Johannes von Buttlar
Szczelina czasu
Spotkanie z niepojętym



   Tytuł oryginału: ZeitriB, Begegnung mit dem UnfaBbaren
   Copyright © 1989 F.A. Herbig Verlagsbuchhandlung GmbH, Munchen
   
   Agencja Wydawnicza URAEUS, Gdynia 1994
   Tłumaczenie z j. niemieckiego: Ryszard Turczyn
   

 “Szczelinę czasu"poświęcam “Loriemu" Rabie von Vana, Achełeńczykowi,
   na pamiątkę wizyty na błękitnej planecie Tellur
   
   
   
   Podziękowanie
   tym wszystkim,  którzy swoją cierpliwością, wyrozumiałością, a zwłaszcza inspirującymi 
rozmowami przyczynili się do powstania tej książki. Mojemu wydawcy drowi Herbertowi Fleissnerowi 
za zaufanie.
   Johannes von Buttlar


Spis treści
   Prolog 
   1.	Biblioteka z przyszłości 
   2.	Czas snu 
   3.	Wspomnienie dawnego życia 
   4.	Uskok czasu 
   5.	Wrota nicości 
   6.	Tajny projekt “Majestic 12" 
   7.	Ślady Kosmitów 
   8.	Planeta Enigma 
   9.	Kosmici 
   10.	Człowiek z obcej planety 
   11.	Światy równoległe 
   12.	Poza Einsteinem 
   13.	Dusza Wszechświata 
   14.	Szczelina czasu 
   Bibliografia 
   Objaśnienia niektórych terminów 
   Skorowidz 


Prolog
   Czas dla większości z nas ucieleśniony jest w kalendarzach i zegarach, których nieprzerwany, 
monotonny rytm wybijanych godzin przypomina o przemijalności chwili obecnej, o Wczoraj, Dziś i 
Jutrze, o narodzinach, życiu i śmierci.
   Ponieważ “podzieliliśmy" czas, możemy zadać pytanie o wiek ludzkości, Ziemi, naszego Układu 
Słonecznego i o wiek Wszechświata. Co więcej, ze zjawiskiem tym związane jest nawet pytanie o 
Skąd i Dokąd, ponieważ bez czasu nie byłoby ruchu, drgań ani reakcji. Nic by nie istniało, nie byłoby 
ludzkości ani Wszechświata.
   Wydaje się, iż bieg czasu jest niezmienny, nieodwracalny i niepodatny na ingerencję z zewnątrz. 
Lecz w tym przypadku pozory mylą, ponieważ liczne nie dające się wyjaśnić incydenty w naszym 
świecie wskazują na to, że nasze ortodoksyjne pojmowanie czasu i przestrzeni opiera się na bardzo 
kruchych podstawach. Niekiedy bowiem pojawia się coś jak “szczelina czasu", pozwalając na 
fantastyczne spotkania z Niepojętym, wstrząsające podstawami istniejących dogmatów.
   Przyzwyczajony do myślenia w konwencji prostych ciągów przyczynowo-skutkowych, człowiek 
musi nastawić się na przyjęcie wymiarów myślowych zastrzeżonych dotąd wyłącznie dla literatury 
spod znaku science-fiction. W przeważającej mierze trzymające się dotychczas 
mechanicystycznych schematów myślenia przyrodoznawstwo dotarło już do swych granic, których 
przełamanie przeniesie ludzkość na nowy, wyższy poziom świadomości. Rewolucyjna dla fizyki 
Einsteinowska teoria względności i Heisenbergowska zasada nieoznaczoności dowiodły, że 
uznawane za powszechne i niezmienne prawa przyrody w rzeczywistości zachowują swą ważność 
w ograniczonym stopniu i tylko w określonych warunkach.
   Pogląd, iż Wszechświat składa się z energii i materii w trójwymiarowej przestrzeni i ulega 
zmianom w jednowymiarowym czasie, zaprzecza nieporównanie bardziej złożonej rzeczywistości o 
dodatkowych wymiarach, zazwyczaj niedostępnych dla naszych zdolności poznawczych. Wszystko 
wskazuje bowiem na to, że fizykalny Wszechświat jest zaledwie częścią większej całości - niejako 
Multiwszechświata - który objawia nam się niekiedy zupełnie niespodziewanie przez “pęknięcie" czy 
“szczelinę" w czasie.
   Na podstawie najróżniejszych zagadkowych zdarzeń postaramy się w niniejszej książce wykazać, 
jak kruchy jest nasz obraz świata, jak subiektywne jest nasze pojmowanie rzeczywistości. 
Poprowadzimy Czytelnika ku mnogości innych światów, do których dostęp nie jest człowiekowi 
zabroniony, lecz tylko przed nim ukryty.
   Czy to jeśli idzie o ludzką psyche, czy też o wykazanie istnienia istot rozumnych we 
Wszechświecie, we wszystkich tych dziedzinach najnowsze osiągnięcia badawcze wskazują na 
istnienie wielości łączących się ze sobą światów. Znajdujemy się u progu gruntownej przebudowy 
świadomości, która otworzy przed ludzkością nową erę.
   Zapraszam w fantastyczną podróż do wewnętrznego i zewnętrznego świata Bycia.


I
Biblioteka z przyszłości
   Wyobraźmy sobie, że żyjemy na absolutnie płaskim świecie, który niby nieskończony arkusz 
papieru rozciąga się tylko na długość i szerokość. Jako istoty dwuwymiarowe, znalibyśmy w tym 
świecie wyłącznie linie, trójkąty, czworokąty i koła, a więc figury z geometrii dwuwymiarowej. Figury 
“niemożliwe", takie jak kule, czworościany czy stożki, nie mieściłyby się oczywiście w naszym 
aparacie pojęciowym.
   Nie bylibyśmy w stanie dostrzec, co znajduje się ponad nami, za nami i przed nami. Istota 
trójwymiarowa, która w swoim świecie ma także wysokość, mogłaby natomiast dokładnie 
obserwować, co się dzieje w świecie “płaskich". Ponieważ w rzeczywistości jesteśmy istotami 
trójwymiarowymi w trójwymiarowym świecie, nie potrafimy normalnie wyjrzeć poza istniejące dla nas 
granice przestrzenno-czasowe. W świecie naszym zawsze jednak byli wizjonerzy i prorocy, którzy 
na podstawie niezwykłych metod i technik poznania potrafili przekraczać te granice. W ten właśnie 
sposób powstała w Indiach najbardziej niewiarygodna biblioteka na świecie - biblioteka z 
przyszłości.
   Zdaniem brytyjskiego matematyka J. W. Dunne'a wszystkie wydarzenia rozgrywają się 
równolegle na różnych płaszczyznach czasowych. Innymi słowy: zdarzenie, które na jednej 
płaszczyźnie rozgrywać się będzie w przyszłości, na innej może już być przeszłością.
   Przekonanie takie dojrzewało w nim w trakcie wieloletnich badań, polegających na 
szczegółowym zapisywaniu wydarzeń rozgrywających się w snach osób biorących udział w 
doświadczeniu. Okazało się bowiem, że wszystkie te osoby bez wyjątku śniły o wydarzeniach z 
przyszłości, które bywały niekiedy niezmiernie banalne, tak że później uległy zapomnieniu. Zdaniem 
Dunne'a wyjaśnia to wiele zjawisk określanych mianem deja vu.
   Właśnie sen bowiem przeprowadza nas przez szczelinę czasu ku przyszłym wydarzeniom, 
czyniąc możliwym to, co już dawno temu odkryli prorocy i wizjonerzy.
   
   - Byłem w Indiach. Widziałem ją na własne oczy, dotykałem jej i kazałem sobie odczytać swoje 
dzieje z prastarych liści palmowych.
   43-letni Bartholomaus Schmidt z Monachium to człowiek trzeźwy - doradca ekonomiczny i 
instruktor na kursach sprzedaży. Teraz jednak wylewa z siebie potoki słów relacjonując swoje 
przeżycia, przeświadczony o Niepojętym, przejęty tajemniczym zbiorem liści palmowych w Indiach.
   Są to najbardziej zagadkowe biblioteki świata. Już przed tysiącami lat indyjscy mędrcy ryli na 
mających 6 centymetrów szerokości i 48 centymetrów długości liściach palmowych życiorysy i losy 
ludzi dziś żyjących, także Europejczyków, którzy nigdy wcześniej w Indiach nie byli. Każdy - poza 
kilkoma wyjątkami - może udać się do takiej biblioteki, zapytać o swoje liście i poprosić o odczytanie 
swoich losów. Liście te nie zawierają jednak życiorysów wszystkich ludzi z całego świata, lecz tylko 
tych, którzy pewnego dnia rzeczywiście pojawiają się w takiej bibliotece.
   W ten sposób liczba życiorysów zredukowana została z kilku miliardów do... do ilu, tego nikt 
dokładnie nie wie.
   Wiadomo natomiast, że strzegący liści palmowych mędrcy przenoszą ich treść na nowe 
egzemplarze, kiedy stare stają się zbyt kruche, czyli mniej więcej raz na 800 lat.
   Po obu stronach prastarych, cieniusieńkich liści palmowych wyryte są w języku starotamilskim 
dzieje przeszłości i przyszłości przybysza. Wysokie na mniej więcej 1 milimetr znaki tego liczącego 
sobie tysiące lat języka południowych Indii dla niewprawnego oka są prawie nierozpoznawalne.
   Ku swemu niebotycznemu zdumieniu przybysz dowiaduje się wszystkiego o życiu swoim, swoich 
rodziców, rodzeństwa, swojej żony i dzieci. Obok informacji o wykonywanym zawodzie znajdują się 
też niekiedy wskazówki na temat cech szczególnych czy na przykład ułomności. Czasami pewne 
słowa i pojęcia zastępowane są obrazowymi opisami. I tak na przykład zawód maszynisty 
kolejowego zdefiniowano następująco: “woźnica pojazdu, którym dzięki parze wodnej lub innej 
energii można przewozić wiele osób na duże odległości".
   Dla nas jest rzeczą niepojętą, że wyryte na liściach palmowych nazwisko odwiedzającego 
zawsze odpowiada rzeczywistości oraz że wymienieni są wszyscy jego żyjący w dniu odwiedzin 
krewni. Niejednokrotnie podany jest też dzień, w którym dana osoba odwiedzi bibliotekę, oraz na-
zwisko tego, który go tam wprowadzi.
   Dla każdego odwiedzającego są dwa liście. Na jednym jest jego nazwisko, zawód, przebieg 
dotychczasowego życia oraz poprzednie wcielenia. Jeśli wyryte na tym liściu szczegóły się zgadzają, 
czytający wyjmuje z archiwum drugi, przynależny do pierwszego liść. Z niego przybysz dowiaduje 
się, jaka czeka go przyszłość. Wszystkie przyszłe wydarzenia - aż do chwili śmierci - opisane są z 
podziałem na około dwuipółroczne lub pięcioletnie okresy. Ten rodzaj przedstawiania przyszłości 
znany jest w Indiach pod nazwą sandhja Bhrigu, od imienia mędrca Bhrigu. Podobno miał on 
rozwinąć tę metodę po wielu latach medytacji w trosce o losy swoich uczniów.
   Wróćmy jednak do Bartholomausa Schmidta i jego fascynującej podróży.
   - Całymi miesiącami przemierzałem południowe Indie w poszukiwaniu biblioteki liści palmowych. 
Na próżno. Nikt nie potrafił mi pomóc. Rozczarowany, zdecydowałem się w końcu wracać do domu. 
I nagle, ostatniego dnia, zupełnie niespodziewanie w recepcji hotelu spotkałem pewnego Niemca. W 
trakcie luźnej rozmowy spytałem go o bibliotekę palmową. “Jest taka" - powiedział, jakby była to 
najnormalniejsza rzecz na świecie. “Ale nie w Bombaju. Musi pan pojechać do Bangalore. Byłem 
tam. Rok temu. Shastri, który odczytywał moje liście, powiedział, że za rok się ożenię. Z Niemką. 
Miało to być 28 grudnia, a więc pojutrze. I pojutrze rzeczywiście biorę ślub. Będąc wtedy w 
Bangalore, jeszcze jej nie znałem. Prawdę mówiąc, nie wierzyłem w ani jedno słowo. Dziwna historia, 
prawda?"
   Po tym spotkaniu pan Schmidt natychmiast udał się do Bangalore, stolicy stanu Mysore, 280 
kilometrów na zachód od Madrasu. Po przybyciu do miasta poprosił w hotelu, żeby zameldowano go 
w bibliotece. Już dwie godziny później wchodził do starej, wielkopańskiej willi przy 33, 5th Main Road, 
Chamarajpet. Tu właśnie znajduje się będący od ponad 800 lat w posiadaniu rodziny Shastri zbiór 
liści palmowych.
   Sri Jyotishacarya Ramakrishna Shastri, aktualnie opiekujący się biblioteką, jest uczonym i 
filozofem. Od dzieciństwa jego zmarły w 1984 roku ojciec wprowadzał go w teoretyczne i praktyczne 
tajniki wschodniej mistyki, pozytywnej siły myślowej oraz Siuka nadi.
   Siuka (papuga) oznacza boską mądrość, a nadi moment w czasie. Tradycje owej duchowej, 
praktycznej i psychologicznej wiedzy o życiu sięgają 5300 lat wstecz, a jej przedmiotem jest zawarta 
na palmowych liściach analiza momentu narodzin jednostki. Dokonano jej dzięki spirytualnym 
zdolnościom mędrca Siuka, przedostając się dla poznania przyszłości poza ramy czasu i przestrzeni, 
jak czynili to już prorocy oraz Nostradamus.
   Siuka nadi zajmuje się przede wszystkim celami, jakie człowiek obiera w życiu. Pomaga mu 
osiągnąć spełnienie tak duchowe, jak i materialne. W wiedzy tej akcent położony jest na aspekty 
spirytualne i materialne, co ma ułatwić człowiekowi wypełnianie jego ziemskich obowiązków, 
umożliwiając zarazem większe poświęcenie się rozwojowi duchowemu. Według Siuka nadi ludzkie 
usiłowania, by zmienić swój los, określane są przez zasadę równowagi dynamicznej, nie zaś 
statycznej, której czynnikiem jest z góry ustalone przeznaczenie. Interpretacja liści palmowych w 
duchu Siuka nadi odzwierciedla “boski plan" ludzkiego życia oraz ukazuje możliwości i zdolności 
każdego z szukających. Pomaga człowiekowi w jak najlepszym wykorzystaniu swojego życia w 
zgodzie z boskim planem. Obejmuje osobowość, życie rodzinne, sukces finansowy oraz 
predyspozycje umysłowe i podaje sposoby umożliwiające skorygowanie procesów myślowych, np. 
w formie mantr, pierwotnie hymnów i formułek ofiarnych z Wed.
   Siuka nadi ma na celu:
   1. wspomaganie pokoju i szczęścia w życiu jednostki;
   2. popieranie wartości prawdy oraz nierozerwalnej całości;
   3.	uchronienie świata od wojen, epidemii i rewolucji;
   4.	zachowanie tradycji i dóbr kulturalnych wszystkich narodów dla dobra całej ludzkości;
   5.	podniesienie jakości życia poprzez odwagę i szczerość;
   6.	intensyfikację pierwiastka duchowego poprzez wysiłek indywidualny i zbiorowy;
   7. upowszechnianie wiedzy wedyjskiej - bez względu na rasę, historię, język czy wiarę - dla dobra 
całej ludzkości.
   Odpowiedzialnym za przechowywanie i prowadzenie zbioru liści palmowych w Bangalore oraz 
sztukę odczytywania starotamilskich tekstów jest teraz Sri Shastri. Licząca sobie ponad 5000 lat 
biblioteka obejmuje 3665 tomów po 365 liści każdy.
   Sztuka czytania tych tekstów jest umiejętnością przekazywaną z pokolenia na pokolenie i 
przechodzącą z ojca na najstarszego syna. Co 800 lat - jak wspomniano - przenosi się zapiski z 
nadwątlonych liści na świeże.
   Sri Jyotishacarya Ramakrishna Shastri, mniej więcej 40-letni opiekun biblioteki, przyjął 
Bartholomausa Schmidta w tradycyjnym stroju urzędnika. Spytał o datę urodzenia i zniknął w swoim 
archiwum. Po 20 minutach powrócił z dwoma liśćmi palmowymi w dłoniach.
   Monachijski biznesmen nie podał nic oprócz swojej daty urodzenia. Tym bardziej był więc 
zdumiony, kiedy Shastri odczytał mu szczegóły z jego życia, które dokładnie odpowiadały 
rzeczywistości, a więc że ma już za sobą trzy małżeństwa i że jego trzecia żona niedawno zmarła. 
Na liściu zawarte też były informacje o jego karierze zawodowej oraz szczegóły życia prywatnego.
 - A pańska przyszłość? - spytałem Schmidta.
 - O, czeka mnie jeszcze mnóstwo rzeczy. Jedno w każdym razie mogę panu zdradzić: jak na razie 
nie mam się co przejmować śmiercią, ponieważ na moim liściu palmowym było napisane, że dożyję 
sędziwego wieku 87 lat! Czy to nie coś?
   	Nikomu nie wolno zabierać z biblioteki “swoich" liści. Dowiedziałem się jednak od Schmidta, że 
udało mu się mimo wszystko wejść w posiadanie kilku liści z tej biblioteki.
   	- W czasie mojego błądzenia po Indiach usłyszałem o pewnym opuszczonym klasztorze. 
Pojechałem tam rikszą motorową. Klasztor leżał w połowie wysokości pewnej góry i pilnowało go 
dwóch mnichów. Modlili się, mając obok siebie dwie miseczki z ryżem. Zagadnąłem ich i 
opowiedziałem o tym, że byłem w Bangalore w bibliotece liści palmowych i że bardzo chciałbym 
wziąć kilka takich liści ze sobą do domu. Ponieważ zaś ich klasztor jest już nieczynny, 
chętnie zakupiłbym kilka.
   	Mnisi potrząsnęli przecząco głowami i wyjaśnili mi, że zbiory liści palmowych to “święte księgi" i 
że nie mogą mi ich dać. Nie dałem się jednak tak łatwo zbić z pantałyku i w nadziei, że może mimo 
wszystko uda mi się coś wskórać, zacząłem ich wypytywać o klasztor. Dopiero kiedy poczułem, że 
mają mnie serdecznie dość, pożegnałem się.
   	Następnego dnia ponownie popielgrzymowałem na górę. Tym razem wciągnąłem w rozmowę 
bardziej przystępnego z mnichów, który po jakimś czasie zapytał mnie, skąd pochodzę.
   	Od razu zacząłem mu szczegółowo opowiadać o bawarskich kościołach i klasztorach, stopniowo 
przechodząc do celu mojej wyprawy do Indii. Opisałem moje wielomiesięczne daremne 
poszukiwania biblioteki liści palmowych i to, jak wreszcie dzięki poleceniu znalazłem się u Sri 
Shastriego, który odczytał mi moje liście.
   	Kiedy wymieniłem nazwisko Sri Shastri, mnich nadstawił uszu.
   	- Przyjdź jutro - powiedział. - Zobaczę, co mogę dla ciebie zrobić.
   	Kiedy następnego dnia znowu się u niego zjawiłem, wręczył mi stosik powiązanych liści 
palmowych.
-	Przejmujesz nad nimi odpowiedzialność - powiedział z naciskiem. - Twoim zadaniem i  
obowiązkiem jest przechowywać je jak świętość.
 - To właśnie one - mówi Schmidt lakonicznie, wydobywając z różnych drogocennych, jedwabnych 
woreczków powiązane liście palmowe i rozpościerając je przede mną.
 - To byłoby właściwie wszystko - mówi, podczas kiedy ja odnoszę wrażenie, że ten człowiek musiał 
przeżyć coś nadzwyczajnego. Ze swoimi ciemnymi oczami, śniadą skórą i czarnymi jak smoła 
włosami ten norymberczyk z pochodzenia spokojnie sam mógłby uchodzić za Hindusa.
 - Osiągnąłem, co chciałem - słyszę jego głos. - Nocnym pociągiem pojechałem potem na północ 
wzdłuż wybrzeża od Cochin przez Goa do Bombaju i stamtąd poleciałem samolotem do domu.
   Według przekazów tamilskich zapiski na liściach palmowych pozostają w ścisłym związku ze 
zjawiskiem snu, a zwłaszcza tzw. snu świadomego. Zawierają one podobno “wyśnione" życia. 
Wizjoner mający “świadome sny" porusza się w pewnych warunkach bowiem niby podróżnik w 
czasie poza granicami przestrzeni i czasu.


II
Czas snu
   “Jestem, ponieważ ktoś mnie śni; człowiek, który śpi, we śnie widzi mnie, jak się poruszam i 
działam, i który w momencie, kiedy mówię do ciebie, śni. Wraz z jego snami budzę się do życia, z 
chwilą jego przebudzenia kończy się moje istnienie. Jestem kaprysem jego inspiracji, tworem jego 
ducha, gościem w jego nocnych wizjach " - powiada jeden z bohaterów powieści zmarłego w 1956 
roku włoskiego pisarza Giovanniego Papiniego.
   Życie, czyhająca myśl wszystkiego, co kiedyś było, podzielona na idee, głosy, oczy, twarze, 
emocje i sny, błąka się - nie zważając na przestrzeń i czas - za drzwiami i oknami naszego Bycia, 
mając zdolność przybywania z nicości zapomnienia, z niemej, ponadczasowej wieczności.
   Chcieć pojąć czas nie znaczy tylko badać świat materii, lecz także uwzględnić spotkanie ze 
światem niematerialnym, takim jak sny, i poradzić sobie z niezliczonymi przeszkodami, stawianymi 
przez subiektywne rzeczywistości. A więc śnijmy, czy raczej nauczmy się znowu śnić.
   Sny dają szczególny rodzaj przeżyć z typową dla siebie rzeczywistością. Rozgrywają się z 
“wyłączeniem opinii". W tym wykraczającym poza zmysły świecie obce są człowiekowi wszelkie 
zahamowania, bo przecież sen nie zna zobowiązań ani tabu. Sny pojawiają się nieświadomie, bez 
żadnej zapowiedzi, przeważnie bez udziału woli - z wyjątkiem “snu świadomego".
   Przekonujące rezultaty badań nad istotą snu pozwalają sformułować następujące wnioski:
   1.	Nasze życie we śnie pozostaje pod wpływem wydarzeń dnia.
   2.	Wywiera decydujący wpływ na nasze zachowanie się w czasie dnia.
   3.	We śnie zachodzi nieświadoma komunikacja z innymi.
   4. Klucz do paranormalnej płaszczyzny bytu oraz do psychicznych płaszczyzn czasowych 
znajduje się w naszych snach.
    
   Wąska ścieżka wije się mrocznym wąwozem. Mężczyzna co chwila zatrzymuje się i rozgląda 
niepewnie dokoła. Idzie przed siebie, aż wąwóz otwiera się na krąg spiętrzonych kamieni. Pośrodku 
sterczy biały szkielet drzewa wyciągającego obumarłe gałęzie w stronę nieba.
   Mężczyzna siada na kamieniu, aby odpocząć.
   “Ja śnię i wiem, że śnię" - myśli.
   Po chwili rusza w dalszą drogę. Okolica jest opustoszała, mężczyzna daremnie szuka wzrokiem 
jakiejś ludzkiej postaci. Lecz cóż to? Nagle pojawia się przed nim jakaś odwrócona plecami postać.
   “Jest w skafandrze" - myśli mężczyzna, zbliżając się do nieznajomego. Nagle nieznajomy 
odwraca się i wbija w niego wzrok. Lecz spod kaptura nie widać twarzy, poza okiem, które 
przeszywa mężczyznę spojrzeniem. Ten tylko się domyśla zarysowanej pod materią struktury kości. 
Ponieważ jednak chce wiedzieć," z kim się spotkał, pyta:
   - Kim jesteś?
   Postać odpowiada na to zgrzytając zębami:
   - Drapieżnym wilkiem!
   W tym momencie mężczyzna już wie, że stoi przed nim śmierć. Wszystko w nim protestuje. Musi 
się bronić, chwyta leżący w pobliżu kij i zadaje pchnięcie. Lecz nie czuje żadnego oporu. Koniec kija 
trafia w pustkę. W tym samym momencie mężczyznę przeszywa świadomość, że nie może wygrać 
walki z niepokonaną śmiercią - nie może uśmiercić śmierci. Prosi więc o pomoc.
   - Tylko wówczas, jeśli pójdziesz za mną - mówi niewzruszenie postać, wykonując gest ręką.
   Mężczyzna podąża za postacią do fantastycznej, zalanej złocistym blaskiem pieczary. Targany 
na przemian ciekawością i wstrętem czuje, jak budzi się w nim jakiś nieokreślony, pierwotny lęk. A 
jednak idzie za swoim przewodnikiem aż do końca pieczary, do sarkofagu, w którym spoczywa 
szkielet.
   - Każdy ma ją na karku - mówi postać, wskazując na 
szkielet. - Ale przecież ty nie umarłeś! Ciesz się życiem. 
Cóż znaczą twoje problemy wobec śmierci!
   Pieczara rozpływa się w nicości, mężczyzna odczuwa niewysłowioną ulgę.
   Ten mężczyzna to dr Paul Tholey, profesor psychologii na uniwersytetach w Brunszwiku i 
Frankfurcie. Specjalizuje się w zagadnieniu komunikacji pomiędzy światem naszych snów a 
światem rzeczywistym.
   Fascynującym aspektem współczesnych badań nad snem jest ponowne odkrycie tzw. snu 
świadomego. Ten rodzaj snu oferuje nam bowiem niesłychane poszerzenie psychicznej 
płaszczyzny naszego istnienia.
   Badacz snów świadomych Paul Tholey tak mówi na ten temat:
   - Rzekome ludy prymitywne, jak np. plemię Senoi z malajskiej dżungli, wykorzystały te możliwości 
na długo przed nami. Z biegiem czasu wypraktykowały, że świat snu można modyfikować, że daje 
się on aktywnie zmieniać w czasie snu. Senoi wierzą, że w snach obcują z bogami, demonami i 
duchami zmarłych. Dorośli nauczyli się stawiać czoło zagrożeniu, jakie stwarzają te postacie, co 
więcej, odnosić nad nimi zwycięstwa i sprawiać, by dawały im podarunki. Realizowali prawdziwe 
eksperymenty senne, których wyniki służyły im do poprawy świata jawy.
   Sen świadomy jest w rzeczywistym tego słowa znaczeniu świadomy. Ponieważ śniący w ten 
sposób człowiek w dużej mierze sam potrafi ustalać przebieg swoich snów, jest też w stanie “przez 
sen", tzn. świadomie śniąc, rozwiązywać swoje problemy. Innymi słowy: posiada zdolność 
przeżywania swoich marzeń, stworzenia połączenia ze sferą własnej nieświadomości i może 
kształtować swoje życie we śnie wedle własnych wyobrażeń.
   - Przy odrobinie dyscypliny i wytrwałości każdy może śnić świadomie - powiada Tholey.
   Jeśli śniący napotka jakieś przerażające postaci, groźne zwierzęta drapieżne czy też stanie w 
obliczu straszliwego niebezpieczeństwa, nie wolno mu uciekać, lecz musi stawić czoło tym 
wydarzeniom, by pokierować nimi wedle swojej woli. W końcu przecież śniący świadomie jest 
reżyserem, aktorem i widzem w jednej osobie. Dla niego nie istnieją granice czasu ani przestrzeni, 
ponieważ nie dotyczą go prawa fizyki, takie jak np. prawo ciążenia.
   Toteż może on “w każdej chwili" przeżyć najbardziej nieprawdopodobne przygody, np. latać jak 
ptak, świadomie wybierając w dodatku cel i czas podróży. W każdej fazie tego przeżycia jego 
świadomość jest jasna, jak na jawie. Wręcz fenomenalny jest przy tym fakt, że w czasie takiego snu 
zachowana zostaje pełna świadomość rzeczywistości.
   - Człowiek świadomie śniący dysponuje większą wolnością - mówi Tholey. - Sen świadomy daje 
szansę nauczenia  się   skuteczniejszego   pokonywania  trudnych sytuacji życia codziennego, 
poprzez “próbne rozwiązania" we śnie.
   Przede wszystkim jednak na sen taki trzeba patrzeć jak na rodzaj “maszyny czasu", która w 
pewnych sytuacjach może przenieść śniącego - niejako poprzez szczelinę czasu - do 
wcześniejszych okresów życia albo też daleko w przyszłość.
   Sny to zakodowane przesłania, których interpretacji musimy się nauczyć. Przesłania te docierają 
do nas w symbolicznym języku, możliwym do zrozumienia tylko po zastosowaniu “logiki" świata 
naszych emocji. Dlatego też trzeba z pomocą świadomego snu niejako “wybadać" całościowo swoje 
emocje.
   I tak na przykład groźne zwierzę ogólnie symbolizuje nieprzezwyciężone agresje wywołane przez 
świat wewnętrzny lub zewnętrzny albo też niezaspokojone potrzeby pierwotne, jak np. brak 
satysfakcji seksualnej.
   Białe, obumarłe drzewo w świadomym śnie Tholeya ucieleśnia na przykład sytuację kryzysową, 
którą dodatkowo podkreśla surowa okolica. Świadomy sen odzwierciedla tu nastrój depresyjny 
wywołany sytuacją kryzysową. Pieczara jest m.in. symbolem głębokich warstw naszej świadomości, 
a śmierć odgrywa zazwyczaj w takim śnie rolę wewnętrznego pomocnika. Stanowi ucieleśnienie 
najmądrzejszego i najważniejszego ze wszystkich doradców.
   Kiedy z pełną świadomością wkraczamy do świata snów, najlepiej poznajemy symbolikę naszych 
marzeń sennych, tam bowiem wydarzenia określane są takimi właśnie symbolami.
   Powinniśmy zatem nauczyć się śnić jasno, czyli śnić świadomie.
   Od kiedy nauka zajęła się badaniem naszych snów, wiemy, że każdy człowiek śni, nawet jeśli po 
przebudzeniu nie może sobie tego przypomnieć. Śpimy - lub śnimy - średnio przez 20-25 lat życia, a 
więc niemal ćwierć wieku i - ogólnie rzecz biorąc - nie korzystamy ze wspaniałych możliwości, jakie 
dają senne marzenia. Ponadto nie robimy nic, aby wykorzystać występujące zwłaszcza we śnie 
świadomym zdolności paranormalne, takie jak jasnowidzenie, prekognicja czy telepatia. Ponieważ 
wymiar przestrzenno-czasowy ma w marzeniach sennych zupełnie inną wartość niż na jawie, 
znacznie częściej, niż nam się wydaje, śnimy o przyszłych wydarzeniach. Nie można też zapominać 
o tym, że sny bardzo często stanowią istotny “katalizator" dla naszego życia na jawie.
   W ten właśnie sposób powstał przecież buddyzm. W noc majowej pełni księżyca 35-letni książę 
Siddhartha przygotował sobie pod gołym niebem posłanie z traw. Księżyc stał wysoko na niebie, 
kiedy książę pogrążył się w głębokiej medytacji, jak niejednokrotnie przedtem. Bliski zwycięstwa, 
osiągnął cel setek swoich przeżytych, pełnych trudu żywotów. Raz jeszcze przeżywał dawne 
wcielenia, śledząc przyczynę kolejnej reinkarnacji oraz wynikające z niej cierpienia. Po długich 
zmaganiach jego udziałem stało się wreszcie oświecenie. Zrozumiał, że pragnienie oznacza 
cierpienie i że wraz z przezwyciężeniem pragnienia kończy się też cierpienie. Tym samym 
zakończyła się jego podróż.
   W ten sposób w roku 560 przed Chrystusem narodził się Budda. Jego oświecenie, czyli jego sen, 
stał się przyczyną powstania 2,5 tysiąca lat temu buddyzmu, religii panującej w większości krajów 
Azji.
   Ponieważ według indyjskiej koncepcji historii nie ma żadnych pojedynczych wydarzeń, lecz 
istnieją tylko powtarzające się przez całą wieczność cykle, wedle wiary buddyjskiej kiedyś w 
przyszłości narodzi się nowy Budda.
   Szczególnie często sny stanowią inspirację w sztuce i nauce. Na przykład Albert Einstein napisał 
kiedyś, że nie ma jakiejś logicznej reguły, według której można odkryć podstawowe prawa przyrody. 
Zdolna jest do tego tylko i wyłącznie intuicja. W ten właśnie sposób, leżąc chory w łóżku, odkrył 
podstawy teorii względności.
   August Kekule von Stradonitz, pionier chemii wielkoprzemysłowej, dzięki odkryciu pierścieniowej 
struktury benzenu oraz czterowartościowości atomów węgla wywarł największy wpływ na rozwój 
teoretycznych podstaw chemii organicznej. W roku 1890 opowiedział na forum Niemieckiego 
Towarzystwa Chemicznego w Berlinie, jak doszło do tych fundamentalnych odkryć. Wbrew pozorom 
Kekule nie mówił o związkach chemicznych, lecz o  śnie:
   - Siedziałem w moim gabinecie w Genewie i nie mogłem nic wymyślić. Odwróciłem fotel w stronę 
kominka i zapadłem w półsen. Przed oczami zatańczyły mi atomy. Moje oko, wyostrzone przez 
powtarzające się podobne wizje wewnętrzne, rozróżniało już większe twory o różnorodnych 
kształtach. Długie szeregi, w wielu miejscach gęściej ze sobą zespolone, wszystko w ruchu, kręcące 
i wijące się wężowo. I nagle, co to? Jeden z wężów ugryzł się we własny ogon, obraz ten szyderczo 
zawirował przed moimi oczami. Obudziłem się jak przeszyty błyskawicą. Również tym razem resztę 
nocy spędziłem na dopracowywaniu hipotezy. Nauczmy się śnić, moi panowie, wtedy być może 
odnajdziemy prawdę.
   Tymi słowy uczony zakończył swoją przemowę wprawiając audytorium w zdumienie.
   Podobna rzecz przytrafiła się znanemu fizykowi Nielsowi Bohrowi. Przez wiele lat zmagał się z 
modelem atomu, aż wreszcie w roku 1913 teoria dojrzała w nim we śnie: ujrzał siebie na słońcu z 
rozpalonych gazów, obok którego przelatywały w wielkim pędzie planety. Planety wydawały się 
połączone cienkimi nitkami ze słońcem, wokół którego krążyły. Nagle gaz zgęstniał, słońce i jego 
planety skurczyły się i zamarły w ruchu.
   Bohr opowiada, że w tym momencie się obudził i natychmiast wiedział, że miał przed oczami 
model atomu. W roku 1922 Niels Bohr otrzymał za ten sen nagrodę Nobla.
   Literatura pokazuje wyraźnie, że siłą napędową wielu dzieł wielkich filozofów, poetów i pisarzy był 
sen. Na przykład Dantego do napisania Boskiej komedii zainspirowały sny. Opisuje on w tym 
utworze swoją wyimaginowaną wędrówkę przez trzy sfery zaświatów.
   Także Kartezjusz, wielki filozof i matematyk francuski - ten od cogito ergo sum (myślę, więc 
jestem) - powstanie swoich najważniejszych rozpraw filozoficznych przypisuje szeregowi snów. 
Najbardziej interesowała go jednak kwestia subiektywności wszelkich wrażeń zmysłowych.
   Genialny angielski pisarz Robert Louis Stevenson przyznał, że źródłem tematów do większości 
jego książek były sny. Sam siebie charakteryzował jako “osobliwego marzyciela". W powieści Dr. 
Jekyll i Mr. Hyde przedstawia fascynującą wizję rozdwojenia osobowości.
   Nie może tu zabraknąć także Franza Kafki, który pozostawił nam cały szereg koszmarów 
sennych - bo takie wrażenie sprawiają jego dzieła. Przypomnijmy sobie chociażby komiwojażera z 
Przemiany, który rankiem budzi się jako olbrzymi żuk i umiera wskutek bezduszności nie 
rozumiejącej go rodziny. Albo maszynę do egzekucji z Kolonii karnej, wycinającą nieszczęsnym 
ofiarom tekst wyroku na skórze.
   Wymieńmy tu też kilku z licznej rzeszy malarzy przenoszących na barwne płótna swoje senne 
wizje. Na przykład Hieronima Boscha, który w obrazach Sąd Ostateczny, Piekło, Siedem grzechów 
głównych i Kuszenie św. Antoniego przedstawił swoje przerażające fantazje. Albo Arnolda Bócklina 
z niesamowitą Wyspą umarłych. Albo Marca Cha-galla, którego obrazy są baśniami ujętymi w senne 
wizje, rozjarzone mnóstwem barw. Albo liczne surrealistyczne dzieła, np. Salvadora Dali, Joana Miro, 
Maxa Ernsta, Echaurrena R. Matty, Enrica Donatiego czy Yvesa Tanguy, którzy swoimi wizjami 
przemienili fundament naszej rzeczywistości w piasek na wietrze.
   Parapsycholodzy badający odmienne stany świadomości w relacji z postrzeganiem 
pozazmysłowym stwierdzili, że szczególnie obiecujący jest stan uśpienia. Na zlecenie 
amerykańskiego National Institute of Mental Health psychologowie Montague Ullman, Stanley 
Krippner i Alan Vaughan przeprowadzili badania w dziedzinie telepatii podczas snu.
   Amerykański psychoanalityk dopiero wtedy może przystąpić do wykonywania zawodu, kiedy sam 
podda się psychoanalizie. Gdy w 1947 roku Ullman poddał się z tego powodu psychoanalizie, po raz 
pierwszy zdał sobie sprawę, że podczas snu mogą ujawnić się zdolności paranormalne. Ullman 
mówi, że pewnego razu przyśnił mu się jego psychoanalityk i przy okazji najbliższej sesji opowiedział 
mu swój sen, który miał następujący przebieg:
   - Wszedłem do poczekalni i natychmiast spostrzegłem, że są w niej inne meble. Bardzo podobały 
mi się ich żywe kolory, daremnie jednak szukałem wzrokiem dużej, skórzanej sofy, zobaczyłem za to 
kilka nowoczesnych krzeseł. W gabinecie również dostrzegłem zmiany. Zamiast dawnej skórzanej 
kanapy stało coś innego. Dziwiłem się, dlaczego nie leżę, tylko jestem odchylony do tyłu, niemal w 
pozycji siedzącej, i patrzę w twarz psychoanalityka, zamiast się odwrócić. W tym momencie weszło 
kilku mężczyzn. Wyglądali na ważnych i dobrze sytuowanych. Podczas gdy psychoanalityk nad 
czymś z nimi debatował, ja poszedłem do innej części gabinetu i rozmawiałem z podrostkiem, który 
przyszedł razem z tamtymi mężczyznami. Kiedy po tej przerwie podjęliśmy sesję, byłem niespokojny 
i zły na mojego terapeutę - być może dlatego, że zajmował się tymi ludźmi zamiast mną.
   Sen Ullmana nie został w czasie sesji poddany analizie i zapomniano o nim aż do jednej z 
kolejnych sesji, kiedy to zaraz po wejściu do poczekalni Ullman zauważył, że brakuje dużej sofy, za 
to pojawiły się niewielkie krzesła o kolorowych obiciach. W gabinecie zwrócił uwagę na brak 
skórzanej kanapy, którą zastępowała duża sofa, przeniesiona z poczekalni.
   Spytany o to psychoanalityk, powiedział, że kanapa została oddana tapicerowi do naprawy.
   W połowie sesji nagle zadzwonił telefon. Dyrektor hotelu, w którym mieszkał psychoanalityk, 
wciągnął go w długotrwałą rozmowę na temat ewentualności przeniesienia się do większego 
apartamentu. Im dłużej trwała rozmowa, tym bardziej niecierpliwił się Ullman. Poszukał w swoim 
notatniku adresu hotelu, którego współwłaścicielem był jego wuj, i podał go terapeucie ze słowami, 
że być może będzie on mógł mu pomóc w tej sprawie. Spojrzawszy na nazwisko, terapeuta zapytał, 
czy chodzi o tego znanego przemysłowca. Hasło “przemysłowiec" wywołało krótką rozmowę na 
temat osobowości ludzi na kierowniczych stanowiskach, w czasie której terapeuta kartkował notatnik 
Ullmana. Ten poczuł się tym nieprzyjemnie dotknięty, ponieważ przypuszczał, że niektóre z jego 
zapisków na temat badań parapsychologicznych mogą prowadzić do nieporozumień.
   W tym momencie przypomniał sobie swój sen, w którym widział dokładnie takie same meble w 
poczekalni i gabinecie, jakie były tam teraz, zaś “ważni, dobrze sytuowani mężczyźni" ucieleśniali 
widocznie przemysłowców, o których przed chwilą rozmawiał z terapeutą. Pojawił się również ów 
hamowany gniew Ullmana na psychoanalityka, który w czasie sesji “zbyt dogłębnie zajmował się 
intruzami". Wystarczyło to, by Ullman naprowadził rozmowę na swój proroczy sen i zaczął 
dyskutować z psychoanalitykiem na temat parapsychologicznych możliwości związanych z 
marzeniami sennymi. Terapeuta powiedział, że decyzję o oddaniu leżanki do tapicera podjął na 
długo przed snem Ullmana, toteż sen o przemeblowaniu można zinterpretować jako wynik 
telepatycznej relacji pomiędzy lekarzem i “pacjentem". Natomiast część o przerwaniu sesji przez 
“ważnych, dobrze sytuowanych mężczyzn" jest już przykładem prekognicji.
   Przeżycie to zainspirowało Ullmana, by podjąć w Maimonides Medical Center w Brooklynie w 
Nowym Jorku badania nad snami paranormalnymi, a zwłaszcza nad wpływem telepatii na marzenia 
senne.
   W trakcie prowadzonych przez Ullmana i jego kolegów z nowojorskiego City University 
eksperymentów umieszczano w dźwiękoszczelnych pomieszczeniach osoby obojga płci, 
podłączając je do aparatów EEG (rejestrujących prądy mózgowe), znajdujących się w innym pokoju 
i nadzorowanych przez eksperymentatorów. W dźwiękoszczelnym pomieszczeniu w sąsiednim 
budynku przebywał “nadawca".
   Jego zadaniem było skoncentrowanie się na konkretnym obrazie, kiedy osoba badana 
znajdowała się w fazie marzeń sennych, i telepatyczne przekazanie jej tego obrazu. Do 
eksperymentu wybrano kilka obrazów i symboli, kierując się ich emocjonalną intensywnością, 
prostotą i natężeniem barw.
   Po zakończeniu fazy marzeń sennych osobę badaną budzono i pytano o treść snów, nagrywając 
wypowiedź na taśmę magnetofonową.
   Następnie relacje poszczególnych osób wraz z przekazywanymi obrazami przesłano do oceny 
trzem niezależnym ekspertom, którzy zbadali treść marzeń sennych pod kątem zgodności z 
telepatycznie przekazywanym motywem obrazu. Oceny dokonano na podstawie ustalonego 
systemu punktowego. Wynik określany jako “nadzwyczajna zgodność" wynosił w kilku przypadkach 
65 na 100 możliwych.
   Jednej z badanych osób przekazywano telepatycznie obraz Deszcz w Siono japońskiego artysty 
Utagawy Hiroshige. Przedstawia on m.in. skulonego mężczyznę uciekającego przed ulewnym 
deszczem. Osobie badanej śniło się “coś o jakimś chorym Azjacie... jakby w związku ze studnią, 
jakieś strumienie wody".
   Innej osobie przekazywano Adorację pasterzy el Greca. Relacja na temat impresji sennych 
brzmiała: “Matka Boska. Posąg Chrystusa... Zimny kościół o zarośniętych trawą kolumnach portalu. 
Dziewica Maria trzyma Dzieciątko na ręku".
   Już wynik pierwszego eksperymentu był zaskakujący. Soi Feldmann, współpracownik Ullmana, 
skoncentrował się jako “nadawca" na obrazie japońskiego malarza Tamaio, przedstawiającym dwa 
złośliwe psy, rzucające się z wyszczerzonymi kłami na kawałek mięsa. Poddana eksperymentowi 
kobieta śniła o tym, że bierze udział z przyjaciółką w uroczystym przyjęciu. Przyjaciółka zazdrośnie 
pilnowała, żeby nikt nie zjadł więcej mięsa od niej. Pozostali goście szeptem uskarżali się na 
zachłanność młodej kobiety.
   Ullman, Krippner i Vaughan wyciągają ze swoich eksperymentów wniosek, że ich “zasadniczą 
tezę oprzeć można na stwierdzeniu Freuda, iż «sen stwarza dogodne warunki do telepatii»".
   Ponadto sny oznaczają podróżowanie w czasie, i to w najprawdziwszym sensie tego słowa, 
zwłaszcza w stanie snu świadomego, który stwarza warunki sprzyjające tzw. eksterioryzacjom, czyli 
“podróżom astralnym".
   Podróżnicy astralni w nadzwyczajny sposób opuszczają swoją cielesną powłokę wraz z “ciałem z 
delikatnej substancji". Mogą oni podobno udawać się w podróż do najróżniejszych miejsc i epok i z 
pełną świadomością gromadzić przeżycia i doświadczenia.
   Tacy eksperci, jak profesor Hornell Hart z Duke University i profesor Charles Tarte z Uniwersytetu 
Kalifornijskiego badali zjawisko tzw. OOBE (out of the body experience - “doświadczenie z pobytu 
poza ciałem", czyli właśnie podróże astralne), wykazując jego faktyczne istnienie.
   Pod nadzorem Charlesa Tarte przeprowadzono na przykład eksperymenty laboratoryjne z 
Amerykaninem Robertem A. Monroem, który w swoim tzw. drugim ciele podejmował “wycieczki" w 
inne miejsca i po powrocie opisywał widziane tam sceny i rozmowy ze wszelkimi szczegółami, które 
potwierdzano potem w drodze weryfikacji.
   Doświadczeni podróżnicy astralni twierdzą nawet, że są w stanie dotrzeć do swoich 
wcześniejszych wcieleń!
   Życie po śmierci - ponowne narodziny - to jeden z najbardziej kontrowersyjnych tematów, jakie 
można sobie wyobrazić, jakkolwiek cały szereg dowodów zdaje się potwierdzać istnienie zjawiska 
reinkarnacji.
   Z zapisków w indyjskiej bibliotece liści palmowych wynika jednoznacznie, że każdy z nas 
przeżywał już życie wielokrotnie. Fascynującej możliwości przywołania dawnych wcieleń człowieka 
upatrują ezoterycy w hipnotycznym cofaniu się pamięcią w okres przedurodzeniowy, co umożliwia 
wydobycie na światło dzienne - niejako przez szczelinę w czasie - poprzednich inkarnacji pacjenta.
   


III
Wspomnienie dawnego życia
   Kiedy zadajemy sobie pytanie, jakie znaczenie miałoby pojęcie czasu, gdyby nie istniały różne 
warstwy naszej świadomości, odpowiedź mogłaby być tylko jedna: żadne. Tylko bowiem potencjał 
naszego świadomego i nieświadomego Bycia umożliwia autorefleksję w czasie. Jednocześnie 
oznacza to zarazem uznanie własnego Ja.
   To, w jaki sposób Ja danego człowieka będzie się rozwijać i wyrażać, nie zależy tylko i wyłącznie 
od jego własnego rozwoju, lecz raczej od cyklu rozwojowego, od którego pochodzi. W tym też 
kontekście dla osób wierzących w reinkarnację decydującą rolę odgrywają wcześniejsze wcielenia. 
Ich zdaniem wspomnienie tych dawnych inkarnacji drzemie gdzieś głęboko w otchłani naszej 
nieświadomości.
   Psychologowie, badacze mózgu i filozofowie do dziś nie zdołali jeszcze uzgodnić ścisłego pojęcia 
nieświadomości i świadomości. “Świadomość to całość przestrzeni i czasu, która w swej najgłębszej 
istocie może okazać się rzeczywistym Ja. Wydaje się, że świadomość i energia to jedno i to samo; 
czasoprzestrzeń składa się ze świadomości, a nasze normalne postrzeganie rzeczywistości stanowi 
właściwie mieszaninę niezliczonych Wszechświatów, z którymi współistniejemy. To, co odczuwamy 
jako Ja, stanowi jedynie ograniczoną lokalnie projekcję naszych niezliczonych «Ja»" - twierdzą 
fizycy Jack Sarfatti i Fred Wolf.
   Jedno przynajmniej wydaje się pewne: pomiędzy świadomością i nieświadomością nie ma 
sztywnych granic, a tylko płynna bariera", przez którą co pewien czas przenikają “na "światło 
dzienne" strzępy wspomnień, które mogą świadczyć o istnieniu poprzednich wcieleń. Kluczem do 
odkrycia naszych wcześniejszych inkarnacji może być hipnoza.
   Wielu ludzi ma uczucie, jakby już raz żyło w innym czasie, niekiedy w innym miejscu. Co pewien 
czas pojawiają się strzępy wspomnień, których nie da się z niczym połączyć. Czy to wrażenia, które 
“zmagazynowali" kiedyś, w którymś momencie życia? A może raczej w ten sposób przez szczelinę 
czasu przenikają na powierzchnię wspomnienia z okresu wcześniejszych wcieleń?
   W kręgach ezoterycznych regresja hipnotyczna jest, by tak rzec, na porządku dziennym, 
ponieważ umożliwia poddanej takiemu zabiegowi osobie cofnięcie się krok po kroku do chwili 
narodzin i dalej, poza nią - w przeszłość. Gdyby w ten sposób udało się dostarczyć dowodu na to, że 
wszyscy już kiedyś co najmniej raz żyliśmy, oznaczałoby to prawdziwą rewolucję w naszym 
widzeniu świata.
   
