Doda Polak

Pajęczyna

Rozdział I 
Właściwie zdążyłby przemknąć pod opadającymi zwolna zaporami – był tu tylko 
jeden tor, dwie lśniące wyślizgane szyny biegnące ze wschodu na zachód – ale nie 
śpieszyło mu się. Kwadrans wcześniej pod wpływem nagłego impulsu zjechał z E17 
Warszawa – Gdańsk, po prostu nazwy kilku mijanych miejscowości ułożyły się w 
znajomy jego pamięci sekwens: Miłomłyn, Liksajny, Sople... tak, to gdzieś tu, w 
tej okolicy spędził parę razy z rzędu wakacje, jeszcze w podstawówce. Zatrzymał 
się na poboczu i bez trudu odnalazł na mapie wieś Szczyty i jezioro 
Szczycieńskie. Wystarczy skręcić w najbliższy zjazd w prawo, nawet nie musiał 
zbytnio nakładać drogi. Zresztą lubił jeździć. Dopiero od niedawna stać go było 
na w miarę dobry samochód, taki, w którym przyciśnięcie pedału gazu daje 
odczuwalne przyśpie-szenie. Patrzył sam na siebie z ironiczną pobłażliwością – 
to było zaspokojenie zadawnio-nych, chłopięcych tęsknot: wrum, wrum. Z podobnymi 
zresztą odczuciami przyglądał się od czasu do czasu w telewizji poczynaniom 
nowych elit politycznych: cieszą się chłopcy swoimi nowymi krawatami, 
gabinetami, lanciami. Panie premierze. Panie ministrze. Wrum, wrum. 
Wyłączył silnik i wysiadł. Panowała zupełna cisza c jeżeli do przejazdu zbliżał 
się pociąg, to musiał być jeszcze daleko. Jacek rozejrzał się, ale nie dostrzegł 
żadnej budki ani dróżnika – widocznie zapory sterowane są automatycznie. Było 
pusto, jasno, nad polami unosił się lekki opar, jak duch minionego lata. 
Powietrze już pachniało jesienią – zdeptanymi łupinami kasz-tanów i wilgocią – 
zapach, który do dziś kojarzył mu się z początkiem roku szkolnego. 
To będzie piękny dzień – pomyślał. 
Z odległej o kilkaset metrów kępy drzew na wschodzie dobiegł niski, podobny do 
syreny okrętowej sygnał, jednocześnie po szynach przebiegł dreszcz. Po chwili 
zza drzew wyłonił się elektrowóz ciągnący skład towarowy. Jechał nie śpiesząc 
się – nie więcej niż czterdzieści na godzinę. 
Jacek przeciągnął się i wsiadł do auta. Zatrzaskując drzwi dostrzegł kątem oka w 
bocznym lusterku jakiś ruch – odwrócił się i w perspektywie drogi za sobą ujrzał 
postać kobiety. Szła szybko, co kilka kroków podbiegając niezdarnie, 
najwyraźniej zamierzała dopaść jego auta zanim otworzy się przejazd. Cholera. 
Nie miał ochoty na towarzystwo. Osunął się w fotelu i spojrzał na sekundnik 
zegarka – jeden wagon potrzebował dwóch sekund, by minąć przejazd. Taki skład 
może mieć nawet pięćdziesiąt wagonów, a przemknęło dopiero kilka – pięć, 
sześć... Nie da rady. Z rezygnacją obserwował w lusterku zbliżającą się postać. 
Nie dała mu nawet szansy na wykręty, czy próbę odmowy – po prostu otworzyła 
drzwi i wsiadła. Wraz z nią wpełzł do auta niezbyt przyjemny zapach dawno nie 
mytego ciała, dawno nie pranej odzieży. 
–
Panie, podwiezie mnie pan do Szczytów. 
–
No cóż... skoro pani nalega. 
Odwróciła się gwałtownym ruchem za siebie i zapach spotęgował się. Była wyraźnie 
zde-nerwowana. Spojrzał we wsteczne lusterko, po czym odwrócił się także – drogą 
w ich kierun-ku biegł wymachując rękami jakiś mężczyzna. Następny autostopowicz? 
Nie – uświadomił sobie, że ten facet goni jego pasażerkę. A pociąg jechał i 
jechał... 
– To pani znajomy? – spytał oceniając odległość faceta od auta na sto, sto 
dwadzieścia 
metrów. Kobieta rzuciła tylko ramionami. 
– Nie chcę być nieuprzejmy, ale... nie mam ochoty mieszać się w cudze sprawy. 
Proszę, niech pani wysiądzie. 
Nie drgnęła. Ona także liczyła w napięciu wagony. Zauważył, że po drugiej 
stronie prze-jazdu ustawił się traktor. Sylwetka mężczyzny uparcie rosła we 
wstecznym lusterku i musiał siłą woli powstrzymywać się, żeby nie odwrócić 
głowy. A potem wszystko stało się jedno-cześnie. Przemknął ostatni wagon, 
szlaban zwolna ruszył w górę. Włączył silnik i w tym mo-mencie zobaczył coś 
niezrozumiałego: przednie koła stojącego po drugiej stronie przejazdu traktora 
obróciły się w miejscu o czterdzieści pięć stopni, dokładnie w jego kierunku. 
Pijany? O tej porze?... czemu nie. Traktor był wyższy od jego auta o dobre 
półtora metra i nie powi-nien był ruszyć jednocześnie z nim, ale... ruszył. 
Druty szlabanu z głośnym brzękiem przeje-chały po szybie i dachu kabiny, a on 
instynktownie wcisnął do końca pedał gazu i jego golf zerwany niemal z miejsca 
przeleciał tuż przed kołami traktora. 
– Cholera, kretyn – w lusterku zobaczył, ze traktor ustawił się w poprzek drogi. 
Odjął gaz i obejrzał się. – Co mu odbiło... 
– Jedź pan! To pojebus... no, jedź pan, prędzej! 
Zna go, wie co mówi – przemknęło mu. Dopiero po chwili skojarzył sobie 
zachowanie traktorzysty z biegnącym za nimi mężczyzną. To tak... dramatyczna 
ucieczka, porwanie udręczonej niewinności sprzed nosa męża – brutala i jego 
kolesia traktorzysty. Skok w przy-godę. Przyjrzał się z ukosa swojej pasażerce i 
zachciało mu się śmiać. Szare tłuste włosy, sze-roka twarz ozdobiona granatowym 
sińcem pod lewym okiem, zniszczone ręce zaciśnięte na uchwytach ortalionowej, 
wypchanej torby. Mogła mieć równie dobrze dwadzieścia, jak czter-dzieści lat. 
Zsunęła torbę z kolan i postawiła ją na podłodze, pomiędzy obutymi w brudne 
adidasy stopami. Chwilę grzebała w jej wnętrzu, po czym wyjęła paczkę 
popularnych i pod-sunęła mu pod nos. 
–
Zapali pan? 
–
Dziękuję, nie palę. 
Wyjęła papierosa i zapaliła, auto natychmiast wypełniło się tanim smrodem. 
Poczuł złość – mogła chociaż zapytać. Na pewno nikt jej nie uczył manier, biedny 
babsztyl. Uchylił okno po swojej stronie. Do Szczytów jeszcze najwyżej 
piętnaście kilometrów, jakoś wytrzyma. Droga była dobra, gładka i o tej porze 
zupełnie pusta – gnał więc sto czterdzieści. Najdalej za dzie-sięć minut jego 
przygoda się skończy i będzie mógł wywietrzyć auto. 
–
Mieszka pani w Szczytach? – spytał. 
–
Matka – odrzekła krótko. 
–
Byłem tam parę razy na wakacjach, w dzieciństwie. 
–
Mieszkał pan u kogoś we wsi? 
–
Nie, w ośrodku campingowym nad jeziorem. 
–
Aha. 
Najwyraźniej nie była w nastroju odpowiednim do uprzejmej konwersacji. Musiała 
dostać niezły wycisk od tamtego kolesia; dostałaby więcej, gdyby ją złapał. 
Poczuł coś na kształt satysfakcji, ze ją uprowadził, jednocześnie wyobraźnia 
podsunęła mu inny możliwy wariant rozwoju sytuacji: facet dopada auta, wyciąga z 
niego tę kobietę i zaczyna ją tłuc. Co on by zrobił? Na pewno nie stałby z boku 
i nie patrzył. A jeszcze w odwodzie ten traktorzysta... no, to byłby niezły 
młyn. I prawdopodobnie auto do kasacji. 
– Pan tu stanie. 
Minęli zaledwie pierwsze zabudowania wsi. Zatrzymał auto, a ona wzięła swoją 
torbę i wysiadła. Zanim zatrzasnęła drzwi zawahała się na moment i pochyliła ku 
niemu. 
– Dziękuję – powiedziała. 
Skinął jej dłonią i ruszył. Nareszcie. Otworzył oba przednie okna i po chwili 
odnalazł szu-trową drogę prowadzącą do lasu. Smród popularnych zwolna ustępował, 
auto wypełniało się świeżym, balsamicznym powietrzem. Na skraju lasu ustawiono 
zakaz wjazdu, obok dużą tablicę z wyszczególnieniem, czego w lesie robić nie 
wolno, zostawił więc auto na skraju łąki i poszedł piaszczystą drogą w kierunku 
jeziora. Tak, tu się nic nie zmieniło. Prawie nic. Małe, kolorowe domki ośrodka 
campingowego nadal były małe i kolorowe, tyle, że farba z nich spełzła i 
łuszczyła się, ścieżki zarosła trawa, a siatkowe ogrodzenie rdzawymi festonami 
chy-liło się ku ziemi. Wszystkie te żałosne znaki wskazywały, że ostatni sezon 
nie skończył się tu przed paru tygodniami, a przed paru laty. Pomyślał, że 
wielka przemiana nie przysłużyła się tej wsi – dawniej jednak ktoś tu 
przyjeżdżał, tubylcy mieli możliwość zarobienia paru groszy, a wieś ożywiała się 
w ciągu letnich miesięcy. Pamiętał, że bywał tu z rodzicami nawet jesie-nią, na 
grzybach i ośrodek także był pełny. 
Wybiegający w głąb jeziora drewniany pomost wyglądał nieźle, solidnie, widocznie 
wciąż komuś służył. Miejscowym dzieciom, wędkarzom, kłusownikom. Przyszła mu 
nagle chęć rozpędzić się po tym pomoście, skoczyć „na główkę” i popłynąć przed 
siebie, tak, jak robił to w tym miejscu setki razy przed laty. Obejrzał się – 
nikogo. Musiałby zostawić tu swoje ubra-nie, dokumenty... ktoś mógłby ukraść. 
Nie miałby potem czym się wytrzeć no i trzeba by da-lej jechać bez majtek. 
Kucnął i nabrał wody w stulone dłonie, opłukał twarz. Cholernie zimna. Ale to 
było przyjemne, po nieprzespanej nocy. Ochlapał twarz jeszcze kilka razy, potem 
na-brał wody do ust. Bakterie, ptasie odchody... wypluł. Być dorosłym, to wcale 
nie jest śmiesz-ne – powiedział do małego chłopca, który przed dwudziestu... 
nie, przed blisko trzydziestu laty rozpędzał się po tym pomoście. Tak, to były 
ostatnie beztroskie lata, kiedy wszystko szło jeszcze równym, bezpiecznym torem: 
tato, mama i ja. Szkoła, wakacje, mecze w nogę na pla-cu za osiedlem, zacięte, 
ambitne, rozgrywane aż do chwili, kiedy już nie można było dostrzec piłki. 
Powroty po ciemku, z lekkim dreszczem obawy – jaką karę obmyślą dla niego za 
spóź-nienie na kolację? To właśnie w jeden z takich późnowiosennych wieczorów 
nastąpił koniec świata, a on wówczas był pewny, że to z jego winy. Bo spóźniał 
się na kolację, bo się od-szczekiwał, bo odmówił występu na szkolnej akademii i 
dostał tróję ze sprawowania... 
W centrum wsi, opodal kościoła zauważył rozkładający się czerwony parasol – 
akurat ktoś otwierał kawiarnię. „Biedronka”. Niech będzie. W chwili, kiedy 
pomyślał o kawie poczuł, że nie przejedzie bez niej nawet kilometra. Zatrzymał 
się i wszedł do środka. Było tu pusto, zgrzebnie, wiało minioną epoką: metalowe 
krzesełka z plastikowymi siedzeniami, laminatowe stoliki, popielniczki z 
imitacji kryształu. Ale lastrykowa podłoga była czysto umyta, a uno-szący się 
zapach przypominał nieco zapach kawy. Z zaplecza po chwili wyszła kobieta niosą-
ca w rękach kilka spiętrzonych plastikowych fotelików. Na jego widok odstawiła 
foteliki. 
–
Dzień dobry – powiedział. – Długo trzeba czekać na kawę? 
–
Już podaję. 
To była rozpuszczalna kawa, której nie lubił, ale ta akurat smakowała wybornie. 
Może dlatego, że był tak bardzo spragniony. Właśnie zastanawiał się, czy nie 
dostałby tu jakiejś w miarę świeżej kanapki, kiedy na podłodze przed sobą ujrzał 
parę brudnych adidasów. Pod-niósł wzrok – przed nim stała jego znajoma z sińcem 
na twarzy, do piersi przyciskała torbę. Wstał odruchowo. 
–
Pan mnie podwiezie jeszcze do Elbląga – powiedziała ni to prosząco, ni to 
rozkazująco. 
–
O, nie. Miało być do Szczytów – zaprotestował. 
–
Muszę się dostać do siostry w Elblągu. 
–
To jest pani problem, nie mój. Ja mam swoje sprawy. 
–
Ale pan pojedzie przez Elbląg – stwierdziła uparcie. – Przecież wiem. 
–
Cóż z tego? 
–
Pan mnie podwiezie, tym autem to kwadrans. 
Za jej plecami przeszła kelnerka obrzucając ją otwarcie pogardliwym spojrzeniem. 
Zupeł-nie zignorowała fakt, że do kawiarni wszedł nowy gość. Jak biednie ubrany 
by nie był, to nie jej sprawa – pomyślał z irytacją. Którędy do Europy? Ona, on 
i całe to pokolenie musi na-przód wymrzeć. 
– Proszę jeszcze jedną kawę – rzucił za nią i zaprosił gestem swoją nową 
znajomą, by usiadła. – Podwiozę panią, ale nie będzie pani palić, dobrze? 
Skinęła głową. Dopił swoją kawę i zaczekał w milczeniu, aż ona wypije swoją. 
Teraz nie mógł jechać tak szybko – na drodze zaczął się ruch. Słońce podniosło 
się i cho
ciaż na zewnątrz panował jeszcze miły chłód, w aucie zrobiło się gorąco. A on 
miał na sobie czarną koszulkę, marynarkę... od dłuższej chwili czuł na plecach 
łaskotanie – to pot. No i że chce mu się sikać. Raptem przyszło mu do głowy, że 
w bagażniku może być jego torba teni-sowa – to zupełnie możliwe, często jej tam 
zapominał, bo grywał rano, a potem szedł do fir-my i torba zostawała w aucie. 
Jeżeli tam jest, to on ma do dyspozycji lekką bawełnianą ko-szulkę, ręcznik. 
Zaczął wypatrywać lasu. 
–
Pan jest z Gdańska, no nie? 
–
Tak. Skąd pani wie? 
–
Po rejestracji. Zaraz wiedziałam, że pan pojedzie przez Elbląg. 
– 
Bardzo sprytnie – pochwalił i zatrzymał auto. – Zdejmę tylko marynarkę i na 
moment w las. 
Torba na szczęście była. Z ulgą zrzucił marynarkę, przepoconą koszulkę i wytarł 
się ręcz-nikiem. W międzyczasie jego pasażerka wysiadła. 
– Muszę zapalić – powiedziała i zapaliła. 
Po chwili ruszyli dalej. Czuł się teraz świetnie – świeciło słońce, miał na 
grzbiecie świeżą koszulkę, a do Elbląga już blisko. Za kilkanaście minut jego 
przygoda się skończy – ta per-spektywa sprawiła, że nieco przyjaźniej pomyślał o 
siedzącej obok kobiecie. Biedny babsztyl. 
–
Jak pani ma na imię? 
–
Marzena.Piękne imię. Kojarzy się z marzeniami, marzanną i czystym marcowym 
powietrzem.
–
Ten facet, co za nami leciał, to pani mąż? 
–
A tam, mąż. Skurwysyn. 
Odruchowo sięgnęła po papierosy, ale zaszeleściła tylko paczką i włożyła ją z 
powrotem do torby. Kątem oka dostrzegł, że ona płacze i pomyślał ze złością: 
rzeczywiście skurwysyn. Postanowił nic już więcej nie mówić, żeby nie prowokować 
jej do płaczu. Nie miał ochoty jej pocieszać, zresztą nie wiedziałby jak. I 
lepiej na nią nie patrzeć – nie mógł znieść widoku płaczącej kobiety, zaraz miał 
ochotę komuś przywalić. Najczęściej sobie samemu, kiedy Te-resa, jego żona, w 
czasie jakiejś kłótni uderzała w płacz. A ostatnio i kłótnie, i płacze zdarzały 
się coraz częściej. Coś z tym trzeba zrobić... ale co? Kłócili się od początku 
małżeństwa, dwa 
– trzy razy do roku, normalnie, jak wszyscy. Dopiero ostatnio to nabrało 
przyśpieszenia, od czasu, kiedy Teresa przestała pracować. Jakby brak stałego 
zajęcia uwolnił w niej ukryte po-kłady agresji, żalów i pretensji do świata, 
który okazał się nie taki piękny, jak powinien. Była w tym i jego wina, nie 
potrafił urządzić ich wspólnego życia tak, żeby było równie interesują-ce dla 
obojga. Chyba słusznie wszystko krupiło się na nim: był pod ręką i był bezradny 
wobec jej problemów. Coś z tym trzeba zrobić... ba! Gdyby wiedział co, już dawno 
by to zrobił. 
– Jesteśmy w Elblągu. Gdzie pani chce wysiąść? 
Nie odpowiedziała. Chyba usnęła, głowa jej opadła na piersi. Wyciągnął rękę i 
poklepał ją po ramieniu. 
– Hej, pani Marzeno. Jesteśmy w Elblągu.Nie zareagowała. Odwrócił się do niej... 
o Chryste...Z półotwartych ust kapała gęsto ślina mocząc jej bluzkę, kolana 
podjechały w górę, a stopy
ustawiły się jakoś nienaturalnie do środka. Właściwie nie siedziała, a zawisła w 
pasach, jej lewa ręka zsunęła się w tym momencie z kolan i utknęła pomiędzy 
siedzeniem a dźwignią biegów – otwartą dłonią do góry. Poczuł, jak jego żołądek 
wykonuje jakąś gwałtowną ewolu-cję. Zahamował przy chodniku i wyskoczył z auta. 
– Panie, gdzie tu jest pogotowie? – zawołał do zbliżającego się na rowerze 
mężczyzny. Mężczyzna zsiadł obok niego z roweru. 
– Tutaj nie ma. To znaczy jest na Rydygiera... musi pan jechać prosto i na 
drugich... nie, na trzecich światłach w lewo i zaraz na następnych w prawo. 
Zaraz za wiaduktem, po prawej... – mówił chaotycznie, a Jacek równie chaotycznie 
łykał informacje. 
Właściwie nie znał Elbląga, prócz trasy przelotowej na Gdańsk i paru ulic w 
centrum. Ale ulica przechodząca pod wiaduktem... powinien trafić. 
Przed stacją pogotowia stały gęsto zaparkowane samochody, właściwie tylko wjazd 
dla ka-retek nie był zastawiony. Jacek wjechał w podwórze i zatrzymał się na 
jedynym wolnym miejscu – oznaczonym wymalowanym na asfalcie białym krzyżem. 
Wyskoczył z auta i po-biegł do budynku. Wewnątrz było pusto, tylko w recepcji 
kobieta w białym fartuchu rozma-wiała przez telefon. Przeszedł korytarzem 
zaglądając do kilku pokojów i nie znalazłszy niko-go wrócił do recepcji. 
– 
Muszę kończyć – powiedziała recepcjonistka obrzucając go niechętnym spojrzeniem 
i odłożyła słuchawkę. – Pan w jakiej sprawie? 
–
Przywiozłem pobitą kobietę, jest nieprzytomna. 
–
Nie ma żadnego lekarza. Niech pan ją zawiezie do przychodni. 
–
Jakiej przychodni?... 
–
Do jej przychodni rejonowej. 
– 
Proszę pani! Nie znam tej kobiety i nie mam pojęcia, gdzie jest jakaś 
przychodnia. Prze-cież to jest pogotowie! 
–
No i co z tego?Zbaraniał.
–
Chcę rozmawiać z lekarzem. 
–
Przecież mówię, że nie ma! Wszyscy na wezwaniu.Drzwi od podwórza trzasnęły 
ostro.

– 
Co za kretyn wpakował się na miejsce dla ambulansu? – Młody mężczyzna w białym 
fartuchu był wściekły i wcale nie starał się tego ukryć. 
–
Pan jest lekarzem? 
–
Tak. To pański golf? 
–
Przywiozłem pobitą kobietę, jest w tym aucie na podwórzu... 
– 
Panie! Zwolnij pan miejsce dla karetki, dobrze? A potem zawieź ją pan do 
przychodni 
albo do diabła. Jacek nakazał sobie spokój. 
–
Nie znam jej i nie jestem z Elbląga. Ma pan tu, na podwórzu pacjentkę i proszę, 
żeby pan do niej poszedł. 
– 
Pacjentów to ja mam gdzie indziej. Tu jest pogotowie, pomoc w nagłych wypadkach, 
ro-zumie pan? – odwrócił się i chciał odejść, ale Jacek schwycił w garść kitel 
na jego piersiach i obrócił go z powrotem do siebie. 
– 
Nie, nie rozumiem! W cholerę nie rozumiem! To znaczy, że mam ją wyrzucić na 
ulicę? Wtedy jej pan udzieli pomocy? Panie, pan jesteś lekarzem, czy hyclem? 
–
Pani Kasiu!.. – zapiał młody człowiek zmienionym głosem – proszę wezwać policję! 
–
Dupek – Jacek puścił kitel, odwrócił się i wyszedł. 
Nie mógł nawet porządnie, szeroko otworzyć drzwi, sąsiedni samochód stał zbyt 
blisko. Wycofał pośpiesznie auto o metr – tak, teraz lepiej. Odpiął jej pas, 
schwycił ją pod ramiona i ciągnął. Była jak galareta, wyślizgiwała mu się z rąk, 
bluzka podjechała jej w górę odsłaniając czarno – siny brzuch. O Chryste, ależ 
dostała... Podparł ją udem i wyszarpnął jej nogę, która zaklinowała się pomiędzy 
siedzeniem a progiem, w szczelinie został but. W końcu udało mu się wziąć ją na 
ręce. 
– Panie, odjedź pan stąd – drogę zastąpił mu jakiś facet, pewnie kierowca 
stojącej na środ-ku podwórza karetki. 
– Spierdalaj! 
Drzwi otworzył kopniakiem. Na jego widok recepcjonistka zerwała się i wyskoczyła 
ze swojej klitki. 
–
Tędy – poszła szybko przodem.Położył ją w pokoju zabiegowym na kozetce, młody 
lekarz znalazł się natychmiast obok.
–
Jest nieprzytomna? Nic pan nie mówił... 
–
Mówiłem. 
Poszedł do auta i pozbierał jej rzeczy: torbę, z której wysunęła się brudna 
kosmetyczka, sweter, na wierzch torby położył adidasa. Na siedzeniu ujrzał sporą 
plamę krwi. 
– Panie, ja naprawdę bardzo proszę... – kierowca karetki zatrzymał się 
przezornie w odle
głości paru metrów. Jackowi zachciało się śmiać. Wściekłość już się ulotniła. 
Wyciągnął torbę w kierunku faceta. 
– No to odnieś pan to, a ja zjeżdżam.Facet odskoczył i wsiadł szybko do 
karetki.Jackowi przypomniała się często widywana w jakimś amerykańskim 
serialuscena przyjmowania chorego w pogotowiu: ludzie pędem pchający nosze, obok 
lekarze
podający w biegu tlen, zastrzyk, kroplówkę, wykrzykujący dyspozycje... Rany 
boskie. Po co w ogóle to pokazują? Przecież to demoralizuje bardziej niż seks i 
przemoc. 
Postawił torbę na krześle przed pokojem zabiegowym. Raptem w wąskim korytarzyku 
znalazło się mnóstwo ludzi – pielęgniarka z pudełkiem pizzy w rękach, jakiś 
młodzieniec, recepcjonistka. Chciał ich wszystkich wyminąć, ale recepcjonistka 
zastąpiła mu drogę. 
–
Proszę tu wejść. Muszę spisać. 
–
Moje auto stoi na miejscu dla karetki... 
–
To potrwa minutę – otworzyła przed nim drzwi klitki w hallu. – Nazwisko? 
–
Bogdański. Jacek. Olchowa trzydzieści przez sześć, Gdańsk. 
–
Nazwisko pobitej. 
–
Nie znam. 
–
Nie zna pan? 
–
Nie. 
–
To co ja mam tu wpisać? 
–
A co mnie to obchodzi?Do klitki zajrzał młodziutki policjant.
–
To ten? 
–
Tak.
Zadzwonił telefon i recepcjonistka podniosła słuchawkę.
– 
Pójdziemy – powiedział policjant do Jacka i chwycił go za ramię, ale puścił 
natychmiast 
– było umazane śliną i krwią. 
Poprowadził go do miejsca, gdzie korytarzyk załamywał się, stały tu dwa krzesła 
pod dawno nie mytym oknem. 
– Tu sobie siądziemy. I po co się było awanturować? Wszystko można załatwić 
spokojnie 
i grzecznie – pouczył go. Był dwa razy mniejszy i dwa razy młodszy od Jacka 
Teresy nie było, a w mieszkaniu panował bałagan. Dochodziła już pierwsza i Jacek 
nie ma-rzył o niczym prócz kąpieli, no i spać. Czasy, kiedy po zarwaniu dwóch 
kolejnych nocy mógł mniej więcej normalnie funkcjonować minęły i trzeba się z 
tym pogodzić. 
Puścił wodę do wanny i zadzwonił do firmy. 
– Wszystko w porządku – poinformowała go sekretarka. – Andrzej przywiózł 
specyfikację tego przetargu, podobno rewelacja. Dać ci go? 
–
Nie, nie. Jutro będę, to pogadamy. 
–
Jak poszło w Lublinie? 
–
Dupiato. Dopiero przed chwilą przyjechałem. Trzymaj się, przynajmniej do jutra. 
–
Przynajmniej do jutra. 
W ciągu paru lat istnienia firmy tego jednego nauczyli się dobrze: trzymać się, 
przynajmniej do jutra. 
Zabrał się do golenia. Ściągnął koszulkę i spojrzawszy w lustro odniósł 
wrażenie, że coś jest nie tak. Zastygł przyglądając się swojemu odbiciu i raptem 
poczuł niemiły ucisk w dołku 
– nie miał na szyi medalika. Odstawił pojemniczek z mydłem i ubrał się z 
powrotem. Gdzie mógł go zgubić? To nie był zwykły medalik, jakich tysiące można 
kupić za grosze w każdym sklepie jubilerskim – Jacek dostał go od swojego ojca 
chrzestnego, późniejszego ojczyma, na dwunaste urodziny. Został wykonany w 
formie ryngrafu z wizerunkiem Matki Boskiej Nie-ustającej Pomocy i choć jako 
kruszec nie przedstawiał większej wartości, dla niego był bez-cenny, nosił go 
cały czas i traktował jak talizman. Już kilka razy zdarzyło się, że łańcuszek 
pękł, zawsze jednak medalik lądował szczęśliwie: w pościeli, pod koszulą, raz 
nawet znalazł go w majtkach. Przetrząsnął przepoconą koszulkę, którą miał 
poprzednio na sobie, marynar-kę, zajrzał za mankiety spodni – nic. Istniała 
jeszcze szansa, że znajdzie się w aucie. Poszedł do zaparkowanego przed domem 
auta i szukał – długo i dokładnie. Nic. To musiało się stać, kiedy przebierał 
się, na skraju rowu przydrożnego, w którymś tam miejscu przy szosie. Do licha... 
przez moment rozważał szansę odnalezienia tamtego miejsca – ale nie, to 
niemożliwe. Nie zapamiętał niczego charakterystycznego, a las ciągnie się tam 
kilka kilometrów. Będzie musiał pogodzić się ze stratą, ale wiedział, że 
przyjdzie mu to niełatwo. 
Zrezygnowany i zły wrócił do mieszkania. Ogolił się, wykąpał i wyciągnął w 
pokoju na zarzuconej pismami kanapie – senność minęła, zmęczenie rozpłynęło się 
w ciepłej kąpieli i teraz zastanawiał się, czy jednak nie pojechać do firmy. Ale 
nie, już za późno. Wyszarpnął spod siebie jakiś kolorowy magazyn i zaczął 
przerzucać kartki, nie potrafił jednakże skupić się na czytaniu – cały czas 
uwierała go świadomość straty. Kiedy w końcu zniecierpliwiony chciał odłożyć 
pismo, zauważył na jednej z ostatnich stron coś, co przykuło jego uwagę: duże, 
panoramiczne zdjęcie starożytnych ruin na tle dzikiego, górskiego krajobrazu. 
Grecja. Ojczy-zna Homera, Ajschylosa, Sokratesa, Platona, Arystotelesa... długo 
by można ciągnąć tę listę znakomitości. Fotografia była fantastycznie wierna – 
widział każdy kamyk, źdźbło trawy, ziarnko piasku. Przymknął jedno oko i 
wpatrywał się drugim w panoramę zwolna przystoso-wując jej odległość, aż ujrzał 
pejzaż w trój–wymiarze. Zupełnie jakby teleportował się na grzbiet wzgórza 
sąsiadującego z ruinami świątyni: widział leniwie płynące chmury na tle sza-
firowego nieba, czuł na twarzy muśnięcia ciepłego wiatru... 
A potem przyśniła mu się wyspa. Długa, wypukła, ciemnozielona, otoczona 
połyskliwym bezmiarem morza. Unosił się nad nią wysoko, w przejrzystym powietrzu 
– nie wiedziałem, że Kreta jest taka piękna... To była j e g o Kreta, bo ta 
prawdziwa, w atlasie, wyglądała zupeł-nie inaczej. Ta przypominała grzbiet 
dużego, zielono owłosionego zwierzęcia. Zbliżając się do jej brzegów granat 
morza stopniowo jaśniał, stawał się coraz przejrzystszy, coraz bledszy, aż 
rozmywał się na granicy wody i ziemi w cienkiej, piaskowej obwódce. Jakim cudem 
mógł oglądać wyspę z tej wysokości? Gdyby znajdował się w samolocie słyszałby 
huk silników, a przecież otaczała go wielka, dzwoniąca cisza. Tylko z dołu 
dobiegały delikatne odgłosy, tak odległe, że nie był w stanie ich rozróżnić. 
Szum życia. Gdyby mógł rozpoznać choć jeden dźwięk, wyłowić z tego szumu choć 
jedno słowo... może to byłoby właśnie to najważniejsze słowo... początek? Klucz? 
Usiłował jakoś zbliżyć się do wyspy, nachylić nad nią, ale nie mógł 
– unosił się wciąż na tej samej, zawrotnej wysokości, wsłuchany w coś, co 
brzmiało z bardzo daleka, spoza granicy ciszy – aż w końcu usłyszał swoje imię. 
Och... i ten zapach... co to jest? Smażone mięso. 
–
Jacek, na litość boską!Otworzył oczy.
–
Śniła mi się wyspa. 
Jeszcze nie obudzony, jeszcze na wpół zawieszony wysoko w powietrzu wypowiedział 
słowa, które będąc zupełnie przytomnym zachowałby dla siebie. 
– Coś takiego – odrzekła ironicznie Teresa. – A tu kotlety stygną. No, zbieraj 
się. 
Panie, o co chodzi? – wybuchnął i natychmiast zreflektował się widząc na twarzy 
mło-dzieńca wyraz zagubienia, czy nawet strachu. 
Właściwie nie miał nic przeciw tym młodym ludziom, a nawet szanował ich za to, 
że za-miast leżeć w betach i stękać, że nie prosili się na świat – próbują 
pracować. Na jakichś przy-śpieszonych kursach wbito im do głowy, że tak właśnie 
mają się zachowywać: strugać pew-niaków i wytrajkotać wszystko, co mają do 
powiedzenia, zanim klient się opamięta. Metoda skuteczna może za oceanem – tu 
ludzie sami są tak zagubieni i niepewni, że takie zachowanie budzi tylko niechęć 
i złość. 
–
No – zaśmiał się, żeby złagodzić nieco swój wybuch – krótko, co pan chce mi 
sprzedać? 
–
Tacę – wybąkał zbity z tropu młodzieniec. – To znaczy dwie tace, w cenie 
jednej... 
–
Dobra, dawaj pan te tace. 
Po chwili przyglądał się żałosnej plastikowej imitacji chińskiej lakowej tacy. 
Jezu, nie po-winien był dać za to grosza... to obraza boska, taka taca. 
Właściwie dwie obrazy boskie, w cenie jednej. Kupując to nakręca interes 
jakiemuś aroganckiemu troglodycie, komuś, kto jest pewny, że ludzie kupią każde 
gówno. I niestety nie myli się. 
Stał na środku pokoju z tacą w każdej ręce i tak nakryła go Patrynia, która 
dojeżdżała z Pruszcza i dlatego przychodziła do firmy najwcześniej. 
– Mamy jesień, hura – poinformowała go swoim matowym głosem. 
Mówiła płasko, bez śladu intonacji, jakby czytała tekst w nieznanym sobie 
języku. Ale Ja-cek wiedział dobrze, że była to poza, podobnie jak noszenie 
okularów w grubej czarnej opra-wie, rozdeptanych glanów, strzyżenie się na jeża 
– obrona brzydkiej, dodatkowo obdarzonej pretensjonalnym imieniem dziewczyny 
przed szyderstwem świata. 
– Ale piękne tace – dodała równie beznamiętnie ściągając nieprzemakalny płaszcz 
w for-mie namiotu. 
–
Naprawdę ci się podobają? – spytał podejrzliwie. 
–
No... tak sobie. Skąd to masz? 
–
Właśnie kupiłem, od obnośnego. Może chcesz?Powiesiła płaszcz, wytarła ręce o 
spódnicę i wzięła od Jacka jedną z tac.
–
Mogę jedną wziąć do domu, przyda się. Drugą zostawimy w firmie, też się przyda. 
–
Wolałbym, żebyś zabrała obie. 
–
Nie martw się, wyłożę ją słomianką i nikt się nie tropnie, co to za cudo. 
Patrynia zajmowała się w firmie parzeniem kawy, korespondencją, w wolnych 
chwilach prowadziła księgowość. Miała ukończoną ekonomię, biegle władała 
niemieckim i zupełnie przyzwoicie angielskim. Kiedy dwa lata temu przyszła do 
niego na wstępną rozmowę wyglą-dała i zachowywała się dokładnie tak samo jak 
teraz – wyzywająco bezpretensjonalnie, co mocno go zmieszało – nie miał dotąd do 
czynienia z tego pokroju kobietą. Wielokrotnie póź-niej gratulował sobie 
ówczesnego wyboru – Patrynia była warta każdej złotówki, jaką jej pła-cił. 
Po chwili weszła do jego gabinetu, wraz z nią wpłynął wspaniały aromat świeżo 
parzonej kawy. Obok filiżanki położyła mu na biurku niezbyt grubą teczkę z 
nadrukiem Ministerstwa Transportu. Podziękował jej wzrokiem i zabrał się do 
wertowania specyfikacji. 
Czytał ze wzrastającym podnieceniem – temat, który wyprowadziłby firmę na 
szerokie wody, ustawił ją finansowo i prestiżowo na lata... Nie ma w kraju wielu 
firm, które byłyby w stanie ugryźć taki temat. Tu, na Wybrzeżu, najwyżej trzy – 
w tym jego firma. Z oczywistych względów Polska południowa odpada, zostaje 
Warszawa. Stolica ze swoimi koneksjami, wej-ściami, układami... przewodniczącym 
komisji będzie wojewoda gdański, referentem rektor Szkoły Morskiej... a niech to 
– to są kolosalne szanse dla firm z Wybrzeża! Dla j e g o firmy. Wiedział, że 
żaden z konkurentów nie dorobił się tak mocnych referencji, jak on. Nakazał 
sobie spokój i zabrał się do pracy: ponownie przeczytał specyfikację wynotowując 
niejasno-ści. Sporo z nich wynikało z braku znajomości przedmiotu u osób 
układających zamówienie, wiele mogło być skutkiem niezręcznych sformułowań, po 
prostu kiepskiej polszczyzny. Na końcu przeczytał uwagi Andrzeja, zapisane na 
przypiętej spinaczem do okładki karteczce i stwierdziwszy, że są dokładnie takie 
same, jak jego – zaniósł specyfikację Patryni. 
– Przepisz to i przygotuj do wysłania. Wychodzę teraz, będę za godzinę, dwie. 
Przejrzał oferty w kilku agencjach turystycznych i w końcu znalazł to, czego 
szukał: Kreta. Dwanaście dni w śródziemnomorskim słońcu, w łagodnym cieple 
kreteńskiego października. Pokój z łazienką w luksusowym hotelu nad plażą. 
Przelot do Aten, potem prom do Iraklio. Można coś zwiedzać, można też leżeć 
tylko na ciepłym piasku, pływać, wieczorem pić wino i tańczyć. A nocą rozmawiać 
i kochać się – czyli robić to, co nie najlepiej im wychodziło tu, nad zimnym 
Bałtykiem. Pomyślał, że to nie jest sprawa klimatu... odsunął szybko tę myśl i 
sięgnął po portfel. 
W domu przeżył krótką chwilę radości. 
– 
Wczasy na Krecie? Teraz? – Teresa przeglądała z zachwytem prospekt wycieczki, aż 
na ostatniej stronie dostrzegła cenę. – Zapłaciłeś czterdzieści milionów? – 
spytała niedowierzająco. 
– To tyle kosztuje. Przelot, hotel... 
– 
Zwariowałeś – odłożyła folder, wzięła ze stołu jakieś kolorowe pismo i zaczęła 
po-śpiesznie kartkować. – Popatrz, tu masz... na przykład Peloponez, za 
dwanaście baniek, także z przelotem... 
– Za jedną osobę i na tydzień – zauważył przechyliwszy się nad jej ramieniem. 
– 
W sezonie, ale od września już piętnaście procent taniej. Albo tu... także 
Kreta, także dwa tygodnie i za szesnaście od osoby. 
Na polu campingowym. Ale już tego nie powiedział. Poczuł się dotknięty i 
zawiedziony. Cofnął się i zapadł w fotel, wziął gazetę, nie po to, żeby ją 
czytać, tylko żeby zasłonić twarz. Niepotrzebnie – Teresa była zbyt pochłonięta 
swoim zajęciem, by mu się przyglądać. W ciągu kilku minut znalazła co najmniej 
pięć korzystniejszych ofert. 
– 
Jeżeli to od razu zwrócimy, to stracimy tylko dziesięć procent i za dwadzieścia 
milionów moglibyśmy... 
– 
Jeżeli to zwrócimy – przerwał jej sucho – to nie pojedziemy wcale. Czy jest coś 
do je-dzenia, czy mam iść do knajpy? 
Zastygła nad stosem kolorowych pism, jej ożywienie zgasło, na twarzy pojawił się 
wyraz zagubienia i złości, jak u dziecka, któremu przerwano świetną zabawę. 
Patrzyła chwilę bez ruchu, potem jej oczy zwolna napełniły się łzami. 
– Och, ty... ja tylko chciałam... myślałam... 
Znowu. Znowu błąd. Zamiast uświadomić jej, że go uraziła, oddał cios i ona nie 
czuje się teraz winna, tylko skrzywdzona. Powinien być mądrzejszy... ale co miał 
u licha zrobić? Nie umiał się dąsać. Odwrócił wzrok, żeby nie widzieć jej łez. 
– W porządku. W porządku. Możemy jechać, albo nie. Powiesz mi jutro, pojutrze, 
wszyst-ko jedno – starał się mówić spokojnie. – Lepiej teraz pójdę. 
Odłożył gazetę i wyszedł. Miał straszną ochotę trzasnąć drzwiami, ale opanował 
się; zaw-sze gardził histerykami. A ostatnio coraz częściej doświadczał dziwnego 
dławienia w gardle, coraz trudniej było mu walczyć z chęcią podniesienia głosu 
do krzyku, coraz więcej koszto-wało go zachowanie spokoju. Pozornego spokoju, bo 
naprawdę spokojny był tylko z dala od domu. 
To j e g o wina. Był od niej starszy o jedenaście lat i od samego początku 
przybrał wobec niej ojcowską manierę. Wszelkie jej dziecinne zachowania, dąsy, 
fanaberie zdawały mu się urocze, patrzył w nią jak w obrazek i z kretyńskim 
uśmiechem dobrego wujaszka spełniał jej zachcianki. Jakim cudem miałaby 
wydorośleć? 
W ciągu kilku następnych dni i on i Teresa milczeli wytrwale na ten temat, ale 
Jacek za-uważył pewne oznaki przygotowań do wyjazdu: jakieś suszące się w 
łazience szorty, lniana sukienka, wśród przewalających się po całym mieszkaniu 
kolorowych pism „Mitologię”, przewodnik po Grecji. Cieszyło go to; ze swojej 
strony zabrał się do ustawiania spraw w fir-mie tak, by mogła płynnie 
funkcjonować w czasie jego dwutygodniowej nieobecności. Na szczęście był Andrzej 
– nie tylko dobry kolega i zaufany pracownik, ale także człowiek kom-petentny i 
spokojny; była też Patrynia – z pewnością wszystko pójdzie gładko. Zresztą on 
może telefonować z Krety, powiedzmy co drugi dzień. Dzięki Bogu czasy, kiedy 
wyjeżdżając za granicę praktycznie traciło się kontakt z krajem, minęły. 
