarb w moim życiu i mam już trochę dosyć. Z innych przypadków powiem tylko, że na dachu sanatorium wylądowało monstrum i zalało całe strychy. Chciało opanować świat. Dyrektor poszedł do niego i powiedział, że to skandal, bo tu się leczą dzieci, które doznały obrażeń dokonując bohaterskich czynów. I monstrum odleciało. Oświadczyło, że zna lepsze planety do podbijania i w ogóle było obrażone. Chociaż dyrektor powiedział tylko, żeby ono sobie poleciało kilka kilometrów dalej i stamtąd zaczynało podbijanie, bo nie ma planety lepszej do podbijania niż Ziemia. Ale ono odleciało i to była obraza, i zastanawiamy się, do kogo napisać skargę.
Pojutrze będziemy mieli dzień pożegnalny. To znaczy, mnie będą żegnać, więc za trzy dni przyjadę już do domu na dłużej. Do następnego razu. Szykują tu dla mnie jakieś atrakcje i robią to w wielkiej tajemnicy. Ale wiem, co to będzie, i z góry mnie to nudzi, bo mam dosyć kredy i jej potworów. Uskoki czasowe dobre są dla takich smarkaczy jak Ty, sam sobie wojuj z dinozaurami. Mnie to nie bawi. Jak mi podeślą takiego gada, pobawię się z nim i oddam. W ogók ten wieczny niepokój i te przygody są po prostu nudne. Marzę o innym świecie. W którym nic się nie dzieje.
Czekam na szybką odpowiedź, a jeszcze lepiej na telegram. Nie przejadaj się szpinakiem. •
Twoja siostra Teresa (Ruda)". ■   ■
31
4.
Ojca Rudej aresztowano w sobotę po południu, około trzeciej, właśnie wtedy, gdy z rozkoszą zaczynał pić herbatę, którą sam sobie zaparzył. Krystyna, choć miała wolny dzień, postanowiła zajrzeć do szpitala, babcia Alicja zniknęła bez wyjaśnienia, zabierając ze sobą parasol i wielką torbę. Siedzieliśmy w ogromnej kuchni, ja, Teresa i jej ojciec. Pośrodku kuchni stał stół, przy ścianach szafki, na ścianach wisiały stare patelnie, miedziane kociołki, suszone zioła, o-zdobne drewniane łyżki i kuchenne narzędzia. Piłem kawę i oglądałem to wszystko.
Ojciec Rudej cichutko pogwizdywał przy szumiącym czajniku, czekał, aż się zagotuje woda, i od czasu do czasu z obrzydzeniem popatrywał na moją szklankę.
—   Kawa jest nachalna — oznajmił. — Herbata ma duszę. Upiłem łyk i obserwowałem jego czynności. Sypał suchą herbatę
do czajniczka.
—   Łyżeczka dla czajniczka — powiedział. — Dwie dla mnie. A może trzy?
—   Syp trzy — odezwała się Ruda, stała przy oknie i mazała palcem po zakurzonej szybie. Zobaczyłem kropki i kreski. Znałem alfabet Morse'a, lecz jej znaki wydawały się bez sensu. — Jeśli już masz okazję, syp trzy.
Westchnął i dosypał.
—   Jak się ma specjalistów od żołądka i żywienia w rodzinie, to trudno marzyć o dobrej herbacie — zauważył. — One robią herbatę — przyznał uczciwie. — Ale to nie jest to.
—   Gotowany rumianek — bąknęła Ruda. Starła znaki i zaczęła mazać znów, niżej. — Zauważyłeś, jak on to robi? — zwróciła się do mnie, pozornie obojętnie.
—   Kto?
—   Eryk.
—   Liczy kroki.
—   Och, to wiem — sapnęła ze zniecierpliwieniem. Uważnie, z napięciem przypatrywała się znakom, bezgłośnie poruszając ustami. Ona także liczyła.
Czajnik gwizdnął, ojciec Rudej natychmiast zdjął go z ognia.
32
Popijałem kawę, ciągle oglądając przedmioty wiszące na ścianie. Dotknąłem kieszeni spodni i wymacałem kartkę, którą przeczytałem w kawiarni. Nie zwróciłem jej jeszcze i teraz nie byłem pewien, czy to zrobię. Rudej do głowy nie przyszło, że ją mam.
Może była przeznaczona dla mnie, fałszywy list Rudej do Eryka. Może tkwiła w niej tajemnica, którą mógłbym rozszyfrować i może tajemnica byłaby kluczem do zrozumienia atmosfery domu. Potem przyszło mi do głowy, że Ruda po prostu zapisała swoją fantazję. Wreszcie uświadomiłem sobie, że nie mam żadnego rozwiązania, ba, nie wiem, jakie są warunki zadania, które, być może rozmyślnie, przede mną postawiono.
Ojciec Rudej usiadł naprzeciw mnie, jeszcze raz z niechęcią popatrzył na kawę i z rozkosznym westchnieniem upił ze swej szklanki długi, parzący łyk herbaty, i wtedy rozległo się pukanie, i natychmiast, bez zaproszenia, weszło do kuchni dwóch milicjantów. Podeszli do ojca Rudej, stanęli za jego plecami, po bokach — wyższy z nich podał mu jakąś kartkę. Ojciec Rudej przeczytał, zaciął usta, wypił jeszcze jeden łyk, wstał i rozłożył ręce.
ty/m   +S
—   Powiedz mamie i babci — powiedział cicho — że wyjechałem. Ani słowa więcej, rozumiesz? Wrócę — spojrzał na wyższego milicjanta i po chwili machnął ręką — za dwa dni. Może trzy. Po prostu wyjechałem.
Ruda odwróciła się plecami do okna i skinęła głową. Jej twarz skryła się w cieniu, widziałem ciemną, nieruchomą plamę i zaniepokojony błysk oczu.
—   Pamiętaj — powtórzył jej ojciec, spojrzał na szklankę i westchnął. — A herbatę wypij sama.
Odwrócił się, milicjanci także uczynili zwrot w tył, i wyszedł pierwszy. Przyskoczyłem do okna. Przed domem stał milicyjny fiat z pracującym silnikiem. Po chwili trzej mężczyźni wsiedli do samochodu.
Ruda westchnęła i uniosła ręce do twarzy.
—   Znów — mruknęła. — Znów go aresztowali. Wybuchnąłem nagle:
—   Co on zrobił? Co się stało? Popatrzyła na mnie surowo.
—   To są sprawy rodzinne.
—   Przepraszam — szepnąłem. Obserwowałem ją ukradkiem. Już była spokojna. Powiedziałbym, że obojętna. Nazbyt obojętna. Podeszła do stołu i zaczęła pić ojcowską herbatę. Jeszcze przez dłuższą chwilę patrzyłem w milczeniu na jej opanowane ruchy.
—   Będziesz tak siedziała i piła? — spytałem wreszcie gwałtownie. — A ojca aresztowali. Coś trzeba zrobić! Zawiadom matkę i babkę. Trzeba się dowiedzieć, co się stało.
—   Prosił, żeby niczego nie mówić. Wyjechał. Spełnię jego prośbę. I ty też. Ani słowa. Wyjechał i już — patrzyła na mnie nalegająco. — Jeśli prosił, żeby nikomu nie mówić, to znaczy, że miał powody. Obiecujesz milczeć?
Tyle było nalegania w jej głosie, że skinąłem głową. Zabrałem swoją kawę, poszedłem do pokoju, strzepnąłem ze stołu śpiącego kotka i próbowałem się uczyć, ale nie rozumiałem ani słowa z tego, co przeczytałem.
Nie siedziałem długo, nie mogłem. Musiałem wyjść, musiałem się zmęczyć, żeby przestać myśleć o wydarzeniach w tym domu i w okolicy, i zerwałem się, potknąłem o jeden z materacy, przypadkiem do-
34
tknąłem aparatury, leżącej pośrodku, zabrzęczało głośno, odskoczyłem. Wewnątrz zapaliła się czerwona lampka i pulsowała przez chwilę alarmująco. Bladła powoli, a i brzęczyk cichł. Migotanie światła i falowanie dźwięku coś mi przypominały. Był to jakby sygnał trwogi w miniaturze. Tak — znacznie groźniej — wyją i świecą, co prawda na niebiesko, karetki pogotowia. Ominąłem'materace, za mną ledwie dosłyszalnie dźwięczała aparatura, otworzyłem drzwi, potknąłem się jeszcze raz, o Hubę, która milczkiem prześliznęła się obok moich nóg i zniknęła w ciemności korytarza. Maszerowałem po domu, poznając jego wnętrze. Próbowałem klamek. Któreś drzwi ustąpiły. Wewnątrz, w niewielkim, zagraconym pokoiku, siedziała stara kobieta ubrana na czarno i patrzyła na mnie nieruchomo, póki się nie wycofałem.
Dygotałem ze zdenerwowania, ale nie ustawałem w marszu, póki, nie wiadomo jakim sposobem, nie zawędrowałem znów pod swój pokój. Zawróciłem. Zajrzałem do kuchni. Była pusta. Na stole spał rudy kotek. W stołowym snopy światła tworzyły kwadraty na podłodze, w świetle wirował kurz. W ogrodzie także nie znalazłem nikogo. Spojrzałem na okna piętra. Wszystkie były otwarte, ale puste. Uliczka przed domem zastygła. Wydawało mi się, że ubita ziemia dudni pod moimi nogami, i zacząłem liczyć kroki. Potem przestałem. Niewyraźną ścieżką zbiegłem nad rzekę. Przy drugim brzegu z równomiernym terkotem płynęła motorowa barka. Wdrapałem się po skarpie na ulicę i zobaczyłem tłum stojący przed domem. Może nie aż tłum. Ze dwadzieścia osób wpatrywało się w niebo. Kilkanaście latawców w różnych kolorach szybowało poza domem, nad parkiem. Niektóre ogromne. Miały czarne, przypominające litery, znaki na swych płaszczyznach. Nie, tłum nie patrzył w niebo. Jeden z latawców zawędrował aż tu i zaczepił o komin. Długi John powoli czołgał się ku niemu, chwytając się drutu piorunochronu i drabink' prowadzącej do komina.
Jakaś kobieta krzyknęła:
—  Zejdź natychmiast!
Długi John nie zareagował, powolutku przeczołgiwał się coraz wyżej, najwyraźniej widziałem jego nogi, niepewnie szukające kolejnych szczebli. Wreszcie dosięgnął latawca. Bardzo długo manipulował przy nim, w końcu latawiec drgnął i zaczął się ześlizgiwać po da-
35
chówkach. Na dole niewielki, zwinny chłopak zerwał się do biegu, latawiec przyspieszył, od chłopca do latawca biegł cienki sznurek i ten sznurek się napiął, a latawiec zamiast spaść, nabrał pędu i wzbił się w niebo, i wiatr go porwał. Było to wielkie pudło z otworami po bokach. Na jednej ze ścian kropki i kreski układały się w słowo: smok.
Długi John powolutku spełzał z dachu. Nikt się nie odzywał. Wróciłem do domu, zajrzałem do kuchni, słysząc niewyraźne głosy.
—   A twój mąż znów się wymknął — mówiła właśnie babcia Alicja. — Czy on nie wie, że zaraz obiad i czas umyć ręce? Czy nie słyszał, że ryż dochodzi pod pierzyną, a w piekarniku jest pieczeń? Czy nigdy nie zauważył, że chłodnika nie trzeba odgrzewać, a więc natychmiast możemy siadać do stołu? Czy ty go nigdy niczego nie nauczysz?
—   On wyjechał — szepnąłem.
Obie natychmiast zwróciły się do mnie i utkwiły spojrzenia swych jednakowych oczu w moich oczach. Wydawało mi się, że mnie oskarżają.
Babcia Alicja usiadła nagle.
—   Znów! — wybuchnęła. — Tym razem obiecał, że niczego takiego nagle nie zrobi.
—   Uspokój się — syknęła Krystyna.
—   Bez słowa, bez kartki i bez pożegnania — w ręku babci Alicji pojawiła się nagle chusteczka, rzuciła na nią okiem i rozpostarła, jakby nie wiedziała, co z nią robić. Potem opuściła głowę. Zobaczyłem, że na jej kolanach zdążył już zasnąć kotek. Nakryła go chusteczką.
—   Śpi, biedactwo. Przygotuj talerze — rzuciła córce — widzisz, że nie mogę się ruszyć.
Z zadowoleniem dotknęła głowy kotka i spytała:
—   Na długo wyjechał?
—   Mówił, że na dwa, trzy dni.
—   Dobrze, że nie na dwa, trzy lata — zacięła usta.
Miałem na końcu języka wyznanie, a jednak nie powiedziałem prawdy. Prośby ojca Rudej i Rudej może by mnie nie powstrzymały. Pamiętałem jednak jego słowa o herbacie. I jego żal, że nie dopije do końca. Było ogromnie wiele godności w tym człowieku, rudawym.
36
wyso$tm i milczącym, który troszczył się tylko o swoją herbatę, kiedy go zabierano. I o spokój żony i teściowej. Cokolwiek zrobił, nie był to przestępca pospolity. Nie potrafiłem sobie wyobrazić, jaki rodzaj zbrodni mógłby popełnić. Na pewno nie kradzież. Na pewno nie rozbój, na pewno nie szpiegostwo. Przypomniałem sobie, że aresztowano go nie pierwszy raz. Była to ciągle ta sama sprawa czy dwie różne? A może trzy czy cztery? Brakowało mi danych. Mimo to nie mogłem pytać. Oficjalnie wiedziałem tyle tylko, że wyjechał. Babcia Alicja i Krystyna nie podejrzewały, że wiem o jakimkolwiek aresztowaniu. Obserwowałem je. Babcia Alicja czuwała nad kotkiem, który nieruchomo zwinął się na jej kolanach, Krystyna także popatrywała na kłębuszek sierści widoczny spod chusteczki i starała się zachowywać jak najciszej. Przypomniałem sobie, że powiedziała: rudych się kocha. Kot był rudy, lecz rudy był także jej mąż. O czym myślała, troszcząc się o spokój kotka? O swoim mężu. który niby to wyjechał? Czego się domyślała? Jej oczy zogromniały jak przed płaczem, ruchy jednak miała spokojne i oszczędne. Gestem wskazała nam jadalnię i przeszliśmy tam — babcia Alicja pierwsza, troskliwie podciągając suknię i czyniąc dla kota ciepłe gniazdko, ja za nią. Przy stole siedziała już Ruda, rzuciła na mnie szybkie, pytające spojrzę- * nie. Lekko skinąłem głową i Ruda wróciła do obserwowania nieskazitelnie białego obrusa.
—   Gdzie Eryk? — spytała szeptem babcia Alicja. Ruda leciutko rozłożyła ręce i wydęła wargi.
Jedliśmy w milczeniu, a kiedy skończyliśmy chłodnik. Krystyna sprzątnęła także pełny talerz Eryka. To samo zrobiła z drugim daniem. Nie ruszyliśmy się od stołu, póki nie pozmywała i nie wróciła do nas. Czułem, że nie wolno mi się oddalić, gdy one siedzą. Nie powiedziały ani słowa, ale spodziewały się. że dołączę do cierpliwego wyczekiwania na Eryka.
Do pokoju, prawie roztrzaskując drzwi, wpadła Huba i wspinając się zajrzała na stół. Byl pusty. Ziewnęła szeroko i runęła na podłogę.
—   Huba. gdzie Eryk? — spytała babcia Alicja. Huba zawyła krótko, zerwała się i wybiegła.
Babcia Alicja strząsnęła kota na podłogę. Zwinął się tam i spał.
—   Ty pójdziesz do parku — rozkazała mi. - Ruda w drugą stronę. Krystyna nad rzekę, a ja przeszukam dom.
37
Skrzywiła się i dotknęła ręką czoła:
—   Czułam, że znów to zrobi. Tym razem nie ujdzie mu na sucho. Ruszajcie.
Pobiegłem, ale kiedy się obejrzałem, zobaczyłem, że i Ruda, i Krystyna nie spieszą się wcale, zwolniłem więc, i do furtki dotarłem w prawie spacerowym tempie.
Widocznie Eryk miał taki zwyczaj, nie tylko znikał się, ale i po prostu znikał, i może oczekiwał, że się go odnajdzie. Spojrzałem na drzewo za furtką, nie zmieniło się od rana, a jednak przeszedłem na drugą stronę alejki. Był to odruch, po chwili zawstydziłem się, że uwierzyłem Rudej. Choć jej słowa potwierdził i Eryk, i Długi John.
Wałęsałem się bez celu, nie znałem parku. Był prawie pusty, jakieś pary siedziały na odległych ławkach, kilka razy minąłem spacerujących, potem zaczepił mnie lodziarz w kusym kitlu. Pchał wózek z lodami, ale nie zachwalał towaru.
Spytał, czy nie widziałem grubasa w jasnym garniturze. Zaprzeczyłem i poprosiłem go o loda.
—   Towar wyszedł — oznajmił. Przyjrzał mi się, mocniej pchnął wózek i oddalił się szybkim krokiem.
Tym razem nie wahałem się zajrzeć do ruin pałacu. Zostały z niego tylko zewnętrzne, poszczerbione ściany. Środek stanowiła otwarta przestrzeń, poprzecinana niskimi murkami, porośnięta zielskiem, z którego przebijało kilka brzózek. W kącie stał niewielki baraczek z drzwiami zamkniętymi na kłódkę. Zawołałem Eryka. Odpowiedziało mi nikłe echo. Zawróciłem. Na niskim murku, starannie oczyszczonym, ktoś ułożył kamienie, tworzące kropki i kreski. Popatrzyłem. Kropka, trzy kreski, kropka, dwie kreski. Wpatrując się w znaki, usiadłem i westchnąłem. Ktoś tu się bawi w szyfry. Ktoś tu liczy kroki. Ktoś znalazł dziesięć skarbów i wspominał w liście o pałacu.
Panowała cisza. Zadarłem głowę i przez chwilę patrzyłem poprzez okienne otwory w niebo. Było puste, ani latawców, ani ptaków, żół-toróżowa chmurka znieruchomiała nad moją głową.
—   Miesiąc takiego wypoczynku i wyciągnę nogi — powiedziałem głośno.
W odpowiedzi coś zaszurało u moich stóp. Zerwałem się i zobaczyłem znikającego w zieleni węża. Od tej pory patrzyłem pod nogi. Nie znałem się na wężach, może to była żmija. Nie mogłem odnaleźć
38
poprzedniej drogi i przełaziłem przez kolejne murki, ominąłem ziejącą czernią jamę, po przerzuconej desce przeprawiłem się przez następną dziurę, ogromną i ciemną, jakby pałacowe piwnice miały kilka kondygnacji i jakby one tę czerń z siebie wypychały. W końcu dotarłem do miejsca, z którego zacząłem przeszukiwanie pałacu, i jeszcze raz zawołałem:
—   Eryk! Cisza.
Park ciągle był pusty. Na jakimś placyku dwóch starszych mężczyzn grało w szachy. Spytałem o Eryka. Ledwie na mnie spojrzeli. Błądziłem. Docierałem do miejsc, których chyba nigdy nikt nie odwiedzał, trawniki były tam zapuszczone, a ławki zabrano. Natknąłem się na okrągły, zamknięty kiosk. Zblakłe napisy głosiły: „Piwo, kawa, napoje chłodzące". Przy kiosku stał grubas w jasnym ubraniu, zaczepił mnie:
—   Ten kiosk jest zawsze zamknięty?
—   Nie wiem.
—   Nietutejszy? Przytaknąłem.
—   Nie widział pan lodziarza? — spytał. Przez cały czas oglądał mnie uważnie.
Powiedziałem, że widziałem, i wyjaśniłem, w jakim mniej więcej miejscu. Podziękował, ale nie odchodził. To ja zacząłem się oddalać, ale zatrzymał mnie.
—   A może słyszał pan o pokoju do wynajęcia? Najlepiej w jakimś starym domu.
—   Nie.
—   A ten tam? Ten drewniak? - wskazywał ręką, obróciłem się i ujrzałem dach naszego domu.
—   O ile wiem, tam też nic nie ma.
—   Aha. To pan tam mieszka? Gospodyni choć sympatyczna?
—   Obydwie — powiedziałem.
—   To są dwie? Samiuśkie wdowy?
Zirytował mnie i poszedłem. Nie próbował już mnie zatrzymywać, ale patrzył za mną.
Okrążyłem park jeszcze raz i zdecydowałem, że Eryka w nim nie ma. Dotarłem nad jakiś staw obramowany białymi kamieniami. Do
39
stawu prowadziły szerokie stopnie, na jednym z nich siedział chudy brodaty mężczyzna, trzymał w dłoni żyłkę, jej drugi koniec zwieszał się w wodę.
—   Tu są karpie — powiedział, dostrzegłszy mój zdziwiony wzrok. — Miasto z nich nie korzysta, a ja mam co jeść.
Uśmiechnął się, minąłem go bez słowa.
Drzewo przy furtce ciągle stało. Z niechęcią do siebie pomyślałem, że przecież, będzie stało. Stało od dawna i długo postoi. Drzewa nie wyrastają w jedną noc.
Na ławce niedaleko drzewa siedział lodziarz.
—   Nie widział pan... — zaczął pytać, ale poznał mnie i machnął ręką.
—   Widziałem. Szuka pana. Zerwał się.
—   Gdzie?
—   Koło kiosku.
Rzucił się do wózka i oddalił pędem.
One już wróciły, wszystkie trzy, szukały krócej niż ja. Zatrzymały się przed domem. Ruda kończyła właśnie opowiadanie o znikaniu, zorientowałem się po ostatnich jej słowach:
—   I on mówi, że znika się.
—   Ja mu dam znikanie — powiedziała Krystyna. — Już ja go zniknę. Sama się zniknę, bo nie mam do was siły.
Babcia Alicja mocno uszczypnęła ją w ramię. Krystyna syknęła.
—   Żebyś mi nigdy nie mówiła takich rzeczy. Żebyś mi nigdy nie narzekała — powiedziała — Licho nie śpi. I przecież nie wolno ci tak myśleć. On tylko marzy o przygodach. Zazdrości Rudej, ł szuka.
—   Ja już. nie mam sił.
—   No to marsz do domu — powiedziała babcia Alicja, Krystyna wahała się chwilę, a potem posłusznie weszła do środka.
—   W parku go nie ma — powiedziałem.
Babcia Alicja i Ruda nie zareagowały, patrzyły za moje plecy, odwróciłem się. Chudy brodacz kroczył ku nam na przełaj, przez grządki, depcząc wschodzące warzywa. Chyba ich nie zauważał. Niósł czarną plastykową torbę, w której coś słabo trzepotało, i jaskrawą książkę, znaną mi już. Philip Asilard — przypomniałem sobie - „Człowiek z rezerwatu WIF.CZNOŚĆ".
40
Zbliżył się do nas nie zmieniając tempa kroków i zatrzymał nagle. Nie przywitał się.
—   Znalazłem to — powiedział — w krzakach. Tu był adres. Mignął obrazkiem z gwiezdnych wojen.
—   Przyniosłem. Należy się trzydzieści złotych. Pięćdziesiąt. Babcia Alicja patrzyła na jego zabrudzone ziemią buty: Wyciągnęła rękę, zabrała książkę i obrazek.
—   Zniszczył pan sadzonek za trzysta — powiedziała i ruszyła do domu.
5.
- On się z tym nigdy nie rozstawał — babcia Alicja z ziemistym czołem, sinymi wargami i wypiekami na policzkach postukała zgiętym palcem w leżący na stole obrazek.
Zgodnie pochyliliśmy się nad nim. jakby krążownik gwiezdny i rój otaczających go myśliwców mogły nam coś powiedzieć.
—   Nigdy! — zabrzmiało to jak wyrok. — Gdyby uciekł, zabrałby go ze sobą.
Krystyna drżącą ręką chwyciła obrazek i przycisnęła go do piersi. Dygotała. Ruda przysunęła się do ściany i stała na baczność, obserwując scenę martwymi oczyma.
—   A ty mówiłeś, że nie ma go w parku — szepnęła Krystyna z wyrzutem.
Przysiągłem, że nie widziałem Eryka.
—   Nie widziałeś — w jej tonie było coś więcej niż wyrzut, to była pogarda.
Na puste krzesło wskoczył kotek, zajrzał na stół, z wysiłkiem wspiął się i ułożył na błyszczącej okładce książki. Rude futerko błysnęło w słońcu. Babcia Alicja westchnęła nagle i zaczęła się powoli osuwać. Przez kilka sekund i ja, i Krystyna obserwowaliśmy ją z zainteresowaniem. Ruda ani drgnęła.
—   Przecież, ona mdleje — powiedziałem.
—   Chyba tak — przytaknęła Krystyna, umilkła, a po chwili dodała: — Coś trzeba by zrobić.
Ale nie ruszyła się. Chwyciłem starszą panią za ramiona i przy-
41
trzymałem, jej głowa skłoniła się na bok, z ust wyrwało ciche skomlenie, zupełnie nieludzkie.
Spojrzałem na Krystynę. Nie interesowała się matką. I ona także patrzyła na rudość kotka leżącego na książce, jakby ta rudość należała do syna, a nie do kota, i jakby miała nadzieję, że pod rudością zobaczy twarz Eryka — Krystyna była również blada. Zląkłem się, że za chwilę będę miał dwie kobiety do ratowania.
—   Pomóż — syknąłem ku Rudej. Powoli zwróciła się ku mnie.
—   Może uderz ją w twarz — powiedziała. Babcia Alicja otworzyła na chwilę oczy.
—   Ani mi się waż!
Przytrzymała się stołu, a potem dźwignęła.
—   Przy twojej pomocy człowiek mógłby się zabić — powiedziała energicznie — a nie uratować. Energii trzeba, energii.
Bladość jej na czole i wargach zniknęła już, a rumieńce na policzkach ustępowały.
—   Krystyna, siadaj. Ty też — gestem wskazała mi krzesło. — Kotek won, a Ruda tutaj.
Usłuchaliśmy jak kukiełki.
—   Co ty mówiłaś o znikaniu? Się.
Ruda obejrzała się na drzwi, ale nie miała szans na ucieczkę.
—   Słuchamy — babcia Alicja usadowiła się wygodniej, poprawiła krucze włosy i wygładziła suknię. — Kto znika?, jak?, co to wszystko znaczy?
—   Eryk — szepnęła Ruda. — Mówił, że się znika.
—   Ty też słyszałeś? — jej błyszczące, zainteresowane oczy zwróciły się do mnie. — Przy tobie to mówił?
—   Przy tym nowym drzewie — powiedziałem bez sensu.
—   Jakie znowu drzewo?
Opowiedziałem o drzewie. Słuchała w milczeniu, a potem wymieniła spojrzenie z córką.
—   No tak, miałeś dużo przykrości ostatnio, jeszcze jesteś słaby — oświadczyła babcia Alicja i spytała Krystynę: — Pamiętasz jakieś drzewo przy furtce?
—   A czyja mam czas patrzeć na drzewa? Ja nie mam czasu w lustro spojrzeć. Drzewo? Może było, może nie. Ja pędzę do szpitala i z
powrotem, ja ganiam z zakupami. Drzewo — zdenerwowała się Krystyna. — Nawet na kwiatki i motylki nie spojrzę — rozczuliła się. — A tak kocham przyrodę.
—   To tak jak ja   —  z satysfakcją przytaknęła babcia Alicja. —  Przyroda jest dla mnie wszystkim.
Powiodła surowym wzrokiem ode mnie do Rudej i nagle uderzyła
ręką w stół.
—   Co wy mi mydlicie oczy jakimś drzewem? Mówimy o Eryku.
Znikał się czy nie znikał?
—   Chyba nie — przyznała Ruda i za plecami matki i babki pokazała mi zaciśniętą pięść. — Chyba się po prostu chował.
Babcia Alicja uniosła rękę, wyprostowała wskazujący palec i potrząsnęła nim znacząco.
43
- Chował się. Oto mamy wreszcie rozsądną odpowiedź. Chował się. Przed kim? Czy był zdenerwowany? Sama widziałam, że był — palec miarowo kiwał się koło jej twarzy. — Był zdenerwowany i przed kimś się chował. Powstaje pytanie: dlaczego. Zaraz, zaraz — zamilkła i bezdźwięcznie poruszała ustami. Zajrzyjmy do jego pokoju — zdecydowała wreszcie. — Może tam coś jest, jakiś ślad. Wy zostańcie — zwróciła się do Rudej i do mnie. Wyszły. Ruda pochyliła się i ścisnęła moje ramię.
—   Ani słowa więcej o znikaniu. I jeszcze jedno... nie ruszaj aparatury.
—   Jakiej aparatury?
—   Już ty wiesz, jakiej. Nie dotykaj niczego w swoim pokoju — szeptała. — Zawsze się dowiem. Śpij, ucz się, ale niczego nie dotykaj. Aparatu w szczególności.
—   To zabierz go stamtąd. Razem z materacami.
—   Nie można.
—   Dlaczego?
—   Nie masz pojęcia o technice — jeszcze bardziej zniżyła głos. — Po prostu nie dotykaj. To może być niebezpieczne.
—   Jak drzewo? — spróbowałem zakpić.
Odwróciła się gwałtownie, ruszyła do drzwi i w tym samym momencie rozległo się przeciągłe, niskie wycie Huby. Huba stała przy oknie, wyciągała szyję, trzymała głowę jak najwyżej i wyła, przerywając od czasu do czasu, wyła, a my trwaliśmy nieruchomo, jak sparaliżowani. W kilka sekund później wpadła babcia Alicja i Krystyna. Huba wyła ciągle, za oknem pociemniało, ale to jeszcze nie był zmierzch, ponure chmury posuwały się od zachodu. Czekaliśmy, aż pies umilknie. Krystyna chodziła od drzwi do okna. Ruda ustawiła się pod ścianą, jak przedtem, babcia Alicja zajęła swoje stałe miejsce.
—   Niczego nie znalazłyśmy — oznajmiła skąpo.
—   Chyba pójdę na milicję — Krystyna nie pytała nikogo z nas. Przejęła inicjatywę z rąk babci Alicji i walczyła jedynie z własnymi wątpliwościami.
—   Za wcześnie. Powiedzą, że znów się zawieruszył — Ruda u-śmiechnęła się nagle i od jej uśmiechu zrobiło się nam lżej. A może dlatego, że Huba wreszcie umilkła. — Dopiero jak będzie ciemno. O
44
dziewiątej? — wzruszyła ramionami. — Może nawet później. Przecież, on może w każdej chwili wrócić.
—   Doskonale wiesz, że coś się stało.
—   Chyba tak — przyznała Ruda. — Ale wszystko staje się kiedyś po raz pierwszy. To może być po prostu większe spóźnienie.
—   Ten brodacz, ten człowiek — odezwała się babcia Alicja i prosząco zwróciła się do córki. — Widziałaś, jakie miał złe spojrzenie? A nie, ty nie widziałaś. Nie było cię. Ale wy? I coś mu się ruszało w torbie. I chodził po grządkach. I znalazł książkę w krzakach. Co Eryk mógłby robić w krzakach? Z książką?
—   W krzakach z książką? — mruknęła Krystyna. — W krzakach z książką! I ty mi to dopiero teraz mówisz? Przecież to zmienia postać rzeczy. Zapomnieliśmy wszyscy o książce. Dlaczego nic nie mówicie o książce? I o obrazku?
Spuściłem głowę i przysiągłbym, że to samo zrobiły Ruda i babcia Alicja. Pojęcia jeszcze nie miałem, o co chodzi, lecz czułem się winny.
—   On nie zostawiłby książki! Jak i obrazka. Tak, babcia już o tym mówiła.
—   Nigdy!
W oddali zamruczała burza. Ciemniało coraz bardziej. Zerknąłem w okno, coś przesunęło się szybko, cień?, niecień?, nie zdążyłem zauważyć. Odezwał się daleki grzmot, przeciągły, czuło się — choć powietrze w pokoju pozostało nieruchome — że wiatr powiał żwawiej. Cień powrócił. Tuż nad framugą ukazały się włosy, potem czoło, wreszcie oczy Długiego Johna. Ledwie widoczne palce leciutko pchnęły uchylone okno, rozwarło się bezszelestnie. Widzieliśmy to tylko Ruda i ja. Ruda zagryzła wargi.
—   Tak, tak, to jest ważne — powiedziała szybko. — Ta książka. Nie odrywała wzroku od okna.
—  Mamo — zawołała, bo Krystyna poruszyła się tak, jakby zamierzała podejść do okna. — Poczekaj, mam pomysł.
Głowa zniknęła.
—   Słucham.
—   Tylko się nie denerwuj — poprosiła Ruda. Zwlekała. Być może dopiero układała swoją wersję~wydarzeń. — Książki to on nie zostawił. Obrazka tym bardziej. I nie mógł o nich zapomnieć, tak?
45
Krystyna ze zniecierpliwieniem kiwnęła głową.
—   No to jest tylko jedno wyjaśnienie. — Ruda nabrała tchu w piersi i wypaliła: — Ktoś go porwał!
Stół zadygotał i stęknął odepchnięty przez babcię Alicję.
—   Wiedziałam! Wiedziałam, tylko nie umiałam tego powiedzieć. Geniuszy się porywa!
—   Jakich geniuszy? — zdumiała się Krystyna.
—   Czy on nie jest genialny? Nasz Eryk?
Krystyna przyłożyła rękę do czoła i zastanawiała się długo.
—   Jest — szepnęła po chwili. — Jest! — wykrzyknęła.
—   Potrzebny im. Do okupu — kontynuowała babcia Alicja. U-spokojona Ruda oparła się o ścianę i skrzyżowała ręce na piersi. Wpatrywała się w okno, a tam głowa Długiego Johna wynurzała się, a ręka. same palce dały Rudej jakieś szybkie, chyba pomyślne znaki.
Kobiety przekrzykiwały się.
—   Brodacz przyszedł z książką, żeby dać nam dowód. Że Eryk jest w jego rękach.
—   W ich rękach — poprawiła Krystyna. — Na pewno nie działał sam. Kto jeszcze był w parku? — zwróciła się do mnie.
—   Lodziarz, grubas i szachiści — odparłem, nim zdążyłem pomyśleć. — Szachiści, starzy.
—   Lodziarz i grubas. I brodacz — z zachwytem powtórzyła babcia Alicja. — Mamy szajkę czy nie? Mamy. Jeszcze ze dwóch i będzie cała banda.
—   Brodacz na pewno nie jest szefem — dodała Krystyna. — Szef nie fatygowałby się do nas z pierwszą wiadomością. Szef przystąpi do końcowych rozmów. Ale czego może zażądać?
—   Pieniędzy, oczywiście. A może wypuszczenia z aresztu jakiegoś kryminalisty. Bywało już tak. Porwali Eryka i doskonale wiedzieli, co robią. Siedział chłopaczek na ławce — babcia Alicja chlip-nęła — przyszedł lodziarz i zaproponował mu loda za darmo. A Eryczek lubi lody. Szczególnie za darmo. I lodziarz powiedział: patrz, mam wózek pod krzakami. Miał wózek? — zwróciła się do mnie.
—   Miał — przyznałem.
Długi John wyciągnął w górę dwa palce i rozwarł je w kształt litery V. Oznajmiał jakieś zwycięstwo. Potem schował się.
46
—   Miał wózek pod krzakami. I powiedział o tym Erykowi. Eryk zabrał książkę i obrazek — chlipnęła jeszcze raz —• i poszedł z nim. Kiedy się znalazł koło krzaków, lodziarz pchnął go i on wleciał w krzaki, a tam już brodacz i grubas, i tych dwóch, co to już mówiłam, złapali go za ręce i nogi, worek na głowę i hajda.
—   Worek na głowę?! — krzyknęła Krystyna. — Świnie!
—   No, najpierw go chloroformem przydusili. Żeby się nie szamotał — uzupełniła babcia Alicja.
Zagrzmiało całkiem blisko, huknęło. Wszyscy podskoczyliśmy.
—   Łajdaki! — krzyknęła Krystyna. — Chloroform jest szkodliwy!
—   I potem worek. Tak! I w nogi.
Babcia i Krystyna stały teraz naprzeciw siebie i z przymkniętymi oczyma odtwarzały scenę. Wszystko się zgadzało, jednostajnie kiwały głowami. Wszystko się zgadzało.
—   Ale on — babcia Alicja poszukała chusteczki, przypomniała sobie, że straciła ją dla kotka, otarła oczy wierzchem dłoni i szeptała czule — ale on to bystre dziecko, genialne. Ślad zostawił. Ukradkiem upuścił książkę i obrazek, i oni nie zauważyli. A on znalazł to w krzakach, ten brodacz, i przyniósł nam, dobry człowiek, a ja mu pięćdziesięciu złotych pożałowałam, bo sadzonki podeptał.
Krystyna jednostajnie kiwała głową, nagle przestała.
—   Co też ty mówisz? Ten, co przyniósł, to brodacz? Babcia Alicja przytaknęła.
—   No to on należy do bandy.
—   Nie, dziecko, nie należy. Tylko lodziarz, grubas i tych dwóch. Brodacz znalazł książkę i obrazek, a to poczciwy człowiek, nie przywłaszczył sobie i przyniósł.
—   Mamo!
—   Tak, tak, córeczko, nie denerwuj się. Spójrz prawdzie w ocr — babcia Alicja pogłaskała Krystynę po policzku, pochyliła się i pocałowała ją w to samo miejsce. — Tak było. Eryczek nie zostawiłby nas w nieświadomości, prawda? Bystry jest, od razu się zorientował, co i jak. Po prostu musiał zostawić znak. Upuścił książkę i obrazek, kochane dziecko — zamrugała oczyma, by sprawdzić, czy znów ciekną jej łzy, ale nie ciekły — i oni go ciach, chloroformem.
Krystyna jęknęła. Popatrzyłem na Rudą, krztusiła się, zasłaniała
47
ręka usta i zginała wpół. prawie plując, ale nie mogłem jej pomoc, musiałem siedzieć i słuchać, i czekać, co z tego wyniknie.
—   I oni go do worka. I do meliny.
—   Do czego? — wykrztusiła Krystyna.
—   Do meliny. Zbójecka melina, wiesz. Jaskinia, nora, piwnica, narzędzia tortur.
—   Niech mama przestanie!
Babcia Alicja wyprostowała się jak struna i powiedziała surowo:
—   Znieś to mężnie, córko. Pamiętaj o honorze rodziny. Ruda, zgięta wpół. zasłaniając twarz, krztusząc się i kaszląc, wybiegła z pokoju.
—   To było ponad jej siły — wyjaśniła babcia Alicja. — A my musimy działać. Jak jeden mąż.
Przez otwarte okno nagle chlusnął deszcz, grom huknął tak blisko, że coś zadźwięczało w kredensie, deszcz zabębnił o parapet i podłogę.
—   Lodziarz, grubas i tych dwóch, lodziarz, grubas i tych dwóch. I szef, musi być szef — mówiła posępnie babcia Alicja, urwała nagle i dodała krzycząc: — Okno, dach.
Krystyna rzuciła się do okna, babcia do drzwi. Okno trzasnęło, Krystyna zawróciła i runęła za babcią, ruszyłem za nimi, zobaczyłem je wbiegające w załom korytarza, przyspieszyłem, tam była drabina, wchodziły na nią, popychając się. Ruda czekała na dole, potem i ona zaczęła się wspinać.
Ja także dotarłem na strych. W półmroku trzy kobiety przesuwały dziesiątki misek, wypatrując, gdzie przecieka woda. Nie miałem tu nic do roboty. Strych najwyraźniej nie łączył się z porwaniem, odłożyły rozważania o porwaniu na później, na po deszczu, dziurawy dach był sprawą pilniejszą. Pomyślałem, że na dole odgrywały przedstawienie, bawiły się nieprawdopodobnymi sytuacjami. Ale jednak Eryk zniknął. Czekałem przy otwartej klapie. Tu było sucho. Na oczyszczonej z kurzu desce ktoś wymazał kredą kropki i kreski. Kropka, trzy kreski, kropka, dwie kreski. Stanąłem na kropce. Starannie odmierzając kroki, by nie wychodziły poza kreski, odliczyłem trzy i stanąłem na kolejnej kropce. Zastanawiałem się chwilę, potem mnje olśniło, obróciłem się i pozostałe dwa kroki dla pozostałych dwóch kresek wykonałem tyłem. Świat załamał się i zapadł, przez
48

dach przebiło jaskrawe słońce, zbełtane głosy krzyczały o czymś w moją stronę, Eryk odskoczył i zniknął, nie, pobiegł przed siebie ku
drzewu.
Ocknąłem się na czymś miękkim i ciepłym, otworzyłem oczy; nade mną pochylała się twarz Rudej.
49
—   No, wreszcie patrzy — powiedziała i spytała: — Jak się czujesz?
Poruszyłem głową, rękoma, nogami.
—   Chyba w porządku.
—   To wstawaj — powiedziała obojętnie. — Nie będę cię tak wiecznie trzymać. Porządnie się uderzyłeś.
Dźwignąłem się. Deszcz musiał być krótki, dudnienie o dach ustało, jedynie dźwięczne ciurkanie wody o dno misek zdradzało, że w ogóle padał.
—   One już zeszły. Chodź.
—   Dziękuję — powiedziałem.
—   Czas przez ciebie tracę. Przecież muszę wiedzieć, co one zrobią. Prędzej. Niepotrzebnie wymyśliłam porwanie.
Zeszła pierwsza.
Krystyna i babcia Alicja stały w jadalni przy oknie obejmując się ramionami i szeptały donośnie, jak spiskowcy, którzy nie muszą obawiać się podsłuchu.
—   Musi ich być pięciu. To dobra liczba.
—   Dlaczego nie więcej?
— Bo więcej ich by było do podziału okupu — wyjaśniła babcia Alicja. — Im mniej, tym lepiej, ale za mało też niedobrze.
Krystyna zdecydowanie kiwnęła głową.
—   Ale my nie mamy pieniędzy. Wszystko wydałam.
-  Kto mówi, że zapłacimy? — spytała babcia Alicja.
—   Nie widzę innego wyjścia — Krystyna wyglądała przez okno, jakby spodziewała się, że banda krąży w pobliżu. Zerkała i cofała głowę, kryjąc się blisko ściany przed oczyma, które mogły podpatrywać nas od zewnątrz. Jednocześnie tuliła się do babci Alicji, która Stała w oknie twardo, nieporuszenie i wyzywająco.
—   Pierwszy, kto przyjdzie, będzie od nich — oznajmiła nagle Starsza pani. — A my nie jesteśmy od tej bandy gorsze. Zatrzymamy zakładników.
Ruda, która przystanęła w drzwiach i zagradzała mi drogę, odwróciła się nagle, odepchnęła mnie i uciekła.
Zrozumiałem, że przez cały ten czas powstrzymywała śmiech, histeryczny śmiech — z porwania, ze zniknięcia, a może z pomysłów Krystyny i babci Alicji. Wycofałem się powoli, ruszyłem do mojego
S0
pokoju. Na progu czekał kotek, podniosłem go i ułożyłem na tapczanie. Zasnął natychmiast. Stanąłem przy oknie, patrząc na rzekę. Uspokajała.
Pragnąłem uciec, jak moi poprzednicy — podobno wytrzymywali najwyżej dwa dni, a mój drugi dzień właśnie się kończył. I wiedziałem, że jednak nie ucieknę, bo zabraknie mi odwagi albo sił. Popatrzyłem na pokój: gwiazda ułożona z sienników wyglądała złowieszczo, a martwa w tej chwili aparatura stała się niepojętym ołtarzem, wokół którego wyczuwałem aurę magii. A może drugiego świata, który przeniknął w mój świat, zaczął przenikać — na razie jako jedno jedyne drzewo, a może jako sobowtór Eryka, sobowtór, który był rano w szkole, a potem wrócił do siebie i Eryka zabrał. Może Eryka pochłonął drugi świat?
Przytknąłem czoło do chłodnej szyby i chłodziłem je, przymknąłem oczy, lecz to było jeszcze gorsze.
— Weź się w garść — powiedziałem głośno, do siebie.
6.
