GARTH NIX
Abhorsen

tłumaczyła Agnieszka Kuc

Dla Anny i Thomasa Henry’ego Niksów

Prolog

Mgła podniosła się znad rzeki. Ogromne białe kłęby mieszały się z sadzą i dymem 
dryfującymi nad miastem Corvere, tworząc hybrydę, którą mniej ambitne gazety codzienne 
określały mianem smogu, natomiast „Times” nazywał „miazmatycznymi wyziewami”. 
Zimna, wilgotna, cuchnąca mgła była po prostu niebezpieczna i nazwa nie odgrywała tu 
większej roli. Gęstniejące opary wywoływały duszności i najbardziej nawet niewinny kaszel 
potrafił zamienić się w ciężkie zapalenie płuc.
Jednakże chorobotwórcze działanie mgły nie stanowiło najpoważniejszego 
zagrożenia. Znacznie bardziej niebezpieczne były inne jej właściwości. Mgła unosząca się 
nad Corvere tworzyła przede wszystkim bardzo skuteczną zasłonę. Spowijała osławione 
latarnie gazowe, niczym welon, ograniczając widoczność i zniekształcając dźwięki. Gdy 
kładła się nad miastem, ulice pogrążały się w mroku, zewsząd dobiegały dziwne odgłosy, a 
wokół czaiły się zbrodnia i zamęt.
- Nie zanosi się na to, by mgła miała się rozproszyć - stwierdził Damed, główny 
ochroniarz króla Touchstone’a. - W jego głosie pobrzmiewał ton niezadowolenia. Nie znosił 
tych gęstych oparów, chociaż zdawał sobie sprawę, że to tylko jedno ze zjawisk natury, 
mieszanka przemysłowych spalin i nadrzecznej mgły. Daleko, w rodzinnych stronach, na 
terenie Starego Królestwa, podobne mgły często wywoływali czarownicy posługujący się 
Wolną Magią. - W dodatku... telefon... przestał działać, a eskorta jest mniej liczna niż 
zazwyczaj i tworzą ją nowi, niesprawdzeni ludzie. Nie ma wśród nich oficerów, którzy 
towarzyszyli nam do tej pory. Bezpieczniej byłoby nigdzie się stąd nie ruszać, Wasza 
Wysokość.
Touchstone stał przy oknie i usiłował coś dojrzeć przez zamknięte okiennice. 
Założono je jakiś czas temu, gdy część demonstrantów oblegających Ambasadę Starego 
Królestwa zaopatrzyła się w proce. Wcześniej rzucali w stronę budynku kawałkami cegieł, 
nie mogli jednak nikomu zagrozić, jako że otoczona parkiem i murem rezydencja była 
oddalona od ulicy o dobre pięćdziesiąt jardów.
Nie po raz pierwszy Touchstone żałował, że znajduje się zbyt daleko, by móc liczyć 
na wsparcie ze strony magicznych sił Kodeksu. Przebywali w odległości pięciuset mil na 
południe od Muru, a powietrze było tu przeważnie zimne i zastygłe w bezruchu. Jedynie 
wówczas, gdy z północy wiał bardzo silny wiatr, Touchstone czuł, że nawiązuje łączność ze 
swoim magicznym dziedzictwem.
Brak Kodeksu jeszcze bardziej doskwierał Sabriel, o czym Touchstone doskonale 
wiedział. Spojrzał na żonę. Jak zwykle siedziała przy biurku, zajęta pisaniem listu bądź to do 
przyjaciółki z czasów szkolnych, bądź do jakiegoś wpływowego biznesmena, albo też do 
członka Zgromadzenia Ludowego Ancelstierre. Obiecywała złoto, wsparcie lub pomoc w 
nawiązywaniu kontaktów. Możliwe, że wysuwała także słabo zawoalowane groźby pod 
adresem tych, którzy bezmyślnie popierali Coroliniego i jego plany osiedlenia za Murem, na 
terenie Starego Królestwa, setek tysięcy uchodźców z Southerling.
Touchstone nadal nie mógł przywyknąć do widoku Sabriel odzianej w strój typowy 
dla Ancelstierre, a już szczególnie dziwne wydawały mu się tutejsze ubiory dworskie. 
Właśnie taki miała na sobie Sabriel. Zamiast błękitnosrebrnej opończy, przerzuconego przez 
pierś pasa z dzwonkami Abhorsenów oraz miecza nosiła teraz srebrzystą sukienkę, futrzaną 
pelisę przewieszoną przez jedno ramię i mały, zabawny toczek upięty na kruczoczarnych 
włosach. Miała także niewielki pistolet automatyczny, który przechowywała w srebrnej 
siatkowej torebce, z pewnością nie mógł się on jednak równać z mieczem.
Strój, który nosił Touchstone, również pozostawiał sporo do życzenia. Sztywny 
kołnierzyk oraz krawat ograniczały swobodę ruchów, a garnitur nie stanowił żadnego 
zabezpieczenia. Dwurzędowa marynarka uszyta była z tak cienkiej i delikatnej wełny, że 
każde ostrze weszłoby w nią jak w masło, nie wspominając już o kuli z pistoletu...
- Czy mam przesłać wiadomość, że Wasza Wysokość nie będzie mógł wziąć udziału 
w przyjęciu? - zapytał Damed.
Touchstone zmarszczył brwi i spojrzał na Sabriel. Ponieważ ukończyła szkołę w 
Ancelstierre, o wiele lepiej niż on znała miejscowych ludzi, a także elity sprawujące władzę. 
Dlatego na południe od Muru to ona podejmowała dyplomatyczne rokowania, zawsze tak 
było.
- Nie - odpowiedziała Sabriel. Wstała i zdecydowanym ruchem zapieczętowała 
ostatnią kopertę. - Dzisiaj wieczorem odbędzie się debata. Być może Corolini przedstawi 
swój projekt Ustawy o Przymusowej Emigracji. Niewykluczone, że ugrupowanie Dawfortha 
wesprze nas swymi głosami i opowie się za odrzuceniem wniosku. Musimy tam pójść.
- Bez względu na mgłę? - upewniał się Touchstone. - Swoją drogą ciekawe, jak w 
takich warunkach uda mu się zorganizować garden party?
- Na pewno nie zamierzają oglądać się na pogodę - odparła Sabriel. - Będziemy 
wszyscy stać, sączyć zielony absynt, opychać się plasterkami wykwintnie podanej marchewki 
i udawać, że świetnie się bawimy.
- Zaserwują nam marchewkę?
- To wymysł Dawfortha. Te kulinarne fanaberie wprowadził jego hinduski guru - 
wyjaśniła Sabriel. - Wiem to od Sulyn.
- No, skoro ona tak twierdzi - powiedział Touchstone, krzywiąc się niemiłosiernie na 
myśl o surowych marchewkach i zielonym absyncie, a nie z powodu Sulyn.
Była jedną z oddanych przyjaciółek Sabriel, jeszcze z czasów szkolnych, i wiele razy 
im pomogła. Dwadzieścia lat wcześniej Sulyn, podobnie jak pozostałe uczennice z Wyverley 
College, miała okazję zobaczyć, do czego może doprowadzić rozpowszechnianie się Wolnej 
Magii, której potęga wzrosła na tyle, że zaczęła przenikać poza Mur i w sposób zupełnie 
niekontrolowany zdobywać coraz większe wpływy w Ancelstierre.
- Pójdziemy na to przyjęcie, Damed - powiedziała Sabriel. - Rozsądek wymaga 
jednak, żebyśmy wdrożyli plan, który wcześniej omówiliśmy.
- Proszę wybaczyć moją śmiałość, pani - odparł Damed. - Wydaje mi się jednak, że 
ten plan nie zapewni wam bezpieczeństwa. Wręcz przeciwnie, sprawy mogą przybrać jeszcze 
gorszy obrót.
- Przynajmniej się trochę rozerwiemy - zaoponowała Sabriel. - Czy samochody są już 
gotowe do drogi? Narzucę tylko płaszcz i włożę buty.
Damed skinął niechętnie głową i wyszedł z pokoju. Ze sterty okryć przewieszonych 
przez oparcie szezlonga Touchstone wyciągnął ciemny płaszcz i narzucił go sobie na ramiona. 
Sabriel wybrała spośród nich inny - także męski, po czym usiadła, żeby zmienić pantofle na 
buty.
- Damed na pewno ma jakieś uzasadnione powody do niepokoju - powiedział 
Touchstone, podając Sabriel rękę. - Mgła jest rzeczywiście bardzo gęsta. Gdybyśmy 
znajdowali się w Starym Królestwie, nie miałbym najmniejszych wątpliwości, że ktoś zesłał 
ją specjalnie.
- Wygląda na naturalną - odparła Sabriel. Stali blisko siebie i zawiązywali sobie 
nawzajem szaliki, po czym wymienili delikatne pocałunki. - Chociaż zgadzam się, że równie 
dobrze mogłaby zostać użyta przeciwko nam. Jednakże może już wkrótce uda mi się zawrzeć 
sojusz wymierzony przeciwko Coroliniemu. Jeśli przybędzie Dawforth, a Sayresowie nie 
będą się wtrącać...
- Niewielka jest na to szansa, chyba że potrafimy udowodnić, iż to nie my 
wykradliśmy ich najdroższego syna i siostrzeńca - mruknął Touchstone, skupiając całą uwagę 
na pistoletach. Sprawdził, czy w komorach tkwią naboje, spust jest opuszczony, a broń 
zabezpieczona. - Wolałbym znać bliżej tego przewodnika, którego wynajął Nicholas. Jestem 
pewien, że słyszałem już kiedyś imię Hedge - i niestety nie kojarzy mi się najlepiej. Szkoda, 
że nie spotkaliśmy ich wcześniej, gdy podążaliśmy Wielką Drogą Południową.
- Jestem przekonana, że już wkrótce dotrą do nas jakieś wieści od Ellimere - 
oświadczyła Sabriel, zajęta kontrolowaniem stanu technicznego swojego pistoletu. - Być 
może Sam także prześle nam jakieś informacje. W tej kwestii musimy zdać się na zdrowy 
rozsądek naszych dzieci, sami natomiast zajmujmy się bieżącymi sprawami.
Touchstone skrzywił się, gdy Sabriel mówiła o zdrowym rozsądku dzieci, po czym 
podał jej szary filcowy kapelusz obwiązany czarną tasiemką, bliźniaczo podobny do tego, jaki 
sam nosił, pomógł zdjąć toczek i upiąć włosy pod nowym nakryciem głowy.
- Jesteś gotowa? - zapytał, gdy zapinała pasek płaszcza. Identyczne kapelusze, 
postawione wysoko kołnierze i szyje opatulone szalami upodabniały ich do Dameda i innych 
strażników. Na tym właśnie polegał ich plan.
Na zewnątrz czekało dziesięciu ochroniarzy, nie licząc kierowców dwóch 
opancerzonych aut marki Hedden-Hare. Sabriel i Touchstone dołączyli do nich i natychmiast 
wtopili się w grupę. Jeżeli ktoś miał względem nich wrogie zamiary i obserwował, co dzieje 
się za murami ambasady, z pewnością nie było mu łatwo ustalić, kto jest kim, zwłaszcza że 
wszystko spowijała mgła.
Na tylnym siedzeniu każdego pojazdu zasiadły po dwie osoby, natomiast osiem 
pozostałych stanęło na stopniach obok drzwi. Kierowcy uruchomili silniki i czekali na sygnał. 
Z rur wydechowych wypływał ciepły strumień spalin, który unosił się w górę i mieszał z 
oparami mgły.
Gdy Damed dał znak, samochody wyjechały na drogę dojazdową i zabrzmiały głośne 
klaksony. Był to sygnał dla strażników stojących przy bramie, że należy ją otworzyć, a także 
informacja dla czekającej na zewnątrz ancelstierrańskiej policji, iż ma utorować przejście. W 
tamtych czasach przed ambasadą zawsze zbierało się mnóstwo ludzi, przeważnie 
zwolenników Coroliniego - podejrzanych zbirów i przekupionych agitatorów z czerwonymi 
opaskami na rękawach, symbolizującymi przynależność do Partii Ojczyźnianej.
Wbrew ponurym przewidywaniom Dameda, policja dobrze wywiązała się ze swojego 
zadania. Przejście było na tyle szerokie, że samochody swobodnie mogły pomknąć do przodu. 
Wprawdzie poleciało za nimi kilka cegieł i kamieni, nie trafiły one jednak w strażników 
stojących na stopniach ani nie uszkodziły pojazdów, odbijając się od opancerzonych szyb i 
karoserii. Już po chwili wrzeszczący tłum zamienił się w ciemną, bezkształtną masę 
majaczącą we mgle.
- Nie mamy eskorty - oznajmił Damed, który stał przy kierowcy auta jadącego z 
przodu.
Królowi Touchstone’owi i królowej Abhorsen przydzielono specjalny oddział policji 
konnej, którego zadaniem było towarzyszenie królewskiej parze podczas wszelkich wyjazdów 
do miasta. Do tej pory eskorta wywiązywała się należycie z powierzonych jej zadań, 
postępując zgodnie z wytycznymi obowiązującymi służby policyjne w Corvere. Tym razem 
jednak policjanci zostali w tyle.
- Być może otrzymali jakieś sprzeczne rozkazy - powiedziała kierująca autem kobieta, 
zwracając się do Dameda przez otwarte okno. W jej głosie wyczuwało się niepewność.
- Musimy zmienić trasę - zarządził Damed. - Jedź przez Harald Street. To pierwsza 
ulica na lewo.
Samochody pomknęły do przodu, wyprzedzając wolniejsze pojazdy - wyładowaną po 
brzegi ciężarówkę i wóz konny. Przed zakrętem gwałtownie zahamowały i wjechały w 
szeroką Harald Street. Była to jedna z głównych ulic miasta, unowocześniona i lepiej 
oświetlona. Po obu stronach stały w równych odstępach latarnie gazowe. Mimo tych 
udoskonaleń gęsta mgła powodowała, że i tak nie można było jechać szybciej niż piętnaście 
mil na godzinę.
- Przed nami coś się dzieje! - poinformowała kobieta.
Damed spojrzał we wskazanym kierunku i zaklął. Gdy tylko światła samochodu 
zdołały przedrzeć się przez mgłę, zobaczył, że ulicę blokuje tłum ludzi. Nie mógł rozróżnić 
napisów, które widniały na transparentach, bez trudu się jednak domyślił, że demonstrację 
zorganizowała Partia Ojczyźniana. Co gorsza, w pobliżu nie było policji, która mogłaby ich 
powstrzymać, ani jednego błękitnego hełmu w zasięgu wzroku.
- Stać! Wycofujemy się! - krzyknął Damed. Dwukrotnie machnął ręką, dając znak 
pojazdowi nadjeżdżającemu z tyłu. Umówiony sygnał oznaczał „Problemy” i „Odwrót!”.
Gdy tylko samochody zaczęły zawracać, tłum ruszył wielką falą do przodu. Panującą 
do tej chwili ciszę przerwały gniewne okrzyki: „Cudzoziemcy do domu!”, „To nasz kraj!”. W 
ślad za okrzykami poleciały cegły i kamienie, na razie chybiając celu.
- Wycofujemy się! - wrzeszczał Damed. Wyciągnął pistolet i trzymał go w pogotowiu, 
opuściwszy rękę wzdłuż tułowia. - Szybciej!
Gdy pierwszy samochód dojeżdżał już prawie do zakrętu, jezdnię nagle zatarasowały 
ciężarówka i wóz konny, które przed chwilą mijali. Z obu pojazdów pod osłoną mgły 
wyskoczyli zamaskowani mężczyźni. W rękach trzymali karabiny.
Damed, zanim jeszcze zauważył broń, uświadomił sobie nagle, że tego właśnie przez 
cały czas się obawiał. Wpadli w zasadzkę.
- Szybko! Wysiadać z samochodów! - krzyknął, wskazując biegnących w ich kierunku 
uzbrojonych mężczyzn. - Przygotować się do ostrzału!
Pozostali strażnicy szybko wyskoczyli z samochodów i uchylili drzwi, traktując je 
jako osłonę. Sekundę później otworzyli ogień. Na donośny huk wystrzałów z pistoletu 
nakładało się ostre terkotanie nowoczesnych karabinów maszynowych, które okazały się o 
wiele bardziej poręczne niż stare lewiny, stanowiące dotychczasowe wyposażenie Armii. 
Żaden ze strażników nie lubił broni palnej, przez cały czas jednak wszyscy ćwiczyli się w jej 
używaniu, odkąd tylko znaleźli się po drugiej, południowej stronie Muru.
- Nie strzelać w tłum! Tylko w uzbrojonych! - Zamachowcy nie byli jednak tak 
ostrożni. Ogromna fala ognia wydobywała się spod samochodów, zza skrzynki na listy i 
spoza klombów okolonych niewysokim murkiem.
Kule, świszcząc przeraźliwie, odbijały się rykoszetem od ścian budynków oraz 
opancerzonych pojazdów. Wszędzie panował niesamowity huk i hałas, krzyki i nawoływania 
ludzi mieszały się z trzaskiem i terkotem karabinów maszynowych. Tłum, który jeszcze przed 
chwilą tak chętnie ruszał do natarcia, przemienił się w potworną skotłowaną masę ludzi, 
próbujących się za wszelką cenę wyrwać i uratować.
Damed popędził do grupy strażników, którzy skryli się za maską drugiego z 
samochodów.
- Rzeka! - krzyknął. - Przetnijcie plac i kierujcie się w stronę Warden Steps. Gdy 
będziecie już przy schodach, zbiegnijcie na dół. Znajdziecie tam dwie zacumowane łodzie. 
Mgła pomoże wam zmylić pogoń.
- Możemy próbować przedrzeć się z powrotem na teren ambasady! - zaoponował 
Touchstone.
- Tę akcję zbyt dobrze zaplanowano! Policjanci, a przynajmniej znaczna ich część, 
podjęli z nimi współpracę. Musicie wydostać się z Corvere. Opuścić Ancelstierre!
- Nie - krzyknęła Sabriel. - Jeszcze nie skończyliśmy...
Urwała w pół słowa, Damed gwałtownie bowiem natarł na nią i na Touchstone’a, 
przewracając oboje na ziemię, po czym przeskoczył ponad leżącymi. Błyskawicznie, tak jak 
tylko on to potrafił, wyciągnął dłoń po spory czarny cylindryczny przedmiot, który nadleciał 
ku nim, wlokąc za sobą smugę dymu. Był to granat. Damed schwycił go w locie i natychmiast 
odrzucił za siebie, nie był jednak wystarczająco szybki.
Granat eksplodował w powietrzu. Nafaszerowano go materiałami wybuchowymi o 
niespotykanej sile rażenia oraz kawałkami metalu. Damed zginął na miejscu. Wybuch zmiótł 
szyby w oknach w promieniu pół mili, a także na krótki czas ogłuszył i oślepił wszystkich w 
obrębie stu jardów. Największe szkody poczyniły jednak rozpryskujące się na boki tysiące 
metalowych odłamków, które przecinały ze świstem powietrze i odbijały się od kamieni i 
metalu, bezlitośnie rozrywając na strzępy ludzkie ciała.
Po wybuchu nastąpiła cisza, zakłócana jedynie sykiem płomieni podsycanych gazem 
wydobywającym się z roztrzaskanych latarni. Podmuch był tak potężny, że nawet ściana mgły 
rozstąpiła się, tworząc lej otwierający się ku niebu. Przez powstałą w ten sposób wyrwę 
prześwitywały delikatne promienie słońca, wydobywając z półmroku obraz straszliwych 
zniszczeń.
Pod samochodami i wokół nich leżały porozrzucane ciała. Nawet pancerne szyby aut 
nie oparły się eksplozji, a ci, którzy pozostali w środku, zastygli w pozach, w jakich dosięgła 
ich śmierć.
Ocaleli zamachowcy odczekali kilka minut, zanim zdecydowali się wyczołgać zza 
osłony, którą stanowił niewysoki mur okalający klomby. Po chwili ruszyli przed siebie, 
śmiejąc się i gratulując jeden drugiemu. Karabiny nieśli niedbale wetknięte pod pachę albo 
nonszalancko przerzucone przez ramię, co miało stwarzać wrażenie beztroski i luzu.
Rozmawiali, śmiejąc się nienaturalnie głośno, choć nawet nie zdawali sobie z tego 
sprawy. Ich zmysły uległy stępieniu nie tylko na skutek szoku, będącego efektem eksplozji, 
ale także przerażających widoków, które przed nimi się roztaczały. Zdawali sobie sprawę z 
tego, że cudem przetrwali pośrodku morza śmierci i zniszczenia.
Najbardziej przerażająca była jednak świadomość, że ostatnie królobójstwo zdarzyło 
się na ulicach Corvere ponad trzysta lat temu. Teraz się powtórzyło znowu - i to oni 
przyłożyli do tego rękę.

Część pierwsza

Rozdział pierwszy
Oblężenie

Sześćset mil na północ od Corvere, za Murem oddzielającym krainę Ancelstierre od 
Starego Królestwa, także unosiła się mgła. Mur stanowił granicę, za którą technologiczna 
potęga Ancelstierre już nie sięgała. Poza nim rozciągało się królestwo magii, gdzie 
obowiązywały zupełnie inne prawa.
Mgła różniła się wyraźnie od tej, którą widywano na południu. Nie była biała, lecz 
ciemnoszara, jak burzowa chmura, i na pewno nie stworzyły jej siły natury. Została utkana z 
powietrza za pomocą czarów i pojawiła się na szczytach wzgórz, z dala od źródeł wody. 
Utrzymała się i rozprzestrzeniła, pomimo że wiosna miała się już ku końcowi i popołudniowe 
gorąco powinno było rozproszyć wszelką wilgoć.
Jednak mgła za nic miała słońce i ciepłe powiewy wiatru. Spływała ze szczytu 
wzgórza i rozlewała się na południe oraz wschód. Wysuwała przed siebie cienkie macki i 
pełzła do przodu. W odległości mniej więcej pół mili od szczytu wzgórza jedna z macek 
oderwała się, tworząc coś w rodzaju chmury, która powędrowała wysoko w górę i przesuwała 
się nad potężną rzeką Ratterlin. Gdy dotarła na drugą stronę, zaczęła wolno opadać i 
usadowiła się na wschodnim brzegu niczym ropucha. Po chwili dała początek nowej mgle. 
Niebawem mgliste opary zupełnie przesłoniły zarówno zachodni, jak i wschodni brzeg 
Ratterlinu, chociaż jego wody wciąż jeszcze pławiły się w słońcu.
I rzeka, i mgła zdążały, każda w swoim tempie, w kierunku Długich Urwisk. Wartki 
nurt wciąż przybierał na sile, w miarę jak Ratterlin zbliżała się do wielkiego wodospadu, by 
nagle runąć kaskadą w dół z wysokości tysiąca stóp. Mgła parła ciągle do przodu, powoli i 
złowieszczo, coraz bardziej gęstniejąc i zagarniając coraz wyższe warstwy powietrza.
Kilka jardów przed Długimi Urwiskami zatrzymała się, chociaż nie przestała gęstnieć 
i wędrować w górę. Niebezpiecznie zbliżała się do wyspy położonej na środku rzeki, 
nieopodal wodospadu. Wznosił się na niej Dom, otoczony ogrodami i okolony białym murem.
Mgła nie wędrowała już dalej za rzekę ani nie rozlewała się na boki, ale nawarstwiała 
się coraz wyżej i wyżej. Jakieś niewidzialne siły broniły jej dostępu do posiadłości na wyspie, 
dzięki czemu słońce nadal oświetlało białe mury, ogrody i pokryty czerwoną dachówką dach 
Domu. Mgła była niewątpliwie orężem w walce, której pierwsza odsłona właśnie się 
zaczynała - przystępowano do oblężenia. Wyznaczono granice pola walki i okrążono 
posiadłość.
Dom wraz z przyległymi ogrodami stanowił siedzibę Abhorsenów i zajmował 
właściwie całą wyspę. Powołaniem Abhorsenów, z racji urodzenia i przynależnych 
obowiązków, było strzeżenie granic ustanowionych pomiędzy Życiem a Śmiercią. Ród ich 
korzystał z pomocy Wolnej Magii i potrafił porozumiewać się z duchami Zmarłych za 
pomocą specjalnych dzwonków. Nie byli to jednak ani nekromanci, ani czarownicy. Każdy z 
Abhorsenów był władny nakazać Zmarłym, próbującym przekroczyć linię Życia, aby 
powrócili tam, skąd przyszli.
Istota zsyłająca mgłę wiedziała, że królowa Abhorsen opuściła na jakiś czas wyspę. 
Zarówno ona, jak i jej królewski małżonek zostali podstępnie wywabieni z Domu i 
znajdowali się teraz za Murem. Tam też prawdopodobnie chciano się z nimi rozprawić. Taki 
był plan Pana, któremu służyła twórczyni mgły. Projekt ten od pokoleń czekał na realizację, 
dopiero teraz jednak miał się urzeczywistnić.
Składał się on z wielu części i obejmował różne kraje, ale to, co leżało u podstaw 
całego zamysłu i było przyczyną wszelkich działań, znajdowało się w Starym Królestwie. 
Wojna, zamach i uchodźcy - byli zaplanowani. Krył się za tym czyjś wnikliwy umysł, zdolny 
knuć intrygi i gotowy czekać latami na realizację swych zamierzeń.
Jak to jednak z planami bywa, nie obyło się bez komplikacji. Problem stanowiły 
pewne osoby przebywające właśnie w Domu Abhorsenów. Jedną z nich była młoda kobieta, 
przysłana tu, na południe, przez czarodziejki zamieszkujące pokryte lodowcem góry, 
piętrzące się u źródeł rzeki Ratterlin. Były to Clayry, które potrafiły odczytywać z lodowych 
tafli przyszłość. Z pewnością będą próbowały wpływać na teraźniejszość i naginać ją do 
własnych celów. Młoda kobieta należała do elitarnego grona, co łatwo można było poznać po 
kolorze kamizelki, którą nosiła. Czerwona kamizelka oznaczała, że jej właścicielka zajmuje 
stanowisko Drugiej Asystentki w Bibliotece Clayrów.
Pani mgły już wcześniej miała okazję przyjrzeć się młodej kobiecie. Wiedziała jednak 
o niej tylko tyle, że jest czarnowłosa, ma jasną cerę i nie więcej niż dwadzieścia lat. Poznała 
też jej imię, którym przyzywano ją pośród bitewnego zgiełku. Brzmiało ono: Lirael.
Druga osoba, choć nieco lepiej rozpoznana, mogła nastręczyć większych problemów, 
aczkolwiek nie było to do końca pewne. Młody mężczyzna, a właściwie jeszcze chłopiec, po 
ojcu odziedziczył kręcone włosy, po matce czarne brwi, a po obojgu - wysoki wzrost. 
Nazywał się Sameth i był synem króla Touchstone’a oraz Sabriel Abhorsen.
Książę Sameth - przyszły dziedzic Abhorsenów - powinien był posiąść magiczną moc 
płynącą z „Księgi Zmarłych” i siedmiu dzwonków. Pani mgły miała jednak co do tego coraz 
większe wątpliwości. Była już bardzo stara i niegdyś dobrze znała ten osobliwy ród oraz jego 
domostwo położone na wyspie. Nie dalej jak poprzedniej nocy stoczyła walkę z Samethem i 
zauważyła, że nie potrafi on władać bronią tak dobrze, jak na Abhorsena przystało. Nawet 
sposób, w jaki rzucał zaklęcia Kodeksu, był dość dziwaczny, daleki od tego, co prezentowali 
zarówno członkowie rodziny królewskiej, jak i Abhorsenowie.
Sameth i Lirael nie byli osamotnieni. Pomagały im dwie istoty - nieduży biały 
zrzędliwy kocur oraz spory czarno-brązowy pies, a właściwie suka, o przyjacielskim 
usposobieniu. Para ta nie wyglądała może zbyt imponująco, potrafiła jednak dokonać 
znacznie więcej, niż można by sądzić na pierwszy rzut oka, tyle że wiadomości na jej temat 
nie były zbyt konkretne. Najprawdopodobniej były to stworzenia wywodzące się z kręgu 
Wolnej Magii, zobowiązane do służby na rzecz członków rodu Abhorsenów oraz Clayrów. O 
kocie coś niecoś było wiadomo, na przykład to, że nosił imię Mogget. Pewne informacje o 
nim zawarto w księgach tajemnych. Jeśli chodzi o psa, mógł być albo bardzo młody, albo tak 
stary, że wszystkie księgi, gdzie o nim pisano, już dawno obróciły się proch. Istota, która 
ukrywała się we mgle, przypuszczała, że raczej to drugie było prawdą. Zarówno młoda 
kobieta, jak
i towarzyszący jej pies pochodzili z Wielkiej Biblioteki należącej do Clayrów. Było 
wielce prawdopodobne, że podobnie jak sama Biblioteka, skrywali jakieś nieznane, głęboko 
schowane moce.
Cała czwórka mogła okazać się bardzo wymagającym przeciwnikiem i stanowić 
poważne zagrożenie. Władczyni mgły nie musiała jednak walczyć z nimi bezpośrednio. Takie 
starcie było zresztą wykluczone, ponieważ Dom był bardzo dobrze strzeżony za pomocą 
czarów, a ponadto chronił go bystry nurt rzeki. Jej zadanie polegało na czym innym - siedziba 
Abhorsenów miała stać się pułapką. Dlatego trzeba było przystąpić do oblężenia. W tym 
czasie, w zupełnie innym miejscu, zaplanowano pewną akcję. Lirael, Sam oraz ich 
towarzysze mieli pozostać odcięci tak długo, aż będzie za późno, by mogli cokolwiek zrobić.
Na myśl o przygotowywanych działaniach Chlorr w Masce wydała przeciągły syk, a 
mgła wokół tego, co można było uznać za jej głowę, zaczęła niepokojąco gęstnieć. W 
dawnych czasach Chlorr była żywą istotą, nekromantką, i nie musiała słuchać niczyich 
rozkazów. Kiedyś popełniła jednak błąd, który kosztował ją utratę życia i niezależności. 
Odtąd musiała służyć swemu Panu, który nie pozwalał jej odejść za Dziewiątą Bramę. 
Ponownie przekroczyła linię Życia, tyle że pod inną postacią. Nie była już istotą żyjącą, 
należała do świata Zmarłych. Podlegała władzy dzwonków, związana z nimi mocą swego 
tajemnego imienia. Chociaż nie chciała słuchać cudzych rozkazów, nie miała wyboru - 
musiała być im posłuszna.
Chlorr opuściła ramiona. Od jej palców oderwało się kilka pierzastych pasemek mgły. 
Wszędzie wokół tłoczyły się zastępy Zmarłych Pomocników, setki słaniających się, 
zropiałych ciał. Chlorr nie przywiodła ich tutaj ze sobą z krainy Zmarłych. Dowództwo nad 
duchami zamieszkującymi te przeżarte rozkładem ciała o na wpół odsłoniętych kościach 
powierzył jej ten, który miał nad nimi władzę. Uniosła w górę widmowe ramię, długie i 
wychudzone, i wskazała kierunek. Wśród westchnień i jęków, chrzęstu zesztywniałych 
stawów i klekotu kości oddziały Pomocników ruszyły marszowym krokiem naprzód, kryjąc 
się pod osłoną nieprzeniknionej mgły.

- Na zachodnim brzegu jest co najmniej dwustu Pomocników, a na wschodnim z 
osiemdziesięciu albo i więcej - zameldował Sameth. - Nie widzę Chlorr, ale myślę, że musi 
gdzieś tam być. - Wyprostował się i odsunął wykonany z brązu teleskop.
Zadrżał na samo wspomnienie swego ostatniego spotkania z Chlorr, mroczną istotą 
majaczącą ponad nim z ognistym mieczem gotowym do ciosu. Do spotkania doszło zaledwie 
ubiegłej nocy, ale jemu zdawało się, że było to znacznie dawniej.
- Możliwe, że jakiś inny czarownik Wolnej Magii sprowadził tę mgłę - powiedziała 
Lirael. Sama jednak w to nie wierzyła. Wyczuwała obecność tych samych sił, które poznała 
poprzedniej nocy.
- To rzeczywiście mgła - oznajmił pies. Balansował na wysokim stołku i z uwagą 
obserwował sytuację. Poza tym, że umiał mówić i nosił lśniącą obrożę ze znakami Kodeksu, 
wyglądał jak każdy inny pies - duży, czarny podpalany kundel, z tych, co zamiast warczeć i 
szczekać, witają się i wesoło merdają ogonem. - Ta mgła ciągle gęstnieje - dodał po chwili.
Pies, jego pani Lirael, książę Sameth oraz koci sługa Abhorsenów Mogget znajdowali 
się w obserwatorium, które mieściło się na samym szczycie wieży należącej do północnego 
skrzydła Domu Abhorsenów.
Ponieważ ściany obserwatorium były całkowicie przezroczyste, Lirael raz po raz 
nerwowo spoglądała w stronę sufitu, który zdawał się wisieć w powietrzu. Zdążyła się też 
zorientować, że do budowy ścian nie wykorzystano szkła ani żadnego innego znanego jej 
tworzywa, co jeszcze bardziej potęgowało jej niepewność.
Ponieważ nie chciała, by inni domyślili się, jak bardzo jest zdenerwowana i jakie 
przechodzą ją dreszcze, udała, że nagły ruch głowy to tylko przytakujące skinięcie, odnoszące 
się do tego, o czym mówił pies. Jedynie ręka spoczywająca na szyi zwierzęcia zdradzała 
prawdziwy stan jej ducha. Lirael gładziła psa, bo chciała poczuć ciepło jego sierści. Otuchy 
dodawał jej także wkomponowany w obrożę Kodeks.
Chociaż dopiero co nastało popołudnie i słońce nadal oświetlało Dom, wyspę i rzekę, 
oba jej brzegi spowijała nieprzenikniona mgła, tworząca jakby ściany strzelające coraz wyżej 
i wyżej, pomimo że osiągnęły już wysokość kilkuset stóp.
Bez wątpienia było tak za sprawą czarów. Mgła nie podniosła się bowiem nad rzeką, 
jak to zwykle dzieje się w przyrodzie, ani nie przyniosły jej ze sobą nisko płynące chmury. 
Nadciągała jednocześnie ze wschodu i zachodu, posuwając się szybko, niezależnie od 
kierunku wiatru. Początkowo lekka i słabo dostrzegalna, z każdą minutą gęstniała.
O jej niezwykłym pochodzeniu świadczyło jeszcze coś. Na południu szare opary 
urywały się nagle, jakby nie chciały się zmieszać z naturalną mgłą, unoszącą się nad wielkim 
wodospadem, tam gdzie rzeka spływała gwałtownie ze szczytów Długich Urwisk.
Wkrótce z mgły wyłonili się Zmarli. Poruszając się ciężko i niezgrabnie, dochodzili aż 
do brzegu rzeki, pomimo że bystry nurt budził w nich trwogę. Coś nakazywało im podążać 
naprzód, jakaś istota kryjąca się z tyłu we mgle. Prawie na pewno była to Chlorr, niegdyś 
nekromantka, a teraz jedna z Wielkich Zmarłych. Lirael wiedziała, jak bardzo niebezpieczna 
była to kombinacja. Chlorr najprawdopodobniej zachowała przynajmniej częściowo 
znajomość czarów, a poprzez Śmierć zyskała dodatkową moc. Siły, którymi teraz 
dysponowała, były ciemne i niepojęte. Co prawda Lirael i jej pies zdołali ubiegłej nocy 
odeprzeć atak, który Chlorr przypuściła nad rzeką, trudno jednak było to nazwać 
zwycięstwem.
Lirael potrafiła wyczuć obecność Zmarłych, nie miała też wątpliwości co do 
magicznego pochodzenia mgły, która ich osłaniała. Pomimo że Dom Abhorsenów chroniła 
potężna, wartko płynąca rzeka, a także wielu magicznych wartowników, Lirael nadal drżała 
na całym ciele, miała bowiem wrażenie, że dotykają jej czyjeś lodowate dłonie.
Nikt nie napomknął o targających nią dreszczach, a jednak Lirael czuła się 
zażenowana, bo zdawała sobie sprawę z tego, że wszyscy zauważają jej niepokój. Nie padły 
żadne słowa, ale towarzysze przyglądali się jej z uwagą. Sam, pies i Mogget - czekali w 
napięciu, jak gdyby spodziewali się, że usłyszą z jej ust coś niezwykle mądrego lub 
przenikliwego. Na chwilę ogarnęła ją panika. Nie była przyzwyczajona do przewodniczenia 
dyskusjom i zazwyczaj w ogóle trzymała się nieco z boku. Teraz jednak przypadła jej nowa 
rola: następczyni Abhorsenów. Ponieważ Sabriel przebywała w Ancelstierre, Lirael była 
jedyną przedstawicielką rodu zdolną przejąć obowiązki Abhorsenów. Sama musiała więc 
uporać się z napierającymi rzeszami Zmarłych, mgłą i kryjącą się za tym wszystkim Chlorr. 
W dodatku nie był to ani jedyny, ani najpoważniejszy problem, któremu musiała stawić czoło. 
Prawdziwe zagrożenie czyhało gdzie indziej - nie wiadomo było przecież, do czego Hedge i 
Nicholas dokopią się w okolicach Czerwonego Jeziora.
Będę musiała udawać - pomyślała Lirael. - Powinnam zachowywać się, jak przystało 
na dziedziczkę Abhorsenów. Jeśli dobrze odegram swoją rolę, może w końcu uwierzę, że 
naprawdę nią jestem.
- Czy istnieje jakakolwiek droga przez rzekę, poza przejściem po kamieniach? - 
zapytała nagle, spoglądając na południe, gdzie tuż pod lustrem wody kryły się grzbiety 
głazów, tworzące pomost spinający wyspę ze wschodnim i zachodnim brzegiem. Po tych 
kamieniach w zasadzie nie da się przejść, można tylko przeskakiwać - pomyślała Lirael. - 
Oddalone są od siebie o jakieś sześć stóp, a w dodatku bardzo blisko stąd do wodospadu. 
Wystarczy, że skok się nie uda, a nurt natychmiast porwie nas ze sobą i spadniemy w 
przepaść. Spaść z tak wysoka, w miażdżącej wszystko masie wody...
- Sam? - zapytała. - Pokręcił tylko głową.
- Mogget?
Mały biały kocur leżał zwinięty w kłębek na niebiesko-złotej poduszce, która jeszcze 
przed chwilą spoczywała na wysokim stołku obserwacyjnym, jednak czyjaś łapa strąciła ją na 
podłogę. Ktoś uznał zapewne, że tu przyda się znacznie bardziej. Mogget w rzeczywistości 
nie był kotem, chociaż taką przybrał postać. Obroża ze znakami Kodeksu i miniaturowym 
dzwonkiem Ranną, Siewcą Snu, nie pozostawiała wątpliwości, że nie jest to tylko zwykłe 
gadające kocisko, lecz ktoś znacznie ważniejszy.
Mogget otworzył jaskrawozielone ślepia i ziewnął przeciągle. Ranna zabrzęczał cicho 
przy obroży, a Lirael i Sam spostrzegli, że sami zaczynają ziewać.
- Sabriel zabrała Papierowe Skrzydło, nie mamy więc jak się stąd wydostać - 
stwierdził kocur. - A nawet gdybyśmy mieli taką możliwość, musielibyśmy przelecieć obok 
siedliska Krwawych Wron. Być może dałoby się przeprawić łódką, ale Cienie Zmarłych 
Pomocników z pewnością podążyłyby za nami brzegiem rzeki.
Lirael przyjrzała się potężnej ścianie mgły. Zaledwie od dwóch godzin pełniła 
obowiązki następczyni Abhorsenów, a już nie wiedziała, co ma począć. Była pewna tylko 
jednego - trzeba bezzwłocznie opuścić Dom i jak najszybciej udać się w stronę Czerwonego 
Jeziora. Należało jak najprędzej odszukać Nicholasa, przyjaciela Sama, i powstrzymać go od 
wykopania tego, co leżało ukryte głęboko pod ziemią.
- Niewykluczone, że istnieje inna droga - oznajmił pies. Zeskoczył ze stołka i zaczął 
kręcić się wokół Moggeta, wysoko unosząc łapy, jakby stąpał po trawie, a nie po zimnej 
kamiennej posadzce. Wymówiwszy słowo „droga”, przypadł nagle do ziemi niedaleko kota i 
pacnął ciężką łapą o podłogę, tuż przy jego głowie.
- Tyle że Moggetowi na pewno się nie spodoba - dodał.
- Jaka znowu droga? - prychnął kocur, prężąc grzbiet. - Nie słyszałem, by można było 
wydostać się stąd inaczej niż po głazach, drogą powietrzną lub wpław - a mieszkam w tym 
Domu, odkąd go wzniesiono.
- Jednak nie było cię tutaj, kiedy na rzece utworzono wyspę - wyjaśnił spokojnie pies. 
- Zanim Budowniczowie wznieśli mury, gdy pierwsi Abhorsenowie rozbili w tym miejscu 
namiot, tam gdzie teraz rośnie wielkie drzewo figowe.
- To prawda - przyznał kot. - Ale ciebie również wtedy tu nie było.
Lirael pomyślała, że w ostatnich słowach Moggeta pojawił się cień wątpliwości, jak 
gdyby kocur stawiał pytanie. Z uwagą spojrzała na psa, ten jednak podrapał się tylko po nosie 
i kontynuował swój wywód.
- Tak czy owak, wiodła stąd kiedyś inna droga. Jeżeli nadal istnieje, na pewno leży 
gdzieś głęboko i roi się na niej od niebezpieczeństw. W zasadzie równie dobrze można by 
próbować przejść po kamieniach lub przebijać się przez zastępy Zmarłych.
- Ale ty jesteś chyba innego zdania? - spytała Lirael. - Uważasz, że to stare przejście 
mimo wszystko stanowi pewną alternatywę?
Lirael bała się Zmarłych, ale nie aż tak, by nie móc stawić im czoła w razie potrzeby. 
Po prostu, występując w nowej roli, nie była jeszcze pewna swoich sił. Możliwe, że jakaś inna 
kobieta z rodu Abhorsenów, na przykład Sabriel, będąca w kwiecie wieku i u szczytu swoich 
możliwości, z łatwością przeszłaby po głazach i rozgromiła Chlorr, Cienie Pomocników, a 
także pozostałych Zmarłych. Lirael obawiała się jednak, że gdyby jej przyszło wykonać to 
samo zadanie, niechybnie skończyłoby się to odwrotem, upadkiem do rzeki, a może nawet 
śmiercią w kipieli wodospadu.
- Sądzę, że powinniśmy wypróbować tę starą drogę - oznajmił pies. Rozciągnął się na 
posadzce jak długi, nieomalże potrącając znów łapami kota. Potem niespiesznie dźwignął się i 
ziewnął przeciągle, demonstrując nieskazitelnie białe, ogromne zębiska. Wszystko to robił - 
Lirael była o tym przekonana - by zdenerwować Moggeta.
Kocisko zmrużyło oczy i spojrzało na psa.
- Leży głęboko? - miauknął kot. - Czy dobrze zrozumiałem? Nie możemy pójść 
tamtędy!
- Jej tam już nie ma - odparł pies. - Chociaż być może coś jeszcze pozostało...
- Jej? - wyrwało się równocześnie Lirael i Samowi.
- Pamiętacie studnię z różanego ogrodu? - spytał pies. Sameth skinął głową, natomiast 
Lirael usiłowała sobie przypomnieć, czy również widziała ją wcześniej, gdy przemierzała 
wyspę, zdążając do siedziby Abhorsenów. Jak przez mgłę majaczył jej obraz różanych pędów 
oplatających ażurowe kraty rozmieszczone po wschodniej stronie trawnika sąsiadującego z 
Domem.
- Można opuścić się na dno studni - wyjaśniał dalej pies - choć jest bardzo głęboka i 
wąska. Prowadzi do położonych jeszcze niżej pieczar. Tamtędy biegnie droga, która kończy 
się u stóp wodospadu. Potem będziemy musieli wspiąć się na urwisko, ale myślę, że uda nam 
się tego dokonać od zachodniej strony - w ten sposób ominiemy Chlorr i jej sługusów.
- W studni jest pełno wody - powiedział Sam. - Utopimy się!
- Jesteś tego pewien? - zapytał pies. - A zaglądałeś kiedykolwiek do środka?
- No... raczej nie - odrzekł Sam. - Zdaje się, że jest zakryta...
- Kim jest „ona”, o której wspomniałeś? - stanowczym głosem zapytała Lirael. 
Poznała swojego czworonożnego towarzysza na tyle dobrze, że natychmiast wiedziała, kiedy 
starał się coś ukryć.
- Dawno temu, ktoś mieszkał na dnie studni - odparł pies. - Bardzo potężna i groźna 
istota. Być może coś z niej jeszcze pozostało.
- Co to znaczy: „ktoś”? - nie dawała za wygraną Lirael. - Jak to możliwe, że jakaś 
istota mieszkała pod ziemią bezpośrednio pod siedzibą Abhorsenów?
- Kategorycznie odmawiam pójścia w pobliże tej studni - wtrącił się Mogget. - O ile 
dobrze pamiętam, Kalliel umyślił sobie kiedyś, że spenetruje te zakazane rejony. Tak bardzo 
chcecie złożyć swoje kości obok niego, w jakimś zapadłym kącie, gdzieś w podziemiach?
Spojrzenie Lirael na chwilę powędrowało w stronę Sama, by zaraz powrócić do 
Moggeta. Natychmiast zresztą tego pożałowała, niepotrzebnie bowiem ujawniła, iż targają nią 
wątpliwości i obawy. A przecież jako następczyni Abhorsenów powinna świecić innym 
przykładem. Sam nie krył, że boi się Śmierci i Zmarłych i że najchętniej zaszyłby się po 
prostu w Domu, który był dobrze strzeżony. Wprawdzie zdołał na chwilę opanować swój 
strach, ale jakże miał pozostać dzielny, skoro jej samej nie starczało odwagi?
Lirael była także ciotką Sama. Co prawda niezupełnie potrafiła wejść w tę rolę, ale i 
tak czuła się zobowiązana do otaczania siostrzeńca opieką, nawet jeżeli był od niej zaledwie o 
kilka lat młodszy.
- Posłuchaj! - zwróciła się ostrym tonem do psa. - Bądź ze mną szczery, przynajmniej 
ten jeden raz. Kto... lub co... znajduje się tam na dole?
- No cóż, trudno wyrazić to słowami - odpowiedział. Znów zaczął niespokojnie 
przebierać przednimi łapami. - Zwłaszcza że prawdopodobnie nikogo już tam nie ma - dodał. 
- Jeżeli coś się uchowało, to jedynie jakaś pozostałość po tworzeniu się Kodeksu - podobnie 
było przecież ze mną i wieloma innymi istotami o zmiennej postaci. Jeżeli jednak ona, lub 
jakaś jej część nadal tam tkwi, to najprawdopodobniej niewiele odmieniła swą naturę, co 
oznacza, że wciąż jest groźna w sposób absolutnie... pierwotny. Jednakże to wszystko, o czym 
ci opowiadam, działo się tak strasznie dawno temu, że opieram się jedynie na tym, co mówili, 
pisali lub myśleli inni...
- Ale dlaczego miałaby przebywać tam na dole? - zapytał Sameth. - Dlaczego akurat 
pod Domem Abhorsenów?
- Tak naprawdę niezwykle trudno określić, gdzie ona się znajduje - odparł pies, 
pocierając łapą nos i unikając wzroku rozmówców. - Jej moc przynajmniej w części związana 
jest z tym miejscem, tak więc jeżeli w ogóle istnieje, to najprawdopodobniej jest właśnie tutaj, 
tu - jeśli w ogóle jest gdziekolwiek.
- Mogget - spytała Lirael - czy mógłbyś nieco jaśniej wyłożyć to, o czym przed chwilą 
mówił pies? - Mogget nic nie odpowiedział. Oczy miał zamknięte. W trakcie gdy pies 
odpowiadał na pytania, po prostu zwinął się w kłębek i zasnął.
- Mogget! - powtórzyła zniecierpliwiona Lirael.
- On śpi - oznajmił pies. - Dźwięk Ranny utulił go do snu.
- Coś mi się zdaje, że on słucha go wyłącznie wtedy, gdy sam ma na to ochotę - 
powiedział Sam. - Mam nadzieję, że Kerrigor śpi nieco twardszym snem.
- Jeżeli chcesz, możemy to sprawdzić - zaproponował pies. - Jestem jednak pewien, że 
gdyby rzeczywiście się obudził, wiedzielibyśmy o tym. Ranna nie jest co prawda tak potężny 
jak Saraneth, lecz gdy trzeba, potrafi również mocno trzymać. A poza tym siłą Kerrigora byli 
jego zwolennicy. To z nich czerpał swą moc i to właśnie przyczyniło się do jego upadku.
- O czym ty mówisz? - spytała Lirael. - Zawsze myślałam, że to jeden z Czarowników 
Wolnej Magii, który później stał się Wielkim Zmarłym?
- Był kimś znacznie ważniejszym - wyjaśnił pies. - Pochodził z królewskiego rodu. 
Panowanie nad innymi miał we krwi. W Krainie Śmierci Kerrigor znalazł sposób, jak 
spożytkować siłę tych, którzy składali mu przysięgę na wierność. Wpływał na nich poprzez 
piętno, które wypalił na ich ciałach. Myślę, że gdyby Sabriel przypadkowo nie przywołała 
pewnego starego zaklęcia, które odcięło go od źródła mocy, to Kerrigor odniósłby triumf. 
Przynajmniej na jakiś czas.
- Dlaczego tylko na jakiś czas? - zapytał Sam. Żałował, że w ogóle wspomniał 
Kerrigora.
- Myślę, że w końcu udałoby mu się przeprowadzić to, czym w tej chwili zajmuje się 
twój przyjaciel Nicholas - powiedział pies. - Wykopałby coś, co powinno być zostawione w 
spokoju.
Nikt z obecnych nie wyrzekł ani słowa.
- Tracimy tylko czas - odezwała się w końcu Lirael.
Zaczęła znowu z uwagą przypatrywać się mgle ścielącej się na zachodnim brzegu. 
Wyczuwała obecność wielu Pomocników: było ich więcej, niż dawało się zaobserwować, a 
przecież i tych w zasięgu wzroku nie brakowało. Gnijące ciała wartowników kłębiły się we 
mgle, czekając, aż wróg wyjdzie z ukrycia.
Lirael wzięła głęboki oddech i podjęła decyzję.
- Jeżeli radzisz nam wejść do tej studni - zwróciła się do psa - to tak właśnie zrobimy. 
Pozostaje mieć tylko nadzieję, że unikniemy spotkania z tym, co pozostało z mocy czającej 
się w głębi ziemi. A może będzie przyjaźnie nastawiona i uda nam się z nią porozmawiać...
- Nie! - szczeknął nagle pies, wprawiając wszystkich w osłupienie. Nawet Mogget 
otworzył jedno oko, ale widząc, że Sam uważnie mu się przygląda, czym prędzej je zamknął.
- O co tu chodzi? - spytała Lirael.
- Jeżeli ona rzeczywiście tam jest, co mało prawdopodobne, to pod żadnym pozorem 
nie wolno z nią rozmawiać, słuchać tego, co mówi, ani jej dotykać - oznajmił pies.
- A czy kiedykolwiek komuś udało się ją usłyszeć lub jej dotknąć? - spytał Sam.
- Żadnemu śmiertelnikowi - wtrącił się Mogget, unosząc głowę. - Nikt też nie zdołał, o 
ile mi wiadomo, przejść korytarzami, które zamieszkuje. Podejmowanie podobnych prób 
graniczy z szaleństwem. Zawsze się zastanawiałem, co przytrafiło się Kallielowi.
- Myślałam, że śpisz - powiedziała Lirael. - A poza tym, może ona nas po prostu 
zignoruje, podobnie jak my ją.
- Nie twierdzę, że celowo wyrządzi nam krzywdę. Wystarczy, że w ogóle zwróci na 
nas uwagę.
- Może powinniśmy... - odezwał się Sam.
- Co mianowicie? - zaczepnie rzucił Mogget. - Zapewne nie wyściubiać stąd nosa, dla 
własnego bezpieczeństwa, oczywiście?
- Nie - odpowiedział spokojnie Sam. - Jeżeli głos tej kobiety jest taki niebezpieczny, 
to może powinniśmy przygotować sobie zatyczki do uszu, zanim wyruszymy w drogę. Z 
wosku lub czegoś takiego.
- To nic nie da - wyjaśnił Mogget. - Jeżeli ona przemówi, jej głos przeniknie nas do 
szpiku kości. A jeżeli zacznie śpiewać... Lepiej byłoby dla nas, żeby tego nie robiła.
- Jakoś uda nam się ją ominąć - powiedział pies. - Zdajcie się na mój węch. 
Znajdziemy właściwą drogę.
- Możesz nam wyjaśnić, kim był Kalliel? - poprosił Sam.
- Dwunastym z rodu Abhorsenów - odparł Mogget. - Kalliel nikomu nie ufał. Całymi 
latami trzymał mnie w zamknięciu. To pewnie wtedy wykopano studnię. Jego wnuk uwolnił 
mnie, gdy Kalliel zniknął. Po swoim dziadku odziedziczył wtedy zarówno dzwonki, jak i 
tytuł. Nie chciałbym dzielić losu Kalliela. A już szczególnie pragnąłbym uniknąć tego, co 
przytrafiło mu się na dnie studni.
Lirael drgnęła, ponieważ za zasłoną mgły nastąpiło jakieś poruszenie. Wyczuwała 
czyjąś złowrogą obecność. To, co do tej pory czaiło się daleko w tle, zaczęło się przybliżać. 
Nie mogła dokładnie rozeznać, co to było, na pewno jednak coś znacznie potężniejszego niż 
oddziały Pomocników, które co chwila wyłaniały się z mgły.
Chlorr podchodziła coraz bliżej, była już prawie na brzegu rzeki. A jeżeli nie Chlorr, 
to ktoś równy jej rangą - lub potężniejszy. Może był to nawet ów nekromanta, którego 
poznała w Krainie Śmierci - Hedge. Ten sam, który poparzył Sama. Na nadgarstkach 
siostrzeńca Lirael nadal widziała blizny, które prześwitywały poprzez rozcięcia w rękawach 
płaszcza.
Ten płaszcz stanowił kolejną tajemnicę. Zostawię ją sobie na później - pomyślała ze 
znużeniem Lirael. Płaszcz, na którym obok królewskich wież na tarczy herbowej pojawił się 
nowy znak, jakiego nie widziano od tysięcy lat. Kielnia Budowniczych Muru.
Sam pochwycił spojrzenie Lirael i zaczął skubać grubą złotą nić, wplecioną w symbol 
Budowniczych Muru umieszczony na tkaninie. Dopiero zaczynał sobie uświadamiać, że 
posłańcy Kodeksu nie popełnili błędu, wręczając mu to okrycie. Po pierwsze, płaszcz uszyto 
całkiem niedawno. Nie był to jakiś stary łach wyciągnięty z zatęchłej szafy lub ze stuletniego 
kosza na brudną bieliznę. Widocznie z jakiegoś powodu Sam został uprawniony do noszenia 
go. W końcu on także był jednym z Budowniczych, nie zaś tylko księciem, w którego żyłach 
płynęła królewska krew. Cóż to jednak oznaczało? Wszak Budowniczowie zniknęli tysiące lat 
temu, poświęcając się bez reszty tworzeniu Muru i Wielkich Kamieni Kodeksu. I nie chodziło 
w tym wypadku tylko o przenośnię, o ile mu było wiadomo.
Przez chwilę zastanawiał się, czy czeka go podobny los. Czy on także będzie musiał 
dokonać czegoś, co położy kres jego istnieniu, przynajmniej jako istoty żyjącej i 
oddychającej? Bo przecież Budowniczowie Muru nie umarli zupełnie, pomyślał Sam, 
przypominając sobie Wielkie Kamienie Kodeksu oraz Mur. Ulegli jedynie transformacji, 
zostali przemienieni.
Nie znalazł w tym pocieszenia. Tak czy inaczej, w jego przypadku bardziej 
prawdopodobne było, że zostanie po prostu zabity - pomyślał sobie, przyglądając się 
badawczo mgle i wyczuwając zimno bijące od Zmarłych ukrytych za jej zasłoną.
Sam ponownie dotknął złotej nici na swojej piersi i nabrał otuchy. Jego strach przed 
Zmarłymi nieco zelżał. Nigdy nie chciał być jednym z Abhorsenów. Znacznie bardziej 
pragnął zostać Budowniczym Muru, choć nie do końca rozumiał, co to właściwie oznaczało. 
Gdyby mu się udało, to na dodatek osiągnąłby jeszcze jedną korzyść - mógłby zdenerwować 
swoją siostrę Ellimere. Nigdy by nie uwierzyła, że jako Budowniczy wciąż nie wiedział i nie 
potrafił wyjaśnić na czym polegało bycie Budowniczym Muru - sądziłaby, że po prostu nie 
chce jej tego wyjaśnić. Zakładając oczywiście, że w ogóle uda mu się z nią jeszcze 
zobaczyć...
- Lepiej ruszajmy już w drogę - powiedział pies, ku zaskoczeniu Sama i Lirael. 
Również i ona przed chwilą wpatrywała się w mgłę, pogrążona we własnych myślach.
- Słusznie - odparła, podnosząc wzrok. Nie po raz pierwszy pomyślała, że wolałaby 
znaleźć się z powrotem w Wielkiej Bibliotece Clayrów. Jednakże zarówno to pragnienie, jak i 
wielkie marzenie jej życia - o prawie do noszenia białych szat oraz srebrnej korony 
ozdobionej kamieniem księżycowym, przynależnych pełnoprawnej córce Clayrów - musiało 
przesunąć się na dalszy plan i pozostać w głębokim ukryciu. Teraz należała przecież do 
Abhorsenów i czekało ją wielkie i ważne zadanie. - Słusznie - powtórzyła. - Powinniśmy się 
zbierać. Zejdziemy na dno studni.

Rozdział drugi
Droga w dół

Gdy zapadła decyzja o wymarszu, przygotowania do drogi zajęły niewiele ponad 
godzinę. Lirael włożyła zbroję - pierwszy raz od wielu lat, kiedy to zgłębiała tajniki Sztuk 
Walki. Jednak ta, którą przygotowali dla niej posłańcy Kodeksu, była znacznie lżejsza od 
przechowanych przez Clayry w szkolnej zbrojowni. Zrobiono ją z drobnych, nachodzących na 
siebie łusek czy też płytek, wykonanych z jakiegoś nieznanego materiału. Była lekka i 
wygodna, pomimo że sięgała kolan, a rękawy miała długie i zakończone sztywnymi 
mankietami, których końce rozchylały się lekko na boki, niczym ogon jaskółki. Ponadto, ku 
zadowoleniu Lirael, nie pachniała olejem, używanym zazwyczaj do konserwacji metalu.
Podłe Psisko wyjaśniło, że płytki tworzące kolczugę zrobiono ze specjalnej ceramiki o 
nazwie gethre, wyczarowanej mocą Kodeksu. Materiał ten miał wytrzymałość większą niż 
jakikolwiek metal, a w dodatku był dużo lżejszy. Jednak tajemnica jego produkcji już dawno 
zaginęła i od tysiąca lat nie wykonano takiej zbroi. Lirael dotknęła jednej z płytek i ku 
własnemu zaskoczeniu pomyślała, że Sam mógłby taką zrobić - chociaż w rzeczywistości nie 
miała żadnych podstaw, by tak sądzić.
Na zbroję narzuciła opończę ozdobioną złotymi gwiazdami i srebrnymi kluczami. 
Przez pierś przewieszała zwykle skórzany pas z doczepionymi do niego srebrnymi 
dzwonkami, teraz jednak nie zdąiyła jeszcze go założyć. Sam bez zbytniego entuzjazmu 
spakował fletnię, natomiast Lirael włożyła do sakwy Lustro Ciemności. Wiedziała, że znowu 
będzie musiała w nie spojrzeć, by zbadać przeszłość.
Jej ekwipunku dopełniały: miecz - Nehima, łuk i kołczan podarowany przez Clayry 
oraz niewielki plecak wypełniony różnymi niezbędnymi rzeczami, który przygotowali dla niej 
zapobiegliwi posłańcy Kodeksu. Lirael nie miała jednak okazji sprawdzić, co jest w środku.
Zanim dołączyła do Sama i Moggeta, którzy czekali na dole, zatrzymała się na chwilę, 
ażeby popatrzeć w wysokie, osadzone w srebrnej ramie lustro, wiszące na ścianie jej pokoju. 
Postać, która się w nim odbijała, w niewielkim stopniu przypominała Drugą Asystentkę 
Bibliotekarki, jaką niegdyś była. Ze zwierciadła spoglądała na nią młoda wojowniczka o 
groźnym, posępnym wyglądzie. Ciemne włosy, przewiązane teraz srebrną tasiemką, nie 
opadały już luźno i nie przesłaniały twarzy. Nie założyła też swojego dawnego uniformu - 
czerwonej kamizelki, a zamiast przynależnego Bibliotekarkom sztyletu do boku przypasała 
długi miecz, Nehimę. Jednakże nie mogła tak po prostu rozstać się ze swą przeszłością. 
Chwyciła za koniec czerwonej jedwabnej nitki, zwisającej z kamizelki, wyciągnęła ją i 
owinęła kilka razy wokół małego palca, tworząc niciany pierścionek. Następnie zsunęła go i 
włożyła do niewielkiej sakwy przytroczonej do pasa, tej samej, w której znajdowało się 
Lustro Ciemności. Być może nigdy już nie założy kamizelki, ale choć drobny z niej fragment 
zawsze będzie nosić przy sobie.
Przeobraziłam się w Abhorsena - pomyślała Lirael. - Jestem teraz kimś innym. 
Przynajmniej z wyglądu.
Najbardziej widocznym znakiem tej przemiany, a także źródłem mocy nowej 
następczyni Abhorsenów był pas z dzwonkami, który w tajemniczych okolicznościach 
pojawił się nagle w Domu. Ten sam, który Sabriel podarowała wcześniej Samowi. Po kolei 
rozwiązywała skórzane mieszki, w których ukryte były dzwonki, i wsuwała do każdego z nich 
palce, ażeby napawać się chłodem srebra i dotykać mahoniowych uchwytów, a także by 
doświadczyć delikatnej równowagi, która istniała pomiędzy Wolną Magią i znakami Kodeksu 
wyrytymi w drewnie i metalu. Bardzo uważała, by dzwonki nie wydały dźwięku, jednak 
nawet lekkie dotykanie ich krawędzi mogło wyzwolić jakieś brzmienia i uwolnić magiczne 
moce, które każdy z nich krył w sobie.
Najmniejszy zwał się Ranna, czyli Siewca Snu, jak mówili o nim niektórzy. Jego 
słodki głos brzmiał jak kołysanka i sprawiał, że słuchacze zapadali w sen.
Drugi dzwonek nazywał się Mosrael - Dawca Życia. Lirael dotykała go zawsze bardzo 
delikatnie, utrzymywał bowiem równowagę między Życiem a Śmiercią. Jeżeli obchodzono 
się z nim prawidłowo, mógł wskrzeszać Zmarłych, ale równocześnie przenosił wtedy z Życia 
w Śmierć tego, kto nim dzwonił.
Trzeci z dzwonków nosił miano Kibeth - Wędrowiec. Uwalniał Zmarłych, 
ofiarowując im swobodę przemieszczania się, a ten, kto nim dzwonił, mógł również nakazać 
kierunek marszu. Kibeth potrafił jednak także zawładnąć osobą trzymającą dzwonek i 
sprawić, by maszerowała - najczęściej tam, gdzie wcale iść nie chciała.
Czwarty nazywał się Dyrim, czyli Mówca. Zgodnie z tym, co podawała „Księga 
Zmarłych”, był to najbardziej melodyjny dzwonek, ale i jeden z najtrudniejszych w użyciu. 
Dyrim mógł przywracać mowę tym Zmarłym, którzy dawno tę umiejętność zatracili. 
Umożliwiał poznawanie cudzych tajemnic, a nawet czytanie w myślach. Kryły się w nim 
także inne, ciemne moce, które szczególnie upodobali sobie nekromanci, ponieważ Dyrim 
mógł unieruchomić czyjś język na zawsze.
Belgaer był piąty z rzędu. Nazywano go Włodarzem Myśli. Umiał naprawić 
zniszczenia, które powstawały w umyśle na skutek Śmierci, przywracając Zmarłym zdolność 
myślenia oraz pamięć. Potrafił też wymazać myśli, i to zarówno w Życiu, jak i w Śmierci. 
Nekromanci wykorzystywali jego moc, aby unicestwiać umysły wrogów. Bywało jednak i 
tak, że dzwonek niszczył umysł samego nekromanty, ponieważ Belgaer bardzo lubił swoje 
brzmienie i nierzadko zdarzało się, że intonował jakąś melodię z własnej woli, wykorzystując 
w tym celu wszelkie możliwe okazje.
Szósty nazywał się Saraneth - Narzucający Więzy. Saraneth był ulubionym 
dzwonkiem wszystkich Abhorsenów. Duży i budzący zaufanie, krył w sobie ogromną moc i 
prawdę. Wykorzystywano go do podporządkowywania sobie Zmarłych i narzucania im 
więzów, aby byli posłuszni temu, kto go posiadał.
Lirael nie lubiła dotykać siódmego, najpotężniejszego z wszystkich dzwonków, 
ponieważ był zimny i budził strach, uważała jednak, że chociażby ze względów 
dyplomatycznych nie wypadało go pomijać. Był to Astarael - Dzwonek Smutku. Wysyłał 
wszystkich, którzy go słuchali - w Śmierć.
Lirael cofnęła dłoń i po kolei zaczęła sprawdzać wszystkie mieszki, upewniając się, 
czy skórzane rzemienie są prawidłowo umocowane. Powinny dobrze trzymać, ale 
jednocześnie tak, by można je było z łatwością rozwiązać jedną ręką. Potem przerzuciła sobie 
pas przez pierś. Dzwonki, a także elementy uzbrojenia, które przyjęła od Abhorsenów, 
należały teraz do niej.
Sam czekał na zewnątrz. Siedział na stopniach prowadzących do Domu. Ubrany był w 
podobny strój i tak samo uzbrojony, nie miał jednak pasa z dzwonkami ani łuku.
- Znalazłem go w zbrojowni - oznajmił, unosząc w górę miecz i obracając ostrze tak, 
by Lirael mogła zobaczyć znaki Kodeksu wyryte w stali. - Nie ma co prawda imienia, jak 
pozostałe miecze, ale jego magiczna moc pozwala skutecznie walczyć ze Zmarłymi.
- Lepiej późno niż wcale - rzucił Mogget, który z kwaśną miną przycupnął obok Sama 
na schodach.
Sam puścił uwagę kota mimo uszu, wyciągnął z rękawa kartkę papieru i podał ją 
Lirael.
- To wiadomość, którą przesłałem sokołem pocztowym do Barhedrin. Strażnicy z 
tamtejszego posterunku poślą ją dalej, w okolice Muru, skąd zostanie przekazana 
Ancelstierrańczykom, którzy... hm... wyślą ją do moich rodziców w Corvere za pomocą 
urządzenia zwanego telegrafem. Dlatego depeszę sporządziłem w specjalnym języku 
telegraficznym, który na pierwszy rzut oka wygląda może dość dziwacznie, zwłaszcza gdy 
wcześniej nie miało się z nim do czynienia. W klatce były akurat cztery sokoły - nie licząc 
tego od Ellimere, który nie będzie mógł lecieć jeszcze przez tydzień lub dwa - więc wysłałem 
dwa do Belisaere z wiadomością dla Ellimere i dwa do Barhedrin.
Lirael spojrzała na kartkę i starannie wypisane ręką Sama słowa.

DO KRÓLA TOUCHSTONE’A I SABRIEL ABHORSEN
AMBASADA STAREGO KRÓLESTWA
CORVERE
ANCELSTIERRE
DO WIADOMOŚCI
ELLIMERE VIA SOKÓŁ POCZTOWY
DOM OTOCZYLI ZMARU PLUS CHLORR TERAZ WIELKA ZMARŁA STOP
HEDGE TO NEKROMANTA STOP
NICK JEST Z HEDGE’EM STOP
WYKOPUJĄ ZŁO NIEDALEKO KRAWĘDZI STOP
JA I CIOTKA LIRAEL DAWNIEJ CLAYRA OBECNIE NASTĘPCZYNI
ABHORSENÓW UDAJEMY SIĘ TAM RÓWNIEŻ STOP
PLUS MOGCET PLUS PIES KODEKSU STOP
ZROBIMY CO W NASZEJ MOCY STOP
PRZYŚLIJCIE POMOC PRZYBĄDŹCIE SAMI MOŻLIWIE SZYBKO STOP
NADANO DWA TYGODNIE
PRZED ŚW. JANEM SAMETH KONIEC

Ta wiadomość rzeczywiście brzmi dość dziwnie, ale nie jest pozbawiona sensu - 
pomyślała Lirael. - Biorąc pod uwagę ograniczone możliwości umysłowe sokołów 
pocztowych, telegraficzny język wydaje się niezłym sposobem przekazywania informacji 
nawet bez telegrafu.
- Mam nadzieję, że sokołom uda się przenieść tę wiadomość - powiedziała Lirael, gdy 
Sam odbierał od niej kartkę. Gdzieś w oddali, w oparach mgły, czaiły się Krwawe Wrony, 
cała chmara martwych ptaków, które krążyły ożywiane duchem jakiegoś Zmarłego. Sokoły 
pocztowe będą musiały przelecieć obok nich, a pewnie napotkają w drodze także i inne 
niebezpieczeństwa, zanim uda im się pomknąć dalej do Barhedrin i Belisare.
- Nie możemy liczyć na to, że się im poszczęści - powiedział pies. - Jesteście gotowi 
zejść w głąb studni?
Lirael pokonała schody i przeszła kilka kroków ścieżką wyłożoną czerwonym 
brukiem. Poprawiła plecak, podciągając go nieco wyżej i mocniej zaciskając rzemienie. 
Następnie spojrzała na rozświetlone słońcem błękitne niebo, a właściwie niewielki jego 
skrawek, którego nie przesłoniła jeszcze nacierająca z trzech stron magiczna mgła oraz ta, 
która napływała od strony wodospadu.
- Chyba możemy ruszać - oznajmiła.
Sam podniósł swój plecak, zanim jednak zdążył go założyć, Mogget skoczył i wśliznął 
się do środka. Spod klapy widać było tylko zielone oczy i pokryte białym futrem ucho.
- Pamiętajcie, że ja byłem przeciwny temu, by iść tą drogą - poinstruował pozostałych. 
- Obudźcie mnie, jeżeli zdarzy się coś strasznego, cokolwiek miałoby to być, lub gdy będzie 
mi groziło, że zmoczę sobie futro.
Zanim ktokolwiek zdążył coś powiedzieć, Mogget wcisnął się jeszcze głębiej do 
środka, tak że nie było już widać ani jego oczu, ani skrawka ucha.
- Ciekawe, z jakiej racji mam go dźwigać? - spytał Sam, dając wyraz swojemu 
niezadowoleniu. - W końcu to on jest sługą Abhorsenów.
Z torby wysunęła się uzbrojona w pazury łapa i boleśnie pacnęła go w kark, nie 
naruszając jednak skóry. Sam wzdrygnął się i zaklął. Pies skoczył i oparł przednie łapy na 
plecaku. Pod wpływem ciężaru Sam zachwiał się i znowu zaklął, natomiast pies przystąpił do 
karcenia Moggeta:
- Jeżeli dalej będziesz się tak zachowywać, to wybij sobie z głowy podróżowanie na 
czyichś plecach.
- No i nie licz, że dostaniesz ode mnie jakieś ryby - mruknął Sam, rozcierając kark.
Któraś z tych gróźb, a może nawet obie, widocznie odniosły pozytywny skutek, albo 
też Mogget zapadł w sen, w każdym razie już po chwili nikt nie musiał obawiać się jego 
pazurów ani wysłuchiwać kąśliwych uwag. Pies zeskoczył na ziemię, Sam uporał się z 
rzemieniami przy plecaku i razem z innymi ruszył po ścieżce.
Gdy drzwi frontowe zamknęły się za nimi, Lirael odwróciła się i zobaczyła, że w 
każdym oknie Domu stoją posłańcy Kodeksu. Przy szybach zebrał się ich ogromny tłum. Stali 
tak blisko siebie, że szaty i kaptury, które nosili, zdawały się łączyć w jeden potężny 
organizm. Ich dłonie, delikatnie rozświetlone magicznym blaskiem, wyglądały z daleka jak 
setki płonących oczu. Posłańcy Kodeksu nie machali im ani się nie poruszali, ale Lirael czuła, 
że pragną się z nią pożegnać. Tak jakby nie mieli już ujrzeć następczyni Abhorsenów.
Studnia była oddalona od drzwi wyjściowych zaledwie o trzydzieści jardów, ukryta za 
plątaniną dzikich róż, przez które Lirael i Sam musieli się przedzierać, zatrzymując się co 
kilka kroków, ażeby wyssać pokłute i obolałe palce. Lirael wydawało się, że kolce tych róż są 
nienaturalnie długie i piekielnie ostre, nie znała się jednak zbyt dobrze na kwiatach. Clayry 
miały co prawda podziemne ogrody i potężne szklarnie oświetlane magicznym światłem 
znaków Kodeksu, ale poza jednym rozarium większość z nich przeznaczona była do uprawy 
warzyw i owoców.
Gdy udało się oczyścić drogę z różanych pędów, Lirael zobaczyła okrągłe drewniane 
wieko o średnicy około ośmiu stóp zakrywające studnię. Wykonano je z grubych dębowych 
desek i pieczołowicie osadzono na cembrowinie z białych kamieni. W czterech miejscach 
pokrywę przytrzymywały wykute z brązu łańcuchy, których ogniwa z jednej strony zostały 
wpuszczone bezpośrednio w kamień, a z drugiej przytwierdzone na stałe do drewna za 
pomocą wbitych do środka metalowych bolców, tak że w ogóle nie trzeba było zakładać 
kłódek.
Znaki Kodeksu, które miały moc otwierania i zamykania, przemykały po drewnie i 
metalu, jarząc się niewyraźnie w świetle słońca. Dopiero gdy Sam dotknął drewnianego 
wieka ręką, rozbłysły pełnym blaskiem. Położył dłoń na jednym z łańcuchów, wyczuwał 
bowiem, że wewnątrz przebiegają znaki Kodeksu, i chciał ustalić, jakie kryją zaklęcie. Lirael 
przyglądała się poczynaniom Sama zza jego ramienia. Nie znała nawet połowy tych znaków, 
ale słyszała, jak jej towarzysz powtarza pod nosem jakieś nazwy, tak jakby je sobie 
przypominał.
- Potrafisz odsunąć tę pokrywę? - spytała Lirael. Znała dziesiątki zaklęć zdolnych 
otwierać zamknięte drzwi i bramy, dzięki czemu udawało jej się dostać do takich miejsc w 
Wielkiej Bibliotece Clayrów, do których oficjalnie nie miała wstępu. Tym razem jednak 
intuicyjnie wyczuwała, że żadne znane jej czary nie sprostałyby nowemu zadaniu.
- Myślę, że tak - z wahaniem odparł Sam. - To całkiem niezwykłe zaklęcie i wiele z 
obecnych tu znaków nic mi nie mówi. Jeśli się jednak nie mylę, można odchylić to wieko na 
dwa sposoby. Co do pierwszego, czuję się bezradny. Ale ten drugi... - Sam urwał w pół słowa, 
z chwilą bowiem kiedy ponownie dotknął łańcucha, znaki Kodeksu przepłynęły z 
metalowych ogniw na jego dłonie i dalej na drewniane wieko. - Wygląda na to, że łańcuchy 
ustąpią ogrzane oddechem... lub na skutek pocałunku... właściwej osoby. Zaklęcie mówi coś o 
„tchnieniu moich dzieci”. Nie bardzo rozumiem, co dokładnie znaczą te słowa ani kogo 
dotyczą. Przypuszczam, że chodzi tu o dzieci Abhorsenów.
- Nie zaszkodzi spróbować - zachęciła go Lirael. - Zacznij od chuchnięcia, może to 
rzeczywiście zadziała.
Widać było, że Samem targają wątpliwości, pochylił jednak głowę, nabrał w płuca 
powietrza i wypuścił je w kierunku jednego z łańcuchów.
Metal pokrył się parą i nieznacznie zmatowiał. Znaki Kodeksu na chwilę rozbłysły i 
lekko drgnęły. Lirael wstrzymała oddech. Sam wyprostował się i stanął nieco z boku, 
natomiast Podłe Psisko podeszło bliżej i zaczęło węszyć.
Nagle coś zazgrzytało i wszyscy odskoczyli. Wówczas ze środka kamiennego bloku, 
który do tej pory wydawał się monolitem, wysunęło się nowe ogniwo, po chwili następne, aż 
w końcu kolejne zwoje łańcucha zaczęły opadać z brzękiem i łoskotem na ziemię. W ciągu 
dosłownie kilku sekund łańcuch wydłużył się o jakieś sześć lub siedem stóp, uwalniając z 
okowów część wieka.
- Doskonale - powiedziało Podle Psisko. - Teraz twoja kolej, pani.
Lirael pochyliła się nad następnym łańcuchem i owionęła go delikatnym oddechem. 
Zrazu nic się nie wydarzyło i poczuła, że przenika ją nieprzyjemne uczucie niepewności. 
Miała wszak nikłe doświadczenie jako Abhorsen i wciąż wątpiła w swą przydatność.
Dopiero po chwili łańcuch zmatowiał, magiczne znaki rozżarzyły się, w drugim 
kamieniu również coś zazgrzytało i ze środka zaczęły wysuwać się kolejne metalowe ogniwa. 
Podobny odgłos niemal równocześnie rozległ się z drugiej strony, ponieważ Sam przybliżył 
usta do trzeciego łańcucha.
Lirael pochyliła się nad ostatnim. Zanim wzięła oddech, dotknęła przez chwilę 
łańcucha. Poczuła, jak pod jej palcami znaki zaczynają drżeć. Zaklęcie Kodeksu odpowiadało 
na jej dotyk, przeczuwając, że za chwilę ktoś uruchomi jego magiczną moc. Znaki 
znajdowały się w stanie gotowości, niczym człowiek szykujący się do biegu i napinający 
mięśnie w oczekiwaniu na start.
Gdy łańcuchy zostały już obluzowane, Lirael i Sam mogli nareszcie dźwignąć 
pokrywę zasłaniającą wejście do studni i odsunąć ją na bok. Była niezwykle ciężka, więc nie 
zdołali ściągnąć jej zupełnie, jednak powstało wystarczająco duże przejście, aby mogli się 
przecisnąć razem z plecakami.
Lirael spodziewała się, że z chwilą kiedy odsuną klapę, uderzy w nich ostry i 
nieprzyjemny odór wilgoci, choć pies uprzedzał, iż studnia nie jest wypełniona wodą. Ze 
środka rzeczywiście wydobywała się jakaś woń, i to na tyle silna, że stłumiła unoszący się w 
powietrzu zapach róż, nie były to jednak stęchłe wyziewy stojącej od długiego czasu wody, 
lecz przyjemny roślinny aromat. Lirael nie potrafiła go zidentyfikować.
- Chciałabym wiedzieć, czym tu pachnie - zwróciła się do psa, patrząc na studnię. Jego 
nos nierzadko potrafił wyłapywać zapachy, których Lirael nie tylko że nie potrafiła wyczuć 
czy nazwać, ale nawet sobie wyobrazić.
- Nie sądzę, byś potrafiła to zrozumieć - odparł pies. - Chyba że ostatnio poczyniłaś 
jakieś postępy - dodał.
- Nie mówiłam przenośnie - wyjaśniła cierpliwie Lirael. - Z tej studni wydobywa się 
jakiś charakterystyczny zapach. Trochę roślinny, jakby ziołowy. Nie potrafię ustalić, jaki.
Sam wciągnął w nozdrza powietrze i zmarszczył czoło.
- To przypomina jakąś przyprawę - stwierdził. - Żaden ze mnie kucharz, ale pamiętam, 
że podobnie pachniało w pałacowych kuchniach, kiedy pieczono baraninę. Tak mi się 
przynajmniej zdaje.
- To rozmaryn - powiedział krótko pies. - No i szarłat, chociaż tego drugiego pewno 
nie czujecie.
- Wierność w miłości - cichutko odezwał się czyjś głos, dobiegający z plecaka Sama. - 
Kwiat, który nigdy nie więdnie. A ty nadal twierdzisz, że jej tam nie ma?
Pies nie odpowiedział Moggetowi. Zamiast tego wsadził do studni łeb i przez dobrą 
minutę węszył, wciskając pysk coraz głębiej i głębiej. Kiedy go wreszcie wyjął, kichnął dwa 
razy i pokręcił głową.
- Zwietrzałe zapachy, przebrzmiałe zaklęcia - oświadczył. - Ten ziołowy aromat 
wyraźnie słabnie.
Lirael dla pewności pociągnęła nosem, ale pies miał rację. W powietrzu unosił się 
teraz wyłącznie zapach róż.
- W głąb studni prowadzi drabina - zakomunikował Sam, który również zaglądał do 
środka. Nad jego głową pojawiło się światełko, wyczarowane Magią Kodeksu. - Zrobiona z 
brązu, podobnie jak łańcuchy. Ciekawe dlaczego. Nie widzę jednak dna - ani wody.
- Ja zejdę pierwsza - zadecydowała Lirael.
Przez moment wydawało się, że Sam zaprotestuje, jednak ostatecznie nie zgłosił 
sprzeciwu, odsuwając się na bok. Lirael nie była pewna, czy zadziałał tu strach, czy też 
chłopak podporządkował się ciotce - a może następczyni Abhorsenów?
Lirael zajrzała do studni. Górne szczeble drabiny połyskiwały metalicznie, natomiast 
reszta zupełnie nikła w ciemnościach. Co prawda Lirael już wcześniej miała okazję wspinać 
się i opuszczać w dół w mrocznych korytarzach i tunelach, których nie brakowało w Wielkiej 
Bibliotece Clayrów, ale wtedy wszystko wyglądało o wiele bardziej niewinnie, mimo że i 
wówczas czyhało na nią wiele niebezpieczeństw. Teraz jednakże wszędzie wyczuwała 
obecność jakichś niezwykle potężnych i złowrogich sił, straszliwego fatum, które zaczęło 
działać w świecie. Zmarli otaczający Dom stanowili zaledwie widzialną namiastkę tych sił. 
Przypomniała sobie wizję, którą przedstawiły jej Clayry - dół wykopany w pobliżu 
Czerwonego Jeziora i potworny odór Wolnej Magii wydobywający się ze środka.
Schodzenie na dno studni to dopiero początek drogi - pomyślała Lirael. Ten krok w 
dół był jednocześnie pierwszym, który stawiała jako Abhorsen, rzeczywistym wejściem w 
nową rolę.
Po raz ostatni popatrzyła na słońce, starając się nie zwracać uwagi na piętrzące się 
wokół ściany mgły. Następnie uklękła i ostrożnie zaczęła zstępować w głąb studni, 
sprawdzając stopą każdy szczebel drabiny w poszukiwaniu odpowiedniego oparcia.
Tuż za nią podążało Podłe Psisko. Palce jego łap wydłużyły się i stały się bardziej 
chwytne niż ludzkie dłonie. Co kilka szczebli pies zamiatał ogonem po twarzy Lirael, 
wyrażając w ten sposób entuzjazm, jakiego Lirael z pewnością nie potrafiłaby z siebie 
wykrzesać, gdyby sama posiadała ogon.
Sameth wszedł do studni jako ostatni. Nad jego głową nadal krążyło magiczne światło 
Kodeksu, a w zapiętym plecaku bezpiecznie ukrył się Mogget. Kiedy podkute buty Sama 
zadzwoniły o metalowe szczeble, nagle z góry odpowiedziało im terkotanie łańcuchów, które 
zaczęły gwałtownie się zwijać. Sam ledwo zdążył schować ręce do środka, gdy ciężka 
pokrywa zaczęła nasuwać się na otwór studni, aż w końcu opadła z ogłuszającym łomotem, 
zamykając wejście.
- No cóż, i tak nie zamierzaliśmy wracać tą samą drogą - powiedział Sam, siląc się na 
wesołość.
- Jeśli w ogóle uda nam się wrócić - szepnął Mogget głosem tak cichym, że być może 
nikt go nie usłyszał.
Sam zawahał się jednak przez chwilę, a pies wydał stłumione warknięcie. Jedynie 
Lirael z determinacją schodziła coraz niżej po szczeblach, unosząc ze sobą ostatnie 
wspomnienie słońca. Wszyscy opuszczali się w głąb ziemi, w ciemność.

Rozdział trzeci
Szarłat, rozmaryn i łzy

Wydawało się, że drabina nie ma końca. Początkowo Lirael liczyła kolejne szczeble, 
gdy jednak doszła do dziewięćset dziewięćdziesięciu sześciu, dała sobie spokój. Ciągle 
schodzili w dół. Lirael wyczarowała magiczne światło Kodeksu. Krążyło u jej stóp, 
wspomagając to, które tańczyło nad głową Sama. Blask wysyłany przez obie żarzące się kule, 
jak i rozedrgane cienie rzucane na cembrowinę studni przez szczeble drabiny sprawiały, że 
Lirael zaczęło się zdawać, iż nigdy nie skończą tej wędrówki - i że wciąż od nowa pokonują 
ten sam odcinek drogi.
Kierat, z którego nie można się wyrwać. Wyobrażenie to narastało w niej i przybierało 
cechy realności, gdy nagle Lirael zamiast metalu poczuła pod stopami kamień. Światło 
Kodeksu podskoczyło w górę, na wysokość kolan.
Dotarli wreszcie na samo dno studni. Lirael wymówiła zaklęcie Kodeksu i świetlna 
kula podążyła za jej słowami, krążąc wokół głowy. Dzięki bijącej od niej poświacie Lirael 
zorientowała się, iż znaleźli się w mniej więcej prostokątnym pomieszczeniu, wykutym w 
skale odznaczającej się głęboką czerwoną barwą. Wychodził z niego korytarz, którego koniec 
niknął w ciemnościach. Obok przejścia stało wiadro wypełnione czymś, co wyglądało jak 
pochodnie - były to drewniane szczapy owinięte szmatami nasączonymi naftą.
Gdy Lirael ruszyła do przodu, Podłe Psisko zeskoczyło za nią z drabiny, a tuż za nim 
podążał Sam.
- To chyba jedyna droga - szepnęła Lirael, wskazując korytarz. Instynkt podpowiadał 
jej, że bezpieczniej będzie nie podnosić głosu.
Pies wciągnął w nozdrza powietrze, oceniając sytuację, i skinął głową.
- Zastanawiam się, czy nie zabrać którejś z tych... - powiedziała Lirael, sięgając po 
jedną z pochodni. Ledwo jednak jej dotknęła, pochodnia rozsypała się w proch. Lirael 
uskoczyła do tyłu, nieomal przewracając się na psa, który z kolei wpadł na Sama.
- Uważaj! - krzyknął Sam. Jego głos odbił się od ścian i powędrował dalej, rozchodząc 
się echem po korytarzu.
Lirael jeszcze raz wyciągnęła rękę w kierunku wiadra, tym razem zachowując większą 
ostrożność, jednakże pozostałe pochodnie również po prostu obróciły się w pył. Gdy dotknęła 
kubła, rozpadł się w kupkę rdzy.
- Czas nigdy nie przestaje płynąć - enigmatycznie odezwał się pies.
- Myślę, że powinniśmy iść dalej - powiedziała Lirael, w zasadzie kierując te słowa do 
samej siebie. Pochodnie tak naprawdę nie były im niezbędne, zwiększałyby jednak poczucie 
bezpieczeństwa.
- Im szybciej ruszymy, tym lepiej - odparł pies. Znowu zaczął węszyć. - Chyba nie 
chcemy zatrzymywać się tutaj na dłużej.
Lirael skinęła w odpowiedzi głową. Zrobiła krok do przodu, po czym zawahała się i 
wyciągnęła miecz. Gdy wydobyła go z pochwy, na klindze rozbłysły znaki Kodeksu, a także 
ukazało się imię, jakie nosił. Po chwili napis rozpłynął się i ustąpił miejsca inskrypcji, którą 
Lirael miała okazję widzieć już wcześniej. Nie była jednak pewna - może to jednak nie był 
ten sam napis? Inskrypcja ulotniła się zbyt szybko, by można było cokolwiek ustalić.
„Clayrom ukazał się miecz i oto jestem. Pamiętaj o Budowniczych Muru. Pamiętaj o 
Mnie” - głosił napis. Cokolwiek te słowa mogły znaczyć, dodatkowe źródło światła uspokoiło 
nieco Lirael, a może to sam miecz, Nehima, sprawił, że poczuła się bezpieczniej.
Słyszała, że Sam również wyciągnął broń. Odczekał kilka chwil, aż Lirael nieco się 
oddaliła. Najpewniej bał się, że może się potknąć i będąc zbyt blisko, przebić mieczem psa 
lub Lirael. Ona ze swej strony całkowicie aprobowała takie środki ostrożności.
Gdy uszli ze sto lub nieco więcej kroków, wydrążony w kamieniu korytarz nagle się 
urwał, ustępując miejsca tunelowi, który nie był już dziełem człowieka. Zamiast czerwonej 
skały pojawił się blady, zielonkawobiały kamień, który tak silnie odbijał światła 
wyczarowane mocą Kodeksu, że Lirael musiała przesłaniać sobie oczy ręką. Wyglądało na to, 
że tunel powstał w wyniku naturalnych procesów erozyjnych, a nie na skutek czyjegoś 
świadomego działania. Sklepienie, posadzkę i ściany pokrywał swoisty wzór: niezliczone 
spiralne kształty i zawijasy. Jednakże nawet one wyglądały jakoś dziwnie, inaczej niż 
powinny, choć Lirael nie potrafiła uzasadnić, dlaczego odnosiła takie wrażenie. Po prostu 
czuła, że jest w nich coś osobliwego.
- Tutaj nigdy nie było wody - oznajmił Sam. On także mówił teraz szeptem. - Chyba 
że płynęła jednocześnie w obu kierunkach na różnych poziomach. Nigdy też nie widziałem 
tego rodzaju skały.
- Musimy się pospieszyć - powiedział pies. Coś w jego głosie kazało Lirael poruszać 
się bardziej żwawo. Wyczuwała, że targa nim jakiś niepokój, którego wcześniej nie okazywał. 
Być może nawet strach.
Przyspieszyli nieco kroku. Starali się iść możliwie prędko, z zachowaniem należytych 
środków ostrożności, by się nie potknąć lub nie wpaść do jakiejś niewidocznej dziury. 
Dziwny, odbijający światło tunel ciągnął się jeszcze przez dobre kilka mil, po czym przeszedł 
w rodzaj pieczary, niewiadomego pochodzenia, której ściany zbudowane były z tego samego 
zielonkawobiałego kamienia. Wybiegały stamtąd trzy tunele, toteż Lirael i Sam zatrzymali się 
na chwilę, podczas gdy pies uważnie obwąchiwał każde z wyjść.
W kącie leżało coś, co Lirael wzięła początkowo za kamienie, gdy jednak przyjrzała 
się dokładniej, okazało się, że to stosik starych, połamanych kości, pomieszanych z 
odłamkami metalu. Czubkiem buta odgarnęła na bok kilka kawałków pociemniałego srebra 
oraz fragment ludzkiej szczęki, w której nadal tkwił cały, niepokruszony ząb.
- Nie dotykaj tego! - ostrzegawczym szeptem rzucił Sam, gdy pochyliła się nad 
szczątkami, ażeby dokładniej zbadać metalowe części.
Lirael znieruchomiała, nadal trzymając wyciągniętą przed siebie rękę.
- Niby dlaczego?
- Nie wiem - odparł Sam, a po plecach przebiegł mu mimowolny dreszcz. - Wygląda 
to na metal, z którego robi się dzwonki. Lepiej go nie ruszajmy.
- Dobrze - zgodziła się Lirael. Wyprostowała się i teraz sama nie mogła opanować 
drżenia. Ludzkie kości i resztki dzwonków. Odnaleźli Kalliela. Co to było za miejsce? I 
dlaczego pies tak długo się zastanawiał, którą wybrać drogę?
Kiedy zadała mu to pytanie, Podłe Psisko przestało wreszcie węszyć i wskazało prawą 
łapą na środkowy tunel.
- Pójdziemy tędy - powiedziało. Lirael zauważyła jednak, że z jego głosu zniknął 
entuzjazm. Psu brakowało pewności, tak że nawet gest, którym wskazywał drogę, zdradzał 
niezdecydowanie. W konkursie wystawiania zwierzyny na pewno nie zdobyłby punktów.
Nowy tunel okazał się wyraźnie szerszy niż ten, którym posuwali się wcześniej. Miał 
także wyższe sklepienie. Lirael wydawał się jakiś inny, i to nie tylko dlatego, że łatwiej było 
się w nim poruszać. Z początku nie bardzo wiedziała, co właściwie wywołuje wrażenie 
inności, aż w końcu uświadomiła sobie, że było to odczucie narastającego chłodu. Wydawało 
jej się także, że wokół jej stóp i kostek u nóg przepływa jakiś tajemniczy, dziwny prąd, który 
podąża, szemrząc, raz w jedną, raz w drugą stronę, chociaż nic nie wskazywało na obecność 
wody.
A może jednak gdzieś tu była? Spoglądając prosto przed siebie lub w dół, Lirael 
widziała tylko kamienie. Kiedy jednak zerknęła kątem oka, ujrzała ciemną wodę. Wypływała 
za ich plecami, przeciskała się obok idących, a następnie zawracała, jak fala, która odbija się 
od brzegu. Fala, która próbuje porwać ich ze sobą i zanieść z powrotem tam, skąd przyszli.
Niepokojąco przywodziła na myśl rzekę Śmierci. Lirael nie czuła jednak, by 
znajdowali się w Śmierci. Poza tym, że było jej coraz zimniej i że kątem oka dostrzegała 
płynącą wodę, wszystkie zmysły podpowiadały jej, iż całym jestestwem należy do Życia, tyle 
że znajduje się w bardzo dziwnym i tajemniczym tunelu, głęboko pod ziemią.
Wtedy po raz drugi poczuła zapach rozmarynu i czegoś jeszcze słodszego. W tym 
momencie dzwonki umieszczone w skórzanych mieszkach, przymocowanych do 
przewieszonego przez jej pierś pasa, zaczęły drgać. Ich serca, unieruchomione skórzanymi 
więzadłami, nie mogły dzwonić, Lirael czuła jednak, że poruszają się i wibrują, jak gdyby 
pragnęły za wszelką cenę się uwolnić.
- Dzwonki! - wykrztusiła z trudem. - Całe drżą... Nie wiem, co się...
- Fletnia! - krzyknął Sam. Lirael usłyszała na chwilę kakofonię nakładających się na 
siebie dźwięków fletni i siedmiu dzwonków, gdy nagle wszystko ucichło.
- Nie! - rozległo się czyjeś wołanie, które z trudem dawało się rozpoznać jako głos 
Moggeta.
- Uciekajmy! - ryknął pies.
Pośród krzyków, wrzasków i wycia światło Kodeksu krążące nad głową Lirael nagle 
przyćmiło się i stało się prawie niewidoczne. W końcu zgasło zupełnie.
Lirael zatrzymała się. Tliły się jeszcze znaki Kodeksu umieszczone na ostrzu Nehimy, 
jednak również one nikły, a miecz w niewyjaśniony sposób zaczął obracać się w jej ręku. 
Falował dziwnie, jak gdyby nie był już przedmiotem wykutym ze stali, lecz żywą istotą, 
podobną do węgorza, wijącą się i wyślizgującą z uścisku. Na głowicy miecza, w miejscu 
zielonego kamienia, pojawiło się promieniejące blaskiem, pozbawione powiek oko, a srebrny 
szlaczek, zdobiący rękojeść, przemienił się w rząd połyskujących zębów.
Lirael zamknęła oczy i gwałtownym ruchem wtłoczyła miecz do pochwy. Dopiero 
gdy jej się to udało, puściła rękojeść i odetchnęła z ulgą. Następnie otworzyła oczy i 
rozejrzała się, a przynajmniej taki miała zamiar. Wszystkie złote światła Kodeksu zniknęły, a 
wokół zapadła ciemność. Całkiem nieprzenikniona, taka jaka panuje w głębi ziemi.
W czarnej otchłani Lirael usłyszała odgłos rozdzieranej gwałtownie tkaniny, a także 
krzyk Sama.
- Sam! - zawołała. - Jestem tutaj! - wzywała jego i psa.
Nie otrzymała odpowiedzi, ale z oddali dobiegło ją warczenie, a zaraz potem czyjś 
stłumiony, cichy śmiech. Potworny diabelski chichot, w którym pobrzmiewała nuta 
ostatecznego triumfu, sprawiający, że włosy stawały dęba. Wrażenie było tym bardziej 
dojmujące, że głos wydawał się znajomy. Poznała śmiech Moggeta, tyle że zniekształcony i 
przez to jeszcze bardziej złowieszczy.
Doprowadzona do ostateczności Lirael próbowała przywołać do siebie moce Kodeksu, 
dzięki którym mogłaby znowu wyczarować światło. Jej wysiłki spełzły jednak na niczym. 
Zamiast Kodeksu pojawiło się obok niej coś strasznego i zimnego. Poznała od razu. W 
pobliżu czaiła się Śmierć. Jedynie ją wyczuwała.
Moc Kodeksu przestała działać albo też Lirael znajdowała się zbyt daleko, by móc 
otrzymać wsparcie. Narastała w niej panika, w miarę jak straszliwy chichot wzmagał się, a 
zewsząd osaczały ją ciemności. Nagle jej oczy dostrzegły drobną zmianę. Zaczęła rozróżniać 
niewyraźne szare kształty i na chwilę wezbrała w niej nadzieja, że gdzieś pojawi się światło. 
Wtem usłyszała trzask i zobaczyła iskrę, która rosła i potężniała, aż rozlała się w krąg białego, 
oślepiającego blasku. Chwilę później Lirael poczuła gryzący, metaliczny odór Wolnej Magii. 
Zapach napływał falami, a każde kolejne uderzenie powodowało, że do gardła Lirael 
podnosiła się żółć.
Razem ze światłem pojawił się Sam. Wyglądało to tak, jakby przybył niesiony prądem 
powietrza. Klapa jego plecaka zwisała luźno, a poszarpane i rozdarte obrzeża tkaniny 
wskazywały, którędy znajdująca się wewnątrz istota wydostała się na wolność. Miecz 
Sametha tkwił w pochwie, a on sam obejmował rękami fletnię, starając się zamknąć palcami 
otwory. Piszczałki wibrowały, wydając z siebie ciche dźwięki, które chłopak za wszelką cenę 
pragnął wytłumić. Również Lirael przyciskała do siebie pas z dzwonkami, próbując je 
unieruchomić.
Pies stanął pomiędzy kręgiem płonącego białego światła a Lirael. Wyglądał jednak 
inaczej niż zwykle. Pomimo że nadal przypominał psa, nie miał na sobie obroży ze znakami 
Kodeksu. Stał się na powrót wytworem głębokiej ciemności, czarną sylwetką, obrzeżoną 
srebrnym, ognistym blaskiem. Obejrzał się i otworzył pysk.
- Ona tu jest! - zagrzmiał. Jego głos wydawał się znajomy, a jednocześnie całkiem 
obcy. Świdrował w uszach i przenikał Lirael na wskroś. - Mogget jest wolny! Uciekajcie!
Lirael i Sam znieruchomieli, kiedy wezwanie psa odbiło się gromkim echem od ścian 
tunelu i przetoczyło obok nich. Płonący świetlny krąg miotał iskry i huczał, wirując w 
kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara, aż w końcu przeistoczył się w wydłużoną, 
nienaturalnie chudą człekokształtną postać.
Za tą istotą, którą był uwolniony Mogget, pojawiło się jeszcze bardziej jaskrawe i 
intensywne światło. Rzucało taki blask, że do świadomości Lirael dopiero po chwili dotarło, 
iż widzi je pomimo zamkniętych oczu. Przez zaciśnięte powieki przebijał obraz kobiety o 
niewiarygodnym wzroście, zmuszonej pochylać głowę nawet w tak wysokim tunelu jak ten. 
Wyciągała przed siebie ramiona, próbując zagarnąć to, czym stał się Mogget, a także psa, 
Lirael oraz Sama.
Lśniącą kobiecą postać opływała rzeka, która następnie zawracała i płynęła w ich 
stronę. Lirael natychmiast rozpoznała jej lodowate wody. Była to rzeka Śmierci, a ta istota 
kierowała ją prosto na nich. Gdyby woda ich dosięgła, nie zdołaliby się przez nią przeprawić. 
Porwani nurtem popłynęliby natychmiast ku Pierwszej Bramie i jeszcze dalej. Nigdy nie 
byliby w stanie stamtąd wrócić.
Lirael starczyło czasu tylko na kilka ostatnich, ponurych refleksji:
Tak szybko ponieśli klęskę.
Tak wiele osób na nich liczyło.
Wszystko stracone.
Wówczas pies krzyknął:
- Uciekajcie! - i zaczął szczekać.
W jego głosie wyczuwało się Wolną Magię. Nie otwierając oczu, bez udziału jednej 
świadomej myśli, Lirael wykonała nagły zwrot i rzuciła się do ucieczki. Pędziła zupełnie na 
oślep, na łeb na szyję, jak jeszcze nigdy dotąd. Biegła, nie oglądając się na nic, prosto w 
nieznane, z dala od studni i Domu. Jej stopy bezbłędnie pokonywały wszystkie załomy i 
zakręty, mimo że białe światło pozostało daleko w tyle, a wokół panowały tak gęste 
ciemności, że Lirael nie była nawet pewna, czy ma otwarte oczy, czy też nie.
Przebiegała przez jaskinie, groty i wąskie tunele, nie wiedząc, czy podąża za nią Sam i 
czy ktoś jej nie ściga. Nie kierował nią strach, nie czuła bowiem lęku. Ona sama przebywała 
zupełnie gdzie indziej, w jej ciele natomiast uwięziona została maszyna, pracująca bez 
ustanku, niezdolna cokolwiek odczuwać, działająca pod czyjeś dyktando.
Nagle wewnętrzny nakaz, który zmuszał Lirael do biegu, zniknął tak samo 
niespodziewanie, jak się pojawił. Padła bez tchu na ziemię, rozdygotana, z trudem łapiąc 
powietrze. Bolał ją każdy mięsień. Starała się nie krzyczeć, mimo że targała nią fala 
skurczów, które próbowała złagodzić, zaciekle masując łydki.
Tuż obok niej ktoś robił dokładnie to samo i gdy tylko powróciła jej świadomość, 
zorientowała się, że był to Sam. Padające gdzieś z góry naturalne, choć przyćmione i bardzo 
rozproszone światło wystarczyło, by mogła go rozpoznać.
Z pewnym wahaniem Lirael dotknęła pasa. Dzwonki pozostawały w całkowitym 
bezruchu, zupełnie spokojne. Następnie opuściła dłoń na rękojeść Nehimy i z ulgą 
stwierdziła, iż głowicę miecza ponownie zdobi tylko zielony kamień, a srebrny szlaczek jest 
jedynie szlaczkiem i niczym więcej.
Sam jęknął i podniósł się z miejsca. Lewą ręką oparł się o ścianę, a prawą pakował 
fletnię. Lirael obserwowała, jak jego dłoń drżała, gdy z uwagą kreślił jakieś znaki. Po chwili 
rozbłysło na niej światło Kodeksu.
- Wcześniej go nie było, wiesz? - powiedział, osuwając się po ścianie i siadając na 
wprost Lirael. Wydawał się spokojny, ale bez wątpienia przeżył szok. Podobnie zresztą jak 
Lirael, z czego zdała sobie sprawę, kiedy próbowała wstać i nie mogła tego zrobić.
- Tak - odpowiedziała. - Kodeks przestał działać.
- Nie wiem, co to było za miejsce - mówił dalej Sam - ale pewne jest, że moc Kodeksu 
tam nie sięgała. No i kim była o n a?
Lirael pokręciła głową, próbując dojść do siebie i dając znać Samowi, że nie potrafi 
odpowiedzieć na to pytanie. Chwilę potem ponownie potrząsnęła głową, starając się 
uporządkować myśli i pobudzić umysł do pracy.
- Powinniśmy... powinniśmy zawrócić - powiedziała, przypominając sobie o kimś, kto 
samotnie musiał stawić czoło Moggetowi i promieniejącej światłem kobiecie. - Nie mogę 
zostawić psa.
- No tak, ale co z n i ą? - zapytał Sam. - I co z Moggetem?
- Nie musicie tam wracać - usłyszeli z głębi ciemnego korytarza. Lirael i Sam 
natychmiast poderwali się, odnajdując w sobie nowe siły w obliczu kolejnego zagrożenia. 
Wydobyli miecze, a Lirael uświadomiła sobie, że bezwiednie sięgnęła ręką po Saranetha, 
chociaż nie miała pojęcia, do czego właściwie miałaby go użyć. Nie przychodziły jej na myśl 
żadne mądre zaklęcia zawarte w „Księdze Zmarłych” lub „Księdze pamięci i zapomnienia”.
- To tylko ja - oznajmił czyjś pełen smutku głos i z ciemności wyłonił się pies. Ogon 
miał spuszczony i szedł z pochylonym łbem. Pomijając tę nietypową dlań postawę, wyglądał 
znów całkiem normalnie, to znaczy tak jak zazwyczaj. Wokół jego szyi świeciły mocnym 
blaskiem niezliczone znaki Kodeksu. Krótka sierść była co prawda zmierzwiona i zakurzona, 
ale przybrała kolor złocisty, z wyjątkiem grzbietu, który pozostał czarny.
Lirael nie zastanawiała się ani chwili. Opuściła miecz i objęła przyjaciela ramionami, 
wtulając głowę w jego kark. Pies lizał ją po uchu, jednakże bez entuzjazmu i nawet nie 
próbował chwytać jej delikatnie zębami, jak to czasami czynił w zabawie.
Sam nadal stał z boku, ściskając w rękach miecz.
- Gdzie jest Mogget? - zapytał.
- Pragnęła z nim porozmawiać - odparło Podłe Psisko, wyciągając się ze smutkiem u 
stóp Lirael. - Myliłem się - oznajmiło. - Naraziłem cię, pani, na wielkie niebezpieczeństwo.
- Nie rozumiem - odpowiedziała Lirael. Nagle poczuła ogromne zmęczenie. - Co się 
stało? Kodeks... Kodeks nagle... przestał działać.
- Ona to sprawiła - powiedział pies. - Tak to już jest, że jej świadome „ja” nie ma 
wpływu na wybory, które podejmuje jej podświadomość podlegająca Kodeksowi. A jednak 
powstrzymała swą rękę, choć bez trudu mogła cię pochwycić. Nie wiem, dlaczego tak 
postąpiła ani co to może znaczyć. Sądziłem, że straciła zainteresowanie dla spraw tego świata, 
i dlatego miałem nadzieję, że uda nam się przemknąć obok niej bez szwanku. Jednakże gdy 
budzą się pradawne moce, wiele może się wydarzyć. Powinienem był to przewidzieć. Wybacz 
mi.
Lirael nigdy jeszcze nie widziała, żeby pies czuł się równie upokorzony, i ten fakt 
przerażał ją o wiele bardziej niż wszystko, co wydarzyło się wcześniej. Podrapała go za 
uchem i pod brodą, starając się uspokoić zarówno jego, jak i samą siebie. Drżały jej ręce i 
czuła, że lada chwila zaleje się łzami. Żeby je powstrzymać, zaczęła głęboko i wolno 
oddychać, odmierzając wdechy i wydechy.
- Ale... co stanie się z Moggetem? - spytał Sam niepewnym głosem. - Przecież zdołał 
się uwolnić! Będzie teraz próbował zabić kogoś z Abhorsenów... Matkę lub Lirael! A my nie 
mamy już przecież pierścienia, żeby na nowo go spętać!
- Mogget od dawna się jej wymykał - bąknął pies. - Chyba nie powinniśmy dłużej 
zaprzątać sobie nim głowy - dodał cicho po chwili wahania.
Lirael wypuściła powietrze i zaprzestała ćwiczeń relaksacyjnych. Jak to możliwe, że 
Mogget już nie wróci?
- Co takiego? - zapytał Sam. - Ale przecież on jest taki... no, nie wiem, jak to określić, 
taki... potężny... to jeden z duchów Wolnej Magii...
- A kim jest ona? - spytała Lirael. Jej głos zabrzmiał bardzo stanowczo, gdy chwyciła 
psa pod brodę i zajrzała mu głęboko w ciemne ślepia. Próbował oswobodzić łeb, ale Lirael nie 
zwolniła uścisku. Pies zamknął oczy z nadzieją, że pozbędzie się kłopotu, ale jego uniki na 
niewiele się zdały, bo gdy Lirael dmuchnęła mu prosto w nos, odruchowo rozchylił powieki.
- Ta wiedza nic ci nie da, bo i tak niewiele będziesz w stanie z tego pojąć - oznajmił, 
krańcowo znużony. - Tak naprawdę ona już nie istnieje, pojawia się jedynie od czasu do czasu 
w różnych miejscach... w drobnych rzeczach, nigdy w jakiś znaczący sposób. Gdybyśmy nie 
szli tamtą drogą, nie powstałaby. Teraz, gdy już nas tam nie ma, ona również nie istnieje.
- Powiedz mi wreszcie!
- Przecież wiesz, kim ona jest, przynajmniej do pewnego stopnia - odparł pies. 
Dotknął wilgotnym nosem pasa Lirael, pozostawiając mokrą plamę na skórzanej osłonie 
siódmego dzwonka. Pojedyncza łza wolno stoczyła się po jego pysku i zwilżyła dłoń Lirael.
- Astarael? - z niedowierzaniem szepnął Sam. Najgroźniejszy z dzwonków, którego 
nigdy nie ośmielił się dotknąć, nawet wtedy gdy na krótko został strażnikiem bandolieru. - 
Astarael od smutku i żałoby?
Lirael puściła psa, a on natychmiast złożył głowę na jej kolanach i westchnął 
przeciągle.
Pogłaskała go za uchem, ale nawet czując pod dłonią ciepło jego sierści, nie mogła nie 
zadać mu tego samego pytania.
- Kim więc ty jesteś? Dlaczego Astarael pozwoliła ci odejść?
Pies podniósł łeb, spojrzał na Lirael i powiedział prosto:
- Jestem Podłe Psisko. Oddany sługa Kodeksu i twój przyjaciel. Na zawsze.
Poruszona tym wyznaniem Lirael rozpłakała się. Jednakże po chwili osuszyła łzy, 
pociągnęła psa za obrożę i odsunęła nieco na bok, pragnąc wstać. Sameth podniósł Nehimę i 
bez słowa podał go Lirael. Gdy tylko dotknęła rękojeści miecza, na ostrzu zalśniły znaki 
Kodeksu, nie pojawił się jednak żaden napis.
- Jeżeli jesteś pewien, że Mogget nie będzie nam już towarzyszył, spętany czy też nie, 
powinniśmy wyruszyć w dalszą drogę - powiedziała Lirael.
- Może i tak - odrzekł Sam z pewnym wahaniem. - Chociaż czuję się trochę... 
nieswojo. Przywykłem do tego, że Mogget jest zawsze z nami, a teraz tak po prostu... 
zwyczajnie odszedł? To znaczy, chodzi mi o to... czy ona go zabiła?
- Nie! - odrzekł pies. Wydawał się zdziwiony tym pomysłem. - Nie - powtórzył.
- Więc co się stało?
- Nie naszą sprawą jest tego dochodzić - oznajmiło Podłe Psisko. - Nasze zadania leżą 
przed nami, a Mogget to już przeszłość.
- Myślisz, że nie będzie próbował atakować mojej matki albo Lirael? - Sam od 
dzieciństwa był ostrzegany, czym może grozić zdjęcie obroży Moggetowi, pamiętał też o jego 
ostatnich niesławnych wyczynach.
- Jestem pewien, że Mogget nie może zagrozić twojej matce, bo przebywa ona za 
Murem - wymijająco odparł pies.
Sam nie wyglądał na przekonanego, skinął jednak głową, bez entuzjazmu przyjmując 
wyjaśnienia psa.
- Nie powiem, żebyśmy mieli za sobą zachęcający początek - mruknął. - Mam 
nadzieję, że dalej pójdzie nam lepiej.
- Droga wolna, wychodzimy na słońce - oznajmiło Podłe Psisko. - Na zewnątrz na 
pewno poprawi wam się nastrój.
- Tam musiał już zapaść zmierzch - rzekł Sam. - Jak długo byliśmy pod ziemią?
- Przynajmniej cztery lub pięć godzin - odparła Lirael, marszcząc brwi. - Może nawet 
dłużej, więc słońce z pewnością już zaszło.
Ruszyła w stronę wyjścia z pieczary. Gdy podeszli bliżej, okazało się, że na dworze 
wciąż jeszcze jest widno. Ujrzeli przed sobą wąską szczelinę, przez którą prześwitywało 
czyste błękitne niebo, przesłonięte jedynie eteryczną mgiełką pochodzącą z wielkiego 
wodospadu.
Kiedy wydostali się na zewnątrz, zorientowali się, że znajdują się kilkaset jardów na 
zachód od wodospadu, u podnóża Długich Urwisk. Słońce pokonało już połowę swojej drogi, 
a jego promienie rozpinały kolorowe tęcze na kropelkach wody unoszących się nad 
wodospadem.
- Jest popołudnie - powiedział Sam, osłaniając oczy przed słońcem. Ogarnął wzrokiem 
skaliste grzbiety urwisk, a następnie uniósł rękę, żeby zobaczyć, ile palców mieści się między 
linią horyzontu a słońcem. - Nie ma jeszcze czwartej - powiedział.
- Straciliśmy prawie cały dzień! - krzyknęła Lirael. Każde opóźnienie zwiększało 
prawdopodobieństwo porażki. Lirael poczuła, że pod wpływem tej kolejnej nieprzewidzianej 
komplikacji słabnie w niej hart ducha. Jak to możliwe, że spędzili pod ziemią niemal całą 
dobę?
- Nie - zaprzeczył pies, który nie przestawał węszyć i z uwagą obserwował słońce. - 
To nie tak.
- Czyżby upłynęło jeszcze więcej czasu? - szepnęła Lirael. To niemożliwe. Gdyby 
jakimś cudem okazało się, że siedzieli pod ziemią kilka tygodni lub jeszcze dłużej, byłoby już 
za późno, żeby cokolwiek zrobić...
- Nie - powtórzył pies. - Trwa jeszcze ten sam dzień, w którym wyruszyliśmy z Domu. 
Minęła nie więcej niż godzina, odkąd zeszliśmy do studni. Może nawet mniej.
- Ale... - Sam chciał coś powiedzieć, lecz urwał w pół słowa. Pokręcił głową i 
ponownie przyjrzał się rozpadlinie, przez którą wydostali się na zewnątrz.
- Czas i Śmierć śpią obok siebie - powiedział pies. - Astarael ma nad nimi władzę. To 
ona nam pomogła, na swój sposób.
Lirael skinęła głową, chociaż niewiele zrozumiała z tego, o czym mówił jej 
czworonożny towarzysz. Była oszołomiona, zmęczona i bolały ją nogi. Najchętniej zwinęłaby 
się w kłębek na słońcu i obudziła w Bibliotece Clayrów, z karkiem zesztywniałym od spania z 
głową na biurku i mglistym wspomnieniem nocnych koszmarów.
- Nie wyczuwam tutaj żadnych Zmarłych - powiedziała, otrząsając się ze snów na 
jawie. - Skoro podarowano nam to popołudnie, powinniśmy wykorzystać czas. Którędy 
najlepiej wspinać się na te urwiska?
- Półtorej ligi stąd na zachód biegnie ścieżka - odrzekł Sam. - Jest bardzo wąska, 
właściwie są to stopnie prowadzące w górę, dlatego mało kto z niej korzysta. Tam nie 
powinno być już mgły, nie sądzę też, byśmy mieli spotkać Chlorr i jej przyjaciół. Jakieś 
dwanaście lig od szczytu schodów znajduje się Zachodni Skrót. Tamtędy biegnie droga.
- Czy te stopnie noszą jakąś nazwę? - zapytał pies.
- Nie wiem. Jeśli dobrze pamiętam, matka zawsze mówiła po prostu o Schodach. Ta 
droga jest rzeczywiście dość niezwykła. Miejsca wystarcza zaledwie na jedną osobę, a stopnie 
są niskie i głębokie.
- Znam ją - powiedział pies. - Trzy tysiące schodów, a u ich podnóża źródło słodkiej 
wody.
Sam skinął głową.
- Rzeczywiście jest tam źródło i woda z niego smakuje nie najgorzej. Chcesz 
powiedzieć, że ktoś zadał sobie trud budowania schodów jedynie dla dostępu do źródła?
- Owszem, chodziło o wodę, tyle że niekoniecznie do picia - wyjaśnił pies. - Cieszę 
się, że ta droga nadal tam jest. Nie zwlekajmy więc.
Z tymi słowy pies skoczył do przodu, przeskakując ponad stertą kamieni 
skrywających wejście do pieczary i dalszych korytarzy.
Lirael i Sam ruszyli za nim, zachowując jednak większy spokój. Powoli torowali sobie 
przejście pomiędzy głazami. Nadal odczuwali ogromne zmęczenie fizyczne, wszystko ich 
bolało, nad wieloma sprawami musieli się zastanowić. Lirael ciągle przychodziły na myśl 
słowa psa: „Gdy budzą się pradawne moce, wiele może się wydarzyć”. Wiedziała, że to, co 
próbował wydobyć z ziemi Nicholas, było nie tylko potężne, ale stanowiło również źródło 
zła. Uaktywnienie tej siły powodowało wiele negatywnych zjawisk, jak choćby pojawienie się 
rzesz Zmarłych grasujących na obszarze całego Królestwa. Dotąd nie brała jednak pod uwagę 
tego, iż także inne ukryte moce mogą zostać wyrwane ze snu - i że to może mieć wpływ na 
ich plany.
Co prawda, jak sobie uświadomiła, mówienie o planach było tu pewną przesadą. Po 
prostu podążali naprzód, najszybciej jak mogli, starając się dotrzeć na czas, żeby 
powstrzymać Hedge’a i ocalić Nicholasa, a także dopilnować, by to, co nie zostało jeszcze 
odkopane, spoczywało dalej w ziemi.
- Powinniśmy opracować jakiś dokładny plan - szepnęła sama do siebie, jednak żadna 
błyskotliwa myśl ani strategia nie przyszły jej do głowy, a poza tym musiała się przecież 
skoncentrować na drodze, cały czas bowiem szła za Podłym Psiskiem, wspinając się 
kamienistą ścieżką prowadzącą wzdłuż Długich Urwisk. Tuż za nią podążał Sam.