Po przesileniu jesiennym pogoda zepsuła się definitywnie, zrobiło się zimno i 
padało nie-mal co dzień. Z nastaniem października w lokalnym radiu uporczywie 
częstowano słuchaczy starym przebojem Niemena: „Mimozami jesień się zaczyna...” 
i Jacek zastanawiał się – czy przed wojną październik rzeczywiście bywał 
„złotawy, ciepły i miły”? Może Tuwimowi się popieprzyło, albo wstawił 
październik tylko po to, żeby było do rymu. Wracając któregoś dnia z pracy kupił 
Teresie gałązkę mimozy i wtedy przypomniało mu się, że przecież piętna-stego 
Teresa ma imieniny, a oni w tym czasie będą na Krecie. Zawsze obchodziła swoje 
imie-niny uroczyście, wydawała przyjęcie dla kilkunastu osób – przyjaciół i 
rodziny. Swojej rodzi-ny, bo Jacek nie miał krewnych w Trójmieście. Trzeba jej 
zaproponować, żeby urządziła to teraz, zanim wyjadą. To ją ożywi, zajmie jej 
czas. Wróciwszy do domu wstawił mimozę do dzbanka, zrzucił przemoczone od dołu 
spodnie i wciągnął dżinsy. 
– 
Przyszedł do ciebie polecony z prokuratury rejonowej w Elblągu – zawołała Teresa 
z ła-zienki. – Położyłam na lodówce. 
Rozerwał kopertę. „Wzywa się obywatela”... poszukał wzrokiem daty i zaklął. 
Siedemna-stego października. A piętnastego już mają być na Krecie. Trzeba 
pojechać do Elbląga i po-prosić, żeby to przesunęli – cztery dni wcześniej, 
dziewięć dni później. Nie powinni robić problemu. Wyjął z lodówki piwo. 
– 
Wezwanie, na siedemnastego – powiedział do wchodzącej do kuchni Teresy. Muszę to 
przesunąć. 
–
To w związku z tą babą? – spytała biorąc świstek. 
–
Na pewno. 
–
Słuchaj... tu jest napisane „w charakterze podejrzanego”... 
–
Co?
Pochylili się oboje nad wezwaniem.
–
To pomyłka. Powinno być „świadka” – powiedział i nagle poczuł się dziwnie, jakby 
nogi uwięzły mu w czymś lepkim. 
Rozdział II 
– Pokój sto piętnaście – powiedziała panienka w informacji rzuciwszy okiem na 
jego we-zwanie. – Pierwsze piętro, w lewo. 
Z łatwością odnalazł pokój sto piętnaście – był to sekretariat, duży, ciemny i 
brudny, z drewnianą barierką dzielącą pomieszczenie na lepszą i gorszą część. 
Odwrócona plecami urzędniczka tłukła w klawisze maszyny do pisania z szybkością 
kałasznikowa. Jacek zastukał w barierkę. Odwróciła się. 
– Słucham. 
– Chciałbym się widzieć z panią prokurator Jadwigą Bączek. Nazywam się Jacek 
Bogdański. 
–
W jakiej sprawie? 
–
W sprawie wezwania.Podeszła do barierki i wzięła od niego świstek.
–
To jest na siedemnastego. 
–
Tak. Nie mogę się stawić siedemnastego. 
Trzymając wezwanie w końcach palców podeszła do obitych dermą drzwi. Zanim za 
nimi znikła obróciła się jeszcze i posłała mu długie, podejrzliwe spojrzenie, 
jakby zastanawiała się, czy on nie zechce ukraść jakichś jej bezcennych 
szpargałów. Przyglądał się kilku starym ma-szynom do pisania, stosom 
segregatorów i teczek – skomputeryzowanie tego bajzlu będzie niezłą fuchą, dla 
kogoś, kiedyś. Pewnie jeszcze nieprędko. Urzędniczka wróciła nie zamyka-jąc za 
sobą drzwi i podniosła fragment barierki. 
– Proszę wejść. 
Prokurator Jadwiga Bączek siedziała za wielkim biurkiem grzebiąc w papierach. 
Nie pod-niosła głowy, nie odpowiedziała na jego „dzień dobry”, nie zaprosiła go, 
by usiadł – stał więc przyglądając się jej uważnie. Tęga... nie, raczej tłusta, 
siwiejąca, w za ciasnym szarym ko-stiumie przypominała wielką, przykurzoną 
parówkę. W końcu położyła przed sobą jego we-zwanie. 
–
Bogdański Jacek. 
–
Tak. Chcę prosić o przesunięcie terminu. 
–
Z jakiego powodu? 
– Wyjeżdżam za granicę, czternastego. Już mam bilet i rezerwację hotelu... – 
urwał zmro-żony jej spojrzeniem, ironicznym, wrogim. 
–
Za granicę... hm. Jest pan podejrzanym w sprawie. 
–
To pomyłka. Mogę być świadkiem, jeżeli już... 
– M o ż e pan? A to dobre. – Zdecydowanym ruchem zamknęła leżącą przed nią 
teczkę. – Stawi się pan siedemnastego. A żebyśmy mieli pewność... – wstała zza 
biurka i otworzyła drzwi do sekretariatu. – Pani Basiu, proszę wypisać dozór. 
Bogdański Jacek, Olchowa, Gdańsk. Komisariat dzielnicowy, pani znajdzie. 
Poczuł ucisk w dołku. 
– O czym pani mówi? 
– 
Od jutra będzie się pan zgłaszał codziennie w swoim komisariacie dzielnicowym, 
mię-dzy szóstą rano i dwudziestą drugą. Aż do odwołania. 
–
Po co pani to robi? Przecież nie zamierzam uciekać! Proszę tylko o przesunięcie 
terminu, mogłaby pani teraz mnie przesłuchać i po wszystkim... 
–
Do widzenia – przerwała mu ostro oddając wezwanie i machnęła ręką wskazując 
drzwi. Stał przez moment oniemiały wpatrując się w nią z niedowierzaniem. Suka – 
pomyślał i opanował się, żeby nie wymówić tego słowa na głos. Pokręcił tylko 
głową i wyszedł. 
Dopiero jadąc do Gdańska uświadomił sobie w pełni konsekwencje tego, co zaszło. 
Z wy-jazdu nici – on sam potrafiłby się z tym pogodzić, ale Teresa? Jak on ma 
jej to powiedzieć? 
Jak pogodzić się z jej rozczarowaniem? To miała być gałązka oliwna, ważny krok 
na drodze do naprawy ich małżeństwa... i co teraz? Teraz będzie o wiele gorzej, 
niż było, a nawet gorzej niż byłoby, gdyby nie kupował żadnych wczasów. I o co u 
diabła on jest podejrzany? Ta wstrętna baba nie powiedziała mu i wiedział, że 
nie powiedziałaby, nawet gdyby o to zapytał. Pewnie ten gówniarz z pogotowia 
poskarżył na niego, że nazwał go dupkiem, hyclem i po-tarmosił za kitel. Rany 
boskie, że też ludzie nie mają większych zmartwień... Nękał go jed-nak podskórny 
strach, złe przeczucie – że coś groźnego dzieje się poza nim i bez jego udzia-
łu, a jednak dotyczy go bezpośrednio i wsysa jak bagno. 
Nie powiedział Teresie o dozorze, wstydził się. Po prostu. W ich związku to on 
był tym mądrzejszym, opiekunem, mentorem, żywicielem i diabli wiedzą kim 
jeszcze. Spaliłby się ze wstydu, gdyby ona dowiedziała się, że został wzięty pod 
nadzór policyjny jak gówniarz, jak pierwszy z brzegu żul. Powiedział tylko: 
–
Niestety, tego się nie da przesunąć. 
–
Z kim rozmawiałeś? 
– Z tą prokurator. Bączek. Zresztą trudno to nazwać rozmową, szczeknęła na mnie 
parę ra-zy i wyrzuciła za drzwi, to wszystko. 
–
To znaczy, że... nie pojedziemy? 
–
To znaczy, że j a nie pojadę. Ty jedź. Może z jakąś koleżanką, z mamą... albo 
sama. 
–
Cholerny świat! Po coś ty tam w ogóle pojechał? Trzeba było to olać. 
Właściwie... miała rację. Mógł tak postąpić. Powinien był tak postępować od 
samego po-czątku: nie zabrać tamtej kobiety do Elbląga, a skoro już zabrał, to 
wyrzucić nieprzytomną po drodze i zwiać. A skoro tego nie zrobił, to powinien 
był zignorować wezwanie i wyjechać, a po powrocie pójść z tym i powiedzieć: 
przykro mi, ale takie wezwanie dostarcza się do rąk własnych, nie żonie. 
Najwyżej listonosz wyleciałby z pracy. Och, nie, pewnie dostałby naga-nę, 
upomnienie, czy coś w tym rodzaju. Albo nic. Problem jednak polegał na czym 
innym – w jego psychice tkwił mocno zakorzeniony kodeks zachowań, coś, co jedni 
nazywają uczciwo-ścią, inni głupotą. Ten kodeks przetrwał w nim czasy realnego 
socjalizmu i byłoby szczególną klęską, gdyby okazał się nieprzydatny właśnie 
teraz, kiedy rzeczywistość została przestawio-na z głowy na nogi. Bo jakiej 
jeszcze przemiany miałby oczekiwać? 
Och, mniejsza z tym. Zaszłości nie cofnie. Zajął się analizą tego dziwnego lęku, 
złego przeczucia, które nękało go od chwili, kiedy przeczytał wezwanie. Doszedł 
do wniosku, że wiąże się ściśle z tamtą kobietą – może zmarła nie odzyskawszy 
przytomności? Żeby to usta-lić, musiałby wrócić do Elbląga, do stacji pogotowia 
i odszukać tamtego lekarza, albo zdobyć w recepcji informację, dokąd odwieziono 
tę... no właśnie. Wiedział tylko tyle, że ma na imię Marzena. Musiałby po prostu 
zapolować na lekarza, którego ani nazwiska, ani specjalności nie znał, albo na 
recepcjonistkę, której nazwiska także nie znał. Sądząc z uprzejmości, z jaką go 
wówczas w pogotowiu potraktowano, mógłby się w ten sposób niczego nie 
dowiedzieć, straciłby tylko sporo czasu. Gdyby elbląskie szpitale były 
skomputeryzowane, dostałby się z łatwością do ich kartotek i odnalazł potrzebne 
informacje nawet przy tak skąpych danych, jakimi dysponował – ale nie były. Do 
licha, w końcu za kilka dni dowie się w prokuraturze, o co właściwie chodzi. Już 
samo codzienne meldowanie się na policji było upokarzające – wstępował na 
komisariat po drodze do firmy, wcześnie rano, żeby sprowadzić do minimum ryzyko 
natknięcia się na kogoś znajomego. 
– Podejrzany Bogdański Jacek. Zarzuca się, co następuje. W dniu dwudziestym 
września, 
o godzinie siódmej trzydzieści rano na trasie pomiędzy miejscowością Szczyty i 
Elbląg doko-nał napaści na znajdującą się w jedenastym tygodniu ciąży Nowak 
Marzenę córkę Stanisława, zamieszkałą Kąty... 
– Co?... 
– 
...w sposób następujący. Wywabił ją z samochodu do lasu, gdzie napastował ją 
celem odbycia z nią stosunku płciowego... 
– Na litość boską! Co za bzdura! 
– 
...a kiedy poszkodowana stawiła opór, uderzył ją pięścią w twarz, następnie 
skopał ją butami w okolice brzucha, podbrzusza i prawego obojczyka... 
–
Pani prokurator... to jakiś nonsens, pomyłka...Podniosła na niego chłodne 
spojrzenie znad trzymanych w ręku papierów.
–
Panie! Ma pan prawo poznać stawiane panu zarzuty, a ja mam obowiązek je 
przedstawić. 
Pytania będą potem i to ja będę je zadawać. Czy to jasne? Zacisnął zęby. 
–
Wskutek odniesionych urazów poszkodowana straciła przytomność i po przewiezieniu 
ze stacji pogotowia ratunkowego do szpitala poroniła. Przestępstwo ścigane z 
artykułu 153 i 158 §2 kodeksu karnego, w toku postępowania przygotowawczego 
wniesione przez poszkodowa-ną Nowak Marzenę powództwo cywilne o odszkodowanie. – 
Popatrzyła na niego znad osu-niętych na koniec nosa okularów i uśmiechnęła się 
złośliwie. – Tak, teraz sobie porozmawia-my. 
Milczał. Zdążył już opanować zdumienie i odzyskać zdolność logicznego myślenia. 
Czekał na pytania. 
– 
Czy w dniu dwudziestym września o siódmej rano zatrzymał się pan w miejscowości 
Kąty, żeby zabrać do auta Nowak Marzenę? 
–
Nie. 
–
Zaprzecza pan?... 
– 
Zaprzeczam takiemu sformułowaniu. Zatrzymałem się w miejscowości Kąty o szóstej 
rano przed zamkniętym przejazdem kolejowym. Ta kobieta wsiadła do mojego auta 
bez pyta-nia a już na pewno bez mojego zaproszenia i zażądała, żeby podwieźć ją 
do Szczytów. – Usłyszał, że za jego plecami, w ciemnym kącie pomieszczenia 
załomotała maszyna do pisa-nia, ale nie przerwał. – Poprosiłem ją, żeby 
wysiadła, ale ona nie ruszyła się. Mając do wybo-ru wywlec ją siłą lub podwieźć 
kilka kilometrów – wybrałem to drugie. 
– 
Czy zaprzecza pan, że zatrzymał się pan następnie w miejscowości Szczyty, gdzie 
ocze-kiwał pan na poszkodowaną w kawiarni „Biedronka”? 
–
Zaprzeczam. 
–
Więc nie zatrzymał się pan w miejscowości Szczyty... 
–
Owszem, zatrzymałem się. Ale na nikogo tam nie czekałem. 
–
W jakim celu wobec tego pan się tam zatrzymał? 
– 
Żeby obejrzeć miejsce nad jeziorem, gdzie kilka razy spędziłem wakacje w 
dzieciństwie. Poszedłem nad jezioro, potem wróciwszy na szosę zauważyłem otwartą 
kawiarnię i wstąpi-łem tam napić się kawy. Na nikogo nie czekałem. 
–
Ale Nowak Marzena przyszła tam i spotkała się z panem. 
–
Nie. Po prostu tam przyszła, bo zobaczyła moje auto przed kawiarnią. 
– 
Więc nie umówił się pan z nią, że po jej wizycie u matki w Szczytach zawiezie ją 
pan do Elbląga? 
– Nie. 
– 
Proszę bliżej objaśnić tę okoliczność. Twierdzi pan, że nie umówił się pan z nią 
w ka-wiarni, ale spędził pan z nią kilkanaście minut, a następnie zabrał pan ją 
swoim autem. 
–
Ona się po prostu przyczepiła. 
–
Przyczepiła się? Dlaczego pan wobec tego zamówił dla niej kawę? 
–
Z przyczyn humanitarnych. 
–
Czy z tych samych przyczyn zabrał ją pan do swojego auta, żeby zawieźć do 
Elbląga? 
–
Mówiąc w skrócie, tak. 
–
Proszę nie mówić w skrócie. 
– 
Było mi jej żal. Była pobita i domyśliłem się, że nie uzyskała od matki pomocy, 
dlatego prosiła, żeby podwieźć ją do siostry w Elblągu. 
–
Z czego pan wniósł, że była pobita? 
–
Z jej wyglądu. Miała duży, czarny siniec pod okiem. 
–
Kiedy pan zauważył ten siniec? 
–
Od razu, na tym przejeździe, kiedy wsiadła do auta. 
–
Pod którym okiem? 
–
Pod lewym. 
–
Tak dobrze pan zapamiętał? 
–
Siedziała obok mnie w aucie. Właśnie lewym profilem do mnie. 
– 
Tak... zatem z litości zabrał ją pan w miejscowości Szczyty do swojego auta. 
Proszę te-raz opisać jazdę do Elbląga. 
– 
Po prostu pojechaliśmy. Kiedy już dojechaliśmy do Elbląga zapytałem ją, gdzie 
chce wysiąść, a ona nie odpowiedziała. Wtedy zorientowałem się, że zemdlała i 
zawiozłem ją na pogotowie. 
– Czy po drodze nie zatrzymywał pan auta? 
– 
Owszem, raz. Zrobiło się gorąco i zatrzymałem się, żeby zdjąć marynarkę i 
przebrać ko-szulę. 
–
Proszę opisać to miejsce. 
–
Nie zauważyłem niczego charakterystycznego, po prostu las. Po obu stronach 
szosy. 
–
Czy wysiadł pan z auta? 
–
Tak. 
–
Czy poszkodowana także wysiadła? 
– 
Nie. To znaczy... wysiadła, żeby zapalić papierosa. Nie zgodziłem się, żeby 
paliła w au-cie. 
–
Zatem przebrał się pan, a poszkodowana w tym czasie paliła. Co pan zrobił 
następnie? 
–
Nic. Wsiadłem i pojechaliśmy dalej. 
–
Nie poszedł pan do lasu? 
–
Tak, rzeczywiście. Poszedłem. 
–
W jakim celu? 
–
Wysikać się.Maszyna za jego plecami stuknęła krótko i umilkła.
–
Pani prokurator... mam tak napisać? 
–
Może pani napisać „oddać mocz”. 
–
Powiedziałem: wysikać się. 
–
Słyszała pani. Czy poszkodowana udała się do lasu razem z panem? 
–
Nie. 
–
Nie zaproponował jej pan, żeby także poszła... hm... wysikać się? 
–
Nie. 
– 
Poszkodowana zeznała, że w celu załatwienia czynności fizjologicznej udała się 
również do lasu, gdzie podejrzany napastował ją celem odbycia z nią stosunku 
płciowego... czy podej-rzany temu zaprzecza? 
– 
Oczywiście, że zaprzeczam. Zakładam, że pani ją widziała, widzi pani również 
mnie. Ja kąpię się dwa razy dziennie i mam żonę, która także kąpie się dwa razy 
dziennie. Już pomija-jąc aspekt moralny nie byłbym w stanie spojrzeć na tę 
kobietę, co dopiero dotknąć jej. 
– Hm. Czy podejrzany rozpoznaje ten przedmiot? 
Położyła przed nim na biurku małą celofanową torebkę, wewnątrz której błysnęło 
złoto. Wyciągnął rękę, ale pani prokurator odsunęła torebkę. 
– Mój medalik... skąd?... 
– 
Poszkodowana zeznała, że zerwała go z szyi podejrzanego w czasie szamotaniny, 
jaka wynikła w lesie. 
– 
Nie było żadnej szamotaniny. Prawdopodobnie sam przerwałem łańcuszek 
przebierając koszulę. 
–
Reasumując, czy podejrzany przyznaje się do popełnienia zarzucanych mu czynów? 
–
Nie. 
–
Do czasu zakończenia śledztwa podejrzany pozostanie pod dozorem policyjnym. 
Rozdział III 
Termin rozprawy wyznaczono na dziesiątego listopada i Jacek, którego stawiane mu 
za-rzuty raczej rozśmieszyły niż przestraszyły, postanowił bronić się sam. W 
końcu może liczyć, że w sądzie znajdzie się pewne kwantum osób rozgarniętych; 
był przekonany, że kiedy owa nieszczęsna Nowak Marzena pokaże się na sali 
sądowej, absurdalność całego oskarżenia sta-nie się dla wszystkich oczywista. 
Uważał, że przesadą z jego strony byłoby poświęcenie tej sprawie więcej uwagi i 
czasu, niż była warta – miał poważniejsze kłopoty. Wprawdzie w fir-mie wszystko 
szło dobrze – aż za dobrze – jak twierdziła zaniepokojona Patrynia, która uwa-
żała, że nie ma prawa być zupełnie dobrze, że zawsze coś musi iść kulawo – ale w 
domu działo się coraz gorzej. Teresa nie pojechała na Kretę, ani z matką, ani z 
żadną z przyjaciółek i Jacek odniósł wrażenie, że zrobiła to po to, żeby on czuł 
się winny. Było to nie tylko nielo-giczne, ale zwyczajnie głupie, niemniej 
skuteczne – rzeczywiście czuł się winny. Nie urzą-dziła także imienin – kilka 
osób, które pomimo braku zaproszenia zjawiły się z życzeniami przyjęła kawą i 
kupnymi herbatnikami, zepchnąwszy porozrzucane pisma z kanapy i foteli na 
podłogę. Jacek z lękiem zastanawiał się, co dzieje się w jej głowie, o czym ona 
myśli przesia-dując bezczynnie całymi dniami w domu i stwierdził przy okazji, że 
właściwie jej nie zna. Pobrali się pięć lat temu, po krótkiej znajomości i w 
pośpiechu, bo Teresa była w ciąży. Mie-siąc później poroniła i od tego czasu w 
ogóle nie rozmawiali o dzieciach – Jacek nawet nie wiedział, czy ona nie chce, 
czy już nie może mieć dziecka. A czas płynie niepowstrzymanie – ona dobiega 
trzydziestki, on właśnie skończył czterdzieści lat i jeżeli mieliby mieć dzieci, 
to teraz. Tylko jak z nią o tym rozmawiać? Była taka nieprzewidywalna – nigdy 
nie wiedział jakie jego słowo czy zachowanie spowoduje jej wybuch. Czasem 
odnosił wrażenie, że on ją denerwuje samą swoją obecnością, jak ktoś po prostu 
nie lubiany... czy to możliwe? Nie, nie. 
Mimo wszystko coś z tym trzeba począć... „Jeżeli sprawa nie chce załatwić się 
sama, za-łatw ją” – takie budujące hasło zawiesił sobie nad biurkiem jeden z 
jego młodych pracowni-ków. Święta racja. 
Na szczęście w ich związku seks wciąż pozostawał sferą poza nieporozumieniami. 
Oboje lubili tę zabawę i kochali się często, odnajdując w tym radość i 
satysfakcję. Chwile po uda-nym akcie miłosnym to najlepszy moment do podjęcia 
takiej rozmowy – musi tylko przewal-czyć senność – swoją i jej. No i przełamać 
tabu milczenia. Nasycona i znużona nie będzie miała dość pary, żeby go 
zwymyślać, może zdobędzie się na szczerość? Ułożywszy ten chytry plan Jacek 
zabrał się do jego realizacji i przez kilka kolejnych nocy wykonywał go gorliwie 
– niestety tylko w połowie. Zasypiając myślał leniwie: jutro. Aż jutro nadeszło. 
Położywszy się przy niej od razu wyczuł jakby martwotę jej ciała – leżała 
nieruchomo, kiedy pochylił się nad nią zamknęła oczy i zacisnęła usta. 
–
Co ci jest? – spytał zbity z tropu. 
–
Jestem zmęczona. 
Odsunął się urażony. Najmądrzej byłoby odwrócić się i spać, ale nie chciało mu 
się spać. Ogarnęła go złość. 
–
Przepraszam, że spytam... ale czym ty właściwie jesteś zmęczona? 
–
Myłam okna. 
–
Aha. 
Następnej nocy już nie próbował, ani następnej. Teraz j e j ruch. On jej 
pierwszy nie do-tknie, już nie. Taką miał naturę. A jaką ona miała naturę? Nie 
to nie. Sfera ich radosnego po-rozumienia skurczyła się i zwiędła z nocy na noc. 
To, co mogło stanowić fundament naprawy ich małżeństwa przestało istnieć. To był 
właśnie jego problem. 
Rozwód?... 
Z poczuciem winy odepchnął od siebie tę myśl. Niewątpliwie w jego psychice 
istniały uwa-runkowania do łatwego przyjęcia takiego wyjścia – jakieś otwarte 
drzwi, a właściwie drzwi, których nie musiał wyważać. Tak właśnie rzutuje rozwód 
rodziców na psychikę dziecka: wy-zwala poczucie winy, budzi protest i uświadamia 
bezradność, a jednocześnie koduje się w jego umyśle jako jedno z możliwych 
rozwiązań. I wcale nie ma to związku z poziomem socjalnym czy intelektualnym 
rodziny – i jego rodzice i późniejszy ojczym byli ludźmi inteligentnymi i 
wykształconymi, on sam odebrał staranne wychowanie, a mimo to siedziało to w nim 
jak rak. To dlatego tak niezdarnie łatał swoje pierwsze małżeństwo: myśl o 
rozwodzie była jego pierw-szą myślą, kiedy zaczęło się walić i towarzyszyła 
wszelkim próbom naprawy. Teraz pomyślał, że to niechlujstwo życia, to samo, 
które w sferze materialnej przejawia się pędem do wyrzuca-nia rzeczy i 
zastępowania ich nowymi. Nie, nie. Nie powinien nawet myśleć w ten sposób. 
Przecież jest człowiekiem rozsądnym; potrafił postawić sobie diagnozę, musi też 
umieć uwolnić się od choroby. Trzeba przeanalizować ostatnie pięć lat, dzień po 
dniu, tydzień po tygodniu i odnaleźć ten moment, kiedy zaczęło się psuć. A potem 
zacząć raz jeszcze, od tamtego momen-tu. Przecież kiedyś było dobrze, nawet 
bardzo dobrze. Na pewno przez pierwsze dwa lata. Póź-niej jego odejście z 
uczelni zbiegło się w czasie z plajtą biura, w którym pracowała Teresa i firmę 
zakładali razem. Wtedy była nieoceniona: urocza, rzutka, wręcz błyskotliwa, 
jakby na-reszcie napotkała wyzwanie godne jej możliwości. To był szalony okres: 
w ciągu kilku tygodni tworząca się firma wyssała wszystkie ich oszczędności i 
żyli powietrzem, miłością i nadzieją sukcesu. A później, kiedy już firma 
zaistniała naprawdę i trzeba było po prostu pracować, cięż-ko, starannie, dzień 
po dniu – Teresa powoli oklapła. Zupełnie jakby wyczerpał się w jej wnę-trzu 
jakiś akumulator; możliwe, że zaczęła ogarniać ją nuda. Gubiła dokumenty, 
zapominała o terminach, w papierach nawarstwiał się bałagan. Próbował z tym 
walczyć, tłumaczyć, prosić, rugać – bez skutku. Zrozumiał, że niechlujstwo jest 
na stałe wpisane w jej psychikę i męczy ją tak samo, jak męczy jej otoczenie. 
Starał się dyskretnie kontrolować jej poczynania, ale prze-cież nie był w stanie 
ogarnąć wszystkiego i w końcu przyszło nieuniknione: pomyliła się w wy-stawianej 
fakturze o zero, a on tego nie zauważył. Uszczęśliwiony klient natychmiast 
zapłacił, po czym droczył się z Jackiem kilka tygodni, w czasie których firma o 
mały figiel nie popłynę-ła. Tak, to był ten moment – po raz pierwszy pokłócili 
się na serio. Nazwał ją leniem i flejtu-chem, ona kazała mu natychmiast poszukać 
sobie kogo innego do parzenia kawy. Tak nazwała swoją funkcję w firmie: panienka 
do parzenia kawy. Nie miał pojęcia, że może się czuć niedo-wartościowana parząc 
kawę, gdyby o tym wiedział, parzyłby kawę sam. Ale stało się – przyjął to z ulgą 
i zaangażował Patrynię, najmniej atrakcyjną spośród wszystkich kandydatek, 
właśnie ze względu na Teresę. Miał szczęście – Patrynia okazała się prawdziwą 
perłą i Jacek nawet sam przed sobą niechętnie przyznawał się do kryterium, jakie 
zadecydowało o jej wyborze. 
Później jeszcze przez parę miesięcy nie było tak całkiem źle. Teresa z 
entuzjazmem zabrała się do prowadzenia domu: zaprawianie słojów, proszone 
kolacje, kiedy tylko pojawiły się pieniądze – remont mieszkania, nowe meble. Jak 
długo trwał jej zapał? Kilka miesięcy, może pół roku. Z czasem i to przestało ją 
interesować. Nie szukała pracy i Jacek jej do tego nie zachęcał, zdając sobie 
sprawę, że w zaistniałych warunkach ona nie ma szans utrzymać się dłużej na 
jakiejkolwiek posadzie. Za komuny to było proste – wystarczyło chodzić do pracy, 
albo dostarczyć L–4. Zwol-nienie niesolidnego pracownika stanowiło taką 
trudność, że mało kto się na to decydował, wy-godniej było tolerować 
niekompetencję. Zresztą nikt wtedy nie płacił z własnych pieniędzy. 
Wszystkie te rozważania prowadziły do nieuchronnej konkluzji: Teresa powinna 
mieć stałe, absorbują-ce zajęcie. Albo dziecko, albo praca. Do zrobienia dziecka 
zabrał się źle, jak widać do tego bywa potrzebna także głowa. Musi poszukać jej 
pracy i to takiej, która nie będzie polegać na parzeniu kawy i przekładaniu 
papierków... Piekielnie trudna sprawa. Nie wystarczy zadzwonić w parę miejsc, 
czy dać ogłoszenie praso-we, trzeba za tym ostro pobiegać. Zajmie się tym, jak 
tylko uwolni się od tej Nowak Marzeny. 
Rozdział IV 
Na korytarzu przed salą rozpraw stało kilka osób. Starsza kobieta, wieśniaczka 
przebrana w miejski strój – woniejący naftaliną płaszcz i trzewiki na słupku, w 
zgrubiałych dłoniach ściskała małą, lakierową torebkę, jakby pochodzącą z innego 
świata – zapewne dostała ją od kogoś w prezencie, albo pożyczyła na okazję 
występu w sądzie. Obok niej ładna, niewysoka blondynka w kokieteryjnym 
niebieskim żakiecie, dalej elegancka paniusia w średnim wieku wyraźnie 
dystansująca się od grupy – ustawiona trochę bokiem, trochę tyłem, popatrywała 
niecierpliwie na zegarek wyraźnie oburzona, że nikt się tu z jej czasem nie 
liczy. Innym Jacek już nie zdążył się przyjrzeć, gdyż woźny wywołał jego sprawę 
i wszyscy weszli do sali. 
Zająwszy miejsce na ławie oskarżonych jeszcze raz przyjrzał się uważnie młodej 
blondyn-ce w błękitnym żakiecie – miał wrażenie, że ją skądś zna. Lśniące, 
ułożone starannie włosy, pomalowane na różowo wargi i paznokcie... och, nie, to 
niemożliwe! Jezu... jakim prawem ona tak wygląda?! Mimo, że wpatrywał się w nią 
intensywnie cały czas, ona nie spojrzała w jego kierunku ani razu. Słuchał aktu 
oskarżenia i jednocześnie czuł, jak jego linia obrony wali się z trzaskiem. 
Marzena Nowak. Umyta. Okrągława, kokieteryjna. Nie gustował w tym typie kobiet, 
ale wiedział, że wielu mężczyzn gustuje. 
Rozejrzał się po sali. Kim są pozostałe? Cały ten babski legion? 
Publika, ani chybi. Swoisty gatunek starych bab, które zamiast polerować 
kościelne ławki i naprzykrzać się Panu Bogu na wszelkie możliwe sposoby – 
przychodzą tu. Sztafaż tu wpraw-dzie uboższy, rytuał mniej malowniczy, ale sedno 
na pewno ciekawsze. Nie trzeba przykładać ucha do ściany, oka do dziurki od 
klucza, mozolnie rekonstruować cudzych sekretów z ułam-ków plotek, domysłów, 
podglądnięć. Tu mają podane wszystko jak na tacy – cały ludzki brud, sprawy 
wstydliwe i tajemne wywleczone na dzienne światło, bez niedomówień, jak kubeł 
pomyj wylany wprost pod nogi. 
–
Czy oskarżony zrozumiał treść aktu oskarżenia? 
–
Tak. 
–
Czy oskarżony przyznaje się do zarzucanych mu czynów? 
–
Nie. 
–
Do sądu należy się zwracać „Wysoki Sądzie”. Czy oskarżony chce złożyć 
wyjaśnienie? 
–
Tak, Wysoki Sądzie. 
–
Proszę składać – sędzina połknęła ziewnięcie. 
– 
W dniu dwudziestym września podwiozłem swoim autem obecną tu Marzenę Nowak na 
trasie Kąty – Szczyty – Elbląg. W chwili, kiedy wsiadała do mojego auta była 
pobita i ucie-kała przed przemocą, wnoszę to z faktu, że na twarzy miała czarny 
siniec, była zdenerwowana a także z tego, że biegł za nią jakiś mężczyzna, 
prawdopodobnie ten, który wcześniej ją pobił. Wszelkie okoliczności zdarzenia 
opisałem dokładnie w śledztwie i chcę dodać tylko tyle, że jestem zaskoczony 
postawą osoby, której udzieliłem potrzebnej jej wówczas pomocy. Chcę teraz zadać 
Marzenie Nowak pytanie, którego nie zadano jej w śledztwie: dlaczego pani kła-
mie? 
Marzena Nowak, która od chwili rozpoczęcia rozprawy nie spojrzała na niego ani 
razu, te-raz gwałtownie odwróciła do niego wykrzywioną twarz.. Zapewne 
odpowiedziałaby, ale sę-dzina była szybsza. 
– 
Oskarżony zada jej to pytanie w odpowiednim czasie. Będzie miał prawo zadawać 
pyta-nia wszystkim przesłuchiwanym oraz składania wyjaśnień w toku rozprawy. 
Oskarżony ma prawo do obrońcy, z którego to prawa zrezygnował. Czy podtrzymuje 
swoje oświadczenie złożone sądowi w tej sprawie? 
– Podtrzymuję. 
– 
Proszę oskarżenie o odczytanie protokołów i przeprowadzenie postępowania dowodo-
wego. – Sędzina znów przełknęła ziewnięcie, jej podgardle rozdęło się na moment, 
po czym zwiotczało. 
To był protokół policyjny z pogotowia, potem długi, pełen łacińskich terminów i 
niezro-zumiałych określeń w medycznym żargonie opis urazów doznanych przez 
Marzenę Nowak i wykonanych w szpitalu zabiegów, na końcu jej zeznanie złożone 
policji w szpitalu. Szaleń-stwo. Mistyfikacja. Idiotyzm... one w to wierzą? 
Jezu... chyba tak... Wiedział dobrze, co od-powiedziałaby mu Marzena Nowak, 
gdyby jej pozwolono odpowiedzieć. Wyczytał to z jej twarzy wykrzywionej grymasem 
nienawiści. Za co go nienawidzi? Przecież nie za to, co jej zrobił, bo nic jej 
nie zrobił i wiedziała o tym równie dobrze, jak on. Nienawidzi go tylko za to, 
kim on jest – nieźle sytuowanym, domytym facetem. Po prostu ci, którzy ją 
przesłuchiwali samym sposobem zadawania pytań podsunęli jej pomysł, a ona uznała 
to za szansę. Później prawdopodobnie uwierzyła we własne kłamstwa, a raczej w 
to, że jej się coś należy od kogoś takiego, jak on. To taki prosty mechanizm... 
wystarczy odrobina nienawiści. 
– 
Oskarżony zeznał w śledztwie, że jest człowiekiem przystojnym, dobrze sytuowanym 
i myje się dwa razy dziennie, z czego jego zdaniem winniśmy wysnuć wniosek, że w 
zalotach nie musi się uciekać do przemocy... 
Jacek zerwał się na równe nogi. 
– Pani kłamie! Niczego takiego... 
Sędzina wyrwana z letargu wytrzeszczyła oczy ze zdumienia i uderzyła płasko 
dłonią w pulpit.. 
–
Oskarżony swoim zachowaniem obraża sąd. Będzie miał okazję ustosunkować się... 
–
Ależ ona kłamie... 
– 
...wypowiedzieć się, kiedy zostanie udzielony głos obronie. Ostrzegam, że jeśli 
się to powtórzy, zostanie ukarany grzywną na mocy artykułu... 
– Co nie zmieni faktu, że ona kłamie – powiedział siadając. 
– 
Wymierzam oskarżonemu grzywnę wysokości pięciu milionów złotych, na mocy arty-
kułu... – sędzina zmieliła w przywiędłych wargach odpowiednie artykuły i dodała: 
– Proszę oskarżenie o odczytanie tych zeznań oskarżonego w śledztwie. 
Pani prokurator była na to przygotowana. Odczytała starannie dobrane fragmenty 
jego ze-znania tendencyjnie szyderczym tonem, tak, że zgromadzone na sali 
kobiety: protokolantka, ławniczki, poszkodowana, jej matka i baby tworzące 
publiczność zarechotały otwarcie, sędzi-na poprzestała na ironicznym uśmiechu. 
Rozejrzał się i raptem dokonał zdumiewającego odkrycia: był jedynym na sali 
mężczyzną. Gdyby został aresztowany, miałby przy sobie przynajmniej 
policjanta... Opanował go atawi-styczny lęk: nie ma żadnych szans obrony. Jakoś 
dotąd nie przyszło mu do głowy patrzeć na swoją sprawę w aspekcie płci, w jego 
świadomości z dawna utrwaliło się przeświadczenie, że żyje w społeczeństwie 
cywilizowanym, że sędzia to urząd, prokurator to urząd, lekarz to za-wód. A 
tymczasem to wszystko baby, skonsolidowane w obronie swej siostry przed pewnym 
siebie, brutalnym samcem... Jak to się stało? Pomiatane przez wieki przez 
mężczyzn tworzą-cych systemy społeczne, ojców, mężów, kochanków – biorą teraz 
okrutny odwet, świadomie, czy podświadomie – to bez znaczenia. 
– Czy tak brzmiały zeznania oskarżonego w śledztwie? Czy może coś zostało 
przekręcone? 
Od tej chwili wszystko, co powiesz, może być użyte przeciwko tobie – zabrzmiała 
mu w uszach formułka tak często padająca z ekranu telewizyjnego. Masz prawo do 
obrony, facho-wej obrony. Byłeś durniem sądząc, że twoja sprawa jest czysta. 
Siedzisz po szyję w gównie i wszystko, co powiesz od tej chwili... 
–
Proszę Wysoki Sąd o umożliwienie mi wzięcia adwokata – powiedział. 
–
Oskarżony oświadczył sądowi, że nie potrzebuje obrońcy i będzie bronił się sam. 
–
Pamiętam, co powiedziałem. Zmieniłem zdanie. 
–
Kiedy oskarżony zmienił zdanie? 
– 
Teraz. Moje zeznania w śledztwie przedstawiane są tendencyjnie przez panią 
prokurator i odbierane tendencyjnie przez panią Wysoki Sąd. 
–
Przypominam oskarżonemu, że wciąż jeszcze znajduje się w sądzie... 
–
A ja myślałem, że w cyrku. Dlaczego pani się śmiała?Sędzina zesztywniała.
– 
Oskarżony został już pouczony o konsekwencjach obrażania sądu. Podwajam wysokość 
zasądzonej grzywny na mocy artykułu... 
Dziesięć baniek. Miał ochotę powiedzieć jeszcze, żeby Wysoki Sąd pocałował go w 
dupę, ale pohamował się. Pewnie nieźle by to wyceniła, a on nie powinien tak 
bezmyślnie szastać pieniędzmi, będą mu potrzebne. 
Wyszedł z gmachu sądu i wciągnął głęboko do płuc chłodne powietrze. Trochę 
wilgoci, zwiędłych liści, mnóstwo spalin. Nie miał ochoty wsiadać od razu do 
auta. Zatrzymał się nie-zdecydowanie u stóp szerokich schodów. Ciężkie drzwi 
sądu szczęknęły, Jacek odwrócił się i ujrzał Marzenę Nowak troskliwie prowadzącą 
pod rękę starszą kobietę, tę z lakierową toreb-ką. Na pierwszy rzut oka było 
oczywiste, że ta troskliwość nie jest dla obu kobiet czymś co-dziennym, że 
należy do sztafażu przybranego z okazji występu w sądzie, podobnie jak błękit-ny 
żakiet i lakierowa torebka. Pochłonięta sprowadzaniem matki ze schodów Marzena 
Nowak zauważyła Jacka dopiero znalazłszy się krok od niego – musiał jej się 
wydać wielki jak góra i groźny, bo odskoczyła gwałtownie w bok, podrywając 
łokieć obronnym gestem. 
– Odpieprz się facet! – krzyknęła piskliwie i cały jej starannie wypracowany 
urok prysł. 
Odwrócił się i poszedł przez parking w kierunku ulicy. Postanowił się przejść, a 
ponieważ nie lubił chodzić bez celu, określił sobie cel wyprawy: ostatnio wciąż 
zapominał o kupieniu golarek, kupi je teraz, póki pamięta. Ruszył szybkim 
krokiem w kierunku centrum handlowe-go, chętnie nawet pobiegłby, ale krępował 
się przechodniów. Przyjemny, znajomy zapach zwabił go do jakiegoś małego bistro, 
gdzie wypił dwie filiżanki kawy, szybko, na stojąco, parząc sobie wargi. Nie 
mógł zebrać myśli i wcale nie wynikało to z jakichś rozsądnych przy-czyn – co 
się z nim u licha dzieje? 
To strach. Ten sam, który już parę razy podchodził pod powierzchnię jego 
świadomości: zwierzęce przeczucie pułapki. Teraz już ten strach nie był 
bezpodstawny – przeprowadzono śledztwo, spisano zeznania Marzeny Nowak, świadków 
i jego własne, zebrano dowody rze-czowe i wszystkie te elementy złożyły się w 
akcie oskarżenia na obraz jego winy. Cóż z tego, że Marzena Nowak kłamie? 
Przeciw jej słowom ma tylko swoje słowa. Może przegrać. 
Konsekwencje takiego obrotu sprawy byłyby dla niego katastrofą... nie, nie! To 
niemożli-we. Nie przegra, nie może przegrać, przecież jest niewinny. Musi skupić 
się na własnej obro-nie, odłożyć wszystko inne na później, bo ma na to tylko 
trzy tygodnie. 
Chwilę podziwiał stojącą tuż przed wejściem do delikatesów długą, szarą lancię 
na war-szawskich numerach, potem wszedł do środka. Nie wziął koszyka, był pewny, 
że z koszykiem w ręku wygląda idiotycznie, podszedł więc do osobnego stoiska z 
gazetami, alkoholem i pa-pierosami i przyglądał się bezmyślnie łysince na 
ciemieniu stojącego przed nim faceta. Gość zrobił niezłe zakupy – kilka butelek 
whisky, wyborowa, karton guinnesa, karton żywca. Sar-macko – irlandzka 
kombinacja. Długi, elegancki płaszcz tylko podkreślał niezdarne ruchy, kiedy 
próbował upakować swoje zakupy w dwie nylonowe reklamówki. 
– Tuzin golarek gilette – powiedział Jacek do ekspedientki i wziął jedną z 
reklamówek. – Pomogę panu. 
– O, dzięki – facet podniósł na niego spojrzenie i znieruchomiał. – Dżambo?... 