Nasłuchiwałem. Dom był cichy, przyczajony. Wydawało się, że ściany pokoju niepostrzeżenie, podstępnie zbliżają się do siebie, zabierają mi i przestrzeń, i powietrze. Przez chwilę mocowałem się z oknem, nie ustępowało, nie miało klamki, zostawiłem je. Dom, drzewo, pałac, kroki i zniknięcie — tyle już tego było, a może więcej. List. Wymacałem go w kieszeni. Wspomniałem, o czym mówił: monstrum, gnuśliza i grasanci. Nasłuchiwałem, nic nie wylądowało na dachu. Przedtem spadł latawiec z napisem: smok. Kropki i kreski, które tworzyły to słowo, jak kropki i kreski dla liczenia kroków.
Przestawiłem krzesło w pobliże szafy i usiadłem w kącie, i patrz-łem na pokój, nie zmniejszał się już.
Kotek poruszył się nagle i mruknął. Był to ogłuszający hałas. Przypomniałem sobie, że jestem sam. Wyskoczyłem z pokoju i biegiem wróciłem do jadalni. Była pusta, ale w kuchni, tuż obok, krzątały się babcia Alicja i Krystyna, i ciągle mówiły, i to przynosiło ulgę. Niech już będzie porwanie i niech już będą kidnaperzy, prawdziwe, zwyczajne nieszczęście i prawdziwe, zwyczajne niebezpieczeń-
51
Mogłem je zrozumieć i nie bałem się go. Mogłem mu stawić z^ło, mogłem pomóc Krystynie i babci Alicji. Słuchałem, jak ko-'^ty rozmawiają, i gotowałem się do działania, które pozwoliłoby .' napomnieć o wszystkim innym. Ale one nagle umilkły i zapadła ls*a, i wydało mi się, że zostawiono mnie samego w tym dużym do-m^ samego z tajemniczymi staruszkami przemykającymi po korytach. Czekałem jeszcze parę minut, nikt się nie pojawiał. Nie po-em siedzieć bezczynnie, postanowiłem spenetrować wszystkie °rytarze, wydawały mi się najbezpieczniejsze, długie i rozgałęziają-e,się, dające szansę na odwrót czy ucieczkę. Przed czym? Nie więzłem. W każdym razie ruch był lepszy niż czekanie. Szedłem. Pró-°\vałem liczyć drzwi, lecz szybko straciłem rachubę. Ciągle wydano mi się, że słyszę stąpanie za plecami. Przylegałem do ściany i Wracałem się gwałtownie. Nikogo. Może jakiś ruch powietrza, °*e drgnięcie mdłej ciemności? A potem skądś przybiegła nagle ~ °śria, radiowa muzyka — i przypomniałem sobie, że mam w pleca-Iranzystor. Pobiegłem do pokoju, włączyłem aparat na cały regu-.(ir i już nie byłem sam. Nawet materace stały się tylko materaca-' u aparatura po prostu dziwaczną konstrukcją. I milczała jak a*~twa. Zbliżyłem do niej rękę, dotknąłem palcem. Nic. ^kiś czas czytałem, położyłem się wcześnie, radio mruczało w P°^liżu. Spałem kiepsko, we śnie odżyły strachy i leżałem na pół ^Vająe, i może dom też czuwał.
Л-oło drugiej w nocy wstałem, długo patrzyłem za okno, świecił
%życ, od czasu do czasu przysłaniały go strzępiaste chmury i wte-
^ *>eka wydawała się głębokim, ciemnym wąwozem. Przepaścią
7 dna. Cichutko uchyliłem drzwi na korytarz, tchnął na mnie atra-
^tową, duszną, pełną kurzu ciemnością. Nie zdecydowałem się
yj^ć. Wróciłem do łóżka, otuliłem kołdrą, przekonany, że muszę
Cennie doczekać świtu.
.   'e spałem jednak, obudziło mnie z początku ciche, potem wzma-
й Jc*<-4e się skrobanie do drzwi. Nim się zerwałem, skrobanie przeszło
hulamy łomot, który musiał huczeć w całym domu. Gwałtownie
^rzyłem drzwi.
^bcia Alicja z palcem na ustach wytchnęła ledwie dosłyszal-
Cicho! Cisza!
52
—   Co to był za huk? - spytałem jeszcze bardziej delikatnym szeptem.
—   To tylko ja troszeczkę stukałam.
Przyciągnęła mnie do siebie. Poczułem zapach papierosów i chyba koniaku.
—   Ubieraj się, ja poczekam.
Ciągle szeptała. Nie pozwoliła zamknąć drzwi, ale cofnęła się w głąb korytarza, gdy ja — posłuszny jej — bezszelestnie się ubierałem.
—   Załóż coś luźnego, wygodnego i ciepłego. Dres. Wiem, że masz dres! — krzyknęła tak, że się skuliłem.
Zdjąłem dżinsy i sweter, które zdążyłem włożyć, naciągnąłem dres.
—   A może lepiej nie — wrzasnęła jeszcze głośniej.
Nie przebierałem się drugi raz. Wróciłem do niej i spytałem:
—   Co się stało?
—   Cisza — upomniała mnie. — Przecież na pewno nas podsłuchują. On nie wrócił.  I to jest poważna sprawa. Mów szeptem.
—   Ale pani krzyczała. Pominęła moją uwagę milczeniem.
—   Jest już czwarta piętnaście. Nie wolno się spóźniać na wartę. Zaspałeś.
Nikt mi nie mówił o warcie, ale nie protestowałem, to nie miało sensu. Babcia Alicja oceniła mój wygląd, skinęła głową, odwróciła się i zaczęła prowadzić. Mimowolnie naśladowałem jej skradające się kroki. Doprowadziła do wejścia frontowego, przez chwilę sprawdzała zamek, wreszcie westchnęła z zadowoleniem i wręczyła mi latarkę.
—   Ten łobuz, przyjdzie tędy.
Teraz ja ją oświetliłem. Ubrała się w kombinezon narciarski, czer wony z białymi pasami po bokach. Musiało jej w tym być co najmniej wilgotno. Coś takiego nie przepuszcza powietrza. Lecz nie wyglądała na zgrzaną, a kombinezon odmładzał ją. Przez chwilę myślałem, że mam pr/.eó sobą Krystynę.
—   Jakby co — znów szeptała - uderz młotkiem w patelnię. Leży lu, na krześle. Ale najpierw drania wpuść i zamknij drzwi. Drzwi są najważniejsze.
5.1
Prawie od pierwszej chwili pobytu w tym domu wiedziałem, że będę miał kłopoty z drzwiami.
Odeszła, zanim zdążyłem o cokolwiek zapytać. Ale powoli się do tego przyzwyczajałem.
Nie śmiałem usiąść. Było niemal pewne, że kiedy przysiądę, pojawi się ktoś sprawdzający wartę. Zresztą na jedynym w pobliżu krześle leżała imponująca, miedziana patelnia, obok niej spoczywał kilogramowy młotek. Gdybym uderzył jednym o drugie, dom musiałby runąć.
Wyjrzałem na zewnątrz, drzwi były oszklone. Świtało już, ogród leżał w szarościach ciemniejszych u drzew, połyskliwych na płaszczyznach. Nieruchomy. Wypatrywałem przesuwających się, groźnych cieni, przesłuchiwałem ciszę, myślałem o ludziach czających się w pobliżu — i kiedy zagwizdał pierwszy przebudzony ptak, podsko^ czyłem i odruchowo złapałem za patelnię, a potem przez dłuższą chwilę dyszałem, uspokajając rozłomotane serce.
Zegarek wskazywał piątą, gdy usłyszałem coś nowego, regularny stukot połączony ze skrzypieniem. Wydawał siędobiegać z zewnątrz i z głębi domu jednocześnie. Wtedy uświadomiłem sobie, jak niewiele znaczy moje wartowanie. Stałem na parterze, dom był pełen okien i miał przynajmniej cztery łatwe do sforsowania wejścia.
Stukot i skrzyp powtarzały się, wyobraziłem sobie, jak ktoś wyważa ramy z drugiej strony domu, przypomniałem sobie mój pokój, oddalony, kiepsko zabezpieczony: idealne miejsce do włamania. Oblałem się zimnym potem i z młotkiem w ręku, na palcach, ruszyłem w tamtą stronę. Wtedy rozpoznałem dźwięk: to był koń i wóz. Stu kot i skrzypienie.
Druga godzina warty minęła spokojnie. Odważyłem się nawet przysiąść, leciutko przesuwając patelnię na siedzeniu krzesła. O szóstej przyszła babcia Alicja, ciągle w kombinezonie, tyle że rozpiętym prawie do pasa. Pod spodem miała niebieską koszulkę, która przypominała koszulkę Eryka, może nią była.
—   Śniadanie — szepnęła.
—   Pani mnie zastąpi?
—   Coś ty? Szósta godzina. Nikt już nie śpi. Krystyna przyrządziła śniadanie po żołniersku. Ogromne kubki
mocno osłodzonej kawy z mlekiem. Chleb z masłem i marmolada.
54
Na kuchennym stole rozłożyła gazetę zamiast obrusa. Kiwnęła głową, łapiąc moje spojrzenie. Uśmiechnęła się.
—   Warunki polowe — szepnęła. — Mama uważa, że tak trzeba. I ona, i Ruda ubrały się normalnie. Spodnie i swetry. Czułem się
głupio w dresie i wydawało mi się, że łapię ironiczne spojrzenia Rudej.
—   Warunki polowe — powtórzyła za matką.
Potem milczeliśmy, wszyscy byli zmęczeni i trochę zaspani. Nie padło ani jedno słowo o Eryku. A jednak — wydawało się — był z nami: w osobnym, czekającym na niego kubku, w kreskach i kropkach na oknie, które pozostały od poprzedniego dnia. Nie wrócił. Nagle uwierzyłem w porwanie. Jak i one. Chyba.
Ruda obserwowała mnie i gdy nasze oczy się spotkały, skinieniem poprosiła, bym wyszedł. Na korytarzu spytała, czy może wejść do mojego pokoju.
—   Po co?
—   Mam tam — zawahała się — rzeczy. Zresztą wiesz, aparatura.
Wyraz jej twarzy zniechęcał do pytań. Sięgnąłem do kieszeni i wyjąłem klucz. Przyjęła go z krzywym uśmieszkiem, nie od razu, ociągała się przez chwilę.
—   1 chciałabym tam pobyć sama. Pół godzinki.
—   Czy ty nie myślisz o Eryku? Brat cię nie obchodzi?
—   Myślę. Obchodzi. I tak nic z tego nie rozumiesz, to po co pytasz?
—   Co tam będziesz robiła?
—   Przesłucham nagranie i włożę czystą kasetę.
—   Podsłuchujesz mnie? — sam się zdziwiłem brakowi emocji w moim głosie. Nawet się nie oburzyłem. Przeciwnie, przez kilka sekund próbowałem sobie przypomnieć, co robiłem, kiedy przebywałem w pokoju, i przez kilka sekund bałem się tylko, że nuciłem, mó wiłem do siebie, a może chrapałem — i że Ruda słuchając, będzie się świetnie bawiła. Moim zachowaniem. Kiedyś już tak było. Kiedyś publicznie odczytano moje listy i od tego zaczęła się moja choroba.
Ruda dotknęła mnie nagle.
—   Nie jestem łobuzem — powiedziała cicho. — Taśma jest do aparatury. Ona słucha, ale nie ciebie. Nie pytaj: czego.
Bez słowa wróciłem do kuchni. Babcia Alicja i Krystyna uprząt-
55
n?ły stół, pozostawiając gazetę, kubki stały w szeregu na skraju szafki, w ogromnym czajniku wrzała woda.
~-  Wrzątek będzie bez przerwy — powiedziała babcia Alicja. — * Na wszystko jesteśmy przygotowani.
Ocierała pot z czoła, niebieska koszulka zwilgotniała, kok opuścił Sle i groził rozplataniem.
•*- Może jednak dać znać na milicję? — spytałem. Pogłaskała mnie po głowie.
■^  Martwisz się, głuptasie? My też. Nie można nic zrobić. Można ty'ko czekać.
2 kredensu wyciągnęła czystą ściereczkę i wytarła się energicznie nie przestając mówić:
— O północy przed domem chodził jakiś typ, dla niepoznaki z dziewczyną. Udawali parę, ale patrzyli w okna. Potem zeszli nad rzekę. Wrócili około drugiej i znów patrzyli w okna, a kiedy odeszli, dwa raZy przejeżdżał rowerzysta. To musiało być tych dwóch, o których mówiliśmy wczoraj. Mamy już grubasa, lodziarza, rowerzystę i ІУРа z dziewczyną. Niestety, tych dwóch ostatnich Krystyna nie potrafi dokładnie opisać. Krystyna stała na warcie jako pierwsza. Od drugiej do czwartej nie pojawił się nikt, a pilnowałam dobrze. Od czwartej do szóstej... Właśnie — zastanowiła się — nie mamy danych. c0 zaobserwowałeś?
~   Nic — zawahałem się. — Przejeżdżał jakiś wóz. Konny.
—  Aha - mruknęła znacząco. — Przez ślepą uliczkę? Przecież to ślepa uliczka.
~   Mamo — szepnęła Krystyna.
Babcia Alicja oburzyła się nagle.
— Co. mamo? A może tym wozem przewozili Eryka z miejsca na miejsce? Przecież muszą zmieniać kryjówki. Obawiają się pościgu. To proste jak drut.
Potarła się jeszcze raz i odrzuciła ścierkę. Obudzony kotek gramolił się spod ścierki z oburzonym ćwierkaniem. Nie podobał mi się wcale. Spal aż tak wszędzie, jakby go było sześćdziesiąt. Kotków.
Krystyna siedziała przy oknie ciężko oparta o parapet. Jej blada twarz j czarne włosy w porannym świetle tworzyłyby tragiczny obra/. gdyby nie taka sama twarz i takie same czarne włosy babci Alicji przenoszące się po kuchni z miejsca na miejsce, energicznie i
56
głośno. W tragedii nie ma miejsca na rozkazujący ton, żołnierski chód i narciarski kombinezon.
Krystyna krzyknęła na całe gardło:
—   Rowerzysta! Jedzie! Spada! Jest!
Rzuciliśmy się do okna. Wielki mężczyzna w czarnym swetrze i czarnych spodniach  gramolił się właśnie spod leżącego roweru.* Obejrzał go. pokiwał głową i poprowadził wzdłuż domu. Zniknął
nam z oczu.
—   Za duży — babcia Alicja błyskawicznie rozejrzała się po kuchni. — Nie damy mu rady.
Zaklęła nagle, szarpnęła Krystynę za ramię, w przelocie zerwała mnie z krzesła i wypadliśmy z kuchni przy jej radosnym okrzyku:
—   Ale/ ze mnie idiotka!
Była cisza za drzwiami, gdy się znaleźliśmy u wejścia. Babcia Alicja ustawiła Krystynę na wprost drzwi, zmusiła ją do uśmiechu, który wypadł blado, mnie umieściła w tyle i z boku, sama zajęła miejsc najbardziej właściwe jej zdaniem, przy ścianie za drzwiami — wydawało mi się. że drzwi ją zmiażdżą, gdy ktoś je otworzy.
Usłyszeliśmy jakieś szmery, stuknięcie, szelest, kroki na stopniach. Spojrzałem w głąo korytarza. Ruda tam stała, z kasetą magnetofonową w ręku. Przecząco pomachała mi ręką. Zrozumiałem, że
kaseta jest pusta.
Na pierwsze pukanie nikt z nas pozornie nie zareagował. Krysty-
57
nęły stół, pozostawiając gazetę, kubki stały w szeregu na skraju szafki, w ogromnym czajniku wrzała woda.
—   Wrzątek będzie bez przerwy — powiedziała babcia Alicja. — Na wszystko jesteśmy przygotowani.
Ocierała pot z czoła, niebieska koszulka zwilgotniała, kok opuścił się i groził rozplataniem.
—   Może jednak dać znać na milicję? — spytałem. Pogłaskała mnie po głowie.
—   Martwisz się, głuptasie? My też. Nie można nic zrobić. Można tylko czekać.
Z kredensu wyciągnęła czystą ściereczkę i wytarła się energicznie nie przestając mówić:
—   O północy przed domem chodził jakiś typ, dla niepoznaki z dziewczyną. Udawali parę, ale patrzyli w okna. Potem zeszli nad rzekę. Wrócili około drugiej i znów patrzyli w okna, a kiedy odeszli, dwa razy przejeżdżał rowerzysta. To musiało być tych dwóch, o których mówiliśmy wczoraj. Mamy już grubasa, lodziarza, rowerzystę i typa z dziewczyną. Niestety, tych dwóch ostatnich Krystyna nie potrafi dokładnie opisać. Krystyna stała na warcie jako pierwsza. Od drugiej do czwartej nie pojawił się nikt, a pilnowałam dobrze. Od czwartej do szóstej... Właśnie — zastanowiła się — nie mamy danych. Co zaobserwowałeś?
—   Nic — zawahałem się. — Przejeżdżał jakiś wóz. Konny.
—   Aha — mruknęła znacząco. — Przez ślepą uliczkę? Przecież to ślepa uliczka.
—   Mamo — szepnęła Krystyna. Babcia Alicja oburzyła się nagle.
—   Co, mamo? A może tym wozem przewozili F.ryka z miejsca na miejsce? Przecież muszą zmieniać kryjówki. Obawiają się pościgu. To proste jak drut.
Przetarła się jeszcze raz i odrzuciła ścierkę. Obudzony kotek gramolił się spod ścierki z oburzonym ćwierkaniem. Nie podobał mi się wcale. Spał aż tak wszędzie, jakby go było sześćdziesiąt. Kotków.
Krystyna siedziała przy oknie ciężko oparta o parapet. Jej blada twarz i czarne włosy w porannym świetle tworzyłyby tragiczny obraz, gdyby nie taka sama twarz i takie same czarne włosy babci Alicji przenoszące się po kuchni z miejsca na miejsce, energicznie i
56
głośno. W tragedii nie ma miejsca na rozkazujący ton, żołnierski chód i narciarski kombinezon.
Krystyna krzyknęła na całe gardło:
—   Rowerzysta! Jedzie! Spada! Jest!
Rzuciliśmy się do okna. Wielki mężczyzna w czarnym swetrze i czarnych spodniach  gramolił się właśnie spod leżącego roweru.' Obejrzał go, pokiwał głową i poprowadził wzdłuż domu. Zniknął
nam z oczu.
—   Za duży — babcia Alicja błyskawicznie rozejrzała się po kuchni. - Nie damy mu rady.
Zaklęła nagle, szarpnęła Krystynę za ramię, w przelocie zerwała mnie z krzesła i wypadliśmy z kuchni przy jej radosnym okrzyku:
—   Ależ ze mnie idiotka!
Była cisza za drzwiami, gdy się znaleźliśmy u wejścia. Babcia Alicja ustawiła Krystynę na wprost drzwi, zmusiła ją do uśmiechu, który wypadł blado, mnie umieściła w tyle i z boku, sama zajęła miejsc" najbardziej właściwe jej zdaniem, przy ścianie za drzwiami — wydawało mi się. że drzwi ją zmiażdżą, gdy ktoś je otworzy.
Usłyszeliśmy jakieś szmery, stuknięcie, szelest, kroki na stopniach. Spojrzałem w głąn korytarza. Ruda tam stała, z kasetą magnetofonową w ręku. Przecząco pomachała mi ręką. Zrozumiałem, że
kaseta jest pusta.
Na pierwsze pukanie nikt z nas pozornie nie zareagował. Krysty-
57
rek    Doter           k?' ЬаЬСІа AliCJa ***»**»* przytrzymała J
rękę. Dopiero przy trzeam pukaniu skinęła głowa - i Krystyna І zastygłym uśmiechem na twarzy, otworzyła                  ^styna, z
^Ledwie go widziałem, stojąc w ukryciu, tego mężczyznę od ro-
cie~ Т^1к°'; ~ P°wied2iał' urwał i saPał długo. - Tylko dwanaś-ue... Tyko dwanaście godzin spóźnienia. Szanowna pani raczy
-   Ależ niech pan wejdzie - Krystyna cofnęła się pospiesznie
-   N.gdy w życiu - powiedział                             Pospiesznie.
"To": w"" SPTfa " babCiC AliCJC' P°tem "a "»«■ Jvioze kawy/ - spytała z rozpaczą.
Mężczyzna żachnął się.
A pani co? Pani mnie ma za głupiego? ^~  Kieliszek! - scenicznym szeptem zadysponowała babcia Al,-
Г.  Kieliszek? - wyjąkała Krystyna.
Mężczyzna rozważał to przez chwilę, a potem postąpił do przodu Zachwiał s,ę, oparł o drzwi, sprasowana babcia Alicja głucho kne te. Mężczyzna obejrzał się.                                         й^по jęknę-
-   Kot? Ciągle przydeptuję koty.
Tu nie ma żadnych kotów - Krystyna wzięła sie w «W i i •
s"kbrtcałkiem prawdzL1 **& Жі-
czynny             P      a Pr°8U ° РаГ? centymefów od buciora męż-
-  Bo ja jestem malarz i kotów nie lubię. Kot - meżczvzn« ™ chwiał się, jego but prawie dotknął kotka drzwi pn£2 21
S: lenr Zku śc,anie j stękniccie babci Ali<* SŁ?i
b ne Kot         P       * Pam' r°ZmaZUJe farb?- Kot wch°dzi pod dra-
-Г^ггг:гепіе oparł si? °drzwi- « ^ cictkn: 8вТе- DA?trzeg,em kawałek pate,ni'^ p- -7:
leciutko. Babcia Alicja żyła, choć może konała.                            C
Kot... - podjął mężczyzna. -   Kieliszek - jęknęła Krystyna i zaczęła się osuwać na ścianę i mężczyznę jednocześnie, i widziałem, że za chwilę dołączy swój "ię-
żar do ciężaru mężczyzny i oboje, Krystyna i mężczyzna, uklepią babcię Alicję na placek opakowany w czerwony kombinezon, i po raz pierwszy wszedłem do akcji.
-   Kieliszek jest w kuchni! — krzyknąłem'.
—   A! — mężczyzna poszukał mnie wzrokiem i z aprobatą kiwnął głową. - To jest męska odzywka.
Wyprostował się, ruszył, łagodnie odsunął Krystynę, a drzwi ło-niotnęły za nim. zatrzaskując się gwałtownie. Babcia Alicja z nienawiścią w oczach skoczyła do przodu, zamachnęła się potężnie i trzasnęła patelnią w czubek głowy mężczyzny.
Upadł zupełnie tak, jak robiła to Huba. choć wolniej.
Babcia Alicja opuściła patelnię.
—   A ty — wydyszała do mnie — zachowywałeś się jak kołek. Chociaż na końcu uratowałeś mi życie.
Mężczyzna leżał nieruchomo. Na nim, przewieszona przez jego ciało, spoczywała Krystyna, babcia Alicja zachowała chwiejną równowagę.
—   Jestem podwójną idiotką - powiedziała. - Najpierw zapomniałam o patelni. A przecież specjalnie ją tu położyłam. Potem zaufałam Krystynie.                                                                            •
Wykonała   kilka   energicznych   ruchów   rękoma,   odpoczywała
przez chwilę i rozkazała:
—   Poszukaj Rudej. Ja mu w razie czego przyłożę jeszcze raz. 1 córuchnie też. Z przyjemnością. Poszukaj Rudej. Musimy pozbyć się ciał. Lada chwila przyjdzie drugi.
Wzdrygnąłem się.
—   Jestem tutaj - odezwała się Ruda.
Babcia Alicja uśmiechnęła się do niej czule i już bez zadyszki powiedziała:
—   No więc jednak i na rudych czasem można liczyć. My weźmiemy Krystynę, a Andrzej pociągnie czarnego. Możesz go chwycie za nogi, głowę na pewno ma twardą, najwyżej trochę się poobija.
Ponurym konduktem ciągnęliśmy przez, korytarz, najpierw one, niosąc Krystynę, potem ja, mocując się z potężnym cielskiem mężczyzny. Cuchnęło od niego.
Czyniliśmy spory hałas, a jednak i przez ten hałas z głębi domu
słyszało się zaniepokojone postukiwanie drzwiami. Ciągnąłem mężczyznę, to za nogi, to za ręce. Za nogi było łatwiej. Gdy zmieniałem pozycję, odpoczywałem, i wtedy słyszałem wyraźnie — w korytarzach trzaskały drzwi i szeptały zdenerwowane głosy.
Dotarliśmy do kuchni. Babcia Alicja po chwili wahania zdecydowała się umieścić Krystynę w jadalni.
—  Ona nie jest groźna — szepnęła do nas uspokajająco. — Ni trzeba jej pilnować.
Mężczyznę poleciła pozostawić na podłodze. Leżał rozciągnie na całą długość, jego nogi sięgały drzwi, ręce — szafki, oczy miał /: mknięte i oddychał miarowo. Co kilka sekund wydawał nieokreślo ny bulgot, ni to zaczątek słów, ni to charczenie ciężko rannego.
Usiadłem nad nim i patrzyłem na niestarą, może czterdziestolet nią twarz, z zadartymi ku górze nozdrzami i pucołowatymi policz kami.
Nagle odemknął oko.
—   Upadłem — zachrypiał. — Z roweru spadłem. Ty — starał si mówić szeptem. — Daj mi się napić.
Skoczyłem do kranu.
—   Ty. Nie bądź głupi. Zatrzymałem się z kubkiem w ręku.
—   Jest wrzątek — powiedziałem. — Herbata może być natychmiast. Albo kawa.
—   Głupi... — powiedział do siebie, usiłował pokiwać głową i głowa zastukała o podłogę. Zamknął oko. — Mnie rwie — powiedział. — Daj się napić. Malarz musi się napić.
Gorączkowo zacząłem szukać po szafkach, ale zachrapał nagle. Pomyślałem, że podczas snu pragnienie go opuściło.
Siedziałem znów i zastanawiałem się, co powie, gdy ocknie się jeszcze raz. Sprawiał dość miłe wrażenie, jeśli można tak powiedzieć o kimś, kto leży na podłodze, chrapie i mamroce. Wyglądał na całego i zdrowego. Pochyliłem się i spojrzałem na to miejsce, które zetknęło się z patelnią. Sztywne, gęste włosy skrywały jednak guz, jeśli w ogóle był guz. Krwi nie dostrzegłem.
Babcia Alicja wróciła po dobrych piętnastu minutach. Sama.
—   Obudził się, czy jeszcze raz mu przylałeś?
—   Obudził się, ale zasnął.
60
дь , Tr7eba go gdzteś zamknąć. I chyba mu przyłożę jeszcze „  Aha! irzeodgug"                 „„„.,„;„ wrzeszczeć. Wiesz, taki
mięsa.
W razie czego starczy. W -momencie do kuchni weszła Ruda z Hubą. "   Pomyślałam, że się №*™У_.              _                        za.
_  Pójdzie pan sam czy P°m°f                d sf)b    wyszCzerzoną
Pchnęła Hubę i mężczyzna zobaczył przea        4 mordę. Nie zastanawiał się długo.
-  Sam-                     . ..     H,lha  obwąchiwała nogi chwiejnie
Bab- Alicja *°%^^^*Ь~* ** ****** człapiącego ^^.^^ka.ywał mu milczenie. Babcia AU-ale mocniejszy nac.sk z tyłu паю у             usllowalem policzyć, i
cja otworzyła drzwi, jedne z ty^Jk^re                       ^ ^
wskazała mężczyżme c.emne potneszcz «*                             me
majaczyło na przeciwległej *Г*>£» ^
rozpoznałem ich, ^.*4^*£ Ruda, Huba i ja. Kiedy
Potem zostaliśmy sam,. Babcia Ahc>a, * wracaliśmy do kuchni, mężczyzna zaczął szaleć.
7
/.
ścian, echem przenosił przez korytarze
wsząd. Trwał już od godziny, bez P^y.               kombinezonie.
Babcia Alicja w czerwonym, zapiętym poa     yję
61
który w blasku poranka jarzył się niby lampa, uroczyście pociła się przy stole w pokoju jadalnym. Tylko ona wytrzymywała hałas. Ruda schroniła się gdzieś i zagłuszała uderzenia głośnym, gwałtownym jazzem, jakąś oszalała płytą. Krystyna z zatyczkami w uszach miarowo chodziła z kata w kat, a ja wzdrygałem się przy każdym kolejnym huku, z boku mogło się wydawać, że mam czkawkę.
Złoczyńca, malarz, człowiek w czarnym swetrze — mniejsza o to, jak go nazywać — wykazywał się i krzepą, i wytrwałością. Nie ustawał ani na chwilę. Walił w drzwi swego więzienia i chyba nawet nie oczekiwał odpowiedzi. Nie czynił przerw. Nie zwracał uwagi na sporadyczne wycia Huby. zdenerwowanej w najwyższym stopniu. Po prostu bił pięścią w drzwi, jedno uderzenie na dwie sekundy. Starsza pani podniosła się nagle.
—   Dość. Idę do niego.
Po chwili hałas ustał. Kiedy babcia Alicja wróciła, oszałamiająca cisza panowała nadal.
—   Prosił tylko o swoją teczkę. Miał ją przy rowerze. Dałam mu. Krystyna, ważąc zatyczki do uszu w rękach, zauważyła ponuro:
—   Na pewno ma tam broń. Chyba sprawdziłaś?
—   Rewidować cudze rzeczy? — zdumiała się babcia Alicja. — Za kogo mnie masz?
A jednak w pół godziny później, gdy zwołała nas i zatrzymaliśmy się przed drzwiami, za którymi przebywał więzień, zawahała się. Dopiero teraz miałem okazję przyjrzeć się korytarzowi, w którym staliśmy. Oddzielony od reszty domu zbitymi byle jak z desek drzwiami — znowu drzwi! — najbardziej przypominał piwnicę. Szare od kurzu ściany, zapiaszczony cement pod nogami, dwie nie osłonięte, jaskrawe żarówki w górze. Ale jednak kiedyś był to normalny korytarz, przedpokój — dostrzegało się ślady spełzłej farby na ścianach i ułomki desek w rogach, niegdyś istniała tu podłoga.
Wejście do celi draba w czarnym swetrze obito blachą, pogięła się i sczerniała miejscami, w narożnikach gromadziła się rdza.
Zapomniane miejsce. Fragment domu. który ktoś chciał odrzucić. Może ktoś chciał o nim zapomnieć. Ciarki przebiegły mi po grzbiecie, wstrząsnąłem się.
Szarpnięcie za rękaw, ledwie wstrzymałem okrzyk strachu — to była Ruda.
62
—   Zrób coś, nie będziemy tu stać w nieskończoność.
—   Ja tu nie rządzę — wyjąkałem.
—   Trzeba im tylko podpowiedzieć — wzruszyła ramionami.  — Mnie one nie posłuchają. Rudych się kocha, wiesz? Powiedz, że ty
otworzysz drzwi.
Skrzywiłem się. Ruda także się bała, ale bała się tylko więźnia, który siedzał cicho, lecz może coś knuł. Nie myślałem o nim. Myślałem o tajemnicy, która tu się czaiła.
—   On nie ma broni - oświadczyła nagle babcia Alicja. Ruda odetchnęła, ja także, nie musiałem już niczego robić.
—   A skąd wiesz? — spytała Krystyna i cofnęła się nieco, tyle tylko, by Huba znalazła się między nią i drzwiami. — Przecież, nie zaglądałaś do teczki.
—   On jest posłem. Od tej bandy. Posłowie przychodzą bez broni. 1 ja — babcia Alicja troszeczkę się zarumieniła — leciusieńko tam zajrzałam. On ma w teczce tylko butelki. Dwie
Krystyna cofnęła się jeszcze bardziej.
—   No to wchodź. Na co czekasz?
—   Jakoś tak — babcia Alicja spojrzała na mnie — nie wypada wchodzić bez. pukania do pokoju obcego mężczyzny. Niby on jest więźniem, ale przecież dałyśmy mu ten pokój.
—   To znaczy, wracamy?
—   Jakby to powiedzieć — babcia Alicja otarła pot z czoła i westchnęła. — Chyba mogłybyśmy jeszcze poczekać.
—   A jeśli coś mu się stało? Ominąłem Krystynę i Hubę, przecisnąłem się obok babci Alicji i
zdecydowanie zastukałem.
—   Kto tam? — zahuczał mężczyzna. Zgłupiałem i nie odpowiedziałem.
—  To ja  — babcia Alicja odchrząknęła i dodała niepewnie: -
Właścicielka domu.
—   Wejść. Starsza pani popatrzyła na mnie wściekle, wsadziła jednak klucz
w zamek, jednocześnie przyciągnęła do siebie Hubę i otworzyła drzwi. W pokoju było ciemno. Na przeciwległej ścianie majaczyły jakieś barwne kształty, mężczyzna stał niedaleko drzwi i patrzył na nas mrugając szybko oczyma.
63
—  Psa pan pamięta? — spytała pospiesznie babcia Alicja. — To groźny pies — dodała.
Mężczyzna pochylił się, chwycił leżącą na podłodze teczkę i ruszy} ku nam.
Uskoczyliśmy.
—   Huba! — wrzasnęła babcia Alicja.
Mężczjzna przystanął. Jego oczy przyzwyczaiły się do światła i wreszcie nas dostrzegł. Potrząsnął głową. Powoli zdumienie zaczęło się rozlewać na jego twarzy.
—   Co ja... co ja tu robię?
—   Nie wiem. Pan walił i pan chciał teczkę.
—   Co ja tu... co ja tu robię? — powtórzył mężczyzna. Odwrócił się i z wyrazem wstrętu popatrzył do tyłu. — A ta ściana i tak jest zamalowana.
Stałem najbliżej wejścia i próbowałem zajrzeć do pokoju, lecz światło wysoko wiszących w korytarzu żarówek ledwie rozjaśniało parę metrów kwadratowych. Pokój musiał być ogromny.
-   Nie ma światła - poskarżył się mężczyzna. - Nie ma na czym usiąść.
Zachwiał się.
-   Ruda, krzesło - zakomenderowała babcia Alicja.
Ruda wróciła migiem, przez cały czas nikt się nie odezwał. Mężczyzna nie próbował wyjść, chwiał się miarowo. Ruda podała krzesło Krystynie, Krystyna babci Alicji, babcia Alicja pospiesznie wetknęła je mnie.
Wszedłem do środka, mężczyzna mechanicznie odsunął się.
Postawiłem krzesło i rzuciłem okiem na przeciwległą ścianę. Były
lam obrazy, ogromne, pokrywające całą powierzchnię.
Mężczyzna zachwiał się i dotknął mojego ramienia.
Co ja mam... co ja mam robić? Ciemno. I pomagiera nie ma. Ja jestem malarz.
Zachwiał się znów. potknął jakby i runął na krzesło. Przez chwilę oddychał głośno, potem pochylił się. pogmerał w teczce i wyciągnął butelkę.
Jak  pr/yjdzie... jak  przyjdzie pomagier.  to go przyślij. Ja mistrz jestem, malarz.
Wycofywałem się krok za krokiem.
64
—  I światła — wymruczał mężczyzna. — Potrzebuję światła. Zajął się butelką. Pił długo, spojrzał na mnie jakby przytomniej, gdy znalazłem się już na progu.
_  A ty... a ty kto jesteś? Ja jestem malarz. Znasz pomagiera?
Mojego?
Pokręciłem głową.
—   To co tak stoisz? — spytał. — Poszukaj go. — Zaśmiał się. —
Jak go znajdziesz, to go poznasz. Wyszedłem z ulgą. Dres lepił mi się do ciała.
—   Powiedz mu — mężczyzna znów pociągnął długi łyk. — Powiedz mu, że sam nie dam... nie dam rady.
—   Powiem.
—   Niczego nie powiesz — mruknęła babcia Alicja za moimi plecami. — ł odsuń się. Trzeba go zamknąć.
W kuchni długo i surowo przemawiała do każdego z nas. Nawet Hubie się dostało, bo Huba zachowała się tchórzliwie, nie zaszczekała ani razu.
— Ale dzięki mojemu sprytowi coś niecoś wiemy — oświadczyła. — Po pierwsze, mamy do czynienia z bandą, która nazywa się bandą malarzy. Malarz! Po drugie, on nie ma broni, tylko butelki. To go obezwładni na jakiś czas. Po trzecie, przyjdzie pomagier. To musi być pseudonim. Ciekawe, czy to będzie jego pomagier. czy pomagier samego szefa. Po czwarte, ten człowiek to wy-godniś. Krzesła mu się zachciało, światła, widzieliście go? I my to wykorzystamy. Trzeba przygotować fotel, stolik, lampkę, coś dobrego na ząb, karafkę nalewki. Pójdzie się do niego, usadzi, poczęstuje i zobaczycie, będzie śpiewał jak z nut.
—   Mama go usadzi i poczęstuje? — spytała Krystyna z jawną
drwiną.
Starsza pani przełknęła ślinę, a potem krzyknęła:
—   Nie mogę robić wszystkiego. Ja myślę za was i koordynuję działania. I zrobiłam już najważniejsze. Kto w końcu dał mu w łeb? Może ty? Ty wyglądałaś jav kawał starej cielęciny. — Złagodniała nagle. — A przesłuchiwać go oczywiście będzie Andrzej. W końcu mężczyzna, a to ma być męska rozmowa. Ty staniesz z boku. W razie czego załatwisz go. Umiesz. Chodziłaś na ten kurs, jak mu tam? Karate? Kung fu?
65
—   Sześć lat temu. Już wszystko zapomniałam.
—   Właśnie — ucieszyła się babcia Alicja. — Znakomita okazja do treningu. No, zaczynajcie. Fotel, stolik, jedzenie, karafka. A ja pójdę pomyśleć.
—   Poszła się zdrzemnąć — szepnęła Ruda po jej wyjściu.
—   Nie waż się krytykować babki — rozkazała Krystyna. — Bierz się do roboty. Fotel i stolik. Ja przygotuję jedzenie.
Ruszyłem do swojego pokoju, by wreszcie zmienić dres na normalne ubranie. Za załomem korytarza coś się poruszyło, skręciłem, w półmroku gnała mała sylwetka, zniknęła nagle, trzasnęły jakieś drzwi, pobiegłem, chwytając za kolejne klamki. Jedna z nich ustąpiła, natknąłem się na wzrok czarno ubranej staruszki, która przypatrywała mi się z pełnym ulgi uśmiechem. Jakby czekała na mnie i jakby od dawna myślała, że już nie przyjdę. Cofnąłem się. Ruszyłem dalej, dotarłem do jakiegoś wyjścia na zewnątrz, na pewno dawno nie używanego, ale spróbowałem drzwi, otworzyły się, znalazłem się na zmurszałym ganku, przede mną leżał pusty, rozsłoneczniony ogród, jedynie krzewy u końca, przy płocie, poruszały się gwałtownie.
Zawróciłem. To nie mógł być Eryk, choć sylwetka wydawała mi się niska. To mogła być jedna ze staruszek, choć wątpiłem, czy staruszki potrafią poruszać się tak szybko. I prawdopodobnie staruszka nie ukrywałaby się w krzakach. Wzruszyłem ramionami. Być może chowanie się po krzakach było tu uznaną rozrywką.
Spieszyłem do pokoju, marząc o zimnej wodzie, którą mógłbym się opłukać — i wtedy mnie zawołano. Postanowiłem udawać, że nie słyszę. Szedłem spokojnie dalej, z naprzeciwka rozległo się głuche warczenie i z jakiegoś kąta wysunęła się Huba. Poddałem się. Zawróciłem, ruszyłem do kuchni, za mną stukotał łapami pies. Po chwili znów znalazłem się przed mężczyzną, zarzucałem sobie na szyję jego ramię, przenosiłem go z krzesła na fotel, zachęcałem do jedzenia i picia.
Usiadłem naprzeciw niego, lampę skierowałem tak, by oświetlała mu twarz.
—  Gdzie jest Eryk? — spytałem.
Mężczyzna rozparł się w fotelu i uważnie przepatrywał wędliny leżące na dużym półmisku.
66
4
-  Eryk? - spytał. - Pomagier?
I  Wy Kie pamiętam... nie pamiętam mgdy, jak oni się nazy-
wają- ESS" - ***■ -drzwi babcia AHcja-Być moze
POdP°;^^TK^,m najgrożmej jak umiałem. Pomyślałem chwilę i dorzuciłem: - Ksywa? Spojrzał na mnie spod oka.
-   Szynka jest domowa? Czy jest domowa?
-   Czy szynka jest domowa? - spytałem głośno.
67
—   A jaka ma być? — oburzyła się babcia Alicja. — Jasne, że domowa. Własnymi rękami przyrządzałam.
—   Domowa — wyjaśniłem wygodnisiowi. — No, szybciej, pseudonim.
—   Grzybki by się przydały — mruknął.
—   Grzybki! — wrzasnąłem i usłyszałem tupot Rudej, która gnała do spiżarni. — Zaraz będą — zwróciłem się do mężczyzny. — A na razie porozmawiamy. Jak mężczyzna — dodałem gasnącym głosem — z mężczyzną.
—   Akurat — powiedział. Chwycił widelec i przełożył na swój talerz kawał szynki, potem
duży plaster boczku. Wziął do ręki nóż i spojrzał na mnie. Cofnąłem się, aż krzesło zaskrzypiało. Któraś z kobiet na korytarzu westchnęła głośno.
Wygodniś zajął się szynką, podnosił ją już do ust, gdy nagle znieruchomiał. Dostrzegłem jego szeroko otwarte oczy, utkwione w głębi pokoju. Odwróciłem głowę i zobaczyłem obrazy.
7'eraz były widoczne, w świetle lampy stojącej na stoliku. Dwa obrazy, od podłogi do sufitu, zakrywające całą ścianę. Jeden z nich przedstawiał wzburzone morze, wielki grzywacz prawie chlustał mi w twarz. I okręt pod pełnymi żaglami, przechylony tak, że można było dostrzec każdy szczegół pokładu i ludzkie postacie. Niektóre przy pracy, niektóre na kolanach, w modlitewnej pozie. Z góry, z masztu zlatywała właśnie w fale żałosna figurka majtka. Nikt go nie zauważył, f ci, którzy pracowali, i ci, którzy się modlili, wpatrywali się w ostre zęby czarnych skał prawie już dotykających dziobu okrętu.
Obraz oprawiony był w bogate, złocone ramy. a duża mosiężna tabliczka u dołu głosiła: ..Katastrofa na Pacyfiku". Były jeszcze jakieś literki, prawdopodobnie nazwisko malarza, lecz nie potrafiłem ich odczytać, siedziałem za daleko.
Drugi obraz przedstawiał jaskinię. Jej ściany ktoś obmurował wielkimi głazami. W głazach - nie tylko w głazach, bo były i cegły, bardzo czerwone w murach jaskini znajdowało się przejście w głąb. Czarne. Było i wyjście, błękitne. W błękicie dało się dostrzec stok góry, kilka świerków i pasące się owce. W samej jaskini, na skórach, leżeli trzej mężczyźni i palili fajki. Byli półnadzy. Mieli broń.
68
Podpis głosił: ,.Zbójecka jaskinia".
—   Fajne — powiedział mężczyzna. — Jak żywe.
—   Mój ojciec malował — krzyknęła z korytarza starsza pani. — To był mistrz. Tu miał gabinet.
Potrząsnąłem głową i wróciłem do rzeczywistości.
—   Mistrz to pański pseudonim?
Kiwnął głową, ale wpatrywał się w obrazy. Jego ręka tymczasem pracowała. Podnosił ją do ust, opuszczał, nadziewał kawał wędliny, znów podnosił, zajadał. Półmisek pustoszał. Ręka dość często chwytała kieliszek nalewki.                                                                 ^
—   To malarz — głos babci Alicji natrętnie wwiercał mi się w uszy. Prawdopodobnie powtarzała te słowa kolejny raz. Znów poddawała mi pytanie. — To przecież malarz.
Potrząsnąłem głową i ocknąłem się. Obrazy i ręka malarza zafascynowały mnie.
—   Co to jest? — spytałem zgodnie z. podpowiedzią babci i wskazałem na obrazy. Oczekiwałem fachowej oceny.
