
LECH M. JAKÓB
ZNIKACZ I JEGO BROŃ
3
Tower Press 2000
Copyright by Tower Press, Gdańsk 2000
4
Erykowi i Dominikowi –
a także wszystkim wspaniałym,
nieznośnym urwisom w okolicy dziesiątki
5
Moi Najmilsi!
Obawiam się, że uznacie mnie za niezłego blagiera. I nie moglibyście popełnić większego
błędu! Bo co innego, gdybym opowiedział Wam historię pewnej dziwacznej książki, która
połykała (brrr!) zasypiających nad nią czytelników. Albo smutną przygodę Smutasa, który
pękł ze śmiechu, gdy pokazano mu do czego naprawdę, oprócz wbijania gwoździ, służy
książka. O, wtedy proszę bardzo. Moglibyście nazwać mnie blagierem. Bez urazy.
Lecz nie tu. Opowieść jest najprawdziwsza pod słońcem! Jak każda opowieść, gdy ją 
odpowiednio
opowiedzieć. A Znikacza znam osobiście. On mnie też. Słowem do spółki wiemy
więcej, niźli udźwignąć mogą dalej spisane przygody.
Ale zacznę od początku.
Zaraz, zaraz! A dlaczego niby od początku? Zacznijmy wyjątkowo od środka. Tak. To jest
myśl!
Wasz Bla-Autor
SZEŚCIOWIERSZ NA OTWARCIE
Pewien chłopiec dużo chciał.
ale guzik z tego miał!
Inny za to nie chciał nic
(może lepszy rydz, jak nic?)
Jeszcze inny chciał i nie —
też mu było strasz
sz
sz
sznie źle!
ZDARZENIE W ZOO
Wybieg dla lwów okolony był wysokimi i mocnymi prętami ze stali. Jak to zwykle w
większości ogrodów zoologicznych na całym świecie. Czasem kraty zastąpione są szerokim
rowem, u którego brzegu sterczą ostre, również metalowe szpice. W ten sposób ludzie 
zabezpieczają
się przed agresją drapieżnych zwierząt. By potem podziwiać je z niedużej odległości
– oglądając, czasami drażniąc. Różnie z tym bywa. Sami wiecie.
Jakieś niesforne chłopaczysko na przykład obleje wodą małpę, gdyż według niego świetny
to żart. Albo dziewczynka jakaś, też niby dla żartu, zechce nadepnąć wystający spoza krat
ogon jaguara. Zdarza się. I – jak mawiają dorośli – dzieci, to dzieci. Dziwne i niebezpieczne
pomysły przychodzą im nieraz do głów.
Dlatego zapewne wychowawczyni, prowadząc alejkami kolonijną grupę, co rusz ostro
wołała:
– Nie podchodź! Nie dotykaj! Z daleka od słonia! Omijać lamy! Cofnąć się!
Jednym słowem dyscyplina, aż strach. Na dodatek wciąż maruderów poganiała:
– Prędzej, bo nie zdążymy na obiad! – jakby obiad miał być największym wydarzeniem
dnia.
Sami więc rozumiecie, że dzieci z tej kolonii nie czuły się w zoo najlepiej. Ani pofiglować
nie mogły, ani patykiem dźgnąć nosorożca, ani nawet ziarnem sypnąć egzotycznym ptakom
po głowach. Nic, tylko naprzód, równo, razem, bez dłuższych postojów.
6
Wydawało się im. że z nudów dostaną wysypki. Zwłaszcza chłopaków korciło, by wyciąć
swojej pani jakąś sztuczkę. Wiercili się wprost niemożliwie. Na boki rozglądali, coś między
sobą szepcząc. Lecz z upływem czasu nadzieja malała. Po blisko półgodzinnym szybkim
przemarszu skróconą trasą zbliżyli się do bramy wyjściowej.
Nagle, gdy mijali wybieg dla lwów, podniósł się rwetes. Tak gwałtowny, że wychowawczyni
pobladła trochę i nawet najodważniejszym z odważnych chłopcom przeszły po plecach
ciarki.
Dziesiątki par zdumionych oczu daremnie przeszukiwało obszerną klatkę. Zdarzyło się coś
niesamowitego. Otóż, ni z tego, ni z owego, zniknął lew!
Tak, nie ma tu pomyłki. Stąpał miękko, ocierając się grzywą o kraty, machał ogonem,
szczerzył kły i raptem... zniknął! Widzieli to wszyscy, nie wyłączając kredowobladej obecnie
wychowawczyni.
