MARTIN GREENBERG

BARBARZYŃCY
TOM II

TYTUŁ ORYGINAŁU: BARBARIANS
LIN CARTER 
GROBOWIEC CISZY
I 
ZIELONE OCZY
Od bram Grand Khev droga na wschód wiedzie przez rozległe, trawiaste doliny Sarkovy aż 
ku górom. Potem zakręca i wije się piaszczystą serpentyną przez podgórze, wznosząc się 
coraz wyżej i wyżej ku przełęczy Arul. To właśnie tutaj, na wysokości przełęczy, Carthalla 
opadła z sił i osunęła się na kolana pomiędzy ostre kamienie.
Przez cały dzień biegła za kudłatymi, rogatymi kucami tych, którzy ją pojmali. Dopiero 
zaczęło świtać, gdy oddział wojowników Thungody zaatakował zastęp dwunastu rycerzy 
ojca, eskortujących ją podczas drogi. Szkaradni, niscy mężczyźni leżeli ukryci w wysokich 
trawach. Nagle zerwali się, posyłając na zdumionych rycerzy deszcz ostrych strzał, rzucili się 
z wyciem, ściągając ich kolejno na ziemię.
Tylko Carthallę ocalili. Powód był jasny: była kobietą, młodą, świeżą i piękną.
Skrępowali jej ręce skórzanym rzemieniem i pognali w stronę gór. Biegła za nimi w kurzu 
wzbijanym przez końskie kopyta. Jeśli tylko upadła, a upadała wiele razy, musiała pozbierać 
się i iść dalej albo dać się wlec bezwładnie aż do śmierci.
Życie córki książęcej jest wytworne i słodkie. Carthalla nie znała zmęczenia, pominąwszy 
jedynie osłabienie po całonocnym balu. Nie wiedziała, co to ból, jeśli nie liczyć drobnych 
dolegliwości czy chorób wieku dziecięcego, rychło wyleczonych przez nadwornego medyka. 
Teraz poznała nadludzki ból i wyczerpanie, jakiego sobie nie wyobrażała.
W płucach czuła ogień. Każdy łyk powietrza, wciągany suchymi i drżącymi z cierpienia 
ustami, był dla niej udręką. W rękach spętanych rzemieniem czuła ból aż do odrętwienia. Ale 
torturą, torturą niewyobrażalną, były dla niej stopy i nogi. Jej wytworne buty do konnej jazdy 
z ordowickiej skóry wpadły w oko niskiemu, krępemu hersztowi Thungodów, zdarł więc je, 
pozostawiając ją boso. Droga była długa i ciernista, spieczona od żaru letniego słońca. Jej 
szczupłe małe stopy były delikatne i wrażliwe, szybko pokryły się sińcami i ranami. Znaczyła 
zakurzoną drogę wilgotnym, krwawym śladem.
Po dotarciu niemal do krańca przełęczy iść już nie mogła. Osunęła się na kolana, płacząc 
przejmująco z bólu, jaki sprawiały rzemienie wpijające się okrutnie w opuchnięte dłonie. 
Thungodowie nie przystanęli, wlekli ją po piachu, zaś ten, do którego konia ją przywiązali, 
odwrócił się i wyszczerzył zęby. Suknię miała w nieładzie, porwaną przez plugawe ręce 
Thungodów szukających klejnotów. Poprzez dziury w długiej szacie jaśniały bielą nagie nogi. 
Ostre skały poraniły jej uda i kolana. Szorstki piach otarł do krwi jej delikatne ciało.
Ze zmęczenia, bólu i rozpaczy zaczęła głośno wzywać swojego boga. Był nim 
Changlamar, pomniejszy bóg mórz, z rzadka czczony w owych mrocznych czasach. Imię to 
towarzyszyło jej przy narodzinach, a książę, ojciec Carthalli, oddał ją pod jego opiekę.
Wzywała go teraz w głębokiej rozpaczy. Nie oczekiwała jednak niczego.
Wtem rogaty koń zatrzymał się. Skonana i cała we krwi leżała w piachu, z trudem 
oddychała spękanymi ustami. Nie miała siły wstać — niech ją tu zabiją. Albo zgwałcą, albo 
zrobią z nią to, co zwierzęcy ród Thungodów robił z pojmanymi kobietami z Sarkovy. Nikt 
jednak jej nie podniósł. Zamiast tego usłyszała mamroczących między sobą wojowników. 
Uniosła głowę znad piachu i spojrzała przed siebie.
Słońce prawie już zachodziło, a rozległy łuk nieba płonął bladym szkarłatem. Na tle 
tajemniczego blasku, przed zgromadzonymi na krańcu przełęczy, stał wysoki mężczyzna.
Nie widziała go wyraźnie, światło było przyćmione, a oczy łzawiły od piachu. Ale nie był 
jednym z rodu Thungodów: miał ponad sześć stóp wzrostu, był smukły i prosty jak strzała. 
Muskularne ramiona wyłaniały się spod miękkiej skórzanej tuniki, przepasanej w talii pasem 
z żelaznych łusek. Prawy nadgarstek i przedramię opinały ciężkie klamry. Nosił wysokie buty 
bez ostróg. Olbrzymi czarny płaszcz z kołnierzem, niczym skrzydła nietoperza, powiewał 
wokół jego postaci na wzbierającym wietrze.
Stał nieruchomo, groźnie mierząc ich wzrokiem. Dziewięciu jeźdźców Thungoda 
spoglądało na niego wojowniczo, choć z niepokojem. Ich dłonie spoczywały na rękojeściach 
mieczy. Obok bezradne dziewczę o ognistych włosach rozrzuconych na ziemi patrzyło nań 
błagalnie. Przez chwilę nie ruszał się ani nie przemówił. Podparty na okutej lasce z czarnego 
mocnego drewna, przypatrywał się im płonącymi oczami osadzonymi w ciemnej, kamiennej 
twarzy.
Oczy. To pierwsza dziwna rzecz, jaką spostrzegła u niego Carthalla. W Sarkovy, 
królestwie jej ojca, ludzie mieli oczy niebieskie lub szare. Jego natomiast były zielone — 
zimne, płonące przedziwnym blaskiem. Jaśniały na tle śniadej i posępnej twarzy. Była 
koścista, zbyt surowa i ponura, by nazwać ją piękną. Od linii włosów aż do czarnych, 
gniewnych brwi ciągnęła się łukiem długa, cienka szrama. Dziewczyna zadrżała, gdy 
spoczęło na niej spojrzenie płonących zielenią oczu. Po chwili dopiero mężczyzna skierował 
wzrok w stronę porywaczy.
Potem zobaczyła jego prawą dłoń. Okrywała ją rękawica z owczej skóry, podczas gdy 
lewa ręka, ta która ściskała czarną laskę, była naga.
Trzecią dziwną rzeczą, która zwróciła jej uwagę, było jego spojrzenie. Surowe i groźne, 
godne wojownika. On jednak nie był wojownikiem, nie miał miecza przy sobie — nawet 
pustej pochwy. Jego czarne gęste włosy — teraz dopiero to sobie uświadomiła — nie były 
splecione w warkocz, jaki zwykli nosić wojownicy. Skręcone w loki, swobodnie opadały 
wzdłuż szczupłej twarzy, poruszane podmuchami wiatru. Nagle zrobiło się chłodno.
Na tle ciemnego blasku nieba wydawał się być duchem. Samotny, nieuzbrojony 
mężczyzna, w którym było coś, co nakazywało Thungodom trzymać się z dala. Szeptali 
niespokojnie między sobą, ukradkiem rzucając w jego kierunku spojrzenia na pół przerażone, 
na pół wyzywające. Dotąd każdego, kto stanął im na drodze, od razu tratowali — dodając 
sobie odwagi okrzykami wymachiwali mieczami gdzie popadnie. Tego człowieka jednak … 
woleliby nie spotkać. Wszystko to było bardzo dziwne.
A nawet nieco przerażające.
II 
CZARNY WILK
Kugal, wódz oddziału Thungodów, wystawiał swoją reputację na szwank, stojąc 
niezdecydowanie naprzeciw groźnego i tajemniczego mężczyzny, który zastawił im drogę. 
Ściągnął cugle i ruszając z kopyta wydobył zakrzywiony miecz.
— Kim jesteś, człowieku? — zapytał szorstko, obnażając stal miecza.
— Nazywam się Kellory — odpowiedział przybysz niskim głosem i dodał: — Uwolnij 
kobietę.
— Ha! — zakrzyknął Kugal, szczerząc zęby. — Samotny człowieku — bez miecza — ty 
śmiesz rozkazywać Thungodom!
Zaśmiał się, odsłaniając zepsute zęby. W jednej chwili zmienił mu się nastrój. Splunął ze 
złością, a z wąskich szpar jego oczu trysnął jad.
— Tym wypruję ci flaki — prychnął, jeszcze raz podnosząc swój miecz — a ty wpakujesz 
je sobie z powrotem.
Kellory nie poruszył się. Powiódł lodowatym spojrzeniem, a gdy przemówił, głos jego 
zabrzmiał nisko:
— Puść kobietę wolno i idź swoją drogą, Thungodzie. Albo nim upłynie godzina, padniesz 
u stóp Pnomu w Królestwie Cieni.
To nie były przechwałki — nawet nie pogróżki. W jego głosie brzmiało zdecydowanie. To 
była zwykła obietnica.
Kugal wykrzywił usta w grymasie, znowu splunął i nieznacznie cofnął swojego rumaka. 
Najchętniej wydałby okrzyk wojenny i stratował tego olbrzymiego człowieka. Nie wiedzieć 
jednak czemu, nie zrobił tego. Nawet nie próbował.
— Czy jesteś człowiekiem z Sarkovy? — zapytał. Kellory pokręcił głową, potrząsając przy 
tym lokami.
— Jestem człowiekiem z północy — powiedział z kamienną twarzą.
— Barbarzyńca?
Oczy Kellory’ego rozbłysły na wspomnienie dawnych dziejów.
— Moi ludzie pochodzili z rodu Czarnego Wilka — rzekł łagodnie. — Dziesięć lat temu 
horda Thungodów wymordowała ich do ostatniego niemowlęcia. Nigdy nie zapomniałem 
wyrazu twarzy ich wodza, Mnara.
Kugal znowu odsłonił zęby.
— Książe Mnar? On rządzi całym narodem Thungodów. Wyciął Czarnych Wilków 
Thedrica Żelaznego. Wkrótce wszyscy ludzie Sarkovy padną od miecza Thungodów, jak ta 
kobieta. Miasto Khev utonie we krwi Sarkovian. Zabijemy wszystkich! Wszystkich!
Jego tłusta twarz poczerwieniała na myśl o krwi. Kugal nie czuł się już zastraszony 
groźnym wyglądem i diabelsko płonącymi oczami wysokiego mężczyzny. W pewnej chwili 
gwałtownie szarpnął rogatym koniem przed siebie i tuż przed twarzą Kellory’ego machnął 
mieczem, którego blask zamigotał w świetle zachodzącego słońca.
Błysnął piorun!
Oślepiający biało–niebieski snop światła wzbił się z czarnej laski Kellory’ego. Jedna iskra 
padła na miecz, w momencie gdy ten zawisł nad jego twarzą. Z sykiem topiącego się metalu, 
miecz wypadł z rąk Kugala. Nim zdążył krzyknąć, padł martwy rażony piorunem wprost pod 
kopyta swojego konia, który rzucał się i szarpał, spłoszony bliskością tajemniczego 
człowieka. W końcu pognał w dół przełęczy ku pozostałym ośmiu wojownikom Thungody, 
roztrącając ich, gdzie popadnie. Ci zaś, mocując się z cuglami, chwytali za miecze, 
wrzeszczeli i pluli ze złości i przerażenia, w zamieszaniu rozpierzchli się po przełęczy. Blask 
czarnej laski oświetlał mroczną drogę w chwili zwycięstwa Kellory’ego.
Skończyło się to równie szybko, jak się zaczęło. Dziewięć bezwładnych ciał rzuconych 
zostało pomiędzy ostre skały.
Rześkie powietrze zbliżającej się nocy napełniło się swądem spalonych zwłok i unoszącym 
się metalicznym zapachem ozonu.
Kellory skierował się do miejsca, gdzie leżała zdrętwiała Carthalla i przeciął jej pęta. 
Uniosła zakurzoną, bladą z przestrachu twarz i spojrzała w jego stronę ogromnymi, pełnymi 
trwogi oczyma.
— Kim jesteś, czarownikiem czy wojownikiem? — wyszeptała omdlałym głosem.
— Jednym i drugim — odparł, pomagając jej wstać.
Podał jej lewą dłoń, oparłszy czarną laskę o ścianę skalistej przełęczy. Prawa, okryta 
rękawicą z czarnej skóry, była bezwładna i sztywna.
— Pójdziesz sama, czy mam cię może nieść? — spytał.
— Dokąd?
Skinieniem głowy wskazał drogę.
— Na górze, pod krawędzią urwiska, jest jaskinia. Tam rozpalę ognisko. Wkrótce nad 
Wzgórzami Wampirów zapadnie noc. Chodź — pomogę ci.
Wtem zerwał się wiatr i rozgonił grubą warstwę chmur, ukazało się na horyzoncie 
niesamowite palenisko jaśniejącego złotem zachodu słońca.
III 
MOJE IMIĘ: ZEMSTA
Rankiem następnego dnia, po przebudzeniu, Carthalla stwierdziła, że jest w jaskini sama. 
Ognisko wypaliło się przez noc, ale ona spała, ciepło otulona w futra. Z lekkim dreszczem 
przypomniała sobie, w jak przedziwny sposób Kellory wzniecił ogień. Położył lewą dłoń na 
stosie drewna — tę, na której środkowym palcu nosił małą, metalową obrączkę z 
wygrawerowanym napisem, w języku, którego nie znała — i wypowiedział słowo. Wtedy 
zapłonął ogień. To było niesamowite wrażenie. Daremnie zastanawiała się, przeciągając się i 
ziewając pod ciepłymi futrami, dlaczego nie użył do tego swojej strasznej, czarnej laski — 
swej „iskrzącej różdżki” — jak ją nazywał. Skoro mogła stopić miecz herszta Thungodów, 
niczym piorun, z pewnością rozpaliłaby chrust. Być może owe pioruny były niebezpieczne, a 
może nie miał nad nimi całkowitej władzy, i gdyby zbyt zuchwale posłużył się laską, skała 
obróciłaby się w gruz. Zadrżała ponownie. Jakże dziwnym i groźnym był człowiekiem!
Wreszcie poruszyła się i wstała. Sarkovianie zwykle sypiali nago. Jednak Carthalla nie 
chciała obnażać się przed Kellorym i pozostała w strzępach swojej sukni. Będąc w rękach 
Thungodów nie wątpiła, że zostanie zgwałcona i zamordowana. Uszła jednak cało i nie 
chciała kusić swą kobiecością obcego mężczyzny, który ją ocalił. Nie był jednym z 
Sarkovian, nie był nawet wojownikiem, a przynajmniej nie miał warkocza, jaki zwykli nosić 
wojownicy. Kobiety z rodu Sarkovy uczy się pogardy dla cudzoziemców — nawet te, które 
jak ona, córka księcia — mają poślubić obcych. W każdym razie Kellory nie podobał się jej. 
Przyzwyczajona była do młodych rycerzy i szlachty z Grand Khev, pięknych i wesołych, o 
świeżej i jasnej cerze, błękitnych oczach i złotych włosach. Czarny Wilk — urodzony pod 
szczęśliwą gwiazdą — był zbyt szorstki i groźny, zbyt śniady, chłodny i silny jak na jej gust. 
Poczuła jednak miły dreszcz na wspomnienie jego mocnej i twardej dłoni na swoim ciele — i 
tej prawej ręki, nieruchomej, w czarnej rękawicy.
Myślała o Kellorym i w pewnym momencie zastanowiała ją jego nieobecność. Nie było go 
w małej jaskini, a czarna peleryna, na której przespał całą noc u jej boku, zniknęła. Była 
pewna, że jej nie opuścił. Dzisiaj miał ją odwieźć na dwór ojca — przynajmniej tak jej się 
wydawało.
Kellory siedział przy wejściu do jaskini, spoglądając na odległe doliny spowite poranną 
mgłą. Laska leżała obok. Ręce położył na kolanach, oparł na nich zadumaną twarz wpatrzoną 
w krainę Sarkovy wyłaniającą się w świetle poranka.
— Bałam się, że odszedłeś i zostawiłeś mnie — powiedziała, upewniwszy się, że dotąd jej 
nie zauważył. Mruknął coś w odpowiedzi. Nie odwrócił się jednak na powitanie, nawet nie 
wstał.
Po chwili, niepewnie, usiadła obok niego.
— Gdzie jest Khev? — spytała, raczej by zacząć rozmowę, niż z ciekawości.
Wskazał ręką odzianą w rękawicę.
— Tam — wymamrotał.
— Mój ojciec będzie zdumiony, gdy wrócę do domu — rzekła. — Myśli, że jestem teraz w 
połowie drogi do Aijan.
— Dlaczego jechałaś do Aijan? — zapytał. — Ubiegłej nocy niewiele rozmawialiśmy, 
byłaś bardzo zmęczona.
Nieco zakłopotana, zajęła się poprawianiem swoich jasnych włosów.
— Jestem przyrzeczona księciu Aijan — rzekła chłodno. — Wczoraj były moje 
siedemnaste urodziny. Ponieważ jestem już dojrzała, ojciec, książę Valemyr, wyprawił mnie 
do dworu mojego przyszłego męża, księcia Shio. Och, ojciec mój wpadnie w złość, gdy 
dowie się o napadzie Thungodów na nasz orszak w niespełna godzinę po wyjeździe z bram 
miasta. Nigdy bym nie przypuszczała, że Thungodowie ośmielą się zaatakować tak blisko. Są 
coraz zuchwalsi. Pora, by rycerze Valemyra dali im nauczkę!
Kellory spojrzał w stronę krainy spowitej mgłą.
Skinął głową w kierunku doliny Sarkovy,
— Nie Valemyr, lecz Strach jest panem tej krainy — rzekł.
Spojrzała na niego ze zdumieniem. Po chwili mówił dalej:
— Pora, by Valemyr i wszystkich siedmiu książąt Sarkovy uświadomiło sobie prawdę — 
rzekł. — Od stu lat Thungodowie napływają tu z północy. Początkowo przybywali w małych 
grupach wojowników, rzadko zapuszczali się na południe od rzeki Ulgoth — potem ich ilość 
wzrosła. Zaczęli się osiedlać, budując drewniane mengli. Zamieszkali z dala od Siedmiu 
Miast i nikomu to nie przeszkadzało — doliny Sarkovy są rozległe, starczy miejsca dla 
wszystkich — myśleli książęta, głupcy! Na moment niebieskie oczy Carthalli błysnęły 
gniewem. Przechyliła lekko głowę, a jej włosy zalśniły w słońcu.
— Dlaczego głupcy? — żachnęła się.
— Ponieważ nie rozróżniają tego, co jest prawdą, od tego, co chcieliby, aby nią było — 
odparł szorstko. — Thungodowie tu już zostaną. Na razie są to tylko pierwsi osadnicy. Potem 
nadejdą ich miliony. Zdobywać będą wielkie kamienne miasta, jedno po drugim. Dopóki, 
któryś z książąt nie ruszy przeciwko nim.
Na jej policzkach zapłonęły ze złości czerwone rumieńce.
— Naturalnie ty jesteś mądrzejszy od wszystkich Panów Sarkovy! — zauważyła cierpko.
Zwrócił na nią swe zimne, zielone oczy. W jego głosie nie było złości, gdy przemówił:
— Słuchaj, kobieto, urodziłem się za tymi górami, które ciągną się niczym szkarłatna 
ściana w kierunku północnym, w krainie zwanej przez twoich rodaków pogardliwie 
„Barbarzynią”. Thungodowie pojawili się w mojej ojczyźnie sto lat temu, zanim jeszcze 
pierwsze ich oddziały zaczęły przedzierać się przez góry do Sarkovy. Postępują zawsze w ten 
sam sposób — najpierw pojawiają się pojedyncze oddziały, a potem całe plemiona. 
Przybywają z dalekiej północy, z Krainy Odludnej. I tu pozostaną. Początkowo budowali 
swoim zwyczajem obozy na palach, tak zwane mengli. Potem postanowili zająć nasze miasta.
— W Barbarzynii są miasta? — spytała sarkastycznie.
A ten obrzydliwy, zimny i twardy mężczyzna znowu nie dał się zbić z tropu.
— Na północy istniały już miasta, gdy Sarkovy była jeszcze szczerym polem — rzekł 
srogo. — Zapewne słyszałaś o Illyrionie — Mieście Dostojnych Królów?
Dziewczyna opanowała się nieco.
— Tak … oczywiście! Zapomniałam, że opuszczony Illyrion był miastem północy … ale 
na długo, zanim Barbarzynia została Barbarzynia!
Zignorował to.
— Zajęli miasto zwane Amyris — Białe Miasto. Słynęło ono z poetów i filozofów. W 
ocienionej alei purpurowych arkad Amyrisu drzemały posągi wyrzeźbione w aksamitnej kości 
słoniowej. Wspaniały Teatr, w którym wystawiano premiery sztuk Kesiriona i Scouphera, 
mógł pomieścić dziesięć tysięcy widzów. Po rzezi Thungodów Białe Miasto spływało krwią 
pomordowanych, posągi Królów porąbali na kawałki. Złoty Dom legł w gruzach, a wielka 
scena Teatru posłużyła im za arenę, na której wystawiali do walki pojmanych żołnierzy 
przeciwko mandragonom i teladrom schwytanym na czarnym wybrzeżu Morza 
Kynellariańskiego. Po owej rzezi w Amyris nie ocalał żaden mężczyzna, kobieta ani dziecko. 
W swoim czasie tak samo postąpią z Sarkovy.
Nie odpowiedziała. Zauważył, że jej twarz zbladła.
Mówił dalej.
— Walczyliśmy. Przez sześćdziesiąt lat z nimi walczyliśmy. Ale było już za późno. Trzeba 
było walczyć, gdy było ich niewielu i byli rozproszeni. W swej zarozumiałości i głupocie 
pozwoliliśmy, by dziewięćdziesiąt tysięcy wojowników Thungody wtargnęło do naszego 
kraju. A oni zdusili nas — miasto za miastem, zamek po zamku, plemię za plemieniem. Gdy 
się urodziłem, moi rodacy byli już plemieniem półnagich barbarzyńców, ale ojciec mojego 
ojca był Dostojnym Królem Illyrionu. Być może słyszałaś o nim, jeśli pilnie słuchałaś swoich 
nauczycieli: Niodronicus Siódmy.
— Niodronicus Wspaniały? — szepnęła cichym głosem. Przytaknął głową, jego oczy były 
zimne i posępne.
— Obróceni w barbarzyńców, dalej nie mogliśmy żyć w kraju, który niegdyś należał do 
nas, a teraz przeszedł w ich ręce — kontynuował. — Plemię za plemieniem spychali nas na 
bagna. Rozmnażali się jak szczury, było ich już sto czterdzieści tysięcy. Moi ludzie, plemię 
Czarnych uległo jako ostatnie. Ojciec poprowadził nas na szczyty gór. Trudno było nas 
znaleźć, a jeszcze trudniej zwyciężyć. Ale nas zwyciężyli. Nie mają szacunku dla życia. 
Gotowi byli poświęcić setki wojowników, by dopaść choćby jednego z naszych ludzi. W 
końcu pokonali nas wszystkich. Moich braci wbili na pal, a tych, którzy byli za mali, żywcem 
wrzucili w ogień. Na moich oczach ojca obdarli ze skóry, nim, jeszcze żyjącego, spalili. 
Matkę…
Jego usta pobladły i mocno zacisnęły się przed wypowiedzeniem tych okropności. Nie 
śmiała spojrzeć mu w oczy. Ich miażdżący blask był nieludzki. W duchu przeklinała swój 
złośliwy język, który urągał mu i dręczył.
Mówił dalej zniżonym głosem:
— Tylko ja przeżyłem. Darowali mi życie. Był to kaprys ich przywódcy Mnara, obecnego 
księcia. Pamiętam go siedzącego na czarnym ogierze — na gładkiej stali szyszaka migotał 
blask ognia ze stosu palonych ciał, a on wyszczerzył zęby w uśmiechu, patrząc na ostatniego 
z linii starożytnych królów — nagiego, przerażonego dziesięciolatka. Spętanego i bezradnego. 
— „Jeden niech żyje” — zaśmiał się. Do ostatniej godziny mojego życia będę słyszał ten 
śmiech. — „Jeden niech żyje i pamięta naszą łaskawość.” Łaskawość! — Splunął, jak gdyby 
chciał wyrzucić to słowo.
— Co wydarzyło się potem? — zapytała Carthalla ledwie słyszalnym szeptem.
— Puścili mnie — mruknął. — Lecz wpierw moją prawą dłoń — dłoń miecza — włożyli 
do ognia i trzymali, nim zczerniała i obumarła. Zrobili tak, bym nigdy nie mógł podnieść na 
nich broni. W tym samym ogniu dogorywał mój ojciec. Jeszcze żył. Spojrzał na mnie z 
wysokości pala i wydyszał: „Żyj!” Mówił w starym języku, tak, aby to bydlę nie zrozumiało. 
Ból w ręce był ogromny. Nigdy nie czułem podobnego. Pamiętam jednak wściekłość i gniew 
w jego oczach, a zarazem smutek i dumę. Wyszeptałem jedno słowo, by usłyszał je, nim 
umrze. Powiedziałem Kel–lor–ri. Co w Starym Języku znaczy: pomszczę.
— Na imię ci…
Pokręcił głową, a loki rozwiały się wokół jego szczupłej twarzy.
— Przedtem miałem jeszcze jedno imię. Stare i dumne. Niegdyś nosili je królowie. Teraz 
moim imieniem jest Zemsta.
Skierował zimne i zamyślone spojrzenie na bladą i cichą dziewczynę, siedzącą u jego boku 
na skalistej krawędzi wznoszącej się nad dolinami Sarkovy.
— Teraz już wiesz, dlaczego nie wolno mi tracić czasu, by odwieźć cię do Khev. Od świtu 
siedzę tu i obserwuję. Pod nami, na drodze do miasta, zebrało się już trzystu wojowników 
Hordy. Na razie moja moc nie jest na tyle potężna, abyśmy we dwoje mogli zwyciężyć ich 
wszystkich. Lecz wkrótce będę tak potężny, o, tak potężny, że zdobędę Miasto Strachu i 
zwlokę ciemnoskórego Mnara z jego tronu, a jego plugawą duszę poślę do piekła, tam, gdzie 
jest jej miejsce, by skowyczała, smażąc się na rozżarzonych do czerwoności diabelskich 
rusztach. Niedługo — już niedługo — stanę się największym czarownikiem, jakiego świat nie 
oglądał od prześwietnych czasów starego…
— Co masz na myśli?
— Z niesprawną ręką nie mogłem zostać wojownikiem. Więc zostałem czarnoksiężnikiem 
— wojownikiem i czarnoksiężnikiem w jednej osobie. Stary Phazdaliom, Stary Wielki 
Czarodziej, był moim nauczycielem. Przyszedłem do niego jako nagi i kaleki barbarzyńca. 
Nauczył mnie Dziewięciu Sztuk Tajemnych i tak wstąpiłem do Braterstwa Ciemności.
Carthalla słyszała niegdyś o Braterstwie Ciemności, starożytnej i sławnej wspólnocie 
czarowników. Wielka była ich moc i władza nad Światem Niewidzialnym — istniejącym 
poza światem istot żywych. Słyszała również, że nowicjusze przysięgają pod groźbą 
strasznych klątw nigdy nie zmieniać biegu historii świata za pomocą swych potężnych mocy. 
Powiedziała mu to, a Kellory potwierdził skinieniem głowy.
— To prawda. Ja jednak muszę. Stanę do walki z plugawością Thungodów i zmiażdżę ich. 
Jeśli nie mogę uczynić tego mieczem, pokonam ich tą oto laską! Potem niech bogowie robią z 
moją nieszczęsną duszą, co im się żywnie podoba.
Miał ochrypły głos, tak ostry i suchy jak pustynna skała, krusząca się od spiekoty słońca.
Nie po raz pierwszy tego dnia Carthalla zadrżała, przerażona srogim obliczem tego 
mężczyzny.
IV 
DROGA DO CZARNEJ RZEKI
Słońce stało już wysoko na niebie, gdy Kellory zjechał wreszcie na bok, by zjeść posiłek i 
chwilę odpocząć. Jechali cały ranek, pędząc przez przełęcz na kudłatych i rogatych, 
niewielkich koniach. Były to konie wojowników Thungody, z rąk których uwolnił Carthallę. 
Thungodowie już ich nigdy nie dosiądą.
Gdy wyruszyli, objaśnił jej swoje posłannictwo. Onegdaj, przed setkami lat, żył potężny 
czarodziej imieniem Yaochim, co w Starym Języku znaczyło „Władca Cieni”, jako że on 
jeden posiadał wiedzę tajemną. Pewnego razu użył jej przeciwko Demonom Mórz, gdy 
opanowały one wybrzeże rzeki Turisan, plądrując je i niszcząc, a na koniec podpalając.
Do Carthalli dotarła wieść o Demonach Mórz. Byli to bestialscy, barbarzyńscy i 
krwiożerczy korsarze, którzy zdobyli Sto Wysp leżących wiele mil od wybrzeży Sarkovy, na 
środku ogromnego zielonego morza. Nocą ich czarne galery sunęły po głębokich, wąskich 
rzekach, by świtem stanąć u bram Gorovodu, głównego i najstarszego z Siedmiu Miast. Siłą 
tysięcy bestialskich korsarzy wzięli miasto szturmem. Arnric, książę Gorovodu, zdołał 
umknąć sekretną drogą wraz z niewielką świtą. Przez siedem dni i nocy pędził dolinami 
Sarkovy, by ostrzec swych książęcych braci o inwazji Demonów Mórz, którzy poprzysięgli 
zniszczyć Siedem Miast.
Z południowej strony Grand Khev, z najbardziej na południe wysuniętych gór spływa 
powoli niczym jęzor smoły Czarna Rzeka. Gdzieś tam, za Czarną Rzeką, rezydował 
Yaochim, Władca Cieni. Mistrz magii nie był przyjacielem żadnego z książąt Sarkovy, 
wiedział jednak, że jeśli miasta padną, wszyscy mieszkańcy tych ziem znajdą się w 
niebezpieczeństwie — nawet on sam.
Wraz z Amricem przybył więc do Gorovodu zawładniętego już przez najeźdźców. W 
mieście, obwarowanym kamiennym murem, panoszyli się diabelscy piraci Stu Wysp. 
Oszołomieni czerwonym winem, torturowali i gwałcili tubylców. Nie przeczuwali, że zbliża 
się godzina sądu. Owej nocy, w trzecim nowiu księżyca, Yaochim obmyślał wielkie czary. 
Nikt nie wiedział, co robił ani jakie były jego zaklęcia, ale o świcie oczom księcia Amrica i 
jego ludzi ukazał się przerażający i makabryczny widok.
O zachodzie słońca w murach miasta piło i śpiewało sześć tysięcy korsarzy. O świcie w 
splądrowanych domach skowytało i rechotało sześć tysięcy szaleńców.
Nie oczekując słów podzięki ni zapłaty Władca Cieni wrócił do swojej wieży za Czarną 
Rzeką i z czasem wspomnienie o tym wydarzeniu zatarło się w pamięci ludzi.
Zapamiętał je tylko Kellory.
Zrozumiał, że czary zdolne pokonać siłę tysięcy dzikich piratów mogłyby równie dobrze 
powalić niezliczoną ilość wojowników Thungody.
Z tego właśnie powodu wyruszył do wieży czarodzieja lub raczej do tego, co z niej zostało. 
W ruinach wieży (jak mówił jego nauczyciel i mistrz) po dziś dzień leży Księga Czarów 
Yaochima, zwana Grimoire, w której spoczywała tajemnica jego potęgi.
Kellory poprzysiągł odnaleźć ją albo zginąć.
Było coś rycerskiego i heroicznego w samotnej wędrówce człowieka ku tajemnicy, zdolnej 
zniszczyć plugawe robactwo zagrażające światu. Carthalla zadrżała wzruszona: o tym 
śpiewano pieśni. Nie było ważne, czy Czarnoksiężnik Kellory zwycięży, czy zginie. Któregoś 
dnia i tak bardzi śpiewać będą o jego samotnych poszukiwaniach, których kres był już bliski.
… Pamiętajmy jednak, że gdyby Kellory zginął, Thungodowie nie oszczędzą ani barda, ani 
sarkoviańskiego patrioty, słuchacza jego pieśni.
Zaniechała myśli o powrocie do ojca, by Kellory nie musiał odstąpić od swoich 
poszukiwań. Gdy usłyszała po raz pierwszy, że musi jechać z nim albo zdać się na siebie, 
długo złorzeczyła i pomstowała. Kellory pozostał jednak niewzruszony na jej łzy i groźby. 
Było jasne, że nie sposób przedrzeć się przez oddziały wojowników, które opanowały drogę 
od przełęczy do Grand Khev. Jedynym wyjściem było objechać drogę od południa. Tam 
rozpościerała się kraina, z którą związana była jego misja, ważniejsza niż zwrócenie ojcu 
utraconej córki, nawet jeśli była księżniczką.
Zatem, skoro i tak muszą jechać na południe, czemuż by nie dokończyć poszukiwań i nie 
zdobyć wpierw Księgi Czarów, a potem dopiero zwrócić się ku bramom Khev. Plan był 
doskonały.
W głębi duszy zamysł ten odpowiadał Carthalli. Jakże chwalebne byłoby wjechać do 
Khev, niosąc zbawienie Światu. Jakże rad byłby jej ojciec — jakże z niej dumny. Dobrze go 
znała — jest dobrym człowiekiem, ale niezbyt silnym. Jego ziemiom zagrażali Thungodowie 
zalewający kraj coraz to większymi hordami. Wiedział o tym i dręczył się. Miasta Sarkovy 
były jeszcze słabe. Ludzie niedawno osiedlili się w tych dolinach. Zaledwie pięć wieków 
temu Roldomar Potężny poprowadził ich do Sarkovy z nieistniejącego już królestwa na 
południu. Dawno temu było ono opanowane przez Legiony Duchów, które wycofały się 
dopiero w ostatnim stuleciu i upadku po Wojnie Czarnoksiężników Złotego Miasta. Na razie 
za mało było wojowników Sarkovy, aby mogli zmierzyć się w bitwie z Thungodami — choć 
lepiej, gdyby Siedmiu Książąt nie musiało się o tym przekonać.
Tak oto, posilając się suszonym mięsem i czarnym winem z Cryphax, dziewczyna 
pogrążała się coraz mocniej w wizji przyszłej chwały, jaka otoczy ją, gdy wraz z Kellorym i 
Księgą przejedzie pod blankami murów obronnych Grand Khev, by poprowadzić rycerzy 
Sarkovy do wspaniałego zwycięstwa nad okrutnymi bestiami z Hordy.
Dosiedli koni i wyruszyli w drogę.
Nim wzeszły gwiazdy na niebie, przeprawili się przez Czarną Rzekę prastarym brodem i 
znaleźli się na skraju doliny Czarnoksiężnika, gdzie spędzili noc.
V 
PEŁZAJĄCY SZLAM
Gdy świt wstawał na horyzoncie i rozlał się światłem bladego złota, Carthalla zeszła na 
brzeg Czarnej Rzeki nie budząc Kellory’ego. Resztki jej odzienia pokrywał kurz, a ciało 
cuchnęło potem. Musiała się wykąpać bez względu na to, czy woda jest czarna czy nie, 
ważne, że można się było zanurzyć. Pod osłoną zwisających paproci zdjęła z siebie brudne 
strzępy tego, co pozostało z jej szaty. Dotykała jej z żalem. Potem postara się ją oczyścić. 
Najpierw kąpiel. Jednakże nie mogła się powstrzymać, by nie oderwać długich wstęg 
zwisających od ud w dół, krępujących jej nogi. Po oddarciu zabrudzonej tkaniny, pozostał 
nieco krótszy, ale wygodniejszy w podróży strój. Ze szczerym westchnieniem zadowolenia 
brnęła przez sitowie, by wreszcie oddać się pieszczocie zimnej hebanowej wody.
Jakiś czas leniwie unosiła się na wodzie, rozkoszując się błogimi muśnięciami zimnych fal. 
O rzece krążyły niesamowite opowieści. Zagadką były jej wody — czarne jak atrament. 
Mówiono, że wypływa z końca świata, wprost z Królestwa Cieni. Miejsca, gdzie znajdują się 
dusze zmarłych, których nie przyjął Rajski Świat bogów.
Wtem czarna dłoń ścisnęła ją za łokieć. Krzyknęła!
Druga ręka zacisnęła się wokół jej lewego nadgarstka, a długa gładka kończyna — jak wąż 
— prześliznęła się wokół talii. Ze strachu niemal oszalała, krzycząc raz po raz. Zapamiętale 
kopała i biła rękoma w wodę. Rozpaczliwie usiłowała uwolnić się z objęć nieznanego stwora 
z głębin czarnej wody. Ten jednak przywarł do niej z niewiarygodną siłą, a gdy w szalonym 
wysiłku wyciągnęła prawą rękę na powierzchnię, zrozumiała z przerażeniem, że była 
opleciona poruszającym się szlamem.
Przypominał ohydną, siną i przezroczystą galaretę, przez którą miejscami przenikało 
światło. Sam kontakt tego mulistego stworzenia z jej ciałem napawał ją wstrętem. Walczyła z 
nim z całych swych sił.
Na szczęście nie wypłynęła daleko na głęboką wodę Czarnej Rzeki. Stopami dotykała 
jeszcze dna i dzięki temu zdołała jakoś dobrnąć do brzegu, tak że tylko częściowo zanurzona 
była w wodzie. Rozejrzała się wokół i zamarła ze strachu na widok stwora, który trzymał ją w 
uścisku.
Zobaczyła gigantyczną masę trzęsącego się i bulgocącego szlamu. Nie miał kończyn, 
głowy, ani oczu. W przedziwny sposób mógł zmieniać swoje kształty i rozmiary, a trzy 
spośród mackowatych wypustek tej ciężkiej galarety oplątywały ją mocno. Pojawiły się też 
jakieś wybrzuszenia na lśniącej i śliskiej powierzchni mulistego stwora. Wyglądały jak 
brodawki — wkrótce zaczęły się powiększać na podobieństwo wijących się czułek. 
Domyślała się, że przybiorą one formę kolejnych macek, które zaciągną ją na pewną śmierć w 
mroczne odmęty Czarnej Rzeki.
Niespodziewanie pojawił się Kellory.
Obudził go jej krzyk. W nagłym pośpiechu nie pomyślał o zabraniu swojej świetlistej 
różdżki. Gdy zobaczył galaretowatego stwora oplatającego nagą dziewczynę, zawładnęła nim 
dzika pasja.
Wzniósł ręce w stronę porannego nieba i zakrzyknął potężnym głosem:
— Odejdź, shioggua! Odejdź! Jestem Czarnoksiężnikiem Tajemnego Płomienia, z 
Dziewiątej Orbity, ze Sfery Mroków, moim bogiem jest Azzamungandyr Pan Tajemnic. Nie 
— wol–no–ci–za–brać–ko–bie–ty!
Wydawało się, jakby drżąca masa szlamu usłyszała jego słowa. Zawahała się. 
Wyczekiwała. W oczach Carthalli Kellory zdawał się rosnąć. Stał spowity aureolą Siły 
Tajemnej niczym wielkim płaszczem.
Mulisty potwór jednak nie ustąpił. Widząc to, Kellory nabrał powietrza i z głębin swojego 
jestestwa przywołał ukryte źródło siły. W jego wnętrzu, tak jak u każdego człowieka, ukryta 
najgłębiej jak można, istniała Siła Tajemna, która łączy jednostkę ludzką z niewidzialnym 
labiryntem sił i konfiguracji stanowiących Wszechświat — Kosmos, Czas i Przestrzeń, 
Początek i Koniec. Kellory przywołał tę Moc — niewielu przed nim ośmieliło się to uczynić.
Carthalli zdawało się, że jego twarz i postać ciemnieją coraz bardziej, aż do absolutnej 
czerni. Na tym tle tajemnicze zielone oczy Kellory’ego płonęły jak szmaragdowe słońca —
iskrząc się oślepiającym blaskiem. Choć był dzień, niebo pociemniało. A on zdawał się 
rosnąć i rosnąć ponad ludzki wymiar. Wzniósł się ku niebu, niczym wieża bezkresnej czerni, 
a jego oczy przypominały wspaniałe okna, w których odbijają się trzaskające płomienie 
piekła.
— Odejdź, shioggua! Kobieta jest moja! Nie wolno ci zabrać jej dla twych plugawych 
uciech. Czy mam przywołać Bogów Wieczności — Strażników Porządku. Wymawiam Imię 
ASSATHYA — IOQQUNQUANDAR! ZAOTH! PHUOLLUMNIYUUR! Odejdź Nieczysty, 
bym nie dotknął cię Tajemnym Płomieniem!
Piorun rozdarł smoliste niebo, a siarczyste płomienie lizały brzegi czarnych chmur.
Stwór nagle odszedł. Szlam zsunął się z powrotem w głębiny Czarnej Rzeki. Carthalla była 
wolna.
Nagle poczuła na sobie wzrok Kellory’ego. Przedramieniem zasłoniła swoje młodzieńcze 
piersi, a dłonią drugiej ręki przykryła łono, przyjmując odwieczną postawę zawstydzonej 
kobiety.
Ale Kellory — już nie tak ogromny i straszny — wcale na nią nie patrzył. Jego śniada, 
smukła twarz była blada, wycieńczona i pokryta kroplami potu. Widać było, że jest 
wyczerpany do granic wytrzymałości. Zachwiał się i prawie że padł na kolana.
Zapomniawszy o wstydzie, Carthalla wyszła na brzeg i chwyciła go za rękę.
— Co się stało? Czy jesteś ranny? — krzyknęła. Usiłował przemówić, lecz na próżno. 
Nagle osunął się i padł zemdlony. Czyżby to Magia wyssała z niego siły? Uginając się pod 
ciężarem bezwładnego ciała, dziewczyna zawlokła Kellory’ego do obozu. Żałowała, że nie 
znała ani magii ani czarowników.
Łyk wina wrócił mu siły, nadal pozostał jednak blady i wycieńczony. Gdy spojrzał na nią z 
wdzięcznością, jego zielone oczy pozbawione były zwykłego blasku. Odpowiedziała mu 
uśmiechem. Na jej twarzy malował się jednak niepokój. Owinęła się jego długim 
czarnoksięskim płaszczem, nie zaprzątając sobie głowy szukaniem swej szaty.
— Już mi lepiej — powiedział ochryple.
— Co to było — ten stwór? — spytała Carthalla z wyrazem obrzydzenia.
— Shioggua — Demon Strażników, przywołany z Żywiołu Wody. Stary Yaochim przysłał 
go … w obronie.
Zadrżała mimo woli, może z powodu chłodu porannego wiatru na nagim ciele, a może 
przez wspomnienie straszliwego uścisku.
— To było … okropne!
Lekko skinął głową. Słaby cień uśmiechu przemknął przez jego silne usta.
— Teraz wiesz, że lepiej nie kąpać się w Czarnej Rzece —powiedział.
VI 
DOLINA CISZY
Późnym rankiem dotarli do wieży czarodzieja. Chwila odpoczynku, trochę wina i jadła 
wzmocniły Kellory’ego — lub przynajmniej zwróciły mu część sił. On jeden wiedział, jak 
wiele Siły Tajemnej wykrzesał z siebie w walce z shioggua. Z lękiem myślał o kolejnych 
przeciwnikach. Był pewny, że Władca Cieni musiał pozostawić ich więcej na straży swej 
własności.
Ale — co dziwne — podczas dalszej wędrówki nie napotkali już żadnych nadludzkich 
istot. Zaniepokoiło to Kellory’ego. Oczekiwał, że Żywioł Powietrza lub Demon Ziemi, 
najstraszniejszy ze wszystkich, władający siłą minerałów — drzemiącą w jego ogromnych, 
bezkształtnych objęciach — stać będą na straży skarbów Yaochima. Żadna jednak Istota nie 
przeszkadzała im w dalszej podróży.
Pomimo blasku południowego słońca w dolinie panował tajemniczy spokój i półmrok. 
Wysokie drzewa rzucały cień na drogę, ale żaden ptak nie śpiewał na gałęziach, a liście nie 
szeleściły przy podmuchu wiatru. Kraina czarnoksiężnika, jakby pod wpływem zaklęcia, 
pogrążona była w ciszy. Nie podobało się to Kellory’emu.
Być może przywołana przez niego Siła, której nigdy nie wzywa się bez potrzeby, 
odstraszyła strażników tego miejsca.
Kellory zdawał sobie sprawę, że wiedza tajemna, jaką rozporządzał, była znikoma wobec 
potęgi mieszkańców zaświatów. Wiedział też, że podobnie jak kamień rzucony do wody 
tworzy koła rozchodzące się do najdalszych brzegów jeziora, tak uwolniona przez niego moc 
naruszyła równowagę Drugiego Świata. Być może to była właśnie odpowiedź.
Być może …
Wtem wyrosła przed nimi wieża Yaochima, w świetle południowego słońca jawiła się 
mroczna, wysoka i groźna.
Dziwne, że mimo upływu ponad trzystu lat od śmierci mistrza magii, wieża trwała nie 
ruszona zębem czasu. Zawahał się i zatrzymał, stał przez chwilę, w zamyśleniu patrząc na 
wieżę. Od siedmiu lat zdążał do tego miejsca. Chociaż mistrz jego, Phazdaliom, dobrze znał 
historię Władcy Cieni, nie wiedział jednak, gdzie znajduje się twierdza czarodzieja. Długie 
lata spędził Kellory na żmudnych poszukiwaniach, odkąd opuścił zamek Phazdalioma. Aż 
wreszcie, zaledwie dwa miesiące temu, w ostatnich dniach wiosny, natrafił na mapę ziem 
położonych na południe od Sarkovy. Znalazł ją w ruinach opuszczonego klasztoru wysoko w 
górach, na północ od przełęczy Arul, wiele mil od miejsca, gdzie uratował księżniczkę 
Carthallę z rąk porywaczy. Niegdyś, te rozpadające się ruiny zamieszkiwało stu mnichów 
Bractwa Światłości, kapłańskiego odpowiednika jego czarnoksięskiego bractwa. Tak było, 
zanim koczownicze bandy Thungodów nie dotarły do klasztoru. Wymordowano niewinnych 
mnichów, poddając ich wpierw okrutnym torturom. Thungodowie znajdowali bowiem 
szczególną przyjemność w katowaniu tych, którzy służyli bogom. Klasztor zbezcześcili, a 
święte księgi i cenne manuskrypty umazali odchodami. Samą starożytną budowlę zostawili na 
pastwę ognia. Tylko ta mapa nie spłonęła — ręka Opatrzności naszkicowała ją na arkuszu 
giętkiej blachy, tak aby człowiek nie był zdolny jej zniszczyć. Języki ognia nie naruszyły 
trwałej i sprężystej stali ani nie zamazały wiekowych ornamentów. Z niej Kellory dowiedział 
się o siedzibie Yaochima.
Stał i patrzył na wieżę.
Była niezwykła, wzniesiona czarami, bo chyba ręka ludzka nie mogła przyczynić się do jej 
powstania. Uformowana z jednej bryły, odlana jakby z grubego ciemnego szkła przypominała 
olbrzymią roślinę. Zarys strzelistego pylonu był osobliwy — Kellory nigdy nie widział takiej 
budowli na Ziemi. Przysadzista u podstawy, zwężała się spiralnie ku górze, kończąc się 
wąską iglicą z jednym tylko, długim i strzelistym oknem. Wychodziło ono na odludną dolinę, 
którą nadeszli. Okno było mroczne jak oczodół czaszki pokryty kurzem.
Kiedy tak patrzył, zdawało mu się, że coś poruszyło się w wysokim, spiczastym oknie. 
Spojrzał ponownie, ale nic nie zauważył. Być może to tylko jego wyobraźnia, a może gra 
światła. Pocieszał się tą myślą, ale nie próbował się oszukiwać. Jego oko naprawdę uchwyciło 
ślad ruchu. Przez moment coś stało w oknie i przyglądało się im, a potem zniknęło. Przyszła 
mu do głowy niepokojąca myśl — być może powinien zostawić dziewczynę i samemu wejść 
do wieży nieżyjącego już maga. Jednak nie — jeśli jacyś strażnicy czają się tu, w tej 
przeklętej siedzibie duchów i wśród złowróżbnej ciszy, to tylko ze strachu przed jego Siłą 
trzymają się z dala od dziewczyny.
Kellory zacisnął szczęki. Znał dobrze dzikie żądze tajemniczych mieszkańców Zaświatów. 
Zbyt dobrze wiedział, jakim odrażającym i haniebnym praktykom mogą poddać piękne ciało 
młodej Carthalli — jej rozum i duszę. Nie! Pójdą razem naprzód — i razem wyjdą. I nie 
cofnąłby się przed tym krokiem, nawet gdyby wiedział, że w tym strasznym miejscu czeka go 
pewna i straszliwa śmierć.
Razem wkroczyli do wieży Yaochima.
VII 
TAJEMNICZA TWIERDZA
Dostępu do wieży nie broniły żadne bramy ani drzwi. W środku panował mrok i głucha 
cisza, o wiele głębsza niż na zewnątrz. Kellory szedł ostrożnie, w ręku trzymał swą 
czarodziejską laskę. Rozglądał się uważnie na wszystkie strony, przeszukując każdy kąt i 
zakamarek. Wytężył słuch, tak aby żaden odgłos lub najmniejszy szept nie uszedł jego 
uwadze. Nie słyszeli jednak nic prócz siebie. Wyczulił także inne zmysły, nieznane 
dziewczynie. Jego duch przenikał Pajęczą Nić Zaświatów, wychwytywał delikatne fale, które 
mogłyby naruszyć zagmatwaną równowagę sił składających się na Wszechświat. Nie wyczuł 
nic prócz powiewu prastarej magii, ducha dawno minionej obecności i echa niegdyś 
wypowiedzianych słów, których nie chciałby nigdy powtórzyć głośno, a już najmniej 
przywołać.
Na dole było zupełnie pusto. Zwykła owalna komnata, bez okien. Niezabezpieczone 
schody prowadziły w górę, wzdłuż ściany. Kellory i księżniczka wspięli się na drugą 
kondygnację. Dziewczyna nie odzywała się, by nie zakłócać Kellory’emu rozmyślań, ale w 
duchu podziwiała niesamowite, lśniące i szkliste ściany. Przypominały jej ceramikę — 
widziała niegdyś ozdobne wazy z identycznym ornamentem w suszarniach dalekiego 
Charabys … Z dreszczem wyobraziła sobie piekielny ogień, w jakim musiała stać ta wieża. 
Żar piekła nie byłby wystarczająco duży…
Na piętrze nie znaleźli nic prócz szczątków spróchniałych mebli, niewielu skorup naczyń, 
porozrzucanych strzępów zbutwiałego sukna i skrawka starego pergaminu, który przy dotyku 
obracał się w popiół. Nic oprócz pajęczyny pokrytej kurzem kilku wieków.
Weszli wyżej. Księgozbiór czarnoksiężnika musiał być niegdyś imponujący. Połamane i 
rozpadające się półki z nie znanego im drewna w kolorze purpury zwisały ze spiralnych ścian, 
a kilka stosów rozsypujących się w proch śmieci leżało na podłodze. Wśród nich znaleźli 
zaśniedziałe okucia i kawałki metalu o dziwnym kształcie, jakimi zwykło się okuwać księgi. 
Księgi Czarów tutaj nie znaleźli. Podobnie na następnej kondygnacji, która była swoistym 
laboratorium. Zachowały się tam jeszcze metalowe ławy i stoły oraz potłuczona porcelana, 
odporne na korozję i działanie czasu. Okruchy szkła chrzęściły pod nogami Kellory’ego.
Gdy już przeszukali wieżę wzdłuż i wszerz, zniechęceni, zmęczeni i brudni skierowali się 
do wyjścia.
— Księga rozpadła się chyba na proch — powiedziała Carthalla — jak te, które 
znaleźliśmy na górze.
— Na pewno nie, kobieto — wymamrotał. Czuł wewnętrzny niepokój. Błądził oczami 
wokół, przemierzając pomieszczenie od ściany do ściany, niczym zamknięty zwierz w 
poszukiwaniu zdobyczy.
Rozdrażniona jego szorstkością księżniczka zapytała:
— Jesteś tego pewny?
— Cicho — nie rozpraszaj mnie — syknął. — Musiałem o czymś zapomnieć albo coś 
musiało umknąć mojej uwadze, jedno albo drugie. Coś, powinienem pamiętać … Upłynęło 
wiele lat, gdy ostatni raz byłem w twierdzy czarodzieja … Ale dobrze pamiętam zamek 
mojego mistrza, Phazdalioma … Co mogłem przeoczyć?
W końcu westchnął ciężko i poddał się.
— Tu musi coś być. Wiem, że to tu jest. Ale na Dziewięć Twarzy i Twarz Tajemną, nie 
przychodzi mi nic do głowy.
Przeklęty shioggua! Odpędzając go, nadużyłem swych Wewnętrznych Mocy. Brak mi 
teraz bystrości umysłu, by odkryć drogę do tajemnicy!
Jeszcze trochę się wysilał, aż w końcu burknął, splunął i odwrócił się na pięcie.
— Chodź! Lepiej odejdźmy stąd przed zapadnięciem nocy. Nie potrafię myśleć o tym, co 
wymyka mi się spod kontroli, przeklęte moje szczęście!