—   Olej — mruknął. Spojrzał na półmisek. — Gdzie są te grzybki? Tam na korytarzu one się chyba szamotały przez, chwilę, wreszcie
ukazała się ręka, ręka Rudej, szczupła i mała, ze słoikiem grzybków. Dałem je mężczyźnie. Z zadowoleniem kiwnął głową. Jadł jeszcze przez chwilę, a potem zażądał papierosa.
—   Gdzie jest Eryk? — spytałem.
—   To on jest Eryk? ~ sapnął. — No, ja mu pokażę.
Zgasił papierosa.
—   A grzybki były prima — oświadczył.
—   Gdzie jest? — powtórzyłem.
Mężczyzna wyciągnął nogi. odchylił głowę i zachrapał. W chwilę później, znów w jadalni, babcia Alicja podsumowała:
—   Na obrazach poznał się od razu. Widać, że wykształcony. A'. jednak niewiele znaczy w bandzie. Nie wiedział, jak się nazywa Eryk. Niczego się już z niego nie wydobędzie. Czekajmy na pomagiera.
Energicznie rozpięła kombinezon.
—   Duszno tutaj  — oświadczyła. — Będę u siebie, a wy miejcie oczy otwarte. Pomagier przyjdzie na pewno.
Usiadłem na schodkach przed swoim pokojem. Lekki wiaterek przyjemnie chłodził ciało. Nie chciało mi się myśleć, choć zdawałem
69
sobie sprawę, że czas najwyższy spróbować ułożyć wszystkie wyda rżenia w jakimś logicznym porządku. Oparłem się o drewniany słu pek, przymknąłem oczy i natychmiast, jak na jawie, ujrzałem tłum staruszek snujących się po korytarzach, uśmiechających do mnie wpatrujących martwo. Wszystkie w czerni i wszystkie milczące Otrząsną em się gwałtownie i popatrzyłem na ogród. Na równych grządkach jeszcze widniały ślady nóg brodacza, który przyniósł książkę Eryka. Przede mną stał Długi John, a jego banda siedziała na trawie szczerząc zęby i pogardliwie, i tryumfalnie.
-   Dał się pan podejść - oznajmił Długi John. - Mogliśmy iak nic wziąć pana do niewoli.                                                     yJ
Banda westchnęła z zachwytem.
-   Drobny rewanż za wczorajsze - dodał Długi John.
-   Ja ich wczoraj nie kopałem.
-   Ale był pan przy tym. Świadkowie hańby także są naszymi wrogami.                                                                                  J
członkówP°takiWała- °łUgi J°hn ZWrÓdł SiC d° wszystkich czterech
-   Udzielam pochwały. Teraz odmaszerować, rozsypać się i trzymać straż.                                                                                   3
-   Kogo pilnujecie? - spytałem.
-   Wszystkich i wszystkiego.
-   Wszystkich i wszystkiego! - wrzasnęła banda, odmaszerowa-ła, rozsypała się i przystąpiła do wykonywania zadań.
-   A Ruda - spytał John obojętnie - dziś nie wyjdzie'' Świdrował mnie ciepłymi, ciemnymi oczyma i tylko drganie policzka świadczyło, że w napięciu czeka na odpowiedź.
-   Nie wiem. Jest - zawahałem się - raczej zajęta.
-   Starsza pani śpi, a Ruda ma pełno roboty?
-   Coś w tym rodzaju - odpowiedziałem niejasno.
-   Były jakieś hałasy rano - wymruczał.
-   Och, to tylko patelnia upadła.
Patelnia - potrząsnął głową z jawnym niedowierzaniem  -I szuranie. Patelnia. I jakby łomot. A w pańskim pokoju cicho?
-   Dziękuję. Cicho. Podrapał się po karku.
Czy Ruda - zaczął po chwili - wchodziła do pana?
70

—   Taśma była pusta —  oświadczyłem powoli i czekałem na
efekt. Aż podskoczył.
—   Pan ruszał aparaturę?
—   Ruda mi wszystko powiedziała.
—   Nie wierzę — sapnął. Ale już wierzył. Taksował mnie podejrzliwie wzrokiem i widać było, że rozważa, dlaczego Ruda zdradziła nii tajemnicę. Ale nie miał dostatecznie dużo informacji, a ja zachowałem kamienną twarz. Po raz pierwszy od trzech dni bawiłem się. Pomyślałem o babci Alicji, która myślała albo spała, o Rudej, która zdobywała się na tajemnicze opinie i tajemnicze czyny, o porwanym Eryku i o więźniu, ukrytym w pokoju z obrazami.
—   Przesłuchała taśmę i taśma była pusta — powtórzyłem. Już się uspokoił.
—   Klapa — westchnął. Rozumiałem doskonale, że i on ma coś wspólnego z aparaturą,
sam to zresztą przyznał. Postanowiłem dowiedzieć się czegoś więcej.
—   Dlaczego materace przymocowaliście do podłogi?
—   Bo oni się nimi tłukli — odpowiedział odruchowo. — Moja banda. Musieliśmy ich wpuścić do pracowni. Nie dawali spokoju.
Zreflektował się nagle.
—   Przepraszam, ale nie chcę o tym mówić. Po prostu przeprowadzamy eksperyment. — Zastanawiał się przez chwilę i dodał: — Fale kosmiczne, wie pan. Chcemy je nagrać.
Uciekł oczyma. Kłamał.
—   1 te hałasy — odezwał się po paru sekundach — to patelnia?
—   Patelnia — przytaknąłem. — 1 przepraszam, ale nie chcę o tym mówić — dodałem złośliwie.
—   A Ruda wyjdzie?
—   Raczej nie. Był wyraźnie zgnębiony. Rozejrzał się, czułem, że po prostu п ~
wie, jak się wycofać.
—   Bo ja wczoraj słyszałem — zaczął — że Eryk...
—   Podsłuchiwałeś — przerwałem mu. — 1 nie dosłyszałeś dobrze.
—   A Eryk też nie wyjdzie? — podjął ostatnią próbę, a jego oczy
błysnęły dziwnie. — Nie?
—   Nie.
71
Kiwnął głową, postał jeszcze chwilę, z westchnieniem uniósł palce do ust i świsnął przeraźliwie. Banda odpowiedziała krzykiem.
—   Muszę już iść — bąknął. — Wołają mnie.
-   Idź.
Spojrzał mi prosto w oczy. W jego spojrzeniu była prośba o wyjaśnienia i zwyczajna ciekawość. Nie powiedziałem ani słowa. Miałem taką samą prośbę w oczach od trzech dni, byłem tego pewien. Banda zbierała się już, Długi John zwrócił się do niej i wydał komendę. Ruszyli w kierunku furtki prowadzącej na ulicę. Skotłowali się tam przez chwilę, a potem zatrzymali i patrzyli, jak chłopak w moim wieku, może nieco młodszy, w ochlapanym wapnem kombinezonie, zmierza w moją stronę. Nie zwracał na nich uwagi. Ze zdumieniem oglądał przybudówki i ganeczki, zwolnił nawet kroku, jakby chciał je policzyć. Zrobiłem to samo, kiedy przyjechałem.
Podszedł wreszcie, a banda i Długi John przystanęli niedaleko, by nie uronić ani słowa.
—   To jest ten dom do remontu? — spytał. Włosy miał także poplamione wapnem, a może farbą, jakby pracował całą noc. Nie podobało mi się to, ale jeszcze nie wiedziałem dlaczego.
—   Tu nie ma remontu.
—   Ale to jest ten dom? — zarumienił się nieco. — Szef powiedział, że to tu. No, opisał dom, ale adresu nie ma. To chyba tu?
Patrzyłem na jego włosy. Przeciągnął po nich ręką, obejrzał białe grudki, które zostały na palcach, zaczerwienił się jeszcze bardziej.
—   Człowiek nawet nie ma czasu się umyć. Szukam szefa. Miał być w parku albo nad rzeką. I nie ma go. To pomyślałem, że to tu.
—   Nie.
—   A mój szef? — spytał. — Szef to taki duży mężczyzna. Wielki. Z brzuchem.
—   Nie widziałem. Nie znam. Musiał pan pomylić domy.
—   Babcia Alicja — wtrącił nagle Długi John — mówiła... Przerwałem mu:                                                           ^
—   Jeszcze tu jesteś? Idźcie się bawić. Długi John zamilkł, ale nie ruszał się z miejsca.
—   Na co czekacie! Idźcie już — powiedziałem. John posłał mi najbardziej ponure ze swych spojrzeń, ale po chwi-
72
li zadysponował odwrót. Banda popatrzyła na mnie z nienawiścią i wyszła na ulicę. Z sąsiedniego ganku kiwała na mnie ręka w czerwieni. Ręka babci Alicji.
—   Zaraz, zaraz — powiedziałem. —  Duży mężczyzna z brzuchem?
Przybysz skinął głową.
—   Chyba w czarnym swetrze — wzruszył ramionami. — Zawsze
chodzi w czarnym swetrze.
Babcia Alicja podkradała się bezszelestnie. Bezszelestnie to za duże słowo, jej kombinezon wydawał cichutkie, suche dźwięki. Za nią sunęła Krystyna, nachmurzona, lecz posłuszna. Patelnia w ręku'
starszej pani lśniła złotem.
—   Gruby w czarnym swetrze? Chyba musiałem go widzieć. Skinąłem palcem i chłopak pochylił się ku mnie.
—   On jest mistrzem? — spytałem.
Zmrużył oczy i przypatrywał mi się przez chwilę, a potem przytaknął.
—   No! My jesteśmy z malarzy. W jego głosie nie było groźby, tak mi się wydawało, ale było w
tym głosie zmęczenie, jakby chłopak nie wytrzymywał już napięcia
ostatnich godzin.
—   Jest tu? — szepnął. Nie musiałem odpowiadać.
—   Karate! — kwiknęła babcia Alicja.
Krystyna podskoczyła, jej prawa noga wystrzeliła w stronę chłopaka i chłopak padł przede mną na brzuch, a odgłos upadku zderzył się z głuchym uderzeniem patelni o jego głowę.
—   Drugi — sapnęła babcia Alicja. — Pomagier. Widzicie, jak się ucharakteryzował na malarza? Zabierać go, szybciej! Przez pokój Andrzeja.
8.
Mieliśmy już dwóch więźniów i żadnych informacji o Eryku. Mistrz chrapał w fotelu, pomagier trzymał się za głowę i pojękiwał u jego stóp. Tak ich zostawiliśmy. Babcia Alicja wyraziła opinię, że po kilku godzinach skruszeją.
73
—   I zaczną sypać — zakończyła.
—   Mamo — jęknęła Krystyna.
—   Trzeba jeszcze sprawdzić ich Перу.
—   Mamo, mów po ludzku.
—   W końcu w tym domu — nadęła się starsza pani — grypsera jest dobrze znana. Andrzej jest bystry i też się szybko przyuczy. A fepy to dokumenty — wyjaśniła. — A klawisz to klucz, a dolina to kieszeń, a binia to dziewczyna, a...
—   Mamo!
Popatrzyłem na nią i przypomniałem sobie ojca Rudej, i przez chwilę myślałem, że może i ona, i Krystyna razem z nim tworzą zgraną szajkę, może on nie działa sam, i może jestem w przestępczym domu, a Eryka porwali ich rywale.
~ Czy to nie może być konkurencyjna banda? — spytałem mimo woli.
Babcia Alicja klasnęła w dłonie.
~ To jest pomysł! — wykrzyknęła i zwróciła się do córki. — Przecież twój mąż może mieć z tym coś wspólnego. Może tu chodzi o zemstę.
Pochyliła się i palcami wyrównywała ziemię w tym miejscu, gdzie wygniótł ją but brodacza.
~  To bardzo możliwe — wystękała, wyprostowała się i otrzepała dłonie. — No, wy dokończcie, a ja pójdę do siebie. Zatarła zaledwie dwa ślady, pozostało ze trzydzieści.
—   Muszę pomyśleć — dodała. Wiedziałem, co to znaczy. Nad naszymi głowami unosiły się latawce. Jeden z nich zbliżył się nagle, kwadratowe pudło z wymalowanymi na nim oczyma. Krystyna śledziła go przez dłuższy czas i nagle energicznie zwróciła się do swojej matki.
—   Ja do tej pory właściwie ci nie wierzyłam. To wszystko było mało prawdopodobne. Porwanie?!
Była blada, ale jej oczy naprawdę świeciły. Czarnym światłem. Były czujne i drapieżne. Nawet ślady zmęczenia na twarzy, zmatowiałe policzki i worki pod oczyma, wydawały się w tej chwili świadectwem, że postanowiła walczyć.
*■* Teraz jednak wiem, że to prawda — kontynuowała. — Jest dowód, którego potrzebowałam.
74
Babcia Alicja uśmiechała się do niej trochę niespokojnie, ale i z
dumą.
—   Ten chłopak, tet. drugi malarz, nie miał narzędzi — ciągnęła
Krystyna. - Za to miał wapno we włosach. Rano, po nocy!
—   Nie rozumiem — uśmiech babci Alicji skwaśniał błyskawicznie  _ q0 to ma do rzeczy? Udaje malarza, to może mieć wapno we
włosach.
75

wa} - oświadczyła Krystyna. - Po nocy? Nie umył ^^—^ pracy? Sama mówiłaś, że przebrał si? za malarza. PrzejJ        ' ^ zanadto. Po nocy. przed pracą - podkreśliła te słowa Cj   |StyŁ*yste włosy'
Bai        Aivja wzruszyła ramionami.
K\  Sprawa była jasna jak drut od początku. Sama prZy^afeś ^acje. .      .     , ~  Nie chciał się spierać.
-   byskusja zawsze jest potrzebna.
-   >a. _ Krystyna kiwnęła głową i. uśmiechnęła sie krwiożerczo. jvfvśiała o porywaczach. — Ale ty nie dyskutujesz, ty dyktujesz.
-   No wiesz - babcia Alicja delikatnie poprawiła swój kombinezon. — ]sj,-e musisz mnie obrażać. Okazałam wczoraj jedynie przytomność umysłu, Wtedy, gdy inni jej nie mieli. Nie jestem dyktatorem. Ty prowadzisz dom, ja ci tylko pomagam. Ja w ogóle mogę się z tego wycofać. Będę o was myślała.
Dyszała mocno, gniewnie, wpatrując się w córkę.
-   Teraz nigdzie nie pójdziesz — łagodnie oświadczyn Krystyna. Dla pewności chwyciła matkę za rękaw. — Jest festyn w parku. Znów wypuścili latawce. Jest festyn, a więc jest i lodziarz.
Babci zabłysły oczy.
-   Lodziarz - szepnęła. - Gdybyśmy mieli trzech w zamknięciu, na wolności zostaliby tylko dwaj. Szef i grubas.
-   No to jak? _ Krystyna energicznie skierowała się ku furtce prowadzącej do parku. - Będziesz z nami myślami, с/У będziesz z nami ciałem?
-   Idę! - słarsza pani jeszcze raz otrzepała ręce. - Beze mnie spaskudzicie robote
Pchnęła mnie tllocno ; od czasu do czasu szturcha}a w plecy, gdy niechętnie w/|ok4i Slc do гиг(кі Weszliśmy do parku. Bezmyślnie, prawie pieszczot]jWJe po)(jepa}erri dr/ewQ po korze, a potem obejrzałem dłoń- r^w0 było prawdziwe, twarde, na skórze ręki pozostał szary os ]a^ ławce siedziała Ruda i kartkowała książkę Eryka. Philip ^5'zy^miał powodzenie.
Krystyn^ £  w. ołała ją i kazała przyłączyć się do wyprawy. Ruda niechętnie scn      ^ książkę do wiklinowego koszyka, uważnie obej-
rżała babcię Alicję, potem mnie, i ruszyła za nami. Trzymała się jednak dość daleko, jakby nie chciała, by ktokolwiek pomyślał, że ma z
nami coś wspólnego.
W parku było tłumnie, i w miarę, jak zbliżaliśmy się do stawu,
ścisk robił się coraz większy.
Wokół stawu rozłożyło się kilkanaście kiosków. Ludzkie grona oblepiały je tak dokładnie, że dopiero po paru minutach udało mi się zobaczyć, co tam sprzedają. Były książki, pamiątki ludowe, drobne sprzęty kuchenne i turystyczne drobiazgi. Dopchałem się do książek, obejrzałem je i z. rozczarowaniem zacząłem się wycofywać — powoli i coraz niechętniej: czułem, jak w moje plecy wbijają*się sztylety spojrzeń babci Alicji i Krystyny. Czekały na mnie i miały za złe, że tracę czas. Ktoś klepnął mnie w ramię. Obejrzałem się, to była
Ruda.
—   Kup mi coś — szepnęła.
—   Dlaczego mam ci coś kupić? Zarumieniła się leciutko i spuściła oczy.
—   Nie chcesz? Myślałam, że ci to sprawi przyjemność. Mnie w
każdym razie sprawi.
Ludzie potrącali nas. Uśmiechnąłem się do Rudej.
—   Nie mam pieniędzy. 1 chyba nie chcę ci niczego kupować. Wycofałem się z tłumu i wtedy dopadły nas babcia Alicja i Krystyna.
—   Albo będziesz z nami współdziałał, albo idź do domu — syknęła Krystyna. - Opóźniasz całą akcję. Nie możemy ludziom wpadać w oko — mimowolnie spojrzała na narciarski kombinezon babci i zachłysnęła się. - Mamy tylko kilka minut.
Minąłem skrzywioną Rudą i znów zacząłem się przepychać przez tłum. Czułem, że dziewczyna idzie za mną.
Odwróciłem głowę.
Nie martw się - obiecałem. -   Jeszcze ci coś kupię. Naprawdę. Innym razem. Jeśli ci zależy...
Uśmiechnęła się i znienacka wzięła mnie pod rękę.
—   Przepraszam za wszystko — szepnęła. — Przeszkadzałeś mi i byłam zła. Ale szybko poczułam, że jesteś dobry.
Teraz już ci nie przeszkadzam?
-   Przeszkadzasz. Ale nie jestem zła.
77
—  Dziękuję — mruknąłem.
I nagle zobaczyłem lodziarza. Stał obok swojego wózka i klarował coś otaczającym go dzieciom. Z góry wiedziałem, co mówi — że towar wyszedł. Miał na sobie tę samą kurtkę, którą nosił poprzedniego dnia. Ale nie była już tak nieskazitelnie biała. Wydawało się, że lodziarz spał w niej, i to spał na pewno nie w łóżku.
Rozejrzałem się szybko, ale grubasa nie było widać. Może szukali się od poprzedniego dnia.
Zatrzymałem Rudą i przez chwilę zastanawiałem się, co robić. Babcia Alicja i Krystyna dotarły do nas po chwili i łakomie oglądały lodziarza wygłaszając szeptem niezrozumiałe uwagi. Zdecydowałem się; okrążyłem lodziarza łukiem i stanąłem za jego plecami. W samą porę. Babcia Alicja już spadła na niego, zamigotała czerwono, poprosiła o cztery lody. lodziarz odpowiedział, że towar wyszedł, babcia Alicja oburzyła się głośno, sięgnęła do pokrywy wózka i w tym samym momencie zrozumiała, że  — jak i ja  —  nie ma ani grosza.
Nad tłumem podniósł się jej krzyk:
-   Okradli!
Lodziarz podskoczył i szarpnął wózek, ale nie odszedł daleko.
—   Okradli — powtórzyła babcia Alicja nieco ciszej i wczepiona w wózek postępowała za lodziarzem. Jeśli chciała całą akcję przeprowadzić cicho i sprawnie, wybrała rzeczywiście najlepszą metodę.
Lodziarz szarpał się, a babcia Alicja zdyszanym, donośnym szeptem powtarzała: Okradli, okradli!
Mówiła do niego, jakby mu się zwierzała, jakby od niego tylko oczekiwała pomocy.
To nawet nie było głupie. Ani na jej krzyk, ani na jej szept nikt nie zwrócił najmniejszej uwagi. Owszem, przypatrywano się — przypatrywano się jej kombinezonowi. W tym tłumie mogłaby się ukryć z równym powodzeniem jak Marsjanin. Kombinezon i krzyczał, i szeptał głośniej niż ona sama.
Ale w ruchach lodziarza pojawiła się panika. Chyba nie lubił, gdy się przy nim mówiło o kradzieży. Jeszcze raz szarpnął wózek i prawie się oparł o mnie.
- Ciągle szuka pan grubasa? - spytałem.
78
ж&^'жя^ ■-
środka.
-  Nie ma go tam 1 lodów nie ma też.
. Eryka nie ma - powiedziała natychmiast.
Lodziarz patrzył na mme przez kilka sekund, nim na jego twarzy pojawiły się oznaki rozpoznania.
-   Po co się za mną włóczysz? - syknął.
-   Mieszkam w pobliżu.
Milczał przez chwi
iviin,/.uf przez chwile   R>h--    аг • wózka. Krystyna zagład'.,ь               Ja "adal Penetr™ała wnętrze
Lodziarz wreszcie skt 11 ***? ^'^ °ЬІЄ ^ czarowani
-   A co, widziałeś g„,    g'OWa ' Jeg° tWarz roz^niła się nieco.
-    Czeka na ciebie - n     ■   . ■ ,
parku. Tam, gdzie wczoraS^łe         ~ ** **** тУ k°ńcu
-   Dobra Dziekuie
żebyś się tu nie kręcił       ^^ "* Chwi,C j dodał ci^ej: - I lepiej,
-   Mieszkam w pobliż,,             .-     ,
Wskazałem ręka ЙеіСіГ P°Wt°rZyłem- ~ W tamtym domu.
-   Wszystko jedno. P0 ńnhr
babcię Alicję.                    d°bremu radze ~ odwrócił się i zobaczył
-   Czego pani tam szuka'' -         i
na miejsce. Towaru nie ma '      Z          " ~ Prosze Położyć pokrywę
-   Okradli — szepnęła h k •
wowo, ale tym razem zachm,        CJa '" '0<І2ІаГ2 poruszył sie ™~
-   Niech pani łapie złod^ P^tom"-ć umysłu.
dzić drobnym 'kroczkiem15^'idZJała' °dwróciła sie * zaczęła odcho-nym narciarskim kombinezonie0"^ Щ        * Staruszka w czerwo-Lodziarz patrzył na nią     ШЄ' -  Wariatka?
Wycofywaliśmy się jak Пя' pośpiechu. Wszak lodziarz 7fZybCKi\ choć nie było powodów do najwyższym trudem - Co І^Г W°zkiem poruszał si? w tłumie z niać, że towaru nie ma.              C mUS'ał SIC zatrzymywać i wyjaś-
Na ławce koło drzewa ц   а ■%•• się w zaroślach, babcia Alin*    !?*"У Ruda'Ja Postanowiłem ukryć Krystyna przeprosiła mZ '          ^ ""^ d° domu'
-   Niepotrzebnie się pr2ed\u    і   л
łatwiłeś.                        P   ed chwila- denerwowałam. Ładnie to za-
»*~ ^ 8° Za'a,W,C *** ~ *>** babcia A„CJa. _ Ja mam ^
-   Tym razem bez patelni       k-
apelacyjnie, że babcia АІІсія ,     ІУ^У"» Powiedziała to tak bez-cześnie uśmiechnęła się i je; „?        ,         "Cła gł°Wa' choćjedno-
Lodziarz nadszedł po pan, T^ u "ІЄ WrÓŻył nic dobregO-
P° Paru mmutach. Ruda, zaczytana w książce,
80
ledwie go zauważyła. Lodziarz przystanął niedaleko ławki, oparł się o wózek, zagwizdał fałszywie, umilkł, pokręcił się chwilę, wreszcie podszedł do dziewczyny.
—   Nie widziałaś tu mężczyzny? Grubego, w jasnym garniturze? Ruda oderwała wzrok od książki.                                   \
—   Widziałam — powiedziała cichutko.
—   A dokąd poszedł?
—   To pan jest lodziarzem? — wyglądała naprawdę gapiowato.
—   Nie widać, że to ja?
—   Widać. Ale to pan?
—   Ja — powiedział lodziarz.
—   Jeśli to pan, to on poszedł do tego tam domu napić się wody. 1 powiedział coś o jakimś pokoju. I żeby pan tam przyszedł. Czy mogę kupić loda?
—   Nie ma lodów.
—   Ale pan jest lodziarzem?
Lodziarz zrezygnował z dalszych pytań, choć przed chwilą wyraźnie chciał je zadać. Słowa Rudej zaniepokoiły go chyba. I zaintrygowały. O to chodziło. Żeby lodziarz poszedł do domu, by sprawdzić,
co robi grubas.
—   Tak. Ja. Ja jestem lodziarzem.
Pchnął wózek i ruszył w stronę domu. Wyszedłem z krzaków. Ruda zeskoczyła z ławki. Oparłem się o drzewo i poklepałem je, patrzyłem, jak lodziarz zmierza prosto ku swojej zgubie.
—   Poczekamy, aż wejdzie do domu — szepnęła Ruda i nagle spytała: — Czy ja w ogóle jestem ładna?
—   Tak — powiedziałem i poprawiłem się natychmiast: — Nie
wiem.
—   Nie wiesz? — była bardziej obrażona niż zdumiona. — Ciągle
mi się przyglądasz.
—   Jesteś za młoda, żebym mógł — wzruszyłem ramionami -oceniać twoją urodę. I nie przyglądam ci się.
—   Widziałam. Ciągle na -nnie patrzysz. Po prostu nie chcesz się
przyznać. To chyba nic złego, że ci się podobam?
Nie odezwałem się już.
Poczekaliśmy, aż lodziarz zniknie w głębi domu i puściliśmy się
pędem.
81
Na korytarzu było pusto. Żadnego ciała, żadnego krzyku, żadnego ciągnięcia lodziarza za ręce i nogi. Powoli dotarliśmy do kuchni.
Ruda leciutko uchyliła drzwi.
—  Nie jestem żadnym malarzem — mówił lodziarz.
Zajrzałem do środka. Krystyna, oparta o parapet okienny, paliła papierosa. Lodziarz siedział naprzeciw niej, na krześle, za nim czaiła się babcia Alicja, a Huba dyszała u jej stóp.
Ruda pchnęła drzwi nieco mocniej. Coś pisnęło i zaspany kotek spojrzał na nią z wyrzutem.
—   To kim jesteś? — spytała Krystyna wydmuchując kłąb dymu w twarz lodziarza. — Rozpędził go ręką. — Biała kurtka i pusty wózek, to trochę mało, żeby mnie przekonać.
—   O czym? — jęknął lodziarz.
—   Ty tu jesteś obcy — mruknęła Krystyna. — Przyjechałeś. Skąd?
—   Tutejszy — mruknął uparcie lodziarz.
—   Tutejszy! — parsknęła z pogardą babcia Alicja. — Takiś ty tutejszy, jak ja jestem ruda. Już prędzej bym uwierzyła, żeś się zniknął z innego świata, niż w to, że jesteś tutejszy. W znikanie się mogę uwierzyć, ale nie w to, że jesteś tutejszy.
Lodziarz drgnął, zaczął się odwracać, ale zastygł, gdy warknęła Huba.
—   Czego tu szukasz? Gdzie jest Eryk?
Lodziarz nie odpowiedział. Wczepił się rękoma w siedzenie krzesła i trwał nieruchomo.
—   Jaki Eryk? — spytał po chwili.
—   Chłopiec. Rudy. Nazywa się Eryk.
—   Widziałem tylko rudą dziewczynę.
—   Ją też chcieliście porwać?
Lodziarz zerwał się. Huba warknęła i lodziarz opadł na krzesło.
—   Przyłożę mu leciutko — poprosiła babcia Alicja. — Tylko żeby go zamroczyć. Wtedy będzie łatwiej gadał.
—   Zdążysz — mruknęła Krystyna. — W porządku — powiedziała po chwili. — Zostawmy Eryka. Kto to jest grubas?
—   Kolega.
Lodziarz poruszył się nerwowo. Bardzo chciał zobaczyć, co się dzieje za jego plecami, i nie śmiał się jednak obejrzeć.
82

—   Kolega od czego?
—   No, załatwia lody. Miał przywieźć nową partię. 1 w ogóle czego pani ode mnie chce?
—   A szef?
—   Nie mam szefa — krzyknął. — Nie jestem malarzem. Nie znam żadnego mistrza i żadnego pomagiera. Nie mam pojęcia, gdzie jest rudy Eryk. Chcę stąd wyjść.
—   Teraz to już. go walnę — szepnęła babcia Alicja.
—   Można - przyzwoliła Krystyna. — Już i tak wszystko jedno. Tylko niezbyt mocno.                                                                .*
Lodziarz błyskawicznie osłonił głowę i patelnia uderzyła go po
palcach. Krzyknął.
—   Kto to jest grubas? - spytała spokojnie Krystyna. Zgasiła papierosa i zapaliła nowego.
—   Kolega - wyjąkał lodziarz.
Ruda cofnęła się i pociągnęła mnie w głąb korytarza. Opierałem się przez chwilę, wolałbym popatrzeć i posłuchać.
—   One tak mogą godzinami — powiedziała. — Chodź. Zaprowadziła mnie do mojego pokoju i położyła się na jednym z
materaców. Z tęsknotą popatrzyłem na szafę, ale nie miałem ochoty
przebierać się przy Rudej.
—   To nie jestem ładna? - spytała. Podparła głowę rękami, nogi
uniosła w górę.
—   Nie masz ważniejszych spraw na głowie?
—   To jedna z najważniejszych spraw — wyjaśniła poważnie. — Oni wszyscy nie widzą mnie wcale. Oni widzą Rudą. Codziennie od wielu lat. Ty jesteś nowy. Ty możesz mnie zobaczyć!
—   W porządku, jesteś ładna. A teraz wyjdź, chciałbym się prze-
brać.
Podobam ci się9
Usiadłem na tapczanie.                            ^mńaście
Posłuchai Ty masz czternaście lat, ja osiemnaście C7V to taka duża różnica? Jesteśmy prawie rówieśnikami -powiedz Nie-, tak, jak Krystyna w dniu mojego przyjazdu. -  Jest różnica. I chciałbym się przebrać.
83
to nadal będę szukać. Jeżeli jestem ładna, to szukać nie potrzebuję.
-   Czego szukasz?
-   Musi być miejsce, w którym jestem piękna.
Dotknęła aparatury i aparatura zajarzyła się lekko, a dźwięk za-pulsował.
-   Wiesz, co to jest?
-   Nie mam pojęcia.
-   Nasz nasłuch. A na dachu jest antena. Długi John założył. Skierował ją w stronę pałacu. Tam może być styk.
-   Z innym światem? - zaśmiałem się. - W którym żyją gnuśli-ży i grasują grasanci?
Zdziwiła się.
Styk z innym światem — przyznała. - Ale co tam jest, nie wiem. Gnuśliza? - spytała z namysłem. - Grasanci?
Utworzyłem szafę, z żalem popatrzyłem na dżinsy, ale nie wyciągnąłem ich, z kieszeni wyjąłem kartkę. .
-   Przecież to znasz.
Usiadła po turecku i wyciągnęła rękę. Przez chwiję czytała w milczeniu, poruszając wargami, a potem jej szare oczy ze zdumieniem przeniosły się na mnie.
~  Co to jest? - szepnęła.
-   Liść? - bąknąłem. - List? Wypadł ci z kieszeni. Leciutko pokręciła głową i wróciła do lektury. Nie dokończyła jej.
Nie zdążyła. W tym domu jedynie babcia Alicja i Krystyna kończyły to, co zaczęły. I Krystyna wtargnęła do pokoju.
-   Marsz do kuchni — zadysponowała. — Nie ma czasu na odpoczynek. Więźniowie chcą jeść.
W wielkim garze już gotowała się woda, do której starsza pani z męczeńską miną wrzucała niestarannie obrane kartofle. Milcząc podsunęła kobiałkę i nóż Rudej. Ruda przykucnęła i zaczęła obierać. Krystyna i babcia Alicja wyszły. Zabrałem się do krojenia marchewki i pietruszki. Spróbowałem wodę - była niesłona. Posoliłem. Ruda wrzuciła kilka listków laurowych. Wydawało się, że jest ich za mało, lecz słoik okazał się pusty. Ruda wyszła. Wrzuciłem do wody zmielony pieprz. Wróciłem do pietruszki. Ruda przyszła z listkami laurowymi, przyniosła także główkę kapusty.
84
—  Kazały i to wkroić. Dwie główki. Chodźmy do piwnicy.
Zejście do piwnicy było niedaleko, ale zamarudziliśmy trochę. Szukaliśmy selerów. W końcu Ruda zabrała drugą główkę kapusty i odeszła. Po chwili znalazłem selery. Kiedy szedłem na górę. powiedziała:
—  Dołożyłam trochę chili. niech ta zupa będzie ostra. I dziesięć
kostek rosołowych. Dla smaku.
Kiwnąłem głową, zabrałem się za jarzyny.
Starsza pani zawołała nas. W drzwiach zderzyliśmy się z Krystyną.                                                                                        »"
—   Włóżcie trochę mięsa — powiedziała babcia Alicja. — Niech wiedzą, że tu się dobrze karmi.
Wróciliśmy do kuchni.
-   Trochę to doprawiłam — powiedziała Krystyna. - Ładnie
pachnie.
Wrzuciliśmy wszystko do garnka, zrobiło się gęsto. Ruda dodała
koncentratu pomidorowego. Zupa nabrała ładnego koloru.
—   Dosolę — powiedziała.
—   Lepiej nie — wymamrotałem. Usłuchała mnie. Usiedliśmy  i patrzyliśmy na garnek.
—   To co z nami będzie? — spytała Ruda. — Podobam ci się w
końcu czy nie?
Wstałem powolutku, powolutku wyszedłem na korytarz i trzasnąłem drzwiami. W moim pokoju spał kotek, a drzwi do ogrodu zamykały się leniwie. Wyjrzałem na zewnątrz. Jakaś figurka w kapturze na głowie biegła w stronę parku. Któreś z bandy. Ale to nie był nikt z bandy - banda siedziała karnie na trawniku i słuchała wykładu
Długiego Johna.
Po chwili przyszła Ruda. Wśliznęła się bez pukania i położyła się na materacu. Wyszedłem na korytarz. Któraś ze staruszek błyskawicznie uskoczyła mi spod nóg, potknęła się i upadła. Pochyliłem się, żeby ją podnieść, ale nade mną zagrzmiała Krystyna: —  A zupę trzeba mieszać.
Pobiegłem, wpadłem do kuchni. Babcia Alicja błysnęła czerwienią odskakując od garnka. Cofnęła się aż do okna. zasłoniła twarz rękami i wychrypiała z wysiłkiem:
- Ja tylko trochę doprawiłam. I spróbowałam. Pyszna będzie.
85
Z jej oczu ciekły łzy.
Upadłem na krzesło i zacząłem się śmiać, chyba po raz pierwszy od przyjazdu.
Babcia Alicja otarła twarz ścierką, zapięła skafander i wyprostowała się surowo:
—   Czy ty jesteś bezczelny, czy tobie jest niedobrze?
Nie mogłem przestać, śmiałem się i śmiałem. Za moimi plecami rozległy się kroki, a potem przyspieszone oddechy Krystyny i Rudej. Ktoś podsunął mi jakieś krople. A ja się śmiałem. I śmiałem się, kiedy sadzano mnie na fotelu w jadalni, i śmiałem się, słuchając, jak one naradzają się. czy nie zapakować mnie do łóżka.
Krystyna podeszła w końcu do mnie i spytała, czy dobrze się czuję.
—   Możesz się położyć. My sobie damy radę. Powstrzymałem na chwilę śmiech i pokręciłem głową.
—   Jakoś ich same nakarmimy.
—   Pomogę — powiedziałem i znów parsknąłem śmiechem. — Muszę przy tym być.
Potem niosłem gar. Para buchała mi w twarz i na nic zdało się odwracanie głowy. Kręciło mi w nosie i śmiech ciągle huczał w moich piersiach, ale udało mi się nie uronić ani kropelki. Pochód otwierała babcia Alicja, z patelnią w ręku. obok niej dreptała Huba z obawą spoglądająca na garnek. Za mną szły Krystyna i Ruda z talerzami i łyżkami.
Kiedy szczęknął zamek i huknęły drzwi, tamci stali pod obrazami, w szeregu. Nawet mistrz. Nie odzywali się. Babcia Alicja z patelnią przystanęła obok stołu, by czuwać nad moim bezpieczeństwem. Krystyna rozstawiła talerze, zanurzała chochlę w garnku i szczodrze rozdzielała zupę. Potem wycofaliśmy się. Babcia Alicja ostatnia.
—   Będzie dokładka — oznajmiła wesoło. — 1 ma być wszystko zjedzone.
Więźniowie nie poruszyli się.
—   No! - babcia Alicja znacząco poklepała Hubę po łbie. Ruszyli jednocześnie i jednocześnie podnieśli łyżki do ust, i jednocześnie znieruchomieli.
—   No! -  jeszcze jedno klepnięcie i grzmot warczenia Huby prze-
86
toczył się po pokoju. Zaczęli jeść. Krystyna przymknęła oczy i z ciepłym rozmarzeniem słuchała siorbania, chlipania i krztuszenia.
Żaden z więźniów się nie odzywał. Jedli miarowo, ale coraz wolniej. Światło lampy, która stała między nimi, ukazywało czerwieniejące twarze, pot na czołach, wybałuszone oczy.
Mistrz skończył pierwszy.
—   Świetnie — powiedziała babcia Alicja. — Zaraz panu dolejemy.
Patrzył na nią, łapiąc powietrze otwartymi ustami. Ziajał jak pies. Pozostali dwaj znieruchomieli i w ich zastygnięciu wyczuwało się rozpacz.
—   Wody — wychrypiał wreszcie mistrz i wyraźnie zachwiał się na krześle.
—   Ruda! — przypomniała Krystyna i Ruda pomknęła po wodę.
—   Л panowie szybciej — poprosiła babcia Alicja.
Pomagier i lodziarz skulili się, ale posłusznie zaczęli poruszać łyżkami.
Skończyli i w ciszy słychać było pospieszne, szybkie oddechy.
—   Andrzejku — babcia Alicja zwróciła się do mnie. — Dasz sobie sam radę? Dolej panom.
Zesztywnieli, po chwili mistrz pierwszy runął na kolana i wyszeptał z wysiłkiem:
—   Powiem wszystko, wszystko, co chcecie. Ale wody, wody! I żadnej dokładki.
Babcia Alicja z niesmakiem ściągnęła usta i zwróciła się do Krystyny:
—   Co mu jest?
Obok mistrza klęczeli już pomagier i lodziarz. Składali dłonie i szeptali coś, lecz nie było ich słychać. Jedynie mistrz zachował jeszcze trochę sił:
—   Wody!
—   Co mu jest? — powtórzyła Krystyna.
—   Spróbujcie zupy — poradziłem i śmiech znów mną zawładnął, zadygotałem, musiałem postawić garnek na ziemi.
Krystyna pochyliła się. nabrała zupy do chochli, spróbowała, przez kilka sekund usiłowała się opanować, a potem wypluła wszystko wprost pod nogi starszej pani.
88
„ Niedobra- - 4*;|"^Ь^Г£ьсіА,1Ч,сЬосЬЦипі.-
„chomiala. obserwuje po«y                         powiedział»:
pakowała, .^J*TO«* ^ * **
__ Cóż może trocnę t""4
Odpowiedział jej ^nJeJ^r7UClła patelnię. zahuczało w koryta-Babcia Ahcja gwałtownie od"         £           ,ala;
- po^a ^^•gTUy - Mzie. Gdz.e jest E^ No to gadac^"0J                 , na pomag.era.       >'
_ Tu _ powiedz ооділ.P         _ Jajestem Hubert.
- "^r.*^?^^*"* - Onmow,ue
__ To ty nie jesteś ciy*. Eryk      wskazał na mm,                . ^^   Babcia Alicja po-
Ruda wróciła zwldU wst-ymała jngp Eryk„ RU) go porwał? Przyznajcie щ і będz>e
w0da. Kto go porwał?             ^         pQmagier ostrożnie spojrzał
Więźniowie pochylili g.ow?
- m'^ £S*£ rozpaczą. . I* 1 «* * " «* ***
napić, bo zwariuję-                 ^             dźwigając się i ziemi.
_  1 ja - przydał P^czhWl           dniosł slę, ale me powiedz*»
Lodziarz klęczą Jesz ze^. PotenP               mistrZa i pomag^
anl słowa. Trzyma -   Jg^WŁ P<*^ ** zatrzymałem się przeo >o
Nie na długo.                            odpowiedzieli twierdząco, ba»
89
Żaden z więźniów Sie„e„H„    ,,!,",:      ,РаПИ ' krau™" niej. świado lipy E*' Jed" ти">»<>. ale coraz wol-
ь* .?ra, po" 2 <^а£ї£"ч-ьczerw,eme-
Mistrz skończył pierwszy. my7 ŚlVKl"ie - P°Wialz'al« babcia АІ,ф. - Zaraz panu doleje-
rozpacz.             n,e™chomiel, , „ ,ch zastygnięciu wyczuwało się
na^rz*iedy " WyChryPil" ""eS/CK miite ' «yra-^ie zachwiał sie
Ротанг i ,„dz    z   Є Ші *ГГ "   аЬИа AliC'a; kami.                                     ę< dle P°słusznie zaczęli poruszać łyż-
Skończyli i w cis/v «Ь/оНяг k, i
-  Andrzejku - babć    Al, "    P™P!^ SZybkie 0<І^ЬУ-bie sam rade'/ Dolej pW '^ ^^ ^ d° ™ІЄ- ~ D^ -
tał^Sem: ^ ChWJ,i "*'* Р'Є^ ™* "• ■«*« i wyszep-^ej^^" WSZySlk°- C° Ch— Ale wody, wody! 1
Krystyny: АІІ"Іа Z meSmakieni tó«Wbi  «ta  i  zwróciła  sie do
-   Co mu jest?
^^'Wteir j rurz-Sk,adaii d,OTie i
szcze trochę sił:                         У hac' Jedynie m,strz echował je-
-   Wody!
- Co mu jest?- powtórzyła Krystyna
-   aprobujcie zupy - noradyib™    -u
<ady8; a,em, .    і роТГ^ЇЇ W m"4 2"",ad""'
pi^ss їїГ"ііьі: zupy do choch"- sprdb°-,a'
wsiys.ko wpr„s, pod аоЛ,а^Ра°,РіЛО"аС-       Р°'Єт  "УРІ",а
—   Niedobra? — zdziwiła się babcia Alicja.
Krystyna z całej siły tarła usta, podała babci Alicji chochlę i znieruchomiała, obserwując poczynania matki. Starsza pani przełknęła, posmakowała, nabrała do ust jeszcze łyczek i powiedziała:
—   Cóż, może trochę pikantna. Naprawdę panowie nie chcą? Odpowiedział jej zgodny jęk.
Babcia Alicja gwałtownie odrzuciła patelnię, zahuczało w korytarzu, podparła się pod boki i tryumfalnie zawołała:
—   No to gadać, panowie, bo wody nie będzie. Gdzie jest Eryk?
—   Tu — powiedział mistrz i pokazał na pomagiera.
—   Hubert — wymamlał pomagier. — Ja jestem Hubert.
—   To ty nie jesteś Eryk? — wychrypiał mistrz. — On mówił, że
Eryk — wskazał na mnie.
Ruda wróciła z wiadrem wody i kubkami. Babcia Alicja powstrzymała ją gestem.
—  Eryk. Gdzie jest Eryk? Kto go porwał? Przyznajcie się i będzie
woda. Kto go porwał?
Więźniowie pochylili głowy i milczeli. Pomagier ostrożnie spojrzał
na mistrza, potem wstał.
—   Ja — powiedział z rozpaczą. — Ja. I dajcie się, na rany boskie,
napić, bo zwariuję.
—   1 ja — przyznał płaczliwie mistrz, dźwigając się z ziemi. Lodziarz klęczał jeszcze. Potem podniósł się, ale nie powiedział
ani słowa. Trzymał się twardo. Gdy napoiłem mistrza i pomagiera, zatrzymałem się przed lodziarzem, lodziarz pokręcił głową.
