WILBUR SMITH
LAMPART POLUJE W CIEMNOŚCI

AMBER
Tytuł oryginału THE LEOPARD HUNTS IN DARKNESS
Ilustracja na okładce KEVIN TWEDDELL
Redakcja stylistyczna ELŻBIETA MICHALSKA-NOYAK
Redakcja techniczna ANDRZEJ WITKOWSKI
Korekta JACEK RING
Copyright © Wilbur Smith 1984
Autor zastrzega swoje prawa moralne.
Wszystkie prawa zastrzeżone.
Pierwsze wydanie 1984 pod tytułem "The Leopard Hunts in Darkness" opublikowane przez William Heinemann Ltd.
part of Reed Consumer Books Limited,
Michelin House, 81 Fulham Road, London SW3 6RB
and Auckland, Melbourne, Singapore and Toronto
For the Polish edition © Copyright by Wydawnictwo Amber Sp. z o.o. 1995
ISBN 83-7082-457-1
WYDAWNICTWO AMBER Sp. z o.o. 00-108 Warszawa, ul. Zielna 39, tel. 620 40 13, 620 81 62
Warszawa 1997. Wydanie II Druk: Cieszyńska Drukarnia Wydawnicza
Dla Danielle, z colą moją miłością.
T.
en lekki wiatr przewędrował sześćset kilometrów. Wyruszył z bezkresów pustyni Kalahari, którą mali żółci Buszmeni nazywają „Wielką Suchą". Teraz, po dotarciu do zbocza doliny Zambezi, między wzgórzami a nierównym nadbrzeżem rozbił się na wiry i podmuchy powietrza.
Słoń stał tuż poniżej szczytu jednego ze wzgórz. Był zbyt ostrożny, żeby pokazać się na tle nieba. Młode liście drzew masa przysłaniały jego cielsko, zlewające się z szarą skałą zbocza.
Wyciągnął wysoko trąbę, nabrał powietrza w szerokie, owłosione nozdrza, opuścił ją i delikatnie dmuchnął w otwarty pysk. Dwa organy węchowe w górnej wardze rozwarły się niczym pąki róży — badał smak powietrza.
Wyczuwał czysty, ostry piach dalekich pustyń, słodkie pyłki setek dzikich roślin, ciepły odór stada-bawołów z pobliskiej doliny i chłodny posmak wody, którą piły i w której się kąpały. Rozpoznał te i inne wonie i bezbłędnie oszacował odległości od źródła każdego z nich.
Jednak to nie one go interesowały. Szukał innego, drażniącego i przykrego zapachu przebijającego pozostałe: zapachu dymu tytoniowego zmieszanego ze specyficznym odorem piżma: zjełczałym potem w niepranej wełnie; woni nafty, mydła karbolowego i wyprawionej skóry — zapachu człowieka. A on tam był, tak samo uporczywie podążający jego tropem, jak każdego dnia od początku pościgu.
Jeszcze raz stary samiec poczuł, jak budzi się w nim atawistyczny gniew. Ten zapach prześladował niezliczone pokolenia jego gatunku. Od małego nauczył się nienawidzić i bać się go, niemal przez całe życie przed nim uciekał.
Ostatnia przerwa w nieustannym pościgu i ucieczce trwała jedenaście lat. Jedenaście lat spokoju dla stad znad rzeki Zambezi. Słoń nie mógł poznać ani zrozumieć tego przyczyny — miedzy jego prześladowcami toczyła się zacięta wojna domowa, która zamieniła rozległe tereny leżące wzdłuż południowego brzegu Zambezi w strefę buforową. Była ona zbyt
niebezpieczna dla łowców słoni, a nawet dla strażników przyrody, do których obowiązków należało wybijanie nadwyżek populacji. W tamtych latach stadom świetnie się żyło, ale teraz prześladowania zaczęły się od nowa z dawnym, nieprzejednanym okrucieństwem.
Ogarnięty gniewem i przerażeniem stary samiec znów podniósł trąbę i wciągnął straszną woń. Potem odwrócił się i bezszelestnie przeszedł na drugą stronę skalistego wzgórza, które było jedynie szarawą plamą, nieznacznie zakłócającą czysty błękit afrykańskiego nieba. Unosząc w nozdrzch zapach człowieka, zszedł na tylną skarpę, gdzie rozsiane było jego stado.
Wśród drzew rozproszyło się prawie trzysta słoni. Większość samic miała ze sobą młode, niektóre tak małe, że niczym tłuste prosiaczki, mieściły się pod brzuchami matek. Zwijały swoje niewielkie trąbki na czoła i dźwigały je wyżej, do sutków wiszących u nabrzmiałych wymion między przednimi nogami samic.
Starsze słoniątka dokazywały, brykając i ganiając się hałaśliwie, aż któryś z poirytowanych dorosłych osobników zrywał z drzewa gałąź i, dzierżąc ją w trąbie, bił na prawo i lewo. Rozpędzał w ten sposób dokuczliwe maluchy, które piszczały z udawanym przerażeniem.
Samice i młode samce pasły się z niespieszną rozwagą. Powoli wplatały trąby głęboko w gęste zarośla pełne kolców, skąd wyrywały garść dojrzałych jagód i dokładnie układały je w gardzieli, albo końcem poplamionego kła podważały korę drzewa msasa, oddzderały spory jej kawałek i z błogością wpychały go za opadający trójkąt dolnej wargi. Niektóre siadały na tylnych nogach, jak pies, co służy, i podnosiły cielsko, aby wyciągniętą trąbą dosięgnąć delikatnych liści na czubku wysokiego drzewa, lub, wykorzystując cztery tony wagi, napierały szerokim czołem na pień i potrząsały drzewem, które kołysało się i zginało, dopóki nie sypnęło gradem dojrzałych owoców. Trochę niżej dwa młode samce połączyły siły, aby przewrócić wysokie na osiemnaście metrów drzewo, którego górnych liści nawet one nie mogły dosięgnąć. Kiedy upadło z trzaskiem pękających włókien, na wzgórzu pojawił się przewodnik stada i w jednej chwili urwała się radosna wrzawa, zastąpiona nagle wstrząsającą przez kontrast ciszą.
Młode z niepokojem przytuliły się do matek, a dorosłe zwierzęta zamarły w pozycji obronnej, nastawiając uszu i poruszając jedynie czubkami trąb.
Samiec zszedł do nich kołyszącym krokiem. Grube żółte kły zadarł wysoko, a sposób uniesienia poobszarpywanych uszu świadczył o przerażeniu. Jego czaszkę wciąż wypełniał zapach człowieka. Gdy dotarł do najbliższej grupy samic, wyciągnął trąbę i rozdmuchał go nad nimi.
W mgnieniu oka rozpierzchły się, instynktownie stając pod wiatr, tak by zapach prześladowców cały czas leciał w ich stronę. Reszta stada zauważyła ten manewr i przygotowała się do biegu — karmiące matki z młodymi znalazły się w środku, otoczone przez stare, bezpłodne
8
królowe. Młode samce osłaniały stado z przodu, a starsze, ze swoimi adiutantami, z boków. I tak oddaliły się rozkołysanym, tratującym ziemię krokiem, którym mogły posuwać się naprzód dzień i noc, dzień i noc bez przystanku.
Stary uciekający samiec był zbity z tropu. Nie doświadczył nigdy podobnie uporczywego pościgu. Trwał on już osiem dni, a jednak ścigającym nie zdarzyło się zbliżyć na tyle, żeby bezpośrednio zaatakować stado. Znajdowali się na południu. Czuć było ich zapach, ale prawie nigdy nie weszli w ograniczone pole widzenia słoni. Wydawało się, że jest ich wielu, więcej niż wszystkich wcześniej spotkanych przez starego samca ludzi razem wziętych. Tworzyli linię rozciągniętą jak sieć w poprzek południowych szlaków. Widział ich tylko raz. Piątego dnia, będąc u kresu wytrzymałości, zawrócił stado i próbował przedrzeć się na drugą stronę, ale oni przecięli mu drogę. Małe figurki, proste jak patyki, tak zwodniczo kruche, a przecież tak zabójcze, wyskakując z żółtej trawy udaremniły mu ucieczkę na południe. Wymachiwały derkami i uderzały w puste puszki po nafcie, aż starego słonia opuściła odwaga i zawrócił, sprowadzając stado urwistą skarpą w stronę wielkiej rzeki.
Skarpę przecinały ścieżki, którymi od tysięcy lat chodziły stada słoni, ścieżki wiodące po mniej stromych zboczach, przez przejścia i bramy w murach z syderytu. Jednym z takich traktów stary słoń z mozołem sprowadził swoje stado, które w wąskich miejscach wyciągało się w pojedynczą nitkę, po czym znów się rozszerzało.
Nawet w nocy nie pozwolił im się zatrzymać. Wprawdzie nie było księżyca, ale nisko nad ziemią wisiały wielkie białe gwiazdy. Stado prawie bezgłośnie przemierzało ciemny las. Po północy stary słoń zszedł ze ścieżki i poczekał, aż stado pójdzie przodem; nim minęła godzina, wiatr znów przyniósł zepsuty zapach człowieka, słabszy i dużo bardziej odległy, ale wciąż wyczuwalny. Przewodnik stada pospieszył naprzód, aby dogonić swoje samice.
O świcie znaleźli się w okolicy, której nie widział od lat — na wąskim pasku ziemi wzdłuż rzeki. W czasie przeciągającej się wojny ziemia ta stała się sceną intensywnych działań człowieka i dlatego była przez starego słonia omijana aż do dziś, kiedy niechętnie pozwolił się tu zagnać.
Stado nie pędziło już tak szybko. Pościg pozostał daleko w tyle, słonie zwolniły więc i poruszały się w tempie, które nie przeszkadzało im jeść w drodze. Tutaj, w dolnych partiach doliny, las był bujniejszy i bardziej zielony. Lasy msasa ustąpiły drzewom mopani i gigantycznym, spuchniętym baobabom, którym upał wydawał się dodawać sił. Stary słoń wyczuł przed sobą wodę i z pragnienia zaburczało mu w brzuchu, jednak jakieś niejasne przeczucie mówiło mu o innym niebezpieczeństwie niż to nadchodzące od tym — o czymś, co czekało z przodu. Często zatrzymywał się, kołysząc powoli wielkim szarym łbem. Wachlował czujnie uszami, a małe oczka błyszczały mu, kiedy rozglądał się bacznie, nim ruszył w dalszą drogę.
Nagle zatrzymał się raz jeszcze. Coś na granicy wzroku przykuło jego uwagę; coś, co połyskiwało metalicznie w ukośnych promieniach porannego słońca. Z przerażenia odskoczył w tył, a pod wpływem zaraźliwego strachu cofnęło się też całe stado.
Samiec wpatrywał się w plamkę odbitego światła. Powoli trwoga go opuszczała, nic się bowiem nie poruszało prócz lekkiego wiatru przeczesującego las, nic nie było wokół słychać, jedynie jego szum w konarach oraz usypiający świergot i brzęczenie beztroskich ptaków i owadów. Mimo to stary słoń wpatrywał się przed siebie i czekał. W miarę jak słońce się przesuwało, zauważał inne, identyczne metalowe przedmioty i prze-stępował z nogi na nogę, pomrukując gardłowo z niezdecydowania.
Starego samca niepokoił szereg małych kwadratowych płytek z cynkowanej blachy. Były przymocowane do żelaznych rur wbitych w ziemię przed laty, tak. że zapach człowieka dawno już wywietrzał.
Na każdej płytce ludzie wymalowali lakoniczne ostrzeżenie: UWAGA! POLE MINOWE oraz stylizowaną czaszkę i skrzyżowane piszczele. W ostrym słońcu litery ze szkarłatnych zmieniły się w bladoróżowe.
Pole zaminowały wiele lat wcześniej siły bezpieczeństwa rozwiązanego obecnie, składającego się z białych, rządu Rodezji. Miało ono tworzyć swego rodzaju kordon sanitarny — była to próba powstrzymania sił partyzanckich ZIPRA i ZANU przed wejściem na ten teren z ich baz znajdujących się za rzeką w Zambii. Miliony min przeciwpiechotnych i cięższych daymore'ów pokrywały całe pole wzdłuż i wszerz tak gęsto, że jego rozbrojenie stawało się niemożliwe. Koszt takiego przedsięwzięcia był zaś na pewno za wysoki dla nowego, czarnego rządu kraju, który i tak borykał się z poważnymi trudnościami ekonomicznymi.
Stary słoń wciąż się wahał, podczas gdy powietrze zaczął wypełniać huczący łoskot, dziki odgłos huraganu. Dźwięk dochodził zza'stada, znów od południa. Samiec odwrócił się szybko, żeby stawić mu czoło.
Nisko nad szczytami drzew sunął ciemny groteskowy kształt, zawieszony na srebrnym, świszczącym dysku. Napełniając niebo hałasem, obniżył lot nad stłoczonym stadem, tak bardzo że wzbudzony przez wirujące śmigła pęd powietrza wygiął górne gałęzie drzew i poderwał z suchej powierzchni ziemi chmurę czerwonego piachu.
W obliczu nowego niebezpieczeństwa słoń odwrócił się i ruszył naprzód, przekraczając linię rzadko rozsianych, metalowych płytek, a za nim na pole minowe wpadło przerażone stado.
Przebiegł pięćdziesiąt metrów w głąb pola, zanim wybuchła pod nim pierwsza miną. Eksplodowała w górę, prosto w grubą warstwę skóry na jego prawej tylnej nodze, przecinając ją wpół niczym uderzeniem topora. Surowe, czerwone mięso wisiało w strzępach, a głęboka rana odsłaniała białą kość, kiedy zwierzę słaniając się szło dalej na trzech nogach. Następna mina wybuchła pod prawą przednią i zamieniła kopyto w zakrwawione, siekane mięso. Słoń ryknął z bólu i przerażenia i opadł na zad,
10
podczas gdy jego stado, razem z młodymi, mijając go wbiegało na pole minowe. Początkowo głuche odgłosy detonacji rozlegały się sporadycznie wzdłuż skraju pola, ale szybko przeszły w urywane staccato, przypominając grę obłąkanego perkusisty. Czasami cztery czy pięć min wybuchało jednocześnie, wywołując głośną eksplozję dźwięku, który odbijał się od wzgórz skarpy i powracał zwielokrotnionym echem.
Akompaniował temu, niczym sekcja smyczkowa piekielnej orkiestry, świszczący łoskot wirnika śmigłowca, który pikował, kołysał się, opadał i wznosił wzdłuż krańców pola. Zaganiał spłoszone słonie, jak pies pilnujący stada owiec. Pilot to rzucał śmigłowiec, żeby oddać drogę grupie zwierząt, które odłączyły się od reszty, to znów pędził, żeby złapać pięjcnego młodego samca, któremu jakimś cudem udało się przebiec pole bez szwanku i dotrzeć w bezpieczne miejsce na brzegu rzeki. Zmuszał go do odwrotu i zaganiał na pole, gdzie wybuch odrywał zwierzęciu stopę — słoń padał, trąbiąc i rycząc przeraźliwie.
Grzmot rozrywających się min był nieprzerwany jak odgłos bitwy morskiej. Każda eksplozja wyrzucała słup piachu wysoko w spokojne powietrze nad doliną, tak że dziejące się w niej okropieństwa przysłaniała po części czerwona mgła. Piach kręcił się i wirował w górę aż do szczytów drzew, a oszalałe zwierzęta, niczym ciemne, udręczone widma, miotały się oświetlane błyskami wybuchających min.
Jednej ze starszych samic wybuch oderwał wszystkie nogi. Leżała na bolcu i usiłując wstać waliła głową w twardą ziemię. Inna szorowała brzuchem po piachu, ciągnąc za sobą tylne nogi. Trąbą ochraniała malutkie słoniątko u swego boku, aż w końcu mina eksplodowała pod jej klatką piersiową, wyginając żebra na zewnątrz i odrywając jednocześnie zad tulącego się do matki maleństwa.
Inne młode, oddzielone ód matek, biegały z piskiem w chmurze pyłu, aż wybuch i krótkie błyski ognia kładły temu kres, gruchocząc im kończyny.
Długo trwało, zanim spowolniało tempo salw, a eksplozje stały się znów przerywane i w końcu ucichły. Śmigłowiec wylądował przed linią znaków ostrzegawczych. Silnik zamarł i ustało wirowanie śmigła. Słychać było jedynie porykiwania okaleczonych i dogorywających zwierząt, leżących na skotłowanej ziemi pod pokrytymi piachem drzewami. Wejście do śmigłowca było otwarte. Jakiś mężczyzna zeskoczył lekko na ziemię.
Był to Murzyn ubrany w wyblakłą dżinsową kurtkę bez rękawów i obcisłe dżinsy farbowane w plamy. Podczas wojny w Rodezji dżinsowy przyodziewek był nieoficjalnym umundurowaniem żołnierzy opozycji. Mężczyzna miał na nogach kolorowe zachodnie buty' z tłoczeniami, na czubku głowy lotnicze okulary przeciwsłoneczne Polaroida w złotych oprawkach, a o górną kieszeń kurtki zaczepił rząd długopisów — wśród partyzantów kombatantów świadczyło to o wysokiej randze. Pod prawym ramieniem niósł kałasznikowa. Podszedł do skraju pola minowego i stał
11

tam pełne pięć minut, patrząc beznamiętnie na zamieniony w rzeźnię las. Później zawrócił w stronę śmigłowca.
Z kabiny spoglądał uważnie w jego stronę pilot, wdąż w słuchawkach na misternej afro, ale oficer zignorował go i zajął się kadłubem maszyny.
Wszystkie oznaczenia i numery identyfikacyjne pokryto starannie taśmą maskującą, a następnie spryskano czarną emalią w sprayu. W jednym miejscu taśma się odkldła, odsłaniając róg napisu. Oficer krawędzią dłoni ją przylepił; krótkim, ale krytycznym spojrzeniem obrzucił swoje „dzieło" i schronił się w rieniu najbliższego drzewa mopani.
Postawił karabin przy pniu drzewa, rozłożył na ziemi chustkę do nosa, żeby nie pobrudzić spodni, i usiadł, opierając się plecami
0   chropowatą korę. Złotą zapalniczką Dunhilla przypalił papierosa
1  zadągnął się głęboko, nim pozwolił dymowi przesączyć się powoli przez pełne, demne usta.
Wtedy po raz pierwszy uśmiechnął się, chłodno i refleksyjnie, na myśl o tym, jak wielu ludzi, ile czasu i amunicji było trzeba do zabida trzystu słoni w sposób konwencjonalny. „Od czasu wojny w buszu towarzysz komisarz nie stracił nic ze swego sprytu — kto inny wpadłby na coś takiego?" Pokręcił głową z podziwem i szacunkiem.
Wypaliwszy papierosa, palcami rozgniótł niedopałek — ot, taki sobie mały nawyk z tamtych minionych dni — i zamknął oczy.
Straszny chór jęków i ryków nie przeszkodził mu w zaśnięciu. Obudził go dopiero dźwięk ludzkich głosów. Szybko wstał, od razu czujny, i spojrzał na słońce. Było po południu.
Podszedł do śmigłowca i obudził pilota:
—  Nadchodzą.
Zdjął megafon z uchwytu na śdanie i czekał w otwartym luku, aż pierwsi wyłonią się spośród drzew. Spojrzał na nich z rozbawionym lekceważeniem.
— Pawiany! — wycedził z pogardą człowieka wykształconego dla wieśniaka, pogardą jednego Afrykanina dla drugiego, z innego plemienia.
Zbliżali się, idąc długim sznurem po śladach słoni: dwie czy trzy setki mężczyzn otwierających ten pochód i kobiet go zamykających, w okrydach ze skór zwierzęcych i w starej, wystrzępionej odzieży z Zachodu. Wiele kobiet miało nagie piersi. Niektóre z nich były młode. Zuchwale przechylały głowy i lirycznie kołysały krągłymi pośladkami pod krótkimi spódniczkami z ogonów zwierząt. Kiedy odziany w dżins oficer przyglądał się im, pogarda zamieniła się w uznanie —może później znalazłby chwilę dla którejś z nich, pomyślał i włożył rękę do kieszeni dżinsów. Murzyni ustawili się wzdłuż skraju pola minowego, trajkotali i piszczeli z zachwytu. Niektórzy, chichocząc i podskakując, pokazywali sobie nawzajem cielska wielkich, ubitych zwierząt.
Oficer pozwolił im dać upust radości, zasłużyli na tę przerwę. Osiem dni byli w drodze, prawie bez odpoczynku. Pracowali na zmiany jako
12
naganiacze, żeby zapędzić stado słoni do podnóża skarpy. Kiedy czekał, aż się uspokoją, znów zadumał się nad charyzmą i charakterem jednostki, która potrafiła zespolić tę tłuszczę prymitywnych, niepiśmiennych wieśniaków, stworzyć z niej spójną i sprawną całość. Całą operację zorganizował bowiem jeden człowiek.
„To prawdziwy mężczyzna!", oficer pokiwał głową i otrząsnął się z fali uwielbienia. Podniósł do ust megafon.
—  Cicho! Cisza! — uspokoił ich i zaczął rozdzielać zadania do wykonania.
Z tych, którzy mieli topory i pangi, utworzył grupy rzeźników. Kobietom kazał ustawić wędzarnie i wypleść kosze z kory mopani, zaś innym zebrać drewno na ogniska. Potem znów zajął się rzeźnikami.
Żaden z członków plemienia nigdy nie leciał śmigłowcem czy samolotem. Oficer musiał więc ostrym czubkiem swego budora przekonać pierwszych z nich, by weszli do luku. W ten sposób mogli przeledeć nad wąskim, usianym minami paskiem i dostać się do najbliższego martwego słonia.
Wychylając się z luku, oficer spoglądał w dół na starego samca. Oceniał grube, wygięte kły i zauważył, że bestia wykrwawiła się na śmierć. Dał pilotowi znak do obniżenia lotu.
Zbliżył usta do ucha najstarszego mężczyzny.
—  Tylko pamiętaj, żeby wasze stopy nie dotknęły ziemi! — wykrzyczał. Człowiek krótko kiwnął głową. — Najpierw kły, potem mięso.
Tamten powtórzył gest. Oficer poklepał go po ramieniu, a on zeskoczył na puchnący już od gazów gnilnych brzuch słonia i zręcznie na nim balansował. Reszta grupy, ściskając w dłoniach topory, poszła w jego ślady.
Na dany przez oficera znak ręką śmigłowiec podniósł się i pomknął jak ważka do następnego zwierzęcia, z którego pyska sterczała cenna kość —wdąż jeszcze żyło. Dźwignęło się do pozycji siedzącej i wydągniętą trąbą, oblepioną krwią i piachem, próbowało schwytać unoszący się w powietrzu obiekt.
Ubezpieczony sznurem oficer wycelował z kałasznikowa i wystrzelił  ij        łi kk         k   Si         dł i lżł
py            y                  y
jedną kulę w miejsce połączenia karku z czaszką. Samica upadła i leżała bez ruchu obok nieruchomego dała jej dziecka. Oficer dał głową znak szefowi następnej grupy rzeźników.
Balansując na gigantycznych szarych głowach, uważając, by nie tknąć stopą ziemi, robotnicy oddosywali kły od wielkich czaszek. Była to delikatna praca, ponieważ nieostrożne uderzenie mogłoby drastycznie zmniejszyć wartość cennego materiału. Widzieli, jak oficer w plamiastych dżinsach dobrze wymierzonym machnięciem kolby złamał szczękę mężczyźnie, który jedynie wyraził wątpliwość co do otrzymanego rozkazu. Co zrobiłby z kimś, kto uszkodziłby kieł? Pracowali ostrożnie. Gdy kły były już*oddęte, śmigłowiec wdągnął je w górę i przeniósł grupę na następnego trupa.
13
T
Do zapadnięcia zmroku większość słoni zmarła od ciężkich ran albo została dobita, ale jęki tych, które nie otrzymały jeszcze coup de gróce, połączone z odgłosami nadciągających sfor hien i szakali, nadawały nocy przeraźliwe oblicze. Mężczyźni z toporami pracowali dalej przy świetle pochodni z trawy i przed pierwszym brzaskiem zebrali całą kość słoniową.
Teraz mogli zająć się oprawianiem i rozczłonkowywaniem dał. Jednak rosnący upał był szybszy od nich. Odór psującego się mięsa, zmieszany z gazami z rozerwanych wnętrzności, przyprawiał podkradających się padlinożerców o nowe paroksyzmy żarłocznej radośd. Śmigłowiec od razu przenosił każdy oddęty udziec czy łopatkę w bezpieczne miejsce poza polem minowym. Kobiety dęły mięso na pasy i rozwieszały je na prowizorycznych wędzarniach nad tlącymi się ogniskami z zielonych gałęzi.
Podczas nadzorowania prac oficer liczył łupy. Szkoda że nie mogli ocalić skór. Każda była warta z tysiąc dolarów, ale zajmowały za dużo miejsca i nie można ich było odpowiednio zakonserwować, a nadgniłe pozbawione zostałyby wartości. Z drugiej strony lekko nadpsute mięso bardziej odpowiadałoby afrykańskiemu podniebieniu — Anglik zresztą też lubi, kiedy dziczyzna jest skruszała.
Pięćset ton świeżego mięsa straciłoby połowę wagi w czasie suszenia. Na szczęście kopalnie miedzi w sąsiedniej Zambii, z dziesiątkami tysięcy robotników do nakarmienia, były chłonnym rynkiem zbytu protdn. Uzgodniono już cenę — dwa dolary za funt z grubsza uwędzonego mięsa. To dawało około miliona dolarów amerykańskich. No i oczywiście była jeszcze kość słoniowa.
Śmigłowiec przeniósł ją w zadszne miejsce leżące wśród wzgórz, niecały kilometr od chaotycznie rozbitego obozu. Tam ułożono ją w rzędach i wybrany zespół przystąpił do pracy. Wieśniacy usuwali z zagiętych do środka końców kłów tłustą, białą tkankę nerwową w kształcie stożka i oczyszczali kośd z krwi i wszelkich zanieczyszczeń, których zapach mógłby podrażnić wyczulony nos celnika.
Było czterysta kłów. Niektóre, należące do bardzo młodych osobników, ważyły tylko po kilka funtów, ale dężar każdego z kłów przewodnika stada znacznie przekraczał osiemdziesiąt funtów — w sumie średnia waga kła wynosiła dwadzieścia funtów. W Hongkongu płacono sto dolarów za funt, czyli za samą kość można by dostać osiemset tysięcy dolarów. Jeden dzień pracy przyniósłby ponad milion dolarów zysku — w kraju gdzie przedętny roczny dochód dorosłego mężczyzny nie przekraczał sześciuset...
Oczywiśde, z operacją wiązały się również koszty. Jeden z mężczyzn stradł równowagę i spadł ze szczytu martwego delska. Wylądował płasko na pośladkach, prosto na minie przedwpiechotaej. „Syn obłąkanego pawiana", oficer wdąż był zdenerwowany głupotą wieśniaka. Przez nią musieli przerwać pracę na prawie godzinę, żeby zabrać dało i przygotować je do pochówku. Ktoś inny stracił stopę od źle wymierzonego dosu
14
toporem, kilku Murzynów odniosło lżejsze rany od wymachiwania pangami, jeden umarł w nocy z kulą kałasznikowa w brzuchu, kiedy zaprotestował, widząc, co oficer robi z jego młodszą żoną w krzakach za wędzarniami. Kiedy jednak wzięło się pod uwagę zysk, koszty były doprawdy niewielkie. Towarzysz komisarz będzie zadowolony, i nie bez powodu.
Nadszedł ranek trzedego dnia, zanim zespół pracujący nad kośdą ku zadowoleniu oficera wypełnił swoje zadanie. Został potem wysłany w dół doliny do pomocy przy wędzarniach — żadnym oczom nie wolno odkryć tożsamośd ważnego gośda, który miał właśnie przybyć na przegląd łupów.
Przyledał śmigłowcem. Oficer stał na baczność w przerwie między długimi rzędami lśniącej kośd. Wzbudzony przez maszynę pęd powietrza szarpał mu kurtkę i trzepotał nogawkami spodni, ale on trwał nieugięty.
Maszyna osiadła na ziemi. Wyszedł z niej przystojny mężczyzna
0   władczej postawie, silny i wyprostowany, z olśniewająco białymi kwadratowymi zębami na tle mahoniowoczaraej twarzy. Kędzierzawe, typowe dla Murzynów, włosy miał przystrzyżone prawie przy samej kształtnej czaszce. Ubrany był w białą koszulę, demnoniebiesld krawat
1 drogi perłowoszary garnitur włoskiego kroju oraz czarne buty ręcznej roboty z miękkiej delęcej skóry.
Uśmiechając się wydągnął rękę do oficera. Młodszy mężczyzna natychmiast porzudł swą pełną szacunku postawę i podbiegł do niego jak dziecko do ojca.
— Towarzysz komisarz!
—  Nie, nie! — łagodnie, wdąż się uśmiechając, gość zbeształ oficera.— Już nie towarzysz komisarz, ale towarzysz minister. Nie dowódca garstki nie umytych żołnierzy z buszu, ale minister suwerennego rządu. I największy łowca kośd słoniowej wszechczasów, nieprawdaż?
Craig Mełlow skrzywił się, gdy taksówka podskoczyła na kolejnym wyboju na Piątej Aid przy samym wejśdu do Bergdorfa Goodmana. Jej zawieszenie, podobnie jak większość nowojorskich taksówek, bardziej pasowałoby do czołgu Shermana. „Lepiej mi się jechało landroverem przez depresję Mbabwe", pomyślał Craig i nagle poczuł przypływ nostalgii, kiedy przypomniał sobie krętą, porytą koleinami drogę wiodącą przez nieprzystępne tereny leżące na południe od rzeki Chobe, szerokiego zielonego dopływu wielkiej Zambezi.
To było tak daleko stąd i tak dawno temu. Porzudł wspomnienia i powródł do rozmyślań nad sobą. Czuł się zlekceważony. Musiał jechać taksówką na lunch z wydawcą i samemu zapładć za przejazd. Kiedyś wysłaliby po niego limuzynę z szoferem, a miejscem przeznaczenia byłoby JRour Seasons" albo, ,La Grenouille", a nie jakaś makaroniarska spelunka w Village. W ten subtelny sposób wydawcy okazywali niezadowolenie,
15
kiedy pisarz nie dostarczał żadnego maszynopisu przez trzy lata i więcej czasu spędzał ze swoim maklerem i na hulankach w „Studio 54" niż przy maszynie do pisania.
„Tak, chyba mnie to czeka", skrzywił się Craig. Sięgnął po papierosa, ale znieruchomiał, bo przypomniał sobie, że rzucił palenie. Odgarnął więc z czoła gruby kosmyk ciemnych włosów i zaczął przyglądać się twarzom ludzi w tłumie na chodniku. Kiedyś taka krzątanina pobudzała i ożywiała go po ciszy afrykańskiego buszu. Nawet liche fasady z neonami, wychodzące na zaśmiecone ulice, były jakąś odmianą i intrygowały go. Teraz czuł, że dusi się w zamknięciu, i tęsknił za choćby przelotnym widokiem otwartego nieba zamiast tej wąskiej wstążki prześwitującej między wysokimi budynkami.
Taksówka zatrzymała się gwałtownie, przerywając jego rozmyślania, a kierowca nie obracając się wymamrotał:
—  Szesnasta Ulica.
Craig wsunął banknot dzieaędodolarowy w otwór w pancernej szybie z perspeksu, która chroniła taksówkarza przed pasażerami.
—  Reszty nie trzeba — powiedział i wyszedł na chodnik.
Od razu zauważył restaurację—przemyślne włoskie zasłony i butelki chianti w plecionce z rafii w oknie.
Krocząc chodnikiem, Craig poruszał się sprawnie, niemal nie utykając, tak że właściwie trudno było zauważyć tę ułomność. Mimo jego obaw wnętrze restauracji okazało się czyste i chłodne, a zapach potraw pobudzał apetyt.
Od stolika w głębi sali podniósł się Ashe Levy, który skinął mu głową:
—  Craig, mój drogi! — Objął go ramieniem i ojcowsko poklepał po policzku. — Dobrze wyglądasz, ty stary byku!
Ashe wypracował własny, eklektyczny styl. Miał ścięte na jeża włosy i okulary w złotych oprawkach. Nosił kaszmirową marynarkę z wąskimi klapami, koszulę w paski z kontrastującym białym kołnierzykiem, platynowe spinki do mankietów i krawata oraz brązowe buty z surowej skóry z dziurkowanym wzorkiem na noskach. Oczy miał bardzo jasne i unikał patrzenia prosto w oczy rozmówcy. Craig wiedział, że Ashe pali tylko najlepsze cygara — złote tijuańskie.
—  Miły lokal, Ashe. Jak udało ci się go znaleźć?
—  Znudziły mi się stare „Seasons".—Ashe uśmiechnął się szelmowsko, ucieszony, że gest niezadowolenia został dostrzeżony.
—  Craig, chciałbym, żebyś poznał pewną niezwykle utalentowaną damę.     '
Do tej pory siedziała ukryta w cieniu z tyłu stołu, ale teraz pochyliła się i wyciągnęła rękę, która znalazła się w zasięgu światła lampy — na początku Craig nie widział nic więcej.
Dłoń miała wąską, o arystokratycznych palcach, ale paznokcie, choć wypielęgnowane, były krótko przycięte i nie pomalowane. Spod złotej
16
opalenizny prześwitywały błękitem wyraźne żyły. Kości miała delikatne, ale u nasady długich, prostych palców wyczuwało się zrogowacenia skóry — to była dłoń przyzwyczajona do ciężkiej pracy.
Craig uścisnął tę rękę. Poczuł jej siłę, delikatność suchej, chłodnej skóry na wierzchu i stwardniałe miejsca wewnątrz dłoni; spojrzał w twarz nieznajomej.
Miała grube, ciemne jaskółcze brwi. Jej oczy, nawet przy tak słabym świetle, były zielone z miodowymi plamkami wokół źrenic, spojrzenie zaś szczere i bezpośrednie.
—  Sally-Anne Jay — powiedział Ashe. — To jest Craig Mellow. Nos miała prosty, ale trochę za duży, a usta zbyt szerokie, by można
0  nich powiedzieć, że są piękne. Jej gęste ciemne włosy były mocno ściągnięte w tył. Twarz pokrywała miodowa opalenizna, taka sama jak na dłoniach, a policzki były lekko przyprószone piegami.
—  Czytałam pańską książkę — powiedziała. Głos miała czysty
1 spokojny, ze środkowoatlantyddm akcentem. Dopiero gdy usłyszał jego brzmienie, zdał sobie strawę z jej młodego wieku. — Myślę, że zasłużyła na to, co ją spotkało.
—  Komplement czy policzek? — starał się, żeby zabrzmiało to lekko i obojętnie, ale miał gorącą nadzieję, że dziewczyna nie zalicza się do tych, którzy dowodzą swych wysokich wymagań literackich, mieszając z błotem dzieło znanego pisarza, patrząc mu przy tym prosto w oczy.
—  Spotkała się z dobrym przyjęciem — stwierdziła, a Craig się ucieszył, choć najwyraźniej temat uważała za wyczerpany. Aby okazać zadowolenie, uścisnął jej dłoń i przytrzymał chwilę dłużej, aż ona wysunęła ją i położyła z powrotem na kolanach.
Nie była więc łowcą skalpów ani nie miała zamiaru mu nadskakiwać. W każdym razie, pomyślał, dość już miał zachwyconych literatami panienek usiłujących wejść mu do łóżka, a pochlebcy wcale nie byli lepsi od malkontentów — w każdym razie niewiele.
—  Zobaczmy, czy uda się namówić Ashe'a, żeby postawił nam drinka — zaproponował i usiadł naprzeciwko niej.
Ashe jak zwykle narobił zamieszania studiując kartę win, ale w końcu zdecydował się na frascati za dziesięć dolarów.
—  Wspaniały, łagodny smak. — Spróbował wino.
—  Jest zimne i mokre — zgodził się Craig i Ashe znów się uśmiechnął. Obu przypomniało się, że zeszłym razem pili Corton Cha-rlemagne z 1970 roku.
—  Spodziewamy się jeszcze jednego gościa — Ashe poinformował kelnera. — Zamówimy, jak się pojawi. — Obrócił się do Craiga. — Oirialem rtworzyć Sally-Anne okazję, żeby mogła pokazać ci swoje dzieło.
^^—zachęcił ją pisarz, w jednej chwili znów gotów do obrony, ¦ych, co chcieli wypłynąć na jego sukcesie — tych z nie sami, które miał poprzeć, doradców finansowych, którzy
17
mogliby dla niego zająć się jego świetnymi honorariami, innych, którzy pozwoliliby mu spisać swoje biografie i wspaniałomyślnie podzieliliby się z nim zyskiem czy też sprzedaliby mu ubezpieczenie albo raj na morzach południowych, zamówiliby scenariusz filmowy za niewielką zaliczkę albo jeszcze mniejszy udział w zyskach — oni wszyscy zbierali się niczym hieny nad łupem lwa.
Sally-Anne podniosła leżącą na podłodze obok niej teczkę i położyła ją przed Craigiem na stole. Kiedy Ashe poprawiał światło, dziewczyna rozwiązała tasiemki i wyprostowała się na krześle.
Craig otworzył teczkę i znieruchomiał. Poczuł, że na ramionach robi mu się gęsia skórka i kłują go włosy na karku — tak reagował na wielkość, na piękno doskonałe. W Metropolitan Museum przy Central Parku znajdował się obraz Gauguina: polinezyjska madonna z Dzieciątkiem Jezus na ręku. Na jego widok Craiga kłuły włosy. Podobne wrażenie wywołały fragmenty poezji Tomasa Stearnsa Eliota i prozy Lawrence'a Durrella, za każdym razem kiedy je czytał.
Pierwszy takt V Symfonii Beethovena, niewiarygodne jętka Rudolfa Nuriejewa, sposób, w jaki Nicklaus i Borg uderzali piłkę za swoich dobrych czasów — to wszystko przyprawiało go o kłucie. Teraz tego samego dokonała ta dziewczyna.
Przyniosła zdjęcie. Wywołano je techniką drobnoziarnistą, więc każdy szczegół był wyraźny, kolory czyste i bardzo realistyczne. Przedstawiało ono słonia, starego samca. Patrzył w aparat z wyraźnym przerażeniem, uszy rozkładał jak ciemne flagi. W jakiś sposób oddawał bezmiar i nieskończoność kontynentu, a mimo to był osaczony. Wyczuwało się, że na nic się nie zdawała jego ogromna siła, że wprawiały go w popłoch zjawiska wykraczjące poza doświadczenie jego i jego przodków, że niedługo ugnie się pod ciężarem zmian — tak jak sama Afryka.
Fotografia ukazywała też ląd, żyzną, czerwoną ziemię pooraną wiatrem, spieczoną słońcem, zniszczoną suszą. Craig prawie czuł smak kurzu na języku. A ponad wszystkim rozciągało się bezkresne niebo, niosące obietnicę pomocy — srebrne cumulonimbusy przypominające pokryty śniegiem łańcuch górski, przetykane purpurą i fioletem, przekłute jednym tylko promieniem skrytego za nim słońca, który padał na zwierzę, niczym błogosławieństwo.
Dziewczyna uchwyciła treść i tajemnicę jego rodzinnego lądu w jedną setną sekundy potrzebną na otwarcie i zamknięcie się przesłony, podczas gdy on pracował mozolnie przez długie, bolesne miesiące i nawet nie zbliżył się do celu. Uznał już skrycie swą porażkę i bał się spróbować jeszcze raz. Wypił mały łyk mdłego wina, które otrzymał jako naganę za nagły kryzys zaufania we własne możliwości. Wino miało posmak chininy, czego wcześniej nie zauważył.                                                     -¦ A
—  Skąd jesteś? — spytał, nie podnosząc głowy.                     ,
—  Z Denver w Kolorado — odpowiedziała. — Ale mój ojciec wiele
18
lat pracował w ambasadzie w Londynie. Uczyłam się prawie wyłącznie w Anglii. — To wyjaśniało jej akcent. — Wyjechałam do Afryki, kiedy miałam osiemnaście lat, i zakochałam się w niej. — W ten prosty sposób opowiedziała historię swego życia.
Dotknięcie fotografii i odwrócenie jej na drugą stronę wymagało od Craiga wysiłku fizycznego. Pod nią leżało następne zdjęcie, ukazujące młodą kobietę siedzącą na czarnej skale magmowej obok pustego wodopoju. Na głowie miała uszy królika — charakterystyczne dla plemienia Owahimba nakrycie głowy. Stało przy niej dziecko, które karmiła piersią. Skóra kobiety lśniła natarta tłuszczem i ochrą. Jej oczy przypominały oczy malowideł na grobowcach faraonów. Była piękna.
„Zaiste, Denver w Kolorado!" — pomyślał Craig i zdziwiła go własna zawziętość, głębia nagłej niechęci. Jak śmiała ta cholerna, smarkata cudzoziemka utrafić tym portretem młodej kobiety w samo sedno złożonego ducha narodu. Spędził z tymi ludźmi całe życie i nigdy nie widział Afrykanina tak wyraźnie jak w tej chwili, we włoskiej restauracji w Greenwich Village.
Z tłumioną pasją odwrócił zdjęcie. Na następnym obiektyw zaglądał w trąbkowatą gardziel wspaniałego kasztanowato-złotego kielicha kigelii africany — ulubionego dzikiego kwiatu Craiga. W jego lśniącej głębi usadowił się mały żuczek połyskujący opalizującą zielenią niczym cenny szmaragd. Wszystko tworzyło doskonałą kompozycję kształtów i kolorów. Craig poczuł przypływ nienawiści.
I kolejne zdieda. Jedno ze szczerzącym zęby wojskowym gburem z karabinem Kałasznikowa na ramieniu i naszyjnikiem z zasuszonych ludzkich uszu na szyi — karykatura barbarzyństwa i arogancji. Inne przedstawiało pomarszczonego szamana, obwieszonego rogami, paciorkami, czaszkami i wszystkimi przerażającymi akcesoriami jego profesji, wraz z wyciągniętą przed nim na gołej, brudnej ziemi pacjentką. Była nią dojrzała kobieta. Znachor stawiał jej bańki, a jej krew tworzyła ciemne, lśniące węże na skórze. Na piersiach, policzkach i czole miała tatuaże; ostro spiłowane zęby —pozostałość z czasów kanibalizmu —przywodziły na myśl rekina, a oczy, przypominające oczy cierpiącego zwierzęcia, wydawały się wypełnione afrykańskim stoicyzmem i cierpliwością.
I następna fotografia pełna kontrastów—afrykańskie dzieci w pokrytej prymitywną strzechą szkole z pali. Miały po jednym podręczniku aa trzy osoby, ale wszystkie ochoczo zgłaszały się do odpowiedzi na pytania młodej czarnej nauczycielki, a ich twarze rozświetlało palące pragnienie wiedzy.
Na tych zdjęciach było wszystko, pełny zapis nadziei i rozpaczy, skrajnej nędzy i ogromnych bogactw, bestialstwa i czułości, bezlitosnych żywiołów i bujnej płodności, bólu i łagodnego humoru. Craig nie potrafił się'zmusić, żeby podnieść głowę, więc powoli przewracał sztywne, błyszczące kartki, smakując każdy obraz i oddalając chwilę, kiedy będzie musiał spojrzeć dziewczynie w twarz.
19
te
Nagle znieruchomiał, uderzony ujęciem robiącym szczególne wrażenie —cmentarzysko zbielałych kosa. Zdjęcie było czarno-biale, co zwiększało efekt dramatyczny. Kości połyskiwały w oślepiającym słońcu Afryki, całe pola kości, wielka kość udowa i piszczel odbarwione jak wyrzucone przez wodę drewno, olbrzymie klatki piersiowe niczym szkielety osiadłych na mieliźnie kliperów i czaszki wielkości beczek piwa z ciemnymi jaskiniami oczodołów. Craig pomyślał o cmentarzysku słoni—wśród starych myśliwych żył mit o tajemniczym miejscu, do którego udają się słonie, aby umrzeć.
—  Kłusownicy—wyjaśniła. — Dwieście osiemdziesiąt sześć trupów. I Craig, zdumiony liczbą, w końcu na nią spojrzał.
—  Naraz? — spytał, a ona skinęła głową.
—  Zagonili je na jedno ze starych pól minowych.
Craig mimo woli wzdrygnął się i ponownie spojrzał na fotografię. Pod blatem stołu jego prawa ręka powędrowała w dół uda, aż natknęła się na mocny pasek podtrzymujący nogę. Ogarnęło go dławiące współczucie dla losu tych wielkich zwierząt. Przypomniał sobie własne pole minowe i znów poczuł silny wstrząs eksplozji, jakby uderzył go młot kowalski.
— Przykro mi — powiedziała miękko. — Wiem o pańskiej nodze.
—  Odrabia pracę domową — zauważył Ashe.
„Zamknijcie się — pomyślał z wściekłością Craig. — Czemu oboje się nie zamkniecie!" Nie cierpiał, gdy ktoś wspominał o jego nodze. Gdyby dziewczyna rzeczywiście odrobiła pracę domową, wiedziałaby
0 tym — lecz chodziło nie tylko o nogę, ale i o słonie. Craig pracował kiedyś jako strażnik przyrody w departamencie zajmującym się zwierzyną łowną. Poznał słonie, pokochał je, i dowód tej rzezi przerażał go
1  przyprawiał o mdłości. Zwiększyło to jego niechęć do dziewczyny, ponieważ to ona wywołała te uczucia. Chciał się zemścić, jak dziecko czuł żądzę odwetu. Ale zanim go dokonał, przybył spóźniony gość, wciągając ich w litanię dokonywanych przez Ashe'a prezentacji.
—  Craig, chciałbym, żebyś poznał bardzo interesującego faceta. — Gdy Ashe kogoś przedstawiał, nigdy nie zapominał go zareklamować. — To jest Henry Pickering, pierwszy wiceprezes Banku Światowego... posłuchaj, a usłyszysz, jak w jego głowie pobrzękują te wszystkie miliardy dolarów. Henry, oto Craig Mellow, nasz genialny chłopak. Oprócz Karen Blken Craig jest jednym z najważniejszych pisarzy, którzy kiedykolwiek żegnali się z Afryką. To on we własnej osobie!
—  Czytałem tę książkę. — Henry kiwnął głową. Był bardzo wysoki, szczupły i przedwcześnie łysy. Miał na sobie ciemny garnitur i niewiarygodnie białą koszulę, uniform bankiera, jedynie kolor krawata i błyszczących błękitnych oczu ujawniał odrobinę indywidualności. — Tym razem chyba nie przesadzasz, Ashe.
Przyjacielsko pocałował Sally-Anne w "policzek, usiadł, spróbował nalanego przez Ashe'a wina i przesunął kieliszek odrobinę do tyłu. Craig podziwiał jego styl.
20
—  I co pan o nich sądzi? — spytał pisarza Pickering, spoglądając na otwartą teczkę ze zdjęciami.
—  Jest zafascynowany, Henry — wciął się zręcznie Ashe Levy. — Oszalał na ich punkcie, szkoda że nie widziałeś jego miny, kiedy spojrzał na nie po raz pierwszy — jest zafascynowany, człowieku, zafascynowany!
—  Dobrze — powiedział łagodnie Henry, patrząc na Craiga. — Wyjaśniłeś już, o co chodzi?
— Chciałem to podać na gorąco. — Ashe potrząsnął głową. — Chciałem zrobić na nim wrażenie. — Obrócił się do Craiga. — Książka — powiedział. — Chodzi o książkę. Tytuł brzmi Afryka Craiga Mellowa. Masz napisać o Afryce twoich przodków, o tym, jaka była i jaka jest teraz. Wracasz tam i zbierasz materiał. Rozmawiasz z ludźmi...
—  Przepraszam — przerwał mu Henry. — Rozumiem, że posługuje się pan jednym z dwu głównych języków Zimbabwe, sindebele, jak mi się wydaje?
—  Płynnie — Ashe odpowiedział za Craiga. — Jakby był jednym z nich.
—  Dobrze. — Henry kiwnął głową. — Czy to prawda, że ma pan tam wielu przyjaciół, nawet kilku wysoko postawionych?
Ashe nie dał dojść do głosu Craigowi:
—  Niektórzy z jego starych znajomków to ministrowie rządu Zim-babwe. Nie można zajść dużo wyżej.
Craig spuścił wzrok na zdjęcie cmentarzyska słoni. Zimbabwe — nie mógł się przyzwyczaić do tej nowej nazwy nadanej państwu przez czarnych zwycięzców. Wciąż myślał o nim jako o Rodezji. O kraju, który jego przodkowie toporem, kilofem i karabinem maszynowym wydarli przyrodzie. O ich, a do niedawna i jego kraju, wciąż jego domu, bez względu na to jak był nazywany.
—  Książka ma być arcydziełem, nie będziemy na niczym oszczędzać. Możesz jeździć, gdzie chcesz, rozmawiać, z kim chcesz, Bank Światowy tego dopilnuje i za to zapłaci. — Ashe Levy z entuzjazmem pędził dalej, a Craig spojrzał na Henry'ego.
— Bank Światowy wydawcą? — spytał sardonicznie.
Zanim Ashe zdążył otworzyć usta, Pickering go powstrzymał, kładąc mu rękę na ramieniu.
— Ashe, na chwilę ja przejmę pałeczkę — powiedział. Wyczuł nastrój Craiga, wyjaśnił więc łagodnie i uspokajająco. — Nasze interesy polegają głównie na udzielaniu pożyczek krajom rozwijającym się. Prawie miliard zainwestowaliśmy w Zimbabwe. Chcemy chronić naszą inwestycję. Proszę pomyśleć o tym jak o prospekcie reklamowym... chcemy, żeby świat poznał to małe państwo afrykańskie. Chcielibyśmy pokazać na jego przekładzie, jak dobrze może sobie radzić czarny rząd. Sądzimy, że pańska książka mogłaby nam w tym pomóc.
21
—  A to? — Craig wskazał plik fotografii.
—  Chcemy, żeby książka oddziaływała nie tylko na intelekt, ale i na uczucia czytelnika. Uważamy, że Sally-Anne może to zapewnić.
Przez parę chwil Craig nic nie mówił. Poczuł, jak gdzieś głęboko w nim, niczym ohydny gad, kłębi się strach. Strach przed porażką. Potem pomyślał o tym, że będzie musiał konkurować z tymi zdjęciami, dostarczyć tekst, którego nie przygasłyby straszliwe obrazy z obiektywu dziewczyny. Ryzykował reputację, a ona nie miała nic do stracenia. Wszystko przemawiało na jej korzyść. Nie była sprzymierzeńcem, tylko wrogiem. Z pełną siłą powróciła niechęć, znów przeradzająca się w nienawiść.
Pochylała się ku niemu nad stołem, a jej długie rzęsy okalające zielono nakrapiane oczy znalazły się w świetle lampy. Usta drżały jej z entuzjazmu, a na dolnej wardze pojawiła się maleńka kropelka śliny, przypominająca drobną perłę. Nawet teraz, w złości i strachu, Craig zastanawiał się, jaki by był pocałunek tych ust.
—  Craig — odezwała się. — Mogę zrobić lepsze tid tych, jeśli będę miała okazję. Mogę pójść na całość, jeśli da mi pan szansę. Proszę!
—  Lubisz słonie? — spytał Craig. — Opowiem d historię o słoniu. Był sobie stary słoń, w którego lewym uchu mieszkała pchła. Pewnego dnia słoń przechodził przez rozklekotany most. Kiedy był już po drugiej stronie, pchła powiedziała mu na ucho: „O rany, ale rozchwialiśmy ten most!"
Powoli usta Sally-Anne zamknęły się i zbladły. Zamrugała, a ciemne rzęsy zatrzepotały jak skrzydła motyla. Gdy w oczach błysnęły łzy, odchyliła się w tył, poza zasięg światła.
W dszy, która nastąpiła, Craig poczuł nagle wyrzuty sumienia. Był oburzony własnym okrudeństwem i małostkowością. Myślał, że będzie odporna i twarda, że odpowie dętą ripostą. Nie spodziewał się łez. Pragnął ją podeszyć, powiedzieć, że nie chdał, żeby to tak zabrzmiało, wytłumaczyć własny strach i niepewność, ale ona już wstała i podniosła teczkę ze zdjędami.
—  Fragmenty pańskiej książki były pełne zrozumienia i współczuda. Tak bardzo chdałam z panem pracować—powiedziała miękko. — Chyba głupio było spodziewać się, że będzie pan taki jak pańska książka. — Spojrzała na Levy'ego: — Przepraszam, Ashe, nie jestem już głodna.
Wydawca podniósł się szybko.
—  Weźmiemy razem taksówkę — powiedział i odezwał się aksamitnym głosem do Craiga:
— Dobra robota, bohaterze, zadzwoń, jak będziesz miał nowy maszynopis. — I wybiegł za Sally-Anne.
Kiedy znalazła się w drzwiach, oświetliło ją słońce i Craig ujrzał przez spódnicę kształt jej nóg — długich i pięknych. A potem już jej nie było.
Henry Pickering bawił się kieliszkiem i w zamyśleniu spoglądał na wino.
—  To pasteryzowany mocz rzymskiego kozła — powiedział Craig.
22
Głos mu się lekko załamywał. Gestem przywołał kelnera i zamówił butelkę Meursault.
—  Niezła zamiana — eufemistycznie wyraził się Henry. — Cóż, może ten pomysł z książką nie był najlepszy, co? — Spojrzał na zegarek. — Lepiej zamówmy coś.
Rozmawiali o innych sprawach: o długu meksykańskim, rządach Reagana, cenie złota — Henry wolał srebro ze względu na szybki wzrost ceny i sądził, że diamenty wkrótce będą znów dobrze stały.
— Warto kupić akcje De Beers — poradził.
Kiedy pili kawę, podeszła do nich młoda, wysmukła blondynka, siedząca przy jednym ze stolików.
—  Pan jest Craig Mellow — stwierdziła pewnym tonem. — Widziałam pana w telewizji. Pańska książka bardzo mi się podobała. Proszę, niech pan to dla mnie podpisze.
Gdy podpisywał jej jadłospis, pochyliła się nad nim i przydsnęła małą, twardą i gorącą pierś do jego ramienia.
—  Pracuję w dziale kosmetycznym u Saksa na Piątej Aid—wyszeptała. — Zawsze możesz mnie tam znaleźć.
Gdy odeszła, pozostał po niej zapach drogich, pewnie kradzionych perfum.
—  Zawsze odprawiasz je z kwitkiem? — tęsknie spytał Pickering.
—  Człowiek jest tylko człowiekiem — zaśmiał się Craig. Henry uparł się, że zapład rachunek.
—  Czeka na mnie limuzyna, mógłbym dę gdzieś podrzudć — zaproponował.
— Przejdę się, żeby zrzudć spaghetti — odpowiedział pisarz.
—  Wiesz, Craig, chyba wródsz do Afryki. Widziałem, jak patrzyłeś na te zdjęda. Jak ktoś naprawdę wygłodniały.
—  Możliwe.
—  Książka, nasz w niej udział... Chodzi o coś więcej, niż sądzi Ashe. Znasz tam wysoko postawionych Murzynów. To mnie interesuje. Myśli zawarte w twojej książce pasują do naszych poglądów. Jeśli zdecydujesz się wródć, zadzwoń przed wyjazdem. Moglibyśmy wyświadczyć sobie nawzajem przysługę.
Henry usadowił się na tylnym siedzeniu czarnego cadillaca. Kiedy drzwi były jeszcze otwarte, powiedział:
—  Właśdwie sądziłem, że jej zdjęda są niezłe. Zamknął drzwi i dał znak kierowcy.
„Bawu" był przycumowany między dwoma wyprodukowanymi fabrycznie jachtami, czterdziestopiędostopowym camper and nicholsonem a bezkabinowym hatterasem, i prezentował się wcale nie gorzej, mimo że miał już prawie pięć lat. Każdą jego śrubkę Craig wkrędł własnymi
23
rękami. Przystanął przy wejściu do portu, żeby na niego spojrzeć, ale dzisiaj ten widok nie sprawiał mu takiej przyjemności jak zwykle.
—  Było do ciebie parę telefonów, Craig — zawołała do niego dziewczyna z recepcji w biurze portowym. Wszedł do środka. — Możesz skorzystać z tego aparatu — zaproponowała.
Przejrzał notatki, które mu podała. Jedną wiadomość, zaznaczoną „pilne", zostawił jego makler, drugą — redaktor literacki środkowo-zachodniego dziennika. Ostatnio takie telefony nie zdarzały się często.
Najpierw zadzwonił do maklera. Okazało się, że ten sprzedał złote certyfikaty Mocatta, które wcześniej kupił po 320 dolarów za uncję, za 502 dolary. Craig kazał umieścić pieniądze na rachunku na żądanie.
Później wykręcił drugi numer. Kiedy czekał na połączenie, dziewczyna zza biurka krzątała się wyjątkowo pracowicie. Pochylała się nad najniższymi szufladami szafki z dokumentami, tak żeby Craig mógł obejrzeć zawartość jej białych bermudów i różowej koszulki bez pleców.
Kiedy Mellow dodzwonił się do pani redaktor, ta chciała się dowiedzieć, kiedy ukaże się jego nowa książka.
„Jaka znowu książka?" pomyślał gorzko Craig, ale odpowiedział:
—  Nie ustaliliśmy jeszcze dokładnej daty, ale przygotowania trwają. Czy chce pani przeprowadzić ze mną wywiad?
—  Dziękuję, ale zaczekamy do wydania książki, panie Mellow. „To sobie poczekacie, skarbie", pomyślał Craig. Kiedy odwiesił
słuchawkę, dziewczyna rzuciła mu jasne spojrzenie!
— Przyjęcie jest dzisiaj na „Firewater".
Przez okrągły rok co noc na którymś z jachtów odbywało się przyjęcie.
— Wybierasz się?
Między szortami a koszulką widniał płaski, jędrny brzuch. Bez okularów mogła być całkiem ładna i, do diabła, zrobił właśnie ćwierć miliona dolarów na certyfikatach złota, a z siebie głupka na lunchu.
—  Urządzam własne przyjęcie na ,,Bawu" — powiedział — na dwie osoby. — Od dawna czekała cierpliwie i wreszcie nadszedł jej czas.
Twarz dziewczyny się rozjaśniła, po czym poznał, że miał rację. Naprawdę była dość ładna.
—  Kończę o piątej.
—  Wiem — odpowiedział. — Przyjdź od razu po pracy. Zniszczyć jedną i uszczęśliwić drugą, pomyślał. Powinno się wyrównać,
ale oczywiście było inaczej.
Craig leżał na plecach pod prześcieradłem, na szerokiej koi, z rękami ułożonymi pod głową. Słuchał cichych odgłosów nocy — skrzypienia zablokowanego steru, stukania fału o maszt i delikatnego chlupotu fal przy kadłubie. Przyjęcie na „Firewater" po drugiej stronie basenu osiągnęło apogeum, słychać było odległe pluski i przytłumione wybuchy pijackiego
24
śmiechu, kiedy wyrzucano kogoś za burtę, a usta śpiącej obok niego dziewczyny regularnie wydawały ciche, wilgotne i drżące dźwięki.
Była chętna i bardzo doświadczona, ale mimo to Craig wciąż czuł się nieusatysfakcjonowany i niespokojny. Chciał wyjść na pokład, ale to obudziłoby dziewczynę. Wiedział, że wciąż miałaby na niego ochotę, a on miał już dosyć. Leżał więc i pozwalał obrazom z teczki Sally-Anne przesuwać się przed oczami, co przypominało pokaz latarni magicznej. Obudziły one inne, uśpione dawno temu, a teraz znów żywe i świeże, powracające wraz z zapachami, smakami i odgłosami Afryki. Tak więc zamiast hulanki pijanych jachtowiczów słyszał znów nocny rytm tubylczych bębnów wzdłuż rzeki Chobe, zamiast kwaśnej wody East River czuł zapach podzwrotnikowych kropli deszczu na spieczonej ziemi. Zaczął go dręczyć słodkogorzki smutek nostalgii i nie zasnął już tej nocy.
Dziewczyna uparła się, żeby zrobić mu śniadanie. Nie robiła tego z taką wprawą, z jaką się kochała. Kiedy wyszła na brzeg, prawie godzinę zajęło mu sprzątanie kuchni. Potem przeszedł do salonu.
Zasłonił iluminator nad swoim nawigacyjno-pisarskim pulpitem, tak żeby nie rozpraszało go życie portowe, i zasiadł do pracy. Przeczytał jeszcze raz ostatnich dziesięć stron i zdał sobie sprawę, że będzie miał szczęście, jeśli ocali chociaż dwie z nich. Zabrał się do tego z ponurą zawziętością, co odbiło się na rozwoju akcji i konstrukcji dialogów, oklepanych i idiotycznych. Po godzinie sięgnął po stojący na półce przy biurku tezaurus, żeby znaleźć synonim.
— Mój Boże, nawet ja wiem, że nikt w normalnej rozmowie nie używa słowa „pierzchliwy" — wymamrotał, odkładając książkę, i znieruchomiał, gdy spomiędzy kartek wypadł cienki plik złożonego papieru listowego.
Ciesząc się w głębi serca z pretekstu do przerwania zmagań, rozwinął kartki i, lekko zaskoczony, odkrył, że to list od dziewczyny o imieniu Janinę — dzieliła z nim cierpienia spowodowane ranami wojennymi, towarzyszyła mu w bardzo długiej rekonwalescencji, była u jego boku, kiedy stawiał pierwsze kroki po utracie nogi, zastępowała go przy sterze jachtu w czasie pierwszego atlantyckiego sztormu „Bawu". List od dziewczyny, którą kiedyś kochał i prawie poślubił, a której twarz ledwie mógł sobie teraz przypomnieć.
Janinę napisała go w swoim domu w Yorkshire, trzy dni przed ślubem z weterynarzem, który był młodszym wspólnikiem jej ojca. Powoli przeczytał wszystkie dziesięć stron i zrozumiał, dlaczego schował je przed sobą samym. Ze słów Janinę tylko miejscami przebijała gorycz, ale niektóre z nich bardzo bolały.
„...Tak długo byłeś nieudacznikiem, że twój nagły sukces cię zniszczył..."
Zastanowił się nad tym. Czy kiedykolwiek zrobił coś jeszcze poza napisaniem książki, tej jednej, jedynej książki? A Janinę dała mu odpowiedź.
„...Byłeś taki niewinny i delikatny, Craig, taki ujmujący przez twoją
25 

ii
chłopięcą niezdarność. Z takim człowiekiem chciałam żyć, ale kiedy wyjechaliśmy z Afryki, wydawało się, że wszystko w tobie wysycha, zacząłeś stawać się trudny i cyniczny..."
„..Pamiętasz pierwszy dzień naszej znajomości, albo jeden z pierwszych? Powiedziałam d: «Jesteś rozpieszczonym chłopczykiem i rezygnujesz ze wszystkiego, co ma jakąś wartość.» Cóż, to prawda, Craig. Zrezygnowałeś z naszego związku. Nie chodzi mi tylko o te laleczki, łowczynie literackich skalpów, które nie mają gumki w majtkach, chodzi o to, że przestało ci zależeć. Dam ci przyjacielską radę: nie rezygnuj z jedynej rzeczy, którą robisz naprawdę dobrze, nie rezygnuj z pisania, Craig. To byłby naprawdę grzech..."
Przypomniał sobie, z jaką wyniosłością kpił z tego pomysłu, kiedy czytał to po raz pierwszy. Teraz się nie śmiał — za bardzo się bał. Działo się dokładnie tak, jak przepowiedziała Janinę.
„Naprawdę cię pokochałam, Craig, nie od razu, ale z czasem, po trochu. Musiałeś się bardzo starać, żeby to zniszczyć. Ale już cię nie kocham, wątpię, czy kiedykolwiek kogoś pokocham, nawet tego mężczyznę, za którego w sobotę wychodzę za mąż — ale lubię cię, zawsze będę cię lubić. Dobrze ci życzę, a ty strzeż się swego najbardziej nieprzejednanego wroga — siebie samego."
Craig złożył list. Miał ochotę na drinka. Zszedł do kuchni i nalał sobie dużą szklankę Bacardi z odrobiną cytryny. Pijąc, czytał list jeszcze raz. Uderzyło go jedno zdanie.
„Kiedy wyjechaliśmy z Afryki, wydawało się, że wszystko w tobie wysycha — zrozumienie, geniusz."
—  Tak — wyszeptał. — Wyschło. Wszystko wyschło.
Nagle jego nostalgia przerodziła się w nieznośny ból tęsknoty za ojczyzną. Zgubił drogę, jego wewnętrzna fontanna wyschła — teraz chciał powrócić do źródła.
Porwał list na drobne kawałki i wrzucił w spienioną wodę basenu, pustą szklankę zostawił na listwach uszczelniających luk i przeszedł po kładce na molo.
Nie chciał rozmawiać z dziewczyną, więc skorzystał z automatu przy bramie portu.
Poszło łatwiej, niż się spodziewał. Telefonistka z centrali połączyła go od razu z sekretarką Henry'ego Pickeringa.
—  Nie wiem, czy pan Pickering jest wolny. A kto mówi?
—  Craig Mellow.
Pickering włączył się prawie natychmiast.
—  Jest takie stare powiedzenie Matabele: „Człowiek, który pije wodę z Zambezi, zawsze musi wrócić, żeby znów się napić" — powiedział Craig.
—  Więc jesteś spragniony — odrzekł Henry. — Domyśliłem się.
— Powiedziałeś, żebym zadzwonił.
26
—  Odwiedź mnie.
—  Dzisiaj? — spytał Craig.
—  Hej, kolego, jesteś w gorącej wodzie kąpany! Chwileczkę, muszę sprawdzić mój harmonogram... może o szóstej wieczorem? Wcześniej naprawdę nie mogę.
Biuro Henry'ego znajdowało się na dwudziestym szóstym piętrze. Wysokie okna wychodziły na czeluście biegnących wśród drapaczy chmur alei i szeroki zielony pas Central Parku w oddali.
Pickering nalał Craigowi whisky z wodą sodową i przyniósł mu ją. Stali przy oknie, spoglądając w dół na wnętrzności miasta i popijając w milczeniu, podczas gdy wielka czerwona kula słońca rzucała dziwaczne cienie w spąsowiałym zmroku.
—  Chyba czas już porzucić uprzejmości, Henry — odezwał się w końcu Craig. — Powiedz, czego tak naprawdę ode mnie chcesz.
—  Może masz rację — zgodził się Pickering. — Książka była jakby przykrywką. Nie bardzo fair... chociaż, jeśli o mnie chodzi, chętnie zobaczyłbym twój tekst z tamtymi zdjęciami...
Craig zrobił lekki gest zniecierpliwienia, a Henry mówił dalej:
—  Jestem wiceprezesem banku. Kieruję wydziałem afrykańskim.
—  Widziałem napis na drzwiach — skinął głową Craig.
—  Wbrew temu, co twierdzi wielu naszych krytyków, nie jesteśmy instytucją charytatywną, ale jednym z bastionów kapitalizmu. Afryka to kontynent państw o kruchej gospodarce. Oprócz oczywistych wyjątków: Republiki Południowej Afryki i producentów ropy naftowej dalej na pomocy, są to głównie kraje rolnicze, bez kręgosłupa przemysłowego i z niewielkimi zasobami surowców mineralnych.
Craig ponownie skinął głową.
— Wiele z tych państw, które niedawno wyzwoliły się z kolonializmu, wciąż korzysta z infrastruktury zbudowanej przez białych osadników, podczas gdy inne, na przykład Zambia, Tanzania i Mozambik, miały dość czasu, żeby wpaść w chaos ospałości i fantazji ideologicznych. Trudno będzie je uratować. — Henry pokręcił głową ze smutkiem. Przypominał teraz przedsiębiorcę pogrzebowego. — Ale dla innych, jak Zimbabwe, Kenia czy Malawi, jest jeszcze nadzieja. System wciąż działa, jak na razie farmy nie zostały całkowicie zniszczone ani oddane w ręce hord koczujących tam wieśniaków, kolej funkcjonuje i są jeszcze jakieś dewizowe dochody z turystyki oraz handlu miedzią i chromem. Przy odrobinie szczęścia możemy utrzymać je przy życiu.
—  Ale dlaczego? — spytał Craig. — To znaczy, powiedziałeś, że nie zajmujesz się dobroczynnością, więc dlaczego?
—  Dlatego że jeśli ich nie nakarmimy, to wcześniej czy później będziemy musieli z nimi walczyć. Jeśli zaczną głodować, zgadnij w czyje czerwone łapska wpadną.
—  Tak. To brzmi logicznie. — Mellow sączył whisky.
27
liii
—  Wracając do sprawy — mówił dalej Henry — kraje na naszej liście wybranych dysponują prawdziwym kapitałem. Nie jest to nic tak namacalnego jak złoto, ale coś dużo cenniejszego. Są atrakcyjne dla turystów z Zachodu. Jeśli mamy kiedykolwiek zobaczyć jakieś procenty z tych miliardów, które tam utopiliśmy, musimy zrobić wszystko, żeby pozostały atrakcyjne.
—  Jak to zrobicie? — Craig obrócił się do niego.
— Weźmy na przykład Kenię—zaproponował Pickering.—Pewnie, że ma słońce i plaże, ale to samo jest w Grecji czy na Sardynii, które są pioruńsko bliżej Paryża i Berlina. Czego jednak nie ma nad Morzem Śródziemnym, to dzikiej, afrykańskiej przyrody, a właśnie dla niej turyści spędzą w samolotach więcej godzin. To jest zabezpieczenie naszej pożyczki. Dolary turystów trzymają nas w interesie.
—  Dobra, ale gdzie w tym wszystkim miejsce dla mnie? — Mellow zmarszczył brwi.
—  Poczekaj, z czasem dojdziemy do tego — odpowiedział Henry. — Pozwól, że najpierw naświetlę ci z grubsza całą sytuację. Otóż niestety, pierwsze, co widzi czarny Afrykanin po wyniesieniu się białego człowieka i uzyskaniu niepodległości, to kość słoniowa, rogi nosorożców i biegające żywe mięso. Jeden nosorożec czy samiec słonia wart jest więcej, niż czarny obywatel może zarobić w ciągu dziesięciu lat uczciwej pracy. Departament Ochrony Zwierzyny Łownej, przez pięćdziesiąt lat kierowany przez białych, chronił te wspaniałe bogactwa, ale teraz biali uciekli do Australii czy Johannesburga. Arabski szajch gotów jest zapłacić dwadzieścia pięć tysięcy dolarów za sztylet z rączką z prawdziwego rogu nosorożca, a zwycięski partyzant ma w rękach kałasznikowa. Wszystko układa się w logiczną całość.
—  Tak, widziałem to — przytaknął Craig.
—  To samo dzieje się w Kenii. Kłusownictwo było dobrze prosperującym interesem, kierowanym z góry. Z samej góry. Zlikwidowanie tego procederu kosztowało nas piętnaście lat pracy i śmierć jednego prezydenta. Obecnie Kenia ma najsurowsze prawo łowieckie w Afryce, i, co ważniejsze, jest ono przestrzegane. Musieliśmy użyć wszystkich naszych wpływów. Musieliśmy nawet zagrozić, że zakręcimy kurek, ale teraz nasza inwestycja jest bezpieczna. — Przez moment Henry wyglądał na zadowolonego z siebie, lecz po chwili ogarnęła go melancholia.—Obecnie musimy przejść dokładnie taką samą drogę w Zimbabwe. Widziałeś te zdjęcia masakry na polu minowym. Znów rodzi się ten proceder i podejrzewamy, że kieruje nim ktoś bardzo wysoko postawiony. Musimy to przerwać.
— Wciąż czekam, żeby się dowiedzieć, w jaki sposób to mnie dotyczy.
—  Potrzebuję agenta operacyjnego. Kogoś z doświadczeniem... może nawet kogoś, kto pracował kiedyś w Departamencie Ochrony Zwierzyny Łownej, kogoś, kto posługuje się miejscowym językiem, kto ma pretekst do jeżdżenia po kraju i zadawania pytań, może właśnie pisarza zbierającego
28
materiały do nowej książki, który ma znajomych w rządzie. Oczywiście, gdyby mój agent cieszył się międzynarodową sławą, otworzyłoby się przed nim jeszcze więcej drzwi, a gdyby do tego okazał się zagorzałym zwolennikiem kapitalizmu i naprawdę wierzył w to, co robimy, byłby w pełni skuteczny.
—  Ja w roli Jamesa Bonda?
—  Agent operacyjny Banku Światowego. Pensja wynosi czterdzieści tysięcy dolarów rocznie, pokrycie wydatków i wielka satysfakcja zawodowa. A jeśli nie będzie z tego książki, stawiam ci lunch w „La Grenouille" i wybrane przez ciebie wino.
— Jak już powiedziałem, Henry, czas porzucić uprzejmości i pomówić ze mną bez owijania w bawełnę.
W tym momencie Craig po raz pierwszy usłyszał śmiech Henry'ego — zaraźliwy, ciepły, gardłowy chichot.
— Twoja przenikliwość potwierdza słuszność mojego wyboru. Zgoda, Craig, jest coś jeszcze. Nie chciałem sprawy zbyt komplikować, nie zanim w to wejdziesz. Pozwól, że naleję ci kolejnego drinka.
Podszedł do barku w kształcie starego globusa i kiedy wrzucał lód do szklanki, ciągnął dalej:
—  Sprawą wielkiej wagi jest dla nas uzyskanie pełnego obrazu tego, co w ukryciu dzieje się we wszystkich krajach, z którymi coś nas łączy. Innymi słowy, chodzi nam o sprawny system wywiadowczy. Naszej siatce w Zimbabwe daleko do skuteczności. Niedawno straciliśmy najważniejszego człowieka, wypadek samochodowy, w każdym razie tak to wyglądało. Zanim odszedł, przekazał nam wiadomość: słyszał pogłoski
0 planowanym zamachu stanu popieranym przez Ruskich.
—  My Afrykanie nie przywiązujemy wielkiej wagi do głosowania, urny wyborcze to nie dla nas. Jedyne, co się liczy, to zależności plemienne
1 silna ręka. Tfrmwrfi stanu ma więcej sensu niż głosowanie — westchnął Craig.
— Więc jak, wchodzisz do zespołu? — chciał się dowiedzieć Henry.
— Przyjmuję, że w y d a t k i obejmują również bilety lotnicze pierwszej klasy? — spytał złośliwie Mellow.
— Każdy ma swoją cenę.—Pickering zrobił krok w tył. — Czy taka jest twoja?
—  Nie jestem tak tani — Craig pokręcił głową — ale bardzo bym się wkurzył, gdyby jakiś sowiecki lizus rządził krajem, w którym pogrzebana jest moja noga. Przyjmuję pracę.
—  Tak myślałem. — Henry podał mu dłoń. Była chłodna i niezwykle silna. — Przyślę d na jacht gońca z dokumentacją i zestawem przedmiotów pierwszej potrzeby. Dokumentację przeczytaj i oddaj gońcowi. Zestaw zatrzymaj.
Zestaw przedmiotów pierwszej potrzeby Henry'ego Pickeringa zawierał lalka legitymacji prasowych, członkostwo Klubu Ambasadorów TWA,
29
"I,1,1
nieograniczoną kartę kredytową Visa Banku Światowego i ozdobną gwiazdę z metalu i emalii w skórzanym pudełku z wytłoczonym napisem: „Inspektor Terenowy — Bank Światowy".
Craig zważył ją w dłoni:
— Można by zabić nią lwa ludojada — wymamrotał. — Nie wiem, do czego jeszcze mogłaby się przydać.
Lektura akt była dużo bardziej pożyteczna. Kiedy ją skończył, zdał sobie sprawę, że przemianowanie Rodezji na Zimbabwe to prawdopodobnie najmniej drastyczna zmiana ze wszystkich, jakie dokonały się w kraju jego narodzin w ciągu zaledwie kilku lat od dnia, kiedy go opuścił.
Craig ostrożnie jechał wypożyczonym volkswagenem przez faliste wzgórza pokryte złotą trawą, zręcznie otwierając i zamykając przepustnicę. Dziewczyna z plemienia Matabele w biurze wynajmu samochodów na lotnisku w Bulawayo ostrzegła go:
—  Zbiornik jest pełny, sir, ale nie wiem, kiedy będzie pan mógł znów zatankować. W kraju Matabele jest bardzo mało benzyny.
W samym mieście widział długie kolejki samochodów przy stacjach benzynowych, a gdy wpisywał się do księgi meldunkowej i brał klucze do jednego z domków, właściciel motelu pokrótce naświetlił mu sytuację:
—  Rebelianci z Maputo uszkadzają rurociąg ze wschodniego wybrzeża. Cały dowcip polega na tym, że tuż za granicą Afrykanerzy mają mnóstwo benzyny i chętnie by ją sprzedali, ale nasi wspaniali chłopcy nie chcą politycznie skażonego paliwa, więc cały kraj powoli ogarnia zastój. Do diabła z politycznymi mrzonkami... żeby przeżyć, musimy z nimi handlować, i najwyższy czas, żeby przyjęli to do wiadomości.
Craig prowadził więc oszczędnie i niewielka szybkość mu odpowiadała. Pozwalała na uważne przyglądanie się znajomemu krajobrazowi i ocenę zmian przyniesionych przez tych kilka krótkich lat.
Dwadzieścia pięć kilometrów za miastem skręcił z głównej, wyłożonej makadamem drogi i pojechał na pomoc żółtym, piaszczystym traktem. Zanim ujechał kilometr, dotarł do granicy posiadłości. Od razu zauważył, że brama jest przekrzywiona i otwarta na oścież —jeszcze nigdy jej takiej nie widział. Zaparkował i próbował zamknąć za sobą wrota, ale framuga była spaczona, a zawiasy zardzewiałe. Zrezygnował więc i wszedł w trawę, żeby obejrzeć leżącą w niej tablicę.
Ktoś ściągnął ją i zabrał przytrzymujące sworznie. Leżała napisem w dół. Chociaż wyblakła na słońcu, wciąż można było przeczytać:
Hodowla Afrikanderów King's Lynn
Dom „Wspaniałego I"
Wielkiego Mistrza nad Mistrzami
Właściciel: Jonathan Ballantyne
30
Craig miał w pamięci żywy obraz wielkiej czerwonej bestii z przygarbionym grzbietem i kołyszącym się podgardlem. Uginając się pod własnym ciężarem, byk spacerował po arenie z niebieską rozetką czempiona na pysku. Prowadził go, za blaszane kółko w wilgotnych, błyszczących nozdrzach, dumny Jonathan „Bawu" Ballantyne, dziadek Craiga ze strony matki.
Craig wrócił do volkswagena i pojechał dalej przez trawę, która kiedyś była gęsta, złota i słodka, a przez którą teraz prześwitywała, niczym czaszka łysiejącego mężczyzny w średnim wieku, naga piaszczysta ziemia. Zmartwił go stan pastwiska. Nigdy, nawet podczas czteroletniej suszy lat pięćdziesiątych, nie pozwalano w King's Lynn na takie zniszczenie trawy. Craig nie potrafił pojąć, co się tu stało, dopóki nie przystanął przy kępie akacji rzucających cień na drogę.
Kiedy wyłączył silnik, spomiędzy drzew dobiegło go beczenie. Był wstrząśnięty.
—  Kozy! — wykrztusił. — W King's Lynn hoduje się kozy. Bawu Ballantyne pewnie przewraca się w grobie. Kozy na jego
ukochanej trawie. Craig poszedł ich poszukać. Znalazł stado składające się z co najmniej dwustu kóz. Niektóre z tych zwinnych kolorowych zwierząt wspięły się wysoko na drzewa — jadły korę i strąki z nasionami, podczas gdy inne wyrywały trawę z korzeniami, co powodowało jej zanik i niszczenie gleby. Craig widział już spustoszenia, jakie spowodowały te zwierzęta na terytoriach plemiennych.
Stada doglądało dwóch nagich chłopców z plemienia Matabele. Byli zachwyceni, kiedy Craig odezwał się do nich w ich ojczystym języku. Wepchnęli do buzi tanie cukierki, które zabrał ze sobą właśnie na wypadek takiego spotkania, i trajkotaii bez żadnych zahamowań.
Tak, w King's Lynn mieszkało teraz trzydzieści rodzin i każda z nich miała własne stado kóz.
—  Najlepsze kozy w całym kraju Matabele — chwalili się lepkimi ustami chłopcy, a pod drzewami stary, rogaty koziołek wspiął się na młodą kózkę i zaczął podskakiwać z wigorem. — Widzisz! — krzyknęli pastuszkowie — rozmnażają się z ochotą. Niedługo będziemy mieli więcej kóz niż wszystkie inne rodziny.
— Co się stało z białymi farmerami, którzy tu mieszkali?—spytał Craig.
— Poszli sobie! — odrzekli z dumą. — Nasi wojownicy przegonili ich tam, skąd przyszli, i teraz ziemia należy do dzieci rewolucji.
Mieli po sześć lat, ale już świetnie znali rewolucyjne hasła.
Każdy z nich miał na szyi procę ze starej gumowej rurki, a wokół nagiego pasa sznur zestrzelonych ptaków: skowronków, gajówek i przypominających klejnoty cukrzyków. Craig wiedział, że w południe upieką je w całości na rozżarzonych węglach. Poczekają, aż spalą się pióra, i pochłoną ze smakiem małe, sczerniałe ciałka. Gdyby stary Bawu Ballantyne złapał jakiegoś pastucha z procą, porządnie złoiłby mu skórę.
31
Chłopcy odprowadzili Craiga do drogi, wyłudzili od niego jeszcze po cukierku i pożegnali jak starego, dobrego przyjaciela. Mimo kóz i ptaków, Mellow na nowo poczuł do Matabele nieprzepartą sympatię. W końcu byli to Jego" Matabele i dobrze było znowu być w domu.
Zatrzymał się ponownie na wzgórzu i spojrzał w dół na zabudowania King's Lynn. Zaniedbane trawniki były zupełnie zniszczone, a po grządkach łaziły kozy. Nawet z tej odległości Craig widział, że główny budynek opustoszał. Po wyłamanych oknach zostały brzydkie dziury, jak po wybitych zębach. Z dachu skradziono większość płyt azbestowych i belki sterczały na tle nieba niczym samotny szkielet. Blachy z dachu zostały wykorzystane do postawienia obok starych zagród dla bydła rozklekotanych chat dzikich lokatorów.
Craig zjechał ze wzgórza i zaparkował obok zbiornika do kąpieli zwierząt. Wyschnięty dół wypełniony był teraz do połowy piaskiem i śmieciami. Minął go, kierując się do obozowiska koczowników. Mieszkało w nim kilka rodzin. Paroma dobrze wymierzonymi kamieniami odgonił ujadające kundle, które rzucił się na niego, a potem przywitał się ze starym mężczyzną siedzącym przy jednym z ognisk.
— Widzę cię, stary ojcze. — Craig użył tradycyjnego pozdrowienia Matabele, jego znajomość języka jeszcze raz wywołała zachwyt.
Spędził przy ognisku godzinę, gawędząc ze starym Matabele. Słowa coraz łatwiej mu przychodziły, a uszy wychwytywały rytm i niuanse sindebele. Dowiedział się więcej niż w ciągu czterech dni pobytu w kraju Matabele.
—  Powiedzieli nam, że po rewolucji każdy będzie miał ładny samochód i pięćset sztuk najlepszego bydła białych. — Stary splunął w ogień. — Samochody Utają tylko ministrowie. Powiedzieli, że zawsze będziemy mieli pełne brzuchy, ale jedzenie jest pięć razy droższe niż przed ucieczką Smitha i białych. Wszystko jest pięć razy droższe: cukier, sól, mydło... wszystko.
Za rządów białych surowy system kontroli wymiany walut i sztywna struktura wewnętrznych cen chroniły kraj przed najgorszymi skutkami inflacji; teraz doświadczał on wszystkich radości związanych z pc do wspólnoty międzynarodowej i tutejsza waluta zdewaluowała się o dwadzieścia procent.
—  Nie stać nas na bydło — narzekał stary — więc hodujemy kozy. Kozy! — Znów splunął w ognisko i patrzył, jak jego ślina skwierczy w ogniu. — Kozy! Jak Maszona, zjadacze brudu. — Plemienna nienawiść wrzała jak jego plwocina.
Starzec mamrotał z przejęciem nad dymiącym ogniskiem jeszcze po odejściu Craiga, który podszedł do domostwa. Na schodach prowadzących na dużą, położoną od frontu werandę, doznał dziwnego uczucia, jakby nagle miał się przed nim pojawić jego dziadek i powitać go jakąś cierpką uwagą. Oczyma duszy widział znów, jak ten stary mężczyzna stoi przed
I
nim wyprostowany i elegancki, opalony, z gęstymi, srebrnymi włosami i intensywnie zielonymi oczami Ballantyne'ów, i mówi: „Więc jednak przywlokłeś się do domu, Craig!"
Ale na werandzie był tylko gruz i odchody dzikich gołębi, którym nikt nie przeszkadzał gnieździć się na krokwiach.
Przeszedł werandą do podwójnych drzwi prowadzących do starej biblioteki. Wejście do niej zdobiły kiedyś dwa olbrzymie kły słonia, którego zastrzelił prapradziadek Craiga w latach sześćdziesiątych ubiegłego stulecia. Kły te należały do rodzinnej spuścizny i zawsze „pełniły straż" u wejścia do King's Lynn. Dziadek Bawu dotykał ich za każdym razem, kiedy pod nimi przechodził, tak że na żółtej kości pojawiło się wypolerowane miejsce. Teraz w murze widniały jedynie dziury po wyrwanych sworzniach, na których niegdyś wisiały kły. Jedyną pamiątką rodzinną, jaka mu pozostała, był zbiór oprawionych w skórę dzienników: żmudnie spisane dzieje przodków od przybycia jego prapradziadka do Afryki przed ponad stu laty. Kły byłyby dopełnieniem starych ksiąg. Obiecał sobie, że postara sieje odszukać. Na pewno będzie można znaleźć ślad tak rzadkich i cennych przedmiotów.
Wszedł do opustoszałego budynku. Półki, szafki i deski podłogowe zostały zabrane przez dzikich lokatorów doliny na opał, a szyby posłużyły za tarcze małym Murzynom z procami. Książki, portrety na ścianach, dywany i ciężkie meble z rodezyjskiego drewna tekowego — wszystko zniknęło. Z domostwa został tylko szkielet, ale był on trwały. Craig otwartą dłonią poklepał ściany, zbudowane przez prapradziadka Zougę Ballanty-ne'a z ręcznie ciosanych kamieni i zaprawy, która twardniała już niemal sto lat. Wydały głośny dźwięk. Potrzeba było tylko odrobiny wyobraźni i trochę pieniędzy, żeby znów zamienić ten szkielet we wspaniały dom.
Craig wyszedł z budynku i wspiął się na wznoszący się za nim pogórek, na którym pod drzewami msasa, za skalistym szczytem, znajdował się ogrodzony cmentarz rodzinny. Między nagrobkami rosła trawa. Cmentarz, jak wiele innych pozostałości ery kolonialnej, był zaniedbany, ale nie zniszczony.
Craig usiadł na skraju grobu dziadka i powiedział:
—  Cześć, Bawu. Wróciłem. — I wzdrygnął się, kiedy niemal usłyszał pełen udawanego szyderstwa głos starego człowieka, który mówił w jego wyobraźni: „Tak, za każdym razem, kiedy sparzysz sobie tyłek, pędem wracasz do domu. Co się stało tym razem?" — Wyschłem, Bawu — głośno odpowiedział na zarzut i zamilkł.
Siedział tak dłuższy czas, w końcu poczuł, jak jego niepokój powoli opada.
—  Cholerny tu bałagan, Bawu — ponownie przemówił i mała, siedząca na nagrobku jaszczurka z niebieskim łebkiem pierzchła na dźwięk jego głosu. — Kły zniknęły z werandy, a na naszej najlepszej trawie pasą się kozy.
32
3 — Lunput poluje w ciemnoia
33
1
Znowu zamilkł, ale tym razem zaczął coś obmyślać i przeliczać. Siedział tak prawie godzinę, a potem wstał.
— Bawu, co byś powiedział, gdyby udało mi się przegnać te kozy z twojego pastwiska? — spytał.
Zszedł ze wzgórza i wrócił do samochodu.
Kiedy przyjechał z powrotem do miasta, była prawie piąta. Agencja handlu nieruchomościami i dom aukcyjny naprzeciwko Standard Banku wciąż istniały. Nawet przemalowano szyld na purpurowo. Kiedy Craig wszedł do środka, od razu poznał grubego licytatora z czerwoną twarzą, w spodenkach khaki i koszuli bez kołnierza i rękawów.
—  Więc nie ulotniłeś się jak my wszyscy, Jock — powitał Jocka Danielsa.
„Ulotnienie się" było niepochlebnym określeniem emigracji. Spośród dwustu pięćdziesięciu tysięcy białych Rodezyjczyków, prawie sto pięćdziesiąt tysięcy „ulotniło się", od kiedy zaczęły się działania wojenne. Większość z nich wyjechała po przegraniu wojny i przejęciu władzy przez czarny rząd Roberta Mugabe.
Jock gapił się na niego.
—  Craig! — wybuchnął. — Craig Mellow! — Ujął dłoń pisarza brązową zrogowadałą łapą. — Tak, zostałem, ale czasami cholernie tu samotnie. Ale tobie się powiodło, na Boga, naprawdę ci się powiodło. W gazetach piszą, że zarobiłeś na tej książce milion dolarów. Tutaj mało kto mógł w to uwierzyć. Poczciwy Craig Mellow, mówili ludzie, wyobraźcie sobie, nikt inny tylko Craig Mellow.
—  Tak właśnie mówili?—Uśmiech Craiga stężał. Pisarz cofnął dłoń.
—  Mnie się ta książka nie podobała. — Jock pokręcił głową. — Ze wszystkich czarnych zrobiłeś cholernych bohaterów... ale to właśnie lubią za oceanem, prawda? Czarne jest piękne, to sprzedaje książki, co?
—  Niektórzy z krytyków nazwali mnie rasistą — wymamrotał Craig. — Wszystkich nie zadowolisz.
Jock nie słuchał.
—  Jeszcze jedno, Craig, dlaczego musiałeś wydumać, że pan Rhodes był pedałem?
Cecil Rhodes, „ojciec" białych osadników, nie żył już od osiemdziesięciu lat, ale ludzie starej daty wziąż mówili o nim „pan Rhodes".
—  Powody podałem w książce — Craig próbował go ułagodzić.
—  To był wielki człowiek, Craig, ale teraz wśród was, młodych, panuje moda na zrzucanie wielkości z piedestału, zachowujecie się jak kundle próbujące ugryźć w łapę lwa.
Craig zauważył, że Jock zaczął zapalać się do swego ulubionego tematu, i spróbował odwrócić jego uwagę.
34
—  Jock, może się napijemy? — spytał, a Jock zamilkł. Jego różowe policzki i spuchnięty nos były wynikiem działania nie tylko słońca Afryki.
—  No, teraz mówisz z sensem. — Daniels zwilżył wargi językiem. — To był długi, suchy dzień. Poczekaj, tylko zamknę sklep.
—  Gdybym przyniósł butelkę, moglibyśmy się napić tutaj i spokojnie porozmawiać.
Resztki nieprzyjaznego nastawienia Jocka zniknęły jak kamfora.
—  Świetny pomysł. W alkoholowym mają jeszcze kilka butelek Dimple Haig... i, jak już idziesz, przynieś wiadro lodu.
Siedzieli w klitce, która była biurem Jocka, i pili dobrą whisky z tanich grubych kubków. Daniels złagodniał w sposób widoczny.
—  Nie wyjechałem, Craig, bo nie było dokąd. Anglia? Nie byłem tam od wojny. Związki zawodowe i paskudna pogoda... nie, dziękuję. RPA? Czeka ich to samo, co nas, my przynajmniej mamy to za sobą. — Znów napełnił kubki. —Jeśli zdecydujesz się wyjechać, pozwolą ci zabrać ze sobą dwieście dolarów. Dwieście dolarów, żeby zacząć od nowa w wieku sześćdziesięciu pięciu lat... nie, do cholery, dziękuję.
—  Więc jak tu się żyje, Jock?
—  Wiesz, kto jest tutaj optymistą? — spytał Jock., — Ktoś, kto wierzy, że gorzej już być nie może. — Zaniósł się śmiechem i klepnął w nagie, owłosione udo. — Nie. Żartuję. Nie jest aż tak źle. Póki nie oczekujesz dawnego poziomu życia, jeśli trzymasz język za zębami i nie mieszasz się do polityki, możesz żyć w miarę dobrze — pewnie równie dobrze jak gdziekolwiek indziej.
—  A jak im się powodzi, właścicielom dużych farm i rancz?
—  Tworzą elitę. Rząd odzyskał zdrowy rozsądek. Zostawili całe to gówno z nacjonalizacją ziemi. Musieli spojrzeć prawdzie w oczy: jeśli mają nakarmić czarne masy, potrzebują białych farmerów. Robią się z nich dumni. Kiedy przyjmują jakiegoś ważnego gościa, chińskiego komunistę czy libijskiego ministra, obwożą go po farmach białych, żeby pokazać mu, jak wszystko świetnie wygląda.
—  A jak jest z ceną ziemi?
—  Pod koniec wojny, kiedy już wygrywali czarni i robili dużo krzyku o zabieraniu farm i oddawaniu ich masom, ziemi nie można było się pozbyć. — Jock płukał gardło whisky. — Weź na przykład spółkę twojej rodziny, Rholands Ranching Company, w tym wszystkie trzy rancza: King's Lynn, Queen's Lynn i ten duży kawałek ziemi na północy, graniczący z rezerwatem Chizarira... twój wuj Douglas sprzedał to wszystko za cholerne ćwierć miliona dolarów. Przed wojną mógłby żądać dziesięć milionów.
.— Ćwierć miliona. — Craig był wstrząśnięty. — Oddał za darmo!
—  Wchodził w to cały inwentarz: krowy medalistki i nagradzane byki rasy Afrikander, wszystko. — Jock rozkoszował się relacją. — Wi-
35
dzisz, on musiał wyjechać. Był członkiem rządu Smitha od samego początku i wiedział, że będzie spalony, kiedy czarni przejmą władzę. Sprzedał to szwajcarsko-niemieckiemu konsorcjum, zapłacili mu w Zurychu. Stary Dougje zabrał rodzinę i pojechał do Australii. Oczywiście miał już za granicą kilka milionów, więc mógł sobie kupić małe, przyjemne ranczo w Queensland. Tylko nas, biedaków, wszystko, co mamy, trzyma tutaj... my musieliśmy zostać.
—  Napij się jeszcze — zaproponował Craig i powrócił do tematu Rholands Ranching. — Co konsorcjum zrobiło z Rholands?
—  Cholerne przebiegłe szkopy! — Jock zaczął już lekko bełkotać. — Zabrali cały inwentarz, przekupili kogoś z rządu, żeby dostać zezwolenie na eksport, i przewieźli zwierzęta statkiem za granicę, do Republiki Południowej Afryki. Podobno sprzedali je tam za prawie półtora miliona. Pamiętaj, że było to bydło najwyższej klasy, najlepsze z najlepszych. I tak zarobili ponad milion, cały zysk włożyli w akcje złota i zgarnęli następne parę milionów.
—  Ogołocili rancza i je zostawili? — upewnił się Craig, a Jock z powagą kiwnął głową.
—  Oczywiście próbują sprzedać spółkę. Mam ją w swoich ksigach, ale zdobycie nowego inwentarza i rozkręcenie pracy na ranczach wymagałoby olbrzymiego kapitału. Nikogo to nie interesuje. Powiedz mi, kto chce przywozić pieniądze do kraju, który balansuje nad przepaścią?
—  ile chcą za spółkę? — spytał od niechcenia Craig.
Jock Daniels natychmiast wytrzeźwiał i zmierzył pisarza błyszczącym spojrzeniem licytatora.
—  Chyba nie jesteś zainteresowany? — Oczy zaświeciły mu jeszcze bardziej. — Naprawdę zarobiłeś na tej książce milion dolarów?
—  Ile chcą? — powtórzył Craig.
—  Dwa miliony. Właśnie dlatego nie znalazłem nabywcy. Wielu miejscowych chłopaków chętnie położyłoby łapy na tych pastwiskach, ale dwa miliony?! Kto w tym kraju ma takie pieniądze...
—  Przypuśćmy, że dostaliby pieniądze w Zurychu, czy to miałoby wpływ na cenę?
—  Na śmierdzące pachy Maszona!
—  Miałoby wpływ?
—  W Zurychu wzięliby milion.
—  Ćwierć miliona?
—  Nie ma mowy, nigdy, nawet za sto tysięcy lat. — Jock z przekonaniem pokręcił głową.
—  Zadzwoń do nich. Powiedz, że rancza są pełne dzikich lokatorów, że próba ich usunięcia wywołałaby teraz dużo politycznego zamie Powiedz, że na trawie pasą się kozy i za rok ten teren zamieni się w pustynię. Zaznacz, że inwestycja zwróci się im w całości. Powiedz, że rząd zagroził przejęciem ziemi nieobecnych właścicieli. Mogą wszystko stracić.
36
—  To wszystko prawda, ale ćwierć miliona? — zaczął zrzędzić Jock. — Marnujesz mój czas.
—  Zadzwoń do nich.
—  Kto zapłaci za rozmowę?
— Ja. Nic na tym nie stracisz, Jock. Daniels westchnął z rezygnacją.
—  Dobra, zadzwonię.
—  Kiedy?
—  Dzisiaj piątek, nie ma sensu dzwonić przed poniedziałkiem.
—  Dobrze. A tymczasem, czy możesz zdobyć dla mnie kilka kanistrów benzyny?
—  Po co d benzyna?
—  Wybieram się do Chizarira. Nie byłem tam od dziesięciu lat. Jeśli mam kupić ranczo, chciałbym je jeszcze raz obejrzeć.
—  Nie jechałbym tam, Craig. To kraj bandytów.
—  Ludzie kulturalni używają słowa „dysydenci".
—  To bandyci z plemienia Matabele — powiedział z naciskiem Jock — i albo podziurawią ci tyłek, albo porwą cię dla okupu, a może i to,i to.
—  Daj mi benzynę, zaryzykuję. Wrócę na początku przyszłego tygodnia, żeby dowiedzieć się, czy twoi kumple z Zurychu przyjęli propozycję.
Była to cudowna część kraju, wciąż dzika i dziewicza, bez płotów, pól uprawnych i budynków, naturalnie zabezpieczona przed napływem bydła i wieśniaków dzięki biegnącemu od doliny Zambezi do lasów rosnących wzdłuż skarpy pasowi terenu, na którym występowała mucha tse-tse.
Z obu stron teren graniczył z olbrzymimi rezerwatami przyrody — z Rezerwatem Zwierząt Łownych Chizarira i Leśnym Rezerwatem Mzolo. W czasie kryzysu lat trzydziestych stary Bawu starannie wybrał te ziemie i zapłacił po sześć pensów za każdy akr — sto tysięcy akrów za dwa tysiące pięćset funtów. „Oczywiście, to nigdy nie będzie teren hodowli", powiedział kiedyś Craigowi. Nocowali wtedy pod dzikimi figowcami nad zieloną głębią rozlewiska rzeki Chizarira i przyglądali się stepówce, która leciała skosem na tle zachodzącego słońca, szybko poruszając skrzydłami, i wylądowała na drugim, piaszczystym brzegu w kolorze cukru. „Trawa jest kwaśna, a tse-tse zabije wszystko, co spróbujesz tu hodować, ale właśnie dlatego ten kawałek starej Afryki zawsze pozostanie nietknięty."
Dla starego człowieka był to teren polowań i ustronna kryjówka.
Nigdy nie rozciągnął tu drutu kolczastego ani nawet nie zbudował chaty,
bo wolał spać na gołej ziemi pod rozłożystymi konarami dzikiego figowca.
* Bawu polował tutaj bardzo wybiórczo — na słonie, lwy, nosorożce
i bawoły — tylko na niebezpieczne zwierzęta, których zresztą zazdrośnie
37
strzegł przed innymi strzelbami; prawa do polowań nie przyznał nawet własnym synom i wnukom. „To mój mały prywatny raj — powiedział Craigowi — i jestem wystarczająco samolubny, żeby tego nie zmieniać."
Craig wątpił, aby ktoś korzystał z drogi prowadzącej do rozlewiska, od czasu kiedy był tu z dziadkiem po raz ostatni, czyli od dziesięciu lat. Była zupełnie zarośnięta. Słonie zepchnęły na nią drzewa mopani, tworząc z nich prowizoryczne szlabany; rozmyły ją ulewne deszcze.
— No, panie Avis, pomęcz się trochę — rzucił Craig i wjechał na drogę swym małym, ale silnym volkswagenem.
Okazało się, że ten pojazd z napędem na przednie koła jest dość lekki i zwinny, aby dać sobie radę nawet z najbardziej wyboistym korytem wyschniętej rzeki, chociaż Craig musiał na piaszczystym dnie układać gałęzie, żeby samochód miał punkt oparcia na miałkim podłożu. Parę razy zgubił drogę, i aby ją odnaleźć, zmuszony był wysiadać z wozu i uważnie się rozglądać.
Raz wpadł w norę mrównika i żeby z niej wyjechać, musiał lewarkiem podnieść przód volkswagena; mnóstwo czasu zajmowało mu szukanie objazdu wokół drzew-szlabanÓw zwalonych przez słonie. W końcu musiał zostawić samochód i pieszo pokonać ostatnie kilka kilometrów. Do rozlewiska dotarł przy ostatnich promieniach zachodzącego słońca.
Zawinął się w koc, który zwędził z motelu, i spał bez ruchu i marzeń sennych, aż obudził się w czerwonej magii afrykańskiego świtu. Bez podgrzewania zjadł pieczoną fasolkę prosto z puszki i zaparzył kawę, zostawił swoje rzeczy pod dzikim figowcem i zszedł w dół wzdłuż brzegu rzeki.
Pieszo mógł pokonać jedynie maleńki fragment szerokiego klina dzikiego lądu, zajmującego ponad sto tysięcy akrów, ale rzeka Chizarira była jego sercem i główną arterią. To, co znajdzie tutaj, pozwoli mu ocenić, jakie zmiany zaszły na całym terenie, od czasu kiedy był tu po raz ostatni.
Prawie natychmiast zorientował się, że w lesie wciąż pełno jest pospolitej zwierzyny: duże, niesamowite kudu ze skręconymi rogami uskakiwały mu z drogi, machając białymi, puszystymi ogonami, a małe, wdzięczne impale unosiły się wśród drzew niczym różowy dym. Później znalazł ślady rzadszych zwierząt — najpierw świeży odcisk łap lamparta w glinie na brzegu rzeki, gdzie drapieżnik pił w nocy wodę, a następnie wydłużony trop w kształcie łzy i przypominające winogrona odchody wspaniałej czarnej antylopy.
Na lunch zjadł suszoną kiełbasę, którą dął w plasterki scyzorykiem, a z owoców baobabu wyssał białe grudki cierpkiego miąższu. Ruszył dalej i dotarł do szerokiego pasa gęstych zarośli hebanu, i podążył jedną z wąskich, wijących się śdeżek, przetartych przez zwierzęta. Uszedł zaledwie sto kroków, gdy w gąszczu spledonych konarów natrafił na niewielką polankę — ogarnęło go podniecenie. Polana cuchnęła jak
38
zagroda dla bydła, albo jeszcze gorzej. Rozpoznał kopiec odchodów, do którego zwierzę zawsze wraca, aby się wypróżnić. Z wyglądu fekaliów — przetrawione gałązki i kora — oraz faktu, że zostały one wymieszane i porozrzucane, Craig natychmiast wywnioskował, że jest to gnojowisko czarnego nosorożca, jednego z najrzadszych i najbardziej zagrożonych gatunków afrykańskich zwierząt.
Inaczej niż spokrewniony z nim biały nosorożec, łagodne i ospałe zwierzę pasące się na łąkach, czarny nosorożec oskubuje niższe gałęzie gęstych zarośli, wśród których zazwyczaj zamieszkuje. Z natury jest zwierzędem złośliwym, wśdbskim, głupim i łatwo wpadającym w złość. Atakuje wszystko, co go denerwuje, włącznie z ludźmi, końmi, dężarów-kami, a nawet lokomotywami.
Przed wojną w dolinie Zambezi, tam gdzie droga i kolej wiodą w kierunku Wodospadu Wiktorii, grasowała wyjątkowo niebezpieczna bestia. Miała na swoim konde osiemnaście dężarówek i autobusów, które dopadała na stromym odcinku skarpy, gdzie zwalniały do prędkośd marszu. Atakowała je łbem, wypuszczając obłok pary z przebitej rogiem chłodnicy, po czym, w pełni zadowolona, wracała truchtem w gęste zarośla, pokwikując zwydęsko.
Sukcesy tak uderzyły jej do głowy, że w końcu przeliczyła się z siłami i, sunąc dężko po torach niczym rycerz w średniowiecznym turnieju, zaatakowała ekspres jadący do Wodospadu Wiktorii. Lokomotywa poruszała się z prędkośdą trzydziestu kilometrów na godzinę, a ważący dwie tony nosorożec pędził z mniej więcej tą samą szybkośdą w przedw-nym kierunku, spotkanie było więc spektakularne. Podąg wprawdzie zatrzymał się ze zgrzytem, ale dla nosorożca był to koniec kariery rozpruwacza chłodnic.
Najświeższe odchody na gnojowisku pochodziły najwyżej sprzed dwunastu godzin, jak z zadowoleniem stwierdził Craig, a ślady świadczyły o tym, że była tu rodzina złożona z samca i samicy z młodym. Craig uśmiechnął się na wspomnienie starej legendy Matabele, wyjaśniającej zwyczaj rozrzucania odchodów przez nosorożca i jego lęk przed jeżo-zwierzem —jedynym zwierzęciem z buszu, przed którym udeka w panicznym strachu.
Matabele opowiadają, że pewnego razu nosorożec pożyczył od jeżozwierza koleci aby załatać rozerwaną przez derń grubą skórę. Obiecał go oddać przy następnym spotkaniu. Kiedy już zaszył rozdarcie sznurkiem z kory, podziwiając swoje dzieło, włożył kolec w pysk i połknął go przez nieuwagę. Teraz wdąż go szuka i pilnie unika jeżozwierza, obawiając się wyrzutów.
Liczba wszystkich żyjących na świerie czarnych nosorożców nie przekraczała kilku tysięcy, znalezienie paru osobników udeszyło więc Craiga i urealniło jego mgliste dotąd plany związane z tym terenem. * Wdąż z uśmiechem na twarzy poszedł najświeższym odchodzącym
39
od gnojowiska śladem w nadziei wytropienia zwierząt i przebył zaledwie osiemset metrów, kiedy tuż za szarą ścianą nieprzebytych gąszczy, które rosły obok wąskiej ścieżki, rozległ się nagły, świszczący, alarmujący wrzask i ponad krzakami ukazała się chmura brązowych bąkojadów. Te hałaśliwe ptaki żyją w symbiotycznym związku z większymi afrykańskimi zwierzętami, żywiąc się wyłącznie nękającymi je kleszczami i pijącymi krew muchami. W zamian za to są wiernymi strażnikami, otrzegającymi przed niebezpieczeństwem.
Od razu po alarmujących krzykach rozległo się ogłuszające parskanie i sapanie, przywodzące na myśl maszynę parową. Zarośla rozchyliły się z trzaskiem i Craig ujrzał olbrzymią szarą bestię, która wypadła na ścieżkę niecałe trzydzieści kroków przed nim, rycząc w świętym oburzeniu i rozglądając się krótkowzrocznymi oczkami umieszczonymi nad dwoma wypolerowanymi rogami za czymś, na co można by przypuścić atak.
Świadom, że słaby wzrok zwierzęcia nie pozwoli mu zauważyć nieruchomego człowieka z odległości większej niż piętnaście kroków i że lekki wiatr nie przyniesie mu jego zapachu, Craig stał jak słup soli, gotów jednak uskoczyć z drogi w razie ataku. Nosorożec ze zdumiewającą zręcznością obracał się w różne strony, a jego gniewne pomruki nie cichły. W rozgorączkowanej wyobraźni Craiga róg zwierzęcia zdawał się z każdą sekundą rosnąć i zaostrzać. Ukradkiem sięgnął do kieszeni po scyzoryk. Bestia wyczuła ten ruch i przebiegła kilka kroków w stronę Craiga, tak że znalazł się w zasięgu jej wzroku i, w końcu, w prawdziwym niebezpieczeństwie.
Błyskawicznie rzucił nóż nad głową zwierzęcia w rosnący za nim hebanowy gąszcz, a kiedy przedmiot uderzył w gałąź, rozległ się głośny łoskot.
Nosorożec w mgnieniu oka obrócił swe olbrzymie szare cielsko i rzucił się wściekle w kierunku, skąd doszedł go dźwięk. Zarośla rozwarły się jak przed czołgiem i głośne odgłosy szarży szybko cichły, w miarę jak nosorożec biegł w górę wzgórza w poszukiwaniu przeciwnika. Craig usiadł ciężko na środku ścieżki i zgiął się ze śmiechu, w którym pobrzmiewało lekkie echo.
W ciągu następnych kilku godzin Craig znalazł trzy niecki z cuchnącą stojącą wodą, którą te dziwne zwierzęta wolą od czystego nurtu rzeki, i wybrał nawet miejsca przyszłych kryjówek dla turystów, skąd mogliby oglądać nosorożce z bliska. Oczywiście przy wodzie ustawi słone lizawki, aby uczynić te miejsca bardziej atrakcyjnym dla zwierząt Pozwoli to fotografować je z bliska i przyglądać się im do woli.
Siedząc na pniu przy jednym z wodopojów, zastanawiał się nad argumentami przemawiającymi za realizacją jego planów. Miejsce leżało o niecałą godzinę lotu od Wodospadu Wiktorii, jednego z siedmiu przyrodniczych cudów świata, który przyciągał co miesiąc około tysiąca turystów. Przyjazd tutaj wymagałby od nich niewielkiego nadłożenia
40
drogi i niedużej dopłaty do biletu lotniczego. Na stosunkowo małym obszarze żyło tu wiele gatunków dzikich zwierząt, a wśród nich właśnie czarny nosorożec, tak rzadko spotykany nawet w rezerwatach. Teren z obu stron graniczył z nie zagospodarowanymi rezerwatami przyrody, więc interesujących zwierząt nie powinno zabraknąć.
To, o czym myślał, to obóz z szampanem i kawiorem, w rodzaju prywatnych posiadłości sąsiadujących z Parkiem Narodowym Krugera w Republice Południowej Afryki. Zbudowałby małe obozy, wystarczająco oddalone jeden od drugiego, aby stworzyć wrażenie, że ma się to odludzie tylko dla siebie. Zatrudniłby zmyślnych przewodników, którzy zabieraliby turystów na pełne przygód wycieczki landroverem lub pieszo, żeby pokazać im zwierzęta rzadkich i niebezpiecznych gatunków. Wieczorem wracaliby do obozu, gdzie czekałyby na nich luksusowe warunki — klimatyzacja, wyszukane potrawy i wina, młode, ładne hostessy, które by im nadskakiwały, filmy przyrodnicze oraz ciekawe i pouczające wykłady wygłaszane przez ekspertów. I brałby za to wszystko bąjońskie sumy, kierując swą ofertę do najbogatszych.
Było już po zmroku, kiedy wyczerpany Craig powrócił do swego prowizorycznego obozowiska pod dzikimi figowcami; twarz i ramiona poczerwieniały mu od słońca, kark swędział i spuchł od ukąszeń tse-tse, a wrażliwy kikut nogi bolał go od niecodziennego wysiłku. Był za bardzo zmęczony, aby jeść. Odczepił protezę, napił się whisky z plastikowego kubka, zawinął w koc i prawie natychmiast zasnął. W nocy, kiedy ocknął się na chwilę, słuchał z sennym zadowoleniem odległych, dumnych ryków polujących lwów.
Rano obudziły go pogwizdywania zielonych gołębi, które urządziły sobie ucztę na figowcach nad jego głową. Poczuł wilczy głód i uczucie da, jakiego nie pamiętał od lat.
Po śniadaniu pokuśtykał nad wodę ze zwiniętym „Tygodnikiem
lerów", biblią afrykańskich rolników, w ręku. Tam, gdy usiadł płytkim miejscu na piasku o ziarnach wielkości cukru, przyjemnie awatym pod gołymi pośladkami, a wciąż obolały kikut zanurzył w kojącej, chłodnej, zielonej wodzie, zaczął wgłębiać się w ogłoszone w piśmie ceny inwentarza i liczyć w pamięci.
Jego ambitne plany szybko uległy ograniczeniu, kiedy zorientował się, ile będzie kosztowało rasowe bydło i konie do King's Lynn i Queen's Lyim. Konsorcjum sprzedało ich stada za półtora miliona, a od tego czasu ceny poszły w górę.
Musiałby kupić dobre byki i krowy i samemu powoli pracować nad wyhodowaniem własnej odmiany. Koszty wciąż byłyby wysokie — trzeba by na nowo wyposażyć rancza, a stworzenie ośrodka turystycznego tutaj, nad Chizarira, będzie kosztować drugie tyle. Poza tym musiałby usunąć rodziny dzikich lokatorów razem z ich kozami, a jedynym sposobem na to było zaproponowanie im odszkodowania. Dziadek Bawu zawsze mu
'/7                                  41

\.
mówił: „Zastanów się, ile cię to może kosztować, i pomnóż to przez dwa. Wtedy poznasz przybliżoną sumę."
Craig rzucił tygodnik na brzeg i położył się na plecach, tak że nad wodą widoczna była tylko jego głowa.
Liczył i kalkulował. Na jego korzyść przemawiał fakt, że do tej pory żył oszczędnie na jachcie, inaczej niż wielu innych pisarzy, którzy nagle osiągnęli sukces. Książka przez prawie rok utrzymywała się na listach bestsellerów po obu stronach Atlantyku, została uznana za najlepszą przez trzy znaczące kluby książki, przetłumaczona na języki obce, w tym na hindu, wydana w skróconej wersji przez Reader's Digest; posłużyła również do nakręcenia serialu telewizyjnego — był to sukces, mimo że do jego dochodów zawsze w końcu wtrącał się poborca podatkowy.
I znów miał szczęście — nawet po tych grabieżach mógł spekulować na złocie i srebrze, wykonał trzy udane posunięcia na giełdzie i, w końcu, we właściwym czasie zamienił większość zysków na franki szwajcarskie. Oprócz tego mógł przecież sprzedać jacht. Przed miesiącem proponowano mu za „Bawu" sto pięćdziesiąt tysięcy dolarów, ale nie miał najmniejszej Ochoty się z nim rozstawać. Poza tym mógł spróbować wydusić od Levy'ego jakąś większą zaliczkę na poczet kolejnej książki i dać mu w zastaw własną duszę.                                                    .
Dokonawszy ostatecznych podsumowań, doszedł do wniosku, że jeśli zrobi wszystko, co w jego mocy, i wykorzysta wszelkie możliwości, może uda mu się zdobyć półtora miliona, co dałoby mu zaledwie połowę sumy.
—  Henry Pickeringu, mój ulubiony bankierze, czyżby szykowała ci się niespodzianka? — Uśmiechnął się zawadiacko na myśl o tym, że ma zamiar złamać pierwszą, najważniejszą zasadę ostrożnego inwestora i postawić wszystko na jedną kartę. — Drogi Henry, nasz komputer wybrał cię jako szczęśliwego pożyczkodawcę półtora miliona dolców jednonogiemu, skończonemu, byłemu grafomanowi — chwilowo nie potrafił wymyślić nic lepszego i nie warto było się tym naprawdę przejmować przed otrzymaniem odpowiedzi od konsorcjum. Zajął się więc bardziej doczesnymi rozważaniami.
Pochylił głowę i zaczerpnął w usta łyk czystej, słodkiej wody. Chizarira była jednym z mniejszych dopływów Zambezi, znowu więc pił wodę tej wielkiej rzeki, tak jak zapowiedział to Pickeringowi. Słowa „Chizarira" nie wymówiłby za nic żaden turysta, nie mówiąc o jego zapamiętaniu. Potrzebował innej nazwy, pod którą będzie sprzedawał swój mały afrykański raj.
—  Wody Zambezi — powiedział. — Nazwę go Wody Zambezi, Zambezi Waters. — I omal się nie zakrztusił, kiedy w pobliżu miejsca, w którym leżał, rozległ się wyraźny głos:
—  To pewnie szaleniec. — Był to głęboki, melodyjny głos Matabe-le. — Najpierw przychodzi tu sam i bez broni, a potem siada wśród krokodyli i mówi do drzew!
42
Craig zręcznie przetoczył się na brzuch i spojrzał na trzech mężczyzn, którzy bezszelestnie wyszli z lasu i stali teraz na brzegu, dziesięć kroków od niego, przyglądając mu się z tajemniczymi minami.
Wszyscy trzej ubrani byli w wypłowiały dżins—mundur partyzantów z buszu — a bronią, którą nieśli z niedbałą zręcznością, były wszechobecne kałasznikowy z charakterystycznymi, lekko zakrzywionymi, czarnymi magazynkami i częściami drewnianymi pokrytymi blachą.
Dżins, kałasznikowy, Matabele — Craig nie miał wątpliwości, kim byli. Regularne oddziały Zimbabwe nosiły obecnie mundury robocze lub polowe, większość z nich miała broń NATO i mówiła językiem Maszona. Ci tutaj to członkowie rozwiązanej Rewolucyjnej Armii Ludowej Zimbabwe, którzy stali się teraz rebeliantami —• ludźmi nie podlegającymi żadnemu prawu ani władzy, zamienionymi przez długą, morderczą i krwawą wojnę w buszu w twardych, bezwzględnych mężczyzn ze śmiercią w oczach i dłoniach. Mimo że Craig został uprzedzony o możliwości takiego spotkania i właściwie prawie go oczekiwał, wywołany nim wstrząs przyprawił go o suchość w ustach i mdłości.
—  Nie musimy go zabierać — powiedział najmłodszy z trzech partyzantów. — Możemy go zastrzelić i po cichu pogrzebać, tyle samo to warte co wzięcie zakładnika. — Nie skończył jeszcze dwudziestu pięciu lat, jak domyślał się Craig, a zabił już pewnie po jednej osobie na każdy rok swego życia.
—  Tych sześciu zakładników, których zgarnęliśmy na drodze do Wodospadu Wiktorii, długo dawało nam w kość, a w końcu i tak musieliśmy ich załatwić — zgodził się drugi mężczyzna i razem spojrzeli na trzeciego.
Niewiele był od nich starszy, ale nie było wątpliwości, że to właśnie on jest przywódcą. Jego twarz od- kącika ust przez policzek do włosów przy skroni przecinała cienka blizna. Ściągała mu usta w krzywy, sardoniczny uśmiech.
Craig pamiętał zdarzenie, o którym mówili. Partyzanci zatrzymali autobus turystyczny na głównej drodze do Wodospadu Wiktorii i uprowadzili sześciu mężczyzn, Kanadyjczyków, Amerykanów i Brytyjczyka — zabrali ich do buszu jako zakładników i chcieli wymienić na więźniów politycznych. Mimo intensywnych poszukiwań prowadzonych przez policję i regularne oddziały wojska nie odnaleziono żadnego z zakładników.
Dowódca przez parę długich sekund wpatrywał się w Craiga ciemnymi oczami, a potem przygotował karabin do ostrzału automatycznego.
—  Prawdziwy Matabele nie zabija brata krwi członka swojego plemienia. — Dużo kosztowało Craiga odezwanie się pewnym głosem, w którym nawet nie brzmiała nuta przerażenia. Jego sindebele był tak płynny i bez zarzutu, że dowódca partyzantów zamrugał ze zdziwienia.
. — Hau! — powiedział, co miało wyrazić zdumienie. — Mówisz jak mężczyzna, ale kto jest tym bratem krwi, którym się przechwalasz?
43
—  Minister Tungata Zebiwe — odpowiedział Craig i zauważył natychmiastową zmianę wyrazu oczu mężczyzny i nagłe zmieszanie jego dwóch towarzyszy. Uderzył w strunę, która wytrąciła ich z równowagi, i opóźnił przynajmniej o chwilę własną egzekucję. Mimo wszystko automatyczny karabin dowódcy wciąż był gotów do strzału, wciąż celował w jego brzuch.
Ciszą przerwał chłopak, mówiąc głośno, aby pokryć własną niepewność:
—  Byle pawian może wykrzykiwać ze wzgórza imię lwa z czarną grzywą i domagać się jego ochrony, ale czy lew pozna tego pawiana? Zabijmy go, mówię, i skończmy już tę sprawę.
—  A jednak on mówi jak brat — wymamrotał dowódca — a towarzysz Tungata to surowy człowiek...
Craig zdał sobie sprawę z tego, że jego życie wciąż wisi na włosku, wystarczyłoby tylko lekkie przechylenie szali na którąś stronę.
—  Coś wam pokażę — powiedział, wciąż bez najlżejszego drżenia w głosie. — Pozwólcie mi podejść do mojego plecaka.
Dowódca się wahał.
—  Jestem nagi — przekonywał go Craig. — Bez broni, nie mam nawet noża, a was jest trzech, z karabinami.
—  Idź! — zgodził się Matabele. — Ale uważaj. Od wielu księżyców nie zabiłem nikogo i brakuje mi tego.
Craig ostrożnie podniósł się z wody i ujrzał w ich oczach zainteresowanie, z jakim przyglądali się jego nodze, uciętej w połowie goleni, między kolanem a kostką, oraz kompensującemu umięśnieniu drugiej nogi i reszty dała. Zainteresowanie zamieniło się w przezorny szacunek, gdy zobaczyli, jak prędko i zręcznie porusza się na jednej nodze. Ociekający wodą spływającą po twardych, płaskich mięśniach klatki piersiowej i brzucha, dotarł do plecaka. Przygotował się do tego spotkania — z przedniej kieszeni wyciągnął portfel i wręczył dowódcy partyzantów kolorowe zdjęcie.
Przedstawiało ono dwóch mężczyzn siedzących na masce przedpotopowego landrovera. Śmiejąc się jeden drugiego obejmował ręką. W wolnych rękach trzymali po puszce piwa, którą obaj salutowali fotografowi. Panujące między nimi zrozumienie i łącząca ich przyjaźń rzucały się w oczy.
Partyzant z blizną przyglądał się zdjęciu dłuższą chwilę, a następnie zabezpieczył broń.
—  To towarzysz Tungata — potwierdził i podał fotografię pozostałym dwóm.
—  Może — przyznał niechętnie chłopak — ale dawno temu. Wtiąż uważam, że powinniśmy go jednak zastrzelić. — Ale zabrzmiało to raczej jak tęskne życzenie niż przekonanie.
—  Towarzysz Tungata połknąłby dę bez żuda — jego kolega zakończył dyskusję i zarzucił broń na ramię.
44
Craig podniósł z ziemi sztuczną nogę i błyskawicznie przymocował ją do kikuta, co bardzo zaintrygowało żołnierzy, którzy zapomnieli o swych morderczych zamiarach i skupili się wokół białego, badając jego cudowną protezę.
Znając dobrze upodobanie Afrykańczyków do żartów, Craig zaczął się dla nich wygłupiać. Zatańczył, wykręcił piruet na chorej nodze, bez mrugnięda okiem trzasnął się w goleń i w końcu zdjął z głowy najmłodszego, najbardziej żądnego krwi partyzanta czapkę, skręcił ją w kulę i z okrzykiem „Pele!" posłał ją kopnięciem sztucznej nogi między niższe gałęzie dzikiego figowca. Pozostali dwaj wyli z radośd i śmiali się do łez z poniżenia chłopaka, który wdrapywał się na drzewo, aby odzyskać czapkę.
Wyczuwając właściwy moment, Craig otworzył plecak i wyjął z niego kubek i butelkę whisky. Nalał słuszną porcję i podał naczynie dowódcy z blizną.
—  Za brad — powiedział.
Żołnierz oparł karabin o pień i przyjął kubek. Opróżnił go jednym haustem i z rozkoszą wypuścił opary alkoholu nosem i ustami. Dwaj pozostali przyjęli swoje porcje z równym zapałem.
Gdy Craig wdągnął spodnie i usiadł na plecaku, stawiając przed sobą butelkę, Matabele odłożyli broń i przykucnęli w półokręgu twarzą do niego.
—  Nazywam się Craig Mellow — powiedział.
—  Będziemy mówić na dębie Kuphela — odrzekł dowódca — to znaczy „noga chodzi sama". — Pozostali zaklaskali z aprobatą, a Craig nalał każdemu whisky, aby uczcić swoje chrzciny.
—  Ja jestem towarzysz Czujny — oznajmił mu najstarszy. Większość partyzantów przyjęła pseudonimy wojenne. — To towarzysz Pekin. — W hołdzie chińskim instruktorom, jak przypuszczał Craig. — A to — dowódca wskazał najmłodszego — jest towarzysz Dolar.
Craig z trudem powstrzymał się od śmiechu przy tym zaskakującym zestawieniu ideologii.
—  Towarzyszu Czujny — powiedział — naznaczyły dę kanka. Słowo kanka oznaczało szakale, siły bezpieczeństwa. Craig domyślał
się, że dowódca będzie dumny ze swych blizn wojennych. Towarzysz Czujny pogładził się po policzku.
— Bagnet. Myśleli, że nie żyję, i zostawili mnie hienom.
— A twoja noga — zrewanżował się Dolar. — Też na wojnie? Odpowiedź twierdząca zdradziłaby, że walczył przedwko nim. Nie
mógł przewidzieć ich reakcji, ale wahał się tylko chwilę, zanim skinął głową.
— Wlazłem na jedną z naszych własnych min.
—  Na własną minę! — Czujny zapiał z zachwytu nad kawałem. — Stanął na swojej własnej minie!
• Inni też uznali to za zabawne i Craig nie wyczuł w nich żadnych oznak niechęci.
45
—  Gdzie? — dopytywał się Pekin.
—  Nad rzeką, między Kazungula i Wodospadem Wiktorii.
—  A tak. — Pokiwali głowami. — To było złe miejsce. Często przechodziliśmy tam przez rzekę — wspomniał Czujny. — Właśnie tam biliśmy się ze Skautami.
Skauci Ballantyne'ów tworzyli jedną z elitarnych jednostek oddziałów bezpieczeństwa, Craig był ich zbrojmistrzem.
—  Tego dnia, kiedy wszedłem na minę, Skauci poszli za rzekę za waszymi ludźmi. Na zambijskim brzegu była straszna bitwa i wszyscy Skauci zginęli.
—  Hau! Hau! —wykrzykiwali ze zdumienia. — To było tego dnia! Byliśmy tam — walczyliśmy wtedy z towarzyszem Tungatą.
—  Co za walka! Jakie piękne zabijanie, kiedy wpadli w pułapkę — wspominał Dolar, a w jego oczach znów pojawił się morderczy błysk.
— Walczyli! Matko Nkulu Kulu, jak oni walczyli! To byli prawdziwi mężczyźni!
Żołądek Craiga skręcił się z mdłości od tych wspomnień. Tego feralnego dnia Skautów poprowadził za rzekę jego kuzyn, Roland Ballantyne. Kiedy Craig leżał krwawiąc na skraju pola minowego, z oderwaną nogą, parę kilometrów dalej Roland i jego ludzie walczyli i ginęli. Ich ciała zostały zbezczeszczone i sprofanowane przez tych ludzi, z którymi teraz rozmawiał o tym jak o pamiętnym meczu piłki nożnej.
Craig dolał jeszcze whisky. Jak on wtedy nienawidził ich i ich kumpli — „terrsów", jak ich nazywali, „terrorystów" — nienawidził szczególną nienawiścią, którą czujemy do tego, co zagraża naszemu istnieniu i wszystkiemu, co dla nas najdroższe. Ale teraz, kiedy przyszła na niego kolej, pozdrowił ich uniesieniem kubka i wypił. Słyszał o pilotach RAF-u i Luftwafte, którzy spotykali się po wojnie i wspominali, tak jak oni teraz, raczej jak towarzysze broni niż śmiertelni wrogowie.
—  Gdzie byłeś, kiedy bombardowaliśmy magazyny w Harare i spaliliśmy paliwo? — pytali.
— Pamiętacie, jak Skauci skakali z nieba na nasz obóz w Molingushi? Zabili wtedy ośmiuset naszych, i ja tam byłem! — przypominał z dumą Pekin. — Ale mnie nie dopadli!
W tym momencie Craig poczuł, że nie może już dłużej podtrzymywać tej nienawiści. Pod warstwą okrucieństwa i* barbarzyństwa, będącą wynikiem wojny, kryli się prawdziwi Matabele, których zawsze kochał, ludzie o wielkim poczuciu humoru, głębokiej dumie indywidualnej i plemiennej, wielkim poczuciu honoru i lojalności oraz z własnym specyficznym kodeksem etycznym. Kiedy tak gawędzili, Craig zaczął się do nich przekonywać, a oni to wyczuli i odwzajemniali mu się.
—  Więc, Kuphela, co cię tu sprowadza? Taki rozsądny człowiek jak ty wchodzi do jaskini lamparta, nie mając przy sobie nawet kija? Musiałeś o nas słyszeć, i mimo to przyjechałeś tu?
46
—  Tak, słyszałem o was. Słyszałem, że jesteście surowi jak dawni wojownicy Mzilikaziego.
Napuszyli się lekko, słysząc komplement.
—  Ale przyjechałem tu, żeby się z wami spotkać i porozmawiać — kontynuował Craig.
—  Dlaczego? — spytał Czujny.
—  Mam zamiar napisać książkę — książkę o tym, jacy naprawdę jesteście, i o tym, o co wciąż walczycie.
—  Książkę? — Pekin natychmiast stał się podejrzliwy.
—  Jaką książkę? — poparł go Dolar.
—  A kimże ty jesteś, żeby pisać książkę? — Czujny nie krył pogardy. — Jesteś za młody. Pisarze książek to wielcy i uczeni ludzie. — Jak wszyscy ledwie piśmienni Afrykanie czuł prawie przesądny lęk przed słowem drukowanym i cześć dla siwych włosów.
—  Jednonogi pisarz książek — zadrwił Dolar, a Pekin zachichotał i podniósł karabin. Ułożył go w poprzek na kolanach i zachichotał jeszcze raz. Atmosfera znów się zmieniła. — Jeżeli kłamie o tej książce, to może kłamie również o swojej przyjaźni z towarzyszem Tungatą — podsunął z rozmarzeniem Dolar.
Craig i na to był przygotowany. Z klapy plecaka wyciągnął dużą brązową kopertę i wysypał z niej plik wycinków prasowych. Przekładał je powoli, odczekując, aż ich pełne niedowierzania kpiny zamienią się w zainteresowanie, później wybrał jeden i wręczył go Czujnemu. Serial oparty na książce był emitowany przez telewizję Zimbabwe dwa lata wcześniej, zanim ci partyzanci wrócili do buszu, i cały czas cieszył się ogromną popularnością. '  — Hau! — wykrzyknął Czujny. — To stary król Mzilikazi!
Zdjęcie zamieszczone na początku artykułu ukazywało Craiga na planie wraz z obsadą filmu. Partyzanci od razu rozpoznali czarnego aktora amerykańskiego, który grał rolę dawnego króla Matabele. Był ubrany w kostium ze skóry lamparta i piór czapli.
—  A to ty, obok króla. — Nawet zdjęcie Tungaty nie zrobiło na nich większego wrażenia.
Jeszcze inny wycinek to była fotografia zrobiona w księgarni wydawnictwa Doubleday przy Piątej Alei; przedstawiała ona Craiga stojącego obok olbrzymiej piramidy z egzemplarzy jego książki, nad którą wisiało powiększone zdjęcie autora z tyłu okładki.
—  To ty! — Osłupieli. — To ty napisałeś tę książkę?
—  Teraz wierzycie mi? — dopytywał się Craig, ale Czujny uważnie badał dowody przed wydaniem opinii.
Poruszając ustami wczytywał się powoli w treść artykułów, a kiedy od*dał je Craigowi, powiedział z powagą:
—  Kuphela, mimo młodego wieku naprawdę jesteś ważnym pisarzem. Teraz byli niemal wzruszająco gotowi wylać przed nim swoje żale,
47
niczym petenci składający skargi na indaba, gdzie starszyzna plemienna wysłuchuje stron i wydaje wyrok. Tymczasem słońce wzniosło się na błękitne i nieskalane niczym jajo czapli niebo, stanęło w zenicie i rozpoczęło majestatyczne zejście w stronę swej śmierci w krwawym zachodzie.
Opowiadali o tragedii Afryki, o barierach dzielących ten potężny kontynent, będących źródłem przemocy i nieszczęść, o jedynej nieuleczalnej, dotykającej ich wszystkich chorobie — o systemie plemiennym.
Tutaj walczyli ze sobą Matabele i Maszona.
—  Zjadacze brudu — nazwał ich Czujny — którzy ukrywają się w jaskiniach i uciekają na obwarowane wzgórza, szakale, co gryzą dopiero wtedy, kiedy odwrócisz się do nich plecami.
Była to pogarda wojownika dla kupca, człowieka czynu dla przebiegłego negocjatora i polityka.
—  Od kiedy wielki Mzilikazi przekroczył rzekę Limpopo, Maszona byli naszymi psami — amaholi, niewolnicy i synowie niewolników.
To zjawisko dominacji i wypierania jednej grupy przez inną nie ograniczało się do Zimbabwe, ale od wieków występowało na całym kontynencie. Dalej na pomoc władczy, słynący z wojennej techniki, Masajowie najechali i sterroryzowali słabszych Kikuju; olbrzymi Tutsi, którzy każdego mężczyznę mierzącego mniej niż dwa metry uważają za karła, zrobili z łagodnych Hutu swoich niewolników — a w każdym przypadku niewolnicy nadrabiali brak wojowniczości polityczną przebiegłością: jak tylko zabrakło protekcji białych kolonizatorów, albo wymordowali swoich prześladowców, jak Hutu Tutsi, albo wypaczyli doktrynę rządu westminsterskiego, odrzucając system zabezpieczeń utrzymujący gospodarkę w równowadze, i wykorzystali przewagę liczebną do zepchnięcia swych niegdysiejszych panów do roli plemienia uciemiężonego politycznie, tak jak Kikuju zrobili z Masajami.
Dokładnie ten sam proces miał miejsce tutaj, w Zimbabwe. Wojna w buszu zepchnęła białych osadników na drugi plan, a pojęcia uczciwości i fair play, które narzucili plemionom biali urzędnicy państwowi, zniknęły razem z nimi.
—  Na każdego indoda Matabele przypada pięciu zjadaczy brudu Maszona — powiedział z goryczą Czujny — ale czy to daje im jakieś prawo do rządzenia nami? Czy pięciu niewolników może rozkazywać królowi? Gdy szczekają pawiany, czy czarnogrzywy lew musi drżeć?
—  Tak to się robi w Anglii i Ameryce — odrzekł łagodnie Craig. — Decydować musi wola większości...                       *
—  Szczam z wielką siłą na wolę większości — Czujny impertynencko skwitował zasadę demokracji. — Takie rzeczy mogą być dobre w Anglii czy Ameryce, ale tu jest Afryka. Tutaj to nie działa, nie nagnę się do woli pięciu zjadaczy brudu. Ani do woli stu, ani tysiąca. Jestem Matabele i może mi rozkazywać tylko jeden człowiek: król Matabele.
48
„Tak — pomyślał Craig — tu jest Afryka. Stara Afryka budząca się z odrętwienia będącego wynikiem stu lat kolonializmu i szybko powracająca do swych dawnych zwyczajów."
Pomyślał o dziesiątkach tysięcy młodych, niedoświadczonych Anglików, którzy za niewielkie wynagrodzenie przyjeżdżali tu, aby spędzić życie w służbie kolonialnej, i z mozołem starali się wpoić opornym podopiecznym szacunek dla protestanckiego etosu pracy, dla zasad fair play i rządu westminsterskiego — wracali do Anglii przedwcześnie postarzali i podupadli na zdrowiu, żeby swe ostatnie dni przeżyć dzięki nędznej emeryturze i przekonaniu, że poświęcili życie sprawie, która przetrwa. „Czy kiedykolwiek podejrzewali — zastanawiał się Craig — że to wszystko pójdzie na marne?"
Granice ustalone przez system kolonialny wyznaczono porządnie i starannie. Były nimi rzeki, brzegi jezior, grzbiety łańcuchów górskich, a gdzie tych zabrakło, przychodził biały geodeta, który dzielił pustkowie linią. „Po tej stronie jest Niemiecka Afryka Wschodnia, a ta strona jest brytyjska." Ale wbijając swe paliki nie liczył się w ogóle z plemionami, które w ten sposób rozdzielał na pół.
—  Wielu naszych mieszka za rzeką, w RPA, jesteśmy rozdzieleni — narzekał Pekin.— Gdyby byli z nami, byłoby nas więcej i wszystko wyglądałoby inaczej.
—  A Maszona jest przebiegły, tak przebiegły jak pawiany, które nocami pustoszą pola kukurydzy. Wie, że jeden wojownik Matabele pożarłby setkę jego wojowników, więc kiedy po raz pierwszy powstaliśmy przeciwko nim, posłużył się białymi żołnierzami rządu Smitha, którzy tu pozostali...
Craig pamiętał radość rozgoryczonych białych żołnierzy, którzy nie uważali się za pokonanych, ale za zdradzonych, gdy rząd Mugabe wysłał ich do walki z dysydenckim odłamem Matabele.
—  Biali piloci przybywali w swoich samolotach, a białe oddziały Pułku Rodezyjskiego...
Po walce dworzec przetokowy w Bulawayo przepełniony był dężarów-kami-chłodniami, z których każdą od podłogi po dach wypełniały ciała zabitych Matabele.
—  Biali żołnierze odwalili za nich całą robotę, a Mugabe i jego ludzie uciekli do Harare, gdzie trzęśli się i dygotali pod spódnicami swoich kobiet. Potem, kiedy już biali żołnierze zabrali nam broń, wyczołgali się z kryjówek, otrzepali z kurzu i wrócili dumni jak zdobywcy.
—  Zhańbili naszych przywódców...
Nkomo, przywódca Matabele, został oskarżony o udzielenie schronienia rebeliantom oraz potajemne gromadzenie zapasów broni i zmuszony przez zdominowany przez Maszona rząd do przymusowego odejścia na emeryturę.
— W buszu mają tajne więzienia, do których zabierają naszych
4 — Ltaput pohąje w dcmnoid
49
przywódców — mówił dalej Pekin. — Tam robią z nimi takie rzeczy,
0 których samo opowiadanie jest nić do zniesienia.
—  Teraz, kiedy zostaliśmy pozbawieni broni, ich jednostki specjalne plądrują nasze wioski. Biją starych mężczyzn i kobiety, gwałcą młodsze, zabierają młodych mężczyzn, którzy giną bez śladu.
Craig widział zdjęcie mężczyzn ubranych w błękit i khaki dawnej brytyjskiej policji Afryki Południowej — dotąd mundur honoru i fair play — prowadzących śledztwo w wiosce. Zdjęcie przedstawiało rozciągniętego na ziemi nagiego Matabele, którego unieruchamiali swym ciężarem uzbrojeni i umundurowani konstable, stojący obutymi stopami na obu kostkach i nadgarstkach mężczyzny, podczas gdy dwóch innych biło go pałkami ciężkimi jak kije baseballowe. Brali pełny rozmach wysoko sponad głowy i obsypywali jego plecy, ramiona i pośladki gradem ciosów. Pod zdjęciem widniał napis: „Policja Zimbabwe przesłuchuje podejrzanego w celu uzyskania informacji o miejscu przebywania porwanych brytyjskich
1 amerykańskich turystów, będących zakładnikami matabelskich dysydentów." To, co robili z dziewczynami Matabele, nie zostało sfotografowane.
—  Może wtedy oddziały rządowe szukały zakładników, których, jak sami przyznajecie, schwytaliście — dogryzł im Craig. — Jeszcze przed chwilą chętnie byście mnie zabili albo również wzięli jako zakładnika.
—  Maszona zaczęli to robić, zanim porwaliśmy pierwszego zakładnika — zareplikował Czujny.
— Ale wy porywacie niewinnych ludzi — upierał się Craig. — Zabijanie białych farmerów...
— A co innego możemy zrobić, żeby pokazać ludziom, co dzieje się z naszym narodem? Mamy naprawdę niewielu przywódców, którzy nie zostali zamknięci albo uciszeni, a i oni są bezsilni. Nie mamy broni oprócz tej, którą udało nam się ukryć, nie mamy wpływowych przyjaciół, podczas gdy Maszona mają chińskich, brytyjskich i amerykańskich sprzymierzeńców. Co innego możemy zrobić, żeby świat zrozumiał, co się tu wyczynia?
Craig rozsądnie doszedł do wniosku, że nie jest to czas ani miejsce na wykład o politycznej moralności, a potem pomyślał kwaśno: „A może moja moralność jest staromodna". W stosunkach międzynarodowych narodziła się nowa praktyka polityczna, która została uznana za dopuszczalną: prawo bezsilnych, stłamszonych mniejszości, by używając przemocy ściągnąć uwagę na swoją sytuację — przykładem Palestyńczycy i separatyści baskijscy, terroryści z Irlandii Pomocnej podkładający bomby w Londynie; za granicą panowała nowa moralność. Mając doświadczenie, że do korzystnych zmian politycznych można doprowadzić stosując przemoc, ci młodzi ludzie byli dziećmi tej moralności.
Mimo że Craig nigdy, nawet za sto lat, nie znalazłby usprawiedliwienia dla tych metod, przyznał niechętnie, że jednak współczuje ich położeniu i sympatyzuje z ich dążeniami. Między rodziną Craiga i plemieniem Matabele zawsze istniały dziwne więzy, czasami więzy krwi, utrwaliła się
50
więc tradycja poszanowania i zrozumienia dla ludzi, którzy byli prawdziwymi przyjaciółmi i niebezpiecznymi wrogami, dla arystokratycznego, dumnego i wojowniczego ludu, zasługującego na lepsze traktowanie.
W charakterze Craiga była żyłka elitaryzmu, nie pozwalająca mu spokojnie patrzeć, jak LOiputanie obezwładniają Guliwera. Brzydził się polityką zawiści i występną naturą socjalizmu, który, jak wyczuwał, stara się zrzucić bohaterów z cokołów i zrównać wszystkich wyjątkowych ludzi ze zwykłym, szarym pospólstwem, zastąpić prawdziwe przywództwo głupkowatym bełkotem prostaków ze związków zawodowych, zdusić wszelką inicjatywę karzącym systemem podatkowym, a potem powoli poprowadzić otępiały i uległy motłoch prosto na ogrodzone drutem kolczastym podwórko marksistowskiego totalitaryzmu.
Ci ludzie to terroryści — to prawda. Craig się uśmiechnął. Robin Hood też był terrorystą — ale przynajmniej miał styl i trochę klasy.
—  Zobaczysz się z towarzyszem Tungatą? — dopytywali się z prawie pożałowania godnym przejęciem.
—  Tak. Niedługo się z nim zobaczę.
—  Powiedz mu, że jesteśmy. Że jesteśmy gotowi i czekamy. Craig skinął głową.
—  Powiem mu.
Odprowadzili go do miejsca, gdzie zostawił samochód, a towarzysz Dolar uparł się, że poniesie jego plecak. Gdy dotarli do brudnego i lekko poobijanego volkswagena, usadowili się w nim tak, że z trzech okien wystawały lufy kałasznikowów.
—  Pojedziemy z tobą — wyjaśnił Czujny — aż do głównej drogi do Wodospadu Wiktorii, bo gdybyś sam spotkał jakiś nasz patrol, mogłoby się to źle dla ciebie skończyć.
Dojechali do wyłożonej makadamem Wielkiej Północnej Drogi późno po zapadnięciu zmroku. Craig otworzył plecak i dał im to, co pozostało mu z żywności, i resztki whisky. W portfelu miał dwieście dolarów — dorzucił je do łupu. Na pożegnanie podali sobie dłonie.
—  Powiedz towarzyszowi Tungacie, że potrzebujemy broni — poprosił Dolar.
—  Powiedz mu, że bardziej niż broń potrzebny jest nam przywódca. — Czujny w szczególny sposób uścisnął dłoń Craiga, taki uścisk rezerwował tylko dla zaufanych przyjaciół.
—  Odejdź w pokoju, Kuphela — powiedział. — Niech krocząca samotnie noga niesie cię szybko i daleko.
—  Zostań w pokoju, przyjacielu — odrzekł Craig.
—  Nie, Kuphela, życz mi raczej krwawej wojny. — Przeoraną blizną twarz Czujnego wykrzywił okropny uśmiech widoczny w światłach samochodu.
• Gdy Craig się obejrzał, zniknęli w ciemności — cicho jak polujące lamparty.              .
51
—  Nie dałbym nawet palca, że cię jeszcze zobaczę — Jock Daniels powitał Craiga wchodzącego do domu aukcyjnego następnego ranka. — Pojechałeś nad Chizarira czy zwyciężył zdrowy rozsądek?
— Przecież żyję, prawda? —pisarz uniknął bezpośredniej odpowiedzi.
—  Grzeczny chłopiec. — Jock pokiwał głową. — Nie ma sensu zadawać się z tymi shufta Matabele, bandyckie nasienie.