Jak Boga kocham!... Dżambo! 
– Eryś!... 
Obaj uznali, że uścisk ręki po dwudziestu latach niewidzenia to za mało i na 
oczach zdu-mionej klienteli wykonali pięknego niedźwiedzia. Chodzili razem przez 
pięć lat do technikum i nie widzieli się od matury. Po maturze Eryk wrócił do 
rodzinnego Elbląga i robił karierę: naprzód w ZMSie, potem w partii, potem w 
Solidarności. W szkole miał złośliwie nadaną ksywę „Eros”, od jedynej dostępnej 
wówczas na rynku marki prezerwatyw – Jacek jednak nigdy tak go nie nazywał, 
nawet w jego nieobecności. Faktycznie Eryk trochę przypominał prezerwatywę, z 
powodu bladej, ciastowatej cery i miękkich, jakby gumowych ruchów; po latach to 
podobieństwo jeszcze się pogłębiło. 
– 
Słyszałem, że poszedłeś w ministry – powiedział Jacek, kiedy już uporali się z 
zakupami i ruszyli do wyjścia. 
–
Tylko mały departamencik – odrzekł skromnie Eryś. – A u ciebie? 
–
Tak sobie. Trzy lata temu założyłem firmę. 
– 
I jak? Żre? 
–
Nie narzekam. 
– 
Dżambo, chłopie... – Eryś wyraźnie cieszył się z tego przypadkowego spotkania. – 
Mu-simy to oblać, nie da rady. Co ty właściwie tu robisz? W Elblągu? 
–
Miałem dzisiaj rozprawę w sądzie rejonowym. 
–
Pieniążki?Jacek skrzywił się.
–
Chciałbym, żeby to były pieniążki.Eryk spojrzał na niego przenikliwie.
–
Jedziemy do mnie. Paliwo jest – potrząsnął jedną z reklamówek – telefon na 
miejscu. 
–
Mam auto na parkingu przed sądem. 
Z szarej lancii wysiadł młody kierowca. Eryk podał mu obie reklamówki, a on ujął 
je z szacunkiem. 
– 
Zawieź mi to domu, Heniutek. – Ujął Jacka pod łokieć i ruszyli ruchliwą ulicą. – 
To jed-na ze złych stron mojego stanowiska, nie mogę pić w knajpach – objaśnił. 
Jacek pomyślał, że właściwie powinien wrócić do domu, opowiedzieć wszystko 
Teresie, naradzić się z nią... och, ona nawet nie udaje, że ją to obchodzi. 
Zadzwoni do niej, to wystar-czy. 
– 
Molestowanie seksualne i pobicie ze skutkiem utraty ciąży – odpowiedział 
machinalnie na pytanie Eryka. 
– Jezu... t y ? 
– 
Podwoziłem babę. Zemdlała mi w aucie, więc zawiozłem ją na pogotowie, a oni 
wezwali policję. Nawet mi do głowy nie przyszło, że może z tego wyjść takie 
gówno. 
W domu Eryś wystawił na stół zawartość obu reklamówek i przyjrzał się z 
zadowoleniem baterii. 
–
Od czego zaczynamy? 
–
Sam wybierz. Mnie wszystko jedno.Eryś ujął pieszczotliwie za szyjkę butelkę 
whisky.
–
Wujaszek Haig. Z lodem? 
–
Jeśli masz. 
–
Mam, mam. Gorzej z zagrychą. Jakoś ciągle o tym zapominam. 
Jacek pociągnął długi, chłodny łyk i pomyślał, że tego właśnie potrzebował po 
tej żałosnej szopie w sądzie: alkoholu. Specyficzny absmak skojarzył mu się z 
okresem stanu wojennego i bimbrem, którego chałupnicza produkcja osiągnęła 
wówczas rangę sportu narodowego. Nie-którzy, szczególnie koledzy z wydziału 
chemii węglowej doszli w tym do perfekcji – wuja-szek Haig by się nie 
powstydził. 
Historia jego przygody sprzed kilku tygodni opowiedziana teraz Erykowi wydała 
się ab-surdalna, głupia i byłaby naprawdę śmieszna, gdyby nie konsekwencje. 
–
Ależ z ciebie palant. Mogłeś jej od razu dać trochę forsy, na pewno by się 
odczepiła. 
–
Nie przyszło mi to do głowy. Ty byś tak zrobił? 
–
Jasne, od razu.Jacek wzruszył ramionami.
–
Jest, jak jest. Potrzebuję teraz dobrego adwokata, najlepiej stąd, z Elbląga. 
–
Adwokata? Nie ma sprawy. – Eryś pogrzebał w portfelu i podał Jackowi wizytówkę. 
–
„Mecenas Ewa Wysocka” – przeczytał Jacek i rzucił wizytówkę na stół. 
–
Baba? Dzięki. Potrzebuję faceta, i to z jajami. 
– 
Wcale nie. A nawet zupełnie nie. Tym babom da radę tylko baba, a ta jest ekstra. 
Roz-smaruje tamte po ścianie, zobaczysz. 
–
Znasz ją? 
–
Z mojej sprawy rozwodowej. Puściła mnie w skarpetkach. 
–
Ciebie? 
–
Była adwokatem mojej żony. Mnie bronił facet, cienki bulion, choć podobno 
najlepszy w mieście. 
– No pięknie – powiedziała Teresa. – Już myślałam, że ciebie wsadzili. Gdzie 
byłeś? 
– 
Przecież wiesz, gdzie. Po rozprawie spotkałam szkolnego kolegę i wypiliśmy 
trochę, więc przenocowałem u niego. 
To „wypiliśmy trochę” było eufemizmem sformułowanym na użytek żony, prawdę mó-
wiąc nawalili się obaj jak tramwaj i Jacek teraz cierpiał nie tylko z powodu 
kosmicznego ka-ca, ale był także na siebie wściekły. Przepadł mu poranny tenis, 
a nawet gdyby zdążył wrócić na czas, byłby w stanie najwyżej podawać piłki. 
– Mogłeś zadzwonić, całą noc nie zmrużyłam oka. 
– 
E, naprawdę? Dzwoniłem ze cztery razy, ostatni raz o północy. I teraz ja pytam: 
gdzie byłaś? 
– 
W domu. To znaczy u mamy. Przyszedł list od wujka Adama – wyjęła z torebki 
rozdartą kopertę lotniczą i podała mu. 
Milczał. Powinna przynajmniej zapytać, jak mu poszło na rozprawie – myślał z 
urazą. A ona zdaje się pochłonięta czymś zupełnie innym – listem od jakiegoś 
cholernego wujka. Wu-jek Adam to był brat jej matki, tuż przed ogłoszeniem stanu 
wojennego wyjechał do Ameryki i już nie wrócił. Od kilku lat mieszkał w 
Kalifornii, niedawno ożenił się z dużo starszą od siebie kobietą. Nikt w 
rodzinie Teresy nie miał wątpliwości, że zrobił to dla pieniędzy. 
Zważył w ręku kopertę i odłożył ją na stół. 
–
Nie jesteś ciekawy, co pisze? – spytała zdziwiona. 
–
Nie. 
–
No więc... 
– 
Naprawdę nie jestem ciekawy. Miałem wczoraj rozprawę i poszło mi bardzo źle. Nie 
mam ochoty zajmować się kłopotami twojego wuja, mam własne. 
– Co to znaczy, że poszło źle?Wstydził się powiedzieć, że w sądzie zrobił z 
siebie durnia.
– 
Nie potrafię bronić się sam. Próbowałem, ale co się odezwałem, to nie w porę, 
albo nie tak jak trzeba. Zarobiłem dziesięć baniek grzywny, za obrazę sądu. – 
objaśnił. – Muszę wziąć adwokata. 
– Od razu ci mówiłam, żebyś wziął. Ale ty zawsze jesteś mądrzejszy. 
Mówiła? Nie mówiła? Nie przypominał sobie, żeby coś takiego mówiła. Lepiej nie 
drążyć, bo kłótnia pewna. Raczej powinien teraz okazać dobrą wolę i przeczytać 
ten cholerny list wujka Adama. Westchnął z rezygnacją i sięgnął po niebiesko – 
czerwoną kopertę. Ciocia Le-onie przeszła właśnie masywny wylew i Teresa, która 
zawsze przecież chciała zobaczyć Amerykę mogłaby przyjechać i opiekować się 
ciocią. Za pięćset dolarów miesięcznie... Ludz-ka bezczelność nie ma granic. 
Parsknął i raz jeszcze rzucił list na stół. 
– 
Co o tym myślisz? – spytała Teresa obojętnie nie podnosząc głowy znad jakiegoś 
maga-zynu, zupełnie, jakby nie słyszała parsknięcia i nie dostrzegła gestu. 
– Szczerze? Myślę, że to wyjątkowo bezczelny facet. Chyba że nie wie, że jesteś 
zamężna. 
– 
No wiesz... niczego konkretnego tu nie robię i na razie nie ma widoków. Myślę, 
że mo-głabym pojechać. 
–
Nie. 
–
Nie? A to czemu? 
–
Jeżeli sama tego nie rozumiesz, to... to ja się nie podejmuję tłumaczyć. 
– 
Proszę, proszę! – zawołała urażona. – Taki z ciebie bystrzak, a nie możesz 
pojąć, że ja się tutaj duszę? 
–
Tutaj? To znaczy gdzie? W tym kraju, w tym domu, w tym małżeństwie? 
–
W tym domu! W tych cholernych czterech ścianach!Poczuł złość.
– 
Więc otwórz okna i posprzątaj – machnął ręką ogarniając tym gestem panujący w 
miesz-kaniu bałagan. 
– 
Nienawidzę sprzątania! Nienawidzę prania, gotowania, przyszywania guzików! Nie–
na– wi–dzę, rozumiesz?!... 
–
A jak myślisz, co t a m byś robiła? 
–
Ale za pieniądze. 
– 
Za jakie pieniądze? Ten facet zawodowej pielęgniarce musiałby płacić cztery razy 
wię-cej, o to mu chodzi! Nie widzę tu także propozycji pokrycia kosztów podróży, 
a to jest kupa forsy, jeśli się orientujesz. Zresztą... mogę ci dawać te pięćset 
dolarów miesięcznie, skoro zależy ci na takich pieniądzach. 
–
Za co? 
–
Nie za co, tylko po co. Żebyś się czuła dowartościowana. 
–
Nic nie rozumiesz. 
– 
Istotnie nie rozumiem... 
–
Chodzi o to, żeby pracować, być niezależną.Zaśmiał się szyderczo.
– 
Potrafisz być niezależna za pięćset dolarów miesięcznie? Posłuchaj, Teresa... 
tutaj także można znaleźć pracę. Nie jest to takie łatwe, ale nie jest także 
niemożliwe. 
–
Myślisz, że nie szukam? 
–
Myślę, że nie szukasz. 
– 
Właśnie że szukam! Cały czas! Tylko że nie mam ochoty latać po ulicach, 
zaczepiać lu-dzi i wciskać im budziki, czy jakieś inne gówno! To nie jest praca, 
to jest jakieś nachalne oszustwo... – rozpłakała się. 
Zrobiło mu się jej żal. On także nie chciał, żeby jego żona latała po ulicach i 
wciskała lu-dziom budziki. Cholerne czasy. Powinien się tym zająć, pomóc jej. To 
jego obowiązek. Tyl-ko... teraz musi całą swoją energię, czas, pomysłowość 
zaangażować w co innego. W coś, co jest ważne dla nich obojga, bo może podciąć 
podstawę ich bytu. Ona nie zdaje sobie sprawy z powagi zagrożenia i trudno mieć 
do niej o to pretensję – on sam dotąd nie zdawał sobie spra-wy. Jak jej to 
wytłumaczyć? 
–
Teresa... zabiorę się do tego, słowo honoru... razem się zabierzemy, jak tylko 
przewali mi się ta sprawa w sądzie. To kwestia trzech, czterech tygodni, nie 
więcej. No, przestań smarkać, na pewno coś znajdziemy. 
Przestała smarkać. Otarła oczy, nos i spojrzała na niego chłodno. 
– 
Dzięki, Jacek. Miałeś dwa lata, żeby się do tego zabrać. Teraz dostałam ofertę 
pracy i zamierzam z niej skorzystać. Poza tym... uważam, że obojgu nam dobrze 
zrobi pobyć trochę z dala od siebie, po tym wszystkim. 
Poczuł, że na plecach robi mu się gęsia skóra. 
–
Po czym? 
–
No, ty i ta baba... ja nie wiem. 
Patrzył na nią zdumiony. Czy ona naprawdę to powiedziała?.. To niemożliwe, żeby 
uwie-rzyła w tę bzdurę, nikt, kto go choć trochę znał, nie mógłby uwierzyć. 
Nawet Eryk, który po raz ostatni widział go dwadzieścia lat temu. 
– Wierzysz w to, co powiedziałaś? – spytał. 
– Ja nie wiem Jacek... ostatnio zrobiłeś się taki jakiś... wściekasz się o byle 
co, ciągle masz jakieś pretensje, humory... ja naprawdę nie wiem. Tak sobie 
pomyślałam, że to by nam do-brze zrobiło, odpocząć trochę od siebie. 
Oczywiście, że nie wierzyła w to. Sięgnęła po to, jak dziecko sięga po garść 
piasku, kiedy zabraknie mu argumentów. Zwykły cios poniżej pasa. 
Odechciało mu się walki. Skinął powoli głową i poszedł do swego pokoju. 
Wyciągnął z teczki butelkę Haiga – prezent od Erysia – i otworzył. Nie miał tu 
żadnej szklanki, ani kie-liszka, nalał więc wprost do zakrętki i wypił. 
Kalifornia. Słońce, ocean i swaty rodaków ze starego kraju. Kurwa mać. To 
koniec. Jacek nienawidził Ameryki i jej dolarów. W takiej sa-mej sytuacji 
rozpadło się jego pierwsze małżeństwo: pojechał na roczne stypendium do 
Springfield, Massachusetts. Wrócił wprawdzie po ośmiu miesiącach, ale i tak za 
późno, żeby jeszcze coś posklejać. 
Co on może zrobić? Co w ogóle może w takiej sytuacji zrobić? Powiedzieć jej, że 
to nie fair, teraz, kiedy został osaczony? 
Rozdział V 
Umówił się z panią mecenas w jej kancelarii na czwartą. Taką godzinę oznaczyła, 
a on przystał, choć bardzo mu to nie pasowało – po prostu za wcześnie. Głodny, 
zły, zasiadł w jej sekretariacie punktualnie o czwartej i czekał ponad 
dwadzieścia minut, zanim się zjawiła. Zziajana, z włosami w nieładzie, obdarzyła 
go uśmiechem, który natychmiast go rozbroił i sprawił, że zapomniał kilku 
kwaśnych uwag o cnocie punktualności, jakie nasunęły mu się w czasie ubiegłych 
dwudziestu minut. Wpuściła go do gabinetu i wskazała fotel, stał jednak i 
czekając, aż ona usiądzie przyglądał się jej nogom, kiedy wkładała papiery do 
szafy – smu-kłym łydkom opiętym przejrzystymi pończochami. Eryś miał rację, pani 
mecenas jest „eks-tra”. Ile może mieć lat? – zastanawiał się. Coś w okolicy 
czterdziestki, w gęstych, równo ob-ciętych włosach polśniewało sporo srebrnych 
niteczek. 
Opadła w końcu na krzesło za biurkiem. 
–
Słucham. 
–
To taka głupia sprawa... nie wiem od czego zacząć. 
– Może zacznijmy od pieniędzy – powiedziała rzeczowo. – Często zdarza mi się 
wysłu-chać kogoś, kogo nie stać na moje usługi. Moje honorarium to dziesięć 
milionów za przyjęcie sprawy i dziesięć za każdą rozprawę, w której wezmę 
udział. 
Poczuł się zbity z tropu. Nie dlatego, że mówiła o pieniądzach, ale dlatego, że 
powiedziała to w sposób zupełnie nie przystający do jej uroczej 
powierzchowności: brutalnie i niezbyt elegancko. Zaśmiał się, żeby pokryć 
zmieszanie. 
–
Niezależnie od skutku? – spytał. 
–
Tak, to niezależnie. Jeśli wygrywam, jeszcze dziesięć milionów. 
–
Niewąsko.
Zaśmiała się także, założyła nogę na nogę.
– 
Pan wybaczy, ale nie robię wyjątków. Tak się składa, że jestem jedynym 
żywicielem ro-dziny, a moja rodzina lubi dobrze zjeść. 
– Tak, to mocny argument. Czek, przelew, gotówka? 
– 
To bez znaczenia – powstrzymała go gestem, bo sięgnął po portfel. – Załatwi pan 
to póź-niej, w sekretariacie. Proszę mówić, w miarę możliwości dokładnie. 
– 
To się zaczęło dwudziestego września. W przeddzień pojechałem do Lublina usuwać 
awarię w sieci komputerowej zakładów... to chyba nieistotne. Planowałem wrócić 
na noc do domu, ale sprawa przeciągnęła się do późnego wieczora, a ponieważ nie 
byłem przygotowany na nocleg w Lublinie, pojechałem na noc. 
Opowiadał płynnie i logicznie, jednocześnie stwierdził, że ta rozmowa o 
pieniądzach była bardzo potrzebna – z fotela faceta podziwiającego nóżki pani 
mecenas przesadziła go na fotel klienta, który słono płaci. Wysocka słuchała nie 
przerywając, od czasu do czasu pisała coś w obszarpanym zeszycie w kratkę. Kiedy 
dobrnął do końca swojej przygody parsknęła ni to zdziwiona, ni to ubawiona. 
–
Ma pan inklinację do stwarzania sobie kłopotów. 
–
A jak pani zdaniem powinienem był postąpić?Spoważniała.
– Postąpił pan uczciwie i będzie to pana sporo kosztować – wzięła od niego 
kserokopię wezwania. – Prokurator Jadwiga Bączek. Jadzia Bączkówna... mógł pan 
lepiej trafić. To zga-ga. 
–
Pani ją zna? 
–
Tak, byłyśmy na jednym roku. 
Powstrzymał się, żeby nie wyrazić zdumienia. Trudno uwierzyć, że tamta stara 
tłusta baba i pani mecenas są w tym samym wieku. Ale widocznie są. Zdał jej 
pokrótce sprawę ze swoich dwóch wizyt w prokuraturze, potem z występu w sądzie i 
odetchnął. 
–
Coś podobnego... nawet nie przeczytał pan kodeksu karnego? 
–
O, z pewnością jest dla mnie za mądry. I za gruby.Wyjęła z szuflady wytartą 
broszurkę w brudnoczerwonej okładce i podała mu.
– 
To jest kodeks karny. Razem z wykonawczym i postępowania nie przekracza 
objętości przeciętnej powieści. 
– 
Coś takiego – zdumiał się ważąc w ręku książeczkę. – I na podstawie tego sadza 
się tylu ludzi? Że więzienia trzeszczą w szwach? 
– 
Tak jest. Został napisany ściśle według dziesięciu przykazań... no, powiedzmy 
według siedmiu. Proszę wziąć i przeczytać w wolnej chwili. Tu ma pan jeszcze 
kodeks postępowania 
–
podała mu bliźniaczo wyglądającą broszurkę. – Kiedy mamy termin? 
– Pierwszego grudnia. 
Ta liczba mnoga dodała mu ducha, pokrzepiła jego nadwątloną odwagę. Już nie był 
sam, ta urocza, kompetentna kobieta stanęła obok niego i nie pozwoli mu zginąć. 
Obrońca. Piękny zawód... nie, raczej powołanie. Za pieniądze. I cóż z tego? O 
ile prostsze byłoby życie, gdyby każda kobieta od razu, na początku, określiła 
cenę swojej lojalności! 
– 
Świetnie. To znaczy fatalnie, ale wybrniemy z tego. We środę powinnam dotrzeć do 
akt w sądzie, a pan... proszę pojechać do tych Kątów, czy Szczytów... chociaż... 
powinnam także pojechać. Obejrzeć miejsce zbrodni – zaśmiała się. Przerzucała 
szybko kartki dużego termina-rza. – Psia kość... wszystko mam zapchane, a 
weekendy staram się spędzać w domu. Chyba żebyśmy tam pojechali.... o której 
musielibyśmy wyjechać, żeby tam być o szóstej rano, tak jak pan wtedy? 
–
Chyba gdzieś o wpół do piątej. To znaczy z Elbląga piąta, piąta piętnaście. 
– 
I obrócilibyśmy do dziesiątej? 
–
Z pewnością. To niedaleko. 
– 
Świetnie. Nie sądzę, żeby moja córka wstała w sobotę przed dziesiątą. – Jej 
twarz znowu rozjaśniła się uroczym, trochę asymetrycznym uśmiechem. – Zatem 
proszę podjechać po mnie w sobotę, o piątej piętnaście. Tu, pod kancelarię. 
Nie nastawił budzika, nie chciał obudzić Teresy. Mimo, że była na niego obrażona 
i odzy-wała się tylko z konieczności, na pewno nie wytrzymałaby, żeby nie 
spytać, dokąd się wybie-ra. Niewykluczone, że zechciałaby pojechać z nim. Sam by 
jej to zaproponował, wiedział jednak z doświadczenia, w jak denerwujący sposób 
ona zwykle demonstruje swoje dąsy; obecność osoby trzeciej zapewniłaby wdzięczną 
widownię dla jej popisów. A przecież ta wy-prawa ma konkretny cel, na którym 
powinien się skoncentrować. Nie, lepiej nie. Zawierzył swojemu wewnętrznemu 
programatorowi, który jeszcze nigdy go nie zawiódł – i rzeczywiście – obudził 
się o czwartej. Wstał i wyszedł z sypialni zamykając za sobą cicho drzwi. W 
ciągu pół godziny był gotów i miał trzy kwadranse na dojazd do Elbląga – aż 
nadto przy puściut-kich o tej porze ulicach i drogach. 
Bez trudu zaparkował na wprost bramy kamienicy, w której mieściła się 
kancelaria, do-kładnie piąta piętnaście. W żadnym oknie nie paliło się światło, 
ulica była ciemna i wylud-niona. Na wszelki wypadek nacisnął guzik domofonu 
kancelarii, ale odpowiedziała mu cisza. Wrócił do auta, zapiął szczelnie kurtkę, 
oparł łokcie na kierownicy, głowę na łokciach. 
– Długo pan czeka? 
Siedziała obok niego, uśmiechnięta, w ciepłej kurtce z żółtego polaru. Otrząsnął 
się i spoj-rzał na zegarek. Wpół do szóstej. 
– Nie, skąd. Parę minut – wymamrotał odzyskując przytomność. Był zmarznięty, 
zdrętwiały i rozespany – ten kwadrans wystarczył, żeby zdążył zasnąć na dobre i 
będzie potrzebował następnego kwadransa, żeby się na dobre obudzić. Ruszył. 
Wszystko wyglądało teraz inaczej niż wtedy: było zupełnie ciemno, drzewa, 
wówczas zielone, wyciągały nagie gałęzie ku niebu, w żadnej z mijanych wsi nie 
paliło się najmarniejsze światełko. Ta zmieniona sceneria sprawiła, że 
przejechał przez Szczyty nie rozpoznając ich i dopiero zwalniając przed 
przejazdem kolejowym uświadomił sobie, że to jest t e n przejazd. Zatrzymał 
auto. 
–
Tutaj stałem wtedy przed szlabanem – powiedział.Wysocka wysiadła, on za nią.
–
Przejazd jak przejazd – mruknęła. – Ona przyszła stamtąd? 
–
Tak. Oczywiście stałem w tamtą stronę. 
–
Proszę jeszcze raz o tym opowiedzieć. 
Opowiedział. Który to już raz? Raptem przypomniał sobie o traktorze. Jakoś 
wcześniej mu to umknęło. 
–
No proszę. Mamy jeszcze traktorzystę. Coś o nim mówiła? 
–
Tylko tyle, że to pojebus. Przepraszam, to cytat.Zachichotała.
–
Jedźmy teraz w kierunku, z którego ona przyszła. Wolniutko, musimy odnaleźć jej 
dom. 
–
Pani zna jej adres? 
–
Tak. Właściwie tylko numer domu w tych Kątach. Tu nie ma ulic. 
Wysiedli przy najgęstszym skupisku domów i błądzili na oślep pobudzając do 
ujadania kolejne psy. W końcu dostrzegli w podwórzu jakiegoś obejścia kobietę z 
wiadrem. 
– Marzena Nowak? Ona u Ślepki mieszka. Musicie iść tą drogą prawie pod las. 
Poszli. Zastanawiał się chwilę, czy powiedzieć jej to, co przyszło mu już 
wcześniej do głowy i doszedł do wniosku, że może. W końcu ona jest jego obrońcą. 
–
Odwiedzimy ją? 
–
Nie, nie. Popatrzymy tylko z daleka. 
– 
Wie pani... myślałem, żeby jej dać pieniądze. Na przykład połowę z tego, czego 
żąda. 
Żeby się odczepiła i wycofała oskarżenie. Wysocka milczała. Zrobiło mu się 
głupio, zaczął się pośpiesznie tłumaczyć. 
– 
To wszystko jest dla mnie... komplikuje mi mnóstwo spraw. Prawdę mówiąc mam 
teraz inne kłopoty... 
–
Przeczytał pan kodeks? 
–
Nie, jakoś... 
– 
Widzi pan, wycofanie powództwa cywilnego niewiele zmieni pańską sytuację. 
Oskarża prokuratura, a ta Marzenka tylko próbuje przy okazji wyrwać coś dla 
siebie. Żeby wycofano oskarżenie ona musiałaby wszystko odwołać, wskazać, kto ją 
pobił, odpowiadać za składanie fałszywych zeznań, pomówienie, pokryć koszta 
sądowe i w konsekwencji wsadzić tego swo-jego kochasia do pudła. 
– 
Ale przecież ona w i e, że oskarżenie jest fałszywe. Gdyby ją trochę 
postraszyć... no, tym, o czym pani mówi, a potem zaproponować pieniądze? 
– 
To za duże ryzyko, może polecieć z ozorem do pani prokurator. Ja tego nie zrobię 
i jako obrońca stanowczo odradzam to panu. Już lepiej od razu przyznać się do 
winy. 
Obejście, w którym mieszkała Marzena Nowak było zaniedbane i biedne – nie było 
nawet psa, który ostrzegłby mieszkańców, że zbliżają się obcy, nawet ogrodzenia. 
Zatrzymali się w odległości kilkunastu metrów od budynku. 
– Muszą być bardzo biedni – szepnął Jacek. 
– Panie Jacku... przyznanie się do winy to także jest wyjście. Nie był pan 
karany i są oko-liczności łagodzące... 
Odwrócił się zaskoczony i w mroku napotkał spojrzenie jej ciemnych oczu. 
Wzruszyła ra-mionami. 
–
Wyrok w zawieszeniu i grzywna. 
–
Pani myśli, że to ja ją pobiłem?... 
– To zupełnie bez znaczenia, co ja myślę. Powinnam to panu powiedzieć, więc 
mówię. – Rzuciła okiem na zegarek. – Chodźmy. 
Poszła przodem odnajdując inną, krótszą drogę do szosy. Domyślił się, że chce 
uniknąć ponownego spotkania z kobietą, którą pytali o drogę. Na szosie 
zatrzymała się przy wiacie przystanku autobusowego. Wyjęła z kieszeni małą 
latarkę i podała mu. 
– Proszę poświecić. 
Oświetlił rozkład jazdy, a ona zapisała coś w notatniku. Wsiadłszy do auta 
wyzerował licznik i po przejechaniu piętnastu kilometrów zwolnił i zaczął się 
rozglądać. W końcu za-trzymał auto. 
–
Gdzieś tu wysiadła. 
–
Mówiła coś? 
–
Tylko „dziękuję”. 
–
A przedtem? Kiedy jechaliście? 
–
Nic. To znaczy spytałem ją, do kogo jedzie, a ona powiedziała, że do matki. To 
wszystko. 
–
Co dalej? 
–
Pojechałem nad jezioro. 
–
No to jedźmy. 
Drewniany pomost był tak wąski, że idąc po nim stykali się ramionami. Pół metra 
pod ich stopami chlupotało jezioro, ciemne i lodowate, jego przeciwległy brzeg 
tonął w mroku. Przy-pomniał sobie, że wtedy zupełnie serio rozważał, czy nie 
popływać. Wzdrygnął się. 
–
Zimno panu? 
–
Nie, nie. 
–
Długo pan tu wtedy był? 
–
Kilka minut. Rozejrzałem się, opłukałem twarz i wróciłem do auta. 
We wsi z łatwością odnalazł kawiarnię, choć nie było czerwonych parasoli. 
Mieściła się w sztampowym pawilonie handlowym oddalonym kilkanaście metrów od 
drogi, na szybie przy-klejono papierową brzydką biedronkę. Na placyku przed 
pawilonem rozlewała się wielka, błotnista kałuża. Wtedy był kurz. Jackowi 
zachciało się kawy, tak bardzo, że musiał parę razy przełknąć ślinę. 
–
Napijemy się kawy? – spytał. 
–
O, chętnie. Marzę o kawie. 
Wysiedli z auta i ostrożnie okrążyli kałużę. Niestety – drzwi były zamknięte, 
wewnątrz świeciła tylko słaba żarówka nad bufetem. „Czynne 7 – 19” przeczytał i 
spojrzał na zegarek – za dwadzieścia ósma. A potem zobaczył zatkniętą poniżej za 
szybą karteczkę kratkowanego papieru: „W wykendy czynne od 9”. 
– Psia krew – powiedziała pani mecenas. 
Obeszli pawilon dookoła potykając się w ciemności o jakieś rozrzucone skrzynki, 
brodząc w błocie i klnąc – żywego ducha. 
– Trudno – pani mecenas tupnęła parę razy, żeby otrzepać błoto z mokasynów. – 
Nie bę-dziemy tu sterczeć do dziewiątej. 
Zatrzymali się jeszcze tylko raz, choć Jacek nie był w stanie stwierdzić, w 
którym miejscu na kilkukilometrowym odcinku lasu wówczas się zatrzymał. Zdaniem 
pani mecenas nie było to ważne, chodzi o czas – objaśniła. Nie rozmawiali ze 
sobą po drodze. Dopiero kiedy wje-chali do Elbląga, Jacek spytał: 
–
Dokąd panią odwieźć?Nie odpowiedziała. Osunęła się nisko w pasach, głowa opadła 
jej na ramię...Zahamował gwałtownie przy chodniku.
–
Pani Ewo!...
Poderwała głowę i rozejrzała się nieprzytomnie.
–
Och... chyba zasnęłam. Przepraszam. 
Nastrój wyraźnie poprawił mu się. Jego sprawa spoczęła w dobrych rękach i musi 
się teraz rozstrzygnąć na jego korzyść – przecież jest niewinny. No i Teresa... 
jednak to prawda, że sam diabeł nie rozszyfruje kobiety. Wróciwszy w sobotę rano 
z wycieczki do Szczytów zastał ją na nogach, powitała go filiżanką wspaniałej 
kawy i uśmiechem. Jakby nie było wcześniej cichych dni, jakby się nigdy nie 
pokłócili. Zgodził się towarzyszyć jej w sobotnich zakupach, choć nie cierpiał 
zakupów. Bał się jednak jakimś swoim słowem czy zachowaniem zepsuć nowo zawartą 
ugodę; popychał więc posłusznie za żoną wielki siatkowy wózek, trochę zdzi-
wiony, że ona wszystko kupuje zgrzewkami: mleko, soki, kawę, herbatę... 
–
Zawsze tyle kupujesz? 
–
Nie – uśmiechnęła się. – Wykorzystuję okazję, że mam auto i tragarza. 
Przez cały weekend Teresa nie wspomniała o wyjeździe. Może doszła do niej w 
końcu ab-surdalność tego pomysłu? Lepiej siedzieć cicho na ten temat, jest 
szansa, że sprawa przy-schnie. W nocy z niedzieli na poniedziałek zaczął się 
zastanawiać, czy nie pójść za ciosem i nie spróbować doprowadzić ugody do końca, 
pal sześć dąsy, pal sześć postanowienie, że on pierwszy jej nie tknie. W końcu 
jest mężczyzną i to on powinien wyjść z inicjatywą, a już na pewno powinien być 
od niej trochę mądrzejszy. Chyba zbyt długo się zastanawiał, bo Teresa zdążyła 
zasnąć na dobre. Jemu zresztą też zaczęły się plątać myśli. Jutro – pomyślał 
leniwie zasypiając. 
Następnego dnia zaspał, potem zapomniał wstąpić na komisariat i zawrócił w 
połowie dro-gi – w efekcie dopiero o dziesiątej dotarł do firmy. Zamknąwszy za 
sobą drzwi doznał dziw-nego wrażenia – wszyscy zamilkli. 
– Co was tak zatkało? Obgadywaliście akurat mnie? 
Andrzej wziął ze swojego biurka plik z zielonym nadrukiem, wstał i poszedł za 
nim do je-go gabinetu, zamknął starannie obite dermą drzwi. 
–
Jak to u ciebie wygląda? W tym sądzie? – spytał. 
–
Przerwa do pierwszego grudnia. Bo co? 
–
Przeczytałeś dobrze specyfikację? – położył plik na biurku przed Jackiem. 
–
Mam wrażenie, że przeczytałem... o co chodzi?Andrzej pochylił się i wybrał z 
pliku jedną kartkę.
–
O to. Oświadczenia. Przeczytaj. 
Jacek zaniepokojony przebiegł wzrokiem kolejne punkty. „Oświadczam, że 
zapoznałem się... oświadczam, że nie podlegam wykluczeniu... oświadczam, że 
jestem płatnikiem... oświadczam, że nie byłem karany i że nie toczy się 
przeciwko mnie postępowanie karne, skarbowe ani administracyjne...” 
–
O kurwa – powiedział. 
–
Termin jest trzydziestego listopada... niech to krew zaleje. Gdyby było na 
odwrót... 
–
Gdybyś mi na to nie zwrócił uwagi, podpisałbym to z rozpędu... 
– 
Myślałem już o tym – Andrzej uśmiechnął się niepewnie i złożył starannie plik 
arkuszy. –To znaczy była taka opcja, żeby ci nic nie mówić, podpisałbyś to i 
już. Nawet byś nic nie wiedział. Ale to chyba nie jest najlepszy pomysł. 
Posłuchaj... startujemy, żeby wygrać. I mo-żemy wygrać, szansa jest. A wtedy 
oni... to znaczy konkurencja, to będzie Complico, Elta, czyli ta szuja 
Mułłowicz... wygrzebią to. Po prostu za duży szmal, żeby nie próbowali. 
Zresztą... nie wściekaj się, ale i tak wszyscy wiedzą. 
– Kto „wszyscy”? 
– 
Nasza cała firma. Twoja żona i jej przyjaciółka moja żona. Ich przyjaciółki i 
przyjaciółki ich przyjaciółek, a także ich mężowie. Ty sam nie robiłeś z tego 
tajemnicy. 
–
Fakt. Może jakoś beze mnie... 
–
Nie da rady, Jacek. Wszystkie większe referencje diabli biorą. Elmar, MEN. 
Centrum... 
Tak, to prawda. Tamte tematy prowadził jeszcze na zlecenie uczelni. Jako firma 
zrobili właściwie tylko jeden duży, liczący się temat, komputeryzację zakładów 
włókniarskich „Fanty”. Reszta to miełocz, zlecenia, które pozwalały im nieźle 
zarabiać, ale jako referencje do tak gigantycznego tematu bez wartości. Zresztą 
jakim cudem to miałoby pójść bez jego nazwiska i podpisu? Impas. Czy tu się da 
cokolwiek wykombinować? 
– Tu się nie da nic wykombinować, Jacek – powiedział Andrzej, jakby usłyszał 
jego myśli. 
–
Musimy ten przetarg odpuścić. I modlić się, żebyś został uniewinniony. 
–
Wcale nie mam pewności, że zostanę uniewinniony... 
–
Ale... przecież j e s t e ś niewinny?... 
– 
Oczywiście, że j e s t e m. Tylko że tam, w tym sądzie...nie masz pojęcia, jak 
to wyglą-da. Nawet nie wiem, czy potrafiłbym ci to wytłumaczyć... fakty i 
mistyfikacje stają się tylko słowami, nabierają tej samej wagi. To jakbyś 
przeszedł w inny wymiar. 
Andrzej patrzył na niego chwilę ze współczuciem, potem rozłożył bezradnie ręce i 
wyszedł zamykając za sobą cicho drzwi. Jacek wsadził ręce w kieszenie spodni i 
podszedłszy do okna zagapił się na przejeżdżające w dole samochody, tłoczących 
się przechodniów. Porażka... nie, nie wolno mu się z tym pogodzić. Musi być 
jakiś sposób! Trzeba go tylko znaleźć... mógłby na przykład awansować Andrzeja 
wstecznie na dyrektora firmy. Nie istniało wprawdzie takie stanowisko, ale nic 
prostszego, niż je stworzyć. Andrzej był dobry, cholernie dobry w swoim fachu... 
i w niczym innym. We wszelkich sprawach finansowych i organizacyjnych wykazy-wał 
bezradność dziecka. Ale to bez znaczenia, istotniejsze, że jego nazwisko 
kojarzyło się w branży źle – miał pecha pracować wcześniej dla hochsztaplerów. 
Kiedy dwa lata temu znalazł się na bruku, bez pieniędzy i bez pomysłu jak 
wybrnąć z długów – Jacek natychmiast zapro-ponował mu pracę. Nie tylko z 
sympatii i szacunku dla kolegi, także z wyrachowania: wie-dział, że zyskuje 
jednego z najlepszych fachowców na Wybrzeżu. 
Do pokoju zajrzała ostrożnie Patrynia. 
– Przepraszam, Jacek, ale już dwa razy dzwonił tu jakiś twój znajomy. Jest 
dzisiaj w Gdań-sku i chce wpaść do firmy – podała mu karteczkę. 
–
„Eryk” – przeczytał. I numer komórki. 
–
Oddzwoń mu, że będę po pierwszej. 
Przeczuwał, że spotkanie z Erysiem z dala od stolicy i rodzinnego Elbląga nie 
obejdzie się na sucho i chciał zostawić sobie parę godzin na zebranie i 
uporządkowanie myśli. Czego też może chcieć Eryś? Pewnie tylko obejrzeć, jak się 
jego dawny kolega urządził. Jacek na wszelki wypadek posłał Patrynię po haiga i 
solone orzeszki. 
Eryk istotnie był ciekaw, jak się jego kolega urządził. Bystro obejrzał lokal i 
sprzęt, przy-witał się ze wszystkimi pracownikami, wydał Patryni ścisłe 
dyspozycje co do kawy i poszedł za Jackiem do jego gabinetu. Zanim Jacek zdążył 
zaproponować mu whisky, Eryś zwiedził gabinet: zajrzał do szafy z dokumentacją, 
rzucił okiem na korespondencję, przekartkował le-żącą na biurku specyfikację i 
natrafiwszy na stronę z nadrukiem Ministerstwa gwizdnął. 
– Niezły szmal – zauważył. 
Jacek miał ochotę powiedzieć mu, żeby trzymał łapy przy sobie, ale jakoś nie 
wypadało. Zaśmiał się z przymusem, wyjął mu teczkę z rąk i położył ją z powrotem 
na biurko. 
– Owszem, ale nie dla mnie. Napijesz się? 
– Chętnie – szybkim gestem palców Eryś zaznaczył malutką porcję i sięgnął znów 
po tecz-kę. – Nie podchodzisz do tego? 
–
Nie. 
–
Czemu? 
–
Z powodu tej cholernej sprawy karnej. 
–
Żądają zaświadczenia o niekaralności? 
– Nie. To bym przeskoczył, jeszcze nie byłem karany. Ale trzeba podpisać 
oświadczenie – wyjął z pliku nieszczęsną kartkę i podsunął Erysiowi pod nos. 
– Cholera... cholera jasna – Eryś studiował treść oświadczeń, nawet podniósł 
arkusz pod światło, zastanawiał się chwilę, ale najwidoczniej niczego nie 
wykombinował, bo odłożył kartkę z powrotem na biurko, jakby nagle stracił 
zainteresowanie sprawą. Wziął od Jacka szklankę i uśmiechnął się. – Wujaszek 
Haig. Też go lubisz? 
– Wiedziałem, że będziesz. 
Weszła Patrynia z kawą i przez chwilę milczeli przyglądając się jej kanciastym, 
sprawnym ruchom, kiedy ustawiała filiżanki na biurku. 
–
To twoja sekretarka? – spytał Eryś, gdy drzwi zamknęły się za Patrynią. 
–
Uhm. 
–
Dziwny z ciebie facet. Musiałbyś zobaczyć moją. 
Jacek zaśmiał się. Wcale nie musiał oglądać sekretarki Erysia, mógł ją sobie 
doskonale wyobrazić. 
– A umie parzyć taką kawę? 
– 
Uh, czego ona nie umie... – dopił whisky i szybkim gestem nalał sobie następną 
małą porcję. – Nieźle się urządziłeś. Lokal, sprzęt. Ekstra. 
– Firma to nie lokal, ani sprzęt, Eryś. Firma to ludzie. A ja mam najlepszych na 
Wybrzeżu. 
– 
Powiedział to z dumą, ale bez przechwałki, bo naprawdę tak sądził. – Przy 
okazji, dzięki za 
namiar na tę Wysocką. Eryś ożywił się. 
–
Byłeś u niej? 
–
Tak. Wzięła sprawę. Ale ceny ma zaporowe, o mało nie spadłem z krzesła. 
– 
Nie przejmuj się drobiazgami, Dżambo. Jakby coś, masz mój telefon. Ona jest 
naprawdę dobra. I wdówka. Cieplutka. 
– 
Skąd wiesz, że cieplutka? – spytał patrząc na niego badawczo. Jakoś nie mógł 
sobie wy-obrazić pani mecenas przyjmującej awanse Erysia. 
– 
Domyślam się – zaśmiał się Eryk dwuznacznie. – No, to jeszcze po jednym i 
zmykam. Muszę przed wieczorem być w Warszawce, sprawy państwowe, rozumiesz – 
mrugnął wesoło i stuknął swoją szklanką w szklankę Jacka. 
–
Jacek, musimy porozmawiać – powiedziała Teresa. 
–
No to rozmawiajmy – odrzekł z roztargnieniem. 