   - Jesteś całkowicie odprężony, zupełnie odprężony i bardzo zmęczony. Czujesz się rzyjemnie 
ociężały, zapadasz coraz głębiej i głębiej w sen, przyjemny, głęboki, sen hipnotyczny...
   Głos hipnotyzera Loringa Williamsa jest sugestywny i monotonny. Przed nim na kanapie leży 
pogrążony w głębokiej hipnozie 15-letni George Field. Williams prowadzi go stopniowo aż do 
momentu narodzin, a potem ponad sto lat w przeszłość.
   Z wolna chłopiec zaczyna mówić.
   - Byłem Jonathanem Powellem... prostym wieśnia kiem z Karoliny Północnej... Żyłem całkiem 
samotnie na odludziu... w pobliżu miasteczka Jefferson... Urodziłem się w 1832 roku... W czasie 
wojny secesyjnej zabili mnie zbuntowani żołnierze... chcieli kupić ode mnie ziemniaki...o wiele za 
tanio... doszło do sprzeczki... Zaczęliśmy obrzucać się obelgami... Strzelili do mnie... postrzał w 
brzuch...
   Na ile to było możliwe, Loring Williams sprawdził szczegóły dotyczące Jonathana Powella, 
wypowiedziane w hipnotycznym transie przez George'a Fielda. Okazało się wówczas, że chłopiec 
podał informacje na temat okolicy i miasteczka ogólnie nie znane.
   Na koniec Williams pojechał z chłopcem do Jefferson. Kiedy zahipnotyzował go w obecności 
historyków tego terenu, stała się rzecz zdumiewająca: jako miejscowy wieśniak Jonathan Powell, 
chłopiec wymienił nazwiska ówczesnych okolicznych “notabli", nakreślił ich sytuację finansową, 
szczegółowe usytuowanie i wygląd ich domów.
   Niestety, nie udało się potwierdzić urzędowo faktu istnienia jakiegoś Jonathana Powella, 
ponieważ w tej okolicy narodziny i zgony mieszkańców zaczęto rejestrować dopiero od 1912 roku, a 
więc w 50 lat po śmierci Powella. Ponadto w owym czasie nie prowadzono jeszcze oficjalnej 
dokumentacji handlu parcelami. Znalazł się jednak pewien ślad: babką Jonathana Powella miała być 
niejaka Mary Powell. Według świadectwa z 1803 roku jakaś Mary Powell istotnie nabyła kawałek 
ziemi. Nic więcej jednak w miejscowych archiwach nie znaleziono. Ponieważ ślad ten nie był 
wystarczający, by dowieść istnienia Jonathana Powella, zaszła konieczność przeprowadzenia 
dodatkowych badań.
   Loring Williams opublikował relację z tej niezwykle efektownej, jakkolwiek nie w pełni 
udokumentowanej re-gresji hipnotycznej. Wkrótce potem George Field otrzymał list. Pewna kobieta 
o nazwisku panieńskim Powell napisała mu, że jest daleką kuzynką Jonathana Powella. Podała mu 
szczegóły z życia Jonathana, które przekazywano sobie ustnie w rodzinie. W liście było m.in. takie 
zdanie: “Jonathan Powell był moim stryjecznym dziadkiem. Został zamordowany przez Jankesów".
   Dla wielu ludzi hipnoza nadal jest czymś podejrzanym, a w kręgach naukowych wciąż jeszcze 
czyni się wszystko, by ją zdyskredytować albo całkowicie “odwiesić na kołku". Do dziś wyobrażenia 
związane z tym zjawiskiem są dość mgliste, pomimo że hipnoza zajmuje już ważne miejsce jako 
metoda terapii, pozwalając uzyskać stosunkowo szybki i pewny dostęp do podświadomości. W 
gruncie rzeczy hipnoza jest po prostu czymś w rodzaju snu, stanem przypominającym sen, którego 
zdarzeniami dobry hipnotyzer potrafi kierować.
   Zasadniczo hipnozę dzieli się na stadium lekkie i głębokie. Stosując odpowiednią dla danego typu 
osobowości technikę, można zahipnotyzować każdego. Wprowadzony w stan głębokiej hipnozy 
człowiek wykonuje w zasadzie wszelkie polecenia, jeśli tylko pozostają one w zgodzie z jego 
sumieniem. Innymi słowy: polecenia hipnotyzera muszą się zgadzać z zasadami etycznymi osoby 
zahipnotyzowanej.
   Dokładnie tak samo jak we śnie, w stanie hipnozy wszelka “rzeczywistość" przyjmowana jest jako 
coś oczywistego. Możemy na przykład uskrzydleni jak ptaki latać swobodnie w przestrzeni albo 
leżeć na ziemi, jakby przygnieceni wielkim ciężarem. Podobnie jak osoba pogrążona we śnie, także 
osoba zahipnotyzowana znajduje się w stanie duchowego i fizycznego odprężenia, podczas gdy jej 
podświadomość - drugie Ja - wszystko słyszy. Hipnoza nie oznacza bowiem wyłączenia 
świadomości; osoba zahipnotyzowana potrafi odbierać i przetwarzać wrażenia zmysłowe 
wszelkiego rodzaju. Tak jak we śnie możemy zostać wyrwani z czasu, czyli poprzez “pęknięcie w 
czasie" dostać się do innej epoki i z tego “czasu zerowego" ponownie powrócić do teraźniejszości. 
Hipnoza pozwala zatem zmienić postrzeganie, ponieważ może oddzielić człowieka od określonych 
aspektów świadomości.
   Sigmund Freud jako pierwszy zrozumiał, że za myśli i zachowania dorosłych odpowiadają dawno 
zapomniane, ale przechowywane w podświadomości przeżycia z okresu niemowlęcego i 
wczesnego dzieciństwa.
   Niewątpliwie własny, wewnętrzny świat człowieka formowany jest głównie przez wielość wrażeń, 
które mózg wchłonął właśnie w tym czasie. Przekazywane mózgowi informacje kształtują świadome 
i nieświadome elementy psychiki.
   Rozwój osobowości człowieka to proces nader złożony, uzależniony od najróżniejszych 
czynników. Szczególną rolę odgrywają w nim m.in. własne cechy wrodzone, rodzinne wzorce 
zachowań, konstytucja, psychiczne i fizyczne procesy dojrzewania, środowisko społeczne i system, 
przeżycia z wczesnego dzieciństwa, a także procesy edukacyjne.
   W przeciwieństwie do ateisty Freuda psycholog Carl Gustav Jung wierzył w “religijną ze swej 
natury duszę człowieka". Wskutek tego przekonania Jungowska interpretacja nieświadomego nie 
pokrywa się z Freudowską. Wychodząc od swoich doświadczeń lekarskich, Jung rozumiał 
podświadomość jako tzw. nieświadomość kolektywną.
   W owej nieświadomości kolektywnej odzwierciedlają się doświadczenia zgromadzone w toku 
rozwoju całej ludzkości. Inaczej mówiąc: naprzeciwko siebie stają powszechna dla wszystkich ludzi 
we wszystkich epokach nieświadomość - właśnie nieświadomość kolektywna - i nieświadomość 
indywidualna, wywodząca się z osobistych doświadczeń pojedynczego człowieka.
   Nieświadomość kolektywna utożsamia głęboką warstwę nieświadomości o charakterze 
nieindywidualnym, która spoczywa niejako na drugiej kondygnacji piwnic nieświadomości. Według 
Junga świadomość kolektywna przechowuje tzw. archetypy, a więc prasymbole ludzkości, w których 
wyrażają się pierwotne doświadczenia jej życia duchowego.
   Chodzi tu o pierwotne, istniejące od zawsze, wciąż od nowa pojawiające się kolektywne 
wyobrażenia lub obrazy, jak np. wąż, smoki, dobre i złe duchy czy też mądry starzec. Te nie 
wykorzystywane już w świadomości współczesnego człowieka archetypy spychane są w 
nieświadomość i wydobywają się na powierzchnię dopiero podczas snu.
   Hipnoza może służyć jako środek komunikacji pomiędzy różnymi warstwami świadomości, 
ponieważ ma dostęp do dawno zapomnianych doświadczeń, przeżyć i obrazów. W czasie tzw. 
regresji hipnotycznej dochodzi do zdumiewająco szczegółowego ponownego przeżywania zapo-
mnianych lub wypartych wydarzeń. Przy odpowiednim prowadzeniu zahipnotyzowana osoba może 
ponownie przeżyć swoje dzieciństwo, a nawet moment przyjścia na świat.
   Ludzie, którzy w stanie hipnozy przeniesieni zostają poza moment swoich narodzin, twierdzą, że 
żyją w takim a takim wieku i są panem X czy panią Y. Niekiedy nawet odzywają się w obcych 
językach, których na jawie nigdy nie znali. Zgodnie z oczekiwaniem okazuje się potem, że język ten 
dokładnie odpowiada krajowi czy okolicy, w której żyć miała przemawiająca ustami 
zahipnotyzowanego osoba. Jakby nie dość na tym, w niektórych przypadkach językoznawcy 
stwierdzili w tych wypowiedziach występowanie naleciałości dialektycznych czy archaicznych form 
językowych, charakterystycznych dla epoki, w której osoba zahipnotyzowana wiodła swoje 
wcześniejsze życie. Co osobliwe, taka osoba rozumie wszelkie pytania zadane jej we współczesnym 
języku i potrafi w nim odpowiedzieć, chociaż niekiedy woli język, którym posługiwała się w swoim 
dawnym wcieleniu.
   W tym kontekście warto przytoczyć pewien ciekawy przypadek, który relacjonuje w swojej 
książce Niemand stirbt fur alle Zeit (Nikt nie umiera raz na zawsze) Jan Currie. Pewien lekarz z 
Filadelfii od czasu do czasu stosował w swojej praktyce hipnozę jako metodę terapii. W roku 1955 
zaczął eksperymenty hipnotyczne z pewną 37-letnią kobietą. Zauważywszy, że od razu zapada ona 
w głęboki trans, rozpoczął z nią próby regresji hipnotycznej. W czasie jednej z sesji kobieta zaczęła 
nagle odpowiadać głębokim, męskim głosem, posługując się łamaną angielszczyzną z wyraźnie 
skandynawskim akcentem. Twierdziła teraz, że nazywa się Jensen Jacoby, i od czasu do czasu 
odpowiadała na pytania w jakimś języku skandynawskim. Najwyraźniej hipnotyzerowi udało się 
przenieść ją przez szczelinę czasu w życie niejakiego Jensena Jacoby. W kilku sesjach brali udział 
Skandynawowie, m.in. Szwed dr Nils Sahlin, dawny dyrektor Amerykańsko-Szwedzkiego Muzeum 
Historycznego w Filadelfii.
   Jak się okazało, Jensen Jacoby normalnie posługiwał się archaiczną odmianą szwedzkiego, ale 
doskonale rozumiał także współczesny szwedzki. Opisywał swoje życie prostego wieśniaka w 
Szwecji sprzed kilku wieków...
   Również interesujący się zjawiskami parapsychologicznymi pisarz Jess Stearn zajmował się 
regresją hipnotyczną. Poprosił hipnotyzera i zarazem założyciela Akademii Humanistyki Stosowanej 
w Nowym Jorku Josepha Lampla, aby zechciał zbadać wspólnie z nim jeden z takich przypadków w 
Kanadzie.
   Chodziło o mieszkającą w Orillia w Ontario 17-letnią Joannę Mclver, która twierdziła, że już kiedyś 
raz żyła. Joseph Lampl miał ją cofnąć w hipnozie do tego wcześniejszego życia.
   Lamplowi udało się przenieść siedemnastolatkę w życie urodzonej w 1832 roku Susan 
Garnier-Marrow. Ojciec Susan był farmerem; w hipnozie Joannę (Susan) pamiętała nazwiska 
różnych sąsiadów, przeżyła raz jeszcze swój ślub z farmerem Thomasem Marrowem, który potem 
zginął w wypadku na farmie. Jako młoda wdowa Susan wiodła potem biedne życie w samotnej 
chacie.
   Jess Stearn pisał później, jak wielkie wrażenie wywarł na nim “realizm, z jakim dziewczyna 
przedstawiała w hipnozie życie Susan Garnier-Marrow".
   W czasie transu hipnotycznego zmieniły się rysy Joanne. Twarz stała się pociągła, oczy dziwnie 
ukośne, zupełnie tak, jakby do nowej psychiki należało także nowe ciało.
   Wypytywana przez Lampla w czasie seansu Joannę (Susan) podawała dokładne ceny wielu 
produktów spożywczych i przedmiotów użytkowych, za jakie można było je wtedy nabyć. Jej 
intonacja nabrała specyficznego rytmu, pozwalając domyślać się pochodzenia z francuskojęzycznej 
części Kanady. Susan Garnier-Marrow zmarła w 1903 roku.
   Joannę opisała w hipnozie nie tylko swój pogrzeb jako Susan, ale także miejsce za kościołem, 
gdzie znajdował się jej grób. Dziś jest tam wielki ogrodzony poligon czołgowy. Informacje Joannę 
okazały się jak najbardziej prawdziwe, chociaż wskazane przez nią miejsce przekazano armii przed 
drugą wojną światową, kiedy jej nie było jeszcze na świecie.
   Jess Stearn, dr Lampl i Joannę Mclver otrzymali specjalne zezwolenie na odwiedzenie poligonu. 
Ich przewodnikiem był major Malone. Już wkrótce Joannę zaczęła się spierać z oficerem o położenie 
zapamiętanego podświadomie cmentarza i należącego do niego kościoła.
   Major powoływał się na zapewnienia złożone wcześniejszym mieszkańcom tego terenu, że 
wszystkie ewentualne groby zostaną zachowane, i dowodził na podstawie planów i map urzędowych, 
że w miejscu, które wymienia Joannę, nigdy nie było żadnego cmentarza ani kościoła.
   Joannę nie dała się jednak zbić z tropu. Uparcie przeszukiwała zapamiętane podświadomie 
miejsce, aż wreszcie znalazła w zrytej gąsienicami czołgów ziemi okruchy potrzaskanych 
nagrobków: był to dawny cmentarz i miejsce, gdzie stał niegdyś kościół.
   Nawet bez hipnozy może się zdarzyć, że obudzą się w nas wspomnienia wcześniejszego życia. 
Znane są liczne przypadki, kiedy wiedza o poprzednim wcieleniu bez specjalnego bodźca 
przedostaje się na powierzchnię świadomości. Zwłaszcza dzieci miewają niekiedy wspomnienia 
szczególnych przeżyć.
   Pewna kobieta prowadziła na przykład swego siostrzeńca, Ismada Elawara, ulicą swojej 
rodzinnej wioski Kornaiel w Libanie. Naprzeciwko nich szedł jakiś obcy mężczyzna, ale chłopczyk 
podbiegł do niego i przytulił się. Zdumiony mężczyzna spytał:
 - To ty mnie znasz?
 - Tak, byłeś przecież moim sąsiadem – odpowiedział chłopczyk.
   	Ismad Elawar urodził się w grudniu 1958 w Kornaiel pod Bejrutem. Pierwsze słowa, jakie 
wypowiedział, brzmiały “Dżamila" i “Mahmud". Ale w jego rodzinie nikt nie nosił takich imion. Gdy 
tylko nauczył się mówić, zaczął opowiadać o pięknej Dżamili, do której krytycznie przyrównywał 
swoją obecną matkę. Podawał swoim rodzicom wydarzenia i. nazwiska, o których nie mieli 
najmniejszego pojęcia. Opowiadał o mężczyźnie, który umarł, ponieważ ciężarówka zmiażdżyła mu 
obie nogi.
   	Ismad upierał się, że jest z rodziny Bouhamzy z Khriby. Ale żeby dostać się do tej oddalonej 
prawie 30 kilometrów od jego wioski miejscowości, trzeba było przejść przez przełęcz górską. 
Chłopiec często powtarzał, jak bardzo się cieszy, że może chodzić. Bezustannie zamęczał rodziców, 
żeby zabrali go do Khriby. Jego opowieści irytowały zwłaszcza ojca.
   	W kilku wioskach Izraela, Syrii i Libanu po dziś dzień żyją potomkowie druzów. Reinkarnacja jest 
częścią wiary tej islamskiej sekty. Dlatego rodzice Ismada doskonale wiedzieli, o czym mówi ich syn. 
Mimo wszystko ojciec miał już w pewnym momencie dosyć jego opowieści i zagroził, że go spierze, 
jeśli Ismad nie przestanie wygadywać tych “głupich bredni".
   	Skarcony chłopiec opowiadał o swoich dawnych przeżyciach już tylko matce i dziadkom. Ale 
kiedy ojciec dowiedział się, że obcy mężczyzna, do którego jego syn przytulił się na ulicy, pochodzi z 
Khriby, dało mu to do myślenia. Rodzice chłopca nie przywiązywali oczywiście żadnej wagi do 
opowieści syna, nie próbowali ich też sprawdzić. Ich zdaniem Ismad uroił sobie po prostu, że jest 
Mahmudem Bouhamzy, którego żoną miała być piękna Dżamila.
   	W roku 1963 pięcioletni wówczas Ismad po raz pierwszy towarzyszył ojcu, który pojechał do 
Khriby, ale w czasie tego pobytu jego ojciec nie nawiązał jeszcze żadnego kontaktu z rodziną 
Bouhamzy.
   	W połowie marca 1964 roku do Kornaiel przyjechał ówczesny szef Wydziału Psychiatrycznego 
Uniwersytetu Stanowego w Wirginii profesor Jan Stevenson.
   	Młody Libańczyk, którego profesor Stevenson poznał w roku 1962 w Brazylii, prosił w napisanym 
po arabsku liście polecającym do mieszkającego w Kornaiel brata, aby ten zechciał służyć 
profesorowi informacjami na temat przypadków reinkarnacji. Niestety, adresat wyprowadził się jakiś 
czas temu do Bejrutu.
   	Kiedy profesor Stevenson podał powód swojego przyjazdu do wioski, dowiedział się o przypadku 
małego Ismada Elawara. Oczywiście natychmiast udał się z chłopcem do ^"by, gdzie się okazało, że 
wszystkie wymieniane przez Ismada osoby rzeczywiście tam żyły, albo nawet żyją nadal.
   	Przejechany przez ciężarówkę Said Bouhamzy miał złamane obie nogi i zmarł po operacji. 
Pozostałe szczegóły jego życia nie zgadzały się z informacjami podawanymi przez Ismada, także 
dom, o którym tak często chłopak mówił, nie mógł być jego. Dane te pasowały natomiast do Ibrahima 
Bouhamzy, kuzyna i przyjaciela zmarłego, którego dom stał niespełna 100 metrów od domu Saida. 
Dżamila była piękną kochanką Ibrahima. Ku zgorszeniu całej wioski para ta żyła “na kocią łapę". 
Ibrahim, który zmarł na gruźlicę w wieku 25 lat, szczególnie cierpiał i uskarżał się z tego powodu, że 
przez ostatnie sześć miesięcy życia nie mógł chodzić, tylko leżał w łóżku. Jeden z wujów Ibrahima 
miał na imię Mahmud, był kiedyś kierowcą ciężarówki i miał wiele nieszczęśliwych wypadków. 
Wszystkie wymienianie przez małego Ismada imiona pozostawały w związku z rodziną Bouhamzy, a 
nieznajomy, którego chłopiec objął na ulicy swojej wioski, był sąsiadem Ibrahima.
   	19 marca profesor Stevenson z Ismadem i jego ojcem oglądał nie zamieszkany od wielu lat i 
specjalnie dla nich otworzony dom zmarłego Ibrahima. Ismad doskonale orientował się w całym 
wyposażeniu domu i umiał dokładnie odpowiedzieć na pytania dotyczące jego urządzenia za życia 
Ibrahima.
   	Skąd miał te wiadomości?
   	Stwierdzono też pewne wspólne cechy charakteru obydwu. Na przykład Ibrahim kochał 
polowania, pięcioletni Ismad również niezwykle interesował się wszystkim, co dotyczyło polowań. 
Chłopak mówił też zdumiewająco dobrze - jak na swój wiek - po francusku, czego nie można było 
powiedzieć o innych członkach rodziny. Ibrahim zaś służył w armii francuskiej i mówił płynnie w tym 
języku. Zarówno Ibrahim, jak i Ismad byli porywczy i nieopanowani. W dodatku aż do piątego roku 
życia Ismad panicznie bał się wszelkich ciężarówek i autobusów.
   	Na podstawie drobiazgowych badań niezliczonych relacji osób wspominających swoje 
poprzednie wcielenia Stevenson doszedł do wniosku, że cały szereg tych wspomnień jest 
niewątpliwie autentycznych. Tacy ludzie rzeczywiście żyli, zmarli i narodzili się ponownie. 
Przykładem tego jest Indianin ze szczepu Tlingit Victor Vincent, który zmarł w roku 1946. Na rok 
przed śmiercią powiedział swej bardzo bliskiej kuzynce, pani Chotkin, że powróci jako jej przyszły 
syn. Rozpozna go po dwóch bliznach operacyjnych, takich jakie ma on sam. Jedna po prawej stronie 
pod nosem, druga na plecach. Obie rzucały się w oczy z powodu okrągłych wgłębień po ukłuciach 
igłą.
   	W 18 miesięcy po śmierci Victora jego kuzynka urodziła syna i nazwała go po ojcu Corliss. 
Chłopiec przyszedł na świat z dwoma znamionami wyglądającymi jak blizny Victora Vincenta i tak 
samo umiejscowionymi. To pod nosem chłopca było ciemniejsze od skóry wokół i “wyraźnie 
ząbkowane", jak stwierdził profesor Stevenson w roku 1962. “Znamię na plecach było silnie 
zabarwione i wypukłe [...], około 2,5 centymetra długości i 0,5 centymetra szerokości. Na obrzeżach 
[...] wokół właściwej blizny wyraźnie widoczne liczne okrągłe wgłębienia" - opisał swoje oględziny 
profesor.
   	Kiedy chłopiec miał 13 miesięcy i zaczął mówić, rodzice próbowali nauczyć go wymawiać swoje 
imię, a wtedy malec otworzył usta i zadziwiająco poprawnie jak na ten wiek powiedział do matki w 
języku Tlingitów:
 - Nie znasz mnie? Przecież jestem Kahkody. (Tak brzmiało plemienne przezwisko zmarłego Victora 
Vincenta). Gdy matka wybrała się z dwuletniem Corlissem na spacer w okolice doków, w pewnym 
momencie malec zaczął się wiercić z przejęcia w wózeczku na widok spotkanej kobiety.
   	To moja Susie! - wykrzyknął rozpromieniony. Susie była synową zmarłego Victora Vincenta, 
której dwuletni Corliss nigdy wcześniej nie widział na oczy. Chłopiec głaskał ją czule, nazwał ją 
(poprawnie) jej imieniem szczepowym i co chwila wykrzykiwał radośnie: “Moja Susie, moja Susie!"
   	W kilka tygodni później, także w czasie spaceru, Corliss powiedział nagle:
   	- To mój syn William.
   	Victor Vincent rzeczywiście miał syna Williama, ale pani Chotkin spostrzegła go dopiero, kiedy 
Corliss zwrócił jej uwagę na niego.
   	Te i inne podobne zdarzenia miały miejsca przed ukończeniem przez Corlissa 6 lat. Później 
wspomnienia poprzedniego życia coraz bardziej się zacierały i w wieku 15 lat Corliss nic już nie 
pamiętał.
   	Jeden z najbardziej osobliwych przypadków reinkarnacji zbadał Brytyjczyk dr Arthur Guirdham. 
Jego pacjentka, “pani Smith", przeżywała na jawie - ale przede wszystkim w snach - swoje 
wcześniejsze życie w XIII wieku.
   	Doktor Guirdham z całą starannością zajął się jej przypadkiem. Ten z natury sceptyczny lekarz o 
specjalizacji psychiatrycznej doskonale potrafił rozróżnić fantazje od rzeczywistości.
   	Badając prawdziwość relacji “pani Smith", starał się być tylko i wyłącznie historykiem amatorem, 
odrzucając myślenie kategoriami psychiatrycznymi. Konsultował się ze znakomitymi historykami 
światowego formatu, m.in. z profesorem Nellim z Uniwersytetu w Tuluzie, by po jak naj-
dokładniejszym przebadaniu wszystkich faktów dojść do wniosku, że w opisanym przypadku mamy 
do czynienia z dowiedzioną reinkarnacją. “Pani Smith" żyła we Francji w XIII wieku i była heretyczką. 
Zapisała nazwy miejscowości, realia historyczne, wydarzenia z tamtego okresu, opisała szczegóły 
ubioru i podała mnóstwo innych informacji. Doktorowi Guirdhamowi udało się nie tylko ustalić do-
kładny dzień, w którym przed 700 laty “pani Smith" stawiła się przed obliczem inkwizycji, lecz także 
nazwiska członków jej ówczesnej rodziny oraz “współwinowajców".
   	Po długotrwałych badaniach i studiach znanych historyków musiano uznać prawdziwość 
informacji podanych przez “panią Smith".
   	Nawet jeśli sceptycy wciąż uznają reinkarnację za nie dowiedzioną w 100 procentach, to jednak 
skłania do myślenia fakt, że w głębinach naszej podświadomości drzemią sceny i doświadczenia z 
ubiegłych wieków, gotowe niejako w każdej chwili do przywołania. Zupełnie tak, jakby wszystko, co 
kiedyś było, gdzieś jeszcze istniało. Pogląd ten znajduje dodatkowe potwierdzenie w optycznym i 
akustycznym odbiorze realistycznych projekcji minionych wydarzeń. Zdarza się na przykład, że 
ludzie zupełnie niespodziewanie wpadają przez szczelinę czasu w sytuacje z głębokiej przeszłości.
   	W ułamku sekundy zostają wyrwani z teraźniejszości, by jak podróżnicy w czasie uczestniczyć w 
wydarzeniach, które miały miejsce dawno, dawno temu. Szukając wyjaśnienia tego paradoksu 
czasowego, powracają potem zdezorientowani przygodą do codzienności.
   	


IV
Uskok czasu
   	Astrofizycy przyjmują dziś założenie, iż przestrzeń i czas we Wszechświecie stanowią 
nierozerwalną całość. Jeśli na przykład dziś spojrzymy w niebo i ujrzymy wybuchającą gwiazdę - 
Supernową - to w tym samym momencie uświadamiamy sobie, że ta gwiezdna eksplozja miała 
miejsce, być może, miliony lat temu i jesteśmy “świadkami" dawno minionego zdarzenia. Wskutek 
bowiem gigantycznych odległości światło tego wybuchu potrzebuje nieskończenie długiego czasu, 
by dotrzeć do Ziemi, to znaczy stać się dla nas widzialne. Nie widzimy zatem gwiazd takimi, jakie są 
obecnie, tylko takimi, jakimi były kiedyś.
   	Nadzwyczajność takiego wybuchu gwiazdy polega na tym, że jesteśmy wprawdzie świadkami 
wydarzenia, które miało miejsce dawno temu, ale przeżywamy je w teraźniejszości.
   	Jeśli idzie o czas, matematycy wahają się pomiędzy dwiema koncepcjami. Jedna z nich jest 
globalna; według niej teraźniejszość woła przyszłość i odpowiada na wołanie przeszłości. Według 
drugiej koncepcji strumień czasu jest ciągiem w istocie niezależnych od siebie stanów, przy czym 
ślady przeszłości bardzo szybko ulegają zatarciu, a każda chwila przynosi w stosunku do minionej 
coś zasadniczo nowego. Wskutek istnienia zjawiska zwanego szczeliną czasu prawdziwa natura 
czasu nie daje się jednak ująć w formie prawidłowości matematycznych.
   	Niezależnie od tego, czym tak naprawdę jest czas, wydaje się, że odchodzące w przeszłość 
wydarzenia nie rozpływają się tak po prostu w “nicości", tylko istnieją gdzieś w czasoprzestrzeni 
niejako gotowe do przywołania.
   	Odnosi się niemal wrażenie, jakby każde zdarzenie, każdy czyn, każda myśl pozostawiały tam 
swój “odcisk", który w określonych okolicznościach fizykalnych i psychicznych może w każdej chwili 
pojawić się jako kopia - choć nie do końca identyczna z oryginałem. Takie bowiem “skopiowane" 
wydarzenia z przeszłości sprawiają wrażenie “bezdusznych" - coś w nich jest nie tak, są jakieś 
niesamowite.
   	Paryż, 10 sierpnia 1901 roku. Annę Moberley, dyrektorka St. Hugh College w Orfordzie, i jej 
koleżanka dr Eleanor Francis Jourdain opuszczają pałac wersalski i schodzą długimi schodami pod 
gołym niebem w stronę parku. Zmierzają do Petit Trianon, małego pałacyku, w którym spędziła kilka 
lat przed rewolucją 1789 roku nieszczęsna Maria Antonina.
   	Polną drogą docierają do opuszczonych zagród. Leży tam staroświecki pług. Potem z 
naprzeciwka nadchodzą dwaj mężczyźni w długich, zielonych płaszczach. Na głowach mają 
trójgraniaste kapelusze. Kiedy pani Jourdain pyta ich o drogę, bez słowa pokazują, że prosto.
   	Biorąc osobliwe stroje nieznajomych za dodatkową atrakcję turystyczną, obie panie nie zwracają 
na to specjalnej uwagi.
   	Po jakimś czasie dochodzą do samotnego domu. Na schodach stoi kobieta z dzbanem wody w 
ręku. Pochyla się do może 13-letniej dziewczynki, która wyciąga obie dłonie w stronę dzbana. 
Kobieta i dziewczynka wyglądają jak zastygłe w tym geście. Ich białe, wychodzące spod gorsetu 
mantylki jaśnieją.
   	Po raz pierwszy obie Angielki zaczynają czuć się nieswojo. Uświadamiają sobie, że coś jest w 
tym wszystkim nie w porządku. Niepewnie podążają dalej. Wreszcie docierają do pawilonu w środku 
lasu. Miejsce jest wybitnie nieprzyjemne, emanuje z niego jakaś przygnębiająca atmosfera. W do-
datku jest tam mężczyzna o odpychającej, zeszpeconej ospą twarzy. Ma pelerynę, na głowie 
sombrero. Wydaje się nie dostrzegać obu pań, a w każdym razie nie zwraca na nie uwagi. Nagle nie 
wiadomo skąd przybiega młodzieniec w długim, ciemnym płaszczu i butach ze sprzączkami.
   	- Tędy nie wolno wchodzić - woła do Angielek. Jednocześnie wskazuje dłonią na prawo i mówi: - 
Tam! Tam znajdą panie dom.
   	Chociaż obie angielskie nauczycielki mówią po francusku, rozumieją go tylko częściowo. 
Młodzieniec, wyraźnie zaintrygowany, uśmiecha się i odchodzi. Odgłos jego pośpiesznych kroków 
słychać jeszcze przez dłuższą chwilę.
   	Obie panie w milczeniu podążają dalej. Po chwili dochodzą do wąskiego, zrobionego z ledwie 
ociosanych bali mostka nad wąwozem. Po drugiej stronie, przez okoloną drzewami łąkę wije się 
ścieżka. W niewielkiej odległości widać pawilon o zamkniętych okiennicach. Po lewej i prawej stronie 
łąka opada tarasami.
   	Na łące siedzi kobieta odwrócona plecami do domu. Trzyma w dłoni duży arkusz papieru, 
przyglądając się widocznie rysunkowi, nad którym pracuje. Jest to nader przyjemna, nie całkiem już 
młoda osoba w letniej sukience o długiej talii i bardzo sutej, krótkiej dolnej części. Bardzo niezwykły 
to widok. Wokół ramion ma udrapowaną bladozieloną mantylkę, na blond włosach biały kapelusz o 
szerokim rondzie.
   	Kiedy Angielki zbliżają się do domu przy końcu jednego z tarasów, nagle otwierają się drzwi, by 
zaraz potem zatrzasnąć się z hukiem. Wychodzi mężczyzna o wyglądzie służącego, choć bez liberii. 
Ponieważ obie panie mają wrażenie, iż weszły bez zezwolenia na czyjąś prywatną posesję, idą za 
tym mężczyzną - i nagle, w jednej chwili znajdują się w tłumie ludzi uczestniczących w ceremonii 
ślubnej. Wszyscy są ubrani według kanonów mody z 1901 roku!
   	Po powrocie do Anglii obie nauczycielki raz jeszcze przeanalizowały swoją przygodę. Ku ich 
zdumieniu okazało się, że każda z nich widziała co innego: pani A. Moberley na przykład kobietę na 
łące z arkuszem papieru w dłoni, pani E. Jourdain natomiast staroświecki pług przy opuszczonej 
zagrodzie.
   	Ponieważ nie potrafią sobie wyjaśnić swoich częściowo różnych spostrzeżeń, dokonują 
szczegółowej analizy wydarzeń owego popołudnia 10 sierpnia 1901 roku. Następnie postanawiają 
zebrać wszelkie dostępne informacje na temat Petit Trianon. W roku 1904 udają się ponownie do 
Wersalu. W czasie zwiedzania stwierdzają ze zdumieniem, że mały domek, przy którym pani 
Jourdain widziała kobietę z dzbanem i dziewczynkę, wygląda zupełnie inaczej. Również tam, gdzie 
spotkały dwóch mężczyzn w zielonych płaszczach i trójgraniastych kapeluszach, wszystko było inne. 
Ścieżki, gdzie nieznajomy młodzieniec wskazał im drogę do Petit Trianon, już nie ma. W ogóle 
wszystko wygląda inaczej, cały park jakby się “skurczył", nie ma drewnianego mostka, nie ma drogi 
w wąwozie. A tam, gdzie na łące siedziała kobieta z rysunkiem, rośnie potężny krzew.
   	W czasie wieloletnich, systematycznych badań Angielki próbują rzucić nieco światła na te 
wydarzenia. Docierają do planów terenów Wersalu, przeglądają we francuskiej Bibliotece 
Narodowej dokumenty, konsultują się z historykami. Coraz wyraźniej zaczyna się rysować nastę-
pujący obraz:
   	Pług, który widziała pani Jourdain, nie należał wprawdzie do Petit Trianon, ale istnieje pisemna 
informacja, że był tam raz przechowywany i po Rewolucji Francuskiej sprzedano go.
   	W Wersalu XVIII wieku tylko służba pałacowa nosiła zielone liberie.
   	Dwaj mężczyźni w zielonych płaszczach i trójgraniastych kapeluszach zostali zidentyfikowani 
jako bracia Bercy! 5 października 1789 roku, kiedy królowa Maria Antonina przebywała w Petit 
Trianon, trzymali tam straż.
   	Na podstawie materiałów historycznych udało się dowieść, że 13-letnia dziewczynka wyciągająca 
ręce po dzban to Marion, córka ogrodnika, a mężczyzna z oszpeconą ospą twarzą i w sombrerze na 
głowie (które weszło w modę około 1789 roku) to hrabia Yandreuil, Kreol, który znacznie przyczynił 
się do upadku Marii Antoniny.
   	Jeśli idzie o przebiegającego młodzieńca w butach ze sprzączkami, to był to paź, którego - jak 
mówią źródła historyczne - ochmistrz pałacu wysłał do Petit Trianon, aby przekazał królowej 
wiadomość o konieczności natychmiastowej ucieczki, ponieważ z Paryża nadciąga tłum. Ponadto 
jest dowiedzione historycznie, że 5 października 1789 Maria Antonina otrzymała w parku wiadomość 
od posłańca, iż zostanie zabrana z Petit Trianon w bezpieczne miejsce.
   	Z materiałów archiwalnych wynikało nawet, że modystka królowej, madame Eloffe, jeszcze w 
1789 roku uszyła dla niej dwie zielone, jedwabne mantylki.
   	W 1902 roku pani A. Moberley przypadkowo zobaczyła portret Marii Antoniny pędzla Wertmiillera. 
Ku jej bezbrzeżnemu zdumieniu osoba na portrecie miała rysy twarzy kobiety widzianej przez nią w 
Petit Trianon.
   	“Wszystko stało się dziwnie nienaturalne i sprawiało nieprzyjemne wrażenie" - napisała A. 
Moberley, relacjonując moment nagłego pojawienia się obcego krajobrazu z innej epoki. - “Nawet 
drzewa za budynkami sprawiały wrażenie płaskich i bezbarwnych, zupełnie jak na gobelinie. Nie 
było ani światła, ani cienia. Nie czuło się najmniejszego powiewu. Panowała absolutna cisza". Pani 
Jourdain potwierdziła to wrażenie słowami: “Cała ta scena - drzewa, niebo i budynki - emanowała 
jakąś niesamowitością".
   	Co się takiego stało?
   	Pierwsze narzucające się wyjaśnienie to to, że obie panie miały sen na jawie. Lecz uznanie za 
prawdopodobne, że obie w tym samym czasie, w tym samym miejscu miały ten sam sen, jest zbyt 
daleko posuniętym naginaniem faktów. Chyba żeby świadomie bądź nieświadomie wpływały na 
siebie wzajemnie.
   	Możliwe byłoby oczywiście i to, że Angielki wymyśliły całą historię, aby zwrócić na siebie uwagę. 
Przeciwko takiemu przypuszczeniu przemawia fakt, że swoją relację o tych wydarzeniach 
opublikowały dopiero w wiele lat później, a poza tym uchodziły za osoby jak najbardziej zrów-
noważone i odpowiedzialne.
   	Pozostaje jeszcze jedno - dość niezwykłe - wyjaśnienie. Otóż za sprawą nie znanej przyczyny 
obie panie zostały przeniesione w inny wymiar czasowy, gdzie przeżyły ułamek minionych 
wydarzeń.
   	10 sierpnia 1901 roku nad Europą zarejestrowano silne burze elektryczne. Czy to właśnie 
wywołało lokalną zmianę wymiaru czasowego w okolicach Wersalu?
   	Co jakiś czas nowe, niezwykłe wydarzenia podbudowują teorię, podług której dochodzi niekiedy 
do zatrzymania, czy nawet “przerwania" normalnego strumienia czasu. W lipcu 1975 roku podczas 
ekspedycji filmowo-badawczej jachtu “New Freedom" około 75 mil na północny wschód od Bimini 
zdarzył się następujący wypadek:
   	Jacht dostał się w obszar niezwykle silnej burzy elektromagnetycznej, w czasie której nie spadła 
ani jedna kropla deszczu. Bezchmurne niebo co chwilę przeszywały zielone lub fioletowe błyskawice. 
W kulminacyjnym momencie suchej burzy elektromagnetycznej wydawało się, jakby od oślepiającej 
plątaniny błyskawic, którym towarzyszyły ogłuszające grzmoty, miało “pęknąć niebo".
   	Doktor Jim Thorne, kierownik wyprawy, który fotografował to zapierające dech w piersiach 
zjawisko swoim 35-milimetrowym pentaxem, skierował obiektyw na horyzont dokładnie w tym 
momencie, kiedy burza osiągnęła swój punkt kulminacyjny. Oczywiście był bardzo ciekaw, czy udało 
mu się “wiernie" uchwycić na zdjęciach przebieg zjawiska.
   	Ku swemu bezbrzeżnemu zdumieniu stwierdził potem, że na zdjęciu znajduje się więcej, niż 
widział na własne oczy. Po lewej stronie kadru, w odległości zaledwie 25-35 metrów od jachtu, 
widoczne było coś jak żagiel dużego okrętu płynącego pod pełnymi żaglami. Ani jednak przed burzą, 
ani po niej nie było w pobliżu “New Freedom" żadnych statków. Cała uwaga załogi była oczywiście 
skierowana na obserwowanie fajerwerku błyskawic na horyzoncie, natomiast “chłodne oko" 
obiektywu uchwyciło wszystko, co w danym momencie znajdowało się w jego “polu widzenia".
   	Technicy i specjaliści od fotografii wykluczyli możliwość błędów aparatu czy procesu 
wywoływania kliszy. Nie było żadnej wady sprzętu ani też przekonującego wyjaśnienia, w jaki 
sposób mogło “zmaterializować" się coś takiego jak żagiel i rufa staroświeckiego żaglowca i zostać 
utrwalone na kliszy w kulminacyjnym momencie elektrycznej burzy. Tajemniczy incydent, którego po 
dziś dzień nie udało się w żaden sposób wyjaśnić.
   	Nie mniej zagadek dostarczają od czasu do czasu przekazy na falach radiowych, sprawiające 
wrażenie, jakby zatrzymał się czas. Na przykład pewien program telewizyjny odebrano po latach od 
momentu emisji, zupełnie jakby w międzyczasie “zgubił się" gdzieś w szczelinie czasu. Incydent, 
który wydarzył się 14 września 1963 roku w Anglii, jest rzeczywiście dość niezwykły. Otóż ku zdu-
mieniu brytyjskich telewidzów program telewizyjny co jakiś czas zakłócany był przez inny - 
nadawany przez KLEE-TV w Houston w Teksasie! Obydwa programy pojawiały się na zmianę na 
ekranach brytyjskich telewizorów, przy czym program z Teksasu odbierany był nawet lepiej od 
brytyjskiego. Skargi na zakłócający odbiór nadajnik nie mogły zostać w odpowiedni sposób 
załatwione, ponieważ program, o który chodziło, wyemitowany został kilka lat wcześniej, a KLEE-TV 
dawno już nie istniało. Również firma elektroniczna Atlantis Electronics Ltd. z Lancaster w Anglii, 
której zlecono zbadanie tego incydentu, nie doszła do żadnych wniosków.
   	Jak wynika ze spekulacji niektórych badaczy, pewne strefy naszej Ziemi wydają się bardziej od 
innych narażone na zjawisko szczeliny czasu. W miejscach tych bowiem - jak np. w Trójkącie 
Bermudzkim - bezustannie zdarzają się tajemnicze wypadki. W przeciwieństwie do sprawy Petit 
Trianon, gdzie najwyraźniej doszło do projekcji sceny z przeszłości w teraźniejszość, w Trójkącie 
Bermudzkim cały czas giną samoloty, statki i ludzie, w większości wypadków nie pozostawiając po 
sobie żadnych śladów.


V
Wrota nicości
   	Od setek lat w zagadkowy sposób z powierzchni Ziemi znikają bez śladu ludzie. Nagle znikają z 
oczu patrzącym, zupełnie jakby wpadli w szczelinę czasu. W ułamku sekundy przestają istnieć, 
rozpływając się w powietrzu tam, gdzie akurat stali. Co się z nimi dzieje? Dokąd się przenoszą?
   	Jakie pozostają możliwości wyjaśnienia, jeśli wykluczyć trzeba uprowadzenie, wypadek czy inne 
naturalne zdarzenie?
   	Jak wynika z najnowszych badań, musimy pogodzić się z faktem, że wskutek równoczesnego 
działania różnych sił - na przykład intensywnego promieniowania elektromagnetycznego - w obrębie 
kontinuum przestrzenno-czasowego może dojść do zaburzeń, które nie tylko przekształcają 
czasoprzestrzeń, ale czasem nawet ją rozrywają, by na jakiś czas otworzyć “drzwi" do innych 
wymiarów - równoległych do naszego światów. Tak więc można przyjąć, iż tacy “znikający" ludzie 
wpadają niejako w “wilcze doły" czasu, jak to się zdarzyło na przykład z 19-letnim Bruce'em 
Burkanem, który 24 października 1967 roku siedział na ławce końcowego przystanku autobusowego 
w Newark. Miał na sobie tani, źle leżący garnitur, w kieszeni dokładnie 7 centów i nie miał pojęcia, 
dlaczego tam siedzi i co się z nim działo przez ostatnie dwa miesiące.
   	22 sierpnia Bruce Burkan pojechał ze swoją dziewczyną popływać na plażę Asbury Parks w New 
Jersey. Nieco później poszedł w spodenkach kąpielowych na parking, żeby wziąć coś z samochodu. 
Ponieważ długo nie wracał, jego dziewczyna zaczęła się niepokoić i poszła go szukać, lecz bez 
rezultatu. Samochód stał zamknięty na parkingu, gdzie zostawili go przed dwiema godzinami, a 
Bruce Burkan zniknął bez śladu. Rodzice natychmiast zgłosili jego zaginięcie, co również nie dało 
rezultatu. Nabrawszy w końcu przekonania, że ich syna nie ma już wśród żywych, odprawili 
uroczystość żałobną na jego cześć.
   	Kiedy w dwa miesiące później Burkan niejako znikąd pojawił się w Newark, nie miał pojęcia, co 
się z nim działo przez miniony okres. Szczególnie niepokoił go fakt, że według oficjalnych danych 
nikt go przez ten czas nigdzie nie widział ani nie rozpoznał, chociaż jego ognistorude włosy stanowiły 
dostateczny znak szczególny! Dziennikarzom powiedział, że ma wrażenie, jakby czas z okresu 
pomiędzy 22 sierpnia a 24 października przestał istnieć.
   	Widocznie owe dwa miesiące z życia Bruce'a Burkana zniknęfy w szczelinie czasu...
   	
   	W całkowicie nie wyjaśniony sposób giną w piaskach arabskiej pustyni ślady dwóch angielskich 
oficerów lotnictwa. Pilot D. R. Stewart i porucznik W. T. Day wyruszyli 24 lipca 1924 roku na jeden ze 
swych regularnych lotów rozpoznawczych. Kiedy nie powrócili na czas, następnego dnia 
zorganizowano ekspedycję, która udała się na poszukiwania. Ekipa ratunkowa odnalazła wreszcie 
gotowy do startu samolot na pustyni. Nie brakowało paliwa, nie widać było żadnych śladów walki czy 
czegokolwiek, co wskazywałoby na inne problemy. Jedyne, co znaleziono, to odciski stóp dwóch 
ludzi, które w odległości kilku kroków od maszyny gwałtownie się urywały. Poza nimi nigdy nie 
znaleziono żadnego śladu po obu angielskich lotnikach.
   	Jeden z najbardziej wyrazistych przypadków zniknięcia bez śladu wydarzył się w 1880 roku. 
Miało to miejsce 23 września wspomnianego roku na pastwisku stadniny koni, mniej więcej 18 
kilometrów od miasteczka Gallatin, w pobliżu Nasłwille w amerykańskim stanie Tennessee.
   	Mieszkał tam David Lang, właściciel stadniny, wraz z żoną i dwójką dzieci, 8-letnim George'em i 
11-letnią Sarą.
   	Tego wrześniowego ranka David Lang wyszedł z domu frontowymi drzwiami i przez chwilę 
rozmawiał z bawiącymi się przed domem dziećmi. Stojąca za nim żona cieszyła się tą chwilą 
rodzinnej idylli przed rozejściem się wszystkich do swoich zajęć.
   	Następnie pan Lang pomachał dłonią na pożegnanie, zszedł po schodach i energicznym krokiem 
ruszył przez łąkę w stronę stajni.
   	Kiedy pani Lang patrzyła za oddalającym się mężem, wschodzące słońce świeciło jej prosto w 
oczy. Nagle spostrzegła otwarty powóz, który otoczony tumanem kurzu, wspinał się długim 
podjazdem do farmy.
   	“Jakże długo już trwa susza" - pomyślała kobieta, starając się rozpoznać, kto jedzie tym powozem. 
Był to jej brat wraz ze znanym prawnikiem z miasta, sędzią Augustem Peckiem.
   	Pani Lang podeszła do dużego dzwonka, żeby zawrócić męża z drogi w przeświadczeniu, że ma 
on pewnie coś do omówienia z przybyszami. Kiedy wyciągała rękę, żeby wprawić dzwon w ruch, 
widziała jeszcze jego postać w połowie wielkiego pastwiska. Nie wierzyła własnym oczom, kiedy 
nagle “rozpłynął się w powietrzu", zanim zdążyła uruchomić dzwon. W mgnieniu oka, tak jak szedł, 
jej mąż niespodziewanie zniknął z łąki.
 - W tym samym momencie odebrało też mowę sędziemu Peckowi siedzącemu w powozie. 
Zwrócony w stronę pastwiska, widział Davida Langa i właśnie zamierzał do niego zawołać, kiedy 
hodowca nagle na jego oczach bez śladu “rozpłynął" się w powietrzu.Wielki Boże - wymamrotał 
siędzia. - Co się z nim stało?
 - O czym pan mówi? - spytał zdezorientowany szwagier Langa. Zbity z tropu sędzia niespokojnie 
wiercił się na siedzeniu.
 - Nie do wiary - powiedział. - Dopiero co widziałem Langa, jak przechodził przez łąkę. A potem w 
jednej sekundzie zniknął mi z oczu. Wysiądźmy zobaczyć, co się stało.
   	Obydwaj mężczyźni wysiedli z powozu i szybko podążyli przez łąkę. Również pani Lang biegła 
już w stronę miejsca, gdzie po raz ostatni widziała męża. Spotkali się tam wszyscy troje, 
zaszokowani tym, co się stało.
   	- Na pewno wpadł do jakiejś dziury – stwierdził sędzia.
   	- Ale to się stało tak nagle i wcale nie wyglądało, jakby się pośliznął czy upadł. On po prostu 
zniknął – krzyczała bliska histerii pani Lang.
   	Centymetr po centymetrze przeszukali to miejsce na łące. Nic nie znaleźli, żadnej dziury, żadnej 
rozpadliny. Wreszcie wszyscy wrócili do domu, a brat Davida Langa zaczął dzwonić na alarm, żeby 
sprowadzić pomoc. Po niedługim czasie przybyło mnóstwo osób: sąsiedzi, przyjaciele, ludzie z 
miasteczka. Przeszukano każdy metr kwadratowy i każdy zakątek terenu w poszukiwaniu rozpadlin 
i dziur w ziemi. Na łące nie znaleziono nic poza trawą. Nie było tam ani drzew, ani krzewów, ani 
kamieni.
   	Kiedy po paru tygodniach nadal nie było wiadomo, gdzie podział się David Lang, pani Lang z 
bratem zatrudnili eksperta od gruntów i geologa, żeby zbadali teren. Jedyne, co udało się ustalić, to 
to, że pod warstwą gleby znajduje się wapień, ale w warstwie skalnej także nie było żadnych 
rozpadlin, nie mówiąc już o jaskiniach. Sąsiedzi Langów, nadal nie przekonani, zebrali się, żeby 
robić wiercenia w poszukiwaniu ewentualnych podziemnych pieczar czy jaskiń. W miejscu, w którym 
zniknął David Lang, nie było zdeptane ani jedno źdźbło trawy. Nie było najmniejszego wyjaśnienia, 
dlaczego zniknął pośrodku łąki. Również przez 100 lat, jakie upłynęły od tego wydarzenia, nie udało 
się rozwiązać tej zagadki.
   	W rok później ludzi w Gallatin ponownie poruszyła sprawa tajemniczego zniknięcia Langa. 
Dziwnym trafem to miejsce łąki, gdzie Lang niejako “rozpłynął" się w powietrzu, osobliwie się 
zmieniło: powstał tam mianowicie okrąg o średnicy około czterech metrów, porośnięty gęstą i 
wysoką trawą. Ale żadne ze zwierząt z farmy nie chciało się tam paść. Nawet owady unikały tej 
soczystej oazy traw. Tylko dzieci Langów bawiły się tam niekiedy. A wtedy Sara wołała od czasu do 
czasu: - Czy jesteś gdzieś tutaj, tato?
   	W połowie sierpnia 1881 Sara po raz kolejny zawołała ojca i nagle odpowiedział jej jakiś głos. 
Słyszało go obydwoje dzieci. Brzmiał jak dobiegające z oddali wołanie o pomoc. Sara i George 
pobiegli do domu i opowiedzieli o wszystkim matce. Pani Lang najszybciej jak mogła udała się do 
“zielonego kręgu" na łące i zawołała na męża, tak jak robiły to dzieci. Usłyszała odpowiedź. Był to 
bez wątpienia głos Davida Langa.
   	Przez następne dni cała trójka regularnie chodziła w to miejsce i nawoływała. Wszyscy troje 
słyszeli odpowiedź, ale stwierdzali też, że z każdym dniem głos jest słabszy. Piątego dnia odpowiedź 
już nie nadeszła. Od tej chwili nikt nigdy nie usłyszał już głosu Davida Langa.
   	Podobny incydent wydarzył się niecałe 10 lat po zniknięciu Davida Langa. Tym razem 
przydarzyło się to jednemu z członków rodziny Macmillanów, która założyła jedno z największych 
wydawnictw świata. 13 lipca 1889 roku jeden z lubiących przygody Macmillanów wspinał się na 
szczyt mitycznego Olimpu w północnej Grecji. Towarzyszył mu przyjaciel nazwiskiem Hardinge oraz 
miejscowy przewodnik. Cała trójka udała się konno w drogę, dojeżdżając aż do położonego między 
dwoma szczytami płaskowyżu. Podczas gdy Hardinge zamierzał wspiąć się na wyższy ze szczytów, 
Macmillan zdecydował się na niższy. Przewodnik pilnował koni, cały czas pozostając jednak w 
zasięgu głosu.
   	Kiedy Hardinge dotarł na swój szczyt, odwrócił się i zobaczył Macmillana stojącego na “swoim" 
szczycie. Przyjaciele pomachali do siebie i Macmillan od razu zaczął schodzić. Hardinge pozostał 
jeszcze przez chwilę na górze, żeby nasycić się pięknem krajobrazu. Następnie poszukał wzrokiem 
przyjaciela i stwierdził, że ten zszedł już niemal do połowy wysokości góry. W następnej chwili 
Macmillan zniknął mu z oczu. Nie dowierzając własnemu wzrokowi, Hardinge wpatrywał się w 
przeciwległe zbocze, ale nikogo nie widział. Do samego podnóża góry nie było żywej duszy - ani 
śladu Macmillana! Co się stało?
   	Hardinge pośpiesznie zszedł na dół i zobaczył przewodnika, który jak skamieniały wpatrywał się 
w zbocze niższego szczytu. Wreszcie wydusił z siebie, że w tym samym czasie co Hardinge 
obserwował, jak Macmillan schodzi w dół. Obaj widzieli na własne oczy, jak zniknął.
   	Hardinge razem z przewodnikiem sprawdzili każdy metr zbocza. Nie było śladu Macmillana. Nic 
nie świadczyło o tym, że tu był, żaden strzęp ubrania, żaden ślad stopy czy złamana gałązka. 
Zupełnie jakby “rozpłynął" się w powietrzu. Również zorganizowana później ekipa poszukiwawcza 
wróciła z pustymi rękami. Nie było żadnej rozpadliny czy dziury, w które mógłby wpaść Macmillan. 
Po prostu na oczach Hardinge'a i przewodnika Macmillan zniknął bez śladu.Po dziś dzień zdarzają 
się co jakiś czas podobne incydenty, które nadal nie doczekały się rozwiązania. Pojawia się pytanie, 
czy wskutek geograficznie i czasowo ograniczonych czynników nie powstaje “pęknięcie w cza-
soprzestrzeni", przez które “wpadają" do równoległego świata w innym wymiarze osoby i przedmioty 
(np. samoloty i statki) z naszego świata. Wydaje się, że istnieją “labilne" rejony Ziemi, szczególnie 
podatne na tworzenie się “szczelin czasu", np. Trójkąt Bermudzki.
   	- Wiem, że tam dzieje się coś niesamowitego, diabelskiego. Wiem też, że nasz pilot w niepojęty 
sposób zabity został przez Diabelski Trójkąt. Ale jak i dlaczego, pozostaje dla mnie zagadką. W 
każdym razie na pewno nie żyje - mówi Don Parris, jeden z dwóch ludzi, którzy uniknęli śmierci w 
Trójkącie Bermudzkim.
   	Lecieli we trzech jednosilnikową cessną 172 - 43-letni Parris, 32-letni Kelly Hanson i 29-letni pilot 
Mikę Roxby. Wyruszyli z rodzinnego miasta Merrit Island na Florydzie na Haiti.
   	Kiedy przy wspaniałej pogodzie brali kurs na Wyspy Bahama, instrumenty kontrolne 
funkcjonowały bez zarzutu. Niewielki samolocik przelatywał nad Bimini. Gdy tylko jednak znaleźli się 
w obszarze Trójkąta Bermudzkiego, który leży mniej więcej pomiędzy Miami, Wyspami Bermudzkimi 
i Puerto Rico, nagle wszystko zaczęło iść nie tak. Niespodziewanie pojawiła się nie wiadomo skąd 
ściana żółtawej mgły, zanikła łączność, przestał działać wskaźnik poziomu paliwa, instrumenty nawi-
gacyjne oszalały, a igła kompasu zaczęła wirować. Pasażerowie samolotu całkowicie stracili 
orientację, zupełnie nie wiedząc, gdzie jest góra, a gdzie dół. Cessną tak trzęsło, że Hanson rozbił 
sobie głowę. W pewnym momencie nieoczekiwanie wyłoniła się pod samolotem wyspa Great Inagua. 
To, co się stało potem, na zawsze pozostanie dla mnie zagadką - wspomina Hanson. - Kiedy o tym 
myślę, dziś jeszcze ciarki chodzą mi po plecach. Na chwilę widoczność zrobiła się znakomita, 
wyraźnie widzieliśmy w dole pas lądowiska. W następnej sekundzie byliśmy już w środku chmur, 
które pojawiły się nie wiadomo skąd.
   	- Co u diabła...! - zawołał Mikę. I były to ostatnie słowa, jakie wypowiedział w życiu. W ułamku 
sekundy wypadliśmy z niesamowitej chmury, pędząc w stronę zbocza góry. To wszystko, co 
pamiętam.
   	Don i ja odzyskaliśmy przytomność mniej więcej w tym samym czasie. Mimo obrażeń 
pomogliśmy jeden drugiemu wydostać się z maszyny. Ale Mikę nie żył.
   	- Nigdy nie wierzyłem w te wszystkie opowieści o Diabelskim Trójkącie, ale po tym wszystkim 
zmieniłem zdanie - dodaje Hanson w zamyśleniu.
   	Eksperci lotniczy byli tym wypadkiem tak samo zdezorientowani, jak obydwaj pasażerowie 
cessny. W kręgu fachowców Roxby znany był jako znakomity pilot.
 - Nie ma żadnego logicznego wytłumaczenia tej katastrofy. Roxby był bardzo doświadczonym 
pilotem - twierdzi Don Wilson, dyrektor lotniska na Merrit Island. A inspektor bezpieczeństwa lotów 
Ed Graves dodaje:
 - Tam, w Diabelskim Trójkącie, musiało się wydarzyć coś, co na pewno nie zostało spowodowane 
błędem ludzkim czy zawodnością maszyny. Mikę Roxby był cholernie dobrym pilotem...
   	Od pierwszych wzmianek na temat Trójkąta Bermudzkiego sprzed 170 lat bez przerwy zdarzają 
się tam niesamowite przypadki.
   	I tak na przykład 20 sierpnia 1800 roku w nie wyjaśniony sposób zaginął amerykański okręt 
“Pickering" z 90-osobową załogą. W tym samym miesiącu tego samegoroku zaginął też bez śladu 
inny amerykański okręt, “Insurgent", z 340 ludźmi na pokładzie. 9 października 1814 roku z wód 
Diabelskiego Trójkąta nie powrócił USS “Wasp" ze 140-osobową załogą... Tylko od roku 1980 na 
tych niesamowitych wodach ginie rocznie od 30 do 50 statków i samolotów. Jednocześnie jednak co 
jakiś czas odnajduje się tam zaginione dawno temu obiekty.
   	Ponieważ ekipy ratunkowe służb przybrzeżnych wyposażone są dziś w urządzenia radarowe 
wysokiej czułości, potrafią dokładnie badać dno morskie. Toteż co pewien czas napotykają wraki 
zatopionych okrętów, a także samolotów, które przed 40 laty zaginęły bez śladu w niewyjaśnionych 
okolicznościach.
   	5 grudnia 1945 roku zdarzył się wypadek, który przeszedł do annałów lotnictwa ze smutną sławą 
wydarzenia, którego nigdy nie udało się wyjaśnić. Tego fatalnego dnia zaginęło naraz 5 samolotów 
torpedowych typu “Avenger"! Wystartowały z bazy lotniczej marynarki wojennej w Fort Lauderdale 
do rutynowego lotu treningowego, mając na pokładzie 14 członków załogi. W pewnym momencie 
kontakt radiowy ze stacją naziemną nagle się urwał. Na poszukiwanie maszyn z lotu nr 19 
natychmiast wysłano wodnosamolot z 13-osobową załogą, lecz po 20 minutach urwała się łączność 
radiowa także i z tą maszyną. Tego osobliwego popołudnia “rozpłynęło" się w powietrzu w sumie 6 
samolotów z 27 osobami na pokładzie!
   	Przez kilka tygodni trwała bezskuteczna, zakrojona na niezwykle szeroką skalę akcja 
poszukiwawcza. Zaginione samoloty nigdy więcej nie “wypłynęły" na powierzchnię. Nawet 
najmniejsza plamka oleju na wodzie nie świadczyła o ich istnieniu.
   	Niedawno, po 40 latach od tamtej chwili, pewien poszukiwacz skarbów wydobył wrak jednego z 
tych samolotów torpedowych z wód Zatoki Meksykańskiej na zachódod Key West. Niesamowite w 
tym wszystkim jest to, że w kabinie nie znaleziono najmniejszego śladu pilota. Kabina była pusta. 
Nie znaleziono żadnego szkieletu, żadnej czaszki!
   	Odkrycie to pokrywa się z wydarzeniem, które miało miejsce 10 stycznia 1980 roku.
   	Tego dnia Bo Rein, trener drużyny piłkarskiej Uniwersytetu w Luizjanie, wystartował w swojej 
maszynie z Shre-yerport do Baton Rouge. Nagle samolot zmienił kierunek i zaczął lecieć w stronę 
Trójkąta Bermudzkiego. Piloci amerykańskich myśliwców, które miały przechwycić prywatny 
samolot, zameldowali, że maszyna leci bez pilota!
   	Po pięciogodzinnym locie prawie “prosto jak strzelił" przez 1500 mil maszyna nagle wali się do 
morza. Piloci myśliwców bezradnie przyglądają się tragedii. Rzecznik wojsk lotniczych określił 
później ten lot ku śmierci jako “absolutnie przerażający".
   	Także pisarz Charles Berlitz miał osobiste przeżycie związane z Trójkątem Bermudzkim. To, co 
widział na własne oczy, brzmi zupełnie jak fragment powieści science--fiction. Berlitz krążył jachtem 
w okolicy Wysp Bahama, kiedy ni stąd, ni zowąd pojawiła się przed nim ściana żółtawej mgły. Zgasły 
wszystkie światła, urwała się łączność radiowa. Jacht zboczył z kursu. Potem w wodzie pojawiło się 
coś jak “długi zbiornik". Oczywiście początkowo wzięto to za złudzenie optyczne - aż do chwili, kiedy 
“zbiornik" wystrzelił z wody i pomknął stromo w górę.
   	Niestety, nie ma w zasadzie możliwości wyjaśnienia przyczyny takich wypadków, ponieważ 
służby przybrzeżne i policja pomimo najnowocześniejszego wyposażenia są całkowicie bezradne. 
Wszystko to jest bardzo zagadkowe. Nikt jednak nie chce tego potwierdzić. Władze dlatego, że 
musiałyby jednocześnie przyznać się do bezsilności, a naoczni świadkowie przeważnie milczą z 
obawy, żeby nikt nie wziął ich za niespełna rozumu. Istnieje wiele teorii usiłujących wyjaśnić 
metodami naukowymi ten rodzaj niesamowitych wydarzeń: mówi się na przykład o szczelinach 
czasu, burzach elektromagnetycznych, eksplozjach podwodnych, nadzwyczajnych warunkach 
atmosferycznych czy też prądach podwodnych.
   	Według relacji naocznych świadków w Trójkącie Bermudzkim bardzo często widuje się 
niezidentyfikowane obiekty latające. Nic zatem dziwnego, że niektórzy badacze zajmujący się 
Trójkątem obarczają odpowiedzialnością za tajemnicze wydarzenia w tym rejonie właśnie UFO.