—  Dostałeś wiadomości z Zurychu? Jock pokręcił głową.
—  Dopiero wysłałem teleks, o dziewiątej naszego czasu. U nich jest
0 godzinę wcześniej.
—  Mogę skorzystać z telefonu? Parę prywatnych rozmów...
—  Miejscowych? Nie chcę, żebyś na mój koszt gawędził ze swoimi sikorkami w Nowym Jorku.
—  Oczywiście.
—  Dobrze, jeśli popilnujesz mi sklepu, kiedy wyjdę.
Craig usadowił się za biurkiem Jocka i zajrzał do zaszyfrowanych notatek, które zrobił z akt Henry'ego Pickeringa.
Najpierw zadzwonił do amerykańskiej ambasady w Harare, stolicy leżącej prawie pięćset kilometrów na pomocny wschód od Bulawayo.
—  Proszę z panem Morganem Oxfordem, waszym attachć kulturalnym — poprosił telefonistkę z centrali.
—  Oxford. — W szorstkim akcencie pobrzmiewał Boston i dobre uniwersytety ze wschodniego wybrzeża Stanów.
—  Craig Mellow. Nasz wspólny znajomy prosił mnie, żebym zadzwonił i przekazał panu pozdrowienia.
—  Tak, oczekiwałem pana. Może by mnie pan kiedyś odwiedził?
—  Z miłą chęcią — odpowiedział Craig i odwiesił słuchawkę.
Na Henrym można było polegać. Każda przekazana Orfordowi wiadomość poleci pocztą dyplomatyczną i trafi na biurko Pickeringa w ciągu dwunastu godzin.
Następnie wykręcił numer biura ministra turystyki i informacji
1 w końcu połączył się z sekretarką ministra. Kiedy przemówił w języku sindebele, jej nastawienie złagodniało.
—  Towarzysz minister jest w Harare na posiedzeniu parlamentu — poinformowała go i podała mu prywatny numer Tungaty w izbie ustawodawczej.
Po trzech nieudanych próbach Craig dodzwonił się wreszcie do jednej z sekretarek w parlamencie. Zauważył, że sieć telefoniczna zaczęła się powoli psuć. Nieszczęściem wszystkich krajów rozwijających się był brak dobrych rzemieślników — przed wyzwoleniem wszyscy monterzy w kraju byli biali, a po uzyskaniu niepodległości większość z nich się ulotniła.
Sekretarką była dziewczyna z plemienia Maszona, która uparła się, żeby angielszczyzną udowodnić swoje kwalifikacje.
52
—  Uprzejmie proszę o określenie charakteru sprawy, w jakiej pan dzwoni. — Najwyraźniej czytała z jakiegoś wzorcowego formularza.
—  Nieurzędowy. Jestem znajomym towarzysza ministra.
—  Ach tak. N-i-e-u-ż-e-n-d-o-w-y. — Zapisując słowo, sekretarka mozolnie je literowała.
—  N-i-e-u-r-z-ę-d-o-w-y — poprawił ją cierpliwie Craig. Zaczął przystosowywać się na nowo do afrykańskiego tempa.
—  Sprawdzę rozkład zajęć towarzysza ministra. Będę zobowiązana, jeśli zadzwoni pan jeszcze raz.
Craig spojrzał na listę. Następny był rządowy rejestr handlowy i tym razem miał szczęście. Połączono go z kompetentnym i uczynnym urzędnikiem, który zapisał jego prośbę.
—  Rejestr akcji i statut spółki działającej pod nazwą Rholands Ltd., dawniej znanej jako Ziemie i Kopalnie Rodezji Ltd. — Słyszał wyraźną nutę dezaprobaty w głosie urzędnika. Obecnie „Rodezja" było słowem nieprzyzwoitym i Craig postanowił zmienić nazwę firmy, jeśli kiedykolwiek będzie do tego uprawniony. „Zimlands" brzmiałoby o wiele milej dla afrykańskiego ucha. — Przed czwartą będzie pan mógł odebrać kopie — zapewnił go urzędnik. — Opłata za wyszukanie dokumentów wynosi piętnaście dolarów.
Później Craig zadzwonił do biura głównego geodety i znów poprosił
0 kopie dokumentów — tym razem chodziło o tytuły własności nieruchomości spółki: rancz King's Lynn, Queen's Lynn i majątku Chizarira.
Na liście pozostało jeszcze czternaście nazwisk — ludzi, którzy, kiedy on wyjechał, prowadzali rancza w kraju Matabele* bliskich sąsiadów
1 przyjaciół rodziny, cieszących się zaufaniem i sympatią dziadka Bawu.
Z czternastu osób udało mu się skontaktować jedynie z czterema, reszta wyprzedała majątki i ruszyła daleko na południe. W głosach tych, którzy pozostali, słychać było autentyczną radość z jego powrotu. „Witaj w domu, Craig. Wszyscy czytaliśmy książkę i widzieliśmy film w telewizji!" Ale zamykali się w sobie natychmiast, jak tylko zaczynał zadawać pytania. „Ten cholerny telefon przecieka jak rzeszoto — powiedział jeden z nich. — Przyjedź na ranczo na kolację. Zostań na noc, Craig. Łóżko dla ciebie zawsze się znajdzie. Bóg mi świadkiem, nieczęsto widuje się stare, znajome twarze."
Było już dobrze po południu, kiedy wrócił Jock Daniels, spocony i czerwony.
—  Jeszcze wisisz na moim telefonie? — burknął. — Ciekawe, czy w monopolowym znajdzie się jeszcze jedna butelka Dimple Haig.
Craig pojął subtelną aluzję. Przeszedł przez ulicę i wrócił z butelką w brązowej papierowej torbie.
•   — Zapomniałem, że życie w tym kraju wymaga żelaznej wątroby. Otworzył butelkę, a zakrętkę wyrzucił do kosza na śmieci. Za dziesięć piąta zadzwonił znów do parlamentarnego biura ministra.
53
—  Towarzysz minister Tungata Zebiwe zgodził się łaskawie spotkać się z panem w piątek rano, o godzinie dziesiątej. Może panu poświęcić dwadzieścia minut.
—  Proszę przekazać ministrowi moje szczere wyrazy wdzięczności. Znaczyło to, że musi coś zrobić z trzema dniami, a później przejechać
samochodem prawie pięćset kilometrów do Harare.
—  Nie ma odpowiedzi z Zurychu? — Nalał Jackowi Dimple Haig.
—  Gdybyś mi złożył taką ofertę, też nie kwapiłbym się z odpowiedzią — zrzędził Daniels, wyrywając Craigowi z rąk butelkę i dolewając sobie do kieliszka.
W ciągu następnych kilku dni Craig korzystał z zaproszeń starych przyjaciół Bawu i został obsypany dowodami, tradycyjnej rodezyjskiej gościnności.
—  Oczywiście nie można już dostać wszystkich artykułów luksusowych: dżemów Crossa i Blackwella czy mydła Bronnleya—wyjaśniała jedna z goszczących go pań domu, nakładając mu obficie na talerz same smakołyki — ale dawanie sobie bez nich rady może być w pewien sposób zabawne. — I dała znak ubranemu na biało służącemu, aby ponownie napełnił srebrny półmisek pieczonymi słodkimi ziemniakami.
Spędził te dni z opalonymi na ciemno, mówiącymi powoli mężczyznami w filcowych kapeluszach z szerokim rondem i szortach khaki, z pasażerskiego siedzenia otwartego landrovera przyglądając się ich stadom tłustego, zadbanego bydła.
—  Wciąż nic nie może się równać z wołowiną z kraju Matabele — mówili mu z dumą. — Najsłodsza trawa na całym świecie. Oczywiście musimy wysyłać wszystko przez RPA, ale ceny są cholernie dobre.
—  Dobrze, że nie wyjechałem. Stary Derek Sanders odezwał się z Nowej Zelandii. Pracuje teraz jako najemny robotnik na owczej farmie i ma cholernie ciężkie życie. Nie ma tam Matabele do brudnej roboty — stwierdził jeden z farmerów. Spojrzał na swoich czarnych pasterzy z ojcowskim uczuciem. — Ciągle są tacy sami, mimo całej tej politycznej gadaniny. Sól tej cholernej ziemi, chłopcze. Moi ludzie. Wydaje mi się, jakby byli moją rodziną, dobrze, że ich nie zostawiłem.
—  Oczywiście, że mamy problemy — powiedział mu inny z jego gospodarzy. — Wymiana z zagranicą woła o pomstę do nieba. Trudno dostać części zamienne do ciągników i lekarstwa dla zwierząt — ale rząd Mugabe zaczyna się budzić. Jako producenci żywności mamy pierwszeństwo przy przyznawaniu koncesji na import artykułów pierwszej potrzeby. Oczywiście telefony działają, kiedy chcą, i pociągi nie jeżdżą już według rozkładu. Mamy galopującą inflację, ale ceny wołowiny dotrzymują jej kroku. Otwarto szkoły, lecz wysyłamy nasze dzieciaki za południową granicę, żeby zapewnić im przyzwoite wykształcenie.
—  A polityka?
—  To sprawa między czarnymi i czarnymi, Matabele i Maszona.
54
Biały, dzięki Bogu, został wyłączony z gry. Niech te bękarty porozrywają się na kawałki, jeśli chcą. Ja się do tego nie mieszam i nieźle na tym wychodzę... pewnie, że nie tak jak za dawnych czasów, ale one już nigdy nie wrócą, prawda?
—  Dokupiłby pan więcej ziemi?
—  Nie mam pieniędzy, chłopcze.
—  Ale gdyby pan miał? Farmer potarł nos z zadumą.
—  Może kiedyś dałoby się zbić kokosy, gdyby kraj ruszył we właściwym kierunku, przy obecnych cenach ziemi... albo można by wszystko stracić, gdyby poszedł w drugą stronę.
—  To samo da się powiedzieć o giełdzie, ale, tak w ogóle, żyje się tu dobrze?
—  Żyje się dobrze... i, do diabła, zaraz po mleku matki piłem wodę z Zambezi. Nie sądzę, żebym czuł się dobrze wdychając londyński smog czy łapiąc muchy na australijskim odludziu.
W czwartek rano Craig wrócił do motelu, odebrał pranie, przepakował swą jedyną torbę podróżną, zapłacił rachunek i wymeldował się. Wpadł do biura Jocka.
—  Ciągle nie ma wiadomości z Zurychu?
—  Godzinę temu przyszedł teleks. — Jock wręczył mu kartkę, a Craig szybko przebiegł ją wzrokiem.
„Przyznajemy pańskiemu klientowi prawo zakupu w ciągu trzydziestu dni wszystkich spłaconych akcji Rholands Company za pół miliona dolarów amerykańskich — suma płatna w całości, w Zurychu, przy podpisaniu dokumentów. Następne oferty nie będą przyjmowane." Nie zdobyli się na coś bardziej ostatecznego. Bawu powiedział: swoje obliczenia pomnóż przez dwa, i jak na razie miał rację.
Jock przyglądał się jego twarzy.
— Podwoili twoją ofertę—zauważył. — Możesz zdobyć pół miliona?
—  Będę musiał pogadać z bogatym wujkiem — drażnił się z nim Craig. — A w każdym razie mam trzydzieści dni. Przed ich upływem wrócę.
—  Gdzie mogę cię znaleźć? — spytał Jock.
—  Nie szukaj mnie. Ja zadzwonię do ciebie.
Wyprosił u Jocka benzynę z jego prywatnych zapasów, wyprowadził volkswagena na drogą wiodącą na północny wschód, w kierunku kraju Maszona i Harare, i szesnaście kilometrów za miastem trafił na pierwszy szlaban.
„Prawie jak za dawnych, dobrych czasów", pomyślał, wychodząc na skraj drogi. Dwóch czarnych żołnierzy w maskujących mundurach polowych starannie i z rozwagą szukało w jego samochodzie broni, podczas gdy porucznik z odznaką wyszkolonej przez Koreańczyków Trzeciej Brygady na czapce oglądał jego paszport.
Po raz kolejny Craig chwalił sobie tradycję rodzinną, zgodnie z którą
55
wszystkie ciężarne matki z jego rodziny, ze strony zarówno Mellowów, jak i Ballantyne'ów, na czas rozwiązania wysyłano do Anglii. Ta mała niebieska książeczka ze złotym lwem i jednorożcem oraz wybitym na okładce napisem Honi soit qui mai y pense wciąż wymagała pewnych względów, nawet przy szlabanie Trzeciej Brygady.
Było już późno po południu, gdy wjechał na linię niewysokich wzgórz i spojrzał w dół na bezładną kupkę drapaczy chmur, które tak niestosownie wyrastały z veldu, afrykańskiego stepu, niczym nagrobki wiary w nieśmiertelność brytyjskiego imperium.
Miasto noszące niegdyś imię lorda Salisbury, ministra spraw zagranicznych, który pracował nad Królewską Kartą Brytyjskiej Kompanii Południowoafrykańskiej, powróciło do nazwy Harare, pochodzącej od imienia wodza plemienia Maszona. Jego kryte strzechą chaty z gliny znaleźli w tym miejscu biali pionierzy we wrześniu 1890 roku, gdy w końcu dotarli tu wozami z południa. Zmieniono również nazwy ulic — wcześniej upamiętniały one białych pionierów i imperium Wiktorii, a teraz synów czarnej rewolucji i ich sprzymierzeńców — „to co nazywamy ulicą, pod inną nazwą..." — poddał się Craig.
Kiedy wjechał do miasta, poczuł atmosferę prosperity. Po chodnikach przetaczał się hałaśliwy czarny tłum, a foyer nowoczesnego, szesnastopięt-rowego hotelu „Monomotapa" rozbrzmiewało dwudziestoma różnymi językami i akcentami, gdy turyści potrącali przyjezdnych bankierów i biznesmenów, zagranicznych dygnitarzy, urzędników państwowych i doradców wojskowych.
Nie było wolnego pokoju dla Craiga, dopóki nie porozmawiał on z zastępcą dyrektora, który widział serial i czytał jego książkę, po czym wprowadzono go uroczyście do apartamentu na piętnastym piętrze z widokiem na park. Kiedy brał kąpiel, przybył orszak kelnerów niosących kwiaty i kosze owoców oraz grzecznościową butelkę południowoafrykańskiego szampana. Po pomocy skończył opracowywać swój raport dla Henry'ego Pickeringa i przed dziewiątą trzydzieści następnego ranka był przy budynku parlamentu w Causeway.
Sekretarka ministra kazała mu czekać czterdzieści pięć minut, zanim wprowadziła go do wykładanego boazerią gabinetu, a znad biurka podniósł się towarzysz minister Tungata Zebiwe.
Craig zapomniał już, jak potężne wrażenie robił wygląd tego człowieka, a może od ich ostatniego spotkania przybyło mu wzrostu. Kiedy przypomniał sobie, że niegdyś Tungata był jego służącym, chłopcem do noszenia broni, gdy Craig pracował jako strażnik w Departamencie Ochrony Zwierzyny Łownej, wydało mu się, że działo się to w jaldmś innym życiu. Za tamtych czasów nazywał się Samson Kumało — Kuma-lowie byli królewskim rodem Matabele, a on pochodził od nich w linii prostej. Bazo, jego pradziadek, przewodził powstaniu Matabele w roku 1896 i za udział w nim został powieszony przez osadników. Jego
56
prapradziadek, Gandang, był przyrodnim bratem LobenguH, ostatniego króla Matabele, który zginął haniebnie, zagoniony na śmierć przez kawalerzystów Rhodesa i pogrzebany w nieznanym grobie gdzieś na pustkowiu na pomocy po zniszczeniu przez nich jego stolicy w GuBulawayo, czyli Miejscu Zabijania. Królewska krew płynęła w jego żyłach i wciąż wyglądał jak król. Wyższy od Craiga, miał dobrze ponad metr osiemdziesiąt, szczupły, sama skóra i kości, co często zdarzało się wśród Matabele; budowę dała podkreślał krój włoskiego garnituru z jedwabiu — Tungata miał szerokie jak szubienica ramiona i płaski brzuch. W czasie wojny zaliczał się do tych żołnierzy z buszu, którym wszystko się udawało, i pozostał wojownikiem, co do tego nie było wątpliwości. Zupełnie nieoczekiwanie Craig poczuł wielką radość z ponownego z nim spotkania.
—  Witaj, towarzyszu ministrze — pozdrowił go, mówiąc w języku sindebele i unikając wyboru między starym, znajomym „Sam" i pseudonimem wojennym, którego teraz Murzyn używał, Tungata Zebiwe, co znaczy „Poszukiwacz Sprawiedliwości".
—  Odesłałem cię kiedyś — Tungata odpowiedział w tym samym języku. —Wyrównałem rachunki między nami i odesłałem cię. — Ciemne oczy nie odwzajemniły błysku radości, a ciężka, koścista szczęka zacisnęła się zawzięcie.
—  Jestem wdzięczny za to, co zrobiłeś. — Craig już się nie uśmiechał, ukrywał radość. To właśnie Tungata podpisał specjalne ministerialne rozporządzenie zezwalające Craigowi na zabranie z terytorium kraju zbudowanego przez niego jachtu „Bawu", podczas gdy surowe przepisy celne zakazywały nawet wywozu lodówki czy żelaznego łóżka. W owym czasie jacht stanowił cały majątek Craiga, okaleczonego przez wybuch miny i unieruchomionego na wózku inwalidzkim.
—  Nie potrzebuję twojej wdzięczności — odrzekł Tungata, a jednak jego oczy koloru przypalonego miodu ukrywały coś, czego Craig nie mógł zrozumieć.
—  Ani przyjaźni, którą wciąż ci ofiaruję? — spytał łagodnie Craig.
—  Ona umarła na polu bitwy — odpowiedział Tungata. — Zmyła ją krew. Postanowiłeś wyjechać. Dlaczego teraz wróciłeś?
—  Bo to jest mój kraj.
—  Twój kraj... — Ujrzał, jak lśniąca czerwień gniewu zalewa białka oczu Tungaty. — Twój kraj. Mówisz jak biały osadnik. Jak jeden z kawalerzystów-morderców Cecila Rhodesa.
—  Nie to miałem na myśli.
—  Twoi ludzie zdobyli tej kraj z bronią w ręku i oddali go w ręce trzymające broń. Nie wspominaj przy mnie o twoim kraju.
—  Nienawidzisz prawie tak samo zawzięcie, jak walczyłeś — odrzekł Craig, czując, że w nim wzbiera gniew. — Ale ja nie wróciłem tu po to, a6y nienawidzić. Wróciłem, bo czułem, że mógłbym pomóc odbudować to, co zostało zniszczone.
57
Tungata usiadł za biurkiem i położył ręce na białym bibularzu. Były bardzo ciemne i potężne. Wpatrywał się w nie w milczeniu, które trwało dłuższą chwilę.
—  Byłeś w King's Lynn — w końcu Tungata przerwał ciszę, a Craig drgnął. — Pojechałeś na północ, do Chizarira.
—  Masz dobre oczy — przytaknął Craig. — Wszystko widzą.
—  Poprosiłeś o kopie tytułów własności tych ziem. — Craig znowu był zaskoczony, nic jednak nie powiedział. — Ale nawet ty musisz wiedzieć, że do zakupu ziemi w Zimbabwe potrzebne jest pozwolenie rządu. Trzeba złożyć oświadczenie, jak zamierza się wykorzystać tę ziemię i czy dysponuje się kapitałem, który pozwoliłby na jej zagospodarowanie.
—  Tak, nawet ja o tym wiem — zgodził się Craig.
—  Więc przyszedłeś zapewnić mnie o swojej przyjaźni. — Tungata spojrzał na niego. — A potem, jako stary przyjaciel, poprosisz o kolejną przysługę, prawda?
Craig rozłożył ręce, wnętrzem dłoni do góry, w geście poddania się.
—  Jeden biały farmer na ziemi, która mogłaby wyżywić pięćdziesiąt rodzin Matabele. Jeden biały farmer obrastający w tłuszcz i pieniądze', podczas gdy jego służący chodzą w łachmanach i jedzą odpadki, którymi w nich rzuca — szydził Tungata, a Craig zareplikował:
—  Jeden biały farmer przywożący miliony kapitału do kraju, który rozpaczliwie go potrzebuje, jeden biały farmer zatrudniający tuziny Matabele, karmiący i ubierający ich, uczący ich dzieci, jeden biały farmer produkujący żywność, która nasyci dziesięć tysięcy Matabele, a nie nędznych pięćdziesięciu. Jeden biały farmer dbający o swoją ziemię, broniący jej przed kozami i suszą, tak że będzie rodzić przez pięćset, a nie pięć lat... — dał upust złości i spojrzał Tungatie w oczy, stojąc na sztywnych nogach przed biurkiem.
—  Jesteś tutaj skończony — zawarczał Tungata. — Kraal jest przed tobą zamknięty. Wracaj do swojej łodzi, swojej sławy i nadskakujących ci kobiet; ciesz się, że zabraliśmy ci tylko jedną nogę, odejdź, zanim stracisz również głowę.
Tungata poruszył ręką i zerknął na zegarek.
—  To wszystko, co mam ci do powiedzenia — powiedział i wstał. A jednak Craig wyczuwał, że za jego odpychającym i wrogim
spojrzeniem wciąż kryje się to nieokreślone coś. Próbował to odkryć — z pewnością nie lęk, nie przebiegłość. Bezradność, może głęboki żal, a nawet poczucie winy... albo połączenie kilku tych uczuć.
—  W takim razie, zanim odejdę, mam dla ciebie coś jeszcze. — Craig zbliżył się do biurka i rzekł ciszej. — Wiesz, że byłem nad Chizarira. Spotkałem tam trzech ludzi. Nazywali się Czujny, Pekin i Dolar i prosili mnie, żebym przekazał d wiadomość...                                       *
Nie powiedział nic więcej, bo gniew Tungaty zamienił się w furię, która nim zatrzęsła, zmąciła mu wzrok i spięła mięśnie mocno zarysowanej wąskiej szczęki.
58
—  Zamilcz — zasyczał, zmuszając się żelaznym wysiłkiem woli do ściszenia głosu. — Mieszasz się do spraw, których nie rozumiesz i które dę nie dotyczą. Opuść ten kraj, zanim one dę przygniotą.
—  Odjadę — Craig wyzywająco wytrzymał jego spojrzenie — ale dopiero wtedy, gdy moje podanie o zakup ziemi zostanie oficjalnie odrzucone.
—  W takim razie wyjedziesz wkrótce — odpowiedział Tungata. — Obiecuję d to.
Na parkingu przy parlamencie volkswagen smażył się w porannym słońcu. Craig otworzył drzwiczki i czekał, aż wnętrze się ochłodzi; poczuł, że dygoce po konfrontacji z Tungata Zebiwe. Uniósł dłoń i patrzył, jak drżą mu końce palców. Kiedy pracował w Departamencie Ochrony Zwierzyny Łownej, po zastrzeleniu lwa ludojada albo niszczącego zboże słonia tak samo odczuwał spadanie poziomu adrenaliny.
Wsunął się za kierownicę i, czekając na odzyskanie samokontroli, starał się poukładać swoje wrażenia po spotkaniu i zastanowić się nad tym, czego się dowiedział.
Najwyraźniej od chwili przybyda do kraju Matabele znajdował się pod obserwacją jednej z państwowych agencji wywiadowczych. Może zainteresowali się nim, dlatego że jest słynnym pisarzem... pewnie nigdy się tego nie dowie — w każdym razie o każdym jego kroku informowano Tungatę.
Nie potrafił jednak odkryć prawdziwych przyczyn gwałtownego sprzedwu Tungaty wobec jego planów. Powody, które podał Matable, były małostkowe i złośliwe, a Samson Kumało nigdy nie był małostkowy ani złośliwy. Craig nie wątpił, że dobrze wyczuł to dziwne, łagodniejsze uczurie sprzeczne z odpychającym przyjędem, że głębokie wody, na które wypłynął, przecinały prądy podążające w różnych kierunkach.
Wrócił do reakcji Tungaty na wzmiankę o trzech dysydentach, których spotkał na pustkowiu nad Chizarira. Najwyraźniej Tungata znał ich imiona, a jego wybuch na pewno nie świadczył o czystym sumieniu. Wiele jeszcze Craig chdałby wiedzieć i wiele zainteresowałoby Henry'ego Pickeringa.
Zapalił silnik i ruszył powoli w stronę hotelu alejami, które zbudowano kiedyś tak, aby mógł na nich zawródć zaprzęg trzydziestu sześciu wołów.
Kiedy znalazł się w pokoju hotelowym, było prawie południe. Otworzył barek i sięgnął po butelkę dżinu. Potem, nie otwierając, wstawił ją z powrotem i zamiast tego zadzwonił po kawę. Zwyczaju piria w środku dnia nabrał w Nowym Jorku i wiedział, że przyczynił się on do poczuda braku celu. Postanowił, że to się zmieni.
Usiadł przy biurku naprzedwko okna i patrzył na falujące w parku niebieskie drzewa dżakarandy, zbierając jednocześnie myśli; wziął pióro i uaktualnił raport dla Henry'ego Pickeringa, notując swoje przypuszczenia co do powiązań Tungaty z matabelskimi dysydentami i podając opis jego zmieszanego z poczudem winy sprzedwu wobec podania o zakup ziemi.
59
To logicznie prowadziło do prośby o dofinansowanie — Craig przedstawił liczby, ocenę potencjału Rholands i swoje plany związane z King's Lynn i Chizarira w jak najkorzystniejszym świetle. Grając na ujawnionym przez Henry'ego zainteresowaniu turystyką w Zimbabwe, rozwodził się dłużej nad utworzeniem Zambezi Waters jako atrakcji turystycznej.
Umieścił dwa pliki kartek w oddzielnych brązowych kopertach, zapieczętował je i pojechał do ambasady amerykańskiej. Przeszedł przez kontrolę komandosa czuwającego w opancerzonej budce i czekał na Morgana (Morda, który miał potwierdzić jego tożsamość.
Attache kulturalny był dla Craiga niespodzianką. Liczył sobie niewiele ponad trzydzieści lat, tak jak i on, ale bardziej przypominał atletę z college'u — miał krótko przycięte włosy, błękitne oczy o świdrującym spojrzeniu, a silny uścisk dłoni sugerował, że mógł być o wiele mocniejszy.
Zaprowadził Craiga do małego biura na tyłach budynku i bez słowa komentarza przyjął dwie brązowe, nie zaadresowane koperty.
—  Mam cię wprowadzić w środowisko — powiedział. — Dziś wieczorem w rezydencji ambasadora Francji jest przyjęcie z koktailem. Jak na początek, w sam raz. Od szóstej do siódmej, czy to d odpowiada?
—  Tak.
—  Mieszkasz w „Mono" czy „Meikles"?
—  W „Monomotapa".
— Przyjadę po dębie. Godzina 17.45.
Craig zauważył jego wojskowy sposób wyrażania się i pomyślał kwaśno: „Attachć kulturalny?"
Nawet za socjalistycznych rządów Mitterranda Francuzi wykazywali się charakterystycznym wielkim stylem. Przyjęcie odbywało się na trawnikach rezydencji ambasadora, przy wesołym łopode trójkolorowych flag na lekkim wieczornym wietrze i zapachu Icwieda frangipani, w ustępującym skwarze dnia. Służba była ubrana w białe kanza po kostki oraz kar-mazynowe fezy i szarfy; szampan, chodaż nie najlepszego rocznika, był jednak markowy, a paszteciki z gęsią wątróbką pochodziły od Perigord. Na końcu trawnika, pod drzewami spathodea policyjna orkiestra grała lekkie melodie z włoskiej operetki w radosnym afrykańskim rytmie, i tylko różnorodność gośd odróżniała ten koktajl od garden party u gubernatora generalnego Rodezji, w którym Craig wziął udział przed sześcioma laty. Najliczniejsi i najbardziej rzucający się w oczy byli Chińczycy i Koreańczycy, deszący się szczególnymi łaskami rządu.'To właśnie oni najwytrwalej wspierali, między innymi materialnie, siły Maszona w czasie długiej wojny w buszu, podczas gdy Sowied popełnili rzadko zdarzający się im błąd w ocenie sytuacji i nadskakiwali frakcji Matabele, za co musieli teraz odpokutować przed rządem Mugabe.
60
Wydawało się, że w każdej grupie ludzi na trawniku są te krępe figurki w zmiętych piżamach, szczerzące zęby i kołyszące długimi, denldmi lokami, jak lalki mandarynów, podczas gdy Rosjanie tworzyli własną małą grupkę, a tymi w mundurach byli młodsi oficerowie — nie było wśród nich nawet pułkownika, jak zauważył Craig. Stąd Rosjanie mogli tylko awansować.
Morgan Oxford przedstawił Craiga gospodarzom. Ambasadorowa, co najmniej o trzydzieści lat młodsza od męża, miała na sobie jasną suknię z nadrukowanym wzorem od Pucdego, którą nosiła z paryskim szykiem. Craig powiedział: Enchante, madame i musnął jej dłoń ustami; kiedy się wyprostował, posłała mu długie, oceniające spojrzenie, zanim odwróciła się do następnego gośda czekającego w kolejce.
—  Pickering ostrzegł mnie, że niezły z dębie ogier — Morgan zbeształ go łagodnie — tylko żebyś mi tu nie wywołał dyplomatycznego incydentu.
—  Dobra, zadowolę się szklanką bąbelków.
I każdy z nich, z kieliszkiem szampana w ręku, ruszył na przegląd towarzystwa. Damy z republik środkowej Afryki ubrane były w stroje narodowe, cudowną kakofonię kolorów przypominającą chmurę motyli; mężczyźni trzymali w dłoniach starannie wyrzeźbione laski albo packi do odganiania much zrobione ze zwierzęcych ogonów, a d, którzy byli muzułmanami, mieli na głowach okrągłe haftowane fezy z chwastami świadczącymi o tym, że należeli oni do hadżi, tych, którzy odbyli pielgrzymkę do Mekki.
„Spij spokojnie, Bawu — Craig pomyślał o swoim dziadku, arcy-koloniśde. — Dobrze, że nie dożyłeś tego widoku."
—  Pokażmy się lepiej Brytyjczykom, zdaje się, że to twoja baza — zaproponował Morgan i przedstawił go żonie brytyjskiego wyższego komisarza, damie o potężnej kwadratowej szczęce i z pokrytą lakierem fryzurą i la Margaret Thatcher.
—  Nie mogę powiedzieć, żeby podobały mi się te wszystkie opisy przemocy w pańskiej książce — powiedziała surowo. — Czy sądzi pan, że to było naprawdę konieczne?
Craig postarał się, aby w jego głosie nie zabrzmiała nawet nuta ironii.
—  Afryka jest krajem przemocy. Ten, kto ukryłby przed panią ten fakt, nie opowiadałby prawdziwych historii.
Naprawdę nie był w nastroju na amatorską krytykę literacką. Odwrócił więc wzrok w stronę towarzystwa na trawniku.
I wtedy serce w nim skoczyło jak uwięzione w klatce zwierzę. Spoglądała na niego z drugiego końca trawnika zielonymi oczami pod nieprzerwaną linią demnych, grubych brwi. Miała na sobie bawełnianą spódnicę z naszytymi kieszeniami, ukazującą jej nagie łydki, sandały z paskami owiniętymi wokół kostek i prosty podkoszulek. Ciemne, gęste włosy, związane z tyłu skórzanym rzemykiem, były świeżo umyte i lśniące.
61
Chociaż nie miała makijażu, jej opalona skóra tryskała zdrowiem, a usta różowiła młoda jasna krew. Z ramienia zwisał jej nikon z automatycznym przewijaniem, a obie ręce spoczywały w kieszeniach spódnicy.
Obserwowała go, ale w momencie gdy Craig spojrzał na nią, uniosła brodę w geście lekkiej pogardy, wytrzymała jego wzrok odpowiednio długą chwilę, po czym obróciła głowę do stojącego obok niej mężczyzny, słuchając uważnie tego, co mówił, a następnie ukazując białe zęby w krótkim, kontrolowanym wybuchu śmiechu. Mężczyzna był Afrykani-nem, prawie na pewno z plemienia Maszona, jako że miał na sobie wykrochmalony na sztywno mundur regularnych wojsk Zimbabwe z czerwonymi naszywkami sztabowymi i gwiazdkami generała brygady. Był przystojny jak młody Harry Belafonte.
—  Niektórzy mają dobre oko do koni wyścigowych — powiedział miękko Morgan, znów kpiąc z Craiga. — No, chodź, przedstawię cię.
Zanim Craig zdążył zaprotestować, Oxford ruszył po trawniku i Mellow musiał podążyć za nim.
—  Generale Fungabera, czy mogę panu przedstawić pana Craiga Mellowa? Pan Mellow jest tym słynnym powieściopisarzem.
—  Miło mi, panie Mellow. Przepraszam, że nie czytałem pańskich książek. Mam tak mało czasu na przyjemności. — Starannie dobierał słowa, a jego angielski był doskonały, choć z silnym obcym akcentem.
—  Generał Peter Fungabera jest ministrem bezpieczeństwa wewnętrznego, Craig — wyjaśnił Morgan.
—  Trudna teka, generale. — Craig uścisnął mu dłoń i zauważył, że chociaż jego oczy były przenikliwe i okrutne niczym oczy sokoła, uśmiech świadczył o poczuciu humoru. Od razu poczuł do niego sympatię. Twardy człowiek, ale dobry, ocenił.
Generał skinął głową.
—  To, co warto robić, nigdy nie jest łatwe, nawet pisanie książek. Zgodzi się pan ze mną, panie Mellow?
Miał refleks i Craig polubił go jeszcze bardziej, ale serce wciąż waliło mu jak młotem, a usta były suche, mógł więc tylko część uwagi skoncentrować na generale.
—  A to —powiedział Morgan —jest panna Sally-Anne Jay. Craig obrócił się, aby spojrzeć jej w twarz. Ile czasu upłynęło, od
kiedy się widzieli? Może miesiąc? Ale zdał sobie sprawę, że świetnie pamięta każdą złotą plamkę jej oczu i każdy pieg na policzkach.
—  Pan Mellow i ja już się poznaliśmy, chociaż wątpię, żeby on o tym pamiętał. — Odwróciła się do Morgana i wzięła go za ramię przyjacielskim, poufałym gestem. — Przepraszam, że nie spotkałam się z tobą po powrocie ze Stanów, Morgan. Jeszcze raz dziękuję za zorganizowanie mojej wystawy. Dostałam tyle listów...
— Ach, do nas też dotarło parę opinii—odrzekł Morgan. —Wszystkie bardzo pochlebne. Zjemy lunch w przyszłym tygodniu? Pokażę ci je. —
62
Zwrócił się do Craiga, aby udzielić wyjaśnień.—Wysłaliśmy kolekcję zdjęć Sally-Anne do wszystkich naszych biur konsularnych. Są cudowne, Craig, naprawdę musisz zobaczyć jej prace.
—  O, już je widział. — Sally-Anne uśmiechnęła się chłodno. — Ale niestety pan Mellow nie podziela twego entuzjazmu dla moich skromnych wysiłków. — A potem, nie dając Craigowi szansy na zaprotestowanie, znó*w odwróciła się do Morgana. — To cudowne, że generał Fungabera obiecał towarzyszyć mi w odwiedzinach jednego z ośrodków resocjalizacyjnych i pozwoli mi zrobić serię zdjęć... — Subtelnym pochyleniem ciała skutecznie wyłączyła Craiga z rozmowy, pozostawiając go oniemiałego i czującego się niezręcznie obok grupy.
Z pomocą przyszedł mu generał Fungabera, który lekko dotknął jego ramienia i odciągnął go na bok wystarczająco daleko, aby zapewnić im prywatność.
—  Wygląda na to, że ma pan skłonność do robienia sobie wrogów, panie Mellow.
—  Nie zrozumieliśmy się w Nowym Jorku. — Craig spojrzał w bok na Sally-Anne.
—  Wprawdzie wyczułem wiejący tutaj arktyczny wiatr, lecz nie mówiłem o tej młodej, czarującej osobie, ale o ludziach wyżej postawionych i łatwiej mogących wyświadczyć panu złą przysługę. — Teraz Craig skupił uwagę na Fungaberze, a ten łagodnie mówił dalej: — Pańskie spotkanie tego ranka z moim kolegą z gabinetu było — zawiesił głos — powiedzmy, bezowocne.
—  Bezowocne to bardzo dobre określenie — zgodził się Craig.
—  Wielka szkoda, panie Mellow. Jeśli mamy się stać samowystarczalni, jeśli chodzi o żywność, a niezależni od naszych rasistowskich sąsiadów z południa, potrzebujemy, zdecydowanych farmerów z kapitałem, którzy zajęliby się dewastowaną obecnie ziemią.
—  Jest pan dobrze poinformowany, generale, i przewidujący. „Czy każdy w tym kraju zna już dokładnie moje plany?" — zastanawiał się Craig.
—  Dziękuję panu, panie Mellow. Może, kiedy będzie pan gotowy złożyć podanie o zakup ziemi, uczyni mi pan ten zaszczyt i porozmawia ze mną jeszcze raz. „Przyjaciel na dworze", czy nie tak to się nazywa? Mój szwagier jest ministrem rolnictwa. — Kiedy Peter Fungabera się uśmiechał, nie można było mu się oprzeć. — A teraz, panie Mellow, jak pan słyszał, zamierzam towarzyszyć pannie Jay w wizycie w pewnym odosobnionym miejscu. Prasa międzynarodowa nieźle się zabawia. Buchenwald, tak zdaje się napisał jeden z dziennikarzy, a może Belsen? Przyszło mi na myśl, że człowiek z pańską reputacją mógłby nieco inaczej przedstawić sytuację, przysługa za przysługę, prawda? A gdyby podróżował pan w tym samym towarzystwie co panna Jay, mógłby pan mieć okazję wyjaśnienia nieporozumień, nieprawdaż?
63
Było jeszcze ciemno i chłodno, gdy Craig zatrzymał volkswagena na parkingu za jednym z hangarów bazy lotniczej New Sarum i, ciągnąc za sobą swoją małą torbę, schylił głowę w niskim bocznym wejściu do przypominającego jaskinię wnętrza.
Peter Fungabera już tam był; rozmawiał z dwoma podoficerami sił powietrznych, ale jak tylko zobaczył Craiga, odprawił ich niedbałym uniesieniem dłoni do czoła i podszedł do niego z uśmiechem.
Ubrany był w maskujący mundur polowy i beret w kolorze burgunda ze srebrną odznaką Trzeciej Brygady w kształcie głowy lamparta. Oprócz broni w kaburze miał ze sobą tylko krótką laskę pokrytą skórą.
—  Dzień dobry, panie Mellow. Podziwiam punktualność. — Zerknął na torbę Craiga. — I umiejętność podróżowania bez obciążeń.
Zrównał się z Craigiem i razem wyszli na zewnątrz przez wysokie drzwi obrotowe.
Przed hangarem stały dwa wiekowe już bombowce Canberra — obecnie duma sił powietrznych Zimbabwe, kiedyś bezlitośnie wysadzały w powietrze partyzanckie obozy za rzeką Zambezi — za nimi zaś mała, lśniąca Cessna 210. Peter Fungabera poszedł w jej stronę, jak tylko spod jej skrzydła wyłoniła się Sally-Anne. Była pochłonięta swoim kontrolnym obchodem i Craig zdał sobie sprawę, że to ona miała być ich pilotem. Spodziewał się raczej śmigłowca i wojskowego lotnika.
Miała na sobie wiatrówkę, dżinsy i wysokie buty z miękkiej skóry. Jej włosy okrywał jedwabny szal. Sprawiała wrażenie osoby znającej się na rzeczy, gdy sprawdzała poziom paliwa w zbiornikach, a następnie zeskoczyła na pole startowe.
—  Dzień dobry, generale. Usiądzie pan z prawej strony?
—  Może z przodu posadzimy pana Mellowa? Ja już to wszystko widziałem.
—  Jak pan sobie życzy. — Chłodno skinęła głową Craigowi. —Panie Mellow. — I weszła do kokpitu. Po otrzymaniu z wieży~pozwolenia na start podprowadziła samolot do punktu startowego, zaciągnęła hamulec ręczny i zamruczała: — Za dużo wieprzowiny w dobrym żydowskim wychowaniu powoduje kłopoty.
Dobre maniery nakazywały kontynuować rozpoczętą konwersację. Craig był zaskoczony, ale ona zignorowała go i dopiero gdy jej ręce zaczęła ustawiać trym i pułap, sprawdzać mieszankę paliwową, kompasy i inne urządzenia, zrozumiał, że w ten sposób określała przygotowania do startu, i jego lekkie obawy co do umiejętności kobiet-pilotów zaczęły go opuszczać.
Po starcie skręciła na północny zachód, włączyła automatycznego pilota, rozłożyła sobie na kolanach mapę w dużej skali i skoncentrowała się na szlaku. Dobra technika latania, przyznał Craig, ale niezbyt sprzyjająca stosunkom towarzyskim.
64
—  Piękna maszyna — spróbował nawiązać rozmowę. — Należy do ciebie?
—  Pożyczona dożywotnio przez Światowy Trust Przyrody — odpowiedziała, cały czas skupiona na widniejącym przed nią niebie.
—  Z jaką prędkością lata?
—  Wprost przed panem, panie Mellow, jest licznik — zmiażdżyła go bez wysiłku.
Dopiero Peter Fungabera pochylił się nad oparciem siedzenia Craiga i przerwał milczenie.
—  Oto Wielka Dajka. — Wskazał stromy utwór geologiczny znajdujący się pod nimi. — Intruzja z wysoką zawartością minerałów, chromu, platyny, złota... —Za dajką szybko skończyły się tereny rolnicze i lecieli teraz ponad wielkim obszarem poszarpanych wzgórz i zabójczo zielonych lasów, który ciągnął się bez końca aż do mlecznego horyzontu.
—  Wylądujemy na prowizorycznym lotnisku po tej stronie Wzgórz Pongola. Jest tam misja i mała osada, ale to bardzo odosobnione miejsce. Będzie na nas czekał transport, ale do obozu trzeba będzie jechać jeszcze dwie godziny — wyjaśnił generał.
—  Czy możemy zejść niżej, generale? — spytała Sally-Anne, a Peter Fungabera zachichotał.
—  Nie muszę pytać po co. Sally-Anne uświadamia mi znaczenie dzikich zwierząt i ich ochrony.
Sally-Anne zwolniła przepustnicę i zeszła w dół. Wzmagał się upał i lekki samolot zaczął kiwać się i podskakiwać na wstępujących prądach ciepłego powietrza płynących od skalistych wzgórz. Ziemia pod nimi nie była zamieszkana ani uprawiana.
—  Wzgórza zapomniane przez Boga — mruknął generał. — Brak stałych źródeł wody, kwaśna trawa-i muchy.
Mimo to Sally-Anne wypatrzyła stado dużych beżowych antylop południowoafrykańskich o garbatych grzbietach, a trzydzieści kilometrów dalej samotnego słonia.
Zniżyła lot do poziomu czubków drzew, zaciągnęła klapy i wykonała serię wolnych, stromych zwrotów wokół samca, odcinając mu drogę do lasu i przytrzymując na otwartej przestrzeni, tak że zmusiła go, by z wyciągniętą trąbą i nastawionymi uszami stawił czoło krążącej maszynie.
—  Jest wspaniały! — krzyknęła. Uderzył w nich wiatr z otwartego okna, który porwał ze sobą jej słowa. — Po sto funtów kości słoniowej z każdej strony.—Jedną ręką robiła zdjęcia z otwartego okna, a jej nikon warczał przy przewijaniu filmu.
Byli tak nisko, że zdawało się, iż słoń może wyciągniętą trąbą schwytać
czubek skrzydła, a Craig wyraźnie widział wilgotny wyciek z gruczołów za
oczami zwierzęcia. Zorientował się, że kurczowo trzyma się boków siedzenia.
. W końcu usatysfakcjonowana Sally-Anne wyrównała lot i poderwała
samolot w górę. Craig osunął się z ulgą na fotel.
5 — Luuput poluje w deonotó
65
—  Bał się pan, że wyjdzie stąd nogami do przodu, panie Mellow? O, przepraszam, raczej jedną nogą?
„Wiedźma — pomyślał Craig. — To dos poniżej pasa." Ale ona rozmawiała już przez ramię z Peterem Fungaberą.
—  Martwy, ten słoń ma wartość najwyżej dziesięciu tysięcy dolarów. Żywy, wart jest dziesięć razy tyle i spłodzi setkę samców, które go zastąpią.
—  Sally-Anne jest przekonana, że w tym kraju działa na większą skalę gang kłusowników. Pokazała mi parę godnych uwagi zdjęć i, muszę przyznać, zaczynam podzielać jej niepokój.
—  Musimy ich znaleźć i zniszczyć, generale — nalegała.
—  Znajdź ich dla mnie, Sally-Anne, a ja ich zniszczę. Z góry masz moje słowo.
Przysłuchujący się ich rozmowie Craig poczuł staroświeckie uczucie, którego doświadczył, kiedy tylko ujrzał tych dwoje razem. Bez wątpienia panowało między nimi porozumienie, a Fungaberą był niesamowicie przystojnym gościem. Zerknął w tył ponad ramieniem i zobaczył, że generał przygląda mu się uważnie, zamyślonym spojrzeniem, które natychmiast pokrył uśmiechem.
—  A co pan sądzi na ten temat, panie Mellow? — powiedział i nagle... Craig zaczął opowiadać o swych planach dotyczących Zambezi Waters nad Chizarira: o czarnym nosorożcu i chronionych terenach dzikiej przyrody otaczających jego ziemię, o tym, jak łatwo można się tam dostać z Wodospadu Wiktorii, a Sally-Anne słuchała go teraz równie uważnie jak generał.
Gdy skończył, oboje przez chwilę milczeli, a później Fugabera powiedział:
—  Teraz, panie Mellow, mówi pan z sensem. Właśnie takich planów potrzebuje ten kraj i nawet najbardziej zacofani i niewyrobieni moi rodacy zrozumieją, jakie zyski mogą z nich płynąć.
—  Czy nie łatwiej byłoby Craig, generale?
—  Dziękuję, Craig, przyjaciele mówią mi Peter.          \
Pół godziny później w zabójczym słońcu Craig ujrzał przed sobą błysk dachu z cynkowanej żelaznej blachy, a Sally-Anne oznajmiła:
—  Misja Tuti.
I zaczęła podchodzić do lądowania. Mocno przechyliła samolot zataczając łuk nad kościołem i Craig zobaczył wokół grupki chat małe figurki machające do nich rękami.
Pas był krótki, wąski i nierówny, wiał boczny wiatr, samolot zachybotał się, ale Sally-Anne odzyskała równowagę na chwilę przed dotknięciem ziemi. Craig zdał sobie sprawę, że naprawdę jest bardzo dobra.
Obok pasa startowego, pod olbrzymim drzewem manila czekał wojskowy landrover koloru piasku; trzech kawalerzystów pozdrowiło Petera Fungaberę tupaniem butów, które wzbiły z ziemi pył, i uderzeniem dłońmi w kolby strzelb. Później, kiedy Craig pomagał Sally-Anne zakotwiczyć samolot, załadowali skromny bagaż do landrovera.
66
Gdy samochód dojechał do szkoły misyjnej obok kościoła, Sally-Anne spytała:
—  Myślisz, że mają tu toaletę?
Peter laską poklepał kierowcę po ramieniu i wóz się zatrzymał.
Murzyńskie dzieci o wytrzeszczonych oczach stłoczyły się na werandzie, na którą wyszła również nauczycielka, aby powitać lekkim dygnięciem wchodzącą po schodach Sally-Anne. Murzynka była w mniej więcej tym samym wieku co Amerykanka; miała długie, szczupłe nogi widoczne pod prostą bawełnianą spódnicą. Jej ubranie o chirurgicznej czystości było wyprasowane na sztywno, a na białych tenisówkach nie było nawet plamki. Miała gładką jak aksamit skórę i, jak każda dziewczyna z plemienia Nguni, twarz okrągłą jak księżyc w pełni, rysy naprawdę piękne, lśniące zęby i oczy gazeli; poruszała się z wdziękiem, wyglądała na spostrzegawczą i inteligentną.
Porozmawiała chwilę z Sally-Anne i wprowadziła ją do budynku.
—  Craig, myślę, że powinniśmy się dobrze zrozumieć. — Peter patrzył na odchodzące dziewczyny. — Zauważyłem, jak patrzyłeś na mnie i Sally-Anne. Powiem tylko, że podziwiam jej osiągnięcia, inteligencję i przedsiębiorczość, ale, inaczej niż wielu moich kolegów, w ogóle nie pociąga mnie mieszanie ras. Według mnie Europejki są męskie i apodyktyczne, a białe ciało mdłe. Wybacz mi moją szczerość.
—  Miło mi to słyszeć, Peter — uśmiechnął się Craig.
—  Z kolei w tej młodej nauczycielce widzę... ty znasz się na słowach, opisz ją za mnie.
—  Smaczny kąsek.
—  Dobrze.
—  Kobietę na wydaniu.
—  Jeszcze lepiej — zachichotał Peter. — Naprawdę muszę znaleźć czas na przeczytanie twojej książki. — Przestał się śmiać i mówił dalej: — Na imię jej Sara. Ma maturę z czterech przedmiotów i dyplom nauczycielki; jest wykwalifikowaną pielęgniarką; piękna z niej dziewczyna, a mimo to skromna, pełna szacunku i obowiązkowa, z tradycyjnymi dobrymi manierami... zauważyłeś, że nie patrzyła na nas, mężczyzn? To by było bezczelne. — Peter pokiwał głową z uznaniem. — Nowoczesna kobieta ze staromodnymi zaletami. A jej ojciec jest czarownikiem, który ubiera się w skóry, wróży z kości i myje się raz do roku. Afryka — westchnął. — Moja cudowna, bezgranicznie fascynująca, wciąż się zmieniająca i zawsze niezmienna Afryka.
Panie wróciły ze znajdującej się za szkołą toalety, gawędząc z ożywieniem, Sally-Anne zaczęła robić zdjęcia uwieczniające dzieci z nauczycielką, która wyglądała na niewiele starszą od nich. Obaj mężczyźni przyglądali się, im z landrovera.
—  Peter, wyglądasz na człowieka czynu i nie uwierzę, że nie stać cię na wykupienie panny młodej. Na co czekasz? — spytał Craig.
67
—  Ona jest Matabele, a ja Maszona. Capuletti i Montecchi — wyjaśnił krótko Peter. — To wszystko.
Stojące na werandzie dzieci na znak Sary zaśpiewały im powitalną piosenkę; następnie na prośbę Sally-Anne zaczęły recytować alfabet i tabliczkę mnożenia, a ona fotografowała ich przejęte twarze. Gdy wróciła do landrovera, śpiewały na pożegnanie i machały rękami, aż zasłonił ich wzniecony pył.
Droga była nierówna i landrover podskakiwał na głębokich koleinach powstałych w porze deszczowej w czarnym, lepkim błocie i zeschniętych teraz na beton. Na pomocnym horyzoncie widzieli prześwitujące przez las błękitne wzgórza, strome, ostre i odstraszające.
—  Wzgórza Pongola — objaśnił im Peter. — Nieprzyjazny kraj.
I gdy zbliżali się do celu wyprawy, zaczął opowiadać, czego mogą się spodziewać.
—  Te ośrodki resocjalizacyjne to nie obozy koncentracyjne, ale, jak sama nazwa wskazuje, ośrodki resocjalizacji i przystosowania do życia w normalnym świecie.
Spojrzał na Craiga.
—  Wiesz, że mamy za sobą straszną wojnę domową. Jedenaście lat piekła, które nauczyły brutalności całe pokolenie młodych ludzi. Od kiedy przestali być małymi dziećmi, znali jedynie życie z karabinem w ręku, nauczono ich tylko niszczenia i tego, że człowiek może zaspokoić swoje pragnienia w prosty sposób: zabijając każdego, kto stanie na jego drodze.
Fungabera milczał przez chwilę i Craig widział, że przeżywa ponownie to, co jemu przypadło w udziale w tamtych strasznych latach. Peter westchnął lekko.
—  Tych biedaków zwiedli niektórzy przywódcy. Aby podtrzymać ich w trudach i niedostatkach wojny w buszu złożyli im obietnice, których dotrzymanie było niemożliwe. Obiecali żyzną ziemię i setki sztuk bydła pierwszej klasy, pieniądze, samochody i wiele żon, które będą mogli sobie wybrać. — Peter zrobił gest zniecierpliwienia. — Dano im wielkie nadzieje, a kiedy te nie mogły zostać zaspokojone, zwrócili się/przeciwko osobom, które składały obietnice. Każdy z nich miał broń, każdy był doświadczonym żołnierzem, który zabił wielu ludzi i nie zawahałby się przed ponownym użyciem broni. Co mieliśmy robić? — Fungabera przerwał i zerknął na zegarek. — Czas zjeść lunch i rozprostować nogi — zaproponował.
Kierowca zatrzymał się w miejscu, gdzie droga krzyżowała się z wysoką groblą z ziemi i drewnianym mostem nad korytem rzeki, której chłodna, zielona woda wirowała ponad pofałdowanymi piaszczystymi łachami, a na obu brzegach chwiały się wysokie trzciny. Eskorta rozpaliła ognisko, upiekła nad nim kolby kukurydzy i zaparzyła herbatę, podczas gdy Peter wolnym krokiem oprowadzał swych gości wzdłuż grobtt i kontynuował wykład.
68
—  U nas, Afrykanów, była kiedyś taka tradycja. Gdy któryś z młodych stawał się krnąbrny i kpił sobie z praw plemiennych, wysyłany był do obozu w buszu, gdzie starsi przywoływali go do porządku. Ośrodek resocjalizacyjny jest unowocześnioną wersją tradycyjnego obozu w buszu. Nie będę próbował nic przed wami ukryć. Nie wybieramy się do domu wczasowego. Mężczyźni z ośrodka są twardzi i tylko twarde traktowanie może mieć na nich jakiś wpływ. Z drugiej strony nie są to obozy zagłady, powiedzmy, że przypominają raczej areszt armii brytyjskiej... — Craig mógł jedynie podziwiać szczerość Petera Fungabery — ...wolno wam rozmawiać z każdym aresztantem, ale muszę was prosić, żebyście nie spacerowali sami po buszu, to dotyczy szczególnie ciebie, Sally-Anne. — Uśmiechnął się do niej. — To bardzo odosobnione i dzikie miejsce. Odpadki i nieczystości przyciągają tu hieny i lamparty, które stają się zuchwałe i niczego się nie boją. Zwróćcie się do mnie, kiedy zechcecie wyjść z obozu, to dam wam eskortę.
Zjedli skromny lunch, łuszcząc palcami przypieczoną kukurydzę i popijając ją mocną, przesłodzoną, czarną herbatą.
—  Jeśli jesteście gotowi, ruszamy dalej. — Peter zaprowadził ich z powrotem do landrovera, a godzinę później dotarli do Ośrodka Resocjalizacyjnego Tuti.
Podczas wojny w buszu była to jedna z „chronionych wsi" — pomysł rządu Smitha w celu obrony czarnych wieśniaków przed zastraszaniem ze strony partyzantów. W centrum wioski znajdował się skalisty kopje, pozbawiony wszelkiej roślinności stos dużych okrąglaków z szarego granitu, na którego szczycie zbudowano mały, zabezpieczony workami z piaskiem fort z gniazdami karabinów maszynowych, platformami strzelniczymi, okopami i ziemiankami. Poniżej rozciągał się obóz: równe rzędy krytych strzechą chat z błota—wiele z nich miało ściany do połowy wysokości, co zapewniało przepływ powietrza — postawionych wokół pustego, zakurzonego kawałka ziemi, który mógł być placem do musztry albo boiskiem piłki nożnej, jako że po dwóch stronach stały prowizoryczne bramki i zupełnie nie pasujący tutaj mocny, wybielony wapnem mur od strony fortu.
Obóz otaczały dwie siatki z drutu kolczastego, oddzielone od siebie głębokim rowem. Były gęste i wysokie na trzy metry. W dno rowu gęsto wbito w ziemię zaostrzone, drewniane pale, a w każdym rogu palisady wznosiły się wysokie wieże wartownicze na słupach, za które posłużyły drzewa z buszu. Stojący przy jedynej bramie strażnicy zasalutowali landroverowi, który jechał powoli drogą okrążającą plac do musztry.
W słońcu dwustu lub trzystu młodych Murzynów, ubranych jedynie w szorty koloru khaki, gimnastykowało się energicznie w rytm okrzyków czarnych umundurowanych instruktorów. Pod strzechami wspartymi na palach setki innych siedziały w równych rzędach na nagiej ziemi i recytowały zgodnym chórem lekcję wypisaną na tablicy.
69
—  Zwiedzanie odłożymy na później —powiedział Peter. —Najpierw załatwimy wam kwatery.
Craig został umieszczony w ziemiance w forcie. Podłoga z ziemi była świeżo zamieciona i spryskana wodą dla schłodzenia jej i zlikwidowania kurzu. Jedynymi wyposażeniem były upleciona z trzciny mata do spania i zasłaniający wejście parawan z materiału na worki. Na macie leżało pudełko zapałek i paczka świec. Craig domyślił się, że były to przedmioty zbytku zarezerwowane dla ważnych gości.
Sally-Anne zakwaterowano w ziemiance po drugiej stronie okopu. Wyglądało na to, że nie odstraszają jej prymitywne warunki; kiedy Craig zajrzał za parawan, zobaczył, jak siedząc na macie w pozycji lotosu, czyści soczewkę aparatu i zmienia film.
Peter Fungabera przeprosił ich i poszedł okopem do placówki dowództwa na szczycie wzgórza. Parę minut później zaczął pracować generator energii elektrycznej i Craig usłyszał, jak Peter mówi szybko przez radio językiem Maszona, którego nie udało mu się zrozumieć. Wrócił do nich pół godziny później.
—  Za godzinę zrobi się ciemno. Zejdziemy na dół i zobaczymy, jak rozdaje się aresztantom wieczorny posiłek.
Więźniowie w grobowym milczeniu stali w kolejce, powoli posuwając się do przodu w oczekiwaniu na jedzenie. Nikt się nie uśmiechał. Zachowywali się bardzo spokojnie. Nie okazywali nawet śladu zainteresowania białymi gośćmi i generałem.
—  Prosty wikt — zauważył Peter. — Kasza z kukurydzy i zielenina. Każdemu z mężczyzn nałożono do miski łyżką sztywną, puszystą
masę, a na to porcję gotowanych warzyw.
—  Mięso raz w tygodniu. Tytoń raz w tygodniu. Brak przydziału to kara za złe zachowanie.
Peter mówił prawdę. Mężczyźni byli chudzi, spod wyćwiczonych ciężką pracą mięśni wystawały im żebra, na żadnym z nich nie było grama tłuszczu. W mgnieniu oka pochłonęli jedzenie, na stojąco, do czysta wycierając palcami miski. Chudzi, ale nie wycieńczeni, z widocznymi żebrami, ale nie zagłodzeni, ocenił Craig, i nagle zwęziły mu się oczy.
—  Ten mężczyzna jest ranny. — Fioletowy siniak widać było nawet na pociemniałej od słońca skórze.
—  Możesz z nim porozmawiać — zachęcał Peter.
Gdy Craig zadawał pytania w sindebele, mężczyzna natychmiast odpowiadał.
—  Co się stało z twoimi plecami?
—  Pobito mnie.
—  Dlaczego?
—  Za bójkę z innym mężczyzną.
Peter przywołał jednego ze strażników, porozmawiał z nim cicho w języku Maszona, a następnie wyjaśnił:
70
—  Dźgnął innego więźnia zaostrzonym drutem kolczastym. Pozbawiony mięsa i tytoniu na dwa miesiące, poza tym dostał piętnaście batów trzciną. Właśnie takiemu rodzajowi zachowania aspołecznego staramy się zapobiegać.
Gdy szli z powrotem przez plac do musztry, mijając wapnowany mur, Peter mówił dalej:
—  Jutro zrobicie obchód po obozie. Wyjeżdżamy pojutrze z samego rana.
Zjedli razem z oficerami Maszona, a pożywienie było takie samo jak to podawane aresztantom, z dodatkiem gulaszu z żylastego mięsa nieokreślonego pochodzenia i wątpliwej świeżości. Jak tylko skończyli jeść, Peter Fungabera przeprosił ich i wyszedł z ziemianki, a za nim oficerowie, Craig i Sally-Anne zostali sami.
Zanim Craig zdążył zastanowić się, co powiedzieć, Sally-Anne wstała bez słowa i opuściła ziemiankę. Tego było już za wiele i Craig rozzłościł się na dziewczynę. Poderwał się i wyszedł za nią. Znalazł ją na platformie strzelniczej głównego okopu, siedziała na parapecie z worków piasku, z podciągniętymi pod brodę nogami, które obejmowała ramionami; patrzyła w dół na obozowisko. Księżyc tuż po pełni wisiał wysoko nad wzgórzami na horyzoncie. Nie obejrzała się, gdy Craig stanął obok niej; jego gniew wyparował tak samo nagle, jak się pojawił.
—  Zachowałem się jak świnia — powiedział. Objęła mocniej kolana i nic nie odpowiedziała.
—  Kiedy spotkaliśmy się po raz pierwszy, miałem złą passę—uparcie ciągnął dalej. — Nie chcę zanudzać cię szczegółami, ale książka, którą próbowałem napisać, jakoś mi nie szła i zagubiłem się. Odegrałem się za to na tobie.
Wciąż nie dawała po sobie poznać, że go słucha. Poniżej, w lesie za podwójnym ogrodzeniem, rozległ się nagle ohydny wrzask, wznoszące się i opadające wybuchy ponurego śmiechu, zawodzenie i łkanie podchwycone i powtarzane w kilkunastu punktach na obwodzie obozu, zamierające w końcu serią opadających chichotów, pochrząkiwań i śmiertelnych jęków.
—  Hieny—powiedział Craig, a Sally-Anne lekko zadrżała i wyprostowała się, jakby miała wstać.
—  Proszę — usłyszał we własnym głosie nutę desperacji. — Jeszcze tylko minutę. Szukałem okazji, żeby cię przeprosić.
—  To niepotrzebne — odrzekła. — Byłam zarozumiała, oczekując, że spodoba d się to, co zrobiłam. — Jej głos ani na jotę nie brzmiał pojednawczo. — Chyba sama się o to prosiłam, no i dostałam od ciebie!
—  To, co zrobiłaś... twoje zdjęcia... — głos mu się załamywał — ...one mnie przestraszyły. Dlatego zareagowałem tak mściwie, tak dziecinnie.
.   Teraz po raz pierwszy odwróciła się, aby na niego spojrzeć, i księżyc osrebrzył jej twarz.
71
—  Przestraszyły rię? — spytała.
—  Przeraziły. Widzisz, nie byłem w stanie pracować. Zaczynałem sądzić, że stać mnie było tylko na ten jeden raz, że moja pierwsza książka była fuksem i że tak naprawdę nie mam talentu. Gągle piłem... — teraz nie odrywała od niego wzroku; jej usta były lekko rozchylone, a oczy przypominały tajemnicze ciemne otwory — ..i wtedy ty dobiłaś mnie tymi cholernymi zdjęciami i rzuciłaś wyzwanie, żebym im dorównał.
Powoli pokręciła głową.
—  Może nie o to d chodziło, ale tak właśnie to odebrałem. To było wyzwanie i nie miałem odwagi go przyjąć. Bałem się, napadłem więc na dębie i od tamtej chwili nie przestałem tego żałować.
—  Podobały d się? — spytała.
—  Wstrząsnęły moim małym światem. Ukazały mi znów Afrykę i napełniły mnie nostalgią. Gdy je zobaczyłem, zrozumiałem, czego mi brakuje. Tęsknota za domem ogarnęła mnie niczym małego chłopca w pierwszą samotną noc w internade. — Poczuł w gardle dławienie i nie wstydził się tego. — To właśnie te twoje fotografie sprowadziły mnie tu z powrotem.
—  Nie wiedziałam — powiedziała i oboje 7«rmilr1i
Craig wiedział, że jeśli się odezwie, słowa mogą zamienić się w łkanie, łzy żalu nad sobą szczypały go w powieki.
W obozie pod nimi ktoś zaczął śpiewać. Piękny tenor Afrykanina doderał do szczytu wzgórza przytłumiony, ale wyraźny, tak że Craig rozpoznawał słowa. Była to stara pieśń bitewna Matabele, ale teraz brzmiała jak elegia wyrażająca całą tragedię i derpienie kontynentu; nawet hieny zamilkły, kiedy głos śpiewał:
Krety mieszkają pod ziemią, Czy są martwe? — pytały córki Maszobane. Posłuchajcie, śliczne panny, czy nie słyszycie, Jak coś porusza się w ciemności?
Głos śpiewaka w końcu umilkł, a Craig wyobraził sobie setki młodych mężczyzn leżących na matach w bezsennej dszy, tak jak i on przygnębionych pieśnią i nie mogących oderwać od niej mysi.
Sally-Anne znów się odezwała:
—  Dziękuję, że mi powiedziałeś. Wiem, ile dę to musiało kosztować. Dotknęła jego nagiego ramienia lekkim muśnięciem koniuszków
palców, które rozeszło się dreszczem po zakończeniach jego nerwów i wywołało łomotanie serca.
Potem wyprostowała nogi, zeskoczyła lekko na ziemię, wróciła do okopu i szybko się oddaliła. Usłyszał, jak opadła klapa z materiału na worki nad wejściem do jej ziemianki i jak zaskwierczała zapałka, którą zapaliła świecę.
72
Wiedział, że nie będzie mógł zasnąć, więc stał tak samotny, słuchając odgłosów afrykańskiej nocy i przyglądając się księżycowi. Powoli czuł, że słowa podnoszą się w nim, niczym woda w studni, którą wcześniej całkowide opróżniono. Opuścił go smutek i pojawiło się podniecenie.
Zszedł do swojej ziemianki, zapalił jedną ze świec, wetknął ją w niszę w ścianie i wyjął z torby notatnik i długopis. Słowa w jego mózgu pieniły się i bulgotały jak gotujące się mleko. Dotknął długopisem do białego, poliniowanego papieru, a ten pomknął po nim, jakby był żywym stworzeniem. Słowa tryskały z Craiga w radosnym, długo powstrzymywanym orgazmie i rozsypywały się bezładnie po papierze. Przerywał tylko, aby zapalić od topniejących ogarków nowe świece.
Rano miał czerwone i piekące ze zmęczenia oczy. Czuł się słabo i niepewnie, jakby za szybko przebiegł zbyt długi dystans, ale jego notatnik był w trzech czwartych zapisany, a on sam czuł dziwne uniesienie.
Uniesienie to nie minęło wraz z nadejśdem gorącego, błyszczącego ranka. Przedwnie, spotęgowała je zmiana stosunku Sally-Anne do Craiga. Wdąż zachowywała się z rezerwą i niewiele mówiła, ale przynajmniej słuchała, kiedy on mówił, i odpowiadała poważnie i z namysłem. Raz czy dwa nawet się uśmiechnęła — wtedy jej za duże usta i nos harmonizowały z resztą twarzy. Craigowi trudno było skupić się na położeniu tych ludzi, którym mieli się tu przyjrzeć, dopóki nie zdał sobie sprawy ze współczuda Sally-Anne i nie usłyszał, jak po raz pierwszy mówi swobodnie.
—  Tak łatwo można by zadowolić się zakwalifikowaniem ich jako brutalnych przestępców — wyszeptała, przyglądając się ich twarzom pozbawionym wyrazu i nic nie mówiącym oczom — dopóki się nie zrozumie, że zostali oni pozbawieni wszelkich uczłowieczających wpływów. Większość z nich w wieku trzynastu, czternastu lat została porwana ze szkoły i zabrana do partyzanckich obozów na szkolenie. Nie mają nic, nigdy nic nie mieli oprócz kałasznikowa. Jak możemy oczekiwać od nich szacunku dla prawa własności, szacunku do ludzi? Craig, proszę dę, spytaj tego, ile ma lat.
—  Nie wie — przetłumaczył Craig. — Nie wie, kiedy się urodził ani gdzie są jego rodzice.
—  Nawet to zostało mu odebrane — zauważyła Sally Annę.
I nagle Craig przypomniał sobie, jak grubiańsko potrafił odmówić pida wina, które niezupełnie było w jego guśde, albo jak bezmyślnie mógł zamówić nowy garnitur czy wsiąść do kabiny samolotu pierwszej klasy — podczas gdy d ludzie nosili jedynie wystrzępione szorty i nie mieli nawet pary butów ani koca do ochrony przed chłodem.
— Przepaść miedzy posiadającymi i biedakami tego świata wdągnie nas w otchłań zniszczenia — powiedziała Sally-Anne, utrwalając swoim nikonem rezygnację otępiałego zwierzęcia, która następuje po rozpaczy. — Spytaj tego, jak jest traktowany — nalegała, a kiedy Craig przemówił, mężczyzna gapił się na niego, nic nie rozumiejąc, jakby to pytanie zupełnie
73
go nie dotyczyło i powoli dobre samopoczucie Craiga rozwiało się jak poranna mgła.
W otwartych chatach uczono postawy politycznej i roli odpowiedzialnego obywatela socjalistycznego państwa. Wykresy na tablicach obrazowały związek parlamentu z władzą wykonawczą i sądowniczą. Zostały one skopiowane staranną, półpiimienną ręką znudzonych instruktorów i były bezmyślnie powtarzane przez rzędy siedzących na ziemi aresztantów. To, że najwyraźniej nic z tego nie rozumieli, jeszcze bardziej przygnębiło Craiga.
Kiedy powłócząc nogami wracali do swoich kwater na wzgórzu, Craigowi przyszła nieoczekiwanie do głowy pewna myśl; odwrócił się do Petera Fungabery.
—  Wszyscy ci ludzie to Matabele, prawda?
—  Tak. — Peter kiwnął głową. — Trzymamy plemiona oddzielnie, to zmniejsza tarcia.
—  Czy są jacyś maszońscy aresztanci? — dopytywał się Craig.
—  O tak — zapewnił go Peter. — Obozy dla nich znajdują się na wschodnich wyżynach. Mają dokładnie takie same warunki...
O zachodzie słońca uruchomiono generator zasilający radio i dwadzieścia minut później Peter Fungabera zszedł do ziemianki, gdzie Craig czytał i poprawiał swoje zapiski z ostatniej nocy.
—  Jest dla ciebie wiadomość, Craig, przekazana przez Morgana Oxforda z amerykańskiej ambasady.
Ożywiony Craig poderwał się na równe nogi. Załatwił wcześniej, żeby odpowiedź Henry'ego Pickeringa przesłano mu od razu po jej otrzymaniu. Wziął kartkę papieru, na której Peter zanotował pospiesznie przekaz radiowy, i przeczytał: „Do Mellowa. Stop. Inni nie podzielają mojego entuzjazmu dla projektu. Stop. Ashe Levy nie chce dać zaliczki ani gwarancji. Stop. Komisja Pożyczek żąda dodatkowej mocnej gwarancji przed zainwestowaniem. Stop. Żałuję i pozdrawiam. Henry."
Craig przeczytał wiadomość raz szybko, a potem jeszcze raz bardzo wolno.
—  Nie mój interes — wymamrotał Fungabera — ale sądzę, że to dotyczy twoich planów wobec miejsca, które nazywasz Zambezi Waters?
—  Zgadza się. I, niestety, niszczy je w zarodku — odpowiedział mu gorzko Craig.
—  Henry?
—  Znajomy bankier, może za bardzo na niego liczyłem.
—  Tak—potwierdzi z zamyśleniem Peter—na to wygląda, prawda? To, że Craig pracował całą noc, nie pomogło mu teraz w zaśnięciu.
Mata była twarda jak żelazo, a piekielny chór sfory hien w lesie odpowiadał jego posępnemu nastrojowi.
W długiej drodze powrotnej na lotnisko przy misji Tuti siedział obok kierowcy i nie brał udziału w rozmowie Petera i Sally-Anne, którzy
74
zajmowali miejsca za nim. Dopiero teraz zdał sobie sprawę, jak wielką wagę przywiązywał do kupna Rholands, i był bardzo zły na Ashe'a Levy'ego, który nie udzielił mu poparcia, na Henry'ego Pickeringa, który za słabo się starał, i na tę jego cholerną Komisję Pożyczek, która nie widziała nic poza czubkiem własnego nosa.
Sally-Anne nalegała, żeby jeszcze raz zatrzymać się przy szkole misyjnej, aby mogła odnowić swoją znajomość z Sarą, matabelską nauczycielką. Tym razem Sara była przygotowana i przyjęła gości herbatą. Nie będąc w nastroju do żartów, Craig znalazł sobie ustronne miejsce pod niską ścianą werandy i zaczął posępnie knuć plan obejścia odmowy Henry'ego Pickeringa.
Sara z przesadną skromnością podeszła do niego z emaliowanym kubkiem herbaty na rzeźbionej drewnianej tacy. Kiedy mu go podawała, była odwrócona plecami do Petera Fungabery.
—  Gdy krokodyl ludojad wie, że szuka go myśliwy, chowa się w błocie na dnie najgłębszej sadzawki — mówiła miękko w sindebele — a gdy lampart poluje, poluje w ciemności.
Zaskoczony Craig spojrzał jej w twarz. Nie opuściła oczu, w których ciemnej głębi żarzył się gniew i zawziętość.
—  Szczeniaki Fungabery pewnie hałasowały — miękko ciągnęła dalej — nie mogły się najeść, kiedy tam byliście. Musiały być głodne. Słyszałeś je, Kuphela? — spytała i tym razem Craig drgnął z zaskoczenia. Sara użyła imienia, które nadał mu towarzysz Czujny. Skąd je znała? Co miała na myśli mówiąc o szczeniakach Fungabery?
Zanim Craig zdążył odpowiedzieć, Peter Fungabera podniósł głowę i zobaczył wyraz jego twarzy. Spokojnie, ale szybko wstał i przeszedł po werandzie w stronę Sary. Dziewczyna w jednej chwili spuściła wzrok z twarzy Craiga, lekko dygnęła i wycofała się z pustą tacą.
—  Craig, niech rozczarowanie nie przygnębia cię za bardzo. Przyłącz się do nas. — Peter po przyjacielsku położył dłoń na ramieniu Mellowa.
W drodze z misji do pobliskiego lądowiska Sally-Anne nagle się pochyliła i dotknęła ramienia Craiga.
—  Zastanawiałam się, Craig. To miejsce, które nazywasz Zambezi Waters, jest najwyżej pół godziny lotu stąd. Znalazłam rzekę Chizarira na mapie. Moglibyśmy trochę zboczyć z drogi i przelecieć się nad tym terenem przed powrotem do domu.
—  Nie ma sensu. — Craig pokręcił głową.
—  Dlaczego? — spytała, a on podał jej kartkę z wiadomością od Pickeringa.
—  Och, tak mi przykro. — Nie udawała, Craig wyczuł jej troskę i to go nieco pocieszyło.
—  Chciałbym zobaczyć ten teren — włączył się nagle Fungabera, a kfedy Craig ponownie pokręcił głową, jego, głos stwardniał. — Polecimy tam—powiedział tonem nie znoszącym sprzeciwu, a Craig z obojętnością wzruszył ramionami.
75
Craig i Sally-Anne pochylili się nad mapą.
—  Rozlewiska powinny być tutaj, gdzie ten potok łączy się z głównym nurtem rzeki. — Dziewczyna szybko zaczęła obliczenia posługując się cyrklem i przelicznikiem odchylenia wiatru.
—  W porządku — powiedziała. — Przy tym wietrze dolecimy tam w dwadzieścia minut.
W czasie lotu Sally-Anne badała teren i porównywała go z mapą, a Craig rozmyślał nad słowami matabelskiej dziewczyny. „Szczeniaki Fungabery". Brzmiało to dość groźnie, a użycie przez nią imienia Kuphela niepokoiło go jeszcze bardziej. Można to było wytłumaczyć tylko w jeden sposób: musiała mieć kontakt z grupą dysydenckich patryzantów i prawdopodobnie należała do niej. Co chciała powiedzieć przez alegorię z lampartem i krokodylem, co kryło się za sformułowaniem „szczeniaki Fungabery"? I, o cokolwiek chodziło, czy mogła być bezstronna i godna zaufania, jeśli popierała partyzantów?
—  Jest rzeka — powiedziała Sally-Anne, zamykając przepustnicę i zaczynając płytki, opadający zwrot w stronę przebłyskującej między szczytami drzew wody.
Leciała bardzo nisko wzdłuż brzegu rzeki i mimo gęstej roślinności, wypatrywała stada dzikich zwierząt, kiedy wreszcie udało jej się wytropić w zaroślach hebanu niezgrabne, przypominające skałę cielsko wielkiego czarnego nosorożca — aż pisnęła z radości.
Nagle wkazała przed siebie.
—  Patrzcie!
W zakolu rzeki znajdował się pas otwartego lądu obrzeżony wysokimi nadrzecznymi drzewami, trawa była tam krótko przycięta zębami stada zebr, które teraz wzbijały kurz, uciekając w panice przed nadlatującym samolotem.
—  Założę się, że mogłabym tu wylądować — stwierdziła Sally-Anne i otworzyła klapy, wytracając szybkość Cessny i opuszczając dziób, aby mieć lepszą widoczność. Następnie wysunęła podwozie.
Wykonała serię przelotów nad kawałkiem lądu, każdy niżej od poprzedniego, aż przy czwartym przelocie koła samolotu znalazły się niecały metr nad ziemią, a pasażerowie widzieli każdy odcisk kopyta zebr w piaszczystej ziemi. — Mocno i równo — powiedziała; przy następnym przelocie dotknęła lądu i natychmiast wcisnęła do maksimum hamulec bezpieczeństwa, który zatrzymał samolot niecałe sto pięćdziesiąt kroków za miejscem zetknięcia z ziemią.
—  Kobieta-ptak — rzucił Craig, a ona uśmiechnęła się na komplement.
Wysiedli z samolotu i ruszyli równiną w stronę ściany lasu, przebyli ją szlakiem utworzonym przez zwierzęta i wyszli na skaliste urwisko nad rzeką.
Widok przypominał piękną kameę. Biate ławice piasku i wypolero-
76
wane wodą skały błyszczące jak łuski gadów, ciągnące się gałęzie przybrane gniazdami tkaczy nad głęboką zieloną wodą, wysokie drzewa z białymi korzeniami pełznącymi po skałach jak węże, a w końcu — rozległy las.
—  Pięknie tu — powiedziała Sally-Anne i oddaliła się z aparatem fotograficznym.
—  Dobre miejsce na jeden z twoich obozów. — Peter Fungabera wskazał na wielkie stosy grudkowatego łajna słoni na mieliźnie pod nimi.
—  Byłby stąd widok jak z ławek stadionu.
—  Tak, byłby — zgodził się Peter. — Wygląda za dobrze, żeby poszedł za tę cenę. Można by wyciągnąć z niego miliony.
—  Jak na dobrego afrykańskiego socjalistę mówisz jak zgniły kapitalista — powiedział przygnębiony Craig.
Peter zachichotał i odrzekł:
—  Mówią, że socjalizm jest najlepszą ideologią, dopóki ma się kapitalistów, którzy za nią zapłacą.
Craig spojrzał na niego ostro i po raz pierwszy zobaczył w oczach Fungabery błysk starej, dobrej, zachodnioeuropejskiej chciwości. Obaj zamilkli i przyglądali się Sally-Anne, która w korycie rzeki fotografowała drzewa i skały.
—  Craig — Peter najwyraźniej podjął decyzję — gdyby udało mi się załatwić gwarancję, jakiej żąda Bank Światowy, oczekiwałbym udziału w akcjach Rholands.
—  Chyba miałbyś do tego prawo. — Craig poczuł, jak odradza się w nim nadzieja, i w tym momencie Sally-Anne zawołała:
—  Robi się późno, a do Harare dwie i pół godziny lotu.
Po powrocie do wojskowej bazy lotniczej New Sarum Peter Fungabera uścisnął im obojgu dłonie.
—  Mam nadzieję, że zdjęcia dobrze wyjdą — powiedział Sally-Anne, a Craiga zapytał: — Będziesz w „Monomotapa"? Skontaktuję się tam z tobą w ciągu trzech najbliższych dni.
Wsiadł do wojskowego dżipa, który na niego czekał, dał znak kierowcy i odjeżdżając pozdrowił ich uniesieniem laski.
—  Masz samochód? — Craig spytał Sally-Anne, a kiedy pokręciła głową, rzekł: — Nie mogę obiecać, że będę prowadził samochód tak dobrze jak ty samolot. Zaryzykujesz?
Mieszkała w starym bloku w alejach naprzeciwko siedziby rządu. Podwiózł ją pod wejście.
—  Co powiesz na kolację? — zapytał.
—  Mam dużo pracy, Craig.
—  Szybka kolacja, obiecuję, w ramach zawarcia pokoju. Odwiozę dę.do domu przed dziesiątą.—Teatralnym gestem położył rękę na sercu.
* — Dobrze, czekam o siódmej — zgodziła się, a on przed włączeniem silnika przyglądał się, jak dziewczyna wchodzi po schodach. Poruszała się energicznie i bez kokieterii, ale jej tyłeczek w dżinsach był bardzo seksowny.
77
Sally-Anne zaproponowała restaurację, gdzie została powitana przez wielkiego, brodatego właściciela jak członek rodziny królewskiej i gdzie Craig skosztował najlepszej w swoim życiu wołowiny, grubej, soczystej i miękkiej. Pili caberneta i sztywna na początku rozmowa stawała się coraz swobodniejsza.
—  Układało się dobrze, dopóki byłam zwykłym asystentem technicznym u Kodaka, ale kiedy zaczęto mnie zapraszać jako oficjalnego fotografa na różne ekspedycje i kiedy potem organizowałam własne wystawy, nie mógł tego znieść—wyznała—pierwszy w historii mężczyzna zazdrosny o nikona.
—  Jak długo byliście małżeństwem?
—  Dwa lata.
—  Bez dzieci?
—  Tak, dzięki Bogu.
Jadła tak samo, jak chodziła, starannie i sprawnie, a jednocześnie ze zmysłowym pociągiem do przyjemności, a kiedy skończyła, spojrzała na swego złotego rolexa.
—  Obiecałeś odwieźć mnie o dziesiątej — powiedziała i mimo jego protestów podzieliła rachunek dokładnie na pół i zapłaciła swoją część.
Kiedy zatrzymał się przed jej mieszkaniem, spojrzała na niego przez chwilę z powagą, zanim zapytała:
—  Wejdziesz na kawę?
—  Z największą przyjemnością. — Już otwierał drzwi, kiedy dorzuciła:
—  Wyjaśnijmy to od razu na początku — powiedziała. — Kawa to instant Nescafe — i to wszystko. Żadnej gimnastyki ani niczego innego, w porządku?
—  W porządku — zgodził się.
—  Chodźmy.
Jedynymi meblami w jej mieszkaniu były przenośny magnetofon, obciągnięte płótnem poduszki i pojedyncze łóżko polowe, a na nim starannie zwinięty śpiwór. Oprócz poduszek nic nie leżało na wypolerowanej podłodze, a ściany były wytapetowane zdjęciami. Zajął się ich oglądaniem, kiedy ona przygotowywała kawę w maleńkiej kuchni.
—  Jeśli chcesz iść do łazienki, to tutaj — zawołała. — Tylko bądź ostrożny.
Była to raczej ciemnia niż pomieszczenie przeznaczone do kąpieli, z czarnym, światłoszczelnym namiotem z nylonu zamykanym na zamek błykawiczny nad prysznicem oraz ze słojami chemikaliów i paczkami papieru fotograficznego, tam gdzie w łazience innej kobiety byłyby perfumy i mydła.
Usadowili się niedbale na poduszkach, pili kawę, wysłuchali kasety z V Symfonią Beethoyena i rozmawiali o Afryce. Raz czy dwa napomknęła o czymś z jego książki udowadniając, że przeczytała ją z uwagą.
78
—  Muszę jutro wcześnie wstać... — Sięgnęła w końcu po pusty kubek, który wyjęła mu z ręki. — Dobranoc, Craig.
—  Kiedy będziemy mogli się znów zobaczyć?
—  Nie jestem pewna, lecę jutro wcześnie rano w góry i nie wiem, na jak długo. — Zauważyła wyraz jego twarzy i złagodniała. — Po powrocie zadzwonię do ciebie do „Mono", jeśli chcesz.
—  Chcę.
—  Zaczynam cię lubić, Craig, może jak przyjaciela, ale nie szukam romantycznych przeżyć. Wciąż czuję się zraniona. Mam nadzieję, że się rozumiemy—powiedziała, gdy podali sobie ręce w drzwiach jej mieszkania.
- Mimo jej deklaracji Craig był dziwnie zadowolony z siebie, jadąc z powrotem do „Monomotapa". Na tym etapie nie dbał o dogłębną analizę swoich uczuć do niej ani o określenie swoich zamiarów. Była to po prostu przyjemna odmiana — nie mieć do czynienia z kolejną łowczynią znakomitości próbującą wpisać go na własną listę podbojów. Jej rezerwa potęgowała jego fizyczny pociąg do niej. Podziwiał talent i osiągnięcia dziewczyny i w pełni podzielał miłość do Afryki i współczucie, jakim darzyła jej narody.
„To na razie wystarczy", powiedział sobie, parkując volkswagena. W hotelowym holu czekał na niego zastępca dyrektora, rozpaczliwie załamujący ręce; zaprowadził go do swego biura.
—  Panie Mellow, kiedy pana nie było, odwiedzili mnie ludzie ze specjalnego wydziału policji. Musiałem otworzyć dla nich pańską skrytkę i wpuścić ich do pańskiego pokoju.
—  Cholera jasna, wolno im robić takie rzeczy? — Craig był wściekły.
—  Nie rozumie pan, tutaj mogą robić, co im się żywnie podoba. — Zastępca dyrektora pospieszył z wyjaśnieniem: — Nic nie zabrali ze skrytki, panie Mellow, tego może pan być pewien.
—  Mimo wszystko chciałbym ją sprawdzić — zażądał ponuro Craig. Przejrzał szybko czeki podróżne — rachunek się zgadzał. Powrotny
bilet na samolot był nie ruszony, tak samo paszport — ale grzebali w zestawie przedmiotów pierwszej potrzeby, który dostał od Henry'ego Pickeringa. Złocona odznaka identyfikacyjna inspektora terenowego odczepiła się od skórzanej oprawy.
—  Kto mógł wydać rozkaz takiej rewizji? — spytał zastępcę dyrektora, kiedy zamykali skrytkę.
—  Tylko ktoś bardzo wysoko postawiony.
„Tungata Zebiwe — pomyślał gorzko. — Ty złośliwy, wścibski gnoju, jak bardzo się zmieniłeś!"
Craig zaniósł do ambasady raport dla Henry'ego Pickeringa z wizyty w Ośrodku Resocjalizacyjnym Tuti; Morgan Oxford przyjął dokument i zaproponował kawę.
79
—  Może zatrzymam się tu dłużej, niż zamierzałem — powiedział mu Craig — a w pokoju hotelowym po prostu nie mogę pracować.
—  Cholernie ciężko tu znaleźć mieszkanie — Morgan wzruszył ramionami. — Zobaczę, co da się zrobić.
Zadzwonił do niego następnego dnia.
—  Craig, jedna z dziewczyn od nas wyjeżdża do domu na miesięczny urlop. Jest twoją wielbicielką i wynajmie ci mieszkanie za sześćset dolarów. Wyjeżdża jutro.
Mieszkaniem była kawalerka, ale wygodna i z dobrą wentylacją. W pokoju stał duży stół, który mógł posłużyć za biurko. Na jego środku Craig położył pUk czystych arkuszy do maszyny z cegłą zamiast przycisku do papieru, a obok swój słownik — Condse Oxford Dictionary — i powiedział głośno:
—  Z powrotem w branży.
Zdążył prawie zapomnieć, jak szybko czasem mijają godziny w krainie wyobraźni, w głębokiej, czystej radości obserwowania, jak po drugiej stronie stołu rośnie stos zapisanych kartek.
W ciągu następnych kilku dni Morgan Oxford, dzwonił do niego dwukrotnie, za każdym razem z zaproszeniem na przyjęcie dyplomatyczne i za każdym razem Craig odmawiał, aż w końcu wyłączył telefon. Kiedy czwartego dnia zmiękł i włożył wtyczkę do gniazdka, prawie natychmiast zadzwonił telefon.
—  Panie Mellow. — Głos należał do Afrykanina. — Trudno było pana znaleźć. Proszę nie odkładać słuchawki, generał Fungabera chce z panem porozmawiać.
—  Craig, mówi Peter. — Znajomy urokliwy głos i ciężki akcent. — Czy możemy się spotkać dziś po południu? O trzeciej? Przyślę kierowcę.
Rezydencja Petera Fungabery leżała dwadzieścia pięć kilometrów za miastem, na wzgórzach wznoszących się nad Jeziorem Macillwane. Dom został zbudowany w latach dwudziestych przez bogatego człowieka, którego — jako czarną owcę — rodzina wysłała do kolonii; był on młodszym synem angielskiego producenta samolotów. Wokół budynku biegły szerokie werandy i białe okapy z wypukłymi ozdobami, w otoczeniu trawników i kwitnących drzew.
Przy bramie wjazdowej na teren głównego budynku Craig i jego kierowca zostali dokładnie sprawdzeni przez strażnika z Trzeciej Brygady w pełnym rynsztunku. Craig wbiegł po schodach od frontu, na których szczycie czekał na niego Peter Fungabera. Miał na sobie luźne białe spodnie z bawełny i karmazynową jedwabną koszulę z krótkimi rękawami, która wyglądała wspaniale na tle czarnej aksamitnej skóry. Przyjacielsko obejmując Craiga ramieniem, sprowadził go na werandę, gdzie siedziała grupka kilku osób.
—  Craig, pozwól, że przedstawię ci pana Musharewę, dyrektora Banku Ziemi Zbnbabwe. To jest pan Kapwepwe, jego zastępca, a to pan Cohen, mój adwokat. Panowie, oto Craig Mellow, ten znany pisarz.
80
Uścisnęli sobie dłonie.
—  Drinka, Craig? My pijemy Krwawą Mary.
—  Świetnie.
Służący ubrany w białą, układającą się w fałdy kanza, pozostałość czasów kolonialnych, przyniósł Craigowi drinka, a kiedy wyszedł, Peter Fungabera powiedział po prostu:
—  Bank Ziemi Zimbabwe zgodził się poręczyć za ciebie w sprawie pożyczki pięciu milionów dolarów od Banku Światowego albo związanego z nim banku w Nowym Jorku.
Craig oniemiał.
—  Wiesz, twój związek z Bankiem Światowym nie jest szczególnie ściśle strzeżoną tajemnicą. Również Henry Pickering jest nam dobrze znany — uśmiechnął się Peter i szybko mówił dalej: — Oczywiście mamy pewne warunki i zastrzeżenia, ale nie sądzę, by były one wygórowane. — Zwrócił się do swego białego adwokata. — Masz dokumenty, Izzy? Dobrze, zechciej dać panu Mellowowi kopię i zapoznaj nas, proszę, z treścią.
Isadore Cohen poprawił okulary, ułożył przed sobą na stole gruby stos dokumentów i zaczął czytać.
— Po pierwsze, pozwolenie na zakup ziemi —powiedział. — Zezwala się Craigowi Mellowowi, poddanemu brytyjskiemu i obywatelowi Zimbabwe, na zakup kontrolnego pakietu akcji prywatnej spółki farmerskiej, znanej pod firmą Rholands (Pty) Ltd. Zezwolenie zostało podpisane przez prezydenta państwa i kontrasygnowane przez ministra rolnictwa.
Craig pomyślał o Tungacie Zebiwe, który obiecał zablokować to pozwolenie, ale przypomniał sobie, że minister rolnictwa jest szwagrem Petera Fungabery. Zerknął na generała, ale ten z uwagą słuchał przemowy prawnika.
Isadore Cohen czytał starannie każdy dokument, nie omijając nawet preambuły i po każdym paragrafie robiąc przerwy na pytania i wyjaśnienia.
Craig był tak podekscytowany, że z trudem mógł spokojnie siedzieć; usiłował zapanować nad głosem, chciał, by brzmiał równo i rzeczowo. Zapomniał już o chwilowej panice, która ogarnęła go, gdy Peter nagle wspomniał o Banku Światowym, i teraz miał ochotę krzyczeć i tańczyć po całej werandzie: Rholands jest jego, King's Lynn jest jego, Queen's Lynn jest jego i Zambezi Waters też należą do niego.
Jednak nawet w tym podnieceniu jeden z przeczytanych przez Isadore'a Cohena paragrafów zabrzmiał w jego uchu fałszywie.
—  Co to do cholery znaczy: wróg państwa i ludu Zimbabwe? — dopytywał się.
— To standardowa klauzula we wszystkich naszych dokumentach — Cohen próbował go uspokoić — zwykłe wyrażenie uczuć patriotycznych. Bank Ziemi jest instytucją rządową. Gdyby zaciągający pożyczkę miał się zaangażować w działalność antypaństwową i zostałby ogłoszony wrogiem

6 — Lampart pohye w demnota
81
państwa i ludu, Bank Ziemi byłby zmuszony wymówić wszelkie wiążące go z nim zobowiązania.
—  Czy to jest zgodne z prawem? — Craig miał wątpliwości, a kiedy ponownie prawnik go uspokoił, pytał dalej: — Czy sądzą panowie, że bank udzielający pożyczki zgodzi się na to?
—  Już się zgodził, przy innych umowach o zabezpieczenie — odrzekł dyrektor banku. — Jak powiedział pan Cohen, to standardowa klauzula.
—  Poza tym, Craig — uśmiechnął się Peter Fungabera — chyba nie zamierzasz przeprowadzać zbrojnej rewolucji w celu obalenia naszego rządu, prawda?
Craig bez przekonania odwzajemnił uśmiech.
—  Cóż, w porządku, jeśli amerykański bank udzielający pożyczki się na to zgodzi, to pewnie sprawa jest koszerna.
Czytanie zajęło prawie godzinę, następnie dyrektor Musharewa podpisał wszystkie kopie, a jego zastępca i Peter Fungabera poświadczyli podpis. Potem przyszła kolej na Craiga, który podpisał umowę i procedura się powtórzyła; w końcu Isadore Cohen odcisnął na każdym dokumencie pieczęć notarialną.
—  To tyle, panowie. Podpisane, zapieczętowane, we właściwych rękach.
—  A, czyżbym zapomniał ci o tym powiedzieć? — Peter uśmiechnął się złośliwie. — Wczoraj po południu, o dziesiątej rano czasu nowojorskiego, dyrektor Kapwepwe rozmawiał z Pickeringiem. Będziesz mógł podjąć pieniądze, jak tylko zabezpieczenie znajdzie się w jego rękach. — Dał znak krążącemu w pobliżu służącemu. — Teraz możesz przynieść szampana.
Wznieśli toasty za siebie nawzajem, za Bank Ziemi, Bank Światowy, Rholands Company, i dopiero gdy druga butelka była już pusta, dwóch czarnych bankierów pożegnało się niechętnie.
Kiedy ich limuzyna zaczęła oddalać się po podjeździe, Peter Fungabera ujął Craiga za ramię.
—  A teraz możemy omówić moje honorarium za zorganizowanie sprawy. Pan Cohen ma dokumenty.
Craig przeczytał je i poczuł, jak krew odpływa mu z twarzy.
—  Dziesięć procent. — Z trudem złapał oddech. — Dziesięć procent spłaconych akcji Rholands.
—  Naprawdę musimy zmienić nazwę. —¦ Fungabera zmarszczył brwi. — Jak widzisz, pan Cohen będzie posiadaczem akcji jako mój przedstawiciel. To może nam później oszczędzić kłopotów.
Craig udał, że ponownie czyta umowę, choć krew się w nim burzyła. Obaj mężczyźni przyglądali mu się w milczeniu. Dziesięć procent to złodziejstwo, ale co mógł zrobić?
Isadore Cohen powoli odkręcił nasadkę pióra i wręczył je Craigowi.
—  Sądzę, że minister, a jednocześnie dowódca armii okaże się
82
bardzo pomocnym cichym partnerem w tym przedsięwzięciu —powiedział i Craig wziął pióro.
— Jest tylko jeden egzemplarz — Peter wciąż się uśmiechał — i ja go zatrzymam.
Craig kiwnął głową. Nie będzie żadnego dowodu transakcji, udziały u przedstawiciela, żadnych dokumentów oprócz tych w rękach Petera Fungabery. W przypadku sporu słowo Craiga będzie musiało wystarczyć przeciwko słowu ważnego ministra — ale chciał mieć Rholands. Bardziej niż czegokolwiek w życiu, Craig pragnął mieć Rholands.
Złożył szybko podpis pod umową, a siedzący po drugiej stronie stołu mężczyźni wyraźnie się rozluźnili i Peter Fungabera kazał przynieść trzecią butelkę szampana.
Do tej pory Craig potrzebował jedynie pióra i sterty papieru, no i mógł wedle własnego uznania marnować albo wykorzystywać swój czas. Nagle musiał stawić czoło olbrzymiej odpowiedzialności, z jaką wiązało się posiadanie, i czas się dla niego kurczył. Tak dużo było do zrobienia i tak mało na to czasu, że poczuł, jak paraliżuje go niepewność, przeraża zuchwalstwo i przygnębia zwątpienie we własne zdolności organizacyjne.
Potrzebował pociechy i zachęty i natychmiast pomyślał o Sally-Anne. Pojechał pod jej mieszkanie, ale okna były zamknięte, poczta wysypywała się ze skrzynki i nikt nie odpowiedział na pukanie.
Wrócił do kawaleria, usiadł przy stole, wziął ze stosu kartkę papieru, napisał: „Rzeczy do zrobienia", a potem zaczął się w nią wpatrywać.
Przypomniał sobie, co powiedziała o nim kiedyś pewna dziewczyna. „Tylko jedno w życiu robiłeś dobrze." A od napisania książki daleko było do postawienia na nogi spółki hodowlanej wartej miliony dolarów. Poczuł rodzącą się w nim panikę, lecz zdławił ją. Pochodził z farmerskiej rodziny — dorastał, czując w nozdrzach zapach krowiego łajna, nauczył się oceniać „chodzącą wołowinę", kiedy był jeszcze tak mały, że mógł siadać na wzniesionym łęku siodła Bawu jak wróbel na palu ogrodzenia.
„Uda mi się", powiedział sobie z zawziętością i przystąpił do pracy. Napisał:
1)  Zadzwonić do Jocka Danielsa. Przyjąć ofertę kupna Rholands.
2)  Polecieć do Nowego Jorku:
a)  Spotkać się z przedstawicielem Banku Światowego.
b)  Otworzyć rachunek bieżący i oszczędnościowy.
c)  Sprzedać „Bawu".
3)  Polecieć do Zurychu:
a)  Podpisać akt kupna akcji.
b)  Załatwić wypłacenie należności sprzedającym.
Panika zaczęła ustępować. Podniósł słuchawkę telefonu i wykręcił numer British Airways. W piątek mógł polecieć do Londynu, a potem Concordem do Nowego Jorku.
83
Jocka Danielsa złapał w biurze.
—  Craig, gdzie do cholery się podziewałeś? Zorientował się, ze Jock zaczął już wieczorne picie.
—  Jock, gratulacje, właśnie zarobiłeś dwadzieścia pięć patyków prowizji — powiedział Craig i upajał się ciszą zdumienia.
Lista Craiga zaczęła się wydłużać, zajmowała już ponad dziesięć stron: 39) Dowiedzieć się, czy Okky van Rensburg jest ciągle w kraju. Okky przez dwadzieścia lat był mechanikiem w King's Lynn. Dziadek
Craiga chwalił się, że Okky potrafi rozebrać do ostatniej śrubki ciągnik
Johna Deera i zbudować z tych części cadillaca i dwa rollsy Silver Clouds.
Był Craigowi potrzebny. Mellow odłożył pióro i uśmiechnął się na
wspomnienie staruszka.
—  Wracamy do domu, Bawu — powiedział na głos.
Spojrzał na zegarek — była dziesiąta, ale wiedział, że nie będzie mógł zasnąć.
Włożył lekki sweter i wyszedł na nocny spacer. Włóczył się po ulicach, a godzinę później stanął pod domem Sally-Anne. Wyglądało na to, że nogi same go tu przyprowadziły.
Poczuł lekkie mrowienie podniecenia. Jej okno było otwarte i paliło się w nim światło.
—  Kto tam? — kobiecy głos był przytłumiony.
—  To ja, Craig.
Nastąpiła dłuższa chwila ciszy.
—  Jest prawie pomoc.
—  Dopiero jedenasta... i mam ci coś do powiedzenia.
—  No dobrze, drzwi są otwarte.
Była w ciemni. Słyszał plusk chemikaliów.
—  Będę za pięć minut — zawołała. — Umiesz robić kawę? Kiedy wyszła, ubrana była w luźny, zrobiony na drutach sweter
zwisający do kolan, a nie związane włosy opadały jej na ramiona. Nie widział jej nigdy takiej i teraz wpatrywał się w nią ze zdumieniem.
—  Lepiej, żeby to było naprawdę c oś — ostrzegła, opierając pięści o biodra.
—  Mam Rholands — powiedział i teraz ona była zdumiona.
—  Kto albo co to jest Rholands?
—  Spółka, w której skład wchodzą Zambezi Waters. Należy do mnie. Jest moja. Czy to jest coś?
Zaczęła iść w jego stronę unosząc ramiona, aby go objąć, i on jak lustro powtórzył ten ruch, gdy nagle zreflektowała się i stanęła w miejscu, zmuszając go do tego samego. Dzieliły ich dwa kroki.
—  Craig, to cudowna wiadomość. Tak się cieszę. Jak to się stało? Myślałam, że nic z tego nie wyszło.
—  Peter Fungabera załatwił zabezpieczenie pożyczki pięciu milionów dolarów.
84
J  *¦-.
—  O Boże. Pięć milionów. Pożyczasz pięć milionów? Ile wynosi procent od pięciu milionów?
Nie chciał o tym myśleć. Miał to wypisane na twarzy, a ona już żałowała swoich słów.
—  Przepraszam. To było bezczelne pytanie. Naprawdę cieszę się, że ci się udało. Musimy to uczcić... — Szybko odsunęła się od niego.
W szafce kuchennej znalazła butelkę z resztką whisky Glenlivet na dnie, którą dolała do parującej kawy.
—  Za sukces Zambezi Waters — przepiła do niego. — Najpierw opowiedz mi wszystko ze szczegółami, a potem ja też będę miała dla ciebie wiadomość.
. - Było po północy, gdy skończył opisywać swoje plany — rozwój bliźniaczych rancz na południu, odbudowa domostwa, zakup rasowego bydła; głównie jednak rozwodził się nad zamierzeniami związanymi z Zambezi Waters i tamtejszą przyrodą, wiedząc, że właśnie to najbardziej ją zainteresuje.
—  Zastanawiałem się nad tym... potrzebuję pomocy kobiety przy planowaniu i zakładaniu obozów, i to nie byle jakiej kobiety, ale takiej, która ma artystyczny talent, zna i kocha afrykański busz.
—  Craig, jeśli to mnie masz na myśli, to pamiętaj, że jestem tu na stypendium Światowego Trustu Przyrody i do niego należy cały mój czas.
—  Nie zajmie to tak dużo czasu — zaprotestował — chodzi tylko o konsultacje. Mogłabyś przylecieć na jeden dzień, kiedy by ci pasowało. — Zauważył, że dziewczyna mięknie. — A potem, oczywiście, jak już obozy będą działać, chciałbym, żebyś dała gościom serię wykładów i pokazów slajdów z twoimi zdjęciami... — Widział, że potrącił właściwą strunę. Jak każdego artystę, cieszyła ją każda okazja pokazywania swoich prac.
—  Nic nie obiecuję — powiedziała surowo, ale oboje wiedzieli, że się zgodzi, i Craig poczuł, jak ciężar odpowiedzialności, jaki wziął na siebie, znacznie zelżał.
—  Powiedziałaś, że masz dla mnie wiadomość — przypomniał jej w końcu, zadowolony z szansy przeciągnięcia spotkania. Ale nie spodziewał się, że tak nagle zrobi się śmiertelnie poważna.
—  Tak, mam nowinę. — Wydawało się, że zbiera się w sobie. — Wpadłam na trop szefa kłusowników.
—  O Boże! Tego drania, który wybił te stada słoni? To dopiero nowina. Gdzie? Jak?
—  Wiesz, że ostatnie dziesięć dni byłam w górach na wschodzie. Nie powiedziałam ci, że badam dla Trustu Przyrody żyjące tam lamparty. M,am swoich ludzi na większości leśnych terenów zamieszkanych przez te zwierzęta. Mierzymy i zaznaczamy na mapie ich terytoria, rejestrujemy ich odchody i ofiary, próbujemy oszacować, jak wpływają na nie zmiany demograficzne... i temu podobne sprawy. Związany jest z tym jeden
85
z moich ludzi. To stary, parszywy kłusownik Shangane, ma pewnie z osiemdziesiąt lat, a jego najmłodsza żona siedemnaście... w zeszłym tygodniu obdarowała go parą bliźniąt. To szelma kuty na cztery nogi, z ogromnym poczuciem humoru i zamiłowaniem do szkockiej whisky: dwie kapki Glenlivet i robi się rozmowny. Byliśmy w górach Vumba, sami w obozie, i po drugim łyku wypsnęło mu się, że zaproponowano mu dwieście dolarów za skórę lamparta. Wzięliby wszystkie, jakie uda mu się złapać; obiecali dostarczyć stalowe pułapki sprężynowe. Nalałam mu jeszcze i dowiedziałam się, że propozycję złożył młody, bardzo dobrze ubrany Murzyn prowadzący rządowego landrovera. Mój stary Shangane powiedział mu, że boi się, że go aresztują i wsadzą do więzienia, ale tamten zapewnił go, że będzie bezpieczny. Że będzie pod ochroną jednego z wielkich wodzów z Harare, towarzysza ministra, który był słynnym wojownikiem podczas wojny w buszu i który wciąż dowodzi własną, prywatną armią.
Na łóżku polowym leżała sztywna teczka z tektury. Sally-Anne przyniosła ją i położyła Craigowi na kolanach. Craig otworzył ją. Na pierwszej kartce była pełna lista członków rządu Zimbabwe. Dwadzieścia sześć nazwisk z podanymi obok nazwami ministerstw.
— Bardzo szybko możemy ją skrócić, niewielu ministrów rzeczywiście walczyło — zauważyła Sally-Anne. — Większość z nich spędziła wojnę w apartamentach hotelu „Ritz" w Londynie albo w daczy dla gości nad Morzem Kaspijskim.
Usiadła na poduszce obok Craiga i sięgnęła po drugą kartkę.
—  Sześć nazwisk — powiedziała. — Sześciu dowódców z pola walki.
—  Wciąż za dużo — wymamrotał Craig i zauważył, że listę rozpoczyna nazwisko Petera Fungabery.
—  Możemy eliminować dalej — zgodziła się Sally-Anne. — Prywatne wojsko. Na pewno chodzi o dysydentów. Wszyscy dysydenci to Matabele. Ich przywódca musi należeć do tego samego plemienia.
Odsłoniła trzecią kartkę. Na niej było tylko jedno nazwisko.
—  Jeden z najlepszych dowódców na wojnie. Matabele. Minister turystyki, któremu podlega Departament Przyrody. To znane powiedzenie, że bardzo często kradną skarb ci, którzy mieli go piklować. Wszystko pasuje.
Craig cicho przeczytał nazwisko „Tungata Zebiwe" i zdał sobie sprawę, że nie chce, by to była prawda.
—  Ale on pracował ze mną w Departamencie Ochrony Zwierzyny Łownej, był moim strażnikiem...
—  Jak już powiedziałam, strażnicy mają lepszą niż ktokolwiek inny okazję do nadużyć.
—  Ale co Sam zrobiłby z pieniędzmi? Szef kłusowników musi zbijać miliony dolarów. Sam żyje bardzo skromnie, każdy o tym wie, nie ma dużego domu, drogich samochodów ani prywatnej ziemi, nie robi prezentów kobietom... żadnych kosztownych słabostek.
86
—  Może oprócz najdroższej ze wszystkich—cicho wysunęła obiekcję Sally-Anne. — Władzy.
Tym razem protest zamarł Craigowi na ustach, a ona pokiwała głową.
—  Władza. Nie rozumiesz, Craig? Utrzymywanie własnej armii dysydentów pochłania pieniądze, grube pieniądze.
Elementy powoli układają się w całość, przyznał Craig. Henry Pickering uprzedził go o zbiżającym się zamachu stanu popieranym przez Sowietów. W czasie wojny Rosjanie wspierali matabelską frakcję ZIPRA, tak że ich kandydat prawie na pewno będzie pochodził z tego plemienia.
Craig jednak wciąż buntował się przeciw tej myśli, trzymając się kurczowo wspomnień o kimś, kto był kiedyś jego przyjacielem, prawdopodobnie najlepszym przyjacielem, jakiego miał czy będzie miał kiedykolwiek. Pamiętał o wielkiej uczciwości człowieka, którego znał wtedy jako Samsona Kumało, wychowanego w misji chrześcijanina wielkiej prawości i zasad, który odszedł wraz z nim z Departamentu Ochrony Zwierzyny Łownej, gdy zaczęli podejrzewać, że ich bezpośredni przełożony związany jest z gangiem kłusowników. Czy teraz sam został szefem kłusowników? Czy zdolny do wielkiego współczucia człowiek, który pomógł okaleczonemu i załamanemu Craigowi zabrać ze sobą z Afryki jedyną rzecz, która do niego należała, jacht, teraz był żądnym władzy spiskowcem?
—  Jest moim przyjacielem — powiedział.
—  Był. Ale się zmienił. Kiedy ostatnio się z nim widziałeś, oświadczył, że jest twoim wrogiem — zauważyła Sally-Anne. — Sam mi to powiedziałeś.
Craig kiwnął głową i nagle przypomniał sobie przeszukanie swojej skrytki w hotelu dokonane na rozkaz kogoś z góry. Tungata musiał podejrzewać, że Craig jest agentem Banku Światowego, domyślił się, że ma zbierać informacje na temat kłusownictwa i walki o władzę — to mogło tłumaczyć jego niezrozumiale gwałtowny sprzeciw wobec planów Mellowa.
—  Nie podoba mi się to — wymamrotał Craig. — Cholernie nie podoba mi się to przypuszczenie, ale myślę, że możesz mieć rację.
—  Jestem tego pewna.
—  Co masz zamiar zrobić?
—  Pójdę do Petera Fungabery z tymi dowodami, które mam.
—  On zgniecie Sama—powiedział Craig, ale ona przypomniała mu szybko:
—  Tungata jest zły, Craig, to rabuś!
—  Jest moim przyjacielem.
—  Był twoim przyjacielem — zaprzeczyła Sally-Anne. — Nie wiesz, kim się stał... nie wiesz, co działo się z nim w buszu. Wojna może zmienić każdego człowieka. Władza może zmienić go jeszcze bardziej.
—  O Boże, rzygać mi się chce.
87
—  Chodź ze mną do Petera Fungabery. Bądź przy tym, jak będę wytaczać sprawę przeciwko Tungacie Zebiwe. — Sally-Anne w geście pocieszenia wzięła go za rękę.
Craig nie popełnił błędu i nie odwzajemnił uścisku.
—  Przykro mi, Craig. — Ścisnęła jego palce. — Naprawdę mi przykro — powiedziała i cofnęła dłoń.
Peter Fungabera mógł poświęcić im chwilę czasu z samego rana, pojechali więc razem do jego rezydencji na Wzgórzach MaciUwane.
Służący zaprowadził ich do gabinetu generała, olbrzymiego pokoju z małą ilością mebli i widokiem na jezioro, który niegdyś był salą bilardową. Jedną ze ścian zakrywała bardzo duża mapa Źmbabwe. Były w nią wbite różnokolorowe chorągiewki. Pod oknem stał długi stół zasypany raportami, depeszami i dokumentami z parlamentu, a na środku nagiej, kamiennej podłogi — biurko z czerwonego afrykańskiego drewna tekowego.
Peter Fungabera podniósł się zza biurka, aby ich powitać. Był bosy i miał na sobie białą prostą przepaskę na biodra. Naga skóra na piersi i mięśniach błyszczała, jakby została świeżo nasmarowana oliwą, a muskuły poruszały się pod nią jak żywe kobry uwięzione w worku. Najwyraźniej Peter Fungabera zachowywał szczytową formę bojową, jak przystało na wojownika.
—  Wybaczcie mój negliż — uśmiechnął się idąc w ich stronę, aby się z nimi przywitać — ale naprawdę swobodniej się czuję, kiedy mogę być w pełni Afrykaninem.
Przed biurkiem stały niskie stołki z rzeźbionego w zawiłe wzory hebanu.
—  Każę przynieść krzesła — zaproponował Peter. — Niewielu białych gości mnie tu odwiedza.
—  Nie, nie. — Sally-Anne swobodnie usadowiła się na jednym ze stołków.
—  Wiecie, że zawsze cieszę się ze spotkania z wami, ale o dziesiątej zero zero muszę być w parlamencie... — przynaglił ich Fungabera.
—  Od razu przejdę do rzeczy — zgodziła się Sally-Anne. — Chyba wiemy, kto jest szefem kłusowników.
Peter miał właśnie usiąść za biurkiem, ale teraz pochylił się opierając pięści na blacie, a jego spojrzenie stało się ostre i pytające.
—  Powiedziałeś, że mam d tylko podać nazwisko, a ty go zgnieciesz — przypomniała mu Sally-Anne, a Peter skinął głową.
— Podaj mi je — rozkazał, ale Sally-Anne zaczęła opowiadać, tak jak wcześniej Craigowi, o źródłach informacji i drodze dedukcji.
Peter Fungabera wysłuchał jej w milczeniu, marszcząc brwi; potakiwał z zamyśleniem, śledząc jej tok rozumowania. Wreszcie podała wniosek, nazwisko, które zostało na jej liście.
—  Towarzysz minister Tungata Zebiwe — powtórzył cicho Peter, który w końcu opadł na krzesło i podniósł z biurka oprawioną w skórę laskę. Wpatrywał się ponad głową Sally-Anne w zakrytą mapą ścianę, uderzając laską w różowe wnętrze lewej dłoni.
Cisza przeciągała się i Sally-Anne nie wytrzymała:
—  No więc?
Peter Fungabera spojrzał na nią:
—  Wybrałaś dla mnie najbardziej rozżarzony węgiel z ogniska, który mam wyjąć gołymi rękami — powiedział. — Jesteś pewna, że nie wpłynęło na ciebie to, jak towarzysz Zebiwe potraktował pana Craiga Mellowa?
—  To niegodne przypuszczenie — odpowiedziała mu miękko Sally--Anne.
. — Tak, chyba tak. — Peter Fungabera spojrzał na Craiga.
—  A co ty o tym myślisz?
—  On był moim przyjacielem i kiedyś oddał mi wielką przysługę.
—  To było dawno temu—zauważył Fungabera. — Teraz oświadczył, że jest twoim wrogiem.
—  Mimo to lubię go i podziwiam.
—  A jednak?... — ponaglił go łagodnie Peter.
—  A jednak sądzę, że Sally-Anne mogła wpaść na właściwy trop -r-Craig poddał się zrezygnowany.
Fungabera wstał i przeszedł w milczeniu do szerokiej mapy.
—  Cały kraj jest jak beczka z prochem — powiedział patrząc na kolorowe flagi. — Matabele w każdej chwili mogą wywołać rebelię. Tu! Tii! Tu! Ich partyzanci zbierają się w buszu. — Uderzył dłonią w mapę. — Byliśmy zmuszeni zdusić spisek ich nieodpowiedzialnych przywódców, którzy chcieli doprowadzić do zbrojnego powstania. Nkomo został zmuszony do wycofania się z życia politycznego, a dwóch matabelsldch członków rządu aresztowano i oskarżono o zdradę stanu. Tungata Zebiwe jest obecnie jedynym Matabele w rządzie. Cieszy się wielkim poważaniem, i to nie tylko wśród swoich, a dla Matabele jest jedynym przywódcą, jaki im pozostał. Gdybyśmy go ruszyli...
—  Chcesz mu darować! —powiedziała rozczarowana Sally-Anne. — Ujdzie mu to płazem. Tak wygląda wasz socjalistyczny raj. Jedno prawo dla ludu, inne dla...
—  Zamilcz, kobieto — rozkazał Peter Fungabera, a ona go posłuchała.
Wrócił do biurka.
—  Wyjaśniałem wam konsekwencje zbyt szybkiego działania. Aresztowanie Tungaty Zebiwe mogłoby pogrążyć cały kraj w krwawej wojnie domowej. Nie powiedziałem, że nie podejmę żadnych działań, ale na pewno nie zrobię nic bez niepodważalnych dowodów, bez zeznań niezależnych, w pełni bezstronnych świadków, które wsparłyby podjęte przeze mnie kroki. — Wciąż wpatrywał się w mapę po drugiej stronie pokoju. —
89
Świat już nas oskarża o planowanie ludobójstwa na plemieniu Matabele, podczas gdy my tylko utrzymujemy rządy prawa i szukamy sposobu na ugodę z tym wojowniczym i trudnym we współżyciu ludem. W tej chwili Tungata Zebiwe jest naszym jedynym rozsądnym i pojednawczym łącznikiem z Matabele, nie możemy sobie pozwolić na bezmyślne zniszczenie go. — Przerwał, po czym odezwała się milcząca dotąd Sally-Anne.
—  Nie wspomniałeś o czymś, co Craig i ja omówiliśmy wcześniej. Jeśli Tungata Zebiwe jest szefem kłusowników, przeznacza zyski na jakiś szczególny cel. Nie wygląda na to, żeby żył rozrzutnie, ale wiemy, że jest związany z dysydentami.
Wyraz twarzy Petera Fungabery zaostrzył się* a jego oczy były straszne.
—  Jeśli to Zebiwe, dostanę go — obiecał bardziej sobie niż jej. — A kiedy to się stanie, będę miał dowód dla świata, wtedy już mi nie ucieknie.
—  W talom razie lepiej szybko się do tego zabierz — poradziła mu cierpko Sally-Anne.
—  Tak, wybrał pan dobry czas na sprzedaż.
Handlarz jachtów stał w kokpicte „Bawu" i udawał żeglarza w swojej dwurzędowej kurtce i czapce marynarskiej ze złotą kotwicą — siedemset dolarów u Bergdorfa Goodmana. Jego opalenizna była wspaniała i równa — kwarcówka w Nowojorskim Klubie Sportowym. Wokół przenikliwie patrzących błękitnych oczu miał delikatną siateczkę zmarszczek — nie od mrużenia ich przy sekstansie ani od podzwrotnikowego słońca na dalekich oceanach i koralowych plażach, ale od wczytywania się w etykiety z cenami i cyfry na czekach, Craig był tego pewien.
—  Oprocentowanie rachunków spada, ludzie znów kupują jachty. Przypominało to rozmowę z prawnikiem o warunkach rozwodu albo
z grabarzem o organizacji pogrzebu. ,3awu" zbyt długo był częścią żyda Craiga.
—  Jacht jest w dobrym stanie, wszystko wygląda jak nowe, a pańska cena jest rozsądna. Jutro przyprowadzę kogoś, żeby go sobie obejrzał.
—  Tylko proszę się upewnić, że mnie tu nie ma — rzekł z naciskiem Craig.
—  Rozumiem, panie Mellow.
Facet nawet mówił jak przedsiębiorca pogrzebowy.
Ashe Levy też brzmiał jak przedsiębiorca pogrzebowy, kiedy Craig zadzwonił do niego. Posłał jednak do portu gońca, który zabrał pierwsze trzy rozdziały ukończone przez Craiga w Afryce. Następnie Craig poszedł na lunch z Henrym Pickeringiem.
— Naprawdę miło cię widzieć. — Craig zdążył zapomnieć, jak bardzo polubił tego gościa po zaledwie dwóch krótkich spotkaniach.
90
—  Może najpierw coś zamówimy — zaproponował Henry i zdecydował się na butelkę Grands Echezeaux.
—  Odważny z ciebie facet. — Craig się uśmiechnął. — Ja zawsze boję się to wymówić, żeby nie pomyśleli, że mam atak kichania.
—  Większość ludzi też się tego obawia. Pewnie dlatego jest to najmniej znane z naprawdę wspaniałych win tego świata... i dlatego, dzięki Bogu, jest tanie.
Pochylili się nad winem i poświęcili mu uwagę, na jaką zasługiwało. Po chwili Henry odstawił kieliszek.
—  A teraz powiedz mi, co sądzisz o generale Fungaberze? — zaczął. — Wszystko jest w moich raportach. Nie przeczytałeś ich?
. - — Przeczytałem, ale chcę, żebyś mi powiedział. Czasami w rozmowie może wypłynąć coś, co nie znalazło się w raporcie.
—  Peter Fungabera jest człowiekiem kulturalnym. Jego angielski jest nadzwyczajny: dobór słów, siła wyrazu, ale z silnym afrykańskim akcentem. W mundurze wygląda jak generał armii brytyjskiej, w cywilnym ubraniu jak gwiazda serialu telewizyjnego, a w przepasce na biodra na tego, kim jest naprawdę, na Afrykanina. O tym często zapominamy myśląc o nich. Znamy wszyscy tajemniczość Chińczyków i brytyjską flegmę, ale rzadko bierzemy pod uwagę to, że czarny Afrykanin może mieć specyficzną naturę...
—  Właśnie! — mruknął z zadowoloną miną Henry Pickering.—Tego w twoich raportach nie było. Mów dalej, Craig.
—  Uważamy, że są powolni, porównując ich do naszych szybkich standardowych reakcji, i nie zdajemy sobie sprawy, że to nie lenistwo, ale głębokie zastanowienie, rozwaga-przed przystąpieniem do działania. Myślimy, że są prości i bezpośredni, podczas gdy tak naprawdę to najbardziej tajemniczy i nieodgadniony lud, bardziej przywiązany do swego plemienia niż jakikolwiek Szkot do klanu. Rodzinna wendeta może u nich trwać ponad sto lat, jak u Sycylijczyków...
Henry Pickering słuchał uważnie, zadając naprowadzające pytania, tylko wtedy gdy Craig zastanawiając się zawieszał głos. Raz zapytał:
—  Ciągle czegoś tak do końca nie rozumiem, Craig, subtelnej różnicy między terminami Matabele, Ndebele i sindebele. Mógłbyś mi to wyjaśnić?
—  Francuz sam na siebie mówi Francais, ale my nazywamy go Francuzem. Matabele nazywa siebie Ndebele, ale my nazywamy go Matabele.
—  Aha. — Henry kiwnął głową. — A język, którym mówi, to sindebele, prawda?
—  Zgadza się. Właściwie wydaje się, że słowo „Matabele" nabrało po uzyskaniu niepodległości kolonialnego zabarwienia...
* Rozmowa toczyła się dalej spokojnie, swobodnie, na luzie, tak że Craig zaskoczony zorientował się, że prawie wszyscy opuścili już lokal i kelner krąży w pobliżu z rachunkiem.
91
—  To, co chciałem powiedzieć — podsumował — to to, że kolonia-lizm pozostawił Afryce narzucony system wartości. Ona odrzuci go i powróci do własnego.
—  I pewnie będzie jej z tym lepiej — dokończył za niego Henry. — No, Craig, z pewnością zarobiłeś na swoją pensję. Naprawdę cieszę się, że tam wracasz. Sądzę, że wkrótce będziesz naszym najbardziej skutecznym agentem operacyjnym w tym regionie. Kiedy wyjeżdżasz?
—  Przyjechałem do Nowego Jorku tylko po czek.
Henry Pickering wybuchnął tym swoim wspaniałym, gardłowym śmiechem.
—  Robisz aluzje, jakbyś walił młotem kowalskim, drżę na samą myśl o tym, jak wyglądałoby twoje bezpośrednie żądanie. — Zapłacił rachunek i wstał. — Nasz prawnik oczekuje. Najpierw podpiszesz cyrograf, a potem upoważnię cię do podjęcia sumy pięciu milionów dolarów.
Wnętrze limuzyny było ciche i chłodne, a zawieszenie zapobiegało zwykłej torturze jazdy po nawierzchni ulic Nowego Jorku.
— A teraz opowiedz mi szerzej o wnioskach Sally-Anne dotyczących mózgu gangu kłusowników — zachęcił go Henry.
—  Na tym etapie nie widzę innego kandydata na szefa gangu, może nawet na przywódcę dysydentów.
Henry milczał przez chwilę, a potem powiedział:
—  Co sądzisz o niechęci generała Fungabery do działania?
—  Jest człowiekiem ostrożnym, no i Afrykaninem. Niczego nie zrobi w pośpiechu. Dobrze to przemyśli, ostrożnie zapuści sieć, ale kiedy już przystąpi do działania, chyba wszystkich nas zaskoczy to, jak będzie ono szybkie i zdecydowane.
—  Chciałbym, żebyś udzielił generałowi Fungaberze wszelkiej pomocy. Proszę cię, Craig, pełna współpraca.
—  Wiesz, że Tungata był moim przyjacielem.
—  Konflikt lojalności?
—  Chyba nie, nie, jeśli jest winny.
—  Dobrze! Mój zarząd jest bardzo zadowolony z twoich dotychczasowych osiągnięć. Jestem upoważniony do podniesienia ci wynagrodzenia do sześćdziesięciu tysięcy dolarów rocznie.
—  Świetnie — uśmiechnął się ironicznie Craig. — Bardzo mi to pomoże w spłaceniu procentów od pięciu milionów dolarów.
Było jeszcze jasno, kiedy Craig wysiadł z taksówki przy bramie portu. Ostry kąt padania promieni słonecznych zamienił smog Manhattanu w śliczną purpurową mgłę, łagodzącą wygląd ponurych sylwetek wielkich wież z betonu.
92
Gdy Craig wszedł na kładkę, jacht zanurzył się lekko pod jego ciężarem, co zaniepokoiło postać w kokpicie.
—  Ashe! — Craig nie posiadał się ze zdziwienia. — Ashe Levy, dobra wróżka biednych pisarzy.
—  Skarbie. — Ashe podszedł do niego po pokładzie niepewnym krokiem szczura lądowego. — Nie mogłem czekać, musiałem od razu do ciebie przyjść.
—  Jestem wzruszony. — Głos Craiga brzmiał drwiąco. — Zawsze, kiedy nie potrzebuję pomocy, przylatujesz do mnie jak na skrzydłach.
Ashe Levy zignorował uwagę i położył dłonie na ramionach Craiga. — Przeczytałem to. Przeczytałem jeszcze raz, a potem zamknąłem w; swoim sejfie — zniżył głos. — To jest piękne.
Craig powstrzymał się od kolejnej złośliwości i zerknął na Ashe'a, czy na jego twarzy nie dostrzeże oznak nieszczerości, ale zamiast nich zobaczył za okularami w złotej oprawce stalowe oczy pełne łez wzruszenia.
—  To najlepsza rzecz, jaką napisałeś, Craig.
—  To tylko trzy rozdziały.
— Jakbym dostał obuchem w łeb.
—  Trzeba to jeszcze mocno doszlifować.
—  Wątpiłem w ciebie, Craig. Przyznaję. Zaczynałem wierzyć, że nie masz w sobie następnej książki, ale to mnie poraziło. Siedzę tu od kilku godzin i powtarzam to sobie w myślach; chyba mógłbym wyrecytować fragmenty z pamięci.
Craig uważnie mu się przyglądał. W oczach mogło lśnić odbite od wody światło zachodzącego słońca. Ashe zdjął okulary i głośno oczyścił nos. Łzy były prawdziwe, ale Craig nie bardzo im wierzył. Istniał tylko jeden sposób, żeby to sprawdzić.
—  Ashe, możesz dać mi na nią zaliczkę?
Nie potrzebował teraz pieniędzy, ale musiał się ostatecznie upewnić.
— De d potrzeba, Craig? Dwieście kawałków?
—  Więc naprawdę d się podoba. — Craig odetchnął głęboko, kiedy wieczne wątpliwości pisarza zostały rozproszone na krótki, błogosławiony czas. — Napijmy się, Ashe.
—  Zróbmy coś lepszego — zaproponował Ashe. — Upijmy się. Craig usiadł na rufie i oparł stopy na sterze; patrzył, jak na szklance
w jego dłoni tworzą się diamendki rosy, i nie słuchał już tak naprawdę Ashe'a, który zachwycał się książką. Zamiast tego pozwolił swoim myślom wędrować i przyszło mu do głowy, że najlepiej byłoby, gdyby szczęśliwe trafy nie zdarzały się wszystkie naraz, ale po kolei, żeby można je było naprawdę smakować.
Był zasypany przyjemnościami. Pomyślał o King's Lynn i poczuł w nozdrzach woń gliniastej gleby pastwisk kraju Matabele. Pomyślał o Zambezi Waters i ponownie usłyszał rozpędzone wielkie delsko w kolczastych zaroślach. Pomyślał o dwudziestu rozdziałach, które nastąpią
93
za pierwszymi trzema, i poczuł, że palce aż mu się rwą do pisania. Czy to możliwe, zastanawiał się, żeby był w tej chwili najszczęśliwszym człowiekiem na świecie?
Wtedy nagle zdał sobie sprawę, że szczęście można w pełni docenić jedynie dzieląc je z kimś — i odkrył gdzieś głęboko w sobie małe, puste miejsce i odczuł cień melancholii na myśl o dziwnie cętkowanych oczach i młodych, jędrnych ustach. Chciał jej o tym opowiedzieć, chciał, żeby przeczytała te trzy rozdziały, i nagle z całej duszy zapragnął znaleźć się z powrotem w Afryce, tam gdzie Sally-Anne.
Na parkingu ze starymi samochodami Jocka Danielsa, na tyłach jego domu aukcyjnego, Craig znalazł używanego landrovera. Nie zwracając uwagi na beznamiętny licytatorski zaśpiew Jocka wsłuchał się w pracę silnika. Był rozregulowany, ale nic nie stukało ani nie terkotało. Napęd na przednie koła włączał się gładko, sprzęgło pracowało bez zarzutu. Kiedy przejechał się wozem po wyboistym terenie ze stromymi parowami na skraju miasta, odpadł mu tłumik, ale reszta jakoś się trzymała. Kiedyś potrafił w jeden weekend rozebrać swojego starego landrovera na części i złożyć go z powrotem. Wiedział, że mógłby go naprawić. Zbił cenę Jocka
0 tysiąc dolarów — i tak mocno przepłacił — ale spieszyło mu się.
Załadował do landrovera wszystko, co zostało mu po sprzedaży jachtu: walizkę pełną ubrań, ulubione książki i skórzany kufer z metalowymi okuciami, swój najcięższy bagaż zawierający rodzinne kroniki.
Te kroniki były całym spadkiem, jaki zostawił mu Bawu. Reszta wielomilionowej spuścizny po dziadku, łącznie z akcjami Rholands, przeszła na jego najstarszego syna Douglasa, wuja Craiga, który sprzedał wszystko
1 wyjechał do Australii. Ale przecież te stare, podniszczone, spisane ręcznie teksty oprawione w skórę były największym skarbem. Ich lektura stała się dla Craiga lekcją historii, dała mu poczucie dumy ze swego pochodzenia, uzbroiła go w wiedzę i zrozumienie tego okresu, wystarczające do tego, by usiąść i napisać książkę, która z kolei przyniosła mu sukces, sławę i majątek, nawet Rholands odzyskał dzięki tej skrzyni starych papierów.
Zastanawiał się, ile tysięcy razy jechał tą drogą do King's Lynn — ale nigdy w tym charakterze, nie jako właściciel. Zatrzymał się tuż za główną bramą, tak żeby jego stopy mogły po raz pierwszy dotknąć jego własnej ziemi.
Stanął na niej i rozejrzał się wokół po złotej trawie, po gajach akacji
0 płaskich u góry koronach, po zarysach szaroniebieskich wzgórz w oddali, po nieskalanej kopule błękitnego nieba wznoszącej się nad jego głową
1 uklęknął jak skruszony grzesznik. Jedynie przy tym ruchu noga mu nieco przeszkadzała. Nabrał w dłonie trochę ziemi. Była prawie tak wartościowa i czerwona, jak mięso krowy, która będzie się na niej pasła. Na1 oko podzielił garść na dwie części i wysypał jedną dziesiątą.
94
—  To twoje dziesięć procent, Peterze Fungabero — wyszeptał. — Ale ta ziemia jest moja i przysięgam, że do końca życia nie dam jej sobie odebrać, będę ją chronił i pielęgnował, tak mi dopomóż Bóg.
Po tym przedstawieniu poczuł się tylko trochę głupio, wysypał resztę ziemi, wytarł ręce o spodnie i wrócił do landrovera.
Na wzgórzach przed domostwem spotkał wysoką, wychudzoną postać idącą drogą. Mężczyzna miał na sobie skąpą przepaskę na biodra i zatłuszczony, nie prany koc na grzbiecie; na ramieniu niósł włócznie. Stopy obuł w sandały wycięte ze starych opon samochodowych, a kolczyki to były ozdobione kolorowymi paciorkami zatyczki słojów na żrące substancje, tak że płatki uszu zostały niepomiernie rozciągnięte. Prowadził przed sobą małe stadko różnokolorowych kóz.
—  Widzę cię, starszy bracie — pozdrowił go Craig i stary człowiek pokazał szczerbę w żółtych zębach uśmiechając się na znak, że zauważył uprzejmość pozdrowienia i rozpoznał Craiga.
—  Widzę cię, Nkosi. — Był to ten sam starzec, którego Mellow znalazł siedzącego w zabudowaniach King's Lynn.
—  Kiedy spadnie deszcz? — spytał Craig i wręczył mu paczkę papierosów, którą przywiózł tu właśnie z myślą o takim spotkaniu.
Nastąpiły niespieszne pytania i odpowiedzi, schemat, który w Afryce musi poprzedzać każdą poważną dyskusję.
—  Jak masz na imię, stary człowieku? — Był to raczej wyraz szacunku niż wypomnienie podeszłego wieku.
—  Nazywają mnie Shadrach.
—  Powiedz mi, Shadrachu, czy twoje kozy są na sprzedaż? — Craig mógł w końcu zapytać bez obawy o posądzenie go o brak obycia. W oczach Shadracha od razu pojawiła się przebiegłość.
—  To piękne kozy — powiedział. — Rozstanie się z nimi to jak rozstanie z własnymi dziećmi.
Shadrach był uznanym przedstawicielem i przywódcą małej społeczności dzikich lokatorów zajmujących King's Lynn. Craig zorientował się, że za jego pośrednictwem może prowadzić z nimi negocjacje, i kamień spadł mu z serca. Zaoszczędzi to wiele czasu i nerwów.
Nie chciał jednak pozbawić Shadracha okazji popisania się swymi zdolnościami kupieckimi ani obrazić go próbą przyspieszenia negocjacji, tak więc przeciągnęły się one na następne dwa dni, w których czasie Craig zrobił z ciężkiego płótna nowy dach starego domku gościnnego, skradzioną pompę zastąpił listerem z silnikiem diesla, który miał wyciągać wodę ze studni, a do pustej sypialni domku wstawił nowe łóżko polowe.
Trzeciego dnia uzgodniono cenę i Craig stał się właścicielem prawie dwóch tysięcy kóz. Zapłacił sprzedającym gotówką, przeliczając każdy banknot i monetę wkładane im do rąk, aby zapobiec sporom, a potem załadował swój beczący nabytek do czterech wynajętych ciężarówek i wysłał go do rzeźni w Bulawayo, zalewając tym samym rynek i obniżając
95
Średnią cenę o pięćdziesiąt procent, co dało ponad dziesięć tysięcy dolarów straty na całej transakcji.
—  Dobre wejście w interes. — Uśmiechnął się kwaśno i posłał po Shadracha.
—  Powiedz mi, stary człowieku, co wiesz o bydle? — Przypominało to pytanie Polinezyjczyka, co wie o rybach, albo Szwajcara, czy kiedykolwiek widział śnieg.
Shadrach wyprostował się oburzony.
—  Kiedy byłem taki — powiedział cierpko, wskazując wysokość poniżej swego prawego kolana — piłem gorące mleko prosto z krowiej dójld. Kiedy byłem taki — przesunął nieco rękę — sam opiekowałem się stadem dwustu sztuk. Tymi rękami uwalniałem cielęta, które nie mogły wyjść z łona matki, nosiłem je na tych ramionach, kiedy woda wzbierała i nie mogły przejść przez bród. Kiedy byłem taki — pięć centymetrów nad kolanem — zabiłem lwicę przebijając ją włócznią, gdy zaatakowała moje stado...
Craig cierpliwie słuchał opowieści, aż Shadrach zakończył:
—  A ty ośmielasz się mnie pytać, co wiem o bydle!
—  Wkrótce na tej trawie będę wypasał tak lśniące i piękne krowy, że ich widok wypełni twoje oczy łzami. Będę miał byki, których skóra błyszczy jak woda w słońcu, których garby wznoszą się na grzbietach jak wielkie góry i których podgardla, ciężkie od tłuszczu, zamiatają glebę, tak jak deszczowe wiatry zmiatają kurz z nawiedzonej przez suszę ziemi.
— Hau! — powiedział Shadrach, wyrażając wielkie zdumienie i będąc pod wrażeniem zarówno liryzmu Craiga, jak i jego zamiarów.
— Potrzebuję kogoś, kto zna się na bydle... i na ludziach — powiedział Craig.
Shadrach znalazł mu ludzi. Wybrał dwudziestu spośród rodzin dzikich lokatorów, samych silnych i chętnych, nie za młodych, żeby nie byli głupi i niestali, nie za starych, żeby nie byli za słabi.
—  Reszta — powiedział Shadrach z pogardą — to owoce związków pawianów i złodziei bydła z plemienia Maszona. Kazałem im opuścić naszą ziemię.
Craig uśmiechnął się przy liczbie mnogiej zaimka dzierżawczego, ale robił na nim wrażenie fakt, że kiedy Shadrach rozkazywał, mężczyźni go słuchali.
Shadrach zebrał wybranych przez siebie ludzi przed z grubsza odnowionym domkiem i uraczył ich tradycyjną giyą, pobudzającą krew w żyłach mową połączoną z pantomimą, którą dawni induna Matabele zagrzewali swych wojowników do walki w przeddzień bitwy.
—  Znacie mnie! — krzyczał. — Wiecie, że moja praprababka była córką starego króla Lobenguli, „tego, który pędzi jak wiatr".
—  E-he! — Zaczął im się udzielać jego nastrój.
—  Wiecie, że jestem księciem krwi i że w normalnym świecie byłbym
96
induną tysiąca osób, z piórami tkacza we włosach i ogonami wołów na wojennej tarczy. — Przebił powietrze włócznią.
—  E-he!
Patrząc na ich twarze, Craig zauważył prawdziwy respekt, jakim darzyli starca, i był zachwycony wyborem, którego dokonał.
—  Tak! — piał Shadrach. — Dzięki mądrości i dalekowzroczności obecnego tu młodego Nkosi naprawdę zostałem induną. Jestem induną King's Lynn — wymówił to jak „Kingi-Iingi" — a wy jesteście moimi amadoda, moimi wybranymi wojownikami.
—  E-he! — zgodzili się i zatupali bosymi stopami po ziemi, co zabrzmiało jak wystrzał armatni.
- — Spójrzcie teraz na tego białego mężczyznę. Może myślicie, że jest młody i nieopierzony, ale wiedzcie, że to wnuk Bawu i prawnuk Taka Taki.
—  Hau! — Wojownikom Shadracha zaparło dech w piersiach, bo były to imiona o magicznym działaniu. Bawu znali osobiście, Sir Ralpha Ballantyne'a tylko jako legendę: Taka Taka to dźwiękonaśladowcze imię nadane Sir Ralphowi przez Matabele od odgłosu karabinu maszynowego, którym tak dobrze władał w czasie matabelskiej wojny i powstania.
Patrzyli na Craiga innymi oczami.
—  Tak — zapalał się coraz bardziej Shadrach — spójrzcie na niego. To wojownik, który wyniósł straszne blizny z wojny w buszu. Zabił setki tchórzliwych gwałcicieli Maszona... — Craig zamrugał przy tej licencia poetka użytej przez Shadracha — zabił nawet kilku dzielnych matabelsldch bojowników o lwich sercach z ZEPRA. Teraz znacie go więc jako mężczyznę, a nie chłopca.
—  E-he! — Nie okazali urazy za rzekomo spowodowaną przez Craiga śmierć ich braci.
—  Wiedzcie również, że przybył tu, aby zrobić z was, pilnujących kóz kobiet, siedzących na słońcu i łapiących swoje pchły, znów dumnych hodowców bydła, bo... — Shadrach przerwał, żeby zwiększyć efekt dramatyczny — wkrótce na tej trawie będą się paść tak lśniące i piękne krowy, że ich widok...
Cragi zauważył, że Shadrach potrafi dokładnie powtórzyć jego słowa, wykazując niezwykłą pamięć analfabety. Kiedy zakończył przemówienie wysokim, bocianim skokiem w powietrze i stukotem włóczni, nastąpił niepohamowany wybuch radości, po czym mężczyźni spojrzeli na Craiga z wyczekiwaniem.
„A teraz następne cholerne przedstawienie", powiedział sobie Craig, stając przed nimi. Mówił spokojnie i cicho melodyjnym sindebele.
—  Bydło będzie tu wkrótce, a wiele jest do zrobienia, zanim przybędzie. Wiecie o phcach dla robotników rolnych ustalonych przez rząd. Będę je wypłacał i dodam racje żywności dla was i waszych rodzin. — Zostało to przyjęte bez wielkiego entuzjazmu. — A do tego za każdy rok służby dostaniecie piękną młodą krowę i prawo wypasania jej
7 — LHnptit pobije w rirmnnfci
97
na trawie Kingi Lingi, no i prawo prowadzenia jej do moich wspaniałych byków, tak żeby mogła rodzić wam piękne delęta...
—  E-he! — krzyczeli i tupali z radośd i w końcu Craig podniósł obie ręce.
—  Może są wśród was tacy, których będzie kusiło, żeby zabrać coś, co należy do mnie, albo którzy znajdą sobie rzucające deń drzewo i spędzą pod nim dzień zamiast budować ogrodzenie z drutu albo pilnować bydła. — Patrzył na nich, więc trochę się zlękli. — Ten mądry rząd zabrania człowiekowi kopania drugiego swoją stopą, ale uważajcie, ja mogę was kopać nie używając własnej nogi.
Przerwał, jednym zręcznym ruchem odpiął nogę i stanął przed nimi trzymając ją w ręku. Gapili się na niego w zdumieniu.
—  Widzicie, to nie jest moja stopa!
Wyglądali, jakby robiło im się słabo, jakby byli świadkami jakichś strasznych czarów. Zaczęli nerwowo szurać nogami i rozglądać się za sposobem ucieczki.
—  Tak więc — krzyczał Craig — nie łamiąc prawa mogę kopać, kogo tylko zechcę. — Zrobił dwa szybkie podskoki, wykorzystał pęd i wymierzył czubek buta protezy prosto w siedzenie najbliższego wojownika.
Jeszcze przez chwilę trwała zdumiona dsza, a potem zwydężyło w nich poczucie humoru. Śmiali się, aż łzy dekły im po policzkach. Zataczali się w kółko, uderzając się po głowie, padali sobie w ramiona, wzdychając i tracąc oddech ze śmiechu. Shadrach zapomniał o swojej książęcej godnośd; padł na ziemię i bezradnie wił się w piachu, gdy obezwładniały go kolejne fale wesołośd.
Craig patrzył na nich z czułośdą. Byli teraz jego ludźmi, jego wybranymi pracownikami. Na pewno byli wśród nich dranie. Będzie musiał się ich pozbyć. Na pewno nawet d dobrzy będą ćmami umyślnie testować jego czujność i cierpliwość, tak jak zwykle robi się w Afryce, ale z czasem staną się również mocno związaną rodziną i wiedział, że ich pokocha. Najważniejsze były ogrodzenia, ale jak je naprawić? Brakowało kilometrów drutu kolczastego, prawie na pewno skradzionego. Gdy Craig próbował uzupełnić braki, zdał sobie sprawę, dlaczego tak się stało. Nie można go było kupić w całym kraju Matabele. W tym kwartale nie wydano zezwoleń na import drutu kolczastego.
—  Pierwszy powód do szczególnej radośd z prowadzenia farmy w czarnym Zimbabwe — powiedział mu kierownik Towarzystwa Współpracy Farmerów w Bulawayo. — Ktoś załatwił pozwolenie na import cukierków i mlecznej czekolady za milion dolarów, ale nie było zezwolenia na drut kolczasty.
—  Na Boga. — Craig był zrozpaczony. — Muszę mieć ogrodzenia. Nie mogę bez nich hodować bydła. Kiedy dostaniede konsygnowaną przesyłkę?
98
—  To zależy od jakiegoś urzędniczyny z Ministerstwa Handlu w Harare. — Kierownik wzruszył ramionami i zawiedziony Craig wracał do landrovera, kiedy nagle przyszedł mu do głowy pewien pomysł.
—  Mogę skorzystać z telefonu? — poprosił kierownika. Wykręcił prywatny numer, który dostał od Petera Fungabery, i gdy
tylko się przedstawił, sekretarka go połączyła.
—  Peter, mamy duży problem.
—  Jak mogę d pomóc?
Craig przedstawił sytuację, a Peter mówił do siebie robiąc notatki.
—  Ile d potrzeba?