W głowie szumiało mu od szalonych kombinacji, niewielka ilość wypitej przed 
paroma godzinami whisky nie wystarczyła, żeby poczuł się wstawiony, starczyła 
tylko, żeby go teraz suszyło. Znalazł na dnie lodówki piwo i otworzył. 
–
Wyjeżdżam w tym tygodniu, mam samolot we czwartek. 
–
Samolot?... Dokąd? 
–
Do Nowego Jorku. 
–
Nie mów głupot. Chcesz załatwić w ciągu trzech dni wizę? Amerykańską? 
–
Mam wizę. 
Niemożliwe – pomyślał. Kiedy, jak? W ciągu tych paru dni?... Raptem zaświtało mu 
brzydkie podejrzenie. Zaraz... ten list cały czas poniewierał się gdzieś tu, na 
wierzchu... Ro-zejrzał się po pokoju i dostrzegł czerwono – niebieski brzeg 
lotniczej koperty wystający spod gazet na fotelu. Wziął kopertę i przeczytał 
datę gdańskiego stempla pocztowego – szesnasty września. Wyjął list – napisany 
trzeciego. Po prostu nie zwrócił wtedy uwagi na datę, a była istotna. Jezu... 
przecież to, co ona zrobiła, to zwykłe, ordynarne oszustwo. On się wysilał jak 
idiota, kupował wczasy na Krecie, a ona czekała na wizę... 
–
Mówiłaś, że list właśnie przyszedł... 
–
Nie mówiłam. Przecież tam jest data. O co ci chodzi? 
„O co ci chodzi”. Marne odbicie piłki, byle jakie, na oślep, ale skuteczne. 
Takie pytanie sprawia, że zamiast żądać wyjaśnień sam się zaczynasz tłumaczyć. O 
nie. Nie będzie jej tłu-maczył, o co mu chodzi. 
– Posłuchaj – powiedział tak spokojnie, jak umiał. – Może nie mówiłem tego dość 
wyraź
nie, no to mówię teraz: nie zgadzam się, żebyś jechała. Zaśmiała się krótko. 
– Na szczęście żyjemy w wolnym kraju. 
– Jasne. Chcę ci tylko uświadomić, że ja nie przyłożę do tego ręki. Jednym 
słowem nie licz na pieniądze ode mnie. 
–
Od ciebie! – zawołała oburzona. – Przecież to są n a s z e pieniądze! 
–
Nasze, ale nie twoje. 
–
Nasze! A jak wyrzuciłeś w błoto czterdzieści baniek to także były nasze 
pieniądze? 
Zatkało go na chwilę. Wyrzucił tylko cztery miliony, nie czterdzieści i przecież 
chciał po-jechać z nią, dla niej i przez nią... i ona o tym doskonale wie! Jak w 
ogóle z nią rozmawiać? 
– 
Albo udajesz, albo rzeczywiście jesteś głupsza niż własne buty. Nie dogadamy się 
w ten sposób, Teresa. Forsy na twój wyjazd nie ma i nie będzie. 
– To świństwo...
Potrząsnął gwałtownie głową.
– 
Nic podobnego. Nasza sytuacja materialna nie uzasadnia twojego wyjazdu, a te 
nędzne centy... gdybyś miała choć odrobinę godności, odpisałabyś mu, żeby się 
wypchał. Jest więcej niż bezczelny, a ty jesteś... – chciał powiedzieć tylko 
„jeleń”, ale urwał, bo zobaczył, że jej twarz kurczy się ze złości, a ręka 
opisuje szybki, krótki łuk – zaskoczony ledwie zdążył schwycić ją za przegub o 
cal od swojej twarzy. 
Tego jeszcze nie przerabialiśmy – pomyślał tępo odsuwając się na bezpieczną 
odległość. Teresa wyszarpnęła rękę i zaczęła rozcierać przegub, być może 
rzeczywiście uchwyt był zbyt silny. Stali naprzeciw siebie i czuli niemal 
namacalnie, jak wszystko się pruje. 
– 
A może on nie zdaje sobie sprawy, że rozwala nasze małżeństwo? Zresztą... sam 
sobie z nim pogadam – już wcześniej zauważył na kopercie nadruk z adresem i 
telefonem. Położył kopertę obok aparatu i sięgnął po słuchawkę. 
– 
Zwariowałeś? – przyskoczyła i wyrwała mu słuchawkę z ręki. – To nie twoja 
sprawa! Zachowujesz się, jak... jak jakiś pieprzony arabski szejk!... och! Jak 
ja ciebie nienawidzę!... 
Zapadła cisza. Jacek pomyślał, że w końcu usłyszał to, co powinno zostać 
powiedziane na początku – obeszłoby się bez kłótni i szarpania nerwów. 
– 
No to mamy jasność – powiedział zwolna. – Myślę, że na tych kilka dni powinnaś 
prze-nieść się do mamy. 
Poszedł do swojego pokoju, zamknął drzwi i usiadł przy biurku. Nie – pomyślał – 
to nie-możliwe, żeby jednemu facetowi w ciągu jednego tygodnia wylało się na łeb 
tyle gówna... gdyby zobaczył to w filmie, albo przeczytał w książce – po prostu 
nie uwierzyłby. 
Teresa zdała sobie sprawę, że powiedziała coś strasznego, nieodwołalnego. I choć 
słowa ulatują, są wśród nich i takie, które ulecieć nie mogą, bo są ciężkie, jak 
kamienie. Kiedy wy-szedł ze swojego gabinetu stała w przedpokoju, z opuszczonymi 
bezradnie rękoma i płakała. 
– Jacek... 
Nawet na nią nie spojrzał. Był zbyt wstrząśnięty tym, co usłyszał, zbyt głęboko 
zraniony. Później, idąc ulicą pomyślał, że może to była ostatnia chwila, żeby 
jeszcze coś uratować, po-sklejać, połatać. Tylko po co? Chyba tylko po to, żeby 
pojechała z jego błogosławieństwem. Bo tego, że pojedzie, był pewny. Pięć lat 
wyrwane z życia, zmarnowane – a nawet więcej, bo rozwodu nie dostaje się z dnia 
na dzień. To jeszcze trudniejsze i bardziej upokarzające niż ubieganie się o 
amerykańską wizę. Jacek miał za sobą to doświadczenie i choć przez ostatnie 
dwanaście lat starał się o tym nie myśleć, to każdy szczegół tamtego żałosnego 
widowiska tkwił w jego pamięci ostro i wyraźnie. Chciał wtedy, żeby to zostało 
załatwione szybko, kul-turalnie, dyskretnie – oboje z Grażyną tego chcieli. A 
jednak nic nie zostało im oszczędzone i dopiero na sali sądowej stali się 
prawdziwymi wrogami. Ilekroć później natknął się na nią – kłaniał się i uciekał, 
niezdolny nawet do wymiany kilku zdawkowych zdań. Mógł jej wyba-czyć zdradę, 
odejście – ale nie tamto publiczne upokorzenie. 
A teraz? Tak, Teresa miała rację, że to im dobrze zrobi – pobyć z dala od siebie 
jakiś czas. Chodziło jej pewnie o to, żeby potem mogli zacząć od nowa, ale on 
już wiedział, że nic z te-go, że tylko będzie im łatwiej patrzeć na siebie jak 
na obcych. Po prostu się nie kochają. Nig-dy tak naprawdę nie kochali się, z 
jakichś tam przyczyn byli ze sobą przez pięć lat... przysta-nął uderzony pewną 
myślą: przecież właśnie t o jest najważniejsze! Miłość. Taka, która ogarnia sobą 
całkowicie dwoje ludzi i nie tylko nie pozwala im się wzajemnie krzywdzić, ale 
nakazuje chronić. Daje siebie. Nie żąda nagrody. Jedność dwóch egoizmów. Nie 
podlega ludzkiej woli i nie da się jej wypracować ani nakazać sobie, bo ona jest 
darem. Albo się to ma, albo nie. Cała reszta to miłość własna: namiętność, 
zaborczość, przywiązanie, wspólnota upodobań czy interesów – nędzne imitacje. 
Mogą istnieć jednocześnie z miłością, mogą ist-nieć bez niej, a wtedy są tylko 
substytutem, atrapą pozbawioną jądra i treści. Pustym naczy-niem, które pęka 
przy silniejszym wstrząsie. 
Właśnie im się to zdarzyło. 
Nie powinien mieć pretensji do Teresy, że zdarzyło się to w nieodpowiednim dla 
niego momencie. Każdy moment jest równie dobry i równie zły – to po prostu 
musiało pęknąć i pękło właśnie teraz. Miała rację nazywając go pieprzonym 
arabskim szejkiem – był wobec niej opiekuńczy, zaborczy, pożądał jej i był do 
niej przywiązany. I to wszystko. Uczciwie byłoby wrócić teraz do domu i 
powiedzieć: ja także ciebie nie kocham. Oto połowa naszych pieniędzy, twoja 
połowa.
Jeszcze czego!... aż coś w nim zawyło z wściekłości. Musiał powiedzieć to na 
głos, bo kilku przechodniów obejrzało się za nim. 
Rozdział VI 
W mieszkaniu zrobiło się jakoś czysto, pusto. Żadnych rozrzuconych pism, 
wilgotnych ręczników, brudnych naczyń. Teresa zanim odeszła posłuchała go 
przynajmniej w tym jed-nym: otworzyła okna i posprzątała. Tylko na półce 
biblioteczki został porzucony list wujka Adama – może chciała żeby miał jej 
telefon, może po prostu zapomniała go zabrać. O, z pew-nością do niej nie 
zadzwoni. Jeszcze czego. Nie przepisał sobie do terminarza ani adresu, ani 
telefonu, nie wyrzucił jednak listu. Niech leży. 
Czuł się wyczerpany, ale powoli odzyskiwał spokój – otwierając drzwi po powrocie 
do domu nie odczuwał już dławienia w gardle. Nie ciążyła mu samotność – zdał 
sobie sprawę, że była dla niego czymś bardziej naturalnym, niż małżeństwo – w 
swoim dorosłym życiu spędził półtora roku z Grażyną i pięć lat z Teresą, poza 
tym był sam. Potrafił być sam – może dlatego z politowaniem patrzył na wielu 
swoich znajomych, którzy po wysłaniu żon i dzieci na waka-cje zachowywali się 
jak wypuszczone na przerwę nastolatki: pijackie spędy w „wolnej cha-cie”, brydże 
do białego rana, na kilka dni przed powrotem rodziny pośpieszny remont łazien-
ki, malowanie kuchni, czy co tam mieli przykazane zrobić. On nie tylko potrafił 
być sam, ale chyba to lubił – nuda była stanem umysłu, którego nie znał, sprawy 
bytowe nigdy nie nastrę-czały mu problemów – umiał przygotować sobie posiłek, 
wyprasować koszulę, przyszyć gu-zik. Nie przepadał za tymi czynnościami i 
chętnie pozostawiał je komuś innemu, jeśli akurat miał komu, ale nie gubił się, 
jeśli musiał wykonywać je sam. Tego nauczył go ojczym, nie tyle w praktyce, co 
teoretycznie: „znałem paru facetów, którzy ożenili się tylko dlatego, że sami 
nie umieli sobie uprać koszuli”. A Jacek chciał ożenić się z miłości. Mieć 
prawdziwy dom, dzieci, opiekować się rodziną, jak przystoi mężczyźnie. Nigdy, 
przenigdy nie postąpiłby tak, jak ten żałosny dupek, jego ojciec. 
W trzy dni po odejściu Teresy Jacek zatelefonował do Wysockiej i zapytał, czy 
mogłaby mu udzielić porady w sprawach firmy. Przeczuwał, że awansowanie Andrzeja 
na dyrektora niewiele zmieni sytuację, a ona jako prawnik może będzie mogła 
podsunąć mu jakieś inne wyjście. Termin składania ofert zbliżał się nieubłaganie 
i jeśli miał coś zrobić, to należało to zrobić natychmiast, albo pożegnać się z 
szansą. Wszyscy w firmie z wyjątkiem Jacka już się z tą szansą pożegnali, od 
czasu tamtej rozmowy z Andrzejem nie padło ani jedno zdanie na temat 
nieszczęsnego przetargu. 
– Jaką formę organizacyjną ma pańska firma? 
– 
Spółka z o.o. Mam w niej osiemdziesiąt procent udziałów, dziesięć moja żona i 
dziesięć taki jeden gość, siedzi w Niemczech. 
– Niemiec? 
– 
P.o. Pracuje tam, a do firmy nagania takie robótki, wizualizacja, to jest... 
mniejsza z tym. Podobno Niemcom się to opłaca. On bierze procent od zlecenia. W 
praktyce mam pełną swo-bodę, decyduję o wszystkim sam. 
– Rozumiem. Ale może wobec tego pańska żona... 
– 
Nie, nie. Ona właśnie wyjechała... na dłużej. Do Ameryki. Zresztą od dawna mam 
jej pełnomocnictwo. 
– To jak wygląda zarząd? 
– 
Jednoosobowy, prezes Jacek Bogdański. Gdybym teraz zakładał firmę, na pewno 
zrobił-bym to inaczej, ale trzy lata temu nikt nie miał bladego pojęcia o tych 
sprawach, nawet praw-nicy. 
–
A kim jest ten gość, którego chce pan zrobić dyrektorem? 
– 
To mój kolega, jeszcze ze studiów. Bardzo zdolny i uczciwy. Pracuje u mnie na 
umowę 
o pracę. Ja wiem, pani mecenas, że to trochę śmieszne – dyrektor w firmie 
zatrudniającej ośmiu pracowników, ale próbuję znaleźć jakieś wyjście... 
– Hm... to nie jest wyjście, panie Jacku. Te papiery powinien podpisać szef 
firmy. Dyrek
tor to za mało, jeśli jest jeszcze prezes. Musiałby go pan przyjąć do spółki i 
oddać prezesurę. Westchnął. 
– Tak właśnie myślałem. Dziękuję za radę. 
– 
Panie Jacku... – popatrzyła na niego jakoś dziwnie, ni to z politowaniem, ni to 
ze współ-czuciem – to n i e j e s t rada. Nie udzieliłabym takiej rady mojemu 
klientowi. 
– 
Ale... – parsknął. – Wy, prawnicy, patrzycie na wszystkich jak na przestępców, 
kombi-natorów, mataczy. A ludzie tacy nie są. Normalni ludzie. 
– 
Normalni ludzie sami niewiele o sobie wiedzą, dopóki nie znajdą się w 
nienormalnej sytuacji. Zrobi pan, jak pan zechce, ale przedtem proszę pożyczyć 
od niego pieniądze. 
– Nie rozumiem... 
– 
Niech go pan przetestuje, poprosi o pożyczkę, o maksymalną kwotę, na jaką go pan 
obli-cza. Przecież mu pan płaci, więc powinien pan wiedzieć, na ile go stać. To 
jest moja rada. Gratis. 
Całe szczęście, że gratis – myślał w drodze do Gdańska. I tak by z tej rady nie 
skorzystał, nawet gdyby chciał, bo Andrzeja obliczał na okrągłe zero. Po 
pierwsze buduje dom, po drugie ma dwoje dzieci, trzecie w drodze. W ciągu 
ubiegłych dwóch lat sporo razem zarobili, ale to, co on mógł składać czy 
lokować, Andrzej wydawał na potrzeby wciąż powiększającej się rodziny, albo 
pakował w wór bez dna, jakim była budowa; zdarzało się wiele razy, że to Jacek 
jemu pożyczał pieniądze. Gdyby teraz wystartował do niego z prośbą o pożyczkę – 
Andrzej potraktowałby to jako dowcip. Pani mecenas nie ma o tym wszystkim 
pojęcia, być może jej rada byłaby użyteczna w innej sytuacji. 
Zaczął padać deszcz, gęsty, zmieszany z pecynami mokrego śniegu – skręcając w 
Składo-wą Jacek włączył wycieraczki i zwolnił w poszukiwaniu miejsca do 
parkowania. Ulica była jak zawsze beznadziejnie zapchana, właściwie tylko 
wcześnie rano i późno wieczorem uda-wało się postawić auto w pobliżu firmy. Na 
szczęście kilkanaście metrów przed sobą zauwa-żył zapalające się światła 
pozycyjne stojącego w długim szeregu auta i białe światło wstecz-nego biegu. Z 
ulgą zatrzymał się i mrugnął światłami. Wjeżdżając na świeżo zwolnione miej-sce 
uświadomił sobie, że to było polo Andrzeja – tak, na pewno – z brązowo – rudą 
łatą na klapie bagażnika. Wpół do ósmej. Dopiero teraz Andrzej wyszedł z firmy. 
Jest cholernie pra-cowity. I kompetentny. I zupełnie pozbawiony zdolności 
handlowych i organizacyjnych. Oczywiście to bez znaczenia, bo byłby tylko 
tytularnym prezesem... Jacek poczuł falę podno-szącego w nim protestu – przecież 
to j e g o firma, jego praca, pomysłowość, jego pienią-dze... zaśmiał się – 
reakcja dziecka, któremu ktoś próbuje odebrać jego zabawki. Andrzej bę-dzie 
tylko podpisywać, nic więcej... Jezu. Podpis to nie jest „tylko”, to jest 
cholernie dużo... Jeżeli zechce rozumieć, co podpisuje, każe to sobie 
tłumaczyć... będzie chciał uczestniczyć w rozmowach z klientami, rozporządzać 
pieniędzmi... Pani mecenas ma rację, to nonsens. 
Niech lepiej wszystko zostanie tak, jak jest. Ani słowa, a ten przetarg trzeba 
odpuścić. Nie ma innej opcji, prócz opcji zero: żadnych ruchów, żadnych szans. 
Na szczęście nikt o tym nie mówi, nikt nie próbuje kombinować, doradzać. To 
dobrze. 
W firmie było duszno, w powietrzu sinymi warstwami zawisł dym papierosowy. Przy 
tele-fonie na biurku Andrzeja stała wypełniona petami popielniczka. Jacek 
otworzył na oścież okno i nie zdejmując kurtki usiadł przy biurku Andrzeja, 
zagapił się w popielniczkę. Klubo-we. Tanie papierosy, ubrania, które Kryśka 
kupowała na kilogramy w jakichś podmiejskich szmaciarniach, oszczędzali chyba 
nawet na mydle. Zawstydził się – to wstrętne, że tak pomy-ślał. Podniósł 
słuchawkę telefonu i wcisnął guziczek „redial” – wiele razy później próbował 
sobie uświadomić, dlaczego właściwie to zrobił – i nie potrafił. „Zakład 
Komputeryzacji Przemysłu Elta. Proszę zostawić wiadomość lub nadać faks po 
sygnale”... Wpatrywał się tępo w rząd cyferek, które pojawiły się na 
wyświetlaczu. Nie, to niemożliwe. Odłożył słuchawkę. A potem podniósł ją, 
ponownie wcisnął „redial” i od nowa wysłuchał słodko – infantylnego kobiecego 
głosu z taśmy. I jeszcze raz. I jeszcze. Przeliczył pety w popielniczce – 
jedenaście. Długo się łamał, zanim to zrobił. Rozgrzebana budowa, dwoje dzieci, 
trzecie w drodze, a Bogdański jest skończony. 
Nie wiedział, jak powinien się zachować. Chyba najlepiej udać, że nic nie wie. 
Bo rzeczy-wiście nic nie wie. Musi zaczekać, aż Andrzej powie mu sam. Bał się 
tego, skręcał się we-wnętrznie na myśl o rozmowie, jaka ich czeka. Przerażało 
go, że Andrzej będzie tłumaczył się przed nim, usprawiedliwiał i będzie czuł się 
upokorzony. A on? Zakłopotany... nie to mało. Będzie zażenowany. To już lepiej 
mieć do czynienia ze zwykłym kutasem, który bez mru-gnięcia powie: wybacz stary, 
ale ty się już nie liczysz, załatwiłem sobie lepszą pracę, żegnaj. A Andrzej 
jest uczciwy. Przyszło mu wybierać pomiędzy lojalnością wobec przyjaciela i sze-
fa a lojalnością wobec siebie i rodziny – i wybrał. Właściwie trudno mu się 
dziwić, już raz dostał solidnie po głowie i boi się powtórki. Musi teraz przyjść 
do Jacka i jakoś to z siebie wydusić. Nie będzie mu łatwo, bo to jest 
równoznaczne z powiedzeniem koledze, który wte-dy pomógł mu wydostać się z 
szamba: jesteś skończony. 
I tu się właśnie myli. Jeden przetarg to jeszcze nie koniec świata. Fakt, że 
ostatnio nie miał czasu i głowy, żeby latać za zleceniami... jak to właściwie 
wygląda? Pieniędzy starczy jeszcze na jakieś dwa miesiące, tylko że po drodze 
wypada koniec roku. Musi siąść z Patrynią i trochę pokombinować. Dawał sobie 
radę do tej pory, da sobie i teraz. Ta cholerna sprawa w sądzie w końcu się 
przewali i wszystko będzie znowu dobrze. Musi być. 
Perspektywa weekendu, dwóch długich dni, w czasie których może się n i c nie 
wyda-rzyć, działała na niego przygnębiająco. Przyszło mu do głowy, że Andrzej 
powie mu dopiero wtedy, kiedy już dopnie wszystko do końca, to należy do kanonu 
postępowania w takich śmierdzących sprawach. Jednocześnie uświadomił sobie, że 
ta dzisiejsza rozmowa Andrzeja z Eltą nie była pierwszą rozmową. Przecież nie 
mógł tak po prostu tam zadzwonić – musiał wiedzieć, że może, że tam ktoś czeka 
na jego telefon. Prawdopodobnie powiedział Mułłowi-czowi, że skontaktuje się do 
końca tygodnia, albo że zadzwoni w piątek – coś w tym rodzaju. Jezu... Andrzej 
normalnie pracuje, rozmawia z nim jakby nigdy nic, dzisiaj nawet opowiedział 
dowcip... to niemożliwe. Musiał dzwonić tam w jakiejś innej sprawie! Tylko w 
jakiej? I dla-czego nie zadzwonił z domu, a z firmy, kiedy miał pewność, że 
będzie tam sam? Przechy-trzyłeś, przyjacielu. W poniedziałek wytłumaczysz, po co 
dzwoniłeś do konkurencji – gło-śno, wyraźnie i przy wszystkich, bo to dotyczy 
nas wszystkich. 
Zmęczony, a właściwie wypompowany tą gonitwą myśli Jacek włączył telewizor i 
wycią-gnął się na kanapie. Na żadnym kanale nie znalazł niczego, co byłoby w 
stanie go zająć; nie chciało mu się jednak wstawać po książkę. Długą chwilę 
leżał wpatrując się bezmyślnie w migocący kolorowo ekran, po czym nagle zasnął. 
W dwie godziny później ocknął się – spod nachalnego dźwięku jakiegoś teledysku 
przebi-jał wyraźnie sygnał telefonu. To na pewno Andrzej... 
Zeskoczył z kanapy i podniósł słuchawkę, ale usłyszał już tylko brzęczenie. 
Diabli wiedzą, jak długo telefon dzwonił, zanim go obudził. Pewnie długo. Może 
zadzwoni jeszcze raz. Spoj-rzał na zegarek i zdumiał się – po pierwszej. 
Osobliwa pora na telefon... pewnie Andrzej się upił. Do licha, ma do tego 
dostateczny powód. Albo to nie on, tylko Teresa. Która teraz może być godzina w 
Kalifornii? Nie chciało mu się obliczać – ale na pewno dzień. Wyłączył tele-
wizor i powlókł się do łazienki, zostawił otwarte drzwi. 
Nic. Cisza. Ktokolwiek to był, doszedł do wniosku, że nie ma go w domu. 
Wziął natrysk, a potem położył się do łóżka i leżał nieruchomo z otwartymi 
oczyma. Dłu-go. Tak długo, że w końcu uświadomił sobie, że nie może zasnąć. Co u 
diabła... Leciutkie drętwienie palców lewej ręki, które czasami odczuwał w nocy 
i o którym za dnia zapominał, teraz stało się wyraźniejsze, bardziej 
zdecydowane. Co to może być? Serce? Krążenie? Nie, nie, to z pewnością od 
tenisa. Właściwie był mańkutem, choć pisał prawą ręką, bo w swoim czasie 
dopilnowano tego w szkole i w domu; pewniej jednak posługiwał się lewą: rysował 
nią, golił się, trzymał żelazko, szczotkę do butów, rakietę tenisową. Tak, to 
musi być to, lepiej jednak pójść i dać się porządnie zbadać. Na szczęście miał 
kolegę kardiologa, obejdzie się bez kolejek, skierowań, wielodniowego czekania. 
No, już! Śpij, palancie, jutro rano masz tenisa, musisz być formie... nie jutro, 
tylko dziś. Co się u diabła z nim dzieje?...Ilekroć zadrzemał, wewnątrz jego 
jaźni uruchamiało się jakieś piekielne sprzężenie zwrotne i wyrzucało go na 
powierzchnię snu. Uświadamiał sobie, że znów nie śpi, serce ruszało szybciej, 
potem zwolna uspokajało się, zapadał w drzemkę... i znowu. 
Dosyć. Wstał i wziął natrysk. Piąta. Czuł się ociężały, zmęczony, oczy miał 
jakby zasypa-ne piaskiem. Do dziewiątej jeszcze pełne cztery godziny i nie miał 
pojęcia, czym je wypełnić. Najchętniej położyłby się i pospał... Włożył dres, 
sportowe buty i zastanowił się: Jelitkowo? Nie, to za blisko. Władysławowo, a 
jeszcze lepiej Lisi Jar. Musi tam nieźle dmuchać. Zawsze dmucha, latem też. To 
nic, pobiegnie plażą tak daleko, jak da radę, a potem wszystko jedno – albo 
przyjdzie do siebie, albo go szlag trafi. 
Przez cały dzień nie pozwolił sobie nawet chwilę drzemki, mimo że po 
przebiegnięciu dwudziestu kilometrów i pięciu setach tenisa walił się dosłownie 
z nóg. Nie szkodzi, byle do wieczora. Położył się trochę wcześniej i kiedy 
zapadał w sen jak w studnię ostatnim jego od-czuciem była satysfakcja: terapia 
okazała się skuteczna. 
Obudził się równo po dwóch godzinach. 
Z aparatu telefonicznego wystawał faks – Jacek od razu poznał nadruk 
ministerstwa, choć nie był zielony, a szary. Oderwał arkusz i przebiegł szybko 
wzrokiem: zawiadamia się wszystkich pt. uczestników przetargu... powstała 
konieczność uzupełnienia... wyjaśnienia... i tak dalej, w związku z czym termin 
składania ofert zostaje przedłużony do dnia 15 grudnia. 
Zagryzł wargę i zagapił się przez okno. Szansa. Niewielka, ale jakaś tam szansa. 
Nie bę-dzie się tym podniecał. Wysocka, choć usposobiona optymistycznie, nie 
twierdziła wcale, że jego sprawa jest łatwa i że wyrok zapadnie pierwszego. 
Gdyby nie spaprał wszystkiego od początku, gdyby ją od razu zaangażował... 
gdyby, gdyby! Wrzucił faks do szuflady biurka. Nie będzie o tym myślał. Wstępnie 
ofertę przygotował już dawno, jeśli jakimś cudem będzie mógł wziąć udział w tej 
zabawie, wystarczy mu dwie godziny, żeby to dopiąć. Teraz ma do załatwienia inną 
sprawę. 
Po zastanowieniu odrzucił myśl, żeby zapytać Andrzeja o ten nieszczęsny telefon 
przy wszystkich. W końcu obaj są poważnymi facetami, Andrzej pełni w firmie 
funkcję podobną do funkcji pierwszego oficera na statku, nie można kazać mu się 
tłumaczyć przy tej całej gównażerii. Nie będzie też o nic pytał w cztery oczy, 
bo musiałby się przyznać, że skontrolo-wał cudzy telefon, a jakoś nie miał 
ochoty się do tego przyznawać. Musi spokojnie dotrwać do chwili, kiedy Andrzej 
powie mu sam. Prawdopodobnie zrobi to w Sylwestra... niech to krew zaleje. 
Jackowi do niedawna zdawało się, że ma mocne nerwy; wydarzenia ostatnich tygodni 
podkopały w nim tę wiarę. Jak on to wytrzyma? 
Patrynia przyniosła mu do gabinetu listę płac i Jacek już odkręcił pióro, żeby 
ją podpisać, zawahał się jednak. A może... 
–
Przynieś mi jeszcze listę zleconych – powiedział odłożywszy pióro. 
–
Tu jest wszystko. 
Przejrzał obie listy. Stawki zasadnicze miał od początku ustawione bardzo nisko, 
niewiele ponad konieczne minimum. Faktycznie płacił bardzo dobrze – premia, z 
nazwy uznaniowa, stanowiła lwią część wypłat, wszelkie nadwyżki zlecał własnym 
pracownikom lub ich krew-nym. To była asekuracja przed zarżnięciem firmy w razie 
jakiejś finansowej obsuwy lub ko-nieczności wypłaty odprawy w sytuacji, gdyby 
był zmuszony kogoś zwolnić. Jak dotąd uda-wało mu się z pomocą Patryni 
szczęśliwie unikać spiętrzeń podatkowych i wpadek. Na pierw-szej liście Andrzej 
miał najwyższą sumę do wypłaty, na drugiej Kryśka, jego żona – dwoje dzieci, 
trzecie w drodze, rozgrzebana budowa. 
–
Zrób listę bez premii – powiedział oddając Patryni nie podpisane karty. 
–
Bez premii? Gołe zasadnicze? 
–
Tak. 
–
A bezosobówka? 
–
Nie płacimy. Weźmiesz tylko na zasadnicze i zakupy. 
Nie skomentowała tego, choć musiał to być dla niej cios. I będzie dla wszystkich 
innych – ostatnia wypłata przed świętami. Stała niezdecydowanie wpatrując się w 
trzymane w ręku papiery. Nie odzywał się. Przyglądał się jej drobnej, 
zaaferowanej twarzy – pochyloną pod tym katem łatwo było wyobrazić ją sobie bez 
czarnych, ciężkich okularów – twarz dziecka. Po chwili podniosła na niego wzrok 
i wzruszyła ramionami. 
– To twoja firma i twoja polityka – powiedziała płasko. – Ale chyba wiesz, że 
trudno bę-dzie nabić koszty. 
– Jasne. Musimy się nad tym zastanowić. Zostań dzisiaj po lekcjach, dobra? 
Otworzyła usta, jakby chciała zaprotestować, ale najwidoczniej zrezygnowała i 
zamknęła je na powrót. Skinęła głową i wyszła. W kwadrans później podpisał listę 
i czek i odetchnął. Był zupełnie pewny, że Andrzej będzie pierwszy. 
Nie mylił się. 
Andrzej zamknął za sobą starannie drzwi. Jacek zaprosił go gestem, by usiadł i 
pomyślał, że pismo z ministerstwa, to samo, które leży w jego biurku, jutro albo 
pojutrze znajdzie się w poczcie Patryni i wtedy wszyscy je przeczytają. Sięgnął 
po nie, ale zawahał się, po czym wrzucił je z powrotem do szuflady. Nie miał już 
powodów, by omawiać te sprawy z Andrze-jem. 
–
Co słychać? – spytał obojętnie. 
–
Nic nowego. A u ciebie? 
–
Też nic nowego. Czemu pytasz? 
–
Myślałem, że masz jakieś kłopoty. 
–
Nic, o czym byś nie wiedział.Andrzej stęknął, a może po prostu odetchnął.
–
Masz już plany na święta? 
– 
Święta?... – spytał Jacek zaskoczony. Oczekiwał raczej pytania o pieniądze. – 
Nie, do li-cha. To jeszcze kawał czasu. 
– 
Nie tak znowu daleko. W każdym razie masz zaproszenie od Kryśki, na wigilię. Od 
Kryśki i ode mnie. 
–
Dzięki, ale... nie myślałem jeszcze o wigilii. Nie pytasz o pieniądze?Andrzej 
spokojnie wytrzymał jego spojrzenie.
–
A powinienem? 
–
Andrzej...Do pokoju zajrzała Patrynia. Psia krew, nie mogła wybrać gorszego 
momentu.
– 
Przepraszam, Jacek, ale muszę teraz wyjść, za dwadzieścia minut mam kolejkę. 
Będę z powrotem o piątej. 
–
Czekaj. Nie możesz po prostu zadzwonić, że wrócisz później? 
–
Nie, nie. Muszę skoczyć na chwilę do domu. 
–
Daj spokój. Jak ci dziś nie pasuje, to może być jutro. 
–
Jutro będzie tak samo. I w ogóle. Będę o piątej – zamknęła szybko drzwi. 
– 
Jej matka choruje na SM, stwardnienie rozsiane – objaśnił Andrzej. – Myślałem, 
że wiesz. 
Jackowi przebiegł po plecach chłodny dreszcz. Wiedział mniej więcej, co to jest 
SM. Uświadomił sobie, że prawie nic nie wie o Patryni, choć zna ją od dwóch lat 
i widuje niemal co dzień. Kiedy przyjmował ją do firmy poinformowała go, że jest 
wolnego stanu i mieszka z matką – i do dziś to było wszystko, co o niej 
wiedział. Polubił ją, a ona jego – czuł to. Była obowiązkowa, kompetentna, 
inteligentna i wierna – do doskonałości brakowało jej tylko uro-dy, ale to 
akurat najmniej mu przeszkadzało. Na myśl, że mimo łączącej ich przyjaźni, a na-
wet pewnej nieuniknionej w ich sytuacji zażyłości Patrynia nie zwierza się ze 
swoich kłopo-tów jemu, tylko Andrzejowi – poczuł coś na kształt urazy. Nie, to 
była zwykła, brzydka za-zdrość – pomyślał i zaśmiał się w duchu sam z siebie. 
– Ona ci się zwierza? 
– 
Nie, nie. Kryśka zna jej sąsiadów. To fatalna sprawa, ta kobieta nie ma jeszcze 
pięćdzie-sięciu lat. Niedawno wysmarowała własnym gównem całą klatkę schodową i 
Patrynia mu-siała wziąć urlop, żeby to wymyć. 
– Cholera... nie miałem pojęcia... 
– 
Szkoda dziewczyny, ale co zrobisz? – skwitował Andrzej i rozłożył bezradnie 
ręce. Wstał i ruszył do drzwi. 
– Czekaj. Czy to wszystko, co masz mi do powiedzenia? 
Andrzej patrzył chwilę na niego gryząc wargę, jakby się zastanawiał, potem 
stęknął i uciekł spojrzeniem w bok. 
– No... nie wiem, jak to powiedzieć... ale widzisz... myśmy z Kryśką myśleli, że 
to tylko na kilka dni, ona tak powiedziała. A my musimy zapłacić za dachówkę i 
skoro mam teraz iść bez forsy... zrozum, Jacek. 
Nie tylko nie zrozumiał, ale zgłupiał. 
– O czym ty?... 
– No... przecież... o tych dwóch tysiącach. Mieliśmy to odłożone na dachówkę, a 
Teresa mówiła, że to tylko na kilka dni i teraz... 
Poczuł, że krew uderza mu do twarzy. Dziwne doznanie, zważywszy, że ostatni raz 
za-czerwienił się w podstawówce. 
– Rano ci oddam – wydusił z trudem nie patrząc na niego. – Dwa tysiące dolarów, 
tak?
– Tak. Przykro mi, nie miałem pojęcia, że nie wiesz... Wyszedł. Jacek chwilę 
siedział nieruchomo. Czuł, że dzieje się z nim coś bardzo, bardzo złego i że 
zaraz... za moment... 
Zerwał się i chwycił coś z biurka, nie patrzył, co – a był to duży, ciężki 
segregator z meta-lowymi okuciami – i z całej siły rąbnął nim na oślep. 
Segregator uderzywszy w ścianę otwo-rzył się, klamry odskoczyły i podłogę 
zasłały bezładnie papiery. Och, żeby to wszystko szlag trafił, żeby się 
zawaliło. Odwrócił się i przeszedłszy po papierach stanął przy oknie, zacisnął 
ręce w pięści. Po drugiej stronie sponiewieranej ściany skrzyżowało się kilka 
spojrzeń, peł-nych zrozumienia i współczucia. 
Noc, która nadeszła, była jego czwartą nocą bezsenności. Różniła się od 
poprzednich tylko tym, że w ogóle nie zasnął, nawet na chwilę. Leżał nieruchomo 
w ciemnościach i próbował nie myśleć. Ani o Teresie, ani o Andrzeju, ani o 
Marzenie Nowak, ani o swojej lewej ręce, która spoczywała bezwładnie obok niego, 
jakby nie była jego ręką, a protezą. Gdyby ta drę-twota była konsekwencją 
sforsowania, nie posunęłaby się tak szybko, w ciągu kilku dni. To serce. 
Powinien z tym pójść, powinien pójść natychmiast, dlaczego zwleka? Jest sam, 
gdyby dostał zawału, to byłby koniec. Znaleźliby go po tygodniu, jak zacząłby 
śmierdzieć. Szarpnął się i przewrócił na bok, próbując oczyścić umysł – w nocy 
wszystkie koty są czarne... nie, one nabierają trupiej barwy. Teresa go 
porzuciła, Andrzej pójdzie do Mułłowicza, chociaż to szu-ja, a Marzena Nowak 
dokona reszty, jeśli on wcześniej nie dostanie zawału. Znów szarpnął się i 
przewrócił na drugi bok. Wpatrzył się w świetliste cyfry elektrycznego budzika 
ustawio-nego na toaletce o kilka kroków od łóżka (żeby nie można go było 
wyłączyć przez sen) i za-czął obliczać: ile już przeżył dni, godzin, sekund. W 
której godzinie swojego życia ożenił się z Teresą, w której z Grażyną, w której 
posiadł pierwszy raz dziewczynę, złamał rękę na szkolnym meczu koszykówki... 
Cyfry ochoczo mnożyły się przez siebie i układały w długie łańcuchy, które 
rozdzielał odcinając od końca po trzy ogniwa. Nie, to zbyt absorbujący spo-sób, 
zamiast usypiać – ożywia. Raczej trzeba liczyć barany. Coś tam było z tymi 
baranami... zdaje się stu, czy dwustutysięczny nie chciał przeleźć przez dziurę 
w płocie, czy coś w tym rodzaju... 
Zadzwonił telefon i Jacek jak puszczona sprężyna stanął na równe nogi. Odebrał 
po dru-gim dzwonku. 
–
Cześć, tu Eryk. Chyba jeszcze nie spałeś? 
– 
Owszem, ale i tak musiałem wstać, bo dzwonił telefon – odpowiedział starym, 
szkolnym 
dowcipem. Eryk zachichotał. 
– Dzwonię, żeby ci powiedzieć, że jest przedłużenie terminu na ten przetarg, do 
połowy grudnia. 
–
Tak, wiem. Dostałem dzisiaj faks z ministerstwa. 
– 
Aha – w głosie Erysia zadźwięczał zawód. Pewnie chciał być zwiastunem dobrych 
no-
win. – Wiedziałem już w piątek wieczorem i dzwoniłem, ale chyba was nie było. 
Więc to był Eryś. Ostatnia możliwość, jaka by mu przyszła do głowy. 
– Słuchaj, mam do ciebie sprawę, ale nie na telefon – ciągnął Eryś 
konspiracyjnie. – Mógł-bym wpaść? 
–
Teraz? 
–
Coś ty. Jestem w Warszawce. Powiedzmy jutro pod wieczór. 
–
Jasne, zapraszam. 
–
Tak gdzieś o wpół do ósmej. Pasuje ci? 
–
Pasuje. 
–
No to do jutra. 
Jacek odłożył słuchawkę i stał bez ruchu. Jakieś określenie czy zdanie Eryka 
nasunęło mu w czasie rozmowy cień skojarzenia i teraz usiłował to pochwycić. Co 
to było? Sprawa nie na telefon. Tak. 
Zaraz na początku istnienia firmy zażądał, żeby do firmowych rachunków 
telefonicznych dołączano wykazy rozmów. Nie po to, żeby kontrolować swoich 
ludzi, ale z powodu „wszy”, które w tamtym czasie bardzo się upowszechniły. Żeby 
wyłapać podpiętą na dziko „wesz” nie wystarczyło zakwestionować rachunku – 
trzeba było wytropić dzikie połączenia. Oczywiście nikt nigdy nie sprawdzał tych 
wykazów, ale też nikt tego nie odwołał i wydruki przychodziły co miesiąc. Nie da 
się sprawdzić listopada, jeszcze się nie skończył, ale można sprawdzić, czy aby 
już w październiku Andrzej nie zaczął romansu z Eltą. Ten pomysł podekscytował 
go i ożywił – i tak nie może spać, zrobi to teraz. Ubrał się i pojechał do 
firmy. 
Bez trudu znalazł w biurku Patryni teczkę z rachunkami. Wybrał trzy ostatnie i 
przejrzał starannie wydruki. W październiku znalazł dwie rozmowy – obie ponad 
dziesięciominutowe, obie po dziewiętnastej, obie w piątki. Hm. We wrześniu 
jedną, w sierpniu żadnej. W sierpniu Andrzej był na urlopie. To już wygląda na 
piątą kolumnę – pomyślał zdumiony. Andrzej?... i „ta szuja” Mułłowicz? Co tu u 
diabła jest grane? Jak by na to nie patrzeć – sprawa wymaga wyjaśnienia. To już 
nie są podejrzenia, ani brzydkie wścibianie nosa w cudze sprawy, jakim było 
sprawdzenie telefonu w piątek. Ma teraz dowód i ma prawo zażądać wyjaśnienia. A 
że to będzie przykra rozmowa? Trudno, nic na to nie poradzi. 
Otworzył szafę, żeby wziąć teczkę na wydruki i stanął nos w nos z wujaszkiem 
Haigiem. Cześć, stary – powiedział i poszedł poszukać sobie szklanki. 
To się skończy odejściem Andrzeja z firmy. Musi się tym skończyć... tylko że on 
i tak ma zamiar odejść. Prędzej, później... A on już nigdy nie będzie miał tej 
klasy programisty. An-drzej przy swoich zdolnościach, ogromnej wiedzy i 
pomysłowości nie miał w sobie nic z gwiazdorstwa, tak powszechnego w tej branży. 
Pracował w cieniu i ciszy, a jego skuteczność była czymś niemal czarodziejskim. 