VI
Tajny projekt “Majestic 12"
   	Fachowcy definiują UFO jako niezidentyfikowany obiekt latający albo światło na niebie lub 
powierzchni ziemi, którego wygląd, tor lotu, ogólna dynamika i właściwości luminescencyjne nie dają 
się wyjaśnić konwencjonalnie.
   	UFO stanowią wyzwanie nie tylko dla astronomów, fizyków i inżynierów, ale także dla etologów. 
Zgodnie bowiem z wiarygodnymi obserwacjami wydaje się, że funkcjonują one poza naszymi 
wyobrażeniami na temat przestrzeni i czasu.
   	Gdyby UFO pasowały jako konwencjonalne pod względem technicznym obiekty latające do 
koncepcji naukow-ców-sceptyków, całkiem spokojnie moglibyśmy zarzucić tezę o przybyszach 
spoza Ziemi. A to dlatego, że jako statki kosmiczne z innych światów muszą niejako odbiegać swym 
charakterem od tego, do czego przywykliśmy. Odbiegać do tego stopnia, że ortodoksyjna nauka nie 
byłaby w stanie tego zaakceptować. I dokładnie tak właśnie się dzieje.
   	Już same tylko niekonwencjonalne cechy UFO pozwalają wnioskować o niesłychanie wręcz 
zaawansowanej technologii, umożliwiającej być może nawet podróże międzygwiezdne. Jeśli oprócz 
znanego nam kontinuum przestrzenno-czasowego potrafią - przechodząc niejako przez szczelinę 
czasu - wykorzystywać też inne wymiary, to w momencie przenikania do innego kontinuum 
przypuszczalnie mogłyby również zaskakiwać nas (poza innymi właściwościami) także pozorną 
dematerializacją. A informacje o takim zjawisku pojawiają się w relacjach bardzo wielu świadków.
   	Nic dziwnego, że UFO bezustannie wznieca emocje, prowadząc do zażartych sporów o to, czy 
jest to zjawisko natury fizycznej czy też psychicznej.
   	Carl Gustav Jung na przykład wypowiadał się na temat UFO bardzo ambiwalentnie. Z jednej 
strony widział w tych niezidentyfikowanych obiektach latających archetypowe symbole marzeń 
sennych (okrągłe oko Boga - Całość, Bóstwo, a więc przeżycie czysto religijne), z drugiej zaś strony 
UFO istniało dla niego także jako twór jak najbardziej realny, materialny.
   	Ta dwoistość podejścia do problemu UFO po dziś dzień jest charakterystyczna dla wielu ludzi.
   	
   	Roswell, Nowy Meksyk, 2 lipca 1947.
 - Koniec na dzisiaj - mówi hodowca bydła William Brazel do swego syna Berniego, z którym aż do 
zmroku dokonywał pilnej naprawy ogrodzenia rancza. Zesztywniały od ciągłego schylania się powoli 
rozprostowuje plecy. Przy okazji zupełnie przypadkowo rzuca okiem na wieczorne niebo i zastyga ze 
zdumienia.
 - Popatrz, tam... na to świecące na górze - mówi do swego syna, wskazując ręką na niebo nad 
Roswell. Obydwaj w zdumieniu obserwują oślepiająco jasny, tarczowaty obiekt, poruszający się w 
kierunku północno-zachodnim.
   “Pewnie jakiś nowy tajny samolot z pobliskiej bazy lotniczej" - myśli Brazel. W tym momencie 
obiekt nagle gwałtownie rozbłyskuje, rozlega się huk eksplozji. Wyraźnie widać, jak w oddali spadają 
na ziemię rozżarzone szczątki.
   - Szybko, jedźmy tam - popędza syna Brazel senior. - To musi być jeszcze na naszym terenie.
   Ale kiedy pokonali kilka mil po trudnych do przejechania pastwiskach, zrobiło się zupełnie ciemno 
i musieli przełożyć poszukiwania na następny dzień.Następnego ranka ranczer jedzie z dziećmi, 
synem i córką, w miejsce, gdzie wieczorem obserwowali upadek obiektu. Mija godzina za godziną, a 
wciąż nie widać ani śladu katastrofy.
    - Czyżbyśmy źle ocenili odległość? - zastanawia się Brazel. Z wolna całe te bezowocne 
poszukiwania zaczynają go irytować.
   W momencie gdy decyduje się zawrócić, słyszy podniecony okrzyk syna:
   - Tato, zatrzymaj się! Tam coś jest!
   Teraz dostrzegają pierwsze szczątki osobliwego pojazdu latającego w kształcie tarczy: lekkie jak 
piórko, srebrzyste metalowe części jak z jednego kawałka, elementy metalowej konstrukcji pokryte 
nie znanymi hieroglifami i dziwnie rozbłyskujące kryształy.
   Ranczer przeczuwa, że chodzi tu o coś nadzwyczajnego.
   - Zostawcie to, dzieci! Nie dotykać! Kto wie, cośmy tu odkryli. Lepiej powiadomimy szeryfa.
   Po wysłuchaniu relacji Brazela cała sprawa wydaje się szeryfowi mocno podejrzana, dlatego też 
natychmiast powiadamia wojskowych z bazy lotniczej w Ro-swell. Do oddalonego o całe 100 
kilometrów na północny zachód od Roswell terenu rancza odkomenderowano majora Jesse'a 
Marcela z wywiadu wojskowego 509 Pułku Lotnictwa Bombowego i oficera o nazwisku Cavitt, aby 
zbadali, o co chodzi z tym “upadkiem niezidentyfikowanego obiektu latającego". Kiedy oficerowie 
zobaczyli rozsiane na dużym obszarze szczątki pojazdu, natychmiast pojęli, że to prawdziwa 
sensacja: bez wątpienia były to szczątki pozaziemskiego obiektu latającego.
   Po ich powrocie do bazy pułkownik William Blanchard wydaje nie autoryzowane oświadczenie dla 
prasy, opublikowane następnego dnia:“Liczne plotki na temat «latających talerzy» znalazły wczoraj 
potwierdzenie, ponieważ 509 Pułk Lotnictwa Bombowego miał szczęście zabezpieczyć wrak takiego 
dysku. Obiekt spadł w zeszłym tygodniu na teren farmy w pobliżu Roswell".
   Major Marcel otrzymuje zadanie zebrania i przetransportowania szczątków pojazdu. Mają zostać 
przewiezione na pokładzie bombowca B-29 z Roswell do bazy lotniczej Wright Patterson w Dayton 
w stanie Ohio, gdzie zostaną zbadane przez specjalistów wywiadu technicznego wojsk lotniczych.
   Do zbadania sensacyjnego znaleziska zaangażowano najlepszych naukowców Ameryki. Kiedy 
zaś o znalezieniu wraka dowiaduje się szef wywiadu technicznego wojsk lotniczych - zwanego 
najpierw AMC, a następnie ATIC - generał Nathan Twining, nie zważając na inne ważne obowiązki 
udaje się do Nowego Meksyku nadzorować akcję. Leci tam również na polecenie prezydenta 
ówczesny szef doradców naukowych rządu dr Vannevar Bush.
   W roku 1941 V. Bush powołał do życia Radę Badawczą Obrony Narodowej, w roku 1943 Biuro 
Badań Naukowych i Rozwoju, nadzorujące prace nad budową bomby atomowej w ramach projektu 
“Manhattan".
   O tym, jak wielkie znaczenie rząd Stanów Zjednoczonych i Pentagon przywiązywały do sprawy 
zabezpieczenia i zbadania szczątków pojazdu z Roswell, świadczy już sama obecność dra Busha.
   19 września 1947 roku prezydent otrzymuje wstępny raport, z którego wynika, że szczątki 
pochodzą najprawdopodobniej z pozaziemskiego krótkodystansowego pojazdu zwiadowczego! 24 
września dr Bush i minister obrony James V. Forrestal zostają zaproszeni przez prezydenta do 
Białego Domu. Spotkanie to można zresztą znaleźć w terminarzu Trumana, przechowywanym w 
Truman Library.
   W toku ścisłe tajnej narady Bush i Forrestal nakłaniają prezydenta do rozpoczęcia tajnej operacji 
pod krypotonimem “Majestic 12". Zestaw nazwisk osób biorących udział w tej operacji przypomina 
zupełnie Who is Who ówczesnego amerykańskiego rządu, elity naukowej i najwyższego dowództwa 
wojsk. W podyktowanym jeszcze tego samego dnia memorandum prezydent Truman wspomina o 
operacji “Majestic 12" m.in. tymi słowy: “Przedsięwzięcie należy przeprowadzić odpowiednio szybko 
i starannie".
   Badania szczątków pojazdu z Roswell nabierają systematyczności. Z powietrza wykryto ciała 
czterech drobnych istot humanoidalnych, które wskutek eksplozji wyleciały z pojazdu i spadły na 
ziemię dwie mile na wschód od miejsca upadku obiektu... Wszystkie cztery istoty nie żyły, a 
ponieważ do chwili ich odnalezienia upłynęło 8 dni, były w stadium rozkładu, ponadto zostały mocno 
pokiereszowane przez zwierzęta.
   W oględzinach zwłok brał udział dr Detlev Bronk, naukowiec uczestniczący w operacji “Majestic 
12". Po gruntownych badaniach specjaliści doszli do wniosku, że pozaziemskie istoty mają 
wprawdzie wygląd podobny do ludzkiego, lecz procesy warunkujące ich rozwój znacznie różnią się 
od tych, w jakich rozwijał się gatunek Homo sapiens.
   Doktor Bronk i jego koledzy zaproponowali tymczasowe określenie tych istot mianem 
“pozaziemskich istot biologicznych" (Extraterrestrial Biological Entities - EBE). Oto fragmenty 
raportu:
   “Są drobnej budowy, mają nieproporcjonalnie duże, okrągłe głowy z małymi oczami, nie mają 
włosów. Na ile można było ustalić, ubrane były w stroje przypominające kombinezony z szarego 
materiału syntetycznego. Ponieważ praktycznie istnieje pewność, że pojazd jest pochodzenia 
pozaziemskiego [...], musi pochodzić z którejś planetynaszego Układu Słonecznego lub też z innego 
układu słonecznego [...]".
   We wraku odkryto dużą liczbę przypominających pismo symboli, których jednak nie udało się 
odcyfrować. Podobnie bezskuteczne okazują się próby odkrycia istoty napędu pojazdu czy też 
metody przesyłania energii... Badania zmierzające w tym kierunku spełzają na niczym, ponieważ nie 
ma żadnych śladów skrzydeł, śmigieł, dysz czy też innych konwencjonalnych systemów napędu i 
sterowania. Ponadto brakuje jakichkolwiek kabli, lamp czy innych części elektronicznych.
   Już w momencie zabezpieczania szczątków UFO wszyscy świadkowie - zarówno cywile jak i 
wojskowi - zostali zobowiązani do zachowania absolutnej tajemnicy. Pomimo przedwczesnej 
enuncjacji prasowej udało się zbyć dziennikarzy przekonującą bajeczką, że chodziło o zabłąkany 
balon meteorologiczny...
   Wszystko to wydarzyło się 42 lata temu. Prawdopodobnie wiadomość o całej tej ściśle tajnej 
operacji nigdy nie wydostałaby się na światło dzienne, gdyby nie to, że ktoś nie upoważniony uzyskał 
dostęp do dokumentów.
   To samo odnosi się do późniejszych operacji “Aquarius" i “Snowbird", dotyczących 
zabezpieczenia dalszych dwóch pozaziemskich obiektów latających, które uległy katastrofie - w 
1950 roku pod El Indio w Teksasie i w 1982 roku w północno-zachodniej części Kanady nad rzeką 
Mackenzie. Otóż producent filmowy z Los Angeles Jaime Shandera otrzymał pocztą niepozorną, 
brązową paczuszkę. Przesyłka oklejona była ze wszystkich stron taśmą wyglądającą na urzędową, 
brakowało jednak nadawcy.
   Kiedy producent zdjął opakowanie, ujrzał drugą warstwę  równie  starannie  zaklejonego  papieru  
i  dopieropo jego rozerwaniu w jego rękach znalazła się właściwa przesyłka: czarne, plastikowe 
pudełeczko z rolką filmu.
   Po wywołaniu 35-milimetrowa klisza zdradziła wreszcie swoją zapierającą dech w piersiach 
tajemnicę: zdjęcia ośmiostronicowej, ściśle tajnej dokumentacji!
   Jaime Shandera nie wierzył własnym oczom, kiedy bliżej przyjrzał się negatywom oficjalnej 
dokumentacji z najwyższego szczebla ze stemplem “Top Secret/Majic - Eyes Only". Chodziło 
przecież jasno i wyraźnie o dokumenty o najwyższym stopniu tajności, dostępne wyłącznie osobom 
związanym z projektem. Wgląd w ten istniejący tylko w jednym egzemplarzu dokument miał wąski 
krąg 12 osób (12 wysokich urzędników państwowych i naukowców), a na pierwszej stronie widniała 
wskazówka: “Informacje o istotnym znaczeniu dla bezpieczeństwa narodowego Stanów 
Zjednoczonych Ameryki. Kopiowanie w jakiejkolwiek formie, jak też sporządzanie odręcznych 
odpisów surowo wzbronione".
   Przedstawione na kliszy 8 stron zawierało sporządzony 18 listopada 1952 roku dla 
prezydenta-elekta Dwighta D. Eisenhowera krótki raport z załączoną jako “Załącznik A" kopią 
memorandum z 24 września 1947 roku, w którym prezydent Harry S. Truman informuje ówczesnego 
ministra obrony Jamesa Forrestala na temat operacji “Majestic 12".
   Bardzo szybko adresat “gorącej" przesyłki zdał sobie sprawę, że przesłana mu tajna 
dokumentacja może się okazać mieczem obosiecznym: albo rzeczywiście ma w ręku najbardziej 
chyba sensancyjny tajny dokument z Owalnego Gabinetu, albo też jakiś sprytny dowcipniś próbuje 
dostać go na lep, i to w dodatku za pomocą latających talerzy, bo dokładnie o nich przecież mowa w 
ośmiostronicowym dokumencie!Zakładając jednak, że dokument jest prawdziwy, można przyjąć, iż 
wybrany ponownie na prezydenta Dwight D. Eisenhower jeszcze przed objęciem urzędu w styczniu 
1953 roku był poinformowany na temat aktualnego stanu prowadzonych od 1947 roku tajnych badań 
nad niezidentyfikowanymi obiektami latającymi. Autorem sensacyjnego materiału był w końcu nie 
kto inny, jak sam pierwszy dyrektor CIA, admirał Roscoe R. Hillenkoetter. Na marginesie dodajmy, 
że zarówno CIA, jak i operacja “Majestic 12" zostały powołane niemal równocześnie we wrześniu 
1947 roku.
   W ściśle tajnym dokumencie CIA (OSI/PG Strong: bxl) ustalono wytyczne do traktowania 
problemu UFO. I tak na przykład w paragrafie 2 punkt c czytamy:
   
   “Zadania tajnych służb:
   (3) Utworzono obejmujący cały świat system zbierania danych, a najważniejsze bazy 
lotnicze otrzymały rozkaz przechwytywania niezidentyfikowanych obiektów latających".
   
   I dalej, w paragrafie 5:
   
   “Zalecenia:
   Na bazie tych programów badawczych CIA przygotowuje i zaleca przejęcie zadań 
informowania opinii publicznej przez National Security Council, co zmniejszy ryzyko wybuchu 
paniki.
   [podp.] H. Marshall Chadwell Dyrektor Sekcji Badawczej Wywiadu"
   
   Z chwilą opublikowania dokumentacji “Majestic 12" wyszła na jaw najpilniej chyba jak dotąd 
strzeżona tajemnica USA, a mianowicie fakt, że amerykańscy specjaliści na zlecenie Owalnego 
Gabinetu przeprowadzili badania szczątków trzech wraków pozaziemskich obiektów latających oraz 
kilku ciał członków załogi. Konsekwencje, jakie wynikają z tego faktu dla całej ludzkości, są trudne 
do przewidzenia.
   Od kiedy amerykański pilot prywatnego samolotu Kenneth Arnold ujrzał w 1947 roku nad 
wysokim na 4391 metrów Mount Rainier w stanie Waszyngton regularną formację 9 “latających 
talerzy" - jak je określił - przeciwnicy UFO zaciekle bronią tezy, że w każdym ze zgłoszonych 
przypadków mamy do czynienia albo z omyłkowym zaklasyfikowaniem na przykład balonów 
meteorologicznych, albo ze złudzeniami optycznymi lub też kłamstwami fantastów niespełna 
rozumu.
   Niewątpliwie jest to słuszne w odniesieniu do całego szeregu rzekomych obserwacji UFO czy 
wręcz “spotkań z przybyszami z Kosmosu". Istnieje jednak pewna liczba niepodważalnie 
udokumentowanych incydentów (około 1 procent) spośród tysięcy obserwacji dokonanych w ciągu 
minionych 40 lat, świadczących o tym, że mamy do czynienia z realnym zjawiskiem, którego nie da 
się zaklasyfikować w żaden konwencjonalny sposób.
   Nawet inspirowane przez CIA tajne prace badawcze nad UFO, opatrzone kryptonimami “Sign", 
“Grudge" czy “Blue Book" i prowadzone przez placówki sił powietrznych, nie były w stanie 
zaprzeczyć tym faktom.
   Już w roku 1948 - a więc ponad 40 lat temu - eksperci sił powietrznych doszli w ściśle tajnej 
analizie (dokument F-TR 2274-IA) do wniosku, że UFO to najprawdopodobniej pozaziemskie statki 
kosmiczne obserwujące naszą planetę. Wprawdzie plotki o katastrofach UFO kursowały od bardzo 
dawna, dotychczas jednak brakowało na to jakichkolwiek dowodów.
   Kiedy dowiedziałem się o sensacyjnych materiałach amerykańskich z dopiskiem “Top Secret - 
Eyes Only", moją pierwszą myślą było: “To nie może być prawda. Napewno jakieś fałszerstwo!" 
Według informacji zawartych w “Majestic 12", “Project Snowbird" czy “PI 40", jak brzmiały 
kryptonimy tych dokumentacji, rzeczywiście odnaleziono szczątki niezidentyfikowanych obiektów 
latających i rozesłano je celem zbadania do różnych placówek w USA.
   Także znalezione w 1950 roku w El Indio w Teksasie i w 1982 nad kanadyjską rzeką Mackenzie 
wypalone wraki UFO nie pozwoliły wyciągnąć żadnych wniosków na temat rodzaju napędu tych 
pozaziemskich statków kosmicznych. Mówi się jednak, że Amerykanie współpracując z 
Kanadyjczykami odnaleźli w szczątkach wraków kryształy o fantastycznych właściwościach. Z 
raportu z “Project Snowbird" wynika, że niesłychanie twarde, lekkie jak piórko metalowe części i 
konstrukcje pochodzą z tarczowatego obiektu latającego. Również tutaj odkryto na metalowych 
fragmentach szereg znaków pisma, których nie udało się odcyfrować.
   W tym kontekście w ściśle tajnym memorandum kanadyjskiego Ministerstwa Transportu 
wspomina się też o badaniach wąskiej grupy pod kierownictwem dra Yanne-vara Busha. Autorem 
memorandum jest inżynier Wilbert B. Smith pracujący w ramach programu badawczego “Magnet". 
Czytamy tam m.in.:
   
   “Korzystając z pomocy pracowników ambasady kanadyjskiej w Waszyngtonie, pozwoliłem 
sobie przeprowadzić ostrożne rozeznanie na temat UFO. Moi doskonale zorientowani 
informatorzy przekazali mi następujące dane:
   a)	Sprawa objęta jest w Stanach Zjednoczonych klauzulą najwyższej tajemnicy 
państwowej.  
 
Jest to klauzula jeszcze bardziej rygorystyczna niż w przypadku bomby wodorowej. 

   c)	Latające talerze istnieją naprawdę.Ich modus operandi nie jest znany. Niewielki zespół 
pod kierownictwem dra Vannevara Busha podejmuje zgodne działania w celu jego 
wyjaśnienia.
   d)	Instytucje rządowe USA przywiązują do tej sprawy 
nadzwyczajną wagę".
   
   Ustalone przed wielu laty wytyczne dotyczące polityki utrzymywania całej sprawy w tajemnicy 
obowiązują nadal. W raporcie “Majestic 12" czytamy m.in.:
   “Implikacje dla obrony narodowej wynikają przede wszystkim z całkowitej nieznajomości 
motywów i intencji przybyszów. Ponadto liczba lotów rozpoznawczych tych obiektów [...] 
wyraźnie wzrasta, co budzi uzasadnione obawy, iż może się to jeszcze nasilić. Z tych 
powodów, a także ze względów międzynarodowych i technologicznych, jak też z 
konieczności zapobieżenia za wszelką cenę wybuchowi paniki, wszyscy członkowie 
zespołów badających UFO są zdania, że także nowy rząd powinien kontynuować politykę 
zachowania ścisłych środków bezpieczeństwa".
   
   Według raportu w USA powołano “PI 40", jak też supertajne projekty “Aquarius" i “Snowbird", 
mające za zadanie intensywną analizę technologii UFO.
   Jeśli ktoś wątpi w autentyczność tej tajnej dokumentacji, niech zwróci uwagę na fakt, że 12 
stycznia 1987 oficjalnie odtajniono memorandum prezydenta Eisenhowera, w którym wspomina się 
o “Operation Majestic 12".
   Ponadto były szef waszyngtońskiego Institute of Technology dr Robert Sarbacher wystosował list, 
w którym twierdzi, że jego koledzy z Biura Badań Naukowych i Rozwoju badali zachowane szczątki 
UFO oraz ciała pozaziemskich przybyszów.
   We wrześniu 1988 roku opublikowano ekspertyzę antropologa i lingwisty, profesora dra W. 
Wescotta z Drew University w Madison, zawierającą analizę stylu dokumentacji “Majestic" oraz 
czcionek maszyny do pisania, na której ją sporządzono. Według jej autora “nie ma żadnych 
przekonujących przesłanek, pozwalających przypuszczać, że mamy do czynienia z falsyfikatem".
   Były szef operacji w Zatoce Świń za prezydentury Kennedy'ego, specjalista z CIA Richard Bissell, 
powiedział: “Według mnie autentyczność tej dokumentacji nie budzi najmniejszych wątpliwości".
   Pomimo oczywistych dowodów autentyczności dokumentacji “Majestic 12" nie została ona 
oczywiście oficjalnie potwierdzona, ale też nigdy jej nie zdementowano. Staranne poszukiwania w 
bibliotekach kolejnych prezydentów oraz zapiski w terminarzach Trumana i Eisenhowera dowodzą, 
że w dniach wspomnianych w raporcie “Majestic 12" rzeczywiście odbywały się ściśle tajne rozmowy 
prezydentów z Forrestalem, Bushem i Twiningiem.
   
   “Zjawisko UFO, o którym mówią relacje, istnieje naprawdę i nie jest urojeniem ani fantazją. [...] 
Niektóre z tych obiektów są sterowane ręcznie, automatycznie albo też zdalnie. [...] Kształt mają 
albo okrągły, albo eliptyczny - od spodu są spłaszczone, a u góry zakończone kopułką. [...] UFO są 
bez wątpienia pozaziemskimi statkami kosmicznymi, które z nie znanych nam powodów obserwują 
Ziemię [...]" - pisał generał Nathan F. Twining, członek grupy “Majestic 12", w supertajnym raporcie 
4-TR.2274 IA, przesłanym m.in. do Pentagonu generałowi brygady George'owi Schulgenowi.
   
   W dokumentacji “Snowbird" czytamy ponadto: “Jeśli idzie o rozbity tarczowaty obiekt, to jest to 
najprawdopodobniej krótkodystansowy pojazd rozpoznawczy. [...] Przemawiają za tym przede 
wszystkim rozmiary pojazdu, którego średnica przed eksplozją musiała wynosić mniej więcej 12 
metrów, oraz wyraźny brak jakiegokolwiek prowiantu". Niezidentyfikowane obiekty latające 
dysponują zdumiewającymi właściwościami aerodynamicznymi. Potrafią nie tylko trwać bez ruchu w 
powietrzu, błyskawicznie wznosić się pod ostrymi kątami w górę, opadać i unosić się kołyszącym 
ruchem jak liść na wietrze, lecz także w ułamku sekundy rozpędzać się do niesłychanych prędkości 
i równie błyskawicznie zatrzymywać się.
   Mierzone radarowo prędkości UFO dochodzą do 70 tysięcy (!) kilometrów na godzinę. 60 do 70 
procent wszystkich UFO porusza się bezgłośnie.
   W większości przypadków obserwowane dotychczas obiekty opisywane są jako talerzowate, 
kuliste, eliptyczne, owalne lub w kształcie cygara. Być może tak różnorodne kształty wynikają z 
różnych kątów obserwacji. Większość obiektów otoczona jest błyszczącą aureolą świetlną i wy-
kazuje zmienność zabarwienia w zależności od prędkości poruszania się.
   Występujące w związku z pojawieniem się UFO oddziaływania na otoczenie można generalnie 
podzielić na cztery grupy:
   1.	Przerwanie oraz zakłócanie pracy urządzeń radiowych i instrumentów nawigacyjnych w 
samolotach i na statkach, a więc zakłócanie bądź przerwanie pracy wszelkich urządzeń pracujących 
na zasadach elektrycznych lub elektromagnetycznych. Wyłączanie silników spalinowych i prądu, 
zakłócenia pracy kompasów.
   2.	Fizjologiczne (np. poparzenia) oraz psychiczne (zaburzenia psychiczne lub amnezja)  
ddziaływanie na ludzi i zwierzęta w pobliżu UFO.
   3.	Spadanie bądź wybuchanie samolotów napotykających UFO. Znikanie wojskowych i 
cywilnych maszyn ścigających UFO.
   Relacje osób, które twierdzą, że zostały porwane przez  załogi  UFO   na  pokład  pozaziemskich   
statkówkosmicznych, poddane tam badaniom i przeważnie bez większych obrażeń wypuszczone.
   Skąd przybywają pojawiające się od tysięcy lat niezidentyfikowane obiekty latające, o których 
mówią rozliczne przekazy? Już w rysunkach naskalnych okresu prehistorycznego znajdujemy ich 
charakterystyczne kształty ze stylizowanymi promieniami światła, unoszące się nad wizerunkami 
przedpotopowych zwierząt. Do tego dochodzą rysunki postaci przypominających dzisiejszych 
astro-nautów. Kim są te istoty? Skąd pochodzą? Czy to “przybysze z przyszłości", a więc nasze 
prapraprawnuki, które udają się w podróż w przeszłość przez szczelinę czasu? A może to 
mieszkańcy innych światów, przybywający z naszego Układu Słonecznego lub jakiegoś innego? Tak 
czy inaczej, nie może być już żadnych wątpliwości, że nasza Ziemia od tysięcy lat znajduje się pod 
obserwacją.
   Jeśli ktoś sądzi, iż UFO to zjawisko z czasów najnowszych związane z naszym rozwojem 
technologicznym, polegające jedynie na omyłkowym klasyfikowaniu jako niezidentyfikowane obiekty 
latające balonów stratosferycznych, satelitów, samolotów i temu podobnych, bardzo się myli. 
Niezidentyfikowane obiekty latające nie pojawiły się dopiero w XX wieku, lecz wprawiały w 
zakłopotanie już naszych dziadów i pradziadów w czasach, kiedy nie było jeszcze mowy o lotnictwie.
   Na przykład żyjący w XVII wieku uczony Erasmus Francisci opisał w swoim liczącym 1500 stron 
dziele Tajemnicze zjawiska w atmosferze zdarzenie, które miało miejsce 10 kwietnia 1665 roku pod 
Stralsundem. Oto co na ten temat czytamy:
   
   “[...] po czym po krótkiej chwili z samego nieba przed oczami ich pojawił się kształt 
jakowyś płaski a okrągły,jakby talerz albo kapelusz męski przypominający, barwy takiej, 
jakby Księżyc był zaciemniony, i prościuteńko nad wieżą kościoła pod wezwaniem św. 
Mikołaja się zawiesił i do samego wieczora tamże pozostał. Kiedy już przepełnieni lękiem i 
obawą dziwowiska tego zdumiewającego dłużej oglądać nie mogli ani końca jego doczekać, 
tedy udali się do swoich domostw i przez dni następne już to w nogach i rękach, już to w 
głowie i innych członkach drżenie wielkie i ciężkość odczuwali, o czym wielu uczonych 
mężów domysły różne czyniło".
   
   Jeśli zadać sobie pytanie, czy pośród opisów osobliwych zjawisk na niebie mogą się również 
znajdować zwykłe “kaczki", to odpowiedź brzmi: “nie"! A to dlatego, że w oczach naszych 
praprzodków “tam w górze" i tak rozgrywało się tyle, że jakaś świadoma mistyfikacja nie 
przyniosłaby żadnego dodatkowego pożytku.
   Podobna, nader interesująca w tym kontekście relacja pochodzi od belgijskiego jezuity, Alberta 
d'Orville. W XVII wieku, jako jeden z pierwszych Europejczyków, dotarł on do owianego wówczas 
legendą Tybetu. Z okresu pobytu w Lhasie pochodzą następujące zapiski w jego diariuszu:
   
   “1661 - listopad. Moją uwagę zwróciło coś, co poruszało się wysoko na niebie. Najpierw 
myślałem, że to jakiś nie znany mi gatunek ptaka żyjący w tym kraju, póki to coś nie zbliżyło 
się, przyjmując kształt podwójnego chińskiego kapelusza, a lecąc obracało się łagodnie, 
jakby niesione niewidzialnym skrzydłem wiatru. Był to z pewnością cud, czary. To coś 
przeleciało nad miastem i - zupełnie jakby chciało, by je podziwiać - otoczyło się mgiełką i 
zniknęło; i jakkolwiek natężałoby się wzrok, więcej nie było go widać. Kiedy zadałem sobie 
pytanie, czy to nie wysokość, na jakiej się znajduję, pozwoliła sobie spłatać mi figla, 
zauważyłemw pobliżu lamę, którego zapytałem, czy on też to widział. Lama przytaknął 
ruchem głowy i rzekł do mnie: «Synu, to co ujrzałeś, to nie czary. Od stuleci istoty z innych 
światów przemierzają morza przestrzeni, to one przyniosły oświecenie pierwszym ludziom 
zamieszkującym Ziemię. Ganiły wszelką przemoc i nauczyły ludzi kochać się nawzajem, 
chociaż nauki te są jak ziarno rzucone na skałę, na której nie mogą wzejść. Zawsze 
przyjaźnie przyjmujemy owe istoty, które są jasnoskóre i często lądują w pobliżu naszych 
klasztorów, gdzie nas nauczają i odkrywają przed nami sprawy zatracone w stuleciach 
kataklizmów, które zmieniły oblicze Ziemi»".
   Obecnie nie potrafimy wysyłać statków kosmicznych w podróże międzygwiezdne, aby odwiedzić 
inne systemy planetarne. Wysoko rozwinięte cywilizacje o rewolucyjnej technologii mogą natomiast 
odbywać podróże międzygwiezdne na takiej samej zasadzie, na jakiej my utrzymujemy połączenia 
lotnicze. Zakładając, że w naszej Galaktyce, czyli Drodze Mlecznej, istnieje niezliczona liczba za-
awansowanych cywilizacji, bez większych przeszkód można przyjąć, że nasz Układ Słoneczny 
odwiedzają przybysze z najróżniejszych układów planetarnych z zamiarem obserwowania i 
sprawdzania ludzkości, składającej się z odmiennych od nich istot rozumnych.
   “Jeszcze kilka lat temu w poważnych organizacjach ufologicznych wyrażano opinię, że UFO to 
pewien rodzaj imaginacyjnej projekcji, coś, co może wprawdzie zachowywać się jak obiekt fizykalny, 
w gruncie rzeczy jednak zostało niejako «wypocone» z najgłębszych warstw naszej psychiki. 
Obecnie, kiedy udało się wymusić na wywiadzie wojskowym ujawnienie niezbitych dowodów na 
fizyczne istnienie UFO, amerykańscy badacze nie traktują już tej hipotezy poważnie. Pytanie: 
«Czym są UFO?», poczynając od roku 1987 straciło aktualność. Obecnie dyskutuje się już raczej 
nad motywami i zamiarami obcych istot rozumnych, które kryją się za UFO. Dwa wielkie tematy 
badań dotyczą «wzięć», czy informacji od osób uprowadzonych przez ufonautów oraz zdobycia 
dowodów na to, że USA znajdują się w posiadaniu zdefektowanych latających talerzy".
   Jest to stwierdzenie zaczerpnięte z raportu fizyka Illo Branda ze środkowoeuropejskiej sekcji 
“Mutual UFO Network".
   Na podstawie FOIA (Freedom of Information), czyli prawa wolnego dostępu do informacji, od 
1979 roku osoby prywatne mogą uzyskać dostęp do tajnych archiwów amerykańskich pod 
warunkiem, że nie stanowi to zagrożenia dla bezpieczeństwa narodowego Stanów Zjednoczonych. 
O tym, czy taki warunek jest spełniony, decyduje odpowiedni sędzia stanowy. Ujawniona treść 
niektórych tajnych dokumentów szokuje dziś nie tylko badaczy UFO, ale także sędziów powołanych 
do ich oceny w aspekcie bezpieczeństwa narodowego.
   Urzędujący sędzia Sądu Najwyższego stanu Nowy Jork Howard E. Goldfluss w ten sposób 
wypowiedział się o tym przed kilku laty:
   “Jak wszyscy ludzie byłem raczej sceptykiem, jeśli idzie o UFO. Moje wykształcenie sprawia, że 
potrzebuję niezbitego dowodu potwierdzającego ich istnienie. Dotąd nie było żadnego poza 
krzykliwymi nagłówkami w prasie bulwarowej w rodzaju «Byłam seksualnie napastowana przez 
Marsjan» czy też publikacji książkowych sprzedawanych na stoiskach w supermarketach.
   Istnieje jednak niezbity dowód, w świetle którego sceptycyzm taki okazuje się absurdalny. Dopóki 
dowód ten nie wyszedł na jaw, wierzyłem siłom powietrznym, CIA i wszystkim innym agendom 
rządowym, że UFO jest mitem. Gdyby nie uchwalenie ustawy o wolnym dostępie do informacji, do 
końca życia wierzyłbym w te oświadczenia rządowe. Wspomniane prawo uchwalił Kongres, 
wychodząc z założenia, iż rząd zataja przed opinią publiczną zbyt wiele faktów. Stanowisko okazało 
się jak najbardziej uzasadnione. Dzięki temu prawu wiemy teraz, że Wujek Sam «siedzi» na 
dowodach istnienia UFO i że niezidentyfikowane obiekty latające obserwowane były przez bardzo 
wpływowych ludzi.
   Demaskujące informacje zawarte są w Air Intelligence Division Study 203 (Studium Wydziału 
Wywiadu Lotniczego), gdzie czytamy m.in.:
 - White Sands, Nowy Meksyk, 29 lutego 1947:  trzej naukowcy obserwują dużą, pozbawioną 
skrzydeł tarczę lub kulę, przemieszczającą się w poziomie;
 - Portland, Oregon, 7 lipca 1947:   pięciu funkcjona riuszy policji obserwuje zmieniającą się liczbę 
podobnych tarcz przelatujących nad różnymi częściami miasta;
 - Andrews Field, Maryland, 18 listopada 1948:   piloci wojskowi porucznicy Kenwood Jackson, Glen 
Stalker i Henry Combs napotykają na pułapie 5000 metrów wirujące i oświetlone UFO. Opisali obiekt 
jako świecącą «spłaszczoną piłkę» bez skrzydeł i dysz.
   	Mógłbym wprawdzie podać w wątpliwość równowagę psychiczną czy poczytalność 
przytoczonych obserwatorów, ale na pewno nie da się podważyć raportu Wywiadu Lotniczego 
IR-193-55 z 15 października 1955 roku. Raport ten powstał po przesłuchaniach senatora Richarda 
Russella z Georgii, późniejszego przewodniczącego Armed Forces Committee of Senate, 
porucznika E. V. Hathawaya, oficera sztabowego tego komitetu, oraz Reubena Efrona, doradcy 
komitetu. 2 października 1955 o godzinie 19.10 wszyscy trzej zaobserwowali po wyjściu z pociągu 
na terenie ZSRRdwa latające talerze, wznoszące się niemal pionowo w górę (dokument 1).
   	Ostatecznie przecież w sądach szukamy prawdy. Lecz jeśli zataja się część faktów, prawda nigdy 
nie wyjdzie na jaw. Jak ja lub jakikolwiek inny sędzia mamy wydać właściwe orzeczenie w spornej 
sprawie UFO, jeśli nigdy nie wysłuchano wypowiedzi uznanych i wiarygodnych świadków?
   	Dotychczas informowano nas tylko o jednej stronie medalu, mianowicie że UFO obserwowali 
szarlatani, pijacy, fantaści i psychopaci. Obecnie już wiemy, że wielu z tych świadków to uznani, 
wiarygodni i szanowani ludzie, z których znaczna część ma wykształcenie techniczne. Mamy dziś 
wszelkie dane oceniać sprawę UFO w nowym świetle dotychczas zatajanego materiału 
dowodowego".
   	14 października 1988 roku wyemitowano na całe Stany Zjednoczone przy jednoczesnym 
przekazie satelitarnym do Moskwy dwugodzinny film dokumentalny na temat UFO. Brali w nim 
udział dwaj anonimowi urzędnicy CIA o komputerowo zdeformowanych twarzach i głosach. Taśma 
została nagrana rok wcześniej. Agent CIA “Falcon" oświadczył wówczas, co następuje:
   	“Przemilcza się fakt, że odwiedzają nas najróżniejsze pozaziemskie rasy. [...] Dziś w operacji 
«Majestic 12» uczestniczą m.in. John Poindexter, Harold Brown i James Schlesinger. [...] W różnych 
miejscach USA cztery 200-osobowe grupy prowadzą tajne badania nad UFO".
   	Cztery odrębne tajne projekty badań nad UFO noszą cztery różne nazwy: “Majestic 12" zajmuje 
się badaniem i analizowaniem wraków UFO; “Sigma" dotyczy elektronicznych kontaktów z 
pozaziemskimi istotami rozumnymi; “Snowbird" to kryptonim prac nad wykorzystaniemtajników 
pozaziemskiej technologii; “Aquarius" to organizacja zwierzchnia koordynująca wszystkie badania 
nad UFO, zaś “PI 40" określa ich zadania.
   	Dzięki danym zebranym w ramach projektu “Snowbird" od pewnego czasu na ściśle 
zakonspirowanym poligonie Groom Rangę na pustyni Nevada, około 100 kilometrów na północny 
zachód od Las Vegas, wypróbowuje się “pojazdy latające, wymykające się wszelkim opisom", jak 
poinformował pewien “bezimienny" szef działu rozwoju w siłach lotniczych. Jego zdaniem “próba 
jakiegoś porównania z SR-71 to zupełnie tak, jakby próbować porównywać spadochron 
zaprojektowany przez Leonarda da Vinci z promem kosmicznym".
   	Inny - pragnący zachować anonimowość - uczestnik projektu marzy: “To, co mamy, przekracza 
wszelkie wyobrażenia na temat dowolnej współczesnej technologii lotów". Ponadto na 
wspomnianym poligonie mają się odbywać doświadczenia z “napędem grawitacyjnym" oraz po-
jazdami pochodzenia pozaziemskiego.
   	Zatwardziali sceptycy, nie zdradzający najmniejszej ochoty na uznanie ciężaru dowodów 
potwierdzających wizyty gości z Kosmosu, z upodobaniem przywołują problem czasu argumentując, 
że ponieważ pozaziemscy kosmonauci najprawdopodobniej musieli przybyć z innego układu 
słonecznego, to wobec tak gigantycznych odległości element czasu stanowić miałby 
nieprzekraczalną barierę. Zapomnieli jednak, że wedle najnowszych badań na czasoprzestrzeń 
można nie tylko wpływać, ale można nią też manipulować. Przy wykorzystaniu tzw. szczelin czasu 
możliwe jest w pewnych okolicznościach poruszanie się w Kosmosie niejako “na skróty". Nie jest 
zatem wykluczone, że ufonauci wykorzystują te “skróty", by pojawić się u nas od czasu do czasu i 
pozostawić na Ziemi swoje ślady, jak np.24 kwietnia 1964 roku w Socorro w stanie Nowy Meksyk. W 
rozpadlinie znaleziono tam 6 odcisków łap podwozia owalnego pojazdu latającego nieznanego 
pochodzenia oraz drobiny metalu na kamieniach.
   	Po przeprowadzeniu analiz dr Henry Frankel, kierownik Goddard Space Flight Center w 
Greenbelt w stanie Maryland, ogłosił następujące wyniki: “Znalezione cząstki metalu nie 
odpowiadają żadnemu ze znanych na Ziemi stopów. Odkrycie to umacnia nasze przekonanie, że 
obiekt z Socorro musiał być pochodzenia pozaziemskiego".


VII
Ślady Kosmitów
   	Gigantyczny, rzęsiście oświetlony statek kosmiczny trwa bez ruchu gdzieś w niezmierzonych 
przestworzach Kosmosu. Niby wszystkożerna paszcza monstrualnego potwora wiruje przed nim 
potężna spirala tzw. czarnej dziury. Wokół niego śmigają meteory, wsysane do czarnej dziury przez 
potężny wir. Przejęci dreszczem ludzie na pokładzie kosmicznego krążownika śledzą fascynujące 
widowisko. “ Co jest po drugiej stronie?" - zastanawiają się. “Czy coś niepojętego, jakiś inny 
Wszechświat, czy też może przez czarną dziurę wiedzie najkrótsza droga do ojczystej Drogi 
Mlecznej?" Może to niejako “międzygalaktyczna winda szybkobieżna", w ułamku sekundy 
przenosząca statki kosmiczne do punktu wyjścia, który opuściły kiedyś, niezliczoną ilość lat temu?
   	Kto widział film pt. “ Czarna dziura ", pamięta piękno tej sceny, jak również zna rozwiązanie 
zagadki - po drugiej stronie czeka nasza dobra, stara Ziemia.
   	Co sądzić o tej teorii? Czy czarne dziury to może przejścia przez przestrzeń, w której czas, 
odległość ani prędkość nie odgrywają żadnej roli? Jeśli UFO wykorzystują tę właśnie drogę do 
swoich ekspedycji, to wyjaśniałoby to, w jaki sposób mogą przybywać do nas z odległych układów 
planetarnych.
   	Według stanu naszej dzisiejszej techniki lotów kosmicznych załogowe loty międzygwiezdne są 
czymś niewykonalnym. W rozumieniu ziemskich specjalistów od lotów kosmicznych do ich 
przeprowadzenia niezbędne byłoby spełnienie kilku warunków energetycznych. Do przezwyciężenia 
siły ciążenia Ziemi i Słońca konieczna jest określona energia przyśpieszenia. Odpowiednio wysoka 
energia napędu jest potrzebna, aby pokonać odległości dzielące nas od innych układów 
planetarnych. Do tego jeszcze wystarczająca energia hamowania, aby przezwyciężyć pole 
grawitacyjne obcej planety i zagwarantować pewne lądowanie. Te same warunki obowiązują w 
wypadku podróży powrotnej.
   	Jeśli uwzględnić niezbędne ilości materiałów pędnych, siłę ciągu i materiał, z którego zbudowane 
miałyby być układy napędowe, warunki nieodzowne do odbycia załogowego lotu międzygwiezdnego 
nie mogą być jeszcze dziś spełnione. Konieczne są do tego całkowicie nowe, rewolucyjne metody.
   	