— Więc może teraz powiesz mi, dlaczego Księga Czarów nie mogła spleśnieć i rozpaść się 
na proch jak pozostałe księgi — spytała cierpko.
Księżniczka nie zrozumiała, że Kellory ma jej za złe poranną nierozwagę. Przeklęty 
shioggua — i przeklęta dziewczyna, która nie spytała go o pozwolenie na kąpiel!
— To cię trapi? — zaśmiał się szorstko. — Grimoire —księga czarnoksiężnika emanuje 
jego nadludzką żywotnością. Każde włókno jej stronic, każdy ślad atramentu wypełnia 
nieziemska energia. Tysiąc lat minie, wiatr i deszcz naruszą kamień, ale księga mistrza magii 
przetrwa wieki.
— Dzięki ci za wyjaśnienie — odpowiedziała chłodno. — Jak skarbu strzec będę twych 
złotych myśli wypowiedzianych w mojej obecności. A gdy stanę już przed tronem mego ojca, 
opowiem mu o twej uprzejmości i — i …
Urwała, spoglądając na niego. Naraz uśmiech niedowierzania rozpromienił mu twarz. To 
pierwszy szczery uśmiech, jaki widziała na jego twarzy. Zniknęła posępność i stał się ciepły, 
bardziej ludzki. Nawet jego srogie, zimne oczy — migocące szmaragdowym płomieniem 
przestały przypominać oczy nieprzejednanego demona zemsty.
— Niech żyje twoja złość, Carthallo! — zakrzyknął. Dziewczyna oblała się szkarłatem. Po 
raz pierwszy zwrócił się do niej po imieniu tak ciepłym głosem.
— Co?
— Powiedziałaś — „tron”. Twój ojciec ma tron, tron władcy, jak przystało na potężnego 
księcia. Ale mag jest także, w pewnym sensie księciem. Jak to ongiś powiedział mój mistrz? 
„Czarnoksiężnik jest panem natury” — takie były jego słowa. Dobrze pamiętam, jak zasiadał 
na swoim zielonym, kryształowym tronie na szczycie dziewięciu stopni. Zasiadając na Tronie 
Władzy, mag rządzi siłami Zaświatów. Lecz gdzie tu, w tej wieży, jest Tron Yaochima?
VIII 
SZEPCZĄCY DUCH
Prawie godzinę zajęło Kellory’emu szukanie tajemnego przejścia. Domyślił się, że sala 
tronowa mistrza magii mogła się znajdować tylko pod wieżą. Tak też było w istocie. Żaden 
zwykły śmiertelnik nie dostrzegłby niewidzialnego pęknięcia w gładkiej podłodze, ale 
Kellory przenikał niewidoczną strukturę materii wewnętrznym okiem czarnoksiężnika i 
znalazł to, co ukryto przed ludzkim wzrokiem. Dalej nietrudno było odkryć wejście — 
wystarczyło wypowiedzieć niemożliwe do wymówienia przez zwykłego człowieka Zaklęcie.
Niezwykłe echo powtórzyło za nim dźwięk Zaklęcia, ogromny blok podłogi uniósł się 
odsłaniając ziejącą mrokiem otchłań. Biło z niej pulsujące przyćmione światło. Poprzez 
poświatę czarnoksiężnik i księżniczka ujrzeli szereg szklanych stopni, które prowadziły w 
mroczną czeluść.
Zeszli schodami w dół, Kellory podążał pierwszy. W wyciągniętej ręce dzierżył swą 
wspaniałą, czarną laskę Siły Tajemnej, by powstrzymać nieziemskich strażników pilnujących 
skarbów nieżyjącego czarnoksiężnika. Nie napotkali jednak żadnych przeszkód i znaleźli się 
w mrocznej podziemnej sali.
Pomieszczenie było ogromne i zatopione w ciemnościach. Na ścianach majaczyły ich 
niewyraźne cienie. Kellory bał się, by wskutek nierozważnego stąpnięcia nie wpadli w 
pułapkę. Wypowiedział Zaklęcie i z nicości wyłoniła się świetlana kula, powoli wznosiła się 
ponad jego lewe ramię, jaśniejąc coraz silniejszym blaskiem rozsiewała wokół drgające 
promienie. Nietrudno było utrzymać tę czarodziejską lampę, lecz nawet stosunkowo niewielki 
wysiłek nadwerężał moc Kellory’ego.
W świetle zimnej, fosforyzującej czarodziejskiej kuli ujrzeli wspaniały tron stojący w 
odległym końcu pomieszczenia. Wznosił się na szczycie olbrzymiej regularnej bryły z 
czarnego, lśniącego szkła lub kryształu. Podeszli bliżej, by przyjrzeć się dokładniej. Kellory 
zauważył na jej powierzchni, u samego szczytu, jakieś znaki. W strukturę czarnej, 
połyskującej materii wtopione były talizmany największych potencji — Pieczęć Dwóch 
Bytów, Znaki Trzech Światów, Symbole Czterech Żywiołów i Sygnety Pięciu Bóstw 
Ciemności. Obejmował je pas błyszczącego metalu w kształcie Czternastoramiennej 
Gwiazdy.
W środku gwiazdy stal Tron Władzy czarnoksiężnika. Antyczny fotel z czarnego drewna, 
ozdobiony maszkaronami o diabolicznych twarzach i dziwacznym ornamentem. Niegdyś 
zasiadał na nim Yaochim z czarodziejską różdżką w ręce, w otoczeniu wielkich talizmanów, 
w samym centrum swej Siły Tajemnej. Ale było to wiele stuleci temu.
U stóp bryły wyrastały niewielkie kamienne piedestały. Na nich zgromadzono święcone 
Instrumenty Sztuki Magicznej: Rylon, Sztukan, Piorukon i Łuknik, Kamień zwany 
Kopianem, Krążnik, Kropidlar, Zwierciadłon, Sygneton i wiele innych.
Mimo uczucia grozy, Kellory przyglądał się im z podziwem. Były przepiękne, 
kunsztownie wykończone ręką mistrza. Każdy instrument kosztował wiele lat mozolnej 
pracy. Wykonanie jednego tylko Sztukanu, czarnoksięskiego sztyletu zajmowało zwykle 
siedem lat. Nie widział nigdy doskonalszego narzędzia.
Z czarodziejskiej różdżki Yaochima rozchodziło się nikłe światło. Niespodziewanie 
różdżka zbliżyła się ku Centrum Władzy. Otoczył je blady pierścień poświaty. Światło 
pulsowało niczym żywe serce.
Kellory nie mógł znaleźć Księgi. Zauważył tylko, że jeden piedestał był pusty.
Ale Tron już nie.
Zesztywniał, łapiąc powietrze. Carthalla wczepiła się w jego ramię.
Mglisty duch usiadł na tronie z czarnego drewna. Bezkształtny cień, na tle którego 
bliźniacze iskry świeciły szkarłatem jak oczy dzikiej bestii.
Gdy wpatrywali się w to zmrożeni strachem, duch przybrał bardziej zdecydowaną formę 
… jakby zbierając w sobie materię. Ogniste oczy płonęły teraz jeszcze większym żarem, 
niczym szkarłatne gwiazdy.
W jednej chwili, dzięki swym przenikliwym zmysłom, Kellory stał się świadom Obecności 
wśród nich Oblicza Potęgi. Moc biła od ducha, ogarnęła ich. Wszechobecna, przeogromna, o 
nieograniczonym zasięgu i potędze.
A cień … szepnął!
Początkowo Kellory nie mógł rozróżnić żadnych słów. Nic, poza niewyraźnym szmerem, 
jakby niespokojny wiatr buszował w suchych liściach. Lecz gdy cień nabierał kształtu i 
materii, jego szept stawał się silniejszy. Teraz słyszał go wyraźnie.
— Byłeś niemądry, czarnoksiężniku, że ośmieliłeś się niepokoić mnie we śnie.
Cień przemówił w Starym Języku, jakiego zwykli używać czarownicy, kapłani i królowie. 
Zbierając się na odwagę, Kellory odpowiedział w tym samym języku:
— Czy jesteś duchem Yaochima?
Cień uśmiechnął się słabo.
— Jestem nim! Ja, który byłem kiedyś Władcą Cieni, sam stałem się cieniem. Tak los igra 
z duchami zmarłych!
Cień ukształtował się już w pełni. Był to stary mężczyzna — wysoki i kościsty — odziany 
w strzępy szat pogrzebowych. Zmierzwione śnieżnobiałe loki falowały wokół czaszki, 
poruszane ruchem powietrza. W głębokich, ocienionych oczodołach błyszczały oczy.
Ręka ducha uniosła czarodziejską laskę.
— Źle postąpiłeś, chcąc ograbić mój grób ze skarbów, czarowniku. Gniew mój może 
powalić cię i wtrącić do Królestwa Cieni …
Nim Kellory zdążył ruszyć się lub odezwać, duch wyciągnął ku nim laskę i wypowiedział 
jakieś słowo. Lodowate okowy zacisnęły się wokół ciała Kellory’ego, ściśnięty w tej pułapce 
jak w imadle, był zupełnie bezradny. Dziewczyna, stojąca obok, krzyknęła ze strachu, w 
chwili gdy zimna, tajemnicza siła otoczyła i ją.
Kellory znał to zaklęcie — zwano je Łańcuchami Klątwy. Opadł z sił i pogrążył się w 
rozpaczy. Usiłował się ruszyć, ale głowa opadła mu na piersi. Stracił odwagę.
„Niestety — pomyślał — to miała być dla mnie próba sił — a ja jestem zbyt słaby …”
Jedno jeszcze tylko mógł uczynić. I zrobił to. Uwolnił swą duszę z ram cielesnych i zatopił 
się w Świecie Mroków.
IX 
POJEDYNEK W PÓŁŚWIATACH
Kellory raz tylko, gdy terminował u Wielkiego Czarodzieja, zapuścił się do Królestwa 
Cieni. Wówczas był silny i dobrze zaprawiony. Teraz czuł jeszcze wewnętrzne wyczerpanie 
po walce z shioggua i ogromne znużenie po wielokrotnym nadużywaniu Siły Tajemnej w 
Dolinie Ciszy. Brakowało mu energii, by stoczyć pojedynek na płaszczyźnie bytów.
Z ciałem pozostawionym w świecie fizycznym wyprawił się do Ziemi Niepewnej jako 
widmo światła. To przedziwna kraina, leży ona pomiędzy światem, zamieszkałym przez 
dusze zmarłych oraz Istoty, które nigdy nie były żywe i nie są ani realne, ani prawdziwe. Było 
to królestwo iluzji, a symbole zastępowały tam Realne Wartości.
Szedł poprzez mroczny, szary las, gdzie ptaki nie śpiewały i nic się nie ruszało ani nie 
oddychało. Ziemia pod stopami była idealną płaszczyzną, bezbarwną jak proch, a drzewa 
rosły w nienaturalnej symetrii. Gdy przyjrzał im się bliżej, zauważył, iż twory te 
przypominały jedynie drzewa.
W szarym podłożu znajdowały się idealnie koliste doły głębokiej czerni. Wiedział dobrze, 
jakie stworzenia zamieszkiwały Poddoły i bardzo starał się ich unikać.
Wysoko w górze nie było nieba — żadnego rozległego i nie kończącego się sklepienia. 
Powietrze było natomiast gęste, jakby przemieszane z mgłą, która ponad wierzchołkami 
drzew stawała się coraz bardziej zawiesista. Tak to wyglądało. Spojrzenie poza mglistą 
zasłonę na czarne gwiazdy błyszczące jak tytaniczne oczy mogłoby spowodować utratę 
zdrowych zmysłów.
Wiedział, że duch Yaochima wyśledzi jego ucieczkę i pomknie za nim. Istotnie, po 
pewnym czasie — w tej krainie nie przywiązywano wagi do jego upływu — dostrzegł swego 
wroga przemykającego pomiędzy drzewami.
Widmo światła, jakim stało się teraz astralne ciało Kellory’ego, uzbrojone w wiązkę 
promieni symbolizujących w tym królestwie tajemnic jego czarnoksięską laskę, stanęło przed 
obliczem astralnego obrazu Yaochima.
W Półświatach Yaochim nadal pozostał duchem. Tutaj jednak był niebotyczną masą 
głębokiej czerni, zaś jego różdżka przybrała postać snopu najgłębszej ciemności.
Milczeli, głos tu się nie rozchodził. Mogli tylko walczyć — i walczyli.
Pierwszy uderzył snop ciemności, ale Kellory odparował cios, w porę unosząc wiązkę 
promieni. Siła uderzenia, choć nie był to cios materialny, wstrząsnęła nim. Walczyli dalej, 
lecz zdawał sobie sprawę, że z każdą chwilą jego siły będą topnieć.
„Lepiej walczyć od początku” — pomyślał. Nie miał jednak złudzeń, że przewaga jest po 
stronie jego przeciwnika.
Wiązka promieni i snop ciemności splatały się w niezwykłym pojedynku. 
Niespodziewanie duch zaatakował z boku jarzące się promienie i zamknął je w kuli światła.
Skrzydła ciemności rozpostarły się nad połyskującym astralnym ciałem Kellory’ego. 
Oddał cios, otaczając ciemną istotę chmurą płonącej aureoli. Migocące języki pochłonęła 
jednak ciemność, dusząc ich blask.
Pajęczyna Yaochima opadła na Kellory’ego. Teraz już całkowicie pogrążył się w mroku. 
Zamiast daremnie walczyć z wymykającym się duchem, Kellory dał się wciągnąć w objęcia 
hebanowej chmury. Wiedział, że ma tylko jedną, jedyną szansę.
Czuł, że się wypala. Czarne zasłony zimna otaczały go zewsząd. Zagubił się już prawie w 
objęciach ciemności i straszliwym chłodzie, jaki króluje w kosmosie gwiazd.
Mimo słabnącej Siły Tajemnej, prawie już zemdlony, zaatakował korzeń ducha — i 
schwycił go.
Ciemnym płomieniem paliła się Czarna Gwiazda — źródło mocy Yaochima. W każdym 
człowieku drzemią trzy byty. Zewnętrzny — fizyczny, otacza niczym muszla środkowy byt 
astralny, centrum wypełnia natomiast byt efemeryczny. Każdy byt ma swoje miejsce w 
każdym z Trzech Światów. Dobywając z siebie resztę sił, Kellory uchwycił efemeryczny byt 
Yaochima.
Czarna Gwiazda próbowała wywinąć się z jego uścisku, lecz Kellory trzymał ją 
bezlitośnie. Językami światła dosięgnął jej głębin i zniszczył chakras, w którym spoczywało 
jądro potęgi czarnoksiężnika.
Widmo ducha rozpływało się plamami umbry. Czarny Płomień wyrywał się z uścisku 
Kellory’ego, ale ten trzymał go mocno. Był już bardzo osłabiony — stracił dwie trzecie 
swych sił. Nie był już widmem blasku, ale mglistą, nikłą poświatą. Zaraz musi powrócić do 
Pierwszego Świata, bo inaczej na zawsze będzie błądził w Półświatach jako duch światła. 
Wyczerpany do cna, puścił Czarną Gwiazdę wolno. Resztkami swej Siły Tajemnej z 
powrotem przemknął granicami trzech światów.
Wreszcie upadł, zemdlony i zimny jak trup, pod stopy Carthalli.
X 
POSZUKIWANIE TRWA
Niewyraźnie dostrzegał twarz pochylającej się nad nim dziewczyny, do uszu docierał słaby 
i odległy głos wołający go po imieniu. Naraz światło przed oczami rozmyło się i stracił słuch.
Po dłuższej chwili, w przebłysku powracającej świadomości, ujrzał światło słońca. Leżał w 
ogrodzie, z głową na poduszce z liści w blasku dnia. Świergotały ptaki i owiewał go zapach 
trawy i kwiatów. Czuł się wyczerpany, ale żył.
Carthalla podeszła do niego, podała mu świeżą wodę i owoce. Był szczęśliwy, że może 
odpocząć i coś zjeść, że nie musi nic mówić. Miał ciągle przed oczyma stoczoną walkę.
Za nim stała wieża. Jej powierzchnia zeszpecona była rysami i postrzępionymi 
szczelinami. Połysk lśniącego niegdyś tworzywa, z którego powstała, zmatowiał.
Na nowo ptaki śpiewały w lasach doliny ciszy. Zasnął.
Dzień mijał za dniem, a noc goniła noc. Dobrze im było w cieniu rozpadającej się wieży. 
Strach i majaki zniknęły, a nieśmiertelny duch Yaochima nigdy już nie zasiądzie na Tronie 
Władzy. Po zwycięstwie nad mistrzem magii w koszmarnym świecie zjaw, na pograniczu 
życia i śmierci, Kellory na zawsze wypędził go ze świata ludzi.
— Niemal natychmiast po tym, jak upadłeś zemdlony, cień zniknął z tronu — powiedziała 
Carthalla. — Myślałam, że umarłeś. Niewidzialne siły już mnie nie krępowały, uciekłam więc 
stamtąd w dolinę. To nie była już ta sama martwa dolina. Gałęzie kołysały się na wietrze, 
ptaki śpiewały, a w trawie podskakiwały małe żyjątka. Odważyłem się powrócić do wieży i 
znalazłam ciebie.
— Jak długo się mną opiekowałaś? — zapytał.
— Nie wiem dokładnie. Przed tygodniem otworzyłeś oczy, ale przedtem minęło wiele 
tygodni, nim przemówiłeś do mnie. Trwało to chyba miesiące. Czy już ci lepiej?
— Z każdym dniem przybywa mi sił. Wkrótce stanę na nogi. A potem … — Z jego 
smagłej twarzy biła gorzka nieustępliwość. — Potem muszę iść dalej.
— Dokąd?
— Na południe, do Kraju Odludnego. Gdy dotarłem do korzeni mojego jestestwa, 
odgadłem, że Yaochim przekazał Księgę Czarów w ręce swego ucznia Pnompheta, 
czarodzieja z Ashangabar, Martwego Miasta. Tam muszę iść w poszukiwaniu Księgi Czarów.
W jego oczach malowała się gorycz porażki. Ze znużeniem spoglądał w stronę 
południowych gór.
Dziewczyna siedziała blisko niego. Podarta suknia ledwie okrywała jej piękne ciało. 
Patrząc na niego rzekła łagodnie: — Pójdę z tobą …
Ich twarze zbliżyły się do siebie. Kellory nic nie odpowiedział, prawie jej nie widząc. 
Pomyślał ze smutkiem, że nigdy nie zaznał miłości kobiety, a nawet nie marzył o tym. Bo 
imię jego było Zemsta, i ona była jego jedyną miłością.
Spojrzał na Carthallę i pomyślał, że na zawsze pozostanie mu w pamięci wyraźny i śliczny 
kolor jej subtelnych kryształowych oczu. Bez względu na rezultat jego poszukiwań.
Przełożyła: Ewa Tokarska
ANDRE NORTON 
CZARODZIEJ JEDNEGO CZARU*
W każdym zawodzie trafiają się różni ludzie. Jedni robią kariery, a ich drobne 
niepowodzenia puszcza się w niepamięć, podczas gdy inni nigdy nie zaznają smaku wielkiego 
sukcesu, choć ich życie nie jest jedynie pasmem ciągłych klęsk. W High Hallack działali 
znakomici magowie, otoczeni powszechnym szacunkiem. Nikt nie miał na tyle odwagi, by 
powiedzieć o nich cokolwiek złego, nawet w murach własnego domu. Nigdy nie wiadomo, co 
może kryć się w pobliskim cieniu, czy też snujący swą sieć pająk jest rzeczywiście tylko 
pająkiem. Niepewność co do prawdziwej natury rzeczy może czasami wpędzić w nerwicę.
Ale byli także inni czarodzieje, którzy z trudem zarabiali na życie. Mieszkali w walących 
się chałupkach otoczonych nieprzyjemnymi moczarami lub w jaskiniach, gdzie bezustannie 
sączyła się woda, a nietoperze paskudziły pod ścianami, zamiast załatwiać się na zewnątrz. 
Klientami tych czarodziejów byli zwykle chłopi, którzy przychodzili po lekarstwo dla chorej 
krowy lub kulejącego konia. Taki czarownik był zobowiązany sprawiedliwie dzielić swój 
czas między sprawy krowie i końskie oraz sprawy mieszkańców doliny. Niekiedy poszukiwał 
więc skarbów, a jego kryjówki strzegły skutecznie różne niesamowite stwory, które sapiąc 
pod drzwiami, odstraszały niefortunnych gości od zmierzchu do świtu lub odwrotnie.
Czarnoksiężnicy się nie starzeją, chronią ich bowiem czary. Usposobienie jednak mają 
niezbyt miłe, bo tak to już jest w tym zawodzie, że długie życie w jaskini pełnej wody i 
nietoperzy nie sprzyja pogodzie ducha.
Czarodziej Saystrap też uważał, że już za długo przebywa w jaskini. Dawno temu stracił 
możliwość zrobienia kariery. Szansa zamieszkania przynajmniej w wieży na jakimś 
niewielkim wzgórzu, chronionym przez parę niesamowitych sług, już minęła. A tak w ogóle, 
to marzył o własnym zamku. W jego jaskini z pewnością nie było skarbu, lecz z myślą tą 
trudno mu było się pogodzić.
Wielką słabością Saystrapa był czas trwania jego czarów. Była to przeszkoda nie do 
pokonania na drodze do realizacji jego ambicji. Czary działały bardzo dobrze, ale jedynie 
przez dwadzieścia cztery godziny — i to o ile w ich przygotowanie włożył cały wysiłek. Był 
naprawdę mistrzem kilku świetnych czarów. A jednak został uznany za smętnego 
nieudacznika, gdyż nie były one trwałe.
W końcu pogodził się z tym. Przypuszczał, że uda mu się wypracować metodę, w wyniku 
której nawet krótko działający czar mógłby przynosić mu korzyści. Ale aby to osiągnąć, musi 
mieć asystenta. Lecz podczas gdy wybitny czarodziej mógłby wybierać i przebierać wśród 
terminatorów, to taki nieudacznik jak Saystrap musiał brać to, co nawinęło mu się pod rękę na 
i tak bardzo ograniczonym rynku pracy.
Niedaleko od jego jaskini mieszkał wieśniak, który miał dwóch synów. Starszy przynosił 
zaszczyt skrupulatnemu ojcowskiemu wychowaniu. Szlachetny młody człowiek był na tyle 
uczciwy, by rozwścieczyć wszystkich swych rówieśników w sąsiedztwie, stale bowiem 
stawiano go im za wzór. Pracował z ochotą od wschodu słońca do wczesnego zmierzchu i 
nigdy nie wydawał srebra, jeśli mógł wydać miedziaka. Nie da się ukryć, że był to pod 
każdym względem irytujący młodzieniec. Natomiast jego brat był zupełnym próżniakiem, 
którego chętnie wyrzekłby się każdy ojciec. Zaledwie zaczynały się sianokosy, a już 
znajdowano go leżącego na plecach i obserwującego chmury — chmury, pomyśleć tylko! 
Gdy kazano mu coś zrobić, to albo niszczył narzędzia, głupio i niewłaściwie używając ich, 
albo niweczył to, co powinien był po kimś kontynuować. I na dodatek nie umiał nawet 
wyraźnie mówić. Gulgotał tak ochrypłym głosem, że żaden przyzwoity człowiek nie mógł 
zrozumieć, co mówił — co nie znaczy, że ktokolwiek chciał go słuchać.
Cecha ta przyciągnęła uwagę Saystrapa. Moc czarodzieja leży w czarach. Większość z 
nich, by wywołać właściwy efekt, musi być powtarzana głośno, monotonnie, w sposób 
uporządkowany — nawet jeśli się chce osiągnąć efekt krótkotrwały. Asystent, który był 
prawie niemową — który nie byłby w stanie pojąć ani paru okruchów magii i na dodatek nie 
miałby dość śmiałości, by założyć własny interes — oto najlepszy służący, jakiego można 
było sobie wymarzyć.
Pewnego więc poranka, za pomocą stosownego kłębu dymu, Saystrap udał się na środek 
pola ze zbożem, gdzie chłop wymyślał synowi za złamaną motykę. Dym kłębił się na niebie 
imponująco, gdy Saystrap wynurzył się spoza niego. A chłop odskoczył o krok czy dwa, 
wyglądając na dokładnie tak zdumionego, jak powinien.
— Witam — rzekł dziarsko Saystrap. Już dawno temu przekonał się, że zbyt długie 
przemówienie nie jest korzystne dla czarodzieja krótkotrwałego czaru. Najlepiej było 
uprzedzić przypuszczalne przerażone mamrotanie i przejść prosto do sedna.
Lecz tym razem nie pożałował odrobiny trudu. Jeden, drugi gest w powietrzu — i 
wyprodukował dwie jabłonki sięgające do ramion. A jako dodatkową ozdobę w okamgnieniu 
wyczarował małego smoka. Nim chłop odzyskał głos, smok zniknął.
— Ładny mamy ranek na robotę w polu — kontynuował S ay strap.
— Był ładny — odpowiedział troszkę niepewnie chłop. Czary w lasach lub w jaskini, to co 
innego niż czary w samym środku najlepszego pola. Smok zniknął, a on nie mógłby przysiąc, 
że rzeczywiście był tutaj. Lecz drzewa stały nadal tam, gdzie będą na pewno cholerną 
przeszkodą przy orce.
— Czym … czym mogę służyć, panie … panie …?
— Saystrap — dokończył czarodziej łaskawie. — Jestem pańskim bliskim sąsiadem, panie 
Ladizwell. Chociaż skoro jest pan tak zajęty pracą na pańskiej bardzo żyznej roli, może pan o 
tym nie wiedzieć.
Pan Ladizwell spozierał to na drzewa, to na czarodzieja. Cień dezaprobaty ukazał się na 
jego twarzy. Czarodzieje, jak wasale lorda, mieli skłonność do brania więcej, niż dawali w 
zamian. Nie uśmiechała mu się myśl o życiu w pewnej zażyłości z jednym takim. I z 
pewnością nie zapraszał go.
— Nie, nie zapraszał pan — powiedział Saystrap w odpowiedzi na jego myśl. Nadeszła 
pora, by zacząć trochę nacierać. Niech facet dowie się, z kim i z czym ma do czynienia —
Przybyłem tu, by prosić pana o pomoc w pewnej drobnej sprawie. Potrzebuję pary młodszych 
stóp, silniejszych ramion i mocnych pleców, żeby przyszły mi z pomocą. A ten chłopak — 
pierwszy raz spojrzał na młodszego syna — czy on kiedykolwiek myślał, żeby pójść na 
służbę?
— On? — parsknął chłop. — Jakże, który głupek byłby … — po czym przerwał w pół 
słowa. Jeśli ten czarodziej nie wie, jak bezużyteczny jest jego głupi syn, po cóż rozpowiadać 
na wszystkie strony o rodzinnym wstydzie? — Na jak długo na służbę? — zapytał szybko. 
Jeżeli ugodziliby się na długi kontrakt, mógłby pozbyć się tego nieokrzesańca, a i zrobić na 
tym interes.
— Och, jak zwykle, na rok i jeden dzień.
— A jego płaca, panie Saystrap? No cóż, teraz, w sezonie, każda para wyuczonych rąk …
Ladizwell pospiesznie kopnął złamaną motykę, mając nadzieję, że czarodziej jej nie 
widział ani nie słyszał jego słów skierowanych do syna.
— Czy to wystarczy? — Saystrap machnął ręką uroczystym, szerokim gestem i na polu 
stanął wspaniały koń.
Ladizwell zamrugał oczami:
— Tak, w zupełności — zgodził się pospiesznie i wyciągnął rękę. Saystrap przybił swoją i 
została zawarta w ten sposób transakcja.
Potem czarodziej znów uczynił gest i podniósł się dym, by spowić go wraz z jego nowo 
zaangażowanym sługą. Kiedy się przejaśniło, znikli, a Ladizwell poszedł nałożyć koniowi 
uzdę.
Następnego dnia o świcie Ladizwell był wściekły, gdy udał się do stajni, by zbadać swą 
nową zdobycz i znalazł — zamiast konia — królika skubiącego słomę w zagrodzie. Jednak na 
myśl, że nie będzie musiał przez rok i jeden dzień żywić i ubierać tego nieokrzesańca o 
dwóch lewych rękach, poczuł się o wiele lepiej.
Saystrap, gdy tylko wrócił do jaskini, już robił użytek ze swego nowego sługi. Joachim był 
dla niego bezwolnym i bezrozumnym narzędziem. Lecz im wcześniej będzie miał w nim 
pomocnika, tym lepiej. Przygotował odwary i Joachim je wypił. I trzeba było nim kierować 
lub popychać go i ciągnąć poprzez wzory, wyrysowane czarno i czerwono na nierównej 
podłodze. Lecz w końcu, zadowolony z pierwszych kroków, Saystrap znużony poszedł 
położyć się do swego hamaka, pozostawiając Joachima, który zwalił się na łoże z paproci.
O świcie czarodziej był już na nogach. Pozwolił Joachimowi szybko zjeść posiłek z 
suszonych korzeni i jagód — widać było, że nie smakuje on zbytnio chłopakowi. Ponaglał go 
przy tym tak, że Joachim prawie by się udławił jednym czy dwoma ostatnimi kęsami. Potem 
spowił ich obłok, z którego wynurzyli się niedaleko od Market Cross w Hill Dallow. To 
znaczy — z obłoku wyszedł mężczyzna w szarej, wełnianej tunice, prowadzący wspaniałego, 
rozbrykanego, dwuletniego źrebca. Zwierzę było tak piękne, że każdy musiał na nie 
skierować wzrok. I zostało sprzedane za trzos srebra dostatecznie ciężki, by zadowalająco 
obciążyć pas mężczyzny.
Nabywca zaprowadził źrebca do domu i chełpił się niezwykle udaną transakcją. Lecz 
kiedy wzeszedł księżyc, Joachim wymknął się ze stajni, zamykając za sobą drzwi. Powłócząc 
nogami, udał się na daleki kraniec pastwiska, gdzie niecierpliwie czekał na niego Saystrap.
Tę grę powtarzali kilkakrotnie, zawsze bardzo dużo na tym zarabiając. Saystrap dość 
dobrze traktował Joachima, chociaż bardziej przypominało to opiekę nad koniem niż nad 
człowiekiem. I w tym tkwił błąd. Joachim mógł sprawiać wrażenie głupca — był zbyt 
toporny w mowie, by rozmawiać ze swymi towarzyszami, ale nie był tępy. Uczył się 
wszystkiego, co zobaczył i usłyszał u swego mistrza. Gdzieś głęboko w jego umyśle pojawiła 
się mała iskierka ambicji. Nic, co dotyczyło ziemi jego ojca, nigdy nie było w stanie tego 
wywołać. Nawet nie wiedzieć z jakim trudem próbował by coś zrobić, to i tak jego brat mógł 
go bez zbytniego wysiłku prześcignąć. Lecz tu był inny świat.
Potem, zupełnie przypadkowo, zauważył coś, o czym nawet sam Saystrap nie miał pojęcia: 
czary nie zawsze musiały się wiązać z wypowiadaniem zaklęcia.
Jego mistrz posłał go po zioła na uroczysko rzadko nawiedzane przez ludzi. Lecz 
futerkowi i czworonożni myśliwi mieli tu swoje własne, dobrze wydeptane ścieżki.
Mimo dzikości tego pustkowia, Joachim był dosyć zadowolony, że może przebywać sam 
na tej otwartej przestrzeni. Tęsknił za polami bardziej, niż pierwotnie mógł sądzić. Zdawało 
mu się, że już wiele czasu upłynęło od chwili, gdy leżał i obserwował powolne 
przemieszczanie się chmur nad głową, gdy marzył o tym, co mógłby zrobić, gdyby znalazł 
czarodziejski skarb lub gdyby był się urodził w rodzinie lorda.
Lecz tego dnia zauważył, że bardziej zaprzątają go myśli o czarach niż patrzenie na 
chmury czy zanurzanie się w swe niegdysiejsze marzenia. Powtarzał w myśli słowa, które 
słyszał, gdy Saystrap czarował. Teraz już przynajmniej czary przemiany były dla niego tak 
znajome, jak własne nazwisko. Potem usłyszał jakiś dźwięk i rozejrzał się dokoła — napotkał 
wejrzenie żółtozielonych oczu śnieżnego kota. Kot syknął wyzywająco i Joachim wiedział, że 
śmierć podkradła się tu na czterech łapach. Skoncentrował się więc — nie będąc pewnym, jak 
i na czym.
Śnieżny kot zniknął! Na skale przycupnął stajenny szczur. Joachim zadrżał. Wyciągnął 
rękę, by przekonać się o prawdziwości tego, co zobaczył, i szczur uciekł z piskiem. Czy nie 
była to przypadkiem jakaś sztuczka Saystrapa, by go zastraszyć? Lecz był sposób, by się tego 
dowiedzieć. Joachim spojrzał po sobie. Czy będzie miał tyle śmiałości? Znów skupił myśli …
Miękkie futro, łapy z pazurami — był śnieżnym kotem! Nie całkiem wierząc, podskoczył, 
by odbić się od skały. Zatrzymał się poniżej skalnej ostrogi i spostrzegł, że znów jest 
człowiekiem, nieco przerażonym swym zuchwałym czynem.
Lecz zaraz strach ten przekształcił się w dumę. Po raz pierwszy w życiu miał powód, by 
być z czegoś dumnym. A więc jest czarownikiem! Choć tylko w części. Jeden odosobniony 
czar nie czyni prawdziwego czarodzieja. Musi koniecznie dalej się uczyć i to tak, by ukryć 
swój sekret przed Saystrapem. Wątpliwości, czy będzie w stanie to uczynić, gnębiły go przez 
całą drogę powrotną do jaskini.
Kłopot w tym, że Saystrap nie próbował innych czarów. A tych kilka strzępów, które 
Joachim wyłowił z nieprzytomnego mamrotania swego mistrza, zupełnie nie było 
pomocnych. Saystrap koncentrował się cały czas na tym, co miało go uczynić największym 
mistrzem w dziedzinie zmiany postaci.
— Dożynki w Garth Haigis to okazja, by zrobić dobry interes — powiedział Joachimowi, 
głównie dlatego, by popisać się przed kimś swą mądrością. — Musimy mieć do zaoferowania 
coś przykuwającego wzrok. Szkoda, że nie mogę zamienić cię w skrzynię pełną klejnotów, 
mógłbym sprzedać cię więcej niż jednemu nabywcy. Tylko potem, kiedy czar ustanie — 
zaśmiał się słabo, złośliwie i szturchnął Joachima w żebro swoją laską — byłbyś rozproszony 
między zbyt wiele garści, żeby znów zebrać cię do kupy.
Głęboko się zamyślił, wodząc tam i z powrotem po zębach długim paznokciem 
wskazującego palca.
— Zastanawiam się … — spojrzał na Joachima taksujące. — Krowa jest przynętą tylko 
dla chłopa. I zbyt często zajmowaliśmy się końmi, mógłby tam być ktoś z dobrą pamięcią. —
Zastukał końcem laski w skałę. — Ach! Tresowany sokół myśliwski, taki, który wywołuje 
błysk chciwości w oku każdego lorda!
Joachim był zaniepokojony. To prawda, że jak dotąd wszystkie sztuczki zawsze uchodziły 
Saytrapowi na sucho. Nie miewał trudności z uwalnianiem się ze stajni i stodół, kiedy czary 
pryskały. Lecz zamki były lepiej strzeżone i mogłyby być kłopoty, jak z nich czmychnąć. 
Potem pomyślał o swoim sekrecie. Mógłby w wyznaczonym czasie przestać być sokołem 
Saystrapa, lecz to nie znaczy, że musiałby stać się człowiekiem łatwym do rozpoznania.
Jarmark w Garth Haigis był szeroko znany. Joachim, pod postacią sokoła, rozglądał się 
żywo dokoła ze swojej grzędy w rogu siodła Saystrapa. Ludzie przy straganach zauważyli 
świetnego ptaka i pytali o jego cenę. Ale czarodziej podawał tak wysoką, że wszyscy 
potrząsali głowami, chociaż jeden czy dwaj zaczęli już liczyć srebro w swych sakiewkach.
Przed samym południem mężczyzna noszący na ubraniu Skrzyżowane Klucze, herb lorda 
Tanheffa, podjechał do Saystrapa.
— Co za wspaniały ptak, godny ptaszarni lorda. Mój pan chciałby spojrzeć na niego, panie 
sokolniku.
Saystrap pojechał więc za służącym na wyżej położony plac, gdzie były rozbite namioty 
szlachetnie urodzonych. Wzywali oni do siebie kupców z takimi towarami, jakie uważali za 
interesujące.
Lord Tanheff był mężczyzną w średnim wieku i nie miał syna, który by po nim 
odziedziczył nazwisko. Lecz po jego prawej ręce siedziała córka, lady Juluya. Ponieważ 
dziedziczyła wielką fortunę, otaczała ją gromada młodych lordów, którzy usiłowali zdobyć jej 
względy. Cechowała ją sprawiedliwość i okazała niejedną łaskę ludziom ojca.
Była niska i szczupła. Gdyby nie była dziedziczką, być może nikt nie uznałby jej za 
piękność. Lecz miała uśmiech, który mógł rozgrzać serce mężczyzny (nawet, jeśli ten 
zapomniałby o jej złocie i ziemiach) i oczy ciekawe wszystkiego, co widziały. Gdy Joachim 
raz spojrzał na nią, nie widział już niczego prócz niej.
Także Saystrap skupił swój wzrok na lady. Jak wielka, rozświetlająca prawda, zabłysła mu 
nagle myśl, że istnieją jeszcze inne sposoby na zdobycie zamku niż trudne czary. Jednym z 
takich sposobów jest małżeństwo. Nie wątpił w to, że gdyby mógł uzyskać dostęp do tej 
damy, zdobyłby ją. Czyż nie jest czarownikiem, a więc mistrzem takich subtelności, jakich te 
gbury, wzdychające teraz wokół niej, nie umieją sobie wyobrazić?
Zaplanowany przez niego podstęp można by także dobrze wykorzystać. Jeżeli sprzeda 
Joachima jej ojcu, ptak oczywiście ucieknie i wróci do niego. Będzie mógł wtedy udać się na 
dwór damy, by przynieść go z powrotem. Pod pretekstem zwrotu zabłąkanego ptaka uzyska 
prawo wejścia do zamku.
— Ojcze, ten sokół! To królewski ptak! — zawołała lady Juluya, zobaczywszy Joachima.
Ogarnęła go duma. Chociaż widziała w nim ptaka, to jednak był podziwiany. Lecz zaraz 
duma zniknęła. Jeśli zobaczyłaby go takim, jakim był w rzeczywistości, szybko zmieniłaby j 
zdanie.
Lord Tanheff był tak zachwycony, jak jego córka i szybko ubił interes z Saystrapem. 
Czarownik, zanim posadził ptaka na okrytej rękawicą ręce lordowskiego sokolnika, szepnął 
mu do ucha:
— Niezwłocznie wracaj dziś wieczorem!
Joachim, wciąż wpatrzony w lady Juluyę, nie zwrócił uwagi na ten rozkaz. Dlaczego nie 
miałby dokonać przemiany, tak by nadal móc przebywać blisko damy? Nie mógł jednak 
dłużej patrzeć na nią, ponieważ sokolnik zabrał go do zamku.
Joachim usadowił się na grzędzie w ptaszarni, zakapturzony teraz i nic nie widzący. 
Pozostawiono go w ciemności, by przyzwyczaił się do nowego domu, tak jak się postępowało 
z ptakiem w obcym miejscu. Słyszał inne sokoły poruszające się niespokojnie i — poza tym 
wszystkim — dźwięki dochodzące z zamku. Ciekawiło go to, jak Saystrap mógł 
przypuszczać, że uda mu się wydostać z tego miejsca, przybierając na powrót ludzką postać. 
A może czarodziej miał jakiś magiczny sposób uwolnienia go?
Podejrzenia Joachima sprawdziły się. Czarownik wiedział, że jego sokół przemieniony w 
człowieka nie będzie mógł opuścić ptaszarni tak łatwo jak chłopskiej stajni. Nie sądził, że 
jego pomocnik ma na tyle rozumu, by znaleźć jakiś sensowny sposób ucieczki. On sam 
będzie musiał działać na tyle rozważnie, by uwolnić Joachima i jednocześnie nie dopuścić, 
żeby w całej sprawie podejrzewano obecność choć cienia magii, tym bardziej że pragnie 
oczarować sobą lady Juluyę. Saystrap zaczaił się więc w zagajniku w pobliżu zamku, by 
czekać na wschód księżyca.
O zachodzie słońca nadciągnęły jednakże chmury i nie ulegało wątpliwości, że księżyc tej 
nocy się nie ukaże. Nie mógł więc przywołać czarów księżycowych, co najwyżej mógł 
wykorzystać nadchodzącą burzę. I żeby jeszcze tylko mógł wiedzieć, kiedy nastąpi przemiana 
Joachima; sprawą tą nigdy przedtem nie zaprzątał sobie głowy. Gdyby nie jego plan zdobycia 
lady Juluyi, czarodziej nie troszczyłby się zbytnio o Joachima. Na brak przygłupów nigdy nie 
można narzekać, co innego on sam. Nie miał ochoty narażać własnego grzbietu w całej tej 
sprawie. Nie ulegało wątpliwości, że lord Tanheff, jeśli by tylko podejrzewał obecność 
czarów, to natychmiast zwróciłby się o ochronę do jakiegoś potężniejszego czarodzieja. 
Saystrap nie był na tyle ślepy, mimo pełnej zadufania pewności siebie, by nie przewidzieć 
rezultatu takiego pojedynku.
Nie mógł dłużej usiedzieć, więc zaczął przechadzać się tam i z powrotem, próbując 
określić czas przemiany Joachima. Przybyć za wcześnie byłoby tak samo zgubne, jak spóźnić 
się. Czar działania podróżującego obłoku nie mógł trwać długo. Jeśli Joachim nie zdążyłby 
się natychmiast w nim skryć, Saystrap nie byłby w stanie przywołać go ponownie tej samej 
nocy. Przygryzł paznokieć kciuka, przeklinając deszcz, który właśnie zaczynał padać.
Natomiast na zamku deszcz zapędził ludzi pod dach. Joachim usłyszał kroki w ptaszarni 
oraz głosy sokolnika i jego pomocnika. Czas przemiany był bliski. Przesunął się na grzędzie i 
przymocowane do pęt na jego nogach dzwonki zadzwoniły. Kroki zbliżały się, a przemiana 
była tuż, tuż!
Nagle stanął na swych własnych dwóch nogach, mrużąc oczy w świetle trzymanej przez 
sokolnika latarni. Usta mężczyzny otworzyły się do alarmującego wrzasku. Umysł Joachima 
wypełniła myśl o czarach.
Śnieżny kot przykucnął warcząc. Sokolnik wykazał wielką przytomność umysłu, cisnął 
latarnią w tę przerażającą bestię. Potem rzucił się do ucieczki przed Joachimem, podążającym 
za nim w wielkich susach. Lecz gdy wrzeszczący sokolnik utorował sobie drogę do drzwi, 
Joachim skierował się do drugich, próbując dotrzeć do zewnętrznego muru.
Ten mur był o wiele za wysoki, żeby go przeskoczyć. Pomknął więc w górę po schodach 
prowadzących do wąskiej ścieżki, która biegła wzdłuż jego szczytu. Ludzie wrzeszczeli na 
jego widok, ktoś rzucił pochodnią, która o mało go nie uderzyła. Runął na strażnika 
zamierzającego się włócznią, powalił go i znalazł się na nim. Właśnie gromadziło się więcej 
ludzi, napinając łuki. Pomyślał …
Na murze nie było już kota — niczego nie było! Uzbrojeni ludzie pospieszyli naprzód, 
tłukąc końcami włóczni w każdą plamę cienia. Nie mogli uwierzyć, że zwierzę znikło.
— Czary! Zawiadomić prędko lorda. Tu są czary!
Gromadzili się po dwóch czy trzech, nikt bowiem nie chciał iść sam w ciemność, kiedy 
czary szalały na swobodzie. Burza nasiliła się, woda waliła potokami po murze. Uderzała z 
taką siłą, że zmiotła mały, złoty pierścień, którego nikt nie zauważył w mroku. Niosła go 
wzdłuż rynsztoku, miotając nim w górę i w dół. Wreszcie upadł w błotnistą ziemię 
wewnętrznego ogrodu, gdzie lady Juluya i jej dworki uprawiały zioła i kwiaty. Tutaj legł pod 
zwisającymi gałązkami ciężkich od deszczu krzaków róż.
Kiedy lord Tanheff usłyszał relację sokolnika i strażników z muru, utwierdził się w tym, że 
sokół był zaczarowany, a zamek stał się celem jakiegoś ataku czarów. Po czym wysłał 
jednego ze swych heroldów, by jechał dniem i nocą do najbliższego cieszącego się 
poważaniem czarnoksiężnika, któremu wcześniej dał zaliczkę jako zabezpieczenie przeciwko 
takim właśnie wydarzeniom. Równocześnie polecił wszystkim pozostać wewnątrz zamku. 
Bram nie wolno było otwierać aż do powrotu herolda.
Saystrap usłyszał poranne wieści na jarmarku, gdzie ludzie spoglądali teraz podejrzliwie na 
swych sąsiadów. Pakowali swoje towary, żeby znaleźć się znów na drodze, nawet jeśli 
jarmark nie był oficjalnie zakończony. Czary zostały uwolnione — kto wie, gdzie uderzą 
następnym razem? Lepiej być uważnym, mogłyby sięgnąć po kieskę. Lord posłał po 
czarownika — a gdy magia przeciwstawia się magii, przy okazji dostać się może niewinnym 
świadkom. Czary nie wybierają.
Czarownik nie zaniechał jednak swego planu co do lady Juluyi. Plan był przecież taki 
dobry. Zdrowy rozsądek nawet teraz nie zniweczył jego nadziei. Przyczaił się więc w ukryciu 
i obmyślał ten lub tamten sposób, ale po zastanowieniu był zmuszony odrzucać każdy z nich.
Lady Juluya, spacerując po swym ogrodzie, zatrzymała się, by podnieść nasiąkniętą 
deszczem różę i ujrzała coś błyszczącego w błocie. Zaciekawiona, pogrzebała w ziemi i 
odsłoniła pierścień, który, zdawało się, wśliznął się na jej palec zupełnie samorzutnie.
— Skąd się tu wziąłeś? — trzymała rękę w wilgotnym świetle porannego słońca, 
podziwiając pierścień. Była bardzo zadowolona ze swego znaleziska. Ponieważ wszystkie jej 
dworki wyparły się tej zguby, ostatecznie zdecydowała, że pierścień musiał leżeć zagrzebany 
przez całe lata, aż ciężki deszcz wymył go i oswobodził. Zatrzyma go sobie na własność.
Przeszły dwa dni, a potem trzy. Herold wciąż nie wracał. Lord Tanheff nie pozwolił 
otworzyć bram zamku. Plac targowy był teraz opustoszały. Saystrap, który pojechał do 
prymitywnej kryjówki w lasach, obgryzł paznokcie do żywego mięsa. Jedynie fanatyczna 
nieustępliwość trzymała go tam przyczajonego.
Nikt w komnatach lady nie wiedział, że pierścień zrobił się luźny i ześliznął się jej z palca, 
kiedy położyła się spać. Stał się myszką i poczęstował się okruszynami z jej stołu. Joachim 
zdawał sobie sprawę, że prowadzi wysoce niebezpieczną grę. Byłoby znacznie mądrzej 
ponownie przybrać się w pierze i trzema lub czterema uderzeniami skrzydeł znaleźć się poza 
zamkiem. Lecz nie mógł zdobyć się na, to by stąd odejść.
Bardzo rozpieszczana i uwielbiana, lady Juluya była jednak dziewczyną z dowcipem, 
pogodnego usposobienia, dość mądrą, by nie przewróciło jej się w głowie. Była zarówno 
życzliwa, jak uprzejma. Raz po raz kusiło Joachima, żeby przybrać prawdziwą postać i 
opowiedzieć jej swoją historię. Lecz ona rzadko była sama, a kiedy była, nie mógł się na to 
zdobyć. Kimże on był? Nieokrzesanym gburem, tak głupim i niezdarnym, że nie umiał nawet 
pracować w polu ani zrozumiale mówić. Był pewien, że zaledwie się pokaże, ona natychmiast 
zawezwie straż. A mowa! Nie umiał powiedzieć niczego, co zostałoby zrozumiane.
Po pierwszej nocy nie pozostawał już myszką, lecz wychodził na balkon i stawał się 
człowiekiem, przykucając w najgłębszym rozlewisku cienia. Myślał o mowie i o tym, jak 
trudno przekształcać słowa w takie dźwięki, jakie wydobywają inni ludzie. Ćwiczył się w 
mówieniu, szepcząc dziwne wyrazy, które słyszał w mamrotaniu Saystrapa, chociaż 
wykręcały mu język. Nie używał ich, by wywołać czary, lecz zaledwie po to, by usłyszeć 
swój głos. O świcie trzeciego dnia, ku swojej wielkiej radości, był pewien, że mówi wyraźniej 
niż kiedykolwiek przedtem.
W lasach Saystrap upewnił się wreszcie, że plan, który wymyślił, zaprowadzi go do 
zamku. Jeśli potem potrafi pomówić z lady na osobności, choćby tylko przez krótką chwilę, 
na pewno zdoła zapanować nad jej wolą i wszystko będzie tak, jak on sobie życzy. Widział 
jadącego herolda i wiedział, że może wkrótce powróci on z odsieczą.
Chociaż bramy były zamknięte, ptaki przelatywały ponad murem. Gołębie zbudowały 
gniazda na wieżach i wzdłuż dachów. Czwartego dnia Saystrap przybrał pierzastą postać, aby 
przyłączyć się do nich. A one krążyły, gruchały, trzepotały, zaglądały w okna, muskały sobie 
piórka na balkonach i parapetach. Lady Juluya rozsypała dla nich ziarno w swym ogrodzie i 
Saystrap pospiesznie skorzystał z takiego zaproszenia. Opadł przed nią na ziemię.
Tak to jest z czarami: jeśli liźnie się ich choćby na czubeczek paznokcia jednego palca, 
zdobywa się umiejętności przewyższające wiedzę innych ludzi. Pierścień, którym był 
Joachim, rozpoznał gołębia, którym był Saystrap. Zrazu pomyślał, że jego mistrz przybył tu, 
szukając go. Potem zauważył, że gołąb–czarodziej biega tu i ówdzie, kreśląc krokami 
magiczny wzór wokół stóp lady Juluyi. Joachim nie wiedział, co się stanie, jeśli Saystrap 
doprowadzi do końca ten czar, lecz obawiał się najgorszego. Rozluźnił więc uchwyt na palcu 
lady i stoczył się na ziemię w poprzek jednej z linii, które nóżki gołębia tak dokładnie 
wytyczały.
Saystrap spojrzał na pierścień i poznał go. Niczego nie chciał od Joachima, jednak 
wstrząsnęło nim, że spotyka tego głupiego terminatora w takiej postaci. Jednakże — wszystko 
w swoim czasie. Jeśli ten czar teraz zmarnuje się lub zatrzyma, może nie być innej szansy. 
Będzie mógł później rozprawić się z Joachimem, po osiągnięciu swego celu. Ostrym 
dziobnięciem wyrzucił więc pierścień w powietrze.
Joachim opadł korkociągiem za krzak róży, po czym znów podkradł się z powrotem — 
tym razem jako kocur na aksamitnych łapkach. Rzucił się — i dziko trzepoczący gołąb 
znalazł się między jego szczękami.
— Puść, ty okrutny zwierzaku! — Lady Juluya uderzyła kota. Wciąż trzymając gołębia, 
Joachim odskoczył i pobiegł na dziedziniec.
Naraz ujrzał, że nie trzyma już gołębia, ale z jego uchwytu wyrywa się warczący pies, dwa 
razy większy od niego. Odskoczył od Saystrapa na wierzch beczki i tam wyrosły mu skrzydła, 
dziób i szpony. Ponownie jako sokół, Joachim mógł wzbić się w powietrze ponad skaczącym, 
śliniącym się psem, który tak pragnął go dosięgnąć.
Zresztą nie był to już pies, lecz stwór prosto z nocnego koszmaru — do połowy pokryty 
łuskami, z pierzastymi skrzydłami silniejszymi od skrzydeł Joachima, o smagającym ogonie 
ze wstrętnym, spiczastym końcem. Kreatura spiralnym ruchem uniosła się w niebo w ślad za 
sokołem.
Joachim może mógłby odsądzić się od czarownika, gdyby skierował się na otwartą 
przestrzeń. Lecz czuł, że Saystrap nie ma zamiaru zaganiać niechętnego terminatora z 
powrotem do służby. Miał zamiary wobec lady Juluyi — zatem musi być walka, nie lot.
Od potwora promieniowała taka skoncentrowana siła, że Joachim osłabł. Jego uboga 
sztuka magiczna była marna w porównaniu ze sztuką Saystrapa. Z ostatnim desperackim 
uderzeniem skrzydeł wylądował na dachu wieży lady Juluyi i ujrzał, że ześlizguje się po nim, 
znów jako człowiek. W tym czasie ponad nim krążył gryf, który wydawał się bardzo 
zadowolony, że pozwala mu zmierzać ku śmierci — na posadzkę poniżej. Joachim skupił całą 
moc na jednej, ostatniej myśli. Spadł, przeszywając powietrze, jako szary kamyk. Tak mały i 
ciemny przedmiot uszedł oczom Saystrapa. Kamyk uderzył o posadzkę i potoczył się do 
szczeliny.