Po prostu miał talent i jak każdy prawdziwy artysta reali-zował się w swojej 
sztuce. Cała reszta albo wychodziła mu, albo nie i nawet nie udawał, że się tym 
przejmuje. Krecia robota pasowała do niego jeszcze mniej niż kombinacje z przej-
ściem do konkurencji i Jacek nigdy by w to nie uwierzył, gdyby tego nie miał 
czarno na bia-łym. A nawet teraz nie mógł uwierzyć: kogoś takiego, jak Andrzej 
łatwo w coś wrobić, bo jest naiwny jak dziecko, a ta szuja Mułłowicz, docent z 
awansu społecznego... znamy go, znamy nie od dziś. 
O czwartej rano Jacek był tak pijany, że bał się wsiąść do auta. Nie zgasił 
światła w firmie, a na jego biurku została opróżniona w połowie butelka whisky, 
szklanka i wydruki pocztowe. Czterokilometrowy spacer dobrze mu zrobi – myślał 
wędrując wyludnionymi ulicami. A na-wet dłuższy, bo przecież nie szedł całkiem 
prosto. W domu zwalił się w ubraniu na łóżko i zasypiając pomyślał mgliście, że 
w końcu znalazł lek na bezsenność. 
Patrynia nawet mrugnięciem nie zdradziła niepokoju, jaki nękał ją od momentu, 
kiedy rano weszła do firmy. Drzwi nie były zamknięte na żaden z trzech zamków, 
światło paliło się we wszystkich pokojach, szuflada jej biurka była daleko 
wysunięta – w pierwszej chwili pomy-ślała, że to włamanie. Ale u Jacka w 
gabinecie... Chryste, przecież tu był sprzęt wart grube, grube pieniądze! 
Komputery, drukarki, ploter, legalne programy zakupione za dziesiątki ty-sięcy 
marek... Nerwowo obiegła biuro sprawdzając, czy wszystko jest na swoim miejscu – 
chyba tak. Schowała whisky, umyła szklankę i włożyła wydruki do kartonowej 
teczki. Jacek zjawił się dopiero o pierwszej i Patrynia stawiając mu na biurku 
kawę powiedziała tylko: 
– Drzwi nie były zamknięte. 
– 
Tak? – nie podniósł na nią wzroku, studiował te swoje wydruki. – Dzięki za kawę. 
Po-proś tu Andrzeja i na litość boską niech tu nikt nie wchodzi. I żadnych 
telefonów. 
Jego szorstkość nie wynikała ze złości na Patrynię, ale ze złości na siebie. 
Równie dobrze jak ona znał wartość sprzętu i oprogramowania, co więcej pracował 
na to ciężko przez wiele lat. A teraz jednym pociągnięciem o mało nie 
przekreślił wszystkiego. Jak głupi gówniarz, który nie przepracował jeszcze w 
swoim życiu jednego dnia, nie zarobił jednej złotówki. Normalni ludzie sami 
niewiele wiedzą o sobie, dopóki nie znajdą się w nienormalnej sytuacji 
– 
powiedziała Wysocka i miała rację. Musiał sam sobie wywinąć taki numer, żeby to 
napraw-dę pojąć. Trzeba to potraktować jako ostrzeżenie, podziękować Panu Bogu 
za cud i natych-miast przeciąć sprawę z Andrzejem. Jeżeli sprawa nie chce 
załatwić się sama – załatw ją. 
– Siadaj. Telefonujesz regularnie do Elty. Stąd, z firmy. Wyjaśnij mi, w jakim 
celu. 
Z przestrachem zauważył, że teraz z kolei Andrzej robi się czerwony – i szybko 
opuścił wzrok na trzymany w ręku długopis. 
– Skąd wiesz? 
– 
Z wydruków pocztowych – nie podnosząc oczu przesunął teczkę z wydrukami tak, że 
znalazła się przed Andrzejem. – I wiem, że to ty. 
– 
To moja prywatna sprawa – powiedział Andrzej cicho i wytrzymał spokojnie 
zdumione spojrzenie Jacka. 
– 
Nie, Andrzej. To by była prywatna sprawa, gdybyś dzwonił z domu do domu, 
prywatne sprawy załatwia się prywatnie. 
– Zwrócę za te rozmowy – Andrzej wstał i ruszył do wyjścia.Jacek był szybszy i 
zastawił sobą drzwi.
– 
Co ty pieprzysz?!... Możesz dzwonić choćby do Honolulu, ale nie do tego 
gównojada!... Jeżeli za mało ci płacę, to mi powiedz, po prostu p o w i e d z 
!... 
Andrzej cofnął się i usiadł z powrotem. Już nie był czerwony, tylko lekko 
przybladł. Chwilę oglądał paznokcie, potem zagapił się przez okno. 
– 
Pamiętasz Danusię Cichowską? Taka blondynka, była na automatyce, potem 
wyleciała... no, nieważne. Ona teraz tam sprząta, w piątki, pomiędzy szóstą i 
ósmą. Mam z nią córkę, osiem lat... Nie mogę dzwonić z domu, a ona z kolei nie 
ma telefonu. 
– Wielki Boże... 
– 
Chyba powinienem był ci powiedzieć wcześniej. Przykro mi, że pomyślałeś... no, 
to, co pomyślałeś. – Wstał i z całym należnym szefowi szacunkiem odsunął 
osłupiałego Jacka od drzwi. – Chyba wczoraj popiłeś. Masz kiepskie oczęta. 
Wielki Boże... mógłby kombinować rok i taka możliwość nie przyszłaby mu do 
głowy. To jest dopiero arabski szejk... jak on sobie z tym wszystkim radzi? 
Jacek oparł się o drzwi i przez chwilę chichotał niepowstrzymanie – czuł, jak 
całe zdenerwowanie, lęk, złość i rozdar-cie ostatnich dni spływają z niego 
roztapiając się w tym śmiechu. To ci kocur – powiedział na głos i poczuł 
leciutkie ukłucie zazdrości. 
W godzinę później podpisał obie listy płac, czek i już miał powiedzieć Patryni, 
żeby wzięła do banku kogoś do obstawy, kiedy przypomniał sobie o dolarach 
Andrzeja. 
– Pójdę z tobą – powiedział. 
W końcu on sam najlepiej nadawał się na goryla – był największy i swoją posturą 
budził respekt, choć w istocie był łagodny, jak baranek. 
Dopiero o szóstej, wracając do domu, przypomniał sobie o zapowiedzianej wizycie 
Eryka i wpadł w panikę – właściwie od wyjazdu Teresy nie sprzątał. Bałagan mu 
nie przeszkadzał, nie powinien przeszkadzać także Erysiowi, ale brud? Ogarnął go 
wstyd. Pośpiesznie pozbierał z całego mieszkania filiżanki, szklanki, talerze, 
zgarnął rozrzucone ubrania i wepchnął do kosza w łazience – musiał je porządnie 
ubić, żeby pokrywa się domknęła. Umywalka, wanna, sedes, podłoga... rany boskie. 
Po godzinie niewolniczej pracy był pewien, że dostanie zawału, ale jakoś nie 
dostał. Nie cierpiał tych wszystkich prac domowych: powtarzanie w nieskończo-
ność tych samych czynności, brudnych, bezmyślnych i daremnych – bo wystarczy 
godzina i już można zaczynać od nowa. 
Obejrzał krytycznie zawartość barku: pół butelki wódki i kilka butelek wina, 
które Teresa kupowała dla siebie. Przypomniał sobie o butelce whisky w swoim 
biurku – ale i tu szcze-rzyła się nędza – ledwo na dnie. Szybko wziął natrysk, 
ubrał się i poszedł do sklepu, dwie przecznice dalej. Whisky, piwo... co 
jeszcze? Aha, jeszcze pół litra. Co jeszcze? Hm... jeszcze pół litra, na wszelki 
wypadek. No i zagrycha. Wziął słoik ogórków, puszkę sardynek, paczkę kabanosów. 
Psia krew, jakoś tego mało w porównaniu do masy całkowitej kupionego alko-
holu... Jeszcze raz ogórki, sardynki, kabanosy. Chyba dosyć. Musiał to wszystko 
wpakować do kartonu i wściekły, że nie wziął auta, z kartonem w ramionach 
popędził do domu. Jeżeli Eryś jest punktualny... 
Eryk stał pod jego drzwiami z brzęczącą reklamówką w jednej ręce i bukietem 
ceglastych lilii w drugiej; Jacek uświadomił sobie, że nie powiedział mu o 
wyjeździe Teresy – jakoś zapomniał. 
–
Mojej żony nie ma, wyjechała – objaśnił krótko wpuszczając Erysia do mieszkania. 
–
Aa... to co z tym? – potrząsnął kwiatami. 
–
Nic, wsadzę do wody. 
Eryś dowiedziawszy się, że są sami, od razu poczuł się swobodnie – rozpiął 
marynarkę, rozluźnił krawat, wsadził ręce w kieszenie spodni i ruszył w obchód 
mieszkania. Zupełnie tak samo, jak w firmie: przyjrzał się książkom, wyjął parę 
i błyskawicznie przekartkował, wziął do ręki kopertę listu wujka Adama, rzucił 
okiem w rozłożony koło telefonu notatnik, w końcu podniósł słuchawkę i słuchał 
przez chwilę centrali. Jacek nie starał się ukryć zdumienia i kie-dy ich 
spojrzenia spotkały się Eryś wzruszył ramionami i odłożył słuchawkę na widełki. 
–
Po co by ci mieli zakładać podsłuch? – mruknął. 
–
Podsłuch? – zdumiał się Jacek. 
–
A jak. Inwigilują prawicę. 
–
To ty jesteś prawica? 
–
A coś ty myślał? Przecież zawsze tego... do kościoła chodziłem, nie? 
Jacek chciał powiedzieć, że wcale nie myślał o obecnej orientacji politycznej 
Erysia, ale ugryzł się w język. Właściwie gówno go obchodziła. Tyleż pożytku 
mogła mieć z niego prawica, co przedtem lewica, Eryś jest przecież ten sam. Eryk 
przeszedł przez pokój i włączył telewizor. 
–
Chcesz obejrzeć „Wiadomości”? 
–
E, tam. Nie lubię, jak jest tak cicho. Przeszkadza ci, że gra? 
–
Nie, może być. 
–
Ładnie mieszkasz. 
–
To zasługa mojej pierwszej żony – objaśnił Jacek. – Była architektem... 
Grażyna wprowadziwszy się do niego po ślubie potraktowała mieszkanie jak poligon 
swojej burzliwej inwencji – zaczęła od rozwalania ścian i wykładów o 
drobnomieszczańskich przesądach; Jacek był przekonany, że sąsiedzi z górnego 
piętra wylądują u nich razem ze stropem. Nic takiego się nie stało, a mieszkanie 
ze zwykłego, nieciekawego dwupokojowego przekształciło się w przestronny 
trzypokojowy apartament. Po zburzeniu ściany przedpokoju i służbówki salonik 
stał się dużym, jednoprzestrzennym pokojem dziennym z wnęką kuchenną, w dawnej 
kuchni została urządzona sypialnia z oknem wychodzącym na zaciszne podwórze, 
mały pokój przy wejściu zajął Jacek na swój gabinet. I tak już zostało, bo tak 
było najlepiej. Później Teresa usiłowała coś po swojemu pozmieniać, ale musiała 
poprzestać na przemalo-waniu ścian. Zmiany jej poprzedniczki były zbyt dogłębne, 
strukturalne i aranżacje wnętrz kopiowane przez Teresę z kobiecych magazynów nie 
były w stanie ich zatrzeć. 
– To znaczy nadal jest architektem, tylko już nie jest moją żoną – dodał 
niezręcznie i za
śmiał się. Eryk zaśmiał się także. 
– Tak już jest z tymi żonami – była, była i nie ma – pstryknął palcami. – Daleko 
pojechała? Mam na myśli twoją obecną żonę. 
–
Do Stanów.
Eryk gwizdnął.
–
Z takiej podróży można wrócić odmienionym – powiedział. 
Z takiej podróży można wcale nie wrócić – pomyślał Jacek. Eryk rozsiadł się na 
kanapie i podczas gdy Jacek walczył w swojej wnęce kuchennej z zakrętką słoika, 
zajął się przyrządza-niem whisky. 
– Masz lód? 
Ścierpł. Lód – to była jedyna rzecz, o której powinien był pamiętać i o której 
zapomniał. W zamrażalniku były tylko cztery kosteczki i Jacek wydzielił Erysiowi 
dwie, dwie schował z powrotem i napełnił pojemniczek wodą. To diabelstwo 
potrzebuje paru godzin, żeby się ściąć... Włożył nie napoczętą butelkę whisky do 
zamrażarki i wziął dla siebie piwo – i tak nie przełknąłby teraz niczego 
mocniejszego. Jeszcze miał kaca. 
W telewizji skończyła się właśnie prognoza pogody i przez ekran sunęła plansza 
podająca temperatury w stolicach świata. 
– Zauważyłeś? – Eryś machnął nosem w kierunku ekranu. – W Moskwie zero, w 
Kijowie 
dwa, w Warszawie cztery, a w Tel Aviv osiemnaście. I tak cholera całą zimę. 
Jacek parsknął śmiechem. 
– Co chcesz. W końcu to Ziemia Obiecana. 
Gapili się chwilę w milczeniu w ekran telewizora. Dobrze, że gra – pomyślał 
Jacek, przy-najmniej nie słychać ciszy. Kiedy był sam, nie słyszał ciszy. Eryś 
zabębnił palcami po stole, dopił whisky odcedziwszy przez zęby lód, który na 
szczęście nie zdążył się rozpuścić i dolał sobie obficie. W tym tempie... 
– Słuchaj... mam do ciebie sprawę. Pewien mój znajomy... mniejsza o nazwisko, 
potrze-buje pomocy przy pisaniu pracy dyplomowej. Wiesz, trochę rozwinąć, 
rozwodnić, przygła-dzić... no i przepisać wszystko na komputerze. Kapujesz? 
Eryś mówił lekko, obojętnie, nie patrzył przy tym na Jacka, cały czas wpatrywał 
się w ekran telewizora. Jacek sięgnął po pilota i ściszył dźwięk. 
–
Czekaj... nie bardzo... praca dyplomowa? Magisterska? 
–
Tak. 
–
To znaczy, że trzeba komuś napisać pracę magisterską. 
–
Jeżeli chcesz to tak ująć. 
–
Myślałeś o mnie? 
– 
Skąd. Ty po prostu znasz tu kupę ludzi, tyle lat siedziałeś na uczelni... On nie 
chce, żeby to był ktoś z Warszawki, rozumiesz. 
Ani ktoś z Elbląga – pomyślał Jacek i uśmiechnął się w duchu ironicznie. Biedny 
Eryś. Nie ma pojęcia, że napisanie pracy – wszystko jedno, doktorskiej, 
magisterskiej – wcale nie wy-maga geniuszu, ani nawet szczególnej lotności, że o 
wiele bardziej przydatne są tu cechy osła: upór i cierpliwość. Oczywiście nie 
powiedziałby tego głośno, a już na pewno nie komuś ta-kiemu, jak Eryk. 
– 
Ten twój znajomy, mniejsza o nazwisko... co on studiuje? To znaczy z jakiej 
dziedziny ma być ten dyplom? 
–
Ekonomia. 
–
No wiesz? A cóż ja mam do ekonomii? 
– 
A po co ty masz coś do niej mieć? Napędzisz kogoś, to wszystko. – Wyjął z 
wewnętrz-nej kieszeni marynarki portfel, z niego pognieciony świstek i podał 
Jackowi. – To jest temat. Pięćdziesiąt banieczek plus koszta. I nie ma 
pośpiechu, pierwszy rozdział gdzieś tak na koniec stycznia. 
Jacek trzymał niezdecydowanie świstek – miał ochotę wepchnąć go z powrotem 
Erysiowi. Nie zamierzał maczać palców w tym szwindlu, niech sobie Eryś pisze 
sam, w weekendy, za-miast chlać. Chętnie powiedziałby mu to od razu, ale Eryś 
był jego gościem i jakoś nie bardzo wypadało go tak potraktować. No, nic, 
potrzyma to jakiś czas, a potem zadzwoni i powie, że nikogo nie znalazł, tak 
będzie prościej i grzeczniej. Złożył papierek i wsunął za okładkę ter-minarza. 
–
Zorientuję się i dam ci znać – powiedział.Eryk rozjaśnił się.
–
Wiedziałem, że na ciebie można liczyć. Zawsze byłeś w porządku. 
–
Nie, Eryk. Ja niczego nie obiecuję – po prostu zorientuję się, kapujesz? 
–
Jasne. 
Jacka wkurzyło, że Eryś potraktował to jak obietnicę, ale co mógł na to 
poradzić? Na razie nic. Teraz, kiedy już cel wizyty został osiągnięty, Eryś 
mógłby się zmyć – myślał . Był pie-kielnie zmęczony, śpiący i miał nadzieję, że 
po tym, jak sprawa z Andrzejem się wyjaśniła, nareszcie normalnie zaśnie. Ale 
Eryś ani myślał się zmywać – po wypiciu kilku szklanek whi-sky, bez wody, bez 
lodu – stał się rozmowny ze skłonnością do wylewności. Zapewne cierpi samotność 
po rozwodzie, możliwe też, że wyczerpała mu się formuła towarzyska. Jacek sam 
przez to przeszedł, kiedy Grażyna odchodząc „zabrała” ze sobą większość ich 
wspólnych znajomych i przyjaciół. Zostali mu wtedy właściwie tylko Andrzej i 
Kryśka. Poczciwi, ser-deczni, wierni. Jak mógł zwątpić w Andrzeja? 
Z Erykiem nie utrzymywali kontaktu przez ostatnich dwadzieścia lat – dlatego też 
nie mieli wspólnego tematu prócz losów szkolnych kolegów i koleżanek, wymieniali 
więc in-formacje i plotki popijając leniwie. Właściwie nikt z ich rocznika nie 
zrobił kariery, nie licząc jednej koleżanki, nie tylko ładnej, ale dość 
przedsiębiorczej by zostać spikerką lokalnej tele-wizji (jeśli to można nazwać 
karierą) no i Eryka. 
– 
Wiesz, Jacek, całe to moje pchanie się w górę brało się z kompleksu – objaśnił 
Eryś z pijacką szczerością. – Kompleksu Polski „B”, tak... tak bym to określił. 
Taki Elbląg... kurczę, piękne miasto. Dopiero teraz wiem, że najfajniej byłoby 
mieć stragan na jakiejś ulicy i sprze-dawać cebulę. Kilo cebuli, pięć czterysta, 
dziękuję, do widzenia. Piękna sprawa... czysta, uczciwa... 
– 
Może i uczciwa, ale to raczej brudna robota – zaśmiał się Jacek, którego 
natchniony wy-raz twarzy Erysia nieco rozbawił. 
– 
Brudna? Człowieku... ty wiesz, jak bolszewicy klasyfikowali do rozwałki, jak 
weszli w dwudziestym roku? Czarne ruki – raboczij, białe – pod stienku. Mój 
dziadek był fryzjerem, w Truskawcu... biedak, żeby dowieść, że on nie 
pamieszczik, musiał ostrzyc na jeża całą kom-panię, osiemdziesięciu czerwonych. 
Ty sobie wyobrażasz, jak on zapieprzał? Tak... o czym to ja mówiłem? 
– Handel cebulą a sprawa Polski „B” – podrzucił Jacek.Eryś pochylił się i wparł 
w niego spojrzenie lekko przekrwionych oczu.
– 
Posłuchaj, Dżambo. Nie ma żadnej Polski „A”, „B”, „C”... w ogóle nie ma, 
kapujesz? Jest tylko jedna Polska, Polska „G”. Od Bałtyku, do Tatr. Kapujesz?
–
Kapuję. Ale Eryś... skąd ty wiesz, ile kosztuje kilo cebuli?
–
Nie wiem, strzeliłem. A ty wiesz? 
– 
Nie. Ale mnie by stragan nie urządzał... słuchaj, przecież możesz sobie to w 
każdej chwili załatwić. 
–
Co? 
–
Stragan. 
–
Ba! Teraz? 
– 
Co teraz? Chcesz powiedzieć, że jesteś potrzebny gdzie indziej? Że kraj się bez 
ciebie nie obejdzie? 
W tonie Jacka nie było szyderstwa, ale Eryś wyczuł je w treści pytania. Spojrzał 
podejrz-liwie, po czym rozparł się z powrotem w fotelu. 
–
Pierdoły. Sam wiesz, że to się tak nie da. Trzeba to było zrobić dwadzieścia lat 
temu. 
–
Gdybyś to zrobił dwadzieścia lat temu, nigdy nie pozbyłbyś się kompleksu. 
I tak naprawdę nie pozbył się kompleksu – pomyślał Jacek. Kompleksów, bo prócz 
kom-pleksu prowincjusza Eryś cierpi na kompleks niedouka. I tak, jak błyskotliwa 
kariera nie wy-leczyła go z tego pierwszego kompleksu, tak samo kupione 
magisterium nie wyleczy go z drugiego. Jacek także cierpiał na kompleksy, ale 
ich przyczyna tkwiła w zupełnie innym ob-szarze emocjonalnym i nie miała nic 
wspólnego z jego statusem społecznym, z którego był w zupełności zadowolony. 
Dawno miał za sobą okres egzystencjalnych rozterek, najdokuczliw-szych po paru 
szklankach jabola, albo kieliszkach wódki w lepszych czasach – to wtedy zde-
cydował, że jeżeli do trzydziestki niczego nie osiągnie – popełni samobójstwo. 
Wielokrotnie później myślał o tym postanowieniu – przeżył swoje trzydzieste 
urodziny, potem jakoś bardzo szybko czterdzieste – i wciąż nie mógł sobie 
przypomnieć, o co tamtemu gówniarzowi cho-dziło. Na pewno nie o taką karierę, 
jaką robi Eryś, to go nigdy nie rajcowało. Może marzył o podważeniu teorii 
względności, może o jakimś innym spektakularnym dokonaniu naukowym, sławie? Znał 
paru prawdziwych bystrzaków, błyskotliwych, prących do przodu tak ostro, że 
prędzej czy później powiedzieli „do widzenia” – on do nich nie należał. 
Brakowało mu pew-nych istotnych cech – brutalności, egoizmu, może poczucia 
ważności tego, co robi? A naj-pewniej talentu do robienia kariery. 
Pieniądze? Te prawdziwe robią tylko ci, którzy robili je już wcześniej, za 
komuny, po ci-chu. Robiliby je zresztą w każdych warunkach, bo to nie jest 
sprawa sytuacji ustrojowej, a indywidualnych uzdolnień. On tych uzdolnień nie 
miał i pojął to dostatecznie szybko, żeby nie wyrzucać sobie, że nie zdobył 
fortuny. Potrafił przyzwoicie zarabiać własną pracą – a to już coś. Został 
średniakiem, ot, po prostu facetem, który dłubie sobie coś na boku nikomu nie 
przeszkadzając. Psia krew, jak to się stało? Kiedy? Och... przez te wszystkie 
lata, kiedy żył z dnia na dzień, z tygodnia na tydzień. W pijackim przebłysku 
dokonał podsumowania: nieuda-ne małżeństwo, właściwie dwa nieudane małżeństwa, 
żadnej kariery, żadnych pieniędzy, żad-nych perspektyw. Właściwie zawał nie 
byłby takim najgorszym wyjściem... Kogo by to obe-szło? Nie ma nawet dziecka, 
któremu mógłby pomóc zostać kimś lepszym, niż on... Jeżeli w przyszłości ożeni 
się jeszcze raz – będzie za późno na dzieci, będzie już na to po prostu za 
stary. 
–
Ty masz dzieci, Eryś? 
–
Nie, Bogu dzięki. 
–
Czemu – Bogu dzięki? 
– Nno... bo... bo miałyby teraz pewnie kilkanaście lat i... i musiałbym im coś 
p–powie-dzieć, no nie? A... a... co ja bym im, kurwa, powiedział? 
Szczęśliwie Eryk musiał być rano w swojej Warszawce i Jacek już o drugiej mógł 
położyć się spać. Zasnął niemal natychmiast i obudził się o trzeciej dwadzieścia 
– trzeźwy, wściekły i zupełnie pewny, że już więcej nie zaśnie. Nawet nie 
chciało mu się walczyć o sen. Zniechę-ciła go zbyt dobrze znana sceneria własnej 
sypialni – przez kilka ubiegłych nocy zdążył ją znienawidzić. Trzeba pomyśleć o 
przeniesieniu się do innego pokoju, zrobić jakieś przeme-blowanie. Wyrzucić te 
pieprzone firaneczki, poduszeczki, obrazki, suszone gałązki. W tym domu nie ma 
kobiety i powinno zniknąć wszystko, co sugeruje, że jej nieobecność jest chwi-
lowa. 
Wstał, pozbierał szklanki i puszki po piwie, potem zrobił sobie kąpiel. Zawsze 
lubił długie kąpiele – były dla niego czymś w rodzaju luksusu, bo miał na nie 
czas tylko w weekendy – ale dopiero teraz w pełni docenił dobrodziejstwo, jakim 
jest ciepła woda dla zmęczonego ciała. Szkoda, że i umysłu nie da się zanurzyć w 
ciepłej wodzie... 
Ubrał się i pojechał do Lisiego Jaru. Wiedział, że ryzykuje – zaledwie przed 
paru godzi-nami skończył pić, a pił cały wieczór. Wprawdzie tylko piwo, ale 
wyrzucił cztery półlitrowe puszki. Zabiorą mu prawo jazdy... och, nie, najwyżej 
zagrożą, pomądrzą się, a potem wezmą łapówkę. Znalazł się już parę razy w takiej 
sytuacji, nie z powodu picia, ale z powodu prze-kroczenia dozwolonej prędkości. 
Na ogół płacił, ignorując familiarne „panie Jacku” i pauzy retoryczne po 
słowach: „będzie mandacik”. Fakt, że nie narzucali się nigdy. Gość siedzi ci-
cho, nie pyskuje, nie przymila się – trudno, płaci i zjeżdża. Kultura. Tym razem 
nie poszłoby tak gładko. Zaraz... przyjmując, że spalanie alkoholu odbywa się z 
szybkością miligrama na kilogram masy ciała na godzinę, zdążył spalić 
dwadzieścia siedem gramów. W dwóch litrach piwa, załóżmy czteroprocentowego, 
było osiemdziesiąt gramów alkoholu, razy gęstość... coś około zero koma siedem 
dziewięć, powiedzmy zero koma osiem, to jest sześćdziesiąt cztery gramy. Minus 
dwadzieścia siedem, to trzydzieści siedem. Zawartość wody w organizmie wy-nosi 
sześćdziesiąt pięć procent masy ciała, razy jego dziewięćdziesiąt kilo, daje 
pięćdziesiąt osiem i pół. Trzydzieści siedem przez pięćdziesiąt osiem koma 
pięć... zero sześć z groszami. Nieźle. Powinien leżeć w rowie, albo przynajmniej 
zataczać się i bełkotać, a on czuł się trzeźwy, jak świnia. Postanowił stawiać 
się, jakby coś. Ale droga była pusta, minął zaledwie parę aut, śladu żadnego 
patrolu. No tak, tu, na Wybrzeżu, nie jest bezpiecznie zaczepiać nocą auta – 
chłopcy radarowcy wolą siedzieć w domu. 
Nie pobiegł przed siebie po plaży, jak wtedy. Był zbyt zmęczony. Poszedł zwolna 
po twar-dym, gładszym od asfaltu piasku wystawiając twarz na silne, niemal 
dotykalne uderzenia wiatru. 
Kiedy był jeszcze całkiem mały – miał może cztery, pięć lat, był tutaj raz na 
wakacjach. Nie z rodzicami, zabrała go ciocia Beatka, młodsza siostra jego 
matki, wówczas jeszcze pa-nienka. Nie pamiętał jej twarzy z tamtego okresu, bo 
nałożyła się na nią twarz ciotki znana mu teraz, sześćdziesięcioletnia – ale 
pamiętał jej piękne złote loki szarpane przez wiatr. 
Mieszkali w rybackiej chacie, dziś już niemożliwej do zlokalizowania w gęstej 
zabudowie uzdrowiska. Wędrowali co dzień, ciocia Beatka i on, po dziesiątkach 
drewnianych stopni w dół, na plażę, gdzie oddawali się swoim ulubionym 
rozrywkom: on grzebaniu się w piasku i taplaniu przy brzegu, ona grze w remika 
na starannie obwałowanym kocu i romansowaniu. Tamten czerwony dmuchany materac 
na pewno nie należał do ich sprzętu plażowego – Jacek nie pamiętał, żeby go 
taszczyli po schodach, albo dmuchali na plaży. Ktoś go po prostu na nim 
posadził, a jemu bardzo się to spodobało. Siedział na nim jak na dużej, 
czerwonej tratwie, która unosiła się i łagodnie opadała, a wokół chlupotało 
błękitne morze... i raptem zobaczył, że świat od niego odjeżdża. Kąpiący się, 
rojna plaża, wysokie urwisko brzegu – wszystko to zwolna, ale nieubłaganie 
odsuwało się od niego, a on nic na to nie mógł poradzić... 
Nie pamiętał łodzi, twarzy ludzi, którzy go uratowali, ani ilu ich było – 
pamiętał tylko tamto paraliżujące poczucie niemocy. Później ciocia Beatka 
krzyczała, płakała, na przemian szarpała go i przyciskała do siebie, a jej złote 
loki ślicznie fruwały wokół czerwonej, wy-krzywionej twarzy. Nie powiesz mamie? 
Jacuś!... Nie powiesz?... – błagała go. Niepotrzeb-nie, i tak nie potrafiłby 
opisać słowami tego strasznego przeżycia. Nigdy nie powiedział. Ni-komu. Może 
dlatego, że później doświadczał tego samego poczucia niemocy – z biegiem lat 
coraz bardziej świadomie i zawsze było jego najgłębiej skrywanym, bo 
najwstydliwszym do-znaniem. Teraz też. 
Rozdział VII 
Piotrek Bartel był kolegą Jacka z podwórka, znali się od zawsze. Chodzili razem 
do pod-stawówki i choć później ich drogi się rozeszły – Piotr poszedł do liceum, 
Jacek do technikum 
– utrzymywali ze sobą żywy kontakt, dopóki mieszkali po sąsiedzku. Później, 
kiedy Jacek przeprowadził się do centrum spotykali się rzadziej, ale zawsze 
mieli o czym pogadać, lubili się. Jeszcze dotąd nie zdarzyło im się wystąpić w 
relacji lekarz – pacjent i Jacek zastanawiał się – czy wypada koledze zapłacić? 
Nie, Piotrek na pewno nie weźmie od niego pieniędzy, głupio wyjdzie, jeśli Jacek 
będzie próbował wcisnąć mu honorarium. Lepiej sprawę załatwi wujaszek Haig. 
– 
Ile dziennie wypalasz? 
–
Nie palę. 
Piotr patrzył na niego drwiąco znad zsuniętych na koniec nosa okularów. Siedział 
za biur-kiem, Jacek wciągał sweter. 
–
Kiedy rzuciłeś? 
–
W szkole średniej – Jacek wychynął ze swetra i dostrzegł drwinę w oczach kolegi. 
–
Słowo honoru. Coś ze mną nie tak? 
– 
Moim zdaniem serce w porządku, chociaż... wchodzimy w trudny wiek, Jacek. Czas 
tro-chę przyhamować, rozumiesz, kawka, wódeczka, panienki. Masz tu skierowanie 
na prześwie-tlenie.
– Serca? – zdumiał się.
– 
Kręgosłupa. Przyjdź ze zdjęciem w piątek rano do mnie do szpitala, założę ci 
Holtera. To taki całodobowy zapis pracy serca. W sobotę rano zdejmiemy i od razu 
ci to opiszę. Czy oprócz tej ręki coś jeszcze ci dolega? Wyglądasz marnie.
– Źle sypiam. To znaczy prawie wcale nie sypiam – wyznał nie patrząc na niego. 
–
Aaa... masz jakieś kłopoty? 
–
Wyłącznie.
Na moment zaległa cisza, jakby Piotr czekał na jakieś bliższe objaśnienia, ale 
Jacek milczał. Nie będzie przecież opowiadał o swoich kłopotach, żalił się. 
Gdyby to było przy wódce, w czasie zwyczajnej rozmowy, kiedy wszyscy narzekają 
na wszystko – to co innego. 
–
Rozumiem... Jak to wygląda? Nie możesz zasnąć? 
–
Właśnie nie. Zasypiam, a za godzinę, dwie – budzę się i amba, do rana. 
–
Hm... powinieneś pójść do psychiatry. 
–
Do psychiatry? – przestraszył się. – Daj spokój, przecież nie jestem czubem. 
–
Oczywiście że nie, wasza cesarska mość. Jacek zaśmiał się.
– Nie możesz mi czegoś zapisać? 
–
Zapiszę ci. Wolisz syrop, czy prochy? 
–
Prochy.
– 
Tylko nie przesadzaj z tym – powiedział podając mu receptę. – Jedna przed 
pójściem spać. No, duży chłopak jesteś, możesz wziąć półtora. I myśl o czymś 
przyjemnym. Zresztą... depresje to nie moja działka.
Depresja... Więc tak brzmi medyczna nazwa tej obsuwy. Hm. Sięgnął po kurtkę i 
jedno-cześnie potrącił nogą reklamówkę z butelką. Zastygł nie bardzo pewny, jak 
ma to zrobić, a Piotr parsknął śmiechem.
– 
Zostaw po prostu tam, gdzie jest. Obalimy razem, jak już się okaże, że jesteś 
zdrowy, ok.? Siadaj jeszcze na chwilę. Coś mi przyszło do głowy. Ty dobrze znasz 
angielski...
– 
Raczej amerykański. Ale dogadam się. To znaczy... pewnie ci chodzi o 
przetłumacze-nie jakiejś instrukcji czy ulotki? 
– 
Z tym jakoś sobie radzę, chodzi mi o co innego. We czwartek przyjeżdżają do nas 
Szwajcarzy, jakiś ichni minister z obstawą, przywożą nam aparaturę , za friko, 
to znaczy w darze. Stąd ta pompa. Przejrzałem ankiety personalne wszystkich 
lekarzy i okazuje się, że sami rusycyści. Angielski wpisują wprawdzie, ale w 
rubryce „słabo”. A to znaczy, że znają go tak samo jak ja, czyli dętka wodna. O 
niemieckim czy francuskim nie wspomnę, bo wstyd. Już wiesz, o co chcę ciebie 
prosić?
– 
Jasne, nie ma sprawy. Mogę odrabiać za tłumacza. Chociaż... moja sekretarka zna 
do-brze niemiecki, może wobec Szwajcarów byłoby grzeczniej...
– A ładna jest? Oko rwie?
– 
No... tak Bogiem a prawdą... to nie za bardzo. – Jacek pomyślał, że nawet nie 
wie-działby, jak skłonić Patrynię, żeby przebrała się za kobietę. – Ale to 
bardzo inteligentna dziewczyna.
– 
Nie, nie. Ciebie po prostu ubierzemy na biało. Masz prezencję, znasz się na tych 
elek-tronicznych zabawkach. Mistyfikacja. Co ty na to?
Piotr najwyraźniej zapalił się do tego pomysłu, ale Jacek miał wątpliwości. To 
po prostu nie leżało w jego charakterze, udawać kogoś, kim nie był, kłamać. 
Tylko jak to powiedzieć, żeby go nie urazić?
–
Hm... A jak mnie zaczną odpytywać?
–
Z czego?
–
No... choćby ze statystyki oddziału.
–
To mi przetłumaczysz pytanie.
–
Słuchaj... jeżeli choć jeden z nich jest lekarzem, to będzie wsypa.
– 
Żaden z nich nie jest. Powiem ci więcej, żaden lekarz w Szwajcarii nie byłby 
taki głu-pi, żeby pchać się na ministra. Zresztą przedstawię ciebie jako speca 
od aparatury, co?
– No, to już prędzej.
– 
Świetnie. Tu masz opis tego ustrojstwa – wyjął z szuflady plik kserokopii i 
podał Jac-kowi. – Jak będziesz miał pytania, dzwoń. O każdej porze.
Natychmiast po powrocie do domu Jacek wziął z półki gruby, amerykański słownik 
medyczny. Rzeczywiście – klasyczna depresja, brakowało tylko myśli samobójczych. 
Cho-ciaż to, że już nie chciało mu się żyć?... Utrata motywacji do podejmowania 
wysiłków – pra-cy, naprawy stosunków rodzinnych, w końcu do najprostszych 
czynności, takich jak mycie się, jedzenie.... rozpad osobowości... Przerażony 
zatrzasnął książkę. Nie, nie! To tylko bez-senność, jeżeli będzie mógł normalnie 
spać, wszystko minie. Musi minąć. 
Mało kto prosząc nas o drobną przysługę zdaje sobie sprawę, jak wiele czasu i 
zaanga-żowania wymaga spełnianie drobnych przysług. Szczególnie w wypadku osoby, 
która niczego nie potrafi robić połowicznie, po łebkach, na odwał. Jacek 
kilkanaście godzin zgłębiał sche-mat „ustrojstwa”, spędził całą środę w szpitalu 
zaznajamiając się z funkcjonującą tam apara-turą, studiując opisy i obserwując 
jej działanie; w efekcie „wypożyczył” Piotrowi swojego najzmyślniejszego montera 
na cały tydzień. Za friko, w darze. Przynajmniej w tym nie był gorszy od 
Szwajcarów. Sami Szwajcarzy okazali się mili, uprzejmi, dyskretnie popatrywali 
na zegarki i nie mieli żadnych pytań. Natychmiast po przekazaniu przywiezionego 
sprzętu i wy-konaniu przez reportera miejscowej gazety pamiątkowej fotografii 
oświadczyli, że muszą wracać. Nie, nie do hotelu. Nie na lotnisko, jeżeli Mr 
Bogdański jest tak uprzejmy, to proszą o odwiezienie na dworzec. Zaskoczonemu 
Jackowi wyjaśnili po drodze, że mając do wyboru nocleg w hotelu albo opłatę za 
miejsca sypialne – wybrali to drugie. Podróż jest długa...
– Samolot z Warszawy do Genewy czy Zurichu leci tylko dwie godziny – zdziwił 
się.
– Tak, to prawda. Ale cały nasz rząd zobowiązany jest do daleko posuniętej 
oszczędno-ści – objaśnił minister z uśmiechem.
Po chwili Jacek patrzył w zadumie na dwie szare, niepozorne sylwetki 
przemykające pomiędzy samochodami w kierunku wejścia do hali dworcowej. No, no – 
pomyślał. Ktoś za-trąbił na niego z tyłu ostro, niecierpliwie, ruszył więc 
odkładając na później rozważania nad egzotyką szwajcarskich obyczajów. 
Rozdział VIII
Wszystko wyglądało dokładnie tak samo, jak trzy tygodnie temu, Jacek odniósł 
tylko wrażenie, że przybyło publiczności. W małej salce było ciasno i duszno. 
Marzena Nowak prezentowała się równie kusząco, sędzina była znudzona, ławniczki 
ziewały, akt oskarżenia brzmiał w jego uszach równie nonsensownie, jak wtedy. 
Jacek powtórzył swoje poprzednie wyjaśnienie niemal słowo w słowo – tak ustalili 
z Wysocką.
Mimo, że miał obok siebie obrońcę, dobrego obrońcę, był zdenerwowany. Zaciskał 
mocno ręce w obawie, że mogą drżeć, w gardle czuł znajomy ucisk. To nie była 
trema przed publicznym występowaniem – przez wiele lat pracy na uczelni zdążył 
się do tego przyzwy-czaić. Wszystkie niemal zajęcia z młodzieżą stanowiły coś w 
rodzaju publicznego wystąpie-nia, w czasie którego musiał zachować spokój i 
czujność; w każdej grupie, choćby najbardziej obojętnej i sennej mógł znaleźć 
się jakiś zmyślny pistolecik, który słuchał uważnie i czatował na okazję 
zastawienia pułapki. To, co dławiło go teraz, to było zupełnie coś innego, to 
był strach. Stan psychofizyczny oporny na logiczne argumenty, nie poddający się 
kontroli poza sferą zupełnie powierzchowną – Jacek był zdolny opanować tylko 
jego objawy – zacisnąć dłonie, zęby i przybrać tępy, obojętny wyraz twarzy. 
Upatrzył sobie punkt wysoko na ścianie ponad stołem sędziowskim – orła w koronie 
doklejonej z żółtego papieru – i wpatrywał się w niego uporczywie. Swoją drogą 
to niezły symbol czasu, który przyszło nam przeżywać – my-ślał. 
– Od kiedy świadek pozostaje w związku małżeńskim z poszkodowaną?
Stojący w kojcu dla świadków chudy, szczerbaty czterdziestolatek zmieszał się, 
zakrę-cił i poszukał wzrokiem pani prokurator, która nieznacznie wzruszyła 
ramionami. 
–
Ja... to znaczy my nie mamy ślubu. 
–
Rozumiem. Zatem od jak dawna pozostajecie w konkubinacie? 
–
W czym?.. 
–
W związku nie małżeńskim. 
–
To będzie... cztery... nie, siedem lat. Albo sześć. 
–
Proszę świadka o jednoznaczną odpowiedź. 
–
Nie pamiętam. 
–
Aha. Ile świadek ma dzieci? 
–
Ja? 
–
Tak, świadek. 
–
Troje. 
–
Przypominam świadkowi, że za składanie fałszywych zeznań grozi kara...Sędzina 
poruszyła się gniewnie.
– 
Proszę, żeby obrona nie wyręczała sądu. Świadek został przez sąd pouczony o 
odpowie-dzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Proszę kontynuować. 
–
Przepraszam, Wysoki Sądzie. Ile świadek ma dzieci? 
–
Świadek już odpowiedział na to pytanie. 
– 
Wysoki Sądzie! Świadek skłamał. Ma pięcioro dzieci, troje z poszkodowaną, jedno 
z Hyc Magdaleną córką Wiesława, zamieszkałą Wyry i jedno z Agnieszką Sobalską 
córką Jana zamieszkałą Orneta. Wnoszę o ukaranie świadka. 
Na twarzy sędziny odbiło się coś na kształt zainteresowania. Poprawiła się w 
krześle i po-chyliła lekko do przodu, jakby nagle przestała się nudzić. 
–
Sąd zajmie się ta sprawą. Proszę kontynuować. 
–
Czy świadek utrzymuje swoje dzieci? 