– Lew!!
– Ale draka! – na przemian wołały podniecone dzieci. Nie mogły wiedzieć, że zdenerwowanie
ich pani jest podwójne. I nie tyle w tym momencie wyprowadziło ją z równowagi zniknięcie
lwa, choć ono rzecz jasna też, co nagłe pojawienie się tuż przed nią jeszcze jednego
dziecka. Konkretnie chłopca. Z powietrza. Dosłownie. Zniknął lew i niespodziewanie, w tej
samej sekundzie, pojawił się chłopiec. Na domiar wszystkiego z czymś przypominającym
pistolet w dłoni. Zaniemówiła. Źrenice jej niebieskich oczu rozszerzył strach.
Tymczasem dzieci z kolonijnej grupy, obserwując jedynie okratowany wybieg dla lwów,
podnosiły wciąż większy krzyk.
– Uciekł! Uciekł z klatki!
– Wezwać dozorcę!
Gromadziło się coraz więcej ciekawskich wokół pustego wybiegu. Starsza pani w fantastycznie
dużym kapeluszu mocno przytuliła się do stojącego obok staruszka z laską.
– Och! Och! Och! – usłyszano jej spazmatyczne szlochanie. – Tymoteuszu, widziałeś!?
Staruszek nazwany Tymoteuszem nie powiedział nic, tylko mocniej przycisnął do siebie
wystraszoną. Był równie zdumiony i także jemu żywiej zabiło serce. W niezrozumiałym odruchu
bojowo podniósł do góry laskę.
W powietrzu wisiało coś, co bardziej nerwowi zwykle nazywają paniką.
– Kto... kto ty jesteś? – wyjąkała zalękniona wychowawczyni, zwracając się do przybyłego
znikąd dziecka.
Tajemniczy chłopiec bardzo grzecznie ukłonił się. Nawet nie spojrzał w stronę nieustannie
rosnącego tłumu. I z uśmiechem odpowiedział:
– Jestem Jurek.
– Jurek? Jaki Jurek? – dziwił ją spokój dziesięcioletniego chłopca, a trochę i denerwował.
Prawdę mówiąc, nie wiedziała, co o tym sądzić. W końcu, cokolwiek by powiedzieć, nie jest
to normalne, zwłaszcza gdy na naszych oczach raptem materializuje się coś, czego przed
ułamkiem sekundy nie było! Choćby zwykły, tak zwany zdrowy rozsądek temu zaprzeczał.
– Skąd... się wziąłeś?
Jerzy nieznacznie wzruszył ramieniem, jakby wyjaśnienie nasuwało się samo.
– Byłem tu cały czas. A o lwa, tego tam – machnął pistoletem w stronę zasłoniętego gapiami
wybiegu – proszę się nie martwić. On tam jest.
– Jak to... jest? – zaprotestowała niepewnie. – Skoro go nie ma...
Nie zdążyła skończyć, gdy z głębi pustej klatki do uszu wszystkich dotarł potężny lwi ryk.
Stojący najbliżej krat odskoczyli jak oparzeni. Głos wyraźnie dochodził zza prętów, ale lwa
tam nie było!
Ten fakt jeszcze bardziej rozgorączkował gapiów. Dziarski staruszek Tymoteusz wyżej
poderwał swoją laskę i zawołał gromkim głosem:
– Obronię was!
7
Zabrzmiało to dziwnie, bronić się bowiem nie było przed czym. No, chyba że przed własnym
strachem. Ale do tego akurat potrzebna jest inna broń.
Nadbiegł zdyszany dozorca. Nie zważając na to, że depcze innym po piętach i rozdaje kuksańce,
łokciami rozepchnął zasłaniających wybieg. Oniemiał. Zaczęły mu drgać policzki. Z
wrażenia na chwilę stracił równowagę i oparł czoło o kratę.
W ślad za nim przecisnął się do krat tajemniczy chłopiec. Podszedł do roztrzęsionego dozorcy
i pociągnął go za połę marynarki.
– Proszę się nie martwić! – pocieszył z pewnością, której inni obecnie mogli mu zazdrościć.
– Lew zaraz będzie. Daję panu słowo!
Dozorca wlepił w Jurka nieprzytomne oczy.
– Ty... ty szczeniaku! Łobuzie! Ja ci dam!