—  Co najmniej tysiąc dwieście beli. v — Coś jeszcze?
—  Na razie nie... a tak! Przepraszam, że zawracam d tym głowę, Peter, ale próbowałem znaleźć Sally-Anne. Nie odbiera telefonów ani nie odpowiada na telegramy.
—  Zadzwoń za dziesięć minut — nakazał Peter Fungabera i kiedy Craig wykonał polecenie, usłyszał: — Sally-Anne nie ma w kraju. Musiała poledeć Cessna do Kenii. Jest w miejscu zwanym Kitchwa Tembu w Masai Mara.
—  Nie wiesz, kiedy wróci?
—  Nie, ale jak tylko będzie w kraju, dam d znać.
Craig był pod wrażeniem możliwości Petera Fungabery, tego, że mógł śledzić czyjeś ruchy nawet poza granicami Zimbabwe. Najwyraźniej Sally-Anne była na jakiejś liśde osób godnych uwagi i uderzyła go myśl, że prawdopodobnie on też jest na tej samej liśde.
Oczywiśde wiedział, dlaczego Sally-Anne była w Kitchwa Tembu. Dwa lata wcześniej Craig odwiedził ten wspaniały obóz safari na wyżynie Mara na zaproszenie właśddeli, Geoffa i Jorie Kentów. O tej porze roku wielkie stada bawołów wokół obozu zaczęły mieć młode i bitwy między opiekuńczymi **vtut*nti a czającymi się sforami drapieżników zamierzających pożreć nowo narodzone delęta były jednym z najwspanialszych widowisk afrykańskiego veldu. Sally-Anne na pewno jest tam ze swoim nikonem.
W powrotnej drodze do King's Lynn wstąpił na pocztę i posłał jej telegram przez Abercrombie i biuro Kenta w Nairobi: „Przywieź mi wskazówki dla Zambezi Waters. Stop. Czy dągle trwa polowanie? Pozdrowienia Craig."
Trzy dni później konwój dężarówek wjechał ze zgrzytem na wzgórza King's Lynn i pluton żołnierzy Trzedej Brygady wyładował tysiąc dwieśde bel drutu kolczastego do nie pokrytych dachem szop na dągniki.
. — Czy trzeba zapładć fakturę? — Craig spytał dowodzącego akcją sierżanta. — Albo podpisać jakieś dokumenty?
— Nie wiem—odpowiedział. — Wiem tyle, że miałem to dostarczyć, i wykonałem rozkaz.
99
Craig patrzył, jak ciężarówki z hałasem zjeżdżają ze wzgórza, i poczuł jakby kamień w żołądku. Podejrzewał, że nigdy nie będzie żadnej faktury. Wiedział też, że to Afryka, i nie chciał rozważać konsekwencji zrażenia do siebie Petera Fungabery.
Przez pięć dni pracował razem z grupami Matabele budującymi ogrodzenie, nagi do pasa, w ciężkich rękawicach ze skóry chroniących ręce; rzucał się całym ciałem na napinacze drutu i razem ze swoimi ludźmi śpiewał pieśni towarzyszące pracy — ale cały czas czuł w brzuchu przygniatający kamień wyrzutów sumienia i nie mógł tego dłużej znieść.
W posiadłości ciągle nie było telefonu, pojechał więc do Bulawayo. Znalazł Petera w parlamencie.
— Craig, mój drogi, naprawdę niepotrzebnie się denerwujesz. Główny kwatermistrz jeszcze nawet nie zapisał tego drutu na mnie. Ale jeśli ma d to przynieść ulgę, przyślij mi czek, a ja dopilnuję, żeby sprawa natychmiast została załatwiona. Aha, Craig, napisz, żeby czek wypłacono gotówką, dobrze?
W ciągu kilku następnych tygodni Craig odkrył w sobie zdolność funkcjonowania przy dużo mniejszej ilości snu niż ta, którą uważał za niezbędną. Był na nogach każdego ranka o czwartej trzydzieści i wypędzał z chat brygady swoich Matabele. Wychodzili zaspani, jeszcze owinięci w koce i drżący z zimna, kaszlący od dymu z ogniska i narzekający, ale nie źli.
W południe Craig chował się w cieniu akacji i, tak jak oni, przesypiał sjestę. Potem, odświeżony, pracował całe popołudnie, aż dźwięczny odgłos uderzenia w szynę zawieszoną na gałęzi drzewa dżakarandy przed domostwem obwieszczał godzinę — brygady podawały sobie okrzyk: „Shayile! Wybiła!" — i wszyscy grupami wracali na wzgórza.
Później Craig zmywał z siebie pot i kurz w betonowym zbiorniku, zjadał coś pospiesznie i przed zapadnięciem zmroku siedział już w domku przy tanim stole z sosnowego drewna w białym świetle syczącej lampy gazowej; z kartką papieru przed sobą i długopisem w ręku przenosił się w świat wyobraźni. Czasami kończył pisać dobrze po północy, a potem, raźny i pełen życia, wychodził znów o czwartej trzydzieści w pokryty rosą brzask zwiastujący poranek.
Końce przyciemniło mu skórę i rozjaśniło kosmyk sterczących nad oczami włosów, ciężka fizyczna praca wyrobiła mu mięśnie i wzmocniła nogę z protezą, tak że mógł bez zmęczenia chodzić cały dzień wzdłuż ogrodzenia. Miał tak mało wolnego czasu, że gotował sobie byle co, wyszczuplał więc i jego twarz przywodziła na myśl sokoła. Butelkę whisky zostawił nietkniętą w torbie.
Pewnego wieczora, kiedy zaparkował landrovera pod dżakarandami i zaczął iść w stronę domku, gwałtownie przystanął. Aromat pieczonej
100
wołowiny i ziemniaków uderzył go w nozdrza. Spod języka trysnęła mu ślina i znów ruszył naprzód, nagle głodny jak wilk.
W maleńkiej prowizorycznej kuchni nad ogniskiem stał wymizerowany człowiek. Włosy miał miękkie i białe jak wata. Spojrzał z wyrzutem na Craiga, który zatrzymał się w drzwiach.
—  Czemu po mnie nie posłałeś? — spytał w sindebele. — Nikt inny nie gotuje w Kingi Lingi.
—  Joseph! — krzyknął Craig i rzucił mu się w ramiona.
Stary przez trzydzieści lat był kucharzem Bawu. Potrafił obsłużyć uroczyste przyjęcie na pięćdziesiąt osób albo w czasie polowania ugotować coś. szybko na ognisku w buszu. W zaimprowizowanym piekarniku z blaszanego koryta już piekł się chleb, a w misce leżała sałata, którą zebrał w zaniedbanym ogrodzie.
Joseph wyswobodził się z objęć Craiga, lekko urażony tym naruszeniem etykiety.
—  Nkosana. — Joseph wciąż zwracał się do niego zdrobniale. — Miałeś brudne ubranie i nie posłane łóżko — surowo napomniał Craiga. — Musieliśmy pracować cały dzień, żeby posprzątać bałagan, który zrobiłeś.
Dopiero wtedy Craig zauważył w kuchni drugiego mężczyznę.
—  Kapa-lala — zaśmiał się radośnie, a chłopak uśmiechnął się szeroko i skłonił zadowolony. Zajmował się właśnie ciężkim czarnym żelazkiem wypełnionym żarzącymi się węglami. Cała pościel i wszystkie ubrania Craiga zostały uprane i były teraz starannie prasowane. Ściany domku były wymyte, a podłoga wypolerowana na wysoki połysk. Nawet metalowe krany nad zlewem lśniły jak guziki marynarskiego munduru wyjściowego.
—  Zrobiłem listę potrzebnych nam rzeczy — oznajmił Craigowi Joseph. — Na razie wystarczą, ale nie wypada, żebyś mieszkał w takiej ruderze. Nkosi Bawu, twój dziadek, nie pochwaliłby tego. — Kucharz Joseph miał określone poczucie stylu. — Dlatego wysłałem wiadomość do wuja mojej pierwszej żony, który świetnie kryje dachy słomą, i kazałem mu przyprowadzić najstarszego syna, murarza, i bratanka, dobrego cieślę. Będą tu jutro i zaczną naprawiać to, co te psy zrobiły z dużym domem. Jeśli chodzi o ogrody, znam człowieka... — I wyliczał na palcach, co uważa za konieczne dla przywrócenia w King's Lynn jako takiego porządku. — Wtedy będziemy mogli zaprosić na bożonarodzeniowy obiad trzydziestu ważnych gości, jak za dawnych dobrych czasów. A teraz, Nkosana, idź się umyć. Obiad będzie gotowy za piętnaście minut.
Po dokładnym ogrodzeniu wybiegów i przy posuwającej się pracy przy remoncie zabudowań i głównego budynku Craig mógł w końcu przystąpić do najważniejszej operacji — zakupu nowego inwentarza. Wezwał Shadracha i Josepha i oddał King's Lynn pod ich wspólną opiekę na czas jego nieobecności. Z powagą wzięli na siebie ten obowiązek.
101
Następnie pojechał na lotnisko, zostawił samochód na parkingu i wsiadł do samolotu lecącego na południe.
Przez następne trzy tygodnie odwiedzał wielkie rancza hodowlane północnego Transwalu, tej prowincji Republiki Południowej Afryki, której klimat najbardziej przypomina kraj Matabele. Kupno rasowego bydła nie należy do transakcji, przy których można się spieszyć. Każdą poprzedzały dni rozmów ze sprzedającym i dokładny przegląd samych zwierząt. Craig korzystał z tradycyjnej gościnności mieszkających na wsi Afrykanerów. Jego gospodarzami byli ludzie, których przodkowie przywędrowali tu z Przylądka Dobrej Nadziei w wozach ciągniętych przez woły, i całe życie żyli blisko swoich zwierząt. Tak więc kupując ich inwentarz, Craig korzystał ze zgromadzonych przez nich wiadomości i doświadczeń i każda transakcja niezmiernie wzbogacała jego wiedzę o bydle. To, czego się nauczył, wzmogło jego pragnienie powtórzenia udanych eksperymentów Bawu, który krzyżował miejscową rasę Afrikander, znaną z wytrzymałości i odporności na choroby i suszę, z bardziej mleczną rasą Santa Gertrudis.
Kupił młode, sztucznie zapłodnione krowy, które miały niedługo się ocielić. Kupił byki ze świetnymi rodowodami po znanych przodkach i przebrnął przez formalności, różne inspekcje i szczepienia, kwarantannę i ubezpieczenia, wszystko co było konieczne do tego, żeby bydło mogło przekroczyć granicę. Jednocześnie zorganizował przewóz drogą lądową do King's Lynn, którym mieli się zająć ludzie specjalizujący się w transporcie cennych zwierząt.
Wydał prawie dwa miliony pożyczonych dolarów, zanim wrócił do King's Lynn, żeby ostatecznie przygotować ranczo na przybycie bydła. Dostawy rasowego inwentarza zostały rozłożone na okres kilku miesięcy, tak żeby każdą partię można było właściwie odebrać i dać jej czas na zadomowienie się przed przybyciem następnej.
Pierwsze przyjechały cztery młode byki, które dopiero co osiągnęły wiek rozpłodowy. Craig zapłacił za każdego z nich piętnaście tysięcy dolarów. Peter Fungabera postanowił zrobić z ich przybycia ważną uroczystość. Namówił dwóch ministrów, swoich krewnych, żeby wzięli udział w powitalnej ceremonii; premier i towarzysz minister Tungata Zebiwe byli tego dnia zajęci.
Craig wypożyczył duży namiot, a szczęśliwy i czujący się ważną osobą Joseph przygotowywał jeden ze swych legendarnych bankietów al fresco. Craig wciąż się gryzł po wydaniu dwóch milionów dolarów, zaoszczędził więc na szampanie i zamówił zamiast prawdziwego imitację z Przylądka Dobrej Nadziei.
Ministrowie przybyli sznurem czarnych mercedesów, a towarzyszyli im uzbrojeni po zęby goryle, wszyscy w sportowych lotniczych okularach przeciwsłonecznych. Panie miały na sobie długie zwoje bawełny o najdzikszych i najbardziej nieprawdopodobnych kolorach. Tani, słodki szampan szedł tak dobrze, jakby ktoś wyciągnął zatyczkę z wanny, więc szybko
102
wszystkie zaczęły chichotać i świergotać jak stado lśniących szpaków. Pierwsza żona ministra edukacji rozpięła bluzkę, wyciągnęła pełną pierś i podała ją siedzącemu na jej biodrze dziecku, podczas gdy sama raczyła się obficie szampanem.
—  Tankowanie paliwa w czasie lotu — zauważył z kwaśnym uśmiechem jeden z białych sąsiadów Craiga, który swego czasu służył w RAF-ie jako pilot bombowca.
Peter Fungabera przybył jako ostatni, w stroju wieczorowym, z młodym adiutantem za kierownicą — kapitanem Trzeciej Brygady, którego Craig zauważył już wcześniej na kilku uroczystościach. Tym razem Peter przedstawił go:
v— Kapitan Timon Nbcbi.
Był tak chudy, iż wydawało się, że w każdej chwili może się złamać. Jego oczy za okularami w stalowej oprawce były zbyt łagodne jak na żołnierza, a uścisk dłoni szybki i nerwowy. Craig chciał zamienić z nim parę słów, ale właśnie wjeżdżał na wzgórza transporter z bykami.
Spowity chmurą gęstego, czerwonego pyłu zatrzymał się przed ogrodzeniem z rozłupanych pali, które Craig zbudował dla byków. Opuszczono kładkę, ale zanim otworzono drzwi, Peter Fungabera wszedł na podium i zwrócił się do zebranych.
—  Pan Craig Mellow to człowiek, który mógł wybrać każdy z krajów świata i w nim zamieszkać i, jako autor tłumaczonego na wszystkie języki bestsellera, byłby tam przyjęty z otwartymi rękami. Postanowił wrócić do Zimbabwe i w ten sposób oświadczył całemu światu, że w naszym kraju ludzie każdej rasy, z każdego plemienia — czarni i biali, Maszona i Matabele, mogą żyć i pracować spokojnie i bez lęku, pod ochroną sprawiedliwych praw. — Po tej politycznej reklamie Peter Fungabera pozwolił sobie na żarcik. — Powitajmy teraz wśród nas nowych imigrantów, będą oni przecież ojcami wielu wspaniałych synów i córek i przyczynią się do dobrobytu naszego Zimbabwe.
Peter Fungabera dał znak do rozpoczęcia owacji, a Craig otworzył drzwi i wszyscy ujrzeli pierwszego imigranta, mrugającego oczami od słońca. Była to olbrzymia bestia, ponad tona mięśni wybrzuszających się pod lśniącą, czerwonobrązową skórą. Byk miał za sobą właśnie szesnaście godzin zamknięcia w hałaśliwej i chwiejącej się maszynie. Zaaplikowane mu środki uspokajające przestały już działać, pozostała jednak uraza i złość do całego świata. Spojrzał w dół na klaszczący tłum, na wirujące kolory narodowych strojów kobiet i znalazł w końcu obiekt, na którym mógłby wyładować swoje zdenerwowanie i frustrację. Wydał długi, dziki ryk i, ciągnąc za sobą pilnujących go robotników, jak lawina rzucił się w dół po kładce.
* Robotnicy puścili liny, a szarżujący byk rozbił ogrodzenie z pali, jak również ministerialne towarzystwo, które rozpierzchło się jak ptaki na widok pędzącego w ich stronę jastrzębia. Dygnitarze wyprzedzali swoje
103
żony w wyścigu do azylu drzew dżakarandy; przywiązane do pleców kobiet niemowlęta krzyczały tak samo jak ich matki.
Byk, wciąż w pełnym pędzie, wpadł na ścianę namiotu, ściągając mocujące liny — naciągnięte płótno opadło falując wdzięcznie i ogarnięci paniką biesiadnicy zostali uwięzieni. Zwierzę wyłoniło się z drugiej strony leżącego namiotu, w momencie gdy ścieżką mknęła piszcząc z przerażenia młodsza żona jednego z ministrów. Byk skierował w jej stronę wystawiony do przodu róg, o którego czubek zaczepił się łopoczący rąbek jej sukni. Podrzucił łbem i materiał w jasnych kolorach odwinął się z dała dziewczyny jak linka dziecięcego bąka. Murzynka wykonała piruet, złapała równowagę i, zupełnie naga, pomknęła szybko długimi susami w górę wzgórza: jej długie nogi migały tylko, a pełne piersi podskakiwały sprężyście.
—  Dwa do jednego, że kobyłka wygra o pierś — zawył ekstatycznie pilot bombowca RAF-u. On też już zatankował sporo taniego szampana.
Jaskrawa suknia owinęła się wokół głowy zwierzęcia, które, niczym byk widzący w czasie corridy pelerynę matadora, wpadło w szał. Kołysało swym wielkim, uzbrojonym łbem z boku na bok, podczas gdy suknia wirowała zawadiacko jak chorągiew na wietrze w czasie bitwy, odsłaniając jedno z małych, złośliwych oczu zwierzęcia; spoglądało ono na czcigodnego ministra edukacji, najmniej chyżego z biegnących, który z trudem pokonywał wzniesienie.
Minister dźwigał dężar dała stosowny dla tak ważnego człowieka. Olbrzymi brzuch trząsł mu się pod kamizelką. Twarz miał szarą jak popiół i krzyczał dziewczęcym falsetem z przerażenia i wyczerpania:
—  Zastrzelcie go! Zastrzelde tego diabła!
Jego ochroniarze zignorowali polecenie. Wyprzedzali go o pięćdziesiąt kroków i dystans szybko się powiększał.
Stojący wysoko na transporterze Craig patrzył bezradnie, jak byk schylił łeb i pędził w górę stoku za udekającym ministrem. Spod kopyt zwierzęcia wznosił się kurz. Byk zaryczał ponownie. Wydawało się, że strumień wypuszczonego podczas ryku powietrza, zaledwie kilka centymetrów od ministerialnego tyłka, dosłownie podnosi i przesuwa do przodu o kilka ostatnich kroków czcigodnego dygnitarza, który okazał się lepszy we wspinaczce niż w sprinde. Jak wiewiórka wdrapał się na pień pierwszej dżakarandy i zawisł niebezpiecznie na niższych gałęziach, tuż nad bykiem.                                                                I
Sfrustrowane zwierzę jeszcze raz zaryczało krwiożerczo, łypiąc w górę na trzęsącą się ze strachu postać, ryło ziemię przednimi kopytami i przecinało powietrze pełnymi zamachami niebezbiecznych, zakończonych na biało rogów.
—  Zróbde coś! — wrzeszczał minister. — Zabierzcie go stąd! Jego goryle obejrzeli się przez ramię i, widząc, co się dzieje, odzyskali
odwagę. Zatrzymali się, zdjęli broń z ramion i zaczęli ostrożnie okrążać byka i jego ofiarę.
104
—  Nie! — krzyk Craiga przebił się przez szczęk ładowanych karabinów automatycznych. — Nie strzelać! — Był pewien, że ubezpieczenie nie obejmowało „śmierci spowodowanej umyślną serią z karabinów", i, pomijając już piętnaśde tysięcy dolarów, ostrzelany zostałby teren za bykiem, na którym znajdował się namiot wraz z kłębiącymi się pod nim ludźmi, uciekające kobiety i dzied, no i on, Craig.
Jeden z umundurowanych ochroniarzy podniósł broń i wycelował. Niedawny wysiłek i przerażenie sprawiły, że jego ręce drżały. Wylot lufy kreślił w powietrzu coraz większe koła.
—  Nie! — ryknął ponownie Craig i rzucił się na podłogę przyczepy. W tym momencie chuda, wysoka postać stanęła między chwiejącą się strzelbą i wielkim bykiem.
—  Shadrach! — szepnął z ulgą Craig, gdy starzec władczo odepchnął lufę i obrócił się twarzą do zwierzęcia.
—  Widzę dę, Nkunzi Kakhulu! Wielki byku! — pozdrowił go uprzejmie.
Na dźwięk jego głosu byk zakołysał łbem i najwyraźniej również „widział" Shadracha. Prychnął i groźnie kiwnął łbem.
—  Hau! Książe bydła! Jakże jesteś piękny! — Shadrach zrobił krok w stronę niebezpiecznych, ostrych rogów.
Byk grzebnął nogą w ziemi i ostrzegawczo ruszył w jego stronę. Shadrach ani drgnął i zwierzę się zatrzymało.                      ,-^
— Jak szlachetną masz głowę! — zawodził śpiewnie, -f Twoje oczy są jak dwa demne księżyce!
Byk zamachnął się w jego stronę rogami, ale tym razem mniej zajadle, wtedy Shadrach postąpił krok do przodu. Udchły piski ogarniętych przerażeniem kobiet i dzied. Nawet najbardziej bojaźliwi zatrzymali się i patrzyli na starca i czerwoną bestię.
— Twoje rogi są ostre jak kłująca włócznia wielkiego Mzilikaziego. Shadrach nie przesuwał iść do przodu, a byk mrugał niepewnie
powiekami i zerkał na niego oczami w czerwonych obwódkach.
—  Jakże wspaniałe są twoje jądra — mruczał uspokajająco Shadrach —jak wielkie, okrągłe głazy granitu. Dziesięć tysięcy krów poczuje ich dężar i majestat.
Byk zrobił krok w tył i jeszcze raz, bez przekonania, podrzudł łbem.
—  Twój oddech jest gorący jak pomocny wiatr, mój niezrównany królu byków. — Shadrach powoli wydągnął rękę, a wszyscy przyglądali mu się, powstrzymując oddech.
—  Mój skarbie. — Shandrach dotknął lśniącego, wilgotnego pyska w kolorze czekolady. Byk gwałtownie cofnął łeb, ale potem ostrożnie wydągnął go z powrotem, aby powąchać palce Shadracha. — Mój słodki skarbie, ojcze wspaniałych byków... — Shadrach delikatnie wsunął palec wskazujący w dężlde kółko z brązu tkwiące w nosie zwierzęcia i przytrzymał jego łeb. Pochylił się tak, że jego usta znalazły się przy nozdrzach
105
byka, i dmuchnął w nie głośno. Byk zadrżał i Craig zauważył wyraźnie, jak rozluźniają się spięte mięśnie na jego łopatkach. Shadrach wyprostował się i, trzymając palec w kółku, ruszył, a byk spokojnie poszedł za nim, kołysząc podgardlem. Widzowie wydali słaby okrzyk ulgi i niedowierzania, który ucichł, gdy Shadrach rzucił w ich stronę miażdżące i pogardliwe spojrzenie.
—  Nkosi! — krzyknął do Craiga. — Wygoń ze swojej ziemi te skrzeczące małpy Maszona. Denerwują moje maleństwo — rozkazał.
Craig miał wielką nadzieję, że żaden z jego wysoko postawionych gości nie rozumie sindebele.
Po raz kolejny zastanowiła Craiga prawie mityczna więź istniejąca między ludem Nguni a jego bydłem. Od czasów ginących w pomroce dziejów, kiedy pierwsze stada wyszły z Egiptu i rozpoczęły trwającą stulecia wędrówkę na południe, przeznaczenie tych zwierząt zostało mocno związane z przeznaczeniem czarnego człowieka. Ta odmiana z garbem pochodziła z Indii, rodzaj bos indicus różnił się od europejskiego bos taurus, ale na przestrzeni wieków stał się równie afrykański jak plemiona, które o niego dbały i dzieliły z nim życie. To dziwne, zastanowił się Craig, że plemiona wypasające bydło wydawały się zawsze bardziej dominujące i wojownicze: ludy takie jak Masaje, Bechuana czy Zulusi zawsze rozkazywały zwykłym oraczom ziemi. Może ta wojowniczość brała się z ciągłej potrzeby zdobywania nowych pastwisk, obrony ich przed innymi i ochrony stad przed drapieżnikami, zwierzętami... i ludźmi.
Kiedy patrzyło się na Shadracha odprowadzającego byka, widać było wyraźnie tę władczą arogancję, bestia i jej pan wyglądali razem imponująco. Nie można było tego natomiast powiedzieć o ministrze edukacji, wciąż trzymającym się kurczowo jak kot gałęzi dżakarandy. Craig przyłączył się do błagań ludzi z obstawy, którzy namawiali go, żeby zszedł już z drzewa.
Jako ostami z oficjalnych gości odjechał Peter Fungabera. Przedtem Craig oprowadził go po domostwie, a generał z uznaniem wdychał słodki zapach złotej, zeschniętej trawy, która pokrywała już połowę dachu.
—  W czasie wojny mój dziadek zastąpił strzechę fałdowaną blachą azbestową — powiedział Craig. — Z waszych pocisków rakietowych RPG-7 były gorące bestyjki.
—  Tak — zgodził się spokojnie Peter. — Zapaliliśmy nimi trochę ognisk.
—  Prawdę mówiąc, jestem wdzięczny za możliwość odbudowy budynku. Strzecha daje chłód i jest bardziej malownicza, poza tym instalacja elektryczna i wodno-kanalizacyjna wymagała wymiany...
—  Muszę pogratulować ci tego, czego dokonałeś w tak krótkim czasie. Wkrótce będziesz mieszkał w wielkim stylu, tak jak twoi przodkowie, od kiedy zajęli tę ziemię.
Craig spojrzał na niego ostro, szukając oznak złośliwości, ale uśmiech Petera był tak samo czarujący i beztroski, jak zwykle.
106
—  Wszystkie te ulepszenia znacznie podwyższają wartość posiadłości — zauważył Craig. — A znaczna jej część należy do ciebie.
—  Oczywiście. — Peter uspokajająco położył dłoń na ramieniu Craiga. — A na dębie wdąż czeka mnóstwo pracy. Organizacja Zambezi Waters, kiedy się do tego zabierasz?
—  Jestem już prawie gotowy, jak tylko przyjedzie reszta inwentarza, i Sally-Anne ma mi pomóc przy paru rzeczach.
— A — powiedział Peter. — W takim razie możesz już zacząć. Sally-Anne Jay wylądowała na lotnisku w Harare wczoraj rano.
Craig poczuł mrowienie rosnącej radości i oczekiwania.
—  Dziś wieczorem pojadę do miasta, żeby do niej zadzwonić. Peter Fungabera cmoknął z niezadowoleniem.
—  Jeszcze nie założyli d telefonu? Dopilnuję, żeby zrobili to jutro. Na razie możesz skorzystać z mojego radia.
Monter przyjechał przed południem następnego dnia, a Cessna Sally-Anne warkocząc nadledała ze wschodu godzinę później. Craig kazał zapalić szmaty i stary pojemnik po oleju silnikowym, aby oznakować nie używany pas startowy i poinformować dziewczynę o kierunku wiatru, a ona zeszła na ziemię i podjechała do miejsca, gdzie zaparkował landrovera.
Kiedy zeskoczyła z kabiny, Craig uświadomił sobie, że zapomniał już, jak szybko i raźnie dziewczyna się porusza i jak zgrabnie wygląda w obdsłych dżinsach. Jej uśmiech był szczery, a uścisk ręki depły i mocny. Nie miała nic pod bawełnianą koszulą. Zauważyła, że zerknął w dół, a potem, z poczudem winy, z powrotem w górę, ale nie okazała niechęd.
—  Ranczo ślicznie wygląda z góry — powiedziała.
—  Oprowadzę dę — zaproponował, a ona rzuriła torbę na tylne siedzenie landrovera i przeskoczyła przez drzwiczki jak chłopak.
Kiedy wrócili do domostwa, było późno po południu.
—  Kapa-lala przygotował dla dębie pokój, a Joseph swoją popisową kolację. Generator wreszde pracuje, tak że mamy światło, i woda w boilerze grzała się cały dzień, więc możesz się wykąpać. A może odwieźć dę do motelu w mieśde?
—  Oszczędzajmy benzynę — powiedziała z uśmiechem.
Wyszła na werandę z ręcznikiem owiniętym jak turban na wilgotnych włosach, opadła na stojące obok niego krzesło i położyła stopy na barierce.
—  Boże, to było cudowne. — Pachniała mydłem i była jeszcze różowa i rozgrzana po kąpieli.
—  Jak d przygotować whisky?
—  Do pełna i dużo lodu.
Upiła łyk i westchnęła. Oglądali zachód słońca, jeden z tych zapierających widoków afrykańskiego nieba, które zniewalały ich i cały świat; rozmowa w obliczu takiego piękna byłaby bluźnierstwem. W mil-
107
czeniu patrzyli na odchodzące słońce, wreszcie Craig pochylił się i wręczył Sally-Anne cienki plik kartek.
—  Co to? — zaintrygował ją.
—  Część twojego wynagrodzenia za konsultacje i wykłady w Zambezi Waters. — Craig włączył lampę nad jej krzesłem.
Czytała powoli, przeglądając każdą kartkę trzy czy cztery razy, a kiedy skończyła, położyła plik ostrożnie na kolanach i utkwiła wzrok w nocy.
—  To dopiero szkic, tylko kilka pierwszych stron. Zasugerowałem, jakie zdjęcia powinny towarzyszyć każdemu tekstowi — Craig niezdarnie przerwał ciszę. — Oczywiście widziałem tylko kilka. Z pewnością masz setki innych. Chyba powinniśmy postarać się o dwieście pięćdziesiąt stron i tyle samo twoich zdjęć... kolorowych, oczywiście.
Powoli odwróciła do niego głowę.
—  Bałeś się? — spytała. — Niech dę diabli, Craigu Mellow, teraz ja jestem kompletnie przerażona.
Znów zauważył w jej oczach łzy.
—  To jest tak... — szukała odpowiedniego słowa, ale się poddała. — Jeśli moje fotografie pojawią się obok tego, będą wyglądać... sama nie wiem, nędznie, będą niegodne głębokiej miłości do tego kraju, którą tak wspaniale potrafisz ująć w słowa.
Pokręcił głową przecząco. Spuściła wzrok na tekst i przeczytała go jeszcze raz.
—  Jesteś pewien, Craig, jesteś pewien, że chcesz napisać tę książkę ze mną?
—  Tak, bardzo chcę.
—  Dziękuję — powiedziała po prostu.
I w tym momende Craig wiedział już z całą pewnośdą, że będą kochankami. Nie teraz, nie dziś, było jeszcze za wcześnie — ale któregoś dnia posiądą się nawzajem. Czuł, że ona też o tym wie, bo chodaż tak krótko rozmawiali, jej policzki demniary pod opalenizną od uderzeń krwi za każdym razem, kiedy na nią patrzył, i nie potrafiła spojrzeć mu w oczy.
Po kolacji Joseph podał kawę na werandzie, a gdy wyszedł, Craig wyłączył światło i w demnośd patrzyli na księżyc wschodzący nad koronami drzew msasa, które rosły rzędami na wzgórzach nad doliną.
Kiedy w końcu podniosła się, żeby iść spać, poruszała się powoli i wyraźnie ociągała z wyjśdem. Stanęła przed nim, głową sięgając jego brody, jeszcze raz powiedziała łagodnie: „Dziękuję" przechyliła głowę do tyłu i wspięła się na palce, aby musnąć jego policzek miękkimi ustami. On jednak wiedział, że jeszcze nie jest gotowa, i nie zrobił nic, żeby ją zatrzymać.
Zanim przybył ostatni transport bydła, drugie domostwo, w odległym o osiem kilometrów Queen's Lynn, było gotowe do zamieszkania i wprowadził się tam wraz z rodziną właśnie przez Craiga zatrudniony biały
108
nadzorca. Był nim tęgi, powoli mówiący mężczyzna, który urodził się i całe żyde mieszkał w tym kraju, posługiwał się sindebele równie dobrze jak Craig, rozumiał i szanował czarnych i był przez nich w zamian lubiany i szanowany. Ale przede wszystkim znał się na bydle i kochał je, był prawdziwym Afrykaninem.
Mając w posiadłośd takiego współpracownika jak Hans Groenewald, Craig mógł się skoncentrować na przygotowaniu Zambezi Waters dla turystów. Wybrał młodego architekta, który zaprojektował domki myśliwskie w kilku z najbardziej luksusowych prywatnych rancz z dzikimi zwierzętami w południowej Afryce, i sprowadził go z Johannesburga.
Wszyscy troje, Craig, Sally-Anne i architekt, obozowali przez tydzień w Zambezi Waters i przewędrowali oba brzegi rzeki Chizarira, badając każdą piędź terenu, wybierając miejsca budowy piędu domków dla gości i budynku dla ludzi, którzy mieli tu pracować. Z rozkazu Petera Fungabery przydzielono im do ochrony oddział żołnierzy Trzeriej Brygady pod dowództwem kapitana Timona Nbebiego.
Pierwsze wrażenie, jakie wywarł na Craigu ten oficer, potwierdziło się, kiedy poznał go lepiej. Był to poważny młody człowiek z zamiłowaniem do nauki, który cały wolny czas poświęcał na korespondencyjny kurs ekonomii politycznej Uniwersytetu Londyńskiego. Oprócz rodzimego maszona władał angielskim i sindebele; nocami rozmawiał długo przy ognisku z Craigiem i Sally-Anne — próbowali znaleźć sposób położenia kresu nienawiśd plemiennej dręczącej kraj. Poglądy Timona były zaskakująco umiarkowane jak na oficera elitarnej jednostki Maszona i wydawało się, że chłopak szczerze pragnie trwałej ugody między plemionami.
—  Panie Mellow — powiedział — jak można żyć w kraju podzielonym nienawiśdą? Gdy patrzę na Irlandię Pomocną czy Liban i widzę owoce konfliktu plemiennego, zaczynam się bać.
—  Ale przedeż ty jesteś Maszona, Timon — zauważył łagodnie Craig. — Jesteś winien wierność własnemu plemieniu.
—  Tak — zgodził się Timon. — Ale przede wszystkim jestem patriotą. Kałasznikowem nie zapewnię pokoju moim dziedom. Nie mogę stać się dumnym Maszona, mordując wszystkich Matabele.
Tych dyskusji nie mógł zakończyć żaden wniosek, a zaostrzała je jeszcze potrzeba korzystania z ochrony nawet na tym odludnym i pozornie spokojnym terenie. Gągła obecność uzbrojonych mężczyzn zaczęła drażnić zarówno Craiga, jak i Sally-Anne i pewnego wieczoru pod koniec pobytu w Zambezi Waters oboje wymknęli się spod oka strażników.
Nareszde czuli się ze sobą naprawdę swobodnie, mogli po przyjadel-sku milczeć albo rozmawiać godzinę bez przerwy. Zaczęli się dotykać — wdaż były to krótkie, pozornie przypadkowe kontakty, których jednak oboje byli bardzo świadomi. Zdarzało się, że wydągała rękę i kładła ją na jego dłoni, aby podkreślić to, co mówiła, albo oderała się lekko o niego, kiedy pochylali się razem nad wykonanymi przez architekta pierwszymi
109
szkicami domków. Chodaż z pewnością była bardziej zwinna od niego, Craig przytrzymywał ją za łokieć, aby pomóc jej przejść po skałach w rzece albo pochylał się nad nią, żeby pokazać gniazdo dzięcioła czy dziki ul na drzewie.
Tego dnia, nareszcie sami, odkryli termitierę wyższą od otaczającego hebanu i wznoszącą się ponad gnojowiskiem nosorożca. Był to dobry punkt obserwacyjny, skąd można też było robić zdjęda. Siedząc tam czekali na wizytę tego prehistorycznego zwierzęcia. Rozmawiali szeptem, pochylając ku sobie głowy, ale tym razem się nie dotykali.
Nagle Craig zerknął w dół w gęste zarośla pod nimi i zamarł.
—  Nie ruszaj się — wyszeptał łagodnie. — Siedź spokojnie! Dziewczyna powoli obróciła głowę, aby spojrzeć tam, gdzie on,
i usłyszał jej stłumione, wyrażające zaskoczenie „och!"
—  Kto to? — zachrypiała, ale Craig nie odpowiedział.
Widział tylko dwóch, bo jedynie ich oczy były widoczne. Podeszli bezszelestnie jak lamparty, stapiając się z poszydem z łatwośdą ludzi, którzy całe żyrie spędzili na ukrywaniu się.
—  No, Kuphela — przemówił w końcu jeden z nich, głosem cichym, ale groźnym. —Więc przyprowadziłeś tu mordercze maszońskie psy, żeby na nas zapolowały.
—  To nie tak, towarzyszu Czujny — odpowiedział mu Craig chrapliwym szeptem. — Zostali przysłani przez rząd, żeby mnie ochraniać.
—  Byłeś naszym przyjadelem, nie potrzebowałeś ochrony przed nami.
—  Rząd o tym nie wie. — Craig starał się włożyć w szept jak największą moc przekonywania. — Nikt nie wie o naszym spotkaniu. Nikt nie wie, że tu jesteśde. Przysięgam na moje życie.
—  Niech będzie — zgodził się towarzysz Czujny. — Powiedz mi natychmiast, po co tu przyjechałeś, jeśli nie po to, żeby nas zdradzić.
—  Kupiłem tę ziemię. Ten drugi towarzyszący nam biały mężczyzna buduje domy. Chcę zrobić tu rezerwat, który będą odwiedzać turyśd. Jak Park Wankie.
Wiedzieli, o czym mówi. Słynny Park Narodowy Wankie leżał przedeż w kraju Matabele; przez parę minut dwaj partyzand szeptali ze sobą, a potem znów spojrzeli na Craiga.
—  Co się z nami stanie — dopytywał się towarzysz Czujny — kiedy zbudujesz swoje domy?
—  Jesteśmy przyjadóhni — przypomniał mu Craig. — Miejsca wystarczy i dla was. Będę dostarczał wam żywność i pieniądze, a wy w zamian będziede chronić moje domy i zwierzęta. Będziede czuwać z ukryria nad moimi gośćmi i nie będzie już mowy o zakładnikach. Dogadamy się po przyjadelsku?
—  De jest dla dębie warta twoja przyjaźń, Kuphela?
—  Pięćset dolarów miesięcznie.
—  Tysiąc — przebił towarzysz Czujny.
110


—  Prawdziwi przyjadele nie powinni kłódć się o pieniądze—zgodził się Craig. — Mam przy sobie tylko sześćset dolarów, ale resztę zakopię pod dziką figą, tam gdzie urządziliśmy obóz.
—  Znajdziemy — zapewnił go towarzysz Czujny. — I co miesiąc będziemy się spotykać tu albo tam. — Wskazał dwa miejsca, dwa duże pagórki znacznie oddalone od rzeki, których szczyty zaledwie błękitniały na horyzonde. — Sygnałem do spotkania będzie małe ognisko z zielonych liści albo trzy wystrzały z karabinu w równych odstępach.
—  Zgoda.
—  A teraz, Kuphela, zostaw pieniądze w norze mrównika przy twoich stopach i zabierz swoją kobietę z powrotem do obozu.
W drodze powrotnej Sally-Anne szła bardzo blisko za nim, dla pewnośd brała go też za rękę co kilkaset metrów i oglądała się z lękiem przez ramię.
—  O Boże, Craig, to byli prawdziwi shufta, prawdziwi twardzi partyzand. Czemu nas puśdli?
—  Z najlepszego powodu na świede: dla pieniędzy. — Chichot Craiga nawet w jego własnych uszach brzmiał nieco ochryple i dusząco, a adrenalina wdąż krążyła mu w żyłach. — Za nędzne tysiąc dolarów miesięcznie zatrudniłem właśnie najtwardszych na rynku ochroniarzy i strażników zwierząt. Niezły interes.
—  Robisz z nimi interes? — dopytywała się Sally-Anne. — Czy to nie jest niebezpieczne? To pewnie zdrada stanu albo coś w tym rodzaju?
—  Chyba tak, musimy tylko dopilnować, żeby nikt się o tym nie dowiedział!
Zatrudnienie architekta okazało się następnym dobrym interesem. Jego projekty były wspaniałe; domki miały zostać zbudowane z kamienia, miejscowego drewna i słomy. Miały się dyskretnie wtapiać w otoczenie w wybranych miejscach nad rzeką. Sally-Anne pracowała z nim nad wyposażeniem w meble oraz urządzeniem wnętrz i wprowadziła własne depłe akcenty.
W dągu następnych kilku miesięcy praca Sally-Anne dla Światowego Trustu Przyrody zajmowała jej dużo czasu, ale podczas swoich podróży znalazła ludzi, jakich potrzebowali do obsługi Zambezi Waters.
Po pierwsze oczarowała wyszkolonego w Szwajcarii szefa kuchni, pracującego dla jednej z wielkich sied hotelowych. Potem wybrała pięciu młodych przewodników safari, wszystkich urodzonych w Afryce, o głębokiej wiedzy i bardzo kochających ten ląd i jego przyrodę oraz, co najważniejsze, umiejących przekazać tę wiedzę i miłość innym.
.Następnie zajęła się projektem broszury reklamowej, w której wykorzystała swoje zdjęcia i tekst Craiga. „To coś w rodzaju próby generalnej naszej książki", zauważyła, kiedy dzwoniła do niego z Johan-
111
nesburga, a Craig po raz pierwszy zdał sobie sprawę z tego, czego się podjął, zgadzając się na współpracę z nią. Była perfekcjonistką. Jeśli coś było nie w porządku, ona robiła wszystko, żeby w końcu było w porządku, i zmuszała jego i drukarzy do tego samego.
W końcu powstało miniaturowe arcydzieło o starannie dobranej szacie graficznej, w którym nawet układ druku był dobrze skomponowany z ilustracjami Sally-Anne. Egzemplarze folderu przesłała do wszystkich zajmujących się Afryką biur podróży na świecie, od Tokio do Kopenhagi.
—  Musimy ustalić datę otwarcia Zambezi Waters — powiedziała Craigowi — i upewnić się, że naszymi pierwszymi gośćmi będą ludzie, którymi zajmują się media. Obawiam się, że będziesz musiał przyjąć ich za darmo.
—  Nie myślisz chyba o żadnej gwieździe rocka? — Craig uśmiechnął się ironicznie, a ona się wzdrygnęła.
—  Zadzwoniłam do taty do ambasady w Londynie. Może uda mu się sprowadzić księcia Andrzeja, ale szczerze mówiąc to wielki znak zapytania. Henry Pickering zna Jane Fondę...
—  Mój Boże, nigdy nie zdawałem sobie sprawy, jaka z ciebie babka z wyższych sfer.
—  A skoro już jesteśmy przy znakomitościach, chyba mogę ściągnąć świetnie sprzedającego się powieśdopisarza, który opowiada kiepskie dowcipy i pewnie wypije więcej whisky, niż jest wart!
Kiedy Craig był gotowy do rozpoczęcia właściwej budowy Zambezi Waters, poskarżył się Peterowi Fungaberze, że trudno jest znaleźć robotników w głębi buszu. Peter odpowiedział:
—  Nie martw się, ja to załatwię.
I pięć dni później przybył konwój wojskowych ciężarówek z dwiema setkami więźniów z ośrodków resocjalizacyjnych.
—  Niewolnicza siła robocza — powiedziała Craigowi z niesmakiem Sally-Anne.
Drogę dojazdową do rzeki Chizarira ukończono w dziesięć dni, a Craig mógł już zadzwonić do Sally-Anne do Harare i powiedzieć:
—  Chyba spokojnif możemy ustalić datę otwarcia na pierwszego lipca.
—  To cudownie, Craig.
— Kiedy możesz znowu przyjechać? Nie widziałem dę prawie miesiąc.
—  Dopiero trzy tygodnie — zaprzeczyła.
—  Mam następne dwadzieścia stron naszej książki — rzucił przynętę. —Musimy je szybko razem przejrzeć.
—  Prześlij mi je.
—  Przyjedź i je sobie weź.
—  Dobrze — skapitulowała. — W przyszłym tygodniu, w środę. Gdzie będziesz, w King's Lynn czy Zambezi Waters?
—  W Zambezi Waters. Elektrycy i hydraulicy kończą pracę. Chcę tego dopilnować.
112
—  Przylecę.
Wylądowała na otwartym terenie przy rzece, gdzie brygady Craiga pokryły pas ziemi żwirem, przygotowując w ten sposób dobre na każdą pogodę lądowisko. Przed przybyciem dziewczyny wywieszono nawet rękaw wskazujący kierunek wiatru.
W chwili gdy wyskoczyła z kabiny, Craig zauważył, że jest wściekła.
—  O co chodzi?
—  Straciłeś dwa nosorożce. — Podeszła w jego stronę. — Zauważyłam ciała z góry.
—  Gdzie? — Craig od razu rozzłościł się tak jak ona.
— W gęstych zaroślach za wąwozem. To na pewno kłusownicy. Gała leżą o pięćdziesiąt kroków od siebie. Kilka razy przeleciałam nisko nad nimi, rogi zostały zabrane.
—  Myślisz, że to Charlie i Lady Di? — spytał.
Craig i Sally-Anne dokonali wcześniej z lotu ptaka przeglądu nosorożców i zidentyfikowali w posiadłości dwadzieścia siedem osobników. Czterem młodym i dziewięciu parom dojrzałych zwierząt nadali imiona. Charlie i Lady Di, młode nosorożce, prawdopodobnie dopiero co połączyły się w parę. Craigowi i Sally-Anne udało się dostać do nich pieszo w gęstych zaroślach, które nosorożce zajęły jako swoje terytorium. Oba zwierzęta miały piękne rogi, samiec dużo grubsze i cięższe. Przedni róg,
0  długości pół metra i wadze dziewięciu kilogramów, byłby wart dla. kłusownika co najmniej dziesięć tysięcy dolarów. Samica, Lady Di, była mniejszym zwierzęciem z parą cieńszych, ładnie zakrzywionych rogów,
1 kiedy ją ostatnio widzieli, była w zaawansowanej dąży.
—  Tak. To one. Jestem tego pewna.
— Trudno jest poruszać się po tej stronie wąwozu — wymamrotał Craig. — Nie dotrzemy tam przed zmrokiem.
—  Nie landroverem—zgodziła się Sally-Anne—ale chyba znalazłam miejsce, gdzie mogłabym wylądować. Leży jakiś kilometr od zwłok.
Craig zdjął strzelbę z uchwytów za siedzeniem kierowcy landroyera i sprawdził, czy jest załadowana.
—  W porządku. Chodźmy — powiedział.
Zdobycz kłusowników znajdowała się w najbardziej oddalonym zakątku posiadłości, prawie na skraju poszarpanej śdany doliny, wpadającej w głębiny wielkiej rzeki. Miejscem do lądowania wypatrzonym przez Sally-Anne była wąska, naturalna polana w górze wąwozu; dziewczynie nie udało się pierwsze podejśde do lądwania, musiała więc podledeć jeszcze raz. Przy drugiej próbie prześliznęła się miedzy koronami drzew i wylądowała we właśdwym miejscu.
Zostawili Cessnę na polanie i zaczęli schodzić w dół wąwozu. Prowadził Craig, z odbezpieczoną strzelbą gotową do strzału. Kłusownicy wdąż mogli być w pobliżu.
Przez ostatni kilometr ich przewodnikami były sępy. Obsiadły
I — Luoputpohłje w daancifri
113
wszystkie drzewa wokół trupów, wyglądały jak straszliwe czarne owoce. Ziemia wokół ciał została ubita przez padlinożerców i usłana piórami zgubionymi przez sępy. Kiedy podeszli bliżej, uciekło przed nimi stado przygarbionych hien, skacząc w charakterystyczny sposób. Nawet ich przerażająco uzębione szczęki nie były w stanie pożreć całej grubej skóry nosorożców, mimo że kłusownicy rozpruli jamy brzuszne swoich ofiar, by ułatwić im zadanie.
Trupy leżały tu co najmniej od tygodnia, fetor zgnilizny potęgował jeszcze odór sępich odchodów, które pobieliły szczątki. Oczy samca zostały wydłubane, a uszy i pysk pokąsane. Jak zauważyła z samolotu Sally-Anne, rogi zniknęły, a na odsłoniętej kości nosowej zwierzęcia wciąż dobrze widoczne były ślady ciosów topora.
Patrząc na to dzieło zniszczenia Craig zauważył, że trzęsie się z gniewu i że usta zupełnie mu wyschły.
—  Gdybym ich znalazł, pozabijałbym — powiedział, a stojąca obok ponura Sally-Anne zbladła.
—  Gnoje — wyszeptała — cholerne, parszywe gnoje.
Podeszli do samicy. Jej rogi również były odrąbane, a jama brzuszna rozcięta. Hieny wyciągnęły młodego z jej łona i prawie całego pożarły. Sally-Anne kucnęła obok żałosnych szczątków.
—  Książę Billy — szepnęła. — Biedactwo.
—  Nic tu po nas. — Craig wziął ją za ramię i podniósł. — Chodźmy. Lekko powłóczyła nogami, kiedy ją stamtąd zabierał. Ze szczytu
wzgórza wyznaczonego na miejsce spotkania Craiga z Czujnym patrzyli na brązową ziemię aż do rzeki, która wyglądała jak wijący się nieregularnie pas gęstego, bujnego lasu prawie na krańcu ich pola widzenia.
Wczesnym popołudniem Craig rozpalił ognisko sygnałowe z dymiących, zielonych liści i dokładał do niego regularnie. Niebo robiło się już niebieskofioletowe; ogarnęła ich cisza i chłód wieczoru, tak że Sally-Anne dygotała.
—  Zimno? — spytał Craig.
—  I smutno. — Sally-Anne zesztywniała, ale nie odsunęła się, kiedy Craig objął ją ramieniem. Potem powoli rozluźniła się i przytuliła do jego ciepłego dała. Ciemność zamazywała horyzont i skradała się w ich stronę.
—  Widzę cię, Kuphela. — Głos zabrzmiał tak blisko, że oboje drgnęli ze strachu, a Sally-Anne, jakby poczuła się winna, odskoczyła od Craiga. — Wzywałeś mnie. — Towarzysz Czujny stał poza kręgiem światła od ogniska.
—  Gdzie byłeś, kiedy ktoś zabił dwa z moich bejane i ukradł ich rogi? — zaatakował ostro Craig. — Gdzie byłeś ty, który obiecałeś być iiioiiii strRznildcni?
Zaległa długa cisza.
—  Gdzie to się stało? Craig opisał miejsce.
114
—  To daleko stąd i daleko od naszego obozu. Nie wiedzieliśmy. — Głos brzmiał przepraszająco, najwyraźniej towarzysz Czujny czuł, że nie dotrzymał umowy. — Ale znajdziemy tych, którzy to zrobili. Pójdziemy za nimi i znajdziemy ich.
—  Ważne jest, żebyśmy znali nazwisko człowieka, który kupuje od nich rogi — rzekł Craig z naciskiem.
—  Przyniosę d to nazwisko — obiecał towarzysz Czujny. — Czekaj na nasze ognisko sygnałowe na tym wzgórzu.
Dwanaście dni później Craig zauważył przez lornetkę mały, szary pióropusz dymu na odległym wzgórzu przypominającym wieloryba. Na spotkanie pojechał sam, ponieważ Sally-Anne wyjechała trzy dni wcześniej. Bardzo chciała zostać, ale do Harare przyjeżdżał jeden z dyrektorów Trustu Przyrody i musiała go powitać.
—  Myślę, że od tego zależy moje stypendium na przyszły rok — powiedziała smutno Craigowi wsiadając do Cessny — ale zadzwoń do mnie, jak tylko odezwą się d twoi oswojeni bandyd.
Craig dziarsko wspiął się na wzgórze; oddychał równo i czuł, że jego noga nie zmęczyła się i jest sUna. W dągu ostatnich miesięcy naprawdę zmężniał i poprawił kondycję; kiedy stał tak przy dopalających się resztkach ogniska sygnałowego, dągle czuł silny gniew.
Minęło dwadzieśda minut, zanim na skraju lasu pojawił się dcho towarzysz Czujny, wdąż ukrywający się i trzymający karabin automatyczny w zgiędu ramienia.
—  Nikt dę nie śledził? — Craig z przekonaniem pokręcił głową. — Musimy dągle uważać, Kuphela.
—  Znaleźliśde tych ludzi?
—  Przyniosłeś nasze pieniądze?
—  Tak. — Craig wydągnął z naszytej kieszeni roboczej kurtki grubą kopertę. — Znaleźliście tych ludzi?
—  Papierosy — drażnił się z nim Czujny. — Przyniosłeś papierosy? Craig rzudł mu paczkę, a Czujny zapalił jednego i głęboko się zaciągnął.
—  Hau! — powiedział. — Dobre.
—  Mów — nalegał Craig.
—  Było trzech mężczyzn. Poszliśmy ich tropem od trupów zwierząt... chociaż ślady miały już dziesięć dni i próbowali je zatrzeć. — Towarzysz Czujny zadągnął się papierosem, aż iskry wzledały z jego rozżarzonego końca. — Ich wioska leży na skarpie doliny trzy dni marszu stąd. To były małpy Batonka. — Batonka to jedno z prymitywnych plemion, zajmujących się zbieractwem i myślistwem, mieszkających wzdłuż doliny Zambezi. — Mieli jeszcze przy sobie rogi nosorożców. Zabraliśmy całą trójkę do buszu i długo z nimi rozmawialiśmy. — Craigowi śderpła skóra na myśl o tej długiej konwersacji. Poczuł, że jego gniew opada i ustępuje miejsca fałszywemu poczudu winy: powinien był przestrzec Czujnego przed stosowaniem jego metod.
115
—  Co ci powiedzieli?
—  Powiedzieli o pewnym mężczyźnie, mężczyźnie z miasta, który jeździ samochodem i ubiera się jak biały. Kupuje rogi nosorożców, skóry lampartów i kość słoniową i płaci więcej pieniędzy, niż oni kiedykolwiek widzieli.
—  Gdzie i kiedy się z nim spotykają?
—  Przyjeżdża przy każdej pełni księżyca drogą z misji Tuti do rzeki Shangani. Czekają na niego nocą przy drodze.
Craig usiadł przy ognisku i zamyślił się. Trwało to kilka minut, w końcu spojrzał na Czujnego.
—  Powiesz tym ludziom, żeby przy następnej pełni czekali z rogami nosorożców przy drodze, aż przyjedzie ten człowiek...
—  To niemożliwe — przerwał mu towarzysz Czujny.
—  Dlaczego? — spytał Craig.
—  Oni nie żyją.
Craig patrzył na niego z przerażeniem.
—  Wszyscy trzej?
—  Wszyscy. — Towarzysz Czujny skinął głową. Oczy miał zimne, puste i bezlitosne.
—  Ale... — Craig nie mógł zmusić się do zadania pytania. Wysłał partyzantów na kłusowników. Było to jak poszczucie domowego chomika sforą foksterierów. Mimo że nie chciał, żeby tak się stało, niewątpliwie był za to odpowiedzialny. Poczuł wstyd i zrobiło mu się niedobrze.
—  Nie martw się, Kuphela — uspokajał go łagodnie Czujny. — Przynieśliśmy ci rogi twoich bejane, a ci ludzie to przecież tylko brudne małpy Batonka.
Niosąc na ramieniu torbę z pasków łyka z rogami nosorożców, Craig zszedł do landrovera. Było mu niedobrze, czuł się zmęczony i bolała go noga, ale wrzynający się w ciało pasek od torby nie ranił go bardziej niż własne sumienie.
Rogi nosorożców stały rzędem na biurku Petera Fungabery. Było ich cztery — długie rogi dolne i krótkie górne.
—  Afrodyzjaki — zamruczał Peter, gładząc jeden z nich długimi wąskimi palcami.
—  To bzdura — powiedział Craig. — Analiza chemiczna wykazuje, że nie zawierają żadnej substancji, która mogłaby mieć właściwości afrodyzjaku.
—  To tylko pewien rodzaj sklejonej zrogowaciałejmasy —wyjaśniła Sally-Anne. — To, czego oczekuje wypalony chiński rozpustnik, kiedy miele to na proszek i zażywa z łykiem wody różanej, to efekt podobieństwa: róg jest długi i twardy, voild\
—  W każdym razie arabscy nafdarze więcej zapłacą za rękojeść
116
noża, niż przebiegli starzy Chińczycy za swoje osobiste sztylety—zauważył Craig.    •
—  Bez względu na miejsce przeznaczenia faktem jest, że w Zambezi Waters mamy o dwa nosorożce mniej niż miesiąc temu, a ile ubędzie w następnym miesiącu?
Peter Fungabera wstał i boso przeszedł na drugą stronę biurka. Jego przepaska na biodra była świeżo uprana i dokładnie uprasowana. Stanął przed nimi.
— Przeprowadziłem własne śledztwo — powiedział spokojnie. — Wszystkie tropy zdają się prowadzić do tego samego punktu, do którego doszła Sally-Anne. Wydaje się absolutnie pewne, że na terenie całego kraju działa świetnie zorganizowany gang kłusowników.  Członków szczepów zamieszkujących obszary bogate w zwierzynę namawia się do kłusownictwa i zdobywania cennych produktów zwierzęcych. Odbierają je pośrednicy, z których wielu to niżsi urzędnicy państwowi, jak na przykład oficerowie okręgowi czy strażnicy przyrody. Łup gromadzi się w wielu bezpiecznych i oddalonych kryjówkach, aż osiągnie tak wysoką wartość, że opłaci się wysłać go za granicę.
Peter Fungabera zaczął wolno spacerować po pokoju.
— Przesyłkę zwykle wysyła się handlowym samolotem Air Zimbabwe do Dar-es-Salaam na wybrzeżu Tanzanii. Nie jesteśmy pewni, co dzieje się dalej, ale prawdopodobnie towar ładuje się na radziecki albo chiński frachtowiec.
—  Rosjanie nie przejmują się ochroną przyrody. — Sally-Anne kiwnęła głową. — Produkcja futer z soboli i przemysł wielorybniczy przynoszą im mnóstwo dewiz.
— Jakiemu ministerstwu podlegają działania Air Zimbabwe?—spytał nagle Craig.
—  Ministerstwu turystyki szanownego Tungaty Zebiwe — odpowiedział gładko Peter i wszyscy samiiirii na chwilę, zanim zaczął mówić dalej. — Przed wysłaniem przesyłki cały towar sprowadza się do Harare tego samego dnia lub nocy. Nie magazynuje się go, tylko przenosi bezpośrednio do samolotu przy zachowaniu wszelkich środków ostrożności i chwilę później maszyna startuje.
— Jak często to się odbywa? — spytał Craig, a Peter Fungabera spojrzał pytająco na swego adiutanta, który stał skromnie z tyłu pokoju.
—  To zależy — opowiedział kapitan Timon Nbebi. — W porze deszczowej trawa jest wysoka i warunki w buszu są ciężkie, mało się poluje. Jednak w porze suchej kłusownicy potrafią pracować wydajniej. Dowiedzieliśmy się od naszego informatora, że przesyłka ma zostać wysłana w ciągu dwóch najbliższych tygodni...
—  Dziękuję, kapitanie — przerwał mu poirytowany Fungabera marszcząc lekko czoło; najwidoczniej sam chciał im przekazać tę informację. — Dowiedzieliśmy się również, że szef organizacji sam często bierze
117
aktywny udział w operacjach. Weźmy na przykład tę masakrę słoni na zapomnianym polu minowym — Peter spojrzał na Sally-Anne — tę, którą tak realistycznie sfotografowałaś. Dowiedzieliśmy się więc, że jakiś minister, nie jesteśmy pewni który, przybył tam wojskowym śmigłowcem. Wiemy też, że dwa razy wysoki urzędnik rządowy, rzekomo minister, był obecny na lotnisku przy załadunku towaru.
—  Pewnie boi się, że jego ludzie mogliby go oszukać — wymamrotał Craig.
—  Trudno mu się dziwić, skoro pracuje dla niego banda rzezimieszków. — Głos Sally-Anne chrypiał z oburzenia, ale Peter Fungabera wydawał się nieporuszony.
—  Chyba zostaniemy uprzedzeni o następnej przesyłce. Jak już wspomniałem, mamy naszego człowieka w ich siatce. Gdy ten dzień będzie się zbliżał, będziemy obserwować naszego podejrzanego i, przy odrobinie szczęścia, złapiemy go na gorącym uczynku. Jeśli nie, przejmiemy przesyłkę na lotnisku i aresztujemy tych, którzy przy niej będą. Jestem pewien, że uda nam się przekonać któregoś z nich, żeby został świadkiem oskarżenia.
Patrząc na jego twarz, Craig rozpoznał ten sam zimny i bezlitosny wyraz, który ostatnio widział, gdy towarzysz Czujny informował go o śmierci trzech kłusowników. Był to tylko ulotny przebłysk spod wykwintnych manier Petera Fungabery, który już wrócił za biurko.
—  Z powodów,, jakie już wcześniej podałem, potrzebuję niezależnych i wiarygodnych świadków zatrzymania, którego może uda nam się dokonać. Chcę, żebyście oboje przy tym byli. Byłbym więc zobowiązany, gdybyście mogli szybko wyjechać na każde wezwanie i gdybyście poinformowali kapitana Nbebi, gdzie będzie można się z wami skontaktować o każdej porze w ciągu najbliższych dwóch czy trzech tygodni.
Kiedy zabierali się do wyjścia, Craig nagle spytał:
—  Jaka jest najwyższa kara za kłusownictwo?
Peter Fungabera spojrzał na niego znad papierów, które porządkował na biurku.
—  Według obecnego prawa najwyżej osiemnaście miesięcy w obozie pracy za każde z przewinień objętych ustawą...
—  To za mało! — Craig miał przed oczami wyraźny obraz zmaltretowanych i gnijących trupów jego zwierząt.
—  Tak — zgodził się Peter. — To za mało. Dwa dni temu przedstawiłem w parlamencie z własnej inicjatywy projekt poprawki do ustawy. W czwartek będzie czytany po raz trzeci i mogę was zapewnić, że ma pełne poparcie partii. Zostanie przyjęty tego dnia.
—  I — spytała Sally-Anne — jakie będą nowe kary?
—  Za handel bez zezwolenia trofeami niektórych wyszczególnionych zwierząt, w odróżnieniu od samego kłusownictwa czy polowania, najwyższą"
118
karą będzie dwanaście lat obozu pracy i grzywna nie przekraczająca stu tysięcy dolarów.
Zamyślili się przez chwilę.
— Dwanaście lat, tak, to wystarczy. — Craig kiwnął głową.
Wezwanie od Petera Fungabery przyszło wcześnie rano, kiedy Craig i Hans Groenewald, jego nadzorca, wrócili do domostwa z porannej inspekcji pastwisk. Craig właśnie spożywał jedno z gargantuańskich śniadań Josepha, gdy zadzwonił telefon, i odbierając go wciąż delektował się wołowymi kiełbaskami domowej roboty.
—  Panie Mellow, mówi kapitan Nbebi. Generał chce, żeby jak najszybciej przybył pan do niego do operacyjnej kwatery głównej w domu na Wzgórzach Macillwane. Spodziewamy się, że nasz człowiek dziś wykona ruch. Jak szybko może pan przybyć?
—  To sześć godzin jazdy — zauważył Craig.
—  Panna Jay jedzie właśnie na lotnisko. Najpóźniej za dwie godziny powinna przylecieć po pana do King's Lynn.
Sally-Anne przybyła po dwóch godzinach i Craig czekał na nią na lądowisku. Polecieli prosto na lotnisko w Harare, a potem Sally-Anne poprowadziła samochód do domu na Wzgórzach Macillwane.
Wjeżdżając przez bramę od razu zauważyli, że dzieje się tam coś dziwnego. Na frontowym trawniku stał śmigłowiec Super Frelon. Pilot i mechanik oparci o kadłub palili papierosy i gawędzili. Spojrzeli badawczo na Sally-Anne i Craiga, którzy pojawili się na podjeździe, a po chwili przestali się nimi interesować jako mało ważnymi osobami. Za domem stały rzędem cztery wojskowe ciężarówki w kolorze piasku, wokół nich kręcili się żołnierze Trzeciej Brygady w pełnym rynsztunku. Craig czuł, że byli podekscytowani jak psy myśliwskie czekające na polowanie.
Biuro Petera Fungabery zamieniono na kwaterę główną operacji. Naprzeciwko ściany z olbrzymią wypukłą mapą ustawiono dwa stoliki polowe. Przy pierwszym siedzieli trzej niżsi oficerowie. Na drugim stało radio; Timon Nbebi pochylał się przez ramię operatora i mówił do mikrofonu cichym, szumiącym maszona, którego Craig nie mógł zrozumieć; przerwał nagle, aby wydać rozkaz czarnemu sierżantowi przy mapie, który natychmiast przesunął jedną z kolorowych chorągiewek na nową pozycję.
Peter Fungabera niedbale powitał Sally-Anne i Craiga, dał im znak, żeby podeszli do stołków, i dalej mówił przez telefon. Kiedy odłożył słuchawkę, wyjaśnił szybko:
—  Wiemy, gdzie znajdują się trzy ładunki: jeden jest w shamba w g*órach Cbimanimani, głównie skóry lampartów i trochę kości słoniowej. Drugi znajduje się przy handlowej osadzie niedaleko Chiredzi na południu, głównie kość słoniowa. A trzeci nadjeżdża z północy. Chyba jest prze-
119
trzymywany w misji Tuti. To największy i najcenniejszy ładunek, kość słoniowa i rogi nosorożców.
Przerwał, gdy kapitan Nbebi wręczył mu kartkę; przeczytał ją szybko i powiedział:
— Dobrze, przesuń dwa plutony na drodze północnej aż do Karoi. — I znów odwrócił się do Craiga.
—  Operacja nosi kryptonim „Bada", co w języku maszona znaczy „lampart". W czasie akcji podejrzanego będziemy nazywać „Bada". — Craig kiwnął głową. — Dowiedzieliśmy się właśnie, że Bada opuścił Harare. Podróżuje urzędowym mercedesem z kierowcą i dwoma ochroniarzami. Oczywiście wszyscy trzej to Matabele.
—  Dokąd jadą? — spytała szybko Sally-Anne.
—  Na razie wydaje się, że kierują się na północ, ale na tym etapie nie można być tego pewnym.
— Na spotkanie z wielkim ładunkiem...—W oczach Sally-Anne zabłysł ogień walki, a Craig poczuł, jak z podniecenia łaskoczą go włosy na karku.
—  Musimy przyjąć, że tak właśnie jest—zgodził się Peter. —A teraz pozwólcie, że zapoznam was z planem działania, na wypadek gdyby Bada ruszył na północ. Przesyłki z Chimanimani i Chiredzi wpuścimy bez przeszkód aż na lotnisko. Jak tylko tam przybędą, zostaną przejęte, a kierowcy, razem z komitetem powitalnym, aresztowani i użyci później jako świadkowie. Oczywiście całą drogę od momentu załadowania ciężarówki będą pod  obserwacją. Właściciele obu składów zostaną aresztowani, jak tylko ciężarówki odjadą na bezpieczną odległość.
Craig i Sally-Anne słuchali uważnie, a Peter mówił dalej:
— Jeśli Bada ruszy na wschód albo południe, skoncentrujemy się na tym sektorze. Przewidywaliśmy jednak, że skoro najcenniejszy towar jest na północy, tam właśnie pojedzie Bada, jeśli, oczywiście, w ogóle gdziekolwiek miałby jechać. Wygląda na to, że mieliśmy rację. Gdy tylko uzyskamy pewność, możemy ruszać w drogę.
— Jak masz zamiar go złapać? — dopytywała się Sally-Anne.
—  To w dużym stopniu kwestia okoliczności i to, co zrobimy, zależy bezpośrednio od działań Bady. Musimy spróbować połączyć go z przesyłką. Będziemy obserwować zarówno pojazd z przemycanym towarem jak i jego mercedesa, i, gdy tylko się spotkają, spadniemy na nich... — Dla podkreślenia swych słów Peter Fungabera uderzył pokrytą skórą laską w otwartą dłoń z odgłosem przypominającym strzał z pistoletu; Craig był już tak przejęty, że drgnął przy tym nerwowo, po czym uśmiechnął się z zakłopotaniem do Sally-Anne.
Radio zatrzeszczało i zaszumiało, potem jakiś głos przemówił w języku maszona, a kapitan Timon Nbebi lakonicznie potwierdził odbiór i spojrzał na Petera.
— Przyszło potwierdzenie, sir. Bada jedzie szybko na północ drogą do Karoi.
120
—  W porządku, kapitanie, możemy przejść do wariantu trzeciego — rozkazał Peter i przypiął sobie pas z rewolwerem w kaburze. — Macie już coś od oddziałów piklujących drogi do Tuti?
Kapitan Nbebi odezwał się trzy razy do mikrofonu i prawie natychmiast otrzymał bardzo krótką odpowiedź.
—  Nie o tej porze, generale — zameldował Peterowi.
—  Jeszcze za wcześnie. — Peter przechylił na bakier beret w kolorze burgunda i nad jego prawym okiem błysnął srebrny łeb lamparta. — Ale możemy już zacząć ustawiać się na pozycjach wyjściowych. — Pierwszy przeszedł przez szklane drzwi na werandę.
Załoga śmigłowca zauważyła go, szybko rzuciła na ziemię papierosy, zadeptała je i wskoczyła na pokład. Peter Fungabera wspiął się do kabiny, zajęczał starter i rotory zawirowały nad ich głowami.
Kiedy usadowili się na ławkach i zapięli pasy, przejęty Craig zadał dręczące go pytanie, wystarczająco jednak cicho, żeby w rosnącym ryku silnika nie usłyszeli go inni.
— Peter, to operacja wojskowa na wielką skalę, prawie krucjata. Czemu by po prostu nie przekazać tej sprawy policji?
—  Od kiedy zwolniono białych oficerów, policja stała się bandą niezdarnych partaczy... — Peter posłał mu szelmowski uśmiech — ...a poza tym, stary, to są również moje nosorożce.
Śmigłowiec oderwał się od ziemi ruchem, od którego czuło się własne wnętrzności, i skierował na pomoc. Trzymał się blisko ziemi, aby nie odznaczać się na tle nieba, a pęd powietrza w otwartym luku uniemożliwił dalszą rozmowę.
Lecieli daleko na zachód od głównej drogi wiodącej na północ, żeby nie ryzykować, że dostrzegą ich pasażerowie mercedesa. Godzinę później, kiedy śmigłowiec zatrzymał się i zaczął lądować w małym forcie wojskowym w Karoi, Craig rzucił okiem na zegarek. Było po czwartej.
Peter Fungabera zauważył to i pokiwał głową.
— Wygląda na to, że to będzie nocna operacja — przyznał.
Wioska Karoi była kiedyś ważnym ośrodkiem dla białych właścicieli rancz z tego terenu, ale teraz pozostała z niej jedynie ulica z podniszczonymi sklepikami, stacją obsługi, pocztą i małym posterunkiem policji. Baza wojskowa leżała nieco poza miastem, wdąż chroniły ją dobre fortyfikacje — z czasów wojny w buszu — z zasiekami z drutu kolczastego i grubymi na sześć metrów, pochylonymi ścianami worków z piaskiem.
Miejscowy komendant, młody czarny podporucznik, wyraźnie był przerażony rangą gościa i salutował teatralnie za każdym razem, kiedy Peter Fungabera się odzywał.
*— Zabierz mi sprzed oczu tego idiotę — burknął do kapitana Nbetriego, który zajął miejsce komendanta. — I daj mi najnowszy raport o lokalizacji Bady.
'   121
—  Dwadzieścia trzy minuty temu Bada przejechał przez Sinoia — odezwał się kapitan Nbebi znad radia.
—  Dobrze. Mamy dokładny opis pojazdu?
—  Ciemnoniebieski mercedes 280 SE z ministerialnym proporcem na masce. Rejestracja PL 674. Bez motocyklistów, bez żadnej eskorty. W środku są cztery osoby.
—  Dopilnuj, żeby wszystkie jednostki miały ten opis, i powtórz jeszcze raz, żeby nikt nie strzelał. Mamy wziąć Badę bez draśnięcia. Jeśli coś mu się stanie, będziemy mieli następną rebelię Matabele. Nikomu nie wolno strzelać do niego ani do samochodu, nawet w obronie własnej. To ma być jasne. Każdy, kto złamie rozkaz, będzie miał ze mną do czynienia.
Nbebi wywoływał każdą jednostkę z osobna, powtarzał rozkazy Petera i czekał, aż potwierdzono ich odbiór. Potem pił herbatę z wyszczerbionych emaliowanych kubków, z niecierpliwością patrząc na radio.
Nagle zatrzeszczało i podskoczył do niego Timon Nbebi.
—  Zlokalizowaliśmy ciężarówkę — przetłumaczył zwycięsko. — To zielony piędotonowy ford z płócienną plandeką. W kabinie siedzą kierowca i pasażer. Z ciężkim ładunkiem, nisko na zawieszeniu, i z dodatkowym niskim biegiem pod górę. Dziesięć minut temu przejechała przez bród rzeki Sanyati w kierunku od misji Tuti do skrzyżowania dróg czterdzieści kilometrów na północ stąd.
—  Więc drogi mercedesa i ciężarówki mają się przeciąć—powiedział miękko Peter Fungabera, a w jego oczach pojawił się błysk myśliwskiego. Całą uwagę skupili teraz na radiu — za każdym razem, kiedy ożywało, oczy wszystkich od razu obracały się w jego stronę.
Meldunki przychodziły regularnie, odzwierciedlając szybką jazdę mercedesa na północ w ich stronę i ociężały ruch ciężarówki przemieszczającej się powoli ze zgrzytem w przeciwnym kierunku po zakurzonej i porytej koleinami bocznej drodze. Między kolejnymi meldunkami siedzieli w milczeniu popijając małymi rykami mocną, przesłodzoną herbatę i chrupiąc kanapki z ciemnego chleba i wołowiny z puszki.
Peter Fungabera niewiele jadł. Odchylił krzesło i położył nogi na biurku komendanta. Uderzał laską w sznurowadła swoich butów na gumowych podeszwach, idealnych do chodzenia po dżungli; monotonny rytm uderzeń, który zaczął denerwować Craiga. Nagle znów zatęsknił za papierosem, pierwszy raz od miesięcy; wstał i zaczął niespokojnie spacerować po pokoiku.
Timon Nbebi odebrał kolejny meldunek, który przetłumaczył z ma-szona odkładając mikrofon:
—  Mercedes dotarł do wioski. Zatrzymali się przy stacji obsługi, żeby uzupełnić benzynę.
Tungata Zebiwe był zaledwie kilkaset metrów od miejsca, w którym siedzieli. Craig uświadomił to sobie z niepokojem. Do tej pory wszystko przypominało raczej ćwiczenie intelektualne niż prawdziwy pośdg na
122
śmierć i życie. Przestał myśleć o Tungarie jak o człowieku, był dla niego tylko „Bada", zwierzęciem do wytropienia i zagonienia w pułapkę. Teraz nagle przypomniał go sobie jako mężczyznę, przyjadela, wspaniałego człowieka i znów resztki przyjacielskiej lojalności walczyły w nim z pragnieniem wymierzenia sprawiedliwośd przestępcy.
Poczuł nagle, że przebywanie w posterunku wywołuje w nim klau-strofobię, i wyszedł na małe podwórko otoczone wysokimi, grubymi ścianami worków z piaskiem. Słońce już zaszło i krótki afrykański zmrok zabarwił na fioletowo niebo nad jego głową. Stał i wpatrywał się w nie. Usłyszał lekkie stąpnięcie obok siebie.
—  Nie bądź taki nieszczęśliwy — prosiła łagodnie Sally-Anne. Wzruszyła go jej troska.
—  Nie musisz jechać z nami — mówiła dalej. — Mógłbyś tu zostać. Pokręcił głową.
—  Chcę to zobaczyć na własne oczy — powiedział. — Chodaż nie sądzę, żeby mi się to spodobało.
—  Wiem — odrzekła. — I szanuję dę za to.
Spojrzał w dół na jej zwróconą ku niemu twarz i wiedział, że ona chce, by ją pocałował. Nadeszła chwila, na którą czekał tak długo i tak derpliwie. W końcu była gotowa, jej pragnienie było tak wielkie jak jego.
Koniuszkami palców dotknął delikatnie jej policzka, a ona przymknęła oczy. Pochyliła się w jego stronę, a on zrozumiał, że ją kocha. Ta świadomość na chwilę zaparła mu dech. Poczuł prawie religijny lęk.
—  Sally-Anne — wyszeptał.
Drzwi posterunku otworzyły się z trzaskiem i na podwórko wyszedł Peter Fungabera.
—  Ruszamy — rzudł, a oni odskoczyli od siebie.
Craig spostrzegł, że Sally-Anne drży lekko, jakby budziła się ze snu, a jej oczy przytomnieją.
Idąc ramię w ramię, ruszyli za Peterem i Timonem do otwartego landrovera stojącego przy bramie fortu.
Po upalnym dniu wieczór był chłodny, a do tego owiewał ich wiatr, ponieważ szyba ochronna została przyczepiona do maski samochodu.
Prowadził Timon Nbebi, a Peter Fungabera siedział obok. Craig i Sally-Anne wdsnęli się na tylne siedzenie razem z radiooperatorem. Timon jechał ostrożnie, zapalił tylko światła postojowe, a dwie otwarte dężarówld wojskowe załadowane żołnierzami Trzedej Brygady w pełnym rynsztunku sunęły tuż za nimi.
Mercedes wyprzedzał ich o pół kilometra. Czasami widzieli blask jego tylnych świateł, kiedy wspinał się pod górę na jedno z gęsto zalesionych wzgórz.
Peter Fungabera sprawdził hodometr.
123
—  Przejechaliśmy trzydzieści siedem kilometrów. Zjazd do Sanyati i Tuti będzie już za trzy kilometry. — Laską klepnął Timona w ramię.,— Zatrzymaj się. Połącz się z jednostką przy skrzyżowaniu.
Craig zorientował się, że drży zarówno z emocji, jak i z zimna. Nie wyłączając silnika, Timon połączył się ze skrzyżowaniem, przy którym ukryta była jednostka obserwacyjna.
—  A! No proszę! — Timon nie potrafił ukryć podniecenia, które zabrzmiało w jego głosie. — Bada zjechał z głównej drogi, generale. Obserwowana ciężarówka zatrzymała się i stoi trzy kilometry od skrzyżowania. Musieli się wcześniej umówić, sir.
—  Jedź dalej — rozkazał Peter Fungabera. — Za nimi!
Teraz Timon prowadził szybko, oświetlając światłami postojowymi skraj drogi.
—  Tu jest skrzyżowanie! — warknął Peter, gdy z ciemności wyłoniła się blada, piaszczysta, nie wykończona droga.
Timon zwolnił i wjechał na nią. Z ciemności czającego się o krok buszu wyszedł sierżant Trzeciej Brygady. Wskoczył na stopień samochodu, po czym udało mu się zasalutować wolną ręką.
—  Przejechali tędy minutę temu, generale — objaśnił. — Ciężarówka jest wprost przed nimi. Ustawiliśmy za nią blokadę i drugą ustawimy tutaj, jak tylko pan przejedzie, sir. Zakorkowaliśmy ich.
—  Do dzieła, sierżancie. — Peter skinął głową i odwrócił się do Timona Nbebi. — Droga opada stąd po stromiźnie do brodu. Niech ciężarówki wyłączą silniki, jak tylko zaczniemy się toczyć. Zjedziemy bez włączania silnika.
Gsza brzmiała teraz niesamowicie. Słychać było jedynie pisk zawieszenia landrovera, chrzęst opon po żwirze i szelest wiatru muskającego ich uszy.
Zakręty prowizorycznej drogi wyłaniały się nagle z ciemności z prędkością odbierającą odwagę i Timon Nbebi gwałtownie szarpał kierownicą, żeby je pokonać, kiedy pędzili w dół po wielkiej skarpie. Dwie ciężarówki kierowały się ich tylnymi światłami. Tworzyły olbrzymie, czarne kształty majaczące w ciemności tuż za nimi. Sally-Anne wzięte Craiga za rękę, kiedy zarzuciło nimi na zakręcie, i trzymała ją mocno całą drogę w dół.
—  Są! — warknął Peter Fungabera głosem ochrypłym z podniecenia. Zobaczyli w dole migające między drzewami światła mercedesa.
Doganiali ich szybko. Na kilka sekund światła zasłonił kolejny zakręt wijącego się szlaku, a potem znowu błysnęły — dwa długie promienie palące jasną, zakurzoną powierzchnię drogi, którym po chwili odpowiedziała druga para jaśniejących świateł skierowanych w przeciwną stronę i nawet z tej odległości oślepiająco białych. Druga para reflektorów zabłysła trzy razy, co najwyraźniej było sygnałem rozpoznawczym, i mercedes natychmiast zwolnił.
124
—  Mamy ich — zatriumfował Peter Fungabera i wyłączył światła postojowe.
Przed nimi okryta plandeką ciężarówka wytoczyła się wolno z pobocza, gdzie stała w ciemności, na środek drogi. Zalała światłem mercedesa, który się zatrzymał. Wysiadło z niego dwóch mężczyzn; podeszli do kabiny ciężarówki. Jeden z nich miał karabin. Zaczęli rozmawiać z kierowcą przez okno.
Landrover pędził cicho w zupełnej ciemności w stronę jasno oświetlonej grupy w dolinie. Sally-Anne mocno ściskała rękę Craiga.
Na drodze pod nimi jeden z mężczyzn ruszył w stronę tyłu ciężarówki, zatrzymał się i spojrzał w górę na ciemną drogę w stronę nadjeżdżającego landrovera. Byli teraz tak blisko, że musiał usłyszeć chrzęst opon nawet w hałasie powodowanym przez silnik mercedesa i ciężarówki.
Peter Fungabera włączył światła. Rozbłysły zadziwiającą jasnością; w tej samej chwili generał podniósł do ust elektroniczny megafon.
—  Nie ruszać się! — Wzmocniony głos pomknął grzmotem w noc i powrócił druzgocącym echem odbitym od pobliskich/Wzgórz. — Nie próbujcie uciekać!
Dwóch mężczyzn okręciło się na pięcie i rzuciło w stronę mercedesa. Timon Nbebi zapalił ryczący silnik i landrover podskoczył do przodu.
—  Zostańcie na miejscach! Rzućcie broń!
Mężczyźni zawahali się, a potem ten uzbrojony rzucił karabin na ziemię i obaj podnieśli ręce do góry, mrugając w oślepiającym blasku reflektorów.
Timon Nbebi szybko zajechał drogę mercedesowi. Potem wyskoczył z samochodu, podbiegł do otwartego okna i wycelował do środka z półautomatycznego uzi.
— Wychodzić! — krzyczał. — Wszyscy wychodzić!
Za nimi zatrzymały się z piskiem dwie ciężarówki, a spod ich tylnych podwójnych kół unosiły się chmury kurzu. Z pojazdów wysypali się uzbrojeni żołnierze, którzy ruszyli na dwóch bezbronnych mężczyzn i powalili ich na drogę. Otoczyli mercedesa, gwałtownie otworzyli drzwi i wyciągnęli z samochodu kierowcę i drugiego mężczyznę z tylnego siedzenia.
Nie było wątpliwości co do wysokiej postaci o szerokich ramionach. Reflektory dobrze oświetlały ciemną, nieprzystępną twarz i mocno zarysowaną chudą szczękę. Tungata Zebiwe strząsnął z siebie trzymających go żołnierzy i rozejrzał się wokół, zmuszając ich do tego, że cofnęli się mimo woli.
—  Precz, skomlące szakale! Ośmielacie się mnie dotykać? Ubrany był w ciemne szerokie spodnie i białą koszulę. Jego ostrzyżona
na ićrótko głowa była czarna i krągła jak kula armatnia.
—  Wiecie, kim jestem? — pytał. — Będziecie żałować, że waszych dwudziestu pięciu ojców nie nauczyło was lepszych manier.
125
Pod wpływem jego aroganckiej pewności siebie zrobili jeszcze krok w tył i spojrzeli w kierunku landrovera. Peter Fungabera wszedł z ciemności w światło reflektorów i Tungata Zebiwe natychmiast go rozpoznał.
—  Ty! — ryknął. — Oczywiście, rzeźnik numer jeden.
—  Otworzyć ciężarówkę — rozkazał Peter Fungabera, nie odrywając wzroku od Tungaty. Patrzyli na siebie z taką nienawiścią, że wszystko inne wokół nich straciło wszelkie znaczenie. Była to konfrontacja, która wydawała się uosabiać całą dzikość kontynentu — dwóch potężnych mężczyzn wyzwolonych z wszelkich ograniczeń narzuconych przez cywilizację, podzielonych tak wielkim antagonizmem, że sami ledwo mogli go znieść.
Craig wyskoczył wcześniej z landrovera i ruszył naprzód, ale teraz zatrzymał się zdumiony przy mercedesie. Nawet w najdalej idących przypuszczeniach nie spodziewał się czegoś takiego. Ta niemal namacalna nienawiść nie zrodziła się w tej chwili, wydawało się, że ci dwaj rzucą się na siebie jak walczące zwierzęta i gołymi rękami rozerwą sobie gardła. Ta pasja miała głębokie korzenie, czerpiące soki z odwiecznej wrogości.
Żołnierze wyrzucali z zatrzymanej ciężarówki bele i paczki. Jedna z paczek pękła, spadając na drogę, i długie, żółte kły słoni zalśniły w świetle reflektorów jak bursztyn. Któryś żołnierz rozciął jedną z bel i wyciągnął pęk cennych futer: złotą, nakrapianą skórę lamparta, gęste rude futra rysi.
—  Wystarczy! — W zdławionym głosie Petera Fungabery dźwieczał triumf, odraza i uniesienie spowodowane dowiedzeniem swoich racji. — Bierzcie tego matabelskiego psa!
—  Zemsta spadnie na twoją głowę, synu kurwy z plemienia Maszo-na! — ryknął na niego Tungata.
—  Bierzcie go! — Peter ponaglił swoich ludzi, ale oni wahali się, powstrzymywani niewidzialną aurą władzy, która emanowała z tej wysokiej, majestatycznej postaci.
Wtedy właśnie Sally-Anne wyskoczyła z landrovera i pobiegła w stronę leżącego na drodze skarbu — futer i kości słoniowej. Przez sekundę znalazła się między Tungatą Zebiwe a żołnierzami Fungabery; minister ruszył z niesamowitą szybkością, jak atakująca żmija, tak że nikt nie był w stanie zareagować.
Złapał Sally-Anne za ramię, wykręcił je, uniósł ją z ziemi i trzymał przed sobą jak tarczę; pochylił się i wygrzebał z kurzu porzucony karabin. Wybrał doskonały moment. Wszyscy byli stłoczeni. Żołnierze staK tak blisko siebie, że żaden z nich nie mógł strzelić nie raniąc jednego ze swoich.
Z tyłu Tungatę chronił landrover, a z przodu dało Sally-Anne.
—  Nie strzelać! — Peter Fungabera zagrzmiał na swoich podwładnych. — Chcę tego matabelskiego bękarta dla siebie!
Trzymając kolbę jedną ręką, Tungata przełożył lufę karabinu pod pachę Sally-Anne, i wycelował w Petera Fungaberę, podczas gdy sam
126
wycofywał się w stronę landrovera, ciągnąc za sobą dziewczynę. Silnik samochodu wdąż był włączony.
—  Nie udekniesz. — Peter Fungabera był pewny siebie. — Droga jest zablokowana, mam stu ludzi. W końcu dę dopadłem.
Tungata do końca przesunął kdukiem selektor prędkośd strzału i opuśdł broń, celując w brzuch Fungabery. Craig stał trochę z boku za jego lewym ramieniem, na chwilę przed strzałem zauważył lekkie odchylenie lufy karabinu. Zdał sobie sprawę, że Tungata specjalnie celuje nieco w bok od biodra Petera. Klekoczący huk automatycznego karabinu ogłuszał, grupa mężczyzn rozbiegła się szukając osłony.
Tungata panował nad sytuacją. Kule grzęzły w karoserii ciężarówki, robiąc ciemne dziury, z których każdą otaczała obwódka jasnego, nagiego metalu. Peter Fungabera rzudł się w bok, pomknął wzdłuż ciężarówki, padł płasko na drogę i wczołgał się jak oszalały za koła pojazdu.
Dym z karabinu i kurz spowiły płonące światła reflektorów, żołnierze rozbiegli się, zasłaniając sobie nawzajem pole rażenia, podczas gdy w panującym zamieszaniu Tungata podniósł Sally-Anne i wrzudł ją na siedzenie landrovera. Błyskawicznie wskoczył za kierownicę i wrzucił bieg — silnik zaryczał i samochód skoczył do przodu.                               x
—  Nie strzelać! — ponownie krzyknął Peter Fungabera, a w jego głosie zabrzmiała desperacja. — Chcę go żywego!
Przed landrovera wyskoczył żołnierz, na próżno próbując go zatrzymać. Kiedy maska uderzyła go prosto w pierś i upadł, rozległo się głośne plaśnięcie. Gało uderzyło kilka razy o podwozie, potem wytoczyło się na drogę i landrover pomknął w górę demnego wzgórza.
Craig bez zastanowienia rzucił .się do drzwi porzuconego mercedesa, otworzył je i wsunął się na siedzenie. Zablokował kierownicę w skręcie o 180 stopni i ruszył. Tył mercedesa okręcił się na wirujących kołach, a przód odbił się prawym bokiem od wysokiego, piaszczystego nasypu, co obródło samochód o kolejne kilka stopni. Craig zdjął nogę z gazu, włączył hamulec, obródł kierownicę do pierwotnej pozycji i wdsnął gaz do dechy. Mercedes ruszył do przodu jak strzała, a kierowca usłyszał przez otwarte okno krzyk Petera Fungabery:
—  Craig! Poczekaj!
Zignorował go i skupił się na pokonaniu pierwszego ostrego zakrętu drogi na skarpie, który pojawił się przed nim. Kierowanie mercedesem było zdradziecko lekkie, za mocno obródł kierownicą i zewnętrzne koła stukały po nierównym poboczu. W końcu zakręt miał już za sobą, a przed nim prawie nie było widać czerwonych tylnych świateł landrovera zasłoniętych białą chmurą kotłującego się kurzu.
Craig przełączył napęd na cztery koła, silnik zajęczał i wskazówka obrotomierza wskoczyła na czerwone pole powyżej 5000, a samochód pomknął w górę, szybko zmniejszając dystans dzielący go od landrovera.
Niemal go dogonił przed następnym zakrętem i kurz tak oślepił
127
Craiga, że musiał zdjąć nogę z gazu i pokonać zakręt nic nie widząc; znów cudem mu się udało, mimo że tylne koła wjechały na stromiznę; był
0 krok od katastrofy, zanim wyprowadził wóz na prostą.
Zaczął wyczuwać maszynę; niecałe czterysta metrów przed sobą widział przez chwilę majaczącego wśród kurzu landrovera. Jego reflektory oświetliły Sally-Anne. Czepiała się boku samochodu, próbując wstać
1  wyskoczyć z mknącego pojazdu, ale Tungata wyciągnął długą rękę, schwycił ją za ramię, ściągnął z powrotem i zmusił, żeby usiadła.
Szal zleciał jej z głowy, poszybował w górę jak nocny ptak i zniknął w ciemności, a uwolnione ciemne, gęste włosy owijały jej głowę i twarz. Potem kurz znów zasłonił landrovera — Craig poczuł, jak gniew uderza go w pierś z dławiącą siłą. W tym momencie nienawidził Tungaty Zebiwe tak jak nikogo przedtem. Równo wszedł w następny zakręt, łatwo go pokonał i chwilę potem znów dodał gazu. Landrover był niecałe trzysta metrów przed nim i dystans coraz bardziej się zmniejszał; później Craig przyhamował przed następnym zakrętem, a kiedy z niego wyjechał, landrover był dużo bliżej. Sally-Anne wierciła się i obracała do tyłu. Twarz miała białą, niemal świecącą w blasku reflektorów, wokół niej tańczyła lśniąca burza włosów, która chwilami wydawała się ją dusić i nagle dziewczyna zniknęła za następną krzywizną. Craig wjechał za nimi w zakręt, włączając tylny hamulec, jako że samochód wręcz unosił się w mącznej chmurze kurzu, a po pokonaniu wirażu ujrzał przed sobą blokadę.
W poprzek drogi zaparkowano trzytonową ciężarówkę wojskową, a odstępy między nią a nasypem wypełniono świeżo ściętymi kolczastymi drzewami. Splecione gałęzie tworzyły solidne zasieki, a pnie zostały związane łańcuchami. Craig zobaczył stalowe ogniwa połyskujące w świetle reflektorów. Zapora zatrzymałaby buldożer.
Przed blokadą stało pięciu żołnierzy dających landrovefowi znak strzelbami, żeby się zatrzymał. To, że jeszcze nie otworzyli ognia, dało Craigowi nadzieję, że Peter Fungabera skontaktował się z nimi drogą radiową, mimo to dręczący niepokój przyprawiał go o mdłości, gdy widział, jak łatwo jest zranić siedzącą w samochodzie Sally-Anne. Wyobraził sobie serię pocisków karabinowych wbijających się w to śliczne młode ciało i twarz.
— Proszę, me strzelajcie — wyszeptał i tak mocno nacisnął pedał gazu, że zakończenie jego sztucznej nogi wbiło mu się boleśnie w kikut. Przód mercedesa był piętnaście metrów za landroverem i wciąż się do niego zbliżał.
Jakieś sto metrów przed blokadą nasyp z prawej strony drogi obniżał się w jednym miejscu. Tungata zboczył w jego stronę, zadarł w górę brzydki, tępo zakończony przód wozu, wdrapał się czterema kołami na szczyt i wdarł się jak kombajn w żółty łan wysokiej trawy rosnącej za nasypem.
128
Craig wiedział, że nie może iść w jego ślady. Nisko zawieszony mercedes zniszczyłby podwozie na nasypie. Szybko minął lukę i nacisnął na hamulec, gdy przed nim wyłoniła się blokada i zajęła całą przednią szybę. Mercedes zatrzymał się w poprzek drogi w tumanie wzbitego przez siebie kurzu, a Craig rzucił się całym ciężarem na drzwiczki i wypadł na zewnątrz.
Odzyskał równowagę i wdrapał się na nasyp. Landrover ujechał już prawie dwadzieścia metrów, silnik ryczał na niskim biegu, wóz uderzał w przeszkody, podskakiwał na nierównej ziemi i ścinał gęstą, żółtą trawę, której źdźbła były grubości małego palca mężczyzny i sięgały ponad jego głowę; przeciskał się między drzewami z prędkością zredukowaną ze względu na teren do szybkości biegnącego człowieka. Craig zrozumiał, że Tungacie uda się objechać blokadę, i pobiegł, aby odciąć drogę land-roverowi. Gniew i obawa o Sally-Anne wydawały się go prowadzić, tylko raz potknął się na nierównym podłożu.
Tungata Zebiwe zauważył go i uniósł jedną ręką karabin, celując ponad maską podskakującego i wyjącego landrovera, ale Sally-Anne rzuciła się na broń, uczepiła się jej obiema rękami, ściągając całym ciałem lufę w dół, a Tungata nie mógł oderwać drugiej ręki od kierownicy, która i tak wymykała się z jego uchwytu. Minęli już blokadę i oddalali się od Craiga, który zrozpaczony zdał sobie sprawę, że ich nie dogoni, lecz biegł nadal, potykając się, za wyjącym samochodem.
Sally-Anne i Tungata niezdarnie walczyli ze sobą, aż wielki czarny mężczyzna uwolnił rękę i, używając jej jak ostrza, wymierzył dziewczynie brutalny cios pod ucho. Upadła twarzą na tablicę rozdzielczą, a Tungata przekręcił kierownicę. Samochód zboczył z kursu, dając Craigowi kilka cennych metrów, a potem zakołysał się przez chwilę na wysoidm nasypie za blokadą, zanim przez niego przeskoczył, i spadł ze szczękiem metalu i obracającymi się kołami na drogę.
Craig zmobilizował ostatnie rezerwy sił i determinacji i pomknął naprzód, by dotrzeć do tego miejsca na nasypie chwilę po zniknięciu wozu.
Trzy metry pod nim landrover w jakiś cudowny sposób wciąż stał — kołami do dołu — a ciężko poturbowany Tungata z ustami krwawiącymi od uderzenia o kierownicę usiłował nad nim zapanować.
Craig nie zawahał się ani przez chwilę. Skoczył z nasypu, a lądowanie zaparło mu dech w piersi. Landrover odjeżdżał, a on upadł połową dała na drzwi bagażnika. Poczuł, jak żebra otarły się o metal, wyrzucone z płuc powietrze zaświstało mu w gardle, a gwiazdki przez chwilę latały przed oczami, ale znalazł ręką radio i kurczowo się go złapał.
Poczuł, jak landrover pod nim faluje, i usłyszał Sally-Anne piszczącą z bólu i przerażenia. Ten dźwięk dodał mu sił i przywrócił jasność widzenia. Wisiał na bagażniku, z kołyszącymi się w powietrzu nogami.
Za nim wojskowa ciężarówka wytaczała się z blokady, aby z grzmotem silnika i blaskiem reflektorów ruszyć w pościg, podczas gdy przed nim
9 — Luaput pohye w dcanoid
129
w szalonym tempie zbliżało się skrzyżowanie z główną drogą, jako że landrover znów osiągnął swą szczytową prędkość.
Craig przygotował się, mimo to jednak ostry skręt prawie wyrwał mu ramiona ze stawów, gdy Tungata wziął zakręt na dwóch kołach. Teraz kierował się na północ. Oczywiście, do granicy na Zambezi było tylko sto sześćdziesiąt kilometrów. Droga prowadziła po wielkiej skarpie i przed posterunkiem granicznym i mostem nad Zambezi w Ćhirundu, na tym opanowanym przez tse-tse i spieczonym na proch pustkowiu, nie było żadnych ludzkich osad. Mając zakładnika, mógł tam dotrzeć. Gdyby Craig się poddał, Tungata mógł tam dotrzeć — albo zabić siebie i Sally-Anne, próbując tego dokonać.
Centymetr po centymetrze Craig wczołgiwał się do landrovera. Sally-Anne leżała powyginana na siedzeniu, jej głowa kołysała się z boku na bok przy każdym gwałtownym ruchu samochodu; obok niej siedział barczysty Tungata w białej koszuli świecącej w odbitym blasku reflektorów.
Craig puśdł się jedną ręką i sięgnął do oparda siedzenia, żeby wczołgać się do środka. Nagle landrover gwałtownie skręcił i w tej samej chwili Mellow ujrzał w lusterku odbide oczu Tungaty. Od dłuższego czasu obserwował Craiga czekając na odpowiedni moment, żeby zrzucić go z samochodu.
Siła odśrodkowa wyrzuciła Craiga z pojazdu, tak że zatoczył łuk. Trzymał się tylko lewą ręką, a mięśnie i śdęgna trzeszczały z wysiłku, ponieważ wisiał na nich całym dałem. Z trudem złapał powietrze, gdy ogarnął go ból piersi, ale nie rozluźnił uśdsku i dalej wisiał na samochodzie, a kraniec stalowej blachy wcinał się w jego zranione żebra.
Tungata jeszcze raz przekręcił kierownicę i wjechał na pobocze, a Craig w świetle reflektorów zobaczył, jak pędzi w stronę wału. Tungata próbował zmieść go z samochodu na nasyp i poszatkować na kawałki między skałą łupkową a ostrym metalem. Craig krzyknął z wysiłku, poddągając do góry kolana. Rozległ się gwałtowny łoskot metalu i kamienia, gdy landrover otarł się o nasyp. Coś uderzyło go w nogę dosem, który poczuł aż w biodrze, i usłyszał, jak rozrywają się paski, kiedy oderwało mu protezę. Gdyby to była jego własna noga, zostałby strasznie okaleczony, ale teraz, gdy landrover wjechał z powrotem na drogę, wykorzystał jego pęd, przetoczył się przez tylne siedzenie i zadsnął wolne ramię na szyi Tungaty.
Był to śmiertelny uścisk — włożył w niego całą swoją siłę; poczuł w zgięciu łokda miękką krtań Tunagaty i mocny udsk kręgosłupa przypominający napięcie suchej gałązki na moment przed pęknięciem. Chtiał go zabić, chdał oderwać mu głowę, ale ułożenie dała nie pozwoliło mu wykorzystać całej siły.
Tungata obiema rękami puścił kierownicę i zaczął szarpać nadgarstek i łokieć Craiga wydając z głośni skrzeczący dźwięk. Landrover zjechał z drogi, przeskoczył przez nie zabezpieczone pobocze na stromy skalisty stok i pokoziołkował z chrzęstem rozdzieranego metalu.
130
Uścisk Craiga rozerwał się, wyrzudło go w powietrze. Spadł na twardą ziemię, przetoczył się i, poturbowany i bezradny, leżał przez sekundę z szumem w uszach, aż oprzytomniał i podniósł się na kolana.
Landrover wylądował na dachu. Reflektory wdąż świeciły, a w ich blasku, na stoku trzydzieści kroków niżej, leżała Sally-Anne. Wyglądała jak śpiąca dziewczynka. Miała zamknięte oczy i otwarte usta, bardzo czerwone na tle bladej twarzy; z włosów na jasne czoło spływała demna strużka krwi.
Zaczął się do niej czołgać, kiedy z demności wyłoniła się wielka, demna, barczysta postać. Tungata był wyraźnie oszołomiony, chodził w kółko i trzymał się za zranione gardło. Na jego widok Craig wpadł w szał z żalu i wściekłości.
Rzucił się na Tungatę i zderzyli się piersiami. Dawno temu po przyjadelsku bawili się w zapasy, ale Craig zapomniał już o wprost byczej sile tego mężczyzny. Jego mięśnie były twarde, sprężyste i czarne jak zwulkanizowana guma opon dężarówld, a Craigowi trudno było utrzymać równowagę na jednej nodze. Tungata, choć oszołomiony, powalił go na ziemię.
Lecąc w dół, Craig nie rozluźnił uśdsku i Tungade, mimo jego siły, nie udało się wyrwać. Razem upadli na ziemię i Craig posłużył się swoim kikutem—zamachnął się twardą, gumową podkładką umocowaną na jego końcu i, wykorzystując dężar padającego Tungaty, rąbnął go poniżej pasa.
Tungata zacharczał i opadł z sił. Craig wytoczył się spod niego, wsparł się na ramionach i rzudł całym dałem do przodu, aby jeszcze raz zadać dos kikutem. Zabrzmiało to jak uderzenie toporem w pień drzewa, Tungata został ugodzony w sam środek klatki piersiowej, tuż nad sercem.
Upadł do tyłu i leżał nieruchomo, bezbronny. Craig podczołgał się do niego i sięgnął obiema rękami do gardła. Poczuł włókna mięśni opasujące ostre, twarde jabłko Adama, zagłębił w nie kduld i kiedy poczuł gasnące żyde, zrozumiał, że nie może go zabić. Rozwarł dłonie i odsunął się, drżąc i z trudem łapiąc powietrze.
Zostawił Tungatę na skalistej ziemi i poczołgał się do miejsca, gdzie leżała Sally-Anne. Podniósł ją i ułożył sobie na kolanach, tuląc jej głowę ramieniem, przerażony, że jej dało wydawało się wiotkie i bez żyda. Jedną ręką starł strumyk krwi, żeby nie dostał się do jej oczu.
Na drodze z metalicznym piskiem hamulców zatrzymała się jadąca za nimi dężarówka i w dół stoku zbiegła gromada uzbrojonych mężczyzn, ujadających jak sfora myśliwskich psów po schwytaniu ofiary. W ramionach Craiga Sally-Anne poruszyła się jak budzące się ze snu dziecko i zamruczała dcho.
Żyła, dągle żyła. Craig szepnął:
— Najdroższa, moja najdroższa, tak bardzo dę kocham!
131
Sally-Anne miała cztery pęknięte żebra, mocno zwichniętą prawą kostkę; jej kark posiniał i bardzo spuchł od ciosu, który otrzymała. Jednak rana głowy była tylko powierzchowna i prześwietlenie nie wykazało uszkodzenia czaszki. Mimo to zatrzymano ją na obserwację w prywatnej sali, którą załatwił dla niej Peter Fungabera w zatłoczonym szpitalu państwowym.
Tam właśnie odwiedził ją Abel Khori, oskarżyciel publiczny zajmujący się sprawą Tungaty Zebiwe. Pan Khori był dystyngowanym mężczyzną z plemienia Maszona, który został prawnikiem w Londynie, nosił się w stylu Iincoln's Inn Fields i miał słabość do mądrych, byle nie związanych z tematem, maksym łacińskich.
—  Odwiedzam panią, aby uściślić pewne punkty oświadczenia, które złożyła już pani policji. Byłoby bowiem wysoce niewłaściwe z mojej strony, gdybym w jakikolwiek sposób próbował wpłynąć na pani przyszłe zeznania — wyjaśnił Khori.
Pokazał Craigowi i Sally-Anne relacje ze spontanicznych demonstracji Matabele domagających się uwolnienia Tungaty, które szybko zostały rozpędzone przez policję i oddziały Trzeciej Brygady i o których należący do plemienia Maszona redaktor „Heralda" wspomniał dopiero na środkowych stronach.
—  Musimy pamiętać, że ten człowiek jest ipsojure oskarżony o czyn przestępczy i że nie powinniśmy pozwolić mu stać się męczennikiem za sprawę swego plemienia. Wiecie, jakie to by było niebezpieczne. Im wcześniej będziemy mogli załatwić całą sprawę mutatis mutandis, tym lepiej dla wszystkich.
Craig i Sally-Anne najpierw byli zdumieni, a potem poczuli się nieswojo, gdy usłyszeli o pośpiechu, z jakim zamierzano postawić przed sądem Tungatę Zebiwe. Mimo że wokandy były zapisane na następne siedem miesięcy, jego rozprawa w Sądzie Najwyższym miała się odbyć za dziesięć dni.
—  Nie możemy nudis verbis trzymać siedem miesięcy w więzieniu człowieka o jego pozycji — tłumaczył oskarżyciel — a wypuścić go za kaucją i pozwolić mu rozgrzać swoich zwolenników byłoby samobójczym szaleństwem.
Oprócz procesu Craiga i Sally-Anne zajmowały inne, mniej ważne sprawy. Jej Cessna powinna zostać poddana przeglądowi, którego dokonywano po każdym tysiącu godzin lotu, aby można jej było przedłużyć certyfikat. Z powodu braku sprzętu nie można było tego zrobić w Zim-babwe, więc musieli znaleźć innego pilota, który zamiast niej poleciałby maszyną do Johannesburga.
—  Będę się czuła jak ptak z obciętymi skrzydłami — narzekała.
—  Znam to uczucie. — Craig uśmiechnął się smutno i uderzył leżącą na podłodze kulę.
—  Och, przepraszam, Craig.
132
T
—  Nie masz za co. Jakoś nie przeszkadza mi już rozmowa o moim brakującym kulasie. W każdym razie rozmowa z tobą.
—  Kiedy będziesz miał protezę z powrotem?
—  Morgan Oxford wysłał ją przesyłką dyplomatyczną, a Henry Pickering obiecał, że będzie ścigał techników z Hopkins Orthopaedic. Będzie gotowa na proces.
Proces. Wszystko wydawało się prowadzić do tego tematu, nawet zarządzanie King's Lynn i ostatnie przygotowania do otwarcia domków w Zambezi Waters nie mogły odciągnąć Craiga od Sally-Anne i przygotowań do procesu. Miał szczęście, że w King's Lynn był Hans Groenewald i że Peter Younghusband, młody kenijski menedżer i przewodnik wybrany prze? Sally-Anne, przyjechał do Zambezi Waters i zajął się prowadzeniem ośrodka. Mimo że Craig musiał codziennie rozmawiać z nimi dwoma telefonicznie albo przez radio, został w Harare, blisko Sally-Anne.
Proteza wróciła na dzień przed wypisaniem Sally-Anne ze szpitala. Podciągnął nogawkę, żeby jej ją pokazać.
—  Wyprostowana, dosztukowana, naoliwiona i dokładnie odnowiona — chwalił się. — Jak tam twoja głowa?
—  Tak jak twoja noga — zaśmiała się. — Chociaż lekarze ostrzegali mnie, żebym przynajmniej przez kilka następnych tygodni na nią nie padała.
Z powodu zwichnięcia pomagała sobie laską i wdąż miała obandażowaną klatkę piersiową, kiedy następnego ranka schodziła z torbą do landrovera.
—  Bolą żebra?—Widział, jak skrzywiła się wsiadając do samochodu.
—  Dopóki nikt nie będzie ich. ściskał, wytrzymam.
—  Więc bez uścisków. Taką przyjmujemy zasadę? — spytał.
—  Chyba tak... — przerwała i popatrzyła na niego przez chwilę, zanim spuściła oczy i zamruczała skromnie — ale to głupcy ślepo trzymają się zasad, podczas gdy mądrzy ludzie jedynie przyjmują je do wiadomości.
Craig poczuł się znacznie podniesiony na duchu.
Sąd Numer Dwa wydziału kraju Maszona Sądu Najwyższego Republiki Ztmbabwe zachował całą pompę brytyjskiego wymiaru sprawiedliwości.
Nad salą górowała podwyższona ława z godłem Zimbabwe nad miejscem dla sędziego; naprzeciwko niej stały rzędy dębowych ław, miejsce dla świadków było po jednej stronie, a ława oskarżonych — po drugiej. Oskarżyciele, doradcy i obrońcy ubrani byli w długie, czarne togi, a sędzia w szkarłacie wyglądał wspaniale. Zmienił się jedynie kolor twarzy, których czerń dodatkowo podkreślały śnieżne, gęste sploty peruk i białe, długie, wykroćhmalone kołnierzyki.
Sala była zatłoczona i kiedy zapełniły się także miejsca stojące, woźni zamknęli drzwi, pozostawiając ogromny tłum na korytarzu. Publiczność
133
była spokojna i poważna; większość stanowili Matabele, którzy przejechali długą drogę autobusami z kraju Matabele, wielu z nich nosiło rozetki partii ZAPU. Dopiero kiedy wprowadzono oskarżonego, nastąpiło poruszenie i rozległ się szmer, a z tyłu sali jakaś czarna kobieta ubrana w kolory ZAPU krzyknęła histerycznie:
—  Bayete, Nkosi Nkulu! — I pozdrowiła go zaciśniętą pięścią. Strażnicy natychmiast ją schwytali i wypchnęli za drzwi. Tungata
Zebiwe stał w ławie oskarżonych z kamienną twarzą, samą swoją obecnością pomniejszając znaczenie każdej znajdującej się w sali osoby. Nawet sędzia, pan Domashawa, wysoki i wychudzony Maszona z nietypowym, delikatnie zarysowanym nosem Egipcjanina i małymi, bystrymi, ptasimi oczkami, mimo że odziany w dodającą autorytetu szkarłatną togę, w porównaniu z nim wyglądał pospolicie. Sędzia Domashawa cieszył się jednak opinią nieustraszonego i prokurator zachwycał się jego wyborem, gdy mówił o nim Sally-Anne i Craigowi.
—  Tak, to z pewnością persona grata, a teraz jest bardzo in gremia legis, nie bójcie się, sprawiedliwości stanie się zadość.
Za czasów rodezyjskich porzucono brytyjskie rozwiązanie z ławą przysięgłych. Werdykt miał wydawać sędzia korzystający z pomocy dwóch ubranych na czarno doradców siedzących z nim w ławie. Obaj pochodzili z plemienia Maszona: jednym był ekspert od ochrony środowiska, drugim urzędnik mający władzę sędziowską. Sędzia mógł zasięgnąć u nich jako u ekspertów rady, jeśli uznałby to za stosowne, ale ostateczny werdykt miał wydać sam.
Ułożył właśnie swoją togę, tak jak struś otrząsa pióra, kiedy układa się w gnieździe, i świdrował Tungate Zebiwe bystrymi, ciemnymi oczami, podczas gdy urzędnik sądowy czytał po angielsku akt oskarżenia.
Było osiem głównych zarzutów: handel i eksport skór i kości chronionych dzikich zwierząt, uprowadzenie i przetrzymywanie zakładnika, napaść z bronią w ręku, napaść z zamiarem spowodowania poważnych uszkodzeń dała, próba morderstwa, stawianie czynnego oporu przy aresztowaniu, kradzież samochodu i umyślne zniszczenie państwowej własności. Do tego dochodziło dwanaście pomniejszych zarzutów.
—  Na Boga — szepnął Craig do Sally-Anne — rzucają w niego cegłami ze ścian.
—  I płytkami z podłogi — przytaknęła. — Dobrze, chciałabym zobaczyć, jak ten drań zadynda.
—  Przykro mi, kochanie, to nie są zarzuty przestępstw podlegających karze głównej. — A jednak w czasie pierwszej mowy prokuratora Craiga przytłaczało uczucie, jakby brał udział w greckiej tragedii, w której postać bohatera otaczają i niszczą gorsi, podlejsi ludzie.
Mimo swoich odczuć Craig świadom był, że Abel Khori odwala kawał dobrej roboty; przedstawiając sprawę w mowie prokuratorskiej, wykazał się nawet umiejętnością ograniczenia użycia łacińskich maksym.
134
Pierwszym na długiej liście świadków oskarżenia był generał Peter Fungabera. Wyglądał olśniewająco w odświętnym mundurze; złożył przysięgę i stanął wyprostowany i bardzo wojskowy, jedną ręką trzymając niedbale laskę. Zeznawał jasno, bez dwuznaczności, tak prosto i wymownie, że sędzia od czasu do czasu kiwał z aprobatą głową, robiąc notatki.
Komitet Centralny partii ZAPU powierzył obronę londyńskiemu adwokatowi, ale nawet mecenas Jej Królewskiej Mości Joseph Petal nie był w stanie zburzyć pewności siebie generała Fungabery i szybko zdał sobie sprawę z daremności swych wysiłków, wycofał się więc, by zaczekać na bardziej bezbronną ofiarę.
Następnym świadkiem był kierowca ciężarówki wiozącej towar, były partyzant z ZIPRA, świeżo zwolniony z jednego z ośrodków resocjalizacyjnych; zeznawał w języku miejscowym, zeznania przekładał na angielski tłumacz przysięgły.
—  Czy kiedykolwiek spotkał pan oskarżonego przed nocą, kiedy został pan aresztowany?—spytał Abel Khori po ustaleniu jego tożsamości.
—  Tak. Walczyłem razem z nim.
—  Czy widział go pan po wojnie?
—  Tak.
—  Czy może pan powiedzieć sądowi, kiedy to miało miejsce?
—  W zeszłym roku w porze suchej.
—  Zanim został pan umieszczony w ośrodku resocjalizacyjnym?
—  Tak, wcześniej.
—  Gdzie spotkał się pan z ministrem Tungatą Zebiwe?
—  W dolinie, nad wielką rzeką.
—  Czy mógłby pan opowiedzieć sądowi o tym spotkaniu?
—  Polowaliśmy na słonie, dla kości.
—  Jak na nie polowaliście?
—  Mieliśmy śmigłowiec i ludzi z plemienia Batonka, którzy zapędzili je na stare pole minowe.
—  Zgłaszam sprzeciw, wysoki sądzie, co do tej linii pytań — interweniował mecenas Joseph Petal. — To nie ma związku z zarzutami.
—  Ma związek z pierwszym zarzutem — upierał się Abel Khori.
—  Oddalam sprzeciw, panie Petal. Proszę kontynuować, panie prokuratorze.
—  De słoni zabiliście?
—  Dużo, dużo słoni.
—  Czy może pan ocenić ile?
—  Może dwieście, nie jestem pewien.
—  I stwierdza pan, że był tam minister Tungata Zebiwe?
—  Przyleciał, kiedy słonie były już zabite. Przyleciał policzyć kość słoniową i zabrać ją swoim śmigłowcem...
—  Jakim śmigłowcem?
—  Rządowym.
135
—  Sprzeciw, wysoki sądzie, to nie ma związku ze sprawą.
—  Sprzeciw oddalony, panie Petal. Proszę kontynuować.
Kiedy przyszła jego kolej na zadawanie pytań, mecenas Joseph Petal natychmiast przeszedł do ataku.
—  Wydaje mi się, że nigdy nie należał pan do żołnierzy ruchu oporu ministra Tungaty Zebiwe. Że tak naprawdę nigdy nie spotkał pan ministra przed tą nocą na drodze do Karoi...
—  Sprzeciw, wysoki sądzie — krzyknął oburzony Abel Khori. — Obrona próbuje zdyskredytować świadka, wiedząc, że nie istnieją spisy żołnierzy-patriotów i że z tego powodu świadek nie może udowodnić, iż dzielnie służył sprawie.
—  Sprzeciw podtrzymany. Panie Petal, proszę ograniczyć się do zadawania konkretnych pytań i nie znęcać się nad świadkiem.
—  Tak jest, wysoki sądzie. — Mecenas Petal poczerwieniał z rozczarowania i odwrócił się z powrotem do świadka. — Czy może pan powiedzieć sądowi, kiedy został pan zwolniony z ośrodka resocjalizacyjego?
—  Zapomniałem. Nie mogę sobie przypomnieć.
—  Czy wydarzyło się to na długo czy na krótko przed aresztowaniem?
—  Na krótko — odpowiedział posępnie świadek, patrząc na swoje dłonie złożone na kolanach.
—  Czy nie został pan zwolniony z obozu dla więźniów, pod warunkiem, że pojedzie pan ciężarówką i że zgodzi się zeznawać...
— Wysoki sądzie! — wrzasnął Abel Khori, a w ostrym głosie sędziego zabrzmiało oburzenie.
—  Panie Petal, proszę nie nazywać ośrodków resocjalizacyjnych obozami dla więźniów.
— Proszę bardzo, wysoki sądzie. — Petal kontynuował: — Czy kiedy został pan zwolniony z ośrodka resocjalizacyjnego, coś panu obiecywano?
—  Nie. — Świadek rozglądał się wokół z nieszczęśliwą miną.
—  Czy dwa dni przed zwolnieniem nie odwiedził pana w ośrodku Timon Nbebi, kapitan Trzeciej Brygady?
—  Nie.
—  Czy w ogóle ktoś pana odwiedzał?
—  Nie! Nie!
—  Nie miał pan żadnych gości, jest pan pewien?
—  Świadek odpowiedział już na to pytanie — przerwał mu sędzia, a Petal westchnął i teatralnie uniósł ręce do góry.
—  Nie mam więcej pytań, wysoki sądzie.
—  Czy zamierza pan wezwać następnych świadków, panie Khori? Craig wiedział, że następny miał być Timon Nbebi, ale z jakichś
powodów Abel Khori go pominął i zamiast niego wezwał żołnierza, którego powalił landrover. Craig poczuł lekki chłód wątpliwości przy tej zmianie strategii oskarżenia. Czy prokurator chciał ochronić kapitana Nbebi przed krzyżowym ogniem pytań? Czy chciał uniemożliwić Petalowi
136
drążenie kwestii wizyty Timona Nbebi w ośrodku resocjalizacyjnym? Jeśli tak było, miało to ogromne znaczenie, więc Craig chcąc nie chcąc odłożył wątpliwości na bok.
Konieczność tłumaczenia wszystkich pytań i odpowiedzi bardzo przeciągała proces, który stał się przez to nudny, tak że Craig został wezwany na świadka dopiero trzeciego dnia. Po złożeniu przysięgi, zanim Abel Khori zadał pierwsze pytanie, Craig zerknął w stronę ławy oskarżonych. Tungata Zebiwe patrzył na niego uważnie, a kiedy ich oczy się spotkały, dał mu znak prawą ręką.
Za dawnych czasów, kiedy pracowali razem w Departamencie Ochrony Zwierzyny Łownej, Craig i Tungata stworzyli bardzo bogaty język znaków. Podczas niebezpiecznej pracy przy okrążaniu stada słoni przed rozpoczęciem strzelania, w którego czasie ich obowiązkiem było zabicie nadwyżki zwierząt żyjących w rezerwacie, albo gdy podchodzili stado podkradających bydło lwów, szybko i cicho porozumiewali się tym prywatnym językiem.
Teraz Tungata zacisnął pięść, jego potężne czarne palce zamknęły się nad różowym wnętrzem dłoni w znaku, który mówił: „Strzeż się! Wielkie niebezpieczeństwo."
Kiedy ostatnio Tungata pokazał mu ten znak, miał jedynie ułamek sekundy, aby odwrócić się i odeprzeć atak wściekłej, zranionej w płuco lwicy; plując różową krwią na osłaniające go gęste krzaki, biegła z ciężkim, rzężącym oddechem i rzuciła się na niego jak złocisty piorun — mimo iż kula z jego magnum.458 przebiła jej serce, pędem swojego ciała zwaliła Craiga z nóg.
Teraz znak Tungaty przyprawił go o mrowienie i gęsią skórkę na ramionach, wywołując wspomnienie niebezpieczeństwa, które minęło, i zwiastując nowe. „Groźba czy ostrzeżenie", zastanawiał się wpatrzony w Tungatę. Nie mógł się przekonać, bo Tungata siedział teraz bez ruchu, obojętny jak głaz. Craig przesłał mu sygnał: „Znak zapytania! Nie rozumiem", ale Tungata zignorował go i Craig nagle zdał sobie sprawę, że przegapił pierwsze pytanie Abla Khoriego.
—  Przepraszam, czy mógłby pan powtórzyć? Abel Khori przepytywał go szybko.
—  Czy zauważył pan, żeby kierowca ciężarówki dał jakiś znak zbliżającemu się mercedesowi?
—  Tak, włączył światła.
—  I jaka była reakcja?
—  Mercedes zatrzymał się i wysiadło z niego dwóch ludzi, którzy poszli porozmawiać z kierowcą ciężarówki.
—  Czy pana zdaniem to było umówione spotkanie?
—  Sprzeciw, wysoki sądzie, świadek nie może odpwiedzieć na to pytanie.
*— Sprzeciw podtrzymany. Proszę świadka, żeby pominął to pytanie.
—  Wróćmy teraz do momentu, kiedy dzielnie wyrwał pan pannę Jay ze złych szponów oskarżonego.
137
—  Sprzeciw wobec słowa „zły".
— Proszę nie używać przymiotnika „zły".
—  Tak jest, wysoki sądzie.
Po danym ręką znaku, w czasie kiedy Craig składał zeznania, Tungata Zebiwe siedział nieruchomo jak wyrzeźbiony w granicie posąg z kraju Matabele z brodą opartą na piersi, ale cały czas nie spuszczał oczu z twarzy Craiga.
Gdy pan Petal podniósł się, aby zadać mu pytania, Tungata poruszył się po raz pierwszy — pochylił się i wypowiedział kilka lapidarnych, ale mocnych słów. Petal wydawał się protestować, ale Tungata zrobił nie znoszący sprzeciwu gest.
—  Nie mam pytań, wysoki sądzie — uległ Petal i opadł z powrotem na krzesło. Craig opuścił miejsce świadka.
Ostatnim i chyba najwięcej mówiącym świadkiem oskarżenia była Sally-Anne.
Kulała jeszcze z powodu zwichniętej kostki, więc Abel Khori podbiegł do niej i pomógł dojść do miejsca dla świadków. Jedyną skazą na jej skórze był ciemny ślad po uderzeniu w szyję; zeznawała pewnie, bez wahania, czystym, przyjemnym głosem.
—  Kiedy oskarżony panią schwytał, co pani czuła?
—  Bałam się o moje życie.
—  Powiedziała pani, że oskarżony panią uderzył. Gdzie spadł cios?
—  Tutaj, na szyję, widać ślad.
—  Proszę powiedzieć sądowi, czy odniosła pani inne obrażenia.
—  Tak. Miałam cztery pęknięte żebra i zwichniętą kostkę.
Abel Khori w pełni wykorzystał tak świetnego świadka, a pan Petal bardzo mądrze znów zaniechał zadawania pytań. Oskarżenie skończyło przedstawiać dowody wieczorem trzeciego dnia; Craig poczuł się zmartwiony i przygnębiony.
Był właśnie z Sally-Anne w jej ulubionej restauracji i nie poprawiła mu humoru nawet butelka dobrego wina z Przylądka.
—  Ta sprawa z kierowcą, który nigdy nie widział Tungaty i został zwolniony po obietnicy poprowadzenia ciężarówki...
—  Chyba w to nie uwierzyłeś? — zaśmiała się Sally-Anne. — Nawet sędzia nie ukrywał, że ta historyjka wydała mu się bardzo naciągana.
Odprowadziwszy ją do domu Craig przespacerował się opustoszałymi ulicami— czuł się samotny i zdradzony, chociaż nie potrafił logicznie uzasadnić tego uczucia.
Mecenas Petal rozpoczął czynności obrony, powołując na świadka szofera Tungaty Zebiwe.
Był nim mężczyzna z plemienia Matabele o ciężkiej budowie, młody,. ale już z oznakami otyłości, z okrągłą twarzą, która powinna być jowialna
138
i uśmiechnięta, ale w tej chwili .była zakłopotana i zachmurzona. Miał świeżo ogoloną głowę i w czasie całego przesłuchania ani razu nie spojrzał na Tungatę.
—  W nocy pańskiego aresztowania, jakie otrzymał pan polecenia od ministra Zebiwe?
—  Żadne. Nie dał mi żadnych poleceń.
Petal wyglądał na autentycznie zaskoczonego i sprawdził coś w notatkach.
—  Czy nie powiedział, gdzie ma pan jechać? Nie wiedział pan, dokąd jedziecie?
—  Mówił: ,jedź prosto", „tutaj skręć w lewo", „tutaj skręć w prawo" — wymamrotał kierowca. — Nie wiedziałem, dokąd jedziemy.
Najwyraźniej nie takiej odpowiedzi spodziewał się pan Petal.
—  Czy minister Zebiwe nie kazał panu jechać do misji Tuu?
—  Sprzeciw, wysoki sądzie.
— Proszę nie naprowadzać świadka, panie Petal.
Petal najwyraźniej się zastanawiał. Przełożył kartki, zerknął na Tungatę Zebiwe, który siedział zupełnie biernie, i zmienił linię przesłuchania.
—  Gdzie pan przebywał po aresztowaniu?
—  W więzieniu.
—  Czy miał pan jakichś gości?
—  Odwiedziła mnie żona.
—  Nikt inny?
—  Nie. — Atakowany szofer pochylił głowę.
—  Co za ślady ma pan na głowie? Bito pana?
Dopiero teraz Craig zauważył ciemne guzy na ogolonej czaszce kierowcy.
— Wysoki sądzie, wnoszę stanowczy sprzeciw — krzyknął płaczliwie Abel Khori.
—  Panie Petal, jaki cel ma ta linia przesłuchania? — złowrogo spytał sędzia Domashawa.
—  Wysoki sądzie, staram się ustalić, dlaczego zeznania świadka stoją w sprzeczności z wcześniejszym oświadczeniem złożonym policji.
Petal usiłował otrzymać jasną odpowiedź od posępnego i niechętnego do współpracy świadka i w końcu poddał się z gestem rezygnacji.
—  Nie mam więcej pytań, wysoki sądzie.
W tym momencie przystąpił do przesłuchiwania uśmiechnięty Abel Khori.
—  Więc ciężarówka włączyła światła, kiedy podjechaliście?
—  Tak.
—  I co się wtedy stało?
—  Nie rozumiem.
—  Czy ktoś siedzący w mercedesie coś powiedział lub zrobił, gdy zobaczyliście ciężarówkę?
139
— Wysoki sądzie... — zaczął pan Petal.
—  Nie widzę nic złego w tym pytaniu. Proszę świadka o odpowiedź. Szofer zmarszczył czoło próbując sobie przypomnieć, a potem
wymamrotał:
—  Towarzysz minister Zebiwe powiedział: „Jest, zatrzymaj się".
—  , Jest!"—powoli i wyraźnie powtórzył Abel Khori. — „Zatrzymaj się!" To właśnie powiedział oskarżony na widok ciężarówki, zgadza się?
—  Tak. Tak powiedział.
—  Nie mam więcej pytań, wysoki sądzie.
—  Wezwać Sarę Tandiwe Nyoni. — Mecenas Joseph Petal wezwał nie zapowiedzianego świadka, a Abel Khori zachmurzył się i naradzał z ożywieniem ze swymi dwoma doradcami. Jeden z nich wstał, skłonił się przed sędzią i pospiesznie opuścił salę.
Sara Tandiwe Nyoni zajęła miejsce dla świadków i nieskazitelną angielszczyzną złożyła przysięgę. Głos miała melodyjny i słodki, zachowywała się z rezerwą i nieśmiałością, tak samo jak tego dnia, kiedy Craig i Sally-Anne ujrzeli ją po raz pierwszy w misji Tuti. Ubrana była w zieloną bawełnianą sukienkę z białym kołnierzem i proste białe buty na niskim obcasie. Jej włosy były kunsztownie splecione w tradycyjną fryzurę; gdy skończyła czytać przysięgę, zwróciła swe łagodne spojrzenie na Tungatę Zebiwe siedzącego na ławie oskarżonych. On nie uśmiechnął się, jego twarz pozostała nieruchoma, ale prawa dłoń leżąca na barierce poruszyła się lekko i Craig zorientował się, że Tungata posyła dziewczynie znaki tajnego kodu.
„Odwagi —mówił znak. —Jestem z tobą!" I zauważył, że dodało to dziewczynie sił i pewności siebie. Podniosła brodę i spojrzała Petalowi prosto w twarz.
— Proszę podać swoje nazwisko.
—  Sara Tandiwe Nyoni — odpowiedziała.
Tandiwe Nyoni, jej matabelskie imię, znaczyło „Ukochany Ptak" i Craig przetłumaczył je Sally-Anne.                        '
—  Świetnie do niej pasuje — szepnęła w odpowiedzi.
—  Pani zawód?
—  Jestem nauczycielką Państwowej Szkoły Podstawowej w Tuti.
—  Proszę powiedzieć sądowi, jakie ma pani kwalifikacje.
Joseph Petal szybko udowodnił, że była wykształconą i odpowiedzialną młodą kobietą. Przeszedł do następnych pytań:
—  Czy zna pani oskarżonego Tungatę Zebiwe?
Zanim odpowiedziała, spojrzała na Tungatę i twarz jej pojaśniała.
— Tak, o tak — wyszeptała ochryple.
— Proszę mówić głośniej, droga pani.
—  Znam go.                                   ,
—  Czy kiedykolwiek odwiedzał panią w misji Tuti?
—  Tak. — Kiwnęła głową.
—  Jak często?
140
T
—  Towarzysz minister jest ważną i zapracowaną osobą, a ja jestem nauczycielką...
Tungata wykonał prawą ręką mały gest zaprzeczenia. Zauważyła to i na jej kształtnych ustach pojawił się lekki uśmiech.
—  Przyjeżdżał tak często, jak mógł, ale nie tak często, jakbym sobie tego życzyła.
—  Czy spodziewała się go pani owej nocy, o której mowa?
—  Tak.
—  Dlaczego?
—  Rozmawialiśmy przez telefon poprzedniego ranka. Obiecał mi, że się zjawi. Powiedział, że przyjedzie samochodem i przybędzie przed pomocą. — Uśmiech znikł z jej ust, a oczy pociemniały i posmutniały- — Czekałam aż do świtu, ale nie przyjechał.
—  Czy zgodnie z tym, co pani wiadomo, był jakiś szczególny powód jego przyjazdu w tamten weekend?
—  Tak. —Policzki Sary pociemniały. Sally-Anne była zafascynowana. Nigdy wcześniej nie widziała rumieńca murzyńskiej dziewczyny. — Tak, powiedział, że chce porozmawiać z moim ojcem. Umówiłam ich.
—  Dziękuję, moja droga — powiedział łagodnie Joseph Petal. Gdy mecenas Petal przesłuchiwał świadka, asystent prokuratora
wrócił na swoje miejsce i wręczył Ablowi Khoriemu kartki z odręcznie zrobionymi notatkami. Oskarżyciel trzymał je w ręku, kiedy powstał, aby przystąpić do zadawania pytań.
—  Panno Nyoni, czy może pani powiedzieć sądowi, co oznacza w języku sindebele słowo isifebft
Tungata Zebiwe warknął cicho i chciał wstać, ale strażnik położył mu rękę na ramieniu, żeby go powstrzymać.
—  Oznacza nierządnicę — odpowiedziała cicho Sara.
—  Czy nie oznacza też niezamężnej kobiety żyjącej z mężczyzną...?
—  Wysoki Sądzie! — Sprzeciw Josepha Petala był spóźniony, ale zaciekły, i sędzia Domashawa podtrzymał go.
—  Panno Nyoni — spróbował jeszcze raz Abel Khori. — Czy kocha pani oskarżonego? Proszę mówić głośniej, nie słyszymy pani.
Tym razem głos Sary zabrzmiał mocno, niemal wyzywająco.
—  Tak.
—  Czy zrobiłaby pani dla niego wszystko?
—  Tak.
—  Czy skłamałab/pani, żeby go uratować?
—  Zgłaszam sprzeciw, wysoki sądzie. — Mecenas Petal podskoczył na równe nogi.
—  A ja wycofuję pytanie. — Abel Khori uprzedził interwencję sędziego. — Chciałbym raczej zasugerować, panno Nyoni, że oskarżony poprosił panią o utworzenie magazynu przy szkole, gdzie można by było przechowywać nielegalną kość słoniową i skóry lampartów!
141
—  Nie. — Sara pokręciła głową. — On nigdy by...
—  I że poprosił panią o nadzorowanie załadunku tych kłów na ciężarówkę i wysłanie ciężarówki...
—  Nie! Nie! — krzyczała.
—  Kiedy rozmawiała z nim pani przez telefon, czy nie kazał pani. przygotować wysyłki...
—  Nie! To dobry człowiek — załkała Sara. — Wielki i dobry człowiek. Nigdy by tego nie zrobił.
—  Nie mam więcej pytań, wysoki sądzie. — Bardzo zadowolony z siebie Abel Khori usiadł, a asystent pochylił się i szeptem mu pogratulował.
— Wzywam oskarżonego, ministra Tungatę Zcbiwe.
To był ryzykowny krok ze strony Petala. Craig, mimo że był laikiem, widział, że Abel Khori to twardy przeciwnik.
Joseph Petal zaczął od przedstawienia pozycji Tungaty w społeczności, jego służby sprawie rewolucji, skromnego stylu żyda.
—  Czy ma pan jakieś nieruchomości?
—  Mam dom w Harare.
—  Czy zechce pan powiedzieć sądowi, ile pan za niego zapłacił?
—  Czternaście tysięcy dolarów.
—  To niepozorna suma w porównaniu z cenami innych domów, prawda?
—  To niepozorny dom — odpowiedział żartem Tungata, zachowując śmiertelną powagę i nawet sędzia się uśmiechnął.
—  Ma pan samochód?
—  Mam do dyspozycji jeden z samochodów ministerstwa.
—  Konta za granicą?
—  Nie.
— Żony?
—  Nie... — spojrzał w stronę Sary Nyoni siedzącej z tyłu galerii — ...jak na razie — dokończył.
—  Żony według prawa zwyczajowego? Inne kobiety?
—  Mieszka u mnie moja starsza ciotka. Zajmuje się domem.
—  Przechodząc do wiadomej nocy. Czy mógłby pan powiedzieć, dlaczego znalazł się pan na drodze do Karoi?
— Jechałem do misji Tuti.
—  W jakim celu?
—  Żeby odwiedzić pannę Nyoni... i porozmawiać z jej ojcem w osobistej sprawie.
—  Pańska wizyta była zapowiedziana?
—  Tak, rozmową telefoniczną z panną Nyoni.
—  Odwiedzał ją pan wcześniej, więcej niż raz?
—  Zgadza się.
—  Gdzie się pan wtedy zatrzymywał?
142
—  Przygotowano dla mnie krytą strzechą indlu.
—  Chatę? Z matą do spania i ogniskiem?
—  Tak.
—  Czy nie sądzi pan, że takie warunki są pana niegodne?
—  Wręcz przeciwnie, cieszę się z każdej okazji powrotu do tradycyjnego sposobu życia mego narodu.
—  Czy ktoś dzielił z panem tę chatę?
—  Mój kierowca i moja ochrona.
—  A panna Nyoni, czy odwiedzała tam pana?
—  To byłoby sprzeczne z naszymi zwyczajami i prawem plemiennym.
—  Oskarżyciel użył słowa isifebi. Co pan o tym sądzi?
—»• Mógłby określać nim znane sobie kobiety. Ja nie znam nikogo, do kogo by ono pasowało.
Sędzia znów się uśmiechnął, a asystent prokuratora żartobliwie trącił Abla Khoriego łokciem.
—  Panie ministrze, czy ktokolwiek inny wiedział o pańskim zamiarze wyjazdu do misji Tuti?
—  Nie robiłem z tego tajemnicy. Zapisałem tę wizytę w moim notesie z rozkładem zajęć.
—  Czy ma pan ten notes?
—  Nie. Prosiłem moją sekretarkę, żeby przekazała go obronie, ale zniknął z mojego biurka.
—  Rozumiem. Kiedy kazał pan szoferowi przygotować samochód, czy poinformował go pan o celu podróży?
—  Tak.
—  Twierdzi, że było inaczej.
—  W talom razie jego pamięć szwankuje... albo została zepsuta. — Tungata wzruszył ramionami.
—  Dobrze. Tamtej nocy, kiedy jechaliście drogą między Karoi a misją Tuti, czy spotkaliście jakiś inny pojazd?
—  Tak. Na poboczu, w ciemności, stała ciężarówka, ale była zwrócona w przeciwnym kierunku.
—  Czy zechciałby pan powiedzieć sądowi, co się wtedy wydarzyło?
—  Kierowca ciężarówki trzy razy włączył i wyłączył światła. Jednocześnie zjechał na drogę.
— W taki sposób, żeby zmusić pański samochód do zatrzymania się?
—  Zgadza się.
—  Co pan wtedy zrobił?
—  Powiedziałem kierowcy: „Zatrzymaj się, ale uważaj. Może to zasadzka."
—  Zatem nie spodziewał się pan tej ciężarówki? *— Nie spodziewałem się.
—  Czy powiedział pan: „Jest! Zatrzymaj się!"?
—  Nie.
143
—  Co miał pan na myśli mówiąc: „Może to zasadzka"?
—  Ostatnio wiele pojazdów zostało zaatakowanych przez uzbrojonych bandytów, shufta, szczególnie nocą na opustoszałych drogach.
—  Co wiec pan czuł?
— Przeczuwałem kłopoty.
—  Co się wtedy stało?
—  Dwaj ludzie z mojej ochrony wysiedli z mercedesa i poszli porozmawiać z kierowcą ciężarówki.
—  Czy z pańskiego miejsca w mercedesie widać było kierowcę?
—  Tak. Był mi zupełnie obcy. Nigdy wcześniej go nie widziałem.
—  Jak pan na to zareagował?
—  Stałem się bardzo ostrożny.
—  I co się wydarzyło?
—  Nagle na drodze za nami zapaliły się inne reflektory. Jakiś głos rozkazał moim ludziom przez megafon poddać się i rzucić broń. Mojego mercedesa otoczyli uzbrojeni mężczyźni, którzy mnie z niego siłą wyciągnęli.
—  Czy rozpoznał pan któregoś z nich?
—  Tak. Kiedy zostałem wyciągnięty z samochodu, zauważyłem generała Fungaberę.
—  Czy to rozwiało pańskie podejrzenia?
—  Przeciwnie, byłem przekonany, że memu życiu zagraża niebezpieczeństwo.
—  Dlaczego, panie ministrze?
—  Generał Fungabera dowodzi brygadą, która znana jest z bezlitosnego traktowania znanych przedstawicieli plemienia Matabele...
—  Sprzeciw, wysoki sądzie, Trzecia Brygada jest częścią regularnych sił zbrojnych państwa, a generał Fungabera znanym i szanowanym oficerem — wykrzyknął Abel Khori.
—  Oskarżenie ma całkowitą słuszność. — Sędzia nagle zatrząsł się gniewem. — Nie mogę dopuścić do tego, żeby oskarżony w sali sądowej atakował wybitnego żołnierza i jego dzielnych ludzi. Nie dopuszczę do tego, aby oskarżony w mojej obecności szerzył uprzedzenia i nienawiść plemienną. Proszę uważać: nie zawaham się uznać pana winnym ciężkiej obrazy sądu, jeśli dalej będzie się pan tak zachowywał.
Joseph Petal musiał poczekać dobrą chwilę, zanim jego świadek otrząsnął się po tej tyradzie.
— Powiedział pan, że czuł, iż jego życiu grozi niebezpieczeństwo?
—  Tak — odpowiedział spokojnie Tungata.
—  Był pan spięty i zdenerwowany?
—  Tak.
—  Czy widział pan, jak żołnierze wyładowują z ciężarówki kość słoniową i futra?
—  Wdziałem.
—  Jaka była pańska reakcja?
—  Sądziłem, że te rzeczy w jakiś sposób, nie byłem pewien w jaki, mnie obciążą i zostaną użyte jako pretekst, żeby mnie zabić.
—  Sprzeciw, wysoki sądzie — krzyknął Abel Khori.
—  Więcej nie będę ostrzegał oskarżonego — zagroził sędzia Do-mashawa.
—  Co się potem stało?
—  Panna Jay wysiadła z samochodu, którym jechała, i podeszła blisko mnie. Uwaga żołnierzy była odwrócona. Sądziłem, że to moja ostatnia szansa. Złapałem pannę Jay, aby powstrzymać żołnierzy przed strzelaniem, i próbowałem uciec landroverem.
—  Dziękuję, panie ministrze. — Mecenas Joseph Petal zwrócił się do sędziego. — Wysoki sądzie, mój świadek przeszedł męczące przesłuchanie. Czy mógłbym prosić o przerwanie obrad do jutra rana, aby miał szansę odzyskać siły?
Abel Khori już był na nogach, żądny krwi.
—  Dopiero południe, oskarżony zeznawał mniej niż trzydzieści minut i jego obrońca traktował go recte et suanter. Dla wyćwiczonego i zaprawionego w bojach żołnierza to drobiazg per se. — Abel Khori był tak poruszony, że znów powrócił do łaciny.
—  Będziemy kontynuować, panie Petal—powiedział sędzia, a Joseph Petal wzruszył ramionami.
,   — Może pan przesłuchać świadka, panie Khori.
Abel Khori był w swoim żywiole, stał się liryczny i poetycki.
—  Zeznał pan, że bał się o własne życie, ale wydaje mi się, że nie dawało panu spokoju własne sumienie, że śmiertelnie bał się pan kary, że przerażała pana wizja stawienia czoła temu właśnie sądowi ludowemu, stawienia czoła oburzeniu tej uczonej i sprawiedliwej postaci odzianej w szkarłat, którą widzi pan przed sobą.
—  Nie.
—  Że nie kierowało panem nic prócz poczucia winy, które sprawiło, że dopuścił się pan haniebnych i bezlitosnych czynów...
—  Nie. Nie było tak.
—  Kiedy schwytał pan śliczną pannę Jay, czy nie użył pan nadmiernej siły i nie powykręcał jej młodych i wrażliwych członków? Czy nie zaatakował jej pan gradem brutalnych ciosów?
—  Uderzyłem ją raz, aby przeszkodzić jej w wyskoczeniu z pędzącego samochodu i nie dopuścić do tego, żeby się poważnie zraniła.
—  Czy nie wycelował pan śmiertelnej broni, to jest broni używanej w wojsku do atakowania, o której pan wiedział, że jest załadowana, w generała Petera Fungaberę?
*— Groziłem mu bronią, tak, to prawda.
—  A potem strzelił pan w dolną część jego dała, śdśle mówiąc w brzuch?
144
10 — Lunpirt poluje w amnoid
145
—  Nie strzelałem do Fungabery. Celowałem tak, żeby w niego nie trafić.
—  Wydaje mi się, że próbował pan zabić generała i tylko jego wspaniały refleks go uratował.
—  Gdybym próbował go zabić — powiedział spokojnie Tungata — nie żyłby teraz.
—  Kiedy ukradł pan landrovera, czy zdawał pan sobie sprawę z tego, że to własność państwa? Czy celował pan do pana Craiga Mellowa? I przed zabiciem go powstrzymała pana jedynie odważna interwencja panny Jay?
Przez następną godzinę Abel Khori atakował zajadle niewzruszoną postać z ławy oskarżonych, wyciągając z niej serię obciążających potwierdzeń, tak że kiedy w końcu oskarżyciel usiadł, napuszony jak zwycięski kogut po walce, Craig osądził, że mecenas Joseph Petal ciężko zapłacił za niewielką przewagę, jaką mógł uzyskać wzywając na świadka swego klienta.
Mimo wszystko mowa zamykająca Petala w zręczny sposób zmierzała do wywołania współczucia oraz do wyjaśnienia i usprawiedliwienia postępowania Tungaty Zebiwe tamtej nocy, a jednocześnie nie godziła w patriotyczne czy plemienne uczucia sędziego.
—  Jutro ogłoszę wyrok — obwieścił sędzia Domashawa i wszyscy powstali, a podekscytowani widzowie wychodząc z sali wymieniali półgłosem komentarze.
Przy obiedzie Sally-Anne wyznała:
—  Po raz pierwszy w całej tej sprawie było mi przykro, kiedy zeznawała Sara... to takie słodkie dziecko.
— Dziecko? Chyba jest od ciebie starsza o rok czy dwa — zachichotał Craig — czyli ty przy niej byłabyś niemowlakiem.
Zignorowała jego niepoważną uwagę i mówiła dalej:
—  Tak bardzo w niego wierzy, że przez chwilę czy dwie nawet ja zaczęłam wątpić w to, co wiem... później, oczywiście, Abel Khori sprowadził mnie z powrotem na ziemię.