–
Ja... tego... nie rozumiem pytania. 
–
Czy świadek płaci co miesiąc pieniądze na utrzymanie swoich dzieci? 
–
Nie... nie wiem. Ja nie mam pieniędzy. Jestem bezrobotny. 
–
Czy przeciwko świadkowi toczyło się kiedykolwiek postępowanie sądowe o alimenty? 
–
To znaczy... tak. 
– 
Żeby nie nadużywać cierpliwości Wysokiego Sądu przypomnę świadkowi, że dwukrot-
nie został zasądzony o alimenty i że jego obowiązek alimentacyjny wobec dwojga 
jego dzieci wypełnia państwo. Z pozostałych trojga jego dzieci dwoje przebywa w 
zakładach opieki, do-mach dziecka, zatem i wobec tej dwójki obowiązek 
utrzymywania wypełnia państwo. Czy świadek wiedział, że jego konkubina Marzena 
Nowak jest w ciąży? 
–
Nie. To znaczy tak. 
–
Kiedy świadek dowiedział się o tym? 
–
Nie pamiętam. 
– 
Świadek ma bardzo kiepską pamięć. A może pamięta, jak zareagował na tę 
wiadomość? Ucieszył się, czy może zmartwił? 
– 
Sprzeciw! Przypominam, że sprawa toczy się przeciwko oskarżonemu Jackowi Bogdań-
skiemu, nie przeciwko świadkowi! Stosunek świadka do jego dzieci nie ma w tej 
sprawie znaczenia. 
–
Proszę nie pouczać Sądu. Sąd wie, kto jest oskarżonym w sprawie, a kto 
świadkiem. Pro-szę obronę o uzasadnienie zadawania świadkowi pytań o stosunek do 
jego dzieci. 
– 
Wysoki Sądzie! Akt oskarżenia nie został oparty na dowodach rzeczowych, ani na 
ze-znaniach naocznych świadków przestępstwa, a jedynie na zeznaniach 
poszkodowanej i osób z nią związanych. W tej sytuacji jedyną możliwą linią 
obrony jest podważenie wiarygodności tych zeznań i wykazanie, że nastąpiła zmowa 
w celu wyłudzenia od mojego klienta odszko-dowania. 
–
Sąd uznaje zasadność przyjętej linii obrony i oddala sprzeciw. Proszę 
kontynuować. 
–
Czy świadek bił kiedykolwiek swoją konkubinę Marzenę Nowak? 
Ślepko znów skurczył się w sobie i poszukał wzrokiem pani prokurator, ale ona 
nie pod-niosła głowy znad papierów. 
– Ja... to znaczy... nie pamiętam. 
–
Świadek znów nie pamięta. A może jednak przypomni sobie, w jakich 
okolicznościach w marcu bieżącego roku jego konkubina straciła dwa przednie 
zęby? 
–
Ona... tego... spadła z drabiny. 
–
Spadła z drabiny – powtórzyła pani mecenas dźwięcznie i zrobiła kilkusekundową 
pauzę. 
– 
Zatem składając skargę, że to świadek wybił jej te zęby butem znajdowała się w 
szoku po upadku z drabiny. Szczęśliwie po wyjściu z szoku przypomniała sobie, że 
jednak spadła z drabiny i wycofała skargę. Swoją drogą to zdumiewający rodzaj 
urazu, spadając z drabiny łatwiej złamać nogę, rękę... 
– 
Proszę obronę, żeby swoje retoryczne popisy pozostawiła sobie do mowy końcowej i 
ograniczyła się do zadawania świadkowi pytań. 
– 
Przepraszam, Wysoki Sądzie. Czy świadek kiedykolwiek uderzył swoją konkubinę Ma-
rzenę Nowak? 
–No... żeby tak powiedzieć prawdę, to żeśmy się czasem poszarpali. 
– 
Czy w nocy z dziewiętnastego na dwudziestego września świadek „poszarpał się” ze 
swoją konkubiną Marzeną Nowak? 
–
Nie! 
–
Dziękuję, nie mam więcej pytań do świadka. 
–
Oskarżenie? 
–
Tak, Wysoki Sądzie. Czy świadek kocha swoje dzieci? 
–
Tak, bardzo kocham. 
– 
Czy gdyby świadek miał stałą pracę, za którą pobierałby wynagrodzenie, byłby 
skłonny łożyć na ich utrzymanie? 
– 
Sprzeciw! Oskarżenie dopuszcza się tworzenia sytuacji hipotetycznych i pytaniem 
suge-ruje świadkowi odpowiedź. 
–
Podtrzymuję. Czy oskarżenie ma jeszcze pytania do świadka? 
–
Nie, Wysoki Sądzie. 
–
Obrona? 
–
Nie mam pytań. 
–
Proszę poszkodowaną o przedstawienie zdarzenia. 
–
Ja już wszystko powiedziałam pani prokurator. 
– 
I niczego poszkodowana nie chce dodać, zmienić ani uzupełnić? 
–
Nie. 
–
Proszę zatem o odczytanie zeznań poszkodowanej w śledztwie. 
Sędzina jakby straciła zainteresowanie sprawą – rzuciła okiem na zegarek i 
skinęła głową proto-kolantce. Na kilka minut Jacek przemieścił raz jeszcze się w 
inny wymiar, jakby do rzeczywistości równoległej, która tutaj, na sali sądowej 
miała jednakowe prawa z prawdziwą rzeczywistością. 
– Poszkodowana zeznała w śledztwie, że wyszła z domu w dniu dwudziestym września 
w celu udania się do matki w miejscowości Szczyty, a następnie do siostry w 
Elblągu. Czym zamierzała dojechać do Szczytów? 
– No... pekaesem. 
Poszkodowana wyszła z domu przed godziną szóstą rano, a pierwszy autobus pekaesu 
z Kąt do Szczytów odjeżdża o godzinie siódmej czterdzieści. Dlaczego 
poszkodowana wyszła z domu przed szóstą? 
– Nie chciałam się spóźnić. 
– 
Z domu poszkodowanej do przystanku pekaesu idzie się osiem minut. Dlaczego 
poszko-dowana wyszła z domu półtorej godziny za wcześnie? 
–
A co, może nie wolno? 
–
Oczywiście, że wolno. Proszę odpowiedzieć na pytanie. 
–
Nie chciałam się spóźnić. 
– 
Aha. Poszkodowana nie chciała się spóźnić, wyszła zatem z domu półtorej godziny 
za wcześnie, co wolno jej było zrobić. Proszę teraz opisać przebieg napaści. 
– No, jak żeśmy się zatrzymali, to poszliśmy do lasu oddać mocz i to było wtedy. 
– 
Oskarżony zeznał, że zatrzymał auto, żeby przebrać koszulę i że ją przebrał przy 
aucie, a poszkodowana w tym czasie wysiadła i paliła papierosa. Czy poszkodowana 
to potwierdza? 
–
Nie. On się nie przebierał ani nic, tylko od razu poszliśmy do lasu. 
–
Jak był ubrany mój klient? 
–
Tak samo, to znaczy w marynarkę i taką koszulkę z trykotu, czarną. 
–
Czy do lasu udaliście się razem? 
–
No, tak, ja poszłam dalej. 
– 
Rozumiem. Zatem poszkodowana oddała mocz i wówczas została napadnięta. Proszę 
opisać tę napaść. 
–
On mnie złapał, o tak, i przyciskał, a ja się broniłam. 
–
Czy rozbierał się, albo próbował rozebrać poszkodowaną? 
–
Nie, tylko od razu mnie złapał. 
–
Za ramiona, tak? 
–
Tak. 
–
Czy oskarżony jest silnym mężczyzną? 
–
Tak, bardzo silnym. 
–
Czy oskarżony jest owłosiony na piersiach? 
–
Tak, bardzo owłosiony. 
Wysocka stała nieruchomo, w milczeniu kilkanaście sekund, jakby chciała, żeby 
ostatnie słowa Marzeny Nowak nabrały szczególnej wagi. 
– Proszę Wysoki Sąd o stwierdzenie stanu faktycznego. 
–
Oskarżony uda się z woźnym. W małym, przyległym do sali rozpraw pokoiku Jacek 
rozluźnił krawat, rozpiął koszulę i zaprezentował woźnemu pięknie owłosiony 
tors. 
Sędzina otrzymawszy od woźnego informację obróciła groźne spojrzenie na Marzenę 
No-wak. Biedna Marzena zdała sobie sprawę, że palnęła głupstwo. Jej taktyka 
mówienia prawdy we wszystkim, w czym się da była najlepszą z możliwych, bo 
uwiarygodniała kłamstwo za-sadnicze – w końcu jednak zawiodła ją na manowce i 
Marzena powiedziała o jedno słowo prawdy za dużo. 
– 
W jakich okolicznościach poszkodowana stwierdziła ten fakt? – spytała groźnie 
sędzina pochylając się ku Marzenie Nowak. 
–
Ja nie wiem... może on się przebierał? Nie pamiętam. 
–
Poszkodowana nie może się zasłaniać brakiem pamięci. Przebierał się, czy nie? 
–
Tak. Przebierał się. 
–
Zatem w śledztwie i tu, na sali sądowej poszkodowana skłamała. 
– 
Ja nie chciałam skłamać, przysięgam!... Ja naprawdę nie pamiętałam, byłam 
zdenerwo-wana i wyszło mi z pamięci... 
– Obrona. 
– 
Kiedy poszkodowana była zdenerwowana? W śledztwie, teraz, czy wtedy, 
dwudziestego września? 
–
Wtedy. Dwudziestego września. 
–
Czym poszkodowana była zdenerwowana? 
–
No, w ogóle. 
– 
Proszę odpowiedzieć, czym poszkodowana była zdenerwowana, z a n i m, jak 
twierdzi, dokonano na nią napaści? 
–
Byłam zdenerwowana! Co, może nie wolno? 
–
Czym?! – Wysocka, która stała o krok od Marzeny Nowak, pochyliła się groźnie ku 
niej. 
–
Życiem!... 
Przez salę przebiegł krótki, nerwowy śmieszek, potem zapadła cisza. Pani mecenas 
rozluź-niła się, odstąpiła parę kroków do tyłu. 
– 
Proszę teraz wyjaśnić sądowi, w jaki sposób medalik z szyi oskarżonego znalazł 
się w posiadaniu poszkodowanej. 
– 
Już mówiłam, jak się zaczął przystawiać, to żem go złapała tu, i odpychałam. To 
musiało być wtedy. 
– 
Poszkodowana nie zrozumiała pytania. Z jej zeznań w śledztwie wynika, że kiedy 
za-częła się bronić otrzymała od oskarżonego uderzenie pięścią w twarz i upadła, 
a potem oskar-żony zaczął ją kopać i straciła przytomność, którą odzyskała 
dopiero w szpitalu. Pytanie brzmi: w jaki sposób medalik z szyi mojego klienta 
znalazł się w torbie poszkodowanej? 
Na chwilę zapadła cisza. Jacek pomyślał z podziwem, że pani mecenas naprawdę 
jest „ekstra”. Sędzina przechyliła się nad stołem. 
–
Proszę odpowiedzieć na to pytanie. 
–
Ja... nie wiem. Byłam nieprzytomna! 
–
Czy prokuratura ustaliła w śledztwie tę okoliczność? – spytała surowo 
sędzina.Prokurator wstała zwolna.
– 
Obawiam się, że nie do końca, Wysoki Sądzie. Oskarżenie założyło, że 
poszkodowana miała medalik w zaciśniętej ręce i ktoś... 
– 
Założenia prokuratury nie interesują sądu. Proszę uzupełnić śledztwo w tej 
sprawie. Czy obrona ma jeszcze pytania do poszkodowanej? 
– Nie mam pytań. 
– 
Pan miał dyżur w pogotowiu ratunkowym w dniu dwudziestym września bieżącego ro-
ku? 
–
Tak. 
– 
Proszę opowiedzieć sądowi, w jakich okolicznościach przyjął pan poszkodowaną. 
– 
Może naprzód uściślimy pewne sprawy. Pogotowie ratunkowe nie służy do przyjmowa-
nia pacjentów, a jedynie udziela pomocy w nagłych wypadkach. Ten gość przywiózł 
ją i nie powiedział mi nawet, że jest nieprzytomna i w takiej sytuacji nie było 
moim obowiązkiem... 
– 
Zostawmy na razie sprawę obowiązków, panie doktorze. Chcemy ustalić fakty. Czy 
wy-szedł pan do auta mojego klienta? 
– Nie. Już mówiłem, że... 
– 
Oczywiście. Słyszeliśmy. Zatem nie wyszedł pan. Co zrobił oskarżony, kiedy 
odmówił pan wyjścia do auta? 
–
Zachowywał się niekulturalnie. 
–
Proszę opisać to niekulturalne zachowanie. 
– 
Zaczął mnie szarpać za ubranie, spostponował zawód lekarza ordynarnymi słowami, 
po czym oświadczył, że wyrzuci poszkodowaną na ulicę. 
–
Czy na pewno to oświadczył? 
–
Coś w tym rodzaju, na pewno. 
–
Przypomnę świadkowi: zapytał, czy jeżeli wyrzuci poszkodowaną na ulicę, to pan 
udzieli jej pomocy. 
–
Możliwe. 
–
Co pan wtedy zrobił? 
– 
Kazałem wezwać policję. Proszę pozwolić mi wyjaśnić pewną sprawę: oskarżony 
awanturował się i zachowywał agresywnie, ale nie udzielił mi najistotniejszej 
informacji, że ta kobieta jest nieprzytomna. Później oskarża się służbę 
zdrowia... 
– 
Sąd przyjął do wiadomości wyjaśnienie i prosi świadka, żeby ograniczył się do 
odpowie-dzi na pytania. 
– 
Zatem wezwał pan policję, a następnie oskarżony przyniósł poszkodowaną do 
pańskiego gabinetu... 
–
Do pokoju zabiegowego. 
–
Czy w pokoju zabiegowym był pan sam? 
–
Tak, sam. 
–
Czy ktoś badał poszkodowaną wcześniej? 
– 
Nie. A przynajmniej nie w pogotowiu. W tym momencie byłem tam jedynym obecnym 
lekarzem. 
–
Czy poszkodowana miała w ręce medalik? 
–
Nie... chyba nie. 
–
Chyba nie, czy na pewno nie? 
–
Chyba nie. To było dawno i nie mogę powiedzieć na pewno. 
–
Czy poszkodowana miała zaciśnięte ręce? 
–
Nie. 
–
Czy może pan to stwierdzić z całą pewnością? 
– 
Z pewnością. Była nieprzytomna, i nie miała zaciśniętych rąk. Utrata 
przytomności po-woduje, że mięśnie i ścięgna rozluźniają się i wiotczeją. 
– Może zatem miała ten medalik zaplątany na palcach, albo wokół przegubu? 
– 
Nie... nie pamiętam. Ale to należało do mnie, obejrzeć jej ręce, tak samo jak 
wszystko inne i na pewno zrobiłem to. Gdyby miała zaplątany między palcami 
medalik, zwróciłbym na to uwagę. 
–
Czy pamięta pan, jak ubrany był mój klient? 
–
Owszem, mniej więcej. 
–
Proszę opisać, jak był ubrany. 
–
No więc miał białą trykotową koszulkę i jasne spodnie. 
–
Czy miał marynarkę? 
–
Nie. 
–
Czy spodnie były czyste? 
– 
No... właśnie były wyplamione krwią, jak ją przyniósł. Przedtem chyba były 
czyste, bo zwróciłbym uwagę... to była duża plama na udzie. 
–
Co pan zrobił następnie? 
–
Udzieliłem poszkodowanej pierwszej pomocy i odesłałem karetką do szpitala. 
–
Proszę opisać urazy poszkodowanej. 
– 
Miała krwotok z narządów rodnych i rozległe sińce pourazowe na całym ciele. Nie 
by-łem w stanie zrobić nic ponad to, co powiedziałem: udzielić jej pierwszej 
pomocy i najszyb-ciej, jak to możliwe odesłać do szpitala. Pokój zabiegowy w 
stacji pogotowia nie jest wyposa-żony w aparaturę do specjalistycznych zabiegów, 
a ja nie jestem ginekologiem. 
– 
Oczywiście. W skierowaniu do szpitala napisał pan między innymi: „rozległy 
siniec po-urazowy twarzy na wysokości lewej kości jarzmowej, sińce pourazowe 
brzucha i podbrzu-sza”. Czy to były sińce? 
–
Tak, sińce. 
–
Czy siniec powstaje natychmiast po urazie? 
– 
Tak, to znaczy... naprzód występuje krwawe podbiegnięcie w miejscu urazu, potem 
to postępowo sinieje. 
–
Jak długo? 
–
No... kilka godzin. Nie można powiedzieć dokładnie, to sprawa osobnicza. 
– 
Proszę powiedzieć sądowi, czy urazy poszkodowanej to były krwawe podbiegnięcia, 
czy sińce? 
– To były dojrzałe sińce. 
– 
Proszę o włączenie do akt tej mapy – pani mecenas podeszła do stołu 
sędziowskiego i położyła na nim mapę, którą po drodze rozłożyła. – Jest to mapa 
sztabowa obejmująca swoim zasięgiem miejscowości Szczyty i Elbląg. 
– W jaki sposób obrona weszła w posiadanie mapy sztabowej? – spytała surowo 
sędzina. 
– 
Zakupiłam ją w księgarni „U Piotra”, na ulicy Arkońskiej. Zarówno poszkodowana 
jak mój klient twierdzą zgodnie, że zatrzymanie nastąpiło w miejscu, gdzie po 
obu stronach szosy rozciąga się las. Z mapy wynika, że jedyne miejsce 
odpowiadające opisowi znajduje się w odległości ośmiu kilometrów od miejscowości 
Szczyty i ciągnie się trzy kilometry. Do Elblą-ga zostaje jeszcze dwanaście 
kilometrów. Kawiarnia „Biedronka” w miejscowości Szczyty otwiera się o godzinie 
siódmej, a mój klient i poszkodowana spędzili tam co najmniej kwa-drans. Jeśli 
dodamy do tego dziesięć minut na dojazd w to miejsce i następne dziesięć na owo 
„napastowanie”, musimy przyjąć, że domniemane pobicie mogło nastąpić nie 
wcześniej, niż o siódmej trzydzieści pięć. Raczej później. Panie doktorze, czy 
poszkodowana Marzena Nowak, której udzielił pan pomocy o ósmej pięćdziesiąt 
pięć, mogła zostać pobita o siódmej trzydzie-ści pięć? 
–
Nie. Na pewno nie. 
–
Dziękuję, nie mam więcej pytań. 
–
Oskarżenie? 
– 
Tak, Wysoki Sądzie. Powiedział pan, że pobicie nie mogło nastąpić godzinę i 
dwadzie-ścia minut przed przyjęciem pacjentki. Proszę określić, w jakim czasie 
miało miejsce. 
–
Już wyjaśniłem, to sprawa osobnicza... nie mogę tego określić. 
– 
Ale m o ż e pan określić, w jakim czasie nie nastąpiło. Proszę zatem powiedzieć 
sądo
wi, w jakim czasie nie mogło nastąpić. Godzinę wcześniej? Półtorej? Dwie 
godziny? Pięć? Doktor rozejrzał się bezradnie po sali i zatrzymał wzrok na 
sędzinie. 
–
Wysoki Sądzie! Ja jestem pediatrą, a nie ekspertem od siniaków! 
–
Sąd wie, że świadek jest pediatrą. Świadek nie musi odpowiadać na to pytanie. 
– 
Oskarżenie wnosi o powołanie rzeczoznawcy chirurga celem określenia czasu 
powstania zasinienia po urazie u poszkodowanej. 
Pani mecenas pochyliła się nad Jackiem i napisała w leżącym na pulpicie 
notatniku: „bul-dog”. Sędzina spojrzała na zegarek. 
– 
Sąd nie widzi celowości powoływania rzeczoznawcy w dwa miesiące po zaleczeniu 
ura-zów u poszkodowanej. 
– 
Wysoki Sądzie! Rzeczoznawca winien wypowiedzieć się na temat czasu możliwego wy-
stąpienia zasinienia po urazie, określić minimum czasowe. Oskarżenie zamierza 
udowodnić, że uraz mógł powstać wcześniej, niż wyliczyła to moja znakomita 
koleżanka. 
– 
Proszę o zaprotokołowanie wniosku oskarżenia. Czy oskarżenie ma jeszcze pytania 
do świadka? 
–
Tak, Wysoki Sądzie. Czy poszkodowana miała na palcach pierścionki? 
–
N–nie... nie pamiętam. 
–
Czy poszkodowana miała na przegubie zegarek? 
–
Nie pamiętam. To są szczegóły, na które nie zwraca się uwagi... 
–
Oczywiście. Który stopień specjalizacji w pediatrii świadek posiada? 
–
Pierwszy. 
–
Od jak dawna? 
–
Od ośmiu miesięcy. 
–
Kiedy świadek ukończył studia medyczne? 
–
W styczniu osiemdziesiątego ósmego roku. 
–
Czy świadek w swojej praktyce zawodowej miał do czynienia z pobitymi? 
–
Z pobitymi dziećmi, tak. 
–
Dziękuję, nie mam więcej pytań. 
–
Obrona? 
–
Nie mam pytań. 
–
Proszę wezwać świadka Gwizdała Maria. 
Pani mecenas spojrzała na Jacka pytająco, a on uniósł brwi i nieznacznie 
wzruszył ramio-nami. Nie miał pojęcia, kim jest świadek Gwizdała Maria. Co 
gorsza, nie miała też pojęcia pani mecenas, która powinna była przejrzeć akta w 
przeddzień rozprawy, a przejrzała ostatni raz tydzień temu. W chwilę później w 
mocno wymalowanej kobiecie Jacek rozpoznał kelner-kę z kawiarni „Biedronka”. Po 
ustaleniu personaliów i zaprzysiężeniu świadka oskarżenie ruszyło do ofensywy. 
–
Świadek jest kelnerką w Kawiarni „Biedronka” w miejscowości Szczyty, czy tak? 
–
Nie. Jestem kierowniczką. 
–
Kto jest właścicielem kawiarni? 
– 
Pich Tadeusz, zamieszkały Elbląg. Jest właścicielem całego pawilonu, tam jest 
jeszcze sklep. Mnie zatrudnia jako kierowniczkę kawiarni. 
– 
W dniu dwudziestym września bieżącego roku, we wczesnych godzinach rannych obec-
ny tu oskarżony Bogdański spotkał się z Nowak Marzeną w kawiarni „Biedronka”. 
Czy pani to pamięta? 
–
Tak, pamiętam. On był pierwszym gościem w tym dniu. 
–
O której godzinie to było? 
–
Tak gdzieś między szóstą piętnaście a szóstą trzydzieści. 
–
Proszę opisać sądowi to spotkanie. 
– 
No więc wyniosłam pierwszy stolik i parasol, wtedy on podjechał i wszedł. 
Podałam mu kawę i dalej wynosiłam stoliki, a on czekał w środku. Jak już 
wyniosłam stoliki, wtedy ona przyszła. On kazał podać jej kawę i siedzieli i 
rozmawiali, a potem wyszli. Razem pojechali jego autem w kierunku Elbląga. 
–
Kto zapłacił za kawę? 
–
On. 
–
O której godzinie odjechali? 
– 
No... to mogła być za dwadzieścia, albo za piętnaście siódma, tak mniej więcej. 
Krótko byli. 
–
Czy ta kobieta miała na twarzy rozległy siniec? 
–
Nie, nie widziałam żadnego sińca. 
Wszyscy na sali poruszyli się, z wyjątkiem Jacka, który ułamek sekundy wcześniej 
poczuł, że na jego przegubie zaciska się dłoń pani mecenas. 
–
Nie mam więcej pytań do świadka. 
–
Obrona? 
– 
Tak, Wysoki Sądzie – Wysocka zwolna podeszła do miejsca dla świadków i chwilę 
mil-czała. Tak długą chwilę, że Jacek poczuł narastającą w gardle panikę. 
Przełknął ślinę i zaci-snął zęby. 
– 
Kawiarnia „Biedronka” w miejscowości Szczyty otwarta jest w godzinach od siódmej 
do dziewiętnastej, takie przynajmniej godziny otwarcia są wywieszone w witrynie. 
Dlaczego pani otworzyła ją tamtego dnia pół godziny, czy nawet trzy kwadranse 
wcześniej? 
– 
Zawsze latem tak otwieram. To znaczy nie otwieram, ale muszę wynieść stoliki na 
dwór, to muszę wynieść przez drzwi, nie? 
– 
Rozumiem. Zatem dwudziestego września otworzyła pani o szóstej piętnaście albo 
szó-stej trzydzieści i mój klient od razu wszedł? 
–
To znaczy mój klient. Tak, tylko co wyniosłam pierwszy stolik i on podjechał. 
–
Czy mówił, że czeka na kogoś? 
– 
Nie, on nic nie mówił. To znaczy powiedział tylko „dzień dobry” i czy długo musi 
cze-kać na kawę. 
– Z czego pani wnosi, że był umówiony z Marzeną Nowak? 
– 
No bo czekał, nie? A jak ona weszła, to wstał. A potem siedli i kazał jej podać 
kawę. No i rozmawiali, nie? A potem jak już wyszli, to otworzył przed nią auto, 
jak przed jakąś... panią, czy co? 
– 
Czy świadkowi zdarzyło się kiedyś, że na jej widok mężczyzna wstał, albo że 
otworzył przed nią drzwi auta? 
–
Niby mnie? 
–
Tak, świadkowi. 
–
Nie, nigdy – odparła oburzona, jakby posądzono ją o złe prowadzenie. 
–
Proszę opisać, jak był ubrany mój... to znaczy nasz klient. 
–
No... tak dosyć elegancko. Nawet się zdziwiłam, że on i ta Nowak... 
–
Proszę opisać, jak był ubrany. 
–
No, miał jasne spodnie i taką rudą marynarkę. 
–
A pod marynarką? Koszulę, krawat? 

–
Nie, nie. Coś czarnego. Chyba taki trykot przez głowę. 
–
Gdzie pani była, kiedy Marzena Nowak weszła do kawiarni? 
–
W środku, za bufetem. Tylko co skończyłam wynosić stoliki i zobaczyłam, że ona 
idzie. 
–
Czy przyglądała jej się pani? 
–
Nie. 
–
To skąd pani wie, że to była ona? 
–
No bo przecież wiem. Ona jest ze Szczytów. 
–
Pani ją zna? 
–
Wszyscy ją znają. 
Odcień pogardy, czy lekceważenia w głosie Gwizdały Marii sprawił, że pani 
mecenas chwyciła trop. 
–
Czy kiedy spotykacie się z Marzeną Nowak zwykle witacie się? 
–
A na co? 
–
Mówicie sobie „dzień dobry”? 
–
A na co? 
–
Proszę świadka o jednoznaczną odpowiedź: tak, czy nie? 
–
Nie. 
–
Zatem nie przywitałyście się. Co pani robiła, kiedy Marzena Nowak weszła do 
kawiarni? 
–
Swoją robotę. To znaczy nosiłam szklanki i filiżanki z zaplecza i ustawiałam w 
bufecie. 
–
Czy Marzena Nowak usiadła przodem do bufetu? 
–
Nie, tyłem... to znaczy tak bardziej bokiem. 
–
Którym bokiem? 
–
No... chyba tym. Prawym. 
–
Co było dalej? 
–
Dalej on zamówił kawę, no to podałam. 
–
Jak długo trwa zaparzenie kawy? 
–
Nie wiem, pół minuty. 
–
Tylko pół minuty? 
–
Jak jest wrzątek, to nawet mniej. Wsypuję kawę i zalewam. 
–
Czy kiedy podawała pani kawę Marzenie Nowak przyjrzała się jej pani? 
–
A na co? Wiem, jak ona wygląda. 
–
Proszę o jednoznaczną odpowiedź – przyjrzała się jej pani, czy nie? 
–
Nie. 
– 
Reasumując: zobaczyła pani z daleka, że ona idzie, nie przywitała się pani z 
nią, kiedy usiadła widziała pani jej prawy profil, a podając kawę nie patrzyła 
pani na nią. Czy w czasie pobytu Marzeny Nowak w kawiarni przyjrzała się pani w 
którymś momencie jej twarzy? 
– Przecież mówię, że się nie przyglądałam. 
– 
Dlaczego wobec tych faktów świadek twierdzi, że Marzena Nowak nie miała na 
twarzy sińca? 
–
Ja tylko mówię, że nie widziałam żadnego sińca. 
–
Zatem ona mogła mieć siniec, którego pani nie widziała? 
–
Pewnie mogła, ale przecież widziałabym, nie? 
–
Dziękuję, nie mam więcej pytań. 
–
Oskarżenie. 
– 
Rozumiem, że świadek nie przyglądała się Marzenie Nowak. Ale przecież widziała 
ją, przebywała w tym samym pomieszczeniu i podeszła podać jej kawę. Czy gdyby 
ona miała siniec na twarzy, duży siniec – pani by go zauważyła? 
–
No... tak, na pewno. 
–
Ale nie zauważyła pani? 
–
Nie. 
–
Dziękuję, nie mam pytań. 
–
Obrona – sędzina zupełnie otwarcie spojrzała na zegarek. 
– 
Czy pani, gdyby miała na twarzy duży, brzydki siniec, starałaby się go 
eksponować, czy raczej ukryć? 
– 
Sprzeciw! Obrona dopuszcza się tworzenia sytuacji hipotetycznych i pytaniem 
sugeruje świadkowi odpowiedź. 
–
Podtrzymuję. 
–
Dziękuję, nie mam więcej pytań. 
Sędzina wahała się chwilę w milczeniu, przeglądając akta i popatrując to na 
zegarek, to w kalendarz – w końcu podjęła decyzję. 
– W terminie do końca grudnia oskarżenie dokona uzupełnienia śledztwa na 
okoliczność medalika oskarżonego i złoży sądowi. W tym samym terminie strony 
mogą złożyć swoje pi-sma i wnioski. Sąd przychyla się do prośby obrony i 
zawiesza dozór policyjny nad oskarżo-nym. Decyzja o rozpatrzeniu lub oddaleniu 
powództwa cywilnego zostanie podjęta przez sąd na następnym posiedzeniu. 
Oskarżenie i obrona przygotują się do wygłoszenia mowy końco-wej. Termin 
rozprawy wyznaczam na dwudziestego stycznia, godzina ósma trzydzieści. 
Rozdział IX 
Wyszli razem z sali sądowej na korytarz. Jacek musiał dobrze wyciągać nogi, żeby 
do-trzymać jej kroku. Była wyraźnie zbita z tropu i wcale nie starała się tego 
ukryć. 
– 
Cholerny babsztyl. Wyszarpała pół godziny. Jeżeli sąd przyjmie jej wniosek, to i 
my mu-simy powołać rzeczoznawcę i niech dobry Pan Bóg sprawi, żeby miał coś 
mądrego do powie-dzenia na temat siniaków. 
– 
Pani mecenas... czy pani przypadkiem nie uwierzyła w to? No... w to, że to ja ją 
pobi-łem? 
– 
Ani przez moment – zatrzymała się u stóp szerokich schodów wiodących na piętro. 
Uśmiechnęła się krzepiąco, spojrzała na zegarek i zakręciła się nerwowo w 
miejscu. – Za dwadzieścia minut mam rozprawę, muszę przedtem jeszcze coś 
przejrzeć... spotkajmy się jutro, dobrze? 
– Oczywiście. Jak pani wygodnie. 
– 
Od rana jestem w sądzie wojewódzkim w Gdańsku, to mi zajmie czas gdzieś tak do 
po-łudnia. Spotkamy się, powiedzmy o dwunastej. Zna pan jakieś przyjemne 
miejsce? 
–
W pobliżu sądu? 
–
Przeciwnie, jak najdalej – zaśmiała się. – Słabo znam Gdańsk.Pomyślał, że ta 
piękna, inteligentna kobieta jest godna co najmniej pięciu gwiazdek.
–
Może w kawiarni hotelu „Hanza”? Wie pani, gdzie to jest? 
–
Któżby nie wiedział. Świetnie, zatem jutro, dwunasta, kawiarnia 
„Hanzy”.Odwróciła się i ruszyła w górę, biegiem, po dwa stopnie.Oczywiście zdaje 
sobie sprawę, że przyglądam się jej nogom – pomyślał pobłażliwie i po-
czuł zadowolenie. Ma kobieta co pokazać i chce pokazać właśnie jemu. Niech wie, 
że on to docenia. Gwizdnął z uznaniem, a ona nie odwracając się pomachała mu 
ręką. 
Na parkingu przed „Hanzą” zaczepiła go cichodajka. Drobna, ładniutka, na oko 
piętnaście lat. W pierwszej chwili nie zrozumiał, czego od niego chce i 
bezwiednie nachylił się ku niej – a ona ładną, wyraźną polszczyzną zaproponowała 
mu „numerek” za pół bańki i uśmiechnęła się zalotnie. Odsunął się bardziej 
zdumiony, niż oburzony – najchętniej przełożyłby gówniarę przez kolano i 
porządnie sprał po chudym tyłku, nie mógł jednak tego zrobić, popatrzył więc 
tylko z niesmakiem i wyminął ją bez słowa. 
– Pierdol się sam! – syknęła za nim. 
Kiedy wsypywał cukier do kawy kilkanaście kryształków spadło z łyżeczki na 
obrus. Rany boskie, takie dziecko... Na pewno ma rodziców, którzy by jej nieba 
przychylili, nauczycieli, którzy próbują osłonić ją przed pornografią i 
zepsuciem... Wiedział oczywiście, że tym pro-cederem trudni się mnóstwo 
dziewcząt z porządnych skądinąd domów, zdobywając w ten sposób pieniądze na 
luksusowe kosmetyki i ciuchy, ale to co innego czytać czy słyszeć, co innego 
stanąć z problemem nos w nos. Po chwili dziewczyna weszła do kawiarni w towarzy-
stwie koleżanki równie młodziutkiej, jak ona. Rozejrzała się uważnie i 
dostrzegłszy go w głę-bi sali trąciła koleżankę łokciem. Podeszły i usiadłszy 
tuż za jego plecami, przy sąsiednim stoliku, zamówiły lody. 
– Patrz na tego palanta – usłyszał za sobą teatralny szept i natychmiast potem 
chichot. – Myślisz, że to na jego głowie, to brylantyna? – znowu chichot. 
Z trudem powstrzymał się, żeby nie pomacać swoich włosów. Rzucił okiem na 
zegarek – pani mecenas spóźnia się, jak zwykle. To dobrze, bo te gówniary na 
pewno by jej nie oszczę-dziły. Zaczeka na nią w hallu, albo na dworze i zabierze 
gdzie indziej. Dopił kawę, wstał i w tym momencie zobaczył ją. Szła szybko 
lawirując pomiędzy stolikami, z twarzą rozjaśnioną radosnym uśmiechem, wcale nie 
przeznaczonym dla niego... 
– Dana, co ty tu robisz? 
Obrócił się zaskoczony. Dziewczynki przy sąsiednim stoliku, obie czerwone jak 
sztandar, siedziały bez ruchu nad swoimi lodami. 
–
Przyjechałyśmy na lody... tu jest tak elegancko... 
–
Coś podobnego! Myślałam, że o tej porze jesteś w szkole. 
–
Puścili nas dzisiaj wcześniej i my... 
– O, jest pan, panie Jacku – podała mu rękę. – Przepraszam za spóźnienie. Och, 
zdążył pan wypić kawę? To może się przysiądziemy. To moja córka, Daniela. A 
gdzie koleżanka? 
– Zwiała – odrzekła rzeczowo Daniela podając oszołomionemu Jackowi rękę. 
Musiał przyznać, że ta mała ma więcej przytomności umysłu, niż on. Na szczęście 
jego zmieszanie uszło uwagi pani mecenas, zajętej sadowieniem się przy stoliku i 
wpatrzonej w córkę, jak w obraz. 
–
Zawołajże ją, za pół godziny wracam, to was odwiozę. 
–
Nie, na pewno poleciała na dworzec. Możesz zapłacić za jej lody, bo ja tyle nie 
mam. 
–
Nie ma sprawy. – Zwróciła się do Jacka – podobna do mnie, prawda? 
–
Tak – odrzekł już opanowany. – Która klasa? 
–
Druga licealna. Och... – w jej teczce zaćwierkał telefon. – Przepraszam. 
Wstała pośpiesznie, Jacek uniósł się także. Poszła szybko w kierunku hallu 
wyjmując po drodze telefon z teczki. Jacek odprowadził ją spojrzeniem, potem 
opadł ciężko na krzesło i przeniósł wzrok na siedzącą przed nim dziewczynę. Jej 
oczy zwęziły się. 
–
Jak jej powiesz, to ci załatwię taki wpierdol, że... 
–
Daj spokój. 
–
Nie wierzysz? 
–
Wierzę i bardzo się boję. 
Widząc, że tędy nie da rady, Daniela zmieniła front o sto osiemdziesiąt stopni. 
W jej ślicz-nych, czystych oczach zalśniły łzy. 
–
To ona mnie namówiła, ta Aśka!... Ja nigdy... słowo honoru, nigdy!... miało być 
fajnie... 
–
No i było fajnie. Ale nie rób tego więcej, bo bardzo szybko staniesz się szmatą. 
Szarpnęła się, jakby ją uderzył, ale tak właśnie chciał, po to to powiedział. 
Był pewny, że teraz usłyszy coś bardzo niemiłego, albo będzie wycierał z twarzy 
jej lody – na szczęście nic takiego nie nastąpiło. Daniela otworzyła usta, ale 
stęknęła tylko – pomyślał, że jest jeszcze zbyt młoda, żeby umieć się skutecznie 
odgryźć. Zerwała się odsuwając gwałtownie krzesło i pobiegła do wyjścia. 
Po chwili pani mecenas wróciła. 
– Poleciała. Boże, te dzieciaki są takie narwane! Jestem pewna, że są na 
wagarach. 
Jacek uśmiechnął się. Nawet, gdyby jej powiedział, nie uwierzyłaby. Już jej nie 
zazdrościł, jego podziw dla tej kobiety zamienił się we współczucie, jakie 
zwykle budzi ktoś oszukiwany, nieświadomy tego, że go oszukują. Zdradzany mąż, 
okłamywany szef... już byli w jednej ło-dzi – ona i on. 
Milczeli, dopóki kelner nie zabrał niedojedzonych lodów i nie przyniósł im kawy. 
Tym ra-zem zapach nie był dla Jacka kuszący, a nawet obudził lekkie uczucie 
mdłości. Policzył, któ-ra to kawa – pierwszą pił w domu, drugą dostawał na dzień 
dobry od Patryni, przed chwilą wypił trzecią – ta jest czwarta. Psia krew, 
trzeba to ograniczyć. Od jutra. Na pewno. 
–
A byliśmy już tak blisko – powiedziała żałośnie. 
–
Blisko czego? 
– Już chciałam wnieść o uniewinnienie. – Sięgnęła do teczki i wyjęła z niej 
wydruk. – To jest lista sądowych rzeczoznawców, lekarzy. Ma pan jakiegoś 
znajomego lekarza? 
–
Mam kolegę, który jest kardiologiem. 
–
Proszę z nim to przejrzeć. Tu jest Elbląg i Trójmiasto. 
–
Czy pani myśli o skorumpowaniu rzeczoznawcy sądowego? – uśmiechnął się. 
–
Nic podobnego. Raczej o znalezieniu takiego, który ma właściwe poglądy. 
– 
Swoją drogą ciekawe, jak można określić taki czas, skoro to sprawa osobnicza – 
rzekł 
Jacek zaintrygowany. – Chyba tylko walnąć w pysk i włączyć stoper. Wysocka 
zaśmiała się i natychmiast spoważniała. 
– 
Psia krew, szkoda, żeśmy wtedy nie zaczekali na otwarcie tej cholernej 
„Biedronki”. To m o j a wina. 
– Ale... myśli pani, że ona by powiedziała na rozprawie co innego? 
– 
Oczywiście. Nie cierpi tej baby, gardzi nią i na pewno potrafilibyśmy odświeżyć 
jej pa-mięć we właściwym kierunku. Pani prokurator wywałkowała z niej to, co 
chciała, gdybyśmy byli pierwsi... 
–
Coś takiego... nie przypuszczałem, że to można w ten sposób... 
–
Można, można. Nawet trzeba. Zawaliłam, panie Jacku. Za tę rozprawę pan nie 
płaci. Roześmiał się. 
–
Nie będę się sprzeczał, bo ceny i tak są wygórowane. Ale była pani wspaniała, 
naprawdę. Mamy jeszcze jakieś szanse? 
– 
Oczywiście. Wie pan, nie byłoby źle przedstawić opinię kogoś z pańskiego 
środowiska. Należy pan do jakiejś partii, albo stowarzyszenia? 
– 
Tylko do SEP–u... chociaż pewnie mnie już wyrzucili, dawno nie zapłaciłem im 
żadnej składki. 
–
No to może z uczelni, albo z otoczenia pańskiej pierwszej żony? 
–
Jezu... po co? 
–
Świadectwo obyczajów, coś w tym guście. 
–
Nie, nie. Nie chcę. To jest wyłącznie moja sprawa. 
–
No cóż... Wobec tego musimy sami napisać panu list pochwalny.Jacek przestraszył 
się.
–
Ja też mam go pisać?... 
– 
No, tym razem napiszę go za pana – zaśmiała się. – Ale następnym razem, jak się 
pan znajdzie w takiej sytuacji, to niech pan wieje w przeciwną stronę i zaciera 
za sobą ślady. Ta-kie zachowanie wszyscy potraktują ze zrozumieniem. 
– Chyba wszystko wzięło się stąd, że od razu zrobiłem złe wrażenie na pani 
prokurator. 
– 
O, tak. Już sam fakt, że nosi pan spodnie zrobił na niej złe wrażenie. Zresztą 
całe śledztwo zostało przeprowadzone byle jak, byle szybciej. Pani prokurator 
broni już tylko swojego tyłka, i jeżeli ją znam, będzie go bronić do końca. A ma 
czego bronić – zaśmiała się złośliwie. 
–
Myśli pani, że ona też w to nie wierzy? 
–
Tak, tak właśnie myślę. 
– 
No to ja nie rozumiem tego cyrku – powiedział rozżalony. – Ta cholerna sprawa 
wyłą-czyła mnie z obiegu w branży Bóg wie, na jak długo, szarpie mi nerwy, 
zajmuje czas, już nie wspomnę o pieniądzach, bo nie wypada. A wszyscy i tak 
dobrze wiedzą, że to humbug. 
