L. SPRAGUE I CATHERINE CROOK DE CAMP



RYCERZ MIMO WOLI

TYTUŁ ORYGINAŁU THE INCORPORATED KNIGHT
PRZEŁOŻYŁA ANNA MINCZEWSKA–PRZECZEK

Dla Jeanne i Paula Maguire’ów,
których bogata i pełna humoru
wyobraźnia
przyczyniła się do powstania
naszej książki

I
DWA JARDY SMOKA

Eudoryk, syn szacownego Damberta, powrócił konno do domu z zalotów u Lusiny, córki 
czarodzieja Baldoniusa, z miną ponurą jak pochmurna noc. Widząc to sir Dambert, jego 
ojciec, spytał:
— Jakże ci się powiodło, chłopcze? Kiepsko, co?
— Ja… — zaczął Eudoryk, ciężko opadając swoim krępym, muskularnym ciałem na 
krzesło w holu ojcowego zamku.
— Czyż nie uprzedzałem cię, że to dziwaczny pomysł? Nie miałem racji? A przecież baron 
Emmerhard posiada więcej córek, niźli jest w stanie zliczyć, a każda z nich wniesie w posagu 
ładny kawałek ziemi. Dlaczegóż jednak odpowiedź Baldoniusa brzmiała: „nie”?
— Ja… — zaczął ponownie Eudoryk, a na jego poważnej twarzy, wyłaniającej się spod 
grzywy ciemnych włosów, pojawił się wyraz skupienia.
— Wyduś to wreszcie, chłopcze! Co się zdarzyło?
— Jak może powiedzieć, jeśli sam nie przestajesz mówić? — wtrąciła się matka Eudoryka, 
lady Aniset.
— Hmm… — stropił się sir Dambert. — Przepraszam, synu. W każdym razie, jak już ci 
rzekłem, gdybyś został zięciem Emmerharda, ten użyłby swych wpływów, aby zdobyć dla 
ciebie ostrogi. Spójrz no na siebie: krzepki dwudziestotrzyletni młodzian, a jeszcze nie 
pasowany na rycerza. Wstyd dla naszego rodu.
— Nie zapowiada się na wojny, na których można by znaleźć okazję do czynów 
dowodzących rycerskiej odwagi — stwierdził Eudoryk.
— Zaiste, prawdę rzekłeś. Z pewnością winniśmy chwalić błogosławieństwo pokoju, który 
zapewniły nam mądre rządy naszego Cesarza przez ostatnie trzynaście lat. Jednakże, nasi 
dzielni młodzianie, aby dokonać rycerskich czynów, zmuszeni są czyhać na bandytów, 
rozpędzać buntowników i podejmować się tym podobnych błahych zadań.
Gdy sir Dambert przerwał na chwilę, Eudoryk dorwał się wreszcie do głosu.
— Wydaje się, ojcze, że problem ten znajdzie wkrótce rozwiązanie.
— Co powiadasz? A jakim to sposobem?
— Jeśli mnie tylko zechcecie wysłuchać, ojcze, to zaraz opowiem! Doktor Baldonius rzekł, 
iż powierzy mi Lusinę, jeśli wykonam zadanie, które winno uprawnić mnie do tytułu 
rycerskiego w oczach wszelkich sądów.
(Stary nauczyciel Eudoryka, Baldonius, uczony czarnoksiężnik, który dzięki magii 
okazyjnie dorabiał do swojej skromnej pensji, mieszkał na odludziu, w domku w lesie.)
— I cóż to za zadanie? — spytał sir Dambert.
— Otóż Baldonius pragnie otrzymać dwa jardy kwadratowe smoczej skóry. Twierdzi, że 
potrzebuje jej do swoich magicznych mikstur.
— Ależ w tej okolicy smoków nie ma od ponad wieku!
— Prawda, jednakowoż, jak powiada Baldonius, te monstrualne gady można nadal spotkać 
w dużej liczbie na Wschodzie, w krainach Pathenii i Pantorozji. Zaopatrzył mnie zatem w list 
polecający do swego kolegi, doktora Raspiudusa w Pathenii.
— Co? — krzyknęła lady Aniset. — Miałbyś wyruszyć na trwającą blisko rok wyprawę w 
nieznane, na tereny, gdzie, jak powiadają, ludzie mają zaledwie jedną nogę albo twarze na 
brzuchach? Nie zgadzam się! Ponadto Baldonius jest, być może, lepszym czarownikiem niźli 
baron Emmerhard, aczkolwiek nie da się zaprzeczyć, że w jego żyłach nie płynie szlachecka 
krew.
— Cóż — rzekł Eudoryk. — Któż był szlachetnej krwi, gdy Boska Para tworzyła świat?
— Bez względu na to jak było z przodkami uczonego doktora Baldoniusa, jestem pewna, 
że nasi byli. Młodzi zawsze pełni są idealistycznych mrzonek, jak ci, którzy nakłaniali 
poddanych Frankonii do niegodziwej rebelii przeciw jej prawowitym panom. Gotowyś 
jeszcze ulec tam heretycznym omamom. Słyszałam bowiem na przykład, że mieszkańcy 
Wschodu nie mają prawdziwej religii. Błędnie wierzą, iż Bóg jest jeden, miast zgodnie z 
naszą prawdziwą wiarą, że dwóch…
— Nie wkraczajmy w zawiłości teologii — przerwał małżonce sir Dambert, wspierając 
dłonią policzek. — Nie ulega wątpliwości, że heretyccy Frankonianie utrzymują, iż Bóg jest 
trójcą, a poglądy mieszkańców Wschodu są jeszcze bardziej zgubne…
— Jeśli dane mi będzie spotkać Boga w czasie mej wyprawy, nie omieszkam zapytać go, 
jaka jest prawda — stwierdził Eudoryk.
— Nie waż się bluźnić, ty zuchwały młodzieńcze! Mimo wszystko doktor Baldonius 
wywierał duży wpływ na naszą rodzinę i wcale nie pochodzi ze zbyt niskiego stanu. Sądzę 
jednak, że posiadam nie mniejsze niż on zdolności w wypowiadaniu zaklęć, aby moje zbiory, 
stada krów i parobkowie pomnażali się, jak też w rzucaniu przekleństw i zarazy na mych 
wrogów. Wspomnij tylko tego nikczemnika Rainmara, co? Jakiż mieliśmy wówczas jałowy 
sezon i tylko Bóg z Boginią wiedzą, jak bardzo potrzebujemy tej nadnaturalnej pomocy, jakiej 
nam udzielają. Gdyby nie ona, moglibyśmy pewnego ranka zbudzić się i ujrzeć, że oto 
utraciliśmy nasze posiadłości na rzecz jakiegoś chciwego handlarza z tytułem do wykupu, 
piórem miast włóczni i pergaminem w miejsce tarczy.
— A zatem mam twoje zezwolenie, ojcze? — wykrzyknął Eudoryk, na którego szerokiej, 
opalonej, poważnej twarzy rozlał się radosny uśmiech.
Ale lady Aniset sprzeciwiała się nadal; spór trwał jeszcze ponad godzinę. Eudoryk 
przekonywał, że nie jest jedynym ich dzieckiem, mając dwóch młodszych braci i siostrę. W 
końcu sir Dambert i jego małżonka wyrazili zgodę na prośbę Eudoryka pod warunkiem, że 
wróci na czas, aby pomóc przy żniwach i weźmie ze sobą wybranego przez nich sługę.
— A kogóż to macie na myśli? — spytał Eudoryk.
— Rozważam, czy Jillo, instruktor konnej jazdy, nie byłby najwłaściwszy — odparł sir 
Dambert.
Eudoryk jęknął.
— Ten stary nudziarz, ciągle strofujący i pouczający mnie o obowiązkach i dostojeństwie 
mego stanu?
— Jest zaledwie dziesięć lat starszy od ciebie — powiedział sir Dambert. — Ponadto 
będziesz potrzebował kogoś starszego, mającego poczucie porządku i świadomość tego, jak 
należy postępować, aby zachowywać się jak dżentelmen. Lojalność stanowa liczy się ponad 
wszystko, mój chłopcze! Młodzi mają skłonność do zachłystywania się każdą nową ideą, z 
jaką się zetkną, z zachłannością równą tej, z jaką żaby rzucają się na muchy. Poniewczasie 
zdają sobie sprawę, że połknęli osę, doznając uszczerbku i wówczas żałują.
— Jillo jest niezdarny, ojcze, i niezbyt rozgarnięty.
— Zgoda, za to jest uczciwy i prawy, a to niemałe cnoty w naszych zdeprawowanych 
czasach. Za moich młodych lat nie było tych wszystkich nowomodnych zwrotów 
grzecznościowych jak „tak” i „ty” w stosunku do byle chamów i nędzarzy. A ty, jak nieraz 
słyszałem, mówisz w ten sposób. My zawsze zwracaliśmy się do nich per „on” lub „oni”.
— O czymże ty mówisz, drogi Dambercie — wtrąciła Aniset.
— Ano, tak sobie gadam. To przypadłość podeszłego wieku. W najgorszym razie, 
Eudoryku, skorzystasz choć tyle, że wierny Jillo zna się na koniach i zadba, aby były w 
dobrym stanie — powiedział z uśmiechem sir Dambert. — Ponadto znam dobrze Jilla 
Godmarsona i wiem, że rad będzie uwolnić się na jakiś czas od swojej wiecznie zrzędzącej 
żony.
Tak więc Eudoryk i Jillo wyruszyli na Wschód, z rycerskiej posiadłości Arduen, w baronii 
Zurgau, w hrabstwie Treveria, w królestwie Lokanii, będącej częścią Cesarstwa 
Nowoneapolitańskiego. Eudoryk jechał na wierzchowcu, prowadząc za sobą swojego 
potężnego rumaka, Morgrima. Wysoki i chudy Jillo dosiadał wierzchowca i prowadził 
jucznego muła. Morgrim niósł rynsztunek bojowy Eudoryka, zawinięty w tobołek i 
przywiązany do grzbietu pod płóciennym czaprakiem. Muł dźwigał resztę bagażu i zapasy 
żywności.
Dwa tygodnie wędrowali bez większych przeszkód przez księstwa i hrabstwa cesarstwa. 
Gdy zaś dotarli tam, gdzie nie rozumieli już lokalnych dialektów, zaczęli mówić językiem 
helladzkim, obowiązującym w Staroneapolitańskim Cesarstwie i którym zwykli się 
posługiwać wszyscy kształceni w piśmie ludzie.
Jeśli napotykali po drodze oberże, zatrzymywali się w nich. Przez pierwsze dwa tygodnie 
Eudoryk był zbyt pochłonięty marzeniami o swojej ukochanej Lusinie, aby zwracać uwagę na 
uliczne dziewki. W końcu jednak żądze tak w nim wezbrały, że musiał je zaspokoić z jedną z 
nich w Zerbstacie. Potem zachowywał wstrzemięźliwość, nie tyle ze względów moralnych, co 
raczej oszczędnościowych.
Kiedy przychodziło im nocować pod gołym niebem, raz spali pod gwiazdami, innym zaś 
— jak przydarzyło się im na przykład w czasie przemarszu przez Avarię — pod siąpiącymi 
deszczem chmurami.
Gdy ułożyli się do snu na mokrej ziemi, Eudoryk spytał towarzysza:
— Jillo, czemuż nie przypomniałeś mi, abym wziął namiot?
Jillo kichnął.
— Ach, panie, nigdy bym nie pomyślał, że taki zuch jak ty mógłby potrzebować namiotu, 
by chronił go przed deszczem czy śniegiem. Bohaterowie romansów, tacy jak Sigvard 
Smokobójca, nigdy nie podróżowali z namiotami.
— Do najgłębszych czeluści piekieł z bohaterami romansów! Włóczą się klekocząc 
zbrojami na swoich rumakach w tysiącach pieśni. Zawsze mają doskonalą pogodę. Jedzenie, 
dach nad głową, odzież na zmianę pojawiają się dla nich na zawołanie, jakby za dotknięciem 
czarodziejskiej różdżki. Ich zbroje nigdy nie rdzewieją. Nie cierpią na wzdęcia i biegunki. Nie 
łapią w gospodach pcheł ani wszy. Nigdy nie wpada im do hełmu pszczoła. Nigdy nie 
oszukują ich handlarze, bo żaden z nich nie wykonuje tak wulgarnych zajęć, jak kupowanie 
czy sprzedawanie.
— Za pozwoleniem, panie — odezwał się Jillo. — Nie po rycersku mówicie. Nie przystoi 
to osobie pańskiego pochodzenia.
— A zatem do diabła także z moim pochodzeniem! Gdziekolwiek udadzą się ci 
paladynowie, znajdują damy w tarapatach, którym udzielają pomocy lub trafiają im się inne 
fajne, zabawne i zdrowe przygody. A nam co się przytrafiło? W Lasach Turońskich 
uciekliśmy przed rabusiami. Na wpół utopionego wyłowiłem cię z Albisu. W Górach 
Asciburgijskich zabrakło nam jedzenia i przez trzy dni musieliśmy wlec się o suchym pysku i 
z pustymi żołądkami przez te szczyty, na widok których włosy stają dęba na głowie.
— Boska Para wystawia na takie próby odwagę wartościowych pretendentów do 
rycerskiego tytułu, panie. Winieneś z radością przyjmować te drobne niewygody, jako szansę 
udowodnienia swego męstwa.
Eudoryk aż zagwizdał z oburzenia.
— To ma być dla mego męstwa! Bardziej wolałbym mieć teraz nad głową solidny dach, 
ciepły kominek grzejący mi stopy i gorący posiłek w brzuchu. Jeśli jeszcze kiedykolwiek 
udam się na równie głupią wyprawę, znajdę przedtem jednego z tych wierszokletów — takich 
jak ten trubadur Landwin z Kromnitch, który odwiedził nas w ubiegłym roku — i zabiorę go 
ze sobą, żeby mu pokazać, jak mało prawdziwe przygody przypominają te, o których 
śpiewają w romansach. A jeśli wpadnie przypadkiem do Albisu, to utonie, o ile będzie liczył 
na moją pomoc. Gdybyż to nie chodziło o moją najdroższą Lusinę…
Eudoryk pogrążył się w ponurym milczeniu, które przerywały jedynie odgłosy kichania.

Wędrowali przed siebie, póki nie dotarli do wsi Liptai, na granicy Pathenii. Kiedy 
skontrolowały ich i przepuściły straże graniczne, poprowadzili swoje zwierzaki wzdłuż 
niewiarygodnie błotnistej drogi, będącej główną ulicą wioski. Większość chylących się ku 
ruinie domostw skleconych było z drewnianych kłód lub grubo ciosanych desek, których nie 
pokrywała żadna farba.
— O Wielkie Nieba! — zawołał nagle Jillo. — Spójrzcie, panie, na to!
„To” było gigantyczną muszlą ślimaka, przemienioną w małą chałupkę.
— Nie słyszałeś nic o gigantycznych ślimakach w Pathenii? — spytał Eudoryk. — 
Czytałem o nich w encyklopedii doktora Baldoniusa. Kiedy dorosną są one — a ściślej 
mówiąc ich muszle — często używane jako domostwa przez ludzi zamieszkujących te 
obszary.
Jillo pokręcił głową.
— Byłoby lepiej, gdybyście spędzali więcej czasu na ćwiczeniu się w kunszcie rycerskim, 
a mniej na czytaniu. Wasz ojciec, panie, nigdy nie poznał liter, ale do dziś dobrze wypełnia 
swoje obowiązki.
— Czasy się zmieniają, Jillo. Nie jestem zapewne tak uczony jak doktor Baldonius, nie 
składam też rymów równie sprawnie, co ten osioł Landwin z Kromnitch, ale w dzisiejszych 
czasach machnięcie piórem często bywa groźniejsze niż pchnięcie szpadą. Tu jest jakiś 
zajazd, nie wyglądający na strasznie drogi. Zsiądź no z konia i przepytaj ich, ile sobie liczą za 
nocleg.
— Czemu ja, panie?
— Bo chciałbym wiedzieć, czy nie czyha tu na nas jakaś zasadzka! Ruszże się. Jeśli ja 
wejdę, to na mój widok podwoją stawkę.
Kiedy Jillo wrócił i podał cenę, Eudoryk skrzywił się.
— Za drogo. Spróbujemy gdzie indziej.
— Ależ panie. Zamierzasz zatrzymać się w jakiejś zapchlonej szopie, jak ta, w której 
znosiliśmy męczarnie w Bitavii?
— I owszem. Czyż nie pouczałeś mnie o potrzebie znoszenia drobnych uciążliwości dla 
wzmocnienia rycerskiego ducha i męstwa?
— To nie tak, panie.
— A zatem, jak? — spytał Eudoryk.
— Ano tak, że kiedy można zatrzymać się w lepszej gospodzie, nocowanie w gorszej 
przynosi ujmę twemu stanowi i godności. Żaden dżentelmen…
— Tu cię mam! — wykrzyknął Eudoryk. — Tylko że my jesteśmy biedni. Widzisz, dobry 
Jillo, nie dalej jak wczoraj wieczór policzyłem pieniądze i cóż? Okazało się, że poszło już 
ponad połowę tego co mieliśmy, a nie przebyliśmy jeszcze nawet połowy drogi.
— Ależ szlachetny panie! Żaden człowiek o rycerskich cnotach nie upadłby tak nisko, by 
liczyć swe srebro jak jakiś nisko urodzony handlarz…
— Widać brakuje mi prawdziwie rycerskich cnót.

Kilkanaście mil za Liptai rosła wielka, potężna Puszcza Motoliańska, za nią zaś 
znajdowała się stolica prowincji, Vielitchovo. Z kolei za Vielitchovem puszcza stopniowo 
przerzedzała się, przechodząc w żyzną, trawiastą równinę Pathenii. Za Pathenią natomiast, jak 
powiedziano Eudorykowi, rozciągały się już bezgraniczne pustynie Pantorozji, przez które 
można było wędrować miesiącami nie mijając po drodze żadnych miast.

Właściciel gospody, Kasmar, powiedział Eudorykowi, że faktycznie w Puszczy 
Motoliańskiej było mnóstwo smoków.
— Ale nie bój ich nic — rzekł Kasmar łamanym helladzkim. — Przez bycie polowanymi 
stały się ostrożne i nawet nieśmiałe. Jak się trzymasz drogi i ruszasz sprawnie, nie będą cię 
gnębić, póki ich nie zaskoczysz, czy nie wejdziesz im w drogę.
— Czy któryś ze smoków pożarł w ostatnich czasach jakieś niewinne białogłowy? — 
spytał Eudoryk.
Kasmar roześmiał się.
— Ależ nie, dobry panie. Po cóż białogłowy miałyby się plątać przy lesie dla kuszenia 
bestii. Mówię, daj im spokój, a i one ci dadzą.
Instynktownie Eudoryk powstrzymywał się od zdradzenia Kasmarowi swoich zamiarów. 
Dwa dni później, gdy już odpoczęli z Jillem i odnowili swoje zapasy, wyruszyli do puszczy. 
Przez jakąś milę jechali traktem prowadzącym z Vielitchova. Następnie Eudoryk, odziany w 
zbroję i dosiadający Morgrima, poprowadził swego towarzysza z drogi w las, w kierunku 
południowym. Przedzierali się między drzewami, łamiąc gałęzie. Kierując się położeniem 
słońca, Eudoryk wydostał się na drogę w pobliżu Liptai.
Następnego dnia zrobili to samo, tyle że tym razem skierowali się w lesie na północ od 
drogi.
Po kolejnych trzech dniach takich wypraw, Jillo zaczął się niepokoić.
— Dobry panie, po co tak krążymy wokół bez sensu? Smoki, jak mówią, mieszkają dalej 
na wschód, z dala od ludzkich siedzib.
— Raz już zagubiłem się w lesie — odparł Eudoryk — i nigdy więcej nie zamierzam tego 
przeżyć. Dlatego ćwiczymy, poznając obszar naszego działania, tak jak generał poznaje 
przyszłe pole bitwy.
— To jałowy trud — rzekł Jillo, wzruszając ramionami. — Ale też i wy, panie, zawsze 
staracie się patrzeć dalej przed siebie niż większość innych.
W końcu, znając już na pamięć najbliższe ścieżki w puszczy, Eudoryk poprowadził Jilla 
dalej na wschód. Po dłuższych poszukiwaniach trafili wreszcie na ślady z całą pewnością 
pozostawione przez smoka. Tropione zwierzę wydeptało w puszczy ścieżkę, po której jechali 
niemal tak wygodnie, jak po drodze. Kiedy podążali już dobrą godzinę tym śladem, Eudoryk 
poczuł w pewnej chwili ostry, piżmowy zapach.
— Lancę, Jillo — polecił słudze, starając się nie okazać rosnącego zdenerwowania. Za 
następnym zakrętem ujrzeli w całej okazałości mierzącego blisko dziesięć metrów wzrostu 
smoka, który stał na ścieżce tuż przed nimi.
— Ha! — rzekł Eudoryk. — Jeśli obrazy w encyklopedii doktora Baldoniusa nie kłamią, 
wydaje mi się, że to tylko kokadryl, choć z szyją i kończynami dłuższymi niźli mają te, które 
mieszkają w rzekach Agisymbii. Mam cię, nędzny robaku!
Eudoryk opuścił lancę i spiął ostrogami Morgrima. Rumak ciężko ruszył naprzód.
Smok uniósł łeb i kręcił nim to w jedną, to w drugą stronę, jakby niedowidział. Kiedy 
jeździec zbliżył się do niego, otworzył paszczę i wydał z siebie głośny, chrapliwy, jękliwy 
ryk.
Morgrim zareagował na to natychmiast — zahamował gwałtownie wyprostowanymi 
przednimi kopytami, skręcił niezgrabnie w bok i umknął w las. Koń Jilla także poniósł, tyle 
że w przeciwną stronę. Smok ruszył za Eudorykiem leniwym kłusem.
Eudoryk nie przejechał nawet pięćdziesięciu jardów, kiedy Morgrim znalazł się w pobliżu 
masywnego, starego dębu, którego potężny konar zagrodził im drogę. Koń przemknął dołem. 
Eudoryka zaczepiła gałąź, zepchnęła z siodła i rzuciła z głośnym klekotem zbroi na ziemię.
Na wpół odrętwiały z przerażenia, dostrzegł nadbiegającego potwora. Smok był coraz 
bliżej i… minął Eudoryka niemal na odległość wyciągniętej ręki, po czym pobiegł dalej 
śladem uciekającego rumaka. Gdy Eudoryk ocknął się na dobre, ujrzał pochylonego nad sobą 
Jilla, który lamentował:
— Biada mojemu biednemu, heroicznemu panu! Jakieś kości połamane, panie?
— Wszystkie, jak sądzę — jęknął Eudoryk. — Co ugryzło Morgrima?
— Tego nie wiem. Ale spójrzcie no tylko, panie, na to paskudne wgniecenie w waszym 
pięknym pancerzu!
— Pomóż mi się z niego wydostać. To wgniecenie wrzyna mi się w żebra najboleśniej. 
Czegóż nie muszę znieść dla mojej drogiej Lusiny!
— Trzeba będzie oddać pancerz do kowala, żeby go wystukał i wygładził.
— Niech czort porwie kowali! Każą sobie płacić tyle, ile warta jest połowa nowego 
pancerza. Sam to naprawię, jeśli tylko znajdę odpowiedni głaz, gdzie będę mógł rozłożyć 
napierśnik i duży kamień, który zastąpi mi młot.
— Wiem, panie — rzekł Jillo — że zawsze mieliście zręczne ręce. Ale rysy będą i tak 
widoczne, a nie przystoi, aby człek waszego stanu chodził w odrapanej zbroi.
— Weź sobie ten mój stan i wypchaj się nim! — wrzasnął Eudoryk. — Nie umiesz mówić 
o niczym innym? Lepiej pomóż mi wstać, mentorze. — Krzywiąc się pomału wstał i 
pokuśtykał parę kroków.
— Na szczęście — westchnął — chyba nic sobie nie złamałem. Ale wątpię, czy będę mógł 
w tym stanie wrócić na piechotę do Liptai.
— Och, panie, jak mogłeś tak o mnie pomyśleć! Miałbym pozwolić, abyś maszerował na 
piechotę, gdy tymczasem ja będę jechał konno? Niech czort porwie takie myśli! — Po czym 
Jillo odwiązał swojego wierzchowca od drzewa i podprowadził do Eudoryka, który rzekł:
— Przyjmuję twoją propozycję, dobry Jillo, jedynie z musu. Powrót na piechotę byłby 
wszak słuszną karą za spartaczenie zadania. Podsadzisz mnie, co?
Eudoryk jęknął, kiedy Jillo pomógł mu wdrapać się na siodło.
— Powiedz mi, panie — spytał Jillo — czemu ta bestia przebiegła obok ciebie, nie 
zatrzymując się żeby cię pożreć, gdy leżałeś bezradny? Czy dlatego, że Morgrim wydał się jej 
obfitszym kąskiem? A może potwór bał się, że twoja zbroja okaże się dla niego niestrawna?
— Sądzę, że ani jedno, ani drugie. Spostrzegłeś, jak szare i mętne wydawały się jego oczy? 
Według ksiąg doktora Baldoniusa smoki, tak jak i węże, co jakiś czas zrzucają skórę. Ten 
zbliżał się właśnie do tego momentu, stąd skóra, która pokrywa jego powieki stała się 
nieprzeźroczysta i zgrubiała, jak szkło podlejszego gatunku. Dlatego smok nie mógł wyraźnie 
dostrzec tego, co leżało spokojnie i polował jedynie na obiekty, które się poruszały.

Do Liptai dotarli już po zmierzchu. Obaj ostatkiem sił; Eudoryk obolały od siniaków i 
zadrapań, Jillo natomiast z opuchniętymi stopami po trzymilowym, niezwykłym dla niego 
marszu piechotą.
Dwa dni później, kiedy już odzyskali zdrowie, wyruszyli na swoich wierzchowcach w 
poszukiwaniu Morgrima. „Ponieważ”, jak stwierdził Eudoryk, „ta szkapa jest więcej warta w 
żywej gotówce niż cała reszta jego dobytku, zebranego do kupy.”
Eudoryk nie założył zbroi, a jedynie cienką kolczugę. Zwykły koń nie byłby bowiem w 
stanie dźwigać przez cały dzień ciężaru zbroi Eudoryka. Zabrał jednak swoją lancę i miecz, 
na wypadek gdyby znowu natknęli się na smoka.
Bez trudu odnaleźli miejsce poprzedniego spotkania z bestią, ale nie było tam ani śladu 
smoka, ani rumaka. Poszli więc po odciskach końskich kopyt, póki były widoczne na 
miękkim podłożu, potem jednak, gdy grunt stał się twardszy, zgubili trop, i pomimo 
intensywnych poszukiwań nie udało się im go odnaleźć.
— A mimo to wątpię, aby Morgrim stał się ofiarą bestii — stwierdził Eudoryk. — Potrafił 
biegać szybciej, niż niejeden lżej od niego zbudowany koń, a sądząc po tym, co widziałem, 
smok nie był dobrym biegaczem.
Po godzinach bezowocnych wysiłków, gwizdania i nawoływania powrócili do Liptai. Za 
niedużą opłatą Eudorykowi zezwolono umieścić niewielkie ogłoszenie w języku helladzkim 
na miejskiej tablicy informacyjnej. Obiecywał w nim nagrodę za zwrot konia.
Nikt jednak nie widział Morgrima. Z tego, co Eudoryk mógł jeszcze przypuszczać, rumak 
pobiegł prosto do Vielitchova.
— Zapewne spędzi resztę swoich dni — stwierdził Eudoryk — orząc ziemię jakiemuś 
chłopu. Tak więc, mój Jillo, oczekuję od ciebie rady. Rozwiąż no mi tę zagadkę. Ustaliliśmy, 
że nasze konie wpadają w popłoch na widok i zapach smoka, czemu się zresztą zbytnio nie 
dziwię. Gdybyśmy mogli poświęcić temu całe życie, zapewne udałoby się nauczyć je 
stawania przed potworami, zaczynając od wypchanych smoków, a następnie, na przykład, 
ćwicząc z jakimś zamkniętym w klatce, powiedzmy w królewskiej menażerii. Ale nasze 
zasoby finansowe topnieją jak śnieg na wiosnę. Co więc mamy robić?
— Cóż — odparł Jillo — skoro szkapy na nic się nie zdadzą, przyjdzie nam walczyć z 
tymi gadzinami pieszo.
— Zdaje mi się to narażaniem naszego życia bez należytego powodu. Te olbrzymie 
jaszczury mogą nas dogonić i wybebeszyć, albo zwyczajnie bardzo łatwo rozdeptać. Jeśli rzut 
włócznią nie okaże się wystarczająco celny — powiedzmy w oko czy w gardziel — taki 
potwór, jak ten, którego spotkaliśmy za pierwszym razem, mógłby bez trudu połknąć 
najpierw moją lancę, a zaraz potem mnie.
— Twoja rycerska odwaga będzie tu wystarczającą obroną, panie. Boska Para z pewnością 
dopomoże zwyciężyć temu, po którego stronie jest słuszność.
— Z tego, co czytałem o wojnach i waśniach — rzekł Eudoryk — wydaje mi się, iż uwagę 
Świętego Małżeństwa często odciąga coś innego właśnie w chwili, gdy powinno rozstrzygnąć 
wynik jakiejś ziemskiej bijatyki.
— To kłopot zrodzony z czytania, panie; podważa ono wiarę w Prawdziwą Religię. Ale w 
swojej zbroi mógłbyś, panie, być przynajmniej równie dobrze uzbrojony jak smok.
— Tak, tyle że biedna Daisy nie dałaby rady dźwigać tak wielkiego ciężaru. A nawet 
gdyby doniosła mnie w pobliże smoka, brakłoby jej sił do ucieczki. A musimy dbać o dobro 
naszych szkap równie starannie, co o własne. Bez nich mielibyśmy bowiem daleką drogę do 
przejścia z powrotem do Arduen. A nie sądzę, byśmy mieli ochotę spędzić resztę życia w 
Liptai.
— Może więc, panie, moglibyśmy zapakować zbroję na muła, a włożysz ją na siebie 
dopiero w krainie smoków?
— To mi się nie podoba — stwierdził Eudoryk. — Pieszo, obciążony tym stalowym 
rynsztunkiem, poruszałbym się z prędkością żółwia. I niewielka pociecha płynie ze 
świadomości, że po zjedzeniu mnie smok dostałby niestrawności.
Jillo westchnął.
— Jeśli wolno mi zauważyć, nie przystoi tak mówić rycerzowi, panie.
— Mów co ci się żywnie podoba, ja zrobię to, co mnie wydaje się najrozsądniejsze. Tym, 
czego nam potrzeba, jest ciężka, stalowa kusza, jakiej używa się przy oblężeniu. Z niedużej 
odległości można nią wybić dziurę w pancerzu, jakby był z pergaminu.
— Ale zbyt długo szykuje się taką kuszę do wystrzału — stwierdził Jillo. — Zanim 
przygotuje się powtórny strzał, już jest po bitwie.
— Musielibyśmy zatem strzelić celnie za pierwszym razem; ale lepiej oddać jeden celny 
strzał, który rozerwie wnętrzności smoka, niźli wiele strzałów, które odbiją się od jego skóry. 
Niestety, brak nam takiej małej ręcznej katapulty, a nie wyrabia się ich w tym barbarzyńskim 
kraju.
W kilka dni później Eudoryk trapiony nadal brakiem możliwości osiągnięcia swojego celu, 
usłyszał w pobliżu nagły wybuch, podobny do trzaśnięcia pioruna. Pospiesznie wybiegł z 
Jillem z oberży Kasmara i dostrzegł tłum Pathenian, zgromadzony wokół baraku straży 
granicznej. Na podwórzu przeznaczonym do musztry, jeden ze strażników przyglądał się 
człowiekowi demonstrującemu broń. Eudoryk, który znał po patheńsku tylko kilka zwrotów i 
nie mógł prowadzić w tym języku rozmów, zaczął przepytywać w tłumie, czy jest ktoś 
mówiący po helladzku. Kiedy znalazł tłumacza, dowiedział się, że mężczyzna popisujący się 
bronią jest Pantorozyjczykiem. Był to osobnik zwalisty, z płaską twarzą, opryskliwy, ubrany 
w bulwiastą, futrzaną czapkę, kaftan z grubej, nie barwionej wełny i workowate spodnie, 
wpuszczone w miękkie kamasze.
— On mówi, że to urządzenie zostało wynalezione przez Serikanów, którzy mieszkają na 
drugim końcu świata, za pustyniami pantorozyjskimi — wyjaśnił Eudorykowi wieśniak. — 
On wkłada do tej rzeczy trochę jakiegoś proszku, dotyka płomieniem i buch! Machina 
wyrzuca z siebie ołowianą kulę, która przebija cel tak zręcznie, jak tylko sobie życzysz.
Pantorozyjczyk rozpoczął prezentację od nowa: przez mały otwór w końcu rogu wsypał do 
spiżowej tuby czarny proszek, wsadził zwitek gałganków, a następnie ołowianą kulę i 
wepchnął to wszystko kijem do końca. Potem znowu wsypał szczyptę proszku do otworka w 
górnej części tuby, tuż przy jej końcu, czyli zamknięciu.
Następnie Pantorozyjczyk rozstawił na ziemi stojak, na jego rozwidleniu oparł tubę i wziął 
mały kaganek, który podał mu strażnik. Teraz z kolei nałożył drewniany stojak z urządzeniem 
na ramię, dmuchnął w otworek i wolną ręką przytknął do niego kaganek. Psst, buch! Chmura 
dymu i w ustawionym w pewnej odległości celu pojawiła się kolejna dziura.
Pantorozyjczyk zaczął rozmawiać z dowódcą straży, ale stali zbyt daleko, więc Eudoryk, 
gdyby nawet potrafił ich zrozumieć, nie mógł usłyszeć, o czym mówili. Po chwili 
Pantorozyjczyk podniósł tubę, zebrał resztę swoich rzeczy, zarzucił worek z prochem na 
ramię i poszedł z ponurą miną w kierunku wozu, pozostawionego w pobliżu rzucającego cień 
drzewa. Eudoryk podszedł do niego, kiedy ten wsiadał na wóz.
— Dzień dobry, jaśnie panie! — przemówił Eudoryk, ale Pantorozyjczyk rozłożył z 
uśmiechem ręce sygnalizując, że nie rozumie.
— Kasmar! — zawołał Eudoryk, spostrzegając w tłumie oberżystę. — Będziesz tak dobry 
tłumaczyć moją rozmowę z tym człowiekiem?
— Mówi — powiedział Kasmar — że wyruszył z wozem wypełnionym tymi urządzeniami 
i sprzedał wszystkie, z wyjątkiem tego jednego. Miał nadzieję, że pozbędzie się go tu, w 
Liptai, ale nasz chwacki kapitan Boriswaf nie chce mieć z tym nic do czynienia.
— Czemu? — spytał Eudoryk. — Wydaje mi się, że może to być groźna broń, jeśli 
znajdzie się w sprawnych rękach.
— W tym problem, jak powiada Vlek. Boriswaf twierdzi, że gdyby ta piekielna machina 
weszła do użytku, zniszczyłaby z pewnością szlachetną sztukę toczenia wojen, wszyscy 
rzucaliby się bowiem do ucieczki na widok tak diabelskiego wymysłu. Jak więc on, 
zawodowy żołnierz, zarabiałby na życie? Żebrząc?
— Zapytaj Goodmana Vleka, gdzie zamierza zatrzymać się na noc.
— Już go przekonałem, aby zatrzymał się u mnie, wielmożny Eudoryku.
— To dobrze, bo bardzo chciałbym jeszcze z nim pogadać.
Przy obiedzie Eudoryk zapytał Pantorozyjczyka, jaką chciałby otrzymać zapłatę za swoją 
broń. Występujący w roli tłumacza, Kasmar zastrzegł:
— Jeśli dobijesz targu, panie, powinienem otrzymać dziesięć procent za pośrednictwo, bo 
beze mnie byłbyś bezradny.
Eudoryk kupił broń wraz z trzydziestoma funtami proszku i workiem ołowianych kul i 
zatyczek, za sumę mniejszą niż pół tej, jaką Vlek podał kapitanowi Boriswafowi. Jak Vlek 
wyjaśnił, nieźle już zarobił na tej handlowej wyprawie i chciał jak najszybciej powrócić do 
domu, do żony i dzieci.
— Pamiętaj tylko — powiedział Eudorykowi za pośrednictwem Kasmara — żeby nie 
załadować do tuby za dużo, bo może wybuchnąć i urwać ci głowę. I przy strzale kolbę 
przyciskaj mocno do ramienia, bo inaczej uderzy cię w tyłek tak mocno, jakby cię muł 
kopnął. I nie dopuść, by ogień znalazł się w pobliżu worka z prochem, bo gotów wybuchnąć 
cały i rozerwać cię na kawałki.
Już po wszystkim Eudoryk oświadczył Jillo:
— Ta transakcja pochłonęła wszystkie nasze fundusze.
— Mimo że targowałeś się z tym barbarzyńcą jak ostatni handlarz?
— Ano. Lepiej więc będzie, jeśli mój plan się powiedzie, bo inaczej będziemy musieli 
wybierać między głodem a szukaniem pracy przy zbieraniu odpadków lub kopaniu rowów. 
Zakładając, oczywiście, że w tej dziurze ktokolwiek interesuje się gromadzeniem resztek.
— Eudoryku, panie mój! — oburzył się Jillo. — Czy naprawdę zniżyłbyś się do przyjęcia 
pracy fizycznej?
— Chętniej niż do głodu. Jak mawiał filozof Helvolius, żaden jeździec nie ma ostrzejszych 
ostróg niż to konieczne.
— Ale gdyby dowiedziano się o tym w domu, twoje złocone ostrogi powieszono by na 
gwoździu, miecz złamano na twym karku i zdegradowano cię do najniższego rangą pazia.
— Cóż, tymczasem nie mam rycerskich ostróg, które można by mi odebrać, a jedynie 
srebrne, rodowe. Poza tym ufam, że nie dowiedzieliby się o tym od ciebie. A w ogóle, póki 
co, idź spać i przestań marudzić.

Następny ranek zastał Eudoryka i Jilla zapuszczonych głęboko w Puszczę Motoliańską. W 
czasie południowej przerwy Jillo rozpalił ognisko. Eudoryk zrobił małą pochodnię, okręcając 
kijek szmatą nasączoną łojem. Następnie załadował tubę, zgodnie z tym, co widział 
poprzedniego dnia w czasie demonstrowania i wypalił trzy razy, celując do znaków 
zaznaczonych na drzewie. Za trzecim razem trafił do celu, chociaż hałas powodował, że 
wierzchowce drżały z przerażenia, zrywały się do biegu i przewracały ze strachu oczami.
Prowadząc konie, myśliwi doszli do miejsca, gdzie poprzednio spotkali smoka. Jillo zapalił 
pochodnię i puścili się śladem bestii. Przez dwie godziny nie spotkali żywej duszy, z 
wyjątkiem uciekającej ze stadkiem warchlaków maciory i kilku olbrzymich ślimaków z 
muszlami wielkości dużych głazów. Potem konie zaczęły zdradzać niepokój i wyrywać się.
— Wydaje mi się, że wyczuły naszą zwierzynę — powiedział Eudoryk, próbując je 
uspokoić.
W końcu sam już wyczuwając ostry zapach smoka, powiedział:
— Przywiąż mocno szkapy. Gdybyśmy ubili bestię i stwierdzili, że konie uciekły, 
musielibyśmy taszczyć tego lądowego kokadryla do domu na własnych grzbietach.
Jakby w odpowiedzi na wyzwanie, w oddali rozległ „ się głuchy pomruk. Kiedy Jillo 
przywiązywał konie, Eudoryk rozłożył swój nowy przyrząd do strzelania i metodycznie go 
załadował.
— Nadchodzi — powiedział Eudoryk, wyczuwając drżenie ziemi pod nogami. — Stań 
przy mnie z tą pochodnią. Ale nie przytykaj jej póki nie powiem!
Smok pojawił się w polu widzenia, wlokąc się wydeptaną ścieżką i kręcąc na boki głową. 
Zrzuciwszy dopiero co starą skórę, kreatura błyszczała jak świeże malowidło z wyraźnym 
siatkowym, zielono—czarnym wzorkiem. Jej ogromne, żółte ślepia z wielkimi źrenicami 
wpatrywały się w myśliwych.
Konie zadrżały, a smok ruszył szybszym krokiem.
— Gotów? — spytał Eudoryk, układając broń na podporze.
— Tak jest, panie. Gotów! — I nie czekając na dalsze polecenia, Jillo przytknął pochodnię 
do otworu na panewce kulomiotu.
Z wielkim trzaskiem, produkując kłąb dymu, broń wystrzeliła, odrzucając Eudoryka do 
tyłu. Poprzez chmurę wkrótce obaj dostrzegli smoka, nadal stąpającego w ich kierunku 
szybkim krokiem.
— Idiota! — wrzasnął Eudoryk. — Miałeś nie zapalać, póki nie każę! Przez ciebie 
chybiłem!
— Tak mi p–p–przyk–kro, panie. Sp–p–paraliżował mnie str–r–rach… Co teraz zrobimy?
— Uciekaj, głupcze!
Upuszczając spiżową tubę, Eudoryk odwrócił się i zaczął uciekać, a Jillo biegł tuż przy 
nim. Nagle Eudoryk potknął się o wystający z ziemi korzeń i runął jak długi. Zatrzymując się, 
by ochronić swego pana, Jillo dzielnie zwrócił się twarzą w stronę smoka. Kiedy Eudoryk 
gramolił się, żeby wstać, Jillo cisnął pochodnią w zbliżającego się potwora, starając się nią 
trafić w jego rozdziawioną paszczę.
I prawie dosięgnął celu. Tak się jednak akurat złożyło, że smok w tym właśnie momencie 
przestępował nad workiem z prochem. Wirująca pochodnia przeleciała obok szczęk bestii, po 
czym upadła… na tenże worek. BUM!
Kiedy myśliwi podeszli do swojej ofiary, stwierdzili, że właśnie wyzionęła ducha. Jej 
brzuch był wielką, otwartą raną, z której wylazły na wierzch wnętrzności i buchała krew.
— Ha! — rzekł Eudoryk, głęboko wciągając powietrze. — To wystarczająco rycerska 
przygoda. Zaspokoi moje ambicje na wiele lat. Cóż, zaczynamy; musimy obedrzeć tę 
kreaturę. Zapewne pozostałą część skóry tę, której nie zabierzemy do domu, będziemy mogli 
sprzedać.
— A jak chcielibyście, panie, zataszczyć ją do Liptai? Musi ważyć setki pudów.
— Ogon smoka przywiążemy do naszych obu rumaków i poprowadzimy je, ciągnąc 
ładunek po ziemi. Namozolimy się przy tym, ale musimy zabrać tak dużo, jak tylko się da, 
żeby zwróciło nam się to, co zainwestowaliśmy.
Godzinę później, kiedy umazani krwią od stóp do głów, walczyli jeszcze z ciężką skórą 
smoka, podjechał ku nim i zsiadł z konia mężczyzna w stroju leśnika z wielkim, złoconym 
medalionem na piersi. Był to człek potężny, wyglądający na nieustępliwego, z gębą 
przypominającą pysk szczura.
— Kto zarżnął tę bestię, moi panowie? — zapytał.
— Mój szlachetny pan — rzekł Jillo — obecny tu Eudoryk, syn wielmożnego Damberta. 
On to jest tym bohaterem, który przeniósł tę oto przeklętą bestię w zaświaty.
— Czyż to prawda? — zwrócił się nieznajomy do Eudoryka.
— Cóż, hm — odparł Eudoryk. — Właściwie nie bardzo mogę przypisywać sobie chwałę 
za ten czyn…
— Ale to pan go zarżnął, tak? A zatem, panie, jesteś aresztowany.
— Co? Czemuż to?
— Zobaczycie. — Wyciągnął zza poły długi sznur, na którym w pewnej odległości od 
siebie znajdowały się węzły. Za pomocą tego przyrządu zmierzył smoka od czubka nosa, do 
koniuszka ogona. Następnie wyprostował się.
— Otóż jesteście aresztowani z trzech powodów: po pierwsze, za zabicie smoka poza 
sezonem myśliwskim; po drugie, za zabicie smoka mniejszego niż dozwala tutejsze prawo 
łowieckie; i po trzecie, za zabicie samicy, bestii objętej ochroną przez okrągły rok.
— Twierdzicie, panie, że to samica?
— Tak; jest to równie pewne, jak to, że masz pan nos pośrodku twarzy.
— A skąd wiadomo to u smoków?
— Wiedz, łotrze, że osobnik męski ma pod oczami małe rogi, których temu okazowi 
najwyraźniej brakuje.
— A tak w ogóle, to kim jesteś? — zażądał wyjaśnień Eudoryk.
— Starszy Strażnik Zwierzyny, Voytsik z Prath, do usług. Oto mój glejt. — Wskazał na 
swój medalion. — A teraz, proszę pokazać mi wasze zezwolenia.
— Zezwolenia? — spytał Eudoryk ze zdumieniem w głosie.
— Zezwolenia na polowanie! Rozumiem, że nie jesteście czystej krwi Pathenianami?
— Nikt nam nie powiedział, że potrzebne są jakieś zezwolenia, panie — tłumaczył się 
Jillo.
— Nieznajomość przepisów nie jest usprawiedliwieniem; należało zapytać. Jest to zatem 
czwarte naruszenie prawa.
— Ale czemuż — powiedział Eudoryk — czemuż, w imię Boga i Bogini…
— Nie bluźnij, proszę, odwołując się do waszych fałszywych, heretyckich bóstw!
— No dobrze, czemuż więc Pathenianie chcą ochraniać te monstrualne gady?
— Po pierwsze, ich skóra, a także inne części mają wartość handlową, która znikłaby, 
gdyby cały gatunek został wytępiony. Po drugie, smoki utrzymują równowagę w naturze, 
pożerając gigantyczne ślimaki, które nie tępione tak by się rozmnożyły, że wypełzłyby z 
lasów i doszczętnie ogołociły nasze pola uprawne, sady i ogrody i naraziły nasz lud na klęskę 
głodu. A po trzecie, ich obecność upiększa krajobraz, skłaniając cudzoziemców do 
odwiedzania naszego kraju i wydawania tu swojego złota. Czy satysfakcjonuje was to 
wyjaśnienie?
Eudorykowi przeszła przez głowę myśl, aby napaść na strażnika, obezwładniając go i uciec 
wraz z Jillem i trofeum. Niestety właśnie wtedy gdy o tym pomyślał, jeszcze trzech, 
nieprzyjemnych z wyglądu facetów, wystrojonych tak jak Voytsik i uzbrojonych w kusze, 
nadjechało z lasu i stanęło za swoim przywódcą.
— A teraz chodźcie już, wy dwaj — powiedział Voytsik.
— Dokąd? — spytał Eudoryk.
— Z powrotem do Liptai. Rano zabierzemy was dyliżansem do Vielitchova, gdzie wasza 
sprawa zostanie rozpatrzona.
— Za pozwoleniem, panie, czym nas zabierzecie?
— Dyliżansem pocztowym.
— A cóż to jest, mój dobry panie?
— Na jedynego Boga, naprawdę musicie pochodzić z barbarzyńskiego kraju! Zobaczycie, 
co to jest. A teraz chodźcie, bo w przeciwnym razie będziemy zmuszeni nocować w lesie.

II
RECHOCZĄCY CZARODZIEJ

Dyliżans pocztowy kursował pomiędzy Liptai i Vielitchovem trzy razy na dwa tygodnie. 
Podczas gdy umazany zaschniętą krwią Jillo przesiedział podróż zatopiony w ponurym 
milczeniu, równie mocno upaprany Eudoryk starał się nie myśleć o brudzie i smrodzie, z 
uwagą przyglądając się okolicy, przez którą jechali. Kiedy było to tylko możliwe, wypytywał 
woźnicę o szczegóły związane z jego pracą: płacę, godziny pracy, odległości, koszt 
utrzymania pojazdu itd. W końcu woźnica zmęczył się wdychaniem smrodu uciążliwego 
podróżnego i szorstko polecił mu przesiąść się na siedzenie dla służącego, które znajdowało 
się z tyłu powozu, gdzie roztaczana przezeń woń mniej urażałaby węch pozostałych 
podróżnych. Kiedy zbliżali się do stolicy, woźnica popędził konie do galopu. Biegły 
gościńcem wzdłuż mulistej Pshory aż do miejsca, gdzie rzeka zakręcała. Tam przebiegły 
przez drewniany most.
Vielitchovo było miastem imponującym. Główna wybrukowana ulica prowadziła do 
zakończonej kopułą w kształcie cebuli, czerwono–czarno–złotej katedry Jedynego Boga. W 
wyłożonym okazałą boazerią pałacu władz miejskich wąsaty urzędnik magistratu zapytał:
— Który z was dwóch, obcokrajowcy, naprawdę zabił smoka?
— Ten młodszy, zwany Eudorykiem — odparł Voytsik.
— Ależ nie, Wasza Wysokość, to ja! — zaprzeczył Jillo.
— Nie tak mówił, kiedy zastaliśmy ich z zakrwawionymi rękami po dokonaniu zbrodni — 
powiedział Voytsik. — Ten chudy wyraźnie zeznał, że czynu dokonał jego towarzysz, a 
tamten nie zaprzeczył.
— Chciałbym to wyjaśnić — rzekł Jillo. — Jestem sługą najbardziej czcigodnego 
wielmoży, Eudoryka Dambertsona z Arduen. Wybraliśmy się na polowanie na smoka 
uważając, że jest to czyn szlachetny i heroiczny, który powinien przynieść nam chwałę na 
ziemi i zasługi w Niebie. Choć obaj uczestniczyliśmy w polowaniu, fatalne trafienie jest 
dziełem waszego niegodnego, obecnego tu sługi. Jednakowoż, pragnąc jako dobry sługa, aby 
cała chwała przypisana była mojemu panu, oświadczyłem, że on to uczynił, nie wiedząc, że 
zostanie to uznane za winę.
— Co powiecie na to, sir Eudoryku? — spytał sędzia.
— Zeznania Jilla są w zasadzie prawdziwe — rzekł Eudoryk. — Ale muszę wyznać, że nie 
udało mi się zabić bestii z powodu pecha, a nie chęci czy intencji.
— Odnoszę wrażenie, że kłamią dla zmylenia sądu — stwierdził Voytsik. — 
Powiedziałem Waszej Wysokości o okolicznościach aresztowania, na podstawie czego macie 
możliwość dokonania osądu, jak się sprawa miała.
Sędzia złożył ręce tak, iż czubeczki jego palców stykały się ze sobą.
— Sir Eudoryku — powiedział. — Możesz bronić swojej niewinności, występować jako 
jedyny winny lub dzielić winę ze swoim sługą. Nie wydaje mi się, aby udało ci się uwolnić od 
współwiny, ponieważ Jillo, będąc twoim sługą, działał na twoje rozkazy. Jesteś, panie, przeto 
odpowiedzialny za jego czyny, a zatem w najlepszym wypadku pomysłodawcą 
smokobójstwa.
— A gdybym obstawał przy niewinności? — spytał Eudoryk.
— Cóż, w takim wypadku, zakładając, że udałoby ci się, panie, znaleźć dla siebie obrońcę, 
byłbyś w stosownym terminie osądzony. Zwolnienie za kaucją oczywiście nie jest dozwolone 
w odniesieniu do obcego podróżnika, który łatwo mógłby wymknąć się sprawiedliwości.
— Innymi słowy, musiałbym pozostać w więzieniu do czasu rozprawy. Jak długo by to 
trwało?
— Ponieważ mamy przepełniony grafik, przez co najmniej półtora roku. Podczas gdy 
przyznawszy się do winy, zostaniesz, panie, osądzony natychmiast.
— Oświadczam zatem, że jestem jedynym winnym — stwierdził Eudoryk.
— Ależ, panie mój — lamentował Jillo.
— Powstrzymaj swój język, Jillo! Wiem, co robię. Zwracając się do sędziego, Eudoryk 
dodał: — Ponadto, Wasza Wysokość, z całą stanowczością oświadczam, że obecny tu Jillo 
jest absolutnie niewinny, a to dlatego, że po pierwsze: jak sąd orzekł, działał z moich 
rozkazów; i po drugie: ponieważ jego działanie nie miało na celu korzyści osobistych, a 
jedynie uratowanie swego pana przed pożarciem przez smoka, co uczyniłby zresztą każdy 
dobry, wierny sługa. Sędzia zaśmiał się.
— Rzekłbym, że mimo młodego wieku, gadacie jak stary. Cóż, zatem panie Eudoryku, 
znajduję was winnym popełnienia wszystkich czterech zarzuconych wam czynów i zasądzam 
zwyczajową karę, która wyniesie sto marek za każde przewinienie.
— Czterysta marek! — wykrzyknął Eudoryk. — Wspólny majątek, jakim obecnie 
dysponujemy, wynosi czternaście marek i trzydzieści siedem pensów, oraz trochę rzeczy, 
które pozostawiliśmy u pana Kasmara w Liptai.
— Winieneś pan w takim razie odbyć karę więzienia, w wymiarze odpowiadającym 
jednemu dniu za jedną markę. Chyba że znajdzie się ktoś, kto za was zapłaci. Zabrać go do 
więzienia.
— Ależ, Wasza Wysokość! — zapłakał Jillo. — Cóż ja pocznę bez mego szlachetnego 
pana? Kiedy ujrzę go znowu?
— Możesz widywać go każdego dnia w godzinach odwiedzin. Byłoby dobrze, gdybyś 
przynosił mu coś do zjedzenia, albowiem nasz wikt więzienny nie jest dla wybrednych.

W czasie pierwszych odwiedzin w więzieniu Jillo poprosił, aby pozwolono mu odbywać 
karę razem z Eudorykiem. Rozpaczliwie zawodził.
— O, hańbo, że też przedstawiciel tak szacownego rodu z Arduen został zamknięty, jak 
jakiś zwykły chłop czy wyrobnik! Tysiąc razy wolałbym sam odbyć waszą karę, panie…
— Nie bądź większym głupcem, niż musisz! — warknął Eudoryk. — Wziąłem całą winę 
na siebie po to, żebyś ty mógł pozałatwiać moje sprawy. Gdybym dzielił winę z tobą, obaj 
znaleźlibyśmy się za kratkami. Zabierz no ten list do doktora Raspiudusa, odszukaj go i 
zapoznaj z naszą sytuacją. Jeśli jest przyjacielem doktora Baldoniusa, możliwe, że przyjdzie 
nam z pomocą.

Doktor Raspiudus był niski i tęgi, a zmierzwiona, siwa broda sięgała mu po pas.
— Ach! Drogi, stary Baldonius! — wykrzyknął po helladzku. — Przypomina mi się, jak 
obaj byliśmy uczniami Szkoły Magii w Uniwersytecie w Saalingen! Czy nadal układa 
wiersze?
— Tak, panie, czasami to robi — odparł Eudoryk.
— Cóż, młody człowieku, śmiem twierdzić, że twym największym pragnieniem jest 
zapewne uciec z tej plugawej dziury, nieprawdaż?
— Właśnie, jak też odzyskać nasze trzy pozostałe zwierzęta i resztę dobytku, jaki 
pozostawiliśmy w Liptai, i wraz z sumą pieniędzy wystarczającą, aby dotrzeć do domu, 
opuścić ten kraj z dwoma jardami kwadratowymi smoczej skóry, które obiecałem doktorowi 
Bałdoniusowi.
— Wszystko to wydaje mi się łatwe do załatwienia, młody panie. Potrzebuję jedynie twego 
pełnomocnictwa, które umożliwiłoby mi wyjazd do Liptai, odzyskanie wspomnianych rzeczy, 
a następnie powrót tu, by zapłacić zasądzoną ci grzywnę i uwolnić cię. Swoją armatkę, 
obawiam się, już utraciłeś, została bowiem zapewne skonfiskowana w imię prawa.
— Mała byłaby z niej korzyść bez magicznego proszku — stwierdził Eudoryk. — Twój 
plan, panie, wydaje mi się wspaniały, ale cóż będziesz z tego miał ty sam?
Czarownik zatarł ręce.
— No cóż, przyjemność zrobienia przysługi staremu przyjacielowi, a także szansę na 
otrzymanie większej części skóry smoka dla własnych celów. Wiem co nieco o 
doświadczeniach Baldoniusa. On potrzebuje aż dwóch jardów, ja mogę z pewnością zrobić 
znacznie więcej ze skrawka.
— Jak zdobędziesz, panie, smoczą skórę?
— Leśnicy z pewnością obdarli już bestię do reszty i oddzielili wszystkie części smoka, 
mające jakąkolwiek wartość. Wszystko wystawione zostanie na aukcję, z której dochód 
wpłynie do kasy królestwa. A ja przelicytuję innych chętnych. — Raspiudus zachichotał. — 
Kiedy pozostali uczestnicy przetargu dowiedzą się przeciw komu występują wątpię, aby 
odważyli się podbijać cenę zbyt wysoko.
— A czemuż to, panie, nie możesz najpierw wydostać mnie stąd, a dopiero później udać 
się do Liptai?
I znowu chichot.
— Mój drogi chłopcze, wpierw muszę znaleźć potwierdzenie, że w Liptai wszystko jest 
tak, jak mówisz. Przecież mam jedynie twe słowo, że jesteś Eudorykiem Dambertsonem, o 
którym pisze Baldonius. Pozostań więc tu cierpliwie jeszcze parę dni. Dopilnuję, abyś 
otrzymywał lepsze posiłki niż przetrzymywani tu łotrzykowie. A teraz, proszę o twe 
pełnomocnictwo. Tu masz pióro i atrament.

Ratując się przed głodem, Jillo najął się na pomocnika brukarza i wpadał na wizyty do 
więzienia w czasie godzinnej przerwy na lunch. Kiedy upłynęły dwa tygodnie, a doktor 
Raspiudus nie dawał znaku życia, Eudoryk polecił Jillowi, by udał się do domu czarodzieja i 
poprosił o wyjaśnienia.
— Odpędzili mnie od drzwi — składał sprawozdanie Jillo. — Powiedzieli mi, że uczony 
doktor nigdy o nas nie słyszał.
Kiedy znaczenie tych słów dotarło w końcu do świadomości Eudoryka, zaklął szpetnie i z 
wściekłości zaczął walić w ścianę.
— Ten plugawy, kłamliwy znachor! Naciągnął mnie, żebym mu podpisał pełnomocnictwo, 
a potem, złapawszy w swoje zachłanne łapska mój dobytek, najnormalniej w świecie 
zapomina o nas! Na Boga i Boginię, niech ja go tylko dorwę…
— Hej, tam, co to za hałasy? — zapytał strażnik więzienny. — Przeszkadzasz innym 
więźniom.
Kiedy Jillo wyjaśnił powód wybuchu złości swego pana, strażnik roześmiał się.
— Cóż, wszyscy wiedzą, że Raspiudus jest najgorszym kutwą i oszustem w całym 
Vielitchovie! Ostrzegłbym was, gdybyście mnie spytali.
— Czemu żadna z jego ofiar nie zamordowała go z zemsty? — spytał Eudoryk.
— Jesteśmy ludem przestrzegającym prawa, panie. Nie dozwalamy, aby prywatne osoby 
wdawały się w bójki na własną rękę i mamy niezmiernie surowe kary za zabójstwo.
— Znaczy to — powiedział Jillo — że wśród Pathenian dżentelmen nie może pomścić 
zniewagi na polu walki?
— Oczywiście, że nie! Nie jesteśmy krwiożerczymi barbarzyńcami.
— Nie ma więc wśród was prawdziwych dżentelmenów — lekceważąco prychnął Jillo.
— Zatem, panie Tiolkhof — powiedział Eudoryk, całą siłą woli panując nad złością — 
będę tu przykuty przez cały rok, a nawet trochę dłużej?
— Tak jest, ale możesz, panie, zostać zwolniony wcześniej za dobre sprawowanie — o 
trzy, a może i cztery dni.
Kiedy strażnik odszedł, Jillo odezwał się pierwszy.
— Gdy zostaniesz, panie, zwolniony, musisz ratować swój honor wyzywając tego łotra na 
pojedynek, na śmierć i życie.
Eudoryk pokręcił przecząco głową.
— Czyś ty nie słyszał, co powiedział Tiolkhof? Ci ludzie uważają pojedynkowanie się za 
barbarzyństwo, a pojedynkujących się smażą na oleju żywcem, albo robią z nimi coś równie 
zabawnego. Zresztą Raspiudus mógłby się wykręcić sianem, odwołując się do swojego 
wieku. Zamiast tego, będziemy zmuszeni użyć sprytu, jakim obdarzyła nas Święta Para. 
Żałuję teraz, że nie posłałem cię do Liptai, żebyś zabrał nasze rzeczy i że w ogóle zadawałem 
się z tym tłustym czarownikiem.
— To prawda, drogi panie, ale skąd mogłeś wiedzieć? Ja mógłbym zapewne zasięgnąć 
języka, gdyby nie moja nieznajomość obcej mowy i w ogóle ogólna ignorancja.

Po kolejnych dwóch tygodniach Król Vladmor z Pathenii umarł. Kiedy jego syn Yogor 
zasiadł na tronie, ogłosił powszechną amnestię, obejmującą wszystkich więźniów prócz 
skazanych za morderstwo. Tak więc Eudoryk znalazł się na wolności, ale tym razem już bez 
konia, zbroi, broni i pieniędzy, jeśli nie liczyć tych kilku marek, jakie miał w kieszeni.
Tej nocy, gnieżdżąc się ze sługą w lichym pokoiku, Eudoryk stwierdził: — Jillo, jakimś 
sposobem musimy się dostać do domu Raspiudusa. A jak dzisiaj widzieliśmy, jest to 
posiadłość otoczona wysokim, solidnym murem.
— Trzeba by całego mnóstwa tego czarnego proszku, żeby wyrwać w nim dziurę.
— Ale my nie mamy ani proszku, ani też pieniędzy na to, żeby go zdobyć, chyba że 
napadniemy na królewski arsenał, co wykracza poza nasze możliwości.
— Co byś zatem powiedział, panie, na to, byśmy się wspięli na drzewo rosnące przy murze 
i spuścili po linach z odpowiedniej gałęzi?
— Byłby to całkiem obiecujący plan, pod warunkiem, że znalazłoby się takie drzewo, 
którego gałęzie sięgają na drugą stronę. Ale go nie ma, co widziałeś równie dobrze jak ja, 
kiedy oglądaliśmy tę fortecę. Daj mi pomyśleć. Raspiudusowi muszą od czasu do czasu 
przywozić jakieś produkty, bo wątpię, by nawet jego największe zaklęcia wystarczyły do 
wyczarowania pożywienia z powietrza.
— Myślisz, panie, żeby próbować wejść jako, powiedzmy, hodowcy kur z jajkami na 
sprzedaż?
— No właśnie. Ale nie, to się nie uda. Raspiudus nie jest głupcem. Wiedząc, że dzięki 
amnestii wyszedłem na wolność, będzie się spodziewał takiego podstępu. Przynajmniej ja 
bym tak zrobił na jego miejscu, a zakładam, że nie jest głupszy ode mnie… Już mam! Jaki 
gość mógłby go teraz odwiedzić, tak by nie wzbudzić podejrzeń, a którego Raspiudus nie 
widział od wielu lat, i z pewnością musiałby przyjąć?
— Tego to ja nie wiem, panie.
— A kto mógłby się zastanawiać, co się z nami stało — ciągnął Eudoryk — wykryć nasze 
kłopoty w swej magicznej szklanej kuli i pójść naszym śladem, stosując niezwykłe środki?
— Och, masz, panie, na myśli doktora Baldoniusa!
— No właśnie. Wąsy mi urosły od czasu kiedy je ostatnio goliłem. Są teraz niemal tak 
długie, jak jego, jesteśmy też prawie równego wzrostu.
— Ale ja nigdy nie słyszałem o tym, żeby twój nauczyciel umiał latać na czarodziejskiej 
miotle, jak to mówią o niektórych wybitnych czarnoksiężnikach.
— Możliwe, że nie umie, ale doktor Raspiudus wcale nie musi o tym wiedzieć.
— Czy to znaczy, że zamierzasz, panie, odegrać rolę doktora Baldoniusa? — spytał Jillo. 
— A może to ja mam nim być? To ostatnie raczej by się nie udało…
— Wiem, mój dobry Jillo. Brakuje ci uczonych zwrotów, jakimi posługują się czarodzieje 
i inni filozofowie.
— Ale czy Raspiudus nie rozpozna cię, panie? Jak sam mówiłeś, to szczwany, stary lis.
— Widział mnie tylko raz, w tej ciemnej, wilgotnej celi i wszystkiego nie więcej niż 
kwadrans. Myślę, że potrafię przebrać się dość dobrze, aby go oszukać — chyba że masz 
lepszy pomysł.
— Niestety, nie mam! A zatem jaka rola przypadnie mi w udziale?
— Myślałem tylko o sobie…
— O nie, panie, porzuć ten zamiar! Nie ma mowy, żebym dopuścił do tego, byś ty 
ryzykował swoją powłoką cielesną i nieśmiertelną duszą w gnieździe czarownika, a mnie tam 
nie było, by służyć ci pomocą…
— Jeśli zamierzasz mi pomóc tak, jak wówczas, gdy podpaliłeś proch, kiedy smok był 
jeszcze za daleko…
— Ach, ale kto rzucił pochodnią i uratował nasze życie? A poza tym, ktoś uważany za 
dobrego doktora nie podróżowałby bez towarzysza lub sługi. A zatem za kogo mam się 
przebrać?
— Ponieważ Raspiudus cię nie zna, nie ma potrzeby, żebyś się przebierał. Możesz być 
sługą Baldoniusa, tak jak jesteś moim.
— Zapominasz, panie, że Raspiudus być może mnie nie zna — stwierdził Jillo — ale jego 
stróże mogli mnie zapamiętać. Zwłaszcza, że bardzo głośno protestowałem, kiedy mnie nie 
wpuścili do środka.
— Hm. Cóż, na pazia jesteś za stary, za słaby na strażnika i zbyt mało kształcony na 
pomocnika czarodzieja. Już wiem! Powinieneś udawać moją konkubinę!
— O Niebiosa, panie mój, tylko nie to! Jestem normalnym mężczyzną! Nie przeżyję 
czegoś takiego!
Eudoryk uśmiechnął się.
— Tak tedy, każdy z nas będzie miał coś na drugiego. Jeśli ty nie będziesz rozpowiadał o 
przygodach, w których wypadłem nie po bohatersku, ja będę milczał jak grób o twoim 
przebraniu.