— Ja ich nie znam.
Ruda z szacunkiem podała mu kubek.
Potem zaczęło się przesłuchanie.
Przyzna,, r<^^^^ZttZ sieliśmy nalegać  -  n^ze wyczyny przypadkową wprawdzie, lecz skuteczną.
Nie na długo.                             j„™,;PHzieli twierdząco, babcia
Gdy tylko na wszystka pytania ^P^"* ^^y porwa-Alicja zdecydowała, że pozwolimy im odpocząć, a szczeg   у
89
nia Eryka, miejsce ukrycia chłopca i strukturę przestępczej organizacji poznamy później, kiedy bandziory — tak powiedziała — o-chłoną trochę i przemyślą całą sprawę.
— Już rozumieją — wyjaśniła i starała się, by oni to usłyszeli — że jesteśmy gotowi na wszystko.
Ja stawiałem im pytania i ja podawałem wodę, a więc naturalnie ja stałem najbliżej nich, toteż z ulgą wycofałem się na korytarz, odprowadzany drwiącym spojrzeniem lodziarza, który zachowywał obojętne milczenie. Od czasu do czasu uśmieszek krzywił jego usta i wydawało mi się wówczas, że mimo uwięzienia, nieźle się bawi. Nie podobał mi się. Niepokoił.
Ruszyliśmy do kuchni i wylaliśmy resztę zupy. W dużym garze ciągle powoli wrzała czarna zbożowa kawa, ogromne pajdy chleba spoczywały na wielkiej desce do krajania, obok leżała kostka margaryny. Warunki polowe czy warunki oblężenia trwały, w takich chwilach zbożowa kawa i chleb z margaryną wydawały się babci Alicji najwłaściwsze. Na cichą prośbę Krystyny o masło i kawałek wędliny prychnęła pogardliwie. W zlewie spiętrzyły się brudne naczynia. Otoczyła nas woń ni to stęchła, ni to tłusta, nie potrafiłem jej określić. Nie tylko odpychała mnie, ale i usypiała, i w końcu runąłem na krzesło, wyciągnąłem nogi przed siebie, i przestałem słuchać, co one mówią, i ledwie — spod półprzymkniętych powiek - śledziłem ich poruszenia, a kostium babci Alicji wydał mi się wspaniałym generalskim mundurem, a może nim był.
Ocknąłem się na krzyk Rudej.
—  On wychodzi!
Wypadliśmy na korytarz. Stłoczeni przepychaliśmy się przez chwilę, wreszcie babcia Alicja wysforowała się na czoło. Nie spieszyłem się nadmiernie. Wiedziałem, że to lodziarz ucieka. Nie domyślałem się tego. po prostu wiedziałem. 1 wcale nie pragnąłem go zatrzymać.
Spotkaliśmy go w połowie drogi. Szedł powolutku, uśmiechnięty i oglądał sobie kolejne drzwi. Zauważył nas i bez słowa zawrócił, a potem milczał jak zaklęty. Oni zaś, mistrz i pomagier, odwołali swoje poprzednie zeznania. Mistrz rozwalał się na fotelu, pomagier spoczywał u jego stóp, i obaj, patrząc na nas mętnymi oczyma, zgodnie zaprzeczali: nie, nie mają pojęcia o Eryku, nie wiedzą, kim jest Eryk.
90
Upili się znów, widocznie zapasy mistrza były niewyczerpane, a babcia Alicja pomyliła się w prostym liczeniu do dwóch.
Aż do wieczora nie wyciągnęliśmy z nich nic i wieczorem oderwaliśmy od podłogi w moim pokoju trzy sienniki i zanieśliśmy je więźniom. Potem oderwaliśmy jeszcze jeden — babcia Alicja zdecydowała się spać pod ich drzwiami. Z Hubą. 1 po chwili kolejny siennik, bo Krystyna postanowiła im towarzyszyć. Mój pokój robił się przestronny.
Po zmierzchu usiadłem na schodkach i patrzyłem w zapadającą ciemność. Dzień, który zostawał za mną, wydawał się tak długi, że kiedy sięgałem pamięcią do poranka, wracałem do zamierzchłej
przeszłości.
Przed domem Ruda rozmawiała z Długim Johnem. Doszło do
mnie tylko kilka zdań. Ruda spytała Johna:
—   To gdzie on jest? Przecież się nie rozpłynął?
—   Nie mam pojęcia — Długi John rozłożył bezradnie ręce. — Kiosk zamknięty, jedzenie i oranżada zostały, a jego nie ma. 1
chodźmy stąd.
Postanowiłem się wykąpać, pobrnąłem do łazienki, ktoś ją już
jednak zajął i głosem mistrza powiedział:
—  Za godzinę. Przynajmniej się porządnie umyję. Wróciłem do pokoju, ochlapałem się zimną wodą, sprawdziłem zamknięcie okien i drzwi. Raz jeszcze wyjrzałem na korytarz.
W oddali ktoś liczył kroki. Raz, dwa, trzy, pauza, raz, dwa. Wsłuchałem się. O deski podłogi plaskały bose stopy.
Spałem długo, lecz gdy zjawiłem się w jadalni, śniadanie jeszcze nie było gotowe, w kuchni parowała zbożowa kawa. Krystyna i babcia Alicja zajmowały się więźniami. Widziałem, jak prowadziły do łazienki energicznie opierającego się pomagiera. Po chwili wrac?", ciągle ze śladami wapna we włosach. Później z równymi ostrożnoś-ciami przeprowadzono lodziarza. Wyglądał nieźle, lecz jego kurtka pomięła się jeszcze bardziej. Spojrzał na mnie i wzruszył ramionami. — Ty głupku! Wiesz, w co się wplątałeś?
Cofnąłem się. Usiadłem przy stole, czekałem i usiłowałem zrozumieć, dlaczego tak się lodziarza lękam. Był obcy. Nie na miejscu. Na miejscu, na właściwym miejscu znajdował się wiszący zegar, który
91
cykał miarowo. Meble, bardzo wyraźne w porannym świetle. Rzeka która — gdy podszedłem do okna — zalśniła w słońcu. Zieleniejąc wyspy. Przeciwległy brzeg.
Odwróciłem się od okna, trąciłem stopą śpiącego kotka, pisnął, wzdrygnąłem się.
Przy śniadaniu — chleb z masłem, chleb z cebulą, którego nie tknąłem - Ruda spytała nagle:
—   He się dostaje za porwanie? I za pobicie? Babci Alicji kromka wypadła z ręki.
—   Czego? — wybuchnęła.
—   He lat więzienia?
—   Ja jestem stara — przypomniała szybko babcia Alicja. — Mnie nie mogą nic zrobić. I mam medale. A ty jesteś nieletnia.
Wszystkie spojrzenia skupiły się na Krystynie. Potem na mnie.
—   Gość jest niewinny — oznajmiła Ruda. — Ja przysięgnę. Uśmiechnęła się do mnie czule.
—   To ja mam być kozłem ofiarnym? — mruknęła groźnie Krystyna.
—   Nigdy cię nie opuszczę — zapewniła szybko, choć niewyraźnie, starsza pani. — Zresztą przypuszczam, że w więzieniu świetnie się kontempluje. Będziesz miała dużo czasu, paczki — przymknęła oczy i rozmarzyła się nagle — wizyty, do których tam się tak tęskni, dowody naszej miłości. Nie martw się. Są okoliczności łagodzące. Troska o syna, załamanie nerwowe, takie tam, wiesz — machnęła lekceważąco ręką. — A zresztą — dodała — można by właściwie naszych więźniów wypuścić. Pogadać, postraszyć, wypuścić i śledzić. Oni będą trzymać gęby na kłódkę. Święci na pewno nie są, to i na milicję chodzić nie lubią.
Przymilnie spoglądała na córkę.
—   Ja jestem stara i głupia. To ty decydujesz — szepnęła.
—   A ja ich nie uwolnię — oznajmiła ponuro Krystyna. — Oni wiedzą. Oni mają Eryka. Wiedzą, gdzie cierpi mój syn.
Dwie grube łzy potoczyły się po jej policzkach.
—   Wiedzą na pewno — przytaknęła bez przekonania babcia Alicja. — Możemy ich trzymać. Powiedzą w końcu. Nie dziś, to za tydzień.
Pochyliliśmy się nad talerzami i jedliśmy w milczeniu.
92
—   Spiżarnia pusta — zauważyła starsza pani po jakichś pięciu minutach. — Trzeba zrobić zakupy.
—   Już mówiłam Rudej. 1 Andrzej z nią pójdzie. Pójdziesz? — Krystyna zwróciła się do mnie. Opanowała się już.
Skinąłem głową. Dotknęła mnie lekko, pochyliła się i patrząc mi
w oczy dodała:
— Tylko żadnej milicji. Nikomu ani słowa. Daj nam jeszcze dzień. Jeden dzień. Nie tydzień. Dzień. Oni go mają, ja to czuję. 1 w
końcu zaczną mówić.
Było mi jej żal. 1 pomyślałem, że sprawa zaszła za daleko, by się^,
teraz wycofywać. I to była ich sprawa. Nie moja.
—   Nikomu nie powiem — obiecałem. Policzki miała już suche, oczy błyszczały, lecz błyszczały w nich
nie łzy, a gorączkowa determinacja.
—   Moja krew — szepnęła przymilnie babcia Alicja. — Moja córka! Czarna. Prawdziwa czarna.
Przez długą chwilę spoglądały sobie w oczy.
W centrum miasta panował spory ruch. Chodziliśmy z Rudą od sklepu do sklepu, wymieniając lakoniczne uwagi. Nasze torby zapełniały się powoli, Ruda ciągle spoglądała na kartkę z listą zakupów, skreślała załatwione sprawunki. Ja służyłem za tragarza. Kiedy skończyliśmy, dochodziło południe i Ruda poweselała. Zaproponowała lody.
Znalazłem kawiarnię, położoną na uboczu, z kilkoma stolikami
wystawionymi na chodnik.
Ruda pałaszowała lody, ja odpoczywałem sennie. Myślałem o innych światach, o światach równoległych. Długi John ich szukał. I Ruda także.
Aż podskoczyłem, gdy czyjaś dłoń dotknęła mojego ramienia.
-   I ty także w tej dziurze? Co tu robisz?
Odwróciłem się. Nade r.mą pochylał się kolega ze szkoły.Bez pytania odsunął krzesło od stolika i usiadł.
-   Siostra? - skinął w stronę Rudej.
-   Znajoma — powiedziała Ruda ze złością. Kolega zaświstał cichutko i popatrzył na mnie z uśmiechem.
93
—   Pocieszyłeś się już? — spytał i pochylił do mojego ucha: — Czy ona nie jest dla ciebie za młoda? — szepnął.
Odsunąłem się.
—   Po prostu mieszkam u jej matki.
Ruda posłała mi obrażone spojrzenie i nisko pochyliła się nad miseczką z lodami.
—   Co z egzaminem? — spytał kolega.
—   Niedługo wracam. Będę zdawał.
—   Wszyscy myśleliśmy, że zrezygnowałeś — westchnął. — Ewa też zniknęła.
Wstałem gwałtownie i skinąłem na Rudą.
—   Skończyłaś? — spytałem i zwróciłem się do kolegi: — Spieszymy się.
Wyciągnąłem do niego rękę.
—   Odprowadzę was — uśmiechnął się i mrugnął do Rudej, która zarumieniła się leciutko. — Nie, jednak nie jesteś za młoda — szepnął pochylony ku jej włosom. — Może dla niego tak, on jest ponury, ale nie dla mnie.
Zachichotała, rzuciła mi krótkie spojrzenie, a potem zwróciła się do niego równie poufale, jak on do niej:
—   Bo on ma na pewno jakąś ponurą tajemnicę, nie?
—   Spotkajmy się — zaproponował — to może ci opowiem. Doszliśmy do domu. Przyglądał mu się przez długą chwilę.
—   Tu musi straszyć — oznajmił. Klepnął mnie po ramieniu i odszedł.
—   Straszyło — powiedziałem półgłosem, nie do niego, do siebie, może do Rudej, która stała obok. — Ale koniec z tym. Od zaraz.
—   Nieważne — mruknęła Ruda. — A jemu się spodobałam. Od pierwszego wejrzenia. I on chyba nie jest nienormalny? Nie jest?
—   Jest po prostu dość głupi — powiedziałem odruchowo.
—   Sam jesteś głupi. Nie z tego świata! — krzyknęła.
Zacisnęła usta i pomaszerowała do domu.
Zamknąłem się w pokoju i rozłożyłem książki. Coś mi przeszkadzało. Wstałem od stołu, ująłem w ręce aparaturę, przeniosłem ją w kąt. Milczała. Zdecydowanie oderwałem od podłogi pozostały siennik, ustawiłem go bokiem, pod oknem. Zdjęcia na ścianach nie prze-
94
szkadzały mi. Znalazłem się wreszcie w pokoju, w którym nie wyszczerzały się na mnie żadne tajemnice.
Zajrzałem do swoich notatek. Nie otwierałem ich od miesięcy. Wyprawa po złote runo. Mit o Eldorado. Legenda o Atlantydzie. Marzenia o łatwym bogactwie. Marzenia o innym świecie. Różne utopie. Krainy szczęśliwości. Raj. Raje.                           '
Historia marzeń o szczęściu. Tej sprawie pragnąłem się poświęcić w przyszłości, po studiach. Czy jeszcze i teraz chciałem?
Podparłem głowę rękoma i zastanawiałem się, przewracając kartki. Myślałem o tym, że wokół mnie rozgrywają się nowe marzenia — o światach równoległych. Różne marzenia o różnych światach. Sięgnąłem po jakąś książkę, natknąłem się na kotka — spał, potem popatrzył na mnie szczelinkami nieodgadnionych oczu. To ja pierwszy odwróciłem wzrok i nie patrząc strąciłem go ze stołu. Był wszędzie.
—   Dlaczego to robisz? Odwróciłem się gwałtownie. Ruda na pewno weszła do pokoju
dobre parę minut temu. Leżała na tapczanie i leniwie przerzucała kartki książki Eryka. Ale patrzyła na mnie.
—   To tylko kotek — powiedziała. — Nic ci nie zawinił. Walcz z
ludźmi.
—   Zawsze jesteś taka przemądrzała?
—   Często — przyznała. Usiadła nagle i wyprężyła się, pod trykotową koszulką nabrzmiały jej drobne piersi. — A kto to jest Ewa?
—   Nie twoja sprawa.
—   Może będzie moja — zacisnęła usta. — Słyszałeś, co mówił
twój kolega? Że nie jestem za młoda.
—   Idź już, muszę się uczyć. I nie wchodź bez pukania.
—   Zdążysz się nauczyć. Porozmawiajmy.
—   Dziewczyno... — zacząłem i umilkłem.
—   Powiedz to jeszcze raz — szepnęła i rozchyliła wargi. — Powiedz: dziewczyno.
Odwróciłem się do niej plecami.
—   Może ja mogłabym na ciebie poczekać — powiedziała po chwili. — Aż skończysz studia, aż dorosnę.
—   Wyjdź już.
—   Przecież ci się podobam — powiedziała. — I nie musiałabym
już szukać... drugiego świata... z Długim Johnem.
95
-   Wynoś się, smarkulo!
Usłyszałem gwałtowny szelest, ale kiedy się odezwała, jej głos nie był gniewny. Brzmiał prawie czule.
-   Przemyśl to. Będziesz miał czas. Dużo czasu. Pamiętasz, co babcia mówiła o więzieniu i czekaniu?
Wyszła.
W godzinę później poproszono mnie na obiad. Przez drzwi. Oficjalny, suchy głos Krystyny oznajmił, że obiad na stole. Kiedy wychodziłem, kotek spał na tapczanie.
Korytarze szeleściły, przez jakieś drzwi dojrzałem pochyloną nad talerzem staruszkę w czerni, w którymś z odgałęzień rozbrzmiewał tupot: raz, dwa, trzy, raz, dwa.
One już jadły, wszystkie trzy, i żadna nie uniosła głowy, kiedy siadałem przy stole. Łyżki stukały o talerze. Była grochówka, pasowała do warunków polowych.
-   Zdaje się, że kogoś spotkałeś w mieście? - spytała po paru minutach babcia Alicja.
-   Kolegę. Ze szkoły.
-   Ze szkoły? Nie wyglądał na licealistę. Widziałam go przez oknp. Spójrz no na mnie.
Spojrzałem w czerwień jej kombinezonu. Nie przebrała się jeszcze. Mruknęła coś cicho.
-   Znasz go dobrze? - spytała Krystyna.
-   Tak — skinąłem głową i zwróciłem się do Rudej. Uśmiechała się leciutko i - jak mi się wydawało - złośliwie.
-   Kto z kim przestaje... - zaczęła babcia Alicja, ale sama sobie przerwała: - Zresztą, to nieważne. Jedz, jedz. Nie wiadomo, co będzie później.
-   A oni — Krystyna głową wskazała nieokreślony kierunek — zaczynają się awanturować. I nie chcą z nami rozmawiać. Chcą rozmawiać z tobą - podkreśliła ostatnie słowa. - Dlaczego z tobą, a nie z nami? Czy z nami nie da się rozmawiać? Czy dla nich ty - wycedziła - ty jesteś lepszy? No cóż, porozmawiasz, a my posłuchamy.
-   Muszę się uczyć.
-   Jasne - westchnęła babcia Alicja. — Wszystko już ustalone i wszystko przygotowane. Po co rozmawiać? Prawda?
96
• w,   Odłożyłem łyżkę i wyszedłem. Zagłębiłem Nie odpa^«nJ^       ^ o ^^      mach, drze.
sie w notatkach. Probowaє       и                   q wszystkim.
wie, liście, 7гиП.к7^0І0Типаtern notatki, rozprostowałem się,
Po dwóch godzinach oos    4                    .    A    zamku brako-
szarpnąłem d-- do ogród- ^eaUnie'znalazłem. Podszed-
-ato klucza. Szukałem go na pod <> ^^ . ^ ^ ^
Ruszyłem do okna R^a   ?                        ш_ ^ ^ Sięg.
ŚtStk^UL się na goły sztyft, na którym
ktotaP^^^ST^ilała o wszystkim. Pod oknem p^StóŁK fU *>n, Zerknął ku mme, a.e
udał, że nikogo ™euzau*a*ył.rz   ■ do ogrodu. Potem drugich. Za-Jeszcze raz X^t^7^A^ mi się, że do mknięto mnie Wjcor^w                        czuwala nade mną ktoras
Ciągle pozostawał przed d          ,                        d}ugje p          .
w m* okno i szczerzyła zęby.
10.
_  Dowód skradziony, a list sfa,szowan, - гуклф£££»
ЇЇ^ІГ^ ^'-^cL,. może d>ate8o. ze denerw„wa,a się bardziej niż ja.
47
Usłyszałem ją dopiero późnym popołudniem. Zastukała. Zerwałem się z tapczanu, podbiegłem pod drzwi, szarpnąłem, pozostawały zamknięte. Zresztą zapewniła mnie o tym:
—   Jesteś uwięziony. To ja, babcia Alicja — dodała, jakbym nie poznał jej po głosie.
CzeTcałem na wyjaśnienie, a ona czekała chyba na moje pytania i przez kilkanaście sekund trwała prawie absolutna cisza. Raz doleciał mnie niewyraźny szept, jakby z kimś się naradzała, potem o-strożny szelest. Być może były tam wszystkie trzy, babcia Alicja, Krystyna i Ruda. Być może.
—   Jesteś uwięziony — powtórzyła wreszcie i znów czekała na moją reakcję.
Wzruszyłem ramionami i usiadłem na tapczanie jak najbliżej drzwi. Miałem przynajmniej tę satysfakcję, że było mi wygodniej niż jej — czy leż może: im?
—   Dlaczego? — spytałem cicho, a ona zaczęła krzyczeć. Wrzeszczeć:
—   Żywimy uzasadnione podejrzenia co do twojej tożsamości!
—   To znaczy?
—   Przecież nawet nie widziałyśmy twoich dokumentów. Podszedłem do szafy, wyjąłem z kurtki dowód osobisty, wsunąłem go w szparę pod drzwiami. Zniknął.
Znów rozległ się szept i mamrotanie. Mogłem podsłuchiwać, ale nie chciało mi się wstać.
—   Dowód skradziony, a list sfałszowany — ryknęła wreszcie babcia Alicja. — I dowód zatrzymuję.
—   Mogę — powiedziałem — opowiedzieć parę rzeczy o mojej mamie. Krystyna będzie wiedziała, czy mówię prawdę.
Krzyk ogłuszył mnie prawie.
—   Wszystko można wyśledzić. Dobrze zaplanowany skok szykuje się miesiącami. Przygotowałeś się. Kolesia sprowadziłeś.
—   Przecież wam pomagałem. Miała gotową odpowiedź.
—   Żeby ich wszystkich wpuścić do domu. Tylko po to. Ciekawe, co by się z nami w nocy stało, gdybyśmy nie okazały się czujne. Chcieli z tobą rozmawiać.
—   Co by się stało? — spytałem głupio.
98
—   No właśnie! — wrzasnęła. — My też się głowimy, co? Gdzie
jest Eryk?
—   Nie wiem. Kręci się gdzieś tutaj. Ja już nie wierzę w porwanie.
—   Sam się zakręcisz, łobuzie — krzyknęła znów i coś zadźwięczało za drzwiami. Nie musiałem zgadywać, przywlokła ze sobą patelnię.
—   Nie mam pewności, ale chyba go widziałem. 1 słyszałem.
—   Dużo już nie zobaczysz — mruknęła. Były to pierwsze ciche słowa, ale mrówki przebiegły mi po' grzbiecie.
—   Niech pani otworzy drzwi, porozmawiamy.                       *" Patelnia rozdźwięczała się głośniej.
—   A tym chcesz? Ja to już umiem robić, ja to już bardzo dobrze
umiem.
—   Niech pani zatelefonuje do mojej matki i spyta o rysopis.
—   Akurat — krzyknęła. — Po co? Kopnąłem drzwi.
—   Proszę mnie natychmiast wypuścić.
—   Wypuścić ciebie, to jakby żmiję wypuścić. Co ja mówię? Jak padalca.                                                                                          ,
Za drzwiami zaszeptano.
—   Padalec nie jest jadowity? — zdziwiła się. półgłosem. — No, dobrze, niech będzie żmija. Jakby żmiję wypuścić! — zagrzmiała.
Położyłem się. Byłem zupełnie spokojny. Dobrze mi robiły na nerwy emocje w tym domu.
—   Jesteś tam?
Odwróciłem głowę i oglądałem zdjęcia z Księżyca. Świetne technicznie. Byłem ciekaw, gdzie je Ruda zdobyła.
—   Halo! Nie odzywałem się.
—   Andrzejku!
Milczałem. W drzwi uderzono, potem zaskrobano. Ani drgnąłem.                           r
—   Ruda — zaszeptała głośno babcia Alicja — obejdź dom i zajrzyj przez okno.
Poderwałem się cicho, zdjąłem sandały i zaciągnąłem zasłony w
oknie. Potem wróciłem na tapczan. - Co on tam może robić?
99
Usłyszałem szybkie słowa Krystyny, ale Krystyna stała chyba dalej, nie zrozumiałem, co mówiła.
—   Nic złego. On nie ma nawet scyzoryka — powiedziała babcia Alicja. — Może uchylę drzwi?
—   Wyrwie się — mruknęła wyraźniej Krystyna.
—   Zawołam Hubę.
W okno ktoś zastukał. Ruda. Nie poruszyłem się. Ruda zawołała:
—   Jesteś tam? Andrzej?
—   Przecież z pustymi rękami stąd nie odejdziemy — powiedziała babcia Alicja. — Andrzejku, zjadłbyś coś? — podniosła głos.
Nie odezwałem się. Moje milczenie rozwścieczyło ją nagle.
—   Poczekaj, ty diabelski pomiocie. Wszystko powiem twojej matce. Ty draniu! Łobuzie! Fałszywa gębo! — huknęła, bo kopnęła w drzwi i natychmiast zawyła z bólu. Nosiła kapcie z otworami na palce. — Odezwij się natychmiast — zajęczała po chwili — bo wezwę milicję.
Roześmiałem się bezgłośnie. Wyobraziłem ją sobie pod drzwiami, z rozwianym czarnym włosem i w czerwonym kombinezonie, do którego najwyraźniej się przyzwyczaiła.
—   Zasłony? — spytała nagle. Ruda widocznie już wróciła i powiedziała, że zasłoniłem okno. — Padalec. To znaczy, żmija. On coś knuje. I ten jego koleżka!
Naradzały się szeptem. Znów wstałem i w skarpetkach podszedłem do stołu. Stół miał szufladę. Popatrzyłem na nią w zamyśleniu, dotknąłem gałki, cofnąłem rękę. Miałem nadzieję, że się nie mylę. Zbudowali przecież aparaturę, musieli posługiwać się jakimiś narzędziami. Wątpliwe, by potem wynosili je z pokoju — mogły się przydać. Pociągnąłem szufladę do siebie. Była pusta.
Narzędzia znalazłem po paru minutach, podczas których one milczały, a raczej podczas których one szeptały prawie niedosłyszalnie. Narzędzia po prostu leżały na szafie. Młotek, obcęgi i lutownica.
Z obcęgami w jednej ręce, z sandałami w drugiej ruszyłem do okna. Wystarczył jeden ruch i zamek ustąpił, niestety z leciutkim hałasem.
Zamarłem. Ale one ciągle szeptały. Z największą ostrożnością uchyliłem okno. Tyle, by utworzyć szparę. Kucnąłem i wyjrzałem ponad parapetem.
100

Długi John zniknął. Ale miałem ograniczone pole widzenia. Mógł się czaić w pobliżu. On i jego banda.
Szarpnąłem okno, wdrapałem się na parapet, zeskoczyłem na ziemię, rozejrzałem się, ani śladu Długiego Johna. Jego banda przycupnięta u ściany domu patrzyła na innie z rozdziawionymi buziami.
—  To jest zbieg — powiedział któryś szeptem.
—   Zbiegiem jestem — przytaknąłem i położyłem palec na ustacu, a banda z entuzjazmem zakiwała głowami.
Mogłem uciekać tylho w jedną stronę, do miasteczka. Byłem przekonany, że tam nie odważą się mnie ścigać. Pochyliłem się i włożyłem sandały. Banda w skupieniu sapała nad moją głową.
—  On teraz będzie uciekinierem. I musi mieć kryjówkę.
—  My znamy kryjówkę — powiedział drugi z pozorną obojętnością. — Moglibyśmy go zaprowadzić.

101
—   I Długi John ją zna — stęknąłem, jeszcze pochylony.
—   On nie. My przed wodzem też mamy tajemnice. Przed wszystkimi mamy tajemnice. Każdy ma tajemnice. Ja też...
Chłopaczek przerwał sam sobie i wydał przeciągłe westchnienie. Prostowałem się właśnie, gdy na moje plecy spadł gwałtowny ciężar. Strząsnąłem go rozpaczliwie, upadłem, prawą nogę przeszył przenikliwy ból. Przeturlałem się. O dwa metry ode mnie leżała Ruda, właśnie zaczynała się gramolić.
Nie należało marudzić. Nie powinienem zakładać sandałów. Straciłem parę sekund, a one tymczasem otworzyły drzwi.
Zerwałem się, ból objął nogę aż po kolano. Jęknąłem. Nie miałem szans na dotarcie do miasta. Ruda klęczała już, potrząsała głową i patrzyła na mnie. Rozerwana koszulka trykotowa ukazywała jej obojczyk i długie, podbiegłe czerwienią zadrapanie.
—   Chodu — szepnął koło mnie któryś z małych bandytów. Pozostała trójka już pędziła, wskazując drogę, wzdłuż domu, koło furtki, i dalej, między sosny. Podskakiwałem na zdrowej nodze, kuśtykałem, sadziłem, ale banda ciągle oddalała się ode mnie. Tylko najstarszy z nich towarzyszył mi jeszcze, co chwila z troską oglądając się do tyłu.
—   Już się pozbierała — powiedział po chwili. — Ruda. Dotarliśmy do pierwszych sosen. Stały rzadko i poszycie tu było
mizerne.
—   Szybciej — ponaglił mały i obejrzał się jeszcze raz. — Ona już biegnie, ten rudy diabeł.
W milczeniu, z bólem posuwałem się naprzód.
—   Daleko jeszcze? — spytałem w końcu. — Ta kryjówka.
—   Daleko — wysapał. — Gdyby było blisko, toby Długi John znalazł.
Podskoczyłem jeszcze kilka razy i zatrzymałem się po szczególnie niezręcznym stąpnięciu.
—   Szybciej — krzyknął mały. Obejrzał się znów. — E, tam — powiedział z pogardą. — Ze starymi to tak zawsze. A Ruda mocno bije. Teraz to wolę być przeciwko tobie. Bo ona kopie.
Gwizdnął. I zostawił mnie.
Ruszyłem. Skakałem i kuśtykałem. Usłyszałem okrzyk Rudej, bliski, ale nie obejrzałem się. Wpadłem w jałowce, rozgarniałem je pły-
102
wackimi gestami i pchałem się naprzód, i nagle ziemia rozstąpiła się pode mną, leciałem w dół, koziołkowałem, ręce chwytały jakieś źdźbła i witki, i gałązki, i te źdźbła, witki, gałązki leciały ze mną, sunąłem w dół, spadałem, a ze mną osuwała się ściana, po której szorowałem to plecami, to brzuchem, wreszcie ustaliłem pozycję i ślizgałem się jeszcze parę metrów, nogami w dół, za mną szeleściło, i boląca noga wparła się w kamień, wrzasnąłem, jeszcze jeden fikołek, wylądowałem w czymś miękkim i mokrym. Odpoczywałem ze trzy sekundy. Na ścianie coś się ruszało. Ruda. Uniosłem głowę, tuż obok zobaczyłem mętny strumyczek i cztery pary nóg. Dźwignąłem się. Banda stała przede mną w szeregu.
—   Ale się ubłocił — powiedział z uznaniem jeden z bandy.
—   Cicho. Do roboty — odparł najstarszy i rzucił się na mnie. — Teraz to my już jesteśmy z Rudą. Teraz to jej pomagamy.
Przygnietli mnie do ziemi czterema ciałkami, do których zaraz dołączyło się piąte, najcięższe.
W nodze rwało, nie próbowałem się podnieść, patrzyłem na strumyczek.
—   To myśmy go złapali — powiedział nagle najstarszy z bandy.
— My czterej. Od razu wiedzieliśmy, że trzeba ci pomóc. A on co, złodziej? Pamiętaj, to myśmy go złapali, tak?
—   Wy — powiedziała Ruda. Przysiadła sobie na mnie. Po chwili przesunęła się nieco, szukając
wygodniejszej pozycji.
—   Pamiętaj, Ruda, to my. Od razu pomagaliśmy. Pod oknem się go pilnowało, a potem go się... — mały bandyta umilkł na chwilę — potem go zwabiliśmy do jaru, no nie?
—   Tak. Ruda zakołysała się na mnie.
—   Ruda — warknąłem. — Zejdź ze mnie.
—   Ani mi się śni.
—   Zejdź. Nie ucieknę.
—   Już lecę ci wierzyć — powiedziała i nagle rozkazała: — Wy dwaj biegnijcie po babcię Alicję i Krystynę. Sama sobie nie dam ra-
dy.
—   Z nami dasz radę. Z nami możesz góry przenosić — powiedział najstarszy. — Patrz, jaki mam kamulec.
103
-   Nie, nie, poczekaj - zaniepokoiła się Ruda. - Na razie sprowadźcie babcię Alicję i moją mamę.
-   Idzie się - powiedział najstarszy. - A kamulec weź. Zacząłem odwracać głowę, żeby go ugryźć, ale cofnął się w porę. Chyba on, najstarszy, i jeszcze jeden zaczęli się drapać pod górę,
spadło na mnie trochę żwiru i coś miękkiego, trawa albo gałązka.
-   Ruda?
-   Cicho - powiedziała. - Cicho. Wszystko w porządku. Dla mej było w porządku. Siedziała na mnie, ja nurzałem się w
błocie, czułem, jak błoto rozstępuje się pode mną. Pozostali malcy majdrowali przy mojej skroni. Kłapnąłem zębami. Odskoczyli.
-   Ruda, przecież ja nie mam z tym nic wspólnego. Wstań, nie ucieknę. Zwichnąłem nogę.
-   Zaraz.
-   Ruda! - wrzasnąłem.
-   Ciszej - powiedziała. - ja wiem, że to nie ty. Zatkało mnie.
-   To dlaczego mnie goniłaś? Dlaczego byłem zamknięty?
-   Zamknęła cię babcia. A goniłam cię, bo jesteś potrzebny. Jeszcze raz poprawiła pozycję. Usiadła mi na plecach. Ledwie
utrzymywałem twarz nad błotem.
-   Wstań, Ruda.
-   Nie wstanę, nie proś. Muszą cię mieć. Nie mogę cię puścić.
-   Sama mówisz, że jestem niewinny.
-   Ale poszedłbyś na milicję? Nie odpowiedziałem. Poszedłbym.
-   No widzisz. I byłaby afera. One teraz myślą przede wszystkim o tym, jak ułagodzić tych trzech. Uwięzionych. Mniej o tym, jak znaleźć Eryka. Bo oni go nie porwali
-   A kto?
Udała, że nie dosłyszała pytania.
-   One wiedzą, że Eryk się znajdzie, ale teraz świetnie się bawią.
-   Nie rozumiem.
Błoto nieubłaganie zbliżało się do mojej twarzy, dwaj młodocia-chem          ZaCZęH ШІ WSadzaĆ trawk? do ucha- SzePtali ze śmie"
-   Eryk lubi znikać. Pierwszy raz uciekł ze cztery lata temu. Była
104
milicja, przeszukiwanie rzeki, lasów, podejrzenia, śledztwo. A on sam wrócił. No i to się powtarzało.
—   Ale one mówią, że go porwali.
—   Mówią — przytaknęła. Poruszyła się i zrobiło mi się trochę lżej. — Różne rzeczy mówią. One się nudzą, wiesz? Tak myślę. A teraz mają świetną zabawę.
—   Zabawę? W porywanie ludzi?
—   One trochę wierzą, że tamci go porwali. Ale w ogóle wierzą w różne rzeczy. Wierzą i jednocześnie wiedzą, że nie ma powodu do obaw. Zabawa bez wiary nie ma sensu. A teraz bardziej się martwią o siebie. Pozbawienie wolności jest karalne. Tym razem przeholowa-
ły.
—   Ruda! Puść mnie.
—   Cicho! One tak nie pierwszy raz. Ja to jestem spokojna, a one jak Długi John. Ze wszystkiego robią aferę. Gdyby ojciec był w domu, nic by się nie stało — umilkła nagle, a potem szepnęła nerwowo: — Idą. Ze staruszkami.
—   Co to za staruszki?
—   Ani słowa więcej — odezwała się ostro. — I nie próbuj ucie-,
kać.
Przyszły we cztery: Krystyna, babcia Alicja i dwie staruszki w czerni. Jedna cichutko płakała, druga zabrała się do obmacywania mojej nogi. W rzeczywistości przyszło ich pięć, towarzyszyła im Huba. " 1  — Huba, pilnuj Andrzejka — powiedziała babcia Alicja i u-
śmiechnęła się do mnie. Huba zahuczała.
Przeniesiono mnie na łóżko polowe. Łóżko polowe miały ze sobą. I patelnię. I sznur. Mógłbym wstać i iść, ale przeniesiono mnie na łóżko polowe, a sznur opasał moje nogi i pierś.
— To tylko po to, żeby nie spadł — wyjaśniła kłamliwie Krys..y-
na.
Obstąpili mnie. Zaczęli nieść. Banda, Ruda, starsza pani i Krystyna. Staruszki także. Staruszki stękały niewiele ciszej od bandy. Wracaliśmy okrężną drogą, by ominąć stromy stok jaru.
Miałem nadzieję, że kogoś spotkamy, ale jar był pusty, a uliczka, która zaczynała się u jego wylotu, także. Dotarliśmy do domu, niestety bez przeszkód. Łóżko wstawiono do pokoju jadalnego, banda
105
otrzymała po kawałku ciasta, staruszki wyniosły się bez poczęstunku. Jedna z nich wróciła po chwili i zrobiła mi mokry opatrunek. Arnika. Potem zostałem sam. Skrępowany i z Hubą przy boku. Nie trwało to długo. Ruda wróciła, zdjęła ze mnie więzy i powiedziała, że wolno mi chodzić po domu albo siedzieć na schodkach przed domem. Noga nie pozwoli mi uciec, a i Huba także.
Odeszła. Powlokłem się do mojego pokoju, wyszedłem na schodki. Tym razem zastałem drzwi otwarte. Usiadłem. Huba obok mnie. Zeszedłem na ziemię i przekuśtykałem kilka kroków. Huba warknęła- Obejrzałem się - stała niedaleko ze zjeżoną sierścią. Wróciłem na schodki, odsunąłem śpiącego kotka, który się tam znalazł, i usiadłem znów. Zbliżał się wieczór.
Co kilka minut ktoś wychodził z domu, żeby sprawdzić, co robię. Nie robiłem nic. Ruda za którąś wizytą powiedziała, że mistrz pobił się z lodziarzem. I przegrał.
-   Zaczyna się niezgoda. Niedługo będą sypać.
-   Przecież mówiłaś, że oni są niewinni!
_ Ja? 7 cofnęła się trochę. - Chyba majaczysz? Nie ulega wątpliwości, że to oni porwali mi brata. Pomagier płacze, że już nigdy niczego takiego nie zrobi. I przysięga, że Eryk jest cały i zdrowy. A mistrz mu grozi i rwie się do bójki.
-   Mówiłaś, że z lodziarzem.
-   Z lodziarzem też. Ale przegrał i się boi - kiwnęła głową. - W ogóle chcą się bić z kimkolwiek. A na ciebie napaleni są specjalnie. Bo nie przyszedłeś do nich. A o nas mówią, że wariatki.
-   Ja się wycofuję - mruknąłem.
-   Za późno, kotku. Wpadłeś, to się nie wycofuj. I radziłam ci, żebyś sobie coś przemyślał.
Wychyliłem się, żeby sprawdzić, czy ona to mówi serio, czy dla kogoś, kto podsłuchuje. Ale nie było w pobliżu ani Krystyny, ani babci Alicji.
-   Ruda, co się dzieje? - spytałem szeptem.
r- Ty mnie nie zagaduj. Obraziłeś mnie. Kobietę. Powiedz lepiej, gdzie jest Eryk.
-   Przecież tam w jarze...
-   Pewnie byłeś nieprzytomny.
Dotknąłem czoła. Nie byłem nieprzytomny. Doskonale pamięta-
106
,em przybije się do ocu Hoto, a oszy jeszcze mnie bo.aiy. Od trawek.                  '               S7eonałem. - Co się naprawdę dzieje?
'ttagiCprowadzn swoja bandę, przystań», koto mnie, a banda wgapila sie w moją nogę.               _                   { John - Słyszałem, ze pan skg.lno^jy
I S banda Soje «aUice - osmiechn», się meszcze-rze. - Nie pisnęli ani słowa. B°l,?        S7ukaiac bólu w nodze. Sła-
—i - ~^&2££& tm -
N°'v Ьп cb« ToSnpy... A może kogoś zawiadomi ^«slę we mme «^оГ^оНп kiepsko gra, ro*
li istnieli. Odwróciłem głowę.            ...       , wiecz6r byl piękny.
- Piękny dzSw^zo.■-,22J£3. , dlaczego * ,ej trzy-_ Opowiedz mi lepiej o przygoaau
mają.
11.
czerwień, na wschodzie «£»£*££ '^„„o wyżej dęto. wysoko »a;iebie k*st -g££t ^ 2etknąkm S1C pierw-
krrd^r:dzymw*s,ę energiczne siąkanie.
.    -...i. oct nnwazne.
114.(3.   3wcvi»iim,   1----
-   Mamo, to już jest poważne.
-   To od początku było poważne.
107
—   Nie wierzyłam w porwanie, ale on, Eryk, nigdy nie ukrywał się tak długo.
—   To jest porwanie. Twój Jerzy ma kłopoty, wiesz o tym. Grożono mu. Ten anonim, który dostał — pamiętasz? A teraz porwali mu syna.
—   Ale nie ci, których tu mamy. Nie mistrz i nie pomagier.
—   Nie oni — przyznała posępnie babcia Alicja. — Po prostu straciłam głowę. Wiesz, trochę się niepokoiłam o Eryka. Ale z początku to była zabawa. Że banda, że porwanie. Bawiłaś się, nie?
—   Tak. Choć nie miałam ochoty.
—   Ja właściwie też nie — przeciągając słowa, z zastanowieniem mówiła babcia Alicja. — Myślałam sobie, że pożartujemy i koniec. Andrzej wyglądał na zagubionego i zdenerwowanego, prawda? Pomyślałam: niech sądzi, że ma do czynienia ze zbzikowanymi kobietami. Niech poczuje się silny. A potem to zaszło za daleko. Nocna warta. Patelnia — umilkła na chwilę i zaraz parsknęła cichym śmieszkiem. — Przesadziłam. Nie chciałam tego robić. Lubię być zwariowana. Czuję, że się starzeję, a nie chcę się starzeć posępnie. Chcę, żeby we mnie został kawał dziecka. Lecz nie do tego stopnia. Czułam, po prostu czułam, że prowadzi mnie jakaś obca siła, cudza ręka, która pojawiła się chyba w ciągu nocy. Coś obcego. Drzemałam, obudziłam się i wiedziałam już, że żart nie jest żartem, i sprawa wygląda poważnie, i należy działać. Może naprawdę zwariowałam? Nie panuję nad sobą, wszystkich podejrzewam. Nawet Andrzeja. Szkoda chłopaka, uszkodził sobie nogę. Ale trzeba go było złapać. I nawet nie wiem, dlaczego trzeba było. Po prostu to czułam, musiałam.
Ktoś dotknął mojego ramienia. Odwróciłem się. To była Ruda, znów bezceremonialnie przeszła przez mój pokój.
—   Podsłuchujesz — szepnęła. Położyłem palec na ustach.
Usiadła obok mnie.                                                     ,
—   Zwariowałam? — spytała babcia Alicja.
—   W tym samym stopniu, co ja — odparła Krystyna i dodała: — Co zrobimy?
Babcia Alicja przez dłuższą chwilę milczała.
—   Nie wiem. Nie mam pojęcia. I jest jeszcze lodziarz.
108
—   Tak — mruknęła Krystyna. — Jest lodziarz. Może porwał Eryka, może nie. Ma coś na sumieniu. Jest niebezpieczny.
—   Sterroryzował mistrza. Zajął dla siebie pół pokoju, mógł uciec, ale nie uciekł, pokazał nam tylko, co potrafi. Pozostał z własnej woli. I to jest przerażające. Chciał, by to wszystko się zdarzyło. Może to on ukartował całą aferę. Nic nie poradzimy. Wydaje mi się, że koniec całej historii jest już komuś znany i przez kogoś zaplanowany.
Musimy czekać.
— Lodziarz i mistrz. Lodziarz! Nie chodzi o to, że mistrz się go boi, że on mistrza sterroryzował, choć jest dwa razy mniejszy. Jest coś jeszcze. Widziałam, jak lodziarz otarł się o mistrza, przypadkiem. Tylko się otarł. Mistrz odskoczył jak oparzony. To nie był strach, to była odraza, wstręt. Tak się unika pająków, pijawek i nietoperzy. Wampirów.
—   Ja też myślę — szepnęła mi do ucha Ruda — że z lodziarzem
jest coś nie w porządku.
—   Cicho — syknąłem. — Najlepiej zostaw mnie w spokoju. 1
gdzie jest Eryk?
—   Później — prawie przytuliła się do mnie. Nie mogłem się poru-1 szyć. Nie chciałem robić hałasu. — Teraz słuchaj, co one mówią. 1 powiedz, czy jestem ładna.
Ledwo powstrzymałem jęk.
—   No! - szturchnęła mnie i wygodnie oparła się o moje ramię.
—   Śliczna — powiedziałem.  — I daj posłuchać. Może to się
wreszcie skończy.