Rozdział czwarty
Śniadanie kruków

Słońce już zachodziło, gdy Lirael, Sam i pies dotarli wreszcie do podnóża Schodów. 
Długie Urwiska rzucały rozległy cień na całą dolinę rzeki Ratterlin. Lirael bez trudu odnalazła 
źródło - szerokie na dziesięć jardów i pełne czystej wody. Na powierzchnię wydobywały się 
pęcherzyki powietrza. Znacznie trudniej było odszukać początek Schodów, ponieważ wąska 
ścieżka wcinała się głęboko w ścianę urwiska, a ponadto przesłaniały ją liczne występy i 
nawisy skalne oraz sterczące, poszarpane głazy.
- Czy damy radę wspinać się nocą? - niepewnie spytała Lirael, spoglądając na 
zacienione skały i ostatnie promienie słońca gasnące na wysokości tysiąca stóp ponad nimi. 
Klif wznosił się jeszcze wyżej, tak że nie była w stanie dostrzec jego wierzchołka. Lirael 
wiele razy wspinała się po różnych schodach i pokonywała wąskie przejścia, jakich nie 
brakowało w Lodowcu Clayrów, prawie nigdy jednak nie robiła tego na wolnym powietrzu, w 
słońcu lub przy blasku księżyca.
- Nie możemy oświetlać sobie drogi, to zbyt ryzykowne - oświadczył pies, który 
zachowywał dziwne milczenie. Jego ogon nadal zwisał smętnie i nie poruszał się z dawną 
energią i wigorem. - Mógłbym was poprowadzić, chociaż w tych ciemnościach byłoby to 
niebezpieczne, zwłaszcza jeżeli stopnie się pokruszyły.
- Księżyc powinien dzisiaj świecić dosyć jasno - powiedział Sam. - Ubiegłej nocy był 
w pierwszej kwadrze, a niebo jest stosunkowo czyste. Wzejdzie jednak dopiero nad ranem... 
w każdym razie najwcześniej jakąś godzinę po północy. Powinniśmy zaczekać przynajmniej 
tyle, jeśli już nie do świtu.
- Nie chcę zwlekać - mruknęła Lirael. - Mam pewne przeczucie... coś mnie niepokoi, 
chociaż trudno to opisać. Ta wizja, o której mówiły mi Clayry - ja razem z Nicholasem, nad 
Czerwonym Jeziorem... Wydaje mi się, że ten obraz gdzieś się wymyka, tak jakbym nie 
umiała trafić we właściwy moment. Staje się przeszłością, a nie tym, co dopiero ma się 
wydarzyć.
- W tych ciemnościach grozi nam upadek z Długich Urwisk, a to nie przybliży nas do 
celu ani o krok - oznajmił Sam. - A poza tym poczułbym się lepiej, gdybym przekąsił co 
nieco i kilka godzin odpoczął, zanim zaczniemy się wspinać.
Lirael skinęła głową. Ona także odczuwała zmęczenie. Bolały ją łydki i ramiona, 
obarczone ciężkim plecakiem. Poza tym doskwierało jej znużenie psychiczne, które dotknęło 
również Sama, była tego pewna. Wywołał je szok spowodowany odejściem Moggeta. 
Najchętniej położyłaby się w pobliżu źródła chłodnej wody i zasnęła z nadzieją, że rano 
wstanie nowy, lepszy dzień. Znała to uczucie z dawnych czasów. Wtedy także kładła się z 
nadzieją, że gdy rano wstanie, nawiedzi ją Wizja. Tym razem jednak towarzyszyła jej 
pewność, że ranek nie przyniesie niczego dobrego. Musieli odetchnąć, nie mógł to być jednak 
zbyt długi odpoczynek. Hedge i Nicholas nie tracili bowiem czasu, podobnie jak Chlorr i jej 
Pomocnicy.
- Poczekamy, aż wzejdzie księżyc - powiedziała, zsuwając plecak z ramion i stawiając 
go na ziemi. Sama usiadła tuż obok na jednym z kamieni.
Sekundę później stała wyprostowana, z mieczem w dłoni, nie zdając sobie nawet 
sprawy z tego, kiedy zdążyła go wyjąć. Wszystko to za przyczyną psa, który nagle zaczął 
szczekać i przemknął tuż obok niej, jak wystrzelony z katapulty. Dopiero po chwili Lirael 
uświadomiła sobie, że szczekanie to nie ma charakteru magicznego, a moment później 
spostrzegła także cel, na który pies przypuścił atak.
Między głazami pędził zakosami królik, rozpaczliwie starając się umknąć ścigającemu 
go psu. Pościg zakończył się kawałek dalej, nie było jednak widać, z jakim skutkiem. Po 
chwili zaczęły lecieć w górę drobne kamienie, podniosła się chmura kurzu i pyłu. Lirael 
domyśliła się, że królik zniknął w jakiejś dziurze, a pies przystąpił do kopania.
Sam nadal odpoczywał przy swoim plecaku. Tylko na moment podniósł się, widząc 
poruszenie Lirael, kiedy jednak zorientował się, co było przyczyną zamieszania, ponownie 
usiadł na ziemi i wpatrywał się w rozdartą klapę swojego plecaka.
- Dobrze, że chociaż nam udało się przeżyć - powiedziała Lirael, mylnie biorąc jego 
zachowanie za objaw żalu po stracie Moggeta.
Sam spojrzał na nią zdumiony. W ręku trzymał pojemnik z przyborami do szycia i 
właśnie miał zamiar go otworzyć.
- Ależ ja nie myślałem o Moggecie. A przynajmniej nie w tej chwili. Zastanawiałem 
się, w jaki sposób najlepiej zreperować tę dziurę. Chyba będę musiał naszyć łatę.
Lirael roześmiała się. Był to dość szczególny, odrobinę przygaszony śmiech, który po 
prostu jej się wyrwał.
- Cieszę się, że twoją uwagę zaprzątają takie rzeczy jak łaty i cerowanie - powiedziała. 
- Ja... nie mogę przestać analizować tego, co się stało. Myślę o dzwonkach, które tak bardzo 
rwały się do grania, o białej kobiecej postaci... o Astarael... o obecności Śmierci.
Sam wyjął z przybornika dużą igłę, odwinął ze szpulki kawałek czarnej nitki i odgryzł 
ją zębami. Przy nawlekaniu krzywił się niemiłosiernie, a potem zaczął mówić - bardziej w 
stronę zachodzącego słońca niż do Lirael.
- To naprawdę dziwne. Odkąd tylko dowiedziałem się, że to ty zostaniesz następcą 
Abhorsenów, a nie ja, przestałem się bać. To znaczy, nadal odczuwam lęk, ale innego 
rodzaju. Spadł ze mnie ciężar odpowiedzialności. Noszę tytuł Księcia, ale moje obowiązki nie 
są aż tak przygniatające. Nie do mnie należy troska o takie sprawy, jak nekromanci, Śmierć 
czy wytwory Wolnej Magii. - Przerwał na chwilę, robiąc na końcu nitki supełek, ale tym 
razem spoglądał prosto na Lirael. - Posłańcy Kodeksu przygotowali dla mnie ten płaszcz. Jest 
na nim kielnia. Kielnia Budowniczych Muru. Zacząłem się zastanawiać, dlaczego akurat ja 
zostałem tak obdarowany. Doszedłem do wniosku, że przodkowie próbują mi uświadomić, iż 
moim właściwym powołaniem jest tworzenie. Moje zadanie polega właśnie na tym, a także na 
wspomaganiu Abhorsen i Króla. Pójdę za radą przodków. Będę się starał jak najlepiej 
wypełniać wszystkie zobowiązania, a jeżeli coś nie pójdzie jak należy, chcę mieć 
przynajmniej świadomość, że dałem z siebie absolutnie wszystko. Nie muszę za wszelką cenę 
starać się być kimś innym, robić coś, co przekracza moje możliwości.
Lirael nic nie odpowiedziała. Zamiast tego popatrzyła w bok, w stronę psa, który 
właśnie wracał, niosąc w pysku upolowanego królika.
- Obbiad - powiedział cokolwiek niewyraźnie, kładąc u stóp Lirael swoją zdobycz. 
Nieśmiało pomerdał przy tym ogonem, wracając powoli do starych zwyczajów. - Obiad - 
powtórzył już bardziej zrozumiale, gdy wypuścił z zębów królika. - Pójdę po następnego.
Lirael podniosła martwe zwierzę. Pies przegryzł mu kark, zabijając na miejscu. Lirael 
czuła jeszcze jego ducha, który znajdował się już bardzo blisko Śmierci, jednakże nie 
próbowała go zatrzymać. Ciało królika ciążyło jej w dłoniach. Pomyślała, że w zupełności 
wystarczyłby jej ser i chleb, które przygotowali posłańcy Kodeksu. Pies jednak zawsze 
pozostanie psem - pomyślała - zwłaszcza gdy dostrzeże w pobliżu apetycznego królika...
- Ja go oprawię - zaofiarował się Sam.
- Niby jak mamy go tutaj upiec? - spytała Lirael, nader chętnie przekazując mu 
upolowane zwierzę. Jadała już wcześniej króliki, jednakże wyłącznie surowe, gdy przybierała 
magiczną powłokę sowy Kodeksu, albo też odpowiednio przyrządzone i podane na stół w 
refektarzu Clayrów.
- Wystarczy rozpalić nieduże ognisko pod osłoną jednego z tych wielkich głazów - 
odparł Sam. - Zrobię to, ale dopiero za chwilę. Nie będzie widać dymu i łatwiej utrzymamy 
ogień.
- Zdaję się na ciebie - oświadczyła Lirael. - Pies i tak zje swoją rację na surowo, 
jestem tego pewna.
- Powinnaś się trochę przespać - zaproponował Sam, przeciągając kciukiem po ostrzu 
krótkiego noża. - Masz na to godzinę, a ja w tym czasie przygotuję królika.
- No proszę, jak dobrze potrafisz zadbać o swoją starą ciotkę - z uśmiechem 
stwierdziła Lirael. Dzieliły ich zaledwie dwa lata, kiedyś jednak wmówiła mu, że jest 
znacznie od niego starsza, i Sam przyjął to wyznanie bez zastrzeżeń.
- Moim obowiązkiem jest pomagać następczyni Abhorsenów - oświadczył, kłaniając 
się nisko, niekoniecznie tylko dlatego, że chciał zażartować. Następnie pochylił się, 
wprawnym ruchem zrobił nacięcie i zdjął skórę z królika, jak gdyby ściągał powłoczkę z 
poduszki.
Lirael przez chwilę obserwowała go, po czym odwróciła się i położyła na kamienistej 
ziemi. Głowę oparła o plecak. Nie było jej zbyt wygodnie, bo przez cały czas miała na sobie 
zbroję i wysokie buty. Nie miało to jednak większego znaczenia. Leżała na plecach i 
wpatrywała się w niebieskie jeszcze niebo, którego błękit powoli ustępował miejsca głębokiej 
czerni, rozjaśnionej jedynie delikatnym blaskiem wschodzących gwiazd. Nie wyczuwała w 
pobliżu ani Zmarłych, ani też żadnych śladów Wolnej Magii. Uczucie znużenia spotęgowało 
się i zawładnęło nią bez reszty. Dwa, może trzy razy mrugnęła oczami, potem zamknęła 
powieki i niemal natychmiast zapadła w głęboki sen.
Kiedy się obudziła, było zupełnie ciemno. Świeciły tylko gwiazdy i tlił się jeszcze 
czerwony żar dobrze zamaskowanego ogniska. Zauważyła sylwetkę siedzącego niedaleko 
psa, nigdzie jednak nie mogła dojrzeć Sama. Dopiero po chwili dostrzegła w ciemności jakiś 
rozciągnięty na ziemi niewyraźny ciemny kształt przypominający człowieka.
- Która godzina? - spytała szeptem. Pies natychmiast poruszył się i bezszelestnie 
przypadł do niej.
- Zbliża się północ - odparł cicho. - Uznaliśmy, że najlepiej będzie, jeśli damy ci się 
trochę wyspać. Udało mi się również przekonać Sama, że spokojnie może się położyć, 
pozostawiając mnie na warcie.
- Założę się, że nie było to łatwe - powiedziała Lirael, dźwigając się z miejsca i 
pojękując z powodu bólu zesztywniałych mięśni. - Zaszło coś szczególnego?
- Nie. Dookoła jest cisza, z wyjątkiem zwykłych nocnych odgłosów. Myślę, że Chlorr 
i Zmarli nadal obserwują Dom i pozostaną tam jeszcze przez wiele dni.
Lirael potakująco skinęła głową i po omacku poszukała drogi pomiędzy głazami. 
Ostrożnie stąpając, zmierzała w stronę źródła. Było to jedyne jaśniejsze miejsce pośród 
spokojnej ciemnej nocy - srebrna tafla odbijała światło gwiazd. Lirael umyła twarz i ręce, a 
przenikliwie zimna woda zmyła z niej zupełnie resztki snu.
- Zjadłeś moją porcję? - spytała szeptem psa, gdy wróciła.
- Ależ skąd! - obruszył się. - Jak możesz mnie podejrzewać! Zresztą Sam schował 
twoją część do garnka i przykrył pokrywką.
„Ta pokrywka z pewnością by cię nie powstrzymała” - pomyślała Lirael, gdy znalazła 
już mały żeliwny garnek podróżny, stojący w pobliżu dogasającego ogniska. Gulasz trochę 
się rozgotował, ale mięso było jeszcze ciepłe i smakowało wybornie. Albo Sam znalazł w 
pobliżu jakieś zioła, albo spakowali je na drogę posłańcy Kodeksu. Lirael cieszyła się, że nie 
wyczuwa zapachu rozmarynu. Jakoś zupełnie nie miała na niego ochoty.
Gdy skończyła jeść, umyła ręce i za pomocą garści żwiru ze źródła wyszorowała do 
czysta garnek. Zaczął wschodzić księżyc. Tak jak powiedział Sam, wychodził z pierwszej 
kwadry i niedługo miała nastąpić pełnia. Dzięki temu była niezła widoczność. Blask księżyca 
pozwalał rozróżniać szczegóły, a tym samym można było zacząć wspinać się na Schody.
Sam obudził się szybko, gdy tylko Lirael nim potrząsnęła. Jego ręka natychmiast 
powędrowała do miecza. Nie wymienili ani słowa - wszechogarniająca cisza nocna skutecznie 
zniechęcała bowiem do prowadzenia jakichkolwiek rozmów. Lirael wygasiła ognisko, a Sam 
obmył twarz wodą. Pomogli sobie nawzajem założyć plecaki. Pies sadził wielkimi susami tam 
i z powrotem, czekając, aż będą gotowi do drogi. Wesoło merdał ogonem, uwalniając, jak 
dawniej, ukrytą energię.
Pierwszy odcinek Schodów wrzynał się w skałę na głębokość dwudziestu jardów, 
dlatego początkowo wydawało się im, że wchodzą do tunelu. Nad ścieżką nie było jednak 
sklepienia, lecz niebo. Wkrótce też okazało się, że Schody skręcają. Odtąd więc, pnąc się w 
górę, posuwali się równolegle do krawędzi klifu, w kierunku zachodnim. Wszystkie stopnie 
były dokładnie tej samej wielkości, zarówno pod względem wysokości i szerokości, jak 
głębokości, toteż wspinaczka przebiegała miarowo i w zasadzie bez większych problemów, 
choć na pewno była wyczerpująca.
Kiedy pokonywali kolejne odcinki drogi, Lirael uświadomiła sobie, że urwisko nie 
było wznoszącą się ku górze pionową, chropowatą skałą. W rzeczywistości składało się z 
wielu warstw skalnych, które przemieściły się i rozsunęły, zupełnie jak kartki papieru 
wyślizgujące się z równo ułożonej sterty. Stopnie prowadziły przeważnie grzbietami 
poszczególnych uskoków, a następnie skręcały w poprzek klifu, by wspiąć się na wyższą 
warstwę skał.
W trakcie ich wspinaczki księżyc wzniósł się wyżej i rozjaśnił niebo. Poruszali się 
teraz w cieniu skał. Ilekroć zatrzymywali się, aby choć trochę odpocząć, Lirael rozglądała się 
uważnie wokół, patrząc na rozciągające się w oddali ziemie, odległe szczyty wzgórz 
widoczne od strony południowej i srebrzyście połyskującą wstęgę rzeki Ratterlin na 
wschodzie. Wcześniej często w powłoce sowy przemierzała powietrzne przestrzenie ponad 
Lodowcem Clayrów i bliźniaczymi szczytami Starmount i Sunfall. Wtedy jednak odnosiła 
zupełnie inne wrażenie. Zmysły sowy inaczej odbierały rzeczywistość, a poza tym zawsze 
towarzyszyła jej świadomość, że z nadejściem świtu znajdzie się w wygodnym łóżku, otulona 
kołdrą - bezpieczna w twierdzy Clayrów. Loty, które odbywała pod postacią sowy, były 
czystą przygodą. Teraz wszystko działo się znacznie bardziej serio, dlatego nie potrafiła tak 
po prostu cieszyć się chłodem nocy i blaskiem księżyca.

Sam również bacznie się rozglądał. Nie widział co prawda Muru, który skrywał się za 
linią horyzontu, ale rozpoznawał wzniesienia. Jednym z nich był Barhedrin, nazywany 
również Pękniętym Wzgórzem. Znajdował się tam Kamień Kodeksu, a od czasów powrotu na 
tron Touchstone’a - wieża, która stanowiła kwaterę główną najbardziej wysuniętych na 
południe jednostek Straży Granicznej. Za Murem leżało Ancelstierre - dziwny kraj, nawet dla 
Sametha, który chodził tam kiedyś do szkoły. Kraj bez Kodeksu i Wolnej Magii, z wyjątkiem 
może północnych regionów sąsiadujących ze Starym Królestwem. Sameth rozmyślał o swojej 
matce i ojcu, którzy przebywali gdzieś daleko, na południu Ancelstierre. Próbowali znaleźć 
jakieś dyplomatyczne rozwiązanie - pragnęli powstrzymać Ancelstierrańczyków przed 
wysyłaniem uchodźców z Southerling za Mur, na pewną śmierć, której następstwem mogła 
być tylko służba pod dowództwem nekromanty Hedge’a. Na pewno nie chodziło tu o zwykły 
zbieg okoliczności, ponuro uzmysłowił sobie Sam. Nieprzypadkowo problem uchodźców 
wyłonił się akurat wtedy, gdy Hedge zaczął przemyśliwać, w jaki sposób mógłby wydobyć z 
ziemi pradawne zło, które leżało uwięzione w pobliżu Czerwonego Jeziora. Na odległość 
można było wyczuć, że wszystko to stanowiło element jakiegoś długoterminowego, dobrze 
opracowanego planu, który realizowano jednocześnie po obu stronach Muru. Było to zupełnie 
niezwykłe i nowe zjawisko, które nie wróżyło niczego dobrego. Na co właściwie liczył 
nekromanta ze Starego Królestwa, podejmując współpracę z krajem leżącym za Murem? 
Sabriel i Touchstone myśleli, że celem Wroga było przerzucenie setek tysięcy mieszkańców 
Southerling za Mur, po to tylko, by można było ich tam zabić za pomocą trucizny albo 
jakiegoś zaklęcia i przemienić w armię Zmarłych. Jednakże im dłużej Sam się nad tym 
zastanawiał, tym więcej miał wątpliwości. Jeżeli jedynym celem Wroga było utworzenie 
armii Zmarłych, czemu miało służyć wykopywanie pradawnego zła? No i jaką rolę odgrywał 
w tym wszystkim jego przyjaciel, Nicholas?

Postoje stawały się coraz częstsze, w miarę jak księżyc wolno zniżał się ku linii 
horyzontu. Chociaż stopnie były regularne i solidnie wykonane, ścieżka okazała się niezwykle 
stroma, przede wszystkim zaś dokuczało im zmęczenie. Pies nadal pędził wielkimi susami do 
przodu, od czasu do czasu jednak zawracał, sprawdzając, czy nadąża za nim jego pani. Lirael 
i Sam mieli coraz mniej sił. Stąpali zupełnie mechanicznie, posuwając się naprzód z 
opuszczonymi głowami. Nawet widok sowiego gniazda, w którym siedziały pisklęta, nie 
zainteresował Lirael na dłużej, a Sam w ogóle nie zwrócił na nie uwagi.
Nadal się wspinali, gdy na wschodzie zobaczyli czerwoną łunę, która nasyciła 
kolorem zimne światło księżyca. Wkrótce zrobiło się na tyle jasno, że księżyc pobladł i stał 
się prawie niewidoczny. Ptaki rozpoczęły poranne trele. Malutkie jerzyki wysuwały się ze 
szczelin i pęknięć, jakich nie brakowało w skale tworzącej urwisko, i ruszały w pogoń za 
owadami, które wywabił z ukrycia poranny wiatr.
- Musimy być już bardzo blisko szczytu - powiedział Sam, gdy znowu zatrzymali się, 
aby trochę odpocząć. Wspinali się gęsiego, rozciągnięci wzdłuż pionowej ściany - na przodzie 
pies, tuż za nim jego pani, na końcu Sam, z głową na wysokości kolan Lirael.
Ledwo Sam zdążył wyrzec te słowa i oprzeć się o ścianę klifu, natychmiast z 
krzykiem się od niej odsunął, bo w nogi wbiły mu się ciernie jakiegoś kolczastego krzewu, 
którego wcześniej nie zauważył.
Przez chwilę Lirael obawiała się, że Sameth zleci w dół, odzyskał jednak równowagę i 
odwrócił się, by powyjmować kolce.
Za dnia te Schody wyglądają o wiele bardziej niebezpiecznie i przerażająco - 
pomyślała Lirael. Fałszywy krok w lewo groził upadkiem z urwiska, jeżeli nie na sam dół, to 
na pewno na położony dwadzieścia jardów niżej uskok. Wysokość ta z pewnością 
wystarczała, żeby połamać sobie kości, a nawet ponieść śmierć na miejscu.
- Nigdy bym nie pomyślał! - krzyknął Sameth, który przestał wyciągać z nóg ciernie i 
na klęczkach zaczął usuwać ze ścieżki pył i odłamki skalne. - Te Schody zrobione są z cegły! 
Przecież i tak trzeba je było wykuć w skale, po cóż więc jeszcze cegła?
- Nie mam pojęcia - odparła Lirael, zanim dotarło do niej, że pytanie to Sam skierował 
właściwie do samego siebie. - Czy to może mieć jakieś znaczenie?
Jej towarzysz wstał i otrzepał kolana.
- Nie sądzę. A jednak to dziwne. Na pewno była to bardzo ciężka i mozolna praca, 
zwłaszcza że nie widać żadnych symboli świadczących o użyciu magii. Może trudzili się przy 
tych Schodach posłańcy Kodeksu, chociaż oni zazwyczaj zostawiają jakieś swoje znaki...
- Ruszajmy dalej - powiedziała Lirael. - Musimy dostać się na szczyt. Niewykluczone, 
że tam właśnie znajdziemy klucz do rozwiązania tej zagadki.
Jednakże zanim dotarli na samą górę, Lirael straciła zainteresowanie jakimikolwiek 
symbolami upamiętniającymi budowniczych. Straszliwe przeczucie, które czaiło się gdzieś na 
dnie jej duszy, co raz silniej dawało o sobie znać, w miarę jak posuwali się do przodu, 
pokonując ostatni, liczący kilkaset stóp odcinek trasy. Stopniowo zaczynał narastać w niej 
niepokój. W trzewiach czuła chłód i wiedziała, że to, co mieli zobaczyć na górze, wiązało się 
ze śmiercią, której nie zadano co prawda przed chwilą lub poprzedniego dnia, bez wątpienia 
chodziło jednak o śmierć.
Zorientowała się, że Sam również ją wyczuł. Wymienili posępne spojrzenia. Pod 
koniec wspinaczki Schody stały się trochę szersze. Momentalnie przestali iść jedno za drugim 
i stanęli obok siebie, ramię przy ramieniu. Pies przeobraził się nieco, stał się większy i nie 
odstępował Lirael.
Przeczucia Lirael co do śmierci potwierdziły się w chwili, gdy pokonywali kilka 
ostatnich stopni i nagle powiał lekki wiatr, przynosząc ze sobą potworny zapach. Był to 
zwiastun tego, co mieli za chwilę ujrzeć na górze - puste pole, na którym leżały rozrzucone 
martwe ciała ludzi oraz mułów. Wokoło zgromadziła się ogromna chmara kruków, które 
ostrymi dziobami rozszarpywały trupy, tocząc przy tym zaciekłe boje.
Na szczęście szybko okazało się, że były zwykłymi ptakami. Gdy tylko Podłe Psisko 
skierowało się w ich stronę, natychmiast poderwały się do góry, kracząc i wyrażając swoje 
niezadowolenie z faktu, iż ktoś śmiał przerwać im śniadanie. Lirael nie wyczuwała pomiędzy 
nimi ani nigdzie w pobliżu żadnych Zmarłych, na wszelki wypadek wyciągnęła jednak 
Saranetha i Nehimę. Dzięki swoim nekromanckim zdolnościom nawet z tak dużej odległości 
mogła poznać, że ciała leżały tam już od dłuższego czasu, chociaż żeby to stwierdzić, 
wystarczał właściwie sam zmysł powonienia.
Pies przybiegł z powrotem do swojej pani i utkwił w niej pytające spojrzenie. Lirael 
skinęła przyzwalająco głową i zwierzę popędziło dalej, obwąchując ziemię wokół ciał i 
zataczając coraz szersze kręgi, aż w ogóle zniknęło z pola widzenia za jakąś szczególnie dużą 
kępą ciernistych drzew. Z najwyższego z nich zwisało czyjeś ciało, ciśnięte tam silnym 
podmuchem wiatru lub mocą jakiejś nieznanej istoty, znacznie potężniejszej niż człowiek.
Sam podszedł do Lirael. W ręku dzierżył miecz, na którym błyszczały słabo widoczne 
w promieniach słońca znaki Kodeksu. Zrobiło się już zupełnie widno i światło było coraz 
bardziej intensywne. Lirael wydały się czymś niestosownym ciepłe promienie słoneczne 
tańczące na polu śmierci. Wszystko powinna raczej spowijać mgła i mrok.
- Ci wyglądają na kupców - oświadczył Sam, gdy nieco się przybliżyli. - Zastanawiam 
się, co...
Z ułożenia ciał widać było wyraźnie, że próbowali przed czymś uciec. Łatwo można 
było ich rozpoznać po bogatszych strojach oraz po tym, że nie nosili broni - leżeli bliżej 
Schodów. Strażnicy zaś zginęli, stając zwartym szeregiem w obronie swoich pracodawców, 
jakieś dwadzieścia jardów dalej. Stoczyli walkę na śmierć i życie, stawiając czoło 
przeciwnikowi, przed którym i tak nie mogli się uchronić.
- To musiało się zdarzyć jakiś tydzień temu - powiedziała Lirael, kiedy zbliżyli się do 
zwłok. - Ich duchy dawno już odeszły w Śmierć, mam nadzieję, chociaż nie jestem pewna, 
czy nie próbowano ich... zatrzymać i wykorzystać dla jakichś celów po stronie Życia.
- Ale dlaczego pozostawiono ciała? - spytał Sam. - I w jaki sposób mogły powstać 
takie rany?
Wskazał na martwego Strażnika, którego zbroja została przebita w dwóch miejscach. 
Otwory, duże jak pięści Sama, na brzegach były opalone. Stalowe kółeczka kolczugi, jak i 
znajdująca się pod nimi skórzana warstwa ochronna sczerniały, jakby ktoś poddał je działaniu 
ognia.
Lirael ostrożnie włożyła Saranetha z powrotem do mieszka i podeszła bliżej, żeby 
dokładniej przyjrzeć się ciału i niezwykłym ranom. Próbowała nie oddychać, jednak po 
przejściu kilku kroków nagle zatrzymała się i krzyknęła ze zdumienia. Poczuła potworny 
odór, którego nie mogła wytrzymać. Zaczęła się krztusić, w końcu musiała się odwrócić i 
zwymiotować. Chwilę potem Sam zrobił to samo. W ten sposób oboje pozbyli się kolacji 
złożonej z króliczego mięsa oraz chleba.
- Przepraszam - powiedział Sam. - Tak reaguję na widok wymiotujących ludzi. 
Dobrze się czujesz?
- Znałam go kiedyś - powiedziała Lirael, spoglądając ponownie na ciało Strażnika. 
Głos jej drżał, dopóki nie odetchnęła głębiej. - Pamiętam go. Przybył na Lodowiec wiele lat 
temu i rozmawiał ze mną w Dolnym Refektarzu. Jego kolczuga niezbyt wtedy na niego 
pasowała.
Lirael wzięła butelkę, którą podał jej Sam, nalała trochę wody na ręce i przepłukała 
usta.
- Nazywał się... nie mogę sobie przypomnieć - Larrow albo Harrow. Coś w tym 
rodzaju. Pytał mnie, jak mam na imię, a ja nie odpowiadałam.
Zawahała się i już miała coś dodać, gdy Sam nagle odwrócił się gwałtownie.
- Słyszałaś?
- Co takiego?
- Jakiś hałas, gdzieś tam - odparł Sam, wskazując martwego muła, który leżał na 
skraju płytkiego żlebu, prowadzącego w dół, w stronę klifu. Głowa zwierzęcia zwisała poza 
brzegiem rynnowatego zagłębienia i była niewidoczna.
Gdy wpatrywali się w muła, ten nagle się poruszył. Coś gwałtownie nim szarpnęło i 
ciało zwierzęcia przesunęło się ponad krawędzią żlebu. Widzieli jeszcze jego zad, ale cała 
reszta zniknęła im z oczu. Następnie tylnymi nogami muła oraz zadem zaczęły wstrząsać 
jakieś drgania.
- Coś go zjada! - krzyknęła z obrzydzeniem Lirael. Nagle zobaczyła na ziemi ślady 
wyżłobień - wszystkie prowadziły w stronę żlebu. Z pewnością znajdowało się tam więcej 
martwych ciał ludzi i zwierząt. Ktoś... lub coś wciągnęło je do wąskiego rowu.
- Nie wyczuwam żadnych Zmarłych - powiedział zaniepokojony Sam. - A ty?
Lirael pokręciła przecząco głową. Zdjęła z ramion plecak, podniosła łuk, umieściła 
strzałę na cięciwie i napięła go. Sam znów wyciągnął miecz.
Powoli przesuwali się w stronę żlebu, w którym stopniowo znikało ciało muła. Z 
bliższej odległości mogli posłyszeć odgłosy przełykania, które brzmiały trochę tak, jakby ktoś 
przesypywał piasek łopatą. Co jakiś czas rozlegało się także dziwne bulgotanie.
Nadal jednak niczego nie mogli dostrzec. Rów był głęboki, a szeroki zaledwie na trzy 
lub cztery stopy. Cokolwiek kryło się na dnie, i tak było niewidoczne, bo całą górną część 
zagłębienia wypełniały zwłoki muła. Lirael nadal nie wyczuwała niczego, co mogłoby się 
wiązać ze Zmarłymi, w powietrzu unosił się jednak jakiś słabo wyczuwalny, drażniący 
zapach.
Niemal jednocześnie rozpoznali charakterystyczny odór Wolnej Magii - ostry i 
metaliczny. Smrodliwe wyziewy były jednak na tyle słabe, że nie mogli ustalić, skąd 
właściwie się wydobywały. Może ze żlebu, a może przyniósł je ze sobą łagodny podmuch 
wiatru.
Gdy znajdowali się zaledwie kilka kroków od krawędzi rowu, tylne nogi muła drgnęły 
po raz ostatni, a kopyta uniosły się w górę. Była to jednak tylko nędzna parodia życia. 
Zniknięciu muła znowu towarzyszyło ponure bulgotanie.
Lirael zatrzymała się na skraju zagłębienia i spojrzała w dół. Łuk był napięty, zaklęta 
strzała Kodeksu gotowa do wypuszczenia. Nigdzie jednak nie widać było celu. Na dnie żlebu 
leżała jedynie warstwa błota, z którego wystawało jeszcze kopyto martwego muła. Odór 
Wolnej Magii nieco się nasilił, nie był jednak aż tak dojmujący jak zapach, który towarzyszył 
pojawieniu się Stilkena lub innych, pomniejszych tworów Wolnej Magii.
- Co to może być? - szepnął Sam. Lewą rękę ułożył w charakterystyczny sposób, 
przygotowując się do rzucenia czarów. Na koniuszkach palców rozbłysły wąskie złotawe 
płomienie, gotowe do dalszych zadań.
- Nie mam pojęcia - odpowiedziała Lirael. - Jakaś istota Wolnej Magii. Żadna z tych, 
o których miałam okazję czytać. Zastanawiam się, jak...
Gdy wypowiedziała te słowa, błoto nagle zabulgotało i odsłoniło ogromną paszczę, 
która nie została uformowana z ziemi, nie była też ciałem, lecz samą ciemnością. Rozświetlał 
ją jedynie długi, rozwidlony na końcu język srebrzyście płonącego ognia. Z otwartej paszczy 
buchnął smród Wolnej Magii i psującego się mięsa. Obrzydliwy zapach zaatakował ich 
niemal w sposób fizyczny, sprawiając, że oboje zatoczyli się do tyłu. Zaraz potem srebrzysty 
jęzor ognia uniósł się i uderzył dokładnie w to miejsce, na którym jeszcze przed chwilą stała 
Lirael. Chwilę później ze żlebu wystrzeliła pionowo w górę olbrzymia, uformowana z błota, 
wężowa głowa i zawisła ponad nimi w powietrzu.
Lirael odskoczyła w tył, wypuszczając z łuku strzałę. Sam gwałtownym ruchem 
wyciągnął przed siebie rękę i głośno wypowiedział zaklęcie, które sprawiło, że w kierunku 
istoty ulepionej z błota, krwi i przepastnych ciemności z trzaskiem i hukiem wystrzeliła 
fontanna ognia. Kiedy magiczne płomienie dosięgły języka potwora, we wszystkich 
kierunkach wystrzeliły nagle iskry, od których zapaliła się trawa. Co prawda nie widać było, 
żeby strzała i ogień Kodeksu wyrządziły mu jakąkolwiek krzywdę, mimo to stwór odruchowo 
się cofnął. Wówczas Lirael i Sam, nie tracąc ani chwili, rzucili się do ucieczki.
- Kto ośmiela się przeszkadzać mi w ucztowaniu? - zaryczał głos, w którym 
pobrzmiewało jednocześnie wiele innych: ryki mułów i krzyki konających ludzi. - Kto 
przerywa ucztę, która od dawna mi się należała!?
Lirael upuściła łuk i wyciągnęła Nehimę. Sam mruczał pod nosem zaklęcia Kodeksu i 
jednocześnie trzymanym w wyciągniętej ręce mieczem kreślił w powietrzu rozmaite symbole. 
Starał się połączyć ze sobą wiele trudnych i skomplikowanych znaków. Lirael zrobiła krok do 
przodu, żeby osłaniać Sama, podczas gdy on pracował nad swoim zaklęciem.
Gdy kreślił w powietrzu ostatni, najważniejszy znak, jego dłoń otoczył wieniec 
złocistych płomieni. Był to znak, o którym Lirael wiedziała, że łatwo może zniszczyć 
niewprawnego maga. Dlatego wzdrygnęła się, gdy ujrzała gorejący wieniec. Na szczęście 
znak oderwał się od dłoni Sama i zaklęcie zawisło w powietrzu. Rozjarzone symbole 
połączyły się ze sobą, tworząc ażurowy pas, który wyglądał, jakby utkano go z błyszczących 
gwiazd. Sam ostrożnie ujął go za koniec i zakręcił nim nad głową, a następnie rzucił w 
potwora, krzycząc do Lirael:
- Odwróć się!
Nastąpił oślepiający błysk, zaraz potem rozległ się dźwięk przypominający chóralny 
okrzyk, po czym nastała cisza. Kiedy znowu popatrzyli w stronę żlebu, po potworze nie został 
nawet ślad. Wśród traw pełzały tylko maleńkie języki ognia, a kłęby dymu były tak gęste, że 
spowijały całe pole niczym całun.
- Jakiego zaklęcia użyłeś? - spytała Lirael.
- Służy do narzucania więzów - odparł Sam. - Nigdy jednak nie byłem pewien, kogo 
właściwie dotyczy. Myślisz, że tym razem zadziałało?
- Nie - odpowiedział pies, który pojawił się tak nagle i nie wiadomo skąd, że Lirael i 
Sam aż podskoczyli. - Za to blask był taki, że zauważyli nas na pewno wszyscy Zmarli w 
okolicy, aż po Czerwone Jezioro.
- Jeżeli zaklęcie nie poskutkowało, to gdzie w takim razie podział się stwór? - zapytał 
Sam. Mówiąc to, rozejrzał się nerwowo dookoła. Podobnie zareagowała Lirael. Nadal 
wyczuwała zapach Wolnej Magii, z tym że znowu był on bardzo słaby i nie dawał się 
zlokalizować, z powodu przenikającego wszystko dymu.
- Prawdopodobnie znajduje się teraz dokładnie pod naszymi stopami - oznajmił pies. 
Nagle wcisnął nos w niewielką dziurę i prychnął. W górę poleciały kłęby kurzu. Lirael i Sam 
odskoczyli, niemalże rzucając się do ucieczki, po chwili jednak stanęli plecami do siebie i 
czekali, trzymając w pogotowiu broń.

Rozdział piąty
Przybądź, wietrze, spadnij, deszczu!

Pod naszymi stopami? Gdzie!? - wykrzyknął Sam. Z niepokojem spojrzał na ziemię, 
wyciągając przed siebie miecz i rękę gotową do rzucania czarów.
- Co możemy zrobić? - spytała szybko Lirael. - Wiesz, co to było? W jaki sposób z 
tym walczyć?
Pies węszył z nosem przy ziemi.
- W ogóle nie musimy z tym walczyć - rzucił z pogardą. - To był Ferenk, 
padlinożerca. One są groźne wyłącznie na pokaz. Ten tutaj na pewno zaszył się pod grubą na 
kilka łokci warstwą ziemi i kamieni. Nie wyjdzie stamtąd, dopóki nie zrobi się ciemno, a 
może nawet zaczeka do jutrzejszego wieczoru.
Sam jeszcze raz rozejrzał się uważnie. Słowa Podłego Psiska nie bardzo go 
przekonywały. Lirael nachyliła się, by porozmawiać z psem.
- Nie spotkałam się z nazwą Ferenk, gdy czytałam o duchach Wolnej Magii - 
powiedziała. - W żadnej z książek, które przeglądałam w poszukiwaniu wiadomości o 
Stilkenie.
- Właściwie żaden Ferenk nie powinien tu przebywać - oznajmił pies. - To 
prymitywne istoty, powstałe z błota i kamieni - i tylko tyle z nich zostało, kiedy utworzono 
Kodeks. Kilka z nich mogło umknąć, ale i tak nie powinny się ukrywać tutaj... w tak bardzo 
uczęszczanym miejscu...
- Jeśli to tylko padlinożerca, co w takim razie zabiło tych biednych ludzi? - spytała 
Lirael. Już wcześniej zastanawiały ją rany, które widziała. Do głowy zaczęły jej napływać 
myśli, których wolałaby do siebie nie dopuszczać. Podobnie jak w przypadku strażnika, 
większość ciał została przebita w dwóch miejscach, przy czym ubranie i skóra wokół ran były 
nadpalone.
- Na pewno zrobił to ktoś posługujący się Wolną Magią lub nawet cała grupa takich 
istot - powiedział pies. - Z pewnością nie był to Ferenk. Raczej coś podobnego do Stilkena. 
Może Jerreq albo Hish. Tysiącom tworów Wolnej Magii udało się uciec, kiedy powstawał 
Kodeks. Co prawda większość z nich została później uwięziona, lub w pewnym sensie 
przymuszona do pełnienia służby. Wiele z nich należało do tego samego rodzaju, ale istniały 
również całkiem niezależne duchy, o zupełnie odrębnej naturze - dlatego trudno mi 
powiedzieć cokolwiek pewnego. Sprawę jeszcze bardziej komplikuje fakt, że dawno temu, w 
kręgu ciernistych drzew, mieściła się tu kuźnia. W kamiennym kowadle uwięziona była jedna 
z istot Wolnej Magii. Niestety, nie udało mi się odnaleźć ani kowadła, ani żadnych innych 
pozostałości. Może tych ludzi zabiło coś, co było uwięzione w kuźni, wydaje się to jednak 
mało prawdopodobne...
Pies przerwał na chwilę i zaczął węszyć. Zatoczył koło, w zamyśleniu chwycił zębami 
swój własny ogon, a następnie znowu usiadł, żeby dokończyć wywód:
- Możliwe, że zrobił to podwójny Jerreq lub dwie istoty o imieniu Hish - ja skłaniam 
się raczej ku tej drugiej możliwości. Cokolwiek to było, działało na zlecenie jakiegoś 
nekromanty.
- Na jakiej podstawie tak twierdzisz? - spytał Sam.
Przestał krążyć po okolicy z chwilą, gdy pies ruszył na zwiady, nadal jednak uważnie 
się rozglądał, wypatrując kamiennego kowadła, ale także obserwując Ferenka, który w każdej 
chwili mógł się gdzieś pojawić. Szczerze mówiąc, nigdy nie widział tu żadnego kowadła.
- Wskazuje na to wiele śladów i znaków - odparł pies. - Wygląd ran, zapach, 
trójpalczaste odciski stóp w miękkiej ziemi, ciało wiszące na drzewie, ciernie obrane z 
siedmiu gałęzi dla uczczenia czegoś... wszystko to układa mi się w całość, nie mam jednak 
zupełnej pewności, jakie istoty mogły tu przebywać. A jeśli chodzi o nekromantę, to od 
tysiąca lat żaden Jerreq ani Hish, ani też żadna inna naprawdę niebezpieczna istota Wolnej 
Magii dotąd się nie przebudziła, chyba że na dźwięk Mosraela lub Saranetha albo na czyjeś 
bezpośrednie wezwanie, połączone z wymówieniem tajemnego imienia.
- Hedge był tutaj - szeptem oznajmiła Lirael. Sam wzdrygnął się, słysząc te słowa, a 
blizny od poparzeń widoczne na jego nadgarstkach przybrały ciemniejszy kolor. Nie spojrzał 
jednak na nie ani się nie odwrócił.
- Możliwe, że on - zgodził się pies. - Tak czy owak, na pewno nie Chlorr. Wielcy 
Zmarli pozostawiliby zupełnie inne ślady.
- Ci ludzie zginęli osiem dni temu - mówiła dalej Lirael. Nie miała co do tego 
wątpliwości. Gdy lepiej przyjrzała się ciałom, po prostu wiedziała. Była przecież 
następczynią Abhorsenów. - Ich duchy nie odeszły jeszcze całkiem w Śmierć. Według 
„Księgi Zmarłych” nie przekroczyły jeszcze Czwartej Bramy. Mogłabym pójść za nimi i 
próbować któregoś z nich...
Urwała, bo zarówno pies, jak i Sam zaczęli kręcić z dezaprobatą głowami.
- Myślę, że to nie jest dobry pomysł - odezwał się Sam. - Cóż mogliby ci powiedzieć? 
Sami wiemy, że wszędzie grasują bandy Zmarłych, nekromanci i któż tam wie, co jeszcze.
- On ma rację - powiedział pies. - Niczego pożytecznego nam już nie powiedzą. A 
ponieważ Sam i tak ujawnił nasze położenie, używając Magii Kodeksu, oddajmy posługę tym 
nieszczęśnikom. Niech ich ciała strawi oczyszczający ogień, żeby nikt nie próbował ich użyć 
dla jakichś niecnych celów. Powinniśmy się jednak spieszyć.
Lirael ogarnęła wzrokiem polanę i zmrużyła oczy, spoglądała bowiem pod słońce. 
Szukała ciała młodego mężczyzny o imieniu Barra. Rozglądając się, przypomniała sobie, jak 
się nazywał. Pomyślała, że chciałaby odnaleźć w Śmierci jego ducha i powiedzieć mu, iż 
dziewczyna, którą zapewne już dawno zapomniał, zawsze pragnęła z nim porozmawiać, a 
nawet go pocałować. Żałowała, że jedyną rzeczą, na którą się kiedyś zdobyła, było 
zasłanianie twarzy włosami i ukrywanie łez. Wiedziała jednak, że nawet gdyby udało się jej 
odnaleźć Barrę w Śmierci, ziemskie sprawy na pewno przestały się dla niego liczyć. Tak 
naprawdę chciała go więc odszukać nie dla niego, lecz dla samej siebie, a na taki kaprys nie 
mogła sobie przecież pozwolić.
Wszyscy troje stanęli nad zwłokami, które znajdowały się najbliżej. Sam wyczarował 
znaki ognia, Podłe Psisko zaszczekało, przywołując znaki dające oczyszczenie, Lirael zaś 
nakreśliła te, które sprowadzały sen i ukojenie. Gdy połączyła je razem, spłynęły na piersi 
leżącego i zaczęły iskrzyć, by wkrótce wystrzelić złocistym płomieniem. Ogień prędko się 
rozprzestrzenił, ogarniając całe ciało, po czym zniknął tak szybko, jak się pojawił. Pozostał 
tylko popiół oraz grudki roztopionego metalu pochodzące ze stalowego noża i sprzączki przy 
pasku.
- Zegnaj - powiedział Sam.
- Idź bezpiecznie - dodała Lirael.
- Nie wracaj - jako ostatni odezwał się pies.
Następnych ceremonii dokonywali już każde z osobna, przechodząc od ciała do ciała, 
najsprawniej jak potrafili. Lirael zauważyła, iż Sam był początkowo zaskoczony, później zaś 
wyraźnie uspokojony faktem, że Podłe Psisko potrafiło rzucać zaklęcia Kodeksu i odprawiać 
rytuał pogrzebowy, czego nie mógłby uczynić żaden nekromanta ani też żadna istota Wolnej 
Magii. Obrządek nie poddawał się bowiem woli tych, którzy władali przeciwnymi siłami.
Pomimo że pracowali we trójkę, kiedy skończyli odprawiać rytuał, słońce świeciło już 
wysoko. Nie licząc tych, których Ferenk zdążył powciągać do swojej błotnistej kryjówki, na 
polanie porosłej ciernistymi drzewami zginęło trzydzieści osiem osób - mężczyzn oraz kobiet. 
Teraz byli już tylko garściami popiołu leżącymi pomiędzy rozkładającymi się ciałami mułów 
i chmarami kruków, które zdążyły wrócić na ucztę. Swoim krakaniem oznajmiały, jak bardzo 
są niezadowolone z faktu, iż ktoś pozbawił je części jedzenia.
Lirael pierwsza zauważyła, że jeden z kruków nie był tak naprawdę żywą istotą. 
Siedział na głowie muła i udawał, że skubie padlinę, faktycznie jednak przez cały czas 
świdrował ją swymi czarnymi oczami. Zdawała sobie sprawę z jego obecności, zanim jeszcze 
go zobaczyła. Nie była jednak pewna, czy wyczuwa śmierć sprzed ośmiu dni, czy też 
któregoś ze Zmarłych. Gdy tylko napotkała jego wzrok - wiedziała. Duch ptaka odszedł już 
dawno temu, a w jego opierzonym ciele zamieszkało coś gnijącego i bardzo złego. Coś, co 
było niegdyś człowiekiem, jednakże przemieniło się na przestrzeni wielu lat spędzonych w 
Śmierci, lat zmarnowanych na nieustannej walce o powrót do Życia.
Nie była to jedna z Krwawych Wron. Chociaż istota ta zamieszkiwała ciało kruka, 
była znacznie potężniejsza niż jakikolwiek duch, który mógł ożywić stado dopiero co 
zabitych wron. Przebywała na zewnątrz pomimo oślepiającego blasku słońca. Z pewnością 
był to więc jeden ze Zmarłych znajdujących się co najmniej przy Czwartej lub nawet Piątej 
Bramie. Ciało kruka musiało być świeże, ponieważ tak silny duch niszczył wszystko, w czym 
zamieszkiwał, w ciągu jednego dnia.
Lirael wyciągnęła rękę po Saranetha, lecz gdy wydobywała dzwonek z mieszka, 
Zmarły ukryty pod postacią kruka wystrzelił w górę i błyskawicznie skierował się ku 
zachodowi. Leciał nisko nad ziemią, zwinnie klucząc pomiędzy ciernistymi drzewami. W 
czasie lotu zaczęły zeń odpadać pióra i kawałki ciała. Lirael pomyślała, że zanim ta istota 
doleci gdzieś dalej, zostanie z niej sam szkielet. No, ale tak naprawdę ptaszysko nie 
potrzebowało przecież piór, by fruwać. Poruszało się bowiem za sprawą Wolnej Magii, a nie 
dzięki pracy własnych mięśni.
- Trzeba go było złapać - odezwał się z wyrzutem pies. - Na pewno usłyszałby 
dzwonek, nawet gdy znajdował się już za drzewami. Miejmy nadzieję, że był to jakiś 
niezależny duch, bo w przeciwnym razie niedługo będziemy mieli na karku chmarę 
Krwawych Wron albo coś jeszcze gorszego.
Lirael schowała Saranetha z powrotem do mieszka, ostrożnie przytrzymując serce 
dzwonka, dopóki nie zaciągnęła skórzanego rzemyka.
- Byłam zaskoczona - powiedziała cicho. - Następnym razem postaram się działać 
nieco szybciej.
- Powinniśmy ruszać w dalszą drogę - oznajmił Sam. Popatrzył w niebo i westchnął. - 
A już miałem nadzieję, że trochę odpoczniemy. Jest stanowczo zbyt gorąco na piesze 
wędrówki.
- Dokąd idziemy? - spytała Lirael. - Czy w pobliżu jest jakiś las, gdzie można by się 
skryć przed Krwawymi Wronami?
- Nie jestem pewien - odparł Sam. Wskazał kierunek północny, gdzie płaski teren 
wznosił się lekko ku górze, przechodząc w niewielki pagórek. Nie było tam ciernistych 
drzew, lecz pole, na którym dawniej rosło zboże, a teraz panoszyły się jedynie chwasty i 
samosiejki. - Możemy wspiąć się na to wzgórze i stamtąd rozejrzeć po okolicy. Tak czy 
inaczej, powinniśmy się kierować w przybliżeniu na północny zachód.
Nie oglądali się za siebie, opuszczając miejsce, które stało się cmentarzyskiem. Lirael 
bacznie popatrywała dokoła, starając się wyczulić wszystkie zmysły na obecność Zmarłych. 
Pies biegł tuż obok niej, a Sam trzymał się nieco z tyłu, po jej lewej stronie.
Wspinali się na wzgórze, posuwając się wzdłuż ruin starego, niezbyt wysokiego muru. 
Niegdyś mógł on odgradzać od siebie dwa pola - na górnym być może wypasano owce, a na 
dolnym znajdowały się uprawy. Było to jednak bardzo dawno temu, a muru nie naprawiano 
już od dziesięcioleci. W odległości mniej więcej jednej ligi znaleźli zniszczone gospodarstwa, 
zarośnięte chwastami podwórza i zasypane studnie. Był to widomy znak, że niegdyś żyli tam 
ludzie, którym nie wiodło się najlepiej.
Ze szczytu wzniesienia widzieli ciągnące się na wschód i na zachód Długie Urwiska, a 
także pofałdowaną linię wzgórz tworzących płaskowyż. Dojrzeć można było również rzekę 
Ratterlin, płynącą z północy na południe, oraz pióropusz wodospadu. Dom Abhorsenów 
chował się za wzgórzami, jednakże ściana mgły, która otaczała posiadłość, była doskonale 
widoczna.
Kilkaset lat wcześniej, przed dojściem Kerrigora do władzy, wszędzie w okolicy 
znajdowały się gospodarstwa rolne, wioski i pola. Teraz, mimo że dwadzieścia lat upłynęło 
od objęcia tronu przez króla Touchstone’a, ta część Królestwa nadal była mocno wyludniona. 
Lasy rozrosły się, wokół pojedynczych starych drzew pojawiło się wiele nowych, osuszone 
bagna na powrót zamieniły się w dzikie i niedostępne trzęsawiska.
Lirael wiedziała, że gdzieś tutaj muszą znajdować się jakieś wsie, żadnej jednak nie 
potrafili dostrzec. Było ich bardzo niewiele i leżały dość daleko od siebie, ponieważ tylko 
część Kamieni Kodeksu udało się naprawić albo zastąpić nowymi. Ustawiać je lub usuwać 
powstałe szkody mogli wyłącznie Magowie Kodeksu wywodzący się z linii królewskiej, 
mimo że do zniszczenia ich wystarczała krew każdego innego Maga. W czasie trwającego 
dwieście lat bezkrólewia zdewastowano tyle Kamieni, że nawet dwadzieścia lat ciężkiej i 
mozolnej pracy nie starczyło, żeby je wszystkie naprawić.
- Aby dojść do Krawędzi, potrzeba przynajmniej dwóch albo i trzech dni porządnego 
marszu - powiedział Sam, wskazując na północny zachód. - Czerwone Jezioro jest za tymi 
górami. Na szczęście będziemy się wspinać od strony południowej.
Lirael przesłoniła oczy dłonią i zmrużyła je, bo raziło ją słońce. Z trudem mogła 
rozróżnić szczyty gór majaczące w oddali.
- W takim razie powinniśmy chyba ruszać - oświadczyła. Z ręką przy czole wolno 
obróciła się dookoła, uważnie obserwując niebo. Było piękne, idealnie błękitne. Lirael 
wiedziała jednak, że bardzo szybko mogą się na nim pojawić charakterystyczne czarne 
punkciki - przesuwające się w oddali stada Krwawych Wron.
- Może lepiej byłoby udać się najpierw do Roble’s Town - zaproponował Sam, który 
również z uwagą przyglądał się niebu. - Chodzi o to, że Hedge i tak wkrótce się dowie, gdzie 
jesteśmy, a w mieście może udałoby się nam uzyskać jakąś pomoc. Straż ma tam swój 
posterunek.
- Nie - odparła w zamyśleniu Lirael. Daleko na północy zauważyła kłębiaste, pocięte 
czarnymi smugami chmury. Do głowy przyszedł jej pewien pomysł. - Zupełnie niepotrzebnie 
narobilibyśmy innym kłopotu. A poza tym myślę, że wiem, co zrobić, ażeby pozbyć się 
Krwawych Wron, a przynajmniej, jak się przed nimi ukryć - chociaż na pewno nie będzie to 
przyjemne. Spróbujemy zająć się tym nieco później, gdy zacznie się ściemniać.
- Co planujesz, pani? - zapytał pies. Zziajany, zwalił się u jej nóg, po czym wywiesił 
jęzor, żeby się nieco ochłodzić. Wspinaczka na szczyt wzgórza okazała się trudna, bo niebo 
było zupełnie bezchmurne i w miarę jak słońce przesuwało się coraz wyżej, upał ciągle się 
wzmagał.
- Sprowadzimy za pomocą gwizdania deszcz - wyjaśniła Lirael, wskazując widoczną 
w oddali grubą warstwę ciemnych chmur. - Porządna ulewa i silny wiatr odstraszą Wrony, a 
nam pozwolą się gdzieś ukryć. W dodatku zatrą nasze ślady. Co wy na to?
- Doskonały plan! - krzyknął wyraźnie zadowolony pies.
- Myślisz, że uda nam się sprowadzić deszcz aż tutaj? - spytał z powątpiewaniem Sam. 
- Te chmury znajdują się chyba bardzo daleko, gdzieś w okolicach High Bridge.
- Nie zaszkodzi spróbować - odpowiedziała Lirael. - Chociaż wydaje się, że więcej 
chmur pojawiło się teraz na zachodzie...
Nie dokończyła zdania, ponieważ z uwagą zaczęła się przyglądać znacznie 
ciemniejszej chmurze, która ukazała się na linii wzgórz, niedaleko zachodniego pasma gór. 
Nawet z tej odległości widać było, że coś z nią nie jest w porządku. W pewnym momencie 
rozdarła ją nagle błyskawica.
- Ta chyba się jednak nie nadaje.
- Nie - warknął pies z głębi piersi. - W tym właśnie miejscu kopią Hedge i Nicholas. 
Boję się, że już udało im się wydobyć to, czego tak wytrwale szukali.
- Jestem pewien, że Nick nie wie, iż robi coś niewłaściwego - szybko wtrącił Sam. - 
On nie jest zły. Nie mógłby nikogo skrzywdzić.
- Mam taką nadzieję - odparła Lirael. Znowu zaczęła się zastanawiać, co zrobią, gdy 
dotrą już na miejsce. Do czego potrzebny był Hedge’owi Nicholas? Co właściwie chcieli tam 
wykopać? Jaki był ostateczny cel Wroga? - Tak czy inaczej, powinniśmy już iść - oznajmiła, 
odrywając wzrok od ciemnej chmury oraz rozświetlających ją bezustannie błyskawic. 
Spojrzała na pofałdowany obszar widoczny na zachodzie. - A może lepiej pójść tą doliną? 
Prowadzi we właściwym kierunku, a poza tym posuwalibyśmy się pod osłoną drzew i 
chroniłby nas strumień.
- Właściwie to powinna tamtędy płynąć niewielka rzeka - powiedział Sam. - Czyżby 
wiosną wcale tutaj nie padało?
- Pogodą można sterować na dwa sposoby - w zamyśleniu wtrącił pies. Nadal 
spoglądał w kierunku gór. - To może nie być przypadek, że chmury deszczowe gromadzą się 
na północy. Z kilku względów dobrze byłoby sprowadzić je na południe. Byłbym jeszcze 
bardziej zadowolony, gdyby udało się powstrzymać tę burzę z piorunami.
- Myślę, że możemy spróbować - odezwał się Sam, lecz jego głos nie zabrzmiał 
przekonywająco. Pies pokręcił przecząco głową.
- Ta burza nie podda się działaniu żadnych czarów związanych z pogodą - powiedział. 
- Za dużo pojawia się błyskawic. To wszystko potwierdza tylko moje obawy, a przez cały 
czas miałem nadzieję, iż okażą się bezzasadne. Nie sądziłem, że tak szybko uda im się to 
odnaleźć i wydobyć na powierzchnię. Powinienem był się domyślić. Przecież Astarael nie 
chodzi sobie po ziemi ot tak, bez wyraźnego powodu, no i ten uwolniony nagle Ferenk...
- Co masz na myśli, mówiąc: t o? - spytała Lirael nerwowo.
- Chodzi mi o tę rzecz, którą wykopuje Hedge - wyjaśnił pies. - Powiem ci więcej, gdy 
to będzie konieczne. Nie chcę cię niepotrzebnie straszyć ani bez przyczyny snuć pradawnych 
opowieści. Istnieją jeszcze inne wytłumaczenia tych zjawisk, które obserwujemy, a starożytne 
zabezpieczenia mogą okazać się trwalsze, niż myślimy, nawet gdyby miało dojść do 
najgorszego. Powinniśmy się jednak spieszyć!
Po tych słowach pies nagle zerwał się i popędził w dół zbocza. Biegł z otwartym 
pyskiem, klucząc pomiędzy młodymi drzewkami o białej korze i srebrnozielonych listkach, 
po czym przeskoczył przez następne kamienne ogrodzenie, tak samo zniszczone jak 
poprzednie.
Lirael i Sam spojrzeli najpierw na siebie, a następnie zwrócili wzrok ku burzowym 
chmurom, raz po raz przecinanym błyskawicami.
- Wolałabym, żeby chwilę zaczekał - zirytowała się Lirael, która właśnie otworzyła 
usta, żeby zadać kolejne pytanie. Następnie ruszyła w ślad za swoim czworonożnym 
towarzyszem, tyle że znacznie wolniej. W końcu nie była magicznym psem, żeby nie 
odczuwać zmęczenia. Czekało ich długie i wyczerpujące popołudnie, a ponadto w każdej 
chwili groził atak Krwawych Wron.
- Coś ty zrobił, Nick? - szepnął Sam. Następnie, zachowując milczenie, poszedł za 
Lirael, rozmyślając o tym, jakie znaki Kodeksu będą im potrzebne, ażeby przyciągnąć 
deszczowe chmury, oddalone od nich o jakieś dwieście mil.
Maszerowali równym tempem przez całe popołudnie, robiąc jedynie krótkie przerwy. 
Szli wzdłuż strumienia, który przecinał płytką dolinę wciśniętą pomiędzy dwa równoległe 
pasma wzgórz. Dolina była częściowo zalesiona, dzięki czemu mogli przynajmniej od czasu 
do czasu skryć się przed palącym słońcem, które szczególnie doskwierało Lirael. Przypiekło 
jej policzki oraz nos, była jednak zbyt zmęczona, aby próbować łagodzić skutki poparzenia 
jakimś zaklęciem. Nie było zresztą na to czasu. Znowu zaczęło ją dręczyć poczucie inności, 
które prześladowało ją przez całe życie. Wszystkie prawdziwe Clayry miały bowiem ciemną 
karnację, nigdy też nie cierpiały z powodu poparzeń słonecznych - ich skóra przybierała po 
prostu odrobinę ciemniejszy odcień.
Gdy słońce wolno zaczęło kryć się za zachodnim pasmem gór, tylko pies poruszał się 
jeszcze z odrobiną werwy. Lirael i Sam nie spali prawie od osiemnastu godzin. Większość 
czasu upłynęła im na wspinaczce po Długich Urwiskach i pieszej wędrówce. Ciągle się 
potykali i przewracali, niemalże zasypiając w marszu, pomimo wszystkich sposobów, jakich 
się imali, by odgonić sen. W końcu Lirael zdecydowała, że koniecznie muszą odpocząć i 
zatrzymają się, gdy tylko znajdą jakieś odpowiednie miejsce, najlepiej takie, które 
nadawałoby się do obrony, chronione przynajmniej z jednej strony przez płynącą wodę.
Pół godziny później, gdy nadal, słaniając się, przemierzali dolinę, która stopniowo 
zaczęła się zwężać i przechodzić w płaskowyż, Lirael była zdecydowana zatrzymać się 
gdziekolwiek, byleby tylko można było usiąść i chwilę odpocząć - mniejsza o wodę, która 
pomogłaby im odeprzeć Zmarłych. Drzewa rosły coraz rzadziej i ustępowały miejsca 
krzewom oraz poprzerastanej chwastami trawie. Było to następne pole uprawne, które stawało 
się nieużytkiem. W dodatku nie dawało żadnych możliwości obrony.
Gdy Lirael i Sam gonili już dosłownie ostatkiem sił, nagle trafili na idealne miejsce. 
Najpierw usłyszeli szmer wody, a potem zobaczyli szałas pasterski. Wzniesiono go na palach 
wbitych w koryto wartko płynącej rzeki, u podnóża rozległego, choć niezbyt wysokiego 
wodospadu. Konstrukcja była jednocześnie szałasem i rodzajem drewnianego mostu. 
Zbudowana bardzo solidnie z twardego drewna, pozostawała w niemal idealnym stanie, może 
z wyjątkiem dachu, na którym tu i ówdzie brakowało gontów.
Pies starannie obwąchał teren wokół nadrzecznej chatki, oświadczył, że jest co prawda 
zapuszczona, ale nadaje się do zamieszkania, i wszedł do środka, podczas gdy Lirael i Sam 
usiłowali wspiąć się na schody.
Szałas był rzeczywiście brudny i cuchnący, ponieważ co jakiś czas zalewała go 
powódź, która pozostawiała na podłodze sporo nieczystości. Jednak Lirael i Sam nie zwracali 
już uwagi na takie drobiazgi. Było im zupełnie obojętne, czy będą spali na zewnątrz, czy w 
środku, skoro i tak wszędzie panował jednakowy brud.
- Czy mógłbyś pierwszy objąć wartę? - Lirael zwróciła się do psa. Z ulgą zsunęła z 
ramion plecak, sadowiąc się w kącie szałasu.
- Ja mogę czuwać - zaprotestował Sam, natychmiast zadając kłam własnym słowom 
potężnym ziewnięciem.
- Chętnie stanę na warcie - zgodziło się Podłe Psisko. - Tylko że w pobliżu mogą być 
króliki...
- Pamiętaj, żebyś ich nie gonił i nie oddalał się zbytnio - ostrzegła go Lirael. 
Wyciągnęła Nehimę i położyła na plecaku, tak aby w każdej chwili był gotów do użytku. Tuż 
obok umieściła pas z dzwonkami. Nie ściągnęła jednak butów, wolała bowiem nie myśleć o 
stanie swoich stóp po dwudniowym forsownym marszu.
- Obudź nas, proszę, za cztery godziny - dodała Lirael, osunąwszy się na podłogę i 
oparłszy plecami o ścianę. - Będziemy musieli sprowadzić te deszczowe chmury.
- Tak, pani - odparł pies. Nie wszedł do chaty, ale usadowił się w pobliżu płynącej 
wartko wody. Przez cały czas strzygł uszami, starając się wyłapać wszystkie dobiegające 
szmery. Zapewne znowu chodziło o króliki. - Czy mam również podać grzankę i jajko? - 
spytał.
Nie było żadnej odpowiedzi. Gdy chwilę później zajrzał do środka, zarówno Lirael jak 
i Sam spali w najlepsze, oparci o swoje plecaki. Pies westchnął głęboko i sam wyciągnął się 
na podłodze. Nadal jednak nastawiał uszy i czujnie śledził wszystko dookoła jeszcze przez 
długi czas po tym, jak letni zmierzch przerodził się w noc.
Około północy pies otrzepał się i zaczął budzić Lirael, liżąc ją po twarzy. Po chwili 
podszedł do Sama i położył ciężką łapę na jego piersi. Oboje poderwali się i chwycili za 
miecze, zanim jeszcze ich oczy przyzwyczaiły się do przyćmionego światła bijącego od 
znaków Kodeksu na obroży psa.
Zimna woda ze strumienia pomogła im otrząsnąć się z resztek snu. Chwilę później 
przenieśli się nieco dalej i przystąpili do porannych ablucji. Kiedy wrócili, z apetytem 
pochłonęli posiłek składający się z suszonego mięsa i owoców oraz sucharów. Spożywali go 
we trójkę, chociaż psu wyraźnie doskwierał brak jakiegoś apetycznego kąska w postaci 
królika lub choćby jaszczurki.
Nie mogli dojrzeć deszczowych chmur, pomimo że na niebie świeciło mnóstwo 
gwiazd i zaczął wschodzić księżyc. Wiedzieli jednak, że nadal znajdują się one tam, gdzie je 
widzieli ostatnio, daleko na północy.
- Będziemy musieli wyruszyć w dalszą drogę natychmiast po rzuceniu zaklęcia - 
przestrzegł pies. Lirael i Sam stali pod rozgwieżdżonym niebem i po cichu zastanawiali się, w 
jaki sposób mogliby przywołać chmury i deszcz. - Magia Kodeksu o tak wielkiej mocy 
natychmiast zaalarmuje wszystkich Zmarłych i każdą istotę Wolnej Magii w obrębie kilku 
mil.
- Tak czy inaczej, powinniśmy mimo wszystko spróbować - zdecydowała Lirael. Sen 
pomógł jej zregenerować nieco siły, nadal jednak marzyła o tym, by znaleźć się w wygodnym 
łóżku, we własnym pokoiku w Wielkiej Bibliotece Clayrów. - Jesteś gotowy? - zwróciła się 
do Sama.
- Tak - odpowiedział, przestając mruczeć pod nosem magiczne formuły. - 
Zastanawiałem się, czy nie moglibyśmy nieco zmodyfikować tego zaklęcia. Wydaje mi się, że 
do sprowadzenia chmur aż z takiej odległości będziemy musieli użyć mocniejszych czarów.
- Z pewnością - zgodziła się Lirael. - Co chciałbyś zrobić?
Sam wyjaśnił pokrótce, w czym rzecz, a następnie powtórzył wszystko jeszcze raz 
nieco wolniej, by Lirael mogła dokładnie przyswoić sobie jego plan. Zazwyczaj oboje 
jednocześnie wygwizdywali te same magiczne dźwięki. Tym razem jednak zaklęcia 
oddziałujące na pogodę miały się uzupełniać. Dodatkowo na początku i na końcu wszystkich 
magicznych zabiegów mieli przywołać po dwa kardynalne znaki Kodeksu, podczas gdy 
zazwyczaj wystarczał jeden.
- Czy aby to zadziała? - z niepokojem zastanowiła się Lirael. Nigdy jeszcze nie łączyła 
sił z innym Magiem Kodeksu, pracując nad tak skomplikowanym zaklęciem.
- Czary na pewno zyskają większą moc - oświadczył z przekonaniem Sam.
Lirael popatrzyła na psa, szukając w jego oczach potwierdzenia, ale on pochłonięty 
był czymś innym. Wpatrywał się w jakiś punkt na południu. Zaniepokoiło go coś, czego 
Lirael i Sam nie byli w stanie ani dostrzec, ani wyczuć.
- Co się dzieje?
- Nie wiem - odparł pies. Przekrzywiając na bok głowę i strzygąc uszami, wsłuchiwał 
się w odgłosy nocy. - Myślę, że coś podąża naszym śladem, ale na razie jest jeszcze dość 
daleko...
Odwrócił łeb i spojrzał na Lirael oraz Sama.
- Odprawcie te swoje czary i jak najszybciej stąd znikajmy!

W dolnym biegu strumienia, mniej więcej ligę poniżej szałasu pasterskiego, w płytkiej 
wodzie brodził niski mężczyzna, nieomal karzeł. Jego niezwykle blada skóra przywodziła na 
myśl zbielałą w słońcu kość. Jeszcze bardziej jaśniały jego włosy i broda - widać je było z 
daleka, w głębokim cieniu drzew nachylających się nad wodą.
- Już ja jej pokażę - złorzeczył pod nosem albinos, chociaż w pobliżu nie było nikogo, 
kto słuchałby jego gniewnych tyrad. - Dwa tysiące lat niewoli, żeby potem...
Urwał w pół słowa, wykonał gwałtowny ruch i błyskawicznie zanurzył rękę w wodzie. 
Chwilę później trzymał w pokrytej guzami dłoni trzepoczącą się rybę. Natychmiast wbił w 
nią zęby, tuż za oczami, łamiąc w ten sposób jej kręgosłup. Pobłyskujące w świetle gwiazd 
siekacze karła były ostrzejsze od tych, jakie mogła mieć jakakolwiek ludzka istota. Pożerał 
rybę, a po brodzie ściekała mu krew. W ciągu kilku minut pochłonął całą swoją zdobycz, 
wypluwając ości, miotając przekleństwa i utyskując, że zamiast pstrąga udało mu się złapać 
tylko niewielką brzanę.
Po skończonym posiłku starannie wytarł twarz i brodę oraz osuszył stopy. Jedynie na 
prostej szacie, w którą był ubrany, pozostały plamy krwi, które zniknęły, kiedy wędrował 
brzegiem strumienia, a materiał na powrót stał się idealnie biały.
Miał na sobie czerwony skórzany pas, a w miejscu, gdzie zazwyczaj znajduje się 
sprzączka, przypięty był niewielki dzwonek. Przez cały czas albinos starał się przytrzymywać 
go dłonią. W rezultacie zmuszony był chwytać rybę tylko jedną, wolną ręką. W ten sam 
sposób wycierał się po jedzeniu. Cały ten trud i tak na nic się jednak nie zdał, mężczyzna 
poślizgnął się bowiem na mokrej trawie i upadł na kolano. Dzwonek natychmiast wydał 
jasny, przenikliwy dźwięk, który - co zadziwiające - skłonił mężczyznę do ziewania. Przez 
chwilę zdawało się, że niewysoki człowieczek położy się na trawie, po chwili jednak 
otrząsnął się i z wyraźnym wysiłkiem wstał.
- Nie pójdzie ci ze mną tak łatwo - zamruczał, ściskając dzwonek z jeszcze większą 
determinacją. - Mam pewną pracę do wykonania. Nie mogę sobie pozwolić na sen. Nie teraz. 
Przede mną wiele mil do przebycia, i póki mam jeszcze ręce i nogi, muszę zrobić z nich jak 
najlepszy użytek.
Gdzieś w pobliżu odezwał się ptak. Mężczyzna błyskawicznie odwrócił głowę i skupił 
na nim wzrok. Nadal przytrzymując ręką dzwonek, oblizał wargi i zaczął się skradać w jego 
kierunku. Ptak był jednak nad wyraz czujny i zanim albinos zdążył go złapać, odleciał, 
zawodząc tęsknie w mrokach nocy.
- Nigdy nie udaje mi się zjeść deseru - narzekał mężczyzna. Zawrócił w kierunku 
strumienia i ruszył dalej na zachód, przytrzymując ręką dzwonek i złorzecząc.

Rozdział szósty
Srebrne półkule

Sto dwadzieścia mil na północny zachód od Domu Abhorsenów wschodnie brzegi 
Czerwonego Jeziora spowijał mrok, pomimo że wstał już nowy dzień. Wszędzie wokół 
panowała szarówka - nie z powodu przedłużającej się nocy, lecz wskutek obecności gęstych, 
burzowych chmur, które całkowicie przesłaniały niebo na obszarze kilku lig. Półmrok ten 
utrzymywał się już ponad tydzień. Słońce, które z wielkim trudem przedzierało się przez 
chmury, dawało jedynie nikłe, blade światło. Wyglądało to tak, jakby przez cały dzień trwał 
zmierzch, co na pewno nie było korzystne dla żadnej żywej istoty. Jedynie w samym centrum 
tej nieprzeniknionej czapy gęstych chmur pojawiało się światło - jaskrawe białe błyski 
nieustannych wyładowań atmosferycznych.
Nicholas Sayre zdążył się przyzwyczaić do panującego mroku, podobnie jak przywykł 
do wielu innych rzeczy, i zjawisko to przestało budzić w nim zdumienie. Jednakże jego ciało 
wciąż się buntowało, nawet jeśli nie robił tego umysł. Kaszlał i trzymał przy twarzy chustkę, 
zasłaniając nią usta i nos. Nocna Brygada Hedge’a pracowała znakomicie, niestety, wokół 
robotników ciągle unosił się jakiś okropny fetor. Zupełnie jakby ich ciała gniły i odchodziły 
od kości. Zazwyczaj Nicholas starał się do nich nie zbliżać - na wypadek, gdyby przypadłość 
była zaraźliwa - tym razem nie miał jednak wyboru, powstał bowiem pewien problem, z 
którym musiał się uporać.
- Panie - wyjaśniał Hedge - nie możemy już bardziej przybliżyć do siebie tych półkul. 
Jakaś siła rozdziela je i oddala od siebie, a my nie umiemy sobie z tym poradzić. Zupełnie 
jakbyśmy próbowali zetknąć ze sobą dwa magnesy jednoimiennymi biegunami.
Nick przyjął słowa Hedge’a do wiadomości i pokiwał głową. Zgodnie z tym, co 
widział we śnie, głęboko pod ziemią leżały ukryte dwie srebrne półkule i udało się je 
odkopać. Jednakże jego poczucie triumfu z dokonanego odkrycia szybko się ulotniło, 
ponieważ wydobycie półkul na powierzchnię stwarzało poważne problemy natury 
technicznej. Średnica każdej z nich wynosiła siedem stóp, a dziwny metal, z którego zostały 
wykonane, ważył więcej, niż można by się spodziewać - cięższy był nawet od złota.
Półkule zostały zakopane w ziemi w odległości mniej więcej dwudziestu stóp od 
siebie. Oddzielała je dziwna przegroda, zbudowana z siedmiu różnych materiałów, między 
innymi z kości. Gdy próbowano półkule wydobyć, stało się jasne, że bariera ta miała za 
zadanie niwelować siły wzajemnego odpychania, bez jej pomocy bowiem nie dało się ich 
przybliżyć do siebie na odległość mniejszą niż pięćdziesiąt stóp.
Przy użyciu odpowiednich rolek, lin i siły ponad dwustu robotników wchodzących w 
skład Nocnej Brygady jedną z półkul udało się wyciągnąć po wznoszącej się spiralnie rampie 
i umieścić poza wykopem. Druga nadal tkwiła głęboko w dole. Kiedy ostatnim razem 
usiłowali ją wydobyć, siła odpychania była tak potężna, że położona niżej półkula ponownie 
zapadła się w ziemię, grzebiąc pod sobą wielu robotników.
Jak zauważył Nick, zjawisku wzajemnego odpychania się towarzyszyły jeszcze inne 
efekty. Wokół obu półkul ciągle unosił się zapach rozgrzanego metalu, tak ostry, że tłumił 
nawet odór zgnilizny, jaki wydzielały ciała robotników z Nocnej Brygady. Drażniąca 
metaliczna woń przyprawiała Nicka o mdłości, chociaż nie było widać, by oddziaływała 
podobnie na Hedge’a i jego osobliwych pomocników.
Innym niezwykłym zjawiskiem były błyskawice. Nick wzdrygnął się, gdy znowu 
uderzył piorun, oślepiając go na chwilę. Zaraz potem rozległ się ogłuszający grzmot. 
Błyskawice pojawiały się z coraz większą częstotliwością. Gdy odsłonięto obie półkule, 
Nickowi udało się nawet zaobserwować pewną prawidłowość. Każda z półkul była trafiana 
piorunem osiem razy z rzędu, dziewiąte uderzenie natomiast zawsze chybiało, często 
dosięgając któregoś z robotników.
Nie wywierało to jednak na pomocnikach Hedge’a jakiegoś szczególnego wrażenia, 
jak zauważył Nick. Jeżeli nie zajęli się ogniem lub nie rozpadli na kawałki, pracowali 
wytrwale dalej. Nick nie poświęcał tej kwestii zbyt wiele czasu, bo ciągle wracał myślami do 
swojego zasadniczego zadania, które tak bardzo go pochłaniało, że wszystko inne przestawało 
się liczyć.
- Będziemy musieli przesunąć tę pierwszą półkulę nieco dalej - powiedział, walcząc z 
falą mdłości, która natychmiast go ogarniała, gdy tylko zanadto przybliżał się do srebrzystego 
metalu. - Potrzebna nam dodatkowa barka. Obie półkule nie zmieszczą się na tej, którą 
dysponujemy, skoro odległość między nimi musi wynosić pięćdziesiąt stóp. Liczę, że to 
pozwolenie, które mam, umożliwi nam dwukrotny przewóz... Tak czy inaczej, nie mamy 
innego wyjścia. Nie możemy sobie pozwolić na żadne opóźnienia.
- Będzie tak, jak sobie życzysz, panie - odparł Hedge, nadal jednak wpatrywał się w 
Nicka, jak gdyby spodziewał się usłyszeć coś więcej.
- Chciałem cię jeszcze zapytać, czy udało się skompletować załogę - odezwał się w 
końcu Nick pod presją panującej ciszy. - Załogę barek.
- Tak - odrzekł Hedge. - Zbierają się nad jeziorem. Ludzie podobni do mnie, panie. Ci, 
którzy kiedyś służyli w Armii Ancelstierrańskiej, w okopach Strefy Przygranicznej, 
przynajmniej do czasu, kiedy pewnej nocy opuścili swoje oddziały oraz stanowiska 
nasłuchowe i przekroczyli Mur.
- Chcesz powiedzieć, że to dezerterzy? Czy można im zaufać? - ostro rzucił Nick. 
Ostatnia rzecz, jakiej pragnął, to utrata którejś z półkul lub inne niespodziewane komplikacje, 
do jakich mogłoby dojść w drodze powrotnej do Ancelstierre w wyniku czyjejś 
niefrasobliwości bądź zwykłej głupoty. Do tego absolutnie nie mógł dopuścić.
- Nie ma wśród nich dezerterów, panie, co to, to nie - odparł z uśmiechem Hedge. - 
Oni po prostu zaginęli podczas akcji, z dala od domu. Z pewnością można im zaufać. Jestem 
tego pewien.
- A co z drugą barką? - spytał Nick.
Hedge nagle popatrzył w górę i wciągnął powietrze przez rozchylone nozdrza. Nie 
udzielił żadnej odpowiedzi. Nick również tam spojrzał, a wówczas na jego usta spadła ciężka 
kropla deszczu. Oblizał wargi, po czym natychmiast splunął, ponieważ w gardle i drogach 
oddechowych poczuł dziwny, paraliżujący ucisk.
- Nie powinno padać - szeptem powiedział do siebie Hedge, gdy ulewa nasiliła się i 
zaczął wiać porywisty wiatr. - Ktoś wezwał deszcz z północnego wschodu. Lepiej będzie, gdy 
sprawdzę, co się za tym kryje, panie.
Nick wzruszył ramionami, nie bardzo bowiem rozumiał, o czym Hedge mówi. Deszcz 
sprawił, że poczuł się dziwnie nieswojo, jak gdyby nagle obudziło się w nim jakieś drugie 
„ja”. Wszystko to, w czym uczestniczył, wydało mu się snem i po raz pierwszy zaczął się 
zastanawiać, co właściwie tutaj robi.
Nagle poczuł w klatce piersiowej nieznany ból i zgiął się wpół. Hedge podtrzymał go i 
ostrożnie położył na ziemi, która raptownie zamieniała się w błoto.
- Co ci jest, panie? - zapytał Hedge, bardziej jednak powodowany ciekawością niż 
współczuciem.
Nick jęknął i przycisnął ręce do klatki piersiowej, konwulsyjnie przebierając nogami. 
Usiłował coś powiedzieć, ale z jego ust wypływała tylko ślina. Gałki jego oczu poruszały się 
gwałtownie, aż w końcu wywróciły się, odsłaniając białka.
Hedge uklęknął przy nim i czekał. Krople deszczu, kapiące na twarz Nicka, przy 
zetknięciu z jego skórą natychmiast zaczynały wrzeć i unosić się w powietrze w postaci pary. 
Kilka chwil później z nosa i ust młodego człowieka zaczęły wydobywać się kłęby gęstego 
białego dymu. Gdy łączyły się z deszczem, słychać było przeciągły syk.
- Co z tobą, panie? - powtórzył Hedge. Tym razem w jego głosie można było wyczuć 
zdenerwowanie.
Nick otworzył usta, ale ze środka wydostało się jeszcze więcej kłębów dymu. Nagle 
błyskawicznie wyciągnął rękę, szybciej, niż mógł to zauważyć Hedge, i z ogromną siłą 
schwycił nekromantę za nogę. Hedge zacisnął zęby, starając się zwalczyć ból, i ponownie 
zapytał:
- Panie?
- Głupcze! - odezwał się ów ktoś, kto posługiwał się głosem i ciałem Nicka. - Nie pora 
teraz wypatrywać wrogów. Lada chwila odkryją ten wykop, ale do tego czasu nas już tutaj nie 
będzie. Musisz natychmiast wystarać się o jeszcze jedną barkę i załadować obie półkule. 
Zabierz też z deszczu to ciało. Jest w bardzo kiepskim stanie, a czeka nas jeszcze sporo pracy. 
Zbyt wiele, żeby moi słudzy obijali się i tracili czas na jakichś bezsensownych pogawędkach!
Ostatnie wypowiedziane słowa zabrzmiały niezwykle jadowicie. Hedge krzyknął, 
gdyż palce zaciśnięte na jego nodze zwarły się niczym stalowe zęby potrzasku. Chwilę 
później uścisk nagle zelżał, przez co Hedge stracił równowagę i upadł w błoto.
- Pospiesz się - szeptem nakazywał głos. - Postaraj się nie zwlekać, Hedge. Pamiętaj.
Hedge skłonił się w tym samym miejscu, w którym stał, nie mając śmiałości się 
odezwać. Chciał się przesunąć gdzieś dalej, poza zasięg tych rąk, które potrafiły go trzymać z 
nieludzką wprost siłą, bał się jednak poruszyć.
Deszcz lał coraz mocniej, gdy nagle biały dym zaczął wnikać z powrotem do ust i 
nosa leżącego. Po kilku sekundach nie było już po nim śladu, a ciało Nicka stało się wiotkie i 
bezwładne.
Hedge zdążył przytrzymać jego głowę, zanim opadła do kałuży. Następnie podniósł 
go i ostrożnie przełożył sobie przez plecy, sposobem strażaków. Noga zwykłego człowieka na 
pewno uległaby zmiażdżeniu pod naporem siły, z jaką zacisnęła się ręka Nicka. Hedge nie był 
jednak taki jak inni ludzie. Dźwignął swojego młodego towarzysza bez najmniejszego trudu i 
tylko lekki grymas twarzy zdradzał, że noga go boli.
Był już w połowie drogi do namiotu, gdy nagle bezwładne ciało drgnęło i Nick zaczął 
kaszleć.
- Bądź spokojny, panie - powiedział Hedge, przyspieszając kroku. - Zaraz zabiorę cię 
z tego deszczu.
- Co się stało? - ochrypłym głosem zapytał chłopak. Miał wrażenie, jakby przed 
chwilą wypalił z pół tuzina cygar i popił butelką brandy.
- Zemdlałeś - odparł Hedge, rozchylając poły namiotu i wchodząc do środka. - Czy 
dasz radę sam się powycierać i położyć do łóżka?
- Oczywiście, że tak - odburknął Nick. Gdy jednak Hedge postawił go na ziemi, nogi 
zaczęły mu drżeć i dla złapania równowagi musiał się oprzeć o kufer podróżny. Nad jego 
głową deszcz bębnił w płótno namiotu, wybijając miarowy rytm. Co kilka minut dołączał się 
do tego niski, stłumiony odgłos grzmotu.
- To świetnie - odparł Hedge, wręczając mu ręcznik. - Powinienem już iść, żeby 
wydać Nocnej Brygadzie stosowne instrukcje. Potem będę musiał jeszcze... postarać się o 
barkę. Najlepiej byłoby, gdybyś pozostał tutaj, panie. Dopilnuję, żeby ktoś - w każdym razie 
żaden z tych, którzy dotknięci są chorobą - podał ci jedzenie, powynosił co trzeba i tak dalej.
- Sam potrafię o siebie zadbać - odparł Nick, chociaż nie mógł powstrzymać drżenia, 
kiedy zdejmował koszulę, i niemrawo zaczął wycierać piersi i ramiona. - Mogę również 
sprawować nadzór nad Nocną Brygadą.
- To nie będzie konieczne - powiedział Hedge. Zbliżył się do Nicka, a jego oczy 
wydawały się teraz większe i pojawiły się w nich jakieś dziwne czerwone błyski, jak gdyby 
były to okna ukazujące ogromny piec, buchający ogniem we wnętrzu jego czaszki. - Najlepiej 
byłoby, żebyś odpoczywał tutaj - powtórzył. Jego gorący, metaliczny oddech owionął twarz 
Nicka. - Nie musisz nadzorować prac.
- Dobrze - poddał się chłopak, nieruchomiejąc i przerywając osuszanie ciała 
ręcznikiem. - Najlepiej będzie dla mnie, gdy pozostanę... tutaj.
- Czekaj na mój powrót - polecił Hedge. Jego zwykły służalczy ton gdzieś zniknął. 
Nachylił się ku Nickowi, niczym nauczyciel, który za chwilę ma wymierzyć karę chłosty.
- Będę czekał na twój powrót.
- Dobrze, że się rozumiemy - odparł Hedge. Uśmiechnął się, obrócił na pięcie i 
zamaszystym krokiem wyszedł na deszcz. Gdy tylko pierwsze krople spadły na jego gołą 
głowę, natychmiast zamieniły się w parę i utworzyły coś na kształt białej aureoli. Dopiero 
kiedy przeszedł kilka kroków, para rozwiała się, a z włosów po prostu zaczął spływać deszcz, 
sprawiając, że przylgnęły do głowy.
Nick, który został w namiocie, nagle znowu zaczął się wycierać. Gdy skończył, 
włożył starą, dość kiepsko pocerowaną piżamę i rzucił się na stos futer. Łóżko polowe, które 
zabrał ze sobą z Ancelstierre, zepsuło się dawno temu - sprężyny pordzewiały, a płótno 
zbutwiało.
Zasnął niemal natychmiast, nie był to jednak spokojny sen. Śniły mu się dwie srebrne 
półkule oraz Farma Błyskawic, położona po drugiej stronie Muru. Widział, jak półkule coraz 
bardziej zwiększają swą moc, pobierając ją od tysięcy błyskawic, i pokonują wreszcie siłę, 
która je od siebie odsuwała. W końcu zderzają się ze sobą, naładowane mocą dziesięciu 
tysięcy burz... W tym momencie jednak sen znowu wracał do początku, więc Nick nie mógł 
zobaczyć, co się stało, gdy doszło do połączenia obu półkul.
Na zewnątrz lało jak z cebra, a w pobliżu wykopu bezustannie strzelały pioruny. 
Potężny grzmot przetoczył się i wstrząsnął wszystkim, gdy Pomocnicy z Nocnej Brygady 
napięli liny i powoli zaczęli przesuwać pierwszą półkulę w kierunku Czerwonego Jeziora, a w 
chwilę później przystąpili do wydobywania drugiej.