Tymczasem Saystrap zawrócił po swój łup. Wylądował na dziedzińcu i pochwycił lady 
Juluyię, by ją porwać. Kamyk wytoczył się z kryjówki i Joachim stanął na nogi. Z gołymi 
rękami rzucił się na potwora. Tym razem wykrzyknął zrozumiałe i głośne słowa, zaklęcie, 
które przywróciło Saystrapa do jego własnej, prawdziwej postaci. Mocując się z 
czarownikiem, zwalił go na ziemię, próbując jedną ręką zatkać mu usta tak, żeby nie mógł 
wypowiedzieć więcej żadnych zaklęć.
Herold wjechał w tej samej chwili, gdy oni się zmagali, otoczeni (w bezpiecznej 
odległości) gromadą tych ludzi, którzy nie bali się, że zostaną uderzeni jakimś rykoszetem 
czarów. Lord Tanheff wykrzyknął rozkaz od drzwi hallu, dokąd uprzednio zagarnął swoją 
córkę. Herold rzucił na walczących zawartość pudełka, które przywiózł z sobą (cena: jeden 
rubin, dwa średniej wielkości topazy). Spowodowało to wybuch światła i uderzenie piorunu. 
Joachim wykuśtykał z kłębów dymu po omacku, na ślepo. W przeciwnym kierunku 
pospieszył tłusty, czarny pająk, po to jedynie, by zostać pożartym przez koguta.
Bardzo teraz zadowoleni, że mają na widoku kogoś możliwie normalnego, kogo można 
obwinić za całe zamieszanie, uzbrojeni mężczyźni pochwycili Joachima. Kiedy spróbował 
użyć swej magii, spostrzegł, że czar nie działa. Lady Juluya zawołała rozkazująco:
— Zostawcie go! To on zaatakował potwora w mojej obronie. Pozwólcie, by opowiedział 
nam, kim jest.
„Pozwólcie, by opowiedział, pomyślał Joachim z rozpaczą, lecz nie mogę tego zrobić”. 
Spojrzał na lady Juluyię i wiedział, że musi przynajmniej spróbować. Kiedy przesunął 
językiem po wargach, ona podpowiedziała zachęcająco:
— Powiedz nam najpierw, ktoś ty?
— Joachim — wykrakał z przygnębieniem.
— Jesteś czarownikiem?
Potrząsnął głową.
— Nie więcej niż w bardzo małej części.
— Tak bardzo pragnął, by poznała całą prawdę o wszystkim, że zapomniał o swym 
potykającym się języku i o wszystkim innym prócz historii, którą miał opowiedzieć. 
Opowiedział ją w potoku słów, a wszystkie można było zrozumieć. Kiedy skończył, lady 
klasnęła w ręce i zawołała:
— Świetna, wspaniała historia! Twierdzę, że te czyny pasują do ciebie. Czarodziej, 
półczarodziej, trzecia lub czwarta część czarodzieja, oto za co możesz być uważany. 
Chciałabym poznać cię lepiej.
Uśmiechnął się trochę nieśmiało. Chociaż czary mogły go wykończyć, ktoś, kogo Lady 
Juluya uznała za mężczyznę, ma prawo do dumy. Szczęście sprzyjało mu tym razem. Jeżeli 
jednak znowu zabrałby się za magię, fortuna mogłaby odwrócić się od niego.
Tym razem okazał się mądrym człowiekiem — jak zresztą później miał szansę 
wielokrotnie to udowodnić. Nie przegapił tej jednej okazji, by mocno uchwycić swe szczęście 
i nigdy potem nie pozwolił na jego utratę.
A kogut poczuł dotkliwy ból we wnętrznościach i był zmuszony zwrócić pająka. Jakiego 
szwanku doznał on z powodu takiej ironii losu — nikt się już nie dowiedział, ponieważ 
Saystrap zniknął.
Przełożyła: Danuta Korziuk
FRED SABERHAGEN 
KAMIENNY CZŁOWIEK
I
Derron Odegard oderwał się na chwilę, aby wytrzeć spocone dłonie o nogawki luźno 
dopasowanego służbowego kombinezonu i błyskawicznie poprawić ułożenie słuchawek na 
głowie. Zaraz potem pochylił się do przodu w swoim ergonomicznym fotelu, by dalej tropić 
wroga.
Po półgodzinnym czuwaniu aż zesztywniał ze zmęczenia. Odpowiedzialność za losy 
planety i jej czterdziestu milionów ocalałych mieszkańców spoczęła przytłaczająco na jego 
barkach. Nie zamierzał wiecznie dźwigać ciężaru czterdziestu milionów istnień, jednak w tej 
chwili nie było dla nich nigdzie miejsca.
Odpowiedzialność była rzeczywiście ogromna. Wystarczył jeden nierozważny krok 
Derrona lub kogokolwiek z Centrum Przemieszczeń w Czasie, by ludzi, którzy przetrwali na 
planecie Sirgol, obrócić w nicość, wyrwać ich z czasu rzeczywistego i skończyć z nimi na 
dobre, skończyć z nimi tak, by już nigdy nie mogli zaistnieć.
Ręce Derrona ułożyły się łagodnie na klawiaturze pulpitu sterowniczego z zamiarem 
kontynuowania pościgu. Jak u wytrawnego muzyka palce goniły jego myśli. Za dotknięciem 
przycisków na znajdującym się przed nim wypukłym ekranie fluorescencyjnym, 
skomplikowany system zielonych sygnałów katodowych znikał, pojawiał się, przemieszczał 
— uważny łowca delikatnie odsuwał elektroniczną trawę. Na obrazie wprawne oko Derrona 
rozpoznawało linie odpowiadające śladom życia zwierząt i roślin, zawiły splot stanowiący 
przydzielony mu niewielki wycinek prehistorycznej ekologii jego planety.
Fotel i pulpit sterowniczy Derrona Odegarda stały w rzędzie z innymi, tworząc długie, 
łagodnie wygięte łuki. Aranżacja ta dawała odprężenie unoszonym na chwilę oczom, a 
zarazem kierowała je ponownie ku miejscu pracy. Podobny cel miały delikatne modulacje 
świetlne, które chwilami, jak chmury, przyćmiewały sztuczne światło płynące spod mocno 
sklepionego sufitu oraz monotonna muzyka antystresowa, pomruk melodii, która od czasu do 
czasu przechodziła w prymitywne mocne uderzenie.
Tysiąc mężczyzn czuwało wraz z Derronem, zgromadzeni w podziemnej sali, gdzie 
pobrzmiewała muzyka i przemykały nierealne cienie chmur, a w powietrzu unosił się zapach 
świeżości. Delikatne podmuchy wiatru rozsiewały woń, najprawdziwszych zielonych pól, 
czasami posmak morza czy wszelkich odmian żyznej gleby i wód, które już dawno nie 
istniały na skalistej powierzchni planety.
Na ekranie obok Derrona znowu zapulsowały sygnały katodowe odpowiadające oznakom 
życia.
Jak przystało na wytrawnego wojskowego, nie dał się zwieść pozorom podczas działań na 
swoim posterunku. Skierował swój automat zwiadowczy dziesięć lat w przeszłość, następnie 
pięć mil na północ, dwa lata w kierunku teraźniejszości i kilkanaście mil na południowy 
zachód. Za każdym razem wypatrywał i nasłuchiwał, jak dotąd na próżno. Zielona 
elektroniczna trawa nie zarejestrowała jeszcze ani śladu jakiegokolwiek intruza.
— Na razie nic — powiedział głośno, czując za plecami obecność swojego zwierzchnika. 
Ponieważ obecność ta przedłużała się, Derron na chwilę odwrócił się, patrząc pytająco na 
kapitana …
Drażniło go, że nie mógł przypomnieć sobie imienia kapitana, choć było to raczej 
zrozumiałe. Centrum Przemieszczeń w Czasie funkcjonowało dopiero od miesiąca i przez 
cały ten okres ciągle jeszcze było w stanie nieustannych zmian organizacyjnych.
Nieznany z imienia kapitan tkwił uparcie, wpatrzony w ekran Derrona.
— W tym miejscu twojego odcinka — powiedział kapitan, a jego głos zdradzał nerwowość 
— jest gorący punkt. — Jedynie jego ciemna twarz wydawała się opanowana, o rozrośniętych 
jak u buldoga szczękach, gotowych zacisnąć się na ciele ofiary. Derron powrócił do pracy.
Przydzielony mu odcinek czasoprzestrzeni powstał około dwudziestu tysięcy lat temu, 
niedługo po przybyciu Pierwszych Ludzi na Sirgol. Istniał około stu lat, zajmując obszar 
kwadratu o boku równym w przybliżeniu stu milom, łącznie z niższą warstwą atmosfery nad 
jego powierzchnią. Na ekranie każdy jego fragment przedstawiony był jako skomplikowany 
układ punktów.
Jak dotąd Derron nie natrafił jeszcze na żaden ślad istot ludzkich w gąszczu sygnałów z 
przeszłości, ale też i nie szukał, szczególnie tych ludzkich. Nie bez znaczenia był jednak fakt, 
że nie odkrył jeszcze ani śladu zniszczenia, które sygnalizowałoby inwazję berserkerów.
Infraelektroniczny automat zwiadowczy, który służył Derronowi jako zmysł przenikania w 
głąb przeszłości, poruszał się bezszelestnie między drzewami, nie płosząc zwierząt. Przenosił 
się poza rzeczywistość, obserwując ją poprzez pryzmat świata, który właściwie nie istniał, 
zagłębiał się w czasie rzeczywistym na sekundę lub dwie, by potem znowu oddalić się tak, 
aby przyjrzeć mu się bacznie z perspektywy prawdopodobieństwa.
Pierwszy sygnał trwającej walki dotarł do Derrona nie z ekranu ani przez słuchawki. 
Wywnioskował to z pośpiechu, z jakim kapitan oddalał się, aby ściszonym głosem omówić to 
z oficerem wyższym rangą.
Jeśli w Centrum Przemieszczeń w Czasie miałaby się rozpocząć wojna, człowiek nie na 
żarty mógłby się przerazić. Na razie nie dowierzając tej możliwości, Derron nie był 
przestraszony i nie spodziewał się, żeby tak mogło się stać. Zamierzał pozostać przy swojej 
pracy i dobrze się z niej wywiązać. Postawa taka zawsze dawała pewne korzyści. Po upływie 
kilku sekund spokojny głos kobiecy płynący z jego słuchawek potwierdził rozpoczęcie akcji. 
Przekazał mu również zmianę kierunku i parametrów jego poszukiwań. Zmiany te dotyczyły 
wszystkich funkcjonariuszy, ponieważ najbliżsi frontu działań wroga posuwali się coraz dalej, 
a pozostali zajmowali ich strefy, tak by cały obszar był pod nadzorem. Pierwszy atak mógł 
być jedynie dywersją.
Czas teraźniejszy mijał powoli. Rozkazy dla Derrona, nieustannie zmieniane, 
przekazywane były niewzruszonym głosem kobiecym, który mógł być jedynie nagraniem. 
Chwilami tylko doganiał bieg wydarzeń. W przeszłości nie prowadzono wojen, ale 
Sirgolowie, którzy przetrwali, brali udział w różnych walkach. Ta rozgrywka Centrum 
Przemieszczeń w Czasie będzie także czymś nowym dla wroga — choć on naturalnie nie 
widział w niej miejsca dla siebie.
— Uwaga funkcjonariusze — w hełmofonie Derrona odezwał się jakiś nowy, afektowany 
męski głos — tu Dowództwo Centrum Przemieszczeń w Czasie, podajemy informacje o 
przebiegu działań. Wróg wprowadził swoje przyczółki w dwudzieste pierwsze tysiąclecie 
czasu prawdopodobieństwa. Przypuszcza się, że zamierza ingerować tam w bieg wydarzeń, 
co miałoby następstwa o historycznym znaczeniu.
Po kilku sekundach głos dodał:
— Spostrzeżono już pierwsze próby penetracji w strefie dwudziestu i pół tysiąca lat 
wstecz. Uważnie obserwujcie i szukajcie kanału.
W nieokreślonym jeszcze miejscu atmosfery Sirgola, nieco ponad dwadzieścia tysięcy lat 
wstecz, pojawiło się sześć robotów berserkerów o rozmiarach samolotu, które usiłowały 
przedrzeć się do rzeczywistości. Gdyby oko ludzkie mogło uchwycić ten moment, 
zauważyłoby sześć zabójczych robotów w kształcie pocisków, które pojawiły się nie 
wiadomo skąd, a potem wystrzeliły w zwartym szyku niczym pociski samosterujące. Zupełnie 
jak podniebni akrobaci rozproszyły się z multidźwiękową prędkością ze swojego kanału — 
punktu w czasoprzestrzeni, w którym wkroczyły do rzeczywistości, punktu, w którym jednym 
precyzyjnym atakiem można by zniszczyć ich wszystkich razem.
Sześć wrogich robotów rozpierzchło się w powietrzu z niezwykłą szybkością, zaścielając 
pod sobą bezradny świat obłokiem trucizny. Antybiotyczne, promieniotwórcze chemikalia — 
z dystansu dwudziestu tysięcy lat trudno było ustalić, czym się posłużyły. Derron Odegard, 
podobnie jak inni funkcjonariusze na służbie, widział jedynie skutki tego ataku. Odbierał go 
jako czynnik zmniejszający prawdopodobieństwo istnienia życia w jego sektorze, zmianę 
chorobową postępującą w ściśle sprecyzowanym kierunku, która miała w określonym czasie 
zredukować do zera prawdopodobieństwo życia na tym obszarze.
Skoro ta planeta była już martwa i zatruta, gdy przybyli Pierwsi Ludzie, tułający się 
bezradnie jak dzieci, dlaczego zatem nie miałaby istnieć na Sirgolu jakaś cywilizacja ludzka 
we współczesnych czasach, która oparłaby się berserkerom? Do dzisiaj planeta jest martwa. 
Derron czuł, jak złowieszcza fala niebytu ogarnia każdą komórkę jego ciała, podobnie jak 
komórki wszystkich żyjących tam istot.
Sprawozdania Derrona i innych funkcjonariuszy odprowadzane były do Dowództwa 
Centrum Przemieszczeń w Czasie. Ludzie i komputery współdziałali ze sobą tropiąc tych 
nosicieli, u których zwiększało się prawdopodobieństwo rozwoju zmian chorobowych.
Tym razem, ku zadowoleniu Dowództwa, zespół sprawdził się. Komputery podały, że 
położenie sześciu latających robotów było już namierzone.
W katakumbie Drugiego Poziomu Centrum, w rusztowaniu urządzeń wyrzutni 
rakietowych, spoczywały pociski o prostych, opływowych kształtach.
Przeciągły głos z Dowództwa podał rozkaz:
— Wystrzelić rakietę. Cel — kanał.
Masywne, żelazne kleszcze rusztowania rozwaliły się na boki, a pod pociskiem na 
ciemnym kamiennym podłożu pojawił się srebrzysty okrąg migocący jak wzburzona woda.
Kleszcze uwolniły pocisk, który natychmiast zniknął z oczu. Z chwilą gdy zapadł się w 
przeszłość, przemieszczał się jako fala prawdopodobieństwa przez warstwę skał ku 
powierzchni. Komputery sterujące dokonywały nieustannych korekt, kierując pojemniki z 
ciekłym wodorem w fazie półrealności w stronę odpowiedniego punktu na krawędzi 
normalnej egzystencji.
Derron spostrzegł, że oznaki zmian chorobowych, które złowieszczo wkradały się na obraz 
monitora, nagle zaczęły się cofać. Wyglądało to na podstęp, jakby uruchomiono projektor 
wstecz, albo na sztuczkę bez związku ze światem rzeczywistym.
„Cel — kanał” — dźwięczał w jego uszach głos Dowódcy, już bez przeciągania. Sześć 
latających berserkerów właśnie atakowało wejście do czasu rzeczywistego przy wtórze 
eksplozji atomowej taranującej cel.
Gdy na każdym z ekranów zarejestrowano wycofywanie się śmiertelnej fali, wzdłuż 
półkolistych rzędów funkcjonariuszy rozszedł się pomruk triumfu.
Reszta sześciogodzinnej obserwacji minęła jak rutynowe ćwiczenie, zaprawiające w 
technikach oczyszczania. Wszystkie „i” wykropkowano, a „t” wykreślono, sukces taktyczny 
zakodowano i potwierdzono obserwacjami i testami. Wychodząc na regulaminowe przerwy, 
mężczyźni mijali się, uśmiechając do siebie i porozumiewawczo mrugając. Derron również 
uśmiechał się, gdy napotkał czyjś wzrok; tak było najlepiej.
Kiedy zmiana dobiegła końca i nie było oznak jakiejkolwiek akcji wroga, nie ulegało 
wątpliwości, że pierwsza próba berserkerów przedarcia się do Współczesnych z głębin 
przeszłości została udaremniona.
Lecz ten przeklęty robot, jak zwykle, powróci. Zdrętwiały, spocony i zmęczony, bez 
szczególnych oznak podniecenia, Derron wstał z fotela, aby zwolnić miejsce 
funkcjonariuszowi następnej zmiany.
— Chyba wykonaliście dzisiaj, chłopcy, dobrą robotę —powiedział zmiennik z nutą 
zazdrości w głosie.
Derron znowu wysilił się na uśmiech.
— Teraz wasza kolej na sukces.
Na detektorze konsolety odcisnął ślad kciuka, co zrobił również i drugi mężczyzna. 
Wówczas, wolny od wszelkiej odpowiedzialności służbowej, powłóczystym krokiem wyszedł 
z sali operacyjnej. Inni pracownicy jego zmiany także podążali w tym kierunku; a gdy 
znaleźli się poza obszarem bezwzględnej ciszy, utworzyli rozemocjonowane grupki, raz po 
raz pokrzykując.
Kiwając pogodnie do znajomych i odpowiadając na ich dowcipy, Derron stał w kolejce, 
aby oddać swoją wkładkę rejestracyjną wraz z zapisem aktywności zmianowej. Potem czekał 
w innej, krótszej kolejce do funkcjonariusza odprawy załóg, aby złożyć mu końcowy, ustny 
raport. Po tym wszystkim był wolny; jeśli ktokolwiek na Sirgolu mógł być w tych czasach 
wolny.
II
Olbrzymia winda osobowa uniosła Derrona i grupę z niższych pokładów Centrum 
Przemieszczeń w Czasie na kondygnację mieszkalną, nad którą warstwa skał sięgała jeszcze 
dziesięciu mil.
Ani tu, ani w żadnym innym miejscu, gdzie nie było to absolutnie konieczne, nie panowały 
cieplarniane warunki sali operacyjnej — mikroklimat zapewniający maksimum efektywności. 
Tutaj powietrze było stęchłe, a oświetlenie ledwie znośne. Korytarz, w którym mieścił się 
kawalerski kubikon Derrona, był niegdyś jedną z głównych ulic pogrzebanego miasta, 
fortecy, w której znalazła schronienie ocalała ludność Sirgola — tu żyła, mieszkała i trwała 
gotowa do walki. Zaopatrzony w praktycznie nieograniczoną energię reakcji wodorowych, 
niezbędną do pracy, i zasoby mineralne otaczających skał, oblężony garnizon planetarny nie 
lękał się przynajmniej śmierci głodowej.
Korytarz miał wysokość dwóch pięter i szerokość głównej arterii jednego z byłych miast 
nieistniejącego świata na powierzchni. Ludzie, którzy przemierzali znaczne odległości, 
poruszali się na ruchomych pasach przebiegających środkiem korytarza. Derrona mijał 
właśnie ruchomy pas, na którym dwójka czarno umundurowanych policjantów sprawdzała 
identyfikatory podróżujących. Dowództwo planetarne musi represjonować pasożytów.
Jak zwykle ruchome pasy i szerokie chodniki po obu stronach były nieco zatłoczone. Bez 
pośpiechu, ale i bez ociągania się, mężczyźni i kobiety szli do pracy bądź wracali z niej, 
ubrani w robocze kombinezony monotonnie do siebie podobne. Nieliczni, odziani w 
jaśniejsze i barwniejsze ubrania, przechadzali się bądź stali w kolejkach przed sklepami lub 
lokalami rozrywkowymi.
Jedna z krótszych kolejek ustawiła się przed Urzędem Planowania Przestrzennego. Derron 
zatrzymał się na chodniku, spoglądając na zwijające się plakaty i sfatygowane modele w 
oknie wystawowym. Wszystkie miały wyobrażać różne wizje uzdrowienia powierzchni 
planety po zakończonej wojnie. Dziś pomyśl o dniu jutrzejszym planety … przekonywały, że 
planeta będzie żywiona i chroniona przez nowe obszary powietrza i wody, które miały być w 
niewiadomy jeszcze sposób wydarte jej głębinom.
Ludzie stojący w szeregu patrzyli na modele z zadumą i nadzieją, zaś większość 
przechodniów spoglądała z czymś więcej niż zwykłą obojętnością. Każdy z nich był w stanie 
zapomnieć, jeśli kiedykolwiek zdawał sobie z tego sprawę, że świat był martwy. Świat 
rzeczywisty był martwy, spalony wraz z dziewięcioma na dziesięć osób, które na nim żyły …
Aby zebrać myśli, Derron musiał oderwać wzrok od przykurzonych modeli i ludzi 
czekających w kolejce po nadzieję. Skierował się ku swojemu kubikonowi, ale odruchowo 
skręcił w bok, w stronę wąskiego, rozwidlającego się pasażu.
Wiedział, dokąd zmierza. O tej porze dnia było tam najprawdopodobniej niewielu ludzi. W 
odległości stu kroków przed nim pasaż kończył się, tworząc łuk żywej zieleni z wierzchołków 
prawdziwych drzew.
Pasaż wyrzeźbiony był w skale, którą rozerwał potężny wybuch.
Derron ujrzał przed sobą dwa małe czerwone ptaki, w popłochu przecinające zieleń drzew. 
Rozległ się dźwięk — głuchy i przytłumiony, jednak silny. Zatem jakiś mały pocisk uderzył 
gdzieś w pobliżu. Wróg atakował obronną strefę skał falami prawdopodobieństwa, które 
skupiały się na pociskach, w momencie gdy te wystrzeliwane były w załogę wroga w 
kosmosie. Bez wahania, nie zwalniając kroku, Derron doszedł do krańca pasażu. Tam 
przystanął; wsparłszy się mocno rękami o obronne ogrodzenie utworzone z naturalnych pni, 
wyjrzał na zewnątrz i ostrożnie obserwował park z wysokości dwóch stopni nad trawą. Z 
wysokości następnych sześciu stopni sztuczne słońce oświetlało trzy — cztery akry 
prawdziwych drzew i trawy oraz różnobarwne ptaki żyjące w parku dzięki płaszczyznowym 
rozpylaczom powietrza. Pejzaż ten przecinał szemrzący potok prawdziwej wody. Obecnie 
poziom jej opadł tak, że do połowy odsłoniły się betonowe brzegi koryta.
Rok temu — a tak dawno, jakby minęło całe życie — jeszcze w normalnym świecie, 
Derron Odegard nie był żadnym miłośnikiem przyrody. Wówczas przejęty był myślą o 
ukończeniu szkoły i podjęciu pracy profesjonalnego historyka. Nawet podczas wakacji 
wyjeżdżał do zabytkowych miejsc … teraz musiał wykreślić z pamięci niektóre myśli i pewną 
twarz; przywykł już do tego. Tak, rok temu większość dni spędzał nad tekstami 
historycznymi, filmami i taśmami, żył rytmem zwykłej akademickiej społeczności. Wtedy 
jakikolwiek cień prawdopodobieństwa, że historycy będą mogli z pierwszej ręki świadczyć o 
czasach przeszłych, był obietnicą prawdziwej satysfakcji. Od dziesiątków lat Ziemianie 
ostrzegali ich przed niebezpieczeństwem, a jeszcze dłużej trwała nie ukończona budowa 
fortyfikacji obronnych na Sirgolu, które zdążyły wtopić się w krajobraz codziennego życia. 
Wojna z berserkerami była sprawą innych planet.
W minionym roku, pomyślał Derron, dowiedział się o historii więcej niż przez wszystkie 
lata swoich studiów. Teraz, gdy nadszedł kres dziejów planety Sirgol — i gdyby mógł 
wiedzieć, że to już kres — przyczaiłby się w jednym z tych parków z małą butelką wina, 
którą trzymał od dawna w ukryciu pod koją. Dopełniłby swojej historii, wznosząc niezliczoną 
ilość toastów na cześć spraw minionych lub kończących się, które wydałyby się w tym 
momencie najbardziej istotne.
Napięcie zaczęło odpływać z jego palców na wytartą korę ogrodzenia i zapomniał już o 
niedawnej eksplozji, gdy do parku nadszedł pierwszy ranny.
Był to mężczyzna bez kombinezonu, w strzępach zwęglonej bielizny. Jedna jego ręka była 
poparzona, krwawiąca i obrzęknięta. Na wpół oślepiony, błądził między drzewami chwiejnym 
krokiem i nagle, niczym aktor w dramatycznej scenie, runął jak długi na brzeg potoku i zaczął 
łapczywie pić wodę.
Potem przyszedł jeszcze jeden mężczyzna, starszy, prawdopodobnie jakiś urzędnik albo 
administrator — był zbyt daleko od Derrona, żeby ten mógł rozpoznać jego insygnia. Stał w 
parku zagubiony, na pozór bez ran, lecz bardziej oszołomiony niż tamten poparzony 
mężczyzna. Raz po raz przykładał swe ręce do uszu; coś było nie w porządku z jego słuchem.
Nadeszła też przysadzista kobieta; zdezorientowana rozpaczała, przytrzymując na głowie 
płat rozerwanej skóry. Po niej przyszły następne dwie kobiety; przez niewielkie wejście do 
parku zaczął się stopniowo przelewać tłum poszkodowanych ludzi, gromadzących się na 
trawie. Napływali bezustannie naruszając sztuczną harmonię parku. Ich nasilające się 
wypowiedzi przeradzały się stopniowo w coraz głośniejsze utyskiwanie nad 
niesprawiedliwością wszechświata. Wiadomo było, że pociski berserkerów sporadycznie 
przedostawały się przez umocnienia obronne do strefy mieszkalnej.
Dlaczego musiało się to zdarzyć dzisiaj, i to właśnie im?
W parku zgromadziło się już kilkudziesięciu ludzi, wszyscy ranni w wyniku stosunkowo 
nieszkodliwego wybuchu. Z pobliskiego pasażu dochodziły strzępy głośnych rozkazów, jęki i 
dudnienie ciężkich maszyn. Pogotowie Awaryjne było w akcji; przysyłano tu rannych 
przechodniów, by usunąć ich z ulicy, gdyż do załatwienia były znacznie pilniejsze sprawy.
Wysmukła dziewczyna, osiemnasto– a może dwudziestoletnia, w strzępach zwykłej 
celulozowej sukienki weszła do parku i oparła się o drzewo, nie mogąc iść dalej. Ta sukienka 
była tak porwana …
Derron odwrócił się, spuszczając wzrok i potrząsając głową w odruchu odrazy do samego 
siebie. Tkwił tam niczym starożytny tyran, lubieżnie pochłonięty tym widokiem.
Przyjdzie dzień, gdy będzie musiał zdecydować, czy faktycznie przynależy jeszcze do 
rodzaju ludzkiego czy też nie. Pośpiesznie zszedł w dół po schodach i stanął na ziemi. Ciężko 
poparzony mężczyzna trzymał krwawiącą rękę w rwącej chłodnej wodzie. Wyglądało na to, 
że nikt nie wyzionął ducha ani nie wykrwawił się na śmierć. Tylko dziewczyna mogła lada 
chwila osunąć się na ziemię.
Derron podszedł do niej, ściągając swoją kurtkę. Otulił ją tym okryciem i odsunął 
delikatnie od drzewa.
— Gdzie jesteś ranna?
Zaprzeczyła ruchem głowy; nie chciała usiąść, więc zatoczyli się lekko, objęci niczym w 
chwiejnym tańcu. Była wysoka i szczupła, musiała być śliczna … nie, może nie piękna, 
przynajmniej nie pospolicie piękna. Przyjemnie było patrzeć na nią. Jej ciemne włosy 
ostrzyżone były krótko i prosto, podobnie jak większości kobiet w tych czasach, według 
mody preferowanej przez Dowództwo Planetarne. Żadnej biżuterii ani makijażu. Była w 
stanie szoku.
Doszła już trochę do siebie i ze zdumieniem spojrzała na kurtkę, która ją okrywała; jej 
wzrok spoczął na dystynkcjach na kołnierzu. Powiedziała:
— Jesteś oficerem — jej głos był cichy i niewyraźny.
— Poniekąd. Czy nie lepiej, żebyś się gdzieś położyła?
— Nie. Powiedz mi, co tu się dzieje … Chciałam dostać się do domu … a może gdzieś 
indziej. Czy możesz powiedzieć mi, gdzie jestem? Co się tu dzieje? — podniosła głos.
— Spokojnie, uspokój się. Uderzył pocisk. Słuchaj, nosisz teraz moje dystynkcje, więc 
zachowuj się. Nie chcesz usiąść?
— Nie. Muszę najpierw dowiedzieć się … Nie mam pojęcia, kim jestem, gdzie jestem i 
dlaczego?
— Mam co do siebie takie same wątpliwości. — Już dawno nie był z nikim taki szczery.
Bał się, że gdy dziewczyna wyjdzie ze stanu oszołomienia, ogarnie ją panika. W parku 
panowało teraz ogólne zamieszanie; było znacznie więcej ludzi, gapiów i lekarzy, którzy 
biegali wokół, pomagając poszkodowanym. Dziewczyna z obłędem w oczach rozejrzała się 
dokoła i przywarła do ramienia Derrona. Pomyślał, że najlepiej będzie zaprowadzić ją do 
szpitala. Do którego? Naturalnie — do tego przy Centrum Przemieszczeń w Czasie, niedaleko 
stąd.
— Chodź — powiedział. Dziewczyna szła posłusznie obok niego, przylgnąwszy do jego 
opiekuńczego ramienia. — Jak ci na imię? — zapytał, gdy weszli do windy. Ludzie 
przyglądali się jej w jego kurtce.
— Ja … nie wiem. — Dotąd nie była tak bardzo przerażona jak teraz. Ręką dotknęła 
gardła, ale na szyi nie było naszyjnika z wygrawerowanymi personaliami. Wielu ludzi nie 
lubiło ich nosić. — Dokąd mnie zabierasz?
— Do szpitala. Muszą cię obejrzeć. — Ze względu na ludzi i w windzie wolałby dać 
zmyśloną odpowiedź, ale z kolei nie chciał też przestraszyć dziewczyny.
Potem już o nic nie pytała. Wyprowadził ją z windy i krótkim przejściem doszli do Izby 
Przyjęć. Przynoszono tu na noszach ranne ofiary eksplozji.
W Izbie Przyjęć starsza pielęgniarka zaczęła zdejmować z dziewczyny kurtkę Derrona, a 
wraz z nią resztki sukienki.
— Młody człowieku, jutro proszę przyjść po swoją kurtkę — powiedziała ostro kobieta, 
rozbierając dziewczynę.
— Chętnie.
Potem mógł tylko pomachać dziewczynie na do widzenia, ponieważ tłum sanitariuszy i 
innych zagonionych ludzi wciągnął go z powrotem na korytarz. Zorientował się, że śmieje się 
sam do siebie na myśl o pielęgniarce i kurtce.
Przez chwilę śmiał się tak z niczego.
Miał zapasową kurtkę w szafce w dyżurce oficerów Centrum Przemieszczeń w Czasie i 
teraz poszedł tam po nią. Na tablicy ogłoszeń nie było nic nowego. Najchętniej 
zrezygnowałby ze służby oficerskiej i zajął czymś, przy czym nie trzeba by siedzieć murem w 
ciągłym napięciu przez sześć godzin dziennie.
Poszedł do pobliskiej sali rekreacyjnej dla oficerów, pogawędził ze znajomymi, zrobił 
dwie zagrywki w piłkę ręczną, wygrywając jakiś bezalkoholowy napój, na który nie miał 
ochoty. Rozmawiali o uderzeniu pocisku; Derron powiedział, że widział kilku rannych, ale 
nie wspomniał nic o dziewczynie.
Z sali rekreacyjnej, wraz z grupą innych, przeszedł do baru, gdzie wypił jeden koktajl, 
swoją zwykłą normę, i słuchał bez szczególnego zainteresowania rozmów o nowych 
dziewczynach z miejscowej luksusowej knajpy pod nazwą „Czerwona Podwiązka”. Prywatna 
inicjatywa nadal kwitła w pewnych dziedzinach.
W miejscowym kasynie zjadł posiłek z większym niż zwykle apetytem. Potem wrócił 
windą na górę do poziomu mieszkalnego i w końcu dotarł do swojego kawalerskiego 
kubikonu. Wyciągnął się na koi i od razu, nim jeszcze pomyślał o zażyciu pigułki, zapadł w 
głęboki sen.
III
Obudził się wcześniej niż zazwyczaj, przyjemnie wypoczęty.
Mały zegar na ścianie jego kubikonu właśnie przeskoczył na godzinę zero–szóstą–
trzydzieści, Godzinę Stanu Pogotowia Planetarnego.
Tego ranka nie przejmował się tym szczególnie. Miał dość czasu, by przed rozpoczęciem 
służby zatrzymać się w szpitalu i zobaczyć, co się z nią dzieje.
Niósł na ręku wczorajszą kurtkę, gdy według wskazówek pielęgniarki znalazł dziewczynę 
siedzącą w hallu dla pacjentów. Grał tam telewizor, nastawiony na Kanał Gung–Ho, 
poświęcony operacjom wojennym i szerzący propagandę rządową, na który patrzyła z 
wyrazem naiwności na twarzy. Dzisiaj miała na sobie prostą, niezbyt dopasowaną sukienkę. 
Nogi, obute w sandały, trzymała podwinięte pod siebie na krześle. Z rana ta nonszalancka 
poza całkiem do niej pasowała.
Na odgłos kroków Derrona szybko obróciła głowę ,i z uśmiechem zerwała się na nogi.
— Ach, to ty! Jakie to miłe uczucie móc kogoś rozpoznać.
— A jakie to miłe uczucie być rozpoznanym przez kogoś. Podziękowała mu za wczorajszą 
pomoc. On przedstawił się jej.
Żałowała, że nie może mu powiedzieć, jak ma na imię, ale amnezja jeszcze utrzymywała 
się.
— Poza tym czuję się świetnie.
— To już dobrze — powiedział, gdy usiedli na przyległych krzesłach.
— Na razie mam nowe imię. Dla potrzeb rejestrów komputerowych nazwali mnie w 
szpitalu Lisa Gray, kolejnym imieniem z ich podręcznej listy. Widocznie wielu ludziom teraz 
pustoszeją mózgownice.
— Widocznie tak.
— Wmawiają mi, że podczas wczorajszego wybuchu byłam razem z grupą ludzi z obozu 
dla uchodźców, który obecnie jest zamknięty. W podmuchu eksplozji uległo zniszczeniu 
mnóstwo rejestrów. I nie mogą mnie znaleźć bądź na razie mnie nie znaleźli — zaśmiała się 
nerwowo.
Derron spróbował skomentować to jakoś, aby ją pocieszyć, ale nie zabrzmiało to zbyt 
przekonywająco nawet w jego uszach. Przerwał ten temat.
— Jadłaś śniadanie?
— Tak. Jest tu mały automat, jeśli coś chcesz. Może i ja jeszcze napiję się soku 
owocowego.
Po chwili Derron wrócił z dwiema szklankami pomarańczowego płynu zwanego sokiem 
owocowym i kilkoma słodkimi bułeczkami. Lisa znowu śledziła przebieg wojny na ekranie 
telewizora; afektowany głos komentatora był maksymalnie ściszony.
Derron ułożył jedzenie na niskim stoliku, przysunął swoje krzesło i zapytał:
— Czy pamiętasz, z kim walczymy?
W tym momencie na ekranie pojawił się obraz z głębi kosmosu, z którego niewiele można 
było odczytać. Lisa zawahała się i pokręciła głową:
— Nie bardzo.
— Czy słowo „berserker” coś ci mówi?
— Nie.
— Hm, są to roboty. Niektóre przewyższają znacznie statki kosmiczne, jakie my, 
potomkowie Ziemian, kiedykolwiek zbudowaliśmy. Mogą mieć przeróżne kształty i 
rozmiary, ale wszystkie są śmiercionośne. Pierwsze berserkery zbudowano bardzo dawno 
temu i użyto ich w wojnie, o której nigdy nie słyszeliśmy, pomiędzy ludami, których nigdy 
nie poznaliśmy. Czasami udawało się ludziom pokonać berserkery, ale zawsze kilka z nich 
zdołało ukryć się gdzieś, by stworzyć następne, doskonalsze. Zaprogramowane są na zagładę 
wszelkiego życia i przeszły już przez pół galaktyki, wykonując kawał niezłej roboty. 
Posuwają się wciąż naprzód, niosąc ze sobą śmierć.
— O nie — odezwała się Lisa zdegustowana opowieścią.
— Przepraszam, nie chciałem cię straszyć. Na Sirgolu było życie, więc berserkery musiały 
pozbyć się nas. Odparowali nasze oceany, spalili nasze powietrze, lądy i dziewięciu z każdej 
dziesiątki ludzi. Ponieważ jednak są to tylko roboty, ich działanie jest niczym kosmiczny żart. 
Dopust Boży, jak mawiają ludzie. Nie mamy się na kim zemścić. — Głos uwiązł mu w 
ściśniętym gardle; pociągnął łyk pomarańczowej wody i odstawił ją.
— Czy ludzie z innych planet nie przybędą nam z pomocą?
— Niektórzy sami prowadzą walkę z berserkerami wokół własnych systemów. Żeby nam 
pomóc, potrzeba naprawdę potężnej siły sojuszniczej. A stosunki międzygwiezdne są, jakie 
są. Przypuszczam, że w końcu, może za rok, pomoc nadejdzie.
W telewizji spiker zaczął gromko huczeć o zwycięstwach na księżycu, a na ekranie 
pojawiła się odpowiednia wideokaseta. Widać było, że główny satelita Sirgola bardzo 
przypomina ziemski księżyc. Na długo przed pojawieniem się ludzi i berserkerów jego krągła 
twarz pokryła się licznymi kraterami, z powodu których nabrała wyrazu grozy. W ostatnim 
roku wysypka nowych kraterów zatarła twarz księżyca Sirgola wraz ze wszystkimi 
tamtejszymi bazami ludzi.
— Mam nadzieję, że pomoc przybędzie na czas — powiedziała Lisa.
„Na jaki czas?” — zastanawiał się Derron.
— Tak myślę — powiedział głośno, wiedząc, że kłamie.
Lisa patrzyła niespokojnie w telewizor.
— Zdaje się, że pamiętam … Tak! Pamiętam, że widziałam stary księżyc, jego śmieszną 
twarz. Nie wyglądało to jednak jak twarz, prawda?
— Rzeczywiście.
— Pamiętam ją! — wykrzyknęła z wybuchem radości. Jak dziecko zeskoczyła z krzesła i 
ucałowała Derrona w policzek.
Kiedy usiadła z powrotem patrząc na niego radośnie, w myślach przemknęła mu strofa 
starożytnego poematu.
Przełknął ślinę.
W telewizji pokazywali teraz obraz powierzchni Sirgola za dnia. Strzaskane lepianki 
ciągnęły się aż po horyzont. Kłęby żółtawego pyłu wirowały pod firmamentem wściekłego 
błękitu. Powietrza pozostało już niewiele. Pośrodku, na wyschniętym błocie, połyskiwały 
srebrzyście stalowe szczątki berserkerów. Leżały tu już dziesięć dni, może miesiąc, 
zmiażdżone i poskręcane niszczącą energią sił defensywnych. Derron odchrząknął:
— Czy pamiętasz coś szczególnego o naszej planecie?
— Nie … Przypuszczam, że nigdy nie interesowałam się nauką — ale teraz wyglądała na 
zainteresowaną — jednak proszę, opowiedz mi o tym.
— Otóż — nadał głosowi ton mentorski — jeśli zerkniesz na nasze słońce na tym oto 
ekranie, zauważysz, że ono bardzo przypomina wiele innych, świecących nad planetami typu 
Ziemia. Ale podobieństwo jest pozorne. O tak, nasze życie codzienne jest takie samo jak 
wszędzie. A pojazdy międzygwiezdne mogą przenikać do naszego systemu lub go opuszczać 
— o ile zachowają środki ostrożności. Lecz nasza lokalna czasoprzestrzeń jest specyficzna.
Zostaliśmy skolonizowani za sprawą przedziwnego zrządzenia losu. Około stu lat temu 
statek badawczy z Ziemi nieświadomie przekroczył naszą niezwykłą czasoprzestrzeń. Zapadł 
się w przeszłość liczącą ponad dwadzieścia tysięcy lat, co, rzecz jasna, sprawiło, że wszyscy 
na pokładzie stracili pamięć. — Tu uśmiechnął się do Lisy. — Osobliwością naszej planety 
jest owa możliwość podróży w przeszłość, pod pewnymi wszak warunkami. Po pierwsze, jeśli 
ktoś zapuszcza się w przeszłość przekraczającą pięćset lat, to cierpi z powodu zaburzeń 
umysłowych prowadzących do utraty pamięci. Pustoszeje mózgownica — jak to ujęłaś. Nasi 
Pierwsi Ludzie musieli raczkować jak niemowlęta, gdy wylądował tutaj ich statek. Tak czy 
inaczej jakoś przetrwali, żyli, rozmnażali się, a z czasem zaczęli tworzyć cywilizację. Kiedy 
przybył następny statek badawczy, około dziesięć lat czasu ziemskiego po pierwszym, całą 
naszą planetę zasiedlała kwitnąca cywilizacja, która sama już rozpoczęła wyprawy w kosmos. 
W istocie to sygnały pochodzące z naszych wczesnych sond międzyplanetarnych ściągnęły 
tutaj drugi ziemski statek kosmiczny. Ten posuwał się znacznie uważniej niż pierwszy i 
wylądował szczęśliwie.
Dość szybko ludzie z Ziemi pojęli, co się stało z pierwszym statkiem. To oni ostrzegali nas 
przed berserkerami, zabrali część naszych ludzi do innych systemów i pokazali, jak wygląda 
wojna galaktyk. Ludzie z innych światów szczerze się uradowali, że mają czterysta milionów 
nowych sprzymierzeńców i służyli nam wszelką radą na temat broni i umocnień obronnych, 
zaś my poświęciliśmy następnych osiemdziesiąt lat na przygotowania do stworzenia własnej 
obrony. Przed rokiem przybyła pierwsza flota berserkerów … — Derron zawiesił głos.
Lisa popijała swój „sok”, jakby jej bardzo smakował. Zachęcała go:
— A czym się teraz zajmujesz, Derronie?
— Och, wieloma różnymi sprawami w Centrum Przemieszczeń w Czasie. Widzisz, jeśli 
berserkery byłyby w stanie opóźnić nasz rozwój historyczny w pewnym istotnym momencie 
— powiedzmy, przy wynalezieniu koła — wszystko następne zostałoby zahamowane. Kiedy 
cywilizacje galaktyczne nawiązały z nami kontakt, mogliśmy być równie dobrze nadal w 
średniowieczu, albo nawet jeszcze wcześniej, bez żadnej bazy technologicznej do stworzenia 
sobie obrony. I teraz nie mielibyśmy zupełnie szans.
Derron spojrzał na motto Centrum na swoim nadgarstku. „Nie zwlekaj i ruszaj naprzód — 
rozpocznij heroiczną walkę”.
Oficerem dyżurnym porannej odprawy był pułkownik Borss. Swoje obowiązki traktował 
niezmiernie poważnie, posępny w proroczym oczekiwaniu.
— Jak wszyscy wiemy, wczorajsza akcja obronna pod względem taktycznym powiodła 
się. — W półmroku sali odpraw wskaźnik pułkownika przeskakiwał świetliście po iskrzących 
się symbolach na ekranie monitora. — Ale musimy przyznać, że pod względem 
strategicznym sytuacja nieco się pogorszyła.
Pułkownik począł wyjaśniać, że ten przygnębiający fakt był wynikiem działania wroga na 
przyczółku manewrowym na poziomie około dwudziestu tysięcy lat wstecz, skąd 
niewątpliwie wiele berserkerów mogło być wyrzuconych w historyczny czas rzeczywisty. Z 
przyczyn technicznych nie było możliwe zatrzymanie tych urządzeń, namierzonych na 
teraźniejszość, dopóki nie ujawniły się definitywnie.
Jednak nie wszystko było zaprzepaszczone.
— Po kolejnych trzykrotnych próbach przedarcia się wroga do naszej historii, będziemy w 
stanie ustalić jego przyczółki i zniszczyć go kilkoma zaledwie pociskami. To ostatecznie 
położy kres całej jego operacji przeciwko Centrum Przemieszczeń w Czasie — naturalnie 
musimy wpierw uporać się z taką drobnostką, jak odparcie następnych trzech ataków.
Gdy po audytorium młodszych oficerów rozeszło się słabe echo śmiechu, pułkownik 
przedstawił na ekranie graficzny obraz historii człowieka na Sirgolu: iskrzący się wykres w 
kształcie drzewa. Przejechał wskaźnikiem w dół, wzdłuż niegrubego pnia.
— Przypuszczam, że pierwszy atak nastąpi gdzieś tutaj, na poziomie Pierwszych Ludzi, w 
czułym miejscu naszej historii.
IV
Czując pieczenie popołudniowego słońca na gołych ramionach, Matt, nazywany czasami 
Łowcą Lwów, odwrócił się, zostawiając za sobą ostatnie bliskie mu miejsca tego kraju, w 
którym spędził dwadzieścia pięć lat swojego życia.
Matt wspiął się na górę, aby mieć lepszy widok na rozpościerającą się przed nim ziemię 
nieznaną, do której podążał wraz z niedobitkami Ludzi. Przed nim roztaczały się bagna i 
jałowe wzgórza, nic zachęcającego. Obraz ziemi falował w jęzorach żaru lejącego się z nieba.
Niewielka grupka ludzi, można by ich zliczyć na palcach rąk i nóg, ciągnęła rzędem, 
powłócząc nogami, u podnóża góry, na którą wspiął się Matt. Nikt się nie wyłamywał ani też 
nie próbował odwieść reszty od dalszej wędrówki. Bo choć na nieznanej ziemi mogły ich 
spotkać jakieś niebezpieczeństwa, uznali jednak, że nie ma niczego straszniejszego nad to, 
przed czym uciekali: nieznane bestie, lwy o ciele z kamienia, których nie imały się ani strzały, 
ani kamienie, a które zabijały spojrzeniem swoich gorejących oczu.
W ciągu minionych dwóch dni schwytano i zamordowano dziesięciu ludzi. Pozostali mogli 
tylko tkwić w ukryciu, pozbawieni wody, choćby z kałuży, czy korzeni dla zaspokojenia 
głodu.
Matt zacisnął rękę na łuku przewieszonym przez ramię, jedynym łuku, jaki pozostał w 
grupie: pozostałe zostały spalone wraz z tymi, którzy chcieli użyć ich przeciw kamiennym 
lwom. „Jutro, pomyślał Matt, zapoluję na zwierza na nowej ziemi.” Nie mieli nic do jedzenia. 
Młodzi jęczeli z głodu, więc by ich uciszyć, kobiety zaciskały im usta i zatykały nosy. Sznur 
ocalałych Ludzi mijał właśnie Matta. Przebiegł po nich wzrokiem i przejęty zaczął 
zeskakiwać z góry.
Kilkoma susami znalazł się na przedzie szyku.
— Gdzie jest Dart? — zapytał, marszcząc brew. Dart był sierotą i nikogo zbytnio nie 
obchodził.
— Ciągle powtarzał, jaki jest głodny — powiedziała jakaś kobieta — a potem pobiegł w 
stronę tych lasów i bagien. Pewnie poszedł szukać czegoś do jedzenia.
Matt mruknął. Nie zamierzał sprawować kontroli nad postępowaniem nikogo z Ludzi. Jeśli 
ktoś chciał uciec, po prostu uciekał.
Derron kupował właśnie lunch dla Lisy w automacie szpitalnym — bowiem zatrzymano ją 
jeszcze na obserwacji — gdy uliczne głośniki zaczęły podawać listę nazwisk funkcjonariuszy 
Centrum Przemieszczeń w Czasie, którzy natychmiast mieli się stawić na służbie. Było wśród 
nich jego nazwisko.
Wyjął z automatu kanapkę i zjadł ją po drodze. Zanosiło się na coś więcej niż tylko 
kolejny alert ćwiczebny. Gdy Derron wszedł do sali odpraw, pułkownik Borss stał już na 
podium i przemawiał, przerywając za każdym razem, gdy przybywał ktoś nowy.
— Panowie, pierwszy atak nastąpił zgodnie z przypuszczeniami w granicach pięciuset lat 
istnienia Pierwszych Ludzi — ku lekkiemu zdziwieniu Derrona, pułkownik na chwilę 
przerwał, by pochylić głowę na wspomnienie tych istot. W tych czasach niewielu było ludzi 
pobożnych, zdolnych do takich gestów.
— Z pewnością — ciągnął pułkownik — berserkery będą chciały schwytać Pierwszych 
Ludzi i zgładzić ich. Ale oczywiście należy to uniemożliwić.
Przynajmniej pod tym jednym względem nauka i religia ortodoksyjna były całkowicie 
zgodne. Włączając się w ekologię jakiejkolwiek planety, pierwsi ludzie stanowili podstawę 
ewolucyjnego drzewa, jak mówiła nauka, i na tym etapie nie powinni być zdolni do odkrycia 
podroży w czasie lub czegoś podobnego.
Pułkownik Borss przygładził wąsy i ciągnął dalej: — Podobnie jak podczas pierwszego 
ataku mamy tu do czynienia z sześcioma wrogimi robotami, wdzierającymi się do czasu 
rzeczywistego. Lecz w tym przypadku roboty te nie są pociskami ani, jak nam się wydaje, nie 
są sterowane mechanizmami pokładowymi. Przypuszczalnie są nieco mniejsze od pocisków. 
Sądzimy, że są one urządzeniami zaprogramowanymi przeciwko celom żywym, 
poruszającym się na nogach lub rolkach i nie sposób ich zniszczyć żadnymi środkami 
samoobrony, będącymi w posiadaniu generacji neolitycznej. Oczywiście gra berserkerów nie 
polega jedynie na wybiciu jak największej liczby ludzi. Tym razem, jak sądzimy, 
skoncentrują się na zgładzeniu kilku ważnych postaci historycznych bądź ich małej grupy. 
Ale kto jest dla nich taki ważny, tego jeszcze nie wiemy, lecz skoro berserkery dostrzegły ich 
znaczenie, my też z pewnością ustalimy to wkrótce. A teraz dowódca Nolos streści wam 
wasze zadania w zaplanowanym kontrataku.
Nolos, poważny młody mężczyzna, o chrapliwym głosie, przeszedł od razu do rzeczy:
— Wszystkich was dwudziestu czterech uzyskało najlepsze wyniki w szkoleniu na 
sztucznych androidach. Żaden nie ma jeszcze praktycznego doświadczenia wojennego, ale 
wkrótce je zdobędziecie. Na razie jesteście zwolnieni z innych obowiązków.
Z mieszanymi uczuciami dwudziestu czterech mężczyzn przeszło do sąsiedniego 
pomieszczenia służbowego i tam odczekało kilka minut. W końcu przewieziono ich windą w 
dół na trzeci poziom Centrum, jeden z najniżej położonych i najbardziej strzeżonych.
Poziom Trzeci była to ogromna akustyczna hala, o rozmiarach hangaru statku 
kosmicznego. W górze pod zbrojonym sufitem przebiegał wąski pomost łączący ściany hali, a 
na pomoście tym zawieszone były dwadzieścia cztery procesory nadrzędne. Wyglądały one 
jak kombinezony kosmonautów tkwiące na linkach niczym marionetki.
Jak oddział uzbrojonej piechoty stały na podłożu procesory podrzędne, każdy pod swoim 
procesorem nadrzędnym. Procesory podrzędne były potężniejsze, przewyższały wzrostem i 
siłą ludzi z obsługi technicznej, którzy właśnie przeprowadzali ostateczną kontrolę przed 
rozpoczęciem działań wojennych.
Derron i jemu podobni operatorzy procesorów otrzymali indywidualne instrukcje wraz z 
mapami terenu, który mieli nadzorować, a także informacje, jakimi dysponowano na temat 
neolitycznych nomadów, których mieli strzec. Ogólnie mówiąc, mieli niewiele informacji. 
Następnie operatorzy przeszli krótką kontrolę medyczną i ubrani w leotardy weszli na wysoki 
pomost.
W tym momencie padł rozkaz, aby na chwilę wszystko przerwać. Olbrzymi ekran na 
ścianie hali wyświetlił wizerunek łysej masywnej głowy samego Dowódcy Planetarnego.
— Chłopcy … — zagrzmiał znajomy głos w megafonie. Dowódca nagle urwał i 
zmarszczył się z niezadowoleniem, kierując oczy poza kamerę — oni czekają na mnie. 
Żwawo, chłopcy, przystąpcie już do działań, będziemy w kontakcie o każdej porze.
Głos Dowódcy Planetarnego ciągle jeszcze brzmiał, mimo że wyłączono głośnik. Derron 
odniósł wrażenie, że głos miał jeszcze dużo więcej do powiedzenia, jednak był zadowolony, 
że nie musi tego wysłuchiwać. Tymczasem podeszło do niego dwóch ludzi z obsługi 
technicznej i pomogli mu wśliznąć się w kombinezon niczym w ciężki skafander nurka. Ale 
gdy już był wewnątrz, mógł wymachiwać rękami i nogami oraz skręcać grube ciało 
kombinezonu z całkowitą swobodą i serwomechaniczną łatwością.
— Zasilanie włączone — odezwał się głos w hełmofonie Derrona i poczuł, że przestał 
wisieć bezwładnie. W jednej chwili wszystkie jego zmysły zostały przeniesione w dół, w 
skórę procesora podrzędnego. Czuł, jak procesor podrzędny zaczyna pochylać się pod 
działaniem serwomotorów dostosowujących go do przyjęcia postawy procesora nadrzędnego. 