Sędzia Domashawa czytał wyrok skrzekliwym głosem, który nie bardzo pasował do powagi treści. Najpierw opisał zdarzenia będące przedmiotem sporu oskarżenia i obrony, a potem argumentował:
— Obrona oparła się na dwóch głównych filarach. Pierwszym z nich jest zeznanie panny Sary Nyoni, która twierdzi, że oskarżony zdążał do tego, co, z braku lepszego słowa, powinniśmy uznać za schadzkę zakochanych, i że jego spotkanie z ciężarówką było przypadkowe albo ukartowane w jakiś nie wyjaśniony sposób przez nieznane osoby. Panna Nyoni wywarła na sądzie wrażenie niedoświadczonej, szczerej i prostej młodej damy, która, jak sama przyznaje, znajduje się całkowicie pod wpływem oskarżonego. Sąd musiał, wobec tych faktów, rozważyć założenie oskarżenia, że oskarżony mógł właściwie tak bardzo wpłynąć na pannę
146
Nyoni, że zgodziłaby się ona działać jako wspólnik i organizować przewóz kontrabandy. Wobec powyższego, sąd odrzucił zeznanie panny Nyoni jako potencjalnie stronnicze i niewiarygodne...
Drugi filar obrony opiera się na założeniu, że istniało zagrożenie życia oskarżonego — albo że sądził on, że tak jest — ze strony aresztujących go oficerów, i to przekonanie doprowadziło go do podjęcia serii nie przemyślanych i odruchowych działań w samoobronie.
Generał Peter Fungabera jest oficerem o nieskazitelnej reputacji i wysokim urzędnikiem państwowym. Trzecia Brygada jest elitarną jednostką regularnej armii państwa, jej członkowie to zaprawieni w bojach weterani, ale i zdyscyplinowani, wyćwiczeni żołnierze. Dlatego też sąd kategorycznie odrzuca twierdzenie oskarżonego, że generał Fungabera tub jego ludzie mogliby, nawet w najdalej idących przypuszczeniach, stanowić zagrożenie dla jego bezpieczeństwa, nie mówiąc już o życiu. Sąd odrzuca również argument, jakoby oskarżony uważał, że tak właśnie było.
Przechodzę przeto do pierwszego zarzutu. To znaczy do handlu skórami i kośćmi chronionych dzikich zwierząt. Uznaję oskarżonego winnym wymienionego zarzutu i skazuję go na maksymalny wymiar kary zgodny z ustawą: dwanaście lat ciężkich robót. Co do drugiego zarzutu porwania i przetrzymywania zakładnika uznaję oskarżonego winnym i skazuję go na dziesięć lat ciężkich robót. Co do trzeciego zarzutu napaści z bronią w ręku uznaję oskarżonego winnym i skazuję go na sześć lat ciężkich robót...
...Napaść z zamiarem spowodowania ciężkich uszkodzeń ciała—sześć lat ciężkich robót...
...Usiłowanie morderstwa — sześć lat ciężkich robót...
...Nakazuję, aby wyroki były wykonane jeden po drugim i aby żadna ich część nie podlegała zawieszeniu...
Słysząc to nawet Abel Khori był poruszony. Wyroki dawały razem czterdzieści lat. Przy maksymalnym zmniejszeniu kary za dobre sprawowanie pozostawało Tungacie do odsiedzenia trzydzieści lat — reszta normalnego życia.
Z tyłu sali jakaś czarna kobieta krzyknęła w sindebele:
—  Babal Ojcze! Zabierają nam naszego ojca! Inni podjęli okrzyk:
—  Ojciec narodu! Umarł nasz ojciec!
Jakiś mężczyzna zaczął śpiewać wysokim barytonem.
Czemu szlochacie, wdowy znad Shangani... Czemu płaczecie, synkowie Kretów, Kiedy wasi ojcowie wykonali rozkaz króla?
Była to jedna ze starych pieśni bojowych impi króla Lobenguli, a śpiewającym był dojrzały mężczyzna o wyrazistej, inteligentnej twarzy
147
i krótko przyciętej brodzie w kształcie łopaty, ledwie przyprószonej siwizną. Kiedy śpiewał, po policzkach płynęły mu łzy i osiadały na włoskach brody. Gdyby żył w innych czasach, mógłby być induną jednego z królewskich impi. Pieśń podjęli otaczający go mężczyźni, a sędzia Domashawa powstał ogarnięty furią.
— Jeśli natychmiast się nie uciszycie, to każę opróżnić salę, a winnych oskarżę o obrazę sądu — przekrzykiwał pieśń, ale jeszcze przez -kilka minut panowało istne piekło, zanim woźnym udało się przywrócić porządek.
Cały ten czas Tungata Zebiwe stał spokojnie w ławie oskarżonych z cieniem szyderczego uśmiechu na ustach. Kiedy było już po wszystkim, ale strażnicy jeszcze go nie wyprowadzili, spojrzał przez salę na Craiga Mellowa i posłał mu ostatni znak ręką. Wcześniej używali go jedynie dla zabawy, może po zażartej próbie sił w zapasach albo po innej przyjacielskiej rywalizacji. Teraz Tungata był śmiertelnie poważny. Sygnał znaczył: „Jesteśmy kwita — wyrównało się", i Craig świetnie go zrozumiał. Oaig stracił nogę, a Tungata wolność. Byli kwita.
Chciał krzyknąć do człowieka, który kiedyś był jego przyjacielem, że to kiepski układ, nie z jego wyboru, ale Tungata już się odwrócił. Strażnicy próbowali wyprowadzić go z ławy oskarżonych, ale on wyrwał się, szukając wzrokiem kogoś w zatłoczonej sali.
Sara Nyoni weszła na ławkę i ponad głowami tłumu wyciągnęła w jego stronę obie ręce. Tungata przesłał jej ostatni znak. Craig z łatwością go odczytał. „Poszukaj schronienia — kazał jej Tungata. — Ukryj się. Jesteś w niebezpieczeństwie!"
Po zmienionym wyrazie jej twarzy Craig poznał, że dziewczyna zrozumiała rozkaz, a potem strażnicy pociągnęli Tungatę Zebiwe po schodach prowadzących do więziennych cel w podziemiach.
Craig Mellow przepychał się przez śpiewające i lamentujące tłumy Matabele, które przepełniały budynki Sądu Najwyższego i zatrzymały ruch drogowy w porze lunchu na szerokiej szosie do niego prowadzącej. Pociągnął Sally-Anne za nadgarstek i szorstko odepchnął ramieniem fotografów z prasy, którzy próbowali go zatrzymać.
Na parkingu pomógł Sally-Anne wsiąść na przednie siedzenie land-rovera i przebiegł do siedzenia kierowcy, grożąc wzniesioną pięścią ostatniemu i najbardziej uporczywemu fotografowi, który wszedł mu w drogę. Pojechał prosto do jej mieszkania i zatrzymał się przed drzwiami. Nie wyłączył silnika.
—  Co dalej? — spytała Sally-Anne.
—  Nie rozumiem pytania — warknął.
—  Hej! — powiedziała. — Jestem twoim przyjacielem, pamiętasz mnie?
r
—  Przepraszam. — Osunął się na kierownicę. — Czuję się podle, cholernie podle.
Nie odpowiedziała, ale jej oczy przepełniało współczucie.
—  Czterdzieści lat — wyszeptał. — Nigdy bym się tego nie spodziewał. Gdybym tylko wiedział...
—  Nic nie mogłeś zrobić, ani wtedy, ani teraz. Zacisnął pięść i uderzył nią w kierownicę.
—  Szkoda drania, czterdzieści lat!
—  Wejdziesz na górę? — spytała miękko, ale on pokręcił głową.
—  Muszę wracać do King's Lynn. Zaniedbałem wszystko, kiedy zaczęło się to cholerne zamieszanie.
—  Już jedziesz? — Była bardzo zaskoczona.
—  Tak.
—  Sam? — spytała, a on kiwnął głową.
—  Chcę być sam.
—  Żebyś mógł się dręczyć. — Jej głos zabrzmiał mocniej. — Niech mnie diabli, jeśli na to pozwolę. Jadę z tobą. Poczekaj! Wrzucę parę rzeczy do torby, nie musisz nawet wyłączać silnika, wrócę szybko.
Nie było jej pięć minut, po czym zbiegła po schodach ciągnąc plecak i futerał z aparatem. Wrzuciła je na tył landrovera.
—  W porządku, w drogę.
Niewiele mówili w czasie długiej podróży, ale Craig cieszył się, że była obok, był wdzięczny za uśmiech, który posyłała mu, kiedy na nią zerkał, za dotyk dłoni, gdy wyczuwała, że ogarnia go zbyt ponury nastój, za niewymagające milczenie.
Wjechali na wzgórza King's Lynn o zmroku. Joseph w jednej chwili polubił Sally-Anne. Już była jego „małą panią", a uśmiech wciąż przebijał się przez namaszczoną powagę, gdy kazał służącym zabrać jej skromny bagaż.
—  Przygotuję dla pani kąpiel, bardzo gorącą.
—  Byłoby cudownie, Josephie.
Po kąpieli wróciła na werandę, a Craig podszedł do barku i przygotował dla niej whisky, tak jak lubiła, i drugiego drinka dla siebie — szkocką z odrobiną wody sodowej.
—  Za sędziego Domashawę — ironicznie uniósł szklankę — i za maszońską sprawiedliwość. Za całe czterdzieści lat tej sprawiedliwości.
Mimo jego protestów Sally-Anne nie chciała pić wina do kolacji.
— Baron Rothschild czułby się strasznie obrażony. To jego najlepsze. Moja ostatnia butelka osobiście przeze mnie przemycona. — Wesołość Craiga była wymuszona.
Po kolacji sięgnął po karafkę z brandy i już miał nalać, gdy dziewczyna powiedziała:
—  Craig, proszę cię, nie upij się.
Znieruchomiał z karafką nad kieliszkiem i badawczo spojrzał jej w twarz.
148
149
—  Me. — Pokręciła głową. — Nie zaczynam się rządzić — jestem po prostu samolubna. Chcę, żebyś dzisiaj był trzeźwy.
Postawił karafkę, odsunął krzesło i przeszedł do niej zza stołu. Wstała i zrobiła krok w jego kierunku. Zatrzymał się przed nią.
—  Och, kochanie, tak długo czekałem.
—  Wiem — szepnęła. — Ja też.
Wziął ją ostrożnie w ramiona, niczym coś cennego i kruchego, i poczuł, jak zachodzi w niej przemiana. Wydawała się mięknąć, jej dało stało się giętkie, dopasowywało się kształtem do jego ciała, przylegało do niego, promieniowało ciepłem.
Pochylił głowę, gdy uniosła brodę, i ich usta połączyły się. Jej wargi były chłodne i suche, ale prawie natychmiast poczuł, że rośnie w nich żar — rozchyliły się, wilgotne i słodkie jak świeżo zerwana, nagrzana słońcem figa pękająca od miodowego soku. Całując ją patrzył jej w oczy i zachwycał się kolorami i wzorami tworzącymi wokół źrenic, zielony przestrzał ze złotymi strzałkami, a potem zakryły je powieki i połączyły się jej długie, wywinięte rzęsy. Craig też zamknął oczy i wydawało mu się, że ziemia pod jego nogami chwieje się i kołysze, a on razem z nią; trzymał dziewczynę w ramionach, ale nie próbował jeszcze odkryć jej ciała, zadowalając się cudownym smakiem jej ust i aksamitnym dotykiem języka.
Joseph otworzył drzwi od kuchni, stanął trzymając przed sobą tacę z kawą, a potem uśmiechnął się zadowolony i wycofał, zamykając za sobą drzwi. Żadne z nich nie ułyszało, jak przyszedł ani jak wyszedł. Kiedy cofnęła usta, Craig poczuł się okradziony i oszukany i jeszcze raz się do nich nachylił. Ona położyła mu palec na wargach, powstrzymując go na chwilę, a jej szept zabrzmiał tak ochryple, że odchrząknęła i powiedziała jeszcze raz:
—  Chodźmy do twojej sypialni, kochanie.
Kiedy Craig usiadł nagi na skraju łóżka, aby odpiąć nogę, poczuł się niezręcznie, ale ona szybko uklękła przed nim, również naga, odsunęła jego dłonie i sama rozwiązała paski. Potem pochyliła głowę i pocałowała stwardniałe dało na samym końcu nogi.
—  Dziękuję — szepnął. — Cieszę się, że to zrobiłaś.
—  To ty — odrzekła — i część dębie. — Pocałowała go jeszcze raz, a potem jej usta przesunęły się delikatnie na kolano i jeszcze dalej.
Obudził się pierwszy, leżał z zamkniętymi oczami zdumiony dziwnym, cudownym uczudem, które — nie wiedział dlaczego — go ogarnęło, aż nagle przypomniał sobie i spłynęła na niego fala radośd, otworzył oczy i obrócił głowę, przez chwilę bardzo się bał, że jej nie będzie — ale była.
Zrzuciła swoją poduszkę z łóżka i skopała pośdel na bok. Leżała zwinięta jak dziecko, z kolanami prawie pod brodą. Światło poranka, prześwitujące przez zasłony, rzucało perłową poświatę na jej skórę i denie
150
na krzywizny i wklęsłośd dała. Rozrzucone włosy zakrywały jej twarz i falowały przy każdym długim, spokojnym oddechu.
Leżał nieruchomo, żeby jej nie zbudzić, i pożerał ją wzrokiem; chdał wydągnąć rękę, ale odmawiał sobie tego, tak żeby ból pragnienia się zaostrzył, czekał, aż stanie się nie do zniesienia. Musiała wyczuć jego spojrzenie, bo poruszyła się i wyprostowała nogi, przetoczyła się na plecy i przedągnęła powoli, wygięta w lubieżny łuk, jak kot.
Podniósł się i jednym palcem odgarnął lśniące, demne włosy z twarzy dziewczyny. Jej oczy obróciły się nieprzytomnie w jego stronę, odzyskały ostrość widzenia i dziewczyna spojrzała na niego z komicznym zdumieniem. Potem zmarszczyła nos w szelmowskim uśmiechu.
—  Hej, proszę pana — szepnęła —jest pan cholernie nadzwyczajny. Teraz żałuję, że czekałam tak długo.
I wydągnęła do niego ramiona. Craig jednak nie podzielał jej żalu. Wiedział, że moment był doskonale wybrany — nawet dzień wcześniej byłoby zbyt wcześnie. Później powiedział jej o tym, gdy leżeli wtuleni w siebie, lekko sklejeni własnym potem.
—  Najpierw nauczyliśmy się lubić się nawzajem, chdałem, żeby tak było.
—  Masz rację—powiedziała i odsunęła się trochę, żeby spojrzeć mu w twarz, a jej piersi wydały rozkosznie nieprzyzwoity dźwięk odsysania, kiedy odklejały się od jego torsu. — Lubię dę, naprawdę dę lubię.
—  A ja...—zaczął, ale ona pospiesznie zakryte mu usta koniuszkami palców.
— Jeszcze nie, Craig, kochanie — poprosiła. — Nie chcę tego usłyszeć, jeszcze nie.
— A kiedy? — spytał.
—  Chyba niedługo... — I dodała z większą pewnośdą: — Tak, niedługo, i wtedy będę mogła powiedzieć d to samo.
Wielka posiadłość King's Lynn wydawała się czekać na to, co się stało, tak samo jak oni.
Dawno temu została wydarta przyrodzie. Miłość innego mężczyzny i innej kobiety była inspiracją do jej zbudowania, a przez następne dziesiątki lat do jej utrzymania i zadbania o nią potrzebna była miłość kolejnych mężczyzn i kobiet. Oni i pokolenia ich potomków spoczywali teraz na ogrodzonym cmentarzu na pagórku za domostwem, ale kiedy żyH, King's Lyon kwitła. Podupadła, gdy znalazła się w rękach nieczułych cudzoziemców z dalekiego kraju; została odarta, sprofanowana i pozbawiona tego podstawowego pierwiastka, jakim jest miłość.
* Nawet kiedy Craig odbudował dom i sprowadził bydło na pastwiska, wdąż brakowało tego niezbędnego elementu. Teraz nareszde w King's Lynn pojawiły się pierwsze pączki miłośd i radość zakochanych wydawała
151
się promieniować z domostwa na wzgórzu i przenikać całą posiadłość, dając ziemi ożywczy oddech i płodną obietnicę nowego żyda.
Matabele od razu zorientowali się w sytuacji. Gdy Craig i Sally-Anne jechali zniszczonym landroverem czerwonymi, zakurzonymi drogami łączącymi olbrzymie wybiegi, matabelskie kobiety podnosiły głowy znad drewnianych moździerzy, w których tłukły kukurydzę, albo obracały się z wyprostowanymi szyjami, dźwigając drzewa do ognisk na głowach, żeby rzucić pozdrowienie i obdarzyć ich ciepłym i rozumiejącym spojrzeniem. Stary Joseph nie mówił nic, ale śdeląc łóżko Craiga kładł cztery poduszki, stawiał kwiaty na stoliku z tej strony łóżka, którą wybrała Sally-Anne, i każdego ranka przynosił im na tacy cztery herbatniki — swoją specjalność — razem z herbatą.
Przez trzy dni Sally-Anne gryzła się w język, ale pewnego ranka, siedząc w łóżku i popijając herbatę, powiedziała Craigowi:
—  Te zasłony nadawałyby się raczej na ścierki. — Nadgryzionym herbatnikiem wskazała tani, nie wybielony perkal, który przypiął nad oknami.
—  Lepiej byś to zrobiła? — spytał Craig z ukrytą przebiegłością, a ona wpadła w pułapkę.
Kiedy już wzięła na siebie wybór zasłon, automatycznie musiała się zająć innymi sprawami. Od projektowania mebli, które miał zrobić krewny Josepha, słynny deśla, do założenia nowego ogrodu warzywnego i zasadzenia na nowo krzaków róż i innych krzewów, które umarły, ponieważ nikt ich nie doglądał.
Następnie do spisku włączył się Joseph, który przyniósł jej planowany jadłospis kolacji.
—  Powinienem podać wieczorem pieczeń, Nkosazana, czy kurczaka w sosie curry?
—  Nkosi Craig lubi flaczki. — Sally-Anne odkryła to w czasie jakiejś rozmowy. — Umiesz zrobić flaczki z cebulą?
Joseph promieniał.
—  Kiedy stary gubernator generalny przed wojną przyjeżdżać do Kingi-Lingi, ja zawsze robić mu flaczki z cebulą, Nkosazana. On mi mówić: „Bardzo dobre, Joseph, najlepsze na świecie!"
—  W porządku, Joseph, dziś wieczorem zjemy twoje „najlepsze na świecie flaczki z cebulą". — Zaśmiała się i dopiero kiedy Joseph formalnie wręczył jej klucze do spiżarni, zrozumiała, że to, co powiedziała, było deklaracją o poważnych skutkach.
Była przy tym, kiedy o północy przyszło na świat pierwsze nowe delę w King's Lynn; poród był dężki — delątko miało przekręcony do tyłu łebek, tak że Craig musiał namydlić rękę i włożyć ją do łona matki, aby je uwolnić, podczas gdy Shadrach i Hans Groenewald trzymali przywiązane do łba krowy wodze, a Sally-Anne stała z uniesioną wysoko lampą, by widzieli, co robią.
152
Kiedy w końcu się urodziło, okazało się, że to bladobeżowa jałówka, chwiejąca się na swych długich, niezgrabnych nogach. Jak tylko zaczęła ssać wymię matki, mogli zostawić ją Shadrachowi i iść spać do domu.
—  To było jedno z najwspanialszych doświadczeń w moim żydu, kochanie. Kto dę tego nauczył?
—  Bawu, mój dziadek. — Obejmował ją w ciemnej sypialni. — Nie było d niedobrze?
—  Było cudownie, narodziny mnie fascynują.
—  Jak Henryk VIII wolę je w teorii — zachichotał.
—  Niegrzeczny chłopiec — szepnęła. — Ale czy nie jesteś zbyt zmęczony?
—  A ty?
—  Nie—przyznała. — Nie mogę tak naprawdę powiedzieć, że jestem. Raz czy dwa bez przekonania próbowała mu się wymknąć i wyjechać.
—  Dostałam dziś telegram, certyfikat Cessny jest gotowy i powinnam pojechać do Johannesburga, żeby ją odebrać.
—  Jeśli możesz poczekać dwa czy trzy tygodnie, pojadę z tobą. Na południu panuje straszna susza i ceny bydła spadły na łeb, na szyję. Moglibyśmy odwiedzić większe rancza i wybrać co lepsze sztuki.
Zgodziła się i dni mijały jeden za drugim, wypełnione miłością i pracą —pracą nad książką ze zdjęciami, nad nową powieścią, zbieraniem w terenie materiału badawczego dla Trustu Przyrody, nad ostatnimi przygotowaniami do otwarda Zambezi Waters, codziennymi zajędami i upiększaniem King's Lynn.
Z każdym tygodniem jej wola oparda się urokowi rzucanemu na nią przez Craiga i King's Lynn słabła, potrzeby poprzedniego stylu żyda bladły, aż pewnego dnia złapała się na tym, że nazwała budynek na wzgórzu swoim domem, co ją lekko zaszokowało.
Tydzień później przyszedł list polecony odesłany z Harare. Był to formularz podania o wznowienie naukowego stypendium Trustu Przyrody. Zamiast wypełnić go i natychmiast wysłać, wrzuciła przesyłkę do futerału aparatu.
„Jutro to zrobię", obiecała sobie, ale w głębi duszy zrozumiała, że doszła w swoim żydu do rozstaju dróg. Perspektywa samotnego podróżowania samolotem po Afryce, kiedy za cały majątek miała zmianę ubrań i aparat fotograficzny, spała tam, gdzie położyła głowę, i kąpała się, kiedy nadarzyła się okazja, nie podągała jej już tak jak kiedyś.
Tego wieczoru przy kolacji rozejrzała się po olbrzymiej, prawie pustej jadalni, upiększonej jedynie nowymi zasłonami, dotknęła stołu do posiłków z rodezyjsldego drzewa tekowego wymodelowanego pod jej nadzorem przez krewnego Josepha, i wyobraziła sobie patynę, jaka wkrótce go pokryje. Potem przez płonące świece spojrzała na mężczyznę siedzącego naprzedw niej i poczuła lęk, dziwne uniesienie. Wiedziała, że podjęła decyzję. -
153
Zabrali kawę na werandę; słuchali koncertu cykad w dżakarandach i pisku latających nietoperzy polujących pod żółtym księżycem.
Przytuliła się do jego ramienia i powiedziała:
— Craig, kochanie, czas, bym d wyznała, że dę kocham, bardzo kocham.
Craig chdał pędzić do Bulawayo i wziąć szturmem urząd stanu cywilnego, ale ona powstrzymała go ze śmiechem.
—  Mój Boże, szalony człowieku, tu nie chodzi o kupienie funta sera. Nie można tak po prostu wstać i wziąć ślub.
—  Dlaczego nie? Wielu ludzi tak robi.
— Ja nie — powiedziała stanowczo. — Chcę, żeby wszystko odbyło się jak należy. — Policzyła coś na palcach, popisała ołówkiem kalendarz z tyłu notesu i zdecydowała: — Szesnastego lutego.
—  To za cztery miesiące — jęknął Craig, ale jego protesty zostały skutecznie stłumione.
Joseph w pełni popierał plany Sally-Anne dotyczące uroczystego ślubu.
—  Wy pobrać się w Kingj-Lingi, Nkosikazi.
Było to raczej oświadczenie niż pytanie, a sindebele Sally-Anne był już na tyle dobry, że mogła zauważyć, iż została awansowana z „małej pani" na „wielką damę".
—  Ile osób? — pytał Joseph. — Dwieście, trzysta?
—  Wątpię, żebyśmy mogli tyle zebrać — wysunęła obiekcje Sally--Anne.
—  Kiedy Nkosana Roly brać ślub w Kingj-Lingi, my mieć czterysta, nawet Nkosi Smithy przyjechać!
—  Joseph! — zbeształa go — straszliwy z dębie snob!
Przytłaczające uczude przygnębienia, które ogarnęło Craiga po ogłoszeniu wyroku Tungaty, powoli znikało, wypierane poruszeniem panującym w King's Lynn. W dągu kilku miesięcy zapomniał o tym wszystkim i tylko w dziwnych i nieoczekiwanych momentach atakowało go wspomnienie o dawnym przyjadelu. Dla reszty świata Tungata Zebiwe mógłby nigdy nie istnieć. Po obszernych sprawozdaniach i transmisjach z jego procesu w prasie i telewizji wydawało się, że zapadła nad nim jak całun zasłona milczenia.
Potem nagle jeszcze raz nazwisko Tungaty Zebiwe zapłonęło na ekranie każdego telewizora i ukazało się na pierwszej stronie każdej gazety kontynentu.
Craig i Sally-Anne siedzieli przed telewizorem, przerażeni, nie wierząc własnym uszom, gdy usłyszeli pierwsze doniesienie. Kiedy skończyły się wiadomości i zaczęła prognoza pogody, Craig wstał i podszedł do
154
odbiornika. Wyłączył go i wródł do Sally-Anne, poruszając się jak ktoś, kto wdąż jest w dężkim szoku po jakimś strasznym wypadku.
Siedzieli w milczeniu w podemniałym pokoju, aż Sally-Anne wzięła go za rękę. Śdsnęła ją mocno, ale mimo woli całym jej dałem wstrząsnął dreszcz.
—  Biedne dziewczynki... — to były jeszcze malutkie dzied. Możesz sobie wyobrazić ich przerażenie?
—  Znałem Goodwinów. Byli dobrymi ludźmi. Zawsze dobrze traktowali swoich Murzynów — wymamrotał Craig.
—  To dowodzi, lepiej niż cokolwiek innego, że mieli rację zamykając go jak niebezpieczne zwierzę. — Jej przerażenie zaczęło zamieniać się w gniew.
—  Nie rozumiem, co mieli nadzieję przez to zyskać... — Craig z niedowierzaniem kręcił głową, a Sally-Anne wybuchła.
—  Cały kraj, cały świat musi zobaczyć, kim naprawdę są. Żądni krwi, nieludzcy... — Głos jej się załamał i przeszedł w szloch. — Te dzied... Jezu Chryste, nienawidzę go. Życzę mu śmierci.
—  Podali jego nazwisko, ale to nie znaczy, że Tungata wydał taki rozkaz, zgodził się na to, czy choćby o tym wiedział — Craig próbował mówić przekonująco.
—  Nienawidzę go — szepnęła. — Nienawidzę go za to.
—  To szaleństwo. Wszystko, co mogliby osiągnąć, to śdągnąć oddziały Maszona, które przetoczyłyby się przez kraj Matabele niczym gniew bogów.
—  Ta mała miała dopiero pięć lat. — Ogarnięta wściekłością i smutkiem powtarzała wdąż Sally-Anne.
—  Nigel Goodwin był dobrym człowiekiem, znałem go nieźle, w czasie wojny byliśmy w tej samej specjalnej jednostce policji. Lubiłem go. — Craig podszedł do barku i nalał dwie whisky. — Boże, proszę dę, żeby wszystko nie zaczęło się od początku. Wszystkie te okropieństwa, okrudeństwo i terror... Boże, oszczędź nam tego.
Mimo że Nigel Goodwin dobiegał czterdziestki, miał świeżą twarz nie spaloną przez afrykańskie słońce, która sprawiała, że wyglądał jak chłopak. Jego żona, Helen, była szczupłą osóbką o demnych włosach i błyszczących, brązowych oczach. Charakter miała łagodny, do ludzi odnosiła się otwarde i z prostotą.                                             *
Obie dziewczynki mieszkały w przyklasztornym internade w Bulawayo. Ośmiolatka AKce Goodwin miała rude włosy i czerwonawe piegi i, jak ojdec, była pulchna i różowa. Stephanie, młodsza, miała pięć lat, właściwie za mało jak na szkołę z internatem. Jednak, jako że jej starsza siostra uczyła się w klasztornej szkole, matka przełożona zrobiła dla niej wyjątek. Mata była ładniejsza, drobna, demna, z jasnymi oczami matki i żwawa jak ptaszek.
155
Każdego piątkowego ranka Nigel i Helen Goodwin przejeżdżali sto dwadzieścia pięć kilometrów z ranczo do miasta. O pierwszej zabierali dziewczynki z klasztoru, jedli lunch z butelką wina w hotelu „Selborne", a po południu robili zakupy. Helen uzupełniała zapasy artykułów spożywczych, wybierała materiały na sukienki dla siebie i dziewczynek, a potem, kiedy dziewczynki szły do kina na seans dla dzieci, udawała się do fryzjera — jedyny luksus jej prostej egzystencji.
Nigel był w komitecie Związku Farmerów Kraju M atabele i spędzał godzinę czy dwie w biurze Związku na niespiesznej rozmowie z sekretarzem i tymi członkami, którzy byli tego dnia w mieście. Potem przechadzał się szerokimi, wypalonymi słońcem ulicami, ze zsuniętym do tyłu kapeluszem z odgiętą do dołu połową ronda; ręce trzymał w kieszeniach, zadowolony pykał czarną fajkę z korzenia wrzośca, pozdrawiał przyjaciół i znajomych, zarówno białych, jak czarnych, i zatrzymywał się co kilka metrów, aby zamienić słowo czy uciąć pogawędkę.
Kiedy wrócił pod Spółdzielnię Farmerów, gdzie zostawił toyotę, czekał tam na niego jego matabelski brygadzista Josiah z dwoma robotnikami. Ładowali na ciężarówkę zakupy: fragmenty ogrodzenia, narzędzia, części zamienne, lekarstwa dla bydła i inne drobiazgi. Po chwili zjawiła się Helen z dziewczynkami, gotowa do drogi powrotnej.
—  Przepraszam, panienko — Nigel zaczepił żonę — czy widziała pani gdzieś panią Goodwin? — Był to jego cotygodniowy żarcik; Helen zachichotała zadowolona i pochwaliła się nową fryzurą.
Dla dziewczynek miał torbę cukierków. Żona zaprotestowała:
—  Słodycze tak źle wpływają na zęby, kochanie. — A Nigel mrugnął do dziewczynek i przyznał jej rację:
—  Wiem, ale ten jeden raz im nie zaszkodzi.
Stephanie, ponieważ była jeszcze malutka, jechała między rodzicami w kabinie ciężarówki, podczas gdy Alice siedziała z tyłu razem z Josiahem i innymi Matabele.
—  Ubierz się ciepło, kochanie, zrobi się ciemno, zanim dojedziemy do domu — ostrzegała ją Helen.
Pierwsze sto kilometrów jechali szosą, a potem skręcili na drogę prowadzącą przez farmę i Josiah zeskoczył z pojazdu, żeby otworzyć bramę z drutu i wpuścić ich do środka.
—  Nareszcie w domu — powiedział z zadowoleniem Nigel, wjeżdżając na własną ziemię. Zawsze to mówił, a Helen wyciągała dłoń i kładła ją na jego nodze.
—  Dobrze być w domu, kochanie — zgodziła się.
Ogarnęła ich nagła afrykańska noc i Nigel włączył reflektory. Oświetliły one oczy bydła — małe, jasne punkciki, a ostry, amoniakalny zapach odchodów unosił się w chłodnym powietrzu wieczoru.
—  Robi się sucho — mruknął Nigel. — Przydałby się deszcz.
156
—  Tak, kochanie.—Helen wzięła małą Stephanie na kolana i dziecko przytuliło się sennie do jej ramienia.
—  Jesteśmy — zamruczał Nigel. — Cooky zapaliła lampy.
Od dziesięciu lat obiecywał sobie, że zainstaluje prądnicę, ale zawsze było coś ważniejszego, więc wdąż używali gazu i nafty. Między pniami drzew akacji mrugały do nich na powitanie światła domostwa.
Nigel zaparkował ciężarówkę przy tylnej werandzie, wyłączył silnik i światła. Helen zeszła na ziemię niosąc Stephanie. Dziecko spało już z kciukiem w buzi, chude, nagie nóżki kołysały się w powietrzu.
Nigel przeszedł na tył ciężarówki i zdjął Alice na ziemię.
—  Longile, Josiah, możecie już iść. Rozładujemy ciężarówkę jutro rano — powiedział swoim pracownikom. — Dobranoc!
Trzymając Alice za rękę, poszedł za żoną na werandę, ale nim do niej dotarli, uderzył w nich oślepiający snop światła potężnej latarki i rodzina zatrzymała się, tworząc małą, zwartą grupę.
—  Kto to? — spytał zirytowany Nigel, zasłaniając oczy od światła jedną ręką, drugą wdąż trzymając rączkę Alice.
Jego oczy przyzwyczaiły się do blasku, tak że widział, co się dzieje, i nagle zrobiło mu się niedobrze ze strachu o żonę i dzieci. Trzech czarnych mężczyzn ubranych w niebieskie dżinsowe spodnie i kurtki celowało z kałasznikowów w rodzinę. Nigel szybko obejrzał się do tyłu. Zobaczył tam innych intruzów, nie był pewien ilu. Wyszli z demnośd i poganiali bronią przestraszonego Josiaha i dwóch robotników.
Nigel pomyślał o stalowym sejfie na broń w jego biurze na końcu werandy. Potem przypomniał sobie, że był pusty. Pod koniec wojny jednym z pierwszych posunięć nowego czarnego rządu było zmuszenie białych farmerów do oddania wszelkiej broni. Zdał sobie jednak sprawę, że to nie ma znaczenia, i tak nie udałoby mu się dotrzeć do sejfu.
—  Kto to, tatusiu? — spytała Alice drżącym ze strachu głosem. Oczywiście wiedziała. Była na tyle duża, że pamiętała czasy wojny.
—  Bądźcie dzielne, moje kochane — powiedział do nich Nigel, a Helen zbliżyła się do jego boku, trzymając wdąż małą Stephanie w ramionach.
Wylot lufy karabinu uderzył Nigela w plecy. Ręce ściągnięto mu do tyłu i związano nadgarstki ocynkowanym drutem. Wrzynał się w dało. Potem napastnicy zabrali Stephanie z ramion matki i postawili ją na ziemi. Chwiała się sennie na nogach i jak mała sówka mrugała oczami w smudze światła, wdąż ssąc palec. Związali Helen ręce na plecach. Jęknęła, kiedy drut wdał się w dało, a potem zagryzła wargę. Dwóch z nich podeszło z drutem do dzied.
^— To małe dzied — powiedział Nigel w sindebele. — Proszę, nie związujde ich, nie róbde im krzywdy.
—  Zamilcz, biały szakalu — odpowiedział jeden z Murzynów w tym samym języku i przyklęknął na jednym kolanie za Stephanie.
157
—  To boli, tatusiu — zaczęła płakać. — On mnie kaleczy. Niech przestanie.
—  Musisz być dzielna — powtórzył Nigel, zły na siebie, z powodu tego, co mówi. — Jesteś już dużą dziewczynką..
Drugi mężczyzna podszedł do Alice.
—  Ja nie będę płakać — obiecała. — Będę dzielna, tatusiu.
—  Moja słodka dziewczynka — powiedział, kiedy tamten ją wiązał.
—  Ruszać się! — rozkazał ten z latarką, najwyraźniej przywódca bandy, i lufą karabinu automatycznego pogonił dzied po tylnych schodach na kuchenną werandę.
Stephanie potknęła się i upadła. Ze związanymi rękami nie mogła się podnieść. Wiła się bezradnie.
—  Wy gnoje — szepnął Nigel. — Wy brudne gnoje.
Jeden z nich chwycił dziecko za włosy i podniósł je. Dziewczynka podeszła niepewnym krokiem, łkając histerycznie, do stojącej pod ścianą werandy siostry.
—  Nie bądź dzieckiem, Stephy — powiedziała jej Alice. — To tylko taka zabawa. — Ale głos drżał jej z przerażenia, a pełne łez oczy w świetle latarki zrobiły się olbrzymie.
Ustawili Nigela i Helen obok dziewczynek, kierowali snop światła na każdą twarz po kolei, oślepiając ich tak, żeby nie widzieli, co dzieje się na podwórzu.
—  Czemu to robide? — spytał Nigel. — Wojna się skończyła, nic wam nie zrobiliśmy.
Nie było żadnej odpowiedzi, tylko promień jasnego światła poruszający się po ich bladych twarzach i płacz Stephanie, rozdzierające, żałośliwe łkanie. Potem w demnośd rozległ się szmer innych głosów, wielu stłumionych, przerażonych głosów kobiet, dzied i mężczyzn.
—  Przyprowadzili naszych ludzi, żeby to zobaczyli — powiedziała miękko Helen. — Jak w czasie wojny. Będzie egzekucja.
Mówiła tak, żeby nie usłyszały jej dziewczynki. Nigelowi nie przychodziła do głowy żadna odpowiedź, wiedział, że żona ma rację.
—  Żałuję, że nie mówiłem d częśdej, jak bardzo dę kocham — powiedział.
—  Nie szkodzi — szepnęła. — Cały czas o tym wiedziałam. Napastnicy spędzili wszystkich Matabele z wioski na farmie, riemny
tłum poza zasięgiem światła latarki, a potem rozległ się głos dowódcy mówiącego w śndebele.
—  Oto białe szakale żywiące się owocami matabelskiej ziemi. Oto białe śmied sprzymierzone z maszońskimi zabójcami, zjadaczami brudu z Harare, zaprzysiężonymi wrogami dzied Lobengułi...
Mówca sam siebie podjudzał i drażnił. Nigel zauważył już, ze pozostali pilnujący ich ludzie zaczęli kołysać się i śpiewnie pomrukiwać, wpadając w pasję, w której rozum nie działa. Matabele mieli na to nazwę:
158
„boskie szaleństwo". Kiedy stary Mzilikazi był królem, to „boskie szaleństwo" spowodowało śmierć miliona ludzi.
—  Ci biali lizacze odchodów Maszona to zdrajcy, którzy oddali Tungatę Zebiwe, ojca naszego ludu, do maszońskich obozów śmierci — krzyczał dowódca.
—  Całuję was, moje kochane — szepnął Nigel Goodwin.
' Helen nigdy przedtem nie słyszała, żeby mówił coś tak czułego i właśnie to, nie strach, sprawiło, że zaczęła płakać. Próbowała powstrzymać łzy, ale już popłynęły i skapywały jej z brody.
—  Co musimy z nimi zrobić? — zawył dowódca.
—  Zabić ich! — krzyknął jeden z jego ludzi, ale zebrani w demnośd Matabele z farmy milczeli.
—  Co musimy z nimi zrobić? — dowódca powtórzył pytanie. Zeskoczył z werandy i wykrzyczał je w twarze ludzi z farmy; oni dągle milczeli.
—  Co musimy z nimi zrobić? — Znów to pytanie i tym razem odgłos ciosów, gumowych uderzeń lufy karabinu w czarne dała.
—  Co musimy z nimi zrobić? — To samo pytanie po raz czwarty.
—  Zabić ich! — Niepewny, przerażony głos i następne uderzenia.
—  Zabić ich! — Podjęto okrzyk.
—  Zabić ich!
—  Abantwana komina! — Nigel rozpoznał kobiecy głos, należał on do starej, grubej Marty, niani dziewczynek. — Moje dzieci! — krzyczała, ale jej głos szybko zginął w chórze powtarzającym: „Zabić ich! Zabić ich!" Krzyk potężniał w miarę rozprzestrzeniania się „boskiego szaleństwa".
Dwóch mężczyzn, obaj w dżinsach, weszło w strumień światła. Schwytali Nigela za ramiona i odwródli go twarzą do śdany, zanim zmusili go do uklęknięcia.
Dowódca wręczył latarkę jednemu ze swoich ludzi, wydągnął pistolet zza paska dżinsów i oddągnął zamek, wpuszczając kulę do komory. Broń ostro szczęknęła. Przyłożył lufę do tyłu głowy Nigela i wystrzelił. Nigel upadł na twarz. Mózg rozprysł się na białej śdanie, decz zaczęła spływać na podłogę galaretowatym strumieniem.
Jego nogi kopały jeszcze i tańczyły, kiedy tamri zmusili Helen, żeby uklękła twarzą do śdany obok trupa męża.
— Mamusiu! — krzyknęła Alice, gdy następna kula przebiła czoło matki i jej czaszka zapadła się do środka.
Skończył się mały, żałosny popis odwagi Alice. Nogi odmówiły jej posłuszeństwa i upadła zgięta na podłogę werandy. Z lekkim pluskiem opróżniły się jej wnętrznośd.
Dowódca podszedł do dziewczynki. Jej czoło niemal dotykało podłogi. Rudawe loki rozdzieliły się, odsłaniając tył szyi. Dowódca wydągnął prawą rękę i dotknął lufą pistoletu delikatnej, białej skóry karku. Siła odrzutu targnęła jego ramieniem, rozległ się głuchy, zgrzytliwy odgłos
159
stłumionego wystrzału. Błękitne spirale dymu uniosły się w górę w promieniu światła.
Mała Stephanie była jedyną osobą, która stawiała opór, aż przywódca uderzył ją lufą pistoletu. Nawet wtedy kręciła się i kopała, leżąc na podłodze werandy w rozlewającej się kałuży krwi jej siostry. Przywódca nadepnął na jej plecy między łopatkami, żeby nie ruszała się przy strzale. Kula wyszła ze skroni Stephanie powyżej prawego ucha i wyżłobiła w betonowej podłodze dziurę niewiele większą niż naparstek. Otwór szybko napełnił się krwią.
Dowódca pochylił się, zanurzył palec wskazujący w krwawym zagłębieniu i napisał na białej ścianie werandy dużymi, nierównymi literami: „TUNGAfA ZEBIWE ŻYJE".
Następnie zeskoczył z werandy i, jak lampart, cicho wszedł w noc. Jego ludzie podążyli za nim gęsiego, spokojnym, rozkołysanym krokiem.
„Obiecuję wam uroczyście — mówił premier — że ci tak zwani dysydenci zostaną zniszczeni, dokładnie zniszczeni." — Jego oczy za soczewkami okularów miały stalowy, pusty wyraz. Wskutek słabej jakości obrazu telewizyjnego wokół jego głowy tworzyło się odbicie, ale gniew, który wydawał się tryskać z odbiornika i zalewać salon King's Lynn, nie stawał sie przez to słabszy.
—  Nigdy go takim nie widziałem — powiedział Craig.
—  Zwykle jest taką zimną rybą — przytaknęła Sally-Anne. „Rozkazałem wojsku i jednostkom policji przystąpić do pościgu
i ująć sprawców tego strasznego czynu. Znajdziemy ich i tych, którzy ich wspierają; poczują oni na własnej skórze gniew ludu. Nie będziemy dłużej znosić tych dysydentów."
—  Dobrze — kiwnęła głową Sally-Anne — nie mogę powiedzieć, żebym kiedykolwiek go lubiła... do dziś.
—  Kochanie, nie ciesz się z tego za bardzo — ostrzegł ją Craig. — Pamiętaj, że to Afryka, a nie Ameryka czy Wielka Brytania. Ten kraj ma inny charakter. Tutaj słowa mają inne znaczenie, takie słowa jak „ująć" czy „pościg".                                     i
—  Craig, wiem, że zawsze sympatyzujesz z Matabele, ale tym razem na pewno...
—  W porządku — zgodził się, unosząc dłoń — przyznaję. Matabele są jedyni w swoim rodzaju, moja rodzina zawsze wśród nich żyła, biliśmy i wykorzystywaliśmy ich, walczyliśmy z nimi, wyrzynąliśmy ich... byliśmy w zamian wyrzynani przez nich. Ale również dbaliśmy o Matabele i szanowaliśmy ich, poznaliśmy ich i, tak, pokochaliśmy. Nie znam Maszona. Są tajemniczy i zimni, sprytni i podstępni. Nie znam ich języka i nie ufam im. Dlatego wolę mieszkać w kraju Matabele.
—  Chcesz powiedzieć, że Matabele to święci, że nie są zdolni do
160
popełnienia czegoś tak strasznego? — Zdenerwował Sally-Anne, jej głos się zaostrzył, więc szybko zaczął uspokajać dziewczynę.
—  Dobry Boże, nie! Są okrutni jak każde afrykańskie plemię, ale bardziej wojowniczy. W dawnych czasach, kiedy najeżdżali jakieś obce plemię, zwykle podrzucali niemowlęta w powietrze i łapali je na ostrza swoich włóczni, wpychali stare kobiety do ognisk i śmiejąc się patrzyli, jak płoną. Okrucieństwo w Afryce ma inny wymiar. Jeśli tu się żyje, trzeba to szybko zrozumieć. — Przerwał i uśmiechnął się. — Kiedyś dyskutowałem
0  politycznej filozofii z człowiekiem z plemienia Matabele, byłym partyzantem, i wyjaśniałem mu pojęcie demokracji. Odpowiedział mi: „To mogłoby się sprawdzić w twoim kraju, ale tutaj nie działa. Tutaj to nie działa." Nie rozumiesz? W tym tkwi sedno sprawy. Afryka tworzy własne zasady i według nich funkcjonuje; postawię milion dolarów przeciwko szczypcie odchodów słonia, że w ciągu najbliższych tygodni zobaczymy parę ciekawych rzeczy, których nie zobaczyłabyś w Pensylwanii czy Dorset! Kiedy Mugabe mówi „zniszczyć"; nie ma na myśli „zaaresztować
1 postawić przed niezawisłym sądem". Jest Afrykaninem imana myśli dokładnie to: zniszczyć!
To było w środę, a później nadszedł piątek, dzień targowy w King's Lynn, dzień, w którym wyjeżdżano do Bulawayo po zakupy i aby spotkać się ze znajomymi. Craig i Sally-Anne wyjechali wcześnie rano. Pojechała za nimi nowa pięciotonowa ciężarówka zapełniona Matabele z rancza, którzy skorzystali z darmowego przewozu i wybrali się do miasta. Mieli na sobie najlepsze ubrania i śpiewali podekscytowani.
Craig i Sally-Anne natknęli się na blokadę niedaleko skrzyżowania przy Thabas Indunas. Ruch był wstrzymany na jakichś stu metrach i Craig zorientował się, że większość pojazdów jest odsyłana z powrotem.
—  Poczekaj! — powiedział Sally-Anne, zostawił ją w landroverze i pobiegł na czoło kolumny stojących samochodów.
Nie była to zwykła, tymczasowa blokada. Po obu stronach autostrady stały ciężkie karabiny maszynowe w otoczonych workami z piaskiem gniazdach, a dalej ustawiono lekkie karabiny maszynowe, na wypadek gdyby jakiś pędzący pojazd przerwał blokadę.
Właściwa barykada składała się z beczek wypełnionych betonem i metalowych płytek ze sterczącymi ostrzami, które miały przebijać opony. Strażnicy byli z Trzeciej Brygady — nosili charakterystyczne berety w kolorze burgunda ze srebrnymi odznakami. Ich maskujące mundury polowe w paski nadawały im tygrysi wygląd kotów z dżungli.
—  Co się dzieje, sierżancie? — Craig spytał jednego z nich.
t— Droga jest zamknięta, marnbo — odpowiedział mu uprzejmie mężczyzna. — Mogą przejechać jedynie posiadacze przepustek wojskowych.
—  Muszę dostać się do miasta.
U — Lioput poluje w demooid
161
—  Nie dzisiaj. — Żołnierz pokręcił głową. — Bulawayo nie jest dzisiaj dobrym miejscem do odwiedzin.
Jakby dla potwierdzenia jego słów od strony miasta dobiegł ich przytłumiony odgłos wystrzałów. Zabrzmiał jak trzask zielonych gałązek w ognisku i włosy na przedramionach Craiga uniosły się odruchowo. Bardzo dobrze znał ten dźwięk, który obudził teraz koszmarne wspomnienia z czasów wojny. Był to odgłos odległego ognia z karabinów maszynowych.
—  Wracaj do domu, mambo — powiedział sierżant przyjaznym głosem. — To już nie jest twoja indaba.
Nagle Craig zaniepokoił się bardzo o bezpieczny powrót do King's Lynn ciężarówki pełnej jego ludzi. Pobiegł z powrotem do landrovera, ostro wykręcił i wyjechał ze sznura stojących samochodów.
—  O co chodzi, Craig?
—  Chyba się zaczęło — powiedział ponuro i nacisnął do oporu pedał gazu.
Spotkali ciężarówkę z King's Lynn toczącą się wesoło w ich stronę; kobiety śpiewały i klaskały, a ich sukienki łopotały lekko na wietrze. Craig dał znak, żeby się zatrzymali, i wskoczył na stopień. Shadrach, w szarym garniturze, który dał mu Craig, siedział na honorowym miejscu obok kierowcy.
—  Zawróćcie — rozkazał Craig. — Wracajcie do Kingi-Lingj. Jest duży problem. Nikt nie może opuścić Kingi-Lingi, dopóki to się nie skończy.
—  Czy to żołnierze Maszona?
—  Tak — odpowiedział Craig. — Trzecia Brygada.
—  Szakale i synowie jedzących łajno szakali — powiedział Shadrach i splunął przez otwarte okno.
„Twierdzenie, że tysiące niewinnych ludzi zostało zamordowanych przez państwowe siły bezpieczeństwa, to nonsens... — Minister sprawiedliwości Zimbabwe w ciemnym garniturze i białej koszuli wyglądał jak wzięty makler. Uśmiechał się ironicznie na ekranie telewizora; twarz lśniła mu lekko od potu, bo lampy łukowe, które jedynie uwydatniały węglową czerń jego skóry, mocno grzały. — Jeden czy dwóch cywili zginęło w krzyżowej wymianie ognia między siłami bezpieczeństwa a wyjętymi spod prawa dysydentami matabelskimi, ale tysiące?! Ha, ha, ha! — zaśmiał się jowialnie. — Gdyby zginęły tysiące, to chciałbym, żeby ktoś pokazał mi ich ciała. Nic o nich nie wiem."
—  Cóż... — Craig wyłączył telewizor. — To wszystko, co powiedzą d w Harare. — Sprawdził, która godzina. — Już prawie ósma, zobaczmy, co ma do powiedzenia BBC.
W czasie rządów reżimu Smitha z jego drakońską cenzurą każdy myślący człowiek w środkowej Afryce zapewnił sobie dostęp do odbiornika
162
krótkich fal radiowych. Ciągle warto było stosować się do tej zasady. Craig miał odbiornik marki Yaesu Musen; znalazł afrykański serwis BBC na częstotliwości 2171 kiloherców.
„Rząd Zimbabwe wydalił z kraju Matabele wszystkich zagranicznych dziennikarzy. Ambasador Zjednoczonego Królestwa wyraził premierowi Zimbabwe głębokie zaniepokojenie rządu Jej Królewskiej Mości, wywołane doniesieniami o okrutnych czynach popełnianych przez siły bezpieczeństwa..."
Craig przełączył na Radio Republiki Południowej Afryki, które
przemówiło jasno i wyraźnie: .....napływ setek nielegalnych uchodźców
zza północnej granicy z Zimbabwe. Wszyscy uchodźcy należą do plemienia Matabele. Przedstawiciel jednej z grup opisał masakrę wieśniaków i cywili, której był świadkiem. «Zabijają każdego — powiedział. — Kobiety i dzieci, a nawet kury i kozy.» Inny uchodźca prosił: «Nie odsyłajcie nas z powrotem. Żołnierze nas zabiją.»"
Craig przeszukał pasma i znalazł Głos Ameryki.
„Joshua Nkomo, przywódca partii ZAPU, przybył do sąsiedniej Botswany po ucieczce z kraju. «Zastrzelili mojego kierowcę —powiedział naszemu reporterowi z tamtego regionu. — Mugabe chce mojej śmierci. Postanowił dostać mnie w swoje ręce.»
...Po ostatnich aresztowaniach i zatrzymaniach wszystkich pozostałych ważniejszych członków partii ZAPU wyjazd Nkomo z Zimbabwe pozbawia naród ostatniego przywódcy i przedstawiciela...
...Tymczasem rząd Roberta Mugabe zablokował dopływ wszelkich informacji z zachodniej części kraju, wszyscy zagraniczni dziennikarze zostali wydaleni, a prośba Międzynarodowego Czerwonego Krzyża o wpuszczenie obserwatorów została odrzucona."
— Skąd ja to znam — wymamrotał Craig. — Mam nawet takie samo uczucie mdłości na dnie żołądka, kiedy tego słucham.
W poniedziałek były urodziny Sally-Anne. Po śniadaniu pojechali razem do Queen's Lynn po jej prezent. Craig powierzył go pani Groene-wald, żonie nadzorcy, żeby zachować go w tajemnicy i przygotować niespodziankę.
—  Och, Craig, on jest piękny.
—  Teraz obaj będziemy trzymać cię w King's Lynn — odrzekł. Sally-Anne wzięta na ręce szczeniaka w kolorze miodu i pocałowała
go w mokry nos, a piesek odwzajemnił się jej liźnięciem.
—  To rodezyjski ridgeback — oznajmił Craig — a raczej powinno się go teraz nazywać zimbabweńskim ridgebaclriem.
Skóra szczeniaka wydawała się na niego za duża. Zwisała w zmarszczkach nad czołem, co nadawało mu wygląd zmartwionego. Grzbiet miał zbudowany w sposób charakterystyczny dla tej rasy.
163
—  Spójrz na jego łapy! — krzyknęła Sally-Anne. — Będzie z niego potwór. Jak mam go nazwać?
Craig ogłosił ten dzień wolnym od pracy, aby uczcić urodziny Sally-Anne. Zabrali psiaka i lunch nad główną tamę pod domostwem i zastanawiali się nad imieniem. Sally-Anne nie zgodziła się na propozycję Craiga: „Pies".
Tkacze o czarnych głowach machały skrzydłami, pokrzykiwały i zwisały do góry nogami z gniazd w kształcie koszy nad ich głowami. W koszyku leżała zimna butelka białego wina, którą włożył Joseph. Szczeniak ganiał koniki polne, aż padł wyczerpany na kocu obok Sally-Anne. Skończyli wino, a potem się kochali, i Sally-Anne szepnęła z powagą:
—  Szsz! Nie zbudź szczeniaka!
Jechali z powrotem na wzgórza, kiedy Sally-Anne powiedziała nagle:
—  Cały dzień nie mówiliśmy o kłopotach.
—  Nie psujmy tego.
—  Nazwę go Buster.
—  Dlaczego?
—  Pierwszego szczeniaka, jakiego dostałam, nazwałam Buster. Dali Busterowi kolację w misce z napisem „Pies", którą Craig dla
niego kupił, a potem przygotowali mu posłanie obok pieca w pustej skrzynce po winie. Oboje byli przyjemnie zmęczeni; tego wieczora darowali sobie pracę nad książką i zdjęciami i poszli spać od razu po kolacji. Craiga obudził odgłos strzelaniny. Pozostały po wojnie odruch wyrzucił go z łóżka, zanim całkiem oprzytomniał. Strzelano z karabinu maszynowego, krótkimi seriami w bardzo niewielkich odstępach, jak zauważył; krótkie serie oznaczały dobrych, wyćwiczonych strzelców. Znajdowali się w dole przy wiosce albo przy warsztacie. Próbował ocenić odległość.
Odnalazł protezę i, już zupełnie przytomny, przymocował pasek; jego pierwsze myśli pobiegły do Sally-Anne. Schylony poniżej poziomu parapetu okien wrócił do łóżka i ściągnął ją na podłogę.
Była naga i nieprzytomnie zaspana.
—  O co chodzi?
—  Masz. — Podał jej sukienkę. — Ubierz się, ale nie podnoś głowy. Kiedy wciągała na siebie sukienkę, on starał się uporządkować
myśli. W domu nie było broni, nie licząc noży kuchennych i siekierki do rąbania drewna na ognisko na tylnej werandzie. Nie było osłoniętych workami z piaskiem kryjówek ani strefy obronnej z zasiekami i reflektorami, ani nadajnika radiowego — żadnego z najbardziej podstawowych środków obrony, w które kiedyś było zaopatrzone każde farmerskie domostwo.
Rozległ się kolejny odgłos wystrzału i krzyk kobiety, po czym stłumiony wrzask nagle się urwał.
—  Co się dzieje? Kto to? — Głos Sally-Anne brzmiał równo
164
i dźwięcznie. Była już przytomna i nie bała się. Poczuł, że jest z niej dumny. — Czy to dysydenci?
—  Nie wiem, ale nie będziemy tu czekać, żeby się dowiedzieć — powiedział ponuro.
Spojrzał w górę na łatwopalną słomę dachu. Najlepiej dla nich byłoby wydostać się z domu i skryć w buszu. Żeby to zrobić, musieli odwrócić uwagę napastników.
—  Zostań tu — nakazał. — Włóż buty i bądź gotowa do ucieczki. Wrócę za chwilę.
Przetoczył się pod oknem do samej ściany i stanął na nogi. Drzwi sypialni nie były zamknięte na klucz; wyskoczył na korytarz. Zmarnował dziesięć sekund przy telefonie — wiedział, że przecięli druty, co zostało natychmiast potwierdzone głuchą, martwą ciszą w słuchawce. Zostawił ją dyndającą na przewodzie i pobiegł do kuchni.
Mógł wymyślić tylko jeden sposób odwrócenia uwagi — światło. Uderzył włącznik zdalnie sterowanej prądnicy i dobiegł go słaby szmer z maszynowni po przeciwnej stronie podwórza; żarówki nad jego głową zajarzyły się żółto, a potem zajaśniały pełnym blaskiem. Otworzył skrzynkę z bezpiecznikami nad tablicą rozdzielczą, włączył światło w domu, potem na werandzie i w ogrodzie od frontu. Tył budynku pozostał nie oświetlony. Craig postanowił, że właśnie tędy się przedostaną i będą musieli zrobić to szybko. Napastnicy nie zaatakowali jeszcze domostwa, ale mogło to wkrótce nastąpić.
Wybiegł z kuchni, przystanął przy tylnych drzwiach świetlicy i zerknął przez nie na ogród i werandę, żeby sprawdzić oświetlenie. Zieleń trawników miała w sztucznym świetle dziwny, soczyście zielony kolor, dżakarandy górowały nad nimi niczym sklepienie katedry. Strzelanina ustała, ale poniżej, przy wiosce robotników, lamentowała jakaś kobieta, oznajmiając tym płaczliwym, afrykańskim dźwiękiem żałobę. Kiedy go usłyszał, poczuł gęsią skórkę.
Craig wiedział, że już wchodzą na wzgórze, i kiedy odwracał się, żeby wrócić do Sally-Anne, uchwycił jakiś lekki ruch na granicy światła; zmrużył oczy i próbował go zidentyfikować. Gdyby rozpoznał atakujących, poprawiłby nieco swoje położenie, ale zwlekając marnował jednocześnie cenne sekundy.
To był biegnący mężczyzna, zbliżający się do domu, Murzyn, nagi — nie, w przepasce biodrowej. Właściwie nie biegł, tylko zataczał się i chwiał jak pijany. W światłach werandy połowa jego dała lśniła, jakby była świeżo posmarowana oliwą, i Craig zdał sobie sprawę, że to krew. Człowiek był umazany własną krwią skapującą z niego jak woda z sierści psa myśliwskiego, który właśnie wyszedł na brzeg z kaczką w zębach.
* Po chwili jeszcze większy, straszny szok. Craig zorientował się, że to stary Shadrach, i bez zastanowienia ruszył mu na pomoc. Kopnął na oścież oszklone drzwi świetlicy, wybiegł na werandę i przeskoczył niską
165
ściankę. Sapał Shadracha w ramiona, w momencie kiedy ten właśnie miał upaść, i wziął go na ręce. Zaskoczył go niewielki ciężar ciała starca. Craig przeniósł go jednym skokiem na werandę i kucnął przy nim za ścianką.
Trafili go w ramię, tuż nad łokciem. Kość była strzaskana i ręka wisiała na strzępie ciała. Shadrach przytulał ją do piersi, jakby przytulał ssące niemowlę.
—  Nadchodzą — powiedział Craigowi ostatkiem tchu. — Musicie uciekać. Zabijają naszych ludzi, was też zabiją.
Zakrawało na cud, że stary człowiek mógł mówić, a co dopiero ruszać się i biec z taką raną. Skulony za ścianą oderwał zębami pas bawełny z przepaski biodrowej i zaczął owijać nim ramię nad raną. Craig odsunął jego dłoń i sam zawiązał węzeł.
—  Musisz uciekać, paniczu. — I nim Craig mógł go powstrzymać, stanął na nogi i zniknął w ciemności za światłem reflektorów.
„Ryzykował życie, żeby mnie ostrzec", Craig patrzył za nim przez sekundę, a potem podniósł się i, pochylony, wbiegł z powrotem do domu.
SaUy-Anne była tam, gdzie ją zostawił, skulona pod oknem. Światło wpadało przez nie żółtym kwadratem; zauważył, że spięła włosy z tyłu głowy, włożyła koszulkę i szorty, a teraz wiązała lekkie skórzane tenisówki.
—  Grzeczna dziewczynka. — Ukląkł przy niej. — Chodźmy.
—  Buster — odpowiedziała. — Mój piesek!
—  Na Boga, dziewczyno!
—  Nie możemy go zostawić! — Miała ten uparty wyraz twarzy, który zdążył już dobrze poznać.
—  Poniosę cię, jeśli będę musiał — ostrzegł ją ostro i, podnosząc się szybko, zaryzykował ostatni rzut oka ponad parapetem.
Trawniki i ogród wciąż były jasno oświetlone. Z doliny wyłaniały się ciemne sylwetki mężczyzn, uzbrojonych mężczyzn idących równą tyralierą. Przez chwilę nie wierzył własnym oczom, a potem osunął się z ulgą.
—  Dzięki d, Boże! — wyszeptał.
Zorientował się, że zaczyna odreagowywać napięcie. Czuł się słaby i drżący, wziął Sally-Anne w ramiona i uściskał ją.
— Już w porządku — powiedział. — Wszystko będzie w porządku.
—  Co się stało?
—  Przybyły siły bezpieczeństwa — odpowiedział. Rozpoznał berety w kolorze burgunda ze srebrnymi odznakami, które mieli mężczyźni zbliżający się do domu trawnikiem. — Trzecia Brygada jest tutaj, już nic się nam nie stanie.
Wyszli na frontową werandę, aby przywitać swoich wybawców; Sally-Anne niosła szczeniaka w ramionach, a Craig obejmował ją ramieniem.
—  Bardzo się cieszę, że widzę pana i pańskich ludzi, sierżancie — Craig powitał podoficera prowadzącego pierwszą linię żołnierzy.
—  Proszę wejść do środka. — Sierżant wykonał bronią rozkazujący, a może nawet grożący gest.
166
Był wysokim mężczyzną o długich, muskularnych kończynach, twarz miał zimną i obojętną i Craig poczuł, jak jego ulga topnieje. Coś było nie tak. Linia żołnierzy zamknęła się jak sieć wokół domostwa, podczas gdy strzelcy wychodzili naprzód parami, osłaniając się nawzajem — była to klasyczna taktyka walk ulicznych — szybko podeszli do domu i, wybijając okna i boczne drzwi, zalali wnętrze. Z tyłu domu rozległ się brzęk tłuczonego szkła. Zaczęła się niszczycielska rewizja.
—  Co się dzieje, sierżancie? — Craiga ogarnął gniew i tym razem gest wysokiego sierżanta był bez wątpienia wrogi.
Craig i Sally-Anne wycofali się przed nim do jadalni i stanęli na środku pokoju obok wielkiego stora, przodem do uniesionego karabinu; Craig obejmował dziewczynę opiekuńczo.
Dwóch żołnierzy wśliznęło się przez drzwi frontowe i zameldowało coś sierżantowi niezrozumiałym dla Craiga bełkotem maszona. Sierżant przyjął wiadomość skinieniem głowy i wydał im jakiś rozkaz. Ustawili się posłusznie wzdłuż ściany z bronią wycelowaną prosto w białych ludzi na środku pokoju.
—  Gdzie są światła? — spytał sierżant, a kiedy Craig mu odpowiedział, poszedł je włączyć i w pokoju zrobiło się jasno.
t- Co tu się dzieje, sierżancie? — powtórzył Craig, zły i niepewny. Znów zaczaj się bać o Sally-Anne.
Sierżant zignorował pytanie i podszedł do drzwi. Zawołał jednego z żołnierzy na trawniku, a ten przybiegł natychmiast. Miał przenośny nadajnik radiowy przywiązany do pleców, z anteną w kształcie skor-pioniego ogona wystającą znad ramienia. Sierżant powiedział coś łagodnie do mikrofonu i wrócił do pokoju. .
Czekali teraz bez ruchu. Craigowi wydawało się, że w ciszy minęła godzina, ale nie upłynęło pięć minut, gdy sierżant lekko przechylił głowę nasłuchując. Craig też to usłyszał — rytm silnika pracującego w innym tempie niż dieselowska prądnica. Kiedy zabrzmiał głośniej, Craig wiedział już, że to landrover.
Podjechał podjazdem, omiótł reflektorami okna; zapiszczały hamulce i zachrzęśdł żwir. Wyłączono silnik, trzasnęły drzwi, a potem rozległy się kroki grupy mężczyzn idących po werandzie.
Generał Peter Fungabera wprowadził swoich oficerów przez oszklone drzwi. Beret miał nasunięty na jedno oko, a na szyi dobrany kolorem jedwabny szalik. Oprócz pistoletu w zawieszonej u boku kaburze za całą broń miał oprawioną w skórę laskę.
Za nim szedł wysoki, przygarbiony kapitan Timon Nbebi — nie-odgadnione oczy schował za okularami w stalowej oprawce. Miał w ręku skórzany mapownik, a na ramieniu pistolet maszynowy, wiszący na pasku. * — Peter! — Ostrożność hamowała radość Craiga. Wszystko było zbyt przemyślane, zbyt kontrolowane, zbyt groźne. — Zginęło kilku moich ludzi. Mój induna jest gdzieś tam na zewnątrz, ciężko ranny.
167
— Wróg poniósł wiele strat w ludziach—przytaknął Peter Fungabera.
— Wróg? — Craiga zamurowało.
—  Dysydenci. — Peter ponownie kiwnął głową. — Matabelscy dysydenci.
— Dysydenci?—Craig wpatrywał się w niego zdumiony. — Shadrach dysydentem? To szaleństwo, to prosty, niewykształcony pastuch i nie obchodzi go polityka...
—  Pozory często mylą. — Peter Fungabera odsunął stojące przy końcu stołu krzesło i postawił na nim nogę, opierając łokieć na kolanie. Timon Nbebi położył na stole przed dowódcą mapownik, cofnął się i stanął w obronnej pozycji, trzymając pistolet maszynowy za kolbę.
—  Czy ktoś mógłby mi w końcu powiedzieć, co tu się do cholery dzieje, Peter? — Craig, wyprowadzony z równowagi, nie panował nad nerwami. — Ktoś zaatakował moją wioskę, zabito moich ludzi, Bóg jeden wie, ilu. Czemu nie gonisz napastników?
—  Strzelanina się skończyła — odparł Peter Fungabera. — Oczyściliśmy to gniazdo żmij ze zdrajców, których hodowałeś w tym twoim kolonialnym majątku.
—  O czym u licha mówisz? — Teraz Craig zupełnie stracił głowę. — Chyba nie mówisz poważnie?!
— Poważnie? — Peter uśmiechnął się swobodnie. Wyprostował się i zdjął nogę z krzesła. Podszedł do nich i spojrzał im w oczy. — Piesek. — Wciąż się uśmiechał. — Jaki śliczny.
Wziął Bustera z rąk Sally-Anne, zanim zorientowała się, co ma zamiar zrobić. Wrócił do końca stołu, pieszcząc zwierzątko, skrobiąc je za uchem. Wciąż było na pół śpiące i skomlało cichutko, obwąchując człowieka i szukając instynktownie sutka nutki.
—  Poważnie? — Peter powtórzył pytanie. — Chcę przekonać was ' raz na zawsze, jak bardzo jestem poważny.
Upuścił szczeniaka na wyłożoną kamieniami podłogę. Psiak upadł na grzbiet i leżał oszołomiony. Fungabera oparł but na klatce piersiowej zwierzątka i strzaskał ją całym ciężarem dała. Szczeniak pisnął tylko raz, kiedy zapadły się żebra.
—  Oto jaki jestem poważny. — Już się nie uśmiechał. — Wasze życie ma dla mnie taką samą wartość, jaką miało to zwierzę.
Sally-Anne jęknęła cicho i odwróciła się, chowając twarz na piersi Craiga. Miała mdłości i Craig czuł, że próbuje nad nimi zapanować. Peter Fungabera kopnął żółte zwłoki do kominka i usiadł.
— Już dosyć zmarnowaliśmy czasu na przedstawienia — powiedział i otworzył skórzany mapownik, rozkładając na stole przed sobą dokumenty. — Panie Mellow, działał pan jako agent prowcateur opłacany przez słynną amerykańską CIA...
—  To cholerne kłamstwo! — krzyknął Craig, ale Peter zignorował ten wybuch.
168
— Pańskim lokalnym zwierzchnikiem był amerykański agent Morgan Oxford z ambasady Stanów Zjednoczonych, podczas gdy główny zwierzchnik i mocodawca to niejaki Henry Pickering, podający się za wysokiego urzędnika Banku Światowego w Nowym Jorku. Zaangażował zarówno pana, jak i pannę Jay...
—  To nieprawda!
— Pańskie wynagrodzenie wynosiło sześćdziesiąt tysięcy dolarów rocznie, a celem pańskiej misji było utworzenie w kraju Matabele ośrodka wywrotowego, co zostało sfinansowane pieniędzmi z funduszy CIA, przekazanymi panu w formie pożyczki przez zależny od CIA oddział Banku Światowego. Wyasygnowana suma wynosiła pięć milionów dolarów.
— Jezu, Peter, to nonsens i ty o tym wiesz.
—  W dalszym ciągu przesłuchania będzie się pan do mnie zwracał „sir" albo „generale Fungabera", czy to jasne? — Odwrócił się i zaczął nasłuchiwać: nagle coś się wydarzyło za oszklonym oknem. Brzmiało to tak, jakby nadjechał konwój lekkich ciężarówek z następnymi oddziałami. Słychać było wykrzykiwane w języku maszona rozkazy. Przez szklane drzwi Craig ujrzał tuzin żołnierzy dźwigających na werandę ciężkie skrzynie.
Peter Fungabera spojrzał pytająco na Timona Nbebiego, który skinieniem głowy odpowiedział na nie wypowiedziane pytanie.
—  Dobrze! — Peter Fungabera odwrócił się znów twarzą do Craiga. — Możemy kontynuować. Nawiązał pan rozmowy ze znanymi matabelsldmi zdrajcami, korzystając ze swojej świetnej znajomości języka i charakteru tego krnąbrnego ludu...
—  Nie podasz żadnego nazwiska, bo nie było takich ludzi.
Peter Fungabera skinął na Timona Nbebiego. Ten krzyknął jakiś rozkaz.
Żołnierze wprowadzili do pokoju mężczyznę. Był bosy, ubrany tylko w szorty khaki i wychudzony do tego stopnia, że jego olbrzymia głowa wyglądała groteskowo. Była ogolona, pokryta guzami i świeżymi strupami, a żebra pokrywały szramy po biciu —prawdopodobnie użyto niesławnych biczy ze skóry hipopotama, zwanych sjambokami.
—  Znasz tego białego? — zapytał go Peter Fungabera. Mężczyzna gapił się na Craiga. Oczy miał zamglone i matowe, jakby posypane kurzem.
—  Nigdy go nie widziałem... — zaczął Craig, ale przerwał, ponieważ go rozpoznał. To był towarzysz Dolar, najmłodszy i najbardziej wojowniczy z mężczyzn z Zambezi Waters.
—  Tak? — zachęcił go Peter, znów się uśmiechając. — Co chciał pan powiedzieć, panie Mellow?
*— Chcę zobaczyć się z kimś z brytyjskiego przedstawicielstwa — powiedział Craig — a panna Jay chciałaby zadzwonić do ambasady Stanów Zjednoczonych.
169
—  Oczywiśde. — Kiwnął głową Peter Fungabera. — Wszystko w swoim czasie, ale najpierw musimy skończyć to, co zaczęliśmy. — Odwrócił się znów do Dolara. — Znasz tego białego?
Towarzysz Dolar skinął głową.
—  Dał nam pieniądze.
—  Zabierzde go — rozkazał Fungabera. — Dbajde o niego i dajde mu coś do jedzenia. A teraz, panie Mellow, czy wdąż zaprzecza pan, że kontaktował się z wywrotowcami? — Nie czekał na odpowiedź, tylko gładko przeszedł dalej: — Stworzył pan w tym majątku arsenał z bronią z zamiarem użycia jej w zamachu stanu przedwko wybranemu przez lud rządowi. Zamach ten miał wynieść do władzy proamerykańskiego dyktatora...
—  Nie — powiedział spokojnie Craig. — Nie mam żadnej broni. Peter Fungabera westchnął.
—  Pańskie zaprzeczenia są bezcelowe... i męczące. — Potem rzudł do wysokiego maszońskiego sierżanta: — Wyprowadź ich!
Pierwszy wyszedł na werandę, gdzie jego ludzie ustawili skrzynie.
—  Otwórzcie je — rozkazał, a żołnierze odbili zadski i podnieśli wieka.
Craig rozpoznał broń złożoną w skrzyniach. Były to amerykańskie karabiny maszynowe Armalite 5,56 mm AR 18. Po sześć w każdym opakowaniu, nowiutkie, jeszcze w fabrycznym smarze.
—  Nie mam z nimi nic wspólnego — zaprzeczył gwałtownie.
—  Wyczerpujesz moją derpliwość. — Peter Fungabera odwródł się do Timona Nbebiego. — Przyprowadź tego drugiego białego.
Hans Groenewald, nadzorca Craiga, został wydągnięty z kabiny jednej z zaparkowanych dężarówek i wprowadzony na werandę. Ręce miał skute na plecach i był przerażony. Wydawało się, że z jego szerokiej, opalonej twarzy uszło powietrze, pojawiły się na niej grube, dężkie zmarszczki i zwoje luźnej skóry jak na chorym ogarze, a demna opalenizna zbladła do koloru kawy z mlekiem. Oczy miał nabiegłe krwią i kaprawe jak oczy pijaka.
—  Przechowywałeś tę broń w szopach dągników na tym ranczo? — spytał Peter Fungabera, ale nikt nie usłyszał odpowiedzi Groenewalda.
—  Mów głośniej, człowieku.
—  Tak, przechowywałem ją, sir.
—  Z czyjego polecenia?
Groenewald spojrzał żałośnie na Mellowa i nagle serce Craiga skuł lód, a fala zimna rozeszła się w dół do brzucha i lędźwi.
—  Z czyjego polecenia? — powtórzył derpliwie Peter Fungabera.
—  Z polecenia pana Mellowa, sir.
—  Zabrać go.
Gdy strażnicy odprowadzali go z powrotem do dężarówki, Groenewald miał odwróconą głowę, oczy utkwione w Craiga i umęczony wyraz twarzy. Nagle krzyknął:
170
—  Przepraszam, panie Mellow, mam żonę i dzied...
Jeden ze strażników wymierzył kolbą karabinu dos w żołądek Groenewalda, tuż poniżej żeber. Groenewald stradł oddech i zgiął się wpół. Byłby upadł, ale schwytali go za ramiona i wrzudli do kabiny. Kierowca dężarówki włączył silnik i wielka maszyna zjechała z łoskotem ze wzgórza.
Peter Fungabera wprowadził ich z powrotem do jadalni i usiadł przy końcu stołu. Przekładając i studiując papiery z mapownika nie zwracał uwagi na Craiga i Sally-Anne. Zmuszono ich do ustawienia się naprzedwko przy śdanie; z każdej strony stał jeden żołnierz. Zapadła długa dsza. Mimo że Craig zdawał sobie sprawę, że dsza ta jest zamierzona, chdał ją przerwać, wykrzyczeć, że jest niewinny, zaprotestować przedwko kłamstwom, półprawdom i przekłamaniom, sied, w którą powoli ich wplątywano.
Obok niego stała wyprostowana Sally-Anne, zadskała dłonie na wysokośd pasa, aby powstrzymać ich drżenie. Jej twarz pod denka, lśniącą warstwą potu miała chorobliwy zielony oddeń, a oczy co raz to biegły w stronę kominka, gdzie jak porzucona zabawka leżało zgniedone dało psiaka.
W końcu Peter Fungabera odsunął na bok papiery i odchylił się na krześle, uderzając lekko laską w blat stołu.
—  Stryczek — powiedział — zbrodnia pańska i panny Jay...
—  Ona nie ma z tym nic wspólnego. — Craig objął ją opiekuńczo ramieniem.
—  Kobiece dolne narządy są mniej odporne na gwałtowne opuszczenie zapadni szafotu — zauważył Peter Fungabera. — Skutki mogą być dość dziwne, tak przynajmniej słyszałem. — Słowa te wywołały obraz, który przyprawił Craiga o mdłości, ślina wypełniła mu usta. Połknął ją i nie był w stanie wydobyć z siebie głosu.
—  Na szczęście nie musi do tego dojść. Wybór należy do was. Palce Petent bawiły się laską. Craig złapał się na tym, że uparde
wpatruje się w jego ręce. Wnętrze dłoni i długich, potężnych palców było delikatnie różowe, miękkie.
—  Sądzę, że jesteście ofiarami waszych imperialistycznych, kapitalistycznych zwierzchników. — Peter znów się uśmiechnął. — Mam zamiar puścić was wolno.
Głowy obojga podskoczyły gwałtownie i spojrzeli mu w twarz.
—  Tak, chyba mi nie wierzyde, ale mówię poważnie. Osobiście trochę was polubiłem. Powieszenie was nie sprawiłoby mi szczególnej przyjemności. Oboje madę artystyczny talent i marnotrawstwem byłoby go zniszczyć, a od tej pory już nie będziede mogli zrobić nic złego.
Wdąż milczeli, zaczęła się w nich budzić nadzieja, ale bali się, wyczuwając, że to tylko część okrutnej zabawy w kotka i myszkę.
— Jestem gotów złożyć wam propozycję. Jeśli przyznade się do wszystkiego, złożyde pełne zeznania, nie przemilczając niczego, każę was
171
odstawić na granicę z dokumentami podróży i wszelkimi ruchomościami i wartościowymi przedmiotami, które wybierzecie. Każę was wypuścić, żebyście odjechali i nie siali niepokoju wśród nas.
Odczekał chwilę uśmiechając się, a jego laska stukała w blat stołu, co brzmiało jak przeciekający kran. To rozpraszało Craiga. Zorientował się, że nie jest w stanie jasno myśleć. Wszystko stało się za szybko. Peter Fungabera ciągle wytrącał go z równowagi, zmieniając kierunki ataku. Potrzebował czasu, żeby wziąć się w garść i zacząć znów myśleć jasno i logicznie.
—  Zeznania? — wybuchnął. — Jakie zeznania? Jedno z twoich przedstawień przed sądem ludowym? Publiczne poniżenie?
—  Nie, nie sądzę, żebyśmy poszli tak daleko — zapewnił go Fungabera. — Potrzebuję tylko twojego spisanego oświadczenia, spisu twoich zbrodni i machinacji twoich mocodawców. Zeznania poświadczą świadkowie, a potem zostaniecie odstawieni pod eskortą na granicę i wypuszczeni na wolność. Wszystko załatwimy jasno, prosto i, jeśli wolno mi tak powiedzieć, w bardzo cywilizowany i humanitarny sposób.
—  Oczywiście przygotujecie mi zeznanie do podpisania? — spytał gorzko Craig, a Peter zachichotał.
—  Cóż za spostrzegawczość. — Wybrał jeden z dokumentów z leżącego przed nim stosu. — Oto ono. Musisz tylko wstawić datę i podpisać.
Nawet Craig dał się zaskoczyć.
—  Przepisaliście już na maszynie?
Nikt nie odpowiedział, a kapitan Nbebi przyniósł mu dokument.
— Proszę najpierw przeczytać, panie Mellow — zachęcił go.
Były to trzy duże kartki papieru zapisanego na maszynie, w większości zapełnione demaskacjami jego „imperialistycznych mocodawców" i skrajnie lewicowymi, histerycznymi frazesami. Ale w tym grochu z kapustą, niczym śliwki w puddingu zdarzały się niezaprzeczalne fakty, oskarżenia, które były prawdziwe.
Przeczytał tekst powoli, próbując zmusić otępiały mózg do jasnego myślenia, ale wszystko było takie nierealne, jak ze snu, wydawało się nie dotyczyć go tak naprawdę—dopóki nie przeczytał słów, które wstrząsnęły nim tak, że w pełni odzyskał przytomność umysłu. Słowa te były tak znajome, tak dobrze je pamiętał, że wżerały się w jądro jego duszy jak stężony kwas.
„W pełni uznaję, że moimi czynami udowodniłem, iż jestem wrogiem państwa i narodu Zimbabwe."
Dokładnie takich samych słów użyto w innym podpisanym przez niego dokumencie — nagle przejrzał całą intrygę.
—  King's Lynn—szepnął i spojrzał znad spisanego zeznania na Petent Fungaberę. —To o to w tym wszystkim chodzi. Chcesz dostać King's Lynn!
Zapadła cisza zakłócana jedynie uderzeniami laski o blat stołu. Peter Fungabera doskonale nad sobą panował i wciąż się uśmiechał.
172
—  Miałeś wszystko zaplanowane od samego początku. Zabezpieczenie mojej pożyczki... tam wpisałeś tę klauzulę.
Ospałość i odrętwienie opadły z Craiga; poczuł, że znów wzbiera w nim gniew. Rzucił zeznanie na podłogę. Podniósł je kapitan Nbebi i trzymał niezgrabnie w dłoniach. Craig zatrząsł się z wściekłości. Zrobił krok w stronę siedzącej przed nim eleganckiej postaci i mimo woli wyciągnął ręce, ale wysoki sierżant Maszona zagrodził mu drogę lufą karabinu.
—  Ty cholerna świnio! — zasyczał do Petera Craig, a na jego dolnej wardze pojawiła się odrobina białej, spienionej śliny. — Chcę rozmawiać z policją, domagam się ochrony prawa.
—  Panie Mellow — odpowiedział spokojnie Peter Fungabera — w kraju Matabele, prawo to ja. I to moją ochronę mogę panu zaoferować.
—  Nie zrobię tego. Nie podpiszę tego gówna. Prędzej mnie diabli porwą.
—  To dałoby się załatwić — zadumał się lekko Fungabera, a potem zaczął go przekonywać: — Naprawdę radziłbym przerwać to przedstawienie i ugiąć się przed tym, co nieuchronne. Proszę podpisać dokument, a będziemy mogli się obejść bez dalszych nieprzyjemności.
Na usta Craiga cisnęły się mocne słowa, powstrzymał je z wysiłkiem, nie chcąc się poniżać.
—  Nie — powiedział. — Nigdy tego nie podpiszę. Najpierw musielibyście mnie zabić.
—  Dam d ostatnią szansę, żebyś zmienił zdanie.
—  Nie. Nigdy!
Peter Fungabera obrócił się na krześle w stronę wysokiego sierżanta.
—  Weź tę kobietę —powiedział. — Najpierw ty, potem twoi ludzie, po kolei, co do jednego. Tu, w tym pokoju, na tym stole.
— Jezu, ale z ciebie bydlę — wybuchnął Craig i próbował objąć Sally-Anne, ale żołnierze schwytali go od tyłu i rzucili pod ścianę. Jeden z nich przytrzymał go tam ostrzem bagnetu wymierzonym w gardło.
Drugi wykręcił nadgarstki Sally-Anne w górę, między łopatki, i przytrzymał ją przed sierżantem. Zaczęła się gwałtownie wyrywać, ale żołnierz podniósł ją tak, że ledwo dotykała czubkami butów kamiennej podłogi, a jej twarz wykrzywiła się z bólu.
Sierżant był beznamiętny, nie patrzył na nią pożądliwie ani nie wykonywał nieprzyzwoitych gestów. Ujął obiema rękami przód koszulki Sally-Anne i rozerwał ją od szyi do pasa. Ukazały się piersi. Wyglądały na bardzo białe i delikatne, a ich różowe koniuszki wydawały się wrażliwe i bezbronne.
—  Mam stu pięćdziesięciu ludzi — zauważył Peter Fungabera. — Trochę to potrwa, zanim wszyscy skończą.
Sierżant wczepił kciuki w pasek jej szortów i ściągnął je gwałtownie w dół. Opadły splątane wokół jej kostek. Craig próbował ruszyć do
173
przodu, ale ostrze bagnetu przecięto mu skórę na gardle. Na koszulę spłynęło wolno kilka kropli krwi. Sally-Anne próbowała zakryć dłonią ciemny trójkąt wzgórka łonowego. Gest był żałośnie nieskuteczny.
—  Wiem, jak bardzo nawet tak zwany biały liberał, taki jak ty, oburza się na myśl o czarnym dele wdzierającym się do wnętrza jego kobiety. — Peter Fungabera mówił tonem człowieka prowadzącego zwyczajną rozmowę. — Gekawe, ile razy pozwolisz, żeby to się stało.
Sierżant i żołnierz podnieśli z obu stron Sally-Anne i położyli ją na plecach na wielkim stole. Sierżant zabrał jedwabne szorty krępujące jej kostki, ale zostawił tenisówki i strzępy koszulki.
Z wprawą podciągnęli jej kolana w górę, do klatki piersiowej, a następnie wcisnęli je pod pachy. Musieli to przedtem często robić. Była bezradna, złożona wpół, otwarta i zupełnie bezbronna. Każdy mężczyzna w pokoju oglądał głęboko ukryte sekrety jej dała. Sierżant wolną ręką zaczął rozpinać pas.
—  Craig! — krzyknęła Sally-Anne, a dało Craiga mimowolnie podskoczyło jak pod uderzeniem bata.
— Podpiszę — szepnął. — Puśćcie ją tylko, a podpiszę.
Peter Fungabera wydał jakiś rozkaz w języku maszona i żołnierze uwolnili Sally-Anne. Sierżant pomógł jej stanąć na nogi. Uprzejmie wręczył jej z powrotem szorty, a ona włożyła je, podskakując na jednej nodze, drżąc i szlochając dcho.
Potem podbiegła do Craiga i objęła go ramionami. Nie mogła mówić, krztusiła się tylko i połykała łzy. Jej dało trzęsło się gwałtownie, a Craig przytulając ją wydawał niezrozumiałe, uspokajające dźwięki.
— Im szybdej pan podpisze, tym wcześniej będziede mogli odjechać. Craig podszedł do stołu, wdąż obejmując Sally-Anne lewym ramieniem.
Kapitan Nbebi podał mu pióro i Craig postawił swoje inicjały na dwóch pierwszych stronach zeznań, a ostatnią podpisał pełnym nazwiskiem. Jego podpis poświadczyli kapitan Nbebi i Peter Fungabera. Generał powiedział:
—  Jeszcze jedna, ostatnia formalność. Chcę, żeby lekarz pułkowy sprawdził, czy na dele pańskim i panny Jay nie ma jakichś śladów maltretowania czy przymuszania.
—  Niech dę diabli, czy dziewczyna nie ma już dość?
— Proszę dę, zrób mi tę przyjemność, mój drogi.
Lekarz już czekał w jednej z dężarówek na dworze. Był małym, elegancko ubranym mężczyzną z plemienia Maszona, dziarskim i rzeczowym.
— Kobietę może pan przebadać w sypialni, doktorze. W szczególnośd proszę upewnić się, czy nie została zgwałcona — poinstruował go Peter, a kiedy wyszli z jadalni, zwrócił się do Craiga: — Tymczasem możesz otworzyć sejf w swoim biurze, zabrać paszport i wszelkie dokumenty, jakich mógłbyś potrzebować w podróży.
174
Dwóch żołnierzy odprowadziło Craiga do biura na drugim końcu werandy i czekało, kiedy on wystukiwał szyfr. Zabrał paszport, portfel z kartami kredytowymi i odznakę Banku Światowego, trzy książeczki czeków podróżnych American Express i plik manuskryptu nowej powieści. Wepchnął wszystko do torby lotniczej British Airways i wrócił do jadalni.
Sally-Anne wróciła z sypialni z lekarzem. Przebrała się w niebieski sweter z kaszmiru, koszulę i dżinsy; panowała nad sobą, tylko chwilami wyrywał jej się zdławiony szloch, chodaż dągle miała lekkie drgawki. Przydągnęła futerał z aparatem, a pod ramię wzięła teczkę ze zdjęciami i tekstem do książki.
—  Twoja kolej — Peter Fungabera kazał Craigowi iść za lekarzem, a kiedy'ten wrócił, Sally-Anne siedziała już na tylnym siedzeniu stojącego przed werandą landrovera. Obok niej siedział kapitan Nbebi, a z tyłu samochodu dwóch uzbrojonych żołnierzy. Miejsce obok kierowcy czekało na Craiga.
Peter Fungabera stał na werandzie.
—  Do widzenia, Craig — powiedział, a Craig patrzył na niego, próbując w spojrzeniu skupić niechęć i złość, które do niego czuł.
—  Chyba nie wierzyłeś, że naprawdę pozwolę d odbudować twoje rodzinne imperium? — spytał bez złośliwości Peter. — Za dużo kosztowało nas zniszczenie tego świata.
Gdy landrover zjeżdżał w demnośti ze wzgórz, Craig odwródł się i spojrzał za siebie. Peter Fungabera wdąż stał na oświetlonej werandzie, ale jego wysoka sylwetka jakby się zmieniła. Wyglądał, jakby tu było jego miejsce — jak zdobywca po podboju, właśddel wspaniałej posiadłośd. Craig patrzył na niego, aż zakryły go drzewa, i dopiero wtedy zaczął w nim rosnąć zaczyn prawdziwej nienawiśd.
Światła landrovera przesunęły się po tablicy z napisem:
Hodowla Afhkanderów King's Lynn Właśddel: Craig Mellow
Słowa brzmiały jak szyderstwo. Minęli tablicę i przejechali ze szczękiem przez elektrycznego pastucha: Zostawili za sobą ziemię King's Lynn i marzenia Craiga i skierowali się na zachód. Toczące się z trudem opony zaczęły monotonnie szumieć, uderzając o czarną nawierzchnię szosy, a w samochodzie wdąż nikt się nie odzywał.
Kapitan Nbebi otworzył trzymany na kolanach mapownik i wyriągnął butelkę ognistego spirytusu z trzciny cukrowej, miejscowej produkcji. Podał ją siedzącemu z przodu Craigowi. Ten szorstko machnął ręką na znak, że nie chce, ale Timon Nbebi nalegał, więc Craig przyjął butelkę, choć bez wdzięczności. Zdjął nakrętkę, połknął łyk i głośno wypuścił
175

opary alkoholu z ust. Łzy pojawiły mu się w oczach, i w jednej chwili kula ognia z żołądka rozeszła się wraz z krwią po całym ciele. Pociągnął jeszcze raz i podał butelkę do tyłu, dla Sally-Anne. Pokręciła głową.
—  Wypij — rozkazał Craig i ona potulnie posłuchała. Przestała już łkać, ale ciągle pojawiały się ataki drżenia. Od spirytusu zaczęła kaszleć i krztusić się, ale połknęła łyk i to ją uspokoiło.
—  Dziękuję. — Oddała butelkę Timonowi Nbebiemu i wszyscy poczuli się zakłopotani uprzejmością kobiety, która dopiero co została sponiewierana i poniżona.
Dotarli do pierwszej blokady na przedmieściu Bulawayo i Craig spojrzał na zegarek. Była za siedem trzecia rano. Przy barierce nie czekał żaden samochód, dwóch żołnierzy wyszło zza barykady i podeszło do landrovera. Timon Nbebi opuścił szybę i cicho zamienił kilka słów z jednym z nich, podając jednocześnie swoją przepustkę. Żohiierz obejrzał ją szybko w świetle latarki i zwrócił właścicielowi. Zasalutował — barierka się podniosła. Przejechali.
Bulawayo było ciche i opustoszałe, tylko w kilku oknach paliło się światło. Sygnalizator rozbłysnął na zielono, pomarańczowo, a potem na czerwono i kierowca zatrzymał się posłusznie, chociaż ulice były zupełnie puste. Silnik warkotał na jałowym biegu; zagłuszył go na chwilę przytłumiony, odległy, trzaskający odgłos wystrzałów z karabinu maszynowego.
Craig obserwował w lusterku twarz Timona Nbebiego i zauważył, jak ten lekko się krzywi na dźwięk strzelaniny. Potem światło zmieniło się i pojechali dalej, skręcając w drogę prowadzącą przez przedmieścia na południe. Na skraju miasta były następne dwie blokady, a potem już wolna droga.
Pędzili w ciemności na południe przy pisku opon i uderzeniach wiatru
0  kabinę. Poświata z tablicy rozdzielczej nadawała ich twarzom chory, zielonkawy odcień; raz czy dwa zatrzeszczało radio z tyłu samochodu
1  zabełkotało coś w zniekształconym maszona. Przy jednej z transmisji Craig rozpoznał głos Petera Fungabery, ale ten pewnie wzywał jakąś inną jednostkę, bo Timon Nbebi nie zrobił nic, żeby odpowiedzieć; jechali dalej w milczeniu. Monotonny szum silnika oraz ciepło kabiny usypiały Craiga, który, wyczerpany złością i strachem, zasnął.
Obudził się i drgnął, gdy Timon Nbetń odezwał się po raz pierwszy, a silnik zmienił obroty. Zaczynało świtać. Widział sylwetki koron drzew na tle blednącego cytrynowego nieba. Landrover zwolnił, a potem skręcił z pokrytej tarmakadamem szosy w piaszczystą drogę. Kabinę wypełnił natychmiast grzybowy zapach kurzu.
—  Gdzie jesteśmy? — dopytywał się Craig. — Dlaczego zjeżdżamy z drogi?
Timon Nbebi powiedział coś kierowcy, a ten zjechał na pobocze i zatrzymał się.
— Proszę wysiąść — powiedział Timon, a kiedy Craig wykonywał
176
rozkaz, Nbebi czekał na niego, jakby chciał mu pomóc — tymczasem wziął Craiga za ramię, obrócił lekko i zanim ten zareagował na lodowaty dotyk stali na skórze, Timon skuł mu oba nadgarstki. Zrobił to z zaskoczenia i z taką wprawą, że przez kilka sekund Craig stał oszołomiony, trzymając przed sobą ręce w kajdankach i wpatrując się w nie. Po chwili krzyknął:
—  Chryste, co to jest?
Tymczasem Timon Nbebi zdążył już równie szybko i skutecznie skuć Sally-Anne i, ignorując wybuch Craiga, rozmawiał cicho z kierowcą i dwoma żołnierzami. Mówili za szybko, żeby Craig mógł ich zrozumieć, chociaż udało mu się wyłapać maszońskie słowa „zabić" i „ukryć". Jeden z żołnierzy wydawał się protestować. Timon pochylił się przez otwarte drzwi do landrovera i podniósł mikrofon radia. Podał sygnał wywoławczy, powtórzył go trzy razy i po chwili oczekiwania połączono go z Peterem Fungaberą. Craig rozpoznał głos generała, mimo że zniekształcony. Nastąpiła krótka wymiana zdań i kiedy Timon Nbebi odłożył mikrofon, żołnierz już nie protestował. Najwyraźniej rozkazy Nbebiego zostały potwierdzone.
—  Jedziemy dalej. — Timon przeszedł na angielski. Craig został brutalnie wepchnięty na tylne siedzenie. Zmiana w traktowaniu ich nie wróżyła niczego dobrego.
Kierowca prowadził landrovera coraz głębiej w kolczasty veld, a światło poranka stawało się coraz jaśniejsze. Na zewnątrz kabiny poranny chór ptaków rozbrzmiewał pełnym głosem. Craig rozpoznał czysty, wysoki duet pary brodaczy na rosnącej przy drodze akacji. W promień światła reflektorów wpadł brązowy zając, który pokicał w dal, klapiąc długimi różowymi uszami. Potem niebo zaczęło płonąć niesamowitymi kolorami afrykańskiego świtu i kierowca wyłączył światła.
—  Craig, kochanie. Zabiją nas, prawda? — spytała cicho Sally-Anne. Jej głos brzmiał teraz czysto i mocno. Pokonała panikę i znów panowała nad sobą. Mówiła, jakby byli sami.
—  Przykro mi. — Nie przyszło mu do głowy nic innego. — Powinienem był wiedzieć, że Peter Fungaberą nigdy nas nie puści.
—  Nic nie mógłbyś na to poradzić. Nawet gdybyś wiedział.
—  Pochowają nas gdzieś daleko od ludzi i nasze zniknięcie obciąży konto matabelsldch dysydentów — powiedział Craig.
Timon Nbebi siedział obojętny, w milczeniu, nie potwierdzając ani nie zaprzeczając oskarżeniu.
Droga rozchodziła się, lewe odgałęzienie było ledwo widoczne i to właśnie na nie wskazał Timon Nbebi. Kierowca znowu zwolnił i wrzucił niższy bieg. Turkotali po tym wyboistym szlaku następne dwadzieścia minut. Zrobiło się już zupełnie jasno, wschodzące słonce paliło czubki akacji.
Timon Nbebi wydał kolejny rozkaz, kierowca skręcił z drogi i pro-
12 — Lampart poluje w ciemnota
177

wadził na ślepo przez wysoką do pasa trawę. Jechał skrajem szarego kopje z granitu, do miejsca gdzie nie można ich było zobaczyć z tej bocznej drogi w buszu, skąd ktoś mógł ich śledzić. Następny krótki rozkaz — kierowca zatrzymał się i wyłączył silnik.
Spadła na nich cisza wzmagająca poczucie odosobnienia i izolacji.
—  Nikt nas tu nigdy nie znajdzie — powiedziała cicho Sally-Anne, a Craig nie mógł znaleźć dla niej żadnego słowa pociechy.
—  Zostańcie na swoich miejscach — rozkazał Timon Nbcbi.
—  Czy nie ma pan żadnych wyrzutów sumienia z powodu tego, co ma pan zamiar zrobić? — spytała Sally-Anne, a on odwrócił się do niej. Za okularami w stalowej oprawce jego oczy może i były przysłonięte żalem i cierpieniem, ale usta miał bezwzględnie zaciśnięte. Nie odpowiedział na pytanie; po chwili odwrócił się od niej i zeskoczył na ziemię. Wydał rozkazy w języku maszona, a żołnierze z tyłu samochodu umieścili broń na stojakach, podczas gdy kierowca wspiął się do bagażnika na dachu i zabrał na dół trzy zestawy narzędzi do kopania rowów.
Timon Nbebi sięgnął przez okno samochodu i wyciągnął ze stacyjki kluczyki, a potem odprowadził swoich ludzi na bok i czubkiem buta zaznaczył na szarej, piaszczystej ziemi dwa prostokąty. Trzej Maszona zrzucili kabury i kurtki od mundurów i zaczęli kopać groby. Szybko wchodzili w głąb miękkiej gleby. Timon Nbebi stał obok i przyglądał się. Palił papierosa i szary dym unosił się spiralami prosto do góry w spokojnym, chłodnym powietrzu poranka.
—  Spróbuję przejąć jeden z karabinów — szepnął Craig.
Broń leżała z tyłu samochodu. Musiałby przeczołgać się za siedzenie i sięgnąć do karabinów tkwiących w stojakach. Musiałby otworzyć zacisk jednego ze stojaków, naładować broń, przełączyć prędkość strzału i wycelować przez tylne okno — wszystko ze skutymi rękami.
—  Nie uda ci się — szepnęła Sally-Anne.
—  Prawdopodobnie nie — zgodził się ponuro — ale wymyślisz coś lepszego? Kiedy powiem „już", masz rzucić się płasko na podłogę.
Craig przekręcił się na siedzeniu; ruchy krępowała mu noga, która utkwiła przy dźwigni włącznika napędu na cztery koła. Uwolnił ją szarpnięciem i zaczął zbierać siły. Wciągnął długi oddech i spojrzał przez tylne okno na małą grupkę grabarzy.
—  Posłuchaj — powiedział z naciskiem. — Kocham się. Nigdy nikogo nie kochałem tak jak ciebie.
—  Ja też cię kocham — wyszeptała.
—  Bądź dzielna! — powiedział.
—  Powodzenia! — Siedziała skulona, a on miał już ruszyć, kiedy Timon Nbebi odwrócił się w stronę samochodu. Zobaczył Craiga odwróconego na siedzeniu i Sally-Anne schowaną poniżej poziomu okien. Zmarszczył czoło i wrócił do landrovera szybkim, zdecydowanym krokiem. Zatrzymał się przy otwartym oknie i przemówił spokojnie po angielsku.
178
—  Proszę tego nie robić, panie Mellow. Wszystkim nam grozi wielkie niebezpieczeństwo. Mamy jakąś szansę tylko wtedy, jeśli nie będzie się pan ruszał, czy w jakikolwiek sposób przeszkadzał. —Wyciągnął z kieszeni kluczyki, a drugą ręką rozluźnił klapę kabury przy pasku. Łagodnie mówił dalej: — Udało mi się rozbroić moich ludzi i zająć ich uwagę pracą. Kiedy wsiądę do samochodu, proszę mi nie przeszkadzać i nie próbować mnie atakować. Jestem w takim samym niebezpieczeństwie jak wy. Musicie mi zaufać. Czy rozumie mnie pan?
—  Tak. — Craig kiwnął głową. „Chryste! A mam wybór?" — pomyślał.
Timon otworzył drzwiczki od strony kierowcy i wśliznął się do samochodu. Zerknął na trzech żołnierzy, którzy teraz stali po pas w dwóch grobach, a potem wsunął kluczyk do stacyjki i przekręcił go.
Silnik zaskoczył głośno, a trzech żołnierzy spojrzało przed siebie w zdumieniu. Starter wirował i warkotał, a samochód nie chciał zapalić. Jeden z żołnierzy krzyknął i wyskoczył z grobu. Pierś miał pokrytą potem i szarym pyłem. Ruszył w kierunku landrovera, który nie mógł ruszyć z miejsca. Timon Nbebi raz po raz naciskał pedał gazu i przekręcał kluczyk. Na jego twarzy malował sie strach i desperacja.
—  Zalejesz świece — krzyknął Craig. — Zdejmij nogę z gazu! Żołnierz zaczął biec w ich stronę. Wykrzykiwał gniewne pytania,
starter warczał, warczał i warczał, a Timon siedział przyklejony do kierownicy.
Biegnący żołnierz prawie zrównał się z nimi i teraz pozostali, wolniejsi i mniej czujni, ruszyli za nim. Również krzyczeli, a jeden z nich groźnie wymachiwał łopatą.
—  Zamknij drzwi! — ponaglająco krzyknął Craig, a Timon wcisnął przycisk przy zamku, w chwili gdy żołnierz rzucił się całym ciężarem dała na klamkę. Pociągnął ją z całej siły, a potem doskoczył do tylnych drzwi i zanim Sally-Anne zdążyła je zablokować, otworzył je szarpnięciem. Sięgnął do środka, złapał Sally-Anne za ramię i zaczął ją wyciągać.
Craig wciąż siedział odwrócony na przednim siedzeniu, teraz podniósł wysoko obie skute dłonie i uderzył żołnierza w ogoloną głowę. Ostra, stalowa krawędź kajdanek przecięła skórę głowy do kości i mężczyzna upadł połową dała w samochodzie, a drugą połową na zewnątrz.
Craig uderzył go jeszcze raz, w środek czoła, i przez mgnienie oka widział białą kość na dnie rany, zanim zalała ją jasna krew. Pozostałych żohiierzy dzieliły od nich zaledwie kroki, ujadali jak psy i byli uzbrojeni w łopaty.
W tym momende silnik landrovera obudził się z jękiem i zapalił. Timon Nbebi uderzył dźwignię skrzyni biegów, która ze szczękiem metalu zaskoczyła, i samochód ruszył jak strzała do przodu. Craiga rzuciło przez siedzenie na Sally-Anne, a krwawiący żołnierz, którego bezwładne nogi utkwiły w kolczastym krzaku, zsunął się na ziemię.
179
Landrover gwałtownie skręcał i podskakiwał na nierównej ziemi; za nim biegło dwóch wrzeszczących czarnych żołnierzy, a otwarte drzwi zamykały się i otwierały z hukiem. Po chwili Timon Nbebi wyrównał położenie kierownicy i zmienił bieg. Samochód przyspieszył, uderzając
0 skały i leżące na ziemi gałęzie, a ścigający żołnierze zostali daleko w tyle. Jeden z nich, zdesperowany, cisnął za nimi łopatę. Uderzyła w tylną szybę, a rozbite szkło rozsypało się po kabinie.
Timon Nbebi odnalazł szlak, którym tu przyjechali przez wysoką trawę, i w końcu poruszali się z prędkością, jakiej nie mógł rozwinąć biegnący mężczyzna. Dwaj żołnierze poddali się i stanęli sapiąc na drodze; okrzyki gniewu i wzajemnego obwiniania się słabły, aż zupełnie ucichły. Timon dotarł do drogi w buszu, tam gdzie ją porzucili, wjechał na nią
1 przyspieszył.
—  Proszę wyciągnąć ręce — polecił, a kiedy Craig podsunął mu skute dłonie, Timon otworzył kajdanki. — Niech pan uwolni pannę Jay. — Podał mu kluczyk.
Rozcierała sobie nadgarstki.
—  O Boże, Craig, naprawdę myślałam, że to już koniec.
—  Mało brakowało — zgodził się Timon Nbebi, który skupił się na prowadzeniu. — Chyba Napoleon tak powiedział. — I zanim Craig spróbował wyprowadzić go z błędu, dodał: — Proszę wziąć sobie jeden z karabinów, panie Mellow, a drugi położyć obok mnie.
Sally-Anne podała do przodu broń. Trzecia Brygada była jedyną jednostką regularnej armii wciąż używającą kałasznikowów — spadek po instruktorach z Kord Północnej.
—  Wie pan, jak się z tym obchodzić, panie Mellow? — spytał Timon Nbebi.
—  Byłem zbrojmistrzem policji rodezyjskiej.
—  Oczywiście, ależ jestem głupi.
Craig szybko sprawdził zakrzywiony, „bananowy" magazynek i przeładował komorę. Broń była nowa i zadbana. Craig w mgnieniu oka przeszedł metamorfozę. Przed kilkoma minutami był zaledwie drzazgą z rozbitego statku unoszoną przez prąd, nie mógł zapanować nad rozwojem wypadków, był zagubiony, niepewny, przestraszony. Teraz jednak miał broń, teraz mógł walczyć, obronić swoją kobietę i siebie, mógł kierować biegiem wydarzeń, a nie być przez nie unoszonym. Obudził się w nim pradawny, atawistyczny instynkt ludzi pierwotnych i Craig upajał się nim. Wyciągnął rękę nad siedzeniem i ujął dłoń Sally-Anne. Ścisnął ją szybko, a ona gorąco odwzajemniła uścisk.
—  Teraz mamy przynajmniej jakąś szansę.
Dotarło do niej nowe brzmienie jego głosu. Nabrała trochę otuchy i po raz pierwszy od poprzedniego wieczoru uśmiechnęła się do niego. Uwolnił rękę, odnalazł w schowku butelkę spirytusu z trzciny cukrowej i podał jej. Kiedy wypiła, podsunął ją Timonowi Nbebiemu.
180
—  No dobrze, kapitanie, co tu się do cholery dzieje?
Timon z trudem złapał oddech, od żaru alkoholu zachrypł mu głos, ale odpowiedział:
—  Miał pan całkowitą rację, panie Mellow, dostałem od generała Fungabery rozkaz zabrania pana i panny Jay do buszu i zlikwidowania was. Miał pan również rację przypuszczając, że wasze zniknięcie pójdzie na konto matabelsldch dysydentów.
—  No a dlaczego nie wykonał pan rozkazu?
Zanim odpowiedział, Timon oddał butelkę Craigowi i zerknął przez ramię na Sally-Anne.
—.Przykro mi, że musiałem zacząć przygotowania do egzekucji bez wyjaśnienia wam, o co chodzi, ale moi ludzie mówią po angielsku. Musiałem postarać się, żeby to wyglądało realistycznie. Denerwowało mnie to, bo nie chciałem przysparzać pani więcej bólu po tym, co już pani przeszła.
—  Kapitanie Nbebi, wszystko panu wybaczam i uwielbiam pana za to, co pan teraz robi, ale, na Boga, dlaczego pan to robi? — dopytywała się Sally-Anne.
—  Tego, co teraz powiem, nie mówiłem wcześniej nikomu. Widzicie, moja matka należała do plemienia Matabele. Umarła, kiedy byłem mały, ale dobrze ją pamiętam i czczę to wspomnienie. — Nie patrzył na nich, tylko przed siebie. — Ojciec wychowywał mnie na Maszonę, ale zawsze byłem świadom tego, że w moich żyłach płynie matabelska krew. To mój naród i nie mogę dłużej ścierpieć tego, co mu się robi. Jestem pewien, że generał Fungabera zaczął zdawać sobie sprawę z moich uczuć, chociaż wątpię, by wiedział o mojej matce; wie jednak, że nie mogę być dłużej dla niego użyteczny. Ostatnio pojawiły się lekkie oznaki nieufności. Za długo byłem blisko lamparta ludojada, żeby nie rozpoznawać jego nastrojów. Najpierw pochowałbym was, a potem i dla mnie by się coś znalazło, jakiś nic oznakowany grób... albo szczeniaki Fungabery.
Timon powiedział to w sindebele, amawundhla ka Fungabera, i Crai-giem wstrząsnęło. Sara Nyoni, nauczycielka w misji Tuti, użyła tego samego zwrotu.
— Już słyszałem to wyrażenie, nie rozumiem go.
—  Hieny — wyjaśnił Timon. — Tych, którzy umierają lub są zabijani w ośrodkach resocjalizacyjnych, zabiera się do buszu i rzuca hienom. One nie zostawiają nic, ani odłamka kości, ani kępki włosów.
—  O Boże — powiedziała wysokim głosem Sally-Anne. — Byliśmy w Tuti, słyszeliśmy te bydlęta, ale nie wiedzieliśmy o tym. Hę osób potraktowano w ten sposób?
Timon odpowiedział:
—  Mogę tylko zgadywać, wiele tysięcy.
—  Trudno w to uwierzyć.
—  Nienawiść generała Fungabery do Matabele to rodzaj szaleństwa,
181
obsesja. Ma zamiar wybić ich co do jednego. Najpierw zajął się ich przywódcami i oskarżył ich o zdradę... oskarżył fałszywie, jak Tungatę Zebiwe.. t
—  Nie! — powiedziała nieszczęśliwa Sally-Anne. — Nie zniosę tego, Zebiwe był niewinny?
—  Przykro mi, panno Jay — Timon Nbebi odpowiedział twierdząco. — Fungabera musiał być bardzo ostrożny, kiedy zabrał się za Zebiwe. Wiedział, że jeśli zamknie go za działalność polityczną, zbuntuje się całe plemię Matabele. Pani i pan Mellow stworzyliście mu doskonałą okazję: przestępstwo pospolite. Przestępstwo z chciwości.
—  Głupieję — powiedziała Sally-Anne. — Jeśli Zebiwe nie był szefem kłusowników, to czy w ogóle taki istniał? A jeśli tak, to kto nim był?
—  Sam generał Fungabera — powiedział po prostu Timon Nbebi.
—  Jesteś pewien? — Craig nie mógł w to uwierzyć.
—  Osobiście byłem odpowiedzialny za wysłanie z kraju wielu ładunków zwierzęcej kontrabandy.
—  A ta noc na drodze do Karoi?
—  To łatwo było zaaranżować. Generał wiedział, że wcześniej czy później Zebiwe znów pojedzie do misji Tuti. Sekretarka Zebiwe podała nam dokładną datę i godzinę. Załatwiliśmy, żeby przy drodze do Tuti czekała na niego ciężarówka z kontrabandą prowadzona przez matabelskiego więźnia, którego przekupiliśmy. Oczywiście nie przewidzieliśmy gwałtownej reakcji Tuhgaty Zebiwe, była nam jednak jak najbardziej na rękę.
Timon jechał tak szybko, jak pozwalała na to droga, podczas gdy Sally-Anne i Craig tkwili zgarbieni na siedzeniach, a uniesienie wywołane ucieczką ustąpiło miejsca zmęczeniu i reakcji po wstrząsie.
—  Dokąd zmierzasz? — spytał Craig.
—  Do granicy z Botswaną.
Było to śródlądowe państwo na południe i zachód od Zimbabwe, które stało się azylem dla uchodźców politycznych z sąsiednich krajów.
—  Mam nadzieję, że w drodze będziecie mieli okazję zobaczyć, co naprawdę dzieje się z moim narodem. Nikt inny nie będzie mógł o tym zaświadczyć. Generał Fungabera uniemożliwił wjazd do południowo--zachodniego kraju Matabele. Nie wpuszcza się dziennikarzy, duchownych, przedstawicieli Czerwonego Krzyża...
Zwolnił w miejscu, gdzie mrówniki w poszukiwaniu termitów wykopały na drodze nory, a potem znów przyspieszył.
—  Dzięki przepustce od generała Fungabery dojedziemy trochę dalej, ale nie aż do Botswany. Będziemy musieli korzystać z bocznych, małych dróg, aż dotrzemy do granicy. Niedługo Fungabera dowie się o mojej zdradzie i zacznie nas ścigać cała Trzecia Brygada. Zanim do tego dojdzie, musimy odjechać jak najdalej.
Dotarli do główego rozjazdu i Timon zatrzymał się, ale nie wyłączył
182
silnika. Wyciągnął ze skórzanego mapownika mapę w dużej skali i studiował ją uważnie.
— Jesteśmy trochę na południe od linii kolejowej. Ta droga prowadzi do misji Empandeni. Jeśli uda się nam tam dotrzeć, zanim zostanie wszczęty alarm, będziemy mogli spróbować przejść przez granicę między Madaba i Matsumi. Policja Botswany regularnie patroluje ten odcinek.
—  Zróbmy tak. — Craig się niecierpliwił, strach powracał, leżąca na kolanach broń nie działała już tak uspokajająco. Timon zwinął mapę i ruszył.
—  Czy mogę ci zadać jeszcze kilka pytań? — odezwała się po kilku minutach Sally-Anne.
—  Spróbuję odpowiedzieć — zgodził się Timon.
—  Zabicie Goodwinów i innych białych rodzin w kraju Matabele... czy te nieludzkie czyny zostały dokonane na rozkaz Tungaty Zebiwe? Czy on jest odpowiedzialny za te potworne morderstwa?
—  Nie, nie, panno Jay. Zebiwe starał się za wszelką cenę powstrzymać tych morderców. Chyba właśnie dlatego jechał do misji Tuti... żeby spotkać się z radykałami wśród Matabele i spróbować ich przekonać.
—  A napisane krwią zdanie „Tungata Zebiwe żyje"?
Teraz Timon Nbebi zamilkł, twarz skrzywiła mu się, jakby toczył jakąś wewnętrzną walkę, a oni czekali, aż przemówi. W końcu westchnął głośno, a jego głos się zmienił.
—  Panno Jay, proszę spróbować zrozumieć moje położenie, zanim osądzi mnie pani za to, co pani powiem. Generał Fungabera jest człowiekiem przekonywającym. Pociągały mnie jego obietnice chwały i. nagrody. Potem nagle zaszedłem, za daleko i nie mogłem wrócić. Myślę, że język angielski ma na to odpowiednie określenie: — ride the tiger... Byłem zmuszony popełniać złe czyny, jeden gorszy od drugiego. — Przerwał, a potem szybko wyrzucił z siebie: — Panno Jay, ja sam wyciągnąłem morderców rodziny Goodwinów z ośrodka resocjalizacyjnego. Powiedziałem im, gdzie mają jechać, co zrobić... i co napisać na ścianie. Dostarczyłem im broń i załatwiłem przejazd na miejsce samochodem Trzeciej Brygady.
Znów zapadła cisza zakłócana jedynie warkotem silnika landrovera; Timon Nbebi ją przerwał mówiąc tak, jakby słowa miały uśmierzyć jego poczucie winy.
—  To byli Matabele, weterani, mężczyźni nauczeni przez wojnę okrucieństwa, którzy zrobiliby wszystko, by odzyskać wolność i szansę noszenia broni. Nie wahali się.
—  To Fungabera wydał rozkaz? — spytał Craig.
—  Oczywiście. Miał to być pretekst do rozpoczęcia czystek w kraju Matabele. Może teraz rozumiecie, dlaczego z wami uciekam. Nie mogłem dalej iść tą drogą.
—  A inne morderstwa, zabicie senatora Savage'a i jego rodziny? — zapytała Sally-Anne.
183
—  Generał Fungabera nie musiał już wydawać rozkazów. — Timon pokręcił głową. — Machina poszła w ruch. W buszu ciągle pełno jest zdziczałych na wojnie mężczyzn. Ukrywają broń i przychodzą do miast, niektórzy mają nawet pracę, ale w weekendy albo inne wolne dni wracają do buszu, wykopują karabiny i szaleją. Nie są politycznymi dysydentami, tylko uzbrojonymi bandytami, a rodziny białych to najbardziej soczysty kąsek, najłatwiejszy cel: ludzie bogaci i bezradni, bo pozbawieni broni przez rząd Mugabe...
—  A Peterowi Fungaberze tylko w to graj. Każdego bandytę nazywa się politycznym dysydentem, każda przerażająca napaść, ukazywana światu jako dowód matabelskiego barbarzyństwa i krnąbrności, to pretekst do kontynuacji czystek — dokończył za niego Craig.
—  Zgadza się, panie Mellow.
—  I zamordował już Tungatę Zebiwe... — Craig poczuł się stary i zmęczony, zalało go poczucie winy i żal po starym towarzyszu — ...tego możemy być pewni!
—  Nie, panie Mellow. — Timon pokręcił głową. — Nie sądzę, żeby Zebiwe był martwy. Myślę, że generał Fungabera potrzebuje go żywego. Wiąże z nim jakieś plany.
—  Jakie plany? — dopytywał się Craig.
—  Nie wiem na pewno, ale myślę, że Fungabera załatwia jakieś interesy z Rosjanami.
—  Z Rosjanami? — Craig zrobił niedowierzającą minę.
—  Spotykał się w tajemnicy z jakimś cudzoziemcem, z człowiekiem, który chyba jest ważną figurą rosyjskiego wywiadu.
—  Jesteś pewien, Timonie?
—  Widziałem tego człowieka na własne oczy.
Craig zastanowił się nad tym przez kilka sekund, a następnie powrócił do pierwszego pytania.
—  Dobrze, zostawmy na razie Rosjan. Gdzie jest Tungata Zebiwe? Gdzie przetrzymuje go Fungabera?
—  Tego też nie wiem, przykro mi, panie Mellow.
—  Jeśli żyje, niech Pan zlituje się nad jego duszą — szepnął Craig. Wyobrażał sobie, co Tungata musi przeżywać. Milczał przez kilka
minut, a potem zmienił temat.
—  Generał Fungabera przejął mój majątek dla siebie, nie dla państwa? Nie mylę się?
—  Generał bardzo chciał mieć tę ziemię. Często o tym mówił.
—  Jak? To znaczy, nawet pseudolegalnie, jak to załatwi?
— To bardzo proste — wyjaśnił Timon. — Uznano pana za wroga państwa. Stracił pan majątek. Zostanie on skonfiskowany na rzecz państwa. Bank Ziemi wymówi zabezpieczenie pańskiej pożyczki na podstawie podpisanej przez pana zwalniającej klauzuli. Urzędnik zarządzający własnością należącą kiedyś do wrogów odda pańskie akcje
184
Rholands Company na przetarg dla osób prywatnych. Oferta generała Fungabery zostanie przyjęta, ponieważ jego szwagier jest tym urzędnikiem. Cena zostanie wyznaczona z dużą korzyścią dla generała.
—  Nie wątpię — powiedział gorzko Craig.
—  Ale po co mu tyle zachodu? — pytała Sally-Anne. — Musi być kilkakrotnym milionerem. Na pewno ma już dosyć...
—  Panno Jay, dla niektórych ludzi nie istnieje słowo „dosyć".
—  Chyba nie sądzi, że ujdzie mu to na sucho?
—  A kto może go powstrzymać, panno Jay? — A ponieważ nie odpowiadała, mówił dalej: — Afryka wraca do stanu, w jakim była, zanim wdarł się tu biały człowiek. Dla tutejszego władcy istnieje tylko jedno kryterium: siła. My, Afrykanie, nie ufamy niczemu innemu. Fungabera jest silny, tak jak kiedyś Tungata Zebiwe. — Timon spojrzał na zegarek. — No, ale musimy coś zjeść. Chyba mamy przed sobą długi dzień.
Zjechał z drogi w niewysokie zarośla. Wspiął się na maskę i ułożył gałęzie tak, aby zakryły samochód, i uniemożliwiły też wykrycie go z powietrza, a potem z szafki pod siedzeniem wyjął skrzynkę z zapasowymi racjami żywności. Woda była w zbiorniku pod podłogą.
Craig napełnił metalową menażkę piaskiem, który nasączył benzyną z zapasowego zbiornika. W ten sposób przygotował nie wydzielający dymu palnik, na którym można było zaparzyć herbatę. Jedli niezbyt smaczne racje, co pewien czas wymieniając uwagi.
W pewnej chwili Timon nastawił głośniej radio, posłuchał i pokręcił głową.
—  Nic, co by nas dotyczyło.—Wrócił i usiadł na ziemi obok Craiga.
—  Jak myślisz, daleko mamy do granicy? — spytał Craig z ustami pełnymi zimnej, kiepskiej, wołowiny z puszki.
—  Sześćdziesiąt kilometrów, może trochę więcej.
Radio znów zaskrzeczało, a Timon podskoczył i pochylił się nad nim z uwagą.
—  Kilka kilometrów przed nami jest jednostka Trzeciej Brygady — przekazał. — Są w pobliżu misji Empandeni. Byli na "akcji przeciwko dysydentom, ale już po wszystkim, i wyjeżdżają. Może tą drogą. Musimy być ostrożni.
—  Sprawdzę, czy nie widać nas z drogi. — Craig się podniósł. — Sally-Anne, zgaś ogień! Kapitanie, proszę mnie ubezpieczać!
Podniósł kałasznikowa i wybiegł na drogę. Przyjrzał się krytycznie zaroślom kryjącym landrovera, a następnie zatarł ślady własne i samochodu liściastą gałęzią i starannie uniósł trawę, którą landrover zgniótł, zjeżdżając z drogi. „Nie wygląda to doskonale, ale może wytrzyma pobieżną kontrolę z pędzącego samochodu", pomyślał. Po chwili nieruchome powietrze lekko zawibrowało. Nastawił uszu. Był to odgłos silników ciężarówek, coraz głośniejszy. Craig wrócił biegiem do landrovera i wspiął się na przednie siedzenie obok Timona.
185
— Proszę odstawić karabin do stojaka — powiedział Timon, a kiedy Craig się zawahał, dodał:—Niech pan mnie posłucha, panie Mellow. Jeśli nas znajdą, walka nie będzie miała sensu. Będę musiał spróbować przekonać ich, żeby nas puścili. Nie mógłbym tego zrobić, gdyby pan był uzbrojony.
Craig niechętnie podał broń Sally-Anne. Umieściła ją w stojaku.
Craig poczuł się bezbronny, zacisnął pięści na kolanach. Odgłos silników stawał się głośniejszy, zaczął też dochodzić śpiew męskich głosów. Pieśń potężniała i mimo napięcia oczarowany Craig poczuł, że kłują go włosy na karku.
—  Trzecia Brygada — powiedział Timon. — To Pieśń Deszczowego Wiatru, pułkowa pieśń chwały.
Żadne z nich nie odpowiedziało; Timon zamruczał sobie melodię, a potem zaczął cicho śpiewać. Miał zdumiewająco przejmujący głos.
Kiedy pionie naród, deszczowy wiatr przynosi ulgę,
Kiedy bydło pada od suszy, deszczowy wiatr je podnosi,
Kiedy twoje dzieci płaczą z pragnienia, deszczowy wiatr je napoi,
My jesteśmy wiatrem, co przynosi deszcz,
My jesteśmy dobrym wiatrem narodu.
Timon przetłumaczył im tekst z maszona. Teraz Craig widział już nad zaroślami szary pył wznoszony przez ciężarówki, a śpiew brzmiał blisko i czysto.
Na chwilę rozbłysło odbite od metalu słońce, a potem Craig zobaczył przez listowie przejeżdżający konwój. Składał się z trzech ciężarówek pomalowanych matową farbą w kolorze piasku, załadowanych żołnierzami w maskujących mundurach i czapkach, z karabinami w pozycji „do przeglądu". W kabinie ostatniej ciężarówki jechał oficer, jedyny, który miał czerwony beret ze srebrną odznaką. Spojrzał prosto na Craiga, któremu wydało się, że tamten jest bardzo blisko, a osłona z listowia zrobiła się nagle jakby rzadsza. Skulił się na siedzeniu.
Potem konwój na szczęście się oddalił, łoskot silników i śpiew przycichły, blady kurz osiadł.
Timon Nbebi odetchnął głęboko.
—  Mogą nadjechać następni — ostrzegł i z palcami na kluczykach poczekał, aż powróci prawdziwa cisza. Potem zapalił silnik, wyjechał z zarośli i wrócił na drogę.
Skręcił w kierunku przeciwnym do oddalającego się konwoju i pojechał po śladach odciśniętych przez ciężarówki głęboko w piaszczystej ziemi. Minęło dwadzieścia minut, kiedy Timon pochylił się nagle na siedzeniu i spojrzał przez szybę na niebo.
— Dym—powiedział.—Empandeni jest tuż przed nami. Przygotuje pani aparat, panno Jay? Sądzę, że Trzecia Brygada zostawiła coś dla pani.
186
Dojechali do pól kukurydzy otaczających misyjną wioskę. Łodygi roślin wyschły, kolby w żółtych osłonkach zaczęły pochylać się ciężko, gotowe do zbioru. W polu pracowały niedawno kobiety. Jedna z nich leżała teraz przy drodze. Strzelono jej w plecy, kiedy uciekała; kula wyszła między piersiami. Malutkie niemowlę, które niosła na plecach, zostało przebite bagnetem, wiele razy. Kiedy przejeżdżali obok, podniosła się niebieska chmura much, która potem znów opadła.
Nikt nic nie mówił. Sally-Anne sięgnęła do futerału i wyjęła nikona. Jej twarz była szara, odpłynęła z niej krew.
Inne kobiety leżały dalej od drogi — kupki pstrych szmat, bardzo poplamione. We wsi mogło być z pięćdziesiąt chat, wszystkie się paliły; płomienie ze słomianych dachów strzelały wysoko ku czystemu, błękitnemu niebu poranka. Większość trupów żołnierze wrzucili do płonących chat, pozostawiając czarne kałuże krwi i ślady po wleczonych w kurzu zwłokach. Zapach przypalonego mięsa był bardzo silny, osiadał na ich podniebieniach jak zastygły smalec. Craig poczuł, że żołądek mu się podnosi i zakrył dłonią usta i nos.
—  To są dysydenci? — szepnęła Sally-Anne. Usta miała kredowo-białe. Automat przesuwający film w nikonie warczał, kiedy przez okno robiła zdjęcia.
Żołnierze Maszona zabili też kurczaki, luźne pióra falowały w lekkich powiewach wiatru, jakby rozdarła się poduszka.
—  Zatrzymaj się! — rozkazała Sally-Anne.
—  To może być niebezpieczne — powiedział Timon.
—  Zatrzymaj się — powtórzyła.
Pozostawiła drzwi otwarte i weszła między chaty. Pracowała szybko, zmieniając film rolka za rolką zwinnymi, wyćwiczonymi palcami, podczas gdy jej białe usta drżały, a oczy za obiektywem zrobiły się olbrzymie z przerażenia.
—  Musimy ruszać dalej — powiedział Timon.
—  Poczekaj. — Sally-Anne szybko posuwała się naprzód, pracując, jak przystało na zawodowca. Zniknęła za grupą chat.
Smród spalonego dała przyprawił Craiga o mdłości, a gdy wiatr zmieniał kierunek, żar ognia atakował go wielkimi podmuchami jak z pieca hutniczego.
Sally-Anne krzyknęła; obaj mężczyźni wyskoczyli z landrovera i pobiegli w stronę głosu, odbezpieczając broń; oddalili się od siebie tak, żeby mogli się osłaniać. Craig poczuł, że odzyskuje dawną sprawność fizyczną. Dotarł do ściany po drugiej stronie chaty.
Sally-Anne stała na otwartej przestrzeni, nie mogła już dłużej robić zdjęć. U jej stóp leżała naga czarna kobieta. Powyżej pasa jej dało było dałem ładnej, zdrowej, młodej kobiety, poniżej pępka — różową potwor-nośdą bez skóry. Wyczołgała się z ognia, w który ją wrzucili. Miejscami, poniżej pasa oparzenia' nie były głębokie, a z dała w różowe łaty
187
sączyła się limfa. W innych miejscach widać było kości; kość biodrowa, spalona na węgiel, wystawała z przypieczonej skóry. Mięśnie brzucha były przepalone, a z otworu sterczały wnętrzności. Jakimś cudem jeszcze żyła. Jej palce mechanicznym, powtarzającym się ruchem zgarniały piach. Usta otwierały się i zamykały konwulsyjnie, nie wydając dźwięku, a oczy były szeroko otwarte, przytomne i pełne cierpienia.
— Proszę wrócić do samochodu, panno Jay — powiedział Timon Nbebi. — Nic nie może pani dla niej zrobić.
Sally-Anne stała sztywno, niezdolna się ruszyć. Craig objął ją ramieniem, obrócił i poprowadził w stronę landrovera.
Przy rogu płonącej chaty Craig się obejrzał. Timon Nbebi zbliżył się do okaleczonej, i stanął nad nią z gotowym do strzału kałasznikowem opartym o biodro. Jego twarz była rozdarta cierpieniem, cierpiał prawie razem z tą kobietą.
Craig poprowadził Sally-Anne za chatę. Za nimi rozległ się huk pojedynczego wystrzału, przytłumiony trzaskiem otaczających ich płomieni. Sally-Anne potknęła się, ale po chwili odzyskała równowagę. Kiedy dotarli do samochodu, oparła się o kabinę i powoli zgięte wpół. Zwymiotowała w piach, a potem wyprostowała się i wytarte usta grzbietem dłoni.
Craig wyjął ze skrytki spirytus. Na dnie został centymetr alkoholu. Podał butelkę Sally-Anne, a ona wypite tę resztkę jak wodę. Craig odebrał od niej pustą butelkę, a potem nagle z wściekłością cisnął ją w płonącą chatę. Timon Nbebi wyszedł zza rogu. Bez słowa usiadł za kierownicą, a Craig pomógł Sally-Anne wejść na tylne siedzenie. Przejechali powoli przez wieś, obracając głowami z boku na bok, gdy ukazywały się nowe okropieństwa.
Kiedy mijali mały kościółek z czerwonej cegły, runął jego dach, a drewniany krzyż na wieży pochłonęły wybuchy iskier, płomienie i błękitny dym. W jasnym słońcu płomienie były prawie bezbarwne.
Timon Nbebi posługiwał się radiem, tak jak nawigator posługuje się echosondą, szukając przejścia przez mieliznę.
Blokady i pułapki Trzeciej Brygady meldowały się drogą radiową terenowej kwaterze głównej, podając swoje pozycje jako część rutynowych raportów — Timon zaznaczał je pinezkami na mapie.
Dwa razy ominęli blokady, skręcając w boczne drogi i ścieżki dla bydła, jadąc ostrożnie na przełaj przez las akacjowy. Jeszcze dwa razy natrafili na małe wioski, wnwiuHnine przez dwie, trzy matabelslde rodziny
 d                              jj kki
 ,                   p             ,    y                           y
hodujące bydło. Ubiegła ich Trzecia Brygada, oraz towarzyszące jej kruki i sępy, dziobiące bez apetytu częściowo spieczone trupy w ciepłych popiołach spalonych chat.
Cały czas jechali na zachód, jeśli tylko pozwalały na to drogi. Przy
188
każdym wzniesieniu, z którego mogli się rozejrzeć, Timon zatrzymywał samochód w ukryciu, a Craig wspinał się na szczyt i sprawdzał teren przed nimi. Rozglądał się na wszystkie strony; błękit nieba nad szerokim widnokręgiem szpeciły kolumny dymu stojące nad płonącymi wioskami. Wciąż przedzierali się na zachód; ukształtowanie terenu szybko się zmieniło, gdy dotarli na skraj pustyni Kalahari. Było coraz mniej nierówności. Ziemia przeszła w szarą, monotonną, płaską bezkresną równinę, pod wysoko zawieszonym, bezlitosnym słońcem. Drzewa skar-łowadały, ich gałęzie były powykręcane od żaru jak kończyny kalek. Ziemia ta mogła zaspokoić jedynie najbardziej podstawowe potrzeby ludzi, była zaczątkiem wielkiego pustkowia. Mimo to jechali nią na zachód.
Słońce stanęło w zenicie, po czym zaczęło wędrówkę w dół po niebie, a oni od świtu przejechali zaledwie czterdzieści parę kilometrów. Do granicy zostało jeszcze co najmniej trzydzieści, jak Craig ocenił patrząc na mapę, a wszyscy troje byli wyczerpani nieustannym napięciem i gorącem panującym w metalowej kabinie bez tapicerki.
Po południu zatrzymali się jeszcze raz na kilka minut. Craig zaparzył herbatę. Sally-Anne poszła za niską kępę kolczastych krzaków i kucnęła poza zasięgiem ich wzroku, a Timon zasiadł nad radiem.
—  Przed nami nie ma już wiosek — powiedział po włączeniu odbiornika. — Chyba nic nam nie grozi, ale nigdy nie zapuszczałem się dalej. Nie wiem, czego możemy się spodziewać.
—  Byłem tu z Tungatą, kiedy pracowaliśmy w Departamencie Ochrony Zwierzyny Łownej. To było w siedemdziesiątym drugim. Przeszliśmy za stadem lwów zabijających bydło prawie sto sześćdziesiąt kilometrów za granicę. To nieprzyjazny teren: nie ma wody powierzchniowej, panwie solne... — Przerwał, bo Timon gwałtownie dał mu znak, żeby zamilkł.
Timon usłyszał w radiu inny głos. Był bardziej władczy, bardziej ostry niż meldunki plutonów, które Nbebi podsłuchiwał. Najwyraźniej domagał się pierwszeństwa i oczyszczał sieć, żeby podać pilną wiadomość. Kapitan znieruchomiał i krzyknął stłumionym głosem.
—  O co chodzi? — Craig nie mógł zapanować nad złymi przeczuciami, ale Timon uniesieniem ręki nakazał ciszę i słuchał długiej przemowy staccato w języku maszona, która nastąpiła po zapowiedzi. Gdy odbiornik zamilkł, kapitan spojrzał na nich.
—  Jakiś patrol znalazł trzech żołnierzy, których zostawiliśmy na odludziu dziś rano. Ogłoszono alarm dla wszystkich jednostek. Generał Fungabera nadał sprawie złapania nas bezwzględne pierwszeństwo. Dwa samoloty wywiadowcze zostały wysłane w tę okolicę. Niedługo powinny sięnad nami pojawić. Generał bardzo dokładnie wyliczył naszą pozycję; kazał jednostkom karnym na wschód od nas porzucić swoje zadania i natychmiast przemieścić się w tym kierunku. Domyślił się, że próbujemy dotrzeć do granicy na południe od Plumtree i linii kolejowej. Wysyła dwa
189
plutony z głównej placówki granicznej w Plumtree, żeby nas zablokowały. —Przerwał, zdjął okulary i wyczyścił szkła końcem jedwabnej apaszki. Bez okularów widział tyle co sowa w świetle dnia.
—  Generał Fungabera podał wszystkim jednostkom hasło „lampart"... — Znów przerwał, a potem niemal przepraszająco wyjaśnił: — Hasło „lampart" to rozkaz „natychmiast zabić", co, obawiam się, jest raczej złą wiadomością.
Craig złapał mapę i rozłożył ją na masce. Sally-Anne stanęła tuż za nim.
— Jesteśmy tutaj —powiedział, a Timon twierdząco kiwnął głową. — Prowadzi stąd tylko jedna droga, która skręca w kierunku pomocnym, mniej więcej na zachodnio-pómocny zachód —mruczał do siebie. —Patrol z Plumtree musi nią jechać, żeby się z nami spotkać, tak samo jednostki karne za nami.
Timon ponownie kiwnął głową.
—  Tym razem nas nie miną. Będą na zwiadzie.
Radio znowu ożyło; Timon podskoczył do niego i mina zrzedła mu jeszcze bardziej.
—  Jednostka karna za nami znalazła ślady naszego samochodu. Są niedaleko i poruszają się szybko — zameldował. -*- Skontaktowali się z patrolem na drodze przed nami. Jesteśmy w pułapce. Nie wiem, co robić, panie Mellow. Będą tu za parę minut. — I spojrzał błagalnie na Craiga.
—  W porządku. — Craig zupełnie naturalnie przejął dowodzenie. — Pojedziemy do granicy na przełaj.
—  Ale powiedział pan, że to nieprzyjazny teren... — zaczął Timon.
—  Przełącz napęd na cztery koła, ruszamy — rzucił krótko Craig. — Będę jechał na dachu, żeby cię pilotować. Sally-Anne, usiądź z przodu.
Usadowiony na bagażniku, z kałasznikowem przewieszonym przez ramię, Craig posługując się kompasem z mapownika Timona, obliczył z grubsza azymut i krzyknął do Nbebiego.
— W prawo, skręć w prawo... w porządku. Trzymaj się tego kierunku. Kierował się na biały blask małej panwi solnej kilka kilometrów
przed nimi, a ziemia pod samochodem wydawała się zwarta i nadająca się do dość szybkiej jazdy. Landrover przyspieszał, przebijając się przez niskie, kolczaste zarośla, skręcając tylko wtedy, gdy napotykał bardziej kłujący krzak czy jedno z karłowatych drzew. Po każdym zboczeniu z drogi Craig naprowadzał Timona na właściwy kurs.
Jechali z prędkością czterdziestu kilometrów na godzinę i aż do horyzontu mieli wolną drogę. Ścigające ciężarówki, ciężkie i niezdarne, nie mogły ich dogonić, Craig był tego pewien, a do granicy mieli niecałą godzinę jazdy i niedługo powinien zapaść zmrok. Ostatnia filiżanka herbaty poprawiła mu humor i Craig poczuł, że odzyskuje nadzieję.
—  Dobra, dranie, chodźcie tu po nas! — wyzwał niewidzialnego
190
wroga i zaśmiał się. Zapomniał już, jak adrenalina krąży we krwi, gdy niebezpieczeństwo jest blisko. Kiedyś to uczucie mu służyło i zdawał sobie sprawę, że nadal jest od niego uzależniony.
Rozejrzał się, spojrzał w tył i od razu to zobaczył: coś jakby mały cyklon albo piaszczyste diabełki tańczące na pustyni w gorącej ciszy południa, ta chmura piasku poruszała się jednak szybko w ściśle określonym kierunku, drogą, którą właśnie porzucili, była dokładnie tam, gdzie spodziewał się ją znaleźć, na wschód od nich.
—  Widzę jeden patrol — pochylił się i krzyknął w otwarte okno kierowcy. — Są jakieś osiem kilometrów za nami.
Potem znów się obejrzał i skrzywił na widok chmury kurzu wzbijanej przez landrover przy napędzie na cztery koła. Sunęła za nimi jak tren panny młodej i wisiała w powietrzu parę minut po ich przejeździe — długa, blada smuga nad zaroślami. Nie mogli jej nie zauważyć. Obserwował kurz zamiast patrzeć przed siebie. Kierowca nie mógł zauważyć nory mrównika, bo przysłaniała ją wypalona pustynna trawa. Wpadli w nią i utknęli.
Craiga wyrzuciło z dachu do przodu; przeleciał nad maską i uderzył w ziemię łokciami, kolanami i policzkiem. Leżał w piachu oszołomiony i obolały. Przetoczył się na siedzenie i wypluł z ust mulistą krew. Sprawdził językiem zęby—wszystkie tkwiły mocno na swoim miejscu. Na łokciach nie miał skóry, a na wysokości kolan przez dżinsy sączyła się krew. Poszukał ręką paska przytrzymującego protezę—był nienaruszony. Z trudem się podźwignął.
Landrover był mocno przechylony do przodu i na lewy bok, podwozie tkwiło głęboko w norze. Craig dokuśtykał do kabiny od strony pasażera, przeklinając własną nieuwagę, i szarpnięciem otworzył drzwi. Szyba była rozbita w miejscu, gdzie uderzyła w nią głowa Sally-Anne, a dziewczyna leżała bez ruchu.
—  O Boże! — wyszeptał i delikatnie podniósł jej głowę. Nad okiem miała niebieski guz wielkości żołędzia, ale kiedy dotknął jej policzka, jej wzrok oprzytomniał i spojrzała na niego.
—  Bardzo się poraniłaś? Podniosła się z wysiłkiem.
—  Krwawisz — wybełkotała jak pijana.
—  To tylko zadrapanie — uspokoił ją i ścisnął za ramię, patrząc nad nią na Timona.
Ustami uderzył w kierownicę, miał przeciętą górną wargę i jeden z siekaczy złamany przy dziąśle. Z ust ciekła mu krew, ale zatamował ją jedwabnym szalikiem.
—  Wrzuć wsteczny—polecił Craig i wyciągnął Sally-Anne z kabiny, żeby odciążyć pojazd. Przeszła chwiejnie kilka kroków i osunęła się na ziemię — wciąż miała miękkie nogi i nie mogła odzyskać równowagi po uderzeniu w głowę.
191
Silnik się zablokował i nie chciał zapalić. Craig patrzył z niepokojem na chmurę kurzu za nimi. Nie była daleko i szybko się zbliżała. W końcu silnik zaskoczył, zająknął się i zaryczał, gdy Timon mocno nacisnął pedał. Z hukiem puścił sprzęgło i cztery koła zakręciły się gwałtownie.
—  Spokojnie, człowieku, złamiesz wał — burknął na niego Craig. Timon spróbował jeszcze raz, łagodniej, i koła znów się zakręciły,
wzbijając kurz; samochód zakołysał się jak szalony, ale nie wyjechał z jamy.
—  Przestań! — Craig walnął Timona w ramię, żeby go powstrzymać. Obracające się koła kopały w miękkiej ziemi grób dla landrovera.
Craig opadł na brzuch i zajrzał pod podwozie. Lewe przednie koło wpadło do nory i obracało się w powietrzu, ciężar samochodu spoczywał na przednim zawieszeniu.
—  Łopata! — Craig krzyknął do Timona.
—  Zostawiliśmy je—przypomniał kapitan, więc Craig zaczął gołymi rękami rozgrzebywać ziemię przy norze.
—  Znajdź coś do kopania! — Kopał dalej jak szalony.
Timon przetrząsnął tylną szafkę i przyniósł mu rączkę od lewarka oraz pangę o szerokim ostrzu. Craig zabrał się do pracy, chrząkając i sapiąc; od potu piekło go zadrapanie na policzku.
Radio zabełkotało.
—  Znaleźli miejsce, gdzie zjechaliśmy z drogi —przetłumaczył Timon.
—  Chryste! — Craig załkał z wysiłkiem — to niecałe trzy kilometry stąd.
—  Pomóc ci? — Timon zaseplenił przez dziurę w zębach.
Craig nie zadał sobie trudu, żeby odpowiedzieć. Pod podwoziem mogła pracować tylko jedna osoba. Ziemia osunęła się i landrover opadł
0  kilka centrymetrów; wisząca opona znalazła punkt oparcia na dnie dziury. Craig zajął się teraz ostrym brzegiem nory, ścinał go ukośnie, tak żeby nie zablokował koła.
—  Sally-Anne, usiądź za kierownicą. — Rzucał urywane słowa, ciągle zadając ciosy pangą. — Timon i ja spróbujemy podnieść przód. — Wyczołgał się spod samochodu i obejrzał za siebie. Kurz wzbijany przez pościg był dobrze widoczny na poziomie ziemi. — Timon, chodź tu.
Stanęli ramię w ramię przed chłodnicą i zgięli kolana, żeby lepiej chwycić przedni zderzak. Sally-Anne siedziała za wysmarowaną piachem szybą. Guz na jej czole wyglądał jak olbrzymi, niebieski, wysysający krew kleszcz wczepiony w bladą skórę. Patrzyła na Craiga przez szybę zdesperowanym wzrokiem.
—  Teraz! — mruknął Craig i wyprostowali się razem podnosząc samochód kolanami i całym ciężarem dała.
Craig poczuł, że przód uniósł się o lalka centymetrów na zawieszeniu,
1  dał Sally-Anne znak głową. Dziewczyna puśdła sprzęgło i silnik zawarczał; koło się zakręciło, a samochód odskoczył do tyłu i utknął zablokowany na krańcu nory.
192
—  Opuść! — wysapał Craig i upadli na maskę łapiąc oddech. Craig zobaczył kurz pośdgu tak blisko, że spodziewał się ujrzeć zaraz
dężarówkę.
—  Dobra, rozhuśtamy go! — powiedział Timonowi. — Teraz! Raz! Dwa! Trzy!
Gdy Sally-Anne rozpędzała silnik, a oni, w krótkich, regularnych odstępach, rzucali się swoim dężarem na zderzak.
—  Raz! Dwa! Trzy! — sapał Craig; samochód zaczął falować i dziko podskakiwać na brzegu nory. — Nie przestawaj!
Kurz wznosił się wokół nich, a głos w radiu skamlał radośnie jak pies myśliwski, który wyczuł trop. Zauważyli kurz.
—  Do góry!