Rozdział siódmy
Ostatnia prośba

Lało nieprzerwanie, co dowodziło niezbicie, że zaklęcia rzucone dwa dni wcześniej 
przez Lirael i Sama okazały się aż nazbyt skuteczne. Pomimo że nosili specjalne 
przeciwdeszczowe płaszcze, które włożyli im do plecaków zapobiegliwi posłańcy Kodeksu, 
byli całkowicie przemoczeni i prawie pewni, że nigdy nie przestanie padać. Na szczęście 
zaklęcie zaczęło słabnąć - szczególnie ta jego część, która przyzywała wiatr. Deszcz także 
nieco zelżał i nie siekł już prosto w twarz. Przestały uderzać w nich patyki, liście i inne 
niesione podmuchami przedmioty.
Dobrą stroną tej sytuacji, o czym Lirael musiała sobie bezustannie przypominać, był 
fakt, że przestały im zagrażać Krwawe Wrony. Niestety, ta myśl jakoś nie bardzo dodawała 
im otuchy, a przynajmniej nie na tyle, na ile się spodziewali.
Poza tym nie było zimno. W przeciwnym razie na pewno zamarzliby na śmierć lub 
wyczerpaliby swe siły, posługując się Magią Kodeksu jedynie po to, by przetrwać. Zarówno 
wiatr, jak i deszcz były ciepłe, toteż gdyby ustały choćby na godzinę lub dwie, Lirael 
uznałaby swoje pogodowe czary za prawdziwy sukces. Jednakże przedłużająca się ulewa 
powodowała, że cała duma z udanego zaklęcia rozpłynęła się bez śladu.
Coraz bardziej przybliżali się do Czerwonego Jeziora. Przedzierali się przez 
porośnięte gęstym lasem wyżynne okolice góry Abed oraz sąsiednie wzniesienia. Drzewa 
rosły tutaj blisko siebie, tak że ich korony łączyły się ze sobą, tworząc zwarty baldachim. 
Pomiędzy nimi można było dojrzeć także paprocie oraz inne rośliny znane Lirael wyłącznie z 
książek. Gruba warstwa opadłych liści niczym kobierzec zakrywała pokłady błota. Z powodu 
obfitych opadów wszędzie sączyły się tysiące strużek wody. Wypływały kaskadami 
spomiędzy korzeni drzew i ściekały po kamieniach, omywając kostki Lirael, których 
właściwie nie można było już dojrzeć pod warstwą błota i mokrych liści, gdyż co chwilkę 
zapadała się w nie po kolana.
Marsz okazał się forsowny i Lirael była bardziej zmęczona, niż wcześniej mogła to 
sobie wyobrazić. Kiedy zatrzymywali się, żeby trochę odpocząć, szukali odpowiednio dużego 
drzewa z bujnym listowiem i wystającymi korzeniami. Liście osłaniały ich przed deszczem, a 
na korzeniach można było siedzieć, nie grzęznąc w błocie. Lirael odkryła, iż potrafi spać 
nawet w takich warunkach. Kiedy jednak budziła się po niespełna dwóch godzinach snu - na 
więcej nie mogli sobie pozwolić - za każdym niemal razem stwierdzała, że zamiast 
spoczywać wygodnie na korzeniach, leży w błocie.
Naturalnie, gdy tylko wychodzili na deszcz, ziemista maź od razu zaczynała spływać 
strumieniami. Lirael nie miała pewności, co było gorsze: błoto czy deszcz. Na pewno zaś 
pierwsze dziesięć minut po wyjściu z ukrycia, kiedy to strugi błota zmywane deszczem 
ściekały po twarzy, rękach i nogach.
Właśnie w takim momencie, gdy po krótkim odpoczynku wspinali się w górę 
następnego wąwozu, a całą uwagę Lirael zaprzątało wycieranie błota spływającego do oczu - 
znaleźli umierającą Strażniczkę z Gwardii Królewskiej. Leżała oparta o pień rozłożystego 
drzewa. Jeśli idzie o ścisłość, wywęszyło ją Podłe Psisko, biegnąc spory kawałek przed 
Samem i Lirael.
Strażniczka była nieprzytomna. Na jej czerwono-złotym płaszczu widniały czarne 
plamy krwi, a kolczuga była rozdarta i uszkodzona w kilku miejscach. Kobieta nadal ściskała 
w prawej ręce miecz, o mocno wyszczerbionym, stępionym ostrzu, natomiast jej lewa ręka 
zastygła w geście kreślenia tajemnych znaków, których nie udało się jej dokończyć.
Zarówno Lirael jak i Sam zdali sobie sprawę, że był to już właściwie koniec. Jej duch 
właśnie przekraczał granice Śmierci. Sam szybko nachylił się, aby wypowiedzieć 
najpotężniejsze zaklęcie, jakie znał, mające moc uzdrawiania chorych. Jednak pomimo że w 
jego umyśle rozjarzył się jasnym blaskiem pierwszy znak Kodeksu, Strażniczka zmarła. Słabe 
iskierki życia, które tliły się jeszcze w jej oczach, zupełnie znikły, a zamiast nich pojawiło się 
puste, niewidzące spojrzenie. Sam pozwolił, aby uzdrawiający znak rozpłynął się, i delikatnie 
zamknął jej powieki.
- To jedna ze Strażniczek ojca - powiedział przygnębionym głosem. - Nie znam jej 
jednak. Prawdopodobnie pochodziła ze Strażnicy w Roble’s Town lub w Uppside. Ciekawe, 
co robiła...
Lirael skinęła głową, nie mogła jednak oderwać oczu od ciała zmarłej. Czuła się 
zupełnie bezużyteczna. Wszędzie przybywała za późno, działała zbyt wolno: Southerling 
zostało zalane przez rzekę, po bitwie z Chlorr, potem zginęli Barra i kupcy, teraz ta kobieta. 
To naprawdę niesprawiedliwe, że umarła zupełnie osamotniona, choć ratunek był przecież tak 
blisko. Gdyby tylko szybciej wspinali się na to wzgórze albo zrezygnowali z ostatniego 
postoju...
- Umierała tutaj od kilku dni - odezwało się Podłe Psisko, węsząc dookoła. - Nie 
mogła jednak przyjść z daleka, pani. Była zbyt ciężko ranna.
- W takim razie gdzieś w pobliżu muszą być Hedge i Nick - stwierdził Sam, prostując 
się i bacznie rozglądając wokół. - Te wszystkie drzewa zupełnie zasłaniają widok i nie sposób 
się zorientować, gdzie jesteśmy. Być może już blisko grzbietu pasma, ale niewykluczone, że 
czeka nas jeszcze wiele mil drogi.
- Chyba lepiej będzie, jak sprawdzę - wolno oznajmiła Lirael. Nadal wpatrywała się w 
martwe ciało Strażniczki. - Dowiem się, co ją zabiło i gdzie znajdują się wrogowie.
- W tej sytuacji powinniśmy się pospieszyć - powiedział pies, wspinając się na tylne 
łapy w przypływie nagłej ekscytacji. - Rzeka na pewno zdążyła już zanieść ją daleko.
- Chcesz przekroczyć granice Śmierci? - spytał Sam. - Czy to właściwa decyzja? 
Chodzi o to, że w pobliżu może czaić się Hedge, o ile już nie wszedł w Śmierć w oczekiwaniu 
na ciebie!
- Wiem o tym - odparła Lirael. Żywiła bowiem podobne wątpliwości, jak Sam. - 
Myślę, że mimo wszystko warto zaryzykować. Musimy ustalić, w jakim miejscu znajduje się 
wykop, i dowiedzieć się, co właściwie przytrafiło się Strażniczce. Nie ma sensu posuwać się 
dalej zupełnie na oślep.
- Chyba masz rację - odparł Sam, nieświadomie zagryzając usta z niepokoju. - A co ja 
mam robić?
- Pilnuj mojego ciała, gdy ja będę po drugiej stronie, dobrze? - poprosiła Lirael.
- Pamiętaj jednak, żeby nie posługiwać się Magią Kodeksu, dopóki nie będzie to 
absolutnie konieczne - dodał pies. - Ktoś taki jak Hedge potrafi ją wyczuć z odległości wielu 
mil. Nawet w takim deszczu.
- Wiem - odparł Sam. Widać było, że jest ogromnie zdenerwowany, wyciągnął 
bowiem miecz, a jego oczy poruszały się nieustannie, obserwując każdy krzak i każde 
drzewo. W pewnym momencie spojrzał również w górę i wtedy spłynęła na niego strużka 
deszczu, której udało się w jakiś sposób przecisnąć przez gęste listowie. Ściekła mu po szyi i 
dostała się za kołnierz nieprzemakalnego płaszcza, przez co nieprzyjemne doznania jeszcze 
się spotęgowały. W gałęziach nie czaiło się jednak nic podejrzanego, podobnie zresztą jak na 
skrawku nieba, który przeświecał przez korony drzew. Wyglądało na to, że w górze są tylko 
deszcz i chmury.
Lirael również wydobyła swój miecz. Przez chwilę zastanawiała się, jakiego powinna 
użyć dzwonka, i położyła dłoń na pasie. Do tej pory wchodziła w Śmierć tylko raz, kiedy to o 
mały włos nie została pokonana i uwięziona przez Hedge’a. Obiecała sobie wtedy, że 
następnym razem postara się być silniejsza i znacznie lepiej przygotowana. Do tej decyzji 
należało wybranie odpowiedniego dzwonka. Jej palce delikatnie przesuwały się po 
skórzanych mieszkach, aż zatrzymały się na szóstym. Lirael ostrożnie wsunęła rękę do środka 
i wyjęła dzwonek, przytrzymując jego serce, żeby nie rozległ się żaden dźwięk. Wybrała 
Saranetha, który narzucał więzy. Był to najpotężniejszy z dzwonków, nie licząc Astaraela.
- Będę ci towarzyszyć, dobrze? - dopytywał się pies, okazując wielki zapał. Ciągle 
skakał wokół nóg Lirael i bezustannie merdał ogonem.
Jego pani skinęła tylko głową na znak zgody i zaczęła przygotowywać się do wejścia 
w Śmierć. Tym razem nie było to takie trudne, ponieważ zgon Strażniczki uchylił w tym 
miejscu drzwi prowadzące z Życia w Śmierć. Miały pozostać otwarte jeszcze przez wiele dni 
i można było przez nie przechodzić w obie strony.
Szybko ogarnął ją przenikliwy chłód. Przestała odczuwać wilgoć, która unosiła się w 
powietrzu za sprawą ciepłego deszczu. Drżała na całym ciele, jednak nadal parła do przodu, w 
Śmierć, aż wszystko wokół niej zniknęło - deszcz, wiatr, zapach butwiejących liści oraz twarz 
wpatrującego się w nią Sama. Czuła jedynie zimne, szare światło Śmierci.
Rzeka spętała jej kolana i pociągnęła ją za sobą, zmuszając do pójścia naprzód. Przez 
moment Lirael opierała się, nie chcąc porzucić Życia, którego oddech czuła tuż za plecami. 
Wystarczyło zrobić krok do tyłu, przejść przez drzwi i znowu znalazłaby się w lesie. W ten 
sposób jednak niczego by się nie dowiedziała...
- Jestem następczynią Abhorsenów - powiedziała do siebie szeptem i poczuła, jak pęta 
narzucone jej przez rzekę słabną. Możliwe, że zadziałała tu jej wyobraźnia. W każdym razie 
poczuła się lepiej. Miała prawo być tutaj.
Zrobiła jeden krok, potem następny i kolejny, by za chwilę posuwać się już równym 
tempem. Podłe Psisko raz po raz dawało nura do wody i również podążało naprzód, nie 
odstępując swojej pani.
Jeżeli dopisze mi szczęście - myślała Lirael - być może uda się dogonić Strażniczkę 
jeszcze po tej stronie Pierwszej Bramy. - Jednakże w polu widzenia nie dostrzegała niczego, 
co by się poruszało lub choćby unosiło na powierzchni wraz z prądem rzeki. W oddali słychać 
było jedynie huk wód kłębiących się przy Pierwszej Bramie.
Wsłuchiwała się bardzo uważnie w ten szum. Gdyby na chwilę ustał, znaczyłoby to, 
że kobieta właśnie przekracza wrota. Lirael nadal posuwała się do przodu, zwracając baczną 
uwagę na rozmaite zagłębienia i nieoczekiwane spadki dna. Wędrowanie z prądem rzeki było 
znacznie łatwiejsze i na chwilę się uspokoiła, nie na tyle jednak, żeby opuścić miecz lub 
dzwonek.
- Ona jest tuż przed nami, pani - szepnął pies, którego nos poruszał się nie więcej niż 
cal nad powierzchnią wody. - Tam, na lewo.
Lirael popatrzyła w kierunku wskazanym przez psa i dostrzegła pod wodą niewyraźny 
kształt, dryfujący w kierunku Pierwszej Bramy. Instynktownie ruszyła w tę stronę, chcąc 
pochwycić Strażniczkę. Dopiero po chwili uświadomiła sobie swój błąd i zatrzymała się.
Nawet ci, którzy dołączyli do grona Zmarłych całkiem niedawno, mogli być 
niebezpieczni, i ktoś, kto był przyjacielem po stronie Życia, niekoniecznie pozostawał nim 
również w Śmierci. Bezpieczniej było nikogo nie dotykać. Dlatego Lirael schowała miecz do 
pochwy, a lewą ręką przytrzymywała dzwonek, by nie wydał dźwięku. Po chwili prawą 
dłonią złapała za mahoniowy uchwyt. Wiedziała, że jedna ręka wystarczyłaby do władania 
dzwonkiem, gdyby było to konieczne. Jednak rozsądek nakazywał zachować większą 
ostrożność, bo wcześniej nie miała przecież do czynienia z dzwonkami. Potrafiła posłużyć się 
fletnią, lecz posiadała ona znacznie mniejszą moc.
- Dźwięk Saranetha posłyszy wielu, jego głos rozejdzie się bardzo daleko - szepnął 
pies. - Może lepiej będzie, gdy podbiegnę i złapię ją za kostkę?
- Nie - zmarszczyła brwi Lirael. - To Strażniczka z Gwardii Królewskiej. Nieważne, 
czy żywa, czy umarła - musimy traktować ją z należytym szacunkiem. Spróbuję przyciągnąć 
jej uwagę. Przecież nie możemy tu tak stać i czekać.
Poruszyła dzwonkiem, zakreślając łuk. Był to najprostszy opisany w „Księdze 
Zmarłych” układ dźwięków, jaki dawało się wydobyć z Saranetha. Jednocześnie zawarła w 
głosie dzwonka swoją wolę i przesłała dźwięk w stronę zanurzonego w wodzie ciała 
płynącego z prądem rzeki.
Dzwonienie było tak donośne, że zagłuszyło huk wody dobiegający z okolic Pierwszej 
Bramy. Dźwięk odbijał się echem po całej okolicy i wydawał się narastać, a nie słabnąć. Jego 
głęboki ton spowodował, że powierzchnia wody zmarszczyła się, tworząc drobne fale 
rozchodzące się wielkim kręgiem wokół Lirael i psa - także pod prąd.
Dźwięk Saranetha owinął się wokół ducha Strażniczki i Lirael poczuła, że ten miota 
się i skręca, opierając się jej woli, niczym ryba złapana na haczyk. Z morza dźwięków zdołała 
wyłowić imię kobiety. Wiedziała, że to Saraneth je odkrył i przesłał do niej. Czasami trzeba 
było rzucić zaklęcie Kodeksu, ażeby ustalić, jak ktoś się nazywa. Strażniczka była jednak 
zupełnie bezbronna wobec każdego dzwonka i nie chroniły jej żadne magiczne 
zabezpieczenia.
- Mareyn - odezwało się echo Saranetha, pobrzmiewające wyłącznie w głowie Lirael. 
Strażniczka nosiła imię Mareyn.
- Zatrzymaj się, Mareyn - rozkazała następczyni Abhorsenów. - Wstań, bo chcę z tobą 
pomówić.
Lirael wyczuła nieznaczny opór z jej strony. Chwilę później zimne wody rzeki 
spieniły się i zabulgotały, a wówczas duch zmarłej podniósł się i obrócił w stronę tej, która go 
spętała, dzierżąc w dłoniach dzwonek.
Strażniczka była w Śmierci dopiero od niedawna, toteż jej duch przypominał z 
wyglądu kobietę, jaką była za życia, wysoką i postawną. Rozdarta zbroja i rany na ciele 
wyglądały zupełnie tak samo tutaj, w dziwnej poświacie Śmierci, jak wcześniej w świetle 
dnia.
- Przemów, jeśli możesz - poleciła jej Lirael.
Ponieważ Mareyn zmarła niedawno, prawdopodobnie była w stanie mówić, jeśli tylko 
by się na to zdecydowała. Wielu spośród tych, którzy od dłuższego czasu przebywali w 
Śmierci, traciło zdolność mowy, którą przywracał im jedynie Dyrim, mówiący dzwonek.
- Mogę... mówić - chrapliwym głosem odezwała się Mareyn. - Co chcesz wiedzieć, 
pani?
- Jestem następczynią Abhorsenów - oznajmiła Lirael. Wyznanie to zdawało się 
rozchodzić potężnym echem w Śmierci, zagłuszając drugi, coraz słabszy głos, który podsuwał 
jej zupełnie inne słowa: Jestem córką Clayrów”. - Chciałabym się dowiedzieć, w jaki sposób 
zginęłaś, co wiesz na temat człowieka o imieniu Nicholas i gdzie znajduje się dół, który on 
wykopał.
- Związałaś mnie mocą Saranetha, więc muszę ci odpowiedzieć - odparła Mareyn. W 
jej głosie nie było słychać żadnych emocji. - Ośmielam się jednak prosić o łaskę.
- Słucham - odparła Lirael, zerkając w stronę psa.
Podłe Psisko krążyło wokół Mareyn, niczym wilk, który upatrzył sobie owcę. Pies 
zauważył spojrzenie Lirael i w odpowiedzi pomerdał ogonem, by po chwili znów zacząć 
zataczać koła, tym razem w przeciwną stronę. Najwyraźniej traktował to jako zabawę, 
chociaż Lirael nie mieściło się w głowie, jak może zachowywać się tak beztrosko, 
przebywając tutaj, w Śmierci.
- Zginęłam z ręki nekromanty, tego samego, który wykopał dół - nie śmiem 
wspominać tu jego imienia - powiedziała Mareyn. - Zabił moich towarzyszy, a mnie jednej 
pozwolił się oddalić. Byłam tak ciężko ranna, że musiałam się czołgać przy wtórze jego 
śmiechu. Zapowiedział, iż jego słudzy odnajdą mnie w Śmierci, narzucą swe więzy i 
przywiodą na służbę do niego. Czuję ich obecność, a w dodatku mojego ciała nie strawił 
jeszcze ogień. Nie chcę tam wracać, pani, ani służyć komuś takiemu jak on. Proszę, abyś 
posłała mnie dalej, skąd żadna moc nie będzie już w stanie mnie zawrócić.
- Pomogę ci - przyrzekła Lirael, którą nagle przeniknęło uczucie strachu. Jeżeli Hedge 
pozwolił Mareyn odejść, prawdopodobnie kazał ją śledzić i wiedział, gdzie znajduje się jej 
ciało. Również w tej chwili mógł je obserwować. Być może wystawił także czujki, które 
wypatrywały w Śmierci nadejścia jej ducha. Hedge lub jego słudzy mogli być całkiem 
niedaleko, zarówno po stronie Życia, jak i w Śmierci.
Ledwo zdążyła o tym wszystkim pomyśleć, gdy pies nagle nastawił uszu i warknął. 
Sekundę później Lirael zorientowała się, że szum wody w okolicach Pierwszej Bramy nieco 
osłabł i przycichł.
- Coś zmierza w naszym kierunku - ostrzegł ją pies, wciągając nosem powietrze tuż 
nad powierzchnią wody. - Wyczuwam coś złego.
- Musimy się pospieszyć - odparła Lirael. Zastąpiła Saranetha Kibethem, przekładając 
go do lewej ręki, by łatwiej było wyciągnąć Nehimę. - Chciałabym wiedzieć, gdzie znajduje 
się wykop. Określ jego położenie w stosunku do twego ciała - zwróciła się do Mareyn.
- W następnej dolinie, za pasmem gór - spokojnie wyjaśniła Strażniczka. - Przebywa 
tam wielu Zmarłych, niebo zakrywają chmury i ciągle widać błyskawice. Wybudowali w tym 
miejscu również drogę, która prowadzi przez dno doliny do jeziora. Młody mężczyzna o 
imieniu Nicholas mieszka na wschód od wykopu, w namiocie zrobionym z pozszywanych 
kawałków materiału... Zdaje się, że coś zmierza prosto w moją stronę, pani. Błagam, odeślij 
mnie natychmiast dalej.
Lirael wyczuła, że duchem Mareyn wstrząsa strach, pomimo że jej głos pozostawał 
niezmieniony i całkowicie beznamiętny, jak mowa wszystkich Zmarłych. Zareagowała 
natychmiast - dzwoniąc Kibethem, nakreśliła nad głową Strażniczki znak ósemki.
- Idź, Mareyn - powiedziała stanowczo. Jej słowa splotły się z brzmieniem dzwonka. - 
Wejdź głęboko w Śmierć, nie ociągaj się i nie pozwól, by ktoś stanął ci na drodze. Nakazuję 
ci udać się za Dziewiątą Bramę i jeszcze dalej, albowiem zasłużyłaś sobie na wieczny 
odpoczynek. Idź!
Gdy padły ostatnie słowa, Mareyn gwałtownym ruchem odwróciła się i ruszyła przed 
siebie. Głowę trzymała wysoko i rytmicznie wymachiwała rękami. Podobnie musiała niegdyś 
maszerować w Życiu, na placu apelowym w koszarach Belisaere. Szła w kierunku Pierwszej 
Bramy wyprostowana niczym struna. Lirael zauważyła z oddali, że przez moment Strażniczka 
się zawahała, jak gdyby coś próbowało ją zatrzymać, zaraz jednak poszła dalej, aż w końcu 
Lirael usłyszała, jak wody wokół Pierwszej Bramy uspokoiły się na czas jej przejścia.
- Odeszła - zauważył pies. - Ale to, co przedostało się przez Bramę, gdzieś tu jest. 
Czuję jego zapach.
- Ja również wyczuwam czyjąś obecność - szepnęła Lirael. Znowu zamieniła dzwonki, 
wyciągając Saranetha. Lubiła poczucie bezpieczeństwa, jakie stwarzał, a także jego głęboki, 
władczy ton.
- Powinniśmy wracać - oznajmił pies, uważnie rozglądając się na boki w 
poszukiwaniu nieznanej istoty, która wydostała się za Bramę. - Nie lubię, kiedy okazują się 
zbyt sprytni.
- Wiesz, co to może być? - szeptem odezwała się Lirael, gdy z wielkim trudem ruszyli 
z powrotem w stronę Życia. Szli zygzakami, więc właściwie nigdy nie była obrócona plecami 
do Bramy. Podobnie jak w czasie pierwszej wyprawy, o wiele trudniej było jej posuwać się 
pod prąd. W dodatku woda wydawała się zimniejsza niż kiedykolwiek, co bardzo osłabiało w 
Lirael hart ducha.
- Ten stwór przekradł się chyba przez Piątą Bramę - powiedział pies. - Zrobił się mały 
i długi, odkąd utracił swój pierwotny kształt. Jest tam!
Pies zaszczekał i pognał przed siebie, rozbryzgując wodę. Lirael zobaczyła coś, co 
przypominało długiego, wychudzonego szczura, z płonącymi jak węgle oczami. Zaatakowany 
przez psa, uskoczył na bok, po czym skierował się prosto w jej stronę. Czuła, jak jego zimny i 
potężny duch, zupełnie nie pasujący do szczurzego wyglądu, powstaje przeciwko niej.
Krzyknęła i natarła nań z mieczem. We wszystkie strony posypały się błękitnobiałe 
iskry. Stwór był jednak zbyt szybki. Lirael chybiła i bestia chwyciła zębami jej lewy 
nadgarstek, unieruchamiając rękę, w której trzymała dzwonek. Szczęki szczura zacisnęły się 
na rękawie kolczugi, a między ostrymi jak igły zębami rozbłysły czarno-czerwone płomienie.
Wówczas do akcji ruszyło Podłe Psisko. Wbiło zęby w tułów stwora i oderwało go od 
ramienia Lirael. Mrożące krew w żyłach bulgotanie, które wydobywało się z gardła psa, zlało 
się z piskiem szczura i przeraźliwym krzykiem Lirael. Chwilę później wszystkich dosięgnął 
głęboki dźwięk Saranetha, ponieważ Lirael cofnęła się, wyjęła dzwonek, złapała jego uchwyt 
i wykonując jeden płynny ruch, zadzwoniła.

Rozdział ósmy
Sameth zostaje poddany próbie

Sam ponownie zatoczył koło, próbując sprawdzić, czy nikt nie nadchodzi. W deszczu, 
w gęstwinie liści miał znacznie ograniczone pole widzenia, niewiele także był w stanie 
usłyszeć. Dlatego gdyby rzeczywiście coś się do niego zbliżało, mógłby już tylko podjąć 
walkę.
Ponownie przyjrzał się ciału przebywającej w Śmierci Lirael. Było oszronione i 
nieruchome niczym rzeźba. Bijący od niego chłód ścinał wokół kałuże, przykrywając je taflą 
lodu. Sam chciał odłamać kawałek, żeby się nieco ochłodzić, po namyśle jednak zrezygnował 
z tego zamiaru. W zamarzniętej kałuży widniały odciski psich łap, co dowodziło, że Podłe 
Psisko, w odróżnieniu od swej pani, potrafiło wejść w Śmierć, nie porzucając swojej cielesnej 
powłoki. To zaś potwierdzało przypuszczenia Sama, iż fizyczna postać psa jest wyłącznie 
wytworem magii.
Ciało Strażniczki nadal spoczywało oparte o drzewo. Sam zastanawiał się nawet, czy 
nie powinien ułożyć go płasko na ziemi, ale wówczas zwłoki zanurzyłyby się w błocie, 
dlatego porzucił tę myśl. Chciał też oddać Mareyn ostatnią przysługę, nie śmiał jednak 
samowolnie posługiwać się Magią Kodeksu. Wolał z tym poczekać przynajmniej do powrotu 
swojej towarzyszki.
Sameth westchnął na myśl o tej chwili. Najchętniej schroniłby się przed deszczem pod 
jakimś drzewem, czuł się jednak odpowiedzialny za bezpieczeństwo Lirael. Znowu był sam. 
Tym razem nie towarzyszył mu nawet Mogget, choć jego przydatność mogła budzić 
uzasadnione wątpliwości. Sameth odczuwał co prawda zdenerwowanie, ale lęk, który ogarniał 
go wcześniej, po ucieczce z Belisaere, ustąpił zupełnie. Bardzo mu zależało, aby tym razem 
nie zawieść ciotki Lirael. Podniósł więc miecz i kolejny raz zaczął patrolować najbliższą 
okolicę.
W trakcie obchodu do jego uszu dobiegł jakiś dźwięk, który zdołał się przebić przez 
szum deszczu. Przypominał trzask mokrych gałązek łamiących się pod ciężarem idącego. Nie 
był to w każdym razie zwykły odgłos dochodzący z lasu. Sam natychmiast skrył się za 
chropowatym pniem wielkiej drzewiastej paproci i cały zamienił się w słuch.
Najpierw wychwycił jedynie szmer deszczu i bicie własnego serca, lecz wkrótce 
znowu dobiegł go ów podejrzany dźwięk. Usłyszał czyjeś miękkie kroki i szelest liści, po 
których ktoś, a może coś, skradało się, próbując się do niego zbliżyć. Odgłos dochodził z 
zarośli znajdujących się jakieś dwadzieścia stóp od niego, w dolnej partii zbocza. Coś 
posuwało się bardzo wolno, krok za krokiem, w jego stronę.
Sam odwrócił się, żeby popatrzeć na oblodzone ciało Lirael. Nie widać było 
najmniejszych oznak powrotu do Życia. Przez chwilę miał nawet ochotę podbiec, chwycić ją 
za ramię i w ten sposób zaalarmować, że powinna natychmiast wracać. Była to bardzo 
kusząca perspektywa, bo wówczas to ona, następczyni Abhorsenów, przejęłaby znów 
inicjatywę.
Porzucił jednak tę myśl - każde z nich miało przecież własne zadania do wykonania. 
Gdyby naprawdę zaszła konieczność, bez wątpienia zdążyłby jeszcze wezwać Lirael. Być 
może trzaski, które słyszał, pochodziły od jakiejś wielkiej jaszczurki przemykającej wśród 
paproci albo od dzikiego psa, lub może hałas czynił jeden z tych wielkich czarnych ptaków, o 
których wiedział, że żyją w okolicy. Pamiętał, że nie potrafią latać, ale nie mógł sobie 
przypomnieć ich nazwy.
Nie był to na pewno żaden Zmarły, ponieważ kogoś takiego od razu by wyczuł. 
Gdyby chodziło o jakąś istotę Wolnej Magii, deszcz w zetknięciu z jej skórą natychmiast 
zacząłby wrzeć i syczeć, a poza tym wszędzie wokół unosiłby się charakterystyczny odór. 
Może więc...
W zaroślach znowu coś się poruszyło, tym razem jednak nie przemieszczało się w 
górę wzniesienia, lecz zaczęło je okrążać. Niewykluczone, że postanowiło zajść Sama od 
drugiej strony i zaatakować z góry. Taki manewr wskazywałby na człowieka.
To może być jakiś nekromanta - pomyślał przerażony Sam. - Nikt ze Zmarłych, bo oni 
wydzielają zapach. Raczej jakaś istota posługująca się Wolną Magią, ale nie będąca zarazem 
jej częścią, bo nie dochodzi mnie żaden odór. A jeśli to o n? A jeżeli to Hedge?
Miecz zaczął drżeć w jego dłoniach, więc mocniej uchwycił rękojeść, by zniwelować 
drgania. Pod wpływem wysiłku blizny na poparzonych nadgarstkach nabrzmiały i stały się 
bardziej widoczne.
Sameth zdał sobie sprawę, że poddany został próbie. Jeżeli cofnie się przed tym, co 
czyha w zaroślach, już zawsze będzie musiał uważać się za tchórza. Lirael była o nim 
odmiennego zdania, podobnie zresztą jak i pies. Co prawda zdarzyło mu się uciec, gdy 
usłyszał Astarael, lecz nie było to spowodowane strachem. To magia zmusiła go do biegu, ale 
wówczas nawet Lirael ratowała się ucieczką. Nie musiał się wstydzić, bo to zachowanie nie 
przyniosło mu ujmy.
Coś poruszyło się znowu, chyłkiem podchodziło coraz bliżej. Sam nadal nie mógł 
niczego dostrzec, był jednak pewien, że wie, gdzie tajemnicza istota się ukrywa.
Zanurzył się w mocy Kodeksu i poczuł, że serce przestaje mu walić jak oszalałe, a 
całe ciało ogarnia błogi spokój, biorący swój początek w magii łączącej wszystkie żywe 
istoty. Wolną od miecza ręką nakreślił cztery świetliste znaki Kodeksu. Piąty z nich 
przywołał, wypowiadając w stronę zwiniętej w miseczkę dłoni stosowne zaklęcie. Gdy znaki 
się połączyły, w jego ręku zalśnił sztylet, jaśniejący niczym promień słońca. Bił od niego taki 
blask, że nie można było dłużej zatrzymać na nim wzroku. Złocił się i mienił.
- Za Kodeks!
Ściskając słoneczny sztylet w jednej dłoni, a w drugiej dzierżąc miecz, Sam wydał z 
siebie ów bitewny okrzyk i rzucił się do przodu. Przedzierał się przez krzewy, potykał w 
grząskim błocie. Niewiele brakowało, by stracił równowagę i stoczył się po zboczu w dół. 
Coś poruszyło się za drzewem, więc zmienił kierunek i ruszył w tę stronę, nadal wznosząc 
dzikie okrzyki, bo tak dyktowała mu zapalczywa natura, którą odziedziczył po ojcu. W końcu 
dopadł wroga - ujrzał bladego, niewielkiego wzrostem człowieczka, o dość osobliwym 
wyglądzie...
Karzeł jednak zniknął.
Sam usiłował się zatrzymać. Zarył piętami w ziemi, ale poślizgnął się i wpadł na 
drzewo. Z impetem odbił się od pnia i wylądował w paprociach, gdzie runął jak długi na 
plecy. Leżąc w błocie, nagle przypomniał sobie słowa nauczyciela fechtunku: „Ci, którzy 
wśród bitwy upadną, zwykle się już nie podnoszą. Więc zapamiętaj sobie, do diaska, że nie 
wolno ci się potykać!”.
Słoneczny sztylet wypadł z dłoni Sama i natychmiast stracił swój magiczny blask, 
rozpadając się na pojedyncze znaki, które od razu wniknęły w podłoże. Młodzieniec podniósł 
się i błędnym wzrokiem omiótł okolicę. Pomyślał, że upadek nie mógł trwać dłużej niż kilka 
sekund, to jednak wystarczyło, by człowieczek... kimkolwiek był... rozpłynął się bez śladu...
Nagle przypomniał sobie o Lirael.
Ta myśl przeszyła go jak błyskawica, więc pędem ruszył w górę zbocza, chwytając się 
po drodze gałęzi i liści paproci, wszystkiego, co mogło przyspieszyć wspinaczkę. Musiał 
natychmiast do niej wrócić! Gdyby przebywająca w Śmierci Lirael została znienacka 
zaatakowana sztyletem lub nożem, nie miałaby najmniejszych szans!
Chwilę później był już na górze. Lirael ciągle stała, tak jak ją zostawił - krople 
deszczu zamieniały się w lodowe sople i zwisały z jej rozpostartych ramion. Pokrywa lodu 
wokół stóp powiększyła się jeszcze, co wyglądało dość niesamowicie w środku ciepłego, 
wilgotnego lasu. Na szczęście nic się jej nie stało.
- Dobrze, że tu byłem - odezwał się za plecami Sama znajomy głos.
Sam odwrócił się gwałtownie.
- Mogget? To ty? Gdzie jesteś?
- Tutaj, i jak zwykle tego żałuję - odparł Mogget. Zza drzewiastej paproci wysunął się 
mały biały kot.
Sam nadal miał się na baczności. Dostrzegł, że kocur ma na szyi obrożę oraz 
dzwonek, ale mógł to być przecież jedynie wybieg. No i gdzie podział się ten dziwny blady 
człowieczek... i w ogóle kim był?
- Spotkałem pewnego człowieka - powiedział Sam. - Miał bladą skórę i bardzo jasne 
włosy. Śnieżnobiałe, jak twoje futro...
- Zgadza się - ziewnął Mogget. - To byłem ja, ale Jerizael, która była... niech 
pomyślę... czterdziestym ósmym Abhorsenem, zabroniła mi przybierać taką postać. Nie mogę 
więc stawać się człowiekiem albinosem w obecności Abhorsenów, ani nawet kandydatów do 
tego tytułu, chyba że uzyskam ich zgodę. Twoja matka z reguły mi na to nie pozwalała, choć 
jej ojciec nie był aż taki zasadniczy. Ponieważ Lirael nie może teraz wypowiedzieć się ani za, 
ani przeciw, chwilowo znowu wyglądam, jak wyglądam.
- Pies powiedział nam, że ona... to znaczy Astarael... już cię nie wypuści - mówił dalej 
Sam, nie zniżając miecza.
Mogget ponownie ziewnął, u szyi zabrzęczał mu dzwonek. To rzeczywiście Ranna - 
chłopiec poznał dźwięk i swoją reakcję na niego. Nie mógł powstrzymać się od ziewania.
- Naprawdę tak powiedział? - zapytał kot, przysuwając się do plecaka Sama i ostrym 
pazurem rozcinając szwy mocujące łatę z jednej strony, by móc wślizgnąć się do środka. - 
Mówił, że to była Astarael? Właśnie ona? Minęło już tyle czasu, że naprawdę straciłem 
rozeznanie. W każdym razie oznajmiła mi to, co chciała, a potem byłem już wolny. Zbudź 
mnie, Książę, kiedy dotrzemy wreszcie w jakieś suche i przytulne miejsce, gdzie będą 
przyzwoicie karmić.
Sameth powoli opuścił miecz i westchnął poirytowany. Bez wątpienia był to Mogget, 
ale Sam nie mógł się zdecydować, czy powrót kota cieszy go, czy nie. Ciągle jeszcze pamiętał 
triumfalny chichot rozlegający się w tunelu pod Domem Abhorsenów, a także oślepiające 
białe światło i odór Wolnej Magii...
Trzasnął lód. Sam natychmiast odwrócił się, a serce zaczęło walić mu jak młotem. 
Odgłos pękającej skorupy przyniósł z oddali dźwięk dzwonka, tak słabo słyszalny, że mogło 
to być jedynie wspomnienie lub zwykła gra wyobraźni.
Lód skruszył się jeszcze bardziej i Lirael przyklękła na kolano. Szron opadał z niej 
płatami i przez chwilę można było odnieść wrażenie, że szaleje zamieć. Potem pojawił się 
błysk i oczom Sama ukazał się pies. Podłe Psisko niespokojnie krążyło wokół Lirael, a z jego 
gardła wydobywał się złowrogi pomruk.
- Co się stało? - zapytał Sarn. - Jesteś ranna?
- Nic mi nie jest - odparła Lirael. Na jej twarzy pojawił się jednak grymas, który 
zdradzał, że nie wszystko jest w porządku. Lirael uniosła lewą dłoń i pokazała nadgarstek. - 
Jakaś upiorna istota z okolic Piątej Bramy zaatakowała mnie i ugryzła w rękę. Na szczęście 
nie zdołała przebić się przez kolczugę - mam tylko siniec.
- Jak sobie poradziłaś? - spytał Sam. Podłe Psisko nieustannie zataczało kółka, jakby 
obawiając się, iż Zmarła istota nie powiedziała jeszcze ostatniego słowa i że w każdej chwili 
może się gdzieś pojawić.
- Pies rozdarł ją na pół - powiedziała Lirael, próbując uspokoić oddech. - Co prawda 
nadal chciała mnie atakować, ale w końcu jakoś udało mi się narzucić jej więzy i odesłać ją w 
kierunku Dziewiątej Bramy - stamtąd nie ma już drogi powrotu.
- Teraz naprawdę zostałaś następczynią Abhorsenów - oznajmił Sam, nie kryjąc 
podziwu.
- Chyba tak - po namyśle odparła Lirael. Gdy w Śmierci określiła siebie samą mianem 
Abhorsena, stała się silniejsza, lecz jednocześnie coś bezpowrotnie utraciła. Bo zabrać 
dzwonki z Domu to jedno, a zrobić z nich użytek w Śmierci, to zupełnie inna sprawa. Dawne 
życie odeszło w przeszłość. Coś nieodwołalnie minęło, a ona nadal nie wiedziała, jak ma 
wyglądać jej przyszłość i kim właściwie się stała. Czuła się nieswojo we własnej skórze, i to 
wcale nie za sprawą topniejącego lodu, deszczu oraz błota.
- Coś tu wyczuwam - odezwał się pies.
Lirael podniosła wzrok i po raz pierwszy dotarło do niej, że Sameth jest cały 
umorusany błotem. Nie był aż tak brudny, gdy zostawiała go na straży. W dodatku na 
grzbiecie dłoni miał krwawiącą ranę, z czego zapewne nawet nie zdawał sobie sprawy.
- Co ci się przytrafiło? - spytała ostro.
- Wrócił Mogget - odparł Sam. - A przynajmniej wydaje mi się, że to on. Zdążył już 
ulokować się w moim plecaku. Problem w tym, że najpierw wyglądał trochę inaczej. 
Zobaczyłem postać niewysokiego mężczyzny, zupełnego albinosa. Myślałem, że jest wrogo 
nastawiony i...
Przerwał, gdy pies dopadł do plecaka i zaczął intensywnie węszyć. Wtem ze środka 
wysunęła się biała, uzbrojona w pazury łapa i pies gwałtownie odskoczył, ratując nos przez 
zadrapaniem. Przysiadł niedaleko i ze zdziwienia zmarszczył czoło.
- To rzeczywiście Mogget - oznajmił. - Nie rozumiem tylko...
- Po prostu, dała mi jeszcze jedną szansę, jak się wyraziła - odezwał się głos z głębi 
plecaka. - Ciebie nigdy nie byłoby stać na taki gest.
- Dała ci szansę? Na co? - warknął pies. - Nie czas na twoje sztuczki! Wiesz, co oni 
tam wykopują cztery mile stąd?
Mogget wysunął głowę z plecaka, a wówczas Ranna zadzwonił, zsyłając na słuchaczy 
falę senności.
- Pewnie, że wiem - prychnął kot. - Nic mnie to jednak nie obchodzi. Nie dbałem o to 
wcześniej, nie dbam i teraz. Wiem, że wykopują Niszczyciela! Pana Zagłady! Wielkiego 
Destruktora!
Mogget przerwał, by zaczerpnąć tchu, a wtedy pies szczeknął ostro i donośnie, 
demonstrując swoją siłę. Mogget tylko miauknął przeraźliwie, jakby ktoś nadepnął mu na 
ogon, i skrył się w plecaku.
- Nie wypowiadaj jego imienia - nakazał pies. - A przynajmniej nie w gniewie i nie 
teraz, gdy podeszliśmy tak blisko.
Mogget milczał. Lirael, Sam i Podłe Psisko spoglądali w stronę plecaka.
- Musimy już iść - westchnęła Lirael, ocierając z czoła krople deszczu, zanim zdążyły 
spłynąć jej do oczu. - Ale najpierw wyjaśnijmy sobie pewną rzecz.
Podeszła do plecaka i nachyliła się, zachowując jednak odpowiedni dystans, który 
pozwalał uniknąć uderzenia kocią łapą.
- Posłuchaj, Mogget. Nadal pozostajesz sługą Abhorsenów. Chyba o tym pamiętasz?
- Owszem - padła niechętna odpowiedź. - Taki już widać mój los.
- Więc mogę na ciebie liczyć, inni chyba też, prawda?
Odpowiedzi nie było.
- Złowię ci parę rybek - wtrącił Sam. - Oczywiście, gdy dotrzemy do miejsca, gdzie są 
ryby.
- A na dodatek dostaniesz kilka myszek - dodała Lirael. - Jeśli oczywiście masz na nie 
ochotę.

Myszy niszczyły książki i wszyscy bibliotekarze żywili do nich niechęć. Lirael nie 
była w tym względzie żadnym wyjątkiem. Z przyjemnością zdała sobie sprawę, że jako 
Abhorsen nie przestała być w duchu Bibliotekarką. Nadal czuła też awersję do rybików.
- Nie musicie wkupywać się w jego łaski - szczeknął pies. - Ma obowiązek robić to, co 
mu się każe.
- Ryby przy pierwszej nadarzającej się okazji, ewentualnie myszy, a na deser mały 
ptaszek, najlepiej któryś z tych śpiewających - odezwał się nagle Mogget, wynurzając się z 
plecaka i oblizując pyszczek różowym językiem, jakby już miał przed sobą miskę pełną ryb.
- Żadnych ptaszków - powiedziała stanowczo Lirael.
- No, dobrze - łaskawie zgodził się kot, rzucając psu pogardliwe spojrzenie. - To 
uczciwy układ, zwłaszcza że odpowiada moim obecnym potrzebom. Wikt i dach nad głową w 
zamian za pomoc, jakiej gotów jestem udzielić. Lepsze to niż niewolnictwo.
- Jesteś... - zaczął doprowadzony do ostateczności pies, ale Lirael chwyciła go za 
obrożę, więc ustąpił, wydając wściekłe pomruki.
- Nie czas teraz na sprzeczki - powiedziała Lirael. - Hedge zgodził się puścić wolno 
Mareyn, ale z pewnością będzie jeszcze próbował zniewolić jej ducha... Powolna śmierć 
sprawia, że duch zyskuje większą moc. Nie dość że on wie, gdzie Strażniczka umarła, to 
któryś z jego sługusów mógł widzieć mnie w Śmierci i donieść o tym swemu panu. Musimy 
ruszać.
- Najpierw powinniśmy... - odezwał się Sam, gdy Lirael zaczęła zbierać się do 
odejścia - musimy dać jej spoczynek.
Lirael skinęła głową, ale gest ten był na tyle niewyraźny, że nie oznaczał ani zgody, 
ani jej braku. Pokazywał jedynie znużenie.
- Jestem chyba zmęczona - powiedziała, pocierając czoło. - Rzeczywiście obiecałam 
jej, że się tym zajmę.
Gdyby pozostawili ciało Mareyn, nie dbając o jego los, to podobnie jak w przypadku 
kupców, mógłby w nim zamieszkać duch jakiegoś innego Zmarłego, a gdyby wpadło w ręce 
Hedge’a, ten na pewno próbowałby je wykorzystać do jeszcze gorszych celów.
- Zajmiesz się tym, Sam? - spytała Lirael, rozcierając nadgarstek. - Ja jestem, szczerze 
mówiąc, zupełnie wyczerpana.
- Hedge może zwietrzyć magię - ostrzegł pies. - Podobnie jak inni Zmarli znajdujący 
się w pobliżu. Dobrze, że pada deszcz.
- Zdążyłem już rzucić jedno zaklęcie - powiedział Sam przepraszającym tonem. - 
Myślałem, że ktoś nas atakuje...
- Nie martw się - przerwała mu Lirael. - Ale się pośpiesz.
Sam podszedł do ciała Strażniczki i nakreślił w powietrzu stosowne znaki Kodeksu. 
Kilka sekund później biały całun ognia przesłonił zwłoki i wnet nie pozostało z nich nic, co 
mogłoby trafić w ręce nekromanty. Wśród popiołu czerniły się tylko okopcone kółeczka 
kolczugi.
Zbierał się już do odejścia, gdy nagle na dłoni Lirael rozbłysły trzy proste znaki 
Kodeksu. Spłynęły na korę drzewa, przy którym spoczywały prochy Mareyn. Lirael zaklęła w 
nich słowa, które usłyszy każdy Mag Kodeksu, przynajmniej tak długo, jak będzie rosło tutaj 
drzewo:
„W tym miejscu, z dala od domu i przyjaciół, zginęła Mareyn, Strażniczka Królewska. 
Była dzielna, jednak przyszło jej zmierzyć się z wrogiem zbyt potężnym, by mogła 
zwyciężyć. Nawet w Śmierci pełniła swą służbę z poświęceniem większym, niż 
nakazywałoby poczucie obowiązku. Pozostanie w naszej pamięci. Żegnaj, Mareyn”.
- Słowa równie piękne jak jej czyny - powiedział pies. - A w dodatku...
- Według mnie, takie gesty to przejaw głupoty - przerwał mu Mogget. - Jak nie 
skończycie z tymi popisami magii, to za parę minut będziemy mieli na karku wszystkich 
Zmarłych.
- Dzięki, Mogget - powiedziała Lirael. - Cieszę się, że już zacząłeś nam pomagać. 
Ruszamy w drogę, możesz więc zacząć układać się do snu. Pies - przodem. Sam - za mną.
Nie czekając na odpowiedź, ruszyła w górę, kierując się ku miejscu, gdzie drzewa 
rosły w większym zagęszczeniu. Pies biegł za swoją panią, wkrótce jednak przemknął bokiem 
i wysunął się na czoło, merdając ogonem.
- Ona lubi rządzić, nie sądzisz? - zwrócił się Mogget do Sametha, który wolno podążał 
z tyłu. - Przypomina w tym trochę twoją matkę.
- Nie gadaj tyle - uciszał go Sam, odsuwając gałąź, która nieomal przejechała mu po 
twarzy.
- Chyba zdajesz sobie sprawę z tego, że powinniśmy brać nogi za pas i uciekać 
dokładnie w przeciwną stronę? - ciągnął dalej Mogget.
- Przecież sam mówiłeś wcześniej, gdy jeszcze byliśmy w Domu, że nie ma sensu 
ukrywać się ani ratować ucieczką - odgryzł się Sam. - Czyżbyś zapomniał?
Mogget nic nie odpowiedział, ale Sameth był pewien, że kocisko nie śpi. Wyczuwał w 
plecaku jego niespokojne ruchy. Nie powtórzył już pytania, bo droga była coraz bardziej 
stroma i zaczęło mu brakować tchu. Ochota na konwersację zupełnie mu przeszła, gdy zaczęli 
kluczyć wśród drzew, mijając też takie, które przewrócił wiatr. Leżały wyrwane z korzeniami, 
ponieważ zbyt płytko wrosły w podłoże.
W końcu, przemoczeni do suchej nitki pomimo impregnowanych peleryn i zupełnie 
wycieńczeni wspinaczką, dotarli do grzbietu wzniesienia. Przesłonięte chmurami słońce 
prawie już zachodziło i stało się oczywiste, że przed nastaniem nocy niewiele posuną się do 
przodu.
Lirael chciała dać sygnał do odpoczynku, ale pies zupełnie zignorował jej gest, udając, 
że go nie dostrzega. Westchnąwszy, ruszyła więc dalej, ciesząc się w duchu, że Podłe Psisko 
podąża na zachód grzbietem wzniesienia, zamiast schodzić w dół, na drugą stronę. Po jakichś 
trzydziestu minutach, które wlokły się jak godziny, dotarli wreszcie do osuwiska ukazującego 
nagą, pozbawioną drzew połać północnego zbocza.
Pies zatrzymał się, kryjąc się między paprociami. Lirael siadła obok, a Sam, chwiejąc 
się ze zmęczenia, dołączył do nich dopiero po chwili i bezwładnie osunął się na ziemię. Gdy 
usiadł, z jego plecaka wygramolił się Mogget. Stanął na tylnych łapkach, przednie oparł na 
głowie młodzieńca i zaczął obserwować teren.
Cała czwórka skierowała wzrok na przesiekę i spoglądała w stronę Czerwonego 
Jeziora, którego odległą, martwą taflę rozświetlały błyskawice i ostatnie nikłe promienie 
zachodzącego słońca.
Na dnie doliny zobaczyli jamę, którą wykopał Nick. Obnażona czerwona gleba i żółta 
glina odcinały się wyraźnie od zielonego tła i wyglądały niczym jątrząca się rana. Wokół bez 
przerwy uderzały pioruny, toteż do uszu czwórki obserwatorów bezustannie docierał pomruk 
grzmotów. Setki postaci, które z powodu znacznego oddalenia wydawały się śmiesznie małe, 
uwijało się przy wykopie. Nawet z odległości wielu mil Lirael i Sam wyczuwali, że są to 
Zmarli.
- Co robią Pomocnicy? - spytała Lirael. Pomimo że znajdowali się na szczycie góry, 
ukryci wśród drzew i paproci, miała wrażenie, że Hedge i jego słudzy w każdej chwili mogą 
odkryć ich obecność.
- Trudno powiedzieć - odparł Sam. - Mają coś błyszczącego... i kierują się z tym w 
stronę jeziora.
- Racja - potwierdził pies, który zastygł w całkowitym bezruchu u boku Lirael. - 
Przemieszczają dwie srebrne półkule znajdujące się w odległości trzystu kroków od siebie.
Mogget zasyczał tuż za uchem Sama, a ten poczuł, że przechodzą go ciarki.
- Każda z półkul kryje w sobie połowę pradawnego ducha - wolno oznajmił pies. - 
Ducha, który istniał już u Prapoczątków, zanim jeszcze powstał Kodeks.
- Czy chodzi o tę istotę, której imienia zakazałeś używać Moggetowi? Masz na myśli 
Niszczyciela?
- Tak - odparł pies. - Wieki temu został uwięziony w srebrnych półkulach, które 
zakopano głęboko w ziemi, a na straży postawiono srebro, złoto, ołów oraz jarzębinowe, 
jesionowe i dębowe drewno. Siódmą straż trzymały kości.
- Więc on nadal jest w tych okowach? - natarczywie dopytywał się Sam. - To znaczy, 
uwięziony w półkulach, które wykopali?
- Na razie jeszcze tak - odparł pies. - Ale skoro wydobyli go na wierzch, uwalniając z 
dotychczasowego więzienia, okowy też na niewiele się zdadzą. Musieli odkryć, w jaki sposób 
można połączyć ze sobą półkule, choć nie umiem wyjaśnić, jak tego dokonali. Nie wiem też, 
dokąd je zabierają...
- Przykro mi, pani, że cię zawiodłem - dodał ze smutkiem, kładąc się na brzuchu i 
przyciskając łeb do ziemi.
- Co takiego? - zapytała Lirael, spoglądając na przygnębionego psa. Przez chwilę nie 
bardzo wiedziała, co odrzec, gdy nagle usłyszała wewnętrzny głos, który mówił: „Co w takiej 
sytuacji uczyniłby każdy Abhorsen?”. Uświadomiła sobie, kim naprawdę jest. Nie może się 
poddawać, choćby wszystko sprzysięgło się przeciwko niej.
- O czym ty mówisz? Przecież nie ma w tym twojej winy - zaprotestowała. Głos 
zadrżał jej na moment, dlatego zakaszlała, starając się to ukryć, i mówiła dalej:
- A poza tym... ten Niszczyciel ciągle jeszcze ma nałożone więzy. Nie możemy 
dopuścić do tego, by Hedge połączył półkule.
- Musimy ratować Nicka - powiedział Sam. - Problem w tym, że tam aż roi się od 
Zmarłych - dodał, przełykając głośno ślinę.
- To świetny pomysł! - krzyknęła Lirael. - Właśnie od tego powinniśmy zacząć. Nick 
na pewno będzie wiedział, dokąd planują wywieźć półkule.
- Ona nawet decyzje podejmuje jak twoja matka - rzucił Mogget. - Ciekawe tylko, w 
jaki sposób mamy to wszystko zrealizować w praktyce? Podejść do Hedge’a i grzecznie 
poprosić, by oddał nam Nicka?
- Posłuchaj, Mogget... - zaczął go uciszać Sam. Pies skwitował uwagę kota głośnym 
warknięciem. Lirael przerwała im obu, bo przyszedł jej do głowy pewien plan, który chciała 
przedstawić, zanim sama zdąży zwątpić w jego powodzenie.
- Nie przesadzaj, Mogget. Odpoczniemy chwilę, a potem nałożę powłokę sowy i 
polecę w kierunku jeziora. Podłe Psisko może mi towarzyszyć. We dwójkę na pewno 
odnajdziemy Nicka i wykradniemy go. Ty i Sam podążycie dołem i spotkamy się przy 
strumieniu. W ciągu dnia, w pobliżu płynącej wody, będziemy mogli spokojnie wypytać 
Nicka, co się tam właściwie dzieje. No i jak? Zgadzacie się na ten plan?
- W całym swoim życiu słyszałem od Abhorsenów tylko trzy równie głupie plany jak 
ten twój - odparł Mogget. - Podoba mi się głównie część dotycząca odpoczynku, zapomniałaś 
jednak uwzględnić obiad.
- Nie jestem pewien, czy akurat ty powinnaś lecieć - niespokojnie rzucił Sam. - Ja też 
mógłbym nałożyć powłokę sowy, a łatwiej byłoby mi nakłonić Nicka, by do nas dołączył. No 
i jak ma dolecieć tam pies?
- Nie będziemy nikogo nakłaniać - warknęło Podłe Psisko. - Twój przyjaciel Nick 
znajduje się pod wpływem Niszczyciela, jest jego narzędziem. Będziemy musieli zabrać go 
wbrew jego woli - trzeba jednak liczyć się z tym, że może być teraz bardzo niebezpieczny. 
Jeżeli chodzi o latanie, to żaden problem, po prostu stanę się trochę mniejszy i urosną mi 
skrzydła.
- Ach tak - bąknął Sam. - No jasne, urosną ci skrzydła - dodał z powątpiewaniem.
- Musimy także bardzo uważać na samego Hedge’a - powiedziała Lirael, którą nagle 
ogarnęły wątpliwości, czy plan, który przedstawiła, nadaje się do realizacji. - Mimo wszystko 
to ja będę musiała przemienić się w sowę - jej postać stworzyłam przecież na moją miarę, dla 
ciebie ta forma byłaby za ciasna. A swoją drogą, mam nadzieję, że powłoka sowy nie 
pogniotła się zanadto w plecaku.
- Skoro nie mogę lecieć, dotarcie do strumienia zajmie mi przynajmniej dwie godziny 
- ocenił Sam, spoglądając w kierunku doliny. - Może byłoby lepiej, gdybyśmy poszli tam 
wszyscy razem pod osłoną nocy, a dopiero rano się rozdzielimy i polecisz stamtąd dalej. 
Dzięki temu będę bliżej ciebie i w razie problemów zdołam przyjść ci z pomocą. Zostawisz 
mi swój łuk, a ja rzucę odpowiednie zaklęcia, żeby przygotować strzały.
- Dobrze, pójdziemy razem - powiedziała Lirael. - Ale łuk na niewiele się zda, jeśli 
nadal będzie padał deszcz. Nie możemy już podejmować żadnych magicznych zabiegów 
wokół pogody - to zbyt ryzykowne. Z pewnością odkryliby nasze pozycje.
- Przed świtem deszcz ustanie - autorytatywnie stwierdził pies.
- A to ci prorok - prychnął Mogget. - Nawet ślepy by zauważył, że już przestaje padać.
Sam i Lirael spojrzeli w górę. Przez sklepienie gałęzi prześwitywało niebo. Na 
północnym zachodzie nadal trwała burza, natomiast bezpośrednio nad ich głowami oraz na 
wschodzie zaczęło się przejaśniać. Dostrzegli czerwoną poświatę zachodzącego słońca oraz 
pierwszą gwiazdę. Zwała się Uallus i swoim czerwonawym światłem wytyczała kierunek 
północny. Lirael mimo woli poczuła radość. W starych pasterskich podaniach pojawienie się 
Uallusa uchodziło za dobry omen.
- Dobrze, że chmury ustępują, bo bardzo nie lubię fruwać w deszczu - powiedziała. - 
Mokre pióra na pewno nie ułatwiają latania.
Sameth milczał. Gęstniejący mrok i rozbłyski piorunów nad wykopem uniemożliwiały 
prowadzenie dokładnych obserwacji. Obraz był niewyraźny i ukazywał się w jasnych stop-
klatkach na tle ciemności. Sam zdołał dostrzec jakiś kwadratowy kształt, zapewne namiot. 
Możliwe, że był to namiot Nicka, innych bowiem nie widział.
- Trzymaj się, Nick - szepnął Sam. - Uwolnimy cię.

Interludium pierwsze

Leżąc pod samochodem, Touchstone zacisnął dłoń na ramieniu Sabriel. Oboje byli 
ogłuszeni wybuchem i ciągle nie mogli otrząsnąć się z szoku. Wielu członków Straży straciło 
życie. Trudno było znieść makabryczny widok porozrzucanych dookoła ludzkich zwłok. 
Mimo to bacznie obserwowali swoich niedoszłych zabójców, którzy zmierzali w ich 
kierunku. Widzieli ich stopy, które wciąż się przybliżały. Z oddali dobiegał stłumiony śmiech, 
zupełnie jakby dochodził zza ściany, za którą mieszkali hałaśliwi sąsiedzi. Z pistoletami w 
dłoniach Touchstone i Sabriel podczołgali się do przodu. Za nimi podążyło dwoje strażników, 
którym także udało się przeżyć pod osłoną pancernego auta. Sabriel zauważyła, że jedną z tej 
dwójki była Veran, ściskająca kurczowo broń, mimo że krew ściekała jej po rękach. Drugim 
ocalałym był Barlest, najstarszy spośród strażników. Jego siwe włosy także poplamione były 
krwią. Przygotowywał do strzału swój karabin maszynowy.
Zamachowcy zbyt późno zorientowali się w sytuacji. Czwórka ocalałych niemal 
równocześnie otworzyła w ich kierunku ogień. Śmiechy idących utonęły natychmiast wśród 
odgłosów strzelaniny. Spod samochodu buchnęły kłęby gryzącego dymu, a na ziemię 
posypały się łuski.
- Do łodzi! - krzyknął Barlest do Sabriel, wskazując za siebie. Zrazu nie dosłyszała, 
więc wrzasnął jeszcze trzy razy: - Łódź! Łódź! Łódź!
Okrzyk ten dotarł także do Touchstone’a. Gdy spojrzał na Sabriel, dostrzegła w jego 
oczach strach. Wiedziała jednak, że bał się o nią, nie o siebie. Gestem wskazała uliczkę 
biegnącą wśród domów za ich plecami. Prowadziła ona do Larnery Square i Warden Steps. 
Tam właśnie zostawili łodzie i grupkę strażników przebranych za nadrzecznych handlarzy. 
Damed przygotował kilka dróg odwrotu, ta jednak znajdowała się najbliżej. Jak zwykle, dbał 
przede wszystkim o bezpieczeństwo Króla i Królowej.
- Ruszajcie! - krzyknął Barlest. Zdążył zmienić magazynek i strzelał teraz krótkimi 
seriami, raz w prawo, raz w lewo, zmuszając potencjalnych napastników, by przywarli do 
ziemi, chroniąc głowy.
Touchstone dotknął jeszcze na krótko ramienia Barlesta, po czym przemieścił się pod 
podwoziem samochodu na drugą stronę. Sabriel czołgała się tuż obok niego, ich dłonie 
spotkały się przelotnie. Znajdująca się nieco dalej Veran wzięła głęboki oddech, po czym 
wysunęła się spod auta, zerwała na równe nogi i pędem ruszyła przed siebie. Dobiegła do 
uliczki, przycupnęła za hydrantem przeciwpożarowym i zaczęła strzelać, osłaniając Sabriel i 
Touchstone’a. Przez chwilę słychać było jedynie regularne serie Barlesta, który wciąż 
ukrywał się pod samochodem.
- Barlest, pospiesz się! - wrzeszczał Touchstone, skręcając w uliczkę. Strażnik jednak 
wciąż zwlekał. Veran dopadła do Touchstone’a i Sabriel i skierowała ich w stronę rzeki.
- Szybko! Nie macie chwili do stracenia! - krzyczała.
Z oddali dobiegł ich bojowy okrzyk Barlesta, który wyczołgał się spod pojazdu i 
usiłował przebić się na drugą stronę ulicy. Powietrze rozdarła długa seria z automatu i kilka 
głośniejszych, pojedynczych strzałów. Nagle zapadła cisza i słyszeli już tylko stukot 
własnych butów, przyspieszone oddechy i walące serca.
Na Larnery Square nie było nikogo. Centralnie położony ogród, w którym zwykle aż 
roiło się od niań z małymi dziećmi, był teraz zupełnie opustoszały. Kilka minut, które 
upłynęły od chwili wybuchu, wystarczyło, żeby mieszkańcy rozpierzchli się i udali do swoich 
domów. Od czasu gdy w Corvere nastał Corolini i jego banda zbirów spod znaku Partii 
Ojczyźnianej, wszyscy nauczyli się szybkiego znikania z ulic w razie jakichkolwiek 
niepokojów.
Touchstone, Sabriel oraz Veran przebiegli plac, kierując się ku Warden Steps po 
drugiej jego stronie. Na ich twarzach malowały się smutek i przygnębienie. Podpity flisak, 
który dostrzegł trzy zbrojne postacie zbryzgane krwią, okazał się na tyle trzeźwy, by nie 
szukać zaczepki. Ze strachu skulił się pod ścianą, usiłując zniknąć z ich pola widzenia.
Rzeka Sethem toczyła swoje brudne wody, obmywając krótkie nabrzeże znajdujące 
się u podnóża schodów. Stał tam człowiek ubrany w wysokie nieprzemakalne buty oraz 
zniszczone łachy robotnika zatrudnionego przy pogłębianiu rzeki. W rękach trzymał beczkę, 
którą dopiero co wyłowił z błotnistej płycizny. Gdy tylko usłyszał odgłosy kroków na 
schodach, wyciągnął z zanadrza obciętą śrutówkę z odwiedzionym kurkiem.
- Querel! Potrzebna nam pomoc! - krzyknęła Veran.
Mężczyzna ostrożnie zabezpieczył broń, spod połatanej koszuli wyciągnął gwizdek i 
dał kilkakrotny sygnał. Odpowiedział mu podobny gwizd. Z łodzi, która z powodu odpływu 
kryła się nieco poniżej nabrzeża, wyskoczyło kilku członków Straży Królewskiej. Wszyscy 
byli uzbrojeni i gotowi do akcji, ale sądząc po wyrazie twarzy, to, co zobaczyli, raczej ich 
zaskoczyło.
- Wpadliśmy w zasadzkę - wyjaśnił szybko Touchstone, gdy tylko podeszli bliżej. - 
Musimy uciekać, i to natychmiast.
Zanim zdążył cokolwiek dodać, kilka rąk pochwyciło jego oraz Sabriel i niemalże 
rzuciło na dno łodzi. Veran wskoczyła za nimi do środka. Łódź, a właściwie mały statek 
towarowy, znajdowała się sześć czy siedem stóp poniżej nabrzeża, jednakże także od strony 
pokładu wysunęły się w ich stronę czyjeś pomocne dłonie. Gdy tylko znaleźli się w obłożonej 
workami z piaskiem kabinie, pykający dotąd cicho silnik zaryczał i łódź ruszyła.
Sabriel i Touchstone popatrzyli na siebie. Pocieszające było to, że nadal żyli i wyszli z 
opresji bez poważniejszych obrażeń. Co prawda oboje krwawili, ale nieznacznie, trafieni 
tylko odłamkami pocisków.
- Nasza misja się nie powiodła - przygaszonym głosem powiedział Touchstone, 
odkładając pistolet. - To już koniec. Nie zamierzam wracać do Ancelstierre.
- Tak, to rzeczywiście koniec. Tyle że to oni nie chcą nas widzieć u siebie. Nie 
możemy liczyć na żadną pomoc z tej strony Muru.
Touchstone westchnął, wziął ręcznik i otarł nim krew z twarzy Sabriel. Ona 
odwzajemniła ten gest, a potem na moment przytulili się do siebie. Oboje drżeli i nie 
próbowali nawet tego ukryć.
- Powinniśmy opatrzyć rany Veran - powiedziała Sabriel, zwalniając uścisk. - I wydać 
rozkaz, by statek obrał kurs w kierunku domu.
- Wracamy do kraju! - podchwycił Touchstone. Jednakże na samą myśl o powrocie 
oboje przeniknął trudny do określenia strach. Nie dość że sami otarli się tego dnia o śmierć, to 
nabrali przekonania, że ich dzieci będą musiały stawić czoło jeszcze większym 
niebezpieczeństwom. Zdawali sobie bowiem doskonale sprawę z tego, że istnieją zagrożenia 
większe niż utrata życia.

Część druga

Rozdział dziewiąty
Sen o sowach i latających psach

Nick znowu śnił o Farmie Błyskawic i łączących się półkulach. Po chwili sceneria snu 
uległa zmianie - nagle znalazł się w namiocie, na posłaniu ze skór. Deszcz w wolnym rytmie 
bębnił o brezent, z oddali dobiegał odgłos piorunów, a cały namiot bezustannie rozświetlały 
błyskawice.
Nicholas usiadł i zobaczył sowę, która przycupnęła na brzegu kufra podróżnego, 
wpatrując się w chłopca dużymi, złotymi oczyma. Przy łóżku pojawił się jakiś pies. Czarny, 
podpalany, niewiele większy od terriera, z ogromnymi pierzastymi skrzydłami.
No, wreszcie jakiś inny sen - pomyślała część jaźni Nicholasa. Musiał się już na wpół 
obudzić, a to, co widział, stanowiło najpewniej ową mieszaninę snu i rzeczywistości, jaka 
zwykle poprzedza moment całkowitego przebudzenia. Namiot niewątpliwie należał do 
realnego świata, ale ta sowa i skrzydlaty pies! Ciekawe, co to znaczy - zastanawiał się Nick, z 
trudem otwierając zaspane oczy.
Lirael i Podłe Psisko obserwowali, jak przygląda się im rozgorączkowanym 
wzrokiem. Dłoń położył na piersi i zacisnął kurczowo palce, jakby chciał wyrwać ze środka 
serce. Dwukrotnie zamrugał oczami, po czym zamknął powieki i z powrotem opadł na 
wyścielone futrami posłanie.
- On jest naprawdę chory - szepnęła Lirael. - Wygląda okropnie, ale niepokoi mnie coś 
jeszcze... Nie potrafię dokładnie określić, co to takiego... Jest w nim jakieś zło.
- To wpływ Niszczyciela - warknął cicho pies. - Jego moc przeniknęła do wnętrza 
Nicholasa, prawdopodobnie wraz z odłamkiem srebrzystej półkuli. To właśnie ona zżera jego 
ciało i ducha. Nick stał się wcieleniem Niszczyciela, jego ustami. Musimy się strzec, by nie 
obudzić tego zła.
- Jak go w takim razie stąd wydostać? - spytała Lirael. - Wydaje się, że nie ma dosyć 
siły, żeby wstać z łóżka, a co dopiero gdzieś wyruszyć.
- Mogę chodzić - zaprotestował młodzieniec, otwierając oczy i siadając na posłaniu. 
Ponieważ dla niego był to tylko sen, bez najmniejszych oporów włączył się do rozmowy, 
którą prowadził skrzydlaty pies i gadająca sowa. - Kim jest ten Niszczyciel, o którym 
mówicie, i co waszym zdaniem mnie wykańcza? Mnie się wydaje, że mam po prostu ostrą 
grypę. Stąd te halucynacje - dodał po chwili - czy dziwne sny. Skrzydlaty pies, ha!
- On jest przeświadczony, że to wszystko mu się śni - powiedział pies. - To nawet 
dobrze. Niszczyciel nie obudzi się w nim do czasu, aż poczuje zagrożenie lub zanadto zbliży 
się do niego Magia Kodeksu. Dlatego musisz uważać, pani, by nie dotknąć go sowią 
powłoką!
- No nie, to niemożliwe, żeby na głowie usiadła mi sowa albo skrzydlaty pies - 
chichotał sennie Nick.
- Założę się, że nie zdoła wstać i włożyć ubrania - sprytnie podpuściła chłopca Lirael.
- Jak to nie - dał się podejść Nick, opuszczając nogi na podłogę i błyskawicznie 
zrywając się z łóżka. - We śnie mogę wszystko, absolutnie wszystko.
Z trudem utrzymując równowagę, zdjął piżamę, całkiem zapominając o wstydzie 
wobec istot, które przecież tylko mu się śniły, i stanął przed nimi całkiem nagi. Ależ chudy - 
pomyślała Lirael, ze zdziwieniem zauważając, że bardzo ją to martwi. Aż mu żebra wystają i 
można policzyć wszystkie kości.
- Widzicie? - zwrócił się do nich. - Wstałem i ubrałem się.
- Dobrze byłoby włożyć coś jeszcze - zaproponowała Lirael. - Znowu może zacząć 
padać deszcz.
- Mam parasol - oświadczył Nick. Nagle twarz mu spochmurniała. - Nie, jest popsuty. 
W takim razie włożę płaszcz.
Mrucząc coś do siebie, podszedł do kufra i szarpnął za wieko. Zaskoczona Lirael 
ledwie zdążyła odfrunąć i przysiadła na pustym teraz łóżku.
- „Sowa i kicia poszły razem w świat...” - podśpiewywał Nick. Wyciągnął z kufra 
bieliznę, spodnie oraz długi płaszcz, a następnie założył to wszystko na siebie, zapomniawszy 
o koszuli. - Tyle że troszkę mi się w tym śnie poprzestawiało... bo przecież ty nie jesteś kicią, 
tylko... skrzydlatym psem - dokończył po chwili, wyciągając rękę, by pogładzić po nosie 
Podłe Psisko. Zdziwiła go realność wrażeń dotykowych i chorobliwe rumieńce na jego twarzy 
stały się jeszcze bardziej wyraziste.
- Czy ja śnię? - zapytał nagle i wymierzył sobie tęgi policzek, pragnąc się obudzić. - 
Chyba jednak nie śnię - stwierdził. - Najwyraźniej... zaczynam... tracić rozum.
- To nie tak - uspokoiła go Lirael. - Jesteś tylko chory, masz gorączkę.
- Rzeczywiście - skwapliwie zgodził się Nick, dotykając grzbietem dłoni spoconego 
czoła. - Muszę wracać do łóżka. Hedge kazał mi się kurować, zanim wyruszył po drugą barkę.
- Nie - powiedziała Lirael. Głos, który wydobywał się z jej niewielkiego dzioba, 
zabrzmiał zaskakująco donośnie. Usłyszawszy, że Hedge’a nie ma w obozie, uznała, iż takiej 
szansy nie mogą zaprzepaścić. - Potrzebne ci świeże powietrze. - Czy możesz sprawić, by 
poszedł z tobą? - zwróciła się do psa. - Tak jak kiedyś udało ci się z kusznikiem?
- Spróbuję - warknęło Podłe Psisko. - Ale wyczuwam w nim działanie różnych mocy, 
a nawet ta odrobina Niszczyciela, jaka w nim tkwi, stanowi potęgę, której nie wolno 
lekceważyć. Poza tym natychmiast zostaną zaalarmowani Zmarli.
- Na razie są jeszcze zajęci transportowaniem półkul nad jezioro - odparła Lirael. - 
Zajmie im to trochę czasu, ale byłoby lepiej, gdybyś się pospieszył.
- Ja tam wracam do łóżka - kategorycznie oświadczył Nick, chwytając się za głowę. - 
A im szybciej znajdę się u siebie w domu, w Ancelstierre, tym lepiej.
- Nie ma mowy o kładzeniu się do łóżka - warknął pies, podchodząc do niego. - 
Idziemy na spacer!
Po tych słowach, Podłe Psisko szczeknęło tak tubalnie, że zatrząsł się cały namiot i 
zadźwięczały rurki podtrzymujące brezent. Pod wpływem tego przerażającego głosu Lirael 
nastroszyła pióra. Gdy Wolna Magia pobrzmiewająca w szczeknięciu zderzyła się ze znakami 
Kodeksu na powłoce sowy, wokół posypały się iskry.
- Chodź ze mną! - nakazał pies, wychodząc z namiotu. Nick ruszył za nim, ale po 
trzech krokach stanął, chwytając się kurczowo płachty zasłaniającej wyjście.
- Nie, nie mogę tego zrobić - wymamrotał, a mięśniami jego szyi oraz dłoni targnęły 
dziwne spazmy. - Hedge zabronił mi wychodzić, więc lepiej będzie, jak zostanę tutaj.
Pies zaszczekał ponownie, ale tym razem jego głos był donośniejszy nawet od odgłosu 
gromów. Sowią postać Lirael znowu oświetliły iskry, a piżama, na której siedziała, zajęła się 
ogniem, więc czym prędzej odleciała z namiotu.
Nick wzdrygnął się i skulił, porażony szczekaniem. Upadł na kolana, po czym na 
czworakach wydostał się z namiotu, jęcząc i wzywając na pomoc Hedge’a. Lirael zataczała 
nad nim kręgi, spoglądając ku zachodowi.
- Wstań - nakazał mu pies. - Chodź za mną.
Nick podniósł się z ziemi, zrobił kilka kroków i zamarł w bezruchu. Jego oczy 
wywróciły się białkami na wierzch, a z otwartych ust poczęły wydobywać się kłęby białego 
dymu.
- Pani! - krzyknął pies. - Niszczyciel zaczyna się budzić! Musisz powrócić do ludzkiej 
postaci i użyć dzwonków!
Lirael jak kamień opadła na ziemię i natychmiast przywołała stosowne znaki 
Kodeksu, pragnąc uwolnić się z sowiej powłoki. Ale jeszcze będąc sową, zdążyła swymi 
złotymi oczami dostrzec w świetle błyskawic brygady Zmarłych uwijające się przy 
transporcie półkul. Setki Pomocników zaczęły porzucać swą pracę i kierować się spiesznie w 
stronę namiotu. Po chwili biegli już całą watahą, a wokół rozlegał się grzechot ich 
wyschniętych stawów, złowieszczo przyłączając się do dudnienia piorunów. Zmarli 
Pomocnicy na czele grupy walczyli między sobą o pierwszeństwo, by jak najszybciej 
odpowiedzieć na zew magii obiecujący im obfitą ucztę kosztem Życia, mającą nasycić ich 
wieczysty głód.
Pies szczeknął jeszcze raz, gdy z nosa Nicka wydobył się dym, ale nie był w stanie nic 
zrobić. Również Lirael mogła się temu wszystkiemu jedynie przyglądać, ponieważ na 
moment znalazła się w oku świetlistego cyklonu, który powstał ze znaków Kodeksu 
uwalnianych z rozpadającej się powłoki.
Gdy tylko powróciła do własnej postaci, jej ręce błyskawicznie sięgnęły po Saranetha 
i Nehimę. Czuła obecność czegoś, co płonęło wewnątrz Nicholasa, napełniając go żarem i 
powodując, że krople deszczu zaczynały skwierczeć w zetknięciu z jego rozpaloną skórą. W 
powietrzu unosił się odór Wolnej Magii przypominający zapach topiącego się metalu, a z ust 
Nicka wraz z kłębami dymu dobiegł obcy głos:
- Jak śmiesz się wtrącać... mogłem się spodziewać, że ty i ktoś od twojej siostry...
- Pospiesz się, Lirael - krzyknął pies. - Ranna i Saraneth razem, kiedy zacznę 
szczekać!
- Do mnie, wierni słudzy! - nawoływał głos ustami Nicka. Był to okrzyk 
nieskończenie głośniejszy i potworniejszy od wszystkich, jakie kiedykolwiek wyszły z 
ludzkiego gardła. Zagłuszał nawet potężny ryk gromów, które wstrząsały całą doliną. 
Usłyszeli go wszyscy Zmarli, także ci, którzy wciąż jeszcze w ślepym zapamiętaniu ciągnęli 
liny umocowane do półkul. Teraz i oni pospieszyli wesprzeć swego pana. Wylewali się z 
okopu, niczym fala trupiej zgnilizny, i kierowali w stronę płonącego namiotu.
Usłyszeli go nawet ci, którzy znajdowali się na tyle daleko, że nie powinien dotrzeć do 
nich żaden dźwięk. Hedge przeklinał i miotał się, próbując zabić konia, który na swoje 
nieszczęście znalazł się w jego zasięgu. Zwierzę wpadło w popłoch i nie pozwalało się 
dosiąść. Wiele mil dalej na wschód Chlorr odstąpiła od oblężenia Domu Abhorsenów. 
Potężna istota, będąca samym tylko ogniem i ciemnością, zerwała się do szaleńczego biegu, 
w którym nie mógł się z nią równać żaden człowiek.
Lirael upuściła miecz i tak pospiesznie sięgnęła po Rannę, że dzwonek zdążył wydać 
krótki dźwięk, a wówczas na dzwoniącą spłynęła fala senności. W dodatku od powrotu ze 
Śmierci bolał ją nadgarstek. Jednakże ani ból, ani usypiający głos Ranny nie mogły jej 
powstrzymać. Przypomniała sobie właściwe strony z „Księgi Zmarłych” i dzięki temu 
dokładnie wiedziała, co powinna czynić. Do delikatnego brzmienia Ranny dołączyła głębokie 
tony Saranetha, na co nałożyło się jeszcze przenikliwe i władcze szczekanie psa.
Wszystkie te dźwięki osaczały Nicka i już po chwili głos, który przemawiał jego 
ustami, przycichł i osłabł. Lirael poczuła jednak, że czyjaś rozwścieczona wola stara się za 
wszelką cenę przełamać krępujące ją zaklęcia i zwalczyć połączone siły dzwonków oraz psa. 
Raptem opór zmalał, a Nick upadł zemdlony na ziemię. Kłęby białego dymu na powrót skryły 
się w jego nozdrzach i gardle.
- Szybko! Szybko! Podnieś go! - przynaglał pies. - Kierujcie się na południe, w stronę 
strumienia. Ja ich tu zatrzymam!
- Ale przecież działanie Ranny i Saranetha uśpiło go - zdenerwowała się Lirael, 
odkładając dzwonki do mieszków i starając się unieść Nicka. Okazał się lżejszy, niż się tego 
spodziewała, lżejszy nawet, niż na to wyglądał. Był niesamowicie wychudzony - sama skóra i 
kości.
- On nie śpi, dzwonki uśpiły w nim tylko Niszczyciela - pospiesznie wyjaśnił pies, 
który zdążył już pozbyć się skrzydeł i zaczął rosnąć, osiągając pokaźne rozmiary. 
Najwyraźniej szykował się do walki. - Daj mu w twarz i czym prędzej uciekajcie!
Lirael postąpiła tak, jak zalecił pies, choć przyszło jej to z trudem. Kiedy wymierzała 
Nickowi policzek, aby go ocucić, poczuła zdwojony ból w nadgarstku. Metoda okazała się 
jednak skuteczna. Chłopiec wrzasnął, popatrzył dookoła przerażonym wzrokiem i usiłował 
wyrwać się Lirael.
- Musimy uciekać! - nakazała mu, ciągnąc go za sobą. Zatrzymała się tylko na 
moment, żeby wydobyć Nehimę. - Jeżeli zaraz nie zaczniesz biec, przebiję cię mieczem.
Nick spojrzał na nią i na płonący namiot, potem rzucił okiem na psa i zbliżające się 
hordy Zmarłych, których wcześniej uważał za zwykłych robotników dotkniętych nieznaną 
chorobą. Na jego twarzy pojawił się wyraz przerażenia i zaskoczenia. W końcu rzucił się do 
biegu, w kierunku, który nadała mu dłoń Lirael zaciśnięta na jego ramieniu - na południe.
Za ich plecami pies stanął w ognistej poświacie, niczym ogromny posępny cień 
mierzący co najmniej pięć stóp wzrostu. Znaki Kodeksu tańczące na jego obroży świeciły 
niezwykle intensywnie, mieniąc się różnymi kolorami. Magiczne światło było znacznie 
bardziej jaskrawe niż to, które rzucały czerwono-żółte płomienie buchające z namiotu. Pod 
obrożą psa pulsowała Wolna Magia, a języki czerwonego ognia spływały mu z pyska 
zupełnie jak ślina.
Na widok psa pierwsza grupa nacierających Zmarłych Pomocników zwolniła nieco, 
nie mając pewności, jak niebezpieczna jest istota, która stanęła im na drodze i jak powinni się 
wobec niej zachować. Wtem Podłe Psisko zaszczekało gromkim głosem, a wówczas 
Pomocnicy, przejęci strachem, zaczęli nieludzko wyć i krzyczeć. Moc Wolnej Magii, z którą 
byli doskonale obeznani i której się lękali, pochwyciła ich i zmusiła, by porzucili swe gnijące 
ciała i zawracali... do krainy Śmierci.
Tych, którzy padli w walce, natychmiast zastępowały dziesiątki nowych Zmarłych. 
Wyciągali oni swe kościste ręce, by chwytać i rozrywać na strzępy. Pragnęli zatopić swe 
zbielałe, łamiące się zęby w czyimś ciele, obojętnie, czy było ono pochodzenia magicznego, 
czy też nie.

Rozdział dziesiąty
Książę Sameth walczy z Hedge’em

Byli już w połowie drogi do miejsca umówionego spotkania z Samem, gdy nagle Nick 
padł bez tchu na ziemię i nie mógł się podnieść. Na twarz wystąpiły mu wypieki 
spowodowane gorączką i wycieńczeniem. Chłopiec leżał na ziemi i milcząco przyglądał się 
stojącej nad nim kobiecie, jakby czekał na egzekucję.
Lirael zdała sobie nagle sprawę, że uniesiony miecz, który trzymała w dłoni, potęguje 
tylko wrażenie, że wkrótce zostanie wykonany wyrok. Schowała więc Nehimę do pochwy i 
przybrała łagodniejszy wyraz twarzy, lecz Nicholas był zbyt zmęczony i chory, by zrozumieć, 
że groźna wojowniczka próbuje go ratować.
- Chyba będę musiała cię nieść - powiedziała głosem, w którym zabrzmiało tyleż 
wyczerpania, co i przerażenia. Nie był wprawdzie ciężki, ale do strumienia zostało jeszcze pół 
mili. A poza tym nie wiedziała, jak długo Niszczyciel skryty w ciele Nicka pozostanie w 
stanie uśpienia.
- Dlaczego... dlaczego to robisz? - zapytał chrapliwym głosem, gdy przerzuciła go 
sobie przez ramię. - Beze mnie prace i tak będą kontynuowane.
Przed laty w Wielkiej Bibliotece Clayrów uczono Lirael, jak wynosić 
poszkodowanych z płonących budynków, ale od dawna tego nie praktykowała. Przynajmniej 
od czasu, gdy zapaliła się nielegalna destylarnia należąca do Kemmeru, a Lirael uczestniczyła 
w akcji ratunkowej prowadzonej przez biblioteczną straż pożarną. Cieszyła się teraz, że nie 
wyszła z wprawy i że Nick był dużo lżejszy od Kemmeru - którą na domiar złego trzeba było 
nieść razem z jej ulubionymi książkami.
- Twój przyjaciel Sam wszystko ci wyjaśni - sapała teraz Lirael. Z tyłu dobiegało 
jeszcze szczekanie psa, ale mimo to trudno jej było rozeznać się, w którą stronę właściwie 
idzie, bo w nikłym świetle przedświtu nie tworzyły się nawet cienie. W powłoce sowy mogła 
dużo łatwiej przemierzać dolinę.
- Sam? - zapytał Nick. - A co on ma z tym wspólnego?
- Dowiesz się od niego - ucięła rozmowę, nie chcąc stracić oddechu. Podniosła wzrok, 
by określić swoją pozycję w stosunku do Uallusa. Wciąż jednak znajdowali się zbyt blisko 
wykopu i gwiazdy pozostawały niewidoczne z powodu błyskawic. Ustał za to deszcz i 
naturalne chmury zaczęły się rozpraszać.
Lirael brnęła dalej przed siebie, ale narastało w niej poczucie, że zbłądziła i podąża w 
niedobrym kierunku. Żałowała teraz, że nie przyjrzała się lepiej okolicy, gdy w czasie lotu 
widziała wszystko jak na dłoni.
- Hedge mnie uratuje - szepnął Nicholas, a jego głos był ochrypły i tym dziwniejszy, 
że dobiegał zza jej pleców. Głowa młodzieńca zwisała na wysokości pasa Lirael.
Dziewczyna nie zwracała na Nicka uwagi. Nie słyszała już psa, a grunt pod nogami 
stawał się grząski, co tylko potwierdzało jej obawy, że zabłądziła. Przed sobą widziała jednak 
jakiś niewyraźny, ciemny kształt. Może były to zarośla, w których czekał na nią Sam?
Posuwała się z wolna, grzęznąc coraz bardziej pod ciężarem, który dźwigała. 
Promienie wschodzącego słońca zaczęły wydobywać okolicę z mroku i Lirael mogła już 
lepiej zobaczyć, że ma przed sobą trzciny, a nie zarośla. Nie dotarła więc nad strumień. 
Wszędzie rosły czerwono kwitnące trzciny z dużymi kitami. To właśnie im Czerwone Jezioro 
zawdzięczało swoją nazwę, ponieważ rdzawy pyłek osypujący się z ogromnych pióropuszy 
pokrywał brzegi.
Zorientowała się, że poszła w zupełnie złym kierunku. Zapewne skręciła na zachód. 
Znalazła się na brzegu jeziora, gdzie Krwawe Wrony mogły ją łatwo odnaleźć - chyba że 
zdołałaby się ukryć. Poprawiła ułożenie ciała Nicka, pochylając się do przodu, żeby nie 
stracić równowagi. Chłopiec jęknął z bólu, lecz Lirael nie zwróciła na to najmniejszej uwagi i 
dalej posuwała się w kierunku trzcin.
Wkrótce zamiast błota poczuła na łydkach wodę. Trzciny rosły tu gęściej, a ich 
czerwone końce łączyły się ponad jej głową. Jednakże w jednym miejscu ich łodygi były 
połamane. Biegła tamtędy wąska ścieżka i nią właśnie zaczęła przedzierać się Lirael, usiłując 
przedostać się w głąb.

Z bezkresnego nurtu Kodeksu Sam wydobył jeszcze jeden, ostatni znak i nałożył go 
na strzałę, którą trzymał na kolanach. Z zainteresowaniem przyglądał się, jak magiczne 
światło rozpływa się po ostrym stalowym grocie niczym olej. W ten sposób dokończył dzieła. 
Na drzewce nałożył już wcześniej znaki celności i siły, na pierzastą końcówkę - lotności i 
pomyślności, a teraz na grocie spoczęły czarodziejskie emblematy wygnania i odosobnienia.
Była to ostatnia z dwudziestu strzał, jakie wzmocnił zaklęciami, by stworzyć broń 
zdolną pokonać przynajmniej Pomniejszych Zmarłych. Zabrało mu to dwie godziny i zaczął 
odczuwać zmęczenie. Nie zdawał sobie sprawy z tego, że większość Magów Kodeksu 
spędziłaby przy takim zajęciu niemal cały dzień, zawsze bowiem łatwo przychodziło mu 
rzucanie magicznych zaklęć na przedmioty.
Pracował, siedząc na suchym końcu pnia wystającego ze strumienia, który miał 
przynajmniej piętnaście jardów szerokości i był bardzo głęboki. Miejsce to idealnie 
odpowiadało jego potrzebom. Co prawda dawało się przejść na drugi brzeg, skacząc z pnia na 
pobliskie głazy wynurzające się z wody, jednakże Zmarli z pewnością czuliby respekt przed 
wartkim nurtem.
Sam odłożył gotowe strzały do kołczanu umocowanego przy plecaku Lirael, który 
następnie zręcznym ruchem zarzucił sobie na plecy. Jego własny, wraz ze śpiącym 
Moggetem, leżał ukryty w zaroślach. Chociaż... Kątem oka Sameth spostrzegł w nikłym 
świetle poranka, że zaszła pewna zmiana: łata na plecaku zwisała odpruta, odsłaniając pustą 
kieszeń - bez śladu kota.
Młodzieniec rozejrzał się, jednak nie zauważył, by cokolwiek się poruszało, a 
rozproszone światło nie pozwalało dostrzec, czy coś nie przyczaiło się w zaroślach. Nie 
zaalarmował go też żaden podejrzany dźwięk. Słychać było jedynie szmer strumienia i 
odległy huk grzmotów dobiegający znad wykopu.
Mogget nigdy wcześniej nie wymykał się tak niepostrzeżenie, a od czasu wydarzeń w 
tunelu pod Domem Abhorsenów Sam ufał mu jeszcze mniej. Wolnym ruchem podniósł łuk 
należący do Lirael i zatknął strzałę. Co prawda miał u boku miecz, ale zrobiło się już na tyle 
widno, że mógł strzelić na niewielką odległość, mając pewność, że nie chybi - zwłaszcza 
gdyby cel pojawił się na drugim brzegu strumienia, którego chłopak nie miał jakoś ochoty 
przekraczać.
Coś poruszyło się po drugiej stronie. Mały biały kształt przemykał w pobliżu wody. 
To zapewne Mogget - pomyślał Sam. - Z a p e w n e.
Gdy tajemniczy stwór przybliżył się, Sameth naciągnął cięciwę.
- Mogget? - zapytał szeptem. Nerwy miał napięte jak postronki.
- Oczywiście, głupcze! - odpowiedziała biała postać, przeskakując bezszelestnie z 
kamienia na kamień i lądując na wystającej ze strumienia kłodzie. - Oszczędzaj strzały, 
jeszcze ci się przydadzą. Zmierza ku nam około dwustu Zmarłych Pomocników!
- Co takiego!? - krzyknął Sam. - A co z Lirael i Nickiem? Czy nic im nie grozi?
- Nie mam pojęcia - spokojnie odparł Mogget. - Rozglądałem się właśnie po okolicy, 
gdy usłyszałem szczekanie naszego czworonożnego przyjaciela. Biegnie w tę stronę co sił w 
łapach, ale po Lirael i jej kłopotliwym podopiecznym ani śladu. No proszę, oto i Paskudne 
Psisko we własnej osobie.
Ledwie skończył mówić, z zarośli wyłonił się pies. Z całym impetem wskoczył w nurt 
strumienia, rozbryzgując fontanny wody na wszystkie strony, głównie jednak na Moggeta. 
Wkrótce stanął przy nodze Sama, otrzepując się tak energicznie, że Książę musiał się 
odsunąć, żeby ochronić łuk.
- Prędko! - dyszał. - Musimy stąd uciekać! Trzymajcie się tego brzegu i biegiem w dół 
strumienia!
Wymówiwszy te słowa, Podłe Psisko puściło się pędem dalej, sadząc wielkimi susami 
wzdłuż brzegu. Sameth zeskoczył z pnia, błyskawicznie schylił się po swój plecak, podniósł 
go i niezgrabnie ruszył za psem. Obciążony już plecakiem Lirael, dzierżąc łuk i strzały w 
jednym ręku, a w drugim ściskając własny, skupiał się głównie na tym, by nie stracić 
równowagi i nie wpaść do strumienia. Nie przeszkadzało mu to jednak zadawać pytań:
- A Lirael i Nick? Czy... może lepiej... może jednak powinniśmy...
- Lirael skryła się w trzcinach, ale musiałem porzucić jej trop, aby nie naprowadzić na 
nią nekromanty, który pojawił się dość niespodziewanie - opowiadał pies, odwracając w 
biegu głowę. - D l a t e g o właśnie musimy się spieszyć!
Sam również się obejrzał i w tym momencie potknął się o własny plecak, upuszczając 
łuk i strzały. Gdy z trudem stanął znowu na nogach, za sobą na przeciwległym brzegu, mniej 
więcej na wysokości wystającej nad powierzchnię kłody, ujrzał istny mur Zmarłych 
Pomocników. Były ich setki. Ciemna, kłębiąca się ciżba, która zatrzymała się na chwilę, po 
czym runęła w dół strumienia, posuwając się równolegle do psa.
Spośród całej tej watahy wyróżniała się jedna postać - zakapturzony jeździec, którego 
spowijały czerwone płomienie. Dosiadał rumaka, będącego w zasadzie szkieletem, resztki 
ciała trzymały się bowiem tylko na karku i w kłębie.
Był to Hedge. Jego pojawienie się podziałało na Sama jak kubeł zimnej wody. Poczuł 
w nadgarstkach ostry ból. Hedge coś krzyczał, zapewne rzucając zaklęcie, ale Książę go nie 
słyszał, ponieważ gorączkowo próbował wydobyć łuk i strzały. Było nadal ciemnawo, a cel 
dość odległy, jednak przy spokojnym powietrzu - i odrobinie szczęścia - mogło się udać.
Sam umieścił strzałę na cięciwie i napiął łuk, koncentrując się całkowicie na mrocznej 
postaci jeźdźca, którego sylwetka wyłaniała się spośród płomieni.
Zaklęta strzała zaiskrzyła błękitnym światłem. Sameth z nadzieją obserwował, jak 
zmierza do celu. Gdy dosięgnęła nekromanty, ponad czerwoną falą ognia bijącą od jeźdźca 
buchnęły białe płomienie. Hedge spadł z kościstego wierzchowca, który wspiął się na tylne 
nogi i ruszył w stronę wody, taranując po drodze kilka szeregów Pomocników. Rżąc 
przeraźliwie, koń wskoczył do strumienia, a wówczas nad powierzchnię wody wystrzelił snop 
białych iskier. Nieomylny instynkt podpowiedział zwierzęciu, w jaki sposób może ostatecznie 
uwolnić się od Hedge’a, ponosząc śmierć, z której nie ma już powrotu.
- To go tylko rozwścieczy - oznajmił Mogget, kręcący się wokół stóp Sama. Sameth 
zwątpił w skuteczność swoich działań, gdy zobaczył, że Hedge wstaje, wyrywa sobie grot z 
gardła i ciska strzałę na ziemię.
- Nie marnuj na niego kolejnej - krzyknął pies. - Nie zabijesz go strzałą, choćby 
uzbrojoną w najpotężniejsze zaklęcie.
Sam skinął ponuro głową, odłożył na bok łuk i sięgnął po miecz. Wiedział, że 
strumień powstrzyma Zmarłych Pomocników, ale nie Hedge’a. Nekromanta również dobył 
miecza i ruszył do przodu. Zmarli Pomocnicy rozstąpili się, robiąc mu przejście. Hedge stanął 
nad brzegiem strumienia i uśmiechnął się, odsłaniając zęby, spomiędzy których wypełzały 
czerwone języki ognia. Wszedł jedną nogą do potoku i ponownie wykrzywił twarz w 
uśmiechu, widząc, jak woda błyskawicznie zamienia się w parę.
- Biegnij do Lirael, trzeba jej pomóc - nakazał Sam, zwracając się do psa. - Ja 
powstrzymam tutaj Hedge’a tak długo, jak się da. Mogget, mogę na ciebie liczyć?
Kocisko nie odpowiedziało, przepadło gdzieś bowiem bez śladu.
- Powodzenia - rzucił pies i pomknął brzegiem, kierując się na zachód.
Sam wziął głęboki oddech, sposobiąc się do obrony. Ziściły się jego najgorsze obawy 
- znowu musiał samotnie stawić czoło Hedge’owi.
Odwołał się do Kodeksu, by znaleźć w nim ukojenie, ale także po to, żeby w razie 
potrzeby móc przywołać odpowiednie zaklęcia. Jego niespokojny oddech wyrównał się, gdy 
poczuł, że zewsząd opływa go dobrze mu znany nurt. Niemal odruchowo zaczął wyławiać 
poszczególne znaki, wymawiając szeptem ich nazwy, gdy spływały do jego otwartej dłoni.
Hedge zrobił kolejny krok do przodu. Pióropusz pary skrył go teraz niemal zupełnie, a 
strumień wrzał i rozstępował się na wszystkie strony. Ku swemu przerażeniu Sam zauważył, 
że miejscami widać już suche dno, a Pomocnicy szykują się do ataku.
Nie będzie nawet musiał ze mną walczyć - pomyślał Sam. - Po prostu zaczeka, aż 
Zmarli przejdą na drugi brzeg i mnie rozszarpią.
Miał co prawda przy sobie fletnię, ale nie wiedział, jak się nią posłużyć, a poza tym 
szeregi Zmarłych Pomocników były po prostu zbyt liczne.
Mógł zrobić tylko jedno - wejść do strumienia, zaatakować swego wroga i zabić go, 
zanim Pomocnicy zdołają mu przyjść w sukurs. Jeżeli w ogóle zabicie Hedge’a leżało w 
zasięgu jego możliwości - odezwał się wewnętrzny głos, siejąc niepokój. A może lepiej 
ratować się ucieczką? Uciekać, zanim znowu poczuje palący uścisk nekromanty, który 
wyrwie z ciała jego ducha i powlecze za sobą...
Sam natychmiast porzucił tę myśl, starając się zagłuszyć targające nim wątpliwości i 
zepchnąć je w tak odległy zakątek świadomości, żeby stały się prawie niesłyszalne. Następnie 
wypuścił zgromadzone do tej pory znaki Kodeksu, pozwalając im rozpłynąć się w nicości, i 
przywołał nowe. Gdy przybyły na jego wezwanie, pospiesznie zaczął przenosić je na nogi. 
Były to znaki ochrony, odporu i kontruderzenia. Połączyły się wszystkie ze sobą, tworząc 
lśniącą zbroję Kodeksu, która miała za zadanie chronić jego nogi przed parą i wrzątkiem.
Na moment spojrzał w dół, co nie trwało dłużej niż dziesięć do piętnastu sekund, lecz 
kiedy podniósł wzrok, okazało się, że Hedge gdzieś zniknął. Para się rozwiała, wody 
strumienia znowu płynęły normalnym rytmem, a oddziały Pomocników rozpoczęły odwrót, 
zostawiając za sobą zrytą ziemię usłaną kawałkami gnijących ciał i odłamkami kości.
- Albo inna śmierć jest ci sądzona, Książę - odezwał się Mogget, który pojawił się u 
stóp Sama jak spod ziemi - albo Hedge przypomniał sobie o jakimś ważniejszym zadaniu.
- A ty gdzieś się podziewał? - zapytał Sameth. Czuł, że opuszczają go siły. Jeszcze 
przed chwilą był gotów rzucić się do strumienia i podjąć walkę, teraz jednak poddał się 
urokowi poranka. Niespodziewanie zaświeciło słońce, a ptaki podjęły przerwane trele. Ta 
sielska atmosfera panowała jednak tylko na jednym brzegu, co nie uszło uwagi Sama.
- Ukryłem się przed potężnym nekromantą, co zrobiłby każdy przy zdrowych 
zmysłach - odparł Mogget.
- Myślisz, że Hedge dysponuje aż tak wielką mocą? - spytał Sam. - Przecież służąc 
mojej matce i Domowi Abhorsenów, musiałeś wcześniej spotkać niejednego nekromantę.
- Tamci nie mieli wsparcia Niszczyciela - odrzekł kot. - Muszę przyznać, że jestem 
pod wrażeniem tego, co może uczynić pomimo okowów, w jakich ciągle się znajduje... 
Powinniśmy wszyscy wyciągnąć wnioski z tego, że nawet uwięziony w srebrzystych 
półkulach...
- Jak myślisz, dokąd poszedł Hedge? - przerwał mu Sam, który ledwo słuchał 
przemowy kocura.
- Najpewniej pilnować swoich metalowych półkul - ziewnął Mogget. - Albo rozprawić 
się z Lirael. No, najwyższa pora uciąć sobie drzemkę.
Mówiąc te słowa, powtórnie ziewnął, lecz miauknął głośno ze zdziwienia, gdy Sam 
chwycił go i mocno nim potrząsnął, wprawiając Rannę w ruch.
- Musisz mnie zaprowadzić do psa! Powinniśmy jak najszybciej odszukać Lirael i 
spróbować jej pomóc!
- Mnie do tego nie mieszaj - ziewnął znowu Mogget.
Fala snu wywołana dźwiękami dzwonka spłynęła na nich obu. Również Sam nie oparł 
się jej działaniu. Usiadł na ziemi i poczuł, że jest mu bardzo wygodnie. Wystarczyłoby 
porządnie się wyciągnąć, zwinąć ręce pod głową i...
- O, nie! - sprzeciwił się tej fali Książę. Z trudem zerwał się na nogi, wskoczył do 
strumienia i zanurzył w wodzie twarz.
Kiedy wyszedł na brzeg, zauważył, że Mogget znowu ulokował się w plecaku i zasnął 
kamiennym snem. Na pyszczku kota błąkał się przebiegły uśmieszek. Sam spoglądał na 
niego, zaczesując palcami mokre włosy. Przypomniał sobie słowa, które wypowiedział pies, 
zanim pobiegł wzdłuż strumienia - „Lirael skryła się w trzcinach”.
Pomyślał, że jeśli uda się teraz w stronę Czerwonego Jeziora, to być może spotka 
Lirael lub przynajmniej natknie się na jej ślad albo na psa. Istniała również szansa, że obudzi 
się Mogget. I - niestety - że powróci Hedge...
Sam nie chciał jednak bezczynnie tkwić nad strumieniem. Przecież Lirael mogła 
potrzebować jego pomocy, podobnie zresztą jak Nicholas. Musiał ich więc odnaleźć. Jedynie 
działając razem, mieli szansę przeżyć na tyle długo, by móc przeciwstawić się Niszczycielowi 
uwięzionemu w srebrzystych półkulach. W pojedynkę każde z nich skazane było na klęskę.
Sam podniósł z ziemi łuk i porzuconą strzałę. Następnie zarzucił na każde ramię po 
jednym plecaku, pozwalając, by zwisały na pojedynczym tylko pasku. Przed wyruszeniem w 
drogę upewnił się jeszcze, czy Mogget nie wypadnie, nawet jeśli kocisko nie zasługiwało na 
taką troskę, i pomaszerował na zachód, z biegiem szemrzącego strumienia.