Chcąc utrzymać równowagę, poruszył stopą procesora tak naturalnie, jak swoją własną. 
Odchyliwszy w tył głowę, mógł spoglądać oczami procesora do wnętrza kombinezonu na 
samego siebie, nie zmieniając wcale położenia na skomplikowanym zawieszeniu.
— Przygotować się do wystrzału — padła komenda w jego hełmofonie. Wokół Derrona 
przepastna hala ożywiła się odgłosami Brygady Technicznej, która w pośpiechu usuwała się z 
drogi. Oddział stalowych postaci ludzkich utworzył serpentynowy szereg, z przodu którego, 
na podłożu, powstała świetlista rtęciowa tarcza.
— … trzy, dwa, jeden, zero, start.
Wszystkie zmysły Derrona mówiły mu, że jest wcielony w jedno z tych wysokich 
stworzeń w szeregu, poruszających się z niesamowitą i bezwładną siłą w stronę koła na 
ciemnym podłożu. Postać na wprost Derrona dobiegła do koła i zniknęła. Potem i on sam 
przeskoczył przez srebrzystą tarczę.
Jego metalowe stopy stanęły na trawie. Chwiejnym początkowo krokiem przedzierał się po 
nierównym gruncie w sercu liściastego lasu w przefiltrowanym świetle dnia. Z miejsca ruszył 
w stronę najbliższej polany, skąd miał dobry widok na słońce, które chyliło się już ku 
zachodowi. Zerknął na kompas na nadgarstku procesora. Wszystko wskazywało na to, że 
planowany moment jego przybycia opóźnił się o kilka godzin, jeśli nie o kilka dni, miesięcy 
lub lat.
Posługując się technika, wewnętrznego podsłuchu w hełmofonie, zameldował o tym 
natychmiast, aby uprzedzić nadajnik procesora. Bo jeśli mimo wszystko wylądował we 
właściwym miejscu i czasie, wróg był gdzieś w pobliżu.
— W porządku, Odegard, ruszaj naprzód, a my postaramy się namierzyć parametry.
— Zrozumiałem.
Ruszył krętą ścieżką poprzez lasy. Miał reagować na każdy ślad wroga, ale podstawowym 
celem tego manewru było przerzucenie części fal do rzeczywistości, powodując jak 
najmniejsze zakłócenia w lokalnym biegu historii, a które to fale wyspecjalizowane służby z 
dwudziestego tysiąclecia w przyszłości będą mogły dostrzec i sprecyzować.
Krążył blisko dziesięć minut, płosząc najprawdopodobniej setki małych żyjątek i 
nieświadomie miażdżąc pod stopami tysiące owadów, gdy bezosobowy głos znowu 
przemówił:
— W porządku, Odegard, namierzyliśmy cię. Jesteś we właściwym miejscu, ale z 
opóźnieniem cztero– lub pięciogodzinnym. Słońce powinno zachodzić.
— Już zachodzi.
— W porządku. Utrzymuj się na poziomie dwustu czterdziestu stopni od magnetycznej 
północy. Trudno stwierdzić, w jakiej odległości znajdują się twoi ludzie, lecz jeśli będziesz 
trzymał kurs, za mniej więcej pół godziny powinieneś być gdzieś w ich pobliżu.
— Zrozumiałem.
Derron ustawił swoje położenie geograficzne i ruszył prostą drogą. Runo leśne stopniowo 
opadało, przechodząc w teren bagnisty, na którym w odległości jednej lub dwóch mili 
wyrastały niskie, skaliste wzgórza.
— Odegard, mamy sygnały kolejnych niewielkich zakłóceń w twojej strefie. 
Prawdopodobnie wywołanych przez berserkery. Niestety, nie możemy dokładnie ich 
namierzyć.
— Zrozumiałem.
Prawdę mówiąc, w rzeczywistości nie znajdował się w przeszłości i nie narażał 
bezpośrednio swojej skóry w tej wojnie, ale wiedział, że ciężar czterdziestu milionów istnień 
znowu spoczywa na jego barkach.
Minęło kilka minut. Derron wolno posuwał się naprzód, rozglądając się uważnie na 
wszystkie strony w poszukiwaniu dobrego przejścia po bagnistym gruncie dla ciężkiego 
procesora, gdy do jego uszu dobiegła najzwyklejsza w swej postaci przeszkoda: krzyk 
dziecka.
— Centrum! Natrafiłem na coś. — Krzyk się powtórzył. Słuch procesora był czuły i 
precyzyjnie zlokalizował źródło dźwięku; Derron zmienił kurs i puścił procesor biegiem, 
omijając najbardziej grząsko wyglądające miejsca na ziemi, z trudem zachowując 
jednocześnie szybkość i bezszelestność.
W parę sekund przemierzył drogę tak cicho, jak tylko potrafił i stanął. Na wierzchołku 
drzewa, na odległość rzutu kamieniem, tkwiło źródło krzyku — dwunastoletni chłopak, 
uczepiony swoimi nagimi kończynami górnej części pnia tak mocno, aby nie dać się zrzucić 
na dół. Gdy z braku powietrza przestawał wrzeszczeć, gwałtowne drżenie wstrząsało 
drzewem i ten zaczynał od nowa. Dolny pień drzewa był gruby, ale krzewy wokół jego 
podstawy ukrywały coś, co trzęsło nim jak młodym drzewkiem. Zwierzę musiałoby mieć siłę 
słonia, ale tutaj nie żyły takie stworzenia. To musiał być berserker, posługujący się chłopcem 
jako przynętą w nadziei, że jego krzyki sprowadzą dorosłych osobników z jego plemienia na 
ratunek.
Misją Derrona było chronić określone plemię ludzi, a teraz jeden z nich był w śmiertelnym 
niebezpieczeństwie. Niezwłocznie ruszył naprzód. Ale nim zobaczył berserkera, ten 
spostrzegł go pierwszy.
Tylko przypadkowe pośliźnięcie się stopy procesora na miękkiej glebie uratowało go przed 
pierwszym ciosem. Gdy Derron upadł, różowawy promień lasera trzasnął jak błyskawica koło 
jego lewego ucha.
W chwilę potem zarośla wokół drzewa rozstąpiły się. W mgnieniu oka zauważył coś, co 
szykowało się do ataku na niego, coś czworonożnego, niskiego i szerokiego jak wóz 
terenowy. Opadła mu szczęka, powodując ucisk wewnątrz hełmofonu na spust jego własnej 
broni laserowej. Ze środka czoła procesora wystrzeliła jasna lanca, wymierzona 
automatycznie w miejsce, na którym skupione były jego oczy. Promień uderzył 
wojowniczego berserkera w metalowe wypukłości służące mu za twarz i ześliznął się na małe 
drzewo, zamieniając je w kłęby ognia i dymu.
Prawdopodobnie strzał był celny, bo wróg zatrzymał się w pół kroku i skrył za trawiastym 
pagórkiem, nie wyższym niż pięć stóp.
Derron zdziwił się nieco swoją własną agresywnością. Przyłapał się na tym, gdy 
gwałtownie ruszył do ataku, puszczając procesor biegiem dookoła niewielkiego wzgórza. Z 
Centrum dwa głosy równocześnie próbowały coś mu doradzić, ale nawet gdyby było to coś 
sensownego, było już zbyt późno, by mógł cofnąć swoją decyzję.
Przyczaił się tuż za berserkerem i wtórując sobie okrzykiem wewnątrz hełmofonu, 
wystrzelił z lasera. Stworzenie przed nim wyglądało jak stalowy lew, tyle że było pękate i 
bardzo szerokie: gdyby miał sekundę na zastanowienie, Derron byłby się wycofał, gdyż mimo 
przeszkolenia wydawało mu się, że oto właśnie rzuca swoje drogocenne ciało na pastwę 
potwora. Nie miał już czasu do namysłu, okoliczności nie pozwalały na odwrót. Ruszył pełną 
parą na berserkera, a drzewa na bagnach aż zatrzęsły się, gdy roboty zderzyły się ze sobą.
Niebawem stało się oczywiste, że zapasy z tym przeciwnikiem, którego szybkości reakcji 
nie ograniczała zdolność przewodzenia protoplazmatycznych nerwów, nie wchodzą w grę. 
Mimo całej siły termojądrowej procesora, Derron mógł tylko desperacko uczepić się 
berserkera, jakby w półnelsonie, podczas gdy ten, niczym rozwścieczona bestia, miotał się i 
skręcał, aby go zrzucić.
Rozgorzała walka i każdy chciał ją śledzić. Co najmniej dwóch starszych oficerów 
Centrum wykrzykiwało rozkazy i przekleństwa do uszu Derrona, gdy tymczasem zielony las 
znowu wirował wokół niego, szybciej, niż oczy mogły nadążyć. Nagle uświadomił sobie, że 
jego stopy bezwładnie zwisają w stalowych nogach procesora, które poderwane przez wroga 
łamały małe drzewa. Usiłował odwrócić głowę, żeby wymierzyć w niego cyklopowym okiem 
swojego lasera, ale za nic nie mógł tego zrobić. Zdesperowany spróbował mocniej zacisnąć 
swoje stalowe ręce wokół grubej szyi berserkera, lecz oto ręce puściły, a ten wzbił się w górę.
Nim procesor zdążył odskoczyć, berserker był już na nim, poruszając się szybciej niż 
rozszalały byk. Derron zaciekle wystrzelił z lasera. Świadomość, że berserker mógłby 
stratować i zmiażdżyć procesor, a on nie odczułby żadnego, najmniejszego nawet bólu, 
wywołała w nim pusty śmiech. Za chwilę przegra tę walkę i będzie musiał się poddać.
Ale wtedy berserker zaczął uciekać przed wściekle siekącym laserem Derrona. 
Przeskakiwał pomiędzy drzewami lekko jak łania, nim zniknął z oczu.
Dziwne — bo procesor nadrzędny poczuł zawrót głowy, choć to procesor podrzędny 
wirował w powietrzu. Derron usiłował podnieść się na niewielkim zboczu, na które został 
rzucony. Teraz odkrył, dlaczego berserker tak pospiesznie wycofał się. Procesor był złamany 
w jednym miejscu, więc jego nogi zwisały bezwładne i nieprzydatne, jak u człowieka z 
przetrąconym kręgosłupem.
A laser procesora ciągle działał. Komputerowy mózg berserkera skonstatował, że nic nie 
zyska, wystawiając się na skuteczne ataki kalekiego, ale ciągle niebezpiecznego przeciwnika, 
zwłaszcza teraz gdy miał do wykonania zaprogramowane zadanie unicestwienia ludzi.
Po raz ostatni odezwał się w jego hełmofonie głos: — Odegard, dlaczego … Rób co 
możesz! — potem z trzaskiem zamilkł, zaniechawszy słów pełnych rozgoryczenia.
Ale rozgoryczenie Derrona z powodu klęski było jeszcze większe. Tych spraw nie 
rozstrzygało się tak prosto, jak sądził. Teraz pragnął jedynie, aby jeszcze raz zmierzyć się z 
wrogiem. Pomagając sobie ręką procesora, wrócił do pozycji siedzącej na zboczu 
stożkowatego piaszczystego wyrobiska.
Rozejrzał się dokoła. Niemal wszystkie drzewa w pobliżu były w fatalnym stanie; te, które 
nie połamały się podczas ich zapaśniczej walki, dymiły zwęglone od zaciekle siekającego 
lasera.
A co z chłopcem?
Opierając się ciężko na rękach, Derron podczołgał się do miejsca w pobliżu najbardziej 
stromego obrzeża lejowatego wyrobiska. Nie opodal dostrzegł wysokie drzewo, do którego 
chłopak przylgnął z całej siły. Nie widział, czy jeszcze żył.
Gwałtownym krótkim susem kaleki procesor dostał się na dno piaszczystego leja. Leja?
Wreszczie Derron odkrył, w jakie miejsce procesor został zrzucony.
Była to pułapka jadowitego kopacza z gatunku mięsożernych, który został — albo zostanie 
— wytępiony we wczesnym okresie historycznym. A teraz, znad grząskiej brei wypełniającej 
dół wyrobiska wystawał przerażający szarawy łeb.
V
Matt stał tuż za Dartem, razem z chłopcem spoglądając ostrożnie zza krzaków na pułapkę 
jadowitego kopacza. Pozostali Ludzie czekali oddaleni o kilkaset kroków, odpoczywając po 
wędrówce i posilając się larwami oraz korzeniami.
Matt spostrzegł jakąś głowę wystającą znad brzegu leja. Z pewnością nie była to głowa 
jadowitego kopacza. Ta wyrzeźbiona była gładko jak kropla wody, ale wyglądała groźnie.
— Myślę, że to kamienny lew — wyszeptał Matt bardzo cicho.
— Coś ty — wyszeptał Dart. — To jest człowiek, wielki człowiek, Kamienny Człowiek, o 
którym ci mówiłem. Co za walkę stoczył z kamiennym lwem! Ale nie doczekałem do końca, 
zeskoczyłem z drzewa i uciekłem.
Ruchem głowy Matt dał znak Dartowi. Pochyleni, obydwaj zaczęli się czołgać, co któryś 
krzak spoglądając przed siebie. Zajrzeli do wyrobiska.
Mattowi zaparło dech i niemal krzyknął głośno ze zdziwienia. W dole wyrobiska tkwił 
oblepiony śluzem i flegmą jadowity kopacz. A Kamienny Człowiek dał mu najzwyklejszego 
prztyczka w nos, jakby wymierzał dziecku klapsa: ten, wrzeszcząc wniebogłosy, z pluskiem 
zanurzył się z powrotem pod wodę.
Kamienny Człowiek mamrotał ponuro w jakimś dziwnym języku, jakby przywołując 
duchy, a jednocześnie opukiwał swoje nogi, które sprawiały wrażenie martwych. Gołymi 
rękami zaczął rozkopywać wokół siebie piasek, próbując wydostać się z wyrobiska. Matt 
pomyślał, że chyba mu się to uda, choć wzbijał w powietrze obłoki kurzu i wyglądało to na 
ciężką walkę.
— Czy teraz mi wierzysz? — szepnął podekscytowany Dart. — On naprawdę walczył z 
kamiennym lwem, widziałem to.
Matt uciszył chłopaka, po czym wycofali się. Gdy wracali, Mattowi przyszło na myśl, że 
kamienny lew mógł w walce otrzymać śmiertelny cios, więc krążył między drzewami, 
wypatrując z nadzieją olbrzymich srebrzystych zwłok. Pragnął bardzo, aby przed swoją 
własną śmiercią zobaczyć pokonanego i martwego kamiennego lwa. Ale wszystko, co zdołał 
dostrzec, to spalone i połamane drzewa.
Kiedy dołączyli do pozostałych, Matt naradził się z bardziej inteligentnymi osobnikami.
— Uważam, że powinniśmy śledzić Kamiennego Człowieka — powiedział jeden.
— A ja chciałbym mu pomóc — powiedział Matt. Gdyby tylko mógł, gotów był połączyć 
siłę swoich ludzi z jakąkolwiek mocą, która byłaby zdolna pokonać kamiennego lwa.
Najstarsza kobieta wśród ludzi otworzyła swoją sakwę z jaszczurczej skóry, w której 
trzymała krzesiwo i kości swych przodków. Wyjęła je, trzy razy nimi potrząsnęła i rozrzuciła 
na ziemi, analizując w jaki sposób się ułożyły.
W końcu zwróciła się do Matta:
— Zginiemy — oświadczyła — w walce z dziwną bestią, której nikt z nas nigdy nie 
widział.
Podobnie jak większość przepowiedni, które Matt słyszał, tak i ta okazała się bardziej 
frapująca niż prawdziwa.
— Jeśli masz rację — odparł — Kamienny Człowiek nie może mnie zabić, ponieważ już 
go widzieliśmy.
Pozostali pomrukiwali z powątpiewaniem. A Matt im więcej o tym myślał, tym bardziej 
był zdecydowany.
— Jeśli okaże się, że jest wrogiem i tak nas nie doścignie na swych martwych nogach. 
Pomogę mu.
Tym razem wrażliwe uszy procesora wyłapały odgłosy zbliżających się ludzi, choć starali 
się być cicho. Od kilku minut w hełmofonie Derrona nie odzywały się żadne głosy 
Współczesnych; wszędobylscy szefowie z Centrum Przemieszczeń w Czasie najwyraźniej 
naprzykrzali się jakiemuś innemu operatorowi.
Derron z niechęcią ściągał ich uwagę, ale trzeba było im przekazać wiadomość o nadejściu 
Ludzi.
— Proszę z Dowództwem — przekazał do nasłuchu w hełmofonie. Żadnej 
natychmiastowej reakcji. W tym momencie pojawiło się kilku odważniejszych Ludzi, 
spoglądających niespokojnie zza pni drzew na procesor podrzędny. Derron wykonał w ich 
stronę delikatny gest otwartą stalową dłonią; drugą ręką procesor musiał się podtrzymywać w 
pozycji siedzącej. Gdyby tylko mógł zatrzymać ich, dopóki nie nadejdzie pomoc, byliby 
chociaż przez chwilę bezpieczni. To nic, że berserker dał nogi za pas, gdy zwietrzył porażkę, 
w każdej chwili mógł przecież zjawić się ponownie.
Bezruch procesora, jego kalectwo i pokojowy gest uspokoiły Ludzi. Wkrótce wszyscy, ze 
dwa tuziny, wyszli z ukrycia i szepcząc między sobą zaglądali w dół wyrobiska.
— Słyszycie mnie? — nadawał Derron, wzywając pomocy. — Mam tu grupę ludzi. Dajcie 
mi językoznawcę!
Niedawno Współcześni zaangażowali całe swoje siły w poznanie wszystkich języków 
dawnego Sirgola, rozmieszczając ukryte mikrofony w różnych okresach czasu rzeczywistego, 
w których żyli badani osobnicy. Był to program badań realizowany w przyspieszonym 
tempie, podjęty w ostatnich miesiącach, gdy stało się oczywiste dla obydwu stron, że wojna 
może się przenieść z czasu teraźniejszego do przeszłości. Było może dwóch Współczesnych, 
którym udało się dowiedzieć czegoś o mowie Pierwszych Ludzi i innych ludów tego obszaru 
czasowego — i ci Współcześni mieli teraz mnóstwo pracy.
— Odegard! — drgnął na niespodziewany ryk w hełmofonie. Głos przypominał 
pułkownika Borssa. — Nie daj tym ludziom odejść, ubezpieczaj ich!
Westchnąwszy, Derron półgłosem nadawał do hełmofonu.
— Zrozumiałem. A co z językoznawcą dla mnie?
— Zdobędziemy go dla ciebie. Jesteś w decydującym obszarze. Zapewnij tym ludziom 
ochronę, dopóki nie przyślemy ci kogoś z pomocą.
— Zrozumiałem.
— Ktoś takich rozmiarów jak on musi jeść bardzo dużo — jeden ze starszyzny narzekał do 
Matta.
— Z martwymi nogami raczej nie pożyje zbyt długo, żeby aż tyle zjeść — odpowiedział 
Matt. Usiłował namówić kogoś na podanie mu ręki, żeby wyciągnąć Kamiennego Człowieka 
z wyrobiska. Kamienny Człowiek siedział spokojny, jak gdyby pewien był nadejścia pomocy.
Mężczyzna przeciwny Mattowi wysuwał płytkie argumenty:
— Skoro nie pożyje długo, nie ma sensu mu pomagać. W końcu nie jest on jednym z 
Ludzi.
— No, nie jest. Ale przecież … — Matt szukał słów dla wyrażenia swoich myśli. Ten 
Kamienny Człowiek, który próbował pomóc Dartowi, jest częścią jakiegoś większego układu, 
do którego Ludzie także należeli. Częścią czegoś, co również walczy ze wszystkimi dzikimi 
bestiami i demonami, które zabijały ludzi dniem i nocą.
— Może są tu jeszcze inni z jego plemienia — wtrącił ktoś drugi. — Warto by mieć takich 
silnych przyjaciół.
— A on chce być naszym przyjacielem — przekonywał Dart piskliwym głosem chłopca.
Najstarsza kobieta powiedziała drwiąco:
— Jak każdy, kto jest kaleki i potrzebuje pomocy.
VI
Kobiecy głos językoznawcy włączył się w przytłumione buczenie w hełmofonie Derrona i 
przekazał mu dość nieudolne tłumaczenie części ich dialogu. Ale po dobrych kilku minutach 
został odwołany do współpracy z innym operatorem, który zdążył już wystraszyć grupę ludzi, 
nad którą miał roztoczyć opiekę.
— Powiedzcie mu, aby udawał kalekę — poradził Derron. — W porządku, ja poradzę 
sobie bez językoznawcy. Ale co z bronią dla moich podopiecznych? Jeśli będziemy czekać, 
aż berserker wróci, będzie już za późno. I niech to będą granaty, nie strzały. Tylko jeden 
mężczyzna w tej gromadzie ma łuk.
— Broń już szykują. Trochę to niebezpieczne rozdać ją, nim będzie to absolutnie 
konieczne. A jeśli użyją jej przeciwko sobie albo przeciw procesorowi?
— To przynajmniej przekaż ją procesorowi.
Wewnątrz potężnego torsu procesora podrzędnego znajdował się pusty pojemnik, do 
którego, w razie potrzeby, można było przesłać z przyszłości różne przedmioty.
— Broń już szykują.
Derron nie wiedział, co myśleć o tym wszystkim.
Wydawało się, że ludzie dalej rozprawiają o procesorze, a tymczasem on trwał 
niezmiennie w pokornej pozie budzącej zaufanie. Według krótkiego tłumaczenia, jakie 
Derron otrzymał, wysoki młody mężczyzna z łukiem przewieszonym przez ramię 
przekonywał resztę do udzielenia pomocy „Kamiennemu Człowiekowi”.
W końcu mężczyzna z łukiem, który był czymś w rodzaju przewodnika tych ludzi, zdołał 
namówić pozostałych mężczyzn do udzielenia mu pomocy. Podeszli razem do jednego z 
roztrzaskanych w walce młodych drzew i kręcąc nim oddzielili je od korzenia, a twardą korę 
odrąbali toporkiem. Wówczas dwóch śmiałych mężczyzn podeszło tuż do skraju pułapki 
jadowitego kopacza i trzymając drzewko za gałęzie, spuszczali je z drżeniem w dół, tak, aby 
procesor mógł je chwycić. Dwaj mężczyźni pociągnęli za drzewo i aż jęknęli zaskoczeni 
ciężarem. Następnych dwóch mężczyzn podskoczyło ochoczo, aby ich wesprzeć.
— Odegard, tu pułkownik Borss — odezwał się głos w hełmofonie niecierpliwym tonem. 
— Wiem już, jaki jest cel berserkerów. Pierwsze znaki języka pisanego, jaki rozwinął się na 
tej planecie, pochodzą z miejsca, w pobliżu którego się znajdujesz. Prawdopodobnie z okresu 
istnienia ludzi, którymi się teraz zajmujesz. Nie jesteśmy tego całkowicie pewni ani my, ani 
tym bardziej wróg, ale z pewnością twoi podopieczni są celem berserkera.
Derron trzymał się kurczowo obydwiema rękami, gdy wyciągano procesor na stok 
wyrobiska.
— Dzięki za wiadomość, pułkowniku. Tylko co z granatami, o które prosiłem?
— Posyłamy ci następne dwa procesory, ale są pewne problemy techniczne. Granaty? — 
nastąpiła krótka pauza. — Zapewniają, że granaty już w drodze — głos pułkownika urwał się.
Gdy procesor wywlókł się z wyrobiska, ludzie cofnęli się kilka kroków i przyglądali się 
mu w milczeniu. Derron powtórzył pokojowy gest.
Nie lękali się już procesora, ale widać było, że jednak czegoś się obawiają.
Zachodzące słońce niepokoiło ich. Spoglądając ciągle poprzez ramię w jego kierunku, 
mówili coś do siebie.
Po chwili zebrali swoje rzeczy i ruszyli w drogę, czyniąc to z wprawą ludzi nawykłych do 
koczowania. Kamiennego Człowieka pozostawili samemu sobie.
Derron dociągnął do ich szeregu. Zauważył teraz, że na równym gruncie procesor poruszał 
się zupełnie nieźle, wsparty na kłykciach rąk, niczym małpa z przetrąconym kręgosłupem. 
Ludzie oglądali się często za siebie, rzucając spojrzenia na wzruszającą monstrualność jego 
postaci, wzbudzającą mieszane uczucia. O wiele częściej jednak wyglądali hen, daleko w tył, 
z obawy przed czymś, co mogłoby podążać ich śladem.
Najprawdopodobniej, myślał Derron, ludzie ci widzieli już berserkera albo znaleźli ciała 
swoich współplemieńców, którzy na niego natrafili. Na pewno, wcześniej czy później, 
wpadnie on na ich trop. Ślad powłóczącej nogi procesora mógł jedynie trzymać berserkera na 
odległość, ale z pewnością nie zniechęci go.
Pułkownik Borss powrócił na linię: — Nie mylisz się, Odegard, twój berserker jest ciągle 
na twoim terenie. To jedyny, jakiego jeszcze nie upolowaliśmy, ale znajduje się on w 
newralgicznym punkcie. Oto co teraz zrobimy: dwa procesory wysłane dla wzmocnienia 
naszych sił przybędą na miejsce w ciągu kilku minut. Będą posuwały się waszym kursem, po 
obu stronach drogi, w niewielkiej odległości od siebie. Potem, gdy twoi ludzie zatrzymają się 
na nocleg, my podrzucimy kolejne dwa procesory na zwiad.
Zapadający zmierzch zalał świat czarem nocy. Po drodze Ludzie mijali bagnistą, w 
połowie zalesioną dolinę po lewej stronie, a niskie skaliste wzgórza, nieco oddalone, po 
prawej stronie. Mężczyzna z łukiem, którego imię brzmiało jak „Matt”, nie spuszczał wzroku 
z tych wzgórz podczas całej drogi.
— Co z tymi granatami? Centrum? Jest tam ktoś?
— Odegard, właśnie organizujemy zwiad. Co do granatów, nie chcemy, żeby twoi ludzie 
posłużyli się nimi przeciw naszym urządzeniom.
Ich przypuszczenie nie było pozbawione sensu. A Derron nie mógł im nic obiecać.
Przewodnik Matt skręcił i popędził kłusem w kierunku wzgórza, a inni podążyli za nim 
żwawo. Derron zauważył, że zmierzali wprost ku wąskiemu wejściu do jaskini, osadzonemu 
na spadzistej skalnej ścianie, jak drzwi w ścianie domu. W pobliżu jaskini zatrzymali się. 
Matt zdjął z ramienia łuk i napiął strzałę, nim rzucił kamieniem w czeluść jaskini. W środku, 
tuż za wejściem, rozpoczynał się ostry zakręt, który praktycznie uniemożliwiał zobaczenie 
czegokolwiek w dalszej części jaskini.
Derron meldował do Centrum o ostatnich wydarzeniach, gdy z wnętrza jaskini rozległ się 
ryk, na dźwięk którego Ludzie natychmiast rozpierzchli się wokół, jakby nieraz już ratowali 
w ten sposób swoje życie.
Gdy u wylotu jaskini ukazał się niedźwiedź, nie było tam już nikogo poza procesorem 
Derrona.
W swym obecnym stanie fizycznym procesor nie zdążył nawet zareagować, gdy 
niedźwiedź wymierzył mu pierwszy powalający cios. Leżąc na wznak, Derron oddał cios, 
roztrzaskując niedźwiedziowi pysk. Niedźwiedź wydał z siebie mrożący krew w żyłach ryk.
Ulepiony widać z twardszej gliny niż jadowity kopacz, niedźwiedź wyszczerzył kły na 
procesor. Leżąc wciąż na plecach, Derron uniósł w górę niedźwiedzia swoimi stalowymi 
rękami i cisnął nim w dół. Precz!
Poprzedni ryk był ledwie nieśmiałą próbą tego, który się teraz rozległ. Derron nie chciał 
niszczyć żadnych śladów życia obecnych tu zwierząt, jeśliby można było tego uniknąć, ale 
czas naglił. Tym razem rzucił zwierza nieco dalej; ten odbił się od ziemi, wylądował na nogi i 
bez oglądania się ruszył prosto w stronę bagien. Jego wycie unosiło się w powietrzu jeszcze 
około pół minuty.
Ludzie wolno ustawili się wkoło, raz przynajmniej zapominając o obejrzeniu się za siebie. 
Derron czuł, że za chwilę wszyscy padną na twarz, oddając mu cześć. By temu zapobiec, 
zaciągnął procesor do jaskini, chcąc upewnić się, że teraz jest pusta. Matt dokonał 
pocieszającego odkrycia: wewnątrz wysokiej wąskiej groty było dość miejsca, by pomieścić 
całą gromadę.
Gdy wyszedł na zewnątrz, ludzie zbierali suche gałęzie pod drzewami przy bagnach z 
myślą o rozpaleniu potężnego ogniska u wylotu jaskini. Daleko za bagnistą doliną niewielka 
pomarańczowa iskierka, majacząca w tle purpurowej poświaty zapadającej nocy, znaczyła 
miejsce obozowania jakiegoś innego plemienia.
— Centrum, co ze zwiadem?
— Dwa następne procesory zajmują już swoje pozycje. Mają cię na widoku u wylotu 
jaskini.
— W porządku.
Niech zatem Ludzie zrobią ognisko i ściągną berserkera. Gdy ten wpadnie w pułapkę, będą 
bezpieczni w strzeżonej jaskini.
W sakwie, uszytej z czegoś, co wyglądało na mocną skórę jaszczurki, jedna z najstarszych 
kobiet umieściła zwitek kory, która stała się tlącym zaczątkiem ognia. Umiejętnie 
manipulując drzazgami i z zaklęciami na ustach, po niedługim czasie rozpaliła ognisko. 
Pierwsze języki ognia zapłonęły na tle zmierzchającego nieba.
Procesor wczołgał się szybko do jaskini, tuż za Mattem. Derron posadził go przy ścianie 
pośrodku zakrętu i odetchnął z ulgą. Teraz mógł odpocząć.
Niespodziewanie noc huknęła trzaskiem laserów i szczękiem stali. Ludzie w jaskini 
skoczyli na równe nogi.
W świetle laserów Derron zobaczył, że Matt stał z łukiem gotowym do strzału, zaś 
pozostali mężczyźni zbierali z ziemi kamienie — a Dart wspiął się wysoko na skałę w głębi 
jaskini. Na tylnej ścianie skały znajdowało się małe okienko, przez które wyglądał chłopiec, a 
jego wystraszoną twarz oświetlał blask laserów.
Błyski i trzaskanie nagle ustały. Świat zamarł w grobowej ciszy. Mijały długie sekundy.
— Centrum? Centrum? Co się dzieje? Co to było? — Święty Boże … — zadrżał głos. — 
Dwa procesory zderzyły się ze sobą. Te cholerne machiny mają hiperperfekcyjny refleks. 
Odegard, rób, co się da …
Ognisko buchnęło nagłym ogniem do wnętrza jaskini, prawdopodobnie za sprawą stalowej 
stopy, a strumień iskier i ogników odbił się od skalnej ściany tuż naprzeciw wąskiego wejścia. 
Właśnie wtedy nadszedł berserker. Jego chłodny umysł czuł chyba pogardę dla tego, co 
Współcześni z takim wysiłkiem przygotowali przeciwko niemu.
Usłyszeli ciężki zgrzytliwy odgłos; najwidoczniej otwór jaskini okazał się odrobinę za 
wąski.
— Odegard, mamy kilkanaście strzał gotowych do zrzutu. Z ładunkami w grotach, 
wybuchającymi przy nagłym uderzeniu.
— Strzały? Chciałem granaty, mówiłem przecież, że mamy tylko jeden łuk, a poza tym tu 
nie ma miejsca … — chociaż z drugiej strony, okno w tyle jaskini mogłoby być dobrym 
punktem strzeleckim. — Niech będą strzały. Cokolwiek!
— Zrzucamy strzały. Odegard, operator pomocniczy jest w obsłudze innego procesora 
nadrzędnego, możemy więc tylko włączyć …
— Mniejsza o to. Mam już wprawę w sterowaniu tym połamańcem.
Z piekielnym hałasem berserker chrzęścił i miotał się w otworze jaskini, który odgradzał 
go od jego ofiar. Tymczasem Derron rękami procesora odpiął zatrzaski i otworzył klapę w 
metalowym torsie. Otoczony rzędem głów w skupieniu przyglądających się temu w 
ciemnościach, wyjął strzały i podał Mattowi.
VII
Myśliwy przyjął broń z wielką czcią. Gdy światło ogniska wygasło, oczy procesora 
rozbłysły podczerwienią. Derron widział na tyle dobrze, by stwierdzić, że strzały były 
zmyślnie skonstruowane: u końca zaopatrzone były w plastikowe pióra, a groty imitowały 
ręcznie ciosane krzemienie. Żeby się tylko sprawdziły …
Zbyteczne były instrukcje, co Matt ma zrobić ze strzałami, po tym jak za sprawą magii 
nagle się pojawiły. Pałętającego się pod nogami Darta odsunął w tył jaskini; postawił przy 
nim młodego chłopaka, a sam wdrapał się po skale do otworu okiennego.
Stąd bezpiecznie można by strzelać, gdyby nie płomienie laserów.
Ale skoro lasery istniały, zadaniem procesora będzie ściągnąć na siebie pierwszy promień i 
zatrzymać uwagę berserkera. Derron przesunął swoje ranne stalowe ciało do zagłębienia w 
skale. Gdy zobaczył, że Matt naciąga strzałę na łuk, rzucił się całym ciałem za róg, komicznie 
podpierając się ręką.
W tejże chwili berserker odsunął się na krok, by z impetem ruszyć na wejście. Był szybszy 
od promieni Derrona. Pancerz procesora jednak przetrzymał ten atak i Derron niezdarnie 
przeczołgał się naprzód, otwierając ogień wprost na cel. Gdyby berserker zobaczył Matta, 
zignorowałby go, lekceważąc siłę jego strzał.
Pierwsza strzała wystrzeliła. Derron widział, jak grot niespodziewanie przeistoczył się w 
kulisty piorun, który pozostawił dziurę wielkości pięści w pancerzu przedniej nogi berserkera.
Robot stracił równowagę w chwili, gdy jego laser strzelił w stronę Matta. Derron wciąż 
gramolił się na swoich stalowych dłoniach, mierząc w berserkera własnym promieniem. 
Krzaki w górze urwiska stały w ogniu, mimo to odważny Matt wyskoczył i wystrzelił drugą 
strzałę równie celnie jak pierwszą. Ładunek grotu trafił berserkera w bok i ten zachwiał się na 
swych trzech nogach. Nie był w stanie już użyć swojego lasera, bo Derron stał tak blisko, że 
mógł wysunąć swoją twardą metalową pięść i roztrzaskać grube szkło soczewki lasera.
Na nowo rozgorzała walka wręcz. Siła rąk procesora zmierzyła się z jedyną sprawną 
przednią nogą berserkera. Niestety wróg wciąż górował nad człowiekiem swoim refleksem. 
Derron trzymał się jak tylko mógł, ale wnet świat zaczął mu wirować i ponownie został 
powalony.
Derron złapał jedną z roztrzaskanych nóg berserkera i uczepił się jej, usiłując 
unieruchomić swój cel. Gdzie się podziały strzały? Laser Derrona był rozbity. Berserker 
ciągle był zbyt duży, zbyt silny, zbyt szybki. Gdy Derron uwięził jedną z nóg, pozostałe dwie 
wierzgały i miażdżyły — wtedy poszła jedna z niesprawnych nóg procesora, całkowicie 
roztrzaskana. Wyglądało to tak, jakby stalowy człowiek miał się rozsypać na kawałki. Nie 
wiadomo dlaczego, nagle zaprzestano strzelać strzałami …
Derron zdołał tylko zobaczyć, że ciało berserkera zwaliło się pod ciężarem Matta, który 
wkroczył do walki, dzierżąc w rękach pęk magicznych strzał. Z wrzaskiem, sfruwając z 
niebios niczym bóg, dźgnął wroga w plecy piorunującymi strzałami.
Ładunek przeniknął w głąb berserkera. I wówczas we wnętrzu potwora coś eksplodowało, 
rozrywając obydwa roboty. Było już po walce.
Derron wyczołgał nagrzane szczątki procesora spod sterty żarzących się, stopionych i 
skwierczących metalowych części przeciwnika. Z wyczerpania musiał na chwilę przystanąć. 
Zobaczył Darta wybiegającego z jaskini, ze łzami spływającymi po twarzy i z zerwanym 
łukiem Matta w ręce.
Reszta Ludzi gromadziła się niedaleko wokół czegoś, co leżało na ziemi.
Był to Matt, rzucony tam przez wroga ostatnim konwulsyjnym ruchem. Leżał martwo z 
rozerwanym brzuchem, zwęglonymi rękami, z twarzą zmasakrowaną nie do poznania — 
nagle jego oczy otworzyły się. Urywanym oddechem wciągnął powietrze, zadygotał i dalej 
już oddychał spokojnie.
Derron nie czuł już zmęczenia. Ludzie ustąpili z drogi, gdy podciągał zmaltretowany 
stalowy procesor do boku Matta i delikatnie uniósł go. Dwie młode kobiety głośno zawodziły. 
Matt za bardzo był wycieńczony, by drgnąć pod dotykiem gorącego metalu.
— Dobra robota, Odegard! — powiedział pułkownik Borss wracającym do sił głosem. — 
To wieńczy naszą operację. Sprowadzamy twój procesor z powrotem do czasu teraźniejszego; 
a tego człowieka lepiej zostaw w spokoju.
Derron nie puszczał Matta.
— Jego linia życia skończy się tutaj bez względu na to, co zrobimy. Sprowadź go razem z 
robotem.
— Nie jestem upoważniony do sprowadzania nikogo … — głos zamilkł z wahaniem.
— On wygrał tę walkę za nas, a teraz leży konający z rozerwanym brzuchem. Jest już 
skończony w tym okresie historii, panie pułkowniku.
Tymczasem zalęknieni Ludzie otoczyli procesor podrzędny z konającym Mattem. Ta scena 
mogłaby przejść do legendy, pomyślał Derron.
Na górze, przy wlocie do jaskini, stara kobieta z trudem próbowała ponownie wzniecić 
ogień. Będąca przy niej młoda dziewczyna zawahała się, a potem zbiegła w dół do jarzących 
się szczątków berserkera i od ich żaru zapaliła suchą gałąź. Wymachując tą gałęzią, wspinała 
się na wzgórze tanecznym krokiem.
Nagle Derron znalazł się w środku zanikającego świetlistego okręgu na podłożu Trzeciego 
Poziomu Centrum. Okrąg zniknął, a wtedy podbiegło do niego dwóch mężczyzn z noszami. 
Otworzył swoje stalowe ręce, żeby lekarze mogli zabrać Matta, a potem uruchomił zębami 
przycisk w hełmofonie i wyłączył procesor nadrzędny.
Odhaczył się na liście kontrolnej zakończonej misji.
W kilka sekund wyśliznął się ze swojego procesora i ubrany tylko w przepocony leotard 
zeskakiwał ze schodów pomostu. Pozostałe procesory także ściągano z powrotem i na 
Trzecim Poziomie panował wielki ruch. Przedzierając się przez zabiegany tłum pracowników 
technicznych i innych funkcjonariuszy, dotarł wreszcie do Matta w chwili, gdy lekarze 
umieszczali go na noszach. Wilgotna tkanina przykrywała jego ranny brzuch.
Matt miał oczy otwarte, ale otępiałe od szoku. Derron nie był dla niego niczym więcej jak 
tylko jedną z wielu dziwnych postaci; owa niewyraźna postać szła teraz u jego boku, 
trzymając go za przedramię spalonej ręki, dopóki nie stracił przytomności.
W lot rozeszła się pogłoska, że sprowadzono żywego człowieka z głębin przeszłości. 
Kiedy przewieziono Matta do najbliższego szpitala, można się było spodziewać, że Lisa, jak 
każdy, kto miałby taką sposobność, przyjdzie go zobaczyć.
— Już po nim — westchnęła, spoglądając na obrzękniętą twarz mężczyzny, który raz po 
raz podnosił powieki. — Och, już po nim, taki biedny. — Z niepokojem zwróciła się do 
lekarza: — Czy on będzie żył, doktorze?
Lekarz uśmiechnął się lekko:
— Skoro przeżył to wszystko, myślę, że odratujemy go. Lisa odetchnęła z głęboką ulgą. 
Jej niepokój był naturalny.
Rzecz w tym, że ledwie zauważyła Derrona.
Przełożyła: Ewa Tokarska
POUL ANDERSEN 
WOJOWNIK Z ZIEMI UTRACONEJ
I
Trzecia księga Historii Ludzi z Killorn. O tym, jak Rudy Bram walczyl przeciw Ganasthim 
z Krajów Ciemności, a Kery, syn Rhiacha, uniósł się gniewem i piszczałki bogów przemówiły 
raz jeszcze.
Najpierw trzeba opowiedzieć o tych, którzy wędrowali prosto na południe pod 
przewodnictwem Rudego Brania. Była to najmniejsza z grup, które opuściły Killorn. Składała 
się z ludzi należących tylko do trzech klanów — Broinów, Daghów i Heorranów, co 
stanowiło około tysiąca wojowników, głównie mężczyzn oraz nielicznych kobiet uzbrojonych 
w łuki i proce. Piszczałki bogów zawsze jednak były w rękach klanu Broinów. Również i w 
tej wędrówce towarzyszyły jednemu z Broinów. Był nim Rhiach, syn Glyndwyrra, zaś jego 
syn nazywał się Kery.
Bram był Heorranem, wielkim i silnym mężczyzną z oczyma o barwie błękitnego lodu, 
włosami i brodą jak pochodnia. Małomówny i szorstki w obejściu nie miał bliskich przyjaciół, 
jednak wszyscy byli zgodni co do tego, że jego umysł i duch czyniły go najlepszym 
przywódcą dla takiej wyprawy. Co prawda, wielu uważało, że zbyt mało miał poważania dla 
bogów i ich kapłanów.
Już blisko pięć lat ludzie z Killorn ciągnęli na południe. Szli przez obce wzgórza i wietrzne 
wrzosowiska, przez połyskujące lodem rozpadliny wśród posępnych, skalistych gór i poprzez 
szumiące rzeki, niosące chłód z Ciemnych Krain.
Polowali i rabowali, aby żyć, lub też po prostu odbierali plony oraz dobytek obcym, 
radośnie skracając o głowę tych, którzy ośmielali się im przeciwstawić. Od czasu do czasu 
Bram pertraktował z władcą tego czy owego miasta, najmując siebie i swych dzikich ludzi do 
walki z innym miastem. Wówczas była ciężka bitwa i dobre łupy, i czerwone płomienie na tle 
mrocznego nieba.
Ludzie umierali. Niektórzy mieli już dość walki i włóczęgi. Byli stęsknieni odpoczynku, 
domowego ogniska i wiecznego zachodu słońca nad jeziorem Killorn. Ci zajmowali jakiś 
dom, brali kobietę i zostawali po drodze. W taki sposób topniały szeregi armii Brama. Z 
drugiej strony większość wojowników zagarniała kobiety na trasie przemarszu, lecz te 
również życzyły sobie i dzieciom czegoś więcej niż dachu z chmur i wiatru nad głową. Tak 
więc pojawiły się namioty i wozy, i dzieci igrające pomiędzy toczącymi się kołami. Bram 
sarkał na związaną z tym powolność i ociężałość swojej armii, ale nic nie mógł na to 
poradzić.
Ci, którzy byli chłopcami, gdy zaczęła się wędrówka, wraz z latami, bitwami i milami 
przebytej drogi stali się mężczyznami. Między nimi był i Kery, o którym mowa. Wyrósł 
wysoki, szczupły i zręczny, o jasnej skórze i skośnych niebieskich oczach, długich 
jasnopopielatych włosach Broinów, prostym nosie, szerokim czole i kościach policzkowych. 
Bezbrody — jak większość z jego klanu.
Szybki i sprawny w posługiwaniu się łukiem, mieczem i włócznią, wesoły towarzysz 
zabaw przy piwie i ognisku obozowym, umiał też grać na harfie, piszczałkach i układać 
pieśni. Nie różnił się w tym zbytnio od pozostałych poza tym, że płynęła w nim krew 
Broinów i któregoś dnia miał nosić piszczałki bogów. Ponieważ stare legendy z Killorn 
mówiły, że wszyscy mężczyźni są potomkami bogini, którą kiedyś demon wojny ściągnął do 
swego legowiska, przyjęto, że ludzie z klanu Broinów mieli w sobie trochę więcej krwi 
demona niż inni.
Kery zawsze nosił w sercu żywe wspomnienie domu. Był jeszcze wyrostkiem, kiedy 
wywędrowali. Stał się młodym mężczyzną pośród kopyt i kół, i pyłu na szlaku, bitew i 
włóczęgi, i blasku ognisk, ale nigdy nie zapomniał purpurowych wzgórz Killorn, dalekiego 
grzmiącego morza i jeziora, nad którym był zawsze zachód słońca. Może i dlatego, że została 
tam pewna dziewczyna z klanu Daghów.
Wówczas właśnie wojownicy dotarli do Ryvanu, celu swego przeznaczenia.
Kraj, do którego przybyli, był piękny i rozległy. Posuwając się na południe, poza 
zasięgiem słońca, znajdowali się po ciemniejszej, wschodniej stronie Krajów Półmroku i 
światło dnia już tam nie docierało. Jedynie srebrnosina poświata, kilka gwiazd na wschodzie i 
podświetlone promieniami niewidocznego już słońca wysokie chmury na zachodzie 
rozpraszały ciemności. Wciąż jednak było dość światła, by oczy mieszkańców Krajów 
Półmroku mogły dojrzeć horyzont — dostrzec pola i lasy, łagodne wzgórza i odległy 
metaliczny połysk rzeki. Byli już w głębi terytorium należącego do miasta Ryvan.
Wieści o nich siały przestrach i wieśniacy często uciekali, gdy nadchodzili. Nigdy jednak 
nie napotkali takiej pustki jak teraz. Mijali opustoszałe domy, zniszczone gospodarstwa i 
ślady rzezi. Zmienili kierunek marszu ku wschodowi, by dotrzeć do bardziej dzikich i 
obiecujących okolic. Wieści o najeźdźcach Ryvanu sprawiły, że szli w szyku wojennym. Gdy 
jeden ze zwiadowców przygalopował, by opowiedzieć o armii nadciągającej z ciemności, 
zagrały rogi i wozy zwarły się.
Przez chwilę panował chaos. Mężczyźni rozbiegli się wokół, słychać było płacz dzieci, ryk 
bydła i tętent koni. Potem wozy sprzęgnięto w obronny krąg na szczycie stromego wzgórza, a 
wojownicy stanęli na zewnątrz. Przedstawiali wspaniały widok, owi ludzie z Killorn, wysocy 
barbarzyńcy w spódniczkach o rodowych barwach, którzy muskularne szyje lub żylaste 
ramiona ozdobili zagrabionymi klejnotami.
Większość z nich miała jeszcze na sobie uzbrojenie z rodzinnego kraju — hełmy z rogami, 
kolczugi, okrągłe tarcze, topory i łuki, włócznie i szerokie miecze, wprawdzie pociemniałe i 
noszące ślady częstego użycia, ale gotowe wiele jeszcze wytrzymać. Przeważnie byli pieszo, 
tylko niektórzy dosiadali niewielkich kosmatych koni z pomocy. Ich kobiety i dzieci 
przykucnęły za wozami, trzymając łuki i proce w pogotowiu. Nad ich głowami powiewały 
stare bitewne chorągwie Killorn.
Kery podbiegł do miejsca, gdzie stali dowódcy. Nosił tylko hełm i lekki skórzany kaftan 
oraz miecz, włócznię i łuk przewieszony przez ramię.
— Ojcze! — zawołał. — Ojcze, kim oni są?
Rhiach z klanu Broinów stał obok Brama, trzymając pod jednym ramieniem skórzany 
miech — wielkie piszczałki bogów, starsze niż pamięć ludzka sięga, znoszone i wytarte, ale 
wciąż trwoga, śmierć i mściwe furie drzemały w nich. Moc tak wielka, że zawsze tylko jeden 
człowiek mógł znać sekret ich użycia. Długie, siwe włosy poruszały się lekko na wietrze 
wokół posępnej twarzy maga, a jego oczy zgłębiały ciemności po wschodniej stronie.
Zwiadowca, który przyniósł wieści, zwrócił się z pozdrowieniem ku Kery’emu. Malował 
się na nim cały trud wyczerpującej jazdy. Zraniony strzałą, trząsł się na zimnym wietrze z 
Kraju Ciemności, który owiewał jego spocone ciało.
— Horda — powiedział. — Armia maszerująca ze wschodu w naszą stronę, nie 
Ryvariczycy, ale lud, o którym nigdy nie słyszałem. Ich jeźdźcy dostrzegli mnie, ledwo 
uszedłem. Najprawdopodobniej uderzą na nas, i to prędko.
— Są co najmniej w tej samej liczbie, co my — dorzucił Bram. — Musi to być część tych 
najeźdźców z Kraju Ciemności, którzy pustoszą Ryvan. To będzie ciężka walka, ale nie 
wątpię, że naszymi mieczami i z pomocą piszczałek bogów odeprzemy ich.
— Nie wiem — Rhiach powiedział to wolno. Jego oczy patrzyły z troską na Kery’ego. — 
Miałem niedawno złe sny. Jeśli padnę w tej bitwie, zanim zwyciężymy … Źle zrobiłem, synu. 
Powinienem był nauczyć cię, jak używać piszczałek.
— Prawo powiada, że możesz uczynić to tylko wtedy, gdy wskutek starości gotów 
będziesz przekazać całą władzę pierworodnemu — odezwał się Bram. — To dobre prawo. 
Cały klan, wiedząc, jak posłużyć się taką mocą, prędko opanowałby Killorn.
— Ale teraz nie jesteśmy w Killorn — powiedział Rhiach. — Jesteśmy z dala od domu, 
między obcymi i wrogimi ludami, a jezioro, nad którym wiecznie zachodzi słońce, jest dla nas 
tylko duchem. — Jego surowa twarz złagodniała. — Jeśli polegnę, Kery, mój własny duch, 
tak sądzę, powędruje tam z powrotem. Będę czekał na ciebie nad brzegiem jeziora, będę w 
wietrze na wrzosowiskach, usłyszą mnie, jak gram na piszczałkach i będą wiedzieli, że 
powróciłem do domu … działaj zgodnie ze swym powołaniem, synu, a wszyscy bogowie 
będą z tobą.
Gdy Kery objął ojca, poczuł ścisk w gardle. Mag był dla niego zawsze kimś obcym. Matka 
zmarła przed wielu laty i Rhiach od tego czasu stał się posępny i milczący. Mimo to był mu 
droższy niż ktokolwiek, nawet niż Morna, która czekała na jego powrót.
Odwrócił się i pobiegł na swoje miejsce, przy bykach. Krowy wielkorogich byków z 
Killorn, trzymane dla mięsa, mleka i skóry stały dość spokojnie za wozami. Jednak ogromne, 
czarne byki były złe i niejednego już człowieka zatratowały na śmierć. Kery zawsze nosił się 
z myślą użycia ich w bitwie. Zrobił dla nich żelazne pancerze na piersi i karki. Oszlifował ich 
straszliwe rogi i nauczył atakować na rozkaz. Żaden inny wojownik nie odważył się do nich 
zbliżyć, ale Kery potrafił gwizdem zmusić je do posłuszeństwa. Ludzie z klanu Broinów byli 
obeznani z czarami.
Sapały w półmroku, gdy zbliżył się do nich, niestrudzenie ryjąc kopytami i potrząsając 
potężnymi łbami. Zaśmiał się w nagłym, beztroskim upojeniu władzą, jaką miał nad nimi, 
podszedł do wielkiego, pięknego Gorwaina i podrapał go za uszami.
— Spokojnie, spokojnie — wyszeptał, stojąc ściśnięty między tłoczącymi się czarnymi 
bykami. — Cierpliwości, mój śliczny, poczekaj jeszcze chwilę, a puszczę cię, o Gorwainie, 
poczekaj.
Włócznie połyskiwały w widmowym świetle. Słychać było szmer cichych głosów. Byki i 
konie parskały, przebierając nogami i drżąc na zimnym wietrze wiejącym z krajów nocy. 
Czekali.
Teraz już słyszeli, cichy i odległy, dźwięk wojennych piszczałek. Nie była to dzika i 
radosna muzyka z Killorn, był to cienki, zgrzytliwy ton, który przenikał, szarpiąc nerwy, ostry 
jak piła, a razem z nim mieszał się głos bębnów i dźwięk gongów. Kery wskoczył na szeroki 
kark Gorwaina i wytężył wzrok.
Zza nierówności terenu ukazali się maszerujący najeźdźcy. Stwierdził z dreszczem emocji, 
że była to armia w liczbie około tysiąca wojowników poruszająca się w bardziej zwartym 
szyku i w większej dyscyplinie niż barbarzyńcy. Widział już wiele armii, od nagich, wyjących 
dzikich ze wzgórz górnego Norlanu, po zbrojne hufce cywilizowanych miast, ale nigdy 
jeszcze takiej jak ta.
Mieszkańcy Kraju Ciemności, pomyślał. Z zimna, z głębi nocy, co nie ma kresu, z 
tajemnicy i legend lat tysiąca, oto wreszcie są owi ludzie z Kraju Ciemności, przenikający w 
Półmrok jak ich lodowaty wiatr. Czy jest cokolwiek, co mogłoby ich powstrzymać?