Craig odkrył zapasy sił, których istnienia nawet by nie podejrzewał. Zazgrzytał zębami, oddech rzęził mu w gardle, twarz spuchła na ciemno-czerwono, jak ze złości, obraz wirował mu przed oczami i napełniał się światłem. Mimo to podnosił dężar, choć wiedział, że rozrywa sobie śdęgno i mięśnie pleców, czuł się tak, jakby kręgosłup miał mu pęknąć aż nagle koła landrovera odbiły się od brzegu i samochód odskoczył do tyłu, uwolniony.
Pozbawiony oparda Craig upadł na kolana i pomyślał, że chyba już nie wstanie.
—  Craig! Szybdej! — krzyczała Sally-Anne. — Wsiadaj!
Z ogromnym wysiłkiem podniósł się na nogi i chwiejnym krokiem podszedł do ruszającego landrovera. Wdągnął się na maskę i Sally-Anne ruszyła; przez parę chwil Craig leżał wczepiony w blachę, powoli odzyskując siły. Wgramolił się na bagażnik na dachu i obejrzał do tyłu.
Śdgała ich tylko jedna dężarówka, piędotonowa toyota w znajomym kolorze piasku. W drżącym, rozgrzanym powietrzu wyglądała monstrualnie, wydawała się płynąć w ich stronę nad ziemią. Craig zamrugał oczami, żeby usunąć z nich pot. Jak blisko była? Trudno ocenić, kiedy się siedzi wysoko i patrzy przez falujące powietrze.
Kiedy wzrok mu się wyostrzył, zobaczył, że niezgrabna, wielka konstrukcja nad kabiną toyoty to dężki karabin maszynowy na okrągłej podstawie z kryjącą się za nim głową strzelca. Z tej odległości wyglądał jak zmodyfikowany Goriunow, straszna broń.
—  Słodki Jezu! — szepnął, gdy nagle zdał sobie sprawę, że landrover jakoś dziwnie się porusza. Samochód drżał i trząsł się gwałtownie, z okolic lewego przedniego koła, miejsca uderzenia w jamę, dochodził piskliwy odgłos tłukących o siebie metalowych części — a prędkość zmalała, bardzo zmalała.
#  Craig pochylił się i krzyknął w okno kierowcy:
*  — Szybdej!
— Przód jest pęknięty. — Sally-Anne wystawiła głowę przez okno. — Jak przyspieszę, samochód rozled się na kawałki.
13 — Luspirt poluje w acnwoici
193
Craig się obejrzał. Ciężarówka zbliżała się, powoli, ale nieubłaganie. Zobaczył, że strzelec na dachu kabiny lekko obrócił karabin w ich stronę.
—  Spróbuj, Sally-Anne! — krzyknął. — Zaryzykuj, może wytrzyma. Mają ciężki karabin maszynowy i wchodzimy już w jego zasięg.
Landrover z trudem przyspieszył; rozległ się głośny klekot połączony z jękiem metalu. Wóz cały dygotał i od tego drżenia zaczęły Craigowi szczękać zęby. Znów się obejrzał. Dystans między nimi a ciężarówką przestał się zmniejszać, po chwili Craig zobaczył, że ścigający pojazd zatrząsł się gwałtownie od wystrzałów karabinu.
Na razie strzałów nie było słychać — Craig obserwował wszystko, jakby to go nie dotyczyło. Nagle blisko lewego boku landrovera kurz rozprysnął się jak fontanna, i wzbił prawie dwa metry w górę w rozgrzane powietrze, tworząc przezroczystą zasłonę; wyglądał całkiem niewinnie, lecz odgłos przelatującej kuli zabrzmiał złowrogo jak brzęk miedzianego drutu telegraficznego uderzonego żelaznym prętem.
—  Skręć w lewo! — wrzasnął Craig. „Zawsze skręcaj tam, gdzie padł strzał. Strzelec będzie mierzył w przeciwną stronę, a kurz pomoże zasłonić cel", przypomniał sobie.
Następna seria padła z prawej strony i była bardzo szeroka.
—  Skręć w prawo! — krzyknął Craig.
—  Strzelaj do nich! — Sally-Anne znów wystawiła głowę przez okno. Najwyraźniej wracała do siebie po uderzeniu w głowę i ogarniał ją bojowy szał.
—  Ja wydaję polecenia, ty prowadź samochód.
Następna salwa również była szeroka, rozciągała się na jakieś trzydzieści metrów.
—  Skręć w lewo!
Kluczenie przeszkadzało strzelcowi w celowaniu, a wzbijany przez landrover kurz zasłaniał mu cel, ale dzielący ich dystans zaczął się zmniejszać. Ciężarówka znów ich doganiała.
Panew solna była niedaleko, setki akrów srebra lśniącego w promieniach słońca. Craig zmrużył oczy od blasku i zauważył szlak: to stadko zebr pokonało gładką powierzchnię panwi. Ich kopyta przebiły pokrywę solną do ukrytej pod nią żółtej papki. Utknąłby tam każdy kierowca skuszony tym zwodniczo zachęcającym przejściem
— Omiń prawy kraniec panwi, w lewo! Jeszcze! Jeszcze! W porządku, tak trzymaj — krzyczał.
Minęli wąski róg panwi — może udałoby mu się skusić pościg, żeby przejechał tędy na skróty. Odwrócił się i wpatrywał w kurz i po chwili powiedział cicho:
—  Cholera!
Dowódca ciężarówki był za sprytny, żeby przejeżdżać przez róg. Jechał za nimi okrężną drogą, a wokół landrovera padały salwy z karabinu maszynowego. Trzy kule wbiły się w metalową kabinę, pozostawiając po
194
sobie postrzępione kratery otoczone lśniącym metalem, tam gdzie odpadła farba maskująca.
—  Nic ci nie jest?
—  Nie! — odkrzyknęła Sally-Anne, ale w jej głosie nie było już takiej pewności siebie. — Craig, nie zajedziemy daleko. Pedał gazu jest wciśnięty do końca, a samochód zwalnia. Coś się roztapia!
Teraz i Craig poczuł dolatujący z uszkodzonego przodu zapach rozgrzanego do czerwoności metalu.
—  Timon, podaj mi karabin!
Ciężarówka wciąż była daleko poza zasięgiem kałasznikowa, ale dzięki salwie, którą wystrzelił, poczuł się mniej bezradny, mimo że nie widział, gdzie padały jego kule. Przeleciały z hukiem za róg panwi solnej, ze smrodem rozgrzanego metalu i kurzu, a Craig, przeładowując karabin, patrzył przed siebie.
Jak daleko jeszcze do granicy? Jakieś piętnaście kilometrów? Ale czy granica państwa powstrzyma karny patrol Trzeciej Brygady, który dostał rozkaz „lampart"? Izrael i Republika Południowej Afryki dawno temu stworzyły precedensy „gorącego pościgu" wkraczającego na terytorium neutralne. Wiedział, że będą ich ścigać, aż ich dopadną.
Landrover przechylał się teraz rytmicznie na nierównym zawieszeniu i Craig po raz pierwszy tak naprawdę zdał sobie sprawę z tego, że się im nie uda. Rozzłościła go ta myśl. Wystrzelał drugi magazynek w krótkich odstępach i przy trzeciej salwie toyota ostro skręciła i zatrzymała się w chmurze własnego kurzu.
—  Trafiłem! — ryknął radośnie.
—  Tak trzymać! — odkrzyknęła Sally-Anne. — Geronimo!
—  Nieźle, panie Mellow, całkiem nieźle.
Masywna ciężarówka stała bez ruchu, a wokół niej opadały kłęby kurzu.
—  Udławcie się tym! — wył Craig. — Wsadźcie to sobie w tyłek, wy synowie jeżozwierzy! — Wystrzelił cały magazynek w stronę odległego pojazdu.
Wokół kabiny ciężarówki tłoczyli się mężczyźni, jak czarne mrówki wokół trupa trzmiela, a kulejący landrover oddalał się od nich.
—  O nie —jęknął Craig.
Ciężarówka skręciła w ich stronę i znów podniósł się za nią pierzasty ogon kurzu.    .
—  Jadą dalej!
Może udało mu się wcześniej trafić kierowcę, ale jakiekolwiek szkody wyrządził, nie były one trwałe. Zatrzymał ich na niecałe dwie minuty, a teraz ciężarówka zbliżała się szybciej róż przedtem. Jakby dla pokreślenia przewagi kolejna seria z karabinu maszynowego z trzaskiem trafiła landrovera.
W kabinie ktoś krzyknął — przenikliwym, kobiecym głosem. Craig zlodowaciał i zamarł z przerażenia trzymając się kurczowo bagażnika.
195
r
—  Timon jest ranny. — To głos Sally-Anne. Serce Craiga zabiło z ulgą.
—  Jak ciężko?
—  Ciężko. Cały krwawi.
—  Nie możemy się zatrzymać. Jedź dalej.
Zdesperowany Craig spojrzał przed siebie — rozciągała się przed nim wielka pustka. Zniknęły nawet karłowate drzewa. Ziemia była płaska, bez żadnych wzniesień, a światło odbijane od panwi solnych nadawało niebu mlecznoblady odcień i zacierało horyzont, tak że nie było widać wyraźnej linii dzielącej powietrze od ziemi, nic, na czym można by było zaczepić oko.
Craig spuścił wzrok i krzyknął:
—  Zatrzymaj się!
Aby wzmocnić siłę polecenia, z całej siły uderzył w dach kabiny. Sally-Anne natychmiast zareagowała i nacisnęła hamulec. Uszkodzonym landroverem zarzuciło w poprzek i samochód od razu się zatrzymał.
Przyczyną nagłego niepokoju Craiga była pozornie niewinna, mała, żółta, futrzana kulka mniejsza od futbolówki. Skoczyła przed pojazd na długich tylnych nogach kangura, zupełnie nieproporcjonalnych w stosunku do reszty ciała, a potem nagle zniknęła w ziemi.
—  Postrzałka! — krzyknął Craig. — Wielka kolonia, prosto przed nami.
—  Kangurze szczury! — Silnik pracował na jałowym biegu, a Sally--Anne wychyliła się z okna patrząc w górę oczekująco.
Mieli szczęście. Postrzałka to zwierzę prawie całkowicie nocne, ten jeden osobnik, który wyszedł z nory, był czymś niezwykłym w świetle dnia, ale dla nich ostrzeżeniem. Dopiero teraz, dobrze się przyglądając, Craig mógł właściwie ocenić rozmiary kolonii. Składała się z dziesiątek tysięcy jam o wejściach, którymi były małe, niepozorne kopce luźnej ziemi, ale Craig wiedział, że piaszczysta gleba pod nimi jest podziurawiona jak rzeszoto łączącymi się norami, a cały teren podkopany do głębokości ponad metra.
Ta ziemia nie utrzymałaby ciężaru człowieka na koniu, nie mówiąc o landroverze. Przy pracującym na jałowym biegu silniku Craig wyraźnie słyszał ryk jadącej za nimi ciężarówki; rozległ się trzask wystrzałów z karabinu maszynowego, tak blisko, że Craig schylił się odruchowo.
—  Skręć w lewo! — krzyknął. — Z powrotem w stronę panwi. Skręcili pod kątem prostym przed zbliżającą się ciężarówką, poganiani
ogniem z karabinu maszynowego, a do Craiga zaczęły docierać jęki Timona przebijające się przez warkot silnika. Zatkał sobie uszy, żeby ich nie słyszeć.
—  Nie ma przejazdu! — krzyknęła Sally-Anne. Nory postrzałek były wszędzie.
—  Jedź dalej! — odpowiedział jej Craig.
Ciężarówka skręciła, żeby przeciąć im drogę, i szybko się teraz zbliżała.
196
—  No! — krzyknął Craig z ulgą.
Jak się domyślił, kolonia postrzałek kończyła się niemal na skraju panwi solnej, leżała poza zasięgiem słonych przecieków. Można było przejechać wąskim pasem, na który Craig naprowadzał Sally-Anne. Po przebyciu niecałych pięciuset metrów znaleźli się za przesmykiem i mieli przed sobą twardy grunt. Sally-Anne prowadziła samochód jak najdalej od pościgu.
—  Nie! Nie! — krzykną) Craig. — Skręć mocno w prawo. — Zawahała się. — Zrób to, do cholery!
I nagle zrozumiała, o co mu chodzi; wykręciła kierownicą i przejechała w przeciwnym kierunku, przed zbliżającą się ciężarówką.
Ciężarówka natychmiast skręciła, żeby znów odciąć im drogę, oddaliła się od panwi i pasa twardego gruntu prowadzącego przez podziemny labirynt nor. Była tak blisko, że widzieli głowy żołnierzy stojących w jej budzie, zauważyli beret w kolorze burgunda i jasny błysk srebrnej odznaki, słyszeli dzikie, żądne krwi okrzyki, widzieli, jak ktoś triumfalnie potrząsa kałasznikowem.
Seria z karabinu maszynowego zryła ziemię trzy metry przed land-roverem; wjechali w stojącą chmurę kurzu.
Craig strzelał bez przerwy z kałasznikowa, próbując odciągnąć uwagę kierowcy od ziemi przed ciężarówką.
—  Proszę, proszę, niech to się stanie — błagał, zmieniając magazynek gorącego karabinu. I bogowie go wysłuchali. Rozpędzona ciężarówka wjechała na podkopany teren.
Przypominała słonia wpadającego w pułapkę. Ziemia otworzyła się i połknęła ją; zapadający się pojazd przechylił się na bok i wyrzucił z budy ładunek uzbrojonych mężczyzn. Kiedy opadł kurz, ciężarówka leżała na boku, pogrzebana do połowy wysokości. Wokół niej rozsypane były ludzkie dała, niektóre zaczynały się z trudem podnosić, inne leżały tam, gdzie upadły.
—  Świetnie! — krzykną) Craig do kabiny. — Będzie im potrzebny buldożer, żeby się stąd wydostać.
—  Craig! — odkrzyknęła. — Z Timonem jest źle. Nie mógłbyś mu pomóc?
—  Zatrzymaj się na sekundę.
Craig zeskoczył z dachu, wgramolił się na tylne siedzenie i Sally-Anne natychmiast ruszyła dalej.
Timon leżał bezwładnie, zwisając z siedzenia, z głową odrzuconą do tyłu i opartą o drzwi. Zgubił okulary. Oddech bulgotał mu w gardle, a tył kurtki od munduru był przesiąknięty krwią. Craig ułożył go na siedzeniu i rozpiął suwak kurtki.
Był przerażony. Kula musiała przebić metalową kabinę i to uderzenie zrobiło z niej prymitywny pocisk dum-dum. Utworzyła w plecach Timona otwór wielkości pół filiżanki i utkwiła głęboko w ciele.
197
Do tablicy rozdzielczej była przymocowana apteczka. Craig wyjął z niej dwa opatrunki, zerwał opakowania i owinął ranę. Chociaż landrover szarpał i podskakiwał, Craig mocno zacisnął bandaże.
—  Jak z nim jest? — Sally-Anne na moment oderwała wzrok od terenu przed nią.
—  Wyjdzie z tego — powiedział, żeby nie niepokoić Timona, ale pokręcił głową i zaprzeczył ruchem warg.
Timon umrze. Było to kwestią zaledwie godziny, może dwóch. Nikt nie przeżyłby takiej rany. Zapach rozgrzanego metalu w kabinie dusił ich.
—  Nie mogę oddychać — szepnął Timon i próbował zaczerpnąć powietrza.
Craig miał nadzieję, że kapitan jest nieprzytomny, ale oczy Timona wpatrywały się w jego twarz. Craig wybił pięścią szybę w oknie nad jego głową, żeby wpadło więcej powietrza.
—  Moje okulary — powiedział Timon. — Nic nie widzę.
Craig znalazł szkła w stalowej oprawce na podłodze między siedzeniami i włożył mu je.
—  Dziękuję, panie Mellow. — Niewiarygodne, lecz Timon się uśmiechnął. — Ale nie wygląda na to, żebym miał dalej z wami jechać.
Craiga dławił żal. Mocno ścisnął Timona za ramię, w nadziei że może go to choć trochę pocieszy.
—  Ciężarówka? — spytał Timon.
—  Przewróciliśmy ją.
—  Brawo, sir.
Kiedy to mówił, kabina wypełniła się smrodem spalonej gumy i oleju.
—  Palimy się! — krzyknęła Sally-Anne, a Craig szybko obrócił się na siedzeniu.
Przód landrovera płonął, od rozgrzanego do czerwoności metalu uszkodzonego zawieszenia zapalił się smar i guma przedniej opony. Niemal w tej samej chwili zawieszenie zepsuło się zupełnie, silnik na próżno warczał i samochód zatrzymał się ze zgrzytem. Zapaliło się odczepiające się sprzęgło i podwozie rzygnęło kłębami dymu.
—  Wyłącz silnik! — polecił Craig i z hukiem otworzył drzwi, chwytając umieszczoną przy drzwiach gaśnicę.
Rozpylił nad płonącym przodem samochodu białą chmurę proszku, niemal natychmiast gasząc płomienie, a potem odczepił i podniósł maskę, parząc palce o gorący metal. Skierował strumień z gaśnicy na silnik, żeby zapobiec ponownemu pojawieniu się ognia, i zrobił krok w tył.
—  No — wydał ostateczny wyrok. — Ten autobus już nigdzie nie pojedzie!
Gsza po wyciu silnika i odgłosach strzelaniny była przytłaczająca. Stukanie stygnącego metalu brzmiało głośno jak dźwięk cymbałów. Craig przeszedł do tyłu kabiny i obejrzał się. Za nimi w rozgrzanym powietrzu nie było widać zablokowanej ciężarówki. Cisza brzęczała im w uszach
198
i samotność pustyni, która zdawała się opóźniać jego ruchy i myślenie, spadła na niego, jak przedmiot.
Poczuł, że usta ma suche jak papier, poziom adrenaliny wyraźnie spadł.
—  Woda! — Podszedł szybko do zbiornika pod siedzeniem, zdjął nakrętkę i sprawdził wskaźnik.
—  Co najmniej dwadzieścia pięć litrów.
Obok stojaka z kałasznikowem wisiała aluminiowa menażka pozostawiona przez jednego z grabarzy. Craig napełnił ją wodą ze zbiornika i zaniósł Timonowi.
Wypił z wdzięcznością, głośno przełykając i krztusząc się z pośpiechu. Później sapiąc położył się z powrotem. Craig podał menażkę Sally-Anne, a potem napił się sam. Timon wyglądał trochę lepiej i Craig sprawdził opatrunek. Na razie krew była zatamowana.
—  Pierwsza zasada przetrwania na pustyni — przypomniał sobie Craig — trzymać się samochodu.
Tutaj ta reguła nie miała zastosowania. Samochód przyciągnie pościg niczym latarnia morska. Timon wspominał wcześniej o samolotach zwiadowczych. Na tej otwartej równinie zauważą landrovera z odległości pięćdziesięciu kilometrów. Poza tym był jeszcze ten drugi patrol z przygranicznego posterunku w Plumtree. Zjawi się tu za kilka godzin.
Nie mogli zostać. Musieli iść dalej. Spojrzał na Timona i zrozumieli się w jednej chwili.
—  Będziecie musieli mnie zostawić — szepnął ranny.
Craig nie mógł wytrzymać jego wzroku, słowa uwięzły mu w gardle. Z powrotem wspiął się na dach i obejrzał za siebie.
Bardzo dobrze było widać ich ślady w miękkiej ziemi, zacieniały je ukośne promienie obniżającego się słońca. Prześledził je wzrokiem do niewyraźnego horyzontu i drgnął zaniepokojony.
Coś poruszało się na samej granicy zasięgu jego wzroku. Przez dłuższą chwilę miał nadzieję, że to tylko gra świateł. Potem to coś znów spuchło jak wijąca się dżdżownica, popłynęło nad ziemią w rozgrzanym powietrzu, z powrotem osiadło na gruncie i stało się szeregiem uzbrojonych mężczyzn idących gęsiego, biegnących po ich śladach. Ludzie z Trzeciej Brygady nie porzucili pościgu. Pieszo, równym truchtem przemierzali równinę. Craig już kiedyś pracował z doborowymi czarnymi oddziałami, wiedział, że mogą utrzymać to tempo całą dobę.
Zeskoczył na dół i odnalazł lornetkę Timona w schowku obok siedzenia kierowcy.
—  Ściga nas pieszy patrol — powiedział.
—  Ilu? — spytał Timon.
Craig spojrzał z dachu przez lornetkę.
—  Ośmiu. — Wywrotka spowodowała straty w ludziach. Obejrzał się na słońce. Czerwieniało i traciło żar, wchodząc w pas
drgającego powietrza nad ziemią. Za dwie godziny zajdzie, ocenił.
199
—  Jeśli umieścicie mnie z karabinem w dobrym punkcie, zatrzymam ich na trochę — powiedział Timon. Gdy Craig się wahał, dodał: — Niech pan nie traci czasu na kłótnie, panie Mellow.
—  Sally-Anne, napełnij menażkę — Craig wydał polecenie. — Weź czekoladę i wysokoproteinowe racje z zapasów, mapę, kompas i tę lornetkę.
Zlustrował teren wokół unieruchomionego landrovera. Płaskie ukształtowanie nie dawało możliwości obrony. Jedynym silnym punktem był sam samochód. Craig odbił z dna zbiornika na benzynę zatyczkę otworu odprowadzającego i spuścił resztę paliwa na piaszczystą glebę, by jakiś celny strzał nie zapalił landrovera, zagrażając Timonowi. Szybko zbudował prowizoryczną osłonę przy tylnych kołach, zabezpieczając kołami zapasowymi i stalową skrzynką na narzędzia pozycję Timona, na wypadek gdyby zaczęli go ostrzeliwać ogniem flankowym.
Pomógł Timonowi wysiąść z samochodu i ułożyć się na brzuchu za tylnymi kołami. Znów pokazała się krew, przesiąkła przez opatrunek, a Timon poszarzał jak popiół i na jego górnej wardze pojawiły się małe, jasne bąbelki. Craig podał mu jeden z kałasznikowów i położył przed nim poduszkę z siedzenia jako podpórkę do celowania. Po prawej stronie Timona zostawił pudełko z zapasowymi magazynkami — pięćset kul.
—  Wytrzymam do zmroku — wychrypiał Timon. — Ale zostawcie mi jeden granat.
Wszyscy wiedzieli po co. Timon nie chciał, żeby wzięli go żywego, wysadzi się w powietrze.
Craig wziął pozostałe pięć granatów i schował je do jednego z plecaków. Położył na nich torbę British Airways z dokumentami i rękopisem książki. Ze skrzynki z narzędziami wziął zwój lekkiego drutu i parę nożyc; z pudełka z amunicją — sześć zapasowych magazynków do kałasznikowa. Podzielił zawartość apteczki, zostawiając Timonowi dwa bandaże, paczkę tabletek przeciwbólowych i strzykawkę z morfiną. Resztę wysypał do plecaka.
Rozejrzał się szybko po wnętrzu landrovera. Czy było jeszcze coś, co mogłoby się przydać? Na podłodze leżała zwinięta plastikowa mata z maskującym wzorem. Wepchnął ją do torby, którą następnie podniósł dla ocenienia ciężaru. Mógł wziąć tylko tyle. Spojrzał na Sally-Anne. Przez jedno ramię miała przewieszoną menażkę, a przez drugie — plecak. Zwinęła teczkę ze zdjęciami i wepchnęła ją do plecaka. Była bardzo blada i wydawało się, że guz na jej czole spuchł jeszcze bardziej.
—  W porządku? — spytał Craig.
—  Tak.
Kucnął obok Timona.
—  Do widzenia, kapitanie — powiedział.
—  Do widzenie, panie Mellow.
Craig wziął go za rękę i spojrzał mu w oczy. Nie zobaczył w nich strachu i znów zdumiał go spokój, z jakim Afrykanin przyjmuje śmierć. Widział to wiele razy.                     »
200
—  Dziękuję ci, Timonie, za wszystko — powiedział.
—  Hamba gashle — powiedział łagodnie Timon. — Idźcie w pokoju.
—  Shala gashle — Craig odpowiedział na tradycyjne pożegnanie. — Zostań w pokoju.
Wstał i przy rannym uklękła Sally-Anne.
—  Jesteś dobrym człowiekiem, Timonie — powiedziała — i bardzo odważnym.
Timon odpiął klapę kabury i wyciągnął pistolet. Była to chińska kopia tokariewa, typ 51. Odwrócił go i podał jej kolbę. Nic nie powiedział, a ona po chwili wzięła broń.
—  Dziękuję, Timonie.
Wszyscy wiedzieli, że pistolet, tak jak granat, był przeznaczony na sam koniec — łatwiejszy sposób odejścia. Sally-Anne wepchnęła broń za pasek dżinsów, a potem nagle pochyliła się i pocałowała Timona.
—  Dziękuję—powiedziała jeszcze raz, wstała szybko i odwróciła się. Pierwszy biegł truchtem Craig. Oglądał się za siebie co kilka metrów,
kierując się tak, żeby samochód ich zasłaniał. Gdyby ścigający domyślili się, że dwie osoby opuściły pojazd, zostawiliby po prostu połowę ludzi, żeby go zaatakowali, a reszta popędziłaby ich tropem.
Trzydzieści pięć minut później usłyszeli pierwszą serię z broni automatycznej. Craig przystanął, żeby posłuchać. Landrover był teraz tylko małym czarnym pryszczem w oddali, nad którym ciemniało niebo i zapadał zmrok. Na pierwszą salwę odpowiedziała burza ognia, wiele karabinów z furią strzelających jednocześnie.
—  To dobry żołnierz—powiedział Craig. — Musiał być pewien tego pierwszego strzału. Już nie ma ich. ośmiu, mógłbym się założyć.
Ze zdziwieniem zauważył, że łzy spływają jej po policzkach, zamieniając się w brązowe błoto w piachu, który pokrywał jej skórę.
—  Nie chodzi o umieranie — powiedział cicho — ale o sposób, w jaki przychodzi.
Wybuchła gniewem:
—  Zachowaj dla siebie to literackie, hemingwayowskie gówno, draniu! To nie ty umierasz. — I od razu dodała skruszona: — Przepraszam, kochanie, boli mnie głowa i tak bardzo go polubiłam.
Odgłos strzelaniny słabł, w miarę jak biegli dalej, aż zamienił się w szmer przypominający odgłos kroków w wyschniętym buszu daleko za nimi.
—  Craig!—zawołała Sally-Anne; odwrócił się. Przystanęła dwadzieścia kroków za nim i jej wyczerpanie było bardzo widoczne. Jak tylko się zatrzymał, opadła na ziemię i włożyła głowę między kolana.
—  Za chwilę dojdę do siebie. To tylko moja głowa.
* Craig rozerwał paczkę tabletek przeciwbólowych z apteczki. Kazał jej wziąć dwie i popić łykiem wody z menażki. Guz na jej czole przerażał go. Objął ją ramieniem i mocno przytulił.
201
T
—  O, tak jest dobrze. — Osunęła się oparta o niego.
W riszy pustynnego zmierzchu rozległ się odległy szczęk eksplozji, przytłumiony odległością, i Sally-Anne zesztywniała.
—  Co to?
—  Ręczny granat — powiedział i spojrzał na zegarek. — Już po wszystkim, ale dał nam przewagę pięćdziesięciu pięciu minut. Niech dę Bóg błogosławi, Timonie, i obyś się nie'męczył.
—  Nie wolno nam tego marnować—powiedziała mu z determinacją i wstała. Obejrzała się. — Biedny Timon — powiedziała i ruszyła przed siebie.
Odkrycie tego, że landrovera bronił tylko jeden człowiek, zajmie im najwyżej kilka minut. Chwilę później znajdą odchodzące stamtąd ślady i ruszą za nimi. Craig zastanawiał się, ilu Timon zastrzelił i ilu jeszcze zostało.
„Niedługo się przekonamy", powiedział sobie i po chwili z szybkością teatralnej kurtyny zapadła noc.
Od trzech dni był nów i jedyne światło dawały gwiazdy. Z jednej strony wznosił się wysoko Orion, a z drugiej płonął wielki krzyż. Cudownie lśniły w suchym powietrzu pustyni, a Droga Mleczna powlekała niebiosa jak fosforyzujący sok świetlika rozgniecionego między palcami. Niebo było wspaniałe, ale gdy Craig się obejrzał, zobaczył, że dawało wystarczająco dużo światła, żeby można było zauważyć ich ślady.
—  Odpocznij! — powiedział Sally-Anne, a ona wyciągnęła się jak długa na ziemi. Bagnetem od kałasznikowa ściął kępkę zarośli i związał ją drutem, który przyczepił z tyłu paska.
—  Prowadź! — polecił krótko, oszczędzając energię na słowach. Dziewczyna szła przed nim, już nie biegła, a on dągnął za sobą kępę
suchych zarośli. Zamiatał nią ziemię i kiedy znów się obejrzał, ich ślady znikły.
Zanim uszli pierwszy kilometr, dężar krzaku dągnącego się jak kotwica uczepiona do paska wyraźnie go osłabił. Craig pochylał się do przodu, żeby go zrównoważyć. Trzy razy w dągu godziny Sally Annę prosiła o wodę. Podał jej ją niechętnie. Nigdy nie pij przy pierwszym pragnieniu — jedna z najważniejszych zasad przetrwania. Jeśli wypijesz, pragnienie będzie rosło. Ale ona była chora i derpiała po uderzeniu w głowę —nie miał serca jej odmówić. Sam nie pił. Jutro, jeśli przeżyją, ogarnie ich palące piekło pragnienia. Zabrał menażkę, żeby nie kusiła dziewczyny.
Trochę przed północą odwiązał drut od paska; nie mógł już znieść dężaru dągnącej się za nimi miotły, a jeśli Maszona dągle szli ich tropem, i tak nie na wiele by się zdała. Zdjął plecak z pleców Sally-Anne i przewiesił go sobie przez ramię.
—  Dam radę—zaprotestowała, chodaż zataczała się jak pijana. Ani razu się nie poskarżyła, mimo że jej twarz w świetle gwiazd była srebrna jak panew solna.
202
Próbował wymyślić coś, co mogłoby ją podeszyć.
—  Pewnie już parę godzin temu przeszliśmy przez granicę — powiedział.
—  Czy to znaczy, że jesteśmy bezpieczni? — szepnęła, a on nie mógł się zmusić do kłamstwa. Zadrżała.
Nocny wiatr przedzierał się przez ich denkie ubrania. Craig rozłożył nylonową matę i owinął ją wokół ramion dziewczyny, potem wsparł Sally-Anne na swoim ramieniu i poprowadził ją dalej.
Po przejściu kilometra dotarli do drugiego końca panwi solnej. Craig zrozumiał, że Sally-Anne tej nocy już dalej nie pójdzie. Panew kończyła się skorupiastym, półmetrowym wzniesieniem, za którym znów rozdągała się równina.
—  Tu się zatrzymamy. — Dziewczyna osunęła się na ziemię, a on okrył ją matą.
—  Mogę się napić?
—  Nie. Dopiero rano.
Menażka była lekka; kiedy kładł ją na ziemię, woda zapluskała tak, jakby jedynie obmywała ścianki, a nie wypełniała jej. Wydął stos zarośli, żeby osłonić głowę dziewczyny od wiatru, a potem ściągnął jej tenisówki, aby pomasować stopy i zbadać je dotykiem.
—  Ależ to musi boleć.
Skóra na jej lewej pięde była zdarta do żywego dała. Podniósł ją do ust i wylizał otarde do czysta, oszczędzając wodę. Następnie skropił ranę środkiem dezynfekcyjnym i owinął bandażem z apteczki. Zamienił jej skarpetki na nogach, i z powrotem zawiązał buty.
— Jesteś taki dobry — zamruczała, kiedy wśliznął się pod matę i wziął ją w ramiona — i taki depły.
—  Kocham dę — powiedział. — Zaśnij już.
Westchnęła i przytuliła się do niego, a on myślał, że śpi, dopóki nie powiedziała dcho:
—  Craig, tak mi przykro z powodu King's Lynn.
Potem nareszde zasnęła, czuł na swojej piersi jej głęboki i równy oddech. Nie budząc dziewczyny, wysunął się spod maty. Usiadł na niskim wzniesieniu z kałasznikowem na kolanach, by obserwować otwartą przestrzeń i czekać na ich przyjście.
Czuwając myślał o tym, co powiedziała Sally-Anne. Myślał o King's Lynn. Myślał o swoich stadach wielkich, czerwonych zwierząt i o domostwie na wzgórzu. Myślał o mężczyznach i kobietach, którzy kiedyś tam żyli i wychowywali swoje dzied. Marzył przedeż, by żyć jak oni, planował z tą kobietą robić to samo, co oni kiedyś robili.
Moja kobieta. Wródł do miejsca, gdzie leżała, i klęknął przy niej* żeby posłuchać jej oddechu; pomyślał o tym, jak leżała naga i bezbronna, rozdągnięta na długim stole, wystawiona na widok wielu okrutnych oczu.
203
Wrócił na czaty na skraj panwi i pomyślał o Tungacie Zebiwe, przypomniał sobie łączącą" ich kiedyś przyjaźń i płynącą z niej radość. Zobaczył jeszcze raz znak dany ręką przez wyprowadzanego z ławy oskarżonych Tungatę.
„Jesteśmy kwita — wyrównało się", i pokręcił głową.
Pomyślał o tym, że kiedyś był milionerem, i o milionach, które teraz musiał zwrócić. Jedno posunięcie z zamożnego człowieka zamieniło go w kogoś gorszego od żebraka. Nie należał do niego nawet stos kartek w torbie British Airways. Rękopis zostanie zajęty, jego wierzyciele go przejmą. Nie miał nic, nic prócz tej kobiety... i gniewu.
Potem nad wszystkimi wyobrażeniami zapanował obraz twarzy generała Fungabery — gładkiej jak gorąca czekolada, pięknej jak grzech śmiertelny, potężnej i złej: demonicznej — i ogarnęła go wściekłość tak wielka, że nie do opisania.
Siedział całą noc bez snu, nienawidząc ze wszystkich sił, jakie w sobie znalazł. Co godzina wracał do śpiącej Sally-Anne i kucał obok niej. Raz poprawił okrywającą ją matę, innym razem dotkną! lekko koniuszkami palców guza na jej czole, a ona jęknęła przez sen; potem wracał na czaty.
Kiedy dostrzegł daleko na panwi ciemne kształty, skurcz żołądka przyprawił go o mdłości, ale gdy przyjrzał im się przez lornetkę Timona, zobaczył, że to para bladych oryksów, olbrzymich pustynnych antylop, wielkich jak konie, z dobrze widocznymi w świetle gwiazd pyskami z wzorem w kształcie rombu. Bezgłośnie minęły pod wiatr miejsce, gdzie siedział, i zniknęły w mroku nocy.
Orion schodził coraz niżej po niebie i zbladł przy pierwszym blasku świtu. Nadszedł czas ruszać w drogę, ale on zwlekał, nie chcąc wystawiać Sally-Anne na trudy i straszne próby, które miał przynieść dzień — podarował jej te kilka ostatnich minut, zapomnienia.
Wtedy ich zobaczył i zalała go fala rozpaczy. Wciąż byli daleko, po drugiej stronie panwi — ciemna plama, za duża, żeby mogła być jednym z pustynnych zwierząt, ciemna plama zbliżająca się do niego powoli, lecz systematycznie. Miotła z krzaka, którą ciągnął, musiała spełnić swe zadanie, skoro powstrzymała ich na tak długo. Ale kiedy ją porzucił, pewnie szybko szli dalej po głębokich śladach.
Potem rozpacz odpłynęła., Jeśli ma dojść do najgorszego, to równie dobrze może to się stać teraz—pomyślał—miejsce dobre jak każde inne na ostatnie starcie." Maszona muszą przejść przez otwartą panew, a on miał lekką przewagę dzięki wzniesieniu i rzadkiej osłonie wysokich do kolan zarośli —jednak niewiele czasu, żeby to wykorzystać.
Pobiegł do plecaka zgięty wpół, tak żeby na tle rozjaśniającego się nieba nie było widać jego sylwetki. Wepchnął pięć granatów za koszulę, złapał zwój drutu i nożyce i popędził z powrotem na skraj wzniesienia.
Zerknął z ukrycia na zbliżający się patrol. Ponieważ panew była tak bardzo odsłonięta, szli jednym szeregiem; domyślił się jednak, że gdy tylko
204
dotrą do wzniesienia, ustawią się w szyku bojowym, w klasycznej formacji do biegu w kształcie strzałki, która pozwoliłaby im nawzajem się osłaniać i uniknąć flankowego ataku z zasadzki.
Kierując się takim rozumowaniem, Craig zaczął układać granaty. Umieszczał je wzdłuż górnej krawędzi wzniesienia — ta wysokość rozszerzy trochę zasięg wybuchu.
Przywiązał wszystkie granaty mocno do gałązek krzaków, w odległości co dwadzieścia kroków, a potem splątanym węzłem przywiązał po jednym drucie do każdej zawleczki zabezpieczającej zapalnik. Następnie poprowadził druty, każdy z osobna, do miejsca, gdzie spała Sally-Anne, i przymocował je do klapy plecaka.
Klęczał teraz na kolanach, ponieważ robiło się coraz jaśniej i z każdą minutą patrol był coraz bliżej. Przygotował piąty, ostatni granat i wyciągnął się na brzuchu. Druty rozchodziły się jak wachlarz od miejsca, gdzie leżał za osłoną ze ściętych zarośli. Sprawdził, czy kałasznikow jest naładowany, i położył po swojej prawej stronie zapasowe magazynki.
Nadszedł czas obudzić dziewczynę. Pocałował ją delikatnie w usta; ona zmarszczyła nos i zamruczała cicho, a potem otworzyła oczy i na chwilę zajaśniała w nich zielenią miłość, której miejsce zajęło przerażenie, gdy przypomniała sobie, w jakiej są sytuacji. Chciała się podnieść, ale on powstrzymał ją gestem.
—  Są tutaj — ostrzegł ją. — Będę walczył. Skinęła głową.
—  Masz pistolet Timona?
Jeszcze raz kiwnęła głową, sięgając po niego za pasek dżinsów.
— Wiesz, jak się nim posługiwać?
—  Tak.
—  Zachowaj jedną kulę na koniec. Wpatrywała się w niego.
—  Obiecaj mi, że nie będziesz się wahać.
—  Obiecuję — szepnęła.
Powoli podniósł głowę. Patrol był niecałe czterysta metrów od skraju panwi i, tak jak przewidział, ustawiał się w szyk do pościgu w ksztajde strzałki.
Gdy żołnierze w słabym świetle zamienili się z bezkształtnej plamy w tyralierę, mógł ich policzyć. Pięciu! Znów ogarnął go pesymistyczny nastrój. Timon nie spisał się tak dobrze, jak Craig miał nadzieję. Zastrzelił zaledwie trzech ze ścigających. Pięciu to za dużo dla Craiga. Nawet przy przewadze, jaką dawało mu zaskoczenie i kryjówka, było ich po prostu za dużo.
^— Schyl głowę — szepnął. — Twarz może świecić jak lustro. 'Posłusznie ukryła twarz w zgięciu ramienia. On podciągnął koszulę, żeby zakryć sobie usta i nos, i obserwował zbliżających się żołnierzy.
Boże, są naprawdę nieźli, pomyślał. Jak się poruszają! Szli całą noc,
205
a wciąż są sprytni i czujni jak rysie. Prowadził wysoki Maszona, który mknął jak strzała na wietrze. Nisko na prawym biodrze niósł kałaszńikowa i był w pełni skoncentrowany. Raz w jego oczach odbiło się światło nadchodzącego świtu i wtedy zabłysły na czerni jego twarzy niczym odległy wystrzał armatni. Craig domyślił się, że to dowódca.
Sunęły za nim, po dwie z każdej strony, posępne, krępe postacie, groźne, a jednak niewolniczo posłuszne prowadzącemu. Reagowały jak marionetki na sygnały dawane im ręką przez wysokiego Maszonę. Żołnierze zbliżali się bezgłośnie do skraju panwi: Craig ułożył sobie w lewej dłoni druty tak, że wychodziły mu spomiędzy palców.
Na pięćdziesiąt metrów od wzniesienia Maszona zatrzymał swoich ludzi krótkim sygnałem i linia zamarła bez ruchu. Maszona obracał powoli głową z boku na bok, badając niskie wzniesienie i znajdujące się za nim zarośla. Zrobił pięć lekkich kroków do przodu i znów się zatrzymał. Jeszcze raz obrócił głową — w lewo, w prawo i znowu w lewo. Musiał coś zauważyć. Craig odruchowo wstrzymał oddech, gdy mijały długie sekundy.
Potem Maszona znów się poruszył. Okręcił się i przywołał flanki, dając im znak pchnięciem palca wskazującego i machnięciem pięści. Żołnierze ustawili się w odwróconą strzałkę — Maszona przyjęli tradycyjny szyk bitewny plemion Nguni, „rogi byka", który tak skutecznie stosował król Chaka; teraz rogi te zbliżały się do stanowiska Craiga, żeby go osaczyć.
Craigowi kamień spadł z serca na myśl o tym, jaki był przewidujący rozmieszczając granaty tak szeroko. Dwaj żołnierze na flankach prawie że wejdą na jego zewnętrzne granaty. Uporządkował w ręku druty, podciągając nie napięte, i obserwował zbliżających się mężczyzn. Chciałby, żeby był wśród nich wysoki Maszona, najbardziej niebezpieczny, ale ten nie ruszył się jeszcze. Stał ciągle poza zasięgiem wybuchu, obserwując zmianę szyku i kierując nią.
Żołnierz po prawej dotarł do wzniesienia i wkroczył na nie ostrożnie, ale ten po lewej był jeszcze dziesięć kroków od brzegu panwi.
— Razem — szepnął Craig. — Muszę zdjąć ich razem.
Przepuszczony przez Craiga mężczyzna na wzniesieniu musiał niemal musnąć kolanem ukryty granat. Żołnierz po lewej dotarł do wzniesienia, wokół głowy miał zakrwawiony bandaż — dzieło Timona. Granat znajdował się mniej więcej na poziomie jego pępka. Craig z całej siły pociągnął dwa zewnętrzne druty i usłyszał, jak zawleczki wylatują z granatów z metalicznym brzękiem.
Spłonki działały z trzysekundowym opóźnieniem, a Maszona zareagowali wyćwiczonymi odruchami. Człowiek na wzniesieniu zniknął z pola widzenia, ale Craig ocenił, że był za blisko granatu, żeby przeżyć. Pozostali trzej na panwi również padli na ziemię i zaczęli strzelać; trafiali w skorupę, więc przetoczyli się na boki i otworzyli ogień flankowy, atakując szczyt wzniesienia.
206
Tylko żołnierz po lewej, ten obandażowany, z powodu rany pewnie reagujący wolniej, został na nogach te decydujące o śmierci sekundy. Granat eksplodował z jasnością lampy błyskowej i mężczyznę trafił odłamek. Wbił mu się w brzuch, a siła wybuchu podrzuciła go w górę. Po prawej ekspolodował z krótkim hukiem drugi granat i Craig usłyszał głuchy jak dźwięk bębna odgłos odłamka uderzającego w ciało.
„Dwóch drani z głowy", pomyślał, i spróbował dostać wysokiego Maszonę, ale musiał celować przez zarośla i nad krawędzią wzniesienia; Maszona ciągle turlał się po panwi. Pierwsza seria Craiga wbiła się o kilka centymetrów za blisko, ale na właściwej wysokości; druga seria padła odrobinę za bardzo w lewo, a Maszona ostrzelał się i potoczył dalej.
Jeden z żołnierzy wskoczył na wzniesienie i zaatakował, robiąc uniki jak ąuarterback z piłką; Craig skierował broń w jego stronę. Trafił go już pierwszą serią, zaczynając od wysokości krocza i idąc w górę po brzuchu i klatce piersiowej. Kałasznikowy były znane z tego, że przy strzałach odskakują do góry, i Craig to wykorzystał. Żołnierz wypuścił karabin z rąk, zakręcił się gwałtownie wokół własnej osi, opadł na kolana i runął na twarz jak modlący się muzułmanin.
Wysoki Maszona podniósł się błyskawicznie, krzyknął jakiś rozkaz i zaczął się zbliżać; drugi mężczyzna szedł dwadzieścia kroków za nim. Craig, zadowolony, przesunął muszkę na niego. Nie mógł teraz nie trafić. Kałasznikow podskoczył raz i szczęknął przy pustej komorze. Maszona szedł dalej nietknięty.
Craigowi przeładowywanie nie wychodziło już tak szybko jak kiedyś; wycelował w Maszonę o ten ułamek sekundy za późno i kiedy nacisnął spust, tamten zniknął z pola widzenia pod brzegiem wzniesienia, a seria Craiga przeleciała nad nim, nie wyrządzając mu żadnej krzywdy.
Craig zaklął i skierował lufę w ostatniego żołnierza, któremu do bezpiecznego miejsca brakowało pięciu kroków. Strzelał na ślepo, ale jedna szczęśliwa kula z długiej serii trafiła go w usta i odrzuciła mu głowę do tyłu niczym mocny cios pięścią. Burgundowoczerwony beret, błyszczący w porannym świetle jak ładny ptak, wzledał wysoko w powietrze, a żołnierz osunął się na ziemię.
Czterech z pięciu przez pierwsze dziesięć sekund to dużo więcej, niż Craig mógł oczekiwać, ale piąty żołnierz, najbardziej niebezpieczny, ciągle żył i krył się pod osłoną wzniesienia — na pewno zauważył plujący ogniem wylot jego lufy. Znał dokładnie pozycję Mellowa.
— Leż pod matą — Craig polecił Sally-Anne i pociągnął druty pozostałych trzech granatów. Wybuchy nastąpiły niemal jednocześnie; rozległ się grzmot jak przy salwie burtowej ze wszystkich dział okrętu wojennego i w tym kurzu i płomieniach Craig się poruszył.
Skierował się prosto i na prawo, przebiegł trzydzieści kroków zgięty wpół, z załadowanym kałasznikowem w ręku; rzucił się do przodu i przetoczył, a potem czekał, leżąc na brzuchu i obserwując miejsce pod
207
wzniesieniem, gdzie zniknął Maszona, ale rzucając też szybkie spojrzenia w lewo i prawo.
Światło było lepsze, szybko zbliżał się świt. Maszona poruszył się. Szybki jak mamba, wyszedł na wzniesienie — mała sylwetka na tle białej panwi — tam gdzie Craig się go nie spodziewał. Musiał przeczołgać się na łokciach pod wzniesieniem i był daleko na lewo od Craiga.
Mellow wycelował w niego, ale nie strzelił — ta nikła szansa nie była na tyle dobra, żeby miał zdradzić swoją pozycję — i Maszona zniknął w niskich zaroślach pięćdziesiąt kroków od niego. Craig poczołgał się, żeby przeciąć mu drogę; poruszał się powoli jak dżdżownica, nie wydając dźwięku, nie wzbijając kurzu, cały zamieniony we wzrok i słuch. Płynęły długie sekundy ciągnące się jak melasa, a Craig posuwał się wolno do przodu wiedząc, że Maszona musi kierować się w stronę miejsca, gdzie on zostawił Sally-Anne.
Wtedy dziewczyna krzyknęła. Każdym nerwem zareagował na ten krzyk; tamci dwoje podnieśli się z zarośli — szarpiąca się i drapiąca jak kot Sally-Anne i trzymający ją za włosy Maszona; klęczał na kolanach, ale przytrzymywał ją z łatwością i obracał nią tak, aby udaremnić każdą próbę strzału.
Craig zaszarżował. To nie była świadoma decyzja. Bezwiednie zerwał się na nogi i rzucił przed siebie, wymachując kałasznikowem jak maczugą. Maszona zauważył go i puścił Sally-Anne, która zrobiła kilka kroków w tył i upadła. Maszona pochylił się pod obracającym się karabinem i, wstając z kolan, uderzył Craiga ramieniem w żebra. Craigowi broń wypadła z rąk, ale schwytał przeciwnika za bary i trzymał z desperacją, usiłując złapać oddech, który stracił wskutek uderzenia. Maszona zdając sobie sprawę z tego, że karabin jest bezużyteczny w bezpośrednim starciu, upuścił go i walczył rękami.
Przy tym pierwszym kontakcie Craig wiedział już, że Maszona jest dla niego po prostu za silny. Był wysoki i ciężki, a doświadczenie nadało mu twardość czarnego antracytu. Zarzucił długie ramię na kark Craiga, ale ten, zamiast się oprzeć, cały ciężar ciała skierował w tę samą stronę, w którą ciągnął go żołnierz. To go zaskoczyło i obaj pokoziołkowali na ziemię. Znajdując się nad przeciwnikiem, Craig kopnął metalową nogą, ale go nie trafił.
Maszona obrócił się i znów uderzył. Craig przyjął cios i zwarli się pierś w pierś, tocząc się jeden na drugim, gniotąc ostre zarośla, z sykiem wypuszczając sobie w twarz oddech. Maszona jak wilk szczęknął białymi kwadratowymi zębami przy twarzy Craiga. Gdyby trafił, odgryzłby mu nos albo zranił policzek. Craig widywał takie zdarzenia podczas burd w piwiarniach.
Zamiast cofnąć głowę, Craig pochylił ją do przodu i uderzył Murzyna czołem w usta. Jeden z siekaczy Maszony złamał się przy dziąśle i usta zalała mu krew. Craig odchylił się, żeby jeszcze raz uderzyć go głową, ale
208
Maszona znalazł się nad nim i nagle wyjął nóż wojskowy z pochwy z tyłu paska. Zdesperowany Craig schwycił go za nadgarstek i w ostatniej chwili powstrzymał cios.
Poturlali się i Maszona znalazł się na wierzchu; siedział okrakiem na Craigu z nożem w prawej ręce; ostrze jasnym, srebrnym czubkiem zbliżało się w stronę gardła i twarzy Craiga. Wyciągał w stronę wroga obie ręce, jedną trzymał nadgarstek Maszony, drugą w zgięciu jego łokcia, ale nie mógł go powstrzymać. Czubek noża powoli się zbliżał, Maszona odrzucił nogi w tył i jedną wcisnął między nogi Craiga, przygważdżając go jak kochanek.
Nóż schodził w dół, twarz Maszony opuchła z wysiłku, złamany ząb czerwieniał od krwi, która spływała po brodzie i kapała na odwróconą twarz Craiga, oczy w sieci brązowych żyłek wychodziły mu z orbit.
Craig opierał się z całej siły. Czubek noża zatrzymał się na sekundę, a potem znów ruszył w dół i dotknął skóry Craiga w dołku, gdzie stykały się obojczyki. Kłuł jak igła strzykawki, wbijając się w skórę. Craig z przerażeniem poczuł, że Maszona przygotowuje się do ostatecznego pchnięcia, którym srebrna stal przetnie jego krtań — i wiedział, że nie może temu zapobiec.
Nagle jakimś cudem głowa Maszony zmieniła kształt; wykrzywiła się jak gumowa maska na Halloween, zapadła do środka, zawartość czaszki zaś wytrysnęła ze skroni fontanną — a Craiga ogłuszył odgłos wystrzału. Siły opuściły ciało Maszony, które stoczyło się i osunęło na ziemię. Craig usiadł. Sally-Anne była zaledwie trzydzieści centymetrów od niego, klęczała obrócona w jego stronę, trzymając w obu dłoniach pistolet Tokariewa z lufą wciąż skierowaną w niebo,- tak jak odrzucił ją wystrzał. Zanim wystrzeliła, musiała przyłożyć wylot lufy do skroni Maszony.
—  Zabiłam go. — Oddychała gwatłownie i jej oczy wypełniało przerażenie.
—  Dzięki Bogu! — wysapał Craig, przytykając kołnierz koszuli do nacięcia na gardle.
— Nigdy przedtem niczego nie zabiłam — szepnęła Sally-Anne. — Nawet królika ani ryby, niczego.
Wypuściła pistolet i zaczęła trzeć ręce, jedną o drugą, wpatrzona w trupa Maszony. Cała się trzęsła.
—  Zabierz mnie — błagała. — Proszę cię, Craig. Czuję zapach krwi, zabierz mnie stąd.
— Tak. Tak. — Pomógł jej wstać i w szalonym pośpiechu zwinął matę i zapiął plecaki. — Tędy. — Obciążony bagażem i bronią Craig poprowadził ją na zachód.
Szli już prawie trzy godziny i zatrzymali się, żeby wypić pierwszy, maleńki łyk wody, gdy Craig zauważył swoje straszne niedopatrzenie. Butelki z wodą! W panicznym pośpiechu zapomniał zabrać martwemu Maszonie butelki z wodą.
14 — Limput poluje w cUmnoid
209
Tęsknie obejrzał się za siebie. Nawet gdyby zostawił tu Sally-Anne i wrócił sam, kosztowałoby go to cztery godziny, a patrole Trzeciej Brygady pewnie już się zbliżają. Zważył w dłoni butelkę z wodą — została zaledwie jedna czwarta, co z trudem wystarczyłoby na jeden dzień, nawet gdyby położyli się i czekali na chłód nocy; a przecież musieli iść.
Decyzję podjęto za niego. Rozległ się odgłos jednosilnikowego samolotu, zbliżającego się z pomocy. Dobity wpatrywał się w blade niebo nad pustynią, czując bezradność królika uciekającego przed szybującym sokołem.
—  Samolot zwiadowczy — powiedział i wsłuchał się w rytm silnika. Dźwięk ucichł na chwilę, a następnie znów zabrzmiał głośno. — Przeszukują teren wzdłuż i wszerz.
Mówiąc to zobaczył go. Był bliżej, niż myślał, i leciał bardzo nisko. Craig dotknął ręką ramienia Sally-Anne, dając jej znak, żeby się położyła, i nakrywając ją matą, obejrzał się za siebie. Samolot zbliżał się szybko — jednosilnikowy dolnopłat. Lekko zboczył z kursu i kierował się prosto na niego. Craig opadł obok Sally-Anne i wczołgał się pod matę.
Silnik zaryczał głośniej. Pilot ich zauważył. Craig podniósł róg maty i wyjrzał.
—  Piper Lance — powiedziała cicho Sally-Anne.
Miał oznakowania sił powietrznych Zimbabwe, a — co najdziwniejsze — pilotem był biały; jednak po jego prawej stronie siedział Murzyn w przerażającym berecie w kolorze burgunda, ze srebrną odznaką. Obaj z kamiennymi twarzami patrzyli w dół, gdy Piper Lance brał ostry zakręt, a czubek jednego skrzydła mierzył jak nóż prosto w miejsce, gdzie leżał Craig. Czarny oficer trzymał przy ustach mikrofon od radia. Skrzydła Pipera wyrównały się i samolot wyszedł ze skrętu, kierując się tam, skąd przyleciał. Warkot silnika ucichł i roztopił się w pustynnej ciszy.
Craig pomógł wstać Sally-Anne.
—  Możesz iść dalej?
Kiwnęła głową i odrzuciła z czoła przesiąknięty potem kosmyk włosów. Usta miała spierzchnięte, a dolną wargę pękniętą. Lśniła na niej kropla krwi, przypominająca maleńki rubin.
—  Musieliśmy wejść daleko na terytorium Botswany, przygraniczna droga nie może być daleko. Gdybyśmy znaleźli patrol botswańskiej policji...
Droga była wąska — dwie ciągłe koleiny prowadzące na północ i południe, zbaczające od czasu do czasu, aby ominąć kolonię postrzałek czy jakąś panew. Była patrolowana regularnie przez botswańską policję, która miała zapobiegać kłusownictwu i nielegalnemu przekraczaniu granicy.
Craig i Sally-Anne dotarli do niej po południu. Do tego czasu Craig pozbył się już karabinu i amunicji i wyrzucił z plecaków wszystko oprócz
210
najpotrzebniejszych rzeczy. Zastanawiał się nawet przez chwilę, czyby nie zakopać rękopisu i kiedyś po niego wrócić. Ważył prawie cztery kilogramy, ale Sally-Anne wyperswadowała mu to ochrypłym szeptem.
Butelka na wodę była pusta. Ostatni raz napili się, każde po łyku ciepłego płynu, tuż przed południem. Szli teraz z prędkością niewiele większą niż półtora kilometra na godzinę. Craig przestał się pocić. Czuł, jak język zaczyna mu puchnąć i gardło zasycha—żar wysysał z ciała wodę.
Craig uporczywie wbijał wzrok w rozmazaną przez upał linię horyzontu i cały wysiłek skupiał na podnoszeniu jednej nogi i stawianiu jej przed drugą. Przeszli przez drogę nie zauważając jej i ruszyli w głąb pustyni. Nie oni pierwsi, wycieńczeni pragnieniem i skwarem, stracili szansę ocalenia i szli na spotkanie śmierci. Wlekli się tak jeszcze przez dwie godziny, zanim Craig się zatrzymał.
—  Powinniśmy byli już dotrzeć do drogi — szepnął i jeszcze raz sprawdził wskazówkę kompasu. — Ten kompas musi być zepsuty! Pomoc nie jest tam. — Był zdezorientowany i miał wątpliwości. — Ten cholerny kompas się zepsuł. Zaszliśmy za daleko na południe — wydał ostateczną opinię. Zgubili się i zaczęli pierwsze kółko, cmentarną spiralę, która poprzedza śmierć na pustyni.
Na godzinę przed zachodem słońca Craig potknął się o rosnące w szarej glebie, wyschnięte, brązowe pnącze. Wydało ono jeden zielony owoc wielkości pomarańczy. Ukląkł i zerwał go z taką czcią, jakby to był cenny diament. Bełkocząc coś do siebie popękanymi i krwawiącymi ustami, ostrożnie rozciął go bagnetem. Słońce nadało owocowi ciepło żywego ciała.
—  Diamentowy melon — wytłumaczył Sally-Anne, która siedziała i patrzyła na niego tępym, nie rozumiejącym wzrokiem.
Czubkiem bagnetu posiekał na papkę biały miąższ melona, a potem podniósł połówkę owocu do ust Sally-Anne. Jej gardło pracowało jak pompa, starając się połknąć klarowny, ciepły sok; dziewczyna zamknęła oczy w ekstazie, gdy płyn rozlał się po jej spuchniętym języku.
Z niezwykłą ostrożnością Craig wycisnął z owocu ćwierć filiżanki soku i podał go dziewczynie. Jego samego bolało gardło i kurczyło się od zapachu płynu, który kazał jej pić. Wydawała się na jego oczach odzyskiwać siły, a gdy jej usta pochłonęły ostatnią kroplę, zdała sobie sprawę z tego, co zrobił.
— A ty? — szepnęła.
Podniósł twardą skórkę i wyciśnięty miąższ i zaczął je ssać.
—  Przepraszam. —Przeraziła ją własna bezmyślność, ale on pokręcił głową.
^— Będzie chłodno. Noc.
'Pomógł jej wstać i chwiejnym krokiem ruszyli dalej. Czas kurczył się w umyśle Craiga. Patrzył na zachód słońca i myślał, że to świt.
211
—  Zły. — Wziął kompas i odrzucił go od siebie. Nie poleciał zbyt daleko. — Zły, zła droga. — Odwrócił się i poprowadził Sally-Anne z powrotem.
Umysł Craiga wypełniły cienie i ciemne kształty; niektóre były bez twarzy, przerażające — krzyczał na nie bezgłośnie, żeby je odpędzić. Niektóre rozpoznawał. Ashe Levy przejechał obok na kosmatym grzbiecie olbrzymiej hieny, wymachiwał nowym rękopisem Craiga, a jego okulary w złotej oprawce migotały w świetle zachodzącego słońca. „Wydanie kieszonkowe nie rozchodzi się — cieszył się. — Nikt tego nie chce, kochany, jesteś skończony. Człowiek jednej książki to ty, kochany Craigu." Potem Craig zdał sobie sprawę, że to nie jego rękopis, tylko karta win z „Four Seasons". „Spróbujemy Corton Charlemagne? —Ashe naigrawał się z Craiga. — Czy flaszkę Wdowy?"
—  Tylko czarownicy jeżdżą na hienach — wrzasnął Craig, ale z wysuszonego gardła nie wydobył się żaden dźwięk. — Zawsze wiedziałem, że jesteś...
Ashe wybuchł złośliwym śmiechem, zmusił hienę do galopu i wyrzucił rękopis w powietrze. Białe kartki sfrunęły na ziemię jak siadające czaple, a kiedy Craig rzucił się na kolana, żeby je zebrać, zamieniły się w garść piachu — poczuł, że nie może wstać. Sally-Anne była obok niego i gdy tak leżeli przytuleni do siebie, zapadła nad nimi noc.
Kiedy się ocknął, był ranek; nie mógł obudzić Sally-Anne. Oddychała ciężko, jej nos i otwarte usta wydawały chrapiące, piłujące dźwięki.
Klęcząc na kolanach, Craig kopał dół na destylator słoneczny. Mimo że ziemia była miękka i sypka, szło mu to powoli. Pracowicie, wciąż na kolanach, zebrał naręcze pustynnych roślin. Kiedy ścinał je równo bagnetem i układał na dnie dołu, wydawało się, że w zdrewniałych roślinach nie ma wilgoci.
Odciął górę pustego aluminiowego pojemnika na wodę i tak utworzony kubek umieścił na środku dołu. Wykonanie nawet tak prostych zadań wymagało niesamowitej koncentracji. Rozciągnął nad dołem plastikową matę, której brzegi przysypał kupkami ziemi. Na środku położył delikatnie jeden karabinowy nabój, tak żeby był dokładnie nad aluminiowym kubkiem.
Potem doczołgał się z powrotem do Sally-Anne i usiadł przy niej tak, żeby jego cień zasłonił jej twarz przed słońcem.
— Wszystko będzie dobrze — powiedział. — Niedługo znajdziemy drogę. Musi być blisko...
Nie zdawał sobie sprawy z tego, że z jego gardła nie wydobywa się żaden dźwięk, a nawet gdyby się wydobywał, ona nie mogłaby go usłyszeć.
—  Ten mały gnój Ashe to kłamca. Skończę tę książkę, zobaczysz. Spłacę swój dług. Podpiszemy umowę o adaptację filmową... odkupię King's Lynn. Wszystko będzie w porządku, nie martw się, ukochana.
Przeczekał piekący żar poranka, walcząc z niecierpliwością, i w połu-
212
dnie, patrząc na zegarek, otworzył destylator. Słońce atakujące plastikową matę podniosło temperaturę w zakrytym dole niemal do punktu wrzenia. Para ze ściętych roślin skropliła się na spodniej stronie plastikowej maty i spłynęła w stronę naboju. Stamtąd skąpała do aluminiowego kubka.
Zebrał ćwierć litra. Ujął kubek w obie ręce, trzęsąc nim tak, że prawie rozlał wodę. Wziął mały łyk i przytrzymał go w ustach. Płyn był gorący, ale smakował jak miód, i musiał użyć całej siły woli, żeby go nie połknąć.
Pochylił się i prztknął usta do sczerniałych i krwawiących warg Sally-Anne. Łagodnie wstrzyknął między nie wodę.
—  Pij, najdroższa, wypij wszystko. — Zorientował się, że chichocze głupio, patrząc, jak dziewczyna z trudem połyka płyn.
Przelewał cenny płyn ze swoich ust do ust dziewczyny, po kilka kropli, a ona każdą kolejną porcję przełykała z większą łatwością. Ostatni łyk zachował dla siebie i pozwolił mu spłynąć w dół gardła. Uderzył mu do głowy jak mocny alkohol, siedział, uśmiechając się głupio nabrzmiałymi, spuchniętymi ustami, twarz miał opuchniętą i spieczoną od słońca na purpurowo, otarte policzki, pokryte sączącymi się strupami, nabiegłe krwią oczy, zaklejone zaschniętym śluzem.
Jeszcze raz zrobił destylator i położył się obok Sally-Anne. Zakrył jej twarz od słońca oddartą połą swojej koszuli i szepnął:
— W porządku... znajdziemy... pomoc. Nie martw się... ukochana... Ale wiedział, że to ich ostatni dzień. Nie uda mu się dłużej utrzymać
jej przy życiu. Jutro umrą. Od słońca czy zamordowani przez ludzi z Trzeciej Brygady — i tak umrą.
O zachodzie słońca destylator dał im kolejne pół kubka wody i kiedy ją wypili, wtuleni w siebie zapadli w ciężki, przypominający śmierć sen.
Coś obudziło Craiga; przez chwilę myślał, że to nocny wiatr w zaroślach. Z trudem zmusił się do tego, żeby usiąść. Przechylił głowę nasłuchując — nie wiedział, czy ciągle ma halucynacje, czy też naprawdę słyszy cichy, wznoszący się i opadający dźwięk. Zdał sobie sprawę, że za chwilę zacznie świtać, horyzont rysował się wyraźnie ciemną linią pod aksamitnym nieboskłonem.
Potem nagle dźwięk się wzmocnił i Craig go rozpoznał. Charakterystyczny rytm czterocylindrowego silnika landrovera. Trzecia Brygada nie porzuciła posagu. Zbliżali się nieubłaganie jak hieny, które zwęszyły krew.
Daleko na pustyni zobaczył parę reflektorów, ich blade promienie kołysały się i przechylały, gdy samochód posuwał się po nierównym terenie. Sięgnął po kałasznikowa. Nie mógł go znaleźć. „Ashe Levy musiał go ukraść — pomyślał gorzko — zabrał go ze sobą na hienie. Nigdy nie ufałem temu sukinsynowi."
Załamany Craig wpatrywał się w zbliżające się światła. W ich promieniach tańczyła mała, chochlikowata postać, żółty, miniaturowy
213
człowieczek. „Puk — pomyślał — wróżki. Nigdy nie wierzyłem we wróżki. Nie mów tego, kiedy tak się mówi, jedna z nich umiera. Nie chcę zabijać wróżek. Wierzę w nie." Przez jego rozgorączkowany umysł przewijała się fantazja pomieszana z przebłyskami jasności.
Nagle zobaczył, że małym, półnagim, żółtym człowieczkiem jest Buszmen, przedstawiciel pustynnego plemienia Pigmejów. Buszmeński tropiciel, Trzecia Brygada korzysta z usług buszmeńskiego tropiciela, żeby ich wywęszyć. Tylko Buszmen byłby zdolny biec całą noc po ich śladach, odnajdywanych w świetle reflektorów landrovera.
Światła samochodu zabłysły nad nimi jak teatralna rampa, Craig podniósł rękę i zasłonił oczy. Światło było tak jasne, że sprawiało ból. W drugiej ręce, za plecami trzymał bagnet.
Dopadnę jednego, mówił sobie, i załatwię.
Landrover zatrzymał się zaledwie kilka kroków od nich. Mały buszmeński tropiciel stał obok, trajkocząc coś i klekocząc w tym swoim dziwnym ptasim języku. Craig usłyszał, jak otwierają się drzwi landrovera, i spoza oślepiających świateł wyłonił się jakiś mężczyzna. Craig rozpoznał go w jednej chwili. Generał Peter Fungabera — podświetlony od tyłu światłem reflektorów wydawał się wysoki jak olbrzym, kiedy kroczył w stronę Craiga zwiniętego w kłębek na pustynnym piachu.
„Dzięki ci, Boże —modlił się Craig—dziękuję ci, że przysłałeś mi go, nim umarłem", i ścisnął w ręku bagnet. „W gardło — powiedział sobie — kiedy pochyli się nade mną." Zebrał resztki sił — generał Peter Fungabera pochylił się nad nim. Teraz! Craig się wytężył. „Wbij ostrze w jego gardło!" Ale nic się nie stało. Jego członki nie reagowały* był skończony.
—  Muszę pana poinformować, że jest pan aresztowany za nielegalne wtargnięcie na terytorium Republiki Botswany, sir — powiedział generał Fungabera, ale jakimś zmienionym głosem. Był on głęboki i łagodny, a w ciężko akcentowanym angielskim pobrzmiewało przejęcie. „Nie nabierze mnie—pomyślał Craig—oszust", i zobaczył, że Peter Fungabera ma na sobie mundur sierżanta botswańskiej policji.
—  Madę szczęście. — Przyklęknął na jedno kolano. — Znaleźliśmy miejsce, gdzie przeszliśde przez drogę. — Uniósł do ust Craiga pokrytą filcem butelkę z wodą. — Jedziemy za wami od wczoraj, od trzeciej po południu.
Chłodna, słodka woda trysnęła Craigowi do ust i spłynęła po brodzie. Wypuścił bagnet i schwytał butelkę obiema rękami. Chtiał połknąć całą wodę naraz, chriał się w niej utopić. Była tak cudowna, że jego oczy zalały
się bami
Przez łzy zobaczył na otwartych drzwiach landrovera herb botswańskiej policji.
—  Kto? — wpatrywał się w generała Fungaberę, ale nigdy przedtem nie widział tej twarzy. Była szeroka, z płaskim nosem, malowała się na niej troska i przejęcie.
214
T
—  Kto? — zakrakał.
—  Proszę nie mówić, musimy natychmiast zabrać pana i tę panią do szpitala we Frandstown. Mnóstwo ludzi umiera na pustyni, mieliście cholerne szczęście.
—  Nie jest pan generałem Fungabera?—wyszeptał. — Kim pan jest?
—  Policja Botswany, patrol graniczny. Sierżant Simon Mafekeng do pańskich usług, sir.
Jako chłopiec, przed wielką wojną ojczyźnianą, pułkownik Nikołaj Bucharin towarzyszył ojcu podczas polowań na stada wilków, które w czasie długich, dężkich, zimowych miesięcy terroryzowały ich wioskę położoną na odludziu na wysokim Uralu.
Te wyprawy w rozległe, mroczne lasy tajgi wykształciły w nim głęboką pasję myśliwską. Znajdował przyjemność w przebywaniu w odosobnionych, dzikich miejscach i w pierwotnej radości sprawdzenia swoich zmysłów w starciu z niebezpiecznym zwierzęciem. Mimo sześćdziesięciu dwóch lat w pełni zachował wzrok, słuch, węch i nadzwyczajny zmysł urodzonego myśliwego, pozwalający mu przewidzieć wszystkie ruchy i wybiegi ofiary. Wraz z niemal komputerową pamięcią do faktów i twarzy cechy te umożliwiły mu prześcigniecie innych w pracy i wyniosły go na sam szczyt jego wydziału w dziewiątym departamende, gdzie zawodowo zajmował się polowaniem na najniebezpieczniejszą zwierzynę — polowaniem na człowieka.
Kiedy polował na dziki i niedźwiedzie w wielkich posiadłośdach rekreacyjnych, zarezerwowanych.na użytek wyższych oficerów GRU i KGB, niepokoił swoich towarzyszy i leśników pogardą dla strzelania z przygotowanych kryjówek i tym, że sam wchodził w najgęstsze mateczniki. Dreszcz wielkiego niebezpieczeństwa zaspokajał jakąś jego głęboką potrzebę.
Gdy zadanie, nad którym teraz pracował, dotarło do jego biura na drugim piętrze centralnej kwatery głównej przy placu Dzjerżyńskiego, natychmiast zrozumiał jego wagę i zajął się nim osobiście. Z wielką ostrożnością stopniowo wykorzystywał swoje możliwośd i kiedy nadszedł czas, żeby pułkownik Bucharin spotkał się twarzą w twarz z umówioną osobą na terenie, na którym mieli się poruszać, wybrał kryjówkę, która była najbardziej w jego guście.
Rosjanie, szczególnie d wysoko postawieni, byli obiektami wrogiej podejrzliwości w młodej Republice Zimbabwe. Podczas chimurengi, wojny o niepodległość, Rosja postawiła na mewłaśdwego konia i udzieliła poparda partii ZIPRA Joshuy Nkomo — rewolucyjnemu odłamowi Matabele. Jeśli chodzi o rząd w Harare, Rosjanie byli nowym kolonialnym wrogiem, podczas gdy prawdziwymi przyjadółmi rewolucji okazały się Chiny i Korea Północna.
215
Z tych powodów pułkownik Nikołaj Bucbarin wszedł na terytorium Zimbabwe, posługując się fińskim paszportem na fałszywe nazwisko. Płynnie władał fińskim, tak samo jak pięcioma innymi językami, włącznie z angielskim. Potrzebował przykrywki, pod którą mógłby swobodnie opuścić Harare, gdzie każdy jego ruch byłby obserwowany, i wyjechać na pustkowie, gdzie bez obawy przed inwigilacją mógłby się spotkać z umówioną osobą.
Chociaż wiele innych afrykańskich republik pod presją Banku Światowego i Międzynarodowego Funduszu Walutowego zakazało polowań na grubego zwierza, Zimbabwe wciąż zezwalało zawodowym myśliwym prowadzić starannie zorganizowane safari na wyznaczonych „kontrolowanych terenach łowieckich". Były one jednym z większych źródeł dewiz dla podupadającej gospodarki.
Pułkownika bawiło udawanie dobrze prosperującego handlarza drewnem z Helsinek i dawanie upustu swemu upodobaniu do polowania w ten dekadencki sposób, zarezerwowany niemal wyłącznie dla finansowej arystokracji systemu kapitalistycznego.
Oczywiście budżet wyasygnowany na tę akcję nie wytrzymałby takiego wydatku. Na szczęście generał Peter Fungabera, obiekt operacji, był zamożnym i ambitnym człowiekiem. Nie robił trudności, kiedy pułkownik Bucharin zaproponował, żeby parawanem dla ich spotkania uczynić polowanie na grubego zwierza i by generałowi Fungaberze przypadł zaszczyt odegrania roli gospodarza i zapłacenia za safari tysiąca dolarów dziennie.
Stojąc teraz na środku małej polany, pułkownik Bucharin patrzył na swojego człowieka, po tym jak rozmyślnie zranił byka. Rosjanin świetnie posługiwał się pistoletem, karabinem i dubeltówką, a odległość wynosiła niecałe trzydzieści metrów. Gdyby tylko chciał, mógł posłać kulę w jedno z oczu zwierzęcia, w sam środek czarnej, błyszczącej źrenicy. Postrzelił jednak byka w brzuch, na szerokość dłoni za płucami, tak żeby mógł swobodnie oddychać, ale nie zanadto z tyłu, żeby nie uszkodzić zadu i nie zwolnić w ten sposób jego biegu.
Był to wspaniały byk o olbrzymich, czarnych, rozłożystych rogach. Byk z takim porożem to zdobycz, którą niewielu mogło się pochwalić, a że pułkownik pierwszy go zranił, zwierzę musiało przypaść mu w udziale bez względu na to, kto wymierzy coup de gróce. Uśmiechnął się do Petera Fungabery, nalewając wódkę do srebrnej nakrętki swojej piersiówld.
— Na zdorowie! — powiedział do Fungabery i wypił bez mrugnięcia okiem; napełnił ponownie naczyńko i podał je generałowi.
Fungabera ubrany był w wykrochmalony i wyprasowany na sztywno mundur roboczy z plakietką z jego nazwiskiem na piersi. Jedwabnym szalem w kolorze khaki otoczył szyję; głowę miał jednak gołą, żeby nie odstraszać zwierzyny odbitym od odznaki słońcem.
Przyjął srebrny „kieliszek" i spojrzał nad nim na Rosjanina. Ten był
216
jego wzrostu, tylko jeszcze bardziej szczupły, trzymał się prosto i wyglądał jak mężczyzna o trzydzieści lat młodszy. Oczy miał dziwnie blade,
0  okrutnym błękitnym odcieniu. Jego twarz pokryta była bliznami — pamiątkami z wojny i innych dawnych konfliktów — tak że wyglądała jak miniaturowy krajobraz księżycowy. Głowę miał ogoloną — pokrywająca ją równa szczecina była srebrna i błyszczała w słońcu jak włókna szklane.
Peter Fungabera lubił tego człowieka. Lubił aurę władzy, która otaczała go niczym płaszcz imperatora. Lubił jego wrodzone okrucieństwo, niemal afrykańskie, więc Peter świetnie je rozumiał. Lubił jego krętactwa, przekładance kłamstw, prawd i półprawd tak pomieszanych, że nie można ich było rozróżnić. Podniecała go atmosfera niebezpieczeństwa emanująca z niego tak mocno, że nieomal odczuwał ją jak własną aurę. .Jesteśmy ulepieni z tej samej gliny", myślał Peter, wznosząc „kieliszek" w stronę Rosjanina. Jednym łykiem połknął ostry alkohol. Potem, starając się ukryć brak tchu, oddał „kieliszek" z powrotem.
—  Pijesz jak mężczyzna—przyznał Nikołaj Bucharin. — Zobaczmy, czy tak samo polujesz.
Peter dobrze się domyślił. To był test — wódka i bawół, obie te rzeczy. Wzruszył ramionami, aby okazać obojętność, a Rosjanin skinął na zawodowego myśliwego, który z szacunkiem stał poza zasięgiem głosu.
Myśliwym był urodzony w Zimbabwe biały mężczyzna pod czterdziestkę, przebrany do tej roli w kapelusz z szerokim rondem i kamizelkę khaki z wielkokalibrowymi nabojami w pasach na piersi. Miał gęstą, kręconą brodę i niezwykle nieszczęśliwy wyraz twarzy, jak przystało na człowieka, który ma tropić postrzelonego bawołu w gęstym nadrzecznym buszu.
—  Generał Fungabera weźmie .458 — powiedział pułkownik Bucharin, a myśliwy kiwnął głową.
Jak temu staremu, dziwacznemu draniowi udało się spartaczyć taki wystawiony strzał? Do tej pory strzelał, jakby był mistrzem Bisley. Chryste, ale ten busz naprawdę wygląda obrzydliwie. Myśliwy zdusił w sobie drżenie i strzelił palcami na tragarza numer dwa, żeby przyniósł drugą ciężką strzelbę.
—  Pan poczeka tu z tragarzami — powiedział cicho Rosjanin.
—  Sir! — myśliwy szybko zaprotestował. — Nie mogę puścić panów samych. Straciłbym licencję. Nie można...
—  Dość — powiedział pułkownik Bucharin.
—  Ależ sir, pan nie rozumie...
—  Dość, powiedziałem!
Rosjanin nigdy nie podnosił głosu, ale te jego blade oczy natychmiast uciszyły myśliwego. Nagle zrozumiał, że boi się tego człowieka bardziej niż utraty licencji czy zranionego byka kryjącego się w zaroślach. Ustąpił
1 z ulgą się wycofał.
217
Rosjanin wziął .458 od tragarza, otworzył zamek, żeby sprawdzić, czy broń jest naładowana miękko zakończonymi kulami, i podał ją Peterowi Fungaberze. Peter przyjął ją, uśmiechając się lekko, zważył w dłoniach, a potem oddał tragarzowi. Pułkownik Bucharin uniósł jedną srebrną brew i również się uśmiechnął. Uśmiech wyrażał szyderstwo z odrobiną pogardy.
Peter rzucił coś ostro w języku maszona do nosiciela:
Tamten odpowiedział:
—  Ehhe, mambo!
Mężczyzna pobiegł i wyrwał z rąk jednego z czarnych nosicieli inną broń. Przyniósł ją Peterowi i zaklaskał cicho, aby okazać mu szacunek.
Peter zważył nową broń w dłoniach. Była nią włócznia assegai o krótkim drzewcu. Rękojeść miała zrobioną z twardego drewna owiniętego miedzianym drutem. Ostrze miało ponad pół metra długości i dziesięć centymetrów szerokości. Krawędzią lśniącego grota Peter ostrożnie zgolił włoski ze swojego kciuka, a potem ostentacyjnie zrzucił z siebie kurtkę, spodnie i wysokie buty.
Ubrany jedynie w oliwkowozielone szorty, niosąc włócznię assegai powiedział:
—  Tak się to robi po afrykańsku, pułkowniku. — Rosjanin przestał się uśmiechać. — Ale nie wymagam, aby w ten sam sposób polował człowiek w pańskim wieku. — Peter usprawiediwił go uprzejmie. — Może pan znowu użyć swojej strzelby.
Rosjanin kiwnął głową poddając się. Tę potyczkę przegrał, ale czy temu czarnemu muzykowi uda się udowodnić, że jest mocny nie tylko w gębie? Bucharin spojrzał w dół na trop. Wielkie ślady kopyt miały wielkość głębokich talerzy na zupę, a wodniste krople krwi zabarwione były zielonkawo-żółtymi odchodami z przerwanych wnętrzności.
—  Ja będę prowadził po tropie — powiedział. — Pan będzie wypatrywał byka.
Ruszyli sprawnie, Rosjanin pięć kroków z przodu, pochylony z uwagą nad krwawym tropem; za nim Peter Fungabera z assegai w ręku. Jego ciemne oczy bacznie lustrowały zarośla przed nimi — oczy wyćwiczone, nie oczekujące widoku całego zwierzęcia, szukające drobiazgów, na przykład lśnienia wilgotnego pyska albo wielkiej krzywizny pochylonego rogu.
Nie uszli dwudziestu kroków, kiedy ze wszystkich stron otoczył ich zielony busz. Było w nim parno jak w cieplarni, duszno od ociekającej wilgocią roślinności. Powietrze śmierdziało pleśnią gnijących liści, które tłumiły kroki. Cisza była przygniatająca, tak że drapnięde kolczastej gałęzi po skórzanych spodniach Rosjanina zabrzmiało głośno jak silnik ciągnika. Pułkownik pocił się; koszula przesiąkła mu potem, utworzyła się ciemna łata między łopatkami, kropelki lśniły na karku jak rosa. Peter słyszał jego oddech, głęboki i ochrypły, ale instynktownie wyczuwał, że to nie strach tak działa na Rosjanina, tylko przenikające podniecenie myśliwego.
218

Peter Fungabera odczuwał co innego. Kiedy powinien się bać — wypełniała go oziębłość. Wyćwiczył to sobie w czasie chimurengi. To było konieczne, to przedstawienie z assegai. Miało jedynie wywrzeć wrażenie na Rosjaninie. Znieczulony oziębłością, Peter Fungabera przygotowywał się. Czuł, jak pracują jego mięśnie, czuł napięcie rosnące w ścięgnach i nerwach, przypominał strzałę w naprężonym łuku.
Jedynie pobieżnie omiatał wzrokiem busz bezpośrednio po linii tropu, a całą uwagę skupiał na bokach. Bestia, na którą polowali, była najbardziej przebiegłym z niebezpiecznych zwierząt Afryki, może z wyjątkiem lamparta. Miała jednak w sobie straszną siłę stu lampartów. Lew zaryczy przed atakiem, słoń zawróci przed groźbą kul w klatce piersiowej, ale bawół przylądkowy podchodzi cicho i tylko jedno powstrzyma jego szarżę — śmierć.
Wielka, fosforyzująca mucha usiadła na wardze Peterą Fungabery i weszła mu do nosa. Tak bardzo był skoncentrowany, że nie poczuł tego i jej nie odgonił. Wszystkie władze cielesne i umysłowe skupił na obserwacji buszu po bokach.
Rosjanin zatrzymał się, żeby zbadać zmieniony trop — ślad solidnych kopyt, kałużę krwistych odchodów. Tutaj byk stanął po pierwszym dzikim biegu. Peter Fungabera wyobraził go sobie, jak stoi, masywny i czarny, z nosem uniesionym wysoko, ogląda się w stronę myśliwych i czuje rozprzestrzeniający się z wnętrzności ból i odchody spływające z rozerwanych jelit po zadzie. Tutaj stał i słuchał ich głosów, a gniew i nienawiść już zaczęły w nim kipieć. Tu ogarnęła go mordercza wściekłość. Opuścił łeb i pobiegł dalej, wyginając grzbiet z bólu, rozjuszony.
Rosjanin obejrzał się na Peterą — nie musieli nic mówić. Jednocześnie ruszyli naprzód.
Byk w swoich reakcjach posługiwał się atawistyczną pamięcią—wszystko, co robił, niezliczoną ilość razy robili przed nim jego przodkowie. Od tego pierwszego dzikiego galopu, kiedy dostał kulę, zatrzymania się, aby posłuchać i obejrzeć się, zebrania sił wielkich mięśni, poprzez spokojniejszy trucht i obrócenie się tak, aby ustawić się zadem do kapryśnego wiatru, żeby ten przynosił mu zapach myśliwych, aż do obracania z boku na bok wielkim, uzbrojonym łbem w poszukiwaniu miejsca na zasadzkę—wszystko to było częścią wzoru.
Byk szybko przebył wąską polankę, wsunął łeb w ścianę lśniących, zielonych liści po drugiej stronie, pozostawiając na nich świeżą, jasną krew i przebiegł jeszcze pięćdziesiąt metrów. Potem nagle skręcił w bok i ruszył z powrotem, zataczając szerokie koło. Teraz specjalnie poruszał się ukradkiem, przy każdym kroku delikatnie wślizgując cielsko między splecione ze sobą pnącza i gałęzie, aż wrócił na skraj buszu.
* Tu się zatrzymał, schowany po drugiej stronie wąskiej polany, mając z boku własne krwawe ślady; ciało miał zupełnie zasłonięte gęstą roślinnością; znieruchomiał w straszliwym bezruchu. Pozwolił kłującym
219
muchom ucztować na otwartej ranie, nie zatrząsł skórą ani nie machnął ogonem. Nie zastrzygł żadnym z wielkich uszu w kształcie filiżanek, tylko wystawił je do przodu. Nie mrugał nawet oczami, śledząc krwawy trop i czekając na myśliwych.
Rosjanin lekkim krokiem wszedł na polanę, spoglądając przed siebie w stronę zakrwawionych gałęzi po drugiej stronie. Cicho ruszył naprzód. Peter Fungabera poszedł za nim, pilnując boków; poruszał się jak tancerz, jego dało lśniło od potu, płaskie twarde mięśnie na piersi i ramionach zmieniały kształt przy najmniejszym ruchu.
Zauważył oko byka; odbijało światło jak nowa moneta. Peter zamarł. Pstryknął palcami lewej ręki i Rosjanin zamarł wraz z nim. Fungabera wpatrywał się w oko bawołu, niezupełnie pewien, co widzi, wiedział jednak, że to właściwe miejsce — trzydzieści metrów na lewo. Gdyby byk zawrócił, byłby właśnie tam.
Peter zamrugał i nagle obraz się wyklarował. Jego spojrzenie nie koncentrowało się już na jednym oku, zobaczył więc krzywiznę rogu, tak nieruchomego, że można by go wziąć za gałąź. Widział rogi stykające się nad okiem byka, a potem spojrzał w samo oko —i było to jak spojrzenie w piekło.
Byk zaszarżował. Las otwierał się przed jego atakiem, gałęzie trzaskały i pękały, liście trzęsły się i drgały jakby pod wpływem huraganu, aż potwór wpadł na polanę. Sunął bokiem — był to zdradliwy, lecz charakterystyczny manewr, który usypiał uwagę myśliwego aż do nagłego bezpośredniego ataku zwierzęcia.
Biegł szybko. Wydawało się niemożliwe, żeby tak olbrzymia bestia mogła poruszać się tak prędko. Był szeroki i wysoki jak granitowy kopje, grzbiet i łopatki miał pokryte skorupą z wyschniętego błota, w którym się wytarzał, a na bokach i karku lśniły srebrzyste łaty pokryte dawno zagojonymi bliznami po kolcach i lwich pazurach.
Spomiędzy rozchylonych szczęk ściekały mu srebrne strugi śliny, a łzy żłobiły mokre ślady na włochatym pysku. Trudno byłoby mężczyźnie objąć ten kark czy zmierzyć rozciągniętymi ramionami rozłożyste rogi. W zwojach skóry na gardle wisiały jak dojrzałe winogrona gromady niebieskich kleszczy, cuchnący woli odór dusił w tej leśnej deplarni.
Pojawił się, majestatyczny w morderczym gniewie, a Peter Fungabera wyszedł mu naprzeciw. Wybiegł przed Rosjanina, w chwili gdy ten uniósł krótką i grubą strzelbę ciężkiego kalibru; generał zasłonił mu pole strzału i zmusił do skierowania lufy w niebo. Peter poruszał się jak demne widmo leśne, zbliżając się do byka od strony przeciwnej do kierunku jego szarży, wyprowadził go z równowagi, tak że zwierzę zaatakowało jak wycofujący się bokser uderzający sierpowym, bokser, który nie wybiera właściwego momentu ani nie zadaje przemyślanego dosu; Peter zrobił unik jedynie górną częścią dała — zakrzywiony róg przeszył powietrze w odległości kilku centymetrów od jego żeber, a Fungabera odchylił się w tył, gdy łeb zwierzęcia wzniósł się wysoko po dosie.
220
W tym momencie byk był odsłonięty od brody do miękkich zwojów skóry między przednimi nogami, a Peter Fungabera z całej siły pchnął włócznię.
Byk nadział się na czubek assegai. Ostrze weszło w niego z odgłosem ssania, przywodzącym na myśl stopę grzęznącą w błode, i zostało połknięte przez żywe dało. Znikało w środku, aż palce prawej ręki Petera, trzymające drzewce, zagłębiły sie w ranie i tryskająca krew zalała mu całe ramię. Peter puśdł assegai, odwrócił się i odbiegł, podczas gdy byk zesztywniał ze śmiertelną włócznią w piersi. Chdał pobiec za Peterem, ale szybko się zatrzymał i stał na chwiejących się, krępych, grubych nogach, wpatrując się w nagiego mężczyznę matowiejącymi oczami.
Peter Fungabera ustawił się przed nim z wdzięcznie wzniesionymi
ramionami
—  Ha, władco ziemi! — wołał w maszona. — Ha, grzmocie niebios! Byk zrobił dwa skoki do przodu i coś w nim wybuchło. Krew
trysnęła podwójnym potokiem z rozszerzonych nozdrzy. Otworzył pysk i zaryczał, a posoka wystrzeliła mu z gardła jasną, pieniącą kaskadą i zalała pierś. Wielkie bydlę zachwiało się, próbując za wszelką cenę utrzymać równowagę.
—  Giń, nasienie czarnych bogów! — naigrywał się z niego Peter. — Poczuj ostrze przyszłego króla i giń!
Byk osunął się na ziemię. Grunt zadrżał im pod nogami, gdy uderzył o niego dężar zwierzęcia.
Peter podszedł do olbrzymiego, ozdobionego rogami łba, w którym ledwo tliły się blednące oczy. Przyklęknął na jednym kolanie, zebrał w złożone ręce gęstą, gorącą krew wylewającą się z otwartego pyska byka, podniósł dłonie do ust i wypił ją, jakby była winem. Ściekała mu strumieniem z rąk i kapała po brodzie; Peter zaśmiał się — ten dźwięk ściął w żyłach nawet nieczułą krew Rosjanina.
—  Wypiłem twoją żywą krew, o wielki byku. Teraz twoja siła należy do mnie!—krzyczał, a byk wygiął grzbiet w łuk w ostatnim spazmie śmierd.
Peter Fungabera wziął prysznic i przebrał się do obiadu. Spodnie miał czarne z burgundowymi paskami z jedwabiu po bokach. Krótka do pasa kurtka była w tym samym, charakterystycznym dla brygady kolorze burgunda z czarnymi wyłogami z jedwabiu. Białą wykrochmaloną koszulę zdobiła czarna muszka pod kołnierzem; na piersi generała widniały dwa rzędy miniaturowych odznaczeń.
Obozowi służący ustawili stół pod rozłożystymi konarami drzewa mhpba-hoba na skraju obszaru pokrytego zieloną, soczystą, krótką trawą, poza zasięgiem wzroku i słuchu mieszkańców głównego obozu. Na stole stała butelka whisky Cbivas Regał i druga wódki, wiaderko z lodem i dwa kryształowe kieliszki.
221
Pułkownik Nikołaj Bucharin siedział naprzeciwko Petera. Jego długa, luźna, bawełniana koszula zwisała na workowate spodnie i była ściągnięta w talii paskiem. Na nogach miał długie buty z miękkiej skórki używanej do wyrobu rękawiczek. Pochylił się, napełnił kieliszki i podał jeden z nich Peterowi.
Tym razem alkohol nie podziałał tak gwałtownie. Pili powoli i patrzyli, jak afrykańskie słońce przybiera kolor różowych fiołków i płonącego złota. Cisza była dobrą towarzyszką dla dwóch mężczyzn, którzy razem ryzykowali życie, każdy z nich uznał drugiego za godnego siebie, za towarzysza, z którym można umrzeć, albo za przeciwnika, z którym walczy się na śmierć i życie.
W końcu pułkownik Bucharin z brzękiem odstawił kieliszek na stół.
—  No więc, przyjacielu, powiedz, czego chcesz — zachęcił.
—  Chcę tego lądu — odpowiedział po prostu Peter Fungabera.
—  Całego? — spytał pułkownik.
—  Całego.
—  Nie tylko Zimbabwe?
—  Nie tylko Zimbabwe.
—  A my mamy ci pomóc go zająć?
—  Tak.
—  W zamian za?
—  Moją przyjaźń.
—  Przyjaźń aż do śmierci? — zasugerował sucho pułkownik. — Czy do chwili gdy znajdziesz sobie nowego przyjaciela?
Peter się uśmiechnął. Mówili tym samym językiem, świetnie się rozumieli.
—  Jakie da nam pan namacalne dowody wiecznej przyjaźni? — dopytywał się Rosjanin.
—  Ten mój biedny kraik — Peter wzruszył ramionami — kilka cennych minerałów: nikiel, chrom, tytan, beryl, kilka uncji złota.
Rosjanin z namysłem pokiwał głową.
—  Przydadzą się nam.
— Potem, kiedy stanę się już Monomotapą Zimbabwe, moje oczy
naturalnie nie spoczną...
—  Naturalnie.—Rosjanin obserwował jego oczy. Nie lubił czarnych, ten fanatyczny rasizm był powszechny wśród Rosjan, nie łubił koloru ich skóry ani ich zapachu... ale ten tutaj!                                                   ,
—  Moje oczy mogą zwrócić się na południe — powiedział cicho Peter Fungabera.
Ha! Pułkownik Bucharin ukrył swą radość za cierpiętniczą miną. Ten tutaj był inny!
—  Tam gdzie wasze oczy od dawna są skierowane — Peter mówił dalej, a Rosjanin niemal zarechotał.
—  Co zobaczy pan na południu, towarzyszu generale?
222
—  Zobaczę zniewolony lud gotowy do wyzwolenia.
—  I co jeszcze?
—  Zobaczę złoto Witwatersrand i pola Oranii, zobaczę diamenty Kimberley, uran, platynę, złoto, miedź, słowem, jeden z największych skarbców tej ziemi.
—  Tak? — sondował go zadowolony Rosjanin. Ten tutaj jest szybki, ma głowę na karku, ten tutaj jest na tyle odważny, żeby to zrobić.
—  Zobaczę państwo dzielące zachodni świat, ośrodek kontrolujący zarówno południowy Atlantyk, jak i Ocean Indyjski, ośrodek leżący na naftowym szlaku między Zatoką a Europą, między Zatoką a obiema Amerykami.
Rosjanin podniósł rękę.
—  Dokąd doprowadzą pana te myśli?
—  Moim obowiązkiem będzie wyniesienie tego kraju na południu na należne mu miejsce we wspólnocie narodów, pod opieką i kuratelą tego największego z miłośników wolności: Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich.
Rosjanin kiwnął głową, wciąż obserwując jego oczy. Tak, ten czarny przejrzał, co się za tym wszystkim kryje. Południe byłoby wspaniałą zdobyczą, ale żeby ją dostać, trzeba było otoczyć ją uściskiem dusiciela. Na wschodzie mieli już Mozambik, na zachodzie należała do nich Angola i wkrótce dołączy również Namibia. Do wyizolowania zdobyczy potrzebowali już tylko pomocy — a na pomocy, niczym kciuk na tchawicy, leżało Zimbabwe, a ten człowiek mógł je im dać.
Pułkownik Bucharin odchylił się na swoim płóciennym krześle polowym. Pytał rzeczowo i szybko.
—  Okazja?
—  Chaos ekonomiczny, wojny międzyplemienne, upadek centralnego rządu. — Peter Fungabera wyliczał na palcach.
—  Obecny rząd wychodzi panu daleko naprzeciw, samemu tworząc kryzys gospodarczy — zauważył Rosjanin — a pan odwala kawał dobrej v roboty, podsycając nienawiści plemienne.
—  Dziękuję, towarzyszu.
— Ale wieśniacy muszą trochę pogłodować, zanim staną się posłuszni...
—  Naciskam na gabinet, żeby znacjonalizował należące do białych farmy i rancza. Bez białych farmerów mogę wam obiecać niezłą porcję głodowania. — Peter Fungabera się uśmiechnął.
—  Słyszałem, że zrobił pan już dobry początek. Gratuluję niedawnego przejęcia pańskiego majątku, King's Lynn. Tak się nazywa, nieprawdaż?
—  Jest pan świetnie poinformowany, pułkowniku.
—  Staram się być. Ale kiedy nadejdzie moment przejęcia sterów państwa, jakiego człowieka będą cenić ludzie?
—  Silnego — odpowiedział Peter bez wahania. — Takiego, którego bezwzględność została udowodniona.
223
—  Tak jak pańska podczas chimurengi i niedawno w kraju Matabele.
—  Charyzmatycznego mężczyznę o silnej osobowości, człowieka, którego naród dobrze zna.
—  Kobiety sławią pana w pieśniach na ulicach Harare, ani jeden dzień nie mija bez pojawienia się pańskiej twarzy na ekranach telewizorów albo nazwiska na pierwszych stronach gazet.
—  Człowieka, który ma za sobą siłę.
—  Trzecią Brygadę — Rosjanin kiwnął głową — i błogosławieństwo ludu ZSRR. Jednak — przerwał znacząco — dwa pytania wymagają odpowiedzi, towarzyszu generale.
—  Tak?
—  Pierwsze jest zbyt przyziemne i niesmaczne, żeby mieli je omawiać tacy ludzie jak pan i ja: pieniądze. Moi mocodawcy się niepokoją. Nasze wydatki zaczęły znacznie przewyższać wartość przesyłek kości słoniowej i innych produktów zwierzęcych, które pan nam wysłał... — Jeszcze raz uniósł dłoń, aby uprzedzić usprawiedliwienia. Była to ręka starego mężczyzny, nakrapiana ciemnymi plamami wyschniętej skóry i pokryta wystającymi, niebieskimi żyłami. — Wiem, że powinniśmy to robić wyłącznie z umiłowania wolności, że pieniądze to kapitalistyczna nieprzyzwoitość, ale nic na tym świecie nie jest doskonałe. Jednym słowem, towarzyszu generale, wyczerpał pan już kredyt przyznany panu przez Moskwę.
—  Rozumiem. — Peter Fungabera kiwnął głową. — A drugie pytanie?
—  Plemię Matabele. To wojowniczy i trudny naród. Wiem, że był pan zmuszony do wzniecania nienawiści, wywoływania waśni i niesnasek i do wzbudzenia pańską kampanią w kraju Matabele dezaprobaty zachodnich mocarstw dla obecnego rządu. Ale co dalej? Jak będzie pan nad nimi panował, kiedy już dojdzie pan do władzy?
—  Na oba pytania odpowiem jednym nazwiskiem — odrzekł Peter Fungabera.
—  Jakim?
—  Tungata Zebiwe.
—  Ha! Tak! Tungata Zebiwe. Matabelski przywódca. Usunął go pan. Przypuszczałem, że został już zlikwidowany.
—  Przetrzymuję go w wielkiej tajemnicy w bezpiecznym miejscu, w jednym z moich ośrodków resocjalizacyjnych niedaleko stąd.
—  Proszę mi wyjaśnić.
—  Po pierwsze pieniądze. Rosjanin wysunął obiekcje:
—  Z tego, co wiemy, Tungata Zebiwe nie jest bogaczem.
—  Ma klucz do fortuny, która może z łatwością przekraczać dwieście milionów dolarów amerykańskich.
Rosjanin z niedowierzaniem uniósł srebrną brew. Peter rozpoznawał już ten sposób reagowania i zaczynał go on irytować.
224
—  Diamenty — powiedział.
—  Mój kraj jest potentatem w tej dziedzinie. — Rosjanin lekceważąco rozłożył ręce.
—  To nie przemysłowe śmiecie ani kamyczki ze skazami, ale prawdziwe klejnoty pierwszej wody, duże kamienie, olbrzymie kamienie, jedne z najcenniejszych na świecie.
Rosjanin spojrzał z zadumą.
—  Jeśli to prawda...
—  To j est prawda! Ale nie podam szczegółów. Na razie.
—  Dobrze. A więc przynajmniej mogę złożyć jakąś obietnicę ssącym forsę pijawkom z naszego departamentu skarbu? I drugie pytanie. Matabele. Chyba nie planuje pan ich likwidacji, każdego mężczyzny, kobiety i dziecka?
Peter Fungabera z żalem pokręcił głową.
—  Nie. Wprawdzie byłoby to najlepsze rozwiązanie, ale Ameryka i Wielka Brytania nie pozwolą na to. Nie, jeszcze raz moją odpowiedzią jest Tungata Zebiwe. Kiedy przejmę władzę nad krajem, on się znowu pojawi... to będzie zakrawało na cud. Zmartwychwstanie. Plemię Matabele oszaleje z radości i ulgi. Pójdą za nim, poza nim świata nie będą widzieć, a ja zrobię z niego swojego zastępcę, wiceprezydenta.
—  On pana nienawidzi. Zniszczył go pan. Jeśli go pan uwolni, będzie próbował się zemścić.
—  Nie. — Peter pokręcił głową. — Przyślę go do was. Macie specjalne kliniki, gdzie leczycie ciężkie przypadki, prawda? Instytuty, w których człowieka chorego psychicznie można leczyć narkotykami... Stosujecie też i inne techniki, które sprawią, że znów będzie rozsądny i trzeźwo myślący...
Tym razem Rosjanin rzeczywiście zaczął rechotać, nalał sobie następny kieliszek wódki, trzęsąc się od bezgłośnego śmiechu. Kiedy spojrzał na Petera, w jego bladych oczach po raz pierwszy pojawił się szacunek.
—  Twoje zdrowie, Monomotapo Zimbabwe, niech twoje panowanie trwa tysiąc lat!
Odstawił kieliszek i zwrócił spojrzenie na odległy wodopój otoczony bagnem. Podeszło do niego stado zebr. Były nerwowe i bojaźliwe, lwy przecież często czają się nad wodą. W końcu weszły jednym rzędem po kolana w wodę i razem pochyliły pyski, które dotknęły powierzchni. Tworzyły fryz z identycznych łbów, przypominający nieskończone odbicie lustrzane, aż stary ogier wartownik parsknął alarmująco i układanka ekspolodowała spienioną wodą i galopującymi w popłochu kształtami.
—  Leczenie, o którym pan mówi, jest drastyczne. — Pułkownik Bucharin patrzył, jak stado zebr znikało w lesie. — Niektórym pacjentom nie udaje się go przeżyć. A ci, którym się udaje, stają się... — szukał odpowiedniego słowa — ..inni.
—  Ich umysły są zniszczone — Peter powiedział to za niego.
15 — Lampart poluje w dcmiioaa
225
—  Mówiąc szczerze, tak. — Pułkownik kiwnął głową.
—  Potrzebne mi jego ciało, a nie umysł. Potrzebuję lalki, nie człowieka.
—  To się da załatwić. Kiedy go nam przyślecie?
—  Najpierw diamenty — odrzekł Peter.
—  Oczywiście, najpierw diamenty. Ile czasu to zajmie? Peter wzruszył ramionami.
—  Niewiele.
—  Kiedy będziecie gotowi, przyślę wam lekarza z odpowiednimi medykamentami. Możemy przewieźć Tungatę Zebiwe tą samą drogą, co kość słoniową: Air Zimbabwe do Dar-es-Salaam, a stamtąd jednym z naszych frachtowców do Odessy.
—  Zgoda.
—  Mówi pan, że jest przetrzymywany gdzieś niedaleko stąd? Chciałbym go zobaczyć.
—  Czy to rozsądne?
—  Proszę pozwolić mi na spełnienie tej zachcianki! — W ustach pułkownika Bucharina był to raczej rozkaz niż prośba.
Tungata Zebiwe stał w silnym białym blasku południowego słońca. Twarzą zwrócony był w stronę bielonego wapnem muru, który zbierał promienie słońca i odbijał je jak olbrzymie lustro. Stanął tam przed wschodem słońca, kiedy mróz ściął rzadką brązową trawę skraju placu do musztry.
Tungata był zupełnie nagi, tak jak i dwaj mężczyźni po jego bokach. Wszyscy trzej byli tak chudzi, że każde ich żebro było dobrze widoczne, a kręgi wystawały na środku pleców jak paciorki różańca. Tungata zmrużył oczy w szparki, chroniąc je przed blaskiem zalanego słońcem muru, i skoncentrował się na śladzie na tynku, aby przeciwdziałać zawrotom głowy, które już nieraz powaliły stojących po obu stronach mężczyzn. Dopiero ciężka chłosta sprawiona im przez strażników zmusiła ich do powstania, wciąż jednak kołysali się i chwiali.
—  Odwagi, bracia—Tungata szepnął w sindebele.—Nie pozwólcie, aby te maszońskie psy zobaczyły, że jesteście ledwie żywi.
Z całą determinacją postanowił trzymać się na nogach i wpatrywał się w dołek na murze. Był to ślad po uderzeniu kuli, zatarty wapnem. Po każdej egzekucji pokrywali mur wapnem—skrupulatnie tego przestrzegali.
—  Amanzi — zachrypiał mężczyzna po prawej — wody!
—  Nie myśl o niej — zabronił mu Tungata. — Nie mów o niej, inaczej oszalejesz.
Żar odbijał się od muru falami, które uderzały z fizyczną siłą.
—  Oślepłem — szepnął drugi mężczyzna. — Nic nie widzę. — Biały blask podrażnił jego gałki oczne jak śnieżna ślepota.
226
—  Nie ma tu nic do oglądania oprócz ohydnych twarzy małp Maszona — powiedział Tungata. — Dziękuj za to, że oślepłeś, przyjacielu.
Nagle rozległy się za nimi szorstkie rozkazy wykrzyczane w języku maszona, a potem ogłoś stóp zbliżających się z drugiej strony placu do musztry.
—  Idą — szepnął oślepły Matabele, a Tungata Zebiwe poczuł, jak rośnie w nim wielki żal.
Tak, szli nareszcie. Tym razem po niego.
Każdego dnia podczas długich tygodni pobytu w obozie słyszał ciężkie kroki plutonu egzekucyjnego przechodzącego w południe przez plac. Tym razem szli po niego. Nie bał się śmierci, ale na myśl o niej robił się smutny. Był smutny, ponieważ nie mógł pomóc swemu narodowi w jego strasznej sytuacji, ponieważ nigdy już nie zobaczy swojej kobiety, a ona nigdy nie da mu syna, o którym marzył. Był smutny, dlatego że jego tak obiecujące życie skończy się przed wydaniem owoców. Nagle pomyślał o dawno minionym dniu, kiedy stał u boku swego dziadka i patrzył na pola kukurydzy skoszonej przez krótką i gwałtowną burzę gradową. „Cała praca na marne, co za strata!" — wymamrotał wtedy dziadek, a Tungata powtórzył sobie cicho jego słowa, kiedy jakieś brutalne ręce obróciły go i popchnęły do drewnianego pala, wbitego w ziemię przed murem.
Przywiązali mu nadgarstki do drąga, a on otworzył szeroko oczy. Mogły w końcu odpocząć od blasku, widok psuł jednak stojący przed nim rząd uzbrojonych mężczyzn.
Przyprowadzili dwóch pozostałych nagich Matabele spod muru. Ten, którego oślepiło słońce, upadł na kolana, wycieńczony i przerażony, i jego wnętrzności opróżniły się mimo woli. Strażnicy śmiali się i krzyczeli z obrzydzeniem.
—  Wstań! — rozkazał mu ostro Tungata. — Zgiń na stojąco jak prawdziwy syn Maszobane!
Mężczyzna podniósł się z trudem.
—  Podejdź do pala — rozkazał mu Tungata. — Jest trochę na lewo. Mężczyzna poszedł po omacku i znalazł pal. Przywiązali go do niego. Pluton egzekucyjny składał się z ośmiu ludzi, których dowódcą był
kapitan Trzeciej Brygady. Przeszedł powoli wzdłuż ich szeregu, biorąc każdy karabin i sprawdzając, czy jest naładowany. Żartował sobie w języku maszona, którego Tungata nie rozumiał, a jego ludzie się śmiali. Śmiali się bez umiaru, jak po alkoholu czy narkotykach. Robili już wcześniej to, co mieli teraz zrobić, i lubili to. Tungata poznał wielu im podobnych w czasie wojny — stali się uzależnieni od przemocy i krwi.
. Kapitan wrócił na czoło szeregu i z kieszeni na piersi wyjął kartkę maszynopisu, brudną i pomiętą. Przeczytał ją jak uczniak, potykając się o słowa i kalecząc ich wymowę, ledwo można było zrozumieć jego angielski.
227
—  Zostaliście skazani jako wrogowie państwa i ludu — czytał. — Zostaliście uznani za niezdolnych do poprawy. Wasz wyrok śmierci został zatwierdzony przez wiceprezydenta Republiki Zimbabwe...
Tungata Zebiwe podniósł brodę i zaczął śpiewać. Jego głos rozległ się głośno, głęboki i piękny, zagłuszając piskliwe słowa maszońskiego kapitana:
Krety skryły się pod ziemią,
Czy nie żyją? — pytały córki Maszobane.
Śpiewał starą pieśń bojową Matabele i pod koniec pierwszej zwrotki warknął na dwóch skazańców stojących po jego bokach:
—  Śpiewajcie! Niech te maszońskie szakale usłyszą ryk matabe-lskiego lwa.
Śpiewali więc z nim:
Jak czarny wąż mamba spod kamienia Karmiliśmy śmierć srebrystym zębem...
Stojący przodem do nich kapitan wydał rozkaz — pluton jak jeden człowiek zrobił krok w przód i podniósł broń. Tungata śpiewał dalej, patrząc im w oczy, wyzywając ich, a mężczyźni obok niego karmili się jego odwagą i ich głosy zabrzmiały mocniej. Drugi rozkaz i karabiny skierowały się do przodu. Oczy katów spoglądały znad celowników, a trzech nagich Matabele śpiewało dalej w blasku słońca.
Nagle przyłączyły się do nich inne głosy, odległe głosy podejmujące wojenną pieśń. Dochodziły z więziennych chat poza placem do musztry. Setki uwięzionych Matabele śpiewało razem z nimi, łącząc się w chwili śmierci, dodając im sił i otuchy.
Maszońslri kapitan podniósł prawą rękę i w ostatnich sekundach żyda smutek Tungaty zniknął, zastąpiony rosnącą dumą. To prawdziwi mężczyźni, myślał, ze mną czy beze mnie stawią opór tyranowi.
Kapitan gwałtownie opuścił dłoń krzycząc komendę:
—  Ognia!
Serie rozległy się jednocześnie. Linia żołnierzy kołysała się od ostrych odrzutów karabinów. Odgłos strzałów wdarł się do uszu Tungaty, tak że ten wzdrygnął się mimo woli.
Słyszał złowrogi dźwięk kul wbijających się w żywe dało i kątem oka widział, jak mężczyźni obok niego podskakują niczym od uderzeń niewidzialnych młotów kowalskich, a potem pochylają się do przodu, zwisając na sznurach. Pieśń nagle zamarła im na ustach. Jednak dągle rozbrzmiewała w ustach Tungaty, który stał wyprostowany.
Strzelcy opuścili broń, śmiejąc się i trącając łokdami, jakby po jakimś świetnym dowdpie. W więziennych chatach pieśń bojowa zamieniła się
228
w posępne, żałobne zawodzenie, w końcu i głos Tungaty zadrżał i przeszedł w dszę.
Obrótił głowę i spojrzał na mężczyzn, których miał po bokach. W nich uderzyła seria i ich tułowia były podziurawione kulami. Muchy gromadami siadały już na ranach.
Nagle kolana Tungaty ugięły się i poczuł, że jego zwieracz się rozluźnia. Walczył ze swoim dałem, nienawidząc własnej słabośd, stopniowo jednak nad nim zapanował.
Maszońsld kapitan stanął przed Tungata i powiedział po angielsku:
—  Dobry kawał, co? Mocny, człowieku, mocny! — I uśmiechnął się zadowolony. Potem odwrócił się i krzyknął: — Przynieśde wodę, szybko!
Jakiś żołnierz przyniósł emaliowane naczynie z czystą, pluszczącą wodą i kapitan wziął je od niego. Tungata czuł zapach wody. Mówi się, że mali Buszmeni potrafią wyczuć jej zapach z odległośd wielu kilometrów, ale on nie wierzył w to tak naprawdę aż do tej chwili. Woda pachniała słodko jak świeżo przecięty miodowy melon, a jego gardło spazmatycznie kurczyło się w odruchu przełykania. Nie mógł oderwać wzroku od naczynia.
Kapitan podniósł je obiema rękami do ust i upił łyk, a potem głośno wypłukał usta i gardło. Wypluł wodę i uśmiechnął się ironicznie do Tungaty, a następnie przytrzymał naczynie przed jego twarzą. Powoli i z rozmysłem przechylił je i woda wylała się na piach pod stopami Tungaty. Opryskała mu nogi do kolan. Każda kropla była zimna jak sopel lodu i każda komórka dała Tungaty pragnęła jej z siłą, która graniczyła z szaleństwem. Kapitan obródł naczynie i wylał ostatnie krople.
—  Mocny, człowieku! — powtórzył bezmyślnie i odwrócił się, żeby wydać rozkaz swoim ludziom. G wybiegli z placu do musztry, pozostawiając Tungatę samego z trupami i muchami.
Przyszli po niego o zachodzie słońca. Kiedy przednali więzy krępujące mu nadgarski, jęknął mimo woli od nagłego przypływu krwi do spuchniętych dłoni i upadł na kolana. Nogi odmówiły mu posłuszeństwa. Musieli go zanieść do chaty.
Pomieszczenie było puste, nie licząc wiadra bez pokrywki stojącego w rogu — służącego jako zbiornik na odchody — i dwóch misek na środku klepiska z zaschniętego błota. Jedna zawierało pół litra wody, druga pecynę twardego, białego dasta z kukurydzy. Ciasto było mocno przesolone. Następnego dnia za zjedzenie go zapład wysoką cenę pragnienia, ale musi mieć siły.
Wypił połowę wody, resztę zostawił na rano; wydągnął się na nagiej ziemi. Żar skupiony w dągu dnia w dachu z żelaznej blachy bił teraz w niego, ale Tungata wiedział, że przed świtem będzie drżał z zimna. Bolał go* każdy staw, a głowa pulsowała od słońca i blasku, tak że myślał, iż czaszka pęknie mu jak wypełniony mączką, dojrzały owoc drzewa baobabu.
229
Na zewnątrz, w ciemności za ogrodzeniem, sfory hien walczyły
0 przygotowaną dla nich ucztę. Pokrzykując i wyjąc wzniecały wrzawę, dając popis chciwości. Uciszały się tylko wtedy, gdy chrupały kości w wielkich szczękach.
Tungacie udało się jednak zasnąć; obudził go o świcie tupot nóg
1 wykrzykiwane rozkazy. Szybko połknął resztę wody, żeby się wzmocnić, a potem kucnął nad wiadrem. Mało brakowało, a jego ciało zawiodłoby go poprzedniego dnia. Dzisiaj na to nie pozwoli.
Drzwi otworzyły się z hukiem.
—  Wyłaź, matabelski psie! Wychodź, śmierdzący kundlu! Zaprowadzili go z powrotem pod mur. Stało już pod nim trzech
nagich Matabele. Zauważył, że żołnierze wybielili mur. Bardzo skrupulatnie do tego podchodzili. Stanął twarzą do białej powierzchni, sześćdziesiąt centymetrów od niej, i zebrał w sobie siły na czekający go dzień.
W południe rozstrzelali trzech więźniów. Tym razem Tungata nie mógł poprowadzić ich śpiewu. Próbował, ale gardło odmówiło mu posłuszeństwa. Po południu obraz na siatkówce rozbił mu się na plamy ciemności i przejmującego, białego światła. Jednak za każdym razem, gdy nogi się pod nim uginały i zwisał na związanych nadgarstkach, ból stawów barkowych przy wygiętych do góry ramionach przywracał mu przytomność.
Pragnienia nie da się opisać słowami.
Plamy ciemności stały się głębsze i pojawiały się na dłużej, ból nie mógł mu już przywrócić przytomności. Z jednego z ciemnych obszarów odezwał się głos:
—  Drogi kolego — mówił. — To wszystko sprawia mi straszną przykrość.
Głos Petera Fungabery rozwiał ciemności i podziałał jak bodziec. Tungata z trudem wyprostował się, podniósł głowę i skoncentrował wzrok. Spojrzał w twarz Petera Fungabery i poczuł przypływ nienawiści. Kultywował ją w sobie jako życiodajną siłę.
Peter Fungabera był w mundurze polowym i berecie. W prawej ręce trzymał laskę. Po jego prawej stronie stał biały mężczyzna, którego Tungata nigdy wcześniej nie widział. Był wysoki, szczupły i stary. Głowę miał świeżo ogoloną, skórę pooraną bliznami, a jego oczy miały dziwny, blady odcień błękitu, który odpychał Tungatę i mroził krew w żyłach jak spojrzenie kobry. Nieznajomy patrzył na niego z czysto klinicznym zainteresowaniem, wzrokiem pozbawionym litości i wszelkich innych ludzkich uczuć.
—  Żałuję, że nie widzi pan towarzysza ministra Zebiwe w jego najlepszej formie — powiedział Peter białemu. — Bardzo schudł, ale nie tutaj...
Końcem laski Peter Fungabera podniósł ciężką czarną kiść nagich genitaliów Tungaty.
230
—  Widział pan kiedyś coś takiego? — spytał, posługując się laską tak zręcznie, jakby to była chińska pałeczka. Przywiązany do pala Tungata nie mógł wykonać żadnego ruchu. To było największe poniżenie — to aroganckie szarpanie i badanie intymnych części jego ciała.
—  Starczyłoby dla trzech zwykłych mężczyzn — ocenił Peter z szyderczym podziwem, a Tungata patrzył na niego bez słowa.
Rosjanin zrobił niecierpliwy gest i Peter skinął głową.
—  Ma pan rację. Marnujemy czas.
Spojrzał na zegarek, a następnie odwrócił się do kapitana, czekającego w pobliżu ze swoim plutonem.
— Przyprowadźcie więźnia do fortu. Musieli nieść Tungatę.
Kwatera Petera Fungabery w blokhauzie na skalistym pagórku była umeblowana po spartańsku, ale podłoga z piachu została niedawno zmieciona i spryskana wodą. On i Rosjanin usiedli po jednej stronie rozkładanego stołu, który służył im za biurko. Po drugiej stronie stała drewniana ławka.
Strażnicy posadzili na niej Tungatę. Odepchnął ich ręce i usiadł wyprostowany, patrząc w milczeniu na dwóch mężczyzn naprzeciwko. Peter powiedział coś w maszona do kapitana i żołnierze przynieśli tani szary koc, który owinęli wokół ramion Tungaty. Kolejny rozkaz i kapitan przyniósł tacę, na której stała butelka wódki, butelka whisky, dwie szklanki, wiadro z lodem i dzban wody.
Tungata nie patrzył na wodę. Wymagało to wielkiego opanowania, ale udało mu się nie oderwać wzroku od twarzy Petera Fungabery.
—  No, wróciliśmy do cywilizacji — powiedział Peter. — Towarzysz minister Zebiwe nie zna języka maszona, posługuje się jedynie prymitywnym dialektem sindebele, będziemy więc używać języka znanego nam wszystkim: angielskiego.
Nalał wódki i whisky, a gdy lód brzęknął o szklankę, Tungata drgnął, ale nie oderwał wzroku od twarzy generała.
—  To spotknie informacyjne — wyjaśnił Peter. — Nasz gość — wskazał białego starego człowieka — bada historię Afryki. Przeczytał i zapamiętał wszystko, co zostało napisane o tym kraju. A ty, mój drogi Tungato, jesteś potomkiem rodu Kumało, dawnych bandyckich wodzów Matabele, którzy przez sto lat najeżdżali i terroryzowali prawowitych właścicieli tej ziemi, lud Maszona. Stąd obu wam mogą być znane fakty, które mam zamiar opowiedzieć. Jeśli tak, proszę o wyrozumiałość. — Upił łyk whisky, i ani Tungata, ani biały nie poruszyli się ani nie odezwali.
—  Musimy cofnąć się o sto pięćdziesiąt lat — powiedział Peter — do czasu, gdy młody dowódca walczący dla króla Zulusów Chaki, człowiek,
231
który był faworytem króla, nie oddał Chace łupów wojennych. Człowiek ten nazywał się Mzilikazi, syn Maszobane z rodu Kumało, szczepu Zulusów. Przy okazji warto nadmienić, że stworzył on precedens dla plemienia, które miał założyć. Po pierwsze był mistrzem grabieży i rabunku oraz znanym mordercą. Po drugie był złodziejem. Okradł własnego władcę. Nie oddał Chace królewskiej części łupów. No i Mzilikazi był tchórzem, bo gdy Chaka posłał po niego, aby stawił czoło karze, uciekł. — Peter uśmiechnął się do Tungaty. — Morderca, złodziej i tchórz, tym był Mzilikazi, ojciec Matabele, i te słowa świetnie opisują każdego członka jego plemienia od tamtych czasów aż po dzień dzisiejszy. Morderca! Złodziej! Tchórz! — Rozkoszował się tymi obelgami, a Tungata patrzył mu w twarz błyszczącymi oczyma.
—  Tak więc ten wzór ludzkich cnót zabrał ze sobą pułk zuluskich zdrajców i uciekł na północ. Uderzał na słabsze plemiona, które spotykał na drodze, i zabierał ich stada i młode kobiety. To było umfecane, wielkie zabijanie. Mówi się, że od matabelskich włóczni zginął milion bezbronnych dusz. Z pewnością Mzilikazi zostawił za sobą opustoszałą ziemię, ziemię bielejących czaszek i spalonych wiosek. Znaczył ogniem swą drogę zniszczenia przez kontynent, aż spotkał nadchodzącego z południowego zachodu wroga bardziej żądnego krwi, bardzie) chciwego: białego człowieka, Burów. Wystrzelali oni bandę Mzilikaziego jak wściekłe psy. I ten tchórz Mzilikazi znowu uciekł. Z powrotem na pomoc.
Peter łagodnie poruszył kostkami lodu w szklance; wydały one dźwięk, od którego Tungata zamrugał, ale nie spojrzał na napój.
—  Śmiały Mzilikazi przekroczył rzekę Limpopo i znalazł wspaniałą ziemię o słodkiej trawie i czystej wodzie. Zamieszkiwał ją łagodny lud pasterski, potomkowie plemienia, które zbudowało wielkie kamienne miasta, urodziwi ludzie, których Mzilikazi pogardliwie nazwał „zjadaczami brudu" i mówił o nich jak o swoim bydle. Traktował ich jak bydło, zabijając dla sportu albo oszczędzając, aby dać niewolników swym leniwym wojownikom. Młode maszońskie kobiety, jeśli były już dojrzałe, były pokrywane dla przyjemności albo dla dostarczenia większej liczby wojowników jego morderczym impi — no ale wy już o tym wszystkim wiecie.
—  Fakty znamy, tak. — Starszy biały człowiek kiwnął głową. — Ale nie pańską ich interpretację. Co dowodzi, że historia to jedynie propaganda napisana przez zwycięzców.
Peter się zaśmiał.
—  Nie słyszałem jeszcze, żeby ktoś tak to ujął. Ale to prawda. Teraz my, Maszona, jesteśmy ostatecznymi zwycięzcami, do nas więc należy prawo pisania historii.
—  Niech pan mówi dalej — poprosił biały mężczyzna. — To pouczające.
—  Dobrze. W roku 1868, według miary białych ludzi, Mzilikazi, ten
232
wielki, tłusty rozpustnik i chory morderca, umarł. Zabawne jest to, że jego następcy trzymali jego trupa pięćdziesiąt sześć dni w upale, zanim go pogrzebali, tak że cuchnął po śmierci równie mocno, jak za żyda. Kolejna miła cecha Matabele.
Przerwał, myśląc, że Tungata zaprotestuje, a jako że ten nic nie powiedział, mówił dalej.
—  Jego następcą był jeden z jego synów, Lobengula, „ten, który pędzi jak wiatr", tak samo gruby, przebiegły i żądny krwi jak jego słynny ojciec. Jednak niemal w tym samym czasie, kiedy przejął on wodzostwo Matabele, zostały zasiane dwa nasiona; wkrótce miały one wyrosnąć w wielki bluszcz, który zdławił i w końcu powalił na ziemię tego grubego byka Kumało. — Zwiększył efekt dramatyczny pauzą, jak doświadczony gawędziarz, a potem podniósł palec. — Po pierwsze, daleko na południe od splądrowanych przez niego terenów na samotnym pagórku na veldzie biali ludzie znaleźli mały, lśniący kamyk, a po drugie z ponurej wyspy daleko na pomocy przybył tu na statku młody, biały, chorowity mężczyzna, szukający czystego, suchego powietrza dla swych słabych płuc. Pagórek szybko został rozkopany przez białe mrówki i stał się dziurą szeroką na półtora kilometra i głęboką na sto dwadzieścia metrów. Biali ludzie nazwali ją Kimberley, na cześć ministra spraw zagranicznych Anglii, który wybaczył im ten rabunek na miejscowych plemionach.
Ten chorowity biały nazywał się Cecil John Rhodes; okazał się on osobnikiem jeszcze bardziej przebiegłym, chytrym i bez zasad niż którykolwiek matabelski król. Po prostu połknął tych białych, którzy odkryli pagórek lśniących kamieni. Terroryzował ich, przekupywał, oszukiwał i wyłudzał ziemię, aż wszystko należało do niego. Stał się najbogatszym człowiekiem świata. Jednak zdobywanie tych lśniących kamyków wymagało olbrzymiej pracy fizycznej dziesiątek tysięcy ludzi. Kiedy tylko trzeba odwalić jakąś ciężką robotę, gdzie biały w Afryce zwraca swoje oczy?
Peter zachichotał i pozostawił to retoryczne pytanie bez odpowiedzi.
—  Cecil Rhodes oferował podstawowe wyżywienie, tanią strzelbę i kilka monet za trzy lata życia czarnego mężczyzny. Murzyni, prości i naiwni, zaakceptowali te warunki i uczynili ze swojego pana wielokrotnego multimilionera. Wśród czarnych, którzy przybyli do Kimberley, znajdowali się młodzi matabelscy amadoda. Zostali przysłani przez Lobengulę; czy wspominałem, że Lobengula był złodziejem? Rozkazał młodym ludziom kraść lśniące kamyki i przywozić je sobie. Dziesiątki tysięcy Matabele wyprawiały się daleko na południe do kopalni i wracały z diamentami.
—  Diamenty, które wybierali, były największe i najjaśniejsze, najlepiej było je widać przy płukaniu i kolejnych czynnościach. Ile diamentów? Jeden Matabele, którego złapała biała policja, połknął 348 karatów diamentów wartych wtedy 3000 funtów w złocie, na dzisiejsze warunki powiedzmy 300 000 funtów. Inny rozciął swoje udo i schował we własnym
233
ciele jeden diament ważący 200 karatów. — Peter wzruszył ramionami. — Kto może wiedzieć, ile mógłby być dzisiaj warty? Może 2 000 000 funtów?
Biały, który podczas pierwszej części opowieści zachowywał się z rezerwą, a nawet wyglądał na znudzonego, teraz siedział pochylony z uwagą do przodu i przechyliwszy głowę wpatrywał się w usta Petera Fungabery.
— Mówię tylko o nielicznych złapanych przez policję, ale wiele tysięcy matabelskich przemytników diamentów nigdy nie zostało złapanych. Pamiętajcie, że na samym początku wydobywania właściwie nie kontrolowano czarnych pracowników, przychodzili i odchodzili wedle własnej fantazji. Niektórzy zostawali tam tydzień, po czym się ulatniali, inni przed odejściem przepracowywali pełne trzy lata według umowy, ale kiedy odchodzili, odchodziły z nimi lśniące kamyki: w ich włosach, obcasach nowych butów, w ustach, brzuchach, wepchnięte do odbytnic albo pochew ich kobiet — diamenty o wadze wielu tysięcy karatów opuszczały kopalnię. Oczywiście, to nie mogło trwać długo. Rhodes wprowadził system ogrodzeń. Na całe trzy lata kontraktu robotnicy byli zamykani w barakach ogrodzonych drutem kolczastym. Przed odejściem rozbierano ich do naga i umieszczano w specjalnych chatach na dziesięć dni kwarantanny, w czasie których golono im głowy i okolice organów płciowych i ich ciała skrupulatnie badali biali lekarze, dokładnie sprawdzali ich odbytnice i świeżo zagojone rany, które w razie konieczności otwierali chirurgicznym skalpelem.
Podawano im wielkie ilości rycyny, a pod latrynami umieszczano sita z małymi oczkami, tak żeby ich odchody mogły być przepłukane, jakby były błękitną ziemią kopalni. Jednak Matabele byli przebiegłymi złodziejami i wciąż znajdywali sposoby wyniesienia diamentów z baraków. Diamentowa rzeka została zredukowana do strumyczka, ale ten strumyk ciągle płynął na północ, do Łobenguli.
Znowu spytacie, ile ich było? Możemy się tylko domyślać. Był taki Matabele imieniem Bazo, Topór, który opuścił Kimberley ze sznurem diamentów wokół pasa. Słyszałeś o Bazo, synu Gandanga, mój drogi Tungato. Był twoim pradziadkiem. Został głośnym inchmą Matabele i w czasie swoich rozbojów wymordował setki bezbronnych Maszona. Pas diamentów, który położył przed Lobengulą, jak głosi legenda, ważył tyle co dziesięć strusich jaj. Ponieważ jedno strusie jajo ma objętość równą objętości dwóch tuzinów jaj kurzych, biorąc nawet pod uwagę, że w legendach jest mnóstwo przesady, dochodzimy do liczby przekraczającej, przy obecnej inflacji, 5 000 000 funtów szterlingów.
Inne źródło podaje, że Lobengulą miał pięć garnków napełnionych diamentami pierwszej wody. To daje pięć galonów diamentów, ilość wystarczającą do zachwiania monopolem centralnej organizacji sprzedającej diamenty De Beers.
Jeszcze inne ustne podanie mówi o rytualnych khombisile, które
234
Lobengulą urządzał dla swoich indunów, doradców plemiennych. Khombisile w języku sindebele oznacza przedstawienie albo pokaz — Peter wyjaśnił białemu mężczyźnie i mówił dalej. — W zaciszu swej chaty król rozbierał się do naga, a jego żony nacierały jego opasłe ciało gęstym tłuszczem wołowym. Następnie wkładały w tłuszcz diamenty, aż całe ciało miał pokryte mozaiką cennych kamieni: żywa rzeźba pokryta diamentami wartości 100 000 000 funtów. Tak więc Lobengulą miał prawdopodobnie więcej diamentów, niż kiedykolwiek udało się zebrać w jednym miejscu, nie licząc podziemi centrali De Beers w Londynie.
Gdy to się działo, Rhodes, przebywający w Kimberley i opętany pomysłem stworzenia imperium, spoglądał na pomoc i marzył. Siła obsesji była tak wielka, że zaczął mówić o. „swojej pomocy". W końcu przejął ją tak samo jak kopalnie diamentów w Kimberley — po trochu. Wysyłał do Łobenguli posłańców, aby wynegocjowali od niego zgodę na poszukiwania i eksploatację minerałów w jego posiadłościach, do których należała również ziemia Maszona.
Od białej królowej z Anglii Rhodes otrzymał zgodę na utworzenie Royal Charter Company, a potem wysłał armię twardych i bezwzględnych ludzi, aby zajęła te tereny. Lobengulą nie spodziewał się czegoś takiego. Kilku mężczyzn kopiących małe dziury, owszem, ale nie armia brutalnych awanturników.
Najpierw Lobengulą protestował — na próżno. Biali naciskali go coraz mocniej, aż pod ich wpływem popełnił błąd w ocenie sytuacji, tragiczny w skutkach. Lobengulą, czując, że jego życiu grozi niebezpieczeństwo, zebrał swoje impi w demonstracji siły.
To była prowokacja, którą zaplanował i zaaranżował Rhodes wraz ze swoimi zwolennikami. Uderzyli na Lobengulę HwlHm i bezlitosnym natarciem. Wybili jego słynne impi i rozbili naród matabelski. Potem popędzili do kraalu Łobenguli w GuBulawayo. Jednak Lobengulą, ten przebiegły złodziej i tchórz, uciekł już na północ, zabierając ze sobą żony, stada, to co zostało z jego walecznych impi — no i diamenty.
Ścigał ich przez jakiś czas niewielki oddział białych, którzy wpadli w matabelską zasadzkę i zostali wycięci co do jednego. Ruszyłoby za Lobengulą więcej białych, ale zaczęły się deszcze, które zamieniły veld w błoto, a rzeki w potężne potoki. Tak więc Lobengulą uciekł ze skarbem. Błąkał się bez celu na północy, aż stracił jakąkolwiek nadzieję.
W jakimś dzikim i odosobnionym miejscu przywołał Gandanga, swego przyrodniego brata. Powierzył mu opiekę nad narodem i, tchórzliwy do końca, polecił czarownikowi przygotować trujący napój, który następnie wypił.
* Gandang umieścił jego dało w pozycji siedzącej w jaskini. Ułożył wokół dobytek Łobenguli: włócznie, wojenne pióropusze i futra, matę do spania i oparcie pod głowę, strzelby, noże i garnki na piwo — no
235
i diamenty. Siedzący trup Lobenguli został zawinięty w zieloną skórę lamparta, a u jego stóp postawiono pięciogalonowe garnki z diamentami. Następnie wejście do jaskini zostało starannie zamknięte i ukryte, a Gandang poprowadził naród Matabele z powrotem, w niewolę Rhodesa i Royal Charter Company.
Pytacie, kiedy to się wydarzyło? W porze deszczowej roku 1894. Niedawno — zaledwie dziewięćdziesiąt lat temu.
Pytacie gdzie? Odpowiedz brzmi: niedaleko miejsca, w którym teraz siedzimy. Prawdopodobnie nie dalej niż trzydzieści kilometrów stąd. Lobengula szedł w prostej linii od GuBulawayo i prawie dotarł do Zambezi, zanim wpadł w rozpacz i popełnił samobójstwo.
Pytacie, czy żyje ktoś, kto zna dokładne położenie jaskini ze skarbem? Odpowiedź brzmi tak!
Peter Fungabera przerwał i wykrzyknął:
—  Och, wybacz mi, mój drogi Tungato, zapomniałem zaproponować ci coś do picia. — Krzyknął, by przyniesiono jeszcze jedną szklankę, po czym napełnił ją wodą i lodem i sam zaniósł Tungacie.
Tungata trzymał szklankę obiema rękami i pił powoli małymi łyczkami.
—  O czym to ja mówiłem? — Peter Fungabera wrócił na swoje krzesło za stołem.
—  Opowiadałeś nam o jaskini — biały mężczyzna o bladych oczach nie wytrzymał.
— A, tak, rzeczywiście. Cóż, wydaje się, że Lobengula przed śmiercią powierzył swemu przyrodniemu bratu opiekę nad diamentami. Podobno powiedział mu: „Nadejdzie dzień, kiedy mój lud będzie potrzebował tych diamentów. Ty, twój syn i jego synowie przechowają skarb do tego dnia." Tak więc tajemnica pozostała w rodzinie Kumało, tak zwanej rodzinie królewskiej Matabele. Kiedy wybrany syn wchodził w wiek męski, był zabierany przez ojca czy dziada na pielgrzymkę.
Tungata był tak wycieńczony, że czuł się słaby i miał gorączkę; nie mógł skupić myśli, a lodowata woda w pustym żołądku działała na niego niemal jak narkotyk, tak że fantazja zmieszała się z rzeczywistością i wspomnienie jego własnej pielgrzymki do grobu Lobenguli stało się tak żywe, że słuchając głosu Petera Fungabery wydawał się przeżywać ją jeszcze raz.
Wyruszył na nią, kiedy skończył pierwszy rok studiów na Uniwersytecie Rodezji. Pojechał do domu, żeby spędzić długie wakacje ze swoim dziadkiem. Gideon Kumało był zastępcą dyrektora szkoły misyjnej Khami, tuż za miastem Bulawayo. „Mam dla ciebie wspaniałą niespodziankę — powiedział mu na powitanie uśmiechając się za grubymi soczewkami okularów. Jeszcze trochę widział, ale w ciągu następnych pięciu lat stracił do reszty wzrok. — Wybieramy się razem w podróż, Vundla." Tak pieszczotliwie nazywał go dziadek. VundJa to zając, bystre, żywe zwierzątko zawsze bardzo lubiane przez Afrykanów. Niewolnicy zabrali jego legendę ze sobą do Ameryki pod postacią Królika Brera.
236
Pojechali razem na pomoc autobusem, przesiadając się kilka razy przy samotnych sklepach czy na rozdrożach na pustkowiu, czasem czekając dwie doby na przystanku, kiedy następny autobus się spóźniał. Opóźnienie im jednak nie przeszkadzało. Robili sobie wtedy piknik — siadali nocą przy ognisku i rozmawiali.
Jakie wspaniałe historie opowiadał stary dziadek Gideon. Baśnie, legendy i opowieści z historii plemienia, a historia ta fascynowała Tungatę. Mógł słuchać bez znużenia po pięćdziesiąt razy: historii o wyjściu Mzilikaziego z Zululandu, o umfecane, wojnie z Burami, i o przejściu rzeki JJmpopo. Potrafił wyrecytować nazwy sławnych impi i imiona dowodzących nimi mężczyzn, mówić o prowadzonych przez nich kampaniach i słynnych wygranych bitwach.
Ze szczególnym  zainteresowaniem wysłuchał  opowieści dziadka
0  „Kretach, które skryły się pod ziemią", oddziale, który stworzył
1  którym kierował jego pradziadek Bazo, Topór. Nauczył się śpiewać pieśni wojenne i pieśni chwały Kretów i marzył, że któregoś dnia w jakimś cudownym świecie sam będzie dowodził Kretami, w charakterystycznej opasce ze skóry kreta na głowie, w futrze i pióropuszu.
Tak więc ta dwójka, siwobrody starzec o słabnącym wzroku i wyrostek, podróżowała przez pięć dni wypełnionych atmosferą zrozumienia i szczerości, aż na prośbę dziadka stary, hałaśliwy i zakurzony autobus wysadził ich w lesie na brudnej, porytej koleinami drodze.
„Zapamiętaj sobie dobrze to miejsce, Vundla — pouczył go Gideon.— Patrz, strumień ze zwałami skał, a tam pagórek w kształcie śpiącego lwa. To początek drogi."
Ruszyli na północ przez las, kierując się serią punktów orientacyjnych, które starzec recytował w formie rymowanki. Tungata zdał sobie sprawę, że bez problemu jest w stanie ją powtórzyć:
Na początku jest śpiący lew, idź za jego spojrzeniem, do miejsca gdzie słonie przechodzą potok...
Podróż zajęła im jeszcze trzy dni przy wolnym tempie Gideona, który wspomagany przez Tungatę z trudem wspiął się na strome wzgórze. W końcu stanęli przed grobowcem Lobenguli.
Tungata przypomniał sobie, jak klęczał przed grobowcem, ssąc krew z przeciętego nadgarstka. Wypluł ją na skały blokujące wejście i powtarzał po dziadku tę straszliwą przysięgę opieki nad grobem i zachowania tajemnicy. Oczywiście ani w słowach starca, ani w samej przysiędze nie było mowy o diamentach czy skarbie. Tungata przysiągł jedynie strzec tajemnicy grobowca i przekazać ją swemu wybranemu synowi, a on z kolei swemu. Miało to trwać, aż do dnia, gdy „dzieci Maszobane wołać będą o pomoc i kamienie rozewrą się, aby uwolnić ducha Lobenguli, który wypadnie jak ogień, ogień Lobenguli!"
237
Po ceremonii stary człowiek położył się w cieniu fikusa rosnącego przy wejściu i, wyczerpany długą podróżą, spał aż do zmroku. Tungata się nie kładł, tylko badał grobowiec i jego otoczenie. Znalazł znaki, które doprowadziły go do pewnego wniosku, z którego nie zwierzył się dziadkowi — ani wtedy, ani podczas podróży do domu. Nie chciał niepokoić Gideona, jego miłość do niego była zbyt wielka, zbyt się o niego troszczył.
Głos Petera Fungabery zmusił go do powrotu do teraźniejszości.
— Właściwie mamy właśnie zaszczyt gościć wśród nas wspaniałego członka rodu Kumało i obecnego strażnika grobu starego rabusia: szanownego towarzysza ministra Tungatę Zebiwe.
Blade, okrutne oczy białego mężczyzny wbiły się w Tungatę, który zesztywniał na twardej drewnianej ławce. Spróbował przemówić i przekonał ńę, że nawet tak niewielka ilość wody, którą wypił, rozluźniła mu gardło. Głos miał głęboki i równy, tylko nieco urywający się przy końcach wypowiedzi.
—  Łudzisz się, Fungabera. — Wypowiedział nazwisko jak obelgę, ale uśmiech Petera nie zniknął. — Nie wiem nic o tych bzdurach, które ci się przyśniły, a nawet gdybym wiedział... — Tungata nie musiał kończyć zdania-
— Przekonasz się, że moja cierpliwość dla ciebie nie ma granic — obiecał mu Peter. — Diamenty leżą tam dziewięćdziesiąt lat. Dodatkowe kilka tygodni nic nie zmieni. Przywiozłem ze sobą lekarza, który będzie nadzorował w tym czasie twój stan zdrowia. Sprawdzimy po prostu, ile zniesiesz, zanim opuści cię twoja matabelska odwaga. Będziesz jednak miał możliwość w dowolnej chwili położyć kres tym nieprzyjemnościom. Możesz zdecydować się zabrać nas do miejsca pochówku Lobenguli i bezpośrednio potem załatwię ci wyjazd z kraju, gdziekolwiek zechcesz... — Peter zawiesił głos, po czym nęcił dalej — ..i pojedzie z tobą młoda kobieta, która tak dzielnie broniła dę na sali sądowej, Sara Nyoni.
Tym razem pod pogardliwą maską, którą przybrał Tungata, zabłysło uczucie.
—  O tak.—Peter kiwnął głową. — Pikujemy, żeby nic jej się nie stało.
—  Twoich kłamstw nie trzeba udowadniać. Gdybyś ją miał, dawno byś się nią posłużył.
Tungata starał się wierzyć, że Sara go posłuchała. Odczytała i zrozumiała sygnał, który posłał jej dłonią na sali sądowej, kiedy go wyprowadzano. „Poszukaj schronienia! Ukryj się. Jesteś w niebezpieczeństwie!" — poledł jej, a ona przyjęła to do wiadomości i zgodziła się. Była bezpieczna, musiał w to wierzyć, to jedno mu pozostało.
—  Zobaczymy — odrzekł Peter Fungabera.
—  Nie żeby to miało jakieś znaczenie. — Tungata musiał spróbować ochronić Sarę teraz, kiedy jasne było, że Maszona polują na nią. — To tylko kobieta, róbcie z nią, co chcecie. Mało mnie to obejdzie.
238
Fungabera podniósł głos:
—  Kapitanie!
Dowódca straży natychmiast się zjawił.
—  Zabierzcie więźnia z powrotem do jego kwatery. Traktowanie go będzie ustalane i nadzorowane przez lekarza. Rozumiecie?
Kiedy zostali sami, pułkownik Bucharin powiedział dcho:
—  Nie pójdzie z nim łatwo. Ma siłę fizyczną i jeszcze coś poza tym. Niektórzy ludzie po prostu nie uginają się, nawet pod największym przymusem.
—  Może to zająć trochę czasu, ale w końcu...
—  Nie jestem taki pewny — westchnął przygnębiony Bucharin. — Czy rzeczywiście madę tę kobietę, o której mówiłeś, tę Sarę Nyoni?
Peter zawahał się.
—  Jeszcze nie. Zniknęła, ale to też tylko kwestia czasu. Nie może się wiecznie ukrywać.
—  Czas — powtórzył pułkownik Bucharin. — Tak, jest czas na wszystko, ale twój czas mija. Trzeba to załatwić szybko albo wcale.
—  To zajmie dni, nie tygodnie — obiecał Peter, ale głos miał niepewny i pułkownik Bucharin, doświadczony łowca ludzi, wyczuł swoją przewagę.
—  Ten Zebiwe to twardy człowiek, nie jestem pewien, czy leczenie w naszej klinice przyniesie oczekiwane rezultaty. Nie podoba mi się ta cała historia o diamentowym skarbie. Za bardzo trąd opowieściami dla małych chłopców. I nie podoba mi się to, że pozwoliłeś się wymknąć tej matabelskiej kobiede. Zaczyna mnie martwić cały ten interes.
—  Jesteś zbyt wielkim pesymistą, wszystko idzie dobrze. Potrzebuję tylko trochę czasu, żeby d to udowodnić.
—  Wiesz już, że nie mogę tu dłużej zostać, muszę wracać do Moskwy. I co mam im tam powiedzieć. Że szukasz skarbu? — Bucharin wzniósł obie ręce. — Pomyślą, że zacząłem się starzeć.
—  Miesiąc — powiedział Peter Fungabera. — Potrzebny mi jeszcze miesiąc.
—  Dzisiaj mamy dziesiątego. Do ostatniego dnia miesiąca masz czas na dostarczenie nam pieniędzy i tego człowieka.
—  To za krótko — zaprotestował Peter.