–
Będzie pan mógł dochodzić odszkodowania za straty materialne i moralne... 
–
Od tej Marzeny Nowak? 
–
Tak, od Marzeny Nowak.Zaśmiał się gorzko.
–
Pani raczy żartować. Nie rozumiem, dlaczego to się nazywa wymiar 
sprawiedliwości. 
– 
Ależ to właśnie j e s t sprawiedliwość. Pan, człowiek zamożny i wykształcony i 
ta bied
na, obtłuczona Marzenka jesteście równi przed prawem. Zaburczało jej w brzuchu, 
tak donośnie, że wymagało to komentarza. 
–
Pani jest głodna. Ja też. Znam świetną knajpkę w Sopocie... 
–
Nie, nie. Dziękuję. Muszę lecieć, może ją jeszcze złapię na dworcu. 
Cały czas o niej myślała... on właściwie także. Jeszcze wczoraj w takiej 
sytuacji wycofałby się, teraz zapragnął tak zwyczajnie, po ludzku nakarmić ją. 
– Nie złapie jej pani. Na pewno już pojechała, a dworzec jest duży. Będzie pani 
po nim la-tać z pustym brzuchem, a potem pojedzie pani sama. Zapraszam panią na 
obiad i nie słucham żadnych wykrętów. 
Zaśmiała się, jakby była zdziwiona, że ktoś decyduje za nią i jakby jednocześnie 
sprawiło jej to przyjemność. 
– 
Lubi pani świeże ryby? 
–
Zdecydowanie bardziej, niż nieświeże. 
– 
Mieszkam tak blisko morza, a prawie go nie widuję – powiedziała pani mecenas, 
kiedy wyszli z restauracji. – Nie ma pan ochoty na spacer po molo? 
– 
Z p–przyjemnością – stęknął wyobrażając sobie, jak piekielnie musi dąć nad 
brzegiem, skoro wiatr daje się we znaki nawet tu, w mieście. 
– 
Prowadzę strasznie niehigieniczny tryb życia – ciągnęła z ożywieniem. – Z domu 
do au-ta, z auta do sądu, z sądu do auta, z auta do kancelarii... i tak dalej. 
Niedługo będę wyglądać jak bąk... jak Bączek – zachichotała. 
– O, nie. Na pewno nie – zaprotestował z przekonaniem. 
W czasie obiadu obgadali rzetelnie panią prokurator. Jacek dowiedział się, że 
jej pierwszy mąż zginął po pijanemu w wypadku samochodowym, który sam 
spowodował, drugi porzucił ją w parę miesięcy po ślubie – to mu wiele tłumaczyło 
i jednocześnie obudziło w nim litość dla tego biednego babsztyla. Nie dziwił 
się, że wybrała karierę prokuratora. 
– A pan? Co pan robi, żeby utrzymać się w formie? 
– Po pierwsze nie mam skłonności do tycia, w mojej rodzinie nie było grubasów. 
Po drugie grywam w tenisa, dwa, trzy razy w tygodniu... no i staram się 
przynajmniej raz w tygodniu popływać. – Pomyślał przy tym ze wstydem, że 
ostatnio zaniedbał zarówno tenisa, jak pływanie. 
Zgodnie z jego przewidywaniem wiatr na molo niemal zbijał z nóg. Wciskał się pod 
ubra-nie, wtłaczał oddech z powrotem do płuc. Nie zniechęciło to bynajmniej pani 
mecenas do spaceru – zapięła szczelnie płaszcz i ruszyła przodem. Na pewno się 
przeziębi – pomyślał. Byli tu sami, otoczeni rozhuśtanym, ołowianym morzem – od 
czasu do czasu pod bale pomo-stu podchodziła wyższa od innych fala i ponad 
barierą ukazywała się fontanna rozbryzgów porywanych przez wiatr i przenoszonych 
na drugą stronę. Doszli do końca i zatrzymali się, Jacek stanął po jej 
nawietrznej, żeby ją nieco osłonić, ale wiatr i tak szarpał ze wszystkich stron. 
Oparli się o poręcz i przez chwilę przyglądali ptakom. Zdawały się szczęśliwe w 
tym rozhukanym żywiole – przysiadały na wodzie jeżdżąc w górę i w dół, jak małe 
łódeczki, wznosiły się i niemal nie poruszając skrzydłami pozwalały porywać 
wiatrowi. Pani mecenas podniosła do niego twarz odgarniając z niej zburzone 
włosy. 
– Fantastyczne – wyskandowała przekrzykując łoskot morza. 
Teraz, w zimnym świetle pochmurnego dnia jej twarz nie była tak gładka i młoda, 
jaką wydawała mu się w sądzie, kancelarii, restauracji. W kącikach oczu i ust 
dostrzegł siateczkę zmarszczek. To dlatego, że tak często się śmieje. A te dwie, 
pionowe, u nasady brwi? O nie, takie zmarszczki nie robią się od śmiechu – 
pomyślał z czułością i szybko odwrócił wzrok. Chyba się w nią zagapił, a 
przecież nie chciał, żeby odgadła coś, z czego on dopiero zaczynał zdawać sobie 
sprawę, nie chciał szukać nowego obrońcy, a nade wszystko nie chciał zostać znów 
odtrącony. 
–
Wracamy – zarządził stanowczo. 
–
Jeszcze trochę – odparła równie stanowczo. 
Hm. Nie było w jej głosie ani prośby, ani przymilania, ani kokieterii. Trochę mu 
się to spodobało i trochę mu się to nie spodobało. 
Stali obok siebie bez ruchu, Jacek nie patrzył już na nią, lepiej nie. Jeżeli 
ona ma ochotę na zapalenie płuc, to proszę bardzo. On się na pewno nie zaziębi. 
Ciekawe, jak długo ona wytrwa na tym wietrze... powstrzymał się, żeby nie 
spojrzeć na zegarek. 
Był pewny, że wytrwała kwadrans, chociaż naprawdę upłynęło zaledwie kilka minut. 
W końcu zaczęła dygotać, odwróciła się i pobiegła. Ruszył za nią i dogoniwszy ją 
kilkoma dłu-gimi krokami złapał za rękę. Fajnie im się biegło razem. 
W aucie włączył ogrzewanie na pełny regulator. Pani mecenas trzęsła się i 
wycierała za-łzawione oczy. Ruszył. 
–
Ależ z pani uparciuch. Będzie grypa. 
–
Nic nie będzie. 
–
Zna pani dowcip o kotach, które poszły się łajdaczyć? 
–
Nie?... 
– Młody kot pyta starego kocura, dokąd wychodzi każdej nocy. Łajdaczyć się – 
powiada kocur. Zabierz mnie z sobą – prosi młody. Dobra. Poszli, a noc była 
zimna i padał deszcz. Na szczycie jakiegoś dachu stary powiada: mam tu coś do 
załatwienia, poczekaj chwilę, zaraz wracam. Kotek czeka i czeka, trzęsie się z 
zimna, łapy obsuwają mu się po mokrych dachów-kach. W końcu powiada: no, dosyć 
tego łajdaczenia, trzeba wracać do domu. 
Zaśmiała się. 
–
Racja. Wracajmy do domu. 
–
Ma pani już plany na święta? 
–
O, tak. Jedziemy z Danielą na narty, do Bukowiny.Gwizdnął z uznaniem.
–
Pan jeździ? 
– Kiedyś jeździłem. Ostatnio... zaraz... trzynaście lat temu. Miałem szwagra w 
Żywcu, za-palonego narciarza. 
– Wyprowadził się z Żywca? 
– Nie... nie mam pojęcia. Nie jest już moim szwagrem, to był brat mojej 
pierwszej żony – zawsze kiedy mówił o sprawach związanych ze swoim pierwszym 
małżeństwem miał kłopot z zastosowaniem właściwego czasu. W końcu Paweł żyje i 
nadal jest bratem Grażyny. 
Zaparkował przed „Hanzą” i poszedł odprowadzić ją do jej auta. To tutaj, 
zaledwie parę godzin temu... wzdrygnął się. Opanował go smutek i dobrze znane 
poczucie niemocy: był bezradny wobec czającej się na nich rzeczywistości – na 
nią tuż za kręgiem jej śmiechu, bli-żej, niż mogłaby się spodziewać, na niego – 
tuż za kręgiem ciepła, jakie tworzyła jej obec-ność. Ubiegła godzina została im 
darowana, godzina przenikania się dwóch samotności; do-piero kiedy minęła 
uświadomił sobie, że to była godzina szczęścia, najlepszego, jakiego mogli 
doświadczyć – podszytego niepewnością i lękiem. 
–
Pani Ewo...
Podniosła na niego wzrok i patrzyła wyczekująco. Zmieszał się.
–
To była wielka przyjemność, obiad z panią, spacer i w ogóle. Dziękuję. 
– Panie Jacku... – zaśmiała się po swojemu, trochę asymetrycznie. – Chyba już 
czas naj-wyższy, żeby pan sobie przypomniał, jak się jeździ na nartach. 
To był wyraźny awans, zaproszenie do Bukowiny. Przyjąłby je z radością, gdyby 
nie osoba Danieli. 
– Pomyślę o tym – odrzekł wymijająco.Skinęła głową. Już się nie śmiała. Wsiadła 
do auta, a on podniósł dłoń na pożegnanie.
Położywszy się tego wieczora do łóżka Jacek próbował zgodnie z radą Piotrka 
Bartla my-śleć o czymś przyjemnym. Jedyną „przyjemną” sprawą w całym bałaganie, 
jaki ostatnio pa-nował wokół niego i w nim, była obiecująco zapowiadająca się 
znajomość z panią mecenas – myślał więc o niej. Nie chciał wybiegać zbyt daleko, 
spekulować, planować, dlatego nie umieścił siebie obok niej – po prostu 
wyobrażał ją sobie kolejno w różnych sytuacjach: jak porusza się po swojej 
kuchni, czyta książkę, bierze natrysk... Niestety – w tych podniecają-cych 
obrazach pojawiał się wciąż ten sam ponury element, jakby wycięty z całkiem 
innej baj-ki. Z reportażu z Dworca Centralnego, z brukowej prasy – ze świata, 
który istnieje, chociaż nie powinien istnieć. Chciał wierzyć w to, co 
powiedziała mu Daniela, że ona „jeszcze nigdy” i chciał wierzyć, że nie zrobi 
tego więcej – ale nie wierzył. Kłamstwo, naiwne, szybkie, bez-czelne – prędzej 
czy później potyka się, bo ma krótkie nogi. A ryzyko jest ogromne – policja, 
obsługa hotelowa, zawodowa konkurencja, która nie cofa się przed niczym... Co ta 
wspaniała kobieta zrobi, kiedy pozna prawdę o swoim rozpieszczonym, wychuchanym 
dziecku? Kiedy już nie będzie mogła nie wierzyć? Co w ogóle można począć w 
sytuacji, kiedy na wychowy-wanie jest już za późno? Wyobraził sobie to dziecko 
pod starym, wstrętnym cielskiem jakie-goś skandynawskiego czy rodzimego 
kombinatora, ruskiego mafioso – taka właśnie klientela zatrzymuje się w 
„Hanzie”. Pół bańki to mniej niż taki żul płaci w barze za drinka, mniej niż 
napiwek, jaki zostawia portierowi. Tanio. 
Wstał i wziął prochy. Po prostu nie potrafił myśleć o czymś przyjemnym. 
Rozsądniej było nie myśleć. 
Rozdział X 
W poniedziałek wieczorem zadzwonił Eryk. 
–
Jak poszło? – spytał enigmatycznie. 
–
W sądzie? Następna rozprawa dwudziestego stycznia. 
– Cholera... cholera jasna. – Eryk milczał chwilę zakłopotany. – Pamiętasz o 
czym rozma-wialiśmy? 
Jacek pomyślał, że rozmawiali o wielu sprawach. Ale nie ma sensu pytać, Eryk ma 
obsesję podsłuchu telefonicznego. Pewnie chodzi o ten dyplom... 
– Tak – odrzekł. 
– Przewąchałem dobrze sprawę i mam dla ciebie wiadomości. Musimy się zobaczyć. 
Mo-żesz w piątek wieczorem być u mnie? 
Jacek nie miał ochoty wizytować Erysia, ale alternatywą byłoby zaprosić go do 
siebie. Już to przećwiczył i nie miał ochoty na powtórkę. Od Eryka może 
przynajmniej wyjść, kiedy zechce. 
–
Dobra, będę. 
–
Aha, nie jedź autem. Heniutek ciebie potem odwiezie. 
Jeszcze czego. Gdyby kiedykolwiek był zmuszony wsiąść do szarej lanci, czułby 
się jak ostatnia dziwka. Pojedzie swoim autem i wypije najwyżej jedno piwo. Miał 
trochę irracjonal-ne przekonanie, że od czasu pierwszego pijaństwa z Erykiem 
zaczął tracić kondycję. I że to jego telefon był bodźcem, który uruchomił 
bezsenność, jak wystrzał albo krzyk powoduje obsunięcie lawiny. Oczywiście 
wiedział, że osłabienie jego fizycznej kondycji nie mogło się wziąć z jednego 
pijaństwa, że było następstwem psychicznej zapaści, niechlujstwem, z któ-rym nie 
miał sił ani chęci się zmagać i że z tych samych przesłanek wynikła bezsenność. 
A mimo to tkwiła w nim mocno pretensja do kolegi i wcale nie próbował jej w 
sobie zwalczyć. 
Doszedł do wniosku, że Erykowi nie chodzi o dyplom – upłynęło zaledwie kilka dni 
od tamtej rozmowy i Eryk dobrze wiedział, że on miał całkiem inne kłopoty i 
sprawy w tym cza-sie, wyszłoby trochę nienaturalnie, gdyby już teraz Jacek 
powiedział to, co zamierzał powie-dzieć: że nikogo nie znalazł. 
Istotnie, Eryk jakby zapomniał o dyplomie, okazało się w piątek, że chodzi o coś 
zupełnie innego. 
–
Zdecydowałeś się wystartować do tego przetargu? 
–
Zdecydowałem się nie startować. 
– Hm... – Eryk zadumał się na chwilę zagapiony w swoją szklankę. – A gdybym 
ciebie po-prosił, żebyś jednak do tego podszedł? 
– Nie, Eryś. Już ci tłumaczyłem. Mógłbym przypadkiem wygrać i wtedy mnie 
namierzą. 
Byłbym skończony. Eryk popatrzył na niego z politowaniem. 
– Takich przetargów nie wygrywa się przypadkiem, Jacek. Ten temat bierze 
Complico i 
nikt nie będzie grzebał w twoich papierach. Kapujesz? Jacek zaśmiał się 
szyderczo. 
– 
Kapuję, kapuję. Nóż się w kieszeni otwiera... czy w tym kraju musi zawsze 
rządzić kure-stwo? 
– 
A coś ty myślał? To jest cały czas to samo szambo, dziecino, tylko teraz w 
naszej dętce przybyło trochę powietrza. Posłuchaj... wasz wojewoda ma jobla na 
punkcie preferencji lo-kalnych, a na waszym terenie liczą się w tej branży tylko 
trzy firmy: Complico, Mułłowicz i ty. Mułłowicz ma wejścia w ministerstwie 
transportu i już dawno wie, że nie ma po co pod-chodzić, podobnie Warszawka. W 
tej sytuacji Complico może zostać na ofsajdzie, kapujesz? 
– 
Jasne. Ale to jest problem Complico, nie mój. Może to brzydko z mojej strony, 
ale nawet bym się ucieszył. 
Eryś potrząsnął głową. 
– 
Nie, nie. Poczekaj. Tak się składa, że jest do wzięcia ładny temacik z wolnej 
ręki, pry-watne zakłady mięsne w podlaskim... 
Jacek wpatrywał się długą chwilę w swoją szklankę, potem podniósł wzrok na 
Erysia, a ten wzruszył ramionami. 
–
Taki układ. Wchodzisz? 
–
A jeśli nie? 
– To wejdzie Mułłowicz. A ja nic z tego nie będę miał, już nie wspomnę o tobie. 
To aryt-metyka, Jacek. 
Znał to, znał aż za dobrze. Z poprzedniej „firmy”. Protekcje, koterie, układy, 
walki pod-jazdowe o zlecone, o stanowiska, nawet o puste honory. Oczywiste 
rozdwojenie osobowości, na jakie cierpiała większość jego przełożonych i 
kolegów: w kontaktach z młodzieżą dowcip-ni, serdeczni, czarujący – w swoich 
gabinetach zawistni, małostkowi, pazerni. Obserwując ich latami, już to spoza 
układów, już to siedząc w nich po uszy – dokonał w końcu zdumiewają-cego 
odkrycia: to funkcja organizmu... zupełnie jak pająk, który biega, krząta się, 
czatuje, w końcu jednak czy chce, czy nie – musi uwolnić się od nagromadzonej w 
organizmie substan-cji i zaczyna snuć. Odchodząc trzy lata temu z uczelni miał 
wspaniałe poczucie, że się od tego uwalnia. Otrząsnął proch ze swoich sandałów, 
mówiąc przenośnie, i poszedł własną drogą, pewny, że odpowiada na wyzwanie, 
jakie przyniosła wielka przemiana. Czuł nawet pewną dumę, zadowolenie z siebie 
samego, że ta przemiana nie zastała go z opuszczonymi spodnia-mi, jak wielu 
innych, których znał. A tymczasem uczelnia to piaskownica przy tym, tu. . . 
– Muszę się zastanowić. 
– 
Jasne. Tylko nie zastanawiaj się zbyt długo, ten facet od golonek chce spuścić 
trochę gotówki jeszcze w tym roku. 
– Jutro zadzwonię – odrzekł Jacek i wstał.Eryś machnął uspokajająco butelką 
whisky.
– 
Spokojnie. Masz czas do poniedziałku. Powiesz tylko „wchodzę”, albo „nie 
wchodzę”, rozumiesz, żydokomuna czuwa. A teraz siadaj i odpręż się, za parę 
minut przyjdą dziewczynki. 
– Jakie dziewczynki? – spytał zdezorientowany.Eryś wybuchnął śmiechem.
– 
O Jezu, kurwy. Dwie kurwy w najlepszym gatunku. Jesteś moim kumplem, więc wybie-
rzesz sobie ładniejszą. 
– 
Wybacz, nie jestem w nastroju – odstawił swoją szklankę z nie dopitym piwem i 
ruszył do wyjścia. – Chłopie, nastrój się znajdzie. Właśnie po to są te zabawy, 
żeby sobie poprawić nastrój – 
wziął ze stołu szklankę Jacka i wyciągnął do niego zapraszającym gestem. Jacek 
potrząsnął głową. 
– Nie, nie. Nie mam zwyczaju. 
Chciał wyminąć Erysia, ale on zastąpił mu drogę. Miał zagubiony wyraz twarzy i 
bardziej niż kiedykolwiek przypominał zużytą prezerwatywę. 
–
O co ci chodzi?... Co nie masz zwyczaju? Nie masz zwyczaju p i e p r z y ć? 
–
Nie rozumiesz. Po prostu nie dotknąłbym dziwki. 
Na schodach minął dwie ładne, eleganckie dziewczyny. Wcale nie wyglądały na 
kurwy, ale były kurwami. 
Jacek nie powiedział od razu Erysiowi „nie”, życie bowiem nauczyło go nie 
działać w pierwszym odruchu, przynajmniej w sytuacjach nie wymagających 
natychmiastowej reakcji. A już na pewno nie mówić od razu „nie”. Jednakże 
wsiadając do auta był pewny, że powie je w poniedziałek. Rozumiał mentalność 
Eryka, była dla niego przejrzysta, czytelna i mieściła się w bardzo pospolitym 
szablonie; mógłby śmiało powiedzieć, że Erysiów znał i zna na pęczki. Eryk 
natomiast nie był nigdy w stanie pojąć jego mentalności. Nie rozumiał Jacka już 
w szkole, kiedy ten dobrodusznie pozwalał drwić z siebie słabszym kolegom, albo 
zgłaszał, że ostatni dotknął piłki przed wyjściem na aut, chociaż nikt tego nie 
widział. Na pewno nie potrafi teraz wytłumaczyć Erykowi, z jakich przyczyn 
odmawia i to nie dlatego, że nie umie tłumaczyć – w końcu przez wiele lat był 
belfrem – ale dlatego, że są ulepieni z różnej gliny. 
Ciekawe swoją drogą, jak duże są te zakłady mięsne. Prywatne... hm. Kiedyś 
prywatne za-kłady nie mogły być duże, ale teraz mogą, w końcu w naszej dętce 
przybyło trochę powietrza. Z pewnością są nowoczesne, a właściciel, czy 
właściciele idą ostro do przodu. Jak wygląda technologia takiego zakładu? Raczej 
musi być prosta, chociaż... może wchodzić w grę wyso-kie przetwórstwo i głębokie 
zamrażanie... na pewno chłodnie i utylizacja odpadów. Admini-stracja, magazyn, 
transport... To może być całkiem tłusty temacik. 
A on od paru miesięcy nie złapał żadnego zlecenia. I tak prędko nie złapie, bo 
naprzód mu-siałby się uporać z sobą samym – wygrzebać się jakoś z tej cholernej 
depresji. W stanie, w jakim znajdował się teraz, nawet rozmowy o sprawach 
prostych sprawiały mu trudność. Był wymiętym facetem z przekrwionymi oczyma, 
niezdolnym do wykrzesania z siebie tej iskry, która decyduje o sukcesie. 
Wiedział o tym i nie pchał się między ludzi. 
W tej branży wypada się szybko... a konkurencji przybywa w postępie 
geometrycznym. Już teraz tysiące wykształconych ludzi ima się z konieczności 
handlu cebulą, a uczelnie w całym kraju co roku wypluwają następne tysiące. Po 
kiego diabła? Czy nie mądrzej byłoby uporać się naprzód z tym marnotrawstwem, 
które już jest zaszłością? Jeżeli to jest jakaś poli-tyka, to on jej po prostu 
nie rozumiał. Podejrzewał jednak, że tu nie wchodzi w grę żadna po-lityka, że to 
tylko zwykłe odgarnianie łopatą problemów na później, wąskie pole widzenia, 
dokładnie takie, jakie zakreśla swoimi przepitymi oczętami jego kumpel Eryś. 
Dziś dowiedział się, że przetargi trzeba kupować i było dla niego oczywiste, że 
mogą ku-pować je tylko ci, którzy prócz wejść i układów mają pieniądze. 
Prawdziwe pieniądze. Ta-kim, jak on, niedługo pozostanie handel cebulą, albo 
latanie po ulicach i wciskanie ludziom tandety. Jezu... choćby przeszedł 
dziesięć kursów komiwojażerskich – nie potrafi tego robić... 
N i e c h c e tego robić!... 
Nie chciał także zostać najemnikiem. Już nie umiałby podporządkować się komuś, 
wyko-nywać cudze polecenia, tłumaczyć się ze swoich poczynań, wysłuchiwać 
pouczeń jakiegoś przemądrzałego dupka, który byłby jego szefem. Zresztą i tak 
jest za stary, żeby zostać na-jemnikiem. Często czytywał ogłoszenia, gdzie 
bezwstydnie żądano, by kandydat miał duże doświadczenie zawodowe i wiek poniżej 
trzydziestu, a w najlepszym wypadku trzydziestu pięciu lat. Absurd, ale 
funkcjonuje, jak tysiące innych absurdów. Wyobrażał sobie wymuska-nego 
młodzieniaszka, który z pełnym poczuciem odpowiedzialności wciska kosmiczny kit 
w czasie wstępnej rozmowy, gotów jest klepać przyszłego szefa protekcjonalnie po 
plecach – sam miał z takimi parę razy do czynienia. Tylko że rozmawiał z nimi w 
sprawach tak kon-kretnych i tak dobrze mu znanych, że już po pierwszych zdaniach 
wiedział, z czym facet przybywa. Gdyby chciał szukać pracy, musiałby ustawić się 
pokornie w szeregu takich wy-perfumowanych pętaków... 
Wzdrygnął się gwałtownie, bo raptem poczuł się znów jak mały chłopczyk wynoszony 
ta-jemniczym, niewidzialnym prądem na pełne morze. Tylko że teraz był już duży i 
wiedział, że żadna łódź nie przypłynie. Co na to można poradzić? Co w ogóle o n 
może na to poradzić? Dokładnie i bez wątpienia nic. Maszeruj albo zdychaj. Nie 
byłoby tak głupio zdechnąć. Jak się dobrze zastanowić, to właściwie zupełnie 
rozsądne wyjście. Tylko trzeba by to zrobić ja-koś szybko, estetycznie... 
Jezu... o czym on myśli? Znowu się wzdrygnął, tym razem naprawdę przerażony: po 
co w ogóle czytał o depresjach? Chyba tylko po to, żeby przećwiczyć na własnym 
przykładzie syn-drom samo realizującej się przepowiedni. Nie wolno mu myśleć w 
ten sposób. Przecież firma to nie tylko on, to także siedmioro ludzi, z których 
pięcioro utrzymuje rodzinę. Za luksus jego 
odmowy, jakąkolwiek ona przybrałaby formę – zapłacą razem z nim. 
Ranek jest mądrzejszy od wieczora, powinien to przespać. 
Na szczęście miał prochy. Przespał trzy noce, ciężkim, narkotycznym snem i w 
ponie-działek rano powiedział: wchodzę. 
Pracowali nieprzerwanie do ósmej i udało im się przygotować pełną ofertę. 
Patrynia nie pytała, po co to robią, choć dobrze wiedziała o jego sytuacji, 
równie dobrze, jak wszyscy. Kiedy skończyli Jacek wykonał przedziwny telefon – 
wybrał numer i powiedział krótko: dwa sto. Widocznie odpowiedź była negatywna, 
bo po chwili dodał: dwa dwieście. Dziwny targ, naprawdę. Stanęło na dwóch 
dwieście pięćdziesiąt. 
– 
Czy mogę przepisać to jutro? – spytała Patrynia rzuciwszy okiem na zegarek. – 
Mam kolejkę... 
–
Jasne. Zresztą odwiozę ciebie. 
–
Och, dzięki, ale... 
–
Wiem, potrafisz sobie poradzić. Przydałoby ci się auto. 
–
Przydałoby się – odrzekła krótko, obojętnie. Postanowił, że kupi do firmy 
malucha i da jej do dyspozycji. Zrobiłby to już wcześniej, gdyby wiedział o jej 
sytuacji domowej. 
Patrynia sprawdziła, czy wszystko jest wyłączone i wyszli razem. Było paskudnie 
zimno, ciemno, zacinał deszcz. Ruszyła w kierunku centrum, ale Jacek przytrzymał 
ją za rękaw pa-łatki. 
– No, chodźże. I tak nie mam nic innego do roboty. 
Wsiadła posłusznie do auta, zapięła pas i przytuliła do piersi bezkształtny wór, 
który speł-niał funkcję damskiej torebki. Przedzierali się przez zatłoczone 
centrum na południe. Patrynia zdjęła okulary, przetarła zmęczonym gestem powieki 
i odchyliła głowę na oparcie; Jacek mil-czał udając, że jest pochłonięty 
lawirowaniem w ruchu. W istocie chciał z nią porozmawiać i nie bardzo wiedział, 
jak zacząć. Zerkał na jej profil, drobny, dziecinnie bezbronny teraz, kie-dy 
zdjęła okulary. Tak bardzo chciałby jej pomóc... tylko jak? To, co dotąd 
wydawało mu się u niej pozą, umyślnym dziwactwem, w istocie było skrzywieniem 
wynikającym z nienatural-nej sytuacji, w jakiej musiała funkcjonować; manierą z 
gatunku tych, które z czasem krzepną i wrastają w osobowość. Teraz, kiedy 
powinna chodzić do kina, dyskoteki, weekendy spędzać ze swoim chłopakiem albo 
przynajmniej z rówieśnikami – ona zmienia pieluchy tej starej kobiecie i pędząc 
z pracy do domu umiera ze strachu, że zastanie odkręcony gaz, pożar, albo 
wymalowane gównem ściany. Tych lat, które ma już za sobą i tych straconych w 
przyszłości nie potrafi już sobie zrekompensować, bo w międzyczasie stanie się 
prawdziwym dziwolą-giem. 
– Od jak dawna twoja matka choruje? – spytał tak lekko i obojętnie, jak umiał, 
kiedy wyje
chali już na drogę toruńską. Patrynia nie odpowiedziała. Może zasnęła? Nie, oczy 
miała otwarte. 
– Wybacz, że pytam – bąknął zmieszany. – To nie wścibstwo... 
– 
Och, w porządku. Zastanawiam się, co powiedzieć. To nie jest tak, że ktoś nagle 
zacho-ruje i już. To siedzi w człowieku latami, a potem przychodzi obsuwa i 
trach. A za jakiś czas może być zupełnie znośnie. Rozumiesz? 
–
Rozumiem. Czy jest coś... jakiś sposób, żeby ci pomóc?Zaśmiała się chrypliwie.
–
Daj spokój.
Niemal fizycznie wyczuł, jak ona cofa się do swojej skorupy.
– 
No nie, Patrynia – powiedział ze złością. – Z ludźmi trzeba rozmawiać. Nie tylko 
po to, żeby się wygadać, także dlatego, że czasem ktoś może mieć jakiś pomysł. 
–
Tutaj nie ma nic do wymyślenia. 
–
Przecież muszą być jakieś szpitale, zakłady opieki... 
– 
Szpital odpada. A żeby dostać miejsce w takim zakładzie, trzeba mieć plecy jak 
stąd do Warszawy. Albo szmal na łapówkę. 
–
Duży? 
–
Duży. 
–
Jeżeli to sprawa pieniędzy... 
– 
Przestań, u Boga Ojca! Płacisz mi bardzo dobrze i ta posada u ciebie to jest 
coś... coś, co jest dla mnie cholernie ważne. Błagam, nie psuj tego. 
– Spokojnie – uśmiechnął się do niej. – Wszystko jest po staremu i gra. 
Skupił się, żeby stosując się do jej wskazówek odszukiwać drogę do jej osiedla. 
Było ciemno, mokro, a Patrynia, która zwykle po Pruszczu chodziła pieszo, 
wpakowała go pod prąd w jednokierunkową ulicę. Manewrował chwilę niezdarnie – 
trochę do tyłu, w bok, w końcu udało mu się nawrócić. Jednocześnie rozważał 
dziwny pomysł, który przyszedł mu do głowy parę dni temu i który wtedy 
natychmiast odrzucił. To dziecko, naiwne, niewinne... psia krew, to dziecko 
błyskawicznie przemienia się w zgorzkniałą staruszkę. Być może on sam już myślał 
nieco inaczej, niż kilka dni temu, być może ten pomysł przeleżawszy jakiś czas 
na dnie jego świadomości jakby udomowił się i już nie wydawał się taki paskudny? 
–
To tu – powiedziała Patrynia i Jacek zatrzymał auto.Zwykły, brzydki blok na 
zwykłym, brzydkim osiedlu. Patrynia sięgnęła do klamki.
–
Zaczekaj.Cały ten nasz pobyt tu i teraz to jedno wielkie oszustwo....Patrynia 
patrzyła wyczekująco.
– Pamiętasz tego faceta, dla którego latałaś po whisky i orzeszki? – skinęła 
głową. – Prosił mnie, żebym znalazł kogoś, kto mu napisze pracę dyplomową. Jemu, 
czy jakiemuś tam jego kumplowi z Warszawki, to bez znaczenia. Płaci pięćdziesiąt 
milionów plus koszta... 
Nie patrzył na nią, a ona przekrzywiła głowę i przyglądała mu się zdziwiona. 
–
Dlaczego mi to mówisz? – spytała w końcu. 
–
To jest praca z ekonomii. Wystarczy kupić parę książek, albo wypożyczyć z 
biblioteki... 
–
Myślisz, że ja?...Opanował się, żeby nie wzruszyć ramionami.
–
Wiem, że to brudne pieniądze, ale... 
– Ale tych czystych jest coraz mniej... no nie? – wpadła mu w słowo i parsknęła 
ponuro. – Wiesz, słyszy się o tym, czasem czyta w gazecie... 
– Robi to mnóstwo ludzi, Patryniu. Zapewne nie idą potem do nieba. 
Zmęczonym gestem przetarł dłońmi oczy i policzki. Zagapił się w spływające po 
szybie auta strugi wody rytmicznie przegarniane wycieraczkami. Nienawidził 
siebie mocniej i wy-raźniej niż zdarzyło mu się to kiedykolwiek dotąd. 
– Do nieba jest tak daleko... jak w ogóle taka świnia, jak człowiek może o nim 
myśleć? Świnia, która musi jeść, srać i płacić podatki... Powiedz mu, że to 
kosztuje sto baniek, pięć-dziesiąt z góry. 
– Dobrze. 
Nie śmiał na nią spojrzeć, był pewny, że wyczyta w jej oczach pogardę. Czuł 
potrzebę po-wiedzenia czegoś krzepiącego, rozgrzeszającego, ale co mógłby 
powiedzieć? Przepraszam?... Przepraszam, że jest, jak jest? 
–
Kopnąłbym siebie w dupę – rzekł zamiast tego z żałosną szczerością. 
–
Za co? 
–
Och, za... całokształt. 
– To nie twoja wina, Jacek – usłyszał jej smutny głos jakby zza ściany. – Jak 
tyś się w ogóle uchował? 
–
W jakim sensie?... 
–
No wiesz, niezbyt wiele wiem o tamtym, ale tyle się słyszy, że demoralizacja i 
tak dalej... 
Co miał powiedzieć? Że wtedy było łatwiej? Bo czarne było czarne, białe – białe, 
a czer-wone – czerwone? 
– Nie uchowałem się, Patryniu. 
Zaciągnął ręczny hamulec, wysiadł i obszedł auto, żeby jej otworzyć drzwi. Kiedy 
wysia-dała, dostrzegł w mdłym świetle wewnętrznym auta, że ona płacze i bez 
zastanowienia przy-garnął ją do siebie ojcowskim (jak mu się zdawało) gestem. 
Pociągnęła nosem, przywarła do niego i objęła go wpół. 
– Dobrze, dobrze – powtarzał bezradnie głaszcząc jej krótkie, gęste włosy – już 
dobrze. 
Przez kurtkę, sweter, przez ten jej brezentowy namiot i co tam jeszcze miała na 
sobie po-czuł wyraźnie jej twarde piersi, tuż poniżej własnych i zdał sobie 
sprawę, że opanowuje go podniecenie. Stary byku... zostaw to dziecko w 
spokoju!... Klepnął ją energicznie po plecach. 
– Biegaj do domu. 
Puściła go i pobiegła rozchlapując grubymi buciorami kałuże. Miał nadzieję, że 
niczego nie zauważyła, że zdążył odsunąć się na czas. Mimo, że lały się na niego 
strugi deszczu od-czekał, aż Patrynia zniknie w drzwiach i w klatce schodowej 
zapali się światło. 
Cholera, jeszcze tego brakowało – myślał tępo zmierzając do śródmieścia. Był 
przemoczo-ny, przegrany i beznadziejnie podniecony. 
Skwapliwość, z jaką pani mecenas przyjęła jego zaproszenie do firmy nasunęła mu 
przy-puszczenie, że być może przyjęłaby też zaproszenie do domu. Powoli. 
Spokojnie, nie pali się. Naprzód powinien zatrzeć wszystkie ślady Teresy – 
spakować te cholerne poduszeczki i tak dalej w wielki wór i wystawić na 
śmietnik. Nie dlatego, że nie może znieść ich widoku, bo może, ale dlatego, że 
potrzebuje jakiegoś spektakularnego gestu oczyszczenia. Okrzepnięcia w nowej 
sytuacji, zagospodarowania całej zajmowanej przestrzeni życiowej swoją samotno-
ścią. Nie chciał się z tym śpieszyć, proces powinien przebiegać w sposób 
naturalny. 
Pani mecenas długo i starannie oglądała specyfikację, potem wyjęła z pliku 
nieszczęsne oświadczenie i medytowała nad nim chwilę. Podniosła nawet papier na 
wysokość oczu, zu-pełnie tak samo jak Eryś. 
–
Zwykłe ksero – stwierdziła. – Ma pan tutaj kopiarkę? 
–
Mam. 
Wyjęła z torebki białą buteleczkę z korektorem i ostrożnie, precyzyjnie dotknęła 
kartki ko-niuszkiem pędzelka. Pomachała chwilę kartką, żeby ją wysuszyć i podała 
Jackowi. 
– Proszę zrobić parę kopii. Sam. 
Zaintrygowany poszedł do sąsiedniego pokoju i odbił arkusz parę razy. Pani 
mecenas obej-rzała uważnie kopie. 
– Świetnie. Teraz może pan to podpisać. Skoro pan musi. 
Przyjrzał się oświadczeniu: „... że nie toczy się przeciwko mnie postępowanie 
karne skar-bowe, ani administracyjne...” 
– No proszę – mruknął z podziwem. – Jeden przecinek. Jest pani geniuszem. 
– 
Nie – zaśmiała się. – To oni są niedouczeni, albo niechlujni. Albo jedno i 
drugie. – Po-darła przemalowany oryginał w kawałeczki i wrzuciła do kosza. – 
Proszę odbić wszystkie dokumenty, żeby były na identycznym papierze. To jest 
takie... – podniosła dłoń i zrobiła nią falisty ruch – lepiej, żeby pan nie 
wygrał. 
Zawahał się. Od paru dni nosił to w sobie, pęczniało w nim i bardzo dobrze by mu 
zrobiło, gdyby powiedział to na głos. A komu mógł to powiedzieć, jeśli nie 
swojemu obrońcy? 
– 
Nie ma obaw, pani Ewo, nie wygram. Ten przetarg jest już sprzedany. Ja tylko 
podpro-wadzam konkurencję. 
Popatrzyła na niego uważnie i w jego zmęczonych oczach, w gorzkim grymasie ust 
wy-czytała o nim więcej, niż wiedział o sobie sam. Westchnęła. 
– A miało być lepiej... 
Natychmiast po jej wyjściu skopiował całość i podpisał. Dosyć. Dosyć myślenia o 
tym, de-cyzję podjął kilka dni temu i od tego czasu nie powinien był już o tym 
myśleć. Ruszył do drzwi, żeby wezwać Patrynię, ale zawahał się. Firma to ludzie, 
Eryś. A ja mam najlepszych na Wybrzeżu... ano, zobaczymy. Zebrał papiery i razem 
z przygotowaną wcześniej ofertą za-niósł do sąsiedniego pokoju. 
– Złóż to Patryniu i spakuj, tak, jak oni sobie życzą. Przygotuj czek na wadium, 
biegusiem, bo zaraz wychodzę. Andrzej, pojedziesz z tym na noc, termin jest do 
południa. Zaczekasz do końca, chcę wiedzieć, ile będzie ofert. – Odchrząknął i 
powiódł groźnym spojrzeniem po za-stygłych, zdumionych twarzach. – A wy wszyscy 
grób, jedna camorra. Jak coś do mnie doj-dzie, znajdę tego, który wychlapał i 
puszczę na bruk, słowo honoru. Jasne? 
– Jak słońce – odrzekli chórem. 
Kiedy zamknął za sobą drzwi gabinetu, w pokoju zaległa cisza. Wszyscy zajęli się 
pilnie swoją robotą, nie patrząc na siebie wzajem, jakby każdy już czuł w ustach 
smak kamienia. Ale w ich sercach zakwitła nieśmiała nadzieja: może czarna karta 
wreszcie odwraca się? To był znowu ich szef, porykujący Jumbo. Tak go nazywali, 
bo przecież w tym kraju nic nie ma prawa pozostać w tajemnicy. Po co mieliby 
wymyślać mu nowe przezwisko, skoro to stare, szkolne, tak dobrze do niego 
pasowało? 
Rzeczywiście, poczuł się, jakby znów wracał w swoją dawną skórę. To nie było 
możliwe, bo przecież stał się już kimś innym, obcym i wiedział, że będzie 
potrzebował czasu, żeby się z tą własną obcością oswoić. A jednak czuł w sobie 
pęczniejące ziarno uzdrowienia. Ustąpił dokuczliwy niepokój, sprawy, które 
jeszcze wczoraj miały dla niego niemal kosmiczny wy-miar, teraz jakby malały, a 
może po prostu wracały do właściwej perspektywy? Zapewne jego osobowość 
integruje się na powrót, tyle, że nie na wyższym poziomie, a na niższym. To, że 
słownik medyczny takiej możliwości nie uwzględnia, wcale nie oznacza, że 
przypadek Jacka Bogdańskiego nie istnieje, oznacza tylko, że trzeba uzupełnić 
słowniki. 
Był zbyt wyczerpany fizycznie, żeby uczcić tę odmianę jakimś wyczynem sportowym 
– bie-giem po plaży albo przepłynięciem kilkuset metrów. Energii wystarczyło mu 
tylko na ściągnięcie trzech wiszących w sypialni mdłych akwarel i przy okazji 
stwierdził, że należałoby pomalować ściany – po obrazkach pozostały jaśniejsze 
prostokąty. Położył się na łóżku i kontemplował prze-ciwległą ścianę – trzy 
jaśniejsze prostokąty, trzy czyste arkusze oczekujące jego inwencji. 
Powiesi na nich trzy reprodukcje któregoś fowisty albo ekspresjonisty, ostre, 
krzyczące, budzące niepokój. Soutine. „Kobieta w czerwieni”, taka, jaką ją 
ujrzał w olśnieniu i przekazał światu. A po drugiej stronie toaletki... 
Rany boskie, po co mu toaletka? Czasem wiązał krawat przed jej lustrem, ale żeby 
spraw-dzić, czy na twarzy nie zostało trochę kremu do golenia, albo przyczesać 
włosy – już musiał się schylić. Toaletka sama w sobie była bardzo piękna – 
Grażyna wyszperała ją na jakiejś starzyźnie i kupiła za grosze tylko z powodu 
dużego trema z fazowanego szkła belgijskiego, cała reszta mebelka tonęła pod 
kilkoma warstwami lakieru. Zamiast wymontować tremo Gra-żyna zabrała się do 
zdejmowania lakieru i robiła to przez kilka miesięcy wydobywając zwolna spod 
warstw farby rzeźbioną konsolkę, szuflady, nogi. Miała rację – mebel okazał się 
piękny 
– tak piękny, że kilka lat później Teresa nie odważyła się go wyrzucić. 