Poruszała się łagodnie.
Kobiety na sąsiednim ganku przez dłuższy czas milczały-
—   Naprawdę śliczna?
—   Tak — zdenerwowałem się. — Najpiękniejsza dziewczyna w
miasteczku.
—   Zatem to wszystko niepotrzebne? Szukanie innego świata! Tu jestem piękna, tu też? — tym razem Ruda nie oczekiwała odpowiedzi. Podniosła się. — Przysięgasz? — spytała.
Z pełną powagą, nie patrząc na nią, skinąłem głową. Pochyliła się ku mnie i znów zaszeptała mi w ucho:
—   Muszę to przemyśleć. To na razie.
Odeszła. Zapaliłem papierosa. Z sąsiedniego ganku wychyliła się
109
babcia Alicja, a potem zniżonym głosem odezwała się do Krystyny. Tym razem na pewno usłyszałem płacz.
—   Ja się o Eryka po prostu boję. A tych dwóch trzeba wypuścić
—  wychlipała Krystyna.
Pomruk babci Alicji był niewyraźny, ale zdecydowany. Krystyna zawołała:
—   Powiemy im, że pomyłka. Zapłacimy odszkodowanie. Wyjaśnimy sprawę. Powinni zrozumieć.
—   Powiedzmy, że dwaj zgodzą się milczeć. A lodziarz? Obie nie zwracały uwagi na moją obecność.
—   A lodziarz? - powtórzyła starsza pani. - A ja? - krzyknęła.
—  Może i zrozumieją uwięzienie, i wybaczą, ale czy zrozumieją patelnię? I szczucie Hubą? Chyba że mam swoją biedną głowę nadstawić, żeby się zrewanżowali? Proszę, mogę.
—   Nie wolno ich trzymać w nieskończoność.
—   Ale nie możemy ich wypuścić. Dlaczego myśmy w ogóle ich zamknęły?
—   Nie mam pojęcia - jęknęła Krystyna. - Przecież mówiłyśmy o tym. Ja też przez cały czas czułam, że coś mnie do tego popycha. Nie ja sama, coś z zewnątrz, jakaś siła. Chyba oszalałam tamtej nocy i tamtego dnia. A ty...
—   Na razie dość — zdecydowanie przerwała jej babcia Alicja. — Analizować swoje postępowanie będziemy potem. Nawarzyło się piwa i trzeba je wypić. Najważniejszy jest Eryk.
Do ogrodu weszło dwóch mężczyzn. Przystanęli koło furtki i rozglądali się uważnie. Młoda zieleń na grządkach chyba zdobyła ich uznanie — ktoś już zatarł ślady nóg brodacza.
Siedziałem nieruchomy jak głaz i nie słuchałem już kobiet. I stawałem się głazem coraz bardziej - wtedy, gdy ci ludzie zauważyli mnie i skierowali się ku schodkom. Obaj nosili milicyjne mundury.
Wyobraziłem sobie ich pytania i z góry wiedziałem, jak beznadziejnie głupio zabrzmią moje zeznania. Cóż mógłbym im powiedzieć? Że jestem więźniem? Że uczestniczyłem w zatrzymaniu mistrza, pomagiera i lodziarza tylko przez przypadek? Że mnie także dotknęły represje babci Alicji i Krystyny? Że pojawiło się drzewo i list, czy też liść, który jednak okazał się listem? Że pałac to styk z in-
110
nym światem, a aparatura służyła do podsłuchiwania głosów stamtąd? Że Eryk liczył kroki?
Milicjanci podchodzili powoli, jeden z nich coś powiedział, drugi roześmiał się głośno. Nie wyglądali na uczestników operacji poszukiwania trzech zaginionych mężczyzn. Nie byli ani skupieni, ani
czujni.
Ale podchodzili.
1 w tym momencie nadeszła odsiecz. Krystyna wypadła z sąsiedniego ganku, gromko powitała milicjantów, a gdy się zatrzymali, spytała przymilnie: — Panowie do męża?
Nikt nie poznałby, że przed chwilą płakała. Pełna werwy, u-śmiechnięta, zatrzymała się przy mężczyznach.
Od tyłu babcia Alicja sękatymi palcami chwyciła mnie za ramię. Zdążyła przemknąć przez korytarze wewnątrz domu. Pociągnęła mnie zdecydowanie. — Chodź, chodź, musisz mi pomóc.
Nie opierałem się. Milicjanci stali niedaleko i na pewno zainteresowałaby ich szamotanina. Wstałem. Palce starszej pani ścisnęły mnie mocniej, wszedłem do pokoju, przyczajona za drzwiami staruszka już je ryglowała, potem przedreptała przez pokój i zniknęła bezszelestnie. Staruszki włączyły się do sprawy Eryka na dobre. — Posiedź tu. I żadnych hałasów. My same z nimi załatwimy. Przez kilkanaście minut nasłuchiwałem, ale w doniu panowała absolutna cisza. Usiadłem na tapczanie, z uchem przy drzwiach. Na; przeciw mnie, na stole siedział kotek — i po raz pierwszy nie spał. Przekrzywił głowę, jakby i on starał się dowiedzieć, co robią milicjanci i obie kobiety. Dom milczał.
A potem dobiegło mnie cichutkie stukotanie: raz, dwa, trzy, pauza, raz, dwa.
— Eryk? — szepnąłem.
Stukot nie powtórzył się. Jeśli ktoś był za drzwiami, to odszedł.
Albo zniknął się.
Otworzyłem okno. Miałem już wprawę. Przed domem nie było nikogo. Ostrożnie, by nie urazić bolącej nogi, wysunąłem się na zewnątrz, a potem powędrowałem wzdłuż ściany w kierunku jadalni.
111

Długi John ucieszyłby się, gdyby mnie zobaczył. Mógłbym przyłączyć się do jego bandy. Śledziłem i podsłuchiwałem.
Musiałem wiedzieć jak najwięcej i zacząć wreszcie działać. Do tej pory poddawałem się tylko.
Uniosłem głowę i zajrzałem do środka. Jadalnia okazała się pusta. Przesunąłem się w stronę kuchni, ale i w kuchni nie było nikogo. Powoli okrążałem dom, wyjrzałem zza węgła, milicjanci żegnali się cicho ze znów zapłakaną Krystyną.
Ani mistrza, ani pomagiera, ani lodziarza nie dostrzegłem. Oparłem się o ścianę i zamknąłem oczy. Nie znaleźli więźniów, a może nie szukali. Nic się nie zmieniło.
Zawróciłem i przystanąłem obok mojego okna. Miałem nadzieję, że gdy milicjanci wyjdą na ulicę, zdążę zamienić z nimi parę słów. Pojawili się, mijali mnie obojętnie, ruszyłem za nimi, noga zabolała, musiałem się oprzeć o ścianę domu, i w tym momencie spojrzałem w górę.
W oknie mojego pokoju stał Eryk i zimno się nam przypatrywał.
—   Znalazł się! — ryknąłem, uchwyciłem framugę i podciągnąłem się. Nogę znów przeszył ból, oparłem się na niej zbyt mocno, opadłem w dół. Spróbowałem jeszcze raz.
—   Zwariował? — spytał jeden z milicjantów.
—   Eryk się znalazł! — krzyknąłem. Popatrzyłem znów w górę. Okno było puste.
—   Eryk? No, on lubi znikać i lubi się znajdować — drugi z milicjantów podszedł do mnie. — Noga zwichnięta? Da pan radę iść sam?
—   Ale Eryk...
—   Znalazł się, to i w porządku.
Ponuro skinąłem głową. Nie byłem pewien, czy Eryk się znalazł. Czy znalazł się na stałe.
—   Pójdę sam — powiedziałem i ruszyłem naokoło domu.
—   Okłady i poleżeć w łóżku — krzyknął za mną milicjant. — Do jutra przejdzie.
Machnąłem ręką i nagle przystanąłem: gdy zobaczyłem Eryka, zapomniałem powiedzieć milicjantom o więźniach.
Oddalali się jednak, a między nimi i mną znajdowały się już babcia Alicja i Ruda. Długi John wyglądał zza płotu.
112
Jeszcze był czas, by ich zatrzymać. A jednak me mogłem zawołać. Umęczona twarz babci Alicji błagała o milczenie.
— Dobrze — powiedziałem. — W porządku. Idę do siebie. Załatwiajcie to same. A Eryk był w moim pokoju. Może jeszcze jest. Proszę go zabrać.                                                              ,
Eryka w pokoju nie znalazłem. Zniknął znów czy też zniknął się, jakby raz na zawsze postanowił ukazywać się tylko mnie i narażać na podejrzenia o halucynacje.
Kotek zdematerializował się także. Na stole leżała nie dojedzona kanapka i ogryzek jabłka.                                                        »"
Ruda, podtrzymywana przez Długiego Johna, zaglądała przez
okno.
—   A to, co mówiłeś, to prawda?
—   O Eryku?
—   Nie. O mnie.
Wiedziałem, że się od niej nie odczepię, jeśli zaprzeczę.
—   Prawda.
—   W takim razie mnie przejścia nie są potrzebne — oznajmiła spokojnie. — A Eryk jest, wrócił. Zaraz go pokażę. I mama cię prosi ł
do jadalnego.
Zeskoczyła na ziemię.
—   Mam nadzieję, że nie kłamiesz w tej sprawie — zawołała jeszcze. — To dla mnie najważniejsza rzecz.
Następne półtorej godziny zapisało mi się w pamięci jako chaos
głosów i postaci.
Babcia Alicja prezydowała przy stole, na którym naprędce ustawiono talerze i półmiski z jedzeniem. Krystyna swoim zwyczajem przemaszerowywała od okna do drzwi i z powrotem. Gdy wszedłem, rozważały jeszcze raz, co zrobić z więźniami. Krystyna nie płakała wprawdzie, lecz jej ściągnięta twarz i podkrążone oczy przypominały o niedawnych łzach.
—   Ja im powiedziałam o Eryku, tym dwóm. Nie przejęli się wcale
— wybuchnęła w jakiejó chwili.
—   A ja im dałam znać wczoraj rano — oznajmiła spokojnie babcia Alicja.
Krystyna wstrzymała swój marsz.
—   Co powiedziałaś?
113
-   Ze dałam im znać wczoraj rano. Przecież w tym domu musi być ktoś rozsądny.
-   Po cóż więc to wszystko? - krzyknęła Krystyna. - Po co więźniowie i patelnia?
-   Akcja równoległa - rzekła babcia Alicja oschłym głosem. -Nie powiedziałam przecież milicji o porwaniu. Mówiłam tylko o zniknięciu chłopca. Nie przejęli się. Po pierwszych trzech ucieczkach nie przejmują się nim w ogóle.
Wyglądało na to, że obie zapomniały już o niedawnej rozmowie na ganku. Wzdrygnąłem się, spojrzawszy na znów rozgorączkowane twarze i słuchając głosów, w których na nowo pobrzmiewała histeria. Pomyślałem, że być może siła czy obca ręka, jaka nimi kierowała, opuściła je tylko na chwilę, i oto wróciła, mocniejsza, a może bliższa. Przymknąłem oczy i ujrzałem ją prawie, nieznaną ciemność i drapieżną rękę. Zamrugałem pospiesznie i spojrzałem w ostro świecące żarówki żyrandola. Ich blask rozszerzał się błyskawicznie i przybierał upiorną biel neonówek.
Krystyna poruszyła się gwałtownie, potem padła na fotel. Spoza jej pleców wyprysnął kotek. Huba warknęła, gdy ułożył się między jej łapami i zasnął, lecz nawet nie próbowała go obwąchać, odwróciła łeb i trwała w niewygodnej pozycji, jakby jednocześnie pragnęła znaleźć się od kotka jak najdalej i jakby coś nie pozwalało tego uczynić. Jej lśniące boki drżały nerwowo.
-   Czy ty jesteś normalna? - jęknęła Krystyna.
-   A ty? - odpowiedziała starsza pani pytaniem na pytanie. Żadna z nich nie udzieliła odpowiedzi.
Wiedziałem, że wieczór jest ciepły, a jednak dosięgały mnie zimne podmuchy, rodzące się nie wiadomo gdzie. Nie potrafiłem się poruszyć, tak jak i obie kobiety. I żadna z nich nie drgnęła przez całą minutę po tym, jak bezszelestnie otwarły się drzwi i ukazała się Ruda, ciągnąc za rękę Eryka. Eryk ubrany był czyściutko, wymyty i uczesany, jakby nie podziewał się nigdzie, jakby grzecznie sypiał we własnym łóżku i dokładnie wypełniał polecenia dorosłych.
Bez słowa skierował się do stołu i obejrzał półmiski. Skrzywił się, widząc kaszankę, ser i górę margaryny, i grubo pokrajany chleb, ale usiadł i zdążył zacząć jeść, nim babcia Alicja i Krystyna odzyskały mowę.
114
—   Gdzie ty byłeś? — obie odezwały się jednocześnie, a mówiły ochrypłym szeptem.
—   Porwali mnie — wyjaśnił grzecznie Eryk.
—   Kto?! — to znów było jednoczesne, lecz pełne już krzyku.
—   Nawet dokładnie nie wiem — spojrzał szybko na Rudą i wrócił do jedzenia. — Narzucili mi worek na głowę i prowadzili.
—   Dokąd? — teraz pierwszą okazała się Krystyna, a pytan.c babci Alicji zabrzmiało jak echo.
—   Jest taki kiosk w parku. Nieczynny. Tam mnie zostawili. Mówili coś o pałacu. Że mnie przeniosą. Czekałem, bo chciałem zobaczyć, co zrobią, ale usnąłem, a oni nie przyszli. No to uciekłem. Wczoraj rano.
Wepchnął do ust kawał chleba i żuł, spoglądając to na matkę, to na babkę bladymi, obojętnymi oczyma.
115
No i — dodał powoli — jak zobaczyłem, co wy tu robicie, to nie chciałem przerywać. Byłem ciekawy, co z tego wyniknie. Zachichotał. Znów wziął się do jedzenia.
—   Eryku — odezwała się głucho babcia Alicja. — Czy ty wiesz, co narobiłeś?
—   Ja? — zdziwił się. — Ja tylko obserwowałem. Odsunął od siebie jedzenie.
—   To wy namieszałyście. Pobawiłyście się, co? No i odkręcajcie wszystko. Ja mam ważniejsze sprawy na głowie.
—   Kroki — szepnęła Ruda. Eryk podskoczył.
—   Co za kroki!? — wrzasnął.
—   Liczyłeś kroki. My też. Zamarł. Zbladł wyraźnie.
—   Kto? — głos uwiązł mu w gardle, ale zdobył się na dokończenie pytania: — Kto liczył kroki?
Ruda wzruszyła ramionami.
—   Wszyscy. One też — skinęła głową w stronę matki i babki. Eryk jęknął, a potem powoli, ostrożnie podchodził do każdego z
nas, przypatrując się uważnie. Po każdych oględzinach nieznacznie kiwał głową i zwracał się do następnej osoby.
—   No, może wy to wy — powiedział wreszcie, a potem zaczął krzyczeć: — Co wyście narobili! Wszyscy, jak tu jesteście! A ty zaczęłaś — gwałtownie wskazał ręką Rudą — ty i Długi John. Sygnałów wam się zachciało. Najpierw trzeba wiedzieć, co może wyniknąć z takich sygnałów — podszedł do okna i wpatrzył się w ciemność. Gdyby nie niski wzrost, wyglądałby najdoroślej z nas.
Milczeliśmy, przygnębieni nie tyle jego wybuchem, ile przeczuciem, że Eryk ma rację.
—   A sygnały gdzieś doszły i ktoś je odebrał, a potem on przyszedł i mnie nauczył... trochę... ale musiał szybko odejść, żeby zamknąć... — urwał nagle i szybko spojrzał na nas z otwartymi ustami, jakby powiedział za dużo.
Westchnął, obejrzał nas jeszcze raz i rozwścieczył się na nowo.
—   Rodzina szaleńców. A ty też jesteś idiota — zwrócił się do mnie. — Czy ktoś z was coś widział? — spytał po chwili. — Czy stało się coś dziwnego?
116
—   Nie — szybko powiedziała Ruda.
—   Tylko Andrzejek nam zemdlał — pisnęła babcia Alicja, poddała się Erykowi. Nie ona rządziła w tej chwili, nie czarna, a on, rudy i najmłodszy.
Eryk rzucił się na mnie jak sęp.
—   Co widziałeś?
—   Nic.
—   Nie wierzę ci — syknął. — Ani im. Nie zamykałyby ludzi, gdyby nic się nie stało.
—   Zniknąłeś. Porwali cię przecież — powiedziała babcia Alicja najbardziej pieszczotliwym ze swoich głosów.
—   Akurat. Niczego nie wiedziałyście. Myślałyście, że uciekłem, jak parę razy wcześniej. Nigdy takich rzeczy nie robiłyście. A kroków się nie liczy, krokami się chodzi! — krzyknął znów i nagle zrozumiałem, że on się boi.
Odsunął się pod ścianę, do drzwi.
—   Nie wierzę wam — powiedział cicho. — Coś było. Otworzyliście to znów. Oni mogą przyjść. Może już są — podniósł rękę i przetarł czoło, pocił się. — I oczywiście ja muszę wszystko odkręcić. Spróbować przynajmniej. Bo wy nie wiecie niczego... 1 oczywiście znów muszę zniknąć. Się. I może to się uda, a może nie — prawie mamrotał. — Baby to baby, wiadomo, ale żeby ktoś, kto uważa się za mężczyznę, robił takie rzeczy — spojrzał na mnie oczyma bez wyrazu  —  to już niepojęte. Ja nie wiem, czy dam radę  —
szepnął.
Zwrócił się ku nam z naprawdę strapioną miną. Nie myliłem się. Gdy żyrandol dokładnie oświetlał mu twarz, w jego oczach błyskał strach. Przez chwilę stał nieruchomo, a potem wyprostował się z determinacją i ruszył do przodu. Zaczął odliczać kroki.
—   Nie! — Krystyna zareagowała pierwsza, lecz Ruda była szyb-sza. Nie musiała się podnosić, stała przez cały czas. Błyskawicznym wyrzutem nogi podcięła brata i równie szybko podtrzymała go, gdy padał. Potem razem z k-ystyną uniosły Eryka i rzuciły na fotel.
—   Związać? — babcia Alicja wybiegła na korytarz, wróciła ze sznurem i pochyliła się nad wnukiem.
—   Ale niezbyt mocno — zdecydowała Krystyna. Eryk nie opierał się.
117
— Będziecie tego żałować — powiedział, a potem zapadł w milczenie. Nie odpowiedział na żadne pytanie.
Ruda od czasu do czasu zerkała na mnie i balem się, że znów zacznie się dowiadywać o swoją urodę. Chcąc nie chcąc musiałem o niej myśleć. Miała długie, rude włosy i bladą twarz. Włosy koloru ciemnej miedzi. Ładne włosy. Na twarzy piegi. Nos chyba trochę za krótki, a oczy trochę za duże, bladobłękitne. Niezła twarz, miła twarz, może jeszcze trochę dziecinna. Energiczny podbródek. Czysty zarys policzków. Niezła twarz. Ale nie piękna.
Eryk był do niej podobny, Eryk, który właśnie milczał zaciekle, a przedtem liczył kroki. Przypomniałem sobie moje liczenie: na strychu, podczas deszczu, i dziwny upadek, i równie dziwną utratę przytomności. Zacząłem się zastanawiać, kiedy liczyły kroki babcia Alicja i Krystyna. Ruda mogła to robić bez przerwy i bez zwracania uwagi — one jednak prawie się nie rozłączały i miały sporo obowiązków przy więźniach. Cóż, mogły to robić gdziekolwiek i kiedykolwiek, liczenie nie trwało długo.
Wypytywanie Eryka zakończyło się wreszcie. Starsza pani ocierała twarz ściereczką. Krystyna wznowiła swój marsz przez pokój. Eryk nie powiedział ani słowa.
—   Zaczniemy później znów — zapewniła Krystyna. — Teraz trzeba coś zrobić z więźniami. Przyprowadź ich — zwróciła się do mnie — ale tylko mistrza i pomagiera. Lodziarza zostaw. Weź ze sobą Hubę.
Huba wstała natychmiast, z przesadną uwagą ominęła kotka i posłusznie za mną podążyła. Bez trudności wyprowadziłem dwóch więźniów. Lodziarz siedział na fotelu i nie ruszał się. Gdy zamykałem drzwi, spytał tylko:
—   A co ze mną?
Nie odpowiedziałem. Nie miałem pojęcia. Znów po prostu wykonywałem polecenia, lecz tym razem zmierzały one do zakończenia afery. Tak mi się wydawało.
Kiedy weszliśmy do jadalni, mistrz łakomie spojrzał na stół.
—   Siadajcie i jedzcie — westchnęła babcia Alicja. — I w ogóle — zawahała się — czujcie się, jak u siebie w domu. — Jej czerwony kombinezon mienił się w żyrandolowym świetle.
118
—   Pani wyjeżdża? — spytał swobodnie mistrz. — W góry? Chyba już nie ma śniegu w górach.
Popatrzyła na niego z nienawiścią.
—   Was bym wysłała. W góry, a jeszcze lepiej na Księżyc.
—   W górach nie byłem — wyjaśnił mistrz — a na Księżyc mnie nie ciągnie. W góry, ows^m, ale on nie mówił, że ta robota jest w górach. On  mówił, że tutaj. I widzę, że robota jest.
Pomagier gorliwie mu potakiwał.
'— O czym pan właściwie mówi? — zainteresowała się Krystyna. Stała za babcią Alicją i opierała się o jej krzesło. — I o kim?
119
-   O robocie. My są malarze - mistrz lekko skinął głową w stronę pomagiera. - No i pani mąż mówił, że trzeba wymalować ze trzy pokoje. I mieliśmy być w sobotę, ale coś mi wypadło.
Pomagier zaśmiał się nagle. Mistrz spojrzał na niego surowo.
-   No, koledzy - kontynuował. - Zabradziażyło się trochę z kolegami, to pomyślałem, że mogę obejrzeć te pokoje w niedzielę rano, bo miałem na razie tylko obejrzeć, i w poniedziałek zacząć. Ale źle się czułem i panie się zaopiekowały.
Urwał nagle i zagapił się na starszą panią.
-   To nie była opieka? - szepnął. Babcia Alicja spurpurowiała.
-   Niech pan mówi - mruknęła. - Niech pan mówi do końca.
-   Ja wiem, że nie przychodzę na czas do roboty. I nawet się nie dziwiłem, że nas zamknęliście. Tylko dziwiłem się, że tej roboty nie ma i nie ma. I dziwiłem się, że przyszedł ten - wzdrygnął się - lodziarz. Po co nam lodziarz? My we dwóch sami potrafimy. Pomagier jest już niezły w tym fachu. I on nie jest żaden Eryk - dodał pospiesznie. - Spytałem go. On jest Hubert. Też dziwnie. Ale nie Eryk. Eryka nie znamy. Zaraz, co z tym Erykiem?
Pomyślałem, że uwięzienie pomieszało mu w głowie, ale nie, on tylko bez pośpiechu wnioskował.
-   Z porwaniem nie mamy nic wspólnego. Porywanie to nie nasza broszka - powiedział. - A kto to jest Eryk?
-   Eryk jest tam - babcia Alicja poruszyła głową i jej kok rozsypał się ostatecznie. Włosy opadły na kombinezon. Mistrz patrzył zafascynowany, potem zwrócił się do Eryka.
-   Chłopiec! - zdumiał się. - I związany? To panie go porwały?
-   Dość tego - babcia Alicja uderzyła dłonią w stół. Mistrz podskoczył. - Pokażę pokoje do malowania i marsz do domu, a od jutra do roboty. I żebyście mi rano przyszli.
Krystyna szepnęła jej do ucha parę słów.
-   Bo będę trzymać o chlebie i wodzie - dodała babcia Alicja. Mistrz spochmurniał.
-   A nie moglibyśmy tu zostać? Ja nie mam po co do domu wracać. Dzieci dorosłe, dwoje mam, i dwa pokoje, to im się przydadzą. Syn będzie się żenić za miesiąc. A żona - jego oczy zwilgotniały -zmarła dwa lata temu. Nie muszę wracać. Tu jest nieźle, tylko poprosiłbym o pokój z oknem. Jeden na dwóch - machnął ręką -
120
mnie tam luksusów nie potrzeba, a pomagier też biedę zna, sierota jedna z domu dziecka. Możemy być razem. Ja jutro tylko po rzeczy skoczę, jego i swoje, bo on swoje trzyma u mnie i śpi w komórce, dużo tego nie będzie, a wymalujemy za darmo. Dom, widzę, duży, na pewno wolny kąt jest. I potem też się przydam przy robótkach różnych, i on — znów wskazał na pomagiera, a pomagier gorliwie przytaknął — też, a nawet będziemy płacić. No to jak?
—   Zaraz, zaraz — babcia Alicja w panice zasłoniła uszy.  — Niech pan na chwilę przestanie.
Mistrz kiwnął głową i umilkł.
—   I może wyjdźcie, panowie, na korytarz. My musimy się naradzić.
Usłuchali. Krystyna odetchnęła głośno.
—   Oni nie rozumieją, że byli uwięzieni!
—   A może żądanie oddania im pokoju to szantaż — zaprzeczyła babcia Alicja.
Ruda, Eryk i ja zachowywaliśmy się jak trusie.
—   To nawet korzystne mieć takich w domu. Wolny pokój jest, choćby tamten, w którym siedzieli. Trzeba tylko zdjąć okiennice i * usunąć obrazy. Będą milczeć, a mogą się też przydać — babcia Alicja zapaliła się do projektu.
—   Mamy przecież trzy staruszki — zaprotestowała Krystyna.
—   Bądź co bądź dwie to krewne nasze, a trzecia Jerzego.
—   No to jak? Zdaje się, że zdecydowałaś? — Krystyna wzruszyła
ramionami.
—   Dziś jeszcze niech śpią z lodziarzem, a jutro się zobaczy. W każdym razie — babcia Alicja roześmiała się tryumfalnie — po tej nocy nie będą mogli twierdzić, że ich uwięziono. Prześpią się tu zupełnie dobrowolnie.
—   Lepiej nie — powiedział Eryk. — Lepiej mnie rozwiążcie.
—   Później — Krystyna nawet na niego nie spojrzała. — Na razie musimy to zakończyć. Zawołam ich.
Ruszyła do drzwi.
—   Niczego nie zakończycie — powiedział dobitnie Eryk. — Teraz dopiero się zacznie.
Inny świat — kto śmie marzyć o przygodach?
Stąpanie rozbrzmiewało bez przerwy, jakby nad naszymi głowami przewalał się po skrzypiących deskach przynajmniej pułk wojska. Próbowałem bez skutku wychwycić różne rodzaje kroków. Ktoś tam był, nad nami, i musieliśmy zachować spokój i czekać. Próba wyjścia zdradziłaby nas od razu.
Siedziałem na jakimś worku, który szeleścił, gdy się poruszyłem, nie miałem pojęcia, czym go napełniono. W każdym razie był wypchany i miękki. Plecami opierałem się o szorstką ścianę, przed oczyma miałem ciemność, w której wirowały świetliste punkciki, jakie pojawiają się zawsze, gdy zbyt długo wpatrywać się w mrok.
Obok mnie wiercili się, zapewne na takich samych workach, Eryk i Ruda. Eryk sapał cichutko, może zdołał się zdrzemnąć. Nie chciałem zasnąć, odchyliłem głowę do tyłu, potarłem o tynk, zadrapało, mogłem powtarzać ten ruch co jakiś czas, byłem prawie pewien, że uda mi się czuwać.
Stąpanie urwało się, jakiś przedmiot zadudnił po klapie piwnicy, potem wróciły kroki. Najpierw lekkie i pospieszne, potem solidne i miarowe.
Zastanawiałem się, gdzie mogą przebywać babcia Alicja i Krystyna. Ostatni raz widziałem je, jak podpierając się wzajemnie, prawie słaniając na nogach, brnęły przez korytarz do pokoju starszej pani. Nie zauważyły mnie. Przemierzyły wąski pas mego pola widzenia i skręciły w odgałęzienie korytarza. Zaraz potem opuściłem klapę zamykającą piwnicę.
I niemal natychmiast rozległo się stąpanie.
Ale wcześniej, godzinę wcześniej, a może pięć godzin, przyszedł grubas, przyszedł, gdy rozstawaliśmy się już.
122
Mistrz i pomagier niechętnie przyjęli wiadomość, że jeszcze jedną noc spędzą w pokoju bez okien i w towarzystwie lodziarza, ale szykowali się jednak do wyjścia i czekali tylko na jedzenie i termos z herbatą, które babcia Alicja układała w sporym koszyku.
Mistrz nieustannie powtarzał:
— W takim dużym domu na pewno coś się znajdzie.
Pomagier swoim zwyczajem prawie się nie odzywał, ale gorliwie potakiwał, a babcia Alicja po każdym zdaniu mistrza ze złością dorzucała jeszcze jeden smakołyk. Krystyna mocno zaciskała usta. Obie wyglądały jak furie, jedna blada z wściekłości, ale i dostoj--" na, druga czerwona, spocona, ze straszliwą twarzą w chmurze czarnych, potarganych włosów. Przez cały czas lękałem się, że włoży do koszyka jakąś smacznie wyglądającą truciznę. Ale obie panowały nad sobą.  Krystyna powtarzała równie monotonnie, jak
mistrz:
—   Jutro porozmawiamy spokojniej, dziś jest za późno. Mistrz popatrzył z uznaniem na koszyk, kiwnął głową i mruknął
chytrze:
—   Przydałaby się jakaś butelczyna.                                                   » Zmrużonymi oczyma obserwował, jak starsza pani z pasją wy-
szarpuje z kredensu butelkę wódki, otworzył usta, jakby chciał poprosić o jeszcze jedną, lecz zrezygnował. Uznał może, że nie należy przeciągać struny. Odwrócił głowę i na moment jego spojrzenie spotkało się z moim. Oczy miał twarde, uważne i czujne. Wyczuł okazję. I miał niemal pewność, że zwycięży. Zrozumiał już wszystko lub prawie wszystko.
Nikt nie zwracał uwagi na łomot, który rozlegał się od paru chwil. Może nie słyszeliśmy go jeszcze. Podobnie walił w drzwi mistrz, gdy go zamknęliśmy. Wydawało się, że od tamtej chwili minęły całe lata. Teraz hałasował lodziarz. Trzy uderzenia, pauza, dwa uderzenia.
—   Słyszycie? — z niepokojem odezwał się Eryk.
Nikt poza mną nie zwróci! uwagi na jego słowa. Nasłuchiwałem przez chwilę, tak, to było to: trzy, pauza, dwa. Trzy, pauza, dwa. Trzy, pauza, dwa.
—   On go wzywa — szepnął Eryk.
—   Kogo? — spytałem również szeptem.
123
—   Jeszcze pytasz? — warknął.
Babcia Alicja wrzuciła butelkę do koszyka i znieruchomiała wreszcie ciężko dysząc.
—   Starczy? — z pasją zacisnęła pięści.
—   Ależ to bogactwo! — rozległ się przymilny, pełen podziwu głos.
W pokoju pojawił się nowy człowiek. Grubas w jasnym garniturze. Poznałem go natychmiast.
—   Dobry wieczór — powiedział — i przepraszam za najście. Stukałem, stukałem, nikt nie otwierał, a że światło paliło się, a drzwi nie zamknięte, pozwoliłem sobie wejść.
Gdy mówił, błyskawicznie lustrował pokój. Nieco dłużej przyglądał się Erykowi, ale nie okazał zdziwienia, gdy zobaczył skrępowanego chłopca. Skierował spojrzenie na mnie, na mistrza i pomagiera, a potem bezbłędnie zwrócił się do właścicielki domu:
—   Łaskawa pani pozwoli, że się przedstawię — podszedł do babci Alicji miękkim krokiem i ujął jej bezwładną dłoń. Pocałował i oświadczył: — Jestem zdrożonym podróżnym. Prosto z autobusu po wielogodzinnej jeździe. Nie znam tu nikogo, wiem, że w tym pięknym mieście nie macie hotelu, a przypadkowy przechodzień wskazał mi ten dom jako miejsce obszerne i po staropolsku gościnne. O niewiele proszę, łaskawa pani, o jakiś materac i koc, na jedną noc tylko.
—   Mówiłem, że teraz się zacznie — mruknął Eryk. Grubas obejrzał się niespiesznie.
—   Wtrącasz się do rozmowy starszych, kawalerze? — spytał łagodnie. — Chętnie z tobą pogawędzę, gdy tylko skończymy z twoją mamusią.
—   Babcią — szepnęła bezwolnie starsza pani.
—   Z babcią? — zdziwił się grubas. - Nigdy bym nie przypuszczał, że w tak młodym wieku można zostać babcią.
Starsza pani zarumieniła się.
—   Czy mogę zatem liczyć na jakiś kąt? — kontynuował grubas. — Naprawdę nie mam wymagań, a i głodny też nie jestem — zerknął na wypełniony po brzegi koszyk i przypadkiem spojrzał na mnie. Jego mięsiste powieki drgnęły. Poznał mnie.
—   Dlaczego robisz miny, młody człowieku? — spytał nie tak już
124
słodko i znacznie donośniej. — Nieopanowanie zdradza nerwowość. Czy jesteś nerwowo chory?
Zacisnąłem zęby. Chciałem zaalarmować babcię Alicję i Krystynę, zaalarmowałem jego właśnie.
—   Pan jest przyjacielem lodziarza — wybuchnąłem. -v Już pana widziałem.
—   Wścibstwo — oświadczył zimno — nie popłaca.
Cofnął się nagle aż do drzwi i choć nadal poruszał się miękko, opuściła go cała łagodność.
—   Nie ruszać się — rzucił głosem pozbawionym barwy. — Wszyscy pod tamtą ścianę, ale nie za blisko okna. Chłopiec — u-śmiechnął się drwiąco — może zostać tu, gdzie jest.
Nie zdając sobie sprawy z tego, co robię, wykonałem polecenie. Inni też. Stłoczyliśmy się koło kredensu, na razie bardziej zdumieni niż przestraszeni, a grubas przypatrywał się nam długo i z namysłem. Wtedy dopiero usłyszał łomot, a raczej wtedy dopiero zwrócił na niego uwagę. W ciszy, jaka zapadła, głuche uderzenia w dalekie drzwi brzmiały jak przynaglający sygnał. Trzy, dwa, trzy, dwa, trzy, dwa.                                                                                                  *
—   Co to jest? — spytał grubas, sięgnął do wewnętrznej kieszeni marynarki i prawie magicznym gestem wydobył z niej chusteczkę. Odetchnąłem, spodziewałem się rewolweru. Grubas otarł twarz, u-śmiechnął się skąpo i powiedział:
—   Masz rację, młodzieńcze. Jestem uzbrojony.
Krystyna krzyknęła przeraźliwie, babcia Alicja zaczęła osuwać się na ziemię. Mistrz ją podtrzymał.
Eryk zaśmiał się pogardliwie i głośno.
—   Milczeć! I co to jest! Pytam po raz ostatni.
—   Lodziarz — odpowiedział mrukliwie mistrz.
—   Domyśliłem się — uciął grubas. — Ale dlaczego hałasuje?'
—   Zamknięty — mistrz ciągle podtrzymywał starszą panią. — W ciemnym pokoju.
Grubas uniósł brwi, ale zaczątek zdziwienia na jego twarzy natychmiast ustąpił miejsca wyrazowi tryumfu.
—   Widać coś tam znalazł — szepnął do siebie, wycofał się na korytarz i zawołał:
—   Wychodzić! Pojedynczo i powoli. Chłopiec też. Rozwiązać go.
125
Ustawiliśmy się na korytarzu gęsiego, Ruda, Eryk i ja jako ostatni, za sobą mieliśmy tylko grubasa.
-   Prowadzić — rozkazał.
Teraz Krystyna podtrzymywała babcię Alicję, która ledwie powłóczyła nogami. Rolę przewodnika objął mistrz. Ruszył ostrożnie, a posuwał się do przodu jak manekin. Głowa, kark i tułów usztywnione, ręce przyciśnięte do bokó^ jedynie no& rytmicznie i głośno stąpały. Chyba wszyscy tak wyglądaliśmy, wszyscy pamiętaliśmy o broni ukrytej w kieszeni grubasa i nie wiedzieliśmy, czy broń me jest wycelowana w kark któregoś z nas-
Tak dotarliśmy do pokoju więźniów. Grubas kazał otworzyć i babcia Alicja przezwyciężając niemoc, ciągle podpierana przez Krystynę, trzęsącymi się rękoma usiłowała trafić kluczem w otwór zamka. Trwało to długo, ale grubas czekał cierpliwie i bez słowa. Z zadowoleniem nasłuchiwał nie cichnącego łomotu.
Wreszcie drzwi rozwarły się i lodziarz wyskoczył na zewnątrz.
-   Co się stało? Jak długo można na ciebie czekać?
Nie spojrzał na nas nawet, od razu zauważył grubasa, był pewien, że grubas po niego przyjdzie.
-   No, dobrze, że jesteś - szczęśliwy uśmiech rozjaśnił jego twarz, lecz nie była to radość z wyzwolenia, cieszył się z niepojętych
dla nas powodów.
-   Znalazłeś? - spytał zimno grubas i lodziarz spochmurniał, lecz po sekundzie rozpromienił si? jeszcze bardziej.
-   Tylko popatrz - szepnął, cofnął się w głąb pokoju i ogarnął go "Wyrzutem ramion. - Tylko popatrz, co za skarb!
Zniknął na chwilę i pojawił się dźwigając obraz z okrętem pędzącym na skały. Powinienem się po Prostu 1У1ко bac' ale obraz Pociągał mnie z dziwną siłą. Tak jak przyciągał grubasa. Czułem jego zdziwienie, zachwyt, radość odkrywcy, szczęście z sukcesu przerastającego oczekiwania. Przez chwil? byłem grubasem. Nie piękno mnie przejmowało w malowidle, P'Ckna n,e ЬУ}° w mm wiele' a treść: zbliżająca się katastrofa. Teraz dopiero dostrzegłem pędzący na dalszym planie okręt, który spowijały kłęby dymu z oddanej właśnie salwy. Była bitwa morska i uszkodzony statek stracił sterowność, leciał ku zniszczeniu.
Grubas sapnął głośno i zaczął się przeciskać do przodu. Nie zwra-
126
cał na nas uwagi. Oderwałem się od obrazu i spojrzałem na twarz lodziarza promieniejącą tryumfalnym światłem — i straciłem właściwy moment: przed chwilą mogłem go zaatakować, lecz oto już stał
przy drzwiach.
Ruda poruszyła się znienacka i plecami popchnęła mnie do tyłu. Zrozumiałem. Wycofywałem się na palcach. Ruda ciągnęła za pasek od spodni Eryka, opierał się przez chwilę, ale zaraz ustąpił. Krystyna obejrzała się, skinęła n^m głową.
Cofałem się ciągle. Zakręciliśmy.
—   Piwnica — szepnęła Ruda.
—   Nie lepiej wyjść z domu i sprowadzić pomoc? — spytałem,
również szeptem.
—   Nie zdążymy. I nie wiadomo, czy on przyszedł sam.
127
Musiałem przyznać jej rację. Dotarliśmy do piwnicy, dźwignąłem klapę i przepuściłem oboje, potem zszedłem i ja. W ostatniej chwili zobaczyłem dwie kobiece sylwetki.
Nie miałem pojęcia, jak zdołały uciec w tym stanie. Przez chwilę przypuszczałem, że grubas je puścił, pewien, iż nie są zdolne do jakiegokolwiek działania. Nie były zdolne. Broń, którą nosił ze sobą, przepełniła czarę. Przez ostatnie dni powoli dochodziły do kresu wytrzymałości. Widok grubasa złamał je zupełnie. Nie mogły się nam przydać. Musieliśmy liczyć tylko na siebie: Ruda, Eryk i ja, czternastoletnia dziewczyna, dziesięcioletni chłopiec i młody mężczyzna tuż po nerwowej chorobie.
Zszedłem, wymacując ostrożnie szczeble drabiny. Ruda pociągnęła mnie w głąb piwnicy. Znaleźliśmy worki, usiedliśmy i zaczęliśmy czekać.
Po chwili na górze zaczęło się nieustające stąpanie.
Poruszyłem się i otworzyłem oczy.
—   Nie śpisz? Andrzeju? — szepnęła Ruda. — Jak długo tu siedzimy?
—   Nie mam pojęcia. Ghyba jednak się zdrzemnąłem.
—   Oczywiście. Już trzeci raz do ciebie mówię. Jak możesz spać w takiej sytuacji?
—   Dzień był długi — musiałem przełknąć ślinę, w gardle zaschło, marzyłem o herbacie. — Dzień był bardzo długi.
—   I jeszcze się nie skończył — mruknął zjadliwie Eryk, nie spał albo się obudził. — To przez was. Przez liczenie. Przez ciekawość. Przez głupie podglądanie.
—   Ciszej — syknęła Ruda.
—   Przecież nad nami nikogo już nie ma. Przestali chodzić. Rzeczywiście, na górze panowała cisza.
—   Co oni z nimi zrobili? — Ruda położyła swoją dłoń na mojej i delikatnie ścisnęła mi palce. — To trwało bardzo długo.
—   Nie mam pojęcia.
—   Nic dobrego — powiedział Eryk. — Ależ wy jesteście głupi — westchnął. — 1 co ja mam teraz zrobić? — podniósł głos. — Żebyś ty, idiotko, spytała mnie jak człowiek, co się dzieje, to bym ci powiedział. Ale nie. Ty musisz podglądać i naśladować, wymyślać sobie aparatury i wysyłać sygnały. Ty i Długi John, i ta jego głupia banda.
128
Ty musisz czekać na Sygnały stamtąd. Musisz mieszać. Durna baba. Aparatura! — prawie zobaczyłem, jak wyrzuca ręce do góry w geście zgrozy i pogardy. — Aparatura, sygnały, a przecież to takie proste.
Umilkł, lecz kipiąca w nim gorycz i złość nie pozwoliły mu milczeć
długo.
—   Porywać trzeba było, co? Jakby mnie te wasze prymitywne
sztuczki mogły przestraszyć. Porywania się zachciało, straszenia. I co macie z tego? Figę.
—   Ty go porwałaś? — spytałem.
Ręka Rudej zacisnęła się mocniej na mojej dłoni.
—   Jasne, że ona — pogardliwie powiedział Eryk. — Ona i ten dureń, wódz przygłupich małolatów. W kiosku mnie zamknęli — prychnął. — Od razu zwiałem.
—   A mówiłeś coś o worku... 1 że nie wiesz, kto cię porwał. I że
uciekłeś dopiero rano.
—   No i kłamałem, to co?
129
~ On zawsze kłamie — szepnęła Ruda.
—   A jest komu mówić prawdę? Może tobie, ty pusta, ruda makówko? Ty durna biedronko? Zawsze kłamię, jak trzeba. I jestem z tego dumny. Co by było, gdybym wam wszystko powiedział? Dopiero by się zaczęły kroki. Ta zezowata wiewióra, która się nazywa moją siostrą, zaraz by poleciała, żeby poszukać się gdzie indziej i żyć tam, gdzie miałaby włoski kasztanowe i czyściutką twarz. A wie dobrze, że jeśli coś zrobi, to się źle kończy. Przygody się jej trzymają — dokończył ponuro.
Usiłowałem uwolnić rękę, Ruda wczepiła się w nią. Rude włosy muskały mój policzek.
—   A ten patykowaty Janek też musi mieć przygody. No i lata za ШіЬ jak jaki głupi. Ale akurat! Już pędzę, żeby wam pokazać, jak to się robi.
~ Naprawdę znalazłeś przejście? — spytała Ruda, korzystając z krótkiej pauzy w jego przemowie.
—   A pewnie, że znalazłem! Trzeba myśleć i próbować, a nie bawić się drucikami, które wymyśla Długi John. Rezultaty się ma, kiedy się pracuje.
—   Jak je znalazłeś? To przejście.