—  Pierwszego dnia następnego miesiąca wrócę tutaj. Jeśli tego dnia nie będziesz gotowy, poradzę moim zwierzchnikom, żeby porzudli całe to przedsięwzięcie.
Żmija miała prawie dwa metry długośd i wydawała się gruba jak dę/arna locha. Leżała zwinięta w rogu dziurkowanej klatki, a we wzorze na jej hukach lekka purpura przechodziła w złoto, rdza w czerwień, wszystkie kolory jesieni zamknięte w romby, z których każdy otaczała żałobna czerń.
239
Jednak kolory i wzory nie były wystarczająco efektowne, aby odciągnąć uwagę od ohydnej głowy stworzenia. Rozmiarem przypominała trującą dynię, a kształtem asa pik, ku nosowi zwężała się i stawała bardziej płaska. Oczy żmii świeciły jak paciorki wypolerowanego agatu, a język był rozdwojony i niezwykle szybki, gdy wyślizgiwał się do przodu i chował z powrotem.
—  Nie mogę dać za nią żadnej gwarancji — powiedział Peter Fungabera. — Nasz dobry lekarz jest odpowiedzialny za tę małą rozrywkę. — Uśmiechnął się do Tungaty. — Wiele dni minęło od naszej ostatniej rozmowy i, szczerze mówiąc, twój czas się kończy. Tak jak mój. Dziś musimy zawrzeć porozumienie, później nie będzie miało znaczenia. Jutro nie będzie pan miał żadnej wartości, towarzyszu Zebiwe.
Tungata siedział przywiązany do solidnego krzesła z czerwonego teku rodezyjskiego. Dziurkowana klatka stała przed nim na stole.
—  Pracowałeś kiedyś w Departamencie Ochrony Zwierzyny Łownej — mówił dalej Peter Fungabera. — Wiesz zatem, że ten gad to bitis gabonica, żmija gabońska. To jeden z najbardziej jadowitych węży afrykańskich, ustępujący jedynie mambie. Jednak jego ukąszenie wywołuje większy ból niż ukąszenie mamby czy kobry. Mówi się, że przed śmiercią ten ból doprowadza ludzi do szaleństwa.
Dotknął drutów końcem laski i żmija rzuciła się na nią. Monstrualny łeb płynnym, lekko drgającym ruchem odchylił się do tyłu, połowę jej grubego cielska siła uderzenia wyniosła w powietrze; szczęki rozwarły się, ukazując żółte jak masło wnętrze gardła, a długie, odgięte zęby zalśniły bielą jak wypolerowana porcelana, gdy żmija wbiła się w druciane sito z siłą, która zatrzęsła stołem. Nawet Peter Fungabera mimowolnie odskoczył, a potem zachichotał zażenowany.
—  Nie znoszę węży — wyjaśnił. — Cierpnie mi od nich skóra. A pan, towarzyszu ministrze?
—  Cokolwiek planujesz, to bluff — odpowiedział Tungata. Jego głos był teraz słabszy. Od ich ostatniego spotkania wiele dni spędził przy murze na słońcu. Jego ciało wydawało się skurczone, za małe w stosunku do głowy. Skóra mu poszarzała, wyglądała na suchą i zakurzoną. — Nie możesz sobie pozwolić na to, żeby to coś mnie ukąsiło. Przypuszczam, że usunąłeś gruczoły jadowe.
—  Doktorze. —Peter Fungabera odwrócił się do lekarza pułkowego, który siedział po drugiej stronie stołu. Ten wstał natychmiast i wyszedł z pokoju.
—  Mieliśmy dużo szczęścia, że udało nam się znaleźć okaz tego gatunku — mówił dalej lekkim tonem Fungabera. — Jak wiesz, jest naprawdę rzadko spotykany.
Lekarz wrócił; na rękach miał grube rękawice aż do łokci. Niósł dużego szczura, wielkości kodaka. Szczur piszczał przeszywająco i wyrywał mu się z rąk. Lekarz ostrożnie otworzył drzwiczki na górze drudanej
240
klatki, wrzucił przez nie gryzonia i natychmiast z trzaskiem je zamknął. Małe futrzane zwierzątko popędziło przez klatkę, badając drudane ściany nosem i wąsami, aż nagle zobaczyło w kąde żmiję. Podskoczyło wysoko i opadło na sztywne łapy, a potem wycofało się w przedwległy róg i przycupnęło tam, patrząc na drugi koniec klatki.
Żmija zaczęła się odwijać, jej łuski błyszczały z nieziemską pięknością, gdy zwierzę sunęło bezgłośnie po posypanej piaskiem podstawie klatki w stronę tkwiącego w rogu szczura. Jakiś nienaturalny bezruch ogarnął to małe zwierzę. Jego nos już nie drgał i się nie krędł. Szczur opadł na brzuch, nastroszył futro i patrzył z hipnotyczną fascynacją, jak śmierć sunie nieubłaganie w jego stronę.
Pół metra przed szczurem żmija zatrzymała się z szyją wygiętą w naprężone „S", a potem, tak szybko, że oko nie mogło tego uchwydć, uderzyła.
Szczurem rzudło o klatkę, a żmija od razu się wycofała; jej sploty nawijały się na siebie. Na rdzawym futerku szczura pojawiły się małe kropelki krwi, a dało zaczęło szybko drgać. Nóżki kurczyły się nerwowo i podskakiwały konwulsyjnie, a potem nagle zwierzę zapiszczało przeraźliwie w nieznośnym bólu agonii i przewróciło się na grzebiet w ostatnich, śmiertelnych drgawkach.
Lekarz wyjął dało z klatki parą drewnianych szczypców i wyniósł je z pokoju.
—  Oczywiście — powiedział Peter Fungabera — masa twojego dała jest wiele razy większa niż tego gryzonia. Z tobą trwało by to dużo dłużej.
Lekarz powrócił, a wraz z nim pojawił się dowódca straży i dwaj żołnierze.
—  Jak już mówiłem, doktor wpadł na ten pomysł. Myślę, że spisał się doskonale, biorąc pod uwagę ograniczone materiały i brak czasu.
Podnieśli krzesło Tungaty i przysunęli bliżej klatki. Jeden z żołnierzy przyniósł drugą, mniejszą, drudaną klatkę. Miała kształt dużego hełmu do szermierki i pasowała do głowy Tungaty — zapinała się wygodnie wokół jego szyi. Z przodu okrągłego hełmu wystawała drudana rura, przypominająca pogrubioną i skróconą trąbę słonia.
Dwóch żołnierzy stanęło za krzesłem Tungaty i przesunęło go do przodu tak, że otwarta rura z drutu zrównała się z drzwiczkami klatki żmii. Maszoński lekarz ostrożnie połączył rurę hełmu Tungaty i klatkę.
—  Kiedy drzwi od klatki zostaną uniesione, ty i żmija będziede mieli wspólną przestrzeń żydową. — Tungata wpatrywał się w rurę, sięgając wzrokiem aż do zamykających ją drzwiczek. — Ale możemy to przerwać, kiedy tylko powiesz to, na co czekamy.
—  Twój ojdec był jedzącą odchody maszońską hieną — powiedział dcho Tungata.
* — Ogrzewając przedwległą ścianę, sprawimy, że żmija opuśd klatkę i wejdzie do twojej. Radzę d, bądź rozsądny, towarzyszu. Zaprowadź nas do grobowca Lobenguli.
16 — Lunput poluje w dcmnoid
241
—  Grobowiec króla jest święty... — wyrwało się Tungacie. Był słabszy, niż myślał. Wypsnęło mu się. Do tej pory uparcie zaprzeczał istnieniu grobu.
—  Dobrze — powiedział zadowolony Peter. — Wreszcie doszliśmy do porozumienia, jeśli chodzi o istnienie grobowca. Teraz zgódź się zaprowadzić nas do niego i to zakończy sprawę. Bezpieczny lot do innego kraju dla ciebie i tej kobiety...
—  Pluję na ciebie, Fungabera, i na toczoną chorobami kurwę, która była twoją matką.
—  Otworzyć klatkę — rozkazał Fungabera.
Zabrzęczały druty i Tungata wpatrywał się w rurę jak w lufę strzelby. Żmija leżała zwinięta w drugim końcu klatki, wbijając w niego swoje błyszczące, czarne oczy.
—  Jeszcze jest czas, towarzyszu.
Tungata nie ufał już swemu głosowi i nic nie powiedział. Uzbroił się w determinację i spojrzał w oczy żmii próbując ją zdominować.
—  Do dzieła — powiedział Peter i jeden z jego podwładnych postawił na stole mały koszyk z węglem drzewnym.
Tungata nawet ze swojego miejsca czuł jego żar. Żołnierz powoli przysunął żarzące się naczynie do drugiego końca drucianej klatki, a żmija zasyczała gwałtownie i rozwinęła się. Aby uciec od żaru, zaczęła pełznąć w stronę otworu drucianej rury.
—  Szybko, towarzyszu — poganiał go Peter. — Powiedz, ze się zgadzasz. Zostały już tylko sekundy. Jeszcze mogę zamknąć drzwiczki.
Tungata poczuł szczypanie potu, który zalał mu czoło i spłynął na nagi tors. Chciał rzucić przekleństwo na Petera Fungaberę, zesłać mu los równie straszny jak ten, który on właśnie mu gotował, ale tętno pulsowało mu w uszach, ogłuszając go.
Żmija zawahała się przy otworze, ociągając się z wejściem do rury.
—  Jeszcze jest czas — szepnął-Peter. — Nie zasługujesz na tak obrzydliwą śmierć. Powiedz, że to zrobisz!
Tungata dotąd nie zdawał sobie sprawy, jak olbrzymia jest żmija. Ich oczy dzieliło niecałe pół metra i zwierzę zasyczało znowu głośno jak przebita opona ciężarówki, wydmuchując wielki strumień powietrza, który niemal go ogłuszył. Żołnierz przytknął koszyk z żarzącym się węglem mocno do klatki i żmija wepchnęła łeb w otwór rury; łuski na jej brzuchu zaczęły sucho zgrzytać o drut.
—  Jeszcze nie jest za późno. — Peter Fungabera rozpiął klapę kabury i wyciągnął pistolet. Przytknął wylot lufy do drutu parę centymetrów od łba żmii. — Powiedz to, a rozwalę jej łeb.
—  Niech cię diabli porwą do śmierdzącego, maszońsldego piekła — szepnął Tungata.
Czuł już zapach żmii — nie był to silny odór, raczej słaba, mysia słodkość, lekko zepsuta. Zrobiło mu się od niej niedobrze. Poczuł, jak
242
zbiera mu się na wymioty, które już zaczęły piec go w gardle. Połknął je i próbował wyrwać się z przytrzymujących go więzów. Klatka zatrzęsła się, ale dwóch żołnierzy przytrzymało go za ramiona, a wielka żmija, zaniepokojona jego ruchami, zasyczała jeszcze raz i wygięła szyję w gotowe do uderzenia „S".
Tungata przestał się wyrywać i zmusił się do bezruchu. Czuł, jak pot spływa mu po ciele, łaskocze go zimnem w boki i zbiera się pod nim na siedzeniu krzesła.
Żmija powoli wyprostowała szyję i podpełzła bliżej jego twarzy. Była piętnaście centymetrów od jego oczu, a Tungata siedział nieruchomo jak posąg, zlany własnym potem, ogarnięty wstrętem i przerażeniem. Była tak blisko, że nie widział jej już ostro. Była jedynie zamazanym obrazem wypełniającym jego pole widzenia — i wtedy żmija wysunąła czarny rozdwojony język i zaczęła badać twarz Tungaty przypominającymi piórko muśnięciami.
Każdy nerw Tungaty był napięty do granic wytrzymałości, nadmiar adrenaliny wywoływał uczucie duszności. Resztkami sił Matabele starał się zachować przytomność, inaczej czekało go wpadnięcie w czarną przepaść zapomnienia.
Żmija poruszała się powoli. Czuł śliski, zimny dotyk zwojów na policzku, pod uchem, na karku, i wtedy w największym spazmie przerażenia zorientował się, że olbrzymi gad zarzuca wokół jego głowy splot za splotem, owijając go, zakrywając mu usta i nos. Nie śmiał krzyczeć ani poruszyć się, a sekundy się przeciągały.
— Polubiła cię. — Głos Petera Fungabery obniżył się z podniecenia i oczekiwania. — Chce się z tobą dogadać.
Tungata poruszył oczami i Peter znalazł się na skraju jego pola widzenia, przysłonięty przez cienką siatkę klatki.
—  Nie możemy na to pozwolić — powiedział podekscytowany Peter, a Tungata zobaczył, jak jego dłoń sięga w stronę koszyka z węglem. Po raz pierwszy zauważył, że do płonącego węgla został wrzucony cienki pręt, coś w rodzaju pogrzebacza. Gdy Peter go wyciągnął, jego końcówka była rozżarzona do czerwoności.
— To twoja ostatnia szansa, żeby się zgodzić—powiedział. — Kiedy dotknę tym tego stworzenia, ono oszaleje.
Poczekał na odpowiedź.
—  Oczywiście, nie możesz mówić. Jeśli się zgadzasz, po prostu szybko zamrugaj oczami.
Tungata wpatrywał się w niego przez siatkę, próbując wyrazić nieruchomym spojrzeniem cały ogrom nienawiści, którą do niego czuł.
—  No cóż, próbowaliśmy — powiedział Peter Fungabera. — Teraz możesz mieć pretensje tylko do siebie.
. * Wsunął czubek rozżarzonego pogrzebacza przez siatkę i dotknął nim żmii. Rozległ się ostry syk przypalanego dała, wzleciał malutki obłoczek śmierdzącego dymu i gad wpadł w szał.
243
Tungata poczuł, jak zwoje owijają jego głowę, podskakując i puchnąc, a potem wielkie cielsko zaczęło bić i uderzać o ściany, w szalonych konwulsjach. Klatka trzaskała, zgrzytała i stukotała, a Tungata stracił panowanie nad sobą—usłyszał własny krzyk, gdy ogarnęło go przerażenie.
Wtedy jego pole widzenia wypełnił łeb żmii. Jej szczęki rozwarły się i zobaczył żółtą gardziel, gdy zwierzę go zaatakowało. Siła uderzenia oszołomiła Tungatę. Żmija trafiła w policzek pod okiem, mocnym ciosem, który zatrząsł Murzynem tak, że jego zęby się zwarły i przebiły język. Krew wypełniła mu usta i poczuł, jak długie, zakrzywione zęby wbijają się mu w ciało niczym haczyki od wędki i jak szarpią je i drą, wtryskując strumienie śmiertelnej trucizny — wtedy ogarnęła go miłosierna ciemność i przytrzymywany więzami Tungata osunął się nieprzytomnie na krześle.
—  Zabiłeś go, cholerny kretynie! — Głos Petera Fungabery był ostry i spanikowany.
—  Nie, nie. — Lekarz szybko pracował. Z pomocą żołnierzy ściągnął z głowy Tungaty hełm. Jeden z nich rzucił żmiję o ścianę i zgniótł jej łeb kolbą kałasznikowa. — Nie. Zemdlał, to wszystko. Jest bardzo słaby.
Razem podnieśli Tungatę i zanieśli go do łóżka polowego, stojącego pod przeciwległą ścianą. Z przesadną troską położyli go na nim i lekarz szybko sprawdził puls.
—  Nic mu nie jest. — Napełnił jednorazową strzykawkę płynem ze szklanej ampułki i wbił ją w lśniące od potu ramię Tungaty. —To środek pobudzający... no, proszę! — Lekarzowi najwyraźniej kamień spadł z serca. — Proszę! Już dochodzi do siebie.
Lekarz przetarł tamponem głębokie rany na policzku Tungaty, z których sączyła się wodnista limfa.
—  Zawsze istnieje ryzyko infekcji od tych ugryzień — wyjaśnił zaniepokojony lekarz. — Podam mu antybiotyk.
Tungata jęknął, coś zabełkotał i zaczął się lekko rzucać. Żołnierze przytrzymali go, aż zupełnie odzyskał przytomność, a potem pomogli mu usiąść. Jego oczy dostrzegły Petera Fungaberę i widać było, że jest zupełnie zbity z tropu.
—  Witamy z powrotem w świecie żywych, towarzyszu. — Głos petera znów był gładki i modulowany. — Jesteś teraz jednym z niewielu uprzywilejowanych, którzy zajrzeli na drugą stronę.
Lekarz wciąż coś przy nim robił, ale Tungata nie spuszczał oczu z twarzy Fungabery.
—  Nie rozumiesz — powiedział Peter — i nie można mieć do dębie o to pretensji. Widzisz, nasz dobry lekarz rzeczywiście usunął gruczoły jadowe tego stworzenia, tak jak przypuszczałeś.
Tungata pokręcił głową, bo nie mógł mówić.
—  Szczur! — powiedział za niego Peter. — Tak, oczywiśde, szczur.
244
To było dosyć sprytne. Kiedy doktor wyszedł z pokoju, zrobił mu mały zastrzyk. Wypróbowaliśmy dawkę na innych gryzoniach, aby uzyskać odpowiednie opóźnienie. Miałeś rację, drogi Tungato, jeszcze nie jesteśmy gotowi zrezygnować z dębie. Może następnym razem, albo jeszcze następnym, nigdy nie będziesz tego pewien. Poza tym, oczywiście, mogliśmy się przeliczyć. Na przykład w zębach żmii mogła pozostać odrobina trucizny... — Peter wzruszył ramionami. — To bardzo delikatne sprawy... tym razem, następnym razem... kto wie? Jak długo jesteś w stanie to wytrzymać, towarzyszu, zanim rozum odmówi d posłuszeństwa?
—  Wytrzymam tak długo jak ty — szepnął ochryple Tungata. — Przysięgam, że tak będzie.
—  No, no, żadnych przedwczesnych obietnic — Peter zbeształ go łagodnie. — Następne małe przedsięwzięcie, jakie planuję, wiąże się z moimi szczeniakami... słyszałeś szczeniaki Fungabery, słyszałeś je każdej nocy. Nie jestem pewien, jak możemy je kontrolować. To będzie interesujące, możesz łatwo stradć rękę czy stopę, wystarczy jedno kłapnięcie szczek. — Peter bawił się laską, obracając ją między palcami. — Wybór należy do dębie i, oczywiście, jedno twoje słowo, a wszystko się skończy. — Peter uniósł jedną dłoń. — Nie, proszę, nie marnuj sił. Nie musisz już teraz dawać odpowiedzi. Damy d jeszcze kilka dni przed murem, żebyś przyszedł do siebie po tych strasznych przejściach, a potem...
Tungata stradł poczude czasu. Nie pamiętał, ile dni spędził przy murze, ilu ludzi przy nim zabito, ile nocy przeleżał słuchając hien.
Trudno było mu sięgnąć myślą w przyszłość dalej niż do następnej miski z wodą. Lekarz precyzyjnie określił ilość płynu konieczną do podtrzymania go przy żyriu. Pragnienie było męką, która nigdy nie ustawała, nawet w czasie snu, gdyż jego koszmary wypełniały teraz obrazy z wodą — jeziora i płynące strumienie, których nie mógł dosięgnąć, deszcz, który padał wokół niego nie dotykając go... i szalone pragnienie nie do zniesienia.
Obok pragnienia groźba Petera Fungabery wydania go sforze hien rozjątrzała jego wyobraźnię i przerażała go coraz bardziej każdego dnia, który oddalał jej realizację. Woda i hieny... zaczynał zbliżać się do granic zdrowia psychicznego. Wiedział, że dłużej nie wytrzyma, i zastanawiał się zbity z tropu, dlaczego przetrwał tak długo. Gągle musiał sobie przypominać, że żyje tylko dlatego, że zna tajemnicę grobowca Lobenguli. Dopóki strzegł tajemnicy, nie mogli go zabić. Ani na chwilę nie dopuścił do siebie nadziei, że Peter Fungabera dotrzyma obietnicy i wyśle go w^ bezpieczne miejsce, kiedy już zostanie doprowadzony do grobowca.
Musiał wytrwać, to był jego obowiązek. Póki żył, wdąż istniała przynajmniej niewielka nadzieja na wyzwolenie. Wiedział, że po jego śmierd naród wpadnie głębiej w szpony tyrana. On był dla Matabele
245
nadzieją na wybawienie. Jego obowiązkiem wobec nich jest żyć; chociaż śmierć byłaby teraz ulgą i błogosławieństwem, nie mógł umrzeć. Musiał żyć dalej.
Czekał w lodowatej ciemności przedświtu, ciało miał zbyt sztywne i słabe, żeby się podnieść. Tego dnia będą go musieli zanieść do muru, albo do innego miejsca, które dla niego przygotowali. Nienawidził tej myśli. Nie chciał okazywać przed nimi takiej słabości.
Usłyszał, że życie obozowe znowu się budzi. Marszowy krok strażników, rozkazy wykrzykiwane ze złością, odgłos uderzeń i krzyki więźniów wyciąganych z przyległej celi pod mur, przy którym wykonywano egzekucje.
Niedługo przyjdą po niego. Sięgnął po miskę z wodą i uderzył w niego zimny wybuch rozczarowania, kiedy przypomniał sobie, że poprzedniego wieczoru nie był w stanie zapanować nad sobą. Miska była pusta. Pochylił się nad nią i, jak pies, wylizał emalię, na wypadek gdyby została chociaż kropla cennego płynu. Powierzchnia była sucha.
Rygle odskoczyły i drzwi otworzyły się z trzaskiem. Dzień się rozpoczął. Tungata spróbował się podnieść. Przechylił się na kolana. Wszedł strażnik, który położył na progu jakiś ciemny przedmiot, a potem wycofał się bez słowa. Drzwi znowu zaryglowano i Tungata został sam.
Nigdy przedtem nic takiego się nie zdarzyło. Tungata osłupiał, nic nie rozumiał. Przycupnął w ciemności i czekał, żeby wydarzyło się coś jeszcze, ale nic się nie stało. Słyszał, jak wyprowadza się pozostałych więźniów, a potem za drzwiami jego celi zapadła cisza.
Robiło się coraz jaśniej, a on ostrożnie obejrzał przedmiot zostawiony przez strażnika. Było nim plastikowe wiadro, którego zawartość zalśniła w świetle poranka.
Woda. Cały galon wody. Doczołgał się do niej, nieufnie, nie dopuszczając do siebie na razie nadziei. Już raz go oszukali. Przyprawili mu wodę w misce i zdążył połknąć łyk, nim zorientował się, że dodali do niej dużo soli i gorzkiego ałunu. Pragnienie, które nastąpiło później, wywołało u niego delirium, tak że trząsł się jak w przesileniu malarii.
Ostrożnie zanurzył palec wskazujący w płyn w wiadrze i spróbował kroplę. Była to słodka, czysta woda. Wydał cichy, gardłowy jęk i zaczerpnął cennej cieczy do pustej miski. Przechylił głowę i wlał sobie wodę do gardła. Pił ze straszną desperacją, spodziewając się, że w każdej chwili drzwi mogą się z trzaskiem otworzyć i strażnik kopnięciem przewróci wiadro. Pił, aż zabulgotało mu w pustym brzuchu i zakłuła go kolka. Wtedy odpoczął lalka minut czując, jak płyn napełnia odwodnione tkanki i ożywia je, a potem znów pił, odpoczywał i pił. Po trzech godzinach, po raz pierwszy od czasu, który ogarniał pamięcią, oddał dużą ilość moczu do wiadra spełniającego rolę toalety.
Kiedy w końcu przyszli po niego w południe, był w stanie wstać o własnych siłach i obrzucić ich sporą ilością wymyślnych przekleństw.
246
Zaprowadzili go pod mur do egzekucji, a on był niemal radosny. Z wodą phuzczącą w brzuchu wiedział, że może bez końca stawiać im opór. Pal egzekucyjny już go nie przerażał. Za długo i za często przy nim stał. Powitał go jako część stałego porządku, który rozumiał. Doszedł do momentu, kiedy człowiek boi się jedynie nieznanego.
Na środku placu do musztry zdał sobie sprawę, że zaszła jakaś zmiana. Naprzeciw muru stało coś nowego. Chroniący przed słońcem daszek, starannie pokryty słomą. Pod daszkiem ustawiono dwa krzesła i stół przygotowany do lunchu.
Przy stole siedziała znajoma, nienawistna postać — Peter Fungabera. Tungata nie widział go od wielu dni; opuścił go ten nowy przypływ odwagi, ustępując miejsca słabości. Poczuł, że miękną mu kolana, i potknął się. Co przygotowali na dzisiaj? Gdyby tylko wiedział, mógłby się z tym zmierzyć. Niepewność była jedyną torturą nie do zniesienia.
Peter Fungabera jadł lunch i nie podniósł wzroku, gdy Tungatę przeprowadzono za słomianą osłonę. Peter jadł palcami, po afrykańsku; brał twarde białe ciasto z kukurydzy i ugniatał je w małe kulki, wyciskał w nich kciukiem małe zagłębienie, które wypełniał sosem z duszonych warzyw i solonej ryby kapenta z jeziora Kariba. Zapach jedzenia sprawił, że usta Tungaty wypełniły się śliną, jednak kroczył ciężko dalej w stronę muru i pala egzekucyjnego.
Dziś miała mu towarzyszyć tylko jedna ofiara, jak zauważył mrużąc oczyod blasku. Była już przywiązana do jednego z pali. Po chwili, z lekkim wstrząsem zaskoczenia, Tungata zdał sobie sprawę, że to kobieta.
Młoda dziewczyna była naga. Jej skóra błyszczała w słońcu łagodnym, aksamitnym połyskiem, lśniła jak wypolerowany bursztyn. Ciało miała uformowane z wdziękiem, piersi symetryczne i jędrne — ich aureole były koloru dojrzałych morw, a sutki uniesione i rozchylone na boki — nogi długie i smukłe, a nagie stopy małe i kształtne. Ponieważ była przywiązana, nie mogła się zasłonić. Tungata wyczuwał, że dziewczyna wstydzi się swojej nagości, seksu kryjącego się w gniazdku ciemnego puchu u zbiegu ud jak małe zwierzątko żyjące własnym życiem. Odwrócił wzrok, spojrzał jej w twarz — i ogarnęła go rozpacz.                                                 *
Stało się. Strażnicy puścili jego ramiona, a on podszedł chwiejnie do młodej kobiety przy palu. Chociaż oczy miała rozszerzone i pociemniałe z przerażenia i wstydu, jej pierwsze słowa dotyczyły jego. Szepnęła miękko w sindebek:
—  Mój panie, co oni z tobą zrobili?                                         i
—  Sara. — Chciał wyciągnąć rękę i dotknąć tej ślicznej i drogiej mu twarzy, alt nigdy by tego nie zrobił przy patrzących lubieżnie strażnikach.
—  Jak dę znaleźli? — Poczuł się bardzo stary i kruchy. Było już po .wszystkim.                                                           .
—  Zrobiłam tak, jak mi kazałeś — powiedziała tłumacząc się cicho. — Poszłam w góry, ale dostałam później wiadomość: jedno z moich
247
dzied ze szkoły umierało, miało dyzenterię, a nie było tam lekarza. Me mogłam zignorować tego wezwania.
—  Oczywiśde to było kłamstwo — powiedział bezbarwnym tonem.
—  To było kłamstwo — przyznała. — Czekali na mnie maszońscy żołnierze. Wybacz mi, panie.
—  To już nie ma znaczenia — odpowiedział.
—  Nie dla mnie, panie — błagała. — Nie rób nic dla mnie. Jestem córką Maszobane. Zniosę wszystko, co te maszońskie bestie mogą mi zrobić.
Smutno pokrędł głową; w końcu wydągnął dłoń i dotknął jej ust koniuszkami palców. Ręka trzęsła mu się jak pijakowi. Dziewczyna pocałowała go w palce. Opuścił dłoń, odwrócił się i podszedł chwiejnym, dężkim krokiem do słomianego parawanu. Żołnierze nie zrobili nic, aby go powstrzymać.
Kiedy się zbliżył, Peter Fungabera spojrzał na niego i wskazał mu puste płócienne krzesło. Tungata osunął się na nie.
—  Po pierwsze — powiedział — kobieta musi być rozwiązana i ubrana.
Peter wydał rozkaz. Okryli ją i odprowadzili do jednej z chat.
—  Mój panie... — Wyrywała się, obracając zrozpaczoną twarz w jego stronę.
—  Nie może być w żaden sposób źle traktowana.
—  Nie była — odrzekł Peter. — I nie będzie, chyba że ty do tego doprowadzisz.
Popchnął miskę z kukurydzianym dastem w stronę Tungaty. Ten ją zignorował.
—  Musi być wywieziona z kraju i oddana w ręce przedstawiciela Międzynarodowego Czerwonego Krzyża we Frandstown.
—  Na lotnisku w Tuti czeka lekki samolot. Jedz, towarzyszu, musimy dbać o to, żebyś był silny i zdrowy.
—  Kiedy już będzie bezpieczna, porozmawia ze mną, przez radio czy przez telefon, i poda mi hasło, które z nią ustalę, zanim odjedzie.
—  Zgoda. — Fungabera nalał Tungade gorącej herbaty.
—  Będziemy sami przy ustalaniu hasła.
—  Oczywiśde, możesz z nią porozmawiać. — Peter skinął głową. — Ale na środku tego placu do musztry. Żaden z moich ludzi nie podejdzie do was bliżej niż na sto metrów, ale cały czas będzie w was wycelowany karabin maszynowy. Zostawię dę z tą kobietą — dokładnie na pięć minut.
— Zawiodłam dę — powiedziała Sara.
Tungata zdążył już zapomnieć, jaka jest piękna. Pragnął jej do bólu, całym swoim istnieniem.
248
—  Nie—odpowiedział — to było nieuniknione. Nic tu nie zawiniłaś. Wyszłaś z ukrycia z poczuda obowiązku, nie dla siebie.
—  Mój panie, co mam teraz robić?
—  Posłuchaj — powiedział, a mówił dcho i szybko. — Kilku moim zaufanym ludziom udało się udec przed bandytami Trzedej Brygady Fungabery. Musisz ich znaleźć. Myślę, że są w Botswanie. — Podał jej nazwiska, a ona wiernie je powtórzyła. — Powiedz im...
Zapamiętała wszystko, co jej powiedział, i powtórzyła dokładnie. Kątem oka Tungata zauważył, że strażnicy ruszają ze skraju placu w ich stronę. Pięć minut byda razem dobiegło końca.
—  Kiedy będziesz bezpieczna, pozwolą nam porozmawiać przez radio. Żeby zawiadomić mnie, że wszystko jest w porządku, powiesz: „Twój piękny ptak szybko odledał wysoko". Powtórz.
—  Och, mój panie — brakowało jej tchu.
— Powtórz!
Posłuchała, a potem rzuciła mu się w ramiona. Objęła go z całej siły, tak jak i on ją.
—  Czy jeszcze kiedyś dę zobaczę?
—  Nie — odpowiedział. — Musisz o mnie zapomnieć.
—  Nigdy! — krzyknęła. — Nigdy, jeśli nawet dożyję starośd. Strażnicy rozdzielili ich siłą. Na plac do musztry wjechał landrover.
Wepchnęli do niego Sarę.
Ostatnim obrazem dziewczyny, jaki widział, była jej twarz w tylnym oknie, oglądająca się za nim —jej piękna, ukochana twarz.
Trzedego dnia przyszli zabrać Tungatę z celi i zaprowadzili go do kwatery dowodzenia Petera Fungabery na pagórku.
—  Kobieta jest gotowa do rozmowy z tobą. Będziede mówić tylko po angielsku. Rozmowa będzie nagrywana. —Peter wskazał tranzystorowy magnetofon, leżący obok aparatu radiowego. — Jeśli mimo wszystko przemydsz jakąś wiadomość w sindebele, zostanie później przetłumaczona.
—  Hasło, które ustaliliśmy, jest w sindebele — powiedział mu Tungata. — Będzie musiała je powtórzyć.
—  Dobrze. To jest do przyjęcia, ale nic więcej. —Przyjrzał się Tungade krytycznie. — Niezmiernie się desze widząc, że tak dobrze wyglądasz, towarzyszu, odrobina dobrego pożywienia i odpoczynku zdziałała cuda.
Tungata miał na sobie wyblakły letni mundur, świeżo jednak uprany i wyprasowany. Wdąż był wychudzony i wymizerowany, ale jego skóra straciła już szary, przykurzony wygląd, a oczy były czyste i błyszczące. Opuchlizna po ukąszeniu żmii zmniejszyła się, a pokrywający ją strup wyglądał sucho i dobrze.
Peter Fungabera skinął głową na kapitana straży, który podał mikrofon radia Tungade i włączył przydsk „nagrywanie" na magnetofonie.
249
—  Mówi Tungata Zebiwe.
—  Mój panie, mówi Sara. — Jej głos skrzypiał i był zniekształcony przez zakłócenia radiowe, ale zawsze by go poznał. Pierś wypełnił mu ból tęsknoty.
—  Jesteś bezpieczna?
—  Jestem we Francistown. Zajmuje się mną Czerwony Krzyż.
—  Masz dla mnie wiadomość? Odpowiedziała w sindebele:
—  Twój piękny ptak szybko odleciał wysoko. Potem dodała:
—  Spotkałam tutaj innych. Nie rozpaczaj.
—  To dobrze, chcę, żebyś...
Peter Fungabera wyciągnął rękę nad radiem i wyjął mu mikrofon z ręki.
—  Przykro mi, towarzyszu, ale to ja płacę za rozmowę. — Przytrzymał mikrofon przy ustach i wyłączył przycisk nagrywania.
—  Koniec rozmowy — powiedział i przerwał połączenie. Niedbale rzucił mikrofon kapitanowi straży.
—  Każcie jednemu z zaufanych Matabele przetłumaczyć taśmę, a potem natychmiast przynieście mi kopię.
Następnie znów zwrócił się do Tungaty.
—  Skończyły się twoje małe wakacje, towarzyszu. Teraz ja i ty mamy coś do zrobienia. Zaczynamy?
Tungata zastanawiał się, jak długo jeszcze będzie mógł przeciągać poszukiwania grobu Lobenguli. Każda godzina, którą mógł zyskać, miała wartość kolejnej godziny życia, kolejnej godziny nadziei.   v
— Minęło prawie dwadzieścia lat, od kiedy dziadek zabrał mnie w to miejsce. Moja pamięć szwankuje...
—  Twoja pamięć pracuje jak najlepszy komputer — odrzekł mu Peter.—Znany jesteś z tego, ze świetnie zapamiętujesz miejsca i nazwiska, towarzyszu, zapominasz, że słyszałem, jak przemawiasz w Zgromadzeniu bez notatek. Poza tym będziesz miał śmigłowiec, który przetransportuje cię na miejsce.
—  To na nic. Za pierwszym razem poszedłem tam pieszo. Musimy teraz iść tak samo. Nie rozpoznałbym z powietrza punktów orientacyjnych.
Ruszyli więc po piaszczystych drogach, którymi Tungata i stary Gideon jechali autobusami tak wiele lat wcześniej, a Tungata rzeczywiście nie mógł znaleźć punktu wyjścia: zwałów skał w dawnym biegu rzeki i pagórka w kształcie głowy słonia. Trzy dni strawili na poszukiwaniach i Peter Fungabera robił się coraz bardziej niecierpliwy i nieufny, aż zatrzymali się w maleńkiej wiosce ze sklepem, który był ostatnim punktem orientacyjnym zapamiętanym przez Tungatę.
250
—  Hau! Stara droga. Tak, most został zniszczony wiele lat temu. Nie była już później używana. Teraz nowa droga biegnie tędy.:.
Znaleźli w końcu zarośnięty szlak i cztery godziny później dotarli do wyschniętego koryta rzeki. Stary most zapadł się i tworzył stertę rozbitego betonu porośniętego już lianami, ale skalna ściana w górze biegu rzeki wyglądała dokładnie tak, jak zapamiętał ją Tungata, którego teraz przeszył dreszcz nostalgii. Nagle wydało mu się, że stary Gideon stoi obok niego; tak bardzo wyczuwał jego obecność, że obejrzał się przez ramię, zrobił prawą ręką znak, który miał ugłaskać duchy przodków, i szepnął:
—  Wybacz mi, Baba, że mam zamiar złamać przysięgę.
To dziwne, ale obecność, którą wyczuwał, była dobrotliwa i życzliwie pobłażająca — taki zawsze był stary Gideon.
—  Ścieżka jest tam. — Zostawili samochód przy zawalonym moście i dalej poszli pieszo.
Prowadził Tungata z dwoma żołnierzami za plecami. Szedł niespiesznie, co irytowało Petera Fungaberę, który kroczył za strażnikami. W czasie marszu Tungata puszczał wodze wyobraźni. Wydawało mu się, że jako wcielenie Gandanga, jego prapradziadka, wiernego i lojalnego do końca, bierze udział w eksodusie ludu Matabele przed niemal stu laty. Poczuł znowu rozpacz pokonanego narodu i strach przed przerażającym pościgiem białych, którzy w każdej chwili mogli wyłonić się z lasu ze swymi szczękającymi karabinami maszynowymi o trzech nogach. Wydawało mu się, że słyszy zawodzenia kobiet i małych dzieci, ryk bydła, które traciło siły i padało w tym trudnym, nieprzyjaznym kraju.
Gdy padł ostatni z wołów, Gandang rozkazał wojownikom ze swego słynnego regimentu Inyati zaprzą&się do ostatniego wozu króla. Tungata wyobraził sobie władcę, otyłego, chorego i skazanego na klęskę, siedzącego na kołyszącym się koźle, z oczami wpatrzonymi w groźną pomoc — człowieka, który dostał się między kamienie milowe historii i przeznaczenia i został przez nie zgnieciony.
„A teraz jeszcze ta ostatnia zdrada — pomyślał gorzko Tungata. — Prowadzę te maszońskie zwierzęta, żeby jeszcze raz zakłóciły jego spoczynek."
Trzy razy specjalnie skręcał w niewłaściwą ścieżkę, wykorzystując do ostatnich granic cierpliwość Petera Fungabery. Za trzecim razem Fungabera kazał rozebrać go do naga i związać mu ręce i nogi, a potem stanął nad nim z biczem z wyprawionej skóry hipopotama, przerażającym kiboko, który został rozpowszechniony w Afryce przez arabskich handlarzy niewolników, i chłostał Tungatę jak psa, aż jego krew zaczęła ściekać w szarą piaszczystą ziemię.
( To raczej wstyd i poniżenie niż ból sprawiły, że Tungata zawrócił i znów szedł właściwym szlakiem. Kiedy w końcu dotarł do wzgórza, pojawiło się ono przed nimi tak samo nieoczekiwanie, jak podczas pierwszej pielgrzymki.
251
T
Przeszli głębokim wąwozem z czarnej skały wypolerowanej przez tysiącletia wzburzonymi potokami wód. Ono było usiane małymi zielonymi stawami stojącej wody; jej spienioną powierzchnię mąciły gigantyczne, wąsate zębacze, które podpływały w górę, żeby coś zjeść; w rozgrzanym powietrzu nad nimi unosiły się śliczne motyle z jaskółczymi ogonami, klejnoty w barwach szkarłatu i opalizującego błękitu.
Wyszli zza zakrętu wąwozu, wspinając się na głazy wielkości i koloru słonia, gdy nagle otaczające zbocza rozwarły się, a las odsunął. Przed nimi, niczym wielki pomnik mający przyćmić piramidy faraonów, wyłoniło się sięgające nieba wzgórze Lobenguli.
Zbocza były strome i pokryte porostami w przeróżnych odcieniach żołd, ochry i malachitu. Na górnych występach znajdowała się kolonia sępów z małymi, dorosłe ptaki żeglowały z wdziękiem nad rozgrzaną próżnią, poddając się prądom wznoszącym, gdy przechylały się i wykonywały spirale.
—  Oto jest—zamruczał Tungata. — Thabas Nkosi, Wzgórze Króla. Naturalna śdeżka na szczyt prowadziła uskokiem w śdanie, gdzie
wapień pokrywał typową dla tego terenu skałę. Miejscami droga była stroma i zniechęcała żołnierzy, obdążonych paczkami i bronią, którzy zerkali nerwowo w dół i posuwając się w górę trzymali się mocno wewnętrznej ściany, ale Peter Fungabera i Tungata wspinali się bez trudu pewnym krokiem nawet w najgorszych miejscach, zostawiając eskortę daleko w tyle.
„Mógłbym zrzudć go ze skały — pomyślał Tungata — jeśli uda mi się go zaskoczyć." Obejrzał się: Peter był dziesięć kroków pod nim. W prawej ręce trzymał pistolet Tokariewa i uśmiechał się jak mamba.
—  Nie! — ostrzegł i to wystarczyło, żeby się zrozumieli. Tungata na razie porzudł myśl o zemśde i ruszył dalej w górę. Skręcił
za róg skalny; wyszli na grzbiet wzgórza, sto pięćdziesiąt metrów nad demnym wąwozem.
Stojąc w pewnej odległośd od siebie, obaj lekko spoceni, mężczyźni spoglądali w dół na głęboką i szeroką dolinę ZambezL W oddali przez mgłę rozgrzanego powietrza i błękitny dym pierwszych pożarów buszu pory suchej, widzieli lśniące szerokie wody stworzonego ludzką ręką jeziora Kariba. Żołnierze zeszli ze ścieżki z widoczną ulgą, a Peter Fungabera spojrzał wyczekująco na Tungatę.
—  Możemy iść dalej, towarzyszu.
—  Niewiele już zostało do przejśda — odpowiedział mu Tungata. Pokrywa skalna na powierzchni zbocza zerodowała i rozpękła się;
drzewa, które znalazły oparde w pęknięciach i szczelinach, oplotły swoimi korzeniami powierzchnię skalną jak kopulujące węże, a ich pnie zgrubiały i uległy deformacji wskutek upału i suszy.
Tungata przeprowadził ich przez rozkruszone skały i las powykręcanych drzew do wejśda do parowu. Rosła przy nim stara figa-dusidel,
252
której deliste ramiona w kolorze brudnej żołd dźwigały kiśde gorzkich owoców. Gdy zbliżyli się do niego, nagle w powietrze wzbiło się stado brązowych papug o zielonych skrzydłach z jasnożółtymi lotkami, które ucztowało na dzikich figach. U stóp fikusa zbocze było popękane; korzenie odnalazły pęknięda i jeszcze bardziej je rozszerzyły.
Tungata stanął przed zboczem. Peter Fungabera, tłumiąc w sobie okrzyk zniederpliwienia, spojrzał na niego i zobaczył, że usta tamtego poruszają się bezgłośnie w modlitwie czy błaganiu. Fungabera zaczął uważniej przyglądać się śdanie i z rosnącym podnieceniem zauważył, że pęknięda w skale były zbyt regularne jak na dzieło natury.
—  Tutaj! — przywołał żołnierzy; kiedy podbiegli, wskazał jeden z bloków w śdanie, a oni przystąpili do pracy bagnetami i gołymi rękami.
W dągu piętnastu minut znojnej roboty zdjęli dwa bloki i było już jasne, że śdana jest starannie wzniesionym murem. W głębi otworu pozostawionego po bloku zauważyli drugi mur.
—  Przyprowadzić więźnia — rozkazał Peter. — Będzie pracował w pierwszej linii.
Nim zapadł zmrok, zrobili w zewnętrznej śdanie otwór wystarczająco szeroki, aby pracowało w nim ramię w ramię dwóch mężczyzn, i zaczęli rozbijać wewnętrzny mur. Tungata naocznie mógł się przekonać o słuszności swoich domysłów z czasu pierwszego pobytu tutaj — znaki, które zauważył i o których nie powiedział dziadkowi Gideonowi, były jeszcze lepiej widoczne na wewnętrznym murze grobowca. Pomogły mu one oczyśdć sumienie i zmniejszyć ból wywołany złamaniem przysięgi.
Peter Fungabera niechętnie rozkazał przerwać pracę na noc. Skóra na dłoniach Tungaty była zdarta od kontaktu z chropowatymi blokami, a jeden z paznokd został pod kamieniami. Na noc przykuto go kajdankami do jednego z żołnierzy, ale nawet to nie przeszkodziło mu pogrążyć się w. wywołanym zmęczeniem niemal narkotycznym śnie bez marzeń. Natępnego ranka Fungabera musiał ich obu obudzić kopniakami.
Było jeszcze demno, kiedy w milczeniu zjedli skąpe racje zimnego dasta kukurydzianego i popili je słodką herbatą. Ledwo zdążyli ją połknąć, gdy Peter Fungabera .zapędził ich do roboty.
Pokaleczone dłonie Tungaty były sztywne i niezręczne. Fungabera stał za nim w otworze, a kiedy więzień się odągał, uderzał go kibokiem po żebrach, w miękkie i wrażliwe dało pod pachami. Tungata ryczał jak zraniony lew i wyrywał ze śdany pięćdziesięciokilogramowy blok.
Słońce rozjaśniło grzbiet wzgórza, a jego złote promienie oświetliły zbocze. Tungata i jeden z maszońsltich żołnierzy podważyli martwą gałęzią kolejną skałę, a gdy ta zaczęła się ruszać, rozległ się łoskot i chropowaty zgrzyt — wewnętrzna śdana zawaliła się w ich stronę. Odskoczyli na bezpieczną odległość i stanęli kaszląc w tumanach kurzu, zaglądając do wytworzonego w ten sposób otworu.
253
Powietrze w jaskini śmierdziało jak oddech pijaka, stęchle i kwaśno, a ciemność wewnątrz była groźna i odpychająca.
—  Ty pierwszy — rozkazał Peter Fungabera.
Tungata się zawahał. Ogarnęła go przesądna trwoga. Był człowiekiem wykształconym i kulturalnym, ale pod tym wszystkim był Afrykaninem. Tego miejsca broniły duchy jego plemienia i przodków. Spojrzał na Petera i wiedział, że doświadcza on tego samego lęku przed nadnaturalnym, mimo że jest uzbrojony w latarkę, której baterie skrzętnie oszczędzał na tę chwilę.
—  Ruszaj się! — rozkazał Fungabera. Mimo ostrego głosu nie mógł ukryć niepokoju i Tungata, aby go zawstydzić, wszedł ostrożnie przez zwał skalny do jaskini.
Stał przez chwilę, żeby oczy przyzwyczaiły się do mroku, i zaczął widzieć wnętrze jaskini. Ziemia pod jego stopami była gładka i wyślizgana, ale stromo opadała w dół. Najwyraźniej przed dziesiątkami tysięcy lat jaskinia ta służyła jako legowisko zwierząt i dom ludzi pierwotnych, nim stała się królewskim grobem.
Peter Fungabera, stojący za Tungata, przesunął promień latarki po ścianach i suficie, który pokryty był sadzą z dawnych palenisk, a gładkie ściany bogato ozdobione rysunkami małych żółtych Buszmenów, którzy kiedyś tu mieszkali. Były to wizerunki dzikich zwierząt, na które polowali i które tak świetnie obserwowali — stada czarnych bawołów, wysoka, plamiasta żyrafk, nosorożce i antylopy z rogami w świecących barwach, wszystkie cudownie odtworzone. Obok nich pigmejski artysta narysował współczesnych mu ludzi, figurki z patyczków z pośladkami wystającymi jak garby wielbłądów i wspaniałymi członkami w stanie erekcji mającymi sławić ich męskość. Uzbrojeni w łuki, ścigali stada po skalistej ścianie.
Peter Fungabera omiótł światłem latarki tę cudowną galerię i zatrzymał je na wewnętrznych zakamarkach jaskini, która się tam zwężała; przejście skręcało i ginęło pod nimi w tajemniczym mroku.
—  Naprzód! — rozkazał, a Tungata ruszył ostrożnie w dół po pochyłej podłodze komory.
Dotarli do zwężenia jaskini, gdzie musieli pochylić się pod niskim sufitem. Tungata skręcił za skalisty róg i przeszedł pięćdziesiąt kroków, nim zatrzymał się nagle.
Dotarł do przestronnej pieczary pod wypukłym sufitem sześć metrów nad ich głowami. Podłoga była płaska, ale zaśmiecona kamieniami, które spadły z góry. Peter Fungabera omiótł latarką ściany. Przy przeciwległym sklepieniu znajdował się występ, sięgający wysokością ramienia mężczyzny; generał zatrzymał światło na stosie leżących na nim przedmiotów.
Przez chwilę Tungata był zaskoczony, a potem rozpoznał kształt koła od wozu o wzorze sprzed stu lat, koła wyższego od ciągnących je wołów; rozpoznał też podwozie i ramy. Pojazd został rozebrany na części i wniesiony do jaskini.
254
—  Wóz Lobenguli — szepnął. — Jego ukochany pojazd, ciągnięty przez wojowników, gdy zabrakło wołów...
Peter Fungabera popchnął go lufą tokariewa i obaj ruszyli naprzód między zwałami kamieni.
Były tam strzelby poustawiane w kozły jak snopy pszenicy, stare lee-enfieldy, część zapłaty, jaką Cecil Rhodes dał Lobenguli za zgodę na szukanie minerałów. Broń i co miesiąc sto złotych suwerenów — cena ziemi i narodu sprzedanego w niewolę, przypomniał sobie gorzko Tungata. Na występie leżały też sterty innych przedmiotów: skórzane woreczki na sól, stołki i noże, paciorki, ozdoby, tabakiery ze zwierzęcego rogu i assegai
0 szerokich ostrzach.
Peter Fungabera krzyknął z chciwości i zniecierpliwienia.
—  Szybciej. Musimy znaleźć jego ciało, diamenty będą przy nim. Kości! Zabłysły w świetle latarki. Stos kości pod występem. Czaszka! Śmiała się do nich bez wesołości, wciąż okrywała ją
czapeczka ze zbitej w kłaki wełny.
—  To on! — wykrzyknął radośnie Peter. — Tu jest ten stary diabeł. — Opadł na kolana obok szkieletu.
Tungata stał na boku. Po pierwszej fali trwogi zdał sobie sprawę, że to szkielet niskiego, starszego człowieka, niewiele większego od dziecka, bez kilku zębów z przodu w górnej szczęce. Lobengula był wielkim mężczyzną o pięknych, lśniących zębach. Każdy, kto choć raz go spotkał, opisywał jego uśmiech. Ten szkielet wciąż był przystrojony makabrycznymi przyborami czarownika: paciorkami, skorupkami i kośćmi, rogami małej antylopy, wypełnionymi lekarstwem i czaszkami gadów, przywiązanymi wokół kościstego pasa. Nawet Peter uznał swój błąd i skoczył na równe nogi.
—  To nie on! — krzyknął z niepokojem. — Pewnie poświęcili jego czarownika i zostawili go tu jako strażnika. — Gwałtownie omiatał jaskinię latarką. — Gdzie on jest? — dopytywał się. — Na pewno wiesz. Musieli ci powiedzieć.
Tungata milczał. Nad szkieletem czarownika występ zamieniał się w coś w rodzaju olbrzymiego pulpitu ze skały. Majątek króla był ułożony starannie wokół niego, a ofiarę z człowieka złożono pod nim. To było najważniejsze miejsce w jaskini. Umieszczenie tu dała króla byłoby logiczne
1 naturalne. Peter Fungabera też to wyczuł i zwrócił na nie promień światła.
Skalisty pulpit był pusty.
—  Nie ma go tu — szepnął Peter głosem nabrzmiałym rozczarowaniem i zawodem. — Ciało Lobenguli zniknęło!
Znaki, jakie Tungata zauważył na zewnętrznej ścianie, w miejscu gdzie mur został otwarty i ponownie zalepiony mniej skrupulatnie .i fachowo, doprowadziły go do właściwego wniosku. Grobowiec starego króla najwyraźniej został ograbiony wiele lat wcześniej. Jego dało dawno zostało stąd zabrane, a wejśde zamurowano, by zatrzeć ślady profanacji.
255
Peter Fungabera wdrapał się na skalisty pulpit i zaczął jak szalony przeszukiwać go na czworakach. Stojąc biernie z tyłu, Tungata dziwił się chciwości, która ośmieszała nawet tak niebezpiecznego i robiącego wielkie wrażenie człowieka jak Peter Fungabera. Mruczał coś do siebie bez sensu, przesypując przez zgięte palce drobny piasek z podłogi.
—  Spójrz! Spójrz na to!
Podniósł mały, ciemny przedmiot; Tungata się zbliżył. W świetle latarki poznał, że to skorupa z glinianego garnka, fragment obrzeża z tradycyjnym wzorem z rombów, zdobiącym zwykle matabelskie garnki na piwo.
—  Garnek na piwo. — Peter obrócił go w dłoniach. — Jeden z garnków na diamenty. Pobity! — Upuścił skorupę i pogrzebał w piachu, wzbudzając mały obłoczek kurzu, który wirował w promieniu latarki.
Znalazł coś jeszcze. Coś mniejszego. Trzymał to kciukiem i palcem wskazującym. Było to wielkości orzecha włoskiego. Zwrócił światło latarki na ten przedmiot i w jednej chwili rozszczepiło się ono na tęczowe odcienie widma. Barwne promienie padały na twarz Petera Fungabery jak słońce odbite od wody.
—  Diament. — Oddychał z nabożnym przejęciem, obracając powoli klejnot palcami, tak że rzucał strzały i ostrza światła.
To był nie oszlifowany kamień, Tungata zdawał sobie z tego sprawę, ale siatka krystaliczna uformowała się tak symetrycznie i każda powierzchnia była tak doskonała, że skupiał i odbijał nawet słabe światło latarki.
—  Jaki piękny! — zamruczał Peter, podnosząc go bliżej twarzy. Diament miał doskonały kształt ośmiościanu, a jego kolor, nawet
przy sztucznym świetle, był czysty jak śnieg stopiony w górskim strumieniu.
—  Piękny — powtórzył Peter Fungabera, a potem powoli z jego twarzy znikną} ten rozmarzony wyraz uniesienia. — Tylko jeden! — szepnął. — Samotny kamień zgubiony w pośpiechu, podczas gdy powinno tu być pięć garnków wypełnionych po brzegi diamentami.
Jego oczy oderwały się od klejnotu i spoczęły na Tungacie. Latarka była opuszczona w dół i rzucała na jego twarz dziwaczne cienie, nadając jej demoniczny wygląd.
—  Wiedziałeś — oskarżył go. — Cały czas czułem, że coś ukrywasz. Wiedziałeś, że diamenty zostały zabrane i wiesz dokąd.
Tungata przecząco pokręcił głową, ale Fungabera wpadł już w furię. Twarz mu się wykrzywiła i bezdźwięcznie poruszał ustami, które pokryła cienka warstwa białej piany.
—  Wiedziałeś!
Zeskoczył z występu z furią zranionego lamparta.
—  Powiesz mi! — wrzasnął. — W końcu mi powiesz. Uderzył Tungatę w twarz lufą tokariewa.
—  Powiedz! — krzyknął. — Powiedz, gdzie one są! — I stal tłukła głucho o twarz Tungaty, gdy tamten uderzał go raz po raz.
256
—  Powiedz mi, gdzie są diamenty!
Lufa zachrzęściła o kość policzkową, rozdzierając ciało, i Tungata upadł na kolana. Fungabera odszedł i uczepił się skalistego występu, aby opanować furię.
—  Nie — powiedział sobie. — To za łatwe. On będzie cierpiał... Objął się mocno ramionami, żeby zapanować nad sobą i ponownie
nie zaatakował Tungaty.
—  W końcu mi powiesz, będziesz mnie błagał, żebym ci pozwolił zaprowadzić się do diamentów. Będziesz mnie błagał, żebym cię zabił...
—  Niewiniątka w lesie cudzołożników — powiedział Morgan Oxford. — To właśnie wy! I nas też wepchnęliście w to gniazdo rozpusty, tkwimy w nim po uszy.
Morgan Oxford przyleciał z Harare, kiedy tylko dowiedział się, że graniczny patrol botswański przywiózł Craiga i Sally-Anne z pustyni.
—  Zarówno amerykański ambasador, jak i Brytyjczycy otrzymali noty od Mugabe. Brytyjczycy ciągle podskakują, no i się pienią. Nic o tobie nie wiedzą, Craig, a jesteś poddanym brytyjskim. Przypuszczam, że chcieliby zamknąć cię w wieży i odciąć ci głowę.
Morgan stał w nogach szpitalnego łóżka Sally-Anne. Podziękował za krzesło zaproponowane mu przez Craiga.
—  A jeśli chodzi o ciebie, moja panno, ambasador prosił mnie, abym cię poinformował, że chciałby, byś pierwszym samolotem wróciła do Stanów.
—  Nie może mi tego rozkazać — Sally-Anne przerwała ten potok złości. — To nie Rosja Radziecka, jestem wolną obywatelką.
—  Już niedługo. Nie, na Boga, jeśli Mugabe dostanie cię w swoje ręce! Morderstwo, powstanie zbrojne i parę innych zarzutów...
—  To kant!
—  Ty i obecny tu twój chłopak zostawiliście po sobie stos ciepłych trupów, jak puste puszki po piwie po majówce w Święto Pracy. Mugabe wszczął u rządu Botswany starania o ekstradycję...
—  Jesteśmy uchodźcami politycznymi — wybuchła Sally-Anne.
—  Bonnie i Clyde, kochanie, tak to przedstawiają Zimbabweńczycy.
—  Sally-Anne! — wtrącił się łagodnie Craig. — Nie wolno ci się denerwować...
—  Denerwować! — krzyknęła dziewczyna. — Oboje zostaliśmy okradzeni i pobici, groził mi gwałt i pluton egzekucyjny, a teraz oficjalny przedstawiciel Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, którego to kraju przypadkiem jestem obywatelką, wpycha się tu i nazywa nas kryminalistami.
. — Nikim was nie nazywam — zaprzeczył beznamiętnie Morgan. — Po prostu radzę ci, żebyś zabrała z Afryki swój śliczny tyłeczek i wróciła do mamy.
17 — Lunput poluje w ricmnoid
257
—  Nazywa nas kryminalistami, a potem traktuje mnie jak męski szowinista i...
— Przyhamuj trochę, Sally-Anne. — Znużony Morgan Oxford uniósł dłoń. — Zacznijmy jeszcze raz. Jesteście w tarapatach, jesteśmy w tarapatach. Musimy coś wymyślić.
—  Usiądziesz w końcu? — Craig podsunął mu krzesło, a Morgan osunął się na nie i zapalił chesterfielda.
—  A tak w ogóle, jak się czujecie? — spytał.
—  Myślałam, że nigdy o to nie spytasz, kochanie — warknęła Sally-Anne.
—  Ona jest bardzo odwodniona. Lekarze podejrzewali uszkodzenie nerek, przez trzy dni podawali jej kroplówkę i płyny. Jeśli o to chodzi, nic jej nie jest. Martwili się też tym uderzeniem w głowę, ale prześwietlenie niczego złego nie pokazało, dzięki Bogu. To był tylko łagodny wstrząs. Obiecali wypisać ją jutro rano.
—  Więc może podróżować?
—  Twoja troska naprawdę mnie wzrusza...
—  Słuchaj, Sally-Anne, tu jest Afryka. Jeśli Zimbabweńczycy dostaną cię w swoje ręce, w żaden sposób nie będziemy mogli ci pomóc. To dla twojego dobra. Musisz wyjechać. Ambasador...
— Pieprzę ambasadora — powiedziała z furią Sally-Anne — i pieprzę ciebie, Morganie Oxfordzie.
—  Nie mogę mówić w imieniu Jego Ekscelencji — Morgan uśmiechnął się po raz pierwszy — ale jeśli chodzi o mnie, to kiedy możemy zacząć?
I nawet Sally-Anne się zaśmiała.
Craig wykorzystał to rozluźnienie atmosfery.
—  Morgan, możesz na mnie polegać, dopilnuję, żeby zrobiła, co trzeba...
W jednej chwili siedząca w łóżku Sally-Anne napuszyła się, gotowa odparować następną szowinistyczną napaść, ale Craig leciutko zmarszczył czoło i pokręcił głową — dziewczyna niechętnie ustąpiła. Morgan natomiast zaatakował Craiga.
—  A jeśli chodzi o ciebie, Craig, jak do cholery dowiedzieli się, że pracujesz dla Agencji? — zapytał Morgan.
— A pracuję? — Craig wyglądał na bardzo zaskoczonego. — Jeśli tak, nikt mi o tym nie powiedział.
—  A myślisz, że Henry Pickering to kto, święty Mikołaj?
—  Henry to wiceprezes Banku Światowego!
—  Niewiniątka —jęknął Morgan — niewiniątka w gąszczu ciemnych interesów. — Zebrał się w sobie. — Cóż, w każdym razie już po wszystkim. Twoja umowa została rozwiązana. Gdyby istniał tryb szybszy niż natychmiastowy, zostałby na pewno zastosowany.
—  Trzy dni temu posłałem Henry'emu pełny raport...
—  Tak! — Morgan z rezygnacją pokiwał głową. — O tym, że Peter
258
Fungabera jest człowiekiem Moskwy. Peter to Maszona, Ruscy nigdy by się do niego z niczym nie zwrócili. Zapewne wypadło ci z głowy, że generał Fungabera od samego początku nienawidzi Rosjan i jesteśmy z nim w dobrych stosunkach, właściwie bardzo dobrych. Już dosyć powiedziałem.
—  Na Boga, Morgan. W takim razie gra na dwa fronty. Powiedział mi o tym jego adiutant, kapitan Timon Nbebi!
—  Który, jak się wygodnie złożyło, nie żyje — przypomniał mu Morgan. — Jeśli to poprawi d samopoczucie, mogę d powiedzieć, że wprowadziliśmy twój raport do komputera; ocenił jego wiarygodność na trzy z minusem. Henry Pickering przesyła d serdeczne podziękowania.
Sally-Anne włączyła się do dyskusji:
—  Morgan, widziałeś moje zdjęcia spalonych wsi, zabitych dzieci, spustoszeń, które były dziełem Trzeciej Brygady...
—  Jak ktoś kiedyś powiedział, nie można zrobić omletu nie tłukąc jaj — przerwał jej Morgan.gr- Naturalnie nie podoba nam się przemoc, ale Peter Fungabera jest antyradziecki. Matabele są proradzieccy. Musimy popierać reżimy antykomunistyczne, nawet jeśli nie podobają nam się niektóre z ich metod. W Salwadorze kobiety i dzied dostają lanie, ale czy to znaczy, że mamy przestać pomagać temu krajowi? Czy musimy wycofywać się z każdego przedsięwzięda, gdy tylko nasi sprzymierzeńcy nie trzymają się śdśle postanowień Konwencji Genewskiej? Wydoroślej, Sally-Anne, taki jest prawdziwy świat.
W maleńkiej sali zapadła dsza, przerywana jedynie stukaniem galwanizowanej stali dachu, która rozszerzała się w południowym upale. Po spalonym brązowym trawniku spacerowali pacjend, ubrani jednakowo w różowe szlafroki ze znakiem Ministerstwa Zdrowia Botswany na plecach.
—  Tylko tyle masz nam do powiedzenia? — spytała w końcu Sally-Anne.
—  To mało? — Morgan zgasił papierosa i wstał. — Jeszcze jedno, Craig. Henry Pickering prosił, żeby ci powiedzieć, że Zimbabweńsld Bank Ziemi wycofał zabezpieczenie twojej pożyczki. Jako podstawę podają to, że zostałeś uznany za wroga ludu. Henry prosił, żeby d powiedzieć, że czekają na spłatę sumy z procentami. Rozumiesz coś z tego?
—  Niestety — Craig przytaknął ponuro.
— Powiedział, że spróbuje coś z tobą wymyślić, kiedy pojawisz się w Nowym Jorku, ale tymczasem musieli zamrozić wszystkie twoje konta i wydali wydawcom polecenie, aby wstrzymali wszystkie przyszłe wypłaty twoich honorariów autorskich.
—  Spodziewałem się tego.
— Przykro mi, Craig. Rzeczywiśde niewesoło to wygląda.—Morgan podał mu rękę. — Podobała mi się twoja książka, naprawdę, i polubiłem dę.* Przykro mi tylko, że musiało się to skończyć w taki sposób.
Craig odprowadził go aż do zielonego forda z dyplomatyczną rejestracją, którym Morgan jeździł.
259
— Wyświadczysz mi ostatnią przysługę?
— Jeśli będę mógł. — Morgan spojrzał na niego podejrzliwie.
—  Czy mógłbyś dopilnować, żeby do mojego wydawcy w Nowym Jorku dotarła pewna paczka? — A ponieważ wątpliwości Morgana nie zostały rozwiane, dodał: — Daję słowo, że to tylko ostatnie strony mojego nowego rękopisu.
— W takim razie w porządku — powiedział ciągle niepewny Oxford. — Dopilnuję, żeby to dostał.
Craig przyniósł torbę British Airways z wynajętego landrovera po drugiej stronie parkingu.
— Pilnuj tego — prosił. — To krew z mojego serca i nadzieja na wybawienie.
Popatrzył, jak zielony ford odjeżdża, i wrócił do szpitalnego budynku.
—  O co chodziło z tymi bankami i pożyczkami? — spytała Sally--Anne, kiedy wszedł do sali.
— To znaczy, że kiedy prosiłem cię o rękę, byłem milionerem.—Craig znowu usiadł na skraju jej łóżka. — Teraz jestem spłukany, jak tylko może być ktoś, kto nie ma żadnych aktywów, za tę parę milionów długu.
—  Masz nową książkę. Ashe Lewy mówi, że to będzie przebój.
—  Kochanie, gdybym do końca życia co roku pisał bestseller, byłbym może w stanie terminowo spłacać odsetki od tego, co jestem winien Pickeringowi i jego bankom.
Patrzyła na niego wielkimi oczami.
—  Więc próbuję ci powiedzieć, że moja propozycja wymaga rewizji, masz szansę zmienić zdanie. Nie musisz za mnie wychodzić.
—  Craig — powiedziała. — Zamknij drzwi na klucz i zasłoń okno.
—  Chyba żartujesz! Nie tu, nie teraz! W tym kraju to pewnie poważne naruszenie prawa, nielegalne współżycie, czy coś w tym rodzaju.
—  Posłuchaj, mój panie, kiedy ścigają cię za morderstwo i powstanie zbrojne, odrobina nielegalnego przytulania się z przyszłym mężem, nawet jeśli to biedak, nie jest wielkim ciężarem dla sumienia.
Craig zabrał Sally-Anne ze szpitala następnego ranka. Miała na sobie te same dżinsy, koszulę i tenisówki co w dniu, kiedy ją tu przywieziono.
—  Siostra dała je do prania i zszycia... — Przerwała na widok landrovera. — A to co? Myślałam, że jesteśmy bez grosza?
—  Do komputera nie dotarła jeszcze ta szczęśliwa wiadomość, wciąż przyjmują moją kartę American Express.
—  Czy to uczciwe?
—  Moja pani, kiedy ma się pięć dużych baniek długu, dodatkowe parę setek dolców nie jest wielkim ciężarem dla sumienia. — Uśmiechnął się do niej przekornie, przekręcając kluczyk w stacyjce, a kiedy silnik zapalił, powiedział wesoło: — Nic pan na to nie poradzi, panie Hertz.
260
—  Bardzo dobrze to znosisz, Craig. — Przysunęła się do niego na siedzeniu.
—  Oboje żyjemy, to świetny powód do fajerwerków i powszechnego świętowania. Jeśli chodzi o pieniądze, cóż, chyba tak naprawdę nie nadaję się na milionera. Kiedy mam pieniądze, cały czas martwię się, że je stracę. To wyczerpuje moje siły. Teraz, gdy je straciłem, znów w jakiś dziwny sposób czuję się wolny.
— Jesteś szczęśliwy, bo straciłeś wszystko, co kiedykolwiek miałeś? — Obróciła się na siedzeniu, by na niego spojrzeć. — Nawet jak na dębie to szaleństwo!
—  Nie jestem szczęśliwy, nie — zaprzeczył. — To, czego naprawdę żałuję, to utrata King's Lynn i Zambezi Waters. Mogliśmy z nich zrobić coś wspaniałego, ty i ja. Bardzo mi tego żal, i żal mi Tungaty Zebiwe.
—  Tak. Zniszczyliśmy go. — Oboje spoważnieli i posmutnieli. — Gdybyśmy tylko mogli coś dla niego zrobić.
—  Ale nie możemy. — Craig pokręcił głową. — Mimo zapewnień Timona nie wiemy, czy żyje, a nawet jeśli tak, nie mamy najmniejszego pojęcia, gdzie jest ani jak go znaleźć.
Przejechali z grzechotem po torach kolejowych i znaleźli się na głównej ulicy Francistown.                                           *
—  ,.Klejnot pomocy" — powiedział Craig. — Dwa tysiące mieszkańców, główny przemysł: spożycie napojów alkoholowych, przyczyna istnienia: niepewna. — Zaparkował pod jedynym hotelem. — Jak widzisz, wszyscy mieszkańcy przebywają stale, również teraz, w barze.
Jednak młoda botswańska recepcjonistka była ładna i kompetentna.
—  Panie Mellow, jakaś pani czeka na pana — zawołała, gdy Craig wszedł do hallu.
Craig nie poznał swego gościa, póki Sally-Anne nie podbiegła do kobiety i nie objęła jej.
—  Sara! — krzyknęła. — Jak się tu dostałaś? Jak nas znalazłaś? W pokoju Craiga stały dwa pojedyncze łóżka, które dzieliła toaletka;
na lśniącej, cementowej podłodze pomalowanej na czerwono leżała wytarta imitacja perskiego dywanu i stało jedno drewniane krzesło. Dziewczyny usiadły na jednym z łóżek, z nogami podciągniętymi pod siebie, w tej wygodnej pozycji często przyjmowanej przez kobiety.
— W Czerwonym Krzyżu powiedziano mi, że policja znalazła was na pustyni i przywiozła tutaj, panno Jay.
—  Mam na imię Sally-Anne, Saro.
Sara z wdzięcznością uśmiechnęła się łagodnie.
—  Nie byłam pewna, czy zechcecie się ze mną zobaczyć teraz, po procesie. Ale potem moi przyjaciele powiedzieli mi, jak brutalnie z wami postąpili żołnierze Fungabery. Pomyślałam, że może zdaliście sobie sprawę z tego, że cały czas miałam rację, że Tungata Zebiwe nie jest przestępcą i że potrzebuje teraz przyjaciół.
261
Zwróciła się do Craiga.
—  On był pańskim przyjacielem, panie Mellow. Opowiadał mi o panu. Mówił o panu z szacunkiem i wielkim uczuciem. Bał się o pana, gdy usłyszał, że wrócił pan do Zimbabwe. Domyślił się, że chce pan odzyskać rodzinną ziemię w kraju Matabele, i wiedział, że szykują się poważne kłopoty i że dotkną one pana. Powiedział, że jest pan za wrażliwy na ciężkie czasy, które nadchodzą. Nazywał pana „Pupho", marzycielem, łagodnym marzycielem, ale powiedział, że potrafi pan też być bardzo uparty. Chciał oszczędzić panu kolejnych cierpień. Powiedział: „Ostatnio stracił nogę — tym razem może stracić życie. Żeby być jego przyjacielem, muszę stać się jego wrogiem. Muszę wypędzić go z Zimbabwe."
Craig siedział na prostym drewnianym krześle i przypominał sobie burzliwe spotkanie z Tungatą, gdy przyszedł do niego po pomoc w zdobyciu King's Lynn. Więc to była gra? Nawet teraz trudno było mu w to uwierzyć. Pasja Tungaty była tak prawdziwa, jego furia tak przekonywająca.
— Przepraszam, panie Mellow. Mówię o panu takie nieuprzejme rzeczy. Opowiadam tylko to, co mówił Tungata. Był pańskim przyjacielem. Wciąż nim jest.
—  Nie ma już większego znaczenia to, co o mnie myślał — wymamrotał Craig. — Sam już pewnie nie żyje.
—  Nie! — Po raz pierwszy Sara podniosła głos, który zabrzmiał gwałtownie, niemal gniewnie. — Nie, proszę tak nie mówić! On żyje. Widziałam go i rozmawiałam z nim. Nigdy nie mogliby zabić takiego człowieka!
Krzesło zaskrzypiało pod Craigjem, gdy ten nagle pochylił się do przodu.
—  Widziałaś go? Kiedy?
—  Dwa tygodnie temu.
—  Gdzie? Gdzie był?
—  W Tuti, w obozie.
—  Samson żyje!
Gdy Craig to mówił, zaszła w nim jakaś zmiana. Opuszczone z przygnębienia ramiona wyprostowały się, głowa uniosła raźniej, a oczy zaświeciły jaśniej i żywiej. Tak naprawdę nie patrzył na Sarę. Patrzył na ścianę nad jej głową, próbując opanować burzę emocji i myśli, które nim zawładnęły, nie zauważył więc, że Sara płacze.
To Sally-Anne objęła ją opiekuńczo i pocieszająco, a Sara zaszlochała:
—  Mój drogi Tungata. Co oni mu zrobili. Głodzili go i bili. Wygląda jak wiejski kundel, same kości i blizny. Porusza się jak bardzo stary człowiek, tylko oczy ciągle ma dumne.
Sally-Anne przytuliła ją bez słowa. Craig zerwał się z krzesła i zaczął chodzić po pokoju. Był on tak mały, że po zrobieniu trzech kroków Craig
262
zawracał i szedł w drugą stronę. Sally-Anne sięgnęła do kieszeni po zgniecioną chusteczkę dla Sary.
—  Kiedy Cessna będzie gotowa? — spytał Craig nie zatrzymując się. Jego sztuczna noga trzaskała cichutko za każdym razem, gdy przesuwał ją do przodu.
—  Jest gotowa od tygodnia. Chyba ci o tym powiedziałam? — odpowiedziała z roztargnieniem Sally-Anne, zajęta Sarą.
—  Jaką ma całkowitą pojemność?
—  Cessna? Przewoziłam nią raz sześć dorosłych osób, ale był ścisk. W papierach ma wpisane... — Sally-Anne przerwała. Powoli oderwała wzrok od Sary i popatrzyła na niego nieufnie.
—  Na wszystko co dla ciebie święte, Craig, postradałeś zmysły?
—  Zasięg przy pełnym załadowaniu? — Craig zignorował jej pytanie.
—  Tysiąc dwieście mil morskich przy przepustnicy ustawionej na maksymalną wytrzymałość... ale chyba nie mówisz poważnie.
—  W porządku. — Craig myślał głośno. — Mogę przewieźć dwie beczki paliwa landroverem. Możesz wylądować i zatankować na panwi na granicy... znam takie miejsce niedaleko Panda Matenga, pięćset kilometrów na pomoc stąd. To najbliższe miejsce na granicy...
—  Craig, wiesz, co zrobią, jeśli nas złapią? — Sally-Anne była tak wstrząśnięta, że jej głos chrypiał.
Sara trzymała nos w chusteczce, ale jej oczy patrzyły to na jedno, to na drugie z rozmawiających.
—  Broń — wymamrotał Craig. — Będzie nam potrzebna broń. Morgan Oxford? Nie, cholera, on nas spisał na straty.
—  Karabiny? — Głos Sary tłumiły łzy i chusteczka.
—  Karabiny i granaty—przytaknął Craig. — Materiały wybuchowe, co tylko uda nam się zdobyć.
—  Mogę zdobyć karabiny. Niektórzy z naszych uciekli. Są tutaj, w Botswanie. Po wojnie schowali karabiny w buszu.
—  Jakie karabiny? — dopytywał się Craig.
—  Bananowe karabiny i ręczne granaty.
—  Kałasznikowy — ucieszył się Craig. — Sara, jesteś skarbem.
—  Tylko my dwoje? — Sally-Anne pobladła, gdy zrozumiała, że on naprawdę chce to zrobić. — My dwoje przeciw całej Trzeciej Brygadzie, to masz na myśli?
—  Nie, ja idę z wami. — Sara odłożyła chusteczkę. — Będzie nas troje.
—  Troje, wspaniale! — powiedziała Sally-Anne. — Troje, cholernie cudownie!
__ Craig zawrócił i stanął przed nimi.
.     — Po pierwsze: narysujemy mapę obozu Tuti. Zaznaczymy każdy szczegół, jaki udało nam się zapamiętać.
Znów zaczął chodzić, nie mógł stać spokojnie.
263
—  Po drugie: spotkamy się z przyjaciółmi Sary i zobaczymy, co mogą dla nas zrobić. Po trzecie: Sally-Anne poleci do Johannesburga i odbierze Cessnę. Ile czasu ci potrzeba?
—  Mogę wrócić za trzy dni. — Policzki Sally-Anne znów się zaróżowiły. — Jeśli zdecyduję się polecieć!
—  Dobra! W porządku! — Craig zatarł ręce. — Teraz możemy zacząć robić mapę.
Craig zamówił do pokoju kanapki i butelkę wina; pracowali aż do drugiej w nocy, kiedy Sara pożegnała się, obiecując wrócić zaraz po śniadaniu. Craig ostrożnie złożył mapę, a potem razem z Sally-Anne wyciągnął się na jednym z wąskich łóżek; oboje byli jednak tak zdenerwowani i podekscytowani, że nie mogli zasnąć.
—  Sam próbował mnie ochronić — piał Craig. — Cały czas robił to dla mnie.
—  Opowiedz mi o nim — szepnęła Sally-Anne, przytulona do jego piersi, a potem słuchała, jak mówi o ich przyjaźni. Kiedy w końcu zamilkł, spytała miękko: — Więc naprawdę zamierzasz to zrobić?
—  Naprawdę, ale czy ty zrobisz to ze mną?
—  To szaleństwo — powiedziała. — Czysta głupota, ale w takim razie zróbmy to.
Kopcący, czarny dym ognisk sygnałowych, rozpalonych przez Craiga z tłustych szmat, wznosił się dwiema prostymi kolumnami w czyste, pustynne niebo. Craig i Sara stali razem na masce landrovera i patrzyli na południe. Znajdowali się na suchej, dzikiej ziemi północno-wschodniej Botswany. Granica z Zmbabwe była trzydzieści kilometrów na wschód, dzieliła ich od niej płaska, jałowa równina poznaczona tu i ówdzie akacjami i poplamiona białymi panwiami solnymi niczym trądem.
Rozgrzane powietrze drżało, oczy ulegały optycznemu złudzeniu: karłowate drzewa po drugiej stronie panwi wydawały się pływać i zmieniać kształt jak ciemna ameba pod mikroskopem. Od białej powierzchni panwi oderwał się oszalały tuman piasku, który wirował i kołysał się faliście jak w tańcu brzucha; uniósł się na wysokość sześćdziesięciu metrów w gorące powietrze, zanim rozpadł się równie nagle, jak się pojawił.
Odgłos silnika Cessny wznosił się, opadał i znów się wznosił w rozrzedzonym miejscami od upału powietrzu.
— Tam! — Sara wskazała plamkę wielkości komara nisko na horyzoncie.
Craig po raz ostatni ocenił z niepokojem prowizoryczny pas do lądowania. Na obu jego końcach zapalił ogniska sygnałowe, gdy tylko usłyszeli warkot silnika Cessny. Wcześniej przejechał landroverem tam i z powrotem między ogniskami, żeby oznaczyć twardą skorupę na skraju panwi. Pięćdziesiąt metrów dalej powierzchnia była zdradziecko miękka.
264
Teraz spojrzał na zbliżający się samolot. Sally-Anne obniżała lot nad baobabami i znalazła się nad pasem, który dla niej przygotował. Najpierw przezornie przeleciała nad nim z głową wychyloną z kabiny, przyglądając mu się, a potem zawróciła, lekko usiadła na ziemi i podjechała do landrovera.
—  Nie było cię całą wieczność. — Craig złapał ją, gdy wyskoczyła z kokpitu.
—  Trzy dni — zaprotestowała.
—  To wieczność — powiedział i pocałował ją.
Postawił ją na ziemi, ale ciągle obejmował ramieniem, prowadząc do landrovera. Kiedy już przywitała się z Sarą, Craig przedstawił ją dwóm Matabele, którzy siedzieli w cieniu landrovera.
Mężczyźni uprzejmie podnieśli się, żeby się z nią przywitać.
—  To Jonasz, a to Aaron. Zaprowadzili nas do skrytki z bronią i pomogą nam w miarę swoich możliwości.
Byli to małomówni, dość ponurzy młodzi mężczyźni o starych oczach, które widziały rzeczy nie do opowiedzenia, ale byli również szybcy i pełni dobrej woli.
Przepompowali benzynę lotniczą z czterdzłestoczterogalonowych beczek na tylnym siedzeniu landrovera prosto do zbiorników w skrzydłach Cessny, podczas gdy Craig wyjmował siedzenia z tyłu kokpitu, żeby zmniejszyć ciężar samolotu i zrobić miejsce na ładunek.
Następnie zaczęli ładować. Sally-Anne ważyła każdy przedmiot na wadze sprężynowej kupionej specjalnie w tym celu i zapisywała wynik. Amunicja była najcięższa. Mieli osiem tysięcy nabojów 7,62 mm Ps. Craig rozdzielił ładunek i wkładał pociski do foliowych torebek na śmieci, żeby mniej ważyły i zajmowały mniej miejsca. Latami leżały zakopane w ziemi i wiele nabojów tak zardzewiało, że już mogły się nie nadawać do użytku. Craig jednak posortował je i spóbował wystrzelić po kilka pocisków z każdej skrzynki — za każdym razem skutecznie.
Większość karabinów również skorodowała; Craig spędził kilka nocy przy lampie gazowej, rozkładając je na części i składając z nich nowe, aż miał dwadzieścia pięć dobrych egzemplarzy. Było jeszcze pięć pistoletów Tokariewa i dwie skrzynki granatów, które wydawały się w lepszym stanie niż karabiny. Craig wypróbował po jednym granacie z każdej skrzynki, wrzucając je do nory mrównika — zakończyło się to wybuchem i niezłą chmurą kurzu. Zostało im czterdzieści pięć z pięćdziesięciu. Craig zapakował je do pięciu tanich płóciennych plecaków, które kupił u hurtownika we Francistown.
Resztę ekwipunku zdobył również we Francistown — nożyce do drutu, nożyce do sworzni, linkę nylonową, pangi, które Jonasz i Aaron .naostrzyli tak, że przypominały brzytwy, latarki i zapasowe baterie, menażki i butelki na wódę, i z tuzin innych przedmiotów, które mogły się przydać. Sara została mianowana sanitariuszką i przygotowała apteczkę
265
z artykułów zakupionych w aptece we Francistown. Racje żywności były spartańskie. Surowe posiłki z kukurydzy zostały zapakowane w foliowe torebki; z dostępnych im produktów było to najbardziej pożywne danie w stosunku do jego wagi; zabrali też kilka torebek soli gruboziarnistej.
—  W porządku, wystarczy. — Sally-Anne przerwała załadunek. — Jeszcze jeden gram i nie oderwiemy się od ziemi. Reszta będzie musiała zaczekać na drugi przelot.
Gdy zapadła ciemność, usiedli wokół ogniska i zajadali się stekami i świeżymi owocami, które Sally-Anne przywiozła z Johannesburga.
—  Jedzcie ile wlezie, dzieci — zachęcała ich. — Może minąć sporo czasu, zanim znów będziemy syci.
Później Craig i Sally-Anne przenieśli swoje koce daleko od ogniska, z dala też od pozostałych członków grupy, i położyli się nadzy pośród' ciepłej nocy — kochali się pod srebrnym sierpem księżyca, oboje przejmująco świadomi, że może robią to po raz ostatni.
Śniadanie zjedli w ciemności, po zachodzie księżyca i przed pierwszym blaskiem świtu. Jonasz i Aaron mieli pilnować landrovera i pomóc przy załadunku i zatankowaniu przed drugim lotem, a Sally-Anne podprowadziła Cessnę na koniec pasa, gdy tylko było wystarczająco jasno, żeby go widzieć.
Nawet w chłodzie nocy przeładowany samolot długo nie mógł oderwać się od ziemi, ale w końcu wzleciał powoli w stronę rozjaśnionego wschodem słońca nieba.
—  Granica Zimbabwe — mruknęła Sally-Anne. — A ja wciąż nie mogę uwierzyć, że to robimy.
Craig usadowił się obok niej na paczkach z amunicją, a Sara zwinęła się za nimi na szczycie ładunku. Sally-Anne skręcała lekko, gdy dostrzegła punkty orientacyjne zaznaczone na mapie leżącej na jej kolanach. Wyznaczyła sobie trasę przecinającą Unię kolejową dwadzieścia pięć kilometrów na południe od górniczego miasta Wankie, a kilka kilometrów dalej — szosę, tak aby ominąć ludzkie siedziby. Teren pod nimi szybko się zmieniał, pustynia przeszła w gęsty las z otwartymi polanami, pokrytymi złotą trawą. Na północy kilka wysokich cumulusów zwiastowało piękną pogodę, poza tym niebo było czyste. Craig zmrużył oczy od wschodzącego słońca i spojrzał w dół.
—  Są tory.
Sally-Anne zamknęła przepustnicę i ostro zeszli w dół. Cztery i pół metra nad koronami drzew samolot miną) z rykiem opuszczoną linię kolejową, a kilka minut później przeciął szosę. Przez mgnienie oka widzieli ciężarówkę jadącą powoli po niebieskoszarej wstążce z tar-makadamu, ale przelecieli za nią i mogli być widoczni jedynie przez parę sekund. Sally-Anne skrzywiła się.
—  Miejmy nadzieję, że niczego się nie domyśla... pewnie kręci się tu sporo lekkich samolotów. — Spojrzała na zegarek. — Spodziewany czas lądowania: za czterdzieści minut.
266
—  W porządku — powiedział Craig. — Powtórzmy to sobie jeszcze raz. Zostawiasz Sarę i mnie, potem znów jak najszybciej odlatujesz. Z powrotem na panew. Ładujesz i tankujesz. Za dwa dni wracasz tutaj. Jeśli zauważysz sygnał dymny, lądujesz. Nie ma sygnału, wracasz na panew. Czekasz dwa dni i lecisz po raz ostatni. Jeśli w czasie drugiego lotu nie będzie sygnału, to koniec. Odlatujesz i już tu nie wracasz.
Wzięła go za rękę.
—  Craig, nawet tak nie mów. Proszę cię, kochany, musisz tu na mnie czekać.
Trzymali się za ręce przez resztę podróży, poza krótkimi chwilami, gdy potrzebne jej były obie ręce do kierowania samolotem.
—  Jest!
Rzeka Chizarira wiła się jak ciemnozielony pyton po rozległej brązowej ziemi, połyskiwała woda między drzewami.
—  Zambezi Waters, tuż przed nami.
Trzymali się z dala od obozów, które wybudowali z taką miłością, ale oboje wpatrywali się tęsknie w górę rzeki, gdzie senne błękitne wzgórza znaczyły linię horyzontu.
Sally-Anne schodziła coraz niżej, aż zaczęła ścinać czubki drzew, a potem powoli zawróciła szerokim łukiem, lecąc tak, aby schować się za wzgórzami dzielącymi ich od budynków Zambezi Waters.
—  Jest! — krzyknął Craig i wskazał miejsce pod czubkiem lewego skrzydła.
Zauważyli białe paciorki na skraju lasu.
—  Wciąż tu leżą!
Kości nosorożców Craiga zabitych przez kłusowników, a właściwie to, co po nich pozostało z uczty padlinożerców, wybielały od słońca.
Sally-Anne opuściła podwozie, a następnie zrównała się z wąskim pasem trawy w górnej części wąwozu, gdzie już wcześniej lądowała.
—  Oby tylko guźce i mrówniki nie ryły i nie kopały tu wcześniej nor — zamruczała.
Przeładowana Cessna leciała niemrawo, a kontrolka utraty szybkości zaczęła buczeć i świecić z przerwami, sygnalizując zmniejszoną moc silnika.
Sally-Anne przeleciała stromo nad koronami drzew i zeszła na ziemię z wibrującym hukiem. Cessna przechyliła się dziobem do dołu i podskoczyła na nierównej powierzchni, ale dzięki dociśniętemu do maksimum hamulcowi bezpieczeństwa i chropowatej trawie oplatającej podwozie szybko odzyskała równowagę; Sally-Anne odetchnęła z ulgą.
—  Dzięki ci, Boże.
Rozładowali Cessnę w szalonym pośpiechu, zwalając wszystko na kupę, a później przykryli ładunek zielonymi sieciami z nylonu — przeznaczonymi do osłaniania młodych roślin przed słońcem — które Craig znalazł we Francistown.
Wtedy Sally-Anne i Craig spojrzeli na siebie z rozpaczą.
267
—  O Boże, nie cierpię tego — powiedziała.
—  Ja też, więc ruszaj! Ruszaj szybko, niech to wszyscy diabli! Uściskali się szybko i dziewczyna pobiegła do kokpitu. Podjechała do
końca polany, zgniatając trawę, a potem wróciła po własnych śladach przy w pełni otwartej przepustnicy. Odciążony samolot wyskoczył w powietrze. Craig zobaczył bladą twarz Sally-Anne obracającą się do niego w oknie, potem rozdzieliły ich korony drzew.
Craig poczekał, aż zamilkną ostatnie wibracje silnika i nad buszem znów zapanuje cisza. Potem podniósł karabin i plecak i powiesił je sobie na ramionach. Spojrzał na Sarę. Włożyła dżinsy i niebieskie płócienne buty. Niosła torbę z jedzeniem i butelki z wodą; przy pasie miała kaburę z tokariewem.
—  Gotowa?
Skinęła głową; ruszyła za nim i utrzymywała szybkie tempo, jakie narzucił. Dotarli do pagórka wcześnie po południu, a z jego szczytu Craig spojrzał w stronę położonych nad rzeką obozów Zambezi Waters.
To, co mieli teraz zrobić, było niebezpieczne, ale rozpalił sygnałowe ognisko; potem, razem z Sarą, ruszył dalej i przygotował zasadzkę na biegnącej tamtędy ścieżce, na wypadek gdyby sygnał dymny sprowadził nieproszonych gości.
Położyli się w dobrze ukrytym miejscu i żadne z nich przez trzy godziny nie ruszało się ani nic nie mówiło, tylko oczy badały stok pod i nad nimi i otaczający ich busz.
A jednak dali się zaskoczyć. Ochrypły i cierpki głos szepnął w sindebele blisko, bardzo blisko nich.
—  Ha! Kuphela, więc przyniosłeś moje pieniądze. — Ich oczom nieoczekiwanie ukazało się poorane szramami oblicze towarzysza Czujnego. Niepostrzeżenie podczołgał się do nich na odległość dziesięciu kroków. — Myślałem, że o nas zapomniałeś.
—  Nie mam dla was pieniędzy, tylko ciężką i niebezpieczną pracę — powiedział Craig.
Z towarzyszem Czujnym było trzech ludzi, chudych, przypominających wilki mężczyzn. Zgasili ognisko sygnałowe i zniknęli w buszu w rozciągniętym szyku zwiadowczym, przy którym mogli się w marszu osłaniać.
—  Musimy iść dalej — wyjaśnił towarzysz Czujny. — Tutaj, na otwartej przestrzeni, maszońskie kartka ścigają nas jak psy gończe. Od naszego ostatniego spotkania straciliśmy wielu dobrych ludzi. Zabrali towarzysza Dolara.
—  Tak. — Craig przypomniał go sobie, jak pobity i upodlony zeznawał przeciwko niemu tamtej strasznej nocy w King's Lynn.
Maszerowali jeszcze dwie godziny po zmroku, kierując się na północ ku nieprzyjaznej i popękanej ziemi wzdłuż skarpy wielkiej rzeki. Drogę torowali im zwiadowcy, cały czas niewidzialni w lesie przed nimi.
268
Prowadziły ich i dawały poczucie bezpieczeństwa jedynie ich ptasie pokrzykiwania.
Doszli w końcu do partyzanckiego obozu. Przy małych, nie wydzielających dymu ogniskach siedziały kobiety; jedna z nich podbiegła i objęła Sarę, gdy tylko ją rozpoznała.
—  To najmłodsza córka mojej ciotki — wyjaśniła Sara. Rozmawiała teraz z Craigiem tylko w sindebele.
Obóz był smutny i bardzo prymitywny; tworzyły go surowe jaskinie wyrąbane w stromym brzegu wyschniętego koryta rzeki i zasłonięte drzewami. Robił wrażenie tymczasowego. Nie było w nim żadnych przedmiotów zbytku ani części ekwipunku, które nie mogłyby być spakowane w kilka minut i przeniesione w inne miejsce. Kobiety partyzantów nie uśmiechały się, tak samo jak ich mężczyźni.
—  Nie zatrzymujemy się długo w jednym miejscu — wyjaśnił towarzysz Czujny. — Gdybyśmy się zatrzymali, kanka zauważyliby nasze ślady z powietrza. Chociaż nigdy nie chodzimy tymi samymi drogami, nawet za potrzebą, nasze stopy bardzo szybko wydeptują ścieżki, a oni właśnie tego szukają. Wkrótce znów musimy się przenieść.
Kobiety przyniosły jedzenie i Craig zdał sobie sprawę, jaki jest głodny i zmęczony; jednak nim zaczął jeść, otworzył plecak i rozdał kartony papierosów, które przyniósł. Po raz pierwszy zobaczył uśmiech na twarzach tych zgorzkniałych mężczyzn, którzy podawali sobie w kółku jeden niedopałek.
—  Ilu masz ludzi?
—  Dwudziestu sześciu. — Towarzysz Czujny zaciągnął się papierosem i podał go dalej. — Ale niedaleko jest inna grupa.
„Dwudziestu sześciu to wystarczy — rozmyślał Craig. — Gdyby udało się wykorzystać element zaskoczenia, w zupełności wystarczy."
Jedli palcami ze wspólnego garnka; potem towarzysz Czujny pozwolił swoim podzielić się jeszcze jednym papierosem.
—  Kuphela, powiedziałeś, że masz dla nas pracę.
—  Towarzysz minister Tungata Zebiwe jest więźniem Maszona.
—  To straszne. To sztylet wepchnięty w serce narodu Matabele, ale nawet tu w buszu wiemy o tym od wielu miesięcy. Czy przybyłeś powiedzieć nam o czymś, o czym wie cały świat?
—  Przetrzymują go żywego w Tuti.
—  Tuti. Hau! — wykrzyknął gwałtownie towarzysz Czujny i mężczyźni zaczęli mówić jeden przez drugiego.
—  Skąd o tym wiesz?
— Słyszeliśmy, że nie żyje... m — To gadka starej kobiety...
- * Craig krzyknął w stronę kobiet.
— Sara! Podeszła do nich.
269
—  Znacie tą kobietę? — spytał Craig.
—  To kuzynka mojej żony.
—  To nauczycielka z misji.
—  To jedna z nas.
—  Powiedz im — polecił jej Craig.
Słuchali w skupieniu, a Sara opowiadała o swoim ostatnim spotkaniu z Tungatą; ich oczy błyszczały w świetle ogniska, a kiedy skończyła, oni wciąż milczeli. Sara wstała dcho i wróciła do kobiet, a towarzysz Czujny zwrócił się do jednego ze swoich ludzi.
—  Mów! — polecił mu.
Pierwszy wybrany do wygłoszenia swojej opinii był najmłodszy z nich, najniższy rangą. Inni mieli mówić w porządku starszeństwa. Była to stara, tradycyjna kolejność podczas narad, która zabierała sporo czasu. Craig uzbroił się w cierpliwość — cóż, Afryka.
Po pomocy towarzysz Czujny dokonał podsumowania.
—  Znamy tę kobietę. Jest godna zaufania i wierzymy jej słowom. Towarzysz Tungata jest naszym ojcem. Jego krew to krew królów, a przetrzymują go śmierdzący Maszona. Co do tego wszyscy się zgadzamy. — Zawiesił głos. — Niektórzy z nas chcieliby wyrwać go z rąk tych maszońsldch gwałcicieli dzieci, ale inni mówią, że jest nas za mało i że mamy tylko jeden karabin na dwóch i zaledwie po pięć kul do niego. Tak więc jesteśmy podzieleni. — Spojrzał na Craiga. — A co ty powiesz, Kuphela?
—  Powiem, że przywiozłem wam osiem tysięcy nabojów, dwadzieścia pięć karabinów i pięćdziesiąt granatów — powiedział Craig. — Powiem, że towarzysz Tungata to mój przyjaciel i brat. Powiem, że jeśli tutaj są same kobiety i tchórze, a nie ma mężczyzn, którzy poszliby ze mną, to pójdę sam z tą kobietą, Sarą, która ma serce wojownika, i znajdę mężczyzn gdzie indziej.
Obrażony towarzysz Czujny zmarszczył twarz zniekształconą bliznami i przemówił głosem pełnym wyrzutu.
—  Nie mówmy już o kobietach i tchórzach, Kuphela. W ogóle już o niczym nie mówmy. Ruszajmy raczej do Tuti i zróbmy to, co trzeba zrobić. Takie jest moje zdanie.
Zapalili ognisko sygnałowe, kiedy tylko usłyszeli Cessnę, i zgasili je natychmiast, gdy Sally-Anne potwierdzająco błysnęła światłami do lądowania. Partyzanci towarzysza Czujnego ścięli pangami trawę na polanie, zapchali dziury i nierówne miejsca, tak że Sally-Anne wylądowała pewnie i spokojnie.
Partyzanci wyładowali resztę amunicji i broni w zdyscyplinowanym milczeniu, ale nie mogli ukryć uśmiechów zadowolenia, gdy podawali sobie torby z amunicją i plecaki z granatami. Ładunek szybko znikał
270
w lesie. Po piętnastu minutach Craig i Sally-Anne zostali sami pod skrzydłem pustego samolotu.
—  Wiesz, o co się modliłam? — spytała. — Modliłam się, żeby nie udało ci się znaleźć tej bandy, a gdybyś ich znalazł, żeby nie chcieli z tobą iść i żebyś musiał porzucić plan i wrócić ze mną.
—  Nie jesteś zbyt dobra w modlitwie, prawda?
—  Nie wiem. Zamierzam sporo ćwiczyć przez następne kilka dni.
—  Pięć dni — sprecyzował Craig. — Wracasz tu we wtorek rano.
—  Tak. — Kiwnęła głową. — Wystartuję nocą i będę nad lotniskiem w Tuti o wschodzie słońca, to jest o 5.22.
—  Ale nie wolno ci lądować, dopóki nie dam sygnału, że zabezpieczyliśmy pas. No i, na miłość boską, nie spal za dużo paliwa, musisz wrócić na panew. Jeśli się nie pokażemy, nie czekaj na nas.
—  Będę mogła bezpiecznie przeczekać nad Tuti trzy godziny. To znaczy, że musicie dotrzeć tam do 8.30.
—  Jeśli do tej pory nam się nie uda, nie uda nam się w ogóle. Czas już na ciebie, kochanie.
—  Wiem — odrzekła Sally-Anne, ale nie poruszyła się.
—  Muszę iść — powiedział.
—  Nie wiem, jak mam przeżyć te następne kilka dni, siedząc tam na pustyni, nie wiedząc nic, żyjąc tylko obawami i wyobraźnią.
Wziął ją w ramiona i poczuł, że dziewczyna drży.
—  Tak bardzo się o ciebie boję — wyszeptała.
—  Zobaczymy się we wtorek rano — powiedział. — Na pewno.
—  Na pewno! — przytaknęła, a potem głos jej się załamał. — Wróć do mnie, Craig. Nie chcę żyć bez ciebie. Obiecaj mi, że wrócisz.
—  Obiecuję.—Pocałował ją.
—  No, teraz czuję się o wiele lepiej. — Posłała mu ten swój zuchwały uśmiech, jednak kąciki jej ust drżały.
Wspięła się do kokpitu i zapaliła silnik.
—  Kocham cię. — Odczytał z jej ust te słowa, które zagłuszył silnik. Sally Annę zawróciła Cessnę z wybuchowym odgłosem otwartej
przepustnicy i już się nie odwróciła.
Na mapie było to tylko niecałe sto kilometrów i z przedniego siedzenia w samolocie trasa nie wyglądała na trudną. Na ziemi jednak było inaczej.
Pokonywali doliny i wzgórza; wody spływały z ich prawej strony w lewo, w kierunku skarpy doliny Zambezi. Byli zmuszeni iść to w górę po wzniesieniach, to znów zstępować z nich, tak że nigdy nie znaleźli się na płaskim terenie.
Partyzanci ukryli swoje kobiety w bezpiecznym miejscu i bardzo niechętnie zgodzili się zabrać ze sobą na wyprawę Sarę, ale dziewczyna
271
niosła tyle samo ładunku, co każdy z nich, i utrzymywała szybkie tempo, jakie narzucił towarzysz Czujny.
Wzgórza z syderytu chłonęły słoneczny żar; gorące powietrze biło w nich, gdy w pode czoła wspinali się na strome zbocza i znów schodzili w doliny. Schodzenie było równie wyczerpujące jak wspinaczka, kręgosłupy ledwie wytrzymywały ciężar ładunku, ścięgna i mięśnie nóg naciągały się. Stare szlaki słoni, którymi szli, pokryte były okrągłymi kamykami wymytymi przez deszcz, toczyły się pod ich nogami jak łożyska kulkowe i czyniły każdy krok niebezpiecznym.
Jeden z partyzantów upadł tak nieszczęśliwie, że kostka mu spuchła i nie mogli mu z powrotem włożyć buta. Podzielili między siebie jego ładunek i zostawili go — miał znalaźć drogę powrotną do miejsca, gdzie czekały kobiety.
W ciągu dnia nękały ich malutkie pszczoły mopani — zbierały się chmarami wokół ust, nozdrzy i oczu w upartym poszukiwaniu wilgoci — w nocy zaś komary ze stojących zbiorników wody w dolinie. Na pewnym etapie wędrówki przekroczyli granicę pasa występowania much, do pszczół i komarów dołączyły ciche, chyże muchy tse-tse, siadające na ciele tak łagodnie, że ofiara nie spodziewała się niczego, póki paląca jak rozgrzane żelazo igła nie wbiła się w miękką skórę za uchem czy pod pachą.
Cały czas istniało niebezpieczeństwo ataku. Co kilka kilometrów albo zwiadowcy na przedzie, albo zamykająca pochód ariergarda podnosiła alarm; zmuszeni byli wtedy biec do kryjówek i czekać z palcem na spuście, aż dochodził do nich sygnał odwołania alarmu.
Było to żmudne, wyczerpujące i denerwujące — całe dwa dni marszu od mroźnego świtu przez spiekotę południa znów do nocy, aż dotarli do wioski ojca Sary. Miał na imię Vusamanzi i był czarownikiem plemienia Matabele, wróżbiarzem i zaklinaczem deszczu. Jak wszyscy szamani, żył w odosobnieniu, otoczony jedynie żonami i najbliższą rodziną. Mimo wielkiego dla nich szacunku, zwykli śmiertelnicy unikali mistrzów sztuk tajemnych; przychodzili do nich tylko po wróżby czy lekarstwa, płacili kozą czy innym zwierzęciem, i czym prędzej wracali do domu.
Usytuowanana na szczycie wzgórza wioska Vusamanziego leżała kilka kilometrów na pomoc od misji Tuti. Tworzyła ją mała, dobrze prosperująca społeczność, hodująca kozy, kury i uprawiająca pola kukurydzy w dolinie.
Partyzanci położyli się w lesie pod pagórkiem; wysłali Sarę, aby upewniła się, czy wszystko jest w porządku, i uprzedziła wieśniaków o ich przybyciu. Sara wróciła przed upływem godziny; Craig i towarzysz Czujny poszli razem z nią do wioski.
Vusamanzi zdobył swe imię, „Podnoszący Wody", dzięki rzekomej umiejętności kontrolowania Zambezi i jej dopływów. Jako bardzo młody człowiek zesłał wielką powódź na wieś jednego z pomniejszych wodzów, który oszukał go na spłatach, i od tego czasu wielu innych, którzy mu się
272
narazili, utonęło przy brodach i kąpieliskach. Mówiło się, że na rozkaz Vusamanziego powierzchnia spokojnej wody podnosi się nagle syczącą falą, gdy naznaczona ofiara zbliża się, aby się napić, wykąpać czy przejść na drugą stronę, wtedy zostaje wessana. Właściwie żadna z żyjących osób nie była świadkiem tego strasznego zjawiska—mimo wszystko Vusamanzi nie miał specjalnych kłopotów z długami pacjentów czy innych klientów.
Włosy Vusamanziego tworzyły śnieżnobiałą czapeczkę, miał on też małą bródkę, również białą, przyciętą na modłę zuluską w kształt łopaty. Sara musiała się urodzić, kiedy ojciec był już niemłody, ale odziedziczyła po nim piękny wygląd, jako że mężczyzna był przystojny i pełen godności. Odłożył na bok swoje insygnia, pozostał tylko w zwykłej przepasce na biodrach. Trzymał się prosto, był szczupły, a głos, którym uprzejmie pozdrowił Craiga, brzmiał mocno i głęboko.
Sara odnosiła się do niego z widocznym szacunkiem; wzięła z rąk jednej z młodszych żon garnek z piwem i uklękła, żeby własnoręcznie mu go podać. I ona musiała zajmować szczególne miejsce w uczuciach starca, gdyż ten uśmiechnął się do niej z czułością, a kiedy usiadła u jego stóp, od niechcenia pieścił jej głowę, słuchając uważnie tego, co miał mu do powiedzenia Craig. Potem, zanim zwrócił się do niego, posłał córkę, żeby pomogła jego żonom przygotować jedzenie i piwo i zanieść je partyzantom ukrytym w dolinie.
—  Człowiek, którego nazywasz Tungata Zebiwe, Poszukiwacz Sprawiedliwości, urodził się jako Samson Kumało. Jest w prostej linii następcą Mzilikaziego, pierwszego króla i ojca naszego narodu. To na niego przechodzą proroctwa przodków. Właśnie tej nocy, gdy zabrali go maszońscy żołnierze, posłałem po niego; chciałem ocenić, jak wywiązuje się z obowiązków, i powierzyć mu tajemnice królów. Jeśli jeszcze żyje, jak mówi moja córka, obowiązkiem każdego Matabele jest uczynić wszystko, aby go uwolnić. Od niego zależy przyszłość naszego narodu. Jak mogę ci pomóc?
— Już nam pomogłeś ofiarując jedzeni*—podziękował mu Craig. — Teraz potrzebujemy informacji.
—  Pytaj, Kuphela. Powiem ci wszystko, co będę mógł.
—  Droga łącząca misję Tuti i obóz żołnierzy biegnie niedaleko stąd. Zgadza się?
—  Za tymi wzgórzami. — Starzec pokazał palcem.
—  Sara powiedziała mi, że co tydzień, tego samego dnia, jadą tą drogą ciężarówki wiozące żywność dla żołnierzy i więźniów z obozu.
—  Tak jest. Co tydzień w poniedziałek, późno po południu, przejeżdżają tędy ciężarówki załadowane torbami kukurydzy i innymi towarami. Następnego ranka wracają puste.
„ *— Ile ciężarówek?
—  Dwie albo, rzadziej, trzy.
—  Ilu żołnierzy ich pilnuje?
II — Lampart poluje w danoofd
273
—  Dwóch z przodu obok kierowcy, trzech czy czterech z tyłu. Jeden stoi na dachu z dużą strzelbą, która szybko strzela. — Geżki karabin maszynowy, domyślił się Craig. — Żołnierze są bardzo czujni i ostrożni, a ciężarówki jadą szybko.
— W zeszły poniedziałek przejechały tak jak zwykle? — spytał Craig.
— Jak zwykle. — Vusamanzi kiwnął lśniącobiałą wełnistą głową. Trzeba przyjąć, że wciąż postępują według tego schematu, pomyślał
Craig i postawił wszystko na jedną kartę.
—  Jak daleko jest stąd do misji? — spytał.
—  Stąd dotąd. — Czarownik pokazał ramionami część nieba, którą pokonałoby słońce podczas czterogodzinnej wędrówki. Przyjmując tempo idącego człowieka, dawało to w przybliżeniu dwadzieścia pięć kilometrów.
— A stąd do obozu żołnierzy? — pytał dalej Craig. Vusamanzi wzruszył ramionami.
—  Tyle samo.
—  Dobrze. — Craig rozłożył mapę, znajdowali się w połowie drogi między obozem a misją. Mógł dosyć dokładnie określić położenie. Zaczął przeliczać czas i odległości i zapisywać je na marginesie mapy.
—  Musimy poczekać jeden dzień. — Craig w końcu podniósł głowę znad papieru. — Mężczyźni odpoczną i przygotują się.
—  Moje kobiety ich nakarmią — zgodził się Vusamanzi.
— A w poniedziałek będę potrzebował kilku twoich ludzi do pomocy.
—  Tu są tylko kobiety — wysunął obiekcje starzec.
' — Potrzebuję kobiet, młodych, ładnych kobiet — powiedział Craig.
Następnego ranka Craig i towarzysz Czujny wyruszyli przed świtem, zabierając ze sobą posłańca; przeprowadzili rozpoznanie na tej części drogi, która leżała tuż za linią niskich wzgórz. Była taka, jak ją zapamiętał Craig, prymitywna droga z głębokimi koleinami utworzonymi przez ciężkie samochody, ale Trzecia Brygada usunęła zarośla z obu jej stron, aby zmniejszyć ryzyko zasadzki.
Jeszcze przed południem dotarli do miejsca, gdzie Peter Fungabera zatrzymał się w czasie ich pierwszej podróży do Tuti — grobli, gdzie droga przebiegała po drewnianym moście na drugi brzeg zielonej rzeki, przy której zjedli wtedy lunch składający się z pieczonych kolb kukurydzy.
Craig przekonał się, że wszystko doskonale pamięta. Podjazd do mostu najpierw w dół po stromym zboczu doliny, a później po wąskiej grobli z ziemi powinien zmusić konwój z dostawą do wolniejszej jazdy. Było to wymarzone miejsce na zasadzkę; Craig wysłał posłańca z powrotem do wioski Vusamanziego, aby sprowadził pozostałych mężczyzn. Czekając na nich, Craig i Czujny omawiali plany i dostosowywali je do warunków terenowych, w jakich mieli działać.
Głównym celem uderzenia powinien być most, ale gdyby to się nie
powiodło, musieli mieć awaryjny plan, który pozwoliłby powstrzymać konwój. Gdy tylko przybyła większa grupa partyzantów, Craig posłał Czujnego z pięcioma mężczyznami na drogę za mostem. W miejscu niewidocznym z mostu ścięli drzewo mhoba-hoba, tak że upadło ono w poprzek drogi i skutecznie zablokowało przejazd. W tym punkcie miał, dowodzić Czujny, podczas gdy Craig był odpowiedzialny za atak na most.
—  Którzy z was mówią w języku maszona? — spytał.
—  Ten mówi, jakby był Maszona, tamten trochę gorzej.
—  Mają się trzymać z daleka od walki. Nie możemy ryzykować ich straty — rozkazał Craig. — Będą nam potrzebni w obozie.
—  Przypilnuję ich — zgodził się Czujny.
—  A teraz kobiety.
Sara wybrała wcześniej trzy ze swoich przyrodnich sióstr z wioski, w wieku od szesnastu do osiemnastu lat.
Były to najładniejsze z licznych córek starego czarownika, a gdy Craig wyjaśniał im ich zadanie, chichotały, opuszczały głowy, zakrywały usta dłońmi i wykonywały różne gesty świadczące o skromności i dziewczęcej nieśmiałości. Ale najwyraźniej przygoda ta sprawiała im olbrzymią przyjemność — nic tak ekscytującego i podniecającego nie zdarzyło się jeszcze w ich krótkim życiu.
—  Czy wszystko zrozumiały? — Craig spytał Sarę. — To będzie niebezpieczne, muszą postępować dokładnie według wskazówek.
—  Ja będę z nimi — uspokoiła go Sara. — Cały czas, dziś w nocy też, szczególnie dziś w nocy.
Zdecydowała się na to dla dobra dziewcząt. Była w pełni świadoma zalotnych spojrzeń wymienianych .między jej siostrami i młodymi partyzantami. Przegoniła je, wciąż chichoczące, do prowizorycznego szałasu z kolczastych gałęzi, który kazała im zbudować, i usadowiła się u wejścia.
—  Kolce są wystarczająco ostre, żeby powstrzymać lwa ludojada, Kuphela — powiedziała Craigowi — ale nie wiem, czy dadzą sobie radę z ogierem, którego swędzi włócznia, i dziewczyną, co uparła się, że go po niej podrapie. Niewiele snu czeka mnie tej nocy.
Craig również przez całą noc nie zmrużył oka. Znów śniły mu się koszmary — straszne sny, które niemal doprowadziły go do szaleństwa podczas długiej i powolnej rekonwalescencji po wypadku na polu minowym i utracie nogi. Tkwił w nich jak w pułapce i nie mógł wyrwać się z powrotem na jawę, dopóki nie obudziła go Sara, a kiedy oprzytomniał, trząsł się tak gwałtownie, że zęby mu szczękały; przesiąknięta potem koszula wyglądała, jakby wyszedł właśnie spod ciepłego prysznica.
Sara wszystko rozumiała. Z współczuciem siedziała przy nim i trzymała go za rękę, aż drżenie ustało, a potem rozmawiali do rana, starając się mówić szeptem, tak żeby nie obudzić śpiących. Rozmawiali o Tungacie i Sally-Anne, o tym, czego każde z nich oczekiwało od życia, i o szansach na realizację tych marzeń.
274
275
—  Kiedy już poślubię towarzysza ministra, będę mogła przemówić w imieniu wszystkich matabelskich kobiet. Za długo były traktowane przez mężczyzn jak sprzęty. Nawet ja, dyplomowana pielęgniarka i nauczycielka, muszę jadać przy ognisku dla kobiet. Czeka mnie walka, w której muszę wygrać dla kobiet mego plemienia należne im miejsce i uznanie ich prawdziwej wartości.
Craig poczuł, że jego szacunek dla Sary zaczyna dorównywać sympatii. Zdał sobie sprawę, że jest ona odpowiednią kobietą dla takiego mężczyzny jak Tungata Zebiwe. W czasie rozmowy udało mu się stłumić lęk przed nadchodzącym dniem i noc minęła tak szybko, że był zaskoczony, gdy spojrzał na zegarek.
—  Czwarta. Czas ruszać — szepnął. — Dziękuję ci, Saro. Nie jestem odważny. Potrzebuję twojej pomocy.
Podniosła się giętkim ruchem i przez chwilę stała patrząc na niego.
—  Jesteś wobec siebie niesprawiedliwy. Myślę, że jesteś bardzo odważny — powiedziała miękko i poszła obudzić siostry.
Słońce było wysoko, a Craig leżał na drugim brzegu strumienia w szczelinie między dwoma czarnymi głazami wypolerowanymi przez wodę. Kałasznikow sterczał przed nim wycelowany w groblę i odległe brzegi rzeki po obu stronach drewnianego mostu. Wcześniej wymierzył zasięg krokami. Od miejsca, gdzie leżał, do końca poręczy było niecałe sto dwadzieścia metrów. Z takiej odległości mógł trafić w cel o piętnastocen-tymetrowej średnicy.
„Żeby to nie było konieczne", pomyślał i jeszcze raz obrzucił niespokojnym wzrokiem obserwowany punkt. Pod mostem ukryło się czterech partyzantów, nagich od pasa w górę. Mimo że w zasięgu ręki mieli karabiny oparte o przęsła mostu, byli uzbrojeni w półtorametrowe łuki używane podczas polowań na słonie. Craig nieufnie odnosił się do tej broni, dopóki dobrze jej nie obejrzał. Łuki zrobione były z mocnego, giętkiego drewna, oplecionego pasami zielonej skóry kudu, która schła i kurczyła się na drzewcu, aż ten stał się twardy jak stal. Cięciwa ze splecionych ścięgien była mocna niemal jak nylonowe włókno. Nawet przy użyciu całej swojej siły Craig nie był w stanie rozciągnąć żadnego z łuków do końca, a ciągnąc trzeba było z siłą konieczną do podniesienia stufuntowego ciężaru. Naciągnięcie łuku wymagało zrogowaciałych palców i dobrze wyćwiczonych mięśni klatki piersiowej i ramienia.
Groty strzał były z gładkiej stali zaostrzonej na czubkach jak igła, żeby łatwo wchodziły w ciało; jeden z partyzantów oddalił się na trzydzieści kroków i wbił jedną z takich strzał na głębokość pół metra w mięsisty, włóknisty pień baobabu. Trzeba było wyrąbywać ją z niego siekierą. Strzała taka mogłaby przeszyć na wylot dorosłego człowieka, a nawet przebić na wylot klatkę piersiową dużego słonia.
276
Tak więc teraz pod mostem stało czterech łuczników, a dziesięciu innych mężczyzn przycupnęło w głębokiej do kolan wodzie przy brzegu. Widać było tylko czubki ich głów i nie mogli być zauważeni przez nikogo z drugiej strony rzeki, bo zasłaniał ich ostry spadek brzegu i zarośla trzciny o puszystych czubkach.
Rytm silników nadjeżdżających ciężarówek zmienił się, kiedy kierowcy, jadąc pod górę, przerzucili biegi, zanim jeszcze pojazdy pojawiły się na wzgórzu i zjechały do grobli i mostu. Craig sam wcześniej przeszedł po tym zboczu sprawdzając, czy nie widać z niego jakichś zdradzających ich znaków; przydało mu się w tym dawne szkolenie w rodezyjskiej policji — rozglądał się za śmieciami czy podeptanymi roślinami, błyskiem metalu, śladami stóp na białych, piaszczystych brzegach rzeki czy poboczu drogi; nic nie znalazł.
—  Musimy to zrobić teraz — powiedziała Sara.
Kucnęła razem z siostrami za skałą obok. Miała rację — za późno było na jakiekolwiek zmiany, organizowanie czegoś innego. Nie mogli się wycofać.
—  Ruszaj — powiedział, a ona wstała i zrzuciła z ramion dżinsową koszulę, która opadła na piasek. Jej siostry szybko poszły za jej przykładem, wstając i zrzucając przepaski.
Wszystkie cztery były nagie, okryte jedynie małymi fartuszkami wyszywanymi paciorkami, przyczepionymi do ich talii paskami z koralików. Fartuszki osłaniały ich wzgórki łonowe, ale przy każdym ruchu dziewcząt biegnących w stronę wody podskakiwały i wszystko odsłaniały. Ich młode, pulchne tyłeczki były nagie, rozszerzały się ponętnie pod wąskimi jak u osy taliami.
—  Śmiejcie się! — rzucił za nimi Craig. — Bądźcie rozbawione. Zupełnie nie wstydziły się nagości. We wsiach fartuszek z paciorkami
wciąż był codziennym tradycyjnym strojem prostych, niezamężnych dziewcząt matabelskich. Nawet Sara nosiła go, zanim wyjechała do miasta, by zacząć swoją edukację.
Opryskiwały się nawzajem. Woda błyszczała na ich lśniącej, czarnej skórze, a śmiech brzmiał tak podniecająco i wdzięcznie, że musiał przyciągnąć uwagę każdego mężczyzny. Craig zauważył jednak, że jego partyzanci pozostali nieporuszeni. Nawet nie obrócili głów, żeby na nie spojrzeć. Przy pracy byU zawodowcami, całą uwagę skupiali na niebezpiecznym zadaniu, jakie mieli do wykonania.
Pierwsza ciężarówka wjechała na dalekie wzgórze. Była to pięcio-tonowa toyota podobna do tej, która ścigała Craiga i Sally-Anne za botswańską granicę, również pomalowana na piaskowy kolor. Za gniazdem ciężkiego karabinu maszynowego siedział żołnierz. Po chwili na wzgórzu pojawiła się druga ciężarówka z ciężkim ładunkiem i bronią.
—  Żeby nie było trzeciej. Proszę, tylko dwie — wyszeptał Craig i przycisnął kolbę kałasznikowa do ramienia. Broń owinął wcześniej suchą
277
trawą, żeby zamaskować jej kształt, a twarz i dłonie wysmarował grubą warstwą czarnej gliny z brzegu rzeki.
Były tylko dwie! Wtaczały się na groblę, podczas gdy Sara i jej siostry stały po kolana w zielonej wodzie pod poręczą mostu i machały do żołnierzy rękami. Pierwszy samochód zwolnił, a dziewczyny kołysały biodrami, wybuchały prowokującym śmiechem i trzęsły mokrymi, lśniącymi piersiami.
W kabinie pierwszej ciężarówki siedziało dwóch mężczyzn. Jeden z nich był młodszym oficerem, Craigowi nawet przez zakurzoną szybę udało się zauważyć jego odznakę na berecie i błysk gwiadek na naramiennikach. Mężczyzna uśmiechał się szeroko, a jego zęby błyszczały prawie tak jasno jak odznaki. Powiedział coś do kierowcy i pierwszy pojazd stanął z piskiem hamulców na skraju mostu. Druga ciężarówka musiała więc również się zatrzymać.
Młody oficer otworzył drzwi i wyszedł na schodek. Żołnierze z tyłu ciężarówki i strzelec przy karabinie maszynowym wyciągali szyje, szczerzyli zęby i wykrzykiwali sprośne uwagi. Dziewczęta, idąc za przykładem Sary, zanurzyły się skromnie w wodzie do pasa i odpowiedziały na propozycje i komentarze fałszywą nieśmiałością. Kilku żołnierzy wyskoczyło z drugiego samochodu i podeszło, by przyłączyć się do zabawy.
Jedna ze starszych dziewcząt zrobiła szelmowski, nieprzyzwoity gest kciukiem i palcem wskazującym — na brzegu, jako wyraz uznania, rozległ się ryk męskiego, sprośnego śmiechu. Młody oficer odpowiedział jeszcze wyraźniejszym gestem, a pozostali żołnierze wyszli z ciężarówek i stłoczyli się za nim. Jedynie obaj strzelcy przy karabinach maszynowych zostali na swoich miejscach.
Craig rzucił okiem na to, co działo się pod mostem. Łucznicy wczołgiwali się na brzuchach na drugi brzeg rzeki, tak żeby drewniane belki mostu zasłaniały ich przed gromadą żołnierzy.
Wtedy z wody podniosła się Sara. Rozwiązała pasek fartuszka i trzymała teraz w ręku to prawdziwie oszczędne okrycie; wymachiwała nim prowokacyjnie. Brnęła w stronę mężczyzn na brzegu, a woda wirowała wokół jej ud; żołnierzom śmiech zamarł na ustach, kiedy na nią patrzyli. Szła powoli, ruch wody powtarzał i wzmacniał kołyszący ruch jej miednicy. Była lśniąca i piękna jak mokra wydra, słońce padające na jej ciało dodawało niesamowitego blasku, otaczało je nieziemską poświatą; nawet leżący w swojej kryjówce Craig czuł, że żartobliwy nastrój patrzących na nią mężczyzn zamienia się w pożądanie i zaczyna ich ogarniać seksualny szał.
Sara zatrzymała się pod nimi, ujęła piersi w dłonie i podniosła je, kierując sutki w ich stronę. Teraz dla żołnierzy nie istniało nic poza nią, nawet strzelcy karabinów maszynowych przy gniazdach wysoko na ciężarówkach byli zaabsorbowani i oczarowani.
Za nimi spod osłony grobli wyłonili się czterej łucznicy. Byli nie dalej niż dziesięć kroków od boku pierwszej ciężarówki, gdy jak jeden mąż
278
uklękli i naciągnęli łuki. Te wygięły się; ręce partyzantów dotknęły ich ust, a spocone mięśnie wybrzuszyły się na plecach, gdy celowali wzdłuż drzewców, a potem jeden po drugim wypuścili strzały.
Nie rozległ się żaden dźwięk, nawet najcichszy świst, tylko jeden ze strzelców osunął się łagodnie do przodu i zawisł na dachu ciężarówki, kołysząc głową i ramionami. Drugi wygiął plecy, otworzył szeroko, ale bezgłośnie usta i próbował sięgnąć przez ramię do drzewca, który wystawał sztywno miedzy jego łopatkami. Wtedy trafiła go następna strzała, i ogarnęły go śmiertelne drgawki; po chwili upadł i zniknął z pola widzenia.
Łucznicy zmienili cel i strzały poszybowały cicho w stronę gromady żołnierzy na brzegu rzeki — któryś z nich krzyknął. W tej samej chwili partyzanci kryjący się przy brzegu wyskoczyli z wody. Przez trzciny wyszli na ląd, w momencie gdy żołnierze obrócili się, by stawić czoło łucznikom. Nadzy partyzanci zaszli ich od tyłu. Gdy wymachiwali pangami o długich ostrzach —jak tenisista odbierający trudną piłkę forehandem — Craiga dobiegały gwałtowne chrząknięcia. Któreś ostrze przecięło czerwony beret młodszego oficera i rozłupało mu czaszkę aż do brody.
Sara zawróciła i popędziła z powrotem, zbierając pozostałe dziewczęta. Jedna z młodszych krzyczała, gdy brnęły po zalanych wodą mieliznach.
Rozległ się pojedynczy strzał, a potem już wszyscy żołnierze leżeli na ziemi, rozrzuceni wzdłuż brzegu rzeki; partyzanci atakowali ich pangami, tnąc i rąbiąc.
—  Sara — zawołał Craig, gdy dziewczyna dotarła do brzegu. — Zabierz siostry z powrotem do buszu!
Chwyciła spódnicę, poczekała, aż dziewczęta ją miną, i popędziła je przed sobą.
Craig przebiegł przez most. Partyzanci zaczęli już odzierać i okradać zabitych. Robili to ze zręcznością świadczącą o długiej praktyce — najpierw zabierali zegarki, a potem zawartość kieszeni i ładownic.
—  Czy ktoś dostał? — rzucił szybko pytanie.
Ten jeden wystrzał go zaniepokoił, ale nie było ofiar. Dał partyzantom jeszcze dwie minuty na zabranie łupów, a potem wysłał na wzgórze patrol, aby zabezpieczyć się przed ewentualną niespodzianką. Wrócił do martwych Maszona.
—  Pogrzebcie ich! — Poprzedniego popołudnia przygotowali wielki grób, do którego teraz zaciągnęli nagie ciała.
Na boku ciężarówki, tam gdzie zawisł strzelec, widniała krew.
—  Zmyjcie to! — Jeden z partyzantów zaczerpnął w menażkę wodę z rzeki. — I upierzcie te mundury. — Mogły wyschnąć w ciągu godziny albo jeszcze szybciej.
Sara wróciła, zanim uporali się z grzebaniem zabitych. Znów była ubrana.
—  Posłałam dziewczyny z powrotem do wioski. Dobrze znają okolicę. Nic im się nie stanie.
279
—  Świetnie się spisałaś — powiedział Craig i wszedł do kabiny pierwszej ciężarówki. Kluczyki byty w stacyjce.
Partyzanci, którzy zajęH się grzebaniem trupów, wrócili z gęstego buszu; Craig odwołał wartowników. Kierowca wyznaczony do prowadzenia drugiej ciężarówki zapalił silnik, a pozostali weszli do pojazdu. Oba samochody przejechały przez most i z rykiem wtoczyły się na następne wzgórze. Cała akcja zajęła niecałe trzydzieści minut. Dotarli do zwalonego drzewa mhoba-hoba, gdzie Czujny wysiadł i kazał im zjechać z drogi. Craig zaparkował w gąszczu i natychmiast jedna grupa partyzantów przykryła oba pojazdy ściętymi gałęziami, a druga zaczęła je rozładowywać i usuwać blokadę.
Ładunek składał się z dwustufuntowych worków z ciastem kukurydzianym, skrzynek z konserwami mięsnymi, koców, lekarstw, papierosów, amunicji, mydła, cukru, soli — niezwykle cenna zdobycz dla partyzantów. Zabrali wszystko i Craig wiedział, że schowają łup i wrócą po niego, gdy tylko nadarzy się okazja. Były tam też torby zawierające dobytek zabitych żołnierzy, cenne mundury Trzeciej Brygady, a nawet dwa słynne berety w kolorze burgunda. Podczas gdy partyzanci przebierali się w te mundury, Craig sprawdził, która godzina. Było parę minut po piątej.
Zauważył już wcześniej, że radiooperator z obozu Tuti każdego dnia włączał prądnicę i składał swój rutynowy meldunek o siódmej. Sprawdził radio w ciężarówce — piętnaście amperów, wystarczająco dużo, żeby skontaktować się z obozem Tuti, ale za mało, by połączyć się w kwaterą główną w Harare. To przemawiało na ich korzyść.
Wezwał do kabiny Czujnego i Sarę i razem przejrzeli notatki. Sally-Anne miała być nad lotniskiem w Tuti nazajutrz rano o 5.20 i mogła nad nim krążyć do 8.30. Craig przeznaczył trzy godziny na podróż powrotną z obozu Tuti do lotniska przy misji — wziął pod uwagę wszelkie możliwe opóźnienia i nieszczęśliwe zbiegi okoliczności. Najlepiej byłoby, gdyby opuścili obóz o 2.30, ale nie później niż o piątej rano.
To oznaczało, że powinni wyznaczyć godzinę przyjazdu pod bramę obozu na pomoc albo około północy. Pozostałyby im dwie i pół godziny na zabezpieczenie pozycji, zatankowanie benzyny z obozowych zapasów, uwolnienie więźniów, odnalezienie Tungaty i ruszenie w drogę powrotną.
—  W porządku — powiedział Craig — niech teraz każda grupa powtórzy to, co do niej należy. Najpierw ty, Saro...
—  Zabieram dwóch moich ludzi z przecinakami i idziemy prosto do chaty Numer Jeden...
Przydzielił jej dwóch ludzi, ponieważ mogło się okazać, że Tungata jest tak słaby, że nie da rady iść bez pomocy. Chata Numer Jeden leżała z dala od innych, za własnym ogrodzeniem, i najwyraźniej służyła jako najbezpieczniejsza cela. Sara widziała, jak przyprowadzili z niej Tungatę na ich ostatnie spotkanie na placu do musztry.
—  Kiedy go znajdziemy, możemy przyprowadzić go do punktu
280
zbornego przy głównej bramie. Jeśli będzie mógł iść sam, zostawię swoich ludzi, żeby otworzyli pozostałe cele i uwolnili więźniów.
—  Dobrze. — Świetnie to opanowała.
—  Teraz druga grupa.
—  Pięciu ludzi do wieży strażniczej przy ogrodzeniu... — Czujny powtórzył swoje instrukcje.
—  W porządku. — Craig wstał. — Ale wszystko zależy od jednej rzeczy. Mówiłem o tym już z pięćdziesiąt razy, ale powiem jeszcze raz. Musimy opanować radio, zanim zaczną nadawać. Mamy na to jakieś pięć minut od pierwszego strzału: dwie minuty, zanim operator zorientuje się, co się dzieje, dwie minuty, zanim włączy prądnicę i osiągnie odpowiednią moc, i minuta, nim skontaktuje się z kwaterą główną w Harare i przekaże ostrzeżenie. Jeśli mu się uda, będzie po nas. — Spojrzał na zegarek. — Pięć po siódmej, możemy już się odezwać. Gdzie jest ten człowiek, który mówi językiem maszona?
Craig dokładnie poinstruował go, co ma mówić, i z ulgą zorientował się, że mężczyzna jest bystry.
—  Mówię im, że konwój ma opóźnienie. Jedna z ciężarówek zepsuła się, ale będzie zreperowana. Przyjedziemy później niż zwykle, w nocy — powtórzył.
—  Zgadza się.
— A jeśli zaczną się dopytywać, odpowiem: „Wiadomość nie zrozumiana. Przekaz się przerywa i nie daje się odczytać." Powtarzam: „Będziemy późno", i daję znak do wyłączenia.
Craig czekał niespokojnie, gdy partyzant mówił przez radio; słuchał niezrozumiałych odpowiedzi w języku maszona operatora z obozu Tuti, ale nie był w stanie wyczuć w zniekształconym głosie żadnych śladów nieufności czy zaniepokojenia.
Partyzant dał znak do przerwania transmisji i podał mikrofon Craigowi.
—  Mówi, że zrozumiał. Oczekują naszego przyjazdu w nocy.
—  Dobrze. Teraz możemy posihć się i odpocząć.
Craig jednak nie mógł nic zjeść. Czuł mdłości z napięcia przed nadchodzącą nocą i po krwawych scenach na moście. Te pangi, użyte z wyzwoloną nagle nienawiścią, dokonały ohydnych okaleczeń. Wiele razy podczas długiej wojny w buszu był świadkiem śmierci przychodzącej pod okrutną postacią, ale nigdy się do niej nie przyzwyczaił, wciąż przyprawiała go o mdłości.
„Jest bardzo jasno", pomyślał Craig, wyglądając spod płóciennej plandeki pierwszej ciężarówki. Za cztery dni miała być pełnia i księżyc świecił tak wysoko i intensywnie, że rzucał na ziemię ostro zakończone cienie. Ciężarówka kołysała się i podskakiwała na nierównej drodze, wzbijając kurz, który zatykał mu gardło.
281
Nie odważył się jechać w kabinie, nawet z wysmarowaną na czarno twarzą. Dobre oko z łatwością zauważyłoby mistyfikację. Obok kierowcy usadowił się Czujny, ubrany w pełny mundur młodszego oficera z beretem w kolorze burgunda i dystynkcjami. Przy nim siedział mężczyzna znający język maszona, który włożył drugi beret. Ciężkie karabiny maszynowe zostały załadowane i przygotowane do strzału, każdy obsługiwany był przez wybranego partyzanta; ośmiu innych, w złupionych mundurach, jechało nie ukrywając się na zewnątrz budy, a pozostali przycupnęli wraz z Craigiem pod płócienną plandeką.
—  Jak na razie wszystko idzie dobrze — szepnęła Sara.
—  Jak na razie — zgodził się Craig. — Ale ja wolę trudne początki i szczęśliwe zakończenia...
Rozległy się trzy uderzenia w ściankę kabiny za głową Craiga. Był to znak Czujnego, że widać już obóz.
—  No cóż, dotarliśmy na miejsce. — Craig przekręcił się, żeby wyjrzeć przez otwór, który wyciął w budzie.
Zauważył wieże strażnicze obozu, przypominające platformy wiertnicze na tle oświetlonego przez księżyc nieba, i błysk drutu kolczastego. Potem, dość nagle, niebo się rozjaśniło. Latarnie na słupach wzdłuż ogrodzenia zajarzyły się, a następnie rozbłysły silnym białym światłem. Na całym terenie za drutami było jasno jak w południe.
—  Prądnica —jęknął Craig. — Chryste, włączyli prądnicę, żeby nas powitać.
Craig zrobił pierwszy błąd. Zaplanował wszystko zakładając, że będzie się to działo w ciemności i tylko reflektory ciężarówek będą świecić i oślepiać strażników. A jednak, zdał sobie teraz sprawę, zapalenie świateł przez strażników było logiczne i oczywiste — chcieli widzieć konwój i ułatwić rozładunek.
A oni nie mieli drogi odwrotu. Mogli jedynie jechać dalej, w blask latarni, a Craig był bezradny — światła uniemożliwiały mu wyjście spod plandeki, nie mógł nawet porozumieć się z Czujnym, który siedział przed nim w kabinie. Ostro klął na siebie, że nie przewidział takiego rozwoju wypadków, i nie odrywał oczu od otworu.
Strażnicy nie otwierali bram; przy ścianie wartowni stał ciężki karabin maszynowy otoczony workami z piaskiem i Craig zobaczył, że jego lufa obraca się powoli tak, żeby mieć ich na muszce. Pojawił się dyżurujący oddział — podoficer i czterech żołnierzy, którzy ustawili się w szeregu przed wartownią.
Kiedy pierwsza ciężarówka podjechała do bramy, stanął przed nią sierżant i podniósł rękę. Gdy samochód się zatrzymał, mężczyzna podszedł do bocznego okna, spytał o coś w języku maszona, a partyzant w berecie płynnie mu odpowiedział. Natychmiast zmienił się ton, jakim przemawiał sierżant, widocznie odpowiedź była niewłaściwa. Podniósł głos, który stał się napastliwy i ostry. Stał poza ograniczonym polem widzenia Craiga, ale
282
T
ten zobaczył reakcję uzbrojonej straży. Żołnierze zdejmowali broń z ramion i zaczęli okrążać ciężarówkę, bluff skończył się, zanim zdążył się rozpocząć.
Craig poklepał w nogę stojącego nad nim umundurowanego partyzanta. Był to umówiony sygnał — partyzant rzucił granat, który trzymał w prawej ręce już z wyciągniętą zawleczką. Poszybował wysoko leniwą parabolą i spadł dokładnie w gniazdo karabinu maszynowego.
W tej samej chwili Craig powiedział cicho do mężczyzn po jego obu stronach:
—  Zabijcie ich.
Wepchnęli wyloty luf kałasznikowów w zrobione w plandece otwory do strzelania, a cel znajdował się niecałe dziesięć kroków od nich. Seria uderzyła w nieprzygotowanych żołnierzy, zanim zdążyli podnieść broń. Sierżant ruszył w stronę drzwi wartowni, ale z kabiny wychylił się Czujny i strzelił mu dwa razy w plecy z tokariewa.
Gdy sierżant upadł jak długi na ziemię, granat wybuchł za workami z piaskiem i lufa karabinu maszynowego wycelowała w niebo, ponieważ ukryty strzelec został rozerwany przez odłamek.
— Jedź! — Craig wepchnął głowę i ramiona w otwór w plandece i wrzasnął na kierowcę przez otwarte okno kabiny: — Rozwal bramę!
Zaryczał potężny dieselowski silnik toyoty i ciężarówka nagle ruszyła. Rozległ się rozdzierający trzask, pojazd podskoczył i zatrząsł się, zatrzymał się na chwilę, a potem wjechał z rykiem na oświetlony teren, ciągnąc za sobą splątany drut kolczasty i kawałki drewna z bramy.
Craig wdrapał się na kabinę obok strzelca obsługującego karabin maszynowy.
—  W lewo... — Skierował lufę na stojący przy bramie budynek koszarowy ze słomy i cegieł suszonych na słońcu. Strzelec posłał długą serię w grupkę półnagich żołnierzy, którzy wysypali się z frontowych drzwi.
—  Wieża po prawej.
Strzelali do nich dwaj strażnicy z wieży. Kule świszczały i trzaskały wokół ich głów jak uderzenia bata na bydło. Strzelec obrócił lufę karabinu i podniósł ją—pas z amunicją znikał w klekoczącym zamku, a po drugiej stronie wypadał lśniący strumień pustych łusek. Odłamki drewna i szkła spadły ze ścian i okien wieży, a huraganowy ogień uderzył w obu strażników i rzucił nimi do tyłu.
—  Przed nami chata Numer Jeden — Craig krzyknął do Sary. Dziewczyna i jej dwaj partyzanci siedzieli ukryci przy tylnych
drzwiach, a kiedy toyota zwolniła, wyskoczyli z niej i pobiegli dalej. Sara miała ze sobą nożyce do metalu; dwaj partyzanci biegli przed nią klucząc, robiąc uniki i strzelając z biodra.
. Craig przesunął się po ścianie ciężarówki na stopień przy drzwiach i złapał się mocno kabiny.
— Jedź do pagórka—krzyknął do kierowcy. — Musimy zająć radio! Ufortyfikowany pagórek leżał wprost przed nimi, ale żeby dotrzeć do
283
jego stóp, musieli przejechać szeroki, jasno oświetlony plac do musztry z wapnowanym murem po drugiej stronie.
Craig zerknął za siebie. Sara i jej mały oddział dotarli do chaty i próbowali przeciąć drut. Szybko sobie z tym poradzili i zniknęU w budynku.
Poszukał wzrokiem drugiej ciężarówki. Jechała wzdłuż ogrodzenia, po jego wewnętrznej stronie; zatrzymywała się przy każdej wieży strażniczej i zalewała ją ciężkim ogniem z karabinu maszynowego. Załatwili już cztery wieże, zostały tylko dwie.
Jasne błyski towarzyszące eksplozjom granatów przyciągnęły jego uwagę do koszarów graniczących z głównym skupiskiem chat dla więźniów. Druga ciężarówka zostawiła grupę partyzantów, którzy mieli je zaatakować. Craig widział, jak kryją się pod parapetami budynku i wrzucają granaty przez okna, gdy wybuchały, ruszali naprzód, oświetleni jak ćmy przy lampie, w stronę głównego skupiska więziennych chat.
W ciągu kilku minut zapanowali nad całym obozem. Unieszkodliwili wieże, zniszczyli wartownię i oba koszarowe bloki — zdobyli wszystko. Craig poczuł falę triumfu, a potem spojrzał przed siebie, przez plac do musztry, na pagórek. Wszystko oprócz pagórka — a kiedy to pomyślał, z obłożonej workami z piaskiem górnej partii skalistego wzgórza wyciągnął się w jego stronę biały ślad pocisku smugowego. Wyglądał jak sznur jasnych, białych, ognistych paciorków, najpierw zbliżający się dość wolno, a potem dziwnie przyspieszający i nagle wokół nich wzbił się piach, rozległ się świst i zgrzytliwy odgłos kuli wbijającej się w metalową maskę pędzącej ciężarówki.
Pojazd skręcił gwałtownie, a Craig krzyknął do kierowcy, który desperacko uczepił się lusterka:
— Jedź dalej! Musimy zająć radio!
Kierowca walczył z szarpiącą i podskakującą kierownicą; przód ciężarówki znów skierował się w stronę pagórka, w chwili gdy trafiła w nią druga seria z karabinu maszynowego. Przednia szyba eksplodowała i rozpadła się na diamentowe kawałeczki, a kierowcę rzuciło o drzwi kabiny — miał przestrzeloną pierś. Ciężarówka zwolniła, gdy jego stopa ześlizgnęła się z pedału gazu.
Craig złapał za klamkę i gwałtownie otworzył drzwi. Gało kierowcy zjechało z siedzenia i wypadło na ziemię. Craig wskoczył na jego miejsce i z całej siły nadepnął na gaz. Ciężarówka znów ruszyła naprzód.
Siedzący obok Craiga Czujny strzelał z kałasznikowa przez ziejący otwór po szybie, a nad nimi ciężki karabin maszynowy odpowiadał ogłuszającym klekotem na ogień z pagórka. Strumienie strzałów wydawały się spotykać i mieszać w powietrzu nad nagą ziemią placu do musztry i wtedy Craig zauważył coś jeszcze.
Z jednego z otworów strzelniczych w obłożonych workami ścianach u stóp wzgórza wyleciała w ich stronę lekko świecąca czarna plamka
284
wielkości ananasa. Od razu wiedział, co to jest, ale nie miał nawet czasu krzyknąć ostrzegawczo: uderzył w nich pocisk rakietowy z RPG-7.
Trafił nisko w przód ciężarówki, to ich ocaliło — główne uderzenie zostało przyjęte przez solidny blok silnika, ale mimo wszystko oderwało przód ciężarówki i zatrzymało ją, jakby wpadła nagle na ścianę z syderytu. Toyota przekoziołkowała nad zniszczoną przednią osią, wyrzucając Craiga przez otwarte drzwi kabiny.
Podniósł się na kolana i wtedy stał się celem dla karabinu maszynowego na wzgórzu. Strumień kul obsypał go gradem twardych odłamków suchej gliny z powierzchni placu, więc znów upadł na płask.
Wokół zniszczonej ciężarówki leżeli oszołomieni i ranni partyzanci; jeden z nich tkwił pod samochodem z miednicą i nogami zmiażdżonymi przez stalową ścianę i wył z bólu jak zwierzę złapane w sidła.
—  Dalej — krzyknął Craig w sindebele. — Do muru, biegnijcie do muru.
Podskoczył i zaczął biec. Wapnowany mur do egzekucji był po ich prawej stronie, odległy o jakieś siedemnaście metrów. Garstka ludzi usłyszała krzyk Craiga i pobiegła za nim.
Ścigały ich salwy z karabinu maszynowego; świst kul wokół jego głowy sprawiał, że Craig zataczał się jak pijany, ale trzymał się w dzielnie. Biegnący tuż przed nim mężczyzna dostał w obie nogi i upadł. Gdy Craig go mijał, ten obrócił się na plecy i rzucił mu swojego kałasznikowa.
—  Bierz, Kuphela. Ja już jestem martwy.
Craig złapał karabin w locie, nie zwalniając kroku.
—  Jesteś prawdziwym mężczyzną — zawołał do powalonego partyzanta i pobiegł dalej. Czujny dotarł już do dającego schronienie muru, ale strzelec na pagórku celował teraz w Craiga — wzbijał zasłony piachu i kawałków gliny przeznaczonymi dla niego strumieniami kul.
Craig ruszył w stronę końca muru. Pocisk przeleciał tuż obok niego. Craig dał susa do przodu i uderzył w mur, leżał ze splątanymi kończynami, próbując złapać oddech. Tylko Czujnemu- i dwóm innym partyzantom udało się dotrzeć do muru — pozostali leżeli martwi w ciężarówce albo powyginani na otwartej przestrzeni między samochodem a ścianą.
—  Musimy zdobyć tę broń — wysapał, a Czujny posłał mu krzywy uśmiech.
—  Dobra, Kuphela, ruszaj, popatrzymy z wielkim zainteresowaniem. Następny pocisk z RPG uderzył w mur, ogłuszając ich i okrywając
cienką mgiełką białego piachu.
Craig przetoczył się na bok i sprawdził kałasznikowa. Miał pełny magazynek. Czujny podał mu jeszcze jeden z plecaka na ramieniu. Craig miął też przy pasku pistolet Tokariewa, a w zapiętych kieszeniach na piersi dwa ostatnie granaty.
Rzucił jeszcze jedno szybkie spojrzenie za róg muru i w jednej chwili seria z karabinu maszynowego uderzyła ze zgrzytem w cegły nad jego
285
głową. Cofnął się. Do podnóża pagórka było niecałe sto metrów, ale równie dobrze mogło to być sto kilometrów. Utkwili tu na dobre, a strzelec na wzgórzu panował nad całym obozem. Nikt nie mógł poruszyć się w świetle lamp, nie ściągając na siebie jednocześnie ognia albo pocisku z wyrzutni RPG.