Do potężnej bramy przed domem Raspiudusa zbliżył się Eudoryk z przepaską na jednym 
oku i brodą, nie obcinaną od miesiąca, ubieloną tak, że wyglądała jak siwa. Biała peruka 
udawała włosy, spływające spod kapelusza. Wręczył strażnikowi przy bramie notatkę, w 
udany sposób naśladującą pismo Baldoniusa:
„Doktor Baldonius z Treverii przesyła pozdrowienia swojemu dawnemu koledze i 
przyjacielowi, doktorowi Raspiudusowi z Vielitchova i uprzejmie prosi go o spotkanie w celu 
przedyskutowania kwestii zaginięcia jego dwóch młodych protegowanych.”
Krok z tyłu, przygarbiony, by ukryć swój wzrost, dreptał w damskiej szacie nieporadnie 
umalowany i upudrowany Jillo. O ile Jillo jako mężczyzna był pospolity, o tyle jako kobieta 
wyglądał wręcz odrażająco, przynajmniej jeśli chodzi o tę część twarzy, której nie zasłaniało 
nakrycie głowy. Jego urody nie poprawiała także suknia, którą Eudoryk spreparował ze 
starych łachmanów. Ubiór wyglądał właśnie na to, czym był: na dzieło kiepskiego krawca—
amatora.
— Mój pan uniżenie prosi, byście weszli — rzekł strażnik.
— Ach, drogi, stary Baldoniusie! — zawołał Raspiudus, zacierając dłonie. — Zupełnie się 
nie zmieniłeś od tych cudownych, szalonych dni w Saalingen! Czy nadal układasz wiersze?
— Czasami. Ty także oparłeś się upływowi czasu, Raspiudusie — powiedział Eudoryk, 
udając głos Baldoniusa. I dodał: — „Lata płyną, a gęsi zawsze lecą na północ na wiosnę. Ach, 
gdybyż tak jak gęsi, także lata wracały radosne!”
Raspiudus ryknął śmiechem, uderzając się dłońmi po brzuchu.
— Zawsze ten sam, stary Baldonius! Teraz ten wiersz wymyśliłeś?
Eudoryk machnął z lekceważeniem ręką.
— Jestem zaledwie marnym poeciną; ale gdybym nie poświęcił się sprawom wyższego 
rzędu, być może zostawiłbym po sobie jakiś mały ślad w poezji.
— Co się przytrafiło twojemu biednemu oku?
— Ach, to przez moją nieuwagę. Pozostawiłem otwarty róg w gwieździe pięcioramiennej i 
diabeł dosięgnął mnie swym szponem, kiedy nie mogłem nic przeciw temu zaradzić. Ale 
teraz, drogi Raspiudusie, mam do przedyskutowania sprawę, jak to sygnalizowałem ci w 
mojej nocie.
— Tak, tak, mamy na to dość czasu. Zmęczonyś po podróży? Potrzebujesz kąpieli? 
Strawy? Spragnionyś?
— Jeszcze nie, stary przyjacielu. Przyszliśmy wprost z najlepszej oberży w Vielitchovie.
— Pozwól zatem, że oprowadzę cię po mym domu i posiadłości. A twoja dama…?
— Pozostanie u mego boku. Mówi jedynie po locaniańsku i obawia się oddalić ode mnie 
wśród obcokrajowców. Jest to zwykła gęsiarka, ale wierne stworzenie. A w moim wieku to 
ważniejsze niż ładna buzia.
Mówiąc to Eudoryk spoglądał na stojące w stajni Raspiudusa wierzchowce, swego i Jilla 
oraz na ich jucznego muła. Kilkakrotnie starał się — tak jak zrobiłby to Baldonius 
poszukujący swych młodych przyjaciół — wypytywać o ich zniknięcie. Za każdym razem 
Raspiudus gładko unikał tematu, obiecując wrócić do niego potem.
Godzinę później Raspiudus oprowadzał gości po swej magicznej pracowni. Ze 
zrozumiałym zainteresowaniem Eudoryk obejrzał liczne kawałki smoczej skóry, rozciągnięte 
na ławie. Zapytał:
— Czyżby była to powłoka jednego z tych patheńskich smoków, o których jedynie 
słyszałem?
— Oczywiście, drogi Baldoniusie. Czyżby wyginęły w twojej okolicy?
— Zaiste. Był to powód, dla którego posłałem mego przyjaciela i byłego ucznia, aby 
zdobył trochę takiej skóry, potrzebnej mi do pracy. Jak ją przechowujesz?
— Solę ją i … auu!
Raspiudus upadł, uderzony przez Eudoryka w głowę krótką pałką, którą wyciągnął ze 
swego obszernego rękawa.
— Zwiąż go, Jillo, zaknebluj i wepchnij pod tę ławę! — polecił Eudoryk.
— Nie byłoby lepiej poderżnąć mu gardło, panie? — spytał Jillo.
— Nie. Strażnik więzienny ostrzegł nas, że mają tu pomysłowe metody karania zabójców i 
nie mam najmniejszej ochoty poznać ich na własnej skórze.
Podczas gdy Jillo wiązał nieprzytomnego Raspiudusa długą liną, wyciągniętą spod sukni. 
Eudoryk wybrał dwa kawałki skóry smoka, każdy z nich liczący około jednego jarda 
kwadratowego. Zwinął je w rulon i obwiązał sznurem. Po namyśle, sięgnął także po 
zawartość sakiewki Raspiudusa. Następnie przymocował zwój do ramienia i wyszedł z 
laboratorium, przywołując jednego ze stajennych.
— Doktor Raspiudus — powiedział — prosi, byś osiodłał te dwa wierzchowce — i 
wskazał które. — Tylko pamiętaj dać dobre siodła. Czy zwierzęta są starannie podkute?
— Pospieszmy się, panie — mruknął Jillo. — Każda dodatkowa chwila tu spędzona…
— Uspokój się! Jeśli pokażemy po sobie, że nam spieszno, z pewnością wzbudzi to 
podejrzenia. — Eudoryk podniósł głos. — Zaciągnij no popręg, chłopcze! Nie mam 
najmniejszej ochoty, by moje stare kości tak wytrzęsło, iżby rozsypały się gdzieś po drodze.
Jillo wyszeptał:
— Nie dałoby się odzyskać także muła i twojej zbroi, panie?
Eudoryk pokręcił przecząco głową. — Zbyt ryzykowne — mruknął. — Ciesz się, jeśli uda 
nam się ocalić własną skórę.
Kiedy konie zostały już osiodłane w sposób, jaki go zadowolił, powiedział:
— Użycz no mi trochę twej siły przy wsiadaniu, młodzieńcze. — Jęknął opadając 
niezdarnie na siodło. — Niechby zaraza strawiła twego pana za to, że wysyła mnie, bym 
załatwiał mu jego posyłki; mnie, który od lat nie siedziałem na grzbiecie konia! A teraz podaj 
mi ten przeklęty rulon skóry. Dzięki ci, młodzieńcze; masz tu grosz za fatygę. Biegnij no i 
powiedz strażnikowi u bramy, by otworzył wrota. Obawiam się, że jeśli ta bestia ostro stanie 
w miejscu, gotowym jeszcze przelecieć jej przez łeb!
Kilka minut później, kiedy skręcili za rogiem i nie było już ich widać z domu Raspiudusa, 
Eudoryk polecił:
— A teraz kłusem!
— Gdybym mógł zdjąć z siebie tę przeklętą suknię… — jęknął Jillo. — Nie mogę w niej 
jechać.
— Poczekaj, aż wydostaniemy się za bramy miasta.
Kiedy Jillo zdarł z siebie ów obraźliwy strój, Eudoryk zakomenderował:
— A teraz pędem, przyjacielu, jak jeszcze nigdy w życiu!
Pogalopowali drogą wiodącą do Liptai. W pewnym momencie Jillo obejrzał się i krzyknął:
— Coś za nami leci! Wygląda jak gigantyczny nietoperz!
— Jeden z wysłanników Raspiudusa — rzekł Eudoryk. — Wiedziałem, że się uwolni. 
Zepnij no konia ostrogami. Musimy przejechać przez most…
Lecieli szalonym galopem. Wysłannik był coraz bliżej; Eudoryk miał wrażenie, że czuje 
już podmuch wiatru wywołany ruchem jego skrzydeł.
Aż wreszcie kopyta koni zadudniły na moście nad Pshorą.
— Te stwory nie mogą przekraczać płynącej wody — rzekł Eudoryk oglądając się za 
siebie. — Zwolnij, Jillo. Nasze szkapy muszą służyć jeszcze w długiej drodze i nie możemy 
ich ochwacić na samym początku.

* * *

… i tak oto jesteśmy — powiedział Eudoryk do doktora Baldoniusa.
— Widziałeś się już ze swoją rodziną, chłopcze?
— Naturalnie. Radują się, chwaląc Boską Parę. A gdzie Lusina?
— Cóż… hm… mhm… prawda jest taka, że jej tu nie ma.
— Och, gdzież jest zatem?
— Wstyd mi przyznać, Eudoryku. Obiecałem ci jej rękę w zamian za dwa jardy 
kwadratowe skóry smoka. Cóż, ty dostarczyłeś mi skórę, wkładając w jej zdobycie niemało 
wysiłku i ryzykując, a ja nie mogę spełnić mojej obietnicy.
— A czemuż to?
— Niestety! Ubiegłego lata moja nieposłuszna córka uciekła z wędrownym aktorem, 
wtedy, gdy ty polowałeś na smoka, czy też odwrotnie. Jest mi naprawdę bardzo przykro…
Eudoryk nachmurzył się i milczał przez chwilę, po czym rzekł:
— Nie trap się, szacowny doktorze. Otrząsnę się z bólu… pod warunkiem, że pokryjesz 
stratę w bardziej materialny sposób.
Baldonius uniósł do góry swe krzaczaste, siwe brwi.
— Jakżeż to? Wcale nie wydajesz się być złamany bólem tak bardzo, jakbym tego 
oczekiwał, sądząc po zakochanych westchnieniach i łzach wylewanych, gdyś odjeżdżał od 
dziewki ubiegłej wiosny. A teraz przyjmiesz w zamian pieniądze?
— Tak jest, panie. Rzetelnie kochałem dziewkę i nadal ją miłuję, aczkolwiek przyznać 
muszę, iż uczucia moje nieco straciły na intensywności wskutek długiego rozstania. Czyż z 
nią nie było podobnie? Co rzekła o mnie?
— Ano tak, jej sentymenty istotnie się zmieniły. Nie chciałbym obrazić twych uczuć…
Eudoryk zamachał niedbale ręką.
— Ależ mów dalej, proszę. Stwardniałem nieco spędziwszy miesiące całe w brutalnym, 
twardym świecie i jestem ciekaw.
— Cóż zatem, powiedziałem jej, że zgłupiała aż do zidiocenia; że jesteś szczwanym 
chłopakiem, że wyjdziesz cało z polowania na smoka i daleko zajdziesz, ale ona odparła na 
to:
— W tym problem, tato. Jest za sprytny, by można go było kochać zbyt mocno.
— Hm — mruknął Eudoryk. — Wygląda na to, że to, co dla jednego jest cnotą, dla 
drugiego jawi się wadą. Wszystko zależy od punktu widzenia. Można by powiedzieć tak: ja 
jestem człekiem przedsiębiorczym, ty — oportunistą, a on łotrowskim wyzyskiwaczem. 
Eudoryk westchnął. — Cóż, jeśli ona woli głupców tego świata, życzę jej z nimi szczęścia. 
Jako człowiek honoru, ożeniłbym się z Lusiną, gdyby sobie tego życzyła. A skoro rzeczy tak 
się mają, nie będzie kłopotu.
— Ty go z pewnością miał nie będziesz; choć ja wątpię, z całego serca, by moja dziewka 
jako kobieta wędrownego aktora znalazła życie usłane różami.

Kto się .dla kaprysu żeni, ten nazajutrz się wypełni
wątpliwością i zmartwieniem, aż zatęskni za zwolnieniem.
Więc gdy przyjdzie myśl natrętna, bacz, byś się nie dostał w pęta
źle wybranej tobie żony; boś już wtedy jest zgubiony.

— No, ale dość żartów. O jakiej sumie myślisz?
— Wystarczającej, by pokryć koszt utraty mojego dobrego rumaka Morgrima, zbroi wraz z 
lancą i mieczem, a także kilku innych przedmiotów i wydatków, jakie musiałem ponieść w 
podróży. Tysiąc pięćset marek powinno załatwić sprawę.
— Tysiąc pięć–ćset! O rany! Nigdy nie byłbym w stanie… ani też te marne kawałki 
smoczej skóry nie są warte nawet ułamka tej sumy.
Eudoryk westchnął i wstał.
— Wiesz najlepiej, na ile cię stać, mój dobry mędrcu. — Podniósł rulon skóry smoka. — 
Twój kolega, doktor Calporio, czarownik hrabiego Treverii, wyraził szczere zainteresowanie 
tym, co zdobyłem.
Mówiąc szczerze, zaoferował mi nawet sumę wyższą niż ci podałem, ale uważałem za 
uczciwe dać najpierw tobie możliwość otrzymania tej skóry.
— Co? — krzyknął Baldonius. — Ten opryszek, szarlatan, ten oszust? Zmarnuje skórę i 
nie wykorzysta nawet jednej dziesiątej tych jej magicznych właściwości, jakie znam ja! 
Usiądź no z powrotem, Eudoryku; musimy jeszcze o tym podyskutować.
Po godzinie zawziętego targowania się Eudoryk otrzymał swoje półtora tysiąca marek.
— No, chwała Boskiej Parze, że mamy to już za sobą — stwierdził Baldonius. — A teraz, 
ukochany mój uczniu, jakie masz plany?
— Czy uwierzyłbyś, doktorze Baldoniusie — rzekł Jillo — że mój biedny, opętany pan 
zamierza zniesławić swój ród i zdradzić swój stan, oddając się działalności o charakterze 
kupieckim?
— Zaiste, Jillo? Cóż to ma być?
— Chodzi mu o mój pomysł stworzenia łączności dyliżansowej — odparł Eudoryk.
— Na Niebiosa, a cóż to takiego?
— Chciałbym mieć powóz, to znaczy coś takiego, jak pojazd, jakim jeździ po Solambrium 
cesarz, ale w znacznym stopniu zmieniony, który kursowałby raz w tygodniu między Zurgau i 
Kromnitch, zabierając każdego, kto tylko mógłby zapłacić, tak jak to jest w Pathenii. Nie 
możemy dopuścić, aby pogańscy mieszkańcy Wschodu byli lepsi od nas.
— Cóż za niezwykły pomysł! Nie potrzebujesz partnera?
56 L. Sprague de Camp i Catherine Crook de Camp
— Dzięki, ale nie. Baron Emmerhard już się do mnie przyłączył. Obiecał mi ostrogi 
rycerskie w zamian za udział w tym przedsięwzięciu.
— To jest dowód, że szlachectwo wymarło — jęknął żałośnie Jillo.
Eudoryk uśmiechnął się szeroko.
— Jillo jest bardziej lojalny wobec stanu, do którego należę, niż ja sam. Emmerhard 
powiedział coś bardzo podobnego, ale przekonałem go, że każde przedsięwzięcie, w którym 
ma się do czynienia z końmi, jest odpowiednie dla dżentelmenów. Jillo, będziesz mógł 
zmieniać mnie jako woźnica, dzięki czemu także staniesz się dżentelmenem!
Jillo westchnął.
— Niestety, prawdziwy duch rycerskości zamiera w tych zdegenerowanych czasach. 
Kimże ja jestem, że dane mi jest żyć i widzieć koniec rycerstwa… Ile zamierzasz mi płacić, 
panie?

III
HRABIOWSKA MITRA

Kiedy zmarł władca Lokanii, Valdhelm II, jego spadkobierca król Valdhelm III zaprosił 
całą szlachtę na koronację w królewskim mieście Kromnitch. Było to również miasto 
powiatowe królewskiego lennika, hrabiego Petza z Treverii. Jednym z wasali Petza był baron 
Emmerhard z Zurgau, a do grona jego wasali należał z kolei sir Dambert Eudorykson z 
Arduen. Po otrzymaniu królewskiego zaproszenia sir Dambert i jego rodzina spotkali się 
przed obiadem, by przedyskutować plany. Eudoryk dołączył do nich spóźniony i brudny.
— Eudoryku! — zawołała lady Aniset. — To już po raz trzeci w ostatnim czasie nabłociłeś 
w zamku. Co w ciebie wstąpiło?
— Matko! — wykrzyknął młodzieniec. — Gdybyś miała takie problemy, jak ja…
— Z twoim powozem? — spytał sir Dambert.
— Tak. Wywrócił się na zakręcie i wpadłem w błoto. Całe szczęście, że się nie zabiłem, 
ale wóz jest bardzo uszkodzony i naprawa potrwa ze dwa tygodnie. Obawiam się, że 
wyprodukowanie czegoś takiego wykracza poza możliwości naszych miejscowych 
kołodziejów. Powinienem był pomyśleć o tym, kiedy zawierałem umowę z baronem 
Emmerhardem.
— Zapewne — zauważył średni brat Eudoryka, Olof — twój powóz jest zbyt wysoki i 
wąski.
— I owszem, ale nie ma na to rady. Jeśli kolasa byłaby szersza, nie przecisnęłaby się przez 
wąskie odcinki na drodze z Zurgau do Kromnitch, a przecież na tę właśnie trasę wóz został 
przeznaczony. Jeśli natomiast dam mu mniejsze koła, to strasznie będzie trzęsło pasażerów.
— Czemuż nie udasz się z powrotem do Pathenii, gdzie lepiej znają się na sztuce 
kołodziejskiej i nie kupisz tam gotowego dyliżansu? — spytała siostra Eudoryka.
— To trudna, trwająca dwa miesiące podróż, a droga za Asciburgis to zaledwie przetarty 
szlak, przez który powóz nie da rady przejechać.
— Zatem — odezwał się młodszy brat Eudoryka, Sidmund — dlaczego nie wynajmiesz 
kilku patheńskich kołodziejów, by przyjechali tu i pracowali dla nas?
— Oni nie chcą opuścić swojej krainy, chyba żeby ich do tego zmusić siłą.
— W takim razie zmuś ich! — warknął sir Dambert. — Na Boską Parę, jesteśmy 
szlacheckiej krwi, czyż nie? Gdzież twój rycerski temperament? Co?
Eudoryk uśmiechnął się.
— Nie znasz, ojcze, patheniańskich grymaśnych wyobrażeń o prawach obywatelskich. 
Wsadzono by mnie za to z powrotem do więzienia i nie byłoby nikogo, kto by za mnie 
poręczył.
— Cesarz ma powóz — stwierdził w zamyśleniu sir Dambert — który musiał przecież 
zostać zrobiony przez miejscowych kołodziejów.
— Tak, widziałem go — odparł Eudoryk. — To tylko wiejski wóz, na który nałożono 
ozdobny wierzch. Przeraźliwie trzęsie pasażerami; nie weźmie ostrych zakrętów. Mój powóz 
natomiast zamocowany jest na linach i skórzanych pasach, dzięki czemu nie kołysze tak 
bardzo i może zawrócić w miejscu. Zaobserwowałem te zalety powozów patheńskich, kiedy 
wieziono mnie wraz z Jillem do Vielitchova.
Sir Dambert westchnął.
— Cóż to za cudowny kraj, ta Pathenia, gdzie smoki są pod ochroną prawa, a wieśniakom 
wolno występować przeciw wyżej urodzonym. Ale zajmijmy się wreszcie kwestią koronacji. 
Pojedziesz na nią, Eudoryku? Byłoby przyjemnie mieć cię u swego boku, ale wybór należy do 
ciebie.
— Wybacz, ojcze — rzekł Eudoryk — ale zamierzam pozostać tutaj. Nie będąc pasowany 
na rycerza, nie jestem objęty zaproszeniem królewskim. A ktoś winien zostać i pilnować 
naszej posiadłości, inaczej bowiem ten nikczemny Rainmar mógłby na nas najechać. Muszę 
ponadto popędzać ostrą szpicrutą moich kołodziejów, bo baron Emmerhard gotów inaczej 
znaleźć pretekst do zerwania naszej umowy.
— Czyżby odnosił się do ciebie chłodno? — spytał Dambert marszcząc czoło.
— Ano. Wszystko było do końca ustalone: on miał zapłacić za budowę powozu, a po 
zakończeniu prac pasować mnie na rycerza i oddać mi rękę Gerzildy, jako zapłatę za 
partnerstwo w mojej linii dyliżansowej. A teraz wstrzymuje wypłatę pieniędzy i wycofuje się 
ze swoich obietnic jak krab wyrzucony na brzeg. A w tym samym czasie moi kołodzieje 
domagają się głośno podwyżki…
— Twoje problemy — stwierdził Dambert — częściowo wynikają ze zwierzchnictwa 
Emmerharda. Petz z Treverii jest człowiekiem starej daty, nie lubi nadawać złotych ostróg za 
nic innego niż odważne czyny na polu bitewnym. I zaiste, zbyt wiele honorów i tytułów 
zostało zakupionych przez nisko urodzonych handlarzy…
— Moje ostrogi będą za zabicie smoka, a nie za zbudowanie powozu.
— Ależ synu, nie zabiłeś smoka w Cesarstwie, na oczach świadków, lecz w odległym, 
pogańskim kraju. Tak więc Petz i Emmerhard nie mają żadnych dowodów, prócz twego 
słowa…
— A czemuż to moje słowo nie miałoby wystarczyć? — zaczął z gniewem Eudoryk.
— Och, ja ci dowierzam, tak jak my wszyscy. Ale inni nie znają cię tak dobrze, jak my.

W oberży w Kromnitch baron Emmerhard podziwiał odbicie swojej odzianej w szkarłat i 
gronostaje postaci w szybie okiennej. Przejechał grzebieniem po siwiejącej brodzie, strzepnął 
obfity łupież z szaty i powiedział do małżonki:
— Całkiem nieźle, jak na mężczyznę w moim wieku, skarbeńko. A teraz poproszę cię o 
moją mitrę!
Baronowa Trudwig zwróciła się do osobistego sługi Emmerharda.
— Mitrę mojego pana, Sigrik! Jest w kufrze ze szkarłatnymi pasami.
— Wybacz, moja pani — powiedział po chwili kamerdyner — ale tu jej nie ma.
— I co teraz? — spytał Emmerhard. — Pozwólcie, że sam sprawdzę… Masz rację, 
hultaju! A zatem gdzie jest ta przeklęta błyskotka?
— Nie wiem tego, mój panie — odparł Sigrik. — Mona, Albrechta i ja przeszukaliśmy już 
dwadzieścia trzy kufry i skrzynie. Nie wiem, panie, jak mam ci to powiedzieć, ale obawiam 
się, że mitra została w zamku w Zurgau.
— Co? — ryknął Emmerhard zrywając się i tupiąc. — Ty durniu! Ośle! Kapuściana 
głowo!
Zamierzył się, by zdzielić Sigrika, ale nawet w gniewie uważał, by ruszać się 
wystarczająco powoli, dając Sigrikowi czas na ucieczkę. Bo o dobrych kamerdynerów wcale 
nie tak łatwo.
Pół godziny później zawartość dwudziestu trzech kufrów podróżnych barona Emmerharda 
i jego rodziny została rozrzucona po całym apartamencie, ale nigdzie nie było śladu mitry. 
Baron usiadł na krześle, zasłaniając twarz dłońmi, a żona i cztery córki usiłowały go 
pocieszyć.
— Ależ nie, nie — jęczał. — Na Boga i Boginię, nie mogę zająć miejsca w szyku bez 
moich insygniów. Okazałbym w ten sposób lekceważenie młodemu królowi. Nie przeżyłbym 
tego. Wyślę wiadomość do Valdhelma, że zmogło mnie nagłe zatrucie i że jestem umierający.
— Czy jakiś prędki kurier nie mógłby pogalopować do Zurgau po mitrę i przywieźć ją na 
czas? — spytała lady Trudwig.
— Nie, nawet mając najszybsze konie rozstawne, nie mógłby wrócić wcześniej niż jutro, a 
koronacja ma być dziś w południe.
Gerzilda, wysoka, smukła, jasnowłosa najstarsza córka przemówiła:
— Ojcze! Przyszło mi na myśl, że nasz pan Petz pozostaje w łóżku, złożony gośćcem. I 
zwolniono go z udziału w ceremonii.
— No i?
— Czemuż nie miałbyś pożyczyć mitry Treverii?
— Nie, to jest hrabiowska mitra. Ma więcej ćwieków i gałek niż ta, która przystoi 
zwykłemu baronowi.
— Nikt nie zauważy. A jeśli nawet, możesz wyjaśnić okoliczności i zbyć żartem. A ja 
umarłabym, gdybym nie mogła wziąć udziału w uroczystości w mojej nowej sukni…
Baron Emmerhard pomarudził jeszcze trochę, ale ostatecznie jego domowy fraucymer 
przekonał go.
— Cóż — stwierdził w końcu — jedźmy więc, zatrzymując się po drodze u hrabiego 
Petza. Ponieważ jego dom jest po drugiej stronie miasta, z konieczności nałożymy drogi i 
spóźnimy się na palenie heretyków, ale na to już nie ma rady.
Z powodu zjazdu szlachty, wąskie, wietrzne uliczki Kromnitch, mimo uporczywej 
mżawki, były bardziej zatłoczone niż zazwyczaj. Fotele, w których niesiono barona 
Emmerharda i jego rodzinę, zatrzymywano kilkakrotnie, tragarze potykali się bowiem i 
wywracali na zabłoconym bruku. Ponad godzinę trwała podróż do rezydencji hrabiego Petza.
Znając z widzenia wasali swego pana, stróż natychmiast otworzył wrota przed rodziną z 
Zurgau i rzekł do Emmerharda:
— Mój pan jest ze swoim medykiem, panie baronie, ale prześlę wiadomość.
— Psiakrew! — krzyknął Emmerhard. — Ta sprawa nie cierpi zwłoki. Petz zna mnie 
wystarczająco dobrze. Ostańcie tu, moje panie. Pójdę sam.
— Ależ, panie… — zaczął stróż.
— Mój dobry człowieku, weź sobie swoje dobre maniery i wypchaj się nimi. Śpieszę się 
wręcz niewiarygodnie. Poprowadź mnie na pokoje twego pana lub wezwij kogoś, kto to zrobi.
Kiedy baron Emmerhard, prowadzony przez wystraszonego sługę wpadł do sypialni Petza, 
znalazł tam olbrzymiego, starego hrabiego Treverii rozwalonego w łóżku, oraz siwobrodego, 
drobnego człowieczka w okularach kręcącego się wokół trójnoga i mruczącego coś do siebie. 
Mikstura palących się proszków rozsiewała w pokoju całą gamę aromatycznych zapachów. 
Medyk jednostajnym głosem nucił:
— Abrasaxa, Szenus…
— Petzi! — zawołał Emmerhard, nie zwracając na nic uwagi. — Wybacz, że wtargnąłem, 
ale musisz mi pomóc i to natychmiast.
— Och, Emmeri! — jęknął Petz unosząc swe wielkie cielsko i poprawiając rozłożystą, 
siwą brodę na kołdrze. — Czemuż to, w imię Boskiej Pary, przerwałeś zaklęcia Calporia, 
którymi miał zwalczyć mój gościec? Teraz będzie musiał zacząć od początku.
— Zaiste ponura to sprawa, mój panie — zagdakał mały człowieczek. — To już po raz 
drugi nam przerwano. Będę chyba musiał znowu zaczynać od puszczenia krwi.
— Co bez wątpienia wykończy mojego pana lennego już do reszty — stwierdził 
Emmerhard. — Doktor Baldonius mówił mi, że puszczanie krwi jest bezużyteczną, 
zdyskredytowaną…
— Baldonius! — żachnął się doktor Calporio. — Nie chciałbym nadużywać cierpliwości 
Waszej Lordowskiej Mości wygłaszając moje opinie o jego sługach, ale jeśli ten szarlatan…
— Powstrzymaj swój język, mój panie, nie mamy czasu na tego typu rozważania. Petzi, 
mam taki kłopot… — I Emmerhard pospiesznie wytrajkotał swoją opowieść o zapomnianej 
mitrze.
— Oczywiście, że możesz wziąć moją — powiedział Petz. I zwrócił się do sługi, który 
przyprowadził Emmerharda. — Harmund! Daj baronowi mą mitrę, by włożył ją na koronację. 
I to szybko, bo on ma bardzo mało czasu.
— Tysięczne dzięki, Petzi! — ryknął Emmerhard, machając ręką i odwracając się, by 
podążyć za Hamundem. — Daj mi znać, gdybym mógł zrobić cokolwiek dla ciebie.
Harmund poprowadził Emmerharda do skarbca hrabiego Petza. Po licznych próbach — 
drzwi otwierały się bowiem tylko jeśli dwa klucze obracało się w dziurce jednocześnie — 
weszli do pokoju. Kiedy udało się otworzyć zamek od masywnej skrzyni i rozewrzeć wieko, 
ukazały się dwie mitry, każda w wyściełanym satynową poduszką pudle. Harmund 
zawahawszy się powiedział:
— Mój pan nie rozkazał, którą z nich mam wydać, sir. Powinienem chyba wrócić i 
zapytać…
— Nie, nie, nie ma na to czasu. Poza tym, gdyby po raz trzeci przerwano zaklęcia, to by 
strasznie zdenerwowało jego małego czarownika. Ta korona po lewej stronie wydaje się nieco 
gorsza, przymierzę ją. Z całą pewnością nie chciałbym narazić najlepszego nakrycia głowy 
mojego starego przyjaciela na wgniecenie czy upadek.
Stara mitra okazała się o wiele za duża.
— A niech to zaraza! — zaklął Emmerhard. — Ona mi się zsuwa przez uszy.
— Zaraz to poprawię — stwierdził Harmund.
Przykleił pastą z mąki pasek pergaminu od wewnętrznej strony, wskutek czego mitra 
zupełnie znośnie trzymała się na głowie barona, który rozpromienił się z uczuciem ulgi i 
pośpiesznie pobiegł do swoich dam.

Tak jak Emmerhard przewidział, przyjechali zbyt późno, aby obejrzeć palenie heretyków, 
trzech zatwardziałych monoteistów z Pathenii. Dotarli do Wielkiej Świątyni Boskiej Pary 
właśnie w trakcie zajmowania miejsc, tuż przed koronacją. Emmerhard, rozdarty pomiędzy 
świadomością konieczności pośpiechu a jednoczesnym pragnieniem statecznego poruszania 
się, w dostojny sposób, był ostatnim z tych, którzy zajęli miejsce w rzędzie baronów. Rzucił 
wzrokiem na szeregi rycerskie, z tyłu za baronami i nieznacznie kiwnął głową w odpowiedzi 
na dyskretne pozdrowienie sir Damberta.
Podczas gdy Emmerhard zajmował swoje miejsce wśród innych baronów Cesarstwa, 
doktor Calporio przeszukiwał skrzynię w skarbu Petza, gdzie spoczywała druga mitra.
— Harmund! — zaskrzeczał Calporio.
— Tak, doktorze? — Dzwoniąc kluczami sługa pospiesznie wszedł do skarbca.
— Czemuż to dałeś baronowi starą mitrę?
— Wybrał ją sam, sir, a nikt nie zabronił…
— Nie wiedziałeś, że używałem tej błyskotki do mojej niezwykłej, magicznej pracy? Że 
została obdarzona potężnymi czarodziejskimi mocami? Ach, na demony z Pitu, jacyż 
nierozgarnięci głupcy mnie tu otaczają!
Calporio wybiegł ze skarbca powiewając purpurową togą, a znalazłszy się w sypialni 
hrabiego Petza, powiadomił swojego pracodawcę o tym niefortunnym wydarzeniu.
— Nie przejmuj się tym tak bardzo, mój dobry doktorze — rzekł hrabia. — Z tego, co mi 
powiedziałeś, osoba, która nosi tę mitrę, musi chcieć zrobić określoną rzecz i musi 
wypowiedzieć to życzenie, żeby demony uwięzione w klejnocie zadziałały. Czyż nie tak?
— No tak, ale…
— Dopóki więc Emmerhard nie zna potrzebnej formuły–zaklęcia, nie będzie mógł 
wyzwolić demonów. Tak więc czekajmy spokojnie, aż odda nam tę mitrę.
Calporio nie wyglądał jednak na przekonanego.

Baron Emmerhard stał w Wielkiej Świątyni, w szeregu z innymi baronami, a ceremonia 
trwała. Ciągnęła się już od dwóch godzin i jeszcze należało oczekiwać co najmniej kolejnych 
dwóch dla śpiewów i modłów, przemówień i rytualnych przysiąg lojalności wobec Króla. 
Valdhelm III, przyodziany w błękitne, zdobione złotem szaty, pojawił się właśnie przed 
ołtarzem.
Nowy król był trudnym do określenia młodzianem, w miarę sympatycznym, ale niezbyt, 
jak się mogło wydawać, inteligentnym. Plotka głosiła, że czasami lubił się bawić w 
polewaczkę. Faktyczne rządy w królestwie bez wątpienia wpadną więc w ręce kliki 
bezwzględnych, żądnych władzy magnatów, takich jak książę Tencterii, który występował 
jako doradca następcy tronu. Emmerhard patrzył zatem w przyszłość ponurym wzrokiem.
Jednakże w tej chwili baron umierał z nudów. Nawet najbardziej wystawne widowiska po 
jakimś czasie tracą swój blask, a dla Emmerharda koronacja już dawno straciła swój urok. I 
najwyraźniej nie on jeden tak to odczuwał. Kątem oka widział, jak baron Randver z Sidinii 
chyłkiem pociągnął łyk wody życia z flaszki, ukrytej w rękawie togi.
Ponadto Emmerharda bolały nogi. Cesarz i jego rodzina siedzieli w pierwszej ławie, a za 
nimi kilku królów Cesarstwa. Wszyscy inni jednak musieli stać.
Co więcej, pergamin, przyklejony do mitry od wewnątrz zaczął się boleśnie wrzynać w 
czoło barona.
Król Valdhelm zajęty był właśnie udzielaniem odpowiedzi na całą serię pytań stawianych 
mu przez Najwyższego Arcykapłana Świętego Uniwersalnego Kościoła Dualistycznego, 
kiedy Emmerharda zaczął swędzieć nos.
Oczy wszystkich wpatrzone były w króla. Niektórzy, jak podejrzewał Emmerhard, 
obawiali się, inni mieli nadzieję, że młody głuptas pokręci coś w odpowiedziach, stawiając w 
ten sposób pod znakiem zapytania ważność ceremonii, a przynajmniej wywoła aferę 
polityczną i rozpocznie panowanie od złowróżbnego znaku.
Upewniwszy się, że nikt nań nie patrzy, baron Emmerhard ukradkiem podrapał się w nos. 
Jednocześnie pomyślał, bezgłośnie poruszając ustami: Chciałbym być w domu!
I fruu! — był teraz sam jeden, w lesie.
W pierwszym odruchu baron podniósł dziki wrzask ze strachu, ale opanował się. Poza 
wszystkim, zreflektował się, był przecież człowiekiem doświadczonym, światowym, który 
przeżył rozruchy, walki i próby zabójstwa. Zaczął więc się przyglądać swojemu otoczeniu.
Wokół była tylko zieleń. Sądząc po świeżym, wiosennym listowiu, mógł być gdzieś we 
własnej, gęsto zalesionej baronii Zurgau, choć nie potrafił powiedzieć gdzie.
W młodości Emmerhard często polował w hrabstwie Treverii, ale w ciągu ostatniego 
dziesięciolecia niemal wcale nie wyruszał na łowy. Najpierw zniechęciła go do aktywności 
odniesiona rana; później natomiast zanadto zaabsorbowała działalność gospodarcza w jego 
baronii, by ponownie zajmować się sportem. Teraz nie pamiętał już większości szczegółów 
topograficznych swych porośniętych puszczą włości.
Mimo wszystko uważał, że jeśli będzie schodził zboczem, z pewnością dotrze do 
strumienia. Ten poprowadzi go do rzeki Lupy, która przepływa przez wioskę Zurgau. 
Zastanawiał się, czy nie wejść na drzewo, by się rozejrzeć, ale rozmyślił się z obawy, że 
mógłby zniszczyć swój strój koronacyjny. Ponadto bladozielone liście były zbyt gęste, by 
daleko sięgnąć wzrokiem, nawet z samego szczytu.
Najwyraźniej stał się ofiarą magii; jakieś zaklęcie przeniosło go z uroczystości 
koronacyjnych w to odległe miejsce. Zastanawiał się, czy ktokolwiek zauważył jego 
zniknięcie i czy te czary rzucił na niego jakiś wróg, żeby okryć go niesławą. Jeśli magia go tu 
przeniosła, bez magii nie mógł wrócić.
Zanim Emmerhard wyruszył na pieszą przechadzkę, do której zdecydowanie ubrany był 
nieodpowiednio, zawołał z całej siły:
— Hop, hop! Tutaj! Pomocy!
Za trzecim razem usłyszał docierającą z oddali odpowiedź:
— Kto woła?
— Pomocy! Na pomoc! — powtórzył Emmerhard.
— Już idę — odpowiedział głos. Emmerhard usłyszał tłumiony przez torf tupot końskich 
kopyt. Wkrótce dostrzegł konia, jeździec wychylał się i skłaniał, unikając uderzeń gałęzi.
— Eudoryk! — zawołał Emmerhard. Jeźdźcem w istocie rzeczy był jego krępy, o 
kwadratowej szczęce, przyszły zięć.
Nie dbający o swój wygląd Eudoryk ubrany był w szorstki, poplamiony strój leśny. Para 
wypchanych, płóciennych worków zaczepionych u siodła, wisiała po obu bokach konia.
— Na strażników Piekła! — zawołał baron. — Jak to się stało, że znalazłeś się tu w 
najwłaściwszym czasie?
— Odwiedzałem mego byłego nauczyciela, uczonego doktora Baldoniusa — odparł 
Eudoryk. — Ale na Boga i Boginię, mój panie, cóż robicie tu, odziani w taki strój z 
dworskimi insygniami? Koń na dachu domu nie budziłby większego zdziwienia.
— Wiem! Wiem o tym! — wykrzyknął Emmerhard pocierając dłonie.
— Powiadasz zatem, że jesteśmy w pobliżu domu Baldoniusa? Zaprowadź mnie, proszę, 
do niego natychmiast! Jestem tu za sprawą magii; znalazłem się tu w mgnieniu oka i tylko 
czary mogą przenieść mnie z powrotem. Pospiesz się, Eudoryku, tak bym zdążył powrócić 
nim ceremonia koronacji dobiegnie końca. Inaczej moja nieobecność zostanie dostrzeżona!
Eudoryk przyglądał się baronowi ze zmrużonymi oczami.
— Chwileczkę, mój dobrodzieju. Wydaje mi się, że najpierw powinieneś odpowiedzieć na 
jedno, albo i dwa pytania.
— Jakie pytania, młodzieńcze?
— Po pierwsze, istnieje sprawa dawno obiecanego pasowania mnie na rycerza. Wiesz, że 
zabiłem smoka w Pathenii, że nie wspomnę już o odsiedzeniu miesiąca w tamtejszym 
cuchnącym więzieniu za naruszenie praw chroniących zwierzynę tego kraju. Tak więc, gdzie 
mój tytuł?
— Czy to znaczy, że zostawiłbyś mnie na tych leśnych bezdrożach, gdybym nie zgodził się 
spełnić twych życzeń?
Eurodyk uśmiechnął się szeroko.
— W lot pojąłeś wagę mych słów, panie, choć powinienem był sformułować moje żądanie 
taktowniej. Po drugie, obiecałeś mi rękę Gerzildy, a gdy dopominałem się swych praw, 
zbywałeś mnie zupełnie tak, jakbyś zamierzał wycofać się z naszej umowy.
— Ostatnie słowo musi należeć do dziewki. Nie jestem małym tyranem, by wydawać moje 
skarbeńki za mąż wbrew ich woli.
Eudoryk machnął ręką.
— To mnie nie interesuje. No i w końcu, jest jeszcze sprawa pieniędzy, które jestem 
winien kołodziejom. Obiecaliście mi je, a następnie wycofaliście się…
— Ten twój przeklęty powóz buduje się już od miesięcy i końca nie widać. Mamże 
wrzucać moje srebro do studni bez dna?
Zacięta kłótnia toczyła się przez następny kwadrans, a baron Emmerhard był coraz bardziej 
wzburzony. W końcu wybuchnął:
— Och, dobrze, ty łotrze! Ustąpię przed twoimi wygórowanymi żądaniami, ponieważ 
jestem do tego zmuszony. A teraz pokaż mi wreszcie drogę do domu Baldoniusa!
— Proszę nie sądzić, że nie dowierzam pańskim słowom — wycedził Eudoryk — ale 
lepiej mi się będzie was, panie, prowadziło do Baldoniusa, jeśli wasze zobowiązania zostaną 
spisane.
— Bezczelny łotrze! — wrzasnął baron, machając zaciśniętymi pięściami. — Na czym 
mam ci to napisać w tej dziczy? Na korze?
Z jednego z worków zawieszonych u siodła Eudoryk wyciągnął kilka kartek pergaminu, 
pióro i zakorkowany róg z atramentem.
— Tu, dzięki szczęśliwemu trafowi, są ostatnie schematy trasy naszego dyliżansu. Z tyłu 
zupełnie dobrze można spisać pańskie zobowiązania.
— Masz też pióro i atrament, ty młody czorcie?
— Jasne. Dżentelmen–biznesmen, taki jak ja, musi być zawsze gotowy. Najpierw 
spiszemy mój rycerski patent. Chętnie będę ci służył jako skryba, mój panie, jeśli sobie tego 
życzysz.
— Tylko pisz wyraźnie. I pamiętaj, że umiem nieźle czytać.
Przez następny kwadrans Eudoryk pilnie układał :teść trzech dokumentów, 
zobowiązujących barona Bmmerharda do spełnienia obietnic. Kiedy dokumenty zostały 
wreszcie podpisane, Eudoryk posadził gniewnego barona na swoim koniu i pogonił bestię 
kłusem.

Doktor Baldonius zważył mitrę, obejrzał pod lupą i przyłożył ucho do złota. Następnie 
pokręcił głową.
— Typowy dla Calporia brak kompetencji — powiedział. — Demon został uwięziony w 
wielkim szmaragdzie tylko do jednorazowego użytku. Kiedy mój pan podrapał się w nos i 
wymruczał życzenie, by znaleźć się z powrotem w swojej posiadłości, demon przeniósł go tu 
i uleciał z powrotem do własnej siedziby. W tej chwili mitra nie ma już ani trochę więcej 
magicznych właściwości niż każda inna.
— Czemu ten duch pozostawił mnie w lesie, zamiast umieścić w zamku w Zurgau? — 
spytał Emmerhard.
— Zaklęcie było dostosowane do potrzeb hrabiego Petza. O tobie, panie, demon wiedział 
tylko tyle, że jesteś panem Zurgau; tak więc przeniósł cię w pierwsze lepsze miejsce w twojej 
baronii. Mogła to być również po prostu niedoskonałość, jakiej można się spodziewać po 
próbnym modelu. Całe szczęście, że spotkałeś sir Eudoryka.
— Szczęście, powiadasz? Hmm!
Długa, siwa broda doktora Baldoniusa nie była w stanie ukryć uśmiechu, jaki przemknął 
po jego ustach.
— Nie powiedziałem, jakiego rodzaju było to szczęście, mój panie. Czy nie 
zechcielibyście teraz wypełnić rytuału pasowania na rycerza?
Chwilę później Eudoryk uśmiechnął się kwaśno, kiedy poczuł ból w ramieniu.
— Mój przyszły teść zemścił się. Tak mnie walnął, że mało brakowało, a złamałby mi 
obojczyk.
— Nie bardziej niż zasłużyłeś, szczeniaku — warknął Emmerhard. — A teraz, doktorze, 
czy mógłbyś odesłać mnie z powrotem do Kromnitch, zanim ta przeklęta ceremonia 
dobiegnie końca?
— Jest takie zaklęcie — odparł w zamyśleniu czarownik — ale będzie cię to kosztowało 
tysiące marek…
— No nie! Zwariowałeś, staruchu?
— Nie, mój panie. Ta sztuczka wymaga zastosowania najtrudniej dostępnych składników i 
po czymś takim będę cały tydzień wyczerpany. Czas nagli, więc jak, zaczynamy?

Podmuch powietrza zasygnalizował powrót barona Emmerłfarda do Wielkiej Świątyni w 
Kromnitch w chwili, gdy Najwyższy Arcykapłan wkładał na głowę klęczącego Valdhelma 
królewską koronę, której wielkie szlachetne kamienie mieniły się w świetle lamp. Ponieważ 
oczy wszystkich skierowane były na migoczący klejnot, jedyną osobą, która zauważyła 
zmaterializowanie się Emmerharda był mężczyzna stojący bezpośrednio za nim, w pierwszym 
rzędzie rycerzy.
Sir Fredlin Yorgenson z Aviony, leżącej daleko na północy, zamrugał i patrzył z 
niedowierzaniem na nagły powrót barona. Kiedy Emmerhard zniknął ponad godzinę temu, sir 
Fredlin uznał, że najwidoczniej w czasie drzemki na stojąco człowiek, który przed nim stał, 
tylko mu się przyśnił. Teraz jednak Fredlin był pewny, że nie śpi, ale zdecydował się nigdy 
nie pisnąć ani słowa na temat tego zjawiska, by nie posądzono go o utratę zmysłów.
Wieczorną porą baron Emmerhard siedział w swoim apartamencie w oberży i złościł się.
— Żeby zaraza padła na tego zdziercę! — warczał. — Powinienem był wyrwać mu z rąk te 
przeklęte pergaminy i zniszczyć je. Ale zanim przyszło mi to na myśl, Baldonius już je 
zobaczył, a ten łotr schował je z powrotem do swojej sakwy. Poza tym nie jestem już tak silny 
jak niegdyś, a on jest dobrze umięśnionym młodzieńcem.
— A może spotkałbyś się z naszym doradcą, doktorem Rupmanem? — spytała Gerzilda. 
— Z pewnością potrafiłby znaleźć jakieś wyjście z tych prawnych zobowiązań, do jakich 
nieuczciwymi metodami zmusił cię syn Damberta.
— Ach, nie, nie, kwiatuszku — stwierdził Emmerhard. — Opłata za poradę prawną, jakiej 
zażyczyłby sobie Rupman, przewyższyłaby całą kwotę, jaką jestem winien Eudorykowi w 
ramach moich zobowiązań. A, zaiste, kiedy popatrzeć na to wszystko rozsądnie, tylko ta jedna 
z trzech obietnic naprawdę mnie dotyka. Jest mi obojętne, czy Eudoryk będzie paradował z 
„sir” przed swoim imieniem. A to, czy cię poślubi czy nie, jest w gruncie rzeczy sprawą 
twojego wyboru.
— Jeśli przedsięwzięcie Eudoryka z tymi powozami się uda, możemy odzyskać nasze 
pieniądze — wtrąciła baronowa Trudwig.
— Ale to bardzo wątpliwe — warknął opryskliwie Emmerhard. — Straciłem zaufanie do 
tego pomysłu przez opóźnienia. A poza tym wcale nie jestem w pełni przekonany, czy 
szlachcic powinien wchodzić w taką spółkę, mimo że Eudoryk przekonuje, iż wszystko co ma 
związek z końmi jest godne dżentelmena ipso facto. Choć nie jest to wykluczone.
— A co powiedział hrabia Petz, kiedy oddałeś mu jego mitrę?
— Uznał to za wspaniały żart, choć ten mały skrzat, czarownik Calporio był wzburzony na 
wieść o kosztach jakie wywołały czary spowodowane taką pomyłką. Ale Petzi, pomiędzy 
wybuchami śmiechu, przyznał, że był wdzięczny, iż zaklęcie zostało wypróbowane na jego 
wiernym wasalu — to znaczy na mnie — a nie na jego tłustej i powykrzywianej przez gościec 
osobie. Niech piekło pochłonie te diabelskie sztuczki! A teraz, moje drogie, lepiej zajmijcie 
się strojeniem i szykowaniem, bo inaczej spóźnimy się na królewską ucztę i bal koronacyjny.

Czując się bardzo dostojnym i szacownym w złotych ostrogach, sir Eudoryk podał lejce 
Jillowi i zsunął się z miejsca dla woźnicy własnego powozu na dziedziniec zamku w Zurgau. 
Baron Emmerhard kwaśnym wzrokiem spojrzał na błyszczącą farbę, jeszcze nie zabrudzoną i 
nie podrapaną.
— I cóż, mój panie? — spytał Eudoryk.
Emmerhard zacisnął pięści.
— Powinieneś ją znaleźć w ogrodzie kwiatowym. Eudoryk pozostawił powóz pod opieką 
Jilla.
W ogrodzie kwiatowym podszedł do Gerzildy.
— Kochanie! — zawołał, otwierając ramiona.
— Nie waż się mnie tak nazywać, mój panie! — odparła cofając się przed nim.
— Czemuż to? Co się stało? Czyż nie jesteś ze mną zaręczona?
— Nie i nigdy nie będę. Czy sądzisz, że mogłabym poślubić człowieka, który tak 
paskudnie potraktował mojego biednego ojca?
— Ależ, Gerzildo, był to jedyny sposób, bym mógł…
— Mów sobie, co chcesz, ale to i tak niczego nie zmieni. Idź sobie. Twoja obecność 
napawa mnie wstrętem.
I Eudoryk odszedł. Na dziedzińcu wymienił spojrzenie z baronem i powiedział:
— Wiedziałeś, co mi powie?
— Owszem. Ale nie obwiniaj mnie za to; pomysł był jej.
Eudoryk zastanowił się.
— Powiedz, czy zmieniła zdanie ze względu na powodzenie, jakie zdobyła u jakichś 
fircyków w Kromnitch?
Emmerhard wzruszył ramionami.
— Mogę odpowiedzieć tylko tyle, że odniosła duży sukces na wielkim balu, na którym 
kilku młodych szlachciców zabiegało o jej względy. Niektórzy z nich prosili o pozwolenie 
odwiedzania jej tutaj. A jeśli mogę dać ci radę, sir Eudoryku, wydaje mi się, że młody 
chłopak taki jak ty, który nie przywiązuje dużej wagi do zachowywania godności swojego 
stanu i wygląda jak kupiec, byłby szczęśliwszy z córką jakiegoś kupca.
— Ach, tak? Przemyślę to. — Melancholijny wyraz na twarzy Eudoryka ustąpił miejsca 
radości.
Wskoczył na siedzenie dla woźnicy, wziął od Jilla lejce i pomachał radośnie baronowi 
Emmerhardowi, wyprowadzając pojazd przez bramę i kierując go do miasta Zurgau, żeby 
zabrać stamtąd swoich pierwszych pasażerów do Kromnitch.
W gruncie rzeczy, myślał sobie, choć było mu trochę przykro stracić Gerzildę — ładną 
dziewczynę, którą mógłby pokochać — to nie było takie najważniejsze. Po pierwsze, była od 
niego wyższa; po drugie — upierała się przy planach dopasowania Eudoryka do swojego 
wyobrażenia o stylowym, subtelnym, młodym dżentelmenie żyjącym w nieróbstwie. A 
ponieważ na świecie było mnóstwo dziewcząt, nic nie mogło się równać z dobrym, pewnym 
źródłem dochodów.

IV
ZMYSŁOWA PAJĘCZYNA

Pozłota nie zaczęła jeszcze się ścierać z ostróg Eudoryka, kiedy zasiadł na zamku w 
Zurgau ze swoim ojcem i baronem Emmerhardem. Mówili o ostatnim zatrzymaniu dyliżansu 
przez bandę zamaskowanych rabusiów w czasie cotygodniowej podróży z Zurgau do 
Kromnitch. Po zabraniu pasażerom pieniędzy i kosztowności, bandyci puścili powóz wolno.
— Z tego co mówisz — rzekł partner Eudoryka, Emmerhard — wydaje się oczywiste, że 
to robota Rainmara. Zwykli przestępcy zamordowaliby ludzi i spalili wóz, by dać upust 
swojej złości. Ale baron Rainmar jest oszczędnym złodziejem, nie zabija kury, która znosi 
złote jaja.
— To pewne, sir — stwierdził Eudoryk. — Co zatem zrobimy? Nie jestem bardziej 
bojaźliwy niż inni, ale nie mam specjalnej ochoty pogalopować do zamku w Hessel, 
zadzwonić lancą o wrota i wyzwać Rainmara na pojedynek.
— Tak, oczywiście, masz rację — wysapał sir Dambert. — Na Boga i Boginię, on powiesił 
ostatnio trzech takich, ignorując rycerski ceremoniał. Był czas, kiedy chcieliśmy wsiąść na 
konie, pojechać i zniszczyć jego bandycką siedzibę, by pomścić…
— Ale nie teraz — przerwał baron — gdy korona skupiła w swych rękach tak dużo 
władzy. Nawet Rainmar nie odważa się już otwarcie najeżdżać na swoich sąsiadów, jak to 
miał dawniej w zwyczaju. Tak więc, dla otarcia łez, robi te drobne napady.
— Cóż — odezwał się Eudoryk. — Czy nie moglibyście zatem, panowie, użyczyć mi 
swych zbrojnych do eskorty dyliżansu, gdy droga prowadzi przez włości Rainmara? W jego 
gangu było dziesięciu czy dwunastu zbójów, tak więc wystarczyłby z tuzin krzepkich 
strażników, a dwudziestu byłoby aż za dużo.
Baron Emmerhard pokręcił głową.
— Król wezwał mnie, abym przysłał swych ludzi do pomocy Cesarzowi w zdławieniu 
rebelii w Avionie. Chwała Boskiej Parze, że nie polecił mnie, starcowi, stanąć osobiście na 
polu walki. A resztę moich poddanych będę potrzebował przy sianokosach.
— Ludzie z Aviony muszą być pomyleni, by przystępować do walki w samym środku 
żniw — zauważył sir Dambert.
— Nie — odparł Emmerhard — oni mieszkają na północy, ukończyli więc już prace w 
polu.
— A ty, ojcze? — spytał Eudoryk. Sir Dambert pokręcił przecząco głową.
— Tak, z pewnością pomógłbym ci, ale mnie dotyczy to samo. Brakuje mi ludzi nawet do 
strzeżenia zamku. A nie odważyłbym się pozostawić go zupełnie bez obrony, w obawie, że 
Rainmar dokona nagłego najazdu, wbrew królewskim zakazom. Ponadto, Rainmar ma bardzo 
wielu ludzi, których utrzymuje dzięki zyskom z napadów rabunkowych. Jeśli my damy 
dziesięciu strażników, napadnie na ciebie z dwudziestoma, a kiedy my wystawimy 
dwudziestu, to on — czterdziestu!
— No ładna historia — warknął ironicznie Eudoryk — gdy nieszkodliwi, szanujący prawo 
dżentelmeni nie mogą uczciwie zarabiać na życie. Niech pomyślę… Przypomniało mi się 
powiedzenie jednego najemnika, Karala z Gintzu: „Gdy nie możesz kogoś zwalczyć, zjednocz 
się z nim.”
Dambert roześmiał się szorstko.
— Nie mów mi, synu, że postanowiłeś stać się zbójem jak oni!
— Ależ nie. Myślałem tylko czy nie wpaść z wizytą do pana na Hessel, czy przyjazna 
rozmowa nie dałaby jakichś rezultatów. W końcu byłoby to lepsze niż powozić pustym 
dyliżansem do Kromnitch, gdy pasażerowie zniechęcą się w końcu ze strachu przed kolejną 
zasadzką.
— Uważaj, by nie wtrącił cię do lochu dla okupu — ostrzegł Emmerhard.
— Czy on przypadkiem nie ma córki? — spytał Eudoryk. — Coś mi się zdaje, że 
słyszałem o jednej.
— Tak — rzekł Emmerhard. — Ma już całkiem dojrzałą dziewkę, którą pragnąłby wydać 
za mąż. Problem polega na tym, że żaden szlachcic z sąsiedztwa nie wejdzie w związki 
rodzinne z tym nikczemnym łotrem. Tak więc Rainmar ma do wyboru albo pozwolić, by 
biedna Maragda została starą panną, albo wydać ją za któregoś ze swoich łotrowskich rycerzy 
niższego stanu, lub też zmienić swoje postępowanie.
— Cóż, panie — Eudoryk zwrócił się do barona — skoro twoja ukochana córka dała mi 
kosza, spróbuję tej metody.
— Eudoryku! — wykrzyknął sir Dambert. — Nie wolno ci wżenić się w klan bandytów. 
Zabraniam ci!
— Spokojnie, ojcze. Nie mam zamiaru żenić się z dziewczyną, a przynajmniej póki 
Rainmar uprawia swój złodziejski proceder. Ale pomyśl: jeśli Rainmar przyjmie mnie jako 
zalotnika, czy nie będzie mniej chętny do rabowania dyliżansu swego przyszłego zięcia? 
Gdybym od czasu do czasu odwiedzał zamek w Hessel, mógłbym podtrzymywać to wrażenie, 
póki Cesarz nie osadzi swych żołnierzy z powrotem w Avionie i nie powrócą nasi zbrojni. A 
potem będziemy mogli zrobić to, co uznamy za słuszne.
Dambert ponuro pokręcił głową.
— Och, ty, spryciarzu nad spryciarze, sprytniejszy jesteś, zaiste, niźli przystoi rycerzowi. 
Bycie rycerzem zobowiązuje…
— Nie łaj chłopaka — przerwał mu baron Emmerhard. — W tych zdegenerowanych 
czasach, kiedy dźgnięcie piórem często ma większą wagę niż pchnięcie szpadą, potrzebujemy 
całego sprytu, na jaki nas stać.

Kilka dni później baron Rainmar z Hessel, potężny, rudobrody, o złamanym nosie 
mężczyzna, przyglądał się podejrzliwie swojemu gościowi. Za nim jego zbrojni trzymali w 
gotowości piki i naciągnięte kusze.
— Powiedz, z czym przychodzisz — warknął.
Eudoryk pozwolił, by uśmiech przemknął po jego zazwyczaj poważnej twarzy. Choć nieco 
wstrząśnięty widokiem licznych ofiar Rainmara — powieszonych, wbitych na pal lub 
ściętych — eksponowanych przed frontową bramą, ukrył swe uczucia. Rzekł:
— Jest to tylko przyjacielska wizyta, mój panie. Moja pierwsza w twej posiadłości. I 
muszę wyrazić swój podziw dla jej obronności.
— Służy jako tarcza ochronna przed wrogimi mi sąsiadami — ale czy to wszystko, z czym 
przychodzisz? Trudno mi uwierzyć…
Starając się wyglądać jak nieśmiały kochanek, Eudoryk odparł:
— Prawdę mówiąc, słyszałem o twej córce, której uroda, jak mówią, przewyższa piękno 
samej Bogini. Będąc nieżonaty, pomyślałem, że gdybym jej się przyjrzał bliżej, może 
doprowadziłoby to do czegoś dobrego.
Rainmar rozjaśnił się.
— Cóż, siadaj, siadaj. Możecie iść — powiedział swoim rzezimieszkom. — Witkin! 
Powiedz lady Maragdzie, że jej obecność jest tu pożądana. No cóż, sir Eudoryku, słyszałem o 
tobie różne opowieści: że wędrowałeś po odległych krainach, że masz dobre stosunki z moim 
starym wrogiem Emmerhardem i że, pomimo złotych ostróg, usiłujesz zdobyć bogactwo 
dzięki nikczemnemu, nieprzystającemu rycerzowi przedsięwzięciu, to znaczy powożeniu 
dyliżansem z Zurgau do Kromnitch. Co na to powiesz? Katilda! Wina!
— Co się tyczy pierwszego — rzekł Eudoryk — to prawda, że podróżowałem do Pathenii. 
To właśnie tam poznałem ten system przewożenia ludzi i towarów z jednego miejsca na 
drugie, w regularnych odstępach czasu, za ustaloną cenę. Z kolei baron Emmerhard jest moim 
wspólnikiem w tym przedsięwzięciu. Kto spośród szlachty jest jego wrogiem czy 
przyjacielem, to mnie nie obchodzi. A jeśli chodzi o trzecie, utrzymuję, iż żadne zajęcie 
mające związek z końmi nie może być uznawane za nikczemne. Czyż słowo „rycerz” nie 
oznaczało niegdyś tylko „kogoś, kto jeździ konno”?
— Z ducha jesteś doktorem prawa bądź teologii — mruknął Rainmar — mimo całej twojej 
rzekomej rycerskości. Ach, Maragda, moja droga! Oto nasz młody sąsiad, szlachetny sir 
Eudoryk Dambertson, który przyjechał zapoznać się z nami.
Wysoka, rudowłosa, młoda kobieta dygnęła, gdy Eudoryk wstał i skłonił się przed nią. 
Kiedy zasiadła przy nich, rozmowa zeszła na temat pogody, żniw, ostatniej plagi, nasilenia 
czarów w obecnym czasie i polityki imperium. Na pożegnanie Eudoryk otrzymał ostrożne 
zaproszenie do złożenia wizyty ponownie.
Kiedy w końcu odjechał na grzbiecie Daisy, wciągnął głęboko w płuca powietrze. 
Przynajmniej król rabusiów ani go nie powiesił, ani nie zatrzymał dla okupu.

W miarę upływu jesieni, gdy noce stawały się coraz zimniejsze, Eudoryk spostrzegł, że 
zwiększa się częstotliwość jego wizyt na zamku w Hessel. Jak wcześniej przypuszczał, ustały 
napady na jego dyliżans. Co więcej, polubił córkę Rainmara, Maragdę. Nie był w niej, jak 
sobie twardo powtarzał, zakochany naprawdę. Bywał już przedtem w tym zachwycającym i 
niebezpiecznym stanie, ale jego skutki nigdy nie były dla Eudoryka radosne. Teraz 
rozpatrywał tę sprawę w chłodniejszym, dużo bardziej krytycznym świetle. Kalkulacja i 
oportunizm liczyły się tu na równi z cielesnymi potrzebami normalnego, 
dwudziestoparoletniego mężczyzny.
Zauważył na przykład, że silna budowa i zdrowie Maragdy są obietnicą zdrowego 
potomstwa. Gdyby, myślał sobie, mógł tylko znaleźć jakąś możliwość przekonania czy 
namówienia barona Rainmara, by porzucił swą karierę grabieżcy…
W czasie szóstej wizyty Eudoryka Rainmar powiedział bezceremonialnie:
— Chciałbym zamienić z tobą słówko, sir Eudoryku, nim pozwolę ci się zobaczyć z moją 
ślicznotką. Jakie są twoje wobec niej zamiary?
— Myślałem — rzekł ostrożnie Eudoryk — że, jeśli zechciałaby, mógłbym — jak tylko 
moje sprawy pozwolą, i będę tego wart — zacząć oficjalnie ubiegać się o jej rękę.
— Tyle to i ja wiem — warknął Rainmar. — Są rzeczy, które przemawiają na twoją 
korzyść, mimo całego tego twojego przedsiębiorstwa, które prowadzisz wspólnie z tym 
zasmarkanym Emmerhardem. Ale są i takie, które świadczą przeciwko tobie i te muszą zostać 
uporządkowane.
Eudoryk uniósł brwi.
— O której to z moich licznych win myślisz, panie?
— Na przykład o niedawnym pasowaniu cię na rycerza. Mówiono mi, że otrzymałeś 
ostrogi nie za rycerski czyn, ale w zamian za nikczemne pieniądze, mówiąc wprost, 
przekupiłeś Emmerharda, oferując mu udział w przedsięwzięciu.
— Nie było żadnego przekupstwa, mój panie. Te sprawy nie mają zupełnie ze sobą 
związku. Miałem pomysł, by uruchomić to przedsięwzięcie, a Emmerhard miał złoto. Tak 
więc stworzyliśmy spółkę. Co do drugiego, dokonałem dzielnego wyczynu zabijając smoka w 
Pathenii, choć, ze względu na dużą odległość, nie jestem w stanie przedstawić świadków tego 
wydarzenia. Ale proszę spytać doktora Baldoniusa, czy te dwa jardy kwadratowe skóry, które 
przywiozłem mu ze Wschodu są powłoką autentycznego smoka.
Powstrzymał się tylko od wyjaśnienia, że, po pierwsze tak naprawdę to Jillo Godmarson 
zabił bestię, a po drugie że on sam został natychmiast potem wtrącony do więzienia za 
naruszenie praw chroniących zwierzynę w Pathenii.
— Może i tak było. — Rainmar pogładził grubymi palcami zarost na brodzie, w którym 
wśród włosów miedzianego koloru zaczęły się pojawiać także srebrne nitki. — Ale nie jestem 
tym w pełni usatysfakcjonowany. Czy przestrzegasz ściśle kodeksu rycerskiego: jesteś lojalny 
wobec twego władcy, chronisz rodzaj żeński i tak dalej?
— Najlepiej jak potrafię — odparł Eudoryk.
— Hmm. No cóż, mam dla ciebie zadanie, które wykaże twą odwagę. Zrób, co powiem, a 
Maragda będzie twoja. Znasz ten śmiertelnie niebezpieczny las w Dimshaw, w najdalszym 
zakątku mojej posiadłości?
— Któż by go nie znał?
— A słyszałeś o wielkiej pajęczycy, zwanej przez nas Fraka, która tam poluje?
— Tak, i o tym jak zamordowała człowieka, który wpadł w jej sieć. Co…? — Czując, jak 
opuszcza go odwaga, Eudoryk zdał sobie sprawę, co go czeka.
— Otóż — kontynuował Rainmar — twoim zadaniem jest zabicie tego potwora.
Eudoryk głośno przełknął ślinę, pamiętając doskonale, że kodeks rycerza zabrania mu 
ujawnić strach, niezależnie od tego, jak silnie go odczuwał.
— Czemu po prostu nie spalisz tej części Dimshaw, w której ukrywa się Fraka? — zapytał.
— Straciłbym dużo dobrych drzew, które zamierzam ściąć i sprzedać do stoczni cesarza. 
Poza tym, w tak suchym okresie, jaki teraz mamy, ogień mógłby wymknąć się spod kontroli i 
zniszczyć mi baronię. Nie, jest to zadanie dla nieustraszonego bohatera — to znaczy dla 
ciebie.
— Jak mam tego czynu dokonać, sir? — spytał Eudoryk, nie czując nic więcej prócz 
strachu.
— To twoje zmartwienie. Powinieneś jednak zrobić to w prawdziwie rycerski sposób. 
Żadnych magicznych sztuczek czy nikczemnych kupieckich trików. Żądam, byś stanął do 
walki, zgodnie z etyką rycerską. Moja przeszłość nie jest, być może, w zupełności 
pozbawiona grzechów — (Eudoryk uznał to za największe niedomówienie stulecia) — ale 
moja dziewka będzie poślubiona jedynie najmężniejszemu i najbardziej nieskazitelnemu 
dżentelmenowi w całym królestwie.