Właściwie powinna go 
zabrać Grażyna... Wstał, poszedł do jadalni i bez wahania wybrał numer swojego 
dawnego przyjaciela, Adama. 
– Cześć Adam, tu Jacek Bogdański. Mogę rozmawiać z Grażyną? 
Na drugim końcu przewodu przez chwilę panowała pełna zaskoczenia cisza. Jackowi 
za-chciało się śmiać. 
–
O... oczywiście. Proszę. Po chwili usłyszał równie niepewny głos kobiety, którą 
niegdyś kochał. Boże, to było tak dawno temu... czemu ona się jąka? 
– Przemeblowuję się i przyszło mi do głowy, że może chciałabyś zabrać tę gdańską 
toaletkę – powiedział zupełnie spokojnie i chłodno. – Włożyłaś w nią tyle 
pracy... przecież jest twoja. 
– 
Toaletkę?... aaa... tak, chętnie ją zabiorę. Myślałam już parę razy, że 
właściwie powin-nam ją zabrać, tylko... jakoś... 
– Świetnie. Załatwione. Postaraj się jak najszybciej, mój telefon... mój telefon 
nie zmienił 
się. Cześć. To było takie łatwe... dlaczego on latami bał się nawet spotkać ją 
na ulicy? 
Tej nocy przyśniła mu się wyspa. 
Nawet trudno powiedzieć, że to był sen – po prostu zamknął oczy i trwał w 
bezruchu i pu-stce, a po jakimś czasie ona zaczęła wyłaniać się z ciemności i 
jaśnieć stopniowo jak obraz po włączeniu telewizora. Poznał ją natychmiast i 
poczuł ogromną ulgę, jakby wszystko, co wy-darzyło się pomiędzy jej pierwszym 
objawieniem i dzisiejszym zaszło w ułamku sekundy rozciągniętym w upiornej 
fałdzie czasu. 
Wyspa zdawała się jeszcze odleglejsza, niż wówczas, kiedy ją ujrzał po raz 
pierwszy – unosił się nad nią na jakiejś zawrotnej wysokości, w przejrzystym 
powietrzu i wsłuchiwał w ciszę. Żadnego szumu, żadnych głosów, tylko pomiędzy 
nim a gładką powierzchnią morza poruszały się zwolna srebrne punkciki – to 
ptaki. Krążyły wysoko nad wyspą, ale on był o wiele, wiele wyżej. Wyspa tchnęła 
spokojem, zielenią, ciszą i była piękna, bo była daleka. Tak, niczemu nie należy 
przyglądać się ze zbyt bliska, bo można wśród zieleni dostrzec oko węża, na 
gładkiej skórze martwą tkankę. Lepiej patrzeć z daleka. To dlatego wzniósł się 
na tę wysokość... nie, zniżył się. Poczuł litość dla tamtego zaplątanego, 
zabieganego faceta, jakie-goś Jacka Bogdańskiego, gdzieś tam, w zimnym, 
błotnistym miejscu daleko za horyzontem. Kogoś, komu jego własne sprawy zdają 
się kosmosem. A przecież kosmos jest tutaj. I ta wy-spa, i bezmiar ciepłego 
morza, i czas ich trwania to tylko nieskończenie mała jego cząstka. 
Otworzył oczy i ujrzał przed sobą białą ścianę, a na niej trzy białe prostokąty. 
Białe na białym. Gdyby nie zdjął akwarel, nawet tego by nie wiedział. 
Mój Boże – udało mu się przez to przejść... własnymi siłami, po prostu 
zaciskając zęby i nie ulegając oportunistycznej chęci odwrócenia się od 
wszystkiego plecami... 
Niepokojące zdawało mu się tylko dziwne wrażenie oddalania się od ludzi, rzeczy 
i spraw, nawet od czasu, który chwilami przestawał być dla niego miarą 
bezwzględną. Zdarzało mu się coraz częściej, że wykonawszy rano te same 
czynności, które wykonywał co dzień, stwierdzał, że pochłonęły one nie godzinę, 
a dwie. Potrząsał budzikiem, włączał radio, pytał na ulicy ludzi, która godzina 
– i zawsze miały rację zegary, nie on. Jednocześnie jego umysł, dotąd 
funkcjonujący sprawnie mimo napięć i stresów, zaczął płatać mu figle. 
Informacje, skojarzenia, nawet podstawowe terminy i potoczne nazwy – w jakiś 
tajemniczy sposób cofały się pozostawiając czarną dziurę – i (wedle określenia 
Arthura Milne’a) – im bardziej ich szu-kał, tym bardziej ich tam nie było. 
Wypływały na powierzchnię później, kiedy już ich nie potrzebował. To było nie do 
zniesienia, bo działo się w nim, a on nie miał na to żadnego wpływu. Jakby w 
jego mózgu przebiegała jakaś reakcja łańcuchowa, która raz uruchomiona podążała 
swoim torem bez udziału jego woli. 
Ogarnął go strach. Przecież umysł to podstawowe narzędzie jego pracy... co tam 
pracy, ży-cia! Uświadomił sobie, że zlekceważył swoją chorobę, potraktował ją 
jak histerię, którą moż-na wyleczyć zimną wodą i waleniem po pysku. „Powinieneś 
pójść do psychiatry” – powie-dział mu Piotrek Bartel i to była mądra rada, a on 
z niej nie skorzystał. No cóż, lepiej późno, niż wcale. 
Rozdział XI 
– 
Znalazłem człowieka, Eryś. Ale to będzie kosztować sto baniek, pięćdziesiąt z 
góry. I musisz dać konspekt tej pracy. 
– Konspekt? A ten gość nie może sobie zrobić sam, za te pieniądze? 
– 
Chyba żartujesz. Niech ten twój znajomy, mniejsza o nazwisko, ułoży z promotorem 
po-rządny, szczegółowy konspekt, sformułuje tezy. W końcu będzie tę pracę 
konsultował co ja-kiś czas, powinien się w niej orientować. Dostarczysz mi 
konspekt i połowę forsy, a w stycz-niu dostaniesz pierwszy rozdział. 
Eryk zaśmiał się zbity z tropu. 
– To musi być niezły pistolet, ten facet. Dobra, tu masz konspekt – pogrzebał w 
szafce i 
podał Jackowi kartonową teczkę. Jacek rozwiązał tasiemki i obejrzał zawartość. 
Trzy arkusze A–4, pobazgrane i pokreślone. 
–
A jak ten mój znajomy będzie się targował? – spytał Eryś chytrze. 
– 
Nie ma targów. Rybka albo pipka. Nie będę tego brać, dopóki się nie dogadasz. – 
zawią
zał teczkę i popchnął po stole w kierunku Erysia. Eryś puścił ją z powrotem. 
–
Nie, nie. Weź. Dopilnuję, żeby w poniedziałek poszedł czek. Ma być na twoje 
imię? 
–
Tak, lepiej na moje. 
Załatwiwszy interes Eryk odprężył się, rozlał whisky do szklanek i umieścił się 
w fotelu naprzeciw Jacka. 
–
Ten rzeźnik się zgłosił, czy mam go podpędzić? 
–
Zgłosił się. W poniedziałek tam jadę. – Jacek zastanowił się, czy powiedzieć 
Erysiowi „dziękuję”, ale doszedł do wniosku, że nie ma potrzeby. W końcu Eryś 
sam po-wiedział, że będzie „coś” z tego miał, co – to już jego sprawa. Stuknął 
swoją szklanką w szklankę Erysia i wypił whisky jednym, długim haustem 
odcedzając przez zęby lód. 
Przedświąteczny ruch denerwował go i wprawiał w zakłopotanie – co on u licha 
robi w tym tłumie? Nawet kupienie podstawowych produktów żywnościowych stało się 
raptem pro-blemem, po chleb i masło trzeba było stać w kolejce. Jeden wielki 
chaos i dezorganizacja. I o co ten raban? Przecież to w końcu tylko dwa dni... 
Wszystko wokół: witryny sklepowe, twarze mijanych ludzi, rozmowy, program 
telewizyj-ny – wszystko to tchnęło ckliwym ciepełkiem, od którego chciało mu się 
rzygać. Cała groza tamtego Życia, strach, ból, cierpienie – zapadły się gdzieś w 
tej kolorowej pianie, w ogóle przestały być ważne – kogo obchodziły? Wzięli 
tylko to, co chcieli wziąć – przesłodzony apokryf. 
On nie miał swojego miejsca w tym wszystkim i nie chciał go szukać. Nie przyjął 
zapro-szenia Andrzeja i Kryśki, odmówił Erykowi, który chciał go zabrać ze sobą 
do jakiegoś eks-kluzywnego mazurskiego pensjonatu, Wysockiej, która zadzwoniła 
do niego w przeddzień swojego wyjazdu do Bukowiny życzył wielu miękkich lądowań. 
Po odłożeniu słuchawki wy-obraził ją sobie uśmiechniętą, w żółtym polarze, z 
rozsypanymi ciemnymi włosami, szusującą po białym stoku, przypomniał sobie dymny 
zapach kiełbasek pieczonych na ruszcie w wiel-kim kominie w „Szałasie”, smak 
kopanej herbatki... pejzaż Tatr widoczny w pogodne dni... i zrobiło mu się żal, 
cholernie żal, że nie pojedzie. Ale odsunął od siebie te wszystkie kuszące 
obrazy, kiedy w tle pojawiła się drobna, smukła sylwetka Danieli. 
W wigilię zadzwoniła Teresa. Z życzeniami wesołych świąt, od wujka, cioci i od 
siebie. Cioci się polepszyło. 
–
Jak spędzasz święta? – spytała. 
–
Nie spędzam – odrzekł zgodnie z prawdą. – Co u ciebie? Wracasz? 
–
No wiesz... chciałabym tu jeszcze trochę pobyć, bo... 
Odłożył słuchawkę. Wyobraził sobie jej twarz pod kretyńską czapką z bibułki... 
chociaż nie, tam jest dopiero ranek. Może zepsuł jej radosny, świąteczny 
nastrój? Prawdopodobnie. Cóż z tego? Wziął kurtkę z wieszaka w przedpokoju. 
Telefon zadzwonił ponownie. Jakby to się działo tuż przed nim, a nie tysiące 
kilometrów stąd: speszony uśmieszek, wzruszenie ra-mion i „coś ucięło”... 
Tak, coś ucięło, droga pani. 
Słyszał dzwonek telefonu jeszcze przez chwilę, zbiegając po schodach. 
Na dworze było paskudnie – padał gruby śnieg i topniał momentalnie na chodnikach 
two-rząc błotnistą kaszę, przenikliwy, wilgotny chłód wciskał się pod kurtkę. 
Jacek zapiął się i podniósł kołnierz. Ruch na ulicach niemal ustał – było coś 
niesamowitego w ciszy, jaka tego wieczora ogarnęła miasto. Wyszedł z zamiarem 
zrobienia długiego, szybkiego spaceru, chciał pójść aż do Oliwy, posłuchać 
morza. Ale zrezygnował, było zbyt zimno. Po jakie licho miał-by marznąć? 
Wystarczy pójść do najbliższego nocnego sklepu i kupić to, co najpotrzebniej-
sze: chleb, masło, jajka... co jeszcze? Cukier, śmietana... do licha, po co mu 
śmietana? Skąd w ogóle ten sekwens? Znał to, jak pacierz... Och, to lista 
zakupów, z którą przed wielu laty bie-gał do sklepu na polecenie matki. 
W nocnych delikatesach kasjerki i ekspedientki były obrażone na świat, życie i 
klientów za to, że musiały pracować w wieczór wigilijny. Oczywiście wolałyby 
jeść karpia w galarecie, śpiewać „Anioł pasterzom mówił”, a potem pieprzyć się 
ze swoimi mężami, czy chłopakami. W ten szczególny wieczór nawet pieprzenie ma 
wymiar transcendentny. 
Wychodząc z jasno oświetlonego sklepu dostrzegł tuż przy drzwiach, pod ścianą 
jakiś ciemniejszy kształt. Człowiek?... Zbliżył się parę kroków i przystanął. To 
była ona. Spękane ręce, posiekana zmarszczkami twarz, siwe kosmyki wymykające 
się spod zetlałej czapki. Ma-rzena Nowak, jej matka, babka, siostra w 
Chrystusie... brudne wcielenie lęku, który przycho-dzi nocą, przestroga. 
Przekładała kilka zmiętych banknotów z ręki do ręki, liczyła i wciąż było za 
mało. Nie na chleb dla dzieci czy wnuków, na wódkę. Wyciągnął z kieszeni garść 
papieru – resztę z miliona – i wcisnął w szorstkie gniazdo jej rąk. Później, 
idąc ulicą, pomy-ślał, że powinien jej był przynajmniej powiedzieć, że to na 
jedzenie. Oczywiście to by nicze-go nie zmieniło... wzruszył ramionami. Jakim 
prawem miałby fundować sobie taki luksus? Nie był przecież Panem Bogiem, nawet 
jeżeli śniło mu się czasem, że jest. 
Rozdział XII 
Schodził po szerokich, znajomych schodach i nie mógł pozbyć się wrażenia, że to 
nie rze-czywistość, a jakieś koszmarne deja–vu. Wielokrotnie w ciągu ubiegłych 
tygodni wyobrażał sobie to dzisiejsze wyjście z sądu – oczekiwał go z mieszaniną 
niepokoju i nadziei, ale i z pewnością, że będzie zupełnie inne, niż cztery 
poprzednie. Że wyjdzie stąd jako człowiek niewinny. Czy tak wiele chciał? 
Tymczasem wychodził dziś w identycznym stanie ducha, jak poprzednio – został 
„uwolniony od odpowiedzialności z powodu braku dostatecznych dowo-dów winy” – a 
to było zupełnie co innego. Nękało go poczucie krzywdy, a jednocześnie, jak-by 
równolegle, podskórnie, czuł, że na nic lepszego nie zasłużył, chociaż b y ł 
niewinny. Przynajmniej w tamtym nieszczęsnym dniu, w którym przecięły się drogi 
Marzeny Nowak i jego. Nie ma pięknego finału, radości, gratulacji – pozostały za 
nim otwarte drzwi i jakiś nie-pomyślny splot okoliczności może zmusić go do 
przejścia przez nie raz jeszcze. 
Wysocka szła obok niego sprężyście i pewnie, uśmiechnięta jak zawsze – a on miał 
ochotę powiedzieć coś, co starłoby z jej twarzy ten zwycięski uśmiech. 
Kluczowym świadkiem w sprawie okazała się Gwizdała Maria, która teraz wyrastała 
po-między nimi, jak demon. Wysocka nękana wyrzutami sumienia natychmiast po 
poprzedniej rozprawie ruszyła na poszukiwanie kogoś, kto widział Marzenę Nowak 
tamtego dnia. Oka-zało się to jednak przedsięwzięciem beznadziejnym – upłynęło 
zbyt wiele czasu i wszystko, co mogła usłyszeć, to: pani, kiedy to było!... Nie 
napotkała żadnego ambitnego wiejskiego listonosza, który powodowany skrytą pasją 
literacką prowadziłby dziennik, żadnej uroczej panny Mapple śledzącej spoza 
firanki dramaty sąsiadów. Przy okazji stwierdziła, że po-wszechny pogląd, iż 
ludzie na wsi wstają ze słonkiem jest mitem. Każdy niemal z jej roz-mówców 
dowiedziawszy się, że chodzi o godzinę szóstą czy wpół do siódmej rano 
stwierdzał, że niezależnie którego września to było, na pewno jeszcze spał. 
Jacek nic o tych poszukiwa-niach nie wiedział, nie mówiła mu. Po co? I tak 
żałowała, że wtedy, po rozprawie, wyznała mu: zawaliłam. On by się nie połapał, 
nie przyszłoby mu do głowy, że to był jej błąd. Tak, poza tym jednym zrobiła 
wszystko, co mogła i jak potrafiła najlepiej. O wiele bardziej zawalił on sam – 
nie tylko zlekceważył początkowo oskarżenie, ale swoim beztroskim zachowaniem 
narobił sporo szkody; praktycznie już na pierwsze przesłuchanie należało iść z 
adwokatem. A on poszedł sam na rozprawę i nie tylko zrobił z siebie durnia, ale 
jeszcze dwukrotnie obraził sąd. Przecież będąc człowiekiem jako tako 
rozgarniętym powinien rozumieć, że nie ma cu-dów, a przynajmniej, że nie 
zdarzają się w sądzie. I ona miała wielką ochotę wykrzyczeć mu teraz to wszystko 
– i ona rozsądnie milczała. 
Oboje szczęśliwie zdołali powstrzymać się od wzajemnych oskarżeń i wyrzutów, 
obojgu bowiem zdarzyło się już nieraz żałować słów wypowiedzianych w sytuacji, 
gdy mądrzej było siedzieć cicho. 
– Czy to znaczy, że sprawa może być w każdej chwili wznowiona? – spytał przez 
zęby. 
– 
Na pewno nie w każdej chwili – starała się mówić normalnym tonem, mimo to w jej 
gło-sie pobrzmiewała obronna nutka. – Tylko w wypadku ujawnienia jakichś 
nieznanych dotąd okoliczności, albo nowego świadka. To teoretycznie, bo pan nie 
ma świadka swojej niewin-ności, a ona już nic nie wniesie. 
– Ale... gdyby znalazła jakiegoś... mam na myśli fałszywego świadka? 
– 
Ależ panie Jacku! Nikt się już nie nabierze! Nie udało jej się i już się 
wycofała. Przecież nie było jej dzisiaj. 
–
To nie dowód, że się wycofała. Może po prostu coś jej wypadło. 
–
Owszem, wypadło. Jest w ciąży. 
–
Co?... 
–
Przysłała zaświadczenie lekarskie. 
–
Ale ma pokryć jakieś koszty... 
– 
Własnego powództwa. To moim zdaniem działanie wychowawcze, cały dowcip, na jaki 
może się zdobyć Wysoki Sąd. Oczywiście zwolni ją z tego ze względu na trudną 
sytuację materialną, ale będzie musiała o to poprosić. – Wysocka zamilkła na 
chwilę, a potem podjęła z wahaniem – Wie pan... możemy wnieść rewizję. Sąd 
oddalił wniosek o powołanie rzeczo-znawcy i to jest jakiś punkt zaczepienia. 
Jackowi zakręciło się w głowie. Następne rozprawy, nerwy, czas – i pieniądze, 
pieniądze, pieniądze. Ta liczba mnoga, która kiedyś dodała mu ducha, teraz 
wprawiła go w popłoch – nie miał już pieniędzy. A przynajmniej nie miał ich na 
wyrzucenie w błoto – bo przecież ist-niało duże prawdopodobieństwo, że sąd 
wyższej instancji utrzyma wyrok w mocy. Kosztow-na sprawa sądowa, kosztowna 
kuracja, której najważniejszy punkt – dwutygodniowy urlop – nie został jeszcze 
wypełniony, długi Teresy... Żaden z tych elementów wzięty z osobna nie załamałby 
jego budżetu, ale dodawane do siebie wysysały go w przerażającym tempie. 
– Nie, nie... 
Wysocka czuła, że on w tym stanie, w jakim teraz jest, pożegna się z nią, 
wsiądzie do auta i odjedzie, o czeku przypomni sobie po drodze, ale nie zawróci. 
Machnie ręką i prześle go pocztą. Nie chciała dopuścić do takiej sytuacji – po 
prostu miała pewne plany co do osoby Jacka Bogdańskiego. 
Zatrzymali się na parkingu. 
– 
No cóż, pani Ewo – wydukał smętnie. – Zdaje się mamy to, co w tej sytuacji było 
moż-liwe do osiągnięcia. 
–
Tak. Proszę teraz myśleć o czymś innym, a rano, jak pan się obudzi i stwierdzi, 
że nie to-czy się przeciwko panu postępowanie karne, skarbowe ani 
administracyjne, nastrój na pewno poprawi się. 
Zaśmiał się. 
– Racja – ujął podaną rękę i pocałował. – Dziękuję. 
– Ma pan zupełnie czystą hipotekę. Zupełnie czystą – powtórzyła z naciskiem 
patrząc mu w oczy i przytrzymując jego rękę, po czym uśmiechnęła się czarująco. 
– Czy to nie jest warte kieliszka szampana? 
–
Oczywiście. Zapraszam panią... 
–
Nie, nie. To ja pana zapraszam. Jutro. Ma pan jeszcze moją wizytówkę? 
–
T–tak... 
–
Proszę przyjechać o ósmej i koniecznie na czczo.Odjechał oszołomiony 
zaproszeniem i oczywiście zapomniał o czeku.
Przygotował się do tej wizyty starannie. Wracając z firmy kupił butelkę 
oryginalnego szampana, w kwiaciarni na dole długo wahał się nad wyborem 
odpowiednich kwiatów. Były bardzo piękne czerwone róże, ale... to by było zbyt 
wymowne, zobowiązujące... a poza tym banalne. Wziął szafirowe irysy. Po namyśle 
zawrócił jeszcze do apteki i nabył paczkę pre-zerwatyw. Wiedział wprawdzie, że 
mając świadomość obecności w sąsiednim pokoju Danieli nie zdobędzie się na żadne 
zaloty, ale kto wie? Może pani mecenas jakoś ją spławi, a wów-czas lepiej być 
przygotowanym na wszelkie ewentualności. 
Pani mecenas mieszkała blisko centrum, przy dosyć cichej ulicy. Dom należał do 
gatunku starego nowego budownictwa – dwupiętrowy blok wzniesiony w latach 
pięćdziesiątych, kiedy nie znano jeszcze dobrodziejstw normatywu 
powierzchniowego, uroku ślepych wnęk kuchen-nych, a living–room, czy pokój 
dzienny zwano po prostu jadalnią. Wysocka odebrawszy od niego kwiaty i szampana 
wprowadziła go do pokoju. Oświetlony stłumionym blaskiem bocz-nych lamp, 
urządzony nowocześnie i purystycznie w tonacji biało – kremowo – oliwkowej był 
naprawdę piękny; Jacek otworzył usta, by wyrazić swój zachwyt i w tej samej 
chwili wy-rżnął głową w kant blaszanego, lejkowatego żyrandola, którego nie 
dostrzegł, bo nie świeciła się w nim lampa a idąca przed nim Wysocka przeszła 
swobodnie pod spodem. Żyrandol wy-konał w powietrzu pętlę i z metalicznym „bum” 
powtórnie stuknął go w czoło. Zniechęcony do prawienia komplementów zamknął 
usta, obszedł żyrandol i końcami palców sprawdził, czy nie krwawi. Wysocka 
tymczasem włożyła kwiaty do walcowatego, przeźroczystego na-czynia i odwróciła 
się do niego z uśmiechem. 
– Podoba się panu? 
– 
Ładnie – wyrzekł przez zęby i pomyślał, że kwiaty, podobnie jak on sam ani 
trochę do tego wnętrza nie pasują. 
– 
Trzy lata temu, po śmierci męża wszystko tutaj zmieniłam. Chciałam w ogóle 
zamienić mieszkanie, ale okazało się to tak skomplikowane, że w końcu dałam 
sobie spokój. Po prostu wyrzuciłam wszystko i urządziłam od zera. Od gołych 
ścian. 
– 
Bardzo ładnie – odrzekł wściekły na siebie, że nie potrafi wydusić niczego 
oryginalniej-szego i żeby zatrzeć nieco wrażenie własnej tępoty dodał z 
przekonaniem – naprawdę, bardzo ładnie. 
– 
Proszę zrobić sobie drinka – wskazała mu stojącą pod ścianą komódkę, na której 
lśnił rząd butelek. Całkiem przyzwoity rząd. – Dla mnie białe wino. 
Podał jej wino po czym wśród butelek wypatrzył lubuską whisky i nalał sobie 
podwójną porcję. Czuł, że potrzebuje silnego bodźca, żeby się odblokować; 
wiedział, że sprawia wraże-nie kołka w płocie i dokładnie tak się czuł. To 
zaproszenie było chyba przedwczesne. Powin-na raczej dać mu kilka dni, żeby 
zdążył otrząsnąć się po tym wszystkim, złapać oddech, przyjść do siebie. A w 
ogóle to powinna była zaczekać, aż on do niej zadzwoni. Ta cała emancypacja, 
liberalizm – jakoś mu nie leżały, nie w tych sprawach. Jak w każdym mężczyź-nie 
drzemała w nim pierwotna żądza podboju, stoczenia prawdziwej walki z jej 
nieodłącznym atrybutem, jakim jest ryzyko porażki. Dopiero wówczas smak 
zwycięstwa byłby... jaki? Nie miał pojęcia, bo tak się złożyło, że wszystkie 
kobiety z którymi dotąd miał do czynienia wy-biegały mu ochoczo naprzeciw. 
Jedyna walka, jaką stoczył – o Grażynę – była spóźniona, niezborna i zakończyła 
się jego klęską. 
– 
I cóż, czy dziś przebudzenie było choć trochę przyjemniejsze, niż wczoraj? – 
spytała próbując rozpaczliwie podtrzymać rozmowę. 
– O, tak – ożywił się. – Na pewno. – I dodał przepełniony poczuciem winy – Musi 
mi pani 
wybaczyć. Zbyt długo byłem pod kreską i teraz potrzebuję trochę czasu... Wysocka 
skinęła głową i podeszła do półeczki z płytami. 
– 
Lubi pan Mozarta? 
–
Boże... nawet, gdybym nie lubił, to bym się nie przyznał. 
–
Woli pan coś innego? – zaprosiła go gestem. 
– 
Nie, nie. Naprawdę lubię Mozarta. Słowo honoru. Choć wiele ponad „lubię czy „nie 
lu-bię” nie potrafię o muzyce powiedzieć. 
– 
A po co mówić? Muzyki się po prostu słucha. – Wsunęła płytę do odtwarzacza i 
pokój wypełnił się dźwiękami koncertu fortepianowego. – Wie pan, zawsze jak 
słucham dwójki, zdumiewa mnie, ile można powiedzieć o jakimś utworze. Czasem 
gadają dłużej, niż trwa sam utwór i to wcale nie o kompozytorze czy jakichś 
anegdotach z nim związanych, a o samej muzyce. 
– 
Racja. Ja zwykle słucham radia w aucie i często zdarza mi się dojechać na 
miejsce, za-nim puszczą płytę. Zawsze wtedy przypomina mi się takie śmieszne 
zdarzenie, o którym opowiadał mi ojczym: pod koniec wojny, we Lwowie do jednego 
z kościołów w czasie mszy wszedł sowiecki żołnierz. Zwabił go z ulicy dźwięk 
organów, których prawdopodobnie nigdy jeszcze nie słyszał. Niestety, organy po 
chwili umilkły i zaczęło się kazanie. Sołdat stał jakiś czas, w czapie, z 
pepeszą i słuchał, aż zniecierpliwił się i powiada: starik, chwatit propagan-dy, 
dawaj muziku. 
Roześmiała się, stuknęła swoim kieliszkiem w jego szklankę. 
–
Ewa. 
–
Jacek. Czy... nie zostawiłaś czegoś na gazie?... 
–
Och... 
Odstawiła swój kieliszek na stół i pognała do kuchni. Jacek pociągnął whisky i 
podszedł do półek z książkami. Przekrzywił głowę i przyjrzał się kilku grzbietom 
– Jasienica, Kienie-wicz, Łojek, Micewski... Gołubiew, Hen, Tatarkiewicz, obaj 
Tołstojowie... cała półka poezji w kieszonkowych wydaniach, cała półka Freuda, 
Junga i Fromma. Żadnego czytadła, żadnych gminnych upodobań. No cóż, to tylko 
witryna, wizytówka. Może pod kanapą albo w łazience spoczywa upchnięte 
dyskretnie jakieś romansidło czy kryminał, to zdarza się w najporząd-niejszych 
domach. Na najwyższej półce dostrzegł błysk metalu – coś płaskiego, wsuniętego 
pomiędzy książki. Sięgnął i wyjął metalową ramkę. Z czarno – białej fotografii 
spojrzała na niego para ciemnych oczu spod szerokich, ciemnych brwi. Facet mniej 
więcej w jego wieku, w mundurze majora lotnictwa wojskowego. Wysocki. Pewnie 
miał na imię Piotr. Sympatycz-na, pociągła twarz i to sugestywne spojrzenie – 
jakby mówił: nie zawiedź jej, stary... nie daj plamy. Ba... 
Zaczynam się zachowywać jak Eryś – pomyślał zawstydzony i wsunął fotografię na 
miej-sce. Trzy lata. Pewnie ubóstwiał Danielę, a ona jego – siadywała mu na 
kolanach, wieszała mu się na szyi – trzy lata temu miała dwanaście lat. Była 
dzieckiem i wszystko jeszcze było możliwe. Nigdy żadnego mężczyzny nie będzie 
kochać tak bezkrytycznie, bezwzględnie, do końca. A każdego, kto zbliży się do 
jej matki będzie równie bezwzględnie nienawidzić. 
– 
Na szczęście tylko trochę sosu wykipiało i przypaliło się – postawiła na stole 
dużą, żaro-odporną wazę wypełnioną czymś ciemnym, bulgocącym, po pokoju rozszedł 
się boski za-pach. Jacek przełknął ślinę. 
–
Co mam robić? 

–
Weź z tej szafki dwa nakrycia... 
–
Dwa? 
– 
Daniela jest ze swoją klasą w Karpaczu – objaśniła zapalając świece. – To się 
nazywa zielona szkoła. Jadą z jednym, dwoma nauczycielami i niby coś tam mają 
się uczyć, ale prze-ważnie dokazują. 
Oj, dokazują. Poczuł satysfakcję i dumę z własnej zapobiegliwości, jednocześnie 
uświa-domił sobie, że prezerwatywy spoczywają w kieszeni płaszcza, w domu. 
Parsknął śmiechem. 
– Z czego się śmiejesz? 
– Z siebie – odrzekł szczerze i dodał mniej szczerze – Właśnie pomyślałem, że ja 
też cho-dziłem do szkoły i że to wcale nie było tak dawno, jakby wynikało z 
kalendarza. Masz jakieś swoje zdjęcie z podstawówki? 
Skinęła głową. Z szuflady sosnowej komody wyjęła nieduży album i otworzywszy 
podsu-nęła mu. Daniela, tylko ciemniejsza, ładniejsza i szeroko, naiwnie 
uśmiechnięta. Poczuł chęć przerzucenia pomostu pomiędzy tą roześmianą dziewczyną 
a stojącą obok kobietą, albo raczej założenia czegoś w rodzaju by–passa 
omijającego wszystko, co ją od tamtego czasu pokłuło i poraniło, wszystko, co 
sprawiło, że już nie potrafi się tak uśmiechać. 
–
Śliczna jesteś. 
–
Byłam. 
– 
Jesteś. – Przechylił się nad albumem i pocałował ją lekko. – Umieram z głodu. 
Kazałaś 
mi być na czczo... Zamknęła album i odłożyła na kanapę. 
– Chodź, siadaj. Wołowina z grzybami i z boczkiem. To moja specjalność, tak że 
jak ci nie będzie smakować, musisz udawać. 
Wcale nie musiał udawać. Raczej musiał powstrzymać się przed pożarciem 
wszystkiego – w końcu kolacja to tylko pierwszy, wcale nie najważniejszy punkt 
programu na dzisiejszy wieczór; wiedział, że powinien zachować bystrość i formę, 
którym przejedzenie nie sprzyja, ponadto obawiał się jakichś niepożądanych 
efektów gastrycznych. 
Wołowina i szafirowe irysy, duszone grzyby z boczkiem i francuski szampan, 
lubuska whisky i Koncert koronacyjny – wszystko to, czego nikt przy zdrowych 
zmysłach nie próbo-wałby skomponować w całość – w nieprzewidywalny sposób 
doskonale do siebie pasowało. Tuż, blisko, czaiły się na nich chłód i niepogoda, 
wrogi zaduch sali sądowej, pomarańczowo – bura kita ognia i dymu wleczona za 
spadającym myśliwcem, Teresa z ręką podniesioną do wymierzenia policzka, Daniela 
dokazująca w zielonej szkole... byli jednak na tyle mądrzy doświadczeniem, by 
odsunąć to wszystko od siebie tak daleko, jak potrafili. To ich i tak do-padnie, 
kiedy tylko rozproszy się czarodziejski klosz muzyki i światła, w butelce 
szampana zaświta dno, wypełni się ich wzajemne pożądanie i wieczór zacznie 
zwolna odpływać w stro-nę przeszłości. Cokolwiek miałoby się później stać, 
chcieli, żeby to było dobre wspomnienie. 
Zmęczeni i nasyceni zasnęli głęboko. 
W godzinę później Jacka obudził zapierający dech kopniak w żołądek. Łóżko było 
dość wygodne dla jednej osoby, spanie w nim we dwójkę wymagało obustronnej 
kurtuazji, którą trudno realizować przez sen. Pani mecenas, na jawie wzór 
dobrych manier i łagodnej uprzej-mości, we śnie odreagowywała stresy i waliła na 
odlew wszystkich, do których w ciągu dnia musiała się uśmiechać. Jacek przez 
chwilę zręcznie amortyzował ciosy, pomyślał jednak, że lepiej pozwolić jej 
prześnić swobodnie ten sen o potędze i wstał. W łazience niestety nie było wanny 
– musiał zadowolić się natryskiem. Wracając wstąpił do jadalni i skrócił o kilka 
cali kabel żyrandola. 
Rozdział XIII 
Szóstego marca Andrzejowi urodziła się trzecia córka. A właściwie czwarta, jeśli 
policzyć tę, którą miał z Danusią Cichowską. Jeszcze niedawno Jacek odczuwałby 
zazdrość; teraz trzeźwo pomnożył sobie Danielę razy cztery, co sprawiło, że 
patrzył na przyjaciela z miesza-niną podziwu i współczucia. Biedak, nie zdaje 
sobie sprawy, że wszystkie kłopoty, trudne chwile i finansowe obsuwy jakie dotąd 
przeżył to pryszcz w porównaniu z tym, co go czeka, gdy panny zaczną po kolei 
dojrzewać. A budowa? Sam wyznał kiedyś Jackowi, że gdyby zdawał sobie sprawę z 
ogromu przedsięwzięcia, nigdy by się na to nie porwał. I tak większość spraw 
organizacyjnych ciągnie przecież Kryśka. Teraz, kiedy została wyłączona co 
najmniej na rok, budowa znowu utknie. 
Sam szczęśliwy tata zdawał się jednak nie dostrzegać żadnych chmur na swym 
pogodnym niebie. Z jego lekko przekrwionych oczu, z całej okrągłej, otoczonej 
dwudniowym zarostem twarzy biła radość tak promienna, że udzieliła się 
wszystkim. W południe Jacek ogłosił go-dziny rektorskie i Andrzej pomknął po 
alkohol, a panie zabrały się do siekania sałatek. Tego dnia Jacek był umówiony z 
Erykiem na ostateczny odbiór dyplomu – zupełnie jednak o tym zapomniał. Kiedy o 
drugiej Eryś zdyszany wpadł do firmy, jego nagłe wtargnięcie zrobiło większe 
wrażenie, niż nalot kontroli skarbowej – wszyscy zamarli wpół gestu, zamilkli 
wpół słowa. Jacek zagarniając go do swego pokoju spojrzał znacząco na Patrynię. 
–
Co to za okazja? – spytał Eryś ciekawie. 
–
Pępkowe. Siadaj. Kropelka whisky? 
–
Owszem, chętnie. To... chyba nie twoje? 
–
Jakim cudem? Koledze urodziła się córka. 
–
No to zdrowie. 
–
Zdrowie. 
Patrynia przyniosła kawę, a kiedy zabrała tacę, na biurku została gruba teczka. 
Eryś nicze-go nie zauważył, bo odwrócił się, żeby obejrzeć nogi wychodzącej 
Patryni i Jacek szybko odsunął teczkę na bok. (Eryk znał się na damskich nogach, 
jak kura na pieprzu, podobnie jak większość mężczyzn przyjmował te sprawy na 
wiarę: jeżeli kobieta odsłania nogi na całej możliwej do odsłonięcia długości, 
to znaczy, że są warte odsłonięcia.) 
– Widzę, że zmieniłeś sekretarkę – rzekł unosząc szklankę. – Słusznie, bo tamta 
była ja-kaś... – skrzywił się i pociągnął whisky. 
Jacek zaskoczony otworzył usta, ale zaśmiał się tylko i nie powiedział nic. 
Rzeczywiście, Patrynia jakoś ostatnio... przepoczwarza się. To dobrze, nareszcie 
bez pudła można odgadnąć jej płeć. Wziął teczkę i położył przed Erysiem. 
– Tu masz ostatni rozdział i całość na dyskietce.Eryś smętnie pogrzebał w 
teczce.
– Słuchaj, a nie mógłbym... to znaczy ten gość chciałby się spotkać z tym 
gościem. No, z tym, który to pisze. 
–
Coś nie tak? 
–
Nie, nie, tylko... trochę tego za dużo.Jacek pokręcił głową.
– 
Nie chce się ujawnić, od razu ci mówiłem. Doradź temu koledze, żeby wyrzucił co 
dru
gie zdanie. Na pewno nikt się nie zorientuje. Eryś zarechotał niepewnie. 
– 
Lubisz sobie pożartować. To dobrze. – Schował teczkę, dopił whisky i wstał. – 
Kroi się duży temat, ale pogadamy innym razem. Teraz jesteś zajęty. 
– No nie, powiedz. 
– 
Zamówienie rządowe. Delikatna sprawa i duża, śliczna góra pieniędzy. Wejdziemy w 
to razem, na zasadach partnerskich. Musimy się spokojnie naradzić, zaplanować 
strategię. 
Zdzwonimy się. Aha – sięgnął po portfel, ale nie wyjął czeku, tylko pasek 
papieru. – Dosta-łem od waszego prezydenta bilety na premierę jakiegoś filmu z 
Nicholsonem. Podobno hit, Oskary i tak dalej. 
–
Dzięki, ale... mam już plany na wieczór. 
–
To komuś daj. No, baw się – klepnął Jacka w ramię i ruszył do drzwi. 
–
Eryk... 
–
Aaaa... widzisz. Skleroza nie boli – mruknął wypisując czek. 
Poszedł. Jacek opadł bezwładnie na swój fotel czując, że nie ma siły wrócić do 
towarzy-stwa. Ogarnęło go raptem zniechęcenie i przygnębienie – jeszcze niedawno 
doświadczał ich tak długo i tak boleśnie, że teraz poczuł muśnięcie paniki: 
nawrót?... Dobry Boże... depresja to nie grypa, którą łapie się przypadkiem... 
to efekt wrodzonej skłonności psychicznej, nie-zbywalnej, obecnej przez cały 
czas w jego umyśle, zaczajonej na sprzyjający splot okoliczno-ści, moment 
odsłonięcia... Zgodnie z radą udzieloną mu w swoim czasie przez psychiatrę 
spróbował dotrzeć do przyczyny, odnaleźć bodziec, który wywołał w nim ten 
przerażający bezwład. Przecież wszystko toczyło się normalnie, trochę byle jak, 
ale jako tako... aż do... no tak. Partnerskie zasady. Partner. Przyjacielski, 
uczynny, zapraszającym gestem otwierający przed Jackiem drzwi do swojego 
wspaniałego świata. Eryś, który jeździ rządową lancią, ma śliczną, dużą górę 
pieniędzy i nie ma z kim pójść do kina. 
Otrząsnął się. Sięgnął po telefon i zadzwonił do Wysockiej. Byli wprawdzie 
umówieni na ten wieczór w Elblągu, ale w zaistniałej sytuacji byłoby lepiej, 
gdyby ona przyjechała do Gdańska. Mógłby teraz swobodnie świętować pępkowe, w 
kinie zdrzemnąć się i na noc dojść do formy. 
Po wyjściu z kina wstąpili na kolację do małej, miłej pizzerii przy Długim 
Targu. (Jacek zwolna utwierdzał się w brzydkim podejrzeniu, że Wysocka umie 
przyrządzać tylko jedną potrawę i że wykorzystuje tę umiejętność jak wędkarz 
swoją puszkę z robakami). 
– Moja żona odziedziczyła w Stanach majątek – powiedział obojętnie. – Jakieś 
akcje, spo-re konto bankowe, dom w Kalifornii. Ta ciotka, którą się opiekowała, 
zapisała jej wszystko. 
Wysocka zastygła na moment z kawałkiem pizzy w ręce, potem podniosła pizzę, 
ugryzła i zaczęła powoli żuć. 
– Wyjeżdżasz? – spytała nie patrząc na niego. 
– 
Co?... – Musiał zawrócić tok swoich myśli o sto osiemdziesiąt stopni, żeby 
zrozumieć, o co pytała. – Chcę wnieść o rozwód, szybko, zanim ona to zrobi. 
Wyprostowała się, w jej ciemnych oczach zabłysła wola walki, triumf przyszłego 
zwycię-stwa. Nie zauważyła, że przedtem dotknęła pizzy nosem i pomalowała go 
sobie na czerwono. 
– 
Wyglądasz, jak Indianin wstępujący na wojenna ścieżkę – powiedział i starł 
serwetką sos pomidorowy z jej nosa. – Wezmę adwokata stąd, z Gdańska. 
Jeśli ktoś ma grzebać w jego brudach, to lepiej niech to będzie ktoś obcy. 
Zresztą jakiś wewnętrzny instynkt nakazywał mu trzymać Wysocką jak najdalej od 
tych spraw. Bez wąt-pienia pozostawał pod jej urokiem, podziwiał jej upór, 
zdecydowanie, profesjonalizm, jedno-cześnie przeczuwał w niej zaborczość, która 
jest prostym przedłużeniem tych wspaniałych cech i to budziło w nim rezerwę. 
Chciał pozostawić sobie możliwość decyzji, co zrobi ze swoją wolnością, kiedy 
już ją odzyska. To, co dla niej było oczywistością – ich wspólna przy-szłość – 
jemu jawiło się jako przedsięwzięcie mgliste i najeżone przeszkodami; 
przeczuwał, że może mu zabraknąć entuzjazmu do ich pokonywania. Na przykład 
Daniela. Nie widział szansy, żeby ją do siebie przekonać, co więcej nie miał 
ochoty próbować. Kto wie, czy nie będzie rozsądniej zostawić wszystko, jak jest, 
bo... lepiej być nie może? 
– „Lepiej być nie może” – powiedział. – Jak ci się podobał Nicholson?