Craig z niepokojem poszukał wzrokiem drugiej ciężarówki, ale jej kierowca pewnie był na tyle przytomny, żeby zaparkować za jednym z budynków, jak tylko zaczął się ostrzał z RPG. Nie było śladu żadnego z pozostałych partyzantów, wszyscy gdzieś się ukryli, ale i tak ponieśli już zbyt dużo ofiar.
—  To nie może się tak skończyć... — Craiga zżerało poczucie zawodu i bezradności. — Musimy zdobyć tę broń!
Strzelec na wzgórzu, nie mając celu, zaprzestał ognia — i nagle w ciszy Craig usłyszał śpiew, początkowo niewyraźny, złożony z kilku głosów, później coraz głośniejszy i mocniejszy:
Czemu szlochacie, wdowy znad Shangani Gdy trójnogie karabiny śmieją się głośno?
Potem stara pieśń bojowa wybuchła jak grzmot w ciszy, wyrzucona z setek gardeł.
Czemu płaczecie, synkowie Kretów, Kiedy wasi ojcowie wykonali rozkaz króla?
Z chat więziennych nadchodzili oni, nieregularna armia nagich postaci; niektórzy chwiali się ze słabości, inni biegli równo; nieśli ze sobą kamienie, cegły i pale wyrwane z dachów ich więzień. Kilku, bardzo niewielu, podniosło karabiny zabitych strażników, ale wszyscy śpiewali buntowniczo, szarżując na wzgórze i karabin maszynowy.
—  Chryste! — szepnął Craig. — To będzie masakra.
W pierwszej linii tłumu, wywijając kałasznikowem, szła wysoka, wychudzona postać wyglądająca jak koścista karykatura samej śmierci i wokół niej zbierała się armia głodomorów i więziennych śmieci. Craig wszędzie rozpoznałby Tungatę Zebiwe, nawet w takim stanie.
—  Sam, wracaj! — krzyknął używając imienia, pod którym znał swego przyjaciela, ale Tungata nie zważając na nic szedł dalej. Stojący obok Craiga Czujny powiedział flegmatycznie:
—  Kiedy zaczną w nich strzelać, to będzie nasza ostatnia szansa.
—  Tak, przygotujcie się — odparł Craig.
Czujny miał rację. Nie mogą pozwolić, żeby ich towarzysze zginęli na próżno. Kiedy to mówił, rozległy się strzały z karabinu maszynowego.
—  Stój! — Craig złapał Czujnego za ramię. — Niedługo będą musieli zmienić pasy.
286
I czekając, aż karabin wystrzela swój pierwszy pas, patrzył, jakie straszne robił spustoszenia w tłumie uwolnionych więźniów.
Strumień pocisków smugowych wydawał się ich zmiatać jak miotacz ognia, ale gdy padła pierwsza linia, mężczyźni z drugiej zapełnili luki i Tungata Zebiwe wciąż szedł dalej, wyprzedzając swoich towarzyszy, strzelając w biegu z kałasznikowa — strzelec na szczycie wzgórza zauważył go i skierował na niego lufę, tak że Tungatę pochłonęła chmura piachu, ale jakimś cudem pozostał nietknięty. Nagle karabin maszynowy zamilkł.
—  Karabin jest pusty! — krzyknął Craig. — Naprzód!
Ruszyli jak sprinterzy, a otwarta przestrzeń wydawała się rozciągać przed Craigiem do krańców ziemi.
Następna rakieta zajączała nad ich głowami i Craig pochylił się w biegu, ale wystrzelony w panice pocisk leciał wysoko. Przeleciał nad placem do musztry i uderzył w olbrzymi srebrny zbiornik z paliwem przy koszarach strażników. Paliwo wybuchło, wydając syczący dźwięk. Płomienie wystrzeliły sześćdziesiąt metrów w górę; Craig poczuł, jak owiewa go gorący pęd powierza, ale biegł i strzelał dalej.
Powoli zostawał w tyle za Czujnym i pozostałymi partyzantami, chora noga dawała mu się już mocno we znaki. Biegnąc liczył w myślach. Dobry żołnierz mógł potrzebować dziesięciu sekund na zamianę pojemników z amunicją i załadowanie karabinu. Spod osłaniającego muru wyruszyli przed siedmioma sekundami, osiem, dziewięć, dziesięć — teraz! A do bezpiecznego miejsca brakowało im jeszcze dwudziestu kroków.
Czujny dotarł do fortyfikacji z worków z piaskiem, wdrapał się na nie i zeskoczył.
Wtedy coś uderzyło Craiga .niczym młot kowalski i rzuciło go gwałtownie na ziemię; wokół niego latały kule. Przetoczył się na brzuch i znów podniósł do biegu; strzelec, który zauważył wcześniej, że upadł, przesunął ogień z powrotem na atakującą ciżbę uwolnionych więźniów.
Trafiony, ale nie ranny, Craig biegł jednak dalej — zrozumiał, że dostał w nogę, w sztuczną nogę. Chciało.mu się śmiać, takie to było śmieszne i taki był przerażony.
„Możecie mi to zrobić tylko raz", pomyślał i wreszcie dotarł do podnóża pagórka. Podskoczył, oparł się jedną ręką o parapet z worków z piaskiem i przerzucił ciężar ciała na drugą stronę. Opadł na wąską, opuszczoną platformę strzelniczą.
„Radio — skoncentrował na tym całą wolę — muszę dotrzeć do radia." I zeskoczył do okopu, którym pobiegł aż do zakrętu. Usłyszał odgłosy walki i krzyk, a kiedy wyszedł zza rogu, Czujny podnosił się znad ciała żołnierza Trzeciej Brygady, który obsługiwał RPG.
^ — Biegnij do karabinu — rozkazał Craig. — Ja zajmę się radiostacją. . 'Wspiął się na przejście z worków i minął ziemiankę, w której zakwaterowano go w czasie pobytu w obozie.
— A teraz pierwsze po lewej...
287
Rzucił się do wejścia, odpychając na bok zasłonę z juty i usłyszał radiooperatora, który krzyczał jak szalony w swojej ziemiance na końcu wykopu. Craig pomknął wzdłuż wąskiego przejścia i zatrzymał się w drzwiach.
Za późno! Żołądek skręcił mu się z rozpaczy. Radiooperator, ubrany tylko w podkoszulek i slipy, siedział zgarbiony nad radiem na ławce przy ścianie w głębi ziemianki. Obiema rękami trzymał mikrofon przy ustach i wykrzykiwał do niego po angielsku ostrzeżenie; powtórzył je po raz trzeci, i wtedy z głośnika rozległo się potwierdzenie odbioru, także w czystej angielszczyźnie.
—  Wiadomość odebrana i zrozumiana — mówił głos operatora % kwatery głównej Trzeciej Brygady w Harare. — Trzymajcie się! Natychmiast przyślemy wam posiłki...
Craig wystrzelił z kałasznikowa długą serię — kule wbiły się w radio, rozbijając obudowę i wydzierając z niej lśniące sploty drutów. Nie uzbrojony radiooperator upuścił mikrofon, skulił się przy ścianie obłożonej vvorkami z piaskiem i spojrzał na Craiga rozszerzonymi oczami, bełkocząc 26 strachu. Craig wycelował w niego kałasznikowa, ale strzelić nie mógł.
I nagle w korytarzu za nim rozległa się seria wystrzałów i uderzające ]cule przybiły radiooperatora do ściany. Po chwili osunął się bezwładnie na ziemię.
—  Zawsze byłeś za miękki, Pupho — powiedział głęboki głos za Craigiem, a ten odwrócił się i spojrzał na wychudzoną, nagą postać, znacznie od niego wyższą, na pooraną szramami i wysuszoną twarz, vv ciemne sokole oczy.
—  Sam! — wyszeptał Craig. — Na Boga, dobrze cię znowu widzieć.
Piewsza ciężarówka cały przód miała zniszczony pociskiem RPG, podczas gdy tylne koła drugiej zostały uszkodzone ogniem z ciężkiego karabinu maszynowego. Kontrolki paliwa obu samochodów sygnalizowały, je zbiorniki są puste.
W krótkich słowach Craig wyjaśnił Tungacie plan opuszczenia kraju.
—  Ostateczny termin to godzina ósma. Jeśli do tej pory nie uda nam się wrócić na lotnisko, będziemy musieli iść na piechotę.
—  Do lotniska jest pięćdziesiąt kilometrów — zastanawiał się Tungata. — Nie ma tu innego samochodu. Fungabera zabrał landrovera, kiedy wyjechał dwa dni temu.
—  Mogę wziąć tylne koła ze zniszczonej ciężarówki, ale paliwo! Sam, potrzebujemy paliwa.
Obaj spojrzeli w stronę płonącego zbiornika. Płomienie wciąż wznosiły się wysoko w nocne niebo i chmury gęstego, czarnego dymu toczyły się nad placem do musztry. W świetle płomieni martwi mężczyźni leżeli pokotem tam, gdzie skosił ich karabin maszynowy, ale nie przeżył także
żaden ze strażników. Wszyscy zostali rozerwani na kawałki i pobici na krwawą papkę przez swoich więźniów. Craig zastanowił się, ilu ludzi zginęło, i zląkł się odpowiedzi —przecież osobiście odpowiadał za śmierć każdego z nich.
Tungata obserwował go. Był teraz ubrany w różne części garderoby, zabrane na chybił trafił z szafek w koszarach; większość z nich była za mała na jego olbrzymią postać. Więzienny fetor wciąż otaczał go jak płaszcz.
—  Zawsze taki byłeś — przemówił łagodnie Tungata — po nieprzyjemnym zadaniu. Pamiętam wybijanie nadwyżek słoni, nie jadłeś potem przez kilka dni.
—  Odprowadzę paliwo z jednego zbiornika do drugiego — powiedział szybko Craig. Zapomniał już, jaki Tungata był spostrzegawczy. Zauważył jego wyrzuty sumienia. — I każę im zacząć zmieniać koła. Ale musisz dla nas znaleźć paliwo, Sam! Musisz! — Craig odwrócił się i pokuśtykał w stronę najbliższej ciężarówki, zadowolony, że może w ten sposób uciec przez przenikliwym wzrokiem Tungaty.
Czekał na niego Czujny.
—  Straciliśmy czternastu ludzi, Kuphela — powiedział.
—  Przykro mi.
Boże! Co za banalna formułka.
—  I tak kiedyś musieliby umrzeć. — Partyzant wzruszył ramionami.— Co teraz zrobimy?
W skrzyniach z narzędziami obu ciężarówek były ciężkie klucze do kół, poza tym mieli wystarczająco dużo ludzi, by podnieść tył wozu i na czas pracy podeprzeć go drewnianymi klinami. Craig nadzorując wymianę tylnej osi i kół, podwinął nogawkę i jodpiął sztuczną nogę. Kula z karabinu przebiła się przez aluminiową goleń, pozostawiając w łydce poszarpany otwór wylotowy, ale kostka ze stawem była nienaruszona. Młotkiem ze skrzyni z narzędziami wklepał równo z powrotem ostre płatki metalu i znowu przypiął nogę.
—  No, tylko wytrzymaj jeszcze trochę-— powiedział jej stanowczo, poklepał czule i zabrał klucz od Czujnego, który już odkręcił dwie śruby tylnego koła ciężarówki.
Godzinę później Tungata zjawił się w miejscu, gdzie Craig i jego brygada opuszczali ciężarówkę na tylną oś, poskładaną z części drugiego pojazdu. Craig do łokci był czarny od gęstego smaru. Sara biegła, by dotrzymać kroku Tungacie. Przy nim wydawała się szczupła i dziewczęca mimo karabinu, który niosła.
—  Nie ma paliwa — powiedział Tungata. — Przeszukaliśmy obóz.
—  Mamy chyba piętnaście litrów.—Craig wyprostował się i rękawem koszuli starł pot z twarzy. Pobrudził sobie smarem policzek. — Możemy na nim przejechać trzydzieści pięć kilometrów. Jeśli będziemy mieli szczęście. — Spojrzał na zegarek. — Trzecia! Kiedy ten czas minął? Sally-Anne przyleci za niewiele ponad dwie godziny. Nie zdążymy...
19 — Łunput poluje w ticmsoid
—  Craig, Sara powiedziała mi, co dla mnie zrobiłeś, powiedziała
0 ryzyku, o planach, o wszystkim... — powiedział cicho Tungata.
—  Nie mamy na to teraz czasu, Sam.
—  Tak — zgodził się. — Muszę przemówić do moich ludzi, potem możemy jechać.
Więźniowie, którzy przeżyli masakrę na placu do musztry, zebrali się wokół Tungaty, który stanął na masce ciężarówki. Twarze mieli zwrócone do góry, w jego stronę, oświetlone surowym blaskiem latarni.
—  Muszę was opuścić — powiedział Tungata i rozległy się pomruki niezadowolenia — ale zostanie z wami mój duch, będzie z wami do dnia, kiedy powrócę. A przysięgam na brodę mojego ojca i mleko, które piłem z piersi matki, że do was wrócę.
—  Baba! — wołali do niego. — Jesteś naszym ojcem.
—  Maszońscy kanka bardzo szybko tu się pojawią. Musicie iść do buszu, zabrać ze sobą całą broń i jedzenie, jakie uda wam się znaleźć, i iść z tymi ludźmi. — Wskazał małą grupkę partyzantów zebranych wokół towarzysza Czujnego. — Oni zaprowadzą was w bezpieczne miejsce i tam poczekacie, aż wrócę na tyle silny, żeby poprowadzić was ku szczęśliwej przyszłości. — Tungata wyciągnął ręce jak do błogosławieństwa. — Idźcie w pokoju, przyjaciele!
Wyciągali do niego ramiona, niektórzy płakali jak dzieci. Potem, małymi grupami, zaczęli oddalać się w kierunku bramy obozu i kryjącej się za nią ciemności.
Towarzysz Czujny ociągał się z odejściem. Podszedł do Craiga
1 uśmiechnął się tym swoim zimnym, białym uśmiechem wilka.
—  Chociaż byłeś na pierwszej linii walki, nie zabiłeś ani jednego Maszony, ani tu, ani na moście — powiedział. — Dlaczego, Kuphela?
—  Zabijanie zostawiam wam — odpowiedział mu Craig. — Jesteście w tym lepsi ode mnie.
—  Jesteś dziwnym człowiekiem, pisarzu książek — ale jesteśmy ci wdzięczni. Jeśli będę żył wystarczająco długo, z dumą będę opowiadał swoim wnukom o rzeczach, których dziś dokonaliśmy.
—  Do widzenia, przyjacielu — powiedział Craig i uścisnęli sobie ręce podwójnym uściskiem dłoni, nadgarstka i znów dłoni, który był pozdrowieniem o głębokim znaczeniu. Potem Czujny odwrócił się, odbiegł z karabinem w opuszczonej ręce i połknęła go noc. Wszyscy troje, Craig, Tungata i Sara, stali przy kabinie ciężarówki, nie mogąc wykrztusić słowa.
Pierwszy odezwał się Craig:
—  Sam, słyszałeś, jak radiooperator rozmawiał z kwaterą główną. Wiesz, że Fungabera na pewno już wysłał posiłki. Czy między obozem a Harare są jacyś żołnierze?
—  Nie sądzę. — Tungata pokręcił głową. — Kilku ludzi w Karoi, ale to za mało, żeby odpowiedzieć na taki atak.
—  W porządku, powiedzmy, że zebranie i wysłanie odpowiedniego
290
oddziału zajęło im godzinę. Dotarcie do Tuti zajmie im następne pięć godzin... — Spojrzał dla upewnienia się na Tungatę, a ten kiwnął głową.
—  Uderzą na misję około szóstej, a Sally-Anne powinna być nad lotniskiem o piątej. Będą blisko, szczególnie jeśli ostatnie kilka kilometrów będziemy musieli przejść pieszo. Ruszajmy!
Gdy Matabele wspinali się do kabiny, Craig rozejrzał się po raz ostatni po zniszczonym obozie. Płomienie przygasły, ale dym unosił się nad opustoszałymi chatami i placem do musztry, na którym leżeli zabici. Scenę wciąż jasno oświetlały latarnie.
—  Latarnie... — powiedział na głos Craig.
Niepokoiło go coś związanego z latarniami. Prądnica? Tak, to o nią chodziło — musiał pomyśleć o czymś związanym z prądnicą.
—  Właśnie! — szepnął głośno i wskoczył do kabiny. — Sam, prądnica...
Zapalił silnik i z warkotem wykręcił ciężarówką. Siłownia znajdowała się z tyłu wzgórza, była częścią głównego kompleksu chronionego workami z piaskiem i fortyfikacjami na wzniesieniu nad nią. Craig zatrzymał ciężarówkę przy schodkach prowadzących w dół do siłowni, zbiegł po nich i wpadł do pomieszczenia.
Prądnicą był dwudziestopięciokilowatowy lister, zielona, duża i niska maszyna, a jej zbiornik na paliwo wisiał nad nią, przymocowany do ściany stalowymi sworzniami. Craig poklepał ściankę zbiornika, a ten wydał pocieszający, głuchy dźwięk.
—  Pełny! — ryknął Craig. — Czterdzieści galonów, nareszcie!
Droga wiła się jak pyton, a ciężarówka ze zbiornikiem na paliwo pełnym po brzegi była ciężka i niezdarna na zakrętach. Craig musiał obiema rękami przekręcać kierownicę. Podjazdy były strome i prędkość spadała do tempa marszu, gdy Craig zmieniał biegi. Potem zjeżdżali z drugiej strony wzgórza niebezpiecznie szybko; pusta ciężarówka podrzucała nimi niemiłosiernie, gdy wpadali na głębokie koleiny.
Mało brakowało, a Craig nie trafiłby na groblę przy moście; wisieli już przechyleni nad zboczem, którego krawędź kruszyła się pod wielkimi, podwójnymi tylnymi kołami, zanim kierowca cofnął samochód i przejechali z turkotem po wąskim, drewnianym moście.
—  Godzina? — spytał Craig, a Sara spojrzała na zegarek w świetle lampek tablicy rozdzielczej.
—  Czwarta pięćdziesiąt trzy.
Craig oderwał na chwilę wzrok od jasnego tunelu świateł reflektorów i po raz pierwszy zauważył sylwetki drzew na tle rozjaśniającego się nieba. Na szczycie wzgórza zjechał na pobocze i włączył radio. Powoli zmieniał kanały, szukając wiadomości o ruchach wojsk, ale było słychać jedynie szum.
291
— Jeśli są w zasięgu fal radiowych, nie puszczają pary z ust. Wyłączył odbiornik i znów wjechał na drogę, po raz kolejny zdumiony
szybkością, z jaką nadchodzi afrykański świt. Poniżej, w dolinie, krajobraz wyłaniał się z uciekającej nocy; rozciągała się pod nimi wielka, ciemna, leśna równina prowadząca od stóp wzniesień do misji.
—  Szesnaście kilometrów — powiedział Tungata.
— Jeszcze pół godziny — odrzekł Craig i sprowadził ryczącą toyotę w dół po ostatnich wzgórzach. Zanim dotarli do równiny, zrobiło się na tyle jasno, że mógł wyłączyć reflektory. — Nie ma sensu zwracać na siebie uwagi.
Nagle wyprostował się, zaniepokojony zmianą w rytmie silnika, który był teraz głośniejszy i bardziej zgrzytliwy.
—  O Boże, tylko nie to, nie teraz — szepnął, a potem zdał sobie sprawę, że słyszy nie odgłos toyoty, ale innego silnika, znajdującego się za ciężarówką. Brzmiał coraz głośniej, bliżej, coraz wyraźniej. Opuścił szybę i wystawił głowę na chłodny pęd wiatru.
Leciała za nimi Cessna Sally-Anne, zaledwie piętnaście metrów nad ziemią; połyskiwała na niebiesko i srebrno w pierwszych promieniach słońca.
Craig krzyknął z radości i zaczął gwałtownie machać ręką.
Cessna szybko zrównała się z nimi. Z kokpitu patrzyła na niego ukochana twarz Sally-Anne. Dziewczyna miała na głowie różowy szal. Śmiała się, bo rozpoznała Craiga, pomachała do niego i powiedziała bezgłośnie: „Daj gazu!" Potem minęła ich z hukiem, wzledała wyżej, kiwając skrzydłami Cessny z boku na bok, i skierowała się w stronę lotniska.
Wypadli z lasu i pędzili przez pola kukurydzy otaczające malutką wioskę przy misji. Blaszane dachy kościoła i szkoły błyszczały w świetle wschodzącego słońca. Z chat przy drodze wyszło kilku zaspanych wieśniaków, którzy drapiąc się i ziewając patrzyli na ciężarówkę.
Craig zwolnił, a Sara krzyczała przez okno:
—  Żołnierze idą! Będą kłopoty! Ostrzeżcie wszystkich! Idźcie do buszu! Ukryjcie się!
Do tej pory Craig nie sięgnął myślą tak daleko. Odwet Trzeciej Brygady na miejscowej ludności na pewno będzie przerażający. Przyspieszył, przejechał przez wioskę i do lotniska został im już tylko kilometr; widzieli, jak na końcu pasa powiewa podniszczony rękaw wskazujący kierunek wiatru. Cessna krążyła coraz niżej nad nimi. Craig zobaczył, że Sally-Anne opuściła podwozie i zaczęła ostatnie podejście do lądowania.
—  Spójrz! — krzyknął ochryple Tungata.
Z ich lewej strony nadlatywał z rykiem inny samolot, poruszający się nisko i szybko, dużo większa maszyna o podwójnym silniku. Craig od razu ją rozpoznał.
Była to stara transportowa Dakota, weteran wojny pustynnej w Afryce
292
T
Pomocnej i wojny w buszu w Rodezji. Pomalowana była szarą, antyod-blaskową i maskującą farbą i zdobiły ją okrągłe oznakowania Sił Powietrznych Zimbabwe. Główny luk tuż za skrzydłem był otwarty i wychylali się z niego mężczyźni. Byli ubrani w maskujące mundury polowe i hehny. Widać też było duże tobołki spadochronów. W luku stało dwóch żołnierzy, ale reszta tłoczyła się tuż za nimi.
—  Spadochroniarze! — krzyknął Craig.
Dakota zleciała stromo w ich kierunku i przeleciała tak nisko, że pęd powietrza ze śmigieł wzburzył kukurydzę rosnącą obok na polu. Gdy samolot ich mijał, Craig i Tungata jednocześnie rozpoznali jednego z mężczyzn w luku.
—  Fungabera! — rzucił przez zaciśnięte zęby Tungata. — To on! Natychmiast otworzył drzwi i wdrapał się na kabinę do karabinu
maszynowego. Mimo osłabienia poszło mu to tak szybko, że dotarł do broni, wycelował z niej i wystrzelił długą serię, póki jeszcze Dakota była w jego zasięgu. Pociski przeleciały pod lewym skrzydłem samolotu, wystarczająco blisko, by zaniepokoić pilota i zmusić go do wykonania krótkiego skrętu w górę.
—  Wznoszą się na wysokość zrzutu! — krzyknął Craig. Fungabera na pewno zauważył i rozpoznał niebiesko-srebrną Cessnę.
Domyślił się, że chcą uciec tym samolotem i że ciężarówka jedzie na lotnisko na spotkanie z nim. Szybciej mógł użyć spadochroniarzy zrzucając ich, niż lądując. Miał zamiar dzięki nim opanować lotnisko, zanim Cessna zdążyłaby odlecieć. Bezpieczną wysokością zrzutu było trzysta metrów, ale to byli spadochroniarze wysokiej klasy. Dakota wyrównała lot na stu pięćdziesięciu metrach, jak ocenił. Craig, i zrzut miał się odbyć wzdłuż długości pasa.
Cessna zbliżała się właśnie zza ogrodzenia po drugiej stronie lotniska. Sally-Anne właśnie wylądowała i jechała prędko w kierunku pędzącej toyoty.
Nad pasem z lecącej ociężale Dakoty wypadła mała figurka mężczyzny i niemal natychmiast otworzył się zielony jedwab spadochronu. W jego ślady poszedł sznur następnych żołnierzy i niebo zapełniło się lasem złowieszczych grzybów, trująco zielonych i kołyszących się lekko na porannym wietrze, ale opadających w kierunku brązowej, spieczonej darni lotniska.
Cessna dotarła do końca pasa i zakręciła ostro o sto osiemdziesiąt stopni. Dopiero wtedy Craig zdał sobie sprawę, że Sally-Anne była dość przewidująca, żeby ocenić niebezpieczeństwo i konieczność pośpiechu, i że wylądowała przy tylnym wietrze, przyjmując ryzyko większej prędkości i dłuższego przejazdu, żeby tylko móc natychmiast wystartować z wiatrem przy pełnym obciążeniu i ataku spadochroniarzy.
Siedzący na kabinie Tungata strzelał w niebo odmierzonymi, kontrolowanymi seriami, mając nadzieję raczej przestraszyć spadających
293
żołnierzy niż ich zabić. Człowiek wiszący na kołyszących się linkach spadochronu jest celem niemal nie do trafienia.
Sally-Anne wychylała się z otwartych drzwi kokpitu krzycząc i machając do nich, silnik pracował już na pełnej mocy, powstrzymywała więc Cessnę hamulcami. Podskoczyli na poboczu drogi startowej i Craig skręcił z poślizgiem i piskiem hamulców, zatrzymując samochód tak, żeby zasłonić samolot i drogę, którą musieli do niego przebiec.
—  Wysiadaj — wrzasnął na Sarę, a ta zeskoczyła i pobiegła do samolotu. Sally-Anne chwyciła ją za ramię i pomogła jej podciągnąć się na tylne siedzenie.
Na kabinie Tungata wystrzelił ostatnią serię z karabinu maszynowego. Pierwsi trzej żołnierze byli już na ziemi, ich zielone spadochrony toczył powoli lekki wiatr, a kule Tungaty wzbijały między nimi chmury kurzu. Craig zobaczył, że jeden ze spadochroniarzy upadł i linki zaczęły go ciągnąć. Craig złapał kałasznikowa i zapasową torbę amunicji i krzyknął:
—  Chodźmy, Sam. Chodźmy!
Pobiegli do Cessny, a Tungata, słaby i chory, upadł przy schodkach; Craig musiał go podnieść i podsadzić.
Sally-Anne zwolniła hamulce, zanim Tungata znalazł się na pokładzie, i Craig biegł obok Cessny, gdy ta nabierała szybkości. Tungata opadł na tylne siedzenie obok Sary, a Craig podskoczył i złapał się luku. Mimo że przeszkadzał mu kałasznikow i torba, podciągnął się na przednie siedzenie obok Sally-Anne.
—  Zamknij drzwi! — krzyknęła Sally-Anne nie patrząc na niego, skoncentrowana na pasie przed nimi. Zwisający pas od siedzenia utkwił w drzwiach i Craig walczył z nim, gdy osiągali prędkość startową. Udało mu się go wyplątać i zatrzasnąć drzwi. Gdy spojrzał przed siebie, zobaczył spadochroniarzy pędzących ze skraju pasa, aby przeciąć drogę samolotowi.
Nie potrzeba było lśniącej generalskiej gwiazdy na hełmie, żeby rozpoznać Petera Fungaberę. Budowa ramion, sposób noszenia głowy i płynny, koci wdzięk w ruchach były bardzo charakterystyczne. Jego ludzie rozsypali się za nim — biegli prawie dokładnie przed Cessna, zaledwie czterysta czy pięćset kroków od niej.
Samolot uniósł dziób, podskoczył lekko i znalazł się w powietrzu. Peter Fungabera i szereg jego żołnierzy zniknęli im z pola widzenia pod dziobem i silnikiem, gdy Cessna wznosiła się coraz wyżej; musiała jednak przelecieć dokładnie nad ich głowami, na wysokości niewiele większej niż sto metrów.
—  O matko! — powiedziała Sally-Anne niemal zwykłym tonem. — Już dość!
Kiedy to mówiła, tablica rozdzielcza przed Craigiem eksplodowała, pokrywając go drobinami szkła przypominającymi kryształki cukru. Płyn hydrauliczny oblał mu koszulę.
294
Seria z karabinu maszynowego wpadła przez podłogę kabiny i wyleciała przez cienki metalowy dach.
Siedząca z tyłu Sara krzyczała, a obudowę samolotu szarpała nawałnica kul z kałasznikowa. Craig czuł, jak jego siedzenie podskakuje od pocisków wbijających się w metalową konstrukcję. W skrzydle tuż obok jego okna pojawiały się poszarpane otwory.
Sally-Anne pchnęła drążek sterowniczy do przodu i Cessna zapikowała z powrotem w stronę lotniska pędem, który podrzucił im żołądki do góry — w ten sposób zrobiła unik przed strumieniem ognia i dała im chwilę wytchnienia. Pojawiła się przed nimi brązowa ziemia i Sally-Anne powstrzymała samobójczy lot Cessny w dół, koło uderzyło jednak
0 powierzchnię i odbili się od niej gwałtownie w powietrze. Craig zobaczył, jak dwaj spadochroniarze odskakują w bok przed pędzącym samolotem.
Dzikie nurkowanie niesamowicie zwiększyło ich prędkość, tak że Sally-Anne mogła wykonać bardzo szybki skręt, niemal zamiatając ziemię lewym skrzydłem. Twarz miała skupioną, a mięśnie przedramion napięte. Przed nimi po lewej stronie pasa, jakieś sto metrów od jego skraju, stało samotne drzewo o gęstej, szerokiej koronie. Była to manila, wysoka na dwadzieścia siedem metrów.
Sally-Anne na chwilę wyrównała lot i skierowała się w stronę manili', lewe skrzydło samolotu niemal musnęło jej najdalej wysunięte gałęzie
1  chwilę potem Cessna wykonała skręt w przeciwną stronę, sprytnie zasłaniając się drzewem przed szeregiem spadochroniarzy na lotnisku.
Sally-Anne trzymała się blisko ziemi, aż podwozie zamiatało czubki kolb kukurydzy rosnącej w polu, i zerkała w lusterko nad głową, żeby mieć manilę cały czas równo za ogonem Cessny, co ograniczało pole strzału spadochroniarzom.
—  Gdzie Dakota? — Craig przekrzykiwał szum wiatru w kabinie.
—  Podchodzi do lądowania — zawołał Tungata, a Craig, obracając się na siedzeniu, zobaczył kątem oka, jak wielka szara maszyna schodzi coraz niżej, ustawiona równolegle do pasa.
—  Nie mogę podciągnąć podwozia. — Sally-Anne wciskała kciukiem wahadłowy wyłącznik, ale zielone oczy kontrolek podwozia wciąż patrzyły na nią z konsoli. — Mamy tam awarię, zacięło się.
Pędził na nich las za polami, a gdy Sally-Anne podciągnęła drążek, aby przeprowadzić Cessnę nad koronami drzew, doprowadzenie hydrauliczne pękło pod przerwaną przez strzały obudową silnika i na przedniej szybie rozlał się lepki płyn hydrauliczny.
—  Nic nie widzę! — krzyknęła Sally-Anne, szarpnięciem otworzyła boczne okienko i leciała dalej, kierując się położeniem horyzontu wobec lewego skrzydła.
.„ * — Nie mamy żadnych przyrządów. — Craig sprawdzał roztrzaskaną tablicę rozdzielczą. — Nie ma prędkościomierza, wskaźnika wznoszenia się, sztucznego horyzontu, wysokościomierza, żyrokompasu...
•295
—  Podwozie... — przerwała mu Sally-Anne. — Za duże obdążenie, zmniejszy nam zasięg, nie uda się nam wrócić!
Wciąż się wznosiła, ale stopniowo zaczęła przyjmować właściwy kurs posługując się wiszącą nad jej głową busolą, gdy silnik się zająknął, niemal zamilkł — a potem znów zaterkotał pełnym głosem.
Sally-Anne szybko ustawiła pułap i moc.
—  To zabrzmiało jak kłopoty z paliwem — szepnęła. — Pewnie trafili w przewód paliwowy. — Przełączyła selektor zbiorników z paliwem z „prawe skrzydło" na „oba", a potem spojrzała na Craiga i uśmiechnęła się szeroko. — Cześć! Strasznie się za tobą stęskniłam.
—  Ja za tobą też. — Ścisnął ją za udo.
—  Czas? — Znów zrobiła się rzeczowa.
—  Piąta siedemnaście — odpowiedział Craig i wyjrzał przez okno. Brązowy wąż drogi do Tuti odchylał się na północ, a oni przelatywali właśnie nad pierwszą linią wzgórz — gdzieś tutaj była wioska Vusaman-ziego, parę kilometrów od drogi.
Silnik znów niepokojąco zamilkł, a twarz Sally-Anne była spięta i przejęta.
—  Czas? — spytała jeszcze raz.
—  Piąta dwadzieścia siedem — odparł Craig.
—  Nie można już nas zobaczyć z lotniska. Ani usłyszeć.
—  Fungabera nie wie, gdzie jesteśmy, dokąd lecimy.
—  W Victoria Falls mają śmigłowiec bojowy — Tungata wychylił się nad oparciami siedzeń. —Jeśli domyśla się, że lecimy do Botswany, wyślą go, żeby przeciął nam drogę.
—  Możemy przegonić śmigłowiec. — Craig zaryzykował to przypuszczenie.
—  Nie z opuszczonym podwoziem — zaprzeczyła Sally-Anne... i wtedy silnik zupełnie się wyłączył.
Nagle zrobiło się dziwnie cicho, słychać było tylko szum wiatru w dziurach po kulach w kadłubie; śmigło obracało się jeszcze wolno przez kilka sekund, a potem zatrzymało się gwałtownie i wycelowało w niebo jak ostrze topora kata.
—  Cóż — powiedziała miękko Sally-Anne — to już nie jest istotne. Silnik się wyłączył. Spadamy. — I rozpoczęła szybko przygotowania do przymusowego lądowania, ponieważ Cessna zaczęła łagodnie opadać w stronę pagórkowatej i porośniętej lasem ziemi pod nimi. Do końca zaciągnęła klapy, żeby zwolnić prędkość.
—  Zapiąć pasy — powiedziała. — Na ramionach też.
Odcięła dopływ paliwa ze zbiorników głównymi przełącznikami, żeby zapobiec wybuchowi ognia przy uderzeniu.
—  Widzisz jakąś polanę? — spytała Craiga wyglądając bezradnie przez wysmarowaną szybę.
—  Nic. — Pod nimi rozciągał się ciemnozielony materac lasu.
296
—  Spróbuję znaleźć jakieś dwa duże drzewa i uderzyć w nie skrzydłami, to pozbawi nas prędkości. Ale będzie to niezłe uderzenie — powiedziała zmagając się z boczną szybą.
—  Mogę ją wybić — zaproponował Tungata.
—  Dobrze — zgodziła się Sally-Anne.
Tungata pochylił się i trzema uderzeniami pięści wybił perspeks z ramy. Sally-Anne wysunęła głowę przez otwór, mrużąc oczy od wiatru.
Ziemia coraz szybciej leciała w ich stronę; wzgórza wydawały się powiększać i zaczęły górować nad nimi, gdy Sally-Anne łagodnym ślizgiem wleciała w wąską dolinę. Nie miała prędkościomierza, kierowała się więc doświadczeniem, gdy unosiła dziób w górę, aby wytracić szybkość. Przez mgłę smaru na przedniej szybie Craig zauważył zarys drzew.
—  Otworzyć drzwi! — wydała polecenie Sally-Anne. — Nie odpinajcie pasów, dopóki nie przestaniemy się toczyć, a potem jak najszybciej wyskakujcie i biegnijcie jak sfora długich, chudych psów!
Podniosła przód samolotu; Cessna wytraciła szybkość i dziób opadł z powrotem jak kamień, ale Sally-Anne obliczyła manewr co do ułamka sekundy i zanim przód samolotu zdążył opaść poniżej tyłu, uderzyła w drzewa. Skrzydła Cessny zostały wyrwane, a nimi szarpnęło na pasach z siłą, która zdzierała skórę i obijała ciało. Mimo że przy uderzeniu stracili prawie całą prędkość, rozczłonkowane cielsko samolotu, ślizgając się, z trzaskiem pomknęło w las. Ciskało nimi z boku na bok i trzęsło na siedzeniach, a kadłub obracał się gwałtownie; zatoczył koło wokół pnia kolejnego drzewa i w końcu się zatrzymał.
— Wychodzić! — krzyknęła.Sally-Anne. — Czuję benzynę! Wychodzić i uciekać!
Otwarte drzwi zostały wcześniej wyrwane z zawiasów, a oni zrzucili z siebie pasy, wypadli na skalistą ziemię i zaczęli biec.
Craig dogonił Sally-Anne. Szal spadł jej z głowy i długie, ciemne włosy powiewały na wietrze. Objął ją ramieniem i poprowadził w kierunku krawędzi wyschniętego parowu; wskoczyli do niego i kucnęli dysząc na piaszczystym dnie, trzymając się siebie kurczowo.
—  Zapali się? — wysapała Sally-Anne.
— Poczekaj, to się przekonasz. — Przytrzymał ją i oboje w napięciu oczekiwali na syk przeciekającej benzyny i eksplozję głównych zbiorników.
Nic się nie wydarzyło. Zapadła nad nimi cisza buszu, zaczęli więc rozmawiać zalęknionym szeptem.
—  Latasz jak anioł — powiedział.
—  Anioł ze złamanymi skrzydłami. ^ Poczekali jeszcze minutę.
.    — A propos — szepnął — co to jest długi, chudy pies?
—  Chart — zachichotała w reakcji na strach. — Jamnik to długi, niski pies. — I zaczęli oboje chichotać, przytuleni do siebie.
297
—  Rozejrzyjmy się. — Wciąż śmiała się nerwowo.
Wstali ostrożnie i wyjrzeli nad brzeg parowu. Kadłub był rozbity, a metalowa obudowa Cessny pogięta jak folia aluminiowa, ale nie było ognia. Wyszli z kryjówki.
—  Sam! — zawołał Craig. — Sara!
Oboje podnieśli się z miejsca, gdzie się ukryli, u podnóża skalistego zbocza doliny.
— Jesteście cali?
Cała czwórka była roztrzęsiona i potłuczona, Sara miała zadrapany policzek i zakrwawiony nos, ale nikt nie był poważnie ranny.
—  I co do cholery mamy teraz robić? — spytał Craig i cała grupka popatrzyła na siebie bezradnie.
Splądrowali rozbity kadłub Cessny — zabrali skrzynię z narzędziami, apteczkę, zestaw najbardziej potrzebnych rzeczy razem z latarką, piędolit-rowy aluminiowy pojemnik na wodę, specjalnie ocieplane koce i tabletki słodowe, pistolet, kałasznikowa z amunicją, mapownik, Craig odkręcił też busolę z sufitu kabiny. Potem przez godzinę starali się ukryć przed ewentualnym samolotem zwiadowczym wszelkie ślady lądowania. Tungata i Craig przeciągnęli razem do parowu odłamane części skrzydeł, które przykryli suchymi krzakami. Nie mogli ruszyć kadłuba ani silnika, ale przykryli je większą ilością gałęzi i krzaków.
W tym czasie dwa razy dobiegł ich z oddali odgłos samolotu. Nie można było nie rozpoznać rezonującego stukotu dwóch silników.
—  Dakota — powiedziała Sally-Anne.
—  Szukają nas.
—  Nie wiedzą, że spadliśmy — zaprotestowała Sally-Anne.
—  Nie, ale na pewno wiedzą, że nieźle oberwaliśmy — zauważył Craig. — Muszą zdawać sobie sprawę, że jest duże prawdopodobieństwo, iż jesteśmy na ziemi. Prawdopodobnie wyślą piesze patrole, żeby przeszukały okolicę, wypytały wieśniaków.
—  Im szybciej się stąd wydostaniemy...
—  Którędy?
—  Czy mogę coś zasugerować? — Sara z szacunkiem włączyła się do dyskusji. — Potrzebujemy jedzenia i przewodnika. Chyba potrafię wyprowadzić nas stąd do wioski mojego ojca. On ukryje nas, póki nie zdecydujemy, co robić dalej, póki nie będziemy gotowi ruszyć w drogę.
Craig spojrzał na Tungatę.
—  To ma sens, masz coś przeciwko, Sam? Okay, w takim razie chodźmy.
Zanim opuścili miejsce przymusowego lądowania, Craig odciągnął Sally-Anne na bok.
—  Smutno d? To był piękny samolot.
298
r
—  Nie rozczulam się nad maszynami. — Pokręciła głową. — Był z niego kiedyś świetny samolocik, ale teraz jest spieprzony i pogięty. Uczucia oszczędzam dla tego, co można przytulić. — Ścisnęła go za rękę. — Czas już iść, kochanie.
Craig niósł karabin i prowadził ich, szedł przed nimi i znaczył szlak. Dziewczęta podpierały Tungatę, który opadł z sił.
Wieczorem dokopali się do wody w wyschniętym korycie rzeki i wyssali po jednej słodowej tabletce, zanim owinęli się w ocieplane folią koce. Dziewczęta miały pierwsze pełnić wartę, a Craig i Tungata rzucali monetą o późniejsze, cięższe godziny czuwania.
Wcześnie rano Craig natrafił na często używaną ścieżkę, a kiedy dotarła do niej Sara, natychmiast ją rozpoznała. Po dwóch godzinach znaleźli się w dolinie pól uprawnych pod wzgórzem z wioską Vusamanziego i, podczas gdy reszta grupy ukryła się w kukurydzy, Sara wspięła się na górę poszukać ojca. Gdy wróciła godzinę później, był z nią stary czarownik.
Podszedł prosto do Tungaty i ukląkł przed nim na spuchniętych, zniszczonych artretyzmem kolanach, wziął jedną ze stóp Tungaty i postawił ją sobie na srebrnej głowie.
—  Widzę cię, synu królów — pozdrowił go. — Duchu wielkiego Mzilikaziego, latoroślo potężnego Kumało, jestem twoim niewolnikiem.
—  Powstań, starcze. — Tungata użył pełnego szacunku słowa kehla, którym czciło się starszych, i podniósł go.
—  Wybacz mi, że nie przyjmuję cię poczęstunkiem — przepraszał Vusamanzi — ale tutaj nie jest bezpiecznie. Maszońscy żołnierze są wszędzie. Muszę zaprowadzić was w bezpieczne miejsce, wtedy będziecie mogli odpocząć i pokrzepić się. Chodźcie za mną.
Ruszył szybkim krokiem na swoich kościstych, starych nogach i musieli trochę przyspieszyć, żeby nie zgubić go z oczu. Craig sprawdził na zegarku, że szli dwie godziny, drugą godzinę przez gęste, kolczaste zarośla i nierówną, skalistą ziemię. Nie było tam żadnej ścieżki, a rozgrzana cisza buszu i otaczające ich zewsząd wzgórza wywoływały uczucie klaustrofobii i niepokoju.
—  Nie podoba mi się tutaj — Tungata powiedział cicho do Craiga. — Nie ma żadnych ptaków, zwierząt, tylko wyczuwa się coś złego... nie, nie złego, ale tajemniczego i groźnego.
Craig rozejrzał się wokół. Skały wyglądały na popękane jak żużel wyrzucony z hutniczego pieca, krzewy były zdeformowane i pokręcone, czarne jak węgiel drzewny i srebrne jak trąd, gdy padały na nie promienie słońca. Ich gałęzie pokrywały ciągnące się porosty o chorym, zielonym kolorze. Tungata miał rację, nie słychać było żadnych ptaków ani szelestu małych zwierząt w poszyciu. Nagle Craiga przeszedł chłód, zadrżał vi słońcu.
—  Też to czujesz — powiedział Tungata, a gdy to mówił, starzec zniknął nagle, jakby został pochłonięty przez czarną, popękaną skałę.
299
Craig podbiegł do przodu, tłumiąc dreszcz przesądnego strachu. Dotarł do miejsca, gdzie zniknął Vusamanzi, i rozejrzał się, ale nigdzie nie było śladu starca.
—  Tędy. — Głos Vusamanziego zabrzmiał jak grobowe echo. — Za skalnym załomem.
Ściana skalna ukrywała wąską szczelinę, wystarczająco jednak szeroką, by przecisnął się przez nią człowiek. Craig wsunął się w nią i zatrzymał, żeby przyzwyczaić oczy do słabego światła.
Vusamanzi zdjął z półki skalnej nad głową tanią lampę sztormową i napełnił ją naftą z butelki, którą przyniósł w torbie. Potarł zapałkę i przytknął ją od knota.
—  Chodźcie — zaprosił ich do środka i poprowadził korytarzem.
—  W tych wzgórzach roi się od jaskiń i tajemnych przejść—wyjaśniła Sara. — Wszystkie są z dolomitu.
Sto pięćdziesiąt metrów dalej korytarz otworzył się w szeroką komnatę. Słabe naturalne światło przedostawało się do środka przez otwór wysoko w sklepieniu. Vusamanzi zgasił lampę i postawił ją na zbudowanym przez człowieka wapiennym występie obok paleniska. Skałę nad paleniskiem pokrywała sadza, a na podłodze leżała kupa starego popiołu. Obok stała równa sterta drewna na opał.
—  To święte miejsce — powiedział im Vusamanzi. — Tutaj właśnie mieszkali uczniowie czarowników w czasie terminowania. To tutaj jako młody mężczyzna zdobywałem wiedzę pod kierunkiem mojego ojca i nauczyłem się starych proroctw i sztuk magicznych. — Dał im znak, by usiedli, i wszyscy z wdzięcznością opadli na skalistą podłogę. — Tutaj będziecie bezpieczni. Żołnierze was nie znajdą. Za tydzień czy za miesiąc, kiedy zmęczą się poszukiwaniami, będziecie mogli bezpiecznie odejść. Wtedy znajdziemy dla was przewodnika.
—  Tu pewnie straszy — szepnęła Sally-Anne, gdy Craig przetłumaczył jej słowa czarownika.
—  Kilka moich kobiet idzie za nami zjedzeniem. Dopóki tu będziecie, będą przychodzić co drugi dzień ze strawą i wiadomościami.
Zanim zapadł zmrok, do jaskini przybyły dwie z przyrodnich sióstr Sary. Przyniosły na głowach ciężkie tobołki i natychmiast zajęły się przygotowaniem posiłku. Ich śmiech i wesoła rozmowa, błysk płomieni w palenisku, zapach dymu i gotującego się jedzenia częściowo rozproszyły przygnębiającą atmosferę groty.
—  Musisz jeść z kobietami—Craig poinstruował Sally-Anne. — Taki jest zwyczaj. Starzec byłby bardzo niezadowolony...
—  Wygląda na kochanego staruszka, ale tak naprawdę jest tylko następną męską szowinistyczną świnią — zaprotestowała.
Trzej mężczyźni podawali sobie w kółku garnek z piwem i jedli ze stojącej na środku wspólnej miski, a między kolejnymi kęsami starzec mówił do Tungaty:
300
—  Duchy nie dopuściły do naszego pierwszego spotkania, Nkosi. Czekaliśmy na ciebie tamtej nocy, ale zabrali cię Maszona. Dla wszystkich nas był to czas smutku, ale duchy dały się ubłagać, uwolniły cię z rąk Maszona i doprowadziły w końcu do naszego spotkania. — Vusamanzi spojrzał na Craiga. — Musimy omówić sprawy wielkiej wagi, sprawy dotyczące przyszłości plemienia.
—  Mówisz, że duchy zorganizowały moją ucieczkę z maszońskiego obozu — odpowiedział Tungata. — Może i tak, ale w takim razie ten biały jest ich posłańcem. On i jego kobieta ryzykowali życie, żeby mnie uwolnić.
—  Jednak to przecież biały — powiedział delikatnie starzec.
—  Jego rodzina mieszka na tej ziemi od stu lat, a on jest moim bratem — powiedział po prostu Tungata.
—  Ręczysz za niego, Nkosi? — Czarownik był uparty.
—  Mów, starcze — zapewił go Tungata. — Wszyscy tu jesteśmy przyjaciółmi.
Czarownik westchnął, zawahał się i wziął jeszcze garść jedzenia.
—  Jak mój pan sobie życzy — zgodził się w końcu, a potem nagle powiedział: — Jesteś strażnikiem grobu starego króla, prawda?
Ciemne oczy Tungaty przymknęły się w świetle ogniska.
—  Co ty o tym wiesz, starcze?
— Wiem, że synowie domu Kumało, gdy osiągają wiek męski, są zabierani do grobu króla, gdzie muszą złożyć przysięgę strażnika.
Tungata niechętnie kiwnął głową.
—  Możliwe, że tak jest.
—  Czy znasz przepowiednię? — spytał starzec. Tungata znów kiwnął głową i powiedział:
—  Kiedy plemię będzie w wielkiej potrzebie, przyjdzie mu na pomoc duch starego króla.
—  Duch Lobenguli przyjdzie jako ogień — poprawił go czarownik.
—  Tak — przytaknął Tungata. — Ogień Lobenguli.
—  Przepowiednia mówi więcej, dużo więcej. Znasz dalszy ciąg, synu Kumało?
—  Opowiedz mi ją, stary ojcze.
—  Przepowiednia mówi tak: Młode lamparta najpierw złamie przysięgę, a potem zerwie kajdany. Młode lamparta najpierw poleci jak orzeł, a potem popłynie jak ryba. Kiedy rzeczy te się dopełnią, ogień Lobenguli uwolni się z ciemnych miejsc i przyjdzie z pomocą swemu ludowi, i go ocali.
Wszyscy zamilkli, zastanawiając się nad tą zagadką.
—  Noszenie skóry lamparta jest przywilejem domu Kumało — przypomniał im Vusamanzi. — To znaczy, że młode lamparta z przepowiedni możje być potomkiem tego królewskiego rodu.
-   Tungata chrząknął.
—  Nie wiem, czy złamałeś jakąś przysięgę — starzec mówił dalej — ale zerwałeś kajdany, którymi skuli się Maszona.
$01
—  Aha! — Tungata kiwnął głową z nieprzeniknioną i kamienną twarzą.
—  Uciekłeś z Tuti w indeki, który rzeczywiście lata jak orzeł — zauważył starzec, a Tungata znów przytaknął, ale po angielsku szepnął do Craiga:
—  Piękno tych starych przepowiedni polega na tym, że można je dopasować praktycznie do wszystkich okoliczności. Za każdym razem, kiedy się je powtarza, gubią się jakieś szczegóły albo przepowiednie się
0 nie wzbogacają, w zależności od nastroju i intencji obecnego proroka. — Potem gładko przeszedł na sindebele. — Jesteś mądry, starcze, i znasz się na magii, ale powiedz nam, co może znaczyć płynąca ryba? Muszę cię uprzedzić, że nie umiem pływać i że jedyną rzeczą, jakiej naprawdę się boję, jest śmierć przez utonięcie. Musisz poszukać innej ryby.
Vusamanzi starł tłuszcz z brody i zrobił zadowoloną minę.
—  Jest jeszcze coś, o czym muszę ci powiedzieć — mówił dalej Tungata. — Wszedłem do grobowca Lobenguli. Jest pusty. Gało Lobenguli zniknęło. Przepowiednia straciła ważność już dawno temu.
Stary czarownik nie okazał zaniepokojenia słowami Tungaty. Odchylił się na piętach i odkręcił zatyczkę tabakiery, która wisiała mu na szyi.
—  Jeśli wszedłeś do grobowca Lobenguli, złamałeś przysięgę, w której obiecałeś dopilnować, aby pozostał nienaruszony — zauważył ze złośliwym błyskiem w oczach. — Złamana przysięga z przepowiedni, czy to o to chodzi? — Nie czekając na odpowiedź, wysypał sobie na dłoń trochę czerwonej tabaki, którą następnie wciągnął do obu dziurek nosa. Kichnął ekstatycznie, aż łzy pociekły mu po starych, zwiędłych policzkach. — Jeśli złamałeś przysięgę, Nkosi, nie było w twojej mocy się temu oprzeć. Doprowadziły do tego duchy twoich przodków, a ty jesteś bez winy. Pozwólcie mi jednak wyjaśnić, dlaczego grobowiec był pusty. — Przerwał
1  wydawało się, że nagle zmienił temat. — Czy któryś z was słyszał
0 człowieku, który żył dawno temu, o człowieku zwanym Taka-Taka?
Obaj kiwnęli głowami.
—  Taka-Taka był pradziadkiem ze strony matki obecnego tu Pup-ho. — Tungata wskazał głową Craiga. — Taka-Taka był słynnym białym żołnierzem za czasów Lobenguli. Walczył przeciwko impi króla. Taka-Taka to dźwięk, jaki wydawał jego karabin maszynowy, gdy atakowali go matabelscy wojownicy.
—  Sir Ralph BaUantyne—przytaknął Craig. — Jeden z najbliższych współpracowników Rhodesa i pierwszy premier Rodezji. — Przeszedł na sindebele. — Taka-Taka leży w grobie na Wzgórzach Matopos, blisko grobu Lodzi, samego Cecila Rhodesa.
—  To ten. — Vusamanzi starł kciukiem tabakę z górnej wargi i łzy z policzka. — Taka-Taka, żołnierz i rabuś świętych miejsc plemienia. To właśnie on ukradł kamienne sokoły z ruin Wielkiego Zimbabwe. To on również dotarł do naszych wzgórz, aby sprofanować grobowiec Lobenguli
1 ukraść ogniste kamienie, w których mieszka duch króla.
302
Teraz i Craig, i Tungata pochylili się z uwagą.
—  Przeczytałem książkę, w której Taka-Taka opisał całe swoje życie... — Ręcznie spisane pamiętniki starego sir Ralpha były częścią osobistego skarbu Craiga, który został w King's Lynn, gdy wypędził go stamtąd Peter Fungabera. — Czytałem słowa Taka-Taki, a one nie mówią nic o dotarciu do grobowca Lobenguli. I co to za ogniste kamienie, o których mówisz?
Starzec przerwał mu podnosząc rękę.
—  Jesteś za szybki, Pupho — upomniał Craiga. — Niech syn Kumało wyjaśni nam te tajemnice. Czy słyszałeś o tych ognistych kamieniach, Tungato Zebiwe, który byłeś kiedyś Samsonem Kumało?
—  Coś o nich słyszałem —przyznał ostrożnie Tungata. — Słyszałem
0 ogromnym skarbie złożonym z diamentów, diamentów zabranych przez amadoda Lobenguli z kopalni białego człowieka Lodzi na południu...
Craig chciał mu przerwać, ale Tungata go uciszył.
—  Później to wyjaśnię — obiecał i znów odwrócił się do starego czarownika.
—  To, co słyszałeś, to prawda — zapewnił go Vusamanzi. — Pięć garnków na piwo wypełnionych ognistymi kamieniami...
—  Które zostały ukradzione przez sir Ralpha, przez Taka-Takę? — próbował zgadnąć Craig.
Vusamanzi spojrzał na niego groźnie.
—  Powinieneś iść do ogniska kobiet, Pupho, bo paplasz, jakbyś był jedną z nich.
Craig stłumił uśmiech i usiadł odpowiednio poważnie, podczas gdy Vusamanzi poprawił swój strój ze zwierzęcej skóry i mówił dalej.
—  Gdy Lobengula został pogrzebany, a grobowiec zapieczętowany przez jego przyrodniego brata i lojalnego indunę, człowieka o imieniu Gandang...
—  Który był moim prapradziadkiem — zamruczał Tungata.
—  Który był twoim prapradziadkiem -*• przytaknął starzec. — A więc Gandang umieścił w grobowcu razem z królem wszystkie jego skarby
1  poprowadził zwyciężone plemię Matabele z powrotem. Wrócił, żeby pertraktować z Lodzi i tym Taka-Taką, i plemię znalazło się w niewoli białego człowieka. Ale w tych wzgórzach pozostał jeden człowiek, był nim znany czarownik zwany Insutsha, Strzała. Został, by pilnować królewskiego grobowca; zbudował przy nim wioskę, wziął sobie żony i spłodził synów. Insutsha, Strzała, był moim dziadkiem... — Zaskoczeni, poruszyli się lekko, a Vusamanzi wyglądał za zadowolonego z siebie. — Tak, widzicie, co robią duchy? Wszystko jest zaplanowane i dzieje się zgodnie z przeznaczeniem: nasza trójka jest związana historią i pochodzeniem: Gandang, Taka-Taka i Insutsha. Ich duchy sprowadziły tutaj nas, swoich potomków, zebrały nas razem w cudowny sposób.
—  Sally-Anne ma rację, tutaj naprawdę straszy — powiedział Craig,
303
a Vusamanzi zmarszczył czoło słysząc ten nietaktowny wtręt w obcym języku.
—  Ten Taka-Taka, jak już sugerowałem, był znanym łotrem o nosie hieny i apetycie sępa—podsumował z przyjemnością Vusamanzi i spojrzał znacząco na Craiga.
„Rozumiem!" Craig uśmiechnął się w głębi duszy, ale nie zmienił poważnego wyrazu twarzy.
—  Usłyszał legendę o pięciu garnkach z ognistymi kamieniami i spotkał się z tymi ludźmi z impi Gandanga, którzy przeżyli, z ludźmi, którzy byli przy śmierci króla; mówił im słodkie i miłe słówka, dawał w prezencie bydło i złote monety... i znalazł zdrajcę, najgorszego psa, który nie był godzien zwać się Matabele. Nie wymówię imienia tego kawałka padliny, ale pluję na jego nie oznaczony i zhańbiony grób. — Plwocina Vusamanziego z sykiem upadła na żarzące się węgle ogniska.
—  Ten pies zgodził się zaprowadzić Taka-Takę na miejsce pochówku króla. Ale zanim to zrobił, wybuchła wielka wojna między białymi ludźmi i Taka-Taka pojechał na północ, gdzie walczył przeciwko niemieckiemu indunie zwanemu Hamba-Hamba, „ten który chodzi tu i tam i nie daje się złapać".
—  Von Lettow-Vorbeck — przetłumaczył Craig — dowódca niemiecki w Afryce Wschodniej w latach 1914-1918.
Tungata mu przytaknął.
—  Gdy wojna się skończyła, Taka-Taka wrócił i przywołał matabel-skiego zdrajcę; razem zapuścili się w te wzgórza z psem synem psa jako przewodnikiem, czterech białych pod wodzą Taka-Taki, i zaczęli szukać grobu. Szukali przez dwadzieścia osiem dni, bo zdrajca nie pamiętał dokładnie miejsca i grobowiec był sprytnie ukryty. Jednak Taka-Taka wyczuł go w końcu tym swoim nosem hieny, otworzył królewski grób, znalazł wozy i karabiny, ale ciało króla i pięć garnków, których tak bardzo pragnął, zniknęły!
—  Widziałem to i już wam o tym powiedziałem — odezwał się Tungata. Ogarnęło ich rozczarowanie; Tungata uniósł dłoń w geście rezygnacji,
a Craig wzruszył ramionami, ale Vusamanzi rezolutnie mówił dalej.
—  Mówi się, że wściekłość Taka-Taki była jak pierwsze wielkie burze pory deszczowej. Mówi się, że ryczał jak lew ludojad i że twarz mu poczerwieniała, spurpurowiała, a w końcu poczerniała. — Vusamanzi zarechotał z radości. — Mówi się, że zdjął kapelusz z głowy i rzucił go na ziemię, a potem wziął karabin i chciał zastrzelić matabelskiego przewodnika, ale powstrzymali go jego biali towarzysze. Przywiązał więc tego psa do drzewa i bił go kibokiem tak długo, póki nie zobaczył jego żeber wystających spomiędzy ciała na plecach; potem odebrał mu złote monety i bydło, którymi go wcześniej przekupił, i znowu go bił, i w końcu, wciąż wyjąc jak samiec słonia w czasie rui, Taka-Taka odszedł i nigdy więcej nie pojawił się wśród tych wzgórz.
304
—  Ładna bajka — zgodził się Tungata. — Opowiem ją moim dzieciom. — Wyprostował się i ziewnął. — Robi się późno.
—  To nie koniec bajki — powiedział z afektacją Vusamanzi; położył dłoń na ramieniu Tungaty, przytrzymując go na miejscu.
—  Jest coś jeszcze?
—  Zgadza się. Musimy się trochę cofnąć, ponieważ gdy Taka-Taka, jego towarzysze i ten psi zdrajca dotarli do tych wzgórz, by rozpocząć poszukiwania, mój dziadek Insutsha od razu nabrał podejrzeń. Wszyscy znali Taka-Takę. Wiedzieli, że nie robił nic bez konkretnego celu. Insutsha posłał więc trzy ze swoich najładniejszych, młodych żon do obozu Taka-Taki; zaniosły mu one w podarunku jaja i kwaśne mleko, a Taka--Taka odpowiedział na pytania dziewcząt, że przybył do tych wzgórz, by polować na nosorożce. — Vusamanzi przerwał, spojrzał na Craiga i wyjaśnił: — Taka-Taka znany był również jako kłamca. Jednak najpiękniejsza z żon poczekała na psiego zdrajcę Matabele przy kąpielisku nad rzeką. Pod wodą dotknęła tej rzeczy, o której mówią, że im twardsza się staje, tym miększy robi się mózg mężczyzny, który nią włada, i im szybciej się rusza, tym szybciej porusza się jego język. Z włócznią w ręku dziewczyny matabelski zdrajca pochwalił się obietnicami bydła i złotych monet, a piękna kobieta uciekła z powrotem do wioski mojego dziadka.
Vusamanziemu udało się znów przyciągnąć ich uwagę i najwyraźniej rozkoszował się tym.
—  Mój dziadek wpadł w wielkie przerażenie. Taka-Taka przyszedł sprofanować i obrabować grobowiec króla. Insutsha pościł i czuwał, rzucał kości i wpatrywał się w naczynie do wróżenia z wody, i w końcu wezwał swoich czterech uczniów. Jednym z nich był mój ojciec. Przy pełni księżyca poszli do grobowca i otworzyli go, złożyli ofiarę, aby ułagodzić ducha króla, a potem z szacunkiem wynieśli go i z powrotem zamurowali wejście do pustego grobowca. Zabrali ciało króla w bezpieczne miejsce i złożyli je tam razem z garnkami lśniących kamieni. Ojciec powiedział mi, że w pośpiechu wywrócili i pobili jeden z nich, pozbierali jednak rozsypane kamienie do torby ze skóry zebry, zostawiając w grobowcu skorupy.
—  Uczniowie i Taka-Taka nie zauważyli jednego z diamentów — powiedział cicho Tungata. — Znaleźliśmy gliniane skorupy i jeden kamień tam, gdzie go zostawili.
—  Teraz możesz iść spać, jesteś bardzo zmęczony, Nkosi — zezwolił mu Vusamanzi z błyskiem w starych, kaprawych oczach. — Co? Chcesz dalej słuchać? Nie mam nic więcej do powiedzenia. Bajka się skończyła.
—  Dokąd zabrali ciało króla? — spytał Tungata. — Wiesz dokąd, mój mądry i szanowny ojcze?
Vusamanzi uśmiechnął się szelmowsko.
., *— To doprawdy miła niespodzianka znaleźć szacunek dla wieku wśród młodych ludzi nowych czasów, ale wracając do twego pytania, synu Kumało: wiem, gdzie jest ciało króla. Ojciec przekazał mi tę tajemnicę.
20 — Lunpirt poluje w rinnnoid
305
—  Czy możesz mnie tam zaprowadzić?
—  Czy nie mówiłem wam, że miejsce, w którym siedzimy, jest święte? Jest święte nie bez powodu.
—  Mój Boże!
— Tutaj! — Craig i Tungata krzyknęli razem, a Vusamanzi zarechotał radośnie i objął swoje stare kościste kolana, zadowolony z ich reakcji.
—  Rano zaprowadzę was do grobu króla — obiecał — ale teraz gardło mam suche od długiego gadania. Podajcie staremu garnek z piwem.
Gdy Craig się obudził, pierwsze światło poranka przenikało do jaskini przez otwór w sklepieniu, mleczne i niebieskawe od dymu z paleniska, na którym dziewczęta przygotowywały poranny posiłek.
Podczas śniadania i po uzyskaniu niechętnego pozwolenia od Vusa-manziego Craig streścił po angielsku Sarze i Sally-Anne opowieść o drugim pogrzebie Lobenguli. Obie słuchały jak zaczarowane, a potem zapaliły się, żeby dołączyć do ekspedycji.
—  Trudno tam dotrzeć — odstraszał je starzec — i to miejsce nie jest przeznaczone dla oczu bab.
Ale Sara posłała mu swój najsłodszy uśmiech, pogłaskała go po głowie, szepnęła mu coś do ucha i w końcu, po kolejnej gburowatej demonstracji srogości, starzec ustąpił.
Pod kierunkiem Vusamanziego mężczyźni przygotowali się do wyprawy. W jednym z bocznych odgałęzień jaskini, pod płaskim kamieniem, był schowek zawierający drugą lampę naftową, dwa proste topory i trzy duże zwoje nylonowej liny doskonałej jakości, którą starzec najwidocznej wysoko cenił.
—  Wyzwoliliśmy wspaniałą linę z rąk armii Smithy'ego w czasie wojny w buszu — pochwalił się.
—  Jeden wielki powiew wolności — zamruczał Craig, a Sally-Anne groźną miną przywołała go do porządku.
Ruszyli w dół jednym z odgałęzień jaskini; prowadził Vusamanzi, niosący jedną z lamp naftowych, za nim szedł Tungata z jednym zwojem liny, pośrodku dziewczęta, a Craig z drugim zwojem i drugą lampą z tyłu.
Vusamanzi kroczył korytarzem, który zwężał się i wił. Przy rozwidleniu przewodnik się nie zawahał. Craig otworzył scyzoryk i zrobił nacięcie na prawym odgałęzieniu, a potem pobiegł, żeby dogonić resztę grupy.
Tunele i jaskinie tworzyły labirynt. Woda wyżłobiła te wapienne wzgórza tak, że zaczęły one przypominać ser Gruyere. Czasami wdrapywali się na osypiska skalne, w jednym miejscu wspinali się po nierównych, naturalnych schodach w wapienia. Craig oznaczał każdy najmniejszy zakręt drogi. Powietrze było zimne, bardzo wilgotne i przesiąknięte smrodem ekskrementów. Od czasu do czasu wokół ich głów poruszały się
306
r
w popłochu cienie skrzydeł i przeraźliwy pisk obudzonych nietoperzy odbijał się echem w korytarzach.
Po dwudziestu minutach dotarli do niemal pionowego uskoku z gładkiego, lśniącego wapienia, tak głębokiego, że światło lampy nie docierało do jego końca. Zgodnie ze wskazówkami Vusamanziego przymocowali koniec zwoju nylonowej liny do wapiennego słupa i ześliznęli się pojedynczo piętnaście metrów w dół do następnego zejścia. Był to pionowy uskok w formacji skalnej, gdzie dwa utwory geologiczne przesunęły się lekko i utworzyły w głębi ziemi otwartą szczelinę. Była tak wąską, że Craig ocierał się o ściany i w świetle lampy widział błyszczące oczy nietoperzy wiszących do góry nogami u skalistego sklepienia nad nimi.
Rozwijając drugą linę za sobą, Vusamanzi schodził ostrożnie po zdradliwej pochyłości szczeliny. Robiła się ona coraz szersza, a sklepienie znikało w mroku nad ich głowami. Przypominała Craigowi wielką galerię w sercu piramidy Cheopsa; była to rozpadlina skalna niebezpiecznie stroma, tak że przy każdym kroku musieli trzymać się liny. lina już się prawie skończyła, gdy Vusamanzi stanął wyprostowany na przechylonej płycie, oświetlony własną lampą — wyglądał jak czarny Mojżesz schodzący z góry.
—  Co jest? — zawołał Craig.
—  Zejdź tu! — polecił mu Tungata. Craig pokonał ostatnią stromiznę i zobaczył, że Vusamanzi i pozostali siedzą na płycie skalnej i zerkają przez jej skraj na spokojną powierzchnię podziemnego jeziora.
—  Co teraz? — spytała Sally-Anne głosem zmienionym z emocji.
Jezioro wypełniało wapienny szyb. Po drugiej stronie, jakieś czterdzieści pięć metrów od nich, sklepienie szybu znikało w wodzie pod tym samym kątem co podłoga, na której stali.
Craig po raz pierwszy posłużył się latarką, którą wynieśli z rozbitego samolotu. Poświecił nią w wodę, która stała tu spokojnie przez wieki, tak że wszelkie osady zniknęły i pozostawiły ją czystą jak górski strumień. Widzieli, jak pochylona podłoga galerii znika pod tym samym kątem w głębi. Craig wyłączył latarkę, żeby oszczędzić baterie.
—  No, Sam. — Położył Tungade rękę na ramieniu. — Masz teraz swoją wielką szansę popływać jak ryba.
Tungata krótko i nieszczerze zachichotał i obaj spojrzeli na Vusaman-ziego.
—  Dokąd teraz, szanowny ojcze?
—  Gdy Taka-Taka pojawił się w tych wzgórzach, a mój dziadek i ojciec uratowali ciało króla przed profanacją, mijał właśnie siódmy rok strasznego okresu suszy, która wypaliła ziemię. Poziom wody w szybie był dużo niższy niż teraz. Tam — Yusamanzi wskazał przejrzyste głębie — znajduje się następne skalne odgałęzienie. W tym miejscu złożyli ciało Lobenguli. W ciągu wielu następnych lat dobre i obfite deszcze błogosławiły tej ziemi i każdego roku poziom wód się podnosił. Za pierwszym razem
307
gdy odwiedziłem to miejsce przyprowadzony przez ojca, woda była poniżej tamtej ostrej skały...
Craig szybko zapalił latarkę i w jej świetle zobaczyli rozszczepiony wapień leżący co najmniej dziewięć metrów pod powierzchnią.
—  Ale nawet wtedy grób króla był już pod wodą.
—  Więc nie widziałeś nigdy grobu na własne oczy? — spytał Craig.
—  Nie — potwierdził Vusamanzi. — Ale opisał mi go mój ojciec. Craig ukląkł na skraju jeziora i włożył rękę do wody. Była tak zimna,
że zadrżał i szybko cofnął dłoń. Wytarł ją koszulą, a kiedy podniósł oczy, Tungata patrzył na niego z zagadkowym wyrazem twarzy.
—  Chwileczkę, mój ukochany matabelski bracie—powiedział gwałtownie Craig. —Wiem dokładnie, co znaczy ta mina. Lepiej o tym zapomnij.
—  Nie umiem pływać, Pupho, przyjacielu.
—  Zapomnij — poradził mu Craig.
—  Przywiązany cię do jednej z lin. Nic złego nie będzie mogło ci się stać.
—  Wiesz, gdzie możesz sobie wsadzić te liny.
—  Latarka jest wodoodporna, będzie świeciła pod wodą — Tungata spokojnie mówił dalej.
—  Chryste! — powiedział gorzko Craig. — Pierwsza afrykańska zasada: kiedy wszystko inne zawodzi, rozejrzyj się za najbliższą białą twarzą.
— Pamiętasz, jak przepłynąłeś rzekę Iimpopo, żeby wygrać śmieszną stawkę, skrzynkę piwa? — spytał słodko Tungata.
—  Wtedy byłem pijany, dzisiaj jestem trzeźwy. — Craig poszukał wzrokiem wsparcia u Sally-Anne, ale się rozczarował.
—  Nie, i ty też!
—  W Limpopo są krokodyle, tutaj ich nie ma — zauważyła. Craig zaczął powoli rozpinać koszulę, a Tungata uśmiechnął się
i zajął przygotowaniem liny. Craig odpiął protezę, a potem odłożył ją ostrożnie na bok — wszyscy z zainteresowaniem patrzyli na niego. Następnie, w slipkach, stanął na jednej nodze na skraju jeziora, a Tungata przymocował mu linę do pasa.
—  Pupho — powiedział cicho — będzie d potem potrzebne suche ubranie. Czemu chcesz je zamoczyć?
—  Sara — wyjaśnił Craig i spojrzał na dziewczynę.
—  Ona jest z plemienia Matabele. Nagość nas nie szokuje.
—  Niech sobie zatrzyma swoje sekrety — uśmiechnęła się Sara — chociaż ja przed nim nie mam żadnych. — I Craig przypomniał sobie, jak stała naga w wodzie pod mostem.
Usiadł na skraju płyty skalnej, ściągnął slipy i rzucił je na szczyt sterty swojego ubrania; żadna z dziewczyn nie odwróciła wzroku. Wsunął się do wody, z zimna z trudem łapiąc oddech. Podpłynął spokojnie na środek jeziora i zatrzymał się.
308
—  Mierzcie czas — krzyknął do nich. — Co sześćdziesiąt sekund pociągnijcie dwa razy za linę. Bez względu na to, gdzie będę, wyciągnijcie mnie po trzech minutach, dobra?
—  Dobra. — Tungata ułożył zwoje liny między stopami, gotowe do rozwinięcia.
Craig zawisł w wodzie i zaczął mocno oddychać, pracował płucami jak miechami, oczyszczając je z dwutlenku węgla. Była to niebezpieczna sztuczka — niedoświadczony nurek mógł stracić przytomność z braku tlenu. Craig nabrał powietrza w płuca, wyrzucił nogę i dolną część ciała nad powierzchnię, nurkując jak kaczka, i wszedł głęboko w zimną, czystą wodę.
Bez maski obraz miał bardzo zniekształcony, ale cały czas oświetlał latarką ostrą wapienną wieżyczkę dziewięć metrów pod wodą; szybko schodził w jej stronę, w uszach mu trzaskało i piszczało wskutek gwłatownej zmiany ciśnienia.
Dotarł do wieżyczki i odepchnął się od skały. Teraz już łatwiej było schodzić, ponieważ ciśnienie wody sprężyło mu powietrze w płucach i zmniejszyło pływalność. Zobaczył zamazane, strome i skaliste dno jeziora, przekręcił się na bok i rozejrzał za otworem po obu ścianach lśniącego wapienia.
Poczuł podwójne szarpnięcie opasującej go liny — minęła pierwsza minuta; zobaczył pod sobą wejście do grobowca. Był to prawie okrągły otwór w lewej ścianie głównej galerii, przypominał Craigowi pusty oczodół ludzkiej czaszki.
Zanurkował w jego stronę i wyciągnął rękę, żeby chwycić się wapiennego parapetu nad otworem. Wejście do grobowca było wystarczająco szerokie, żeby zmieścił się w nim pochylony mężczyzna. Przejechał dłonią po ścianach i przekonał się, że były wypolerowane bieżącą wodą i jedwabiste od pokrywającej je warstwy szlamu. Craig domyślił się, że był to tunel prowadzący z powierzchni ziemi, wyżłobiony w wapieniu przez deszczówkę w ciągu tysiąca lat.
Nagle zaczął się bać. To ciemne wejście wyglądało posępnie i groźnie. Spojrzał w górę. Dwanaście metrów nad głową zobaczył słaby odbity blask lampy starego Vusamanziego, a lodowata woda odbierała mu odwagę. Chciał rzucić się w stronę powierzchni i poczuł pierwsze łomotanie w płucach.
Coś szarpnęło go za pas i przez chwilę ogarnęła go panika, zanim uświadomił sobie, że to umówiony sygnał. Dwie minuty — niemal kres jego możliwości.
Wsunął się w wejście do grobowca. Wznosiło się łagodnie w górę, zaokrąglone jak rura ściekowa. Craig przepłynął sześć metrów, przyświecając sobie latarką, ale woda zaczęła robić się ciemna i mroczna, jako że poruszył leżący na dnie osad.
Nagle korytarz się skończył, a on przesunął ręką po chropowatej
309
ścianie. Łomot w płucach się nasilał, a w uszach rozległ się śpiew, wzrok mu się mącił, w głowie zaczynało się kręcić, ale zmusił się do pozostania aa miejscu i wolną ręką zbadał koniec tunelu od ściany do ściany i z góry na dół.
Szybko zorientował się, że dotyka równego muru z wapienia, wzniesionego tu, aby zablokować tunel: dawni czarownicy ponownie zamurowali grobowiec Lobenguli. Craig stwierdził, że świetnie się spisali.
Jego przeszukujące palce natrafiły na coś o gładkiego i metalicznego, co leżało u stóp muru. Podniósł to i odwrócił się, ruszył w dół korytarza, ogarnięty paniką i wzbierającym w nim pragnieniem powietrza; dotarł do głównej galerii, ciągle trzymając metalowy przedmiot w dłoni.
Wysoko nad nim świeciła lampa, a on płynął do góry, zmysły zaczęły mu się mącić przed oczami miał ciemność i plamy światła, gdyż jego mózgowi brakowało tlenu, ręce i nogi poruszały sie coraz wolniej.
Z szarpnięciem napięła się linia otaczająca go w pasie i poczuł, że ktoś ciągnie go szybko do góry. Trzy minuty minęły i Tungata wyciągał go na powierzchnię. Światło lampy wirowało nad jego głową, gdy on kręcił się na końcu liny; nie mógł się powstrzymać, spróbował zaczerpnąć oddech — lodowata woda wpłynęła mu do gardła i dostała się do płuc, piekąca jak cięcie brzytwy.
Wyskoczył z wody, w której Tungata stał po pas, ciągnąc oburącz linę ratunkową. W chwili gdy się wynurzył, Tungata go chwycił, objął potężnym, umięśnionym ramieniem i pociągnął na brzeg.
Dziewczęta złapały go za nadgarstki i pomogły mu wejść na płytę. Craig opadł na bok, zwinięty jak płód, i zaczął kaszleć — wyrzucał wodę z płuc i trząsł się gwatłownie z zimna.
Sally-Anne przewróciła go na brzuch i zaczęła klepać obiema rękami po plecach. Z gardła wylała mu się woda, a oddech powoli się uspokoił; w końcu Craig usiadł i wytarł sobie usta. Sally-Anne zdjęła koszulę i zaczęła go nią energicznie trzeć. W świetle lampy jego ciało było posiniałe od zimna i trzęsło się mimo woli.
—  Jak się czujesz? — spytała Sara.
—  Cholernie wspaniale — wysapał. — Nie ma to jak orzeźwiająca kąpiel.
—  Nic mu nie jest — zapewnił ich Tungata — skoro zaczął nam przygryzać, nic mu nie jest.
Craig rozłożył ręce nad kloszem lampy, żeby je rozgrzać, i powoli drżenie ustąpiło. Sara pochyliła się do Tungaty, ze złośliwym uśmiechem wskazała znajdującą się poniżej pasa część nagiego dała Craiga i coś szepnęła.
—  Zgadza się! — zachichotał Tungata, naśladując akcent amerykańskiego Murzyna. — Co więcej, te białasy nie mają też poczuria rytmu.
Craig sięgnął szybko po slipy, a Sally-Anne stancja w jego obronie.
—  Nie widzide go w najlepszej formie, ta woda jest lodowata.
310
Ręce Craiga były czerwonobrązowe od rdzy. Poplamiły mu slipy i wtedy przypomniał sobie o metalowym przedmiode, który znalazł przy murze grobowca. Leżał tam, gdzie go upuśdł, na skraju płyty.
—  Część łańcucha — powiedział i podniósł go. — Od wozu dągniętego przez woły.
Do tej pory Vusamanzi siedział na uboczu w milczeniu, na skraju zasięgu światła lampy. Teraz przemówił.
—  To był łańcuch z królewskiego .wozu. Mój dziadek posłużył się nim, żeby spuśdć dało króla w dół szybu.
—  Więc znalazłeś grób króla? — spytał Tungata.
Ten mały kawałek metalu był dla nich wszystkich dowodem zamieniającym fantazję w rzeczywistość.
—  Chyba tak — Craig zaczął przymocowywać protezę — ale nigdy nie będziemy wiedzieli na pewno. — Wszyscy patrzyli na niego w oczekiwaniu. Rozkaszlał się znowu, potem oddech mu się wyrównał i mówił dalej: — Jest tam korytarz, tak jak powiedział Vusamanzi. Leży jakieś cztery i pół metra poniżej tej wieżyczki i odbija trochę w lewo, okrągły otwór z wznoszącym się ostro szybem. Jakieś sześć metrów od wejścia szyb jest zablokowany murem z ułożonych blisko siebie dużych bloków i kawałków wapienia. Nie ma sposobu, by przekonać się, jak gruby jest ten mur, ale jedno jest pewne: przedostanie się przez niego będzie kosztowało dużo pracy. Kiedy tam byłem, mogłem wytrzymać jeszcze dwadzieścia sekund, za mało, żeby wyrwać chodaż jeden blok. Bez aparatu do nurkowania nikomu nie uda się przedostać przez ten mur.
Sally-Anne wkładała właśnie wilgotną koszulę na biały biustonosz; znieruchomiała, w jej spojrzeniu było wyzywanie.
—  Craig, kochanie, nie możemy się tak po prostu poddać, nie możemy stąd odejść i żyć w niepewności. To by mi nie dało spokoju... nie rozwiązać takiej zagadki! Już nigdy nie byłabym szczęśliwa, nigdy w żydu.
—  Jestem otwarty na propozycje — zgodził się sarkastycznie Craig. — Czy ktoś ma przypadkiem akwalung w tylnej kieszeni spodni? A może damy Vusamanziemu kozę, a on sprawi, że wody się rozstąpią, jak przed Mojżeszem w Morzu Czerwonym?
—  Nie bądź taki zgryźliwy — powiedziała Sally-Anne.
—  Więc niech ktoś ruszy głową i coś wymyśli! Nikt się nie zgłasza? W porządku, w takim razie wróćmy tam, gdzie jest ognisko i odrobina słońca.
Craig wrzucił zardzewiały kawałek metalu do wody.
—  Śpij dobrze, Lobengulo, „ty, który pędzisz jak wiatr", zatrzymaj te swoje ogniste kamienie, i shala gashle, zostań w pokoju!
Drogę powrotną w górę przez labirynt korytarzy i połączonych z nimi jaskiń przeszli ponurą i milczącą procesją, chodaż Craig sprawdzał i na nowo zaznaczał każdy zakręt i rozwidlenie, jakie mijali.
311
Gdy dotali z powrotem do głównej jaskini, rozdmuchanie ognia z żaru paleniska i zagotowanie menażki z wodą zajęło im zaledwie kilka minut.
Mocna, przesłodzona herbata prawdziwie rozgrzała Craiga i wszystkim poprawiła humor.
—  Muszę wracać do wioski — powiedział Vusamanzi. — Jeśli przyjdą maszońscy żołnierze i mnie nie znajdą, wyda im się to podejrzane, zaczną znęcać się nad moimi kobietami i torturować je. Muszę iść, żeby je ochronić, bo nawet Maszona boją się moich czarów. — Zabrał swoją torbę, pelerynę i ozdobnie rzeźbiony kij. — Cały czas musicie siedzieć w jaskini. Opuścić ją to narazić się na odkrycie przez żołnierzy. Macie jedzenie, wodę, opał, koce i naftę do lamp, nie ma potrzeby, żebyście wychodzili. Moje kobiety przyjdą do was pojutrze zjedzeniem i wiadomościami o Maszona. — Ukląkł przed Tungatą. — Zostań w pokoju, wielki książę Kumało. Serce mówi mi, że to ty jesteś młodym lampartem z przepowiedni i że znajdziesz sposób uwolnienia ducha Lobenguli.
—  Może wrócę tu kiedyś ze specjalnymi maszynami, które są potrzebne, by dotrzeć do miejsca spoczynku króla.
—  Może — zgodził się Vusamanzi. — Złożę ofiarę i poradzę się duchów. Może łaskawie zechcą mnie poprowadzić. — Zatrzymał się przy wyjściu z jaskini i pożegnał ich. — Kiedy będzie bezpiecznie, wrócę. Zostańcie w pokoju, moje dzieci.
I odszedł.
—  Coś mi mówi, że mamy przed sobą dhigie i ciężkie oczekiwanie — powiedział Craig — Miejsce, w którym przyjdzie nam spędzić ten czas, też nie jest najatrakcyjniejsze.
Wszyscy oni byli aktywnymi, inteligentnymi ludźmi i to uwięzienie niemal natychmiast zaczęło ich drażnić. Według nie wypowiedzianej umowy podzielili jaskinię na teren wspólny wokół paleniska i dwa tereny prywatne dla obu par po obu jego stronach. Woda cieknąca po ścianie skalnej, zebrana do glinianego garnka, wystarczała dla ich potrzeb, włącznie z myciem, a w jednym z korytarzy był pionowy szyb, który posłużył jako naturalna latryna. Ale nie mieli nic do czytania, a Craig szczególnie dotkliwie odczuwał brak materiałów do pisania. Aby przynajmniej częściowo rozwiać nudę, Sara zaczęła uczyć Sally-Anne sindebele i uczennica tak szybko robiła postępy, że wkrótce była w stanie zrozumieć zwykłą rozmowę i dosyć płynnie brać w niej udział.
Tungata szybko odzyskiwał siły podczas tych dni przymusowej bezczynności. Nabrała dała, strupy na twarzy i ciele dobrze się goiły, odzyskiwał witalność. Często to właśnie Tungata prowadził dhigie dyskusje przy ognisku, przeskakując z tematu na temat, i to niepohamowane poczucie humoru, które Craig dobrze pamiętał z minionych dni, zaczęło przebijać przez ponury nastrój, w jakim był początkowo pogrążony.
Kiedy Sally-Anne zrobiła obraźliwą uwagę o sąsiedniej Republice
312
Południowej Afryki i panującym w niej apartheidzie, Tungata z udaną powagą zaprotestował:
—  Nie, nie, Pendula... — nadał jej matabelskie imię: „ta, która zawsze ma ostatnie słowo" — ...nie, Pendula, zamiast ich potępiać, my, czarni Afrykanie, powinniśmy dziękować za nich we wszystkich naszych modlitwach! Bo potrafią oni jednym zawołaniem połączyć setkę plemion. Wystarczy tylko, żeby jeden z nas podniósł się i krzyknął: „Rasistowscy Burowie!", a wszyscy inni przestają bić się nawzajem po głowach i na chwilę stajemy się braterskim zgromadzeniem.
Sally-Anne zaklaskała.
—  Chciałabym usłyszeć, jak wygłaszasz taką mowę na najbliższym spotkaniu Organizacji Jedności Afrykańskiej!
Tungata zachichotał, zaczęli się zaprzyjaźniać.
—  Za co jeszcze powinniśmy być wdzięczni... — kontynuował.
—  Mów dalej — zachęcała go.
—  Tamte południowe plemiona to najbardziej bojowe afrykańskie czarnuchy, Zulusi, $bsa, Tswąna. My mamy pełne ręce roboty z Maszona. Wyobraź sobie, co by było, gdyby i ta banda się na nas rzuciła. Nie, od dzisiaj moim mottem będzie: „Każdego dnia pocałuj jednego Afykanera"!
—  Nie zachęcaj go — Sara błagała Sally-Anne. — Któregoś dnia będzie tak przemawiał przed ludźmi, którzy wezmą go na serio.
Zdarzało się też, że ogarniał Tungatę na nowo przejmujący, ponury nastrój.
—  Tu jest jak w Irlandii Pomocnej czy w Palestynie, tylko na sto razy większą skalę i sytuacja jest bardziej złożona. Konflikt między nami a Maszona to mikrokosmos całego afrykańskiego problemu.
— Widzisz jakieś rozwiązanie? — spytała Sally-Anne.
—  Tylko jedno, radykalne i trudne — odpowiedział. — Widzisz, mocarstwa europejskie, wydzierając sobie w dziewiętnastym wieku części Afryki, podzieliły kontynent między siebie, nie zawracając sobie głowy granicami plemion i jeden z najważniejszych artykułów Organizacji Jedności Afrykańskiej stanowi, że granice te są święte. Można by było obalić ten artykuł i podzielić kontynent według granic plemiennych, ale po strasznych doświadczeniach z podziałem Indii i Pakistanu żaden racjonalnie myślący człowiek tego nie poprze. Poza tą możliwością jedynym rozwiązaniem wydaje mi się forma rządów federalnych, oparta mniej więcej na systemie amerykańskim, gdzie państwo byłoby podzielone na plemienne prowincje, posiadające automonię w wewnętrznych sprawach.
Aby rozerwać dziewczęta i nauczyć je czegoś, Craig i Tungata opowiedzieli im historię tej ziemi między rzekami Iimpopo i Zambezi, przy czym każdy z nich skupiał się na roli odegranej przez jego naród i rodzinę w jej odkryciu, zajęciu i konflikcie, który ją podzielił.
Dwa razy w ciągu dwóch kolejnych dni słyszeli dźwięki dobiegające spoza jaskini — znany, gwiżdżący, klekoczący ryk wirnika śmigłowca
'313
wzbijającego się w powietrze pod ostrym kątem; milczeli wtedy i patrzyli w górę na kamienne sklepienie, póki ten dźwięk się nie oddalił. Następnie dyskutowali o szansach ucieczki przed tak niestrudzenie ścigającym ich i polującym na nich wrogiem.
Co drugi dzień przychodziły kobiety z wioski Vusamanaego — szły w ciemności przedświtu, by wymknąć się patrzącym na nie z góry oczom. Przynosiły jedzenie i informacje.
Żołnierze Trzeciej Brygady przybyli do wioski, najpierw ją otoczyli, a potem zaatakowali i przeszukali chaty. Skuli jedną z młodszych dziewcząt, wykrzykiwali pogróżki i dręczyli starca, ale Vusamanzi z godnością patrzył na nich z góry i w końcu mieszkańców wioski ochronił lęk Maszona przed magią czarownika. Żołnierze odjechali, nie kradnąc nic bardzo wartościowego, nie spalili ani jednej chaty, zabili kilka kurczaków — ale obiecali, że wrócą.
Jednak zakrojone na olbrzymią skalę polowanie na ludzi postępowało na całym terenie. Za dnia Maszona przeszukiwali las i wzgórza pieszo i ze śmigłowców i wyłapali już setki uciekinierów z obozu. Kobiety widziały, jak przewozili ich w wielkich ciężarówkach, nagich i skutych razem łańcuchami.
O ile było Vusamanziemu wiadomo, Maszona nie odkryli na razie zniszczonej Cessny, ale wciąż było bardzo niebezpiecznie i czarownik nakazał swoim wysłanniczkom przekonać ich, że naprawdę muszą pozostać w jaskini. Sam przyjdzie do nich wtedy, kiedy uzna, że to jest bezpieczne.
Te wiadomości przygnębiły wszystkich i trzeba było niezwykłych popisów i umiejętności gawędziarskich Craiga, żeby nastrój w jaskini się poprawił. Ulubiony temat stanowił grobowiec Lobenguli i ogromna fortuna, którą, jak chcieli wierzyć, zawierał. Omówili już w szczegółach sprzęt, jaki byłby potrzebny ekipie nurków do otwarcia grobu i dotarcia do ciała, a teraz Sally-Anne poprosiła Tungatę:
—  Powiedz nam, Sam, gdyby tam był skarb, gdybyś mógł do niego dotrzeć i gdyby był tak wielki, jak byśmy chcieli, co byś z nim zrobił?
—  Myślę, że trzeba by było traktować go jak własność ludu Matabele. Musiałby być oddany w powiernictwo i zużyty na korzyść Matabele, przede wszystkim do wywalczenia lepszej sytuacji politycznej. Patrząc na to pragmatycznie, negocjatorowi z takim finansowym popardem byłoby łatwiej przyciągnąć uwagę brytyjskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych i amerykańskiego Departamentu Stanu. Mógłby wymóc na nich interwencję. Rząd w Harare musiałby traktować ich poważnie, mielibyśmy możliwości, które obecnie nie są w naszym zasięgu.
—  Potem pieniądze poszłyby na sfinansowanie różnych programów społecznych: na edukację, ochronę zdrowia, poparcie dla praw kobiet — powiedziała Sara, na chwilę pozbywając się nieśmiałości.
—  Kupiłbyś ziemię, którą byś dołączył do plemiennych trustlan-dów — dodał Craig — żeby zapewnić pomoc finansową uprawiającym
314
rolę wieśniakom, pomoc przy zakupie ciągników i maszyn, stworzyć programy udoskonalania hodowli rasowego bydła.
—  Craig — Sally-Anne położyła rękę na jego zdrowej nodze — czy jest jakiś sposób, żeby dostać się do komnaty grobowca? Nie mógłbyś zanurkować jeszcze raz?
—  Mój skarbie, pozwól mi wyjaśnić po raz setny, że prawdopodobnie przy każdym zanurkowaniu mógłbym wyjąć jeden kamień, ale dwadzieścia takich zanurzeń by mnie zabiło.
—  O Boże, to takie przygnębiające! — Sally-Anne zerwała się i zaczęła chodzić tam i z powrotem między nimi a ogniskiem. — Czuję się taka bezradna. Jeśli czegoś nie zrobimy, oszaleję. Czuję się, jakbym się dusiła, potrzebny mi duży łyk tlenu. Nie moglibyśmy wyjść na zewnątrz na parę minut? — A potem od razu sama sobie odpowiedziała. — Wiem, to niemożliwe. Wybaczcie mi. Jestem głupia. — Spojrzała na zegarek. —
0 Boże, straciłam poczucie czasu, wiecie, że już po północy?
Craig i Sally-Anne leżeli na swoim materacu ze ściętej trawy
1 wygarbowanych skór; przytuleni szeptali sobie prosto do uszu, żeby nie przeszkadzać drugiej parze.
—  Wstydzę się tego, że przyczyniłam się do jego uwięzienia. Jest takim cudownym człowiekiem, kochanie, czasami czuję się jak marny pyłek, kiedy go słucham.
—  A on może zrobić coś wielkiego — zgodził się Craig.
—  Powrót tutaj, żeby go uwolnić, może być najważniejszą rzeczą, jaką w życiu zrobiliśmy.
—  Jeśli uda nam się wyjść z tego cało — zastrzegł się Craig.
—  Musi być jakaś sprawiedliwość na tym wstrętnym świecie.
—  Piękna myśl.
—  Pocałuj mnie na dobranoc, Craig.
Craig uwielbiał słuchać, jak ona spokojnie oddycha podczas snu, i czuć obok siebie zupełnie rozluźnione ciało, czasami tylko układające się wygodniej w jego ramionach, ale dzisiaj długo nie mógł zasnąć.
Coś go dręczyło, jakiś niepokój w podświadomości... Coś, co ktoś powiedział tego wieczora, z tego zdawał sobie sprawę, ale za każdym razem, gdy to coś zaczynało wychodzić na powierzchnię, za bardzo wytężał umysł i znowu znikało. W końcu uciekł się do starej sztuczki oczyszczania umysłu — wyobraził sobie kosz na śmieci i kiedy pojawiała się niepożądana myśl, przedzierał ją na pół, zgniatał i wyrzucał do wymyślonego kosza.
—  Chryste! — powiedział i usiadł sztywno, jakby kij połknął. Jego gwałtowny ruch obudził Sally-Anne; usiadła obok niego, zgarniając włosy z oczu i bełkocząc sennie.
-    — O co chodzi? — zawołał Tungata z końca jaskini.
—  Tlen! — krzyknął Craig. — Sally-Anne powiedziała: „Duszę się, potrzebny mi duży łyk tlenu".
—  Nie rozumiem — zamruczała Sally-Anne, jeszcze nie całkiem rozbudzona.
—  Kochanie, obudź się! No już! — Potrząsnął nią łagodnie. — Tlen! Cessna jest przygotowana do lotu na dużych wysokościach, prawda?
—  Wielkie nieba — spojrzała na niego szeroko otwartymi oczami. — Czemu wcześniej o tym nie pomyśleliśmy?
—  Kamizelki, masz je?
—  Tak. Kiedy prowadziłam obserwację flamingów nad Jeziorem Tanganika, kazałam je umieścić pod poduszkami siedzeń.
—  A system tlenowy, czy to obwód zamknięty?
—  Tak.
—  Pupho! — Tungata zapalił lampę i przyniósł ją do nich, a za nim przyszła naga Sara, zataczająca się jak zaspany szczeniak. — Powiedz nam, Pupho, co się dzieje?
—  Sam, królewno. — Craig uśmiechnął się szeroko do niego, sięgając po spodnie. — Ty i ja idziemy na spacerek.                   '
—  Teraz?
—  Teraz, póki jest ciemno.
Księżyc świecił wystarczająco mocno, żeby oświetlić im drogę do wioski Vusamanziego. Ominęli szczyt wzgórza, nie chcąc niepokoić starca. Zaszczekał na nich pies z wioski, ale oni odnaleźli ścieżkę i szybko nią ruszyli.
Poranek zastał ich na ścieżce.
Dwa razy zmuszeni byli się ukryć. Za pierwszym razem niemal wpadli na patrol maszońskich żołnierzy w maskujących mundurach. Tungata, który szedł pierwszy, ostrzegł Craiga sygnałem oznaczającym wielkie niebezpieczeństwo. Położyli się w gęstych zaroślach żółtej trawy obok ścieżki i patrzyli, jak tamci mijają ich bezgłośnie. Kiedy byłe już po wszystkim, Craig zdał sobie sprawę, że serce bije mu jak oszalałe i trzęsą mu się ręce.
—  Robię się na to za stary — szepnął.
—  Ja też — przytaknął Tungata.
Za drugim razem ostrzegł ich trzaskający rytm wirników śmigłowca i obaj rzucili się do parowu przy ścieżce. Niezdarna maszyna zleciała jak wielka mucha w dół zbocza doliny; widać było karabin maszynowy w otworze kadłuba i wystające za nim głowy żołnierzy oddziału szturmowego w zielonych hełmach przypominających trujące muchomory. Śmigłowiec szybko ich minął i już nie wrócił.
Przegapili miejsce, gdzie za pierwszym razem weszli na ścieżkę, i musieli niezły kawałek się cofnąć, tak że było już późno po południu, gdy zbliżyli się do miejsca przymusowego lądowania.
Podchodzili do niego bardzo ostrożnie, okrążając teren i rozglądając
316
się za prowadzącym do miejsca śladem, sprawdzając z niewyczerpaną cierpliwością, czy wrak nie został odkryty i wystawiony na przynętę. W końcu kiedy do niego podeszli, przekonali się, że był nienaruszony, w dokładnie takim stanie, w jakim go zostawili.
Tungata wspiął się na zbocze doliny i stanął na warcie z kałasz-nikowem, podczas gdy Craig usiłował wydostać sprzęt, po który przyszli. Cztery nadmuchiwane kamizelki ratunkowe były pod siedzeniami, tak jak powiedziała Sally-Anne. Zrobione były z impregnowanego nylonu wysokiej jakości, każda z nabojem dwutlenku węgla i nie wypuszczającym powietrza wentylem przy ustniku. Do poduszek na piersi przyczepiony był gwizdek i — błogosławiony niech będzie producent — okrągła lampka, zasilana mocną baterią. Pod siedzeniem pilota znajdował się — kolejne tysiąc błogosławieństw — zestaw do naprawy kamizelek z nożyczkami, zdziera-kiem i dwiema tubkami kleju z żywicy.
Stalowe butle z tlenem były przyczepione do stojaka z tyłu przegrody oddzielającej kabinę pilota od pomieszczenia dla pasażerów. Było ich trzy, każda o pojemności dwóch litrów. Wychodziły z nich miękkie, plastikowe rurki prowadzące pod obiciem ścian do każdego siedzenia i zakończone maskami o dwóch wbudowanych zaworach. Użytkownik wdychał czysty tlen i wydychał mieszankę nie zużytego tlenu, pary wodnej i dwutlenku węgla, ulatująca przez wyjściowy zawór do dwóch metalowych zbiorników pod podłogą. Pierwszy zbiornik zawierał krzemionkowy żel usuwający parę wodną, drugi napełniony był wapnem sodowym, które usuwało dwutlenek węgla, i oczyszczony tlen wracał do masek. Gdy ciśnienie czystego tlenu w obiegu opadało do poziomu ciśnienia otaczającej atmosfery, automatycznie włączały się dopływ gazu z trzech stalowych butli. Plastikowe rurki były przymocowane aluminiowymi złączkami wysokiej jakości, krzywakami i kształtkami.
Zachowując wszelkie środki ostrożności i zdając sobie sprawę, jak niewiele ma czasu Craig wyrwał cały system, a z okrywających siedzenia narzut z mocnego płótna sporządził torby, go których zapakował ocalony sprzęt.
Było już ciemno, gdy gwizdnięciem ściągnął Tungatę ze wzgórza. Każdy % nich zarzucił sobie tobołek na ramię i ruszyli z powrotem.
Gdy weszli na ścieżkę, niemal pół godziny stracili na zacieraniu śladów i ukrywaniu wszelkich znaków świadczących o tym, że w ogóle z niej schodzili.
— Myślisz, że w świetle dnia nie będzie nic widać? — spytał powątpiewająco Craig.—Nie chcemy im przecież wskazać drogi do wraku.
—.Zrobiliśmy tyle, ile mogliśmy.
Na ścieżce bardzo przyspieszyli i mimo że nieśli ciężkie, niewygodne tobołki, skrócili czas powrotu o godzinę i dotarli do jaskini tuż po świcie.
Sally-Anne nie powiedziała nic, kiedy Craig wszedł do jaskini. Wstała tylko od ogniska, podeszła do niego i wtuliła twarz w jego pierś. Sara
317
zgodnie z tradycją dygnęła przed Tungatą i przyniosła mu garnek z piwem, pozwalając mu się pokrzepić, zanim się przywitała. Dopiero kiedy wypił, uklękła przy nim, zaklaskała cicho i szepnęła w sindebele: — Widzę cię, mój panie, ale jak przez mgłę, bo oczy mam wypełnione łzami radości!
Maszoński sierżant brał udział w pieszym patrolu, który trwał już trzydzieści trzy godziny bez przerwy. Poprzedniego ranka mieli krótkie, niewiele znaczące starcie z małą grupą uciekinierów, których ścigali, wymianę ognia trwającą nie dłużej niż trzy minuty. Potem matabelscy partyzanci wycofali się i podzielili na cztery grupy. Sierżant poszedł za jedną z nich z pięcioma ludźmi, ścigał ją do zmroku i zgubił na skalistym skraju doliny Zambezi. Wracał teraz z patrolem po posiłki i nowe rozkazy.
Mimo długiego patrolu oraz silnych przeżyć związanych ze starciem i gorącym pościgiem sierżant wciąż był żwawy i czujny. Krok miał elastyczny, głowa obracała mu się niestrudzenie z boku na bok, kiedy posuwał się po ścieżce, a spod skraju tropikalnego kapelusza połyskiwały białka oczu.
Nagle dał znak do rozwinięcia kolumny. Gdy przenosił kałasznikowa z jednego biodra na drugie, żeby osłonić lewą flankę, usłyszał, jak żołnierze rozchodzą się za nim i padają na ziemię, osłaniając go i wspierając. Leżeli w trawie obok dróżki, rozglądając się i czekając, podczas gdy sierżant badał niewielki ślad, który go zaniepokoił. Był nim pęk długiej trawy po drugiej stronie ścieżki: źdźbła zostały złamane, a potem ostrożnie podniesione, by ukryć złamanie, i teraz znowu lekko zwisały. Ślad tego rodzaju mógł zostawić człowiek schodzący ze ścieżki, aby przygotować obok niej zasadzkę.
Sierżant leżał dwie minuty, a ponieważ nie rozległy się odgłosy strzałów, przebiegł dziesięć kroków zgięty wpół, znów padł na płask, przetoczył się dwa razy dla utrudnienia wrogowi celowania i przeczekał następne dwie minuty.
Wciąż nie było strzałów — podniósł się ostrożnie i podszedł do kępki zniszczonej trawy. To był ślad człowieka: mała grupka ludzi zeszła tu ze ścieżki albo weszła na nią i zatarła za sobą ślady. Ludzie zadają sobie tyle trudu tylko wtedy, jeśli spodziewają się pościgu. Sierżant zagwizdał na swego tropiciela i pokazał mu ślad.
Tropiciel oddalił się od ścieżki, rozglądając się, i po kilku minutach zameldował:
— Dwóch ludzi w wysokich butach. Jeden z nich idąc lekko oszczędza lewą nogę. Skierowali się w dół doliny. — Dotknął jednego ze śladów stóp na piasku. W przedniej części śladu mrówkolew zbudował swoją maleńką,
318
stożkowatą pułapkę, umożliwiając tropicielowi dokładne określenie czasu. — Sześć do ośmiu godzin temu — powiedział tropiciel — w nocy. Weszli na ścieżkę, ale nie możemy iść za nimi, ich ślady zostały pokryte innymi.
— Jeśli nie możemy przekonać się, dokąd idą, zobaczmy, skąd przyszli — powiedział sierżant. — Znajdź ich wcześniejsze ślady!
Trzy godziny później sierżant podszedł do wraku Cessny.
Craig przespał się kilka godzin, a potem przy świetle lampy naftowej zaczął przystosowywać aparat tlenowy do korzystania z niego pod wodą. Główną częścią prymitywnego ekwipunku tlenowego była torba. Do zrobienia jej użył jednej z nadmuchiwanych kamizelek. Tlen ze stalowej butli wprowadził do torby przez zawór ustnika, który połączył z nią długą plastikową rurą.
Pracując Craig tłumaczył:
—  Na głębokości dwunastu metrów pod wodą ciśnienie będzie większe niż dwie atmosfery... pamiętacie lekcje fizyki: dziesięć metrów wody to jedna atmosfera, plus ciśnienie powietrza nad powierzchnią: dwie atmosfery, zgadza się?
Trójka jego trzech przejętych słuchaczy wydała potwierdzające dźwięki.
—  Tak! Więc jeśli mam oddychać swobodnie, tlen musi wlatywać mi do płuc przy takim samym ciśnieniu, jakie ma otaczająca go woda. Tlen w torbie jest pod tym samym ciśnieniem, jakie działa na mnie, et voil&\
—  Mój staruszek zawsze mawiał, że w życiu liczy się przede wszystkim rozum! — przyklasnęła mu Sally-Ąnne.
—  Substancje chemiczne z tych dwóch zbiorników usuwają parę wodną i dwutlenek węgla z wydychanego przeze mnie powietrza, oczyszczony tlen wraca do torby tą rurką i ja znowu go wdycham.
Przymocowywał do torby nowe części klejem z żywicy z zestawu do naprawy.
—  Kiedy zużyję tlen z torby, wyrównam jego brak świeżym tlenem z butli przymocowanej do moich pleców. O, tak... — Przekręcił kurek oznakowanej na biało-czarno butli i rozległ się syk ulatniającego się gazu.
—  Oczywiście jest kilka problemów... — Craig zaczął zmieniać kształt maski, tak żeby w wodzie dobrze trzymała się twarzy.
—  To znaczy? — spytała Sally-Anne.
—  Pływalność — odpowiedział Craig. — Kiedy zużyję tlen z torby, stanę się mniej pławny i stalowa butla ściągnie mnie na dno jak kamień. Kiedy na nowo wypełnię torbę, będę mógł wzlecieć jak balon.
—  Jak sobie z tym poradzisz?
* — Obciążę się kamieniami, żeby zejść do wejścia do grobowca, a kiedy już tam będę, przywiążę się liną, żeby zostać na miejscu.
Craig przygotował plecak, na którym zawiesił dwa zbiorniki i butlę
319
z tlenem. Dokładnie wymierzył miejsce zawieszenia butli, tak żeby móc dosięgnąć do jej kurka przez ramię.
—  Jednak to nie pławność jest największym problemem — powiedział.
—  Masz ich więcej? — spytała Sally-Anne.
—  Ile tylko chcesz. — Craig uśmiechnął się kwaśno. — Czy wiesz, że czysty tlen wdychany przez dłuższy czas przy ciśnieniu bezwzględnym większym niż dwie atmosfery, to znaczy na głębokości większej niż dziesięć metrów, staje się śmiertelnym gazem, równie niebezpiecznym jak tlenek węgla w spalinach samochodu?
—  Co możesz z tym zrobić?
—  Niewiele — przyznał Craig. — Jedynie ograniczyć czas każdego zanurzenia i dokładnie obserwować reakcje organizmu, kiedy będę pracował przy murze grobowca.
—  Nie możesz wyliczyć, ile czasu jesteś bezpieczny, zanim tlen zacznie cię truć...
Craig przerwał.
—  Nie, wzór byłby zbyt skomplikowany i zbyt wiele zmiennych trzeba by wyliczyć, od masy mojego ciała po dokładną głębokość wody. Poza tym to zatrucie ma działanie kumulujące. Każde kolejne zanurzenie będzie bardziej ryzykowne.
—  O mój Boże, kochanie... — Sally Annę patrzyła na niego wielkimi oczami.
—  Zanurzenia będą krótkie i ustalimy sobie serię sygnałów — uspokajał ją Craig. — Co minutę będziesz mi posyłała sygnał liną i jeśli nie odpowiem albo moja odpowiedź nie będzie natychmiastowa i zdecydowana, wyciągniecie mnie na powierzchnię. Zatrucie jest zdradliwe, ale następuje stopniowo, wpłynie na moją reakcję na sygnał, zanim zupełnie stracę przytomność. To da nam pewien margines.
Ostrożnie odłożył na bok niezgrabny sprzęt, blisko ogniska, tak żeby ciepło przyspieszyło twardnienie kleju z żywicy.
—  Kiedy tylko złącza będą sklejone, będziemy mogli to wypróbować, a potem zrobić skok na bank.
—  Jak długo to potrwa?
—  Klej twardnieje dwadzieścia cztery godzinny.
—  Tak długo?
—  Odpoczynek zwiększy moją odporność na skutki zatrucia tlenem.
Las był zbyt gęsty, żeby śmigłowiec mógł w nim wylądować. Maszyna zawisła nad koronami drzew i mechanik spuścił Petera Fungaberę na wyciągu w dziurę w płaszczu zielonej roślinności.
Peter obracał się powoli na cienkiej stalowej linie, a idący ku dołowi pęd powietrza z wirników szarpał polowym maskującym mundurem
wokół jego torsu. Dwa metry nad ziemią wyśliznął się z owiniętej materiałem pętli i spadł na ziemię bezpiecznie jak kot. Odpowiedział salutującemu maszońskiemu sierżantowi, który na niego czekał, szybko opuścił miejsce zrzutu i spojrzał w górę na następnego człowieka spuszczanego ze stojącego w miejscu śmigłowca.
Pułkownik Bucharin również ubrany był w mundur maskujący i spadochroniarski hełm. Jego poorana bliznami twarz wydawała się niewrażliwa na tropikalne słońce, krew z niej odpłynęła i była teraz niemal tak blada jak jego zimne arktyczne oczy. Nie skorzystał z pomocy maszońskiego sierżanta i sam wszedł na zbocze doliny. Peter Fungabera kroczył obok niego i żaden z nich się nie odzywał, dopóki nie dotarli do połamanego i rozbitego kadłuba Cessny.
—  Nie ma wątpliwości? — spytał Bucharin.
—  Rejestracja ZS-KYA. Musi pan pamiętać, że leciałem tym samolotem — odpowiedział Peter Fungabera, klękając na jedno kolano, aby zbadać dół kadłuba. — Jeśli potrzeba innych dowodów — dotknął równego otworu w metalowej obudowie — strzały z karabinu maszynowego prosto z dołu.
—  Żadnych trupów?
—  Zgadza się. — Peter Fungabera wyprostował się i zajrzał do kokpitu. — Nie ma śladów krwi ani innych wskazówek, które świadczyłyby o tym, że któryś z pasażerów został ranny. I wrak został ogołocony.
—  Bardzo możliwe, że został ograbiony przez miejscowych.
—  Może — zgodził się Peter. — Ale nie sądzę. Tropiciele zbadali ślady i oto ich rekonstrukcja zdarzeń. Po rozbiciu dwanaście dni temu cztery osoby opuściły to miejsce, dwie z nich to kobiety, a jeden z mężczyzn miał nierówny chód. Potem, w ciągu ostatnich trzydziestu sześciu godzin, dwaj mężczyźni wrócili do wraka. Są pewni, że to ci sami, odciski butów się zgadzają i jeden z nich w ten sam sposób oszczędza lewą nogę.
Bucharin kiwnął głową.
-r- Za drugim razem z wraku zabrano większość luźnego sprzętu. Dwaj mężczyźni opuścili ten teren, niosąc ciężkie paczki, i weszli na ścieżkę przecinającą górną część doliny jakieś dziesięć kilometrów stąd. Tam ślad został zgubiony i przykryty przez ślady innych przechodzących.
—  Rozumiem. — Bucharin patrzył na niego' uważnie. — A teraz proszę mi powiedzieć o innych swoich wnioskach.
—  Są dwie czarne i dwie białe osoby. Widziałem je na własne oczy na lotnisku w Tuti. Jeden z czarnych to bez wątpienia minister Tungata Zebiwe, rozpoznałem go.
^ — Pobożne życzenie? On jest pańską ostatnią nadzieją na ubicie ze mną interesu.
—  Wszędzie rozpoznałbym tego człowieka.
—  Nawet z samolotu?
320
21 — Lampart poluje w demnoid
321
—  Tak.
—  Proszę mówić dalej — zachęcił Bucharin.
—  Drugiej czarnej osoby nie rozpoznałem. Ani nie widziałem ich na tyle dobrze, żeby z całą pewnością zidentyfikować któregoś z białych, ale pilotem prawie na pewno jest Amerykanka o nazwisku Jay. Chociaż samolot należy do Światowego Trustu Przyrody, ona z niego korzystała. Drugi biały to prawdopodobnie jej kochanek, brytyjski pisarz sensacyjny, który ma sztuczną nogę, co tłumaczyłoby nierówne ślady. Ale ta trójka jest nieważna, tylko Zebiwe ma znaczenie. A teraz wiemy, że ciągle żyje.
—  Wiemy także, że panu umknął, mój drogi generale — zauważył Bucharin.
—  Nie sądzę, żeby udało mu się to na długo. — Peter Fungabera odwrócił się do sierżanta stojącego za nim wyczekująco. — Bardzo dobrze się spisaliście. Jak dotąd, bardzo dobrze.
—  Mambo!
—  Sądzę, że ten matabelski pies i jego biali przyjaciele są ukrywani i karmieni przez okoliczną ludność.
—  Mambo!
—  Przesłuchamy ich.
—  Mambo!
—  Zaczniemy od najbliższej wioski. Która to?
—  Wioska Vusamanziego leży za tą i następną doliną.
—  Otoczycie ją. Nikomu nie wolno opuścić jej ani uciec, nawet kozie czy dziecku.
—  Mambo!
—  Kiedy zabezpieczycie wioskę, przybędę, żeby nadzorować przesłuchanie.
Craig i Tungata trzy razy schodzili w dół do jeziora Lobenguli u stóp wielkiej galerii, niosąc ze sobą prowizoryczny sprzęt do nurkowania, zapasowe butle z tlenem, lampy podwodne, które Craig zrobił z baterii i żarówek wydobytych z kamizelek ratunkowych, drewno na opał i futrzane koce do ogrzania Craiga po każdym zanurzeniu oraz prowiant pozwalający uniknąć wspinania się z powrotem do górnej jaskini na posiłki.
Po dyskusji ustalono, że obie dziewczyny będą na zmianę czekać w górnej jaskini na posłańca z wioski Vusamanziego. Będą mogły również zejść w dół i ostrzec pozostałych, gdyby jakiś maszoński patrol natknął się na wejście.
Przed przetestowaniem sprzętu do nurkowania Craig i Tungata dokładnie sprawdzili drogę prowadzącą do jeziora, wybierając miejsca, w których mieli się schować, w razie gdyby zostali zmuszeni do obrony przed atakiem Maszona. Chociaż żaden z nich o tym nie wspomniał, obaj byli w pełni świadomi tego, że nie istnieje żadne wyjście, żaden otwór
322
pozwalający im na ucieczkę z głębi góry i że wszelka obrona musi skończyć się w lodowatej wodzie jeziora.
Tungata tylko raz otwarcie dał po sobie poznać, że wie o tym: na oczach pozostałej trójki wziął cztery kule 7,62 mm do tokariewa, owinął je w strzęp koziej skóry i wepchnął w pęknięcie w wapiennej ścianie przy jeziorze. Obie zafascynowane dziewczyny patrzyły na niego w napięciu i chociaż Craig udawał, że sprawdza urządzenie do oddychania, wszyscy rozumieli, o co chodzi. Było to ostatnie zabezpieczenie przed torturami i powolnym okaleczaniem, po jednej kuli dla każdego.
—  Okay! — W ciszy galerii głos Craiga zabrzmiał bardzo głośno. — Sprawdzę, jak działa ten wynalazek.
Tungata podniósł urządzenie, a Craig uklęknął i wsunął głowę w otwór kamizelki ratunkowej. Sally-Anne i Sara umieściły mu na plecach butlę i zbiorniki, które następnie przymocowały pasami płótna wyciętymi z narzut na siedzenia. Craig sprawdził węzły. W razie gdyby sprzęt zawiódł, musiał mieć możliwość szybkiego zrzucenia go.
W końcu wskoczył do jeziora i zadrżał z zimna. Włożył maskę na usta i nos, zawiązał pas za głową i do połowy wypełnił tlenem torbę na piersiach. Stojącej na brzegu trójce dał znak kciukiem, że wszystko w porządku, i zniknął pod wodą.
Tak jak przewidział, jego pierwszym problemem była pływalność. Torba na piersiach wywróciła go na plecy jak śniętą rybę i nie był w stanie wyprostować się za pomocą tylko jednej nogi. Podpłynął z powrotem na płytę i zaczął nieprzyjemne doświadczenia z kamieniami, które powinny obciążyć go tak, aby miał w wodzie odpowiednią pozycję. W końcu przekonał się, że jedynym sposobem jest trzymać bardzo ciężki kawałek skały, który pociągnąłby go głową w dół. Jednak kiedy tylko puszczał kamień, od razu wracał na powierzchnię.
—  Przynajmniej miejsca połączeń są szczelne — powiedział po wynurzeniu się. — I tlen do mnie dochodzi. Dużo wody przecieka przez boki maski, ale mogę ją usunąć bez problemu. — Zademonstrował sztuczkę polegającą na przytrzymaniu góry maski i mocnym wydechem wypchnięciu dołem zebranej wody.
—  Kiedy masz zamiar popłynąć do muru?
¦— Myślę, że nie mogę się już lepiej przygotować — przyznał niechętnie Craig.                                                -
—  Musicie wiedzieć o tym, że chciałbym być dla was jak ojciec. — Peter Fungabera uśmiechnął się łagodnie. — Traktuję was jak swoje dzieci.
^ — Tyle rozumiem z tego maszońskiego paplania, co ze szczekania pawianów na szczytach wzgórz — odpowiedział uprzejmie Yusamanzi, a Fungabera zrobił gest zniecierpliwienia, odwracając się do sierżanta.
—  Gdzie jest ten tłumacz?
323
—  Będzie tu za chwilę, mambo.
Uderzając się lekko laską po udzie, Peter Fungabera przeszedł powoli wzdłuż nierównego szeregu wieśniaków, których jego żołnierze oderwali od pracy na polach kukurydzy i wypłoszyli z chat. Poza starcem były tam same kobiety i dzieci. Niektóre kobiety były równie stare jak czarownik, z głowami pokrytymi białymi włosami i z zasuszonymi wymionami zwisającymi do pasa, a tłuste dzieci innych wisiały przywiązane do pleców matek albo stały nagie u ich kolan; wokół nozdrzy berbeci zaschły na biało smarki, po ich ustach i w kącikach oczu łaziły spokojnie muchy, a szkraby wpatrywały się w Petera, który mijał je z nieprzeniknionym spojrzeniem. Wśród zebranych były też młodsze kobiety o jędrnych piersiach i lśniącej skórze, niedojrzałe dziewczęta i nie obrzezani chłopcy. Fungabera uśmiechał się do nich uprzejmie, ale wpatrzone w niego twarze nie miały żadnego wyrazu.
—  Moje matabelskie szczeniaki, jeszcze przed końcem tego dnia trochę sobie poszczekacie — obiecał im cicho i przy końcu szeregu zawrócił, skierował się powoli w cień jednej z chat, gdzie czekał na niego Rosjanin.
—  Z tego starego nic pan nie wydobędzie. — Bucharin wyjął z zębów hebanową cygarniczkę i kaszlnął lekko, zasłaniając usta dłonią. — Jest wysuszony, poza zasięgiem bólu, poza zasięgiem cierpienia. Niech pan spojrzy na jego oczy. To oczy fanatyka.
—  Ma pan rację, ci sangoma są zdobi do autohipnozy, on będzie odporny na ból. — Fungabera podwinął niecierpliwie mankiet munduru i spojrzał na zegarek. — Gdzie się podziewa ten tłumacz?
Minęła jeszcze godzina, zanim na ścieżce wiodącej z doliny ukazał się popędzany przez strażników zaufany Matabele z ośrodka resocjalizacyjnego. Padł na kolana przed Peterem Fungabera, bełkocząc coś i wznosząc skute ręce.
—  Wstawaj! — rozkazał generał i rzucił do sierżanta: — Zdejmijcie mu kajdanki. Przyprowadźcie tu starca.
Vusamanziego wprowadzono na środek placu.
—  Powiedz mu, że jestem jego ojcem — rozkazał Fungabera.
—  Mambo, on odpowiada, że jego ojciec był człowiekiem, a nie hieną.
—  Powiedz mu, że chociaż dbam o niego i jego ludzi, jestem z niego niezadowolony.
—  Mambo, on odpowiada, że jeśli wywołał niezadowolenie Waszej Wielmożności, sam jest bardzo zadowolony.
—  Powiedz mu, że okłamał moich ludzi.
—  Mambo, on ma nadzieję, że będzie miał okazję zrobić to jeszcze raz.
—  Powiedz mu, że wiem, iż ukrywa i karmi czterech wrogów państwa.
—  Mambo, on sugeruje, że Wasza Wielmożność jest umysłowo chory. Nie zna ukrytych wrogów państwa.
—  Dobrze. Teraz zwróć się do tych wszystkich ludzi. Powtórz, że chciałbym się dowiedzieć, gdzie ukrywają się zdrajcy. Powiedz, że jeśli mnie do nich zaprowadzą, nikomu z wioski nie stanie się nic złego.
324
Tłumacz stanął przed milczącym szeregiem kobiet i dzieci; wygłosił długą i przekonującą mowę, ale kiedy skończył, tamci dalej obojętnie na niego patrzyli. Jedno z niemowląt zaczęło niecierpliwie krzyczeć; matka przesunęła je pod ramieniem i wcisnęła mu do maleńkiej buzi nabrzmiały sutek. Znowu zapadła cisza.
—  Sierżancie!
Peter Fungabera wydał krótkie rozkazy i żołnierze brutalnie związali ręce Vusamanziego na plecach. Jeden z nich źrebił stryczek z długiej nylonowej liny, której drugi koniec przerzucił przez podpórki podwyższenia, na którym na skraju placu stał kosz z kukurydzą. Podprowadzili Vusamanziego pod ten kosz i założyli mu stryczek przez głowę.
—  A teraz powiedz ludziom, że jeśli ktoś zgodzi się zaprowadzić nas do zdrajców, tortury natychmiast zostaną przerwane.
Tłumacz podniósł głos, ale zanim skończył, Vusamanzi go przekrzyczał:
—  Przeklinam każdego, kto odezwie się od tej maszońskiej świni. Nakazuję wam milczenie, bez względu na to, co będzie się działo; tego, kto je złamie, odwiedzę zza grobu. Ja, Vusamanzi, władca wód, tak rozkazuję!
—  Do dzieła! — rozkazał Fungabera, a sierżant naciągnął linę. Stryczek zacisnął się powoli wokół szyi starca, który został zmuszony do stania na palcach. — Wystarczy! — I żołnierze przywiązali wolny koniec liny.
—  A teraz niech podchodzą i mówią.
Tłumacz chodził wzdłuż szeregu kobiet, przynaglając je i wreszcie błagając bezwstydnie, ale Vusamanzi ostro na nie patrzył — nie mógł mówić, ale ciągle rozkazywał im całą swoją mocą.
—  Złamcie mu jedną stopę — rozkazał Fungabera.
Sierżant stanął przed starcem i posługując się kolbą jak tłuczkiem do kukurydzy zgniótł lewą stopę Vusamanziego. Gdy kobiety usłyszały, jak stare, kruche kości trzaskają niczym drewno w palenisku, zaczęły zawodzić i ruszać się niespokojnie.
—  Mówcie! — rozkazał Peter Fungabera.
Vusamanzi stał na jednej nodze, lina wykręcała mu szyję na bok. Jego zraniona stopa zaczęła puchnąć jak nadmuchiwany balon, zrobiła się trzy razy większa, a czarna i lśniąca jak przejrzały owoc skóra rozciągnęła się tak, iż wydawało się, że pęknie.
—  Mówcie! — generał rozkazał po raz drugi, ale zagłuszył go lament kobiet.
__ — Złamcie mu drugą stopę! — Skinął na sierżanta. -    Gdy kolba karabinu strzaskała małe kostki prawej stopy Vusaman-ziego, ten zawisł na linie, a sierżant odszedł do tyłu, patrząc z szyderczym uśmiechem na wijącego się starca.
325
Wszystkie kobiety teraz krzyczały, a do zbolałego chóru dołączył się płacz dzieci. Jedna ze starszych żon, wyrwała się z szeregu i pobiegła, wyciągając chude ramiona, w stronę mężczyzny, który od pięćdziesięciu lat był jej mężem.
—  Zostawcie ją! — rozkazał Fungabera strażnikom, którzy chcieli ją zatrzymać. Odeszli na bok.
Dotarła do męża i próbowała go podnieść, płacząc z miłości i współczucia, ale nie miała nawet tyle siły, żeby unieść wychudzone dało Vusamanziego. Udało jej się tylko zmniejszyć nacisk na jego krtań, ale to tylko przedłużyło cierpienia. Otwarte usta starca szukały powietrza, a jego wargi pokryła biała piana. Wydawał ochrypły, kraczący dźwięk.
— Posłuchajcie, jak pieje matabelski kogut i jak gdacze jego stara kura! — Fungabera uśmiechnął się, a jego żołnierze parsknęli rubasznym śmiechem.
Długo to trwało, ale gdy w końcu Vusamanzi zawisł spokojnie i cicho z twarzą wykrzywioną w niebo, jego żona opadła na ziemię u jego stóp i zaczęła kołysać się rytmicznie, opłakując zmarłego.
Fungabera wrócił do Rosjanina; Bucharin zapalił następnego papierosa i wycedził:
—  Brutalne, i nieskuteczne.
—  Od początku nie mieliśmy szans z tym starym. Musieliśmy się go pozbyć i wprowadzić odpowiedni nastrój. — Peter wytarł końcem apaszki brodę i czoło. — To było skuteczne, pułkowniku, proszę tylko spojrzeć na twarze tych kobiet. — Poszedł do nich.
—  Spytaj je, gdzie ukrywają się wrogowie państwa.
Ale gdy tylko tłumacz zaczął mówić, stara kobieta zerwała się i podbiegła do nich.
—  Widziałyście, jak wasz pan umarł bez słowa — zaskrzeczała. — Słyszałyście jego rozkaz. Wiecie, że wróci!
Peter Fungabera błyskawicznie przekręcił laskę i wsunął jej koniec pod żebra starej kobiety. Ta krzyknęła i osunęła się na zionie. Jej śledziona, powiększona przez infekcję malaryczną, przerwała się od ciosu.
— Pozbądźcie się jej ¦— rozkazał Peter i jeden z żołnierzy chwycił ją za kostki i zaciągnął za chaty.
—  Spytaj je, gdzie ukrywają się wrogowie państwa.
Peter przeszedł powoli wzdłuż szeregu, patrząc kobietom w twarze, oceniając stopień przerażenia, które widział w każdej parze czarnych matabelskich oczu. Nie spieszył się z wyborem; wrócił w końcu do najmłodszej z matek, dziecka prawie, która trzymała na plecach niemowlę przywiązane kawałkiem materiału w niebieski wzór.
Stanął przed nią i tak popatrzył jej w twarz, że odwróciła wzrok; potem chwycił ją za nadgarstek i zaprowadził łagodnie na środek placu, gdzie wciąż płonęły resztki ogniska.
Zgarnął na jedno miejsce tlące się końce pni i, ciągle trzymając
326
dziewczynę, poczekał, aż znowu buchnie płomień. Wtedy wykręcił jej ramię i zmusił, żeby uklękła. Kobiety powoli milkły; obserwowały wszystko z przerażeniem.
Peter Fungabera rozluźnił niebieski materiał i zdjął niemowlę z pleców dziewczyny. Był to chłopiec, pucołowate dziecko o skórze koloru dzikiego miodu, z małym, pękatym brzuszkiem przepełnionym mlekiem matki; na nadgarstkach i kostkach miał fałdki tłuszczu przypominające bransoletki. Peter podrzucił go lekko, a gdy spadał, złapał go za kostkę. Dziecko wrzasnęło i zawisło głową w dół.
—  Gdzie ukrywają się wrogowie państwa?
Twarz dziecka spuchła i pociemniała od napływającej krwi.
—  Ona mówi, że nie wie.
Peter Fungabera przesunął dziecko nad płomienie.
—  Gdzie są wrogowie państwa?
Za każdym razem, gdy powtarzał to pytanie, opuszczał dziecko
0 kilka centymetrów.
—  Mówi, że nie wie.
Nagle Peter opuścił małe, wijące się ciałko w sam środek płomieni
1  dziecko wydało zupełnie nowy dźwięk. Wtedy poderwał je do góry i podsunął matce przed oczy. Płomienie spaliły rzęsy niemowlęcia i jego małe, gęste loczki.
— Powiedz jej, że powoli upiekę tego prosiaczka, a potem każę jej go zjeść.
Dziewczyna spróbowała wyrwać mu dziecko — bezskutecznie. Zaczęła wykrzykiwać jedno zdanie, powtarzając je w kółko, a inne kobiety westchnęły i ukryły twarze.
—  Mówi, że was do nich zaprowadzi.
Fungabera rzucił jej dziecko i wolnym krokiem wrócił do Rosjanina. Pułkownik Bucharin lekko pochylił głowę z uznaniem, ale zdegustowany.
Craig znajdował się dwanaście metrów pod wodą, zawieszony przed murem grobowca. Do pasa przywiązał sobie kawałek wapienia i przy słabym żółtym świetle lampki z jednej z kamizelek ratunkowych szukał uważnie w murze słabego punktu, od którego mógłby zacząć. Pomagał sobie rękami, ponieważ obraz zniekształcała woda, i przekonał się, że w murze nie ma przerwy ani otworu, ale jego dół zbudowany jest z o wiele większych kawałków skały niż górna część. Prawdopodobnie liczba dużych głazów, które dało się przenieść do grobowca, wyczerpywała się w miarę postępu prac i stary czarownik oraz jego uczniowie musieli zadowolić się drobniejszym materiałem; mimo to nawet najmniejszy kamień był większy od ludzkiej głowy.
Craig chwycił jeden z nich i usiłował ruszyć go z miejsca. Ręce miał zmiękczone od wody, którą teraz zaróżowiła mała smużka krwi, gdyż
327
ostra krawędź kamienia przecięła mu skórę; nie czuł jednak bólu, bo znieczulało go zimno.
Niemal natychmiast plama krwi w wodzie pociemniła, ponieważ gwałtownym ruchem wzniecił wiry piachu i odłamków skalnych, które tak długo leżały tu w spokoju. Po kilku sekundach Craig zupełnie nic już nie widział, jako że woda zrobiła się brudna, i wyłączył lampę, żeby oszczędzić baterię. Drobiny piachu drażniły mu oczy, więc zamknął je mocno i pracował po omacku.
Są trzy stopnie ciemności, ale ta była zupełna. Przytłaczała go niemal fizycznym ciężarem, dziesiątków metrów twardej skały i wody nad jego głową. Tlen, który wciągał do ust, miał nieprzyjemny, chemiczny smak i co kilka oddechów przez nie dopasowaną maskę przedostawała się struga wody; dusił się nią, powstrzymując kaszel, bo jego atak mógłby zupełnie oderwać maskę.
Zimno przypominało śmiertelną chorobę, wyczerpywało go i niszczyło, wpływało na jego zdolność myślenia oraz na reakcje. Coraz bardziej zagrażało Craigowi zatrucie tlenowe, a każde pociągnięcie liny z powierzchni wydawało się następować całą wieczność po poprzednim. Rozbijał jednak mur z ponurą determinacją, zaczynając nienawidzić dawno zmarłych przodków Yusamanziego za ich staranność w budowaniu go.
Zanim upłynęło pół godziny, udało mu się zdjąć stos głazów z górnej części muru i zrobić w nim otwór o średnicy około metra, wystarczająco szeroki, żeby mógł się w nim zmieścić razem ze sprzętem, ale wciąż nie widział, jak gruby jest mur.
Usunął skały, które wyjął, zsuwając je i spychając w otchłań głównej galerii. Potem z wielką ulgą odwiązał linę od przytrzymującego go ciężaru i zaczął powoli unosić się ku powierzchni.
Tungata pomógł Craigowi wydostać się na płytę, ponieważ ten był słaby jak dziecko i ciężki sprzęt ściągał go w dół. Tungata zdjął go z niego, a Sara nalała kubek czarnej herbaty i rozmieszała w nim lepki brązowy cukier.
—  Gdzie Sally-Anne? — spytał.
—  Pendula stoi na warcie w górnej jaskini — odpowiedział Tungata. Craig ujął kubek obiema rękami i trzęsąc się z zimna przysunął się
bliżej do małego, dymiącego ogniska.
—  Zrobiłem mały otwór w górnej części muru na głębokość około metra, ale nie wiem, jaką mur ma grubość ani ile razy jeszcze będę musiał nurkować, żeby się przez niego przedostać. — Upił łyk herbaty, — Zapomnieliśmy o czymś: będę potrzebował czegoś do przeniesienia skarbu, jeśli go znajdziemy. Garnki są najwyraźniej kruche, stary Insutsha pobił jeden, i trudno je będzie nieść. Będziemy musieli skorzystać z toreb, które zrobiłem z płóciennych narzut. Kiedy Sara pójdzie zwolnić Pendulę, musi ją poprosić, żeby je tu przyniosła.
Gdy spowodowane zimnem otępienie minęło pod wpływem ciepła
328
ogniska i gorącej herbaty, Craiga rozbolała głowa. Wiedział, że to skutek wdychania tlenu pod ciśnieniem, pierwszy objaw zatrucia. Przypominał on silną migrenę, ból był tak intensywny, że Craig miał ochotę głośno jęczeć. Wygrzebał z apteczki trzy środki przeciwbólowe i połknął je, popijając herbatą.
Potem usiadł skulony i przygnębiony i czekał, aż lekarstwa zaczną działać. Tak bardzo bał się powrotu do muru, że czuł nudnośa i zaczynał tracić siłę woli. Zorientował się, że szuka wymówki, aby opóźnić następne zanurzenie, straszne zimno i duszące ciśnienie ciemnej wody, przerażały go.
Tungata patrzył na niego w milczeniu zza ogniska. Craig zsunął futrzaną pelerynę z ramion i oddał pusty kubek Sarze. Wstał. Ból głowy słabł, przechodząc w tępe pulsowanie.
— Chodźmy — powiedział, a Tungata ścisnął mu ramię, zanim założył mu przez głowę aparat tlenowy.
Przy kolejnym zetknięciu z lodowatą wodą Craiga ogarnął strach, ale zmusił się do zanurzenia, a trzymany przez niego kamień szybko pociągnął go w dół. W jego wyobraźni wejście do grobowca nie przypominało już pustego oczodołu, ale raczej bezzębną gardziel jakiejś straszliwej istoty z afrykańskiej mitologii, otwartą i gotową go połknąć.
Zagłębił się w niej, popłynął w górę pochylonym szybem i przywiązał się do głazu przy otworze w murze. Osad zdążył już opaść i w słabym świetle lampy otoczyły go cienie i kształty skał; znów miał atak klaustro-fobii na myśl o tym, że za chwilę oślepi go chmura brudu. Szorstka skała raniła jego okaleczone dłonie. Podważył kawał wapienia i lekkie przesunięcie otaczających go kamieni poruszyło osad, który otaczał teraz jego głowę. Wyłączył lampę i znów zaczął pracę po omacku.
Sygnały przesyłane liną przywiązaną do pasa były jedyną formą kontaktu z rzeczywistością i czasem — w jakiś sposób pomagały mu zapanować nad rosnącym przerażeniem spowodowanym zimnem i ciemnością. Po dwudziestu minutach powrócił ból głowy, działanie lekarstwa osłabło. Craig czuł się tak, jakby wbijano-mu młotkiem w skroń tępy gwóźdź, którego żelazny czubek wchodził mu za oczy.
„Nie wytrzymam tych dziesięciu minut — pomyślał. — Wracam." Zaczął już odpływać od muru, ale udało mu się pokonać słabość.
„Pięć minut — obiecał sobie. — Jeszcze tylko pięć minut."
Wsunął górną połowę dała w otwór, a stalowy cylinder z tlenem uderzył o skałę i zadzwonił jak dzwon. Schwytał po omacku krawędzie trójkątnego kamienia, który od kilku minut udaremniał jego wysiłki. Jeszcze raz pożałował, że nie ma krótkiego łomu, który mógłby wepchnąć w szczelinę i poszerzyć ją. Posłużył się zamiast niego palcami, potem oparł się o ściany otworu i zaczął szarpać, przy każdym pociągnięciu z większą siłą, aż mięśnie na plecach miał zupełnie naprężone, a brzuch bolał go z wysiłku.
Coś się ruszyło i usłyszał zgrzyt skały o skałę. Pociągnął jeszcze raz
329
i szczelina zamknęła mu się na palcach. Krzyknął z bólu. Ból zgniecionych palców wyzwolił w nim jednak rezerwy sił, rzucił się na skałę, ta potoczyła się, uwalniając mu palce. W tej samej chwili rozległ się stukoczący, szczękający grzmot spadających bloków skalnych.
Leżał w otworze i przyciskał zranione palce do piersi, jęcząc pod maską i dławiąc się wodą, która wlała się przez nią, gdy krzyknął.
„Wracam teraz — postanowił. — Wystarczy. Mam już dość." Zaczął wysuwać się z otworu; wyciągnął ostrożnie rękę, żeby odepchnąć się do tyłu. Nie poczuł nic. Machał przed sobą ręką w próżni. Zamarł, próbując podjąć decyzję, a woda pluskała mu w masce. Miał przeczucie, że jeśli teraz wróci na powierzchnię, nie będzie w stanie zmusić się do ponownego wejścia do wody.
Jeszcze raz sięgnął ręką przed siebie i gdy na nic nie natrafił, posunął się odrobinę do przodu i znów wyciągnął rękę. Przytrzymywała go lina od ciężarka, więc odwiązał ją; podpełznął trochę do przodu i butla na plecach zaklinowała się pod kamiennym sklepieniem. Przetoczył się lekko na bok i udało mu sieją uwolnić. Wciąż nic przed sobą nie wyczuwał. Przepłynął przez mur i nagle ogarnął go przesądny lęk.
Cofnął się i butla znów uderzyła o sklepienie. Tym razem mocno się zaklinowała. Utknął w miejscu i od razu zaczął się szarpać, żeby się uwolnić. Oddech miał przyspieszony, szybszy, niż pozwalała na to przepustowość zaworów w masce, tak że dostawał za mało tlenu. Kiedy się dusił, serce biło mu jak oszalałe i ogłuszało go własne tętno.
Nie mógł poruszać się do tyłu; machał zdrową nogą, a chora znalazła oparcie na gładkiej skale. Odepchnął się od niej obiema nogami i nagłym ruchem wysunął się z otworu w murze grobowca.
Niespokojnie szukał czegoś po omacku i jedną ręką uderzył o gładką śdanę szybu, ale teraz nie miał obciążenia i torba na piersiach bezlitośnie unosiła go w górę. Podniósł obie ręce, by zapobiec uderzeniu głową o sklepienie i chwycić się czegoś. Pod otępiałymi palcami skała była śliska jak namydlone szkło i gdy się wznosił, tlen w torbie rozrzedzał się wraz ze spadkiem ciśnienia, co sprawiało, że unosił się jeszcze szybciej i tylko linka sygnałowa przywiązana do pasa zwalniała jego szaleńczy pęd. Kiedy próbował odzyskać równowagę, nadwyżka tlenu ulotniła się bokami maski i w końcu ogarnęła go zupełna panika. Wirował w górę w przerażającej ciemności.
Nagle wypłynął powierzchnię; leżał na plecach, podskakując jak korek. Zerwał maskę z twarzy i nabrał powietrza w płuca. Było czyste, ale z lekkim zapaszldem odchodów nietoperzy. Oddychał z ulgą.
Poczuł szarpniecie liny. Sześć razy po kolei. To było zakodowane pytanie Tungaty: „Nic ci nie jest?" Wskutek niekontrolowanego wzlotu musiał rozwinąć się zwój leżący między stopami Tungaty, co mocno go zaniepokoiło. Craig uspokoił go sygnałem i włączył lampę.
Przyćmione światło oślepiało jego oczy, które tak długo nic nie widziały i piekły, podrażnione brudną wodą. Mrugając, rozejrzał się wokół.
330
Korytarz wznosił się od muru pod ostrym kątem, a tutaj przechodził w pionowy szyb. Czarownicy byli zmuszeni wyrąbać w ścianach nisze i zbudować drabinę z grubo ociosanego drewna, żeby wejść do góry. Żerdzie drabiny były przywiązane liną z kory i wznosiły się nad głową Craiga, lecz jego lampa była za słaba, by oświetlić cały stromy szyb. Drabina znikała w ciemności.
Craig podpłynął z boku i złapał się prymitywnej drewnianej drabiny, próbując zebrać myśli i wyobrazić sobie układ szybu oraz jego kształt. Wiedział, że skoro wrócił na powierzchnię, musiał wznieść się dwanaście metrów w górę po przejściu przez mur. Musiał przebyć drogę o kształcie przypominającym literę „U" — pierwsza jej odnoga była w głównej galerii, dno biegło wzdłuż szybu aż do muru, a druga odnoga prowadziła stromą częścią korytarza z powrotem na powierzchnię.
Sprawdził drewnianą drabinę; mimo że trzeszczała i chwiała się trochę, wytrzymała jego ciężar. Będzie musiał porzucić sprzęt do nurkowania, żeby wspiąć się po rozklekotanej drabinie, ale najpierw powinien odpocząć i odzyskać pełnię władzy nad sobą. Ścisnął skronie obiema rękami, ból był niemal nie do zniesienia.
W tym momencie lina u pasa napięła się — trzy następujące po sobie pociągnięcia. Pilne wezwanie — sygnał obwieszczający śmiertelne niebezpieczeństwo. Działo się coś bardzo złego i Tungata przesyłał mu ostrzeżenie i prośbę o pomoc.
Craig nasunął maskę na twarz i nadał sygnał: „Wciągnij mnie!"
Lina napięła się i szybko zniknął pod wodą.
Młodej matabelskiej matce pozwolono zatrzymać przywiązane do pleców dziecko, ale jedną rękę miała przykutą do pasa sierżanta Trzeciej Brygady.
Petera Fungaberę kusiło, żeby skorzystać ze śmigłowca i w ten sposób przyspieszyć pościg i schwytanie uciekinierów, ale w końcu zdecydował, że pójdą pieszo, nie robiąc hałasu. Doceniał ściganych. Wiedział, że odgłos śmigłowca zaniepokoi ich i da im szansę kolejnego ^zniknięcia w buszu. Również ze względu na czynnik zaskoczenia postanowił, że grupa ścigająca będzie mała i łatwa do kierowania — dwudziestu wybranych ludzi, z którymi przeprowadził indywidualne rozmowy.
— Tego Matabele musimy wziąć żywcem. Nawet jeśli ceną będzie wasze życie, muszę go mieć żywego!
Śmigłowiec miał być wezwany przez radio, jak tylko znajdą uciekinierów; potem przybędzie trzystu żołnierzy, którzy opanują teren.
_ *Mały oddział szybko się przemieszczał. Sierżant ciągnął za sobą dziewczynę, która, płacząc ze wstydu, że dopuszcza się zdrady, wskazywała zakręty i rozgałęzienia ledwo widocznej ścieżki.
331
—  Wieśniacy zanosili im żywność — szepnął Peter do Rosjanina. — Z tej ścieżki regularnie korzystano.
—  Dobre miejsce na zasadzkę. — Bucharin zerkał na wychodzące na zbocza doliny. — Może są z nimi uciekinierzy z obozu.
—  Zasadzka oznacza kontakt, więc modlę się o nią — odpowiedział cicho Peter.
I po raz kolejny Rosjanin był zadowolony z tego, że wybrał właśnie jego. Ten mężczyzna miał predyspozycje, by wykonać tak trudne zadanie. Teraz trzeba było jedynie niewielkiej zmiany w kolejach wojny i jego szefowie w Moskwie będą mieli bazę wypadową w środkowej Afryce.
Kiedy już tak się stanie, trzeba będzie oczywiście dobrze pilnować tego Fungabery. To nie jeszcze jeden goryl, którym można kierować jak marionetką. Jego psychika była niezgłębiona i do Bucharina należeć będzie odkrycie jej tajników. Zadanie to będzie wymagało subtelności i przebiegłości. Nie mógł się tego doczekać i wiedział, że praca nad nim będzie równie przyjemna jak ten pościg.
Szedł swobodnie obok Petera Fungabery, bez wysiłku dotrzymując mu kroku, i czuł to rozkoszne napięcie żołądka i nerwów, wzmożoną czujność wszystkich zmysłów — to szczególne upojenie, jakie daje polowania na ludzi.