~ A tak — warknął. — Znalazłem. No — dodał spokojniej — może ktoś mi pokazał. Może trochę się domyśliłem. Może nie znalazłem? Nie wasza rzecz. A teraz muszę je zamknąć.
—   Zamknij — powiedziała Ruda. — Mnie już nie zależy. Ja jestem piękna.
Przytuliła się do mnie, nie mogłem nic zrobić, żeby się oddalić.
—   Piękna? — zachichotał Eryk. — Lepiej spojrzyj w lustro. Mnie się ciemno przed oczyma robi, kiedy cię widzę. Jak to dobrze, że siedzimy w piwnicy. Piękna! Jeżeli ryży, głupi wiatrak może być piękny, to jesteś piękna.
—   Uważaj — warknęła Ruda.
—   Bo co?
Próbowałem się delikatnie odsunąć, ale to pogorszyło sytuację. Ruda prawie już leżała na moich piersiach.
—   Jaka jestem? — szepnęła. Zazgrzytałem zębami, ale wydusiłem z siebie:
—   Piękna.
130
Chciałem wysłuchać do końca, co Eryk ma do powiedzenia. Nie mogłem jej rozczarować. Pytałaby dalej.
—   Piękna — zarechotał Eryk, znów podniósł głos, ale zaraz rozsądnie przeszedł do zjadliwego szeptu. — Piękna! Przyjeżdża taki mazgaj ze świrem w głowie i przeszkadza wszystkim, a ona do niego robi cielęce oczy. Mnie to wszystko jedno, niech robi, ale jak miało być? Miałaś go przestraszyć czy nie? Zmawiałaś się z Długim Johnem, że go stąd wykurzysz? Zmawiałaś. Bo wam przeszkadzał. Słyszałem na własne uszy. I do czego doprowadziłaś?
Ruda zesztywniała.
—   A już następnego dnia Andrzejek był cacy — kontynuował Eryk. — Rudym dziewuchom nie można wierzyć, rude są fałszywe. Nie dotrzymują słowa. No i Andrzejek się pokapował. I zaczął węszyć. Nawet tę waszą zakichaną aparaturę ruszał. Przecież wiem. I kroki liczył. I wykombinował. A tamte, mama i babcia też dobre, kroczki sobie liczyły. I to gdzie? W ubikacji? Nie, za mało miejsca. No to w łazience. Och, żeby to nie rodzina, to bym wszystkich pomordował.
—   Eryczku — zaczęła przymilnie Ruda. Odsunęła się ode mnie
po jego ostatnich zdaniach. Ale tylko trochę.
—   Nie chcę cię słuchać — warknął. — Wychodzę.
—   Nie można jeszcze — powiedziałem.
—   Muszę to załatwić. Muszę to zamknąć.
—   Przejście? — szepnęła Ruda.
—   Nie ma żadnego przejścia — burknął szybko. — Ale tylko ja
mogę coś zrobić.
—   Zostań — rozkazałem, ale już stał i już znalazł się na drugim
końcu piwnicy.
—   Nie ruszać się — powiedział. — Bo zacznę krzyczeć. Umilkł, potem usłyszałem skrzypnięcie i natychmiast wątły str _■-
mień światła wdarł się do piwnicy. Eryk uchylił klapę. Rozejrzał się i
wyśliznął na korytarz. Światło zgasło.
—   On znów kłama*, Andrzeju.
—   Lepiej się nie odzywaj. Lepiej nic nie mów, wtedy ty nie skłamiesz. Wy wszyscy kłamiecie — powiedziałem z goryczą.
Siedzieliśmy jeszcze z dziesięć minut, oddaleni już od siebie. W końcu podniosłem się, dalsze czekanie nie miało sensu.
131
Korytarz był pusty. Jadalnia i pokój babci Alicji także Zajrzałem  do siebie.  Nikogo.   Po  kolei  próbowałem  klamek wszystkich drzwi. Niektóre ustępowały, ale pomieszczenia, jakie o glądałem, świeciły pustką. W jakiejś chwili Ruda, wlokąca się >я" mną, powiedziała:                                                                        d
-   To sypialnia rodziców.
Zajrzałem. Kilka nowoczesnych mebli i ani śladu człowieka Me todycznie szukałem dalej. Zagracony pokój Eryka. Bez Eryka Dzie~ wczęca kryjówka Rudej, toaletka, trochę kosmetyków, biurko o prawiona w ramki twarz jakiegoś idola, firaneczki, maskotki, prostv tapczan. Pusto. Pokoje staruszek. Nic. Przypomniałem sobie o kuchni, chciało mi się pić.
Staruszki siedziały rządkiem pod oknem, jedna obok drugiej
-   Co się stało? - spytała ta z prawej.
-   Co się dzieje? - spytała środkowa. Trzecia surowo pokręciła głową.
-   Gdzie jest Krystyna i babcia Alicja? - spytałem
Nie odpowiedziały. Trzecia nadal kręciła głową. Napiłem się wody . zdecydowanie ruszyłem do pokoju więźniów. Był zamknięty ale na cemencie obok drzwi leżały klucze. Zachrobotałem nimi w za mku i z wewnątrz natychmiast odezwały się głosy. W środku byli mistrz , pomagier. Siedzieli naprzeciw wejścia, pomagier zakrywał warz, a mistrz dyszał, jakby z całych sił próbował zapobiec apop.
IcKSJl.
-   Gdzie one są? - spytałem.
-   Człowieku!  -  wytchnął mistrz z trudnością.  -  Co się tu działo!                                                                                     v   u
Zaczął opowiadać, a pomagier uspokajał się powoli i już po kilku minutach potakiwał z coraz większym zapałem
-   Kiedy wycofaliśmy się - mistrz mówił z przerwami i z trudem - ta młodsza spróbowała obezwładnić grubasa. - Jak ona kochany, nogami majtnęła. Żebyś to widział. W powietrzu była i kopała, a on wpadł na ten obraz i potem łup na ziemię. I tak sie przekręcił tylko i skoczył na nią z ziemi, i uderzył, , powiedział że jak ona zrobi coś jeszcze raz, to wszystkich powystrzela. A twarz miał taką, ze wiadomo było: zrobi to. Ale zaraz zaczął znów pa-
132
trzeć w obraz. Patrzył i patrzył, i powiedział, że tego jeszcze nie mieli, i to trzeba koniecznie wprowadzić. Nowość i sensacja. A na ten drugi obraz ledwie spojrzał. Powiedział, że starzyzna i prymityw, i takich rzeczy już się nie robi, jaskinie dobre były dwieście lat temu, i zbójnictwo, a teraz na co komu? Ale okręt, powiedział, to coś nowego. Za to mogą być ciężkie pieniądze, i w ogóle to jest kopalnia pomysłów, okręt i żegluga z przygodami. I napady można by robić, powiedział. I że to genialny pomysł, trzeba tylko zbudować parę oceanów. Wariat, zupełny wariat.
Trwało z pięć minut, nim mistrz dobrnął do ostatniego zdania. Pomagier już potakiwał, rozpromieniony, że mistrz tak świetnie mówi. Kazałem mu się streszczać.
Opowiedział, że grubas nie zauważył naszej ucieczki, chyba nie zauważył nawet, że w chwilę później odeszły babcia Alicja i Krystyna. Sam mistrz nie mógł się ruszyć.
—   Jakby mi nogi w ziemię wmurowało. Chciałem podnieść jedną, nic, drugą, nic. To przestałem się wysilać. Nie zabiją przecież niewinnego człowieka. Ale ciarki mi chodziły po grzbiecie i starałem się na nich nie patrzeć. Paskudne gęby.
—   Dalej — powiedziałem. — Nie ma czasu.
Grubas i pomagier wycięli obraz z okrętem z ram, zwinęli go, i dopiero wtedy zauważyli ucieczkę pięciu osób. Podzielili się, grubas wziął pod straż mistrza, lodziarz pomagiera. Zaczęli poszukiwania. Znaleźli zaraz Krystynę i starszą panią, i zaczęli przepytywać. Chodzili po pokojach, zadawali pytania. Zabrali jeszcze jeden obraz, z
pokoju starszej pani.
—   To był taki sobie obrazek — powiedział mistrz. — Rysunek. Góra. No, wulkan. 1 to wszystko. Powiedzieli, że to dość niezłe, ale że mają takie rzeczy u siebie. Zabrali jednak, choć starsza pani chciała im wyrwać. Potem znaleźli jakąś książkę, a w niej kartkę. >' ї tej kartce było coś jak statek kosmiczny, ale ja się na tym nie znam — mistrz wzruszył ramionami. — I oni się na to dosłownie rzucili. Jeszcze bardziej niż na okręt, chociaż to tylko była pocztówka czy
coś takiego.
— Obrazek Eryka — mruknęła Ruda.
Mistrz jeszcze raz wzruszył ramionami. Powiedział, że później
133
znaleźli staruszki, kazali im wejść do kuchni i grzecznie siedzieć. Jedna z nich szepnęła, że wcale jej się to nie podoba. Grubas uszczypnął ją w policzek i chyba ją bolało. Miała łzy w oczach, ale zaczęła kręcić głową i powtarzała, że jej się to nie podoba.
Później znów szukali. Wreszcie zawrócili do pokoju więźniów. Babcia Alicja, kiedy spostrzegła, że zniknął obraz z okrętem, prawie zemdlała, jeśli to było możliwe, bo już i tak chodziła jak w malignie.
—   Nas zamknęli — zakończył mistrz — a panie zabrali. Zastanawiałem się przez chwilę.
—   Pójdą panowie z nami? — spytałem.
Pomagier zachichotał, a mistrz przez chwilę rozważał propozycję.
—   Nie powiem, grzeczne były dla nas i karmiły dobrze. Tylko ta zupa była paskudna — skrzywił się z odrazą. — No i one są kobiety, chociaż kołowate. Trzeba — westchnął — pomóc.
Dźwignął się, ruszył ku nam, zawrócił i szarpnął za ramię przerażonego pomagiera.
—   No, chodź, chodź. Najwyżej cię zjedzą. Mała będzie szkoda. Wyszliśmy przed dom. Księżyc świecił jasno, ale gwiazdy zniknęły, zachmurzyło się i wiał porywisty, chłodny wiatr.
Nie miałem pojęcia, w jakim kierunku mamy ruszyć. Pozostawała tylko nadzieja, że Eryk wyśledził ich odejście, przyczaił się gdzieś w pobliżu i udzieli nam informacji. Była to słaba nadzieja, bo trochę już Eryka poznałem. Ale kiedy usłyszałem szept dobiegający z sąsiedniego ganku, przez chwilę przypuszczałem, że nieufnością skrzywdziłem chłopaka.
To nie był Eryk. W mroku stał Długi John w towarzystwie najstarszego z bandy. Wysunął się z kryjówki i podszedł.
—   Ale się guzdrzecie! Już druga w nocy. Orli Pazur — wskazał na towarzysza — powinien dawno spać.
—   Co wiesz? — spytałem.
—   Obudziły mnie hałasy i wymknąłem się z domu. I jego zabrałem. Mamy sposoby.
—   Dobra, co wiesz?
—   Wzięli babcię Alicję, Krystynę i Eryka.
—   Eryka też! — wykrzyknąłem.
—   No! Zadowoleni byli.
134
—   Dokąd poszli?
—   Do pałacu.
—   Idziemy — powiedziałem.
—   Słyszałeś — zwrócił się Długi John do swego bandziora. — O szóstej zrób pobudkę reszcie i, jeśli nas nie będzie, wykonuj*rozkazy. Pamiętasz wszystkie?
—   Tak jest — gorliwie przytaknął Orli Pazur.
—   No to marsz.
W piątkę ruszyliśmy przez ciemny ogród.
13.
Weszliśmy do parku. Prowadziłem. Za mną Długi John, zachłystując się entuzjazmem, opowiadał, jak przytomnie się zachował, gdy zrozumiał, że na parterze dzieje się coś złego.
Ruda odburkiwała mu niechętnie. Pochód zamykał mistrz z po-magierem. Mistrz także mówił.
Zatrzymałem się na chwilę i popatrzyłem na majaczący między drzewami pałac. Wydawał się większy niż zwykle i wyższy, jakby szczerby w murach wypełniły się, a zburzone galerie wychynęły znów z nicości. To musiało być złudzenie, jak złudzeniem musiało być światełko błądzące po murach.
Wyciągnąłem rękę, by klepnąć drzewo, z którym się zaprzyjaźniłem. Trafiłem w pustkę, ręka przecięła powietrze. Ruszyłem przed siebie i nagle lodowaty strach chwycił moje serce i zatrzymał je na parę sekund. Drzewa nie było. Zamarłem znów, Ruda wpadła na mnie, zaklęła z cicha, ale i ona znieruchomiała. Nie oglądałem się, nie musiałem, drzewa nie było, znałem przecież jego miejsce i moja ręka je znała. Odetchnąłem parę razy bardzo głęboko i zacisnąłem zęby. Usłyszałem, jak mistrz poucza pomagiera:
—   1 kobiety nawet kwiatkiem nie rusz, jak ona cię wali patelnią. Patelnia kobieca rzecz, a kw i^.tek też. Ty masz ręce do roboty, a jak trzeba to i do bicia, ale nie bij kobiety. Bij tych, którzy kobiety porywają. Ja to wiem.
Pomagier zachichotał i ten głupkowaty, potakujący śmieszek przywrócił mi w pełni przytomność. Noc ściemniała jeszcze bardziej,
135
,     ,               . .   _Л nas księżyc. Wiatr wzmógł się, korony drzew
gdy chmury odcięły a   __ wszystkich drz^ prócz         które ^
szumiały niespokojni^
ła poklepać mojajęlc^ował mistrz _ ^ ^ ^.^ ^ ^ ^^
pamiętaj             teś winien jak ona coś zrobi
me jest winna, boi ty J  Rnę}y _ odezwa} sję pomagier  Może
- Ale one nas i» _owniejszym mność czyniła go ro2
-   W d'       siały- W'dać musiały nas zamknąć, walić patelnią i i ac mus      \ju\0, to musiały coś zrobić. I chyba spać im się
truć. Im się cos wy        lncły prawie 0 śwjcie j akurat mja}   pateinię
me chcmło bo mme vv         pateln]ę ^^ ^
pod ręką I dobrze zC        _ ^.^ ^ ^           _            ^
mtotek albo siekierę       mia}y ^^ Ty)ko   f mężczyźni kiedy.
do drzewa. No.          dalj kobietom pateinie, a sobie wzięli młotki i
wiedzieli, co robią, ja*    no . pisto|ety ^
siekiery. I tasaki, > pijgier
T            - drość dziejowa - powiedział mistrz. - Kobietom
o jest mą          ffluszą coś zrobić, i mają patelnię. Ta akurat
sie coś wvdaie i wieuv         ,.           .        ...
ц ł-    '   t-    Л1   tera^ s1?       ' PateInie z aluminium i mężczyźni to była ciężka. Ale        '^ j patelnią z aluminium to ja mogę dosta-
wvmvshli to alumini1*   .      .       ,       ...            .     .r
wymyMu., tu aiu ^  p0 im się cos wydaje. A nam się me może nic wac po łbie co i raz.    wiedziećł ; diatego ma      wszystko inne wydawać, my musimy ^^ pomagjer
-   Siekiery , piły^ ^ ucią} mjstrz
R d- SZySt.h° 'hTmn'6, Niezdecydowanie poprowadziłem ich alej-
Ruda popchnę         ^ na trawniki porośnięty wysokimi krzewa-
ką, ale wkrótce sk ę        ^ w każdej ^^ ^^ móg} pokazać sję
mi. Zarosła dawaiy u         zanadto widocznj Dhjgi John przysunął
księżyc, w alejce оу"   udzie,ał wskazowek  Znał ш każde drzewQ .
kazd°v zi ■ ;::5agmy °d kępy d°kępy^ °d pn,a d°pnia^™-
kazdy krzak YW   у   • bkQ ( powoH odzyskiwały znajomyi poszar. ry pałacu zbliżały Щ      jednak wyglądały potężniej ^ za ^ a
pany kształt ruin. \_     hronne wokó} nich przyp0mina}y olbrzymią rusztowania . siatki o    mny pająk ^.^ p         ^        . ^
pajęczynę, w.której <*         ^ ^^ ^^ ^ ^ пШО     h
piałjąpowoh swo.mj   . prawie be/barw       moze z ]ekkim ^
załomach, nierucnon^
. ... • niem zołci.
136
_ Uwaga - ostrzegł Długi John. - Tu są kamienie. Poprowadzę. - Jego głos drżał z ogromnej radości. Długi John uczestniczył w przygodzie.
Jak czarny cień na tle głębszej o jeden ton czerni przemykał między niewidocznymi przeszkodami. Starałem się naśladować jego ruchy a jednak kilka razy zaczepiłem wciąż bolącą nogą o kamienie czy'cegły. Idący za mną czynili jeszcze więcej hałasu. Długi John sykał wtedy ostrzegawczo, ale nie zatrzymywał się ani na chwilę. Nagle zrozumiałem, że przekroczyliśmy pierwszą ścianę, i przypomniałem sobie rumowisko znajdujące się wewnątrz i niezliczone ruskie murki. Szliśmy, ciągle klucząc, i nie natrafialiśmy na przeszkody. Długi John naprawdę orientował się świetnie.
Tu w środku, było więcej światła i pojąłem, skąd poblask na murach.' Barak, wciśnięty w kąt między murami, jarzył się mętnie oświetlonym okienkiem. Byliśmy tuż-tuż.
137
Długi John zatrzymał się.
—   Co teraz?
—   Stać i milczeć — powiedziałem. — Ani mru-mru. Wyminąłem Długiego Johna, dotknąłem desek i przesunąłem się
pod okno. Usłyszałem głos lodziarza.
—   Mamy ten pomysł i on się opłaci. Ale cała reszta jest zupełnie nudna. Gdzie napięcie, gdzie ryzyko, gdzie szybkość? Czy wiesz, co ja przeżyłem, zamknięty z tymi półgłówkami? Oni tylko o jedzeniu i spaniu myślą. I o piciu.
—   No, no — odezwał się łagodnie grubas. — Nie przesadzaj. Nie jesteśmy tu dla przygód. Tym razem. Przyszliśmy po zyski. I mamy je. I mamy rudzielca! — zaśmiał się tryumfalnie. — Rozumiesz? Mamy go!
—   To zwijajmy się.
—   Nie tak prędko — grubas zachichotał. — Możemy sobie urządzić rozrywkę. Poprzypiekać te damulki w pięty, paznokietki powyrywać. Może one jeszcze coś mają? Jak ten okręt, jak ten statek kosmiczny?
—   Niczego już nie mają.
—   Mam swoje cuda — rozległ się oburzony głos babci Alicji.
—   Ona niczego nie ma — tym razem odezwał się Eryk. — Niczego już nie znajdziecie. Jej cuda to zasuszone kwiatki, stare zdjęcia, zaproszenia na bale, szkatułka na biżuterię, ale bez biżuterii, stary wachlarz, zdaje się, że z kości słoniowej, takie tam rzeczy. To nie dla was.
—   A kto cię pyta? Ty nie musisz mówić. Ty masz być. Babcia sama nam powie — grubas przeszedł przez barak, deski zadrgały lekko. — Powiesz, babciu?
—   Nie powiem — babcia Alicja starała się mówić z godnością, lecz piskliwy ton zdradzał jej strach.
—   Weźcie sobie ten obraz — powiedział Eryk. — I moją pocztówkę — dodał mniej pewnie — i wracajcie, skądeście przyszli.
—   Obraz tu zostanie! — tym razem babcia Alicja mówiła bezapelacyjnie. — Mój ojciec go malował, i on zostanie.
Grubas jeszcze raz przeszedł wzdłuż baraku, w ciszy, jaka zapadła, usłyszałem krótki, natychmiast urwany szloch, może płakała Krystyna.
138
*""^_    <>4**~*-n__4
ZT1L
-   Dość już tego - odezwał się lodziarz. - Wracajmy. Nie mamy tu już nic do roboty.                                                       ..   .
-   Nie spiesz się. Mamy czas. Mamy przed sobą całą noc. Możemy zostać i dłużej.
-   Jesteśmy już bogaci.                                                    ^
-   Ale nie jesteśmy bezpieczni - uciął grubas. - Ktoś z nich/na
drogę. Może do nas dotrzeć.
-   Niemożliwe. Przejście znamy tylko my. I Filip.
-   Och Filip chce je zamknąć. A któreś poznało tajemnicę. 1 musze zrobić'coś, żeby o niej zapomniano, raz na zawsze.
?_  Idźcie i nie wracajcie - wtrącił Eryk. - Nikt was nie będzie
szukał.
_ Ty pójdziesz z nami - mruknął grubas. Babcia Alicja i Krystyna krzyknęły jednocześnie.
-   Wrócę - oświadczył Eryk.
-   Stamtąd się nie wraca, szczeniaku - zaśmiał się lodziarz.
-   Sam jesteś szczeniak.
Rozległy się dźwięki, których nie rozpoznałem, potem głuchy łomot i jeszcze raz okrzyki kobiet.
139
—   Bandzior! — głos Eryka zabrzmiał płaczliwie. — Jeszcze cię dopadnę. Zawsze cię mogę znaleźć. Zobaczysz. Raz, dwa, trzy, obrót, raz, dwa. Nigdzie mi nie uciekniesz.
—   Przestań — warknął grubas. — Zostaw go — i zwrócił się do Eryka: — Coś ty powiedział?
—   Nic — krzyknął Eryk.
—   Powtórz.
—   Niczego nie mówiłem — nutka paniki w głosie zdradziła go jednak.
Przez minutę w baraku panowała cisza. Wreszcie grubas powiedział z żalem:
—   Pomyliłem się. Rudolf mówił o rudzielcu. A jest dwoje rudzielców. Dwoje. Chodziło o nią.
—   O czym ty mówisz? — spytał lodziarz.
—   O generatorze przygód, głupku. Słyszałeś Rudolfa. Powiedział, że generatorem jest rudzielec. Rudolf był już nieprzytomny i nie zdążył podać więcej informacji. A potem go nam odbili. Powiedział, że rudzielec, a ja przyjąłem, że to musi być chłopak albo mężczyzna. Niby logiczne. Kogo trzymają się przygody? Mężczyzn. Ale to ona. Ruda. Ten tutaj zna tylko drogę. Postaram się, żeby zapomniał.
Stojąca obok Ruda oparła się nagle na moim ramieniu. Ledwie utrzymałem równowagę, noga znów zabolała. Grubas zaklął.
—   No, zabieraj się za chłopaczka — polecił lodziarzowi. — Niech mówi, co wie.
Oderwałem się od okna i poszukałem drzwi. Namacałem klamkę. Zastanawiałem się, czy zamknęli się na klucz. Jeśli nie, moglibyśmy ich wziąć z zaskoczenia. Pałac leżał blisko miasta i sądziłem, że oni nie odważą się strzelać.
Czekałem, wahałem się i nagle coś otarło się o moje nogi, coś skoczyło z łomotem na drzwi i ciszę nocy rozłupało chrapliwe szczekanie Huby.                                                                          ,
—   Wiać — powiedziałem niegłośno. — I róbcie dużo krzyku. Chwyciłem Rudą za rękę i pociągnąłem za sobą.
Drzwi baraku rozwarły się z hukiem, światło złamało mrok i złapało mistrza i pomagiera, zmykających w sam środek przestrzeni,
140
którą ograniczały mury. Przez chwilę szamotali się w zdradzieckim blasku, potem zniknęli, jedynie chrobot potrącanych kamieni zdradzał, że ciągle biegną.
—   Łap ich — krzyknął grubas.
Z baraku wyśmignął lodziarz, jego kurtka zabłysła i natychmiast zszarzała, gdy grubas przesłonił światło, stając w drzwiach i wpatrując się w ciemność. Huba skoczyła na niego, odtrącił ją uderzeniem w pysk, upadła, może szykowała się do następnego skoku, nie wiem, ciągnąłem Rudą w stronę muru. Za nami — to słyszałem — sunął Długi John.                                                                           p
I jeszcze ktoś. Było jasne, że to grubas.
—   W prawo — syknął Długi John.
Skierowałem się w prawo i musiałem zawrócić, grubas zachodził nas od prawej właśnie. Ruda dyszała głośno. Zdradzała nas, ale nie miałem czasu zwrócić jej uwagi, może i ja dyszałem. A teraz powinniśmy być cicho — babcia Alicja, Krystyna i Eryk mieli czas na ucieczkę, i wierzyłem, że go wykorzystali.
Nagle, ciągle z prawej, błysnęła latarka. Pomyślałem, że koniec z nami, ale nadal ciągnąłem Rudą, choć zaczęła się szamotać. Potem potknąłem się o niewidoczny kamień, ręka Rudej wymknęła się "z mojej.
—   Ruda? Gdzie jesteś? — szepnąłem.
Obok usłyszałem szelest i nagle jej gorąca dłoń wcisnęła mi w garść spory kamień.
—   Rzucaj. W latarkę.
Rzuciłem i ona też rzuciła. Grubas zaklął. Latarka podskoczyła, upadła, świecąc pełnym blaskiem, i zgasła.
—   Idziemy — powiedziała Ruda.
Długi John wysunął się do przodu, znów prowadził, ale mamrotał niepewnie.
—   Co jest?
—   W tym miejscu nie ma wyjścia z pałacu. Musimy zawrócić.
—   Prosto w jego łapy - powiedziała z przekąsem Ruda. — Tu już jest ściana.
—   Na ścianę — olśniło mnie. — Jest rusztowanie?
—   Jest. Właź.
141
Wahał się przez chwilę. Grubas zbliżał się powoli, lecz metodycznie. Nagle krzyknął głośno, odpowiedział mu głos lodziarza:
—   Mam chłopca.
—   Zwiąż go i wracaj szukać. Oni muszą tu być. Najważniejsza jest dziewczyna. Kobiet nie szukaj.
Umilkli. Grubas znieruchomiał i usiłował nas dosłyszeć.
—   Muszą tu być — mruknął. Znów zawołał: — A tych dwóch?
—   Tak łatwo nie wylezą. Mam trochę czasu. Wpadli w dziurę — odparł lodziarz.
Dziwiłem się, że nie zachowują ciszy. Ich głosy brzmiały normalnie, jakby nie lękali się zdradzić swojej obecności. Ale zaraz uświadomiłem sobie, że zbliża się trzecia nad ranem i nie jest prawdopodobne, by ktoś przebywał w parku. A w domach śpią, i najbliższy dom stoi o sto metrów od nas. I jesteśmy wśród murów.
Długi John cichutko zacmokał, już nad moją głową. Przywarłem do muru, namacałem belkę rusztowania. Sięgnąłem ręką wyżej, na wysokości mojej piersi spoczywała poziomo deska, nacisnąłem ją, nie skrzypnęła.
Przysunąłem usta do ucha Rudej.
—   Właź. Podsadzę cię.
Tam był już Długi John, klęczał chyba, chciał pomóc. Chwyciłem Rudą w talii, uniosłem, jej noga niespodziewanie uderzyła mnie w czoło, zachwiałem się.
—   Uważaj!
—   Już — szepnęła. — Już jestem na górze. John mówi, że tu jest drabina. Pomóc ci?
—   Dam sobie radę. Wchodźcie wyżej.
Usłyszałem potrzaskiwanie drabiny. Chwyciłem deskę i podskoczyłem. Noga znów mnie zawiodła. Ból, przycichły w ciągu nocy, żgnął niespodzianie aż po pachwinę, opadłem w dół z hałasem. Za mną, ku mnie, biegł grubas. Rozpaczliwie wyrzuciłem ciało w górę jeszcze raz. Udało się, leżałem na desce, podciągnąłem nogi, dyszałem przez kilka sekund, ruszyłem na czworakach i od razu natrafiłem na drabinę. Pokonałem trzy szczeble, gdy o belkę rusztowania grzmotnęło ciało grubasa.
Wspinał się ciężko i przywołał lodziarza. Nie miałem czasu sprawdzać, co działo się dalej, na dole. Noga opóźniała drogę pod górę, a
142
grubas okazał się niespodziewanie zwinny. Przemierzyłem trzecią drabinę, odwróciłem się i szarpnąłem za ostatni szczebel, gdy tylko oderwałem od niego stopę. Drabina ani drgnęła, przybita solidnie do desek. Kopnąłem ją i z trudnością powstrzymałem jęk. Ale kopnąłem jeszcze raz. Skrzyp wyrywanych gwoździ był nagrodą za ból i najwyższą radością. Grubas był blisko, jego głowa zamarła na chwilę o pół metra od moich stóp. Zacisnąłem zęby, oparłem się mocniej na zwichniętej nodze, a zdrową pchnąłem drabinę z całych sił. Cofnęła się, przez chwilę stała pionowo, a potem nieskończenie powoli odpłynęła w ciemność. Skrzyp belek, potem łomot o deskj x wrzask grubasa świadczyły, że runęła razem z prześladowcą. Odetchnąłem. Rusztowanie drżało. Głuche, przytłumione dźwięki przebiegały po nim, skoczyłem ku czwartej drabinie i wspinałem się gorączkowo, czując, jak drabina się kołysze, jak odsuwa od muru, przybija doń znów, i odpływa ostatecznie wtedy, gdy moje palce zaczepiły o szczyt ruiny, gdy chwyciły go i zwarły na nim w skurczu strachu.
Rusztowanie padało, nie widziałem tego. W dole osuwały się niewyraźne cienie - i tylko trzaskanie, łoskot brzmiący coraz niżej dawały znać, że grubas tu nie wejdzie. Nikt nie wejdzie. Ucichło wreszcie. Stałem na desce zawieszonej nad przepaścią, może ostatniej desce przybitej do muru, i przytrzymywałem się szczytu ściany. Nie słyszałem grubasa. Nie słyszałem nikogo.
—   Ruda? Długi John?
—   Tutaj — odpowiedziała Ruda. — Co się stało? Szept zabrzmiał tuż obok mnie.
—   Gdzie Długi John?
—   Jestem.
—   Zawaliłem rusztowanie — oświadczyłem ze zmęczeniem. — Razem z grubasem. Już nas nie złapie.
—   Gdzie jest reszta?
Odwróciłem głowę, spojrzałem za siebie. Na dole świeciła latarka, jedna tylko, i zaraz potem odezwał się grubas:
—   Szczeniaki nie zejdą stamtąd. Daj spokój tym facetom. Pilnuj chłopca. Ja muszę się dostać do rudej dziewczyny.
Deska pod nami drgnęła lekko.
—   Właśnie, jak zejdziemy? — spytała cichutko Ruda.
—   Z drugiej strony muru.
143
-  Tam nie ma rusztowań - oznajmił Długi John. - Tam są tylko siatki zabezpieczające. Wysoko nad ziemią
Sięgnąłem nogą w lewo. Wyczułem pustkę. Deska kończyła się, następnej nie było.
-  Długi John, co masz po prawej stronie?
Deska pod nami znów drgnęła, Długi John posuwał się w prawo,
wkrótce wrócił.
-  Nic. Dziura. Do samej ziemi. Jego radość ulotniła się, Ruda zachlipała. Deska osunęła się o centymetr, nie była juz pozioma.
-  Wejdziemy na mur - zdecydowałem.
-  Tu jest szeroki tylko na jedną cegłę - powiedział Długi John.
'slrtSm^ęką, miał rację. Obliczyłem, że szczyt muru znajdował się jakieś dziesięć metrów nad ziemią.
Deska milimetr po milimetrze, niespiesznie, wymykała.тщP°d nóg. Nagle runęła. W dole huknęło. Ruda wrzasnęła, jednocześnie krzyknął Długi John. Zawisłem nad przepaścią, nas™jąC'
- Mam w tej ścianie dziurę na nogi - mruknęła Ruda. - Mogę tak stać do końca świata. Rano nas zobaczą.                   :w;„nipm
-  Ja też - Długi John powtórzył kilkakrotnie ze zdziwieniem.
"""wJŁTS P-epaścią, zastanawiając się, jak &*^*£ zdołają mnie utrzymać. Próbowałem się podciągnąć, zmęczone mię śnie nie usłuchały.
-  lat?"-7 wychrypiałem. Ostrożnie, powolutku przesuwałem nosi to iedna to drugą, w poszukiwaniu oparcia.
"' Dobt że jesteś- powiedziała Ruda. Moje milczenie poczytała za niepewność. - Dobrze, że w ogóle jesteś - dodała. -dopiero czuję, że stałam się komuś potrzebna.
Moja lewa noga natrafiała na gładki mur.
-  Ja wiele zrozumiałam - mówiła echo Ruda. - Bardz:o wiele Przez te dni. Może nie jestem naprawdę P^-. Obiektywnie. Mozę nie. Ale dla ciebie jestem. I to jest ważne. Kiedy się jest dla kogoś Piękną. Jestem ci wdzięczna.
144









■

—"\^
Zwisłem bezwładnie.
—   Wiesz — mówiła — przemieniłam się. Niepotrzebny mi inny świat. Chcę żyć w świecie, w którym ty żyjesz.
—   To po co było tyle gadania o światach alternatywnych i o tym, co tam znajdziemy? — przerwał jej Długi John. — Wycofałaś się? Ja
nie.
Zamknij się - przemówiła słodko Ruda. -  Rozmawiam z
145
Andrzejem, nie słyszysz? Ja mu muszę powiedzieć, ile dla mnie znaczy.
Palce prawej ręki osunęły się po cegle, prawie nie poczułem, jak
chropowata powierzchnia zdziera mi naskórek.
—   Zaraz spadnę — wymamrotałem.
—   Nie przejmuj się tak. Będziemy mieli dużo czasu. Teraz nie możesz się wzruszać — powiedziała Ruda. — Teraz tylko przyjmij
to, co ci mówię.
—   Nie zamknę się. Ruda. To wspaniałe, wspaniałe, że jesteś — mruczał jednocześnie z nią Długi John. — Przy tobie zawsze będą przygody. Słyszałaś, co oni mówili? Że jesteś generatorem — powiedział z lubością. — Po ciebie przyszli. Potrzebują cię. Jesteś cudowna, Ruda, potrzebuję cię.
—   Jesteś mi potrzebny, Andrzeju — przemówiła cichutko Ruda.
—   Ruda — mamrotał gorączkowo Długi John. — Będziemy mieli przygody. Będziesz je robiła. A ja w nich będę. I staniesz się gwiazdą, gwiazdą przygód.
Jęknąłem.
—   Stój spokojnie. Po prostu stój spokojnie i przyjmuj to, co do ciebie mówię — radziła mi Ruda. — Nie musisz odpowiadać. Tera/, w obliczu niebezpieczeństwa, muszę ci wszystko powiedzieć. Może to nie jest wielkie niebezpieczeństwo, a tylko przygoda, ale jakieś zagrożenie przecież istnieje. I nawet gdyby go nie było, też bym ci powiedziała. 1 niech sobie Długi John słyszy.
Noga odchylała się i szukała oparcia. Ściana wydawała się gładka, potem dotknąłem jakiegoś występu, ledwie go musnąłem.
—   Dla mnie jesteś piękny. Szukałem występu. Oderwałem prawą rękę od muru. na mgnienie
oka tylko, przesunąłem jak najdalej.
—   Ty dla niego nic nie znaczysz. Ruda  —  oświadczył Długi
John.
Muskałem mur, szukałem lepszego uchwytu dla palców.
—   Kocham cię — wypaliła nagle Ruda. — Słyszysz, Andrzeju'.' Ręka drgnęła i zawisłem bezwładnie tylko na lewej, na czubkach
jej palców. Wyznanie miłości miało mnie zabić. Przestałem słyszeć. w uszach mi szumiało, ręka gorączkowo szukała oparcia, znalazła
146
wreszcie. Zlany potem dyszałem przez chwilę, wisząc nad przepaścią, i znów usłyszałem Rudą:
—   ...i tylko musisz na mnie poczekać — kończyła jakieś zdanie. — Za cztery lata będę pełnoletnia, a ty prawie zdążysz zrobić studia. No, powiedz coś. Coś miłego.
—   Nie mam oparcia dla nóg — wystękałem. — Wiszę tylko na palcach. Zaraz spadnę.
—   Nie spadaj — poprosiła nieśmiało Ruda. — Zrób to dla mnie. Zawsze będę przy tobie. Jesteś dla mnie ważny. Nie obchodzi mnie Długi John. Nigdy mnie nie obchodził.                                    „>•
—   On się nie liczy, Ruda. On cię nie rozumie. Ja będę przy tobie. Głos Długiego Johna zabrzmiał tak swobodnie, jakby istotnie
chłopak rozparł się na murze niby w fotelu.
—   Odczep się, durniu. Spadaj — huknęła na niego Ruda. — Andrzejku? — spytała.
Palce rozgięły się gwałtownie i runąłem w dół, huknęło, podskoczyłem na czymś sprężystym i przez chwilę leżałem nieruchomo, nie wierząc, że żyję.
—   Widzisz — cynicznie odezwał się Długi John. — Wolał śmierć niż ciebie. Niczego nie rozumiał. Zostałaś dla mnie.
Ruda łkała gwałtownie.
Nie wiedziałem, gdzie jestem. Nie mogłem się poruszyć. W dole zabrzmiały dźwięczne, mocne kroki, jakby ktoś ciężko obuty, w ostrogach wstępował na kamienne schody. Trzy kroki, potem dwa. Przez powieki przedarło się jaskrawe słońce południa, z wysiłkiem otworzyłem oczy, nade mną wznosił się forteczny mur, leżałem u jego podnóża, na szerokiej, kamiennej platformie, od której zbiegały w dół szerokie schody opadające na równinne, ogromne, kamienne miasto. Grubas w czarnym,obcisłym kombinezonie, który uwydatniał jego tłuste kształty, z jakimś przedmiotem w ręku, w butach c żelaznych podeszwach, ale bez ostróg, zbliżał się powoli, nie patrząc na mnie. Spoglądał na mur, w górę, a mur nie był kamienny, zaledwie przypominał kamień. Z góry błysnął promień, przymknąłem oczy, otworzyłem je natychmiast, gdzieś wysoko stała czy płynęła Ruda i promień biegł od niej, a grubas chylił się, upadał, chciałem mu się przyjrzeć, poruszyłem nogami i ześliznąłem na niższy stopień schodów, a lodziarz gdzieś daleko krzyczał:
147
- Znalazłem drabiny!
Poruszyłem głową, rękami, nogami. Noc jakby zaczęła rzednąć. Zobaczyłem swoją dłoń, gdy przesunąłem ją przed oczyma. Byłem cały, żyłem. Delikatnie pomacałem wokół siebie. Część walącego się rusztowania utworzyła tu dość szeroką platformę. Leciutko zakoły-sałem całym ciałem, platforma nie poruszyła się. Spojrzałem w górę, na tle nieba występował zębaty szczyt ściany z dwiema przylepionymi do niego sylwetkami. Może metr, półtora nade mną.
—   Ruda! — szepnąłem. Ruda wrzasnęła.
—   Chodź do mnie, Ruda.
Zatrzęsła się wyraźnie i wrzasnęła jeszcze raz. Tym wrzaskiem
mogła obudzić miasto.
Długi John roześmiał się histerycznie.
—   Chodź — powiedziałem.
—   Nie chcę — załkała. — Chciałam być z tobą żywym.
—   Podobno nie wierzysz w duchy? Milczała. To Długi John się odezwał:
—   Gdzie pan jest?
—   Trochę niżej. Opuśćcie się powoli. Tu jest dużo miejsca. Długi John usłuchał i po chwili usiadł obok mnie.
—   Dotknij go — powiedziała Ruda po chwili, już prawie ze złością. — Czy on naprawdę żyje?
—   Żyje, żyje — westchnął z rozczarowaniem Długi John. — Bardzo mocno sobie żyje.
Ruda zastanawiała się przez chwilę. Zdecydowała wreszcie.
—   Wolę tu stać, niż do was schodzić.
—   Złaź natychmiast — rozkazałem. — Bo wstanę i dam w tyłek.
Dosięgnę.
Odruchowo zasłoniła się chyba i z krzykiem oderwała od muru. Byłem gotowy, schwytałem ją. W następnej sekundzie tuliłem do siebie jej zemdlone-ciało.
Przedświt przybywał ospale. Wewnątrz murów panowała całkowita cisza. W baraku zgasło światło i nie mieliśmy pojęcia, co robią grubas i lodziarz. Krzyk o drabinach chyba mi się przyśnił. Ruda ocknęła się już i odsunęła na skraj platformy. Tam badała swoje cia-
148
ło i swoją dumę. Duma doznała większych uszkodzeń. Siedzieliśmy już z piętnaście minut, gdy znów usłyszeliśmy głosy.
—   Mówię ci, że słyszałam ich — gderliwie ponaglała babcia Alicja. — Gdzieś sobie spokojnie gadali. Ja im pokażę gadać w takiej chwili.
—   Daj spokój. Niech się tylko znajdą.
—   Narobili zamętu, a potem zostawili samotne kobiety, które nie znają tych ruin. Ze dwa razy wpadałam do jakichś dołów. A i bandziory gdzieś się na pewno kręcą.
—   Mamo, przestań.                                                                        „>■
—   Kotek przez to niespokojny.
—   Po co w ogóle brałaś kotka?
—   A co, miałam samiutkiego zostawić w domu?
—   Halo — zawołałem niegłośno. — Jesteśmy tutaj.
—   Gdzie?
Dostrzegłem je wreszcie. Niewyraźne, ruchome plamy koło zwalonego rusztowania.
—   Na górze.
—   Złaźcie natychmiast. Trzeba uciekać
Wychyliłem głowę. Spiętrzone deski i belki wznosiły się niby pagórek dobre trzy metry ponad ziemię. Zawisnąć na rękach i skoczyć na nie, to nie byłoby nic trudnego. Jeśli te cienie pode mną naprawdę były deskami, jeśli mnie wzrok nie mylił.
—   To nie ma sensu — zdecydowałem wreszcie. — Nie będziemy ryzykować. Niech one biegną do domu, a my tu doczekamy ludzi.
Długi John przesunął się na drugi skraj platformy. Ruda szarpnęła mnie za ramię.
—   Nienawidzę cię. Ośmieszyłeś mnie. Nie zostanę tu ani sekun-dy.
Ześliznęła się z platformy i przez moment wisiała, dostrzegałem jej białe dłonie wczepione w skraj platformy.
—   Spróbuję — szepnęła. — Mimo wszystko chcę was ratować. Pamiętaj o mnie zawsze.
Nie śmiałem drgnąć.
—   Wracaj! — zawołałem.
149
Ale skoczyła. Tak, były tam deski. Drewniane wzniesienie przyjęło ją, jęknęło i zamarło.                                            _            rfam _ Możecie i wy skakać - powiedziała z аош.
W3m Nktrzeba - Długi John znalazł się tuż przy mnie. - Tam z *ІЇЇЛ-И utworzyły coś w rodzaju stopni. Możemy po prostu zejść.
14.
Poza mury pałacu wyszliśmy bez przeszkód. Kiedy okazało się, ze Ervka г nlmTnie ma, Krystyna chciała iść do baraku, ale ostre, ryt-Sczne oS grubasa i lodziarza, którzy podrzutami przenosił, w ™zą stronę" dęlką drabinę, zrobiły swoje. Doda em jeszcze jeden "a ument: stłamałem, że Eryk uciekł do domu. <£**«* Zamierzałem uzbroić się i wrócić do ruin samotnie. Po Eryka.
Na doTe było zupełnie ciemno. Złuda świtu, która pojawiła się ta^w torze zniknęła zupełnie. Ruszyliśmy w drogę powrotną. Dłu-Tohn p ow dził pewniej szybko. Przestrzeń od murów d« «^ S2-rośli przebiegliśmy kolejno. Tu znów .^-^**J zrozumiałem wreszcie, że to, co wziąłem za swit na szczycie ruiny by pobSiem dalekich latarń miasta, świt sięj^|-J-«* ledwie minęła trzecia nad ranem, a nad nam, - > to s,ę czuło      n,
^^rtzto^dpoczywahśmy przez dłuższą chw.lę, potem Długi John wydał komendę do wymarszu.
Babcia Alicja zwróciła się nagle przeciw memu:
- Tv mi nie będziesz rządził! Za mną!