Byli wysocy, tak wysocy, jak mieszkańcy północy, ale chudzi, z tą żylastą odpornością 
zrodzoną z trudów i cierpienia, i dokuczliwego zimna. Ich skóra była biała, jednak nie była to 
rumiana biel skóry północnych mieszkańców Krajów Półmroku, ale trupia bladość, martwa i 
jałowa, a ich brody i włosy miały barwę srebra.
Najmniej ludzkie były ich oczy, wielkie, okrągłe i złotawe, oczy drapieżnych ptaków, 
głęboko osadzone w wąskich czaszkach. Twarze wydawały się dziwnie nieruchome, jak 
gdyby mięśnie służące do śmiechu i płaczu zamarzły. Gdy posuwali się naprzód, słychać było 
tylko tupot ich stóp, demoniczny skowyt piszczałek i uderzenia w bęben i gong.
Mieli dobry ekwipunek — ocenił Kery — obcisłą odzież ze skóry i futra, spodnie, buty i 
płaszcze z kapturem. Pod nimi dojrzał kolczugi, hełmy, tarcze, nieśli też różną broń, która 
była mu nieznana — koni nie mieli, ale szli pewnym krokiem. Powiewała nad nimi dziwna 
chorągiew, czarny sztandar ze złotą postrzępioną pręgą w poprzek.
Nerwy i mięśnie Kery’ego sprężyły się w pełnym napięcia pogotowiu. Przywarł do byka, 
wczepiwszy jedną rękę w jego grzbiet; drugą, aż knykcie zbielały, trzymał drzewce włóczni. 
Wojownicy Killorn czekali na wrogów w milczeniu.
Obcy podeszli bliżej, aż znaleźli się w zasięgu strzału z łuku. Kery usłyszał odgłos 
napinanych cięciw. Czy Bram nigdy nie da sygnału? Bogowie, czy czeka, aż podejdą i 
pocałują nas?
Od strony nacierających dobiegł głos trąbki i chmura strzał świszcząc wzbiła się w niebo. 
W tej samej chwili Bram uniósł swój róg i powietrze zadrgało od wojennych krzyków i 
furkotu bełtów.
Wówczas obcy opuścili tarcze i natarli.
II
Ludzie z Killorn dotrzymywali pola, ramię przy ramieniu, mocno trzymając włócznie i 
wysoko unosząc miecze. Potrafili dobrze wykorzystać przewagę, jaką dawało wzniesienie 
terenu. Zza ich pleców frunęły kamienie i strzały i świszcząc w powietrzu spadały w szeregi 
nieprzyjaciół, powalając ich na ziemię. Ci jednak wciąż szli, uchylając się i odskakując z 
zadziwiającą precyzją. Nie krzyczeli, ich twarze były barwy białego kamienia, a za nimi 
narastał szybki łomot bębnów, jak tętniący i wznoszący się ryk.
— Hai–ah! — zakrzyknął Rudy Bram. — Rozdzielić ich! Wspaniały topór o długiej 
rękojeści zalśnił w jego ręku, spadł na wrogi hełm, rozłupując czaszkę i mózg aż po szczękę. 
Ciął raz jeszcze, z boku, i głowa spadła z ramion.
Inny zamierzył się, by ugodzić go w brzuch. Bram wystawił jedną nogę i obutą stopą 
posłał go kopniakiem z powrotem w szereg. Wykręcając się ubił jeszcze jednego, który 
zaatakował jego towarzysza z boku. Jeden z wrogów skoczył ku niemu i dźgnął w nogę. Z 
rykiem, który wzbił się ponad zgiełk bitwy, Bram obrócił się podnosząc topór i ściął go.
Jego czerwona broda poruszała się ponad tłumem jak ogień pochodni. Topór był jasnym 
gromem, który wznosił się i opadał, i wznosił znowu, a grzmot żelaza kruszącego inne żelazo 
przetaczał się między wzgórzami.
Kery stał przy bykach z łukiem w ręku, szyjąc bez wytchnienia w skłębiony tłum 
przewalający się przed nim. Nikt nie mógł zbliżyć się zanadto, a on sam nie opuszczał swego 
stanowiska, aby nie dopuścić do popłochu wśród zwierząt. Drżał w dzikiej furii, rwąc się do 
bitwy. Kiedy Bram każe ruszyć? Jak długo jeszcze? Brzęk cięciwy, szaropióra śmierć lecąca 
w falę, co toczyła się ku wozom, po czym cofała zostawiając trupy, by ponad nimi powrócić 
znowu.
Ludzie z Killorn wrzeszczeli i przeklinali podczas walki, ale wojownicy z Kraju 
Ciemności nie wydawali żadnego głosu, z wyjątkiem charkotu ginących czy stłumionego jęku 
ranionych. Byli jak walczące demony, żółtookie i srebrnobrode, bez śladu duszy w kościstych 
twarzach. Mieszkańcy północy czuli dreszcz lęku, lecz cięli z całą desperacką furią wstrętu i 
nienawiści.
Bitwa przesuwała się w przód i w tył, wraz z nią szczęk toporów, jęk strzał i straszny 
żelazny śmiech mieczy. Kery stał i wciąż strzelał, czując gorycz, że nie mógł jeszcze włączyć 
się do bitwy. Jak długo miał czekać, jak długo, jak długo?
Dlaczego Rhiach nie zagrał pieśni śmierci na piszczałkach?
Dlaczego nie odrzucić ich w tył, oszalałych ze zgrozy, a później ruszyć i skończyć z nimi?
Kery wiedział, że wojenna pieśń bogów grana była tylko w sytuacji nieuniknionej 
konieczności, gdyż uderzała swoich niemal tak mocno, jak wrogów — ale choćby nawet, 
choćby nawet! Kilka straszliwych taktów, aby zepchnąć ich w panice do granicy śmierci, a 
potem wypad — i koniec.
Nagle zobaczył, jak tuzin obcych wojowników oderwał się od głównej bitwy przy wozach. 
Zbliżali się szybko do miejsca, gdzie stał Kery. Wystrzelił dwie prędkie strzały, rzucił 
włócznią, po czym wyciągnął miecz z dzikim, bezgłośnym śmiechem, czując wzbierający w 
nim radosny bitewny szał Broinów. Ha, niech tylko podejdą!
Pierwszy skoczył, uderzając ostrzem z góry. Kery uchylił się — jego tarczą była zwinność 
i sprawność — błysnęła długa klinga i napastnik wrzasnął, gdy miecz odrąbał mu ramię. 
Skręcając się na bok, przebił drugiemu gardło. Zanim zdążył wycofać ostrze, rzucił się ku 
niemu trzeci, a czwarty dopadł z boku, mierząc sztychem ku jego wnętrznościom. Kery 
odskoczył gwałtownie w tył.
— Gorwain! — krzyknął. — Gorwain!
Ogromny czarny byk usłyszał. Pozostałe byki zaczęły sapać i poruszyły się, ale stały wciąż 
w swoich miejscach. Modlił się, by trwały tak jeszcze przez chwilę. Przywódca podbiegł do 
swego pana i ziemia zadrżała pod jego szerokimi kopytami.
Biali napastnicy cofnęli się gwałtownie, ich twarze nadal pozostały martwe, ale w oczach 
pojawił się strach. Sapanie Gorwaina przeszło w ryk gromu, gdy zaszarżował.
Przez chwilę Kery widział lecące w górę ciała, szczątki ludzkie rozdarte uderzeniami 
rogów, potem usłyszał trzask żeber miażdżonych kopytami. Pozostali usiłowali bronić się 
włóczniami, ale ich ostrza ześliznęły się po blachach i Gorwain rozerwał ich.
— Tutaj! — Kery krzyknął ostro. — Wracaj, Gorwainie! Tutaj!
Byk sapał i krążył, przewracając oczyma. Ogarniało go szaleństwo zabijania i gdyby go 
teraz nie powstrzymać, mógłby uderzyć na kogokolwiek.
— Gorwain! — wrzasnął Kery.
Powoli, choć drżenie przebiegało wciąż przez jego czarną lśniącą skórę, byk wrócił.
Teraz wielki mag, Rhiach, stanął za szeregiem wojowników z Killorn. Wysoki, o 
stalowosiwych włosach, przeszedł między nimi, trzymając piszczałki w ramionach, a ustnik 
przy wargach. Przez chwilę obcy zawahali się czy strzelić, wówczas zagrał.
Była to z pozoru prosta, burkliwa muzyka zwyczajnych piszczałek, ale było też w niej coś 
więcej. Była tam, przebiegająca przez melodię, narastająca fala grozy, od której omdlewały 
ludzkie serca i słabły mięśnie. Muzyka potęgowała się, głośniej i mocniej rozbrzmiewając w 
górskich dolinach, a przed oczyma ludzi świat stawał się nierealny, grunt niepewny pod 
stopami, kontury skał zacierały się, zamglone drzewa uginały i niebo drżało. Upadli na ziemię 
zasłaniając uszy, na wpół oślepieni przerażeniem i bólem, jakby jakaś ogromna dłoń ścisnęła 
ich kości i potrząsała nimi.
Wojownicy z Kraju Ciemności zataczali się w tył, padali, słaniali się, a wielu z tych, 
którzy upadli, umierało, zanim dotknęli ziemi. Inni kłębili się w panice, armia przerodziła się 
w bezładny motłoch. Świat jęczał i trząsł się, próbując jakby tańczyć w takt demonicznej 
muzyki.
Rhiach przerwał. Bram potrząsnął swoją ciężką głową, starając się pozbyć otumanienia.
— Na nich! — zaryczał. — Naprzód!
Przytomność powracała. Krajobraz był znów nieruchomy, a ludzie, którzy przywykli do 
straszliwych dźwięków piszczałek, potrafili zmusić drżące jeszcze ciała do wysiłku. 
Wojownicy z Killorn z okrzykiem formowali szyk i ruszali do przodu.
Kery wskoczył na Gorwaina, siedząc okrakiem na opancerzonym grzbiecie, ścisnął 
kolanami potężne boki. Błysnął jego wyciągnięty miecz.
— Teraz zabijcie ich, moje śliczne! — krzyknął. Wielkim klinem, z Gorwainem na 
przedzie, byki runęły na wroga. Ziemia drżała pod toczącym się grzmotem ich nóg. Ich ryk 
wypełnił powietrze i uderzył w bramy nieba. Płynęły tak w dół jak ogromna, czarna fala na 
rzeszę najeźdźców z Ciemności, aż uderzyły w nią.
— Hoo–ah! — zakrzyknął Kery.
Poczuł siłę uderzenia w masę ludzką i przywarł mocniej, trzymając się jedną ręką, a drugą 
ciął mieczem. Fontanny ciał, wyrzucanych rogami, wylatywały w górę, a kopyta wdeptywały 
je w ziemię. Kery rozdawał ciosy mieczem w ledwo widoczne ludzkie głowy, czuł jak jego 
ramię drżało od zadawanych uderzeń, ale nie mógł dojrzeć czy kogoś zabił, nie było na to 
czasu.
Byki parły naprzód przez armię Ciemności, orząc jej środkiem szeroką aleję, podczas gdy 
wojownicy z Killorn natarli na nią od czoła. Krew, łoskot, narastająca furia, a Kery wciąż 
jechał przed siebie.
— Och, moje śliczne, moje czarne, moje kochane, rozrywajcie ich rogami, wgniatajcie w 
ziemię. Wspaniale, wspaniale, tratuj ich, Gorwainie, wdeptuj do piekła, najlepszy z byków!
Byki wydostały się na drugą stronę ciżby i pędziły dalej w dół przełęczy. Kery walczył, by 
je zatrzymać. Wrzeszczał, gwizdał, ale wiedział, że taki impet nie wygaśnie w jednej chwili.
Gdy gnał tak naprzód, posłyszał nagle wysoki dźwięk trąbki, potem drugi i jeszcze jeden, a 
po nich nowe wojenne okrzyki za sobą. Co to było? Co się stało?
Zatrzymał się dopiero w skalistej dolince poniżej. Byki stały drżąc, piana i krew ociekały z 
ich boków, dyszały ciężko. Klnąc i rozdając razy, zdołał je zawrócić, ale mogły już tylko 
powoli iść naprzód pod górę.
Gdy zbliżał się do pola bitwy, ujrzał, że jakieś wojska zaatakowały armię Ciemności od 
tyłu. Musiały nadciągnąć od zachodu głębokim, długim jarem, który skrywał je przed 
wzrokiem walczących. Południowi mieszkańcy Krajów Półmroku byli dobrze wyćwiczeni i 
wyposażeni, zauważył Kery, choć wyglądali na zmęczonych. Znalazłszy się pomiędzy 
wojownikami z północy i południa, obcy ze wschodu dostali się w kleszcze. Zanim Kery 
zdążył powrócić, garstka, jaka pozostała z ich liczby, rzuciła się do ucieczki. Bram zbyt był 
zaprzątnięty nowo przybyłymi, aby ruszyć za nimi w pościg. Wkrótce zniknęli we 
wschodnich ciemnościach.
Kery zeskoczył na ziemię i poprowadził byki do wozów, by je przywiązać. Szli przez 
krwawe pobojowisko zasłane stosami zabitych, ale większość z nich to byli wrogowie. Tu i 
ówdzie dobiegały z półmroku krzyki rannych, a kobiety z Killorn wyszukiwały swoich, by 
przyjść im z pomocą. Nad nimi polatywały ptaki żywiące się padliną.
— Kim są tamci? — spytał Kery żonę Brama, Eiylę. Była to duża koścista kobieta, nieco 
gderliwa, ale dzielna i odważna, matka dwóch rosłych synów. Stała oparta o łuk i patrzyła na 
cichy nagle krajobraz.
— Ryyańczycy, jak sądzę — odpowiedziała zdawkowo. — Kery … Kery, mam dla ciebie 
złe wieści — dodała.
Serce zabiło mu gwałtowniej, nagły chłód ogarnął jego ciało. Czekał milcząc.
— Rhiach nie żyje, Kery — powiedziała łagodnie. — Strzała przebiła mu gardło.
Jego głos wydawał się głuchy i niewyraźny:
— Gdzie on jest?
Poprowadziła go między wozy. Rozpalono ognisko, by zagrzać wodę i jego czerwony 
odblask tańczył na twarzach kobiet, dzieci i leżących rannych. Po jednej stronie ułożono 
poległych, a białowłosy Lochly z klanu Daghów stał obok, trzymając pod ramieniem swoje 
piszczałki.
Kery ukląkł przy Rhiachu. Śmierć wysubtelniła posępne rysy maga, twarz miała teraz 
łagodny wyraz. Była spokojna — blada i spokojna. Ziemia otworzy się, by przyjąć ciebie, 
leżeć będziesz w obcym kraju, gdzie życie wymknęło ci się z rąk, a wietrzne wrzosowiska 
Killorn nie zobaczą cię więcej, o Rhiachu, Koźlarzu.
Żegnaj, żegnaj mój ojcze. Śpij dobrze, dobrej nocy.
Kery powoli odgarnął siwe włosy z czoła Rhiacha, pochylił się i pocałował go między 
brwiami. Podniósł leżące przy nim piszczałki bogów i stał tak odrętwiały, zastanawiając się, 
jaki mógłby zrobić użytek z tej rzeczy, którą trzymał w dłoniach.
Stary Lochly spojrzał na niego z troską. Jego głos zabrzmiał tak cicho, że ledwo dał się 
słyszeć poprzez lekki szum wiatru:
— Teraz ty stoisz na czele Broinów, Kery. Ty jesteś Koźlarzem z Killorn.
— Wiem — odrzekł głucho.
— Nie wiesz jednak, jak dąć w piszczałki, prawda? Nikt, nikt tego nie wie. Od czasu gdy 
Lugan Długi Miecz wręczył je w niebie pierwszemu z Broinów, zawsze był tylko jeden 
człowiek, który wiedział, jak się nimi posłużyć i on był tarczą Killorn. Ale teraz to się 
skończyło i zostaliśmy sami wśród wrogów i obcych.
— To niedobrze. Ale musimy zrobić, co się da.
— To nie twoja wina. Ale lękam się, że żaden z nas nie będzie już pił wody z jeziora, 
gdzie jest wieczny zachód słońca.
Lochly podniósł do ust swoje piszczałki i dzika rozpacz popłynęła z nich nad cichym 
obozem.
Kery przewiesił piszczałki bogów przez plecy i wyszedł z obozu, kierując się tam, gdzie 
byli Ryvańczycy i Bram.
III
Mieszkańcy południa byli bardziej cywilizowani z ich miastami, książkami i sztuką, ale 
ludzie z północy posądzali ich o miękkość charakteru za to, że płaszczyli się tak obrzydliwie 
przed swoimi władcami. Ludzie tutaj mieli ciemne włosy i oczy, choć skórę tak jasną jak 
wszyscy mieszkańcy Krajów Półmroku. Byli też niżsi i bardziej krępi niż na północy. Ich 
żołnierze wyglądali dzielnie w swoich błyszczących pancerzach i hełmach z pióropuszami i z 
podłużnymi tarczami. Mieli też silną konnicę na wysokich wierzchowcach, trębaczy, 
inżynierów i chorążych. Ich liczebna przewaga była widoczna, przynajmniej trzykrotna, stali 
też w zwartym szyku, podejrzliwie.
Idąc w ich kierunku Kery pomyślał, że oni sami także byli przecież, mimo wszystko, 
najeźdźcami Ryvanu. Gdyby ta nowa armia zdecydowała się teraz ruszyć na nich, 
niezorganizowanych barbarzyńców, byłaby to rzeź. Wziął się w garść, odpychając myśl o 
Rhiachu jak najdalej od siebie, i kroczył dumnie naprzód.
Gdy zbliżył się, spostrzegł, że Ryvańczycy, mimo doskonałej musztry i uzbrojenia, byli 
wycieńczeni i mieli sporo rannych. Nic się nie kryło za ich pełną napięcia i gotowości 
postawą. Wyglądali na pobitych.
Bram oraz wysoki, siwy Nessa z klanu Daghów prowadzili rozmowy z ryvańskim 
generałem, który wyjechał przed szereg i spoglądał na nich dość chłodno z góry. Heorran 
oparł swój długi topór wojenny na jednym ramieniu, drugie ramię wzniósł w geście pokoju. 
Gdy zobaczył nadchodzącego Kery’ego, skinął w jego kierunku.
— Dobrze, że jesteś — powiedział. — To sprawa wszystkich trzech klanów, brakowało tu 
Broinów. Żal mi Rhiacha, boleję też nad losem Killorn, ale musimy przybrać teraz godny 
wyraz twarzy, inaczej uderzą na nas.
Kery przytaknął poważnie, jak przystało starszemu. Uświadomił sobie znienacka 
niestosowność sytuacji, w jakiej się znalazł. Byli przecież wśród nich Broinowie dwa, a nawet 
trzy razy starsi od niego — a to jemu przypadło przywództwo!
Ale Rhiach nie żył, a Kery był ostatnim żyjącym spośród jego synów. Głód, wojna i 
choroba zabrały tamtych i teraz on l miał mówić w imieniu klanu.
Obrócił smutny wzrok w stronę dowódcy Ryvańczyków.
Był to wysoki mężczyzna, dorównujący wzrostem ludziom z północy, spokojny i 
uprzejmy, choć nie pozbawiony wrodzonego poczucia wyższości, na które złożyła się 
tradycja pokoleń. Purpurowy płaszcz i pozłacany hełm były jedynymi atrybutami wysokiej 
rangi, poza tym nosił zwykłą zbroję, ale nosił ją po królewsku. Twarz była dość ciemna jak na 
człowieka z Półmroku, szczupła, o mocnych wyrazistych rysach, z dumnym prostym nosem, 
długą mocną szczęką. Miał krótko przycięte włosy, lekko przetykane siwizną. Jako jedyny z 
całe armii zdawał się nie być dotknięty posępnością tego czegoś, co złamało ducha 
pozostałych.
— To jest Kery, syn Rhiacha, przywódca trzeciego z naszych klanów — przedstawił go 
Bram.
Posłużył się szeroko rozpowszechnionym na południu językiem aluardiańskim, również 
używanym przez Ryyańczyków, a który wielu z nich poznało podczas długiej włóczęgi.
— Kery, generał mówi, że nazywa się Jonan, służy królowej Sathi, dowodząc armią 
Ryvanu, i że wyruszyli z miasta wiedząc o bitwie, bo chcieli skorzystać ze sposobności, by 
zabić więcej wojowników z Kraju Mroków.
Nessa z Daghów spojrzał uprzejmie na Ryvańczyków.
— Myślę, że można dodać do tego jeszcze coś — powiedział, częściowo do Jonana, 
częściowo do współbraci. — Byliście w ciężkiej bitwie, z której nie wyszliście zwycięsko, 
jeśli mnie oczy nie mylą. Jeśli mogę coś jeszcze zauważyć, udało się wam odciąć od tamtych, 
ale pościg siedzi wam na ogonie i chcecie dojść do miasta jak najprędzej.
— Wystarczy — rzucił Jonan. — Słyszeliśmy o was, wędrownych rabusiach z północy i 
nie mamy zamiaru wpuszczać was na naszą ziemię. Jeśli wycofacie się natychmiast, możecie 
odejść w pokoju, w przeciwnym razie …
Rzucając spojrzenie za siebie Bram dostrzegł, że żołnierze przegrupowują się. Gdyby 
doszło do najgorszego, gotowi byli dać straszliwy dowód swojej odwagi. Oczywiste było też, 
że Jonan o tym wiedział.
— Jesteśmy wędrownikami, tak — powiedział z naciskiem — ale nie rabujemy, chyba że 
zmuszeni koniecznością. Lepiej pozwólcie nam, którzy zabiliśmy przecież sporą liczbę 
waszych śmiertelnych wrogów, iść dalej w spokoju. Nie chcemy z wami walczyć, ale jeśli nas 
zmusicie, może się to dla was skończyć jak najgorzej.
— Źle uzbrojeni barbarzyńcy, trzykrotnie od nas słabsi, grożą nam? — wzgardliwie spytał 
Jonan.
— No, przypuśćmy, że uda ci się zdobyć przewagę — powiedział Nessa z lodowatym 
uśmiechem. — Wątpię w to, ale przypuśćmy. Na pewno nie damy się taniej niż jeden nasz 
wojownik za jednego waszego, a dobrze wiesz, ile taka liczba znaczy, gdy armia Ciemności 
pustoszy kraj. Więcej, bitwa z nami może trwać tak długo, że ci, którzy was ścigają, dotrą 
tutaj. To będzie koniec nas wszystkich.
Kery odetchnął i dodał obojętnie:
— Musieliście też odczuć muzykę piszczałek, którą możemy zagrać, gdy trzeba. Mieliście 
szczęście, że graliśmy tak krótko. Gdybyśmy tak wybrali dłuższą pieśń żałobną …
Bram spojrzał na niego z aprobatą, przytaknął i dorzucił twardo:
— Widzisz więc, generale Jonan, mamy zamiar iść swoją drogą i lepiej zrobisz, jeśli 
zaofiarujesz nam przyjacielskie pożegnanie.
Ryvańczyk spojrzał ponuro i siedział przez chwilę rozważając. Wiatr poruszał grzywą jego 
konia i szkarłatnymi piórami na hełmie. W końcu spytał ich z goryczą w głosie:
— Czego tu właściwie szukacie? Dlaczego szliście na południe?
— To długa historia, i nie pora na opowiadanie — powiedział Bram. — Wystarczy, że 
szukamy ziemi. Niewiele ziemi, nie na zbyt długi czas, jakieś miejsce, by przeżyć w spokoju, 
zanim nie powrócimy do Killorn.
— Hm — Jonan zmarszczył się znowu. — Jestem w trudnej sytuacji. Nie mogę po prostu 
puścić luzem bandy znanej z rabunku. Z drugiej strony prawdą jest, że niezbyt uśmiecha się 
nam długa i ciężka bitwa w takiej chwili. Co z wami zrobić?
— Po prostu będziesz musiał nas puścić — burknął Nessa.
— Nie! Myślę, że wiele z tego, co powiedzieliście, jest kłamstwem. Połowa to zwykły blef 
i mógłbym zmieść was, gdybym był zmuszony.
— Ja myślę, że ciut więcej niż połowa twoich słów to blef — mruknął Kery.
Jonan rzucił mu złe spojrzenie, potem nagle obrócił się w stronę Brama:
— Uważaj. Żaden z nas nie ma wielkiej ochoty na bitwę. Żaden z nas nie ufa drugiemu, 
gdy straci go z oczu. Jest tylko jedna odpowiedź. Musimy iść razem do Ryvanu.
— Co? Oszalałeś, człowieku? Jak tylko zbliżymy się do miasta, będziesz mógł ściągnąć na 
nas cały garnizon.
— Po prostu musicie mi zaufać, że nie zrobię tego. Gdybyście słyszeli choć trochę o 
królowej Sathi, wiedzielibyście, że nie pozwoliłaby na to. Brakuje nam też ludzi. Prawdę 
mówiąc, miasto będzie wkrótce w oblężeniu.
— Aż tak źle? — zapytał Bram.
— Gorzej — powiedział Jonan ponuro.
Nessa skinął swoją sprytną, siwą głową.
— Słyszałem kilka opowieści o Sathi — zgodził się. —Wszystkie mówią o jej prawości.
— A ja słyszałem, że służyliście już jako najemnicy — rzucił prędko Jonan — a my tak 
bardzo potrzebujemy żołnierzy, że na pewno, jestem o tym przekonany, uda się zawrzeć jakąś 
umowę. Sądzę też, że może ona obejmować sprawę ziemi dla was, oczywiście jeśli 
zwyciężymy, bo Ganasthi spustoszyli wielkie połacie naszego terytorium. Oto więc moja 
propozycja — maszerujcie z nami do Ryvanu, w pokoju, a tam spróbujemy porozmawiać z 
Jej Wysokością na temat waszej służby pod naszym sztandarem. — Jego ciemna twarz 
przybrała nagle chłodny wyraz. — Jeśli odmówicie, to biorąc pod uwagę, że Ryvan niewiele 
już ma do stracenia, uderzę na was w tej chwili.
Bram podrapał się w swoją rudą brodę i popatrzył na żołnierzy, a zwłaszcza na machiny 
wojenne. Miotające ogień balisty mogłyby łatwo zniszczyć ich obóz. Jonan irytował go, ale 
fakty mówiły same za siebie — mieli bardzo niewielki wybór. A swoją drogą, sugestia 
zapłaty ziemią brzmiała nader obiecująco. A jeśli tamci — Ganasthi — rzeczywiście 
opanowali już większość terytorium, szansa, że posuną się dużo dalej na południe też była 
niewielka.
— No — powiedział ugodowo — w końcu zawsze możemy porozmawiać, w mieście.
Prędko zaprzęgnięto więc wozy, których barbarzyńcy nie chcieli pozostawić i tabor ruszył 
w drogę przez wzgórza. Wkrótce wjechali na jedną z brukowanych, imperialnych dróg, 
szeroki szlak wiodący prosto jak drzewce włóczni do miasta Ryvan. Wówczas posuwali się 
dużo prędzej.
Rzeczywiście, pomyślał Kery, jechali przez zniszczony kraj. Pola sczerniałe od ognia, 
trupy walające się w zgliszczach domów, opuszczone i splądrowane wioski — ludzie 
pouciekali przed hordami Ganasthich. Dwukrotnie widzieli łuny nad południowym 
horyzontem, a żołnierze zbielałymi wargami mówili, że to płoną miasta.
Gdy tak szli na zachód, niebo rozjaśniało się przed nimi, aż do chwili, gdy czysty, jasny 
blask wskazywał, że słońce znajdowało się tuż nad widnokręgiem. Krajobraz był piękny —
równiny, pola, łagodne wzgórza i lasy — ale pusty. Tu i ówdzie natykali się na bezdomnych 
wieśniaków, którzy zalęknionymi oczyma obserwowali przemarsz. Poza tym był tylko wiatr, 
deszcz i głuchy odgłos ich kroków.
Powoli Kery poznawał historię Ryvanu. Miasto rozrosło się w potężne państwo już dawno, 
podbijając wiele innych, ale jego prawo było sprawiedliwe. Podbici stawali się obywatelami, 
a silna armia chroniła wszystkich. Młoda królowa Sathi szanowana była i nieomal czczona 
przez swój lud. Wówczas nadeszli Ganasthi.
— Było to rok temu — opowiadał jeden z ludzi. — Wyszli z ciemności na wschodzie, 
ogromna horda, dwukrotnie przewyższali liczbę wojska, które mogliśmy wystawić. Zawsze 
były pewne problemy nad wschodnią granicą, wiecie, nędzni barbarzyńcy robiący małe 
wypady, ale dawaliśmy sobie z nimi bez trudu radę. Wielu pojmanych opowiadało o jakiejś 
wielkiej sile powstającej na wschodzie, która zmuszała ich do tych najazdów. Ale nie 
przejmowaliśmy się tym zbytnio. Zanim nie było już za późno. Niewiele wiemy o 
Ganasthich. Wydaje się, że jest to całkiem cywilizowane państwo, gdzieś tam, wśród mrozów 
i ciemności. Jak udało im się zbudować cywilizację w tamtej dziczy, trudno sobie wyobrazić. 
Ale stworzyli potęgę na miarę Ryvanu, tylko większą. Wydaje się, że wchłonęli sporo 
plemion z Krajów Ciemności, które marzą tylko o tym, by porzucić swoje zimne, nędzne 
pielesze i ruszyć na nasze terytorium. Ich armie są równie dobrze wyposażone i wyćwiczone 
jak nasza, a biją się jak demony. Te gongi wojenne i te martwe twarze …
Wzdrygnął się:
— Jeńcy, których wzięliśmy, mówią, że mają zamiar zagarnąć wszystkie Kraje Półmroku. 
Zaczynają od Ryvanu — to najsilniejsze państwo, a kiedy nas pokonają, reszta będzie fraszką. 
Prosiliśmy inne narody o pomoc, ale oni są zbyt przestraszeni, zbyt zajęci budową swoich 
głupich umocnień obronnych, które na nic się nie zdadzą. Tak więc już od roku wojna szaleje 
w naszym imperium. — Znużonym gestem wskazał na okolicę. — Sami widzicie, co to 
oznacza. Teraz uderzy w nas głód i zaraza.
— I nigdy nie udało się dotrzymać im pola? — przerwał Kery.
— O, tak, mieliśmy nasze zwycięstwa, a oni mieli swoje. Ale kiedy zwyciężaliśmy, oni 
wycofywali się i plądrowali inny obszar. Żyli z tego kraju — naszego kraju — diabły! —
Twarz żołnierza ściągnęła się boleśnie. — Moja własna siostra była w Akwilei, kiedy wzięli 
miasto. Gdy myślę o tych białowłosych szatanach …
Dobry miesiąc temu odbyła się wielka bitwa. Jonan wyprowadził całe siły Ryvanu i 
zatrzymał główny korpus Ganasthich przy Siedmiu Rzekach, na wzgórzach Donamu. Byłem 
tam. Walka trwała, no, cztery sny może, nie brano jeńców i nikt nawet nie prosił pardonu. 
Udało nam się wybić ich trochę, ale w końcu zwyciężyli. Wyrzynali nas jak bydło. Jonan miał 
szczęście, że udało mu się wycofać stamtąd połowę swoich sił. Kości pozostałych leżą przy 
Siedmiu Rzekach. Od tego czasu siła naszego kraju została złamana. Ściągamy wszystko, co 
zostało, z powrotem do Ryvanu w nadziei, że wytrwamy do chwili, aż zdarzy się cud. Może 
masz jakieś cuda na sprzedaż, człowieku z północy? — żołnierz zaśmiał się gorzko.
— A ta armia, tutaj? — spytał Kery.
— Wciąż robimy wycieczki, jak wiesz. Ta wyszła z miasta kilka snów temu na odsiecz 
Tusci, bo nasi zwiadowcy donieśli, że oblegający są w niewielkiej liczbie. Jednak inna ich 
armia przecięła nam drogę. Przebiliśmy się i oderwaliśmy od nich nieco, ale ścigali nas nadal. 
Kiedy usłyszeliśmy odgłosy waszej bitwy, skorzystaliśmy z okazji … Dyuus Wszechmocny, 
to była dopiero radość, rąbać ich i patrzeć jak umykają!
Żołnierz wzruszył ramionami.
— Ale cóż to zmieniło w gruncie rzeczy? Jakie mamy szansę? Użyliście niezłych czarów 
w tej bitwie. Myślałem, że serce mi się zatrzyma, kiedy ta diabelna muzyka zaczęła grać.
Ale czy możecie piszczałkami utorować sobie wyjście z piekła? Możecie?
IV
Ryvan był bogatym miastem ze swymi ogrodami i wysokimi lśniącymi wieżami, które 
widać było z daleka ponad białymi murami . Leżał wśród rozległych pól, nie splądrowanych 
jeszcze przez wrogów. Wokół niego jednak, pod murami i nieco dalej, tłoczyły się nędzne 
chatynki i namioty tych, którzy dotarli aż tutaj w ucieczce. Pozostaną tu, póki wróg nie ukaże 
się na horyzoncie — załamani, opętani strachem. Patrzyli niemo na pobitą armię, która 
wkraczała przez bramy.
Ludzie z Killorn rozbili obóz pod murem i wkrótce smugi dymu z ich ognisk snuły się na 
tle granatowosrebrnego nieba. Wokół rozstawili straże, które nie dopuszczały Ryvańczyków. 
Nie ufali nawet swym towarzyszom w nieszczęściu, bo pochodzili z sytego południa, mieli 
szerokie, bite drogi i zbrojne legie. Nie znali jeziora Killorn, jego wiatru i surowego 
osamotnienia.
Po niedługim czasie nadeszła wiadomość, że przywódcy barbarzyńców są oczekiwani w 
pałacu. Tak więc Bram, Nessa i Kery włożyli swoje błyszczące kolczugi, najlepsze zdobyczne 
kaftany i płaszcze. Zawiesili miecze na ramieniu, wskoczyli na konie i przejechali przez 
bramę, między dwoma oddziałami ryvańskiej straży, do miasta.
Było zatłoczone uciekinierami. Tłumy włóczyły się bez celu po szerokich ulicach, wlewały 
pod kolumnady świątyń, w podcienia kamienic, a nawet do ogrodów i willi arystokracji.
Był tam brudny, brodaty wieśniak nie odstępujący od żony i dzieci, patrzący na świat 
pełnymi lęku oczyma. Wspaniale odziany szlachcic, jadący przez ciżbę z wyrazem 
patrycjuszowskiej wyższości i strachem skrywanym pod nią. Gruby kupiec i gładko ogolony 
kapłan, spoglądający groźnie na uciekinierów, którzy przybywali tłumnie i bez grosza, i 
którzy musieli, z rozkazu królowej, otrzymać nocleg i wyżywienie. Patrolujący żołnierze 
usiłowali bezskutecznie zapanować nad bezrozumnym wirem ludzi. Żonglerzy, oszuści, 
złodzieje, nierządnice, właściciele spelunek korzystali z gorączkowej wesołości wobec 
wypełniającego się losu. Fala ludzkich twarzy, ledwo widocznych w mrocznych ulicach i 
narastającym tłumie, niezliczeni obcy przybysze, których pełno we wszystkich wielkich 
miastach — zdawało się, że cały świat zebrał się w Ryvanie i stłoczył przed nadejściem dnia 
gniewu.
Strach krążył nad miastem, Kery czuł to, oddychał, a powietrze wypełnione było trwogą. 
Włos jeżył mu się na głowie, a ręką odruchowo szukał rękojeści miecza. Przez chwilę 
wspominał Killorn. Rozległe jezioro ukazało się jego oczom, stał nad nim, patrząc jak 
powiew wiatru marszczy jego powierzchnię, wsłuchiwał się w szum trzciny i pluskanie wody 
o kamienisty brzeg. Na całe mile wokół rozciągały się wzgórza i wrzosowiska, upijał się 
zapachem wrzosu, uderzającym w nozdrza. Włosy Morny falowały lekko w ciszy na 
chłodnym wietrze. Na zachodzie widać było światło zachodzącego słońca, jego ogromna 
tarcza spoczywała tuż pod horyzontem, a cała feeria przenikających się barw, płomiennej 
czerwieni, zieleni i płynnego złota rozświetlała blaskiem półmroczne niebo.
Potrząsnął głową, poczuł tęsknotę jak wyraźny, ostry ból. Spiął konia, przepychając go 
przez tłum.
Dojechali już do pałacu. Był to długi, piękny, dość niski budynek, przepełniony ludźmi od 
czasu, gdy wszyscy możni wraz z domownikami sprowadzili się tutaj, pod przymusem 
oddając swoje wille bezdomnym. Zsiadłszy z koni, szli między szpalerami straży przez 
ogrody, a potem po szerokich, marmurowych stopniach pałacu — wreszcie długimi 
korytarzami i poprzez bogato umeblowane pokoje, aż znaleźli się w sali audiencyjnej 
królowej Sathi.
Sala była jak kielich z białego kamienia, cienista, pełna uroku i wypełniona spokojem. 
Głęboka błękitna poświata przenikała chłodno i tajemniczo między wysokimi, smukłymi 
filarami, skądś dobiegał brzęk harfy, śpiew ptaków i szum fontanny. Kery uświadomił sobie 
znienacka niestosowność swego stroju, brak manier i obcy akcent. Zesztywniał mu język i 
nagle nie wiedział, co począć z rękami. Niezręcznym gestem ściągnął z głowy hełm.
— Lord Bram z Killorn, Wasza Wysokość — zawołał szambelan.
— Witajcie — powiedziała Sathi.
Wiele już nasłuchali się o młodej królowej Ryvanu, ale jak zauważył Kery, opowieści nie 
mogły oddać całej prawdy. Była wysoka, smukła, o pięknych kształtach, z wyczuwalną siłą 
kryjącą się głęboko pod miękką linią ust, pięknym zarysem czoła i kości policzkowych. Krew 
Krajów Słońca sprawiła, że włosy miała czarne, o granatowym niemal zabarwieniu, a złoty 
odcień skóry mówił, że był w niej ogień słońca. Tak jak i inne kobiety z południa, ubierała się 
śmielej niż kobiety z Killorn. Prosta suknia opadająca wzdłuż bioder do stóp, cienki woal na 
ramionach, bardzo niewiele klejnotów. Nie potrzebowała ornamentu.
Nie mogła być wiele starsza od niego, jeśli w ogóle była starsza, pomyślał Kery. Poczuł na 
sobie spojrzenie jej wielkich czarnych oczu i odczuł nagły przypływ gorąca na policzkach. 
Opanował się z wysiłkiem i stał wyprostowany, patrząc chłodno swymi niebieskimi oczyma.
Obok Sathi siedział generał Jonan, było też dwóch starszych mężczyzn, którzy wyglądali 
na doradców. Wkrótce jednak stało się jasne, że tylko królowa i żołnierz mieli coś do 
powiedzenia na tym dworze.
Głos Brama zagrzmiał, aż zadrgał błękitny poblask w komnacie. Pomimo swego wzrostu i 
wspaniałej brody wydawał się zagubiony w starożytnej wspaniałości tej sali. Mówił zbyt i 
głośno. Stał zbyt sztywno.
— Dzięki, Pani. Ale nie jestem lordem. Po prostu przewodzę tej grupie ludzi z Killorn. — 
Machnął nieporadnie w stronę towarzyszy: — To jest Nessa z klanu Daghów, a to Kery z 
klanu Broinów.
— Siądźcie więc, i jeszcze raz witajcie. — Głos Sathi był niski i melodyjny. Skinęła na 
służących, aby podali wino.
— Słyszeliśmy o wielkich wędrówkach na północy —ciągnęła dalej, gdy pili już wino. — 
Ale niewiele wiemy o tych krajach. Co zmusiło was do podróży tak daleko od domu?
Nessa, który miał najbardziej obrotny język, odpowiedział:
— W kraju zapanował głód, Wasza Wysokość. Ziąb i susza przed trzema laty ścisnęły 
Killorn jak żelazo. Głodowaliśmy i wielu z nas zachorowało na kaszel. Magia i ofiary 
niewiele pomagały, zdawało się, jakby nawet ściągnęły na nas wielkie burze, które 
pochłonęły resztkę tego, co udało się uratować. Wówczas pogoda poprawiła się, ale jak to się 
często zdarza, pojawiła się plaga szarej rdzy, zapowiadając znowu ciężkie lata. Zniszczyła 
zbiory, zanim mogliśmy cokolwiek zrobić. Kłosy usychały i łamały się na naszych oczach, a 
potem jeszcze nadeszły wiedzione głodem dzikie zwierzęta i przetrzebiły nasze stada. Zostało 
dość pożywienia dla czwartej części głodującej ludności. Wiedzieliśmy, że szara rdza, jak to 
się stało i w innych krajach, niszczy zbiory przez długie lata, pięć, czasem dziesięć i nigdy nie 
pozostawia więcej niż trzecią część ziarna po każdych żniwach. Potem przemija i już nie 
wraca. Ale w międzyczasie ziemia nie wyżywi wielu ludzi. Tak więc w końcu klany 
zadecydowały, że większa część ludzi musi wywędrować, a pozostanie tylko tylu, ilu będzie 
mogło przetrwać, by utrzymać kraj w naszym ręku. Serca rozdarte zostały na dwoje, Wasza 
Wysokość, bo wzgórza, wrzosowiska i jezioro, gdzie jest wieczny zachód słońca, są częścią 
nas. Jesteśmy z tej ziemi i jeśli umrzemy z dala od niej, nasze duchy powędrują tam z 
powrotem. Ale iść musieliśmy, inaczej wszyscy by pomarli.
— Tak, mów dalej — rzucił Jonan niecierpliwie, gdy Nessa przerwał.
Bram posłał mu gniewne spojrzenie i podjął wątek:
— Cztery grupy wyruszyły z kraju. Każda z nich po znalezieniu dogodnego miejsca miała 
przeczekać, aż minie zły czas. W innym przypadku mieli starać się po prostu przeżyć, jak się 
da. Wszystko zależy od bogów, ale my wywędrowaliśmy daleko od ziem, którymi rządzą nasi 
bogowie. Jedna grupa poszła na wschód, do wielkiego lasu Noria. Druga popłynęła w 
łodziach na zachód, do Krajów Dnia, które poznali już trochę niektórzy z naszych 
podróżników. Trzecia poszła wzdłuż wybrzeża na południowy zachód, poprzez kraje, których 
nie znamy. Nasza ruszyła prosto na południe. I tak szliśmy przez pięć lat.
— Bezdomni — wyszeptała Sathi, a Kery’emu wydało się, że jej oczy zaszły łzami.
— Barbarzyńscy rabusie! — rzucił Jonan. — Wiem o spustoszeniach, jakie poczynili po 
drodze.
— A co ty byś zrobił na naszym miejscu? — obruszył się Bram. Jonan spojrzał na niego 
zimno, ale on nie dał się powstrzymać. — Wasza Wysokość, braliśmy tylko to, czego 
potrzebowaliśmy …
I wszystko, na co tylko przyszła nam fantazja, dodał Kery w duchu.
— … i wiele też walczyliśmy za godziwą zapłatę — mówił dalej Bram. — Chcemy tylko 
miejsca, gdzie moglibyśmy przeżyć parę lat, trochę ziemi pod uprawę, by gospodarzyć na niej 
jako wolni ludzie. Będziemy za to bronić kraju, który da nam schronienie tak długo, jak długo 
tu będziemy. Jesteśmy zbyt nieliczni, by chcieć zagarnąć tę ziemię na własność i utrzymać ją 
— dlatego też nie udało nam się osiąść do tej pory — w marszu natomiast możemy mierzyć 
się z każdą armią i rozbić ją lub pozostawić nasze ciała krukom na żer. Ludzie z Killorn 
dochowują wierności przyjaciołom i wrogom. Pierwszym w pomocy, drugim na zgubę. 
Widzieliśmy wiele pięknych pól w Ryyanie, na których czulibyśmy się jak w domu. Ganasthi 
wybili ich właścicieli jakby z myślą o nas, a mogliśmy przecież z nimi zawrzeć układ o 
przyjaźni. Bo przyjaciół mieć musimy.
— Widzicie? — warknął Jonan. — Grozi rozbojem.
— Nie, nie, zbyt pochopnie sądzisz — odrzekła Sathi. — On mówi po prostu uczciwie 
prawdę. A bogowie wiedzą, jak potrzebujemy wojowników.
— Ten generał trochę się obawiał prosić o naszą pomoc tam, podczas wyprawy — 
powiedział nagle Kery.
— Dość, barbarzyńco — ton głosu Jonana był lodowaty. Kolory wystąpiły na policzki 
Sathi,
— To ty przestań, Jonanie. To są dzielni i uczciwi ludzie, nasi goście i sprzymierzeńcy, 
których tak potrzebujemy. Traktat spiszemy natychmiast.
Generał wzruszył butnie ramionami. Kery był zdziwiony. Pod powłoką sztywności kryła 
się złość. Wydawało się to dziwne. Dlaczego?
Przez pewien czas dyskutowali o warunkach, Nessa mówił najwięcej w ich imieniu. I on, i 
Bram nie chcieli się zgodzić, by klany były w jakikolwiek sposób zależne, czy nawet winne 
respekt komukolwiek w Ryyanie, poza królową. Powinni mieć również prawo do powrotu do 
domu w każdej chwili, gdy dostaną wiadomość, że głód minął. Sathi była dość skłonna 
ustępować, ale z Jonanem trzeba było wręcz walczyć. W końcu wstrzemięźliwie wyraził 
zgodę i skrybowie królewscy spisali traktat na pergaminie.
— Nie tak się to odbywa w Killorn — powiedział Bram. — Trzeba złożyć ofiarę z byka, 
muszą też być modły w świętym kręgu Llugana i piszczałki bogów.
Sathi uśmiechnęła się.
— Bardzo dobrze, Rudzielcze — potaknęła. — Odbędziemy także i modły, jeśli chcesz.
I z nagłym odcieniem goryczy dodała:
— Jaką to czyni różnicę? Jaką różnicę czyni teraz cokolwiek?
V
Armie Ganasthich ciągnęły pod Ryvan. Spływały ze wszystkich stron wyniszczonego 
imperium, by otoczyć miasto żywym murem, okrążyć obrońców zaporą z włóczni. A kiedy 
zebrały się już wszystkie, co zajęło może dziesięć snów, od czasu gdy wojownicy z Killorn 
przybyli tutaj, ruszyli do szturmu na miasto.
Wbiegali na stoki wzgórz, na których stał Ryvan, posuwając się skokami i unosząc tarcze 
przeciw chmurze pocisków lecących z murów. Parli naprzód, milczący, o pustych twarzach 
— dobiegał tylko chrzęst tysięcy ich stóp oraz wysoki dźwięk demonicznej, wojennej muzyki 
— ginęli zaścielając ziemię zabitymi, ale parli dalej po ciałach poległych, coraz bliżej murów.
Już na drabinach! Grzmot taranów o bramy! Wojownicy wskakują na szczyty murów i 
padają od ciosów obrońców, i następni, coraz liczniejsi, prą za nimi!
Bitwa szalała, ze zmiennym szczęściem dla obu walczących stron. Raz Ryvańczycy, 
zepchnięci w tył, bronili się w uliczkach i na dachach domów. Innym razem znowu 
wojownicy z Kraju Mroków, przyciśnięci z powrotem do murów, brani byli w kleszcze i 
wycinani. Domy zaczynały się już palić tu i ówdzie. Pożarnikami, dobranymi spośród 
niezdolnych do walki, dowodziła Sathi. Kery dostrzegł ją przez moment z daleka, gdy 
walczył na jednym z zewnętrznych parapetów — jej zwinne ruchy, złociste kształty na tle 
czerwieni.
Po długiej i zaciętej walce padła brama północna. Ale Bram przewidział to. Pchnął tam 
większość swoich już wcześniej, z bykami Kery’ego na czele. Rozmieścił ich naprzeciw 
bramy w pewnej odległości, a po obu stronach wrót stanęły dwie małe grupki wojowników. 
Gdy wrota padły pod uderzeniami tarana, Ganasthi runęli szerokim strumieniem do środka, 
nie napotykając na opór i biegli dalej szeroką, skąpaną we krwi ulicą.
Wtedy wojownicy Killorn uderzyli z boków, odcinając od reszty kilkuset wrogów, którzy 
znaleźli się wewnątrz. Rzucili ogromne, płonące dzbany, z oliwą na drewniane szczątki wrót, 
tworząc barierę ognia nie do przebycia. Wówczas Kery wyjechał ze swymi bykami naprzeciw 
napastnikom, a za nim podążyli inni wojownicy.
Była to po prostu rzeź. Już po krótkiej chwili zaczęło się polowanie w uliczkach na 
uciekających wrogów. Zabijali ich włóczniami jak dzikie zwierzęta. Tymczasem Bram posłał 
po inżynierów z oddziałów Jonana, którzy wznieśli prędko prowizoryczną barykadę w 
otwartej bramie, i sam na niej stanął.
Nawałnica szturmujących zaczęła słabnąć. Cofała się, zostawiając kałuże krwi, żegnana 
świstem strzał. Wojska Ciemności, poniósłszy spore straty, uchodziły, by znaleźć się poza 
zasięgiem pocisków. Otoczyły miasto wieńcem ognisk i przygotowywały się do oblężenia.
W Ryvanie zapanowała radość. Mężczyźni krzyczeli i uderzali poszczerbionymi mieczami 
o powyginane tarcze. Podrzucali oszczepy, opróżniali bukłaki z winem i całowali pierwszą z 
brzegu dziewczynę. Zmęczeni, zakrwawieni, straciwszy wielu towarzyszy, ze śmiercią 
wiszącą nad nimi, łapczywie chwytali każdy pretekst do śmiechu.
Bram szedł zobaczyć królową. Wyglądał strasznie, zbryzgany krwią, z toporem 
połyskującym na ramieniu. Ściskał włochatą łapą za szyję wysokiego jeńca, którego ciągnął 
pomagając mu od czasu do czasu kopniakiem. Ciemne oczy Sathi wypatrzyły też szczupłą 
sylwetkę Kery’ego, który podążał w ślad za przywódcą, zbyt wyczerpany, by powiedzieć 
cokolwiek.
— Złapałem tego osobnika na ulicy, Pani — powiedział Bram radośnie — a jako że 
wyglądał na dowódcę, pomyślałem, że dobrze zrobię, jeśli poświęcę mu chwilę czasu.
Najeźdźca stał bez ruchu, patrząc na nich chłodnymi, żółtymi oczyma, żelaznym 
spojrzeniem pełnym dumy. Był wysoki i mocno zbudowany, miał czarną kolczugę 
inkrustowaną srebrem i srebrną gwiazdę na czarnym, pełnym wgnieceń hełmie. Śnieżne 
włosy i broda rozwiewały się z lekka na wietrze.
— Arystokrata, powiedziałabym — przytaknęła Sathi. Sama wyglądała na zbyt zmęczoną, 
by utrzymać się na nogach, osmalona dymem, w podartej sukni. Ale stała prosto i zmuszala 
się, by mówić zdecydowanym tonem: — Tak, może być dla nas cenny. To była dobra robota. 
Godnie walczyliście, wy, ludzie z Killorn, bez was mogliśmy stracić miasto. Przybyliście w 
szczęśliwym momencie.
— Ten ich sposób walki! — burknął Jonan. Był też ranny i zmęczony, ale w jego 
spojrzeniu nie było przyjaźni. — A jakie ryzyko! Po co? Gdyby nie udało się wam potem 
odciąć przejścia przez bramę, Ryvan padłby właśnie tam i wtedy.
— Nie widziałem, abyś wiele robił wówczas, gdy wrota się przewróciły, a oni runęli do 
środka — odpowiedział krótko Bram. — Rzeczywiście, Pani, zadaliśmy im tak wielkie straty, 
że wątpię, czy będą rozważać podjęcie próby następnego szturmu. Co daje nam przynajmniej 
trochę czasu. — Ziewnął potężnie. — Czas na sen!
Jonan postąpił bliżej w stronę więźnia i wymienił z nim długie spojrzenie. Nie było 
sposobu, by odczytać myśli jeńca, ale Kery miał wrażenie, że dostrzegł dobrze skrywane pod 
maską obojętności napięcie na twarzy generała.
— Nie bardzo wiem, jaką wartość mógłby dla nas przedstawiać więzień, którego musimy 
karmić, a który nie zna nawet naszego języka — powiedział Ryvańczyk. — Oczywiście mogę 
się nim zająć, jeśli chcesz, królowo.
— Chcę — potaknęła Sathi odruchowo.
— Byłoby dziwne, gdyby nie znał zupełnie aluardiańskiego — powiedział Kery. — 
Wędrowcy poznają go w naturalny sposób. Dowódcy armii najeźdźców powinni znać język 
swoich wrogów albo przynajmniej mieć tłumaczy. — Z dzikim grymasem, typowym dla 
Broinów, dorzucił: — Pozwólcie kobietom z Killorn, tym, które straciły mężów, zostać z nim 
przez chwilę. Sądzę, że prędko okaże się, że zna wasz język — jeśli cokolwiek z niego 
pozostanie.
— Nie — rzucił Jonan kategorycznie. Dał znak swoim żołnierzom. — Zabierzcie tego 
człowieka do lochów pałacowych i dajcie mu jeść. Przyjdę do niego później.
Kery zaczął protestować, ale Sathi położyła dłoń na jego ramieniu i zamilkł.
— Pozwól, niech Jonan się tym zajmie — odezwała się głosem bezbarwnym ze 
zmęczenia. — Wszyscy potrzebujemy teraz wypoczynku. O bogowie, spać!
Ludzie z Killorn ustawili wozy na rozległym forum i obozowali tam, na co arystokracja 
patrzyła z niesmakiem, a pobliscy oberżyści i dziewki z radością. Sathi nalegała, aby trzej 
przywódcy klanów spali w pałacu, na co przystali, wiedząc, że czekają na nich wygodne 
pokoje, służba i dobre wina.