Całe jego zaskoczenie zamieniło się raptem w gniew, który natychmiast chciał wyładować
na chłopcu. Jednak nie przez złośliwość, a z powodu rosnącego dalej zmieszania.
Chwycił Jurka za ucho.
– Boli, proszę puścić! – zaprotestował chłopiec. – Mówiłem, że będzie!
Jeszcze bardziej zmieszany dozorca ze wstydem puścił ucho.
– Kto ostatni widział lwa? – zawołał głośno. – To niedopuszczalne!
Niemal w tej samej chwili chłopiec zniknął. Po prostu rozpłynął się w powietrzu. Przepadł.
Widząc to wychowawczyni kolonijnych dzieci zemdlała. Biedaczce chyba o jedno zniknięcie
było za dużo. A mdlejąc, nie zdążyła już zauważyć, że jednocześnie na wybiegu z powrotem
pojawił się lew.
Ot, pojawił się równie nagle, jak zniknął. Zupełnie odwrotnie niż tajemniczy chłopiec o
imieniu Jerzy.
ZAMIESZANIE W MIEŚCIE
Oprócz młodej, dwudziestojednoletniej wychowawczyni i dozorcy zoo zniknięcie Jurka
dostrzegło jedynie dwóch najbliżej stojących chłopców: Andrzej i Karol. Nie ukrywajmy –
największych urwisów z kolonii. Choć może na pierwszy rzut oka nie sprawiali takiego wrażenia.
Uwagę pozostałych bez reszty przykuł zmaterializowany lew.
Gdy dziewczęta z wycieczkowej grupy zajęte były cuceniem swojej pani, Karol szturchnął
w bok Andrzeja:
– Widziałeś to co ja?
Jędrek skwapliwie skinął głową.
– Ty też to widziałeś? – upewnił się.
Bez dalszych zbędnych słów ruszyli pędem w kierunku, gdzie przed chwilą zniknął Jurek.
Rozejrzeli się bezradnie. Po ich rówieśniku nie było śladu.
– Daję słowo, zupełnie jak z czapką niewidką! Cyk, jesteś! Cyk i cię nie ma! Żebym ja tak
mógł... – z dosyć zrozumiałych powodów rozmarzył się Karol. – Wzywa mnie dyro na hiście
do tablicy, a ja mu cyk! Znikam!
– Albo na polaju u Hery! – uzupełnił Jędrek. – Szok! Hera za płuca się łapie, dziewczyny
kwiczą...
Wtem za plecami usłyszeli tłumiony śmiech. Obrócili się gwałtownie.
– Co to? – wzdrygnął się Karol. – Słyszałeś?
– Mowa!
Nikogo w pobliżu nie było. Obaj poczuli się nieswojo. I szybko, w milczeniu dołączyli do
grupy.
8
Właśnie ocknęła się z omdlenia ich pani. Zakłopotany dozorca kłaniał się i gorąco przepraszał,
jakby wszystko było wyłącznie jego winą.
– Ja... ja tylko pociągnąłem dzieciaka za ucho... – tłumaczył się niezdarnie. – Sam nie
wiem, co się stało... Pojęcia nie mam... Ten lew, potem on...
Duża kropla potu z czoła dozorcy kapnęła na dłoń wstającej wychowawczyni. Wychowawczyni
obróciła się w lewo, potem w prawo, spojrzała na słońce, potem na stojącego przed
nią mężczyznę i poczuła się bardzo, bardzo zmęczona.
– O czym pan mówi?
– No, ten chłopiec – tłumaczył dozorca. – Ja naprawdę nie chciałem nic złego...
– Jaki chłopiec? – z ledwością panowała nad sobą. Głos jej drżał.
Klasnęła głośno.
– Dzieci, zbiórka! Wracamy!
A odchodząc, po otrzepaniu z kurzu długiej sukni, rzuciła zdezorientowanemu dozorcy:
– Proszę lepiej pilnować zwierząt! To skandal! Powiadomię dyrektora pańskiej placówki!
Odechce się panu głupich kawałów!
Wychowawczyni bowiem uważała siebie za osobę na wskroś dorosłą i ze strachem pomyślała,
cóż by to było, gdyby posądzono ją o wiarę w cuda. Ją! Studentkę trzeciego roku socjologii!
Już raczej skłonna była uznać się za ofiarę udaru słonecznego, a historię ze znikającym
chłopcem za zwykłe przywidzenie.