Wymknęła się z kępy krzewów, ruszyła do następnej, głośno czła-niac do wilgotnej trawie. Długi John jęknął ze zgrozy: P 4! PSdyby mo a banda słyszała, jak ona zachowuje środki ostrożności! A gdzie czołganie i przemykanie? Gdzie chód tropicieli?
-   Teraz się nie bawisz - przypomniałem.
-   Jak to się nie bawię? Nigdy się tak nie bawrfem. Dotarliśmy do alejki, żwir zachrzęśc.ł pod nogam, babć, Ahcj»,
znów usłyszałem zgorszony szept Długiego Johna.
150
—   No i w porządku — babcia Alicja nie zniżała już głosu. — Jesteśmy jak w domu. Tam się naradzimy.
Liczyła nas, gdy przechodziliśmy obok.
—   Wszyscy — powiedziała w końcu. — O, i Huba jest — ucieszyła się.
Kiedy ją mijałem, usłyszałem cichutkie miauknięcie. Naprawdę, naprawdę zabrała ze sobą kotka.
—   Ja chyba wrócę! — powiedziałem do niej. — Mistrz i poma-gier... oni tam są.
—   Oni nie są nasi.                                                        »••
—   Ale chcieli wam pomóc. Zaśmiała się leciutko.
—   Nie są nasi. Mają jakąś swoją dziurę. Zdaje się, że wpadli do piwnicy. Niech mają. Wystarczy im za pokój. Pokoju im się zachciało, szantażystom.
—   Sama babcia mówiła, że wszystkim pomagacie.
—   Pomożemy — syknęła mściwie. — Wyciągniemy ich, a potem do widzenia. Wyciągniemy ich, kiedy obiecają, że zejdą nam z oczu. No, idź już. Widzisz, Andrzejku, trzeba mieć głowę na karku.
—   Jak tak, to sobie idźcie — od pobliskiego drzewa oderwała się potężna sylwetka. — Idźcie, idźcie, a tam już na was czekają.
Babcia Alicja chrząknęła gwałtownie.
—   To pan, mistrzu?
—   Idźcie, idźcie. My sobie w dziurze posiedzimy. Koło drzewa rozebrzmiał cieniutki chichocik pomagiera.
—   Ja tak tylko sobie mówiłam — szybciutko zapewniła babcia Alicja. Zastanawiała się przez parę sekund. — Pan wie, on by poszedł w ruiny i by wpadł. To mu powiedziałam, że... No — zająknęła się — to, co powiedziałam. Chodziło o to, żeby nie poszedł. My wszystkim pomagamy, to i wam pomożemy. Pokój to pokój. J« tylko... — gwałtownie wciągnęła powietrze — no... ja tylko chciałam, żeby Andrzej się nie narażał. I nic innego mi nie przyszło do głowy.
Umilkła i czekała na reakcję mistrza.
—   Powiedzmy — mruknął.
Staliśmy już tak długo w jednym miejscu, że prawie widziałem, jak grubas i lodziarz podkradają się do nas z dwóch stron. Prawie słyszałem świst pocisków i ich uderzenia.
151
-   No dobrze. Pani znów coś się wydaje - burknął wreszcie mistrz. _ a ja wiem. Nie możecie iść do domu. Oni czekają w ogro-d*ie. To znaczy grubas czeka, a lodziarz ma was na niego nagomc. Mszałem, jak się zmawiali.
-   Przenoszą drabinę. Są zajęci - przypomniałem.
-   To lodziarz - odparł mistrz. - Chce was oszukać.
Od pozostałej grupki dobiegły jakieś słowa, po chwili pojawiła się HUba i zaczęła szarpać nogawkę kombinezonu babci Alicji.
Starsza pani zastanawiała się gorączkowo i na głos. Mistrz sterał obok w milczeniu. Ostrzegł o niebezpieczeństwie i uważał, ze jego rola skończona.                                                 _••'. .           ,
Byliśmy jednak odcięci i od domu, i od miasta. Gdzieś w parku krążył lodziarz, który miał nas popychać w kierunku grubasa, a grubas czekał pod domem. Park miał ogrodzenie, przypomniałem sobie. Stary, żelazny, ozdobny parkan. Wysoki, z ostro zakończonymi Prętami Moglibyśmy je pokonać, wszyscy, z wyjątkiem babci Alicji. Przypuszczałem także, że bramy parku na noc zamykano. Mozę nie **■ lecz pewności nie miałem. Pozostawała droga przez ogród - tam była furtka, a siatka od strony lasu wydawała się jedynie symboliczną przeszkodą. Powiedziałem o tym.                                  wVf.*
-   Sama wiem - obruszyła się babcia Alicja. - Nie bądź takim Mądralą Od dawna o tym myślę, zastanawiam się tylko, co potem.
-   Można by okrężną drogą wrócić do miasta i zawiadomić milicję
'-  1 na to wpadłam - powiedziała szybko. - Myślę lepiej od ciebie, mój chłopcze. Myślę o parę ruchów przed tobą. Nie próbuj
гппіе pouczać.                                                         .
Zamilkłem więc. Uświadomiłem sobie, że to tylko jedno z nas powinno pobiec do miasta. Reszta mogłaby ściągać na siebie uwagę obu bandytów. Ale nie ośmieliłem się odezwać. Babcia Alicja na Pewno wiedziała. 1 do miasta powinna pobiec Krystyna. Znała na Pewno drogę za parkiem, jak najdalej od domu. 1 była dorosła milicja uwierzyłaby jej natychmiast. Ale i o tym babtia Alicja musiała wiedzieć.                                                                                 ,
-   Przetniemy ogród i wymkniemy się na ulicę nad rzeką      zae-
cydowała babcia Alicja.
-   Ale...
152
—   Nie odzywaj się. kochasiu. Ja znam bandyckie sztuczki. W końcu mój zięć to fachowiec — powiedziała odchodząc.
Po omacku odszukałem Długiego Johna i przyciągnąłem do siebie.
—   Słuchaj... — zacząłem.
—   Ale zabawa, co? — przerwał mi. — A jak pan spadał, to myślałem już, że... O rany, jaka zabawa!
Puściłem go. Pobiegł, by dogonić resztę.
Powlokłem się za nimi. Przez sekundę myślałem o tym, żeby ich porzucić i pobiec po pomoc, nie miałem jednak pojęcia, gdzie oni będą, kiedy wrócę. I co z nimi będzie.
153
Skrzypnęła furtka. ***^*^^1%£ w parku sam na sam z uzbrojonym ^.arz ^ kto^          ^
miał do mnie osobiste pretensje. W ostatniej cnwi
Wszedłem do ogrodu. I znów ,ch zobaczyłem mkłe ,ym«        ^ ce między grządkami. Posuwały ste równo, prosto ku drugie, Za mną, dość daleko odezwał się lodziarz:
Syłw^przypadły do ziem,. Od domu «-*-*£**£
"""' Przez płot do lasu - rozkazałem i poderwałem się biegłem pocbyS dPo°.kna,em niskiej, metalowej siatki = „p£
łem siatkę i liczyłem: babcia Alicja, Ruda, Krystyn    v ba Długi John i mistrz.
Mistrz zaczepił o drut i szarpnął mocno                          iedział,
na Drawo od nas i odcinał drogę do miasta.
f Do jaru - powiedziałem, natknąłem się na czyjeś plecy.
Do jaru. Podaj dalej. To był pomagier.
Ruda, Huba... Byli wszyscy.
Nad nami wołał lodziarz.                            mlaskan.a, człapiące
Poczułem, ze jestem »™;^k'«^^ły., ^w „ic mogłem
kroki zmierzały w stronę uliczki, do rzeKi, citmy
154
iść do miasta, zabłądziłbym, a potem pewnie bym ich nie odnalazł. I nie mogłem wrócić po Eryka.
Kulejąc szedłem, kierowałem się dźwiękami. Jar opadał ku rzece. Co kilka kroków błoto albo woda wlewały się do butów, machnąłem na to ręką, pragnąłem jedynie dogonić całą grupę, i przyspieszałem, i dotarłem nad brzeg równocześnie z resztą.
Woda pachniała nocą i chłodem. Szara, gładka płaszczyzna. Cicha i bezszelestna. Zbocza jaru opadały tu; i po lewej, i po prawej stronie wyczuwałem wolną przestrzeń. Ciągnął leciutki wiatr. Siąpił deszcz.                                                                     »»
—   Co teraz? — spytała płaczliwie Ruda.
—   Teraz na ulicę i do miasta. Wykiwaliśmy ich — oświadczyła babcia Alicja.
Od strony ulicy dobiegł gwizd.
—   Zaszli nas — jęknęła. — W drugą stronę nie można. Rozlewiska.
—   Tu jest taki pomost — mruknął mistrz. — W wodę wchodzi. Można się pod nim schować. Wiem, bo to mojego kumpla. Mokro będzie i zimno, ale te pół godziny wytrzymamy.
Poprowadził. Pomost był tuż obok. Wybiegał chyba daleko w wodę. Wsunęliśmy się pod deski. Mokry piach i trochę wody. Stałem zgięty wpół, potem kucnąłem. Nagle padłem w wilgoć. Babcia Alicja roztrącała nas szukając bardziej suchego miejsca.
—   Tu jest łódź — szepnął ktoś przede mną. Nie rozpoznałem głosu.
—   Aha — powiedział mistrz. — On ma łódź. Szczęknął łańcuch.
—   Na łańcuchu — poinformowała Krystyna z rozczarowaniem.
—   Ja mam kawałek rurki przy sobie — powiedział mistrz. — Pani da, ja to rozerwę.
Przez chwilę sapał, potem znów ozwał się szczęk.
—   A wiosła? — spytałem.
—   Wiem, gdzie są. Znów sapał, zachrobotało.
—   Mam. W uchwytach je trzyma, pod pomostem. Nie chce mu się nosić.
—   Niech pan wsiada — powiedziałem.
155
Zaśmiał się cichutko.
— O nie. Ja mam dosyć. Ja jestem człowiek spokojny. To ja już wolę do swoich wrócić. Ciasno w domu, ale be/, awantur. Co ty myślisz? Dlaczego ja ten łańcuch zerwałem? Żebyście mi zeszli z oczu, bo nie ręczę za siebie. Ja zostaję. Pomagier zachichotał z aprobatą.
Wgramoliliśmy się do łodzi, babcia Alicja zajęła miejsce na tylnej ławeczce. Długi John i ja usiedliśmy koło siebie, z wiosłami w pogotowiu, ułożonymi wzdłuż burt. Na dnie chlupotała woda, przycupnęły w niej Krystyna i Ruda. Huba leżała na dziobie. Mistrz wypchnął nas spod pomostu, spojrzałem w bok, w leciutkim poblasku burta wynurzała się z wody najwyżej na pięć centymetrów. Nie odezwałem się. Miałem nadzieję, że Długi John też nie podniesie alarmu. Założyliśmy wiosła w dulki. —  Do miasta — zakomenderowała babcia Alicja. Nie odpowiedziałem, pozwalałem łódce spływać z prądem w przeciwną stronę, wiosłowanie pod prąd zatopiłoby nas na pewno i
szybko.
—   Co tam jest? — szepnąłem do Długiego Johna. - W dole rzeki?
—   Mokradła — odparł zgnębionym głosem. Przygoda, zdaje się,
już go nie cieszyła.
—   A drugi brzeg suchy?
—   Tak. Pamiętałem, że drugi brzeg daleko, ale nie mieliśmy wyjścia.
—   Wiosłuj — powiedziałem. — Ale delikatnie. Nie ciągnij mocno. Nie zanurzaj wiosła głęboko. Ciągnij, ciągnij powoli.
Wyliczałem tempo. Woda zaszeleściła wokół nas, płynęliśmy z prądem, nieco na ukos, ku przeciwległemu brzegowi. Wiedziałem, że może nas znieść i parę kilometrów w dół, lecz. bałem się przeciwstawiać rzece. Każdy ruch wiosłami wywoływał zafalowania, które od czasu do czasu przemykały nad burtą i spływały na dno łodzi.
—   Stop — powiedziałem. — Nie dopłyniemy. Musimy lądować
na wyspie.
Podniosłem głos:
—   Niech nikt nie śmie się ruszyć, bo zatoniemy. Łódź jest przeciążona.
156
—   Ja chcę wysiąść — powiedziała babcia Alicja. Miałem jej dosyć.
—   Proszę bardzo. Niech się pani odchyli do tyłu i chlup! Nie drgnęła nawet.
—   Teraz — powiedziałem i zacząłem liczyć: — Raz, dwa, raz, dwa.
Delikatnie, ledwie zanurzając pióro wiosła, powoli pracowałem. Długi John robił dokładnie to samo.
—   Czy widać wyspę? — spytałem po chwili.
—   Widać — krzyknęła Ruda. — Taka ciemniejsza plama. Kierujecie się idealnie, tak mi się wydaje.
W jej głosie nie było już wrogości. Od tej pory podawała nam informacje co kilka sekund.
—   W prawo, jeszcze sto metrów, prosto, pięćdziesiąt. Powiedziała w końcu, że piętnaście — i w tym samym momencie
łódź zakołysała się mocno, chlupnęło.
—   Huba! — krzyknęła Krystyna.
Było za późno. Potężna porcja wody trafiła na dno łodzi i zanurzyliśmy się cicho, ale błyskawicznie, i przez chwilę siedzieliśmy w, wodzie po pierś czy po szyję, a prąd omywał nas. Na szczęście było tam płytko.
15.
Do brzegu wyspy dobrnęliśmy pieszo. Babcia Alicja i Krystyna ruszyły pierwsze, przygarbione i głuche na moje wołania. Długi John i ja mocowaliśmy się z łodzią, nie można jej było zostawić. Łódź nie chciała się ruszyć, póki nie przyszła nam z pomocą Ruda. Milcząc, z wysiłkiem ciągnęła rufę, jak i my, starając się obrócić ją ku brzegowi. Później wczepiliśmy się we trójkę, ciągnęliśmy, łódź drgnęła i posunęła się dziesięć centymetrów, dwadzieścia. Stop.
—   Chyba trzeba ją unieść — powiedziałem. Spróbowaliśmy. Nieskończenie powoli rufa wynurzyła się.
—   Ciągnąć! — krzyknąłem.
Dziób przeszorował całe pół metra i padliśmy w wodę, i rufa też wpadła w wodę, ale sterczała z niej jednak, niewiele, parę centymetrów.
157
-   Jeszcze raz - powiedziałem. - Dacie radę?
-   Zawsze - wysapała Ruda.
Długi John nie odezwał się, po prostu przystąpił do roboty. Po kilku minutach mogliśmy już przechylić łódź i wylać >«*»** wody. Odzyskała pływalność. Reszta była sprawą chwili. Mieliśmy łódź na brzegu. Bezużyteczną, bo wiosła odpłynęły.
-   W każdym razie - powiedziała wesoło Ruda - me trzeba Dę-dzie płacić odszkodowania i odpowiadać za kradzież. Wiosła to dro-
biazg.
Zwróciła się nagle do mnie i zarzuciła mi ręce na szyję
-   Głupia jestem, co? - szepnęła. - Ale dorosnę. Tylko trochę
poczekaj.
Jej zimne, mokre wargi musnęły moje usta.
-   Ruda! - zawołała babcia Alicja i Ruda oderwała się ode mnie. Babcia Alicja natychmiast się przy niej znalazła.
-   Nie szarp mnie. Nie szczyp! - krzyknęła Ruda.
-   Jak ty się odzywasz do babki? - spytała Krystyna. Po raz p.erwszy od długiego czasu usłyszałem z jej ust pełne ^aiue-Masz milczeć, smarkulo, i robić, co ci s,ę każe. W domu się pohczy-
m Próbowałem dojrzeć, jak wygląda najbliższa okolica, lecz mrok, wprawdzie coraz łagodniejszy, nie pozwalał rozróżnić szczegółów. Wydawało mi się, że wylądowaliśmy na maleńkiej plaży, otoczonej
zaroślami.                                                       .    ....     A ,„•     -.~л
-   Leż. leż, zaraz cię wytrę - szepnęła babcia Alicja. A w.ęcjed
nak ocaliła kotka.                                                              „u,..,,,;.,
Prze/ kilka minut każdy zajmował się sobą. Przemoczone «brama oblepiały nas zimno, ale nie można ich było zdjąć i wysusz ^Deszcz ciągle padał i chłód wywoływał dygot całego cała *^^*%* myśleć Pochyliłem się i dotknąłem bolącej kostki. Spuchła chyba. Ugniatałem ja. ból ani się zwiększał, ani ustępował, trwał stale, mocny, ćmiący, tępy-
-   Długi John! - zawołałem.
-   Tak?
-   Znasz tę wyspę? Są tu drzewa?
-   Znam. Całą zarasta wiklina. A k.edy długo pada, zn.ka pod wodą. Wyspa, nie wiklina. Drzew nie ma.
158
Zrozumiałem, że nie zdobędziemy nawet namiastki wioseł. Trzeba było czekać, aż się rozwidni, aż ktoś pokaże się na brzegu i zechce udzielić pomocy.
-   Myślę, że wszyscy powinni się nieustannie ruszać - powiedziałem głośno.
-   Akurat - zjadliwie odpaliła babcia Alicja! - I hałas robić, tak? Żeby twoi kumple prędzej przypłynęli? Łódź zatopiłeś i myślisz, że macie nas już w garści?
-   Łódź zatopiła Huba - Ruda znów przysunęła się do mnie i po omacku poszukała mojej dłoni. Tym razem bez wahania-Uścisnąłem jej palce.
-   Huba? Teraz to Huba winna? Huba sama jedna rzuciła się na tych bandziorów. Huba otworzyła wam drogę do tej budy, ale on, Andrzej, kazał wam wiać. Mogliście ich mieć. Gdyby nie on. Teraz wszystko jest jasne. On wynalazł lodziarza, on zamknął ciebie i Eryka w piwnicy. On udaremnił schwytanie tamtych dwóch. Tak, teraz to już jest jasne. I to ma być syn twojej przyjaciółki! - zwróciła się do Krystyny. - Ładne masz przyjaciółki. Dawno musieli planować ten skok.                                                                                  ,
-   To są czyste bzdury - powiedziała Ruda i pociągnęła mnie w stronę wiklin.
-   Ruda, chodź tutaj — zawołała udręczona Krystyna.
-   Ani mi się śni.
-   Rudą omotał — powiedziała babcia Alicja. — Zdeprawuje nam dziewczynę, łobuz. Ruda ma przygody, a on ma Rudą. I odda ją w ręce tamtych dwóch. Ruda, gdzie jesteś?
Ruda cofnęła się, postąpiłem za nią. Weszliśmy między gałęzie, tysiące kropel bardziej mokrych od deszczu i zimniejszych spadło na nasze twarze.
-   Ruda!
-   Długi John! — odwzajemniłem się wezwaniem.
-   Jestem — powiedział markotnie. - Tylko ja nie wiem...
-   Nie jest pewien - szepnęła Ruda - komu wierzyć... Wiesz, on niezupełnie rozumie sytuację.
Przesunęliśmy się prawie nad brzeg nie wychodząc z zarośli.
-   Ruda, Ruda, chodź tu - wołały już obie, starsza pani i Krystyna. - Huba, szukaj.
159
Słyszałem, jak Huba otrząsa się leniwie z resztek wody. Chyba jej jednej było ciepło.
Kobiety przestały wołać i szeptały cicno.                        w;h™
Drugi John stał dokładnie pośrodku między mm, , nam,. W,dz,a-łem go teraz. Rozwidniało się naprawdę i szybko.
Ruda drżała bezustannie. Przyciągnąłem ją do s,eb,e, ale me mog-
łem jej dać wiele ciepła.
-    Dlaczego to takie trudne? - szepnęła.                     Animi„
■    rr u    P*tr7 пя brzeg. Mozę kogoś dojrzysz. _ Nie mow mc. Cicho. Patrz nbrzeg                         nie widać
_ Nie widać jeszcze brzegu. Jakieś mgiy...            в
Tylko te zarośla i ty.
-   Ruda...                                          .       ■
_  Poczekasz? Cztery lata? ™*£2' ^ To duzo czasu.
-   Ruda, nie wiadomo, co będzie za cztery іаш,
Jesteś młodziutka, Ruda.
I Sfb^m w ,- wieku, kochałem * M Ś™6w ' ^ ale mi przeszło po paru mięskach. A potem zuow , zuow.
-   Poczekasz?
-   Ruda, bądź rozsądna.                                                    h jaka мір rhce    7res7ta nie musisz czeicac, aie ja ucuV.       'J ,.
_ Nie cncę... zresztą, i. c                      gdybym nawet znalazła
byłam głupia z tym, innymi "«"^S*    co? Gdybym ją gdzieś tam siebie piękniejszą ^^7p^ż nie ^.Ш wyj-
wysłała tutaj? Byłabym tu wtedy niby ja, aie przcc dę ze swojej skóry.
- Tak, Ruda.                                                .   mQn
To iuż trzeba tak .? Godzić się z tym, co się ma!
ІЇЇЇІ tak cichutko, że musiałem nachylać gło-
^.TSz tym coś zrobić? Można się ulepszyć? Chciałam powiedzieć, że można się kształtować?
-   Tak- Ruda'    l           ■■ oło4;e zabrzmiało leciutkie, zmęczone
-   1 to wystarczy? - w jej głosie zdoiznua
zdziwienie.
-   Musi. Ruda.                             _                         ГҐ1РГ7ЯГЄ To     - zachwiała się, podtrzymałem ją - męczące.
_o...       zdcnwa       CH    ,           Niewiele musisz robie.
-   Jesteś wspaniała — szepnąiem-
160
-   Tak?
Zawisła na mnie. Trzymałem ją z całych sił, ale jednak osuwała się, zupełnie bezwładna, mokra i śliska. Spała stojąc albo traciła przytomność.
-    Długi John! - syknąłem. - Chodź tu. Tym razem usłuchał.
-    Masz nóż? - spytałem, a kiedy przytaknął, kazałem mu wyszukać najbardziej suche wikliny, naciąć jak najwięcej i przynieść. Trwało to parę minut. Trzymałem Rudą z całym wysiłkiem, od czasu do czasu przybliżając ucho do jej ust. Oddychała spokojnie^ ciepło. Potem ułożyliśmy ją na niewysokim, wilgotnym jednak posłaniu.
Kobiety ciągle naradzały się szeptem. Kucnąłem obok Rudej, przez sen czy też omdlenie nie wypuściła mojej ręki. Długi John czuwał koło mnie.
-   No i podoba ci się przygoda? Odmruknął niewyraźnie.
-    Powiedz, powiedz.
-   Ja myślę, że się przebiliśmy. To znaczy oni się przebili. Ale pan wie więcej ode mnie.                                                                                *
Pokrótce streściłem mu wydarzenia. Był z nami, nie warto było utrzymywać tajemnicy.
-    No i mam rację - mruknął z leciutkim uśmieszkiem. - To że się pałac zmienia, że w domu duchy, że pojawiło się drzewo, to wszystko głupstwa. Chcieliśmy pana nastraszyć, bo pan zajął naszą pracownię.
-    Domyśliłem się.
-    I Huba, która znalazła się w zamkniętym pokoju, pamięta pan? Po prostu mieliśmy zapasowe klucze.
-    I aresztowanie ojca Rudej — dodałem.
-   Jak to?
-   Przyszła po niego milicja. Nie wiem, jak to zrobiliście; ale...
-   Och, to musiała Ruda wymyślić. On jest po prostu oficerem milicji.                          •%
Parsknąłem śmiechem, z posłania odpowiedział mi chichot Rudej. Ocknęła się już.
-    A liść, który w kieszeni Rudej przemienił się w list? - spytałem.
161
—   Tego nie wiem — wzruszył ramionami. — Ruda?
—   Pojęcia nie mam. Milczeliśmy przez chwilę.
—   Tamte sprawy są nieważne — podjął Długi John. — Ale ci dwaj? Wzięli tylko obraz i pocztówkę. I mówili, że to świetne pomysły. I chcą zabrać Rudą. I jeszcze mówili, że trzeba wracać, bo się nudzą.
—   Lodziarz tak mówił — przypomniałem.
—   Wszystko jedno. Przeszli z innego świata. Ze świata przygód? Albo Eryk ich przyprowadził. On zna drogę. Musi znać, na pewno. Jak ją znalazł, nie wiem. Ale znalazł. I to jest świat nieustającej emocji. A ten list... Mógłbym przeczytać?
Uniosłem głowę. Szarzało.
—   Daj mu. Ruda. Masz przy sobie?
I zanim odpowiedziała, wiedziałem, co się stało.
—   Miałam. Zostały mokre strzępy.
—   Szkoda — szepnął smutno Długi John. — Szkoda. Miałaś w ręku list z innego świata.
—   A ja myślę inaczej — Ruda uniosła się i przez chwilę walczyła z dygotem. Zaszczekały jej zęby. — Ja myślę, że to nie jest inny świat. To nie jest przejście. Po prostu tu się coś zmieniło. Wokół nas. Może to Eryk wynalazł, może my wszyscy razem, nie wiem. Ale nie wierzę w kroki. One tylko wyzwalają... Och, nie umiem tego powiedzieć. Kroki są czymś takim, jak zaklęcie. Na pewno można się bez nich obyć, trzeba tylko mocno chcieć. I świat się zmienia. I marzenia się spełniają. Ty chcesz przygód i one przyszły. Eryk chyba chciał mieć sobowtóra i sobowtór się znalazł. Taki sobowtór, który lubi szpinak i chodzi za Eryka do szkoły. Babcia i mama też się nudziły i chciały, żeby coś się działo. A ja widać nie dość mocno chciałam. Nie wypiękniałam. I te wszystkie wasze pragnienia dodały się jedno do drugiego. Były tak silne, że świat się zmienił wokół nas. Wszędzie jest tak. jak było. a tu inaczej — zamyśliła się. — Nie ma żadnego przejścia. Spełniły się skryte marzenia i to my jesteśmy w innym świecie, na chwilę.
Dotknąłem jej czoła, rozpaliło się. miała gorączkę.
—   Nie mów nic. Ruda — szepnąłem. — Odpoczywaj.
-  Chociaż może i  mnie się udało   —   mruknęła cichutko.   —
162
Marzyłam, żeby być piękną. I Andrzej powiedział, że jestem piękna. Powiedział przecież? I żeby się... zakochać.
Umilkła. Czuwaliśmy po obu jej stronach unikając patrzenia sobie w oczy. Widoczność nie była jeszcze najlepsza, lecz świt wypełniał się, bury, chmurny i deszczowy. Spojrzałem na zegarek. Stał.
—   A twoje przygody? — spytałem.
—   Pech — odparła. — Zawsze coś mi się przydarza. Nigdy mi nic nie wychodzi.
—   Jak to wygląda? Ruda milczała.
—   Miała trzy lata, grzebała w ziemi, znalazła starożytne monety
—  szepnął Długi John. — Przypadkiem złapała złodzieja. W upały głośno marzyła o deszczu i było oberwanie chmury. Takie rzeczy ciągle.
Umilkł.
—   Sprawdzę, czy widać już drugi brzeg — powiedziałem. Przeszedłem kilka kroków i zatrzymałem się. Deszcz ustał na
chwilę, nad wodą unosiła się mgła. Była tylko wyspa. Uśmiechnąłem się do siebie i na wąziutkim skrawku wolnej, mokrej ziemi, nad samą wodą postąpiłem o trzy kroki do przodu, obróciłem się i zrobiłem dwa kroki tyłem.
Niedaleko, może na sąsiedniej wyspie, zarżał koń. Dźwięk przeniósł się nad wodę, przenikliwy i niepokojący. Zaszczekało żelazo. Krwawy blask przebił mgłę, a jakiś człowiek krzyczał głośno i rozkazująco. Załomotały kopyta.
Ze zrozumieniem kiwnąłem głową. Raz, dwa, trzy, policzyłem i wykonałem kroki. Obróciłem się. Raz, dwa.
Mgła spływała z wodą i ulatywała w górę. Na wschodzie rozbl Aa słoneczna łuna i natychmiast skryła się za chmurami. Brzeg rzeki zamajaczył przede mną, na jego tle przesuwał się spory, ciemny kształt. Za nim drugi, mniejszy, i ten mniejszy podążał w naszą stronę. Łódka. I kajak. Kajak przesuwał się szybko i blisko, było w nim dwóch ludzi.
—   Tu ląduj, tu ląduj, na pierwszej wyspie - powiedział któryś z nich.
Kajak przemknął i zniknął za wiklinami.
—   Tutaj, mówię.
163
Grubas i lodziarz, nie mógłbym ich pomylić z nikim innym. Łódź zaś trwała niemal nieruchomo między brzegiem a wyspą. Zamachałem rękoma. Człowiek w łodzi, samotny, poruszył się. Nie mogłem do niego wołać. Skakałem na brzegu i wywijałem rękami uniesionymi nad głową.
Łódź drgnęła i bezszelestnie zaczęła się przesuwać. Człowiek przy wiosłach siedział tyłem do mnie, pracował powoli. Chudy tors w szarej kurtce i rytmicznie kiwająca się głowa. W którymś momencie spojrzał przez ramię. Miał długą, czarną brodę. Znałem go.
Brodacz dobił do brzegu, przez chwilę siedział nieruchomo, wreszcie sięgnął do kieszeni, wyjął papierosy, zapalił i dopiero wtedy zwrócił się do mnie:
—   Coś się stało?
—   Zgubiliśmy wiosła.
Nie zdziwił się. Przez chwilę palił z namysłem, potem spytał:
—   Ile was jest?
—   Pięcioro. I duży pies.
—   Sporo. Na raz nie dam rady.
—   Mamy łódź, ale bez wioseł.
Kiwnął głową. Wyskoczył prosto do wody. Miał długie, gumowe buty. Pociągnął łódkę wyżej.
—   To ty? — mruknął, ciągle bez zdziwienia. — A tamten od tej
książki się znalazł?
—   Tak.
—   A ja na rybki się wybrałem — kopnął leciutko burtę łodzi. — Lubię ryby. No dobrze. Ale to będzie kosztowało. Beze mnie się nie wydostaniecie — przypomniał. — Po stówie od głowy. Psa też
liczę.
Gdyby wiedział, że grubas i lodziarz może właśnie lądują na wyspie, i że musimy przed nimi umknąć, na pewno podniósłby cenę
dwukrotnie.
—   Dobrze — powiedziałem. — Ale będzie pan musiał przyjść do
domu po pieniądze.
—   No to żegnajcie, rybki — rzucił. — Wobec tego razem siedemset złotych.
—   Mówił pan, że po sto.
—   A dojście?
164
—   W porządku. Niech pan bierze najpierw kobiety i dziewczynę. My poczekamy.
—   A po co? — pogmerał w łodzi i wyciągnął zapasowy komplet wioseł. — Będą pasowały? Popłyniemy razem.
Babcia Alicja nie chciała słyszeć o zapłacie za ratunek. Patrzyła na mnie podejrzliwie, potem z równym brakiem zaufania zwracała się ku brodaczowi. Nie mogła się zdecydować.
Szepnąłem, że grubas i lodziarz są na wyspie. 1 że Eryka na pewno zamknęli w baraku. Babcia Alicja zaklęła, zrozumiawszy, że pr- J-tem kłamałem.
Krystyna płaczliwie, trzęsąc się, nalegała, żeby wsiadać. Jej włosy przylepiły się do twarzy pokrytej smugami brudu. Ubranie nadawało się do wyrzucenia. Eabcia Alicja wyglądała lepiej. Woda oczyściła kombinezon, który mokro, czerwono, zwycięsko pobłyskiwał mimo braku słońca. Włosy, wilgotne wprawdzie, były ciasno zwinięte w kok. Twarz surowa i zmęczona tchnęła zdecydowaniem. Babcia Alicja przyszła do siebie: może z troski o Eryka, może dzięki nowym
165
podejrzeniom, może z gniewu, może z pragnienia zemsty czerpała
nowe siły.
—   Dobrze — powiedziała wreszcie. — Krystyna, Ruda i Huba popłyną z panem. A ja z Długim Johnem i tym tu — skrzywiła się złośliwie — chłopaczkiem. Mam z nim rachunki.
Poczekała, aż brodacz wyruszył ze swoimi pasażerami, potem usiadła na dziobie łodzi i kazała nam wiosłować.
—   Mam nadzieję, że przynajmniej Krystyna i Ruda są bezpieczne. Ten brodacz chciwy, ale nie bandyta.
Łodzie jednocześnie stuknęły o brzeg przy pomoście. Byle jak umocowałem na łańcuchu tę, którą ukradliśmy. Przez chwilę staliśmy niezdecydowani, ale babcia Alicja już. ułożyła plan.
—   Na pewno tamci są na wyspie? — zwróciła się do Długiego Johna. — Andrzej nie kłamał?
Nie widział ich, nie wiedział, ale patrząc na mnie zdecydował
się.
—   Są. Tak, są — powiedział.
—   No to w porządku. Krystyna i Ruda do domu. Krystyna zmęczona, a Ruda niech się trzyma od nas z daleka. Zapłacicie panu. A my — zwróciła się do mnie — przejdziemy się do pałacu. Pokażesz mi wszystko w tej budzie i uwolnisz Eryka. I oddasz obrazy.
—   Nie mam z tym nic wspólnego.
—   Czyżby? — zaśmiała się i spytała: — Eryka kto zdradził?
Objęła dowództwo, kazała mi iść przed sobą i z Hubą u boku czuwała nad każdym moim krokiem. Przeszliśmy przez furtkę do ogrodu. Huba węszyła koło moich nóg. Powlokłem się przez ogród. W głębokich dziurach, na zdeptanych nocą grządkach, gromadziła się woda. Babcia Alicja jęknęła głucho, ale nie zatrzymała się. Kiedy się obejrzałem, Huba warknęła ostrzegawczo. Zobaczyłem Długiego Johna, który niechętnie wlókł się za nami.
—   Wracaj — powiedziałem.
—   Pójdę z wami. Jak już w tym być, to do końca.
Nikt więcej się nie odezwał, póki nie doszliśmy do baraku. Po drodze minęliśmy drzewo. Stało jak poprzednio. Kora była spękana, wiewiórka znów kicała wokół pnia.
Barak przywitał nas szeroko otwartymi drzwiami, kiwały się lekko, gdy podmuchy wiatru spadały z góry.
166
- Ja wejdę pierwsza — powiedziała babcia Alicja. Odepchnęła mnie i po dwóch stopniach dostała się do środka. Huba dyszała obok moich nóg. Nie poruszałem się, nie tyle ze strachu, co ze zmęczenia. Bolały mnie wszystkie mięśnie, i w tym bólu, zziębnięciu, zesztywnieniu zagubiło się jakoś rwanfe w skręconej nodze.
—   Wejdźcie, jest pusto.
W baraku stały dwie prycze i stolik, na którym leżała ogromna latarka.                                                                                 „
—   Zabrali wszystko — czarno-czerwona babcia Alicja rozstawiła nogi i ujęła się pod boki. — No to sobie pogadamy — spojrzała na mnie spod oka. — Gdzie jest Eryk?! — krzyknęła.
Spod kombinezonu, koło szyi babci Alicji wygrzebała się senna główka kotka i z oburzeniem spojrzała w górę. Łapka szybko drap-nęła po podbródku starszej pani, w trzech czerwonych bruzdach natychmiast pojawiły się krople krwi.
—   Wstać!
Kotek schował się z niesmakiem. Ja ani drgnąłem.
—   Tu jest klapa — powiedział Długi John i uderzył nogą w drewnianą podłogę. Zadudniło. Pochylił się, ujął metalowe kółko i pociągnął z wysiłkiem. Nie dał rady. Pomogłem mu. Klapa była ciężka, obita żelazną blachą. Z hukiem upadła na podłogę, odsłaniając czarny otwór.
—   Nareszcie — dobiegło z dołu.
16.
Piwnica miała kształt kwadratu. Dwie ściany zbudowano z płas' eh głazów, spojonych zaprawą. W jednej z nich ział czarny otwór, przejście do korytarza.
Eryk siedział na starej, drewnianej skrzyni, nogi nie sięgały mu ziemi. Osłonił twarz, K^edy zeszliśmy — światło latarki, którą zabrałem z góry, poraziło jego odwykłe od blasku oczy. Sprawdziłem, że jest cały i zdrowy, skierowałem latarkę w innym kierunku — i wszyscy dostrzegliśmy zwinięte w rulon obrazy. Babcia Alicja chwyciła je i szybko przycisnęła do piersi.
167
—   Ale mojego obrazka nie ma — powiedział Eryk. — Grubas
trzyma go przy sobie.
Uważnie obejrzałem piwnicę, nie znalazłem niczego więcej.
—   Co jest w tej skrzyni? — spytałem.
—   Nie wiem — burknął Eryk. — Jeszcze nie widzę po ciemku. I mam dość twoich głupich pytań.
—   Gdybyś nam nie uciekł z tamtej piwnicy, nie siedziałbyś w tej — zauważyłem. — Ale ty pewnie lubisz podziemia.
—   Zamiast tyle gadać, lepiej zajrzyj. Zeskoczył ze skrzyni i uniósł wieko.
Babcia Alicja nie przeszkadzała nam. Pieszczotliwie przesuwała palcami po płótnie obrazów i szeptała z czułością. We trzech pochyliliśmy się nad skrzynią. Nie była pełna, lecz kiedy wyjęliśmy z niej wszystkie rzeczy, powstał spory stos. Przebieraliśmy w nim długą chwilę, potem wyprostowaliśmy się, popatrując po sobie zdziwionymi oczyma. Były tam rzeczy, których nie widzieliśmy nigdy i nie wiedzieliśmy, jakie mogą mieć przeznaczenie — na przykład skórzana obręcz ze zwisającymi z niej szerokimi frędzlami albo sześcian, który wydawał ostre dźwięki, gdy nacisnęło się którąś z krawędzi. Były przedmioty, których zastosowanie odgadywaliśmy, ale równie dziwaczne, co obce: znaleźliśmy na przykład sztylet, z którego rękojeści wystawały dwa przeciwstawne ostrza, sztylet jakby bezużyteczny; gdy Długi John zamachnął się nim i próbował wbić w skrzynię, ostrze bezgłośnie, gładko wsunęło się w rękojeść. Ale znaleźliśmy też mnóstwo wyciętych z czasopism zdjęć przedstawiających katastrofy, walki i niezwykłe wyczyny — tu dziwił nas tylko wybór. Ani jednej spokojnej sceny, ani jednego krajobrazu. Gwałt, przemoc i nieszczęście. Długi John wyszperał kawałek metalu z guzami i niepewnie obracał go w palcach — był to kastet. Eryk bawił się pejczem zakończonym żelazną kulką. Zdecydowanie mi się to nie podobało. Pomijając przedmioty, których nie znałem zupełnie, zebrano tu makabrę. Kazałem chłopcom wrzucić to wszystko do skrzyni. Po namyśle odłożyłem na bok zdjęcia. Nie bardzo wiedziałem, dlaczego to robię, ale ich ukrycie lub zniszczenie wydawało mi się konieczne. Eryk burczał pod nosem, lecz wykonał polecenie. Długi John nie pomagał mu, przyglądał mi się w milczeniu, z uśmieszkiem na twarzy.
168
—   Widzę, że pan mi uwierzył.
—   Dlaczego? — zdziwiłem się.
—   Zabrał pan im zdjęcia, które tutaj wyszperali. W naszym świecie.
—   Nie rozumiem.
—   Zabrali — wyjaśnił cierpliwie — wszystko, co mogłoby służyć do tworzenia ciekawych wydarzeń.
—   Ciekawych? Katastrofy, wojny, nieszczęścia nazywasz ciekawymi wydarzeniami?
—   Są niezwykłe. — I spytał: — A jeśli oni żyją przygodą od wieków? Chyba już im braknie pomysłów. Może dlatego gromadzili te zdjęcia.
—   I ty chciałbyś też...?
—   Nie, nie — odwrócił głowę. — Ja tylko chciałbym, żeby coś się działo.
Eryk zatrzasnął wieko skrzyni i energicznie otrzepał ręce.
—   To się na nic nie zda — oświadczył. — Nie trzeba mnie było małpować. Oni mnie ostrzegali.
—   Kto?
—   Kto, kto! On, drugi ja. I Filip. Żebym nikomu nie powiedział. 1 nie powiedziałem — podniósł głos. — Byłem podglądany. To wy ich tutaj ściągnęliście, tych bandytów. Zrobiliście dziurę. Drogę.
—   W jaki sposób? Jak powstaje droga? Zawahał się, a potem zaczął na mnie krzyczeć:
—   Nie wiem! Nie mam pojęcia! Nie powiem ani słowa więcej! Odczep się ode mnie! Ja jestem niewinny. 1 w ogóle mniejsza z tym. Mało to złodziei i bandytów? Może przyjechali z innego miasta? Nic się nie stało. Przyjechali, to i pojadą.
—   Kim jest ten drugi ty?
—   Kto? Coś ci na uszy padło. Jaki drugi ja? Zgłupiałeś? Jak może istnieć drugi ja? W głowę się puknij. Ten przerośnięty muchomor nakładł ci do głowv jakichś nowych bzdur? Zakochałeś się może w mojej rudej siostrzyczce?
Zostawiłem go.
Babcia Alicja upewniła się ostatecznie, że obrazy znów należą do niej, i wreszcie zwróciła uwagę na nas. Czekałem, aż da hasło do
169
powrotu. Nie próbowałem komenderować. Babcia Alicja nie była w nastroju, w którym mogłaby kogoś usłuchać.
Siadłem na skrzyni, wyciągnąłem nogę przed siebie, by dać jej choć przez chwilę odpocząć. Niedaleko mnie Długi John i Eryk szeptem wymieniali informacje, babcia Alicja, przyciskając do piersi rulon, którego drugi koniec leżał na ziemi, wolną ręką szukała za pazuchą kotka. Huba spoglądała na nas z góry, nie zdecydowała się ani zejść, ani zeskoczyć.
Skierowałem na Długiego Johna światło latarki. Zwrócił ku mnie głowę i w jego oczach zobaczyłem palący się entuzjazm, może trochę mniej jasny niż przedtem, może trochę zmęczony.
Huba zawyła nagle i błyskawicznie zniknęła z otworu na górze. Westchnąłem i zacząłem się dźwigać ze skrzyni. Nadchodził następny epizod — po chwili bez zdziwienia usłyszałem ciężkie kroki, a zaraz potem okrzyk grubasa:
—   Klapa otwarta! Ptaszek zwiał.
—   Zwiał, to zwiał — odezwał się lodziarz. Zachrobotała prycza, któryś z nich położył się.
—   Ja mam już dosyć. Bierzmy, co mamy, i wracajmy. Przecież można tu przyjść jeszcze raz — powiedział lodziarz.
—   A dziewczyna? Musimy ją mieć. Jest bezcenna.
—   Mamy już sporo.
—   Za mało — uciął grubas.
Niechętnie i powoli wstałem, zajrzałem do korytarzyka, miał może ze trzy kroki długości. Kończył się drewnianymi drzwiami, nie widziałem zawiasów, a więc otwierały się do wewnątrz, w głąb podziemi. Ale nie dostrzegłem też klamki ani zamka. Kolejne drzwi. Pomyślałem, że drzwi będą mi się śniły po nocach. I uśmiechnąłem się: wolałem śnić drzwi niż koszmary, które dręczyły mnie do tej pory w czasie choroby.
Długi John trącił mnie w ramię.
—   Wiejemy?
—   A co, chciałbyś tu zostać? Musimy spróbować. Stłoczyliśmy się u wylotu korytarza. W samą porę. Grubas schylił
się i oświetlił piwnicę.
—   Zabrał obraz! — krzyknął.
—   Znajdziemy — odparł leniwie lodziarz. — Nie mógł go zanieść
170
gdzie indziej niż do tego domu. Przecież tam pójdziemy, prawda? — chwilę czekał na odpowiedź i dodał: — Cholera, jakie to wszystko nudne. Jakie to nudne.
—   Mówiłem ci, że przyszliśmy tu nie dla zabawy. Rusz się.