   	Półtora tysiąca lat temu chrześcijański Zachód patrzył na Ziemię jak na centrum Wszechświata. 
Wreszcie jednak nie mógł już dłużej nie uznawać faktu, że to Ziemia krąży wokół Słońca, a nie 
odwrotnie. Wraz z coraz to nowszymi zdobyczami nauki krok po kroku dokonywano demontażu 
wyobrażenia o szczególnej pozycji naszej planety w Kosmosie. Dziś wiemy, że Droga Mleczna to 
tylko jeden z niezliczonych miliardów układów gwiezdnych Wszechświata i że nasza Ziemia w 
żadnym razie nie stanowi centrum tego Wszechświata, lecz leży gdzieś na mało znaczącym skraju 
Drogi Mlecznej, oddalona od jej centrum o całe 30 tysięcy lat świetlnych.
   	Aby to dokładniej unaocznić, musimy wyobrazić sobie model, w którym nasze Słońce ma 
rozmiary niewielkiej szklanej kulki. Ziemia miałaby w tym modelu wielkość ziarenka piasku 
oddalonego od niego o 1 metr. Najbliższa gwiazda byłaby w tym modelu oddalona od Słońca o 240 
kilometrów, a najbliższa zaawansowana technicznie cywilizacja mieszkałaby w odległości może 30 
tysięcy kilometrów.
   	 W samej Drodze Mlecznej jest około 150-200 miliardów gwiazd z niezliczoną ilością planet i ich 
naturalnych satelitów, czyli księżyców. Niewątpliwie duża ich liczba dysponuje atmosferą 
umożliwiającą powstanie życia. Spośród 47 znanych gwiazd (słońc) znajdujących się w promieniu 
maksimum 16 lat świetlnych od naszego Słońca według obecnego stanu naszej wiedzy 22 gwiazdy 
mają planety, które można uznać za będące siedliskiem życia.
   	Najbliższe Ziemi gwiazdy - spośród tych stwarzających warunki odpowiednie dla powstania życia 
- to Epsilon Eridani, Epsilon Indi oraz Tau Ceti, oddalone o 10 -11 lat świetlnych. Gdybyśmy chcieli 
dotrzeć do leżącej w odległości 11 lat świetlnych (w przeliczeniu 104 biliony kilometrów) gwiazdy 
Epsilon Eridani, wykorzystując znane nam dziś rodzaje napędu, to byłoby to zamierzenie równie 
ambitne, co zamiar ślimaka, by kilkaset razy obejść kulę ziemską.
   	Muszą być zatem inne możliwości pokonania takich dystansów - jakże bowiem inaczej mogłyby 
docierać do nas UFO z innych planet? Pierwsze nasuwające się wyjaśnienie to układ napędowy 
niezwykłej mocy, umożliwiający rozwijanie prędkości podróżnych zbliżonych do prędkości światła, 
czyli 300 tysięcy kilometrów na sekundę. Pozwalałoby to na szybkie przemieszczanie się pomiędzy 
dwoma oddalonymi od siebie układami planetarnymi, tyle że występujące przy takich prędkościach 
przesunięcie czasu spłatałoby kosmonautom nader nieprzyjemnego figla. Otóż o ile na pokładzie 
statku kosmicznego czas upływa wolniej - a co za tym idzie, wolniej przebiegają procesy fizyczne i 
biochemiczne, czyli starzenie się załogi - o tyle czas na ich macierzystej planecie płynie normalnie. 
Pociągałoby to za sobą nie byle jakie konsekwencje.
   	Załóżmy, że ziemski statek kosmiczny znajduje się w drodze do systemu planetarnego Epsilon 
Eridani, aby odwiedzić jego drugą planetę - Achele. Z prędkością bliską prędkości światła 
potrzebowałby na to dwóch lat, wliczając w to fazę przyśpieszania i hamowania. Na zbadanie 
planety kosmonauci mieliby rok, zanim udaliby się w również dwuletnią podróż powrotną. Jeśli 
przyjmiemy, że wszyscy członkowie załogi w chwili startu z Ziemi liczyli sobie przeciętnie po około 40 
lat, to wracając na nią podróżowaliby niejako w przyszłość. Ich żony dawno by już nie żyły, a ich 
urodzone w momencie wyruszenia wyprawy dzieci byłyby już starsze niż ich ojcowie.
   	Formułując rzecz jeszcze dobitniej, można powiedzieć, że w czasie podróży międzygwiezdnej z 
prędkością bliską prędkości światła w kierunku centrum Drogi Mlecznej - co przy tym tempie 
trwałoby zaledwie kilka lat - kosmonauci musieliby po powrocie stwierdzić, że na Ziemi upłynęło w 
tym czasie 60 tysięcy lat. A jeśli wyobrazimy sobie, że człowiek potrafiłby w obrębie trwania 
ludzkiego życia oblecieć z prędkością bliską prędkości światła cały Wszechświat, to po powrocie nie 
znalazłby już naszego Układu Słonecznego, który w tym czasie już by nie istniał.
   	Genialny uczony Albert Einstein w swojej ogólnej, a następnie szczególnej teorii względności 
udowodnił już i obliczył, że z chwilą osiągnięcia 99 procent prędkości światła z 60 ziemskich minut 
dla kosmonauty upłynie zaledwie 6.
   	Jaka zatem istnieje inna możliwość pokonywania potwornych odległości bez padania ofiarą 
dylatacji, czyli rozciągania się czasu? Pewnym rozwiązaniem mogłyby być czarne dziury. Są to 
“umarłe" gwiazdy, które po kolapsie coraz bardziej gęstniały, przy czym siła grawitacji przewyższyła 
w pewnym momencie energię reakcji termojądrowych, prowadząc do powstania niezwykle szybko 
wirującego skupiska masy o niesłychanej sile przyciągania, które“połyka" wszystko naokoło. W tym 
niewyobrażalnie szybko obracającym się wirze nie istniałyby znane nam granice czasu, przestrzeni i 
prędkości.
   	Jeśli zatem jakiś statek kosmiczny byłby zdolny dostosować się do prędkości czarnej dziury, 
teoretycznie mógłby pokonać w zerowym czasie jej “puste" wnętrze, coś w rodzaju szybu (takiego, 
jaki powstaje w wirze wodnym). Zgodnie z tą teorią taki statek kosmiczny wyłoniłby się po drugiej 
stronie Wszechświata z tzw. białej dziury, czyli na przeciwnym biegunie. Tego rodzaju “tunel czasu" 
znany jest wśród naukowców jako “most Einsteina-Rosena", nazwany tak od nazwisk profesora 
Nathana Rosena oraz Alberta Einsteina, którzy skonstruowali tę teorię.
   	Znani naukowcy, tacy jak amerykański fizyk John Archibald Wheeler, na podstawie tego modelu 
Einsteina-Rosena przyjmują, że Wszechświat ma kształt pierścienia usianego dziurami, z 
pozbawioną czasu nadprzestrzenią w środku. Dziury w tym modelu Wszechświata to właśnie czarne 
dziury.
   	Po przebyciu takiej czarnej dziury statek kosmiczny przedostawałby się do nadprzestrzeni, w 
której przestrzennie poruszałby się do przodu, zaś pod względem czasu do tyłu, a więc niejako bez 
jego upływu, w “czasie zerowym". Pojęcia takie jak “przedtem", “teraz" i “potem" utraciłyby wszelkie 
znaczenie.
   	Wszystko to nie jest rodem z science-fiction, mamy tu do czynienia z pracami badawczymi 
uznanych naukowców o światowej renomie, zaś teoria względności od dawna jest już udowodniona. 
Dziś dowiedziono już też istnienia czarnych dziur.
   	Hipotezą teoretyczną pozostaje więc jeszcze, czy czarne dziury rzeczywiście stanowią wolne od 
upływu czasu połączenia z drugim krańcem Wszechświata. A tego dowiemy się pewnie dopiero 
wtedy, gdy przelecą przez nie ziemskie sondy automatyczne. Eksperyment ten dawno już 
przypuszczalnie mają za sobą załogi UFO, które dzisiaj odbywają rutynowe loty przez czarne dziury, 
używając ich jako “kosmicznych wind szybkobieżnych". To by wyjaśniało, jak to możliwe, że istoty 
rozumne z innych systemów planetarnych potrafią odbywać regularne ekspedycje kosmiczne na 
Ziemię.
   	Być może czarne dziury umożliwiają coś jeszcze, mianowicie podróże w przyszłość. Powrót 
mógłby się odbywać przez “tunel czasowy" biegnący w przeciwnym kierunku. Ponieważ w czarnej 
dziurze, wskutek gigantycznej grawitacji czas rozciągnięty jest niemal w nieskończoność, angielski 
profesor matematyki John G. Taylor z Uniwersytetu w Londynie sformułował następujący wniosek: 
“Ergosfera (pole energetyczne) wielkiej, wirującej czarnej dziury to właśnie to miejsce, gdzie 
należałoby przebywać przez jakiś czas, jeśli chce się udać w odległą o tysiące (lub miliony) lat 
przyszłość".
   	Jeśli UFO rzeczywiście wykorzystują czarne dziury jako “tunele czasu", pozwala to na rozwinięcie 
ciekawej teorii, według której ufonauci byliby podróżnikami w czasie przybywającymi z przyszłości. 
Podróżowaliby w przeszłość - naszą teraźniejszość - aby odkryć przyczyny takiego, a nie innego 
rozwoju przyszłości, która bierze swój początek w naszych czasach.
   	Niezależnie od pochodzenia UFO jedno jest pewne: mianowicie, że dają powód do bezustannych 
domysłów!
   	17 listopada 1986 roku po międzylądowaniu na Islandii boeing 747, należący do japońskich linii 
lotniczych i pilotowany przez kapitana Kenju Terauchi, wzbija się w niebo biorąc kurs na Anchorage 
na Alasce. Towarowa maszyna odbywa rejs nr JL 1628 z Paryża do Tokio z ładunkiem wina 
beaujolais na pokładzie. Kapitan, mający 49 lat, jest spokojnym, solidnym pilotem, który w czasie 
19-letniej służby przemierzył kilka milionów kilometrów w powietrzu.
   	Jest pełnia księżyca, widoczność doskonała i mimo niewielkich turbulencji lot przebiega 
bezproblemowo. Po przeleceniu nad polarnym rejonem Kanady kapitan Terauchi skręca w 
południowo-zachodni korytarz. Jest godzina 16.25 czasu alaskiego. W połowie listopada w tym 
rejonie Ziemi przez całą dobę panują ciemności. Słońce pojawi się ponownie dopiero w marcu. Kędy 
kapitan Terauchi podaje swoje położenie stacji naziemnej w Edmonton, otrzymuje polecenie 
wywołania Anchorage.
   	17.05. Stacja naziemna w Edmonton rejestruje JL 1628 na ekranie radaru i wyznacza 
Terauchiemu nową trasę. Samolot skręca w lewo. W tym momencie pojawiają się przed nim 
niespodziewanie dwa niezidentyfikowane światła. Załoga JL 1628 przypuszcza, że to samoloty. 
Japońska maszyna leci dalej nowym kursem na pułapie 10 600 metrów z prędkością 900 kilometrów 
na godzinę. Wprawdzie kapitan Terauchi i jego załoga widzą, że światła poruszają się w tym samym 
kierunku i z tą samą prędkością co oni, ale nie przywiązują do tego większej wagi sądząc, że to 
wojskowe odrzutowce. Zaczynają się dziwić dopiero wtedy, gdy światła przez długi czas nie 
zmieniają swojej pozycji.
   	Pierwszy oficer Tameto wywołuje teraz przez radio Anchorage Center:
 - Tu Japan Air 1628, czy poza nami leci coś jeszcze?
  - Nie - brzmi odpowiedź.
 - Jakąś milę przed nami lecą dwa obiekty – zgłasza Tameto.
 - Czy możecie zidentyfikować typ samolotu? To maszyna wojskowa czy cywilna? – pyta Anchorage.
   	Samolotu nie da się zidentyfikować, ale widzimy światła pozycyjne. Załoga boeinga zastanawia 
się, czy to może jakieś doświadczenia z laserami, co wyjaśniałoby szybkość, z jaką poruszają się 
światła, które wyglądają chwilami tak, jakby się ze sobą bawiły. Sposób ich zachowania w żadnym 
razie nie przypomina jednak tego, jak latają samoloty. Ponieważ znajdują się w dostatecznie dużej 
odległości i nie stanowią zagrożenia, kapitan Terauchi utrzymuje stały kurs.
   	“A może to UFO?" - przebiega mu nagle przez głowę. Jednocześnie chwyta aparat fotograficzny, 
by wykonać kilka zdjęć, na podstawie których można będzie potem ewentualnie dokładniej 
zidentyfikować obiekty. Ale automatyczne ustawienie ostrości aparatu zawodzi. Terauchi odkłada 
aparat, ponieważ samolot zaczyna nagle wibrować.
   	Obydwa niezidentyfikowane obiekty latające zatrzymują się raptownie i zalewają transportowego 
boeinga jasnym światłem. Ludzie wewnątrz samolotu czują jego ciepło. Kiedy światło przygasa, 
wyraźnie widzą lecące 150-300 metrów nad boeingiem obiekty.
   	Terauchi i jego załoga nieruchomieją ze zdumienia. Dopiero kiedy obiekty się oddalają, kapitan 
informuje Anchorage o incydencie.
   	Gdy radary Anchorage Center złapały UFO, natychmiast powiadomiono obronę powietrzną, ale 
tam też już widziano obiekty na radarach. Jednocześnie obrona powietrzna potwierdza, że w tym 
obszarze nie ma żadnych wojskowych maszyn.
 - Sprawdźcie raz jeszcze, czy nie może chodzić o jakieś inne obiekty wojskowe! - domaga się 
Anchorage.
 - To niezidentyfikowany obiekt latający... - nadchodzi po chwili wahania odpowiedź. - Straciliśmy 
kontakt.
   	Nagle za japońskim boeingiem pojawia się gigantyczny statek kosmiczny wielkości lotniskowca, 
przypominający swym kształtem orzech.- To... to... bardzo... bardzo wielki obiekt latający! - 
melduje przez radio JL 1628.
   	Przestraszona załoga boeinga prosi o pozwolenie na zmianę kursu i natychmiast po otrzymaniu 
zgody kapitan Terauchi skręca w lewo. Jego nadzieja, że w ten sposób “zgubi" gigantyczny statek 
kosmiczny, okazuje się płonna, ponieważ jedno spojrzenie na zewnątrz przekonuje go, że obiekt 
niezmiennie podąża za samolotem. W panice Terauchi prosi o zezwolenie na zejście na niższy 
pułap i natychmiast je otrzymuje.
 - Zaczynamy manewr schodzenia - melduje JL 1628 do Anchorage.
 - Czy nadal widzicie coś w powietrzu? - pyta Anchorage.
 - Tak jest, nadal... to coś... podchodzi z prawej strony.
 - Zrozumiałem! - potwierdza Anchorage.
   	Kiedy ilość paliwa spada do 3800 funtów, co wyklucza dalsze krążenie w powietrzu, Terauchi 
prosi o zezwolenie na wzięcie bezpośredniego kursu na lotnisko Talkeetna w Anchorage.
 - Zezwalam na kurs bezpośredni na Talkeetna dla JL1628 - potwierdza Anchorage. - Informujcie na 
bieżąco, co się dzieje!
 - Obiekt nadal na tej samej pozycji! - brzmi odpowiedź.
   W czasie rozmowy przez radio załoga boeinga z niepokojem przygląda się UFO lecącemu w 
stałej odległości za nimi.
   - Wykonajcie zwrot o 180 stopni i poinformujcie o reakcji obiektu! - poleca Anchorage.
   W tym czasie obrona powietrzna potwierdza, że w powietrzu nie znajdują się żadne wojskowe 
maszyny, i pyta, czy JL 1628 nadal widzi w pobliżu obcy obiekt latający. Anchorage potakuje. Prawie 
w tym samym momencie inna stacja radarowa systemu obrony powietrznej łapie na radarze echo 
obiektu.
 - Czy nadal leci za boeingiem? - pyta Anchorage.
 - Wygląda na to, że tak - odpowiada stacja radarowa 
obrony powietrznej.
   W tym czasie wszystkie okoliczne stacje radarowe, tak cywilne jak i wojskowe, mają UFO na 
swoich ekranach.
   - Czy  wysłać  myśliwce  przechwytujące?  -  pyta 
obrona powietrzna kapitana Terauchiego.
   - Nie, nie - broni się JL 1628.
   Kapitan Terauchi pamięta, że kiedyś wskutek interwencji amerykańskiego myśliwca w czasie 
podobnego incydentu doszło do tragedii.
   UFO leci za japońskim boeingiem przez 50 minut, by potem zniknąć równie nagle, jak się 
pojawiło.
   O 18.25 JL 1628 ląduje bez przeszkód na lotnisku w Anchorage.
   - Cieszę się, że nic się nie stało - mówi kapitan Terauchi na konferencji prasowej. - Moi koledzy 
mają żony, 
mają dzieci i są jeszcze młodzi.
   Szef obrony powietrznej FFA powołał specjalny sztab kryzysowy. Okazało się, że kontrolerzy 
lotów nie bardzo wiedzieli, jak zareagować. W końcu ani nie było żadnego niebezpieczeństwa, ani 
też złamania jakichś przepisów. Wszystko było po prostu niesamowite.
   Dla kapitana Terauchiego nie ulega wątpliwości, że było to spotkanie z pozaziemskim statkiem 
kosmicznym.
   Niedawno w Wielkiej Brytanii ogromne zamieszanie wywołało inne tajemnicze zjawisko. Pojawiły 
się mianowicie doniesienia o zagadkowych “kręgach", powstających na łąkach i polach zbóż - 
głównie w pobliżu historycznych miejsc kultowych, takich jak Stonehenge i Avebury. Z nie znanych 
powodów doszło tam do utworzenia się kręgów z położonej trawy i zboża, przy czym źdźbła nie były 
ani odcięte, ani nawet złamane. Te uporządkowane niekiedy w grupy po cztery czy pięć, ściśle 
oddzielone od siebie kręgi łączono z UFO.
   Zaczęło się to przed kilkoma laty. Do tego momentu życie w Warminster w angielskim hrabstwie 
Wiltshire toczyło się dostojnie i leniwie. To malutkie, niepozorne miasteczko prowincjonalne żyło w 
zasadzie okruchami sławy leżącego w pobliżu i liczącego sobie ponad 4 tysiące lat megalitycznego 
sanktuarium Stonehenge.
   Pewnego roku, w okolicach Bożego Narodzenia idylla prysła. W noc wigilijną poczmistrza Rogera 
Rumpa gwałtownie wyrwał ze snu piekielny hałas.
   - Usiadłem w łóżku, ponieważ wydawało mi się, że jakaś straszna siła zrywa dachówki z dachu 
mojego domu przy Hillwood Lane - opowiada Rump.
   W dwa tygodnie później jego sąsiedzi, państwo Marsonowie, przeżyli coś podobnego. Budzili się 
trzy razy w ciągu jednej nocy, ponieważ - jak im się zdawało - coś waliło o ściany ich domu.
   Tej samej nocy, około czwartej nad ranem, Rachel Attwell, żona pilota RAF, usłyszała jakieś 
dziwne hałasy, które skłoniły ją do wstania z łóżka. Kiedy podeszła do okna sypialni, żeby zobaczyć, 
co się dzieje, ku swemu zdumieniu ujrzała na niebie błyszczący obiekt, przypominający kształtem 
cygaro.
   - Błyszczał jaśniej niż jakakolwiek gwiazda - opowiadała potem reporterom.
   Kathleen Pekton, która także obserwowała “to coś", porównała obiekt do “odwróconego dachem 
do dołu wagonu kolejowego, w którym świeciły się wszystkie okna".
   Od tego momentu coraz więcej mieszkańców miasteczka zaczęło się interesować dziwnymi 
zjawiskami na niebie. Właśnie w pobliżu miejsc prehistorycznych kultów, takich jak Avebury czy 
Silbury Hill, sztucznie usypanego w zamierzchłych czasach wzniesienia w pobliżu miasteczka 
Marlborough, dochodzi bardzo często do spektakularnych obserwacji UFO. To samo miało miejsce 
w czasie mojej wizyty w Wielkiej Brytanii jesienią 1988 i w lipcu 1989 roku.
   Obecnie owe tajemnicze, osiągające nawet 30 metrów średnicy kręgi na polach i łąkach badają 
nie tylko specjaliści Zjednoczonego Królestwa, ale także z NASA, jak np. inżynier Pat Delgado. Ale 
tak jak można się było spodziewać, opinie na temat ich powstania są diametralnie różne.
   Umówiłem się w miasteczku Marlborough ze specjalistą komputerowym z IBM George'em 
Wingfieldem, który miał mi pokazać kilka tych dziwnych kręgów, które pojawiły się w pobliżu Silbury 
Hill. Czterdziestoparoletni Wingfield postawił sobie za cel przeprowadzenie systematycznych badań 
tego zagadkowego zjawiska.
   W drodze do celu przejeżdżaliśmy obok potężnego sanktuarium w Avebury. Wingfield 
opowiedział mi wówczas mimochodem, że na dzień przed pojawieniem się kręgów zbożowych 
widziano nad Silbury Hill błyszczące, “zawieszone w powietrzu" światło. Spostrzegła je Patricia 
James, sekretarka pewnego doradcy podatkowego, i widziała, jak w stronę leżącego pod spodem 
pola odchodzi od niego jaskrawy promień. Wiedziona ciekawością, pojechała nawet do Silbury Hill, 
ale kiedy tam przybyła, dziwne światło już stamtąd zniknęło. Właściciel wspomnianego pola Roger 
Hues odkrył tam następnego ranka grupę pięciu symetrycznych kręgów - jeden duży pośrodku i 
cztery mniejsze jakby na planie kwadratu. Roger Hues powiadomił o tym odkryciu Wingfielda.
   Kiedy wreszcie zatrzymaliśmy się na szczycie wzniesie-ma, ujrzałem w dole na polu ostre kontury 
kręgów.
   W czasie długiej pieszej wędrówki do tych kręgów Wingfield opowiedział mi, że meteorolog z 
Oxfordu, dr Terence Meaden sformułował teorię, według której zjawisko to wywołały stacjonarne 
trąby powietrzne. Zdaniem Wingfielda jest to teoria absurdalna, której przeczyć miałyby już choćby 
precyzyjna symetria kręgów oraz fakt, że pojawiają się dopiero od roku 1980, i to w dodatku 
przeważnie w pobliżu miejsc starożytnego kultu.
   - Nie mówiąc już o tym, że trąby powietrzne porywają przedmioty, a nie przyciskają ich płasko do 
podłoża - dodaje.
   Kiedy dochodzimy do kręgów w zbożu, nigdzie nie widać żadnych śladów stóp czy też odcisków 
opon samochodowych albo innych pojazdów.
   - Zupełnie jak w przypadku wszystkich innych kręgów, które dotychczas oglądałem - stwierdza z 
satysfakcją Wingfield.
   Podczas sprawdzania źdźbeł przypomniała mi się pewna uwaga Pata Delgado, który powiedział:
   - Te kręgi powstały za sprawą nieznanej siły. Bardzo możliwe, że jest to manipulacja 
pozaziemskich istot rozumnych.
   Fizyk Colin Andrews z Andover jest tego samego zdania. Należy on do 11-osobowej grupy 
naukowców zajmującej się badaniem kręgów, która doszła do wniosku, że zjawiska tego nie da się 
wyjaśnić w sposób naturalny.
   Po pojawieniu się kolejnych kręgów zbożowych w początkach lipca 1989 roku naukowcy ustawili 
na niektórych polach automatyczne aparaty fotograficzne oraz mierniki temperatury, żeby wykonać 
ewentualną dokumentację fotograficzną procesu ich powstawania. Sensacja była powszechna, 
gdyż ku zaniepokojeniu wszystkich kręgi powstały niejako “za plecami obiektywów", czyli tuż za 
rozstawionymi aparatami fotograficznymi! Jednocześnie mierniki wykazały silny spadek temperatury 
przy gruncie. Ponadto - jak poinformował mnie angielski dziennikarz z “Marlborough Times" Richard 
Martin pośrodku kręgów znaleziono jakąś galaretowatą substancję, która aktualnie poddawana jest 
analizom.
   Warto wspomnieć, że także w wielu innych częściach świata po pojawieniu się UFO znajdowano 
na podłożu taką galaretowatą substancję.
   Był już wieczór, kiedy ruszyliśmy w drogę powrotną do samochodu. Wingfield popatrzył na mnie 
w zamyśleniu i rzekł:
   - Bardzo bym chciał, aby istniało jakieś zwyczajne wyjaśnienie powstania tych niesamowitych 
kręgów, takie jak np. teoria o tych trąbach powietrznych, co rozwiązałoby problem.
   A potem, spoglądając niepewnie w niebo dodał:
   - Ale niestety, nie da się tego zrobić. Obawiam się, że mamy do czynienia z jakąś nie znaną nam 
siłą, uruchamianą przez istoty rozumne z Kosmosu. Te kręgi to ślady, ślady Kosmitów, które łączą 
się być może ze sprawą pola energetycznego ich obiektów latających. Ci władcy czasu przybywają 
prawdopodobnie z bardzo daleka.
   Być może rozwiązania zagadki kręgów zbożowych nie należy nawet szukać w przestworzach 
Kosmosu, lecz na skraju Drogi Mlecznej, czyli w naszym Układzie Słonecznym. Kto wie, czy 
ostatecznego argumentu nie dostarczą sensacyjne zdjęcia wykonane w czasie marsjanskiej misji 
amerykańskiej sondy “Viking".
 


VIII 
Planeta Enigma
   Legendy i sagi przynoszą nam wieści o kwitnących cywilizacjach zamierzchłych czasów. Potężne 
mury, drogi i piramidy rozsiane po całym świecie, a nawet na dnie mórz i oceanów świadczą o 
istnieniu kiedyś zaginionych, tajemniczych cywilizacji. Wszystko wskazuje na to, że wbrew 
przekonaniu wielu badaczy ludzkość nie rozwijała się liniowo, lecz naznaczona jest wzlotami i 
upadkami. Od konkretnych wiadomości na temat legendarnych kultur istniejących gdzieś w mrokach 
przeszłości oddziela nas przepaść czasu. To, co pozostaje, to pytania.
   Czy już kiedyś istniały w naszych dziejach cywilizacje dysponujące supernowoczesną techniką, 
jacyś nasi przodkowie, którzy potrafili dokonywać lotów międzyplanetarnych, powiedzmy na 
przykład do kolonii na Marsie? A może człowiek w ogóle nie jest dzieckiem Ziemi? Może pochodzi z 
zupełnie innego świata, z innej planety? Czy Adam przybył z Kosmosu?
   Do dziś cały szereg astronomów i geofizyków żywi przekonanie, iż niezliczone okruchy skalne 
najróżniejszej wielkości tworzące pas asteroid między Marsem a Jowiszem to smutne szczątki 
istniejącej kiedyś dziesiątej planety - Faetona. Czy tu właśnie leży klucz do legend o zaginionych 
cywilizacjach na Ziemi i do zagadkowych odkryć na Marsie?
   Narzuca się wręcz przekonanie, iż w zamierzchłej przeszłości musiały jednak istnieć wysoko 
rozwinięte kultury, ponieważ przekazy i legendy najróżniejszych ludów mieszkających na Ziemi 
donoszą o zagładzie i zapomnianej wiedzy. Niestety, jest prawie niemożliwe, żeby wydobyto kiedyś 
świadectwa zdolne zasypać tę przepaść czasu, ponieważ dziesiątki i setki tysięcy, a nawet miliony 
lat zdążyły praktycznie zatrzeć wszelkie ślady. Tylko “trwałe świadectwa", takie jak być może resztki 
gigantycznych murów, piramidy czy rzeźby nieprawdopodobnych rozmiarów mogły ewentualnie 
przetrwać ów niewyobrażalnie wręcz długi okres.
   Na przykład z całej “literatury" czasów prehistorycznych do naszych czasów przetrwało mniej niż 
10 procent, i to też większość tylko dlatego, że albo została wykuta w kamieniu, albo uwieczniona na 
ścianach jaskiń.
   Jeśli na Marsie kiedykolwiek miałaby istnieć zaginiona już dziś cywilizacja, to pozostawione przez 
nią przekazy również mogłyby dotrwać jedynie w formie kamiennych monumentów...
   
   Specjalista komputerowy Vincent DiPietro siedzi w archiwum lotów kosmicznych National Space 
Science Data Center NASA w Greenbelt w stanie Maryland i przegląda niezliczone fotografie 
powierzchni Marsa. Nagle na jednym z czarno-białych zdjęć dostrzega “wypukły wizerunek podobny 
do ludzkiej twarzy", jak opisze później to, co zobaczył.
   Po dokonaniu tego odkrycia po dziś dzień szuka odpowiedzi na różne pytania: Kto wykonał ten 
monumentalny relief? Czy na planecie Mars istniało życie?
   Wyniki jego badań są sensacyjne.
   20 lipca 1976 roku, 13.12 czasu środkowoeuropejskiego. Pierwszy z dwóch w pełni 
automatycznych ładowników amerykańskiej sondy kosmicznej “Viking" osiada na powierzchni 
Marsa. Dnia 3 września tego samego roku także ładownik “Vikinga 2" osiąga swój cel. Podczas 
kiedy automatyczne “ramiona" obydwu ładowników grzebią w marsjańskim piasku, przesyłając na 
Ziemię strumień danych, sondy “Viking" krążą wokół planety na wysokości prawie 2200 kilometrów.
   Każde zdjęcie wykonane przez kamery sond rozkładane jest przez komputer pokładowy na 
poszczególne “piksele", czyli najmniejsze jednostki obrazu. Ogólnie rzecz biorąc, na Ziemię 
przesłano 300 tysięcy zdjęć powierzchni Marsa w postaci niezliczonych “pikseli", które zostały 
nagrane na taśmach komputerów National Space Science Data Center. Do dziś przetworzono z 
powrotem na fotografie zaledwie 60 tysięcy. Przyczyna: proces przetwarzania danych liczbowych na 
obraz jest niezwykle drogi i przeznaczony na ten cel budżet szybko się wyczerpał. Tak więc 
elektroniczne cegiełki około 240 tysięcy zdjęć Marsa wiodły sobie niepozorny żywot w archiwum. I 
pewnie długo nic by się nie zmieniło, gdyby nie ciekawość Vincenta DiPietro z Glenndales w stanie 
Maryland.
   DiPietro notuje numer zdjęcia zarejestrowanego 31 lipca 1976 roku i wchodzi w posiadanie 
odbitki. Fotografia przedstawia kamienną głowę o średnicy mniej więcej 1500 metrów, znajdującą 
się w rejonie Cydonii.
   - Czułem ulgę i ciekawość - pisze DiPietro w swojej relacji. - Ulgę, że NASA przetworzyła tę 
właśnie fotografię i ciekawość, ponieważ chciałem dowiedzieć się czegoś bliższego.
   Specjalistę od komputerów Gregory'ego Molenaara, któremu DiPietro zwrócił uwagę na 
marsjańskie zdjęcia, tak zafascynowało marsjańskie oblicze, że zdecydował się współpracować z 
DiPietro nad komputerowym podniesieniem jakości zdjęć i wydobyciem z nich większej liczby 
szczegółów. W taki właśnie sposób rozpoczęła się ich wieloletnia, fantastyczna przygoda.
   Obydwaj spece komputerowi zdecydowali się na początek wykonać powiększenie fotografii przy 
wykorzystaniu techniki komputerowej. Najpierw zwiększono kontrast odcieni szarości 
poszczególnych “pikseli". Rezultat okazał się jednak niezadowalający, ponieważ nadmierne powięk-
szenie “pikseli" spowodowało pojawienie się charakterystycznych “schodków" zamiast linii.
   DiPietro i Molenaar opracowali metodę, dzięki której mogli dzielić pierwotne “piksele" na nowe, 
mniejsze jednostki. Nazywają ją Starburst Pixel Interleaving Technique (SPIT). Dzięki tej metodzie 
uzyskują nie tylko zdecydowanie wyższą rozdzielczość obrazu, ale mogą też wykryć zakłócenia 
przekazu pomiędzy sondami kosmicznymi “Viking" a Ziemią. Teraz marsjańskie oblicze ujawnia 
znacznie więcej szczegółów, ponieważ nowa technika obróbki obrazu pozwala rozjaśniać strefy 
oświetlone i pogłębiać czerń miejsc zacienionych, co nadaje oryginalnym fotografiom większą 
wyrazistość. Mówiąc najprościej: zwiększono kontrastowość fotografii.
   Po opublikowaniu fotografii przedstawiającej pogrążoną do połowy w cieniu twarz krytycy 
natychmiast pochopnie oświadczyli, że to złudzenie optyczne, ponieważ wskutek takiej, a nie innej 
pozycji Słońca strefy światła i cienia mogły się przypadkowo ułożyć w coś, co przypomina twarz.
   Już pierwsza analiza wykonana przez DiPietro i Molenaara wykazała, że w oświetlonej połówce 
marsjańskiej twarzy można wyróżnić gałkę oczną, grzbiet nosa, usta, podbródek i nasadę włosów, 
co nie sposób przypisać przypadkowej grze świateł i cieni. Ponieważ jednak obydwaj specjaliści 
komputerowi chcieli mieć absolutną pewność, ponownie gruntownie przejrzeli archiwalne materiały 
zdjęciowe z archiwum NASA w Greenbelt. Przy okazji odkrywają inne zdjęcie tejże samej twarzy, 
wykonane w 35 dni po poprzednim. Różnica: niższa pozycja sondy na orbicie, inna pozycja Słońca, 
inny kąt wykonania zdjęcia. W jakiś czas później NASA przekazuje obydwu naukowcom do analizy 
taśmę z drugim zdjęciem marsjańskiej twarzy. Rezultaty obróbki metodą SPIT przekraczają 
najśmielsze oczekiwania. Drugie zdjęcie okazuje się bowiem nie tylko potwierdzeniem pierwszego, 
ale zawiera dodatkowe szczegóły. Otóż oczodół po oświetlonej stronie twarzy jest widoczny na obu 
zdjęciach, ale na drugim widać ponadto oczodół po stronie zacienionej i nasadę włosów oraz 
obramowaną przyciętymi “na pazia" włosami drugą połówkę twarzy. Zaznacza się też linia pod-
bródka. Ponadto, ku swemu zaskoczeniu, DiPietro i Molenaar odkrywają w odległości 13 kilometrów 
na północny wschód dużą trójkątną strukturę, którą określają mianem “fortu".
   Ostre zewnętrzne krawędzie i narożniki “fortu" są zdumiewająco symetryczne, a przez zawalony 
“strop" widać kwadratowe wnętrze. W bliskim sąsiedztwie tej “budowli" znajduje się “miasto" - 
kompleks leżących obok siebie wzniesień, przypominających piramidy, z kwadratem wypełnionym 
kulistymi czy kopulastymi strukturami w centrum. Niecałe 20 kilometrów na południe od kamiennej 
twarzy w marsjańskie niebo wznosi się wielka, pięcioboczna piramida. A prawie 100 kilometrów na 
południowy wschód od marsjańskiej twarzy znajduje się piramida podwójna. Ta zlokalizowana 
bardziej na północ ze swoimi centralnymi schodami i kilkoma poziomami czy platformami 
przypomina piramidy meksykańskie, natomiast ta z południa jest zbliżona do typu egipskiego. 
Wszystko wskazuje na to, że od piramidy schodkowej w kierunku południowym prowadzi mur.
   Sonda marsjańska “Mariner 9" już 8 lutego 1972 roku odkryła piramidy w rejonie Elizjum.
   Niektóre z naukowych prób wyjaśnienia mówią o naturalnym pochodzeniu tych struktur jako 
wyniku ruchów tektonicznych skorupy Marsa oraz działania burz piaskowych, wygładzającego 
powierzchnię. DiPietro i Molenaar odpowiadają ironicznie, że burze te musiały być bardzo wybredne, 
ponieważ nie tknęły innych formacji skalnych w pobliżu.
    Nie wydaje nam się, aby istniały wyłącznie naturalne wyjaśnienia przyczyn tego zjawiska – 
stwierdzają obydwaj.
   Obu naukowców szczególnie intryguje gigantyczna, kamienna płaskorzeźba marsjańskiej twarzy. 
Zastanawiają się, w jaki sposób wydobyć z fotografii dalsze szczegóły. Chodzi im o to, aby 
dowiedzieć się, czy ta kamienna twarz aby na pewno nie mogła zostać ukształtowana przez 
uderzenia meteorytów, burze piaskowe, erozję i inne naturalne przyczyny. Postanawiają zbadać to 
za pomocą barwnej analizy obrazu.
   Technika ta pozwala wydobyć na podstawie analizy odcieni jasności obrazu informacje, które 
normalnie pozostają ukryte dla ludzkiego oka. Wykorzystuje się przy tym własność oka ludzkiego, 
które znacznie lepiej rozróżnia poszczególne odcienie kolorów niż odcienie szarości.
   W celu barwnej obróbki oryginalnej fotografii czarno-białej trzeba podłączyć komputer do 
kolorowego monitora. Odpowiednio do jego odcienia szarości każdemu “pikselowi" 
przyporządkowuje się określoną barwę. Najciemniejsze miejsca fotografii zostają przetworzone na 
odcienie fioletu i czerwieni, natomiast coraz jaśniejsze miejsca otrzymują różne odcienie barwy 
żółtej, zielonej i niebieskiej. Plamy światła otrzymują kolor biały.
   W ten sposób można określić kształt, strukturę, wielkość i położenie sfotografowanego obiektu. 
Ponadto umożliwia to obserwację trójwymiarową, która pozwala wyciągać wnioski co do struktury 
powierzchni i wydobywa na jaw szczegóły niewidoczne na normalnej fotografii. Technika kodowania 
barw pozwoliła na osiągnięcie niesłychanych wprost rezultatów analizy zdjęć “kamiennej twarzy" z 
Marsa. Dzięki niej stwierdzono niezbicie, że rysy twarzy na obydwu zdjęciach są identyczne. Jeśli 
idzie o oczodoły, to tu - niespodzianka: na zdjęciach barwnych widać nagle gałki oczne ze źrenicami 
pośrodku. Widoczne już na fotografii czarno-białej usta i nasada włosów rysują się jeszcze wyraźniej, 
do tego dochodzi kamienna “łza" na policzku po oświetlonej stronie. W niebo patrzy ludzka twarz o 
regularnych rysach.
   - Jeśli liczne frapujące szczegóły tej kamiennej głowy miałyby zostać ukształtowane w sposób 
naturalny, to sama natura musiałaby być istotą rozumną - komentują swoje odkrycie obaj naukowcy.
   Doktor Mark J. Carlotto, dyrektor Analytical Sciences Corporation (ASC), stwierdził kilka lat temu 
na konferencji prasowej w Reading w stanie Massachusetts, co następuje: “Moje komputerowe 
analizy fotografii wykazały, że marsjańska głowa i inne znajdujące się w pobliżu struktury są 
wynikiem działania rozumu, a nie igraszką sił natury. Jest rzeczą wysoce nieprawdopodobną, by 
przyczyną powstania tego wizerunku była gra świateł i cieni". Po wykonaniu trójwymiarowego 
studium marsjańskiej twarzy w maju 1988 roku Carlotto twierdzi, że w otwartych ustach “Marsjanina" 
odkrył zęby.
   Carlotto potrafi dzięki specjalnemu programowi komputerowemu odróżniać formacje naturalne od 
artefaktów i na podstawie danych geometrycznych rekonstruuje trójwymiarowy wygląd badanych 
obiektów. Na ekranie powstaje trójwymiarowa wersja marsjańskiej twarzy. Komputer pokazuje ją we 
wszystkich możliwych perspektywach, zupełnie jakby kamera “oblatywała" ją dookoła. W odróż-
nieniu od struktur naturalnych te elementy “rzeźby", które wykazują podobieństwo do ludzkiej twarzy, 
rozpoznawalne są z każdej perspektywy.
    Dlatego uważam, że ta twarz nie powstała wskutek działania sił natury - oświadcza mi Carlotto w 
prywatnej rozmowie.
   Richard Hoagland, kierownik grupy naukowców, którzy pracują w ramach projektu “Mars", na 
podstawie drobiazgowych badań ustalił, że pomiędzy marsjańską głową a najwyraźniej sztucznymi 
strukturami wokół niej istnieją ściśle geometryczne zależności. Wynika z nich, że linia prosta 
prowadząca z centrum “miasta" poprzez “fort" aż do “twarzy" dokładnie pokrywa się z kątem padania 
promieni słonecznych w momencie marsjańskiego letniego przesilenia słonecznego przed 500 
tysiącami lat.
   Ponadto Hoagland dowodzi, że osie piramid są ściśle zorientowane w kierunku północ - południe 
i wschód - zachód. Osie rdzenia miasta oraz wielkiej piramidy wskazują dokładnie w stronę “twarzy", 
a odległości od wschodniego i zachodniego krańca “miasta" do jego centrum, do marsjańskiej głowy 
i leżącej w dalszej odległości formacji skalnej (którą Hoagland określa mianem “budowli z rampą") 
pozostają do siebie w stosunku 1:2:4:8.
   - Albo struktury odkryte na powierzchni Marsa są pochodzenia naturalnego i cała ta praca 
badawcza jest stratą czasu, albo też zostały wzniesione sztucznie, a wtedy byłoby to jedno z 
największych odkryć dla ludzkości - mówi Hoagland.
   Przeciwko naturalnemu pochodzeniu piramid przemawiają przede wszystkim ostre krawędzie 
boków i narożników, które w odróżnieniu od innych formacji skalnych w pobliżu nie noszą prawie 
żadnych śladów erozji. Hoagland lansuje tezę, iż piramidy były budynkami mieszkalnymi twórców 
marsjańskiej twarzy. Czy kiedyś na Marsie żyły istoty humanoidalne? Jest to teoria nie całkiem 
pozbawiona podstaw, ponieważ odkrycia amerykańskiej misji “Vikingów" wskazują, że dawniej 
warunki na Marsie były znacznie bardziej sprzyjające życiu niż obecnie.
   Planując tę ambitną wyprawę, NASA mogła już wykorzystać wnioski wynikające z niepowodzeń 
radzieckich i wkalkulować w swój program ewentualne zagrożenia.
   Misja “Viking" przewidywała wypuszczenie dwóch automatycznych ładowników, które miały 
opaść na powierzchnię Marsa w dwóch różnych miejscach w odstępie 5 tygodni. Sonda “Viking 1", 
podobnie jak “Viking 2", składała się z ładownika i pozostającego na orbicie próbnika (po angielsku 
orbiter), który miał stamtąd fotografować powierzchnię. Głównym zadaniem ładowników było 
poszukiwanie śladów życia na Czerwonej Planecie.
   Obydwa wyposażone w chwytne ramię ładowniki miały zebrać grunt marsjański i przenieść do 
wnętrza próbnika w celu przeprowadzenia całego szeregu doświadczeń mających wykazać istnienie 
życia.
   Ładownik “Vikinga 1" opadł w północno-wschodniej części Chryse Planitia, na 22,5 stopniu 
szerokości północnej. Dystans 815 milionów kilometrów wokół Słońca pokonał w 334 dni. 
Powodzenie tej niewiarygodnej przygody naukowej możliwe było dzięki wysiłkom zespołu 780 
specjalistów centrum lotów kosmicznych NASA oraz Jet Propulsion Laboratory w Pasadenie.
   Jeszcze w dniu lądowania, to jest 20 lipca 1976 roku, naukowcy otrzymali pierwsze oczekiwane w 
napięciu zdjęcia powierzchni Marsa. Ładownik “Vikinga" przesłał je na Ziemię za pośrednictwem 
krążącego po orbicie Marsa członu sondy. Zdjęcie ukazuje talerz jednej z teleskopowych “łap" 
ładownika, piasek i drobne kamienie. Telewizyjna kamera ładownika “wchłonęła" ten obraz za 
pomocą bardzo czułych fotosensorów. Rozłożony na piksele", został przesłany do członu sondy 
pozostającego na orbicie, gdzie był nagrywany na taśmie i emitowany w kierunku Ziemi. Po mniej 
więcej 20-minutowej “podróży" sygnały docierały do Pasadeny, gdzie w procesie komputerowej 
obróbki linia po linii rekonstruowano ponownie obraz.
   Pierwsze odebrane na Ziemi kolorowe zdjęcia przedstawiały lekko pofałdowaną, usianą 
kawałkami skał i kamieni pustynię o czerwonawym, brunatnym i żółtawym zabarwieniu. W zasadzie 
był to dość ziemski krajobraz, jaki spotkać można w Australii czy w Arizonie. Tylko niebo wygląda 
zupełnie inaczej od naszego, ziemskiego: wskutek przenikającej bezustannie do atmosfery chmury 
pyłu, zawierającego najprawdopodobniej tlenki żelaza, jest ono bladoczerwone.
   Ładownik sondy “Viking 2" wylądował 3 września 1976 w południowo-wschodniej części Utopia 
Planitia, na 48,5 stopniu szerokości północnej, czyli zupełnie gdzie indziej, niż pierwotnie planowano, 
ponieważ fotograficzne zbliżenia powierzchni, wykonane przez orbitujący próbnik, pokazały, że 
wybrany uprzednio rejon wybitnie nie nadaje się do tego celu.
   Na miejscu lądowania temperatura wahała się od -90 stopni Celsjusza w nocy do -10 stopni 
Celsjusza w dzień. Analiza atmosfery Marsa wykazała, że składa się ona w 95 procentach z 
dwutlenku węgla, a jej gęstość osiąga zaledwie jeden procent gęstości atmosfery ziemskiej. 
Ponadto Czerwona Planeta nie ma warstwy ozonowej chroniącej powierzchnię przed groźnym 
twardym promieniowaniem ultrafioletowym. Wiele jednak wskazuje na to, że kiedyś środowisko na 
Marsie było zupełnie
   Kiedy ładowniki wykonywały analizy gruntu, krążące po orbicie próbniki bezustannie 
fotografowały powierzchnię planety. Przesyłane drogą radiową na Ziemię zdjęcia pozwalają 
wnioskować o dość ożywionej przeszłości Marsa. Widać na nich poprzecinane korytami rzek i do-
linami krajobrazy, pośrodku których wznoszą się wysepki skalne, “najprawdopodobniej wymyte 
przez opływające je wody". Ślady erozji wskazują na działanie wiatrów i wody, zaś połacie żwiru 
zdają się być wynikiem topnienia mas śniegu. Dziś jeszcze na polarnych czapach występuje woda w 
postaci lodu. Przypuszczalnie pod powierzchnią Marsa również występują jakieś zbiorniki wodne. O 
intensywnej przeszłości geologicznej świadczą wygasłe już dziś, potężne wulkany oraz szerokie, 
zastygłe rzeki lawy.
   Zdaniem niektórych naukowców gęsta niegdyś marsjańska atmosfera rozciągała się nad wielkim 
oceanem, który pokrywał rozległe części pomocnej półkuli planety. Jak uważa DiPietro, odkryte 
przez niego “miasto" leżało na brzegu tego pramorza. W pewnym momencie musiało dojść do 
jakiegoś dramatycznego wydarzenia, w wyniku którego zniknęły woda i tlen. Mars stał się planetą 
wrogą dla życia. Z dawnych czasów dotrwały do dziś zagadkowe kamienne monumenty i wielkie 
ilości tlenu związanego w utlenionym gruncie marsjańskim.
   W czasie rozmowy z Vincentem DiPietro usłyszałem kolejną sensację: właśnie analizuje on 
zdjęcie wykonane z “Vikinga", przedstawiające kolejną kamienną twarz w rejonie Utopii, identyczną 
zwłaszcza pod względem wielkości z tą odkrytą w Cydonii.
   Jakby nie dość na tym, na jednym ze zdjęć Marsa odkryto też prostokątne i kwadratowe struktury, 
przypominające fundamenty murów, nazwane przez naukowców z NASA “miastem Inków". Jak 
wynika z danych, miasto to leży w niewielkiej odległości od południowego bieguna planety. Bardzo 
trudno przyjąć, że te “inkaskie" mury o nader symetrycznych prostokątnych i kwadratowych formach 
powstały wskutek tektonicznych ruchów powierzchni.
   Niezwykłe wydają się też struktury zlokalizowane w pobliżu marsjańskiego równika. 
Przypominają staroświeckie, gigantyczne koła od wozów, kiedy nie było jeszcze opon. Od 
olbrzymich osi odchodzi promieniście po pięć szerokich szprych. Do dziś nie udało się znaleźć 
zadowalającego wyjaśnienia dla tych formacji, chociaż niektórzy naukowcy NASA przypuszczają, że 
powstały one w wyniku topnienia wiecznej zmarzliny.
   Dla planetologa dra Gerharda Neukuma z Niemieckiego Instytutu Doświadczalnego Techniki 
Lotniczej i Kosmicznej w Oberpfaffenhofen nie ma żadnych zagadkowych formacji marsjańskich. 
Jest on raczej przekonany, że powstały one w wyniku działania wody i wiatru oraz specyficznej 
tektoniki tej planety.
   Geolog dr Johannes Fiebag z Wiirzburga w swojej analizie z lipca 1989 roku dochodzi do 
ambiwalentnego wniosku, “że struktury te są pierwotnie pochodzenia naturalnego (z wyłączeniem 
być może “fortu"). [...] Nie można jednak całkowicie wykluczyć późniejszej sztucznej obróbki, która 
doprowadziła do powstania zaobserwowanej symetrii tych struktur".
   Jak na razie nie udało się jednak ostatecznie rozwiązać zagadki, czy marsjańskie monumenty są 
pochodzenia naturalnego czy sztucznego. Jeśli miałoby się okazać, że powstały sztucznie, staniemy 
przed niezwykle doniosłym pytaniem: Kim byli ich twórcy?
   Kiedy i przez kogo zostały wzniesione? Czy przez Marsjan, którzy dawno, dawno temu 
zamieszkiwali tę planetę? A może przez jakąś dawno zaginioną, wysoko rozwiniętą cywilizację 
ziemską, która opanowała loty kosmiczne? A może przez cywilizację pochodzącą z Faetona - 
dzieiątej planety krążącej między Marsem a Jowiszem, która padła ofiarą kosmicznej katastrofy 
bądź uległa samozniszczeniu?
   A jeśli rzeczywiście to jakieś humanoidalne istoty miałyby stworzyć owe kamienne monumenty, to 
musielibyśmy zadać sobie pytanie: jaki był tego cel? Czyżby kamienne oblicze nie spoglądało w 
marsjańskie niebo zupełnie tak, jakby chciano, by ktoś je z góry dostrzegł? Z powierzchni globu nie 
sposób rozpoznać w tym wysokim na kilkaset metrów i szerokim na półtora kilometra tworze rysów 
twarzy. A zatem umyślnie umieszczono te twarze tak, aby były widoczne z góry.
   W mitach, legendach i sagach najróżniejszych ludów zamieszkujących Ziemię bezustannie 
natrafiamy na zadziwiającą zgodność: otóż czy to w formie słowa, obrazu, czy kamiennego pomnika 
przekazują one wiadomość o “bogach" - przybyszach z Kosmosu. Wszystko wskazuje na to, że 
planeta Mars i piramidy odgrywają tu niepoślednią rolę.
   Według przekazów ezoterycznych także posiadający umiejętność lotów kosmicznych Atlantydzi 
ze szczególnym upodobaniem poświęcali się budowie piramid. Czyżby istniał tu jakiś związek z 
Czerwoną Planetą?
   Atlantyda - ta nazwa rozpalała ludzkie umysły już w starożytności. Atlantyda, legendarny 
zatopiony kontynent; czy to on był kolebką ludzkości? Czy płonący miecz Archanioła to biblijny 
przekaz opisujący katastrofę nuklearną lub kosmiczną, która zniszczyła Atlantydę? A “wypędzenie z 
raju", czy była to zemsta “bogów" za dumę Atlantydów? Czy fatalne w skutkach zjedzenie jabłka z 
drzewa wiadomości interpretować należy jako nadużycie potęgi technicznej, próbę dorównania 
“bogom"? Oczywiście, że ci bogowie nie są tożsami z Bogiem Biblii. Ale być może ta niesłychana 
katastrofa z czasów prehistorycznych została uwieczniona w Biblii, aby przestrzec przed 
straszliwymi następstwami nieodpowiedzialnego nadużycia władzy?
   Co mogło się wtedy zdarzyć? Puśćmy wodze fantazji, udajmy się w podróż przez szczelinę czasu. 
Uciekinierzy ze zniszczonej dziesiątej planety - Faetona - którzy utworzyli kolonię na Marsie, mieli 
też swoich wysłanników także na Ziemi, na Atlantydzie. Spłodzili oni z ziemskimi kobietami nowy, 
zdolniejszy rodzaj ludzki. Dzięki materiałowi genetycznemu odziedziczonemu po kolonizatorach 
Atlantydzi pod wieloma względami przewyższali pozostałych mieszkańców Ziemi.
   Pewnego dnia kolonizatorzy opuścili Ziemię, by udać się na eksplorację innych dalekich światów 
i dotarli wreszcie do odległego o 11 lat świetlnych układu planetarnego Epsilon Eridani. Osiedlili się 
na drugiej, pustynnej planecie układu, którą nazwali Achele, i stworzyli niezwykle rozwiniętą 
cywilizację. Ta właśnie wysoko rozwinięta cywilizacja od tysięcy lat obserwuje ludzkość za pomocą 
UFO.
   Ale wracajmy do Atlantydy. Z czasem Atlantydzi poczuli się prawdziwymi panami życia i śmierci. 
Bez skrupułów nadużywali swojej uprzywilejowanej pozycji. W rozumieniu kolonizatorów ich ziemski 
eksperyment okazał się zatem całkowicie nieudany. Uznali, że pozostaje im tylko jedno wyjście: aby 
odsunąć niebezpieczeństwo od całej ludzkości, trzeba zmieść Atlantydę z powierzchni Ziemi...
   Wszystko wskazuje na to, że w wykonaniu tego zadania dopomogła kolonizatorom korzystna 
konfiguracja kosmiczna. Jak bowiem potwierdziły najnowsze badana naukowe i obserwacje 
astronomiczne, w owym czasie Słońce, Wenus, Ziemia i Księżyc ustawione były w jednej linii, co 
pociągnęło za sobą zmianę sił grawitacyjnych.
   Przyrodoznawca i inżynier Otto H. Muck, który na podstawie wieloletnich badań sytuuje Atlantydę 
gdzieś na obszarze Grzbietu Środkowoatlantyckiego, a więc w okolicach Azorów, podaje nawet 
dokładną datę tego wydarzenia: 5 czerwca 8498 przed naszą erą. Według jego wyliczeń tego dnia w 
wyniku globalnej katastrofy Atlantyda uległa zagładzie. Otto Muck doszedł do ustalenia tej 
uzasadnionej astronomicznie daty po przeprowadzeniu gruntownych i systematycznych analiz 
różnorodnych geologicznych, klimatycznych, meteorologicznych i geograficznych zdarzeń z 
przeszłości.
   Wskutek ustawienia się w jednej linii Słońca, Wenus, Ziemi i Księżyca doszło przypuszczalnie do 
dużego skupienia sił ciążenia, co ściągnęło w stronę Ziemi asteroidę z tzw. grupy Apollo (czyli 
“zabłąkaną" planetkę, jakich wiele bezustannie przecina okołosłoneczną orbitę Ziemi), która z 
potworną siłą uderzyła w powierzchnię naszej planety. Ponieważ dowiedziono, że w tym właśnie 
czasie doszło do skrzywienia osi obrotu Ziemi o 25 stopni, dziś łączy się ten fakt w ciąg 
przyczynowo-skutkowy z uderzeniem asteroidy, która spowodowała zagładę Atlantydy. A że grecki 
filozof Platon datuje moment zniszczenia Atlantydy na rok 8500 przed Chrystusem, teoria Mucka 
wydaje się najbliższa prawdy.
   W swojej relacji Platon opiera się na zapiskach na temat Atlantydy, utrzymywanych w tajemnicy 
przez egipskich kapłanów z Sais i wyrytych na kolumnach świątyń. Zapiski te zostały objaśnione 
ateńskiemu mężowi stanu Solo-nowi. Jego krewniak, Platon, wykorzystał te wspomnienia przodka w 
swoich dialogach Krytiasz i Timajos.
   Zagadkowe i nagłe uwstecznienie cywilizacji w tym okresie również zdaje się przemawiać za tym, 
że doszło do jakiejś straszliwej katastrofy. Niemniej jednak pewnej liczbie Atlantydów udało się 
przeżyć i znaleźć schronienie na statkach. Rozpowszechnili oni potem swoją wiedzę w innych 
częściach świata. Jak już mówiliśmy wcześniej, marsjańskie sondy “Viking" odkryły obok kamiennej 
twarzy piramidy, takie same jakie spotykamy w różnych częściach kuli ziemskiej - nawet na dnie 
morskim w pobliżu Bimini i Andros w archipelagu Wysp Bahama. Najwyższy szczyt tych 
podmorskich budowli sięga do 6 metrów nad poziomem morza. W tym samym rejonie znaleziono na 
dnie oceanu na obszarze ponad 100 kilometrów kwadratowych wielkie ociosane bloki kamienne - 
resztki gigantycznych murów. Podwodne zdjęcia i pomiary wykazały, że tylko drobna część tych ruin 
wystaje z dna. Za pomocą specjalnych obliczeń studiów porównawczych naukowcy doszli do 
wniosku, że ruiny liczą sobie co najmniej 15 tysięcy lat. Czyżby to były resztki legendarnej Atlantydy?
   Wydaje się oczywiste, że istnieje jakiś związek między piramidami na Ziemi i na Marsie. Czy to 
Atlantyda, a może wręcz Mars, były tym rajem utraconym, z którego wygnano Adama?
   Według jednej z interpretacji imię Adam jest obocznością hebrajskiego Adom, które to słowo 
znaczy “człowiek z czerwonej ziemi". Czyżby miał to być dowód, że Adam, praojciec ludzkości, 
przybył z Marsa?
   Z Atlantydą łączy się pojęcie złotego wieku. Platon opisuje w swoich dialogach błyszczące, 
pokryte brązem mury zewnętrzne, połyskujący czerwono orichalcum (mosiądz) zamek oraz 
“pomalowane po wierzchu srebrem" świątynie. Dalej Platon opowiada, że Atlantydzi posiadali 
niezmierzone bogactwa, nadzwyczajną obfitość pożywienia, a warunki klimatyczne wyspy były 
idealne. Nie trzeba było wykonywać żadnej ciężkiej pracy, aby żyć w dobrobycie. Sądząc z tego 
opisu, Atlantyda musiała być prawdziwym rajem na Ziemi.
   Według Platona Atlantyda była wielką wyspą, większą “od Libii i Azji" razem wziętych, a leżała 
“poza Słupami Herkulesa", a więc za Cieśniną Gibraltarską, gdzieś na Oceanie Atlantyckim. W tym 
kontekście interesujące może być wydobycie przez radzieckich oceanologów z Grzbietu 
Środkowoatlantyckiego szczątków okrzemków, co do których wiadomo na pewno, że 10-12 tysięcy 
lat temu żyły w słodkich wodach.
   Jak wynika z legendarnych przekazów, Atlantydzi umieli także podróżować “powietrzem i pod 
morzem", fotografować obiekty z dużej odległości, wykorzystywać promienie rentgenowskie, 
nagrywać obrazy na taśmie magnetycznej i wydobywać z kryształów energię przypominającą 
energię lasera.
   Czy nie widać uderzającego podobieństwa do obecnego stanu naszej techniki? Może właśnie 
osiągnęliśmy punkt zwrotny, w którym doszło do zagłady Atlantydy w wyniku kosmicznej lub 
zawinionej przez jej cywilizację katastrofy?
   Wszystko wskazuje na to, że również Mars - może w jakimś związku z rozpadem Faetona - uległ 
zasadniczej przemianie ekologicznej. Jeśli na Czerwonej Planecie kiedykolwiek miałyby mieszkać 
istoty humanoidalne, których kamienne monumenty świadczą o wysokim stopniu rozwoju, to albo 
opuściły swoją enigmatyczną planetę, albo też uległy zagładzie wskutek katastrofy ekologicznej. 
Czyżby kamienna twarz została wykonana po to, by stanowić znak ostrzegawczy dla ludzkości?
   Pragnienie ludzkości, by nawiązać kontakt z istotami rozumnymi z Kosmosu, jest tak stare jak 
sama ludzkość. Lecz czy gdyby istoty te znalazły się wśród nas, potrafilibyśmy w ogóle je 
rozpoznać?