Zupełnie inaczej myśleli o tym Andrzej i Karol. Dla nich zabawne, lecz i tajemnicze wydarzenie
w zoo, choć samo w sobie niezwykłe, wydawało się dopiero zapowiedzią dalszych
przygód. Czuli, że to nie koniec. Paliła ich ciekawość i daliby bardzo wiele za możliwość
ponownego spotkania z Jurkiem. O tym też rozmawiali, wlokąc się w ogonie kolonijnej grupy.
– Widziałeś, co trzymał w ręku?
– Nic nie trzymał.
– Pistolet!
– Gadasz!
– Mówię ci, że trzymał pistolet! – upierał się przy swoim Karol.
– Prawdziwy?
– Dziwny jakiś. Duży. Jak colt wyglądał, stara spluwa.
– Trujesz niemożliwie! – nie dowierzał Andrzej, którego uwadze poprzednio umknęła
broń. – Ale... jak on z tym znikaniem robi... To chciałbym wiedzieć!
Byli niedaleko placu w centrum miasta, gdzie czekał na grupę kolonijny autobus, gdy raptem
Karol poczuł delikatne szarpnięcie za rękaw.
– Nie wygłupiaj się, Jędrek! – zganił kolegę.
– O co ci chodzi? – zdziwił się Andrzej.
– Pociągnąłeś mnie za ubranie!
– Ja? Chyba z byka spadłeś!
– A kto niby?
Już chciał ostrzej dopiec Andrzejowi za sztubacki dowcip, gdy poczuł ponowne szarpnięcie.
Jednocześnie usłyszał szept znikąd:
– Tylko się nie przestrasz! To ja, Jurek! Karol mimo wszystko podskoczył. Aż ciepło mu
się zrobiło. Lecz zaraz się uspokoił.
– Ty?... Nie widzę cię.
– Bo nie możesz. Jestem niewidzialny.
– Aha...
Chwilę szli w milczeniu. Karol popatrywał znacząco na Andrzeja, Jędrek zaś na Karola.
Powoli oswajali się z obecnością niewidzialnego. Mimo wszystko świadomość, że obok idzie
9
ktoś taki, wprawiała ich w zakłopotanie. Nie wiedzieli, jak się mają zachowywać. Dlatego
trochę nadrabiali minami.
– I lew to też twoja sprawka? – zagadnął Karol.
– Tak – niezbyt głośno odparł Jurek. – Gdybym wiedział, że akurat na niego się gapicie,
nie strzelałbym. Chyba was nie zauważyłem.
– Strzelał? – podchwycił zdumiony Andrzej.
– A nie mówiłem! – zatriumfował Karol. – Ma broń! Na moim stanęło!
– Jak to strzelał? – dopytywał się dalej Jędrek.
– To długa historia – wymijająco odparł niewidzialny. – Może kiedyś wam opowiem.
– Ja też mógłbym zniknąć?
– I ja? – szybko dołączył z podobnym pytaniem Karol.
– Jeśli chcecie, czemu nie – padło z powietrza niezwykłe potwierdzenie.
Do odstających od grupy chłopców podeszła nadal jeszcze roztrzęsiona wychowawczyni.
– Z kim rozmawiacie? Co się dziś z wami dzieje? Boże, co za dzień! – rzuciła bez humoru.
– Natychmiast dołączcie do grupy!
Z miejsca, gdzie przed momentem stali, mignęła w kierunku ulicy jakaś szara, natychmiast
niknąca smuga. I tuż obok Karola, w swej widzialnej postaci, pojawił się Jurek. Wychowawczyni
zbladła, ale udała, że niczego nie widzi. Mocno zamknęła powieki. Nie mogła jednak
opanować drżenia nóg.
– Chciałbym panią przeprosić – powiedziała zmaterializowana zjawa.
– No, nareszcie jesteś! – ucieszył się Karol na widok Jurka i trzepnął go po kumplowsku w
bark.
Wychowawczyni otworzyła zaciśnięte powieki, lunatycznym spojrzeniem błądząc daleko
przed sobą.
– Z kim rozmawiasz, Karolu? – ponownie spytała, ignorując przeprosiny przed chwilą
niewidzialnego chłopca.
Tym razem zdziwił się Karol. Nie potrafił zrozumieć zachowania swojej pani. Podobnie
zresztą jak Andrzej.
Już chciał odpowiedzieć, gdy powietrze przeszył świdrujący dźwięk milicyjnego gwizdka.