Eudoryk podążył do leśnego domostwa doktora Baldoniusa, który wyciągnął swoją 
olbrzymią, oprawioną w żelazo encyklopedię i zaczął przewracać szeleszczące kartki 
pergaminu.
— Jest — powiedział po chwili. — „Pajęczyca… Gatunek godny uwagi ze względu na 
różnorodność metod kopulowania i zapładniania. Wśród skorpionów kopulacja następuje w 
pozycji frontalnej, poprzez zetknięcie narządów rozrodczych obu płci, umieszczonych z 
przodu, na dole głowotułowia. W Opiniach… to możemy opuścić. U większości pajęczaków 
końcowe segmenty głaszczek samców przekształcone są w organy wprowadzające…”
— Bardzo interesujące — stwierdził Eudoryk — ale ja raczej wolałbym zabić tę kreaturę 
niż uprawiać z nią miłość.
— Dojdę i do tego — rzekł Baldonius. — „Samice większości gatunków pająków chętnie 
więżą i zjadają mniejszych od siebie przedstawicieli płci męskiej. Aby uniknąć pożarcia, 
samce pająków mają instynktowne wzorce zachowania dla złagodzenia kanibalistycznych 
skłonności samic, przynajmniej do czasu ukończenia kopulacji. Niektóre z nich wykonują 
taniec, w którym ukazują kolorowe owłosienie jednej pary swoich czułków.
— Powinienem zatem odtańczyć przed Fraką taniec miłosny, wymachując pękiem piór?
— Nie. Bądź cierpliwy jeszcze przez chwilę. „Wśród pająków budujących pajęczyny, 
rozpoznanie następuje poprzez szarpanie pajęczyny zbudowanej przez samicę, w sposób 
określony dla każdego gatunku.”
— Niech pomyślę. Wydaje mi się, że przypominam sobie mały traktat na temat sposobu 
szarpania sieci u poszczególnych pajęczaków, napisany przez doktora Bobrasa, mojego 
starego kolegę z czasów studiów w Saalingen. O, jest tutaj!
I z przegródki w szafce, w której przechowywał mnóstwo książek w tej przestarzałej 
formie, Baldonius wyciągnął kolejny zwój. Rozwinął go i przejrzał.
— No i jest. „Wśród gigantycznych pająków, kod miłosny stanowi jedno długie 
pociągnięcie, dwa krótkie szarpnięcia, jedno długie pociągnięcie, dwa krótkie szarpnięcia i 
przerwa, zanim sygnał zostanie powtórzony.”
— Masz na myśli — przerwał Eudoryk — tego typu rytm: tum–didi–tum–didi?
— Dokładnie; używając terminologii poetyckiej, podwójny daktyl, przyjmując, że mój 
dawny kolega opisał go precyzyjnie. Jeśli więc Fraka będzie ci zagrażać, możesz ją 
powstrzymać szarpiąc sieć w ten sposób.
— Chociaż zupełnie nie jestem podobny do samca pająka? Dobrze, że przynajmniej ten 
kod nie jest skomplikowany, inaczej można by go łatwo zapomnieć w chwili zdenerwowania. 
Ale załóżmy, że w jej lepką pajęczynę zapłacze mi się noga? Z tego, co słyszałem, diabelnie 
trudno uwolnić się z takiej sieci.
— Lekarstwem na to, mój chłopcze, jest ogień. Te pajęczyny bardzo łatwo się palą.
— Ale jeśli będę musiał wykrzesać iskry i zapalić hubkę w czasie gdy Fraka będzie się do 
mnie zbliżała…
— Weź lampkę i kilka zapasowych świeczek. Jeśli wpadniesz w pajęczynę, uniesiesz 
wieczko i zapalisz sieć od świecy. Nie bój się tego owada; omne ignotum pro magnifico est.
— Jeśli jednak nagły podmuch rozprzestrzeni ogień, znajdę się w niewesołej sytuacji — 
zadumał się Eudoryk. — Zastanawia mnie, jak te kreatury zdobywają pożywienie. Można 
zobaczyć czasem jak owad, mający mało sprytu, wpada w pajęczą sieć. Ale należałoby 
przypuszczać, że istoty wyższego rzędu, takie jak ptaki, zające czy świnie szybko powinny się 
nauczyć unikać wpadania w sieć.
Baldonius wzruszył ramionami.
— Tego nie wiem, ale Bobras twierdzi, że pająki mogą żyć przez wiele miesięcy bez 
pożywienia.
— A jak rozmnaża się to robactwo? Fraka jest jedynym pająkiem z tego gatunku w tej 
okolicy. Choć długowieczna, nie będzie żyła zawsze, nawet jeśli nie uda mi się skrócić jej 
żywota. Skąd mógłby przyjść jej partner?
— Wydaje mi się, że z dzikich obszarów Bricken, leżących na zachód od majątku 
Rainmara. Tam, jak mówią mieszka wiele nieznanych stworzeń, które znikły z bardziej 
cywilizowanych terenów. Ale nie wiem, czy to Fraka przybyła do Dimshaw stamtąd, czy też 
mieszkała tu już zanim okoliczne ziemie zostały oczyszczone pod uprawę.
— A czy widziano ją kiedykolwiek poza Dimshaw?
— Myślę, że nie. Jak już pająk z tego gatunku zbuduje gdzieś sieć, nie rusza się z miejsca. 
Jeśli jednak w czasie swojej wyprawy dowiesz się czegoś o zwyczajach gigantycznych 
pająków, nie zapomnij donieść mi o tym. Mógłbym zrobić z tego małą monografię, saltem.
— A — jeśli mi się nie powiedzie — rzekł Eudoryk — nie zapomnij o wystawieniu mi 
ładnego grobowca, in absentia.

Pozostawiając Jilla przy koniach, Eudoryk, przyodziany w półpancerz i sięgające bioder 
buty, z kuszą przewieszoną przez ramię, pieszo zapuścił się w lasy Dimshaw. Miał kuszę 
prostego typu, którą przygotowywało się do strzału wkładając stopę w pocięgiel i naciągając 
oburącz cięciwę. Posiadała większą od łuku siłę rażenia i łatwiej ją było ponownie naciągnąć 
niż stalową kuszę oblężniczą, do której potrzebna była korba lub przynajmniej dźwignia. 
Choć cały ten ekwipunek zwalniał i krępował ruchy Eudoryka, uważał, że dzięki takiemu 
wyposażeniu łatwiej uniknie jadowitego ukąszenia Fraki.
W jednej ręce niósł włócznię na dziki i małą latarnię, jakiej używano w czasie burz. 
Płomyczek świecy w latarni był ledwie widoczny w świetle zachodzącego, jesiennego słońca, 
które przeświecało przez pozbawione liści gałęzie i powykręcane pnie starych drzew. W 
drugiej ręce trzymał podobny do kordu, lekko zakrzywiony miecz, używany na polowaniach, 
którym od czasu do czasu znaczył drzewa, dla pewności, że znajdzie drogę powrotną. Ta 
przezorność była typowa dla jego metodycznego działania.
Eudoryk stracił cały dzień przemierzając lasy Dimshaw bez żadnego rezultatu. O 
zmierzchu wrócił z Jillem do wioski w zachodnim Hessel.
O świcie znowu wyruszyli do Dimshaw. Przez ponad godzinę Eudoryk krążył wśród 
dębów, aż tu w pewnej chwili coś złapało go za nogę. Byłby upadł, ale uratował się 
podpierając włócznią. Popatrzył na nogę, lecz nic nie zobaczył. Mimo to lewą nogę miał 
uwięzioną.
Uderzył mieczem — ostrze trafiło na jakąś ustępliwą, elastyczną substancję, do której 
natychmiast się przykleiło. Ciągnięcie i kręcenie mieczem nic nie dało.
Eudoryk wbił ostrze włóczni w ziemię i obniżył latarnię. Miecz, który wypuścił z ręki, 
wisiał w powietrzu, kołysząc się delikatnie. Narastający wiatr, który poruszył gruby dywan 
opadłych liści, nasilił jeszcze drgania miecza.
Przyjrzawszy się dokładniej, Eudoryk zauważył w powietrzu delikatny blask srebrnej nici. 
Kiedy poruszył głową, spostrzegł, że jest ich więcej i układają się w smugę. Smuga biegła od 
korzeni starego dębu, obok Eudoryka, ukosem aż do gałęzi powyżej. I stykała się z jego 
butem i ostrzem miecza.
Dopiero teraz Eudoryk zdał sobie sprawę z tego, że pajęczyna Fraki była prawie 
niewidoczna. W pełnym słońcu na jej powierzchni można było dostrzec jedynie lekkie 
odblaski, w przymglonym świetle zapewne w ogóle nie było jej widać.
To wyjaśniało, w jaki sposób Fraka łapała zwierzęta i ptaki. Mając niewiele sprytu, nie 
mogły uniknąć niewidocznej pajęczyny. Dlatego las mógł dostarczyć wystarczająco dużo 
zwierzyny dla takiego drapieżnego stwora jak Fraka.
Patrząc wzdłuż pajęczej sieci, w którą dał się złapać, i poruszając głową tak, by śledzić 
odbicia światła, wśród gałęzi Eudoryk zobaczył więcej migoczących refleksów. Zorientował 
się, że znajduje się na skraju monstrualnej sieci, która pokrywa kilka akrów. Potem zobaczył 
coś jeszcze.
Wielki, czarny, włochaty obiekt, szybko poruszający się po niciach pajęczyny, z dużą 
prędkością zbliżał się ku niemu.
Eudoryk przeżył moment paniki. Fraka miała, jak spostrzegł, ciało wielkie niczym beczka i 
osiem owłosionych nóg, dłuższych niż wynosił wzrost człowieka. Kiedy podpełzła bliżej, 
okazało się, że nić pajęczyny, do której się przykleił, nie była jedyną w sąsiedztwie. W 
najbliższej okolicy zwieszało się do dołu kilka innych. Gdyby uniknął tej, w którą wpadł, z 
pewnością dotknąłby innej.
W przerażeniu starał się uwolnić za wszelką cenę. Złapał latarnię i uniósł wieczko, by 
podpalić nić, która go uwięziła. Jednak właśnie w tym momencie — zupełnie tak, jak się 
obawiał — powiał wiatr i zdmuchnął płomień.
Opuszczając się po przyległych niciach, które dotykały ziemi, Fraka zbliżyła się już do 
Eudoryka na tyle, że mógł zobaczyć wystające z najbardziej do przodu wysuniętej pary 
żuchw jadowite zęby. Każdy długi na stopę, przypominały końce rogów bawoła: były ciemne, 
połyskujące, zakrzywione i ostro zakończone. Dwie pary przednich oczu błyszczały jak 
wielkie, okrągłe, ciemne klejnoty.
Eudoryk pomyślał o tym, by wyciągnąć nogę z buta, ale bez niczyjej pomocy zajęłoby mu 
to więcej czasu niż Fraka potrzebowała, by go dosięgnąć. Rozważał także czyby nie ściągnąć 
z ramienia kuszy i wystrzelić nim Fraka do niego dotrze. Obawiał się jednak, że jeśli nie uda 
mu się zabić pajęczycy pierwszym strzałem, zostanie pożarty na miejscu. I zresztą, gdzie w 
tym bulwiastym cielsku znajdują się najważniejsze dla życia organy? A może celne pchnięcie 
włócznią w żuchwę…
W czasie gdy myśli te przebiegały mu przez głowę, Eudoryk gwałtownie poszukiwał 
swojego zapalnika. Potrzeba uwolnienia się z pajęczyny przewyższała bowiem wszystkie 
inne.
Wyciągnął mały miedziany przyrząd, składający się z krzesiwa z otwartą przegródką na 
wierzchu i niewielkiego młoteczka, w którego bijaku znajdowały się kawałki krzemienia. 
Trzęsącymi się rękami Eudoryk wysunął małą szufladkę zawierającą hubkę. Usiłując działać 
rozważnie, położył kilka szczypt hubki na kowadełku. Osłaniając zapalnik wolną ręką, 
opuścił bijak młoteczka.
Ale zapalnik nie zapłonął. Natomiast Fraka była już niemal w zasięgu jego włóczni; 
jeszcze jeden krok i będzie mogła dosięgnąć go najbardziej do przodu wysuniętymi 
kończynami. Osiem oczu — cztery z przodu, dwa na szczycie i po jednym z każdego boku — 
błyszczało jak onyksy, a jej otwór gębowy poruszał się łakomie.
Wtedy Eudoryk przypomniał sobie o kodzie miłosnym. Nerwowo chwycił za rękojeść 
miecza i wykonał serię uderzeń: długie–krótkie–krótkie, długie–krótkie–krótkie.
Fraka zawahała się, z przednimi czułkami zawieszonymi nad głową Eudoryka. Rycerz 
kilkakrotnie powtórzył szarpnięcia pajęczyną.
Miast rzucić się na Eudoryka, Fraka obróciła się na tylnych nogach i rozstawiła cztery 
przednie, tak jak gdyby oferowała mu swoją dolną część. Eudoryk zauważył, że podbrzusze 
pajęczycy było ciemnożółte, a włosy porastające odwłok — krótkie i srebrnawe, zupełnie 
inne od długich i czarnych, którymi okryta była reszta ciała Fraki.
Gdy Eudoryk powtarzał sygnał, Fraka stała nieruchomo, w rozkroku. Na podbrzuszu, tuż 
pod zwężeniem oddzielającym głowę od tułowia, Eudoryk dostrzegł coś, co jak sądził, było 
otworem rozrodczym, poruszającym się jak gdyby w pełnym pożądania oczekiwaniu.
Eudoryk nerwowo zastanawiał się, jak długo będzie w stanie utrzymać Frakę w pozycji 
„weź mnie, jestem twoja!” W każdej chwili mogło dotrzeć do pajęczycy, że w gruncie rzeczy 
wcale nie był jej wybrankiem. I wtedy zje go, tak jak normalnych rozmiarów pająki pożerają 
muchy.
Mógł złapać włócznię, która stała wbita w torf tuż obok i dźgnąć nią Frakę; ale to zapewne 
przerwałoby działanie miłosnego zaklęcia, jakim utrzymywał ją w bezruchu. A gdyby jej nie 
zabił jednym pchnięciem, skończyłby w gardzieli potwora.
Przednie kończyny Fraki poruszyły się, jak gdyby jej miłosny trans mijał. Eudoryk 
szarpnął więc mieczem pajęczynę i pajęczyca ponownie zamarła w swojej pozycji.
Pochylając się, Eudoryk znowu zasłonił wolną ręką zapalniczkę. Obserwując cały czas 
Frakę, ostrożnie ustawił swoje urządzenie pod nicią pajęczyny, która uwięziła jego nogę. 
Czekał, aż ucichnie wiatr.
Trwało to dość długo i Eudoryk musiał jeszcze raz trącić pajęczynę, by uspokoić jej 
właścicielkę. Kiedy Fraka znowu zamarła w bezruchu, nagły poryw wiatru zdmuchnął całą 
hubkę z kowadełka zapalniczki.
Przeklinając w myślach, Eudoryk nasypał nową porcję hubki. W końcu wiatr ucichł. 
Wtedy szybko opuścił młoteczek. Iskry poleciały na hubkę, która na moment zapłonęła.
Na kilka cennych sekund płomień zetknął się z pajęczyną, która zasyczała i zaczęła się 
palić. Żółte języczki ognia przebiegły w dół i w górę nici, która pękła z trzaskiem jak struna 
skrzypiec. Miecz upadł na ziemię i Eudoryk poczuł, że może swobodnie poruszać nogą.
Złapał szybko włócznię i cofnął się tak, by Fraka nie mogła go dosięgnąć właśnie w chwili 
gdy pajęczyca raptownie wypadła z transu. Kiedy płomień zaczął trawić nić, na której 
opierała jedną ze swoich kończyn, odwróciła się ze zdumiewającą zwinnością i gwałtownie 
zaczęła się wspinać wzdłuż nici, po których spuściła się poprzednio.
Upuszczając włócznię, Eudoryk zdjął z ramienia kuszę, naciągnął cięciwę, założył bełt i 
wycelował. Tylna część podbrzusza Fraki była łatwym celem. Ale nie strzelił.
Fraka wspinała się nadal, stając się coraz mniejsza. Płomień przebiegał po niciach 
pajęczyny, przeskakiwał z jednej na drugą. Najpierw paliła się jedna nić, potem już dwie, 
trzy, cztery, sześć.
Fraka nadal uciekała dopóty, dopóki nie stała się tylko małą plamką na odległym drzewie. 
Niektóre płomienie na niciach pajęczyny przygasły. Na innych rozprzestrzeniały się, po czym 
również gasły. Znaczna część pajęczyny została w ten sposób zniszczona. Eudoryk zdjął bełt, 
zluzował cięciwę i zarzucił kuszę na ramię. Idąc po zostawionych przez siebie na drzewach 
znakach, wrócił na skraj lasu.

Baron Rainmar ze zdumienia rozdziawił usta. — Pozwoliłeś… temu… potworowi… uciec 
nietkniętemu? Nie żartujesz? — wydusił z siebie. — Na miłość Boga i Bogini, czemu? Co za 
demon głupoty cię opanował?
Eudoryk uśmiechnął się.
— Cóż, sir, gdy wyruszałem, pouczyłeś mnie o kodeksie postępowania rycerskiego. 
Poleciłeś mi jak najściślej go przestrzegać. Jedna z zasad tego kodeksu brzmi — chronić płeć 
żeńską, inna — nie zdradzać tej, która ofiarowała rycerzowi swą miłość.
Nie jestem wprawdzie pająkiem z gatunku gigantów, jak Wasza Lordowska Mość wie. 
Oczywiste wszelako było, że wskutek szarpania pajęczyny, Fraka dostrzegła we mnie 
przeznaczonego sobie kochanka. Nie należy ona do tych, z którymi chciałbym się związać, 
niemniej fakt, iż była to istota płci żeńskiej, która na swój szczególny sposób wyraziła mi 
swoje uczucie, powstrzymał mnie od zabicia jej.
Zresztą nie jest to sprawa najwyższej wagi ani też najpilniejsza. Fraka przebywa wyłącznie 
w lesie w Dimshaw. Jeśli ostrzeżecie przed nią waszych ludzi, zabronicie im wchodzić do 
tego lasu, nie narobi wielkich szkód pozostając tam, gdzie jest.
Rainmar toczył wewnętrzną walkę, szarpiąc obiema rękami za rudą brodę.
— Ty… ty… idioto! Ośle! Głupcze! Dowcipnisiu! Niewydarzony łotrze! Nauczę cię, co to 
znaczy stroić sobie ze mnie żarty! Straż! Pojmać tego zbiega! Zobaczymy, jaki to okup…
— Lepiej nie, mój panie — powiedział Eudoryk, mierząc w brzuch Rainmara z kuszy, 
którą, by ubarwić swą opowieść, naciągnął i załadował w czasie relacjonowania swojej 
przygody. — Proszę rzucić broń, panowie! Rozkaż swym ludziom, by się wynieśli. A teraz 
będziesz mi towarzyszył w drodze do domu, póki nie będę całkiem bezpieczny. I pamiętaj, że 
z tak bliskiej odległości kwadratowy grot może przebić pancerz równie łatwo jak ów nowy 
materiał piśmienny, zwany papierem.
Rainmar szedł przed Eudorykiem, czując jego broń na nerkach. Tak wyszli przed drzwi 
frontowe, przeszli bezpiecznie pod opuszczaną kratą, przez most zwodzony, do łąki, na której 
stał Jillo z końmi. Moment później Eudoryk i Jillo uciekali galopem, podczas gdy wściekły 
Rainmar wykrzykiwał rozkazy dla ścigających.

Następnym razem, gdy grupa zamaskowanych rabusiów zatrzymała dyliżans jadący z 
Zurgau do Kromnitch, dwudziestu zbrojnych, pożyczonych od sir Damberta i barona 
Emmerharda na tę okazję, zaatakowało zbójów. Rozbójnicy stracili pięciu swoich ludzi, w 
tym jednego z ręki Eudoryka. Szósty żył wystarczająco długo, by wyznać na torturach, że 
zostali wysłani przez barona Rainmara.
W cesarskim sądzie Eudoryk założył przeciwko zbójeckiemu baronowi sprawę z 
powództwa cywilnego. Z powodu przewlekłego trybu pracy sądów, pozew nadal błąkał się 
między poszczególnymi sądami na długo po tym, jak Eudoryk, Rainmar i wszyscy pozostali 
bohaterowie tej opowieści dokonali żywota i zostali pochowani.
Na zamku w Hessel płakała Maragda.

V
JEDNOROŻEC I DZIEWICE

Odkąd dyliżans Eudoryka prosperował, jego właściciel zaczął rozmyślać o rozszerzeniu 
przedsiębiorstwa. Chciał przedłużyć linię z Kromnitch aż do Sogambrium, stolicy Cesarstwa 
Nowoneapolitańskiego i zamówić jeszcze jeden powóz. Myślał o zatrudnieniu skryby, co 
uwolniłoby go od prowadzenia ksiąg rachunkowych…
Przede wszystkim należało jednak rozpoznać sytuację na końcu trasy, czyli w 
Sogambrium. Dlatego też w Zurgau i w Kromnitch rozwiesił informacje, że określonego dnia 
zamiast zawrócić w Kromnitch do Zurgau, dyliżans pojedzie aż do Sogambrium, z tymi 
pasażerami, którzy zechcą wnieść dodatkową opłatę.
Od swojego cichego partnera, barona Emmerharda z Zurgau, Eudoryk otrzymał list 
polecający do brata cesarza, arcyksięcia Rolganga.
— Jako prezent — powiedział Emmerhard, gładząc swoją siwiejącą brodę — wyślę mu 
jednego z moich najlepszych psów. Bo na dworze nic nie da się załatwić bez prezentów.
— To bardzo ładnie z twojej strony, panie — rzekł Eudoryk.
— Bynajmniej. Nie zapomnij wliczyć wartości suki w koszty działania naszej firmy.
— A jaka jest jej wartość?
— Klea kosztowałaby co najmniej pięćdziesiąt marek…
— Pięćdziesiąt! Dobry mój panie, to absurd. Mogę znaleźć…
— Nie bądź impertynencki, mój mały! Nie znasz się na psach…
W trakcie sporu Eudorykowi udało się obniżyć wartość Klei do trzydziestu marek, co 
nadal wydawało mu się przesadną kwotą. Kilka dni później wyruszył z klatką, w której 
została umieszczona Klea, przymocowaną z tyłu dyliżansu. Po siedmiu dniach wóz, 
powożony przez pomocnika Eudoryka Jilla, wtoczył się do Sogambrium.
Nie licząc jednego razu, gdy był jeszcze dzieckiem, Eudoryk nie widział stolicy imperium. 
W porównaniu do niej Kromnitch było zaledwie małym miasteczkiem, a Zurgau — wioską. 
Wydawało się, że wyłożone ociosanymi brukowcami ulice stolicy ciągną się w 
nieskończoność, jak zamarznięte fale morza.
Tłumy ludzi kręcących się po przypominających wartki potok ulicach spowodowały, że 
Eudoryk zawahał się. Przechodnie odziani byli w stroje, jakich nie widywało się na prowincji. 
Mężczyźni paradowali w butach z drugimi, spiczastymi czubkami, przyczepionymi 
sznurówkami do nogi poniżej kolana; kobiety nosiły na jard wysokie, stożkowe kapelusze. 
Odnosiło się wrażenie, że wszyscy się spieszą. Ponadto Eudoryk miał problemy ze 
zrozumieniem miejscowego dialektu. Sogambrianie mówili niewyraźnie, szybko, łącząc 
wyrazy ze sobą, a często pomijając całe sylaby, rzadko też stosowali dobrze znaną 
Eudorykowi formę „wy”.
Zająwszy kwaterę w oberży średniej kategorii, Eudoryk pozostawił Jilla, by pilnował wozu 
i dobytku. Sam, z Kleą na smyczy, wyruszył w szarej mżawce na poszukiwanie pałacu 
arcyksięcia. Starał się, z jednej strony, możliwie dużo zobaczyć, ale z drugiej nie rozglądać 
się podejrzanie, nie gapić się i nie kręcić głową na wszystkie strony jak dynią.
Pałac, urządzony w nowoczesnym stylu, obłożony rzeźbionymi w fantastyczne zakrętasy 
płytami z kamienia, przylegał do katedry Boskiej Pary. Eudoryk miał wystarczająco dużo do 
czynienia z dworem własnego władcy, króla Valdhelma III w Lokanii, by wiedzieć czego 
należałoby się spodziewać w pałacu: nieskończenie długiego oczekiwania, które można 
skrócić jedynie sutymi napiwkami dla lokajów. Dzięki tej strategii już następnego dnia został 
przyjęty przez arcyksięcia.
— Dorodna bestia — stwierdził Rolgang, głaszcząc Kleę po łbie. Przy odziany w 
złotopurpurowe jedwabie serikańskie, arcyksiążę był tęgim mężczyzną o małych jak perełki, 
przenikliwych oczach. — Proszę opowiedzieć mi, sir Eudoryku, o przedsiębiorstwie 
przewozowym.
Eudoryk mówił o tym, jak w czasie podróży do Pathenii zapoznał się z nieznaną w 
cesarstwie ideą prowadzenia regularnych usług przewozowych. Szczegółowo opowiedział o 
powrocie do domu w Arduen, w baronii Zurgau, w hrabstwie Treveria, w królestwie Lokania 
z pomysłem poprowadzenia takiego przedsiębiorstwa, a także o tym, że posiada powóz 
skonstruowany przez krajowych kołodziejów na wzór tego, jaki stosowany jest w Pathenii.
— To warte zastanowienia — stwierdził arcyksiążę. — Mogę przewidzieć pewne 
negatywne skutki tego pomysłu dla rządu. Łajdacy mogliby używać twego dyliżansu, by 
wymknąć się sprawiedliwości; bankruci porzucić miejsce, w którym są zadłużeni i podjąć 
działalność gdzie indziej, a wywrotowi agitatorzy w końcu mogliby podróżować po kraju, 
nakłaniając do niezadowolenia i wzniecając rebelie przeciw wysoko urodzonym.
— Z drugiej strony, Wasza Wysokość — odparł Eudoryk — jeśli przedsiębiorstwo 
prosperowałoby dobrze, pewnego dnia moglibyście je opodatkować.
W perełkach oczu arcyksięcia pojawił się błysk.
— Ach, tak, młodzieńcze! Masz dużo sprytu! Mając to na względzie, jestem pewien, że 
Jego Cesarska Mość nie będzie stawiał przeszkód twemu przedsięwzięciu… Coś ci powiem. 
Jego Cesarska Mość przyjmuje u siebie jutro o dziesiątej rano. Bądź tam z tą przepustką, a 
przedstawię cię memu cesarskiemu bratu.
Opuszczając pałac, zadowolony z tak nieoczekiwanego farta, Eudoryk rozważał możliwość 
kupna nowego, eleganckiego stroju, choć jego skąpa natura aż skręcała się na myśl o wydaniu 
pieniędzy na nowy ubiór, póki dotychczasowy nadawał się do noszenia. Pocieszał się więc 
myślą, że równie dobrze może się okazać, że zrobi lepsze wrażenie jako uczciwy wieśniak, 
czysty i godny, nawet jeśli nie bardzo modnie odziany, niż jako ktoś nieumiejętnie udający 
stołecznego dandysa.

Następnego ranka Eudoryk, ubrany w siermiężną, wiejską odzież, stał w rzędzie razem z 
setką innych szlachciców z Cesarstwa. Cesarz Thorar IX i jego brat przechodzili powoli 
wzdłuż rzędu, podczas gdy mistrz ceremonii przedstawiał każdego z oczekujących.
— Wasza Cesarska Mość, proszę pozwolić, że przedstawię barona Gutholfa z Drin, który 
ostatnio walczył w wojsku cesarskim z rebeliantami w Avionie. Obecnie zajmuje się pilnie 
odbudową swojej posiadłości, budowaniem grobli i osuszaniem nowych terenów.
— Dobrze, mój panie z Drin! — rzekł cesarz. — Musimy pokazać naszym omamionym 
poddanym, nakłanianym do rebelii przez nikczemnych agitatorów, że pomimo wszystko 
kochamy ich.
Thorar był wysoki, szczupły, przygarbiony, z siwą spiczastą bródką, widoczną treską i 
skrzeczącym głosem. Miał na sobie czarny strój, ozdobiony jedynie kilkoma błyszczącymi 
klejnotami.
— Wasza Cesarska Mość — odezwał się mistrz ceremonii — oto sir Eudoryk Dambertson 
z Arduen. Założył dyliżans na trasie z Zurgau do Kromnitch.
— To ten, o którym ci mówiłem — powiedział arcyksiążę.
— Ach, sir Eudoryk! — zakrakał cesarz. — Znamy twoje przedsięwzięcie. Niebawem 
spotkam się z tobą w tej sprawie. Ale, ale, czy nie jesteś tym Eudorykiem, który zabił smoka 
w Pathenii, a potem walczył z monstrualnym pająkiem w lasach w Dimshaw?
Eudoryk uśmiechnął się z udawaną skromnością.
— W rzeczy samej to ja, Wasza Cesarska Mość, choć muszę przyznać, że wszystko to 
przydarzyło mi się raczej dzięki szczęśliwemu zbiegowi okoliczności niż własnej zaradności.
Nie dodał przy tym jednak, że tak naprawdę to Jillo zabił smoka, i w dużym stopniu 
przypadkiem, ani też, że on sam, mając już kuszę wycelowaną w gigantycznego pająka Frakę, 
z powodu sentymentalnego kaprysu nie wystrzelił i pozwolił potworowi odejść.
— Brawo, mój chłopcze! — rzekł cesarz. — Szczęście przychodzi do tych, którzy umieją 
je wykorzystać. Skoro okazałeś tyle odwagi wobec dziwnych bestii, będę miał dla ciebie 
zadanie. — Cesarz zwrócił się w stronę arcyksięcia. — Masz potem wolne jakieś pół godziny, 
Rolgangu?
— Tak, panie.
— To dobrze. Przyprowadź zatem chłopaka do Izby Prywatnych Audiencji, proszę. I 
powiedz Heinmarowi, żeby wyciągnął z kartoteki dossier sir Eudoryka.
Powiedziawszy to, cesarz poszedł dalej.

W Izbie Prywatnych Audiencji Eudoryk zastał cesarza, arcyksięcia, ministra robót 
publicznych, sekretarza cesarza oraz dwóch strażników osobistych w srebrnych pancerzach i 
hełmach z pióropuszami. Cesarz przerzucał strony cienkiej teczki z dokumentami.
— Usiądź, sir Eudoryku — powiedział Thorar. — Zajmie nam to trochę czasu, a nie 
chcielibyśmy narażać naszych lojalnych poddanych na niepotrzebny ból kolan. Jesteś 
nieżonaty, jak widzimy, choć zbliżasz się już do trzydziestki. Czemuż to?
Eudoryk pomyślał, że cesarz mógł sprawiać wrażenie człowieka trzęsącego się ze starości, 
ale umysł ciągle jeszcze miał sprawny. I odpowiedział:
— Byłem zaręczony, Wasza Cesarska Mość, ale przypadek zawsze zdmuchiwał mi sprzed 
nosa obiecane panny. To, że jestem kawalerem, nie wynika z braku inklinacji do drugiej płci.
— Hm. Musimy coś na to zaradzić. Rolgangu, czy twoja najmłodsza jest już komuś 
przyrzeczona?
— Nie, panie.
Cesarz odwrócił się.
— Sir Eudoryku, sprawa tak wygląda. W przyszłym miesiącu Wielki Chan Pantrozjanów 
przyjeżdża do mnie z wizytą państwową, przywożąc młodego smoka do mojej cesarskiej 
menażerii. Jak już być może słyszałeś, nasza kolekcja zoologiczna jest, po dobrobycie 
imperium, naszą największą namiętnością. Ale, ze względu na honor cesarstwa, nie możemy 
pozwolić temu poganinowi ze Wschodu przewyższyć nas w hojności.
Smoki wyginęły w cesarstwie, z wyjątkiem tych kilku, które być może ukrywają się gdzieś 
w dzikich ostępach. Ale powiedziano nam, że na zachód od Hessel, w twoich okolicach, w 
Bricken, znajduje się Puszcza, gdzie mieszka wiele ciekawych stworzeń. A wśród nich — 
jednorożec.
Eudoryk uniósł brwi.
— Wasza Cesarska Mość chce dać temu Pantrozjanowi jednorożca?
— Otóż to, sir; trafiłeś w samo sedno. Co o tym myślisz?
— Czemu nie, hm, to rozsądne, choć klnę się na honor, Wasza Cesarska Mość, że zupełnie 
nie wiem, czy byłbym w stanie to zorganizować. Jak już powiedziałem, moje poprzednie 
wyczyny następowały raczej dzięki łutowi szczęścia niż umiejętnościom i sile. Poza tym, mój 
dyliżans, wymagający ciągłej uwagi i pilnowania, pochłania cały mój czas…
— Och, brawo, mój chłopcze! Domagasz się przyzwoitej zapłaty za swoją pracę, jak każdy 
z nas, mimo że my, szlachetnie urodzeni, udajemy, że nie myślimy o tak prymitywnych 
sprawach, jak dobra materialne. Co, Rolgang?
Cesarz mrugnął do niego. Eudoryk uznał wesoły cynizm swojego władcy za miłą odmianę 
po pozie, jaką przyjmowała szlachta w jego kraju, udająca, że nie obchodzi jej coś tak 
wulgarnego, jak pieniądze. Thorar kontynuował:
— Cóż, w tej chwili nie mamy wolnych baronii czy hrabstw do nadania, ale mój brat ma 
dorastającą córkę. Nie jest to piękność nad pięknościami…
— Petrilla jest miłą dziewczyną! — wtrącił arcyksiążę.
— Nikt temu nie przeczy, nikt temu nie przeczy. Ale też nikt nie wysuwa na turniejach jej 
kandydatury do tytułu Królowej Piękności. No i co ty na to, sir Eudoryku? Jeden jednorożec 
za rękę Petrilli, córki Rolganga? Eudoryk zastanowił się, nim odpowiedział.
— Młoda dama musiałaby wyrazić zgodę. Czy mógłbym mieć zaszczyt spotkać ją?
— Oczywista. Rolgang, zorganizuj to, proszę.
Eudoryk był już kilkakrotnie zakochany i w efekcie tych namiętnych przeżyć nabrał 
cynicznego, praktycznego podejścia do zmagań płci. Nigdy grube dziewczyny nie wydawały 
mu się atrakcyjne, a Petrilla była tęga — nie bardzo, jak dotąd, ale dawało się przewidzieć, 
jak będzie wyglądała za parę lat. Była śniada, przysadzista, o ostrych rysach i skłonna do 
chichotania.
Wzdychając, Eudoryk zrobił bilans zysków i strat związanych z małżeństwem z tą nieładną 
lecz doskonale skoligaconą młodą kobietą. Bycie zięciem arcyksięcia otwierało mu drogę do 
dworskiej kariery, do magnackiego tytułu. Poza tym, Petrilla robiła wrażenie zdrowej i 
łagodnej. Jeśli okazałoby się, że jest nudna nie do wytrzymania, bez wątpienia znalazłby 
sobie pocieszenie gdzie indziej.

Po powrocie do Arduen, Eudoryk odszukał doktora Baldoniusa, który ponownie wyciągnął 
swą olbrzymią encyklopedię, otworzył chroniące dostępu do niej żelazne zameczki i zaczął 
przewracać, strona po stronie, szeleszczący pergamin.
— Jednoróg — wymruczał. — Ach, tu go mamy. „Jednoróg, Dinohyus helicornus, jest 
ostatnim żyjącym przedstawicielem rodziny Entelodontidae. Spiralnie skręcony róg, 
wyrastający z czoła zwierzęcia, w rzeczywistości nie jest pojedynczym wyrostkiem. Byłoby 
to niemożliwe ze względu na szew, biegnący, wzdłuż linii środkowej czoła. Jest to więc para 
rogów, skręcona w jeden. Okazuje się, że legenda, głosząca iż bestia ta może być powolna 
dziewicy, znalazła potwierdzenie w faktach. Według opowieści…” Ale ty znasz tę opowieść, 
Eudoryku.
— Tak — odparł Eudoryk. — Bierzesz dziewicę, jeśli uda ci się takową znaleźć, sadzasz 
ją pod drzewem w lesie odwiedzanym przez jednorożce. Zwierzę przyjdzie i położy jej głowę 
na kolanach, a wtedy myśliwi nadbiegną i ustrzelą je bez problemu. Jak to możliwe?
— Mój kolega, doktor Firmin, opublikował monografię… poszukam jej… o, już mam. — 
Baldonius wyciągnął zakurzony zwój z szafki z przegródkami. — Jego teoria, którą stworzył, 
gdy byliśmy jeszcze studentami w Saalingen, głosi, iż jednorożec jest niewiarygodnie 
wrażliwy na zapachy. Ma taki wielki pysk, że to całkiem możliwe. Firmin doszedł do 
wniosku, że dziewica pachnie inaczej niż pozostałe kobiety i że jej wyziewy neutralizują 
instynkt okrucieństwa u bestii. Fieri potest.
— No dobrze — stwierdził Eudoryk. — Zakładając, że uda mi się znaleźć dziewicę, która 
zechce wziąć udział w tym eksperymencie, to co dalej? Co innego zadźgać bestię włócznią, a 
co innego złapać ją żywą i nie uszkodzoną dostarczyć do Sogambrium.
— Niestety! Obawiam się, że nie mam dość doświadczenia w tym zakresie. Jako 
wegetarianin, starałem się unikać spraw związanych z polowaniem i hołdowaniem Wenerze. 
Tego ostatniego terminu użyłem, oczywiście mając na myśli łowiectwo; choć i to drugie 
znaczenie jest także stosowne w odniesieniu do tak wstrzemięźliwego wdowca jak ja.
— Któż więc mógłby doradzić mi cokolwiek w tej sprawie?
Baldonius zastanowił się, po czym uśmiechnął pod siwym, sumiastym wąsem.
— Jest pewien ekspert, mieszkający dziś w majątku barona Rainmara, a mówiąc 
konkretnie: moja kuzynka Svanhalla.
— Wiedźma z Hesselbourn?
— Właśnie ona, ale nie pozwól, by usłyszała, że tak ją nazywasz. Wiedźma, jak uparcie 
twierdzi, to osoba, zarówno kobieta, jak i mężczyzna, zajmująca się czarną, nielegalną magią, 
podczas gdy siebie Svanhalla uważa za powszechnie szanowaną czarodziejkę, której czary są 
zbawienne i zgodne z prawem. W mojej encyklopedii można znaleźć pochodzenie tych 
słów…
— Nieważne — przerwał mu pośpiesznie Eudoryk widząc, że Baldonius zaczyna 
przewracać strony. — Nie widziałem jej, ale słyszałem wiele. Mówią, że jest cherlawym 
starym pudłem. Cóż może wiedzieć o technikach polowania?
— Och, ona wie zaskakujące rzeczy. Zawsze mówiono w naszym bractwie, że jeśli 
potrzebna ci jakaś najzupełniej nieprzydatna, przedziwna informacja, której zapewne nikt na 
świecie nie zna, na przykład, co hrabia Holmer jadł na śniadanie w dniu, w którym ścięli mu 
głowę, idź i zapytaj Svanhallę. Dam ci do niej list. Nie widziałem się z nią od wielu lat, z 
obawy przed jej ostrym językiem.

— Jesteś więc teraz rycerzem? — spytała Svanhalla, siedząc z Eudorykiem w swojej 
ponurej szopie. — Ale nie dzięki rycerskiemu wyczynowi, ta–rah! Ta–rah! Tylko dlatego, że 
sprytnie wykorzystałeś sytuację, w jakiej się przypadkowo znalazłeś, co? Znam opowieści o 
tym, jak zabiłeś tego smoka w Pathenii — jak chybiłeś z tej serikańskiej armaty i jak Jillo 
przypadkowo wysadził worek z prochem w chwili, gdy bestia przebiegała nad nim.
Przeklinając w duchu gadulstwo Jilla, Eudoryk powstrzymał wybuch gniewu.
— Nawet gdybym był dwa razy odważniejszy, niż jestem i trzykrotnie bardziej 
doświadczony w posługiwaniu się armatą, proszę pani, nic by to nie dało, gdyby zabrakło 
nam szczęścia. Stalibyśmy się jedynie dla gada smakowitym kąskiem. Ale wróćmy do 
sprawy. Baldonius twierdzi, że mogłaby mi pani doradzić, jak złapać jednorożca w Bricken.
— Mogłabym, jeśli będzie mi się to opłacało.
— Ile?
Po chwili targowania się Eudoryk i Svanhalla zgodzili się na sześćdziesiąt marek, połowę z 
góry, a drugą połowę po złapaniu jednorożca. Eudoryk zapłacił.
— Po pierwsze — powiedziała wiedźma z Hesselbourn — musisz znaleźć dziewicę 
mającą ponad piętnaście lat. Jeśli to, co mi mówiono, jest prawdą, ze względu na ciebie i 
twoich rozpustnych braci może to być trudne w Arduen.
— Proszę pani! Nie miałem cielesnego zbliżenia z żadną miejscową dziewczyną od ponad 
roku…
— Tak, tak, wiem o tym. Kiedy zaczynasz odczuwać zbyt silną żądzę, by się powstrzymać, 
jedziesz odwiedzić dziewki w Kromnitch. Powinieneś już dawno być ożeniony, ale wszystkie 
panny uważają, że jesteś zimnym i wyrachowanym karierowiczem. I nie mylą się, bo choć 
lubisz kobiety, jeszcze bardziej kochasz złoto, co?
— To nie pani sprawa — stwierdził Eudoryk. — Poza tym szukam u pani porady w 
sprawie polowania, a nie miłości.
— Dziwne, skoro twój brat Olof dokonuje takich wyczynów z pannami w Arduen. Nie 
znaczy to, że potępiam chłopaka. Jest przystojny, a zbyt wiele wiejskich dziewuch liczy na 
wejście do kręgu szlachty, ofiarowując w zamian cnotę. Mają nadzieję jeśli nie na ślub, to 
przynajmniej na dający wpływy konkubinat. Tak więc same zapraszają: „Chodź, weź mnie, 
jasny panie!” W jakich zepsutych, zdegenerowanych czasach żyjemy!
— Skoro wie pani tak dużo o romansach w Arduen, która zatem dziewka jest jeszcze 
dziewicą?
— W tej sprawie muszę się skonsultować z moimi zaufanymi. — Podała mu dalsze 
instrukcje co do techniki polowania, po czym rzekła na zakończenie. — Przyjdź do mnie 
znowu jutro. A teraz idź do Frotza, powroźnika, zamów sieć i do Karlvaga, kołodzieja, żeby 
ci zrobił klatkę na kołach. Upewnij się tylko, by była wystarczająco duża i wytrzymała, bo 
inaczej możesz mieć mniej szczęścia niż przy polowaniu na smoka!
Kiedy Eudoryk wrócił do siedziby Svanhalli, ta rozmawiała właśnie z nietoperzem 
wielkim jak orzeł. Kreatura zwieszała się głową do dołu z krokwi, obok szynek, worków 
cebuli i innych produktów żywnościowych. Gdy na ten widok Eudoryk odskoczył do tyłu, 
wiedźma zachichotała.
— Nie bój się, Nigmalkin, odważny i potężny herosie, jest najsłodszą małą demonicą, jaką 
można znaleźć w całym królestwie. A poza tym mówi mi właśnie o czymś, co z pewnością 
chciałbyś wiedzieć.
— Czyli?
— Wiedz, że w całym Arduen mieszka tylko jedna panna spełniająca twój warunek. 
Wprawdzie jest jeszcze kilka innych dziewic, ale żadna z nich nie pasuje. Cresseta, córka 
Almundsa, jest chora i prawdopodobnie umrze; Greda, córka Paersda, ma tak zdewociałego 
ojca, że nie spuszcza jej na moment z oka i temu podobne.
— Kogo zatem proponujesz?
— Bertrud, córkę Ulfreda Niedomytego.
— Och, bogowie! Jest taka jak jej ojciec; można ją wyczuć z odległości pół mili. Czy 
naprawdę, Svanhallo, nie możesz znaleźć kogoś innego?
— Niestety. Bierz tę albo żadną. Poza wszystkim, taki dumny i zawzięty miłośnik przygód 
jak ty nie powinien się zniechęcać z powodu odrobiny smrodu, nieprawdaż?
Eudoryk westchnął.
— Cóż, powinienem chyba przypomnieć sobie, jak siedziałem w celi więziennej w 
Pathenii. Śmierdziałem pewnie jeszcze gorzej. Pogadam z Ulfredem i jego dziewczyną.

O świcie, dwa tygodnie później, Eudoryk jechał konno wraz z młodszym bratem Jilla, 
prostym parobkiem Theovikiem Godmarsonem, do domu Ulfreda Niedomytego. Odkąd 
astrolog przepowiedział Ulfredowi, że umrze od skurczu w czasie kąpieli, tenże poprzysiągł, 
iż nigdy więcej nie wejdzie do wody. Jego jedyne dziecko przejęło ten zwyczaj od niego.
Aczkolwiek domyta Bertrud, córka Ulfreda, byłaby ładną dziewczyną. Jak zauważył 
Eudoryk, kiedy ją podniósł, by mogła usiąść na poduszce przytroczonej do siodła Theovika, 
można ją było nawet uznać za piękną.
Eudoryk i jego pomocnik nałożyli nieco drogi z Arduen do puszczy w Bricken, by uniknąć 
przejazdu przez posiadłość barona Rainmara, starego wroga. W końcu dogonili Jilla, 
powożącego olbrzymim wozem, do którego przywiązana była monstrualnych rozmiarów 
klatka.
Na skraju puszczy w Bricken Eudoryk pozostawił Jilla i pojazd, dalej bowiem nie było 
dróg, którymi można by przejechać wozem. Załadowawszy sprzęt i żywność na grzbiet 
swojego wierzchowca, Eudoryk poprowadził go do lasu, a Theovik i Bertrud podążali jego 
śladem.
Po godzinie krążenia wśród drzew, uważnego wypatrywania i omijania niemal 
niewidocznych pajęczyn gigantycznych pająków, Eudoryk wybrał miejsce, w pobliżu 
strumienia Lupa. Rósł tam olbrzymi stary buk, z konarami blisko ziemi, na które łatwo było 
się wdrapać. Tutaj rozbito obóz.
Rozciąganie i zawieszanie pułapki zajęły resztę dnia. Eudoryk i Theovik, przy pomocy 
Bertrud, przyczepili do wyższych gałęzi i dwóch sąsiednich drzew sieć za węzły tak, by za 
jednym pociągnięciem talrepu można ją było całą zrzucić na dół. Ołowiane ciężarki wzdłuż 
krańca sieci gwarantowały, że spadając oplecie ofiarę.
Sieć była bardzo ciężka, a dzień — gorący. Zanim skończyli pracę, Eudoryk i Theovik 
ociekali potem. Rzucili się na miękki dywan z liści i leżeli, wsłuchując się w szmery i 
bzykanie owadów.
— Idę się wykąpać — rzekł nagle Eudoryk. — A ty, Theoviku? Bertrud, jeśli pójdziesz 
dalej, za ten zakręt strumienia, znajdziesz sadzawkę, w której woda jest cieplejsza i będziesz 
mogła umyć się bez przeszkód. To by ci nie zaszkodziło.
— Ja i myć się? — powiedziała dziewczyna. — To niezdrowy zwyczaj. Jeśli masz ochotę 
ryzykować, że umrzesz z zimna, to twoja sprawa.

W nocy Eudoryk słyszał chrząkanie jednorożca. Następnego więc ranka posadził Bertrud 
pod bukiem, a sam wraz z Theovikiem wdrapał się na drzewo i czekał. Wpatrując się w las, 
Eudoryk trzymał talrep, mający uwolnić sieć. Bertrud apatycznie odganiała chmarę much, 
które wydawały się towarzyszyć jej wszędzie.
Kiedy po południu jednorożec pojawił się wreszcie, wcale nie wyglądał na zgrabne 
stworzenie, jakby pół konia, a pół gazelę, jak przedstawiały go gobeliny w pałacu cesarza. Z 
tułowia i kończyn przypominał bawołu, był na sześć stóp wysoki, mierząc w barkach, a jego 
ogromna, pokryta brodawkami głowa nieco przypominała łeb odyńca. Skręcony róg wyrastał 
z czoła tuż nad oczami.
Jednorożec zbliżył się do wielkiego buku, pod którym siedziała Bertrud. Zwierzę poruszało 
się ostrożnie, krok po kroku. Kiedy znalazło się już niemal w zasięgu sieci, zatrzymało się, 
pociągnęło szerokimi nozdrzami i obnażyło kły raczej jak drapieżnik niż jak kopytonogie 
zwierzę roślinożerne.
Jednorożec jeszcze kilkakrotnie wciągnął zapach. Następnie uniósł do góry głowę i wydał 
potworny ryk, równie głośny jak lwa, ale bardziej gardłowy. Zaczął przewracać oczami i 
walić w ziemię rozstawionymi kopytami.
— Bertrud! — krzyknął Eudoryk. — On ma zamiar zaatakować! Właź szybko na drzewo!
Kiedy jednorożec rzucił się przed siebie, dziewczyna, która obserwowała całą tę scenę z 
rosnącym strachem, widocznym na jej umorusanym obliczu, zerwała się na równe nogi i 
wdrapała na najniższe konary drzewa. Bestia przystanęła, rozglądając się wokół 
przekrwionymi ślepiami.
Eudoryk pociągnął za talrep; ale kiedy sieć zaczęła opadać, jednorożec ruszył z kopyta, 
ominął cudem drzewo i pobiegł dalej. Jeden z ołowianych ciężarków uderzył tylko w zad 
zwierzęcia, gdy sieć opadła.
Z przeraźliwym rykiem jednorożec odwrócił się, nastawiając swoje kły. Nie widząc jednak 
wroga, pogalopował do lasu. Hałas łamanych krzaków i tupot jego kopyt ucichły.
Gdy łowcy jednorożca znaleźli się z powrotem na ziemi, Eudoryk powiedział:
— To jasne. Baldonius mówił, że kreatury te są wrażliwe na zapach. Ty, moja droga 
Bertrud, „pachniesz” silniej niż sześć dziewic. Theoviku, będziesz musiał pojechać do Hessel, 
do majątku, kupić kawałek mydła i dużą gąbkę. Tu masz pieniądze.
— Nie byłoby lepiej, gdybyś to ty, panie, pojechał, zostawiając mnie na straży przy 
dziewczynie? — spytał Theovik ze sprytnym błyskiem w swoich blado–niebieskich oczach.
— Nie. Gdyby mnie rozpoznano, Rainmar posłałby na nas swoich ludzi; nie gadaj więc za 
dużo, gdy tam będziesz. Jedź, a jak dopisze ci szczęście, powinieneś wrócić tu w porze 
obiadu.
Wzdychając, Theovik osiodłał swojego konia. Trzęsącymi się ze strachu ustami Bertrud 
spytała:
— Co… co chce mi pan zrobić? Będę bita czy gwałcona?
— Nonsens, moja panno! Nawet włos nie spadnie ci z głowy. Nie myśl, że „sir” przed 
moim imieniem oznacza, iż mam w zwyczaju wykorzystywać ludzi mojego ojca.
— Co zatem chcesz, panie, uczynić?
— Zobaczysz.
— Masz zamiar mnie wykąpać, ot co! Nie zniosę tego! Ucieknę do puszczy…
— Chociaż kręcą się tu jednorożce i inne nieznane bestie? Myślę, że tego nie zrobisz.
— Zobaczysz! Pójdę…
Udała, że rusza. Kiedy jednak Eudoryk zaryczał jak jednorożec, Bertrud zatrzęsła się, 
wróciła biegiem i zarzuciła mu ręce na szyję. Eudoryk zdecydowanym ruchem uwolnił się 
mówiąc:
— Kiedy będziesz już czysta i przyjemna, a jednorożec złapany w sieci, wtedy, jeśli 
będziesz chciała, być może się zabawimy.
Theovik wrócił przed zachodem słońca, z pakunkiem.
— Oto jest mydło i cała reszta, mój panie. Jillo pytał o pana, więc powiedziałem, że 
wszystko w porządku.
Ponieważ Bertrud gotowała właśnie kolację, Eudoryk odłożył kąpiel do rana. Wtedy, 
rozebrany do kalesonów, przy udzielanej z radością pomocy Theovika, dociągnął wyrywającą 
się i płaczącą Bertrud nad strumień. Tam ściągnęli z niej spódnicę oraz bluzkę i wepchnęli, 
wrzeszczącą ze strachu, do wody.
— Bogowie, jak tu zimno! — krzyczała. — Ja od tego umrę!
— Nie mamy lepszej wody, moja pani — rzekł Eudoryk, namydlając i skrobiąc ją 
energicznie. — Na Boską Parę, ależ warstwy brudu leżą na tobie jedna na drugiej! Trzymaj 
spokojnie swój cholerny tyłek!… Podaj mi grzebień, Theoviku. Przed myciem rozczeszę 
trochę jej splątane włosy. W porządku, z resztą sam sobie poradzę. Czas, żebyś nakarmił 
konie.
Z wyrazem rozczarowania na twarzy Theovik ruszył w kierunku obozu. Eudoryk nadal 
mydlił, szorował i spłukiwał swoją ofiarę, która była już zbyt wystraszona, by narzekać.
— No i co? — spytał. — Takie to okropne?
— Ja… Ja nie wiem. Jeszcze nigdy tak się nie czułam. Ale jest mi zimno; pozwól mi się 
ogrzać przy tobie. No, no, ależ ty jesteś silnym chłopcem!
— Ty też nie jesteś słabeusz — rzekł Eudoryk. — Nieźle musieliśmy z tobą walczyć, żeby 
wepchnąć cię do wody.
— Ciężko pracuję. Odkąd moja matka uciekła z tym domokrążcą, sama muszę wszystko 
robić w domu. Co za muskuły!
Wyczuła jego bicepsy, zbliżywszy się tak, że ich ciała zetknęły się. Eudoryk poczuł, jak 
burzy się w nim krew.
— No, no, moja droga — powiedział — po tym jak złapiemy bestię, a nie przed. — A gdy 
nadal wodziła rękami po jego ciele, warknął: — Powiedziałem: nie! — I odepchnął ją.
Popchnął ją nieco mocniej, niż zamierzał, tak że upadła i znowu się zamoczyła. Kiedy 
wstała, wyraz jej twarzy zmienił się.
— A więc to tak! — rzekła. — Jaśnie pan nie spojrzy nawet na biedną wiejską 
dziewczynę! Zbyt dostojny dla niej, dobry tylko dla wyperfumowanych, wymalowanych 
dziwek na dworach! Jeśli o mnie chodzi, możesz je wszystkie zabrać ze sobą do piekła!
Wybiegła z wody, złapała swoje ubranie i pobiegła w kierunku obozu. Eudoryk popatrzył 
za nią z zakłopotanym uśmiechem. Zajął się myciem, póki zapach śniadania nie przypomniał 
mu o upływie czasu.
Wraz z Theovikiem ponownie zawiesił sieć. Jednorożec nadszedł około południa. Jak 
poprzednio wydawało się, że podejdzie do siedzącej pod drzewem Bertrud, ale nagle wpadł w 
gniew. I znowu, by się ratować, Bertrud musiała włazić na drzewo.
Tym razem jednorożec nawet nie czekał, aż Eudoryk pociągnie za talrep. Natychmiast 
rzucił się pędem w kierunku lasu.
Eudoryk westchnął. Przynajmniej nie będziemy musieli tej przeklętej sieci znowu wciągać 
na drzewa. Ale co mogło się stać tym razem?… Dostrzegł cień uśmiechu, jaki przebiegł po 
twarzy Theovika.
— Ach, więc tu leży pies pogrzebany, co? Kiedy ja się kąpałem tego ranka, ty folgowałeś 
sobie z dziewczyną i pozbawiłeś ją dziewictwa!
Theovik i Bertrud zachichotali.
— Ach, wy łotry, ja wam pokażę! — ryknął Eudoryk.
Złapał swój myśliwski miecz i ruszył w kierunku pary. Choć zamierzał uderzyć ich tylko 
płazem, uciekli, krzycząc w śmiertelnym przerażeniu. Eudoryk pobiegł za nimi wymachując 
krótkim, zakrzywionym mieczem, aż potknął się o wystający korzeń i upadł jak długi. Zanim 
pozbierał się i wstał, Theovik i Bertrud znikli już z pola widzenia.
Na skraju lasu Eudoryk powiedział do Jilla:
— Kiedy ten idiota, twój brat, zjawi się, powiedz mu, że jeśli chce dostać swoją zapłatę, 
musi wrócić i skończyć to, co zaczęliśmy. Nie, nie zrobię mu krzywdy, choć jest nie lada 
hultajem. Powinienem był przewidzieć, co się stanie. Teraz muszę zostawić te szkapy z tobą, 
a sam pojadę na Daisy do chaty Svanhalli.
Kiedy Eudoryk ponownie zjawił się w siedzibie wiedźmy z Hesselbourn, Svanhalla 
zachichotała.
— No cóż, zrobiłeś co mogłeś. Ale kiedy demon zmysłowego pożądania ogarnie 
młodzieńca lub dziewczynę, trzeba mieć naturę mnicha, by mu się oprzeć. A to jest coś, czego 
żadne z tych dwojga nie posiada.
— Wszystko to prawda, madame — rzekł Eudoryk — ale co teraz? Gdzie ja znajdę 
kolejną dziewicę, wolną od żądzy?
— Poślę moją zaufaną Nigmalkin na poszukiwania w sąsiednich włościach. Córka barona 
Rainmara, Maragda, jest jeszcze nietknięta, ale ma wyjść za mąż w przyszłym miesiącu. Poza 
tym nie sądzę, byś uznał ją za odpowiednią.
— Z pewnością nie! Rainmar powiesiłby mnie, gdyby mnie tylko dostał w swoje łapy. 
Ale… Proszę posłuchać, madame Svanhallo, czy pani nie nadawałaby się do tej roli?
Koścista szczęka wiedźmy opadła.
— No nie, sir Eudoryku, na taki pomysł chyba sama nigdy bym nie wpadła. Cóż, to 
prawda, że przez wszystkie te lata, sto i jeszcze trochę, odżegnywałam się od cielesnych 
uciech w pogoni za najwyższymi stopniami wtajemniczenia w magii. Za zapłatą, może 
nawet… Ale jakimże to sposobem dostarczyłbyś taki worek starych kości jak ja do odległej 
puszczy? Kręcę się jeszcze po moim małym obejściu, ale nie nadaję się już do dalekich 
wędrówek czy jazdy konnej.
— Zrobimy lektykę — rzekł Eudoryk. — Proszę zaczekać, wkrótce powrócę.

Stanęło więc na tym, że po upływie dwóch tygodni leciwa wiedźma z Hesselbourn 
siedziała pod tym samym bukiem, na którym Eudoryk rozciągnął sieć. Po całodziennym 
oczekiwaniu jednorożec podszedł, powąchał, następnie ukląkł przed Svanhallą i położył swój 
podobny do świni łeb na jej kościstych kolanach.
Eudoryk pociągnął talrep. Sieć spadła. Kiedy Svanhalla wydostała się spod niej, 
jednorożec zerwał się na nogi, potrząsając łbem i parskając. Próby uwolnienia się 
powodowały, że zaplątywał się w sieć jeszcze bardziej. Eudoryk zeskoczył z gałęzi, na której 
siedział, ściągnął z pleców myśliwski róg i zadął weń, by przyzwać Jilla.
Eudoryk, Jillo i Theovik, któremu wina została przebaczona, zawinęli bestię, wyczerpaną 
lecz nadal walczącą, w skórę wołu. Unikając wierzgających kopyt i pyska toczącego z furii 
pianę, obwiązali jednorożca powrozem. Następnie zawiesili go między trzema końmi, które 
dźwigały ten ciężki ładunek do drogi, przy której czekała już olbrzymia klatka na kołach.
Większą część następnego dnia zajęło wepchnięcie stworzenia do klatki. Raz omal nie 
uciekło, a potężna burza, jaka się zerwała, wcale nie ułatwiała im zadania. W końcu jednak 
bestia została bezpiecznie ulokowana w klatce.
Przez przerwy między sztachetami Eudoryk i jego pomocnicy wrzucili naręcza świeżo 
ściętej słomy. Jednorożec, który nie jadł od dwóch dni, poddał się.

Arcyksiążę Rolgang stwierdził:
— Sir Eudoryku, świetnie się spisałeś. Cesarz jest zadowolony — nie, jest wręcz 
zachwycony. W istocie rzeczy, tak podziwia twoją bawoło–świnię, że zdecydował się 
zatrzymać to monstrum we własnej menażerii, miast odesłać ją do chana Pantrozjanów.
— Czuję się zaszczycony, Wasza Wysokość — odparł Eudoryk. — Ale wydaje mi się, że 
była jeszcze jedna kwestia, dotycząca twej córki, Petrilli, czyż nie?
Tłusty arcyksiążę zakasłał, zasłaniając usta dłonią.
— Cóż, jeśli o to chodzi, jest pewien kłopot. Bo widzisz, pannica nie jest już do wzięcia, 
niestety, niezależnie od tego, jak szlachetny i pełen cnót byłby starający się o jej rękę.
— Czyżby zmarła? — zawołał Eudoryk.
— Nie, wręcz odwrotnie. Chroniłem ją dla ciebie, ale moje obowiązki wobec cesarstwa 
przeważyły nad prywatnymi zobowiązaniami.
— Czy byłbyś tak dobry wyjaśnić to, mój panie?
— Tak, naturalnie. Wielki chan przyjechał, jak było to zaplanowane, tylko z wizytą. 
Jednakże, gdy ujrzał Petrillę, ogarnęła go romantyczna namiętność. Z nią stało się to samo. 
Widzisz, chłopcze, od dawna narzekała, że żaden elegancki dżentelmen w cesarstwie nie 
mógłby pokochać takiej przysadzistej, śniadej, tęgiej dziewczyny jak ona. A tu zjawia się 
potężny chan Gzik, pan całych hord przyodzianych w futrzane czapy nomadów — niski, 
krępy, śniady, krzywonogi jak Petrilla. No i zakochali się w sobie od pierwszego wejrzenia.
— Myślałem — stwierdził Eudoryk — że z waszą córką obiecaliśmy coś sobie wzajemnie 
— nie odbyło się to wprawdzie publicznie, ale…
— Przypomniałem jej o tym. Wybacz jednak, proszę, że ci to powiem, ale zawarliśmy 
umowę handlową na zimno, w której uczucia było mniej więcej tyle, co krwi w rzepie.
— No i ona…
— Pojechała z Wielkim Chanem do jego domu w bezkresnych stepach, by być jego 
siedemnastą — czy może nawet osiemnastą, zapomniałem już którą — żoną. Nie jest to mąż, 
jakiego sobie dla niej wymarzyłem, podstarzały i już wielokrotnie ożeniony, ale ona właśnie 
tak zdecydowała. To dlatego mój cesarski brat nie uważa za konieczne wysyłać chanowi 
twego jednorożca, skoro lord Gzik otrzymał już od nas rzadką perłę wielkiej wartości.
— Ale mimo odjazdu Petrilli ani mój brat, ani też ja nie zamierzamy pozwolić, by twe 
usługi pozostały nie wynagrodzone. Wstań, sir Eudoryku! W imieniu Jego Cesarskiej Mości 
niniejszym wyróżniam cię Wielkim Krzyżem Orderu Jednorożca, z dębowymi liśćmi i 
diamentami.
— Och! — jęknął Eudoryk. — Wasza Wysokość, czy koniecznie musisz przypinać order 
do mojego płaszcza i mojej skóry?
— Och, wybacz, sir Eudoryku. — Arcyksiążę manipulował swoimi grubymi paluchami i w 
końcu przypiął order. — No, już go masz, młodzieńcze!
Spójrz w lustro.
— Wygląda wspaniale. Przekaż, proszę, Jego Cesarskiej Mości moje dozgonne 
podziękowanie i wdzięczność.
W głębi serca jednak Eudoryk był wściekły. Medal był ładny, ale nie mógł się równać z 
karierą dworską w metropolii, z zadawaniem szyku na cesarskich balach w błyszczącym 
stroju. Na jego prostym, wiejskim surducie ta błyskotka wyglądała głupio. O ile bez żalu 
rezygnował z Petrilli, był zdania, że gdyby chcieli nagrodzić go naprawdę, znacznie 
odpowiedniejsza byłaby dożywotnia, niewielka pensja, albo przynajmniej zwrot kosztów 
poniesionych przy polowaniu na jednorożca. Oczywiście, jeśli nastałyby ciężkie czasy, a 
order ani się nie zgubi, ani nie zostanie skradziony, może być zastawiony lub sprzedany… 
Nic jednak nie rzekł, starając się wyglądać na zdziwionego, pełnego nabożnego lęku, 
dumnego i wdzięcznego jednocześnie. Rolgang dodał:
— A teraz, chłopcze, jest jeszcze jedna mała sprawa, o której rozmawialiśmy wcześniej. 
Otóż masz prawo rozszerzyć swą trasę dyliżansu do Sogambrium, a nawet poza, jeśli tylko 
zdołasz to zorganizować. Aczkolwiek dekretem Jego Cesarskiej Mości, wszystkie opłaty 
zebrane za takie planowe kursy dyliżansu powinny zostać od tej chwili objęte podatkiem, 
wynoszącym pięćdziesiąt procent, płatnym miesięcznie…

VI
KOCHAJĄCY SPORT WŁADCA

W cieniu otoczonej drzewami, leśnej chaty doktor Baldonius poprawił okulary na swym 
orlim nosie j i przyjrzał się Eudorykowi, który siedział przed nim.
— Zapewne chciałbyś wiedzieć czemu, mając trzydzieści parę lat, będąc rycerzem i 
człowiekiem o dużych możliwościach, wciąż jesteś samotny i niekochany?
— Trafiłeś w dziesiątkę, uczony mężu — odparł Eudoryk. — To oczywiste, że w tym 
królestwie pokpiłem sprawę definitywnie. Ale we Frankonii, do której prowadzą mnie moje 
interesy, odnajdę może dziewczynę, która doceni moje zalety, mimo iż są wątłe, i mniej 
krytycznie odniesie się do wad, chociaż mam ich wiele. Nie liczę jednak na tak szczęśliwy 
traf. A zatem, jaka jest przyczyna. Mówiąc krótko i węzłowato, co ze mną jest?
Baldonius rozgarnął siwą, gęstą brodę powykręcanymi ze starości palcami.
— A nie obrazisz się, jeśli będę mówił otwarcie?
Poważne oblicze Eudoryka rozjaśniło się od z rzadka goszczącego na nim uśmiechu.
— A czemuż by? Znasz mnie, panie, od chwili, gdy posłano mnie do ciebie, bym nauczył 
się czytać.
— I stłukłem twój mały tyłek, kiedy włożyłeś mi żaby do kapelusza. Ale, lucide exponere, 
choć masz sprawne ręce i głowę, et cetera, nie jesteś zbyt kochliwy. Za dużo w tobie zimnej 
kalkulacji, jak mówią panny.
Eudoryk westchnął.
— Tego się właśnie obawiałem. Co na to mogę poradzić? Mam błaznować, jak ten głupek 
Landwin z Kromnitch? Dawno już przekonałem się, że odgrywanie roli klowna nie jest moim 
powołaniem; moja bufoneria wielu obraża, a nie bawi nikogo.
Baldonius sięgnął do swojej olbrzymiej encyklopedii, rozpiął żelazne okucia i przerzucił 
kilka trzeszczących, pożółkłych kartek.
— Kiedy wszystko inne zawodzi, zaczerpnij mądrości Arystoklesa ze Spheron, mistrza 
wszystkich mędrców. Ach! Tu go mamy! „Istoty ludzkie najchętniej kochają tych członków 
swojego gatunku, którzy: a) służą im pomocą; b) schlebiają im; c) powstrzymują się od 
zwracania im uwagi na popełniane przez nich błędy; i d) są dobrotliwi i łatwi we 
współżyciu.” Ecce!Nie mógłbyś dostosować się do tej formuły, Eudoryku?
Choć twarz Eudoryka wyciągnęła się niemal jak trąba słonia, skulił swoje szerokie 
ramiona.
— Spróbuję; nie jestem jeszcze takim ramolem. A skoro o miłości mowa, to gdzie jest 
twoja ukochana córka, niegdyś zaręczona ze mną? Słyszałem, że wróciła do domu.
— Lusina wróciła i ukrywa się. Wymusiła na mnie, bym nie rozpowiadał o jej przejściach 
nikomu, a zwłaszcza tobie. Tak się wstydzi, że uciekła z tym nikczemnym włóczykijem.
— Co sprowadziło ją z powrotem?
— Jej komediant upił się i zbił ją tak, że straciła dziecko, które nosiła. Żal mi mojego nie 
narodzonego wnuka. — Stary nauczyciel westchnął. — Jego śmierć upraszcza wprawdzie 
życie, ale wolałbym mieć spadkobiercę–bękarta niż nie mieć żadnego potomka.
— Powiedz jej, proszę, że nie żywię do niej wielkiego żalu, niechęć bowiem odbiera 
apetyt. Tak więc chętnie odnowiłbym naszą starą znajomość. To jednak musi poczekać do 
mojego powrotu z Frankonii. Pożyczyłbyś mi Forthreda jako giermka? Mój postanowił zostać 
kapłanem.
— I owszem. Sądzę, że nie wyda ci się głupszy czy bardziej roztrzepany niż większość 
nowicjuszy. Ale uważaj na jego skłonności do rzucania czarodziejskich zaklęć. Ponieważ 
rozwinął w sobie umiejętność znajdowania zagubionych rzeczy uważa, że mógłby przemienić 
barona Rainmara w maślnicę.
— Dziękuję bardzo — rzekł Eudoryk. — Poleć mu, proszę, by czekał na mnie przed 
zamkiem wczesnym rankiem.
— A kto będzie zarządzał twoim dyliżansem?
— Jillo będzie powoził, a mój brat Olof poprowadzi księgi. Żegnam!
— Przyjemnej podróży i uważaj na rozbójników Rainmara!