Rozdział jedenasty
Pod osłoną trzcin

Lirael podświadomie oczekiwała, że w gęstwinie trzcin odnajdzie wyplataną łódź. 
Pamiętała bowiem wizję roztoczoną niegdyś przez Clayry, w której ona i Nicholas płynęli po 
Czerwonym Jeziorze. Mimo to poczuła ulgę, gdy brodząc w wodzie sięgającej jej do połowy 
uda, natknęła się wreszcie na dziwnie wyglądającą łódkę. Gdyby musiała pójść choćby 
kawałek dalej, ryzykowałaby, że Nicholas się utopi: nie była w stanie nieść go inaczej niż 
przerzuconego przez ramię i głowa młodzieńca zwisała tuż nad lustrem wody.
Ostrożnie złożyła Nicka na dnie trzcinowej łódki, przypominającej nieco kajak. 
Musiała przytrzymać burtę, gdyż łódź zachybotała się pod ciężarem chłopca. Co prawda 
łódka mierzyła niemal dwa razy tyle, co Lirael, ale z powodu smukłego kształtu jedynie w 
środkowej części było trochę więcej miejsca. Akurat tyle, ile potrzebowały dwie osoby.
Podczas gdy Lirael zastanawiała się, co robić dalej, półprzytomny Nick zaczął powoli 
dochodzić do siebie. Pochylone trzciny łączyły się nad ich głowami, tworząc coś na kształt 
sklepienia, a ptaki wodne pokrzykiwały tęsknie i co jakiś czas z pluskiem dawały nura za 
upatrzoną rybą.
Lirael wsłuchiwała się w te odgłosy, z mieczem na kolanach i opierając dłoń na pasie. 
Nagle ptaki, które do tej pory beztrosko szczebiotały i łowiły ryby - ucichły i skryły się 
głębiej w trzcinach. Lirael domyśliła się przyczyny: Krwawe Wrony. Musiały krążyć nisko 
nad ich głowami, bo wyczuwała zimno bijące od ducha zamieszkującego ptasie ścierwa. 
Ducha, który - posłuszny ślepo rozkazom nekromanty - starał się ją odnaleźć.
Co prawda kołysząca się na boki łódź była taka sama, jak ta, którą ujrzały Clayry, 
jednakże Lirael poczuła, że ogarnia ją strach. Wizja ograniczała się tylko do tego jednego 
obrazu. Clayry zobaczyły ją i Nicholasa, ale nic ponadto. Nie wiedziały też, kim naprawdę 
był jej towarzysz. Czy ich wizja nie sięgała dalej, bo na tym wszystko miało się skończyć? 
Czy z gęstwiny trzcin wynurzy się za chwilę Hedge? A może zaatakuje ją Niszczyciel, który 
nagle opuści wymizerowane ciało młodego człowieka?
- Na co właściwie czekasz? - zapytał nagle Nick, pokazując tym samym, że czuje się 
znacznie lepiej, niż przypuszczała. Lirael aż podskoczyła na dźwięk jego słów, co wprawiło 
łódkę w jeszcze mocniejsze kołysanie. Pytanie Nicholasa zabrzmiało dziwnie głośno w 
otaczającej ich ciszy.
- Ćśśś! - syknęła srogo Lirael.
- Niby dlaczego? - zadziornie spytał Nick. Zniżył jednak głos i nie odrywał wzroku od 
jej miecza.
Upłynęło kilka sekund, zanim Lirael zdecydowała się odpowiedzieć.
- Czekamy, aż nastanie południe, bo wtedy najjaśniej świeci słońce, a moc Zmarłych 
jest najsłabsza. Wówczas wyruszymy brzegiem jeziora do umówionego miejsca spotkania... z 
Samem, twoim przyjacielem.
- Zmarli! - powiedział Nick z uśmieszkiem wyższości. - Zapewne jakieś lokalne 
bóstwa, które trzeba sobie zjednać, nie mylę się? Wspomniałaś także Sama. A cóż on ma z 
tym wszystkim wspólnego? Czyżbyś i jego porwała?
- Zmarli... to Zmarli - odparła Lirael, marszcząc brwi. Sameth wspominał kiedyś, że 
Nick nie pojmował - i nawet nie próbował pojąć - czym jest naprawdę Stare Królestwo, 
jednakże tak zupełny brak rozeznania z pewnością nie był czymś naturalnym. Coś się za tym 
kryło. - Zmarli Pomocnicy Hedge’a pracują w twoim wykopie. A jeżeli chodzi o Sama, to nie 
został przeze mnie uprowadzony. Wręcz przeciwnie, działamy razem, bo chcemy cię 
uratować. A ty nawet nie zdajesz sobie sprawy z grożącego ci niebezpieczeństwa.
- Tylko mi nie mów, że Sameth powrócił do swoich zabobonów - powiedział Nick. - 
Ci twoi Zmarli to po prostu nieszczęśnicy chorzy na trąd czy coś w tym rodzaju. A ty mnie 
przed niczym nie uratowałaś, tylko niepotrzebnie odciągnęłaś od pracy nad ważnym 
naukowym eksperymentem.
- Przecież widziałeś mnie w powłoce sowy - rzekła Lirael, próbując sprawdzić, na ile 
zaślepiony jest Nick. - Towarzyszył mi latający pies.
- To tylko hipnoza... albo halucynacje - uciął Nicholas. - Wiesz przecież, że nie czuję 
się najlepiej. I to jeszcze jeden powód, żebym nie siedział na tej gnijącej kupie dryfujących 
trzcin.
- Ciekawe - powiedziała Lirael w zamyśleniu. - Chyba tylko ta istota, której cząstka w 
tobie tkwi, mogła cię aż tak zaślepić. Pozostaje jeszcze pytanie, po co?
Nick nie odpowiedział, robiąc minę, jakby chciał puścić mimo uszu wszystko, co 
miała do powiedzenia Lirael.
- Dobrze wiesz, że Hedge przybędzie mi na ratunek
- odezwał się po chwili. - Już on tam ma swoje sposoby, to bardzo zmyślny gość. A 
poza tym zależy mu na dotrzymaniu harmonogramu eksperymentu, tak samo jak mnie. 
Niepotrzebnie więc tracisz czas. Lepiej, żebyś zapomniała o tych swoich urojeniach i wracała 
do domu. A gdybyś jednak zdecydowała się dobrowolnie mnie uwolnić, to jestem 
przekonany, że nie ominie cię nagroda.
- Nagroda? - zaśmiała się gorzko Lirael. - W postaci strasznej śmierci i wiecznej 
niewoli? Tylko takiej nagrody może spodziewać się ten, kto zanadto zbliży się do Hedge’a. 
Ale wyjaśnij mi, na czym polega ten wasz „eksperyment naukowy”.
- A jak ci wytłumaczę, wypuścisz mnie? - zapytał Nick. - Właściwie mógłbym ci o 
nim opowiedzieć, bo chyba nie zamierzasz niczego publikować w czasopismach naukowych 
Ancelstierre?
Wszystkie te pytania Lirael zbyła milczeniem. Cały czas wpatrywała się w Nicholasa, 
czekając, aż zacznie mówić. Chłopiec odwzajemnił jej spojrzenie, lecz zaraz potem odwrócił 
wzrok. W jej oczach było coś intrygującego. Malowała się w nich stanowczość, jakiej nigdy 
nie zauważył u młodych kobiet, które miał okazję spotykać na przyjęciach w Corvere. 
Właśnie to jej spojrzenie budziło w nim chęć kontynuowania rozmowy, a poza tym chciał w 
jakiś sposób zaimponować Lirael swoją inteligencją oraz wiedzą.
- Srebrzyste półkule wykonano z nieznanego dotąd metalu. Zgodnie z moją teorią, ma 
on nieograniczone wprost możliwości magazynowania energii elektrycznej, którą można 
później uwolnić - oznajmił, splatając dłonie. - Obie półkule otoczone są warstwą 
zjonizowanego powietrza, która przyciąga wyładowania atmosferyczne i umożliwia 
absorbowanie przez metal coraz to nowych ładunków elektrycznych. Niestety, to silnie 
zjonizowane pole, które otacza półkule, utrudnia nam pracę, gdyż z jego powodu nie można 
się do nich zbliżyć z żadnymi metalowymi narzędziami. Moim zamiarem jest podłączenie 
półkul do specjalnych urządzeń, które zostaną zainstalowane na Farmie Błyskawic, w 
Ancelstierre. Farma ta jest właśnie w trakcie budowy. Prowadzi ją jeden z moich zaufanych 
współpracowników. Znajdzie się tam tysiąc połączonych ze sobą urządzeń odgromowych, 
które zdołają jednorazowo ściągnąć cały ładunek elektryczny burzy, a nie tylko pojedyncze 
wyładowania, i skierować nagromadzoną w ten sposób energię bezpośrednio do półkul. 
Spowoduje to ich repolaryzację... lub też, inaczej mówiąc, demagnetyzację... i dzięki temu 
będzie je można do siebie zbliżyć. To właśnie jest naszym celem. Te półkule koniecznie 
trzeba ze sobą połączyć.
Po wypowiedzeniu tych ostatnich słów Nick opadł na dno łodzi, z trudem łapiąc 
oddech.
- Skąd wiesz? - zapytała Lirael. W jej uszach cała ta przemowa brzmiała jak tyrady 
złotoustych fałszywych magów lub jasnowidzów-szarlatanów, usiłujących przekonać w 
równym stopniu innych, co i siebie.
- Po prostu wiem - szepnął Nick. - Jestem przecież naukowcem. Kiedy półkule trafią 
już do Ancelstierre, będę mógł za pomocą odpowiedniego sprzętu badawczego i z 
odpowiednią asystą dowieść słuszności swojej teorii.
- Ale dlaczego koniecznie chcecie połączyć ze sobą półkule? - nie dawała za wygraną 
Lirael. Wydawało jej się bowiem, że tu tkwi najsłabszy punkt całego wywodu, a przecież 
zespolenie półkul w jedną całość niosło ze sobą niebezpieczeństwo uwolnienia tego, co w 
nich zostało uwięzione. Gdy już zadała pytanie, zorientowała się, że zapomniała o innej, 
ważniejszej kwestii.
- Bo tak po prostu trzeba - odparł Nick, a na jego twarzy pojawiło się zakłopotanie. 
Najwyraźniej nie był w stanie myśleć logicznie na ten temat. - To się chyba rozumie samo 
przez się.
- Ależ oczywiście - zgodziła się Lirael, próbując go uspokoić. - Interesuje mnie 
jeszcze, jak zamierzacie przetransportować swój ładunek do Ancelstierre. I gdzie dokładnie 
leży Farma Błyskawic? Zbudowanie czegoś takiego nie jest przecież proste. Trzeba 
dysponować odpowiednio dużym terenem.
- No, nie jest to znowu takie trudne, jak ci się wydaje - stwierdził Nick. Z wyraźną 
ulgą odszedł od kłopotliwego tematu łączenia półkul. - Po prostu spławimy je barkami do 
morza, a potem popłyniemy wzdłuż wybrzeża na południe. Ponieważ najczęściej morze jest 
zbyt wzburzone, a w dodatku panuje mgła, nie będziemy odbywać całej podróży drogą 
morską. Wyładujemy półkule po północnej stronie Muru, a następnie przetransportujemy je 
lądem na drugą stronę. Stamtąd zostanie tylko dwanaście mil do Młyna Forwin, gdzie właśnie 
wznoszona jest Farma Błyskawic. Jak dobrze pójdzie, budowa będzie już na ukończeniu, gdy 
tam dotrzemy.
- Ale... - ciągnęła dalej Lirael - jak zamierzacie przewieźć wasz ładunek na drugą 
stronę Muru? Zmarłym tej granicy nie wolno przekroczyć, więc nie możecie liczyć na ich 
pomoc. Nie uda się wam ta sztuka.
- Bzdury! - wykrzyknął Nick. - Uprawiasz czarnowidztwo zupełnie jak Hedge, ale on 
przynajmniej będzie próbował, pod warunkiem, że wyrażę zgodę na te jego czary-mary.
- No tak! - wyrwało się Lirael. Było dla niej jasne, że Hedge albo - co bardziej 
prawdopodobne - pan, któremu służył, znaleźli jakiś sposób na przetransportowanie półkul 
poza Mur. Nie było sensu się łudzić: w końcu Hedge niejeden raz przekroczył granicę Starego 
Królestwa, a i Kerrigor wraz ze swoją armią uczynił to przed laty. Mimo to tliła się w niej 
iskierka nadziei, że z półkulami ten manewr się nie powiedzie.
- A czy przypadkiem... no... władze Ancelstierre nie będą wam robiły trudności? - 
zapytała z pewnym oczekiwaniem. Sam opowiadał jej przecież o Strefie Granicznej, jaką 
ustanowili Ancelstierrańczycy, aby nie dopuścić do tego, by cokolwiek z północy 
przedostawało się na terytorium ich państwa. Nie miała pojęcia, co powinna robić dalej, 
gdyby półkule zostały jednak wywiezione ze Starego Królestwa.
- Nie będzie z tym kłopotu - odparł Nick. - Hedge twierdzi, że ze wszystkim sobie 
poradzi. Wydaje mi się, że trudnił się kiedyś kontrabandą i ma swoje sposoby załatwiania 
podobnych spraw, tyle że nie do końca legalne. Ja tam jednak wolę działać w granicach prawa 
i w tym celu zdobyłem wszystkie konieczne zezwolenia celne i zaświadczenia o imporcie, z 
tym że nie dotyczą one towarów ze Starego Królestwa, bo taki kraj oficjalnie przecież nie 
istnieje i nie ma nawet odpowiednich formularzy. Mam również specjalne pismo wystawione 
przez mego wuja, w którym stwierdza się, że mogę przewieźć przez granicę wszelkie 
materiały potrzebne do przeprowadzenia eksperymentu naukowego, nad którym pracuję.
- Masz list od wuja?
- Tak, on jest Głównym Ministrem - odparł z dumą Nick. - I to od siedemnastu lat, z 
trzyletnią przerwą przypadającą na okres, kiedy do władzy doszło Stronnictwo 
Umiarkowanych Reform. W zasadzie jest najlepszym Głównym Ministrem w historii naszego 
kraju, chociaż oczywiście miewa kłopoty, bo na południu toczą się wojny i wciąż napływają 
uchodźcy z Southerling. Ale i tak jestem pewien, że Corolini i zbieranina jego popleczników 
nie zdołają zdobyć wystarczającego poparcia, by usunąć go z urzędu. Jest najstarszym bratem 
mojej mamy i bardzo z niego równy gość. Zawsze gotów pomóc siostrzeńcowi.
- Twoje zezwolenia spłonęły zapewne w namiocie - zasugerowała Lirael, chwytając 
się ostatniej deski ratunku.
- Ależ skąd - odparł Nick. - To znowu zasługa Hedge’a. Poradził mi, abym je 
zdeponował u pewnego człowieka, z którym jesteśmy umówieni po drugiej stronie Muru. 
Uważał, że tutaj mogą ulec zniszczeniu, i z perspektywy czasu przyznaję mu rację. No i co - 
puścisz mnie teraz wolno?
- Nie - odparła Lirael. - Muszę cię uratować, choćby wbrew twojej woli.
- W takim razie nic ci już nie powiem - odrzekł Nicholas, wyraźnie rozdrażniony. 
Położył się z powrotem na dnie łodzi, potrącając przy tym trzciny, które zaszeleściły cicho.
Lirael przyglądała się Nickowi i zastanawiała się gorączkowo, co robić. Miała 
nadzieję, że Ellimere otrzymała depeszę, którą wysłał do niej Sam, i że być może liczne 
oddziały Strażników spieszą już im na ratunek. Niewykluczone, że Sabriel i Touchstone 
również zdążyli opuścić Corvere i zbliżają się do granicy.
Jednakże wszyscy, którzy byli w stanie pomóc i zcawali sobie sprawę z ogromu 
niebezpieczeństwa, kierowali się najprawdopodobniej do Krawędzi. W tym czasie półkule, w 
których zostało uwięzione zło, potajemnie przewożono do Ancelstierre, gdzie pradawny duch 
zniszczenia, nie zagrożony przez nikogo, mógł zrzucić krępujące go pęta.
Nick również przyglądał się zamyślonej Lirael, z czego dziewczyna zdawała sobie 
sprawę. Jednakże w jego wzroku nie było już ani zdziwienia, ani wrogości. Po prostu patrzył 
na nią, przechylając głowę na bok i przymykając lekko jedno oko.
- Wybacz, że cię o to pytam - odezwał się - ale zastanawiałem się, w jaki sposób 
poznałaś Sama. Czy jesteś może... no... księżniczką? A jeżeli również narzeczoną Sama, to 
lepiej, żebym z góry o tym wiedział. Bo... no, bo... chciałbym złożyć gratulacje. A poza tym, 
nie wiem nawet, jak masz na imię.
- Lirael - odpowiedziała krótko. - Jestem ciotką Sama, a także Ab... jak by to ująć... po 
prostu współpracuję z jego matką, a wcześniej byłam... Drugą Asystentką Bibliotekarki i 
córką Clayrów. Ale ty pewnie nie masz pojęcia, co te tytuły oznaczają. Zresztą ja sama nie 
bardzo już teraz pamiętam.
- A więc jesteś jego ciotką! - wykrzyknął Nick, a jego twarz zabarwił raczej rumieniec 
zakłopotania niż gorączki. - Jak to możliwe, żebyś... to znaczy, jestem zaskoczony i bardzo 
panią przepraszam.
- I dodam jeszcze na wszelki wypadek, że jestem znacznie starsza, niż się wydaje na 
pierwszy rzut oka - oświadczyła Lirael.
Poczuła, że sama również jest zażenowana, ale nie wiedziała, dlaczego. Nie miała 
pojęcia, jak ma mu powiedzieć o swojej matce. Od czasu, gdy poznała prawdę dotyczącą 
własnego ojca i tego, jak przyszła na świat, każda myśl o matce była dla niej bolesna. Miała 
nadzieję, że kiedyś uda jej się rozwikłać tajemnicę Arielle i jej odejścia.
- Nie ośmieliłbym się pytać o wiek - odparł Nick. - Może to głupie, co teraz powiem, 
ale od wielu tygodni nie czułem się lepiej. Nigdy bym nie przypuszczał, że bagno może mieć 
taki pozytywny wpływ na człowieka. Ani razu dzisiaj nie zemdlałem.
- Owszem, straciłeś przytomność, kiedy wynosiliśmy cię z namiotu - przypomniała 
Lirael.
- Naprawdę? - zapytał. - Tak mi głupio. Jakoś często mi się to zdarza. Na szczęście 
Hedge jest zawsze w pobliżu, aby mnie podtrzymać.
- Powiesz mi, kiedy poczujesz, że znowu ci słabo? - poprosiła Lirael. Pamiętała 
ostrzeżenia psa, że duch w ciele Nicholasa tylko chwilowo znajduje się w stanie uśpienia, i 
bała się, że może sobie nie poradzić, gdy znowu się przebudzi.
- Zazwyczaj dostaję najpierw mdłości i coś dzieje mi się ze wzrokiem - widzę 
wszystko na czerwono. Czuję też wtedy swąd spalenizny, zupełnie jakby się przepalał silnik 
elektryczny. Ale mam się już znacznie lepiej. Może udało mi się wreszcie zwalczyć tę 
gorączkę.
- To wcale nie jest gorączka - odparła ze znużeniem Lirael. - Ale mam nadzieję, że 
twój stan się poprawia. To ważne dla nas obojga. Postaraj się siedzieć teraz przez chwilę 
nieruchomo. Chciałabym popłynąć nieco dalej, żeby zobaczyć, co dzieje się na jeziorze. 
Oczywiście pozostaniemy pod osłoną trzcin. Tylko bardzo cię proszę, zachowuj się cicho...
- Zgoda - odparł Nick. - Zresztą, chyba nie mam wyboru?
Lirael poczuła, że ma ochotę go przeprosić, ale powstrzymała się. Było jej go żal. Nie 
ponosił przecież winy za to, że jakieś pradawne zło obrało go sobie na medium. Budził w niej 
niemal matczyne uczucia. Chętnie położyłaby go do łóżka i podała napar z wierzbowej kory. 
Ta myśl sprawiła, że zaczęła się zastanawiać, jak wyglądałby Nicholas, gdyby odzyskał 
pełnię sił. Pewnie byłby całkiem przystojny - pomyślała. Szybko jednak porzuciła tego 
rodzaju rojenia. Teraz należało uważać go za wroga. Nie był nim wprawdzie w sposób 
zamierzony, a jednak był wrogiem.
Trzcinowa łódka nie ważyła dużo, ale i tak wiosłowanie w pojedynkę przychodziło jej 
z trudnością, zwłaszcza że musiała też zwracać baczną uwagę na Nicholasa, na wypadek, 
gdyby zaczęły się z nim jakieś kłopoty. Chociaż wyglądało na to, że z zadowoleniem przyjął 
rolę, która przypadła mu w udziale. Ułożył się wygodnie na plecach, bliżej wysokiego dziobu 
łodzi, i ukradkiem przyglądał się Lirael, co nie uszło jej uwagi. Nie próbował jednak uciekać 
ani nie wzywał pomocy.
Po około dwudziestu minutach żmudnego wiosłowania trzciny zaczęły się 
przerzedzać, czerwone wody jeziora przybrały różowawą barwę i stały się na tyle 
przezroczyste, że można było dostrzec muliste dno. Słońce świeciło wysoko, więc Lirael 
odważyła się podpłynąć na sam skraj trzcin, aby móc trochę się rozejrzeć, a jednocześnie 
pozostać w ukryciu.
Nachylone ku sobie łodygi roślin wciąż osłaniały ich z góry, dzięki czemu nie byli 
widoczni. Mimo to Lirael poczuła ulgę, gdy nie dostrzegła na niebie żadnych Krwawych 
Wron. Być może przepłoszył je silny prąd wody, która płynęła wartko tuż za linią trzcin, albo 
jasne promienie porannego słońca.
Coś jednak poruszało się w zasięgu wzroku. Na krótki moment serce Lirael zabiło 
żywiej, w nadziei, że to Sam lub Strażnicy. W następnej chwili, słowa Nicka pozbawiły ją 
wszelkich złudzeń.
- Spójrz tylko, moje barki! - wykrzyknął Nicholas, prostując się i machając ku nim 
ręką. - Widocznie Hedge zdążył uwinąć się z robotą. Udało mu się przyprowadzić drugą 
barkę i obie zostały już załadowane!
- Ciszej! - syknęła Lirael, ciągnąc go w dół i kładąc siłą na dnie łodzi.
Nie stawiał oporu, ale nagle spochmurniał i przycisnął dłonie do klatki piersiowej.
- Chyba znowu mnie bierze... Za wcześnie zacząłem się cieszyć, że wracam do 
zdrowia...
- Musisz to opanować! - przerwała mu gwałtownie. - Nick, postaraj się!
- Spróbuję... - powiedział, ale nie zdołał nawet dokończyć zdania, gdy głowa opadła 
mu do tyłu i uderzył nią o trzcinowy kadłub. Wywrócił oczy, ukazując białka, a z jego 
nozdrzy i ust poczęły się wydostawać cieniutkie smużki dymu.
Uderzyła go mocno w twarz.
- Nie poddawaj się! Jesteś Nicholas Syre! Powiedz mi, jak się nazywasz!
Nick opanował odruch gałek ocznych, ale z jego nosa nadal snuł się dym.
- Nazywam się... nazywam się Nicholas John Andrew Syre - szepnął. - Jestem 
Nicholas... Nicholas...
- Dalej! - ponagliła Lirael. Odłożyła miecz na dno łodzi i ujęła dłonie młodzieńca. 
Gdy poczuła, jak pod jego chłodną skórą krąży Wolna Magia, przebiegł ją dreszcz. - Powiedz 
mi jeszcze coś o sobie, Nicholasie Johnie Andrew Syre! Gdzie się urodziłeś?
- Urodziłem się w Amberne, w moim rodzinnym domu - szepnął. Jego głos zyskał na 
sile i wyrazistości, a wydobywający się z nosa dym zaczął się cofać. - Przyszedłem na świat 
w sali bilardowej. Nie, to tylko taki żart. Mama byłaby wściekła, gdyby to usłyszała. Jak 
przystało w rodzinie Syre, przy moich narodzinach asystował lekarz i akuszerki. Tak, były 
przy tym dwie położne, nie inaczej, a doktor cieszył się uznaniem i szacunkiem elit...
Nick zamknął oczy, a Lirael mocniej ścisnęła jego dłonie.
- Mów dalej... o czymkolwiek! - zażądała.
- Ciężar właściwy ciała zanurzonego w rtęci wynosi... Nie pamiętam... Śnieg na 
terenie Korrovii występuje jedynie w rejonie południowych Alp, a najważniejszymi 
przełęczami są Kriskadt, Jorstschi i Korbuk... Przeciętna samica siewki błękitnej znosi 
dwadzieścia sześć jajek w ciągu pięćdziesięciu czterech lat swojego życia... Ponad sto tysięcy 
nielegalnych uchodźców z Southerling przybyło do naszego kraju w ubiegłym roku... Drzewo 
czekoladowe zostało wymyślone przez...
Nagle przerwał, wziął głęboki oddech i otworzył oczy. Lirael jeszcze przez chwilę 
trzymała jego dłonie, ale gdy zauważyła, że po smużkach dymu nie pozostał żaden ślad, a 
oczy Nicka odzyskały normalny wygląd, puściła go, znowu wzięła do ręki miecz i położyła 
go sobie na kolanach.
- Znowu ze mną niedobrze, prawda? - powiedział Nick drżącym głosem. Spuścił 
głowę, patrząc na dno łodzi, i oddychał miarowo.
- Niestety - powiedziała Lirael. - Ale Sameth i ja, a także... nasi przyjaciele, zrobimy 
wszystko co w naszej mocy, by cię uratować.
- Ale nie masz pewności, że się uda - stwierdził spokojnie Nicholas. - Co to właściwie 
jest... co mnie tak męczy?
- Nie wiem - odparła Lirael. - Tkwi w tobie cząstka wielkiego przedwiecznego zła, 
któremu ty pomagasz się uwolnić i siać zniszczenie.
Nick pokiwał z wolna głową. Potem spojrzał w górę i napotkał wzrok Lirael.
- Wszystko jest jak sen - powiedział prosto. - Najczęściej w ogóle nie jestem w stanie 
ocenić, czy coś mi się śni, czy dzieje się naprawdę. Bez przerwy się zapominam. Ciągle tylko 
rozmyślam o tych półku...
Przerwał nagle, a w jego oczach pokazał się strach. Wyciągnął rękę do Lirael. Ujęła 
jego lewą dłoń, ale nadal trzymała w pogotowiu broń. Wiedziała, że jeżeli duch posłuży się 
Nickiem, by ją powstrzymać, będzie musiała użyć miecza.
- Już dobrze, wszystko w porządku - mamrotał pod nosem Nicholas, kołysząc się 
rytmicznie w przód i w tył. - Panuję nad tym. Powiedz, co mam teraz zrobić.
- Nie poddawaj się - przykazała Lirael, lecz sama nie bardzo wiedziała, co oprócz tego 
poradzić. - Jeżeli nie zdołamy zatrzymać cię przy sobie, wówczas sam będziesz musiał się z 
tym... uporać, gdy atak się powtórzy. Obiecaj mi, że się postarasz!
- Obiecuję! - jęknął Nick przez zaciśnięte zęby. - Słowo Syre’a. Zwalczę to! Możesz 
być pewna! Mów do mnie, Lirael, proszę cię. Muszę skupić myśli na czymś innym. 
Opowiadaj... powiedz mi... gdzie się urodziłaś?
- W Lodowcu Clayrów - odparła nerwowo. Uścisk Nicka robił się coraz mocniejszy i 
to budziło jej niepokój. - Na sali porodowej naszego szpitala. Co prawda niektóre Clayry 
decydują się na poród we własnych pokojach, ale większość z nas... większość z nich... woli 
rodzić na sali porodowej, bo tam nie grozi poczucie osamotnienia i w ogóle jest przyjemniej.
- A twoi rodzice? - dyszał Nick. Zaczął drżeć i mówić bardzo szybko. - Opowiedz mi 
o nich. Bo o moich to raczej nie warto. Ojciec jest miernym politykiem, chociaż lubi to, co 
robi. Sukces odniósł jego starszy brat. Matka ciągle chodzi na jakieś przyjęcia i za dużo pije. 
Jak to możliwe, że jesteś ciotką Sametha? W głowie mi się nie mieści, że możesz być siostrą 
Sabriel albo Touchstone’a. Znam ich. Są od ciebie znacznie starsi. I jacyś tacy niedzisiejsi. 
Muszą mieć koło czterdziestki... Proszę cię, mów coś do mnie... nie przestawaj mówić...
- Rzeczywiście, jestem siostrą Sabriel - wyznała Lirael, chociaż słowa te przychodziły 
jej z trudnością. - Jesteśmy siostrami, ale mamy różne matki. Jej... to znaczy, mój ojciec... był 
z moją mamą bardzo krótko... i niedługo potem zmarł. Dopiero niedawno się o nim 
dowiedziałam. Moja matka... odeszła, kiedy miałam pięć lat. Nie wiedziałam, że ojciec był 
Abhorsenem... Nie miałam pojęcia!
- Abhorsenem! - krzyknął Nicholas, a jego ciałem wstrząsnęły konwulsje. Lirael 
poczuła, że skóra Nicka zrobiła się jeszcze bardziej lodowata. Pospiesznie wyswobodziła dłoń 
i odsunęła się do tyłu, tak bardzo, jak się dało, przeklinając w duchu, że nieopatrznie 
wypowiedziała słowo „Abhorsen”, i to w chwili, gdy Nick i tak już ledwo panował nad sobą. 
Mogła się teraz spodziewać, że oddziaływanie Wolnej Magii jeszcze się nasili.
Biały dym znów zaczął się wydobywać z jego nozdrzy i ust. Gdy chłopak spróbował 
przemówić, zamiast słów posypały się tylko białe iskry. Uparcie poruszał wargami, ale ze 
środka wychodził jedynie dym i Lirael nie mogła zrozumieć, co właściwie Nicholas pragnął 
powiedzieć.
„Nie!”, a może raczej: „Odejdź!”.

Rozdział dwunasty
Niszczyciel w ciele Nicholasa

Przez chwilę Lirael nie wiedziała, co robić - czy wyskoczyć za burtę i uciekać, czy też 
sięgnąć po dzwonki. Wkrótce jednak wzięła się w garść. Wyciągnęła Rannę i Saranetha, co 
zresztą nie było łatwe, bo na kolanach trzymała przecież miecz.
Nick nadal ani drgnął, a dym unosił się nad nim cienkimi smużkami, wędrując to w tę, 
to w inną stronę i wijąc się, jakby był żywą istotą. Razem z nim rozprzestrzeniał się 
przyprawiający o mdłości odór Wolnej Magii, który atakował nozdrza Lirael, powodując, że 
żółć zaczęła podchodzić jej do gardła.
Nie czekała, co będzie dalej, lecz energicznie potrząsnęła dzwonkami, koncentrując 
całą swoją wolę na spoczywającej obok postaci i kłębiącym się dymie.
„Zaśnij”, nakazała duchowi w myślach, wytężając wszystkie siły, by wspomóc 
działanie dzwonków. Czuła, jak kołysanka Ranny i stanowczy zew Saranetha niosą się 
dalekim echem po wodzie. Połączone siły dzwonków oplotły Nicka magiczną siecią 
dźwięków, zmuszając ducha Wolnej Magii, by na powrót skrył się głęboko w ciele chłopca i 
zapadł w swój pasożytniczy sen.
Czy na pewno? Lirael spostrzegła, że smużki dymu cofnęły się tylko częściowo, a 
dzwonki, rozgrzewając się do czerwoności, zaczęły tracić czystość i wysokość tonu. Nick 
nagle usiadł, z oczami wciąż wywróconymi i niewidzącymi. A potem przemówił przez niego 
Niszczyciel.
Jego słowa uderzyły w Lirael z fizyczną siłą. Ból przeszył jej uszy i przeniknął aż do 
szpiku kości.
- O, bezrozumna! Twoje moce są przy mnie bezsilne! Aż przykro pomyśleć, że 
Saraneth i Ranna żyją tylko dzięki tobie i tej odrobinie blachy. Nakazuję wam, byście 
znieruchomieli!
Ostatnie słowa wypowiedział z taką mocą, że Lirael aż wrzasnęła z bólu. Krzyk 
szybko przerodził się w odgłos dławienia się. Zły duch, a właściwie ta jego cząstka, która 
zawładnęła Nickiem, spętała ją tak mocno, że nawet płuca nie były w stanie podjąć pracy. 
Usiłowała złapać oddech, ale na próżno. Czuła się zewnętrznie i wewnętrznie sparaliżowana, 
owładnięta przez siłę, z którą nawet nie zaczęła walczyć.
- Żegnajcie - przemówił Niszczyciel, a ciało Nicka podniosło się. Młodzieniec 
pomachał w kierunku barek, z trudem utrzymując równowagę w kolebiącej się na boki 
trzcinowej łodzi, i krzyknął coś, co rozniosło się echem po całej dolinie:
- Hedge!
Lirael w panice usiłowała zaczerpnąć powietrza, ale klatkę piersiową miała jak z 
kamienia, a dzwonki zastygły w bezruchu w jej martwiejących dłoniach. Gwałtownie 
przebiegała w myślach kolejne znaki Kodeksu, próbując odszukać taki, który zdołałby ją 
wybawić od śmierci przez uduszenie.
Nie znalazła niczego podobnego, ale nagle zorientowała się, że przecież czucie nie 
opuściło jej zupełnie. Uda, na których spoczywał Nehima, nie były odrętwiałe. Nie mogła 
poruszać oczami, ale udało jej się dostrzec, że znaki Kodeksu zapłonęły na ostrzu miecza i 
zaczęły przepływać na nią, usiłując zwalczyć śmiercionośny uścisk ducha Wolnej Magii.
Jednakże działały bardzo wolno. Musiała jak najszybciej sama coś uczynić, by 
zwalczyć zaklęcie i uwolnić płuca, zanim będzie za późno na ratunek. Z najwyższym 
wysiłkiem zaczęła poruszać nogami, starając się rozkołysać chybotliwą łódź. Gdyby udało się 
ją wywrócić, może rozproszyłoby to ducha Wolnej Magii na tyle, że jego zaklęcie dałoby się 
przełamać?
Łódź bujała się coraz mocniej, a woda wlewała się do środka i wsiąkała w trzcinowe 
dno. Jednak Nick wciąż nie tracił równowagi, odpowiednio balansując ciałem i dostosowując 
się do kołysania. Władający nim duch bez reszty skupiał się na barkach z półkulami, w 
których zawarta była jego zasadnicza część.
Pozbawiona powietrza Lirael zaczęła tracić przytomność. Strach jednak wyzwolił 
kolejną dawkę adrenaliny - i jeszcze jeden przypływ energii.
Rozkołysana łódź ciągle jednak się nie przewracała. Lirael krzyknęła w duchu z 
rozpaczy, zmuszając się do ostatniego wysiłku i mobilizując do pracy te mięśnie, które 
uwolniła magia Kodeksu spływająca z miecza.
Woda gwałtownie wdarła się do środka i przez chwilę wydawało się, że łódź się 
wywróci, okazało się jednak, że zręczne ręce rybaka uformowały ją tak zgrabnie, iż ciągle 
odzyskiwała stateczność. Nick jednak nie zdołał już utrzymać równowagi. Zachwiał się i 
przykucnął, chcąc przytrzymać się dzioba, potem odchylił się w przeciwną stronę i runął do 
wody.
Lirael natychmiast odzyskała oddech. Z dreszczem, który przeszedł całe jej ciało, 
poczuła, że płuca podjęły pracę. Upadek Nicka przełamał zaklęcie. Dysząc spazmatycznie, 
wepchnęła dzwonki do mieszków i chwyciła za miecz. Znaki Kodeksu na jego rękojeści 
pulsowały ciepłem i otuchą.
Cały czas wypatrywała Nicka. Z początku nic się nie poruszyło. Jednak po chwili, w 
odległości kilku jardów dostrzegła, że woda gwałtownie paruje i bulgoce, jakby jezioro 
zaczęło wrzeć. Z toni wodnej nagle wystrzeliła czyjaś dłoń. Była to ręka Nicka, który 
uchwycił się łodzi z nadludzką siłą, wyrywając cały kawał trzcinowej burty. Gdy tylko z jego 
ust wylał się nadmiar wody, krzyknął tak przeraźliwie, że wszystkie ptaki w promieniu mili 
zerwały się do lotu.
Lirael także rzuciła się do ucieczki. Instynktownie odbiła się od łodzi i skoczyła 
najdalej jak potrafiła, wpadając między trzciny, by natychmiast puścić się w szaleńczy bieg. 
Za jej plecami ponownie rozległ się straszny krzyk, a zaraz po nim potężny plusk, jakby coś 
gwałtownie uderzyło w wodę. Przez chwilę Lirael pomyślała, że Nick próbuje ją dogonić. 
Tak jednak nie było. Nicholas porwał łódź i cisnął nią w jej stronę. Gdyby poruszała się 
odrobinę wolniej, łódź uderzyłaby ją w plecy, a tak dosięgła ją tylko fala wody i kawałki 
połamanych trzcin.
Nie czekając na następny atak, Lirael podwoiła wysiłki, by umknąć jak najdalej. Woda 
nie była aż tak głęboka, jak się początkowo wydawało, sięgała bowiem zaledwie do piersi. 
Jednakże spowalniała ruchy na tyle, że Lirael ciągle towarzyszył strach, iż potężna istota, 
która zawładnęła Nickiem, pochwyci ją lub spęta zaklęciem. Z wielkim trudem brnęła ku 
płyciźnie, siekąc trzciny mieczem, by utorować sobie drogę.
Nie oglądała się za siebie, bojąc się tego, co mogłaby ujrzeć, i parła naprzód, mimo że 
w gęstych szuwarach straciła już orientację, dokąd zmierza, paliło ją w płucach, a każdy ruch 
powodował skurcz mięśni. W końcu poczuła okropny ból w boku i nogi ostatecznie 
odmówiły jej posłuszeństwa. Na szczęście wody było już tylko po kolana, więc usiadła tam, 
gdzie stała, moszcząc sobie siedzisko pośród trzcin i błota.
Nerwowo nasłuchiwała odgłosów pogoni, ale nie dotarł do niej żaden obcy dźwięk. 
Słyszała tylko łomot swego serca, którego bicie niosło się echem po wszystkich zakątkach jej 
ciała. Dłuższy czas odpoczywała, siedząc w bagnistej przybrzeżnej wodzie. W końcu, kiedy 
poczuła, że może podjąć marsz, nie ryzykując, że wybuchnie płaczem lub zacznie 
wymiotować - wstała, rozbryzgując wodę, i znowu ruszyła przed siebie.
Gdy tak brnęła wśród szuwarów, ogarnęły ją wątpliwości, czy na pewno zrobiła 
wszystko, co do niej należało. Wciąż od nowa analizowała całe wydarzenie, scena po scenie. 
Czyniła sobie wyrzuty, że nie sięgnęła szybciej po dzwonki, za długo się zastanawiała i 
wykonała mnóstwo niezgrabnych, zbytecznych ruchów. A może powinna była przeszyć 
Nicka mieczem? Po namyśle uznała ten pomysł za niedobry, ponieważ nie było do końca 
wiadomo, jaka istota zawładnęła przyjacielem Sama, czekając tylko na okazję, żeby móc się 
nareszcie objawić. Zabicie Nicholasa niewiele by chyba zmieniło, bo cząstka złego ducha 
równie łatwo objęłaby w posiadanie jego martwe ciało, a może nawet zdołałaby przerzucić się 
na nią?
W umyśle Lirael odżyła wizja zagłady świata, roztoczona niegdyś przez Clayry. 
Czyżby nie miała już szans powstrzymać Niszczyciela? Czy chwile spędzone w trzcinowej 
łodzi u boku Nicka były dopełnieniem jej przeznaczenia? Ostatnią szansą, którą mogła 
wykorzystać - i którą utraciła?
Pogrążona w myślach, wyszła z wody na mulisty brzeg. Kępy trzciny zaczęły się 
przerzedzać. Dotarła wprawdzie niemal na skraj trzęsawiska, ale porośnięte oczeretem błota 
ciągnęły się wzdłuż wschodnich brzegów jeziora na odcinku około dwudziestu mil, wciąż 
więc nie mogła się zorientować, gdzie właściwie się znajduje.
Kierując się położeniem słońca i długością cienia rzucanego przez rośliny rosnące na 
brzegu jeziora, zdołała wytyczyć kierunek południowy i zaczęła iść w tę stronę, ciągle pod 
osłoną trzcin. Co prawda trudniej jej było przedzierać się przez szuwary, niż iść po suchym 
lądzie, ale też znacznie zmniejszało to zagrożenie ze strony Zmarłych, których Hedge mógł 
zmusić do pościgu pomimo tego, że świeciło słońce.

Dwie godziny później Lirael niespodziewanie wpadła do głębokiego dołu i skąpała się 
w obrzydliwej, lepkiej mieszaninie czarnego mułu z czerwonym pyłkiem trzcin. Cuchnąca 
maź pokryła ją niemal od stóp do głów. Lirael czuła, że na wskroś przesiąkła tym odorem, a 
wokół rozciągało się tylko bezkresne bagno i nigdzie nie było śladu przyjaciół.
Coraz bardziej poddawała się zwątpieniu i zaczęła lękać się o towarzyszy, a zwłaszcza 
o psa. Obawiała się, iż Podłe Psisko nie zdołało odeprzeć ataku niezliczonych zastępów 
Zmarłych - lub zawładnął nim Hedge. W końcu nawet niewielka cząstka złego ducha, która 
zamieszkiwała ciało Nicka, wystarczyła, żeby pokonać moc płynącą ze znaków Kodeksu.
Może są ranni lub ciągle jeszcze walczą - rozmyślała, mobilizując się do szybszego 
marszu. Bez niej, pozbawieni wsparcia dzwonków, stawali się łatwym łupem dla Zmarłych. 
Sameth nawet nie zdążył przestudiować do końca „Księgi Zmarłych”, no i nie był 
Abhorsenem. A jeśli na ich trop wpadł Mordicant albo inna istota na tyle silna, by oprzeć się 
wpływowi słońca nawet w samo południe?
Obawy te skłoniły Lirael do wyjścia z szuwarów na twardy grunt i przyspieszenia 
kroku. Wypatrując Krwawych Wron i Zmarłych oraz żywych sługusów Hedge’a, to biegła, to 
maszerowała, zmieniając tempo mniej więcej co sto kroków.
W pewnej chwili zobaczyła wprawdzie Zmarłych i odczuła ich obecność, ale na 
szczęście byli to tylko Pomocnicy szukający schronienia przed ostrymi promieniami 
słonecznymi wżerającymi się w ich ciała i palącymi ducha. Bali się słońca, które mogło 
odesłać ich z powrotem w Śmierć, gdyby nie zdołali na czas ukryć się w jakiejś grocie lub 
opuszczonym grobie.
Wkrótce poczuła się jak lis czy wilk - dzikie zwierzę, które jednocześnie samo jest 
myśliwym i na które polują inni. Zależało jej teraz tylko na tym, by jak najszybciej dotrzeć do 
strumienia i podążając jego brzegiem, natrafić na przyjaciół albo - jak się tego obawiała - 
choćby na jakieś ślady wskazujące na to, co się z nimi stało. Nie opuszczało jej nieprzyjemne 
wrażenie, że lada moment rzuci się na nią wróg przyczajony za jakimś wzniesieniem, 
skarłowaciałym drzewem lub szybujący w przestworzach.
Jednakże przebywanie na otwartej przestrzeni miało także swoje plusy. Lirael mogła o 
wiele łatwiej orientować się w terenie. W oddali dostrzegła właśnie linię drzew i zarośli, 
wyznaczającą najpewniej brzeg strumienia. Był oddalony o jakieś pół mili, więc podwoiła 
szybkość, biegnąc teraz na dystansie około dwustu kroków, następnie zwalniając tempo do 
marszu i znowu zrywając się do biegu.
Stawiała właśnie sto siedemdziesiąty trzeci krok, pokonując biegiem kolejny odcinek, 
gdy z kępy drzew coś wyskoczyło w jej kierunku. Odruchowo sięgnęła po łuk, ale przecież 
nie miała go przy sobie, więc skierowała dłoń ku pochwie miecza, nie przestając biec.
Już nabrała w płuca powietrza, sposobiąc się do natarcia, gdy rozpoznała, że zbliża się 
ku niej Podłe Psisko. Zamiast zawołania bojowego, rozległ się więc okrzyk szczęścia, 
któremu zawtórowało radosne ujadanie psa. Po kilku minutach dopadli do siebie i nastąpił 
istny szał powitań - pies skakał wesoło, łasił się i lizał jej dłonie, ona zaś poklepywała go i 
całowała, uważając, by nie zrobić mu krzywdy mieczem.
- Ach, to ty, naprawdę ty! - szczekało Psisko, przysiadając na tylnych łapach i 
skamląc.
Lirael nie powiedziała ani słowa. Uklękła przy zwierzaku i wtuliła twarz w jego kark, 
wzdychając głęboko i w ten sposób dając wyraz wszystkim uczuciom.
- Cuchniesz gorzej niż ja - zauważył pies, gdy opadła pierwsza fala emocji i do jego 
nozdrzy dotarł zapach błotnej skorupy pokrywającej ciało Lirael. - Wstawaj i biegnijmy nad 
strumień. Wokół wciąż roi się od Zmarłych, bo Hedge zostawił ich chyba swojemu losowi. 
Na to przynajmniej wygląda, gdyż burza przesunęła się teraz nad jezioro, zapewne za 
barkami.
- Racja - odparła Lirael, gdy biegli w stronę drzew. - Hedge’a nie ma już w wykopie. 
Nick, a właściwie zamieszkujący jego ciało zły duch, przyzywał go, gdy byliśmy w trzcinach. 
Mają teraz dwie barki i zabierają półkule do Ancelstierre.
- A więc znowu przejął kontrolę nad Nickiem - stwierdził pies w zamyśleniu. - Łatwo 
mu to przyszło, widać nawet ta jego mała cząstka jest o wiele potężniejsza, niż mi się 
początkowo zdawało.
- Rzeczywiście, miał znacznie większą moc niż się spodziewałam - odrzekła Lirael, 
nie mogąc opanować drżenia. Dotarli już prawie nad strumień i dostrzegła sylwetkę Sama 
oczekującego w cieniu drzew z łukiem gotowym do strzału. Jakże miała mu teraz 
wytłumaczyć, że uratowała Nicka, a potem znowu go utraciła?
Nagle Sameth poruszył się, a Lirael stanęła zdumiona. Wydawało się, że lada moment 
strzeli - do niej lub do psa. Ledwie zdążyła się uchylić, gdy zadźwięczała cięciwa, a strzała 
przeszyła powietrze, zmierzając prosto ku jej głowie.

Rozdział trzynasty
Podłe Psisko ujawnia dalsze szczegóły

Gdy Lirael zrobiła unik, nieoczekiwanie wyczuła tuż nad głową obecność Krwawej 
Wrony. Sekundę później pikujące ptaszysko jakby zawisło w powietrzu i runęło na ziemię, 
trafione zaklętą strzałą Kodeksu, którą posłał Sam. Gdy grot przebił ciało ptaka, we wszystkie 
strony posypały się iskry. Duch Zmarłego, którego cząstka ukrywała się pod postacią 
Krwawej Wrony, czym prędzej wypełzł z ptasiego ścierwa i próbował się oddalić.
Młoda wojowniczka bezwiednie wyciągnęła z mieszka dzwonek, wypatrując, czy nie 
nadlatuje więcej Krwawych Wron. Na niebie ukazał się następny ptak, który również zaczął 
zniżać lot w ich kierunku, w górę poszybowała jednak kolejna strzała i tak jak poprzednia, 
dosięgła celu. Przebiła się przez zlepek brudnych piór okrywający wyschnięte ptasie kości i 
poleciała dalej. Ptaszysko spadło na ziemię i już po chwili kolejna część Ducha jakiegoś 
Zmarłego wiła się konwulsyjnie w promieniach słońca niedaleko pierwszej.
Lirael popatrzyła na dzwonek, a następnie przyjrzała się dwóm nieregularnym 
mrocznym plamom, będącym samą ciemnością, w które przelał się teraz Duch Zmarłego. 
Rozmazane czarne kształty zaczęły się przemieszczać, dążąc do tego, by połączyć się ze sobą 
i odzyskać w ten sposób choć część swojej mocy. Kibeth, którego Lirael trzymała w dłoni, 
idealnie nadawał się do wypełnienia kolejnego zadania. Nakreśliła nim znak litery S. Rozległ 
się czysty, wesoły dźwięk, który sprawił, że jej lewa stopa mimo woli zaczęła rytmicznie 
podrygiwać.
W podobny, chociaż znacznie mniej przyjemny sposób oddziaływał dzwonek na 
Ducha Zmarłego. Dwie rozedrgane ciemne plamy skręcały się spazmatycznie, wyginały i 
unosiły w górę, zupełnie jak pijawki, które ktoś posypał solą, chcąc uwolnić się od wpływu 
Kibetha. Nie było jednak ucieczki przed narzucającym więzy dźwiękiem - poza miejscem, 
którego Duch na pewno nie chciał więcej oglądać. Teraz jednak nie miał wyboru. Kurcząc się 
w sobie, uległ dzwonkowi i dwie mroczne plamy rozpłynęły się bez śladu, odchodząc w 
Śmierć.
Lirael jeszcze raz popatrzyła na niebo, na którym wysoko w górze dostrzegła trzy 
czarne punkciki - kolejne Krwawe Wrony. Z zadowoleniem zauważyła, że również one 
zatrzymały się w locie i zaczęły spadać. Zostały unicestwione w chwili, gdy rozległ się 
dźwięk dzwonka. Odchodzący Duch Zmarłego wchłonął brakujące fragmenty swojego 
jestestwa i pociągnął za sobą w Śmierć. Lirael schowała dzwonek i poszła przywitać się z 
Samem. Podłe Psisko szybko przemknęło bokiem i zaczęło obwąchiwać ścierwa Krwawych 
Wron, sprawdzając, czy Duch na pewno opuścił ciała ptaków i czy to, co pozostało, nie 
nadawałoby się czasem do zjedzenia.
Sam, podobnie jak pies, wydawał się bardzo szczęśliwy, widząc Lirael. Chciał ją 
nawet serdecznie przytulić, dopóki nie poczuł zapachu szlamu z jeziora. Zamiast więc wziąć 
ją w ramiona, zatrzymał się w pół drogi, z rękami otwartymi w powitalnym geście. Lirael 
zorientowała się, że Sam spodziewał się ujrzeć jeszcze kogoś za jej plecami.
- Dziękuję, że zestrzeliłeś wrony - powiedziała. - Straciłam Nicka, Sam - dodała po 
chwili.
- Jak to straciłaś!?
- Część Niszczyciela wniknęła w jego ciało i przejęła nad nim kontrolę. Nie mogłam 
nic na to poradzić. Ledwo sama uniknęłam śmierci, próbując go powstrzymać.
- Część Niszczyciela w ciele Nicka? Jak to możliwe?
- Skąd mam to wiedzieć! - odburknęła Lirael. Wzięła głęboki oddech, żeby się trochę 
uspokoić, i mówiła dalej. - Przepraszam cię. Pies twierdzi, że w ciele Nicholasa tkwi 
niewielki kawałek metalu ze srebrnej półkuli. Nic więcej nie wiem, to wyjaśniałoby jednak, 
dlaczego zdecydował się na współpracę z Hedge’em.
- No dobrze, ale gdzie on teraz jest? - zapytał Sam. - No i co możemy w tej sytuacji 
zrobić?
- Z pewnością przebywa obecnie na jednej z barek, które Hedge wynajął, żeby 
przewieźć obie półkule - odpowiedziała Lirael. - Zabiera je do Ancelstierre - dodała.
- Do Ancelstierre!? - krzyknął zdumiony Sam. Zawtórował mu Mogget, który 
wynurzył się nagle z plecaka. Kot zrobił kilka kroków w stronę Lirael, zmarszczył nos, po 
czym zawrócił.
- Tak - odrzekła poważnie Lirael, ignorując zupełnie zachowanie kota. - Najwyraźniej 
Hedge - lub sam Niszczyciel - musiał odkryć, w jaki sposób można przedostać się na drugą 
stronę Muru. Przewiozą półkule na barkach i wylądują tak blisko granicy, jak się da, a 
następnie przekroczą Mur. Potem udadzą się do miejsca zwanego Młyn Forwin. Nick 
przygotował tam tysiąc połączonych ze sobą instalacji odgromowych, które są w stanie 
odprowadzić do półkul cały ładunek elektryczny burzy. Nagromadzona w ten sposób energia 
pozwoli kulom połączyć się. To, co powstanie, będzie na powrót jednością, wolną od więzów. 
Kodeks jeden wie, co wtedy nastąpi.
- Nastąpi całkowita destrukcja - ponurym głosem obwieściło Podłe Psisko. - Zagłada 
wszelkiego Życia.
Po tych słowach zapadła cisza. Sam i Lirael wpatrywali się w psa. Tylko Mogget 
pozostał zupełnie niewzruszony i spokojnie lizał sobie łapy.
- Myślę, że nadszedł czas na wyjaśnienia. Powinniście wiedzieć, co nas czeka i komu 
trzeba stawić czoło - powiedział pies. - Najpierw jednak musimy znaleźć jakieś bezpieczne 
miejsce, w którym będziemy mogli się zatrzymać. Wszyscy Zmarli, przyprowadzeni przez 
Hedge’a do pracy przy wykopie wciąż kręcą się po okolicy. Ci, którzy są na tyle silni, że 
pozostają na zewnątrz nawet za dnia, na pewno będą próbowali nas dopaść.
- Przy ujściu strumienia jest wysepka - po namyśle odezwał się Sam. - Niezbyt 
nadająca się do obrony, ale lepsze to niż nic.
- Zaprowadź nas tam - powiedziała znużona Lirael. Najchętniej padłaby na ziemię i 
zatkała uszy. Zupełnie nie miała ochoty słuchać tego, co miał im do powiedzenia pies. 
Wiedziała jednak, że nic nie da chowanie głowy w piasek. Musieli dowiedzieć się prawdy.
Wysepka okazała się dosyć kamienista, tu i ówdzie porośnięta skarłowaciałymi 
drzewkami. Niegdyś był to niewielki pagórek wznoszący się tuż nad brzegiem głębokiego 
jeziora. Z drugiej jego strony przepływał strumień. Wieki temu poziom wody w zbiorniku 
musiał się podnieść, albo też strumień rozdzielił się i utworzył odnogę. W ten sposób 
powstało szerokie ujście z wyspą pośrodku, którą od północy, południa i wschodu opływał 
strumień, od zachodu zaś omywały ją fale jeziora.
Weszli do wody i zaczęli się przeprawiać. Mogget przywarł do ramienia Sama, 
natomiast pies popłynął środkiem. W przeciwieństwie do większości czworonogów, 
przyjaciel Lirael nie trzymał głowy nad powierzchnią, lecz ją zanurzał, i to łącznie z uszami. 
Wartko płynąca woda miała, co prawda, władzę nad Zmarłymi i niektórymi istotami Wolnej 
Magii, ale najwyraźniej nie dotyczyło to Podłego Psiska.
- Jak to możliwe, że tak lubisz pływać, a nie znosisz kąpieli? - spytała zaciekawiona 
Lirael, gdy tylko wydostali się na suchy ląd i w otoczeniu skał znaleźli łachę suchego piasku, 
na której mogli się rozłożyć i rozbić prowizoryczny obóz.
- Gdy się płynie, nie traci się własnego zapachu - wyjaśnił pies. - A przy kąpieli trzeba 
się nacierać mydłem.
- Mydło! Ileż bym dała za kawałek mydła! - krzyknęła Lirael.
Błoto i pyłek pochodzący z trzcin częściowo się spłukały podczas przeprawy przez 
strumień, jednakże nie całkowicie. Czuła się tak strasznie brudna, że nie mogła zebrać myśli, 
ale nauczona doświadczeniem wiedziała, że powinni niezwłocznie wysłuchać psa. W 
przeciwnym razie mógł się zniechęcić i powrócić do zwyczaju udzielania wyłącznie 
odpowiedzi wymijających. Usiadła na plecaku i wyczekująco spojrzała na psa. Sam także 
usiadł, Mogget natomiast zeskoczył na ziemię, przeciągnął się i dopiero wtedy zaczął sobie 
mościć wygodne legowisko w ciepłym piasku.
- Powiedz nam - nakazała psu Lirael - kim jest istota uwięziona w półkulach?
- Myślę, że słońce jest jeszcze wystarczająco wysoko - odezwał się pies. - Mamy więc 
kilka godzin spokoju. Chociaż...
- Powiesz nam wreszcie czy nie?!
- Przecież mówię - z godnością zaprotestował pies.
- Po prostu staram się znaleźć najodpowiedniejsze słowa. Niszczyciel był znany pod 
różnymi imionami, ale najczęściej określano go tym, które za chwilę napiszę. Nie 
wymawiajcie go, jeżeli nie będzie to absolutnie konieczne, albowiem nawet ono ma magiczną 
moc, zwłaszcza teraz, gdy srebrne półkule zostały wydobyte.
Pies ułożył odpowiednio łapę i wystawił jeden pazur. Zaczął nim skrobać po piasku. 
Posługiwał się współczesną wersją alfabetu, którą Magowie Kodeksu wykorzystywali 
wówczas, gdy informacje na tematy magiczne musieli przekazywać w zwykły sposób.
Litery, które napisał, ułożyły się w jedno słowo:
ORANNIS.
- Kim... lub czym... jest? - zapytała Lirael, kiedy odcyfrowała imię. Intuicyjnie 
wyczuwała, że nawet najgorsze wyobrażenia mogą nie oddawać prawdziwej natury tej istoty. 
Mogget przycupnął i znieruchomiał. Zielonymi oczami wpatrywał się wnikliwie w układ liter, 
a całe jego ciało wyrażało napięcie. Pies natomiast, jak zwykle, odwrócił wzrok, unikając jej 
spojrzenia. Zamiast odpowiedzieć na pytanie, pokaszliwał i przebierał łapami.
- Powiedz, proszę - łagodnie nakłaniała go Lirael. - Musimy wiedzieć.
- To Dziewiąty Mocarz Świetlistych Błyskawic, najpotężniejsza istota, jaką 
kiedykolwiek wydała Wolna Magia. U zarania dziejów walczył z Siedmioma, wtedy gdy 
powstawał Kodeks - oznajmił pies. - To Niszczyciel światów, którego natura przeciwna jest 
tworzeniu i niesie wyłącznie zagładę. Dawno, dawno temu, poza czasem, który można by 
wyrazić w liczbach, został pokonany, rozłupany na dwoje i zamknięty w srebrnych półkulach. 
Oprócz tego założono siedem dodatkowych zabezpieczeń, a same półkule zakopano głęboko 
w ziemi. Miał się nigdy nie uwolnić z tych okowów. Tak przynajmniej wtedy sądzono.
Lirael zaczęła nerwowo skubać włosy. Najchętniej skryłaby się za nimi na zawsze. 
Odczuwała histeryczne pragnienie, by rozpłakać się, paść na ziemię, krzyczeć i śmiać się 
jednocześnie. Popatrzyła na Sama, który bezwiednie zagryzał usta, nie zdając sobie sprawy z 
tego, że z przegryzionej wargi cieknie mu na brodę strużka krwi.
Pies milczał, a Mogget jak urzeczony wpatrywał się w litery.
ORANNIS.
- W jaki sposób mamy pokonać kogoś takiego? - wybuchnęła Lirael, dając upust 
nagromadzonym emocjom. - Przecież ja nawet nie stałam się jeszcze w pełni Abhorsenem!
Sam pokręcił głową, słuchając jej słów. Zrobił to jednak w taki sposób, że Lirael nie 
była pewna, czy podziela jej uczucia, czy też nie. Ciągle tylko kręcił głową, aż w końcu Lirael 
zrozumiała, że siostrzeniec nadal próbuje ogarnąć to, co przed chwilą obwieścił im pies.
- Niszczyciel wciąż nie wyzwolił się z więzów, które na niego nałożono - 
uspokajająco odezwał się pies, liżąc rękę Lirael. - Dopóki półkule pozostają rozdzielone, 
dysponuje tylko znikomą cząstką swojej mocy i nie może wykorzystać żadnego ze swoich 
najbardziej niszczycielskich atrybutów.
- Dlaczego dopiero teraz nam o tym mówisz?!
- Ponieważ wcześniej nie byłaś jeszcze na to przygotowana - wyjaśnił pies. - Nie 
wiedziałaś, kim naprawdę jesteś. Dopiero teraz, gdy nabrałaś pewności, możesz już usłyszeć 
całą prawdę. Poza tym ja sam do końca miałem wątpliwości, łudziłem się. Przekonała mnie 
dopiero ta burza z piorunami, którą zobaczyłem.
- Ja wiedziałem o wszystkim - oznajmił Mogget. Wstał i przeciągnął się. Wydawał się 
niewiarygodnie długi. Potem usiadł i przystąpił do toalety, oblizując prawą łapę. - I to od 
dawien dawna.
Pies zmarszczył nos, nie dając wiary kocim przechwałkom, i spokojnie mówił dalej.
- Na domiar złego, Hedge chce przewieźć półkule do Ancelstierre. Nie ręczę, co się 
stanie, gdy uda im się przekroczyć Mur. Możliwe, że instalacje, które zaprojektował Nick, 
spowodują, że półkule się połączą i Niszczyciel na powrót stanie się jednością. Jeżeli to 
nastąpi, wówczas każdego... cały świat czeka zagłada... po obu stronach Muru.
- On zawsze był tym najpotężniejszym i najbardziej przebiegłym spośród Dziewięciu - 
odezwał się zadumanym głosem Mogget. - Zapewne doszedł do wniosku, że może stać się 
ponownie całością jedynie w takim miejscu, w którym wcześniej nigdy nie istniał. W jakiś 
sposób musiał się dowiedzieć, że jest jeszcze inny świat, w który ingerujemy, a który nie jest 
naszym światem. Niszczyciela spętano bowiem w bardzo zamierzchłych czasach, zanim 
jeszcze postawiono Mur. Naprawdę genialnie to wymyślił!
- Mówisz tak, jakbyś go podziwiał - stwierdził z pewną goryczą Sam. - A nie sądzę, 
by była to postawa właściwa dla sługi Abhorsenów, prawda, Mogget?
- Ale ja rzeczywiście go podziwiam - powiedział kocur, przejeżdżając różowym 
języczkiem po pyszczku i białych zębach - choć raczej z daleka. Na pewno nie miałby 
żadnych skrupułów, żeby mnie zabić - jak wiesz, odmówiłem mu, gdy zbierał zastępy 
sojuszników do walki przeciwko Siedmiu. Ale to bardzo dawne dzieje.
- I jedyna sensowna rzecz, jaką w życiu zrobiłeś - warknął pies. - Chociaż mogłeś 
zachować się jeszcze rozsądniej.
- Nie opowiedziałem się po żadnej ze stron, bo cokolwiek bym wybrał, obróciłoby się 
to przeciwko mnie. Zresztą i tak straciłem większość swojej mocy, mimo że zachowałem 
neutralność. Ale nie czas teraz na bujanie w obłokach. Życie płynie dalej, w rzekach pluskają 
ryby, Niszczyciel zmierza w stronę Ancelstierre, a zarazem ku wolności. Jestem bardzo 
ciekaw, jaki jest twój kolejny plan, droga następczyni Abhorsenów.
- Nie jestem pewna, czy go mam - odpowiedziała Lirael. Jej umysł ogarnęło poczucie 
zagrożenia. Nie zdawała sobie jeszcze sprawy z niebezpieczeństwa, które niósł ze sobą 
Niszczyciel. Czuła się przede wszystkim zmęczona i głodna, a pokryte błotem ciało, cuchnące 
i brudne, odsuwało na bok wszelkie inne myśli i żądało, by natychmiast się nim zająć. - 
Przede wszystkim muszę się umyć i coś zjeść. Najpierw jednak zadam wam jedno pytanie. 
Może dwa... Po pierwsze, jeżeli obie półkule zjednoczą się w Ancelstierre i Niszczyciel 
właśnie tam odzyska swą pierwotną postać, czy w ogóle będzie w stanie coś uczynić? 
Przecież zarówno Kodeks, jak i Wolna Magia nie działają po drugiej stronie Muru.
- Rzeczywiście, magia w znacznym stopniu traci tam moc - zgodził się Sam. - W 
szkole, trzydzieści mil na południe od Muru, zdarzało mi się korzystać z pomocy magii 
Kodeksu. Ale już w Corvere nie było na to żadnych szans. Wszystko zależy jednak od tego, 
czy wiatr wieje z północy.
- Niszczyciel sam stanowi dla siebie źródło Wolnej Magii - powiedział w zamyśleniu 
pies. - Jeśli na powrót stanie się jednością i wreszcie się uwolni, będzie podlegał wyłącznie 
własnej woli. Nie wiem tylko, w jaki sposób może się to przejawiać poza obszarem 
Królestwa. Mur na pewno go nie powstrzyma, ponieważ w kamieniach zaklęta jest moc tylko 
dwóch spośród Siedmiu, a przecież do spętania Niszczyciela potrzebna była współpraca ich 
wszystkich.
- Dlatego muszę wam zadać drugie pytanie - powiedziała bardzo już znużona Lirael. - 
Czy ktokolwiek z was wie, jak to było możliwe, że został rozdzielony przez Siedmiu na dwie 
części i uwięziony w półkulach?
- W tym czasie sam miałem już narzucone więzy, podobnie jak wielu innych - 
skrzywił się Mogget. - A poza tym, nie jestem obecnie tym, kim byłem jeszcze w ubiegłym 
millenium, nie wspominając o Prapoczątku Dziejów.
- W pewnym sensie byłem przy tym obecny - odezwał się z kolei pies, po dłuższej 
chwili ciszy. - Ja również jestem jednak tylko cieniem tego, kim niegdyś byłem. To, co 
pamiętam wyraźnie, pochodzi z czasów znacznie późniejszych. Nie potrafię odpowiedzieć na 
twoje pytanie.
Lirael przypomniała sobie nagle pewien ustęp z „Księgi pamięci i zapomnienia”, po 
czym westchnęła. Słyszała już kiedyś ten termin: „Prapoczątek Dziejów”, lecz dopiero teraz 
skojarzyła go z tą książką.
- Myślę, że wiem, w jaki sposób to sprawdzić, chociaż nie mam pewności, czy mi się 
uda. Najpierw jednak muszę zmyć z siebie to błoto, zanim do reszty przeżre mi ubranie!
- Opracujesz potem jakiś plan? - z nadzieją w głosie zapytał Sam. - Wydaje mi się, że 
przede wszystkim powinniśmy nie dopuścić do tego, żeby półkule znalazły się po drugiej 
stronie Muru.
- Masz rację - powiedziała Lirael. - Staniesz teraz na straży, dobrze?
Poszła w kierunku strumienia, dziękując w myślach losowi, że zesłał jeszcze jeden 
upalny dzień, dość niezwykły o tej porze roku. Najpierw przyszło jej do głowy, że dobrze 
byłoby się zupełnie rozebrać i porządnie umyć. Po zastanowieniu porzuciła jednak tę myśl. Po 
pierwsze zbroja, którą miała na sobie, nie została zrobiona z metalu, a więc nie mogła 
zardzewieć. Po drugie, nie byłoby dobrze, gdyby nagle jakiś Zmarły zaskoczył ją na wpół 
nagą w strumieniu. Poza tym zrobiło się bardzo gorąco, a deszcz już dawno przestał padać, 
doszła więc do wniosku, że na pewno szybko uda jej się wyschnąć i wysuszyć ubrania.
Miecz zostawiła na brzegu, pilnując, by znajdował się pod ręką. Tuż obok położyła 
pas. Oba należało gruntownie wyczyścić, a pas nawoskować. Opończa wymagała nieomal 
skrobania, tak bardzo przesiąknęła błotem, które zaschło na tkaninie. Zdjęła ją i zaniosła na 
płyciznę, gdzie w niewielkim zagłębieniu, z dala od rwącego nurtu strumienia, mogła ją 
spokojnie wyprać.
Nagle dobiegł ją jakiś dźwięk. Rozejrzała się dokoła i zobaczyła psa, który ostrożnie 
schodził po pochyłym brzegu w kierunku wody. W pysku trzymał coś jasnego. Gdy tylko 
znalazł się przy Lirael, upuścił to na ziemię, po czym zaczął pluć i puszczać bańki.
- Brrrrrr - powiedział z obrzydzeniem. - Przyniosłem ci mydło. Widzisz, jak bardzo się 
dla ciebie staram?
Lirael uśmiechnęła się, złapała prezent i wodą ze strumienia spłukała z niego ślinę psa, 
a następnie zaczęła się namydlać i szorować ubrania. Wkrótce cała okryła się pianą, ale nie 
była ani trochę czystsza, ponieważ błoto i czerwony pyłek w żaden sposób nie dawały się 
usunąć. Wyglądało na to, że oporne plamy już nie zejdą - a przynajmniej do momentu, gdy 
będzie miała trochę czasu i energii, by potraktować je jakimś zaklęciem.
Ponieważ na razie nie mogła pomóc sobie magią, skupiła się na praniu, zyskując przez 
to czas do namysłu. Im dłużej się zastanawiała, tym bardziej była przekonana, że na terenie 
Starego Królestwa nie zdołają powstrzymać Hedge’a i przeszkodzić mu w transportowaniu 
półkul. Mogli to zrobić jedynie podczas próby przekraczania Muru. Najpierw jednak 
musieliby udać się do Ancelstierre i spróbować uzyskać stamtąd jakąś pomoc.
Jeżeli pomimo tych wszystkich zabiegów Hedge’owi udałoby się przewieźć półkule 
na drugą stronę, pozostawało jeszcze jedno wyjście. Należało dołożyć wszelkich starań, aby 
Farma Błyskawic, którą zaprojektował Nick, nie została wykorzystana do połączenia obu 
półkul. Gdyby ten plan również zawiódł... Lirael wolała nie myśleć o innych możliwościach.
Kiedy uznała, że jest wystarczająco czysta, a ubrań nie da się już bardziej doprać, 
wyszła z wody i przystąpiła do czyszczenia pasa. Na koniec starannie go natarła przyjemnie 
pachnącym pszczelim woskiem i zajęła się Nehimą. Użyła gęsiego tłuszczu, który 
rozprowadziła po ostrzu za pomocą szmatki. Potem narzuciła na kolczugę opończę, 
przełożyła przez pierś pas, umocowała miecz i ruszyła z powrotem.
Sam oraz Podłe Psisko wspięli się na skały i stamtąd obserwowali brzegi jeziora oraz 
niebo. Mogget gdzieś zniknął, ale całkiem możliwe, że siedział po prostu w plecaku. Lirael 
także weszła na skały i dołączyła do swoich towarzyszy. Usiadła pomiędzy nimi, w 
najbardziej nasłonecznionym miejscu, i wyjęła cynamonowe ciasteczko, które natychmiast 
zjadła, żeby choć trochę zaspokoić narastający głód. Sam przyglądał się, jak pałaszowała 
ciastko, i widać było, że nie może się wprost doczekać, kiedy Lirael przestanie wreszcie jeść i 
zacznie mówić.
Początkowo udawała, że tego nie zauważa, do momentu kiedy Sam wyjął z rękawa 
złotą monetę i podrzucił ją do góry. Wirowała, wznosząc się coraz to wyżej i wyżej, a gdy 
Lirael pomyślała, że lada chwila się zatrzyma i zacznie spadać, złoty krążek zawisł powietrzu, 
nie przestając obracać się wokół własnej osi. Sam przyglądał się temu przez chwilę, po czym 
westchnął i pstryknął palcami. Wówczas moneta natychmiast przestała wirować i wpadła mu 
do ręki. Powtórzył tę samą sztuczkę jeszcze kilka razy, aż Lirael nie wytrzymała.
- Jak ty to robisz? - spytała zaciekawiona.
- O, widzę, że przestałaś jeść - zauważył Sam z niewinną miną. - Pytasz o ten krążek? 
To moneta piórkowa. Sam ją zrobiłem.
- Do czego ona służy?
- Do niczego. To zwykła zabawka.
- Zrobił ją tylko po to, żeby działać innym na nerwy - odezwał się Mogget, 
wynurzając się nagle z plecaka. - Jeżeli natychmiast jej nie schowasz, to ją zjem.
Moneta zniknęła, nakryta ręką Sama, i na powrót znalazła się w jego rękawie.
- Ta zabawka rzeczywiście działa wielu osobom na nerwy - oznajmił Sam. - To już 
czwarta, jaką zrobiłem. Dwie połamała moja matka, a ostatnią dopadła Ellimere i rozbiła ją 
młotkiem, tak że stała się zupełnie płaska. Nie mogła już potem wirować wysoko w górze, 
tylko nisko nad ziemią. No, ale skoro przestałaś jeść, to...
- To co? - fuknęła Lirael.
- Och, nic takiego - pogodnie odparł Sam. - Miałem tylko nadzieję, że porozmawiamy 
o... naszych dalszych planach.
- A co, twoim zdaniem, powinniśmy zrobić? - spytała Lirael, starając się pohamować 
irytację, którą wywołała u niej moneta piórkowa. Sam wydawał się mniej zdenerwowany i 
spięty, niż należało się spodziewać. Być może przyjął fatalistyczny punkt widzenia. Lirael 
zaczęła się zastanawiać, czy ona sama również nie uległa takiemu myśleniu. Przecież Wróg, 
któremu mieli stawić czoło, był od nich niewyobrażalnie potężniejszy, więc wszelkie ich 
wysiłki i tak skazane były na niepowodzenie. Prędzej czy później czekała ich śmierć lub 
niewola. A jednak Lirael nie odnosiła wrażenia, że zawisło nad nią fatum. Odświeżona 
kąpielą, poczuła nagle, że wstępuje w nią nowa nadzieja - całkiem jakby mogli jeszcze czegoś 
dokonać.
- Mnie się wydaje - powiedział Sam, zagryzając usta i namyślając się nad każdym 
słowem - że należałoby się udać się do tego Młyna Torwin...
- Forwin - poprawiła go Lirael.
- Niech będzie Forwin - zgodził się Sam. - Powinniśmy starać się dotrzeć tam jako 
pierwsi. Oczywiście będziemy musieli poprosić o pomoc Ancelstierrańczyków. Chodzi mi o 
to, że oni z zasady nie chcą, by cokolwiek ze Starego Królestwa przedostawało się na ich 
ziemie, zwłaszcza jeżeli ma to związek z magią, której nie rozumieją. Gdyby z ich pomocą 
udało nam się dotrzeć na miejsce, zanim Nick i Hedge przewiozą tam obie półkule, to może 
zdążylibyśmy zdemontować lub nawet zniszczyć wszystkie urządzenia na Farmie Błyskawic. 
Wówczas Nick nie będzie mógł zasilić półkul odpowiednią dawką energii i Niszczyciel nie 
uwolni się z więzów.
- To dobry plan - powiedziała Lirael. - Chociaż ja jestem zdania, że powinniśmy starać 
się nie dopuścić do tego, by półkule w ogóle znalazły się po drugiej stronie Muru.
- Oba nasze projekty nie uwzględniają pewnej sprawy - z wahaniem odezwał się Sam. 
- Otóż wydaje mi się, że barki będą płynąć z Krawędzi do Redmouth nie dłużej niż dwa dni, a 
jeżeli skorzystają z pomocy magicznego wiatru - jeszcze krócej. Stamtąd do Muru jest już 
bardzo blisko, mniej więcej pół dnia drogi, w zależności od tego, ile czasu zajmie im 
transportowanie półkul. My natomiast będziemy musieli tam iść przynajmniej cztery lub pięć 
dni. Nawet gdyby udało nam się zdobyć konie, to i tak zabraknie nam jednego dnia.
- A może nawet więcej - powiedziała Lirael. - Nie umiem jeździć konno.
- No tak, ciągle zapominam, że jesteś Clayrą. Nigdy nie widziałem żadnej z was w 
siodle... W tej sytuacji możemy jedynie liczyć na to, że Ancelstierrańczycy nie pozwolą im 
przekroczyć Muru. Wątpię jednak, czy zdołaliby zatrzymać chociażby samego Hedge’a, 
chyba że znalazłoby się wśród nich bardzo wielu Zwiadowców Pogranicza...
Lirael pokręciła głową.
- Twój przyjaciel Nick dysponuje pewnym listem, który otrzymał od wuja, Głównego 
Ministra. Nie wiem, co ten tytuł właściwie oznacza, ale Nick był przeświadczony, że pismo 
wystarczy, aby żołnierze Strefy Granicznej pozwolili przewieźć półkule na drugą stronę 
Muru.
- Ciekawe, że nazywasz Nicka moim przyjacielem wyłącznie wtedy, gdy mamy przez 
niego jakieś kłopoty - obruszył się Sam. - On rzeczywiście j e s t moim przyjacielem, ale to 
Niszczyciel do spółki z Hedge’em każą mu to wszystko robić. Nie ma w tym jego winy.
- Przepraszam - westchnęła Lirael. - Wiem, że Nick w niczym tu nie zawinił, i 
obiecuję, że nie będę więcej mówić o nim w ten sposób. Tylko że on faktycznie posiada taki 
list, a właściwie dostarczy mu go ktoś spoza Muru, z kim mają się spotkać.
Sam poskrobał się po głowie i w zdenerwowaniu zmarszczył brwi.
- Wszystko zależy od tego, w którym miejscu przekroczą Mur i kto będzie dowodził - 
powiedział przygnębiony. - Myślę, że zatrzyma ich zwykły patrol Strefy Granicznej. 
Prawdopodobnie w jego skład będą wchodzić żołnierze regularnych jednostek wojskowych, a 
nie Zwiadowcy Pogranicza. A przecież tylko Zwiadowcy są Magami Kodeksu. 
Przypuszczam, że inni żołnierze mogą nie robić trudności i przepuszczą przez granicę Nicka, 
Hedge’a oraz wszystkich pozostałych. Zresztą, nie wydaje mi się, by zwykły patrol mógł 
zatrzymać Hedge’a, nawet gdyby próbował. Żeby tylko udało nam się ich wyprzedzić! Znam 
dobrze generała Tindalla, który dowodzi Strefą Graniczną. Moglibyśmy również wysłać 
telegram do Ambasady Starego Królestwa w Corvere, gdzie przebywają moi rodzicie - jeśli 
jeszcze tam są.
- A może by tak popłynąć łodzią? - zaproponowała Lirael. - Gdzie moglibyśmy 
zdobyć taką, która byłaby szybsza od barek?
- Najbliżej mamy do Krawędzi - odparł Sam. - Tylko że to przynajmniej jeden dzień 
drogi stąd, w kierunku północnym. Stracilibyśmy więc tyle samo czasu, ile zyskalibyśmy 
dzięki przeprawie drogą wodną. Nie wiemy także, czy Krawędź w ogóle jeszcze istnieje. 
Wolę nie myśleć, w jaki sposób Hedge wszedł w posiadanie tych barek.
- No dobrze, a w dolnym biegu strumienia? - zapytała Lirael. - Może jest tam jakaś 
osada rybacka lub coś w tym rodzaju?
Sam pokręcił głową w zamyśleniu. Był pewien, że istniało jakieś rozwiązanie. Czuł, 
że jest już na właściwym tropie. W jaki sposób mogliby dotrzeć do Muru szybciej niż Hedge i 
Nick? Mieli do wyboru drogę lądową, morską i... powietrzną.
- Przecież możemy polecieć! - krzyknął podekscytowany, wyrzucając ramiona w górę 
i skacząc z radości. - Możemy tam pofrunąć, wykorzystując twoją magiczną powłokę sowy 
Kodeksu!
Tym razem to Lirael z powątpiewaniem pokręciła głową.
- Przygotowanie następnej powłoki zajęłoby mi co najmniej dwanaście godzin, a 
niewykluczone, że jeszcze dłużej, bo najpierw musiałabym trochę odpocząć. Poza tym, żeby 
nauczyć się latać, trzeba ćwiczyć co najmniej kilka tygodni.
- Tylko że ja wcale nie muszę umieć latać - mówił dalej Sam, nie tracąc zapału. - 
Posłuchaj, przyglądałem ci się trochę, gdy przygotowywałaś magiczną powłokę sowy, i 
zauważyłem, że aby uzyskać odpowiedni rozmiar, trzeba wykorzystać jedynie kilka znaków 
głównych Kodeksu. Mam rację?
- No, nie wiem, może - powiedziała bez przekonania Lirael.
- Mój pomysł jest taki. Zamienisz się w ogromną sowę, na tyle dużą, że będziesz w 
stanie przenieść w szponach mnie oraz Moggeta - mówił dalej Sam, zamaszyście 
gestykulując. - Nie będzie to trwało dłużej niż zwykle. Potem polecimy w stronę Muru... no 
i... przekroczymy go... i stamtąd ruszymy dalej.
- Doskonale pomyślane - powiedział pies. Widać było, że jest mile zaskoczony i że 
aprobuje pomysł Sametha.
- Sama nie wiem - powiedziała Lirael. - Nie jestem pewna, czy taka gigantyczna 
powłoka będzie działać jak należy.
- Będzie - powiedział z przekonaniem Sam.
- Chyba nie pozostaje nam nic innego - cicho przyznała Lirael. - Myślę więc, że 
powinnam od razu zabrać się do pracy. Gdzie jest Mogget? Ciekawa jestem jego zdania na 
temat twojego planu.
- Jest do kitu - stłumionym głosem odezwał się kot, który siedział ukryty w cieniu 
wielkiego głazu. - Nie musimy jednak od razu zakładać, że się nie uda.
- Myślę, że jest jeszcze coś, na co być może zdecyduję się później - z wahaniem 
oznajmiła Lirael. - Czy po drugiej stronie Muru można wejść w Śmierć?
- Jasne, zależy to jednak od tego, czy będziesz daleko w głębi kraju, czy w pobliżu 
Pogranicza. Podobnie jak w przypadku magii - odparł Sam, nagle przybierając poważny ton. - 
A co takiego... co planujesz zrobić?
- Wykorzystać Lustro Ciemności i zajrzeć w przeszłość - oznajmiła Lirael. Zupełnie 
nieświadomie zaczęła przemawiać zupełnie jak Clayry w czasie Widzenia, w jej głosie 
pobrzmiewały te same nuty. - Spróbuję wrócić do Prapoczątku Dziejów, żeby dowiedzieć się, 
w jaki sposób Siedmiu pokonało Niszczyciela.

Rozdział czternasty
Lot w kierunku Muru

Była naprawdę ogromna - łkał przerażony mężczyzna. Jego oczy i głos zdradzały 
panikę. - Większa niż koń i miała skrzydła... skrzydła, które przesłaniały całe niebo. W 
szponach trzymała człowieka, który zwisał zupełnie bezwładnie... straszny widok... 
potworny! W dodatku przeraźliwie skrzeczała... musieliście chyba słyszeć jej okropny pisk?
Kilku pozostałych turystów pokiwało głowami. Niektórzy z nich wpatrywali się w 
wieczorne niebo, po którym pełzały ostatnie promienie słońca.
- Obok leciało coś jeszcze - szeptem dodał mężczyzna. - Wyglądało zupełnie jak pies. 
Pies ze skrzydłami!
Słuchacze spojrzeli po sobie z niedowierzaniem. W olbrzymią sowę skłonni byli 
uwierzyć, zwłaszcza że słyszeli jej przerażający głos. W końcu znajdowali się na terenie 
Pogranicza, a czasy były niepewne, więc wszystko mogło się zdarzyć. W ostatnim okresie 
działo się wiele dziwnych i niesamowitych rzeczy, które do tej pory uważali jedynie za 
wytwór fantazji. Ale skrzydlaty pies?
- Lepiej ruszajmy dalej - odezwała się przewodniczka, postawna kobieta o surowym 
wyglądzie, która nosiła na czole znak Kodeksu. - Rzeczywiście wyczuwam tutaj coś 
dziwnego - powiedziała, wciągając nosem powietrze. - Pójdziemy do Hogrest, chyba że macie 
jakiś lepszy pomysł. I niech ktoś zajmie się Ellufem. Dajcie mu łyk wina.
Grupa wycieczkowiczów bardzo szybko zwinęła obóz i przysposobiła konie do drogi. 
Po chwili ruszyli, kierując się na północ. Nieszczęsny Elluf co chwilę pociągał z bukłaka 
wino, zupełnie jakby pił wodę.

Na południe od miejsca, w którym obozowali, Lirael kontynuowała lot, coraz wolniej 
jednak poruszała skrzydłami. Była przecież dwadzieścia razy większa niż normalnie, a w 
dodatku dźwigała Sama, Moggeta oraz dwa plecaki. Sam starał się jej pomagać. Wezwał na 
pomoc znaki Kodeksu dające siłę i wytrzymałość, lecz znaczną część magicznej mocy 
wchłaniała w siebie gigantyczna powłoka.
- Muszę odpocząć - zawołała w stronę Podłego Psiska, które leciało tuż obok. Każdy 
ruch skrzydeł sprawiał jej ból. Pośród gęstwiny drzew wypatrzyła niewielką polanę i zaczęła 
szybować w tym kierunku, przymierzając się do lądowania.
Nagle dostrzegła cel, do którego tak wytrwale zmierzali. W oddali, za lasem, wiło się 
coś szarego, co biegło wzdłuż grzbietu niewysokiego wzniesienia, ciągnąc się na wschód i na 
zachód aż po horyzont. Był to Mur, który oddzielał Stare Królestwo od Ancelstierre.
Daleko, po drugiej stronie, już dawno zapadł zmrok, czas bowiem płynął w 
Ancelstierre inaczej niż w Starym Królestwie. Panowała tam wczesna wiosna, a teraz było już 
koło północy. Na granicy Muru ciemności i wiosenna aura spotykały się znienacka ze 
światłem ciepłego letniego wieczoru. Lirael natychmiast poczuła, że boli ją głowa. Jej sowie 
oczy nie mogły się przystosować do zmiennych warunków - po jednej stronie zaczynał się 
zachód słońca, a po drugiej była głęboka noc.
Najbardziej liczyło się jednak to, że dotarli już prawie na miejsce. Lirael doznała 
nagłego przypływu energii, zapomniała o bólu i o tym, że jeszcze przed chwilą chciała 
lądować. Wzbiła się wyżej, kierując się prosto w stronę Muru. Noc rozdarł jej przeraźliwy 
triumfalny pisk.
- Tylko nie próbuj przefrunąć na drugą stronę! - ostrzegawczo krzyknął Sam. Leciał 
zawieszony na pasach od mieczów, które w połączeniu z ramiączkami plecaków tworzyły coś 
w rodzaju uprzęży. Lirael trzymała ją mocno sowimi szponami. - Pamiętaj, że musimy 
wylądować po tej stronie Muru! - wołał.
Lirael usłyszała ostrzeżenie Sama i przypomniała sobie, co mówił na temat Strefy 
Granicznej w Ancelstierre. Opuściła jedno skrzydło i zaczęła spadać lotem nurkowym w dół. 
Zaraz jednak zorientowała się, że niewłaściwie obliczyła prędkość, i natychmiast szaleńczo 
zatrzepotała skrzydłami, próbując wyhamować, wyglądało bowiem na to, iż lada chwila 
uderzą z całym rozpędem o ziemię - Sameth, Mogget i ona.
Na szczęście gwałtowne machanie skrzydłami pomogło i Lirael udało się jako tako 
wylądować. Sam podniósł się z ziemi, sprawdził, czy jego posiniaczone kolana nadal się 
zginają, i podszedł do ogromnej sowy, która leżała niedaleko, najwyraźniej ogłuszona 
upadkiem.
- Dobrze się czujesz? - zapytał z niepokojem, nie mając pewności, w jaki sposób 
mógłby przekonać się, czy nic jej nie jest. Jak tu zbadać puls sowie, i to w dodatku takiej, 
która mierzy sobie dwadzieścia stóp wzrostu?
Lirael nie odpowiedziała, jednakże pomiędzy piórami zaczęło się prześlizgiwać 
delikatne złote światło. Pojedyncze smugi świetlne połączyły się ze sobą i Sam zaczął 
rozpoznawać poszczególne znaki Kodeksu. Następnie cała powłoka zalśniła. Bił od niej tak 
oślepiający blask, że Sam musiał się cofnąć i przesłonić oczy ręką.
Po chwili złota poświata znikła i wszystko otulił zmierzch. W Starym Królestwie 
powoli zaczynało zachodzić słońce. Na miejscu sowy Kodeksu na ziemi spoczywała Lirael. 
Ręce i nogi miała rozrzucone na boki, leżała na brzuchu i pojękiwała z cicha.
- Au! Boli mnie dosłownie każdy mięsień - wymamrotała, wolno podnosząc się na 
rękach. - Czuję się okropnie! Ta sowia powłoka jest chyba jeszcze gorsza niż błoto. Gdzie się 
podział pies?
- Jestem tutaj, pani - odezwało się Podłe Psisko i dopadło Lirael, liżąc ją po twarzy i 
otwartych ustach mokrym jęzorem. - Było naprawdę świetnie. Szczególnie wtedy, kiedy 
przelatywaliśmy nad tym jegomościem.
- Nie zrobiłam tego celowo - odpowiedziała Lirael, opierając się na psie i próbując 
wstać. - Byłam tak samo zaskoczona, jak i on. Mam nadzieję, że zyskaliśmy trochę na czasie i 
że nasz trud się opłaci.
- Jeżeli jeszcze dzisiejszej nocy zdołamy przedostać się na drugą stronę Muru, a potem 
przejść Strefę Graniczną, wyprzedzimy Hedge’a - oświadczył Sam. - A właściwie jak szybko 
mogą przemieszczać się barki?
Chociaż było to w zasadzie pytanie retoryczne, ktoś na nie odpowiedział.
- Z pomocą magicznego wiatru mogą poruszać się z prędkością ponad sześćdziesięciu 
mil morskich na dobę - autorytatywnie stwierdził Mogget z przepastnych głębin plecaka. - 
Przypuszczam, że dotarli do Redmouth dzisiaj około południa. A stamtąd - któż to może 
wiedzieć? Wszystko zależy od tego, jak szybko będą w stanie transportować półkule. 
Możliwe, że już znaleźli się po drugiej stronie. Pomiędzy Starym Królestwem i Ancelstierre 
występuje różnica czasu. Hedge, wspomagany przez Niszczyciela, może wykorzystać ten fakt 
i tak pokombinować, żeby zyskać jeszcze jeden dzień... albo i więcej.
- Jesteś jak zawsze optymistycznie nastrojony, prawda, Mogget? - rzuciła Lirael. Ku 
własnemu zaskoczeniu, sama odczuwała wielką radość, a zmęczenie nie dawało jej się we 
znaki aż tak bardzo, jak się obawiała. Była dumna, że poradziła sobie z lotem pod postacią 
wielkiej sowy, i nabrała przekonania, iż udało im się wyprzedzić Hedge’a oraz barki.
- Wydaje mi się, że nie powinniśmy tracić ani chwili - powiedziała. Za wcześnie było 
myśleć o spoczęciu na laurach. - Do tej pory nie zastanawiałam się jeszcze, w jaki sposób 
przedostaniemy się do Ancelstierre. Co musimy zrobić, żeby znaleźć się po drugiej stronie 
Muru? - zwróciła się do Sama.
- To akurat nie stanowi większego problemu - odparł siostrzeniec. - W murze jest 
mnóstwo starych bram. Na pewno są odpowiednio zabezpieczone i pozamykane, z wyjątkiem 
tej, która stanowi Przejście Graniczne. Myślę jednak, że będę umiał je otworzyć.
- Jestem o tym przekonana - optymistycznie oświadczyła Lirael.
- Trudniej przyjdzie nam przebić się przez Strefę Graniczną, bo strażnicy strzelają tam 
bez ostrzeżenia. Na szczęście jesteśmy daleko na zachodzie, a większość oddziałów została 
zgrupowana wokół Przejścia Granicznego, dlatego jest dosyć mało prawdopodobne, abyśmy 
trafili na jakiś patrol. Pomyślałem sobie jednak, że na wszelki wypadek moglibyśmy podawać 
się za oficera i sierżanta z jednostki Zwiadowców Pogranicza. Ty mogłabyś udawać 
sierżanta... rannego w głowę - nie musiałabyś wówczas nic mówić i w ten sposób nie 
ściągnęłabyś na nas kłopotów. Może dadzą się nabrać i... nie zaczną od razu strzelać.
- A co zrobimy z Moggetem i psem? - spytała Lirael.
- Kot może siedzieć plecaku - powiedział Sam. Obejrzał się i spojrzał na Moggeta. - 
Musisz mi jednak obiecać, że będziesz cicho. - Co jak co, ale gadający plecak na pewno 
zwróci ich uwagę i będzie po nas.
Ponieważ od strony plecaka nie dobiegały żadne protesty, Sam i Lirael uznali, że kot 
przyjmuje ich warunki.
- Psu także możemy zmienić nieco powierzchowność - ciągnął dalej Sam. - Powinien 
wyglądać bardziej reprezentacyjnie, tak jak psy służące w Armii - mieć na piersi specjalny 
identyfikator, a na szyi obrożę.
- A czym konkretnie zajmują się takie psy? - zainteresowało się Podłe Psisko.
- Sprawdzają, czy nie ma gdzieś ukrytych bomb i innych... no, jakby to rzec... 
ładunków wybuchowych, które działają podobnie, jak znaki Kodeksu, używane przez nas do 
rażenia wroga, tyle że na zasadzie reakcji chemicznej, a nie dzięki magii - wyjaśnił Sam. - 
Tak jest na południu. Natomiast w Północnej Strefie Granicznej psy tropiące umieją również 
wykrywać Zmarłych i Wolną Magię. Potrafią wyczuwać Zmarłych znacznie lepiej niż zwykli 
Ancelstierrańczycy.
- To zrozumiałe - odparło Podłe Psisko. - Rozumiem, że również nie powinienem się 
odzywać, tak?
- Zgadza się - powiedział Sam. - Musimy wymyślić ci jakieś imię oraz numer, żebyś 
upodobnił się do tamtych psów. Może chciałbyś nazywać się Woppet? Znałem kiedyś psa, 
który tak właśnie się wabił. Jeżeli chodzi o numer, to możesz przejąć mój, ten który 
przydzielono mi w szkole, na zajęciach z przysposobienia wojskowego. Dwa Osiem Dwa 
Dziewięć Siedem Trzy. W skrócie - Dziewięć Siedem Trzy, Woppet.
- Dziewięć Siedem Trzy, Woppet - powtórzyło pod nosem Podłe Psisko, mieląc słowa, 
jakby to było coś nadającego się do zjedzenia. - Dość oryginalne imię.
- Najlepiej będzie, jak zaraz rzucimy odpowiednie zaklęcia - powiedział Sam. - 
Musimy się z tym uporać, nim przekroczymy Mur.
Sameth ogarnął wzrokiem ciemności, które spowijały ziemię po drugiej stronie Muru, 
w Ancelstierre.
- Powinniśmy przedostać się na drugą stronę jeszcze przed świtem. Wkrótce zacznie 
się rozjaśniać. Nocą łatwiej przemknąć się niepostrzeżenie i nie trafić na patrol.
- Nigdy wcześniej nie rzucałam podobnych zaklęć - nabrała wątpliwości Lirael.
- Będę musiał uporać się z nimi sam - odparł siostrzeniec. - Choćby dlatego, że ty 
przecież nie wiesz, jak mamy wyglądać. Te zaklęcia nie są aż takie trudne. O wiele łatwiejsze 
niż przygotowanie wielkiej powłoki sowy z Kodeksu. Z trzema z nich na pewno sobie 
poradzę.
- Dziękuję ci - powiedziała Lirael. Usiadła koło psa, dając odpocząć zmęczonym 
mięśniom, i podrapała czworonoga pod obrożą. Sam oddalił się nieco i zaczął zanurzać się w 
Kodeksie, przywołując do siebie znaki, które miały pomóc im przybrać inną postać.
- Zabawne, że on jest moim siostrzeńcem - szepnęła psu do ucha Lirael. - To 
doprawdy niezwykłe uczucie. Stanowimy bliską rodzinę, a nie ogromny klan kuzynek, jakim 
są Clayry. To niesamowite, że jest się czyjąś ciotką, że samemu ma się ciotkę albo i siostrę...
- Czy poza niezwykłością jest w tym także coś przyjemnego? - zapytał pies.
- Nie miałam okazji się nad tym zastanowić - odparła po chwili namysłu Lirael. - Na 
pewno jest to miłe, ale jednocześnie trochę smutne. Cieszę się, że należę teraz do 
Abhorsenów, ciałem i duszą. Nareszcie wiem, kim jestem i gdzie jest moje miejsce. 
Smutkiem jednak napawa mnie to, że przez całe życie towarzyszyło mi poczucie odrzucenia, 
bo nigdy nie czułam się w pełni Clayrą. Poświęciłam wiele lat, pragnąc być kimś, kim stać się 
nie mogłam. Teraz nurtuje mnie pytanie, czy gdybym mogła zostać Clayrą - byłabym z tym 
szczęśliwa? A może w ogóle nie przyszłaby mi do głowy inna ewentualność? Ciekawe, czy 
matka zdawała sobie sprawę z tego, jak będzie wyglądało moje dzieciństwo - dodała cicho 
Lirael, po chwili wahania. - Arielle była przecież Clayrą i prawdopodobnie nie potrafiła sobie 
wyobrazić, co oznacza dorastanie w Lodowcu Clayrów bez Daru Widzenia.
- Coś mi się przypomniało - odezwał się nagle Mogget. Lewe ucho miał zawinięte, 
zbyt gwałtownie bowiem wynurzył się z plecaka. - Gdy Arielle, twoja matka, przebywała w 
Domu Abhorsenów, poprosiła mnie, bym przekazał ci pewną wiadomość.
- Co takiego?! - krzyknęła Lirael, zrywając się na równe nogi. Dopadła Moggeta i 
chwyciła go za kark, nie zwracając uwagi ani na dźwięk Ranny kołyszący ją do snu, ani na 
nieprzyjemne doznania wywołane przenikaniem się Wolnej Magii pulsującej pod skórą kota 
oraz znaków Kodeksu wędrujących po obroży. - O jakiej wiadomości mówisz? I dlaczego 
dopiero teraz?
- Hmmm - mruknęło kocisko. Szarpnęło głową, próbując wyślizgnąć się z obroży, 
którą trzymała Lirael. Puściła ją jednak, zanim kot zdążył się wyswobodzić. W dodatku 
ostrzegawczy głos Ranny spowodował, że kocur przestał się miotać. - Jeżeli dasz mi dojść do 
słowa, wszystko ci wyjaśnię...
- Mogget! - warknął groźnie pies, stając na wprost kota i ziejąc mu prosto w nos.
- Arielle miała Widzenie, w którym zobaczyła ciebie i mnie w pobliżu Muru - czym 
prędzej odezwał się Mogget, zwracając się do Lirael. - Twoja matka siedziała akurat w 
Papierowym Skrzydle, a ja podawałem jej jakąś paczkę. W tamtych czasach występowałem 
pod inną postacią, chyba rozumiesz. Szczerze mówiąc, pewnie bym sobie tego zdarzenia nie 
przypomniał, gdybym podczas owej pamiętnej rozmowy, którą byłem zmuszony odbyć w 
podziemiach pod Domem Abhorsenów, nie powrócił do swoich dawnych kształtów. To 
zabawne, że wystarczy przybrać ludzką postać i od razu odzyskuje się pamięć. Przypuszczam, 
że tak to było zaplanowane i o wszystkim miałem sobie przypomnieć dopiero tutaj, w 
miejscu, którego dotyczyło Widzenie...
- Mogget! Do rzeczy! - błagała Lirael.
Kot skinął głową i oblizał pyszczek. Najwyraźniej sam musiał zadecydować, co i 
kiedy miał powiedzieć.
- No więc wręczyłem jej tę paczkę - ciągnął dalej. - Arielle wpatrywała się we mgłę 
unoszącą się nad wodospadem. Tego dnia była akurat tęcza, ale ona jej nie dostrzegała. 
Wyraz jej oczu zmienił się i poznałem, że ma Widzenie. Powiedziała mi wtedy: „Razem z 
moją córką dotrzecie w okolice Muru. W przeciwieństwie do mnie, ty poznasz dorosłą Lirael. 
Powiedz jej, że... moje życie... to, co się w nim wydarzy... nie będzie zależało wyłącznie ode 
mnie. Złączyłam swój i jej los z Abhorsenami. Droga, którą obie będziemy podążać, narzuca 
nam pewne wybory. Powiedz jej także, że ją kocham i zawsze będę kochać. Rozstanie z nią 
nigdy nie przestanie ranić mego serca”.
Lirael siedziała skupiona. Nie słyszała jednak Moggeta, lecz głos własnej matki. Gdy 
kot przestał mówić, spojrzała na czerwoną poświatę rozpościerającą się na niebie ponad ich 
głowami i na gwiazdy jaśniejące po drugiej stronie Muru. Po jej policzku stoczyła się 
pojedyncza łza, która zalśniła srebrzyście, oświetlona ostatnimi przebłyskami zachodzącego 
słońca.
- Przygotowałem dla ciebie zaklęcie - powiedział Sam, tak pochłonięty czynieniem 
czarów, że zupełnie nie dotarły do niego słowa Moggeta. - Musisz po prostu w nie wejść. Nie 
zapomnij tylko zamknąć oczu.
Lirael odwróciła się i zobaczyła w powietrzu złocistą aurę o nieokreślonym kształcie. 
Niepewnym krokiem ruszyła w tę stronę. Wchodząc w krąg oddziaływania zaklęcia, 
zamknęła oczy. Po jej twarzy przemknęły złote iskry, zupełnie jakby czyjeś ciepłe, przyjazne 
dłonie dotknęły jej i osuszyły łzy.