Niemal jednocześnie krzyknęły dziewczęta z pierwszych par:
– Proszę pani! Proszę pani! Tam jedzie samochód bez kierowcy! Sam!
Istotnie tak było. Teraz już wszyscy widzieli, jak przez pobliskie skrzyżowanie przemknął
czerwony fiat z pustym miejscem za kierownicą.
Dlatego gwizdał milicjant.
Dlatego wychowawczyni złapała się za serce.
I dlatego wreszcie zdezorientowani kierowcy innych samochodów stawali, tworząc prędko
rosnący korek uliczny.
Chaos w ciągu kilkunastu sekund zrobił się taki, że oszołomionemu milicjantowi na wysepce
ręce opadły. Zewsząd otaczało go morze hamujących pojazdów. Kilka z nich najechało
na siebie ze zgrzytem szorujących o blachy zderzaków i trzaskiem tłuczonych reflektorów.
Czerwony fiat. zgodnie z nakazem milicjanta, zatrzymał się tuż za przejściem dla pieszych.
Drzwi fiata otworzyły się same. Na jezdnię... wypłynął kapelusz!
Wysunął się z wnętrza, następnie poszybował trochę w górę i zatrzymał się w powietrzu,
gdzieś na wysokości głowy dorosłego człowieka. Tuż przy stojącym samochodzie.
Zapadła cisza. Stojący najbliżej znieruchomieli. Ci z tyłu mocno musieli wyciągać szyje,
by dojrzeć powód aż takiego zamieszania.
– Czy popełniłem jakieś wykroczenie? – usłyszano.
Głos dobiegający z okolic wiszącego w powietrzu kapelusza był poważny i zatroskany.
Milicjantowi z wrażenia gwizdek upadł na asfalt. Brzdęknął i wpadł do studzienki ściekowej
przy krawężniku jezdni.
10
Nad skrzyżowanie, płosząc stado gołębi, wzbił się histeryczny krzyk roztrzęsionej 
wychowawczyni
kolonistów:
– Nie! Nie! Tylko nie to!!!
POŚCIG ZA ZNIKACZEM
Podniecenie, jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki, bardzo szybko udzieliło się
wszystkim. I przypadkowym przechodniom, którzy gromadzili się przy krawężniku obok
czerwonego fiata, i kierowcom zablokowanych samochodów. Zacieśniał się krąg wokół 
wiszącego
w powietrzu kapelusza. Nikt jednak nie odważył się podejść bliżej.
– Obywatelu... – wydukał niepewnie zdetonowany milicjant – kimkolwiek obywatel jest,
proszę o... to znaczy proszę okazać do... prawo jazdy!
Wiszący w powietrzu kapelusz drgnął, następnie podpłynął falistymi ruchami w kierunku
milicjanta. Niepewnie czujący się funkcjonariusz drogówki cofnął się, lecz słysząc szmer
dezaprobaty, wrócił na poprzednie miejsce.
– Nie rozumiem! – wyfrunął spod kapelusza poirytowany obecnie głos. – Jechałem zgodnie
z przepisami! Czy coś jest nie tak? Wybaczy pan, ale spieszę się do pracy... Dlaczego tak
wszyscy na mnie patrzą...?
– Ależ człowieku! – krzyknął ktoś z milczącego tłumu. – Ciebie nie widać!
– Widzimy tylko twój kapelusz! – dorzuciła kobieta wsparta o rower.
– Bzdury! – gniewnie burknął głos, lecz niemal w tej samej chwili zmienił ton: – O ranyyy?
Gdzie ja jestem!? Nie ma... mnie, chociaż jestem! Pomocy! Ludzie! Róbcie coś! Ratunkuuu!
Wołanie rozpaczy niewidzialnego kierowcy utonęło w ogólnej wrzawie. Ośmieleni częściowym
wyjaśnieniem gapie naparli na czerwonego fiata. Milicjant z drogówki daremnie
nawoływał do spokoju.
– Cud! Cud! – rozpłakała się ze wzruszenia jakaś babunia, żegnając się zamaszyście.
– Co? Gdzie!? – gorączkowo domagali się informacji następni, spóźnieni gapie.
Zgiełk błyskawicznie przybierał na sile. Niebawem zbiegowisko przypominało już rój 
niespokojnych
pszczół. Groźnie porykiwały klaksony ciężarówek.