IX
Kosmici
   Jak już wspomnieliśmy, wedle ostrożnych szacunków co najmniej 10 procent spośród prawie 150 
do 200 miliardów gwiazd naszej Drogi Mlecznej ma planetę krążącą w obrębie ekosfery. Jeśli 
założymy, że choćby tylko na 1/3 z tych 15 miliardów planet powstało życie, to nadal pozostaje ich 5 
miliardów. Jeśli choćby zaledwie ułamek procenta tych form życia miałby się rozwinąć w istoty 
rozumne o ewentualnie technologicznie zorientowanej cywilizacji, to i tak oznaczałoby to istnienie 
całkiem sporej liczby zaawansowanych cywilizacji pozaziemskich.
   Niebo - zwłaszcza nocne niebo - zawsze fascynowało człowieka. Aby przybliżyć się do tego nieba 
i zwabić “bogów", czyli istoty pozaziemskie, ludzie epok prehistorycznych, mający zupełnie inny 
stosunek do czasu niż my, niejednokrotnie przez kilka pokoleń ryli w ziemi gigantyczne figury, 
budowali miejsca kultu, świątynie i obserwatoria.
   Najnowsze odkrycia w tej dziedzinie dowodzą, że owe prehistoryczne budowle rozsiane po całym 
świecie połączone były ze sobą tzw. “leylines", czyli geomantycznymi liniami promieniowania, które 
miały się zbiegać na Atlantydzie.
   Według nauk tajemnych kapłani-druidzi potrafili w tych prehistorycznych sanktuariach - 
“miejscach mocy" - w określonych godzinach nawiązywać kontakt z “bogami" przez szczelinę czasu. 
Jako pośrednicy pomiędzy ludem a bogami - nadziemskimi bądź pozaziemskimi - druidzi zajmowali 
pozycję szczególną. Spełniali bowiem funkcję rzeczników władców i najpotężniejszych sędziów 
Ziemi. Dawni mieszkańcy Ziemi wszystkie niezrozumiałe zjawiska natury przypisywali bogom i 
demonom, składając na nich odpowiedzialność za wszystkie pomyślne i niepomyślne zdarzenia. 
Rytuały odprawiane w określonych “miejscach mocy" - miały przychylnie nastrajać bogów do ludzi.
    
   “Naprzeciwko ojczyzny Celtów w kierunku północnym, na przylegającym do niej Oceanie leży 
wyspa nie mniejsza od Sycylii. Na wyspie tej jest wspaniały gaj poświęcony bogu Słońca oraz 
osobliwa świątynia w kształcie okręgu. Co 12 lat, a więc kiedy Słońce i Księżyc ustawiają się w tej 
samej konfiguracji, na wyspę przybywa Apollo".
   Tę pierwszą wzmiankę o Stonehenge umieścił w swoich pismach około 300 lat przed Chrystusem 
grecki historiograf Hekatajos z Abdery.
   Przez następne stulecia przekaz ten popadł w zapomnienie. Dopiero około roku 1600 Inigo Jones 
otrzymał od króla Jakuba I polecenie zbadania i zmierzenia kamiennych monolitów Stonehenge. 
Jones doniósł królowi, że jest to świątynia rzymska.
   John Aubrey, którego w 1660 roku Karol II wysłał do Stonehenge w celu zbadania ruin, wykonał 
zadanie daleko bardziej sumiennie. Nie zadowolił się samym tylko dokładnym opisem kamiennych 
monolitów, ale zajął się też otaczającym je wałem z kraszonego wapienia, znajdując tam 56 
leżących w równych odstępach jam, zwanych jamami Aubreya. W niektórych z tych jam stwierdzono 
później resztki pochówków całopalnych. Po dziś dzień jednak nie udało się odkryć właściwego 
przeznaczenia “jam Aubreya". Po zakończeniu prac Aubrey stwierdził w relacji, że Stonehenge musi 
być świątynią celtyckich druidów, którzy umieli czytać w gwiazdach i uzdrawiać ludzi. Jeszcze 70 lat 
później angielski uczony William Stuckeley opowiadał się za teorią druidyjską. Lecz już w czasach 
Stuckeleya okazało się, że główna oś Stonehenge zorientowana jest według wschodu słońca w 
najdłuższym dniu roku, czyli dniu tzw. przesilenia letniego. W roku 1901 astronom Norman Lokyer 
wyliczył na podstawie przesunięć miejsc wschodu i zachodu słońca, że Stonehenge powstało około 
1850 roku przed Chrystusem. W tej sytuacji druidzi, którzy pojawili się dopiero tysiąc lat później, nie 
mogli mieć z budową tej kolistej świątyni nic wspólnego.
   Badania wykonane w latach sześćdziesiątych metodą węgla radioaktywnego potwierdziły 
wyliczoną przez Lokyera datę. Precyzyjne dane sugerują, że kompleks budowano w kilku fazach. 
Przypuszczalnie wznoszenie Stonehenge zakończono ostatecznie po mniej więcej 600 latach prac. 
Zużyte do jego budowy kamienie pochodzą zarówno z oddalonych o 36 kilometrów kamieniołomów, 
a niektóre sprowadzono aż z leżących w odległości 400 kilometrów wzgórz Prescelly w Walii. 
Przypuszcza się, że przetaczano je lądem na rolkach, ponieważ w owym czasie nie znano jeszcze 
wozów na kołach, a częściowo rzekami za pomocą tratw lub dłubanek.
   “Na umiarkowanym, z lekka tylko pochyłym wzniesieniu widnieją potworne masywy nieforemnych, 
olbrzymich głazów, najwyraźniej ustawione ręką ludzką. Przypominając wysokie kolumny, stoją w 
wielkim jakby świątynnym kręgu, zawsze po dwa blisko siebie, ze spoczywającym na nich u góry 
podobnie wielkim głazem, który niby kamienna belka lub gzyms łączy je ze sobą". Tymi słowy 
opisywała kamienne kręgi Stonehenge przed niemal 200 laty pani radczyni Schopenhauerowa, 
matka słynnego filozofa.
   Czterometrowe kamienne słupy o wadze do 50 ton zamykają się - z wyjątkiem wolnego miejsca 
na główne wejście - tworząc połączony u góry 30 kamiennymi belkami krąg. Wokół usypany jest wał 
z 56 jamami, zwany pierścieniem Aubreya. Cały zespół ma średnicę 115 metrów, a jego rzut 
poziomy ukazuje podział na koncentryczne okręgi.
   Wewnątrz pierwszego kręgu widnieje 49 trylitów ustawionych w podkowę. Ostatni, najmniejszy 
krąg składa się z mniejszych ustawionych w podkowy bloków kamiennych.
   Pośrodku stoi pojedynczy słup. Oś podłużna wielkiej podkowy zorientowana jest na północ i 
przechodzi w rodzaj kamiennej alei.
   Odwiedzającemu Stonehenge astronomowi Geraldowi S. Hawkingowi zwrócono uwagę, że nad 
kamiennym słupem pośrodku można zaobserwować miejsce wschodu słońca w dniu przesilenia.
   Hawking, który osobiście przekonał się o prawdziwości tych słów, stwierdził po szczegółowych 
badaniach, że aleja ta stanowi integralną część kompleksu obserwatorium.
   Dla skrócenia czasochłonnych analiz i przyśpieszenia procesu obrabiania danych Hawking 
posłużył się komputerem, który załadowano danymi na temat wszelkich możliwych pozycji różnych 
ciał niebieskich nad Stonehenge w różnych okresach. Rezultat obliczeń był zdumiewający. Okazało 
się bowiem, że Stonehenge to nie tylko kompleksowe obserwatorium astronomiczne, pozwalające 
odczytać informacje na temat przesileń, terminów zaćmienia słońca i księżyca czy też równonocy, 
ale jednocześnie wielki kamienny kalendarz. Stonehenge było kiedyś swego rodzaju komputerem 
czasowym!
   Inny prehistoryczny zespół o gigantycznych rozmiarach znajduje się w pobliżu Glastonbury w 
hrabstwie Somerset. Na przestrzeni niemal 15 kilometrów kwadratowych rozciąga się niezwykłe 
planetarium, którego wzgórza i sztuczne strumienie przedstawiają znaki zodiaku. Wielka mapa 
gwiezdna, którą dziwnym zbiegiem okoliczności odczytać można jedynie z samolotu i która ma 
więcej lat niż Wielka Piramida w Gizie.Astronomia jest przypuszczalnie jedną z najstarszych nauk i 
chociaż za jej twórców zwykło się uważać Babilończyków, wiele wskazuje na to, że już przed nimi 
istniały cywilizacje, które zajmowały się nią daleko bardziej szczegółowo i na znacznie wyższym 
poziomie.
   Na przykład we francuskim mieście Vendee pod Poire odnaleziono prastarą mapę gwiazdową, a 
dokładniej prehistoryczny blok kamienny, na którego zwróconej ku niebu stronie wyryto cały szereg 
osobliwych znaków.
   Francuski badacz dr Marcel Baudouin dopatrywał się w nich znaków zodiaku i - jak się potem 
okazało - miał rację. Kazał wykonać odlewy wyrytych w kamieniu znaków i rozesłał je do różnych 
instytutów badawczych. Przypuszczenie dra Baudouina okazało się słuszne. Jego mapa gwiazdowa, 
zwana Pierre de Merliere, pokrywa się z najstarszym przedstawieniem znaków zodiaku - sporzą-
dzonym przez starożytnych Chińczyków - tzw. Gwiezdną mapą nieba.
   Na tym prehistorycznym bloku kamiennym widnieje prawoskrętna spirala biegnąca ku środkowi, 
gdzie kończy się zagłębieniem. Stanowi ono jądro mapy i markuje miejsce, w którym znajduje się 
obserwator. Od tego jądra odchodzą dwa rowki biegnące w różnych kierunkach. Jeden biegnie w 
kierunku północnym i kończy się krzyżem, przy którym poniżej i powyżej poprzecznego ramienia 
znajdują się cztery zagłębienia. Większe i mniejsze “niecki" obok odpowiadają gwiazdozbiorowi 
Wielkiej Niedźwiedzicy. Dziś już wiemy, że Wielka Niedźwiedzica była południkiem ludzi epoki 
kamiennej.
   Drugi rowek biegnie od środka w kierunku północno--zachodnim. W czasie przesilenia zimowego 
linia ta wskazuje miejsce wschodu słońca.
   W południowo-zachodniej części tej kamiennej mapy gwiazdowej znajduje się dodatkowo 
niewielka tarcza z za-głębieniem pośrodku, opatrzona dwoma koncentrycznymi kręgami 
symbolizującymi przesilenie letnie. Po starannych badaniach odnaleziono cały szereg innych 
jeszcze znaków. Na podstawie położenia punktu oznaczającego pozycję obserwatora udało się 
wyliczyć, kiedy układ gwiazd na półkuli północnej odpowiadał temu, który przedstawiono w kamieniu. 
Według tych obliczeń prehistoryczna mapa nieba liczy sobie co najmniej 8,5 tysiąca lat!
   W całej Europie, od Hiszpanii po Ukrainę, znajdujemy kości i kamienie poznaczone punktami i 
liniami. Według amerykańskiego badacza Alexandra Marshaka owe wyryte w kościach i kamieniach 
znaki to rezultat obserwacji gwiazd.
   W mojej książce Życie na Marsie informowałem już o jeziorze Dongting u podnóża chińskiego 
masywu Huang oraz o położonej na jeziorze skalistej wysepce Jotuo, którą w 1959 roku nawiedziło 
trzęsienie ziemi. Odkryte na wyspie znaleziska skłoniły pekińskiego archeologa profesora Chi 
Penlaia do przeprowadzenia systematycznych poszukiwań. W badaniach towarzyszyli mu jego 
asystentka Hui Chu-ting oraz dr Wu To-wai. Już na miejscu, badając resztki wałów, które przed 3 
tysiącami lat zapadły się pod wodę wraz z fragmentami wyspy, naukowcy natrafili we wnętrzu wyspy 
na nie znane dotąd jaskinie. Przywołani do pomocy nurkowie odkryli na głębokości 30 metrów 
labirynt prowadzący w głąb granitowej skały.
   Gładkie ściany podwodnego labiryntu ozdobione były rysunkami o zadziwiającej wręcz ostrości 
linii, które przed wieloma tysiącami wyryto w skale zdumiewająco ostrym narzędziem.
   Wyraźnie rozpoznawalna scena z polowania przedstawia mężczyzn z dmuchawami goniących 
dziką zwierzynę, zaś pozostałe rysunki, które później  zrekonstruowano przedstawiają innych ludzi, 
wyposażonych w dziwnie współcześnie wyglądającą broń, którzy strzelają do zwierzyny z 
osobliwych latających pojazdów. Jeden z najciekawszych dla nas rytów przedstawia 10 kul 
usytuowanych w różnych odległościach od nieco większej, umieszczonej w centrum. Trzecią i 
czwartą kulę (licząc od środka) łączy wężowata linia. Gdyby nie to, że kul jest 10, rysunek ten 
nieodparcie kojarzyłby się z naszym Układem Słonecznym. Ale my znamy przecież tylko 9 planet, i 
to też dopiero od stosunkowo niedługiego czasu. A może w przypadku wyrytej w skale dziesiątej 
planety mamy do czynienia z Faetonem?
   Wiek tych prehistorycznych rytów naskalnych szacuje się na 45 tysięcy lat! Tym bardziej 
zdumiewa zatem fakt, że artysta, który je wykonał, przedstawił planety zgodnie z opublikowanym 
dopiero w XVI wieku systemem kopernikańskim, według którego to Ziemia i inne planety krążą wokół 
Słońca, a nie, jak zakładano wcześniej, Słońce wokół Ziemi.
   Być może w zdumiewającej wiedzy astronomicznej i kosmicznej dawnych cywilizacji wcale nie 
ma nic dziwnego, ponieważ one - daleko bardziej niż my - identyfikowały się z Ziemią i Kosmosem, 
gdyż jako cząstka natury żyły z nią w pełnej harmonii. Dzięki swej wierze w duszę natury, w istnienie 
bogów, duchów i demonów człowiek starożytności stworzył sobie świat wyobrażeń o nieopisanym 
wręcz bogactwie odczuć, z którym to światem był - niejako poprzez projekcje swoich wizji 
duchowych - w pełni zintegrowany.
   W tym kontekście Jens M. Móller w swojej książce Geomantie in Mitteleuropa (Geomancja w 
środkowej Europie) stwierdza, co następuje: “Współformowanie Ziemi w aspektach 
kosmiczno-harmonicznych odbywało się w dawnych, atlantydzkich epokach dziejów ludzkości w 
miejscach szczególnego promieniowania solarnego i tellurycznego (ziemskiego). Wykrywanie i 
przyporządkowywanie tych miejsc według kryteriów geomantycznych odbywało się w sposób tak 
skończony i harmonijny, że wręcz niepojęty dla naszej nowożytnej wyobraźni. Świadectwa tego 
rodzaju wpływania na Ziemię dziś jeszcze znajdujemy w postaci monumentalnych rysunków i rzeźb 
naskalnych, ogromnych megalitycznych budowli i zespołów sakralnych, a także wyznaczających je 
wielkich menhirów i dolmenów".
   Dla kapłanów i szamanów komunikowanie się z bogami na przykład w drodze telepatii, stanów 
transowych i podróży astralnych było niejako codziennością. W najmniejszym stopniu nie wątpili oni 
w istnienie w “niebie" licznych zamieszkanych światów.
   W okresie greckiego antyku Demokryt, twórca nauki o atomach, mówił o narodzinach i śmierci 
światów, z których kilka nadawać się miało do powstania na nich życia. W Drodze Mlecznej widział, 
ni mniej, ni więcej, tylko zbiór odległych gwiazd. Współczesny mu Anaksagoras posuwał się nawet 
krok dalej i pisał, że także inne “ziemie" mogą być zdolne wyżywić mieszkańców. Za to ponad 2 
tysiące lat później spalono na stosie dominikanina Giordana Bruna, który odważył się stwierdzić, że 
poza naszym światem muszą też istnieć inne.
   Dziś wielu astronomów i egzobiologów ponownie doszło do przekonania, że istnienie 
pozaziemskich cywilizacji jest niemalże pewne i że cały szereg ich jest znacznie starszych od naszej 
i osiągnęło znacznie wyższy od naszego poziom rozwoju. Większość bowiem gwiazd Drogi Mlecz-
nej jest dwa razy starsza od naszego Słońca, liczy sobie bowiem po 10 miliardów lat.
   Wyobrażając sobie wysoko rozwinięte cywilizacje, mamy przeważnie na myśli rozumność i 
wiedzę technologiczną. Kiedy już to stadium ewolucji zostanie osiągnięte, zostaje jednak zarazem 
niebezpieczeństwo samozniszczenia poprzez zatrucie środowiska lub konflikty wojenne z użyciem 
broni atomowej.
   Jaki w ogóle wiek mogą osiągnąć wysoko rozwinięte cywilizacje? Zdaniem niemieckiego 
astrofizyka Sebastiana von Hoernera krytyczny punkt rozwoju wysoko rozwiniętej cywilizacji 
przypada na 4500 rok jej istnienia. Jeśli pomyślnie przetrwa ten moment, to istnieje uzasadniona 
nadzieja, że dożyje sędziwego wieku, osiągając niewyobrażalne wręcz możliwości rozwoju 
technicznego i etycznego.
   Według dzisiejszego stanu wiedzy za najdogodniejsze medium służące do nawiązania kontaktów 
z pozaziemskimi cywilizacjami uznajemy promieniowanie elektromagnetyczne. Przy założeniu 
oczywiście, że mieszkańcy obcego świata są bardziej od nas zaawansowani w rozwoju, bo tylko 
wtedy można myśleć o nawiązaniu kontaktu. Aby bowiem odebrać nasze sygnały i wysłać własne, 
muszą mieć nieporównanie doskonalsze od naszych odbiorniki i nadajniki. Ponadto cywilizacje takie 
musiałyby istnieć przez nader długi czas.
   Jeśli uwzględnić wszystkie te czynniki, to należałoby przyjąć, że w zasadzie powinniśmy 
bezustannie odbierać sygnały radiowe z innych układów planetarnych. Niestety, tak nie jest, 
ponieważ mamy problemy z odbiorem. Nie znamy ani częstotliwości nadawania, ani pasma, ani 
sposobu modulacji, ani też “adresu" układu planetarnego, z którego takie sygnały mogłyby zostać 
wysłane.
   Oczywiście mogą istnieć cywilizacje, które dysponując wysokowydajnymi radioteleskopami, 
specjalizują się wyłącznie w odbieraniu obcych sygnałów bez nadawania własnych, aby nie zdradzić 
położenia ojczystego świata. Mogłyby one wtedy odbierać nawet fale radiowe Wysyłane przez 
cywilizację będącą pod względem rozwoju technicznego w powijakach. Ale sądząc po naszym wła-
snym nastawieniu do problemu, można przypuszczać, że wysoko rozwinięta cywilizacja 
dysponująca takimi urządzeniami nadawczo-odbiorczymi, odebrawszy sygnały z obcego świata, 
mimo wszystko przerwałaby milczenie.
   Obecnie jeden z komitetów NASA bada możliwości precyzyjnej lokalizacji sygnałów 
pozaziemskich. Uczestniczący w pracach naukowych m.in. Philip Morrison z Massachusetts 
Institute of Technology analizuje pod tym kątem wszelkie możliwe środki techniczne i naukowe, 
wliczając w to istniejące już i przewidziane do zbudowania na Ziemi i w Kosmosie radioteleskopy. 
Niezależnie od tego systemy radioteleskopów kosmicznych, które miałyby wyłapywać ewentualne 
sygnały obcych cywilizacji, opracowali Rosjanie. Pod kierownictwem Paula Horowitza rozpoczęto 
już w USA realizację projektu “Sentinel", będącego wspólnym przedsięwzięciem Uniwersytetu 
Harvarda oraz Planetary Society, który dysponuje radioteleskopem obserwatorium w Oak Ridge.
   Do identyfikacji sztucznych sygnałów, pozwalającej spośród szumów i zakłóceń wyróżnić 
ewentualne wiadomości od innych cywilizacji, służy wysokowydajny komputer. Zdaniem Horowitza 
szansę na sukces istnieją tylko wtedy, jeśli można będzie przebadać odpowiednio dużo 
przechwyconych sygnałów.
   Niektórzy astronomowie zakładają, iż ewentualne cywilizacje pozaziemskie wykorzystają, być 
może, do komunikacji międzyplanetarnej promienie lasera lub też jakieś inne, nie znane nam 
techniki, toteż - zdaniem tych badaczy - fale radiowe niekoniecznie muszą być idealnym nośnikiem 
przekazywania informacji. Są naukowcy, którzy wyzyskują już do lokalizowania sygnałów krążące 
po orbicie satelity. Na przykład służący do obserwacji astronomicznych satelita “Kopernik" 
przeszukał pasmo promieniowania nadfioletowego kilku najbliżej położonych gwiazd, a brytyjscy 
astronomowie zamierzają przeanalizować pod kątem ewentualnych sygnałów promieniowanie 
rentgenowskie. Jeden z nich, specjalista od promieniowania rentgenowskiego Mike Cruise, 
wskazuje tu na i tak przecież gromadzone przez astronomów dane, które należałoby teraz raz 
jeszcze przebadać pod kątem sygnałów cywilizacji pozaziemskich. W razie bowiem odkrycia takich 
cywilizacji dzięki wspomaganiu komputerowemu nakłady włożone w to odkrycie okażą się niezbyt 
znaczące.
   Problem polega na tym, że jako nośnik informacji w komunikacji międzygwiezdnej sygnały 
elektromagnetyczne są za wolne. A czynnik czasu odgrywa tu rolę zasadniczą. Fale radiowe 
rozchodzą się z prędkością “zaledwie" 300 tysięcy kilometrów na godzinę. Prędkość to zawrotna, ale 
- zważywszy niewyobrażalne wręcz odległości między układami planetarnymi - jednak 
niewystarczająca! Przy tej prędkości dialog z oddaloną o 100 lat świetlnych cywilizacją zabrałby 200 
lat - niezbyt zachęcająca perspektywa.
   Już od lat fachowcy dyskutują na temat istnienia cząsteczek o prędkości nadświetlnej, tzw. 
tachionów. Dyskusję rozpętali amerykańscy fizycy Olex Myron Bilanuik, V. K. Deshpande i E. C. 
George Sudarshan z Uniwersytetu Rochester, a także Gerald Feinberg, profesor fizyki na 
Uniwersytecie Columbia.
   Powątpiewanie w to, że prędkość światła jest prędkością absolutnie graniczną, przez długi czas 
uważane było za “bluźnierstwo". Kiedy wreszcie pojawiły się hipotetyczne tachiony, długo trwały 
zażarte dyskusje, czy w świetle teorii względności w ogóle można domniemywać ich istnienie. 
Wkrótce jednak uznano je także w ramach tej teorii, ponieważ tachiony (jeśli są) istnieją tylko w 
prędkościach nadświetlnych i nigdy nie schodzą poniżej granicy prędkości światła. Nadal jednak 
stanowią problem sporny, ponieważ ich istnienie przewracałoby do góry nogami cały nasz obraz 
świata. Kiedy bowiem przekroczona zostaje prędkość światła, czas zaczyna biec wstecz. W 
rezultacie musielibyśmy gruntownie zrewidować nasze pojmowanie przyczyny i skutku, ponieważ 
skutek wyprzedzałby tu przyczynę.
   Wyobraźmy sobie jednak taki hipotetyczny telefon tachionowy, który być może znajdzie kiedyś 
zastosowanie w przyszłości. Nie byłoby na przykład lepszego horoskopu niż to urządzenie, 
ponieważ wskutek swojej nadświetlnej prędkości tachiony mkną “pod prąd" czasu, a więc w 
przeszłość, w którą mogłyby przekazywać wiadomości. Jednym słowem: wiadomość mogłaby 
dotrzeć, zanim jeszcze zostałaby wysłana.
   Dla kontaktów z istotami pozaziemskimi taki nadajnik tachionowy byłby rozwiązaniem idealnym, 
ponieważ nawiązywano by je bezzwłocznie.
   Naukowcy mają na podorędziu cały szereg wyjaśnień, dlaczego wszelkie dotychczasowe próby 
nawiązania kontaktu z innymi światami okazały się daremne. Albo nasza ziemska cywilizacja jest 
jedyną w całej Drodze Mlecznej, albo inne cywilizacje nie mają charakteru technicznego i 
ograniczają się do własnego układu planetarnego, albo po prostu nie są zainteresowane 
wszczęciem “rozmowy". Niektórzy uważają, że czas trwania cywilizacji technicznych i tak nie 
wystarczyłby do nawiązania kontaktów. Niewykluczone też, że stopień rozwoju takiej obcej 
cywilizacji tak bardzo przewyższałby nasz, iż nawet nie potrafilibyśmy jej rozpoznać. Ponadto dla 
przedstawicieli zaawansowanych cywilizacji kosmicznych możemy być zbyt mało interesujący, zbyt 
niedojrzali do kontaktu, bądź też stanowimy dla nich temat tabu. Niektórzy biologowie ewolucji 
reprezentują pogląd, że Ziemia jest jednak unikatem, jeśli idzie o kolebkę inteligentnego życia. Ich 
argumentacja jest następująca: Prawdopodobieńtwo że na przypominającej Ziemię planecie w ciągu 
5 miliardów lat rozwiną się istoty żywe dysponujące technicznymi możliwościami komunikacji 
międzygwiezdnej, wynosi 20-io w tej sytuacji bylibyśmy przypuszczalnie jedynym gatunkiem 
zamieszkującym Drogę Mleczną. Gdyby istniała w niej jakaś cywilizacja pozaziemska dysponująca 
technologicznymi możliwościami podróży międzygwiezdnych, dawno już zjawiłaby się w naszym 
Układzie Słonecznym. Ponieważ jednak jej przedstawicieli nie ma, cywilizacja taka nie istnieje.
   Czy na pewno?
   6 stycznia 1946 roku Mona Stafford, Louise Smith i Elaine Thomas jechały samochodem ze 
Stanford do Liberty w stanie Kentucky, kiedy nagle ich uwagę zwrócił wielki obiekt latający unoszący 
się w powietrzu. Według relacji trzech kobiet miał “wielkość boiska piłkarskiego", od spodu widać 
było szereg różnokolorowych świateł, a u góry białą kopułę.
   Nagle siedząca za kierownicą kobieta straciła kontrolę nad samochodem, który jednak nadal 
mknął naprzód z prędkością około 120 kilometrów na godzinę. Oczy kobiet zaczęły mocno łzawić, 
poczuły też nieznośny, przeszywający ból głowy. Potem stwierdziły u siebie lukę w pamięci, 
obejmującą okres około półtorej godziny.
   Poddane hipnozie, opowiedziały, że zostały uprowadzone na pokład obcego obiektu latającego, 
gdzie spędziły “brakujące" półtorej godziny. Według ich relacji istoty z obcego pojazdu miały około 
130 centymetrów wzrostu, a ich nakrycia głowy podobne były do kapturów. (Wyraźnie przypominały 
istoty z dokumentacji “Majestic 12").
   Kobiety zostały umieszczone na stole i poddane bolesnym badaniom. Oblano je ciepłą, rzadką 
papką, od której się omal nie udusiły i którą następnie siłą od nich oderwano. Sprawdzano 
wytrzymałość ich kończyn i nakłuwano czymś ich karki, co zresztą potwierdzały ślady, jakie miała 
każda z kobiet.
   Szczegółowe badania incydentu przeprowadzone przez różne instytucje nie pozostawiają 
żadnych wątpliwości co do wiarygodności relacji tej trójki.
   Po dzień dzisiejszy zarejestrowano już cały szereg podobnych przypadków. Najróżniejsze osoby 
pochodzące ze wszystkich warstw społecznych donoszą, że zostały uprowadzone przez istoty 
pozaziemskie, które poddawały je bolesnym badaniom medycznym. Jeśli rzeczywiście miałoby 
chodzić o problem czysto psychologiczny, jak często argumentują sceptycy, to tym bardziej 
zadziwiające stają się stwierdzone w czasie badań rany, oparzenia czy wręcz skutki promieniowania, 
nie mówiąc już o szczegółach, wychodzących na jaw podczas hipnozy!
   Co właściwie sądzić o tych “wzięciach"? Są cztery możliwe wyjaśnienia:
   1.	Rzeczywiście doszło do kontaktu z istotami pozaziemskimi.
   2.	W ten  sposób objawiło się przeżycie wywołane odmiennym stanem świadomości lub 
halucynacją, przemieszane z osobistymi i kulturowymi doświadczeniami jednostki.
   3.	Zaszło pomieszanie aspektów fizycznych z psychicznymi.
   4.	Przeżycie psychiczne przejawiło się jako realna projekcja.
   Angielski badacz Hilary Evans stwierdził niedawno w związku ze zjawiskiem “wzięć": “W tym czy 
innym sensie relacje z wzięć są realne. Powątpiewać należy tylko w to, że ta realność pokrywa się z 
powszednią realnością świata fizykalnego..."
   Pod wieloma względami te niezwykłe relacje z kontaktów z istotami pozaziemskimi reprezentują 
zadziwiającą rzeczywistość światów równoległych na różnych poziomach czasowych, które wedle 
najnowszych hipotez sąsiadują z naszym.


X
Człowiek z obcej planety
   “ Oni zbierają próbki ziemi i skał i przenoszą je do swoich pojazdów latających - dokładnie tak 
samo jak ziemscy astronauci zbierali próbki gruntu na Księżycu. Interesują się ziemskimi 
instalacjami, samolotami, zwierzętami, a przede wszystkim ludźmi. Osobom, z którymi się 
kontaktują, przekazują zdumiewające informacje o sobie i swoim ojczystym świecie"
   - powiedział kiedyś zmarły już astrofizyk i specjalista od UFO profesor Allen Hynek.
   “Bardzo pomocna byłaby możliwość stwierdzenia, że jedne bliskie spotkania trzeciego stopnia 
zasadniczo różnią się od pozostałych. Ale one w żaden sposób się od siebie nie różnią. Obojętnie 
gdzie - w Ameryce, Australii czy Francji - opisywane okoliczności są w zasadzie zawsze takie same". 
Ponieważ w spotkania zamieszane są w przeważającej większości istoty humanoidalne, 
moglibyśmy nie bez racji argumentować, że niezwykle podważa to wiarygodność tych wydarzeń. 
Nawet jeśli bowiem bylibyśmy skłonni zaakceptować pozaziemskie pochodzenie ufonautów, to czyż 
nie jest zbytnią przesadą wymagać, aby w dodatku wyglądali jak ludzie?
   Po dokładniejszym wzięciu pod lupę osób, które miały kontakt z UFO, niejednokrotnie okazuje się, 
że osoby te nigdy się UFO nie interesowały i tylko przypadkiem zostały wmieszane w sprawę. 
Najczęściej to tzw. bliskie spotkanie wywołuje w nich tylko kompletną konsternację i wypowiadają się 
o nim z dużymi oporami. Na ogół nie starają się one dociekać przyczyn incydentu ani też zbijać na 
nim majątku czy dostać się na łamy gazet. Po takim wydarzeniu, które często wychodzi na jaw 
zupełnie przypadkowo, ponownie pogrążają się w anonimowości, z której chwilowo wyszły.
   Wypowiedzi tych osób nie dawało się najczęściej podważyć żadnymi metodami weryfikacyjnymi, 
takimi jak hipnoza, detektory kłamstwa czy specjalne preparaty chemiczne. Poniższy “wywiad" z 
Kosmitą, przeprowadzony w czasie snu świadomego, powstał na podstawie budzących zaufanie 
wypowiedzi osób z całego świata, mających kontakt z przedstawicielami cywilizacji pozaziemskich.
   
   Śniłem wiedząc, że jest to sen świadomy. Jako obserwator uczestniczyłem w wywiadzie, którego 
udzielał Kosmita mieszkający na Ziemi od 1956 roku.
 - Czy jest Pan jedynym przybyszem z Achele, jednej z planet układu Epsilon Eridani, mieszkającym 
tu, na Ziemi? - brzmiało pytanie.
 - Nie - odpowiedział Vana, człowiek z innej planety. - Jest nas pięciu. Tworzymy tu niewidzialne 
kolegium. Chociaż co jakiś czas pojawiają się tu sporadycznie obce istoty, to nie pochodzą one z 
Achele.
 - Pański wygląd zewnętrzny w żaden sposób nie świadczy o tym, że pochodzi Pan spoza Ziemi. Jak 
to możliwe?
 - Nic prostszego - odpowiedział Vana. – Ponieważ nasza rasa i rasa ziemska są praktycznie tego 
samego pochodzenia, wyglądamy jak ludzie. Jeśli pominąć kilka drobniejszych odmienności 
organicznych, Acheleńczycy niczym nie różnią się od ludzi.
 - Zaraz, chwileczkę. Co to znaczy, że Pańska i moja 
rasa są tego samego pochodzenia?
 - Chciałem przez to powiedzieć, że Acheleńczycy poprzez Faetona są w linii prostej potomkami 
dawnych Atlantydów, podczas gdy ludzie częściowo są potomkami jednej z późnych gałęzi 
Atlantydów.Twierdzi pan zatem, że kiedyś istniała dziesiąta planeta zwana Faetonem i że Atlantyda 
nie jest fikcją?
 - Jak najbardziej - odpowiedział Vana. – Zarówno Atlantyda, jak i zielony Faeton istniały naprawdę. 
Społeczny i technologiczny poziom rozwoju zamieszkującej je cywilizacji był niesłychanie wysoki. 
Naukę, oświatę, sztuki piękne kultywowano z niezwykłą wprost intensywnością.
   Ponadto Atlantydzi potrafili wykorzystywać siły, czy inaczej, formy energii, które dawno już poszły 
na Ziemi w zapomnienie. Swoimi uniwersalnymi pojazdami przemierzali morza, powietrze i Kosmos 
- zupełnie jak teraz my, Acheleńczycy. Atlantyda istniała bardzo długo, przeżyła 
7 epok, w czasie których Atlantydzi mieszali się z pramieszkańcami Ziemi. W ten sposób powstały 
rasy Rmoahalsów, Tlavatlów, Tblteków, Turańczyków, Aryjczyków, Akadyjczyków i Mongołów.
 - Czy Pański świat jest jakoś porównywalny z Ziemią i jej różnorodnymi krajobrazami?
 - Nie. Achele to gorąca planeta pustynna, krajobrazowo przypominająca co najwyżej coś między 
środkową Australią a Arabią. Mamy jednak potężne, poprzecinane głębokimi przepaściami masywy 
górskie z różnobarwnych skał. W przeciwieństwie do różnorodnej, wspaniałej flory 
i fauny Ziemi na Achele są tylko kaktusowate rośliny, które kwitną i wydają owoce, oraz zagajniki 
drzew mających koliście zakończone gałęzie. Również nasz świat zwierzęcy jest 
dość ubogi. Ogranicza się on do spokojnego żeru, krótko żyjących gatunków jaszczurek i czegoś w 
rodzaju “łatających małp" żywiących się ubogą roślinnością. Woda występuje tylko w niewielkich 
ilościach w naturalnych zbiornikach głęboko pod powierzchnią planety.
   Mamy jednak pewną osobliwość: szereg jezior, w których długo gromadził się krystalicznie czysty, 
rzadki olej, bezustannie wydzielany przez skały. Z tego pachnącego lekka eukaliptusem oleju 
skalnego pozyskujemy nie tylko cześć naszego pożywienia, ale czerpiemy też z niego wielką radość 
kąpieli. Co się tyczy atmosfery Achele, to pod względem składu jest wprawdzie identyczna z 
ziemską, ma jednak większą gęstość. Ciśnienie atmosferyczne jest na Achele większe niż na Ziemi.
    - Jaką właściwie wielkość ma Pańska planeta i jaka jest liczba ludności?
     - Achele jest nieco większa od Ziemi i liczy sobie 2 miliony mieszkańców. Acheleńczycy 
mieszkają rozsiani po całej planecie. Są tylko dwa miasta. Jedno z nich, stolica z wielkim portem 
kosmicznym, nazywa się Urche. Wszystkie zakłady przemysłowe z uwagi na potrzeby środowiska 
umieszczone są pod powierzchnią planety. Nie ma więc u nas zanieczyszczenia środowiska.
 - Co produkuje się w tych zakładach?
 - Wszystko - poczynając od jednorazowych kubeczków, a na skafandrach kosmicznych kończąc - 
produkują tam wysokowydajne automaty. Całość nadzoruje poprzez niezwykle zaawansowane 
układy cybernetyczne wielofunkcyjny sztuczny mózg.
   	Achele jest bardzo bogata w surowce, dlatego po zagładzie Faetona w katastrofie kosmicznej 
wybrano ją na nową ojczyznę. W naszym układzie planetarnym są pierwiastki, których wy, Ziemianie, 
nie znacie. Te egzotyczne pierwiastki to wynik gigantycznego wybuchu Supernowej, który miał 
miejsce przed powstaniem układu planetarnego Epsilon Eridani i który wyrzucił ciężkie cząsteczki w 
chmurę gwiazdową, z której powstał Epsilon Eridani. Pierwiastki te umożliwiają nam budowanie 
nadzwyczaj lekkich, ale za to wytrzymałych i elastycznych metali.
 - Ponadto z naszego skalnego oleju wytwarzamy też su-perlekką i nie ulegającą zabrudzeniu 
tkaninę syntetyczną na nasze ubrania.Jaka jest właściwie długość życia Acheleńczyków? 
Czy dożywają takiego wieku jak ludzie, to znaczy średnio 75 lat? I jak to możliwe, aby stale 
utrzymywać tak niski poziom gęstości zaludnienia, jak to ma miejsce na Achele?
 - Odpowiadając na pytanie pierwsze powiem, że dożywamy 840 lat. A stałą gęstość zaludnienia 
reguluje dokonane przez naszych uczonych w dalekiej przeszłości zaprogramowanie genów 
stopandgo w dziedziczonych cząsteczkach DNA. Oznacza to, że w czasie trwania naszego 
również genetycznie przedłużonego życia tylko dwa razy możemy spłodzić potomka. Większość 
zadowala się nawet jednym.
 - Czy istnieją u was więzi rodzinne, tak jak tu, na Ziemi, a więc takie, jakie łączą rodziców, 
rodzeństwo czy krewnych?
   	Vana zaprzeczył.
 - Istnieją bardzo żywe więzi, chociaż małżeństwo jako takie nie istnieje. Pojęcie rodziny nie jest u 
nas zinstytucjonalizowane. Żyjemy w luźnych wspólnotach interesów, a każdy dorosły ponosi 
współodpowiedzialność za każde dziecko, każdego młodego człowieka i każdego starca.
 - Jakie formy rządów praktykuje się na Achele? Czy macie monarchię, dyktaturę czy może system 
demokratyczny?
 - Nic z tych rzeczy - powiedział Vana. – Mamy wybieralną Radę Dwustu, która podejmuje 
najważniejsze decyzje. Każdego członka Rady obojga płci wybiera się w dwóch turach - tajnej i 
jawnej - na podstawie kwalifikacji etycznych i moralnych, zdolności intelektualnych i osiągnięć.
 - A jak funkcjonuje wasz system finansowy?
	 - Nie znamy systemu monetarnego. Każdy Acheleńczyk może żyć beztrosko, ponieważ 
automatyczne zaopatrzenie we wszystkie niezbędne do życia dobra jest bardziej  niż wystarczające. 
Szczególne wymagania zaspokaja się po wykazaniu się odpowiednimi osiągnięciami.
   	  - Jak wygląda sprawa edukacji i wychowania?
   	 - Wiedza ze wszystkich dziedzin gromadzona jest w sztucznie wytworzonych kryształach. 
Informacje te można przenosić bezpośrednio do warstw korowych mózgu. Rozpoczynamy to zaraz 
po zakończeniu okresu dzieciństwa. Poza tym edukacja opiera się na starym greckim systemie 
mistrz-uczeń.
 - A jak to jest na Pańskiej planecie z rozrywką? Czy macie coś takiego, jak telewizja, teatr, koncerty 
i zawody sportowe?
 - Oczywiście, że tak. Mamy holograficzną, a więc trójwymiarową “telewizję" z zapisanymi na 
kryształach programami dokumentalnymi oraz pewien rodzaj niesłychanie realistycznych 
przedstawień przygodowych, w które możemy się włączać, wpływając także na ich przebieg. 
Trudność polega na tym, aby obierając odpowiednią taktykę sprostać wymaganiom akcji i 
zdecydować o takim, a nie innym zakończeniu.
   	Oczywiście uprawiamy też muzykę i bierzemy udział w przedstawieniach teatralnych, mających 
swe źródło w dalekiej przeszłości.
   	Mamy też oczywiście atrakcje sportowe. Wspinaczka, biegi i pływanie należą do repertuaru 
ćwiczeń fizycznych. Szczególnie popularna konkurencja polega na współzawodnictwie dwóch 
przeciwników. Każdy z nich stoi na latającej tarczy, której prędkość, pułap i kierunek lotu ustala się 
myślowo. Należy możliwie szybko i możliwie blisko powierzchni przelecieć ustaloną trasę nad dość 
trudnym obszarem. Kto doleci pierwszy, ten wygrywa.
   	- Czy te tarcze mają jakieś silniki? Czym w ogóle na 
pędzane są wasze statki kosmiczne i jak one wyglądają?- Wielkie międzygwiezdne statki matki 
długości do 800 metrów mają kształt elipsy lub cygara. Międzyplanetarne statki zwiadowcze to 
elipsoidalne pojazdy o średnicy od 12 do 90 metrów zaopatrzone w kopułkę. Nawigację prowadzi się 
za pomocą zaprogramowanych kryształów. Zasada napędu opiera się na wykorzystaniu 
czasoprzestrzeni.
   	Trzeba wam wiedzieć, że wszelka materia, poczynając od cząstek atomowych, a na dużych 
związkach molekularnych kończąc, składa się z czasoprzestrzeni, jest zgęszczoną 
czasoprzestrzenią. My niejako przekształcamy czasoprzestrzeń lejkowato w kierunku lotu. Powstały 
w ten sposób niewiarygodnie wielki potencjał grawitacyjny niejako “zasysa" nasze statki kosmiczne z 
prędkością większą od prędkości światła. To zupełnie tak samo, jakby przed nosem osła trzymać na 
kiju marchewkę, za którą biegnąc, nigdy jej nie dosięga. Innymi słowy: manipulujemy strukturą 
czasoprzestrzeni.
 - Przejdźmy teraz do domów Pańskich rodaków. Jak właściwie mieszkacie?
 - Zupełnie inaczej niż ludzie. Pod tym względem nie ma żadnego porównania. Niektóre z naszych 
budynków mieszkalnych mają kształty przypominające piramidy czy katedry. Inne znajdują się w 
naturalnych formacjach skalnych, które przystosowano do zamieszkania, dokonując minimalnych 
korekt. Żeby od razu wykluczyć wszelkie nieporozumienia, powiem, że jesteśmy wysoce 
stechnicyzowani i nie mamy w sobie nic z “jaskiniowców". Ze względu na bardzo ciepły klimat życie 
i tak toczy się praktycznie na wolnym powietrzu. Aby dać panu lepsze wyobrażenie, opiszę może 
swój dom.
   Leży on na górze, około 180 kilometrów od Urche. Wielkie, owalne zagłębienie w skale zostało 
przykryte czymś w rodzaju kryształowej kopuły ze stopionej skały. Kopuła przepuszcza światło i 
mieni się wszystkimi barwami, zupełnie jakby była żywa.
    - A jak to wygląda w środku?
     - Wszystko jest jakby odlane z jednego kawałka.
   W nieregularnych, pozostawionych w pierwotnej formie ścianach skalnych, które częściowo 
wygładzono topiąc powierzchnię, znajdują się “szafy". Kunsztownie uformowane ze skały stoły mają 
wygładzony i wypolerowany czymś w rodzaju promienia laserowego “blat". Komplety wypoczynkowe, 
krzesła i leżanki sporządzono z elastycznego materiału, uzyskiwanego ze zgęszczonego oleju 
skalnego. Materiał ten dostosowuje się do ciała niby druga skóra. Ogólnie rzecz biorąc, 
pomieszczenia są umeblowane bardzo skromnie.
 - A co z kuchniami, łazienkami, jednym słowem: ze wszystkim, co należy do gospodarstwa?
 - Każdy budynek ma oczywiście duży, wpuszczony w podłogę basen, stale wypełniony olejem 
skalnym. Ponadto jest też mniejszy zbiornik z wodą, którą bezustannie się regeneruje. Kuchni w 
ziemskim sensie tego słowa nie potrzebujemy. W mojej przestrzeni mieszkalnej w skalną ścianę 
wbudowane jest automatyczne urządzenie stale zasilane olejem skalnym. Olej ten zawiera wszystko, 
co potrzebne dla podtrzymania życia: sole mineralne, witaminy, węglowodany i aminokwasy. 
Automat bezustannie przygotowuje mieszanki o najróżniejszych walorach smakowych. 
Ponadto mamy też pewien gatunek kaktusów, których używamy jako warzyw, oraz całe mnóstwo 
wspaniałych owoców kaktusowych.
 - Jak porozumiewacie się między sobą? Czy macie coś takiego jak telefon?
	 - Nie.  Każdy Acheleńczyk ma zarejestrowany na siebie niewielki aparat - komunikator - będący 
czymś w rodzaju radiotelefonu działającego bezzwłocznie na dowolną odległość.
 - Czy znacie coś takiego, jak wojny, przestępczość?
 - Nie.
 - Ostatnie pytanie. Dlaczego Pan i Pańscy koledzy z “niewidzialnego kolegium" przebywacie na 
Ziemi? Jakie są wasze zamiary i kiedy powrócicie na Achele?
 - Jesteśmy tutaj, ponieważ wskutek wspólnego pochodzenia czujemy się związani z Ziemią. 
Chcielibyśmy wskazać ludzkości pozytywny kierunek rozwoju, obudzić w niej kosmiczne poczucie 
odpowiedzialności, aby mogła przeżyć. Oczywiście pewną rolę odgrywa też coś w rodzaju żyłki 
badawczej, ponieważ w końcu pochodzimy przecież z przyszłości. Na Achele powrócę za dwa i pół 
roku – zakończył wywiad Vana.
   Czymże jest ta Achele? Czy to jakiś świat ze snu, równoległy świat rodem z wyobraźni, 
rzeczywistość czy tylko szczelina czasu w tej książce?