Kery ocknął się w swoim łóżku i leżał przez dłuższą chwilę, drzemiąc i rozmyślając w 
półśnie. Kiedy się podniósł, jęknął głośno, bo zesztywniał cały wskutek odniesionych ran i 
wyczerpania szaleńczą walką. Wszedł niewolnik i natarł go oliwą, po czym przyniósł 
ogromny posiłek, na miarę barbarzyńcy, po którym Kery poczuł się lepiej.
Nie mógł już zasnąć, był niespokojny. Czuł przygnębienie, które często przychodzi po 
wielkim napięciu. Trudno mu było odepchnąć poczucie nędzy i samotności, jakie w nim 
wezbrało. Krążył markotnie po pokoju w nikłym świetle kaganków, rzucając się od czasu do 
czasu na łóżko, po czym zrywał się na równe nogi. Ściany były klatką.
Miasto również było klatką, pułapką, w którą dał się złapać jak zaszczute zwierzę i nigdy 
już nie będzie mógł chodzić po wrzosowiskach Killorn. Jak pchnięcie nożem pojawiło się 
wspomnienie polowania. Szedł tropem jelenia, daleko od wioski, z oszczepem, hakiem i 
kudłatym, półdzikim psem przy nodze. Szli długo, aż znaleźli się poza zasięgiem ludzkich 
oczu i tylko wspaniałe wrzosy, szare, purpurowe i złote otaczały go zewsząd.
Dywan pod jego bosymi stopami zdawał się być sprężystym, kłującym wrzosowiskiem 
Killorn. Miał wrażenie, że wdycha znowu jego mocny zapach i czuje liście chłoszczące kostki 
nóg. Było mroczno i wietrznie, chmury nadciągały z zachodu wraz z narastającym 
podmuchem wiatru. Zbierało się na deszcz, a wysoko nad głową krążył samotnie drapieżny 
ptak. O bogowie wszechmocni, jakżeż ten wiatr śpiewał i wołał do niego, jak chłodził ciało 
swoim surowym, wilgotnym porywem, jak zawodził w dolinach i ryczał pod mroczniejącym 
niebem! Zszedł skalistym zboczem w zalesioną dolinę, wodospad szumiał i huczał przy 
ścieżce, biały, zielony, gniewnie czarny. Schronił się w jaskini, położył na mchu i słuchał 
wiatru i deszczu, i wodospadu, a kiedy rozpogodziło się, wrócił do domu. Nic nie upolował, 
ale — na Mornę z Daghów — to niepowodzenie znaczyło dla niego więcej niż wszystkie 
dawniejsze łowieckie sukcesy!
Podniósł leżące obok rynsztunku piszczałki bogów i zaczął oglądać je uważnie obracając 
w rękach. Były stare, sczerniałe od starości, drewniane części wykonano z drzewa o nieznanej 
nazwie, zaś skórzany miech ze skóry niewiadomego pochodzenia. Wytarte zostały przez 
niezliczone pokolenia Broinów, którzy je nosili i stali się tak surowi i nieugięci pod 
brzemieniem swego groźnego posłannictwa.
Rozpędziły legiony z południa, które przybyły do nich na podbój przed stu laty, odparły 
atak dzikusów z Norii, były z jednookim Alrigiem, gdzie rozbiły swym głosem mury miasta. I 
więcej niż raz, w tym ostatnim marszu, ratowały ludzi z Killorn.
Teraz były martwe. Zginął Koźlarz z Killorn, tajemnica przepadła razem z nim. Lud, 
którego strzegła, został osaczony jak zwierzyna, by umrzeć z głodu i zarazy w obcym kraju. o 
Rhiachu, Rhiachu, mój ojcze, powróć zza grobu, powróć i podnieś piszczałki do swych 
zimnych ust i zagraj wojenną pieśń Killorn!
Kery dmuchał w ustnik po stokroć i tylko głuchy świst wydobywał się z trzewi 
instrumentu. Nawet jednego przyzwoitego tonu, pomyślał gorzko.
Nie mógł wytrzymać we wnętrzu, musiał znaleźć się pod gołym niebem, by nie oszaleć. 
Przerzucając piszczałki przez ramię, otworzył drzwi i poszedł schodami w górę, do ogrodu na 
dachu pałacu.
Wszyscy wkoło spali, w długich korytarzach panowała głucha cisza, czuł się jak ostatni 
człowiek, który przeżył na Ziemi i wędrował teraz wśród ruin świata. Wydostał się w końcu 
na dach, podszedł do parapetu i stał tak, patrząc przed siebie.
Księżyc był blisko zenitu, co oznaczało, pod tą długością, że przebył już ponad połowę 
swej drogi ku nowiu i będzie się kurczył w miarę zbliżania ku zachodowi. Wędrował 
pogodnie po niebie, dodając swój blady blask do migotliwej, rozproszonej poświaty, jaka 
wypełniała wszystkie Kraje Półmroku i do białego światła pogrzebowego stosu. Miasto leżało 
ciemne i ciche pod niebem, śpiąc głębokim snem i tylko stłumione kroki i nawoływania straży 
docierały do Kery’ego. Za miastem płonęły ogromnym kręgiem ogniska Ganasthich i mógł 
nawet dostrzec ich namioty oraz ciemne kształty wojowników. Rozłożyli się w spokojnym 
oczekiwaniu na zagładę miasta. Cała kraina oczekiwała w ciszy na śmierć Ryvanu. Myślał, że 
to niesłuszne, stać tutaj w zapachu ogrodów i czuć ciepły zachodni powiew wiatru na twarzy, 
gdy niezawodny Lluwynn i Boroda Siłacz, i wesoły młody Kormak leżeli tam szarzy i 
martwi, a kobiety z Killorn opłakiwały ich. O Killorn, Killorn i twoje jezioro zachodu słońca, 
czy ich duchy powróciły do ciebie? Pozdrów Mornę, Kormaku, niech twój szept wśród wiatru 
powie jej, że ją kocham, żeby się nie martwiła. Uświadomił sobie nagle, że ktoś się zbliża i 
obrócił się z irytacją. Ale rozpogodził się, gdy ujrzał Sathi. Wyglądała urzekająco, gdy tak 
szła ku niemu, młoda, gibka i piękna, z rozpuszczonymi czarnymi włosami.
— Nie śpisz, Kery? — zapytała, siadając na kamiennym parapecie obok niego.
— Oczywiście, chyba, że śnisz, Pani — uśmiechnął się.
— Głupie pytanie, prawda? — odpłaciła mu swoim ślicznym uśmiechem. — Ale czuję 
jeszcze oszołomienie po tym wszystkim.
— Wszyscy je czujemy, pani.
— Och, nie musisz się do mnie zwracać w ten sposób, Kery. I tak jestem dość samotna, 
siedząc na tronie, ponad innymi. Mów do mnie po imieniu.
— Jesteś bardzo miła … Sathi.
— Tak lepiej. — Uśmiechnęła się znowu, z zadumą. —Wspaniale walczyłeś dzisiaj! 
Zmiatałeś ich jak zboże! Kim jesteś, Kery, że dosiadasz tych dzikich byków, jakby to były 
zwykłe konie?
— My z klanu Broinów mamy swoje sposoby. Potrafimy też czuć to, czego inni nie czują. 
— Kery siadł przy niej. Poczucie zagubienia, jakie w nim było, zelżało trochę. — Musisz być 
bardzo osamotniona sprawując władzę i pewnie zadajesz sobie pytanie, czy nadajesz się do 
tego, prawda? Mój ojciec poległ w pierwszej bitwie przeciw Ganasthim i teraz ja przewodzę 
Broinom, ale kimże jestem, by stać na ich czele? Nie potrafię nawet spełnić mojej pierwszej, 
najważniejszej powinności.
— A cóż to takiego? — spytała.
Pokazał jej piszczałki bogów i opowiedział, jak działa ich muzyka:
— Czujesz drżenie w całym ciele, kości zaczynają pękać, skały tańczą, góry stękają i 
bramy piekła otwierają się przed tobą, ale teraz piszczałki zamilkły na zawsze, Sathi. Nikt nie 
wie, jak na nich grać.
— Słyszałam o waszej muzyce w tamtej bitwie — przytaknęła Sathi poważnie. — Byłam 
zaskoczona, że nie zabrzmiała tym razem. — Lęk i obawa były w jej oczach, a ręka, która 
dotknęła spękanej powierzchni instrumentu, drżała odrobinę. — Więc to są piszczałki 
Killorn! Naprawdę nie możesz na nich zagrać? Nie umiesz znaleźć na to żadnego sposobu? 
Mogłyby być zbawieniem Ryvanu i twojego własnego ludu, i być może wszystkich Krajów 
Półmroku, Kery.
— Wiem. Ale cóż mogę zrobić? Któż może pojąć moce nieba lub otworzyć drzwi piekła, 
jak nie Llugan Długi Miecz, on sam?
— Nie wiem. Ale — Kery — zastanawiam się. Te piszczałki … Naprawdę sądzisz, że 
zrobili je bogowie, nie ludzie?
— Któż, jak nie bóg, mógłby zrobić taką rzecz, Sathi?
— Powtarzam, nie wiem. Lecz jeszcze — powiedz mi, co wy myślicie w Killorn o 
świecie? Czy myślicie, że to płaska równina, ze słońcem zawieszonym na nieboskłonie, 
zawsze w jednym miejscu?
— Tak sądzę. Chociaż spotykaliśmy mędrców w południowych krajach, którzy twierdzili, 
że Ziemia to okrągła kula, która krąży wokół słońca zawsze zwrócona do niego tą samą 
stroną.
— Tak, mądrzy ludzie w Ryvanie utrzymują, że tak właśnie jest. Dowiedzieli się tego 
obserwując gwiazdy. Te, które wędrują i te, które są nieruchome. Te pierwsze, to światy takie 
jak nasz, mówią, a te nieruchome są słońcami, ogromnie daleko stąd. Jest u nas bardzo stara, 
niejasna legenda o czasach dawno, dawno, bardzo dawno temu, kiedy świat nie zawsze 
zwracał się tylko jedną stroną ku słońcu. Kręcił się jak bąk, tak że każda jego strona była raz 
ciemna, raz jasna, na zmianę.
Kery zmarszczył brwi, próbując to sobie wyobrazić. Wreszcie skinął głową.
— Tak, mogło tak być. I co z tego?
— Wszyscy barbarzyńcy myślą, że świat narodził się z grzmotu i płomieni, przed wiekami. 
Ale niektórzy z naszych myślicieli są zdania, że to stworzenie świata było naprawdę 
katastrofą, która zniszczyła dawniejszy świat, o którym mówią. Są legendy, a gdzieniegdzie 
znajdujemy starożytne ruiny, miasta większe niż te, które mamy dzisiaj, ale zniszczone i 
pogrzebane w ziemi tak dawno, że nawet kamienie, z których je zbudowano, prawie się 
rozmyły. Ci myśliciele wierzą, że człowiek w tym zapomnianym świecie, który się kręcił, 
stworzył wielką potęgę, taką, jaką my dzisiaj przypisujemy bogom. Wówczas coś się stało. 
Trudno to sobie wyobrazić, ale jeden z mędrców powiedział mi kiedyś, że jest przekonany o 
wzajemnym przyciąganiu się wszystkich rzeczy — to jest powód, dla którego upadają na 
ziemię, dodał — i jakiś inny świat zbliżył się tak bardzo do naszego, że jego przyciąganie 
zatrzymało obrót Ziemi i sprawiło też, że księżyc jest dużo bliżej niż był dawniej.
Kery zacisnął pięść.
— To możliwe — mruknął — to bardzo możliwe. Co się przydarza niewprawnemu 
jeźdźcowi, gdy jego koń zaryje kopytami w miejscu? Przelatuje nad jego głową, czyż nie tak? 
Skoro tak, to przecież gwałtowne zahamowanie świata mogło spowodować trzęsienia ziemi 
większe, niż możemy sobie wyobrazić, które obróciły wszystko w perzynę!
— Szybko myślisz. Właśnie to powiedział mi tamten człowiek. W każdym razie, tylko 
niewielu ludzi i bardzo nieliczne zwierzęta pozostały przy życiu, a o tamtych wielkich 
dziełach zachowały się tylko legendy. Z upływem wieków ludzie i zwierzęta podlegały 
zmianom, zwierzęta bardziej niż ludzie, którzy potrafią dostosować otoczenie do swoich 
potrzeb. Życie zaczęło się rozprzestrzeniać z Krajów Dnia na Kraje Półmroku. Rośliny 
zmieniły się tak, że potrafiły żyć korzystając z tej odrobiny światła, jaką mamy tutaj. W 
końcu nawet w Krajach Ciemności pojawiła się uboga roślinność, która może tam przetrwać. 
Zwierzęta postępowały za roślinami, a ludzie za zwierzętami, aż w końcu świat stał się takim, 
jakim go widzisz.
Obróciła ku niemu swoje duże, poważne oczy.
— Czy te piszczałki nie mogły być zrobione w tych wczesnych dniach przez kogoś, kto 
pamiętał jeszcze co nieco z dawnych sekretów? Nie boga, lecz człowieka takiego jak ty, Kery. 
A co jeden człowiek potrafi zrobić, drugi potrafi zrozumieć!
Nadzieja zabłysła na chwilę w jego duszy, potem zgasła znowu.
— Jak? — spytał nieporadnie. A potem, widząc, jak łzy zalśniły w jej oczach dodał: — 
Może to prawda. Spróbuję. Ale nie wiem nawet od czego zacząć.
— Spróbuj — wyszeptała. — Spróbuj!
— Ale nie mów nikomu, że piszczałki zamilkły, Sathi. Być może nawet tobie nie 
powinienen był tego mówić.
— Dlaczego? Ty i twój lud macie we mnie przyjaciela. Chciałabym, aby wszystkie 
plemiona z Killorn były tutaj.
— Jonan nie jest przyjacielem — powiedział ponuro.
— Jonan to szorstki człowiek, tak. Ale …
— Nie lubi nas. Nie wiem dlaczego, ale nie lubi.
— Jest dziwny — przyznała. — Nawet nie urodził się w Ryvanie, pochodzi z Gurii, 
miasta, które podbiliśmy już dawno, oczywiście jego mieszkańcy są pełnoprawnymi 
obywatelami imperium. Chce się ze mną ożenić, wiedziałeś o tym? — Uśmiechnęła się. — 
Nie mogę powstrzymać się od śmiechu. Jest taki sztywny. Równie dobrze mogłabym poślubić 
żelazną zbroję.
— Poślubić — Kery zamilkł i zamyślił się, patrząc ponad wzgórzami.
— O czym myślisz? — spytała po krótkiej chwili.
— Ach! dom — powiedział. — Właśnie myślałem, czy zobaczę jeszcze Killorn.
Pochyliła się bliżej ku niemu. Długi czarny kosmyk musnął jego dłoń, poczuł jej lekki 
zapach.
— Czy to taki piękny kraj? — spytała łagodnie.
— Nie — odpowiedział. — Jest surowy, szary i odosobniony. Szaleją tam wichry, morze 
bije o skaliste brzegi, a ludzie przygięci borykaniem się z oporną ziemią. Ale jest tam i 
przestrzeń, i niebo, i wolność, i nasze domy, i polowania, i zabawy, i stare pieśni przy 
trzaskających ogniskach, i … — głos mu zamarł.
— Zostawiłeś tam kobietę, prawda? — zapytała cicho. Potwierdził ruchem głowy.
— To Morna z klanu Daghów, o włosach jasnych jak słońce i pięknych, młodych 
kształtach. Jej śmiech był jak deszcz padający na spragnioną ziemię. Bardzo się kochaliśmy.
— Nie poszła z wami?
— Nie. Wiele kobiet chciało iść, więc niezamężne musiały ciągnąć losy. Przegrała. Ja też 
nie mogłem zostać, gdyż byłem spadkobiercą Broinów i piszczałki miały być moje któregoś 
dnia. — Zaśmiał się. Śmiech zabrzmiał zgrzytliwie, jak pękające żelazo. — Sama widzisz, na 
ile się to zdało!
— Skoro tak, to dlaczego nie ożeniłeś się z nią przed odjazdem?
— Nie mogłem. Takie pospieszne małżeństwo jest sprzeczne z naszym prawem i Morna 
nie chciała go łamać. — Kery wzruszył ramionami. — Tak więc wywędrowaliśmy z kraju i 
od tamtego czasu nie widziałem jej więcej. Ale będzie czekać na mnie, a ja na nią. Będziemy 
czekać, aż … — uniósł dłoń, ale gdy spojrzał znowu na obozowiska oblegających, opuścił ją 
bezradnie na kolana.
— A nie pozostałbyś? — Sathi powiedziała to tak cichym głosem, że musiał pochylić 
głowę, by ją usłyszeć. — Gdyby Ryvan w jakiś sposób odparł wrogów, mężni ludzie będą tu 
bardzo potrzebni. Mogliby dostąpić najwyższych zaszczytów w imperium. Nie zostałbyś 
tutaj?
Kery siedział przez chwilę bez ruchu, nie dając poznać po sobie, co się działo w jego 
duszy. Wiedział co nieco o kobietach. Dość ich było po drodze — krótkich spotkań, szybko 
blaknących wspomnień.
W jego sercu było dość miejsca na jasny obraz tylko jednej, niezapomnianej dziewczyny. 
Wiedział doskonale, o czym ta kobieta — która była tak młoda, tak piękna i była królową —
mówiła do niego i nie mógł tak po prostu tego zlekceważyć.
Zwłaszcza że ludzie z Killorn byli ciągle jeszcze obcy w obozie sprzymierzeńców, którzy 
nie ufali im zbytnio i w sytuacji, gdy Killorn potrzebował każdego, kto ofiarowywał przyjaźń. 
Broinowie byli sprytnym klanem i nigdy nie dawali się zanadto owładnąć skrupułom. Tylko, 
że lubił też Sathi jako człowieka. Była dzielna, hojna i mądra, była też, doprawdy, tak 
wzruszająco młoda. Miała niewiele okazji, by poznać twardą prawdę o życiu. Tylko łajdak 
mógłby chcieć ją zranić.
Westchnęła i cofnęła się odrobinę. Kery odniósł wrażenie, że zesztywniała jakby trochę. 
Nie odrzuca się oferty królowej.
— Sathi — powiedział — dla ciebie, być może, nawet mężczyzna z Killorn mógłby 
zapomnieć swój dom.
Posunęła się nieznacznie w jego stronę, niepewna jego i siebie samej. Wtedy objął ją i 
pocałował.
— Kery, Kery … — szepnęła, a jej usta oddały pocałunek.
Bardziej poczuł niż usłyszał kroki. Odwrócił się gwałtownie, ze zwierzęcą czujnością 
barbarzyńcy. Jonan stał i patrzył na nich.
— Proszę o wybaczenie — powiedział generał szorstko. Jego pewność siebie była 
wymuszona. Potem dodał nagle: — Wasza Wysokość! Ten dzikus, traktujący ciebie …
Sathi uniosła dumną głowę.
— To jest książę małżonek imperium Ryvanu — powiedziała wyniośle. — Zachowuj się 
odpowiednio. Możesz odejść.
Jonan prychnął i podniósł rękę. Kery spostrzegł uzbrojonych mężczyzn, którzy wyszli zza 
wysokich kwietników. Wyszarpnął swój miecz.
— Straże! — krzyknęła Sathi.
Mężczyźni podeszli bliżej. Świsnęło ostrze Kery’ego, trafiając w jedną z tarcz. Okrążyli 
go. Drzewce pik uderzyły w jego nieosłoniętą głowę. Upadł, zanurzając się w pełną szumu 
ciemność, kiedy uderzyli znowu. W dół, w dół, w wirującą otchłań nocy. Niewyraźnie, zanim 
jeszcze utracił świadomość, ujrzał białą brodę i podobną do maski twarz księcia z Ganasth.
VI
Była to długa, ciężka jazda, zanim się zatrzymali. Kery niemal spadł z konia, do którego 
był przywiązany.
— Powinienem był pomyśleć o tym, że wkrótce się zbudzisz — powiedział mężczyzna z 
Ganasth. Miał łagodny głos i mówił wystarczająco dobrze po aluardiańsku. — Przykro mi.
Nie należy tak traktować człowieka, wożąc go jak worek mąki. Proszę … — Nalał 
szklankę wina i wyciągnął ją w stronę barbarzyńcy. — Od tej chwili będziesz jechał 
wyprostowany.
Kery łykał chciwie i poczuł, że wracają mu nieco siły. Rozejrzał się wokół.
Jechali cały czas na wschód i obozowali teraz przy ruinach jakiegoś gospodarstwa. 
Ognisko płonęło, a jeden z około dwudziestu wojowników piekł nad nim spory kawał mięsa. 
Reszta stała opierając się o broń, a ich zimne, bursztynowe oczy nie odwracały się od dwojga 
więźniów.
Sathi stała obok ponurego Jonana i nie spuszczała wzroku z Kery’ego. Uśmiechnął się do 
niej blado, a ona, z krótkim szlochem, postąpiła krok w jego stronę. Jonan brutalnie pociągnął 
ją do tyłu.
— Kery — spytała głośnym szeptem. — Kery, dobrze się czujesz?
— Tak dobrze, jak można w tej sytuacji — powiedział kwaśno. A potem do 
ganasthiańskiego księcia: — Co to ma znaczyć? Obudziłem się, by stwierdzić, że podryguję 
na koniu, jadąc na wschód — i to wszystko, co wiem. Jakie są wasze zamiary?
— Mamy ich kilka — odpowiedział obcy. Usiadł przy ognisku, owijając się płaszczem 
przed zimnem wiejącym od ciemnego wschodu. Z obojętną twarzą patrzył w tańczące 
płomienie, jakby rozumiał ich mowę.
Kery siadł również, z ulgą wyprostowując długie nogi. Pomyślał, że spokojnie może się 
odprężyć. Zabrali jego miecz i piszczałki. Patrzyli na niego jak głodne bestie. Walka nie 
dawała żadnych szans.
— Chodź, Sathi — skinął ręką ku dziewczynie. — Chodź tutaj, koło mnie.
— Nie — warknął Jonan.
— Niech idzie, jeśli tego chce — powiedział Ganasth.
— Ale ten brudny barbarzyńca …
— Żaden z nas nie mył się ostatnio. — Łagodny ton głosu stał się nagle twardy jak stal. — 
Nie zapominaj, generale, że jestem Mongku, dziedzic Tronu w Ganasth.
— A ja wywiozłem cię z miasta — odburknął Jonan. — Gdyby nie ja, równie dobrze 
mógłbyś zginąć z rąk tego rudego dzikusa.
— Wystarczy — powiedział Mongku. — Chodź tutaj i siądź przy nas, Sathi.
Jego wojownicy poruszyli się. Choć nie znali języka Ryvańczyków, wyczuli zderzenie 
dwóch przeciwstawnych woli. Jonan wzruszył ramionami i podszedł, by usiąść naprzeciw 
nich. Sathi podbiegła i przytuliła się do Kery’ego. Pocieszał ją nieporadnie. Nad jej 
ramieniem skierował pytające spojrzenie na Mongku.
— Wydaje mi się, że należy się wam wyjaśnienie — powiedział Ganasth. — Sathi z 
pewnością zna fakty.
Oparł się na łokciu i zaczął opowiadać niemal marzycielskim głosem:
— Kiedy Ryvan podbił Gurię, wiele pokoleń temu, niektórzy z jej przywódców zostali 
wyjęci spod prawa. Uciekali na wschód i tak w końcu dotarli do Kraju Mroków i znaleźli się 
w Ganasth. Wówczas było to jeszcze barbarzyńskie miasto i Gurianie zostali doradcami króla, 
ucząc ludzi wszelkich zdobyczy cywilizacji. Mieli nadzieję, że któregoś dnia poprowadzą 
wojska Ganasthich na Ryvan, częściowo dla zemsty, a częściowo dla bogactwa i łatwiejszego 
życia w Krajach Półmroku. Życie jest gorzkie i twarde w krajach wiecznej nocy, Sathi. To 
ciągła walka, by pozostać przy życiu. Czy można się dziwić tak bardzo, że próbujemy dostać 
się na waszą żyźniejszą ziemię i w wasz łagodniejszy klimat? Potomkowie Gurian stali się w 
Ganasth arystokracją. Ale ojciec Jonana zaczął rozważać, czy nie powrócić z kilkoma 
przyjaciółmi, by przygotować upadek imperium od wewnątrz, zanim nastąpi podbój. W 
owym czasie opanowywaliśmy już kraje naszych sąsiadów i wyczekiwaliśmy chwili, by 
wyruszyć przeciw Krajom Półmroku. W każdym razie jego ojciec uczynił to i nikt nie 
podejrzewał, że nie jest w istocie przybyszem z innej części imperium. Jego syn, Jonan, 
wstąpił do armii, a że był sprytny, silny i zdolny, otrzymał w końcu wysokie stanowisko, na 
które sama go mianowałaś, Sathi.
— Och, nie, Jonan? — wzdrygnęła się w objęciach Kery’ego.
— Oczywiście, gdy wkroczyliśmy, musiał walczyć przeciw nam. Obawialiśmy się jedynie 
jeńców, którzy mogliby go wydać, choć bardzo niewielu Ganasthich wie, kim jest naprawdę. 
Ryzyko było wliczone, tak. Dobrze jest mieć generała nieprzyjacielskiej armii po swojej 
stronie! Jonan jest jedną z głównych przyczyn naszego sukcesu. Teraz dochodzimy do mnie, 
to bardzo prosta historia. Zostałem pojmany i obowiązkiem Jonana, jako obywatela Ganasth, 
było uratowanie swego księcia — całkiem niezależnie od faktu, że znałem jego tożsamość, a 
tortury mogły rozwiązać mi język. Mógł zaaranżować moją ucieczkę dość łatwo, nie 
zwracając na siebie uwagi, ale pojawiły się nowe okoliczności. Pierwszą z nich było 
przymierze z barbarzyńcami, a zwłaszcza ich niebezpieczna nowa broń, której działanie 
mogliśmy zaobserwować. Po prostu nie mogliśmy ryzykować, że używać jej będą przeciw 
nam. Prawdę powiedziawszy, byliśmy niemal zmuszeni ją zdobyć. Ponadto, Jonan pragnie cię 
poślubić, Sathi, i muszę wyznać, że wygląda to na dobry pomysł. Z tobą jako zakładniczką, 
Ryvan będzie rozsądniejszy. Później możesz powrócić, jako nominalna władczyni twojego 
miasta, a wasalka Ganasth, co uczyni dalszy podbój łatwiejszym do przeprowadzenia. 
Jakkolwiek zbyt łatwym na pewno nie. Mieszkańcom Krajów Półmroku na pewno nie 
spodoba się wywiezienie ich do Krajów Ciemności, co zapewni nam przestrzeń.
Sathi zaczęła płakać, cicho i bezsilnie. Kery pogłaskał jej włosy i nie powiedział nic.
Mongku usiadł i sięgnął po płat mięsa, który podał mu żołnierz.
— Tak więc Jonan, z kilku zaufanymi ludźmi, wypuścił mnie z więzienia i weszliśmy na 
dach pałacu za tobą, bo widziano chwilę wcześniej, że tam właśnie poszłaś. Słuchając przez 
jakiś czas waszej rozmowy stwierdziliśmy, że mieliśmy sporo szczęścia, mogąc równocześnie 
mieć piekielne piszczałki z północy. No i zabraliśmy też ciebie, Kery. Jonan był za tym, żeby 
cię zabić, mój przyjacielu, ale przekonałem go, że możesz być użyteczny. Groźbami przeciw 
tobie poruszymy Sathi bardziej, niż grożąc jej samej, jak sądzę.
— Pełzająca wesz — rzucił Kery bezbarwnym głosem.
Mongku wzruszył ramionami.
— Aż tak podły nie jestem, ale wojna to wojna i zbyt długo patrzyłem na głodujących 
ludzi w Ganasth, by darzyć zbytnią sympatią tłustych mieszkańców Półmroku. W każdym 
razie, wyśliznęliśmy się z miasta niepostrzeżenie. Jonan nie mógł zostać, zniknięcie moje i 
królowej w zbyt oczywisty sposób obarczało go odpowiedzialnością. Ponadto przyszły mąż 
Sathi jest zbyt cenny, by stracić go w bitwie. Co do mnie, to chciałem osobiście zdać sprawę 
królowi, jak dobrze idzie wojna do tej pory. Tak więc, zmierzamy do Ganasth.
Zapadła cisza, słychać było jedynie trzask skaczących płomieni ogniska. Gwiazdy świeciły 
nad głowami. W końcu Sathi otrząsnęła się, usiadła wyprostowana i odezwała się cichym, 
twardym głosem:
— Jonan, przysięgam ci, że jeśli mnie poślubisz, zabiję cię. Obiecuję ci to.
Oficer nie odpowiedział. Siedział, patrząc w ciemność wzrokiem pełnym lodowatej 
pogardy, na jego twarzy malowało się zmęczenie.
Sathi przylgnęła z powrotem do Kery’ego i wkrótce już spała.
Naprzód — naprzód.
Byli już teraz poza granicą Krajów Półmroku. Noc ogarnęła ich, a oni wciąż jechali na 
wschód. Odporni byli, ci Ganasthi, zatrzymywali się tylko na sen, po to by przełknąć coś w 
pośpiechu i zmienić wierzchowce. Mile drogi pozostawały prędko za nimi.
Nie mówili wiele na szlaku. Byli zbyt zmęczeni na postojach i zbyt spieszyli się jadąc. 
Kery i Sathi mogli wymienić tylko krótkie spojrzenia, uściski dłoni i szepnąć do siebie parę 
słów pod czujnym, palącym wzrokiem Ganasthich. Była wspaniałą dziewczyną, pomyślał 
Kery. Trudy drogi ciążyły jej bardzo, ale jechała bez słowa skargi — była wciąż królową 
Ryvanu!
Ryvan, jak długo będzie się trzymał po jej stracie? Kery pomyślał, że Rudy Bram byłby 
zdolny przejąć dowództwo i zagrzewać miasto do walki, ale wojna na wycieńczenie głodem 
nie była na żołądki barbarzyńców. Nie mogliby wytrzymać długiego oblężenia.
A co ich czekało? Co z zagrabionymi piszczałkami bogów?
Nigdy jeszcze nie był w tak posępnym kraju. Było ciemno, wiecznie ciemno, noc, chłód i 
błyszczące, mroźne gwiazdy wiszące nad nimi. Wszędzie śnieg i lodowaty wiatr, który 
wdzierał się poprzez futra i ciało aż do samych kości. Księżyc był tu większy niż 
gdziekolwiek nad Pasem Półmroku, jego chłodne, białe światło spływało w dół i dotykając 
śnieżnych pól błyszczało, jakby milion maleńkich jak główka od szpilki gwiazd upadło na 
ziemię. Patrzył na lodowe przestrzenie, czarne, przepastne rozpadliny i poszarpane masywy 
lodowców. Zziębnięta ziemia dźwięczała — leżąc w swoim śpiworze słyszał grzmot 
rozrywanych mrozem skał, huk i łoskot dalekich lawin i odległe wycie polujących 
drapieżników.
— Jak możecie żyć tutaj? — spytał Mongku któregoś razu. Ta ziemia jest martwa. 
Zamarzła dziesięć tysięcy lat temu.
— W rejonie Ganasth jest trochę cieplej — powiedział książę. — Wulkany i gorące źródła. 
Jest też i morze, które nigdy nie zamarza. Są tam ryby, zwierzęta, co się nimi żywią i ludzie, 
którzy żyją dzięki tym zwierzętom. Ale przybywali tam kiedyś tylko ludzie zaszczuci i 
ścigani. Zostaliśmy wydziedziczeni i nie domagamy się niczego więcej, jak tylko 
sprawiedliwego prawa do naszej cząstki życia i powrotu do Krajów Półmroku.
W zamyśleniu dodał:
— Oglądałem twoją broń, Kery. Myślę, że znam już zasadę jej działania. Dźwięk może 
sprawić wiele dziwnych rzeczy i są nawet dźwięki zbyt niskie lub zbyt wysokie, by mogło je 
słyszeć ludzkie ucho. Śpiewak, który utrzyma odpowiednią nutę wystarczająco długo, może 
sprawić, że szklanka do wina zacznie wibrować i w końcu pęknie. Zbudowaliśmy kiedyś most 
przy Gardzieli Grzmotów, niedaleko Ganasth, ale wiatr wiejący między skalnymi ścianami 
spowodował, że most trząsł się lekko w pewnym określonym rytmie, co w końcu 
doprowadziło do jego zawalenia się. O tak, jeśli znajdzie się odpowiednie tony, wiele będzie 
można dokonać. Nie wiem, jaki rodzaj muzyki, z piekła rodem, powinien zabrzmieć z tego 
instrumentu. Ale przekonałem się, że stroiki mogą być dociskane lub poluźniane, a kształt 
miecha z lekka zmieniany przez odpowiedni chwyt. Znaleźć tylko właściwą kombinację i 
doprawdy wierzę, że nawet najmniejszy dźwięk wydobyty z niego przy pomocy ludzkiego 
tchu może zabijać, łamać i kruszyć. — Pochylił swoją kościstą, półludzką twarz w stronę 
ognia.
— Tak, znajdę te dźwięki, Kery, i wówczas piszczałki zagrają dla Ganasth.
Barbarzyńca zadrżał, tym razem nie od przenikliwego, zimnego wiatru. Bogowie, bogowie 
— a jeśli to uczyni, a jeśli te piszczałki miały zagrać ostatnią żałobną pieśń dla Killorn!
Przez moment miał dziką chęć rzucić się na Mongku, rozerwać księciu gardło i zabić 
jeszcze kilku wrogich żołnierzy gołymi rękami. Ale nie — nie — to nic by nie dało. Zginąłby 
od razu, a Sathi zostałaby sama w Kraju Ciemności.
Spojrzał na nią, siedzącą spokojnie przy ogniu. Tańczące światło ogniska zdawało się 
obmywać krwią jej postać. Posłała mu zmęczony, słaby uśmiech.
Dzielna dziewczyna, dobra żona dla wojownika. Ale w grę wchodziły jeszcze piszczałki, 
Killorn i Morna, która czekała na jego powrót do domu.
Zbliżali się już do Ganasth, wiedział to. Przejeżdżali obok źródeł, które wypływały 
bulgocząc spod śniegu, widzieli czerwony poblask wulkanów na poszarpanym horyzoncie, 
mijali pola porośnięte białymi grzybami, których uprawą zajmowali się mieszkańcy Kraju 
Mroków. Wkrótce żelazne wrota zatrzasną się za nimi i jakaż nadzieja im pozostanie?
Leżał na wznak w śpiworze i starał się zebrać myśli. Musiał uciec. Jakoś musiał uciec i 
zabrać piszczałki bogów. Ale podjąć próbę i skończyć z tuzinem włóczni w ciele, 
oznaczałoby koniec wszelkiej nadziei.
Wiatr wiał, przysypując śpiących śniegiem. Dwaj ludzie stali na straży, a ich niesamowite 
błyszczące oczy cały czas patrzyły na jeńców. W tym królestwie cieni, gdzie on był na wpół 
ślepy, oni widzieli doskonale. Mogliby upolować go jak zwierzę.
Co robić, co robić?
Podczas długiej jazdy wieźli go z rękami skrępowanymi z tyłu i kostkami nóg 
przywiązanymi do strzemion, a uzda jego konia uwiązana była do kulbaki siodła jednego z 
jeźdźców. Nie było wówczas żadnego sposobu, by uciec.
Przyturlał się bliżej Sathi przewracając się, niby w niespokojnym śnie. Dotknął ustami 
skórzanego śpiwora, marząc, że dotyka jej twarzy.
— Sathi — szepnął tak cicho, jak to tylko było możliwe. — Sathi, nie ruszaj się, ale 
słuchaj uważnie.
— Tak — jej głos dotarł do niego przez wiatr. — Tak, kochanie.
— Spróbuję się przebić, kiedy będziemy wstawać rano. Pomóż mi, jeśli możesz, tylko bez 
narażania się. Nie sądzę, byśmy mogli uciec razem, ale czekaj na mnie w Ganasth!
Przez chwilę leżała w milczeniu.
— Będzie, jak chcesz, Kery. I cokolwiek się zdarzy, kocham cię.
Powinien był coś powiedzieć, ale słowa uwięzły mu w gardle. Odsunął się i całkiem po 
prostu zasnął.
Obudziło go szturchnięcie w bok tępym końcem włóczni. Ziewnął szeroko, usiadł 
rozpinając śpiwór i sprężył wszystkie mięśnie.
— Z końcem tego przejazdu będziemy już w mieście — powiedział Mongku.
Kery wstał powoli, obliczając dystans. Strażnik stał obok niego, trzymając swobodnie 
włócznię w jednej ręce. Reszta rozeszła się wokół obozu lub tłoczyła przy ognisku. Spętane 
razem konie widoczne były jako gęsty cień na krawędzi obozowiska.
Kery wyszarpnął włócznię stojącemu najbliżej i kopnął go z rozmachem w brzuch. Potem 
okręcił się i uderzając po łuku, rąbnął drugiego w podbródek jej ciężkim, tępym końcem. 
Ostrze wpakował trzeciemu w gardło. W tym samym momencie ruszył pędem przed siebie. 
Jeden z Ganaslhich krzyknął i złożył się do rzutu włócznią. Sathi poderwała się, chwytając 
drzewce i ściągając je w dół. Kery gnał susami ku koniom.
Dwaj ludzie trzymali tam straż. Jeden z nich wyciągnął miecz i zadał cios. Ostra klinga 
przebiła gruby kaftan i odzież pod nim, rozcinając mu ramię — ale niezbyt poważnie. Kery 
przemknął dołem, unikając sztychu i uderzył go w szczękę. Wyrwał mu broń i ciął z 
półobrotu drugiego strażnika, wytrącając mu topór z ręki i rozplątując twarz.
Pozostali pędzili już w jego stronę. Schylił się i przeciął pęta najbliższemu koniowi. 
Deszcz włóczni padał koło niego, gdy wskoczył na oklep na grzbiet wierzchowca. Wczepił 
lewą dłoń w długą grzywę, uderzył piętami w boki przestraszonego zwierzęcia i ruszył 
galopem, na wolność.
Dwaj Ganasthi przecięli mu drogę. Kery pochylił się nisko nad szyją konia i spiął go do 
cwału, kłując ostrzem miecza. Kiedy dojechał do nich, ciął jednego na odlew i ujrzał, jak pada 
z okrzykiem. Drugi odskoczył z drogi jego szaleńczej szarży.
— Hai — ah! — krzyknął Kery.
Gnał z łoskotem kopyt przez lodową równinę, ku rysującym się na północy ciemnym 
wzgórzom. Strzały świszcząc biegły jego śladem, słyszał też niewyraźny tętent pościgu za 
sobą.
Był sam w kraju wrogów, w kraju mrozu, gdzie mógł widzieć nie dalej niż na pół mili 
przed sobą, w kraju głodu i mieczy. Podążali za nim, a on musiał użyć wszystkich swoich 
myśliwskich umiejętności nabytych w Killorn i całej wiedzy wojownika, przyswojonej w 
długiej wędrówce, by im umknąć. A potem — do Ganasth!
VII
Miasto wyłaniało się przed nim z ciemności, wyciągając swe kamienne palce ku wiecznie 
błyszczącym gwiazdom. Było z czarnego kamienia, jego zwaliste mury otaczały ciasne ulice i 
wysokie posępne domy. Miasto nocy, miasto ciemności — Kery wzdrygnął się.
Za miastem wznosiła się góra, ciemniejszy cień na tle mroźnego nieba. Był to wulkan. Z 
jego paszczy bił czerwony płomień, migocząc w porywach wiatru. Iskry i dym unosiły się nad 
Ganasth. Gorący zapach siarki zawisł w ostrym powietrzu. Ogień przydawał lekkiego, 
krwawego odcienia zimnemu odblaskowi gwiazd i księżyca na śniegu.
Przez ogromne, główne wrota prowadziła do miasta droga, po której wciąż poruszali się 
żółtoocy mieszkańcy Kraju Mroków. Kery szedł zdecydowanie przed siebie, w tłumie, ciągle 
bliżej miasta.
Miał na sobie zwykłe, tutejsze skórzane odzienie, które ukradł w leżącym na uboczu 
domostwie. Kaptur płaszcza zsunięty nisko miał osłaniać obce rysy jego twarzy. Szedł 
uzbrojony, jak większość mężczyzn, z mieczem przypasanym do boku. A ponieważ szedł 
równo i spokojnie, nikt nie zwracał na niego najmniejszej uwagi.
Gdyby został odkryty i podniosły się krzyki, byłby to oczywisty koniec jego zamierzeń.
Dwanaście snów marszu i ukrywania się na pustkowiu, trzęsienia się z zimna i głodu, 
polowania na zwierzęta, które widziały, podczas gdy on był ślepy, z ciągłym pościgiem 
Ganasthich za sobą — wszystko poszłoby na marne. Zginąłby, Sathi zostałaby zmuszona do 
odegrania znienawidzonej roli, a Killorn z biegiem czasu stałby się domem dla obcych.
Musiał jednak w końcu zgubić pościg, pomyślał. Błądząc wśród wzgórz, nie natrafił 
więcej na ślad wojowników, którzy przedtem podążali jego tropem. Tak więc ruszył dalej, w 
stronę miasta, ze swą szaloną i beznadziejną misją.
Znaleźć kobietę i broń w samym sercu kraju wrogów, których język był mu nieznany — 
doprawdy, bogowie mogliby się uśmiać.
Był już blisko wrót. Wyrastały nad nim jak olbrzymy, a przejście przez gruby mur miejski 
było tunelem. Żołnierze stali na straży i Kery pochylił niżej głowę.
Tłum przepływał powoli. Nikt nie zwrócił na niego uwagi. W tunelu było ciemno jak w 
piekle i tylko Ganasthi mogli się w nim orientować. Kery szedł po omacku, potrącając ludzi i 
modląc się, żeby gniewne spojrzenia, jakie ściągał na siebie, nie zdemaskowały jego 
przebrania.
Kiedy wydostał się w końcu na zewnątrz, ciężko łapał powietrze. Poszedł dalej, wzdłuż 
ciemnej ulicy, czując na policzkach zimny podmuch wiatru, który zawodził między 
budynkami.
Lecz dokąd się teraz udać, gdzie iść?
Ruszył ku sercu miasta. Większość władców wolała zamieszkiwać w centrum.
Ganasthi byli cichym ludem. Przechodnie przemykali ukradkiem w mroku, niemal 
bezszelestnie. Słychać było jedynie lekkie skrzypienie śniegu pod ich stopami. Tłumy krążyły 
niemo po placach targowych, kupując i sprzedając przy użyciu zdawkowych gestów lub 
rzucanych szeptem monosylab. Miasto ledwo dostrzegalnych duchów … Kery sam niemal 
czuł się duchem, cieniem szaleńca, który przedostał się do królestwa władcy piekieł.
Odnalazł w końcu to miejsce po długim błądzeniu w krętych uliczkach, bardziej przez 
przypadek niż cokolwiek innego. Zatrzymał się w cieniu budynku i stał tak, patrząc i ważąc 
swoje szansę.
Wysoki mur otaczał pałac. Mógł dostrzec tylko jego dach, ale widać było, że stał nieco w 
głębi. Wypatrzył niedaleko małą bramę w murze — najwidoczniej dodatkowe wejście —
niewielkie, przy którym stał tylko jeden strażnik.
Teraz! Na wszystkich bogów, teraz!
Odwaga opuściła go na chwilę, stał drżący i spocony, oblizując wyschnięte usta. Nie był to 
lęk przed śmiercią. Zbyt długo żył z bóstwami ciemności za pan brat — ale miał niewielką 
tylko nadzieję, że opuści żywy te nocne wzgórza. Myślał też o zadaniu, jakie stało przed nim, 
o jego ogromie i ruinach, które pozostawiłaby klęska. Gwałtowne bicie serca niemal 
rozsadzało mu żebra.
Co, tak naprawdę, miał teraz zrobić? Jaki był jego plan?
Dotarł do Ganasth po przebyciu straszliwej drogi, rzadko planując dalej niż na jeden sen 
naprzód w swej zaciętej wędrówce. Ale teraz — teraz musiał podjąć decyzję, i nie mógł.
Odetchnął głębiej i ruszył w poprzek ulicy.
Nikogo nie było w zasięgu wzroku. W tej części miasta panował niewielki ruch, ale w 
każdej chwili ktoś mógł wyjść zza narożnika ulicy i zobaczyć go. Musiał działać szybko.
Podszedł do wartownika, który rzucił mu pogardliwe spojrzenie. Nie było w nim 
podejrzliwości, bo któż mógłby się obawiać czegokolwiek w samym sercu Ganasth?
Kery wyciągnął swój miecz i zaatakował.
Wartownik krzyknął i zniżył włócznię. Kery z łatwością odtrącił drzewce na bok. Miecz 
błysnął i dosięgnął gardła tamtego. Strażnik zachwiał się i ze straszliwym rzężeniem upadł na 
ziemię.
Teraz prędko!
Kery wziął hełm leżącego i włożył na głowę. Jego długie kędziory były dość jasne, by na 
pierwszy rzut oka uchodzić za włosy mieszkańca Ganasth, a przyłbica zasłoniła jego oczy. 
Zdjął swoje okrycie i włożył zakrwawiony kaftan, a na wierzch zarzucił płaszcz. Wziąwszy 
włócznię w rękę, wszedł przez bramę.
Ktoś krzyknął. Rozległ się tupot nóg na ulicy i na ścieżce przed nim. Posłyszano hałas. 
Kery spojrzał dziko wokół siebie i dostrzegł białe chaszcze grzybów, które rosły tu w świetle 
księżyca. Wczołgał się tam i przyczaił.
Strażnicy przebiegli ścieżką. Światło księżyca połyskiwało jak zimne srebro na ostrzach 
włóczni. Kery zaczął pełznąć na brzuchu, pod osłoną zarośli, w stronę czarnego pałacu.
Leżąc na krawędzi srebrzystej, otwartej przestrzeni szukał oczyma następnego miejsca, ku 
któremu mógłby skoczyć. Budynek był długi i wyniosły, z czarnego marmuru, zdawał się 
mieć około czterech pięter wysokości. Widoczni byli tylko dwaj strażnicy, stojący przy 
drzwiach. Reszta musiała pobiec w kierunku alarmu.
Dwaj …
Kery podniósł się i w tym samym momencie ruszył pędem w ich stronę. Znajomy hełm i 
kaftan mogły zmylić ich czujność przez chwilę, której potrzebował, ale musiał biec szybko, 
by dać im jak najmniej czasu.
— Vashtung! — zakrzyknął jeden z nich.
Znaczenie okrzyku było wystarczająco jasne. Kery rzucił włócznią w drugiego, który 
ciągle wydawał się wahać. Włócznie straży nie były bronią poręczną. Jednak zdołał trafić 
wartownika, który upadł ranny na ziemię, czyniąc sporo hałasu swoim rynsztunkiem. Jego 
towarzysz postąpił naprzód, aby odeprzeć atak.
Miecz Kery’ego zafurczał w powietrzu. Uderzył nim w rękojeść włóczni wysuniętej ku 
niemu. Ostrze wbiło się w twarde drewno — pociągnął i odepchnął je na bok. Znalazłszy się 
twarzą w twarz z przeciwnikiem, kopnął kolanem z okrutną precyzją.
Wówczas drugi leżący chwycił go za nogę w kostce i przewrócił na ziemię. Kery zwinął 
się — szaleństwo walki ogarniało go coraz mocniej, jakby piszczałki Broinów brzmiały w 
jego głowie. Lęk i niezdecydowanie minęły. Uchwycił rękoma szyję żołnierza i ścisnął. 
Dopiero gdy pękł kręgosłup tamtego, mógł znowu wstać na równe nogi.
Podniósł miecz i włócznię, podbiegł po stopniach do drzwi i wpadł do środka. Teraz — 
Sathi! Miał jednego sprzymierzeńca w tym piekielnym domostwie.
Długi i cichy korytarz, oświetlony czerwonym światłem kaganków ciągnął się przed nim. 
Pobiegł nim, a jego buty budziły głuchy pogłos, który podążał razem z nim w półmroku.
Dwaj ludzie w liberiach służących stali w komnacie, do której się wśliznął. Patrzyli na 
niego osłupiali. Przebił jednego mieczem, ale drugi umknął z krzykiem. Zaalarmuje innych, 
lecz nie było czasu na pogoń. Nie było czasu!
Klatka schodowa prowadziła na wyższe piętro i Kery wbiegł po schodach, skacząc po trzy 
stopnic. Słyszał poniżej przytłumione, niespokojne uderzenia w wielki gong — sygnał 
alarmowy — ale zimna furia opanowała go już bez reszty.
Kolejny służący patrzył tępo na niego. Kery schwycił go brutalnie i przyłożył mu miecz do 
gardła. Ganasth trząsł się w panice, co wydawało się dziwne w zestawieniu z jego drętwą 
twarzą. Kery wyszczerzył się okrutnie i dźgnął lekko ostrzem.
— Sathi! — powiedział nagląco. — Sathi z Ryvanu!
Poganiany, trzęsący się ze strachu służący poprowadził Kery’ego, wskazując drogę. 
Weszli następnymi schodami, potem dalej, długim przedsionkiem, bogato obwieszonym 
futrami i tkaninami. Przechodzący lokaje gapili się na nich, niektórzy umykali biegiem. 
Bogowie, ściągną mu całe Ganasth na kark!
Przed zamkniętymi drzwiami stał strażnik. Kiedy służący wskazał wejście, Kery ogłuszył 
go i podbiegł, by pokonać następną przeszkodę. Żołnierz z okrzykiem uniósł włócznię.
Obie włócznie uderzyły równocześnie. Strażnik miał na sobie pancerz i ostrze Kery’ego 
ześliznęło się po metalu, raniąc go w lewe ramię. Ganasth uskoczył i posługując się włócznią 
z ogromną zręcznością, odtrącił broń Kery’ego na bok.
VIII
Kery upuścił swoją włócznię, chwycił drzewce przeciwnika obiema rękami i szarpnął. 
Ganasth trzymał mocno. Kery nacisnął i przysunął się bliżej. Nagle zwolnił chwyt i niemal 
upadł na tamtego, ale zdołał wyciągnąć miecz. Krótka klinga błysnęła i wartownik upadł.
Drzwi były zamknięte. Łomotał w nie rozpaczliwie, słysząc tupot nóg na schodach.
— Sathi! — krzyczał. — Sathi, to ja, Kery! Otwórz!
Pierwsi żołnierze ukazali się na końcu korytarza. Kery rzucił się całym ciałem na drzwi. 
Odskoczyły, a on wpadł do środka i zatrzasnął je za sobą, zamykając na zasuwę.
Sathi stała pośrodku, w jej oczach było zaskoczenie.
— Och, Kery — wyszeptała — Kery, przybyłeś …
— Nie mamy czasu — rzucił. — Gdzie są piszczałki Killorn?
Starała się zachować spokój.
— Mongku je ma — powiedziała. — Jego pokoje są na wyższym piętrze, nad tymi …
Drzwi grzmiały i trzeszczały od uderzeń, gdy tamci próbowali je wyważyć.
Sathi chwyciła go za rękę i pociągnęła do drugiego pomieszczenia. W kominku płonął 
przygasający ogień.
— Myślałam nad tym wcześniej, na wypadek gdybyś się zjawił — odezwała się. — Jedyna 
droga stąd prowadzi przez komin. Możemy wyjść na dach, a potem znowu na dół.
— Wspaniale, dziewczyno!
Kery wygarnął pogrzebaczem kłody i węgle na dywan, podczas gdy Sathi barykadowała 
drzwi komnaty. Nabierając głęboko powietrza, wszedł do paleniska, zaparł się plecami i 
stopami o boki kominka i rozpoczął wspinaczkę.
Resztki gryzącego dymu dławiły oddech. Wciągał powietrze i czuł ogień w płucach. 
Całkowita ciemność i cuchnące, duszące powietrze pełne dymu. Czuł łomotanie serca i 
opuszczały go powoli siły. Wyżej, wyżej i wyżej, ciągle dalej w górę.
— Kery — dobiegł do niego z dołu jej zduszony głos i kaszel. — Kery, już nie mogę. 
Zsuwam się …
— Trzymaj się! — wykrztusił. — Tutaj. Złap. Mój pas …
Poczuł nagły ciężar ciągnący go w dół wśród gęstej od dymu ciemności. Zaparł się 
mocniej, wziął głębszy, bolesny oddech i wdrapywał się dalej, wciąż wyżej i wyżej.
I na zewnątrz!
Wyczołgał się z komina i upadł na dach. Świat wirował mu przed oczyma, był zupełnie 
zamroczony. Chciwie wciągał świeże powietrze do poranionych płuc. Płakał, a łzy 
wypłukiwały sadzę z jego oczu. Podniósł się i pomógł Sathi wstać.
Oparła się o niego, drżąc z wysiłku i z zimna pod gwiaździstym niebem. Rozejrzał się 
wkoło, szukając drogi zejścia na dół. Tak — tam dalej — tamte drzwi, wychodzące na 
niewielki taras. Teraz szybko.
Pełzali po spadzistym, oblodzonym i śliskim dachu, pomagając sobie nawzajem i starając 
się dotrzeć do balustrady. W końcu Kery zaczepił palcami o jej krawędź i wciągnął ich oboje 
na taras.
— Chodź! — rzucił szybko. — W każdej chwili mogą nas dogonić — Co robić? — 
wymamrotała. — Co robić?
— Odebrać piszczałki — warknął, a krew Broinów zagotowała się w nim na nowo. — 
Odebrać piszczałki i zniszczyć je, gdyby nic innego nie dało się zrobić.
Przeszli przez drzwi i wąskimi schodami zeszli na czwarte piętro pałacu.