Miesiąc później Eudoryk i Forthred, zgrzani od letniego upału, ściągnąwszy lejce, by 
powstrzymać konie, stanęli przed wschodnią bramą wjazdową do Letitii, obwarowanej 
potężnymi murami stolicy Frankonii. Eudoryk, w prostym, ciemnozielonym stroju leśnika, 
jechał na swoim jabłkowitym wierzchowcu Daisy. Nie kupił sobie rumaka od czasu, gdy 
przed laty stracił Morgrima w czasie polowania na smoka w Pathenii. Od dawna Eudoryk nie 
był mobilizowany na żadną wojnę w Cesarstwie Nowoneapolitańskim; a nie gustując zbytnio 
w turniejach, nie widział powodu, dla którego miałby inwestować tyle pieniędzy w olbrzymią 
żarłoczną szkapę, zbyt masywną w warunkach pokoju.
Forthred był smukłym, jasnowłosym młodzianem, z przednimi zębami wystającymi jak u 
zająca. Jechał na zwykłym koniu i prowadził dwa zapasowe wierzchowce oraz jucznego 
muła. Wśród bagaży niesionych przez muła był także podłużny, owinięty w płótno pakunek, 
w którym znajdowała się zbroja Eudoryka. Nigdy nie wiadomo, kiedy coś takiego może się 
przydać.
Eudoryk pokazał strażnikowi swoje dokumenty — list od ojca sir Damberta z Arduen, 
napisany w jego imieniu przez mieszkającego na zamku kapłana, oraz skreśloną na dobrym 
gatunkowo pergaminie informację od zwierzchnika ojca, barona Emmerharda z Zurgau, 
cichego wspólnika w linii dyliżansowej. Trzeci dokument, ze złoconą mitrą na górze, 
pochodził od pana hrabiego Petza z Treverii.
Ponieważ Eudoryk znał ledwie kilka frankoniańskich słów, a strażnicy nie rozumieli ani 
słowa w jego języku, czyli lokamańskim, nastąpiła zwłoka na czas odnalezienia oficera biegle 
posługującego się helladzkim, to jest językiem międzynarodowym. Podczas gdy jeden ze 
strażników poszukiwał oficera, drugi zajął się opieczętowaniem miecza Eudoryka w pochwie, 
na dowód pokojowych zamiarów jego podróży.

Eudoryk był już na cesarskim dworze w Sogambrium i na królewskim w Lokanii, w 
Kromnitch. Dlatego też ani zwłoka z uzyskaniem zezwolenia na widzenie króla, ani 
konieczność przepłacania lokajów, by choć dostać się na listę oczekujących, nie zdziwiły go. 
Minął miesiąc nim dostał się na audiencję. Wykorzystał ten czas na uczenie się 
frankoniańskiego, zmuszając Forthreda do wykonywania nudnych ćwiczeń językowych.
W końcu urzędnik wręczył mu przepustkę na kolejną poranną audiencję u króla. Eudoryk 
stał w rzędzie z fircykowatymi dżentelmenami frankoniariskimi, na mozaikowym, biało–
czerwonym marmurze w oświetlonej świecami sali balowej pałacu króla Clothara. Świece 
były niepotrzebne, skoro przez wysokie okna wpadało do sali cudowne poranne słońce, ale 
Clothar najwyraźniej miał słabość do ostentacyjnych występów. Świece migotały, słońce 
świeciło na złocące się, srebrzące i rzucające brylantowe błyski jedwabie z odległej Seriki. 
Tliły się także kadzidła, ale nie były w stanie zabić odoru, jaki bił od dżentelmenów, którzy 
nie słynęli z czystości.
W odróżnieniu od tego przepychu, frankoniańscy chłopi, jak zauważył podczas podróży 
Eudoryk, robili wrażenie niezwykle uciemiężonych i nędznych. Przypomniał sobie, że ich 
poprzednie pokolenie zbuntowało się, ale rewolta została zduszona, a oni — poddani 
bezlitosnym rygorom.
Dźwięk złotych trąb obwieścił nadejście króla. Clothar był wysokim, jasnowłosym, dobrze 
zbudowanym mężczyzną mniej więcej w tym samym wieku co Eudoryk, o trudnych do 
opisania rysach, które podkreślały wąsy i hiszpańska bródka — pedantycznie rozdzielone, a 
dzięki brylantynie tworzące trzy ostre czubki — oraz sztucznie kręcone włosy, sięgające, 
zgodnie z frankoniańskim stylem, ramion. Według najnowszej mody ubrany był w 
karmazynowy kubrak, zapinany z przodu na więcej niż dwadzieścia srebrnych guzików. 
Dziurki do guzików zostały wynalezione dopiero kilka lat temu; dlatego też dobrze urodzeni, 
którzy dotychczas spinali swoje ubrania szpilkami, sznurówkami i przetyczkami, obecnie 
przepadali za guzikami, a im więcej ich było, tym lepiej.
Gdy monarcha przechodził wzdłuż rzędu, podając ozdobną w pierścienie dłoń do 
całowania, obcasy jego królewskich butów dźwięczały na połyskującej marmurowej 
posadzce. Mistrz ceremonii odczytywał z paska pergaminu nazwiska przedstawianych 
królowi osób:
— …i następnym, Wasza Wysokość, jest sir Ganelot z Charmois, który zdobył nagrodę na 
turnieju w Avral…
— Wystarczy! — rzekł nagle król Clothar. — Spóźnimy się na polowanie. — Trzymając 
dłoń uniesioną wewnętrzną stroną do góry, powiedział podniesionym głosem. — Reszta z 
Was niech czuje się przyjęta. Dziękujemy za Waszą uprzejmość. Możecie odpocząć i 
wzmocnić się przed opuszczeniem sali.
I wyszedł szybkim krokiem, a w ślad za nim popędzili słudzy, pozostawiając mistrza 
ceremonii ogłupiałego, z listą w garści. Gdy dżentelmeni zaczęli krążyć i rozmawiać ze sobą, 
lokaje wnieśli tace z jedzeniem i butelkami wina, które ustawili na stołach w jednym z 
końców sali balowej.
Eudoryk nałożył sobie kawioru na delikatny biszkopt i, ciągle jeszcze słabo posługując się 
frankoniańskim, zapytał sąsiada:
— Proszę wybaczyć, sir, ale czy… czy wszystkie audiencje poranne są równie krótkie? 
Jestem obcokrajowcem.
— To była jedna z dłuższych — odparł Frankoniańczyk, drapiąc się w miejsce 
zaczerwienione po ukąszeniu insekta. Na pole jego kubraka widniał order, połyskujący w 
promieniach słońca. — Proszę przyjąć do wiadomości, mój dobry panie, że Jego Wysokość 
jest doskonałym sportowcem. Jeśli nie ma polowania, są turnieje lub bilard, kręgle lub tenis, 
lub też Trzej Prawdziwi Bogowie wiedzą co jeszcze.
Choć twarz mężczyzny pozostała poważna, jego oczy leciutko mrugnęły 
porozumiewawczo.
— W takim razie, proszę mi powiedzieć… jak można z mm załatwić jakikolwiek interes?
— Przedstaw swoją sprawę temu tam mistrzowi Brulardowi. — I wskazał ręką na 
kluchowatego, łysego, niewysokiego człowieczka w prostym odzieniu, rozmawiającego z 
wystrojonym szlachcicem.
— Kto to jest, mam na myśli tego człowieka?
— To królewski minister.
— Czy byłby pan tak łaskaw przedstawić mnie?
Rozmówca uniósł głowę i uśmiechnął się.
— Coś za coś, jak mawiał mądry Arystokles. Rozumiesz, o co mi chodzi?
— A ile jest… hmm… przyjęte u was?
— Jedna złota moneta powinna wystarczyć. Możesz być pewien, że zostanie przeznaczona 
na warty datku cel dobroczynny.
Eudoryk zżymał się. W cesarstwie urzędnicy wysokiej rangi znani byli z brania łapówek, 
ale nie w taki sposób i nie takich kwot, których utrata poważnie naruszyłaby fundusze, jakie 
przywiózł ze sobą. „Wartym datku celem dobroczynnym” był — co do tego Eudoryk nie miał 
żadnych wątpliwości — stojący przed nim mężczyzna. Mimo to sięgnął do portfela.
— Nie tak jawnie, młody człowieku — mruknął nieznajomy. — Podajmy sobie ręce. — 
Eudoryk ukrył monetę w dłoni i wsunął ją w dłoń nieznajomego pod pozorem przywitania. 
Moneta znikła, jak za pomocą czarodziejskiej sztuczki. — A teraz, mój drogi młodzieńcze, 
jak się nazywasz?
— Eudoryk, syn Damberta z Arduen, rycerz — odparł Eudoryk. — A pan? Czy mógłbym 
poznać pańskie nazwisko?
— Burgenne — powiedział mężczyzna. — Chodźmy! Czy mogę przedstawić mojego 
młodego znajomego, sir Eudoryka Dambertsona? To jest mistrz Brulard, Sekretarz Stanu Jego 
Wysokości. Poświęć mu chwilę, Brulard; wydaje się, że ma jakiś interes.
— Zrobię to, Jaśnie Oświecony Książę — rzekł Brulard. — O co chodzi, sir Eudoryku?
Kłaniając się, Eudoryk zdał sobie ze zdumieniem sprawę, że osobą, którą przekupił, by 
przedstawiła go Sekretarzowi Stanu był książę Burgenne, druga co do znaczenia osoba w 
królestwie. Frankoniańska szlachta musi być najzachłanniejsza ze wszystkich na świecie.
— Proszę wybaczyć, Wasza Ekscelencjo. Czy… czy słyszałeś, panie, o nowej formie 
transportu, zwanej dyliżansem?…
Kiedy Eudoryk wyłoży1 swoja sprawę, sekretarz Brulard powiedział:
— Muszę to przekonsultować z Jego Wysokością i poinformuję cię, panie, o jego decyzji. 
Proszę przyjść do mojego biura w pałacu za dwa dni.
Eudoryk pożegnał grzecznie ministra i usiłował zapoznać się z innymi uczestnikami 
audiencji, w czym jednakże odniósł umiarkowany sukces. Miał nadzieję zawrzeć jakąś 
znajomość, która mogłaby doprowadzić w końcu do przedstawienia go jakiejś pannie na 
wydaniu, jako że w przyjęciu uczestniczyli wyłącznie mężczyźni. Dla uszlachetnienia swych 
poszukiwań partnerki na życie, ślubował rezygnację z usług prostytutek i kobiet lekkich 
obyczajów. Dlatego też żądze zaczynały go już rozpierać.
Na frankoniańskich pyszałkach nie wywarł jednak wrażenia prosty, choć cenny strój 
Eudoryka w kolorach czerwonawobrązowym i czarnym, ani też jego lokaniański akcent. Nie 
oszołomił ich także Wielki Krzyż Orderu Jednorożca, z dębowymi liśćmi i diamentami, który 
Eudoryk otrzymał od cesarskiego brata. Eudoryk rzadko nosił tę kosztowną błyskotkę, ale 
przypiął ją na tę okazję. Większość szlachciców miała po kilka odznaczeń, często większej 
rangi niż krzyż Eudoryka. Odznaczeni medalami byli wprawdzie dość uprzejmi kiedy 
zagadywał do nich, jednak natychmiast zwracali uwagę w inną stronę.
W końcu, gdy większość zaczęła już wychodzić, Eudoryk podszedł do młodzieńca, który 
wypił zbyt wiele wina. Spojrzał na Eudoryka szklanym wzrokiem.
— Si… sir Eudoryk Dambertson, tak powiedziałeś? Ja zwę się kawaler Thwars. Mi… miło 
mi pana poznać. Jesteś pan cudzoziemcem, nie? Niektórzy mówią, że wszyscy cudzoziemcy 
to nikczemne łotry, ale ja jestem ponad takie prostackie uprzedzenia. Niektórzy cudzoziemcy 
są, jak mi się wydaje, naprawdę nieomal ludźmi.
— Sir Thwars — zaczął ostrożnie Eudoryk, proszę, mnie oświecić. Jeden z dżentelmenów 
powiedział mi… och… że była to długa audiencja w porównaniu do innych. Te w Kromnitch 
są… trwają znacznie dłużej. Czemu tu tak jest?
Młodzieniec prychnął.
— A czegóż oczekujesz po Jego Nicnierobiącej Wysokości? Cały czas poświęca na sporty 
— konne, piesze oraz łóżkowe — i nie starcza go już na sprawy państwowe. Tak więc 
faktycznym władcą w królestwie stał się nisko urodzony łotr, mistrz Brulard. Kiedy była tu 
niezwykła siostra króla, przynajmniej ona wtykała swój królewski nos w sprawy państwowe. 
Myślę, że to z niechęci do jej twardych rządów wysłał ją na Daleki Zachód, a teraz…
— Zamknij swój dziób, ty głupku! — warknął siwogłowy szlachcic, odwracając się, by 
zgromić wzrokiem mówiącego. — Chcesz ściągnąć kłopoty na nas wszystkich?
— Ależ, ojcze… — zaczął sir Thwars.
— Przestań mleć ozorem! Każdy głupi widzi, że wypiłeś zbyt dużo.
— No i dobrze — mruknął Thwars. — Sir Eudoryku, przyjdziesz, panie, na pojedynek dziś 
po południu?
— Co za pojedynek?
— Sir Pancar wyzwał barona Odila do walki na śmierć i życie, na topory, na własnych 
nogach. Jest to sprzeczne z prawem, ale któż z nas, szlachciców, dba o to? Zaprowadzę cię do 
tajnego miejsca, gdzie rozegra się…
— Chodź już, ty cymbale! — warknął jego ojciec. — Gdybyś został tu choć chwilę dłużej, 
z pewnością sprowadziłbyś na nas zagładę! Proszę wybaczyć, zagraniczny panie!
Skinąwszy głową Eudorykowi, szlachcic złapał syna za ramię i pociągnął go, słabo 
protestującego, w kierunku wyjścia. Eudoryk pożarł jak wilk kawał koguta z chlebem i popił 
winem. W końcu i on opuścił salę.

W pokoju, dzielonym z Forthredem, Eudoryk zapalił świece w trójramiennym, brązowym 
świeczniku i otworzył książkę z gramatyką frankoniańską. Po czym zwrócił się do giermka:
— Powiedz mi po frankoniańsku: „Przyniosłem wodę ze studni, przynoszę wodę ze studni, 
przyniosę wodę ze studni.”
Z miną męczennika Forthred podrapał się w głowę, szukając w myślach słów. Gdy tylko 
zaczął mówić, rozległo się głośne pukanie. Jakiś głos zawołał:
— W imieniu króla, otwierać!
Nauczyciel i jego uczeń wymienili przestraszone spojrzenia. Eudoryk sięgnął po swój, 
schowany w pochwie, miecz i zaczął rozluźniać sznur, jakim opieczętowano go na znak 
pokoju, szepcąc:
— Otwórz, Forthredzie, ale tylko tyle, byśmy zobaczyli kto to.
Forthred wykonał polecenie. Zaczął właśnie mówić:
— Wydaje mi się, że to straż królewska… — kiedy drzwi otworzyły się z hukiem, 
odrzucając pazia na środek pokoju.
Czterech przyodzianych w karmazynowo–białe kurtki mężczyzn, z królewskimi tarczami 
herbowymi, wkroczyło do pokoju. Pierwszy z nich odezwał się:
— Sir Eudoryku Dambertsonie, jesteście wzywani do pałacu. Natychmiast!
— O co jestem… — zaczął Eudoryk.
Strażnik warknął:
— Żadnych pytań! Chodź natychmiast. O nie, zostaw swój miecz.
— Strzeż naszego dobytku — mruknął Eudoryk do Forthreda, gdy go wyprowadzano.
Na ulicy strażnicy otoczyli go, ustawiając się w czworobok. Jeden z nich zabrał latarnię na 
tyczce, którą zostawił opartą o ścianę.
Przynajmniej, myślał sobie Eudoryk, kiedy w ponurym nastroju szedł pod milczącą eskortą 
ciemnymi uliczkami, nie napadną mnie rabusie, którzy samotne spacery nocą po Letitii 
uważali za zaproszenie do morderstwa. Zastanawiał się też, w jaki sposób mógł popełnić 
jakieś przewinienie wobec frankoniańskiej biurokracji. Czyżby nie był dość ostrożny w 
unikaniu dyskusji na temat religii czy polityki? Czy jakiś nieznany wróg złożył przeciw 
niemu fałszywe oskarżenie? A może rząd, pilnie potrzebujący pieniędzy, jak to zazwyczaj 
było z większością rządów, postanowił aresztować przejezdnego obcokrajowca w nadziei, że 
wyciśnie trochę okupu od jego zagranicznych krewnych.
Z głową pełną czarnych myśli Eudoryk został doprowadzony do pałacu. Znalazł się w 
izbie oświetlonej mnóstwem świec. Za masywnym biurkiem siedzieli Sekretarz Stanu Brulard 
i król Clothar, mając po obu stronach służbę. Czterej strażnicy, którzy eskortowali Eudoryka, 
zajęli miejsca przy dwóch parach drzwi mających kształt łuku i zamarli w bezruchu.
— Wasza Wysokość! — rzekł Eudoryk, przyklękając na podłodze. Choć paliła go chęć 
poznania przyczyny, dla której został wezwany, zachowywał spokój.
— Ach, sir Eudonius! — powiedział król. — Nie byłeś na audiencji tego ranka?
— Byłem, mój panie.
— Wydawało mi się, że widzieliśmy cię, choć byliśmy zmuszeni odejść, zanim 
porozmawialiśmy z tobą. Brulard powiedział nam, że macie propozycję, która dotyczy 
dobrobytu naszego królestwa.
Rozluźniając się, Eudoryk pozwolił sobie na lekki uśmiech.
— Mam, mój panie — odrzekł i zwrócił się do Brularda: — Czy powinienem powtórzyć 
to, co mówiłem dziś rano?
Otrzymawszy pozwolenie, rozgadał się o swojej propozycji interesu.
Kiedy skończył, król ściągnął swoje pełne usta i kiwnął potakująco głową.
— To godny uwagi projekt, sir Edryku. Zapewne damy swe przyzwolenie pod warunkiem, 
że oddacie nam przedtem pewną przysługę.
— Jaką… o cóż chodzi, mój panie?
— Wiesz, że mamy niezamężną siostrę, Yolandę. Choć to kobieta, ma umysł godny 
mężczyzny, gdy chodzi o sprawy państwowe. Kilka miesięcy temu wysłaliśmy ją z eskortą na 
Zachód, do króla Gwennona z Armorii, z którym poróżniły nas pewne sprawy. Yolanda miała 
spór załagodzić. Choć dziewczyna była wysłannikiem największego królestwa, jakie świat 
kiedykolwiek widział, przekonaliśmy się, że nicpoń uwięził ją w nędznej celi. Takiego 
afrontu nie jesteśmy w stanie znieść!
— Tak więc, sir Dorykusie, pańskie zadanie jest oczywiste. Udaj się do Armorii i powróć z 
moją siostrą, a wtedy otrzymasz naszą zgodę na przedłużenie trasy swojego dyliżansu dotąd. 
Jeśli tego nie zrobisz, twoja petycja zostanie z mety odrzucona.
Po pełnym trwogi namyśle, Eudoryk odezwał się tymi słowy:
— Ależ, moi panowie. Czemuż ja? O Frankonii wiem niewiele, a ziem wzdłuż 
Zachodniego Oceanu nie znam wcale. Dlaczego nie wyślecie jednego z waszych 
wojowników?
— Jako najbardziej rycerscy, potężni i odważni na świecie — powiedział król — 
dżentelmeni z naszego dworu są zbyt dobrze znani.
— Lub, być może — wtrącił Brulard z cynicznie uniesioną brwią — nie są aż tak 
nieustraszeni, za jakich chcieliby uchodzić.
— Dość, Brulard! — przerwał mu król. — Nie zapominaj się. Otóż odpowiedź na twoje 
pytanie, sir Eutheryku, jest prosta. Obecność naszych powszechnie znanych rycerzy 
musiałaby wzbudzić podejrzenia. Dlatego jesteśmy zmuszeni zlecić to zadanie jakiemuś 
rokującemu nadzieję na wykonanie go obcokrajowcowi, czyli po prostu tobie.
— A czy moja obecność wśród Armorian nie wzbudzi u nich jeszcze większych 
podejrzeń? — spytał Eudoryk.
— Możesz im powiedzieć, że badasz możliwość doprowadzenia swojego dyliżansu do ich 
kraju, tak jak to obecnie robisz we Frankonii.
Eudoryk spojrzał z ukosa na króla.
— Jeśli Wasza Wysokość, twoje królestwo jest najpotężniejsze na świecie, to czemu nie 
wprowadzisz do Armorii armii?
Żachnąwszy się, król zwrócił się do swego ministra.
— Wytłumacz to, Brulard.
— Trudność, sir Eudoryku — stwierdził Sekretarz — polega na tym, że: po pierwsze, król 
Gwennon ma własną, dzielną armię i nie byłoby go łatwo pokonać w walce. Po drugie, jest 
związany sojuszem z Imperium Celtyckim, które rządzi nie tylko celtyckimi wyspami za tą 
cieśniną, którą zwiemy Rękawem, ale także ziemią nad oceanem, na południe od Armorii. Po 
trzecie, na drodze, którą nasze wojska musiałyby przejść, leży posiadłość Księcia Dorelii.
— Stosunki z Dorelią ostatnio nie układają się najlepiej. Nie będę wprowadzał cię we 
wszystkie szczegóły. Wystarczy powiedzieć, że nie chcielibyśmy zachęcać Dorelii do 
otwartej rebelii, przynajmniej tak długo jak nasze wojska nie uzyskają wyraźnej przewagi nad 
wojskami księcia Dorelii.
Książę Sigibert z Dorelii, o czym Eudoryk wiedział, był najpotężniejszym księciem 
Frankonii. Choć oficjalnie podporządkowany królowi Clotharowi, w rzeczywistości był 
niemal zupełnie niezależnym władcą, który utrzymywał autonomię napuszczając na siebie 
swoich potężnych sąsiadów, królów Frankonii, Celtycji i Armorii.
— A ponadto — dodał król — Gwennon przetrzymuje moją siostrę jako zakładniczkę i 
mógłby kazać ją ściąć zanim zdołalibyśmy ją uwolnić.
— Wasza Wysokość — zaryzykował Eudoryk. — Muszę o coś zapytać. Otóż jaka jest… 
Jakie są konflikty pomiędzy Waszą Królewską Mością a królem Armorii? Czemu uwięził 
waszą siostrę? Nie mogę wypełnić polecenia włączając się na ślepo w królewski spór.
Król westchnął i spojrzał wymownie na Brularda, który przejął na swoje barki ciężar tej 
dyskusji.
— Zaczęło się, sir Eudoryku, od sporu o gruszkowin.
— Wybacz, proszę. Co to jest gruszkowin?
— Napój, który robią w Armorii; w gruncie rzeczy jest to po prostu wino gruszkowe. 
Wiesz, co to wino?
— Tak, panie. Ale dlaczego…
— Aby uzupełnić nasz skarbiec i uspokoić plantatorów winogron, którzy skarżyli się, że 
import gruszkowinu osłabia ich zyski, wprowadziliśmy na ten towar cło, czym wzbudziliśmy 
gniew króla Gwennona. Kiedy odrzuciliśmy jego bezczelne żądanie zniesienia tej uczciwej i 
uzasadnionej opłaty, Gwennon ogłosił embargo na import naszego wina. Tak więc 
Armorianie, których klimat jest zbyt zimny i wilgotny do uprawy winogron, zmuszeni są 
zaspokajać swoje pragnienie piwem i gruszkowinem, co zadawala tylko tych, którzy lubią te 
napoje. Dlatego też, co było oczywiste, nałożyliśmy embargo na gruszkowin z Armorii.
— Ale co mają… ma to wspólnego z siostrą Jego Wysokości?
Brulard wzruszył ramionami.
— Nie znamy szczegółów. Księżniczka została wysłana, by uzgodnić z królem 
Gwennonem układ o imporcie wina i gruszkowinu. Na dodatek jeszcze wcześniej Gwennon 
zapraszał Yolandę, która jest kimś w rodzaju jasnowidza, by objęła stanowisko tajnego 
królewskiego doradcy. Zanim księżniczka wyruszyła w swą misję, zapewniała, że głęboko 
przemyśli tę propozycję monarchy.
— Nie wiemy, co złego przydarzyło się naszej misji. Trzykrotnie pisaliśmy do Gwennona, 
domagając się, by dał nam satysfakcję, ale nie otrzymaliśmy żadnej odpowiedzi — nawet od 
jego błazna, który, jak mówią, faktycznie rządzi królestwem, jako minister Gwennona. 
Szlachetny rycerz z naszego dworu, sir Clivain, dobrowolnie zgodził się jechać ratować 
królewską siostrę, ale ledwie postawił stopę na ziemi armoriańskiej, ujęto go i 
zaproponowano albo natychmiastowe opuszczenie królestwa, albo śmierć przez powieszenie.
Wyprawa na poszukiwanie w ciemno nieznanej kobiety, była chyba ostatnią rzeczą, na 
jaką Eudoryk miał ochotę, podczas gdy przede wszystkim należało zajmować się 
promowaniem swojego przedsiębiorstwa. Czy nie byłoby lepiej po cichu wycofać się do 
domu i zadowolić tym, co już osiągnął? Ale z drugiej strony…
— Wasza Wysokość — spytał — mówił, że wasza siostra jest niezamężna?
— Tak, sir Ruderyku.
— Powiedz mi, proszę, coś o tej damie. Jeśli podejmę się spełnić wasze polecenie, 
potrzebuję wszelkich możliwych informacji.
Król zamyślił się, zagryzając dolną wargę.
— Nasza siostra jest o trzy lata młodsza od nas i jest kobietą o wybitnych zdolnościach i 
królewskiej urodzie. Jeśli chodzi o jej wygląd, to spójrz! — I Clothar rozpiął kilka srebrnych 
guzików na szyi, po czym wyciągnął miniaturę zawieszoną na złotym łańcuchu. Ściągnąwszy 
łańcuch przez głowę, podał wisiorek Eudorykowi.
Obrazek, oprawiony w złotą ramkę i otoczony iskrzącymi diamentami, ukazywał piękną, o 
ostrych rysach, brązowowłosą kobietę, ale Eudoryk nie mógł dostrzec zbyt wielu szczegółów. 
Poza tym, że najpewniej malarz namalował damę nie taką, jak była w rzeczywistości, ale 
raczej jaką chciałaby być.
W każdym razie dla kogoś takiego jak Eudoryk, kto intensywnie szukał żony, szansa 
zdobycia obietnicy ręki atrakcyjnej siostry króla była nie do pogardzenia, choć uważał, że 
niewiasta pochodząca z rodu bliższego jego pozycji społecznej byłaby odpowiedniejsza od 
kobiety z rodziny królewskiej. Podczas gdy Eudoryk zastanawiał się, Brulard przemówił:
— A na pożegnanie, sir Eudoryku, chciałbym żebyś nie myślał, że wybraliśmy cię 
przypadkowo. Zbadaliśmy twą historię i wiemy co nieco o twoich wyczynach w odległych 
krajach. I naprawdę wydajesz się być najlepszym kandydatem.
Eudoryk westchnął. Miał niemiłe uczucie, że rzeczy działy się zbyt szybko i wymykały 
spod kontroli. Tak wiele w zamian za miano bohatera! Nie byłoby dobrze protestować, że 
jego reputacja jest oparta bardziej na szczęściu niż na męstwie. Choć było to zgodne z 
prawdą, Frankonianie oskarżyliby go jedynie o fałszywą skromność. Powiedział więc:
— No cóż, moi panowie. Podejmę się tej misji. Brulard spojrzał na króla i spytał:
— Zanim uściśniemy sobie dłonie na znak zawarcia umowy, czy nie byłoby wskazane, by 
Tsudai sprawdził jego szczerość?
Clothar prychnął.
— Ten stary wróżbiarz! Jakiś niewiarygodny szarlatan z dalekiego, nie ucywilizowanego 
kraju, gdzie bez wątpienia mężczyźni mają ogony pochowane w spodnie!
— Panie, wspomnij tylko jego dobre rady, jakich udzielił nam w sprawie Dorelii…
— Och, zrób jak uważasz. — Król zwrócił się do strażnika: — Zobacz, czy doktor Tsudai 
jest w swoim gabinecie. Jeśli tak, to go przyprowadź.
Oczekując na powrót strażnika Eudoryk powiedział:
— Wasza Wysokość, jeśli podejmę się wykonać twoje polecenie, będę potrzebował 
pieniędzy.
Brulard uśmiechnął się.
— Znając twoją chytrość w takich sprawach, przewidzieliśmy to żądanie. Załóżmy, że 
według obecnych cen, jedna marka na miesiąc…
Stukanie obwieściło powrót strażnika, który odchrząknął dla zwrócenia na siebie uwagi, 
stając przy otwartych drzwiach. Za nim do izby wszedł mężczyzna, który Eudorykowi wydał 
się niezwykle egzotyczny. Był mały i stary, z cienkim wąsikiem i bokobrodami. Jego kształty 
były płaskie, a żółtawą skórę pokrywało mnóstwo cieniutkich zmarszczek. Błyszcząca toga w 
kolorze szmaragdowozielonym, ozdobiona złotymi smokami, upiększała jego drobne kształty. 
Na rzadkich, siwych włosach spoczywała mała okrągła, czarna czapka, w którą wpięty był 
wielki karmazynowy klejnot. Brulard powiedział:
— Sir Eudoryku, poznaj doktora Tsudaia, Serikańczyka. Polegamy na jego magicznych 
zdolnościach, dzięki którym ostrzega nas przed pułapkami i sidłami, tak jak robiła to siostra 
Jego Wysokości zanim pojechała do Armorii. Doktorze Tsudai, to jest sir Eudoryk 
Dambertson z Arduen, które leży gdzieś w barbarzyńskim cesarstwie.
Doktor Tsudai wsunął obie ręce w przepastne rękawy i skłonił się nisko, najpierw królowi, 
następnie Brulardowi i w końcu Eudorykowi. Po czym rzekł:
— Czym może ten niegodny służyć Waszej Omnipotencji?
O ile mędrzec posługiwał się płynnie frankoniańskim, choć niekoniecznie przestrzegając 
zasad gramatycznych, to jego akcent był jeszcze silniejszy niż Eudoryka i używał dziwnych 
zwrotów, które, jak podejrzewał Eudoryk, były dosłownym tłumaczeniem z jego rodzimego 
języka.
Brulard odpowiedział za swojego mniej rozmownego władcę:
— Proponujemy powierzyć sir Eudorykowi zadanie, które wiąże się z pokonywaniem 
trudności i niebezpieczeństw. Chcielibyśmy wiedzieć, jak dalece można mu zaufać, kiedy 
znajdzie się poza zasięgiem naszej władzy.
Serikańczyk ponownie złożył ukłon.
— Czy ta osoba może posadzić sir Eudoryka i siebie przy tym małym stoliku?
Król kiwnął wymownie zdobną w pierścienie ręką.
— Siadajcie.
Strażnicy przysunęli dwa krzesła. Z obszernego rękawa Tsudai wyciągnął jednostopową 
hebanową różdżkę, z jednego końca której wysunął trzy rozkładane mosiężne nóżki, a trzy 
wsporniki z drugiej i ustawił ten przyrząd na stole. Z drugiego rękawa wyjął kryształową kulę 
i ostrożnie umieścił ją na wspornikach.
Siedząc naprzeciwko Eudoryka, Tsudai przysunął twarz do kuli i wpatrywał się, jakby 
usiłował ją przejrzeć na wylot. Eudoryk, siedzący z drugiej strony kuli, też starał się coś 
dojrzeć, ale widział jedynie zamazaną plamę i od czasu do czasu, gdy Tsudai zmieniał 
pozycję, jakiś błysk skośnego, brązowego oka, groteskowo powiększonego przez kryształ.
Po chwili Serikańczyk wyprostował się i przerwał ciszę, jaka zapanowała w izbie, mówiąc:
— Na ile moja nikła wiedza pozwala stwierdzić, nie dostrzegam żadnych przeciwskazań. 
Choć sir Eudoryk nie przywiązuje zbyt dużej wagi do tego dziwacznego pojęcia, jakim jest 
honor, dla którego wasi frankoniańscy dżentelmeni przegrywają bitwy i radośnie zarzynają 
się wzajemnie, jest drobiazgowy w kwestii zaufania i zobowiązań. Choć nie należy do 
pieniaczy, jeśli zmusi się go do walki, broni się dzielnie. Ma znacznie lepiej rozwinięty od 
innych dar przewidywania. Pomimo swojego tytułu, jego charakter odpowiada raczej cechom 
uczciwego kupca. Proszę wybaczyć, sir Eudoryku, ten robak nie chciał pana obrazić. Ale Jego 
Wysokość żądał skrupulatnej odpowiedzi.
— Nie było żadnej obrazy — odparł Eudoryk z rzadkim u niego uśmiechem. — Lepiej być 
uczciwym kupcem niż szlachetnym półgłówkiem, zabitym w jakiejś bzdurnej kłótni.
— Uff! — mruknął król. — Świat schodzi na psy, z fałszywymi religiami mnożącymi się 
jak chwasty, mimo że się je wypala, z agitatorami rozpowszechniającymi wywrotowe 
doktryny za pomocą tego nagannego urządzenia, jakim jest prasa drukarska, ze szlachcicami 
zniżającymi się do zarabiania czegoś tak wulgarnego jak pieniądze. Całe to zło przychodzi 
przez Helwecję, od tych przeklętych republik tyrreńskich. Pewnego dnia trzeba będzie 
uwolnić Tyrreńczyków od tego republikańskiego zamieszania, narzucając im sprawiedliwe i 
uporządkowane rządy.
— Czy wiesz, że jeden szaleniec, którego powiesiliśmy dopiero co w ubiegłym tygodniu, 
miał czelność zaproponować, żeby szlachtę opodatkować tak samo jak zwykły motłoch? 
Gdyby któryś z naszych utytułowanych poddanych związał się z przedsięwzięciem takim jak 
twoje, sir Eryksonie, zdarto by mu ostrogi, a miecz złamano na jego własnej głowie. 
Ponieważ jednak szlachta w cesarstwie jest mniej wybredna, wydaje się, że będziesz nadał 
prowadził tę swoją linię dyliżansową — zakładając, że uda ci się zrealizować twoje zadanie. 
Możesz odejść, doktorze Tsudai.
Gdy Serikańczyk, cały w ukłonach, wyszedł, Eudoryk, powstrzymując gniew, jaki 
wywołały królewskie drwiny, zwrócił się do ministra.
— A co z tą sprawą, o której mówiliśmy zanim przyszedł wasz czarownik…
— Ach, prawda — rzekł Brulard. — Umówmy się, że, licząc po obecnych cenach, jedna 
marka w złocie miesięcznie powinna ci wystarczyć na utrzymanie wraz ze sługą i zwierzętami 
w czasie podróży…

VII
SVOR WĘDROWIEC

Pół godziny później również Eudoryk, kłaniając się, wyszedł z biura Brularda. Minister 
powiedział mu:
— Wróć tu jak umówiliśmy się poprzednio, sir Eudoryku, to znaczy za dwa dni, i wtedy 
otrzymasz swoje pieniądze.
— Dobranoc i życzę szczęścia, sir Fudoviksie! — rzekł król Clothar serdecznie, budząc się 
z drzemki. W czasie długotrwałych targów Eudoryka z Brulardem król ziewnął i niemal 
zapadł w sen, ale uniósł głowę, by łaskawie się pożegnać.
Strażnik odprowadził Eudoryka przez korytarz aż do bram pałacu. Przy wyjściu Eudoryk 
uświadomił sobie nagle, że jego miecz pozostał w wynajętym pokoju pod opieką Forthreda, 
spytał więc:
— Nie poprowadzilibyście mnie do domu? Obawiam się, że mogę zabłądzić w tym 
gąszczu ulic. Zapłacę. Nie powiedział, co trapiło go naprawdę, a bał się, że bez uzbrojenia 
łatwo może paść ofiarą ulicznych rozbójników.
— Nie, regulamin zabrania — odparł żołnierz. — Ale to dość prosta droga. Trzy ulice 
tędy, następnie w lewo, w prawo i w połowie drogi między następnymi ulicami jest pańska 
oberża. W imię Trzech Prawdziwych Bogów życzę panu dobrej nocy! — I strażnik zniknął.
Eudoryk ruszył w drogę, z niemiłym uczuciem, że jest obserwowany. Wąski sierp księżyca 
był tak blady, że pozostawiał ulice w acherońskiej ciemności. My w cesarstwie załatwiamy to 
lepiej, pomyślał Eudoryk. Cesarz Thorar zarządził, że w Sogambrium ulice mają być w nocy 
oświetlone, a król Valdhelm to samo uczynił w Kromnitch. To prawda, że ulice oświetlane 
były przez przytwierdzone do ścian domów na głównych skrzyżowaniach pochodnie i że 
pracownicy służb miejskich, którzy mieli wymieniać zużyte drzewce, często zaniedbywali 
swoje obowiązki i nie przestrzegali, by ogień się palił, ale nawet te słabe, rubinowe płomyczki 
były lepsze niż nic w bezksiężycową, ponurą jak grób noc.
Kiedy oczy przyzwyczaiły się do ciemności, Eudoryk uświadomił sobie, że coś się przed 
nim porusza po skądinąd opustoszałej ulicy. Szedł za kimś lub za czymś, co było ledwie 
widoczne. Skoro jednak postać nie zbliżała się, Eudoryk wywnioskował, że przynajmniej ona 
nie zamierza zatrzymać się, by napaść na niego. Mimo to czułby się dużo lepiej, mając u boku 
swój miecz, czy choćby sztylet lub solidny kij.
Nieznany osobnik musiał być już przy skrzyżowaniu, na którym Eudoryk miał skręcić w 
lewo. Nagle pojawiło się więcej ciemnych, poruszających się figur. Ktoś zaczął coś wołać w 
nieznanym języku.
Eudoryk wydłużył swój krok, lecz wkrótce uświadomił sobie, że to osobnik, za którym 
szedł, został otoczony przez trzy dodatkowe cienie. Kiedy Eudoryk się zbliżył, spostrzegł, że 
trzej nowo przybyli byli uzbrojeni — jeden z nich w miecz, dwaj — w sztylety, podczas gdy 
zaatakowany trzymał napastników na odległość wymachując jakąś dziwną bronią. Składała 
się z dwóch lasek, czy też krótkich pałek, połączonych łańcuchem. Broniący się trzymał jeden 
kawałek drewna i kręcił drugim pętle oraz ósemki. Gdy Eudoryk był już całkiem blisko, 
kręcąca się pałka uderzyła jednego z atakujących, wydając przy tym głuchy dźwięk. Trafiony, 
chwiejąc się, wycofał się z walki z jękiem. I znowu napadnięty wykrzyknął coś w nieznanym 
języku.
W tym stanie, nie uzbrojony, Eudoryk poczuł przemożną ochotę czmychnięcia w boczną 
uliczkę i pozostawienia wypadków swojemu biegowi. Odrzucił jednak tę myśl natychmiast. 
Choć nie musiał brać sobie do serca całego tego kodeksu rycerskiego aroganckich 
Frankonian, czuł, że taka ucieczka byłaby niegodna jego złotych ostróg.
Podszedł więc z tyłu do mężczyzny uzbrojonego w miecz, rzucił się na jego nogi i złapał je 
mocno. Widział kiedyś taki sposób atakowania, zastosowany przez grupę pielgrzymów z 
Celtycji, grających pokrytym skórą pęcherzem, którzy rzucali go, odbijali, biegli z nim po 
polu i wzajemnie sobie wyrywali.
Mężczyzna z mieczem ledwie zdążył obrócić głowę, gdy Eudoryk wywrócił go twarzą do 
ziemi. Krępując mu nogi, nadepnął z całej siły na rękę, w której tamten trzymał miecz, złapał 
szybko broń, pchnął leżącego i stanął do walki z pozostałymi rabusiami. Ci na jego widok 
cofnęli się, odwrócili na piętach i zniknęli w ciemności, podczas gdy człowiek, którego 
Eudoryk dźgnął mieczem, z trudem pozbierał się na nogi i pokuśtykał, trzymając się za bok i 
jęcząc.
— Powinieneś był go zabić — powiedział mały uratowany człowiek. Eudoryk rozpoznał 
śpiewny akcent serikańskiego wróżbity, doktora Tsudai.
— Zabijać rannego to nie bardzo… cóż…
Tsudai pokręcił głową.
— Wy, mieszkańcy Zachodu, wszyscy jesteście w głębi duszy sentymentalni. Jeśli on 
wyzdrowieje i dowie się, kto go zranił, będzie szukał okazji, by napaść na ciebie i zemścić 
się. Ponadto, mając jego ciało, łatwo moglibyśmy dojść, kto stoi za napastnikiem.
— A któż mógł wynająć tych łotrzyków?
— Ta osoba nie stawia zarzutów bez dowodów. Wiadomo jednak, że książę Dorelii nie 
kocha tego insekta za to, że ujawnił jego spisek, w wyniku którego król Cłothar miał być 
zamordowany.
— A ja zostałem wynajęty, by przejechać przez Księstwo Dorelii! — stwierdził Eudoryk z 
westchnieniem. — Na Boską Parę, miejmy nadzieję, że żaden z tych zabójców nie widział 
mnie wystarczająco dobrze, by mnie rozpoznać.
Serikańczyk rozłożył ręce.
— Czyż nie jesteś tym młodym rycerzem z cesarstwa, który chce doprowadzić aż tu swoją 
linię dyliżansową?
— Tak, panie. Czy mogę zaprowadzić cię do mojego pokoju, byś odpoczął i odświeżył się 
nieco?
— Nie, dziękuję. Z izby Sekretarza ta nic nie warta osoba wróciła do swojego gabinetu, 
zebrała swoje rzeczy i wyruszyła do skromnego domu. W podnieceniu wywołanym atakiem, 
ta głupia osoba wołała na pomoc we własnym języku.
— Jeśli jesteś czarownikiem, czemu nie wezwałeś swoich demonów i nie napuściłeś ich na 
tych łotrów?
— Starał się, ale zapomniał, że to był dzień odpoczynku demonów. Karą za 
długowieczność jest słaba pamięć. Zechciałbyś pójść do mojej zaniedbanej chałupy? Czułby 
się lepiej w towarzystwie osoby z mieczem. Poza tym mógłbyś wyświadczyć mi łaskę 
spotykając odrażającą żonę i zdegenerowane dzieci.
— Byłbym zaszczycony — odparł Eudoryk tłumiąc uśmiech, jaki wywołało 
dyskredytowanie przez Serikańczyka własnej osoby.
Okazało się, że żona Tsudaia wcale nie była odrażająca, a.—dzieci sprawiały wrażenie 
niezwykle inteligentnych, czystych i układnych. Eudoryk starał się wypytywać Tsudaia o 
księżniczkę Yolandę. Wróżbita powiedział jednak, iż osiedlił się w Letitii już po wyjeździe 
królewskiej siostry. Na dalsze pytania na temat Yolandy Tsudai unikał odpowiedzi z 
niewyczerpaną uprzejmością. Wreszcie sprowadził rozmowę na temat serikańskich sposobów 
prowadzenia przedsiębiorstw, czyli na sprawy i kwestie, które pochłonęły całkowicie uwagę 
jego gościa.
— Dla prywatnego przedsięwzięcia takiego jak twoje — powiedział Tsudai — mamy 
formę działania nazywaną hong. Załóżmy, że trzech ludzi chce założyć przedsiębiorstwo, ale 
każdy z nich może zainwestować inną sumę. Drukują więc, dajmy na to dwanaście 
zaświadczeń, każde na posiadanie jednej dwunastej hongu. I wtedy jeden kupuje powiedzmy 
pięć udziałów, drugi cztery, a trzeci — trzy. Kiedy przedsięwzięcie zaczyna przynosić zysk, 
jest on dzielony proporcjonalnie do udziału własności, tak jak i głosy udziałowców przy 
wyborze mandarynów przedsiębiorstwa mają tę samą, proporcjonalnie, wagę.
Eudoryk słuchał z zainteresowaniem.
— A co się dzieje, gdy spółka zbankrutuje?
— Wtedy właściciele udziałów mogą stracić swoje wkłady, które zostały przekazane 
kredytodawcom, ale pod żadnym innym względem nie są pociągani do odpowiedzialności. To 
znacznie ułatwia sprzedaż akcji.
— Innymi słowy, taka spółka działa jak człowiek, z tymi samymi uprawnieniami, 
ograniczeniami i odpowiedzialnością?
— Tak, można ją nazwać niby–osobą.
— Niegłupie — stwierdził Eudoryk — ale trzeba by najpierw zrewidować nasze prawo. A 
teraz, doktorze, czy mógłbyś przepowiedzieć mi przyszłość?
— Tylko w najogólniejszy sposób, mój szanowny panie. Ten obrzydliwy robak potrafi 
odczytać co nieco na temat charakteru w kryształowej kuli i wyciągnąć z tego pewne wnioski. 
Na przykład, jeśli jesteś zagorzałym hazardzistą, to z pewnością skończysz w nędzy; jeśli 
będziesz kłótnikiem, istnieje ogromna szansa, że umrzesz w walce. Ale dokładnie kiedy i w 
jaki sposób — tego nie wiem.
— Kiedy ta osoba patrzyła w swój kryształ, zobaczyła, że wyruszyłeś z domu w nadziei, że 
uda ci się ożenić, ponieważ poprzednie zaloty nie powiodły się. Zauważyłem, jak w czasie 
rozmowy o królewskiej siostrze wzrosło twoje zainteresowanie.
— A jak oceniasz moje szansę, nie tylko u królewskiej siostry, ale u kobiet w ogóle? Czy 
będę szczęśliwy, jeśli kiedykolwiek uda mi się znaleźć towarzyszkę?
— Jeśli o to chodzi, zapewne osiągniesz swój cel, choć nie bez wysiłku i problemów. Ale 
przynajmniej, gdy już zdobędziesz żonę, będzie pewna twej wierności.
— Skąd to wiesz? — spytał Eudoryk.
Tsudai zachichotał.
— Bo brak ci uroku i powierzchownej galanterii, która często mami kobiety, wskutek 
czego dają ci porozumiewawcze znaki, zachęcające do zdrady. Niewielu pożądliwych 
młodych mężczyzn uznałoby te cechy za zalety, ale oszczędzi ci to mnóstwa zmartwień. 
Twoja wybranka być może uzna twoje towarzystwo za mniej pociągające niż bohatera 
romansu, ale będzie mogła zawsze na tobie polegać. A to, z upływem lat, tworzy coraz 
silniejszą więź w małżeństwie. — Podniósł się ze swojego miejsca. — Sir Eudoryku, ta 
kreatura zawdzięcza ci swoje bezwartościowe życie. Gdy znajdziesz się w jakichś strasznych 
tarapatach, czuj się upoważniony szukać mej nieskutecznej pomocy.
Tsudai pożegnał Eudoryka, ofiarowując mu dwie butelki najwspanialszego 
frankoniańskiego wina, owiniętego we własny płaszcz. Lekko podchmielony winem, 
chwiejnym krokiem Eudoryk pomaszerował z powrotem do swojego domu. Starał się 
nadrabiać miną, ściskając w garści zabrany rabusiowi miecz i rzucając podejrzliwe spojrzenia 
w kierunku wszystkich ciemniejszych zakamarków. Ale nic mu się nie przytrafiło.

Przejeżdżając przez ziemie księcia Dorelii, Eudoryk starał się milczeć, nie zwracać na 
siebie uwagi i poruszać się wolno jak ktoś, dla kogo podróż jest metodą na zabicie czasu. Na 
każdym kroku spodziewał się, że zostanie zatrzymany przez ludzi księcia, pragnącego 
unieszkodliwić najemnika, wynajętego przez nieprzyjaznego króla Clothara. Powtarzał więc 
sobie w myślach przemowy, jakimi usiłowałby ich przekonać, że jest jedynie właścicielem 
dyliżansu, szukającym dla swojego powozu możliwości wydłużenia trasy. Bezlitośnie uczył 
Forthreda miejscowych manier i zwyczajów, by paź nie przyciągał niepotrzebnie uwagi 
swoim jaskrawo obcym zachowaniem.
Okazało się jednak, że przyjęte przez Eudoryka środki ostrożności były zbędne. Nikt nie 
pytał go o nic. W rzeczywistości, nikt nawet nie zwrócił uwagi na dwóch cichych, 
porządnych, małomównych podróżnych.

Na granicy Armorii kontroler celny tak długo przeszukiwał bagaż Eudoryka, aż natrafił na 
ostatnią flaszkę złotego frankoniańskiego wina, prezent od Serikańczyka Tsudaia. Eudoryk 
zachował tę butelkę, by z Fothredem uczcić przekroczenie granicy Armorii. Kontroler 
zagwizdał i natychmiast nadbiegło dwóch uzbrojonych strażników celnych. Kontroler 
wykrzyknął po armoriańsku:
— Aresztujcie tych ludzi! Usiłowali przeszmuglować do naszego kraju zabroniony napój!
— Co? — spytał Eudoryk. — Och, masz na myśli tę butelkę wina. — Mówił po helladzku, 
a kontroler rozumiał ten język. — Zapomniałem, że wasze prawo…
— Nieznajomość prawa nie jest usprawiedliwieniem! — warknął celnik. — Zabrać ich do 
więzienia…
— Chwileczkę! — wybuchnął Eudoryk. — Nie jestem zwykłym włóczęgą, ale 
wysłannikiem Jego Wysokości króla Frankonii do Jego Wysokości króla Armorii…
— Ha! A to ciekawa historia! Gdzie twoja eskorta? Gdzie listy uwierzytelniające? Twoje 
listy z królewską pieczęcią?
— Zostałem wysłany jedynie z tym paszportem, który trzymasz, w przeciwnym razie 
książę Dorelii mógłby przejrzeć cały plan. A ponoć książę obawia się, że moja misja mogłaby 
doprowadzić do odnowienia przyjaźni pomiędzy obu monarchami, pozbawiając go 
dyplomatycznych korzyści.
Inspektor pokręcił głową.
— Sprawy wagi państwowej to nie moja specjalność. Zabierzcie ich, a ja w tym czasie 
poszukam doradców.

Eudoryk i Forthred znaleźli się w pełnej robactwa celi w pobliskim budynku. Oświetlało ją 
tylko małe, okratowane, wysoko umieszczone okienko. Podczas gdy Eudoryk badał drzwi, 
ściany i okno w poszukiwaniu słabych punktów, Forthred stwierdził ponuro:
— Sir Eudoryku, nigdy nie przypuszczałem, że jesteś, panie, takim gładkim kłamcą. Mój 
pan ostrzegał mnie, że jesteś człowiekiem o sztywnych zasadach, dokładnym i wymagającym, 
ale nawet słowem nie wspomniał o takim talencie.
— Nie ma granic dla inwencji, gdy w grę wchodzi konieczność — mruknął Eudoryk. — I 
mów ciszej.
— Załóżmy, że Armorianie zażądają odpowiedzi na pytanie, z jakiego rodzaju misją 
jedziemy? Co wtedy odpowiesz?
— Właśnie usiłuję wymyślić jakąś historię.
Następnego dnia podróżni, drapiący się od ukąszeń pcheł, zostali zaprowadzeni z 
powrotem do izby celnej. Wraz z kontrolerem oczekiwał na nich siwobrody człowiek, 
odziany w szkarłatną togę i wysoki, czarny kapelusz sędziego pokoju. Siwobrody spytał 
Eudoryka:
— A więc, sir, cóż to za sekretna misja, jaką wedle twych słów, masz wypełniać?
— Król Clothar życzy sobie zakończyć ten niemądry spór o wino i gruszkowin. Posłał 
mnie, bym wynegocjował układ możliwy do zaakceptowania przez producentów napojów z 
obu waszych królestw. Wiozę tę butelkę jako symboliczny prezent dla Jego Wysokości króla 
Gwennona, by… hm… złagodzić jego gniew.
— A jakie warunki jesteś upoważniony mu zaoferować?
Eudoryk uśmiechnął się.
— Mój panie, jako człowiek z branży, uczony w prawie, nie oczekujesz chyba, iż ujawnię 
moje warunki zanim rozpoczną się negocjacje. Powiedzmy, że mam nadzieję osiągnąć 
porozumienie, które w równym stopniu zadowoli, lub rozczaruje obu monarchów.
Sędzia zmarszczył brwi.
— Wydaje mi się, że król Clothar wysłał swą siostrę z podobną misją dwanaście miesięcy 
temu. Jeśli jej nie udało się osiągnąć tego celu, czemuż sądzi, że uda się to nieznanemu 
obcokrajowcowi?
Myśląc pospiesznie nad uzasadnieniem, Eudoryk stwierdził:
— Wręcz odwrotnie, mój panie, była to całkiem logiczna decyzja.
— Jakżeż to? Jak głoszą plotki, ta królewska pusta pała nigdy nie była w stanie nic 
wymyślić prócz zabicia dworzanina w jakiejś głupiej zabawie czy zerżnięcia jakiejś dziewki.
— Powiedzmy więc, że był to pomysł ministra króla Clothara, Brularda. Siostra króla, jako 
jego bliska krewna i osoba uprawiająca, jak mi powiedziano, okultyzm, wzbudziła 
podejrzenia ze strony Armorian. Musiała zapewne próbować jakichś magicznych sztuczek, 
jeśli prawdą jest, że została uwięziona.
— Hmm. — Sędzia zrobił krótką przerwę, by przyjrzeć się swemu rozmówcy. — 
Słyszałem, że została oskarżona o uprawianie czarów i wyznaczona na narzeczoną potwora. 
Proszę kontynuować, sir Eudoryku.
— Tak więc wydało się mistrzowi Brulardowi, że obcokrajowiec, taki jak ja, nie mający 
powiązań z żadnym z zainteresowanych krajów, wzbudzi więcej zaufania jako arbiter 
pośredniczący w tym sporze.
Sędzia zamyślił się, przeżuwając koniuszek własnego wąsa, po czym powiedział:
— Sir Eudoryku, wydaje mi się, iż jesteś bądź to wyśmienitym kandydatem na arbitra, 
bądź najwytrawniejszym kłamcą, jakiego udało mi się spotkać w czasie mojej urzędowej 
praktyki. Moje orzeczenie jest następujące: zostaniesz posłany do Ysness, ale z eskortą, dla 
pewności, że jesteś tym, kim utrzymujesz. Jeśli okaże się, że tak nie jest… — Po czym sędzia 
przejechał palcem wskazującym po swoim gardle.
— Mój panie — rzekł Eudoryk — a co to za historia z tym ofiarowaniem księżniczki 
Yolandy potworowi?
— O, ma to związek z klątwą, rzuconą przez Svora Wędrowca.
— Kogo? Jaką klątwą?
— Nic o tym nie wiesz? Opowieść jest stara i powszechnie znana w Armorii. Svor 
Wędrowiec był szarlatanem z kraju położonego nawet jeszcze dalej niż twój, zwanego 
Pathenią.
— Byłem tam — stwierdził Eudoryk.
— Naprawdę? Czy to prawda, że Pathenianie pożerają swe pierworodne dzieci?
— Nic o tym nie słyszałem; wydaje mi się, że traktują swoje rodziny bardzo podobnie do 
wszystkich innych ludów. Ale powiedz mi, proszę, coś więcej o tej klątwie.
— A zatem Svor miał taki wędrowny cyrk i urządzał pokazy, w których uczestniczyło 
kilku aktorów i było kilka zagranicznych dziwów, żeby chłopi mieli się na co gapić. Jednym z 
nich był potwór, jakby smok morski, którego trzymał w pojemniku z wodą i obwoził ze sobą. 
Ten potwór był jeszcze mały i niewiele wyższy od człowieka, więc mieścił się w pojemniku 
bez problemu. Svor zapewniał, że wychował go z jajka i bardzo skromnie odżywiał, bo 
inaczej urósłby zanadto, by go wozić w pojemniku.
Nauczył bestię pewnych sztuczek, wydając mu rozkazy po patheniańsku i nagradzając ją 
małymi rybkami. Przy nim potwór był tak łagodny jak pies. Kiedy wołał „Chodź tu, Dru… 
Druzhok!” (wydaje mi się, że tak właśnie owa kreatura miała na imię), smok wyłaził ze 
swojego pojemnika, podsuwał się do głaskania i zaczynał lizać swojego pana. Nigdy nie 
słyszałem o sprytniejszej bestii; wydawało się, że rozumiała każde słowo Svora.
Pewnego razu Svor wpadł w gniew na trefnisia króla, mistrza Corentina, który wcale nie 
będąc głupkiem, sam miał pewne magiczne uzdolnienia. Któregoś dnia spotkali się na plaży 
w Ysness i wybuchła między nimi otwarta kłótnia. Obaj rzucili zaklęcia, ale te 
wypowiedziane przez Corentina okazały się silniejsze i Svor spłonął żywcem.
Nim umarł, rzucił na naszą ziemię klątwę. Powiedział, że jego potwór ucieknie do morza, 
urośnie do ogromnych rozmiarów i co roku będzie wracał, by czynić spustoszenie na 
wybrzeżu Armorii, jeśli regularnie nie otrzyma dziewczyny na pożarcie.
Kiedy ludzie króla pospieszyli do karawany Svora, by zobaczyć co stało się z potworem, 
przekonali się, że Druzhok faktycznie wylazł ze swojego pojemnika, opuścił wóz, podreptał 
na brzeg i odpłynął. Reszcie kompanów szarlatana, którzy wydawali się nieszkodliwi, po 
udzieleniu ostrzeżenia pozwolono odejść wolno. Przez sześć lat klątwa nie sprawdzała się. 
Potem jednak potwór, który urósł do rozmiarów niewielkiego wieloryba, pojawił się u 
wybrzeża, niszcząc sprzęt rybacki i łapiąc nieostrożnych pływaków. Król Gwennon polecił, 
by sędziowie wyznaczyli spośród przetrzymywanych w więzieniu kobiet jedną, najbardziej 
zasługującą na śmierć. Wybrano taką, która uśmierciła trucizną swoje dzieci i męża. Została 
przykuta łańcuchami do skały w pobliżu Ysness. Potwór zerwał krępujące łańcuchy, porwał 
ją i zniknął. Ale w następnym roku pojawił się znowu. Tym razem ofiara, kolejna 
morderczyni, już na niego czekała. Tak więc kreatura dostała swoją daninę i odeszła, nie 
powodując dalszych strat. I tak już jest od tamtego czasu. Księżniczka Yolanda będzie siódmą 
— a może ósmą ofiarą. Jak widzisz, potwór mało wagi przywiązuje do prowadzenia się 
kobiet, które pożera, byle były smaczne. Eudoryk zamyślił się marszcząc brwi.
— Kiedy ma nastąpić kolejne złożenie ofiary? Sędzia przez chwilę się zastanawiał.
— Sądzę, że za jakieś dziesięć, może dwanaście dni. Jeśli twoja eskorta pośpieszy się, 
powinieneś zdążyć dojechać do stolicy na czas, by być świadkiem tej uczty. Dobrze jest 
dotrzeć na miejsce wcześnie, gdyż niektórzy spryciarze ustawiają na plaży ławki i każą sobie 
płacić za miejsce do oglądania widowiska.
— Bez wątpienia jest to wstrząsające przedstawienie — rzekł ponuro Eudoryk. — Czy nikt 
nie próbował zabić potwora?
— I owszem, król zaoferował nagrodę dla takiego śmiałka. Gdy po raz trzeci składano 
ofiarę, pewien śmiały rycerz, sir Tugen, wdrapał się na skałę z mieczem w dłoni. Ale potwór 
strącił go do głębokiej wody jednym trzepnięciem płetwy.
Bez wątpienia pożarłby sir Tugena wraz z niewiastą, ale rycerz był w zbroi. Próbował więc 
go raz i drugi ugryźć, w końcu jednak zostawił i zabrał tylko ofiarę, która — tak jak 
poprzednie — była przykuta łańcuchami. Niewiele pomogło to rycerzowi, bo utonął, 
obciążony pancerzem. Kiedy potwór odpłynął, wyłowiono z morza ciało w zbroi, na której 
widoczne były ślady zębów Druzhoka. Cóż to, sir Eudoryku, czyżbyś sam myślał o podjęciu 
próby zgładzenia kreatury?
— Dopiero co usłyszałem o tym corocznym obrzędzie — rzekł Eudoryk, ostrożnie 
dobierając słowa. — Nie mogę jeszcze nic odpowiedzieć. Jak szybko moglibyśmy wyruszyć 
do Ysness?

Przed oczami Eudoryka, Forthreda i ich eskorty, mknących równym tempem na zachód, 
przesuwała się zielona i pofałdowana kraina Armorii. Od czasu do czasu na horyzoncie 
pojawiała się łatka lasu czy garb jakiegoś wzgórza, wyrastający ponad równinę. Na szczycie 
wielu takich wzgórz Eudoryk zauważył szare występy, które z oddali wyglądały, jakby miały 
regularne kształty. Mimo mglistego armoriańskiego powietrza wydawało się, że wypukłości 
te zostały zrobione z olbrzymich bloków kamienia, ułożonych jeden na drugim. Eudoryk 
zapytał Srenga, oficera patrolu, o te wzniesienia.
— To grobowce naszych starożytnych królów — odparł Sreng nie wdając się w szczegóły. 
Jechał nieco przed Eudorykiem, trzymając w garści wodze jego wierzchowca.
Kiedy przejeżdżali obok kolejnego megalitycznego grobowca, tym razem nieco bliżej, 
Eudoryk znowu zagadał:
— Te głazy wyglądają na bardzo ciężkie. Ludzie nie byliby w stanie wciągnąć ich na taką 
wysokość.
Sreng odwarknął:
— Wiedz, cudzoziemcze, że nasi czarownicy mogliby zmusić do poukładania się w 
odpowiedni sposób głazy stokroć cięższe niż te.
— Czarownicy! — żachnął się Kibhauc, zastępca Srenga. — Raczej sądzę, że była to 
magia batów w rękach wodzów; batów, które spadały na plecy chłopów wciągających te 
głazy na rzemieniach.
— Zamknij gębę — powiedział Sreng. — Zawsze szukasz dziury w całym i czepiasz się. 
Być może, że wątpisz nawet w błogosławionych bogów i przeszedłeś na ten przeklęty 
triunitariański kult, który rozpowszechniają misjonarze z Frankonii, by osłabić naszą jedność 
narodową i poddać dominacji Letitii.
— Znajdź mi czarownika, który potrafi za pomocą magii unieść ciężar ważący ponad 
dziesięć funtów, to z chęcią uwierzę. A co ty myślisz o tym, sir Eudoryku?
Eudoryk uśmiechnął się lekko.
— Cóż, moi przyjaciele, podróżowałem po różnych krajach i doszedłem do wniosku, że 
roztropnie jest nigdy nie wdawać się w dyskusje na temat wierzeń zamieszkujących te kraje 
ludów. Jak daleko jeszcze do Ysness?
— Za kilka godzin powinniśmy być na miejscu — rzekł Sreng — jeśli dopisze pogoda, co 
jest wydaje się mało prawdopodobne.
Niebo ciemniało, a z czarnych chmur coraz to odzywały się grzmoty. Eudoryk 
zaproponował:
— Tu jest grobowiec monarchy chyba największy z tych, które mijaliśmy. Czy 
moglibyśmy się w nim schronić przed burzą?
— Wtargnąć do grobowca króla? — zasapał Sreng. — Musisz być całkiem pomylony! 
Nikt, kto wszedł do któregokolwiek z tych grobowców, nie wyszedł żywy.
— A co się z tymi śmiałkami stało?
— Skąd mogę wiedzieć, skoro żaden z nich nie wrócił, żeby opowiedzieć? Nie, osłonimy 
się byle czym.
Sreng poprowadził grupę do wskazanego przez siebie lasku. Jeszcze okrywali powiązane 
gałęzie płaszczami i kocami, kiedy zaczęło padać. Lało równo i musieli spędzić w tym dalece 
niedoskonałym schronieniu resztę tego i połowę następnego dnia. Przeżuwali czarny chleb, 
ser, suszoną wołowinę i cebulę; drzemali, grali w kości, przechwalali się swoimi bohaterskimi 
wyczynami, hulankami i podbojami kobiecych serc; słuchali też opowieści Eudoryka o jego 
podróżach, podczas gdy on ćwiczył podstawy języka armoriańskiego.