—   Daj człowiekowi odpocząć — zaprotestował lodziarz. — 1 chyba należy mi się śniadanie.
Światło cofnęło się, widocznie grubas również był głodny.
—   I już nigdy nie będę udawał lodziarza. Wszystko, ale nie pusty wózek i nieodmienne odpowiedzi, że towar wyszedł. I nie biały kitel. Widzisz, jak wyglądam?                                                  »"
—   Jakoś trzeba było rozpoznać teren.
—   Mogłem i ja założyć garniturek.
—   I zaczepiać ludzi? Lodziarz ma więcej okazji do rozmów. Przestałem słuchać.
—   Idziemy — powiedziałem, poczekałem kilka sekund na protest babci Alicji, a gdy nie nastąpił, zrobiłem te trzy kroki i pchnąłem drzwi. Nie poruszyły się. Odwróciłem się i naparłem na nie plecami. Bez skutku. Długi John naśladował mnie i pchaliśmy razem, ramię przy ramieniu. Po chwili dołączył Eryk, a po nim — niechętnie — babcia Alicja. Sapaliśmy cichutko, pchając plecami i nagle grube deski skrzypnęły, i cofnąłem się o krok, potem o drugi, a oni razem ze mną. Dwa kroki do tyłu — i drzwi stanęły otworem. Wionęło na nas chłodne, wilgotne powietrze. Odeszliśmy od drzwi, z chrobotem wróciły na swoje dawne miejsce, zakrywając otwór. Ukryty mechanizm, a może po prostu mocna sprężyna. Nie sprawdzałem, co wprawiało je w ruch.
Tu nie było ciemno. W górze jarzyło się kilka okrągłych świateł. Może to były po prostu dziury w stropie piwnicy, i może słońce przebiło na chwilę chmury, bo światło spadało biało i ciepło. żóHa-wo i ciepło.
Znajdowaliśmy się w wielkim pomieszczeniu, przedzielonym dwoma rzędami przysadzistych kolumn, gładkich, jakby wyciosanych z jednej bryły
Ruszyłem przed siebie. Sala okazała się długa, beznadziejnie pusta i beznadziejnie nudna. Obejrzałem się. Zostałem sam. Błądziłem przez parę minut między kolumnami, nie znalazłem nikogo, przysiadłem pod ścianą na jakimś występie, wyciągnąłem nogę i czeka-
171
lem. Powieki opadły i chyba ogarnęła mnie krótka drzemka, i śniłem o starszej pani i o Krystynie, o spokojnym, rudym mężczyźnie, o Rudej i Eryku, o Długim Johnie i jego bandzie, o ostatnich dniach i dniach dawniejszych. Widziałem się w migotliwych, pełnych ruchu scenach, widziałem się w katastrofach i wybuchach, i w walkach, które trzymałem utrwalone na zdjęciach za pazuchą — ale katastrofy, walki i wybuchy działy się w moim śnie naprawdę, były żywe, gwałtowne. I tylko ja trwałem wśród nich nieruchomo, i obserwowałem je, i usuwałem się z drogi ludziom czy maszynom. A potem znów twarze z ostatnich dni — i ja, bezwolny, zamyślony, trochę przestraszony, trochę obojętny.
Otworzyłem oczy. Jeszcze przez chwilę byłem tam, w katastrofach czy przygodach, a potem powróciło pomieszczenie z kolumnami i światła wiszące nad głową. Tak, to były otwory w stropie, lecz światło się przyćmiło, a z góry spadały krople deszczu.
—   Babciu Alicjo! — zawołałem. — Długi John! Eryk! Wśród kolumn przeleciało echo.
Zerwałem się, syknąłem, gdy odezwał się ostry ból w nodze, pobiegłem utykając, wróciłem do drzwi, które się zatrzasnęły, nie było tam nikogo, popędziłem w drugi koniec sali — pełen paniki, że przespałem chwilę, gdy bandyci zabierali ze sobą całą trójkę. Nagle natknąłem się znów na drzwi, niewielkie, metalowe i przerdzewiałe. Zatrzymałem się trzy kroki przed nimi, na chwilę tylko, podszedłem, pchnąłem, ale znów musiałem użyć pleców, wparłem się w metal, ruszyły, cofnąłem się, pod nogami zachlupotała woda, a trzy okrzyki spytały mnie, gdzie się podziewałem.
Tu także było światło. Z góry padał rzęsisty deszcz, a w szerokim otworze kilka metrów nad nami wisiało chmurne niebo.
Babcia Alicja, wyprostowana i uroczysta, pełna godności mimo brudu na twarzy i ciemnych plam na czerwieni kombinezonu, przysunęła się i przez długą chwilę patrzyła mi prosto w oczy.
—   Jeszcze przed chwilą myślałam, że wróciłeś do swoich kumpli — powiedziała, zasłoniła ręką usta, jakby żałowała tych słów, a potem nagle uścisnęła mnie. — Przepraszam cię za to, Andrzejku, to było podłe z mojej strony.
Cofnąłem się nieco, zbyt zaskoczony, żeby odpowiedzieć. Potrząsnąłem głową i gapiłem się na nią, ale całą moją uwagę pochło-
172
nął łepek śpiącego kotka, zwisający z rozchylonego kombinezonu. Kotek spał głęboko i jego ufny spokój rozpraszał mnie, nie potrafiłem skupić się na tyle, by zrozumieć, co właściwie zmieniło się w starszej pani.
Babcia Alicja patrzyła na mnie z łagodnym uśmiechem.
-   Na pewno padasz ze zmęczenia. Twoja noga... - westchnęła. - Trudno. Bez ciebie niczego byśmy nie zdziałali. I już niedługo się położysz i wszystkie się tobą zajmiemy.
-   Ja też - zza jej pleców wychynął Eryk, również nieuchwytnie zmieniony. Nie umiałbym powiedzieć, na czym polegało jego przeistoczenie, wyczuwałem je jednak wyraźnie. - Mogę ci nawet poczytać na głos te twoje historyczne książki, żebyś nie musiał wstawać. Chociaż są takie nudne.
-   Historia jest nudna? - melodyjnie spytał Długi John. - Historię jem łyżkami.
Nie próbowałem go dojrzeć. Stał w głębi okrągłego szybu, w ja-
173
kim się znaleźliśmy, w cieniu, przesłaniały go strumienie deszczu. Ale byłem pewien, że i on za chwilę mnie zaskoczy. Słowami, zachowaniem, twarzą. Przypomniałem sobie kroki, jakie wykonywaliśmy Przy drzwiach piwnicy. Gdzie byliśmy teraz? W drugim świecie? W trzecim? U siebie?
Deszcz pluskał głośno, nasze nogi tonęły we wzbierającej na ziemi %dzie. Eryk długo patrzył w górę i nagle zapłakał:
-   Nigdy się stąd nie wydostaniemy.
Nie próbowałem go pocieszyć. Płacz nie pasował do niego.
-   Rodzice się niepokoją. Wyszedłem z domu w nocy — powiedział Długi John. - Od dawna się niepokoją. Prawie mnie nie widują. Prawie z nimi nie rozmawiam. Przygody! — rzucił z pogardą.
Musiałem odchrząknąć, by wydobyć z siebie głos:
-   Przecież tylko o tym marzysz. O przygodach.
-   Ja? — zdziwił się zupełnie szczerze. Nagle opuścił głowę. — Tak, to prawda. Ale nie przypuszczałem, że... - wzruszył ramionami. _ Że... Nie myślałem nigdy o ićh zmartwieniach.
-   Gdzie wy byliście? - spytałem szeptem, chyba przenikliwym i Przestraszonym, bo nagle skupili się koło mnie, jakby chcieli mnie
chronić.
-   W tej sali z kolumnami — powiedziała babcia Alicja. — Szukałam cię, a potem usiadłam i czekałam. Nikogo nie było - babcia Alicja wyciągnęła rękę i delikatnie dotknęła mojego policzka. — Może się zdrzemnęłam. Widziałam takie rzeczy... - poruszyła się łagodnie, jakby ze zdumieniem, i jakby bała się gwałtownym gestem strząsnąć z siebie to, co widziała. — Widziałam takie rzeczy — powtórzyła — jakbym dopiero się poznawała. Widziałam siebie, jaką byłam. Tak, może spałam. I może we śnie ukazało mi się moje życie. Nie, moje marzenie. A potem znalazłam te drzwi - wskazała palcem na moje plecy. - I przyszedł Eryk. 1 przyszedł Długi John.
-   A oni?
-   Chyba tak samo? - Długi John spojrzał na Eryka, Eryk powściągliwie, z lekkim zmieszaniem przytaknął. - Chyba też śniliśmy. Chyba też widzieliśmy. Sami siebie. Z zewnątrz?
Zapadło milczenie i każde z nas przeżuwało swój sen. Potem się roześmiałem. Ktoś musiał przerwać czar.
-   Trzy kroki, obrót i dwa kroki do tyłu. Dwoje drzwi. Czyli w
174
tamtą stronę i z powrotem. Zaklęciem mogą być słowa, może być i małe działanie, prawda? Magia! Tak, kroki działają.
Szczera piegowata twarz, zwieńczona rudą grzywą, uśmiechnęła się ze skruchą.
—   Nie. Po prostu wymyśliłem sobie idiotyczną zabawę.
—   Eryczek zawsze miał w sobie dużą dozę samokrytycyzmu — oświadczyła babcia Alicja.
—   Może nie zawsze — skrzywił się Eryk. — No, ale jak się robi głupstwa, dobrze jest o tym wiedzieć.
Długi John przytakiwał z powagą.                               »*
Troje odrodzonych, a może nowo narodzonych, stało przede mną. Ja byłem czwarty. Zrobiło się zbyt słodko. Moglibyśmy moknąć godzinami i prawić sobie czułości, i szukać — każdy swoich — błędów w postępowaniu.
—   Jesteśmy w naszym świecie czy w innym? — spytałem półgłosem. — Czy ta nasza harmonia przetrwa choć dzień? Czy chcem) stąd wyjść, czy mamy tu utonąć?
Eryk chlipnął i wsunął szybko swoją dłoń w moją.
—   Wyprowadź nas stąd.                                                      *
—   A kroki? Nie możesz nas przenieść gdzie indziej? Rozpłakał się naprawdę.
Rozejrzałem się. Za plecami miałem drzwi, nad głową niedosiężny otwór, z którego spadały strugi wody, pod nogami niewielkie bajorko, coraz głębsze, a przede mną rozwierała się paszcza kolejnego czarnego korytarza.
—   Trzeba iść - zdecydowałem. - Może znajdziemy komin nie tak głęboki. Jesteśmy chyba w szybie wentylacyjnym. Nie wiem. Może korytarz zaprowadzi nas na górę. Na pewno znajdziemy wyjście.                                                                                         ^
Długi John przygarnął do siebie Eryka i powiedział nagle:
—   To już jest po prostu nudne.
Przypomniał mi się lodziarz i jego słowa, prawie takie same. Oświetliłem korytarz. Łagodnie skręcał w prawo, ale nie prowadził pod górę. Nie było jednak innej drogi i powiedziałem:
—   Idziemy.
A wtedy na głowę Długiego Johna spadł koniec liny. Długi John krzyknął i osłonił twarz.
175
—   Zrobiliśmy węzły, wodzu — odezwał się z góry pełen emocji głosik. — Jest szósta trzydzieści. Właź.
Długi John niepewnie dotknął liny i pociągnął ją.
—   Przywiązaliśmy — zaanonsował głosik. W otworze na górze pojawiły się cztery głowy. — Nie ma obawy, wodzu. Lina utrzyma.
—   Kto... to? — Długi John zająknął się.
—   Orli Pazur, wodzu.
Długi John wahał się przez chwilę. Potem podskoczył i uwiesił się na linie. Prawie dosięgnął solidnego, grubego, doskonałego na oparcie dla nóg węzła. Opadł. Nie próbował po raz drugi.
—   Nie dam rady — wyjąkał i spojrzał na mnie. — Ja się boję.
Więcej było zdumienia w jego głosie niż strachu. Jeszcze nie pogodził się z nową sytuacją. A mógłby z łatwością wspiąć się na górę. Był sprawny, silny i zręczny. Pamiętałem, jak pełzał po dachu, by
uwolnić latawiec.
Nie, nie bał się. To nie był strach. Opuściła go żądza przygód i pomyślał, że już zawsze musi pozostać na ziemi. Nie będzie wspinania
ani wzlotów.
— Popatrz — powiedziałem. — Umiesz to lepiej ode mnie.
Lina była mocna, a węzły dawały poczucie bezpieczeństwa. Jeszcze raz zapomniałem o bólu i przesuwałem się w górę powoli a metodycznie. Znalazłem się blisko powierzchni. Cztery małe dłonie członków bandy Długiego Johna wysunęły się, by mi pomóc. Odsunąłem je szerokim gestem. Spojrzałem w dół, ciągle tam byli, choć widziałem tylko ciemniejące gwałtownie w szybie srebro deszczu.
—   Odejdźcie — powiedziałem. — Wyjdę sam.
Odsunęli się z wyraźnym oburzeniem, ale ja po prostu bałem się, że przyjmując którąś z dłoni, ściągnę ją w dół. Wygramoliłem się i położyłem w błocie.
—   Długi John! — krzyknąłem. — Przywiąż Eryka.
Potem ciągnąłem. Szło to ciężko i zastanawiałem się, czy zdołam wydostać na górę babcię Alicję i Długiego Johna. W pobliżu z nienawiścią dyszała banda. Cztery mordercze oddechy. Przywołałem ich. Przyszli nam z. pomocą i mieli prawo do chełpienia się w przyszłości, że uratowali wodza i innych.
—  Ciągnijcie.
Eryk wyłonił się z dziury, przetarł załzawione oczy i  —  kiedy
176
znów spuściłem linę — bez słowa gotował się do pracy.
Długi John zdążył wziąć się w garść.
Po chwili wyszedł na powierzchnię i groźnie spojrzał na bandę. Orli Pazur zasalutował niezdarnie i z respektem. Długi John rozpogodził się.
—   Całemu plemieniu pochwała — powiedział. Z godnością podszedł do nich i każdemu uroczyście podał rękę. Zrobiłem to samo, zawstydzony, że nie pomyślałem o podziękowaniu wcześniej.
Opuściliśmy linę jeszcze raz. Pociągnęliśmy. Babcia Alicja sapiąc dotarła do nas, kurczowo trzymając się zawiązanej wokół pasa liny. Kotek na chwilę otworzył oczy i spojrzał na nas z niesmakiem. Ogromny rulon dyndał u końca liny.
—   Do domu — szepnęła babcia Alicja, gdy już wydyszała się na pobliskim murku. — Do domu. Wypijemy gorące kakao i spać.
Popatrzyła na mnie niespokojnie.
Przymknąłem oczy, otworzyłem je i
kiwnąłem głową.
Miała rację. Musieliśmy mieć chwilę wiary w spokojną przyszłość, w spokojne najbliższe godziny. Dać chwilę wiary Erykowi i Długiemu Johnowi. Ale babcia Alicja wiedziała: jeszcze jeden etap przed nami. Jeszcze nie odpoczniemy. Jej ramiona opadły na chwilę, a kąciki ust skrzywiły się jak do płaczu. Zaraz potem wyprostowała się i uśmiechnęła.

—   Prowadź, Andrzejku. No, chłopaki, czas do domu. Chciałem zabrać obraz, był ciężki, twarz babci Alicji nabrzmiała
z wysiłku. Ale nie pozwoliła go sobie odebrać.
Zostaliśmy we dwoje w tyle, gdy tamci pobiegli w stronę murów
pałacu.
—   Myślisz, że oni już są w domu? Ci bandyci?
—   Obawiam się, że tak.
—   Eryk się załamie — szepnęła. — Ma dosyć. Czy wiesz — spytała z wahaniem — kim oni są?
Popatrzyliśmy na siebie ze zdumieniem. Wyglądało na to, że i ona, i ja, uznaliśmy istnienie innego świata. I przyjęliśmy, że lodziarz i grubas stamtąd właśnie pochodzą.
Kotek otworzył oczy i spod jej szyi spoglądał na mnie uważnie.
—   Nie — powiedziałem i nie byłem pewien: skłamałem?, mówiłem prawdę?
—   Ja leż nie — westchnęła. — Ale mam przeczucie, że nikt nie powinien się o nich dowiedzieć. Mam przeczucie, że ich w ogóle nie było i nie ma. My ich wymyśliliśmy. To głupie, prawda?
Uśmiechnąłem się do niej.
—   Głupie, ale ja myślę tak samo.
—   A Eryk... A Długi John? Rozłożyłem ręce.
—   Muszą przez to przejść. Eryk to zaczął, a Długi John o tym marzył. Ruda może wszystko wyzwoliła.
—   Eryk jej zazdrościł — przytaknęła babcia Alicja. — Naśladował, na własną rękę szukał przygody. 1 poszedł za daleko.
Przechodziliśmy n ie opodal sterty desek i belek, pozostałości rusztowania. Rzuciłem na nie okiem, potem spojrzałem w górę. Pomost, który nas uratował, jeszcze wisiał, solidny i mocny, a niżej, bokiem, spełzały szerokie stopnie drewnianego rumowiska.
—   Widzisz? — spytała babcia Alicja. — Schody, platforma i zamkowy mur. A może schody biegnące do ołtarza, na którym powinna czekać ludzka ofiara? — zaśmiała się niewesoło.
Wzdrygnąłem się.
—   Może był ołtarz, może byłem ofiarą, może Ruda mnie ocaliła —
szepnąłem.
178
Drzewo było na miejscu — zwykłe drzewo, zmokło jak inne. Za nim furtka powoli kołysała się na zawiasach, również mokra. Dalej ociekający wodą ogród; zdeptane grządki ciągnęły się aż do przeciwległego krańca. Babcia Alicja westchnęła ciężko, lecz nie odezwała się, minęła ślady nóg, na chwilę powierzyła mi obrazy, i po zewnętrznych schodach weszła na pierwsze piętro. Miała usprawiedliwić bandę, która posłusznie pomaszerowała przed nią jak Długi John i Eryk. Posłaliśmy go na górę. Przynajmniej na parę minut odpoczynku w zwyczajnym świecie.
Zostałem na zewnątrz. Deszcz złagodniał, mżył szybko i gęsto, przypominał wodną zawiesinę, która leciutko osiadała na ziemi. Drzwi, których zwykle używano, były zamknięte, spróbowałem klamki, nie otworzyły się. Ruszyłem już do następnych, ale zrezygnowałem. Nie miałem pojęcia, co działo się w środku.
Koło ganku stał rower mistrza. Na ramie dyndała skórzana teczka. Wózek lodziarza znalazłem także obok domu, wciśnięty między dwie niewielkie przybudówki. Podniosłem pokrywę i zobaczyłem rzeczy, które znaleźliśmy przedtem w skrzyni. Dziwaczny sztylet leżał na wierzchu.
Wróciłem do drzwi i nasłuchiwałem. W domu panowała cisza. I na zewnątrz także. Słyszałem jedynie szybki, wielokrotny stuk kropel spadających z dachu, a po chwili kroki babci Alicji, gdy schodziła na dół.
—   Są w środku — powiedziałem. — Przynieśli swoje rzeczy. I zamknęli się.
Babcia Alicja ostrożnie umieściła zwinięte obrazy obok roweru mistrza. Rozłożysty okap chronił płótno przed wilgocią.
—   Możemy poczekać. Na pewno za chwilę wyjdą. Nie znajdą już niczego. Nie mamy w domu ani broni, ani obrazów z katastrofami. A nic innego, zdaje się, ich nie interesuje. Przecież szukają tylko pomysłów.
—   I Rudej — przypomniałem ponuro.
—   I Rudej — zasępiła się, a potem nagle roześmiała: — Ale ja w to nie wierzę. To się dzieje, a ja w to nie wierzę.
—   Przedtem nic się nie działo, a pani wierzyła.
179
-   I miałam rację — popatrzyła na mnie ze zdziwieniem. — Przecież Eryka porwano. Nie mistrz, nie pomagier, nie lodziarz, ale ktoś go porwał.
-   Ruda i Długi John - wyjaśniłem. - Chcieli z niego wydusić tajemnicę kroków.
-   Ja chyba Rudą zabiję — szepnęła.
-   Już ma za swoje — popatrzyłem na dom, wydawał się bezludny. Westchnąłem: - No, dobrze, trzeba to zakończyć. Musimy coś zrobić.
Ale czekaliśmy jeszcze kilka minut. Przyłączył się do nas Długi John z ogromną kanapką w ręku. Pogryzał ją i rzucał zmęczone spojrzenia to na drzwi, to na okoa. Towarzyszył mu Eryk.
-   Wchodzimy? - spytał Długi John.
-   Oni nas obserwują - babcia Alicja z ociąganiem ruszyła do drzwi. — Może po prostu zapukać?
-   Ja znam przejście - Długi John westchnął i z wahaniem zwrócił się do mnie. — Pójdzie pan ze mną?
-   Będzie nowa przygoda, co? — mruknęła babcia Alicja, ale zatrzymała się. — Nie masz jeszcze dość, chłopcze?
-   Mam   - przytaknął. - Ale są i obowiązki. Musimy wejść. Naradziliśmy się szybko, a potem dałem się prowadzić Długiemu
Johnowi. Schodami na pierwsze piętro, szerokim, jasnym koryta-, rzem do drugich schodów, krótszych, ale równie wygodnych, potem przez strych zastawiony miskami i wiadrami prawie pełnymi wody, wreszcie w dół, po drabinie. Zanim na nią wstąpiliśmy, wyprzedziłem Długiego Johna i długo nasłuchiwałem nad otwartą klapą. Nic, cisza. Szczeble skrzypiały trochę, lecz w domu nadal panowała martwota i kiedy znalazłem się na dole, i czekałem na Długiego Johna, ogarnął mnie strach. Po chwili Długi John był obok mnie. Spojrzałem w górę. Nie zamknął klapy, pokazałem mu to. Rozłożył przepraszająco ręce. Zapomniał.
-  Ale tamto wejście na strych zaryglowałem - szepnął.
W bezruchu i ciszy skradaliśmy się do wejścia. Klucz tkwił w zamku, przekręciłem go i do korytarzyka wśliznęła się babcia Alicja. Zaspany kotek do połowy wygrzebał się z jej kombinezonu i usiłował zrozumieć, gdzie się znajduje. Półprzytomny ze zmęczenia Eryk potknął się w progu.
180
Ruszyliśmy przez dom, ryglując wszelkie zamki i zabierając klucze.
Cisza i spokój, bezruch.
Potem znaleźliśmy Rudą. Spała w swoim łóżku nie usłyszała nas Zamknęliśmy ją, zabrałem kluc/. W chwilę później natrafiliśmy na Krystynę. Chyba czekała, aż wrócimy, lecz i ją z\yyCiężył sen. Na pół leżała w fotelu, w pokoju babci Alicji, w ogromnym, puszystym czerwonym szlafroku.
Zamknęliśmy na klucz i Krystynę.
Mój pokój był pusty. Szybko otworzyłem dr^wi prowadzące do ogrodu i tak je pozostawiłem. Mogła nam się przydać dodatkowa droga ucieczki, gdyby bandyci zaatakowali.
—   Przebierz się — powiedziała babcia Alicja. _ ja minuta czv dwie nas nie uratują.
—   A pani?
—   Ja wytrzymam. Mnie jest raczej ciepło w tym _ zająknęła się j popatrzyła ze zdumieniem na kombinezon — ubranju Chociaż trochę wilgotno.
Odwróciła się do mnie plecami i zaczęła oglądać księżycowe zdjęcia na ścianach. 1 ja je oglądałem, zdejmując dres. pokazywały przygodę. Może największą przygodę. I pomyślałem, ze moglibyśmy te zdjęcia ofiarować grubasowi i lodziarzowi. PrzyĘ0Cja foez gwa}tu j przemocy — być może by ich zainteresowała. Pochyliłem się, by zmienić buty, i tuż obok stopy zobaczyłem ślad, wyraźny, wilgotny jeszcze ślad dużego trzewika. Trzewiki nosił grub^s njc nje interesował go Księżyc. Grubas tu był i na pewno widzie zdjęcia, i nie zabrał ich.
Długi John wyciągnął z kąta aparaturę, wyłuska} magnetofon i włączył. Cichy szum taśmy zaalarmował i babcię Alicję, i mnie. Starsza pani pogroziła Długiemu Johnowi palcem, gryk nje drgnął drzemał stojąc.
Przebrałem się, zarzuciłem na ramię kurtkę.
—   Jestem gotowy — powiedziałem.
—   Idziemy — babcia Alicja oderwała wzrok odcięć i ruszyła do wyjścia.
—   Do zakończenia kontaktu minus trzydzieści _ odezwało się nagle w pokoju. Podskoczyliśmy. — Do zakońc7enja kontaktu mi-
181
nus trzydzieści. Uwaga! Do zakończenia kontaktu minus dwadzieścia dziewięć. Filipie, proszę o raport.
Długi John nieskończenie powoli przybliżał palec do klawisza magnetofonu, ale nie nacisnął. Głos monotonnie powtarzał:
—   Do zakończenia kontaktu minus dwadzieścia dziewięć.
—   Udało się — szepnął Długi John. — Mamy kontakt. Nagrywam.
—   Chodźmy — babcia Alicja dotknęła mnie delikatnie. Długi John zwrócił ku nam radosną twarz. Ociągał się.
—   Zostań tu — powiedziałem łagodnie. — Słuchaj. Masz chyba cylko pół godziny. Słuchaj, Janku, i pilnuj pokoju. 1 Eryka.
Powolutku opadł na ziemię, skrzyżował po turecku nogi i pochylił się nad aparaturą, pieszczotliwie gładząc obudowę magnetofonu.
Wymknęliśmy się na palcach.
Oni byli w kuchni. Obaj. Przez drzwi słyszeliśmy szczękanie widelców, skrzyp noża, mlaskanie i pełne zadowolenia oddechy. Jedli śniadanie. Już drugie chyba. Może nie wiedzieli, że mają tylko pół godziny, a może ich to nie obchodziło.
— Po prostu ich przetrzymamy — szepnęła mi do ucha babcia Alicja. — Poczekaj tu.
Odeszła, a ja stałem przy drzwiach, gotów przekręcić klucz w zamku, gdyby chcieli wyjść. Bo i tu był klucz.
Ale nie spieszyli się i żaden z nich nie wstawał. Jedli systematycznie i solidnie. I nie oni mnie przestraszyli — a babcia Alicja, która jak ciemny duch pojawiła się u mego boku: z surowo związanym kokiem i w ciemnej, długiej sukience, z białym kołnierzykiem pod szyją. Kotek spał na jej zgiętym poziomo przedramieniu. Pokręciłem głową i przytknąłem palec do ust. Skinęła szepcząc:
—   Dwadzieścia trzy minuty.
Wyciągnęła skądś papierosa i, nim zdążyłem zareagować, trzasnęła zapałką. Kotek zeskoczył na ziemię, miękko, to prawda, lecz nie
bezszelestnie.
W kuchni ucichło, a po chwili śniadaniowe odgłosy odezwały się
znowu.
—   Możecie wejść — powiedział niegłośno grubas, poznałem od razu jego charakterystyczną, przymilną wymowę. — Proszę bardzo.
182
Lodziarz zaśmiał się piskliwie.
Babcia Alicja strzepnęła popiół na ziemię i weszła do kuchni. Grubas siedział pod oknem nad talerzem wypełnionym wędliną, nowalijkami i sałatką jarzynową.
—   Zabawa była niezła — powiedział — ale trwała za długo. Chłopak tu zostanie, a pani przyniesie obraz. I przyprowadzi pani dziewczynę. I dostarczy inne rzeczy, które nas mogą zainteresować.
Uśmiechał się.
—   Już pani będzie wiedziała, o co nam chodzi. Szybciej. * Babcia Alicja przecisnęła się koło lodziarza, tęsknie spojrzała na
miedzianą patelnię znów wiszącą na ścianie, i rzuciła okiem w głąb lodówki.
—   Przez was będziemy głodować — oświadczyła.
—   Niech się pani pospieszy — poradził grubas. — Nie mamy czasu.
—   Wiem. Ze dwadzieścia minut.
Grubas otworzył usta i zamknął je. Spojrzał na lodziarza.
—   O co chodzi? — spytał i wzruszył ramionami. Nabił na widelec spory kawałek kiełbasy.
—   Daję pani kwadrans.
Za jego plecami babcia Alicja znacząco postukała palcem w elektroniczny zegarek, który nosiła.
—   Ona daje znaki — odezwał się lodziarz.
—   Niech daje. Na chłopaka uważam.
Babcia Alicja kiwnęła głową, jeszcze raz musnęła głodnym wzrokiem patelnię i wyszła do jadalni. Grubas wziął się do jedzenia. Bezgłośnie liczyłem sekundy.
Wydawało mi się, że pozostało im jeszcze osiemnaście minut. ' jednocześnie zdawałem sobie sprawę z tego, że usłyszany przez nas przekaz mógł nic nie znaczyć. Głos był bezosobowy i głuchy. A jednak z całych sił chciałem uwierzyć, że oni mają tylko osiemnaście minut. I powtc.załem sobie, że zdarzyło się już dość dużo niewytłumaczalnych historii, by dało się powiązać je razem. I mówiłem sobie, że mam już prawo uwierzyć w kontakt. Może ze światem równoległym. Czemu nie? I miałem nadzieję, że zbliża się koniec.
183
Siedemnaście minut. Pistolet spoczywał w kieszeni grubasa, grubas jadł. Lodziarz odsunął od siebie talerz. Krzątanina babci Alicji w sąsiednim pokoju ucichła.
Pomyślałem, że może zostałem sam. Babcia Alicja zabezpieczyła córkę i wnuczkę i umknęła. Później wszyscy zeznają, że nie mają pojęcia, co się stało, a ja będę leżał milczący, z przestrzeloną piersią, na progu kuchni.
—   Dlatego nie chciała wezwać pomocy z zewnątrz. Oni wszyscy będą czyści i niewinni.
Bezwiednie powiedziałem to głośno.
—   Boisz się, co? — mruknął grubas.
Liczyłem ciągle. Szesnaście minut. Wiedziałem, że liczenie nie może być dokładne. Ale liczyłem. Bałem się i nie mogłem już czekać. Skoczyłem do tyłu i w bok. W ostatniej sekundzie zobaczyłem, jak grubas szybko sięga za pazuchę. Po broń? Ale strzał nie padł..Odwróciłem się, wpadłem na coś miękkiego, szarpnąłem i usłyszałem głos babci Alicji:
—   Uspokój się. To ja.
Ciągle chciałem uciekać. Moje plecy były tarczą strzelniczą. Szamotałem się, a wtedy jakaś żelazna ręka pchnęła mnie na ścianę i przytrzymała.
—   Uspokój się — to był inny głos.
Dopiero teraz spojrzałem. Obok babci Alicji stał brodacz, i to on mnie trzymał. Miał na sobie lśniący płaszcz z kapturem naciągniętym na głowę.
—   Już po wszystkim — powiedział.
—   Piętnaście — szepnąłem.
Cofnął rękę. spojrzał na zegarek i poprawił mnie:
—   Już tylko dziewięć. Liczyłeś? — domyślił się. — Liczyłeś sekundy? Zbyt wolno.
Drzwi kuchni trzasnęły głucho. Brodacz skoczył do nich, pchnął, zaszurał przesuwany stół, widocznie bandyci próbowali się zabarykadować. Brodacz pchnął mocniej, wszedł do środka i .natychmiast nas zawołał.
Grubas i lodziarz umknęli. Brodacz skoczył do jadalni, po chwili jego kroki zadudniły na korytarzu.
Nieświadomie pobiegłem za nim, babcia Alicja nie odstępowała
184
~fVfi И
mnie аПІ na krok   DogoniHśmy gQ przy drabmje prowadząa
strych.
cej na
—   Jest stamtąd inne wyjście? - spytał.
-   Zaryglowane - odpowiedziałem szeptem, choć on mówił n malnym głosem.
•  Dobrze - spojrzał na zegarek. - Siedem minut. Zdążymy.
or-
185
—   Kim pan jest? — spytałem, a babcia Alicja dodała szybko: -Ile pan za to chce?
—   Prawda — mruknął, sięgnął do kieszeni i wyjął zwitek banknotów. — Niech pani to zwróci córce. Przewóz z wyspy był darmowy.
—   Kim pan jest? — powtórzyłem.
Spojrzał na mnie i wydawało mi się, że się uśmiechnął.
—   Lepiej, żebyś nie wiedział — westchnął. — Ktoś musi pilnować porządku. Bo ludzie lubią robić głupstwa.
—   Bandyci? — wytchnęła babcia Alicja.
—   Ludzie — poprawił ją. — Wszyscy ludzie. Pani to wie najlepiej.
Powoli zaczął się wspinać po drabinie.
—   Ale kim pan jest? — krzyknąłem.
—   Och — spojrzał na mnie z góry — tylko porządkowym. Może stróżem? Może portierem, który coś przegapił?
Wszedł na strych, zatrzymał się, a potem pokiwał nam ręką.
—   Czego pan pilnuje? — zawołała babcia Alicja.
Zniknął, jego głos rozbrzmiał rozkazująco. Potem wrócił. Z góry sfrunęła kartka. Podniosłem ją. Był to obrazek Eryka.
—   Niczego nie zabieramy — zawołał. — Wszystko tu zostaje. I pozdrówcie Eryka. Od Philipa Asilarda. To ja. Człowiek z rezerwatu „Przygoda".
—   Chyba: „Wieczność"? — spytałem. Pokręcił głową.
—   Zmieniłem pracę.
Huknęła klapa strychu i straciliśmy go z oczu, a po chwili kroki trzech mężczyzn uderzyły trzy razy w sufit nad nami. Rozległo się szuranie. 1 jeszcze dwukrotny stuk kolejnych kroków. Zapadła cisza.
—   Wejdę tam — powiedziałem.
—   Nie — szepnęła babcia Alicja. — Lepiej nie mieć pewności. Lepiej nie wiedzieć. Lepiej po prostu wierzyć, że ich w t)góle nie było. I że wszystko się skończyło.
Ale nasłuchiwaliśmy jeszcze długo, aż Długi John przyszedł do nas i powiedział cicho:
-  Zero. Koniec kontaktu. Głos umilkł.
186
18.
Ojciec Rudej, zmęczony, z podkrążonymi oczyma, sypał łyżeczki herbaty do czajniczka, nie słuchając pełnego zgorszenia szeptu swojej żony. Babcia Alicja, w ciemnej, zapiętej pod szyję sukni, zimnymi oczyma obserwowała zielonego Eryka, który siedział nad talerzem pełnym szpinaku.
—   Jedz. Zresztą niczego innego nie ma w domu. Raz już zjadłeś.
—   To był on. On jadł ten szpinak. Myśmy się zamienili. Ja wtedy byłem po tamtej stronie.                                                     i"
—   Jaki on?
Eryk rzucił jej spłoszone spojrzenie.
—   Nie wiem.
—   Jaki on?
—   Nie wiem. Śniło mi się. Byłem chory.
Babcia Alicja popatrzyła na mnie i uśmiechnęła się nieznacznie. Kiwnąłem głową. Nic się nie zdarzyło. Nikt tutaj nie przychodził.
—   Po jakiej stronie byłeś? — spytała Ruda. Wyspała się. Wyglądała świeżo. I pięknie — niech już jej będzie.
—   Daj chłopcu zjeść — łagodnie napomniała ją babcia Alicja.
—   Ale ja nie rozumiem...
Ruda urwała. Eryk pospiesznie napychał się szpinakiem i jednocześnie gestami wskazywał, że nie może teraz mówić. Potem zerwał się i wypadł z kuchni.
—   Mogłybyście nie truć chłopaka — odezwał się mąż Krystyny.
—   To zdrowe — powiedziały jednocześnie babcia Alicja i Krystyna.
Ojciec Rudej przeniósł pełną szklankę herbaty na stół, z obrzydzeniem spojrzał na szpinak, a potem odwrócił się do okna.
—   Zobaczcie, prowadzą ich. Znaleźliśmy ich w lesie.
Wszystkie trzy, dwie czarne i jedna ruda, rzuciły się do okna. Ojciec Eryka błyskawicznie chwycił talerz, otworzył niewielką szafkę i zgarnął szpinak do kubła na śmieci. Mrugnął do mnie.
—   To nie oni — krzyknęła Krystyna. Jej mąż nawet się nie odwrócił.
—   Jak to nie oni? Nie pierwszy raz dokonali włamania. Znam ich dobrze. Sprytni. Parę dni umykali. Dlatego mnie tu nie było.
187
Pociągnął długi łyk herbaty i przymknął oczy.
Podszedłem do okna. Znajomi milicjanci prowadzili do samochodu dwóch męż.czyzn. Żaden z nich nie był grubasem ani lodziarzem, choć trochę ich przypominali.
—   Oni tu wrócą — Krystyna podniosła rękę do gardła.
—   Nie wrócą — szepnęła babcia Alicja. Położyła rękę na jej plecach. — Chodź, odpoczniesz. Porozmawiamy.
—   Chodź — powiedziałem do Rudej. Położyłem jej rękę na plecach. — Porozmawiamy. Chodź — powiedziałem do Eryka, który wracał z łazienki, blady i spocony. — Szpinak się skończył, porozmawiamy.
Ojciec Rudej odprowadzał nas długim, zdziwionym spojrzeniem.
Przed domem jeszcze stały kałuże, lecz stopnie prowadzące do mojego pokoju już wyschły. Przemyte deszczem słońce ostro świeciło z góry. Mistrz przyparty do roweru osłaniał rękoma twarz i krzyczał do bandy Długiego Johna, która obstąpiła go uzbrojona w zaostrzone kije.
—   Ja już. niczego nie chcę! Przyszedłem po swój rower! Nie chcę żadnego pokoju!
—   Ma pan malować — przypomniałem.
—   Nie mogę. Za miesiąc. Za rok — wyjąkał.
—   Puścić go? — spytał Orli Pazur.
—   Puść.
Banda odstąpiła. Mistrz przez chwilę stał bez ruchu, jakby nie wierzył, że jest wolny. Potem wskoczył na rower, zatoczył się na grządki, ale w końcu trafił w szeroko otwartą furtkę. Za nim wielkimi susami pędził pomagier, który wyprysnął z jakiejś kryjówki.
—   No to ja idę — powiedział Eryk. — Poczytam trochę.
—   Poczekaj.
—   Przecież niczego nie było, prawda? — szepnął i spojrzał na mnie ze zmęczeniem. — A ja muszę się uczyć.
—   A kroki?
—   Jakie kroki? Jakie znów kroki? Czy wy się zawsze będziecie zajmować bzdurami? Lepiej poromansuj z tą rudą myszą, chociaż jesteś dla niej za stary. Kroki! Ja nie robię żadnych kroków. Ja będę skakał.
188
—   Eryku! — wykrzyknęia z przerażeniem Ruda. — Dokąd chcesz skoczyć?
—   W dal — powiedział Eryk. — Tylko w dal. Niedługo przekroczę trzy metry. Sport to zdrowie, barany.
Był znów sobą. Odszedł. Opadłem na schodki.
—   I co teraz? — spytała Ruda, umościła się obok mnie.
Nie odpowiedziałem. Byłem senny. Patrzyłem, jak Długi John zbiera swoją bandę i opowiada coś półgłosem.
Orli Pazur gwałtownie kręcił głową. Długi John wskazał na nas i., banda podeszła.
—   Kto to byli ci bandyci? — spytał Orli Pazur, z ukosa popatrując na Długiego Johna. Wyraźnie pilnował, żeby Długi John nie dawał mi żadnych znaków.
—   Włamywacze — powiedziałem. — Goniliśmy ich. Widzieliście przecież. Zabrała ich milicja.
Przyjrzał mi się nieufnie.
189
f4a pewno?
""   fia pewno. Zachowaliście się bohatersko. "" ^eselał, ale spochmurniał natychmiast, gdy Długi John dodał:
Д teraz koniec z bandą. I brać się do nauki. ~~  Д przygody?
Koniec z przygodami. Mówiłem wam. Kto jeszcze śmie mówić
" ygodach? — spytał ze smutkiem Długi John. — Koniec.
0 P    Kłamiesz — powiedział Orli Pazur. Reszta bandy przysunęła
,0 niego. Teraz Orli Pazur obejmował dowództwo. Wrzasnął na-
S1? . jego ręka wystrzeliła w stronę parku. Spośród drzew wysuwała
jj-gając ogromna paszcza o gorejących oczach. S1?     Złoty smok! — zawołał Orli Pazur. — Idziemy go pokonać —
,\ po sekundzie z bohaterskim spokojem. d0^ ifętwiałem. Długi John krzyknął panicznie: Baczność. ajida usłuchała, lecz widać było, że za chwilę złamie rozkaz. gj John z odrazą wpatrywał się w potwora. Potem nagle z ogro-^     ulgą powiedział: m      Dobra. Możecie go zabić.
P^ysiadł obok Rudej, gdy Ьащіа pomknęła w stronę parku. Pa-10ҐП na smoka. To był latawiec, największy z tych, jakie widzie-trzy'
Skąd one się wzięły? — mruknąłem.
W zeszłym tygodniu była dostawa do sklepu z zabawkami — agnił Długi John. — Przez chwilę myślałem, że znowu się zaczy-
wyJ
n '^ Niczego nie było — mruknąłem. — Tylko ten list nie daje mi
s" ^ Nie ma go — szepnęła Ruda. — Nie było. — Przechyliła gło--- A jaka ja jestem? ^ Ruda — powiedziałem. — Trochę piegowata. Miła. ^ W porządku — uśmiechnęła się.
o^nda dopadła już drzewa i złoty smok spływał na ziemię. Prze-. giiąłem się. Popatrzyłem na wózek lodziarza, przesunięta pokry-c   okazywała puste wnętrze.
^ Ale mógłbyś jednak — szepnęła Ruda — troszeczkę na mnie
^ekać.
l90
Roześmiałem się i po chwili śmialiśmy się we troje, i śmialiśmy się jeszcze, gdy z głębi domu ozwał się ostry, przenikliwy krzyk.
Wpadliśmy do środka, krzyk wibrował i prowadził nas, i wtargnęliśmy do pokoju babci Alicji. Trzymała kotka w wysoko podniesionej ręce. W kącie pokoju ze zjeżóną sierścią kuliła się przerażona Huba. Babcia Alicja ucichła i popatrzyła na nas z osłupieniem w oczach.
—   On — powiedziała głuchym szeptem i potrząsnęła kotkiem — ma serce po prawej stronie.
Cofnąłem się i bezwładnie oparłem o ścianę korytarza. Zż*a* załomu wyszły gęsiego trzy staruszki i zatrzymały się, spoglądając przez chwilę na mnie. a potem znów ruszyły. Przymknąłem oczy.
—   Raz, dwa, trzy — zakomenderowała pierwsza z nich. 1 ich kapcie trzy razy zaszurały po podłodze. — Obrót. I raz, dwa.
Podniosłem ręce do uszu i przycisnąłem. Nie chciałem niczego słyszeć. Otworzyłem oczy. Staruszki zniknęły.
Pomyślałem, że zdążę się spakować w dziesięć minut, ale nie mogłem się ruszyć.
—   Połóż się lepiej i pokontempluj — odezwał się ktoś przymilnie. Przysiągłbym, że kotek.
J

Instyt Wyda Ark. ■ Odda Podpi Zakta	PRIN
ag i*|.S	H
o§&b^J	0
Htśfo	IN PObA
n S  r,  o. c •	Z 0
g. s. а * 11	
S- g g >+S	
PI.,   w Я	
c   ,c       wi ^	
N _ зо       од-	
li?-g*l	
co Z
■«'S S 'S
r os c  o
O.   ч
o' а   2
os
R	^Ę	r O	"1	tek
	oe	0	»	Ю
o-	00		2'	•7
J^			■o	5
		£	rzyg	dow
		arszawa	oda" / I	»
^ 7?
З о
Cl. 4
s	O.
	№
u	!«ґ
N	o
a	•i
5	
3	n
o	
	
	
	3
	o N
& JS
I
?
00
o
■——!
m*