XI
Światy równoległe
   W przeciwieństwie do zwierzęcia człowiek ma pełną świadomość związku z czasem i 
przestrzenią. Im bardziej przezwyciężał w toku swego rozwoju pierwiastek zwierzęcy, tym mocniej 
uświadamiał sobie pewne zjawisko nie znane zwierzęciu: mianowicie przemijalność i śmierć, 
będącą cezurą, końcem czasu jego istnienia. O ile rozum uczy człowieka, że to, co nie daje się 
zmienić, należy zaakceptować, o tyle jego psychika buntuje się przeciwko temu. Na zjawisko śmierci 
reagują zatem dwa bieguny człowieczeństwa: rozum i uczucia.
   W niemal wszystkich konstrukcjach filozoficzno-religijnych śmierć uważana jest za pożądany 
most do nowego istnienia w innym świecie - świecie równoległym. Toteż zaświaty w wierzeniach 
wielu ludów zawsze przypominają ich własny świat doczesny. Są one ucieleśnioną projekcją świata 
materialnego w równoległy świat niematerialnej nieskończoności, w której odkryte przez człowieka 
pojęcia przestrzeni i czasu pozbawione są wszelkiego znaczenia. Zmarli mają tam jako istoty 
niematerialne wieść żywot odpowiadający ich doczesnemu istnieniu. W przekonaniu człowieka sny i 
wizje dają mu możliwość przenikania do tego równoległego świata przez szczelinę czasu i 
nawiązywania kontaktu z zamieszkującymi ten świat zmarłymi.
   Także szamanizm opiera się na takim ciągu myślowym: sen, śmierć i trwanie w świecie 
równoległym po śmierci. Szamanizm cofa się aż ku początkom ludzkości i w gruncie rzeczy jest 
źródłem wszystkich mitologii i religii. Wtajemniczenie nowicjuszy odbywa się w szamanizmie we śnie, 
ponieważ tylko wtedy czas realny przestaje istnieć, zastąpiony czasem mitycznym. Dzięki temu 
szaman uczestniczy w początkach świata i w dziele stworzenia życia. Tak zwany sen inicjacyjny, 
wprowadzający do światów równoległych, śni się najczęściej już w dzieciństwie.
   
   Syberyjski nowicjusz szamanizmu śnił, że zachorował. “Chory na wietrzną ospę, przez trzy dni był 
nieprzytomny, prawie martwy, do tego stopnia, że trzeciego dnia o mało go nie pogrzebano. W tym 
czasie odbyła się jego inicjacja. Pamięta, że zaniesiony został w głąb morza. Tam usłyszał głos 
Choroby (to znaczy wietrznej ospy), mówiący mu: «Otrzymasz dar szamanienia od Panów Wód. 
Twym szamańskim imieniem będzie Huottarie (Nurek)».
   Następnie Choroba wzburzyła wodę morską. Kandydat wynurzył się i wspiął na górę. Spotkał tam 
nagą kobietę i zaczął ssać jej pierś. Kobieta, która była prawdopodobnie Panią Wody, rzekła: 
«Jesteś moim dzieckiem; dlatego właśnie pozwalam ci ssać mą pierś. Napotkasz wiele przeszkód i 
będziesz bardzo zmęczony». Następnie mąż Pani Wody, Pan Piekieł, dał mu dwóch przewodników 
- gronostaja i mysz - mających zaprowadzić go do Piekieł. Przybywszy na wzniesienie [sic!], 
przewodnicy pokazali mu siedem namiotów z podartymi dachami. Kandydat wszedł do pierwszego i 
spotkał tam mieszkańców Piekła oraz ludzi z Wielką Chorobą (syfilis). Ci wyrwali mu serce i wrzucili 
je do garnka. W pozostałych namiotach poznał Pana Szaleństwa i Panów wszystkich chorób 
nerwowych; spotkał tam także złych szamanów. Nauczył się w ten sposób rozpoznawać różne 
choroby nękające ludzi.
   Kandydat, prowadzony nieustannie przez swych przewodników, przybył następnie do krainy 
szamanek, które wzmocniły mu gardło i głos. Potem zaniesiony został na brzeg Dziewięciu Mórz. 
Pośrodku jednego z nich znajdowała się wyspa, a na jej środku wznosiła się aż do nieba młoda 
brzoza. Było to Drzewo Pana Ziemi. Obok niego rosło 9 ziół - przodkowie wszystkich roślin 
rosnących na ziemi. Drzewo otoczone było morzami, a w każdym pływał jeden gatunek ptaka z 
małymi; było kilka odmian kaczek, łabędź i krogulec. Kandydat zwiedził wszystkie te morza: niektóre 
były słone, inne tak gorące, że nie mógł zbliżyć się do brzegu. Okrążywszy je, kandydat wzniósł 
głowę i na szczycie Drzewa dostrzegł ludzi kilku narodowości: Samojedów tawgijskich, Rosjan, 
Dołganów, Jakutów i Tunguzów. Usłyszał głosy: «Postanowiono, że będziesz miał bęben (to znaczy 
obręcz bębna) zrobiony z gałęzi tego Drzewa». Kandydat zaczął latać z morskimi ptakami. Gdy 
oddalał się od brzegu, Pan Drzewa zawołał do niego: «Moja gałąź właśnie upadła; weź ją i zrób z niej 
bęben, który będzie ci służył przez całe życie». Gałąź ta miała trzy odnogi i Pan Drzewa nakazał mu 
zrobić trzy bębny, które winny być pilnowane przez trzy kobiety, a każdy z nich używany będzie do 
osobnej ceremonii: jeden by szamanie położnicom, drugi do uzdrawiania chorych, ostatni do 
odnajdywania ludzi zaginionych w śniegach.
   Pan Drzewa dał gałęzie również wszystkim ludziom, którzy znajdowali się na wierzchołku Drzewa, 
lecz - przybierając ludzką postać i wyłaniając się z Drzewa aż do piersi - dodał: «Jest tylko jedna 
gałąź, której nie daję szamanom, albowiem strzegę jej dla pozostałych ludzi. Będą mogli budować 
sobie z niej mieszkania, jak również używać jej dla własnych potrzeb». Chwyciwszy mocno gałąź, 
kandydat gotów był na nowo podjąć lot, kiedy ponownie usłyszał ludzki głos, objawiający mu 
lecznicze właściwości siedmiu roślin i udzielający pewnych wskazówek dotyczących kunsztu 
szamańskiego. Dodał jednak, że kandydat winien poślubić trzy kobiety (co też uczynił, poślubiając 
trzy sieroty, które wyleczył z ospy).
   Następnie kandydat przybył w pobliże bezkresnego morza, gdzie znalazł drzewa i siedem 
kamieni. Te ostatnie kolejno opowiedziały mu o sobie. Pierwszy miał zęby niczym niedźwiedź i 
wgłębienie w kształcie koszyka; wyznał on kandydatowi, że był kamieniem przytrzymującym Ziemię: 
całym swym ciężarem przyciskał pola, aby nie porwał ich wiatr. Drugi służył do wytapiania żelaza. 
Kandydat pozostał przy tych kamieniach przez siedem dni i nauczył się w ten sposób, jak mogły one 
służyć ludziom.
   Dwaj przewodnicy, mysz i gronostaj, zaprowadzili go następnie na wysoką, zaokrągloną górę. 
Kandydat spostrzegł przed sobą otwór i wszedł do bardzo jasnej jaskini pokrytej lustrami, pośrodku 
której znajdowało się coś podobnego do ognia. [...]
   Następnie kandydat przybył na pustkowie i w oddali ujrzał górę. Po trzech dniach marszu dotarł 
do niej, wszedł przez otwór i spotkał nagiego mężczyznę, pracującego za pomocą miecha. Nad 
ogniem znajdował się kocioł «wielki jak pół Ziemi». Nagi mężczyzna spostrzegł kandydata i 
pochwycił go ogromnymi obcęgami. «Zginąłem!», zdążył pomyśleć nowicjusz. Mężczyzna odciął mu 
głowę, podzielił ciało na małe kawałki i wrzucił wszystko do kotła. Gotował w ten sposób jego ciało 
przez trzy lata. Były tam także trzy kowadła i na trzecim z nich, które służyło do wykuwania 
najlepszych szamanów, nagi człowiek wykuł jego głowę. Następnie wrzucił ją do jednego z trzech 
znajdujących się tam garnków, w którym była najzimniejsza woda. Przy tej okazji objawił mu, że gdy 
zostanie wezwany do leczenia kogoś, a woda będzie bardzo ciepła, nie ma po co szamanie, gdyż 
chory jest już zgubiony; jeśli woda będzie letnia, znaczy to, że chory wyzdrowieje; zimna woda 
oznacza zdrowego człowieka. Następnie kowal wyłowił jego kości pływające w rzece, zebrał je i 
pokrył nowym ciałem. Policzywszy je, objawił kandydatowi, że miał trzy sztuki za dużo: winien więc 
postarać się o trzy stroje szamańskie. Wykuł mu głowę i pokazał, jak czytać litery, które znajdują się 
wewnątrz. Wymienił mu oczy i dlatego właśnie, kiedy szamani, widzi nie swymi cielesnymi oczami, 
lecz tymi mistycznymi. Przekuł mu uszy, czyniąc zdolnym do rozumienia języka roślin. Następnie 
kandydat znalazł się znów na szczycie góry, a wreszcie przebudził się w jurcie w otoczeniu 
najbliższych. Teraz może śpiewać i szamanie bez ograniczeń, nigdy się nie męcząc" .
   W szamanizmie na każdym kroku widać dążenie do przezwyciężenia cyklu życia, śmierci i 
ponownych narodzin, do zniesienia praw fizyki oraz interwencji w strukturę Wszechświata. A świat 
snów rzeczywiście daje taką możliwość.
   W tym kulcie indywidualną świadomość umyślnie nakierowuje się na przyjmowanie wpływu 
niepojętych sił jako czegoś oczywistego. Na przykład symboliczny rysunek na jednym z 
szamańskich bębnów przedstawia kosmiczną podróż człowieka przez środek trzech światów. Z 
chwilą, kiedy bęben wyda z siebie pradźwięk, Wszechświat porządkuje się i pojawia się ekstaza. 
Teraz już można świadomie ponownie przeżyć podróż w świecie snów.
   Dla australijskich aborygenów stworzenie to “wieczny czas snu", z którym nierozerwalnie wiążą 
się ziemskie dzieje. Cały świat jest zatem snem przebudzonego śniącego. Snem, w którym stapiają 
się ze sobą różne płaszczyzny rzeczywistości.
   W mitologiach i religiach stwarzanie światów i życia me jest żadnym problemem, ponieważ w 
przeciwieństwie do nowoczesnych nauk przyrodniczych posługują się one symbolami. Zakładają 
jako coś z góry danego istnienie innych światów. Ale zajęte światem energii i materii nauki 
przyrodnicze wychodzą z zupełnie innych założeń. Dla nich bowiem procesy powstawania życia 
oraz istnienie planet mających korzystne dla niego warunki wciąż jeszcze nie zostały dostatecznie 
udowodnione.
   Jakie jest prawdopodobieństwo, że poza naszym Układem Słonecznym powstały także inne? 
Zagadnieniem tym zajął się amerykański astronom Stephen H. Dole. W drodze symulacji 
komputerowej sprawdził, czy tworzenie się systemów planetarnych jest sprawą niejako powszednią 
czy też nie. Zasymulował on chmurę pyłowo-gazową odpowiadającą mniej więcej tej, z której 
powstał nasz Układ Słoneczny. Wprowadził do komputera dane na temat oddziaływania siły 
ciążenia, przypadkowe tory ruchu, zderzenia itd. i komputer wykonał obliczenia. Dole przetestował 
ten model chmury pyłowo-gazowej w najróżniejszych wariantach i okazało się, że wszystkie 
symulowane układy planetarne za każdym razem wykazują zdumiewającą zbieżność z naszym 
Układem Słonecznym. Zawsze składały się one bowiem z jednej centralnej gwiazdy oraz 7 do 14 
planet. Mniejsze i bardziej masywne planety znajdowały się bliżej swojego słońca, większe zaś dalej 
- podobnie jak w naszym Układzie Słonecznym. Prawie w każdym z zasymulowanych modeli była 
planeta, której skład i odległość od centralnej gwiazdy odpowiadały charakterystyce Ziemi. Jeśli 
idzie o masę i odległość od słońca, pojawiały się też planety podobne do Jowisza.
   Kiedy na koniec Dole wprowadził do komputera diagram naszego rzeczywistego Układu Sło-
necznego i zmieszał te dane z symulowanymi, otrzymał zaskakujący wynik. Zgodność pomiędzy 
istniejącym Układem Słonecznym a tymi, które uzyskano dzięki symulacji, była tak wielka, że prawie 
nie sposób było je od siebie odróżnić Z badań Dole'a wynika zatem, że nie tylko w Drodze Mlecznej, 
ale też w innych galaktykach powinny istnieć wręcz niezliczone układy planetarne.
   Chociaż astronomowie od dawna już szukają innych układów planetarnych, dopiero niedawno 
udało się wpaść na ich trop za pomocą holendersko-amerykańskiego satelity IRAS, analizującego 
promienie podczerwone. Zebrane przez tego satelitę dane zajmują wydruk o długości ponad 100 
kilometrów!
   Do momentu, kiedy wyczerpały się baterie tego satelity, zdążył on wyśledzić około 50 układów 
planetarnych w Drodze Mlecznej. Praktycznie dostarczył on niezbite dowody na istnienie układu 
planetarnego wokół błękitnej Wegi, ponadto zarejestrował, że wokół gwiazdy Beta Pictoris właśnie 
powstaje taki układ.
   Po tej informacji astronomowie natychmiast zwrócili w tę stronę teleskopy. Jeden z odkrywców 
oddalonego o 50 lat świetlnych układu Beta Pictoris, astronom Richard Terrile, stwierdził w czasie 
badań, że wyraźnie widać, jak wokół tej gwiazdy zaczynają się tworzyć planety wewnętrzne - 
podobnie jak przed 4,7 miliardami lat tworzyły się wokół Słońca wewnętrzne planety naszego układu: 
Merkury, Wenus, Ziemia i Mars.
   Podstawowe tworzywo ziemskiego życia powstało na gwiazdach, a okres “fermentacji" dla tych 
życiodajnych “cegiełek" wynosił około 10 miliardów lat. Na Ziemi określona kombinacja tych 
“cegiełek" doprowadziła do powstania najróżniejszych form życia.
   Oczywiście nie każda gwiazda stwarza swoim planetom warunki niezbędne do powstania życia. 
Nadają się do tego przypuszczalnie tylko długowieczne, stabilne gwiazdy tzw. głównego szeregu, do 
których należy także nasze-Słońce. Tylko takie bowiem gwiazdy zapewniają emisję stałych ilości 
energii, która będzie wysyłana przez odpowiednio długi okres. Przykładowo Słońce emituje energię 
już od prawie 5 miliardów lat i będzie w stanie robić to jeszcze mniej więcej równie długo.
   Kiedy jakaś gwiazda zbliża się do kresu swego istnienia, staje się coraz gorętsza, a krążąca 
wokół niej planeta, początkowo zapewniająca dobre warunki do rozwoju życia, prędzej czy później 
zaczyna być coraz mniej przyjazna i odpowiednia.
   Gdyby masa Słońca była nieco większa, proces jego rozwoju przebiegałby tak szybko, że życie 
na Ziemi nie wyszłoby poza stadium mikroorganizmów i zniknęłoby z jej powierzchni. Gwiazda o 
masie odrobinie mniejszej od masy Słońca przetrwałaby wprawdzie dłużej, ale miałaby zimniejszą 
powierzchnię. W tym wypadku dana planeta musiałaby krążyć po ciaśniejszej orbicie, aby wchłonąć 
taką samą ilość energii, jaką Ziemia pobiera od Słońca. Jednocześnie jednak wskutek tzw. pływów 
znacznie wolniej by krążyła. Jeden dzień trwałby tam praktycznie tyle, ile nasz dzisiejszy rok, albo 
nawet dłużej. Pociągałoby to za sobą katastrofalne skutki klimatyczne, a zatem gwiazda mająca 
odpowiednie dla powstania życia (z ziemskiego punktu widzenia) warunki nie może zbytnio różnić 
się od naszego Słońca.
   Aby jakaś planeta zapewniała warunki odpowiednie dla powstania życia, powinna obiegać swoją 
macierzystą gwiazdę po orbicie możliwie kołowej, by jej ekosfera nie była wystawiona na zbyt wielkie 
różnice temperatur. Warunkiem rozwoju życia jest zatem stabilna orbita planety, z tym że zależy to 
nie tylko od jej kształtu, lecz także od wielkości planety. Przypuszczalnie bowiem wskutek niewielkiej 
siły ciążenia małe planety nie mogą utrzymać atmosfery dostatecznie długo, aby zdołało powstać na 
nich życie. Przy większej grawitacji natomiast zachowują przypuszczalnie praatmosferę składającą 
się z dwutlenku węgla i wodoru.
   Jeśli idzie o atmosferę młodej Ziemi, to amerykańscy astrofizycy J. S. Levine i T. R. Augustson z 
Langley Research Center w Wirginii po przeanalizowaniu danych z satelity rejestrującego 
promieniowanie ultrafioletowe doszli do frapujących wyników. Głównym zadaniem wspomnianego 
satelity była obserwacja bardzo młodych gwiazd. Jedna z nich, T-Tauri w gwiazdozbiorze Byka, 
znajduje się obecnie mniej więcej w tej fazie rozwoju, co nasze Słońce, gdy powstawała 
praatmosfera Ziemi. Satelita ten dostarczył informacje zawierające szczególnie sensacyjne odkrycie: 
mianowicie że promieniowanie ultrafioletowe gwiazd w tym stadium rozwoju znacznie przekracza 
przyjmowane dotychczas wartości, przewyższając mniej więcej 10 tysięcy razy obecny poziom 
promieniowania ultrafioletowego naszego Słońca.
   Odkrycie to pozwala na wyciągnięcie zasadniczo nowych wniosków na temat ziemskiej 
praatmosfery, a tym samym na temat początków życia. Według dotychczasowych hipotez 
praatmosfera składała się z dwutlenku węgla, pary wodnej, metanu oraz amoniaku. Jednakże przy 
odkrytej właśnie wartości promieniowania ultrafioletowego nieuchronnie musiało dojść do fotolizy, 
czyli do uwolnienia tlenu z wody i dwutlenku węgla. Według wyliczeń Levine'a i Augustsona udział 
tlenu w składzie naszej atmosfery od samego początku wynosił co najmniej 1 procent.
   Ale powstanie związków organicznych to tylko jedna sprawa, drugą jest krok w stronę tworzenia 
się życia, czyli powstania substancji zdolnej do reduplikacji, powstania genetycznego kodu kwasów 
nukleinowych. A tego kroku, zapewniającego trwanie, rozmnażanie i różnicowanie, nadal nie udało 
się dostatecznie przekonująco wyjaśnić. Jak wynika ze statystycznych reguł prawdopodobieństwa, 
nie może być prawdziwa hipoteza, jakoby biologiczne cegiełki pływały w “prazupie" niby litery 
alfabetu, by z chwilą dopływu energii zostać “zamieszane" i ułożyć się w “słowa", a w końcu stać się 
nośnikiem informacji. Nie może ona być słuszna przede wszystkim dlatego, że nie starczyłoby na to 
czasu, a pierwsze formy życia pojawiły się przecież stosunkowo niedługo po powstaniu Ziemi.
   Wielu biologów zajmujących się ewolucją nadal jednak wywodzi swoje teorie z następujących 
przesłanek:
 - Życie na Ziemi jest wynikiem wyjątkowego zbiegu okoliczności.
 - Atomy łączyły się w cząsteczki, a te z kolei w makrocząsteczki.
 - W wyniku nieskończonego łańcucha przypadkowych połączeń i ciągu akcji i reakcji fizycznych 
powstał kwas dezoksyrybonukleinowy, a z niego komórka.
 - Jako najmniejsza żywa jednostka, komórka stanowiła podstawę ewolucji biologicznej. Dalszy 
rozwój dokonywał się w drodze mutacji i selekcji, a więc w drodze zmian, doboru i dopasowywania.
   Czysty przypadek to chyba jednak zbyt proste wyjaśnienie problemu powstania życia. Nawet jeśli 
uwzględnimy w naszych rozważaniach preferencje, czyli fakt, że niektóre atomy i cząsteczki 
“chętniej" się ze sobą łączą od innych, nie wystarczy to do przeprowadzenia spójnego dowodu. Jest 
właściwie wykluczone, aby tego rodzaju przypadkowy rezultat doprowadził do powstania choćby 
najmniejszej nawet cząsteczki białka.
   Doktor Bruno Vollmer, dyrektor Instytutu Polimerów Uniwersytetu w Karlsruhe, stwierdza w tym 
kontekście, że ani w “prazupie" nie mogły powstać samoistnie pierwsze prymitywne komórki, ani też 
później w trakcie rozwoju Ziemi kolejne gatunki o coraz dłuższych z etapu na etap cząsteczkach 
DNA.
   Tam gdzie nie może powstać sama z siebie ta makrocząsteczka, tam nie powstanie też samo z 
siebie życie. Po trwających wiele dziesiątków lat wnikliwych badaniach eksperymentalnych zbyt 
wiele już wiadomo o powstaniu i syntezie makrocząsteczek, aby chemik zajmujący się polimerami 
dał sobie wmówić, że w «prazupach» zupełnie przypadkowo mogły powstać same z siebie 
makrocząsteczki w rodzaju DNA" - pisze w swojej pracy Das Molekuł und das Leben (Cząsteczka i 
życie). Dalej czytamy:
   “To samo dotyczy późniejszego wydłużania się łańcucha cząsteczki DNA u kolejnych zwierząt, 
znajdujących się na coraz wyższym etapie rozwoju. Dlatego też darwinizm jest tylko 
światopoglądem, ideologią, a nie dającą się naukowo dowieść teorią. [...] Z tego powodu uważam 
darwinizm za fatalny w skutkach błąd, który znów swój bezprzykładny sukces zawdzięcza 
antropocentrycznemu myśleniu życzeniowemu".
   Wyobraźmy sobie gigantyczny bęben do losowania wypełniony po brzegi literami alfabetu, który 
obraca się przez kilka miliardów lat, bezustannie wyrzucając z siebie litery. Nie ma nawet co marzyć, 
aby zupełnie przypadkowo ułożyły się one w przysłowie: “Od przybytku głowa nie boli".
   Pewne rozwiązanie dylematu powstania pierwszej komórki zaproponowali angielski astronom 
Fred Hoyle i jego współpracownik Nalin Chandra Wickramasinghe, formułując fascynującą teorię, 
według której życie na Ziemi nie musiało powstać de novo - tak jak Słońce i inne planety Ziemia 
powstała" z kosmicznego pyłu. Naszą Drogę Mleczną okrążają niby wieniec nieprzeliczone miliony 
ciał kometopodobnych, z których wiele każdego roku zostaje wytrąconych ze swoich orbit i trafia w 
wewnętrzne regiony Układu Słonecznego, gdzie zderza się czasem z jego planetami, w tym także z 
Ziemią. Jakkolwiek tylko rzadko dochodzi do bezpośredniej kolizji, to jednak rokrocznie 
powierzchnię Ziemi “bombardują", jak się szacuje, tysiące ton “okruchów" komet, których skład 
chemiczny w znacznym stopniu odpowiada składowi życiodajnego budulca.
   Czyżby zatem życie dotarło na Ziemię w formie mikroorganizmów z Kosmosu? Teoretycznie nic 
nie przemawia przeciwko takiej hipotezie, w praktyce jednak musiano by najpierw udowodnić 
powstanie takich zarodków życia we Wszechświecie. Już przed laty amerykański astronom Lymon 
Spitzer nadał tym mikroskopijnym składowym międzygwiezdnych chmur niemal profetyczną nazwę 
międzygwiezdnych zarodników.
   Od samego zarania Kosmosu komety - brudne kosmiczne śnieżki różnej wielkości - przynosiły na 
Ziemię mikroorganizmy, które jednak z powodu niekorzystnych warunków fizycznych na Praziemi 
nie miały żadnych szans przeżycia. Lecz z chwilą powstania wszechoceanu i atmosfery - co 
przypuszczalnie zawdzięczamy głównie pozostawionym przez spadające komety surowcom - nic już 
nie stało na przeszkodzie, aby kosmiczne zarodki, mikroorganizmy, zaczęły się rozwijać. Proces ten 
mógłby przebiegać podobnie na niezliczonej liczbie innych planet.
   Hoyle i Wickramasinghe uważają, że pierwsze zdolne do rozwoju zarodniki mogły pojawić się na 
Ziemi w okresie tworzenia się skał osadowych w Grenlandii Zachodniej, a więc już 4 miliardy lat 
temu. Nawiasem mówiąc, w tworach tych paleontolog z Giessen profesor Hans-Dieter Pflug odkrył 
ślady skamieniałych mikrobów.
   Jeśli przyjmiemy założenie, że zarówno w prawdopodobnie niezliczonych układach planetarnych 
naszej Drogi Mlecznej, jak i w innych systemach słonecznych istnieją warunki korzystne dla 
powstania życia, pojawia się od razu pytanie, czy i tam powstały istoty rozumne, czy też może 
rozumność, jako jedyne w swoim rodzaju zjawisko, pojawiła się w całym Kosmosie raz tylko 
zbiegiem jakichś nadzwyczajnych okoliczności właśnie na Ziemi.
   Jeśli materię ożywioną uznamy za mającą wyższy stopień uorganizowania niż nieożywiona, to 
ludzki mózg ze swoją złożoną strukturą reprezentuje szczególnie wysoki stopień uorganizowania. 
Mimo to nie wiadomo, czy z czysto ewolucyjnego punktu widzenia wyższa inteligencja rzeczywiście 
jest lepsza od niższej. Jeśli bowiem inteligencję utożsamiać z większymi szansami przeżycia, to 
okaże się, że nie zawsze się to sprawdza. Na przykład gorylom i szympansom grozi wymarcie, 
natomiast szczurom jako gatunkowi nie. Widoki na przyszłość są dla owadów daleko lepsze niż dla 
słoni. Te drugie są gatunkiem zagrożonym, natomiast owadów jest coraz więcej. Oczywiście winę za 
to ponosi w głównej mierze człowiek. Paradoksalnym zbiegiem okoliczności jest dziś tak, że bez 
wątpienia “najinteligentniejsza" istota na Ziemi - człowiek - ma przed sobą daleko mniej różowe 
perspektywy niż, powiedzmy, owady czy szczury. A ponieważ “najinteligentniejsza" istota na Ziemi 
jest dostatecznie pomysłowa, aby prędzej czy później sama zniszczyć siebie i swoją planetę, 
zaczynamy się poważnie zastanawiać nad korzyściami płynącymi z “inteligencji"!
   Czy inteligencja nie stanowi w pewnych okolicznościach ślepego zaułka? Ludzkość znalazła się 
dziś niestety w punkcie zwrotnym: jeśli przetrzyma obecną fazę przejściową, może zapoczątkować 
dalszy rozwój ku wyższemu porządkowi. Jeśli ludzie poradzą sobie ze stworzoną przez samych 
siebie globalną sytuacją kryzysową, może to oznaczać wspięcie się na kolejny szczebel rozwoju. 
Zdaniem niektórych naukowców bowiem właśnie katastrofy i nagłe zmiany warunków środowiska 
przyczyniały się do rozwoju życia, powstania świadomości i inteligencji. Innymi słowy: w wypadku 
wyższych form życia wyzwanie, jakie stanowią nowe wpływy środowiska, prowadzi poprzez zmiany 
psychiczne i fizyczne - tzw. mutacje - mechanizmów sterowania do powstania większej 
elastyczności.
   Z tego rodzaju wpływami liczyć się też trzeba na innych odpowiednich dla powstania życia 
planetach, gdyż mutacja, selekcja i wyzwanie, jakie stanowią sytuacje kryzysowe, i tam doprowadzić 
mogły do powstania istot wyższych.
   Profesor logiki i metodologii nauk sir Karl Popper w swojej teorii poznania dzieli Wszechświat na 
trzy równoległe światy:
   1.	świat fizykalny z materią ożywioną i nieożywioną,
   2.	świat świadomych przeżyć, uczuć, zamiarów, snów... i wiedzy subiektywnej,
   3. świat  treści  logicznych  zapisków,  różnych  form przechowywania w urządzeniach 
komputerowych, pracach naukowych, książkach itd. dążeń intelektualnych oraz systemów 
teoretycznych.
   W obrębie tych trzech światów zachodzą wzajemne oddziaływania i wpływy między światem 1 i 2 
oraz 2 i 3. Natomiast nie ma bezpośrednich relacji między światami 1 i 3.
   Fizyk Paul Dirac już w roku 1928 postawił tezę, że każdej cząstce elementarnej odpowiada 
antycząstka, niejako lustrzane odbicie materii. Krótko po sformułowaniu tej tezy przez Diraca 
rzeczywiście odkryto w promieniowaniu kosmicznym pierwszy antyelektron, nazwany pozytonem. 
Jak wynika z samej nazwy, pozyton - w przeciwieństwie do elektronu - ma ładunek dodatni i 
przeciwny spin. Dziś potrafimy już wytwarzać w wielkich akceleratorach antymaterię. Od kiedy 
dowiedziono istnienia antymaterii, pojawiły sie spekulacje dotyczące Wszechświata z antymaterii, 
istniejącego równolegle do naszego. We Wszechświecie tym mogłyby istnieć antymaterialne istoty 
rozumne. Spotkania z nimi powinniśmy jednak starannie unikać, ponieważ mogłoby mieć dosyć 
wybuchowy przebieg. Zetknięcie materii z antymaterią prowadzi do anihilacji.
   “Rzeczywistość jest nie tylko bardziej fantastyczna, niż nam się wydaje, ale wręcz o wiele bardziej 
fantastyczna, niż to sobie w ogóle potrafimy wyobrazić" - powiedział kiedyś brytyjski fizjolog i filozof J. 
B. S. Haldan. I nie mylił się. Astronomowie i matematycy jak najpoważniej zastanawiają się dziś nad 
hipotezą, podług której poza znanym nam czterowymiarowym kontinuum przestrzenno-czasowym 
istnieć mogą inne, ukryte wymiary, i że w takim piątym, szóstym czy siódmym wymiarze istnieją 
równoległe do naszego światy, zaludnione przez istoty rozumne. Znajdowałyby się one w całkowicie 
różnym od naszego kontinuum przestrzenno-czasowym, do którego w normalnych warunkach nie 
mielibyśmy dostępu. Kontakt - jeśli w ogóle takowy wchodzi w rachubę - możliwy byłby tylko przez 
szczelinę czasu.
   Czy zjawiska paranormalne dadzą się wyjaśnić istnieniem innych wymiarów? W tym wypadku 
jednak poruszalibyśmy się już w obrębie wymiarów leżących poza Einsteinem.


XII
 Poza Einsteinem
   “Dla nas, przekonanych fizyków, przeszłość, teraźniejszość i przyszłość to tylko iluzja, choć iluzja 
nader uporczywa" - powiedział kiedyś Albert Einstein.
   W Newtonowskim Wszechświecie czas został zdegradowany do roli niejako “stanu konta", służył 
jedynie temu, by można było jakoś “zaksięgować" zdarzenia. Przestrzeń i czas były dla Newtona 
dwoma niezależnymi tworami: przestrzeń absolutna, która pozostaje stale jednakowa niezależnie od 
materii, i czas absolutny, który upływa jednostajnie niezależnie od materii.
   Dla Einsteina natomiast przestrzeń i czas byty pozostającymi ze sobą w ścisłym związku 
zjawiskami fizycznymi. Przed nim czas i przestrzeń uważano jedynie za ramy, w których dokonuje 
się fizyka. Rewolucyjna koncepcja Einsteina wymagała korekty wielu intuicyjnych obserwacji pojęcia 
czasu. Wskutek tego zmieniła się przede wszystkim zasada równoczesności. Twierdzenie, iż dwa 
zdarzenia mogą nastąpić równocześnie w dwóch różnych miejscach, przed Einsteinem wydawało 
się uzasadnione, ponieważ przemawiało za nim samo pojęcie teraźniejszości.
   Teoria względności dowiodła jednak, że założenie takie opiera się na złudzeniu. Według 
Einsteina bowiem dla jednego obserwatora dwa zdarzenia mogą zachodzić jednocześnie, podczas 
kiedy inny, znajdujący się w ruchu pozornym wobec pierwszego, postrzega je jako następujące 
jedno po drugim. Trzeci zaś może w pewnych warunkach widzieć je w zmienionej kolejności. We 
Wszechświecie nie ma zatem momentu teraźniejszego, który obowiązywałby jednocześnie i 
wszędzie. Nigdzie tam nie ma jednakowego dla wszystkich Teraz. Pojęcie teraźniejszości jest natury 
czysto subiektywnej, ponieważ dotyczy ono tylko układu odniesienia, w którym znajduje się 
uzależniony od swego ruchu obserwator. Innymi słowy: Kiedy dwa dziejące się w dużej odległości od 
siebie zdarzenia dla jednego obserwatora mogą zachodzić w przyszłości, dla innego są już 
przeszłością.
   Z chwilą pojawienia się fizyki kwantowej stało się jasne, że zorientowane wyłącznie na przyczynę 
i skutek myślenie mechanistyczne nie wystarczy już do zrozumienia przyrody i rządzących nią praw. 
Fizyka kwantowa ukazuje nam rzeczywistości alternatywne.
   
   Za sprawą Alberta Einsteina poznaliśmy niewiarygodne skutki prędkości relatywistycznych. Już w 
1905 roku urodzony w 1879 roku w Ulm uczony zaoferował zdumionym fachowcom cały szereg 
genialnych koncepcji, które miały zrewolucjonizować ówczesny stan wiedzy fizycznej.
   W swojej szczególnej teorii względności wyszedł z założenia, iż po pierwsze ruch pozorny 
wykazać można jedynie eksperymentalnie - mianowicie poprzez ruch obserwatora w stosunku do 
ruchu innego obserwatora - a po drugie światło biegnie w próżni ze stałą prędkością c, bez względu 
na ruch źródła.
   Jest to stwierdzenie, które zdaje się przeczyć zdrowemu rozsądkowi. Zdrowy rozsądek bowiem 
nakazuje przyjąć, że na przykład wyemitowane ze statku kosmicznego w kierunku zgodnym z 
kierunkiem jego lotu światło poruszać się będzie z prędkością będącą sumą własnej prędkości 
światła i prędkości statku kosmicznego. Tak jednak nie jest. Niezależnie bowiem od tego, czy statek 
kosmiczny zbliża się do nas, czy się od nas oddala, prędkość wysłanego zeń światła zawsze będzie 
jednakowa. Prędkość źródła, z którego światło zostało wysłane, nie ma na nią żadnego wpływu!
   Według Einsteina prędkość światła jako wielkość naturalna ma nie tylko zawsze tę samą wartość 
300 tysięcy kilometrów na sekundę, lecz także stanowi górną granicę prędkości możliwych w 
świecie mechanicznym i elektromagnetycznym.
   W swoich teoriach Einstein obalił też koncepcję długości absolutnej. Nie pasowała ona do jego 
nowego relatywistycznego świata, w którym zarówno czas, jak i odległość czy długość były niestałe 
i zależały tylko i wyłącznie od względnego ruchu obserwatora.
   Jest rzeczą oczywistą, że teorie te doprowadziły do sformułowania kilku zdumiewających 
wniosków dotyczących oddziaływania prędkości relatywistycznej.
   Największym ciosem dla fizycznego świata było jednak wystąpienie przez Einsteina w 1905 roku 
z najbardziej chyba niesłychanym jak dotąd pojęciem dylatacji czasu. Stanowiło ono prawdziwe 
wyzwanie dla tzw. zdrowego rozsądku, który Einstein klasyfikował jako “pozostałość".
   Najbardziej zdumiewającą konsekwencją teorii względności jest to, że czas zmienia się pod 
wpływem ruchu. Oznacza to bowiem, że dla dwóch obserwatorów poruszających się względem 
siebie czas biegnie z różną prędkością.
   Ponadto Einstein wskazał na pewne naturalne zjawisko, które dotychczas pozostawało nie 
zauważone: poruszające się wraz ze znajdującym się we względnym ruchu ciałem zegary chodzą 
wolniej od zegarów pozostających w bezruchu. Właściwość tę potwierdzono zarówno dla zegarów 
atomowych, jak też zegarów o innych napędach. Aby udowodnić, że czas rozciąga się nawet przy 
szybkościach rozwijanych przez odrzutowce, amerykańscy fizycy J. Haefele oraz R. Keating w 1972 
roku dwukrotnie oblecieli Ziemię, raz w kierunku zachodnim i raz w kierunku wschodnim. Mieli przy 
sobie zegary atomowe zsynchronizowane z innymi zegarami atomowymi, które pozostały na Ziemi. 
Już
   pierwszym okrążeniu kuli ziemskiej wiezione przez nich zegary opóźniły się w stosunku do 
pozostawionych na ziemi o 50 nanosekund. Jest to wprawdzie tyle co nic, jeśli się zastanowić, że 
jedna nanosekunda to miliardowa część sekundy, ale przecież w porównaniu z prędkością światła 
prędkość jumbo-jeta trudno nazwać nawet ślimaczą.
   Kiedy już Einstein “zdetronizował" dwie absolutne dotychczas wielkości, czas i przestrzeń, zajął 
się masą - trzecim fundamentalnym pojęciem fizyki klasycznej. Po prostu stwierdził śmiało, że masa 
to nic innego, jak tylko zestalona energia, i że każda energia zamienia się w materię. Tak więc 
również fotony czy kwanty światła byłyby po prostu cząsteczkami, które pozbyły się swojej masy i 
poruszają się wyłącznie w formie energii z prędkością światła. Poniżej prędkości światła natomiast 
energia “zagęszczałaby się" w materię wskutek spowolnienia. Dopiero Einstein zrozumiał, że wraz 
ze wzrostem prędkości, ale dopiero przy prędkościach przyświetlnych, rośnie też masa.
   Z faktu, że ciało do przyśpieszenia potrzebuje energii, Einstein wywiódł związek pomiędzy 
energią i masą. Lecz fizyka klasyczna nadal oddzielała jedno od drugiego wyraźną kreską. Toteż 
kiedy odkryto substancje radioaktywne, w których emisja energii wiązała się z utratą masy, uczeni 
stanęli przed zagadką.
   Genialnie prosty wzór Einsteina E=mc2 określa, ile energii (E) powstaje z masy (m). Wynika z 
niego, że trzeba w tym celu pomnożyć masę przez kwadrat prędkości światła (c). Wyraźnie widać, 
że już pomnożenie minimalnej masy przez kwadrat prędkości światła prowadzi do powstania 
potężnej energii.
   W swojej opublikowanej na przełomie lat 1914/1915 ogólnej teorii względności Einstein 
uzasadnia stwierdzenie, dlaczego grawitacja - wzajemne przyciąganie się ciał - nie jest siłą, lecz 
własnością geometrii przestrzeni. Im więcej masy zawiera się w danej przestrzeni, tym bardziej się 
ta przestrzeń zakrzywia. W porównaniu z innymi siłami grawitacja jest wprawdzie bardzo słaba, ale 
to właśnie ta słaba grawitacja panuje w całym Wszechświecie.
   Nie tylko zatem Ziemia czy Księżyc mają swoje zależne od masy pola grawitacyjne - ma je każde 
z nieprzeliczonych miliardów ciał niebieskich w całym Wszechświecie. Cały Wszechświat utrzymuje 
tylko siła ciążenia i ona też wyznacza tory ruchu wszystkich ciał niebieskich. Wszystkie inne siły 
podlegają granicom przestrzennym. Tak więc los Wszechświata zależy od najsłabszej ze wszystkich 
występujących w nim “sił" - siły przyciągania. Zdaniem Einsteina grawitacja jest zatem własnością 
przestrzeni, spowodowanym przez masę zakrzywieniem kontinuum czasoprzestrzennego .
   Czterowymiarowe kontinuum czasoprzestrzenne często porównuje się do naciągniętej gumowej 
płachty, mającej “wgłębienia" w miejscach, gdzie znajdują się ciała masywne, a więc gwiazdy, 
galaktyki i inne. Według Einsteina struktura czasoprzestrzeni zakrzywia się wokół ciała masywnego, 
na przykład wokół naszego Słońca. A planety trzymają się tych zakrzywionych “ścieżek" 
czasoprzestrzeni, zamiast trzymać się swoich orbit, eliptycznych wskutek oddziaływania siły 
ciążenia Słońca.
   Zreasumujmy teraz konsekwencje szczególnej i ogólnej teorii względności Einsteina na 
przykładzie hipotetycznego statku międzygwiezdnego:
   - Promień światła wysłany ze statku poruszającego się z prędkością przyświetlną w kierunku 
zgodnym z kierunkiem jego ruchu nigdy nie przekroczy prędkości granicznej wynoszącej 300 tysięcy 
kilometrów na sekundę.  Astronauta, którego statek porusza się z wielką prędkością, nie stwierdzi 
żadnych zmian na swoim zegarze pokładowym. W stosunku jednak do czasu na jego macierzystej 
planecie czas na pokładzie statku biegnie wolniej i w przeciwieństwie do pozostawionego w domu 
bliźniaka astronauta taki będzie się też wolniej starzał.
    Z kolei ów brat bliźniak stwierdziłby zdumiewające relatywistyczne rozbieżności, gdyby miał 
możliwość prowadzenia pomiarów. Okazałoby się, że statek nabiera coraz większej masy, ulegając 
jednocześnie skróceniu w kierunku ruchu.
 - Ponieważ oddziaływania przyśpieszenia i grawitacji są ekwiwalentne, dylatacja czasu może być 
wynikiem zarówno przyśpieszenia, jak i siły ciążenia. Oznacza to, że czas biegnie wolniej przy 
dużych przyśpieszeniach lub w silnym polu grawitacyjnym.
 - Grawitacja, a więc zakrzywienie czasoprzestrzeni, zakrzywia także odpowiednio bieg promienia 
światła.
   Einstein, który w 1933 roku z obawy przed nazistami wywędrował do Ameryki, żył tam z dala od 
europejskiego środowiska fizycznego i filozoficznego. Niemniej jednak przeszczepił jego tradycje do 
Princeton. W tamtejszym Institute of Advanced Study udało mu się skupić wokół siebie krąg osób i 
obudzić ich zainteresowania, które przyniosły najróżniejsze owoce, na przykład w postaci koncepcji 
czasoprzestrzeni autorstwa Johna Archibalda Wheelera. Urodzony w 1911 roku fizyk stał się wielkim 
znawcą i rzecznikiem teorii względności i został jednym z najbardziej znaczących kosmologów.
   “Na dalszą metę nie sprawdziła się żadna z rzekomych sprzeczności zawartych w 
przewidywaniach ogólnej teorii względności. Nigdy nie odkryto żadnej logicznej niekonsekwencji w 
jej podstawach. I nigdy nie udało się sformułować uznanej alternatywy o porównywalnej jasności i 
nośności" - powiada Wheeler.
   Opublikowana przez Wheelera wspólnie z Robertem W. Fullerem Przyczynowość i wielokrotnie 
związana czasoprzestrzeń stanowiła wyzwanie nie tylko dla świata fizyków. Wheeler od dawna już 
szukał wskazówek, za pomocą których mógłby zlikwidować rozziew między ogólną teorią 
względności a fizyką kwantową. W świetle ogólnej teorii względności czarne dziury - termin ukuty 
zresztą właśnie przez Wheelera - muszą istnieć. Fizyk z Princeton widzi w nich coś w rodzaju “styku" 
ogólnej teorii względności i fizyki kwantowej, które właśnie tutaj kulminują. Ale właśnie z tego 
wyciąga on wniosek, że istotę struktury przestrzenno-czasowej pojąć można wyłącznie wychodząc z 
założeń obydwu tych teorii.
   Rozziew pomiędzy ogólną teorią względności a fizyką kwantową skłonił współczesną kosmologię 
do przedstawiania Wszechświata jako relatywistycznej sceny, gdzie energia i materia warunkowane 
są nie przez teorię względności, lecz przez fizykę kwantową. Kwantując przestrzeń, Wheeler stara 
się uporządkować ją przy zastosowaniu obydwu teorii. Jego zdaniem w fizyce nie ma innej zasady o 
tak powszechnym znaczeniu jak fizyka kwantowa.
   “Im bardziej się nad nią zastanawiamy, tym bardziej oczywiście okazuje się ona najważniejszą 
zasadą, z której w ten czy inny sposób wywodzą się wszystkie pozostałe" - powiada Wheeler.
   W swojej teorii Wheeler rozszerzył zasadę nieoznaczoności na czasoprzestrzeń, materię i 
energię. Kosmologiczna geometria przestrzeni postrzegana jest wyłącznie jako teoria 
prawdopodobieństwa - jako suma nieostrości wszystkich kwantów przestrzeni we Wszechświecie.
   “Dyskutując o jakichkolwiek eksperymentach, przede wszystkim uwzględnia się wzajemne 
oddziaływanie obiektu badanego i obserwatora, nieuniknione przy każdej obserwacji. [...] W 
konsekwencji, ogólnie rzecz biorąc, eksperymenty mające na celu określenie jakiejś wielkości 
fizycznej jednocześnie czynią iluzoryczną zdobytą, powiedzmy, wcześniej wiedzę o innych 
wielkościach, wywierając niekontrolowany wpływ na badany system i tym samym zmieniając znane 
wcześniej wielkości" - pisał o zasadzie nieoznaczoności niemiecki fizyk, laureat Nagrody Nobla 
Werner Heisenberg w swojej książce Die physikalischen Prinzipien der Quantentheorie (Fizyczne 
zasady teorii kwantów).
   Heisenberg niedwuznacznie wskazał tym samym, że zadowalającą koncepcję świata fizykalnego 
wyprowadzić można jedynie z zasady prawdopodobieństwa zdarzeń, a nie z ich opisu, oraz że w 
sferze subatomowej wpływ na obserwowany obiekt wywiera już sam fakt obserwacji. Oznacza to ni 
mniej, ni więcej, że rezultaty obserwowanych procesów zachodzących w mikroświecie warun-
kowane są zastosowanym instrumentarium pomiarowym. A zatem nasz świat ze swej natury jest 
nieobliczalny i podlega wahaniom statystycznym.
   Wheeler nazywa swoje kwanty przestrzeni geonami. Rozwinięta przez niego na tym gruncie 
nowa gałąź nauki stała się znana jako geometrodynamika. Chodzi w niej o geometrię zakrzywionej 
czasoprzestrzeni lub o dynamikę samej geometrii. Ponieważ czasoprzestrzeń jest zakrzywiona, 
musi niejako dysponować masą.
   Istnienie hipotetycznych cząstek przestrzeni, geonów, potwierdzone jest - zdaniem Wheelera - 
przez fakt, że struktura czasoprzestrzeni zakrzywia się pod wpływem masy gwiazd i galaktyk. Skoro 
zatem przestrzeń podlega prawom stosującym się do masy, geony muszą posiadać własną masę, a 
więc muszą istnieć. To znaczy, że skoro czasoprzestrzeń reaguje za pomocą masy, sama też musi 
mieć masę. Einstein uzmysłowił nam, że w rzeczywistości nie ma czegoś takiego, jak tzw. linia 
prosta. Jeśli kontynuować ją dostatecznie długo, okaże się, że wszystkie linie są zakrzywione. 
Promień światła przemierzający cały Wszechświat porusza się po okręgu i wreszcie powróci do 
puntku wyjścia. Wyjaśnia to zresztą zarazem jeden ze słynnych żartów Einsteina, że człowiek o 
fenomenalnie bystrym wzroku mógłby ujrzeć własną potylicę, gdyby tylko dostatecznie długo 
wpatrywał się w niebo. Z tym, że zanim obraz jego potylicy odbyłby podróż przez cały Wszechświat, 
obserwator musiałby się wykazać trwającą kilka wieczności cierpliwością.
   W 1935 roku Einstein nabył w Princeton dom. Widocznie pogodził się już z myślą, że nigdy nie 
powróci do swej europejskiej ojczyzny.
   W tym samym roku opublikował wspólnie z Nathanem Rosenem pracę pt. Problem cząsteczek w 
ogólnej teorii względności, w której porównywali poszczególne części czasoprzestrzeni do 
gumowych płacht połączonych pozbawionymi czasu przejściami, które nazwali mostami. Wśród 
fachowców owe pozbawione czasu połączenia znane są pod nazwą “mostów Einsteina-Rosena".
   Nasz współczesny pogląd na temat Wszechświata ukształtował się pod wpływem koncepcji 
jedności czasu i przestrzeni. W dzisiejszym rozumieniu Wszechświat składa się z dwóch 
zasadniczych jedności, z których każda jest niejako “dwustronna" - mianowicie z masoenergii oraz 
czasoprzestrzeni. Występujące między nimi wskutek grawitacji wzajemne oddziaływania wyjaśniają 
najróżniejsze zjawiska, takie jak np. ekspansja Wszechświata, zakrzywienie promienia światła przez 
ciało masywne, takie jak gwiazda, czy też zadziwiające właściwości czarnych dziur, w których czas 
rozszerza się aż do utworzenia szczeliny. Jednym z najznakomitszych naukowców teoretyków 
naszych czasów jest urodzony w 1942 roku w Orfordzie, wykładający w Cambridge matematyk 
Stephen Hawking. Zaskoczył on świat swoim zdumiewającym odkryciem, a jego własny komentarz 
do niego (“Kiedy czarne dziury przestaną być czarne? Wtedy, gdy eksplodują") brzmi niemal jak 
ponura przepowiednia.
   Od wielu lat przykuty do wózka inwalidzkiego wskutek choroby neuromotorycznej, Hawking 
poświęcił się wyłącznie rozważaniom teoretycznym. Kiedy odkrył, że niektóre czarne dziury nie są 
tak zupełnie czarne, lecz emitują cząsteczki i mogą nawet eksplodować, raz jeszcze gruntownie 
przeanalizował teorię czarnych dziur. Po zakończeniu rozważań sformułował wniosek, że niektóre 
czarne dziury wysyłają strumień cząsteczek i stają się niejako “białe".
   Hawking dostrzegł, że w czasie narodzin naszego Wszechświata mogły zajść procesy kompresji. 
Przy tym założeniu nasza Droga Mleczna musiałaby być wręcz usiana milionami milionów czarnych 
minidziur, istniejących od chwili powstania Kosmosu. Typowa dla takiej pierwotnej czarnej dziury 
masa wynosiłaby mniej więcej miliard ton, lecz jej wymiary w układzie przestrzenno-czasowym nie 
byłyby większe niż protonu. Przy tak mikroskopijnej wielkości ich właściwości powinny być - zdaniem 
Hawkinga - definiowalne nie tylko na gruncie ogólnej teorii względności, ale także mechaniki 
kwantowej. W ten sposób taka czarna minidziura stanowiłaby coś w rodzaju połączenia pomiędzy 
prawami, które rządzą obszarami nieskończenie wielkimi i niewypowiedzianie małymi.
   Ponieważ czarne minidziury są zbyt małe, aby mogły odbierać przestrzeni materię, muszą - jak 
wynika z obliczeń Hawkinga - bezustannie oddawać energię promieniowania. Wskutek utraty energii 
taka czarna dziura w pewnym momencie wyparuje, eksplodując z siłą bomby o mocy 100 milionów 
megaton i wypluwając strumień promieni gamma oraz wysokoenergetycznych cząstek.
   Obecnie Stephen Hawking próbuje przerzucić mosty pomiędzy ogólną teorią względności, teorią 
kwantów, termodynamiką i teorią grawitacji, aby spełnić marzenie wszystkich fizyków i połączyć 
wszystkie prawa fizyczne w jedną jedyną, wielką jednolitą teorię pola.
   Proponowane przez niego dotychczas w tym zakresie modele teoretyczne zawierają zbyt wiele 
rozwiązań paradoksalnych. Największym problemem jest to, że jak na razie nie dysponujemy 
jeszcze prawdziwie spójną kwantową teorią grawitacji.
   “Ale czy taka jednolita teoria pola może istnieć naprawdę? Czy nie gonimy za chimerami? Są trzy 
możliwości:
   1.	Jednolita teoria pola istnieje i pewnego dnia ją odkryjemy, jeśli okażemy się dostatecznie 
bystrzy.
   2.	Nie istnieje żadna ostateczna teoria Wszechświata, a tylko nieskończony szereg teorii coraz 
dokładniej go opisujących.
   3.	Nie istnieje żadna teoria Wszechświata; zdarzenia 
można przewidywać tylko z ograniczoną dokładnością, której nie da się przekroczyć, gdyż zdarzenia 
zachodzą w sposób przypadkowy i dowolny.
   Niektórzy ludzie opowiadają się za trzecią możliwością uważając, że istnienie pełnego, doskonale 
funkcjonującego zbioru praw byłoby sprzeczne z boską swobodą zmiany decyzji i ingerencji w 
sprawy tego świata. Przypomina to trochę stary paradoks: czy Bóg mógłby stworzyć kamień tak 
ciężki, że nie byłby w stanie go podnieść? Jednakże pomysł, iż Bóg mógłby chcieć zmienić swoją 
decyzję, jest przykładem błędu wskazanego przez św. Augustyna, wynikającego z założenia, iż Bóg 
istnieje w czasie: czas jest jedynie własnością świata stworzonego przez Boga. Zapewne wiedział 
On, czego chciał, od samego początku!" stwierdza lakoniczne Stephen Hawking w swojej Krótkiej 
historii czasu.
   W poszukiwaniu jednolitej teorii pola tworzy się modele, w których cząstki elementarne nie są już 
ujmowane jako punktowe cząsteczki, lecz jako “struny" - nieskończenie cienkie nitki - które mają 
tylko długość, za to żadnych wymiarów. Struny te mogłyby mieć dwa końce lub też łączyć się w pętle. 
Konsekwencją najróżniejszych “teorii strun" jest to, że poza znanymi nam czterema wymiarami - 
trzema przestrzennymi i jednym czasowym - muszą istnieć jeszcze inne, ukryte. Te zwinięte w sobie, 
ukryte wymiary o średnicy zaledwie 10-30 centymetrów byłyby jednak nieopisanie małe.
   Próba jednolitego opisania wszystkich praw obowiązujących we Wszechświecie jest 
równoznaczna z poszukiwaniem obiektywnej rzeczywistości. Taka jednak dla nas nie istnieje. Już 
samo stworzenie teorii kwantów rozbiło obowiązujący do tego czasu klasyczno-deterministyczny 
obraz świata. Heisenberga zasada nieoznaczoności dowodzi przekonująco, że pewnych 
właściwości komplementarnych cząsteczki nie da się ustalić jednocześnie. Nie ma sensu opisy-
wanie zjawiska bez uwzględniania obserwatora jako czynnika determinującego. Taki obserwator 
zawsze dostarcza tylko i wyłącznie rzeczywistości subiektywnych. Obiektywny opis Wszechświata 
byłby bowiem możliwy tylko wówczas, gdyby dało się go zbadać niejako “od zewnątrz". Nie jest to 
możliwe, ponieważ jesteśmy związani z naszym Wszechświatem na dobre i złe. Od czasu do czasu 
udaje się nam wprawdzie zerknąć przez szczelinę czasu w rzeczywistości innowymiarowe, ale ich 
ogólny ogląd jest dla nas niedostępny.