VIII
SIELANKOWY PAŁAC

Na pałac króla Gwennona składało się kilka budynków zbudowanych z kloców pokrytych 
korą, wyjąwszy te miejsca, w których zdążyła ona odpaść, pozostawiając jaśniejsze łaty. W 
największym z nich mieściła się jadalnia i sala tronowa, a także prywatna kwatera królewska.
Tron Gwennona stanowił masywny fotel ze sczerniałego drewna. Oparcie i boki rzeźbione 
były w zawiły wzór, na który składały się splątane ze sobą smoki, pożerające jeden drugiemu 
ogony, ich oczy i kły wyróżniały się na czarnym tle tym, że były pozłacane. Sam król był 
małym, przysadzistym, wyglądającym na wiecznie sennego, siwobrodym staruszkiem.
Eudoryk szybko poczuł w sali tronowej ciężki zapach. Wkrótce odkrył jego źródło. Był 
nim przytwierdzony do ściany wieszak, z rzędem haków. Na czterech z nich sterczały ludzkie 
głowy, blade i bez wyrazu, z półprzymkniętymi oczami. Eudoryk miał wrażenie, jakby cofnął 
się w czasie do wczesnych, bezwzględnych lat, które nastąpiły po upadku Cesarstwa 
Staroneapolitańskiego.
Dostrzegł także, skąd pochodziły owe głowy. Prócz normalnych, przyodzianych w 
kolczugi i uzbrojonych w miecze strażników, stojących za tronem i po jego bokach, na 
toporze o szerokim ostrzu wspierał się jeszcze jeden. U jego stóp stał wielki, drewniany, 
pomalowany na czarno kloc, którego wierzch tworzył zagłębienie, przechodzące w płytki 
rowek. Na podłodze przed klocem znajdowało się wiadro. Forthred szepnął:
— Sir Eudoryku, to miejsce wcale mi się nie podoba.
— Mnie też, ale trzymaj język za zębami — mruknął Eudoryk.
Przyprowadziło go tu czterech zbrojnych, którzy jechali z nim od granicy. Przyodziany w 
zielony strój mistrz ceremonii krzyknął:
— Wasza Wysokość, przedstawiam sir Eudoryka Dambertsona z Arduen, który twierdzi, 
że ma dla was wiadomość od króla Clothara z Frankonii.
Mistrz ceremonii popchnął Eudoryka do przodu. Ten przyklęknął na jedno kolano.
— Wstań, sir Eudoryku — wyszeptał król. — Tu wystarcza zwykły ukłon. Nie robimy 
wielkich historii z wyszukanych manier, jak zwykło się czynić w dekadenckiej Frankonii. 
Nie, my…
— W rzeczy samej nie — przerwał mu ktoś, kto wstał i prostował się z pozycji kucznej, w 
jakiej siedział koło tronu. Była to wysoka, szczupła osoba, o czarnych włosach i bladej 
twarzy, ubrana w kraciasty, wielobarwny kostium czerwono–żółto–zielony i w czapkę z 
rogami. Małe dzwoneczki na końcach rogów dzwoniły, kiedy się poruszał.
— Zaiste nie, sir Eudoryku! W Armorii wszystko jest ucztą i zabawą.

Włóczęga z odległej krainy, co chce
Przystanąć, podziwiać nasz srebrzysty brzeg,
Gdy dobrym jest człekiem, to damy mu jeść.
Lecz głowę zetniemy, gdy poznamy, że nie!

I błazen wybuchnął śmiechem. Król uśmiechnął się także w tajemniczy sposób, zbrojni 
służbowo wykrzywili wargi w przelotnym grymasie. Choć Eudoryk nie był zupełnie 
pozbawiony poczucia humoru, ten fakultet nie należał do jego specjalności. Uśmiechnął się z 
trudem, nie widział bowiem nic szczególnie zabawnego w tym wierszyku, zwłaszcza w 
obecności kata, gotowego do wypełnienia swoich obowiązków.
Eudoryk domyślił się, że człowiek w stroju trefnisia to królewski błazen, minister 
Corentin, który kontynuował:
— A teraz, panie, mów z czym przyjechałeś? Zwracając się do króla, Eudoryk wygłosił 
swoją starannie już dopracowaną mowę na temat woli króla Clothara przywrócenia 
przyjaznych stosunków. W punkcie szczytowym wyciągnął pozostawioną mu butelkę wina:
— …a skoro już o tym mowa, Jego Wysokość przesyła Waszej Wysokości ten mały 
upominek w nadziei, że Wasza Wysokość odwzajemni prezent w postaci butelki waszego 
wyśmienitego gruszkowinu.
Król gorliwie sięgnął po prezent, wyciągając tłustą dłoń. Zanim jednak zdążył złapać 
butelkę, błazen porwał ją wołając:
— Niedobry, oj, niedobry! Wiesz doskonale, że nie wolno ci nic pić, póki twój wierny 
podczaszy nie spróbuje.

Trutka dużej złośliwości
w winie Jego Wysokości
doskonale się rozpuści.
I toksyczny składnik
w monarszy piernik
może wsypać zbójnik.

Corentin wyciągnął korek i przystawił butlę do ust. Pociągnął kilka łyków i podał ją, teraz 
już do połowy pustą, swojemu monarsze. Eudoryk obserwował to ze zdumieniem; znał kilku 
władców, ale żaden z nich nie tolerowałby takiej bezczelności ze strony poddanego. Corentin 
kontynuował:
— Niezłe. Policz do stu, Wasza Wysokość, zanim zaczniesz żłopać, żeby sprawdzić czy 
twój wierny błazen zwija się już w śmiertelnych drgawkach, czy też już zdążył umrzeć. A 
teraz, sir Eudoryku! Zanim uznamy twoją szczerość, wyjaśnij nam czemuż to król Clothar 
miałby posłać samotnego cudzoziemca, by dyskutował sprawy tak ważkie i pilne, miast 
odpowiedniego posłańca z eskortą i listami uwierzytelniającymi?
Eudoryk zaczął ostrożnie wyjaśniać:
— Otóż minister Brulard obawiał się, że takie posłannictwo mogłoby wzbudzić 
podejrzenia księcia Dorelii i doprowadzić do uwięzienia mnie, lub do czegoś jeszcze 
gorszego. Dlatego też moje listy, obecnie znajdujące się w posiadaniu waszego oficera 
celnego, nic nie mówią o mojej faktycznej misji; mówią jedynie, że jestem nieszkodliwym 
dżentelmenem, szukającym możliwości przedłużenia trasy mojego dyliżansu i zwracają się z 
prośbą o uprzejme traktowanie przez władze, przez których posiadłości przejeżdżam.
— A co to jest dyliżans?
Eudoryk wyjaśnił. Błazen uniósł głowę aż zadzwoniły dzwoneczki u jego czepca i 
dokładnie przyjrzał się swemu rozmówcy.
— Czy naprawdę chciałbyś rozszerzyć twe usługi aż do Armorii?
— Muszę najpierw sprawdzić, czy doprowadzenie dyliżansu do Letitti będzie możliwe i 
przyniesie zysk. To w tym celu wyruszyłem w podróż z mojego domu. Obawiam się jednak, 
że drogi między Ysness i Letitią to główne trakty, dość szerokie, by pomieścić konia lub 
muła, ale zbyt wąskie dla kół pojazdu. Ulepszanie dróg jest kosztowne, tak więc, być może, 
będzie to realne w przyszłości.
Corentin parsknął pogardliwie.
— To wygląda zupełnie niepraktycznie. Jestem pewien, że żaden armoriański dżentelmen 
nie wsiądzie do dyliżansu, póki nie będzie tak chory lub stary, by nie móc się utrzymać na 
swej żwawej szkapie.
Eudoryk zmienił temat.
— Powiedz mi, proszę, sir Trefnisiu, o tym dziwnym składaniu dziewczyn w ofierze dla 
potwora, o czym co nieco mi powiadano. Czy to prawda?
— Ach, tak; chodzi ci o tę wiedźmę Yolandę? Przyjechała tu, udając, że została wysłana z 
misją taką jak twoja, ale szybko zorientowaliśmy się, iż zamierzała rzucić zaklęcie na Jego 
Wysokość… — tu Corentin spojrzał na króla, który wypiwszy do ostatniej kropli zawartość 
przywiezionej przez Eudoryka flaszki wina, zapadł w sen na swoim tronie — i w ten sposób 
przejąć władze w Armorii. Bez wątpienia Clothar wysłał swą siostrę w tym zdradzieckim 
celu, a nie po to, by rozmawiała o handlu winem i gruszkowinem. Dlatego jesteśmy ostrożni, 
jeśli chodzi o układanie się z królem Clotharem. Jaki możesz nam przedstawić dowód na to, 
że nie masz podobnego celu strategicznego? Błazen pomachał palcem, jakby dla zabicia 
czasu, po czym dokończył wierszem:

W ważnych państwowych dylematach
Nie polegamy na magnatach;
Bo ci robią, jak uznają
I niechętnie przepraszają
Mówiąc, jakby to był żart:
„Bo nasz naród tego wart!”

Przerwa, jaka nastąpiła, pozwoliła Eudorykowi sformułować właściwą odpowiedź. 
Rozłożył ręce, w szczerym geście.
— Widzisz, że jest sam, jedynie z moim paziem. Nie mógłbym więc zaatakować waszego 
królestwa siłą, jakkolwiek niecne byłyby moje intencje, nawet gdybym miał moc Sigvarda 
Smokobójcy. Z drugiej strony, nie posiadam żadnych mocy magicznych.
— A skąd mamy wiedzieć, że nie masz zdolności okultystycznych?
Eudoryk wzruszył ramionami.
— Jak można udowodnić, że nie ma się czarodziejskiej mocy? Gdybym nieprawdziwie 
twierdził, iż je posiadam, mógłbyś zażądać, by je zademonstrował. Ale kiedy twierdzę, że ich 
nie mam… Cóż, sir Trefnisiu, sam widzisz.
— Zręczna koncepcja filozoficzna, sir Eudoryku — rzekł Corentin. — Pozwól, że się 
zastanowię…
— A w tym czasie — powiedział Eudoryk — zechciej, proszę, powiedzieć mi, kiedy 
dziewczyna ma być poświęcona?
— Za trzy dni. Chciałbyś kupić miejsce na jednej z moich ławek?
— Być może. Czyż Jego Wysokość nie oferował nagrody dla tego, kto zabije smoka?
— W rzeczy samej. Miałbyś ochotę poddać się próbie?
— Nie w tym celu przyjechałem do Armorii, jednakowoż taka perspektywa wydaje mi się 
kusząca. A jaka jest ta nagroda?
— Tradycyjnym wynagrodzeniem, jak wiesz, jest ręka dziewczyny i połowa królestwa. 
Niestety, państwo nasze zostało już przyobiecane w całości spadkobiercy Jego Wysokości, 
jego siostrzeńcowi księciu Paternowi, ale ręka księżniczki Yolandy, dziewczyny, o której 
mowa, jest twoja — jeśli oczywiście, przeżyjecie spotkanie ze smokiem.
— Nie tak szybko! — rzekł Eudoryk z grymasem uśmiechu na ustach. — Skąd wiesz, że 
będę mógł i chciał się żenić? Albo czy dziewczyna i ja spodobamy się sobie?
— Całe mnóstwo młodych księciów i księżniczek musi się pobierać z wybranymi im 
partnerami z ich stanu, niezależnie od osobistych upodobań. I, mój dobry panie, nie sądzisz 
chyba, jak ufam, że pozwolimy tej bałamutce odejść wolno, jako pozbawionej pana 
czarodziejce? Jeśli oboje uszlibyście z życiem, musiałbyś się z nią ożenić, czy ci się to 
podoba, czy nie. A gdyby któreś z was odmówiło, uwięzimy i ją i ciebie na tak długo w ciszy 
i samotności, aż zmięknie wasz opór.
— Wyznam, że król Gwennon i ja, jego minister znajdujemy się w dość kłopotliwej 
sytuacji. Choć nade wszystko pragnęlibyśmy uwolnić się od potwora, nie chcielibyśmy robić 
sobie z króla Clothara śmiertelnego wroga właśnie teraz, gdy zrobił pierwszy krok w kierunku 
zgody. Ale zdecydowanie oświadczam, że nie zostawimy na wolności tej niebezpiecznej, 
zarozumiałej czarownicy w królestwie naszym.
— A czemuż to sądzisz, że wydanie tej damy za mnie uczyniłoby ją mniej niebezpieczną?
— Po pierwsze, jako mąż mógłbyś w razie potrzeby odwołać się do pomocy prawa, aby 
utrzymać ją w dyscyplinie. Po drugie, powszechnie wiadomo, że zadowolenie z przeżyć 
miłosnych w istotny sposób zmniejsza moc magiczną. A po trzecie i ostatnie, jeśli jesteś w 
stanie zabić smoka, to z pewnością masz tyle silnej woli i męstwa, by poradzić sobie z tą 
dziewuchą. — Corentin zaczął teraz mówić tonem pochlebcy. — Poza tym, sir Eudoryku, 
wydaje mi się, że nie zrezygnujesz z szansy wżenienia się do rodziny królewskiej, która 
uważa się za najpotężniejszą na świecie, mimo że inni podają to w wątpliwość. Dlaczego, 
mając tyle zręczności, co już zdążyłeś zaprezentować w kontaktach z nami, nie miałbyś 
wkrótce zostać księciem, czy przynajmniej hrabią!
— Łacno mogłoby się tak zdarzyć — rzekł Eudoryk. — A przynajmniej, gdybym pokonał 
tego morskiego smoka, mielibyście dowód, że nie jestem czarodziejem.
— Jak to?
— A któż, stojąc wobec śmiertelnego zagrożenia, powstrzymałby się od użycia magii dla 
uratowania swej skóry, gdyby tylko posiadał taką moc?
Corentin prychnął.
— Jesteś zdecydowanie za sprytny! Jeśli tylko przeżyjesz, lepiej będzie pospiesznie 
odprawić cię z królestwa, byś nam go nie sprzątnął sprzed nosa! Gdy jednak okaże się, że 
tylko umiejętnie mamisz nas kłamstwami, zaiste poddamy cię kuracji! — Wskazał przy tym 
głową w kierunku kata i zanucił:

Wieszasz hultaja — lina może pęknąć w dwie strony;
Strzelasz — grot strzały może łacno chybić kierunku;
Deszcz może zdławić ogień, na którym ma być spalony:
Lecz nikt nie może przeżyć topora pocałunku!

I Corentin ryknął głośnym, dzikim śmiechem. Eudoryk popatrzył na niego z politowaniem 
i stwierdził:
— Nie miałem zamiaru się żenić. Jak dotąd całkiem dobrze radziłem sobie bez tego 
brzemienia, jakim jest żona. — Wiedział, że było to ewidentne kłamstwo, ale starał się, by 
zabrzmiało przekonująco.
— Niech cię diabli! — wykrzyknął Corentin. — Czegóż więcej mógłbyś chcieć prócz ręki 
siostry bogatego i potężnego władcy? No czego, manny z nieba? Czy też wiecznie 
napełniającej się sakiewki Maglauna?
— Wystarczyłoby tysiąc frankoniańskich marek, lub ekwiwalent tej sumy w waszej 
walucie.
Corentin zaskrzeczał falsetem, potrząsając tak gwałtownie głową, że zadzwoniły wszystkie 
dzwoneczki u jego czapki.
— Tysiąc! Czyś ty zwariował jak zając na wiosnę? Spustoszyłbyś nam skarbiec jak myszy 
spichlerz. Prócz ręki księżniczki i sławy, jaka spłynie na ciebie po dokonaniu tego czynu, 
niczego więcej już ci nie trzeba. Żaden frankoniański szlachcic nie targowałby się w tak 
nikczemny sposób.
Eudoryk uśmiechnął się.
— Ale ja nie jestem Frankonianinem. I pozwól sobie przypomnieć, że jeśli księżniczka 
zostanie pożarta, nigdy już nie zawrzecie układu z królem Clotharem, bez względu na to, jak 
byłby korzystny dla twego władcy i jego królestwa.
Corentin rzucił jakieś słowo po armoriańsku, którego Eudoryk nie zrozumiał, ale domyślił 
się, że było nieprzyzwoite. Następnie błazen powiedział:
— Dobrze, zatem zaoferujemy ci dziesięć złotych koron. Korona ma ciutkę mniejszą 
wartość niż marka.
— Dziesięć? Mój dobry błaźnie, to chyba jeden z twoich lepszych dowcipów. Dziesięć 
starczyłoby ledwie na nasz powrót do cesarstwa. Niech więc już będzie dziewięćset.
— Śmieszne! Daję ci dwadzieścia i ani grosza więcej.
— W takim razie obawiam się, że powrócę do Letitii z pustymi rękami…
Po godzinie zgodzili się na sto armoriańskich koron. Błazen oświadczył:
— Pamiętaj, otrzymasz tę kwotę w całości jedynie gdy zabijesz bestię. Jeśli pozwolisz, by 
uciekła ranna, dostaniesz zaledwie połowę, ponieważ nie będzie wiadomo czy za rok nie 
powróci.
— W porządku, panie Trefnisiu. A teraz pomówmy o środkach. Muszę mieć swój miecz. 
Jeśli więc byłbyś tak uprzejmy, poleć strażnikom granicznym, by mi go zwrócili; ale wydaje 
mi się, że to nie wystarczy. Czy w królewskim arsenale jest może katapulta wyrzucająca 
oszczepy, którą mógłbym pożyczyć?
— Katapulta? Nie, panie; my dzielni Armorianie nie używamy ich. Bezpłodni 
Frankonianie mogą uciekać się do takich niegodnych mechanicznych urządzeń, ale my 
jesteśmy prawdziwymi mężczyznami — zabębnił pięściami we własną pierś — i polegamy na 
sile naszych ramion.
— Nie sądzę zatem, abyście mieli jedną z tych serikańskich grzmotowych tub? Widziałem 
tę najokrutniejszą z broni.
— Nie, nigdy nie słyszeliśmy o takiej machinie. Moglibyśmy natomiast pożyczyć ci 
porządną włócznię.
— To lepsze niż nic — mruknął opryskliwie Eudoryk. — A teraz czy mógłbym zobaczyć 
nasz układ na piśmie?
— No nie, bardzo ładnie, bardzo ładnie! Tutaj się wierzy słowu dżentelmena. Poi! Idź, 
sprowadź skrybę.
Kiedy przyszedł skryba z piórem, atramentem i plikiem pergaminu pod pachą, Eudoryk 
stwierdził:
— Dwie kopie, proszę. Nie używacie tego nowego materiału zwanego papierem? Mówią, 
że Serikanie go wynaleźli i że jest znacznie tańszy niż pergamin.
— My, dzielni Armorianie, nie zawracamy sobie głowy nowomodnymi bzdurami — 
prychnął Corentin.
Skryba pisał, chwilami czekając z uniesionym w górze „piórem, podczas gdy Eudoryk i 
błazen kłócili się o sformułowanie jakiegoś zdania.
W końcu Corentin podszedł do tronu i brutalnie szarpnął króla Gwennona za ramię.
— Obudź się, Wasza Wysokość! Jest tu parę dokumentów, na które potrzeba królewskiej 
pieczęci. A teraz, skoro już z tym skończyliśmy, weźmy się za warunki układu o winie i 
gruszkowinie…

IX
KSIĘŻNICZKA I PRZYLĄDEK

Blade, żółte słońce wędrowało po perłowym, porannym niebie; nad morzem ciężka mgła 
zasnuwała horyzont. Niewielkie niebieskoszare fale uderzały o Skałę, rozpryskując strumienie 
wody jak krzaki obarczone srebrzystymi jagodami. Stojąc wraz z królem, błaznem i grupką 
uzbrojonych strażników w pewnej odległości od brunatnoszarej Skały, Eudoryk powiedział:
— Moi panowie, dwa dni temu po raz pierwszy zobaczyłem ocean. Po tym, co usłyszałem 
na jego temat, oczekiwałem, że fale będą wyglądały jak ruchome wzgórza toczące pianę na 
wysokość czubków drzew.
— Bywają takie sztormy — rzekł król Gwennon — zapewne…
— Głównie w zimie — przerwał mu Corentin. — Masz dużo szczęścia, że dziś pogoda jest 
łagodna jak mleko. O, właśnie nadchodzi księżniczka ze swoją eskortą!
Po stoku poniżej, dwóch krzepkich mężczyzn, prowadziło wysoką kobietę trzymając ją za 
blade, dobrze umięśnione ramiona. Szli z nią w kierunku Skały. Niewiasta ubrana była 
jedynie w różowe jedwabne szaty.
— Czy ma być zakuta w łańcuchy w tym stroju? — zapytał Eudoryk Corentina.
— Tak sobie właśnie życzyła. Oddała swą suknię służącej mówiąc, iż nie widzi powodu, 
by poświęcać dobrą odzież i karmić nią żarłoka.
Kobietę zaciągnięto na szczyt Skały, aż na najdalej wysunięty kraniec, gdzie wybrzuszenie 
zasłoniło ją przed wzrokiem Eudoryka. Gdy z pola jego widzenia znikli także eskortujący ją 
żołnierze, Eudoryk wyobraził sobie, jak zaciskają łańcuchy wokół nóg kobiety.
Z zamyślenia wyrwał go nagle czyjś głos.
— Tu jest twoja włócznia — rzekł Corentin podając Eudorykowi mocną włócznię 
przeznaczoną do polowania na dziki. Broń ta miała szeroki na dłoń grot, a poniżej niego 
krzyż, mający powstrzymać bestię, nabitą już na końcówkę, od przebicia się jeszcze głębiej i 
zaatakowania myśliwego. — Niech Starzy Bogowie cię wspierają. Najlepiej usiądź na 
szczycie Skały i odpoczywaj, by zebrać siły. Bestia może nie pojawić się jeszcze przez kilka 
godzin.
— I staraj się nie zmoczyć nóg — rzekł niewinnym głosem król — bo jeszcze mógłbyś się 
zaziębić i umrzeć.
Śmiejąc się do rozpuku, tak aż dzwoneczki rozdzwoniły się srebrzyście, Corentin 
wydeklamował:

Sir Morhot Gwałtowny to chwat nad chwatami;
Polował na smoki, walczył z demonami;
Ni człek, ni też bestia nie jemu to wróg;
Tak długo, dopóki nie zmoczył swych nóg!
Na walce o dobro tak czas mu przemijał;
Ratował dziewice, ciemięzców zabijał;
Na łotrów, bandytów miał kary gotowe,
Lecz zaraz uciekał, gdy tylko zmarzł w głowę!

Używając włóczni jak laski Eudoryk schodził zboczem w kierunku Skały. Zastanawiał się, 
dlaczego on, który szczyci się swą ostrożnością i chłodnym rozumowaniem, wciąż znajdował 
się w tak trudnym położeniu. Towarzyszący mu do niedawna notablowie śpieszyli zająć 
miejsca w pierwszych rzędach ław, zarezerwowanych specjalnie dla nich po obu stronach 
przylądka.
Od strony lądu Skała wznosiła się delikatnie ponad poziom plaży, na jakieś piętnaście stóp. 
Od strony morza urywała się gwałtownie. W czasie wspinaczki na zbocze, Eudoryk nie mógł 
widzieć księżniczki Yolandy, ale dźwięki, dochodzące od tej odległej strony Skały zatrzymały 
go na moment. Usłyszał głośne chlupnięcie, a po nim pełne gniewu okrzyki. Wreszcie dwaj 
żołnierze, którzy eskortowali księżniczkę na Skałę, ukazali się na szczycie, pospiesznie zeszli 
i odmaszerowali, kłócąc się zawzięcie. Jeden z nich był całkiem mokry.
Zaciekawiony Eudoryk wdrapał się na skalisty szczyt. Po obu stronach rozkołysana woda 
podpływała i cofała się. Z lewej i prawej strony rozciągała się srebrzysta plaża, na której 
ustawiono mnóstwo ławek; siedziały na nich setki Armorian w kolorowych, świątecznych 
strojach, a między tym rozgadanym tłumem krążyli sprzedawcy ciastek, kiełbasek i napojów.
Gdy Eudoryk wspinał się na szczyt, hałas dopingu wzmógł się i przerodził w ryk. 
Widzowie machali do niego, powiewali szarfami i chustami, ale dla Eudoryka byli tylko 
migoczącą, bezkształtną masą. Zastanawiał się bezsensownie, czy gdyby tylko ranił smoka, 
ten wówczas rzuciłby się na brzeg i zaatakował widzów. Wyobraził sobie tłum ludzi 
uciekających w panice, piszczących i depczących jeden drugiego. To by im dobrze zrobiło, 
pomyślał kwaśno, ale bez wątpienia zmienni w nastrojach Armorianie całą winę zrzuciliby na 
niego i ścięli za to.
Tam gdzie Skała od strony morza gwałtownie urywała się, Eudoryk dostrzegł siedzącą na 
skraju, przykutą księżniczkę. Potężne żelazne łańcuchy z dużymi ogniwami łączyły kajdany 
na nadgarstkach i kostkach nóg Yolandy z hakami wbitymi w skałę.
Ku zdumieniu Eudoryka w pierwszej chwili kobieta wydała mu się naga. Potem zrozumiał, 
że jej przylegająca do ciała cienka, przemoczona na wylot suknia stała się po prostu 
niewidoczna. Księżniczka siedziała skulona, wpatrując się w morze; kiedy Eudoryk podszedł 
bliżej, spostrzegł, że drży.
— Witaj, moja pani! — odezwał się.
Kobieta drgnęła. Następnie uniosła głowę. Była, jak zobaczył, nieskończenie piękna, 
dokładnie taka jak na miniaturze, którą pokazał mu Clothar, a może nawet jeszcze 
piękniejsza, ciemnowłosa i szarooka.
— Cóż to… kim jesteś? — spytała drżącym głosem.
— Pozwól, o pani, że się przedstawię. Jestem Eudoryk Dambertson z Arduen.
— Gdzie to jest? Gdzieś w cesarstwie, sądząc po twym akcencie.
— Owszem. Podjąłem się walczyć z potworem.
— Och! — Wydawała się zakłopotana tą wiadomością. W końcu odezwała się. — Niech 
Prawdziwa Trójca wzmocni twe ramiona. Czy to mój brat cię tu przysłał?
— Tak. W tym i w innych celach.
— Czemuż nikt mnie nie powiadomił, że będę miała obrońcę? Lżej byłoby mi oczekiwać 
zguby. — Zabrzmiało to zrzędliwie.
— Tego nie wiem, księżniczko. Wydaje mi się jednak, że lepiej odłożyć te pytania na 
później, a teraz pilnie wypatrujmy smoka. Jego pan nazywał go jakimś patheńskim imieniem. 
Drugov? Druzik?
— Druzhok — poprawiła Yolanda. — To było dużo wcześniej nim tu przyjechałam. Ale 
Armorianie dobrze pamiętają Svora Wędrowca i jego dziwy.
— Lepiej chyba będzie, gdy zejdę na występ skalny, na którym siedzisz — powiedział 
Eudoryk. — Czy zechciałabyś przytrzymać? — Wyciągnął w jej kierunku włócznię. — 
Wolałbym raczej uniknąć runięcia w głębinę. A to mi coś przypomniało: co stąd spadło, 
zanim nadszedłem? Czyżby jeden z żołnierzy?
— Zepchnęłam go. I to samo chciałam zrobić z drugim. Z radością patrzyłabym, jak toną 
w odmętach. Ale drugi wymoczek odskoczył poza zasięg moich rąk, które jak widzisz, są 
spętane, i wyłowił swojego kompana.
Eudoryk zlazł niżej, wsuwając nogi w szczeliny wykute w skale, tak iż tworzyły coś w 
rodzaju stopni. Gdy wylądował na występie skalnym obiema nogami, nagle jedna stopa 
osunęła mu się, ale złapał równowagę i nie runął do morza. Pomyślał, że gdyby miał 
powtórzyć swój wyczyn, nie wkładałby niewygodnych butów do jazdy konnej, lecz schodził 
boso lub w miękkich kapciach. W ogóle rozważał czy do walki ze smokiem nie przywdziać 
zbroi, ale los niedoszłego smokobójcy, sir Tugena zniechęcił go do tego.
— Czekając, równie dobrze możemy sobie wygodnie usiąść — powiedział.
Gdy Yolanda wstała, by podać mu włócznię, spostrzegł, że księżniczka jest od niego o 
wiele wyższa — więcej niż na długość ręki.
Odebrał od niej broń i usiadł, z nogami wiszącymi nad przepaścią. Z miejsca, w którym 
siedział, mógł obserwować tłumy gapiów po obu stronach wzniesienia. Rozpryskujące się o 
Skałę fale wkrótce przemoczyły mu buty. Rozważał, czy by ich nie zdjąć z nóg, lecz 
zdecydował, że występ skalny jest stanowczo za wąski, by wykonać ten manewr bezpiecznie.
Przez pewien czas siedzieli w milczeniu, obserwując morze. Eudoryk wytężał wzrok, by 
dojrzeć grzbiet lub plamki na skórze bestii. Kilka razy wydawało mu się, że coś widzi, ale za 
każdym razem okazywało się, że to tylko łudzący układ światła i cienia na migoczących 
falach.
Potem Eudoryk zwrócił uwagę na Yolandę. Była dużą kobietą, nie tylko wysoką, ale i 
dobrze umięśnioną; jej kształty, wyraźnie widoczne przez różowy jedwab, wzbudziłyby 
pożądanie nawet w posągu. Z pewnością była najpiękniejszą niewiastą, jaką znał 
kiedykolwiek, nawet jeśli była zbyt potężna jak na kobietę. — Zastanawiam się, czy Druzhok 
przyjdzie dziś — rzekł Eudoryk głosem pełnym zadumy. — Gdyby się nie pojawił, czy 
puściliby cię wolno? Czy też zabrali ze Skały i jutro przykuli ponownie? A może po prostu 
zostawiliby cię tutaj?
— Nie wiem. Mówiono mi, że co roku pojawia się w tym samym dniu.
— Kiedyś jednak umrze śmiercią naturalną — powiedział Eudoryk. — I co wtedy 
Armorianie zrobią z kobietą, którą wybiorą do tej „zaszczytnej” funkcji?
— Za dużo pytasz! — warknęła Yolanda. — Lepiej przyglądaj się wodzie. Po chwili 
dodała: — Och, wybacz mi, proszę! Przysięgam, że jestem trochę podenerwowana; 
oczekiwanie na pożarcie nie wpływa korzystnie na maniery.
— Rozumiem — odrzekł Eudoryk. — Myślałem po prostu, że rozmowa o głupstwach 
odciągnie twoją uwagę od tego, co cię czeka.
— W rzeczy samej. Mów dalej, proszę.
— Dobrze, powiedz mi zatem: Armorianie nazywają cię czarownicą, inni też wspominali, 
że posiadasz nieziemską moc. Czemu nie możesz użyć tych magicznych sił, by uwolnić się i 
rozprawić ze smokiem?
— To prawda, że studiowałam sztuki magiczne w małym, ograniczonym zakresie. Znam, 
na przykład, doskonałe zaklęcia, pozwalające unieruchomić kreaturę, zamienić ją jakby w 
głaz. Dzięki niemu Druzhok stałby się sztywny jak wypchany. Można by go ustawić w 
muzeum w Letitii. Ale do tego zaklęcia potrzebna jest kosztowna aparatura, której nie 
przywiozłam ze sobą z Frankonii. Kiedy mnie aresztowali, zabrali mi nawet te nieliczne 
przyrządy magiczne, które wzięłam, wszystko z wyjątkiem tuby i proszku do Słabszego 
Unieruchomienia. To miałam na sobie, więc nic nie znaleźli. Moja pozycja ochroniła mnie 
przynajmniej przed tego rodzaju niegodziwością.
Eudoryk cmoknął ze współczuciem.
— A co to jest Słabsze Unieruchomienie?
— Inne zaklęcie, podobne do Większego Unieruchomienia, tyle że działa już przy użyciu 
prostej dmuchawki i szczypty proszku; niestety na krótko, powiedzmy pół godziny.
— A jak długo działa Większe Unieruchomienie?
Wzruszyła ramionami.
— Nigdy nie obserwowałam swojej ofiary wystarczająco długo, by mieć absolutną 
pewność; ale czarownik, który mi sprzedał to zaklęcie zapewniał, że jeśli dobrze i rzetelnie je 
rzucić, będzie trzymało przez dekadę lub nawet dłużej. Poza tym ten błazen Corentin jest 
znacznie potężniejszym czarodziejem niż ja. Kiedy aresztowali mnie jego zbrojni, 
wypowiedział zaklęcie przeciwdziałające mojej małej magii. Innym, rzuconym na te 
łańcuchy, uniemożliwia mi zerwanie ich za pomocą moich sztuczek. Jeśli Trzej Prawdziwi 
Bogowie kiedykolwiek stworzą mi możliwość wzięcia głowy Corentina… — Uśmiechnęła 
się ponuro.
— Co mistrz Corentin ma przeciwko tobie?
— Obawiał się, że mogłabym wykorzystać uczucia króla Gwennona, zostać królową 
Armorii i w ten sposób obalić jego panowanie. W cywilizowanym kraju traktowanie 
suwerena z taką bezczelnością, z jaką ten prychający zuchwalec Corentin odnosi się do 
Gwennona, kosztowałoby poddanego głowę. Ci Armorianie to tylko kupa przeklętych 
dzikusów, okrytych błonką kultury tak cienką jak ten serikański jedwab, w którym drżę z 
zimna. A co do Gwenonna, cóż to za pomysł, by pójść do łóżka z taką starą bryłą smalcu, z tą 
maskotką w rękach Corentina!
Straszna kobieta, pomyślał Eudoryk, taka, której nie da się sprzeciwić czy wejść w drogę 
bezkarnie. Zastanawiał się, czy nie dałoby się jakoś odroczyć tej decyzji życiowej, jaką miało 
być wygranie ręki owej uszczypliwej księżniczki, przynajmniej do czasu, aż pozna ją lepiej.
— Skoro już mówimy o sprawach małżeńskich — odezwał się Eudoryk — wiesz, że jeśli 
pokonam potwora, Armorianie zamierzają pożenić nas ze sobą?
Najwyraźniej wiadomość ta poruszyła ją.
— Och, co za podłe łotry! Masz na myśli ciebie i mnie, ze sobą?
— Owszem.
— Niech ich diabeł porwie! Powinnam była się domyślić, że mieli jakiś kretyński pomysł 
w zanadrzu. Czemuż to mieliby narzucić nam ten związek?
— Ubzdurali sobie, że jako mężatka będziesz dla nich mniej niebezpieczna.
— A co będzie, jeśli im powiem, żeby się odczepili?
— Wtrącą nas do więzienia do czasu, aż zmienimy zdanie.
— Zgniję w ich lochach, zanim ustąpię!
— Ja też tak myślałem. Ale może nie odrzucajmy planu zbyt pochopnie, bo możemy sobie 
zmarnować życie. Moglibyśmy pobrać się tylko formalnie, a na twoje życzenie nie będę 
egzekwował mych mężowskich praw.
— Szybko byś się przekonał, że egzekwowanie swoich praw wbrew mojej woli to 
zniechęcające zajęcie — stwierdziła złowrogo.
— Nie wątpię. Potem, po powrocie do Frankonii, mogłabyś podjąć legalne działania w 
celu odzyskania wolności.
Zastanowiła się nad oświadczeniem Eudoryka.
— We Frankonii nie ma rozwodów, ale w sytuacji takiej jak ta anulowanie dałoby się 
załatwić.
— Zakładając, że wciąż chcielibyśmy się rozstać — dodał Eudoryk.
— Jest taka możliwość. Niech pomyślę.
Przez dłuższy czas siedziała milcząca, podczas gdy Eudoryk wypatrywał w morzu sylwetki 
potwora. Po pewnym czasie zapytał:
— Jak rozumiem, jesteś samotna?
— Tak, nie mam męża ani kochanka. — Przyjrzała mu się uważnie. — Właściwie, kiedy 
tak rozważam całą tę sprawę, wydaje mi się, że z braku laku, możesz być i ty. Wydajesz się 
człowiekiem o dużych możliwościach, nie pozbawionym wdzięku, którego potrafiłabym 
chyba pokochać. Mogłam trafić gorzej. Ale czy jesteś szlachetnej krwi? Księżniczka z 
królewskiego rodu nie może poślubić nisko urodzonego parweniusza, nawet gdyby był nie 
wiem jak odważny i pełen cnót.
Eudoryk westchnął.
— Jestem spadkobiercą rycerskiej posiadłości w Lokami, nadanej za zasługi na polu 
bitewnym. Czy to jest dość szlacheckie?
— Może być. Wystarczy. Ty też jesteś samotny?
— I owszem. Prawdę mówiąc, wybrałem się na tę wyprawę w nadziei, że się ożenię.
— A nie brakuje ci czego na miejscu?
— O ile wiem, to nie. Ale jeśli mamy odłożyć nasze przyjemności małżeńskie do czasu 
aż…
— Co za oporny wszetecznik! Czy to ma znaczyć, że żyjesz jak mnich w celibacie, którego 
trzeba uczyć o pszczółkach i kwiatkach?
Eudoryk zaśmiał się.
— Dobrzy Bogowie, nie!
— Masz może zatem jakąś utrzymankę, której trzeba by zapłacić i odprawić? Nie 
zniosłabym, by mój mąż dzielił swoje uczucia, bez względu na to, co wyprawiają niektórzy 
nasi dworscy rozpustnicy.
— Nie, nie mam żadnej utrzymanki. Byłem kilkakrotnie zaręczony, ale los jak dotąd 
krzyżował moje szlachetne intencje. — Eudoryk uśmiechnął się.
— Ale, przy okazji, moja cudowna czarodziejko, skąd mam wiedzieć, czy przy naszej 
pierwszej sprzeczce nie zamienisz mnie w dżdżownicę?
Roześmiała się.
— Nie obawiaj się! Zmienianie kształtu istot żywych wymaga znacznie większych 
umiejętności rzucania czarów niż moje, które są całkiem przeciętne. A poza tym, skoro 
stworzenie jakie powstanie musi być tych samych rozmiarów co to, na które rzucono czary, 
byłbyś monstrualną dżdżownicą. Zresztą wszyscy zawsze się ze mną zgadzają z wyjątkiem 
mojego postrzelonego braciszka.
— Cóż, Eudoryku, skoro los tak dziwnie zrządził, starajmy się to możliwie jak najlepiej 
wykorzystać. — Wyciągnęła rękę i po przyjacielsku uścisnęła mu ramię. — Twoja oferta 
zrzeczenia się praw była wspaniałomyślna i dzięki ci za to; ale w tej niebezpiecznej sytuacji 
byłoby głupotą rezygnować z nieszkodliwych przyjemności, którymi sprawilibyśmy sobie 
radość. Przyznam, że ja też szukałam partnera. Mając już blisko trzydziestkę na karku 
obawiałam się, że przyjdzie mi spędzić resztę życia w staropanieństwie. Niniejszym obiecuję, 
że uczynię cię najszczęśliwszym z mężów i nie będę stosować żadnej szczególnej magii 
wobec twojej osoby!
— Jeśli nie tylko formalnie, ale i faktycznie stalibyśmy się małżonkami, czy miałoby to 
wpływ na anulowanie naszego związku — zakładając oczywiście, że chciałabyś tego?
Pokręciła przecząco głową.
— Dla zwykłego śmiertelnika zapewne byłoby to trudne, ale ja mogę sobie pozwolić na 
najwyższe łapówki, jakich tylko kler zażąda.
Eudoryk przez chwilę wpatrywał się w fale, po czym zapytał:
— A jaka byłaby sytuacja naszego potomstwa, zakładając że byłoby takowe?
— Nigdy nie spłodzisz króla, Eudoryku. Frankoniańskie prawa są bardzo rygorystyczne, 
jeśli chodzi o sukcesję. Musiałoby zabraknąć wszystkich męskich krewnych Clothara, aż po 
kuzynów dziesiątej wody, zanim intronizowano by moje dziecko. Poza tym Clothar ma 
własnych, legalnych spadkobierców, że nie wspomnę o całym mnóstwie małych bękartów. 
Twoje i moje potomstwo otrzymałoby jedynie mało znaczące tytuły, tak jak i ty, mój 
małżonek.
Po kolejnej pauzie, w czasie której przyglądał się falom, Eudoryk zapytał:
— A skoro mówiliśmy o magii, jakie jest najsilniejsze zaklęcie w twoim arsenale?
— Znam jedno, przyzywające maridy. Odkupiłam je od starego hiberiańskiego kassafa, 
któremu nie dopisywało szczęście i potrzebował pieniędzy, żeby się napić.
— Co przyzywające?
— Maridy są odmianą duszków zamieszkujących w tej części świata duchowego, która 
przystaje do ziem saraceńskich. Wezwanie ich to niebezpieczne przedsięwzięcie, ponieważ 
raz przywołane maridy należy trzymać pod ścisłą kontrolą. I trzeba im wydawać polecenia w 
języku saraceńskim. Ach, gdybym przywiozła ze sobą z Letitii kilka maridów!
— Czy potrafisz mówić po saraceńsku?
— Na tyle dobrze, by sobie radzić ze swoimi maridami.
— A jak powiedziałabyś po saraceńsku…
Nagle Yolanda krzyknęła:
— Nadchodzi!
W odległości zaledwie kilku grzbietów fal blade słońce odbijało się od gładkiej skóry w 
szare cętki, która zaczęła się wyłaniać nad poziom wody. Eudoryk chciał się podnieść, ale 
wilgotna skórzana podeszwa jego buta ześlizgnęła się z mokrej skały. Tracąc równowagę 
nerwowo szukał czegoś, czego mógłby się złapać. Chciał się przytrzymać Yolandy, ale ta w 
panice odchyliła się na bok.
Runął więc w morze, wzbijając fontannę wody, która szybko zamknęła się nad jego głową. 
Potężnym uderzeniem ramion skierowanym ku dołowi udało mu się wydobyć na 
powierzchnię. Kiedy woda spłynęła z oczu na tyle, że mógł cokolwiek dostrzec, ujrzał 
niewielką półeczkę skalną poniżej miejsca, na którym poprzednio siedział.
Kaszląc wyciągnął ręce i ramiona nad wodą. Zobaczył, że wraz z cofającą się falą odpływa 
jego włócznia; pionowo z grotem skierowanym w górę, kołysała się lekko w rytmie 
falującego morza. Była już poza zasięgiem jego rąk, choć mógłby jeszcze podpłynąć i złapać 
ją. Ale właśnie w chwili gdy zamierzał to uczynić, niemal na wyciągnięcie ręki od Eudoryka 
wyłoniła się głowa potwora.
Długa na sążeń czaszka zwężała się w krótki pysk. Z otworu na szczycie łba buchnęła 
chmura pary. Choć przednie płetwy wciąż znajdowały się pod wodą, widać już było szyję 
równie szeroką jak głowa; kreatura wyglądała na wystarczająco dużą, by połknąć Eudoryka w 
całości. Czarne źrenice w białych gałkach ślepi przypatrywały mu się bez szczególnego 
zainteresowania. Potem potwór przyglądał się na przemian to Eudorykowi, to Yolandzie, 
jakby nie mogąc się zdecydować, które z nich pochwycić.
Gdyby Eudoryk puścił mały występ skalny, znalazłby się ponownie pod wodą. Obciążony 
mieczem w pochwie i butami, nie mógł liczyć, że uda mu się popłynąć.
— Niezdarny gamoń! — krzyknęła Yolanda.
W innej sytuacji Eudoryk miałby w zanadrzu kąśliwe słowa na temat takiego 
potraktowania go przez kobietę, dla której ryzykował życie. Teraz jednak co innego 
pochłaniało jego uwagę. Trójkątne szczęki bestii rozwarły się, ukazując mnóstwo zębów w 
kolorze kości słoniowej, okalających szkarłatną gardziel. Zwierzę cuchnęło rybami.
— Druzhok! — krzyknął Eudoryk.
Bestia odrzuciła do tyłu łeb i powoli zamknęła pustą paszczę, gdy tymczasem Eudoryk 
rozpaczliwie usiłował przypomnieć sobie jakieś słowa, które znał w języku patheńskim.
— Vniz! — zawołał, mając nadzieję, że słowo to znaczyło „na dół”. — Druzhok! Na dół! 
Wracaj! Odejdź!
Druzhok cofnął się o kilka stóp. Pozostał w pozie, wskazującej, że z uwagą czeka na 
następne polecenia.
— Druzhok! — wrzasnął Eudoryk — Dobry potwór! Miły potwór! Odejdź daleko! 
Uciekaj stąd! Wskazał w kierunku zachodnim. — Nigdy więcej nie wracaj! Trzymaj się z 
dala od Armorii!
Choć pełen ostrych zębów pysk gada był w zasadzie pozbawiony jakiegokolwiek wyrazu, 
Eudorykowi wydawało się, że ujrzał przelotnie żałość we wzroku kreatury. Dostrzegł błyski 
szaro cętkowanej skóry, coraz dalej i dalej przecinającej powierzchnię wody. Potem Druzhok 
zniknął zupełnie, jedynie na horyzoncie pokazywały się gęste kłęby pary.

X
OPROTESTOWANE SPEŁNIENIE

Giermkowie Gwennona wciągnęli przemoczonego do suchej nitki Eudoryka i Yolandę na 
szczyt Skały. Teraz kiedy miał możliwość zmierzyć Yolandę stojąc z nią na tym samym 
poziomie, Eudoryk zdał sobie sprawę, że była od niego o wiele wyższa. W zmoczonej szacie, 
przylegającej do jej ciała, przypominała jedną z pogańskich boginek, do których modlono się 
w Cesarstwie Staroneapolitańskim, nim zatriumfowała subtelniejsza wiara. Ożenić się z 
mierzącą ponad sześć stóp pięknością, z czcigodnego rodu, posiadającą w dodatku magiczną 
moc, było czymś niemal tak strasznym jak ślub z boginką.
Żołnierze odprowadzili parę z powrotem na brzeg, gdzie król, błazen, paź Forthred i masę 
innych osób oczekiwało ich przybycia. Dwie z nich stały na uboczu. Jedna przyodziana była 
w purpurową togę i mitrę księdza wyznania triunitariańskiego, które przeważało we 
Frankonii. Druga na białą, lnianą togę narzucony miała bezrękawnik z wilczej skóry, na 
głowie zaś futrzaną czapę z rogami jelenia.
Król Gwennon objął Eudoryka i ucałował go w oba policzki. Eudoryk zauważył, że oddech 
króla był tak przesiąknięty alkoholem, iż każda osoba przebywającą przez jakiś czas w jego 
pobliżu mogła z tego powodu stać się podchmielona. Corentin walnął go w plecy, krzycząc:
— Na miłość Starych Bogów, cóżeś uczynił, sir Eudoryku? Nie widzieliśmy dokładnie, bo 
zasłaniała nam Skała. Widzieliśmy, jak potwór wynurzył się i otworzył swoją paszczę, by 
porwać któreś z was, a potem zaczął uciekać, jakby go gonili wszyscy diabli z 
Triunitariańskiego Piekła. Czyś zadał mu śmiertelny cios?
— Kazałem mu jedynie odejść — rzekł Eudoryk — i poszedł.
— Na rogi Kernuna! Powinniśmy cię uznać za przywódcę bestii, który potrafi nakazać 
wszystkim wilkom i niedźwiedziom w Armorii, by zostawiły w spokoju nasze stada. A teraz 
powinna się odbyć fiesta, dla uczczenia twych zaślubin z księżniczką! Ale zanim to nastąpi, 
musisz przyjąć podziękowania od największych osobistości naszego spowitego mgłą kraju. 
Oto lord Gorbuduk, przywódca Venetii…
Eudoryk wkrótce przestał zapamiętywać nazwiska i twarze. Kiedy błazen przerwał, by 
złapać oddech, nowo ustanowiony bohater zapytał:
— Powiedz mi, proszę, jak wygląda ślub w Armorii?
— U nas jest tylko cywilna ceremonia, choć można także pojechać po błogosławieństwo 
do księdza Starych Bogów, takiego jak obecny tu ojciec Mamert. — I wskazał na człowieka 
w czapie z rogami. — Para ślubuje sobie w asyście którejś z osobistości, takiej jak Jego 
Wysokość, jakiś przywódca, pracownik magistratu czy ksiądz, a następnie spełnia swoje 
małżeńskie obowiązki w obecności świadków.
— Dla Frankonian to w ogóle nie jest ślub — rzekła Yolanda. — Prawdziwa księżniczka 
nie może żyć w konkubinacie. Nie macie księdza Prawdziwej Wiary?
— Nie wdając się w dyskusję na temat prawdziwości wiary — rzekł Corentin — chciałem 
powiedzieć, że stoi tu twój człowiek, biskup Grippo. — Corentin wskazał na kleryka 
przybranego w mitrę.
— Nalegam, by to on odprawiał ceremonię — powiedziała Yolanda.
— Dla całkowitej pewności obaj odprawią ceremonię w obu formach, najpierw na nasz 
armoriański sposób, a…
— O nie! — oświadczyła Yolanda. — Triunitariański ślub musi poprzedzić wasz 
prymitywny, pogański obrzęd.
Błazen westchnął.
— Tyle krzyku o taki drobiazg! A co ty o tym sądzisz, sir Eudoryku? Jaką wiarę 
wyznajecie w cesarstwie?
— My, Lokanianie, wyznajemy kult Boskiej Pary…
— To nędzna herezja! — jęknął biskup. — Równie zła, jak ten wstrętny monoteizm 
Pathenian, który jest zaledwie o krok od ateizmu. Wydaje mi się, że pal i wiązka chrustu…
— Wystarczy. Wasza tak zwana Świątobliwość! — warknął błazen. — Tolerujemy cię 
wśród nas, bo masz głosić swą wiarę, ale nie wolno ci poniżać lub nastawać na wierzenia 
innych.
— Co zaprowadzi was wszystkich na męki piekielne — mruknął biskup. — A moim 
obowiązkiem jest chronić przed tym wasze dusze.
— Jak już mówiłem — kontynuował Eudoryk — nie bardzo przejmuję się tymi sprawami. 
Jeśli wasi uczeni teologowie tak bardzo różnią się w opiniach co do natury boskości, to kimże 
jestem ja, zwykły laik, by opowiadać się po którejkolwiek ze stron? Mnie wystarczy każda 
ceremonia.
Na to przemówiła Yolanda:
— Ja, w każdym razie, obstaję, by pogański rytuał poprzedzała uroczystość odprawiona 
przez biskupa. A ponieważ jestem tu najwyższego rodu, nie licząc Jego Królewskiej Mości, 
moje życzenie powinno być decydujące!
Błazen wzruszył ramionami. Eudoryk mruknął:
— Jak sobie życzysz, moja droga.
— No to do dzieła — rzekł Corentin. — Uczta i tak nie będzie gotowa przed wieczorem. 
Połączcie ręce!
Eudoryk kichnął na cały regulator, a Yolanda stwierdziła:
— Marznę w tej wilgotnej, cieniutkiej gazie. Żądam odpowiedniego stroju!
— Będzie na to dość czasu po tym, jak biskup skończy ględzić swoje bzdury. Wkrótce ma 
nieszpory, które musi odprawić. No już, łączcie ręce! Niebawem Ojciec Mamert zostanie 
świadkiem waszych zaślubin.
Biskup, rzuciwszy cierpkie spojrzenie błaznowi, stanął w pełnej godności pozie przed 
Eudorykiem i Yolandą, po czym wytrajkotał swoją kwestię, kończąc ją słowami:
— Ogłaszam was teraz mężem i żoną, którzy winni cierpliwie znosić błędy i winy 
współmażonka i niech Trzej Prawdziwi Bogowie poprowadzą was, abyście nie zostali 
poddani temu pogańskiemu obrządkowi, jaki tu dla was szykują.
Po czym biskup Grippo odwrócił się i szybko wycofał.
— Lady Grania! — zawołał błazen. — Zaprowadź księżniczkę Yolandę, by mogła się 
przystroić tak, jak przystoi szlachetnie urodzonej pannie młodej.
Eudoryk znowu kichnął, a król Gwennon powiedział:
— Sir Eudoryku, ty także winieneś przywdziać suche obuwie. Ostrzegaliśmy cię, byś nie 
moczył nóg!
— Przeżyje to — prychnął lekceważąco błazen i dodał:

Bohater z oddali
Stawił czoła potworowi i fali,
I swą śliczną księżniczkę od zguby ocalił;
Lecz już po zwyciężeniu
I damy poślubieniu
W noc poślubną powalić dał się zaziębieniu!

Sala jadalna w zbudowanym z drewnianych bali pałacu króla Gwennona mieściła kilka 
długich stołów, ustawionych jeden za drugim, tak by tworzyły długi blat bankietowy. U jego 
szczytu zasiadł sam Gwennon, mając po prawej ręce Eudoryka i ojca Mamerta, Yolanda, w 
błyszczącej szmaragdowej sukni ozdobionej złotymi nićmi i ze złotym diademem na 
kasztanowych włosach, siedziała z drugiej strony króla, a tuż za nią błazen. Pogański kapłan 
okazał się gadatliwym kompanem i przez cały czas szeptał do prawego ucha Eudoryka:
— …cieszę się, że nieoświecony fanatyk, Grippo jest nieobecny. On potrafi zepsuć nawet 
najlepszą zabawę. Na przykład w czasie ubiegłorocznego Święta Dis rozwalił całe przyjęcie 
robiąc szum wokół ścięcia głowy lordowi Brunekowi.
— Naprawdę? — spytał Eudoryk, powstrzymując kichnięcie. Pociągnął duży łyk 
gruszkowinu w nadziei, że poczuje się lepiej. — A co ów lord zrobił?
— Przegrał zakład.
— To stanowczo zbyt surowa kara.
— No tak, ale on założył się o głowę ze swoim rywalem, lordem Livertinem, tym 
rudowłosym głupkiem, którego widzisz tam, niemal przy końcu stołu, i przegrał. On, czyli 
lord Brunek, twierdził, że to był tylko żart; wynikła z tego między nimi kłótnia. I wtedy lord 
Libertin zażądał satysfakcji, to znaczy dosłownego spełnienia zakładu. Brunek odwołał się do 
króla, który przekazał sprawę mistrzowi Corentinowi, a ten wydał wyrok na korzyść 
Livertina. Brunek miał do wyboru, albo podporządkować się albo zostać napiętnowanym jako 
kiepski sportowiec, a tego nie zniósłby żaden armoriański dżentelmen wybierając śmierć. — 
Kapłan zniżył głos. — Mówią, że Corentin był winien Brunekowi pieniądze, ale to tylko 
zwykła plotka. A ja nigdy nie plotkuję — dodał składając ręce w świętoszkowatym geście, ale 
jednocześnie mrugając porozumiewawczo.
— A potem? — spytał Eudoryk.
— Zostało uzgodnione, że Livertin ma odebrać swoją wygraną w czasie Święta Dis. 
Brunek nalegał na ścięcie w dobrym stylu. Ubrany w najlepszy strój położył się na swym 
herbie, który dźwigali na swych ramionach jego słudzy. Jak prawdziwy sportsmen, Brunek 
zwiesił głowę poza herbową tarczę, by wróg mógł ją łatwo odciąć. Livertin uniósł oburącz 
swój claidheamh mor i ciach! Było po wszystkim. By podtrzymać honor rodu Bruneków, jego 
żona zwróciła się do króla z prośbą, by pogrzebano ją żywcem wraz z ciałem męża.
— A biskup Grippo?
— Kiedy mistrz Corentin zarządził, by dla uhonorowania sportowej postawy Bruneka, jego 
głowa położona na tacy stała się główną dekoracją stołu w czasie fiesty, Jego tak zwana 
Świątobliwość podniósł się i oświadczył, że uważa takie postępowanie za barbarzyńskie. 
Gdyby użył takiego zwrotu w obecności ojca króla Gwennona, zmarłego króla Uriensa, jego 
własna głowa dołączyłaby do tej na tacy, zanim zdążyłby zakończyć kwestię. Ale widać 
niektóre z waszych wydelikaconych frankoniańskich manier zaczęły zanieczyszczać nasze 
surowe, męskie metody postępowania.
— Nie jestem Frankonianinem — powiedział Eudoryk. — Jednakowoż w moim kraju 
używanie czyjejś głowy do takich celów także byłoby w niezbyt dobrym guście.
— Ale potępianie obyczajów panujących w innym kraju, w którym jest się zaledwie 
tolerowanym gościem świadczy o jeszcze gorszym guście. A teraz opowiem ci o lady Vivian, 
tej kobiecie z dużym biustem, w czerwonej sukni, i jej ulubieńcu dziku…
Mamert paplał tak bez końca. Eudoryk marzył o chwili spokoju, by móc przemyśleć swoje 
sprawy, ale nie odważył się brutalnie przerwać gadatliwemu kapłanowi, jako że właśnie 
Mamert miał prowadzić drugą ceremonię ślubną. Mógł być więc jeszcze przydatny jako 
sojusznik, gdyby Eudoryk zupełnie nieświadomie wplątał się w jakąś pałacową intrygę. 
Znając metody postępowania na niektórych dworach, miał pełną świadomość tego, jak łatwo 
podejrzenia ze strony władcy mogły kosztować dworzanina życie. W każdym razie musiał 
postępować ostrożnie z tymi ludźmi, którzy uważali ściętą głowę za ozdobę stołu. Z drugiej 
strony dotychczasowe doświadczenia z władczym temperamentem Yolandy nakazywały 
przypuszczać, że cały ten ślub to katastrofalny pomysł. Ale jak można by od tego uciec? 
Według prawa frankońskiego już ją poślubił, a próba udawania, że to nieprawda w czasie 
ucieczki przez ten potężny kraj mogłaby doprowadzić do sytuacji, w porównaniu z którą 
pożarcie przez Druzhoka byłoby przyjemnością. Kolejny raz potężnie kichnął i to nasunęło 
mu pewien pomysł.
— Ojcze Mamercie — odezwał się — zgodnie z tym, co przewidział Jego Wysokość, 
bierze mnie straszne zaziębienie i obawiam się, że mogę nie podołać mym małżeńskim 
obowiązkom dzisiejszej nocy.
— Głupstwo, mój chłopcze! — odparł kapłan.— Stanę się Triunitarianinem, jeśli nie 
sprostasz swemu zadaniu! Jak tylko słowa zostaną wypowiedziane i łóżko przygotowane, 
zapomnisz o tej drobnej niedyspozycji. Bądź cicho! Jurnach ma właśnie zamiar wyrecytować 
na twoją cześć balladę o bohaterze.
Dworski bard powstał, trącił struny swej harfy i rozpoczął pieśń pochwalną. Według słów 
Jurnacha Eudoryk walczył z Druzhokiem włócznią, póki ta się nie złamała; następnie 
mieczem, póki ten nie rozprysł się na tysiąc kawałków na twardej skórze potwora. W końcu 
Eudoryk wygrał pojedynek walcząc z Druzhokiem pod wodą i skręcając bestii kark.
Ponieważ wielu z obecnych na uczcie dość dobrze wiedziało, co wydarzyło się naprawdę, 
Eudoryk oczekiwał, że wybuchną przeraźliwym śmiechem, ale wszyscy słuchali barda z 
powagą. Przeszło mu przez myśl, by wstać i skorygować legendę, ale zrezygnował. Jeśli 
udawanie, że akceptuje się wymysły, które robiły z Eudoryka bohatera większego niż Sigvard 
Smokobójca, było zgodne z obyczajami w Armorii, byłoby nierozważnie sprzeciwiać się 
temu.
Eudoryk zdał sobie sprawę, że wypił więcej gruszkowinu niż zamierzał. Zamiast rozjaśnić 
mu umysł, osłabiony przez nasilające się przeziębienie, gruszkowin jeszcze bardziej go 
zmącił. Eudoryk nie był w stanie myśleć sensownie, a w gruncie rzeczy — nie był w stanie 
myśleć w ogóle.
Czuł, że wydarzenia toczą się w kierunku jakiejś bliżej nieznanej katastrofy, zupełnie 
jakby rwący potok niósł go na skraj wodospadu. Powinien był zająć sztywniejsze stanowisko 
w sprawie ślubu w Yolandą nim miał szansę poznać ją lepiej. Choć bez wątpienia 
wprowadzenie tej posągowej piękności w arkana miłości cielesnej sprawi mu przyjemność, a i 
wejście do rodziny królewskiej otworzy rozległe możliwości handlowe, niemniej jednak 
małżeństwo to coś więcej…

* * *

Król wstał, otarł usta i brodę, beknął i powiedział: — Skończyliśmy. Jeśli chcecie, możecie 
sobie iść. Kiedy król Gwennon wytoczył się z sali, pozostali biesiadnicy zaczęli leniwie 
podnosić się z miejsc. Eudoryk poczuł na ramieniu mocny uścisk i zorientował się, że błazen 
popycha go w kierunku Yolandy. Ojciec Mamert stał tuż za nim. Niezupełnie wiedząc jak do 
tego doszło, Eudoryk nagle znalazł się u boku księżniczki. Oboje stali przed ojcem 
Mamertem, który zasypał ich gradem szybkich, krótkich pytań. Na wszystkie należało 
odpowiedzieć po armoriańsku krótkim „tak”.
W końcu kapłan zaintonował:
— Niech bogowie pobłogosławią wasze małżeńskie łoże i wszystkich, którzy będą w nim 
spoczywać! Niepewnie trzymającego się na nogach Eudoryka, pociągnięto i wypchnięto przez 
masywne, dębowe drzwi ze zbudowanego z drewnianych kloców pałacu. Jak zauważył, dwie 
damy dworu tuż za nim prowadziły trzymając mocno za ręce, protestującą Yolandę. 
Wprowadzono ich na oświetlony pochodniami podwórzec, na którym znajdowała się już 
większość biesiadników. Przy akompaniamencie okrzyków „Miejsce dla młodej pary!” 
przepchnięto Eudoryka i Yolandę przez tłum do pustego miejsca, gdzie stało jedynie wielkie 
proste łoże pokryte sarnimi skórami. Obok stała para kobziarzy, z których jeden na powitanie 
zaryczał na swoim instrumencie.
— Co… co to jest? — wymamrotał Eudoryk.
— Końcowy etap rytuału! — wrzasnął Corentin, zaczynając rozpinać żakiet Eudoryka.
Kiedy podszedł Mamert, by zdjąć szmaragdową suknię Yolandy, ta jedną ręką złapała za 
materiał, a drugą trzasnęła kapłana, krzycząc przeraźliwie:
— Co robisz, stary głupcze?
— Niechby was Boska Para przeklęła! — zawołał Eudoryk trzeźwiejąc nieco. — Co to ma 
znaczyć?
— Jak to? Spełnienie! — odparł Corentin. — Mówiłem ci. Żeby wasz związek został 
uznany za legalny, ty i dziewka musicie się rozebrać, wejść do łóżka i skonsumować 
małżeństwo, podczas gdy całe towarzystwo będzie tańczyło wokół łoża i zagrzewało was! 
Inaczej ślub się nie liczy!
— Ja tego nie zrobię! — pisnęła Yolanda. — Nigdy nie słyszałam o tak barbarzyńskim 
zwyczaju!
— Bzdura, Wasza krnąbrna Wysokość! — warknął Corentin. — Jeśli znasz historię 
swojego państwa, to wiesz, że twój lud praktykował ten sam rytuał zanim misjonarze religii 
triunitariańskiej przerobili go na własną, frymuśną modłę.
— Mistrzu Trefnisiu — rzekł Eudoryk — przy całej mojej najlepszej woli obawiam się, że 
nigdy nie będę w stanie wypełnić moich małżeńskich obowiązków, jak je nazywacie, 
publicznie. Różnica między tym obyczajem a obowiązującymi w moim kraju rodzinnym jest 
zbyt duża.
— Wy, mężczyźni z cesarstwa, musicie być całkiem do niczego — prychnął Corentin 
tonem, wskazującym na wyczerpanie, potrząsając tak mocno głową, aż rozdzwoniły się 
wszystkie dzwoneczki u jego czapki. — Prawdziwy Armorianin może uprawiać miłość w 
samym środku walki. Mówiłem ci, że zaślubiona para musi spełnić swój obowiązek przy 
świadkach albo małżeństwo będzie nieważne. Nie rozumiesz, jak się do ciebie mówi po 
armoriańsku, czy co?
— Obawiam się, że nie pojąłem w pełni znaczenia tych słów — odparł Eudoryk. — W 
każdym razie, nie zrobię tego, teraz ani nigdy. (A właściwie powiedział coś, co było 
odpowiednikiem tego, a brzmiało: „F kasztym rasie nie sropię teko teras ani nikty.)
— No ładnie! — stwierdził pogański kapłan. — Czyżbyśmy musieli pozwolić im odejść 
bez spółkowania?
— Nigdy! — odparł Corentin. — Została zawarta umowa i ani Jego Królewska Mość, ani 
ja nigdy nie dopuścimy, by dziewka poszła wolno, póki nie straciła swych czarodziejskich 
mocy. Jest zbyt okrutną kobietą, by ryzykować. Być może groźba kata…
— Próżne gadanie, panie Trefnisiu — rzekł Eudoryk. — Jeśli nie mogę odegrać mej 
mężowskiej roli z głową na karku, możesz być zupełnie pewny, że tym bardziej nie zrobię 
tego bez głowy.
— Może zatem pobyt w naszym najciemniejszym lochu złagodzi twój opór — warknął 
Corentin. — Straże!
Kilku żołnierzy króla Gwennona, jedynych uzbrojonych wśród obecnych, zbliżyło się. 
Eudoryk, marząc o czymś, w co można by wydmuchać nos, zebrał się w sobie.
— Dlaczego sądzisz — krzyknął — że mógłbym kierować tą samowolną…
W tym momencie uwagę zebranych wokół Eudoryka i Yolandy osób przyciągnęły krzyki 
w odległym końcu podwórza. Z ciemności wyłonił się tłum mężczyzn z pałkami: krokwiami i 
innymi kijami. Na ich czele maszerował biskup Grippo, podtrzymując w górze swą 
purpurową togę i piszcząc:
— Koniec z tymi bezeceństwami! Precz z nierządnikami! Przerwać tę pogańską orgię w 
imię Trzech Prawdziwych Bogów!
Tłum natarł na zgromadzonych na podwórzu biesiadników, słychać było walenie 
drewnianych pałek o głowy i ciała, krzyki przerażenia i bólu. Goście weselni zaczęli się 
rozpraszać, niektórzy uciekali z powrotem do pałacu, inni kryli się w ciemności, ścigani przez 
atakujących.
Tymczasem Corentin piskliwym głosem wydawał rozkazy szóstce strażników, którzy 
otoczyli jego, Mamerta, Eudoryka i Yolandę. Kiedy dwoje atakujących natarło na tę grupę, 
strażnicy cięli ich mieczami. Reszta, cofając się przed zakrwawioną stalą, dołączyła do 
pogoni za nieuzbrojonymi biesiadnikami. Wkrótce podwórze opustoszało, z wyjątkiem 
strażników, czwórki strzeżonych osób, dwóch ciał i kobziarza, którego uderzono tak mocno, 
że stracił przytomność.
W odpowiedzi na rozkazy Corentina sześciu strażników rozbiegło się wykonać polecenia. 
Zza pałacu Eudoryk usłyszał odgłosy pospiesznie zbierających się żołnierzy: szczęk broni i 
pancerzy, wykrzykiwane pośpiesznie komendy, tupot końskch kopyt. Wkrótce grupa 
jeźdźców pognała w ciemność nocy.
— Jutro zostaną tu przytwierdzone głowy Triunitarianów — mruknął Corentin. — Miejmy 
nadzieję, że będzie między nimi i głowa biskupa. A teraz, moi drodzy, powinniśmy 
kontynuować naszą przerwaną ceremonię. Wchodźcie do małżeńskiego łoża, a ojciec Mamert 
i ja będziemy waszymi świadkami. Tańce, choć pozwalają wesoło spędzić czas, nie są 
wymagane przez prawo.
— Prędzej zobaczę cię w piekle — powiedziała Yolanda.
— Ależ moja droga księżniczko, odejście hałaśliwego tłumu powinno usunąć twoje 
obiekcje. Mamert i ja obiecujemy patrzeć w milczeniu i powstrzymać się od lubieżnych 
żartów, jakie powszechnie stroi się przy tej okazji.
— Nic z tego, mistrzu Trefnisiu — odezwał się Eudoryk. — I w kraju Yolandy i w moim 
jedynie najbardziej rozpustne kreatury kopulują publicznie. A teraz znajdź nam, proszę, 
osobny pokój, a jutro rano złożymy relację.
Mamert zsunął do tyłu swoją rogatą czapę, by podrapać się w łysą głowę.
— Bez prawdziwych świadków — to niezgodne z zasadami. A co by się stało, gdyby 
jedno z was zażądało potem anulowania ślubu, podając za przyczynę fakt, że małżeństwo nie 
zostało skonsumowane?
Corentin westchnął ciężko.
— Dobra, niech i tak będzie. Małżeństwo będzie legalne, póki żadne z nas go nie 
zakwestionuje, a nikt nie ma takiego zamiaru. Poza tym bez wątpienia oni oboje czują się 
równie mocno związani triunitariańskim bełkotem, jak i naszym rytuałem małżeńskim. A 
poza tym, co nas obchodzi, że para obcokrajowców wróci do swoich domów żyjąc w 
grzechu? — Skinieniem głowy przywołał strażnika. — Powiedz gospodyni, żeby 
przygotowała pokój dla młodej pary. Może być pokój, który zajmował książę Kiberon. A wy 
dwoje, chodźcie do domu.
Corentin popchnął Eudoryka i Yolandę z powrotem do pałacu, zatrzymując się przy 
opustoszałych stołach, by nalać sobie kieliszek gruszkowinu. Zaproponował też trunek swoim 
towarzyszom, ale jego oferta została odrzucona. Yolanda wciąż była spięta od nie 
wyładowanego gniewu, Eudoryk natomiast zdecydował, że jest bliski upojenia alkoholowego 
i nie powinien pogarszać już swego stanu. Zapytał:
— Gdzie… gdzie jest król?
Corentin prychnął pogardliwie.
— Znowu śpi. Kiedy wypije swoje, tylko trzęsienie ziemi mogłoby go obudzić. Rano zdam 
mu sprawę z nocnych wydarzeń. Nie dlatego, żeby to miało wielkie znaczenie.
Po dłuższej chwili Corentin poprowadził wreszcie nowożeńców do pokoju, po którym 
kręciły się dwie pokojówki. Kiedy dziewki wybiegły, w podnieceniu chichocząc, Corentin 
walnął Eudoryka i Yolandę po ramionach i zaczął deklamować:

Gdy żądzą płonie pan młody mężny,
A pannie młodej słabo.
Z pchnięciem potężnym…

— Przestań! — ryknął Eudoryk czerwieniąc się. — Mistrzu Corentin, wprawiłeś nas już 
dziś wystarczająco w zakłopotanie. Bądź tak uprzejmy i daruj sobie te wiersze! Dobranoc!
Złapał błazna za szczupłe ramiona, obrócił go i zanoszącego się od śmiechu, tak iż 
wszystkie dzwoneczki u jego czapki dźwięczały, potężnym pchnięciem wyrzucił za drzwi. 
Następnie zatrzasnął i zaryglował drzwi. Kiedy odwrócił się w stronę Yolandy, ta warknęła:
— Mężu! Wytrzyj nos! Wyglądasz odrażająco!