Rozdział piętnasty
Strefa Graniczna

Sierżancie, tam zdecydowanie coś się rusza - szepnął starszy szeregowy Horrocks, 
spoglądając przez celownik swojego karabinu maszynowego marki Lewin. Mam to 
poczęstować serią?
- Ani się waż, do cholery! - szeptem odparł sierżant Evans. - Czy ty niczego nie 
rozumiesz? Jeżeli to jest jakaś zjawa, Ghlim, czy coś w tym rodzaju, przylezie tu i wypruje z 
ciebie flaki! Scazlo, leć do porucznika i powiedz mu, że coś się pojawiło. Pozostali, 
przekażcie jeden drugiemu, że wszyscy mają przygotować bagnety, tylko cicho. I żeby żaden 
mi się nie wyrwał, dopóki nie wydam stosownych rozkazów.
Evans jeszcze raz spojrzał przez celownik, gdy Scazlo wyruszył z meldunkiem, idąc 
okopem komunikacyjnym. Na całej linii umocnień słychać było stłumiony trzask bagnetów. 
Sierżant napiął łuk i przygotował pistolet do wystrzelenia czerwonej racy. Flara tego koloru 
zawiadomi pozostałe jednostki, że ktoś przedostał się przez Mur. Jeśli uda się ją puścić - 
pomyślał Evans. Ze Starego Królestwa wiał bowiem ciepły północny wiatr. Ponieważ wiosna 
wciąż jeszcze nie zdołała przegnać resztek zimy, miał on ten dobry skutek, że w chłodnych, 
miejscami nadal oblodzonych okopach, robiło się nieco cieplej. Z drugiej jednak strony, 
podmuchy mogły sprawiać, iż wszelka broń, samoloty, race, miny i wszystko, co wiązało się 
z techniką - nie będzie działać jak należy.
- Jest ich dwóch... i coś jakby pies - szepnął Horrocks. Jego palec wskazujący zmienił 
przyjętą wcześniej pozycję i powędrował w stronę spustu.
Evans przebijał wzrokiem ciemności, usiłując coś dostrzec. Horrocks nie był może 
zbyt inteligentny, ale doskonale widział po ciemku, o wiele lepiej niż Evans. Sierżant nie 
mógł niczego wypatrzyć, ale usłyszał brzęk puszek rozwieszonych na drutach w pobliżu 
okopów. Ktoś... lub coś... wolno przesuwało się do przodu.
Horrocks zaczął zaciskać palec na cynglu i odbezpieczył broń. Magazynek był pełen, 
a pod ręką miał jeszcze kilka na zmianę. Czekał tylko na rozkaz i ewentualnie na zmianę 
kierunku wiatru.
Chwilę później odetchnął, zdjął palec ze spustu i odchylił się do tyłu.
- To chyba ktoś od nas - powiedział już normalnym głosem. - Wyglądają na 
Zwiadowców. Oficer i jakiś pokiereszowany gość z obandażowaną głową. No i jeden z tych... 
no... psów węszących.
- Tropiących - mimowolnie poprawił go Evans.
Sierżant zastanawiał się, co robić. Na granicy spotykał już najróżniejsze istoty. 
Czasami były to tylko jakieś niewyraźne cienie, kiedy indziej zwyczajnie wyglądający 
mieszkańcy Starego Królestwa, to znowu jakieś latające stwory. Nigdy jednak nie słyszał, aby 
ktoś ze Starego Królestwa występował pod postacią ancelstierrańskiego oficera albo 
specjalnie szkolonego psa. Tyle że zawsze może się zdarzyć ten pierwszy raz...
- Co się dzieje, Evans? - zza pleców dobiegł go czyjś głos. Natychmiast poczuł ulgę, 
chociaż za nic by jej nie okazał. Porucznik Tindall był co prawda generalskim synem, ale 
mundur nosił nie tylko od parady. Doskonale rozumiał, czym jest Pogranicze. W dodatku na 
czole miał znak Kodeksu, który to potwierdzał.
- Przed nami, w odległości około pięćdziesięciu jardów, coś się przemieszcza - 
meldował Evans. - Horrocks przypuszcza, że są to Zwiadowcy, jeden z nich jest ranny.
- No i towarzyszy im pies wę... to znaczy tropiący - dodał szeregowy. Tindall 
zignorował go, podszedł nieco bliżej i wychylił się ponad fortyfikacjami, żeby móc coś 
dojrzeć. W stronę okopu rzeczywiście zmierzały jakieś słabo widoczne w oddali postaci. Nie 
miał pojęcia, co to mogło być, nie wyczuwał jednak żadnych złowrogich sił, ani też 
szczególnie niebezpiecznej magii. Coś przyciągało jego uwagę... jednakże jeżeli rzeczywiście 
zdążali ku nim Zwiadowcy Przejścia Granicznego, to niewątpliwie obaj musieli być także 
Magami Kodeksu.
- Próbowałeś puścić racę? - zapytał. - Białą?
- Nie, panie poruczniku - odparł Evans. - Z północy wieje wiatr. Sądziłem, że i tak nie 
da się jej wystrzelić.
- To całkiem możliwe - odparł porucznik. - Uprzedź ludzi, że oświetlę teren wzdłuż 
linii okopów. Wszyscy mają być w pogotowiu i czekać na dalsze rozkazy.
- Tak jest, panie poruczniku! - powiedział Evans. Następnie zwrócił się do żołnierza 
stojącego obok i przyciszonym głosem wydał odpowiednie dyspozycje: - Wszyscy na 
stanowiska ogniowe! Przedpole zostanie oświetlone! Przekazać dalej.
Gdy rozkaz rozszedł się po całym okopie, żołnierze zajęli pozycje strzeleckie. W ich 
ruchach widać było napięcie. Evans nie mógł ogarnąć wzrokiem całego plutonu, panowały 
bowiem głębokie ciemności, był jednak pewien, że kaprale znajdujący się na obu końcach 
okopu zadbają, by wszystko przebiegało jak należy.
- Zaczynam rzucać zaklęcie - ogłosił porucznik Tindall. W zagłębieniu jego dłoni 
ukazał się znak Kodeksu sprowadzający światło. Początkowo słabo widoczny, stopniowo 
zyskiwał na wyrazistości. Gdy nabrał blasku i zaczął iskrzyć, porucznik uniósł rękę do góry i 
zamachnął się znad głowy, zupełnie jakby rzucał piłeczką do krykieta. Świetlista kula 
poszybowała do przodu.
W trakcie lotu rozbłysła jeszcze bardziej, aż w końcu zamieniła się w miniaturowe 
słońce, które w magiczny sposób zawisło w powietrzu, ponad pasem Ziemi Niczyjej. Jego 
jaskrawe światło rozproszyło ciemności i wydobyło z mroku sylwetki dwóch osób, które 
podążały wąską ścieżką biegnącą zakosami pomiędzy zasiekami z drutu. Tak jak to 
relacjonował Horrocks, towarzyszył im specjalnie wyszkolony pies tropiący. Obie postaci 
miały na sobie mundury koloru khaki, takie same, jakie nosili wszyscy ancelstierrańscy 
żołnierze, oraz kolczugi, którymi wyróżniały się Wojska Pogranicza. Pewna 
niekonwencjonalność szczegółów odzienia i broni świadczyła o tym, że byli to członkowie 
Jednostki Zwiadowczej Północnej Strefy Granicznej, lub też po prostu Zwiadowcy, jak ich 
powszechnie nazywano.
Gdy znaleźli się w kręgu jaskrawego światła, jeden z przybyszów podniósł ręce do 
góry. Drugi, który miał obandażowaną głowę, uczynił to samo, tyle że jego ruchy były nieco 
wolniejsze.
- Swoi! Nie strzelać! - krzyknął Sameth, gdy światło Kodeksu padające z góry zaczęło 
z wolna przygasać. - Nazywam się Stone i jestem porucznikiem, a to sierżant Clare. Mamy 
psa!
- Trzymajcie ręce w górze i podchodźcie pojedynczo! - zawołał Tindall. - Znasz 
jakiegoś porucznika Stone’a albo sierżanta Clare’a? - zwrócił się półgłosem do Evansa.
Sierżant pokręcił głową. - Nigdy o nich nie słyszałem, poruczniku. Ale sam pan 
przecież wie, jak to jest ze Zwiadowcami. Trzymają się razem i nie dopuszczają nikogo z 
zewnątrz. Ten porucznik wydaje mi się znajomy.
- Rzeczywiście - mruknął Tindall, marszcząc brwi. Zbliżający się ku niemu oficer 
faktycznie kogoś przypominał. Towarzyszący mu sierżant, ranny w głowę, powłóczył nogami 
i poruszał się z wyraźnym trudem, jakby przy każdym ruchu odczuwał ból. Pies miał na piersi 
przepisową tabliczkę koloru khaki z wytłoczonym białym numerem identyfikacyjnym, a na 
szyi szeroką skórzaną obrożę, nabijaną ćwiekami. Wszystko wskazywało na to, że byli to 
autentyczni Zwiadowcy, cała trójka.
- Stójcie! - krzyknął Tindall, gdy Sameth nadepnął na kawałek obluzowanego drutu 
używanego do formowania zasieków. Od okopu dzieliło ich już tylko dziesięć jardów. - 
Podejdę do was i sprawdzę, czy nosicie znaki Kodeksu.
- Będziesz mnie osłaniał - szepnął do Evansa. - Wiesz, co masz robić, gdyby okazało 
się, że to jakiś podstęp.
Evans skinął głową. W błotnistą ziemię pomiędzy drewnianymi kładkami wetknął 
cztery strzały o srebrnych ostrzach, tak aby w razie potrzeby były pod ręką. Piątą nałożył na 
cięciwę i napiął łuk. Armia ani nie wydawała żołnierzom takiej broni, ani nawet nie 
przewidywała możliwości jej użycia. Jednakże na terenie Pogranicza łuk był nieodzowny i 
posługiwali się nim wszyscy. Wielu żołnierzy było doświadczonymi łucznikami, a Evans 
zaliczał się do najlepszych.
Porucznik Tindall jeszcze raz przyjrzał się obu przybyszom, których sylwetki 
ponownie zaczęły wtapiać się w otaczający mrok, jako że magiczne światło znacznie 
przygasło. Nieco wcześniej, kiedy nastąpił rozbłysk, porucznik przepisowo zamknął jedno 
oko, aby zachować zdolność widzenia w ciemnościach. Teraz ponownie je otworzył, ale 
niewiele mu to pomogło.
Wydobył miecz. Srebrne ostrze zalśniło i było doskonale widoczne nawet w 
przyćmionym świetle gwiazd. Tindall wyszedł z okopu. Serce waliło mu tak głośno, iż miał 
wrażenie, że łomot rozchodzi się echem po całych trzewiach.
Porucznik Stone czekał z uniesionymi rękami. Tindall ostrożnie zbliżył się do niego, 
ze zmysłami wyczulonymi na najsłabszy bodaj sygnał obecności Wolnej Magii czy Zmarłych. 
Nie mógł jednak wychwycić niczego poza Magią Kodeksu, która w dziwny i trudny do 
określenia sposób spowijała zarówno żołnierzy, jak i psa, broniąc do nich dostępu. - To 
pewnie jakieś zaklęcie ochronne - uznał syn generała.
Wyciągnął przed siebie miecz na odległość ramienia i delikatnie przyłożył koniec 
ostrza do gardła porucznika Stone’a, mniej więcej o cal wyżej, niż sięgała kolczuga. 
Następnie wskazującym palcem lewej ręki dotknął znaku Kodeksu na czole mężczyzny.
Ledwo zdążył to uczynić, znak rozjarzył się i buchnął falą złocistych płomieni. 
Porucznik Tindall poczuł, że wpada w dobrze sobie znany, nie kończący się wir Kodeksu. 
Znak na czole żołnierza nie było w żaden sposób zdeformowany ani uszkodzony, toteż 
Tindall natychmiast doznał ulgi, równie intensywnej jak działanie Kodeksu, które odczuł.
- Francis Tindall, nie mylę się, prawda? - zapytał Sam.
Na szczęście, gdy zastanawiał się, w jaki sposób przeistoczyć się w oficera 
Zwiadowcę, pomyślał nie tylko o mundurze i stosownym ekwipunku, ale także o 
odpowiednio bujnych wąsach. Porucznika Tindalla spotykał już niejednokrotnie w czasie 
oficjalnych uroczystości, w których uczestniczył w trakcie semestru. Młody mężczyzna był 
tylko kilka lat starszy od Sama. Ojciec porucznika, generał Tindall, sprawował dowództwo 
nad całym Garnizonem Strefy Granicznej.
- Zgadza się - odparł Francis, nie kryjąc zaskoczenia. - Mógłby się pan przypomnieć?
- Sam Stone - odparł Książę. Nadal jednak trzymał ręce w górze i wskazał głową za 
siebie. - Lepiej będzie, jak zajmiecie się sierżantem Clare’em. Uważajcie jednak na jego 
głowę. Został trafiony strzałą i jest w dosyć kiepskim stanie.
Tindall skinął głową, wyminął Sama i powtórzył procedurę kontrolną w stosunku do 
rannego sierżanta. Żołnierz miał prawie całą głowę w bandażach, ale znak Kodeksu pozostał 
na wierzchu, więc mógł go dotknąć. Także i ten znak nie nosił żadnych śladów zniszczenia. 
Porucznik Tindall uświadomił sobie, że zarówno sierżant, jak i porucznik Stone dysponowali 
ogromną mocą. Obaj musieli być niezwykle potężnymi Magami Kodeksu, najsilniejszymi, 
jakich kiedykolwiek spotkał.
- Są w porządku! - krzyknął do sierżanta Evansa. - Zdejmijcie ludzi ze stanowisk 
strzeleckich i ponownie wystawcie czujki!
- Zastanawiam się - napomknął Sam - w jaki sposób zdołaliście nas zauważyć. Nie 
spodziewałem się, że zastanę tutaj żołnierzy.
- Nieco dalej na zachód ogłoszono alarm - wyjaśnił Tindall, prowadząc obu 
przybyszów w stronę okopu. - Niespełna godzinę temu otrzymaliśmy rozkaz do wymarszu. 
Reszta batalionu jest już w połowie drogi do Bain. Wezwano nas do pomocy władzom 
cywilnym. Pewnie znowu jakieś kłopoty w obozach dla uchodźców z Southerling albo 
demonstracje Partii Ojczyźnianej. Nasza kompania miała wyruszyć ostatnia.
- Coś się wydarzyło na zachodzie? - z niepokojem dopytywał się Sam. - Zna pan może 
jakieś szczegóły?
- Nie otrzymałem żadnych bliższych informacji na ten temat - odparł Tindall. - A pan, 
poruczniku Stone?
- Mam nadzieję, że to nie jest to, o czym myślę - odpowiedział Sam. - Muszę się 
jednak skontaktować z Kwaterą Główną, i to jak najszybciej. Czy macie tutaj jakiś telefon 
polowy?
- Owszem - odparł Tindall. - Niestety, straciliśmy łączność. Zdaje się, że to z powodu 
wiatru, który wieje zza Muru. Być może działa aparat na stanowisku dowodzenia kompanią. 
W przeciwnym razie trzeba będzie zawrócić spory kawałek i spróbować dostać się do drogi.
- A niech to! - wykrzyknął Sam, kiedy wchodzili do okopu. Na zachodzie ogłoszono 
jakiś alarm. To musiało mieć związek z Hedge’em i Nicholasem. Sam zupełnie bezwiednie 
odpowiedział na honory, które oddał mu sierżant Evans, i nagle dostrzegł pobladłe twarze 
żołnierzy wyłaniające się z mroku. Widać było, że czują ogromną ulgę, iż nie jest istotą 
przybyłą ze Starego Królestwa.
Gdy do okopu wskoczył pies, ci, którzy znajdowali się najbliżej, wzdrygnęli się. Tuż 
za czworonożnym towarzyszem ostrożnie i powoli zeszła Lirael. Ciągle jeszcze bolały ją 
mięśnie po wyczerpującym locie. Strefa Graniczna była obszarem, w którym działo się sporo 
dziwnych i przerażających rzeczy. Lirael czuła się przygnieciona ciężarem śmierci, która 
napierała na nią ze wszystkich stron. Bardzo wielu Zmarłych usiłowało przekroczyć granicę 
oddzielającą ich od Życia. Powstrzymywały ich jedynie flety wiatrowe, które wygrywały swą 
bezgłośną pieśń. Ustawiła je tutaj, na pasie Ziemi Niczyjej, Sabriel Abhorsen. Musiało tak 
być, flety wiatrowe spełniały bowiem swoją rolę tylko tak długo, jak żył Abhorsen, który je 
sporządził. Po śmierci Sabriel rozpadłyby się z chwilą najbliższej pełni księżyca. Zmarli 
powstaliby z martwych i trwaliby tak, dopóki nie spętałby ich kolejny Abhorsen. Lirael 
uświadomiła sobie nagle, że to właśnie ona jest następczynią Abhorsenów.
Porucznik Tindall zauważył, że drży, i spojrzał na nią z niepokojem.
- Może powinniśmy zabrać go do pułkowego punktu sanitarnego? - zaproponował. W 
sierżancie było coś niezwykłego, co kazało odwracać od niego wzrok. Gdy Tindall przyglądał 
mu się kątem oka, dostrzegał jakąś niewyraźną aurę, która niezupełnie odpowiadała 
kształtom, które widział. Dziwny był także jego pas. Od kiedy to Zwiadowcy nosili je 
wypełnione nabojami do karabinów? Zwłaszcza gdy nie mieli przy sobie takiej broni?
- Nie ma potrzeby - szybko odparł Sam. - On na pewno dojdzie do siebie. Musimy jak 
najszybciej znaleźć jakiś telefon i skontaktować się z pułkownikiem Dwyerem.
Tindall skinął głową bez słowa. Ukrył w ten sposób wyraz zatroskania, który na 
moment pojawił się na jego twarzy, oraz nurtujące go niespokojne myśli. Podpułkownik 
Dwyer, który dowodził Zwiadowcami Przejścia Granicznego, od dwóch miesięcy przebywał 
na urlopie. Porucznik Tindall sam go nawet odprowadzał po pamiętnym obiedzie, który 
wydano u ojca, w kwaterze głównej.
- Najlepiej będzie, jak udamy się do dowódcy kompanii - powiedział w końcu. - Major 
Greene na pewno zechce zamienić z wami parę słów.
- Muszę natychmiast zatelefonować - upierał się Sam. - Nie ma czasu na rozmowy!
- Niewykluczone, że aparat telefoniczny majora jest czynny - odparł Tindall, starając 
się mówić opanowanym głosem. - Sierżancie Evans - proszę objąć dowództwo nad plutonem. 
Byatt i Emerson - za mną. Bagnety na broń. Aha, Evans - wyślij kogoś do porucznika Gotleya 
i poproś, by stawił się na stanowisku dowodzenia. Być może będziemy musieli zasięgnąć jego 
rady w sprawie sygnałów.
Porucznik Tindall szedł okopem komunikacyjnym jako pierwszy. Za nim podążali 
Sam, Lirael oraz pies. Evans zauważył spojrzenie porucznika i zrozumiał, że nieprzypadkowo 
wzywa on do sztabu jedynego Maga Kodeksu, jaki służył w kompani poza majorem 
Greenem. Na chwilę przywołał do siebie Byatta i Emersona i szeptem przekazał im kilka 
wskazówek.
- Coś się święci, chłopaki. Jeżeli dowódca wyda taki rozkaz lub pojawią się 
jakiekolwiek kłopoty, macie natychmiast pchnąć tych dwóch bagnetem w plecy!

Rozdział szesnasty
Decyzja majora

Sameth podupadł na duchu, gdy porucznik Tindall wprowadził ich do głębokiej 
ziemianki, która znajdowała się jakieś sto jardów za linią okopów. Nawet w przyćmionym 
świetle lampy naftowej widać było od razu, że lokum to należy do oficera, który nade 
wszystko ceni sobie wygodę oraz święty spokój, toteż najprawdopodobniej nie zechce nawet 
wysłuchać, a co dopiero zrozumieć, na czym polega ich zadanie.
W rogu pomieszczenia ustawiono opalany drewnem piec, w którym buzował ogień. 
Na stole sztabowym stała otwarta butelka whisky, a w kącie umieszczono wygodny fotel, w 
którym usadowił się major Greene, czerwony na twarzy i wyglądający na człowieka skorego 
do kłótni. Miał jednak na nogach buty, a na podorędziu miecz oparty o fotel i wiszącą na 
kołku kaburę z rewolwerem. Nie uszło to uwagi Sama.
- Co jest? - huknął major na widok wchodzących, którzy musieli pochylić głowy z 
powodu niskiego nadproża. Gdy przybyli stanęli wokół stołu, major podniósł się ze swego 
miejsca, czemu towarzyszyło skrzypienie fotela. Jak na majora jest dosyć leciwy - pomyślał 
Sameth.- Dobiega pięćdziesiątki albo już ją przekroczył i pewnie niedużo mu zostało do 
emerytury.
Zanim Sam zdążył cokolwiek powiedzieć, porucznik Tindall, który ustawił się za nimi 
z tyłu, oznajmił:
- To jacyś oszuści, panie majorze. Nie wiem tylko, jakiego rodzaju. Na czole noszą 
znak Kodeksu, w idealnym stanie.
Sam aż zesztywniał, usłyszawszy określenie „oszuści”. Zauważył również, że Lirael 
chwyciła psa za obrożę, zaczął bowiem wściekle warczeć, wydobywając z siebie niskie, 
gardłowe tony.
- Oszuści, hę? - zwrócił się do obu podejrzanych major Greene. Popatrzył na Sama, 
który dopiero teraz zauważył, że stary oficer nosi na czole znak Kodeksu. - Co macie do 
powiedzenia na swoją obronę?
- Nazywam się porucznik Stone i służę w Jednostce Zwiadowczej Północnej Strefy 
Granicznej - z trudem wyrecytował Sam. - Jest ze mną sierżant Clare oraz pies tropiący, który 
wabi się Woppet. Muszę natychmiast skontaktować się z Kwaterą Główną Strefy. To pilne...
- Bzdury wyssane z palca! - ryknął major, nie okazując jednak gniewu. - Znam 
wszystkich oficerów służących w tej jednostce, nie wyłączając dowódcy. W końcu sam nim 
kiedyś byłem, i to przez długi czas! Znam się także na psach służących w armii. Ten bez 
wątpienia do nich nie należy. Byłbym zdziwiony, gdyby udało mu się wytropić krowi placek 
w kuchni.
- Wolę ciekawsze zadania - z oburzeniem odezwał się pies.
Zaległa cisza. Po chwili major zreflektował się, sięgnął po miecz i skierował go w ich 
stronę. Porucznik Tindall i jego ludzie błyskawicznie obstąpili Sama oraz Lirael. Do ich 
odsłoniętych gardeł przystawili ostrza mieczów oraz dwa bagnety.
- Oj! - powiedział pies, pojmując swój błąd. Zrezygnowany wyciągnął się na brzuchu i 
położył głowę na łapach. - Bardzo mi przykro, pani.
- Pani? - krzyknął Greene. Jego twarz poczerwieniała jeszcze bardziej. - Kim 
naprawdę jesteście? I czym jest ten stwór?
- Książę Sameth ze Starego Królestwa - z westchnieniem przedstawił się Sam. - 
Towarzyszy mi Lirael, następczyni Abhorsenów. Pies jest naszym przyjacielem. Wszyscy 
występujemy pod postaciami zmienionymi zaklęciem. Czy pozwolicie mi je zdjąć? Trochę 
będzie iskrzyć, ale to nie jest niebezpieczne.
Major poczerwieniał na twarzy bardziej niż kiedykolwiek, lecz skinął głową.
Kilka minut później stanęli przed nim już jako Sam i Lirael we własnych osobach, 
ubrani w swoje zwykłe stroje. Widać było, że są okropnie zmęczeni i sporo przeszli w 
ostatnim czasie. Major uważnie im się przyjrzał, po czym rzucił okiem na psa. Tabliczka 
identyfikacyjna zniknęła, a obroża zmieniła wygląd. Ponadto zwierzę wydawało się większe 
niż poprzednio. Odpowiedziało majorowi spojrzeniem pełnym smutku i powagi, psując 
jednak efekt zawadiackim mrugnięciem.
- To rzeczywiście książę Sameth - oświadczył porucznik Tindall, który podszedł 
bliżej, żeby dokładniej im się przyjrzeć. Jego twarz przybrała dziwny wyraz, jakby poczuł dla 
nich współczucie. Popatrzył na Sametha i dwukrotnie skłonił przed nim głowę. Książę 
wyglądał na zaskoczonego takim obrotem sprawy. - A ona przypomina... proszę wybaczyć mi 
ten nietakt, pani. Chciałem powiedzieć, że wygląda pani zupełnie jak Sabriel, a właściwie jak 
Abhorsen.
- Tak, jestem książę Sameth - wolno powtórzył Sam, nie licząc prawie na to, że ten 
grubawy major, myślący tylko o czekającej go wkrótce emeryturze, zechce mu pomóc. - 
Potrzebuję jak najszybciej skontaktować się z pułkownikiem Dwyerem.
- Telefon nie działa - odrzekł major. - A poza tym pułkownik Dwyer jest na urlopie. 
Co takiego pilnego chcecie mu przekazać?
Zamiast Sama przemówiła Lirael. Z powodu różnicy temperatur pomiędzy Starym 
Królestwem, gdzie panowało lato, oraz Ancelstierre, w którym dopiero co nastała wiosna, 
prawdopodobnie przeziębiła się i mówiła ochrypłym, załamującym się głosem. Migotliwy 
płomień lampy sprawiał, że jej cień drgał leciutko i tańczył po stole.
- Ktoś próbuje przewieźć do Ancelstierre potworne, pradawne zło. Potrzebna nam 
pomoc, abyśmy mogli je odnaleźć i powstrzymać. Inaczej zniszczy najpierw wasz kraj, a 
potem nasz.
Major przyjrzał się jej z uwagą, a jego zaczerwienioną twarz wykrzywił grymas. Nie 
znaczyło to jednak, że nie daje wiary jej słowom, jak obawiał się tego Sam.
- Gdybym nie był świadomy, co oznacza tytuł, który nosisz, ani nie poznał się na 
twoich dzwonkach - wolno odezwał się major - podejrzewałbym, że przesadzasz. Nigdy nie 
słyszałem, by jakieś zło było na tyle potężne, żeby mogło zniszczyć cały mój kraj. To, co 
mówisz, budzi moje najgorsze obawy.
- Zwie się Niszczyciel - cicho oznajmiła Lirael. W jej głosie można było wyczuć 
strach, który wciąż w niej narastał, odkąd wyruszyli znad Czerwonego Jeziora. - To jeden z 
Dziewięciu Mocarzy Świetlistych Błyskawic, Wolnych Duchów istniejących od Prapoczątku 
Dziejów. Został spętany i podzielony na dwie części przez Siedmiu, a następnie zagrzebany 
głęboko w ziemi. Teraz jednak dwie metalowe półkule, które trzymały go w okowach, zostały 
wydobyte na powierzchnię przez nekromantę o imieniu Hedge. Niewykluczone, że właśnie w 
tej chwili przewożone są na drugą stronę Muru.
- A więc tak się sprawy mają - odezwał się major, w jego głosie nie słychać było 
jednak satysfakcji. - Gołąb pocztowy przyniósł mi wiadomość od dowódcy Brygady, że na 
zachodzie są jakieś problemy i że wojska obrony kraju zostały postawione w stan gotowości. 
Do tej pory jednak nie dotarły do mnie żadne inne wieści. Ten nekromanta zwie się Hedge, 
powiadasz? Znałem kiedyś sierżanta, który tak właśnie się nazywał. Był jednym ze 
Zwiadowców, gdy do nich przystałem. Jednakże to raczej nie on. Znałem go przecież 
trzydzieści pięć lat temu i już wówczas miał przeszło pięćdziesiąt lat...
- Majorze, koniecznie muszę dostać się do jakiegoś telefonu! - przerwał mu Sameth.
- Oczywiście, natychmiast! - zgodził się Greene. Można było odnieść wrażenie, że 
nieoczekiwanie wstąpił w niego nowy duch, jakby major nagle odmłodniał, odzyskując 
dawną energię i zapał.
- Pan, poruczniku Tindall, zbierze swój pluton i powie Edwardowi oraz starszemu 
sierżantowi Porritowi, żeby szykowali się do wymarszu. Chcę zabrać tych dwoje...
- Troje - odezwał się pies.
- Czworo - wtrącił Mogget, wysuwając łeb z plecaka Sama. - Mam już dość tego 
ciągłego milczenia.
- On także jest z nami - czym prędzej uspokoiła żołnierzy Lirael, zobaczywszy, że 
znowu sięgają po miecze i bagnety.
- Mogget jest kotem, a Podłe Psisko... psem. Oni są... hm... sługami Clayrów i 
Abhorsenów.
- Otóż i całe Pogranicze! Co by nie mówić, nieszczęścia chodzą jednak parami! - 
oświadczył major. - Zabiorę teraz waszą czwórkę na tyły, gdzie biegnie droga, i stamtąd 
spróbujecie zatelefonować. Francis, jak najszybciej udaj się do bazy transportowej. Przerwał, 
a potem dodał:
- Zapewne nie wiecie, dokąd skieruje się Hedge, jeżeli zdoła przejść Strefę Graniczną?
- Jego celem jest Młyn Forwin. Tam mieści się Farma Błyskawic, gdzie będą 
próbowali uwolnić Niszczyciela - odparła Lirael. - Pokonanie Strefy Granicznej może nie 
stanowić dla nich większego problemu, jako że Hedge ma przy sobie Nicholasa Sayre’a, 
którego wuj jest Głównym Ministrem. Ktoś, z kim mają się spotkać po tej stronie Muru, ma 
im przekazać specjalne pismo od premiera, zezwalające na przewóz obu półkul.
- Sam list nie wystarczy - oświadczył major. - Podejrzewam, że na Przejściu 
Granicznym osiągnęliby w końcu swój cel, ale wymagałoby to wielu godzin jeżdżenia tam i z 
powrotem do garnizonu w Bain, a nawet do Corvere. Natomiast w samej Strefie Granicznej 
nikt przy zdrowych zmysłach nie dałby się na coś takiego nabrać. Dlatego będą musieli 
przebijać się siłą, chociaż jeżeli stan gotowości ogłoszono godzinę temu, to 
najprawdopodobniej już próbowali... Dyżurny!
W drzwiach prowadzących do ziemianki ukazała się głowa kaprala, który próbował 
ukryć w dłoni tlący się papieros.
- Przynieś mi mapę, na której będzie widać Młyn Forwin. To gdzieś dalej na zachód! 
Pierwszy raz w życiu słyszę o tym cholernym miejscu.
- Młyn Forwin leży około trzydziestu mil stąd, na wybrzeżu, panie majorze - wyjaśnił 
Tindall, który zmierzał właśnie ku wyjściu i zatrzymał się w pół drogi. - Jeżdżę tam na ryby. 
W pobliskim jeziorze można złapać niezłe łososie. To kilka mil poza obszarem Strefy 
Granicznej.
- Naprawdę? Hm! - zastanowił się Greene. Znowu poczerwieniał na twarzy. - Co 
jeszcze znajduje się w pobliżu?
- Opuszczony tartak, rozpadający się dok i pozostałości linii kolejowej, którą kiedyś 
wykorzystywano do zwożenia drewna ze wzgórz - odparł porucznik. - Nie wiem, co to 
takiego ta Farma Błyskawic, ale jest tam...
- To Nicholas kazał ją zbudować - przerwała mu Lirael. - Z tego, co wiem, całkiem 
niedawno.
- Mieszkają tam jacyś ludzie? - spytał major.
- Teraz już tak - odparł Tindall. - Pod koniec ubiegłego roku założono w tym miejscu 
dwa obozy: Norris i Erimton. Mieszkają w nich Southerlińczycy. Oba położone są na 
wzgórzach, bezpośrednio nad doliną, na której dnie znajduje się jezioro. Uchodźców jest 
przypuszczalnie około pięćdziesięciu tysięcy. Nadzoruje ich policja.
- Jeżeli Niszczyciel zrzuci krępujące go pęta i stanie się jednością, ci ludzie będą 
pierwszymi, którzy zginą - oznajmił pies. - A Hedge zbierze swoje żniwo wśród ich duchów. 
Gdy wejdą w Śmierć, narzuci im swoje więzy i odtąd będą musieli mu służyć.
- W takim razie trzeba ich stamtąd wydostać - oświadczył major. - Tylko że obozy 
leżą poza Strefą i to może stanowić problem. Generał Tindall na pewno nie będzie miał nic 
przeciwko temu. Mam tylko nadzieję, że generał Kingswold przebywa teraz na urlopie. Jest 
bezgranicznie oddany Partii Ojczyźnianej...
- Musimy się spieszyć! - przerwała nagle Lirael. Nie było czasu na dalsze rozmowy. 
Ogarnęły ją złe przeczucia. Miała wrażenie, że każda upływająca sekunda jest jednym z 
ostatnich ziarenek piasku przesypujących się w klepsydrze. - Koniecznie powinniśmy dostać 
się do Młyna Forwin, zanim pojawi się tam Hedge z półkulami!
- Słusznie! - krzyknął major Greene, ponownie odzyskując wigor. Wyglądało na to, że 
od czasu do czasu potrzebował jakiegoś bodźca, który mobilizował go do dalszych działań. 
Schwycił swój hełm, wcisnął go na głowę i dopadł kabury z rewolwerem, która dyndała na 
kołku. - Dalej, poruczniku Tindall. Nie mamy czasu do stracenia!
Wszystko, co działo się później, rzeczywiście następowało w przyspieszonym tempie. 
Porucznik rozpłynął się w ciemnościach, a major powiódł ich za sobą następnym okopem, 
zmuszając niemalże do biegu. Wreszcie dotarli na sam jego koniec i wyszli na powierzchnię. 
Dalej prowadziła już zwykła ścieżka, oznakowana co kilka jardów pomalowanymi na biało 
kamieniami, które pobłyskiwały delikatnie w świetle gwiazd. Tej nocy księżyc nie pojawił się 
na niebie w Ancelstierre, chociaż ukazał się w Starym Królestwie. Było tu również znacznie 
zimniej.
Dwadzieścia minut później major, trochę zasapany, ale w zadziwiająco dobrej formie, 
zwolnił nieco i przeszedł do marszu. Ścieżka zaprowadziła ich do szerokiej asfaltowej szosy, 
która ciągnęła się na wschód i na zachód aż po linię horyzontu widoczną w świetle gwiazd. 
Po obu stronach drogi stały słupy telegraficzne. Stanowiły część sieci, która obejmowała 
zasięgiem całą Strefę Graniczną.
Po drugiej stronie drogi z ciemności wyłonił się przysadzisty betonowy bunkier 
połączony ze słupami telegraficznymi plątaniną długich drutów. Major Greene wpadł do 
środka niczym pocisk dużego kalibru i natychmiast zaczął krzyczeć, starając się obudzić 
pechowego żołnierza, który drzemał nad centralką, z głową na kłębowisku kabli i wtyczek.
- Natychmiast łącz mnie z Kwaterą Główną Strefy Granicznej! - polecił major. 
Półprzytomny dyżurny automatycznym ruchem, zdradzającym długą praktykę, połączył 
odpowiednie kable. - Muszę porozmawiać z generałem Tindallem! Osobiście! Jeżeli śpi, 
proszę go obudzić!
- Tak jest, ma się rozumieć, tak jest - mamrotał służbiście żołnierz, klnąc w duchu, że 
akurat tej nocy postanowił sięgnąć do swoich sekretnych zapasów i napić się rumu. Jedną 
ręką zasłaniał usta, próbując ukryć przed rozwścieczonym majorem i jego dziwnymi 
towarzyszami odór alkoholu.
Gdy udało się zrealizować połączenie, Greene chwycił za słuchawkę i szybko zaczął 
coś tłumaczyć. Nie ulegało wątpliwości, że bezskutecznie usiłuje przedrzeć się przez 
biurokratyczny łańcuszek nieistotnych osób broniących dostępu do generała, bowiem twarz 
majora coraz bardziej się zaogniała, aż Lirael zaczęła się zastanawiać, czy aby nie zapłoną mu 
od tego wąsy. W końcu jednak zdołał się skontaktować z właściwą osobą, bo przez całą 
minutę uważnie słuchał i nie przerywał. Po chwili wolno odłożył słuchawkę na widełki.
- Na zachodnim krańcu Strefy ktoś wtargnął na terytorium Ancelstierre - oznajmił. - 
Widziano czerwone rakiety sygnalizacyjne, co oznacza, że oddziały stacjonujące w tym 
rejonie wzywały pomocy. Niestety, na odcinku pomiędzy pierwszą a dziewiątą milą 
przerwana została łączność, a więc atak przypuszczono na dosyć rozległym obszarze. Nikt nie 
wie, co się tam właściwie dzieje. Generał Tindall już wydał rozkaz, aby wysłać w ten rejon 
jednostkę do zadań specjalnych, sam jednak musiał pojechać na Przejście Graniczne, gdzie 
nieoczekiwanie wynikły jakieś inne problemy. Pułkownik, z którym przed chwilą 
rozmawiałem, taki sztabowy gryzipiórek, nakazał, abym nigdzie się stąd nie ruszał.
- Mamy zostać tutaj!? Czy naprawdę nie możemy udać się na zachód, aby 
uniemożliwić Hedge’owi przeprawienie się na drugą stronę Muru? - spytała Lirael.
- Łączność straciliśmy godzinę temu - powiedział major Greene. - Do tej pory nie 
udało się jej przywrócić. Nie zaobserwowano też następnych rakiet. To może oznaczać, że 
albo nikt tam nie ocalał, albo żołnierze zdezerterowali. Tak czy inaczej, Hedge i jego półkule 
z pewnością są już po drugiej stronie Muru, poza Strefą Graniczną.
- Zupełnie nie rozumiem, w jaki sposób zdołali nas prześcignąć - powiedziała Lirael.
- Pomiędzy Ancelstierre i Starym Królestwem czas potrafi płatać różne figle - 
grobowym głosem odezwał się Mogget i przy okazji śmiertelnie przestraszył telefonistę. Kot 
wyskoczył z plecaka, nie zwracając najmniejszej uwagi na żołnierza i spokojnie mówił dalej: 
- Myślę jednak, że teraz ciągnąc półkule, do Młyna Forwin będą przemieszczać się wolniej. 
Może więc t a m uda nam się dotrzeć przed nimi.
- Lepiej skontaktuję się przedtem z rodzicami - powiedział Sam. - Czy możliwe jest 
skorzystanie z łącz cywilnych?
- Hmm - mruknął major. Potarł nos i widać było, że nie jest pewien, co powiedzieć. - 
Myślałem, że wiesz. To się stało w ubiegłym tygodniu...
- Co takiego?
- Bardzo mi przykro, synu - powiedział major. - Twoi rodzice nie żyją. Zostali 
zamordowani w Corvere przez radykalnych zwolenników Coroliniego. Wybuchł granat. Ich 
samochód został całkowicie zniszczony.
Sam słuchał majora zupełnie oniemiały. Następnie osunął się po ścianie i ukrył twarz 
w dłoniach.
Lirael dotknęła delikatnie jego lewego ramienia, a pies przytulił nos z drugiej strony. 
Tylko Mogget wydawał się w najmniejszym stopniu nieporuszony tą wiadomością. Siedział 
spokojnie obok telefonisty, a jego zielone oczy intensywnie błyszczały.
Przez kilka następnych sekund Lirael usiłowała zwalczyć w sobie to, co usłyszała, 
ukryć to tak głęboko, żeby nie miało do niej dostępu. Zawsze tak postępowała w chwilach 
smutku i cierpienia, by móc w miarę normalnie funkcjonować. W zwykłych okolicznościach 
opłakiwałaby siostrę, której nigdy nie znała, podobnie jak Touchstone’a czy swoją matkę. 
Roniłaby łzy także z powodu rozmaitych innych nieszczęść, które dotykały świat. W tej 
sytuacji nie mogła sobie jednak na to pozwolić, ponieważ los wielu ludzi - sióstr, braci, matek 
oraz ojców - leżał teraz w ich rękach.
- Przestań o tym myśleć - zwróciła się do Sama, ściskając go za ramię. - W tej chwili 
wszystko zależy od nas. Musimy dostać się do Młyna Forwin, zanim przybędzie tam Hedge!
- Nie poradzimy sobie sami - odparł Sam. - Równie dobrze możemy od razu 
zrezygnować...
Urwał w pół słowa, przestał zakrywać dłońmi twarz i dźwignął się z miejsca. Nie 
mógł się jednak w pełni wyprostować, jak gdyby trzewia przenikał mu jakiś okropny ból. Stał 
tak w milczeniu przez dobrą minutę. Następnie wyjął z rękawa monetę piórkową i podrzucił 
ją do góry. Poleciała aż pod sam sufit bunkra i wirując bezustannie, zawisła w powietrzu. Sam 
oparł się o ścianę i przez chwilę przyglądał się zabawce. Nadal był przygarbiony, ale głowę 
odchylił do tyłu.
W końcu odwrócił wzrok od wirującego w górze krążka i wyprostował się. Stanął na 
baczność na wprost Lirael. Nie pstryknął palcami, żeby przywołać do siebie monetę.
- Przepraszam - szepnął. W jego oczach pojawiły się łzy, zdołał je jednak 
powstrzymać. - Ja... czuję się już dobrze.
Pochylił głowę przed Lirael.
- Zostałaś Abhorsenem - dodał.
Lirael na chwilę przymknęła oczy. Oto przestała być następczynią. Stała się 
prawdziwym Abhorsenem.
- Tak - odpowiedziała, przyjmując nowe miano, a wraz z nim wszystkie obowiązki. - 
Jestem Abhorsenem i potrzebuję teraz pomocy każdego, kto może jej udzielić.
- Idę z wami - oświadczył major Greene - ale nie mogę oficjalnie wydać kompani 
rozkazu do wymarszu. Chociaż większość i tak poszłaby pewnie z własnej woli.
- Nie rozumiem! - powiedziała z rozdrażnieniem Lirael. - Kogo może teraz obchodzić, 
czy coś jest zgodne z prawem, czy nie? Przecież całemu waszemu krajowi grozi zagłada! 
Wszyscy zginą, nikt nie ocaleje! Czy tego nie rozumiecie?
- Doskonale rozumiem, tylko że to wszystko nie jest takie proste... - zaczął tłumaczyć 
major.
Przerwał na chwilę, a na jego zaczerwienionej twarzy pojawiły się plamy. Pobladł też 
na skroniach. Lirael zauważyła, że zmarszczył czoło, jak gdyby mocno się nad czymś 
zastanawiał. W końcu podjął jakąś decyzję. Ostrożnie włożył rękę do kieszeni, a następnie 
wyciągnął ją i z całej siły uderzył uzbrojoną w kastet pięścią w bakelitową centralę 
telefoniczną, która eksplodowała, a delikatne podzespoły znajdujące się w środku zaczęły 
iskrzyć i dymić.
- A jednak to jest proste! Wydam kompanii rozkaz do wymarszu. Najwyżej ci politycy 
od siedmiu boleści każą mnie później rozstrzelać, gdy uda się wygrać tę batalię. A ty pamiętaj 
- zwrócił się do szeregowca siedzącego przy rozwalonej centralce - żebyś nie pisnął nikomu 
ani słowa, bo inaczej rzucę cię na pożarcie temu kociemu stworowi. Jasne?
- Mniam - mlasnął Mogget.
- Tak jest, panie majorze! - służbiście wymamrotał telefonista, próbując za pomocą 
specjalnego koca strażackiego zdusić ogień tlący się jeszcze w zdezelowanej łącznicy. Widać 
było, że drżą mu ręce.
Major wcale jednak nie czekał na odpowiedź dyżurnego. Był już za drzwiami i 
strofował kolejnego podwładnego, który akurat się napatoczył. - Za minutę ciężarówki mają 
być gotowe do drogi!
- Ciężarówki? - spytała Lirael, gdy wypadli na dwór w ślad za majorem.
- Hmm... to takie pojazdy, które jadą same, bez pomocy koni - machinalnie odparł 
Sam. Mówienie przychodziło mu z trudem, jakby nie mógł sobie przypomnieć, co znaczą 
poszczególne słowa. - Dzięki nim... dotrzemy do Młyna Forwin dużo szybciej. Jeśli się nie 
popsują.
- Co może się zdarzyć - powiedział pies, unosząc w górę nos i węsząc. - Wiatr zmienia 
kierunek na południowo-zachodni i zaczyna się ochładzać. Popatrzcie tylko, co się tam 
dzieje!
Spojrzeli na zachód, tak jak polecił im pies. Na horyzoncie widać było błyskawice, a z 
oddali dobiegał głuchy odgłos grzmotów. Mogget także uważnie się przyglądał, z wysokości 
swojego stanowiska obserwacyjnego, którym jak zwykle był plecak Sama. Zielone oczy kota 
śledziły kolejne rozbłyski i Lirael zauważyła, że Mogget po cichu coś oblicza. Następnie 
kocur prychnął, wyraźnie niezadowolony.
- Pamiętacie, co mówił ten młody porucznik? Jak daleko jest stąd do Młyna Forwin? - 
zapytał, zauważając spojrzenie Lirael.
- Około trzydziestu mil - odrzekł Sam.
- Około pięciu lig - powiedziała jednocześnie Lirael.
- Błyska się dokładnie na zachodzie, jakieś sześć lub siedem lig stąd - oświadczył 
Mogget. - A więc Hedge wciąż jeszcze nie zdołał przewieźć swego ładunku na drugą stronę 
Muru!

Interludium drugie

Niebieska furgonetka pocztowa zwolniła i ze zgrzytem redukowała biegi, sposobiąc 
się do skrętu w brukowaną alejkę. Wkrótce musiała zwolnić jeszcze bardziej, a nawet się 
zatrzymać, gdyż brama była tego dnia wyjątkowo zamknięta. W dodatku po drugiej stronie 
stali ludzie wyposażeni w broń palną i miecze. Kierowca zorientował się, że były to 
uzbrojone uczennice, ubrane w białe spódniczki tenisowe lub stroje do hokeja, którym 
bardziej do twarzy byłoby z rakietami do tenisa lub kijami hokejowymi niż z karabinami. 
Dwie dziewczyny mierzyły do niego zza ogrodzenia, a dwie inne wyszły przez boczne drzwi 
w murze, demonstrując ostrza mieczów połyskujące w świetle zachodzącego słońca.
Kierowca spojrzał na umieszczone nad bramą pseudogotyckie litery układające się w 
słowa „Wyverley College” i na znajdujący się poniżej mniejszy napis „Założono w 1652 roku 
dla młodych dam z wyższych sfer”.
- O cholera, to ci dopiero wyższe sfery - mruknął do siebie. Nie lubił bać się uczennic. 
Zajrzał do wnętrza wozu i głośno dodał: - Jesteśmy na miejscu. Oto Wyverley College.
W aucie rozległ się szelest, a następnie głośne stukanie i stłumione rozmowy 
dochodzące z poruszających się worków pocztowych. Wkrótce worki wstały z podłogi, a ze 
środka wyłoniły się czyjeś ręce, które zaczęły rozplątywać wiązadła. Kierowca spojrzał przed 
siebie i zauważył, że dwie uczennice zbliżyły się do wozu, opuścił więc szybę.
- Transport specjalny - rzucił, mrugając porozumiewawczo do dziewcząt. - Kazano mi 
powiedzieć: „przywożę tatę i mamę Ellie”. To ma mnie podobno uchronić przed waszymi 
mieczami oraz kulami.
Stojąca bliżej dziewczyna, która miała nie więcej niż siedemnaście lat, zwróciła się do 
drugiej, jeszcze młodszej:
- Poproś Magistrix Coelle.
- A pan niech się nie rusza i trzyma ręce na kierownicy - rzuciła pod adresem 
kierowcy. - I proszę nakazać swoim pasażerom, żeby zachowywali się spokojnie.
- Słyszymy cię - zawtórował jej donośny i dźwięczny kobiecy głos dochodzący z 
furgonetki. - Czy to ty, Felicity?
Dziewczyna cofnęła się odruchowo. Następnie, z mieczem gotowym do ciosu, zajrzała 
kierowcy przez ramię.
- Tak, to ja, proszę pani - odparła nieśmiało. Zrobiła krok w tył i skinęła w kierunku 
swoich uzbrojonych w karabiny koleżanek, które widząc ten gest, rozluźniły się nieco, ale 
wcale nie opuściły broni, co sprawiło, że kierowca poczuł się odrobinę nieswojo.
- Bardzo proszę zaczekać, aż zjawi się Magistrix Coelle. Ostrożności nigdy za wiele, a 
dzisiaj wieje północny wiatr i dochodzą nas niepokojące wieści. Ilu was jest?
- Dobrze, poczekamy - zgodził się głos. - Jest nas dwoje, ja i... ojciec Ellimere.
- Hmm, dzień dobry państwu - powiedziała Felicity. - Doniesiono nam, że... że wy 
już... ale Magistrix Coelle nie dała wiary tym pogłoskom...
- Później o tym porozmawiamy - oświadczyła Sabriel. Zdołała już wyswobodzić się z 
worka i przysiadła za plecami kierowcy. Felicity zajrzała jeszcze raz do środka, by upewnić 
się, że rozmawia z matką Ellimere. Rozpoznała Sabriel, pomimo niebieskiego stroju 
pocztowca i czapki z daszkiem zasłaniającej jej kruczoczarne włosy. Nadal jednak nie 
wyzbyła się obaw. Mogła je rozwiać dopiero sama Magistrix Coelle, sprawdzając znaki 
Kodeksu przybyłych.
- Oto pańska zapłata, zgodnie z umową - oznajmiła Sabriel, wręczając kierowcy grubą 
kopertę. Wziął ją i natychmiast zajrzał do środka, a to, co zobaczył, wywołało na jego twarzy 
uśmiech zadowolenia.
- Jestem wielce zobowiązany - powiedział. - I oczywiście, nie pisnę słówka, tak jak 
obiecałem.
- No, mam nadzieję - mruknął Touchstone.
Kierowca najwyraźniej poczuł się dotknięty tą uwagą.
- Pochodzę z Bain i wiem, co należy, a co nie - żachnął się. - Nie pomogłem wam dla 
pieniędzy. To tylko miły dodatek.
- Jesteśmy wdzięczni za pomoc - powiedziała Sabriel, spoglądając wymownie na 
męża i starając się powściągnąć go wzrokiem. Godziny spędzone w worku pocztowym ani 
świadomość tego, że dom już blisko, wcale nie poskromiły jego wybuchowego 
temperamentu. Wyverley College znajdował się zaledwie czterdzieści mil na południe od 
granicy.
- Do cholery, nie potrzebuję waszych pieniędzy! - krzyknął kierowca, rzucając kopertą 
w kierunku Touchstone’a.
- Niechże pan to uzna za wyraz wdzięczności - powiedziała spokojnie Sabriel, 
wręczając mu pakiet z powrotem. Kierowca przez chwilę protestował, lecz w końcu wsunął 
pieniądze do kurtki i nadąsany rozsiadł się w swoim fotelu.
- A oto i Magistrix - oznajmiła z ulgą Felicity, spoglądając za siebie na starszą panią 
zbliżającą się w towarzystwie kilku uczennic. Można było odnieść wrażenie, że pojawiły się 
znikąd, gdyż położony za zakrętem budynek szkoły krył się za rzędem gęsto rosnących topoli.
Magistrix Coelle z dużą wprawą sprawdziła autentyczność znaków Kodeksu na 
czołach przybyszów i już po kilku minutach wszyscy zmierzali w kierunku szkoły, a 
furgonetka udała się w drogę powrotną do Bain.
- Nie wierzyłam tamtym tragicznym doniesieniom - oświadczyła Magistrix, gdy 
szybkim krokiem, nieomal biegnąc, zdążali ku bramie wejściowej prowadzącej do głównego 
gmachu. - Co prawda „Corvere Times” zamieścił zdjęcie dwóch spalonych samochodów i 
jakichś zwłok, ale bez żadnego przekonywającego opisu. Od razu wyglądało mi to 
podejrzanie.
- Zdjęcie było prawdziwe - ponuro odparła Sabriel. - Damed i jedenastu innych 
Strażników zginęło w zamachu, a potem jeszcze dwóch poległo w okolicach Hennen. Może 
nawet było więcej ofiar. Gdy minęliśmy Hennen, rozdzieliliśmy się na dwie grupy, by zmylić 
pościg. Czy ktoś z naszych dotarł tu już przed nami?
Coelle zaprzeczyła ruchem głowy.
- Damed na zawsze pozostanie w naszej pamięci - powiedział Touchstone. - Tak samo 
Barlest i wszyscy inni. Ale wrogom też nie zapomnimy tego, co zrobili.
- Cóż za straszne czasy - westchnęła Coelle. Jeszcze kilka razy z dezaprobatą 
pokręciła głową, gdy wchodząc do środka, mijali po drodze grupki uzbrojonych dziewcząt. 
Wszystkie z respektem i podziwem spoglądały na legendarną Sabriel, a także na jej małżonka, 
choć jako władca Starego Królestwa nie fascynował ich tak jak ona. Przecież Sabriel była 
kiedyś jedną z nich. Jeszcze długo nie mogły oderwać wzroku od drzwi, za którymi zniknęła, 
zmierzając do Komnaty Gości. Pokój ten, przeznaczony dla odwiedzających szkołę rodziców, 
urządzono z większym przepychem niż inne pomieszczenia szkoły.
- Ufam, że od czasu naszego wyjazdu nie nastąpiły jakieś dalsze komplikacje. Jak 
wygląda sytuacja? Co nowego? - zapytała Sabriel.
- Nie zaszły żadne zmiany - odparła Coelle. - Jak na razie, nie było poważniejszych 
problemów. Felicity! Zatroszcz się, by kufer naszego drogiego gościa został przyniesiony z 
sieni. Niech ci pomoże Pippa albo Zettie... czy kto tam dzisiaj pełni dyżur. A co do wieści, 
to...
- Wieści? Może od Ellimere lub Sametha? - zapytał podekscytowany Touchstone.
Coelle wyjęła z rękawa dwa złożone arkusze i podała je królowi. Touchstone 
niecierpliwym ruchem chwycił listy i podszedł do Sabriel, by je przeczytać, gdy tymczasem 
Felicity z towarzyszkami zniknęła za ciężkimi drzwiami wypolerowanymi na wysoki połysk.
Pierwszą wiadomość napisano kopiowym ołówkiem na urwanym nierówno kawałku 
papieru firmowego ozdobionego trąbką i zwojem pergaminu - tym samym symbolem, który 
widniał na furgonetce pocztowej. Touchstone i Sabriel uważnie przeczytali wiadomość, a na 
ich twarzach pojawił się wyraz wielkiego zatroskania.
- To od jednej z byłych uczennic - poinformowała zdenerwowana Coelle, przerywając 
milczenie. - Lornella Acren-Janes jest asystentką Głównego Poczmistrza. Ona oczywiście 
tylko skopiowała telegram. Nie mam pojęcia, czy oryginał w ogóle został przesłany do waszej 
ambasady.
- Czy ten papier można traktować poważnie? - zapytał Touchstone. - Jakaś ciotka 
Lirael, następczyni Abhorsenów? Czy to nie jest znowu jakiś wybieg, który ma uśpić naszą 
czujność?
Sabriel pokręciła głową.
- To najwyraźniej wiadomość od Sama, choć przyznam szczerze, że jej nie rozumiem 
- powiedziała. - Sporo zmian musiało zajść w Starym Królestwie. Chyba nieprędko to 
wszystko rozwikłamy.
Rozłożyła drugi arkusz. W odróżnieniu od kopii telegramu, był to gruby papier 
czerpany, na którym widniały tylko trzy symbole. Trzy ciemne, znieruchomiałe znaki 
Kodeksu, wyraźnie odbijające się od białego tła. Sabriel przeciągnęła po nich ręką i 
natychmiast ożyły - gorejąc jasnym światłem, niemal wyrywały się z papieru ku jej dłoniom. 
Równocześnie rozległ się głos Ellimere, tak wyraźny i czysty, jakby stała tuż obok.
- Matko! Ojcze! Mam nadzieję, że szybko otrzymacie ten list. Clayry wieszczą, zbyt 
dużo, by przekazać to w jednej wiadomości. Powstało wielkie zagrożenie, którego ogrom 
przekracza granice naszej wyobraźni. Jestem w Barhedrin w towarzystwie Strażników, 
Obywatelskich Oddziałów Zbrojnych oraz siedmiuset osiemdziesięciu czterech Clayr, które 
próbują ujrzeć, co należy uczynić. Mówią, że Sam żyje i nie ustaje w walce. Bez względu na 
to, co się stanie, wy musicie znaleźć się w Barhedrin do Dnia Anstyra, bo inaczej będzie za 
późno. Musimy dokądś polecieć Papierowym Skrzydłem. Ach, i jeszcze coś... Mam ciotkę, 
która musi być twoją przyrodnią siostrą... Co takiego? Nie przerywajcie...
Ellimere urwała w pół zdania. Znaki Kodeksu przygasły i wtopiły się z powrotem w 
papier.
- Zaklęcie zostało przerwane... - zasępił się Touchstone. - To zupełnie niepodobne do 
Ellimere, żeby nie mogła sobie z czymś takim poradzić. O czyjej siostrze przyrodniej ona 
mówi? Chyba nie chodzi tu o mnie...
- Najważniejsze, że Clayry wreszcie coś ujrzały - oświadczyła Sabriel. - Dzień 
Anstyra... Trzeba by to sprawdzić w almanachu. Pewnie to już wkrótce... Będziemy musieli 
wyruszyć jak najszybciej.
- Nie wiem, czy to możliwe - powiedziała zdenerwowana Coelle. - Ta wiadomość 
dotarła do nas zaledwie dzisiejszego ranka. Przyniósł ją Zwiadowca z Przejścia Granicznego. 
Strasznie się spieszył i natychmiast chciał wracać. Jeśli dobrze zrozumiałam, nastąpił jakiś 
atak, ktoś przedarł się przez Mur i...
- Atak z tamtej strony! - przerwali jej równocześnie Sabriel i Touchstone. - Jakiego 
rodzaju?
- Zwiadowca nie znał szczegółów - zająknęła się Coelle, zdumiona ich gwałtowną 
reakcją. Sabriel i Touchstone przysunęli się tak blisko, że nieomal na nią wpadli.
- Do tego incydentu doszło gdzieś daleko na zachodzie, ale na samym Przejściu 
Granicznym też jest niespokojnie. Podobno generał Kingswold, pełniący funkcję Inspektora 
Generalnego, opowiedział się za rządem utworzonym przez Partię Ojczyźnianą. Natomiast 
generał Tindall nie uznaje ani tego rządu, ani Kingswolda. W rezultacie poszczególne 
oddziały zwróciły się przeciw sobie, stając po stronie jednego lub drugiego generała...
- Więc Corolini podjął otwartą próbę przejęcia władzy? - zapytała Sabriel. - Kiedy to 
się stało?
- Doniosła o tym dzisiejsza prasa poranna - odpowiedziała Coelle. - Popołudniówki 
jeszcze się nie ukazały. W Corvere trwają walki... Nie wiedzieliście o tym?
- Udało nam się dotrzeć tak daleko, bo przemykaliśmy bocznymi drogami, unikając 
spotkań z Ancelstierrańczykami - rzekł Touchstone. - Nie mieliśmy zbyt wiele czasu na 
czytanie gazet.
- „Times” utrzymuje, że Główny Minister wciąż sprawuje kontrolę nad Arsenałem, 
Pałacem Rządowym i Lokalnym Zgromadzeniem Corvere - poinformowała Coelle.
- Jeżeli nie oddał Pałacu, to znaczy, że ciągle ma wpływ na Wielkiego Sędziego 
Dziedzicznego - powiedział Touchstone. Spojrzał na Sabriel, oczekując, że potwierdzi jego 
słowa. - Corolini nie zdoła utworzyć rządu bez błogosławieństwa ze strony Wielkiego 
Sędziego.
- Chyba że cały obecny system władzy zdążył się już rozpaść - stwierdziła Sabriel. - 
Ale i tak nie to jest najważniejsze. Corolinini i próba zamachu stanu to tylko przykrywka. Tak 
naprawdę za wszystkimi wydarzeniami kryją się jakieś siły ze Starego Królestwa - z naszego 
królestwa. Wojny na kontynencie, fala uchodźców z Southerling, dojście Coroliniego do 
władzy - wszystko to nie wydarzyło się samo przez się, zostało zorganizowane dla osiągnięcia 
nieznanego nam celu. Ale czego może szukać w Ancelstierre jakaś siła z naszego królestwa? 
Rozumiem, że zasianie zamętu w Ancelstierre ułatwiło atak z naszej strony Muru. Tylko kto 
miałby atakować i w jakim celu?
- W telegramie Sam wspomina o Chlorr - zauważył Touchstone.
- Co tam Chlorr... Nie można jej wprawdzie odmówić siły, ale jest przecież tylko 
nekromantką - odparła Sabriel. - Tu musi chodzić o kogoś potężniejszego: „zło odkopane 
niedaleko Krawędzi”...
Przerwała w pół zdania, gdy Felicity i jej trzy towarzyszki wniosły podłużny kufer z 
mosiężnymi okuciami i postawiły go na środku komnaty. Znaki Kodeksu niespiesznie 
opływały wieko i przechodziły przez dziurkę od klucza. Rozbłysły pełnią życia, gdy tylko 
Sabriel dotknęła zamka, szepcząc jakieś słowa. Najpierw powstała wąska szparka, potem 
wieko uniosło się, tworząc szczelinę na grubość palca, aż wreszcie Sabriel otworzyła kufer i 
oczom zgromadzonych ukazały się ubiory, zbroje, miecze oraz pas z dzwonkami. Ale nie to 
interesowało teraz Sabriel. Zagłębiła dłonie w skrzyni i po chwili wydobyła ze środka dużą 
księgę oprawioną w skórę. Tłoczony złoty napis mówił: „Almanach obu krajów oraz ziem 
przygranicznych”. Przerzuciła pospiesznie grube kartki i odnalazła zestaw tabel.
- Którego dzisiaj mamy? - zapytała.
- Dwudziestego - odparła Coelle.
Sabriel przejechała szybko palcem w dół tabeli, a następnie wzdłuż poziomej linii, 
szukając odpowiedniej rubryki. Odczytała zawarte w niej dane i dla porządku jeszcze raz 
wszystko sprawdziła.
- Kiedy przypada Dzień Anstyra? - spytał Touchstone.
- Właśnie dzisiaj - odparła Sabriel.
Jej słowom odpowiedziała cisza.
- W Królestwie dopiero zaczął się ranek. Jeszcze zdążymy - po chwili zastanowienia 
rzucił Touchstone.
- Nie możemy jednak jechać drogą, bo nie wiadomo, jak wygląda sytuacja w 
okolicach Przejścia Granicznego - oświadczyła Sabriel. - Przelot Papierowym Skrzydłem też 
nie wchodzi w grę, gdyż jesteśmy zbyt daleko na południu, by je przywołać...
Nagle oczy jej rozbłysły, wpadła bowiem na pewien pomysł.
- Czy Hugh Jorbert wciąż jeszcze dzierżawi od szkoły zachodnią część pastwiska i 
prowadzi tam szkołę pilotażu? - zwróciła się do Magistrix Coelle.
- Tak, ale Jorbertowie wyjechali na wakacje i wrócą dopiero za miesiąc.
- Nie chcesz chyba latać tą ancelstierrańską machiną - zaprotestował Touchstone. - 
Wieje północny wiatr i silnik odmówi posłuszeństwa po dziesięciu milach.
- Jeżeli wzbijemy się wystarczająco wysoko, to poszybujemy aż za Mur. Tyle że nie 
damy sobie rady bez pilota. Ile dziewcząt uczęszcza na kurs pilotażu?
- Około dwunastu - odparła Coelle bez entuzjazmu. - Ale nie wiem, czy któraś z nich 
nauczyła się już latać samodzielnie...
- Ja mam licencję na latanie bez instruktora - przerwała jej podekscytowana Felicity. - 
Mój tata służył kiedyś w Korpusie Lotniczym razem z pułkownikiem Jorbertem. Zaliczyłam 
już u nas w domu dwieście godzin na treningowym Humbercie i dodatkowo pięćdziesiąt tutaj, 
na Beskwicie. Ćwiczyłam lądowanie awaryjne, nocne loty i wiele innych rzeczy. Jestem 
dobrze przygotowana i mogę z wami lecieć na drugą stronę Muru.
- To wykluczone - oświadczyła Magistrix. - Ja ci zabraniam!
- To wyjątkowy moment - włączyła się do rozmowy Sabriel, spoglądając znacząco na 
Coelle. - Wszyscy musimy dać z siebie jak najwięcej. Dziękuję ci, Felicity. Przyjmuję twoją 
pomoc. Idź i przygotuj wszystko do drogi, a my tymczasem przebierzemy się w bardziej 
odpowiednie stroje.
Felicity wydała okrzyk radości i wybiegła z komnaty, a za nią jej koleżanki. 
Wydawało się, że Coelle spróbuje je powstrzymać, ale ostatecznie zrezygnowała. Zamiast 
tego usiadła w najbliżej stojącym fotelu, wyjęła z rękawa chusteczkę i otarła nią spocone 
czoło. Znak Kodeksu zalśnił lekko w zetknięciu z materiałem.
- Ona jest moją podopieczną - poskarżyła się Coelle. - I co ja powiem jej rodzicom, 
jeżeli ona... jeżeli nie zdoła...
- Nie mam pojęcia - odparła Sabriel. - Nigdy nie wiem, co w takiej sytuacji należy 
mówić, jestem za to przekonana, że lepiej próbować coś robić, niż bezczynnie czekać na 
rozwój wypadków, nawet jeżeli cena okaże się wysoka.
Mówiąc te słowa, Sabriel spoglądała za okno i starała się nie patrzyć na Coelle. 
Wpatrywała się w biały marmurowy obelisk mierzący dwadzieścia stóp, ustawiony na środku 
trawnika. Uwieczniono na nim nazwiska wielu osób. Napisy były zbyt małe, aby Sabriel 
mogła cokolwiek z tej odległości przeczytać, ale i tak większość z tych nazwisk znała na 
pamięć, nawet jeżeli nigdy nie spotkała ludzi je noszących. Obelisk upamiętniał tych, którzy 
polegli owej straszliwej nocy przed dwudziestoma laty, gdy Kerrigor przekroczył Mur na 
czele watahy Zmarłych. Ramię w ramię z pułkownikiem Horysem walczyli i zginęli wówczas 
szeregowi żołnierze, ale także uczennice, nauczycielki, policjanci, dwóch kucharzy, 
ogrodnik...
Nagle uwagę Sabriel przykuła barwna plama przesuwająca się koło obelisku. Biały 
króliczek przemierzał w podskokach trawnik, a tuż za nim biegła uczesana w dwa warkocze 
dziewczynka, usiłując złapać swego ulubieńca. Przez moment Sabriel wróciła wspomnieniami 
do innej szkolnej uczennicy, która także nosiła warkoczyki i uganiała się za swoim 
króliczkiem. Na imię miała Jacinth, a jej pupilek zwał się Bunny.
Nazwisko dziewczynki widniało teraz na obelisku, a jeżeli chodzi o króliczka - kto 
wie, może ten, który kicał właśnie obok pomnika, był jego potomkiem? W każdym razie 
życie toczyło się dalej niezmiennym rytmem, pomimo wszelkich kłopotów.
Sabriel odwróciła się od okna i od swojej przeszłości. Teraz jej uwagę zaprzątała 
jedynie przyszłość, gdyż należało dotrzeć do Barhedrin w ciągu najbliższych dwunastu 
godzin. Zdejmując pospiesznie niebieski kombinezon pocztowy, kompletnie zaskoczyła 
Coelle, gdyż wyszło na jaw, że założony był na gołe ciało. Kiedy swój kombinezon zaczął 
rozpinać Touchstone, Coelle z piskiem uciekła z komnaty.
Sabriel i Touchstone spojrzeli na siebie i wybuchnęli śmiechem, ale już po krótkiej 
chwili zaczęli szybko wdziewać ubrania, które wydobyli z kufra. Niebawem poczuli się na 
powrót sobą, gdyż znowu założyli solidną lnianą bieliznę, wełniane koszule i nogawice, na 
wierzch kolczugi oraz opończe. Touchstone przypasał dwa bliźniacze miecze, a Sabriel miecz 
Abhorsenów i przede wszystkim - pas z dzwonkami.
- Gotowy? - spytała Sabriel, przekładając go przez pierś i przymocowując rzemieniem.
- Tak jest - potwierdził Touchstone. - Na tyle, na ile mnie stać w tych okolicznościach, 
bo w ogóle nie cierpię latać, a zwłaszcza na tych tutejszych maszynach.
- Chyba ten lot będzie trudniejszy od innych, ale nie mamy wyboru - oznajmiła 
Sabriel.
- Rzeczywiście - westchnął Touchstone. - Ale, jeśli mogę spytać, dlaczego ten lot 
będzie trudniejszy od innych?
- Jeżeli się nie mylę, Jorbert poleciał z żoną dwuosobowym Beskwithem, a to znaczy, 
że my jesteśmy zmuszeni skorzystać z jednoosobowego Humberta Dwanaście. Trzeba więc 
będzie leżeć na skrzydłach.
- Twoja przenikliwość zawsze mnie zaskakuje - oświadczył Touchstone. - Ja się 
zupełnie nie mogę wyznać na tych latających urządzeniach i wszystkie wydają mi się 
identyczne.
- Niestety, różnią się, i to bardzo - odparła Sabriel - a nie przychodzi mi do głowy 
żaden inny sposób dostania się do domu. Tylko tak możemy dotrzeć do Barhedrin przed 
końcem Dnia Anstyra. No, ruszamy!
Wyszła i nawet się nie obejrzała, żeby sprawdzić, czy Touchstone również idzie, ale 
mąż oczywiście podążał za nią.
Szkoła pilotażu Jorberta była niewielka. Emerytowany pułkownik Korpusu Lotnictwa 
prowadził ją na zasadzie hobby. W odległości stu jardów od wygodnego, przestronnego 
domu, w którym mieszkał, znajdował się hangar. Zajmował on zachodnią część pastwiska 
będącego własnością Wyverley College. Na rozległym, porośniętym trawą obszarze 
urządzono pas startowy, oznaczony pomalowanymi na żółto beczkami po ropie.
Sabriel nie myliła się w sprawie samolotów. W hangarze pozostał tylko jeden 
kanciasty jednoosobowy dwupłatowiec koloru zielonego, który, zdaniem Touchstone’a, 
sprawiał wrażenie, jakby wszystkie jego elementy konstrukcyjne trzymały się razem na słowo 
honoru.
Felicity, którą za sprawą pilotki, gogli i skórzanego uniformu lotniczego trudno było 
rozpoznać, zasiadła już w kokpicie. Jedna z jej koleżanek stała obok śmigła, a dwie kolejne 
przykucnęły przy kołach, poniżej kadłuba.
- Będziecie musieli leżeć na skrzydłach - krzyknęła wesoło Felicity. - Zapomniałam, 
że pułkownik zabrał Beskwitha. Ale nie martwcie się, to wcale nie jest takie trudne. Są tam 
odpowiednie uchwyty. Ja też już tak latałam wiele razy... no, może dwa... i nawet chodziłam 
po skrzydłach w czasie lotu.
- Uchwyty i chodzenie po skrzydłach - wymamrotał Touchstone. - Już lecę...
- Cisza, nie denerwować pilota - rozkazała Sabriel.
Zręcznie wspięła się na lewe skrzydło i położyła na nim, trzymając się mocno dwóch 
uchwytów. Przeszkadzały jej dzwonki, ale zdążyła się już do tego przyzwyczaić. Touchstone 
zdołał wejść na prawe skrzydło, jednak nie okazał się aż tak zwinny jak żona i niewiele 
brakowało, a przebiłby je nogą na wylot. Z przerażeniem zdał sobie sprawę, że pokrycie 
samolotu wykonano ze specjalnego brezentu, a ramę nośną z drewna. Bogatszy o tę wiedzę, 
położył się delikatnie na skrzydle i z niedowierzaniem pociągnął mocno za uchwyty. Na 
szczęście, wbrew jego obawom, były solidnie przytwierdzone.
- Gotowi? - zapytała Felicity.
- Gotowi! - krzyknęła Sabriel
- Chyba tak - mruknął pod nosem Touchstone, po czym dziarsko zawołał: - Tak!
- Silnik! - nakazała Felicity. Jej koleżanka stojąca przed samolotem wprawnym 
ruchem zakręciła śmigłem i odskoczyła w tył. Silnik kaszlnął, potem jakby się zakrztusił, lecz 
po chwili zaskoczył i śmigło nabrało szybkości, a jego kontury rozmazały się w ruchu.
- Koła!
Na ten sygnał pozostałe dziewczęta pociągnęły za linki przywiązane do klinów 
blokujących i koła zostały uwolnione. Maszyna, kołysząc się, ruszyła do przodu i powoli 
zatoczyła łuk, ustawiając się pod wiatr na linii startu. Silnik pracował coraz głośniej, a 
samolot zaczął się rozpędzać, podskakując niczym jakiś niezdarny ptak, który musi dać co 
najmniej kilka susów i na dodatek mocno trzepotać skrzydłami, zanim zdoła poderwać się do 
lotu.
Touchstone spoglądał w przód, a wraz ze wzrostem prędkości jego oczy coraz bardziej 
zachodziły łzami. Spodziewał się, że maszyna wystartuje tak, jak Papierowe Skrzydło: 
szybko, zwinnie i lekko. Jednakże gdy samolot pędził w stronę kamiennego murku 
ograniczającego pastwisko od północy, uświadomił sobie, jak mało wie o ancelstierrańskich 
płatowcach. Najwyraźniej o n e odrywały się od ziemi dopiero na samym końcu pasa 
startowego.
Po kilku sekundach ogarnęły go jednak wątpliwości. Murek był już nie dalej niż 
trzydzieści kroków, a oni wciąż nie zdołali unieść się w powietrze. Touchstone zaczął już 
nawet myśleć, czy nie lepiej byłoby zeskoczyć i w ten sposób uniknąć nieuchronnej 
katastrofy. Ale nie mógł dostrzec Sabriel uczepionej drugiego skrzydła, a bez niej nie 
zamierzał wyskakiwać.
Samolot zakołysał się na boki i nagłym szarpnięciem poderwał się do góry. 
Touchstone odetchnął z ulgą, gdy przelecieli dobrych parę cali nad przeszkodą. Zaraz jednak 
krzyknął, bo maszyna znów opadła, ciężko odbiła się od murawy lotniska, by ostatecznie 
wzbić się jednak do lotu.
- Przepraszam! - krzyknęła Felicity, a jej głos był ledwie słyszalny z powodu głośnego 
warkotu silnika i świstu powietrza. - Zapomniałam, że dzisiaj jest cięższy.
Król słyszał, jak Sabriel krzyczy coś ze swego skrzydła, ale nie mógł zrozumieć słów. 
W każdym razie Felicity potakująco skinęła głową i prawie natychmiast samolot obrócił się w 
kierunku południowym, a następnie zaczął wznosić się po spirali, ciągle nabierając 
wysokości. Touchstone rozumiał ten manewr. Musieli wzbić się jak najwyżej, by uzyskać 
możliwie największą siłę nośną. Północny wiatr mógł przecież sprawić, że silnik odmówi 
posłuszeństwa, gdy do Muru zostanie im na przykład jeszcze dziesięć mil. I wtedy ten 
odcinek będą musieli pokonać lotem ślizgowym, a w zasadzie trzeba by polecieć jeszcze 
trochę dalej, bo lądowania w Strefie Granicznej na pewno należało się wystrzegać.
Równie trudno będzie osadzić maszynę w Starym Królestwie. Touchstone spojrzał na 
brezent trzepoczący nad jego głową i pomyślał, że byłoby lepiej, gdyby większość elementów 
samolotu została wykonana ręcznie. W przeciwnym razie zaraz po przekroczeniu Muru 
maszyna najpewniej rozpadnie się, podzielając w ten sposób los większości pojazdów i 
rozmaitych innych urządzeń wyprodukowanych w Ancelstierre.
- Więcej nie dam się namówić na latanie - mruknął Touchstone. W tym momencie 
przypomniał sobie słowa Ellimere. Zgodnie z tym, co przekazała w liście, zaraz po 
wylądowaniu za Murem i przedostaniu się do Barhedrin czekał ich kolejny lot, tym razem 
Papierowym Skrzydłem. Mieli się włączyć do walki z nie znanym im wrogiem, którego 
potęgi nie mogli jeszcze ocenić.
Ta myśl sprowadziła na twarz Touchstone’a cień zatroskania. Jednakże nie odczuwał 
lęku przed czekającym go starciem. Oboje z Sabriel zbyt długo zmagali się z przeciwnikami, 
którymi dowodził ktoś z zewnątrz. Teraz jednak wróg, kimkolwiek był, miał się wreszcie 
ujawnić i zmierzyć się z połączonymi siłami Króla, Abhorsena i Clayrów.
Oczywiście pod warunkiem, że Król i Abhorsen wyjdą z tego lotu bez szwanku.

Część trzecia

Rozdział siedemnasty
Powrót do Ancelstierre

Melduję, że wiatr zmienia kierunek z północno-wschodniego na północny - donosił 
podoficer Prindel, odpowiedzialny za sygnalizację. Obserwował strzałkę urządzenia 
połączonego z wiatrowskazem umieszczonym kilka pięter wyżej. Gdy wychyliła się, 
wskazując kierunek północny, światła elektryczne zamigotały i zgasły. W pomieszczeniu 
zapanował półmrok, rozświetlany jedynie dwiema kopcącymi lampami sztormowymi. Prindel 
rzucił okiem na zegarek, który właśnie stanął, i przeniósł wzrok na karbowaną świecę 
umieszczoną między lampami sztormowymi, pozwalającą orientacyjnie ocenić upływ czasu 
w podobnych przypadkach. - Melduję, że mamy awarię prądu, godzina 16.49.
- Każ uruchomić zasilanie olejowe i daj sygnał do zajmowania stanowisk bojowych - 
powiedział kapitan Drewe. - Ja idę na górę, do komory światła latarni.
- Tak jest! - odparł Prindel. Przysunął usta do tuby i ryknął na cały głos:
- Włączyć zasilanie olejowe! Zajmować stanowiska bojowe! Powtarzam, wszyscy na 
stanowiska bojowe!
- Tak jest! - rozległa się odpowiedź gdzieś z głębi tuby, po czym do jego uszu dobiegł 
sygnał ręcznie nakręcanej syreny alarmowej oraz przenikliwy brzęk dzwonka.
Drewe narzucił na siebie granatowy marynarski płaszcz i zapiął szeroki skórzany pas, 
do którego przyczepiony był kord oraz kabura z rewolwerem. Na głowę włożył błękitny 
stalowy hełm ozdobiony emblematem Strażnika Latarni Zachodniej: skrzyżowanymi złotymi 
kluczami. Nakrycie głowy odziedziczył po swoim poprzedniku. Było nieco za duże i w 
młodym kapitanie budziła się obawa, że wygląda trochę niepoważnie - ale regulamin był 
regulaminem i należało go przestrzegać.
Pomieszczenie kontrolne znajdowało się pięć pięter poniżej komory światła latarni. 
Wspinając się z mozołem po schodach, Drewe natknął się na zbiegającego w dół mata 
Kerricka.
- Panie kapitanie, szybko do nas!
- Spieszę się jak mogę, Kerrick - odparł Drewe, starając się, aby mimo 
przyspieszonego bicia serca jego głos brzmiał jak najspokojniej. - Coś się stało?
- Mgła...
- Tu zawsze jest mgła. Po to tu jesteśmy, by wskazywać statkom drogę.
- Nie w tym rzecz, panie kapitanie! Nie chodzi o mgłę unoszącą się nad morzem! Ta, 
o której mówię, nadciąga od strony lądu, z północy! W tle widać błyskawice. Pełznie w 
kierunku Muru. Natomiast od południa zbliżają się jacyś ludzie!
Drewe nie próbował już udawać spokoju, chociaż w Akademii Morskiej, którą 
ukończył zaledwie półtora roku wcześniej, wpajano mu, że grunt to mieć nerwy ze stali. 
Przecisnął się obok Kerricka i popędził na górę, przeskakując po trzy stopnie. Dysząc ciężko, 
pchnął pancerne drzwi i wpadł do komory światła latarni. Dopiero wtedy wziął głęboki 
oddech, starając się choć na chwilę odzyskać zimną krew i równowagę, które powinny 
przecież cechować oficera marynarki wojennej.
Światło było wygaszone i miało rozbłysnąć ponownie nie wcześniej niż za godzinę. 
Latarnia posiadała dwa różne systemy zasilania: olejowy i elektryczny. Było to konieczne, by 
mogła sprawnie działać także i wtedy, gdy od strony Starego Królestwa wiał północny wiatr, 
który powodował awarie nowoczesnych urządzeń.
Drewe z ulgą stwierdził, że Berl, najbardziej doświadczony mat z całej załogi latarni, 
był już na stanowisku. Sternik Berl krążył po zewnętrznym pomoście obserwacyjnym, 
przyciskając lornetkę do oczu. Drewe wyszedł do niego, spodziewając się uderzenia zimnego 
wiatru. Zaraz jednak przekonał się, że podmuchy były ciepłe, co tylko potwierdzało 
przypuszczenia, że docierały tu z północy. Berl objaśniał mu kiedyś zawiłości różnic 
klimatycznych po obu stronach Muru, lecz młody kapitan dopiero teraz w pełni pojął to, co 
wcześniej traktował z niedowierzaniem.
- Co się dzieje? - zapytał. Nad morzem jak zwykle wisiała zasłona mgły. Ale z 
północy nadciągała w kierunku Muru inna, ciemna i złowroga. Niesamowity widok 
potęgowały błyskawice, a dziwne zjawisko rozciągało się na wschód, daleko jak okiem 
sięgnąć. - A gdzie ci ludzie, o których wspominał Kerrick?
Berl podał mu lornetkę i wskazał ręką.
- Są ich setki, panie kapitanie, może nawet tysiące. Zdaje się, że to uchodźcy z 
Southerling. Idą od strony tego nowego obozu, Lington Hill. Kierują się na północ i chcą 
przedostać się za Mur. Ale to nie ich się trzeba obawiać.
Próbując ustawić ostrość, Drewe zahaczył lornetką o brzeg hełmu, czemu towarzyszył 
metaliczny dźwięk. Wstyd mu było tej nieporadności przed Berlem. Kiedy wreszcie uzyskał 
ostry obraz, zamiast rozmazanych niewyraźnych plam ujrzał sylwetki biegnących ludzi. Były 
ich tysiące. Mężczyźni mieli na głowach niebieskie czapki, kobiety chustki, a dzieci ubrane 
od stóp do głów na niebiesko. Kładli deski na zasiekach z drutu kolczastego i po takich 
zaimprowizowanych kładkach przechodzili na drugą stronę albo przecinali ogrodzenie. 
Niektórzy zdołali już pokonać pas Ziemi Niczyjej i docierali właśnie do Muru. Drewe 
pokręcił głową ze zdumienia. Dlaczego chcieli się dostać do Starego Królestwa? Ale jeszcze 
dziwniejsze było to, że niektórzy z uchodźców, gdy tylko dobiegli do Muru, zawracali na 
południe...
- Czy poinformowano o tym Kwaterę Główną Dowództwa Strefy Granicznej? - 
zapytał. W pobliżu Latarni znajdował się posterunek wojskowy, a w okopach, na tyłach, kryła 
się niemal cała kompania żołnierzy. Wszędzie rozstawione były straże oraz czujki. Cóż, u 
licha, te obiboki tam robiły?
- Telefony pewnie już nie działają - zauważył ponuro Berl. - A poza tym, nie chodzi 
tak naprawdę o uchodźców. Niech pan, kapitanie, dobrze przyjrzy się tej mgle.
Drewe skierował lornetkę w drugą stronę. Mgła poruszała się szybciej, niż 
początkowo sądził, i była zadziwiająco gęsta. Prawie jak ściana - wyglądała jak drugi mur 
zmierzający na spotkanie temu zbudowanemu z kamienia. W dodatku od środka rozświetlały 
go błyskawice...
Kapitan przełknął ślinę i z niedowierzaniem zamrugał oczami, bez przerwy regulując 
ostrość lornetki. Nie mógł uwierzyć w to, co zobaczył. Przed ścianą mgły coś się poruszało. 
Istoty, które kiedyś były może ludźmi, ale obecnie na pewno już nie. Słyszał o nich już 
dawniej, kiedy po raz pierwszy skierowano go do służby na północnym odcinku wybrzeża, 
ale dotąd nie wierzył w ich istnienie. Chodzące trupy, niewyobrażalne monstra, nieszkodliwe, 
lecz częściej okrutne wytwory magii...
- Southerlińczycy nie mają żadnych szans - szepnął Berl. - Pochodzę z północy i 
widziałem, co zdarzyło się dwadzieścia lat temu w Bain...
- Przestań, Berl - polecił mu Drewe. - Kerrick!
Marynarz wsunął głowę przez drzwi.
- Weźcie tuzin czerwonych rac i odpalcie je jedna po drugiej w odstępach trzech 
minut.
- Czer... czerwone race, panie kapitanie? - zająknął się Kerrick. Wiedział, że był to 
sygnał najwyższego zagrożenia Latarni.
- Tak, czerwone. Wykonać! - ryknął Drewe. - Berl! Niech wszyscy ludzie z wyjątkiem 
Kerricka zbiorą się w pięć minut u stóp Latarni. Ekwipunek numer trzy i karabiny do ręki!
- Karabiny i tak nie wystrzelą, panie kapitanie - odparł przygnębiony Berl. - A poza 
tym tam na dole stacjonowała przecież cała kompania wojska. Gdyby ci żołnierze żyli, 
uchodźcy nie wdarliby się na teren Strefy Granicznej...
- To rozkaz! Wykonać!
- Panie kapitanie, to nie ma sensu - tłumaczył Berl. - Nie ma pan pojęcia, do czego 
zdolne są te istoty! Naszą misją jest obrona Latarni, a nie...
- Sterniku Berl - odezwał się wyniośle Drewe. - Nawet jeśli Armia zawiodła, 
Królewska Marynarka Ancelstierre nie ma w zwyczaju bezczynnie przyglądać się, jak giną 
niewinni ludzie. I tak pozostanie, dopóki ja tu dowodzę!
- Tak jest! - powiedział Berl bez przekonania. Najpierw zasalutował muskularną ręką, 
a potem błyskawicznie grzmotnął nią kapitana w kark, dokładnie w to miejsce, którego nie 
chronił już stalowy hełm. Drewe osunął się w ramiona Berla, a sternik ułożył go delikatnie na 
podłodze, po czym zabrał mu rewolwer oraz kord.
- Co się tak gapisz, Kerrick! Bierz się za te przeklęte race!
- No, ale... a co z...
- Jak dojdzie do siebie, daj mu kubek wody i powiedz, że ja przejąłem dowództwo - 
rozkazał Berl. - Schodzę na dół, żeby zorganizować obronę.
- Obronę?
- Ci uchodźcy przyszli prosto z południa przez środek terenu, gdzie rozlokowana była 
Armia. To znaczy, że po tej stronie Muru pojawiło się coś, co załatwiło wszystkich żołnierzy 
na amen. Jacyś Zmarli, jeśli się nie mylę. Teraz wezmą się za nas, a może nawet już tu są. No 
więc mówię, chwytaj się za te race do jasnej cholery!
Zwalisty sternik krzyknął ostatnie słowa, znikając we włazie i zamykając z hukiem 
klapę.
Odgłos ten jeszcze nie przebrzmiał, gdy od strony dziedzińca Kerrick usłyszał jakieś 
nawoływania. Krzyki nasiliły się, by po chwili przerodzić się w okropny, histeryczny wrzask i 
wycie, zmieszane ze szczękiem stali.
Drżąc na całym ciele, otworzył pojemnik z racami i wyciągnął jedną z nich. 
Wyrzutnia przymocowana była do balustrady pomostu obserwacyjnego. Mimo że Kerrick 
ćwiczył setki razy, jak się wystrzeliwuje rakietę sygnalizacyjną, w zdenerwowaniu nie mógł 
sobie poradzić z jej osadzeniem. Kiedy wreszcie prawidłowo umieścił ją w wyrzutni, zbyt 
wcześnie pociągnął za sznurek i odpalona raca poparzyła mu dłonie.
Płacząc z bólu i strachu, Kerrick wrócił po następną. W tym czasie niebo zajaśniało 
wybuchem, którego czerwień odcinała się jaskrawo od ciemnych chmur. Przerażony 
marynarz nie zważał na to, że kolejne race odpalał w odstępach krótszych niż trzy minuty.
Nie zdążył jeszcze zakończyć swojego zadania, gdy przez właz wtargnęli do środka 
Zmarli Pomocnicy. W tym czasie złowieszcza mgła spowijała już prawie całą Latarnię, a z jej 
odmętów wystawała tylko komora światła oraz pomost, z którego Kerrick wystrzeliwał race. 
Ścielący się w dole opar był tak gęsty i nieprzenikniony, że wyglądał jak lita skała, po której 
można było bezpiecznie stąpać. Nic więc dziwnego, że Kerrick nie zastanawiał się zbyt 
długo, gdy jeden ze Zmarłych wtargnął na pomost obserwacyjny, taranując szklane drzwi. 
Wyciągnął w stronę mężczyzny ohydne dłonie o zbyt wielu palcach, z których spływała krew 
i sterczały kości, a wtedy Kerrick skoczył.
Przez kilka pierwszych sekund wydawało się, że mgła daje mu oparcie. Marynarz 
wybuchnął histerycznym śmiechem i nadal przebierał nogami, próbując biec do przodu. W 
rzeczywistości jednak spadał w przepaść. Przez cały czas obserwowali go Zmarli Pomocnicy 
- iskierkę Życia, która po chwili zgasła.
Jednakże Kerrick nie zginął na próżno. Czerwone race zauważono daleko na południu 
i wschodzie, a w komorze światła Latarni ocknął się kapitan Drewe. Z trudem dźwignął się na 
nogi. Gdy zauważył Zmarłych, w przebłysku natchnienia pociągnął za dźwignię urządzenia 
podającego paliwo.
Na szczycie Latarni rozbłysło światło tysiąckrotnie wzmocnione przez najlepsze 
soczewki, jakie kiedykolwiek wytworzyli mistrzowie rzemiosła szklarskiego z Corvere. Jego 
strumienie wystrzeliły w dwóch kierunkach, odcinając Zmarłym drogę ucieczki z balkonu 
obserwacyjnego. Zaczęli wściekle krzyczeć i zasłaniać zaropiałe oczy. Z desperackim 
pośpiechem, młody oficer marynarki odłączył od napędu mechanizm obrotowy lampy i z 
całej siły zaczął napierać na kabestan, by skierować snop światła w stronę Zmarłych. W taki 
sposób obracano lampę w wypadku awarii napędu, ale zazwyczaj potrzeba było do tego kilka 
osób.
Przerażenie dodało kapitanowi sił. Zdołał obrócić lampę tak, że strumień palącego 
białego światła padł prosto na Zmarłych. Nie mogło, co prawda, zrobić im krzywdy, ale było 
czymś tak nienawistnym, że jeden po drugim wycofywali się - podobnie jak wcześniej 
Kerrick - prosto w odmęty mgły. Jednakże w odróżnieniu od marynarza, Pomocnicy przeżyli 
upadek, tyle że ich ciała uległy jeszcze większej deformacji. Z wolna podnosili się z ziemi, 
powłócząc zniekształconymi, połamanymi kończynami, i z powrotem zaczynali piąć się na 
szczyt Latarni. Na górze tliło się przecież Życie, a oni chcieli go zasmakować, niepomni na 
wstręt, jaki budziło w nich światło.