XIII
Dusza Wszechświata
   Gdzie się zaczyna, a gdzie kończy? Kiedy się zaczął, kiedy nadejdzie jego kres i dlaczego 
jesteśmy właśnie tu?
   Te fundamentalne pytania o Wszechświat i nasze istnienie co jakiś czas pojawiają się na nowo i 
za każdym razem inne są odpowiedzi. Z jednej strony stanowią one wyzwanie dla naszej zdolności 
postrzegania i wynikającego z niej przyrodoznawczego rozumienia zjawisk, z drugiej zaś strony 
odpowiedzi na te pytania szukamy w naszym światopoglądzie filozoficznym i religijnym.
   Ponieważ Bycie oznacza upływ czasu, Nieistnienie reprezentuje “czas zerowy" - szczelinę czasu. 
Skoro jednak Wszechświat miał początek, to czy przedtem było jakieś pozbawione czasu Nic? 
Ponieważ jednak normalnie “coś" nie może powstać z “niczego" - mimo że stworzono już radykalne 
koncepcje teoretyczne “czegoś z niczego" - przed początkiem musiało coś być, a to w zasadzie 
wyklucza początek. Tak więc możemy mówić co najwyżej o zmianie stanu, o przekształceniu lub 
przemianie.
   Angielski astrofizyk Paul Davis nazywa to prapoczątkowe “coś" miejscem przecięcia - a więc 
szczeliną czasu -pomiędzy tym co naturalne a tym co nadprzyrodzone.
   W naszych poszukiwaniach odpowiedzi stajemy przed wielkim problemem: czy nasze narządy 
zmysłu oraz instrumentarium, jakim dysponujemy, w ogóle wystarczą, aby pojąć Wszechświat we 
wszystkich jego różnorodnych aspektach, czy też może nasze konkluzje opierają się wyłącznie na 
cząstkowym oglądzie niewielkich wycinków obrazu Kosmosu? Czy postrzegany przez nas wycinek 
Wszechświata różni się od innych jego regionów?
   Jak duży jest i ile liczy sobie lat nasz Wszechświat?
   “ Wiemy dziś, że naukowe poznanie nie może wypływać wyłącznie z empirii, że formułując teorie 
naukowe musimy korzystać ze śmiałych pomysłów, które dopiero a posteriori zweryfikujemy 
eksperymentalnie pod kątem ich przydatności. [---] Im bardziej dana cywilizacja zdaje sobie sprawę, 
że jej aktualny obraz świata jest fikcją, tym wyższy jest jej poziom naukowy" - to stwierdzenie Alberta 
Einsteina szczególnie trafnie odnosi się do modeli rekonstruujących powstanie Wszechświata.
   
   Zgodnie z dzisiejszym scenariuszem jeszcze 20 miliardów lat temu pozbawiony przestrzeni i 
czasu Prawszechświat był znacznie mniejszy od jądra atomu i miał temperaturę ponad 10 tysięcy 
bilionów stopni Celsjusza. Nie istniały jeszcze wówczas ani przestrzeń, ani czas.
   Potem doszło do Wielkiego Wybuchu. Wszystkie cztery siły - grawitacja, elektromagnetyzm oraz 
oddziaływania silne i słabe - były jeszcze połączone w jedną supersiłę. W wyniku tych 
niewyobrażalnych warunków materia i energia były “zdeformowane" nie do poznania. W 
niewyobrażalnie krótkim czasie po Wielkim Wybuchu, w niektórych “regionach" mikroskopijnego 
Prawszechświata powstało coś w rodzaju ciśnienia rozszerzającego. W mgnieniu oka Wszechświat 
nadął się, przez co powstały przestrzeń i czas w naszym rozumieniu. “Miejsce", w którym miał się 
rozwinąć nasz Wszechświat, wypuściło mikroskopijny “bąbelek".
   Oprócz naszego “bąbelkowego" Prawszechświata mogły powstać jednocześnie inne “bąbelki", 
mniej więcej tak samo, jak się to dzieje w szklance wypełnionej gazowaną wodą mineralną. W czasie 
tej tzw. fazy inflacyjnej najpierw wydzielają się z supersymetrii fundamentalne wielkości - masa i 
grawitacja. Kiedy taki pierwotny Wszechświat jest już nieco starszy i 10 tysięcy razy zimniejszy, 
wyodrębnia się tzw. oddziaływanie silne, które niejako “skleja" ze sobą jądra atomów.
   Teraz dochodzi do wielkiej bitwy między materią i antymaterią, z której wychodzi cało zaledwie 
jedna miliardowa pierwotnej materii.
   Po kolejnym niewyobrażalnie krótkim odcinku czasu Prawszechświat osiąga wielkość mniej 
więcej piłki tenisowej, a jego temperatura spada do około 1025 stopni Celsjusza. W tej fazie oddziela 
się tzw. oddziaływanie słabe, które odgrywa zasadniczą rolę w procesie radioaktywnego rozpadu 
pierwiastków i syntezy jąder atomowych. Wreszcie wyodrębnia się elektromagnetyzm, wiążący nie 
tylko elektrony z jądrami atomowymi, ale też atomy z atomami. Bez tej siły nie byłoby ani światła, ani 
ciepła. W czasie tej “fazy inflacyjnej" powstaje niemal cała energia i materia Wszechświata.
   W świetle tej rekonstrukcji powinny też powstać bieguny magnetyczne, a więc cząsteczki o tylko 
jednym biegunie. Bezskuteczność dotychczasowych poszukiwań tłumaczy się właśnie “fazą 
inflacyjną", w czasie której cząsteczki te musiały zostać “przetrzebione" i dlatego nie sposób ich dziś 
odnaleźć. Z założeń jednolitej teorii pola wynikałoby, że oprócz tzw. gluonów (cząsteczki “klejące" 
czy wymienne oddziaływania silnego) powinny też istnieć jeszcze nadzwyczaj ciężkie cząstki 
wymienne o minimalnym zasięgu. Gdyby rzeczywiście istniały, powodowałyby rozpad protonów. 
Ponieważ średnia długość życia protonów wynosi 1031 lat, przekraczałoby to znacznie 
dotychczasowy okres trwania Wszechświata.
   Według najnowszych wyliczeń tuż po Wielkim Wybuchu musiało dojść do tzw. przesunięć 
grawitacyjnych, które istnieją po dziś dzień. Dla lepszego zrozumienia posłużmy się przykładem: 
otóż, tak jak w nierównomiernie zamarzającej wodzie tworzą się rysy, tak samo przy złamaniu syme-
trii supersiły powstały niezwykle drobne “pęknięcia" struktury czasoprzestrzeni, mające 
nieskończoną długość i tak ciężkie, że jeden centymetr ważyłby na Ziemi wiele ton.
   Radioastronom Mark Morris z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles twierdzi, że odnalazł 
takie kosmiczne przesunięcia grawitacyjne za pomocą radioteleskopu w Socorro w Nowym Meksyku. 
Wytropił on długie na 100 lat świetlnych, proste jak strzelił kosmiczne “rysy", których wprawdzie nie 
można bezpośrednio zobaczyć, ale których potężna siła grawitacyjna prowadzi do emitowania fal 
radiowych przez otaczające je chmury gazowe.
   Zaraz po swoich narodzinach Wszechświat wypełniony był ogromnymi pierwotnymi gwiazdami, 
które jednak wkrótce uległy ogólnemu kolapsowi grawitacyjnemu, eksplodując jako supernowe. 
Kiedy takie “kosmiczne bomby" znajdowały się blisko siebie, dochodziło do reakcji łańcuchowej 
wybuchających kolejno gwiazd. Powstające przy tej okazji fale uderzeniowe wstrząsnęły całym 
Kosmosem, wyrzucając znajdującą się w obrębie ognisk wybuchu materię we wszystkich 
kierunkach. Powstały w ten sposób gigantyczne miejsca próżne - puste kule.
   Symulacja rozkładu materii w Kosmosie dokonana za pomocą superszybkich komputerów dała 
zdumiewający wynik: gromady galaktyk zbijają się w czasoprzestrzeni w struktury zadziwiająco 
podobne do obserwowanych pod mikroskopem żywych komórek. Ponadto takie supergromady 
galaktyk znajdują się na powierzchni gigantycznych próżnych kul czy “bąbli".
   Wygląda na to, że Wszechświat składa się z nieskończonej liczby takich pozbawionych materii 
kul, których średnica wynosi nawet do 150 milionów lat świetlnych. Wypełniają one Wszechświat jak 
mydlane bańki umywalkę. W punktach styczności tych gigantycznych “bąbli" skupiają się gromady 
galaktyk.
   Kiedy rozrzucona falą uderzeniową na niesłychane odległości materia z wolna powracała do 
równowagi, musiała się zbierać na powierzchni tychże “bąbli" w rozległe pola, tzw. filamenty. Z nich 
uformowały się ostatecznie układy gwiezdne, takie jak np. nasza Droga Mleczna. Ponieważ 
wszystko wskazuje na to, że zarówno Wszechświat, jak i “puste kule" nadal się rozszerzają, wydaje 
się, że odpowiedzialność za to ponoszą fale uderzeniowe supernowych powstałe w momencie 
Wielkiego Wybuchu.
   Kiedy już wykrystalizowały się - niejako “zestalane" w procesie ochładzania układu - siły natury 
oraz energia i materia, już w sekundę po Wielkim Wybuchu zrodziły się przesłanki istnienia naszego 
obecnego Wszechświata. Równocześnie z ekspansją i postępującym ochładzaniem dokonywało się 
też dalsze różnicowanie i wzrost złożoności, co doprowadziło potem do uformowania galaktyk z 
układami planetarnymi, a jeszcze później do powstania życia.
   Naukowcy zajmujący się początkiem i rozwojem Wszechświata nie stronią też oczywiście od 
spekulacji na temat jego końca. Według ogólnej teorii względności to, czy Wszechświat będzie się 
rozciągał w nieskończoność, zależy od ilości istniejącej masy. Chociaż bowiem gromady galaktyk 
uciekają od siebie, powstaje pytanie, czy ostatecznie osiągną wystarczającą prędkość ucieczki, aby 
przezwyciężyć wzajemne siły przyciągania, czy też może - jak przedmiot rzucony w górę - po 
osiągnięciu pewnego punktu “zawrócą" i pomkną z powrotem ku sobie. W tej sytuacji doszłoby do 
spowolnienia i wyhamowania procesu ekspansji, zmiany kierunku i wreszcie do kolapsu 
Wszechświata w czarną dziurę.
   Astronomowie Richard Gott III i James Gunn z Cali-fornia Institute of Technology oraz N. 
Schramm i Beatrice Tinsley z Texas University opublikowali obszerną rozprawę na temat wiecznie 
ekspandującego, otwartego Wszechświata. Materiał dowodowy zaczerpnęli z prac 64 astronomów, 
którzy uzależniają dalsze losy Wszechświata od gęstości materii.
   Czy zatem we Wszechświecie jest dość masy dla wytworzenia siły ciążenia, która kiedyś w 
przyszłości powstrzymałaby dalszą ekspansję? Według wyliczeń tego zespołu amerykańskich 
naukowców nawet suma mas wszystkich galaktyk nie wystarcza, aby zamknąć Wszechświat. Cho-
ciaż między galaktykami jest mnóstwo kosmicznych chmur pyłu i gazu, to jednak nie dość, by 
powstrzymać ekspansję. Zespół Gotta zastanawia się więc, czy można gdzieś znaleźć brakującą 
masę. Może w czarnych dziurach? Chociaż niełatwo obliczyć, ile masy zniknęło w czarnych dziurach, 
szacunkowe kalkulacje pokazały, że także i ta masa nie pokrywa brakującej ilości. Nawet jeśli 
dodamy masę czarnych minidziur, czarnych superdziur w gromadach kulistych i centrach 
rozlicznych galaktyk, to i tak jest to za mało. Pomijając już fakt, że znikająca w czarnych dziurach 
materia najprawdopodobniej i tak wychodzi potem z białych dziur.
   Wszystkie te rozważania skłaniają wielu kosmologów do postulowania Wszechświata otwartego. 
Jaki jednak los czeka go w przyszłości?
   Koszmarny!
   Nawet jeśli Wszechświat rozszerzałby się coraz bardziej, wciąż pustoszejąc, ponieważ galaktyki 
coraz bardziej oddalałyby się od siebie, to same galaktyki nie podlegałyby żadnym zmianom, 
ponieważ są zespolone siłami grawitacji. A jednak zmierzałyby na spotkanie potwornego losu. 
Gwiazdy, które powstają dzisiaj, po 1014 latach zgasną, zamieniając się w tzw. czarne karły, gwiazdy 
neutronowe (tak zgęszczone, że składające się niemal z samych neutronów) czy wręcz czarne 
dziury. W ten sposób zniknęłaby materia, z której mogłyby powstać nowe generacje gwiazd.
   Nasze Słońce, gwiazdy, a nawet cała Droga Mleczna i wszystkie inne galaktyki gasłyby powoli, a 
Wszechświat pogrążyłby się w ciemności.
   Ale nawet w takim Wszechświecie rozwój postępowałby nadal. Po 1064 latach galaktyki 
zniknęłyby całkowicie, a ich promieniowanie spadłoby do zera. Supermasywne czarne dziury, 
gwiazdy neutronowe i czarne karły pędziłyby w kompletnych ciemnościach wśród międzygwiezd-
nego pyłu i gazów. Z upływem czasu dokonałaby się synteza jądrowa wszystkich pierwiastków 
lżejszych od żelaza w atomy ciężkie, na końcu to samo stałoby się z żelazem. Natomiast wszystkie 
pierwiastki cięższe od żelaza, nawet jeśli uznajemy je za “stabilne", są jednak radioaktywne. Ulegają 
rozpadowi lub emitują cząstki alfa aż do momentu, gdy pozostanie tylko żelazo.
   Fizyk z Princeton Freeman Dyson wyliczył, że czas połowicznego rozpadu żelaza wynosi około 
10500 lat (tak, tak: 10 z 500 zerami!). Jeśli jednak damy sobie choćby odrobinę więcej czasu, 
powiedzmy 10600 lat, to okres ten wystarczy do rozpadu resztek gwiazd i rozbicia wszelkiej materii na 
pył nuklearny - z wyjątkiem gwiazd neutronowych i czarnych dziur. Ale po niewyobrażalnie długim 
czasie nawet wielkie czarne dziury wypromieniowałyby całkowicie. Jeśli idzie o życie, to w tym 
zimnym, ponurym Wszechświecie nie byłoby go już od dawna.
   Ale jeśli powstające w procesach rozpadu materii neutrina rzeczywiście mają pewną masę, jak to 
sugerują wyniki najnowszych badań, to w dalekiej przyszłości mogłyby one zahamować ekspansję 
Wszechświata. Neutrina bowiem stanowią lwią część wszystkich cząstek elementarnych we 
Wszechświecie.
   Wprawdzie powstrzymałyby one “śmierć z zimna" grożącą Wszechświatowi, ale jednocześnie 
zapoczątkowałyby jego kolaps, zapadnięcie się, doprowadzając w końcu do gigantycznej gorącej 
implozji, w wyniku której powstałaby czarna dziura.
   “Im bardziej jednak rozumiemy Wszechświat, tym mniej widzimy dla siebie nadziei. Jeżeli nawet 
nie znajdujemy pociechy w owocach naszych badań, to wciąż jednak odczuwamy potrzebę 
poznawania. Ludzie nie tylko wymyślają historie o bogach i tytanach i nie tylko poświęcają swoje 
myśli sprawom codzienności, lecz również budują teleskopy, satelity i akceleratory, pracując 
nieustanni^ "id dotarciem do istoty Wszechświata. Wysiłek ten jest jedną z niewielu rzeczy, które 
naszemu życiu nadają prawdziwie wzniosły wymiar" - powiada w tym kontekście fizyk i laureat 
Nagrody Nobla Steven Weinberg w swojej książce Pierwsze trzy minuty.
   Dla Rosjanina Andrieja Lindego z Instytutu Lebiediewa w Moskwie nasz Wszechświat - nasz 
kosmiczny “bąbel" - nie jest przypadkiem odosobnionym. Zgodnie z jego teorią “chaotycznej inflacji" 
jest on niejako zawarty w jeszcze większym Wszechświecie, którego wprawdzie nie możemy 
postrzec bezpośrednio, w którym jednak istnieć może mnóstwo innych podobnych bąbli. Powstają 
one zupełnie jak w naładowanej energią pienistej kąpieli. Niektóre z nich nadymają się, inne z kolei 
zapadają się w siebie. W jeszcze innych - tak jak w naszym - gwałtowna inflacja zostaje zatrzymana 
i przeradza się w rozżarzoną kulę, by potem eksplodować w Wielkim Wybuchu. W pozostałej, 
większej części niesłychanych rozmiarów Megawszechświata inflacyjne rozszerzanie trwa nadal.
   Teoria Lindego daje w rezultacie to, że ów nadrzędny Wszechświat z burzącej się bezustannie 
czasoprzestrzennej piany nieprzerwanie reprodukuje się w formie nowo powstających, a następnie 
zapadających się w siebie mini-wszechświatów.
   Jednym z takich miniwszechświatów byłby nasz rozciągający się na 40 miliardów lat świetlnych 
Kosmos. Przez cały czas tworzą się bezustannie nowe wszechświaty, które mogą być tak różne, że 
nie tylko podlegają innym prawom fizycznym, lecz także mogą mieć więcej lub mniej wymiarów od 
naszego.
   Jak wielu kosmologów, tak i Linde uważa, że mówienie o czasie i przestrzeni tuż po Wielkim 
Wybuchu nie ma wielkiego sensu, ponieważ ani jedno, ani drugie jeszcze nie istniało. Jego zdaniem 
należałoby w tym stadium mówić o składającej się z przestrzeni i czasu, wszechobecnej i 
podlegającej przypadkowym fluktuacjom “pianie", która na początku znajdowała się w stanie 
chaosu.
   Pewne okoliczności mogłyby doprowadzić do częściowego “zamrożenia" którejś z fluktuacji. Z tej 
właśnie “zamrożonej" części powstawałby nowy Wszechświat, podczas gdy pozostała część rosłaby 
bezustannie, wytwarzając nowe fluktuacje, z których znowu powstawałyby nowe wszechświaty.
   Taki Wszechświat powstaje z czasoprzestrzennej “piany" jako przypadkowo nadęty przez 
odpychające siły bąbel, wskutek czego zaistniały przestrzeń i czas. Megawszechświat byłby zatem 
zbiorem niezliczonych miniwszechświatów, tworzących niejako Multiuniversum.
   “Dotychczas przed Wielkim Wybuchem nie było nic, po nim wszystko. Teraz nie do utrzymania 
okazuje się pogląd, że istnieje jeden jedyny, powstały z Nicości Wszechświat, który jest 
ucieleśnieniem początku wszelkiej czasoprzestrzeni" - pisze Linde o swym modelu.
   Jak to jest w tym modelu z miniwszechświatami? Czy nie dochodzi między nimi do kolizji? Trudno 
sobie wyobrazić, by nie istniało takie niebezpieczeństwo. Lecz według ogólnej teorii względności 
rzeczywiście nie rozszerzają się one kosztem swoich “sąsiadów", niezależnie bowiem od tego, co 
się wokół nich dzieje, ekspanduje jedynie ich własna przestrzeń. Z tego powodu miniwszechświaty 
nie mogą się ze sobą zderzać.
   “Skąd się wziął ów Megawszechświat, w którym my zamieszkujemy jedynie mały bąbelek - być 
może jeden z wielu? Na to pytanie nie potrafią precyzyjnie odpowiedzieć nawet twórcy teorii 
inflacyjnej. Zasadnicze pytanie na temat Stworzenia znów pozostaje bez odpowiedzi, przysłania się 
je tylko pojęciem Megawszechświata. Może zresztą termin «Stworzenie» jest błędny? Bo cóż 
istniało w momencie Wielkiego Wybuchu - poza surowcem? Początek Wielkiego Wybuchu 
niewątpliwie dopomógł zaistnieć rudymentarnemu Wszechświatowi. W żadnym jednak razie 
wczesny Kosmos nie zawierał w sobie śladów naszego wyrafinowanie uporządkowanego świata. 
Proces kreacji trwa nadal. Wszechświat nigdy nie przestał być twórczy" - powiada w odniesieniu do 
teorii “chaotycznej inflacji" dr Reinhard Breuer, wykładowca fizyki teoretycznej Uniwersytetu w 
Hamburgu.
   Obserwowany przez nas region naszego miniwszechświata ma wielkość zaledwie około 15 
miliardów lat świetlnych. To nie więcej niż mikroskopijny obszar całego naszego 
czasoprzestrzennego bąbla. Nie powinniśmy jednak czuć się zdegradowani czy pozbawieni 
znaczenia z powodu gigantycznych rozmiarów Megawszechświata, ponieważ najwspanialszym 
zjawiskiem w tych fantastycznych wymiarach jest powstanie twórczego umysłu, który potrafił 
uświadomić sobie istnienie tego Multiuniversum. W odniesieniu do nieskończonej liczby światów 
może się wydawać rzeczą obojętną, czy jakaś cywilizacja istot rozumnych w niepozornym Układzie 
Słonecznym zginie czy też nie. Lecz koniec gatunku istot rozumnych zawsze będzie tragicznym 
wydarzeniem w Kosmosie, który odtąd postrzegać będzie jedna cywilizacja mniej.
   Byłoby godne pożałowania, gdyby ludzkość po wszystkich swych wzlotach i upadkach, tak po 
prostu uległa zagładzie. W końcu oprócz błędów ma na swym koncie także wspaniałe osiągnięcia, 
czy to w sztukach plastycznych, czy w literaturze, muzyce, architekturze, nie mówiąc już o nauce... 
Cezura przyszłości wymazałaby zarazem naszą przeszłość.