XI
BŁAZEŃSKIE OSZUSTWO

Gdy wschodzące słońce zaczęło rzucać szkarłatne promienie przez diamentowe szyby, 
Eudoryk, z zaczerwienionymi oczami i nosem, wyłonił się z pokoju nowożeńców i wyruszył 
na poszukiwanie sali jadalnej. Zastał tam Corentina męczącego się nad odcięciem kawałka 
pieczonego zimnego prosiaka.
— Witam! — rzekł błazen. — Jak minęła noc?
— Ujdzie — odparł Eudoryk. — Obawiałem się, że przeziębienie zupełnie pozbawi mnie 
męskich sił, ale moja pani wykorzystała pewne proste zaklęcie, które częściowo usunęło 
symptomy. Tak więc… Niestety zaklęcie działa tylko na chwilę, przez co czuję się teraz 
gorzej niż kiedykolwiek.
— Zatrzymałeś się po słowach „tak więc”. Tak więc co? Co się stało?
— A jak myślisz, co? Zresztą to moja sprawa.
— Och, daj spokój, sir Eudoryku! — Corentin pochylił się do przodu, a jego oczy 
błyszczały pożądliwą ciekawością. — Opowiedz mi wszystko ze szczegółami, błagam. 
Pragnę znać każdy…
— A pragnij sobie, ty złośliwy pyszałku! — warknął Eudoryk. — Tam, skąd pochodzę, 
dżentelmeni nie opowiadają o szczegółach, chyba że księdzu lub lekarzowi. A ty nie jesteś ani 
jednym, ani drugim.
— Och, błagam o wybaczenie, sir Eudoryku! — Corentin wyraźnie starał się pohamować 
swą niezdrową ciekawość. — Chciałem li tylko upewnić się
o twoim szczęściu. Zarówno królowi jak i mnie wypada przecież zadbać o zadowolenie 
naszych wybitnych gości. — A kiedy Eudoryk zaledwie mruknął coś pod nosem, Corentin 
ciągnął dalej. — Życie bohatera, jakim się stałeś, nie należy już tylko do niego samego, ale 
służy jako przykład przyszłym pokoleniom. Czyż przeto nie powinienem był zapytać o 
szczęście młodej pary w ten jasny, słoneczny poranek? — I wykrzywił twarz w czarującym 
uśmiechu.
— Można powiedzieć, że pan młody czuje ulgę, iż udało mu się spełnić obowiązki, gdy 
przez jakiś czas istniały wątpliwości czy będzie w stanie im sprostać. Co do panny młodej, to 
musisz ją samą o to zapytać. — Eudoryk spojrzał z ukosa na Corentina. — A przy okazji, 
skoro już o tym mówimy, powiadałeś o dziewce, że to „panna”. Nie jestem tym sławnym 
Hiverianem, znanym z tego, że sprawiał przyjemność dziesięciu kobietom każdej nocy przez 
sto lat. Ale w żadnym wypadku nie jestem też nowicjuszem i twierdzę, że Yolanda jest 
kobietą doświadczoną, bardzo doświadczoną. Co ty na to, Panie Trefnisiu?
Corentin przełknął głośno.
— Poczęstuj się jednym z tych gęsich jaj. I wiedz, że współcześnie w Armorii określenie 
„panna” stosowane jest do młodych, niezamężnych kobiet. Nie ma to nic wspólnego z 
dziewictwem, jak to było w starszej formie językowej. Ale czy zadowoliła cię?
— Nie narzekam. Corentin roześmiał się.
— Zatem skąd ta skarga? My tu nie robimy wielkich historii z kwestii dziewictwa.
Eudoryk jęknął.
— Po prostu stwierdziłem fakt, bo nie lubię, jak mi się sprzedaje towar używany, 
wmawiając, że jest nowy. W każdym razie moja uraza znacznie zmaleje, gdy wypłacisz mi 
obiecane sto koron.
Brwi błazna uniosły się.
— Doprawdy? A za cóż to miałbym wypłacić ci taką sumę?
— Obiecałeś mi ją w nagrodę za uratowanie Yolandy.
— Ha! Mój dobry Panie Rycerzu, jeśli przeczytasz umowę, zobaczysz, że mówi się w niej 
o „zabiciu smoka” a nie nakazaniu mu zniknięcia. A skoro go nie zabiłeś, umowa jest 
nieważna.
— Na Boską Parę! — ryknął Eudoryk. — Ze wszystkich bezwstydnych świństw…
— Nie tak ostro — rzekł błazen z uśmiechem. Pstryknął palcami i czterech uzbrojonych 
strażników, którzy stali nieruchomo pod ścianami jak posągi, zbliżyło się z dłońmi na 
rękojeściach. — Uwierz, że serce mi krwawi, ale dobrobyt królestwa jest u mnie zawsze na 
pierwszym miejscu. Jeśli umowa została zerwana, nie możemy ogołocić naszego skarbca li 
tylko z czystej sympatii. Możesz temu nie wierzyć, ale moją podstawową troską jest dobro 
Armorii. Dlatego nasze podziękowania i pochwały dla twego wartościowego czynu muszą 
wystarczyć. Śmiem twierdzić, że moglibyśmy zamówić u Jurnacha jeszcze jedną heroiczną 
pieśń o twoim czynie.
— Heroiczna pieśń to cenna rzecz — odparł Eudoryk — ale złoto jest przydatniejsze w 
prowadzeniu interesu. W końcu było uzgodnione, że powinienem otrzymać przynajmniej 
połowę sumy, jeśli bestia odejdzie zraniona.
— Dokładnie pamiętam tekst umowy — stwierdził Corentin. — „W razie gdy bestia 
ucieknie zraniona, tak że nie będzie można potwierdzić faktu jej śmierci, rzeczony Eudoryk 
powinien otrzymać połowę wyżej wymienionej kwoty.” Ale Druzhok opuścił nasze granice 
zupełnie nietknięty. Jak zatem możesz domagać się zapłaty za ranienie bestii? Jeśli mi nie 
wierzysz, wezwę tu zaraz skrybę z naszą kopią kontraktu. — Błazen wygłosił te słowa ze 
złośliwym uśmiechem.
Eudoryk przeklinał w myślach.
— Nim bestia odpłynęła, spojrzała na mnie z wyrzutem. Jestem przekonany, że 
przynajmniej zraniłem jej uczucia.
— To nic nie znaczy, Panie Rycerzu, aczkolwiek trzeba przyznać, iż wykazujesz żywszy 
dowcip niż większość zakutych w żelazo, utytułowanych głupków, przybywających z dalej na 
wschód położonych ziem. Nie możemy wezwać kreatury z przepastnych głębin i spytać: Czy 
sir Eudoryk głęboko zadrasnął twą wrażliwą duszę? Biedny mały potwór! Chodź tutaj, 
pozwól, że obetrzemy twe łezki! Zabierajcie więc sobie lepiej ten układ z królem Clotharem i 
pośpiesznie wynoście się z powrotem do Frankonii. I cieszcie się, że macie jeszcze głowy na 
karku, są tu bowiem tacy, którzy twierdzą, że oddaliłeś Druzhoka dzięki magicznemu 
zaklęciu, po tym jak przysięgałeś, iż nie posiadasz takich mocy.
— Przemówiłem po prostu do potwora w jego patheniańskim języku, którego trochę 
nauczyłem się w więzieniu w Vielitchovie.
W oczach Corentina zabłysła złośliwa ciekawość.
— A jakież przestępstwo tam popełniłeś?
— Na skutek nieznajomości praw chroniących ich zwierzynę zabiłem smoka poza 
sezonem polowań.
— No, no, ale ci się przytrafiło! W każdym razie zbierajcie się natychmiast w drogę; my tu 
łatwo radzimy sobie z kłopotliwymi obcokrajowcami. A bez głowy z pewnością nie dotarłbyś 
do celu. — Błazen ryknął przy tych słowach śmiechem. Eudoryk patrzył na niego i mordercze 
myśli krążyły mu po głowie. Jakby czytając w jego myślach Corentin dodał: — I nawet nie 
myśl o zabiciu mnie! — Wskazał głową na strażników. — Prócz tych czterech potężnych 
chłopaków chronią mnie także moje wierne demony. Chcesz je zobaczyć? — Klasnął w 
dłonie. — Matholuch, pokaż się!
Powietrze za krzesłem Corentina zamigotało i pojawiła się istota o zbliżonych do ludzkich 
rozmiarach i kształtach. Miast normalną skórą, pokryta była łuskami przypominającymi 
pozieleniały ze starości brąz. Każda łuska, zakrzywiona na środku, tworzyła kolec. Na niemal 
całym ciele kreatury długość kolców nie przekraczała szerokości paznokcia, ale na ramionach 
były jak ćwieki wielkości palców.
Usta błazna wykrzywił złowrogi uśmiech.
— Uścisk Matholucha jest stanowczo mniej przyjemny niż twojej księżniczki, jak 
doświadczył już tego nieżyjący Svor.
— Wydawało mi się, że Svor został spalony żywcem?
— Nie, widać z tego, jak plotki zniekształcają istotne wydarzenia. Ale właśnie przyszedł 
mi na myśl rym:

Och, lepiej w ramionach swej lubej spoczywać
I wdzięków jej w cieple radośnie zażywać,
Niż z moim kolczastym demonem się zmierzyć,
Co życie wyciska z najtwardszych rycerzy!

Corentin ryknął takim śmiechem, że znowu rozdzwoniły się wszystkie dzwoneczki.
Eudoryk uśmiechnął się uprzejmie i powiedział:
— Morskie potwory i człekokształtne jeżowate demony nie są, jak widzę, jedynymi 
dziwami w Armorii.
— A cóż jeszcze? Czyżbyś widział nasze stojącekamienie lub starożytne grobowce?
— Nie, nie miałem czasu ich odwiedzić. Miałem na myśli twoje poczucie humoru, mój 
dobry błaźnie.
— Nareszcie! — wykrzyknął Corentin, wyrzucając do góry ramiona. — Znalazła się istota, 
która pojęła mój geniusz! Dołącz, proszę, do nas o trzeciej, gdy będziemy na podwórcu 
zamkowym przyglądać się, jak ścinają głowy sześciu uczestnikom zajść z ubiegłej nocy. Co 
to będzie za cudowny widok! Te krzyki o litość! Ta tryskająca krew! Te toczące się czerepy! 
— Wyraz szatańskiej radości na obliczu Corentina nagle zgasł. — Ale teraz, mój dobry panie, 
musisz mi wybaczyć. Czekają mnie pilne obowiązki wobec królestwa. Nieurodzaj dotknął 
nasze najbardziej na południe wysunięte prowincje i muszę zorganizować wysyłkę żywności 
do tego regionu. Chełpię się tym, że póki pełnię swój urząd ani jeden poddany nie cierpiał 
głodu i byłbym nieszczęśliwy, gdyby to się zmieniło. Dobrego dnia!

Powróciwszy do swej tymczasowej komnaty Eudoryk opowiedział Yolandzie o całej 
rozmowie.
Kiedy mówił, jej twarz stawała się coraz bardziej gniewna.
— Ty pusta pało! Czemu nie zażądałeś połowy złota przed pójściem na Skałę?
Siłą woli powstrzymując gniew Eudoryk odparł:
— Gdybym był dość sprytny, by przewidzieć podstęp, nie obiecywałbym także, że 
sprowadzę cię do domu. Mógłbym powrócić do Letitii i powiedzieć: „Przykro mi, ale potwór 
zjadł waszą królewską siostrę zanim dotarłem na miejsce.”
Rumieniąc się Yolanda spytała:
— A zażądałeś, aby wraz z nagrodą oddano moją magiczną aparaturę?
— Na Boską Parę, jakżeż mogłem? Kiedy zawierałem umowę, nic przecież nie wiedziałem 
o twoich czarodziejskich skorupach. Ale kiedy poproszę o twój bagaż…
— A więc ja, królewskiego rodu księżniczka, jestem dla ciebie tylko tyle warta co worek 
śmierdzącego złota? — krzyknęła piskliwie Yolanda. — Pozwoliłam zbliżyć się do siebie tak 
nikczemnemu łowcy fortuny! Zabieraj się! Wynoś się stąd! — I rzuciła w niego poduszką.
Eudoryk odbił ręką poduszkę na bok i uśmiechnął się ponuro.
— Zanim wyjdę, powiedz mi, proszę: umiesz gotować? szyć? słać łóżka? doić krowy?
— Nie! Na cóż mi umiejętności przydatne nisko urodzonym chłopkom?
— Pytam, bo gdy zostawię cię w Armorii, będziesz musiała zarobić na życie. Żegnaj!
Eudoryk odwrócił się, rozważając, co zrobić, gdyby w przypływie kapryśnego nastroju 
Yolanda naprawdę odmówiła powrotu z nim do Letitii. W takim wypadku nadzieje na 
przedłużenie trasy dyliżansu do Frankoni rozwiałyby się, jak fatamorgany na saraceńskich 
pustyniach.
Kiedy ruszył w ku wyjściu, Yolanda zawołała: — Eudoryku! Wróć! Przepraszam! Ja wcale 
tak nie myślałam; wybacz mi, błagam. Nie zaczynajmy naszego wspólnego życia od kłótni! 
Przyjdź do mnie, kochany!
Czując się jak człowiek zamknięty w klatce z tygrysem, który przed chwilą próbował go 
pożreć, a teraz dla odmiany pieszczotliwie ociera łeb o jego nogi. Eudoryk podszedł do 
Yolandy. Kiedy objęła go, uchylił się mówiąc:
— Uważaj! Zarazisz się ode mnie!
— Nie dbam o to! — odparła całując go namiętnie. — Ponieważ moje małe zaklęcie 
przestało już działać, postaram się pomóc ci najlepiej jak umiem. Ściągaj ubranie i 
natychmiast właź do łóżka!
— Ale ja muszę odnaleźć Forthreda i rozpocząć przygotowania do naszej podróży…
— Równie dobrze możesz to zrobić jutro, a ja mogę pozałatwiać sprawy za ciebie. Szkoda 
tylko, że nie zobaczysz egzekucji.
— Widziałem już spadające głowy — mruknął Eudoryk — i wcale nie uważam tego za 
przyjemne widowisko.
— Och, Eudoryku, tylko nie gniewaj się znowu na mnie! Wybacz mi gwałtowny charakter. 
To okropne z mojej strony, że tak czepiam się tego, kto uratował mi życie. Jesteś wspaniałym 
mężczyzną i miałam mnóstwo szczęścia, że Trzej Prawdziwi Bogowie zesłali mi ciebie. 
Chodź, kochany!
Eudoryk pozwolił się obłaskawić i ulokować ponownie w łóżku. Musiał przyznać, że przez 
następne trzy dni miał w osobie swojej budzącej postrach żony najuprzejmiejszą i najbardziej 
oddaną pielęgniarkę.
Sala tronowa, do której wszedł Eudoryk, wyglądała jak poprzednio, tyle że sterczące z 
haków na ścianie stare głowy z wytrzeszczonymi, nie widzącymi oczami zastąpiono 
sześcioma nowymi. Należały, jak przypuszczał Eudoryk, do triunitariańskich buntowników, 
złapanych przez żołnierzy króla Gwennona.
— Czujesz się lepiej, sir Eudoryku? — wysapał król Gwennon.
— Dziękuję, Wasza Wysokość. Kilkudniowy odpoczynek wielce mi pomógł.
— Ostrzegaliśmy cię, byś nie moczył nóg…
— Gdzie twoja dama? — przerwał błazen.
— Odpoczywa. Musi przecież zebrać siły przed podróżą; prosi o wybaczenie Waszą 
Wysokość i ciebie, Panie Trefnisiu, że nie przyszła się z wami pożegnać.
— Te uparte baby! — mruknął pod nosem Corentin. — Zdrowe czy chore, potrafią 
prowadzić na smyczy każdego mężczyznę.
— Żałujemy, że jest nieobecna — rzekł król. — Choć jesteśmy starzy, nadal cieszy nasze 
oczy widok dobrze zbudowanej kobiety, nawet jeśli już tylko to nam pozostało. — I król 
westchnął nostalgicznie.
Gdy Forthred i kilku parobków ładowało dobytek na konie, Eudoryk podszedł do żony.
— Yolando, moje zwierzęta mogą udźwignąć zaledwie cząstkę twojego bagażu. 
Większość tych rzeczy musisz pozostawić.
— Co? — wrzasnęła. — Oczekujesz, że ja, królewskiej krwi księżniczka, będę 
podróżowała w jednej koszuli, jak wtedy, gdy byłam przykuta do Skały?
— Stworzenia nie udźwigną tego wszystkiego. Dość długo pracuję przy koniach oraz 
mułach, i wiem, co mówię.
— To dokup zwierząt!
— Za co? Pieniędzy starczy tylko na czarny chleb i noclegi w namiocie w czasie drogi do 
Letitii.
— O to się nie martw. — Zza pazuchy wyciągnęła wielką sakiewkę, która zadźwięczała 
zachęcająco, kiedy nią potrząsnęła.
Eudoryk pokręcił głową.
— Mimo wszystko nie mogę tego zrobić, moja droga. Musimy przejechać przez ziemie 
wrogiego nam księcia Sigiberta z Dorelii. Wielki konwój jucznych zwierząt i dodatkowi 
parobkowie do ich doglądania zwróciliby na nas nieżyczliwą uwagę.
— Ale w takim stanie rzeczy jak obecnie, zmuszasz mnie do pokazywania się w 
postrzępionych łachmanach. Po aresztowaniu zabrano mi moje bagaże na tak zwane 
przechowanie. I w tym czasie nikczemni parobkowie rozkradli przynajmniej połowę moich 
rzeczy.
— Nic na to nie poradzę — odparł Eudoryk zdecydowanym głosem. — Sześć skrzyń 
opóźni naszą podróż, a tempo jest dla nas sprawą zasadniczą. Tam leży sześć twoich kufrów i 
tobołów; wybierz tylko dwa! Magiczne instrumenty wypełnią jeden, w drugim możesz zabrać 
ubrania na zmianę.
— Czyżbym wyszła za mąż za ślepego żebraka? A może powinnam z miską w garści 
żebrać z nim o miedziaki na ulicach?
Kłótnia trwała, póki Eudoryk nie warknął ostro:
— Albo ty wybierzesz, albo ja to zrobię za ciebie! Jeśli wolisz, zostań sobie w Armorii!
— Nisko urodzony tyran domowy! — mruknęła Yolanda, zabierając się do otwierania 
kufrów i wybierania najcenniejszych rzeczy. — Żebym ja, księżniczka z krwi i kości, musiała 
podporządkowywać się takiemu brutalnemu despocie…
— Po co ci ta zielona waza? — spytał Eudoryk. — Jest wielka i ciężka. Z pewnością w 
Letitii bez kłopotu kupisz sobie drugą taką.
— To część magicznego wyposażenia. Ciesz się, że jeszcze nie użyłam jej przeciw tobie! 
— I Yolanda objęła go tak mocno, jakby chciała mu połamać kości. — Och, najdroższy 
Eudoryku, znowu zaczynam się kłócić! Przysięgam, że będę z tym walczyła.

XII
GROBOWIEC KRÓLA

Kiedy Ysness znikło już za nimi w armoriańskiej mgle, Eudoryk spytał:
— Yolando, skąd wzięłaś te pieniądze, które mi pokazałaś? Czyżby Armorianie oddali ci 
to, co przywiozłaś ze sobą z Frankonii?
Yolanda jechała okrakiem, z suknią podwiniętą aż po wystające chłopskie pantalony. 
Roześmiała się.
— Nie! Sama sobie wzięłam, kiedy ty składałeś pożegnalną wizytę królowi i jego 
błaznowi.
— Jak to ci się udało?
— Mówiłam ci, że nadal mam tubę i proszek do Mniejszego Unieruchomienia. Poszłam do 
skarbca, wypowiedziałam zaklęcie, sypnęłam proszkiem w twarz strażnikowi i dobrałam się 
do skarbu króla Gwennona.
— Czy chcesz przez to powiedzieć, że strażnik nadal stoi tam jak nieruchomy posąg i 
będzie tak stał, póki nie przestanie działać twoje zaklęcie?
— Tak myślę. Prawdopodobnie w tej chwili odzyskuje czucie w swoich członkach.
— Dobrzy bogowie, kobieto, to ty traciłaś czas na kłótnię o stroje i ozdoby, wiedząc, że 
ten człowiek w każdej chwili może ożyć i podnieść alarm? Chyba zupełnie postradałaś te 
resztki rozumu, jakie miałaś!
— Eudoryku, nie życzę sobie, żebyś odzywał się do mnie w taki sposób! Jestem 
księżniczką z królewskiego rodu…
— Forthred! — wrzasnął Eudoryk. — Ruszaj!
Cała trójka pogalopowała wąską drogą, rozbryzgując błoto w kałużach, aż wszyscy byli 
porządnie ubłoceni.
Po kilku godzinach zsiedli z koni i poprowadzili je pod górę, pozwalając odetchnąć 
podczas wspinaczki na wzniesienie. Dosiadając konia na szczycie, Eudoryk odwrócił się w 
siodle i obejrzał. Patrząc w dal, gdzie zielona falująca trawa łąk mieszała się z szarym, 
zamglonym niebem, powiedział:
— Niech diabli wezmą tę mgłę. Forthred, ty masz najlepszy wzrok. Widzisz coś na 
drodze?
Forthred zmrużył oczy.
— Panie, zdaje mi się, że widzę jakieś czarne plamki tam, gdzie droga styka się z 
niebem… Słońce czasem tak pobłyskuje, jakby na kawałkach stali.
— Teraz ich widzę — jęknął Eudoryk. — Najwyższy czas znowu ruszyć galopem.
— Nasze zwierzęta potrzebują więcej odpoczynku — powiedział Forthred żałosnym 
tonem. — Ochwacą się!
— Jeśli te łotry nas złapią, będziemy odpoczywać przez całą wieczność. Ruszamy!
W czasie następnej przerwy na złapanie oddechu Forthred obejrzał się i powiedział:
— Panie, wydaje mi się, że pościg przybliżył się do nas.
— Masz rację — rzekł Eudoryk. Przyjrzał się okolicy. — Jeśli się nie mylę, na tamtym 
wzgórzu jest grobowiec króla Balana; przejeżdżaliśmy koło niego w drodze do Ysness. 
Armorianie boją się wchodzić do grobowców, ale ja raczej zaryzykuję spotkanie z ich 
mitycznym straszydłem niż z żołnierzami króla Gwennona. W drogę!
Zsiedli z koni i poprowadzili zwierzęta na szczyt wzgórza, gdzie dokładnie obejrzeli 
wejście do grobowca. Brama zbudowana była z trzech potężnych, masywnych bloków 
kamiennych, dwóch pionowych i łączącego je trzeciego poziomego. Ziemia porośnięta bujną, 
zieloną trawą, pokrywała kryptę, zasłaniając całą jej megalityczną strukturę, z wyjątkiem 
wejścia.
— A co zrobimy z końmi i mułami? — spytał Forthred.
— Weźmiemy je ze sobą. Brama jest wystarczająco wysoka, jeśli ściągniemy im łby do 
dołu.
Kiedy jednak Eudoryk spróbował wprowadzić do krypty swojego wierzchowca, zwierzę 
zaczęło prychać, opierać się i niewiele brakowało, a zerwałoby wodze. Nie pomogło 
szarpanie z przodu i okładanie szpicrutą; nie powiodły się żadne próby skłonienia go do 
wejścia. Koń był coraz bardziej przerażony i przewracał ze strachu oczami.
— Ostrożnie, panie — powiedział Forthred. — Daisy jest gotowa zerwać wędzidło i uciec.
Kolejne eksperymenty pokazały, że inne zwierzęta są równie oporne. W końcu Eudoryk 
stwierdził:
— Nie da rady. Musimy ukryć je w gąszczu za wzgórzem. Ale najpierw wypakujemy 
jedzenie, picie i świece, bo nie wiadomo, jak długo tu zostaniemy.
Pół godziny później konie i muły były już bezpiecznie ukryte w zagajniku, a troje 
podróżnych spieszyło do wejścia do grobowca. Eudoryk mruknął:
— Módlmy się, żeby zwierzęta nie zaczęły rżeć gdy pościg będzie w pobliżu. No, 
wchodźmy! Nie, nie zapalajcie jeszcze świec, światło mogłoby nas zdradzić. Stąpajcie 
ostrożnie i uważajcie na sidła i dziury.
Przez kilka sążni korytarz wejściowy prowadził na wprost. Potem rozszerzał się w okrągłą 
izbę, o średnicy trzech lub czterech sążni, trudno było bowiem w ciemności dokładniej 
określić jej rozmiary.
Eudoryk oświadczył:
— Rozlokujcie się wygodnie, a ja będę obserwował drogę.
— Wygodnie! — zakpiła Yolanda. — Jeśli siedzenie na zimnej kamiennej posadzce 
odpowiada twojemu wyobrażeniu o wygodzie, wolałabym nie wiedzieć, co uważasz za 
niewygodę…
— Bierz konia i wracaj do Ysness, jeśli wolisz — odgryzł się Eudoryk.
Po krótkim milczeniu, Yolanda odezwała się.
— Przepraszam, mój drogi Eudoryku! Proszę o wybaczenie. Członek rodu Merovików 
powinien umieć znosić niewygody bez narzekania. — Po krótkiej przerwie dodała: — Muszę 
pójść na stronę. Jak…
— Czy nie możesz wstrzymać się przez chwilę? Pościg zjawi się tu lada moment.
Przez krótki czas Eudoryk stał przy wejściu, na tyle jednak głęboko ukryty w cieniu, by 
nikt nie mógł go dostrzec z biegnącej poniżej drogi. W końcu szwadron zbrojny króla 
Gwennona pojawił się w polu widzenia. Żołnierze człapali powłócząc nogami, ze bieszonych 
końskich pysków toczyła się piana.
Jadący na czele dowódca wyciągnął rękę i zatrzymał oddział. Wskazał na grobowiec na 
wzgórzu i coś powiedział. Eudoryk nie mógł dosłyszeć słów, ale podejrzewał, że wybuchł 
spór. Machano rękami i zaciśniętymi pięściami.
Kilku żołnierzy zsiadło z koni. Podczas gdy jedni przytrzymywali wierzchowce, dwóch 
rozpoczęło wspinaczkę po zboczu; blade słońce odbijało się miękko od ich hełmów i kolczug. 
Eudoryk wycofał się do komnaty we wnętrzu krypty i wyciągnął miecz. Szepnął: — Stańcie 
pod ścianą przy wejściu i bądźcie cicho. Tamci nie mają światła i wydaje mi się, że nie mają 
ochoty tu wchodzić.
Wszyscy troje stanęli w bezruchu, wstrzymując oddech. Słabe odgłosy zapowiadały 
zbliżanie się żołnierzy: szmer stóp ugniatających trawę, pobrzękiwanie ostróg i szczęk broni, 
głośne oddechy. W pewnej chwili do krypty dotarły odgłosy rozmowy:
— No, wchodź!… Nie, ty pierwszy!… A co, boisz się?… Jasne, i to bardzo!… Jak kapitan 
taki odważny, to niech sam przeszuka grób!… Jeśli tam są, spróbujmy z nimi pogadać. Trawa 
jest wydeptana jakby przez naszych zbiegów… Mogła ją ugnieść jakaś zabłąkana krowa czy 
koń… Cicho, pozwól mi mówić. Głos nabrał mocy:
— Hola! Czy są tu ci renegaci, rycerz z cesarstwa i frankoniańska księżniczka? 
Wychodźcie! Nie stanie się wam krzywda! Zostaniecie nagrodzeni! Król posłał nas za wami z 
workami złota. Będziecie bogaci!
Po chwili ciszy, żołnierz powtórzył swoją przemowę, po czym do grobowca dotarł 
głuchnący odgłos odwrotu. Kiedy daleki tupot końskich kopyt ucichł zupełnie, Eudoryk 
wyjrzał i zobaczył oddział oddalający się na wschód.
Zdał raport towarzyszom podróży, którzy w tym czasie zdążyli już usiąść w rotundzie, 
blisko wejścia.
Yolanda, wstając, stwierdziła:
— Och, to dobrze! Możemy zatem natychmiast wyruszać dalej.
— Obawiam się, że nie — odparł Eudoryk. — Najprawdopodobniej natknęlibyśmy się na 
nich znowu, gdy będą wracać ze swoich bezowocnych poszukiwań. Ty, moja droga, wyjdź 
teraz za potrzebą, a my z Forthredem rozpalimy świece i rozpakujemy wiktuały.
Kiedy Yolanda powróciła do grobowca, na środku komnaty stała już zapalona przez 
Eudoryka świeca. Teraz mogli zobaczyć okrągłą, megalityczną ścianę, pociętą licznymi 
niszami i rozpadlinami; w niektórych tkwiły jakieś niewyraźne przedmioty, inne były puste.
— Jeśli wolno mi zauważyć — powiedziała najwyraźniej poskromiona Yolanda — jestem 
głodna.
— Proszę! — rzekł Eudoryk podając jej kawał pieczonego koguta i krojąc pajdę zwykłego 
żytniego chleba. — Przykro mi z powodu braku krzeseł, stołów i srebrnej zastawy. 
Najwyraźniej wszyscy giermkowie pospali się w spiżarni.
Zaśmiała się lekko.
— Wiesz, że jem obiad w taki sposób po raz pierwszy od czasu, gdy byłam małą 
dziewczynką? I wydaje mi się to nawet zabawne, choć ufam, że nie zawsze będziemy tak 
jadać.
— Mam nadzieję, że nie — odparł Eudoryk. — Zobaczymy. A teraz pomówmy o 
pieniądzach, które podciągnęłaś ze skarbca Gwennona. Ile tego masz?
Wyciągnęła potężną sakiewkę i sypnęła złotymi krążkami na podłogę.
— Do podziału! — powiedziała.
Eudoryk złapał kilka monet, które potoczyły się po posadzce. Oddzieliwszy korony, 
półkorony i dwukoronówki, zaczął liczyć. W końcu powiedział:
— Na Boską Parę, masz dobrze ponad dwie setki koron!
— Mogłam wziąć więcej, ale obawiałam się, że ich ciężar opóźniałby naszą ucieczkę. 
Podzielmy się łupem.
— Daj mi równo sto — powiedział Eudoryk. — Tyle mi obiecano i nie wezmę więcej, niż 
mi się należy.
Prychnęła.
— Masz duszę handlarza! Żadna osoba szlachetnej krwi nie zawracałaby sobie głowy 
zliczaniem zysków i wydatków aż do ostatniego grosza.
— Tak? — uśmiechnął się Eudoryk. — To zademonstruję ci moją patrycjuszowską 
hojność. Masz, Forthredzie! Jesteś dobrym chłopakiem.
Eudoryk wziął garść monet z kupki i podał Forthredowi, który bez słowa wpatrywał się w 
złoto pożądliwym wzrokiem. Kiedy Forthred zaczął dukać podziękowanie, Yolanda odezwała 
się:
— Ho! Twoja szczodrość dobrze o tobie świadczy ale miej świadomość, że dałeś ten 
prezent ze swoich stu koron, a nie z mojej części. Resztę zachowam dla siebie; ostatecznie 
łotry są mi winni — za kradzież dobytku i obrazę mojej osoby.
Eudoryk wybuchnął śmiechem.
— No i kto tu liczy co do ostatniego grosza? Forthred służył wiernie nam obojgu, choć 
jego jedyną nagrodą jest zapłata za dwa tygodnie, jaką mu sam dałem. Możesz chyba zdobyć 
się więc na nieco szlachetnej szczodrości.
— Och, ty zarazo! — krzyknęła Yolanda. — Powinieneś być prawnikiem. Zabieraj swoją 
setkę!
Kiedy odliczali monety, Eudoryk zapytał:
— Jak frankoniańskie prawo reguluje władzę mężowską nad majątkiem żony?
— Gdybym była zwykłą dziewką, miałbyś znaczące uprawnienia. Lecz jako księżniczka z 
królewskiego rodu, zachowuję kontrolę nad tym, co moje. Jedna dziesiąta wszystkich 
pieniędzy, otrzymywanych z moich majątków, idzie na cele charytatywne, przytułek w Letitti, 
lazaret, dom dla umysłowo chorych i inne potrzebne instytucje. Polecę memu skarbnikowi, by 
wpisał na listę wypłat jakieś kieszonkowe dla ciebie.
— Dzięki — mruknął Eudoryk pochłonięty swoim jedzeniem. Kiedy skończył, wstał i 
podszedł do zaokrąglonej ściany, by spenetrować jej otoczenie. Dokładnie obejrzał tłumok w 
jednej z nisz.
— Sądzę, że to ciało kogoś dawno zmarłego — rzekł. — Wydaje się, że jest ich tu z tuzin. 
Muszą tu wszystkie spoczywać latami, inaczej czulibyśmy odór. Zapewne jedno należy do 
króla Balana, a pozostałe do królewskich kuzynów lub, być może, żołnierzy i poddanych 
poświęconych do posług w zaświatach; podobnie się czyni, gdy umiera Wielki Chan 
Pantorozjan. Ale nie umiem określić, które z nich jest szkieletem, a…
— Och, ty ignorancie! — zadudnił głęboki głos. — Czy nikt już nie potrafi w tych 
zdegenerowanych czasach czytać pisma runicznego?
Podróżni zerwali się gwałtownie, rozglądając wokół. Prócz nich w izbie nie było nikogo.
— Wypraszam sobie! — rzekł Eudoryk. — Potrafię czytać w rodzinnym lokaniańskim i 
kilku innych językach, ale nie miałem zaszczytu studiować twego pisma. Objaśnij mi, proszę!
— Obcokrajowiec! — stwierdził głos. — Cóż, sądzimy, że trzeba robić ustępstwa. Wiedz 
zatem, o śmiertelniku, że jesteśmy duchem króla Balana, skazanego klątwą na tysiąc lat 
niewoli w tym grobowcu. Miejscem naszego spoczynku jest największa nisza w głębi izby, 
patrząc przed siebie. Jeśli przyjrzysz się dokładnie, powinieneś dostrzec nasze imię wykute w 
kamieniu nad tym otworem, a jeśli chodzi o składanie w ofierze służących, maszże nas za 
barbarzyńców?
Eudoryk, przypominając sobie haki z ludzkimi głowami w pałacu króla Gwennona, miał 
wielką ochotę odpowiedzieć „tak”. Ale powstrzymał się, by nie rozzłościć ducha, póki nie 
pozna lepiej jego mocy. Powiedział zatem:
— Czuję się zaszczycony spotkaniem Jego Duchowatości i ufam, iż nie czujesz się 
urażony, że użyliśmy twego grobowca jako schronienia. Goniono nas.
— Wręcz przeciwnie, dobry śmiertelniku, jesteśmy uradowani. Przez całe wieki nikt nam 
nie towarzyszył, odkąd rozeszła się plotka o pożerających ludzi potworach, zamieszkujących 
grobowce. Kilka wieków samotności to potwornie nudne. Cóż cię tu sprowadza?
— Różnica zdań z ministrem króla Gwennona, błaznem–magikiem Corentinem — 
powiedział Eudoryk.
— Czy chcesz przez to powiedzieć, że król zatrudnia błazna jako urzędnika państwowego?
— Tak, panie, to właśnie miałem na myśli.
— Oryginalne. Jakim człowiekiem jest ten minister w stroju trefnisia?
— Z tego co widziałem, uważam go za zdolnego urzędnika, choć jest może nieco 
arogancki i z lekka szalony.
— A co wiesz o królu?
— Jak mi się zdaje, jest bliskim już śmierci, trzęsącym się ze starości, zdziecinniałym 
ramolem, za dużo pijącym i żrącym.
— Ha! — odezwał się duch króla Balana. — Nie dziwi nas to. Od naszych rządów 
Armoria nie miała monarchy o prawdziwie królewskich manierach. A teraz opowiedz nam 
historię innych państw od czasu naszego zejścia, to jest od ponad czterystu lat.
Eudoryk mówił o wszystkim, co wiedział o historii cesarstwa i sąsiadujących z nim 
państw. Yolanda uzupełniła jego sprawozdanie informacjami o przeszłości Frankonii.
— Tak! — rzekł duch. — Jesteś więc siostrą panującego we Frankonii monarchy? Jak 
powodzi się twemu królewskiemu bratu i jego królestwu?
— Dość dobrze — odparła Yolanda. — Pozbieraliśmy się już po rewolcie Wyrobników i 
nie mieliśmy żadnych wielkich wojen przez ostatnie pokolenie.
— Czy Clothar jest człowiekiem posiadającym więcej kwalifikacji na króla niż większość 
tych głupków, o których nam opowiadaliście? Życzymy sobie szczerej, nieupiększonej 
prawdy, miast dętych panegiryków, za pomocą których królowie mają zwyczaj ogłupiać 
swych poddanych. Proszę mówić, madame!
Yolanda zastanowiła się, westchnęła, a następnie powiedziała:
— Starałam się wychować brata i zaszczepić mu poczucie królewskiej odpowiedzialności, 
lecz niestety, niewiele osiągnęłam. Nie jest ani takim okrutnym potworem jak Gundevek, ani 
alkoholikiem jak Evatrix, ani też takim półgłówkiem jak Merovik Czwarty. Jest uprzejmy i 
inteligenty, ale żyje poniżej swoich możliwości umysłowych. Ślęczenie nad oświadczeniami 
skarbnika nudzi go; ucieka więc od nich i oddaje się jakimś lekkomyślnym polowaniom czy 
sportom, pozostawiając urzędową harówkę Ministrowi Brulardowi. Dlatego też bezczelny 
motłoch zwie mego brata Clotharem Frywolnym, oczywiście nie w jego obecności. — 
Choroba, na którą często zapadają monarchowie — stwierdził głos. — A teraz opowiedz mi o 
sobie.
— Niech Eudoryk mówi — powiedziała Yolanda. — On najwięcej podróżował i miał 
najwięcej przygód.
Eudoryk zaczął snuć opowieść o swojej podróży do Pathenii w poszukiwaniu dwóch 
jardów kwadratowych skóry smoka i o przygodach, jakie go tam spotkały. Kiedy wypaliła się 
pierwsza świeca, Forthred zapalił następną.
— Wozy na czterech kołach, z miejscami siedzącymi dla podróżnych i baldachimami 
osłaniającymi przed deszczem, jeżdżące tam i z powrotem i zabierające każdego, kto może 
zapłacić? — Duch wypowiedział to głosem pełnym zdumienia. — Pomysłowa rzecz, ale w 
Armorii nic z tego nie będzie, bo drogi są tu zbyt wąskie. Mów dalej, sir Eudoryku.
Eudoryk powstrzymał ziewnięcie.
— Zapadła noc, Wasza Duchowata Wysokość…
— I jesteś zmęczony. No cóż, czujcie się zaproszeni do spędzenia nocy w tej naszej małej 
posiadłości — stwierdził głos. — Pod warunkiem, że obiecacie mi opowiedzieć jutro kolejne 
historie.
— Z przyjemnością — odparł Eudoryk. — Jeśli pozwolisz, weźmiemy tylko nasze koce, 
które zostały przy koniach…
— Ach, nie! — powiedział głos. — Myślisz, że pozwolimy wam opuścić nasz grobowiec, 
pozostawiając biednego króla Balana samego, jeśli nie brać pod uwagę garści pająków? 
Zapewniamy cię, że pająki to nudne towarzystwo. Pozostaniecie tu, póki moje pragnienie 
kontaktu nie zostanie zaspokojone.
— A ile to może trwać? — spytał Eudoryk.
— Może z rok albo dwa.
— Proszę mi wybaczyć, Wasza Duchowatość, że odważam ci się sprzeciwić — rzekł 
Eudoryk wstając — ale mamy własne sprawy do załatwienia. Dziękujemy więc za twoją 
gościnność…
— Ha! Spróbuj tylko wyjść, a zobaczysz!
Yolanda i Forthred także wstali, a giermek ze zdumienia zaczął krzyczeć. Zwracając się w 
stronę drogi wejściowej, Eudoryk zobaczył, że korytarz zniknął. Znajdowali się w okrągłej 
izbie, z której nie było żadnego widocznego wyjścia.
— To tylko złudzenie wzrokowe — powiedziała Yolanda. — Przejdź wzdłuż ścian póki 
nie trafisz na otwór.
— No i co? — spytał duch, po czym zaśmiał się nieziemsko.
Otaczająca ich ściana, wraz z wnękami grzebalnymi, zaczęła wirować. Wirowała coraz 
szybciej, aż wnęki zlały się w jeden wzór i wyglądały jak czarna wstęga okalająca całą izbę, 
pomiędzy szerszymi pasami z żółtoszarego kamienia.
— To nadal tylko iluzja — powiedziała Yolanda. — Niech któryś z was ruszy się i dotknie 
ściany!
Forthred przyłożył ostrożnie palec do pędzącej kamiennej powierzchni.
— Auu! — krzyknął cofając rękę. — W każdym razie ten ból jest na pewno prawdziwy.
Eudoryk złapał kość udową z na wpół zjedzonego koguta i dotykał nią ściany w kilku 
miejscach. Za każdym razem kość natrafiała na opór i wydawała głośny dźwięk 
przypominając skrobanie.
— Korytarz wejściowy powinien być tu — dziwił się Eudoryk. — Kość powinna przejść z 
łatwością przez iluzoryczną ścianę, ale jakoś nie może.
— No pięknie, mój bohaterze — odezwała się złośliwym tonem Yolanda — i co teraz? 
Będziemy tu siedzieć i opowiadać historie, póki nie pomrzemy z głodu? Czyżby następny 
wścibski półgłówek miał znaleźć tu nasze kruszące się kości?
— Zastanawiam się — rzekł Eudoryk.
— Nad czym? — zapytała.
Nadal panując nad sobą Eudoryk zignorował kpinę.
— Nie znasz zaklęcia, które zneutralizowałoby moc zaklęcia rzuconego przez ducha?
— Nie. Moje magiczne przyrządy leżą zapakowane w mniejszym kufrze przytroczonym 
do muła.
— A nie masz jakiegoś zaprzyjaźnionego potworka, takiego jak ten, którym dowodzi 
Corentin?
— Nie. Miałam jednego, który przybierał postać borsuka. Ale kiedy mnie aresztowano, 
Corentin wymówił zaklęcie i wyzwolił stworzonko. Znikło i od tego czasu nie udało mi się go 
przywołać.
— Panie — rzekł Forthred — czemu nie powiedzieć naszemu duchowi o…
Szybkie spojrzenie Eudoryka i kiwnięcie głową uciszyło giermka. Po długiej przerwie 
Eudoryk odezwał się.
— No dobrze, Wasza Wysokość, opowiem o moich przygodach w Pathenii…
— Wydaje mi się, że już o tym mówiłeś — mruknął głos.
— Och, czyżby? W takim razie z pewnością przypomni mi się więcej szczegółów, kiedy 
opowiem po raz drugi. Gdy mój stary nauczyciel, emerytowany czarownik Baldonius, 
potrzebował dwóch jardów kwadratowych skóry smoka do swych doświadczeń 
alchemicznych…

Eudoryk przebudził się, sztywny i obolały, w głębokiej ciemności. Druga świeca była już 
całkiem wypalona. Po omacku wysunął dłonie i zlokalizował ciała swoich towarzyszy. Oboje 
poruszyli się i zamruczeli coś pod jego dotykiem, ale się nie obudzili. Znalazł paczkę z 
jedzeniem i piciem, ale zapalenie świeczki za pomocą krzesiwa i hubki w tak zupełnym 
mroku przekraczało jego możliwości. Powiedział więc głośno:
— Wasza Wysokość!
— Słucham, sir Eudoryku?
— Czy mógłbyś, proszę, udostępnić nam trochę światła?
— Jeśli uraczysz nas opowieściami o twym życiu.
Słaby, szary blask, niczym pochmurnego świtu, wypełnił izbę, wywołując wrażenie jakby 
poranne światło przeświecało przez iluzoryczną ścianę z kamienia lub taflę mocno 
zadymionego szkła. Yolanda i Forthred poruszyli się. Eudoryk wziął trzecią świecę i zapalił 
ją, a rozbudzony giermek przygotował posiłek.
— Sir — szepnął Eudorykowi na ucho Forthred — obawiam się, że tego piwa nie starczy 
do końca dnia. Co będziemy pili?
— Zapewne król Balan pozwoli ci przynieść wody, jeśli księżniczka i ja zostaniemy jako 
zakładnicy — zaczął Eudoryk.
— Nigdy! — zagrzmiał głos ducha. — Gdybyśmy otworzyli wyjście dla twego sługi, 
wszyscy moglibyście uciec na wolność zanim zdążylibyśmy odnowić zaklęcie. Wymyśl 
raczej coś lepszego.
— Ależ Wasza Wysokość. Jeśli będziesz nas tu trzymał, umrzemy.
— Wtedy wasze duchy będą mi dotrzymywać towarzystwa.
— Nie jestem teologiem, jednym z tych, którzy toczą spory o to, co się dzieje z naszymi 
duszami po śmierci. Ale jestem pewien, że nie bylibyśmy tutaj tak uwięzieni jak Wasza 
Królewska Mość.
— Pewnego dnia — powiedział głos — opowiemy wam o tym dziwnym przekleństwie, 
które było przyczyną naszego zamknięcia. Tymczasem jak możesz mi zagwarantować, że 
jeśli pozwolę odejść jednemu z was, nie uciekną wszyscy, pozostawiając starego Balana z 
jego nierozmownymi pająkami? Z pewnością tak sprytny gość jak ty potrafi wymyślić 
rozwiązanie.
Po dłuższym milczeniu Eudoryk odezwał się:
— Wasza Wysokość!
— Tak?
— A gdyby tak jedno z nas mocno skrępowało nadgarstki i kolana pozostałych. Wiążący 
mógłby wyjść i powrócić, a nie istniałaby groźba, że uciekną związani. Poza wszystkim od 
czasu do czasu musimy wychodzić, albo będziemy zanieczyszczać twój grobowiec.
— Rozważymy twą propozycję. A czego używalibyście do wiązania?
— Pasów uciętych z obrębienia sukni mej żony.
— Naprawdę? — spytała Yolanda. — A dlaczegóż to myślisz, mężu…
— Dość! — ryknął Eudoryk. — Twoja suknia to w najlepszym wypadku masa błota i nic 
więcej.
— Powinieneś zatem kupić mi drugą, równie dobrą, kiedy już wrócimy do cywilizacji.
— Hm? — mruknął duch. — O co chodziło z tym powrotem do cywilizacji? Jeśli twoja 
kobieta insynuuje, że Armoria nie jest cywilizowana, uwięzimy ją tu na zawsze i…
— Proszę, Wasza Wysokość! — przerwał Eudoryk pośpiesznie. — W języku 
frankoniańskim „cywilizowany” znaczy tyle, co mówiący po frankoniańsku, niezależnie od 
tego, czy jest wykształcony i jakie ma maniery. Moja żona nie miała najmniejszego zamiaru 
wyrazić się lekceważąco o żyznym królestwie Waszej Wysokości.
Yolanda robiła wrażenie, jakby zamierzała powiedzieć coś jeszcze, ale mordercze 
spojrzenie rzucone przez Eudoryka powstrzymało ją. Duch odezwał się:
— Mhm! Tak by mogło być. Ale nawet nie myślcie o wiązaniu się fałszywymi węzłami, 
które natychmiast opadną przy tupnięciu! Znamy się nieco na węzłach, jako że w młodości 
dowodziliśmy statkiem w marynarce naszego ojca. Och, i jeszcze jedno: słyszeliśmy, że 
wspominałaś, pani, o czarodziejskiej aparaturze w kufrze. Nie myślcie przypadkiem o 
przyniesieniu jej do naszej posiadłości, by zniweczyć nasze zaklęcie!
— A co zrobisz, jeśli przyniesiemy — wybuchła Yolanda.
Duch zachichotał.
— Myślisz, że wypstrykaliśmy się ze wszystkich pomysłów, nie zostawiając żadnych na 
wypadek walki? Spróbuj tylko, a gwarantuję ci słowem króla, te skutki będą dla was fatalne.
— Co mógłby zrobić? — wyszeptał Eudoryk. Yolanda wzruszyła ramionami.
— Nie wiem. Chcesz ryzykować i sprawdzić, czy nie jest to tylko przechwałka? Może nas 
zabić, ale ja nie boję się śmierci.
Eudoryk pokręcił głową.
— Kiedy nie ma możliwości oceny szans, zachowuję daleko posuniętą ostrożność przy 
robieniu zakładów.
— Kupiec! — prychnęła szeptem Yolanda.
W końcu więzy zostały tak założone, że duch je zaakceptował. Ściana przestała się kręcić i 
otwór wyjściowy ukazał się ponownie. Trzej więźniowie wyszli, po kolei. Powracając ze 
swojego spaceru Forth—red powiedział:
— Panie, powinniśmy zdjąć bagaże z naszych biednych zwierząt. Jeśli pozostawimy je 
objuczone i powiązane, to poobcierają sobie boki. Ale ja sam nie jestem w stanie tego zrobić.
— Później — odparł Eudoryk. — A teraz, Wasza Wysokość, opowiem wam o swoich 
przygodach w Pathenii…
Kiedy Eudoryk po raz czwarty mozolnie brnął przez tę historię, Yolanda mruknęła:
— Nie wiem, jak czuje się upiór, ale ja jestem już tym tak znudzona, że chce mi się wyć.
Eudoryk uśmiechnął się i zaczął opowiadać od początku. Kiedy skończył, duch rzekł:
— Dziękujemy ci, ale czy nie znasz jakiejś innej historii, którą mógłbyś nam opowiedzieć? 
Tę opowiadałeś już tyle razy, że zaczyna być męcząca.
— Niestety nie, panie — odparł Eudoryk. — Prócz tej wyprawy, prowadziłem 
uporządkowane, pozbawione przygód życie. — Yolanda i Forthred uśmiechnęli się 
ukradkiem, a Eudoryk z zadowoleniem spostrzegł, że duch nie posiada zdolności wykrywania 
kłamstw. — Czy wspominałem o ciekawym obyczaju Pathenian robienia sobie domów w 
muszlach gigantycznych ślimaków, które zamieszkują na ich ziemiach?
— Tak, tak, i przedtem, i później! Mówiłeś nam o tych ślimaczych domach nie raz, ale ze 
trzy razy! Zabieraj się stąd ze swoimi kompanami, zanim umrzemy po raz drugi, tym razem z 
nudów!

XIII
UKRYWAJĄCY SIĘ BOHATEROWIE

W Knokanii, Eudoryk udał się do sklepikarza. Nie znając po armoriańsku słowa „mapa”, 
zwrócił się doń następująco:
— Powiedz mi, dobry człowieku, czy masz rysunek okolicznej ziemi taki, jakbyś patrzył 
na nią z lotu ptaka?
Sprzedawca podrapał się w głowę.
— Zanurz mnie w gnojówce, jeśli to nie jest dziwaczny pomysł! Jak człowiek mógłby 
zrobić taki obrazek? Musiałby umieć latać jak ptak ponad ziemią albo być pozbawionym ciała 
duchem?
— Zapewniam cię, że jest to możliwe. Mierzy się tylko odległości wzdłuż dróg i pól i 
odpowiednio rysuje ich zarysy. Nie masz takich kart do sprzedania?
— Nie, panie. Po co nam one, skoro mieszkamy w Knokanii przez całe życie i znamy 
okolice jak własną kieszeń?
— Ale podróżni, tacy jak my, tej wiedzy nie mają.
Właściciel sklepu wzruszył ramionami.
— To ich problem. Możliwe, że robią takie rysunki w dużych miastach, takich jak Ysness.
Eudoryk westchnął.
— No cóż, a może mógłbyś mi sprzedać kartkę papieru?
— A co to jest papier?
— Taki nowy materiał, używany do pisania, rodzaj filcu, robionego z lnianych szmat. Jeśli 
nie masz papieru, to może kartkę pergaminu?
— A co to jest pergamin?
— Skóra z owcy, tak spreparowana, że tworzy dość dobrą powierzchnię do pisania.
— Ach, tak, skórę z owiec to ja mam, choć nie wiem, czy nada się do twoich celów. 
Jedyną osobą w okolicy, która zna się na czytaniu i pisaniu jest kapłan.
Eudoryk opuścił sklep z rulonem owczej skóry, pokrytej jeszcze wełną.
— Nie ma mapy, Mały? — spytała po frankoniańsku ostrym tonem Yolanda. Eudoryk 
drgnął.
— Nigdy nie słyszeli o mapach. Będziemy musieli zrobić ją sami, najlepiej jak umiemy.
— Z tego dowiemy się jedynie, gdzie byliśmy, a nie dokąd mamy iść. To znaczy, że 
będziemy wędrować w kółko po okolicy, póki się nie zestarzejemy, albo któryś z chłopów nie 
usłyszy, że poszukują nas ludzie króla i wyśle ich naszym śladem?
— Nie krążymy w kółko — powiedział Eudoryk urażony. — Trzymam się kierunku 
według słońca i gwiazd.
— Ale przez dwa na trzy dni jest pochmurno. Powinieneś był wcześniej pomyśleć o 
zdobyciu mapy.
Eudoryk poczuł, jak rośnie w nim gniew.
— A kiedy to niby miałem kupić mapę, jeśli przez cały czas byłem zajęty, jak nie tobą i 
potworem, to błaznem Corentinem? Czemuż to nie użyjesz swojej magii, żeby nam wskazać 
właściwy kierunek?
— Mogłabym, gdybym miała ze sobą aparaturę, którą zostawiłam w Letitii. A poza tym 
wydaje mi się, że będzie padać. Czy znowu każesz mi spać w tym przeciekającym, ciasnym 
namiocie, budzić się znowu ze stopą Forthreda w ustach i, mimo młodego wieku, łamaniem w 
kościach?
— Panie — cichym głosem odezwał się Forthred, — Bardzo przepraszam, ale ludzie gapią 
się na nas. Czy nie byłoby lepiej odłożyć tę dyskusję do czasu, aż znajdziemy się poza 
miastem? Wie pan, jak podejrzliwi wobec obcych są ci wieśniacy.
— Racja — mruknął Eudoryk. — Przywiąż tę skórę do pozostałych pakunków i wskakuj 
na konia.
Yolanda wsiadając na swojego wierzchowca zauważyła:
— Nie moglibyśmy choć raz skorzystać z luksusu oberży? Znam doskonale wszystkie 
twoje wymówki na temat złych warunków w zajazdach, ale w porównaniu z namiotem coś 
takiego wydawałoby się rajem.
— Nie — odparł Eudoryk podciągając się na siodło. Wiesz równie dobrze jak ja, że jeśli 
zatrzymamy się na noc w oberży, czy nawet w stodole u chłopa, rankiem najprawdopodobniej 
obudziłby nas szwadron doborowych żołnierzy króla Gwennona z ostrzami szpad wspartymi 
na naszych gardłach.
Yolanda westchnęła.
— Gdybym tylko wiedziała, jakie trudy przyjdzie mi pokonywać w czasie tej ucieczki, 
poleciłabym ci, żebyś pozostawił mnie na Skale.
— A ja, gdybym znał słodkie usposobienie mojej przyszłej żony — warknął Eudoryk — 
posłuchałbym twego rozkazu bez wahania.
Przez chwilę jechali w milczeniu. Potem Eudoryk usłyszał jakiś dźwięk, który skłonił go 
do obejrzenia się za siebie. Yolanda płakała. Przez łzy mamrotała:
— Och, najdroższy Eudoryku, czemu jestem taka okropna. Nie umiem nawet powiedzieć, 
jak bardzo mi przykro. Sama siebie nie cierpię. To zupełnie tak, jakby jakiś demon brał mnie 
od czasu do czasu we władanie, powodując, że wściekam się na najuprzejmiejszego i 
najcierpliwszego męża, jakiego można sobie wymarzyć.
Zaczęła rozpaczliwie szlochać. Eudoryk głaskał ją i próbował pocieszyć. Kiedy się 
wreszcie uspokoiła, stała się niesłychanie dobra. Upierała się, żeby robić więcej niż do niej 
należało przy zakładaniu obozowiska. Wzięła się nawet za gotowanie kolacji, choć efekt tej 
pierwszej próby okazał się zupełnie niejadalny; nawet Eudoryk, pełen dobrej woli, nie był w 
stanie zjeść tego przysmaku.
Następnego dnia z mżawki wyłoniła się kolejna wioska.
Eudoryk powiedział:
— Widzę coś, co wygląda jak tawerna. Zatrzymajmy się tu na posiłek i odpoczynek.
Za drzwiami wejściowymi walącego się budynku, na parę kroków rozciągała się prosta 
drewniana podłoga, a mniej więcej w tej samej odległości nad głowami zwisała strzecha 
chaty. Na podłodze stały dwa małe stoły; za jednym z nich siedziało trzech popijających i 
plotkujących staruszków. Kiedy Eudoryk i jego towarzysze zajęli miejsca przy drugim stole, 
staruszkowie zamilkli i zaczęli się przyglądać. Jeden z nich, siedzący najbliżej, odwrócił 
nawet krzesło, by lepiej widzieć nowo przybyłych.
— Można by pomyśleć, że nigdy przedtem nie widzieli istoty ludzkiej jedzącej lub pijącej 
— mruknęła Yolanda po frankoniańsku.
— Podróżny musi być przyzwyczajony do tego — odparł Eudoryk. Po czym zamówił u 
właściciela tawerny chleb, ser i gruszkowin.
Gdy oczekiwali na posiłek, Yolanda powiedziała:
— Drogi Eudoryku, naprawdę żałuję, że tak często naskakuję na ciebie bez powodu. 
Niestety, pozycja chroniła mnie zawsze przed potrzebą panowania nad moim usposobieniem.
— Na naukę nigdy nie jest za późno — wymijająco rzekł Eudoryk.
Kiedy Yolanda i Forthred zajęci byli jedzeniem, Eudoryk spojrzał na najbliższego starca i 
powiedział po armoriańsku: — Witajcie, dobry człowieku. Jak wam się wiedzie?
Mężczyzna przestraszył się, lecz po chwili zebrał się w sobie.
— Dość dobrze, jeśli nie liczyć reumatyzmu. A tobie panie?
Eudoryk musiał skupić całą uwagę, by zrozumieć lokalny dialekt.
— Całkiem nieźle. A twoim kompanom?
— Też całkiem nieźle — odparł jeden z pozostałych starców — jeśli nie wspomnieć o 
słabości oczu.
— Och, cóż — rzekł Eudoryk — gdy ja osiągnę wasz wiek, bez wątpienia będę cierpiał na 
te same choroby i jeszcze inne. Rzeknijcie mi, proszę, co tam jest? — Wskazał palcem na 
wschód.
Starzy mężczyźni wymienili spojrzenia, a ten, do którego Eudoryk zagadał, powiedział:
— No cóż, jest tam jeszcze jedna wioska, zwana Gaura. A za nią już nic, tylko las. Mówią, 
że przedzierając się przez puszczę, można dotrzeć do granicy z Frankonią, ale nikt, kogo 
znam, nigdy tam nie zawędrował.
— Nie ma tam dróg?
— Nie, ani śladu. Nikt nie jeździ tamtędy, być może z wyjątkiem szmuglerów, na których 
polują graniczne patrole żołnierzy króla. A gdybyś dotarł do Frankonii, musiałbyś zawrócić i 
jechać wiele mil na północ, żeby dotrzeć do prawdziwej drogi, a przynajmniej tak mówią. Nie 
byłem tam, to i nie wiem. A czemu pytasz o drogę do Frankonii?
— Jesteśmy w podróży poślubnej — powiedział Eudoryk — i jeździmy po okolicy, 
podziwiając wasz kraj. — Stłumił uśmiech, kiedy złapał mordercze spojrzenie Yolandy.
— Ach, tak! — powiedział starzec. — W takim razie życzę dużo sił twemu członkowi!
Kiedy Eudoryk zapłacił i wsiadali już z Yolanda na konie, z tawerny wybiegł pospiesznie 
Forthred i przyłączył się do nich. Gdy tylko odjechali na tyle daleko, by nie można było z 
tawerny dosłyszeć o czym mówili, Forthred powiedział:
— Sir Eudoryku!
— Tak?
— Kiedy wychodziłem z wygódki, podsłuchałem rozmowę tych starców. Zanim mnie 
zauważyli, usłyszałem, jak jeden z nich mówił: „…szmuglerzy, bez wątpienia. Jeśli pojadą na 
wschód od Gaury, natkną się na ortodoksyjnych ludojadów.”
— Na co?
— Ortodoksyjnych ludojadów, panie! Wyraźnie słyszałem.
— Jesteś pewien, że zrozumiałeś właściwie armoriańskie słowa? Nikt z nas nie jest biegły 
w tym języku.
— Tak, panie, jeden człowiek w pokojach dla służby w pałacu był nabożnym łotrem i 
chcąc uchronić mą duszę przed potępieniem, przekonywał mnie do triunitariańskiej wiary 
biskupa Grippo. Znam więc armoriańskie słowo „ortodoksyjny”.
— I co z tego?
— Nic, umilkli, kiedy mnie spostrzegli, choć śmieli się, chichotali jak z jakiegoś dobrego 
dowcipu.
— Armorianie — odezwała się Yolanda — uważaliby za niezły żart, gdyby zjadły nas te 
ludojady.
— Moja droga — spytał Eudoryk — a nie mogłabyś wywołać jakiegoś większego demona, 
który zjadłby tych łudojadów? Może jednego z tych maridów, o których mi mówiłaś?
— Tak daleko od krainy Saracenów zaklęcie nie działa. Mam służące maridy w pałacu, ale 
kiedy starałam się przywołać je w Armorii, żaden nie odpowiedział na moje wezwanie.
— A znasz jakąś inną magię przeciw ludojadom?
— Zaklęcie, powodujące rozgromienie wroga, ale nigdy go jeszcze nie stosowałam. 
Rezultat może być gorszy dla nas, niż dla przeciwników.
— Cóż zatem proponujesz?
— Musimy odnaleźć główną drogę i wkroczyć do Frankonii normalnym przejściem, tak 
jak radzili nam starcy.
— I dać się złapać na granicy żołnierzom Gwennona? Czyś ty oszalała, kobieto?
— Nie, Mały, teraz to ty mówisz od rzeczy. Jeśli podam na granicy me imię i pozycję, 
Frankonianie z drugiej strony rzucą się na ratunek.
Eudoryk nienawidził, gdy nazywała go „Mały”, był jednak pewien, że jeśli podniesie 
kwestię tego przydomka, Yolanda będzie go używała jeszcze częściej w chwilach 
niezadowolenia. A mimo jej zapewnień o swoim oddaniu, obawiał się, że będzie z czegoś 
niezadowolona przez większość czasu. Opanowując poirytowanie uciekł się do pomocy 
logiki:
— Po pierwsze, Armorianie mogą nas aresztować, zanim dotrzemy na tyle blisko granicy, 
by nasze okrzyki były słyszalne po drugiej stronie, w strażnicy. Po drugie, nawet jeśli 
podjechalibyśmy do posterunku wystarczająco blisko, twoi ludzie mogliby nie zrozumieć, że 
zatrzymaną jest ich księżniczka. Po trzecie, mogły im zostać wydane wyraźne rozkazy 
nieprzekraczania granicy. Po czwarte, twoja królewska rodzina nie jest zbyt kochana przez 
podwładnych i żołnierze mogliby pozwolić, byś się smażyła we własnym sosie. Po piąte, 
gdyby to byli partyzanci księcia Dorelii…
— Och, ty nędzny handlarzu, kalkulujący szansę, miast walczyć o prawdę. Gdzie twa 
rycerska odwaga?
Eudoryk uśmiechnął się ponuro.
— Moja laleczko, jeśli znasz historię własnego kraju, to wiesz, że zaledwie dziesięć lat 
temu wasi eleganccy frankoniańscy rycerze, służący w karyntyjskiej armii, stracili szansę na 
zwycięstwo, jak też i życie, pod Polovotsogradem. Dokonali jednego z tych wytwornych 
ataków głową naprzód, wbrew rozkazom, prosto w sam środek Pantorozjan.
— Przynajmniej oddali życie z honorem! A jeśli chodzi o ciebie, to nie jesteś szermierzem 
nawet pod innym względem. Dogodziłeś mi tylko dwa razy, odkąd wyjechaliśmy z Ysness. 
Mój trzeci mąż, mimo że cały czas siedział z nosem w swoich starożytnych księgach i wcale 
nie był Huanem z Tarraconii, potrafił przelecieć mnie trzy razy w tym czasie co ty raz!
— Twój trzeci… — zatrzymał się Eudoryk z szeroko otwartymi ze zdumienia ustami.
— Tak, mój trzeci mąż, uczony Sugerius. A o co chodzi?
Eudoryk nie od razu odpowiedział, czując się nieco wytrącony z równowagi tą rewelacją.
— W czasie naszej nocy poślubnej zdałem sobie sprawę, że Armorianie zataili prawdę 
nazywając cię „panną”, ale nie sądziłem, że posuną się do aż tak monstrualnego kłamstwa.
— Tak? I co z tego? Wszystko było absolutnie legalne. Nie moja wina, że jestem 
trzykrotną wdową.
— Kiedy siedzieliśmy czekając na potwora, powiedziałaś mi, że jesteś samotna — 
stwierdził Eudoryk.
— Bo wtedy byłam. Nie mówiłam przecież, że zawsze tak było.
Eudoryk jechał przez jakiś czas w milczeniu, po czym spytał:
— Opowiedz mi o moich poprzednikach. Co im się przytrafiło? Zamieniłaś ich w żaby?
— Nie. Czy jesteś pewien, że chcesz usłyszeć tę bolesną historię? Nie chciałabym ranić 
twych uczuć bardziej niż to konieczne, bo mimo wszystko jesteś mi drogi.
— Mów, Yolando — oparł. — Lubię prawdę.
— No cóż, mój pierwszy mąż, Gontran z Tolosy, syn księcia i słynny wojownik, został dla 
mnie wybrany, jak to się zwykle dzieje, wśród królewskich dzieci. Ale okazał się głupim, 
rozpitym brutalem, który w chwilach złości rzucał się na mnie z pięściami.
— I co się z nim stało?
Yolanda wzruszyła ramionami.
— Pewnego dnia zniknął. Uważa się, że podobnie jak wielu innych niezadowolonych 
mężów uciekł, zmienił nazwisko i zaczął nowe życie gdzie indziej.
— Ale w takim razie jak mogłaś…
— Och, wiem o co ci chodzi. Jak ci już kiedyś mówiłam, we Frankonii nie ma rozwodów, 
małżeństwo można tylko anulować odpowiednio hojnie opłacając triunitariańskich kapłanów. 
Jeśli partner zniknie i nic o nim nie słychać, po roku może zostać legalnie uznany za 
zmarłego. Ma to takie samo znaczenie, jak anulowanie małżeństwa i tak właśnie było w 
przypadku Gontrana.
— Co będzie, jeśli pojawi się ponownie?
— Z prawnego punktu widzenia to nie ma znaczenia. Ale drżę na myśl o tym, jako że 
Gontran był zawziętym, mściwym człowiekiem, który nigdy nie przebaczał tego, co uznał za 
obelgę, ani nie umiał przejść do porządku nad tym, co się stało. Nienawiść i urazy tak bardzo 
wypełniały jego umysł, że czyniły go niewrażliwym na logiczne argumenty. Mam nadzieję, 
że byłbyś gotów do konfrontacji z nim, gdyby… och… pojawił się pewnego dnia.
Eudoryk westchnął.
— Mógłbym tylko zrobić to, na co mnie stać. A numer dwa?
— Landwin z Kromnitch był poetą z twojego cesarstwa.
— Naprawdę? Wydaje mi się, że poznałem tego dziwaka kilka lat temu. Taki wysoki, 
szczupły, jasnowłosy facet?
— Tak. Rościł sobie jakieś niejasne pretensje do szlacheckich przodków, w co nie 
wierzyłam; ale śpiewał tak śliczne pieśni i tak czule kochał się ze mną, że, będąc młodą i 
głupią, nie zważałam na jego niskie pochodzenie i namówiłam Clothara, by w nagrodę za 
wiersze pasował go na rycerza. Mimo to małżeństwo księżniczki z królewskiego rodu z kimś 
takim naruszało niebezpiecznie nasz porządek społeczny.
— A jak wam się udała noc poślubna? — zapytał Eudoryk trochę zdziwiony, kiedy się 
zorientował, że dowiadując się o małżeńskiej przeszłości Yolandy czuł mniej zazdrości niż 
żrącej ciekawości.
— Nie mogę narzekać na jego aktywność w łożu — odparła Yolanda. — Mimo swojej 
mizernej postury miał w sobie żądzy za trzech. Problem polegał na tym, że nie potrafił 
ograniczyć swych zainteresowań do mnie, ale zdobywał też kuchenne dziewki za drzwiami od 
spiżarni. Kłóciliśmy się więc i pewnego dnia zniknął tak, jak jego poprzednik.
— A numer trzy?
— To był Sugerius, hrabia Perigezu. Nudny mól książkowy, który nie dbał wcale o 
zwyczajowe rozrywki szlachty: polowania, pijatyki, hazard, turnieje i nierząd. Zaniedbywał 
mnie dla swych zatęchłych ksiąg i zapleśniałych manuskryptów, póki nie doprowadził do 
tego, że szukałam pociechy w łożach innych. Kiedy Sugerius odkrył prawdę, zdobył się na 
tyle zuchwałości, by mnie uderzyć, mnie, księżniczkę z królewskiego rodu!
— A potem zniknął — stwierdził Eudoryk, starając się, by nie zabrzmiało to sceptycznie. 
Ta opowieść o trzech zbiegłych mężach śmierdziała Eudorykowi rybką. Zastanawiał się, co 
przytrafiło się im naprawdę. Czy zostali wrzuceni do lochów lub studni, w której znajdował 
się jakiś ludojad? A może zamurowano ich żywcem w ścianach jej pałacu?
— Czy byli jeszcze inni pomiędzy Sugeriusem a mną? — zapytał.
— Nie, jesteś numerem czwartym i mam nadzieję, że pozostaniesz dłużej niż twoi 
poprzednicy. W każdym razie warto było chyba spróbować, skoro mój królewski brat będzie 
twoim protektorem. Przykro mi, że czasami bywałam w złym nastroju, ale przeszłam wiele w 
ostatnim okresie. A i ty nie zawsze jesteś jak promyczek słońca. Choć z pewnością masz 
wiele zalet i, jestem tego pewna, będę cię naprawdę kochała.
— Dzięki ci — powiedział sucho Eudoryk. Zastanawiał się czy nawet tak niezwykła 
korzyść jak posiadanie królewskiego protektora, warta była ryzyka wrzucenia do 
zamieszkałego przez potwora lochu. — Pozwól, że zdradzę ci mały sekret. Możliwości 
mężczyzny jako szermierza pod wspomnianym względem, używając twego określenia, w 
dużym stopniu zależą od stanu zdrowia jego ciała i spokoju ducha. Jeśli chciałabyś 
spowodować, by jego… hm… śmiałość zwisła, musisz tylko często besztać go ostrymi i 
raniącymi określeniami. Gdybyś jednak chciała, żeby służył ci swym wigorem, schlebiaj mu i 
chwal go, staraj się, aby uważał się za lepszego niż jest. A na razie, powinniśmy jechać do 
Gaury, a potem przez puszczę do granicy.
— A co z tymi ortodoksyjnymi ludojadami? — spytała Yolanda.
Eudoryk wzruszył ramionami.
— Jeśli naprawdę istnieją, będziemy musieli sobie z nimi jakoś poradzić. O ile znam się na 
wieśniaczych legendach, są to zazwyczaj tylko wytwory wyobraźni i baśnie. Ruszajmy 
kłusem!