Gromy i błyskawice sprawiły, że Nick się ocknął. Jak zwykle miał zawroty głowy i 
nie mógł się zorientować, gdzie jest. Czuł, jakby grunt przesuwał się pod nim i dokądś 
umykał. Dopiero po dłuższej chwili dotarło do niego, że jest niesiony na noszach, które 
dźwiga czwórka mężczyzn, po dwóch z każdej strony. Spostrzegł, że byli to normalni ludzie, 
a przynajmniej na takich wyglądali. W niczym nie przypominali trędowatych robotników z 
wykopu, pracujących w Nocnej Brygadzie Hedge’a.
- Gdzie jesteśmy? - spytał Nicholas. Głos miał ochrypły, a w ustach poczuł smak krwi. 
Niepewnie dotknął warg i zorientował się, że pokrywają je strupy. - Chciałbym napić się 
wody.
- Panie! - zawołał jeden z niosących. - Obudził się!
Nick próbował usiąść, ale siły go zawiodły. Nad głową widział tylko chmury i 
błyskawice, które uderzały w jakieś miejsce na przedzie kolumny. Srebrne półkule! Wszystko 
mu się przypomniało. Musi natychmiast upewnić się, że nic im nie grozi!
- Półkule! - krzyknął. Dotkliwy ból przeszył mu gardło.
- Są bezpieczne - odpowiedział znajomy głos. Nad Nickiem nachylił się Hedge. Ależ 
wyrósł - pomyślał zupełnie irracjonalnie Nick. - A do tego jeszcze schudł. Jakby się nagle 
rozciągnął. Całkiem jak cukierek toffi, którego dwoje dzieci wyrywało sobie z rąk. W 
dodatku wcześniej był łysawy, a teraz ma włosy. A może to tylko cień okrywa mu czaszkę?
Nick zamknął oczy. Nie mógł sobie przypomnieć, gdzie się znajduje ani jak się tutaj 
dostał. Najwyraźniej nadal był chory i to nawet poważniej niż kiedyś, bo inaczej czemuż 
nieśliby go na noszach?
- Gdzie jesteśmy? - zapytał cicho. Znowu otworzył oczy, ale tym razem nie mógł 
dojrzeć Hedge’a, choć jego głos dochodził z bliska.
- Niebawem przekroczymy Mur - odparł nekromanta i roześmiał się. W jego głosie 
było coś nieprzyjemnego. Mimo to Nick również nie mógł powstrzymać się od śmiechu. Nie 
wiedział, co go tak śmieszy, ani nie potrafił nad tym zapanować. Rechotał bez ustanku, aż w 
końcu zakrztusił się i musiał zamilknąć.
Oprócz jadowitego śmiechu Hedge’a i odgłosu gromów do jego uszu docierał jeszcze 
jeden dźwięk, choć w pierwszej chwili Nick nie mógł go zidentyfikować. Wciąż nasłuchiwał, 
podczas gdy tragarze, nie oglądając się na nic, uparcie maszerowali do przodu. Wreszcie 
wydało mu się, że skojarzył. Były to okrzyki, podobne do tych, jakie wznoszą kibice na 
stadionie piłkarskim lub w czasie meczu krykieta, wydzierając się na całe gardło podczas 
dopingu lub z powodu zwycięstwa. Ale gdzie w okolicy Muru mógł odbywać się mecz? Może 
stacjonujący w Strefie Granicznej żołnierze urządzili jakieś rozgrywki?
Pięć minut później Nick znowu usłyszał wrzaski tłumu i zdał sobie sprawę, że nie jest 
to mecz piłkarski. Znów spróbował usiąść, ale przytrzymała go czyjaś ręka. Rozpoznał dłoń 
Hedge’a, choć była czarna, jakby na wpół zwęglona, a zamiast paznokci wystrzelały z niej 
płomienie.
- To tylko halucynacje - pocieszał się zdesperowany Nick. - Halucynacje, nic innego.
- Musimy szybko przedostać się za Mur - powiedział Hedge, zwracając się do 
noszowych. - Zmarli będą mogli torować nam drogę jedynie przez kilka następnych minut. 
Gdy tylko półkule znajdą się po drugiej stronie, puścimy się biegiem.
- Tak, panie - odpowiedzieli chórem mężczyźni.
Nick próbował zrozumieć, o czym właściwie mówił Hedge. Szli teraz środkiem 
szpaleru, jaki utworzyli jego cierpiący na dziwną przypadłość pomocnicy. Nick starał się nie 
patrzeć na dotknięte rozkładem ciała okryte niebieskimi łachmanami. Na szczęście nie mógł 
dojrzeć ich wyniszczonych chorobą twarzy, gdyż wszyscy odwrócili głowy w tę samą stronę, 
spoglądając gdzieś w dal. Stali ramię przy ramieniu, jakby stanowili powitalną gwardię 
honorową.
- Półkule są już za Murem!
Nicholas nie mógł poznać, kto to powiedział. Głos był jakiś dziwny, niósł się echem 
po okolicy i sprawił, że młodzieniec poczuł się osobliwie zbrukany. Jednakże słowa te 
odniosły natychmiastowy skutek. Tragarze rzucili się do biegu i pędzili tak szybko, że Nick 
zaczął podskakiwać na noszach. Przytrzymał się brzegu swojego posłania i, wykorzystując 
siłę podrzutu, usiadł, aby się trochę rozejrzeć.
Wbiegali właśnie do tunelu w Murze oddzielającym Stare Królestwo od Ancelstierre. 
Wykuty w skale korytarz był niski i łukowato sklepiony. Pod ścianami ustawili się w dwóch 
długich szeregach robotnicy z Nocnej Brygady. Spletli ręce i przysunęli jeden do drugiego, 
pozostawiając jedynie wąskie przejście. Mężczyźni i kobiety jaśnieli złocistym blaskiem, ale 
gdy Nicholas przybliżył się do nich, dostrzegł, że światło to pochodzi od tysięcy drobnych 
płomieni, pełzających po ich ciałach. Ci, którzy stali głębiej w tunelu, płonęli jak pochodnie.
Nick krzyknął z przerażenia, gdy weszli do środka. Wszystko wokół trawił dziwny 
bezdymny ogień, rzucający złoty blask. Chociaż członkowie Nocnej Brygady ginęli w 
płomieniach, żaden z nich nawet nie krzyknął ani nie próbował uciekać. Co więcej, Nick 
spostrzegł, że ci, których spopielił ogień, natychmiast byli zastępowani przez innych. 
Niezliczone setki odzianych na niebiesko ludzi wlewały się do tunelu od drugiej strony i 
dołączały do pozostałych.
Nick zauważył Hedge’a, który parł przed siebie w rozjarzonym korytarzu. Mroczna 
istota tylko kształtem przypominała dawnego nekromantę. Spowijające ją czerwone 
płomienie dawały odpór złotemu ogniowi. Hedge posuwał się do przodu z trudem, jakby 
każdy krok stanowił dla niego potworny wysiłek. Złociste płomienie zaciekle broniły 
przejścia i za wszelką cenę starały się nie dopuścić do tego, by Hedge przedostał się przez 
tunel na drugą stronę Muru.
Nagle cała grupa robotników z Nocnej Brygady stojąca na przedzie zajęła się żywym 
ogniem i spłonęła do szczętu, niczym świeca, z której wytopił się cały wosk. Zanim pozostali 
zdążyli ich zastąpić, zamykając powstałą w szpalerze wyrwę, złociste płomienie buchnęły z 
tak wielką siłą, że rozlały się niemal po całym tunelu. Zauważywszy, co się stało, mężczyźni 
niosący nosze zaczęli kląć i krzyczeć, nie zwolnili jednak kroku. Rzucili się w ogień, jakby 
wskakiwali w fale, po to, by po chwili wynurzyć się z drugiej strony. Tragarzom udało się 
przejść, ale rozszalałe płomienie porwały za sobą Nicka. Spadł z noszy na kamienną 
posadzkę.
Złocisty ogień przyprawił go o dziwne kłucie w sercu, zupełnie jakby piersi przebił 
mu sopel lodu. Równocześnie rozjaśniło mu się w głowie, a zmysły się wyostrzyły. Wśród 
płomieni i na ścianach tunelu zaczął dostrzegać wyodrębniające się znaki, różne symbole, 
które w bezustannym ruchu układały się w coraz to nowe wzory. Rozpoznał znaki Kodeksu, o 
których tyle kiedyś słyszał. Magia mająca związek z Samethem... i Lirael.
W jego pamięci odżyły nagle wydarzenia minionych dni. Przypomniał sobie Lirael i 
skrzydlatego psa. Ucieczkę z obozu. Ukrywanie się w trzcinach. Rozmowę z Lirael, w czasie 
której obiecał jej, że uczyni wszystko, co w jego mocy, by powstrzymać Hedge’a.
Płomienie, które lizały pierś Nicka, wcale nie parzyły mu skóry. Zupełnie jakby 
chciały wniknąć głębiej i wydobyć tkwiącą w młodzieńcu cząstkę Zła. Ale mroczne moce 
były potężniejsze niż magia zaklęta w Murze i ciągle stawiały opór, mimo że Nicholas 
próbował sobie pomóc, zanurzając się w ogniu Kodeksu, dotykając złocistych płomieni, a 
nawet próbując je połykać.
Z ust, nosa i uszu Nicka buchnęły snopy białych iskier, a jego ciało nagle 
wyprostowało się i naprężyło. Chłopak wstał, z rękami nienaturalnie przyciśniętymi do 
tułowia. Zataczając się, ruszył do przodu, sztywny jak manekin. Złote płomienie wściekle 
buzowały, gdy krok za krokiem, nie zginając kolan, posuwał się wzdłuż tunelu. Gdzieś w 
głębi świadomości Nicholas zdawał sobie sprawę, że dzieje się z nim coś dziwnego, nic 
jednak nie mógł zrobić. Mięśnie przestały być posłuszne jego woli. Władała nimi tkwiąca w 
jego ciele cząstka Zła, choć nie potrafiła sprawić, by poruszał się w naturalny sposób. 
Sztywność stawów powodowała, że Nick ciężko i z mozołem przemieszczał się w stronę 
wyjścia, wzdłuż płonących ogniem szeregów złożonych z robotników Hedge’a.
Z drugiego końca tunelu wciąż napływał do środka niekończący się strumień nowych 
członków Nocnej Brygady. Wielu z nich wyglądało zupełnie normalnie i w niczym nie 
przypominało dotkniętych trądem ludzi pracujących w wykopie. Ich skóra i włosy zdawały 
się należeć do żywych ludzi i tylko oczy zdradzały, że dzieje się tu coś niedobrego. Jakaś 
część umysłu Nicka zrozumiała, że tak naprawdę nie są wcale chorzy, lecz martwi. Podobnie 
jak ich pobratymcy, których ciała znajdowały się w stanie zaawansowanego rozkładu. Nowo 
przybyli mieli także na sobie niebieskie czapki oraz chustki.
Idący przodem Hedge wypadł z tunelu i gestem przyzywał Nicka. Wydało mu się, że 
nekromanta zarzucił nań niewidzialną pętlę, by w ten sposób szybciej przyciągnąć go do 
siebie. Złociste płomienie próbowały dosięgnąć Nicholasa, lecz płonące ciała Zmarłych z 
Nocnej Brygady skutecznie broniły do niego dostępu. Ogień Kodeksu nie zdołał go jednak 
zatrzymać. Wkrótce, słaniając się i zataczając, wydostał się z tunelu.
Przekroczył Mur i znalazł się na terenie Ancelstierre, a w zasadzie w strefie Ziemi 
Niczyjej, poprzedzającej właściwe Pogranicze. Zazwyczaj była to pusta, cicha przestrzeń - 
połać gołej ziemi poprzecinana zasiekami z drutu kolczastego. Wrażenie spokoju potęgował 
cichy szept fletów wiatrowych, które w oczach Nicka były czymś w rodzaju ekstrawaganckiej 
dekoracji lub pomnika. Teraz całą okolicę spowijała biała mgła, upiornie podświetlona 
blaskiem zachodzącego słońca i błyskawic. Miejscami przerzedzała się i ustępowała na 
południe, odsłaniając, jak unosząca się kurtyna, ślady niedawnej masakry. Wszędzie wokół 
leżały sterty ciał. Niektóre z nich zawisły na zasiekach z drutu kolczastego, inne spoczywały 
na ziemi. Wszyscy zmarli mieli na głowach niebieskie czapki albo chustki. Nicholas 
rozpoznał w nich pomordowanych uchodźców z Southerling, którzy zrządzeniem jakichś 
mrocznych sił wchodzili również w skład Nocnej Brygady Hedge’a.
Błyskawica przeszyła niebo i rozległ się potężny grzmot. Tumany mgły rozstąpiły się i 
nieopodal Nick dostrzegł półkule umocowane linami do ogromnych sań, na które 
przeładowano je z barek, gdy tylko dotarły do Redmouth. Nie pamiętał jednak ani tej chwili, 
ani niczego innego. Jego wspomnienia kończyły się na rozmowie, którą odbył z Lirael w 
trzcinowej łodzi. Potem zapadł w sen i przebudził się dopiero wtedy, gdy dotarli w okolice 
Muru. Półkule musieli przyholować ci sami ludzie, którzy trudzili się przy nich teraz, ciągnąc 
sanie. Wyglądali zupełnie normalnie, a przynajmniej nie wchodzili w skład Nocnej Brygady. 
Mieli na sobie mocno znoszone mundury Armii Ancelstierre, ale także różne elementy 
strojów typowych dla Starego Królestwa. Był to dosyć osobliwy zestaw garderoby. 
Wojskowe bluzy w kolorze khaki i barwne bryczesy kontrastowały ze skórzanymi kaftanami i 
pordzewiałymi kolczugami.
Siła, która popychała Nicholasa do przodu, gdy maszerował przez tunel, nagle 
przestała działać i młodzieniec padł na ziemię u stóp Hedge’a, zupełnie wyczerpany. 
Nekromanta miał teraz co najmniej siedem stóp wzrostu, a krwistoczerwone płomienie, które 
przebiegały po całym jego ciele i buchały z oczodołów, wydawały się bardziej wyraziste i 
jaskrawe niż kiedykolwiek przedtem. Po raz pierwszy Nick przestraszył się Hedge’a i 
zupełnie nie mógł pojąć, dlaczego poczuł lęk dopiero w tym momencie. Był jednak tak 
osłabiony, że skulił się u stóp nekromanty i przycisnął dłonie do klatki piersiowej, ciągle 
bowiem odczuwał w tym miejscu dojmujący ból.
- Już niedługo - przemówił Hedge głosem dudniącym jak grom. - Już wkrótce nasz 
pan odzyska wolność.
Nick złapał się na tym, iż entuzjastycznie mu przytakuje, co przeraziło go nie mniej 
niż sam Hedge. Znowu zapadał w stan dziwnego sennego odrętwienia, w którym mógł 
rozmyślać wyłącznie o półkulach, Farmie Błyskawic i o wszystkim, co trzeba jeszcze zrobić...
- Nie - szepnął nagle. - Tego nie wolno zrobić. - Nie wiedział, co właściwie się dzieje, 
i uznał, że dopóki się nie dowie, nie będzie się w nic angażował. - Nie!
Hedge zrozumiał, że Nick przemówił własnym głosem. Wyszczerzył zęby w 
uśmiechu, a wówczas z jego gardła wypełzły płomienie. Podniósł młodzieńca i przytulił go 
niczym niemowlę do piersi, przez którą miał przewieszony pas.
- Twoja rola już się prawie skończyła, Nicholasie Sayre. - Jego oddech parzył, a z ust 
wydobywał się fetor zgnilizny. - W tej grze byłeś zaledwie nędznym pionkiem, ale twój 
wujek i ojciec okazali się przez przypadek znacznie bardziej użyteczni, niż przypuszczałem.
Nick wpatrywał się otępiałym wzrokiem w gorejące oczodoły. Zdążył już zapomnieć 
wszystkie wydarzenia, których pamięć wróciła do niego nagle w trakcie wędrówki przez 
tunel. W oczach Hedge’a odbijały się błyskawice i srebrne półkule. Zespolenie ich w jedną 
całość na powrót stało się jedynym szczytnym celem, jaki przyświecał Nicholasowi w jego 
krótkim życiu.
- Półkule - wyszeptał nieomal nabożnie. - One muszą zostać połączone.
- Już niedługo, panie - uspokajająco odezwał się Hedge. Podszedł do tragarzy i 
położył Nicka na noszach, po czym pogładził go po piersi w okolicy serca swoją na wpół 
zwęgloną ręką, po której wciąż jeszcze ślizgały się płomienie. Dotyk nekromanty sprawił, że 
koszula chłopca, którą zabrał kiedyś ze sobą z Ancelstierre, rozpadła się do reszty, odsłaniając 
sine i obolałe ciało. - Już niedługo!
Nicholas zobojętniałym wzrokiem spoglądał za odchodzącym. Nie mógł się już 
zdobyć na żadną niezależną myśl. Skupiony był wyłącznie na półkulach. Wyobrażał sobie, 
jak łączą się ze sobą. Próbował usiąść, by móc się im przyjrzeć, lecz nie miał na to dość siły, a 
mgła znowu zaczynała gęstnieć. Wyczerpany, osunął się na posłanie i rozrzucił ręce, które 
zwisały teraz bezwładnie po obu stronach noszy. Natrafił palcem na odłupany kawałek jakiejś 
rzeczy. Przez rękę przepłynął mu dziwny prąd. Poczuł ostry ból i jednocześnie zalała go fala 
delikatnego, kojącego ciepła.
Próbował zacisnąć palce na znalezionym przedmiocie, ale odmówiły mu 
posłuszeństwa. Z najwyższym trudem przechylił się więc na bok, by zobaczyć, co to takiego. 
Popatrzył w dół i zauważył nieduży kawałek drewna. Odłamek ten pochodził z jednego ze 
zniszczonych fletów wiatrowych, podobnego do tych, których pozostałości widział nieopodal. 
Fragment fletu wciąż jeszcze opływała magia Kodeksu. Gdy Nick wpatrywał się w resztki 
instrumentu, w zakamarkach jego odrętwiałego umysłu znowu przebudziła się świadomość. 
Przypomniał sobie, kim jest i jaką obietnicę złożył Lirael.
Ponieważ prawą rękę miał zupełnie bezwładną, wychylił się mocno, usiłując chwycić 
przedmiot drugą. Prawie mu się udało, gdy nagle lewa dłoń również odmówiła posłuszeństwa. 
Palce rozwarły się i kawałek fletu wiatrowego upadł na nosze pomiędzy tułowiem Nicka a 
jego lewym ramieniem, nie dotykając jednak skóry.

Hedge tylko nieznacznie oddalił się od Nicholasa. Krocząc wśród mgły, która 
rozstępowała się przed nim, podszedł do sterty zwłok. Byli to pomordowani uchodźcy z 
Southerling. Zostali zabici przez hordy Zmarłych, których nieco wcześniej wskrzesił i 
wyprowadził z prowizorycznych cmentarzy założonych w sąsiedztwie obozów. Ubawił go 
pomysł, by do mordowania uchodźców użyć Zmarłych wywodzących się spośród ich 
własnych rodaków. Te same hordy wybiły później żołnierzy z tak zwanej Twierdzy 
Zachodniej oraz marynarzy broniących Latarni.
Tego dnia Hedge przekraczał Mur aż trzy razy. Najpierw po to, by wzniecić ferment i 
przypuścić wstępne ataki na terenie Ancelstierre, co przyszło mu z łatwością, potem musiał 
przygotować przerzut półkul i to było już znacznie trudniejsze zadanie; wreszcie za trzecim 
razem przeszedł na drugą stronę, wioząc srebrzysty ładunek i Nicholasa. Był pewien, że już 
więcej nie będzie musiał się przeprawiać, bo jego pan z pewnością natychmiast zniszczy Mur, 
podobnie jak wszelkie inne wytwory Kodeksu, którymi gardził.
Musiał zrobić jeszcze jedyną rzecz: zstąpić w Śmierć i przyprowadzić stamtąd tyle 
duchów, ile się da, a następnie ożywić nimi ciała pomordowanych. Chociaż znajdowali się 
niespełna dwadzieścia mil od Młyna Forwin i dotarcie na miejsce przed świtem było zupełnie 
realne, Hedge spodziewał się, że Armia Ancelstierre podejmie wszelkie możliwe kroki, by nie 
wypuścić ich poza Strefę Graniczną. Do walki z wojskiem potrzebował licznych zastępów 
Pomocników, a ci, których przyprowadził ze sobą z północy, oraz inni, powołani tego ranka z 
cmentarzy wokół obozów dla uchodźców, zostali już spożytkowani w czasie akcji 
przerzucania półkul przez Mur.
Hedge wyciągnął z pasa dwa dzwonki. Saraneth był mu potrzebny, aby wymusić 
posłuch, Mosrael natomiast miał obudzić duchy przebywające w uśpieniu na terenie Ziemi 
Niczyjej. Nie krępowały ich już więzy narzucone przez znienawidzone flety wiatrowe 
Abhorsenów. Hedge chciał obudzić za pomocą Mosraela jak największą liczbę duchów, choć 
dźwięk dzwonka musiał zepchnąć jego samego głęboko w Śmierć. Wiedział jednak, że wróci 
stamtąd do Życia przez kolejne rejony i bramy, prowadząc za sobą rzesze duchów zmuszone 
do posłuszeństwa dźwiękami Saranetha. A nie brakowało ciał, w których mogły zamieszkać.
Zanim jednak Hedge przystąpił do realizacji swoich planów, wyczuł, że coś zbliża się 
ku niemu pod osłoną ciemności. Zachowując jak zawsze największą ostrożność, schował 
Mosraela, by ten nie zadzwonił przedwcześnie z własnej woli. Następnie dobył miecza i 
wyszeptał zaklęcie, które sprawiło, że ostrze okryły ciemne płomienie.
Wiedział, kto nadchodzi, ale nie ufał nawet tym więzom, które sam narzucił. Chlorr 
była teraz przecież jedną z Większych Zmarłych. W Życiu znajdowała się wprawdzie pod 
wpływem Niszczyciela, ale w Śmierci nie była od niego aż tak zależna. Hedge zdołał jej 
narzucić własną wolę sobie tylko znanymi sposobami, ale gdy nekromanta przejmuje kontrolę 
nad tak potężnym duchem, efekty nie są do końca przewidywalne.
Ciemna sylwetka Chlorr tylko mgliście przypominała ludzką postać. Bezkształtne 
wypustki zwalistego cielska zastępowały ręce, nogi oraz głowę. W miejscu oczu zionęły 
ogniem dwie otchłanie, zbyt szeroko rozstawione. Chlorr przekroczyła granicę wraz z 
Hedge’em, gdy po raz pierwszy przechodził na drugą stronę Muru, i od razu przypuściła atak 
na Twierdzę Zachodnią oraz broniący jej garnizon. Żołnierze nie spodziewali się szturmu z 
południa. Chlorr zebrała wówczas obfite żniwo, niszcząc wiele ludzkich istnień, i zyskała 
przez to znacznie większą moc. Hedge przyglądał się jej teraz z większym respektem i stale 
trzymał rękę na Saranecie. Dzwonki, które zazwyczaj łatwo poddawały się woli Abhorsenów, 
niechętnie służyły nekromantom, dlatego Hedge ciągle musiał dawać im do zrozumienia, kto 
tu naprawdę jest panem.
Chlorr skłoniła się przed Hedge’em, choć, jego zdaniem, gest ten miał nieco ironiczny 
podtekst. W chmurze ciemności ukazały się bezkształtne usta i Chłorr przemówiła. Jej słowa 
były niewyraźne i bełkotliwe. Hedge zmarszczył groźnie brwi i uniósł miecz. Usta Chlorr 
przybrały bardziej regularny kształt, a ze środka odrażającej paszczy wysunął się i zaczął 
przesuwać z boku na bok ruchliwy jęzor krwistoczerwonego ognia.
- Za pozwoleniem, panie - odezwała się Chlorr. - Od południa zmierzają ku nam drogą 
oddziały konnego wojska. Są wśród nich Magowie Kodeksu... chociaż niezbyt doświadczeni. 
Jadących na przedzie zabiłam, ale nadciągają nowi, dlatego wróciłam, by ostrzec swego pana.
- W porządku - odparł Hedge. - Wkrótce powołam nowe zastępy Zmarłych. Przyślę ci 
ich, gdy tylko będą gotowi. Póki co, skrzyknij wszystkich Pomocników, jakich znajdziesz w 
okolicy, i spróbuj rozprawić się z tymi kawalerzystami. Przede wszystkim trzeba zabić 
Magów Kodeksu. Nikt nie może stanąć na drodze naszemu Najwyższemu Panu!
Chlorr pochyliła przed Hedge’em swoją wielką nieforemną głowę. Następnie sięgnęła 
ręką do tyłu i wyciągnęła zza pleców jakiegoś człowieka, który do tej pory ukrywał się za jej 
zwalistym cielskiem, w oparach mgły. Był szczupły i niezbyt wysoki. Spod płaszcza 
wystawał mu typowo urzędniczy strój: biała koszula z zarękawkami. Chlorr wysunęła dwa 
ogromne palce i podniosła nimi mężczyznę, trzymając go za kark. Z przerażenia był ledwie 
żywy i z trudem chwytał powietrze. Upadł przed Hedge’em na kolana i zaczął płakać, nadal 
nie mogąc złapać tchu.
- Należy do ciebie, tak przynajmniej twierdzi - powiedziała Chlorr. Następnie oddaliła 
się, zbierając po drodze wszystkich Pomocników, jakich udało jej się znaleźć. Jej dotyk 
sprawiał, że zaczynali drżeć na całym ciele i ślepo posłuszni jej woli, podążali za nią. Nie 
było ich jednak wielu, a spośród tych, którzy trafili do tunelu, nie uratował się żaden. Chlorr 
zachowywała wielką ostrożność i starała się nie zbliżać zbytnio do kamiennego Muru, po 
którym ciągle jeszcze pełzały groźne złociste płomyki. Przekroczenie Muru nie było prostą 
sprawą nawet dla tak potężnego ducha, jak Chlorr. Zapewne w ogóle nie byłaby w stanie 
przedostać się na drugą stronę, gdyby nie pomoc Hedge’a i ofiara, jaką złożyły nieprzebrane 
tłumy pomniejszych Zmarłych.
- Coś ty za jeden? - spytał Hedge.
- Jestem... wiceprzewodniczącym, nazywam się Geanner - rwącym się głosem 
wyjaśnił mężczyzna. Z zanadrza wyciągnął kopertę. - Jestem asystentem pana Coroliniego. 
Przychodzę z traktatem o współpracy... z pozwoleniem... na przekroczenie Muru...
Hedge wyciągnął poczerniałą rękę i schwycił kopertę, która natychmiast zajęła się 
ogniem i spłonęła, zamieniając się w szary popiół.
- Mnie nie potrzeba pozwolenia - szepnął nekromanta. - Od nikogo.
- I chciałem jeszcze... upomnieć się o czwartą ratę zapłaty... zgodnie z umową - 
ciągnął dalej Geanner, wlepiając wzrok w Hedge’a. - Wypełniliśmy wszystkie pańskie 
postulaty.
- Czyżby? - zapytał Hedge. - A Król i Abhorsen?
- Nnie... nnie... nie żyją - wyjąkał z trudem mężczyzna. - Zginęli od bomby i pożaru w 
Corvere. Nic po nich nie pozostało.
- A obozy w pobliżu Młyna Forwin?
- Nasi ludzie otworzą o świcie bramy, zgodnie z umową. Ulotki w językach azhdik i 
chellańskim już zostały wydrukowane. Jestem pewien, że uchodźcy uwierzą w obietnice.
- A co z zamachem stanu?
- W Corvere i innych rejonach ciągle jeszcze trwają walki, ale jestem przekonany, że... 
że Partia Ojczyźniana ostatecznie zwycięży.
- Więc wszystko poszło jak należy - odparł Hedge. - Pozostała tylko jedna rzecz.
- Co takiego? - zapytał Greanner. Podniósł wzrok, ale nie zdążył nawet krzyknąć, gdy 
gorejące ostrze spadło w dół i pozbawiło go głowy.
- Cóż za marnotrawstwo - chrapliwie odezwała się Chlorr, która wracała właśnie z 
grupą Pomocników, wlokących się za nią krok w krok. - Samo ciało, bez głowy, na nic się już 
nie przyda.
- Idź precz! - ryknął Hedge w nagłym porywie gniewu. Schował do pochwy 
zakrwawiony miecz i znowu sięgnął po Mosraela. - Bo odeślę cię w Śmierć i sprowadzę sobie 
do pomocy kogoś lepszego!
Rozległ się złowieszczy chichot Chlorr, przypominający grzechot kamieni w pustym 
metalowym wiadrze. Duch rozpłynął się w mrokach nocy, prowadząc ze sobą około setki 
Zmarłych Pomocników. Kiedy ostatni z nich przekroczył linię okopów, Hedge zadzwonił 
Mosraelem. Dźwięk, zrazu cichy i niski, nasilał się, aż osiągnął niezwykle wysoki ton. Gdy 
zew dzwonka rozszedł się po okolicy, martwe ciała uchodźców z Southerling zaczęły się wić i 
skręcać. Stosy zwłok nagle ożyły. W tym czasie ciało Hedge’a okryło się warstwą lodu. 
Mosrael wciąż jeszcze grał swoją melodię, gdy jego pan wstępował w zimne wody rzeki 
Śmierci.

Rozdział osiemnasty
Chlorr w Masce

Lirael zerwała się ze snu. Serce jej waliło, a ręce odruchowo szukały dzwonków i 
miecza. Wokół panowały ciemności, a ją uwięziono w jakimś pomieszczeniu... Nagle 
odzyskała świadomość. Spała w skrzyni ładunkowej jednego z tych głośnych pojazdów, które 
Sam nazywał ciężarówkami. Teraz jednak nie było słychać hałasu.
- Stoimy - powiedział pies, wysuwając głowę zza plandeki, aby się rozejrzeć, i dodał 
stłumionym głosem: - Nie bardzo rozumiem, dlaczego.
Lirael usiadła, próbując otrząsnąć się z okropnego uczucia, jakby ktoś najpierw 
zdzielił ją pałką, a następnie kazał napić się octu. Nadal była przeziębiona. Dobrze, że jej stan 
się nie pogarszał. Wiosna nie zagościła jeszcze w Ancelstierre na dobre, a noce sprawiały 
wrażenie, że zima wcale nie zamierza ustąpić.
Postój nie był chyba zaplanowany, bo z kabiny kierowcy dobiegały wiązanki 
przekleństw. Sam podniósł plandekę skrzyni i ledwo zdołał uchylić się od wylewnych 
powitań Podłego Psiska, które koniecznie chciało polizać przyjaciela po twarzy. Chłopak 
wyglądał na przemęczonego. Lirael przypuszczała, że nie zmrużył oka od czasu otrzymania 
tragicznych wieści o losie rodziców. Za to ona zasnęła natychmiast, gdy tylko usadowiła się 
w ciężarówce. Nie miała jednak pojęcia, ile czasu przespała. Chyba nie trwało to długo, bo na 
dworze nadał było ciemno, a mrok rozpraszały jedynie znaki Kodeksu jaśniejące na obroży 
psa.
- Silniki zgasły, chociaż wiatr wieje głównie z zachodu - powiedział Sam. - Być może 
znaleźliśmy się po prostu zbyt blisko półkul. Dalej musimy już iść piechotą.
- Gdzie jesteśmy? - spytała Lirael. Podniosła się zbyt gwałtownie i uderzyła głową o 
brezentowy sufit, szczęśliwie omijając podtrzymujący go metalowy pałąk. Z zewnątrz 
dobiegało teraz mnóstwo dźwięków - jakieś krzyki, nawoływania, stukot podkutych butów o 
nawierzchnię drogi. W tle ciągle słychać było dudnienie. Lirael nie obudziła się jeszcze do 
końca i dopiero po chwili dotarło do niej, że nie jest to odgłos gromów, których się 
spodziewała, lecz zupełnie inny dźwięk.
Pies przeskoczył ponad metalową klapą zamykającą tył ciężarówki, a Lirael podążyła 
za nim, nieco bardziej statecznie. Spostrzegła, że ciągle znajdują się na drodze biegnącej 
przez Strefę Graniczną. Niedługo miało chyba zacząć świtać. Księżyc był wysoko i wyglądał 
jak chudy rogalik, w odróżnieniu od niemal pełnej tarczy, którą można było teraz obserwować 
w Starym Królestwie. Różnił się nie tylko kształtem, ale i kolorem. Nie był srebrzysty, lecz 
bardziej żółty, jak jaskry.
Dudniący odgłos dobiegał z południa i towarzyszył mu lekki świst. Kiedy Lirael 
spojrzała w tamtą stronę, zauważyła na horyzoncie jasne rozbłyski, ale nie były to oznaki 
burzy. Grzmiało za to na zachodzie i tam z całą pewnością pokazywały się błyskawice. Gdy 
im się przyglądała, wydało się jej, że dochodzi do niej leciuteńki powiew Wolnej Magii, 
mimo że wiatr bez wątpienia wiał od strony południowej. A na dodatek gdzieś w górze 
wyczuwała Zmarłych, nie dalej niż milę od miejsca, w którym się znajdowali.
- Co to za hałas i rozbłyski? - zapytała Sama, wskazując na południe. Siostrzeniec 
odwrócił się, żeby im się przyjrzeć, lecz zanim odpowiedział, musiał odejść od ciężarówki, bo 
obok kolumny aut zaczęli przebiegać żołnierze.
- To artyleria - odparł po chwili. - Takie wielkie strzelby. Muszą być daleko stąd, 
skoro nie przeszkadza im ani wpływ Starego Królestwa, ani półkule i nadal mogą atakować. 
To rodzaj katapult, które potrafią wyrzucać pociski na odległość kilku mil. Ładunki te 
wybuchają w powietrzu lub po zderzeniu z ziemią i zabijają ludzi.
- Zupełna strata czasu - przerwał mu poirytowany major Greene. - W ogóle nie 
słychać eksplozji, prawda? Równie dobrze mogliby strzelać kamieniami. Nawet jeśli trafiają 
w Zmarłych, nie zrobią im najmniejszej krzywdy. Tylko narobi się bałaganu i będzie potem 
co sprzątać. Tysiące niewybuchów z białym fosforem. Paskudna sprawa! No, jazda!
Niezadowolony major ruszył dalej, a Lirael, Podłe Psisko i Sam pospieszyli za nim. 
Ponieważ bagaże zostały w ciężarówce, Lirael pomyślała przez moment, że Mogget nadal śpi 
w najlepsze w plecaku Sama. Wtem zauważyła małego białego kota, który biegł daleko na 
przedzie, tuż za maszerującym szybko pierwszym plutonem, zupełnie jakby gonił mysz. 
Raptem dał susa i wtedy Lirael zorientowała się, że rzeczywiście polował, próbując złapać 
coś do zjedzenia.
- Gdzie jesteśmy? - zapytała Lirael, zrównując się bez trudu z majorem Greenem. Ten 
spojrzał na nią, zakaszlał i ruchem głowy wskazał na porucznika Tindalla. Lirael podbiegła do 
młodego oficera i ponowiła pytanie.
- W Strefie Granicznej, jakieś trzy mile od Twierdzy Zachodniej - odpowiedział 
Tindall. - Młyn Forwin leży szesnaście mil na południe stąd, ale mam nadzieję, że uda nam 
się zatrzymać tego Hedge’a na wysokości Muru... Pierwszy pluton, stój!
Ten niespodziewany rozkaz zaskoczył Lirael, więc zrobiła jeszcze kilka kroków, 
zanim się zorientowała, że czoło kolumny już się zatrzymało. Porucznik Tindall zaczął 
wywrzaskiwać następne rozkazy, które stojący najbliżej sierżant przekazywał dalej. Wówczas 
żołnierze rozbiegli się, zajmując pozycje po obu stronach drogi i przygotowując karabiny do 
strzału.
- To kawaleria! - rzucił krótko Tindall, chwytając ją za rękę i odciągając na bok. - Nie 
wiemy tylko, czyja.
Lirael wróciła do Sama i wyciągnęła miecz. Wpatrzyli się w drogę. Coraz wyraźniej 
dobiegał do nich odgłos końskich kopyt uderzających o utwardzoną nawierzchnię. Pies także 
wytężał wzrok, natomiast Mogget bawił się myszą, którą udało mu się złapać. Była jeszcze 
żywa, lecz śmiertelnie przerażona, a on wciąż wypuszczał ją i ponownie chwytał w pysk, 
ledwie zdołała umknąć kilka kroków.
- To nie są Zmarli - oświadczyła Lirael.
- Ani żadna istota Wolnej Magii - dodał pies, głośno węsząc. - Ten ktoś jest bardzo 
przestraszony.
Chwilę później dostrzegli wreszcie jeźdźca na koniu. Był to ancelstierrański 
kawalerzysta, który zgubił swój karabin oraz szablę. Na widok żołnierzy zaczął ostrzegawczo 
krzyczeć:
- Z drogi! Usuńcie się!
Próbował jechać dalej, lecz jego wierzchowiec spłoszył się, gdy na szosę wybiegła 
grupa żołnierzy. Ktoś złapał konia za uzdę i osadził go w miejscu. Inni ściągnęli kawalerzystę 
z siodła, gdy nadal przynaglał zwierzę do biegu.
- Co się stało, człowieku? - zapytał szorstko major Greene. - Nazwisko i numer 
jednostki?
- Melduje się rotmistrz Maculler, numer 73276 - odpowiedział tamten automatycznie, 
dzwoniąc zębami ze strachu i zalewając się potem. - Z Czternastego Szwadronu Kawalerii 
Lotnych Oddziałów Strefy Granicznej.
- W porządku. A teraz gadaj, co zaszło - zażądał major.
- Wszyscy zginęli, nikt nie ocalał - wyszeptał żołnierz. - Jechaliśmy z południa, 
przedzierając się przez mgłę. Była dziwnie gęsta i skłębiona... Natknęliśmy się na jakichś 
ludzi, którzy wieźli ze sobą wielkie i srebrne... jakby połówki pomarańczy, tyle że ogromne... 
Ładowali je na wozy, ale konie, które szły w zaprzęgu, były nieżywe, chociaż się ruszały. Te 
końskie trupy ciągnęły wozy. Wszyscy nasi zginęli...
Major Greene potrząsnął mocno kawalerzystą. Lirael wyciągnęła rękę, jakby chciała 
mu w tym przeszkodzić, ale Sam ją powstrzymał.
- Mówcie do rzeczy, rotmistrzu Maculler! Co się tam naprawdę stało?
- Nikt nie przeżył, poza mną, panie majorze - powiedział prosto Maculler. - Ja i Dusty 
potknęliśmy się w czasie szarży, a jak się pozbieraliśmy, było już po wszystkim. Zrobiło nam 
się niedobrze. Może w tej mgle było coś trującego? Jakiś gaz? Wszyscy z naszego oddziału 
zwiadowczego leżeli na ziemi, konie również... niektóre biegały luzem... Jak okiem sięgnąć, 
wszędzie zwłoki. Myśleliśmy, że to ciała pomordowanych uchodźców z Southerling, ale oni 
nagle zaczęli się podnosić. Widziałem, jak całą chmarą rzucili się na moich towarzyszy... 
Potwory, prawdziwe monstra. Idą teraz w tym kierunku, panie majorze.
- Srebrzyste półkule - przerwała mu zniecierpliwiona Lirael. - Którędy pojechały 
wozy z półkulami?
- Trudno powiedzieć - wymamrotał żołnierz. - Kiedy się na nich natknęliśmy, 
zmierzali na południe, prosto w naszą stronę. Ale po tym wszystkim to już nie wiem, dokąd 
się udali.
- Hedge na pewno przedostał się przez Mur, a półkule jadą na Farmę Błyskawic - 
zwróciła się do wszystkich Lirael. - Musimy tam dotrzeć przed nimi! To nasza ostatnia 
szansa!
- Ale jakim sposobem? - zapytał blady jak płótno Sam. - Skoro już są po tej stronie 
Muru...
Porucznik Tindall wyjął mapę i próbował włączyć małą latarkę, która oczywiście nie 
zadziałała. Zmełł w ustach przekleństwo, spojrzał przepraszająco na Lirael i zaczął studiować 
mapę przy świetle księżyca.
Nagle poczuła ostry impuls. Jej zmysły zareagowały gwałtownie na obecność Śmierci. 
Podniosła głowę. Nie dostrzegła niczego na drodze, lecz wiedziała już, że zbliżają się Zmarli 
Pomocnicy. Nieprzebrane rzesze. Razem z nimi szedł jeszcze ktoś. Przeniknął ją znajomy 
chłód. To musiał być któryś z Wielkich Zmarłych, nie nekromanta. Najpewniej Chlorr.
- Nadchodzą - rzuciła prędko. - Dwie grupy Pomocników. Na czele mniej więcej 
setka, a za nimi dużo więcej.
Major, krzycząc, wydawał rozkazy. Żołnierze rozpierzchli się we wszystkie strony, 
większość jednak pobiegła do przodu. Ustawiali trójnogi pod karabiny maszynowe, dźwigali 
broń i pozostały sprzęt. Sanitariusz odprowadził Macullera. Koń kawalerzysty podążył 
posłusznie za swoim panem. Porucznik Tindall wygładzał mapę i usiłował dopatrzeć się 
szczegółów, mrużąc oczy.
- To, co istotne, zawsze jest na tych cholernych zgięciach albo na złączach! - psioczył. 
- Wydaje mi się, że powinniśmy cofnąć się do tego skrzyżowania i ruszyć na południowy 
wschód, a potem odbić na zachód, zrobić pętlę i zbliżyć się do Młyna Forwin od południa. W 
ten sposób ciężarówki będą bezpieczne i nic nie powinno się psuć. Trzeba je będzie kawałek 
przepchnąć, żeby silniki podjęły pracę.
- No to do roboty! - ryknął major Greene. - Zwołaj cały pluton i zabierajcie się do 
pchania. Będziemy was osłaniać tak długo, jak się da.
- Dowodzi nimi Chlorr - powiedziała Lirael do Sama i psa. - Co robić?
- Na piechotę na pewno nie dotrzemy na Farmę Błyskawic przed Hedge’em - wtrącił 
szybko Sam. - Można by dosiąść konia tego kawalerzysty, ale wówczas tylko dwoje z nas 
mogłoby jechać, a do pokonania jest szesnaście mil, dookoła ciemno...
- On ma już za sobą szmat drogi - przerwał mu Mogget, który właśnie coś pałaszował, 
więc mówił niewyraźnie. - Nie jest w stanie unieść na grzbiecie dwóch jeźdźców, nawet 
gdyby chciał. A jestem pewien, że nie zechce.
- Więc pojedziemy razem z żołnierzami - zdecydowała Lirael. - Tylko najpierw trzeba 
powstrzymać Chlorr i jej Pomocników na tyle długo, by można było bez kłopotu przepchnąć 
ciężarówki do miejsca, gdzie uda się je uruchomić.
Spojrzała na szosę oraz żołnierzy klęczących przy karabinie maszynowym wspartym 
na trójnogu. Księżyc i gwiazdy dawały wystarczająco dużo światła, by można było dostrzec 
zarysy drogi i rosnące po obu stronach skarłowaciałe krzaki, nagie i pozbawione koloru. 
Nagle, na tle jaśniejszych partii krajobrazu dostrzegła jakieś ciemne sylwetki. Byli to Zmarli, 
którzy powłócząc nogami, szli w ich stronę, wielką, bezładną gromadą. Na czele tej chmary 
zbliżali się ktoś większy i ciemniejszy. Nawet z odległości kilkuset jardów widać było ogień, 
który płonął wewnątrz widmowej postaci. Była to Chlorr.
Major Greene również zauważył Zmarłych i całkiem niespodziewanie wrzasnął na 
cały głos, tuż nad uchem Lirael:
- Kompania! Tłum Zmarłych na dwunastej, dwieście jardów! Ognia!
Odpowiedział mu głośny trzask wielu karabinów. Żołnierze wykonali rozkaz, nic 
jednak się nie stało. Nie zaterkotały taśmy z nabojami, nie posypał się grad kul. Nic, tylko 
trzask odbezpieczanej broni i stłumione okrzyki.
- Nic nie rozumiem - zdenerwował się Greene. - Wiatr wieje przecież z zachodu, a 
poza tym broń palna nie psuje się tak łatwo, jak silniki samochodów.
- To przez półkule - powiedział Sameth, spoglądając na psa, który przytaknął mu 
skinieniem głowy. - Są potężnym źródłem Wolnej Magii, a przecież znajdujemy się bardzo 
blisko nich. Poza tym na pewno maczał w tym palce Hedge. Widocznie potrafi wpływać i na 
wiatr. W każdym razie wszystkie urządzenia zachowują się zupełnie, jakby znalazły się w 
Starym Królestwie.
- Cholera! Pierwszy i drugi pluton, w dwuszeregu na drodze zbiórka! - wydał 
komendę Greene. - Łucznicy, rozstawić się na tyłach! Strzelcy, rozładować broń i 
przygotować miecze!
Gdy żołnierze zaczęli wypełniać rozkazy, powstał spory hałas. Lirael także sięgnęła 
po miecz, a po chwili zastanowienia wyjęła również Saranetha. Początkowo chciała 
wykorzystać Kibetha, którym potrafiła się lepiej posługiwać, ale do walki z Chlorr 
potrzebowała potężniejszego oręża.
- Myślałam, że już dawno po dwunastej - zwróciła się do Sama, gdy szli obok siebie, 
by stanąć w pierwszym szeregu z żołnierzami. Wszystkich razem było ich około 
sześćdziesięciu. Część stała w dwuszeregu w poprzek szosy, a reszta rozlokowała się na 
polach po obu stronach drogi. Ci z pierwszego szeregu mieli na sobie kolczugi, a na lufach 
ich karabinów połyskiwały srebrzyście długie bagnety. W drugim rzędzie stali łucznicy, ale 
widząc, w jaki sposób trzymają swą broń, Lirael nabrała przekonania, że zaledwie połowa z 
nich wie, jak się nią posłużyć. Wyposażeni byli w strzały o srebrnych grotach, co odnotowała 
z uznaniem, jako element przydatny w walce ze Zmarłymi.
- No cóż, dla majora Greene’a dwunasta to nie godzina, tylko kierunek „na wprost”, a 
jeśli chodzi o czas, to zbliża się druga nad ranem - odparł Sam, patrząc na niebo. 
Najwyraźniej gwiazdy świecące nad Ancelstierre znał równie dobrze jak te, które można było 
obserwować w Starym Królestwie. Lirael natomiast nie potrafiła z nich nic wyczytać.
- Pierwszy szereg, klęknij! - wydał rozkaz major Greene. Stojąc z przodu, obok Lirael 
i Sama, ukradkiem przyglądał się psu, który właśnie zaczął się szybko powiększać do 
nadnaturalnych rozmiarów, szykując się do walki. Żołnierze, którym wypadło zająć pozycje 
obok Podłego Psiska, kręcili się niespokojnie. Wszyscy przyklękli i nachylili bagnety pod 
kątem czterdziestu pięciu stopni, tak że wyrósł w tym miejscu gęsty las ostrzy.
- Łucznicy, przygotować się!
Żołnierze założyli strzały na cięciwy, lecz nie napięli łuków. Zmarli stopniowo 
przybliżali się, lecz Lirael i Sam nadal nie mogli rozróżnić w ciemności pojedynczych 
sylwetek. Wyjątek stanowiła Chlorr. Dobiegał ich stukot kości oraz szuranie 
zdeformowanych stóp o nawierzchnię drogi.
Lirael wyczuwała lęk i napięcie stojących obok żołnierzy. Raz po raz wstrzymywali 
oddech, przestępowali z nogi na nogę i sprawdzali, czy broń gotowa jest do strzału. W ciszy, 
która zaległa po głośnych rozkazach majora, niewiele brakowało, by rzucili się do panicznej 
ucieczki.
- Zatrzymali się - powiedział pies, przebijając wzrokiem ciemności.
Lirael także usiłowała coś dojrzeć. Rzeczywiście, wyglądało na to, że czarna bryła 
stanęła w miejscu, a czerwone błyski zdradzające pozycję Chlorr przesuwały się raczej w bok 
niż do przodu.
- Chcą nas oskrzydlić? - zapytał major. - Tylko po co?
- Nie - odpowiedział Sam, który wyczuwał, że z tyłu nadciąga o wiele więcej 
Zmarłych. - Ona po prostu czeka na drugą grupę, znacznie liczniejszą. Myślę, że jest ich 
około tysiąca.
Mówił spokojnym tonem, ale i tak jego słowa wywołały poruszenie wśród najbliżej 
stojących żołnierzy, którzy przekazali je dalej. Wkrótce niepokój udzielił się również 
pozostałym.
- Cisza! - rozkazał Greene. - Sierżancie! Zanotujcie nazwisko tego gaduły!
- Tak jest! - zareagowało kilku sierżantów równocześnie. Oni także szeptali coś 
między sobą i żaden jakoś nie sięgnął po notes.
- Nie możemy tu czekać - powiedziała niespokojnie Lirael. - Musimy dostać się na 
Farmę Błyskawic!
- Przecież nie zostawimy żołnierzy swojemu losowi - odparł major Greene. Nachylił 
się bliżej, co spowodowało, że znak Kodeksu na jego czole rozbłysnął, reagując na Magię 
Kodeksu zaklętą w obroży psa. - Moi ludzie są bliscy załamania - dodał szeptem. - Nie 
nawykli do takich widoków, to nie Zwiadowcy.
Lirael skinęła głową. Zacisnęła zęby, co było oznaką niezdecydowania, a następnie 
wystąpiła przed pierwszy szereg.
- Ja podejmę walkę z Chlorr - oznajmiła. - Jeżeli ją pokonam, Pomocnicy 
prawdopodobnie się wycofają albo wrócą do Hedge’a. Nawiasem mówiąc, marni z nich 
wojownicy.
- Beze mnie nigdzie nie pójdziesz - oznajmiło Podłe Psisko i również wysunęło się 
przed szereg. Zaszczekało przy tym, a odgłos poniósł się szerokim echem poprzez ciemności. 
Było w nim coś szczególnego. Słuchającym aż włos się zjeżył na głowie, a w dłoni Lirael 
odezwał się cicho dzwonek. Oba te dźwięki tylko spotęgowały napięcie wśród żołnierzy.
- Ja też cię nie zostawię - powiedział stanowczo Sam. Także i on wysunął się do 
przodu, a na jego mieczu zalśniły znaki Kodeksu. W dłoni zwiniętej na kształt miseczki miał 
już przygotowane zaklęcie.
- Pójdę z wami, żeby sobie popatrzeć - stwierdził Mogget. - Może przy okazji 
wypłoszycie z norek kilka myszy.
- Jeżeli nie pogardzicie towarzystwem starego człowieka, to... - zaczął Greene, ale 
Lirael pokręciła głową.
- Pan musi zostać tutaj, majorze - powiedziała. Nie był to głos młodej dziewczyny, 
lecz Abhorsena gotującego się do rozprawy ze Zmarłymi. - Musi pan zabezpieczać tyły.
- Tak jest - odparł major Greene. Zasalutował i wstąpił do szeregu.
Lirael ruszyła do przodu. Pod jej stopami chrzęścił żwir. Po prawej stronie miała 
Podłe Psisko, po lewej zaś szedł Sam. Mogget - zwinna biała sylwetka - raz po raz przebiegał 
drogę w tę i z powrotem, zapewne w poszukiwaniu kolejnych myszy, które mógłby potem z 
upodobaniem torturować.
Zmarli nie wyszli Lirael naprzeciw, lecz zaczęli się rozsuwać, by móc zaatakować 
szerszym frontem. W tym celu zeszli z szosy także na pobliskie pola. Chlorr czekała na 
drodze, wysoki i ciemny kształt, czarniejszy od nocy, jeśli nie liczyć płonących ogniem oczu. 
Lirael czuła obecność Wielkiej Zmarłej jak uścisk czyjejś lodowatej dłoni.
Kiedy dzieliła je odległość nie większa niż pięćdziesiąt jardów, Lirael zatrzymała się, 
a Sam i Podłe Psisko ustawili się pół kroku za nią. Podniosła Saranetha wysoko w górę. 
Dzwonek zalśnił srebrzyście w świetle księżyca, a po jego metalicznej powierzchni zaczęły 
płynąć błyszczące znaki Kodeksu.
- Chlorr! Chlorr w Masce! - krzyknęła Lirael. - Wracaj do Śmierci!
Potrząsnęła z całej siły Saranethem. Dzwonek zabrzmiał donośnie pośród nocy. 
Pomocnicy wzdrygnęli się, słysząc jego zew, ale dźwięk Saranetha przeznaczony był dla 
Chlorr. To na niej skupiała się cała moc Lirael.
Chlorr uniosła nad głową widmo miecza i odpowiadając na głos dzwonka, wydała 
ostry, przeciągły krzyk, który miał pokazać, że lekceważy sobie jego wezwanie. Jednakże jej 
potworny wrzask nie zdołał zagłuszyć dźwięku Saranetha i musiała cofnąć się o krok, choć 
nadal groźnie wywijała mieczem.
- Wracaj do Śmierci - rozkazała jej ponownie Lirael, podchodząc bliżej i zakreślając 
dzwonkiem pętle, jakby żywcem wyjęte z kart „Księgi Zmarłych”, których obraz miała teraz 
wyraźnie przed oczyami. - Twój czas się skończył!
Chlorr zasyczała i cofnęła się jeszcze o krok. Nagle do głosu dzwonka dołączył 
jeszcze jeden: nie znoszące sprzeciwu szczeknięcie psa. Ostry ton, znacznie bardziej 
przenikliwy niż głęboki dźwięk Saranetha, trwał i trwał, jakimś sposobem utrzymując się w 
powietrzu. Chlorr uniosła miecz, jakby chciała się nim zasłonić, i zrobiła kolejne dwa kroki 
wstecz. Zmarli, wyraźnie zaskoczeni, schodzili jej z drogi, a z ich gnijących gardeł 
wydobywał się wściekły bulgot.
Sam zamachnął się, jakby zamierzał rzucić kulą do gry w kręgle, i nagle wokół Chlorr 
wybuchły złociste płomienie, które rozlały się szeroko, dosięgając także Pomocników. Gdy 
ogień wżerał się w ich martwe ciała, Zmarli zaczęli wić się i przeraźliwie krzyczeć.
Wtem nieomal u stóp Chlorr pojawiła mała biała postać. Był to Mogget, który zwinnie 
odbił się od ziemi i machnął łapą, jakby chciał uderzyć Chlorr.
- Zabieraj się stąd, Chlorr, co skrywasz twarz pod maską! - śmiał się kot. - Abhorsen 
przybywa, by odesłać cię za Dziewiątą Bramę!
Chlorr ruszyła na Moggeta z mieczem, ale ten zwinnie uskoczył i ostrze chybiło celu. 
Wówczas zwinęła się do skoku i przefrunęła trzydzieści stóp ponad głowami Zmarłych, 
chowając się za ich plecami. W czasie skoku jej postać uległa transformacji. Chlorr zamieniła 
się w ogromną ciemną chmurę przypominającą kształtem kruka, która pomknęła nad polami, 
kierując się na północ, w stronę Muru, za którym mogła być bezpieczna. Ścigał ją dźwięk 
Saranetha oraz pogłos szczekania psa.

Rozdział dziewiętnasty
Puszka sardynek

Widząc ucieczkę Chlorr, zastępy Pomocników zakotłowały się jak mrówki w polanym 
wrzątkiem mrowisku. Zmarli pierzchali we wszystkie strony, najbardziej ograniczeni - prosto 
na Lirael, Sama i psa. Między Zmarłymi przemykał Mogget, chichocząc za każdym razem, 
gdy ogień Kodeksu przepalał im ścięgna i padali na ziemię. Saraneth nakazywał im, aby 
opuścili cielesne powłoki, a rozlegający się wciąż głos psa odsyłał ich duchy z powrotem w 
Śmierć.
Po kilku minutach koszmar się skończył. Ucichło echo szczekania i umilkł dzwonek. 
Lirael oraz jej towarzysze stali na pustej drodze pod rozgwieżdżonym niebem. Księżyc 
oświetlał setki porzuconych ciał, które nie były teraz niczym więcej niż pustymi skorupami.
Ciszę przerwały okrzyki tryumfu i radości, które wznosili stojący z tyłu żołnierze. 
Lirael nie zwróciła na nie najmniejszej uwagi i zawołała do Moggeta:
- Dlaczego kazałeś jej uciekać? Mieliśmy wyraźną przewagę! I po co były te słowne 
utarczki?
- Dzięki mnie wszystko poszło szybciej. Myślałem, że zależy wam na czasie - odparł 
Mogget. Zbliżył się do Sama, usiadł u jego stóp i zaczął ziewać. - Chlorr zawsze cechowała 
przesadna ostrożność, nawet wtedy, gdy była jeszcze... A... co to ja chciałem powiedzieć? 
Aha, no, kiedy jeszcze żyła. Jestem okropnie zmęczony. Mógłbyś mnie ponieść?
Sam westchnął. Wsunął miecz do pochwy, a następnie wziął zwierzaka na ręce i 
pozwolił mu się wygodnie usadowić.
- Wszystko naprawdę poszło szybciej - zwrócił się kot do Lirael obronnym tonem. - 
Nie chcę was martwić, ale nadciąga jeszcze większa rzesza Pomocników... oraz Cieni 
Pomocników, jeżeli się nie mylę...
- Owszem, nie mylisz się - warknął pies, przyglądając się nieufnie kocurowi. - Mimo 
że, podobnie jak moja pani, uważam, iż wyjaśnienia Moggeta są pokrętne, a motywy jego 
postępowania niejasne, to powinniśmy jak najszybciej wyruszyć w dalszą drogę. Nie zostało 
nam zbyt wiele czasu.
Jakby w odpowiedzi na jego wezwanie gdzieś w oddali zawarczały silniki ciężarówek. 
Najwidoczniej żołnierze porucznika Tindalla zdołali wypchnąć je poza strefę, w której 
urządzenia odmawiały posłuszeństwa.
- Mam nadzieję, że zataczając pętlę, znajdziemy się poza zasięgiem oddziaływania 
północy - powiedział zaniepokojony Sam, gdy biegli już do wozów. - Jeżeli znów zmieni się 
kierunek wiatru, będziemy musieli mocno zboczyć z trasy.
- Moglibyśmy użyć Magii... - zaczęła Lirael, ale zaraz pokręciła głową. - Nie, to by 
pewnie jeszcze bardziej zaszkodziło ancelstierrańskiej... jak to się mówi? Technologice?
- Prawie dobrze - powiedział zasapany Sam. - Pospieszmy się!
Przyłączyli się do rozlokowanego na tyłach plutonu majora Greene’a, który teraz w 
przyspieszonym tempie zmierzał ku ciężarówkom. Gdy zrównali się z oddziałem, dostrzegli 
promienną twarz majora, a kilku żołnierzy zasalutowało w ich kierunku. Ta wyraźna zmiana 
nastroju nastąpiła w ciągu kilku zaledwie minut.
Porucznik Tindall czekał już przy znajdującej się na przedzie ciężarówce i ponownie 
studiował mapę, tym razem posługując się latarką, która znów zaczęła działać. Podniósł 
wzrok i zasalutował na widok zbliżających się Lirael, Sama i majora Greene’a.
- Znalazłem drogę - rzucił pospiesznie. - Myślę, że może nawet uda się wyprzedzić 
Hedge’a!
- Jak to? - niecierpliwie spytała Lirael.
- Z Twierdzy Zachodniej prowadzi na południe tylko jedna droga, przez te wzgórza - 
pokazał na mapie. - Nie dość, że jest wąska i kręta, to jeszcze nie utwardzona, a zgodnie ze 
słowami Macullera ich wozy są bardzo obciążone, więc w takich warunkach nie dotrą do 
Młyna Forwin wcześniej niż późnym popołudniem! A my będziemy tam o świcie!
- Brawo, Tindall - krzyknął major, poklepując go po plecach.
- A może istnieje jeszcze inna możliwość przerzucenia półkul do Młyna Forwin? - 
zapytał Sam. - Przecież Hedge opracował bardzo dokładny plan. Przewidział wszystko, 
zarówno w Królestwie... jak i tutaj. Pomyślał o tym, by użyć ciał uchodźców z Southerling do 
powołania nowych Zmarłych, przygotował wozy...
Tindall znowu spojrzał na mapę. Przesuwał światło latarki we wszystkich kierunkach, 
próbując znaleźć inną drogę.
- Ewentualnie mogliby przewieźć półkule wozami na brzeg morza, stamtąd łodziami 
skierować się na południe, a następnie wpłynąć na jezioro i dotrzeć do starego portu w 
pobliżu Młyna Forwin. Ale w okolicach Twierdzy Zachodniej nie ma odpowiedniego miejsca, 
gdzie można by je przeładować na łodzie...
- Owszem, jest - przerwał mu major, tracąc nagle pogodny wyraz twarzy. Wskazał na 
mapie pewien symbol: pionową kreskę, od której promieniście rozchodziły się cztery 
mniejsze. - Obok Latarni Zachodniej znajduje się przecież przystań Marynarki Wojennej.
- Hedge na pewno wybierze tę drogę - stwierdziła z pełnym przekonaniem Lirael, 
czując, że przechodzi ją dreszcz. - Jak szybko dotrą na miejsce łodzią?
- Sam przeładunek zabierze im trochę czasu - wtrącił Sameth, pochylając się wraz z 
innymi nad mapą. - I potrzebny im będzie sprzyjający wiatr... Chociaż Hedge na pewno sobie 
poradzi. W sumie zajmie im to najwyżej osiem godzin.
Jego słowa spowodowały chwilową konsternację, ale już po chwili wszyscy na gwałt 
zaczęli szykować się do drogi. Greene schwycił mapę, podbiegł do pierwszej ciężarówki i 
wcisnął się do kabiny, natomiast Lirael i jej towarzysze wskoczyli na pakę. Porucznik Tindall 
pobiegł drogą i gestykulując ponaglał żołnierzy: „Prędzej! Prędzej!”. Silniki ciężarówek 
zwiększyły obroty, zabłysły reflektory i auta z wolna ruszyły z miejsca.
Pod osłoną plandeki Sameth posadził Moggeta na wielokrotnie łatanym plecaku, a 
sam usadowił się obok. Z doczepionej do paska sakwy wyjął niedużą puszkę i postawił ją 
kotu pod samym nosem. Z początku Mogget udawał, że śpi, ale po chwili podniósł jedną 
powiekę, łypiąc zielonym okiem.
- Co to takiego? - zapytał.
- Sardynki - odparł Sam. - Dowiedziałem się, że wojsko ma je na stanie, więc 
postarałem się o kilka puszek specjalnie dla ciebie.
- A co to takiego sardynki? - zapytał podejrzliwie Mogget. - I po co ten kluczyk? Czy 
to jakiś abhorseński żart?
W odpowiedzi Sam oderwał kluczyk od wieczka i zaczął wolno otwierać puszkę. 
Dookoła momentalnie rozszedł się intensywny zapach sardynek. Mogget uważnie 
przypatrywał się operacji, ani na chwilę nie spuszczając oczu z puszki. W końcu Sam 
postawił konserwę na podłodze, omal nie rozciąwszy sobie uprzednio palca, gdy ciężarówka 
wjechała na wyboisty odcinek drogi. Kocisko ostrożnie powąchało sardynki.
- Dlaczego mi to dajesz?
- Przecież lubisz ryby. A poza tym ci obiecałem.
Mogget oderwał wzrok od sardynek i spojrzał na Sama. Zmrużył oczy, ale nie 
dostrzegł oznak podstępu, pokręcił więc głową i rzucił się na ryby. Po chwili puszka była 
wylizana do czysta.
Lirael i pies obejrzeli ten popis nieposkromionej żarłoczności, ale bardziej 
interesowało ich to, co działo się na zewnątrz. Lirael odsunęła klapę plandeki i spojrzeli do 
tyłu. Za nimi jechały jeszcze trzy samochody, ale gdzieś dalej Lirael wyczuwała obecność 
Zmarłych. Za kolumną ciężarówek nadciągała drogą następna, dużo bardziej liczna grupa 
Pomocników i Cieni. Oddziały Cieni dysponowały większą mocą niż Pomocnicy, a poza tym 
poruszały się o wiele sprawniej, gdyż ich ruchów nie ograniczały zdeformowane ciała. 
Niektóre Cienie wyprzedzały znacznie swoich wolno sunących współbraci i mknęły daleko na 
przedzie, niczym ogromne nietoperze. Lirael była pewna, że ich niszczycielska siła już 
wkrótce się objawi, na razie jednak nie mogła poświęcić im więcej uwagi. O wiele 
poważniejsze zagrożenie stanowiło to, co przemieszczało się teraz z zachodu na południe. 
Szlak tej wędrówki wyznaczały błyskawice widoczne na horyzoncie. Lirael uświadomiła 
sobie nagle, że nie słyszy wystrzałów artyleryjskich, które początkowo brała za odgłosy 
burzy. Działa musiały umilknąć już jakiś czas temu, była jednak zbyt zajęta, by od razu to 
zauważyć.
- Piesku - szepnęła, przyciągając do siebie Podłe Psisko i gładząc jego szyję. - Co 
będzie, jak się spóźnimy na Farmę Błyskawic i oni zdążą połączyć półkule?
Pies nie odezwał się ani słowem. Dyszał tylko ciężko prosto do ucha Lirael i bębnił 
ogonem o deski podłogi.
- Muszę zstąpić w Śmierć, prawda? - szepnęła Lirael. - Posłużę się Lustrem Ciemności 
i dowiem się, w jaki sposób spętano Niszczyciela u Prapoczątku Dziejów.
Psisko w dalszym ciągu milczało.
- Pójdziesz tam ze mną? - szepnęła Lirael tak cicho, że ludzkie ucho nie mogłoby jej 
usłyszeć.
- Tak - odparł pies. - Dokądkolwiek się udasz, będę przy tobie.
- Więc kiedy powinniśmy wyruszyć? - zapytała.
- Jeszcze nie teraz - mruknął pies. - Dopiero wtedy, gdy nie będzie już żadnego innego 
wyjścia. Może jednak zdołamy dotrzeć na Farmę przed Hedge’em?
- Mam nadzieję - powiedziała Lirael. Raz jeszcze przytuliła psa, a potem puściła jego 
szyję i usiadła na plecaku. Sam zasnął w drugim końcu ciężarówki. Tuż przy nim drzemał 
zwinięty w kłębek Mogget. Puszka po sardynkach podskakiwała z brzękiem na podłodze. 
Lirael sięgnęła po nią, skrzywiła się z niesmakiem, po czym wcisnęła ją w kąt, żeby nie 
grzechotała.
- Będę trzymał straż - oświadczył pies. - A ty, pani, powinnaś się trochę przespać. Do 
świtu zostało jeszcze kilka godzin, a przed tobą najtrudniejsze zadanie. Musisz być w pełni 
sił.
- I tak nie usnę - powiedziała cicho Lirael. Mimo to oparła się o plecak i zamknęła 
oczy. Była podenerwowana i chętnie poćwiczyłaby fechtunek albo zajęła się czymś 
pożytecznym, by rozładować napięcie. Cóż jednak mogła robić wewnątrz pędzącej drogą 
ciężarówki? Chyba tylko położyć się i rozmyślać o trudach i problemach, które ją jeszcze 
czekały. Tak też zrobiła, po czym niepostrzeżenie zapadła w niespokojny sen.
Pies ułożył łeb na przednich łapach i obserwował, jak Lirael, śpiąc, przewraca się z 
boku na bok, coś mamrocząc. Silnik pracował nierówno, a ciężarówka podskakiwała na 
wybojach, skrzypiała i chwiała się na wszystkie strony, pokonując zakręty i wzniesienia.
Mniej więcej po godzinie Mogget otworzył jedno oko, ale gdy zorientował się, że 
Podłe Psisko czuwa, szybko je zamknął. Pies podniósł się cicho, podszedł do kota i przysunął 
pysk blisko jego różowego noska.
- Najlepiej byłoby dla wszystkich, gdybym chwycił cię teraz za kark i wyrzucił z 
ciężarówki - szepnął.
Mogget, nieporuszony, otworzył jedno oko i odszepnął:
- I tak bym pobiegł za wami. A poza tym Ona dała mi jeszcze jedną szansę, więc 
czyżbyś ty chciał mi tego odmówić?
- Ja nie jestem aż tak litościwy - powiedział pies, szczerząc kły. - Jeśli znowu coś 
wywiniesz, możesz być pewien, że będzie to ostatni numer w twoim życiu.
- Czyżby? - prychnął kot, otwierając drugie oko. - A jak mnie nie upilnujesz?
Pies warknął cicho, lecz bardzo groźnie. Wystarczyło to, by Sam się zbudził i 
natychmiast sięgnął po miecz.
- Co się dzieje? - spytał zaspanym głosem.
- Nic - odpowiedział pies. - A przynajmniej nic na tyle ważnego, byś musiał się tym 
martwić. Śpij dalej - wrócił do Lirael i klapnął ciężko na podłogę, głęboko przy tym 
wzdychając.
Mogget uśmiechnął się i potrząsnął głową, wprawiając Rannę w ruch. Słysząc dźwięk 
dzwonka, Sam ziewnął przeciągle, opadł z powrotem na plecak i niemal natychmiast 
ponownie zapadł w sen.

* * *

Nicholas Sayre wynurzał się z odmętów snu niczym ryba podpływająca do przynęty. 
Budził się wolno, zdezorientowany, z trudem łapiąc oddech i rzucając się jak ryba, którą już 
wyciągnięto z wody i wyrzucono na brzeg. Co dziwniejsze, rzeczywiście znajdował się na 
brzegu jeziora. Usiadł i rozejrzał się. Część jego umysłu poczuła ulgę, gdy okazało się, że 
wszystko dookoła tonie w półmroku, nad głową wiszą burzowe chmury, a w odległości nie 
większej niż pięćdziesiąt jardów pojawiają się błyskawice. Nie zwrócił uwagi na blade słońce 
wschodzące właśnie ponad pasmem wzgórz.
Leżał na stercie słomy, przed chatą stojącą koło zaniedbanej przystani. Dwadzieścia 
jardów dalej grupa robotników Hedge’a, klnąc na czym świat stoi, mozoliła się przy 
wyładunku srebrzystych półkul. Za pomocą dźwigni i lin usiłowali wydostać je na keję z 
małego statku żeglugi przybrzeżnej. Drugi statek czekał na rozładunek w odległości około stu 
jardów od brzegu jeziora, aby do minimum ograniczyć wzajemne odpychanie się półkul.
Nicholas uśmiechnął się. Więc jednak dotarli do Młyna Forwin. Co prawda nie 
pamiętał, jak to się stało, ale ważne, że półkule zostały przetransportowane na drugą stronę 
Muru. Farma Błyskawic była przygotowana na ich przyjęcie i pozostało tylko je połączyć.
Znowu uderzył piorun, a zaraz potem rozległ się krzyk. Jakiś człowiek runął ze statku 
na nabrzeże, ze sczerniałą skórą i płonącymi włosami. Wił się i jęczał, aż ktoś podszedł do 
niego i szybkim ruchem poderżnął mu gardło. Nick obserwował tę scenę zupełnie 
beznamiętnie. Takie rzeczy należały do ceny, którą trzeba było zapłacić, aby wypełnić misję 
związaną z półkulami - a tylko ona się liczyła.
Nick zaczął się podnosić: najpierw stanął na czworakach, a dopiero potem zdołał się 
wyprostować. Był to tak ogromny wysiłek, że na chwilę musiał chwycić się urwanej rynny, 
by przeczekać zawroty głowy. Jednak szybko odzyskał równowagę. Nie zauważył, że jeszcze 
jeden robotnik stracił właśnie życie. Wzrok Nicholasa przyciągały wyłącznie lśniące półkule i 
tylko sprawa ich wyładunku zaprzątała mu myśli. Wiedział, że już wkrótce pierwsza z nich 
spocznie w specjalnej kołysce zamontowanej na kolejowym wagonie, jednym z dwóch 
stojących na krótkim odcinku torów prowadzących do zrujnowanego drewnianego młyna.
Tak przynajmniej sam to kiedyś zaplanował. Raptem przyszło mu do głowy, że 
właściwie nie dokonał nigdy osobistej inspekcji Farmy Błyskawic. Cała budowa, którą opłacił 
jeszcze przed wyjazdem do Starego Królestwa - wydało mu się teraz, że bardzo dawno temu - 
przebiegała na podstawie jego rysunków, ale nie widział dotąd swego dzieła. Znał Farmę 
tylko z planów oraz sennych wizji.
Wciąż jeszcze był osłabiony chorobą, na którą zapadł po tamtej stronie Muru, i nie 
mógł poruszać się o własnych siłach. Potrzebował laski albo nawet kuli. W pobliżu zauważył 
proste nosze zrobione z dwóch drewnianych tyczek oraz kawałka płótna i pomyślał, że gdyby 
udało mu się wyjąć jedną z nich, mógłby się na niej wesprzeć. Bardzo ostrożnie i powoli 
zbliżył się do noszy, klnąc swoją słabość, gdy stracił równowagę. Przyklęknął i wyciągnął 
drążek z płóciennych zaszewek. Kij miał przynajmniej osiem stóp długości i był dosyć ciężki, 
ale Nicholas uznał, że lepsze to niż nic.
Już miał wstać, gdy nagle dostrzegł na noszach coś błyszczącego. Był to mały 
kawałek drewna pomalowany w dziwne, świetliste wzory. Zaskoczony odkryciem, wyciągnął 
rękę w stronę znaleziska.
Gdy tylko dotknął drewienka, jego ciałem wstrząsnął nagły atak nudności. Ale nawet 
wymiotując, nie cofnął ręki i nadal przytrzymywał palcem znaleziony przedmiot, który, jak 
zdołał sobie teraz przypomnieć, był pozostałością fletu wiatrowego. Co prawda nie mógł go 
podnieść, bo dłoń odmówiła mu posłuszeństwa i nie był w stanie zacisnąć palców, ale 
przynajmniej go dotykał. Już samo to wystarczyło, by nagle odzyskał pamięć. Znowu stał się 
Nicholasem Sayre, a nie bezwolną kukłą, kontrolowaną przez srebrzyste półkule.
- Jakem Sayre - szepnął, przypominając sobie rozmowę z Lirael - przysięgam, że do 
tego nie dopuszczę.
Kulił się, zgięty w pół, tuż przy drążku od noszy i kałuży własnych wymiocin. Cały 
czas dotykał znalezionego przedmiotu, a jego umysł intensywnie pracował, poszukując 
sposobów wyjścia z trudnej sytuacji. Wiedział, że poza zasięgiem magicznego wpływu fletu z 
powrotem zamieni się w pozbawionego świadomości sługę. Nie potrafił utrzymać drewienka 
w dłoniach, ale przecież musiał istnieć jakiś sposób na to, by znajdowało się wciąż blisko 
niego i przypominało mu, kim jest naprawdę.
Chłopak przyjrzał się własnemu ciału i ze zgrozą odkrył, że jest przeraźliwie chudy, a 
lewą stronę klatki piersiowej pokrywają rozległe siniaki. Jego koszula była obszarpana i 
postrzępiona, a spodnie znajdowały się w niewiele lepszym stanie. Na dodatek trzymały się 
na wychudzonych biodrach nie dzięki paskowi, lecz kawałkowi brudnego sznurka. Kieszenie 
dawno się poobrywały, a bielizny nie miał w ogóle.
Nick zauważył jednak, że mankiety spodni ciągle jeszcze były wywinięte. Dotknął ich 
prawą ręką i stwierdził, że wysokiej jakości wełna, choć miejscami poprzecierana, trzyma się 
jeszcze zupełnie dobrze.
Sapiąc z wysiłku, przysunął stopę jak najbliżej kawałka fletu i jedną dłonią odchylił 
mankiet nogawki, a drugą starał się wsunąć cenne drewienko w zagięcie tkaniny. Udało mu 
się to dopiero za którąś z kolei próbą. Wkrótce o wszystkim zapomniał, pamięć wróciła mu, 
gdy mankiet otarł się o skórę, wywołując ostry, chociaż możliwy do zniesienia ból kostki.
Nicholas nie chciał spoglądać na półkule, ale i tak co chwilę patrzył w ich kierunku. 
Pierwsza znajdowała się już na kei. Uwijało się przy niej sporo osób, odwiązując liny, na 
których ładunek opuszczono na brzeg, a także przywiązując nowe, służące do przesuwania 
półkul na lądzie. Nick zauważył, że wśród robotników trzymających liny przeważają 
członkowie Nocnej Brygady, noszący na głowach niebieskie czapki oraz chustki. I choć 
wyglądali nieco lepiej niż ci, których pamiętał z wykopu, to ich ciała również toczył trąd.
Chociaż... gdy kawałek fletu wiatrowego znowu dotknął jego kostki, Nicholas zmienił 
zdanie. Zrozumiał, że to nie ludzie cierpiący na jakąś przypadłość, lecz Zmarli, zwłoki 
przywołane przez Hedge’a do pozoru życia. W odróżnieniu od żywych, nie szkodziła im ani 
bliskość półkul, ani ciągłe wyładowania.
W świetle kolejnej błyskawicy obok półkuli nieoczekiwanie pojawił się Hedge, 
zupełnie jakby Nick przywołał go myślami. Jego potworny wygląd znów wprawił młodzieńca 
w osłupienie. Po czaszce nekromanty pełzały złowrogie cienie, które w okolicach 
przepastnych oczodołów przeistaczały się w ogień. Z jego palców spływały czerwone kleiste 
płomienie.
Nekromanta podszedł do dziobu statku i coś krzyczał. Ludzie pospiesznie wypełniali 
jego rozkazy, choć widać było, że wszyscy są albo ranni, albo chorzy. Odcumowali, podnieśli 
żagiel i wkrótce statek zaczął wolno oddalać się od nabrzeża. Równocześnie do kei zbliżał się 
drugi, z następnym ładunkiem.
Hedge przyglądał się chwilę, jak statek wchodzi do portu, po czym uniósł ręce nad 
głowę i przemówił ostrym głosem. Powietrze wokół niego zafalowało i ziemia zatrzęsła się. 
Wyciągnął jedną rękę w kierunku wód jeziora i ponownie zawołał, kreśląc w powietrzu 
czerwone smugi ognia.
Nad wodną tonią zaczęły podnosić się mgliste opary. Zwiewne i lekkie smużki białej 
mgły wędrowały spiralnym ruchem ku górze, ciągnąc za sobą grubsze i gęstsze pasma. Hedge 
rozłożył szeroko ramiona, wyznaczając prawą i lewą stronę, a wówczas kosmyki mgły 
zaczęły rozprzestrzeniać się na boki, porywając za sobą następne, które kolejno podnosiły się 
warstwa po warstwie znad lustra wody. Stopniowo uformowała się potężna ściana mgły, 
przegradzająca całe jezioro. Po chwili ruszyła do przodu, w stronę nabrzeża, drewnianego 
młyna, doliny oraz pobliskich wzgórz.
Hedge klasnął w dłonie i odwrócił się. Jego wzrok padł na Nicholasa, który 
natychmiast spuścił oczy i przyłożył dłonie do klatki piersiowej. Słyszał dudniący krok 
zbliżającego się nekromanty.
- Półkule - wymamrotał pospiesznie Nick, gdy Hedge stanął przed nim. - Półkule 
muszą... musimy...
- Wszystko idzie dobrze - zapewnił go nekromanta. - Przywołałem nadmorską mgłę, 
której nie da się rozproszyć, nawet gdyby któryś z naszych wrogów miał dość umiejętności i 
odwagi, by próbować. Jakieś dalsze polecenia, panie?
Nick poczuł, że coś gwałtownie poruszyło się w jego piersi. Zupełnie jakby chciało 
wyskoczyć z niej przerażone serce - tylko że łomotanie było mocniejsze, budziło przerażenie, 
a nawet odrazę. Krzyknął z bólu i runął na pomost. Zaczął drapać deski, łamiąc przy tym 
paznokcie.
Hedge czekał, aż atak minie. Nick leżał przed nim, dysząc i nie mogąc wykrztusić 
słowa. Spodziewał się, że lada chwila pogrąży się w nieświadomości i zawładnie nim to, co 
tłukło się w jego piersi. Nic takiego jednak nie nastąpiło i po kilku minutach Hedge odszedł.
Nick odwrócił się na plecy i patrzył na przetaczające się po niebie ciężkie opary mgły, 
które przesłaniały chmury burzowe, ale nie błyskawice. Jakaś część jego świadomości 
odnotowała niezwykłość tego widoku. Jednakże jego umysł skupiał się w przeważającej 
mierze na czymś o wiele bardziej istotnym. Należało za wszelką cenę przeszkodzić 
Hedge’owi w uruchomieniu Farmy Błyskawic.

Rozdział dwudziesty
Początek końca

Wstawał świt, kiedy silniki ciężarówek znowu zaczęły się dławić i rzęzić, aż w końcu 
auta stanęły. Porucznik Tindall zaklął, gdy czerwony ołówek zadrżał mu w ręku i zamiast 
kropki na mapie poziomicowej pojawiła się kreska, którą następnie przerobił na krzyżyk. 
Znak ten został naniesiony na gęstą siatkę linii wyznaczających znaczny spadek terenu. 
Prowadziła tamtędy droga do Forvale, szerokiej doliny, którą od Jeziora Forwin oraz od 
młyna oddzielało długie pasmo niskich wzgórz.
Wcześniej, gdy ciężarówki mknęły wśród nocy, Lirael twardo zasnęła i dlatego nie 
była świadoma różnych małych dramatów, które rozegrały się w tym czasie. Ciężarówki 
pędziły, nie zatrzymując się, a kierowcy naciskali pedały gazu częściej i dłużej, niż 
nakazywałby zdrowy rozsądek. Szczęście im jednak sprzyjało lub sami potrafili o nie zadbać. 
Zdarzyło się wprawdzie mnóstwo drobnych stłuczek, ten i ów najadł się strachu i zarobił 
guza, nie było jednak poważniejszych wypadków.
Lirael nie wiedziała również o tym, że doszło do dezercji. Za każdym razem, gdy 
ciężarówki zwalniały, żeby wziąć ostrzejszy zakręt, albo były zmuszone się zatrzymać, 
ponieważ na pewnych odcinkach nawierzchnia została wymyta przez wodę i przejazd był 
bardzo utrudniony, niektórzy żołnierze, mający już dość potyczek ze Zmarłymi, wyskakiwali 
z samochodów i znikali w ciemnościach. Gdy kompania opuszczała Strefę Graniczną, w jej 
skład wchodziło ponad stu żołnierzy. Zanim dotarli do Forvale, pozostało tylko 
siedemdziesięciu trzech.
- Wysiadać! Migiem!
Krzyki sierżanta sztabowego obudziły Lirael. Zerwała się i natychmiast jedną ręką 
sięgnęła po dzwonek, a drugą chwyciła Nehimę. Równie nerwowo zareagował Sam. Był 
przestraszony i zdezorientowany. Chwiejnym krokiem ruszył w stronę wyjścia, tuż za psem, 
który chwilę później zeskoczył z samochodu na ziemię.
- Zarządzam postój! Pięć minut przerwy! Zrobić co trzeba i wracać! Nie ociągać się!
Lirael wyskoczyła z ciężarówki, ziewnęła i przetarła oczy. Było jeszcze na wpół 
ciemno. Na wschodzie, za linią wzgórz zaczęło się wprawdzie robić jasno, ale nie pojawiło 
się jeszcze słońce. Prawie całe niebo zmieniło już barwę na błękitnawą, z wyjątkiem 
wąskiego skrawka widocznego na pierwszym planie - ciemnego i przerażającego. Lirael 
dostrzegła go kątem oka, błyskawicznie obróciła się w tę stronę i zrozumiała, że ziściły się jej 
najgorsze obawy. Na tle ciemnych chmur zobaczyła bowiem biały błysk. Niebo rozdzierały 
błyskawice. Było ich więcej niż kiedykolwiek przedtem i obejmowały swym zasięgiem 
znacznie większy obszar. Wszystkie jednak pojawiały się za pasmem wzgórz.
- Tam dalej, za tymi wzniesieniami znajduje się Jezioro Forwin oraz młyn - 
powiedział major Greene. - Co u li...
Wszyscy spojrzeli w stronę wzgórz. Greene wskazywał dolinę, która leżała pomiędzy 
wzniesieniami. Były to żyzne tereny rolnicze, podzielone na regularne pięcioakrowe pola 
ogrodzone drutem kolczastym. W kilku miejscach pasły się owce, ale południowym skrajem 
przemieszczało się coś błękitnego. Tysiące ludzi w niebieskich czapkach i chustkach na 
głowach, olbrzymi tłum uchodźców z Southerling, rozciągający się na całą szerokość doliny.
Greene i Tindall w okamgnieniu chwycili za lornetki. Jednakże Lirael i bez tego 
potrafiła dostrzec, w którą stronę zmierzali Southerlińczycy: na zachód, w stronę wzgórz i 
dalej do Młyna Forwin. Zdążali w kierunku Farmy Błyskawic, gdzie zapewne znajdowały się 
już obie półkule, sądząc po rozmiarach burzy.
- Musimy ich powstrzymać! - krzyknął Sam, wskazując na maszerujących ludzi.
- Przede wszystkim powinniśmy pomyśleć o półkulach. Nie można dopuścić, by się 
połączyły - stwierdziła Lirael. Przez chwilę się zastanawiała, nie mając pewności, co dalej 
robić lub powiedzieć. Jedno wydawało się bezsporne - musieli wspiąć się na wzgórza i 
zobaczyć, co dzieje się po drugiej stronie. A to oznaczało, że najpierw powinni jak 
najszybciej przejść przez dolinę. - Musimy dostać się na szczyt! Nie mamy chwili do 
stracenia!
Ruszyła drogą w kierunku doliny. Początkowo biegła lekkim truchtem, lecz po chwili 
zaczęła przyspieszać. Obok niej pędziło z wywieszonym językiem Podłe Psisko. Sam podążył 
za nimi pół minuty później, z Moggetem na ramieniu. Major Greene i porucznik Tindall byli 
nieco wolniejsi, ale gdy gromkim głosem zaczęli wydawać rozkazy, z przydrożnego rowu 
natychmiast wysypali się żołnierze, którzy błyskawicznie uformowali kolumny marszowe.
W zasadzie droga bardziej przypominała ścieżkę. Biegła wśród pól w dół wzniesienia, 
a w samym środku doliny przecinał ją strumień, który można było pokonać, biegnąc przez 
coś, co wyglądało jak utwardzony bród lub pozostałości jakiegoś mostu. Dalej szlak 
prowadził już równolegle do pasma wzgórz.
Lirael pędziła tak szybko, jak nigdy dotąd. Przebiegła przez bród, rozpryskując wodę, 
i stanęła na drodze idącym tłumom. Z bliska mogła się im dokładniej przyjrzeć. Zobaczyła, że 
są wśród nich całe setki wielopokoleniowych rodzin. Dziadkowie, rodzice, dzieci, nawet 
niemowlęta. Na wszystkich twarzach malował się strach i prawie każdy szedł objuczony 
jakimś bagażem. Ludzie dźwigali walizki, torby i małe tobołki. Niektórzy ciągnęli ze sobą 
dziwne rzeczy: rozmaite urządzenia i metalowe przedmioty zupełnie nieznane Lirael. Sam 
zidentyfikował je jako maszyny do szycia, gramofony i maszyny do pisania.
Zastanawiające było również i to, że prawie wszyscy dorośli trzymali w rękach małe 
kartki papieru.
- Nie możemy pozwolić, żeby ci ludzie przeszli przez wzgórza na drugą stronę - 
odezwał się pies, gdy Lirael nieco zwolniła, by sprawdzić, czy za nią nadążają. - Nie wolno 
nam się jednak zatrzymywać. Obawiam się, że błyskawic jest coraz więcej.
Mimo ostrzeżenia Lirael na chwilę przystanęła i obejrzała się. Sam znajdował się w 
odległości jakichś pięćdziesięciu jardów i wytrwale podążał za nią. Był zasępiony, ale na jego 
twarzy znać było determinację.
- Sam! - krzyknęła. Ręką wskazała uchodźców, których całe rzesze zbliżały się do 
pasma wzgórz. Część młodych mężczyzn już zaczęła wspinać się na zbocze.
- Zatrzymaj ich! Ja muszę biec na szczyt!
Lirael pomknęła dalej, nie zwracając uwagi na silne kłucie w boku. Z każdym krokiem 
odnosiła wrażenie, że błyskawice widoczne za wzgórzami pojawiają się coraz częściej, a 
gromy uderzają z większym łoskotem. Zeszła ze ścieżki i zaczęła biec zygzakiem w górę, 
wzdłuż bocznej grani, chwytając się kamieni oraz gałęzi drzew o białej korze, których nie 
brakowało w okolicy.
Wyczuwała Zmarłych, którzy musieli znajdować się po drugiej stronie wzniesienia - 
najpierw niespełna dwudziestu, lecz po chwili stwierdziła, że jest ich wielokrotnie więcej. Bez 
wątpienia przywiódł ich z Krainy Śmierci Hedge. Pewnie odkrył jakiś sposób na zdobycie 
odpowiedniej liczby zwłok. Lirael była przekonana, że Hedge nie powołał do istnienia Cieni 
Pomocników, bo duchy pozbawione ciął trudniej przygotować do przebywania w Życiu - a 
przynajmniej powinno było trwać to dłużej. Lirael pomyślała z lękiem, że nie potrafi sobie 
nawet wyobrazić, do czego zdolny jest Hedge.
W tym momencie, zupełnie niespodziewanie znalazła się na szczycie wzgórza, gdzie 
nie było już drzew o białej korze ani wielkich kamieni. W dole połyskiwały błękitne wody 
jeziora. Zachodni stok zaś był zupełnie nagi. Całe zbocze wyglądało tak, jakby roślinność 
strawił ogień lub jakby wszystko wymiotła jakaś niewyobrażalna siła, pozostawiając jedynie 
brunatną, pooraną bruzdami ziemię. Z gruntu wyrastało jednak coś dziwnego: cienkie 
metalowe pręty dwukrotnie wyższe od Lirael. Setki takich masztów rozstawiono w odległości 
sześciu stóp od siebie i połączono na dole grubymi czarnymi kablami, które wiły się po 
zboczu, prowadząc w dół, do zrujnowanego kamiennego budynku, pozbawionego dachu. 
Przez jego wnętrze przebiegało coś w rodzaju trakcji kolejowej i ułożone na drewnianych 
podkładach metalowe szyny, które wychodziły w obie strony poza obręb budynku, urywając 
się nagle w odległości mniej więcej dwudziestu jardów. Na przeciwległych krańcach torów 
stały dwie platformy osadzone na metalowych kołach. Lirael intuicyjnie przeczuwała, że 
przygotowano je specjalnie, by umieścić na nich półkule. Energia zgromadzona w czasie 
burzy miała w jakiś sposób umożliwić połączenie ich w jedną całość.
Jakby na potwierdzenie tych przypuszczeń na niebie pojawiła się błyskawica. Potężny 
srebrny zygzak rozszczepiony na końcach oświetlił całe nabrzeże, oślepiając Lirael, tak że 
musiała przesłonić oczy ręką. Wiedziała, co za chwilę zobaczy. Do jej nozdrzy dotarła 
znajoma ostra woń rozgrzanego metalu: odór Wolnej Magii. Zrobiło jej się niedobrze i z ulgą 
uświadomiła sobie, że na szczęście od wielu godzin nie miała nic w ustach.
Jedna ze srebrnych półkul leżała już na nabrzeżu. Uderzył w nią piorun i rozbłysła 
niebieskim światłem. Druga znajdowała się jeszcze na statku płynącym po jeziorze. Mimo że 
większość gromów trafiała w półkule, Lirael zauważyła, że liczne błyskawice pojawiają się 
również nad samym wzgórzem i że to owe wysokie metalowe pręty ściągają pioruny. Były to 
odgromniki, tysiące odgromników, z których Nicholas zbudował swoją Farmę Błyskawic.
Nie dosyć, że niebo zakrywały chmury, to jeszcze znad jeziora zaczęła podnosić się 
mgła. Lirael poznała, że nie powstała ona za pomocą magii, lecz z prawdziwej wody, trudniej 
zatem było ją rozproszyć lub zmusić do odwrotu. Lirael wyczuwała pulsowanie Wolnej Magii 
- i jej źródło. Gdzieś na dole musiał być Hedge. Krzątali się tam Zmarli, zajęci 
transportowaniem pierwszej półkuli jeszcze więcej Pomocników krążyło wokół niewielkich 
budynków rozmieszczonych wzdłuż nabrzeża. Lirael czuła ich obecność i wiedziała, że 
wszystkim zawiaduje Hedge. Miała wrażenie, że sama jest muchą, która nieopatrznie 
przysiadła na obrzeżu pajęczej sieci i czuje każde poruszenie usadowionego w środku 
olbrzymiego pająka, a także jego rozbieganego licznego potomstwa.
Wyciągnęła Nehimę i po chwili wahania sięgnęła ręką do jednego z mieszków. Tkwił 
w nim Astarael - Dzwonek Smutku, który mógł zepchnąć w Śmierć, wszystkich, którzy go 
słuchali, nie wyłączając samej Lirael. Gdyby jednak zdołała podejść wystarczająco blisko, 
mogłaby wysłać Hedge’a oraz wszystkich Zmarłych w bardzo daleką drogę. Co prawda 
Hedge najprawdopodobniej znalazłby sposób, żeby powrócić do Życia, ale istniała szansa, że 
również jej udałaby się ta sztuka. Zyskałaby dzięki temu cenny czas.
Gdy sięgnęła ręką do pasa, przypadł do niej pies i nosem odsunął jej dłoń od dzwonka.
- Nie, pani - powiedział. - Astarael niewiele tu zdziała. Przybyliśmy za późno, żeby 
zapobiec połączeniu się półkul.
- Jest jeszcze Sam, żołnierze... - zaoponowała Lirael. - Jeżeli zaatakujemy od razu...
- Nie sądzę, żeby udało nam się przejść bez szwanku przez Farmę Błyskawic - 
stwierdził pies, kręcąc z powątpiewaniem łbem. - Niszczyciel ma tutaj większą swobodę 
działania i to on kieruje błyskawicami. A poza tym na czele Zmarłych stoi teraz sam Hedge, a 
nie Chlorr.
- Ale kiedy półkule się połączą... - szepnęła do siebie Lirael. Następnie przełknęła 
ślinę i powiedziała: - Już czas, prawda?
- Tak - odparło Podłe Psisko. - Nie możemy jednak zrobić tego tutaj. Hedge zaraz by 
nas dostrzegł, tak samo jak my zauważyliśmy jego. Teraz koncentruje się co prawda na 
półkulach, lecz już niedługo może zaatakować.
Lirael cofnęła się i zaczęła schodzić w dół po wschodnim zboczu. Po chwili 
zatrzymała się i obejrzała za siebie.
- A Nicholas? Co z nim?
- Nie możemy mu już pomóc - odparł ze smutkiem pies. - Kiedy półkule się połączą, 
ten kawałek Niszczyciela, który tkwi w jego ciele, będzie chciał się wydostać na zewnątrz i 
dołączyć do reszty. Rozerwie mu wówczas serce. Nick nawet tego nie poczuje, bo śmierć 
nastąpi bardzo szybko. Boję się jednak, że Hedge będzie próbował zniewolić jego ducha.
- Biedny Nick - powiedziała Lirael. - Nie powinnam była pozwolić mu odejść.
- Nie miałaś wyboru - stwierdził pies. Trącił swą panią w kolano, przynaglając do 
marszu. - Musimy się spieszyć!
Lirael skinęła głową i znów odwróciła się, ażeby odnaleźć ścieżkę prowadzącą w dół 
zbocza. Gdy zbiegała ze wzgórza, ześlizgując się i nieomal przewracając na co bardziej 
stromych odcinkach, rozmyślała o Nicholasie, a potem także o innych, również o sobie. Może 
w końcu okaże się, że los Nicka wcale nie będzie najgorszy. Najprawdopodobniej umrze jako 
pierwszy, jednakże stanie się to niejako poza jego świadomością. Pozostali będą doskonale 
zdawać sobie sprawę z tego, co ich czeka, a skończą pewnie wszyscy jako niewolnicy 
Hedge’a.
Lirael miała już za sobą połowę drogi, gdy po całej dolinie rozlał się potężnym echem 
donośny głos. Na chwilę zamarła, ale szybko poznała, że to Sam. Za sprawą Magii Kodeksu 
jego słowa zyskały niezwykłą moc. Sameth wszedł na jeden z wielkich głazów znajdujący się 
zaledwie sto jardów poniżej miejsca, w którym stała Lirael. Ręce przyłożył do ust, a jego 
palce przenikało magiczne światło rzuconego przed chwilą zaklęcia.
- Mieszkańcy Southerling! Przyjaciele! Nie przechodźcie na drugą stronę tych 
wzgórz! Czeka was tam śmierć! Nie wierzcie ulotkom, które trzymacie w rękach. Są w nich 
same kłamstwa! Jestem książę Sameth ze Starego Królestwa i chcę wam pomóc! Jeżeli 
zostaniecie w dolinie, otrzymacie ode mnie na własność farmy i ziemie za Murem!
Sam zaczął powtarzać swoje oświadczenie, gdy obok kamienia, z którego przemawiał, 
stanęła zziajana Lirael. W dole, u podnóża zachodniego pasma wzgórz, rozstawili się 
żołnierze majora Greena. Uchodźcy z Southerling, którzy nadciągali od strony doliny, zaczęli 
się gromadzić poniżej kordonu utworzonego przez wojsko. Jedynie na południowym krańcu 
przedostali się kilkaset jardów dalej. Większość z nich zatrzymała się, żeby posłuchać tego, 
co mówił Sam, ale niektórzy nadal wspinali się w górę zbocza.
Sam przestał przemawiać i zeskoczył z kamienia.
- Zrobiłem, co mogłem - powiedział, pełen niepokoju. - Może choć niektórych uda 
powstrzymać. Jeśli zrozumieli, co do nich mówiłem.
- Nic innego nie jesteśmy w stanie zrobić - stwierdził major Greene. - Przecież nie 
będziemy do tych biedaków strzelać, a jeśli chcielibyśmy powstrzymać ich za pomocą 
bagnetów, z pewnością nie damy sobie rady z takim tłumem. Chętnie porozmawiałbym z 
policjantami, którzy mieli sprawować...
- Jedna z półkul już jest na brzegu, a druga lada chwila do niej dołączy - przerwała mu 
Lirael. Wiadomość, którą przyniosła, natychmiast przykuła uwagę wszystkich. - Hedge 
również tam jest. Roztacza tumany mgły i ciągle powołuje nowych Zmarłych. Farmę 
Błyskawic także już uruchomiono. Niszczyciel sprawuje nad wszystkim pieczę i ściąga 
pioruny.
- Powinniśmy natychmiast ruszyć do ataku - oświadczył major Greene i już nabrał 
powietrza w płuca, żeby wydać stosowne rozkazy, gdy Lirael znów mu przerwała:
- Nie uda nam się przedostać przez Farmę Błyskawic, a poza tym wszędzie kręci się 
zbyt wielu Zmarłych. Nie zdołamy już zapobiec połączeniu półkul.
- Ale to oznacza... to znaczy, że przegraliśmy - powiedział Sam. - Ponieśliśmy 
całkowitą klęskę. Niszczyciel...
- Niekoniecznie - mruknęła Lirael. - Wejdę w Śmierć i posłużę się Lustrem 
Ciemności. Niszczyciel został spętany i podzielony na dwie części u zarania dziejów. Gdy 
dowiem się, jak tego dokonano, możemy spróbować ten wyczyn powtórzyć. Będziecie jednak 
musieli osłaniać moje ciało, dopóki nie wrócę, a Hedge z pewnością zdecyduje się na atak.
Przedstawiając swój plan, Lirael patrzyła na Sama. W jej oczach malowała się 
stanowczość i zdecydowanie. Następnie przeniosła wzrok na majora Greena i kolejno na 
dwóch poruczników: Tindalla i Gotleya. Miała nadzieję, że utwierdzą ją w przekonaniu o 
słuszności podjętej decyzji. Musiała wierzyć, że zstępując w Śmierć, odkryje jakąś tajemnicę, 
której ujawnienie pozwoli im pokonać Orannisa.
- Towarzyszyć będzie mi pies - powiedziała. - Gdzie jest Mogget?
- Tutaj! - odpowiedział głos gdzieś spod jej nóg. Lirael spojrzała w dół i zobaczyła 
kota. Usadowiony w cieniu wielkiego głazu, wylizywał właśnie drugą puszkę po sardynkach.
- Pomyślałem, że mogę mu je dać - bąknął Sam, wzruszając ramionami.
- Mogget! Masz nam pomagać w miarę swoich możliwości - rozkazała Lirael.
- W miarę moich możliwości - skwapliwie zgodził się kocur, chytrze się przy tym 
uśmiechając. Zabrzmiało to niemal jak pytanie.
Lirael rozejrzała się, a następnie zamaszystym krokiem podeszła do kręgu pokrytych 
porostami kamieni. W tym miejscu boczna grań, którą biegła ścieżka, wznosiła się lekko ku 
górze. Lirael sprawdziła, czy Lustro Ciemności nadal tkwi w przytwierdzonej do paska 
sakwie. Następnie wyciągnęła Nehimę i Saranetha. Tym razem obróciła dzwonek sercem do 
dołu i trzymała go za mahoniowy uchwyt. Co prawda mogło się zdarzyć, że Saraneth wyda 
niepożądany dźwięk, ale z drugiej strony łatwiej i szybciej można było się nim posłużyć.
- Wejdę w Śmierć tutaj - powiedziała. - Liczę, że będziecie mnie należycie ochraniać. 
Postaram się wrócić jak najszybciej.
- Chcesz, żebym ci towarzyszył? - spytał Sam. Wyjął fletnię i położył dłoń na 
rękojeści miecza. Lirael wiedziała, że nie rzuca słów na wiatr.
- Nie - odrzekła. - Myślę, że tutaj będziesz bardziej potrzebny. Hedge wie, że 
depczemy mu po piętach, i na pewno nie da nam spokoju. Nie czujesz poruszenia wśród 
Zmarłych? Wkrótce nas zaatakują. Ktoś musi ochraniać moje ciało, gdy będę przebywać w 
Śmierci. Tobie powierzam to zadanie, Książę. Jeżeli starczy ci czasu, spróbuj wyczarować 
romb ochronny.
- Dobrze, ciociu - odparł Sam, przybierając poważny wyraz twarzy i skłaniając głowę.
- Ciociu? - zapytał zdziwiony porucznik Tindall, lecz Lirael słyszała go już jak przez 
mgłę. Ostrożnie przysiadła i objęła Podłe Psisko, walcząc z okropnym przeczuciem, że może 
po raz ostatni przytula policzek do jego miękkiej sierści.
- Nawet jeśli dowiem się, w jaki sposób Siedmiu spętało Niszczyciela, to czy nam uda 
się podobna sztuka? - szepnęła do ucha psa tak cichutko, że nikt inny nie mógł jej usłyszeć. - 
No powiedz, czy to możliwe?
Podłe Psisko popatrzyło na nią swoimi smutnymi brązowymi oczami i nic nie 
odpowiedziało. Lirael odwzajemniła to spojrzenie i uśmiechnęła się, ale był to melancholijny 
uśmiech, zaprawiony goryczą.
- Przebyliśmy długą drogę z Lodowca Clayrów, prawda, piesku? - powiedziała. - A 
teraz czeka nas jeszcze dalsza podróż.
Wstała i zaczęła zanurzać się w Śmierć. Gdy jej ciało przeniknął straszliwy ziąb, 
dobiegły ją słabo słyszalne słowa Sama oraz czyjś odległy krzyk. Już po chwili wszystkie 
dźwięki umilkły, a naturalne światło dnia zaczęło powoli niknąć. Lirael uniosła miecz i 
weszła w Śmierć wraz ze swoim wiernym psem u boku.
Sam poczuł impuls śmierci. Obłoczek pary, który oderwał się od ust Lirael, osiadł na 
jej ustach i nosie zamieniając się w szron. Podłe Psisko podążyło za swoją panią i zniknęło. 
Przez chwilę widać było jeszcze złotą poświatę spowijającą jego sylwetkę, jednak wkrótce i 
ona rozpłynęła się w powietrzu.
- Nick! Co z Nickiem?! - zawołał nagle Sam. Uderzył się w czoło i zaklął. - 
Powinienem był zapytać!
- Jakieś ruchy na wzgórzu! - padł okrzyk. Na to hasło wszyscy się poderwali. Tindall i 
Gotley pobiegli do swoich plutonów, a major Greene zaczął wykrzykiwać rozkazy. 
Southerlińczycy, którzy wcześniej na chwilę usiedli, żeby posłuchać tego, co miał im do 
powiedzenia Sam, podnieśli się z miejsc. Niektórzy zaczęli wspinać się po zboczu, po chwili 
zaś cały tłum ruszył na wzgórze.
W tym samym czasie za linią wzniesień nasiliły się grzmoty i błyskawice. Odgłos 
piorunów był coraz donośniejszy i niemalże nieprzerwany.
- Musimy zacieśnić pierścień i odciąć im drogę - krzyczał Greene. - Trzeba 
przygotować się do obrony.
Sam skinął głową. Wyczuwał obecność Zmarłych po drugiej stronie wzgórza i 
wiedział, że zaczęli się przemieszczać. Pięćdziesięciu lub sześćdziesięciu Zmarłych 
Pomocników przygotowywało się do ataku.
- Nadchodzą Zmarli - powiedział. Popatrzył najpierw w górę, a następnie odwrócił się 
i rzucił okiem na znieruchomiałe ciało Lirael. W tle dostrzegł nadciągających od strony 
doliny Southerlińczyków. Wszyscy z mozołem maszerowali w kierunku wzgórza i nie chcieli 
zawrócić. Żołnierze zaczęli zbiegać w stronę bocznej grani, starając się zacieśnić kordon, 
wyglądało jednak na to, że nie zdołają przeszkodzić uchodźcom zmierzającym uparcie na 
spotkanie swego losu.
- Niech to szlag! - zaklął Greene. - Myślałem, że udało ci się ich przekonać!
- Zwrócę się do nich jeszcze raz! - oświadczył Sam, podejmując nagłą decyzję. 
Zmarłym potrzeba było jeszcze około pięciu minut, aby wejść na szczyt, a Lirael poleciła mu 
przecież, żeby za wszelką cenę powstrzymał uchodźców. Jeżeli szybko się z tym uwinie, nie 
powinno jej grozić żadne niebezpieczeństwo. - Wrócę za kilka minut. Majorze Greene, proszę 
nie odstępować Lirael! Mogget, masz ją chronić!
Z tymi słowy podbiegł do grupy Southerlińczyków, którą widział już wcześniej, 
jednakże nie zwrócił na nią szczególnej uwagi aż do momentu, gdy przyszła mu do głowy 
pewna myśl. Na czele grupy szła starsza niewiasta o matriarchalnym wyglądzie. Miała 
zupełnie białe włosy
i była o wiele lepiej ubrana niż inni. Podtrzymywało ją kilku młodszych mężczyzn 
oraz kobiet. Była to jedyna grupa najwyraźniej nie stanowiąca rodziny, bez dzieci i 
podróżnego bagażu. Ona musi być ich przywódczynią - pomyślał Sam. Wiedział coś niecoś 
na temat Southerlińczyków. Będąc głową rodu, kobieta mogła powstrzymać rozpędzony tłum 
pod warunkiem, że uda się ją przekonać w ciągu kilku minut, jakie im jeszcze pozostały. Z 
chwilą, gdy zaatakują Zmarli, wszystko może się zdarzyć. Southerlińczycy wpadną w panikę, 
wielu z nich rzuci się do bezładnej ucieczki, tratując innych. Mogą także nie dać wiary 
świadectwu własnych zmysłów i dalej na oślep i wbrew wszystkiemu brnąć w górę zbocza na 
drugą stronę wzgórza, prowadzeni nadzieją, że w końcu uda im się dotrzeć do miejsca, które 
będą mogli nazwać swoim domem.