Sathi patrzyła teraz na długi, pusty korytarz.
— Byłam tu już przedtem — powiedziała z opanowaniem. — Pozwól mi się zastanowić, 
tak, tędy, tak sądzę …
Kiedy szli wzdłuż mrocznego korytarza, dodała: — Traktowali mnie tutaj całkiem dobrze, 
naprawdę z szacunkiem, choć byłam tylko więźniem. Ale, och, Kery, zobaczyć ciebie było 
dla mnie jak ujrzeć promień słońca!
Zatrzymał się i pocałował ją, przelotnie, zastanawiając się czy będzie mógł kiedykolwiek 
zrobić to jak należy. Najprawdopodobniej nie, ale była dobrym towarzyszem w drodze przez 
to piekło.
Weszli do ogromnego przedpokoju. Kery szedł z wyciągniętym mieczem, jedyną bronią 
jaka mu pozostała, ale nikogo nie było w pobliżu. Wszyscy królewscy strażnicy musieli 
ruszyć za nimi w pogoń. Z wilczym grymasem na twarzy podszedł do następnych drzwi.
— Kery … — Sathi przylgnęła do niego. — Kery, czy odważymy się na to? To może 
oznaczać śmierć …
Wspaniała, bogato umeblowana amfilada komnat, cichych i mrocznych, ukazała się jego 
oczom. Przeszedł cicho przez pierwszą, rozglądając się na boki jak polujące zwierzę, potem 
zajrzał do następnej.
Dwaj mężczyźni stali tam, rozmawiając — Jonan i Mongku.
Zobaczyli go i zamarli, tak straszny przedstawiał sobą widok — zbryzgany krwią, 
sczerniały od dymu, z zimną wściekłością w niebieskich oczach. Wykrzywił osmaloną twarz, 
w której błysnęły białe zęby, wyciągnął przed siebie miecz i postąpił w ich stronę.
— Tak więc przyszedłeś — odezwał się Mongku spokojnie.
— Tak — odrzekł Kery. — Gdzie są piszczałki Killorn?
Jonan ruszył ku niemu, sięgając do pasa po miecz.
— Zatrzymam go, książę — powiedział. — Porąbię go dla ciebie na drobne kawałki.
Kery odparł jego atak ze szczękiem stali. Krążyli teraz wokół siebie, sprężeni, na 
przygiętych nogach, czekając sprzyjającej sytuacji. Śmierć zawisła w powietrzu. Sathi 
wiedziała dobrze, że tylko jeden z tych dwóch opuści komnatę.
Jonan zrobił krótki wypad, zadając pchnięcie, Kery odskoczył. Oficer był sprawniejszy w 
posługiwaniu się krótkim mieczem niż on, który przywykł do długich mieczy z północy. Zbił 
sztych na dół, opuszczając gwałtownie swój miecz. Jonan sparował, a potem był już tylko 
łomot i szczęk, sztychy i uskoki, cięcia i błysk, łoskot stali. Ostrza ześlizgiwały się z jękiem 
po sobie, szermierze oddychali ciężko, a w ich oczach był mord.
Jonan zerwał wolną ręką płaszcz z ramion i machnął nim przed oczyma Kery’ego. Ten, nic 
nie widząc, uderzył na ślepo, a Jonan zawinął tkaniną, próbując okręcić nią miecz 
przeciwnika. Niemal w tej samej chwili rzucił się naprzód, zadając cios. Kery opadł na jedno 
kolano i przyjął uderzenie na hełm, pozwalając klindze zeskoczyć na bok. Jedną ręką chwycił 
Jonana w pasie i pociągnął na siebie. Tarzali się po posadzce, rycząc, gryząc i orząc 
paznokciami. Jonan schwycił miecz, a Kery złapał go za nadgarstek. Potoczyli się pod ścianą. 
Kery przerzucił nogę przez biodra Jonana i wydostał się na wierzch, przygniatając go swoim 
ciężarem. Schwycił obiema dłońmi jego uzbrojone ramię, podsunął zgiętą rękę pod łokieć i 
złamał kość.
Jonan zawył. Kery sięgnął, wyrwał miecz ze słabnących palców i zatopił go w piersi 
Jonana.
Podniósł się, drżąc w furii i spojrzał na piszczałki z Killorn.
Wyglądało tak, jakby pozbawiona wyrazu twarz Mongku uśmiechnęła się. Ganasth 
trzymał broń, obejmując ją ramionami, ustnik przy wargach. Skinął głową.
— Już wiem, jak się tym posłużyć — powiedział. — Rzeczywiście to broń straszliwa. Kto 
ją posiada, będzie mógł rządzić światem któregoś dnia.
Kery stał czekając, ręka z mieczem opadła bezwładnie.
— Tak — mówił Mongku. — A teraz zagram.
Kery pobiegł do niego przez komnatę — a Mongku zagrał.
Dźwięk zagrzmiał, dziki, okrutny, ogarniający i wstrząsający nim, rwący nerwy i ścięgna. 
Kości czaszki zaczęły drgać, krzyk nocy rozległ się w jego mózgu. Upadł na ziemię, czując 
okropne drgawki wszystkich mięśni, świat rozpływał się za mgłą.
Piszczałki grały dalej. Dobranoc, Kery, dobranoc, dobranoc! To grają żałobną pieśń 
świata, koniec Killorn, to koniec wszystkich rzeczy, zawodzący brzękliwie w twoim ciele …
Sathi posuwała się wolno naprzód. Była z tyłu, za grającym, piekielny ton nie uderzył jej z 
taką siłą i choć wszystkie zmysły Kery’ego zbliżały się do granicy śmierci, widział, jakim 
wysiłkiem okupywała każdy krok, a mosiężna lampa niemal wypadała jej z ręki. Mongku 
zapomniał o niej. Grał skupiony, obserwując, jak Kery umiera, koncentrując się na działaniu 
muzyki.
Sathi uderzyła go z tyłu. Upadł, wypuszczając piszczałki i obrócił nieprzytomne oczy ku 
górze, na nią. Uderzyła jeszcze raz i jeszcze.
Potem podbiegła do Kery’ego i przytuliła jego głowę do siebie, łkając z przerażenia i 
nienawiści.
— Prędko, prędko, kochany, musimy uciekać, zaraz tu będą — słyszę ich już w 
przedsionku, chodź …
Kery usiadł. Głowę rozsadzało mu coś, jak dudnienie dzwonów, czuł palący ból w 
mięśniach i zupełne osłabienie, jakby spoczęła na nim ogromna, żelazna ręka.
Ale pozostawało to, co było do zrobienia i ta myśl zwróciła mu siłę, zaczerpniętą nagle z 
jakiegoś zapomnianego źródła mocy.
Stanął na drżących nogach i podniósł piszczałki bogów.
— Nie — odezwał się.
— Kery …
— Nie będziemy uciekać — powiedział. — Mam jeszcze pieśń do zagrania.
Zobaczyła zimną i nieobecną maskę jego twarzy. Nie był to już Kery zawsze gotów do 
śmiechu, pełen beztroskiej brawury i tęsknoty za porzuconym domem. Stał się nagle kimś 
innym, gdy wziął piszczałki w ręce, stał się czymś, co było jakby poza nim, surowe, srogie i 
pełne powagi. Zdało się, że cienista komnata wypełniła się duchami jego przodków, którzy 
byli kiedyś Koźlarzami z Killorn, a teraz on stał na straży. Skuliła się przy nim dla osłony. 
Wokół grającego był zawsze niewielki, zaczarowany krąg, w który nie przenikała muzyka. 
Czuła jednak, że człowiek, przy którym stała, był jej obcy.
Kery podniósł ustnik piszczałek do warg i zadął. Poczuł wibrację pod stopami. Ściany 
zaczęły falować przed jego oczyma, w miarę, jak niesłyszalne tony wprawiały w drganie 
powietrze. On sam nie słyszał nic poza zwykłą barbarzyńską muzyką wojenną, którą znał 
dobrze, ale zobaczył śmierć krążącą wokół.
Oddział strażników wpadł przez drzwi — zatrzymali się, spojrzeli na wysoką postać 
grającego, a potem zawyli z bólu i zgrozy.
Kery grał. A kiedy grał, rozpostarł się przed nim Killorn.
Ujrzał rozległe, szare wrzosowiska poruszane wiatrem, jasny połysk wysokiej tarniny, 
ptaki frunące pod postrzępionymi chmurami. Przestrzeń, samotność i wolność, szeroki kraj 
surowego, gorzkiego piękna, skały, co uformowały jego kości, i ziemię, która wyżywiła jego 
ciało. Stał nad jeziorem zachodu słońca, burza szalała, z deszczem i błyskawicami, fale 
rozbijały się o brzeg, ginąc pełną gniewu śmiercią na ostrych kamieniach.
Szedł naprzód grając, a żołnierze Ganasth umierali przed nim. Trzęsły się mury pałacu, 
ozdoby i zasłony spadały na drżącą posadzkę, budynek jęczał cały, gdy demoniczna muzyka 
odbijała się w nim echem.
Grał dla nich pieśń polowania, długiej, dzikiej pogoni za umykającą zwierzyną, szalonego 
i upojnego biegu z wiatrem, gwałtownego oddechu rozsadzającego płuca i krwi tętniącej w 
uszach. Grał im o ognisku i przyjaźni, i małych chatach przycupniętych pod potężnym 
niebem. A ściany zaczynały walić się za nim. Filary trzęsły się i pękały, dach zaczął się 
zapadać, a wszyscy umierali wokół.
Grał wojnę, dźwięki piszczałek i krzyk ludzi, zgrzyt żelaza, tętent kopyt i tupot stóp, błysk 
światła na broni. Wyśpiewał dla nich całą armię, co szła po obrzeżach świata z ognistymi 
mieczami i strzałami jak deszcz i cały gmach runął w gruzy w tym samym momencie, gdy 
przestąpił jego próg.
Czule, marzycielsko, grał o pięknej Mornie, Mornie, co stała z nim kiedyś na brzegu 
jeziora, gdzie zawsze zachodzi słońce, słuchając plusku drobnych fal i patrząc na zachód, 
gdzie kładły się jak na stosie warstwy złota, czerwieni i migotliwej purpury. Grał o oczach i 
ustach, włosach Morny i o tym, co szeptali kiedyś do siebie na spokojnym brzegu jeziora. Ale 
i w tej pieśni była śmierć.
Ziemia zaczęła trząść się pod Ganasth. Niewiele jest siły w płucach jednego człowieka, ale 
i ta siła, gdy posłuży się właściwym dźwiękiem poruszyć może coś, daleko w głębi ziemi i 
wówczas świat zadrży. Mieszkańcy Kraju Mroków kotłowali się w nieludzkim strachu, ślepej 
panice, którą grały im piszczałki.
Bramy były zamknięte, ale Kery swoją grą obalił je. Potem obrócił się twarzą ku miastu i 
zagrał pieśń gniewu bogów. Zagrał deszcz i zimno, przenikliwy wiatr, lodowce posuwające 
się z północy w wirze śnieżnych zamieci, światło błyskawic i miasta, co rozsypały się w 
proch. Zagrał im szaleństwo świata, zapadające się kontynenty, ogromne fale połykające 
brzegi i góry zionące płomieniami w niebo. Zagrał cyklony i burze piaskowe, nieubłagane, 
wiejące od północy wichury. Zagrał im ruinę, śmierć i gasnące słońce.
Gdy przerwał i razem z Sathi opuścił na wpół zniszczone miasto, nikt nie wyruszył za nimi 
w pościg. Nikt z tych, którzy przeżyli, nie odważył się na to. Wydawało się im obojgu, gdy 
ruszyli w drogę przez śnieżne pustkowia, że wulkan za nimi zaczął wyżej miotać płomienie.
IX
Stał samotnie w ogrodzie pałacu w Ryvanie, patrząc na miasto. Być może myślał o ciężkiej 
podróży powrotnej z Kraju Mroków. Być może myślał o triumfalnym dniu, kiedy chyłkiem 
przekradli się do twierdzy, a potem wyszli znowu, Koźlarz z Killorn i Rudy Bram, by rozbić 
oblężenie i rozproszyć armię Ganasth, i ujrzeć niedobitków uciekających na wschód. Być 
może myślał o przyszłości — kto wie? Sathi zbliżyła się do niego cicho, nie wiedząc, co 
powiedzieć.
Obrócił się i uśmiechnął do niej dawnym pogodnym uśmiechem, który znała, a w którym 
było coś jeszcze. Był bogiem wojny Killorn i to naznaczyło go swoim piętnem.
— Tak więc wszystko skończyło się dobrze — powiedział.
— Dzięki tobie, Kery — odrzekła łagodnie.
— Może nie tak dobrze, mimo wszystko — zdecydował. — Zbyt wielu wspaniałych ludzi 
poległo, zbyt wiele ziemi legło odłogiem. Minie sto lat, zanim to nieszczęście pójdzie w 
zapomnienie.
— Ale osiągnęliśmy to, o co walczyliśmy — powiedziała. — Ryvan jest bezpieczny i 
wszystkie Kraje Półmroku także.
Wy, ludzie z Killorn macie ziemie, której potrzebowaliście. Czy to nie wystarczy?
— Przypuszczam, że tak — Kery poruszył się niespokojnie. — Ciekaw jestem, jak mają 
się sprawy w Killorn?
— Ciągle jeszcze chcesz tam wrócić? — Starała się powstrzymywać łzy. — To jest 
wspaniały kraj, jesteś tu bohaterem, jak wy wszyscy z północy. Chciałbyś wrócić do tamtego?
— Rzeczywiście — powiedział. — Wszystko, co mówisz, to prawda. Bylibyśmy szaleni 
wracając tam. — Spojrzał na nią chmurnie. — Być może zdarzy się tak, że w czasie długiego 
oczekiwania na powrót większość z nas uzna, że życie tutaj jest lepsze i pozostaną. Ale nie ja, 
Sathi. Ja właśnie jestem szalony.
— Ten kraj potrzebuje ciebie, Kery. Ja potrzebuję.
Ujął ją lekko pod brodę i uśmiechając się spojrzał z odrobiną smutku w jej oczy.
— Lepiej zapomnij, kochanie — powiedział. — Nie pozostanę tutaj, gdy tylko będzie 
szansa powrotu.
Potrząsnęła głową, odetchnęła głęboko i powiedziała z zapamiętaniem w głosie:
— Zostań więc tak długo, jak będziesz mógł, Kery.
— Naprawdę chcesz tego? — zapytał wolno. Przytaknęła.
— Ty też jesteś szalona — rzekł. — Ale to cudowne szaleństwo.
Objął ją ramionami.
Zaśmiała się, trochę żartobliwie, a trochę z nadzieją.
— Będę miała wiele czasu na to, byś zmienił zdanie. I będę próbowała cię przekonać!
Przełożył: Piotr Kowalski
CLEMENCE HOUSMAN 
WILCZYCA
Okazałe zabudowania farmy wypełnione były światłem, hałaśliwym śmiechem, gwarem 
rozmów i odgłosami pracy. Jedynie najmłodsi i najstarsi mogli siedzieć bezczynnie — 
malutki Rol tulący szczeniaka i stara Trella dziergająca mozolnie zesztywniałymi palcami 
robótkę ręczną. Zapadł wczesny wieczór, służba porzuciła swe zajęcia na zewnątrz i 
przeniosła się do obszernej izby wewnątrz jednego z budynków. Wielu mężczyzn zabrało się 
za snycerstwo. Zapewniono im najlepsze i najjaśniej oświetlone miejsca; inni naprawiali 
sprzęt rybacki, uprzęże, a trzy pary rąk trudziły się nad wielką siecią rybacką.
Kobiety w większości sortowały i mieszały kacze pierze lub siekały słomę. Stały tu także 
warsztaty tkackie, choć aktualnie nikt na nich nie pracował. W zapamiętałym warkocie 
kręciły się trzy wrzeciona. Najzręczniej i najszybciej nawijana nić wyłaniała się z palców pani 
domu. W jej pobliżu usadowiła się gromadka dzieci, splatających knoty do świec i lamp. W 
środku każdej grupki pracujących umieszczona była lampa: w miejscach najbardziej 
odległych od ogniska ustawiono dodatkowe dwa źródła ciepła — stalowe kosze wypełnione 
jarzącym się węglem drzewnym, przynoszonym coraz to z głównego paleniska. Jego blask 
rozjaśniał najodleglejsze zakamarki, sięgając poza światła mniejszych lamp.
Małego Rola znużyła zabawa z psiakiem, odsunął go więc i ruszył w kierunku Tyra, 
starego wilczura, który drzemał w cieple, powarkując i skomląc przez sen. Rol rozsiadł się 
obok niego, obejmując go za kudłatą szyję i tuląc jasną główkę do czarnego pyska. Tyr 
polizał go niedbale i przeciągnął się sennie. Rol pomrukiwał, przewracał się i przyciskał 
zapraszająco, ale stare psisko odpowiadało łagodną obojętnością i sennym spojrzeniem.
— Nie, to nie — urażony brakiem wzajemności Rol porzucił wilczura, dla którego okazał 
się nie dość godnym towarzyszem zabawy.
Tyr nie zwrócił na to najmniejszej uwagi, a chłopiec powędrował gdzie indziej w 
poszukiwaniu rozrywki.
Uwagę jego przyciągnął kosz z kaczym pierzem w odległym rogu. Wgramolił się pod stół i 
posuwał na czworakach, jako że normalny sposób chodzenia nie bawił go zupełnie. Gdy 
znalazł się już w pobliżu kobiet, leżał jeszcze przez chwilę, obserwując je uważnie. Na jego 
widok jedna z nich skinęła głową i uśmiechnęła się. Wyszedł wówczas, chowając się za jej 
spódnicą. Przemknął wśród kobiet prawie nie zauważony, aż znalazł sposobność, by zdobyć 
pełną garść pierza. Z łupem znów przemierzył całą izbę i wyłonił się tuż obok snycerza. Przez 
dobrą chwilę chłopiec był spokojny. Obserwował ruchy silnych i zwinnych dłoni, 
operujących błyszczącymi narzędziami. Na twarz spadały mu maleńkie zrzynki drewna, które 
Sweyn zdmuchiwał ze swego dzieła. W końcu Rol podniósł się bardzo ostrożnie, gdyż 
najmniejsze szturchnięcie zniecierpliwiłoby snycerza. Objął rękami i nogami nogę Sweyna, a 
głowę oparł na jego kolanie. Był to dowód dziecięcego uwielbienia dla swego ideału. Rol był 
zadowolony, a nawet bardziej niż zadowolony, kiedy Sweyn przerwał na chwilę pracę, żeby z 
nim pożartować, pogłaskać go po głowie, pociągając za kędziorki. Rol zamarł w błogim 
bezruchu i trwał tak najdłużej, jak potrafił. W końcu Sweyn zapomniał o jego obecności, nie 
poczuł nawet, kiedy chłopiec puścił jego nogę. Podobnie jak nie zauważył zniknięcia jednego 
ze swych narzędzi.
Dziesięć minut później rozległ się żałosny płacz, malec wydzierał się całą mocą swych 
zdrowych płuc, przerażony krwawiącą obficie przeciętą ręką. Wiele było potem przytulania, 
pocieszania, mycia, bandażowania, nieco łajania, aż głośny krzyk przemienił się w stłumiony 
szloch, a spłakane dziecko znów umieszczono w kącie koło komina, gdzie drzemała Trella.
Tym razem wyczerpanemu emocjami, bólem i strachem Rolowi oświetlone ogniem 
miejsce bardzo odpowiadało. Tym bardziej że i Tyr poruszony jego szlochem już go nie 
lekceważył, okazując całą swą psią sympatię i uwagę. Lizał go i wiernie patrzył w oczy. 
Jedynie poczucie wstydu psuło chłopcu dobry nastrój. Żałował, że płakał tak głośno. 
Pamiętał, jak kiedyś Sweyn wrócił do domu z martwym niedźwiedziem i przetrąconym 
ramieniem. Ani jednym słowem czy grymasem nie okazał cierpienia, choć usta miał zbielałe z 
bólu. Biedny, mały Rol raz jeszcze zaszlochał nad swoją słabością.
Cienie i pełzające jęzory ognia zaczęły snuć chłopcu dziwne opowieści, a rozlegające się w 
kominie wycie wiatru zdawało się im przytakiwać. Ogromna, czarna paszcza komina 
zawieszonego wysoko nad paleniskiem niby tajemnicza otchłań wciągała ciemne kłęby dymu 
wraz z iskrami. Przed nią, wysoko w ciemności, grzmiały i jękliwie zawodziły rozszalałe 
żywioły, tak że chwilami, jakby ogarnięty paniką, dym wracał z czeluści i kłębił się pod 
powałą, aż krokwie stawały się niewidoczne. Wówczas wiatr, goniąc wściekle swą ofiarę, 
walił całą mocą w drzwi i okna.
Ukołysany do snu Rol, po jednym z takich głośnych porywów uniósł zdziwioną główkę i 
zaczął nadsłuchiwać. Na chwilę ustał również gwar rozmów i wówczas rozległ się 
zadziwiająco wyraźny głos dochodzący z zewnątrz — był to głos dziecka:
— Otwórzcie, otwórzcie, wpuście mnie — kwilił cienki głosik gdzieś z dołu, dużo poniżej 
klamki, która poruszała się, jakby usiłowało sięgnąć do niej małe dziecko, słychać też było 
delikatne uderzenia małej piąstki.
Ktoś znajdujący się w pobliżu zerwał się, by otworzyć drzwi.
— Nikogo nie ma — powiedział. Tyr uniósł łeb i ponuro zawył.
Podniósł się i Sweyn, nie dając wiary, że myli go słuch. Podszedł do drzwi. Na zewnątrz 
panowała ciemna noc, niebo zaciągnięte było ciężkimi chmurami. Ustał wiatr i spadł śnieg. 
Aż po ganek leżała nietknięta warstwa śniegu, nigdzie nie było śladu ludzkiej obecności. 
Sweyn uporczywie wytężał wzrok, ale widział jedynie ciemne niebo, jasny śnieg, a pomiędzy 
nimi czarną linię gnących się na wietrze sosen porastających szczyt wzniesienia.
— To pewnie wiatr — powiedział i zamknął drzwi.
Na wielu twarzach malował się strach. Wszyscy słyszeli wyraźnie słowa: „Otwórzcie, 
otwórzcie, wpuście mnie!”
Wiatr mógł wywołać skrzypienie drewna albo poruszyć klamką, ale nie mógł wydać głosu 
dziecka ani stukać do drzwi wyraźnymi uderzeniami dziecięcej piąstki. Do tego ten dziwny, 
niezwykły skowyt wilczura stanowił zły omen, nawet jeśliby pominąć całą resztę. Tu i ówdzie 
zaczęto opowiadać dziwne rzeczy, dopiero ostra reprymenda pani domu stłumiła te głosy do 
szeptu. Przez jakiś czas wszyscy czuli się nieswojo, zapanowała krępująca cisza. Powoli 
napięcie ustąpiło i na powrót zrobiło się gwarnie. Jednak pół godziny później cichy szmer z 
zewnątrz wystarczył, by wszyscy zamarli w pół gestu i zamilkli w pół słowa. Wszystkie 
twarze zwróciły się w tym samym kierunku.
— To Chrystian, spóźnia się — powiedział Sweyn.
Ale nie — to było szuranie słabych nóg, a nie kroki młodego mężczyzny. Obok odgłosów 
niepewnego stąpania usłyszano stukanie kijem do drzwi i starczy, wysoki głos.
— Otwórzcie, otwórzcie, wpuście mnie! — Tyr uniósł się i zawył żałośnie.
Zanim ustało stukanie kija i wołanie, Sweyn zdołał doskoczyć do drzwi i rozwarł je na 
oścież.
— Znów nikogo nie ma — powiedział pewnym głosem, choć w oczach jego malował się 
niepokój. Patrzył przed siebie, ale widział tylko puste, pokryte śniegiem połacie, niskie, 
chmurne niebo, a pomiędzy nimi linię jodeł gnących się na wietrze. Bez słowa zamknął drzwi 
i przeszedł przez izbę.
Zwróciły się ku niemu pobladłe twarze, jak gdyby to on miał rozwiązać tę zagadkę. Nie 
mógł nie dojrzeć pytania czającego się w niemych oczach. Z trudem zachował spokój. 
Zawahał się, spojrzał na matkę, panią domu, potem na przerażonych ludzi, i z powagą, na 
oczach wszystkich uczynił znak krzyża. Za nim przeżegnali się wszyscy pozostali, martwą 
ciszę przerwało westchnienie ulgi, jakby czynność ta uwolniła długo wstrzymywany oddech.
Nawet pani domu była zaniepokojona. Odstawiła wrzeciono i podeszła do syna. 
Rozmawiali przez chwilę szeptem, tak aby nikt nie słyszał. Jednak zaraz potem, donośnym 
pełnym głosem, jakby skierowanym do wszystkich, skarciła jedną z dziewek za pogańskie 
przesądy. Być może próbowała w ten sposób uciszyć swe własne obawy i przeczucia.
Nikt już nie ośmielił się głośno mówić. Ciche rozmowy rwały się i co chwila zapadała 
martwa cisza. Wszelkie czynności wykonywano tak cicho, jak tylko było to możliwe, 
wstrzymywano je na najlżejsze skrzypnięcie drzwi pod naporem wiatru. Po jakimś czasie 
Sweyn zostawił swoją robotę i przysiadł się do grupy siedzącej najbliżej drzwi pod 
pretekstem dawania wskazówek i pomagania najmniej doświadczonym.
Nagle rozległ się odgłos męskich kroków na ganku.
— Chrystian! — wykrzyknął Sweyn równocześnie z matką; on krzyknął z pewnością 
siebie, ona autorytatywnie, jakby chciała w ten sposób znów poruszyć zatrzymane wrzeciona. 
Tyr uniósł się w rozdzierającym skowycie.
— Otwórzcie, otwórzcie, wpuście mnie!
Był to męski głos, drzwi trzeszczały w zawiasach pod naporem jego siły. Sweyn czuł 
drganie desek, gdyż natychmiast znalazł się przy drzwiach, otwierając je na oścież i stając 
naprzeciw pustego ganku, poza którym widział jedynie śnieg, niebo i pochylone wiatrem 
jodły.
Przez długą chwilę stał w otwartych drzwiach. Powiało lodowatym zimnem, ale i 
śmiertelnym strachem, który wstrzymywał bicie serca. Sweyn narzucił na siebie obszerny 
płaszcz z niedźwiedziej skóry.
— Dokąd idziesz, Sweyn?
— Tylko na ganek, matko. — Przestąpił próg i zamknął za sobą drzwi. Otulił się ciężkim 
futrem, oparł o najlepiej chroniącą przed wiatrem ścianę ganku. Usiłował uciszyć nerwy, by 
móc stanąć twarzą w twarz z diabłem albo jego diabelskim dziełem. Ze środka nie dochodził 
żaden odgłos, choć słyszał trzaski buzującego ognia.
Panował przenikliwy ziąb. Wkrótce zdrętwiały mu stopy, ale powstrzymywał się od 
wejścia do środka, by nie wywołać paniki, nie chciał też zejść z ganku, by nie zostawić 
śladów na nietkniętym śniegu, który stanowił ostateczny dowód na to, że żadna istota nie 
mogła stukać do drzwi, gdyż śnieg spadł jakieś dwie godziny temu. „Kiedy ustanie wiatr, 
znów będzie padał śnieg” — pomyślał Sweyn.
Czuwał tak przez blisko godzinę, nie zobaczył jednak żadnej żywej istoty, nie usłyszał 
żadnego podejrzanego dźwięku. „Nie będę dłużej marzł” — postanowił w końcu i wszedł do 
środka.
Kiedy położył dłoń na klamce, rozległ się na wpół zdławiony krzyk jednej z kobiet, która 
kiedy już wszedł, odetchnęła głośno z ulgą. Nikt go o nic nie zapytał, tylko jego matka z 
wymuszoną obojętnością rzuciła:
— Nie widziałeś, żeby Chrystian wracał? — jakby lękała się wyłącznie z powodu 
nieobecności swego drugiego syna. Ledwie Sweyn dotarł do paleniska, ponownie rozległo się 
wyraźne pukanie. Tyr skoczył ponad Rolem ku drzwiom, oczy nabiegły mu krwią, obnażył 
białe kły i zaatakował, unosząc przednie łapy.
Rozległ się wyrazisty, łagodny głos. Ujadanie Tyra uniemożliwiło zrozumienie słów.
Nikt poza Sweynem nie poruszył się. Ten podszedł zdecydowanym krokiem, nacisnął 
klamkę i otworzył drzwi.
Weszła biało odziana kobieta. Żywa — młoda — piękna — nie żadne widmo. Tyr skoczył 
ku niej. Obszerne futro pomogło jej zwinnie uniknąć jego ostrych zębów, wyrwała zza pasa 
małą obosieczną siekierkę i unosząc ją wysoko złożyła się do ciosu.
Sweyn chwycił psa za obrożę i odciągnął na bok, krzycząc i zmagając się z nim.
Gość stał na progu, bez ruchu, z wysuniętą nogą i uniesionym ramieniem, aż pani domu 
pospieszyła na spotkanie, a Sweyn przekazał rozwścieczonego Tyra innym. Wrócił potem do 
drzwi, zamknął je i zaczął przepraszać za tak gwałtowne przyjęcie. Wówczas kobieta opuściła 
ramię, umieściła siekierkę na powrót przy pasie, poluzowała futro wokół twarzy i zarzuciła 
swój długi, biały płaszcz na plecy — wszystko to jakby jednym płynnym ruchem.
Była młodą i urodziwą dziewczyną. Nosiła dziwny strój — w zasadzie ubrana była po 
męsku, ale było w tym coś bardzo kobiecego. Piękna futrzana tunika, ledwie zakrywająca 
kolana, stanowiła jedyną jej spódniczkę, nogi okryte były wysokimi wiązanymi butami 
myśliwskimi. Białą futrzaną czapę nasunęła głęboko na twarz, z jej brzegów opadały aż na 
plecy długie, futrzane ogony, niby wstążki. Gdy weszła, dwa spośród nich zawiązane były 
wokół szyi. Teraz rozwiązała je i odrzuciła do tyłu. Odsłoniły długie, jasne warkocze, 
sięgające aż do zdobionego kością pasa, zza którego groźnie połyskiwała siekierka.
Sweyn wraz z matką zaprowadzili gościa do ognia, nie zadając żadnych pytań ani nie 
wykazując ciekawości. Dziewczyna dobrowolnie opowiedziała historię swej podróży do 
dalekich krewnych, o tym, jak nie spotkała umówionego przewodnika i przeoczyła znaki 
mające wskazać jej drogę.
— Sama! — wykrzyknął Sweyn zaskoczony. — Przebyłaś samotnie tak długą drogę, sto 
mil?
— Tak — odpowiedziała z uśmiechem.
— Przez te wszystkie wzgórza i pustkowia zamieszkane przez ludzi dzikich i okrutnych 
jak zwierzęta?
Uśmiechnęła się pogardliwie, kładąc dłoń na swej siekierce.
— Nie boję się ani ludzkich bestii, ani ludzi, natomiast oni często boją się mnie.
Opowiedziała niezwykłe historie o swym wolnym i zuchwałym życiu myśliwego, o 
bitwach, które stoczyła. Słowa wymawiała powoli, z lekkim akcentem, jak gdyby mówiła w 
języku dla siebie obcym. Czasem na jej twarzy malowało się wahanie, milkła w pół zdania, 
szukając odpowiednich słów.
Stała się ośrodkiem zainteresowania, które rozproszyło w pewnym stopniu przerażenie 
wywołane tajemniczymi głosami. W tej jasnowłosej istocie nie było nic złowieszczego, 
pomimo dziwnego akcentu.
Mały Rol podpełzł bliżej, wpatrując się intensywnie w obcą kobietę. Nie zauważony przez 
nikogo, delikatnie dotykał i gładził skrawek jej miękkiego, białego płaszcza, którego obfite 
fałdy sięgały podłogi. Przyłożył go pieszczotliwie do policzka, a później przysunął się bliżej 
jej kolan.
— Jak masz na imię? — zapytał.
Uśmiech i gotowość, z jaką przystąpiła do odpowiedzi, uchroniły Rola od reprymendy, na 
którą naraził się swym zachowaniem.
— Moje prawdziwe imię — powiedziała — brzmiałoby dziwnie dla twych uszu. Ludzie w 
tym kraju dali mi z tego powodu inne imię: White Fell.
Mały Rol powtarzał, nie przestając gładzić jej futra: — White Fell, White Fell.
Jej jasna twarz, miękki i piękny strój podobały się Rolowi. Podniósł się i z utkwionymi w 
niej oczyma oraz niepojętą dla siebie samego determinacją oparł się łokciami o jej kolana. 
Własna odwaga zapierała mu dech.
— Rol! — skarciła go ciotka.
— Och, nic nie szkodzi — odparła White Fell, uśmiechając się i głaszcząc chłopca po 
głowie. I tak Rol został. Posunął się jeszcze dalej, dając się unieść własnej brawurze, wdrapał 
się jej na kolana. Objęła go gestem, który stłumił wszelkie protesty. Rol rozsiadł się 
uszczęśliwiony, badając palcami trzonek siekierki, kościane ćwieki zdobiące jej pas, piękną 
klamrę na szyi i jasne warkocze. Pocierał policzek o miękkie futro spływające z ramion — 
wszystko to czynił z dziecięcą ufnością i wiarą w dobro piękna.
White Fell nie odkryła głowy, poluźniła jedynie futrzane wiązadła wokół szyi. Rol, 
szepcząc jej imię, wyciągnął ku niej ręce, a potem objął ją i pocałował, raz i drugi. 
Roześmiała się uszczęśliwiona i także go pocałowała.
— Czy dziecko nie jest zbyt uciążliwe? — zapytał Sweyn.
— Ależ nie — odpowiedziała szczerze, choć może zbyt gwałtownie.
Rol ponownie rozsiadł się na jej kolanach i zaczął rozwijać bandaż, którym owinięto mu 
skaleczoną rękę. Zatrzymał się na moment, kiedy ujrzał ślad krwi, ale po chwili kontynuował, 
aż ukazała się cała dłoń z widocznym, długim choć powierzchownym rozcięciem. Pokazał 
ranę White Fell, pragnąc, by go pocieszała i okazała swe współczucie.
Na widok skaleczonej ręki i zakrwawionego bandaża kobieta wstrzymała nagle oddech i 
przywarła do Rola tak mocno, że ten zaczął się wyrywać. Ukryła twarz za plecami chłopca, 
tak że nikt nie dostrzegł nagłej zmiany. W wyrazie jej twarzy było teraz coś odrażającego.
Tymczasem gdzieś daleko, za sosnowym laskiem, za niewielkim wzgórzem, spieszył do 
domu Chrystian. Był na nogach od świtu, roznosząc wszystkim myśliwym mieszkającym w 
promieniu dwunastu mil wezwania do udziału w polowaniu na niedźwiedzia. Ponieważ zajęło 
mu to wiele czasu, biegł teraz długimi posuwistymi krokami, pokonując szybko kolejne mile.
Około północy znalazł się w ciemnym sosnowym lesie.
Nieznacznie tylko zwolnił kroku, choć ścieżka była niewidoczna. Znów znalazł się na 
otwartej przestrzeni, przed nim ukazała się, odległa o jakieś dwieście metrów od podnóża 
wzniesienia, farma. Przyspieszył radośnie i prawie natychmiast odskoczył daleko w bok i 
zamarł w bezruchu. Na śniegu spostrzegł trop wielkiego wilka.
Ręką bezwiednie namacał nóż, jedyną broń, jaką posiadał. Pochylił się, ukląkł, zniżając 
głowę do poziomu zwierzęcia i rozejrzał się wokół. Przyspieszone bicie serca spowodowane 
było nie tylko forsownym marszem. Samotny wilk, zazwyczaj potężny i agresywny, nie waha 
się zaatakować człowieka. Wilczy trop, który ujrzał, był największym z tych, które Chrystian 
widział w życiu, i o ile wiedział, największym z tropów, jakie widziano ostatnio w okolicy. 
Wiódł z sosnowego lasu w dół. Jakim szczęściem, pomyślał, było opóźnienie, które uprzednio 
tak go złościło. Co za szczęście, że nie przechodził przez ciemny las, kiedy kryło się w nim 
straszne niebezpieczeństwo. Szedł ostrożnie wilczym tropem. Wiódł on w dół, przecinał 
szeroki, zamarznięty potok, znów schodził niżej, ku farmie. Ktoś, kto nie znał się na tropach 
tak dobrze jak Chrystian, mógłby zwątpić w to, że są to ślady wilka, podobne mógł zostawić 
Tyr lub inny duży pies. Ale on był całkowicie pewien, że nie myli śladów psa z wilczymi.
Wprost — ku farmie.
Wilk, który ośmielił się polować tak bardzo blisko ludzkiej siedziby, wywoływał w 
Chrystianie zdumienie i lęk. Wyciągnął nóż i zdwoił czujność. Gdyby Tyr był z nim!
Prosto — prosto do samych drzwi, gdzie nie było już śniegu. Nagle serce podeszło mu do 
gardła i nieomal zatrzymało się. Tu trop się urywał.
Ganek był pusty, żadnych śladów powrotnych. Na tle nieba odcinały się pionowe sosny; 
gromadziły się niskie chmury, wiatr ustał, kilka płatków śniegu wolno opadało na ziemię. 
Oszołomiony i przerażony Chrystian stał przez chwilę bez ruchu, w końcu nacisnął klamkę i 
wszedł do środka.
Objął wzrokiem wszystkie postacie i twarze, a pośród nich także i postać gościa, jej piękną 
twarz i futrzane odzienie. Pojął straszliwą prawdę. Wiedział, kim jest. Tylko kilka osób 
zwróciło uwagę na jego przybycie. Izba wypełniona była krzątaniną, zbliżał się czas kolacji. 
Odkładano narzędzia, przesuwano kozły i stoły. Chrystian nie wiedział dokładnie ani co robi, 
ani co mówi, poruszał się i odzywał na wpół mechanicznie, czekając jakby przebudzenia z 
koszmarnego snu. Sweyn i matka oszczędzili mu zbędnych pytań, zakładając, że jest 
zziębnięty i zmęczony. Nagle spostrzegł, że został usadzony w pobliżu ognia, naprzeciw owej 
strasznej istoty o powierzchowności pięknej dziewczyny. Śledził każdy jej ruch, zamierając z 
przerażenia, kiedy widział, jak dotyka Rola.
W pobliżu znajdował się także Sweyn. On również patrzył tylko na White Fell, ale jakże 
inaczej! Ona zaś, wydawało się, iż nie dostrzega wzroku żadnego z nich — ani zimnego 
przerażenia Chrystiana, ani gorącego uwielbienia Sweyna.
Bracia byli bliźniakami, lecz pomimo uderzającego podobieństwa różnili się od siebie 
znacznie. Mieli podobny regularny profil, jasnobrązowe włosy i ciemnoniebieskie oczy, Rysy 
Sweyna jednakże były doskonałe jak u młodego boga, podczas gdy rysy Chrystiana nie były 
tak idealne. Linia jego ust była zbyt prosta, oczy nieco zbyt głęboko osadzone, a kontury 
twarzy, w porównaniu z twarzą Sweyna, zbyt kanciaste. Byli jednakowego wzrostu — 
Chrystian trochę zbyt szczupły w zestawieniu ze wspaniałą sylwetką Sweyna, którego 
szerokie barki i muskularne ramiona stanowiły ideał zarówno męskiej urody, jak i siły. Jako 
myśliwy Sweyn nie miał równych sobie, jako rybak był bezkonkurencyjny. Cała okolica 
uznawała go za najlepszego zapaśnika, jeźdźca, tancerza i śpiewaka, Jedynie w biegach 
można go było pokonać, ale mógł to uczynić tylko jego brat. Wszystkich innych dystansował 
Sweyn z łatwością. Tylko Chrystian był szybszy. Potrafił dotrzymać kroku Sweynowi w 
najbardziej morderczym biegu, rozmawiając przy tym i śmiejąc się swobodnie. Chrystian 
niewiele sobie robił z chyżości własnych nóg, uznając je za najmniej istotną część ludzkiego 
ciała. Nie zazdrościł też bratu jego sprawności fizycznej, i w wielu dziedzinach zajmował 
skromnie drugie miejsce. Kochał go, jak kochać potrafi bliźniak — dumny ze wszystkiego, co 
osiągał Sweyn, cieszył się nim takim, jaki był. Z pokorą przyjmował fakt, że jego wielka 
miłość nie do końca jest odwzajemniana, gdyż uznawał sam siebie za znacznie mniej godnego 
uczucia.
W obecności dzieci i kobiet Chrystian nie ośmielił się ujawnić straszliwej prawdy, którą 
poznał. Czekał na okazję, aby skonsultować ją z bratem. Sweyn jednak nie zauważał, czy też 
nie chciał zauważyć gestów Chrystiana i odwracał ciągle twarz w kierunku White Fell. 
Chrystian wycofał się w głąb izby, nie mogąc dłużej pozostać biernym wobec ogarniającego 
go przerażenia.
— Gdzie jest Tyr? — zapytał nagle. A kiedy dostrzegł go w odległym rogu, dodał: — 
Dlaczego jest uwiązany?
— Rzucał się na gościa — odpowiedział ktoś z obecnych.
Oczy Chrystiana pałały.
— Tak? — zapytał podejrzliwie.
Wstał i bez słowa podszedł do przywiązanego Tyra. Pies podniósł się i powitał go pełen 
żalu i oburzenia, jak to potrafi tylko nieme zwierzę. Chrystian pogłaskał go po łbie.
— Dobry Tyr! Dzielny pies.
Tylko oni znali prawdę — jedynie oni — i człowiek wraz z niemym psem dodawali sobie 
otuchy.
Oczy Chrystiana powędrowały znów w kierunku White Fell. Oczy Tyra także — wysunął 
się na całą długość łańcucha. Ręka Chrystiana spoczywała na karku psa, czuł, jak drży w 
bezsilnej furii. Zaczął też drżeć w podobny sposób, z furią, której źródłem był nie instynkt, 
lecz wiedza. Obydwaj byli jednak bezsilni.
Och, gdybyż nie kobieca postać, jaką przybrała, której nie ośmielał się tknąć! Gdyby nie 
to, razem z Tyrem stanęliby do walki, w której albo by zabili, albo zostali zabici. Powrócił do 
zadawania pytań.
— Jak długo ona tu jest?
— Przyszła jakieś pół godziny przed tobą.
— Kto otworzył jej drzwi?
— Sweyn, nikt inny by się nie odważył.
Ton odpowiedzi był tajemniczy.
— Dlaczego? — naciskał Chrystian. — Czy wydarzyło się coś dziwnego? Powiedzcie mi!
Opowiedzieli mu półgłosem o trzykrotnym wołaniu u drzwi, o tym, że nikogo nie było na 
zewnątrz, o złowieszczym wyciu Tyra i bezskutecznej warcie Sweyna na ganku.
Chrystian zwrócił się do brata z prośbą o kilka słów na osobności. Nie umiał już dłużej być 
cierpliwy. Rozstawiono stoły i Sweyn wskazywał właśnie White Fell jej miejsce 
przeznaczone dla gości. To było straszne! Będzie z nim pod jednym dachem dzielić chleb!
Podszedł, dotknął Sweyna i błagalnie wyszeptał swą prośbę. Sweyn spojrzał na niego 
niecierpliwie, potrząsnął głową. Chrystian niczego nie wziął do ust. W końcu nadarzyła się 
okazja. Pytano White Fell o punkty orientacyjne, które pozostawiła oraz o stanowiący miejsce 
spotkania kurhan, do którego miała tej nocy dotrzeć. Pani domu i Sweyn zaprotestowali:
— Ależ to jest trzy mile stąd — rzekł Sweyn — i nie ma tam jakiegokolwiek schronienia, 
jeśli nie liczyć opuszczonego szałasu. Zostań z nami na noc. Jutro pokażę ci drogę.
Wydawało się, że White Fell waha się.
— Trzy mile — odparła — wobec tego powinnam dostrzec lub usłyszeć sygnały.
— Wyjrzę na zewnątrz — powiedział Sweyn — ale jeśli nie będzie żadnego sygnału, 
musisz zostać z nami.
Udał się w kierunku drzwi. Chrystian milcząco poszedł za nim.
— Sweyn, czy wiesz, kim ona jest?
Zaskoczony gwałtownością ruchów i natarczywością brata, Sweyn zapytał:
— Ona? Kto? White Fell?
— Tak. Jest wilkołakiem.
Sweyn wybuchnął śmiechem.
— Czyś ty oszalał? — zapytał.
— Nie, zobacz sam.
Chrystian wyprowadził go z ganku na miejsce, gdzie widział tropy — widział, ponieważ 
teraz już ich tam nie było. Padał właśnie śnieg, który pokrył wszystkie ślady.
— No więc? — zapytał Sweyn.
— Gdybyś przyszedł, kiedy dawałem ci znaki, zobaczyłbyś na własne oczy.
— Co bym zobaczył?
— Tropy wilka, prowadzące wprost do drzwi. Tropów powrotnych nie było.
Trudno było nie przejąć się choćby samym tonem wypowiedzi Chrystiana, mimo że mówił 
szeptem. Sweyn przyglądał .się badawczo bratu, ale w ciemności nie widział dobrze jego 
twarzy. Położył łagodnie rękę na jego ramieniu, chcąc dodać mu otuchy, poczuł, jak drży cały 
z przejęcia i przerażenia.
— Nieraz widzi się straszne rzeczy, kiedy mróz cię przeniknie. Wróciłeś przemarznięty i 
wyczerpany.
— Nie — przerwał Chrystian — dostrzegłem trop na szczycie skarpy i szedłem nim aż tu, 
do drzwi. To nie było przywidzenie.
Sweyn jednak czuł inaczej. Chrystian zawsze łatwo poddawał się marzeniom i dziwnym 
nastrojom, choć nigdy nie opętało go tak niedorzeczne podejrzenie.
— Nie wierzysz mi? — rzucił Chrystian z desperacją. —Musisz, przysięgam, że to 
prawda. Czy jesteś ślepy? Nawet Tyr to widzi!
— Twoje myśli staną się jaśniejsze jutro, kiedy odpoczniesz przez noc. Pójdź wraz ze mną 
i White Fell do Hill Cairn, i jeśli nadal będziesz coś podejrzewał, sprawdzisz, jakie zostawia 
ślady.
Urażony tak wyraźnym zlekceważeniem swych przestróg, Chrystian gwałtownie odwrócił 
się ku drzwiom. Sweyn zatrzymał go.
— Co teraz? Co zamierzasz zrobić?
— Jeśli ty mi nie wierzysz, to może uwierzy mi matka!
Uchwyt Sweyna zacieśnił się.
— Nic jej nie powiesz — stwierdził z naciskiem. Zazwyczaj Chrystian był uległy wobec 
starszego brata, teraz jednak wyrwał się i równie stanowczo odparł:
— Dowie się o tym!
Sweyn jednak stał bliżej drzwi i nie dopuścił go do nich.
— Dość już strachu jak na jeden wieczór. Jeśli utwierdzisz się w swoim podejrzeniu, 
poinformujesz ją o tym jutro.
Chrystian jednak nie ustępował.
— Kobiety tak łatwo dają się wystraszyć — perswadował Sweyn. — Gotowe są uwierzyć 
w każde głupstwo nie poparte faktami. Bądź mężczyzną, Chrystianie, daj sobie sam radę ze 
swą wizją wilkołaka.
— Gdybyś mi uwierzył … — zaczął Chrystian.
— Za chwilę uwierzę, że jesteś głupcem — przerwał Sweyn, tracąc cierpliwość. — Ktoś 
mógłby posądzić cię o niegodziwość. Zamieniłeś White Fell w wilkołaka, ponieważ częściej 
uśmiechała się do mnie niż do ciebie.
Żart ten miał swoje podstawy, gdyż faktycznie White Fell obdarzała swymi pełnymi uroku 
spojrzeniami właśnie jego, całkowicie ignorując Chrystiana. Zarozumiałość Sweyna zawsze 
była szczera i poniekąd usprawiedliwiona.
— Jeśli potrzeba ci powiernika, zwierz się starej Trelli. Ze skarbnicy jej mądrości — jeśli 
jej pamięć dopisze — dowiesz się o starych sposobach rozprawiania się z wilkołakami. O ile 
pamiętam, nie wolno spuszczać podejrzanej osoby z oczu o północy, kiedy to musi ona na 
powrót przybrać postać wilka. Jeśli przemianę tę ujrzy oko ludzkie, pozostanie już w tej 
postaci na zawsze. Albo jeszcze lepiej jest pokropić jej ręce i stopy wodą święconą, co 
stanowi dla niej pewną śmierć. Och, nie obawiaj się, staruszka Trella będzie mnóstwo na ten 
temat wiedziała.
Lekceważenie Sweyna nie było już dobroduszne, czuł wściekłość z powodu tak 
niedorzecznego oskarżenia White Fell. Ale Chrystian był zbyt przygnębiony, by się obrażać.
— Mówisz o tym jak o wymysłach starych kobiet, ale gdybyś widział to co ja, chciałbyś, 
aby nie były to tylko rojenia. Zamierzam wypróbować ich skuteczność!
— Dobrze — odparł Sweyn z szyderczym śmiechem. — Zrób to. Nie mam nic przeciwko 
temu, jeśli tylko nie zdradzisz się ze swoimi podejrzeniami. A teraz daj mi słowo, że 
zachowasz milczenie i nic będziemy musieli już dłużej tu marznąć.
Chrystian milczał. Sweyn ponownie położył mu rękę na ramieniu i na próżno usiłował w 
ciemności dojrzeć wyraz jego twarzy.
— Nigdy dotąd nie kłóciliśmy się, Chrystianie.
— To ja nigdy dotąd się nie kłóciłem — odparł tamten, uśmiechając się po raz pierwszy. 
Pamiętał, że jego własny brat nieraz dawał powody do kłótni.
— Dobrze — powiedział dobitnie Sweyn. — Jeśli powiesz cokolwiek przeciwko White 
Fell, pożałujesz tego.
Wypowiedział te słowa jak ultimatum, po czym odwrócił się i wszedł do środka. Za nim 
wszedł Chrystian, jeszcze bardziej zgnębiony niż poprzednio.
— Pada śnieg, nic nie widać.
Oczy White Fell zwróciły się ku nim, jakby nie dostrzegając Chrystiana zatrzymały się na 
postaci Sweyna.
— Czy nie było słychać żadnych sygnałów? — zapytała. — Czy nie słyszałeś dźwięków 
rogu?
— Nic nie widziałem i nic nie słyszałem — ale nawet gdyby było inaczej, zamieć śnieżna 
by cię tu zatrzymała.
Uśmiechnęła się z wdzięcznością. Serce Chrystiana stężało na widok uczuć, jakie rozniecił 
w oczach Sweyna jej uśmiech.
Nocą, kiedy wszyscy już spali, Chrystian pomimo zmęczenia czatował na zewnątrz izby 
gościnnej, czekając, aż wybije północ. Nic nie słyszał. Czyżby stare podanie o przemianie o 
północy było nieprawdziwe? Co znajdowało się po drugiej stronie drzwi? Kobieta czy bestia? 
Dałby sobie uciąć prawą rękę, aby poznać odpowiedź. Instynktownie położył dłoń na klamce 
i delikatnie nacisnął, oczekując w gruncie rzeczy, że drzwi będą zamknięte od środka. Drzwi 
jednak ustąpiły, stanął na progu, a twarz owiało mu chłodne powietrze. Okno było otwarte, 
pokój pusty.
A więc Chrystian mógł spać nieco spokojniej.
Z wielkim zdumieniem przyjęto rano nieobecność White Fell i snuto na ten temat 
najrozmaitsze domysły. Chrystian milczał — nawet bratu nie powiedział o tym, że zniknęła 
przed północą — a Sweyn, choć wyraźnie zasmucony, udawał, że lekceważy całą sprawę.
Sweyn musiał sam wybrać się na polowanie na niedźwiedzia, Chrystian został pod jakimś 
pretekstem w domu. Sweyn, zły z tego powodu, nie skąpił mu złośliwych uwag.
Przez cały dzień i część następnego Chrystian nie spuszczał domostwa z oczu. Sweyn 
widział to i był wyraźnie zdenerwowany. Imię White Fell nie padło pomiędzy nimi ani razu, 
choć wokół ciągle się o niej mówiło. Nie było dnia, by mały Rol nie pytał, kiedy znów 
przyjdzie White Fell, śliczna White Fell, której pocałunek przypominał płatek śniegu. A kiedy 
Sweyn odpowiadał, Chrystian widział wyraźnie, że nie wygasły jeszcze wzniecone przez 
White Fell błyski w oczach brata.
Mały Rol! Jasnowłosy, swawolny łobuziak! Nadszedł dzień, w którym małe nóżki 
poniosły go gdzieś poza farmę i już nigdy do niej nie powrócił. Ucichła jego radosna 
paplanina i śmiech. Dzień, w którym wypłakano wszystkie łzy żalu i rozpaczy, minął — nikt 
już nigdy nie miał zobaczyć jego jasnej główki, ani żywej, ani martwej.
Po raz ostatni widziano go o zmroku, jak wraz ze swym szczeniakiem uciekał przed starą 
Trellą. Później, gdy nieobecność chłopca zaczęła się przeciągać, wrócił szczeniak, 
przestraszony, skomlący strzępek strachu. Brakło mu inteligencji czy też odwagi, by 
poprowadzić tych, którzy wyruszyli na poszukiwania chłopca.
Nigdy nie odnaleziono Rola ani nawet jego śladów. Snuto jedynie przerażające domysły i 
przypuszczano, że został pożarty przez jakieś dzikie zwierzę.