XIV
ORTODOKSYJNE LUDOJADY

— Forthred! — zawołał Eudoryk. — Znak!
Przez pół dnia przedzierali się przez gęsty las, na wschód od Gaury. Ponieważ była to stara 
puszcza, w której nie ścinano drzew od wielu dziesięcioleci, niewiele w niej było podszycia. 
Przeszkodę stanowiły jedynie pojawiające się co jakiś czas strumienie, występy skalne lub 
zwalony, gigantyczny pień, leżący w poprzek drogi. Liście zaczynały już żółknąć i brązowieć. 
Od czasu do czasu opadały, kołysząc się i wirując w drodze na ziemię, w chłodnym, 
spokojnym, jesiennym powietrzu.
Na polecenie Eudoryka, jadący w dużej odległości przed nim i Yolandą, Forthred wbijał 
kij lub pałkę o długości jarda w ziemię. Księżniczka, prowadząc swojego konia, szła w 
pewnej odległości za Forthredem. Za nią dopiero podążał Eudoryk, trzymając jedną ręką 
pozostałe juczne zwierzęta, drugą — naręcz kijów. Kiedy doszedł do najbliższego, wbitego w 
ziemię drąga, zatrzymał się i mrużąc oczy spojrzał w kierunku następnego.
— Trochę na prawo! — zawołał machając ręką. — Yolando, przejdź na bok, żebym mógł 
widzieć.
Kiedy Forthred przesunął znak na prawo, a potem na lewo, aż wszystkie trzy kolejne kije 
były w jednej linii, Eudoryk zawołał: „Dobrze!” i wyciągnął kij, przy którym stał.
Forthred wbił mocno swój kij w miękką ziemię i krzyknął:
— To mój ostatni znak, panie!
— Yolando! — powiedział Eudoryk. — Przytrzymaj, proszę, zwierzęta.
Pośpiesznie podszedł do niej, wręczył jej wodze i poszedł do Forthreda. Podał słudze 
naręcz kijów, które powyciągał z ziemi i wrócił do miejsca, w którym czekała na niego 
Yolanda. Za pomocą tej prostej metody wytyczania drogi miał nadzieję poprowadzić grupę po 
linii prostej. Inaczej, brnąc pod baldachimem pokrywających drzewa liści, zwłaszcza w 
pochmurne dni, łatwo mogliby zgubić drogę i wędrować w kółko, do całkowitego 
wyczerpania.
Wyruszyli dalej w swoją z rozwagą wytyczoną drogę, zatrzymując się co pewien czas, by 
wbić znaki.
Aż nagle Forthred przeraźliwie krzyknął:
— Panie! Sir Eudoryku! Proszę tu szybko przyjść!
Eudoryk znowu podał Yolandzie wodze i pobiegł do przodu. Znalazł swego sługę 
wpatrującego się z przerażeniem w jakąś istotę. Była to kreatura człekokształtna, tyle że 
półtora raza większa, z grubą, pokrytą brodawkami skórą. Złączone błonami palce u nóg i u 
rąk wieńczyły szpony. Nad spiczastymi uszami sterczały rogi. Spod mięsistego nosa, jak 
groteskowe wąsy, wystawała para długich na jard, zwężonych ku dołowi, poskręcanych, 
wężowatych wici, które poruszały się miarowo. Mniejsze czułki wyrastały z policzków, jak 
też porastały czaszkę. Maczuga, jaką trzymało to stworzenie, była długa niemal na sążeń, 
czyli mniej więcej tyle, co miał wzrostu Eudoryk.
— Dzień dobry — rzekł Eudoryk. — Czy ty jesteś tym ortodoksyjnym ludojadem, o 
którym słyszeliśmy dziwne opowieści?
— Nie nazywamy siebie „ludojadami” — zadudnił gigant z gardłowym akcentem. — To 
określenie, jakie nadali nam nieprzyjaźnie do nas usposobieni mali ludkowie. A o mojej 
ortodoksyjności zaraz się przekonamy, kiedy zostanie podjęta decyzja czy zostaniecie 
zjedzeni, czy nie. O ucieczce nawet nie myślcie, bo mogę was przegonić z równą łatwością co 
jeleń ślimaka.
Eudoryk upewnił się, czy jego miecz luźno spoczywa w pochwie, choć nie oceniał wysoko 
swych szans w walce z ludojadem. Gruba skóra kreatury tworzyła coś na kształt zbroi, a 
rozmiary i zasięg kończyn umożliwiały temu stworzeniu rozgniecenie Eudoryka jak pluskwy 
zanim ten znalazłby się wystarczająco blisko, by zadać śmiertelne pchnięcie.
— Naprawdę? — spytał Eudoryk, próbując bez skutku odzyskać spokój. — Jak zatem 
wolisz, by nazywano cię, panie?
— Nasz rodzaj zwie się Ghkhlmpf — powiedział ludojad, a przynajmniej tak to 
zabrzmiało w uszach Eudoryka.
— Obawiam się, że nigdy nie będę mistrzem języka ludojadów — stwierdził Eudoryk. — 
Ale na czym polega ta wasza ortodoksyjność?
— Wiedz, mały obcokrajowcze, że jeszcze kilka lat temu, wskutek ignorancji pożerałem 
wszystkich, którzy stanęli na mojej drodze, niezależnie od ich wyznania. Teraz jednak, odkąd 
biskup Grippo nawrócił mnie na Triunitariańską Wiarę, tym, których zatrzymam, ofiarowuję 
szansę przeżycia, zadając im pytania o zasady Prawdziwej Wiary. Jeśli dają mi zgodne z 
prawdą odpowiedzi, mogą jechać wolno. Pierwsze pytanie…
— Za pozwoleniem, panie Ludojadzie — rzekł Eudoryk. — Chciałbym zamienić słówko z 
moim sługą. — Po lokaniańsku polecił Forthredowi: — Wracaj, ale idź, nie biegnij, zobaczyć, 
co robi Yolanda. Jeśli ludojad mnie zaatakuje, postaram się go zatrzymać wystarczająco 
długo, byście zdążyli wsiąść na konie i uciec. Po czym zwrócił się do ludojada: — A teraz — 
panie, co to za pytania?
— Po pierwsze — rzekł ludojad — powinieneś wyrecytować szesnaście założeń Doktryny 
Triunitariańskiej, tak jak zostały one sformułowane przez Najwyższego Archimandrytę, 
Aleksanaksa Trzeciego.
Eudoryk zacisnął dłoń na rękojeści miecza. Z wymuszonym uśmiechem powiedział:
— Obawiam się, że masz nade mną przewagę. Choć nie jestem człowiekiem religijnym, 
wychowywałem się w cesarstwie, gdzie oficjalnym wyznaniem jest religia Boskiej Pary…
— Ho! — ryknął ludojad. — Biskup Grippo szczególnie mocno wpajał mi potrzebę 
wykorzenienia tej nędznej herezji! — Uniósł swą maczugę i zrobił krok naprzód, a każda z 
wici zwijała się jak dżdżownica na haczyku.
— Z drugiej strony — kontynuował Eudoryk, jakby nie słysząc słów ludojada — moja 
nowo poślubiona małżonka, księżniczka Yolanda z Frankonii, mogłaby zapewne lepiej 
odpowiedzieć na twoje pytania…
— Nic mnie nie obchodzi twoja żona! — warknął ludojad. — Kiedy skończę z tobą, 
będzie miała szansę uniknąć kary. Giń, karle!
Z przeraźliwym rykiem ludojad rzucił się do przodu i zamachnął maczugą. Roztrzaskałby 
głowę Eudoryka jak jajko, gdyby ten nie uskoczył do tyłu, kiedy powiew wywołany 
zamachem potwora dotknął mu twarzy. Ludojad poruszał się niezwykle zwinnie jak na swoje 
rozmiary. Eudoryk zauważył, że szpony palców u nóg, zapadając się w próchnicę, tworzyły 
rodzaj dźwigni odbijającej ludojada, wskutek czego nikt nie miał szansy wygrać z nim 
gonitwy.
Trafił mieczem w ramię ludojada w chwili, gdy ten się odwracał, lecz odległość była zbyt 
duża, aby pchnięcie mogło być skuteczne. Czubek ostrza ledwie drasnął skórę na ramieniu 
potwora. Lewą ręką Eudoryk sięgnął po sztylet. Zapewne, pomyślał, najlepiej byłoby 
przyskoczyć blisko, w zasięg tych pomarszczonych, długich jak u małpy rąk i próbować 
dźgnąć ludojada w jedno z tych miejsc, gdzie jego skóra była cieńsza.
— Żywotny drobiażdżek! — mruknął ludojad. — Ale to cię nie uratuje!
Uniósł przy tym maczugę pod kątem i opuścił ją ostro w dół. Eudoryk uskoczył na bok, ale 
maczuga zahaczyła o jego lewe ramię nim walnęła w ziemię, wydając stłumiony odgłos 
niczym z bębna. Przez to uderzenie Eudoryk potknął się i sztylet wypadł mu z ręki.
— Wkrótce skończę twój taniec! — zaryczał ludojad, wymierzając szerokie, zamaszyste 
pchnięcie w łydki Eudoryka.
Ten miał tylko tyle czasu i siły, by podskoczyć, wskutek czego maczuga przeleciała pod 
nim.
— Ostatni cios! — zaskowyczał ludojad unosząc broń i odchylając się, by wykonać 
uderzenie.
Eudoryk skupił się, szykując do skoku w zasięg rąk łudojada. Nie zdążył podnieść sztyletu 
na czas, na szczęście krótki miecz mógł spełnić jego zadanie. Jeśli nie, byłaby to ostatnia 
przygoda Eudoryka.
Nagle nastąpiła przerwa w walce. Mimochodem Eudoryk usłyszał, że Yolanda 
wykrzyknęła jakiś zwrot w nieznanym języku. Moment później z narastającym szumem 
powietrze wokół walczących wypełniło się świecącymi, kręcącymi się, czarno–żółtymi 
punktami. Jęk łudojada uświadomił Eudorykowi, że rój olbrzymich szerszeni przeleciał obok 
niego i zaatakował potwora. Obsiadły łudojada, wbijając żądła w skórę, szczególnie zajadle 
atakując twarz, szyję i inne wrażliwe części ciała.
Rycząc, ludojad zaczął się kręcić, a od jego stąpnięć w puszczy drżała ziemia. Bezcelowo 
machał maczugą, aż wreszcie rzucił ją i zaczął strącać owady przypominającymi płetwy ryby 
dłońmi. W końcu zrezygnował z walki i zaczął uciekać, odchylając i łamiąc rosnące gałęzie, 
na swojej drodze.
Krzywiąc się z bólu, jaki odczuwał w zdruzgotanej ręce, Eudoryk podniósł sztylet i wrócił 
na polankę, gdzie Yolanda i Forthred przysiedli obok brązowego trójnoga. Z zawieszonego na 
nim mosiężnego naczynia wydobywała się cienka smuga turkusowego dymu. Obok trójnoga 
spoczywała pozieleniała waza, ta, która zdaniem Eudoryka powinna była zostać w Ysness. 
Konie i muł stały uwiązane do pobliskich drzew.
— Cóż u licha… — zaczął Eudoryk, ale Yolanda położyła palec na ustach, dając mu znak, 
by zamilkł. Tak więc Eudoryk przyglądał się w milczeniu.
Yolanda wstała, złożyła dłonie w trąbkę i zawołała: — Rudi sasa upesi! Rudi sasa upesi!
Przez chwilę na polance panowała cisza, tylko zwierzęta podzwaniały uprzężą. Potem 
Eudoryk usłyszał brzęczenie szerszeni. Wyciągnięte w długiej kolumnie owady leciały 
między pniami drzew w kierunku podróżnych. Eudoryk przygotował się do odparcia ataku, 
ale szerszenie kierowały się i wpadały wprost do zielonej wazy. Zanim zniknął w niej ostatni 
szerszeń, Eudoryk był całkiem pewien, że objętość owadów, które tam weszły, była 
kilkakrotnie większa niż pojemność wazy, ale — jak usiłował sam siebie przekonać — w 
wypadku magii takie paradoksy były na porządku dziennym. Yolanda przykryła wazę 
pokrywką i uśmiechnęła się triumfalnie do Eudoryka.
— Cóż — powiedział Eudoryk pomagając jej wstać. — Księżniczko, z pewnością tym 
razem twoja magia uratowała mi życie. Moje najgorętsze podziękowania!
Wzruszyła ramionami.
— Użyłam zaklęcia, którego wcale nie byłam pewna. Przypadkiem zadziałało prawidłowo. 
Czy nie jesteś rad, że nie udało ci się mnie przekonać, bym pozostawiła wazę w Ysness? 
Pomóż mi, proszę, zapakować te rzeczy.
Eudoryk powiedział:
— Pomóż, Forthredzie. Musisz mi wybaczyć, moja droga, ale moja lewa ręka została nieco 
strzaskana maczugą ludojada.
— Jesteś ranny? Och, najdroższy, pozwól, że zobaczę… Co za okropne stłuczenie! Mam 
maść. Poczekaj chwilę…
Eudoryk rozluźnił się, gdy wyciągnęła mały flakonik i wtarła mu w ramię ostro pachnący 
balsam.
— Dziękuję, Yolando. Cieszę się, że kość nie jest złamana.”
— Jestem pewna, że się zagoi nim dojedziemy do Dorelii.

Reszta podróży przez nadgraniczną puszczę przeszła bez przeszkód, z wyjątkiem jednego 
dnia, w którym zbiegów otoczyło stado wilków. Wilki nie podeszły na tyle blisko, by im 
zagrozić. Jednak ich zapach i widok przemykających wokół i kryjących się za grubymi 
pniami drzew w nieznacznej odległości tak bardzo denerwował zwierzęta, że Eudoryk i 
Forthred musieli się zdrowo namęczyć, żeby utrzymać nad końmi kontrolę, co opóźniało 
marsz.

Podróżnicy nawet nie zauważyli kiedy przekroczyli granicę księstwa Dorelii, a zatem, 
teoretycznie, królestwa Frankonii. Gdy jednak upewnili się, że są już po drugiej stronie, 
Yolanda stwierdziła:
— Wreszcie mogę przywdziać moje prawdziwe barwy i być traktowana z należnym mi 
respektem, zamiast przemykać, udając, że jestem nisko urodzoną dziewką handlarza!
— Och, nie, nie zrobisz tego! — zaprotestował Eudoryk. — Jest to posiadłość Sigiberta z 
Dorelii. Jeśli książę dowie się, że ma nas w garści, może nas aresztować i użyć jako 
argumentu przetargowego w sporach z twym królewskim bratem.
— Jak zatem — spytała Yolanda — przejedziemy przez księstwo nie narażając się na 
kłopoty ze strony Sigiberta?
— W taki sam sposób, jak Forthred i ja przejechaliśmy poprzednio: poruszając się 
ostrożnie i powoli, bez okazywania naszej pozycji czy pretensji do specjalnego traktowania. 
A jak ty przejechałaś do Armorii?
— Och, to było rok temu, kiedy Clothar i Sigibert mieli właśnie jeden ze swoich napadów 
dozgonnej przyjaźni. Ponadto syn Sigiberta, młody lord Theodad bawił wówczas na dworze 
w Letitii, a zatem znajdował się w rękach Clothara. A poza tym moja sława czarownicy 
spowodowała zapewne, że książę był ostrożniejszy niż zazwyczaj.
— Więc — stwierdził Eudoryk — nadal powinniśmy być skromnymi podróżnymi, 
kropelkami w morzu pozbawionego twarzy tłumu.
Yolanda westchnęła głęboko.
— Życie z tobą, Mały, to pasmo ucieczek i poniżeń. A gdzie w nim miejsce na 
przyjemności?
— Przykro mi, Wasza Królewska Wysokość — rzekł Eudoryk z sarkazmem. — Na 
następnym postoju zadbam, żeby słudzy przygotowali wielki bankiet, po którym nastąpi bal z 
dziesięcioma tysiącami świec, setką muzyków i trupą komediantów. Będziemy tańczyli 
galioptera i minurka i namówimy Berthara z Sogambrium, by zaśpiewał Balladę o Erpie 
Gigantobójcy. Zaprosimy króla Karyntii, cesarza, Wielkiego Chana Pantorozjan. Na obiad 
będą pieczone piersi chłopów…
— Zamknij gębę! — wrzasnęła Yołanda, po czym wybuchnęła płaczem. — Och, 
Eudoryku! Dlaczego doprowadzasz mnie do takiego stanu, że robię te poniżające sceny? 
Przecież naprawdę chciałabym być wierną, kochającą żoną pełnego zalet człowieka, wartego 
tej miłości, oczywiście. W stosunku do Forthreda jesteś uprzejmy i cierpliwy. Czemu wobec 
mnie nie potrafisz być taki?
— Ponieważ, moja droga, między tobą a Forthredem jest dość istotna różnica, nieprawdaż?
— Z pewnością, on jest zaledwie poślednim sługą. Podczas gdy ja… cóż, powinieneś robić 
ustępstwa ze względu na mój stan i odnosić się do mnie grzecznie.
— A kto należał do szlachty, gdy Niebiańska Para stworzyła pierwszego mężczyznę i 
pierwszą kobietę?
— Mój brat wieszał ludzi za twierdzenia mniej wywrotowe niż to! Mówisz jak jeden z tych 
nikczemnych Wyrobników, którzy zrobili rewoltę kiedy byłam dzieckiem i szli przez kraj, 
paląc i mordując. Ścięliby ci głowę po trzykroć za wożenie ze sobą pióra i atramentu. Chcieli 
wytępić sztukę pisania, uważając ją za środek, za pomocą którego szlachta ich ciemięży, 
walczyli o urojoną wspólnotę równych, gdzie nikt nie rządziłby nikim.
— Słyszeliśmy o tym w Arduen — powiedział Eudoryk. — Jak to na drzewach wzdłuż 
głównych dróg we Frankonii wisiały tysiące ciał Wyrobników.
— Otrzymali to, na co zasłużyli podnosząc rękę na swych naturalnych panów. Przyznam, 
że jedno z haseł głoszonych przez ich proroka Gundolfa przemawiało do mnie: to, które 
mówiło, iż kobiety winny mieć takie same prawa co mężczyźni, a nie być traktowane jak ich 
własność.
Eudoryk uśmiechnął się ponuro:
— Ty, Yolando, nie pozwoliłabyś się ujarzmić żadnemu mężczyźnie. Raczej nalegałabyś 
na odwrócenie zwyczajowych ról małżonków.
— To chyba słuszne, nie?
— Oczywiście, gdyby udało ci się znaleźć odpowiedniego mężczyznę: jakiegoś ludzkiego 
króliczka, tańczącego jak mu zagrasz.
— Nie mogłabym zaznać szczęścia z takim fujarą.
— Zatem zapewne nigdy nie będziesz szczęśliwa, chyba że uda ci się pobrać z jakimś 
legendarnym bohaterem, takim jak Sigvard Smokobójca, ale takich Sigvardów jest bardzo 
mało. Z filozoficznego punktu widzenia, jak to mawiał mój stary nauczyciel Baldonius, racja 
może być po twojej stronie, ale jeśli brać pod uwagę praktyczne środki realizacji twoich 
życzeń…
— Praktyczne! Znowu mówisz jak handlarz! Żaden człowiek prawdziwie błękitnej krwi, 
nie zawracałby sobie głowy praktycznymi aspektami rzeczy!
Eudoryk wzruszył ramionami:
— Jak sobie życzysz, Wasza Królewska Wysokość. Starałem się tylko spojrzeć poza 
czubek własnego nosa — czego nie zrobił twój ojciec. Powiesił tak wielu zbuntowanych 
chłopów, że w następnym roku we Frankonii zapanował głód, bo brakowało rąk do zaorania 
ziemi.
— Mam już dość tej dyskusji — stwierdziła Yolanda.
— Ja również, moja droga.
I dalej jechali już w milczeniu.

XV
UDAREMNIONE UWIEDZENIE

Tam, gdzie droga z Turonaks do Carnutis wiedzie przez rzekę Ust, na koślawym moście 
Yolanda powiedziała:
— Eudoryku, nie braliśmy kąpieli od wyjazdu z Ysness. Clothar usiłował przekonać 
swoich dworzan, by kąpali się przynajmniej raz na dwa tygodnie, ale jak dotąd bez 
powodzenia.
— Niegłupi pomysł! — odparł Eudoryk. — Jeśli poprowadzimy zwierzęta za ten zakręt 
rzeki, możemy tak się umyć, by nie dostrzeżono nas z mostu.
W kwadrans później znaleźli miejsce odpowiednie do tego, by położyć ubrania, i czyste, 
piaszczyste dno rzeki. Kiedy Eudoryk i Forthred zaczęli ściągać swoje kaftany, Yolanda 
odezwała się:
— Chwileczkę! Nie mogę się obnażyć przed osobą tak niskiego stanu, jak Forthred!
— Chcesz przez to powiedzieć, że gdyby był księciem, czy baronem, byłoby to w 
porządku? Gdzie według ciebie przebiega granica? Czy zwykły rycerz…
— Och, przestań kręcić, Mały! Forthred, odprowadź zwierzęta z powrotem za zakręt rzeki 
i uwiąż je w miejscu, skąd nie będziesz mógł widzieć swego pana i mnie. Jeśli zechcesz się 
wykąpać, to twoja sprawa.
Eudoryk nie mógł znieść, kiedy Yolanda wydawała Forthredowi rozkazy jakby był jej 
sługą, ale nie chcąc prowokować kolejnej tyrady, zmilczał. Lubił jasny podział władzy.
Po następnym kwadransie stali z Yolandą w głębokiej do pasa wodzie, szorując się 
piaskiem.
Yolanda stwierdziła:
— Powinieneś był pomyśleć o kupieniu mydła w Ysness.
— Tak, powinienem. A skoro tego nie zrobiłem, powinienem był przynajmniej spędzić 
całe godziny na poszukiwanie sklepiku z mydłem po drodze. I powinienem być królem 
Lokanii, co naprawdę mogłoby się wydarzyć, gdyby rodzice moich przodków wzięli ślub 
legalnie.
— Przepraszam, nie miałam zamiaru cię łajać. Zachęcony rzadkim z jej strony wysiłkiem, 
by zachowywać się po koleżeńsku, Eudoryk zauważył:
— Jesteś ładnie zbudowaną kobietą, Yolando.
— Cieszy mnie, że tak myślisz. Kiedy dojedziemy do krainy, w której…
— Hej, tam! — krzyknął ostry głos. W miejscu, gdzie położyli ubrania stało teraz ośmiu 
uzbrojonych mężczyzn, pięciu mierzyło do nich z kusz. Dowódca, krzepki, rudobrody facet, 
rozkazał ponownie:
— Natychmiast oboje wychodźcie na brzeg!
— Co mamy zrobić? — wyszeptała Yolanda. — Sądząc po dystynkcjach, są to dorelijscy 
żołnierze!
— Obawiam się, że musimy być posłuszni — mruknął Eudoryk. — Jesteśmy zdani na ich 
łaskę. Są zbyt blisko, by mogli chybić. Gdybyśmy zaczęli uciekać, trafiliby nas w plecy 
bełtami, a tu za płytko, by płynąć pod wodą.
— No? — ryknął Rudobrody. — Wychodzicie? Czy wolicie służyć za tarcze do próbnego 
strzelania.
— Wychodzimy — rzekł Eudoryk.
Podeszli oboje do brzegu, podczas gdy jeden ze zbrojnych spojrzał na trzymany w garści 
kawałek pergaminu i stwierdził:
— Tak, to z pewnością tych dwoje, o których biskup Grippo pisał do naszego pana: 
włóczęga z cesarstwa, zwany Eudorykiem i siostra króla, czarownica Yolanda. Pasują do 
opisu, a tamte przywiązane do drzew zwierzęta, obok których przejeżdżaliśmy, zapewne 
niosą ich bagaże.
— Podejdźcie tu powoli! — odezwał się jeden ze zbrojnych, mierząc do nich z kuszy. — 
Zastrzelę, jeśli czarownica zacznie mruczeć zaklęcia, bo gotowa zamienić nas w świnie.
— Nie byłaby to wielka zamiana — rzekła Yolanda.
Rudobrody roześmiał się.
— Nie bój się. Ona nic nie może zrobić stojąc tak goła w rwącej wodzie, bez swoich 
trucizn i naczyń.
— Panie! — Zbliżywszy się do brzegu, Yolanda zwróciła się do Rudobrodego. — Nie jest 
właściwe, by osoby waszego stanu oglądały księżniczkę z królewskiego rodu nieodzianą. 
Odwróćcie się, proszę, nim się ubiorę!
Rudobrody ryknął śmiechem.
— Po co, skoro i tak już widzieliśmy wszystko, co było do zobaczenia. Uważam, że 
mogłabyś zadowolić całkiem krzepkiego chłopa.
— Jak śmiesz, ty szumowino! — krzyknęła Yolanda waląc Rudobrodego w twarz z taką 
siłą, aż się zachwiał.
— No! — wrzasnął i oddał jej policzek.
Przez moment na twarzy Yolandy malowało się jedynie zdumienie, jakby nigdy przedtem 
nikt jej nie uderzył. Potem złożyła dłoń w pięść i huknęła Rudobrodego w szczękę tak, aż 
wyłożył się jak długi.
— Łapcie ją! — krzyknął gramoląc się na nogi. — Hugo! Dagobert! Yare! Za to, moja 
jasna pani, zapłacisz próbą w siodle. Połóżcie dziewkę na plecach i przytrzymajcie! Cofnij 
się, panie, jak cię tam zwą, bo ci właduję w brzuch bełt!
Okazało się jednak, że łatwiej było wydać polecenie niż faktycznie położyć Yolandę na 
wznak. Tak walnęła Dagoberta w żołądek, że zachwiał się i zgiął w pół, z kolei Hugo zaliczył 
cios pięścią w nos, aż poleciała mu krew. Ale dwóch innych kuszników odłożyło broń i 
przyłączyło się do Huga, walczącego z księżniczką.
Kiedy Yolanda wyrywała się żołnierzom, a Rudobrody guzdrał się przy rozpinaniu spodni, 
Eudoryk błyskawicznie rozważał, co robić. Jeśli rzuci się na Rudobrodego, to — biorąc pod 
uwagę jego wzrost i wagę — może byłby w stanie zasłonić się nim jako tarczą? A może 
udałoby się mu wyciągnąć z pochwy miecz, nim ustrzelono by go z kuszy?
Nagle zza zakrętu rzeki dobiegł ich okrzyk w obcym języku. I rój wielkich, czarno–żółtych 
szerszeni wypełnił powietrze, brzęcząc i żądląc bez wyjątku wszystkich, zarówno ośmiu 
żołnierzy, jak i dwoje amatorów kąpieli. Kiedy żołnierze trzymający Yolandę puścili ją, by 
odpędzać owady, Eudoryk złapał ją za rękę i pociągnął z powrotem do rzeki.
— Weź głęboki oddech i zanurz się cała z głową! — krzyknął i runął do wody.
Kiedy zaczął się zanurzać szerszenie, które go obsiadły, odleciały. Gdy wysunął po chwili 
głowę nad powierzchnię, by zaczerpnąć powietrza, dostrzegł, że Yolanda także zniknęła pod 
wodą. Rzucił okiem na brzeg, gdzie teraz ośmiu żołnierzy, potykając się, ciągle machając 
rękami i jęcząc, biegło w kierunku mostu. Jak zauważył Eudoryk, jeden z nich upadł, 
przeczołgał się kilka kroków, po czym leżąc zaczął turlać się po ziemi i walić rękami. 
Wreszcie znieruchomiał.
Eudoryk szturchnął Yolandę. Kiedy uniosła głowę, wyszeptał:
— Chyba odleciały.
Ponownie wyszli na brzeg. Yolanda była nie do poznania. Miała czerwoną twarz, tak 
spuchniętą, że nie mogła szerzej otworzyć oczu i ciało naznaczone szkarłatnymi ukąszeniami. 
Kostki prawej dłoni krwawiły od uderzenia, jakim poczęstowała Dagoberta, trafiając jednak 
w nabite metalowymi ćwiekami, skórzane okrycie. Eudoryk przypuszczał, że wygląda 
podobnie.
Przewrócony żołnierz leżał w bezruchu, z wybałuszonymi oczami.
Zza zakrętu wyłonił się Forthred wołając:
— Nic wam się nie stało, sir Eudoryku i moja pani? Och, zaraza! Widzę, że i was pocięły.
— Forthredzie, czyżbyś wypakował moje magiczne przyrządy i rzucił zaklęcie za pomocą 
zielonej wazy? — wymruczała Yolanda przez spuchnięte usta.
— Tak, Wasza Wysokość. Byłem właśnie w rzece i kąpałem się, kiedy przejeżdżali 
żołnierze. Zobaczyli nasze konie, przywiązali więc swoje do mostu, zostawili jednego 
człowieka, żeby ich pilnował i poszli brzegiem pieszo. Przykucnąłem, więc mnie nie 
zauważyli. Obserwowałem Waszą Wysokość jak rzucała zaklęcie poprzednio, na ludojada, 
wydobyłem więc naczynia i starałem się zrobić to samo, na tyle, na ile pamiętałem.
— Nie zapamiętałeś dokładnie całego zaklęcia — stwierdziła Yolanda — bo gdyby tak 
było, poleciłbyś szerszeniom atakować tylko żołnierzy. Ale i tak, mój chłopcze, spisałeś się 
zadziwiająco dobrze.
Eudoryk pomyślał, iż może warto byłoby podkreślić, że gdyby Yolanda nie nalegała na 
zabranie zwierząt w górę rzeki i przywiązanie ich w widocznym z mostu miejscu, zapewne 
nie zostaliby odnalezieni przez żołnierzy. Ale doszedł do wniosku, że lepiej nie poruszać tej 
kwestii. Zamiast tego, powiedział:
— Baldonius ostrzegał mnie, że mój służący ma ciągotki do odgrywania roli czarownika; 
ale tym razem okazało się to dla nas zbawienne. Forthred, pomóż nam się ubrać. Jesteśmy 
zbyt obolali od tych użądleń, by sobie sami poradzić.
Tym razem Yolanda nic już nie mówiła o obnażaniu się przy nisko urodzonym chamie, z 
wdzięcznością przyjmując pomoc Forthreda.
— Musimy znaleźć jakieś bezpieczne miejsce, w którym moglibyśmy poleżeć, póki nie 
wyzdrowiejemy. Czy ktoś z was ma pomysł, gdzie moglibyśmy się schronić? — powiedział 
Eudoryk. Yolanda stwierdziła:
— Znam takie małe zaklęcie, pozwalające wykryć obecność magii. Gdyby udało mi się 
zlokalizować jakąś okoliczną wiejską wiedźmę, myślę, że byłaby skłonniejsza dać u siebie 
schronienie koleżance po fachu niż jacyś miejscowi chłopi.
— Słusznie — przyznał Eudoryk. — Spróbuj tak zrobić.
Pół godziny później Yolanda rozstawiła swój trójnóg, z którego zaczęła się unosić smuga 
dymu. Następnie uklękła, wzięła w dłonie kryształową kulę i zaczęła się w nią wpatrywać. 
Powoli odwracała twarz we wszystkich kierunkach. W końcu wyprostowała się i wskazała na 
północny zachód.
— Najsilniejsze wibracje nadchodzą z tej strony — powiedziała. — Prawdopodobnie coś 
musi być tam, za tymi niskimi wzgórzami.
Poszukiwania trwały przez resztę dnia. Zatrzymywali się jeszcze trzykrotnie, by Yolanda 
mogła sprawdzić za pomocą magii kierunek, nim znaleźli domek w lesie niedaleko wioski 
Carnutis. Chałupka wyglądała jak większość przeciętnych frankońskich wiejskich domostw, 
takich, jakie rolnik — ani bogaty, ani biedny — mógł utrzymać, ale nie było wokół niego 
dobudówek typu obory, czy innych. Yolanda stwierdziła:
— O ile się nie mylę, wibracje pochodzą właśnie stąd.
Pozostawiając Forthreda, by przytrzymał zwierzęta, Eudoryk i Yolanda podeszli do drzwi. 
Eudoryk zapukał, po czym usunął się na bok, pozwalając mówić Yolandzie.
Drzwi otworzyła im kobieta i zapytała:
— Witajcie! Czego chcecie?
Eudoryk miał wrażenie, że wszystkie czarownice są albo młode i piękne, jak Yolanda, albo 
zasuszone i stare jak Svanhalla z Hasselbourn. Ale ta była inna: niczym krzepka, wiejska 
gospodyni w średnim wieku, pulchna i rumiana, o jasnych włosach, lekko przyprószonych 
siwizną. Musiała, pomyślał Eudoryk, być ładną dziewczyną i ciągle jeszcze wyglądała 
atrakcyjnie.
Kobieta wymieniła z Yolandą długą serię pozdrowień i informacji w nieznanym języku. W 
końcu Yolanda powiedziała:
— Eudoryku, to jest Riguntha z Carnutis, miejscowa uzdrowicielka i jasnowidzka. Pani 
Riguntho, przedstawiam mego męża, sir Eudoryka z Arduen i jego sługę, Forthreda. 
Wyjaśniłam już pani naszą prośbę.
— Wejdźcie — odparła Riguntha radośnie. — Mam kilka leków na wasze ukąszenia i 
mogę was przenocować przez kilka dni. Mogę was także nakarmić, jeśli mężczyźni pójdą do 
wsi po dodatkowe zaopatrzenie. Wejdźcie.
Po godzinie Eudoryk i Yolanda siedzieli wygodnie w saloniku wiedźmy, podczas gdy 
Riguntha przykładała maść na ich rany, mówiąc przy tym cały czas:
— …kiedy otworzyliście drzwi, pomyślałam sobie, że jesteście bajkowymi gigantami z 
pęcherzy, tak byliście spuchnięci. Niech mnie diabli, jeśli wasza opuchlizna już nie zaczęła 
tęchnąć, ale wątpię czy będziecie w stanie już jutro pojechać dalej. A teraz pomogę się wam 
ubrać.
— Widzę, księżniczko, że nosisz bieliznę z tych modnych lnianych tkanin. Kiedy już ją 
zużyjesz, będziesz mogła ją sprzedać wytwórcom tego nowego, podobnego do pergaminu 
produktu, zwanego papierem. Co do ciebie, sir Eudoryku, to jak to jest, że nie jesteś odziany 
w to samo? Wszyscy szlachetnie urodzeni Frankonianie używają obecnie lnu, podczas gdy ty 
nadal nic nie nosisz pod tą ostrą wełnianą odzieżą.
— Obawiam się — rzekł Eudoryk — że w tej kwestii Frankonianie wyprzedzili nas, 
mieszkańców cesarstwa. Muszę spróbować tej nowości, gdy już będziemy w Letitii.
— Tak, tak. To samo jest z nami, wieśniakami. Jesteśmy zbyt ubodzy, by móc sobie na to 
pozwolić. To mi przypomniało o czasach, gdy jeszcze żył mój mąż. Pewnego dnia poszedł 
złowić rybę na kolację…
Eudoryk słuchał uprzejmie, choć stwierdził, że ta opowieść stanowczo mało go interesuje i 
że musiałby się bardzo koncentrować, by zrozumieć wiejski dialekt Rigunthy. Kiedy jej 
anegdotyczna opowieść dobiegła końca, zapytał:
— Proszę mi powiedzieć, pani Riguntho, jak to jest! Jako dziecko słyszałem, że dla 
praktykowania sztuk magicznych należy się wyrzec przyjemności i bólu związanego z 
kontaktami intymnymi z drugą płcią. W domu znam jedną wybitną adeptkę tej sztuki, 
Svanhallę z Hasselbourn. Wiem, że całe życie spędziła w celibacie, czego dowodem była jej 
pomoc przy łapaniu jednorożca. Ale w oczywisty sposób nie odnosi się to do was, moje 
panie. Wyjaśnij, proszę, czemu.
Riguntha zachichotała nerwowo.
— Sprytny młodzik! Wiedz, Eudoryku, że to jest kwestia stopnia wtajemniczenia. 
Gdybyśmy chciały dotrzeć do samego szczytu w naszym zawodzie, takiego, jaki byłby 
potrzebny do czarów umożliwiających latanie na miotle, czy rzucanie śmiertelnej choroby na 
naszych wrogów lub życie przez sto lat, takie samoograniczenie byłoby konieczne.
— Ale ja nie jestem aż tak ambitna. Zupełnie mnie uszczęśliwia osiąganie pewnych, 
umiarkowanych sukcesów, takich jak przewidywanie burzy i leczenie chorób u ludzi i 
zwierząt, czy ostrzeganie ludzi przed bandami rozbójników lub poborcami podatkowymi 
księcia Sigiberta. Nie ma zresztą wielkiej różnicy między jednymi a drugimi. Jeśli biskupi 
triunitariańscy przekonają księcia, żeby wyjął spod prawa wszystkich pracowników w 
księstwie z wyjątkiem tych, którzy dla niego pracują, biedni mieszkańcy Carnutis stracą 
nawet tę niewielką pomoc, jaką jestem w stanie im służyć. Wypij jeszcze trochę piwa!
Uśmiechnęła się czarująco do Eudoryka.
— A teraz, mój dobry panie, opowiedz mi trochę o cesarstwie i o swoich przygodach, jakie 
tam przeżyłeś. — Eudoryk zauważył, że zaczęła się do niego zwracać w sposób bardziej 
poufały. — Bo o ile znam się na tym, doświadczyłeś ich tyle, co trzech mężczyzn w twym 
wieku. Tu, w Carnutis, dociera do nas niewiele wiadomości ze świata, poza tym, czego 
potrafię się dowiedzieć dzięki mym sztuczkom. Dlatego ciekawam każdego twego słowa!
Mile połechtany, przez następną godzinę Eudoryk opowiadał o swej podróży do Pathenii, o 
polowaniu na pąjęczycę Frakę i o ujęciu jednorożca.
Kiedy Riguntha wyniosła talerze do zlewu, Eudoryk puścił porozumiewawczo oczko do 
Forthreda, mrucząc:
— Wody!
Sługa pośpiesznie wybiegł, nabrał za pomocą kołowrotka pełne wiadro ze studni i 
przyniósł. Eudoryk wziął ścierkę, by wycierać naczynia. Yolanda siedziała naburmuszona. W 
końcu powiedziała:
— Riguntho, mogę… czy pozwolisz, że ci pomogę?
— To miło, że pytasz, księżniczko. Ale powiedz mi, jak często do tej pory zmywałaś lub 
wycierałaś naczynia?
— Ja… jeszcze nigdy. Nie nauczono mnie tego robić. Ale jeśli Eudoryk, pasowany na 
rycerza, może wykonywać taką pracę fizyczną…
— Obawiam się zatem, że twa pomoc, niezależnie od dobrych intencji, spowodowałaby 
więcej szkody niż pożytku. To moje jedyne naczynia, więc gdyby się stłukły, moi następni 
goście musieliby jeść na drewnianych talerzach. Ale nie bój się, będę miała dla ciebie inne 
zajęcia, jeśli tylko zechcesz się ich podjąć.
Eudoryk stłumił uśmiech. Był zadowolony słysząc jak jego arogancka, o konserwatywnych 
poglądach klasowych księżniczka oferuje pomocną rękę w wykonywaniu czynności 
przystojących ludziom prostym. Może, pomyślał, rokuje jeszcze jakieś nadzieje. Posłaniem 
dla Eudoryka i Yolandy okazał się duży siennik, rozciągnięty na podłodze w głównym 
pokoju. Riguntha miała tylko jedną sypialnię. Forthred zaniósł swój mały siennik do spiżarni.
— Życzę miłych snów — powiedziała Riguntha przed zamknięciem drzwi — a gdybyście 
czegoś potrzebowali, nie wahajcie się mnie wołać.
Rzuciła Eudorykowi na pożegnanie olśniewający uśmiech i wyszła, zabierając ze sobą 
świecę. Yolanda mruknęła:
— Nie chciałabym narzekać, ale wydaje mi się, że gdybym była na jej miejscu, oddałabym 
gościom swoją sypialnię.
— Widziałaś jej łóżko? — Eudoryk rozsunął ręce na dwie stopy. — Nie moglibyśmy spać 
na nim razem, chyba że skręceni niczym węże. Oczywiście, gdyby oddała ci swoją sypialnię, 
mogłaby tu ze mną…
— Eudoryku! To nie jest dobry żart!
Eudoryk roześmiał się.
— Zatem ciesz się z tego, co mamy. Dobranoc, moja droga.

W godzinę później ogień zaczął dogasać i żarzyły się już tylko węgielki. Eudoryk leżał 
bezsennie, choć ból i opuchlizna po ukąszeniach szerszeni znacznie ustąpiły. Jego myśli 
mimo woli krążyły ciągle wokół Rigunthy z Carnutis i jej powabnego uśmiechu. Uparcie 
powtarzał sobie, że spotkanie w środku nocy byłoby zupełnym szaleństwem. Ryzyko 
wspierało jego rozważną duszę. Zapewne Riguntha wzdychałaby i pojękiwała tak głośno, że 
księżniczka obudziłaby się. A może Yolanda i bez tego by się obudziła i przyszła 
sprawdzić…
Argumenty wydawały się przekonujące, a mimo to zupełnie, jakby coś owładnęło jego 
zmysłami. Choć jego świadomość walczyła, zdecydowana nie poddać się dziwnemu 
pragnieniu, chłodny umysł był zupełnie bezradny wobec tego tajemniczego przymusu. Mimo 
że krzyczał w myślach: Powstrzymaj się! Powstrzymaj się! Wracaj do łóżka! Nie bądź 
większym durniem niż musisz! Zsunął się cichutko z siennika, złapał z krzesła okrycie i 
delikatnie spróbował otworzyć drzwi od sypialni Rigunthy. Otworzyły się natychmiast, 
zawiasy nawet nie pisnęły. Eudoryk pomyślał, że pewnie zostały dopiero co naoliwione.
— Czekam na ciebie — szepnęła Riguntha, siedząc na skraju łóżka, w świetle świecy. — 
Wejdź cicho i nie trzaśnij drzwiami.
Z uśmiechem położyła się na plecach. Eudoryk lekko zamknął drzwi, zrzucił okrycie i 
usiadł na skraju łóżka, tuż przy biodrach Rigunthy.
— A teraz — szepnęła — pokaż mi, jak dżentelmeni z cesarstwa zadowalają swoje 
kobiety!
Jakiś czas później powiedziała:
— Jestem już od dawna gotowa. Na co czekasz?
Eudoryk opadł ciężko.
— Przykro mi, pani Riguntho. Jestem wyczerpany. Wydaje mi się, że nie sprostam 
zadaniu.
— Naprawdę? — Uniosła się. — Rozumiem, co masz na myśli. Jak księżniczka 
wytrzymuje z impotentem?
— Zazwyczaj nie jestem taki. Nigdy przedtem mi się to nie przydarzyło.
— Cóż, musimy zatem postarać się jeszcze trochę, by podnieść cię na duchu.
Po pewnym czasie Eudoryk powiedział:
— Niestety, to na nic. Coś mi ukradło męskość.
— Zapewne ta lwica, którą poślubiłeś. Cóż, wracaj do siebie. Myślałam, że choć raz będę 
miała trochę uciechy z rycerzem, ale widzę, że muszę to robić z niedomytymi sługami.
Eudoryk chyłkiem wrócił na siennik. Kiedy wyciągnął się przy Yolandzie, uświadomił 
sobie nagle, odczuwszy drgnienie serca, że jej oczy były otwarte.
— No? — spytała. — Jak ci poszło, mój ty Huano z Tarraconii?
— Pozwól, że ci wyjaśnię — powiedział. — Musiałem zapytać ją…
— Nie opowiadaj mi bajeczek o kogucie i byku. Wiem, co się wydarzyło.
— Wiesz? To na Boską Parę wyjaśnij mi!
— Nie winię cię za to, Eudoryku. — Yolanda uśmiechnęła się. — Widziałam jak wsypała 
ci proszek do piwa i zgadłam w jakim celu. Rzuciłam więc małe zaklęcie ze swej strony, 
żebyś nie mógł zaspokoić żądzy, jaką w tobie wywołała.
— Mam nadzieję, że to zaklęcie nie będzie działało wiecznie!
— Nie, ustąpi za dzień lub dwa. Dla kobiety z moją pozycją na dworze jest rzeczą bardzo 
przydatną umiejętność opanowania lubieżnych szlachciców. A teraz śpij, tym razem pójdzie 
ci już łatwo.

XVI
POZŁACANA KLATKA

— Jak daleko jest stąd do Letitti? — zapytał Eudoryk.
Yolanda odparła:
— Mniej niż milę. Jeśli na następnym skrzyżowaniu skręcimy w prawo, mój pałac będzie 
stamtąd na odległość strzału z łuku. Nim pojedziemy na dwór, zatrzymamy się tam, by się 
umyć i doprowadzić do porządku.
— Och, nie zatrzymujmy się! — stwierdził Eudoryk. — Przywiodę cię przed króla i jego 
ministra, spełnię ten armoriański układ i zapewnię sobie moje przywileje nim wydarzy się coś 
nieprzewidzianego.
— Eudoryku! Nie zachowuj się jak gbur! Musisz stanąć przed mym bratem jak prawdziwy 
dżentelmen, a nie jak obdarty, zabłocony włóczęga! Gdybyś pojawił się przed nim w takim 
stanie, jak teraz, mógłbyś tylko powiększyć jego gniew, którym może wybuchnąć, gdy się 
dowie, że ni z tego, ni z owego ma szwagra.
— Przykro mi, moja droga, ale jestem absolutnie zdecydowany. Najpierw interesy, potem 
przyjemności! Gwarantuję ci, że twój królewski brat widział wielu zabłoconych rycerzy…
Zaczęli się kłócić. Ponieważ Eudoryk nie chciał ustąpić, Yolanda w końcu zamilkła, 
zagniewana.
Pojechała przodem, a Forthred przysunął się bliżej do Eudoryka i zagadał po lokaniańsku:
— Panie! Sir Eudoryku!
— Tak?
— Jak już osiądziesz, panie, w pałacu pani, prosiłbym o zwolnienie ze służby.
— Na Boga i Boginię, czemuż to? Czyżbym ci źle płacił i nie traktował uprzejmie?
— Nie o to chodzi, panie. — Forthred szukał właściwych słów. — Chciałbym powrócić do 
swego domu, gdzie oczekuje mnie narzeczona.
— Och? Czy to znaczy, że nie szukasz możliwości zdobycia najwyższego stopnia 
wtajemniczenia w magii, pozostając w celibacie?
— Nie, panie. Dobrze mieć w zanadrzu kilka przydatnych zaklęć, ale wolałbym prowadzić 
normalne życie niż spędzić cały wiek na uczeniu się jak wywołać burzę. Poza tym wiedza 
doktora Baldoniusa intryguje mnie bardziej niż jego czary. I to też nie wszystko.
— A co jeszcze? — spytał Eudoryk.
— Obawiam się, że jak jeszcze przez jakiś czas poobserwuję pana i panią, zupełnie stracę 
ochotę do żeniaczki, choć dałem słowo. Widok was obojga, przez chwilę spokojnych i 
pełnych godności, a za moment wrzeszczących jak tyrreńskie przekupki może przerazić 
nawet najbardziej oddanego kochanka. Takie małżeństwo wydaje mi się zbyt dokuczkliwe, by 
je znosić.
Eudoryk westchnął.
— Rozumiem cię, Ale obiecuję ci: nie będę tu występował jako zabawka królewskiej 
siostry. Mam do załatwienia własne sprawy. Pamiętaj, że moja księżniczka nigdy nie uczyła 
się panować nad swoimi nastrojami i humorami, jak musieli inni, zwykli śmiertelnicy. Gdyby 
była dzieckiem, można by powiedzieć, że jest zepsuta do szpiku kości. Zostań więc ze mną, 
proszę, jeszcze przez pewien czas, przynajmniej póki nie będzie wiadomo, co dalej.

Minister Brulard przyjął Eudoryka i Yolandę w swoim gabinecie i posłał strażnika na kort 
tenisowy, by powiadomił króla. W trakcie oczekiwania Yolanda opowiadała ministrowi o 
pojmaniu przez Armorian i o grożącej jej roli ofiary. Właśnie doszła do momentu, w którym 
na Skale pojawił się Eudoryk, gdy do gabinetu zamaszystym krokiem wparadował król 
Clothar, poprzedzany przez lokai. Eudoryk przykląkł. Na widok swej siostry całej i zdrowej, 
choć utrudzonej po podróży, król poklepał Eudoryka po plecach.
— Dobra robota, panie Jak–cię–tam–zwą! — huknął. — Wydaje mi się, że coś ci 
obiecaliśmy za przywiezienie do domu naszej samowolnej siostry. Co to było?
— Przywilej, Wasza Wysokość — odparł natychmiast Eudoryk — dający mi wyłączność 
na prowadzenie linii dyliżansowej przez Frankonię.
— Ach, tak. Brulard, każ przygotować odpowiedni dokument.
— Przewidziałem wolę Waszej Wysokości — powiedział minister, wyciągając z szuflady 
swego biurka zwój pergaminu. — Oto on, panie Eudoryku.
— Dzięki — odparł Eudoryk. Odchrząknął. — Jest jeszcze jedna sprawa, której zmuszony 
byłem się podjąć bez porozumienia, żeby oddalić podejrzenia Armorian.
— Cóż to takiego? — spytał Brulard.
— By uniknąć uwięzienia, co spotkało siostrę Waszej Wysokości, udałem, że zostałem 
wysłany w celu uzgodnienia porozumienia pomiędzy oboma królami, dotyczącego importu 
wina i gruszkowinu. Oto projekt, w dwóch egzemplarzach, obie kopie zostały już podpisane 
przez ministra króla Gwennona, Corentiria i noszą królewską pieczęć. Ufam, iż skoro układ 
taki był pierwotnym celem podróży księżniczki, nie zrobiłem źle poruszając tę kwestię. Jeśli 
Wasza Wysokość i mistrz Brulard zatwierdzą porozumienie, można je wprowadzić w życie, a 
jedną kopię odesłać do Ysness.
Król i minister rzucili okiem na projekty. Clothar, bawiąc się wybrylantowanym końcem 
swej hiszpańskiej bródki, stwierdził:
— Wydaje się słuszne wszakże, abyśmy go najpierw przestudiowali. Ha, sir Dorianie, 
widzimy, że byłoby rzeczą pożyteczną mieć was u siebie na dworze. Gdybyś był moim 
kuzynem… Musimy dla nich wszystkich znaleźć jakieś stanowiska, chociaż niektórzy nigdy 
nie podołają swoim zadaniom…
— Ależ on jest twoim kuzynem — przerwała Yolanda.
Król żachnął się.
— Jak to może być, siostro?
— Jest teraz twoim bratem.
— Ależ my nie mamy br… Co? — ryknął król. Chcesz powiedzieć, że ty i ten facet…
— Naturalnie, że to miałam na myśli — stwierdziła Yolanda. — Pobraliśmy się zarówno 
według obyczaju Prawdziwej Religii, jak i pogańskiego rytuału armoriańskiego.
— Ale… ale członkowie naszej rodziny nie mogą pobierać się bez naszej zgody!
Eudoryk znowu odchrząknął.
— Proszę o wybaczenie Waszą Wysokość, ale nie mieliśmy wyboru. Armorianie zagrozili, 
że będę nas trzymać w lochach aż do śmierci, jeśli nie zgodzimy się na ten związek.
— A czemuż to mieliby zrobić tak szaloną rzecz? Eudoryk wzruszył ramionami.
— Ja także uważam to za głupi pomysł; ten błazen–minister jest, moim zdaniem, znacznie 
więcej niż odrobinę szalony. Ale oni uważali, jak mi się zdaje, że wasza siostra byłaby dla 
nich mniej niebezpiecznym wrogiem, gdyby miała męża, który kontrolowałby jej czary.
— Hm, hm — wymruczał król. — Jeśli potrafisz kontrolować ją, to jesteś chyba jedynym 
na świecie, który to umie. Brulard i ja musimy to przedyskutować. Możesz nas teraz opuścić, 
sir Eudoksie.
Eudoryk skłonił się i wyszedł, po czym powiedział do Yolandy:
— A teraz, moja droga, będę szczęśliwy jeśli zaznam luksusów twej siedziby… i zmienię 
ubranie.
Pałac Yolandy był przestronny, dwupiętrowy, zbudowany w ozdobnym, frankoniańskim 
stylu. Brama wjazdowa, przecinając drogę dojazdową, prowadziła do drzwi frontowych.
— Zatrzymamy się tu, Eudoryku — powiedziała Yolanda i ostro zagwizdała.
Dwie podobne do cieni, gargulcowate postaci przed drzwiami frontowymi ożywiły się i 
zbliżyły. Eudoryk zauważył, że z całą pewnością nie byli to ludzie. Postacie miały wzrost 
człowieka i mniej więcej ludzkie kształty, ale nie nosiły ubrań. Miały zwierzęce pyski, a na 
głowie krótkie rogi. Ich trzypalczaste dłonie pochwyciły za włócznie, oparte o framugę 
bramy, nim podbiegły do drzwi, na swych stopach zakończonych ogromnymi paluchami 
pokrytymi paznokciami przypominającymi szpony. Każda z tych istot miała podobny do 
szczurzego ogon, który sięgał poniżej kolan.
Konie zaczęły rżeć i przewracać ze strachu oczami na ten nieznany im widok i zapach. 
Eudorykowi i Yolandzie udało się utrzymać pod kontrolą swoje wierzchowce, ale Forthred, 
prowadzący juczne konie i muła, miał mniej szczęścia. Jego wierzchowiec wierzgnął i zrzucił 
go. Zanim bestia zdążyła jednak uciec, jeden z tych strażników przypominających ludzi 
podbiegł i przytrzymał wodze. Drugi wziął wodze koni Yolandy i Eudoryka. Yolanda zsiadła 
mówiąc:
— Hutt humma lil–bayt al–khayl; khud ish–shunatna juwwa!
Zwróciła się do Eudoryka, kiedy odźwierny odprowadził wierzchowce:
— Nie proś mnie nawet, bym dawała ci lekcje saraceńskiego, ja sama mówię w tym języku 
jak barbarzyńca. Ale to starcza, by wydawać polecenia maridom.
— Ach, więc to są te kreatury! Czy nie masz żadnych służących–ludzi?
— Ależ mam; dworzan, kucharzy i pokojówki. Ale do ciężkiej pracy, w ogrodzie, przy 
przestawianiu mebli i temu podobne — moim zdaniem maridy są lepsze. Są silniejsze niż 
ludzie i, kiedy ogranicza się ich aktywność odpowiednim zaklęciem, uległe i posłuszne. A 
najlepsze jest to, że póki je karmię, nie muszę im nic płacić.
— Czy twoje zaklęcie działa bezustannie?
— Nie, jego moc słabnie po kilku latach. Wtedy znikają z powrotem na swoją planetę i 
muszę przywołać następną grupę. Wejdźmy. Najpierw pokażę ci dom, bo wiem, że bardzo 
pragniesz go zobaczyć.
Eudoryk wcale nie palił się do tego, by mu pokazywała dom. Marzył przede wszystkim o 
gorącej kąpieli, mocnym drinku, dobrym posiłku i wyspaniu się. Ale Yolanda miała swoje 
plany.
— To — powiedziała — jest biblioteka. Większość książek została zgromadzona przeze 
mnie; ani mój ojciec, ani jego ojciec nie mieli wielkiego pociągu do czytania. Ucztowanie, 
turnieje i hołdowanie Wenerze, w obu znaczeniach tego określenia, bardziej im odpowiadały. 
Mój królewski brat, jak sądzę, odziedziczył gust po nich. Niektóre z tych książek przywiózł 
mój uczony mąż, hrabia Sugerius.
— Tamta zbroja była noszona przez mojego ciotecznego dziadka, księcia Albi w czasie 
bitwy pod Novambio. Można zobaczyć wgniecenia. A tamte miecze na ścianie należały do 
pokoleń moich zmarłych przodków, na przykład ten dwuręczny potwór z kłami…
— …a to jest jadalnia. Ten stół należał niegdyś do króla Merovika Pierwszego, mojego 
pra–pra… nieważne, zapomniałam którego pradziadka. A te lichtarze zostały wzięte jako łup 
w trzeciej wojnie karyntyjskiej…
— Wybacz, Yolando — rzekł Eudoryk — ale kiedy będziemy mogli coś zjeść?
— Och, zapewne za jakieś dwie godziny. Personel nie wiedział, że przyjedziemy, musiał 
więc dopiero rozpalić pod kuchnią. Gdybyś posłuchał mej rady i zatrzymał się tu zanim 
udaliśmy się na dwór… Ten portret na tamtej ścianie to lord Clodomir, syn z nieprawego łoża 
króla Merovika. Potężny wojownik; byli tacy, którzy mówili, że byłby lepszym królem niż 
legalny spadkobierca…
— …a to jest sypialnia pana. Lustro nad toaletką jest saraceńskie, jeden z moich 
stryjecznych dziadków przywiózł je z pielgrzymki do Filistii…
Eudoryk zamrugał oczami i potrząsnął głową, by zwalczyć ogarniającą go senność.
— Będzie to moja pierwsza noc spędzona w porządnym łóżku odkąd wyjechaliśmy z 
Ysness. Dałbym czerwońca za to, by móc ściągnąć buty i zasnąć, nawet w ubraniu.
— Nie możemy teraz tego zrobić — powiedziała Yolanda nieubłaganym tonem. — Zwróć 
uwagę na kapę na łóżku, którą zrobiła wiejska rodzina z Drufort. Ponieważ ich prababka 
przyszła z pomocą królowi Charivaldowi, kiedy ten był ranny w bitwie pod Segni, na zawsze 
przyznał jej i jej potomkom w żeńskiej linii wyłączność na produkowanie narzut dla rodziny 
królewskiej. A teraz musimy przejść przez kuchnię i pralnię.
Poprowadziła go dalej. Po drodze, w korytarzu, Eudoryk zatrzymał się przed drzwiami, 
których drewniana powierzchnia była pozbawiona jakichkolwiek ozdób, miała jedynie gałkę.
— Co tam jest? — zapytał.
— Tu, mój drogi mężu, trzymam swoje magiczne przyrządy.
Eudoryk ujął gałkę i szarpnął, ale drzwi nawet nie drgnęły.
— Zamknięte, co? Domyślałem się, że są zamknięte, ale one nie mają żadnego zamka.
— Myślisz, że powierzyłabym moje najcenniejsze tajemnice zwykłej zasuwie, którą każdy 
włamywacz mógłby otworzyć w ciągu trzech tyknięć zegara? Nie, te drzwi mają magiczny 
zamek, który tylko ja potrafię otworzyć. Chodź, mój drogi; nie pokazałam ci jeszcze nawet 
połowy…
— Poczekaj chwilę, Yolando! Chciałbym zobaczyć ten pokój z czarodziejską aparaturą. 
Wypowiedz swoje zaklęcie i pozwól mi tam wejść.
— Nie, nikomu, nawet maridom, nie pozwalam tam wchodzić.
— Ale przecież jestem twoim mężem…
— Posłuchaj no, Mały! Kiedy ja, księżniczka Yolanda mówię, że nikt tam nie może wejść, 
to znaczy nikt! A teraz chodź dalej i nie rób więcej awantur.
Eudoryk zacisnął wargi. Miał wielką ochotę odpowiedzieć jej gniewnie, kiedy znowu 
zaczęła mówić:
— Nie, mój drogi, nie obrażaj się. To dla twojego bezpieczeństwa. Niektóre istoty obecne 
tam mogłyby cię skrzywdzić, zanim udałoby mi się je opanować.
Gniew Eudoryka osłabł, ale spojrzał sceptycznie na drzwi. Następnie, westchnąwszy 
lekko, poszedł za Yolandą, zastanawiając się, z jakich to źródeł czerpała swą bezgraniczną 
energię.