Rozdział dwudziesty pierwszy
Głębiej w Śmierć

Lirael nie przystanęła ani na chwilę, żeby rozejrzeć się wokół, kiedy zstąpiła w 
Śmierć. Sparaliżowana przejmującym zimnem, dała się pochwycić rwącemu prądowi, który 
omal nie wciągnął jej pod wodę. Gdy tylko Podłe Psisko pognało do przodu, węsząc dookoła i 
sprawdzając, czy w pobliżu nie zaczaili się przypadkiem jacyś Zmarli, Lirael natychmiast 
ruszyła za nim.
Brnąc przez wodę, niespokojnie przebiegała w myślach najważniejsze stronice z 
„Księgi Zmarłych” oraz „Księgi pamięci i zapomnienia”. Przed oczami stanęły jej opisy 
wszystkich Dziewięciu Rejonów oraz różnych tajemnic, które kryło w sobie Dziewięć Bram. 
Jednakże sama teoretyczna wiedza, nawet ta wyczytana z magicznych ksiąg, niewiele 
znaczyła wobec braku doświadczenia. A Lirael nigdy jeszcze nie przekroczyła Pierwszego 
Rejonu, ani nawet nie minęła Pierwszej Bramy.
Niemniej jednak kroczyła dziarsko do przodu, starając się zagłuszyć wszystkie 
dręczące ją wątpliwości. W Śmierci nie było już czasu na zastanawianie się. Rzeka w każdej 
chwili mogła wykorzystać jej słabość i zaatakować. Jedynie silna i niewzruszona wola była w 
stanie powstrzymać wartki nurt i nie pozwolić mu wyssać ducha tego, kto wędrował rzeką. 
Lirael wiedziała, że jeśli tylko się zawaha, wiry natychmiast porwą ją w głąb i wszystko 
zostanie zaprzepaszczone.
Zadziwiająco szybko dotarła do Pierwszej Bramy. Jeszcze minutę wcześniej huk 
bulgocącej wody był słabo słyszalny. Na horyzoncie widziała ścianę mgły, która rozciągała 
się na prawo i lewo, daleko jak okiem sięgnąć. Krótką chwilę później Lirael była już na 
miejscu. Podeszła na tyle blisko, że mogła nieomal dotknąć mgły, a ryk wód kłębiących się 
po drugiej stronie Bramy, bardzo się nasilił.
Przypomniała sobie wówczas pewne słowa o niezwykłej mocy, które wryły się jej w 
pamięć, a pochodziły z obu ksiąg. Wypowiedziała je i w tej samej chwili poczuła, jak zaklęta 
w nich Wolna Magia wije się i skręca, parząc jej usta i język.
Gdy wymówiła zaklęcia, welon mgły rozstąpił się wolno, odsłaniając szereg 
wodospadów, które zdawały się toczyć swe wody prosto w ciemność i niekończące się 
otchłanie. Lirael wypowiedziała kolejne słowa i wskazała mieczem najpierw w prawą stronę, 
później w lewą. Ukazała się wąska ścieżka, która wrzynała się głęboko w wodospad, 
rozdzielając go na dwie oddzielne kaskady. Dziewczyna wstąpiła na tę drogę, a tuż obok 
podążał pies, tak blisko swojej pani, że plątał się jej pod nogami. Gdy posuwali się do przodu, 
zasłona mgły zamykała się za ich plecami.
Tymczasem w okolicach Pierwszej Bramy podniósł się z wody jakiś bardzo mały 
duch Zmarłego, który nie postrzeżenie zaczął się skradać ku granicy z Życiem. Prowadziła go 
tam czarna, prawie niewidoczna nić, którą miał przytwierdzoną do pępka. Z podekscytowania 
cały drżał i bełkotał coś pod nosem o nagrodzie, jaka niechybnie go czeka, gdy przyniesie 
swemu panu wiadomość o przybyszach. Może nawet będzie mu wolno pozostać w krainie 
Życia, a jego pan przyoblecze go w jakieś ciało - największy i najcenniejszy skarb, na jaki 
Zmarły mógł liczyć.
Przejście przez Pierwszą Bramę wymagało pokonania kilku zdradliwych miejsc. 
Lirael nie potrafiła określić, ile czasu zajęło jej przedostanie się na drugą stronę. Jednak już 
wkrótce znowu ujrzała przed sobą rzekę, która rozlewała się bardzo szeroko, wypełniając 
sobą całą widoczną przestrzeń. Widząc ten bezmiar wód, Lirael poznała, że znajduje się w 
Drugim Rejonie. Gdy tylko zeszła ze ścieżki, zaczęła badać mieczem grunt. Drugi Rejon był 
podobny do Pierwszego, lecz na dnie kryły się głębokie i niebezpieczne jamy, a prąd był 
niezwykle wartki. Trudno było przesuwać się do przodu, bo wszystko spowijał szary 
półmrok, który zamazywał kontury przedmiotów i czynił obraz nieostrym. Lirael musiała iść 
w zasadzie po omacku, trzymając miecz w wyciągniętej ręce.
Sama droga nie była właściwie trudna, ponieważ została zbadana przez poprzednich 
Abhorsenów, naniesiona na mapy i opisana w „Księdze Zmarłych”. Lirael nie ufała wiedzy 
książkowej na tyle, by przestać sprawdzać dno za pomocą miecza. Uważnie liczyła jednak 
kroki, tak jak nakazywała księga, i pokonywała kolejne zakręty, według zapamiętanych 
wskazówek.
Tak bardzo była pochłonięta odmierzaniem kroków, że nieomal wpadła w czeluść 
Drugiej Bramy. Podłe Psisko w ostatniej chwili chwyciło ją za pasek, nim postawiła o jeden 
krok za dużo, odliczając jedenasty, choć miała zatrzymać się na dziesiątym.
Gdy tylko uświadomiła sobie błąd, chciała się cofnąć, ale wody Drugiej Bramy 
wciągały tego, kto się w nie zapuścił, znacznie mocniej niż najsilniejszy rzeczny prąd. Lirael 
musiała wytężyć wszystkie siły, by wydostać się z groźnej otchłani, a i to na nic by się zdało 
bez wydatnej pomocy dzielnego psa.
Druga Brama przypominała w zasadzie ogromną dziurę, do której rzeka wpadała 
zupełnie tak, jakby spływała do zlewu. Powstawał przy tym potężny wir, który porywał 
wszystko, co znalazło się w jego zasięgu.
- Wielkie dzięki - powiedziała Lirael, zwracając się do psa i wzdrygając się na samą 
myśl o tym, co mogło ją przed chwilą spotkać. Psisko zrazu nie odpowiedziało, gdyż 
usiłowało wyswobodzić się ze smętnych resztek skórzanego paska Lirael, które krępowały 
mu pysk. Po chwili zaś odezwało się cicho:
- Musisz iść nieco wolniej, pani. Pośpiech nie jest tu wskazany. Nadrobimy to później.
- Postaram się o tym pamiętać - obiecała Lirael. Zaczęła głęboko i miarowo oddychać, 
próbując ochłonąć. Następnie wyprostowała się i wymówiła kolejne zaklęcia Wolnej Magii. 
Tak jak poprzednio, wypowiadane słowa parzyły jej usta. Pod wpływem nagłego uderzenia 
gorąca zimne dotychczas policzki Lirael zaczęły pałać dziwnym blaskiem.
Jej słowa rozeszły się szerokim echem, a wtedy wirujące w szaleńczym tempie wody 
Drugiej Bramy najpierw zwolniły, a następnie zastygły w zupełnym bezruchu. Ogromny lej 
wodny zamienił się w spiralną ścieżkę prowadzącą na sam dół, prosto w czeluść Drugiej 
Bramy. Gdy Lirael po niej schodziła, górne kręgi ponownie zaczynały wirować nad jej głową.
Wydawało się jej, że będzie musiała zatoczyć koło przynajmniej ze sto razy, nim 
wreszcie dotrze na dno wiru. Wiedziała jednak, że wrażenie to jest bardzo złudne. Już po 
kilku minutach przekroczyła Drugą Bramę, przypominając sobie, w jaką to pułapkę mogą 
wpaść w Trzecim Rejonie ci, którzy nic o nim nie wiedzą.
Na tym odcinku płytka woda sięgała nie wyżej niż do kostek i wydawała się nieco 
cieplejsza. Zrobiło się też jakby widniej i mniej mgliście, chociaż wszystko wokół nadal było 
bladoszare. Nawet nurt dawał o sobie znać jedynie łagodnym chlupotaniem wody wokół 
kostek. Ogólnie rzecz biorąc, Trzeci Rejon stwarzał o wiele przyjemniejsze wrażenie niż 
Pierwszy i Drugi. Jakiś mniej doświadczony lub po prostu głupi nekromanta mógł łatwo dać 
się zwieść urokowi tego miejsca i celowo opóźniać marsz lub nawet zdecydować się na 
odpoczynek. Gdyby to uczynił, z pewnością nie zabawiłby tam długo, ponieważ w Trzecim 
Rejonie pojawiały się fale.
Lirael wiedziała o tym i dlatego gdy tylko minęła Drugą Bramę, rzuciła się do 
szaleńczego biegu. Przemknęło jej przez myśl, że jest to jedno z takich miejsc w Krainie 
Śmierci, gdzie należy się spieszyć. Za plecami słyszała łoskot nadciągającej fali, 
powstrzymywanej tym samym zaklęciem, które unieruchomiło wir. Nie oglądała się jednak za 
siebie, skupiając się wyłącznie na osiąganiu maksymalnej prędkości. Wiedziała, że jeśli fala 
porwie ją i ciśnie o Trzecią Bramę, popłynie dalej z prądem rzeki, oszołomiona i bezradna, 
bez najmniejszych szans na ocalenie.
- Prędzej, prędzej - popędzał pies. Lirael przyspieszyła, a huk zbliżającej się fali było 
już słychać tak wyraźnie, że zdawało się, iż lada chwila ich zagarnie.
Lirael dotarła do spowitej mgłą Trzeciej Bramy, wyprzedzając pędzącą rzekę najwyżej 
o krok lub o dwa. Przez cały czas gorączkowo przywoływała stosowne zaklęcie Wolnej 
Magii, aby powstrzymało falę, która już miała ich dopaść. Tym razem pies biegł z przodu.
Moc magii sprawiła, że ściana mgły zaczęła się przed nim rozsuwać, tworząc swego 
rodzaju wrota. Kiedy stanęli w nich, zziajani, potężna fala ominęła ich, ciskając w dół 
wodospadu wszystkich Zmarłych, jakich zdążyła zagarnąć po drodze. Lirael odczekała 
chwilę, usiłując złapać oddech. Kilka sekund później jej oczom ukazała się ścieżka. Weszła 
na nią i udała się w stronę Czwartego Rejonu.
Posuwali się naprzód w dość szybkim tempie. Za Trzecią Bramą było stosunkowo 
spokojnie i w miarę bezpiecznie. Płaskie i wyrównane dno nie kryło żadnych niespodzianek, 
które mogłyby zaskoczyć niewprawnych podróżników. Jedynie prąd rzeki był tutaj 
wyjątkowo silny - bardziej nawet wartki niż w Pierwszym Rejonie. Lirael zdążyła jednak 
przywyknąć już do lodowatej wody i potrafiła radzić sobie ze zdradliwym nurtem.
Miała się wszakże na baczności. Pomimo że większość trudnych do przebycia miejsc 
została zaznaczona na mapach i była dobrze znana, zawsze istniała możliwość, że pojawi się 
jakieś nowe niebezpieczeństwo lub, przeciwnie, tak stare i od dawien dawna zapomniane, że 
nie napomknięto o nim w „Księdze Zmarłych”. Oprócz tych wszystkich zjawisk Księga 
wspominała również o rozmaitych dziwnych mocach, które mogły podróżować w Śmierci 
niezależnie od Zmarłych czy nekromantów. Niektóre z tych bytów potrafiły wpływać na 
swoje najbliższe otoczenie lub wręcz zmieniać charakter całego Rejonu, nie wyłączając rzeki 
oraz Bram. Lirael przypuszczała, że sama należy do takich właśnie istot.
Czwarta Brama była również rodzajem wodospadu, nie zakrywała go jednak mgła. Na 
pierwszy rzut oka wydawało się, że spadek nie przekracza dwóch do trzech stóp, a rzeka 
płynie spokojnie dalej.
Lirael wiedziała jednak, że w „Księdze Zmarłych” zapisano coś innego. Zatrzymała 
się w odległości przynajmniej dziesięciu stóp od wodospadu, po czym wypowiedziała 
zaklęcie, które miało umożliwić jej przejście na drugą stronę. W poprzek kaskady, na samym 
jej szczycie, wolno zaczęła się rozwijać czarna wstęga, unosząc się w powietrzu, ponad 
powierzchnią wody. Miała nie więcej niż trzy stopy szerokości i zdawała się utkana z nocy - 
czarnej i bezgwiezdnej. Ciągnęła się ponad krawędzią wodospadu daleko jak okiem sięgnąć.
Lirael weszła na tę niezwykłą ścieżkę i przez chwilę balansowała, żeby złapać 
równowagę, po czym ruszyła do przodu. Wąska dróżka prowadziła nie tylko przez Czwartą 
Bramę, ale również przez cały Piąty Rejon. Jedynie ona pozwalała przedostać się dalej. Rzeka 
była zbyt głęboka, by po niej brodzić, woda zaś miała szczególne właściwości. Nekromanta, 
który się w niej zanurzył, mógł odkryć, że jego duch i ciało uległy metamorfozie - i że wcale 
nie jest to zmiana na lepsze. Także Zmarły, który przebył tę drogę, nie mógł wrócić, 
zachowując postać, jaką miał za życia.
Przejście po czarnej wstędze również mogło okazać się bardzo niebezpieczne. Nie 
dość, że ścieżka była wąska, to nierzadko próbowali skorzystać z niej albo Wielcy Zmarli, 
albo różne twory Wolnej Magii, usiłujący wydostać się poza Piąty Rejon i wrócić do Życia. 
Czekali, aż nekromanta wyczaruje ścieżkę, a następnie błyskawicznie na nią wstępowali, 
atakując zaciekle i znienacka.
Lirael była tego wszystkiego świadoma, a mimo to dopiero krótkie szczeknięcie psa 
ostrzegło ją, że zmierza w jej stronę jakaś drapieżna i wygłodniała istota, wynurzywszy się 
właściwie znikąd. Kiedyś była człowiekiem, lecz długi okres przebywania w Śmierci sprawił, 
że zmieniła się w coś ohydnego i przerażającego. Stwór poruszał się na wszystkich 
kończynach, jak pająk. Korpus miał tłusty i bulwiasty, a szyję podzieloną na segmenty, tak że 
mógł patrzeć prosto przed siebie, nawet przemieszczając się na czworakach.
Gdy nastąpił atak, Lirael miała tylko chwilę na to, by wykonać pchnięcie. Miecz 
przebił gruby, obwisły policzek potwora i wyszedł przez potylicę, łamiąc mu kark. 
Odrażająca istota nadal jednak parła do przodu, choć Magia Kodeksu zaklęta w mieczu 
wżerała się w jej widmowe ciało, strzelając wokół snopem białych iskier. Stwór nadział się na 
ostrze prawie po samą rękojeść. Na Lirael spojrzały płonące czerwonym ogniem oczy. 
Ogromna, nieproporcjonalnie szeroka paszcza ociekała śliną i wydobywał się z niej 
przeciągły syk.
Lirael pchnęła potwora nogą, usiłując wydobyć z jego cielska miecz, i jednocześnie 
potrząsnęła Saranethem. Zachwiała się jednak i straciła równowagę. Dzwonek zagrał 
fałszywie. Zniekształcony dźwięk rozszedł się daleko w Śmierci. Z tego powodu Lirael nie 
potrafiła skoncentrować się na Zmarłym ani narzucić mu swojej woli. Przez głowę 
przebiegały jej różne myśli i na moment w ogóle zapomniała, gdzie jest i co robi.
Sekundę, a może minutę później zdała sobie sprawę z sytuacji i przeżyła szok. Strach 
pobudził każdy nerw jej ciała. Rozejrzała się i zobaczyła, że Zmarły nieomal zsunął się z 
miecza i znów szykował się do ataku.
- Ucisz dzwonek! - szczeknął pies. Stanął za Lirael i zaczął się zmniejszać, by móc 
zaatakować potwora znienacka, wynurzając się nagle spomiędzy jej stóp.
- Musisz unieruchomić dzwonek! - powtórzył.
- Co takiego?! - krzyknęła Lirael. Znowu sparaliżował ją strach, poczuła bowiem, że 
całkiem bezwiednie nadal potrząsa Saranethem. W panice czym prędzej wepchnęła go do 
mieszka, aby zamilkł. Dzwonek wydał ostatni długi dźwięk, po czym ucichł.
Jednakże Lirael znów przez chwilę nie mogła skupić myśli. Zmarły wykorzystał ten 
moment i zaatakował. Skoczył w jej kierunku, zamierzając przygnieść ją swym upiornym 
cielskiem. Podłe Psisko przewidziało ten manewr i zmieniło plan działania. Zamiast wsuwać 
się pomiędzy stopy Lirael i stamtąd atakować, pies rzucił się do przodu i oparł się całym 
ciężarem na plecach swojej pani.
Lirael zapamiętała z tego tylko tyle, że nagle znalazła się na klęczkach. Atakująca 
bestia przeleciała nad jej głową, zahaczając zakrzywionym pazurem o włosy i wyszarpując 
kilka razem z cebulkami. Lirael prawie tego nie zauważyła. Rozpaczliwie próbowała obrócić 
się i stanąć na wąskiej ścieżce. Zupełnie straciła pewność siebie. Bała się, że nie potrafi 
utrzymać równowagi, więc jej ruchy były dosyć wolne.
Gdy wreszcie zdołała się odwrócić, monstrum gdzieś przepadło. Na ścieżce stał tylko 
pies. Był ogromny. Sierść najeżyła mu się niczym szczotka z włosia dzika. Z jego zębów 
spływały czerwone płomienie, wielkością odpowiadające palcom Lirael. Podłe Psisko 
spoglądało na swą panią obłąkańczym wzrokiem.
- Czy to ty? - szepnęła Lirael. Nigdy dotąd nie bała się swego czworonożnego 
przyjaciela, po raz pierwszy jednak zabrnęła aż tak daleko w Śmierć. Czuła, że teraz wszystko 
może się wydarzyć. Nikt ani... nic nie było tu takie samo.
Pies otrząsnął się, po czym zmalał do zwykłych rozmiarów. Błysk szaleństwa 
widoczny przed chwilą w jego oczach zniknął bez śladu. Podłe Psisko po staremu merdało 
ogonem i na chwilę, dla zabawy, chwyciło go zębami. Dopiero potem podeszło do Lirael, 
żeby polizać jej rękę.
- Przepraszam - powiedział pies. - Trochę mnie poniosło.
- Gdzie podział się ten stwór? - spytała Lirael, rozglądając się dokoła. Nie zauważyła 
nikogo na ścieżce ani w płynącej poniżej rzece. Nie mogła sobie przypomnieć, czy słyszała 
jakikolwiek plusk. Szumiało jej w głowie i nie potrafiła zebrać myśli, a wszystko to z powodu 
fałszywych tonów Saranetha.
- Spadł - odparł krótko pies, wskazując głową na dół. - Powinniśmy się pospieszyć. 
Potrzebny nam będzie dzwonek, najlepiej wyjmij go zawczasu. Myślę, że Ranna najbardziej 
się tu nada.
Lirael uklękła i przyłożyła nos do psiego nosa.
- Co bym bez ciebie zrobiła, przyjacielu - powiedziała, składając na jego pysku 
delikatny pocałunek.
- Tak, tak... - odparł pies nieuważnie, najwyraźniej zajęty już czymś innym. Nerwowo 
strzygł uszami. - Słyszysz coś?
- Nie - odpowiedziała Lirael. Wstała, żeby móc lepiej wsłuchać się w ciszę, i 
machinalnie sięgnęła ręką do pasa, wydobywając Rannę. - A ty?
- Zdawało mi się, że ktoś... coś szło naszym śladem już wcześniej - powiedział pies. - 
Teraz jestem tego pewny. Coś idzie za nami. Ma ogromną moc i przemieszcza się szybko.
- Hedge! - krzyknęła Lirael. Odwróciła się błyskawicznie, zapominając o problemach 
z równowagą i prędko ruszyła ścieżką przed siebie. - A może to znowu Mogget?
- Nie sądzę - powiedział pies, nieznacznie się krzywiąc. Na chwilę przystanął, żeby 
popatrzeć do tyłu, i nastawił uszy. Następnie pokręcił głową. - Ktokolwiek lub cokolwiek... to 
jest... nie mamy chwili do stracenia.
Lirael skinęła głową i pomaszerowała dalej, mocniej zaciskając dłonie na dzwonku 
oraz mieczu. Postanowiła, że cokolwiek spotkają jeszcze na drodze, nie da się już zaskoczyć, 
bez względu na to, z której strony nastąpi atak.

Rozdział dwudziesty drugi
Farma Błyskawic i Southerlińczycy

Mgła, która wcześniej skrywała nabrzeże, teraz nieubłaganie pełzła w górę zbocza. 
Nick obserwował, jak przeszywają ją błyskawice. Widok ten budził w nim niemiłe 
skojarzenia i przywodził na myśl świetliste żyły rozchodzące się w nieomal przezroczystym 
ciele, chociaż żadna żywa istota nie wyglądała przecież w ten sposób...
Pamiętał, że miał coś zrobić, lecz nie mógł sobie przypomnieć, co to było. Wiedział, 
że niedaleko, w oparach mgły kryją się półkule. Jakaś część jego jestestwa pragnęła 
połączenia ich obu i rwała się, by tego dopilnować. Druga natomiast buntowała się i 
wszelkimi sposobami starała się do tego nie dopuścić. Nicholasowi wydawało się, że słyszy 
dwa zupełnie różne głosy, z których każdy starał się zagłuszyć drugi. W rezultacie żaden nie 
był dobrze słyszalny i oba zamieniły się w niezrozumiały bełkot.
- Nick! Co oni z tobą zrobili?
Przez chwilę myślał, że do dwóch poprzednich dołączył jeszcze trzeci głos, ale gdy 
ponownie usłyszał te same słowa, zorientował się, że dobiegają z zewnątrz i nie są wytworem 
jego własnego umysłu.
Z wielkim trudem, słaniając się na nogach, posuwał się we mgle. Zrazu nie mógł 
nikogo dostrzec, wkrótce jednak zauważył czyjąś twarz wychylającą się zza najbliżej 
położonej chaty. Dopiero po dłuższej chwili uświadomił sobie, kto go wołał. Był to jego 
starszy kolega, Timothy Waliach, tak jak on studiujący na Uniwersytecie w Corvere. Nick 
zatrudnił go, by nadzorował budowę Farmy Błyskawic. Tim był kiedyś człowiekiem 
wytwornym, nienagannie ubranym, może tylko nieco flegmatycznym.
Teraz jednak wyglądał zupełnie inaczej. Twarz miał pobladłą i brudną, przy koszuli 
brakowało kołnierzyka, a buty i spodnie zawalane były błotem. Przyczajony za narożnikiem 
chaty, drżał na całym ciele, jakby trawiła go gorączka. Był śmiertelnie przerażony.
Nicholas odpowiedział mu gestem ręki i skierował się w jego stronę, ale kroki stawiał 
niepewnie i mało brakowało, by upadł. W ostatniej chwili przytrzymał się ściany.
- Musisz go powstrzymać, Nick! - wykrzyknął Tim. Nie patrzył jednak na kolegę, lecz 
rozglądał się bacznie dookoła. Oczy miał rozbiegane i pełne lęku. - Nie wiem, co on robi... co 
wy robicie... ale na pewno jest to złe!
- Co takiego? - zapytał znużonym głosem Nick. Spacer zmęczył go i jeden z 
wewnętrznych głosów zaczynał brać w nim górę. - Co robimy? Po prostu przeprowadzamy 
naukowy eksperyment i to wszystko. Ale o kim ty właściwie mówisz, kogo miałbym 
powstrzymywać? Przecież ja tu jestem szefem.
- Chodzi mi o Hedge’a! - wyrzucił z siebie Tim, wskazując miejsce, gdzie w gęstej 
mgle kryły się obie półkule. - On zabił moich robotników, Nick! Tak, zabił ich! Po prostu 
wskazał na nich ręką, a oni padli trupem. Na miejscu!
Naśladując ruch ręki rzucającej zaklęcie, zaniósł się szlochem, choć z oczu nie 
popłynęły mu łzy. Jego słowa padały wśród spazmów i łkań.
- Sam to widziałem. Była zaledwie... była...
Spojrzał na zegarek, którego wskazówki zatrzymały się sześć minut przed godziną 
siódmą.
- Była dopiero za sześć siódma - szepnął Tim. - Robert zauważył nadpływające statki, 
więc wszystkich obudził, żebyśmy mogli świętować zakończenie pracy. Wróciłem do chaty 
po butelkę, którą schowałem specjalnie na tę okazję... I wtedy zobaczyłem przez okno...
- Co zobaczyłeś? - zapytał Nicholas. Próbował zrozumieć, co tak bardzo wytrąciło 
Tima z równowagi, lecz ostry ból w piersiach nie pozwalał mu się skupić. Nie potrafił 
dostrzec żadnego związku pomiędzy Hedge’em i zamordowanymi robotnikami.
- Coś jest z tobą nie tak, Nick - szepnął Tim, oddalając się na czworakach na 
bezpieczną odległość. - Nie rozumiesz? Te półkule to czysta trucizna, a Hedge zabił moich 
pracowników! Wszystkich, nawet tych dwóch praktykantów. Widziałem to na własne oczy!
Nagle Tim dostał torsji - kaszlał i dławił się, chociaż nie zwracał niczego. Widać już 
wcześniej opróżnił żołądek.
Nick przyglądał mu się w zupełnym milczeniu. Tak jak poprzednio, miotały nim 
sprzeczne uczucia. Wieść o cudzej śmierci i nieszczęściu wprawiła go niemal w ekstazę, lecz 
jednocześnie wzbudziła lęk i uczucie odrazy. Narastały w nim wątpliwości. Ból w piersiach 
spotęgował się, aż w końcu Nicholas upadł na ziemię, trzymając się za serce i zaciskając 
kurczowo rękę na kostce u nogi.
- Musimy uciekać - powiedział Tim, wycierając usta wierzchem drżącej dłoni. - 
Powinniśmy wszystkich ostrzec.
- Tak - szepnął Nick. Zdołał się, co prawda, podnieść, ale siedział mocno pochylony. 
Jedną rękę trzymał na piersiach, a drugą zaciskał na kawałku fletu ukrytym w mankiecie 
nogawki, na wysokości kostki. W obu tych miejscach odczuwał dojmujący ból, a na dodatek 
szumiało mu w głowie. Usilnie starał się nad tym wszystkim zapanować.
- Lepiej, jak ty pójdziesz, Tim. Powiedz jej... powiedz im, że spróbuję mu 
przeszkodzić. Powiedz...
- Ale co? Komu? - zapytał Tim. - Musisz pójść ze mną!
- Nie mogę - szepnął Nick. Znowu odzyskiwał pamięć. Przypomniał sobie trzcinową 
łódź, rozmowę z Lirael i to, jak próbowali uśpić czujność Niszczyciela, którego odłamek 
nadal tkwił w jego ciele. Przypomniał sobie ciągłe nudności oraz nieprzyjemny metaliczny 
smak, który właśnie powrócił i zaczął nasilać się, parząc mu usta i język.
- Idź już! - powiedział z naciskiem, popychając Tima. - Uciekaj, zanim ja... aaa!
Wydał stłumiony okrzyk, padł na ziemię i zwinął się w kłębek. Tim podpełzł do niego 
i zauważył, że oczy Nicka wywracają się białkami do góry. Przez chwilę chciał go podnieść, 
ale ujrzał smużkę dymu wydobywającą się z jego zaciśniętych ust.
Zdjęty przerażeniem, Tim zaczął biec. Omijając instalacje odgromowe zmierzał w 
górę zbocza. Chciał dostać się za pasmo wzgórz, zniknąć z pola widzenia, zostawić daleko za 
sobą Farmę Błyskawic i unoszącą się z wolna mgłę...
Nick został sam. Jeszcze mocniej zacisnął dłoń na mankiecie spodni i gorączkowo 
zaczął wyrzucać z siebie urywane chaotyczne słowa, które nie układały się w żadną logiczną 
całość:
„Corvere nakłady kapitałowe dwa miliony podstawowe produkty wytwarzane 
bankowość siła wzajemnego przyciągania się dwóch ciał wprost proporcjonalna do produkt 
dnia pęka nie to moje serce cztery tysiące osiemset wiatr zmienia kierunek biała szalejąca 
ojcze pomóż mi matko Sam pomóżcie mi Lirael...”
Nick urwał, zaniósł się kaszlem, a potem wziął głęboki oddech. Biała smużka dymu 
zmieszała się z otaczającą mgłą i więcej się nie pojawiła. Jeszcze dwa razy zaczerpnął 
powietrza, a potem na próbę wypuścił z dłoni mankiet spodni, w którym spoczywał kawałek 
fletu wiatrowego. Poczuł, jak przenika go chłód, nadal jednak pamiętał, kim naprawdę jest i 
jakie stoi przed nim zadanie. Z najwyższym trudem podniósł się z miejsca, przytrzymując się 
ściany, po czym chwiejnie ruszył we mgłę. Jak zawsze dręczyła go wizja srebrzystych półkul, 
lecz starał się odepchnąć ją od siebie. Koncentrował się na planach budowlanych Farmy 
Błyskawic. Jeżeli Tim trzymał się dokładnie założeń konstrukcyjnych, gdzieś w pobliżu 
budynku młyna musiała się mieścić jedna z dziewięciu skrzynek przyłączowych.
Mgła była tak gęsta, że Nick nieomal zderzył się z zachodnią ścianą młyna. 
Pospiesznym krokiem obchodził budynek, pragnąc się znaleźć po jego północnej stronie, z 
dala od zastępów Zmarłych, którzy trudzili się przy załadunku pierwszej półkuli. Podnieśli ją 
w górę i starali się osadzić na platformie.
Półkule. Znowu stanęły mu przed oczyma. Widział je wyraźniej niż błyskawice na 
niebie. Nagle uznał, że koniecznie musi sprawdzić, czy zostały prawidłowo umieszczone w 
wagonach kolejowych, czy dobrze podłączono kable, a szyny posypano piaskiem dla poprawy 
przyczepności, którą zmniejszała wilgotna mgła. Czuł, że musi to wszystko skontrolować. 
Przecież połączenie półkul było najważniejszą sprawą!
Nick uklęknął, a następnie zwinął się w kłębek na zimnych szynach i zużytych 
podkładach kolejowych. Dłoń zacisnął na mankiecie spodni, starając się zwalczyć 
wewnętrzny głos, nakazujący mu, by skręcił w prawo i podszedł do wagonu, na którym 
umieszczono srebrzysty ładunek. Rozpaczliwie próbował przypomnieć sobie o obietnicy 
złożonej Lirael, po tym jak wciągnęła go na pokład trzcinowej łódki. Wróciły do niego też 
inne wspomnienia: Sam udzielający mu pomocy, gdy przed laty mocny cios piłką zwalił go z 
nóg podczas meczu krykieta, Tim Waliach - elegancki, w muszce, nalewający mu do szklanki 
dżin z tonikiem.
- Przysięgam, jakem Sayre. Daję słowo, słowo honoru - powtarzał bez ustanku.
Nie przestając bełkotać, pełzł po torach. Nie zważał przy tym na drzazgi sterczące ze 
starych podkładów. Przyczołgał się do najbardziej oddalonej od nabrzeża ściany młyna i 
opierając się o nią, doszedł jakoś do skrzynki przyłączowej, która mieściła się w niewielkiej 
betonowej budce. To właśnie tu setki przewodów biegnących od instalacji odgromowych 
łączyły się w jeden z dziewięciu głównych kabli, grubych jak tułów Nicka.
- Zaraz to załatwię - szepnął, podchodząc do puszki połączeniowej. Ogłuszony hukiem 
piorunów i oślepiony błyskawicami, obolały i cierpiący z powodu nudności, sięgnął do 
metalowych drzwiczek z jaskrawożółtym symbolem błyskawicy i napisem BACZNOŚĆ! 
NIEBEZPIECZEŃSTWO!
Drzwiczki były zamknięte. Pociągnął za klamkę, ale ten desperacki gest nadszarpnął 
tylko jego wątłe siły. Zupełnie wyczerpany, padł na ziemię przy wejściu do budki.
Niepotrzebnie zadał sobie tyle trudu. Wzgórza nadal tonęły we mgle i świetle 
błyskawic. Zewsząd dobiegał nieustający łoskot grzmotów. Zmarli uwijali się przy półkulach. 
Jedna z nich już spoczywała na platformie, którą Pomocnicy pchali w stronę młyna, nie 
zważając na rażące ich pioruny. Drugą wyładowywano właśnie ze statku, gdy nagle jeden z 
nich przepalił linę, na której zwisała. Półkula z hukiem runęła na ziemię, miażdżąc przy tym 
kilku robotników. Wprawdzie gdy podciągnięto ją znów w górę, Zmarli podnieśli się, ale ich 
ciała zostały tak pokiereszowane, że nie mogli już pracować. Skierowali się więc na wschód i 
zaczęli podążać w górę zbocza, żeby dołączyć do tych Zmarłych, których Hedge wysłał tam 
już wcześniej. Mieli za zadanie dopilnować, by nic nie przeszkodziło w ostatecznym tryumfie 
Niszczyciela.

- Musicie mi zaufać! - krzyczał zdesperowany Sam. - Powtórzcie jej, że daję słowo 
Księcia Starego Królestwa, iż na pewno każdy z was otrzyma na własność farmę!
Pewien młody człowiek tłumaczył jego słowa, choć Sameth był przekonany, że starsza 
kobieta będąca głową rodu doskonale rozumie mowę mieszkańców Ancelstierre, podobnie 
zresztą jak większość Southerlińczyków. Nagle przerwała tłumaczowi w pół zdania i cisnęła 
Samowi kawałek papieru, który trzymała w ręku. Chwycił go i szybko przebiegł wzrokiem, 
zdając sobie sprawę z tego, że lada chwila musi wrócić do Lirael.
Dokument był z obu stron zadrukowany tekstem w kilku językach. Nagłówek głosił: 
„Ziemia dla Southerlińczyków”, a poniżej widniały obietnice, że okaziciel takiego listu 
gwarancyjnego za każdy egzemplarz otrzyma od Urzędu Ziemskiego w Forwin dziesięć 
akrów urodzajnej ziemi. Budząca zaufanie pieczęć nadawała listowi rangę oficjalnego 
dokumentu wystawionego przez „Biuro do Spraw Przesiedleń przy Rządzie Ancelstierre”.
- To falsyfikat - przekonywał Sam. - W Ancelstierre nie ma żadnego rządowego Biura 
do Spraw Przesiedleń. A nawet gdyby istniało, to jaki sens byłby w tym, abyście udawali się 
do Młyna Forwin?
- Tam właśnie są farmy, które mamy otrzymać - odparł z przekonaniem młody 
człowiek. - Zapewne jest tam również Biuro. Gdyby było inaczej, czy policja pozwoliłaby 
nam wyjść z obozów?
- Popatrzcie tylko, co się tam dzieje! - krzyknął zniecierpliwiony Sam, wskazując na 
chmury burzowe i potężne błyskawice, które można było dostrzec nawet z samego dna 
doliny. - Czeka was tam niechybna śmierć! Dlatego was wypuścili! Jeżeli zginiecie, problem 
sam się rozwiąże, a w dodatku odpowiedzialność nie spadnie na nich!
Przywódczyni Southerlińczyków podniosła głowę i spojrzała na błyskawice 
pojawiające się nad linią wzgórz. Następnie przeniosła wzrok na bezchmurne niebo po stronie 
północnej, południowej oraz wschodniej i dotykając ramienia tłumacza, wypowiedziała trzy 
słowa.
- Przysięgasz na swoją krew? - zapytał młody człowiek. Wyciągnął nóż wykonany z 
oszlifowanego trzonka łyżki. - Naprawdę ofiarujesz nam ziemię w swoim kraju?
- Tak, przysięgam na krew - odparł pospiesznie Sam. - Dam wam ziemie i udzielę 
wszelkiej pomocy w osiedlaniu się.
Kobieta wyciągnęła dłoń, którą pokrywały setki niewielkich blizn układających się w 
skręcony spiralnie wzór. Tłumacz nakłuł jej skórę nożem i obrócił ostrze kilka razy. Powstała 
nowa ranka, nie większa od kropki.
Sameth również wyciągnął rękę. Nawet nie poczuł ukłucia. W skupieniu wsłuchiwał 
się w odgłosy, które mogły zwiastować nadciągający atak.
Przywódczyni Southerlińczyków wypowiedziała szybko kilka słów i ponownie 
wyciągnęła dłoń. Jej palce były chude i kościste. Tłumacz nakazał gestem, by Sameth uczynił 
to samo. Stara kobieta uścisnęła rękę Księcia z zadziwiającą siłą. - Dobrze, doskonale - 
mruknął Sam. - Każ teraz swoim ludziom zawrócić. Przejdźcie na drugi brzeg strumienia i 
tam czekajcie. Gdy tylko będzie można, postaramy się... dołożę wszelkich starań, aby 
przydzielono wam farmy.
- A dlaczego nie możemy zaczekać tutaj? - spytał tłumacz.
- Bo tu rozegra się bitwa - odparł bardzo już zdenerwowany Sam. - Kodeksie, pomóż 
mi! Błagam was, przenieście się na drugi brzeg strumienia! On będzie dla was jedyną osłoną!
Odwrócił się i oddalił w pośpiechu, zanim padły kolejne pytania. Tłumacz krzyczał 
coś z tyłu, ale Sam nie reagował. Wyczuwał już obecność Zmarłych po tej stronie wzgórz i 
niepokoił się, że na tak długo opuścił Lirael. Została tam bezbronna, a on obiecał ją przecież 
chronić. Sami Ancelstierrańczycy, nawet ci, którzy znali się trochę na Magii Kodeksu, 
niewiele mogli jej pomóc.
Biegnąc co sił w nogach do miejsca, gdzie zostawił Lirael, Sameth nie widział już, że 
za jego plecami tłumacz i kobieta będąca głową rodu prowadzą ożywioną rozmowę. Gdy 
skończyli, mężczyzna wskazał tłumom kierunek - ku środkowi doliny i dalej, w stronę 
strumienia. Przywódczyni Southerlińczyków jeszcze raz przyjrzała się błyskawicom, po czym 
podarła list gwarancyjny, cisnęła strzępy papieru na ziemię i splunęła. Stojący obok niej 
ludzie powtórzyli ten gest, a potem to samo uczynili inni. Po chwili cały tłum zafalował, a 
zewsząd dochodziły odgłosy dartego na strzępy papieru i plucia. Następnie matka rodu 
obróciła się ku wschodowi i ruszyła w stronę strumienia, a Southerlińczycy podążyli za nią, 
jak stado za swym przewodnikiem.
Nie zważając na zadyszkę, Sam biegł zboczem góry w kierunku Lirael i pokonał już 
trzy czwarte odległości, gdy nagle usłyszał dobiegające z przodu okrzyki.
- Stać! Stać!
Sameth nie wyczuwał co prawda obecności Zmarłych w bezpośrednim sąsiedztwie, 
ale dobył resztek sił, by jeszcze bardziej przyspieszyć, i natychmiast sięgnął po miecz. 
Zaskoczeni żołnierze rozstępowali się bez słowa, gdy pędził w stronę Lirael. A ona ciągle 
stała nieruchomo pośrodku kamiennego kręgu, pokryta szronem. Blisko niej znajdował się 
Greene wraz z dwoma żołnierzami, a jakieś dziesięć stóp dalej kolejnych dwóch żołnierzy 
przystawiało bagnety do gardła powalonego na ziemię młodego mężczyzny, ten zaś, 
przerażony, nie śmiał się poruszyć. Miał osmalone ubranie i skórę, stracił większość włosów, 
ale nie był to jeden ze Zmarłych Pomocników. Sameth zorientował się szybko, że intruz ma 
niewiele więcej lat niż on.
- Nie jestem, nie jestem jednym z nich. Oni są z tyłu, idą za mną! - wrzeszczał 
mężczyzna. - Musicie mi pomóc!
- Jak się nazywasz? - zapytał major Greene. - I co się tam właściwie dzieje?
- Timothy Waliach - odparł młodzieniec, ledwo łapiąc oddech. - Nie mam pojęcia, o 
co w tym wszystkim chodzi! To jakiś koszmar! A ten... nie wiem nawet, kim lub czym on 
jest... ten Hedge zabił moich robotników! Wszystkich, co do jednego. I to jednym gestem 
ręki.
- A kto za tobą idzie? - zapytał Sam.
- Nie wiem! - zawodził Tim. - Oni byli moimi pracownikami, ale nie wiem, co się z 
nimi stało. Widziałem, jak piorun uderzył w Krontasa. Jego głowa zajęła się ogniem, ale on 
się nie zatrzymał. Oni wszyscy...
- To Zmarli - powiedział Sam. - A co robiłeś w okolicy młyna?
- Studiuję na Uniwersytecie w Corvere - szepnął Tim. Widać było, że dokłada 
wszelkich starań, by się uspokoić. - Budowałem Farmę Błyskawic dla Nicholasa Sayre’a. Nie 
wiedziałem... nie wiem, jakie jest jej przeznaczenie, ale na pewno nie służy dobremu celowi. 
Nie możemy dopuścić do tego, by ją uruchomiono! Nick obiecał, że się tym zajmie, ale...
- To Nicholas tam jest? - przerwał mu Sam.
Tim skinął głową:
- Ale kiepsko z nim. Ledwo zdołał mnie rozpoznać. Wątpię, żeby był w stanie 
cokolwiek zrobić. Z jego nosa wychodził biały dym...
Sam słuchał, a jego serce ogarniała trwoga. Pamiętał z opowieści Lirael, iż smużka 
białego dymu jest niechybnym znakiem, że Niszczyciel przejmuje kontrolę. To przekreślało 
szanse Nicka na ucieczkę i niweczyło resztki nadziei, jakie jeszcze żywił Sameth. Dla jego 
przyjaciela nie było już ratunku.
- Co możemy zrobić? - zapytał. - Czy da się jakoś unieruchomić Farmę Błyskawic?
- W każdej z dziewięciu skrzynek przyłączowych znajduje się specjalny wyłącznik, 
którym można przerwać obwód - szepnął Tim. - Gdyby skrzynki były otwarte... Ale nie 
wiem, ile obwodów należałoby rozłączyć, żeby wszystko przestało funkcjonować. Albo... 
można by też poprzecinać kable prowadzące od instalacji odgromowych. Jest ich tysiąc jeden, 
a ponieważ ciągle biją w nie pioruny, potrzeba by specjalnego sprzętu.
Ostatnich słów Tima Sam już nie słyszał. Problemy Nicka i Farma Błyskawic nagle 
zeszły na dalszy plan. Poczuł narastające zimno i włos zjeżył mu się na głowie. Popychając 
Tima, rzucił się do przodu. Pierwsza fala Zmarłych była tuż, tuż. W takiej sytuacji wszelkie 
dyskusje o puszkach połączeniowych były zupełnie bezprzedmiotowe.
- Nadchodzą! - krzyknął i wskoczył na ogromny kamień. Sięgnął do Kodeksu, żeby 
przygotować zaklęcia - i zdziwił się, jak łatwo mu to poszło. Wiatr wiał przecież od zachodu, 
a odległość od Muru była na tyle duża, że Sameth spodziewał się sporych trudności. A jednak 
bez większych problemów nawiązał kontakt z Kodeksem, w dodatku tak mocny, jakby 
znajdował się w Starym Królestwie. Moc Kodeksu otaczała go, ale i wypełniała zarazem.
- Przygotować się! - krzyknął Greene, a sierżanci i kaprale przekazali tę komendę 
wszystkim żołnierzom, którzy stali wokół skutego lodem ciała Lirael, starając się je chronić. - 
Pamiętajcie, że to Abhorsen! Nikt obcy nie może się do niej zbliżyć!
- Abhorsen - Sam na chwilę przymknął oczy, starając się przezwyciężyć uczucie 
smutku. Nie było czasu, by opłakiwać rodziców i zastanawiać się, jak będzie wyglądał świat 
bez nich. Zmarli Pomocnicy sunęli już w dół zbocza, a czując w pobliżu Życie, znacznie 
przyspieszyli kroku.
Sam przygotował zaklęcie i bacznie rozejrzał się wkoło. Wszyscy łucznicy założyli 
już strzały na cięciwy i dobrali się parami z żołnierzami uzbrojonymi w bagnety. Greene i 
Tindall stanęli koło Sama, obaj wyposażeni w zaklęcia Kodeksu. Lirael znajdowała się kilka 
kroków za nimi, bezpieczna w środku ciasnego kręgu żołnierzy.
Ale gdzie podział się Mogget? Białego kota nie było nigdzie w zasięgu wzroku.

Rozdział dwudziesty trzeci
Lathal, Pan wszelkiej ohydy

Piątą Bramę tworzył wodowstęp, czyli odwrócony wodospad. Nurt natrafiał tu na 
niewidzialną ścianę, zderzał się z nią i piął w górę. Ścieżka ciemnej wstęgi, która przecinała 
Piąty Rejon, urywała się nagle tuż przed wodowstępem i w tym miejscu ziała dziura. Lirael i 
pies stali nad nią, przypatrywali się płynącej w górę wodzie, a strach chwytał ich za gardła. 
Obserwowanie wód, które wznosiły się, zamiast opadać, powodowało znaczną dezorientację, 
choć na szczęście górne partie wodowstępu ginęły w szarej mgle. Mimo to Lirael miała 
wrażenie, że zawieszone zostało działanie naturalnej grawitacji i lada moment ona sama, 
podobnie jak woda, wzniesie się do góry.
Uczucie to potęgowała świadomość, że w zaklęciu Wolnej Magii, które wypowiadała, 
by przekroczyć Piątą Bramę, była mowa o drodze w górę. Ponieważ nie było tu ani schodów, 
ani żadnej ścieżki, zaklęcie miało najwyraźniej chronić przed tym, by wodowstęp nie porwał 
jej zbyt wysoko.
- Chwyć mnie za obrożę, pani - powiedział pies, spoglądając na wznoszącą się wodę. - 
W przeciwnym razie moc zaklęcia mnie nie obejmie.
Lirael wsunęła miecz do pochwy i mocno złapała Podłe Psisko za obrożę utworzoną 
ze znaków Kodeksu. Poczuła znajome, kojące ciepło, lecz jednocześnie odniosła dziwne 
wrażenie, że widziała te znaki wcześniej - i to stosunkowo niedawno - w jakimś zupełnie 
innym miejscu, nie na obroży psa, której dotykała już przecież setki razy. Nie miała jednak 
czasu, by poświęcić temu problemowi więcej uwagi.
Trzymając mocno swojego przyjaciela, Lirael wymówiła magiczne słowa mające 
wynieść ich w górę wodowstępu. Gdy je wypowiadała, poczuła gorąco bijące od zaklęcia 
Wolnej Magii, która wypełniała jej nozdrza i wypływała z ust. Pomyślała, że do reszty straci 
od tego głos, ale ku jej zaskoczeniu, zaklęcie zdawało się raczej łagodzić skutki przeziębienia, 
którego nabawiła się jeszcze w Ancelstierre. Nie znaczyło to jednak, że magia uleczyła 
również jej realne ciało, które zostawiła w Życiu. Lirael nie wiedziała, do jakiego stopnia to, 
co działo się Śmierci, mogło przenosić się na Życie. Z jednym wyjątkiem - gdyby zabito ją w 
Śmierci, jej fizyczne ciało bez wątpienia umarłoby także.
Zaklęcie nie od razu zaczęło jednak działać i przez moment Lirael zastanawiała się, 
czy nie powinna go powtórzyć. Wtem zauważyła, że ze ściany wodowstępu oddzieliła się 
cieniutka warstwa wody, wyglądająca jak dziwna, szeroka macka. Przesuwała się skokowo 
nad czeluścią, aż połączyła się z ciemną wstęgą, na której stała Lirael i Podłe Psisko. 
Następnie owinęła się wokół nich, nie dotykając jednak ich ciał. Mieli wrażenie, że okrywa 
ich wielki koc. Po chwili macka zaczęła wędrować w górę wodowstępu, w tym samym 
tempie, co nurt płynącej pionowo rzeki, unosząc Lirael i stojącego przy niej psa.
Wznosili się jednostajnym ruchem przez kilka minut, aż Piąty Rejon zniknął im z 
oczu, tonąc w szarej mgle. Wodowstęp piął się w górę, prawdopodobnie bez końca, ale 
przezroczysta winda, którą jechali, nagle stanęła. Macka oplatająca ich ciała cofnęła się w 
głąb ściany tworzącej wodowstęp i wyrzuciła oboje pasażerów po jego przeciwnej stronie.
Lirael zamrugała oczami, lądując tam, gdzie zgodnie ze zdrowym rozsądkiem 
powinien był znajdować się szczyt urwiska. Przeciwna strona wodowstępu miała jednak tyleż 
wspólnego ze zdrowym rozsądkiem, co jego wędrujące wbrew siłom grawitacji wody. W 
jakiś niezrozumiały sposób znaleźli się w Szóstym Rejonie. Rzeka przekształciła się tutaj w 
płytkie rozlewisko, pozbawione nurtu. Za to wokoło aż roiło się od Zmarłych.
Lirael czuła ich obecność tak wyraźnie, że wielu musiało stać gdzieś bardzo blisko 
niej, zapewne kryjąc się pod wodą. Natychmiast puściła obrożę psa i sięgnęła po Nehimę. 
Gdy wyciągała go z pochwy, ostrze wydało cichy brzęk.
Miecz i dzwonek, które dzierżyła w ręku, stanowiły wystarczającą przestrogę dla 
większości Zmarłych, którzy tkwili tutaj bezczynnie, dopóki nie zdarzyło się coś, co kazało 
im maszerować w głąb Śmierci. Nie byli na tyle potężni ani nie posiedli odpowiedniej 
wiedzy, by wędrować w przeciwnym kierunku. Tylko naprawdę nieliczni decydowali się 
podjąć walkę o powrót do Życia.
Oni to właśnie natychmiast wyczuli, że w pobliżu znajduje się żywa istota, i poczuli 
nieodpartą chęć, by nią zawładnąć. Inni nekromanci, których spotkali w Śmierci wcześniej, 
zaspokoili na jakiś czas ich głód Życia, czy tego chcieli, czy nie. Dzięki temu Zmarli mogli 
dotrzeć aż tutaj od progów Dziewiątej Bramy. Ta nekromantka, którą spotkali teraz, była 
bardzo młoda i wydawała się stanowić łatwy łup dla każdego z Wielkich Zmarłych, który 
akurat znalazłby się niedaleko.
Tak się złożyło, że w pobliżu pojawiło się ich trzech.
Lirael rozejrzała się i zauważyła, że wśród zobojętniałych na wszystko pomniejszych 
duchów czają się jakieś ogromne cienie, których oczy płoną żywym ogniem. Trzy z nich 
znajdowały się na tyle blisko ścieżki, którą zamierzała iść, że w każdej chwili mogły jej 
zagrozić. Trzech Wielkich Zmarłych - i o trzech za dużo.
Jak zwykle z opresji ratowała ją „Księga”, podpowiadając, jak się należy zachować na 
wypadek takich spotkań w Szóstym Rejonie. Niezmiennie mogła też liczyć na swego 
wiernego psa.
Gdy tylko monstrualni Wielcy Zmarli ruszyli w jej kierunku, Lirael schowała Rannę i 
sięgnęła po Saranetha. Tym razem starała się działać bardzo rozważnie, by nie popełnić 
najmniejszego błędu. Zadzwoniła dzwonkiem, łącząc swoją nieugiętą wolę z jego głębokim 
tonem.
Potężni Zmarli przez chwilę się zawahali, słysząc mocny dźwięk Saranetha 
rozlegający się w całym Rejonie, lecz zaraz potem zaczęli szykować się do walki z zuchwałą 
nekromantką, która miała czelność próbować narzucić im swoją wolę.
Nim zaatakowali, wydali z siebie potworny dźwięk. Brzmiało to tak, jakby ogromny 
tłum ludzi wybuchnął histerycznym śmiechem na widok czegoś absurdalnego i żałosnego 
zarazem. Byli przekonani, iż młoda nekromantka nie ma za grosz doświadczenia i jest na tyle 
nieporadna, że zamiast skupić całą swoją wolę na nich, narzuciła ją Pomniejszym Zmarłym, 
których pełno było dookoła.
Ciągle nie mogąc opanować śmiechu, Wielcy Zmarli rzucili się do przodu. Mierzyli 
się przy tym nawzajem nieufnym wzrokiem, próbując znaleźć sposób na to, by samemu 
zawładnąć ofiarą, a innych pozbawić zdobyczy. Ten z nich, który dopadłby nekromantki jako 
pierwszy, wchłonąłby w siebie większą część jej życia i zwiększył w ten sposób swoją moc. 
Życie i moc - tylko to się liczyło w czasie długiej powrotnej wędrówki z krainy Śmierci.
Byli tak zaślepieni, że nawet nie poczuli, iż kilka pomniejszych duchów przylgnęło do 
ich widmowych nóg i wbiło zęby w ich kostki. Nie zwrócili na nie najmniejszej uwagi, 
zupełnie jakby to były komary.
Jednak z wody wyłaniało się coraz więcej duchów i wszystkie rzucały się na Wielkich 
Zmarłych, którym było już teraz zupełnie nie do śmiechu. Niedoszli napastnicy Lirael musieli 
się zatrzymać, by odpędzić atakujących ich Pomniejszych Zmarłych, rozdzierając ich na 
strzępy i miażdżąc szczękami, z których buchał płomień. Wściekli, zadawali dookoła razy, 
przeraźliwie tupali i ryczeli.
W ferworze walki jeden z Wielkich Zmarłych, znajdujący się najbliżej, nie zauważył, 
że Lirael podeszła do niego, rzucając Zaklęcie Kodeksu, dzięki któremu poznała jego imię. 
Wokół Zmarłego kotłował się tłum jego mniejszych współbraci, od których wszelkimi 
sposobami usiłował się uwolnić.
Po chwili jednak znowu rozległ się dźwięk dzwonka i tym razem potężny duch nie 
mógł nie zauważyć Lirael. W miejsce ostrego tonu Saranetha rozległ się bowiem inny dźwięk 
- podrywający nogi do marszu. Był to Kibeth. Lirael zadzwoniła nim tuż przy głowie 
Zmarłego, dla którego dźwięk ten był szczególnie przykry. Nie mógł go bowiem zignorować i 
musiał być posłuszny wezwaniu dzwonka, nawet gdy ten dawno już umilkł.
- Lathalu, tyś Panem wszelkiej ohydy! - powiedziała Lirael. - Nadszedł twój kres. 
Przyzywa cię Dziewiąta Brama i musisz ją przekroczyć!
Gdy to wyrzekła, Lathal zawył. W jego krzyku zawierał się ból, który towarzyszył mu 
już od tysiąca lat. Wielki Zmarły znał dobrze zimny i bezwzględny głos Kibetha. To właśnie 
on zawracał go w stronę Śmierci, gdy dwukrotnie w ciągu ostatniego milenium duch 
podejmował długą wędrówkę ku granicy z Życiem. Do tej pory zawsze udawało mu się 
gdzieś zatrzymać i nigdy nie dotarł do ostatniej, Dziewiątej Bramy. Teraz jednak znajdował 
się zbyt blisko niej, a od głosu dzwonka nie było odwołania. Wielki Zmarły wiedział, że 
nigdy więcej nie wyrwie się do krainy słońca, żeby zasadzać się na niewinne istoty i wysysać 
z nich życie.
Gdy Drubas i Sonnir usłyszeli dźwięk Kibetha, przeraźliwy krzyk Lathala oraz głos, 
który wysyłał go za ostatnią Bramę, zorientowali się natychmiast, że kobieta, którą brali za 
początkującą nekromantkę, jest Abhorsenem. Musiała być nim od niedawna, bo poprzednią 
Abhorsen dobrze przecież znali i na pewno omijaliby ją z daleka. Zmylił ich również miecz, 
ale odtąd także i jego mieli pamiętać.
Krzycząc nieprzerwanie, Lathal odwrócił się i ruszył tam, gdzie mu nakazywał 
dzwonek. Pomniejsi Zmarli nie dawali za wygraną i wciąż szarpali jego nogi. Zataczając się i 
przewracając, z trudem brnął przez wodę. Wielokrotnie próbował zawrócić, ale na próżno.
Lirael nie szła za nim, ponieważ obawiała się, że gdy podejdzie zbyt blisko Szóstej 
Bramy, nagły prąd zagarnie ją również. Dwaj pozostali Wielcy Zmarli oddalali się w 
pośpiechu, co odnotowała z gorzką satysfakcją. Torowali sobie drogę wśród pomniejszych 
duchów, które nadal ich tłumnie oblegały, szarpiąc i dręcząc.
- Może by ich tak trochę pogonić? Co ty na to, pani? - zapytało z niezwykłą 
gorliwością Podłe Psisko, w napięciu i oczekiwaniu wpatrując się w dwie czarne widmowe 
sylwetki znikające w oddali. - Mogę?
- Nie - stanowczo zabroniła Lirael. - Lathala pokonałam przez zaskoczenie. Tych 
dwóch ma się już teraz na baczności, a w dodatku razem są bardzo niebezpieczni. Poza tym, 
nie mamy czasu do stracenia.
Gdy to mówiła, krzyk Lathala nagle ucichł, a nurt rzeki wzmógł się niespodziewanie. 
Rozstawiła szeroko nogi, żeby mu się oprzeć, i uchwyciła się psa, który stał nieruchomo jak 
skała. Po kilku minutach rzeka zaczęła płynąć wolniej, aż wreszcie na powrót zamieniła się w 
stojące rozlewisko Szóstego Rejonu.
Lirael natychmiast ruszyła, brodząc, w kierunku miejsca, z którego mogła przywołać 
Szóstą Bramę. W odróżnieniu od innych, ta akurat Brama nie znajdowała się w jakimś 
jednym, ściśle określonym punkcie. Otwierała się niespodziewanie, co stanowiło kolejne 
zagrożenie, a na dodatek mogło to nastąpić w każdym miejscu, w pewnej odległości od Piątej 
Bramy.
Na wypadek gdyby Szósta Brama miała okazać się podobna do poprzedniej, Lirael 
złapała mocno obrożę psa, mimo że musiała z tego powodu schować Nehimę. Następnie 
zaczęła wypowiadać zaklęcie. Po każdym zdaniu oblizywała usta, żeby złagodzić parzące 
działanie Wolnej Magii.
W miarę jak zaklęcie nabierało mocy, woda dookoła nich zaczęła ustępować w 
promieniu dziesięciu stóp. Po jakimś czasie stali już na kolistym skrawku suchego dna. Nagle 
zaczęło się ono zapadać, woda zaś wyraźnie wzbierała. Dno obniżało się coraz szybciej, aż 
wreszcie znaleźli się na samym dole pionowego wąskiego tunelu, trzysta stóp poniżej lustra 
wody.
I wtedy spiętrzone masy wody otaczające cylindryczny tunel runęły z wielkim 
hukiem, rozlewając się na wszystkie strony. Trwało parę minut, zanim spienione fale 
uspokoiły się i opadła mgiełka rozproszonych wodnych kropel. Rzeka wolno powróciła do 
swego normalnego biegu i zaczęła opływać nogi Lirael. Powietrze oczyściło się, a wartki nurt 
znowu przybrał na sile, próbując ich wciągnąć i porwać ze sobą.
Dotarli do Siódmego Rejonu i oczom Lirael ukazała się pierwsza z Trzech Bram, 
które strzegły dostępu do najgłębszej strefy Śmierci. Była to Brama Siódma - niekończące się 
morze ognia płonącego nieprzerwanie na powierzchni wody. Jego blask drażnił oczy 
przywykłe do półmroku poprzednich Rejonów.
- Jesteśmy coraz bliżej celu - powiedziała Lirael, a w jej głosie pobrzmiewała zarówno 
ulga, że dotarli już tak daleko, jak i strach przed tym, co wciąż jeszcze było przed nimi.
Jednakże pies nie zwrócił zbytniej uwagi na to, co mówiła Lirael - rozglądał się i 
pilnie nastawiał uszu. Dopiero po chwili spojrzał na swoją panią i powiedział krótko:
- Ten, który przez cały czas podążał naszym śladem, jest już bardzo blisko. Myślę, że 
to Hedge! Musimy przyspieszyć kroku!

Rozdział dwudziesty czwarty
Zagadkowa inicjatywa Moggeta

Nick podniósł się z najwyższym trudem i oparł o drzwi. Posługując się znalezionym 
wcześniej zagiętym gwoździem oraz wywołując z pamięci strzępy informacji o tym, jak 
działają zamki, podjął jeszcze jedną próbę dostania się do pomieszczenia, które kryło jedną z 
dziewięciu skrzynek przyłączowych, pozwalających na prawidłowe działanie instalacji 
elektrycznej na Farmie Błyskawic.
Słyszał tylko grzmoty i nie mógł nawet spojrzeć w górę, bo błyskawice dawały tak 
oślepiające światło, że musiał chronić przed nim wzrok. Wewnętrzny głos nakazywał mu, by 
sprawdził, czy półkule zostały prawidłowo umieszczone w specjalnych kołyskach 
wykonanych z brązu. Jednakże nawet gdyby chciał ulec tym podszeptom, był zbyt słaby, żeby 
to wykonać.
Osunął się na ziemię i upuścił gwóźdź. Zaczął go szukać, choć wiedział, że i tak nie 
będzie umiał zrobić z niego użytku. Musiał się jednak czymś zająć. Nawet gdyby miało się 
okazać, że cały jego trud był daremny.
Wtem wzdrygnął się, gdy coś musnęło jego policzek. Po chwili znów poczuł na 
twarzy coś mokrego - bardziej wilgotnego niż mgła i odrobinę szorstkiego. Ostrożnie 
rozchylił powieki, obawiając się następnego białego błysku. W jasnym świetle błyskawicy 
dostrzegł coś jeszcze bielszego, a przy tym mięciutkiego. Było to futro kota, który delikatnie 
lizał go po twarzy.
- A kysz, kocie! - wymamrotał. Na tle grzmotu jego głos zabrzmiał żałośnie i cicho. 
Machnął ręką i dodał: - Bo cię porazi piorun.
- Nie sądzę - odpowiedział mu prosto do ucha kot. - A poza tym, zdecydowałem, że 
zabieram cię ze sobą, niestety. Możesz iść o własnych siłach?
Nick zaprzeczył ruchem głowy i w oczach stanęły mu łzy. Zdumiał się, że potrafi 
jeszcze płakać. Gadający kot natomiast w ogóle go nie dziwił. Wokół niego świat się walił, 
więc wszystko było możliwe.
- Nie - szepnął. - Coś we mnie tkwi, kocie. I to coś nie pozwoli mi się stąd ruszyć.
- Niszczyciel nie zebrał jeszcze sił - stwierdził Mogget, obserwując, jak poparzeni i 
pokiereszowani Pomocnicy osadzają drugą półkulę w kołysce wagonu kolejowego, ślepo 
posłuszni swemu panu. W zielonych ślepiach kota odbijała się plątanina błyskawic, a mimo to 
zwierzak wcale ich nie mrużył.
- Hedge też jest bardzo zajęty - dodał. Zdążył już odbyć mały rekonesans i odwiedził 
miejscowy cmentarz, który służył niegdyś mieszkańcom miasteczka, póki prosperowało ono 
dzięki tartakowi. Na środku cmentarza zobaczył nekromantę. Hedge pokryty był lodem. 
Najwyraźniej udał się po posiłki do krainy Śmierci, by móc je potem odesłać tutaj. Radził 
sobie całkiem nieźle. Tak przynajmniej ocenił to Mogget, widząc liczne rozkładające się, 
przegniłe ciała i szkielety wygrzebujące się z grobów.
Nick przeczuwał, że stanął przed swoją ostatnią szansą, a ten gadający zwierzak, 
podobnie jak pies, który mu się kiedyś przyśnił, musi mieć jakiś związek z Lirael oraz jego 
przyjacielem Samem. Zbierając resztki sił, podźwignął się do pozycji siedzącej - i na tym 
skończyły się jego możliwości. Czuł się bardzo słaby i znajdował się zbyt blisko półkul.
Mogget przyglądał mu się badawczo i niecierpliwie uderzał ogonem o ziemię.
- Jeżeli to wszystko, na co cię stać, wydaje mi się, że będę musiał cię ponieść - 
powiedział.
- Ale... jak? - wymamrotał Nick. Nie potrafił wyobrazić sobie, w jaki sposób nieduży 
kot miałby udźwignąć dorosłego człowieka, choćby chudego jak szczapa.
Mogget nie odpowiedział, tylko wspiął się na tylnych łapach - i zaczął się zmieniać.
Nick ze zdziwieniem wpatrywał się w miejsce, gdzie jeszcze przed chwilą widział 
białego kota. Oczy zaszły mu łzami z powodu oślepiającej jasności błyskawic i choć był 
świadkiem transformacji Moggeta, nie mógł pojąć, jak to wszystko mogło się stać.
Bo oto nagle zamiast małego kota stał przed nim bardzo niski, szczupły w pasie, ale 
barczysty mężczyzna. Był wzrostu mniej więcej dziesięcioletniego chłopca, miał bladą, 
niemal przezroczystą skórę albinosa i jasne włosy, ale jego oczy nie były czerwone, lecz 
jaskrawo zielone. Kształtem przywodziły na myśl migdały, zupełnie jak kocie ślepia. W talii 
miał jasnoczerwony skórzany pasek, przy którym dyndał srebrny dzwoneczek. Potem Nick 
zauważył jeszcze, że zjawa mężczyzny ubrana była w białą szatę ozdobioną przy mankietach 
szerokimi pasami materiału, na których widniało mnóstwo małych srebrnych kluczy - takich 
samych, jakie widział na płaszczu Lirael.
- Jestem gotów - odezwał się dość powściągliwie Mogget. Wyczuwał tkwiący w 
Nicku fragment Niszczyciela i choć wiedział, że zły duch pochłonięty jest jedną sprawą - 
połączeniem się w całość - to i tak należy bardzo uważać, by go nie sprowokować. W tym 
wypadku spryt mógł się okazać bardziej skuteczny od siły.
- Zaraz cię podniosę i poszukamy sobie wygodnego miejsca, z którego będziemy 
mogli obserwować, jak łączą się półkule - powiedział.
Na samo ich wspomnienie pierś Nicka ścisnął ból - palący jak rozgrzany do białości 
metal. Półkule były rzeczywiście blisko, wyczuwał ich obecność...
- Muszę nadzorować te prace - zacharczał. Znów zamknął oczy, a wizja srebrzystych 
półkul zajaśniała mu w głowie intensywniej niż błyskawice.
- Prace już zakończono - uspokajał go Mogget. Uniósł Nicka i trzymał go w swoich 
nadnaturalnie mocnych ramionach, starając się nie dotykać klatki piersiowej młodzieńca. 
Albinos przypominał teraz mrówkę dźwigającą ładunek większy niż ona sama. - Musimy 
tylko dostać się gdzieś, gdzie będzie lepszy widok... na łączące się półkule.
- Lepszy widok - mamrotał Nick. Słowa te, w jakiś trudny do wytłumaczenia sposób, 
uśmierzały ból w jego piersi, ale także pozwalały mu myśleć niezależnie. Gdy rozchylił 
powieki, spojrzał w zielone oczy swego towarzysza, ale nie potrafił odgadnąć, co wyrażały - 
strach czy może pełne napięcia oczekiwanie?
- Musimy temu zapobiec! - wyrzekł świszczącym głosem, a ból powrócił z taką siłą, 
że chłopiec aż krzyknął. Na szczęście huk gromu zagłuszył ten dźwięk. Mogget pochylił się, 
żeby go lepiej słyszeć, bo Nick przeszedł teraz do szeptu. - Pokażę ci... otworzymy drzwi 
rozdzielni... rozłączymy kable zasilające...
- Za późno - powiedział Mogget. Zaczął kluczyć pomiędzy prętami instalacji 
odgromowej i widać było, że wyczuwa, których miejsc należy się wystrzegać. Najwyraźniej 
potrafił przewidzieć, gdzie uderzy piorun.
Z tyłu, za ich plecami, ostatni żywi współpracownicy Hedge’a podłączali kable 
zasilające do specjalnych kołysek, które zamontowano na platformach, stojących w odległości 
pięćdziesięciu jardów od siebie na krótkim odcinku trakcji kolejowej, prowadzącej do młyna. 
Półkule osadzono w ten sposób, że ich płaskie podstawy ustawione były dokładnie 
naprzeciwko siebie i wystawały z kołysek. Do obydwu doprowadzono kable zasilające, nie 
było jednak widać niczego, co mogłoby pociągnąć wagony po torach i w ten sposób 
umożliwić połączenie się półkul - ale i to musiało być zgodne z projektem.
Liczne odgromniki przyciągały wyładowania atmosferyczne i odprowadzały całą 
energię do półkul. Zamknięty w środku Niszczyciel pospiesznie i łapczywie wchłaniał ją w 
siebie. Wokół wagonów strzelały snopy błękitnych iskier. Mogget wyraźnie wyczuwał ruchy 
pradawnej mocy uwięzionej w srebrzystych okowach.
Szedł coraz szybciej, lecz na tyle ostrożnie, by nie zaalarmować cząstki Zła tkwiącej 
w sercu Nicka. Młody człowiek leżał jednak spokojnie w jego ramionach. Jak zwykle 
zmagały się w nim dwa różne dążenia. Z jednej strony cieszył się, że nic już nie przeszkodzi 
połączeniu półkul, a z drugiej - rozpaczał, że nie potrafił temu zapobiec.
Wkrótce można już było zauważyć, że Orannis zdołał poluźnić krępujące go pęta. 
Pioruny rzadziej uderzały w półkule, a nawet zaczęły je omijać, jakby odpychane jakąś 
niewidzialną ręką. Wyładowania przestały koncentrować się na wagonach oraz ich 
bezpośrednim otoczeniu i coraz częściej uderzały w odgromniki, którymi usiane było 
wzgórze. Piorunów było teraz znacznie więcej. Wcześniej w pobliżu półkul uderzało dziewięć 
gromów na minutę, później, gdy wyładowania przesunęły się na wzgórze, było ich już 
dziewięćdziesiąt, a potem nawet kilkaset, kiedy nawałnica zaczęła się nasilać i rozszerzać, 
obejmując w końcu całą Farmę Błyskawic.
Po kilku minutach w samym środku terenu objętego burzą wyładowania zupełnie 
ustały. Za to półkule jaśniały jak nigdy dotąd. Za każdym razem, gdy Mogget spoglądał w ich 
kierunku, pod srebrną osłoną dostrzegał wyraźnie ciemne cienie, które wiły się niespokojnie. 
Coraz bardziej przybliżały się do płaskiej podstawy, wściekle zwalczając siły wzajemnego 
odpychania się półkul.
Uderzało wciąż coraz więcej piorunów, tak że ziemia aż się trzęsła od ich huku. 
Półkule jaśniały niesamowitym blaskiem, a cienie w ich wnętrzach wydawały się coraz 
ciemniejsze. Od dawna nieużywane koła, opornie i z piskiem zaczęły toczyć się po szynach - 
wagony ruszyły z miejsca.
- Półkule zaraz się połączą! - krzyknął Mogget i przyspieszył kroku, zygzakiem 
omijając pręty odgromników i pochylając się nad Nickiem, by osłonić go przed szalejącymi 
wokół piorunami.
W sercu młodzieńca drgnął srebrzysty okruch, przyciągany przez obie półkule. Przez 
moment zdawało się, że przebije ścianę serca i - odnosząc krwawy tryumf - wyrwie się na 
wolność. Jednak siła przyciągania nie była jeszcze wystarczająco duża, a półkule wciąż 
znajdowały się za daleko. Odłamek nie rozsadził więc ciała nieszczęśnika, lecz przedostał się 
do tętnicy i rozpoczął wędrówkę do miejsca, przez które wniknął prawie rok wcześniej.

Sameth opuścił rękę, gdy jeden z Pomocników z krzykiem runął na ziemię, a złocisty 
ogień Kodeksu zaczął trawić jego ścięgna. Ciskając się konwulsyjnie, Zmarły wpełzł 
pomiędzy dwa płonące drzewa i skrył się za nimi. Wszędzie szalał ogień, a dym unosił się 
spiralnie w górę, jakby spieszył na spotkanie tumanom mgły, które nadciągały zza linii 
wzgórz.
- Szkoda, że to nie moje strzały go załatwiły - powiedział sierżant Evans. Wcześniej 
przeszył Pomocnika kilkoma srebrnymi grotami, ale zdołał jedynie spowolnić jego ruchy.
- Duch Zmarłego nadal żyje - ponuro stwierdził Sam. - Zdołałem zniszczyć tylko jego 
ciało.
Sameth wyczuwał, że po drugiej stronie na wzgórze wspina się pod osłoną mgły 
ogromna ciżba nowych Pomocników. Sam i żołnierze zdołali wprawdzie odeprzeć pierwszy 
atak, ale przeciwników było przecież zaledwie sześciu.
- Wydaje mi się, że oni tylko trzymają nas na dystans, a w tym czasie spokojnie 
przygotowują się do zasadniczego natarcia - powiedział major Greene, zsuwając hełm na tył 
głowy, by obetrzeć błyszczące od potu czoło.
- To prawda - zgodził się Sam, a po chwili wahania dodał: - Zmierza ku nam setka 
Zmarłych, a w dodatku ciągle pojawiają się nowi.
Obejrzał się, tam gdzie pośród skał widać było skute lodem ciało Lirael, a następnie 
zlustrował stojących wokół żołnierzy. Ich szeregi wyraźnie się przerzedziły. Żaden nie zginął 
w walce, ale przynajmniej dwunastu zwyczajnie zrejterowało. Byli zbyt przerażeni, by móc 
stawić czoło nacierającym Zmarłym. Major, aczkolwiek niechętnie, pozwolił im odejść. 
Zrzędził tylko pod nosem, że nie będzie przecież do nich strzelał, skoro cała kompania w 
zasadzie w ogóle nie powinna się tutaj zjawić.
- Chciałbym wiedzieć, co się dzieje z Lirael i tymi przeklętymi przez Kodeks 
półkulami! - wybuchnął Sam.
- Tak, czekanie jest zawsze najgorsze - zgodził się major Greene. - Ale to nie potrwa 
już długo. Mgła wciąż się przybliża i za parę minut nas dosięgnie.
Sam popatrzył na wzgórze. Mgła niewątpliwie napływała coraz szybciej. Jej 
wydłużone macki pełzły w dół zbocza, a z tyłu toczyło się wielkie cielsko. Sameth wyczuwał, 
że wzdłuż całej linii wzniesień podniosła się i ruszyła do ataku ogromna rzesza Zmarłych.
- Nadchodzą! - krzyknął major. - Trzymajcie się, chłopaki!
Sam zdał sobie sprawę, że przeciwników nadciąga zbyt wielu, by można było 
skutecznie z nimi walczyć, ciskając w nich magicznymi pociskami Kodeksu. Przez moment 
zawahał się, a potem sięgnął po fletnię, którą dała mu Lirael, i przyłożył instrument do ust. 
Nawet jeżeli nie był już następcą Abhorsenów, to musiał teraz w obliczu nacierającego 
wroga, podjąć się tej roli.
Tak bardzo skoncentrował się na podchodzących coraz bliżej Zmarłych oraz na fletni, 
że stracił z oczu majora. Wziął głęboki oddech i dmuchnął z całej siły w piszczałkę Saranetha, 
wydobywając z niej czysty i mocny ton, który przebił się przez odgłosy burzy i wilgotną 
mgłę, rozszedł się po polu walki - i narzucił wolę Sama ponad pięćdziesięciu Zmarłym. Sam 
czuł, jak zwalniają i walczą z zaklęciem, rozwścieczeni, że coś nie pozwala ich martwym 
ciałom posuwać się do przodu. Przez chwilę zyskał nad nimi całkowite panowanie. 
Pomocnicy stanęli w miejscu, podobni do ponurych rzeźb spowitych w całun mgły. Posypał 
się na nich grad strzał, a niektórzy spośród najbliżej stojących żołnierzy ruszyli na nich, 
niemiłosiernie siekąc ich po nogach i kłując bagnetami w kolana.
Jednakże duchy Zmarłych zamknięte w martwych ciałach wciąż stawiały opór i Sam 
wiedział, że nie utrzyma ich długo pod kontrolą. Gdy słychać było jeszcze echo Saranetha 
odbijające się od wzgórz, przyłożył usta do piszczałki Ranny. Wcześniej musiał jednak 
zaczerpnąć powietrza i ten krótki moment wystarczył, by dźwięk Saranetha umilkł, a okowy, 
które narzucił Zmarłym - pękły. Sam stracił władzę nad rzeszami Pomocników, a wówczas 
ich szeregi drgnęły i Zmarli runęli w dół zbocza - wygłodniali i ponad wszystko spragnieni 
Życia.

Rozdział dwudziesty piąty
Dziewiąta Brama

Siódmy Rejon Lirael i pies przebyli biegiem, nie zatrzymując się nawet, gdy Lirael 
musiała wymówić zaklęcie, otwierające Siódmą Bramę. Na dźwięk wypowiedzianych przez 
nią słów płonące wszędzie ognie zamigotały i tuż przed nimi poderwały się do góry, tworząc 
przejście w formie łuku, szerokie akurat na tyle, by oboje mogli się przedostać.
Przechodząc z pochyloną głową przez ognistą Bramę, Lirael spojrzała za siebie i 
zobaczyła, że goni ich jakaś istota o ludzkich kształtach, lecz zbudowana z ognia i ciemności. 
Postać ta trzymała w dłoni miecz, po którym pełgały czerwone płomienie - dokładnie takie, 
jakie tworzyły Siódmą Bramę.
Kiedy znaleźli się w Ósmym Rejonie, Lirael czym prędzej rzuciła kolejne zaklęcie, 
mające chronić przed językami ognia, które wystrzelały w górę znad powierzchni wody, 
pragnąc ich dosięgnąć. One to właśnie stanowiły główne niebezpieczeństwo, jakie czaiło się 
w tym rejonie. Rzekę oświetlał blask płomieni, które unosiły się na wodzie, tworząc 
nieregularne wyspy dryfujące po powierzchni. Czasem też buchały znienacka w nowych, 
niespodziewanych miejscach.
Lirael w ostatniej chwili ominęła jedną z takich ognistych wysp i pospieszyła dalej. 
Poczuła, że ze zdenerwowania drga jej powieka. Wszędzie wokół szalały ryczące płomienie, 
liżąc wodę i przemieszczając się jedne szybciej, inne wolniej. Już samo to mogło wywołać 
nerwowy tik a Lirael dodatkowo cały czas obawiała się, że za ich plecami w każdej chwili 
może skądś wyłonić się Hedge.
Pies szczeknął nieoczekiwanie tuż obok swej pani, a wówczas ogromna fala ognia, 
która poderwała się nie wiedzieć skąd, gwałtowne skręciła, omijając Lirael. Ona zaś nawet 
nie zauważyła, kiedy rozbłysły płomienie, tak bardzo pochłaniało ją wszystko, co widziała 
dookoła - i co mogło zajść ich od tyłu.
- Spokojnie, pani. Niebawem będziemy to mieli za sobą - przemówiło łagodnie Podłe 
Psisko.
- Hedge! - wykrztusiła nagle Lirael i natychmiast wypowiedziała dwa słowa, które 
zrodziły ognistego węża, ten zaś ruszył na spotkanie drugiemu i oba zwarły się w 
płomiennym tańcu. Splecione ze sobą, wirujące szaleńczo ogniste węże wydawały się Lirael 
prawie żywymi istotami. Dopiero gdy znieruchomiały, zaczęły wyglądać jak unoszące się na 
wodzie oleiste plamy, które zajęły się ogniem. Różnił się on od zwykłego tym, że nie dawał 
dymu.
- Widziałam Hedge’a - powtórzyła, gdy przestało im grozić całopalenie. - Szedł z tyłu, 
za nami.
- Wiem - odparł pies. - Gdy dotrzemy do Ósmej Bramy, ja zostanę po tej stronie, by 
go zatrzymać, a ty pójdziesz dalej.
- Nie! - krzyknęła Lirael. - Musimy być razem! Nie boję się go... ale... po prostu tak 
będzie lepiej!
- Uwaga! - szczeknął pies i uskoczyli w bok, unikając zderzenia z olbrzymią kulą 
ognia, która przeszła tak blisko, że Lirael zaczęła się dławić, gdy ogarnęła ją fala gorąca. 
Pochyliła się i zaniosła kaszlem, a rzeka tylko czekała na taką okazję, aby zbić ją z nóg. 
Wartki nurt, który nagle zaatakował Lirael, sprawił, że straciła równowagę, zanurzając się w 
wodzie po pas, ale niemal natychmiast podparła się mieczem i z powrotem stanęła pewnie na 
gruncie.
Pies zdążył dać nura do wody, by ratować swoją panią, dlatego wyglądał na 
zakłopotanego, gdy wypłynął na powierzchnię i ujrzał, że Lirael nie tylko utrzymała się na 
nogach, ale i jest przy tym prawie zupełnie sucha.
- Już myślałem, że poszłaś na dno - mruknął, a następnie zaszczekał, nie wiadomo, 
czy dla podtrzymania rozmowy, czy po to, by odeprzeć atak kolejnego ognistego języka.
- Chodźmy dalej! - ponagliła Lirael.
- Zostanę tutaj i przygotuję zasadzkę... - zaczął mówić pies, lecz Lirael mocno 
chwyciła go za obrożę. Uparte Psisko natychmiast przysiadło, zapierając się wszystkimi 
łapami, ale ona nie dawała za wygraną i próbowała ciągnąć je za sobą.
- Pójdziesz ze mną! - rozkazała łamiącym się głosem. - Razem stawimy czoło 
Hedge’owi, gdy będzie to konieczne, ale teraz nie ma chwili do stracenia!
- No, dobrze - zgodził się niechętnie pies. Wstał i otrzepał się, strząsając 
niewyobrażalną ilość wody - głównie na Lirael.
- Bez względu na to, co się stanie, nie chcę, abyśmy się rozdzielili - szepnęła.
Podłe Psisko popatrzyło na nią smutnym wzrokiem, ale nic nie rzekło. Lirael chciała 
coś jeszcze dopowiedzieć, ale słowa uwięzły jej w gardle, a zaraz potem musiała już 
skierować uwagę na co innego: następny atak, który przypuściły dryfujące po wodzie 
płomienie.
Gdy niebezpieczeństwo minęło, ruszyli razem dalej. Szli tak kilka minut, jedno obok 
drugiego, aż dotarli do ściany ciemności, która stanowiła Ósmą Bramę. Światło najpierw 
przybladło, następnie zaś całkiem znikło, a Lirael nie tylko przestała cokolwiek widzieć, ale 
także słyszeć i odczuwać - nie wyłączając własnego ciała. Miała wrażenie, że nagle 
przeobraziła się w czystą inteligencję, całkowicie zagubioną w ciemnościach i odciętą od 
wszelkich pochodzących z zewnątrz bodźców.
Spodziewała się jednak tego, więc chociaż nie czuła, żeby poruszały się jej usta, i nie 
słyszała własnych słów, wypowiedziała zaklęcie, które miało ich przenieść przez tę 
najczarniejszą z ciemności do ostatniej, Dziewiątej Bramy, prowadzącej do Rejonu Śmierci.
Ostatni rejon wyraźnie różnił się od pozostałych. Lirael musiała zmrużyć oczy, gdy 
wyłoniła się z ciemności Ósmej Bramy, poraziło ją bowiem jaskrawe światło. Równocześnie 
ustał wcześniejszy napór wody na jej nogi, ponieważ wartki do tej pory nurt zupełnie się 
uspokoił. Ciepła woda delikatnie omywała jej kostki i w niczym nie przypominała lodowatej 
rzeki, którą Lirael pamiętała z poprzednich rejonów.
Wcześniej towarzyszyło jej poczucie przebywania w zamkniętej przestrzeni, do czego 
przyczyniało się zapewne dziwne szare światło, które zamazywało kontury i ograniczało 
widoczność. Teraz jednak doznania były zupełnie inne. Miała wrażenie, że otacza ją bezkres 
pozwalający objąć wzrokiem wiele mil. Dookoła, jak okiem sięgnąć, widać było spokojną, 
połyskującą srebrzyście wodę.
Po raz pierwszy też, spoglądając w górę, mogła dostrzec coś więcej niż tylko 
przytłaczającą, mglistą szarość. Znacznie więcej. Nad głową miała teraz niebo usiane 
gwiazdami. Było ich tyle, że nie dawało się rozróżnić poszczególnych konstelacji. Zlewały się 
w jedną, niewyobrażalnie wielką kopułę światła, nieomal tak mocnego jak blask słońca ze 
świata żywych, lecz bardziej miękkiego i łagodnego.
Lirael miała wrażenie, że gwiazdy do niej przemawiają. W jej sercu zbudziło się 
pragnienie, by im odpowiedzieć. Schowała miecz i dzwonek, po czym wyrzuciła ramiona w 
górę, w stronę rozgwieżdżonego nieba. Poczuła, że zaczyna lewitować. Jej stopy wynurzyły 
się z rzeki, a powierzchnia wody lekko zafalowała, wydając przy tym cichy szmer.
Zauważyła, że w górę unoszą się również Zmarli, kierując się ku morzu gwiazd. Były 
to istoty najrozmaitszych kształtów, różniące się także wielkością. Niektóre z nich wzlatywały 
niezwykle wolno, a inne tak prędko, że z daleka wyglądały jak rozmazane na niebie smugi.
Jakiś cichy głos ostrzegał Lirael, że odpowiada właśnie na zew Dziewiątej Bramy. 
Gwiezdny welon widoczny nad jej głową był ostatnią granicą, zza której nie było już 
powrotu. Ten sam głos przypomniał jej o odpowiedzialności, Orannisie, Podłym Psisku, 
Samie i Nicku, i całym świecie żywych. Sumienie Lirael, wściekle gryząc i krzycząc, 
usiłowało nie dopuścić do tego, by zatopiła się w ciszy i spokoju, który obiecywały jej 
gwiazdy.
- Jeszcze nie czas, nie czas - przyzywał ją głos.
Lirael odpowiedziała na to wezwanie, choć z jej ust nie padły żadne słowa. Gwiazdy 
nagle ustąpiły, podniosły się wysoko i odeszły w niezmierzoną dal. Lirael zamrugała oczami, 
potrząsnęła głową i spadła z wysokości kilku stóp prosto do wody, lądując tuż przy boku psa, 
który wciąż jeszcze wpatrywał się w jaśniejące niebo.
- Dlaczego mnie nie powstrzymałeś? - zapytała, złoszcząc się na psa, że jej nie 
pomógł, mimo iż groziło jej śmiertelne niebezpieczeństwo. Wiedziała, że gdyby lewitowała 
choć parę sekund dłużej, nie mogłaby już wrócić. Na wieki przekroczyłaby Dziewiątą Bramę.
- Wszyscy, którzy tu wejdą, sami muszą się z tym zmierzyć - szepnął pies. Wciąż 
spoglądał w gwiazdy i nie patrzył na swoją panią. - Każdy ma wyznaczony swój czas 
umierania. Niektórzy o tym nie wiedzą lub starają się ten moment opóźnić, ale tego nie da się 
zmienić. A już na pewno nie wtedy, gdy spogląda się w gwiazdy Dziewiątej Bramy. Więc 
tym bardziej cieszę się, pani, że wróciłaś.
- Ja również - odparła zdenerwowana Lirael. Przyglądała się Zmarłym wyłaniającym 
się z czeluści Ósmej Bramy. Za każdym razem, gdy pojawiał się ktoś nowy, zastygała w 
bezruchu, myśląc, że to Hedge. Wyczuwała obecność wielu Zmarłych, choć nie wszystkich 
potrafiła zobaczyć. Z chwilą gdy przekroczyli wrota ostatniego rejonu, natychmiast wzbijali 
się ku niebu i znikali wśród gwiazd, natomiast Hedge, który musiał być zaledwie kilka minut 
za Lirael i psem, najwyraźniej ciągle jeszcze nie minął Ósmej Bramy.
Podłe Psisko nadal wpatrywało się w gwiazdy. Lirael śmiertelnie się przeraziła. Chyba 
nie zamierzało odpowiedzieć na zew Dziewiątej Bramy?
W końcu pies opuścił wzrok i cicho szczeknął.
- Na mnie też jeszcze nie przyszedł czas - powiedział, a Lirael odetchnęła z ulgą. - Nie 
sądzisz, pani, że nadeszła pora, by wypełnić naszą misję?
- Masz rację - zgodziła się Lirael. Czuła się winna, że stracili aż tyle cennego czasu. 
Dotknęła Lustra Ciemności, które spoczywało na dnie sakwy. - Ale co się stanie, jeżeli Hedge 
nadejdzie akurat wtedy, gdy będę patrzyła w zwierciadło?
- Jeśli do tej pory nie przyszedł, to chyba już się nie pojawi - odparł pies, węsząc 
dookoła. - Niewielu nekromantów ma odwagę spojrzeć na Dziewiątą Bramę i zmierzyć się z 
jej wezwaniem, bo przeciwko temu skłania się cała ich natura.
- Ach tak - powiedziała Lirael i odetchnęła z ulgą.
- Jednak z pewnością zaczai się na nas gdzieś w drodze powrotnej - dodał pies, burząc 
na powrót spokój swojej pani. - Będę cię strzegł.
Lirael uśmiechnęła się. Na jej twarzy malowało się zatroskanie, ale także miłość i 
wdzięczność dla przyjaciela. Zdała sobie sprawę z tego, że wystawiła się na podwójne 
niebezpieczeństwo - w Życiu zagrożone było jej ciało, którego strzegł Sam, a w Śmierci 
wierny pies musiał chronić jej ducha. Bez względu jednak na ryzyko miała zrobić to, co do 
niej należało.
Zanim schowała Nehimę, nakłuła sobie koniuszek palca, a potem wyjęła z sakwy 
szkatułę z Lustrem Ciemności i zdecydowanym ruchem ją otworzyła. Po palcu ściekła jej 
kropla krwi, lecz zamiast spłynąć do rzeki, poszybowała w przestworza. Lirael nie zauważyła 
tego, zamyślona nad słowami „Księgi pamięci i zapomnienia”. W skupieniu przyłożyła palec 
do matowej powierzchni zwierciadła. Gdy tylko krew znalazła się na tafli Lustra Ciemności, 
pokryła je całe, cienką, połyskującą warstwą.
Lirael uniosła je i przybliżyła do prawego oka, podczas gdy lewym wciąż spoglądała 
na krainę Śmierci. Krew nadała powierzchni zwierciadła czerwonawe zabarwienie, ale Lirael 
przestała to dostrzegać. Ciemności przesłaniające taflę lustra zaczęły się rozpraszać i mogła 
zajrzeć w głąb innego świata, ale przez cały czas widziała również roziskrzone wody 
Dziewiątego Rejonu. Nagle oba te obrazy zlały się w jedną całość. Lirael spostrzegła wirujące 
światła oraz słońce uciekające wstecz poprzez wody Śmierci. Poczuła, że z niesamowitą 
szybkością spada w jakąś niewiarygodnie odległą przeszłość.
Próbowała sobie przypomnieć, co chciała zobaczyć, a lewą dłonią nieświadomie 
dotykała po kolei wszystkich dzwonków tkwiących w mieszkach.
- Powołując się na Prawo Krwi - mówiła coraz bardziej pewnym i donośnym głosem - 
na Prawo Dziedzictwa, na Prawo Kodeksu i na Prawo Siedmiu, którzy je ustanowili, chcę 
spojrzeć za zasłonę czasu, na Prapoczątek. Chcę zobaczyć, jak doszło do Spętania i 
Przepołowienia Orannisa, oraz dowiedzieć się, co zostało wówczas zrobione i co musi być 
powtórzone teraz. Niechaj więc się stanie!
Chociaż dawno już skończyła mówić, słońca wciąż biegły wstecz, ona zaś coraz 
bardziej się w nie zapadała. Aż wreszcie wszystkie słońca zlały się w jedno, oślepiając ją 
swym blaskiem. Gdy lśnienie to osłabło, jej oczom ukazała się ciemna czeluść, w której 
jaśniał tylko jeden punkt. I czuła że spada ku niemu, i wkrótce okazało się, że jest to księżyc. 
Stał się on wielką planetą, która wypełniła cały widnokrąg. A ona spadała po niebie i 
szybowała nad pustynią, która ciągnęła się aż po horyzont i jeszcze dalej. I Lirael czuła, że 
pustynia ta objęła cały świat, a nic nie poruszało się na wypalonej, spękanej ziemi. Nic na niej 
nie żyło i nic nie wzrastało.
Świat rozpościerający się w dole zaczął wirować, coraz prędzej i prędzej, a Lirael 
zobaczyła, jak wyglądał dawniej, i ujrzała, jak wyginęło na nim wszelkie życie. Potem znów 
zaczęła spadać przez kolejne słońca, aż jej oczom ukazała się następna czeluść i jeszcze jeden 
świat, który także miał obrócić się w pustynię.
Sześć razy widziała, jak świat ulegał zniszczeniu, a za siódmym razem zobaczyła już 
swój własny. Czuła, że to właśnie ten, choć nie dostrzegała niczego charakterystycznego, co 
mogłoby ją w tym przekonaniu utwierdzić. Wybrał go Niszczyciel, ale inni wybrali go także. 
Tu właśnie rozegra się bitwa, w której mieli stawić mu czoło. Tu należało opowiedzieć się po 
którejś ze stron i nie zdradzić na wieki.
Lirael wydawało się, że Widzenie trwało długi czas i obejmowało wiele 
przerażających zdarzeń, ale równocześnie drugim okiem dostrzegła, że pies wciąż biega tam i 
z powrotem, zrozumiała więc, że w Śmierci upłynęło niewiele czasu.
W końcu zobaczyła wystarczająco dużo i nie mogła już dłużej znieść obrazów, które 
ukazywało jej Lustro. Zamknęła oczy, schowała zwierciadło i opadła na kolana. Siedziała tak, 
ściskając w dłoniach niewielką srebrną szkatułę. Dookoła chlupotała ciepła woda, ale nie 
niosła jej ukojenia.
Gdy chwilę później Lirael otwarła oczy, pies lizał ją po twarzy i przypatrywał się jej, 
wielce zatroskany.
- Musimy się spieszyć - powiedziała Lirael, podnosząc się z klęczek. - Dotąd nie 
zdawałam sobie sprawy... jak bardzo!
Zawróciła ku Ósmej Bramie i zdecydowanym ruchem znów sięgnęła po miecz oraz 
dzwonek. Wizja ukazała jej, do czego zdolny jest Orannis - i było to po stokroć gorsze od 
najśmielszych nawet wyobrażeń. Słusznie nazywano go Niszczycielem. Orannis istniał 
wyłącznie po to, by nieść zagładę, Kodeks zaś był jedynym przeciwnikiem, który zdołał go 
powstrzymać. Pradawny Duch Zła żywił głęboką nienawiść do wszystkiego, co żyło. Pragnął 
zniszczyć wszelkie przejawy życia, a co gorsza, mógł to uczynić.
Tylko Lirael znała teraz tajemnicę spętania Niszczyciela. Wiedziała, że będzie to czyn 
niełatwy do powtórzenia, jeśli w ogóle możliwy, lecz równocześnie zdawała sobie sprawę, że 
to ich jedyna szansa. Poczuła wielką wewnętrzną potrzebę powrotu do Życia. Teraz wszystko 
było w jej rękach. Od niej zależał nie tylko jej własny los, ale także los psa, Sama, Nicka, 
majora Greene’a i jego żołnierzy, a także wszystkich mieszkańców Ancelstierre, którym 
groziła niechybna śmierć, choć byli tego zupełnie nieświadomi, los Starego Królestwa, jej 
kuzynek Clayrów, a nawet ciotki Kirrith...
Myśli o tych wszystkich osobach i o ciążącej na niej odpowiedzialności wypełniały ją 
bez reszty, gdy zbliżała się do Ósmej Bramy. Na ustach miała już słowa zaklęcia 
otwierającego, ledwo jednak zdążyła rozchylić wargi, by je wypowiedzieć, gdy z ciemnych 
czeluści bramy buchnął w jej kierunku płomień.
Spomiędzy języków ognia wyłonił się Hedge. Ciął ją w lewe ramię tak mocno, że 
upuściła Saranetha, którego trzymała w ręku. Dzwonek odezwał się krótko, po czym wpadł 
do rzeki, ta zaś wytłumiła jego dźwięk. Gdy magiczny miecz spadł na kolczugę z płytek 
gethre, stalowe ostrze zazgrzytało, a dźwięk ten rozszedł się echem po wodzie. Wprawdzie 
wytrzymała uderzenie, ale i tak ramię Lirael poważnie ucierpiało - już drugi raz w ciągu 
zaledwie kilku dni.
Ledwo udało się jej sparować kolejny cios, tym razem wymierzony w głowę. 
Uskoczyła w tył i niechcący przeszkodziła psu, który właśnie sposobił się do skoku. Poczuła, 
że ból przeszywa jej lewe ramię, przechodzi dalej, ku barkowi i szyi. Mimo to sięgnęła po 
następny dzwonek.
Hedge był jednak szybszy. Wcześniej niż ona pochwycił jeden ze swoich dzwonków - 
i użył go. Lirael poznała, że to Saraneth, i zastygła w bezruchu, by odeprzeć jego moc. Ale 
dźwięk dzwonka nie spowodował żadnych skutków - nie zawładnął nią i nie osłabił jej woli.
- Siad! - rozkazał Hedge i Lirael zorientowała się nagle, że nekromanta skierował swój 
atak na psa.
Ten zaś, warcząc, ponownie spinał się do skoku, ale gdy dosięgła go moc Saranetha, 
Psisko zastygło w pół gestu.
Lirael zaczęła je okrążać, chcąc zranić Hedge’a w rękę, w której trzymał dzwonek. 
Jednak nekromanta ruszył tymczasem w przeciwnym kierunku, także obchodząc 
znieruchomiałego psa. Było coś dziwnego w jego sylwetce, ale zrazu nie mogła się 
zorientować, co. I nagle uświadomiła sobie, że cały czas trzymał głowę pochyloną i nie 
podnosił wzroku. Najwyraźniej obawiał się spojrzeć w gwiazdy Dziewiątej Bramy.
Zbliżył się do niej, ale wtedy ona zaczęła iść w przeciwną stronę i zastygły w 
bezruchu pies ciągle ich rozdzielał. W pewnym momencie Lirael zauważyła, że wierny 
przyjaciel mruga do niej.
- Daleko musiałem cię gonić - odezwał się Hedge.
Głos, przepojony Wolną Magią, brzmiał, jakby bliżej mu było do Zmarłych niż do 
żywych. Jego wygląd zaś tylko potwierdzał to wrażenie. Stał tak nad Lirael, ogromny, cały 
skąpany w ogniu, który płonął w jego oczach i ustach, kapał mu z palców i przeświecał przez 
skórę. Lirael nie była pewna, czy ma przed sobą żywego człowieka; wydało jej się teraz, że 
Hedge jest raczej duchem Wolnej Magii, obleczonym jedynie w ludzką postać.
- Ale teraz wszystko się już dokonało - ciągnął dalej Hedge. - I tutaj, i w Życiu. Mój 
pan znów stanowi jedność, a dzieło zniszczenia już się rozpoczęło. W świecie żywych zostali 
tylko Zmarli i sławią Orannisa za jego czyny. Tylko Zmarli i ja, jego wierny i oddany wezyr.
Było coś hipnotycznego w jego głosie. Lirael zorientowała się, że nekromanta usiłuje 
ją omamić i zniewolić, a potem wykorzystać moment nieuwagi, by zadać śmiertelny cios. Nie 
użył przeciwko niej dzwonka, co było zastanawiające, ale przecież już raz wymknęła się 
Hedge’owi i Saranethowi.
- Unieś wzrok, Hedge - powiedziała, gdy zataczali następny okrąg. - Dziewiąta Brama 
cię wzywa. Czyżbyś nie czuł, że wołają cię gwiazdy?
Na słowo „gwiazdy” rzuciła się do ataku, ale bardziej doświadczony w sztuce 
fechtunku Hedge nie dał się zaskoczyć. Sparował cios i błyskawicznie sam uderzył, 
przecinając jej opończę tuż nad sercem.
Uskoczyła szybko, tym razem oddalając się trochę od psa. Hedge postąpił za nią, 
ciągle trzymając nisko głowę i spoglądając na Lirael spod półprzymkniętych powiek.
Psisko, które znalazło się teraz za plecami nekromanty, poruszyło się. Powoli 
wyciągnęło z płytkiej wody jedną łapę, starając się zachowywać jak najciszej. Potem wolno 
ruszyło w ślad za Hedge’em, który szykował się do ataku na jego panią.
- Nie wierzę, że Niszczyciel zwyciężył - rzuciła Lirael, ciągle się cofając. Miała 
nadzieję, że jej słowa zagłuszą kroki skradającego się psa. - Moje ciało pozostało w Życiu i 
gdyby coś mu się stało, na pewno bym poczuła. Poza tym, gdybyś mówił prawdę i Orannis 
byłby już wolny, nie zaprzątałbyś sobie mną głowy.
- Ty rzeczywiście nie liczysz się w tej grze - odparł z uśmiechem Hedge, a jego miecz 
rozpalał się coraz bardziej, jak gdyby przeczuwając, że już niedługo będzie mógł zadać 
śmierć. - Po prostu mam ochotę cię zabić. Sprawi mi to przyjemność. Mój pan prowadzi 
swoje dzieło zniszczenia, a ja chcę dotrzymać mu kroku!
Zadał potężny cios, tak że Lirael ledwie zdołała go sparować. Potem zwarli się w boju, 
ciało przy ciele. Hedge pochylił nad nią głowę, a gdy odwróciła twarz, poczuła na policzku 
jego ciężki metaliczny oddech i gorąco płomieni buchających z jego ust.
- Ale najpierw trochę się tobą pobawię - zaśmiał się Hedge i cofnął się o krok.
Lirael zebrała wszystkie swoje siły i gniewnie natarła na przeciwnika. Hedge znowu 
się roześmiał, odparł atak bez najmniejszego trudu, zrobił jeszcze jeden krok wstecz - i 
potknął się o Podłe Psisko, które zdążyło znaleźć się u samych jego nóg padając, wypuścił z 
rąk miecz i dzwonek, żeby jak najszybciej zasłonić dłońmi oczy, i runął w wodę, wzniecając 
kłęby syczącej pary. Zanim jednak zakrył twarz, zdążył ujrzeć gwiazdy i to wystarczyło, by 
poczuł ich zew, który zniweczył zaklęcia trzymające go od stu lat pośród żywych. Tak długo 
odwlekał ostateczną śmierć i szukał sposobów, aby pozostać w świecie słońca! Miał nadzieję, 
że najpewniejszym z nich okaże się służba Orannisowi - której oddał się bez reszty. Przecież 
Niszczyciel obiecał mu w zamian nieustające życie i jeszcze większą władzę nad Zmarłymi. 
Hedge robił wszystko, co było w jego mocy, by na tę nagrodę zasłużyć.
Teraz jedno spojrzenie na przyzywające go gwiazdy wystarczyło, by wszystko 
przepadło. Hedge opuścił ręce, odsłaniając twarz, a gwiezdny blask napełnił jego oczy 
błyszczącymi łzami. One zaś powoli gasiły szalejący w jego wnętrzu ogień. Kłęby pary 
stopniowo zaczęły się rozpraszać, a nad rzeką zaległa cisza. Hedge wzniósł ramiona i zaczął 
spadać w kierunku nieba, gwiazd i Dziewiątej Bramy.
Podłe Psisko wyłowiło z dna rzeki dzwonek upuszczony przez Lirael i podało go jej, 
starając się, by nie wydał najmniejszego dźwięku. Lirael wzięła Saranetha i bez słowa 
schowała do mieszka. Nie mieli czasu świętować zwycięstwa nad nekromantą - Lirael 
wiedziała doskonale, że czeka ich jeszcze starcie ze znacznie potężniejszym wrogiem.
Przekroczyli Ósmą Bramę, przejęci obezwładniającym strachem. Przerażała ich myśl, 
że chociaż Hedge kłamał, jego słowa mogą się ziścić przed ich powrotem do Życia.
Lirael czuła się przygnieciona ciężarem wiedzy, którą posiadła. Wiedziała już, jak na 
powrót ujarzmić Niszczyciela, ale zdawała sobie sprawę, że nie dokona tego w pojedynkę. 
Zrozumiała, że Sameth powinien stać się rzeczywistym następcą Budowniczych Muru, a nie 
tylko tytularnym, jak do tej pory. Nie darmo nosił przecież na opończy symbol srebrnej kielni.
Potrzebne jej było także wsparcie innych osób, z którymi łączyły ją Więzy Krwi - a 
tych po prostu nie było, a przynajmniej nie wiedziała, gdzie są.
Co gorsza, ponowne spętanie Orannisa stanowiło zaledwie połowę zadania. Nawet 
gdyby Lirael i Samethowi ta sztuka się udała, pozostawała jeszcze kwestia rozpłatania 
Niszczyciela na dwie części, a to wymagało odwagi, o jaką Lirael jakoś się nie posądzała.