Tylko on wiedział, że nie skończy się ono schwytaniem tego Matabele. Będzie następna ofiara, równie nieuchwytna, co cenna. Wpatrywał się teraz w plecy idącego przed nim mężczyzny, rozkoszował się jego ruchami, długim, elastycznym krokiem, sposobem trzymania głowy nad żylastą szyją, plamami potu na maskującym materiale — tak, nawet jego zapachem, dziką wonią Afryki.
Bucharin uśmiechnął się. Cóż za imponujące trofea miały ukoronować jego długą i świetną karierę: Matabele, Maszona i ta ziemia.
Rozważania te w żaden sposób nie zakłócały pracy zmysłów Bucharina. Był w pełni świadomy, że dolina zwęża się przed nimi, a zbocza robią się coraz bardziej strome i że otaczający ich las jest dziwnie skarłowaciały. Dotknął ramienia Petera, żeby zwrócić jego uwagę na zmianę w formacji geologicznej mijanego przez nich zbocza, pojawienie się dolomitu, gdy nagle matabelska kobieta zaczęła krzyczeć. Jej ostry głos odbijał się echem od zbocza i otaczającego lasu, burząc ciszę upału zalegającą nad tą dziwną, tajemniczą doliną. Jej krzyki były niezrozumiałe, ale z pewnością niosły ostrzeżenie.
Peter Fungabera podszedł do niej dwoma szybkimi krokami i stanął za nią. Jedną rękę położył pod jej brodą, drugą umieścił u podstawy karku i wprawnym ruchem odciągnął jej głowę do tyłu. Szyja dziewczyny pękła ze słyszalnym trzaskiem — krzyki urwały się równie nagle, jak się zaczęły.
Gdy martwe dało upadło na ziemię, Peter odwrócił się szybko i dał pak żołnierzom. Oni zareagowali natychmiast — zeskoczyli ze ścieżki i ustawili się w haczykowatym szyku do okrążania.
332
Kiedy byli gotowi, Peter obejrzał się na Rosjanina i kiwnął głową. Bucharin bez słowa podszedł do niego i obaj ruszyli naprzód, z bronią gotową do strzału, szybko i ostrożnie.
Ledwo widoczna ścieżka zaprowadziła ich do stóp ściany skalnej, a potem do wąskiej, pionowej szczeliny. Peter i Bucharin wskoczyli w nią i przylgnęli do ścian po obu stronach otworu.
— Nora matabelskiego lisa — ucieszył się cicho Peter. — Teraz już mi się nie wymknie!
—  Maszona tu są! — Krzyk dobiegał od wejścia do jaskini, zniekształcony przez zakręty w skale i osłonę z krzaków. — Maszona przyszli po was! Uciekajcie! Maszona... — Nagle kobiecy głos zamilkł.
Sara zerwała się z miejsca przy ognisku, przewracając żelazny trójnóg do gotowania potraw, przemknęła przez jaskinię, chwytając po drodze lampę, i wbiegła w labirynt korytarzy.
Stanąwszy u szczytu tunelu prowadzącego do głównej galerii wykrzyczała ostrzeżenie w stronę jeziorka:
—  Maszona są tutaj, mój panie! Odkryli nas! — A echo wzmocniło jeszcze przerażenie i popłoch brzmiące w jej głosie.
—  Idę do ciebie! — odkrzyknął Tungata w górę galerii i wskoczył do szybu w światło jej lampy. Wspiął się w górę, kołysząc się na linie, i objął ją ramieniem.
—  Gdzie są?
—  Przy wejściu... rozległ się jakiś głos, jedna z naszych kobiet ostrzegła mnie krzykiem — słyszałam strach w jej głosie, który potem nagle zamilkł. Chyba ją zabili.
—  Zejdź do jeziorka. Pomóż Penduli wciągnąć Pupho.
—  Mój panie, nie ma dla nas ratunku, prawda?
—  Będziemy walczyć — odpowiedział. — I może wtedy uda nam się uratować. Idź już, Pupho powie wam, co robić.
Niosąc kałasźnikowa w opuszczonej ręce, Tungata zniknął w korytarzu prowadzącym w stronę głównej jaskini. Sara z trudem zeszła po stromej ścianie; w pośpiechu potknęła się i ostatnie dwa metry przeleciała, kalecząc sobie kolana.
— Pendula! — krzyknęła, desperacko potrzebując kontaktu z drugim człowiekiem.
—  Tutaj, Saro. Pomóż mi.
Gdy dotarła do skraju płyty w głębi galerii, Sally-Anne stała po pas w wodzie i ciągnęła linę.
(— Pomóż mi, zaklinował się! . * Sara wskoczyła do wody i chwyciła koniec liny.                  .,
—  Maszona nas znaleźli.
—  Tak. Słyszałam.
333
—  Co my zrobimy, Pendula?
—  Najpierw wyciągnijmy Craiga. Potem coś wymyślimy.
Nagle lina poluzowała — dwanaście metrów niżej Craigowi udało się przedostać przez wąski otwór w ścianie i teraz obie dziewczyny szybko ciągnęły go w górę.
Na powierzchni wody pojawiła się kipiąca wysypka bąbelków tlenu. Dziewczęta zobaczyły w przejrzystej wodzie płynącego w ich stronę Craiga, którego maska zamieniała w jakiegoś groteskowego potwora morskiego. Wynurzył się i zdarł z siebie maskę, parskając i kaszląc od świeżego powietrza.
—  O co chodzi? — wykrztusił, opadając z pluskiem na płytę skalną.
—  Maszona są tutaj — odpowiedziały razem, jedna po angielsku, druga w sindebele.
—  O Boże! — Craig osunął się na płytę. — O Boże!
—  Co teraz zrobimy, Craig? — Obie wpatrywały się w niego przerażone, a zimno i ból wydawały się go paraliżować.
Nagle powietrze wokół nich zadrgało, jakby znaleźli się w środku uderzanego w dzikim tempie bębna.
—  Strzały! — szepnął Craig, zakrywając uszy dłońmi. — Samson się na nich natknął.
— Jak długo może ich powstrzymać?
—  To zależy od tego, czy- użyją granatów albo gazu... — Nie dokończył, trzęsąc się gwałtownie. Popatrzył na nie. Wyczuły jego rozpacz, więc odwrócił wzrok.
—  Gdzie jest pistolet? — spytała przerażona Sara, zerkając na zwiniętą kozią skórę w szczelinie skalnej ściany.
—  Nie! —wydusił z siebie Craig.—Tylko nie to. —Złapałją za ramię. Zebrał się w sobie i otrząsnął z rozpaczy, jakby wytrząsał wodę
z włosów.
—  Używałaś kiedyś akwalungu? — spytał Sally-Anne. Pokręciła głową.
—  Cóż, nadszedł dobry moment, żebyś...
— Ja nie mogłabym tam wejść!—Sally-Anne z lękiem patrzyła w wodę.
—  Możesz zrobić wszystko, co musisz — ofuknął ją. —Posłuchajcie, znalazłem drugie odgałęzienie szybu wychodzące na powierzchnię. To zajmie trzy czy cztery minuty...
—  Nie! — Sally-Anne skurczyła się ze strachu.
— Najpierw przeprowadzę ciebie — powiedział. — Potem wrócę po Sarę.
—  Wolałabym tu umrzeć, Pupho — szepnęła czarna dziewczyna.
— Jak sobie życzysz.
Craig zmieniał już butlę z tlenem i odkręcał jeden z nowych cylindrów, zwracając się ponownie do Sally-Anne.
—  Obejmiesz mnie i będziesz spokojnie i bez problemów oddychać.
334
Powstrzymuj każdy oddech tak długo, jak tylko będziesz mogła, a potem wypuszczaj ostrożnie. Otwór w ścianie jest wąski, ale ty jesteś mniejsza ode mnie, przejdziesz bez trudu. — Założył jej na ramiona aparat tlenowy. — Ja przejdę pierwszy i pociągnę cię za sobą. Po drugiej stronie już jest łatwo, prosto do góry. Kiedy będziemy się wznosić, pamiętaj, żeby wydychać tlen, inaczej pękniesz jak papierowa torebka. Chodź.
—  Craig, boję się.
—  Nigdy nie sądziłem, że to kiedyś usłyszę.
Zanurzony do pasa w wodzie, nasunął maskę na dolną część jej twarzy.
—  Nie walcz — powiedział. — Zamknij oczy i odpręż się. Będę cię holował. Nie szarp się, na Boga, tylko się nie szarp!
Kiwnęła głową, bo usta zasłaniała jej maska, i znów w galerii rozbrzmiało dolatujące z góry echo ogłuszającego klekotu karabinów automatycznych.
—  Bliżej — mruknął Craig. — Sam się wycofuje. — Potem zawołał do Sary stojącej na płycie nad nimi. — Podaj mi moją nogę!
Sara wręczyła mu protezę, którą przymocował do paska.
—  Kiedy mnie nie będzie, spakuj całą żywność, jaką uda ci się zebrać, do płóciennych toreb. Zapasowe lampy i baterie też. Wrócę po dębie w ciągu dziesięciu minut.
Odetchnął jeszcze kilka razy głęboko, trzymając przy piersi głaz, który miał ściągnąć ich w dół. Dał znak Sally-Anne, a ona podeszła do niego z tyłu i wsunęła mu ręce pod pachy.
—  Weź głęboki oddech i udawaj martwą — polecił jej i sam po raz ostatni nabrał powietrza w płuca. Zanurkował z Sally-Anne uczepioną jego pleców; opadli razem w stronę wejścia do grobowca.
W połowie drogi w dół Craig usłyszał trzask zaworów jej maski i poczuł, że pierś Sally-Anne opada i wznosi się przy oddechu — czekał z napięciem na atak kaszlu, ale nie nastąpił.
Dotarli do wejścia; puścił kamień i podciągnął ją do muru. Łagodnie uwolnił się z jej rąk, próbując poruszać się spokojnie i bez pośpiechu. Wśliznął się tyłem w otwór, trzymając ją za ręce, i wciągnął dziewczynę za sobą. Nie obciążony aparatem tlenowym łatwo się przez niego prześliznął.
Znowu usłyszał jej oddech. „Grzeczna dziewczynka! — pochwalił ją bezgłośnie. — Grzeczna i dzielna dziewczynka!"
Na chwilę jej sprzęt zaklinował się w przejściu, ale go uwolnił, a potem przyciągnął ją do siebie. Przeszła. Dzięki d, Boże, przeszła.
Teraz do góry! Płynęli coraz szybdej, pod wpływem zmiany dśnienia piszczało mu w uszach. Szturchnął ją mocno w żebra i usłyszał szmer bąbelków, gdy wypuśdła z płuc rozprężający się tlen.
„Bystra dziewczyna." Ścisnął ją za rękę, a ona odwzajemniła uścisk.
Wznoszenie się trwało tak długo, że zaczął się bać, iż zgubił drogę
335
i skręcił w złe odgałęzienie tunelu, gdy nagle znaleźli się na powierzchni. Craig mógł wreszcie zaczerpnąć powietrza.
Oddychając z trudem, włączył lampkę przy jej ekwipunku.
—  Ty nie jesteś dobra — wysapał. — Jesteś po prostu cholernie wspaniała!
Podholował ją do stóp drabiny i zaczął zdejmować z niej aparat tlenowy.
—  Wyjdź z wody na drabinę — mruknął. — Masz, przyczep moją protezę do szczebla. Wrócę tak szybko, jak tylko będę mógł.
Ponieważ aparat zakładało się ciężko, Craig nie marnował czasu i wetknął sobie zbiorniki pod ramię.
Nie miał kamienia, którym mógłby się obciążyć, więc odkręcił zawór i opróżnił torbę z tlenem. Sprzęt uzyskał w ten sposób ujemną pływałność i zaczynał ciągnąć go w dół. Nie mógł skorzystać z tlenu, musiał więc znowu płynąć o własnych siłach. Zawisł na szczebelku drabiny, napełniając płuca powietrzem, a potem zanurkował.
Prześliznął się tyłem przed otwór w murze, ciągnąc za sobą opróżniony ekwipunek. Ponieważ torba była pusta, przeszedł przed mur dość łatwo. Przy wejściu do wielkiej galerii otworzył zawór cylindra z tlenem. Gaz z sykiem wlatywał do torby, rozdymając ją, i po chwili sprzęt znowu był pławny. Craig szybko wydostał się na powierzchnię.
Sara siedziała na skraju płyty; miała ze sobą spakowane torby.
—  Chodź! — wysapał Craig.
—  Pupho, nie mogę.
—  Znieś tu ten swój mały, czarny tyłek! — zacharczał.
—  Masz, zabierz torby, ja zostaję.
Craig złapał ją za kostkę i ściągnął z płyty; dziewczyna wpadła z pluskiem do wody i złapała się go kurczowo.
—  Wiesz, co zrobią z tobą Maszona?
Brutalnie włożył jej kamizelkę przez głowę; nad nimi rozległy się znowu strzały z karabinów maszynowych —jęki rykoszetów odbijały się od wysokich ścian galerii.
Craig przyłożył jej maskę do twarzy.
—  Oddychaj! — rozkazał. Wciągnęła powietrze przez maskę.
—  Widzisz, jakie to łatwe? Kiwnęła głową.
—  Masz, przytrzymuj maskę obiema rękami. Oddychaj powoli i spokojnie. Poniosę cię, leż nieruchomo. Nie ruszaj się!
Znowu kiwnęła głową. Przywiązał sobie płócienne torby do pasa i podniósł kamień. Zaczął łapać powietrze.
Nad nimi rozległ się wystrzał z granatnika, coś potoczyło się z turkotem po galerii i całą jaskinię rozjaśnił ostry błękitny blask płonącego fosforu.
336
Z kamieniem wetkniętym pod jedno ramię i Sarą pod drugim Craig zniknął pod wodą. W połowie drogi w dół poczuł, że Sara próbuje oddychać, i od razu wiedział, że mają kłopoty. Nałykała się wody i zaczęła krztusić się i charczeć w maskę. Jej ciało ogarnęły skurcze, wiła się i szarpała. Z trudem mógł ją utrzymać; była zaskakująco silna i jej mocne, szczupłe ciało kręciło mu się w ramionach.
Dotarli do wejścia do szybu i gdy Craig puścił kamień, gwałtownie zmieniła się ich pływałność. Sara wirowała nad nim i uderzyła go łokciem w twarz. Cios oszołomił go i na chwilę Craig rozluźnił chwyt. Dziewczyna wyrwała mu się i zaczęła szybko się wznosić, machała rękami i kopała.
Wyciągnął rękę i udało mu się złapać ją za kostkę. Uczepiony krawędzi otworu, ściągnął ją z powrotem w dół i w świetle lampy zobaczył, że zdarła sobie maskę z twarzy.
Przyciągnął ją siłą do muru, a ona drapała go i kopnęła w dół brzucha, ale on zdążył unieść kolana i osłonić krocze; zatoczył nią koło. Trzymając Sarę od tyłu, wciągnął ją w otwór, a ona walczyła z nim z desperacją, jaką rodzą przerażenie i panika. Przeciągnął ją przez mur do połowy, wtedy rurka od maski utkwiła w szczelinie, nie pozwalając im płynąć dalej.
Gdy próbował ją wyszarpać, Sara zaczęła słabnąć, jej ruchy stały się spazmatyczne i nieskoordynowane. Dusiła się.
Craig złapał rurkę obiema rękami i oparł się nogą o ścianę. Pociągnął z całej siły i rurka oderwała się od torby z tlenem. Gaz wylatywał z sykiem srebrnymi bąbelkami, ale Sara była wolna.
Wyciągnął ją z otworu i skierował się w górę; mógł pracować tylko jedną nogą, podczas gdy opróżniony aparat tlenowy i płócienne torby z jedzeniem, przyczepione do pasa, ciągnęły ich do dołu.
Walcząc z Sarą Craig stracił własny zapas tlenu. Czuł w płucach ogień, a jego klatką piersiową szarpały gwałtowne skurcze. Nie przestawał poruszać nogą. Sara leżała spokojnie w jego ramionach, a on poczuł, że mimo jego wysiłków przestali płynąć w • górę, że zawiśli w czarnej głębinie... Craig me mógł już zdobyć się na nic. Dużo łatwiej było dać sobie spokój i nie walczyć. Powoli poprzez zasłony zobojętnienia doszło do jego świadomości, że odczuwa lekki ból, ale dopiero gdy jego głowa wychynęła na powierzchnię wody, zdał sobie sprawę, że ktoś ciągnął go za włosy.
Mimo że półprzytomny, domyślił się, że Sally-Anne musiała zauważyć blask lampy pod wodą i zrozumieć, że mają kłopoty. Zanurkowała do nich, schwytała Craiga za włosy i wyciągnęła go na powierzchnię.
Gdy próbował złapać oddech, zdał sobie sprawę również z tego, że ciągle trzyma Sarę za ramię. Nieprzytomna dziewczyna leżała twarzą w dół obok niego.
— Pomóż mi! — krztusił się własnym oddechem. — Wyciągnij ją!
Razem ściągnęli z Sary uszkodzony aparat tlenowy i podnieśli ją na
22 — Luńpart poluje w dannof ci
337
pierwszy szczebel drabiny nad wodą, gdzie Sally-Anne ułożyła ją sobie na kolanach twarzą w dół — Sara wisiała jak czarny nieżywy kodak.
Craig włożył palec do jej ust — sprawdzając, czy z językiem jest wszystko w porządku — a potem wcisnął go głębiej, do gardła, by wywołać odruch wymiotny. Chlusnęły woda i resztki pokarmu; dziewczynę ogarnęły lekkie drgawki.
Zawieszony w wodzie obok Sary Craig obmył jej twarz, a potem nakrył jej usta swoimi i próbował zastosować sztuczne oddychanie, podczas gdy Sally-Anne trzymała najlepiej jak mogła bezwładne dało Murzynki.
—  Zaczęła oddychać.
Craig oderwał wargi od ust Sary. Było mu niedobrze i krędło mu się w głowie.
—  Aparat do nurkowania jest na nic — szepnął — rurka się oderwała i opadła na dno szybu.
—  Sam — szepnął. — Muszę wródć po Sama.
—  Kochanie, nie możesz. Zrobiłeś już dosyć. Zabijesz się.
—  Sam — powtórzył. — Muszę sprowadzić tu Sama. Niezdarnie odwiązał torby z jedzeniem i powiesił je obok protezy na
drabinie. Złapał się szczebla i oddychał tak głęboko, jak pozwalały na to obolałe płuca. Sara kaszlała i charczała, ale próbowała się podnieść. Sally-Anne podniosła ją i trzymała na kolanach jak dziecko.
—  Craig, kochany, wróć cały i zdrowy — poprosiła błagalnym głosem.
—  Jasne — odpowiedział i zrobił jeszcze kilka wdechów, zanim odepchnął się od drabiny i zimna woda ponownie zamknęła się nad jego głową.
Podwodny oddnek wielkiej galerii, nawet na tak dużej głębokośd, na jakiej znajdowało się wejśde do szybu, oświetlony był fosforyzującymi błyskami i w miarę jak Craig się wznosił, światło stawało się coraz bardziej intensywne, w końcu przypominało mocny blask lamp łukowych.
Gdy wynurzył się na powierzchni jeziorka, zorientował się, że górna część galerii wypełniona jest wirującym dymem z płonących rakiet. Wdągnął powietrze i natychmiast jego gardło i pierś ogarną} ból, a oczy piekły tak bardzo, że ledwo widział.
„Gaz łzawiący", zrozumiał. Maszona wpuszczali gaz do jaskini.
Craig zauważył Tungatę; był w wodzie, zanurzony po pas za płytą skalną. Oderwał sobie wcześniej pas materiału z koszuli, zamoczył go i zawiązał wokół ust i nosa, ale oczy miał czerwone i łzawiące.
—  W całej jaskini aż roi się od żołnierzy — powiedział głosem przytłumionym przez szmatę i przerwał, ponieważ doledał do nich echem stentorowy, bezosobowy głos mówiący w języku angielskim, zniekształconym przez elektroniczny megafon.
—  Jeśli natychmiast się poddade, nic wam się nie stanie.
338
Jakby dla zaakcentowania tych słów rozległ się odgłos granatnika i do galerii wleciał następny pojemnik z gazem łzawiącym, który odbijał się od skał jak piłka, wypuszczając białe obłoki drażniącego gazu.
—  Zeszli już na dół klatki, nie mogłem ich powstrzymać. — Tungata wychylił się zza skraju płyty i wystrzelił krótką serię w galerię. Kule z jękiem odbiły się od skały, a gdy kałasznikow zamilkł, Tungata znów się schował. — Ostatni magazynek — mruknął i rzucił pustą broń do wody. Sięgnął po przyczepiony do pasa pistolet.
—  Daj spokój. Sam — wysapał Craig. — Możemy się stąd wydostać, pod wodą jest przejście.
—  Nie umiem pływać. — Tungata sprawdził pistolet, wsunął w kolbę magazynek i odbezpieczył.
—  Przeprowadziłem Sarę. — Craig próbował oddychać przez obłok palącego gazu. — Przeprowadzę i dębie.
Tungata spojrzał na niego.
—  Zaufaj mi, Sam.
—  Sarze nic nie grozi?
—  Nie, daję d słowo.
Tungata wahał się; walczył ze strachem przed wodą.
—  Nie możesz pozwolić na to, żeby dę dopadli — powiedział Craig. — Jesteś to winien Sarze i twojemu narodowi.
Craig użył jedynego argumentu, jaki mógł przemówić do przywódcy Matabele. Tungata włożył pistolet z powrotem za pas.
—  Powiedz mi, co mam robić — poprosił.
Nie można było nabrać dużo powietrza w wypełnionej gazem jaskini.
—  Nabierz tyle powietrza, ile możesz, i zatrzymaj je. Zatrzymaj, zmuś się, żeby nie oddychać — zacharczał. Gaz łzawiący rozdzierał mu płuca i czuł, że w jego żyłach zimno i śmiertelna ospałość krążą niczym płynny ołów. Wiedział, że droga będzie długa i trudna.
—  Tutaj! — Tungata podągnął go w dół. — Świeże powietrze! Pod nachyloną płytą było jeszcze trochę czystego powietrza. Craig
zachłannie się nim zachłysną}.
Wziął Tungatę za ręce i położył je na płódennym pasie.
—  Trzymaj się! — polecił mu i gdy ten kiwnął głową, wdągnął ostatni długi oddech i obaj zniknęli pod wodą. Szybko zeszli w dół.
Gdy dotarli do śdany, nie mieli ze sobą niezgrabnego sprzętu tlenowego, który mógłby im przeszkadzać, i Craig resztkami sił, jakie mu zostały, przedągnął Tungatę na drugą stronę. Poruszał się jednak coraz wolniej, słabnąc z każdą chwilą; znów przestawał czuć konieczność oddychania — objaw anoksji, głodu tlenowego.
Byli po drugiej stronie muru, ale nie wiedział, co robić dalej. Był zagubiony i zdezorientowany, mózg odmawiał mu posłuszeństwa. Zdał sobie sprawę z tego, że chichocze lekko, wypuszczając ustami bezcenne bąbelki powietrza. Światło lampy zamieniło się w cudowną, szmaragdową
339
zieleń, a następnie rozbiło się w spektrum kolorów tęczy. Było piękne i przyglądał mu się zamglonym wzrokiem, zaczynając przetaczać się na plecy. Ogarniał go spokój, cudowny spokój, jak zapomnienie po zastrzyku z pentatolu. Wypuszczał z ust powietrze, którego bąbelki lśniły jak drogocenne kamienie. Przyglądał się im, jak lecą w górę.
„W górę! — pomyślał oszołomiony. — Trzeba płynąć w górę!", i odepchnął się słabo i leniwie do góry.
W tym momencie coś pociągnęło go mocno za pas i w świetle lampy zobaczył nogi Tungaty poruszające się jak tłoki lokomotywy parowej. Po chwili zniknęły w ciemności. Jego ostatnią myślą było: „Jeśli to jest umieranie, to jest ono lepsze niż to, co się o nim mówi..."
Obudził go ból; próbował zmusić się do powrotu w przytulne łono ciemności i śmierci, ale szarpały go i biły jakieś ręce, wbijały mu się też w ciało chropowate szczeble drewnianej drabiny. Potem dotarło do jego świadomości, że płuca mu płoną, a oczy bolą tak, jakby pływały w stężonym kwasie. Zakończenia nerwów były nadwerężone, czuł każdy naciągnięty mięsień i pieczenie wszystkich zadrapań i otarć skóry.
Wreszcie usłyszał głos.
—  Craig! Craig, kochany, obudź się!
I poczuł bolesne uderzenie mokrą ręką w policzek. Odsunął głowę.
—  Odzyskuje przytomność!
Byli jak tonące szczury na dnie studni, uczepieni rozklekotanej drabiny, zanurzeni do pasa w wodzie, trzęsący się z zimna.
Obie dziewczyny usadowiły się na niższym szczeblu, Craig był przywiązany do głównej żerdzi pętlą z płótna przeciągniętą pod pachami, a Tungata, w wodzie obok niego, przytrzymywał mu głowę, żeby nie opadła do przodu.
Craig z wysiłkiem przesunął wzrokiem po ich zaniepokojonych twarzach, a potem uśmiechnął się słabo do Tungaty.
—  Sam, mówiłeś, że nie umiesz pływać, cóż, prawie udało ci się mnie nabrać!
—  Nie możemy tu zostać. — Sally-Anne szczękała zębami.
—  Jest tylko jedno wyjście... — Wszyscy spojrzeli w górę na ponury szyb nad nimi.
Craig, którego głowa wciąż chwiała się na karku, odepchnął dłoń Tungaty i z wysiłkiem zaczął badać stan drabiny.
Została zbudowana wiele lat temu. lina z kory, którą czarownicy związali miejsca połączeń, przegniła i wisiała teraz kruchymi pasemkami przypominającymi wiórki leżące na podłodze warsztatu stolarza. Wydawało się, że cała konstrukcja przechyliła się na bok, chyba że oko budowniczego nie było na tyle dokładne, by uchwycić pion.
—  Sądzisz, że utrzyma nas wszystkich? — Sara wypowiedziała to pytanie na głos.
340
Craig myślał z trudem, wszystko dochodziło do niego przez sito mdłości i bólu.
—  Pojedynczo — wybełkotał — najpierw najlżejsi. Ty, Sally-Anne, potem Sara... — Odczepił protezę od szczebla. — Zabierz ze sobą linę. Jak będziesz na górze, wciągniesz torby i lampy.
Sally-Anne posłusznie zwinęła linę na ramię i zaczęła wspinać się po drabinie.
Szła szybko, lekko, ale konstrukcja skrzypiała i chwiała się pod nią. Oddaliła się tak, że tylko blask lampy wskazywał miejsce, gdzie się znajduje, a potem nawet on nagle zniknął.
—  Sally-Anne!
—  W porządku! — Jej głos doleciał echem z góry szybu. — Tutaj jest podest.
— Jak duży?
—  Wystarczająco duży, spuszczam linę.
Lina zsunęła się na dół jak wąż i Tungata przywiązał do niej torby.
—  Gągnij!
Tobołek kołysząc się poszybował w górę.
—  W porządku, przyślijcie Sarę.
Sara zniknęła im z pola widzenia. Usłyszeli szept dziewcząt na górze. W końcu zawołały:
—  Dobra, następny!
—  Idź, Sam!
—  Jesteś lżejszy ode mnie.
—  Och, Chryste, idź już!
Tungata wspinał się zręcznie, ale drabina trzęsła się pod jego ciężarem. Jeden ze szczebli wyłamał się i wypadł spod jego nogi.
—  Uważaj! — krzyknął Tungata.
Craig schował się pod wodę, a drąg z ciężkim pluskiem uderzył w powierzchnię nad nim.
Tungata zniknął z pola widzenia, a po chwili rozległ się jego głos:
—  Ostrożnie, Pupho! Drabina się rozlatuje!
Craig wyciągnął się z wody, usiadł na dolnym szczeblu i przypiął protezę.
—  Boże, jak dobrze. — Poklepał ją z uczuciem i kilka razy machnął nogą na próbę. — Wchodzę — zawołał.
Nie doszedł jeszcze do połowy, gdy poczuł, że konstrukcja porusza się pod nim, i zbyt gwałtownie rzucił się naprzód.
Jeden z drągów złamał się z trzaskiem przypominającym wystrzał z muszkietu i cała drabina przechyliła się na bok. Craig złapał za boczną belkę, w chwili gdy złamały się pod nim trzy czy cztery szczeble, które wpadły do wody z serią głośnych plusków. Jego nogi wisiały w powietrzu i za każdym razem, kiedy szukał dla nich oparcia, czuł, że drabina niebezpiecznie się przechyla.
341
—  Pupho!
—  Utkwiłem. Nie mogę się ruszyć, bo całe to cholerstwo się zawali.
—  Poczekaj!
Przez kilka sekund było cicho, a potem znów rozległ się głos Tungaty:
—  Masz linę! Na końcu jest pętla. Wisiała dwa metry od niego.
—  Przesuń ją trochę w lewo, Sam. Pętla zbliżyła się do niego.
— Jeszcze trochę! Niżej, trochę niżej!—Wisiała już w jego zasięgu- — Trzymaj mocno!
Craig rzucił się w stronę pętli i udało mu się zahaczyć o nią ramieniem.
—  Idę!
Puścił jednak drabinę i zawisł na linie—był za słaby, żeby się wspinać.
—  Wciągnij mnie!
Powoli jechał w górę i mimo że czuł się w tej pozycji bardzo niepewnie, zdawał sobie sprawę, jak wielkiej siły było trzeba do wciągnięcia w ten sposób dorosłego mężczyzny. Bez Tungaty nie udałoby mu się przeżyć.
Widział zbliżające się światło lampy odbite od ścian szybu, a potem głowę Sally-Anne patrzącej na niego znad krawędzi podestu.
—  Już niedaleko. Trzymaj się!
Zrównał się ze skrajem półki skalnej; Tugnata stał na niej przy ścianie, owinięty liną; ciągnął ją obiema rękami, tak że nabrzmiały mu żyły na szyi, miał otwarte usta i sapał z wysiłku. Craig zarzucił łokieć na krawędź podestu, przy następnym pociągnięciu Tungaty mocno machnął nogą i wtoczył się na skałę, na brzuch.
Minęło wiele minut, nim był w stanie usiąść i zainteresować się tym, co dzieje się wokół niego. Wszyscy czworo byli przemoczeni i trzęśli się z zimna; siedzieli stłoczeni na nachylonym podeście z wyszlifowanego wodą wapienia, na którym ledwo się mieścili.
Pionowy szyb nad nimi wznosił się dalej, jego gładkie, niedostępne ściany znikały w ciemności. Drabina zbudowana przez czarowników sięgała tylko do tego podestu. W ciszy Craig słyszał dochodzący z góry odgłos kapiącej wody i pisk zaniepokojonych ich głosami i ruchami nietoperzy. Sally-Anne uniosła wysoko lampę, ale nie zobaczyli końca szybu.
Craig rozejrzał się po występie — miał jakieś dwa i pół metra szerokości. W ścianie zauważył wejście do bocznego odgałęzienia tunelu, dużo niższego i węższego niż główny szyb, pionowo wcinający się w skałę.
—  Wygląda na to, że to jedyna droga — szepnęła Sally-Anne. — Tutaj kierowali się czarownicy.
Nikt nie odpowiedział. Wszyscy wyczerpani byli wspinaczką i przemarznięci do kości.
—  Powinniśmy iść dalej! — nalegała Sally-Anne.
342
Craig otrząsnął się.
— Torby i linę zostawmy tutaj.—Głos wciąż miał ochrypły i szorstki od gazu łzawiącego; zakaszlał, co sprawiło mu ból. — Możemy po nie wrócić, jeśli będą nam potrzebne.
Nie ufał sobie na tyle, żeby stanąć na nogach. Czuł się słabo i niepewnie, a czarny wylot szybu był tuż obok niego. Na czworaka podpełzł do otworu w ścianie.
—  Daj mi lampę.
Sally-Anne podała mu ją, a on wczołgał się do niskiego wejścia. Przed nim był korytarz. Po piętnastu metrach sklepienie podnosiło się na tyle, że mógł poruszać się w kucki i, opierając się wolną ręką
0 ścianę, posuwać się trochę szybciej. Trójka przyjaciół podążała za nim. Jeszcze trzydzieści metrów i znalazł się u wylotu korytarza. Wyprostował się i rozglądał wokół z rosnącym zainteresowaniem. Następni wychodzący z otworu potrącali go, ale ledwo to zauważał, tak był oczarowany.
Stali razem, blisko siebie, jakby chcieli poczuć się pewniej, i patrzyli zafascynowani, a ich głowy obracały się powoli we wszystkie strony.
—  Boże, ależ tu pięknie — szepnęła Sally-Anne. Zabrała Craigowi lampę i podniosła ją wysoko.
Byli w grocie świateł, grocie kryształu. Przez wieki woda nanosiła na wysokie sklepienie i ściany krystaliczne wapno przypominające cukier. Skąpało ono na podłogę i skrzepło.
W efekcie powstały cudowne rzeźby widoczne w połyskującym, opalizującym świetle. Na ścianach widniały maswerki przypominające stare weneckie koronki, tak delikatne, że światło lampy prześwitywało przez nie jak przez drogocenną porcelanę. Były tam wspaniałe monolityczne gzymsy i filary łączące wysokie sklepienie z podłogą, bajecznie kolorowe formy w kształcie anielskich skrzydeł w locie. Olbrzymie, kłujące stalaktyty zwisały groźnie jak wypolerowany miecz Damoklesa albo jak białe zęby żarłacza ludojada, niektóre przypominały gigantyczne kandelabry albo piszczałki niebiańskich organów. Z podłogi wyrastały zwarte szeregi stalagmitów, plutony i szwadrony fantastycznych kształtów: zakapturzeni mnisi w sutannach z macicy perłowej, bohaterowie w lśniącej zbroi, baletnice i chochliki, wilki i garbusy, postacie wdzięczne i przerażające — wszystkie płonące w świetle lampy milionami kryształowych iskierek.
Wciąż trzymając się blisko siebie, z wahaniem, krok po kroku, posuwali się w głąb jaskini, idąc przez labirynt wysokich stalagmitów
1 potykając się o przypominające sztylety ostrza z wapienia, które odłamały się od sufitu i pokrywały podłogę jak groty strzał.
Craig zatrzymał się ponownie i pozostali stłoczyli się za nim. - * Środek jaskini był otwartą przestrzenią — podłoga została oczyszczona z odłamków skalnych i ludzkie ręce wzniosły na niej kwadratową platformę z lśniącego wapienia, przypominającą pogański ołtarz. Z pod-
-343
ciągniętymi do piersi nogami, ubrany w złotą, nakrapianą skórę lamparta siedział na niej mężczyzna.
—  Lobengula... — Tungata przyklęknął na jedno kolano. — Ten, który pędzi jak wiatr.
Ręce Lobenguli spoczywały na kolanach; były zmumifikowane, czarne i skurczone. Paznokcie rosły mu jeszcze po śmierci. Były drugie i zakrzywione jak szpony drapieżnika. Lobengula musiał mieć na głowie nakrycie z futra i piór, które spadło i leżało teraz obok niego na ołtarzu. Pióra czapli ciągle były błękitne i sztywne, jakby właśnie zostały wyrwane.
Może specjalnie, ale raczej przez przypadek siedzące ciało umieszczono dokładnie w miejscu, nad którym ze sklepienia przeciekała woda. Nawet teraz, kiedy stali przed ołtarzem, spadła z wysoka kolejna kropelka, która z cichym odgłosem rozbiła się o czoło króla, a potem spłynęła powoli po jego twarzy drobinami przypominającymi łzy. Musiały spaść na niego miliardy kropel i każda z nich zostawiła na zmumifikowanej głowie własny osad lśniącego wapnia.
Lobengula zamieniał się w kamień, jego czaszkę już pokrywał przezroczysty hełm jakby z łoju z topiącej się świecy. Woda spłynęła i wypełniła jego oczodoły perłowym osadem, pokryła zasuszone usta i zarys szczęki. Wspaniałe białe zęby Lobenguli uśmiechały się do nich zza kamiennej maski.
Efekt był nieziemski i przerażający. Przesądna Sara pisnęła ze strachu i złapała gwałtownie Sally-Anne za rękę, a ta równie mocno odwzajemniła uścisk. Craig przesunął promień światła po tej straszliwej głowie i powoli opuścił lampę.
Na ołtarzu przed Lobengula leżało pięć ciemnych przedmiotów. Cztery garnki na piwo, ręcznie ulepione z gliny, ze stylizowanym wzorkiem z rombów; każdy z nich zamknięty był membraną z koziego pęcherza. Piątym przedmiotem była torba zrobiona ze skóry nie narodzonej zebry, zszytej ścięgnem zwierzęcia.
—  Sam, ty... — zaczął Craig i głos mu się załamał. Odchrząknął i podjął znowu. — Ty jesteś jego potomkiem. Jesteś jedyną osobą, która ma prawo czegokolwiek tu dotknąć.
Tungata ciągle klęczał na jednym kolanie i nie odpowiadał. Wpatrywał się w zmienioną głowę króla i poruszał ustami, modląc się bezgłośnie. „Zwraca się do chrześcijańskiego Boga — zastanawiał się Craig — czy do duchów swoich przodków?"
Sally-Anne mimo woli zaszczekała zębami — jedynie ten dźwięk słychać było w jaskini — i Craig objął obie dziewczyny ramionami. Przytuliły się do niego z wdzięcznością, drżąc z zimna i lęku.
Powoli Tungata podniósł się i podszedł do kamiennego ołtarza.
—  Widzę cię, wielki Lobengulo — powiedział. — Ja, Samson Kumało, z twojego plemienia i z twojej krwi, ślę ci pozdrowienie poprzez lata! — Znów używał oryginalnego imienia, mówiąc o swym pochodzeniu;
344
ciągnął cichym, ale spokojnym głosem. — Jeśli to ja jestem młodym lampartem z twojej przepowiedni, proszę cię o błogosławieństwo, o, królu. Ale jeśli nie jestem tym lampartem, uderz moją bezczeszczącą rękę i spraw, żeby uschła, gdy tylko dotknie skarbów domu Maszobane.
Wyciągnął powoli prawą dłoń i położył ją na jednym z czarnych glinianych garnków.
Craig zorientował się, że wstrzymuje oddech, czekając na coś, czego nie umiał określić, może na to, żeby z martwego gardła króla rozległ się głos albo żeby ze sklepienia spadł jeden ze stalaktytów, wreszcie... żeby uderzył w nich piorun.
Cisza przeciągała się. Tungata położył na garnku drugą dłoń, a potem podniósł go powoli, pozdrawiając króla.
Rozległ się ostry trzask i krucha, wypalona glina pękła. Dno wypadło z garnka i trysnął z niego potok błyszczącego światła, które przyćmiło blask krystalicznego osadu wielkiej jaskini. Diamenty grzechotały i odbijały się od kamiennego ołtarza; utworzyły w końcu piramidę i leżały, migocąc w świetle lampy jak rozżarzone węgle.
—  Nie mogę uwierzyć, że to diamenty — szepnęła Sally-Anne. — Wyglądają jak kamyki, ładne, lśniące, ale po prostu kamyki.
Wysypali zawartość wszystkich czterech garnków i torby ze skóry zebry do płódennej torby z jedzeniem, zostawili puste gliniane naczynia u stóp króla, opuścili Lobengule i wycofali się na koniec kryształowej jaskini, blisko korytarza.
—  Cóż — zauważył Craig — legenda okazała się bardzo ubarwiona: żaden z tych garnków nie miał objętości galona, miały raczej po pincie.
—  Ale lepiej dostać nawet.pięć pintów diamentów niż rogiem nosorożca w oko — odparował Tungata.
Udało im się ocalić kilka szczebli z górnej częśd drabiny, z których zrobili teraz małe ognisko na podłodze jaskini. Kucnęli wokół kupki kamieni, a ich przemoknięte ubrania parowały pod wpływem depła płomieni.
—  Jeśli to w ogóle diamenty. — Sally-Anne dągle była sceptyczna.
—  To są diamenty — oświadczył beznamiętnie Craig — co do jednego. Popatrz!
Wybrał jeden z kamieni, kryształ z ostrym wierzchołkiem. Przeciągnął nim po soczewce lampy. Rozległ się przeraźliwy pisk, od którego derpła skóra, a na szkle powstała głęboka biała rysa.
—  Oto dowód! To jest diament!
—  Takie duże! — Sara podniosła najmniejszy, jaki udało jej się znaleźć. — Nawet najmniejszy jest większy od górnej częśd mojego palca. — Porównała je.
. * — Dawni matabelscy robotnicy zabierali tylko takie kamienie, które były widoczne już w pierwszym płukaniu żwiru — wyjaśnił Craig. — Pamietajde też, że podczas dęcia i szlifowania stracą co najmniej
345
sześćdziesiąt procent swojej masy. Ten prawdopodobnie ostatecznie będzie nie większy niż ziarnko zielonego groszku.
—  Kolory — wymamrotał Tungata — tyle różnych kolorów. Niektóre były półprzeźroczyste w kolorze cytryny, inne demnobursz-
tynowe albo o barwie koniaku, we wszystkich odcieniach. Ale były i nieskazitelne, czyste jak stopiony śnieg w strumieniu górskim, z zamrożonymi fasetami odbijającymi płomienie małego dymiącego ogniska.
—  Spójrzcie na ten!
Sally-Anne trzymała w ręku kamień o barwie głębokiego błękitu z odcieniem fioletu — jak kolor nurtu Prądu Mozambickiego, gdy w południe tropikalne słońce dociera promieniami w głębiny.
—  I ten. — Jasny jak krew tryskająca z przerwanej arterii.
—  I ten. — Przejrzysta zieleń, niewiarygodnie piękna, zmieniająca się przy każdym drgnieniu światła.
Sally-Anne ułożyła przed sobą rząd kolorowych kamieni.
— Takie ładne — powiedziała.
Sortowała je, żółte, złote i bursztynowe w jednym rzędzie, różowe i czerwone w drugim.
—  Diament może przyjąć którykolwiek z podstawowych kolorów. Wydaje się, że sprawia mu przyjemność naśladowanie barw właściwych innym klejnotom. Tak napisał w XIV w. podróżnik John Mandeville. — Craig wyciągnął ręce w stronę płomienia. — Może też skrystalizować w każdym kształcie od doskonałego sześcianu do oktahedronu czy dodekahedronu.
—  A niech cię, kolego — nabijała się z niego Sally-Anne — co to za zwierz ten oktahedron?
—  Dwa ostrosłupy o wspólnej podstawie.
—  O kurczę! A dodekahedron?
—  Dwa romboedry złączone fasetami.
—  Skąd to wszystko wiesz?
—  Napisałem taką jedną książkę, pamiętasz? — Teraz Craig się uśmiechnął. — Połowa książki była o Rodezji, Kimberley i diamentach.
—  Już wystarczy — skapitulowała.
—  Wcale nie wystarczy — Craig pokręcił głową. — Mogę mówić dalej. Diament jest minerałem, który najdoskonalej odbija światło, tylko chromian ołowiu załamuje więcej światła, tylko chryzolit lepiej je rozszczepia. Ale nic nie może się równać z diamentem przy jego połączonych właściwościach odbijania, załamywania i rozszczepiania światła.
—  Przestań! — protestowała Sally-Anne, ale wciąż wyglądała na zainteresowaną i Craig mówił dalej.
— Jego blask nie blednie, chociaż starożytni nie potrafili go szlifować, aby odsłonić jego prawdziwą wspaniałość. Dlatego Rzymianie wyżej cenili perły i nawet pierwsi hinduscy rzemieślnicy jedynie wypolerowali naturalne fasety Koh-i-nora. Zamarliby ze zgrozy na wieść, że współcześni szlifierze
346
zredukowali wagę tego kamienia z ponad siedmiuset karatów do stu sześciu.
—  Ile to jest siedemset karatów? — chciała wiedzieć Sally-Anne. Craig wybrał z rzędu ustawionego przez nią jeden kamień. Był
wielkości piłki golfowej.
—  Ten ma pewnie trzysta karatów; można by go zeszlifować w brylant czystej wody o wadze ponad stu karatów. Potem ludzie dadzą mu imię, jak Wielki Mogoł, Orłów czy Szach, i utkają o nim legendy.
—  Ogień Lobenguli — nieśmiało zaproponowała Sally-Anne.
—  Dobrze! — Craig kiwnął głową. — Pasuje do niego. Ogień Lobenguli!
—  Ile? — zapytał Tungata. — Jaką wartość ma ta kupka ładnych kamyków?
—  Bóg jeden wie. — Craig wzruszył ramionami. — Niektóre z nich to śmieci... —Wybrał olbrzymią, bezkształtną bryłę ciemnoszarego koloru, której czarne plamki i cętki były zauważalne nawet gołym okiem, a skazy i linie widniały w jego wnętrzu jak srebrne żyłki na liściach. — Ten ma wartość przemysłową, zostanie wykorzystany jako narzędzie albo tnąca krawędź głowicy świdra wiertniczego, ale jeśli chodzi o niektóre z pozostałych, mogę tylko powiedzieć, że są warte tyle, ile zapłaci za nie jakiś bogacz. Niemożliwe będzie jednoczesne sprzedanie ich wszystkich, rynek ich nie wchłonie. Sprzedaż każdego kamienia będzie wymagać specjalnego nabywcy i będzie dużą transakcją.
—  Ile, Pupho? — dopytywał się Tungata. — Jaka jest dolna czy górna granica?
—  Naprawdę nie wiem, nie. potrafię ocenić. — Craig podniósł następny duży kamień o niedoskonałych, nakrapianych powierzchniach ukrywających głęboko jego prawdziwy ogień. — Wysoko wykwalifikowani technicy będą pracować nad nim tygodniami, może miesiącami, badając jego ziarnistość i odkrywając rysy. Wypolerują w nim okienko, tak żeby można było zajrzeć do jego wnętrza. Potem, kiedy zdecydują się zrobić z niego brylant, przetnie go wzdłuż linii rys mistrz szlifierski o żelaznych nerwach, posługujący się narzędziem przypominającym rzeźnicki topór. Jedno fałszywe uderzenie młotkiem i kamień może się rozpaść na bezwartościowe kawałeczki. Mówi się, że szlifierz, który przecinał Cul-linana, zasłabł z ulgi po dobrym uderzeniu równo rozłupującym diament. — Craig, zamyślony, podrzucał wielki klejnot. — Jeśli ten kamień zostanie dobrze oszlifowany, a jego kolor oceniony na trójkę, może być wart, powiedzmy, milion dolarów.
—  Milion dolarów! Za jeden kamień! — krzyknęła Sally-Anne. m — Może więcej — pokiwał głową Craig. — Może dużo więcej.
. * — Jeśli tyle jest wart jeden kamień — Sally-Anne podniosła garść diamentów w złączonych dłoniach i pozwoliła im spłynąć powoli przez palce — ile będzie wart cały ten skarb?
347
—  Tylko sto milionów albo aż pięćset milionów — powiedział cicho Craig i te niewyobrażalne sumy wydawały się raczej przygnębić ich wszystkich niż wprawić w euforię.
Sally-Anne upuściła ostatnie kilka kamyków, jakby paliły ją w palce, objęła się ramionami i zadrżała. Wilgotne włosy opadały prostymi pasmami na jej twarz i światło ogniska podkreślało cienie pod jej oczami. Wszyscy czworo wyglądali na wyczerpanych.
—  W takim razie siedząc tutaj — powiedział Tunata — jesteśmy prawdobodobnie najbogatszymi ludźmi na świecie, a ja oddałbym to wszystko za jeden promień słońca i jeden łyk wolności.
—  Pupho, opowiedz coś — poprosiła Sara. — Opowiedz nam jakiąś historię.
—  Tak — dołączyła się Sally-Anne. — Na tym polega twoja praca. Opowiedz nam o diamentach. Pomóż nam zapomnieć o wszystkim innym. Opowiedz nam jakąś historię.
—  Dobrze — zgodził się Craig i gdy Tungata dokładał małe szczapy drewna do ogniska, zastanawiał się przez chwilę. — Czy wiecie, że Koh-i-nor znaczy „Góra Światła" i że Babar Zdobywca ustalił jego wartość na połowę dziennych wydatków całego świata? Może myślicie, że żaden klejnot mu nie dorównywał, ale był on tylko jednym z drogocennych kamieni znalezionych w Delhi. To miasto swymi skarbami prześcignęło cesarski Rzym i pyszny Babilon. Inne wspaniałe klejnoty Delhi również miały cudowne nazwy. Posłuchajcie tylko: Morze Światła, Korona Księżyca, Wielki Mogoł...
Craig grzebał w pamięci w poszukiwaniu historyjek, które oderwałyby ich od rozmyślań nad beznadziejnością ich sytuacji, od rozpaczy, którą przyniosłaby świadomość, że zostali żywcem pogrzebani głęboko pod ziemią.
Opowiedział im o wiernym słudze, któremu de Sancy powierzył swój wielki rodzinny diament, przesyłając go Henrykowi z Nawarry, aby wszedł w poczet klejnotów korony francuskiej. O jego podróży dowiedzieli się złodzieje; napadli na biedaka w lesie. Poderżnęli mu gardło i przeszukali trupa i jego ubranie. Nie znalazłszy diamentu, zakopali dało w pośpiechu i uciekli. Wiele lat później pan de Sancy odnalazł grób w lesie i kazał wypatroszyć rozłożone już zwłoki służącego. Legendarny diament został znaleziony w żołądku.
—  Ohyda. — Sally-Anne zadrżała.
—  Może — zgodził się z nią Craig. — Ale z każdym szlachetnym diamentem wiąże się jakaś krwawa historia. By zdobyć drogocenny kamień, cesarze, radżowie i sułtani knuli intrygi i wyruszali na zbrojne wyprawy, inni głodzili ludzi na śmierć, posługiwali się wrzącym olejem czy rozżarzonym żelazem do wypalania oczu, kobiety uciekały się do trucizny albo sprzedawały swoje ciało, łupiono pałace i profanowano świątynie. Za każdym diamentem zdaje się ciągnąć jak za kometą ogon krwi i bar-
348
barzyństwa. Mimo to wydaje się, że żaden z tych strasznych czynów, żadne z nieszczęść nigdy nie zniechęciły nikogo z tych, którzy pożądali kamieni. Kiedy książę Szudża wygłodzony do kości stanął przed obliczem Runjeeta Singbia, „Lwa Pendżabu", ze swoimi żonami i rodziną złamaną i okaleczoną w czasie tortur, które w końcu zmusiły go do oddania Wielkiego Mogoła, człowiek, który kiedyś był jego najlepszym przyjacielem, triumfujący, z olbrzymim kamieniem w dłoni, spytał: „Powiedz mi, Szudża, na ile byś go wycenił?"
—  Nawet wtedy złamany i pokonany książę Szudża wiedząc, że stoi na samym progu niegodnej śmierci, odpowiedział: „On ma cenę szczęścia. Ponieważ Wielki Mogoł zawsze był cudownym talizmanem tych, którzy zwyciężają."
Tungata chrząknął na końcu opowieści i pogardliwie trącił palcem leżącą przed nim w świetle ogniska stertę kamieni.
—  Szkoda że żaden z nich nie przyniesie, nam chociaż odrobiny tego szczęścia.
Craigowi zabrakło już historyjek, gardło zaciskało mu się z bólu wywołanego zimnem i palącym gazem łzawiącym, a żadna z pozostałych osób nie mogła wymyślić nic, co mogłoby poprawić im humor. W milczeniu zjedli niesmaczne, przypalone ciastka z kukurydzy, a potem położyli się tak blisko ogniska, jak tylko mogli. Craig leżał i słuchał oddechów śpiących towarzyszy, ale mimo zmęczenia myśli kotłowały mu się w głowie, nie pozwalając mu zasnąć.
Jedyne wyjście z jaskini prowadziło przez podziemne jezioro i w górę wielką galerią, ale jak długo Maszona będą pilnować tego wyjścia? Jak długo uda im się tu wytrzymać? Mieli żywność na dzień lub dwa, mogli pić wodę ściekającą z sufitu jaskini, ale baterie obu lamp wyczerpywały się, światło, które dawały, żółkło i słabło, drewno z drabiny posłużyłoby do podtrzymywania ognia jeszcze przez kilka dni, a potem czekały ich zimno i ciemność. Kiedy doprowadzi ich to do szaleństwa? Kiedy zostaną zmuszeni przepłynąć tym strasznym szybem prosto w ramiona żołnierzy czekających przy...?
Rozmyślania Craiga zostały gwałtownie przerwane. Skała, na której leżał, zadrżała i podskoczyła pod nim, a on z trudem stanął na czworakach.
Z cienia okrywającego sklepienie jaskini oderwał się jak dojrzały owoc przy silnym wietrze jeden z wielkich stalaktytów, dwadzieścia ton połyskującego wapienia, który rozbił się o ziemię zaledwie dziesięć kroków od miejsca, gdzie leżeli. Napełnił przy tym pieczarę kłębami pyłu. Sara obudziła się, wrzeszcząc z przerażenia, a Tungata miotał się i krzyczał, wyrwany z głębokiego snu.
Drżenie trwało tylko kilka sekund, a potem zapadł nad nimi znowu spokój, kompletna cisza głębi ziemi, i cała czwórka skupiona nad tlącym się ogniskiem patrzyła po sobie z przerażeniem.
—  Co to było, u licha? — spytała Sally-Anne.
349
Craig ociągał się z odpowiedzią. Spojrzał na Tungatę.
— Maszona... — ten powiedział cicho — ...chyba wysadzili wielką galerię. Zamurowali nas.
—  O mój Boże! — Sally-Anne powoli zakryła usta dłońmi.
—  Pogrzebani żywcem. — Sara powiedziała głośno to, co wszyscy myśleli.
Od krańca występu do poziomu wody szyb miał jakieś pięćdziesiąt metrów głębokości. Tungata zmierzył go nylonową liną, zanim Craig zaczął schodzić. Był wystarczająco głęboki, by każdy, kto ześliznąłby się i spadł w przepaść, zabił się lub okaleczył.
Przywiązali koniec liny do jednego z drągów, zaklinowanego jak kotwica w wejściu do tunelu prowadzącego do kryształowej jaskini i Craig jeszcze raz opuścił się po linie w dół szybu. Gdy zbliżał się do tafli wody, ostrożnie przeniósł ciężar ciała na rozklekotane szczątki drabiny, a potem się zanurzył.
Zanurkował tylko raz. To wystarczyło, by potwierdzić ich najgorsze obawy. Tunel prowadzący do głównej galerii był zablokowany ciężkim zwałem skalnym. Craig nie mógł dotrzeć nawet do szczątków muru zbudowanego przez czarowników. Był od niego odcięty skałami, które oderwały się od sklepienia i niebezpiecznie się chwiały. Poruszając rękami po omacku, spowodował kolejną lawinę spadających z hukiem kamieni.
Wycofał się z tunelu i z ulgą wrócił na powierzchnię. Uczepił się drewnianej drabiny, dysząc ciężko ze strachu wywołanego groźbą zasypania.
—  Pupho, nic ci nie jest?
—  Nie! — odkrzyknął Craig w górę szybu. — Ale miałeś rację. Tunel został wysadzony. Nie ma stąd wyjścia!
Kiedy wspiął się z powrotem na podest, przyjaciele wyczekiwali go z niecierpliwością. W świetle ogniska widać było ich ponure i napięte twarze.
—  Co teraz zrobimy? — spytała Sally-Anne.
— Przede wszystkim musimy bardzo dokładnie zbadać jaskinię. — Craig ciągle ciężko dyszał. — Każdy róg i kąt, każdy otwór i odgałęzienie każdego tunelu. Rozdzielimy się. Sam i Sara, zacznijcie od lewej, ostrożnie korzystajcie z lamp, oszczędzajcie baterie.
Trzy godziny później, według rolexa Craiga, znów spotkali się przy ognisku. Lampy dawały teraz jedynie słabą żółtą poświatę — baterie słabły i wkrótce mogły się wyczerpać.
—  Znaleźliśmy tunel z tyłu ołtarza — zameldował Craig. — Na pewnym odcinku wyglądał nieźle, ale potem zwęził się zupełnie. A wy? Macie coś? — Craig oczyszczał zadrapanie na kolanie Sally-Anne, która pośliznęła się na zdradliwym podłożu i upadła.
350
—  Nic — westchnął Tungata. Craig owinął kolano kawałkiem materiału oddartym z poły koszuli Sally-Anne. — Znaleźliśmy parę korytarzy, ale wszystkie kończyły się ślepo.
—  I co teraz?
—  Zjemy trochę i odpoczniemy. Powinniśmy postarać się zasnąć. Musimy oszczędzać siły. — Craig mówiąc te słowa wiedział, że to tylko wykręt, ale, o dziwo, zasnął.
Gdy się obudził, Sally-Anne leżała wtulona w niego; zakaszlała przez sen. Kaszel był ochrypły i mokry. Zimno i wilgoć atakowały ich wszystkich, ale sen odświeżył Craiga i dodał mu sił. Chociaż gardło i pierś nadal go jeszcze bolały, ból jakby trochę zelżał i Craig miał lepszy nastrój. Oparł się znów o skałę, ostrożnie, żeby nie obudzić Sally-Anne. Po drugiej stronie ogniska chrapał Tungata, który po chwili chrząknął, przewrócił się na drugi bok i zamilkł.
Jedyny dźwięk w jaskini wydawała teraz woda skapująca ze sklepienia, ale wkrótce dołączył się do niego inny, bardzo słaby odgłos, tak słaby, że mógłby być jedynie echem ciszy w jego własnych uszach. Craig znieruchomiał i cały zamienił się w słuch. Dźwięk ten denerwował go, nie dawał mu spokoju, próbował go określić. „Oczywiście, nietoperze!" Przypomniał sobie, że słyszał je wyraźniej, gdy po raz pierwszy wszedł na podest. Zastanawiał się przez chwilę, a następnie delikatnie zsunął głowę Sally-Anne z ramienia. Zamruczała cicho i gardłowo, przewróciła się na drugi bok i znów się uspokoiła.
Craig wziął jedną z lamp i wrócił do tunelu prowadzącego na podest i do szybu. Zapalił ją tylko raz czy dwa, musiał przecież oszczędzać resztki pozostałej w bateriach energii; stanął w ciemności na podeście, oparty plecami o ścianę skalną, i nasłuchiwał.
Nastąpiła długa cisza, przerywana.jedynie dźwięcznymi, melodyjnymi uderzeniami kropli o skałę; nagle rozległ się cichy chór pisków dochodzących echem z góry szybu, a potem znów w jaskini zaległa cisza.
Craig zapalił lampę. Była piątą, nie był pewien, czy rano, czy wieczorem, ale skoro nietoperze gnieździły się w górze, na zewnątrz musiało być jasno. Kucnął na ziemi i przeczekał godzinę, powoli odliczając minuty. Dobiegł go nowy wybuch dalekich odgłosów nietoperzy — nie były to już pojedyncze, zaspane popiskiwania, ale podekscytowany chór — tysiące tych ssaków budziło się właśnie na nocne polowanie.
Chór szybko zamilkł, a Craig znów spojrzał na zegarek. Szósta trzydzieści pięć. Wyobraził sobie, jak gdzieś nad nim napowietrzna horda wylatuje strumieniem z wyjścia jaskini, jak dym z komina w ciemniejące wieczorne niebo.
Przesunął się powoli na skraj podestu, złapał się ściany dla utrzymania równowagi i bardzo ostrożnie, ciągle się trzymając, wychylił się nad przepaść. Obrócił głowę, żeby spojrzeć w górę szybu i wyciągnął rękę z lampą jak najdalej. Słabe żółte światło wydawało się jedynie podkreślać wiszącą nad nim czerń.
351
Szyb w przekroju był półokrągły, od przeciwległej ściany dzieliły go jakieś trzy metry. Craig zrezygnował z próby spenetrowania zalegającej w górze ciemności i, wyczerpując baterię lampy, skupił się na badaniu skały tworzącej drugą ścianę szybu.
Była gładka jak szkło, wypolerowana przez wodę. Nie było na niej żadnego punktu oparcia ani niszy, niczego oprócz... Wyciągnął się jeszcze trochę. Na ścianie, na granicy jego pola widzenia, wprost przed nim widniała ciemniejsza plama, dość wysoko nad jego głową. Czy była to warstwa skały innego koloru, czy może szczelina? Nie był pewien, a lampa coraz bardziej przygasała. Plama mogła równie dobrze być wynikiem gry światłocienia.
—  Pupho — dobiegł go od tyłu głos Tungaty; Craig się cofnął. — Co jest?
—  Chyba to jedyna droga na powierzchnię. — Wyłączył lampę, żeby ją oszczędzić.
—  W górę tym kominem? — w ciemności zabrzmiał niedowierzający głos Tungaty. — Nikt się tędy nie przedostanie.
—  Nietoperze... gnieżdżą się gdzieś tam w górze.
—  Nietoperze mają skrzydła — przypomniał mu Tungata. Po chwili dodał: — Jak wysoko?
—  Nie wiem, ale chyba po drugiej stronie jest jakaś szczelina czy występ skalny. Zapal drugą lampę, ma mocniejszą baterię.
Obaj wychylili się i spojrzeli na przeciwległą ścianę.
—  Jak myślisz?
—  Chyba coś tam jest.
—  Gdybym mógł się tam dostać! — Craig znów wyłączył lampę.
—  Jak?
—  Nie wiem, muszę się zastanowić.
Usiedli oparci plecami o ścianę, stykając się lekko ramionami. Po chwili Tungata mruknął:
—  Craig, jeśli kiedykolwiek się stąd wydostaniemy... diamenty. Będziesz miał prawo do części...
—  Zamknij się, Sam. Myślę. — Potem, po kilku minutach: — Sam, drągi, najdłuższy drąg drabiny, myślisz, że sięgnie na drugą stronę?
Rozpalili na występie ognisko, którego niepewne, falujące światło rozjaśniło nieco szyb. Jeszcze raz Craig zszedł w dół po linie do szczątków drewnianej drabiny i tym razem zbadał każdy fragment konstrukcji. Większość drągów była poucinana toporem, prawdopodobnie dlatego, żeby łatwiej je było znieść w dół tunelami i korytarzami, ale boki drabiny składały się z dłuższych kawałków — najdłuższy był niewiele grubszy od nadgarstka Craiga, ale jego kora miała szczególny blady odcień, któremu drewno to zawdzięczało swe afrykańskie miano — „słoniowy kieł". Jego zwyczajowa angielska nazwa oznaczała „ołowiane drewno" — jedno z najtwardszych, najbardziej sprężystych drzew veldu.
352
Przesuwając się wzdłuż niego, mierząc go rozłożonymi ramionami, Craig uznał, że drąg ma niecałe pięć metrów długości. Do jego górnego końca przywiązał linę, krzyknął w górę, żeby wyjaśnić, co robi, a potem posłużył się scyzorykiem z zestawu do naprawy kamizelek, by przeciąć linę z kory, którą drąg był przymocowany do drabiny. Nadszedł ten straszliwy moment, gdy drąg w końcu zawisł na linie, kołysząc się jak wahadło, a cała konstrukcja, pozbawiona swej głównej części, zaczęła łamać się i zsuwać w dół szybu.
Craig wciągnął się po linie i z ulgą rzucił na podest; gdy odzyskał oddech, drąg wciąż kołysał się w szybie na końcu liny, mimo że reszta drabiny zapadła się w wodę.
—  To była ta łatwa część roboty — ostrzegł ich ponuro Craig.
On i Tungata wykorzystywali swoją siłę fizyczną, dziewczęta zwijały i naprowadzały linę — w ten sposób wdągali drąg centymetr po centymetrze, aż jego koniuszek pojawił się nad skrajem podestu. Przywiązali go, a Craig położył się na brzuchu i zrobił z wolnego końca liny lasso, które zaczepił o dolny koniec drąga. Teraz trzymali już oba końce i mogli zacząć wdągać go w górę w poprzek.
Po godzinie derpliwej i wyczerpującej pracy udało im się oprzeć jeden koniec drąga o przedwległą ścianę szybu, a drugi wepchnąć w tunel za nimi.
—  Musimy podnieść drugi koniec — wyjaśniał Craig, gdy odpoczywali — i spróbować wsunąć go w tę szczelinę w ścianie, jeśli to jest szczelina.
Dwa razy omal nie stradli drąga, który wymykał im się z rąk, ale za każdym razem przytrzymywali go liną i zaczynali od początku to zniechęcające zadanie.                  .                                   r                ¦
Rolex Craiga wskazał pomoc, zanim udało im się w końcu podnieść koniec drąga na wysokość tiemnej plamy, ledwo widocznej w świetle lampy.
—  Jeszcze tylko centymetr w prawo — sapnął Craig i obrócili łagodnie drąg; poczuli, jak przesuwa się w ich dłoniach, a potem z lekkim uderzeniem jego koniec zaklinował się w szczelinie w przedwległej śrianie; ,Craig i Tungata osunęli się na kolana i uśdsnęli, gratulując sobie resztkami sił.
Sara dołożyła drewna do ognia i w blasku światła mogli obejrzeć swoje dzieło. Mieli teraz most przez szyb, wznoszący się pod dość stromym kątem od podestu, z tylnym końcem umocowanym solidnie w skale za nimi i z drugim zaklinowanym w wąskiej szczelinie w przedwległej ścianie.
—  Ktoś musi po tym przejść. — Głos Sally Annę brzmiał dcho i niepewnie.
/ * — A co będzie po drugiej stronie? — spytała Sara.
—  Dowiemy się, kiedy się tam dostaniemy — zapewnił Craig.
—  Pozwól mi iść — Tungata dcho poprosił Craiga.
23 — Lampart poluje w dcmgoiri
353
—  Wspinałeś się kiedyś po skałach? Tungata pokręcił głową.
—  No to masz odpowiedź — odrzekł Craig, zamykając dyskusję. — Teraz zrobimy sobie dwie godziny przerwy, postarajcie się zasnąć.
Jednak żadne z nich nie mogło spać i Craig zarządził naradę jeszcze przed upływem dwóch godzin. Wytłumaczył Tungacde, jak ma go asekurować, siedząc płasko z mocno podpartymi stopami i liną owiniętą wokół pasa, przez plecy i ramiona.
—  Nie dawaj mi za dużo luzu, ale mnie nie ciągnij — wyjaśnił. — Jeśli spadnę, krzyknę: „Spadam!" Wtedy pociągnij linę tak i trzymaj z całej siły, dobrze?
Na pasku płótna przewiesił sobie przez ramię lampę, a potem, gdy dziewczęta usadowiły się na końcu drąga, by go przytrzymać, Craig usiadł na nim okrakiem i zaczął się przesuwać ze stopami zwisającymi w próżni. Lina ciągnęła się za nim, w miarę jak Tungata ją popuszczał.
Po niecałych dwóch metrach Craig zorientował się, że kąt wznoszenia jest zbyt ostry, i musiał położyć się płasko na drągu, zahaczając się o niego kostkami, i odpychać się w górę nogami. Szybko wysunął się poza zasięg światła z ogniska i rozciągająca się pod nim czarna pustka przyciągała go bipnotycznie. Nie patrzył w dół. Z każdym jego ruchem drąg uginał się pod ciężarem i Craig słyszał, jak drugi koniec szoruje ze zgrzytem o skałę nad nim, ale w końcu jego palce dotknęły zimnego wapienia ściany szybu.
Z niepokojem poszukał po omacku szczeliny i poczuł, że kamień spada mu z serca, gdy jego palce wyczuły jej kształt. Biegła pionowo w górę szybu, szeroka na kilka centymetrów; potem szybko zwężała się ku dołowi.
—  Szczelina jest w porządku! — krzyknął. — I mam zamiar ją wypróbować.
—  Bądź ostrożny, Craig.
„Chryste! — pomyślał. — Co za kretyńskie powiedzenie."
Wyciągnął swobodnie lewą rękę i włożył dłoń z palcami złożonymi w pięść w szczelinę, tak głęboko jak mógł. Potem rozłożył dłoń, a gdy zmieniła kształt, poszerzyła się i mocno, pewnie utkwiła w szczelinie.
Usiadł na mostku z drąga, podciągnął jedno kolano do piersi i wolną ręką zamknął klamerkę sztucznej kostki. Była teraz sztywna.
Odetchnął głęboko i powiedział cicho:
—  W porządku, do roboty.
Wyciągnął w górę wolną rękę, wepchnął ją w szczelinę i zaklinował w niej prawą pięść. Wykorzystując siłę obu ramion, podciągnął się na kolana i balansował na drągu.
Rozluźnił leżącą niżej rękę, która łatwo wyśliznęła się ze szczeliny. Sięgnął tak wysoko, jak mógł, i jeszcze raz rozłożył pięść. Podciągnął się i stanął na drągu wyprostowany, twarzą do ściany.
Podniósł sztuczną nogę i obrócił ją tak, że stopa weszła w szczelinę
354
całym podbiciem, a potem, gdy wyprostował nogę, stopa przekręciła się i zaklinowała w pęknięciu w skale. Podniósł się, zostawiając drąg pod sobą.
—  Dobre, stare, blaszane palce — chrząknął. Jego zdrowa noga i stopa nie mogłyby wytrzymać tego ciężaru nawet w specjalnych butach do wspinaczki, chroniących i wzmacniających je.
Włożył w szczelinę obie dłonie i podniósł się siłą samych ramion. Gdy tylko ciężar przeniósł się z nogi, przekręcił stopę, wysunął ją ze szpary i podciągnął kolano, aby podeprzeć się niecałe pół metra wyżej. Zawieszony na przemian to na ramionach, to na nodze, szedł w górę, ciągnąc za sobą linę.
Był teraz daleko od ogniska, w ciemności. Mógł się kierować jedynie dotykiem, a czarna przepaść wydawała się ciągnąć go za pięty, gdy tak wisiał na ścianie. Liczył kroki w górę, oceniając każdy na czterdzieści pięć centymetrów. Przeszedł dwanaście metrów, gdy szczelina zaczęła się poszerzać. Musiał teraz za każdym razem sięgać głębiej, żeby mieć punkt oparcia, na skutek czego jego kroki stawały się coraz krótsze, a wysiłek ramion i nogi coraz większy.
Wskutek przymusowego stykania się ze ścianą zdarła mu się skóra z knykci sprawiając, że każde kolejne podciągnięcie bardziej bolało, a wysiłek, do którego nie był przyzwyczajony, ściągał mu mięśnie wewnętrznej strony ud i krocza w ogniste supełki.
Nie mógł iść dalej. Musiał odpocząć. Zorientował się, że przytula do ściany, przyciska się do niej, dotykając zimnego wapienia czołem, jakby się modlił. Położyć się na ścianie to umrzeć — mówi pierwsze prawo wspinaczki. Taka postawa oznacza porażkę i rozpacz. Craig wiedział
0 tym, ale nic nie mógł na to poradzić.
Złapał się na tym, że łka. Wyjął jedną pięść ze szczeliny i poruszał palcami, przywracając w niej krążenie krwi, a potem uniósł ją do ust
1 oblizał zranioną skórę. Zamienił ręce i jęknął, gdy świeża krew napłynęła do ściśniętej dłoni.
— Pupho, dlaczego się zatrzymałeś? lina przestała się wyciągać. Niepokoili się.
—  Craig, nie poddawaj się, kochany. Nie poddawaj się. — Sally-Anne wyczuła jego rozpacz. W jej głosie było coś, co dodało mu sił.
Powoli odsunął się od ściany, odzyskał równowagę i sięgnął w górę, obie ręce jedna za drugą, lewa, prawa, trzymać, podciągnąć nogę, stanąć '— i znów, a potem cała piekielna tortura zaczynała się jeszcze raz, i jeszcze raz. Następne trzy metry, sześć metrów — liczył w ciemności.
Wyciągnąć prawą dłoń i... i... nic. Otwarta przestrzeń.
Jak oszalały szukał szczeliny po omacku — nie ma. Wtedy jego dłoń uderzyła w skałę daleko w bok — szczelina otwierała się, tworząc głęboką niszę w kształcie litery „V", wystarczająco szeroką, żeby zmieścił się w niej człowiek.
„Dzięki ci, Boże, och, dzięki ci, dzięki..." Craig wciągnął się do
355
środka, oparł się biodrami i ramionami o ściany i przytulił okaleczone dłonie do piersi.
—  Craig! — zadźwięczał w szybie okrzyk Tungaty.
—  Wszystko w porządku — odkrzyknął. — Znalazłem niszę. Odpoczywam. Daj mi pięć minut.
Wiedział, że nie może odpoczywać za długo, bo dłonie mu zesztyw-nieją i staną się bezużyteczne, więc cały czas zamykał je i otwierał.
—  W porządku! — zawołał. — Idę dalej.
Odepchnął się dłońmi od obu ścian szczeliny, twarzą w stronę zupełnej ciemności szybu.
Szczelina szybko otworzyła się i przeszła w szeroki, głęboki komin, tak że nie mógł już opierać się plecami o jedną stronę i szedł po drugiej stopami, przesuwając ramiona i odpychając się za każdym razem od skały o kilka centymetrów. Szło mu to sprawnie, aż nagle komin się skończył. Zamykał się tak wąskim rowkiem, że nie mógł włożyć w niego nawet palca.
Dotknął ściany szybu nad kominem, sięgając jak najwyżej... i nie znalazł w górze żadnego punktu zaczepienia ani nieregularności w gładkiej ścianie.
—  Koniec drogi! — szepnął.
Nagle wszystkie mięśnie jego ciała zaczęły bezgłośnie krzyczeć z bólu i poczuł, że przygniata go ciężar znużenia. Nie miał siły na długą, niebezpieczną drogę powrotną w dół komina ani na utrzymanie się w niewygodnej pozycji, zawiewszony w skalnej szczelinie.
Wtedy nagle przeraźliwie zapiszczał nad nim nietoperz. Dźwięk był tak bliski i wyraźny, że zaskoczony Craig omal nie wypadł ze szczeliny. Przytrzymał się i, mimo że nogi drżały mu z wysiłku, przesunął się bokiem na sam brzeg komina. Nietoperz pisnął jeszcze raz i odpowiedziała mu setka innych. Musiało już świtać, nietoperze wracały do swoich gniazd, leżących gdzieś nad nim.
Craig zmienił pozycję i sięgnął po lampę zawieszoną na szyi na płóciennym pasku. Uniósł ją w górę szybu, następnie obrócił głowę i przesunął się jeszcze dalej, aż przytrzymywał się jedynie końcem ramienia, a głowa wystawała mu zza ostrego rogu komina w szyb.
Włączył lampę. W jednej chwili rozległ się gwar zaniepokojonych nietoperzy —przerażone piski i odgłos bicia skrzydłami. Niecały metr nad głową Craiga, poza jego zasięgiem, znajdowało się okno w ścianie skalnej, z którego jak z blaszanego gardła trąbki dochodziły te dźwięki. Sięgnął w jego stronę, ale palcom zabrakło dziewięciu centymetrów.
Gdy usiłował przedostać się do góry, zgasł żółty blask lampy. Przez kilka sekund włókna jeszcze żarzyły się na czerwono w malutkiej szklanej ampułce, a potem i one zgasły; ciemność ruszyła na Craiga, aby go pochłonąć; on wycofał się do komina.
Zawiedziony Craig wyrzucił bezużyteczną lampę; ta spadając obijała
356
się o skałę, wydając coraz słabszy brzęk, aż po kilku sekundach rozległ się odległy plusk wody, do której wpadła.
—  Craig!
—  W porządku, upuściłem lampę.
Usłyszał we własnym głosie zgorzknienie i zwątpienie, ale w ciemności jeszcze raz spróbował dosięgnąć okna. Paznokcie bezskutecznie drapały o kamień; poddał się i zaczął zsuwać w dół komina. W niszy w kształcie litery „V", gdzie szczelina łączyła się z kominem, zaklinował się jeszcze raz.
—  Co się dzieje, Craig?
—  Nie da rady — odkrzyknął. — Nie ma stąd wyjścia. Już po nas, chyba że... — przerwał.
—  O co chodzi? Chyba że co?
—  Chyba że któraś z dziewczyn wejdzie tu i mi pomoże. W ciemności pod nim zaległo milczenie.
—  Ja pójdę — Tungata przerwał ciszę.
—  To na nic. Jesteś za ciężki. Nie mógłbym cię utrzymać. Znów cisza, a potem głos Sally-Anne:
—  Powiedz, co mam robić.
—  Przywiąż się do końca liny. Użyj węzła ratowniczego.
—  W porządku.
—  Dobrze, przejdź przez drąg. Będę cię trzymał.
Zerkając w dół, zobaczył jej sylwetkę na tle światła z ogniska. Szła powoli. Ostrożnie napinał linę, gotowy pociągnąć ją, gdyby spadła.
—  Przeszłam.
—  Znalazłaś szczelinę?
—  Tak.
—  Będę cię wciągał. Musisz mi pomóc i odpychać się od szczeliny stopami.
—  Dobrze.
—  Już!
Poczuł cały jej ciężar na linie, która wbiła mu się w ramię.
—  Odepchnij się! — polecił; gdy poczuł, że ciężar się zmniejszył, pociągnął linę.
—  Odepchnij się! — Przesunęła się w górę o następne dziesięć centymetrów.
—  Odepchnij się!
Wydawało się, że to nie ma końca, kiedy dziewczyna krzyknęła i lina zsunęła mu się po ramieniu, sprawiając ból. Prawie wyrwała go z niszy.
Zmagał się z nią, ciągnąc mocno, czując, że ostry nylon zdziera mu skórę z dłoni, aż ją zatrzymał. Sally-Anne wciąż krzyczała i kołysała się na linie wzdłuż ściany. . * — Zamknij się! — wrzasnął na nią. — Weź się w garść.
Ucichła i powoli przestawała się kołysać.
—  Straciłam oparcie. — Jej głos brzmiał prawie jak szloch.
357
—  Możesz odnaleźć szczelinę?
—  Tak.
— Dobrze, powiedz, kiedy będziesz gotowa.
—  Już!
—  Odepchnij się!
Pomyślał, że to nigdy się nie skończy, i wtedy poczuł, że jej ręka dotyka jego nogi.
—  Udało ci się — szepnął. — Ty cholernie cudowna kobieto. Zrobił dla niej pod sobą miejsce w kominie i pomógł jej do niego
wejść. Pokazał, jak się bezpiecznie zaklinować, a potem wziął ją za ramię i mocno ścisnął.
— Nie mogę iść dalej.—To były pierwsze jej słowa, gdy doszła do siebie.
—  Tamto było najgorsze, reszta jest łatwa. Nie chciał jej mówić o oknie — na razie.
—  Posłuchaj nietoperzy — dodał jej otuchy. — Powierzchnia musi być blisko, bardzo blisko. Pomyśl o pierwszym promieniu słońca,
0 pierwszym łyku suchego, słodkiego powietrza.
—  Mogę już iść dalej — powiedziała w końcu, a on poprowadził ją w górę komina.
Kiedy tylko otwór zrobił się na tyle szeroki, że mogli się minąć, kazał jej przejść nad siebie, tak żeby mógł podtrzymywać jej stopy rękami
1 pomagać jej wspiąć się wyżej, gdy komin stawał się za szeroki, by mogła się przesuwać po ścianie.
—  Craig, Craig! Jest zamknięty. Skończył się. To ślepy komin.
Za chwilę mogła wpaść w panikę i czuł, że trzęsie się, dławiąc łkanie.
—  Przestań — warknął. — Jeszcze tylko jeden wysiłek. Tylko jeden, daję słowo.
Poczekał, aż dziewczyna się uspokoi, a potem mówił dalej.
—  W ścianie tuż nad twoją głową jest okno, zaraz za końcem komina. Tylko pół metra...
—  Nie dam rady dosięgnąć.
—  Dasz! Dasz radę. Zrobię z siebie most. Staniesz mi na brzuchu, z łatwością go dosięgniesz. Słyszysz? Sally-Anne, odpowiedz.
—  Nie — szepnęła cicho. — Nie dam rady.
—  W takim razie żadne z nas nigdzie nie pójdzie — powiedział ostro. — To jedyne wyjście. Zrobisz to albo tu zgnijemy. Słyszysz?
Przysunął się do niej, tak że jej pośladki opierały się o jego brzuch. Potem zaklinował się z całej siły, naciskając nogami jedną ścianę komina, a ramionami drugą, tworząc pod nią most.
—  Opuść się powoli — szepnął. — Usiądź mi na brzuchu.
—  Craig, jestem za ciężka.
—  Zrób to, do cholery. Zrób to!
Opadła na niego i ból był nie do zniesienia. Jego ścięgna i mięśnie rozrywały się, a przed oczami latały mu plamy światła.
358
—  Teraz wyprostuj się — wydusił.
Podniosła się na kolana; jej rzepki wbijały mu się w ciało jak gwoździe.
—  Wstań! — jęknął. — Szybko!
Podnosząc się zachwiała się na niestabilnej platformie jego ciała.
—  Sięgnij tak wysoko, jak tylko możesz!
—  Craig, tutaj jest otwór!
—  Możesz w niego wejść?
Żadnej odpowiedzi. Przeniosła ciężar z nogi na nogę, a Craig krzyknął z wysiłku.
Odbiła się i nie czuł już jej ciężaru. Usłyszał chrobot stóp o szyb, gdy wciągała się w górę, i liny, która sunęła za nią.
—  Craig, to półka, jaskinia!
—  Znajdź coś, do czego można by przywiązać linę.
Minęła minuta, a potem następna — nie mógł już wytrzymać, kończyny mu ścierpły, ramiona...
—  Przywiązałam! Nie odczepi się.
Pociągnął linę i przekonał się, że mocno się trzyma. Opasał się nią i uwolnił stopy. Wykołysał się z komina i zawisł w szybie.   .
Wciągnął się po linie, ręka za ręką, i w końcu ukazał się w kamiennym oknie, Sally-Anne go przytuliła. Za wiele przeszedł, żeby mówić; trzymał się jej mocno, jak dziecko trzyma się matki.
—  Co się tam dzieje? — Tungata nie mógł opanować zniecierpliwienia.
—  Znaleźliśmy inny korytarz — odkrzyknął Craig. — Musi prowadzić na powierzchnię, tu są nietoperze.
—  Co mamy zrobić?
, — Spuszczę linę. Będzie w niej pętla. Najpierw Sara. Będzie musiała przejść przez drąg i wejść w pętlę. We dwoje będziemy mogli ją wciągnąć. — Musiał wykrzyczeć długi tekst. — Zrozumiałeś?
—  Tak. Każę jej to zrobić.
Craig zrobił pętlę na końcu liny, a potem, w zupełnej ciemności, podczołgał się do punktu zaczepienia wybranego przez Sally-Anne. Była nim skalista wieżyczka, stojąca pięć metrów od występu. Węzeł był mocny. Craig cofnął się i spuścił pętlę w dół szybu. Położył się na brzuchu i spojrzał w ciemność. Blask ognia był daleko w dole — przytłumiona czerwień paleniska. Dobiegał go pogłos ich rozmowy.
—  Co was zatrzymuje? — krzyknął.
Potem zobaczył ciemny kształt, ledwo widoczny w świetle ognia, przesuwający się po moście z drąga. Był za duży jak na jedną osobę i Craig zrozumiał, że na drągu byli oboje. Tungata przesuwał się tyłem i ciągnął ją za sobą.
Zniknęli mu z pola widzenia, prosto pod oknem.
—  Pupho, przesuń linę w lewo.
Craig posłuchał go i poczuł, że Tungata złapał pętlę.
'359
—  W porządku, Sara jest na linie.
—  Powiedz jej, że musi iść po ścianie, gdy będziemy ją ciągnąć. Sally-Anne usiadła tuż za Craigiem; lina przechodziła do niej nad
jego ramieniem. Craig oparł stopy o boczną ścianę.
—  Ciągnij! — wydał polecenie, a ona szybko złapała rytm.
Sara była mała i szczupła, ale wciąganie trwało długo i Craig miał ręce odarte do krwi. Minęło pięć minut ciężkiej pracy, nim przeciągnęli ją przez parapet i cała trójka mogła odpocząć.
—  W porządku, Sam. Już jesteśmy gotowi, żeby cię wciągnąć. — Spuścił pętlę w szyb.
Teraz linę ciągnęły trzy osoby, siedzące jedna za drugą, ale Tungata był dużym, ciężkim mężczyzną. Craig słyszał, jak dziewczyny jęczą i szlochają z wysiłku.
—  Sam, czy możesz zaklinować się w kominie? — wysapał Craig. — Chcielibyśmy odpocząć.
Poczuł, że ciężar nie napina liny; cała trójka położyła się bezwładnie i odpoczywała.
—  W porządku, do roboty.
Tungata wydawał się teraz jeszcze cięższy, ale w końcu ukazał się w oknie i przez chwilę nikt nie mógł wydusić z siebie słowa. Pierwszy odzyskał mowę Craig:
—  O kurczę, zapomnieliśmy o kamieniach! Zostawiliśmy te cholerne diamenty!
Rozległ się cichy trzask i rozbłysło żółte światło, gdy Tungata włączył lampę, którą zabrał ze sobą. Wszyscy mrugali powiekami jak sowy, a Tungata zachichotał ochryple.
—  Jak myślisz, dlaczego byłem taki ciężki?
Na kolanach trzymał płócienną torbę i gdy ją poklepał, diamenty zachrobotały jak wiewiórka gryząca orzechy.
—  Zuch! — wykrztusił z ulgą Craig. — Ale wyłącz to, bateria starczy już tylko na lalka minut.
Posługiwali się lampą krótkimi błyskami. Przy pierwszym przekonali się, że okno przechodził w jaskinię o niskim sklepieniu, tak szeroką, że me było widać jej bocznych ścian. Sklepienie pokryte było kosmatym nalotem — nietoperze. Ich oczy tworzyły miliony kropeczek odbitego światła, a nagie pyski były różowe i obrzydliwe.
Podłogę jaskini pokrywały ich odchody. Wypełniały każdą nierówność, a podłoga była płaska i miękka pod stopami; tłumiła odgłosy kroków, gdy szli grupą, trzymając się za ręce, by nie zgubić się w ciemności.
Prowadził ich Tungata, który co lalka minut zapalał lampę, by sprawdzić, dokąd idą: Craig szedł z tyłu ze zwiniętą liną przewieszoną przez ramię. Powoli podłoga zaczęła się podnosić, a sklepienie obniżać.
—  Poczekaj — powiedziała Sally-Anne. — Nie włączaj światła.
360
—  O co chodzi?
—  Przed nami... w górze. Czy to moja wyobraźnia?
Są różne stopnie ciemności. Craig wpatrywał się w czerń przed nimi i powoli wyłonił się z niej blady nimb, mniejsze natężenie czerni.
—  Światło — szepnął. — Tam jest światło.
Ruszyli naprzód, wpadając na siebie w pośpiechu, biegnąc i popychając się, śmiejąc się, gdy światło przybrało na sile; widzieli już swoje kontury; śmiech przeszedł w histerię. Światło przed nimi zamieniło się w złoty blask, a oni sunęli w jego stronę po miękkim, uginającym się zboczu.
Sklepienie stopniowo opadało, zmuszało do posuwania się na kolanach, a potem na brzuchu, a światło było cienkim, poziomym ostrzem oślepiającym jasnością. Przedzierali się w jego stronę, wzbijając pył wysuszonych ekskrementów, tak że pokrywał on ich twarze i dusił, ale oni pokrzykiwali i wrzeszczeli histerycznie.
Craig zauważył, że Sara nie wstydzi się łez lśniących na jej twarzy. Tungata zanosił się od dzikiego śmiechu, a gdy dotarł do wąskiego wyjścia z jaskini, Craig rzucił się do przodu i złapał go za kostki.
—  Poczekaj, Sam! Uważaj!
Tungata próbował wyrwać mu się z rąk i czołgać dalej, ale Craig go powstrzymał.
—  Maszona! Tam są Maszona.
To słowo zatrzymało ich i uciszyło. Leżeli tuż przed krawędzią jaskini, a ich euforia gdzieś znikła.
—  Craig i ja pójdziemy na zwiad, rozejrzymy się po terenie. — Tungata po omacku poszukał czegoś w odchodach i podał Craigowi kamień wielkości piłki do koszykówki. — To najlepsza broń, jaką mam. Wy dwie zostaniecie tu, aż was zawołamy, dobrze?
Craig nabrał pełne ręce odchodów i wymazał nimi na czarno twarz, ręce i nogi. Potem zsunął zwój liny z ramienia i podczołgał się do Tungaty. Był zadowolony, że przyjaciel przejął teraz dowodzenie. W jaskini przywódca był Craig, ale tam na zewnątrz leżał świat Tungaty. W buszu Sam był człowiekiem-lampartem.
Przepełzli ostatni metr dzielący ich od wyjścia. Było ono wąską, poziomą szczeliną w skale — miała jakieś czterdzieści centymetrów wysokości i osłaniała ją złota trawa słoniowa rosnąca tuż za krawędzią. Otwór wychodził na wschód — wczesne poranne słońce świeciło im w twarz. Leżeli przez chwilę, przyzwyczajając oczy do blasku po dniach ciemności.
Następnie Tungata poczołgał się naprzód jak czarna mamba, ledwie poruszając wysoką trawę, po której się przesuwał.
* Craig policzył do pięćdziesięciu i ruszył za nim. Znalazł się na zboczu wzgórza z pokrytego warstwą wapienia tworzącego na nim skarpy, ponad którymi rosły skarłowaciałe, wysuszone zarośla i sztywna trawa słoniowa.
-361
Byli tuż pod szczytem, a stok opadał pod nimi stromo w gęsto zalesioną dolinę. Mimo że był poranek, słońce przygrzewało już mocno i Craig rozkoszował się nim.
Tungata leżał niżej; dał Craigowi na migi znak: „Osłaniaj mnie z lewej".
Craig ostrożnie przesunął się na właściwą pozycję — na łokciach, ciągnąc za sobą nogi.
„Szukaj!" Tungata posłał mu stanowczy sygnał i leżeli przez całe dziesięć minut, badając dokładnie teren pod sobą, nad sobą i po obu bokach, przyglądając się każdemu centymetrowi, każdemu krzakowi, skale...
„Teren czysty", zasygnalizował Craig, a Tungata zaczął poruszać się wzdłuż zbocza. Craig, trzymając się z tyłu, osłaniał go.
Zbliżył się do nich ptak, czarno-biały ptak z nieproporcjonalnie dużym żółtym dziobem, olbrzymim i semicko wygiętym, od którego pochodziła jego nazwa: dzioborożec, i przezwisko — żydowski kanarek. Jego lot był charakterystycznie nierówny i opadający; ptak usiadł na niskim krzaku tuż poniżej Tungaty, ale prawie natychmiast wydał ochrypły okrzyk niepokoju i rzucił się z powrotem w powietrze, odlatując w dół wzgórza.
„Niebezpieczeństwo!", szybko zasygnalizował Tungata i obaj zamarli.
Craig wpatrywał się w skupisko skał, trawy i zarośli, z którego uciekł dzioborożec, i próbował zorientować się, co go tak zaniepokoiło.
Coś się lekko poruszyło; Craig był tak blisko, że usłyszał trzask zapalanej zapałki. Z kępy zarośli uniosła się smuga eterycznego dymu, który podrażnił mu nozdrza zapachem palącego się tytoniu. Potem zauważył kształt stalowego hełmu, pokrytego siatką maskującą. Hełm poruszył się, gdy noszący go człowiek ponownie zaciągnął się papierosem.
Teraz Craig miał już przed oczami cały obraz. Mężczyzna w mundurze maskującym leżał za lekkim karabinem maszynowym na trójnogu, a lufa broni owinięta była paskami juty, które miały ukryć jej kształt.
„Ilu?", spytał Tungata, i wtedy Craig zauważył drugiego mężczyznę. Siedział oparty plecami o pień niskiego kolczastego drzewa. Geń gałęzi nad jego głową doskonale łączył się z tygrysimi paskami jego maskującego munduru, fiył to potężny mężczyzna, z gołą głową i szewronami sierżanta na ramieniu: obok niego leżał pistolet maszynowy Uń.
Craig miał już zasygnalizować: „dwóch", gdy mężczyzna wyciągnął z kieszeni na piersi miękką paczkę papierosów i podał ją komuś. Wtedy podniósł się trzeci mężczyzna, który do tej pory leżał w cieniu płasko na plecach i przyjął paczkę. Wyjął papierosa, a następnie rzucił paczkę czwartemu, który przetoczył się na łokieć, by ją złapać, czym ujawnił swoją obecność.
„Czterech!", zasygnalizował Craig.
Było to gniazdo karabinu maszynowego, doskonale umieszczone na
362
uskoku wzgórza, aby mieć pod ostrzałem leżące pod nim stoki. Peter Fungabera najwidoczniej przewidział istnienie odgałęzień głównej jaskini. Wzgórza pewnie były usiane gniazdami karabinów. Do tego miejsca przyprowadził ich czysty przypadek. Strzelec patrzył w dół wzgórza, a jego koledzy leżeli wyciągnięci, rozluźnieni i znudzeni dniami bezowocnego czuwania.
„Przygotuj się do ataku", zasygnalizował Tungata.
„Znak zapytania?", Craig ruszył kciukiem. „Czterech! Znak zapytania?", Craig podawał w wątpliwość ich szansę.
„Ruszaj w prawo!", odpowiedział Tungata, a następnie wzmocnił rozkaz zaciśnięciem pięści. „Wykrzyknik!"
Craig poczuł przypływ adrenaliny, kończyny mu się rozgrzały, a usta wyschły. Ścisnął okrągły kamień w prawej ręce.
Byli tak blisko, że widział ślinę na końcu papierosa, którego strzelec wyjął z ust. Gniazdo było wypełnione śmieciami: papierowymi opakowaniami, pustymi puszkami po jedzeniu i niedopałkami papierosów. Broń żołnierzy leżała porzucona na boku. Mężczyzna leżący na plecach zakrył sobie oczy łokciem i palący się papieros wystawał mu z ust jak świeca. Oparty o drzewo sierżant strugał scyzorykiem kawałek drewna. Trzeci rozpiął mundur i w skupieniu szukał robactwa we włosach na piersi. Jedynie mężczyzna za karabinem był czujny.
Tungata przysuwał się do Craiga.
„Gotowy?" Uniósł dłoń i spojrzał na Craiga.
„Tak."
Ręka Tungaty opadła — rozkaz miał być wykonany.
Craig ruszył, przetoczył się przez skraj gniazda i zaatakował mężczyznę ze scyzorykiem. Trafił go kamieniem w skroń i od razu wiedział, że cios był za mocny. Poczuł, że kość w głowie mężczyzny pękła.
Sierżant bezgłośnie osunął się do przodu i w tej samej chwili Craig usłyszał za sobą cichy odgłos starcia i jęk — to Tungata zaatakował strzelca. Craig nawet się nie obejrzał. Złapał uzi i odbezpieczył.
Poszukiwacz robactwa podniósł wzrok i opadła mu szczęka, gdy Craig przytknął mu wylot lufy do twarzy, wbijając stalowe kółko w policzek, i władczo spojrzał w oczy, nakazując milczenie.
Tungata podniósł z ziemi scyzoryk sierżanta i opadł na leżącego żołnierza, wbijając mu kolano w przeponę, co gwałtownie wypchnęło powietrza z płuc, a następnie przyłożył mu ostrze noża do miękkiego dała za uchem. Twarz mężczyzny spuchła i wykrzywiła się, gdy ten usilnie próbował złapać powietrze.
— Jeśli któryś krzyknie — szepnął Tungata — odetnę mu jądra i zatkam mu nimi gębę. . *   Wszystko trwało niecałe pięć sekund.
Tungata uklęknął przy sierżancie, którego unieszkodliwił Craig, i poszukał pulsu na szyi. Po chwili pokręcił głową i zaczął zdzierać z trupa
-363
mundur polowy. Wcisnął się w niego, ale był za mały, szczególnie na wysokości piersi.
—  Weź mundur strzelca—rozkazał; zabrał Craigowi uzi i wycelował go w dwóch więźniów.
Kark strzelca był złamany. Tungata ściągnął mu hełm do tyłu i pasek wbił mu się pod brodę. Mundur zabitego śmierdział starym, zjełczałym potem i dymem tytoniowym, ale pasował na Craiga. Stalowy hełm był za duży, opadał mu na oczy, ale zakrywał jego długie, proste włosy.
Tungata przysunął twarz do twarzy jeńców.
—  Pociągniecie ze sobą trupy tych maszońskich psów.
Craig i Tungata osłaniali ich, podczas gdy jeńcy ciągnęli przez trawę za nogi dwa nagie ciała, a potem wtoczyli je do ciemnego wnętrza jaskini. Wstrząśnięte dziewczęta milczały.
—  Rozbierać się! — Tungata rozkazał jeńcom. Kiedy byH w wojskowych szortach, polecił Craigowi: — Zwiąż ich!
Craig gestem kazał im się położyć na brzuchu i związał im nylonową liną nadgarstki na wysokości pasa, potem podciągnął ich nogi i przywiązał kostki do rąk. Z tego węzła nie mogli się wyplątać. Następnie ściągnął im skarpetki z nóg, wepchnął do ust i zakneblował.
Kiedy to robił, Tungata pomagał dziewczęta przebrać się w zdobyte mundury polowe. Były o wiele za duże, ale Sara i Sally-Anne podwinęły mankiety rękawów i nogawek i paskiem przymocowały spodnie do talii.
—  Poczerni]' sobie twarz, Pendula — polecił Tungata, a ona się wysmarowała. — Ręce też. Teraz schowaj włosy. — Z kieszeni skradzionego munduru wyciągnął beret i rzucił go jej.
—  Chodźmy. — Tungata podniósł płócienną torbę z diamentami i ruszył w dół stoku. Zaprowadził ich z powrotem do opuszczonego gniazda karabinu maszynowego.
Tungata wywrócił plecak, wysypując zawartość na ziemię, potem wepchnął do niego torbę z diamentami i zapiął. Zarzucił go sobie na plecy.
Craig przeszukiwał resztę ekwipunku. Podał dwa granaty Tungacie i dwa następne wepchnął sobie do kieszeni. Znalazł dla Sary tokariewa i podał drugiego uzi Sally-Anne. Dla siebie znalazł kałasznikowa z pięcioma zapasowymi magazynkami. Tungata zatrzymał wcześniej zdobytego uzi. Craig wziął jeszcze butelkę z wodą. Otworzył paczkę czekolady i wszyscy, przygotowując się do odejścia, wypchali nią sobie usta. Smakowała tak cudownie, że oczy Craiga wypełniły się łzami.
—  Ja pójdę pierwszy — odezwał się z pełnymi ustami Tungata. — Spróbujemy przejść w dół doliny pod osłoną drzew.
Trzymali się tuż pod zboczem wzgórza, szli prosto w dół, korzystając z tego, że stok po ich prawej stronie był nagi.
Doszli właśnie do linii drzew, gdy usłyszeli śmigłowiec. Leciał w górę doliny. Był jeszcze za wzgórzem, ale szybko się zbliżał.
—  Na ziemię! — rzucił Craig i uderzył otwartą dłonią Sally-Anne
364
między łopatki. Upadli twarzami do ziemi, ale rytm wirników zmienił się, ochrypł i przestał się przemieszczać, zatrzymał się tuż poza zasięgiem ich wzroku, za rogiem skalistego zbocza.
—  Ląduje — powiedziała Sally-Anne i hałas silnika zamarł.
—  Jest na ziemi. — Sally-Anne podniosła głowę. — Wylądował. Tak! Wyłączył silnik.
W ciszy dobiegały ich przytłumione odgłosy wykrzykiwanych rozkazów.
—  Pupho, chodź tutaj — polecił Tungata. — Wy dwie poczekajcie. Craig i Tungata podczołgali się do krawędzi wzgórza i ostrożnie
wyjrzeli na drugą stronę.
Pod nimi, jakieś czterysta metrów w dół doliny, na skraju lasu była mała, płaska polanka. Trawa na niej została wyrównana i po drugiej stronie, przy drzewach, stał otwarty płócienny namiot chroniący przed słońcem. Śmigłowiec znajdował się na środku polany, a pilot schodził właśnie z luku. Pod drzewami przy namiocie byli żołnierze w mundurach Trzeciej Brygady, a w namiocie widać było trzech czy czterech mężczyzn siedzących przy stole.
—  Polowa kwatera główna — mruknął Craig.
—  To dolina, którą przyszliśmy, główna jaskinia jest tuż pod nami.
—  Masz racje. — Craig do tej chwili nie poznawał terenu z tego miejsca i wysokości.
—  Wygląda na to, że się wycofują. — Tungata wskazał na drzewa. W dół doliny szedł gęsiego pluton zamaskowanych żołnierzy.
—  Prawdopodobnie czekali jakieś czterdzieści osiem godzin po wysadzeniu galerii, teraz pewnie postawili na nas krzyżyk.
—  Ilu? — spytał Tungata.
—  Widzę — Craig zmrużył oczy — co najmniej dwudziestu, nie licząc tych w namiocie. Oczywiście na wzgórzach są następni.
Tungata wycofał się z linii wzgórza i skinął na Sally-Anne. Dziewczyna podczołgała się do niego.
—  Co wiesz o tej maszynie? — wskazał na śmigłowiec.
—  To Super Frelon — odparła bez wahania.
—  Umiesz nim latać?
—  Umiem latać wszystkim.
—  Do cholery, Sally-Anne, nie wymądrzaj się — szepnął zirytowany Craig. — Latałaś już takim?
—  Nie Super Frelonem, ale mam zrobione pięćset godzin na śmigłowcach.
—  De czasu zajęłoby d uruchomienie go i start, gdybyś już była w kabinie?
Teraz się zawahała.
— Dwie, trzy minuty.
—  Za długo. — Craig pokręcił głową.
'365
—  A jeśli uda nam się wyciągnąć strażników z polanki na czas startu? — spytał Tungata.
—  To mogłoby się udać — zgodził się Craig.
—  Więc tak zrobimy. — Tungata szybko rozdzielał zadania. — Ja pójdę na koniec doliny. Ty zabierzesz dziewczyny na skraj polanki. Jasne?
Craig skinął głową.
—  Za czterdzieści pięć minut — spojrzał na zegarek — dokładnie '
0 dziewiątej trzydzieści, zacznę rzucać granaty i strzelać z kałasznikowa. To powinno wyciągnąć większość Maszona z polanki. Jak tylko zacznie się strzelanina, ruszycie do śmigłowca. Kiedy usłyszę, że maszyna wystartowała, wybiegnę na odsłonięty stok, tam! — Wskazał w górę doliny. — Tuż pod tę pokrywę skalną. Maszona nie zdążą mnie dostać, będziecie mogli zabrać mnie stamtąd.
—  Do dzieła. — Craig podał Tungacie kałasznikowa i zapasowe magazynki. — Zatrzymam uzi i jeden granat. — Wziął broń od Tungaty.
—  Weź też diamenty. — Tungata zdjął plecak i rzucił go Craigowi.
—  Do zobaczenia. — Craig poklepał go po ramieniu, a Tungata ruszył w dół zbocza.
Craig poprowadził dziewczęta prosto w dół, trzymając się zarośli
1 popękanych skał. Z ulgą dotarli od linii drzew i odkryli parów, który skręcał i prowadził wzdłuż skraju polanki. Poczołgąli się nim, a Craig co kilkadziesiąt metrów ostrożnie podnosił głowę, żeby sprawdzić, gdzie się znajdują.
—  Bliżej śmigłowca nie podejdziemy — szepnął i dziewczęta opadły na ziemię pcd osłoną brzegu parowu. Craig zrzucił ciężki plecak i jeszcze raz się rozejrzał.
Śmigłowiec stał na otwartym terenie jakieś sto pięćdziesiąt kroków od nich. Pilot siedział przy podwoziu w cieniu rzucanym przez kadłub. Super Frelon był niezgrabną maszyną o tępo zakończonym dziobie, pomalowaną matową farbą w kolorze szałwi owej zieleni. Craig opadł obok Sally-Anne.
—  Jaki ma zasięg? — spytał szeptem.
—  Nie jestem pewna — odpowiedziała również szeptem Sally--Anne. — Z pełnymi zbiornikami chyba z tysiąc kilometrów.
—  Módl się o pełne zbiorniki. — Craig spojrzał na rolexa. — Dziesięć minut. — Wyjął z kieszeni po tabliczce czekolady dla każdego.
Strużki potu wyżłobiły pręgi w papce na policzkach Sally-Anne. Craig wymieszał piasek z wodą z butelki i tym błotem poprawił jej „makijaż". Potem ona to samo zrobiła jemu.
—  Dwie minuty. — Craig sprawdził czas i wyjrzał z parowu. Pilot śmigłowca wstał, przeciągnął się i wrócił do Super Frelona.
—  Coś się dzieje — mruknął Craig.
Śmigłowiec zasłaniał mu częściowo namiot, ale widać było, że tam też coś się dzieje.
366
Z namiotu wyszła mała grupa ludzi. Strażnicy salutowali i odchodzili wyprostowani jak struny, a potem nagle obróciły się wirniki śmigłowca i zawarczał głośno starter. Z otworów wydechowych wyleciał błękitny dym i główny silnik Super Frelona obudził się z rykiem.
Od grupy przy namiocie odeszła para oficerów, którzy ruszyli w kierunku śmigłowca.
—  Mamy kłopoty — mruknął ponuro Craig. — Wycofują się. — A potem drgnął. — To Peter Fungabera!
Peter miał na głowie beret w kolorze burgunda ze srebrną odznaką w kształcie łba lamparta, pierś zdobiły mu kolorowe rzędy baretek i pod szyją, w rozpięciu munduru, powiewała apaszka. Pod ramię wetknął nieodłączną laskę. Szedł zajęty dyskusją z wysokim, starszym, białym mężczyzną, którego Craig nigdy wcześniej nie widział.
Biały ubrany był w prostą kurtkę typu safari w kolorze khaki. Był z gołą głową. Włosy miał przystrzyżone do gołej skóry, o szczególnie odpychającym, ziemistym odcieniu. Niósł czarną aktówkę przypiętą stalowym łańcuchem do nadgarstka. Gdy szli w stronę czekającego śmigłowca, przechylał głowę, słuchając roznamiętnionego wywodu Petera Fungabery.
W połowie drogi między namiotem a śmigłowcem obaj zatrzymali się, sprzeczając się z ożywieniem. Biały gwałtownie gestykulował wolną ręką. Był już dość blisko, by Craig zauważył, że oczy ma tak blade, iż nadają mu wygląd marmurowego posągu o pustym spojrzeniu. Skórę miał usianą starymi bliznami, ale to właśnie on był dominującą postacią wśród tych dwojga. Zachowywał się szorstko, niemal pogardliwie, jakby uważał Fungaberę za zbędnego, niegodnego jego uwagi. Natomiast Peter Fun-C&bera wyglądał jak ktoś, kto- wyszedł cało z rozbitego samolotu. Wydawało się, że jest zagubiony. Podnosił głos, tak że Craig słyszał jego błagalny ton, mimo że nie dobiegały go konkretne słowa. Ten człowiek nie przypominał znanego Craigowi Fungabery.
Biały odprawił gc gestem, odwrócił się i znów ruszył w stronę śmigłowca.
W tym momencie rozległ się wybuch granatu i obaj mężczyźni na polance obrócili się szybko w kierunku, skąd doleciał odgłos detonacji. Teraz z tej samej strony zabrzmiała seria z kałasznikowa, do której od razu dołączyły się ostre rozkazy, wykrzykiwane wokół namiotu. Żołnierze pobiegli wzdłuż krańca polanki, kierując się w górę doliny. Kolejna seria z karabinu i wszyscy skoncentrowali uwagę na miejscu, skąd dochodziły odgłosy. Craig pospiesznie wrzucił plecak na ramię.
—  Chodźcie! — rzucił. — Wiecie, co robić!
Cała trójka wyskoczyła z parowu i ruszyła na polanę. .   — Nie spieszcie się — ostrzegł je cicho Craig.
Trzymali się zwartą grupą, idąc szybko, ale zdecydowanie po otwartym terenie w stronę Fungabery i jego towarzysza.
Craig wyjął granat z kieszeni i zębami wyciągnął zawleczkę. Trzymał
'367
granat w lewej ręce. W prawej niósł uzi, załadowany i odbezpieczony, z selektorem nastawionym na ciągły ogień. Dzieliło ich od Fungabery niecałe pięć kroków, gdy ten obejrzał się; jego zdumienie nie miało granic, kiedy rozpoznał Craiga mimo jego maski z błota.
—  Z tej odległości mogę cię przeciąć na pół — ostrzegł go Craig, podnosząc uzi na wysokość brzucha Petera. — Ten granat jest odbezpieczony. Jeśli go upuszczę, rozwali nas w drobny mak. — Musiał krzyczeć, żeby jego głos przebił się przez ryk silnika.
Biały mężczyzna obrócił się do niego twarzą, jego blade, arktyczne oczy były okrutne.
—  Idźcie po pilota — polecił Craig dziewczętom, a one pobiegły do włazu śmigłowca.
—  A teraz wy dwaj — Craig zwrócił się do mężczyzn — idźcie do śmigłowca. Nie spieszcie się, nie krzyczcie.
Craig szedł trzy kroki za nimi. Zanim dotarli do helikoptera, w otwartych drzwiach pojawił się pilot z rękami wysoko nad głową, a za nim Sara z tokariewem przyłożonym do jego pleców.
—  Wyłaź! — rozkazał Craig, a pilot, z wyraźną ulgą, zeskoczył na ziemię.
—  Powiedz swoim, że generał Fungabera jest zakładnikiem — rzucił Craig. — Próba ataku może się dla niego skończyć tragicznie. Rozumiesz?
—  Tak. — Pilot kiwnął głową.
—  Teraz wracaj do namiotu. Idź powoli. Nie biegnij. Nie krzycz. Pilot odszedł z wdzięcznością, ale gdy tylko oddalił się na bezpieczną
odległość, zaczął biec.
—  Właźcie! — Craig wskazał wejście bronią, ale Peter Fungabera spojrzał na niego i pochylił głowę.
—  Nie rób tego. — Craig cofnął się o krok, jako że Fungabera miał zdesperowaną minę człowieka, który nie ma już nic do stracenia.
—  Ruszać się! — rozkazał. — Właźcie po drabinie!
Wtedy Fungabera go zaatakował. Prawie jakby wyzywał śmierć, ruszył prosto na lufę uzi. Craig jednak był przygotowany. Podniósł broń i uderzył nią w bok głowy Fungabery z siłą, która rzuciła tamtego na kolana.
Gdy Peter osunął się na ziemię; Craig wycelował uzi w białego mężczyznę, uprzedzając jego ruch.
—  Pomóż mu wejść po drabinie — polecił i chociaż białemu przeszkadzała czarna aktówka przyczepiona łańcuchem do nadgarstka, wycelowany automat wyglądał tak groźnie, że mężczyzna pochylił się nad Fungabera i podniósł go z ziemi. Wciąż oszołomiony po ciosie, Peter zataczał się na nogach. Bełkotał nieprzytomnie.
—  To już nie ma znaczenia, wszystko skończone.
—  Zamknij się, głupcze — syknął na niego biały.
—  Wsadź go do śmigłowca. — Craig przytknął uzi do pleców białego i obaj jeńcy ruszyli w stronę drabiny.
368
—  Trzymaj ich na muszce, Saro — zawołał Craig i obejrzał się przez ramię. Pilot śmigłowca już prawie dotarł do skraju polanki. — Szybciej tam! — burknął na mężczyzn Craig; biały wepchnął Fungaberę przez drzwi i sam się za nim wtoczył.
Craig wskoczył do śmigłowca.
—  Tam! — pokazał jeńcom ławkę. — Zapnijcie pasy! — A potem krzyknął do Sary: — Powiedz Penduli, żeby ruszała!
Śmigłowiec oderwał się od ziemi i szybko wzniósł nad polanką, a Craig wyrzucił przez otwarte drzwi granat. Eksplodował w lesie daleko pod nimi. Craig miał nadzieję, że wybuch wzmoże zamieszanie tam na dole.
Craig stanął za Fungabera z uzi przyłożonym do jego karku i wolną ręką wyciągnął tokariewa z kabury na biodrze Petera. Wepchnął go sobie do kieszeni, potem cofnął się i zapiął pasy bezpieczeństwa przy drzwiach. Gdy Sara wróciła z kokpitu, polecił jej:
—  Pilnuj ich obu! —A sam wychylił się z luku i spojrzał przed siebie. Prawie natychmiast zobaczył Tungatę. Minął już drzewa, był tuż pod
skalistym zboczem; machał obiema rękami i wywijał kałasznikowem.
—  Trzymajcie się! Schodzę, żeby go zabrać — w głośniku-mikrofonie nad głową Craiga zapiszczał głos Sally Annę.
Wielki śmigłowiec opadł szybko w stronę czekającego Tungaty; Sally-Anne zatrzymała maszynę nad jego głową.
Trawa wokół Tungaty leżała płasko od pędu powietrza, a ukradziony mundur marszczył się i furkotał. Odrzucił w bok kałasznikowa i spojrzał na Craiga. Śmigłowiec jeszcze trochę sie obniżył; Craig wychylił się z luku i podał przyjacielowi rękę. Tungata podskoczył, zawisł na niej i Craig wciągnął go na pokład.
— W porządku! — wrzasnął do głośnika. — Ruszaj! — I wznieśli się w niebo tak szybko, że kolana ugięły się pod Craigiem.
Na wysokości około trzystu metrów Sally-Anne skręciła na zachód.
Tungata obrócił się do postaci na ławce i znieruchomiał. Wpatrywał się dziko w Fungaberę, ale Peter osunął się na siedzenie, ciągle nieprzytomny.
—  Gdzie ich znalazłeś, Pupho? — spytał ochryple Tungata.
—  To mały prezent dla ciebie, Sam. — Craig podał mu uzi. — Jest naładowany i odbezpieczony. Czy mogę zostawić cię z tą parą pięknisiów?
—  Sprawi mi to niewysłowioną przyjemność. — Tungata wycelował broń w dwóch siedzących na ławce mężczyzn.
—  Sprawdzę, jak Pendula daje sobie radę.
Craig miał już odejść, ale zaniepokoiło go coś w postawie białego jeńca i szybko zawrócił. Biały skorzystał z zamieszania i odpiął stalowy łańcuch od nadgarstka, a teraz cisnął czarną aktówkę w stronę otwartych drzwi.
Działając odruchowo, Craig rzucił się w bok, jak koszykarz przewidujący podanie, i trafił dłonią w lecącą teczkę, zbijając ją na bok, tak że
24 — Lłmput poluje w demnołci
369
nie trafiła w luk i odbiła się z trzaskiem od ścianki. Zanurkował po nią i przycisnął do piersi.
—  To musi być bardzo interesujący towar — zauważył łagodnie, wstając. — Pilnowałbym tego tutaj, Sam, jest równie podstępny, co piękny — poradził.
Zabierając teczkę, Craig przeszedł do przodu i wdrapał się do kokpitu. Opadł na siedzenie drugiego pilota obok Sally-Anne i zdjął plecak zawierający diamenty. Wepchnął go za siedzenie.
—  Więc jednak potrafisz latać tym cholerstwem, kobieto-ptaku! Uśmiechnęła się do niego szeroko, białe zęby jaśniały na tle poczernionej twarzy.
—  Kieruję się w stronę panwi, na której zostawiliśmy landrovera.
—  Dobry pomysł. Co z paliwem?
—  Jeden zbiornik pełny, drugi w trzech czwartych. Mamy spory zapas.
Craig położył sobie aktówkę na kolanach i sprawdził zamki. Były na szyfr.
—  Kiedy dotrzemy do granicy? — spytał.
—  Robimy trzysta kilometrów na godzinę, za niecałe dwie godziny, lepiej niż na piechotę, prawda?
—  No jasne! — Craig uśmiechnął się do niej.
Scyzorykiem oderwał zamki szyfrowe i otworzył aktówkę. Na wierzchu leżały dwie koszule na zmianę i zwinięte skarpetki, butelka rosyjskiej wódki z połową zawartości, tani portfel zawierający cztery paszporty, fiński, szwedzki, wschodnioniemiecki i rosyjski, oraz bilety Aeroflotu.
—  To dopiero podróżnik! — Craig otworzył butelkę wódki i wziął łyk. — Brrr! — Otrząsnął się. — To jest coś! — Podał butelkę Sally-Anne i podniósł koszule. Pod nimi leżały teczki w zielonych okładkach; widniał na nich wybity cyrylicą napis i czarny herb: sierp i młot.
—  Rosjanin, na Boga! Ten gość to bolszewik! Otworzył pierwszą teczkę i jego zainteresowanie wzrosło.
—  To jest po angielsku!
Przeczytał pierwszą stronę i tekst zaczął go wciągać. Nie oderwał się od niego, nawet gdy Sally-Anne spytała:
—  Co tam jest napisane?
Przeleciał przez pierwszy plik, potem przez dwa następne. Po dwudziestu pięciu minutach podniósł głowę z zaskoczoną, ogłupiałą miną i spojrzał pustym wzrokiem przez szybę.
—  Nie mogę w to uwierzyć. — Pokręcił głową. — Byli tak cholernie pewni siebie. Wydrukowali to nawet w czystej angielszczyźnie dla Petera Fungabery. Nie kryli się z tym. Nie wysilili się nawet, żeby zaszyfrować nazwiska.
—  O co chodzi? — Sally-Anne zerknęła na niego.
370
—  Na samą myśl o tym człowiek się wzdraga. — Pociągnął jeszcze łyk wódki. — Sam musi to przeczytać!
Wstał i łapiąc równowagę przy pochylaniu się i falowaniu śmigłowca, zszedł na główny pokład i pospieszył do Tungaty.
Tungata i Sara siedzieli naprzeciwko obu zakładników. Tungata wykorzystał zapasowe pasy, którymi skrępował im mocno kostki i nadgarstki. Wydawało się, że Peter Fungabera doszedł nieco do siebie; on i Tungata patrzyli na siebie z nienawiścią zaprzysięgłych wrogów.
—  Spokojnie! — Craig opadł na ławkę obok Tungaty. — Daj mi uzi. — Craig zabrał mu broń. — Teraz przeczytaj to sobie! — I położył mu aktówkę na kolanach.
—  Miło mi pana poznać, pułkowniku Bucharin — powiedział figlarnie Craig. — Na pewno cieszy się pan, że nie spędza zimy w Moskwie? — Wymierzył uzi w jego brzuch.
—  Jestem członkiem korpusu dyplomatycznego Związku Socjalistycznych...
—  Tak, pułkowniku, przeczytałem pańską wizytówkę. — Craig wskazał akta. — A ja jestem zdesperowanym uciekinierem, który może dość poważnie pana zranić, jeśli się pan nie zamknie.
Następnie obrócił się do Fungabery.
—  Mam nadzieję, że dbasz o King's Lynn, nie zapominasz wycierać butów i tak dalej?
—  Raz mi pan uciekł, panie Mellow — powiedział cicho Peter Fungabera. — Nie popełniam dwa razy tych samych błędów.
I mimo broni w rękach i świadomości, że Peter jest spętany jak kozioł ofiarny, Craig poczuł na plecach, lekki chłód strachu i nie mógł wytrzymać miażdżącego spojrzenia pełnego nienawiści, które wbił w niego generał. Spojrzał na Tungatę.
Ten przeglądał szybko zielone teczki i gdy czytał, wyraz twarzy zmienił mu się z niedowierzającego na rozwścieczony.
—  Wiesz, co to jest, Pupho?
—  To plan cholernej rewolucji — Craig kiwnął głową — napisany jasną angielszczyzną, najwyraźniej ze względu na Petera Fungaberę.
—  Wszystko... pamiętali o wszystkim. Spójrz na to. listy tych, których trzeba zlikwidować, dokładne nazwiska... i tych, którzy mogą kolaborować. Przygotowali nawet radiowe i telewizyjne obwieszczenia na dzień zamachu!
—  Strona dwudziesta piąta — podpowiedział Craig. — Sprawdź to. Tungata obrócił kartki.
—  Ja... — Czytał dalej. — Wysłany do kliniki w Europie, kuracja niszcząca umysł, bezmyślny zdrajca prowadzący matabelsld lud w wieczną niewolę...
—  Tak, Sam, ty byłeś osią całej operacji. Kiedy Fungabera stracił cię w jaskini, kiedy wysadził wielką galerię, przyznał się do porażki. Spójrz tylko na niego.
-   371
Tungata jednak już nie słuchał. Rzucił aktówkę z powrotem Craigowi na kolana i pochylił się tak, że jego twarz od twarzy Fungabery dzieliło tylko trzydzieści centymetrów. Wysunął do przodu kościstą szczękę i powoli jego oczy pokryły się czerwonym połyskiem wściekłości.
—  Sprzedałbyś tę ziemię i jej ludy w nową niewolę, imperialistom, w porównaniu z którymi rządy Smitha wydawałyby się dobrotliwe i altruistyczne? Skazałbyś własne plemię, i moje, i wszystkie inne... Szaleństwo. — Rozjuszony Tungata zaczął mówić bez składu. —Wściekły pies, opętany żądzą władzy.
Nagle ryknął, mimowolnie dając upust swemu bólowi, nienawiści i wściekłości. Rzucił się na Petera, złapał szeroki nylonowy pas, który go krępował, rozpiął go i wyciągnął olbrzymiego Maszonę z ławki. Z siłą zranionego bawołu przeciągnął go w stronę kwadratu otwartych drzwi.
—  Szalony psie! — ryknął i zanim Craig zdążył zareagować, wypchnął Fungaberę tyłem przez otwór.
Craig rzucił uzi Sarze i podskoczył do Tungaty. Ten opadł na kolana pod ciężarem Fungabery i trzymał się jednym ramieniem krawędzi drzwi. W drugiej ręce ciągle miał pas owijający pierś Petera.
Fungabera wisiał na zewnątrz. Ręce miał związane, a szyję obróconą tak, że patrzył w twarz Tungaty. Nieprzyjazne, brązowe wzgórza Afryki leżały sześćset metrów pod nim, czarne, kamienne szczyty wyglądały, jak wyszczerzone zęby żarłacza ludojada.
—  Sam, poczekaj! — Craig przekrzykiwał wycie wiatru i ogłuszający odgłos silnika.
—  Giń, ty zdradziecki, morderczy... — ryknął Tungata w obróconą do góry twarz Fungabery.
Craig nie widział nigdy takiego strachu, jaki wyrażały ciemne oczy Petera Fungabery. Usta miał szeroko otwarte i wiatr rozwiewał mu srebrnymi strużkami ślinę z ust, ale żaden dźwięk nie wydobywał mu się z gardła.
—  Poczekaj, Sam — krzyknął Craig — nie zabijaj go. Tylko on może cię oczyścić, może oczyścić nas wszystkich. Jeśli go zabijesz, już nigdy nie będziesz mógł mieszkać w Zmbabwe...
Tungata obrócił głowę i wpatrywał się w Craiga.
—  Nasza jedyna szansa, żeby się oczyścić!
Czerwony połysk gniewu zaczął znikać z oczu Tungaty, ale mięśnie nadal miał napięte od wysiłku przytrzymywania Fungabery przy ciosach i uderzeniach wiatru.
— Pomóż mi! — zachrypiał i Craig jednym ruchem złapał pas bezpieczeństwa, zrywając go z bezwładnościowego bębenka, i zapiął go sobie wokół talii. Położył się na brzuchu, zaczepił kostkami o podstawę ławki i sięgnął obiema rękami do nylonowego pasa. Razem wciągnęli Fungaberę na pokład; generał ze strachu nogi miał jak z waty, nie mogły go utrzymać, kiedy próbował wstać.
372
Tungata rzucił go przez kabinę i Peter uderzył w tylną ściankę. Osunął się i obrócił na bok, podciągając kolana do pozycji embrionalnej; pod miażdżącym ciężarem porażki jęknął cicho i zakrył głowę obiema rękami.
Craig chwiejąc się wrócił do kokpitu i opadł na siedzenie drugiego pilota.
—  Co się do cholery dzieje? — dopytywała się Sally-Anne.
—  Nic wielkiego. Właśnie udało mi się powstrzymać Sama przed zabiciem Petera Fungabery.
—  Dlaczego to zrobiłeś? — Sally-Anne podniosła głos, żeby przekrzyczeć terkot wirników nad ich głowami. — Sama z przyjemnością rozwaliłabym tę świnię.
—  Kochanie, czy możesz połączyć się z ambasadą Stanów Zjednoczonych w Harare?
Zastanowiła się.
—  Nie z tego śmigłowca.
—  Podaj rejestrację Cessny, założę się, że jeszcze nie zgłosili jej zaginięcia.
—  Będę musiała łączyć się przez Johannesburg, to jedyna stacja o dostatecznym zasięgu.
—  Nieważne jak, tylko ściągnij Morgana (Morda do mikrofonu. Stacja w Johannesburgu natychmiast odpowiedziała na wezwanie
Sally-Anne i spokojnie przyjęła jej sygnał rozpoznawczy.
— Podaj swoją pozycją, Kilo Yankee Alfa.
— Pomocna Botswana... — Sally-Anne podała miejsce, gdzie powinni się znaleźć za godzinę — w drodze z Francistown do Maun.
—  Z jakim numerem w Harare chcesz się połączyć? .
—  Osobista rozmowa z attache kulturalnym, Morganem Oxfordem, w ambasadzie Stanów Zjednoczonych. Przykro mi, nie znam numeru.
— Proszę czekać.
Nie minęła minuta, gdy wśród szmeru zakłóceń rozległ się głos Morgana Oxforda.
—  Tu Oxford. Kto mówi? Sally-Anne podała mikrofon Craigowi.
—  Morgan, mówi Craig, Craig Mellow.
—  Jasny gwint! — Głos Morgana zrobił się ostry. — Gdzie jesteś, do cholery? Rozpętało się piekło. Gdzie jest Sally-Anne?
—  Morgan, posłuchaj. To bardzo ważne. Czy miałbyś ochotę przesłuchać prawdziwego pułkownika rosyjskiego wywiadu, który ma akta planowanej rosyjskiej inwazji i destabilizacji południowej połowy kontynentu afrykańskiego?
Przez dłuższą chwilę nie słychać było nic oprócz szumu, a potem Morgan powiedział:
—  Poczekaj dziesięć sekund!
'373
Oczekiwanie wydawało się trwać dużo dłużej niż dziesięć sekund, a potem Morgan odezwał się ponownie.
—  Nie mów nic więcej. Podaj mi tylko miejsce spotkania.
—  Oto dane z mapy... — Craig odczytał współrzędne z mapy, które napisała mu Sally-Anne. — Jest tam prowizoryczny pas do lądowania. Zapalę ogniska sygnałowe. Kiedy będziesz mógł tam być?
— Poczekaj dziesięć sekund! —Tym razem trwało to krócej. —Jutro o świcie.
—  Zrozumiałem — potwierdził Craig. — Będziemy czekać. Koniec przekazu. — I oddał mikrofon Sally-Anne.
— Granica za czterdzieści trzy minuty — powiedziała mu. — Pasuje d to błoto. Zaczynam przekonywać się, że to zmiana na lepsze.
— A ty, piękna, na pewno trafisz na okładkę „Vogue"! Wydmuchała włosy z nosa i pokazała mu język.
Minęli granicę dzielącą Zimbabwe i północną Botswanę i siedemnaście minut później zobaczyli wynajętego landrovera dokładnie tam, gdzie go zostawili, na skraju szerokiej białej panwi solnej.
—  Mój Boże, kolesie Sary dągle tam sterczą, to się nazywa upór. — Craig zauważył dwie malutkie figurki stojące obok samochodu. — Lepiej uprzedźmy ich, bo kiedy zobaczą oznaczenia rządowe, mogą zacząć strzelać.
Gdy się zbliżyli, Sara zawołała do czekających Matabele przez lotniczy megafon, żeby ich uprzedzić, i Craig zauważył, jak opuszczają broń, kiedy Super Frelon obniżył lot. Zobaczył radosne uśmiechy na obróconych twarzach dwóch młodych mężczyzn.
Jonasz ustrzelił rano gazelę, tak że wieczorem mieli ucztę z pieczonej dziczyzny i solonego dasta kukurydzianego, a potem dągnęli losy o nocną wartę przy jeńcach.
Warkot zbliżającego się samolotu usłyszeli po raz pierwszy, gdy jeszcze trwał perłowy półmrok poranka, i Craig wyjechał landroverem na panew, żeby zapalić ogniska dymne. Nadlatywał z południa, olbrzymi transportowy samolot Lockheed z oznaczeniami Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych. Sally-Anne rozpoznała go. — To maszyna NASA, która stacjonuje w Johannesburgu jako część programu wahadłowca.
—  Rzeczywiście wzięli nas na poważnie — mruknął Craig, gdy Lockheed opadł na ziemię.
— Zdumiewająco krótki start i lądowanie — powiedziała Sally--Anne. — Tylko popatrz.
Gigantyczny samolot zatrzymał się po przejechaniu takiej samej odległości co Cessna. Część przednia otworzyła się jak dziób pelikana i po mostku zeszło pięciu mężczyzn z Morganem Oxfordem na czele.
374
—  Jak pięć sardynek z puszki — zauważył Craig, gdy podeszli, żeby się z nimi przywitać.
Gośde mieli na sobie lekkie garnitury, białe koszule, z przypinanymi kołnierzykami i krawaty; wszyscy poruszali się ze zręcznością atletów.
—  Sally-Anne, Craig. — Morgan krótko uśdsnął im dłonie, a następnie przywitał się z Tungatą. — Oczywiście znam pana, panie ministrze. A to moi współpracownicy. — Nie przedstawił ich jednak, tylko przeszedł do rzeczy. — Craig, o kim mówiłeś przez mikrofon?
Dwaj młodzi Matabele podprowadzili bliżej jeńców, trzymając ich na muszce.
—  To d dopiero bohater! —wykrzyknął Morgan Oxford. —Generał Fungabera! Craig, postradałeś zmysły?
—  Przeczytaj to. — Craig podał mu aktówkę. — A potem porozmawiamy.
—  Poczekajde, proszę. — Morgan wziął teczkę.
Jonasz i Aaron podprowadzili jeńców do samolotu; przejęli ich Amerykanie.
Peter Fungabera wciąż miał ręce związane nylonowymi paskami ze śmigłowca. Wydawało się, że się skurczył, nie był już imponującą, władczą postadą. Płaszcz klęski przytłoczył go. Jego skóra miała szary oddeń, a oczy nie podnosiły się już, żeby spojrzeć w twarz Tungade Zebiwe. To Tungata złapał go jedną ręką za szczękę, wpychając palce w policzki i otwierając usta, i przekręcił mu głowę tak, żeby spojrzeć mu w oczy. Wpatrywał się w nie dłuższą chwilę, a potem odepchnął go z pogardą, tak że Peter zachwiał się i byłby upadł, gdyby nie podtrzymał go jeden z Amerykanów.
—  W głębi duszy każdego znęcającego się nad słabszymi tyrana czai się tchórz—zagrzmiał Tungata. — Dobrze, że powstrzymałeś mnie przed zabidem go, Pupho, upadek z nieba to za mało dla takich jak on. Teraz czeka go sprawiedliwszy los. Zabierzde go sprzed moich oczu, bo robi mi się niedobrze.
Odprowadzono Petera Fungaberę i Rosjanina do wnętrza Lockheeda, a Craig i jego towarzysze usiedli i czekali. Oczekiwanie było długie. Siedzieli w deniu rzucanym przez landrovera i gawędzili na różne tematy, milknąc co jakiś czas, gdy dobiegał ich skrzekUwy głos i szczebiot radia Lockheeda.
—  Rozmawiają z Waszyngtonem — domyślił się Craig — przez satelitę.
Minęła dziesiąta, zanim Morgan w towarzystwie jednego z Amerykanów podszedł do nich.
— To pułkownik Smith — oznajmił, a ton jego głosu świadczył, że nie powinni brać tego dosłownie. — Oceniliśmy dokumenty, które nam dostarczyliście, i na tym etapie możemy powiedzieć, że są one autentyczne.
' 375
—  Co za wspaniałomyślność — powiedział śmiertelnie poważnym głosem Craig.
—  Panie ministrze Zebiwe, bylibyśmy bardzo wdzięczni, gdyby mógł pan poświęcić nam część swego cennego czasu. W Waszyngtonie są ludzie, którzy nie mogą się doczekać rozmowy z panem. Zapewniam, że przyniesie to korzyść obu stronom.
—  Chciałbym, by towarzyszyła mi ta młoda dama. — Tungata wskazał Sarę.
— Tak, oczywiście. —Morgan obrócił się do Craiga i Sally-Anne. — Jeśli o was chodzi, to nie zaproszenie, lecz rozkaz: jedziecie z nami.
—  A co ze śmigłowcem i landroverem? — spytał Craig.
—  Nie martwcie się o nie. Zostaną zwrócone prawowitym właścicielom.
Trzy tygodnie później w budynku Organizacji Narodów Zjednoczonych szefowi delegacji Zimbabwe wręczono plik dokumentów. Zawierał on wyciągi z trzech zielonych teczek i kopie przesłuchań Petera Fungabery przez anonimowe osoby. Dokumenty pospiesznie wysłano do Harare, w wyniku czego rząd Zimbabwe natychmiast wystosował prośbę o ekstradycję generała Fungabery. Dwóch starszych inspektorów oddziału specjalnego zimbabweńskiej policji przyleciało do Nowego Jorku, aby przewieźć generała pod eskortą.
Gdy samolot Pan Am wylądował w Harare, generał Fungabera skuty kajdankami zszedł po schodkach z części Bodnga przeznaczonej dla pasażerów pierwszej klasy. Na polu startowym czekała na nich furgonetka.
Media nie odnotowały jego powrotu.
Zawieziono go prosto do głównego więzienia w Harare, gdzie szesnaście dni później zmarł w jednej z cel przesłuchań.
Trochę po pomocy tego samego dnia na pustej szosie za miastem czarny ministerialny mercedes zjechał z drogi w pełnym pędzie i stanął w płomieniach. Była w nim tylko jedna osoba. Po oględzinach uzębienia, zwęglonego trupa zidentyfikowano jako generała Petera Fungaberę, który pięć dni później został pochowany z wojskowymi honorami na „Polu Bohaterów", cmentarzu walczących w chimurendze patriotów, położonym na wzgórzach nad Harare.
W pierwszy dzień świąt Bożego Narodzenia o dziesiątej rano oddział amerykańskiej policji wojskowej ze strażnicy aliantów przy Checkpoint Charlie eskortował pułkownika do wschodnioberlińskiej granicy.
Bucharin włożył na lekki strój safari amerykańskie wojskowe palto, a na łysą głowę — zrobioną na drutach rybacką czapkę.
W pół drogi minął ubranego w tani garnitur mężczyznę w średnim
376
wieku, który szedł w przeciwnym kierunku. Mężczyzna kiedyś mógł być pulchny — skóra na jego głowie wydawała się za duża i miała szary, przytłumiony odcień świadczący o długim pobycie w niewoli.
Mijając się spojrzeli na siebie bez ciekawości.
„Życie za życie", pomyślał Bucharin i nagle poczuł się bardzo zmęczony, szedł krótkim, utykającym krokiem starego człowieka.
Za granicznymi budynkami czekał na niego czarny sedan. Z tyłu siedziało dwóch mężczyzn, jeden z nich wysiadł, gdy Bucharin się zbliżył. Miał na sobie długi cywilny prochowiec i kapelusz o szerokim rondzie w fasonie bardzo lubianym w KGB.
— Bucharin? — spytał. Jego głos brzmiał neutralnie, ale oczy były zimne i srogie.
Gdy Bucharin przytaknął, ten krótko kiwnął głową w stronę samochodu. Bucharin wsuną} się na tylne siedzenie, a za nim człowiek z KGB, który zatrzasnął drzwi. Wnętrze było przegrzane; śmierdziało czosnkiem, przetrawioną wódką i nie pranymi skarpetkami.
Sedan ruszył. Bucharin oparł się o siedzenie i zamknął oczy. „Będzie źle — pomyślał — może nawet gorzej, niż się spodziewałem."
Henry Pickering wydawał lunch w prywatnych apartamentach Banku Światowego wychodzących na Central Park.
Sara i Sally-Anne nie widziały się prawie pięć miesięcy; teraz objęły się jak siostry i oddaliły w róg salonu, ignorując pozostałych i próbując nadrobić zaległości.
Tungata i Craig byli bardziej opanowani.
— Mam wyrzuty sumienia, Pupho... pięć miesięcy. To za długo.
— Wiem, jaki byłeś zajęty. — Craig okazał wyrozumiałość. — A ja zajmowałem się sobą. Ostatni raz widzieliśmy się w Waszyngtonie...
— Prawie miesiąc rozmów z amerykańskim Departamentem Stanu — kiwnął głową Tungata — a potem tu, w Nowym Jorku, z ambasadorem Zimbabwe i Bankiem Światowym. Tyle mam do opowiedzenia, że nie wiem, od czego zacząć.
—  Może na początek powiesz mu, że zostałeś oczyszczony przez rząd Zimbabwe — zasugerował Henry Pickering.
—  To dobry początek — zgodził się Tungata. — Przede wszystkim zostałem oczyszczony z zarzutu kłusownictwa...
—  Sam, to najmniej z tego, co mogli zrobić...
—  To na początek. — Tungata uśmiechnął się i splótł ramiona. — Dokumenty, które podpisałeś dla Fungabery, zostały uznane za nieważne, a przyznanie się do winy: jako uzyskane pod przymusem. Rozporządzenie ogłaszające dę wrogiem państwa i ludu zostało unieważnione, tak samo sprzedaż akcji Rholands Peterowi Fungaberze. King's Lynn i Zambezi Waters wracają do ciebie.
377
Craig patrzył na niego bez słowa, a on mówił dalej:
— Premier uznał, że wszystkie akty przemocy dokonane przez nas były czynami w samoobronie, począwszy od zabicia żołnierzy Trzeciej Brygady, ścigających was do granicy z Botswaną, po kradzież Super Frelona, i zwolnił nas z odpowiedzialności...
Craig tylko pokręcił głową.
—  Poza tym Trzecia Brygada została wycofana z kraju Matabele. Została rozwiązana, a jej żołnierze wcieleni do regularnej armii; akcje represyjne wobec mojego narodu zostały zawieszone i na tereny zamieszkane przez plemię Matabele zostali wpuszczeni niezależni obserwatorzy, którzy mają „czuwać nad utrzymaniem pokoju".
— Jak na razie, to najlepsza wiadomość, Sam.
— Jest ich więcej — zapewnił go Tungata.—Zwrócono mi obywatelstwo Zimbabwe i paszport. Mogę wrócić do domu i mam gwarancje, że moja działalność polityczna nie będzie ograniczana. Rząd ma rozważyć pomysł referendum w sprawie federalnej autonomii dla ludu Matabele, a ja w zamian użyję wszystkich swoich wpływów, by przekonać uzbrojonych dysydentów do wyjścia z buszu i oddania broni w ramach powszechnej amnestii.
—  To był twój cel życiowy, gratuluję, Sam, naprawdę ci gratuluję.
—  To dzięki twojej pomocy. — Tungata zwrócił się do Henry'ego Pickeringa. — Mogę mu powiedzieć o Ogniu Lobenguli?
— Poczekaj. — Pickering wziął ich za ramiona i obrócił w stronę jadalni. — Najpierw usiądźmy do lunchu.
Jadalnia wykładana była boazerią z jasnego dębu, tworzącą świetne tło dla zdobiących trzy ściany pięciu obrazów przedstawiających stary Zachód. Czwartą ścianę tworzyło olbrzymie okno widokowe, wychodzące na miasto i Central Park.
Henry uśmiechnął się z końca stołu do Craiga.
— Pomyślałem, że może poszlibyśmy na całość. — I pokazał Craigowi etykietę wina.
—  O kurczę! Sześćdziesiąty pierwszy.
—  Cóż, nie co dzień goszczę autora najlepiej sprzedającej się książki...
—  Tak, czy to nie cudowne! — przerwała mu Sally-Anne. — Craig był pierwszy w rankingu „New York Timesa" już w pierwszym tygodniu publikacji!
—  A co z umową z telewizją? — spytał Tungata.
— Jeszcze nie jest podpisana — wyjaśnił Craig.
— Ale, z tego co wiem, niedługo będzie — powiedział Henry, napełniając kieliszki winem. — Szanowni państwo, wznoszę toast: za ostatnie dzieło Craiga Mellowa i jego sukces.
Wypili, śmiejąc się, a Craig, z nie naruszonym kieliszkiem, zaprotestował:
—  Co jest! Wymyślcie coś, za co i ja będę mógł wypić.
378
—  Proszę bardzo! — Henry Pickering ponownie wzniósł kieliszek. — Za Ogień Lobenguli! Teraz możesz mu powiedzieć.
— Jeśli te dwie kobiety na dziesięć sekund przestaną gadać...
—  To niesprawiedliwe! — zaprotestowała Sally-Anne. — My nie gadamy, my poważnie debatujemy.
Tungata uśmiechnął się do niej i mówił dalej:
—  Jak wiecie, Henry umieścił diamenty Lobenguli w bezpiecznym miejscu i załatwił ich wycenę. Zbadali je najlepsi ludzie Harry'ego Winstona i doszli do przybliżonej sumy...
—  Mów szybko! — zawołała Sally-Anne. — Ile?
—  Jak wiecie, rynek diamentów przeżywa teraz poważne załamanie. Kamienie sprzedawane dwa lata temu za siedemdziesiąt tysięcy dolarów przynoszą zaledwie dwadzieścia tysięcy...
—  Przestań, Sam, nie drażnij się z nami!
—  No dobrze, ci od Winstona ocenili kolekcję na sześćset milionów dolarów...
Wszyscy zaczęli mówić jeden przez drugiego i upłynęło trochę czasu, zanim Tungata znów doszedł do głosu.
—  Jak ustaliliśmy na początku, diamenty mają być złożone w funduszu powierniczym i zamierzam poprosić Craiga, by został jednym z członków zarządu.
—  Zgadzam się.
—  Jednakże czternaście kamieni już zostało sprzedanych. Dałem na to zgodę. Wpływy z transakcji wyniosły pięć milionów dolarów. Cała suma została przekazana Bankowi Światowemu jako pełna spłata pożyczki Craiga wraz z procentami. — Tungata wyciągnął kopertę z wewnętrznej kieszeni marynarki. — Oto kwit, Pupho, twoja część Ognia Lobenguli. Nie masz już długu. King's Lynn i Zambarf Waters są twoje.
Craig obracał kopertę palcami, gapiąc się na Tungatę jak ogłupiały. Tungata pochylił się do przyjaciela i powiedział poważnie:
—  W zamian za to chciałbym cię o coś prosić, Pupho.
—  Proś — powiedział Craig. — O co tylko chcesz.
—  Obiecaj, że wrócisz do Afryki. Potrzebujemy takich jak ty, by pomogli nam budować przyszłość ziemi, którą obaj kochamy.
Craig sięgnął przez stół i ujął dłoń Sally-Anne. ^|, - .
—  Powiedz mu — poprosił.
—  Tak, Sam, wracamy z tobą do domu — powiedziała cicho. — Masz nasze słowo.
Sally-Anne i Craig wjeżdżali na wzgórza King's Lynn starym Iandroverem. W promieniach popołudniowego słońca złociły się pastwiska, a drzewa na grzbiecie wzgórz tworzyły delikatną koronkę na tle spokojnego błękitu letniego afrykańskiego nieba.
' 379
jy,';?, ¦• '":!> ,«!', r"' M.
¦'¦»¦¦    I
Czekali na nich na trawnikach pod dżakarandami—domowa służba i pasterze z King's Lynn, wszyscy. Gdy Craig objął Shadracha, wyczuł pusty rękaw.
—  Nie martw się, Nkosi, potrafię pracować jedną ręką lepiej, niż wszystkie te szczeniaki dwiema.
—  Zrobimy interes — zaproponował Craig. — Pożyczę ci ramię, jeśli ty pożyczysz mi nogę.
—  Stary Murzyn roześmiał się, aż łzy ściekły mu na koszulę. Joseph czekał na szerokiej werandzie, z dala od pospólstwa, wspaniały
w śnieżnobiałej kanzie i czepku kucharskim na głowie.
— Widzę cię, Nkosikazi — powitał poważnie Sally-Anne, gdy ta weszła po schodach, ale nie mógł ukryć iskier zadowolenia błyszczących mu w oczach.
—  Ja też cię widzę, Josephie. I postanowiłam, że będziemy mieli dwustu gości na weselu — odpowiedziała mu płynnym sindebele, a zdumiony Joseph zakrył usta obiema rękami. Po raz pierwszy widziała go tak poruszonego.
—  Hau! — powiedział.
A potem zwrócił się do podwładnych.
—  Teraz mamy w Kingi-Lingi prawdziwie wielką panią, która rozumie wasze małpie gadanie — rzucił ostro. — Biada więc temu, kto będzie kłamał, oszukiwał czy kradł!
Craig i Sally-Anne stali na szczycie schodów, trzymając się za ręce, a mieszkańcy King's Lynn śpiewali pieśń, która wita wędrowca wracającego do domu po długiej i niebezpiecznej podróży. Kiedy skończyli, Craig spojrzał na Sally-Anne.
— Witaj w domu, kochanie — powiedział.
I gdy kobiety zawodziły i tańczyły—główki niemowląt przywiązanych do ich pleców podskakiwały wtedy jak małe czarne szczenięta — a mężczyźni pokrzykiwali radośnie, Craig wziął ją w ramiona.