Po dziewięciu godzinach najmocniejszego od wielu lat snu Eudoryk obudził się i ziewnął. 
Kiedy się odwrócił, zobaczył, że Yolandy już przy nim nie ma. Uniósł głowę i ujrzał ją 
siedzącą w koszuli nocnej przy toaletce, pochłoniętą pielęgnacją swoich długich włosów o 
kolorze kaledońskiego brązu.
— Najdroższa — zawołał. — Wróć do łóżka.
Odwróciła się z grymasem na twarzy.
— Po co?
— Zaraz zobaczysz!
— Och! Chodzi ci o to, że czujesz żądzę.
— Tak. Ubiegłej nocy byłem zbyt wyczerpany, ale dziś…
— Nie mam na to teraz czasu — odparła krótko.
— Nie masz czasu? Czemuż to? Co masz do zrobienia?
— Jak tylko zjem śniadanie, śpieszę do miasta.
— Czemu? — spytał Eudoryk. — Myślałem, że z radością spędzisz dzień na lenistwie.
— Nie rozumiesz. Dotarła do mnie wieść, że Clothar i Brulard są wściekli na nasze 
małżeństwo. Planowali wydać mnie za na wpół zidiociałego syna króla Karyntii. Jadę więc 
uprzedzić jakiekolwiek zgubne plany, jakie mogliby uknuć przeciw tobie. Nie chciałabym 
stracić mojego czwartego męża, zanim zdążę się z nim zżyć.
— Och? W takim razie pójdę z tobą, żeby stawić im czoła. Wyjaśnię…
— Nie bądź cymbałem, Eudoryku! Zanim zdążyłbyś trzy razy zaczerpnąć powietrza, 
wtrącono by cię do Wieży Riculfa, a kat otrzymałby rozkaz naostrzenia topora. Nie, 
zostaniesz tu i będziesz siedział spokojnie. Poradzę sobie z tymi nicponiami.
— Hm — mruknął Eudoryk. — W takim razie poproszę jednego z twoich stajennych, żeby 
osiodłał dla mnie jakąś miłą szkapę i obejrzę twój majątek, biorąc dworzanina, by mnie 
oprowadził.
— Nie, musisz pozostać w domu, inaczej możesz wpaść w zasadzkę.
Eudoryk zirytował się i wybuchnął:
— Psiakrew, kobieto, nadszedł czas, abyśmy uporządkowali nasze wzajemne obowiązki! 
Jeśli nie będziesz przychodziła do mnie, kiedy poproszę, to ja…
— Użyjesz siły? Nie tylko szybko zorientowałbyś się, że potrafię stawić ci czoła, ale w 
ciągu trzech sekund byłbyś wrzucony przez tuzin maridów do mojego osobistego lochu, 
podczas gdy ja szykowałabym odpowiedni napój, by przyciąć ci twoje pazurki. Darujmy 
sobie te nonsensy! Tutaj moje słowo jest prawem, i nie miej cienia wątpliwości, że potrafię 
wyegzekwować przestrzeganie go!
Yolanda zadzwoniła małym dzwoneczkiem, leżącym na toaletce. Weszła garderobiana i 
pomogła się jej ubrać. Podczas gdy Eudoryk rozgorączkowany leżał w łóżku i ponuro myślał 
o czekającym go dniu, księżniczka powiedziała do służącej:
— Eufronio, powiedz Leo, żeby w ciągu godziny powóz był gotowy. — Po czym do 
Eudoryka: — Pozostań w łóżku, lub zjedz śniadanie, jak wolisz. Ale musiałbyś się szybko 
zebrać, gdybyś chciał dołączyć do mnie przy stole. — I wyszła.

Kiedy Eudoryk, świeżo ogolony i ubrany w czystą odzież pojawił się w jadalni, Yolandy 
już nie było. Zjadł sam, w ciszy. Miałby ochotę zadać kilka pytań słudze–maridowi, ale nie 
znał saraceńskiego, a maridy najwyraźniej nie znały żadnego z kilku języków, w jakich mógł 
się porozumiewać.
Potem włóczył się niespokojnie po pałacu. Kiedy przechodził obok drzwi magicznego 
pokoju, spojrzał bystrym wzrokiem. Nie widząc w pobliżu nikogo ze służby, ludzi i innych, 
złapał za gałkę i mocno szarpnął, ale bez skutku.
Poszedł więc dalej, do biblioteki, gdzie spędził godzinę, czytając historię Frankonii. 
Następnie poprosił, by posłano po Forthreda.
— Wygodnie ci tu? — spytał swego sługę.
— Och, tak, panie, jeśli nie brać pod uwagę tych rogatych bestii, gapiących się badawczo 
na człowieka bez przerwy. Co z nami będzie?
— Nie wiem — mruknął Eudoryk. — Księżniczka uważa, że grozi mi niebezpieczeństwo, 
jeśli opuszczę pałac. Co byś powiedział na partyjkę warcabów?
Yolanda wróciła wczesnym popołudniem, przywożąc ze sobą swoją krawcową, z którą 
spędziła w zamknięciu kilka następnych godzin. Kiedy się wreszcie pojawiła, zastała 
Eudoryka pogrążonego w dwunastej rozgrywce z Forthredem.
— Eudoryku! — zakomenderowała.
— Tak?
— Tego ranka wyrażałeś… ach… pewne życzenie, którego nie miałam czasu spełnić. 
Mamy teraz godzinę do obiadu. Jeśli nadal chcesz, mogę ci teraz poświęcić trochę czasu. 
Konie muszą być nakarmione i napojone, a mężowie muszą być…
— Pani! — rzekł Eudoryk zaskoczony. — Po pierwsze, niewłaściwe jest mówienie o tym 
tak otwarcie przy innych, po drugie, czyż nie można dziś wieczór…
— Dziś wieczorem mój główny zarządca ma mi złożyć sprawozdanie z zysków i strat w 
majątku. Będę tym zajęta zapewne aż do późna. Zatem teraz albo nigdy! No przynajmniej nie 
przed jutrem.
Eudoryk spojrzał na Forthreda, który zarumieniony, wpatrywał się w podłogę.
— Forthredzie, przenieś planszę gry w takie miejsce, żeby nikt jej nie poprzewracał; 
skończymy rozgrywkę później.
Idąc za Yolandą w kierunku sypialni, spytał:
— Powiedz mi, proszę, jak przeszła twoja wizyta u króla i jego ministra. Co ze mną?
— Nadal nie wiadomo — rzuciła za siebie. — Nie otrzymałam żadnych obietnic od tej 
szczególnej pary, z wyjątkiem tego, że nie zrobią nic bez dalszych konsultacji. Zresztą wiem 
dobrze, jak można wierzyć obietnicom królów, nawet mego brata.
Eudoryk zastanawiał się, czy w tej napiętej atmosferze będzie mógł się spisać choć trochę 
lepiej niż wobec Rigunthy.

Następnego dnia Yolanda znowu wcześnie rano wyruszyła do Letitii. Coraz bardziej 
zdeterminowany, Eudoryk postanowił rozejrzeć się po majątku. Ale kiedy otworzył potężne 
drzwi wejściowe, dwa maridy zastąpiły mu drogę.
— La! La! — powiedziały, wyciągając ręce. — Mushruh!
— Zejdźcie mi z drogi! — wrzasnął Eudoryk, kładąc ręce na gołej skórze ich piersi i 
popychając.
Nie udało mu się ich jednak odepchnąć. Złapały go za ręce, uniosły do góry, przeniosły 
przez próg i rzuciły. Eudoryk zdał sobie sprawę, że te istoty były o tyle silniejsze od ludzi, że 
walka z nimi miała równie mało sensu, co walka z ludojadem. Zanim zdążył się podnieść, za 
demonami zamknęły się już drzwi.
Gotując się z wściekłości Eudoryk przebiegł po pałacu. Były trzy inne wyjścia na parterze, 
wszystkie strzeżone przez maridy. Wszedł po marmurowych schodach na piętro i obejrzał 
mieszczące się tam pokoje. Z którego z nich nie wyglądałby przez okno, widział zawsze dwa 
albo trzy maridy patrolujące drogę poniżej i spoglądające co chwilę w górę.
Wezwał więc ponownie Forthreda i powiedział:
— Wygląda na to, że jestem tu uwięziony na życzenie Jej Wysokości.
— To miła forma niewoli, panie, jeśli wolno mi powiedzieć.
— To prawda, nikt mnie nie bije, i jestem karmiony tak, że utyję jak ropucha, jeśli nie 
zacznę ograniczać jedzenia. Ale nie będę pieskiem pokojowym szlachetnej damy. Czy maridy 
ograniczają twoją swobodę?
— Nie, sir. Poszedłem do stajni dziś rano, upewnić się czy nasze zwierzęta są otoczone 
właściwą opieką i nikt mi nie bronił wyjść.
— Załóżmy więc, że wydane im rozkazy nie dotyczą ciebie. Idź zatem do stajni, weź 
jednego z naszych koni i powiedz stajennym, że szkapa potrzebuje trochę ruchu. Pojedź do 
Letitii i odnajdź starego serikańskiego maga, Tsudaia.
Eudoryk powiedział Forthredowi jak ma trafić do pałacu i, gdyby się okazało, że Tsudai 
jest w domu, do jego siedziby.
— Poproś go, by przyjechał mnie odwiedzić. Jest mi to winien za uratowanie życia w 
czasie napadu.
— Czy ma jakieś zwierzę lub wóz, żeby tu przyjechać?
— Nie wiem. Zapewne, gdyby zechciał, mógłby tu przylecieć. Weź osiodłanego muła i 
pozwól mu wybrać rodzaj pojazdu. Wygląda na starego i kruchego, ale widziałem jak jedną 
ręką powstrzymał bandę rozbójników i podejrzewam, że jego wygląd jest mylący.
Z okna sypialni księżniczki Eudoryk obserwował, jak jego pomocnik odjeżdżał, prowadząc 
ze sobą osiodłanego muła. Jesienny wiatr przywiał mżawkę i uniósł całą chmurę złotych i 
brązowych liści.
Po powrocie do biblioteki Eudoryk próbował czytać historię Frankonii, ale stwierdził, że 
jest mu trudno się skoncentrować. Oglądając następne półki książek, znalazł całą grupę 
poświęconych miłości, małżeństwu i temperamentowi kobiet. Wydawało się, że książki te nie 
pasują do pozostałych, które były poważne, historyczne i polityczne w znaczącej większości i 
należały niegdyś, jak Eudoryk podejrzewał, do męża numer trzy, hrabiego Sugeriusa. 
Wyciągnął opasły tom i zasiadł do czytania.

Po dwóch godzinach Forthred powrócił z Tsudaiem na mule i maridy nie robiły tej dwójce 
żadnych trudności z wejściem do pałacu. Po przywitaniach, Eudoryk powiedział:
— Uczony doktorze, czy wiesz coś o nastawieniu króla wobec mnie? Księżniczka trzyma 
mnie tu w zamknięciu, jak przestępcę, pod pretekstem, że Clothar i Brulard skróciliby mnie o 
głowę.
Ściągając obszerny czarny płaszcz, który nosił na todze z purpurowego jedwabiu, 
Serikańczyk wydał z siebie piskliwy śmieszek.
— Ta osoba zapewnia twą szlachetną osobę, że nie ma nic z prawdy w tej opowieści. Po 
przemyśleniu kwestii król i minister doszli do wniosku, że są zadowoleni. Chcieliby, byś 
powściągnął nieco tę potężną jasną panią. Wiedzą, że ten, któremu by się to udało, 
zasługiwałby na miano legendarnego bohatera, ale nie mając pod ręką prawdziwego 
gigantobójcy mają nadzieję, że ty się do tego nadasz.
— Łatwiej opanować słonia w okresie rui — mruknął Eudoryk. — Moim jedynym 
marzeniem byłoby wydostać się z tej pozłacanej klatki i wrócić do rodzinnego domu. 
Wszelkie pozostałe jeszcze skrupuły zabiła świadomość, że moja żona starała się mnie 
oszukać.
— Pozostawić kochającą żonę? — spytał Tsudai. — To wydaje się tej niegodnej osobie 
ucieczką od normalnego trybu kochania przez okrągłookich mieszkańców Zachodu.
— Było to małżeństwo przymusowe — rzekł Eudoryk. — Jeśli zechce pojechać ze mną do 
Arduen, zobaczymy, do czego nas to doprowadzi, jeśli nie, będzie to jej własny wybór. W 
żadnym wypadku nie będzie złamanych serc.
— Czy nierozwiązywalność frankoniańskich małżeństw narazi waszą szlachetną osobę na 
jakieś niedogodności?
— Nie sądzę; w cesarstwie rozwody są dopuszczalne. A zatem czy mógłbyś mnie stąd 
wydostać?
— Tak, ten niegodny potrafi rozpędzić maridy. Kiedy chciałbyś odjechać?
— Jak tylko Forthred spakuje nasze rzeczy. Gdy on będzie tym zajęty, pozwól, że pokażę 
ci drzwi magicznego pokoju. Odmówiła mi prawa do wejścia tam, co naturalnie pobudziło mą 
ciekawość.
Tsudai stwierdził:
— Sir Eudoryku, twój uniżony sługa chciałby móc sprawić przyjemność twej szlachetnej 
osobie. Ale, o ile pamiętasz baśnie, ciekawość często prowadzi ciekawych do rzeczy, których 
potem żałują. Czy jesteś pewny, że chcesz żebym otworzył te wrota?
— Jestem absolutnie pewny; i całą odpowiedzialność biorę na siebie. Chodźmy więc, jeśli 
możesz.

XVII
NADMIAR MĘŻÓW

Tsudai wyciągnął z rękawa swej togi różdżkę i wskazał nią na drzwi. Poruszał pałeczką. 
Rysował nią w powietrzu jakieś wzory i mruczał coś. Nadbiegł marid z okrzykiem:
— La! La!
Tsudai odwrócił się do demona i wskazując na niego różdżką rzekł:
— Ruh! Imshi!
— Yatshayy! — ryknął marid, rzucając się na Tsudaia z rozczapierzonymi trójpalczastymi 
łapami.
Kiedy znalazł się wystarczająco blisko, Serikańczyk uderzył jedną z wyciągniętych ku 
niemu łap różdżką. Nastąpił trzask, błysk i zaśmierdziało spalenizną. Marid odskoczył. Z 
krzykiem „Istannani!” zwinął się i uciekł z powrotem korytarzem.
— Poszedł po posiłki — powiedział Tsudai. — Ta słabowita osoba nie potrafi utrzymać 
ich wszystkich z dala za pomocą tej małej pałeczki. Muszę przywołać pomoc z sąsiedniego 
świata. — Odrzucił do tyłu głowę i zawołał głośno: — Lung jin! Lung jin zher!
W korytarzu pojawił się tłum maridów, biegnących w kierunku Eudoryka i czarodzieja. Ich 
podobne do kopyt stopy tupotały po marmurze. Pomimo hałasu, Tsudai zawołał raz jeszcze. 
Najbardziej wysunięte do przodu maridy zatrzymały się i zaczęły cofać, choć te z tyłu nadal 
pchały je przed siebie.
Widząc, że maridy wpatrują się wytrzeszczonymi z przerażenia oczami w coś za nim, 
Eudoryk spojrzał do tyłu i też zadrżał. Tuż przy nim, niemal dotykając jego ramienia, 
pojawiła się głowa nieco przypominająca Druzhoka, tylko mniejszego, z łuskami w kolorze 
żywego cynobru, sterczącymi po obu stronach pyska wąsami i rozgałęzionymi rogami nad 
oczami. W czasie, gdy Eudoryk obserwował, głowa bestii stała się wyraźna, potem pojawiła 
się jej szyja, a następnie pięcioszponiaste łapy przednie. Wydawało się, jakby kreatura 
wyłaziła ze szczeliny, jaka powstała w ogrodzeniu, oddzielającym jej świat i świat Eudoryka.
W miarę jak smok stawał się coraz lepiej widoczny, jego łuski zaczęły wydawać 
nieprzyjemny dźwięk skrobania o brzegi szczeliny. Wreszcie pojawiły się tylne łapy bestii, a 
na końcu pokryty grzebieniem ogon. Nowo przybyły wydawał się ogromny w wąskim 
korytarzu.
Maridy na przedzie krzyczały i gwałtownie starały się wycofać, zmieszać z nacierającymi 
na nie z tyłu, ale nacisk tłumu ciągle popychał je do przodu. Pokryta łuskami, rogata głowa 
wysunęła się i rozwarte szczęki złapały najbliżej stojącego marida, który zapiszczał, kiedy 
został uniesiony wysoko ponad ziemię. Rozległ się przeraźliwy dźwięk kruszonych kości.
Napierające od tyłu maridy w końcu dostrzegły niebezpieczeństwo i przestały pchać się 
przed siebie. W jednej chwili odwróciły się i uciekły za róg korytarza, znikając z pola 
widzenia.
Smok podrzucił zmaltretowane ciało ciągle jeszcze walczącego demona w powietrze i 
złapał go, kiedy ten opadał, głową do dołu, jak kormoran zjadający rybę. Gad pożarł głowę 
marida za pomocą kilku potężnych przełknięć, a za każdym kolejnym takim przełknięciem 
demon niknął coraz bardziej, aż wreszcie tylko podobne do kopyt stopy sterczały z oślinionej 
paszczy. Wraz z ostatnim przełknięciem zniknęły także. Potężne wybrzuszenie wędrowało 
powoli przełykiem smoka, po czym wsunęło się w kadłub i znikło.
Eudoryk, lekko wstrząśnięty, zapytał:
— Czy to ten demon, którego byś wywołał, kiedy zaatakowano cię w Letitii, gdyby nie to, 
że obiecałeś mu wolny dzień?
— Nie. Ta osoba nieczęsto wywołuje lunga, ponieważ musiałaby znaleźć dla niego 
pożywienie lub ryzykowałaby, że sama się nim stanie. Nie jest to łatwe zadanie, ale mając 
całego marida w brzuchu, mój stróż nie powinien być głodny przez kilka dni. — Tsudai 
zwrócił się do smoka: — Ni zhu zher! Po czym wyjaśnił: — Będzie nas chronił przed 
ewentualną następną interwencją.
Serikańczyk ponownie zajął się forsowaniem drzwi bez zamka. Za drugim razem nic mu 
już nie przeszkodziło; różdżka zaświeciła na niebiesko i drzwi się otworzyły.
— Forthredzie! — zawołał Eudoryk. — Przynieś parę świec.
Kiedy sługa wrócił z dwoma lichtarzami, weszli w trójkę do tajemnej izby. Światło świec 
migotało, odbijając się od żelaznych, brązowych, srebrnych i złotych przyrządów 
magicznych, zgromadzonych na zakurzonych stołach i półkach. Ale uwagę Eudoryka 
przyciągnęły trzy postaci o wymiarach ludzkich, stojące sztywno pośrodku pokoju.
Kiedy Eudoryk podsunął świecę bliżej dostrzegł, że jedną z nich była figura masywnego 
mężczyzny, równie krzepkiego jak Eudoryk, lecz znacznie mocniej zbudowanego. Ubrany był 
w kolczugę i miał potężny, dwuręczny miecz przewieszony na rzemieniu przez plecy.
Drugi posąg przedstawiał starszego mężczyznę, szczupłego i przygarbionego, którego 
siwe, kudłate włosy i broda okalały pomarszczoną twarz o orlich rysach. Gdyby żył, pomyślał 
Eudoryk, miałby zapewne pięćdziesiąt kilka lat.
Trzeci manekin, wyglądając na najmłodszego, wysoki szczupły i jasnowłosy, przystrojony 
był w obcisły kubrak i pantalony w krzykliwy, zielono–purpurowy wzór. Ze zdumieniem w 
głosie Eudoryk powiedział:
— Tego znam. To poeta i trubadur, zwany Landwinem z Kromnitch. Kilka lat temu gościł 
w naszym zamku w Arduen. Uważałem go za niezbyt mądrego, ale gwarantuję, że nie 
zasługiwał na to, by go przemienić w posąg. Ci trzej są zapewne poprzednimi mężami 
Yolandy. Mówiła mi ich imiona, ale zapomniałem.
— Wojownika zwano Gontranem z Tolosy — powiedział Serikańczyk. — Siwobrody to 
hrabia Sugerius. Ta osoba nigdy nie spotkała żadnego z nich, ale dużo o nich słyszała. Tak 
więc wasza szlachetna osoba wie o swoich poprzednikach? Nie chciałem mówić o nich, aby 
nie obudzić huraganu zazdrości.
— Czy są to trzej autentyczni mężowie mojej pani, czy też podobizny z wosku lub gipsu?
— Prawdziwi małżonkowie, utrzymywani w bezruchu za pomocą zaklęcia.
— Czy można ich przywrócić do życia? — spytał Eudoryk.
— Tak, można. Chciałbyś tego?
— Pozwól, że się zastanowię.
— Jeśli odzyskają świadomość, mogą wszcząć kłótnię o to, który z nich ma prawa do 
damy.
— Hmm — mruknął Eudoryk. — Landwin jest wprawdzie trochę przygłupi, ale jest 
zabawnym kompanem, który nie uczyniłby nic złego. Choć nie słynę z miękkiego serca, 
byłoby okrutne pozostawić tych biedaków w stanie zawieszenia pomiędzy życiem a śmiercią. 
Jeśli byłbyś tak uprzejmy, przywróć ich, proszę, do życia.
— Jesteś pewien? Odpowiedzialność spadnie na ciebie.
— Tak, jestem pewien. Zrób to, proszę.
Tsudai poskrobał się w swoją potarganą siwą bródkę.
— Ile mamy czasu do powrotu Jej Wysokości?
— Jakieś dwie godziny. Powiedziała, że nie wróci przed obiadem.
— Bardzo dobrze, ten nic nie wart zrobi, co w jego mocy.
Tsudai przeszedł przez pokój, oglądając przybory do magii.
— Ach, wydaje się, że to jest tym, czego nam potrzeba. Pomóż tej pośledniej osobie 
przenieść ten przedmiot.
Przyrząd był czymś w rodzaju mosiężnika, z siedmioma małymi brązowymi naczyńkami 
zawieszonymi na łańcuszkach, przyczepionych do szkieletu, utworzonego z cienkich prętów, 
wykonanych z podobnego stopu. Tsudai odmierzał, wsypywał i mieszał swoje proszki. W 
końcu na podstawie aparatu zapalił mały ogieniek. Kiedy różnobarwny dym zaczął unosić się 
z naczyniek, mruczał coś i cicho nucił. Wyjętym ze swojego purpurowego rękawa 
wachlarzem, Serikańczyk zaczął kierować dym ku trzem zaczarowanym małżonkom.
— Zrobione — powiedział w końcu. — Poczekaj chwilę, nie powrócą do życia 
natychmiast.
Podczas gdy Eudoryk obserwował, ubrany w kolczugę wojownik zamrugał oczami i zaczął 
się poruszać, z początku powoli, jakby mu zardzewiały stawy. Następnie uczony drgnął 
podobnie, a w końcu i trubadur. Powoli przywracało im mowę. Chrypiąc przez wyschnięte 
gardła zaczęli wymawiać pierwsze słowa, tak cicho, że niemal nie było ich słychać.
— Gdzie… ja… jestem? — zaskrzypiał Landwin z Kromnitch.
— Co… s… się… stało? — zazgrzytał głos hrabiego Sugeriusa. — Wody!
— Przynieś im wody, Forthredzie — powiedział Eudoryk.
— Kim… jesteście… łotry? — wystękał Gontran z Tolosy.
— Zostaliście uwolnieni od działania czarów — powiedział Eudoryk — które rzuciła na 
was moja… wasza żona, księżniczka Yolanda.
— A kim ty jesteś? — spytał Gontran, czerwieniejąc
— Sir Eudoryk Dambertson z Arduen. To jest pokój w pałacu Yolandy, w którym trzyma 
swój magiczny sprzęt.
— A co ty tu robisz? — upierał się sir Gontran.
— Uwolniłem Yolandę z więzienia w Armorii i przywiozłem ją.
— A gdzie jest teraz ta dziwka?
— Jest teraz w Letitii, ale ma przyjechać do domu na obiad.
Gontran w zamyśleniu zmarszczył czoło.
— Hrabio Sugeriusie. Wydaje mi się, że od dawna cię znam. Co ty tu robisz?
— To samo co ty, sir Gontranie. Byłem jej trzecim mężem, a kiedy się mną zmęczyła, 
rzuciła na mnie zaklęcie unieruchamiające i postawiła tu, obok ciebie i pana Landwina, tego 
słodkiego pieśniarza, którego widzisz przy mnie.
— Sir Landwina, za pozwoleniem — upomniał go trubadur.
— Na paznokcie u stóp Świętej Trójcy! — ryknął Gontran. Czy chcesz powiedzieć, że wy 
obaj cieszyliście się nią po moim zaczarowaniu?
— Jeśli słowo „cieszyliśmy” można uznać za właściwe — rzekł Landwin. — Nie znam 
wszystkich szczegółów z twego kilkuletniego okresu pożycia z Yolandą, ale opierając się na 
moim doświadczeniu mogę gwarantować, że nie jest to łoże usiane płatkami róż. Ty jesteś 
Eudorykiem Dambertsonem, prawda?
— Tak, teraz już sir Eudorykiem.
— To nieoczekiwana przyjemność spotkać cię znowu, nawet w tak szczególnych 
okolicznościach. Jak się ma twoja rodzina?
— Żyją i mają się zupełnie dobrze — odparł Eudoryk — choć mój ojciec zrezygnował z 
polowań.
Trubadur zwrócił się do uczonego.
— Hrabio Sugeriusie! Twój sługa, sir. Co przytrafiło się w twoim małżeństwie, z Yolandą?
Sugerius odrzekł:
— Yolanda uznała rolę żony uczonego za nużącą i wzięła sobie kochanka. Kiedy 
dowiedziałem się o tym, w gniewie uderzyłem ją. Było to nieprzemyślane działanie, zupełnie 
jak pstryknięcie w nos tygrysicy; zbiła mnie na kwaśne jabłko, po czym rzuciła na mnie 
czary. A jak było z tobą?
— Bardzo podobnie — powiedział Landwin — ale ja nigdy jej nie uderzyłem. Przyłapała 
mnie jak zabawiałem się z pokojówką i wyrzuciła mnie przez okno; ona ma muskuły jak 
kowal. Chciałem uciec, ale posłała za mną maridy. Szybsze od greyhoundów, złapały mnie i 
zaciągnęły z powrotem. Groziła, że rzuci na mnie zaklęcie, od którego stanę się impotentem. 
Kiedy po raz drugi spróbowałem uciec, zrobiła ze mną to samo, co z tobą.
— Ja też miałem z nią sprzeczkę — powiedział Gontran. — Usiłowała zamknąć mnie w 
tym pałacu, z wyjątkiem wyjazdów gdzieś za granicę. Kiedy się zbuntowałem, rozkrwawiła 
mi nos pięścią; wtedy, będąc zahartowanym w walkach wojownikiem, uderzyłem ją tak, że 
się wywróciła. Jednakowoż — sir Eudoryku, co pan tu robi pod nieobecność Yolandy? Jesteś 
jej najemnikiem?
— Nie — odparł Eudoryk. — Pojechałbym do mego domu w Lokanii, ale trzyma mnie tu 
uwięzionego, strzeżonego przez jej służących — demony.
— A czemu to robi? — spytał Sugerius. — Jesteś jej kochankiem?
— Nie, jej obecnym mężem. Wydaje mi się, że…
— Na bogów saraceńskich! — krzyknął Landwin. — Czterech mężów! To ci heca! 
Frankoniańskie prawo zezwala tylko na jednego małżonka naraz, co zresztą według mnie jest 
głupim, archaicznym uprzedzeniem. Saracenowie są mądrzejsi. Sir Eudoryku, czy doszło 
między wami kiedykolwiek do bicia?
Eudoryk pokręcił przecząco głową.
— Zostałem wychowany w przekonaniu, że nie należy uderzyć kobiety, choć przy 
Yolandzie czasami pokusa była bardzo duża. Śmiem twierdzić, że mógłbym dotrzymać jej 
pola w walce na pięści, mimo że jest w lepszej sytuacji ze względu na wzrost i większy zasięg 
rąk. Widziałem, jak uderzyła mężczyznę mego wzrostu tak, że upadł.
Landwin przebiegle łypnął okiem.
— Powiedzcie mi, współmałżonkowie, jak oceniacie Yolandę w łóżku? Dajcie spokój, 
między nami nie ma powodu do powściągliwości w tej kwestii.
— Dla mnie było zastanawiające to — rzekł obojętnym tonem Sugerius — że kobieta o tak 
obfitych kształtach wydawała się mieć tak mało zainteresowania uprawianiem miłości. 
Podporządkowywała się z wdziękiem, ale wydaje mi się, że nie sprawiało jej to żadnej 
przyjemności. Piszę książkę o namiętnościach u kobiet. A jak było u ciebie, sir Landwinie? — 
Ja także uważałem ją za oziębłą — rzekł poeta. — Jeśli wybaczycie mi tę przechwałkę, 
powiem, iż uważam się za ponadprzeciętnie uzdolnionego w zakresie doprowadzania kobiet 
do gorącej namiętności, ale co do Yolandy, to mogłem z równym skutkiem stosować moje 
umiejętności w odniesieniu do jednego z posągów w jej ogrodzie. Wydawało mi się zawsze, 
że myślała: Pośpiesz się i skończ z tym, ty małpi bufonie! Dlatego szukałem innych, które 
potrafiły, jak miałem nadzieję, okazać mi więcej pragnienia. Nie przeszkadzało mi to zbytnio, 
z wyjątkiem tego, że starała się uwięzić mnie w pałacu, jak lorda Gontrana. Sir Gontranie?
— Ja nie przywiązuję wagi do tych rzeczy — mruknął Gontran. — Wojownik naprawdę 
nie ma czasu na dworskie zabawy zanim wyciągnie miecz z pochwy. Pozostawiam takie 
gadanie fałszywym rycerzom, którzy dopominają się o godność używania przed nazwiskiem 
„sir” nie zasłużywszy na to uprzednio zabiciem choćby jednej osoby dla własnej chwały.
Landwin zacisnął usta i zadrżały mu nozdrza na taką zniewagę, ale przemilczał ją i zwrócił 
się do Eudoryka:
— A ty, sir Eudoryku? Jak wiodło się tobie?
— Ja uważam — rzekł ostrożnie Eudoryk — że namiętnością Yolandy nie jest uprawianie 
miłości lecz gromadzenie władzy. Poddaje się pragnieniom męża nie z miłości czy żądzy, ale 
po to, by móc go kontrolować. Odpowiada jej propozycja przywódcy Wyrobników 
przyznania równych praw kobietom.
Gontran prychnął.
— Co za skrajne dziwactwo!
— Nie jest to wcale dziwne — odparł Sugerius. — Głęboko przestudiowałem umysł 
kobiety. Ku memu zdziwieniu odkryłem, że nie jest wprawdzie taki sam jak u mężczyzny, ale 
ogólnie biorąc równie sprawny.
Z pogardliwą miną Gontran zwrócił się do Eudoryka.
— Czy., popierasz te nonsensy? Eudoryk uśmiechnął się.
— W obcych krajach nie dyskutuję na takie tematy jak religia czy polityka. Obawiam się 
jednakowoż, iż Yolanda źle przysłużyła się doktrynie równości kobiet.
— Właśnie! — powiedział Landwin. — Nigdy nie satysfakcjonowała jej równość; dążyła 
do tego, by mężczyznę, którego trzymała w garści, sprowadzić do roli służącego. — Poeta 
zrobił krótką przerwę, wybijając rytm palcem, po czym zarecytował:

Och, nie proś wojowniczej księżniczki swej śmiałej,
Co po to, by przewodzić mężom, się zrodziła,
Żeby szyć, czy gotować, czy sprzątnąć zechciała;
Podarłaby ci szaty i grzanki spaliła!

— Tym, co mnie zaskakuje — kontynuował — jest fakt, że choć tak mało obchodzi ją 
związek miłosny, jest tak wściekle zazdrosna, gdy jej mężczyzna spojrzy przyjaznym okiem 
na inną. Jak uważacie, czy to możliwe, że chciałaby zostać namiętnie zapłodniona?
— Nie sądzę — stwierdzi Sugerius. — Skoro żaden z nas czterech nie zapłodnił jej 
pomimo niezliczonych prób, albo w naturalny sposób jest bezpłodna lub stosuje jakieś 
zaklęcia antykoncepcyjne.
— Wydaje mi się — odezwał się Eudoryk — że to kolejny aspekt dążenia Yolandy do 
władzy. Jeśli jej mężczyzna nie zbliża się do niej odpowiednio często lub, a fortiori, jeśli jego 
zbłąkane oko zabłyśnie na widok rywalki, znaczy to, iż wymyka się jej z garści. A tego nie 
potrafi znieść.
— Ale — rzekł Landwin — niezależnie od tego, jak interesująca jest ta rozmowa, musimy 
koniecznie uzgodnić, przed powrotem Yolandy, który z nas jest jej faktycznym mężem.
— Możemy ciągnąć karty, masz karty, prawda? lub rzucać kośćmi — zasugerował 
Eudoryk. — Ale który wygra, ten co wyciągnie wyższą czy niższą?
Sugerius pogrzebał w swej todze, wyciągnął okulary, założył je na nos. Następnie 
powiedział, poważnym tonem:
— Ach, sir Eudoryku, rozumiem o czym myślisz. Każdy z nas mógłby dojść do wniosku, 
że przykrości wynikające ze związku z Yolandą są większe niż przyjemności. Byłoby to jak 
wyścig piechurów, w którym nagrodę zdobywa ten, kto dochodzi ostatni. Wtedy wszyscy 
uczestnicy przeskakują tam i z powrotem linię startową, czekając aż inni ich przegonią.
— Cóż — odezwał się Landwin — moglibyśmy być mężami po kolei, zmieniając się co 
dzień, jako rasa podległa. Ponieważ dla każdego z nas z osobna jest za silna, może kolejno 
stawiając jej czoła moglibyśmy ją osłabić.
— Ty fanfaronie! — oburzył się hrabia. — Wiesz, że dwór nigdy by się na coś takiego nie 
zgodził.
Gontran warknął:
— Bardziej po męsku byłoby stoczyć walkę. Wybralibyśmy w losowaniu dwie pary, które 
walczyłyby na śmierć i życie. Następnie tych dwóch, którzy by przeżyli, walczyłoby…
— Ho! — przerwał mu Landwin. — To nie w porządku! Hrabia jest w zaawansowanym 
wieku, a ja jestem poetą, a nie jakimś awanturnikiem. Przeciąłbyś mnie na pół tym 
monstrualnym przedmiotem, który dźwigasz!
— Tchórz! — prychnął pogardliwie Gontran. — Hrabio, ty jesteś z nas wszystkich 
najbardziej uczony. Kto jest legalnym mężem Yolandy?
— Z pewnością ty! Ponieważ twoje małżeństwo było pierwsze i nie zakończyło się ani 
anulowaniem ani wskutek śmierci, nadal pozostaje ważne. My jesteśmy tylko, choć nie z 
własnej woli, cudzołożnikami, którzy sądzili, iż pobierając się z cnotliwą wdową…
Eudoryk przerwał:
— Ale Gontran został legalnie uznany za zmarłego wskutek swojego „zniknięcia”. 
Podobnie zresztą było w przypadku was obu. Czy zatem ta procedura nie przerwała waszych 
małżeństw?
— W niektórych okolicznościach zaiste tak się dzieje — powiedział hrabia. — Ale gdy 
współmałżonek przeprowadzający dowód zniknięcia faktycznie więził zaginionego, 
przetrzymując go lub ją w odosobnieniu, zasada jest taka, jaką zastosowano w sprawie 
Chararik przeciw Thrasamund…
— Cudzołożnicy! — ryknął Gontran, do którego w końcu dotarło znaczenie słów hrabiego. 
Zatem zrobiliście ze mnie rogacza! Na Trzech Prawdziwych Bogów, ta plama na moim 
honorze musi zostać zmyta krwią!
— Złapcie go! — krzyknął Eudoryk rzucając się na Gontrana.
Przewrócił wojownika na podłogę, podczas gdy Landwin, Sugerius i Forthred 
przytrzymywali nogi Tolosańczyka. Gontran był silny jak niedźwiedź, ale połączone siły 
pozostałych czterech mężczyzn przewyższały jego możliwości. Walczył, aż zrobił się 
czerwony na twarzy, ale w końcu ustąpił. Przytrzymując masywną prawą rękę Gontrana 
obiema rękami, Eudoryk spojrzał na Tsudaia, który pracowicie usuwał aparaturę z pobliskich 
stołów, umieszczając ją w miejscu, gdzie nie była narażona na zniszczenie.
— Doktorze, czy mógłby go pan związać?
— Ta mało znacząca osoba może zrobić nawet coś więcej. Powiedz mu, że jak się nie 
uspokoi, to go z powrotem unieruchomię, w taki sam sposób, jak był, zanim nie zdjęliśmy z 
niego zaklęcia.
Kiedy zostało to kilkakrotnie powtórzone Gontranowi, wojownik poddał się.
— Pożyczymy sobie od ciebie ten twój wielki miecz — powiedział Eudoryk wyciągając go 
z pochwy — bo inaczej w chwili wściekłości zranisz kogoś.
Gontran ustąpił; siedząc zgarbiony na podłodze, wsparty o stół, mruczał:
— …plama na moim honorze… plama na moim honorze…
— A teraz, panowie, jakie są wasze plany? — spytał Eudoryk. — Ja zamierzam uciec 
natychmiast z powrotem do Lokanii. Powinniśmy szybko się stąd zbierać, bo wielkimi 
krokami zbliża się pora powrotu Yolandy. Forthred, proszę, spakuj nas do wyjazdu.
— Mój rumak powinien jeszcze stać w stajni Yolandy, chyba że biedne zwierzę już 
zdechło — stwierdził hrabia. — Odnajdę konia i pojadę z powrotem do mojej posiadłości w 
Perigez, by dokończyć moją rozprawę doktorską Motyw kazirodczy w dramacie helladzkim. 
Żal mi tylko pozostawić tu całą pakę cennych książek, ale trzeba wybierać mając taką 
alternatywę.
— Pojechałbym z tobą, sir Eudoryku — powiedział Landwin — gdybym miał konia, bo 
Kromnitch leży niedaleko od drogi do Arduen.
— Dobrze! — rzekł Eudoryk. — Mam zapasowego wierzchowca dla ciebie. To 
pozostawia cię, sir Gontranie, panem na arenie, jeśli można jasną Yolandę w ten sposób 
określić. Szkoda! Na swój sposób jest wspaniałą kobietą, czy raczej byłaby nią, gdyby nie jej 
skłonność do tyranii.
— Kiedy już wszystko sobie przemyślałem, doszedłem do wniosku, że ja także mógłbym 
stąd odjechać — wyrzucił z siebie Gontran.
— Ona powinna być królem zamiast Clothara — powiedział Landwin. — Szkoda, że 
wasze prawo nie zezwala, aby rządziły królowe. Ale skoro wszyscy pozostali wyjeżdżają, 
czemu nie pozostaniesz tu, sir Eudoryku, by ujarzmić tę dumną piękność? Wydaje mi się, że 
jesteś jedynym, który mógłby sprostać temu zadaniu, a jest ona wartościową nagrodą dla 
bohatera.
— Piękne dzięki — odparł Eudoryk — ale nie pociąga mnie rola tresera lwów. Trzeba do 
tego być Sigvardem Smokobójcą lub Erpo Gigantobójcą, a zresztą nie uważam, bym pasował 
do tej roli.
— Ale pomyśl o przywilejach! Pomyśl, że król byłby twoim patronem!
Eudoryk pokręcił przecząco głową.
— Przez jakiś czas, w czasie naszej podróży, wydawało mi się, że trudności, jakie 
musieliśmy pokonywać spowodują, że Yolanda będzie łatwiejszą do tolerowania 
towarzyszką. Ale kiedy tylko znalazła się na swoim gruncie, stała się tak władcza, jak 
przedtem. Wybrałem się, by złowić płotkę, a złapałem wieloryba. Poza tym w swoim kraju 
znam dużo milszą dziewkę, która choć nieco mniej ładna, z pewnością ma nieskończenie 
łagodniejsze usposobienie.
— To nietrudne — powiedział Landwin — jako że nasza wspólna żona jest najmniej 
łagodnie usposobioną osobą jaką kiedykolwiek spotkałem. — Złapał swoją lutnię z półki i 
oświadczył: — Jestem gotów.
Gontran huknął:
— Jeszcze słówko! Honor nie pozwala mi ukarać was, libertyni, póki nie wyjedziecie; ale 
strzeżcie się, jeśli spotkamy się gdzieś po drodze.
— Dzięki za ostrzeżenie — odparł Landwin, otwierając drzwi. Po czym natychmiast rzucił 
się do tyłu z okrzykiem przerażenia. — U diabła, co tam jest?
— Ulubiony smok doktora Tsudai — powiedział Eudoryk. — Będzie chronił nas przed 
maridami w czasie, gdy będziemy uciekać. A potem wróci do swojego świata. No, chodźmy!

XVIII
KWIATY JESIENIĄ

Landwin i Forthred byli już teraz nad rzeką Mosarn; kąpali się. Eudoryk, który właśnie 
wyszedł z wody, ubrał się w strój leśnika i zabrał się do rozpalania ognia. Jeszcze jeden dzień 
podróży i dotrą do granicy cesarstwa.
Stukot końskich kopyt skłonił Eudoryka do obejrzenia się. Nagle na skraju polanki 
spomiędzy pozbawionych liści drzew, pojawił się Gontran, ubrany w kolczugę i ściskający w 
budzących respekt dłoniach, oburącz, swój miecz. Kiedy Eudoryk zerwał się i stanął przed 
nim, ten stwierdził:
— Ha, mój sprytny wszeteczniku! Ostrzegałem cię, byś uważał na swe podłe ciało! A 
masz!
Gdy obniżył oburęczny miecz, Eudoryk wyciągnął swą broń. Przemknęło mu przez myśl, 
by zawołać towarzyszy podróży, ale cóż mogliby mu pomóc, gdyby zjawili się nadzy i 
nieuzbrojeni, a żaden z nich nie jest przy tym waleczny? Zbroja i kusza Eudoryka — czyli to, 
co mogłoby zwiększyć jego szanse — były zawinięte w tobołek i zapakowane na grzbiecie 
zapasowego konia.
Eudoryk obawiał się, że gdyby odparował cios krzyżując swój miecz z wielkim mieczem 
Gontrana, jego jako lżejszy, mógłby pęknąć. Odparował więc pierwsze uderzenie ukośnie, tak 
że oburęczny miecz ześliznął się.
— Nie bądź głupi — krzyknął do Gontrana. — Jeśli żaden z nas nie chce tamtej kobyły, to 
o co walczymy?
— O honor! — ryknął Gontran atakując ponownie. — Wydaje mi się, że wy z cesarstwa 
nie macie poczucia honoru. To ja cię go nauczę!
Kolejne pchnięcie, kolejny raz odparowane. Od siły uderzenia Eudoryka zabolała ręka.
— Honor, do diabła! — krzyknął. — Ty jesteś ubrany w kolczugę, a ja mam na sobie tylko 
ten skórzany żakiet.
— To twój pech. Ostrzegałem cię.
Kolejny cios; Eudoryk piętą nastąpił na korzeń, wywrócił się na plecy i z trudem uniknął 
następnego potężnego cięcia.
— Wstawaj i walcz, ty mistrzu tańca! — zadudnił Gontran.
Kręcili się w kółko, bezustannie odparowując ciosy, aż Eudoryk zaczął odczuwać 
zmęczenie; podobnie było, jak zauważył, z Gontranem. Twarz wojownika stała się szkarłatna, 
od wysiłku i pokrył ją pot, mimo że jesienne powietrze było całkiem chłodne.
Wreszcie nadszedł moment, na który Eudoryk czekał. Gontran zrobił przerwę, by złapać 
oddech, stojąc na szeroko rozstawionych nogach i trzymając wyciągnięty w kierunku 
Eudoryka swój długi miecz. Eudoryk uniósł swoją broń i uderzył w Gontranową tuż przy 
końcu. Zmusił ostrze wroga do poruszenia się w kółko, wskutek czego zmieniło swoje 
położenie i przestało zagrażać Eudorykowi, umożliwiając mu dosięgnięcie mieczem 
Gontrana.
Eudoryk zadał pchnięcie. Zamiast jednak mierzyć w osłoniętą kolczugą pierś, opuścił 
miecz, trafiając wojownika w prawe udo, chronione tylko przez wełniane bryczesy. Poczuł, 
jak ostrze wbija się w ciało przeciwnika.
Gontran zawył jak zwierzę i zaczął unosić swój miecz. Eudoryk odskoczył jednak poza 
jego zasięg, właśnie gdy raniona noga ugięła się pod ciężarem Gontrana, powodując, że 
wojownik upadł na pokrytą liśćmi ziemię. Gdy Gontran uniósł się do pozycji na wpół 
siedzącej, nadal ściskał miecz, Eudoryk wymierzył potężny cios w jego szyję. Wojownik 
uniósł lewą rękę i w nią właśnie wbiło się ostrze. Eudoryk pchnął ponownie, mierząc z 
drugiej strony w odsłoniętą szyję przeciwnika, ale nie trafił i rozciął Gontranowi policzek.
Wtedy nadbiegli, ociekający wodą Landwin i Forthred. Landwin zawołał:
— Co jest… słyszeliśmy walkę…
Eudoryk wymierzył cios w szyję Gontrana, ale ten uchylił się tak, iż miecz trafił w jego 
ramię, a pchnięcie wywróciło masywnego wojownika na plecy. Leżał, poruszając nogami jak 
raniony owad.
— Wydaje mi się, że jest wystarczająco pocięty, by być nieszkodliwym — powiedział 
Landwin. — Kodeks rycerski zaleca danie leżącemu wrogowi szansy poddania się.
Eudoryk zastanowił się. Następnie ukląkł przy leżącym i powiedział:
— Sir Gontranie!
— Tak? — spytał wojownik słabym głosem, na wpół dusząc się własną krwią.
— Czy poddajesz się i przysięgasz na swój honor nigdy więcej nie napastować 
współmężów?
Przez krótką chwilę Gontran milczał, po czym nagle splunął śliną zmieszaną z krwią 
wprost na Eudoryka.
— To dla ciebie, ty gnojku! — zachrypiał. Eudoryk wstał, wzdychając.
— Nie tylko pozwoliłbym mu żyć, ale opatrzyłbym mu rany, gdyby odezwał się do mnie 
przyzwoicie. Ale oszczędzać kogoś, kto całą resztę życia spędzi na poszukiwaniu szansy 
zabicia mnie byłoby czystym szaleństwem.
Ze świstem powietrza opuścił miecz na gardło Gontrana, przecinając je do połowy. 
Gontran leżał ze wzrokiem utkwionym w niebo, podczas gdy krew wyciekała z niego na leśną 
podściółkę.
Eudoryk wytarł miecz i schował go do pochwy mówiąc:
— Jesteś moim świadkiem, Landwinie. — Prosił o to na wypadek, gdyby ktokolwiek 
próbował zrobić kiedyś z tego sprawę.
— Lepiej go pochowajmy — powiedział Landwin — i złóżmy przysięgę milczenia. Był 
kimś w rodzaju frankoniańskiego bohatera narodowego.
— Jak to możliwe, że taki skończony dureń zyskał miano bohatera?
— To on poprowadził ten fatalny atak frankoniańskich rycerzy pod Polovotsogradem i był 
jedynym, który przeżył.
— Jak to?
— Wyciął sobie drogę poprzez otaczającą go hordę Pantorozjan. Może i był durniem, ale 
jego ciosy były tak potężne, że powalał każdego przeciwnika. Więc…
— Nie mamy łopaty — powiedział Eudoryk. — Forthredzie! Włóż spodnie i buty i idź, 
poszukaj konia tego prostaka. Wydaje mi się, że powinien był przywieźć ze sobą szpadel, 
skoro miał zamiar pogrzebać nas gdzieś tutaj.
Forthred odszedł. Landwin przechylił zagadkowo na bok głowę i spytał:
— Myślisz zawsze o wszystkim, co?

Sir Eudoryk, rycerz mężny,
Zmusił potwory, by uciekały,
W pojedynku też zwyciężył
Z gburem zatwardziałym.
On z lordami się targuje,
Hula częstokroć z prostakami,
Zręcznie mieczem wymachuje,
Kocha się z dziewkami.
Lecz zmyka jak zając podobno,
Chociaż wina w tym jego żadna,
Przed czarownicą nadobną,
Którą zwą Yolanda.

Eudoryk roześmiał się serdecznie.
— Gdybym tak miał choć połowę tych zalet, które mi przypisujesz! Zwłaszcza w tej części 
o kochaniu się z dziewkami! Ale jedyne dziewki, na których wydaję się robić wrażenie, 
wyjąwszy Yolandę, to te, które sprzedają swe uczucia za pieniądze. Z tobą, jak mi mówiono, 
jest całkiem odwrotnie. Co masz ty, czego mnie brakuje, prócz tego, że posiadasz talent 
układania wierszy?
Landwin zmrużył oczy.
— Nie chciałbym, żebyś uznał, że cię ganię, Eudoryku, ale moim zdaniem masz 
skłonności do rozważania wszystkiego na zimno, a to nieco zanadto, jak na gorącego 
kochanka.
Eudoryk wzruszył ramionami.
— Masz rację. Na uniwersytecie w Saalingen nazywano mnie „Eudoryk–Rachmistrz”, bo 
byłem najlepszy w liczeniu. Obawiam się, że koledzy z klasy nie bardzo mnie lubili, ale 
szedłem swoją drogą, niezależnie od nich, co zresztą, nie licząc się z niczym, robię od 
tamtego czasu.
Powrócił Forthred, jedną ręką prowadząc konia, a w drugiej niosąc szpadel. Eudoryk wziął 
do ręki trzy źdźbła trawy.
— Weźcie każdy po jednym, przyjaciele — powiedział. — Krótkie źdźbło oznacza 
pierwszego do kopania. Och, niech to zaraza, trafiło na mnie! Daj mi szpadel, proszę.

Doktor Baldonius zawołał:
— Proszę wejść! Proszę wejść! I nie zostawiać uchylonych drzwi, bo zimno… Na Boga i 
Boginię, toż to Eudoryk! Jak się masz? Miałeś jakieś jeszcze bardziej fantastyczne przygody 
w zachodnich królestwach?
— Nic wielkiego. — Eudoryk wzruszył ramionami. — Z wyjątkiem kilku drobnych 
incydentów, jak uratowanie panny przed potworem morskim, poślubienie jej pod przymusem 
tylko po to, by dowiedzieć się, że ma już trzech żyjących mężów czy też wyrwanie się z tej 
nędznej sytuacji dzięki pomocy serikańskiego czarownika i jego ulubionego smoka. Opowiem 
ci o tym wszystkim, ale najpierw…
— A gdzie Forthred?
— Odwiedza swoją ukochaną. Wkrótce tu będzie.
— A jak się spisywał?
— To wartościowy chłopak i obowiązkowy sługa. Raz próbował zaklęcia za pomocą 
przyrządów księżniczki; niezupełnie mu się to udało, ale i tak uratował nam życie. A co tu 
słychać nowego?
— Wiesz, że baron Rainmar umarł?
— Tak, rodzina mi powiedziała, kiedy wczoraj wróciłem. Przebiła go strzała w plecy i nikt 
nie widział łucznika.
— Boska sprawiedliwość dosięgła w końcu Rainmara — rzekł sentencjonalnie Baldonius.
— Och, tak? Rainmar zamordował mnóstwo osób w ciągu swojego zroszonego krwią 
ludzką życia. Ponieważ nikt nie może umrzeć więcej niż raz, gdzie tu sprawiedliwość, skoro 
jedną śmierć stawia się na szali przeciw tuzinom?
Baldonius położył palec tuż przy nosie i zmarszczył brwi.
— Przyznam, że i mnie przeszła przez starą głowę ta myśl. Ale takie myśli mogą tylko 
doprowadzić do procesu o herezję, zwłaszcza odkąd król Valdhelm stał się, jak mówią, 
religijny i zdecydował, że Lokania też musi być taka. A teraz zięć Rainmara i kuzyn, hrabia 
Petz toczą spór o prawo do tytułu. Ponieważ zięć odziedziczył zamek, wydaje mi się, że to on 
wygra. — Baldonius poprawił okulary na nosie, żeby wyraźniej widzieć. — Na oś 
wszechświata, co ty tam trzymasz? Bukiet kwiatów, teraz, kiedy lada dzień oczekujemy, że 
spadnie śnieg?
— Prosto ze szklarni mistrza Yvaina w Zurgau. Pomyślałem…
— A ta druga paczka, co to?
Nieśmiały uśmiech przeleciał po poważnej twarzy Eudoryka, kiedy położył swoje pakunki 
na stoliku, używanym przez Baldoniusa, kiedy czytał książki.
— Słodycze ze sklepu gospodyni Ingundy w Kromnitch. Widzisz, doktorze, zatrzymałem 
się w mieście, by przepytać hrabiego Petza co sądzi o nowym wspólnym przedsięwzięciu, o 
którym dowiedziałem się od serikańskiego czarownika. Gdybyśmy mogli przekonać 
Lokaniańską Radę Królewską, by wprowadziła poprawki do obowiązującego prawa, i 
uzyskać wsparcie od ludzi majętnych, moglibyśmy rozszerzyć naszą linię, przebudować drogi 
i zajazdy i w istotny sposób poprawić warunki podróżowania w królestwie. A przy okazji 
sami zbilibyśmy na tym fortuny.
— Naprawdę? A jak wyglądałoby to wspólne przedsięwzięcie?
Eudoryk wyjaśnił, na czym polega hong i rola udziałowców.
— Tak więc, pod kierownictwem przywódców, wybranych przez udziałowców, 
udziałowcy ci działają jako jednostka, co przynosi znacznie większy efekt niż gdyby 
prowadzili swoje interesy osobno.
— To tak, jakby grupa połączyła się w jedną, sztuczną osobę?
— Dokładnie tak, doktorze. Jak można by nazwać taką sztuczną osobę?
Baldonius zastanowił się.
— Po helladzku odpowiednim słowem byłoby „korporacja”. A tworzenie takiej grupy 
trzeba by, jak sądzę, określić terminem „inkorporować”. Widzę w tym pewne możliwości, 
mój drogi chłopcze. Gdybym mógł przekonać kilkoro moich kolegów, takich jak Svanhalla, a 
nawet ten oszust Calporio, żeby przyłączyli się do mnie i utworzyli podobną grupę, żeby 
wprowadzić porządek w uprawianiu czarów…
— Życzę ci sukcesów. A teraz powiedz, gdzie jest Lusina?
Baldonius złapał książkę, przewertował kilka stron i wyciągnął złożony i opieczętowany 
pergamin.
— Jest jeszcze jedna kwestia, która wydaje mi się pilniejsza. Wczoraj przechodził obok 
posłaniec, który w dużym pośpiechu przebył drogę aż z Letitii, wioząc dla ciebie list, noszący 
pieczęć jakiejś wysoko urodzonej i wpływowej osoby. Oto on.
Eudoryk wziął pergamin.
— Bóg zapłać. Ale czemuż zostawił list tu, zamiast zawieść go do zamku?
— Zatrzymał się, by zapytać o drogę i powiedziałem mu, że doręczę ci ten list. Myślałem, 
że wolałbyś, aby nie dostał się w ręce jakiegoś wścibskiego krewniaka.
Eudoryk roześmiał się.
— Jakże ty dobrze znasz moją matkę! Otworzyłaby go natychmiast. Podejrzewam, kto 
może być tym ważnym nadawcą. — Złamał pieczęć. — Musiało ją to nieźle kosztować. — 
Zamilkł i przebiegł wzrokiem list.
— Złe wieści? — spytał Baldonius. Eudoryk przecząco pokręcił głową.
— Przeczytam go na głos, bo może dotyczyć spraw istotnych w tej chwili dla nas obu. — I 
zaczął czytać:

JKM Yolanda z Frankonii do sir Eudoryka Dambertsona z Arduen.
Najdroższy:
Kiedy wróciłam z Letitii, odkryłam, że wszyscy moi mężowie uciekli, jak nikczemne łotry. 
Gdyby którykolwiek z nich znalazł się w zasięgu moich rąk, zapłaciłby mi za to; ale co się 
stało, to się nie odstanie. Kiedy otrząsnęłam się z szoku, uderzyło mnie, że spośród wszystkich 
czterech, żałuję ucieczki tylko jednego.
Muszę ci powiedzieć, że z nich wszystkich byłeś jedynym, którego mogłabym prawdziwie 
pokochać, ponieważ nie jesteś taki głupi jak Gontran, ani tak sprośny jak Landwin, ani też tak 
stary i samotniczy, jak Sugerius. Ty jesteś tym, do którego tęsknię dniem i nocą. Dlatego 
rozkazuję ci natychmiast tu wrócić, w ramiona kochającej cię żony.
Jeśli chodzi o delikatne prawne kwestie związane z powrotem do życia twoich 
poprzedników, co przekształciło mnie z cnotliwej wdowy w poligamistkę, to wiedz, że obiecał 
mi Archimandryta, że nie będzie robił trudności. Powinniśmy pobrać się ponownie, po czym 
będę starała się uczynić cię najszczęśliwszym z wszystkich mężów. Nie jestem nieświadoma 
mych wad, które obiecuję przezwyciężyć. Tylko wróć! Nie możesz porzucić mnie po tym 
wszystkim, co przeżyliśmy wspólnie. Kocham cię!
Yolanda

— Zapewne tak jest — powiedział Eudoryk z namysłem, składając list — na tyle, na ile 
jest ona w stanie kochać cokolwiek innego prócz władzy. Ale to nie ma dla mnie znaczenia.
— Pojmuję końcówkę — rzekł Baldonius — choć palę się, by poznać całą resztę tej 
historii. Gdzie twoje miejsce wśród tego grona mężów?
— Byłem czwarty, a przynajmniej tak mi mówiono. Rzuciła na moich poprzedników 
zaklęcie unieruchamiające, za pomocą którego trzymała ich w postaci posągów w 
tajemniczym pokoju. Spośród czwórki jej ślubnych, tylko pierwszy może zasadnie dochodzić 
swych praw. Ale resztę opowiem później. Gdzie mogę znaleźć Lusinę?
— Oho! To dlatego przywiozłeś te wszystkie nierozsądne prezenty. Powinienem był się 
domyślić.
Na twarzy Eudoryka pojawił się wyraz troski.
— Czy ma już innego starającego się?
— Nie. Kilku miejscowych amantów prosiło, bym zezwolił na odwiedzanie jej, ale ona ich 
odrzuciła. Nigdy nie wybaczyła sobie, że popełniła tamto szaleństwo.
Eudoryk uśmiechnął się pobłażliwie.
— Któż jest w stanie przejść przez życie bez uchybienia? Ja sam popełniłem ich więcej, 
niż jestem w stanie sobie przypomnieć.
— Nawet mój rozważny, kalkulujący wszystko uczeń błąkał się po bezdrożach?
— Tak, ale staram się nigdy nie popełniać dwa razy tego samego głupstwa.
— Co zrobisz z tym listem? Muszę wiedzieć, jeśli zamierzasz zalecać się do mojej 
pannicy.
— Zamierzam go zignorować. Jak powiada He—volius Mądry, tylko głupi głaszcze po raz 
drugi psa, który go ugryzł. Prawnik Emmerharda, doktor Rupman, zapewnił mnie, że żadne 
pretensje ze strony Yolandy jako małżonki nie mają w cesarstwie większego znaczenia niż 
wydmuchnięcie dymu. A jeśli interesy zmuszą mnie do ponownego odwiedzenia Letitii, będę 
niezwykle uważał na to, by nie wejść w drogę tej aroganckiej wiedźmie–księżniczce. Ale co 
do Lusiny…
— Jest w swoim pokoju, w domu. Uważaj, żeby nie uciekła na twój widok.
— Niezależnie od tego, jak szybko by uciekała, dogonię ją — powiedział Eudoryk, wziął 
prezenty i pospieszył korytarzem w głąb domu.
Baldonius zaśmiał się ciepło. Poprawił okulary i otworzył swoją wielką, spiętą żelazną 
klamrą encyklopedię na haśle „Inkorporacja”.

Koniec

L(yon) Sprague de Camp urodził się w Nowym Jorku 27 listopada 1927 roku. Studiował 
inżynierię lotniczą w California Institute od Technology i obronił pracę doktorską w Stevens 
Institute of Technology w New Jersey (1933). Do 1937 pracował na rzecz Inventors 
Foundation, Inc., prowadząc kursy na temat prawa patentowego, a jego pierwszą książką, 
napisaną razem z A.K. Berle’em, jest: Inventions and Their Management (1937). W tymże 
roku postanowił poświęcić się pisarstwu. W 1939 poślubił Catherine Crook, z którą w 
późniejszych latach pisywał wspólnie. Z licznych książek popularnonaukowych LSDC w 
Polsce wydano: Wielcy i mali twórcy cywilizacji (1963) oraz Duchy, gwiazdy, czary (1966, 
wraz z żoną). Napisał 5 powieści historycznych, z których pierwszą, z 1958 roku, 
opublikował w skondensowanej wersji Przekrój („Arystoteles i słoń” — An Elephant for 
Aristotle).
Debiutował w fantastyce opowiadaniem „The Isolinguals” (1937) w miesięczniku 
Astounding Science Fiction, by wkrótce zostać jednym z czołowych twórców 
Campbellowskiego Złotego Wieku. W magazynie Unknown (jego redaktorem naczelnym 
także był Campbell) LSDC publikuje skróconą wersję klasycznej powieści Jankes w Rzymie 
(1939; 1949). Pierwszym dużym ważnym utworem jest powieść Genus Homo (1941; 1950, 
razem z P. Schuylerem Millerem). Współpraca z Unknown zaowocowała licznymi utworami 
fantasy, które przenika poczucie humoru — jego specjalność do dziś: Solomon’s Stone (1942; 
1956), The Undesired Pńncess (1942; 1951). Bardzo udana okazała się współpraca z 
Fletcherem Prattem, zwłaszcza jeśli chodzi o cykl przygód Harolda O’Shea w światach 
różnych mitologii i utworów literackich: The Incomplete Enchanter (1940; 1941), The Castle 
of Iron (1941; 1950), The Wall of Serpents (1953, 1954; 1960), Sir Harold and the Gnomę 
King (1991) — dłuższe opowiadanie, które weszło w skład swoistej antologii tematycznej The 
Enchanter Reborn (1992), którą sygnuje dwóch autorów, LSDC i Christopher Stasheff, a 
która zawiera także 4 inne długie opowiadania, dwa pióra Stasheffa i dwa rozwinięte na 
podstawie konspektów LSDC przez Holly Lisie oraz Johna Maddoxa cRobertsa.
W 1949 roku opowiadanie „The Animal Cracker Plot” zapoczątkowuje cykl „Viagens 
Interplanetarias” rozgrywający się w przyszłości, kiedy dominującym państwem jest Brazylia 
i ukazujący romantyczno–barbarzyńskie perypetie Ziemian i tubylców (nierzadko z dozą 
humoru) na trzech planetach Tau Ceti: Wisznu, Genesza i Kryszna. Składają się nań powieści: 
The Queen of Zamba (1949; 1977; inne wersje: Cosmic Manhunt, A Planet Called Krishna), 
The Search for Zei/The Hand of Zei (1950; cz. 1 — 1962, inny tytuł: The Floating Continent, 
cz. 2 — 1963, całość 1981), The Hostage of Zir (1977), The Virgin of Zesh/The Tower of 
Zanid (1: 1953, 2: 1958, 1958, całość 1983), The Prisoner of Zhamanack (1982), The Bones 
of Zora (1983, z żoną), The Swords ofZinjaban (1991, z żoną) — wszystkie dziejące się na 
planecie Kryszna oraz Ro—gue Queen (1951) i zbiór The Continent Makers (1953). Inne 
powieści SF: The Glory That Was (1952; 1960), The Great Fetish (1978), The Stones of 
Nomuru (1988, z żoną), The Venom Trees of Sunga (1992).
Jednak w większej mierze twórczość LSDC związana jest z Iow i high fantasy/sword and 
sorcery. Wcześnie zainteresował się Conanem, przeredagowywał opowiadania zachowane, 
uzupełniał, pisał nowe na podstawie szkiców, fragmentów i konspektów Howarda, w tym 
powieści znane już w Polsce, np. Conan i bóg pająk (1980). Zajmował się także teorią pisania 
literatury SF (The Science Fiction Handbook 1953, wersja zmieniona 1975, z żoną) i teorią 
sword and sorcery (Literary Swordsmen and Sorcerers 1976), został oficjalnym biografem 
Howarda (The Miscast Barbarian 1975, Bark Valley Destiny 1983, z żoną). Jest także 
autorem „definitywnej” biografii Lovecrafta (Lovecraft: a biography 1975). Opracował 4 
antologie opowiadań sword and sorcery (Swords and Sorcery 1963, The Spell of Seven 1965, 
The Fantastic Swordsmen 1967 i War—locks and Warriors 1970) oraz dwie antologie 
tekstów krytycznych, The Conan Swordbook (1969) i The Conan Grimoire (1972). Jest 
autorem lekkiego, przygodowego cyklu high fantasy związanego z krainą Novaria: The 
Goblin Tower (1968), The Clocks of Iraz (1971), The Unbeheaded King (1983), wydanie 
łączne pt. The Reluctant King (1984) plus luźno związana powieść: The Fallible Fiend (1973) 
oraz kontynuacja trylogii, The Honorable Barbarian (1984). Inne cykle fantasy: Rycerz mimo 
woli (1987, z żoną) z ciągiem dalszym pt. The Pixilated Peeress (1991) oraz The Tritonian 
Ring and Other Pusadian Tales (1953).
Przekrój najlepszej nowelistyki fantastycznej LSDC nosi tytuł: The Best of L. Sprague de 
Camp (1977). Później ukazuje się kolejny, The Purple Pterodactyls (1979). LSDC wydał 
także 3 zbiory poezji o tematyce fantastycznej. Ważniejsze nagrody: Grand Master Nebula 
Award (1978), World Fantasy Life Achievement (1984).
Oprac. MSN