Rozdział dwudziesty szósty
Sam i Cienie Pomocników

Gdy prysły więzy, jakie nałożył na Zmarłych dźwięk Saranetha, Sam zadął w 
piszczałkę Ranny. Spokojne dźwięki kołysanki rozległy się jednak zbyt późno, a grający 
zaczerpnął za mało powietrza. Dlatego usypiające zaklęcie Ranny podziałało może na pół 
tuzina Zmarłych, a co gorsza, w sen zapadło również kilku żołnierzy. Natomiast pozostali 
Pomocnicy - co najmniej dziewięćdziesięciu - bynajmniej nie przerwali marszu. Gdy 
wynurzyli się spod osłony mgły, powitały ich miecze, bagnety, srebrne groty i białe 
błyskawice ciskane przez Magów Kodeksu.
Przez kilka minut walka była tak zażarta i gwałtowna, że Sam nie bardzo mógł się 
zorientować w przebiegu zdarzeń. Kiedy jeden z nacierających Pomocników nagle się 
przewrócił, Sameth dopiero po chwili uzmysłowił sobie, że to on zadał Zmarłemu cios i 
powalił go na ziemię, odrąbując mu nogi. Znaki Kodeksu widoczne na ostrzu miecza groźnie 
błyszczały i buchały jaskrawym niebiesko-białym płomieniem.
- Spróbuj jeszcze raz użyć fletni! - krzyknął major, po czym wysunął się przed 
Sametha, starając się odeprzeć atak kolejnego Zmarłego. Pomocnik miał złamaną szczękę. - 
Będziemy cię osłaniać!
Sam skinął głową i w przypływie determinacji znów przyłożył instrument do ust. 
Zastępy Zmarłych zmusiły już broniących się żołnierzy do ustąpienia z dotychczasowych 
pozycji. Skute lodem ciało Lirael znajdowało się teraz zaledwie kilka stóp od Sama, zupełnie 
bezbronne w razie ataku Zmarłych.
Przeważali wśród nich dopiero co uśmierceni robotnicy. Ci nadal mieli na sobie 
robocze kombinezony. Jednakże niektóre zwłoki zostały opanowane przez inne duchy, które 
od dawna przebywały w świecie Zmarłych. Zjawy te, wniknąwszy w cudze ciała, 
deformowały je tak, że częstokroć przestawały one przypominać ludzi i upodabniały się do 
straszliwych postaci, jakimi byli w Śmierci ich mieszkańcy. Jeden z takich właśnie 
Pomocników próbował zaatakować Sama. Wijąc się niczym wąż, starał się ominąć stojących 
mu na drodze majora Greene’a i porucznika Tindalla. Rozwarł szeroko szczęki, by móc 
wyszarpywać jak największe kawałki ciała. Sam bez wahania zadał mu cios prosto w gardło, 
przebijając kark na wylot. Gdy znaki Kodeksu wżerały się w ciało ofiary, wokół sypały się 
iskry. Duch Zmarłego rzucał się i miotał, przyszpilony ostrzem miecza, aż wreszcie wypełzł z 
bezużytecznej już skorupy jak czarny robak ze zgniłego jabłka.
Sam przyjrzał mu się i jego strach przerodził się w straszliwy gniew. Jakim prawem ci 
wszyscy Zmarli wtargnęli do świata żywych, by zakłócać im spokój? Jego nozdrza rozchyliły 
się, a policzki poczerwieniały, gdy wziął głęboki oddech, by zadąć we fletnię. Ścieżka, którą 
podążali Zmarli, nie należała do nich. Zamierzał pokazać im właściwą drogę i odesłać tam, 
gdzie było ich miejsce.
Wybrał piszczałkę Kibetha i dmuchnął w nią z całej siły. Najpierw dał się słyszeć 
tylko pojedynczy dźwięk, czysty i wysoki, który wkrótce rozwinął się w melodię - skoczną i 
zachęcającą do marszu. Poprawiła ona nastrój żołnierzy na tyle, że zaczęli się uśmiechać. 
Nawet ich broń poruszała się rytmicznie w takt pieśni Kibetha.
W uszach Pomocników ta sama muzyka brzmiała zupełnie inaczej. Ci, którzy 
posiadali jeszcze sprawne płuca, gardła i usta, przeraźliwie wyli ze strachu i z bólu. Jednak 
ich wrzaski nie były w stanie zagłuszyć wezwania Kibetha. Duchy Zmarłych zaczęły 
opuszczać psujące się ciała, które dotychczas zajmowały, i wbrew swojej woli zawracać w 
stronę Śmierci.
- Dostali za swoje! - krzyknął porucznik Tindall, widząc leżące pokotem porzucone 
zwłoki Pomocników. Kierujące nimi duchy wypełzały z martwych powłok i odchodziły, 
przywoływane głosem Kibetha.
- Nie ciesz się za bardzo - burknął major Greene.
Rozejrzał się prędko dookoła, ażeby ocenić sytuację. Kilku jego żołnierzy leżało na 
ziemi. Niektórzy spośród nich byli w agonii, a inni już nie żyli. Ranni kierowali się do punktu 
pomocy medycznej, który mieścił się u stóp wzniesienia. Towarzyszyła im spora liczba 
zupełnie zdrowych żołnierzy, którzy pod pozorem udzielania pomocy poszkodowanym po 
prostu dawali nogę z pola walki. Jeszcze inni, a było ich bardzo wielu, zbiegali ze wzgórza i 
uciekali prosto w stronę Southerlińczyków oraz strumienia, mając nadzieję, że jego wartki 
nurt choć trochę ochroni ich przed Zmarłymi.
Większa część kompanii majora Greene’a zwyczajnie zdezerterowała, nic dziwnego 
więc, że czuł się zawiedziony. Nie bardzo sobie wyobrażał, jak ma dalej dowodzić w tej 
bitwie, co do której miał pewność, iż będzie jego ostatnią. Rozumiał jednak, że większość 
jego ludzi pochodziła z poboru, a nawet ci, którzy służyli przez jakiś czas na Pograniczu, 
nigdy przedtem nie widzieli aż tylu Zmarłych.
- A żeby ich! Durnie, akurat teraz, kiedy wygrywamy! - Porucznik Tindall zauważył w 
końcu dezerterów i dał się ponieść młodzieńczym emocjom. Chciał nawet rzucić się w pogoń 
za zbiegłymi żołnierzami, ale powstrzymał go major Greene.
- Daj spokój, Francis. Oni nie są przecież Zwiadowcami. Trudno się dziwić, że ta 
sytuacja ich przerosła. A poza tym bardziej jesteś nam potrzebny tutaj... To była pewnie tylko 
pierwsza fala - a tylko patrzeć, kiedy zaczną wiać następni.
- Zapewne całkiem niedługo - potwierdził Sameth. - Majorze, powinniśmy zacieśnić 
krąg wokół Lirael. Jeżeli choć jeden Zmarły się przedostanie, to...
- Racja! - zgodził się z zapałem major. - Francis, Edward, podejdźcie bliżej, wszyscy 
pozostali, pospieszcie się. Trzeba opatrzyć rannych, ale bądźcie w gotowości. Liczy się każdy 
żołnierz. No, do roboty!
- Tak jest! - odpowiedziało równocześnie dwóch poruczników. Chwilę potem 
wykrzykiwali już rozkazy, a podlegli im sierżanci przekazywali je dalej, tylko dwa razy 
głośniej. Okazało się niebawem, że pozostało zaledwie trzydziestu żołnierzy. Wszyscy 
szczelnym kordonem otoczyli pokryte lodem ciało Lirael.
- Ilu ich jeszcze nadciąga? - spytał major, zwracając się do Sama, który wpatrywał się 
w tumany mgły. Było jej coraz więcej. Ciągle gęstniała, przesuwała się w dół zbocza, a jej 
kosmyki owijały się wokół żołnierzy. Błyskawic również przybywało. Ciężkie chmury 
burzowe rozpłynęły się po niebie jak ogromny kleks, tworząc ciemną plamę nad jasnymi 
pasmami mgły.
- Trudno powiedzieć - odrzekł Sam, marszcząc brwi.
- Wciąż pojawiają się nowi. Przypuszczam, że Hedge przebywa w Śmierci i stamtąd 
ich tutaj przysyła. Może trafił na jakiś stary cmentarz albo inne źródło zwłok, bo są to sami 
Pomocnicy. Timothy wspominał, że miał tylko sześćdziesięciu robotników, a wszyscy oni 
brali przecież udział w pierwszym natarciu.
Obaj spojrzeli na Tima Wallacha, który wziął od jednego z poległych żołnierzy 
karabin, bagnet oraz hełm i stanął razem z innymi w kordonie chroniącym Lirael. Zdziwiło to 
wszystkich, nie wyłączając pewnie i jego samego.
- Zawsze lepiej coś robić, niż stać bezczynnie - powiedział Sam, cytując Podłe Psisko. 
Uświadomił sobie, iż właściwie zaczął w to wierzyć. Nadal czuł co prawda, że z przerażenia 
żołądek podchodzi mu do gardła, ale wiedział, że nie zejdzie z raz obranej drogi i wypełni 
swą misję do końca. Tego oczekiwaliby rodzice - pomyślał. Szybko jednak odpędził tę myśl. 
Wiedział, że gdy zacznie wspominać Sabriel i Touchstone’a, zupełnie się rozklei - a na to 
absolutnie nie mógł sobie teraz pozwolić.
- Jestem dokładnie tego samego zdania... - zaczął mówić major i wtedy zauważył, że 
Sam zadrżał i sięgnął po fletnię.
- Nadchodzą! - krzyknął młodzieniec, wskazując mieczem widoczne w oddali Cienie 
Pomocników i przykładając do ust fletnię.
- Przygotować się! - ryknął major. Sięgnął do Kodeksu, żeby przywołać znaki siejące 
ogień i zniszczenie, chociaż wiedział, że w walce z Cieniami Pomocników nie będą one zbyt 
przydatne, ponieważ widmowi przeciwnicy nie mieli przecież ciał, które można by spalić lub 
przebić. Magia Kodeksu, którą potrafili posłużyć się żołnierze, mogła jedynie spowolnić ich 
marsz, nic ponadto.
Na szczycie wzgórza pojawiły się cztery mroczne postaci będące samą ciemnością. 
Ich sylwetki tylko nieznacznie zbliżone były kształtem do ludzkich. Cienie Pomocników, nie 
wydając dźwięku, zbiegały ze zbocza w oparach mgły, przez skały i kłujące zarośla, które ich 
widmowe ciała zdawały się przenikać. Ignorując przeszywające ich na wylot strzały, 
nieubłaganie zbliżali się do Lirael i szczeliny pomiędzy skałami, którą Sam, major Greene i 
porucznik Tindall próbowali zablokować.
Gdy zostało im do przebycia około dwudziestu jardów, jeden z Cieni przystanął, a 
potem rzucił się na rannego żołnierza, którego nie zabrano do lazaretu, leżał bowiem ukryty 
pod nawisem skalnym. Ranny desperacko próbował wstać i ratować się ucieczką, ale Cień 
omotał go jak całun, po czym bezlitośnie wyssał z niego resztki życia.
Kiedy ucichł krzyk konającego żołnierza, Sam wziął głęboki oddech i dmuchnął 
mocno w piszczałkę Saranetha. Tylko w ten sposób mógł ujarzmić duchy Zmarłych i narzucić 
im swoją wolę. Ani on, ani jego towarzysze nie mieli żadnej innej broni, która byłaby 
skuteczna w walce z Cieniami Pomocników. Jego miecz oraz widniejące na nim znaki 
Kodeksu mogły zadać im ból, ale nie były w stanie ich pokonać.
Dlatego Sameth dął w piszczałkę co sił w płucach i modlił się do Kodeksu o moc, 
która pozwoliłaby mu zwyciężyć Cienie Pomocników. Ostry dźwięk Saranetha przedarł się 
nawet przez odgłosy burzy, jednak Sam czuł, że Cienie opierają się jego woli. Nie dały jej 
sobie narzucić, chociaż on aż spocił się z wysiłku, dmuchając we fletnię. Była to jedyna rzecz, 
którą mógł zrobić, by próbować je zatrzymać. Duchy były bowiem starsze i znacznie 
potężniejsze od tamtych, które niedawno odesłał w Śmierć za pomocą Kibetha. Wszystkimi 
siłami starał się nakazać im, by stanęły, ale one wciąż parły do przodu, pomimo 
oddziaływania Saranetha, które, niestety, okazało się zbyt słabe.
Powoli świat Sama skurczył się do pola walki, a cała jego uwaga skupiła się na kilku 
mrocznych postaciach, które nie chciały ulec jego woli. Wszystko inne przestało istnieć - 
wilgotna mgła, otaczający go żołnierze, grzmoty i błyskawice. Liczył się tylko on i jego 
czterech przeciwników.
- Ugnijcie się przede mną! - zawołał, lecz był to okrzyk umysłu i woli, nie taki, który 
usłyszeć mogły ludzkie uszy. W ten sam bezgłośny sposób odpowiedziały mu duchy, wyjąc i 
sycząc w myślach, by wyrazić swój bunt i zaznaczyć, że nie mają zamiaru się 
podporządkować.
Cienie Pomocników, z którymi walczył Sam, okazały się bardzo przebiegłe. Jeden z 
nich zaczął nagle udawać, że słabnie, i gdy Sam skupił na nim całą uwagę, chcąc nim 
zawładnąć, pozostałe duchy przypuściły kontratak, i to na tyle silny, że niemal udało im się 
zerwać więzy.
Po jakimś czasie Sam przekonał się, że duchy nie tylko stawiają opór, ale i stopniowo 
niszczą pęta: zawsze, gdy choć na chwilę przenosił uwagę na coś innego, udawało im się 
posunąć kilka kroków do przodu. Odległość powoli topniała. Obawiał się, że wkrótce go 
przeskoczą i rzucą się na żołnierzy, by wyssać z nich życie, po czym zaatakują bezbronne 
ciało Lirael.
Chociaż dął w piszczałkę Saranetha zaledwie od kilku sekund, czuł, że musi zrobić 
kolejny wdech, bo dźwięk fletni zaczął wyraźnie słabnąć. Gdyby na nowo zaczerpnął 
powietrza i raz jeszcze dmuchnął w Saranetha, więzy z pewnością by się wzmocniły - 
wiedział, że niewiele mu brakowało do zwycięstwa. Jednak każda chwila dekoncentracji 
spowodowana nabieraniem powietrza w płuca mogła zakończyć się tym, że wrogowie 
rzuciliby się na niego.
Mógł więc tylko przeciągać tę próbę sił tak długo, jak się dało, ograniczając ruchy 
przeciwników. Liczył, że Lirael powróci lada chwila i odegna ich dźwiękami dzwonków. 
Musiał po prostu grać na zwłokę.
Spychał w najodleglejszy zakątek umysłu wołanie swego organizmu o łyk powietrza. 
Nic nie było przecież ważniejsze od powstrzymania napastników. Skupiał na nich każdą 
cząstkę swojej woli i dmuchał w piszczałkę ostatkiem sił. Nie wolno mu było dopuścić, by 
dopadli Lirael. Przecież to ona stanowiła ostatnią nadzieję całego świata w walce z 
Niszczycielem. A poza tym była jego bliską krewną, której złożył obietnicę.
Cieniom Pomocników znowu udało się zrobić krok do przodu i całe ciało Sama aż 
zadrżało z wysiłku, gdy próbował zmusić duchy do odwrotu. Wiedział, że słabnie - a jego 
wrogom przybywa sił. Potrzeba wzięcia oddechu była jednak tak wielka, że niemal już 
kapitulował wobec głosu, który krzyczał w nim: „Odsuń się! Zaczerpnij powietrza! Pozwól 
im przejść!”.
Walcząc ze Zmarłymi, starał się okiełznać swój własny strach, spychając go w tę samą 
najodleglejszą część umysłu, która tak stanowczo nakazywała mu, by zaczerpnął powietrza. 
Wiedział już, że nie ustąpi i będzie walczył nawet dłużej niż do ostatniego tchu. 
Równocześnie desperacko szukał w myślach jakiejś sprytnej zagrywki taktycznej, dzięki 
której mógłby zapanować nad duchami.
Nic jednak nie przychodziło mu do głowy, a co gorsza, Cienie Pomocników znowu 
posunęły się do przodu, choć nie zauważył, by wykonały jakikolwiek ruch. Były już na 
wyciągnięcie miecza. Wyglądały jak czarne strzeliste kolumny ziejące chłodem bardziej 
przejmującym niż najmroźniejszy z zimowych dni.
Zauważył, że dwa z nich, stojące z boku, zaczęły go obchodzić. Wygłodniałe i 
spragnione Życia, chciały omotać go swoją widmową substancją, jak kokonem, a następnie 
ruszyć na Lirael.
Nagle tuż obok głowy najbliżej stojącego napastnika wybuchła kula błękitnego ognia, 
nie większa niż pięść. Zmarły wzdrygnął się tylko, a ognisty pocisk rozpadł się na pojedyncze 
znaki, które wkrótce rozpłynęły się we mgle.
Już po chwili w stronę Cieni poszybował następny pocisk, także sterowany Magią 
Kodeksu, ale i ten nie wyrządził duchom krzywdy. Odbił się od ich widmowych ciał i spadł 
na jedno z pobliskich skarłowaciałych drzew, które od razu zajęło się ogniem. Sam 
zorientował się, że to major Greene i porucznik Tindall rzucają zaklęcia, starając się mu 
pomóc. Nie mógł jednak pozwolić sobie na utratę choćby jednej myśli lub oddechu, by im 
powiedzieć, że ich wysiłki są zupełnie bezcelowe, bo ogień nie może wyrządzić Cieniom 
żadnej krzywdy.
Cała uwaga Sama skupiała się na Zmarłych, a oni odwzajemniali mu się tym samym - 
koncentrowali się na nim oraz na tym, jak rozegrać walkę, by wyjść z niej zwycięsko. Z tego 
powodu nie zauważyli, że mgła nagle zawirowała, jakby przeganiana silnym podmuchem 
wiatru. Nie usłyszeli też krzyków i nawoływań żołnierzy, które dobiegały z tyłu.
Opamiętali się dopiero wtedy, gdy usłyszeli potężny i groźny dźwięk dzwonka, który 
docierał do nich z góry. Ktoś nałożył duchom więzy i pochwycił zupełnie jak lalkarz 
zbierający marionetki, by odłożyć je do skrzyni po skończonym przedstawieniu. Niezdolne 
oprzeć się zaklęciu, zgięte w pół duchy unosiły w górę głowy, bezgłośnie błagając o litość.
Ich niema prośba została jednak odrzucona. Zadzwonił następny dzwonek i obok 
głębokich tonów pojawiły się nowe dźwięki, przypominające jakiś szaleńczy gniewny taniec. 
Słysząc tę nową melodię, Cienie Pomocników wyprostowały się gwałtownie, a ich widmowe 
postaci zaczęły się wydłużać, jakby jakaś potężna siła wysysała je przez słomkę. Po chwili nie 
pozostał po nich żaden ślad. Odeszli w niebyt, tym razem na zawsze.
Gdy tylko Cienie Pomocników zniknęły, Sam upadł na kolana. Jego płuca łapczywie 
chłonęły powietrze, długo nie mogąc się nim nasycić. Nad głową zobaczył błękitno-srebrzyste 
Papierowe Skrzydło, które przez moment krążyło nad nim niczym gigantyczny jastrząb 
wypatrujący zdobyczy. Następnie poszybowało w dół, w kierunku płaskiego - w sam raz na 
lądowisko - dna doliny, gdzie jeszcze przez chwilę zataczało koła. Siedząc lot Papierowego 
Skrzydła, Sam dostrzegł po chwili także dwa inne, również przymierzające się do lądowania 
niedaleko grupy koczujących tam Southerlińczyków.
Było ich trzy. To, które pierwsze pojawiło się nad jego głową, nosiło barwy 
Abhorsenów - błękitno-srebrzyste. Drugie, zielono-srebrzyste - należało do Clayrów, trzecie 
natomiast, czerwono-złote Sam rozpoznał jako królewskie. W dwóch z nich obok pilotów 
siedzieli także pasażerowie.
- Nie rozumiem - szepnął Sam. - Kto może władać dzwonkami?

Zręcznie lawirując pomiędzy prętami odgromników i omijając Zmarłych, Mogget 
zdołał już prawie dotrzeć na szczyt wzgórza, gdy nagle usłyszał dzwonki. Uśmiechnął się i 
zatrzymał, by rzucić ostrzegawczo w stronę jednego z Pomocników, który akurat stanął mu na 
drodze:
- Czyżbyś nie słyszał dźwięków Saranetha? Uciekaj stąd jak najdalej, póki jeszcze 
możesz!
Wybieg nie powiódł się. Zmarły musiał dopiero od niedawna przebywać w Życiu albo 
po prostu był zbyt głupi, by przejąć się ostrzeżeniem. Nie miał przy tym aż tak doskonałego 
słuchu jak Mogget. Grzmoty skutecznie zagłuszały odgłos dzwonków, a Zmarły nie 
wyczuwał, że całkiem niedaleko, po drugiej stronie wzgórza, zaczęła oddziaływać jakaś 
potężna, wroga mu moc. Rozumiał tylko tyle, że ma przed sobą żywą istotę, łakomy kąsek, 
który w dodatku znajdował się tak blisko, że bez trudu mógł po niego sięgnąć.
Gnijące palce wyciągnęły się i chwyciły małego albinosa za nogę. Mogget wrzasnął i 
kopnął na oślep. Wyschnięte kości Pomocnika zagrzechotały, ale Zmarły nie wypuszczał 
zdobyczy z rąk. W dodatku inni Pomocnicy także ruszyli w stronę Moggeta, wyczuwali 
bowiem Życie i mieli nadzieję, że urządzą sobie ucztę.
Mogget zawył wściekle, położył Nicka na ziemi i zaatakował Zmarłego długimi 
pazurami, starając się wbić ostre zęby w jego nadgarstek. Gdyby Pomocnik zachował choć 
odrobinę inteligencji, jaką posiadał za życia, na pewno zdziwiłby go ten atak, bo jakaż ludzka 
istota walczyłaby w ten sposób - prężąc grzbiet, prychając, gryząc i drapiąc?
Mogget przebił w końcu zębami nadgarstek Zmarłego, odgryzając mu dłoń. 
Natychmiast uskoczył do tyłu, podniósł Nicka, wyminął wroga i pognał ku szczytowi 
wzgórza, wydając okrzyk tryumfu. Pomocnik nie przejął się zbytnio utratą dłoni i próbował 
dogonić umykającą zdobycz. Dopiero wtedy zorientował się, że dziwny przeciwnik rozorał 
mu również ścięgna nóg. Zdołał postawić dwa niepewne kroki i przewrócił się, a 
zamieszkujący go duch czym prędzej zaczął rozglądać się za jakimś innym ciałem.
Mogget zdążył w tym czasie przedostać się na drugą stronę wzgórza. Biegnąc, cały 
czas uważał, by nie dotknąć jednego z ramion Nicka. Ramię to bowiem stale drżało, mięśnie 
kurczyły się w niekontrolowany sposób, a na skórze w okolicy łokcia pojawiły się liczne 
krwawe sińce, które stopniowo zaczęły występować również na przedramieniu.
Za plecami Moggeta burza zaczynała cichnąć, a grzmoty dudniły coraz rzadziej. Mgłę 
ciągle prześwietlały niebieskie rozbłyski, ale już tylko na obrzeżach, w samym centrum 
natomiast zarówno mgliste opary, jak i chmury burzowe przybrały niezwykle jaskrawą 
czerwoną barwę.

Rozdział dwudziesty siódmy
Gdy ustały błyskawice

Sam wstał. Wciąż jeszcze czuł się bardzo słaby, okropnie zmęczony, a przy tym 
zdezorientowany. Wolno obrócił się, żeby popatrzeć na trzy Papierowe Skrzydła, które 
bezpiecznie osiadły na dnie doliny, w odległości kilkuset jardów. Na tle ogromnego tłumu 
Southerlińczyków wydawały się bardzo małe. Te latające machiny, wykonane z 
laminowanego papieru i ożywiane Magią Kodeksu, bardziej przypominały jakieś egzotyczne, 
barwnie upierzone ptaki.
Piloci i pasażerowie wysiadali właśnie ze swoich pojazdów. Sameth wpatrzył się w 
nich, nie wierząc własnym oczom.
- Ależ Książę, czy to aby nie Król i Sabriel Abhorsen? - zapytał porucznik Tindall. - 
Byłem przeświadczony, że nie żyją!
Oszołomiony Sam przytaknął, uśmiechnął się i pokręcił głową. Doznał ogromnej ulgi, 
która przeniknęła całe jego ciało. Nie wiedział, czy ma się śmiać, płakać, czy może raczej 
śpiewać, toteż nie zdziwiło go zbytnio, że z oczu pociekły mu łzy, a jednocześnie nie mógł 
opanować radosnego śmiechu, który wyrywał mu się z piersi. Ponieważ z błękitno-
srebrzystego Skrzydła bez cienia wątpliwości wysiedli jego rodzice, Touchstone i Sabriel. 
Byli cali i zdrowi, a widok ten w jednej chwili zadał kłam wszystkim ponurym doniesieniom 
o ich śmierci.
Nie była to jednak ostatnia niespodzianka. Ledwie Sam zdołał otrzeć łzy, uspokoić 
nieco oddech i opanować śmiech, który zakrawał już na histerię, gdy z kokpitu czerwono-
złotego Papierowego Skrzydła wyskoczyła młoda kobieta o kruczoczarnych włosach i 
natychmiast pobiegła za jego rodzicami. W jej ręku połyskiwał obnażony miecz. Tuż za nią 
podążyły dwie inne kobiety. Były smukłe, miały śniadą cerę i bardzo jasne włosy. Wysiadły z 
zielono-srebrzystego Papierowego Skrzydła. Również one szły szybkim krokiem, ale nieco 
bardziej dostojnie niż ich czarnowłosa poprzedniczka.
- Co to za dziewczyna? - zapytał porucznik Tindall, okazując więcej niż rutynowe 
zainteresowanie osobą jednej z wybawczyń. - To jest, chciałem zapytać, kim są te damy?
- To moja siostra, Ellimere! - krzyknął Sam. - A te dwie, sądząc po wyglądzie, to 
Clayry!
Puścił się pędem w ich kierunku, lecz po dwóch krokach stanął. Doszedł do wniosku, 
że przybysze i tak wkrótce do nich dotrą, a on nie powinien odstępować przecież Lirael. Jej 
ciało wciąż pokrywał szron, duch natomiast błądził gdzieś w Śmierci, narażając się na nie 
wiadomo jak wielkie niebezpieczeństwa. Ta myśl sprowadziła Sama z powrotem na ziemię. 
Co prawda Zmarli uciekli, przegnani dźwiękami Saranetha, którym władała Abhorsen, nie o 
nich jednak tu chodziło. Byli tylko nędznymi sługami znacznie potężniejszego Wroga, z 
którym należało się zmierzyć.
- Burza przycichła - powiedział Tim Waliach. - Nie słychać już grzmotów.
Wszyscy zwrócili się w stronę wzgórza. Sam znowu zaczął odczuwać napięcie. 
Wprawdzie pioruny i błyskawice ustały, ale mgła nadal była gęsta. Tyle że nie przenikały jej 
teraz niebieskie rozbłyski, lecz wolno pulsujące, czerwone światło, które z każdą chwilą 
stawało się coraz bardziej intensywne - zupełnie jakby na dnie doliny biło ogromne płonące 
serce.
Zboczem schodziła w ich kierunku jakaś istota o wielu ramionach, której przerażającą 
postać podświetlało od tyłu krwawe światło jarzące się za wzgórzem. Sam uniósł miecz i 
sięgnął po fletnię. Nie wiedział, kto się do nich zbliża, ale był pewien, że nie jest to żaden z 
Pomocników, nie wyczuwał bowiem obecności Zmarłych. Za to niewątpliwie dochodził do 
niego drażniący nozdrza gorący odór Wolnej Magii. Wówczas istota krzyknęła, a Sam 
rozpoznał jej głos.
- To ja, Mogget! Niosę Nicholasa!
Mgła zawirowała i wyłonił się z niej dziwny mały człowieczek o jasnych włosach i 
bladej cerze, którego Sam spotkał poprzednio na szczycie wzgórza w okolicach Czerwonego 
Jeziora. W ramionach trzymał wyniszczoną ludzką postać, która mogła być Nickiem. Dziwne 
było to, że Mogget odsuwał ramię tego człowieka jak najdalej od siebie, a ono drgało i wiło 
się niczym upiorna macka.
- Kim jest to stworzenie? - zapytał cicho major Greene, gestem nakazując swoim 
ludziom, by znowu ciasnym kręgiem otoczyli Lirael.
- To Mogget - odparł Sam, marszcząc czoło. - Taką postać przybierał w czasach mego 
dziadka. Niesie... mojego przyjaciela, Nicka.
- Tak, to ja, we własnej osobie! - krzyknął Mogget, który nie zatrzymując się, schodził 
dalej ze wzgórza. - Gdzie Abhorsen? I Lirael? Musimy się pospieszyć - półkule niemal się już 
połączyły. Jeżeli wyniesiemy Nicka poza zasięg ich oddziaływania, okruch, który tkwi w jego 
ciele, nie wyrwie się i Niszczyciel nie stanie się jednością...
Przerwał mu upiorny krzyk. Nick otworzył nagle oczy, całe jego ciało zadrżało i 
zesztywniało, jedno z ramion zaś skierowało się ku dolinie, jakby było lufą karabinu. Przez 
ułamek sekundy na końcu palca młodzieńca rozbłysło coś jaśniejszego od słońca, a potem 
wyrwało się z ciała Nicka i poszybowało nad wzgórzem tak szybko, że nie można było 
nadążyć wzrokiem.
- Nie! - krzyknął przeraźliwie Nick. Na jego ustach ukazała się spieniona krew, a ręce 
zaciskały się kurczowo, szarpiąc powietrze. Jego krzyk zagłuszył inny, donośniejszy dźwięk, 
który poderwał się z samego dna doliny, gdzie pośród mgły biło czerwone serce. Głos ten 
wyrażał nieopisany tryumf, wściekłość i żądzę. Razem z nim w niebo wzbiła się kolumna 
ognia. Wznosiła się coraz wyżej, aż wynurzyła się zza wzgórza. Słup ognia otaczała peleryna 
mgły, która przez chwilę wirowała dookoła, a po chwili zaczęła parować.
- Jestem wolny! - grzmiał Niszczyciel. Jego słowa uderzyły w patrzących jak 
podmuch gorącego wiatru, wysuszając ich oczy i usta. Głos niósł się coraz dalej i odbijał 
echem od dalekich wzgórz, przelatując jak huragan przez odległe miasta i napełniając 
wszystkie serca strachem, który pozostał, choć słowa przebrzmiały.
- Za późno - powiedział Mogget. Delikatnie położył Nicka na kamienistym gruncie i 
skulił się. Jego jasne włosy błyskawicznie porosły całe ciało, pokrywając również twarz. 
Kości skróciły się i zwarły ze sobą, tworząc nową całość. Albinos w ciągu minuty z 
powrotem przeistoczył się w małego białego kota, z Ranną pobrzękującym przy obroży.
Sam prawie nie zwrócił uwagi na tę transformację. Podbiegł do Nicka i pochylił się 
nad nim, przywołując najsilniejsze uzdrawiające znaki Kodeksu, jakie znał. Układał je w 
myślach i łączył ze sobą, starając się nadać im jak największą moc. Nie miał wątpliwości, że 
jego przyjaciel umiera. Czuł, że duch Nicka wymyka się powoli ku Śmierci. Widział trupią 
bladość jego twarzy, krwawą pianę na ustach, wielkie sińce na klatce piersiowej oraz na 
ramieniu...
Złocisty ogień zapłonął w dłoniach Sama, gdy ten w niesłychanym pośpiechu sięgał 
do Kodeksu, by wydobyć potrzebne mu znaki. Następnie delikatnie nałożył ręce na pierś 
Nicka, starając się przelać w jego konające ciało uzdrawiającą moc.
Jednakże zaklęcie nie znalazło punktu zaczepienia. Znaki ześlizgnęły się i przepadły, a 
niebieskie iskierki zaskwierczały pod palcami Sama. Zaklął i spróbował raz jeszcze, ale 
wszystko na próżno. Wolna Magia, nadal obecna w ciele Nicka, była zbyt silna, niweczyła 
wszystkie wysiłki Sama.
Jedynym skutkiem oddziaływania znaków Kodeksu było to, że Nick odzyskał 
przytomność. Uśmiechnął się na widok Sama i wydawało mu się, że wrócił do czasów 
szkolnych, do tamtego zdarzenia, kiedy podczas meczu przewrócił się, uderzony piłką. 
Zdziwiło go tylko, że Sam zamiast białego stroju do krykieta miał na sobie jakąś dziwaczną 
zbroję. Na dodatek okrywała ich gęsta mgła, słońce przesłaniały chmury, a zamiast świeżo 
skoszonej trawy dookoła widać było tylko skarłowaciałe drzewa i kamienie.
Kiedy Nick uświadomił sobie, gdzie się znajduje, uśmiech natychmiast spełzł z jego 
twarzy. Od razu też powrócił ból, który przeniknął całe ciało, ale pojawiło się także wrażenie 
błogosławionej lekkości. Nicholas poczuł się oczyszczony i wolny, zupełnie jak więzień, 
któremu darowano wyrok dożywocia i pozwolono wyjść z ciasnej celi.
- Tak mi przykro - westchnął, dławiąc się krwią. - Nie wiedziałem, Sam. Nie miałem 
pojęcia...
- Już wszystko dobrze - odparł przyjaciel. Otarł rękawem krwawą pianę z ust Nicka. - 
To nie twoja wina, powinienem był się domyślić, że coś ci się przytrafiło...
- Pamiętam tamtą podtopioną drogę - szeptał Nick. Znów zamknął oczy i oddychał z 
trudnością. - Kiedy udałeś się do Śmierci, tam na wzgórzu... wszystko dokładnie mi się 
przypomina. Biegłem zobaczyć, jak ci pomóc, i wywróciłem się. Hedge już tam czekał. 
Myślał, że to ty nadchodzisz, Sam...
Głos mu się załamał. Sameth pochylił się nad przyjacielem, próbując siłą woli 
narzucić mu uzdrawiające znaki Kodeksu. Po raz trzeci - na próżno.
Wargi Nicka poruszyły się, lecz powiedział coś zbyt cicho, by można go było 
zrozumieć. Sam nachylił się więc jeszcze bardziej, niemal przyłożył ucho do ust mówiącego, 
wziął go za rękę i trzymał tak mocno, jakby chciał go siłą zatrzymać i nie pozwolić odejść w 
Śmierć.
- Lirael - szeptał Nick. - Powiedz jej, że nie zapomniałem, że się starałem...
- Sam jej to powiesz - przerwał mu Sameth. - Ona tu zaraz wróci! Lada chwila. Nick, 
nie poddawaj się!
- Ona też tak mówiła - Nick zaniósł się kaszlem. Na policzkach Sama osiadły kropelki 
krwi, nie zwrócił na to jednak uwagi. Nie słyszał też cichego szczekania psa, które 
towarzyszyło powrotowi Lirael do Życia, trzasku pękającego lodu, który okrywał jej ciało, ani 
okrzyku zdziwienia, jaki wydała. Dla Sama nie liczyło się w tej chwili nic poza Nickiem. 
Wszystko inne przestało istnieć.
Nagle poczuł na ramieniu dotyk zimnej dłoni i podniósł wzrok. Obok niego stała 
Lirael. Ciągle jeszcze pokrywał ją szron, który płatkami opadał z jej skóry przy każdym 
ruchu. Spojrzała na Nicka i przez jej twarz przemknął wyraz trudnego do określenia uczucia. 
Szybko jednak zniknął, wyparty przez maskę opanowania i twardości, przypominającą 
Samowi jego matkę.
- Nick umiera - powiedział Sam, a w jego oczach zalśniły łzy. - Uzdrawiające zaklęcia 
nie były w stanie... Okruch wyrwał się z jego ciała... Nic już nie potrafię zrobić!
- Wiem, jak można spętać i pokonać Niszczyciela - odezwała się Lirael. Odwróciła 
wzrok od Nicka i spojrzała prosto na Sama. - Musisz przygotować dla mnie broń. I to 
natychmiast!
- Ale co z Nickiem?! - zaprotestował Sameth. Wciąż nie puszczał dłoni przyjaciela.
Lirael przyjrzała się słupowi ognia. Czuła bijące od niego gorąco, a widząc barwę i 
wysokość płomieni, zdała sobie sprawę z rosnącej siły Niszczyciela. Mieli jeszcze tylko kilka 
minut w zapasie. A Nicka i tak nie mogli już uratować, nawet gdyby poświęcili mu dwa razy 
więcej czasu.
- Jemu... jemu nie można już pomóc - powiedziała z trudem, dławiąc szloch. - Mamy 
mało czasu, a ja potrzebuję... muszę ci powiedzieć, co należy robić. Może nam się uda, Sam! 
Pewnie straciłabym już nadzieję, ale przecież Clayry widziały, kto będzie potrzebny - i 
wszystkie te osoby są tu obecne. Musimy jednak działać!
Sam spojrzał na swojego najlepszego przyjaciela. Nick otworzył znów oczy, ale jego 
wzrok spoczął na Lirael. Nie na nim.
- Rób to, co ona powie, Sam - szepnął, próbując się uśmiechnąć. - I postaraj się to 
zrobić jak najlepiej.
Wtedy jego wzrok gdzieś odpłynął, a charczący oddech ucichł zupełnie. Sam i Lirael 
poczuli, że jego duch odszedł, i zrozumieli, że Nicholas Sayre nie żyje.
Sameth puścił jego dłoń i wstał. Walcząc z zesztywniałymi mięśniami, poczuł się 
teraz stary i zmęczony. Nie mógł się pogodzić z tym, że leżące u jego stóp martwe ciało to 
zwłoki Nicka. Chciał uratować przyjaciela i nie udało się. Miał wrażenie, że wszystko inne 
też się nie powiedzie.
Lirael podtrzymała go, gdy zachwiał się przed nią, patrząc dookoła błędnym 
wzrokiem. W końcu jednak Sam otrząsnął się z szoku i - jakkolwiek z oporami - powrócił do 
rzeczywistości. Odwzajemnił spojrzenie Lirael, która wskazała ręką na Sabriel, Touchstone’a, 
Ellimere i Clayry, zdążających szybko stromą ścieżką w górę zbocza.
- Musisz teraz wziąć po kropli krwi ode mnie, od swoich rodziców, Ellimere, Sanar i 
Ryelle, a potem zmieszać ją ze swoją, nałożyć na ostrze Nehimy i połączyć z metalem, z 
którego wykonano fletnię. Rozumiesz? Bierz się do dzieła!
- Ale przecież tu nie ma kuźni - odparł osłupiały Sam. Mimo to przyjął Nehimę z rąk 
Lirael. Ciągle jeszcze spoglądał na Nicka.
- Posłuż się magią! - krzyknęła Lirael, mocno potrząsając oszołomionym 
siostrzeńcem. - Jesteś przecież Budowniczym Muru, Sam! Spiesz się!
Potrząsanie najwyraźniej poskutkowało, bo młodzieniec całkowicie oprzytomniał. 
Nagle poczuł, że od wysokiej kolumny ognia bije ogromny żar, i wypełnił go paniczny lęk 
przed Niszczycielem. Oderwał wzrok od Nicka i mieczem naciął sobie dłoń, a następnie 
naznaczył ostrze krwią. To samo zrobiła Lirael.
- Zawsze będę pamiętać - szepnęła, dotykając oręża. Zaraz potem, wiedząc, jak 
niewiele czasu im zostało, krzyknęła do żołnierzy:
- Majorze Greene! Niech pan natychmiast pośle swoich ludzi do Southerlińczyków z 
ostrzeżeniem! Musicie wszyscy schronić się na drugim brzegu strumienia i położyć płasko na 
ziemi. Nie spoglądajcie w stronę ognia, a gdy zajaśnieje jeszcze bardziej, koniecznie 
zamknijcie oczy! No, niech pan biegnie! Tylko szybko!
Zanim ktokolwiek zdołał się odezwać, Lirael znowu krzyknęła, tym razem do 
przybliżającej się w szybkim tempie grupy osób, na czele której szła Sabriel.
- Chodźcie tu! Prędko! Musimy koniecznie utworzyć przynajmniej trzy romby 
ochronne. Mamy na to najwyżej dziesięć minut! Pospieszcie się!
Sam wybiegł powitać rodziców, siostrę i Clayry. W ręku dzierżył okrwawiony miecz, 
płazem do góry, przygotowany na przyjęcie następnej daniny krwi. Szedł i łączył w myślach 
poszczególne znaki Kodeksu, budując skomplikowaną siatkę zaklęć. Planował, że gdy tylko 
miecz spłynie krwią wszystkich potrzebnych osób, umieści na nim fletnię i wtedy rzuci 
wiążące zaklęcie. Jeżeli mu się powiedzie, krew i metal połączą się ze sobą i powstanie 
zupełnie nowy, niepowtarzalny oręż. Jeżeli mu się powiedzie...
Za jego plecami Podłe Psisko podbiegło chyłkiem do rozciągniętego na ziemi 
nieruchomego ciała Nicholasa. Pies rozejrzał się uważnie, żeby sprawdzić, czy nikt nie 
patrzy, a następnie szczeknął, niezbyt głośno, wprost do jego ucha.
Bezskutecznie. Pies wyglądał na zaskoczonego - najwyraźniej spodziewał się 
natychmiastowej reakcji. Po chwili polizał czoło młodzieńca, pozostawiając na nim jarzący 
się znak. Znowu nic się nie wydarzyło. Wtedy oddalił się i pobiegł do Lirael, która 
wyczarowywała właśnie Znak Wschodni - najbardziej wysunięty punkt wielkiego rombu 
ochronnego, jednego z trzech, jakie pianowała utworzyć. Wiedziała, że jeśli zabraknie jej 
czasu, wszyscy zginą.
Za wzgórzem potężny słup ognia płonął coraz większym żarem, ale jego niepokojąca 
czerwona barwa nie zmieniała się. Przypominała jasną, dopiero co utoczoną krew.

Rozdział dwudziesty ósmy
Siedmiu

Sameth, coś ty znowu zrobił! - były to pierwsze słowa, jakie padły z ust Ellimere. 
Natychmiast złagodziła ich wydźwięk, usiłując przytulić brata, jednak Sam uchylił się.
- Nie ma czasu na wyjaśnienia! - krzyknął, wyciągając przed siebie okrwawiony 
miecz. - Potrzebuję, byście i wy naznaczyli ostrze swoją krwią, a potem biegnijcie pomóc 
ciotce Lirael.
Ellimere zrobiła natychmiast to, co jej kazał. Kiedy indziej tak zgodne postępowanie 
siostry niepomiernie zdziwiłoby Sama. Ellimere jednak najwyraźniej zdawała sobie sprawę z 
powagi sytuacji. Wiedziała, że piętrząca się za wzgórzem kolumna ognia jest oznaką 
powstawania czegoś dziwnego i zarazem przerażającego.
- Matko! Ojcze! Ja... Tak się cieszę, że żyjecie! - krzyknął Sam, gdy Ellimere odeszła 
już z krwawiącą dłonią, a przy jego boku stanęli Sabriel i Touchstone.
- My też się cieszymy - odparł ojciec, ale i on nie tracił czasu. Wyciągnął szybko dłoń, 
by Sameth mógł zrobić nacięcie. Sabriel podała mu rękę niemal równocześnie z mężem, a 
drugą zwichrzyła synowi włosy.
- A więc mam siostrę, która jest nową następczynią Abhorsenów. Tak przynajmniej 
twierdzą Clayry - powiedziała Sabriel, gdy naznaczyła ostrze krwią. Magiczne znaki wyryte 
na mieczu rozbłysły, gdy wyczuły, że zraszająca je krew również należy do Kodeksu. - Ty 
także odnalazłeś swoje powołanie, i to wcale nie mniej ważne. Mam nadzieję, że dobrze 
przysłużyłeś się ciotce?
- Myślę, że tak - odpowiedział Sam. Starał się uporządkować w głowie znaki mające 
posłużyć do wykucia miecza i nie mógł tracić więcej czasu na rozmowy. - Lirael potrzebuje 
pomocy. Wyczarowuje właśnie trzy romby ochronne!
Zanim Sam skończył mówić, Sabriel i Touchstone’a już nie było. Wtedy stanęły przed 
nim dwie Clayry i również podały mu dłonie. Bez słowa zrobił nacięcia, a one polały miecz 
swoją krwią. Sameth widział to wszystko jak przez mgłę, bo w jego głowie zaczęło wirować 
mnóstwo znaków Kodeksu. Nie poczuł także, gdy Clayry ujęły go pod ręce i poprowadziły na 
szczyt wzgórza. Zupełnie przestał myśleć o tak przyziemnych sprawach, jak chodzenie. Cały 
zatracił się w Kodeksie, czerpiąc z niego znaki, których do tej pory właściwie nie znał. 
Tysiące najróżniejszych symboli napełniało mu głowę niezwykłym światłem, płynąc 
jednocześnie do środka i na zewnątrz. Wszystkie te znaki układały się w jedno zaklęcie, które 
miało zespolić ze sobą Nehimę i siedem piszczałek fletni po to, by powstała nowa broń - 
śmiercionośna nie tylko dla wroga, ale także dla tego, który nią władał.
Również wtedy, gdy spotkali się na szczycie wzgórza, nie tracili czasu na powitania. 
Lirael rzuciła krótkie polecenia Ellimere, Sabriel i Touchstone’owi. Nakazała im utworzyć 
pierwsze trzy znaki kardynalne składające się na każdy z rombów ochronnych. Czwarty, znak 
zamykający miał być dołączony dopiero wówczas, gdy wszyscy znajdą się już w środku. 
Wydając dyspozycje, Lirael zawahała się na moment. Kimże w końcu była, by rozkazywać 
samej Abhorsen i Królowi? Pomyślała ze strachem, że nie zechcą spełnić jej poleceń. Ale 
posłuchali jej bez szemrania i szybko wzięli się do pracy. Dla zaoszczędzenia czasu zaczęli 
wspólnie budować romby ochronne, przy czym każdy z nich tworzył inny znak kardynalny.
Lirael zauważyła z ulgą, że także major Greene podporządkował się jej rozkazom. 
Pędził na czele niedobitków swojej kompanii, które w rozsypce przemierzały dolinę, i 
głośnymi okrzykami nakłaniał wszystkich do szybszego biegu. Zdrowi żołnierze dźwigali 
rannych i wołali do Southerlińczyków, żeby położyli się płasko na ziemi i odwrócili wzrok. 
Lirael miała nadzieję, że uchodźcy zastosują się do poleceń, choć wiedziała, iż wirująca 
kolumna ognia może nie tylko przerażać, ale również zniewalać patrzących na nią ludzi.
Sameth, chwiejąc się, wchodził na szczyt wzgórza, podtrzymywany przez Sanar i 
Ryelle. Clayry uśmiechnęły się na widok Lirael i wprowadziły Sama do środka nie 
dokończonego rombu ochronnego. Lirael odwzajemniła uśmiech i przypomniała sobie słowa 
bliźniaczek, które usłyszała, gdy opuszczała Lodowiec: „I pamiętaj, z darem widzenia czy 
bez, jesteś córką Clayrów”.
Lirael domknęła zewnętrzny romb ochronny, dołączając ostatni znak kardynalny, i 
przeszła do następnego. Kiedy mijała Touchstone’a, po ostrzu jego miecza spływał właśnie 
Znak Północny, zamykający kolejny romb. Touchstone uśmiechnął się do Lirael, gdy razem 
weszli do trzeciego, ostatniego rombu, a ona zdała sobie sprawę z tego, jak bardzo ojciec i syn 
byli do siebie podobni.
Sabriel osobiście domknęła romb wewnętrzny. I tak w ciągu zaledwie kilku minut 
zbudowali potrójną magiczną osłonę. Lirael miała nadzieję, że dzięki nim przeżyją i zdołają 
uczynić to, co należało. Na moment ogarnęła ją jednak panika i szybko zaczęła przeliczać na 
palcach, czy na pewno udało jej się zgromadzić wystarczającą liczbę osób. Powinno ich być 
siedem. Ona sama, Sameth, Ellimere, Sabriel, Touchstone, Sanar i Ryelle. Nasuwało się 
jednak pytanie, czy była to właściwa grupa Siedmiu?
Obrzeża rombów pobłyskiwały złociście, ale dawały dość nikłe światło w porównaniu 
z oślepiającym blaskiem huczącego słupa ognia. Choć ognista kolumna była ogromna, Lirael 
wiedziała, że to zaledwie pierwsze i najmniej groźne z dziewięciu wcieleń Niszczyciela. 
Najgorsze miało dopiero nadejść, i to wkrótce.
Sam ukląkł nad mieczem i fletnią, by nałożyć na nie swoje zaklęcie. Lirael upewniła 
się jeszcze, że Podłe Psisko oraz Mogget także znajdują się wewnątrz ochronnego rombu. 
Przy okazji zauważyła, że do środka wniesiono również ciało Nicka, i pomyślała, iż tak 
właśnie należało postąpić. Zirytował ją natomiast fakt, że z powodu pośpiechu, w jakim 
budowano romby ochronne, w ich wnętrzu znalazł się też wielki krzaczasty oset.
Wszyscy z wyjątkiem Sama siedzieli spięci i poczuli się przez moment bardzo 
nieswojo, gdy zapadła niezręczna cisza. Każdemu wydało się, że poprzedza ona nieuchronnie 
nadciągającą katastrofę. Wtedy Sabriel delikatnie objęła Lirael i leciutko pocałowała ją w 
policzek.
- A więc jesteś moją siostrą, o której istnieniu nic nie wiedziałam! - powiedziała 
Sabriel. - Szkoda, że nie poznałyśmy się wcześniej, w bardziej sprzyjających okolicznościach. 
Ostatnio tyle się działo, że zaczynam mieć wątpliwości, czy moja biedna głowa to wytrzyma. 
Podróżowaliśmy statkiem i furgonetką, a potem także samolotem i Papierowym Skrzydłem. 
Prawie nie było czasu na odpoczynek, a na dodatek Clayry widziały ostatnio bardzo wiele. 
Twierdzą, że potężna istota, z którą będziemy musieli się zmierzyć, jest wielkim duchem 
Prapoczątku. Mówiły też, że ty jesteś nie tylko następczynią Abhorsenów, a więc i moją, ale 
także Strażniczką Pamięci. Widziałaś przeszłość, tak jak Clayry widzą przyszłość, więc 
powiedz nam, proszę - co powinniśmy uczynić?
- Tak się cieszę, że jesteście tu teraz wszyscy - odparła Lirael. Miała nieodpartą ochotę 
odprężyć się trochę, korzystając z chwili ciszy i spokoju, ale nie mogła sobie na to pozwolić. 
Przecież wszystko zależało teraz od niej. Absolutnie wszystko. Wzięła głęboki oddech i 
mówiła dalej: - Niszczyciel przeobraża się właśnie w nową formę. Mam nadzieję, że... że 
romby ochronne nas przed nim osłonią. Potem jego moc osłabnie na krótko i właśnie wtedy 
powinniśmy uderzyć, chroniąc się cały czas przed ogniem, który wybuchnie wszędzie 
dookoła. Zaklęcie, które rzucimy, aby nałożyć mu pęta, jest proste i zaraz was go nauczę. Ale 
najpierw każdy z nas musi dostać dzwonek - ode mnie... albo od obecnej tu Abhorsen.
- Nazywaj mnie Sabriel - zaproponowała królowa stanowczym tonem. - A czy istotne 
jest, kto weźmie który?
- Wszyscy powinniśmy wybrać dzwonki współgrające z naszą krwią. Każdy z nas 
wystąpi bowiem w zastępstwie jednego z przedwiecznych Siedmiu. Żyją oni w naszej krwi i 
w dzwonkach - mówiła niepewnie Lirael, zmieszana tym, że poucza bardziej doświadczonych 
od siebie. Sabriel bardzo ją onieśmielała i młodej dziewczynie trudno było przyzwyczaić się 
do myśli, że to przecież rodzona siostra, a nie tylko legendarna już niemal pogromczyni 
Zmarłych. Lirael dobrze jednak wiedziała, co należy robić, bo przecież zobaczyła w Lustrze 
Ciemności, jak doszło do spętania złego ducha u samego Prapoczątku. Wyczuwała też więzi 
łączące poszczególne dzwonki i osoby z ich grona.
Powstał jednak pewien problem w związku z Sanar i Rylle. Lirael spojrzała na nie i 
serce niemal w niej zamarło, gdy uświadomiła sobie, że jako bliźniaczki stanowią 
niepodzielną całość. Ich duchy były nierozerwalnie ze sobą splecione. Siostry powinny więc 
dostać jeden, wspólny dzwonek, a wtedy do wymaganej liczby siedmiu zabraknie jednej 
oosby.
Stała, niemal sparaliżowana strachem, i obserwowała, jak pozostali odbierają swoje 
dzwonki od Sabriel.
- Myślę, że wezmę Saranetha - powiedziała Sabriel, ale zostawiła dzwonek w 
mieszku. - A ty, Touchstone?
- Dla mnie Ranna - odparł mąż. - Siewca Snu wydaje się odpowiedni, zważywszy na 
moją przeszłość.
- A ja, jeśli można, wezmę dzwonek od mojej ciotki. Najlepiej Dyrim - powiedziała 
Ellimere.
Lirael mechanicznie wręczyła siostrzenicy wybrany przez nią dzwonek. Z powodu 
swojej stanowczej natury Ellimere była bardzo podobna do Sabriel. Miała jednak uśmiech 
swojego ojca - zdążyła zauważyć Lirael pomimo zdenerwowania.
- A my będziemy wspólnie władać Mosraelem - oświadczyły zgodnie Sanar i Ryelle.
Lirael zamknęła oczy. Może i pomyliła się w rachunkach, nie miała jednak 
wątpliwości co do tego, kto powinien wziąć jaki dzwonek. Otworzyła więc oczy i trzęsącymi 
się palcami zaczęła otwierać następny mieszek.
- Sam weźmie Belgaera, a... a ja będę władać zarówno Astaraelem, jak i Kibethem, 
abyśmy mieli pełną siódemkę.
Starała się mówić pewnie, lecz głos jej drżał, bo wiedziała, że nie zdoła opanować 
dwóch dzwonków, a już na pewno nie w czasie próby narzucenia więzów tak potężnemu 
wrogowi. Potrzebowali nie tylko siedmiu dzwonków, ale i siedmiu osób, by ich użyć.
- Hmm... - szczeknęło z cicha Psisko, wstając i przebierając nerwowo tylnymi łapami, 
co było oznaką zmieszania. - Kibethem nie... Będę mówić za siebie.
Rzemyk ściągający mieszek, w którym ukryty był Astarael, wysunął się z dłoni Lirael 
i ledwo zdołała unieruchomić dzwonek, którego żałosny ton z łatwością mógł odesłać ich 
wszystkich w Śmierć.
- Przecież wcześniej zapewniałeś mnie, że nie jesteś jednym z Siedmiu! - 
przypomniała z wyrzutem, choć od dawna podejrzewała, że pies nie mówi całej prawdy. Nie 
chciała się jednak do tego przyznać, nawet sama przed sobą, bo Podłe Psisko było przecież jej 
najlepszym, a przez długi czas jedynym przyjacielem. Nie mogło jakoś pomieścić jej się w 
głowie, że jej przyjaciel to w rzeczywistości Kibeth.
- Kłamałem - przyznał beztrosko pies. - To między innymi dlatego mówią o mnie 
Podłe Psisko. Poza tym jestem właściwie tylko pozostałością Kibetha, czymś w rodzaju 
dziedzictwa, i to otrzymanego okrężną drogą. Jednak stanę przeciwko Niszczycielowi. 
Wystąpię przeciw Orannisowi, jako jeden z Siedmiu.
Gdy tylko pies wypowiedział imię Niszczyciela, słup ognia uniósł się z rykiem i 
przebił resztki chmur burzowych. Miał teraz ponad milę wysokości i zajmował większą część 
zachodniego nieba, a jego czerwony blask przyćmiewał nawet światło słońca.
Lirael chciała coś powiedzieć, ale jej słowa utonęły we łzach. Nie była pewna, czy 
płacze, bo doznała ulgi, czy dlatego, że zrobiło jej się smutno. Wiedziała, że cokolwiek się 
teraz wydarzy, nic nie pozostanie takie samo ani w niej, ani w Podłym Psisku.
Nic więc nie rzekła, tylko podrapała psa za uchem. Dwa razy przeczesała palcami jego 
miękką sierść, po czym zaczęła wypowiadać słowa zaklęcia, narzucającego więzy, aby 
nauczyć pozostałych, jakich znaków i słów powinni użyć.
- Sam wykuwa teraz miecz, którym rozpłatam Niszczyciela, gdy tylko nałożymy mu 
pęta - powiedziała. Miała przynajmniej nadzieję, że jest to prawda. Chcąc się w niej 
utwierdzić, dodała: - On odziedziczył moc po Budowniczych Muru. Jest ich prawowitym 
spadkobiercą.
Wskazała ręką swojego siostrzeńca, który pochylał się nad Nehimą i 
skomplikowanymi ruchami dłoni prządł z wypowiadanych przez siebie znaków Kodeksu 
błyszczącą nić. Wysnuwał ją z powietrza i nawijał na ostrze nagiego miecza.
- Jak długo to potrwa? - spytała Ellimere.
- Nie wiem - szepnęła Lirael. Potem głośno powtórzyła: - Nie wiem.
Wciąż stali i czekali, a sekundy wlokły się jak minuty. Sam przywoływał coraz to 
nowe znaki Kodeksu, zza linii wzgórz dobiegał złowrogi pomruk Orannisa. Każdy z nich 
czynił swoje własne, całkiem odmienne czary. Lirael co kilka sekund spoglądała w stronę 
doliny, gdzie rozkazy majora Greena stopniowo zyskiwały posłuch i Southerlińczycy zaczęli 
kłaść się na ziemi. Po chwili z powrotem przenosiła wzrok na Sama, potem obserwowała 
stojącego w ogniu Niszczyciela i tak na przemian, a wszystko, co widziała, napawało ją 
lękiem.
Wiedziała, że Southerlińczycy wciąż jeszcze znajdują się zbyt blisko, mimo że 
przesunęli się dość znacznie w głąb doliny. W dodatku miała wrażenie, iż Samowi sporo 
pozostało do końca przygotowań, podczas gdy Niszczyciel stawał się coraz wyższy i 
silniejszy. Z każdą sekundą zbliżał się do przyjęcia swej drugiej postaci, dzięki której zyskał 
miano Niszczyciela.
Kiedy nagle Sam podniósł się z miejsca, wszyscy drgnęli. Przeszedł ich dreszcz, gdy 
wypowiedział siedem znaków głównych, jeden po drugim. Z jego wyciągniętych dłoni 
spłynęła rzeka roztopionego złota przetykanego srebrnymi płomieniami i zalała zroszone 
krwią ostrze miecza Lirael, wzdłuż którego Sameth ułożył rozdzielone uprzednio piszczałki 
fletni.
Chwilę później Niszczyciel rozbłysł jeszcze jaśniej, a pod ich stopami zadrżała ziemia.
- Odwróćcie wzrok i zamknijcie oczy! - krzyknęła Lirael. Obróciła się w kierunku 
doliny, zakryła ręką twarz i przysiadła. Za jej plecami strzelił w niebo słup ognia, unosząc na 
swoim wierzchołku świetlistą srebrną sferę - połączone półkule. Wznosząca się kula pałała 
coraz jaśniejszym światłem, aż w końcu przyćmiła słońce. Przez moment wisiała na niebie, 
jakby lustrując teren, po czym zniknęła.
Lirael czekała całe dziewięć sekund, długich jak wieczność. Oczy miała mocno 
zaciśnięte, a twarz wtulała w brudny rękaw. Wiedziała, co się stanie, ale nie czuła się przez to 
lepiej.
Eksplozja nastąpiła, gdy doliczyła do dziewięciu. Przez dolinę przetoczyła się fala 
niszczycielskiego żaru. Najpierw unicestwiła młyn i bocznicę kolejową, a zaraz potem 
wyparowało całe jezioro, strzelając w niebo huczącymi kłębami gorącej pary. Skały topiły się, 
drzewa obracały w popiół, a ptaki i ryby po prostu znikały. Rozpalone do białości pręty 
odgromników wyleciały w powietrze, by po chwili opaść na ziemię śmiercionośnym 
deszczem płynnego metalu.
Wybuch zmiótł wierzchołek wzgórza - ziemię, skały, drzewa, odgromniki i wszystko, 
co napotkał na swej drodze. To zaś, co pozostało, stanęło w ogniu, który po paru sekundach 
ugasiła unosząca się w powietrzu para.
Choć wzgórze osłabiło nieco impet uderzenia, zewnętrzny romb ochronny stanął w 
ogniu, a chwilę potem zniknął. Drugi romb osłonił ich przed ognistym wiatrem i kłębami 
pary, które mogły spalić ciało aż do kości. Po kilku sekundach również i on rozpłynął się bez 
śladu.
Trzeci, ostatni romb, wytrwał ponad minutę, chroniąc ich przed gradem kamieni, 
deszczem płynnego metalu i szczątkami tego, co porwał wicher. Rozpadł się dopiero wtedy, 
gdy najgorsze mieli już za sobą. Gorący, lecz nie zabójczy podmuch owionął Siedmiu, którzy 
wstrząśnięci i skuleni siedzieli na ziemi, wciąż jeszcze zaciskając powieki. Nad ich głowami 
unosiła się chmura kurzu, popiołu i pary. Na wysokości tysiąca stóp zawisła jak potężny 
grzyb, pogrążając wszystko w mroku.
Pierwsza ocknęła się Lirael. Gdy otwarła oczy, dostrzegła popiół sypiący się z nieba 
jak czarny śnieg. Niewielki skrawek ziemi, na którym przycupnęli, przypominał wysepkę 
cudownie ocalałą pośród morza zniszczeń, w świecie pozbawionym barw, pod niebem 
czarnym jak najgłębsza noc, bez śladu słońca. Ale widok ten nie wstrząsnął nią tak mocno, 
jak można się było spodziewać, bo przecież pamiętała go z podróży do przeszłości. 
Wybiegała myślą naprzód, starając się skupić na tym, co należało jeszcze zrobić. Na zadaniu, 
które ją czekało.
- Chrońcie się przed żarem! - krzyknęła, gdy inni zaczęli z wolna wstawać i 
zszokowani spoglądali wokół przerażonym wzrokiem. Szybko wyczarowała w myślach 
ochronne znaki Kodeksu, które spłynęły na jej skórę i ubranie. Potem rozejrzała się, chcąc 
sprawdzić, czy Sameth przygotował broń.
Siostrzeniec trzymał miecz za ostrze i wydawał się mocno zadziwiony tym, co 
stworzył. Wręczył nowy oręż Lirael, a ona ujęła go ostrożnie, czując, że przeszywa ją lęk. Nie 
był to przecież jej dawny miecz, Nehima, lecz zupełnie inna broń. Miał teraz szersze ostrze, a 
z jego głowicy zniknął zielony kamień. Przebiegały po nim znaki Kodeksu, a metal, z którego 
został wykonany, rzucał srebrzysto-czerwone refleksy, zupełnie jakby klingę skąpano w 
jakimś dziwnym oleju. Lirael pomyślała, że broń przypomina narzędzie katowskie. 
Wydawało się jej, że inskrypcja na ostrzu nie zmieniła się, ale nie mogła sobie dokładnie 
przypomnieć jej dawnego brzmienia. Teraz napis głosił po prostu: „Pamiętaj Nehimę”.
- Czy o taki miecz chodziło? - zapytał Sam. Był trupio blady z przerażenia. Spojrzał 
ponad ramieniem Lirael w stronę doliny, ale nie dostrzegł najmniejszego śladu po 
Southerlińczykach, majorze Greenie i jego żołnierzach. Może dlatego, że w powietrzu unosił 
się pył i było ciemno. Jednak ich obecności nie zdradzał też żaden dźwięk. Nie było krzyków, 
wołania o pomoc, więc ogarnęły go najgorsze przeczucia. - Zrobiłem wszystko według 
twoich wskazówek.
- Tak - odparła ochrypłym głosem Lirael, której zupełnie zaschło w gardle. Miecz 
ciążył jej w dłoni, a jeszcze bardziej na sercu. Wiedziała, że z chwilą gdy... jeżeli w ogóle... 
uda im się spętać Niszczyciela, będzie musiała posłużyć się tym mieczem, aby przeciąć go na 
pół. Żadne więzy nie mogły wytrzymać długo, dopóki Orannis pozostawał jednością - a ten 
miecz był w stanie go przepołowić, ale tylko kosztem życia tego, który nim władał. Kosztem 
jej życia.
- Czy każde z was ma dzwonek? - zapytała szybko, by wyrwać się z zamyślenia. - 
Sabriel, podaj Samowi Belgaera i powiedz mu, jak brzmi zaklęcie nakładające więzy.
Nie czekając na odpowiedź, ruszyła przez roztrzaskane wzgórze i poprowadziła ich po 
zboczu, pomiędzy płomieniami, ławicami popiołu i kałużami stygnącego metalu. Zeszli na 
brzeg wyschniętego jeziora, gdzie Niszczyciel spoczął na chwilę, szykując się do 
przeistoczenia w trzecią postać, która miała rozpętać jeszcze większe moce zniszczenia.
Każda z osób podążających za Lirael dzierżyła dzwonek i wszyscy powtarzali w 
myślach zaklęcie, którego ich nauczyła. Na ich twarzach malował się wyraz przygnębienia.
W miarę jak się przybliżali, coraz wyraźniej czuli odór Wolnej Magii, pomimo 
gęstego dymu. Kwaśny smród uderzał w ich nozdrza i wdzierał się do płuc, wywołując ataki 
nudności. Zdawał się przenikać ich na wskroś, lecz Lirael nie zwalniała kroku, mimo bólu i 
odruchów wymiotnych, a inni podążali za nią, dzielnie walcząc ze skurczami jelit i 
podchodzącą do gardła żółcią.
Para opadła już i utworzyła mgłę, a chmura w kształcie ogromnego grzyba sprawiła, 
że zrobiło się ciemno jak w nocy, i dlatego Lirael podążała właściwie na oślep, kierując się 
niemal wyłącznie instynktem. Szła tam, gdzie odór był najbardziej intensywny, sądząc, że to 
najkrótsza droga do kuli, która stanowiła serce Niszczyciela. Wiedziała, że idąc zwykłą 
ścieżką, straciliby dużo więcej czasu i mogliby się spóźnić. Gdyby pojawił się nowy słup 
ognia, niechybnie oznaczałoby to, że ponieśli klęskę.
Wtem, całkiem niespodziewanie, Lirael zobaczyła ognistą kulę - obecne wcielenie 
Niszczyciela. Wisiała ona nad ziemią, a po jej gładkiej świetlistej powierzchni przebiegały 
czarne cienie na przemian z językami ognia.
- Otoczmy go kręgiem - rozkazała Lirael, a jej głos był ledwie słyszalny w tej otchłani 
zniszczenia, pośród ciemności i mgieł.
Lewą ręką uchwyciła Astaraela i skrzywiła się z bólu, gdyż dała znać o sobie rana, 
którą zadał jej Hedge. Do tej pory nie znalazła ani chwili czasu, by się nią zająć. Przez jej 
umysł przebiegła ponura myśl, że wkrótce i tak nie będzie to miało żadnego znaczenia. 
Oparła o prawe ramię miecz, szykując się do ciosu.
W całkowitym milczeniu jej towarzysze, a właściwie dawna i nowa rodzina - co 
uświadomiła sobie ze ściśniętym sercem - utworzyli krąg wokół kuli ognia i ciemności. 
Dopiero wtedy Lirael zorientowała się, że nie ma wśród nich Moggeta, choć wcześniej był 
przecież razem z nimi w rombie ochronnym. Obudziło to w jej duszy pewien niepokój.
Krąg zamknął się i wszyscy spojrzeli na Lirael. Wzięła głęboki oddech, ale zaraz 
zaniosła się kaszlem, bo żrące opary Wolnej Magii chwyciły ją za gardło. Nim odzyskała głos 
i przystąpiła do wypowiedzenia zaklęcia, kula zaczęła szybko rosnąć i w kierunku Siedmiu 
skoczyły czerwone płomienie, jak tysiące jęzorów wysuwających się, żeby posmakować ich 
ciał. Płomienie wiły się wściekle, i nagle usłyszeli głos Orannisa.

Rozdział dwudziesty dziewiąty
Wybór Yrael

A więc Hedge sprawił mi zawód... Tacy właśnie są słudzy - odezwał się Orannis. Jego 
głos brzmiał ostro i przenikliwie, choć zniżył go niemal do szeptu. - Wszystkie żywe istoty 
zawsze będą sprawiać zawód, dopóki nie otoczy mnie cisza i nie pogrążę się w wiecznym 
spokoju, pośród morza pyłu.
Lecz oto nadchodzi kolejnych Siedmiu. Będą znów uderzać w dzwonki, by mnie 
spętać i zamknąć na powrót w okowach z metalu, głęboko pod ziemią. Ale czyż mogą 
zwyciężyć Niszczyciela, ostatniego i najpotężniejszego z Dziewięciu, skoro krew ich jest tak 
rozwodniona, a moc tak wątła?
Orannis umilkł na chwilę i zapadła straszliwa, niczym nie zmącona cisza. Następnie 
wypowiedział trzy słowa, które poraziły wszystkich, którzy go słuchali, jak brutalne 
uderzenie w twarz:
- Myślę, że nie.
Słowa te miały w sobie taką moc, że nikt nie śmiał się poruszyć ani cokolwiek 
powiedzieć. Był już najwyższy czas, żeby Lirael zaczęła rzucać zaklęcie nakładające więzy, 
ale gardło miała tak spieczone, że nie mogła wykrztusić słowa, a ociężałe nogi nie pozwalały 
zrobić kroku. Rozpaczliwie starała się zwalczyć siłę, która nią zawładnęła, wykorzystując 
przypływ słabości wywołany bólem ramienia, wspomnieniem twarzy umierającego Nicka i 
obrazami potwornych zniszczeń.
W końcu zesztywniały język drgnął i Lirael poczuła w ustach odrobinę wilgoci, mimo 
że Orannis znacznie się powiększył i przybliżył do kręgu utworzonego przez Siedmiu, a 
pełzające po nim płomienie prawie już dosięgały głupców, którzy ośmielili się z nim 
zmierzyć.
- Zwracam się przeciw tobie jako Astarael - przemówiła ochrypłym głosem Lirael i 
nakreśliła ostrym końcem miecza znak Kodeksu, który rozbłysnął i zawisł w powietrzu. 
Języki ognia cofnęły się wprawdzie nieznacznie, lecz wystarczyło to, by pozostali 
wyswobodzili się spod wpływu Orannisa i zaczęli nakładać mu więzy. Sabriel narysowała 
mieczem kolejny znak i powiedziała:
- Zwracam się przeciw tobie jako Saraneth. - Jej mocny i pewny głos natchnął 
wszystkich nadzieją.
- Zwracam się przeciwko tobie jako Belgaer - powiedział Sam, a jego głos wzmógł się 
i zabrzmiał gniewem, gdy Książę przypomniał sobie pobladłą twarz Nicka i jego słowa: 
„postaraj się to zrobić jak najlepiej”. Szybko nakreślił swój znak i prawie że cisnął go w 
kierunku Orannisa.
- Zwracam się przeciw tobie jako Dyrim - dumnie i wyzywająco oświadczyła 
Ellimere. Nakreśliła swój znak wolno i starannie, jakby rysowała go na piasku.
- Co uczyniłem wtedy, czynię i teraz - odezwało się Podłe Psisko. - Jestem Kibeth i 
również zwracam się przeciwko tobie.
W odróżnieniu od pozostałych, pies nie nakreślił znaku Kodeksu, lecz naprężył 
mięśnie i otrzepał się, a wówczas na ciemnej sierści rozbłysło mnóstwo znaków Kodeksu, 
które zaczęły wędrować po całym jego ciele, układając się w najrozmaitsze wzory, mieniąc 
się różnymi kolorami i przybierając najdziwniejsze kształty. Jeden ze znaków zawisł w 
powietrzu tuż przed pyskiem psa, ten zaś nabrał powietrza, dmuchnął i posłał go w stronę 
Niszczyciela.
- Choć jesteśmy dwie, stanowimy jedno i razem zwracamy się przeciwko tobie jako 
Mosrael - powiedziały jednocześnie Sanar i Ryelle. Bliźniaczki splotły dłonie i wspólnie, 
kilkoma zamaszystymi ruchami narysowały w powietrzu swój znak.
- Jestem Torrigan, zwany Touchstone’em i zwracam się przeciw tobie jako Ranna - 
oznajmił królewskim tonem Touchstone. Gdy znak, który nakreślił, rozjarzył się, mąż Sabriel 
jako pierwszy potrząsnął dzwonkiem. Dołączyły do niego Clayry i odezwał się Mosrael. 
Następnie zaczęło szczekać Podłe Psisko, dostrajając swój głos do rytmu pozostałych 
dźwięków. Ellimere wprawiła w ruch Dyrima, Sam zadzwonił Belgaerem, a Sabriel 
Saranethem, którego niskie i głębokie brzmienie zdominowało wszystkie inne odgłosy.
Jako ostatnia włączyła się Lirael. Potrząsnęła Astaraelem, a wówczas jego żałobny ton 
dołączył do pozostałych dźwięków, które szczelnie otoczyły Orannisa magicznym kręgiem. 
W innych okolicznościach Dzwonek Smutku strąciłby wszystkich, którzy go słuchali, w 
Śmierć. Tym razem jednak śpiewał w chórze razem z sześcioma innymi głosami i jego pieśń 
napełniała serca bezbrzeżnym smutkiem. Ich muzyka była czymś więcej niż dźwiękami i 
mocą. Był to hymn ziemi, księżyca, gwiazd, morza i nieba, Życia i Śmierci, tego, co było, i 
tego, co będzie - pieśń Kodeksu, która niegdyś, u zarania dziejów, spętała Orannisa, a teraz 
miała go ujarzmić po raz wtóry.
Dzwonki grały tak długo, że Lirael zdawało się, iż dźwięki wypełniły ją po brzegi. 
Nasyciła się ich mocą, jak gąbka niezdolna wchłonąć więcej wody. Wyczuwała ją także u 
innych osób tworzących krąg. Niewiele już brakowało, by ta moc się przelała.
Gdy to nastąpiło, spłynęła i wypełniła znak nakreślony ręką Lirael. Magiczny symbol 
rozbłysł i zaczął rozprzestrzeniać się na boki. W końcu stał się smugą światła, która połączyła 
się najpierw z sąsiednim znakiem, potem z kolejnym i jeszcze następnym, aż powstał ognisty 
pierścień opasujący ciemną i przerażającą kulę, jaką był teraz Orannis.
Lirael dokończyła zaklęcie. Słowa wypływały z niej na podobieństwo fali, która 
pędziła, gnana przypływem mocy. Pierścień zalśnił jeszcze bardziej i zaczął się zacieśniać, 
zmuszając języki ognia do odwrotu. Wijąc się wściekle, płomienie wpełzły z powrotem do 
środka mrocznej kuli.
Następczyni Abhorsenów zrobiła krok do przodu, a pozostali uczynili to samo, 
tworząc jeszcze jeden krąg wokół Niszczyciela. Po chwili wszyscy znowu posunęli się o krok, 
i o następny, aż w końcu kordon zacieśnił się na tyle, że kula ciemności zaczęła maleć. 
Zewsząd dobiegał triumfalny dźwięk dzwonków, który współgrał ze szczekaniem psa. W 
Lirael wezbrało uczucie tryumfu i ulgi, szybko jednak na powrót ogarnął ją lęk. W ręku 
dzierżyła przecież miecz. Wiedziała, że z chwilą, kiedy go użyje, będzie musiała 
nieodwołalnie udać się w kierunku Dziewiątej Bramy, by tym razem już nie powrócić.
W pewnym momencie pierścień przestał się zacieśniać. Również głos dzwonków 
zaczął się załamywać, a dzwoniący zatrzymali się w pół kroku. Dreszcz przeszedł ciało Lirael 
i poczuła odpływ mocy, jakby nieoczekiwanie natrafiła na przeszkodę.
- Nie - odezwał się Orannis. Jego głos był zupełnie spokojny i pozbawiony emocji.
Kiedy Niszczyciel przemówił, świetlisty pierścień zadrżał i ponownie zaczął się 
rozszerzać, rozciągany przez powiększającą się gwałtownie kulę. Jęzory ognia znów 
wychynęły ze środka, jeszcze liczniejsze niż poprzednio.
Mimo że dzwonki wciąż grały, dzwoniący zostali zmuszeni do odwrotu. Na ich 
twarzach malowały się różne uczucia, od ponurej rozpaczy po krańcową determinację. 
Ognisty krąg rozsunął się i przygasł pod wpływem narastającej mocy Niszczyciela.
- Zbyt długo spoczywałem w grobowcu z metalu - powiedział Orannis. - Zbyt długo 
nędzne pełzające życie uwłaczało mej godności. Jestem Niszczycielem, który sprawi, że 
wszystko ulegnie zagładzie!
Gdy skończył mówić, ze środka kuli znów wyskoczyły czarne płomienie i pochwyciły 
magiczny pierścień tysiącami palców. Wyginały go na wszystkie strony i szarpały, starając 
się go rozerwać.
Lirael miała wrażenie, że przygląda się temu z oddali. Wszystko przepadło. Nie mogli 
już zapobiec katastrofie. Widziała, jak doszło do związania Orannisa u Prapoczątku dziejów. 
Wówczas Siedmiu zatryumfowało, tym razem jednak próba nie powiodła się i ponieśli klęskę.
Lirael zdążyła się pogodzić z myślą, że warunkiem spętania Niszczyciela jest jej 
własna śmierć. Uważała, że nie jest to wygórowana cena za życie wszystkich, których znała i 
kochała. Teraz jednak okazało się, że mieli być pierwszymi spośród niezliczonych rzesz, 
które czekała śmierć, Orannisowi bowiem marzył się świat prochów i popiołów, zamieszkany 
wyłącznie przez Zmarłych.
Nagle Lirael, która straciła już wszelką nadzieję, usłyszała głos Sama. Chwilę później 
zobaczyła, że tuż obok niego rozbłysł wysoki słup białego ognia, przypominający nieco 
ludzką postać.
- Bądź wolny, Moggecie! - krzyknął Sam, unosząc rozpiętą czerwoną obrożę. - 
Dokonaj właściwego wyboru!
Ognista postać wciąż rosła. Odwróciła się od Sama i przybliżyła do Sabriel, zniżając 
głowę, jakby zamierzała ugryźć. Sabriel spojrzała na nią ze stoickim spokojem. Stwór 
zawahał się i przesunął w stronę Lirael, która natychmiast poczuła bijące od niego gorąco i 
odór Wolnej Magii zmieszany z ostrymi, drażniącymi płuca wyziewami Orannisa.
- Proszę cię, Moggecie - szepnęła Lirael, zbyt cicho, by ktokolwiek mógł ją usłyszeć. 
Mimo to biała postać usłyszała. Zatrzymała się i zwróciła w stronę Niszczyciela, zmieniając 
swój wygląd. Słup iskrzącego się białego światła przybrał bardziej ludzkie kształty, lecz skóra 
tej istoty nadal rzucała taki blask jak najjaśniejsza gwiazda.
- Jestem Yrael - powiedziała mocnym, chrapliwym głosem i wyciągnęła rękę, by 
dorzucić wiązkę srebrzystego ognia do gasnącego pierścienia. - Ja także zwracam się 
przeciwko tobie.
Świetlisty krąg znowu zaczął się zacieśniać i wszyscy odruchowo przesunęli się do 
przodu. Tym razem pierścień nie natrafił na żadną przeszkodę i zaciskał się coraz bardziej 
wokół ciemniejącej kuli. Języki ognia wygasły, a sferyczna powierzchnia przybrała srebrzystą 
barwę, taką samą, jaką miały półkule, w których przez długi czas więziony był Orannis.
Lirael znowu zrobiła krok naprzód, ciągle wpatrując się w gwałtownie malejącą kulę. 
Mgliście zdała sobie sprawę, że Astarael nadal dźwięczy w jej dłoni. Do części jej 
świadomości dotarło także, iż również Yrael włączył się do śpiewu, a jego głos jest 
donośniejszy nawet od chóralnego brzmienia dzwonków i szczekania psa.
Kula nadal się pomniejszała, a metaliczna powłoka wolno rozlewała się po jej 
powierzchni, niczym kropla rtęci wrzucona do wody. Gdy niemal cała lśniła już srebrzystym 
blaskiem, Lirael zrozumiała, że przyszedł czas na nią. Do zupełnego ujarzmienia Orannisa 
brakowało jeszcze tylko kilku minut. Tym razem jednak Niszczyciel miał zostać związany nie 
przez Siedmiu, lecz przez Ośmiu, ponieważ Mogget-Yrael nie mógł być nikim innym jak 
Ósmym Mocarzem Świetlistych Błyskawic, który również został spętany przez Siedmiu u 
zarania dziejów.
Dzwonki grały swą melodię, wtórował im Yrael, Kibeth szczekał, nad wszystkim zaś 
unosił się żałobny śpiew Astaraela. Lirael podeszła do srebrzystej kuli i uniosła miecz, który 
wykuł dla niej Sam z krwi, ostrza Nehimy i duchów Siedmiu zaklętych w magicznych 
piszczałkach fletni.
Wtedy Orannis przemówił, a w jego ostrym głosie zabrzmiało rozgoryczenie.
- Dlaczego, Yraelu? - zapytał, gdy ostatnie ciemne miejsca na jego powierzchni pokrył 
srebrny metal i kula wolno zaczęła zapadać się w ziemię. - Dlaczego? - powtórzył.
Odpowiedź Yraela zdawała się płynąć z daleka, jakby po drodze musiała pokonać 
ogromne przestrzenie. Jego słowa powoli przenikały do świadomości Lirael, gdy jeszcze 
wyżej uniosła miecz i odchyliła ciało do tyłu, przygotowując się do zadania potężnego ciosu, 
który miał przeciąć całą kulę.
- Życie - odparł Yrael, który miał w sobie więcej z Moggeta, niż przypuszczał. - Ryby 
i ptaki, ciepło słońca i cień drzew, polne myszy w łanie zbóż, chłodny blask księżyca. 
Wszystkie...
Lirael nie usłyszała już nic więcej. Zebrała w sobie całą odwagę i uderzyła. Miecz 
spadł na srebrzysty metal ze zgrzytem, który zagłuszył wszystkie inne odgłosy. Ostrze wbiło 
się, sypiąc wokół snopem błękitno-biąłych iskier, te zaś leciały aż pod samo niebo, zasnute 
chmurami popiołu.
Rękojeść rozgrzała się do czerwoności, miecz zaczął się topić i parzyć dłoń Lirael. 
Krzyknęła z bólu, ale nie chciala się poddać i z furią napierała na kulę całym swym ciężarem, 
dobywając wszystkich sił, by przeciąć Orannisa. W ogniu trawiącym miecz wyczuwała 
obecność Niszczyciela: mścił się na niej, przelewając w nią swą śmiercionośną moc - by 
spaliła ją na popiół.
Lirael znowu krzyknęła, gdyż płomienie objęły rękojeść, a jej dłoń zamieniła się w 
jeden wielki pęcherz bólu. Jednak nie cofnęła się, chcąc do końca wypełnić swe zadanie.
Gdy miecz wreszcie przeciął kulę na dwie części, Lirael spróbowała wyswobodzić 
rękę, chociaż wiedziała, że jej wysiłki skazane są na niepowodzenie. Niszczyciel zdołał nią 
zawładnąć. Ostrze miecza, nim całkiem się rozpadło, na moment stało się pomostem 
pomiędzy półkulami, przez co Orannis wciąż stanowił jedność. To właśnie miało ją zgubić.
- Piesku! - krzyknęła instynktownie, nie zdając sobie nawet sprawy z tego, co mówi, 
bo ból i strach ogarnęły ją bez reszty. Nie mogła tak po prostu umrzeć, mimo że była na to 
przygotowana. Jeszcze raz spróbowała otworzyć dłoń, ale jej palce wtopiły się w metal, a do 
krwi przeniknął Orannis, który natychmiast zaczął się rozprzestrzeniać, pragnąc, by strawił ją 
ogień.
Nagle na nadgarstku Lirael zacisnęły się szczęki psa. Poczuła nowy ból - ostry i 
przenikliwy. Poczuła też, że nie ma już w jej ciele Orannisa ani języków ognia, które niosły 
jej zagładę. Wówczas uświadomiła sobie, co się stało - pies odgryzł jej dłoń.
Cała mściwa moc, jaka pozostała jeszcze Orannisowi, zwróciła się przeciwko 
Podłemu Psisku. Czerwone płomienie zatańczyły wokół wiernego towarzysza Lirael, gdy 
tylko wypluł z pyska odgryzioną dłoń, wrzucając ją między półkule, gdzie wiła się i drgała 
jak odrażający pająk, powoli zwęglając się na popiół.
Sekundę później buchnął wielki ogień i ogarnął psa. Lirael cudem zdołała uskoczyć do 
tyłu, z opalonymi brwiami, ledwo zachowując równowagę. Zaraz potem rozległ się długi, 
przeraźliwy krzyk zawiedzionej nadziei - półkule ostatecznie rozpadły się w dwie różne 
strony. Jedna z nich przeleciała tuż obok Lirael i spadła na dno wyschniętego zbiornika, który 
ponownie zaczął się wypełniać wodą. Druga przemknęła niedaleko Sabriel i zatrzymała się za 
jej plecami, wzniecając tumany kurzu i popiołu.
- Ujarzmiony i pokonany - szepnęła Lirael, patrząc z niedowierzaniem na okaleczoną 
rękę. Ciągle jeszcze czuła dłoń, choć zamiast niej miała tylko przypalony kikut i osmalone 
strzępy rękawa.
Zaczęła się spazmatycznie trząść, a do oczu napłynęły jej łzy. Po chwili rozpłakała się 
tak strasznie, iż przestała cokolwiek widzieć. Myślała tylko o jednym - że musi odnaleźć 
Psisko. Zaczęła iść na oślep, przywołując go do siebie.
- Tu jestem - odezwał się cicho pies. Leżał na boku, na kupie popiołu, w tym samym 
miejscu, gdzie jeszcze przed chwilą spoczywała kula. Słysząc głos swojej pani, pomerdał 
ogonem, a właściwie samym tylko koniuszkiem, lecz nie ruszył się z miejsca.
Lirael uklękła przy nim. Nie wyglądał na rannego, ale spostrzegła, że sierść na pysku 
miał przyprószoną siwizną, a skórę na szyi zwiotczałą, jakby nagle się postarzał. Gdy 
pochyliła się nad nim, wolno uniósł łeb i polizał delikatnie jej policzek.
- Nasza praca skończona, pani - powiedział cicho, znów kładąc głowę na ziemi. - 
Teraz będę musiał cię opuścić.
- Nie - załkała Lirael. Gładziła przyjaciela swą okaleczoną ręką i przytulała policzek 
do jego pyska. - To ja miałam zginąć! Nie pozwolę ci odejść! Kocham cię, piesku!
- Będą inne psy, inni przyjaciele i inna miłość - szepnął. - Odnalazłaś rodzinę, 
poznałaś swoje dziedzictwo i zaszłaś bardzo wysoko. Ja też cię kocham, ale mój czas już 
minął. Zegnaj, Lirael!
Po chwili odszedł, a jej pozostała w ręce tylko mała kamienna figurka psa.
Z tyłu dobiegał ją głos Yraela i Sabriel. Na krótko odezwał się także Belgaer, który 
uwalniał Moggeta po wielu tysiącleciach służby. Pojedynczy głos dzwonka brzmiał dziwnie 
po tym, jak grał cały ich chór. Lirael zdawało się, że dźwięk ten dobiega do niej z bardzo 
daleka, jakby z innego czasu i miejsca.
Chwilę później Sam odnalazł ją zwiniętą w kłębek pośród popiołów. Okaleczonym 
ramieniem przytulała do siebie niewielką figurkę psa. W drugiej ręce trzymała Astaraela, 
zacisnąwszy palce na sercu dzwonka, by nie wydobył się zeń żaden dźwięk.

Epilog

Nick stał w rzece i przypatrywał się z zainteresowaniem, jak nurt opływa mu kolana. 
Chciał położyć się w wodzie i pozwolić, by uniosła go w nieznane, razem z jego winą i 
smutkiem. Nie mógł się jednak poruszyć, bo w miejscu przytrzymywała go jakaś siła 
promieniująca z niewielkiego znaku, który miał na czole. Pulsował on ciepłem, co było dosyć 
dziwne wobec bijącego zewsząd chłodu.
Po jakimś czasie - kilku minutach, godzinach, a może nawet dniach, ponieważ trudno 
było stwierdzić jednoznacznie, czy czas w ogóle płynął w tym niezwykłym miejscu 
wypełnionym przyćmionym szarym światłem - Nick zauważył, że siedzi obok niego pies. 
Czworonóg miał poważną minę, był duży, czarno-brązowy i wydawał się znajomy.
- Jesteś psem z mojego snu - powiedział Nicholas i schylił się, by podrapać go za 
uchem. - Ale to wcale nie był sen, prawda? Miałeś wtedy skrzydła.
- Tak - potwierdził pies. - To ja. Nazywam się Podłe Psisko.
- Miło mi cię poznać - odparł oficjalnie Nick. Pies podał mu łapę, a Nicholas ją 
uścisnął. - Czy wiesz może, gdzie jesteśmy? Myślałem już, że...
- Nie żyjesz - dokończył pies beztroskim tonem. - I nie pomyliłeś się. Jesteśmy w 
Śmierci.
- Ach tak - powiedział krótko Nick. Kiedyś może wszcząłby na ten temat dyskusję, ale 
teraz zmienił się jego punkt widzenia, a poza tym nurtowało go wiele innych spraw. - Czy 
wiesz może... czy oni... te półkule?
- Orannis został na nowo ujarzmiony - oznajmił pies. - Znów stał się więźniem półkul, 
które w stosownym czasie zostaną przewiezione z powrotem do Starego Królestwa, zakopane 
głęboko w ziemi pod warstwą kamieni i obłożone zaklęciami.
Na twarzy Nicka odmalowała się ulga, zniknął z niej wyraz zatroskania, a wszystkie 
zmarszczki widoczne wokół oczu i ust wygładziły się. Uklęknął koło psa, chcąc go przytulić. 
Poczuł ciepło jego skóry kontrastujące mocno z chłodem rzeki. Również błyszcząca obroża, 
którą zwierzak miał na szyi, emanowała ciepłem i przyjemnie grzała w pierś.
- A Sam i... Lirael? - zapytał Nick z nadzieją w głosie. Nadal pochylał się nad psem i 
mówił wprost do jego ucha.
- Żyją - odparło Podłe Psisko. - Choć nie wyszli całkiem bez szwanku. Moja pani 
straciła dłoń. Książę Sameth zrobi jej oczywiście nową, z najczystszego złota i czarów 
najwyższej próby. Odtąd po wszystkie czasy będą ją nazywać Złotoręką. Oprócz tego 
przysługuje jej jeszcze miano Strażniczki Pamięci, tytuł Abhorsen i kilka innych. Ale Lirael 
odniosła jeszcze wiele innych ran, którymi trzeba będzie się zająć. Jest taka młoda. Wstań, 
Nicholasie.
Młodzieniec zrobił to, co polecił mu pies. Wyprostował się i stracił na moment 
równowagę, gdyż nurt chciał go przewrócić i porwać w głąb.
- Udzieliłem ci pośmiertnego chrztu i dzięki temu ocaliłem twego ducha - powiedziało 
Podłe Psisko. - Masz teraz na czole znak Kodeksu. Zneutralizuje on działanie Wolnej Magii, 
która pozostała w twojej krwi i w kościach. Zarówno ten znak, jak i Wolna Magia będą ci 
odtąd i dobrodziejstwem, i ciężarem, bo zabiorą cię daleko od Ancelstierre i poprowadzą 
ścieżką, do której nigdy nie tęskniłeś.
- Co chcesz przez to powiedzieć? - zapytał oszołomiony Nick. Dotknął znaku na czole 
i zmrużył oczy, bo oślepił go nagły rozbłysk światła. Na obroży psa także rozjarzyły się znaki 
Kodeksu, roztaczając wokół jego głowy złocisty blask. - Dlaczego powiedziałeś, że będę 
daleko od Ancelstierre? Dokąd miałbym pójść? Przecież umarłem...
- Posyłam cię z powrotem - powiedział łagodnym głosem pies, delikatnie trącając 
pyskiem nogę Nicka po to, by odwrócił się w stronę Życia. Następnie szczeknął krótko, co 
zabrzmiało jak powitanie i pożegnanie zarazem.
- Wolno tak? - zdziwił się Nick, czując, że wartki nurt, choć niechętnie, wypuszcza go 
z objęć i zezwala na pierwszy krok z powrotem.
- Nie - odparł pies. - Ale przecież nie na darmo zwą mnie Podłym Psiskiem.
Nick zrobił kolejny krok i uśmiechnął się, czując na twarzy ciepły powiew Życia. 
Uśmiech ten szybko przerodził się w radosny śmiech - śmiech, który akceptował i witał 
wszystko, nawet ból, który czaił się w głębi jego ciała.
Powrócił do Życia. Spojrzał w górę i zobaczył, jak słońce przedziera się przez wiszące 
nisko, ciemne chmury. Ciepłe promienie oświetliły niewielki skrawek ziemi o kształcie 
rombu. Tu właśnie spoczywało jego ciało, bezpieczne pośród bezmiaru zniszczeń. Nick usiadł 
i dostrzegł zbliżających się ku niemu żołnierzy, którzy brnęli przez łachy popiołu. Za nimi 
szli Southerlińczycy w starannie wyczyszczonych, błękitnych czapkach i chustach, 
stanowiących jedyny kolorowy akcent na tle ponurego krajobrazu.
Całkiem niespodziewanie u stóp Nicholasa pojawił się biały kot. Prychnął z odrazą i 
powiedział:
- Mogłem się tego spodziewać - a potem spojrzał przez ramię Nicka na coś, czego 
wcale tam nie było, mrugnął porozumiewawczo i oddalił się szybko, zmierzając na północ.
Chwilę później Nick dojrzał następną grupę ludzi. Było ich sześcioro, szli bardzo 
wolno ociężałym krokiem i prowadzili ze sobą jeszcze kogoś.
Nicholas z trudem dźwignął się z miejsca i pomachał im ręką na powitanie. Widać 
było, że są zaskoczeni. W ciągu krótkiej chwili, która upłynęła między jego gestem a ich 
odpowiedzią, pomyślał o swojej przyszłości i doszedł do wniosku, że na pewno będzie dużo 
lepsza od przeszłości, którą zostawił za sobą.
Podłe Psisko siedziało kilka minut z przekrzywioną na bok głową. Jego mądre stare 
oczy widziały znacznie więcej niż samą rzekę, uszy zaś wyłapywały całą gamę dźwięków - 
nie tylko chlupotanie wody. Po chwili z jego gardła dobiegło pełne zadowolenia warczenie. 
Pies wstał - wydłużając sobie łapy, by tułów wystawał nad wodę - i otrzepał się. Następnie 
odszedł ścieżką, która biegła zakosami wzdłuż granicy pomiędzy Życiem a Śmiercią. Przez 
cały czas tak żwawo merdał ogonem, że jego koniuszek uderzał w wodę, tworząc pianę na 
powierzchni rzeki.

Spis treści

Prolog 7

Część pierwsza
Rozdział 1: Oblężenie 19
Rozdział 2: Droga w dół 37
Rozdział 3: Szarłat, rozmaryn i łzy 50
Rozdział 4: Śniadanie kruków 67
Rozdział 5: Przybądź, wietrze, spadnij, deszczu!... 85
Rozdział 6: Srebrne półkule 102
Rozdział 7: Ostatnia prośba 110
Rozdział 8: Sameth zostaje poddany próbie 122
Interludium pierwsze 139

Część druga
Rozdział 9: Sen o sowach i latających psach 145
Rozdział 10: Książę Sameth walczy z Hedge’em 153
Rozdział 11: Pod osłoną trzcin 163
Rozdział 12: Niszczyciel w ciele Nicholasa 178
Rozdział 13: Podłe Psisko ujawnia dalsze szczegóły.. 187
Rozdział 14: Lot w kierunku Muru 204
Rozdział 15: Strefa Graniczna 214
Rozdział 16: Decyzja majora 224
Interludium drugie 237

Część trzecia
Rozdział 17: Powrót do Ancelstierre 255
Rozdział 18: Chlorr w Masce 276
Rozdział 19: Puszka sardynek 289
Rozdział 20: Początek końca 302
Rozdział 21: Głębiej w Śmierć 316
Rozdział 22: Farma Błyskawic i Southerlińczycy 326
Rozdział 23: Lathal, Pan wszelkiej ohydy 338
Rozdział 24: Zagadkowa inicjatywa Moggeta 346
Rozdział 25: Dziewiąta Brama 355
Rozdział 26: Sam i Cienie Pomocników 369
Rozdział 27: Gdy ustały błyskawice 381
Rozdział 28: Siedmiu 391
Rozdział 29: Wybór Yrael 404

Epilog 414

Tytuł oryginału Abhorsen

Copyright © Garth Nix 2003
© Copyright for the Polish edition by Wydawnictwo Literackie
Kraków 2004
Cover design © HarperCollins Publishers

Wydanie pierwsze

Redaktor prowadzący Anita Kasperek

Redakcja Marianna Cielecka

Opracowanie komputerowe okładki oraz stron tytułowych na podstawie oryginału Elżbieta 
Totoń

Układ typograficzny Robert Oleś

Redakcja techniczna Bożena Korbut

Printed in Poland
Wydawnictwo Literackie Sp. z o.o., 2004
ul. Długa 1, 31-147 Kraków
bezpłatna linia informacyjna: 0 800 42 10 40
księgarnia internetowa: www.wl.net.pl
e-mail: ksiegarnia@wl.net.pl
fax: (+48-12) 430 00 96
tel.: (+48-12) 423 22 54, wew. 105
Skład i łamanie: Infomarket
Druk i oprawa: Drukarnia GS

ISBN 83-08-03640-6