Karol i Jędrek z podziwem spoglądali na Jurka. Ich oczy również błyszczała z podniecenia.
Jednak sam Jerzy nie wyglądał na zadowolonego. Kręcił głową.
– Jak ty to ... robisz?
Na pytanie Jędrka w milczeniu podniósł do góry pistolet o dziwnym kształcie.
– Tym? Magiczna pukawka? Wygląda tak jakoś... – Karol nie umiał wyrazić zaskoczenia.
– Z chęcią pozbyłbym się jej. Ale nie mogę, nie mogę – przerwał niespokojnie Jurek.
– Chyba nie wiesz, co mówisz! Nie chcieć t a k i e j broni?! – szczerze zdumiał się Jędrek.
Chłopcy, zafascynowani dziwacznym pistoletem Jurka i całkowicie pochłonięci rozmową,
jakby zapomnieli o wydarzeniach toczących się obok. Dlatego niemile zaskoczył ich nowy
okrzyk wychowawczyni.
Oskarżycielsko podniosła palec, wskazując na Jurka. W jej oczach pojawiły się szaleńcze
błyski.
– To on! Ten szatan mały! To przez niego!
Część gapiów obróciła się w stronę oskarżycielki. Nowy pomruk przeszedł przez tłum.
11
Jurkowi zrobiło się bardzo przykro. Nie wiedział, co ze sobą zrobić. Najchętniej zapadłby
się pod ziemię, zniknął, ale teraz nie mógł tego uczynić. Niepewnie postąpił krok do tyłu.
Potem jeszcze jeden.
– Chce uciec! Łapcie go! – podżegała ludzi czerwona na twarzy wychowawczyni.
– Zniknij! – syknął mu na ucho Jędrek.
– Teraz nie mogę – odparł szeptem Jurek.
– Nie żartuj! Przecież widzieliśmy! – nalegał zdenerwowany Karol, który również wyczuł
co się święci.
Jerzy nie miał czasu na wyjaśnienia. Tym bardziej że zbici z tropu przechodnie krzywo zaczynali
popatrywać na jego pistolet. Podniecenie tłumu było znacznie wyższe niż tam, w zoo.
Lada moment mógł go ktoś zapalczywy schwycić. A chciał tego uniknąć. Zwłaszcza odebrania
pistoletu, bez którego byłby całkowicie bezbronny. Lecz o tym wiedział tylko on sam. I
nie miał pewności, czy starczyłoby mu czasu na tłumaczenie. Postanowił więc uciec. Tylko
gdzie, skoro wszędzie tłok?
Prędko obrócił się na pięcie i popędził wzdłuż ulicy.
Natychmiast usłyszał za plecami podniecone głosy:
– Łapaj! Trzymaj!
Nie oglądał się za siebie. Biegł ile sił w nogach, omijając długie szeregi stojących samochodów.
Byle dalej od nieprzychylnych mu ludzi. I marzył obecnie o jednym tylko: stać się
niewidzialnym jak najprędzej.
Niestety. W tym momencie nie miał na to żadnego wpływu. Pomóc mógł jedynie upływający
czas.
Coraz trudniej mu było łapać powietrze. Mimo szybkiej ucieczki czuł. że pościg niezrozumiale
dla niego zacietrzewionych ludzi, jest coraz bliżej. Skręcił w boczną uliczkę. Potem w
jakiś zaułek. Przystanął, ledwo dysząc. Mógł odsapnąć jedynie małą chwilkę. Drżały mu kolana.
Ogarniał go wciąż większy strach. Dlaczego jest ścigany niczym zwierzę na polowaniu?
Co im takiego zrobił? Czy to jego wina, że znika i pojawia się? Przecież tego nie chce! Czy
zawsze już ma tak być?
– Tu jest! – usłyszał raptem za plecami.
Mieli go prawie na wyciągnięcie ręki. Poderwał się jednym susem. Wyskoczył z zaułka
prosto między pędzące samochody, na środek jezdni. Jakiś potężny wóz meblowy przyhamował
z piskiem opon. Jego kierowca wychylił się z szoferki, wołając wściekle:
– Łobuzie zatracony! Życie ci niemiłe!?
Nie słyszał tego. Pędził dalej z narastającą mgłą w oczach. Czuł za to, że jeszcze chwila, a
nie da rady umknąć. Nogi uginały się pod nim. Paliło w piersiach przy każdym oddechu. Na
domiar złego w boku zaczęła chwytać kolka.