Chrystian, słysząc, jak podejrzewano, że był to wilk, miał straszliwą pewność, że wie, o 
jakiego wilka chodzi. Próbował o tym powiedzieć, ale Sweyn, widząc jego bladą twarz i 
wewnętrzne zmagania, odgadł, co zamierza zrobić. Odciągnął go na bok i wymusił milczenie 
mocą swego władczego i gniewnego spojrzenia i jednym cichym słowem. I znów Chrystian 
uległ bratu, sile jego słów i woli; wbrew sobie zgodził się milczeć.
Pożałował tego, nim nadszedł pierwszy w tym roku nów księżyca. White Fell przybyła 
ponownie, uśmiechnięta, pewna życzliwego i gościnnego przyjęcia. I rzeczywiście tylko 
jedna osoba spoglądała na tę piękną twarz i dziwny biały strój bez radości. Twarz Sweyna 
jaśniała szczęściem, podczas gdy ściągnięta twarz Chrystiana pobladła śmiertelnie. Dał słowo, 
że będzie milczał, ale nie przypuszczał, że White Fell ośmieli się przyjść ponownie. 
Milczenie stało się niemożliwe wobec fizycznej obecności potwora. Wykrzyknął bez 
opamiętania:
— Gdzie jest Rol?
Nie drgnęła nawet. Usłyszała, ale twarz jej pozostała pogodna i jasna. Sweyn obrzucił 
Chrystiana piorunującym spojrzeniem. Na dźwięk imienia Rola z oczu części kobiet 
popłynęły łzy, ale nikogo nie zaskoczyło to nagłe pytanie, ponieważ myśl o Rolu nasuwała się 
samoistnie. Gdzie jest Rol, który siedział tak niedawno na kolanach tej obcej kobiety, całował 
ją i mówił o niej każdego dnia?
Chrystian wyszedł cicho. Była tylko jedna rzecz, którą mógł zrobić i należało się spieszyć. 
Przerażenie zagłuszyło w nim ciekawość gładkich usprawiedliwień co do powodów jej 
nagłego zniknięcia poprzednim razem i okoliczności ponownej wizyty, czy też tego, jak 
przyjęła smutną opowieść o małym Rolu.
Najszybszy biegacz okolicy rozpoczął swój najtrudniejszy bieg — prawie trzy mile w 
jedną stronę i z powrotem zdołał pokonać w dwie godziny, choć noc była bezksiężycowa, a 
droga nierówna. Pędził tak, że zimne powietrze niczym wiatr owiewało mu twarz. Oddalające 
się zabudowania zasłoniła grań poza jego plecami, a przed nim z ciemnej linii horyzontu 
wyłaniały się coraz to nowe śnieżne wzgórza, rosły w jego oczach, a gdy zostawały z tyłu, 
znów wtapiały się w ciemny horyzont. Nie wiedział, jak znajduje drogę, nie szukał jej nawet, 
gdyż wszystko wokół pokryte było głębokim śniegiem. Całą siłę swej woli skupił na dotarciu 
do celu z maksymalną szybkością. Nie, nie miał konkretnego planu, niosła go moc instynktu. 
Umysł jego był bierny, bezwładny, a w pustce jawiły się bezustannie przebrzmiałe obrazy i 
dźwięki: Rol szlochający, śmiejący się, wijący w ramionach potwora, Tyr, och, Tyr — białe 
kły w czarnym pysku, kobiety lamentujące nad głupim szczenięciem Rola — ostatnią, cenną 
pamiątką po chłopcu, trop wiodący od sosnowego lasu aż po drzwi domostwa, uśmiechnięta 
twarz spowita futrem, tak bardzo piękna i kobieca — uśmiechnięta! — uśmiechnięta! I twarz 
Sweyna — Sweyn, o bracie mój!
Pełen złości śmiech Sweyna pobrzmiewał gdzieś w świście wiatru wywołanym szybkim 
biegiem. Szyderstwo Sweyna uderzało boleśniej i celniej niż lodowate zimno w piersiach. 
Zupełnie nie myślał o tym, jakie szyderstwo i złość wywołałby w bracie, gdyby znał on cel 
jego wyprawy.
Chrystianowi życie jawiło się jako duchowa tajemnica, której poznanie uniemożliwiała 
zasłona cielesności. Ponieważ wiedział, że ciało jego powiązane jest z wieloma 
antagonistycznymi siłami tworzącymi jedną duszę, nie wydawało mu się wcale dziwne, że 
jedna z tych sił może przyoblekać wiele postaci dla rozmaitych swych przejawów. Bez trudu 
przychodziła mu też wiara, że tak jak czysta woda zmywa nieczystości natury, tak woda 
święcona oczyszcza Boski świat z nadnaturalnego zła. Dlatego też szybciej niż kiedykolwiek 
ludzkie kroki przemierzały tę odległość, pędził poprzez ciemną, cichą noc, poprzez dziewicze 
zaspy do odległego kościoła, gdzie koło filara, u wrót, ratunek niosła woda święcona. Wiara 
jego była tak niezachwiana, jak u tych, którzy w minionych czasach czynili cuda. Prosta jak 
pragnienie dziecka i silna jak wola mężczyzny.
Podczas tych godzin, z których każda sekunda wypełniona była do granic wytrzymałości 
mięśni i nerwów, jego nieobecności prawie nie zauważono. W domu czas płynął wesoło, 
pośród ożywionych słów i spojrzeń, naturalna gościnność mieszkańców przekształciła się pod 
wpływem wdzięku i urody gościa w serdeczne powitanie i żywe zainteresowanie.
Ochoczość i żarliwość Sweyna była czymś więcej niż tylko gościnnością gospodarza. 
Wrażenie, które odniósł za pierwszym razem, i które nosił w pamięci, stało się jeszcze 
intensywniejsze i głębsze w jej bezpośredniej obecności.
Sweyn, samotny pośród mężczyzn, rozpoznał w pięknej White Fell witalność i odwagę 
równą jego własnej, ciało tak mocne i zwinne, że dorównałaby mu siłą, gdyby nie jej kobiece 
kształty. Postać jej była smukła i pozbawiona umięśnienia, które tak dobitnie wskazywało na 
jego siłę. Miłość jego wywołana była żarliwym podziwem dla tej obcej kobiety. W uczuciu 
tym więcej było podziwu niż miłości, dlatego Sweyn był wolny od wahań, delikatnej 
powściągliwości, wątpliwości, jakie zazwyczaj odczuwają zakochani. Zabiegał ojej względy 
otwarcie.
Nie należała do kobiet, które by można zdobyć w inny sposób. Czułe szepty i westchnienia 
nigdy by jej nie poruszyły; za to oczy jej błyszczały, kiedy słyszała o bohaterskich 
wyczynach, a jej zapalczywa ręka bezwiednie wówczas ściskała rękojeść siekierki. Gest ten 
za każdym razem na nowo rozpalał podziw Sweyna. Czekał na niego, starał się go wywołać i 
promieniał szczęściem, gdy mu się to udało. Jej szczupły, ale silny jak stal nadgarstek, gotów 
zawsze do zadania śmiertelnego ciosu, wydawał mu się cudownie piękny.
Pragnąc poczuć dotyk jej dłoni, z właściwą sobie otwartością i śmiałością zaproponował, 
aby posłuchała ich pieśni myśliwskich, podczas których chór wybijał rytm, klaszcząc w 
dłonie. Tak więc podał swym wspaniałym głosem strofę, a kiedy włączył się chór, ujął jej 
ręce, i nawet ten lekki uścisk dowiódł, jak pragnął poczuć ukrytą w nich siłę, wigor, który 
powodował, że zaciskała palce, w miarę jak pieśń ją rozpalała, a jej głos stawał się coraz 
silniejszy, by zabrzmieć czysto i wyraziście w końcowych frazach.
Później White Fell zaśpiewała sama. Dla kontrastu, czy też by pokazać skalę swych 
możliwości, wybrała pieśń żałobną. Cichy, monotonny śpiew napełniał smutkiem niby ponuro 
zawodzący wiatr.
O, daj mi stąd odejść, hen!
Z bieli śniegu wokół tren;
Pod nim czarnej ziemi sen.
Na równinie pośród pól
Drga w dalekim głosie ból:
„Gdzież spocznie dziecię me — mój król?”
Na białej piersi mej, o tu
Niech spocznie do długiego snu!
Ach, gdzie będzie lepiej mu?
Dziecię płacze — cicho sza;
Wokół ciemność nocy trwa,
W oczach twych promienie dwa.
Odejdź dziecię me — już idź!
Do świtu niech spocznie — kto martwy ma być:
Kiedy dzień wsianie nie będziesz już żyć.
To dłużej trwać nie może, nie;
Już blady brzask swe światło śle;
Przeminą wszystkie troski twe.
Wśród królów wszystkich pójdzie wieść;
Hołdy do kolan twych będą nieść
By życiu twemu oddać swą cześć.
Człowieczych trosk opuścisz brzeg
Ufając w wieczny rzeczy bieg
Pozostaw spraw doczesnych wiek.
Moje, a nie twoje
świecą klejnoty — oczu dwoje
Głowa twoja, nie moja — spowita spokojem.
Ze swojego kąta, wstrząśnięta obudzonymi pieśnią wspomnieniami, przydreptała chwiejnie 
stara Trella. Wytężała stare oczy, by dojrzeć pieśniarkę, przechyliła głowę tak, by pomimo 
głuchoty jednego ucha nie uronić żadnego dźwięku. Przy ostatniej strofie, przesuwając się do 
przodu prawie po omacku, mamrotała drżącym głosem:
— Tak właśnie śpiewała moja Thora, moje ostatnie najukochańsze dziecko. A jak wygląda 
ta, której głos przypomina moją zmarłą Thorę? Czy oczy jej są niebieskie?
— Niebieskie jak niebo.
— Tam właśnie jest moja Thora. A czy włosy jej są jasne, splecione w warkocze sięgające 
pasa?
— Dokładnie takie — odpowiedziała White Fell i ujęła wyciągnięte ręce Trelli, kładąc je 
na swych warkoczach, aby dotyk potwierdził jej słowa.
— Zupełnie jak u mojej zmarłej Thory — powtórzyła staruszka i wówczas oparła drżące 
ręce na okrytych futrem ramionach dziewczyny, przechyliła się i ucałowała gładką, jasną 
twarz White Fell, która bez niechęci pocałunek przyjęła i oddała.
Tę właśnie scenę ujrzał Chrystian po powrocie. Przez chwilę stał oniemiały. Po głębokich 
ciemnościach bezgwiezdnej nocy, lodowatym chłodzie i szaleńczym dwugodzinnym biegu w 
milczeniu, nagła zmiana, ciepło, światło i wesoły gwar przytłoczyły go. Poczuł się nagle 
złapany w pułapkę. Po raz pierwszy zdał sobie sprawę z tego, że może zostać pokonany przez 
nią podstępem i odwagą, jeśli w obliczu śmiertelnego zagrożenia, osaczona, przemieni się w 
wilka i zaspokoi wówczas swój nieludzki głód. Z przerażeniem i litością obserwował 
bezbronnych ludzi, tak nieświadomych niebezpieczeństwa. Straszliwy potwór pomiędzy nimi, 
ukryty pod maską kobiecego piękna, stanowił przedmiot ich życzliwego zainteresowania. A w 
pobliżu stała stara Trella, najsłabsza i najbardziej bezbronna z nich wszystkich i najbardziej 
narażona. Zdemaskowanie potwora niosło ze sobą śmiertelne niebezpieczeństwo — osaczony 
i nie mający nic do stracenia, pomiędzy młodymi dziewczętami i kobietami oraz 
nieuzbrojonymi mężczyznami! Tylko on jeden spośród nich był przygotowany!
Przez moment, nie dłuższy niż głęboki wdech, zawahał się, ale żadne skrupuły nie mogły 
powstrzymać go przed realizacją zamiaru.
On jeden? Nie, jeszcze Tyr; skierował się ku niememu stworzeniu, które posiadało jego 
wiedzę.
Myśl tak bardzo wymyka się czasowi, że ledwie kilka sekund minęło pomiędzy chwilą, w 
której nacisnął klamkę, a poluzowaniem obroży Tyra. Ale podczas tych samych kilku sekund 
został dostrzeżony — reakcje nastąpiły z piorunującą prędkością i celnością. Kiedy czujny 
wzrok Sweyna padł na Chrystiana, całe jego ciało naprężyło się w instynktownej wrogości, na 
wpół domyślając się powodu, dla którego Chrystian uczynił krok w kierunku Tyra, 
błyskawicznie, choć ostrożnie, gniewnie przeciwstawił się swemu bratu, którego szalone oczy 
pałały.
Zaraz za Sweynem powstała White Fell, pobladła, wyraz jej oczu był dziki i zawzięty. 
Przeszła przez izbę ku drzwiom szczelnie otulona płaszczem.
— Cicho — rzuciła. — Słychać róg! To sygnał dla mnie, muszę iść! — Nacisnęła klamkę.
Przez ułamek sekundy, cenną chwilę, Chrystian zawahał się przy obroży, gdyż poza 
kobiecym ciałem bestii, Tyr zmiażdżyłby swoimi potężnymi szczękami coś jeszcze — jego 
męski honor. Usłyszał jej głos, odwrócił się, ale było już za późno. Podczas gdy szamotała się 
z drzwiami, skoczył ku niej z flakonem wody święconej w dłoni, ale Sweyn rzucił się między 
nich i schwycił Chrystiana, który w szaleńczym wysiłku zdołał uwolnić jedno ramię. Rzucił 
desperacko flakon w jej kierunku. Buteleczka rozbiła się o drzwi, które właśnie zamknęły się 
za White Fell. Kiedy uścisk Sweyna zelżał, Chrystian napotkał pytający, pełen zdziwienia 
wzrok otaczających go ludzi. Krzyknął rozpaczliwie:
— Boże, dopomóż nam wszystkim, ona jest wilkołakiem!
Sweyn odwrócił się od niego.
— Kłamca! Tchórz! — A jego dłonie zacisnęły się na gardle Chrystiana z taką mocą, 
jakby chciał zabić wypowiedziane przez brata słowa. Kiedy Chrystian usiłował się wyrwać, 
uniósł go i rzucił na ziemię. Wściekle kopał leżącego bez ruchu brata, dopóki nie wkroczyła 
pomiędzy nich matka, krzycząc:
— Wstyd! — Ale nawet wtedy stał obok z zaciśniętymi brwiami, pięściami gotowymi do 
wymuszenia milczenia siłą.
Oszołomiony Chrystian podniósł się z trudem.
Milcząca uległość Chrystiana rozwścieczyła go jeszcze bardziej, złość zamieniła się w 
pogardę dla kogoś, kto tak łatwo daje się zastraszyć i ujarzmić.
— Jest szalony — powiedział, odwracając się jednocześnie, aby nic widzieć bolesnego 
wyrzutu w oczach matki, gdyż tak obcesowo nazwał jej własne podejrzenia.
Chrystian nie miał siły wszystkiego wyjaśniać. Ledwie łapał oddech po ogromnym 
wysiłku, ciało odmawiało mu posłuszeństwa. Klęska jego przedsięwzięcia pogrążyła go w 
bezsilnej rozpaczy. W dodatku jeszcze to żałosne poniżenie, atak i walka z bratem, pogarda 
wyrażona tak bezpośrednio. Był świadom tego, że Sweyn usiłował opanować swój lęk 
pokazując własną przewagę i dostarczając argumentów, które boleśnie zdradzały, jak mało 
liczył się z bratem.
Sweyn — pomimo iż ciągle odwracał twarz — widział wszędzie oczy brata pełne 
bezradnej rozpaczy, która zbijała go z tropu. „Jak zbity pies” — powiedział sam do siebie, 
usiłując pogardą zagłuszyć wyrzuty sumienia. Obserwując Chrystiana, zaczął się zastanawiać 
nad jego wyczerpaniem. Ciężki oddech i bezwładny upadek bezsprzecznie świadczyły o 
niezwykłym i długotrwałym wysiłku. Dlaczego po blisko dwugodzinnej nieobecności 
nastąpiło tak manifestacyjnie wrogie wobec White Fell zachowanie? Nagle, kiedy skojarzył 
sobie rozbity flakonik, domyślił się wszystkiego i spojrzał na brata z podziwem. Zapomniał 
na chwilę, że całe to działanie skierowane było przeciwko White Fell i jako takie oburzające i 
godne pożałowania. Przez moment czuł tylko podziw dla szybkości i wytrzymałości brata.
Tej nocy Sweyn i jego matka długo ze sobą rozmawiali i doszli do wniosku, że słusznie 
podejrzewają, iż równowaga umysłowa Chrystiana została zakłócona, debatowali nad 
przyczyną tego stanu. Sweyn, ujawniając swe uczucia dla White Fell, zasugerował, że brat — 
będący jego bliźniaczym odbiciem — żywi wobec niej podobne uczucia i że z powodu 
rozpaczliwej zazdrości uczucia swe przemienił w nienawiść. Pod wpływem wewnętrznej 
walki umysł odmówił mu posłuszeństwa. W szaleństwie swym stał się zdradliwy i złośliwy, 
co dawało mu niebezpieczną siłę.
Taka była teoria Sweyna — przekonywał sam siebie w miarę jej budowania, przekonywał 
też innych, którzy zaczęli snuć już rozmaite domysły dotyczące White Fell. Zagłuszył własny 
osąd, żarliwą obroną jej pospiesznego wyjścia stłumił wewnętrzne przekonanie o 
nieobliczalności jej działania.
Niedługo jednak udało się Sweynowi utrzymać przewagę, gdyż zdarzyła się następna 
tragedia. W tajemniczy sposób zginęła Trella. Staruszka wybrała się w jasny dzień z wizytą 
do chorej kumy, mieszkającej niedaleko za sosnowym laskiem. Po raz ostatni widziano ją 
pośród drzew, jak czekała na swą towarzyszkę, która wróciła po zapomniany prezent. Szybko 
zwołano wszystkich mężczyzn i wyruszono na poszukiwania. W zaroślach znaleziono jej 
laskę, nie było jednak żadnych śladów, czy plam krwi, gdyż silny wiatr strząsnął śnieg z 
gałęzi drzew, przykrywając tajemnicę jej śmierci.
Mieszkańców farmy ogarnęła taka panika, że nikt nie śmiał wyruszyć na poszukiwania w 
pojedynkę. Z niebezpieczeństwem grożącym ze strony czegoś znanego można jakoś walczyć, 
ale nie ze śmiercią zadającą niewidzialne ciosy za dnia, sięgającą równie skwapliwie po małe 
dziecko podczas zabawy, jak i po starą kobietę u końca swych dni.
— Pocałowała Rola, pocałowała Trellę — rozbrzmiewał oszalały krzyk Chrystiana, 
którego w końcu Sweyn odciągnął, usiłując trzymać z dala od reszty mieszkańców.
Ale odtąd już żadne mistrzowskie wywody Sweyna nie mogły utrzymać White Fell poza 
podejrzeniami. Kiedy ponownie wymusił na Chrystianie milczenie, już nikt nie prosił go o 
oczyszczenie White Fell z zarzutów. Dobrze wiedział, co oznacza fakt, że jej imienia, niegdyś 
tak chętnie wymawianego, teraz nie słyszał w ogóle — coś tam szeptano między sobą, ale 
nigdy nie docierało to do jego uszu.
Przez pewien czas Sweyn zachowywał się wobec brata z lodowatą obojętnością — 
Chrystian był milczący, przygnębiony i jednocześnie bardzo uważnie, nerwowo go 
obserwował. Oprócz złych przeczuć i żalu, ciążył mu ogromnie gniew Sweyna, bolało go 
ciągle wspomnienie ich gwałtownego starcia. Sweyn, tak pewny siebie i nieczuły, nie zdawał 
sobie sprawy, jak dotkliwe zadał rany. Głębia i siła uczuć Chrystiana były mu całkowicie 
obce, a jego ciągłe szpiegowanie ogromnie go złościło. Aby więc uśpić jego czujność, 
postanowił wyciągnąć rękę do zgody. Nie było to trudne. Kilka uprzejmych gestów, 
dowodów szacunku, powrót do dawnej braterskiej protekcjonalności i Chrystian odpowiedział 
z wdzięcznością i ulgą. Powinno to było zastanowić Sweyna, gdyby w pełni rozumiał brata, 
ale wzbudziło wobec niego jedynie cichą pogardę.
Podstęp udał się tak dobrze, że kiedy pod wieczór przekazał Chrystianowi wiadomość, że 
ma się stawić w dość odległym miejscu, nie wzbudził żadnych podejrzeń. Kiedy Chrystian po 
pewnym czasie zorientował się, że przebył taki szmat drogi niepotrzebnie, uznał, że zaszło 
nieporozumienie albo pomyłka. Niejasne podejrzenia pojawiły się dopiero, gdy wracając 
zobaczył swe domostwo, położone nisko, pomiędzy szarymi, zasypanymi śniegiem graniami. 
Obraz ten wywołał wspomnienie tamtego wieczoru, gdy szedł tropem bestii aż do samych 
drzwi, wzbudziło to w nim przerażenie i niesprecyzowany lęk.
Zacisnął palce na włóczni, którą nosił jako laskę, zmysły jego stały się czujne, a mięśnie 
napięte, ekscytacja pchała go do przodu, ostrożność wstrzymywała. Szedł tak zwinnie i 
bezszelestnie aż do chwili, w której poczuł, że rozwiązanie jest już w zasięgu wzroku.
Gdy podszedł bliżej do zewnętrznej bramy, dostrzegł poruszającą się postać, szarą, jakby 
sam śnieg przemieszczał się w jakiś niezwykły sposób. Inny ciemniejszy cień pozostał i stanął 
niebawem przed Chrystianem.
Był to Sweyn, a druga postać to zapewne White Fell. Czyż nie znalazła się w jego 
ramionach, wystarczająco blisko, by usta ich się spotkały?
Noc była bezksiężycowa, ale obecność gwiazd pozwalała dostrzec, że Sweyn miał 
rozpaloną i podekscytowaną twarz. Na widok brata jej wyraz się zmienił. Jeśli Chrystian 
widział wszystko, to jak zareagować na jego szaleńczy wybuch — tłumaczyć się, zbyć 
obojętnością? Nie potrafił się zdecydować i w rezultacie przybrał wyzywającą postawę.
— White Fell — rzucił bez tchu Chrystian.
— Tak? — pytająca odpowiedź Sweyna świadczyła o tym, że przygotowuje się do walki.
— Czy pocałowałeś ją? — Chrystian wyrzucił z siebie słowa, które Sweyn odebrał jako 
nazbyt bezpośrednie i zuchwałe.
Twarz pociemniała mu z gniewu, a jednocześnie nieomal uśmiechnął się na myśl, że jest to 
przedsmak zwycięstwa. Czyżby rzeczywiście Chrystian z nim rywalizował, a wyniosły triumf 
malujący się na twarzy Sweyna wywołał atak zazdrości?
— Jak śmiesz o to pytać?
— Sweyn, o Sweyn, muszę wiedzieć! Zrobiłeś to? Desperacki, żałosny ton drażnił 
Sweyna, powodując, że nadawał słowom brata mylne znaczenie. Zazdrość wyrażana tak 
otwarcie była nie do zniesienia.
— Szalony głupcze — przestał się już hamować — znajdź sobie własną kobietę, którą 
mógłbyś całować. Nie dopytuj się o moją. Kobieta, której pocałunku ja mógłbym pragnąć, 
tobie z pewnością na to nie pozwoli.
Dopiero wówczas Chrystian pojął, o co go brat posądza.
— Ja i ona — krzyknął. — White Fell, ten potwór niosący śmierć! Sweyn, czyś ty oślepł, 
oszalał? Chciałem cię przed nią ratować, jest wilkołakiem!
Oskarżenie to rozwścieczyło Sweyna — cóż za nikczemny rewanż; i po raz wtóry bracia 
zwarli się w gwałtownej walce. Tym razem jednak Chrystian był zbyt zrozpaczony, by mieć 
jakieś skrupuły; zauważył coś, co nasunęło mu pewien pomysł, lecz aby go zrealizować 
musiał powalić brata. Był, dzięki Bogu, uzbrojony i dzięki temu mógł dorównać Sweynowi.
Natarł na swego przeciwnika włócznią, podbił mu ramię i uderzył drzewcem tak mocno, że 
zwalił Sweyna z nóg. Ruszył wówczas, samotny biegacz, w swój straceńczy pościg.
Sweyn, podnosząc się z upadku, był jednocześnie zadowolony i wściekły z powodu nagłej 
ucieczki brata. W gruncie rzeczy zdawał sobie sprawę, że nie był on tchórzem i nie uciekłby z 
pola walki, nawet gdyby wiedział, że będzie pokonany i najpewniej okropnie poniżony. 
Wiedział też, że pościg był bezcelowy, musiał wstrzymać się z odwetem, aż nadejdzie 
dogodniejsza okazja.
Ponieważ, droga White Fell wiodła w prawo, a Chrystian pobiegł w lewo, możliwość ich 
ponownego spotkania nie przyszła mu na myśl.
Tymczasem Chrystian, mając w pamięci niewyraźny obraz sylwetki, która poruszała się 
wzdłuż grani wznoszącej się za zabudowaniami farmy — co dostrzegł w momencie, gdy 
zaatakował go Sweyn — miał jedynie nadzieję, że pomoże mu przypadek i szybkie nogi. Jeśli 
to, co widział, było postacią White Fell, to jak sądził, droga jej wiodła ku otwartym 
przestrzeniom, a tam, gdyby biegnąc na przełaj udało mu się przeskoczyć strome urwisko, 
mógłby ją spotkać lub dogonić. o tym, co będzie dalej, nie myślał.
Było już po wszystkim; szybki, gwałtowny bieg, ryzyko śmierci przy skoku i … ocknął się 
w kotlinie, łapiąc oddech i rozglądając się wokoło, czy już nadchodzi? Czy też już przeszła?
Nadchodziła.
Poruszała się płynnie posuwistym, miarowym krokiem, który nie był ani marszem, ani 
biegiem; otulona była ściśle przylegającym do ciała futrem, nakrycie głowy mocno związane 
pod brodą, oczy utkwione gdzieś w dal.
Nagle krok jej utracił swą kołyszącą rytmiczność.
— Fell.
Na dźwięk swego imienia, mimo że okaleczonego, zaczerpnęła nerwowo tchu i stanęła 
twarzą w twarz z bratem Sweyna. Oczy jej błyszczały, górna warga uniosła się, ukazując 
zęby. Sposób, w jaki wypowiedział część jej imienia, brzmiał złowieszczo, ostrzegał ją przez 
śmiertelnym niebezpieczeństwem. Rozluźniła poły płaszcza, który znów stał się obszerną, 
pełną fałd szatą, i przemówiła łagodnym głosem:
— Czego sobie życzysz?
Chrystian odpowiedział ponuro strasznym oskarżeniem:
— Pocałowałaś Rola i Rol jest martwy! Pocałowałaś Trellę i ona nie żyje. Pocałowałaś 
Sweyna, mego brata, ale on nie umrze!
Dodał:
— Będziesz żyć tylko do północy.
Na moment twarz jej stężała, a prawa ręka sięgnęła ku siekierce. Nagle bez słowa 
odskoczyła i puściła się biegiem poprzez śnieg.
Chrystian uczynił to samo, błyskawicznie podążył za nią, trzymając się z tyłu, na pół kroku 
za nią. Tak więc pędzili razem, w milczeniu, ku rozległym równinom zasypanym śniegiem, 
jedyne dwie żywe istoty pod gwiezdnym niebem nocy.
Nigdy przedtem nie błogosławił tak bardzo swej siły. Zdolność rozwijania takich 
szybkości, wytrzymałość na zmęczenie i wyczerpanie były obecnie czymś bezcennym. Mimo 
że do północy pozostało jeszcze wiele godzin, był pewien, że gdziekolwiek by White Fell nie 
zmierzała, nie zdoła go zdystansować ani mu uciec. A kiedy nadejdzie czas transformacji, 
kiedy przestanie chronić ją kobieca postać, będzie mógł ją zabić, albo zostać przez nią zabity, 
byle ratować Sweyna. Uderzył swego brata, gdyż został doprowadzony do ostateczności, ale 
nie mógł, choć rozsądek doradzał inaczej, uderzyć kobiety.
Przebiegli jedną milę, potem drugą … White Fell zawsze przodem, Chrystian zawsze w tej 
samej odległości u jej boku, chwilami tak blisko, że ocierało się o niego jej futro. Nie 
powiedziała ani jednego słowa, on także. Nie odwróciła głowy, by na niego spojrzeć, nie 
próbowała też mu uciec; pędziła z zaciętą twarzą, wzrokiem utkwionym przed siebie, prosto 
przez drogi i bezdroża, świadoma jego obecności, słysząc regularny odgłos jego stóp i 
oddechu.
Po chwili przyspieszyła. Początkowo Chrystian podziwiał tylko jej szybkość, pewien był, 
że zdoła dotrzymać jej kroku bez względu na jej wysiłek. Kiedy jednak przyspieszyła, 
zrozumiał, że stanął przed próbą trudniejszą niż kiedykolwiek. Była wyraźnie szybsza od 
niego: tylko dzięki długości kroku nie dawał się zdystansować. Ciągle jeszcze był pewien 
siebie, jeszcze nie obawiał się porażki.
Desperacki bieg trwał. Stopy grzęzły w sypkim śniegu, oddech zamieniał się w parę na 
ostrym, czystym powietrzu; mknęli, pozostawiając po sobie smugę unoszącego się śniegu i 
pary. Co jakiś czas Chrystian spoglądał w niebo, by ocenić po wysokości gwiazd, ile czasu 
pozostało do północy. Jeszcze długo — długo. White Fell utrzymywała tempo. Pewna była, 
że nikt nie dotrzyma jej kroku, i równie zdecydowana uciec, jak on — wytrzymać do północy, 
by spełnić swój zamiar.
I Chrystian, wciąż jeszcze pełen wiary, trwał na swej pozycji. Pomścić Trellę i Rola — już 
to był motyw wystarczający, by dać z siebie wszystko, a dla Sweyna był gotów na jeszcze 
więcej. Pocałowała Sweyna, ale on nie może umrzeć; chcąc uratować Sweyna, nie mógł się 
poddać.
Nigdy jeszcze nie było takiego wyścigu, jak ten. Nie, nawet wtedy, gdy w starożytnej 
Grecji mężczyzna i dziewica we wspólnym wyścigu stawiali na szali swoje losy. Ten bowiem 
bieg trwał i trwał, gwiazdy jedna za drugą wznosiły się na firmamencie coraz wyżej, i bliżej 
układu wskazującego północ. Biegli godzinę, dwie godziny.
Nagle Chrystian zobaczył i usłyszał coś, co napełniło go przerażeniem. Na skraju 
porastającego stok lasu poruszały się ciemne sylwetki, usłyszał skowyt, po którym nastąpiło 
donośne, przeraźliwe wycie, a ciemne kształty wyskoczyły na śnieg — była to sfora 
zgłodniałych wilków.
Same wilki stanowiły niewielkie zagrożenie, przy szybkości, z jaką biegł, mógł bez trudu 
uciec czworonogom. Wiedział też, jak nieskończenie podstępna jest White Fell, gdyż z 
pewnością wilcze kły nie zagrażały jej — na wpół wilczycy. Nie spojrzała nawet w ich 
kierunku. Chrystian chcąc ją powstrzymać przed ewentualną ucieczką, chwycił odruchowo 
powiewający skrawek jej futra.
Odwróciła się błyskawicznie, obnażając zęby i warcząc jak zwierzę. Zabłysło ostrze 
uniesionej siekierki i opadło, zadając cios w rękę. Gdyby go nie odparował włócznią, 
odrąbałaby mu dłoń w nadgarstku. Ale i tak ostrze przeszło przez drzewce włóczni i 
strzaskało kość dłoni.
Kontynuowali bieg. Chrystian nie zwolnił tempa, choć lewa ręka, zlana krwią, zwisała 
bezwładnie u jego boku.
Bezgraniczna nienawiść i zło bijące z jej oczu, obnażonych zębów, chrapliwego warczenia, 
cios zadany bez chwili wahania, wszystko to odwróciło uwagę Chrystiana od głodnych 
wilków za plecami. Uświadomił sobie bardzo wyraźnie, że nieskończenie większe zagrożenie 
kryje się w ego znajdującym się przed nim, niosącym śmierć potworze.
Kiedy przypomniał sobie o wilkach, obejrzał się, ale sfora ledwie dopadła ich śladów, 
odskoczyła na bok ze strachem, jej wycie przeszło w skomlenie. Potwór napawał odrazą tak 
samo zwierzęta jak i ludzi.
Otuliła się ciaśniej futrem, podwijając je tak, że zamiast sięgać luźno pięt ledwie 
przykrywało kolana. Jej niezwykłe tempo nie zmalało ani na chwilę w trakcie tej zmiany. 
Głowę trzymała uniesioną jak poprzednio, usta miała zaciśnięte, tylko nozdrza czujne i 
napięte. Nie zdradzała najmniejszych oznak zmęczenia.
U Chrystiana było ono już widoczne. Głowa mu ciążyła, oddychał z trudem, włócznia była 
mu teraz tylko zawadą. Serce waliło jak młot, w głowie czuł taką pustkę, że mgliście tylko 
rozumiał beznadziejność swojej sytuacji: ranny, pozbawiony broni, ścigający potwora — 
gwałtowną, gotową na wszystko, uzbrojoną kobietę, będącą w istocie dziką bestią o kłach 
niosących pewną śmierć.
Dalekie gwiazdy leniwie wskazywały, że do północy brak jeszcze godziny. W głowie czuł 
taki zamęt, że nagle wydało mu się, że White Fell ucieka przed gwiazdami; ich ruch był tak 
powolny, jakby droga, którą przebyły, trwała wiele dni, a równie długie dni miną nim nastąpi 
koniec. Chyba że ona zwolni tempo lub on się podda.
Ale nie poddał się.
Jak długo się modlił? Kiedy zaczynał bieg, był pewny siebie i przekonany, że nie będzie 
potrzebował wsparcia; teraz jedynie modlitwa mogła powstrzymać pękające serce, jedynie 
ona chroniła umysł przed całkowitym rozpadem.
Coś szarpało ostrymi zębami jego okaleczoną lewą rękę. Nie mógł dojrzeć, co to było, nie 
potrafił strząsnąć tego z siebie. Chwilami jedynie, poprzez modlitwę, udawało mu się na jakiś 
czas odsunąć cierpienie. Gwiazdy zaczęły migotać, wiedział dlaczego: drżały na widok tego, 
co znajdowało się za nim. Nigdy przedtem nie przyszło mu do głowy, że tak dziwne potwory 
ukrywają się przed ludzkim okiem, przybierając postać pokrytych śniegiem drzew. Teraz 
jednak opuszczały swe kryjówki, by iść jego śladem, by natrząsać się z jego bezsilności. Z 
tego, że nie potrafi zmusić pokrewnej im istoty do przyjęcia prawdziwej postaci. Wiedział, że 
za jego plecami przestrzeń roiła się od rozmaitych stworów, słyszał niezliczone ich głosy, ale 
oczom jego nie udawało się nigdy ich dojrzeć — były zbyt szybkie i zwinne. Wiedział jednak, 
że tam były, bo gdy spoglądał w tył, widział falowanie śniegu wywołane ich ucieczką, 
dostrzegał, jak chwiały się drzewa, kiedy usiłowały się ukryć pomiędzy ich konarami.
Gwiazdy znów powróciły do swej jednostajnej, zwykłej prędkości; nad zmarzniętym, 
szarym światem zaległa martwa cisza, zakłócona jedynie szybkim, miarowym odgłosem 
biegu ściganej oraz jego coraz wolniejszych kroków i nierównego oddechu. W ciągu krótkiej 
chwili zdał sobie sprawę, że jedynym jego celem jest teraz utrzymanie tempa, bez względu na 
ból i zmęczenie. Nie dopuścić do jej ucieczki lub zwiększenia dystansu pomiędzy nimi, aż do 
chwili gdy gwiazdy dopełzną północy!
Czekała go straszna próba. White Fell nieoczekiwanie skręciła nagle w prawo, a Chrystian 
nie przygotowany na zmianę kierunku, nie mogąc wyhamować znalazł się na skraju głębokiej 
przepaści, nie panując nad siłą bezwładności swego ciała. Zdołał się jej uczepić, kiedy go 
mijała, chwycił ją zdrową ręką za prawe ramię, aż obydwoje zawiśli nad przepaścią.
Aby ratować siebie, musiała wytężyć wszystkie siły, by zrównoważyć siłę jego impetu, 
pchającą obydwoje w przepaść. Ale zdołała tego dokonać, potoczyli się razem w bezpieczne 
już miejsce.
Nim jeszcze zrozumiał, że nie spadną, nastąpił pełen szaleńczej furii atak. Ponieważ 
uchwycił jej prawą rękę, aby się wyswobodzić sięgnęła lewą po siekierkę i zadała cios.
Uderzenie było celne; jego prawa ręka opadła bezwładnie; strzaskana kość i głęboka rana 
przy każdym kroku przeszywały jego ramię potwornym bólem, a biegł teraz, by nadrobić 
kilka metrów przewagi, jaką zdobyła nad nim, zanim otrząsnął się z szoku.
Nagły ból i świadomość, że o mało mu nie uciekła, otrzeźwiły jego zmysły. Wiedział, że 
kroczy ku śmierci — ranny, bezradny, był całkowicie zdany na jej łaskę, a wobec tego, 
wkrótce powinna zdać sobie z tego sprawę i zaatakować.
Nie miał już nadziei ani na zwycięstwo, ani na uratowanie siebie, jedynie desperackie 
pragnienie ratowania Sweyna niosło go dalej, kazało przeciwstawić się przeznaczeniu 
przypieczętowanemu przeklętym pocałunkiem, choćby zapłacić miał własnym życiem.
Czy uda mu się zmusić ją, by zrzuciwszy o północy postać ponętnej i zdradzieckiej kobiety 
na zawsze już pozostała dziką bestią? Teraz był to ostatni strzęp nadziei, jaki tlił się w nim 
jeszcze, po zniweczeniu śmiałych planów powziętych na początku.
Minęły dwa kwadranse ostatniej godziny dzielącej go od północy, gwiazdy przesuwały się, 
pochłaniając kolejne minuty. Znów serce rozdzierające piersi, słabnący umysł i potworny ból 
po obu stronach ciała przeciwstawiały się jego woli, która zdawała się być już jedyną siłą 
poruszającą jego nogami.
Ciało White Fell było otulone futrem tak ciasno, że nie odstawał ani kawałek obszernego 
płaszcza. Biegła pochylona do przodu. Co jakiś czas wykonywała długi skok, zwiększając 
przy tym szybkość, tak że Chrystian jedynie ponadludzkim, morderczym wysiłkiem nie dawał 
się zdystansować.
Czuł się zagubiony, niepewny swojej tożsamości, zwątpił w prawdziwość swej ludzkiej 
postaci, nie mógł tak naprawdę być mężczyzną, tak jak i ona nie była naprawdę kobietą.
Jego prawdziwa istota musiała być ukryta pod powłoką ludzkiego ciała, ale tego, jaka ona 
była — nie wiedział. Nie znał też prawdziwej istoty Sweyna. Sweyn leżący u jego stóp, 
powalony przez niego, jego własny brat … Potknął się o niego, musiał go przeskoczyć i biec 
jak najprędzej, ponieważ ta, która go pocałowała, też pędziła szybko.
Sweyn — o — Sweyn! Czemu gwiazdy przestały się poruszać? Dawno powinna już 
nadejść północ!
Pochylona postać obejrzała się z dzikim, pogardliwym i triumfującym śmiechem. Pojął 
nagle dlaczego: w przeciągu kilku zaledwie sekund będzie mogła mu uciec …
Przed nimi, po jednej stronie opadało oblodzone zbocze, po drugiej zaś wyłoniła się stroma 
ściana, ciasne przejście pomiędzy nimi pozwalało postawić stopę, ale było go zbyt mało, aby 
przecisnąć całe ciało. Samotny krzak jałowca dawał możliwość bezpiecznego wyrwania się z 
tej pułapki, jeśliby umiejętnie się go uchwycić.
Mimo że mijały pierwsze sekundy ostatniej chwili przed północą, stać ją jeszcze było na 
złowieszcze i prześmiewcze spojrzenie na swego prześladowcę, który nie był już zdolny do 
tego, by czegokolwiek się uchwycić.
W obliczu ostatniej szansy, resztką życia, jaką nosił w sobie, zdobył się na niezwykły, 
ostateczny wysiłek. Nieugięta wola dała mu nieprawdopodobną szybkość reakcji: skoczył 
przed siebie, wyminął ją, zanim śmiech zamarł na jej ustach, odwrócił się zagradzając sobą 
przejście, gotowy do walki.
Zaczęła się miotać w furii, zrobiła wypad w prawo, by go zmylić, po czym skoczyła na 
Chrystiana jak dzikie zwierzę na swoją ofiarę. On tymczasem, ze zranionym ramieniem i 
dłonią niezdolną do chwytania, złapał ją i za wszelką cenę starał się przytrzymać. Upadli 
obydwoje. A ponieważ czuł, że ramię mu się obsuwa, a dłoń przestaje trzymać, i żeby osłabić 
potworny ból wykręconej kości przedramienia — walcząc wykręciła mu ręce — złapał 
zębami jej tunikę na wysokości kolan i trzymał.
Błyskawicznie chwyciła za siekierkę i uderzyła go w kark głęboko, jeden raz, drugi, 
trysnęła krew, plamiąc jej stopy.
Gwiazdy dotarły do północy.
Śmiertelny krzyk, który zabrzmiał w jego uszach, nie był jego krzykiem — zęby miał 
jeszcze mocno zaciśnięte, kiedy się rozległ. Rozpoczął się kobiecym płaczem, a zakończył 
skowytem dzikiego zwierzęcia. I nim umierające oczy Chrystiana zaszły mgłą, zobaczył, jak 
kobieta zamienia się w zwierzę, zobaczył więcej jeszcze, jak życie ustępuje w niepojęty 
sposób śmierci. Nie wiedział bowiem, że żadna święcona woda nie jest bardziej święta i 
zdolna do przezwyciężania zła niż żywa krew przelana w dobrowolnej ofierze za drugiego 
człowieka.
Jego prawdziwa, ukryta natura, którą tak bardzo pragnął poznać, stała się teraz widoczna i 
oczywista. Wydało mu się, że była nią wielka, niezachwiana nadzieja, że zdoła uratować 
brata; była zbyt wielka, by pomieścić się w ograniczonym ciele jednego człowieka, tęskniła, 
tęskniła za nowym wcieleniem, nieskończonym jak gwiazdy.
Cóż za znaczenie miało dla tej prawdziwej rzeczywistości, że mózg człowieka kurczył się, 
malał aż do nicości, że jego ciało nie mogło już znieść bólu, który teraz koncentrował się 
krwawym otworze na szyi; że nadchodząca ciemność na zawsze już wchłaniała w siebie 
ludzki wzrok, słuch i czucie?
Bladym świtem Sweyn natknął się na ludzkie ślady. Ślady biegnącego mężczyzny, jak 
wskazywały na to przesunięcia śniegu. Ich kierunek wzbudził jego ciekawość, gdyż wiedział, 
że w nieunikniony sposób prowadziły na krawędź stromego urwiska. Poszedł ich tropem, 
uwagę jego przyciągnęła długość kroku biegacza. Był równie długi jak i jego, odgadł, że są to 
ślady Chrystiana.
Pod wpływem złości zmusił się do zlekceważenia całonocnej nieobecności brata. Teraz 
jednak, widząc, dokąd prowadzą ślady, pełen był niepokoju i lęku o niego. Nie pomyślał o 
nim ani nie zatroszczył się o swego biednego, szalonego bliźniaka, który — czy to możliwe 
— biegł po swą śmierć?
Gdy dotarł do miejsca skoku, serce mu na chwilę zamarło. Ze zbocza zsunęła się lawina 
śniegu, nie zobaczył więc niczego, kiedy zaglądał w dół. Pobiegł wzdłuż górnej krawędzi, 
około dwustu metrów dalej. Dotarł do pochyłości, którą mógł zejść na dół, a następnie znów 
uskokiem aż do miejsca, w którym zatrzymała się lawina. Tu jednak stwierdził, że bieg 
rozpoczął się na nowo, z tym samym co uprzednio impetem.
Stanął zirytowany faktem, że ktoś podjął ryzyko takiego skoku, na który on sam by się nie 
odważył. Zły był jednocześnie, że dał się wciągnąć w coś, co wywołało w nim tyle bolesnych 
emocji. Domyślał się niejasno, co stanowiło powód wariackiego wybryku Chrystiana. 
Powlókł się wolno, na wpół świadomie śladem brata, by po chwili dotrzeć do miejsca, w 
którym pojawił się jeszcze jeden, nowy trop. Ślady były małe, jakby kobiece, choć długość 
kroku była większa, niżby pozwalała na to kobieca suknia. Czy to nie White Fell kroczyła w 
taki sposób?
Potworny domysł przeniknął go do głębi — był tak potworny, że wzdragał się przed tym, 
by dać mu wiarę. Twarz jednak pobladła mu jak płótno i musiał głęboko zaczerpnąć 
powietrza. Niewiarygodne? Dokładniejsze oględziny wyjawiły, że właściciel drobniejszych 
śladów zwiększył nagle tempo, zapadając się głębiej w śnieg od strony palców stóp, a lżej 
naciskając piętami. Niewiarygodne? Czy jakakolwiek kobieta, poza White Fell, mogła biec w 
taki sposób? Czy jakikolwiek mężczyzna, poza Chrystianem, mógł tak biec? Podejrzenie 
przerodziło się w pewność. Szedł śladem samotnie uciekającej nocą White Fell — przed 
Chrystianem.
Wywołało to w nim oburzenie i wściekłość, takie draństwo ze strony własnego brata, 
jeszcze niedawno kochanego i chwalonego, choć z powodu swej potulności uznanego za 
głupca. Mógłby go teraz zabić; zabić wielokrotnie każdy z jego śladów. Ogarnięty morderczą 
nienawiścią, ruszył ich tropem, który był wystarczająco widoczny. Już na początku zaczął 
biec tak szybko, że wkrótce wyczerpany musiał zwolnić, by wyrównać oddech. Pokonywał 
kolejne mile z rozdartym sercem. To, że White Fell nie dawała się jak dotąd dogonić tak 
wspaniałemu biegaczowi jak Chrystian, nadawało całemu wydarzeniu jeszcze bardziej 
tragicznego i żałosnego wymiaru. Tak długo, tak długo nie dała za wygraną — jego miłość, 
podziw dla niej stały się bezgraniczne, podobnie jak żal i oburzenie. Tam, gdzie ślad był 
wyraźny, biegł obłąkańczo aż do utraty tchu, a później wlókł się ciężko; czasem ślady ginęły 
na zlodowaciałej powierzchni stawu lub zostały wymiecione przez wiatr, jednakże kierunek 
ich był tak klarowny, że zawsze odkrywał je gdzieś w pobliżu.
Minęła prawie połowa zimowego dnia, nim dotarł do miejsca, w którym śnieg podeptany 
był chaotycznie przez wielką liczbę tropów wilczych. Ślady wilków nagle się urywały —
zadziwiające! Niewiele dalej natknął się na ucięty koniec włóczni Chrystiana, dalej spostrzegł 
nieużyteczne jej drzewce. Śnieg był w tym miejscu zaplamiony krwią, a odległość pomiędzy 
śladami zmniejszyła się. Wydał z siebie triumfalny okrzyk, który stałby się może śmiechem, 
gdyby starczyło mu powietrza w płucach.
— O, White Fell, moja biedna, kochana White Fell! Dobrze zrobiłaś! — jęknął pełen żalu i 
ogromnego podziwu, ponieważ bez trudu odgadł, że odwróciła się i zadała cios.
Widok krwi rozjuszył go, jak polującego drapieżnika. Pragnienie, by dostać Chrystiana w 
swoje ręce, doprowadzało go do szaleństwa. Chwycić go za gardło i nie puścić, nim nie 
wyzionie ducha, albo zbić go na śmierć, albo zasztyletować, albo wszystko razem, rozerwać 
na strzępy — i wówczas ogarnęła go chęć, by zapłakać jak dziecko, jak dziewczyna, płakać 
nad losem swej utraconej miłości.
Naprzód, naprzód — godzina za godziną mozolił się nad śladem dwojga mistrzowskich 
biegaczy, świadomy ich niezwykłej wytrzymałości, ale nieświadomy ich niezwykłej 
prędkości, dzięki której w trzy godziny przebyli dystans, który on sam pokonał od brzasku do 
zmierzchu. Zapadł już zmrok, kiedy dotarł do krawędzi zwietrzałej skały i zobaczył, jak tych 
dwoje deptało tam śnieg w obliczu śmiertelnego niebezpieczeństwa na krawędzi przepaści. 
Świeże ślady krwi świadczyły znów o jej mężnej obronie przed jego nędznym bratem. 
Widział, jak kapała krew, dopóki mróz jej nie zatamował — odczuwał okrutną satysfakcję, 
odgadując, że Chrystian został zraniony głęboko. Na nowo rozgorzało w nim pragnienie, by 
zrobić to samo, tylko lepiej, i wyrazić w ten sposób swą palącą nienawiść. Zdał sobie sprawę, 
że ciągle żywi nikłą nadzieję, która na widok krwi brata, zatliła się jakby nieco inaczej.
Pędził teraz ile sił, gnany nadzieją i rozpaczliwym pragnieniem, by dotrzeć do celu bez 
względu na to, jak straszliwy okaże się koniec. Boleśnie odczuwał dzielące go odeń mile.
Zapadł zmierzch i światło dnia powoli ustępowało poświacie księżyca.
W końcu dotarł na miejsce.
W ciasnym przewężeniu leżały dwa ciała. Jedno z nich należało do Chrystiana, ale drugie, 
leżące nieco dalej, nie było ciałem White Fell. W miejscu, w którym kończyły się ślady stóp, 
leżał wielki biały wilk. Widok ten przeraził Sweyna — upadł, pokonane zostało nie tylko jego 
ciało, ale i dusza.
Nim zdołał się podnieść, gwiazdy wzeszły już wysoko, świecąc intensywnym blaskiem. 
Niepewnie podczołgał się do martwego brata, położył na nim swoje dłonie i trwał tak 
skulony, bojąc się spojrzeć w bok.
Zimny — zesztywniały — martwy od wielu godzin. A jednak to martwe ciało stanowiło 
jego jedyną ochronę w tej koszmarnej godzinie. Był pozbawiony teraz jakiejkolwiek 
pociechy, przerażony, drżący, obnażony, nędzny; żywy lgnął do umarłego, pragnąc żałośnie 
łaski ze strony tego, który odszedł.
Uniósł się na kolana, podnosząc ciało Chrystiana, który upadłszy twarzą w śnieg, z szeroko 
rozpostartymi ramionami, w tej pozycji zesztywniał na mrozie. Dziwaczny, wzbudzający lęk, 
nie dawał się Sweynowi podnieść, położył go więc ponownie, pochylił nad nim, objął go 
ramionami i rozdzierająco jęczał.
Kiedy w końcu wykrzesał z siebie tyle sił, by unieść ciało brata, objął je, przycisnął mocno 
do piersi i spróbował spojrzeć na drugie ciało. Widok, który mu się ukazał, wywołał w nim 
obezwładniające przerażenie i obrzydzenie. Zmysły ze strachu odmówiły mu posłuszeństwa. 
Ciało martwego brata dało mu jednak tyle sił, by zmusić wzrok i umysł do przyjęcia tego 
widoku. Nie miała żadnej rany — jedynie krwawe plamy na łapach. Wielkie, groźne szczęki 
miały w sobie coś okrutnego, mimo że już zesztywniałe i martwe. A przecież pocałował ją — 
nie mógł znieść tego dłużej, odwrócił się i już więcej nie oglądał.
Martwy mężczyzna w jego ramionach, znający całą tę grozę, poszedł jej śladem, stanął z 
nią twarzą w twarz, ażeby go ocalić. Poddał się cierpieniu i śmierci dla niego; na szyi 
widniała głęboka rana, jedno ramię i obydwie ręce ciemne były od zamarzniętej krwi, dla 
niego!
Poznał go dopiero, gdy był już martwy — ponieważ za życia go nie znał — dopiero teraz 
odpłaci mu należną miłością i szacunkiem. Tęsknił za pogrążeniem się w niebycie, aby móc 
zrzucić z siebie koszmarną świadomość własnej nędzy.
Nie był godny miłości tak doskonałej. Śmiertelna cisza zastygłej twarzy Chrystiana 
przerażała go. Nie śmiał dotknąć jej ustami, pełnymi, tak jeszcze niedawno, przekleństw, 
ustami splugawionymi pocałunkiem potwora, który był Śmiercią.
Stanął z trudem na nogach, wciąż obejmując Chrystiana. Martwy mężczyzna trwał 
sztywno w jego objęciach, zamarznięty. Oczy jego były na wpół otwarte, głowa zastygła w 
pozycji nieco pochylonej, ramiona pozostały szeroko rozpostarte. Była to postać 
ukrzyżowanego, skrwawione dłonie dopełniały obrazu.
Tak więc żywy i martwy wracali drogą, którą jeden z nich przebył przepełniony najgłębszą 
miłością, a drugi najgorętszą nienawiścią. Przez całą noc brnął Sweyn poprzez śnieg, 
dźwigając martwego Chrystiana. Szedł własnym śladem, pozostawionym, gdy błądził 
pogrążony w najpodlejszych myślach i przeklinał brata, który wówczas już leżał martwy.
Oddał życie, aby go ocalić.
Przełożyła: Beata Moderska
* W wydaniu angielskim znajduje się opowiadanie Siostra piasku znane już polskiemu czytelnikowi z tomu 
Magia Świata czarownic. Za zgodą autorki w wydaniu polskim umieszczono inne, dotąd niedrukowane 
opowiadanie ze Świata Czarownic.