XIV
Szczelina czasu
   Jak reagujemy, kiedy w hipnozie sugeruje się nam, że nie ma już przyszłości i możemy żyć 
wyłącznie teraźniejszością lub przeszłością?
   Doktorowi B. Aaronsonowi z Instytutu Badawczego Neurologii i Psychiatrii w Princeton w stanie 
New Jersey udało się zgłębić dramatyczne zmiany w ludzkim postrzeganiu przestrzeni i czasu w 
wyniku posthipnotycznego polecenia. W toku prowadzonych przez niego eksperymentów 6 
ochotników otrzymało następujące posthipnotyczne polecenie: “Jak pan (pani) wie, czas dzieli się na 
przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Kiedy się pan (pani) obudzi, przyszłość przestanie istnieć! 
Nie będzie już żadnej przyszłości".
   Aaronson i jego współpracownicy nie wiedzieli, czego mogą się spodziewać, kiedy “wymazaniu" 
ulegnie jeden z odcinków czasu, a więc z chwilą utworzenia się szczeliny czasu. Rezultaty okazały 
się niesłychane. W niektórych przypadkach osoby badane doznały zmian osobowości, zupełnie jak 
po zażyciu silnych środków psychotropowych. Jedna z kobiet opowiadała, że miała wrażenie, jakby 
żyła “w bezgranicznej, nieprzerwanej teraźniejszości". Była zafascynowana jej barwami i strukturami, 
a swoje odczucia określiła jako “mistyczne".
   Z psychologicznego punktu widzenia wszystkie cele człowieka z jego nadziejami i lękami leżą w 
przyszłości. Gdy jednak osobom badanym zabrakło “jutra", ogólnie rzecz biorąc utraciły wraz z 
motywacjami także lęki. Kiedy potem uczestniczyły w eksperymencie z rozszerzającą się 
przyszłością, rezultaty były nie mniej zdumiewające. Uczestnicy eksperymentu mieli bowiem 
wrażenie, jakby do przeprowadzenia wszystkiego, co sobie w życiu zaplanowali, dysponowali całym 
czasem na świecie. Osiągnęli stan zrównoważenia i pełnego zadowolenia, pozornie pozbyli się też 
lęku przed śmiercią.
   W dalszych eksperymentach Aaronson “rozciągał" lub “wymazywał" przeszłość i przyszłość. 
Najbardziej przerażającą cezurą była jednak teraźniejszość, ponieważ bez niej nie ma przyszłości.
   Jak reaguje ludzkość na możliwość zagłady, na perspektywę utraty przyszłości? Tłumi ją! I to 
pomimo, że z dnia na dzień ma coraz mniejsze szansę na przeżycie.
   W ostatnich latach wskutek wzrastającej emisji dwutlenku węgla oraz spalin doszło do 
drastycznych zmian globalnych procesów klimatycznych. Hiobowe wieści o kolejnych 
zanieczyszczeniach środowiska są na porządku dziennym. Jedna konferencja klimatologów goni 
drugą. Człowiek, zabijając swoją ekosferę (utrzymujący go przy życiu system), zabija jednocześnie 
sam siebie. Niszczy swój statek kosmiczny, Ziemię, a tym samym swoją przyszłość!
   Prawie zawsze rozwój dawnych kultur stał w związku przyczynowo-skutkowym z korzystnymi 
warunkami geograficznymi i klimatycznymi. Wymowne tego świadectwo dają zamieszkujące 
niegdyś żyzne doliny Eufratu, Tygrysu czy Nilu wysoko rozwinięte cywilizacje starożytności. Przez 
wiele stuleci wydawało się dowiedzione, że ich upadek i zagłada stworzonych przez nie potężnych 
imperiów jest wynikiem najazdu barbarzyńców i wewnętrznych niesnasek. Dziś coraz bardziej 
nabieramy przekonania, że wiele starożytnych cywilizacji wraz ze swymi imperiami uległo zagładzie 
w równym stopniu wskutek zmian klimatycznych, co wskutek nieprzyjacielskiej inwazji i 
wewnętrznego rozkładu. Od epoki neolitycznej poczynając aż do okresu sprzed z górą 100 lat, w 
momencie zagrożenia zmianą klimatu człowiek zawsze udawał się na wędrówkę. Jego drogę wciąż 
znaczyło zniszczenie. Lasy padały ofiarą jego siekiery, ziemię przymuszał do wydawania plonów aż 
do całkowitego wyjałowienia, naruszając równowagę biologiczną w przyrodzie. W konsekwencji 
następowały zmiany klimatu, wysychały rzeki i źródła. Obumierały rośliny, a zwierzęta - jeśli nie 
wyginęły - zmuszone były szukać nowej przestrzeni życiowej.
   Pod koniec ostatniego zlodowacenia do północnoeuropejskich dolin przywędrował człowiek 
kromanioński. Wraz z ustępującą pokrywą lodową z wolna tworzyła się szata roślinna, zapewniając 
w uwalnianej od lodu tundrze nową przestrzeń życiową dla stad reniferów i innej dzikiej zwierzyny. W 
tym samym czasie myśliwi ze szczepów mongolskich przeszli pasem lądu przez Cieśninę Beringa z 
Syberii na Alaskę. Kiedy pogorszył się klimat w Mezopotamii, Żydzi wywędrowali do Egiptu, a kiedy 
potem wyschły żyzne tereny Arabii i Afryki Północnej, zostali wyprowadzeni przez Abrahama do 
krajów wschodniego wybrzeża Morza Śródziemnego - do Lewantu.
   Nie tylko w Europie, lecz także w Ameryce Południowej ludy pierwotne zmogła siła wyższa pod 
postacią klimatu. Wiele z dawnych społeczeństw Meksyku zasiedlających płaskowyż 
środkowoamerykański żyło z uprawy roli, którą ułatwiał cały szereg szerokich, płytkich jezior. Lecz 
kiedy po długich okresach suszy łańcuch jezior wysechł, całe plemiona musiały opuścić swe 
ojczyste ziemie. To samo przydarzyło się cywilizacjom okresu przedklasycznego z 500 roku przed 
Chrystusem, które rozpadły się po ciężkiej suszy. Najdotkliwiej odczuli to Aztekowie, którzy przez 
całe stulecia zmuszeni byli wędrować jak nomadowie z jednej wyschłej krainy do drugiej, by zdobyć 
nędzne pożywienie. Kiedyś nawet Sahara była żyznym, zielonym obszarem. Jeszcze dziś można 
dostrzec z samolotu wyschłe koryta dawnych rzek, prowadzące do Afryki Równikowej. Piaski 
przesuwają się coraz dalej na południe i niemal pochłonęły już graniczące z Saharą zielone tereny 
pastwiskowe - tzw. sahel.
   Dzięki nauce można było dowieść, że mniej więcej przed 600 milionami lat większa część Ziemi 
pokryta była lodowcem. Później nastał cały szereg długotrwałych okresów ocieplenia - okres 
rozwoju dinozaurów oraz ten wycinek dziejów Ziemi, kiedy to powstały zręby przyszłych złóż węgla 
kamiennego i ropy naftowej.
   Pokrywa lodowa z północy mniej więcej co 250 milionów lat przesuwała się dalej na południe, ale 
około 50 milionów lat temu rozpoczął się proces przyśpieszonego ochładzania. W ciągu ostatnich 
milionów lat już tylko co 100 tysięcy lat następowały trwające mniej więcej po 10 tysięcy lat okresy 
ocieplenia.
   Zespół badawczy z Uniwersytetu w Kopenhadze pod kierownictwem profesora Willi Dansgaarda 
przeprowadził głębokie wiercenia w lądolodzie Grenlandii w poszukiwaniu pierwotnego lodu. W 
jednej z pobranych próbek rzeczywiście stwierdzono wysoki udział tlenu 18, co pozwalało 
wnioskować o epoce ocieplenia. Niski udział tlenu 18 z kolei świadczy o ochłodzeniu. W ten sposób 
profesor Dansgaard dowiódł, że jakieś 900 tysięcy lat temu Grenlandia przeżywała okres ocieplenia. 
W ciągu mniej niż 100 lat nastąpiła potem gwałtowna zmiana klimatu, wskutek czego Ziemię 
opanowały mrozy. Jak wskazują obliczenia uwzględniające udział tlenu 18, do następnego okresu 
ocieplenia na Ziemi upłynęło 1000 lat. Ponadto Dansgaard udowodnił, że poczynając od 1930 roku 
udział tlenu 18 w lądolodzie Grenlandii stale się obniża. Amerykańscy badacze skamielin znaleźli na 
dnie oceanu u wybrzeży Meksyku materiał dowodowy potwierdzający gwałtowne pogorszenie 
warunków klimatycznych około 90 tysięcy lat temu. W 1975 roku Amerykańska Akademia Nauk 
ogłosiła, że nie można wykluczyć nadejścia w ciągu najbliższych 100 lat nowego okresu 
lodowcowego. Brytyjscy naukowcy określają nawet stopień prawdopodobieństwa takiej 
ewentualności jak 1:10.
   Specjalny komputer opracowujący prognozy pogody oraz dane klimatyczne na wielkich 
obszarach (CLIMAP) przeanalizował na przykład typowy jesienny dzień przed 18 tysiącami lat w 
miejscu o współrzędnych geograficznych dzisiejszego Londynu i Nowego Jorku. W owym czasie na 
terenach tych znajdowały się potężne masy lodu. Poziom morza był niższy prawie o 100 metrów, a 
Golfsztrom przepływał 1000 kilometrów dalej na południe.
   Większość klimatologów jest zgodna co do tego, że ostatnie “małe zlodowacenie" zakończyło się 
mniej więcej w połowie XIX stulecia. Jego początek jedni datują najwcześniej na połowę XIII wieku, 
inni najpóźniej na rok 1750, przy czym w grę mogą jeszcze wchodzić stulecia między tymi datami. 
Niezależnie od tego, kiedy się ono zaczęło, owo “małe zlodowacenie" oznaczało dla ludzi katastrofę.
   Wcześniej przez całe wieki klimat na Ziemi był ciepły. Około roku 800 po Chrystusie temperatury 
w Europie zaczęły stopniowo rosnąć, tak że obszary, które przez całe stulecia praktycznie nie 
budziły się z wiecznej zimy, nagle uległy ociepleniu. Łagodne lata umożliwiały dłuższe okresy 
wzrostu. Wraz z poprawą warunków klimatycznych z dalekiej północy przybywać zaczęli na swych 
długich i wytrzymałych łodziach śmiałkowie; którzy wkrótce pozostawili swoje ślady niemal na 
połowie obszaru ówczesnego świata - Normanowie i wikingowie. W roku 981 Eryk Rudy odkrył 
Grenlandię. Wikingowie założyli tam osadę i nadali tej krainie nazwę Grenlandia od soczyście 
zielonych łąk. W jej osłoniętych dolinach rosły brzozowe lasy, a w szczególnie pomyślnych latach 
dojrzewały tam nawet jabłka.
   Mniej więcej w roku 1270/1271 klimat ponownie zaczął się zmieniać. Lodowce znowu sięgnęły w 
głąb lądu, a północne morza coraz szczelniej pokrywał lód. Położyło to naturalny kres podróżniczym 
zapędom wikingów.
   Zaostrzenie klimatu dotknęło najpierw obszary północnej Europy: Islandia, Szkocja i rozległe 
tereny Skandynawii niemal przez cały rok pokryte były śniegiem i lodem.
   W XV wieku ludzie przywykli do niestabilnych pór roku oraz do siarczystych mrozów w zimie. 
Szczególnie ostra była zima roku 1431. Nad Skandynawią zalegały nie przemieszczające się 
nigdzie masy lodowatego powietrza. Arktyczne burze gnały śnieg i lód na południe. Kiedy nadszedł 
rok 1432, wszystkie rzeki w Niemczech były skute lodem. Skandynawskie i alpejskie lodowce 
powiększały się groźnie, a morza północy stały się niezdatne do żeglugi ze względu na lodową 
powłokę. W południowej Francji mrozy zniszczyły wszystkie winnice.
   W XVI wieku klimat był niewiele lepszy. W latach sześćdziesiątych tego stulecia na przykład nie 
kończące się deszcze przez pięć lat niszczyły plony w Anglii. Ponadto od trzaskającego mrozu 
zginęły uprawiane od czasów rzymskich winorośle. W roku 1600 w Rosji i Polsce 500 tysięcy osób 
zmarło z głodu i zarazy, ponieważ wskutek niekorzystnych warunków pogodowych na rozległych 
obszarach nie zebrano żadnych plonów.
   Najmroźniejsza jednak od ostatniego zlodowacenia dekada przypadła na lata 1643-1653. 
Wskutek klęski nieurodzaju w roku 1652 znowu cała masa ludzi w Rosji skazana została na nie 
kończące się cierpienia. Z kolei w latach sześćdziesiątych owego stulecia Anglia całkowicie wyschła 
w straszliwych upałach. W latach tych Tamiza skurczyła się w wątły strumyczek, tak że trzeba było 
przerwać żeglugę. Trzeszczące z wysuszenia drewniane domy Londynu spłonęły w końcu w 
“wielkim pożarze", który strawił miasto, pozbawiając setki tysięcy osób dachu nad głową.
   W XVIII wieku “małe zlodowacenie" przybrało jeszcze na sile. Na przykład mroźne zimy z lat 1739 
i 1740 pociągnęły za sobą wiele ofiar, zwłaszcza w Szkocji, na Islandii i Nowej Fundlandii. W tym 
samym roku zniszczyła ona podstawowy produkt żywnościowy Irlandii, ziemniaki, wskutek czego 
tysiące osób zmarło śmiercią głodową. Także w roku 1770 śmierć zebrała obfite żniwo, ponieważ 
wskutek długotrwałej klęski nieurodzaju rozprzestrzenił się głód, który w Rosji i Polsce doprowadził 
do epidemii dżumy, wciąż jeszcze pojawiającej się wówczas w Europie.
   W tym samym stuleciu angielscy żołnierze uczestniczący w wojnie amerykańskiej w lodowatym 
mrozie przeprawiali się z armatami przez zamarznięte wody nowojorskiego portu z Manhattanu na 
Staten Island, a Jerzy Waszyngton omal nie zamarzł ze swoimi oddziałami w Valley Forge.
   W roku 1788 północną Francję dotknęła taka susza, że kłosy zboża wyschły już na początku lata. 
To, co zostało, padło w lipcu ofiarą wielkich burz gradowych. Brak zboża doprowadził w 1789 roku 
do sławetnych buntów chlebowych i w konsekwencji do szturmu na Bastylię.
   W 1800 roku uboga Irlandia wskutek zarazy ziemniaczanej po raz kolejny utraciła całoroczne 
plony tej uprawy, a tym samym podstawę wyżywienia ludności. Skutki były straszliwe - na gorączkę 
głodową zmarły tysiące osób. W tej sytuacji doszło do masowych ucieczek ludności. Ponad milion 
Irlandczyków bez żadnych środków do życia wy-wędrowało do Ameryki. Po irlandzkiej klęsce głodu 
“małe zlodowacenie" zaczęło stopniowo słabnąć. Zimy stawały się krótsze, klimat z wolna się 
ocieplał. Pory roku zaczęły się stabilizować i około roku 1860 poczęły topnieć lodowce. We 
wszystkich rejonach Ziemi warunki pogodowe stawały się korzystniejsze, aby w ostatnich 60 latach 
osiągnąć w naszym rozumieniu stan normalny. Z tym że pogody tej w żadnym razie nie można 
nazwać “normalną".
   Wraz z gwałtowną eksplozją ludności i odpowiednio zwiększonym zapotrzebowaniem na energię 
(potężne zużycie surowców mineralnych i innych źródeł otrzymywania energii) pojawiła się 
perspektywa drastycznej zmiany klimatu. Naukowcy przewidują już alarmującą możliwość 
zmniejszenia ilości tlenu. W roku 2030 liczba ludności świata wyniesie prawdopodobnie 15 
miliardów. Już dziś można przewidzieć tragiczne konsekwencje takiego stanu rzeczy.
   “Musimy uwolnić się od biblijnego zalecenia: «Bądźcie płodni i rozmnażajcie się». To przykazanie 
dawno już wypełniliśmy. [...] Wydaje mi się, że jedyną nadzieją na przyszłość może być 
ogólnoświatowa zmiana moralności. [...] W najbliższej przyszłości musi dojść do tego, że trzecie 
dziecko w rodzinie traktowane będzie jak zbrodnia przeciwko ludzkości. Dla każdej pary małżeńskiej 
musi być hańbą posiadanie więcej niż dwójki dzieci. Ludzkość ogarnięta była dotychczas daremnym 
marzeniem, które być może ma szansę wreszcie się spełnić - marzeniem o ogólnoświatowym 
pokoju" - pisze profesor Heinz Haber w swej książce Eiskeller oder Treibhaus (Piwnica czy 
cieplarnia).
   Wszystko ulega zwielokrotnieniu - zarówno wyrąb lasów, powiększające się dziury ozonowe, jak i 
spowodowana uprzemysłowieniem dehumanizacja. Techniczny postęp ludzkości można wyliczyć 
stosując tzw. współczynnik prędkości, czyli wartość liczbową wyprowadzoną z prędkości 
maksymalnej najszybszego środka transportu stosowanego w danej epoce.
   Mniej więcej 6 tysięcy lat temu najszybszym środkiem lokomocji był wielbłąd, służący jako 
wierzchowiec, zwierzę pociągowe i juczne. Poruszał się on z prędkością 13 kilometrów na godzinę. 
Poprawił ten rekord koń, osiągający w galopie ponad 30 kilometrów na godzinę. Na pozycji 
najszybszego środka transportu utrzymał się przez całe tysiąclecia.
   Regularne dyliżanse pocztowe z połowy XVII wieku, a więc około 3400 lat później, pokonywały 
natomiast w ciągu godziny dystans 16 kilometrów.
   O ile pierwsza użyteczna lokomotywa parowa z 1813 roku - która nawiasem mówiąc służyła bez 
przerwy przez pół wieku - już w roku 1825 pędziła z imponującą prędkością 21 kilometrów na 
godzinę, o tyle używane w tamtych czasach żaglowce rozwijały ledwie połowę tego. Dopiero około 
roku 1880 kolejna wersja lokomotywy parowej osiągnęła niewyobrażalną wtedy prędkość 160 
kilometrów na godzinę. W 50 lat później rekord ten został przekroczony czterokrotnie: w 1938 roku 
samolot osiągnął prędkość 640 kilometrów na godzinę. Po krótszym mniej więcej o połowę okresie - 
bo po ledwie 25 latach - po raz kolejny przesunięto ten rekord w niedosiężne rejony: w latach 
sześćdziesiątych amerykański samolot rakietowy X-15 ustanowił trudny w owym czasie do 
wyobrażenia rekord prędkości, wynoszący 7250 kilometrów na godzinę, zaś załogowe kapsuły 
kosmiczne “Gemini" okrążały Ziemię z prędkością 28 tysięcy kilometrów na godzinę.
   Kiedy w roku 1903 na piaszczystych wydmach w pobliżu wioski Kitty Hawk w amerykańskiej 
Karolinie Północnej Ondlle Wright oderwał się od ziemi na pierwszym silnikowym samolocie świata - 
był to dwupłatowiec - wydawcy dzienników wzbraniali się przed zaserwowaniem swoim czytelnikom 
tej “zwariowanej historii".
   Gdy po kilku tygodniach wiadomość przedostała się na łamy prasy, od razu uaktywnili się różni 
“eksperci" twierdząc, że taki samolot z pewnością nie jest w stanie przewozić pasażerów, ponieważ 
wskutek dodatkowego obciążenia nie będzie zdolny oderwać się od ziemi. W odpowiedzi Orville 
zmodyfikował swój aparat latający i zabrał ze sobą brata, Wilbura.
   Na temat tego dwuosobowego lotu inżynier Octave Chanute opublikował w amerykańskiej 
gazecie “Popular Science Monthly" artykuł, który dziś stanowi obiekt marzeń zbieraczy. Chanute 
pisze w nim: “Maszyna w wyjątkowych wypadkach może przewozić nawet pocztę, chociaż jej ciężar 
może być tylko bardzo mały. Jako maszyny sportowe przypuszczalnie z czasem zaczną osiągać 
znaczne prędkości, jakkolwiek trudno myśleć o jakichkolwiek zastosowaniach komercyjnych".
   Pogląd taki utrzymywał się w kręgach fachowców przez następne 20 lat. Na przykład astronom 
William Pickering pisał: “Ludzie wyobrażają sobie, że gigantyczne aparaty latające z niezliczonymi 
pasażerami na pokładzie będą przelatywały przez oceany. Nie ma wątpliwości, że poglądy takie to 
czysta fantazja. Nawet gdyby aparat latający z jednym czy nawet dwoma pasażerami mógł 
przelecieć przez ocean, byłoby to pod względem finansowym nieosiągalne z wyjątkiem może takich 
kapitalistów, których stać na własny jacht".
   Wbrew “opiniom ekspertów" pierwszy lot DC-6 z 86 pasażerami na pokładzie odbył się w 50 lat od 
chwili, kiedy samolot braci Wright oderwał się od ziemi pod Kitty Hawk.
   Oczywiście znów do głosu doszli krytycy twierdząc tym razem, że granicą prędkości dla 
samolotów jest 1000 kilo-metrów na godzinę. Kilku profesorów wykazało na podstawie 
skomplikowanych równań, że nie da się przekroczyć tej prędkości. Toteż kapitan “Chuck" Yeager z 
US Air Force zachował się nie tylko zuchwale, ale wręcz nienaukowo, pokonując w roku 1947 
barierę dźwięku na rakietowym samolocie “Glamorous Glennis".
   Negatywna opinia towarzyszyła pionierom przez cały czas. Na przykład w 1920 roku “New York 
Times" zaatakował słynnego fizyka i pioniera techniki rakietowej Roberta H. Goddarda, który ośmielił 
się wyrazić przypuszczenie, iż rakiety powinny móc latać także w próżni. W artykule redakcyjnym 
czytamy: “Wydaje się, jakby pan Goddard nie miał pojęcia, co to jest siła ciążenia, chociaż wie o tym 
każdy gimnazjalista".
   W 49 lat później, w dniu, w którym Neil Armstrong zmierzał w rakiecie w kierunku Księżyca, “New 
York Times" opublikował - z opóźnieniem, ale zawsze - formalne przeprosiny pod adresem dawno 
zmarłego profesora.
   Szybkość, z jaką najnowsze odkrycia i koncepcje wkraczają w nasze życie, jest tak wielka, że 
dużo ludzi nie potrafi dotrzymać im kroku. W wielu dziedzinach bezustanny wzrost stanowi 
zasadniczy czynnik ludzkiej egzystencji.
   Człowiek dokonuje obecnie najbardziej kompleksowej i najszybszej urbanizacji w całych swoich 
dziejach. O ile jeszcze 130 lat temu na Ziemi były tylko cztery wielkie aglomeracje liczące milion 
mieszkańców, o tyle już 50 lat później, na przełomie wieków, ich liczba wzrosła do 19. Na początku 
lat sześćdziesiątych milionowych miast było już 141.
   Według naukowców Edgara de Vriesa i J. P. Thyssego z Instytutu Nauk Społecznych w Hadze 
liczba miejskiej ludności świata wzrasta co roku o 6,5 procent. Statystycznie rzecz biorąc oznacza to, 
że liczba ludności mieszkającej w miastach podwaja się co 11 lat.
   Dla unaocznienia pełnych rozmiarów takiego wzrostu należałoby sobie wyobrazić, że z jakiegoś 
powodu żadne z milionowych miast nie może zwiększyć swojej obecnej wielkości. W tej sytuacji, aby 
umieścić gdzieś miliony nowo przybyłych, należałoby dobudowywać bliźniacze miasta do już 
istniejących, np. drugie Los Angeles, Nowy Jork, Londyn, Tokio, Rangun, Madryt, Rzym, Berlin, 
Paryż, Warszawę, Moskwę, i to co 11 lat!
   Równolegle z tym rośnie stromo w górę krzywa zużycia energii. Hinduski fizyk jądrowy dr Homi 
Jenghanghir Baba, który zginął w katastrofie samolotowej w 1966 roku, tak opisał ów trend: “Jeśli dla 
ilustracji przyjmiemy na oznaczenie energii pozyskanej z 33 milionów ton węgla literę Q, to całkowite 
zużycie energii w ciągu 1850 lat od narodzin Chrystusa wyniosło 1/2 Q. Od roku 1850 natomiast 
zużycie energii wzrastało o 1 Q rocznie. Oznacza to, że mniej więcej połowa całego zużycia energii 
w ciągu minionych 2000 lat przypada na ostatnie sto lat".
   Jeśli przykładowo podzielilibyśmy okres 50 tysięcy lat istnienia człowieka na pokolenia, 
przyjmując średnią życia 62 lata, to okaże się, że na Ziemi żyło dotąd 800 pokoleń ludzi, z czego 650 
w jaskiniach. Dopiero 70 ostatnich generacji potrafi dzięki pismu skuteczniej przekazywać tradycję z 
pokolenia na pokolenie. Dopiero od 6 pokoleń większa część ludzkości potrafi czytać i pisać. 
Jeszcze dziś 44 procent ogółu mieszkańców Ziemi stanowią analfabeci. Precyzyjne pomiary czasu 
możliwe są dopiero od czterech pokoleń, a silnik elektryczny znamy ledwie od dwóch. Większość 
jednak zdobyczy techniki, które tak bardzo ułatwiają nam dzisiaj życie, pochodzi z teraźniejszości - 
są dziełem osiemsetnego pokolenia.  W nadchodzących stuleciach eksplozja demograficzna na 
coraz ciaśniejszej planecie z pewnością przyniesie ze sobą wiele trudności, jeśli nie katastrof.
   Stopa przyrostu naturalnego w poszczególnych krajach pokazuje, że w społeczeństwach 
rozwiniętych technicznie, jak np. w Ameryce Północnej, Japonii i Europie, udało się osiągnąć 
stabilność dzięki wielkiemu zużyciu energii. Aby podtrzymać wzrost dobrobytu, społeczeństwa te 
zmuszone są jednak eksploatować paliwa kopalne i energię jądrową w stopniu wręcz 
zastraszającym.
   W minionych wiekach przyrost naturalny regulowany był niejako przez wojny i zarazy. Dzisiaj w 
krajach biednych o minimalnym postępie technicznym (Ameryka Łacińska, Indie i Afryka) 
obserwujemy eksplozję demograficzną. Wszystko wskazuje zatem na to, że kluczem do 
ograniczenia przyrostu naturalnego jest dobrobyt. Kraje borykające się z największymi trudnościami 
często narażone są na wyjątkowo niekorzystne warunki klimatyczne lub też nie dysponują 
niezbędnymi źródłami energii, aby polepszyć sytuację swojej ludności poprzez uprzemysłowienie. 
Mimo wszystko jednak także tam stworzyć należy przesłanki ludzkich warunków egzystencji. 
Powinno być co najmniej tak, że w tych upośledzonych krajach dobrobyt wzrasta proporcjonalnie do 
wzrostu ludności, a ta podwaja się co 18 lat.
   Profesor Gerard K. O'Neill z amerykańskiego Princeton, specjalista od spraw zasiedlenia 
Kosmosu, opracował w związku z tym następujące postulaty:
 - oddalenie widma głodu i nędzy od wszystkich ludzi;
 - stworzenie właściwej przestrzeni życiowej dla ludności całego świata, która nawet przy  
najbardziej optymistycznych szacunkach, zakładających najniższą stopę przyrostu naturalnego, w 
ciągu najbliższych 40 lat ulegnie podwojeniu, a następnych 30 - potrojeniu; wprowadzenie kontroli 
urodzeń z pominięciem wojen, klęsk głodu i dyktatur;
 - zapewnienie każdemu wolności osobistej z prawem wyboru;
 - osiągnięcie postępu technicznego, uwarunkowanego jednak zmniejszeniem, a nie zwiększeniem 
koncentracji władzy i kontroli;
 - polepszenie sytuacji o tyle, o ile miasta, obszary przemysłowe i inne tego rodzaju instytucje 
zostaną tak zredukowane, by skończyła się przewaga administracji i biurokracji, a na pierwszy plan 
znów wysunęły się osobiste kontakty międzyludzkie;
 - zapewnienie nieograniczonego dostępu do taniej energii wszystkim narodom Ziemi, a nie tylko tym, 
które są w posiadaniu zasobów paliw kopalnych bądź atomowych;
 - przystosowanie do zamieszkania nowych obszarów, aby powiększyć dotychczasowe tereny 
życiowe ludzkości.
   Zdaniem dra F. N. Spiessa, kierownika Marinę Phy-sical Laboratory of the Scrips Institution of 
Oceanography, w ciągu najbliższych 50 lat człowiek będzie musiał poszukać nowych terenów na 
morzach i pod ich powierzchnią. “Człowiek zasiedli oceany, spożytkuje je, włączy do ogółu połaci 
Ziemi wykorzystywanych zarówno do pozyskiwania bogactw mineralnych, jak też do celów transpor-
towych na potrzeby wojskowe i cywilne oraz do spędzania czasu wolnego".
   Z 2/3 obszaru Ziemi, jakie przypadają na oceany, jak dotąd zaledwie 5 procent posiada 
precyzyjną kartografię. Wiadomo, że na tych zbadanych obszarach dno oceanu zawiera bogate 
złoża gazu ziemnego, ropy naftowej, węgla, siarki, uranu, kobaltu, cyny, fosfatów i innych bogactw 
mineralnych. Dodatkowe znaczenie ma bogactwo morskiej flory i fauny. W samych tylko Stanach 
Zjednoczonych rozliczne przedsiębiorstwa - m.in. takie giganty jak Standard Oil czy Union Carbide - 
ubiegają się o pierwszeństwo w wykorzystaniu tych niezmierzonych bogactw. Już dziś przygotowują 
się one na spodziewaną walkę z konkurencją. Walka ta będzie się oczywiście wzmagała z roku na 
rok, ponieważ w końcu chodzi przecież o wejście w posiadanie dna morskiego i jego bogactw. W 
konsekwencji nie pozostanie to, rozumie się, bez określonego wpływu na społeczność ludzką. 
Gdyby wydobycie bogactw naturalnych spod dna morskiego okazało się opłacalne, spowodowałoby 
to zmianę struktury stanu posiadania między poszczególnymi narodami.
   Japonia wydobywa rocznie spod dna morskiego 10 milionów ton węgla. W Malezji, Tajlandii i 
Indonezji wydobywa się tą drogą cynę.
   Szczególnego znaczenia nabiera coraz bardziej rosnące uzależnienie człowieka od rezerw 
żywnościowych zawartych w oceanach, ponieważ pozwolą one zasadniczo zmienić problem 
wyżywienia dodatkowych miliardów nowych mieszkańców. Niezbędnie jest tutaj generalne 
przestawienie, związane z całym szeregiem nie znanych jeszcze dzisiaj, ale trudnych do 
przecenienia czynników. Na przykład jak wpłynie to na gospodarkę energetyczną ludzkiego 
organizmu? Czy wpłynie to jakoś na rozwój? A może na przeciętny wzrost, ciężar ciała, typowe 
przebiegi procesów chorobowych lub na długość życia?
   W jaki sposób społeczność, która z dawien dawna kształtowana była przez wykorzystanie upraw 
ziemi, zniesie psychicznie przestawienie na rolnictwo morskie? Jeśli pewnego dnia człowiek 
rozpocznie kolonizowanie oceanów i być może przeniknie na znaczne głębokości, czy za pionierami 
pójdzie większa masa osiedleńców, tworząc prawdziwe podmorskie miasta? Perspektywa taka nie 
jest bynajmniej całkiem utopijna.
   Doktor Walter L. Robb z General Electric przeprowadził eksperyment z żywym chomikiem 
utrzymywanym pod wodą. Zwierzę przebywało w pojemniku zaopatrzonym w specjalne syntetyczne 
membrany - “sztuczne skrzela" - pozyskujące “powietrze" z otaczającej pojemnik wody, a 
jednocześnie zapobiegające przedostawaniu się jej do wewnątrz. Membrany umieszczone były u 
góry, u dołu i po bokach “domku". Bez nich chomik udusiłby się z braku powietrza.
   Firma General Electric twierdzi, że w przyszłości takie membrany mogą zaopatrywać w powietrze 
do oddychania załogi podmorskich stacji doświadczalnych. Równie dobrze jednak można w nie 
wyposażyć ściany domów mieszkalnych, hoteli i innych budynków na dnie morza.
   Lecz wykorzystanie oceanów, przeprowadzka w głąb morskiej toni, nie jest jedyną możliwością 
pozyskania nowej przestrzeni życiowej dla ludzkości. Z dość dużą pewnością można założyć 
powstanie na Księżycu kopalń. Prezydent Stanów Zjednoczonych George Bush w zatwierdzonym 
przez siebie programie badań kosmicznych przyznał pierwszeństwo wykorzystaniu Księżyca.
   Bez większych problemów można przetransportować potężne ilości surowca z niewidocznej 
strony naszego satelity. Niewiele osób zdaje sobie sprawę z niezwykłej obfitości złóż, jakie znajdują 
się na Księżycu. Coraz wyraźniej dziś widać, jak istotny był tak bardzo swego czasu krytykowany 
program “Apollo", w ramach którego pobrano próbki gruntu. Typowa próbka księżycowego gruntu 
zawiera na przykład ponad 20 procent krzemu, ponad 12 procent aluminium, 4 procent żelaza i 3 
procent magnezu. Wiele z pobranych próbek zawierało ponad 6 procent tytanu -szczególnie 
wytrzymałego metalu lekkiego, który dobrze znosi nawet bardzo wysokie temperatury i jest 
niezwykle poszukiwany.
   Kiedy już na dobre rozpocznie się wykorzystanie przestrzeni kosmicznej, w ciągu paru lat 
człowiek przystąpi do badania pasa asteroid i znajdujących się tam bogactw. Jeśli idzie o transport w 
Kosmosie, to liczy się tylko energia, jaką należy nań zużyć, a nie odległości, ponieważ podróże 
kosmiczne nie są ograniczane ziemską siłą ciążenia ani tarciem w warstwach atmosfery. Toteż 
będzie rzeczą stosunkowo prostą przetransportowanie surowców z Księżyca do przyszłych osiedli 
kosmicznych, a koszty transportu wyniosą mniej więcej 1/20 tych, jakie trzeba byłoby ponieść 
transportując surowce z Ziemi.
   Na Księżycu nie ma ani węgla, ani wodoru, ani azotu, czyli pierwiastków, bez których w naszym 
rozumieniu nie może istnieć życie. Analiza spektralna światła słonecznego odbijanego przez 
asteroidy wykazała jednak, że niektóre z nich zawierają tlen, azot i węgiel. Mogłoby to mieć dla 
przemysłu petrochemicznego takie samo znacznie, jak ziemskie zasoby ropy naftowej i łupków 
bitumicznych. Obecność węgla, tlenu i azotu w składzie asteroid dowiedziono też na podstawie 
analizy meteorytów, zwanych chondrytami.
   Pozyskiwanie bogactw z asteroid mogłoby okazać się w ostatecznym rozrachunku prostsze od 
wydobywania ich z głębi Ziemi. Nawet gdyby możliwe było wydobycie na Ziemi wszystkich bogactw 
mineralnych znajdujących się na głębokości do 800 metrów, to i tak stanowiłoby to zaledwie 1 
procent surowców, jakimi dysponują trzy największe asteroidy.
   Kolonizacja Kosmosu od dawna już przestała być utopią, ponieważ istnieją już konkretne 
wyliczenia, rysunki i plany konstrukcyjne. Już w całkiem niedalekiej przyszłości tysiące osób ze 
wszystkich krajów przeniesie się do wybudowanych do tego czasu kosmicznych miast, by znaleźć 
tam nową ojczyznę. Profesor Gerard O'Neill już w latach sześćdziesiątych przedstawił pierwsze 
odnośne koncepcje w formie zadań fizycznych, które przerabiał potem ze studentami. Kiedy 
obliczenia przyniosły konkretne, całkiem użyteczne rezultaty, abstrakcyjna idea zmieniła się w 
realny projekt.
   Wyniki pięcioletniej pracy badawczej 0'Neilla zostały przedyskutowane i poddane 
wielotygodniowym analizom w gronie inżynierów, przyrodoznawców i socjologów w ramach 
zorganizowanego przez NASA Ames Research Laboratory. Ostatecznie wszyscy orzekli 
jednogłośnie, że projekt nadaje się do realizacji. W zaleceniu skierowanym do rządu Stanów 
Zjednoczonych powiedziano, że należałoby powołać do życia wspólnie z innymi krajami między-
narodowy zespół badawczo-rozwojowy, którego celem byłoby zaprojektowanie orbitalnego zakładu 
produkcyjnego zatrudniającego około 10 tysięcy pracowników.
   Dziś projekt kosmicznego osiedla dawno już wyszedł poza etap dyskusji teoretycznych i znajduje 
się we wstępnej fazie realizacji.
   Do budowy tego osiedla należałoby zastosować nie wykorzystywane dotychczas, a dość łatwe do 
pozyskania w Kosmosie surowce, zwłaszcza z Księżyca, ponieważ grunt księżycowy zawiera tlen, 
krzem i różne metale, takie jak żelazo, aluminium, tytan czy magnez.
   Ponieważ siła ciążenia na Księżycu jest znacznie mniejsza niż na Ziemi, również nakład energii 
potrzebny do przetransportowania surowców w wybrane miejsce Kosmosu byłby odpowiednio 
mniejszy. Niezbędna do przerobienia księżycowych surowców energia jest wszędzie: to energia 
słoneczna. Jak pokazują obliczenia, jeden kilogram produktu finalnego kosztowałby około 100 
dolarów. W porównaniu z tym koszty, jakie NASA musiałaby ponieść, aby zbudować wahadłowiec 
zdolny transportować niezbędne surowce z Ziemi, wyniosłyby 6 razy tyle. Biorąc pod uwagę 
dzisiejszy stan badań, przyjmuje się, że budowa kosmicznego osiedla powinna zacząć się od 
niezbyt wielkiej stacji orbitalnej.
   Jak wynika z obliczeń francusko-włoskiego matematyka i fizyka J. L. Lagrange'a, stację taką 
można by umieścić na orbicie okołoksiężycowej w punkcie libracyjnym, zwanym punktem 
Lagrange'a L 5. Punkt ten stanowi rozwiązanie tzw. zagadnienia trzech ciał (Ziemia - Księżyc - sate-
lita). Już w roku 1772 Lagrange opracował kilka rozwiązań na wypadek, gdyby masa trzeciego ciała 
(w tym wypadku satelity) była nieproporcjonalnie mała. Według tych obliczeń, dla układu Ziemia - 
Księżyc istnieje pięć tzw. punktów Lagrange'a (L), gdzie siły przyciągania wzajemnie się znoszą. 
Punkt L 1 znajduje się między obydwoma ciałami, punkty L 2 i L 3 poza nimi na liniach łączących, 
zaś punkty L 4 i L 5 stanowią wierzchołki trójkąta równobocznego sformowanego z obu ciał. W 
rzeczywistości problem jest jeszcze bardziej skomplikowany, ponieważ w zasadzie chodzi o 
zagadnienie nie trzech, lecz czterech ciał, jeśli uwzględnić siłę przyciągania Słońca.
   Na początek przewiduje się dodatkowe osiedle na Księżycu. Obliczono, że obydwie stacje 
kosmiczne potrzebowałyby wyposażenia (zapasy i schronienie) o ogólnej masie od 15 do 50 ton. 
Przetransportować by je trzeba z Ziemi na miejsce przeznaczenia w kilkuset ratach. Przy jednym 
starcie wahadłowca dziennie lub jednym starcie co drugi dzień operacja taka zajęłaby mniej więcej 
dwa lata.
   Następnym krokiem byłaby budowa na Księżycu rampy startowej dla “sań" transportowych 
napędzanych magnetycznie. Każde takie sanie mogłyby ważyć około 5 kilo-gramów, a sprasowany 
do transportu surowiec księżycowy jakieś dwa razy więcej. Po magnetycznym przyśpieszeniu na 
szynie o długości 10 kilometrów sanie zatrzymują się, “wykatapultowują" swój ładunek w przestrzeń 
i wracają na start po następny. Całość nie trwa więcej niż dwie i pół minuty. Takie transportowe sanki 
przy wykorzystaniu w 60 procentach mogą w ciągu roku wyekspediować w przestrzeń nawet do 
miliona ton księżycowego surowca. Napędzane będą prawdopodobnie energią jądrową.
   Gdy tylko surowiec dotrze do punktu L 5, zostanie tam przerobiony na pożądany produkt finalny, 
jak np. szkło, metal, ceramika czy paliwo płynne. Powstające w procesie produkcji odpadki 
przekazywano by do dalszego przetworzenia, powiedzmy na tarcze chroniące przed promienio-
waniem kosmicznym.
   Planuje się następnie budowę gigantycznych cylindrów, zamykanych na końcach i podzielonych 
na sześć odcinków ze szkła i metalu na przemian. Te ostatnie kryłyby w sobie góry, doliny i rzeki, 
natomiast odcinki szklane byłyby zaopatrzone w automatycznie regulowane zewnętrzne zwierciadła, 
które kierowałyby do wnętrza światło Słońca, zapewniając “normalny" przebieg dnia.
   We wnętrzu stacji panowałoby ciśnienie atmosferyczne równe ziemskiemu. Cylinder rotowałby 
powoli wokół własnej osi, a przyśpieszenie na zewnętrznym płaszczu symulowałoby warunki 
grawitacyjne odpowiadające ziemskim.
   O'Neill jest zdania, że przy naszych obecnych możliwościach technicznych można zbudować 
zaprojektowane przez niego osiedle kosmiczne “Island Three" o powierzchni ogólnej 800 kilometrów 
kwadratowych, zapewniające schronienie kilku milionom osób.
   Stosując współczesne techniki konstrukcyjne oraz materiały, można zasymulować we wnętrzu 
takiego supercylindra powierzchnię odpowiadającą mniej więcej Szwajcarii. Początkowo osiedla tej 
wielkości byłyby pod każdym względem nieekonomiczne. Na dalszą metę jednak ludzkość nie zdoła 
uniknąć konieczności budowy takich właśnie osiedli kosmicznych, a wraz z postępem 
technologicznym przypuszczalnie nawet większych. Zaopatrywanie ich w energię odbywałoby się za 
pomocą wielkiego zwierciadła parabolicznego, umieszczonego na końcu cylindra, które bezustannie 
magazynowałoby energię Słońca.
   Dzięki umieszczeniu w pobliżu wielkich cylindrów całego szeregu mniejszych z przeznaczeniem 
na produkcję rolniczą i przemysłową osiągnięto by to, co na Ziemi jest niemożliwe: niezależną 
optymalizację warunków klimatycznych dla rolnictwa i strefy przemysłowej
   W poszukiwaniu zasobów zainteresowanie człowieka coraz bardziej zwracać się musi ku 
środowisku pozaziemskiemu. Przy odpowiednich nakładach i wysiłkach prawdopodobnie uda się 
zmniejszyć globalne zagrożenie wojną jądrową. Jeśli nie uda się powstrzymać eksplozji demo-
graficznej, dla setek tysięcy ludzi stanie się jasne, że jedynym rozwiązaniem jest przeniesienie się 
do kosmicznych osiedli O'Neilla lub na inne planety naszego Układu Słonecznego.
   Carl Sagan, dyrektor laboratorium studiów planetarnych w amerykańskim Cornell University, 
uważa, iż znalazł rozwiązanie tego dylematu. Według jego koncepcji powinno być możliwe 
przekształcenie niesprzyjających warunków panujących na Marsie w sprzyjające.
   Koncepcje te przewidują stworzenie na Marsie za pomocą najnowocześniejszej technologii 
warunków porównywalnych z ziemskimi (tzw. terraforming). Gigantyczne zwierciadła, umieszczone 
na orbicie marsjańskiej, mogłyby spowodować stopienie lodów na biegunach. Przyniosłoby to   
dodatkowo   podniesienie   ciśnienia   atmosferycznego oraz ocieplenie biegunów. Stosując 
najrozmaitsze techniki, można doprowadzić do uwolnienia związanego w gruncie marsjańskim tlenu. 
Proces terraforming można by wspomagać za pomocą wysokoenergetycznych laserów.
   Do “uzdatniania" marsjańskiego środowiska można by też użyć sinic, które poddano manipulacji 
genetycznej. Możliwe jest nawet pokrycie zlodowaciałych biegunów milimetrową warstewką sadzy i 
pyłu. Spowodowałoby to zmianę klimatu wskutek stopienia lodu na podgrzewanych przez 
absorbowane promienie słoneczne biegunach.
   Jak wynika z przeprowadzonego w 1976 roku przez NASA studium, nie ma żadnych 
zasadniczych przeszkód nie do pokonania, uniemożliwiających w przyszłości zasiedlenie Marsa 
przez ludzkość.
   Najbliższe dekady przyniosą postęp w syntezie jądrowej oraz technologiach biofizykalnych i 
promieniowania, co pomoże urzeczywistnić ideę kolonizacji Marsa w myśl dewizy “Ziemia nie żyje, 
niech żyje Mars!" Po pewnym czasie w kolejnych pokoleniach mieszkających na Marsie żywa będzie 
już tylko legenda o ziemskim pochodzeniu Marsjan.
   Marsjańscy naukowcy będą wysyłali na Ziemię sondy kosmiczne, by ją zbadać. Sondy “Terra 1" i 
“Terra 2" prześlą do laboratorium badawczego na Marsie zdjęcia przedstawiające martwą planetę, 
pokrytą pustyniami i oceanami, które po bliższej analizie okażą się zatrute. Okaże się też, że 
atmosfera zawiera dwutlenek węgla i nie ma warstwy ozonowej. Na tej nieprzyjaznej planecie nie 
będzie życia. Ale kamery orbitującego próbnika odkryją na jej powierzchni struktury przypominające 
budynki - całe kompleksy w kształcie piramid oraz na planie kwadratów i prostokątów. Gdyby miały 
być sztucznego pochodzenia, co zważywszy panujące na Ziemi warunki, z góry wydaje się wątpliwe, 
to ich twórcy musieliby z jakiegoś niewiadomego powodu ulec zagładzie - wpaść w szczelinę czasu. 
Musimy dołożyć wszelkich starań, aby przed ludzko-' a nie otworzyła się taka właśnie szczelina 
czasu! Musimy nauczyć się znowu dziwić, powrócić do miłości i odpowiedzialności za naturę - jak 
naucza czarownik Merlin w legendzie o królu Arturze i rycerzach Okrągłego Stołu.
   Człowiek musi na nowo podjąć dawno zapomniany dialog z Ziemią, jej skałami, drzewami i 
zwierzętami i ponownie odkryć czar natury. W końcu przecież klucz do przeżycia i zbadania głębin 
Kosmosu leży w nawiązaniu łączności z obdarzonym duszą Wszechświatem!


Bibliografia
Aspect A., Grangier P, Roger G.: “Physical Review Letters", nr 91, 1982 Astrophysics Today, 
American Institute of Physics, New York 1984 Audouze J.: Physical Cosmology, Amsterdam 1974
Barrow J. D., Boucher W, Gibbons G.: The Very Earfy Uniwrse, Cambridge University Press, 1983
Tipler E: TheAnthropic CosmologicalPrinciple, Oxford University Press, 1986 
Bateson G.: Steps to an Ecology ofMind, New York 1972
Mind and Naturę, New York 1979
Bekenstein I: Black Holes and Anthropy, “Physical Review", 1973 Bell J.-S.: “Physics" 1 (1964)
Rev. Mod. Phys. (1966)
Quantwn Gravity 2, Oxford University Press, 1981
The Turning Point, New York 1982
Beloff J.: New Directions in Parapsychology, London 1974
Berry A.: The Next Ten-Thousand Years, Saturday Review Press, 1974
Bethe H. A.: The Lives ofthe Stars, “The Sciences", Cornell University, październik 1980
Biarrell N., Davies P. C. W.: Ouantum fields in Curved Space, Cambridge Uni-versity Press, 1982
Big Burst of Gamma. Rays traced to Neutron Stars, “New York Times", maj 1980
Blacker Th.: A Pilgrimage ofDreams, London 1973
Bohm D.: Wholeness and the Implicate Order, London 1980
Can Science Save the Fragmenting Universe?, “New Scientist", lipiec 1983
Weber R.: Naturę as CreatMty, Revision 1982
Bohr N.: Atomphysik und menschliche Erkenntnis, Braunschweig 1985
Discussion with Einstein on Epistemological Problems in Modern Physics, New York 1959
Atomie Theory and the Description of Naturę, Cambridge University Press, 1934
	Brand I.: Unerwunschte Entdeckungen im Luftraum, “Mufon-Ces-Bericht", nr 10, 1989
	Bracewell R. N.: The Galactic Club, Stanford 1974 Brockman J.: Die Geburt der Zukunft, Miinchen 
1988 Brown J. A. C: Freud and the Post-Freudians, Harmondsworth 1976Buttlar J. v.: Schneller als 
das Licht, Diisseldorf 1972
Reisen in die Ewigkeit, Diisseldorf 1973
Zeitsprung, Miinchen 1977
Der Supermensch, Luzem 1979
Die Einstein-Rosen Briicke, Miinchen 1982
Unsichtbare Krdfte, Miinchen 1985
Supemova, Miinchen 1988
Przybywają z odległych gwiazd, Warszawa 1994
Życie na Marsie, Gdynia 1994
Capra E: Bootstrap and Buddhism, “American Journal of Physics", 1974
Science, Society and the rising Culture, New York 1982
Das Neue Denken, Miinchen 1987
Punkt zwrotny, Warszawa 1987
Tao fizyki, Kraków 1994
Carlotto M. J.: Digital imagery analysis of unusual Martian surface feu, “Applied
Optics", 1988
Carr B. J., Hawking S. W: Black Holes in the Earty Universe, London 1974 Chandrasekhar S.: The 
Mathematical Theory of Black Holes, Oxford 1983 Clark R. W: Albert Einstein. Leben und Werk, 
Esslingen 1974 Cosmology and Gravitation, [w.] NATO Advanced Studies, New York 1979 Crick E: 
Das Leben selbst, Miinchen 1983 Darwin K.: O pochodzeniu człowieka, Lwów 1884 Davies E: Am 
Ende ein neuer Anfang, Dusseldorf 1979
The Edge oflnfinity, New York 1981
Mehrfachwelten, Koln 1981
On Being Lowered into a Black Hole, “New Scientist", 1982
God and the New Physics, “New Scientist", 1983
Superforce, New York 1984
DeWitt B. S., Graham N.: The Many-Worlds Interpretation ofQuantum Mechanics, Princeton 1973
 (hiantum Gmvity, Oxford 1981
Dicke R. H. fi in.]: Astrophysics, 1965
DiPietro V., Molenaar G.: Unusual Martian Surface-features, Glenn Dale 1982
Dole S. H.: Habitable Planets, Blaisdell/New York 1970
Donelly I.: Atlantis, New York 1971
Douglas A.: Extra-Sensory Powers, London 1976
Drakę F. D.: Intelligent Life in Space, New York 1967
Einstein A.: Aus meinen spdten Jahren, Stuttgart 1979
Mein Weltbild, Berlin [b.r.]
Grundziige der Relativitdtstheorie, Braunschweig 1984
Uber die spezielle un die allgemeine Relativitatstheorie, Braunschweig 1985 
Ekeland I.: Das Vorhersehbare und das Unwrhersehbare, Miinchen 1985 
Eliade M.: Szamanizm i archaiczne techniki ekstazy, Warszawa 1994 
Entstehung der Sterne, “Spektrum der Wissenschaft", Heidelberg 1986 
Faraday A.: Dream Power, London 1973
The Dream Gamę, Harmondsworth 1976Feigenbaum E. A., MacCorduck P.: The Fifth Generation: 
Japan's Computer
Challenge to the World, Readeing/Mass. 1983 Feinberg G., Shapiro R.: Life Beyond Earth, New 
York 1980 Fiebag J.: Lineationsanafyse in der sudlichen Cydonia-Region. Mars-Hinweise auf
kunstliche Strukturen?, Wurzburg 1989 Fine A.: After Einstein, Memphis 1982 Freitas R. A. jr.: The 
Search for Extraterrestrial Artifacts, London 1983
- Extrateirestrial Intelligence in the Solar System, 1983 
French A. P.: Albert Einstein, Braunschweig 1985 
Glashow S. L.: Nuclear Physics, 1961
Gleick J.: Chaos Making a New Science, London 1988
Good T.: Above Top Secret, London 1988
Gott J. R., [i in.]: An Unbound Vniverse?, “Astrophysics Journal", 1974
Grańtation, “Spektrum der Wissenschaft", Heidelberg 1987
Green C: Lucid Dreams, London 1968
- The Decline and Fali of Science, London 1976
Guth A. H., Steinhardt P. L: The Inflationary Universe, art. nieopubl., 1983 Haber H.: Eiskeller oder 
Treibhaus, Munchen 1989 Hali C. S., Nordby V. J.: The Individual and his Dreams, New York 1972 
Hart M. H.: Habitable Planets Around Main Seauence Stars, Icarus 1979
- Zuckermann B.: Extraterrestriab: Where are They?, New York 1982 
Hawking S. W.: Krótka historia czasu: od wielkiego wybuchu do czarnych dziur,
Warszawa 1990
EUis G. F.: The Large Scalę Structure of Space-Time, Cambridge 1973
Sachs R. K.: Causally Continous Space-Time, Cambridge 1974 
Heisenberg W.: Quantentheorie und Philosophie, Stuttgart [b.r.]
Physik und Philosophie, Stuttgart 1984
Ponad granicami, Warszawa 1979
Herbert N.: Quantum Reality, Garden City 1985
Herr R.: “Physical Review", 1963
Hoagland R.: The Monuments ofMars, Berkeley, CA. 1987
Hoyle V: Evolution aus dem Ali, Berlin 1981
Das intelligente Universum, Frankfurt/M. 1984
Wickramasinghe N. C: Does Epidemie Disease Comefrom Space, “New Scien- 
tist", 1977
	JammeT M.: The Philosophy of Quantum Mechanics, New York 1974
	Jung C. G.: Uber Grundlagen der anafytischen Psychologie, Frankfurt/M. 1981
	- Wspomnienia, sny, myśli, Warszawa 1993
	Kahn H., Wiener A. J.: Ihr werdet es erleben, Reinbek 1971 Kaufmann W III: Black Holes and 
Warped Space-Time, New York 1980 Kodoma H.: Comments on Chaotic Inflation, “KEK Report" 
12/84 Kóhler H. W: Neue Móglichkeiten der Weltraumfahrt, Munchen 1980 Kosmologie, “Spektrum 
der Wissenschaft", Heidelberg 1986 Krippner St., Rubin D.: Lichtbilder der Seele, Bern/Munchen 
1975 Marcuse F. L.: Hypnosis, Harmondsworth 1963 Mars as Viewed by Mariner, “NASA SP 329", 
Washington 1979Martian Landscape: Yiking Lander Imaging Team, “NASA SP 425", Washington
	1978
	Meadows D. L., Meadows D. H.: Das globale Gleichgewicht, Reinbek 1976 Medawar P. B., 
Medawar J. S.: Von Aristoteles bis Zufall, Munchen 1986 Michell J.: The New View over Atlantis, 
London 1983 Misner C. W, Thorne K. S., Wheeler J. A.: Gravitation, San Francisco 1973 Móller J. M.: 
Geomantie in Mitteleuropa, Freiburg 1988 Morris M. S., Thorne K. S., Yurtsever U.: Wormholes, 
Time Machines and the
	Weak Energy Condition, The American Physical Society, 1988 Morris R.: The Fate of the Unwerse, 
New York 1982
	- Times Arrow, New York 1984
	Morrison P., Bllingham I, Wolfe J.: The Search for Extraterrestńal Intelligence,
	“NASA SP", 1977
	O'Neill G.: Unsere Zukunft im Raum, Bern 1977 Pagels H. R.: Die Zeit vor der Zeit, Berlin 1987 
Papagianis M. D.: The Need to Explore The Asteroid Belt, tekst wygłoszony na
	33 Kongresie International Astronautical Federation, Paryż 1982 Penrose R.: Theoretical Prindples 
in Astrophysics and Relatińty, Chicago 1978 Penzias A., Wilson R. A.: Astrophysics, 1965 
Poundstone W.: The Recursive Universe, New York 1985 Primack J,, Pagels H.: Supersymmetry, 
Cosmology and New Physics at Terraelec-
	tronvolt Energy, “Physical Review Letrers", 1982 Randles J.:Abduction, London 1988 Ravenscroft T: 
The Spear of Destiny, London 1972 Rees M. J., Ostriker J.: Astrophysics, Oxford 1977
	Reichenbach H.: Der Aufstieg der wissenschaftlichen Philosophie, Stuttgart 1977 Rothmarm X: 
Science a la Modę, Princeton University Press, 1989 Ryzl M.: Parapsychologie, Miinchen-Genf 1970 
Sagan C: Brocas Brain, New York 1974 Schmidt G.: Chaos and Plasma Physics, “Physics Today", 
1984 Schmidtbauer W: Evolutionstheorie und Verhaltensforschung, Hamburg 1974 Schródinger E.: 
Was ist ein Naturgesetz?, Munchen 1979 Sciama D. W: Modern Cosmology, Cambridge 1975 
Sheldrake R.:ANew Science ofLife, London 1981
	- Bohm D.: Morphogenetic Fields and the Implicate Order, Revision 1982 
Siklos S. T. C: Relativistic Astrophysics and Cosmology, Singapore 1984 
Smith A.: Powers ofMind, New York 1975
	Sperber M.: Alfred Adler oder Das Elend der Psychologie, Frankfurt/M. 1983
	Stanley S. M.: Der neue Fahrplan der Evolution, Munchen 1983
	Targ R., Puthoff H.: Jeder hat den sechsten Sinn, Koln 1977
	Taylor G. R.: Die Geburt des Geistes, Frankfurt/M. 1982
	Taylor J.: The Shape ofMinds to Come, Frogmore 1974
	Tholey P., Utecht K.: Schopferisch trdumen, Niedernhausen/Ts. 1987
	Tipler F. J., Clarke C. I. S., Ellis G. F. R.: General Relativity and Grańtation: One
	Hundred YearsAfter the Birth of Albert Einstein, New York 1980 Toffler A.: Die Zukunftschance, 
Munchen 1981UUman M., Krippner St., Vaughan A.: Dream Telepathy, London 1973
	Vana E. B. E.: Terra: Scientific Study ofa Pńmitwe Humanoid Civilisation, w serii:
	“Doomed planets, An Acheleic Publication of the Invisible College", Urche
	2024
	Vasilliev L. L.: Experiments in distant Influence, London 1976 Vester E: Denken, Lernen, Yergessen, 
Stuttgart 1975 Weinberg S.: Conceptual Foundations ofthe Univied Theory ofWeak and Electro-
	magnetic Interaction, “Science" 1986
Pierwsze trzy minuty. Współczesny obraz początku Wszechświata, Warszawa 1980 
Wheeler J., Misner Ch., Thorne K.: Gravitation, San Francisco 1973 
 Foundational Problems in the Special Sciences, Dordrecht 1977
Żurek W. W.: Quantum Theory and Measurement, Princeton 1983
Will C. M.: Theory and Experiment in Gravitation Physics, Cambridge 1981 Wolfe J. H. [i in.]: The 
Search for Extraterrestrial Intełligences, [w:] Life in the
Universe, Cambridge, MIT Press, 1981
Young J.Z.: An Introduction to the Study of Man, London 1974 Zeldovich Ya. B., Einasto J., 
Shandarin S. E: Giant Voids in the Unwerse,
“Nature" nr 300, 1982


Objaśnienia niektórych terminów
   antymateria - hipotetyczna postać materii nie występującej na Ziemi, w której wszystkie -+ cząstki 
elementarne mają ładunki o znaku przeciwnym znakowi normalnemu. I tak na przykład jądra antylitu 
składałyby się z trzech antypro-tonów o ładunku ujemnym oraz trzech do pięciu antyneutronów. Dla 
każdej cząsteczki istnieje hipotetyczna antycząsteczka. Wyjątek stanowią całkowicie neutralne 
cząstki, takie jak -> foton i mezon, które są tożsame ze swoimi anrycząsteczkami. Antymateria 
składa się z antyprotonów, antyneutronów i antyelektronów, czyli -» pozytonów. W zetknięciu z 
materią antymateria ulega anihilacji.
   asteroidy - małe planetki o średnicy przeważnie poniżej 500 kilometrów. W naszym Układzie 
Słonecznym liczbę asteroid szacuje się na 50-100 tysięcy.
   astralna podróż - stan, w którym drugie ciało opuszcza cielesną powłokę, by w pełni świadomości 
przenosić się w inne miejsca i czasy.
   astrofizyka - dział astronomii zajmujący się badaniem fizykochemicznych własności obiektów 
kosmicznych.
   biała dziura - “druga strona" -+ czarnej dziury, która w przeciwieństwie do niej wypycha materię i 
energię, zamiast ją pochłaniać, stanowiąc niejako “kosmiczny gejzer". Czarne i białe dziury uważa 
się za “wejścia" i “wyjścia" mostów -> Einsteina-Rosena.
   biosfera - strefa kuli ziemskiej, w której istnieje życie. Obejmuje wody, lądy i dolną część 
atmosfery.
   chaotyczna inflacja - jedna z nowszych teorii kosmologicznych, według której nasz Wszechświat, 
oprócz wielu innych, powstał z czegoś w rodzaju wzburzonej “czasoprzestrzennej piany" w 
chaotycznym nieporządku wskutek rozszerzenia inflacyjnego. 
   czarna dziwa - ciało niebieskie, które zapadło się w siebie, osiągając nieskończoną gęstość i 
najprawdopodobniej znikając z naszego Wszechświata, z tym że pozostaje po nim wir grawitacyjny. 
W czarne] dziurze zaburzona zostaje struktura czasoprzestrzeni. Najprawdopodobniej znikająca w 
czarnej dziurze materia pojawia się w innym rejonie naszego Wszechświata, w tzw. -* białej dziurze. 
Niektórzy naukowcy przypuszczają, że białymi dziurami mogą być kwazary.
   Czerenkowa promieniowanie - promieniowanie elektromagnetyczne w obszarze widzialnym, 
emitowane przy przechodzeniu przez przezroczyste ośrodki cząstek, których prędkość jest większa 
niż prędkość światła w danym ośrodku.
   cząstki elementarne - najmniejsze, uważane za niepodzielne cząstki składowe materii.
   częstotliwość - stosunek liczby drgań do czasu ich trwania.
   dualizm korpuskularno-falowy - dwoistość w opisie zjawisk wynikająca z własności 
korpuskularnych (kwantowych) i falowych materii.
   dylatacja czasu - zaczerpnięte ze szczególnej teorii -> względności określenie rozciągnięcia 
czasu zgodnie z transformacją -> Lorentza (-> paradoks zegarowy).
   Einsteina-Rosena most - bezpośrednie połączenie między jedną częścią Wszechświata a inną, 
czyli między -> czarną a -> białą dziurą. Po raz pierwszy mosty te opisali autorzy w 1935 roku, 
następnie ich istnienie zostało potwierdzone przez innych teoretyków.
   elektron - cząstka elementarna o najmniejszej masie i ujemnym ładunku elektrycznym. Całość 
właściwości chemicznych atomów i molekuł opiera się na wzajemnych oddziaływaniach 
elektrycznych między elektronami oraz między elektronami a jądrami atomów. Nie ma możliwości 
dokładnego zmierzenia prędkości elektronu i jego położenia. Według -» Heisenberga zasady 
nieoznaczoności tu właśnie przebiegają granice naszego poznania. Francuski fizyk Jean Charon 
ujmuje wręcz elektron jako myślącą jednostkę, jako cząstkę elementarną obdarzoną umysłem. Dla 
Charona elektron stanowi rodzaj mikrokosmosu, w którego wnętrzu znajduje się ogromna ilość 
pozbawionych masy -» fotonów, będących niejako zbiornikiem pamięci. Spin fotonów sprawia, że 
elektron zdolny jest do uczenia się i przekazywania wiadomości dalej. Według Charona każde dwa 
fotony w elektronie mogą zmienić swój spin, stając się pamięcią. Elektrony mogą przekazywać sobie 
nawzajem informacje poprzez wymianę fotonów. Wskutek wędrówki fotonów z jednego elektronu do 
drugiego dochodzi do przekazania spinu, a więc “wiadomości". W zasadzie wszystko wokół nas jest 
zależne od elektronów, również życie nie mogłoby bez nich powstać.
   ESP (extra sensual perception) - postrzeganie pozazmysłowe.
   foton - kwant światła, najmniejsza niepodzielna ilość energii promieniowania 
elektromagnetycznego.
   Friedmanna model - matematyczny model czasoprzestrzennej struktury Wszechświata, 
opierający się na założeniach ogólnej teorii -> względności i stałej kosmologicznej.
   fuzja - reakcja termojądrowa, synteza jądrowa, proces łączenia się dwóch lekkich jąder 
atomowych w jedno cięższe z wydzieleniem energii.
   fuzyjny napad - nie zrealizowana jeszcze zasada napędu, wykorzystująca energię reakcji 
termojądrowej.
   galaktyka - wielki układ gwiezdny utrzymywany siłami -> grawitacji.
   galaktyki jądro - wyjaśnienie oraz teoretyczny opis aktywnych jąder galaktyk do dziś należą do 
nierozwiązalnych zagadek nauki. Obszary te emitują niewyobrażalne wręcz ilości energii i materii. 
Wydaje się, że istnieje nie wyjaśniony do dziś związek między jądrami galaktyk a kwazarami.
   geometrodynamika - stworzona przez Johna Wheelera geometria zakrzywionej czasoprzestrzeni 
będąca połączeniem mechaniki -> kwantowej oraz ogólnej teorii -> względności.
   geon - -> kwant przestrzeni w geometrodynamice.
   gluony - tak jak fotony charakteryzują pole elektromagnetyczne, tak zachowanie kwarków 
określane jest przez silne oddziaływanie przenoszone przez gluony.
   grawitacja - własność czasoprzestrzeni będąca pochodną masy obiektu.
   grawitacyjna stała - zasadnicza stała w Newtonowskiej i Einsteinowskiej teorii grawitacji.
   grawitacyjne fale - fale wzbudzone wskutek zaburzenia pola grawitacyjnego, na przykład poprzez 
zmianę położenia masy lub zmianę jej gęstości. Istnienie fal grawitacyjnych, dowiedzione 
teoretycznie przez Einsteina w równaniach pola, zostało z dużą dozą pewności potwierdzone 
eksperymentalnie w latach siedemdziesiątych w Stanach Zjednoczonych przez profesora J. 
Webera.
   grawiton - hipotetyczny -> kwant pola grawitacyjnego.
   Heisenberga zasada nieoznaczoności - podstawowa zasada nowoczesnej fizyki, według której 
nie można równocześnie zmierzyć położenia i prędkości, a dokładniej mówiąc: pobudzenia cząstki, 
ponieważ cząstki oprócz natury korpuskularnej mają też naturę falową.
   hipnoza - wywołany sugestią, podobny do snu stan, w którym osoba zahipnotyzowana wypełnia 
polecenia niesprzeczne z wyznawanymi przez siebie zasadami.
   kosmologia - dział astronomii zajmujący się badaniem fizycznej i matematycznej struktury 
Wszechświata jako całości.
   kwant - określenie najmniejszej porcji energii, jaka w czasie procesów mikrofizycznych może być 
pochłonięta bądź oddana np. przez atom.
   kwantowa mechanika - mechanika cząstek atomowych, łącząca falowe i korpuskularne cechy -> 
elektronów. W równaniach ruchu mechaniki kwantowej energię, pęd i współrzędne położenia 
zastępuje się macierzami lub układami równań różniczkowych, z których rozwiązań wywieść można 
z kolei wielkości obserwowalne, takie jak np. gęstość ładunku. -> Heisenbergowska zasada nie-
oznaczoności ma tu fundamentalne znaczenie.
   kwantów teoria - teoria opisująca zjawiska fizyczne, w których ujawnia się nieciągłość energii 
powstającej skokowo, porcjami.
   Lorentza kontrakcja - przyjęte przez Lorentza początkowo dla wyjaśnienia doświadczenia 
Michelsona skrócenie (kontrakcja) ciał wzdłuż kierunku ich ruchu. Objawia się dopiero przy 
prędkościach relatywistycznych.
   Lorentza transformacja - układ równań do przeliczenia współrzędnych -> 
przestrzenno-czasowych inercjalnego układu odniesienia na współrzędne drugiego układu, 
poruszającego się względem niego ruchem jednostajnym. Na transformacji Lorentza opiera się 
szczególna teoria -> względności.
   Multiuniversum - według niektórych teorii nasz Wszechświat jest gigantycznym bąblem 
czasoprzestrzennym, który powstał około 20 miliardów lat temu wraz z niezliczoną liczbą innych 
wszechświatów.
   neutrino - początkowo hipotetyczna, później potwierdzona eksperymantalnie, bardzo lekka -> 
cząstka elementarna, służąca wyjaśnieniu rozpadu promieniotwórczego beta. Dotychczas 
zakładano, że neutrino jest pozbawione masy, ale najnowsze doświadczenia zdają się wskazywać, 
że jest inaczej.
   neutron - pozbawiona ładunku elektrycznego ciężka -wchodząca w skład jądra atomowego wraz 
z protonem cząstka elementarna,
   neutronowa gwiazda - bardzo ciężka gwiazda o tak wielkiej gęstości, że składa się właściwie z 
samych neutronów.
   nieświadomość - pojęcie zbiorcze, obejmujące wszystkie treści nie postrzegane przez 
świadomość: nieświadome procesy fizjologiczno-cieiesne, to, co jeszcze lub już nie jest świadome.
   okres połowicznego rozpadu - czas, w którym następuje zmniejszenie o połowę aktywności 
promieniotwórczej danej substancji.
   OOBE {put of the body experience = doświadczenia z pobytu poza ciałem) - bardzo szerokie i 
nieprecyzyjne określenie eksterioryzacji.
   osobliwość - matematyczny środek -. czarnej dziury, gdzie jej gęstość jest praktycznie 
nieskończona.paradoks zegarowy - po powrocie na Ziemię załoga statku kosmicznego poru-
szającego się z prędkością bliską prędkości światła byłaby młodsza niż pozostali na Ziemi ludzie 
urodzeni w tym samym czasie.
   parapsychologia - nauka zajmująca się badaniem faktów nie dających się wyjaśnić metodami 
psychologii klasycznej (-> telepatia, psychokineza itd.).
   Plancka stała - uniwersalna stała h w teorii -> kwantów, mająca wymiar działania i wyrażająca 
charakter falowy materii.
   podświadomość - warstwa psychiki, która znajduje się poniżej świadomości refleksyjnej i nie 
podlega naszej kontroli.
   pola teoria, jednolita - w rozszerzeniu ogólnej teorii -» względności Albert Einstein próbował 
opisać pola elektryczne, magnetyczne i grawitacyjne z jednolitego punktu widzenia.
   pole - zasadnicze pojęcie służące do opisu stanów i oddziaływań w czasoprzestrzeni.
   pozyton - antyelektron, -» cząstka elementarna odpowiadająca -> elektronowi, lecz o ładunku 
dodatnim.
   prędkość ucieczki - prędkość, jaką musi uzyskać obiekt, aby przezwyciężyć działanie siły 
ciążenia planety lub gwiazdy i móc odlecieć w przestrzeń kosmiczną.
   proton > cząstka elementarna o ładunku dodatnim, wchodząca wraz z -> neutronem w skład 
wszystkich jąder atomowych.
   przestrzenno-czasowe współrzędne - czterowymiarowa forma przedstawiania zdarzeń w 
czasoprzestrzeni.
   przestrzeń międzygalaktyczna - przestrzeń pomiędzy poszczególnymi -* galaktykami lub 
gromadami galaktyk.
   przestrzeń międzygwiezdna - przestrzeń między poszczególnymi gwiazdami.
   przestrzeń międzyplanetarna - przestrzeń między planetami naszego lub innego układu 
słonecznego.
   przyczynowo-skutkowy związek lub zasada przyczynowości - zasada fizyczna opierająca się na 
powiązaniu przyczyny ze skutkiem. W fizyce kwantowej na temat wielkości przestrzennych i 
czasowych możliwe są jedynie wypowiedzi statystyczne. Ponieważ w mikrofizyce wszystko zależy 
od rodzaju obserwacji, wypowiedzi na temat przyczynowości są z zasady niemożliwe.
   przyrost masy - postulowany przez teorię -> względności i potwierdzony eksperymentalnie wzrost 
masy szybko poruszającego się obiektu.
   pył międzygwiazdowy - cząsteczki materii wypełniające pozornie “puste" przestrzenie między 
gwiazdami.
   regresja hipnotyczna - nawrót w czasie -> hipnozy do poprzednich wcieleń.
   reinkarnacja - wędrówka dusz, metempsychoza. Wiara w reinkarnację mówi o życiu po śmierci 
poprzez wcielenie się w inną istotę.
   Schwarzschilda promień - horyzont zdarzeń -> czarnej dziury.
   sen świadomy - sen, w trakcie którego śniący wie, że śni, i może świadomie wpływać na przebieg 
snu.
   superprzestrzeń - nadprzestrzeń, postulowany przez amerykańskiego profesora astrofizyki 
Johna Wheelera Wszechświat, który istnieje tuż obok naszego Wszechświata, ale rządzi się 
całkowicie innymi prawami fizycznymi. Czas i przestrzeń tracą w nim wszelkie znaczenie.
   szczelina czasu - powstające w określonych okolicznościach krótkotrwałe “pęknięcie" w 
strukturze czasoprzestrzeni, umożliwiające wgląd w inne wymiary, tzw. światy równoległe.
   tachion - hipotetyczna cząstka elementarna poruszająca się z prędkością większą od prędkości 
światła.
   telepatia - przekazywanie myśli, czyli odbieranie wrażeń przekazywanych przez inny umysł bez 
udziału narządów zmysłu.
   twistory - cząstki, których istnienie zasugerował angielski matematyk Roger Penrose uważając, 
że stanowią one pierwotny budulec Wszechświata, czyli niejako -> kwanty albo “węzły" 
czasoprzestrzeni.
   twistorowy silnik - hipotetyczny napęd oparty na reakcji z twistorami.
   wymiar - wyrażenie danej wielkości za pomocą wielkości podstawowych w postaci iloczynu 
oznaczeń wielkości podstawowych w odpowiednich potęgach.
   względności teoria, ogólna - stworzona przez Alberta Einsteina teoria, w myśl której -> grawitacja 
jest objawem krzywizny czasoprzestrzeni.
   względności teoria, szczególna - stworzona przez Alberta Einsteina teoria, w myśl której prawa 
fizyki są niezmiennicze względem transformacji -* Lorentza.
        M. Eliade, Szamanizm i archaiczne techniki ekstazy, przekł. K. Kocjan, Warszawa, PWN 1994, s. 
50-53 (przyp. wyd.)
   
1