Wreszcie w pewnym momencie potknął się na wysepce tramwajowej i upadł. Z rezygnacją
spojrzał na wyciągniętą przy upadku rękę – zniknęła w oczach!
Czyli był uratowany!
Ścigający stanęli jak wryci. Czegoś podobnego jeszcze nigdy w życiu nie widzieli. Chłopiec,
na ich oczach, po prostu i dosłownie rozpłynął się w powietrzu!
Niewidzialny teraz Jurek podniósł się i spokojnie przeszedł na drugą stronę ulicy. Mimo że
nadal z trudem łapał oddech, jednak powoli dochodził do siebie.
Wzbierał w nim uzasadniony chyba żal. Dlatego krzyknął do nich niezbyt ładnie:
– Łapcie gołębie w locie!
Głos znikąd niespodziewanie pobudził ścigających do śmiechu. Wielu zdążyło w tym czasie
ochłonąć.
– Właściwie dlaczego za nim biegniemy? – pytali jedni drugich, nie znajdując sensownej
odpowiedzi.
12
Tacy właśnie są ci dorośli. Czasami rozumują gorzej od niby niedojrzałych, czyli dzieci.
Ktoś krzyknie, zawoła i zaraz pędzą, jak stado bezmyślnych kur do ziarna, by potem żałować
wielu ze swych czynów.
Ech, nie jest łatwo być tak zwanym dorosłym, mówię Wam!
A co dopiero tak zwanym dzieckiem! Przekonaliście się chyba niejeden raz na swojej skórze!
Tak jak Jerzy, który po uwolnieniu się od niebezpiecznej pogoni wsiadł do prawie pustego
autobusu linii numer siedem i wyjechał za miasto, nad morze. Tam w niewielkiej osadzie 
Piaskowiec
mieszkali jego dziadkowie.
Do nich to właśnie przywiózł Jurka ojciec. Na wakacje. I tu miały miejsce owe zdumiewające
przygody. Poczynając od drugiego tygodnia pobytu u dziadków.
A wszystko, moi drodzy, zaczęło się dokładnie tak:
NIEWINNY POCZĄTEK
Zaraz na początku wakacji mamę Jurka zabrano do szpitala. Już ostatni miesiąc szkolnego
roku mógł to zapowiadać. I zapowiadał. Mamę Jurka męczyły silne bolę nerek. Przyjmowała
leki, potem zastrzyki, lecz stan zdrowia nie poprawiał się. Wreszcie ustalono, że przyczyną
chorobowego zamieszania jest kamień w nerce. Wyjątkowo duży. I że można go usunąć tylko
operacyjnie. Jednym słowem czekał ją dosyć poważny zabieg chirurgiczny. Przedtem jednak
zabrano się do ponownych szczegółowych badań. Wiadomo było też z góry, że po operacji
będzie musiała wyjechać do sanatorium.
Bardzo to przygnębiło tatę i Jurka. W domu, bez mamy, zrobiło się pusto cicho i tak jakoś
nieprzytulnie. Snuł się Jurek z kąta w kąt nie mogąc sobie znaleźć miejsca. Wciąż wydawało
mu się, że słyszy głos mamy, że zaraz wejdzie do niego z sąsiedniego pokoju. Nie ciągnęły go
ani zabawy z kolegami, ani kino, ani telewizor. Nawet na czytaniu książek nie potrafił się
skupić. A tak przecież lubił je czytać. Zwłaszcza wieczorami, po kolacji, gdy umyty szedł do
łóżka. Bywało, że do późna w nocy, z wypiekami na twarzy śledził przygody książkowych
bohaterów. I żywo protestował przeciwko wyłączaniu światła. Bo rodzice nie pozwalali mu
czytać dłużej niż do dziesiątej wieczorem.
Lecz nie tylko stan zdrowia mamy martwił Jurka i odbierał apetyt, powiedzmy to od razu.
Obecność mamy w szpitalu skomplikowała przy okazji wiele wcześniejszych rodzinnych planów.
Na przykład Jurek musiał pożegnać się z wyjazdem w Bieszczady. Odwołano też wizytę
wujostwa ze Szczecina. Pod znakiem zapytania pozostała wycieczka na Mazury. Mieli tam
jechać we trójkę na przełomie lipca i sierpnia. W ogóle nastąpiła domowa rewolucja, której
następstw nie można było do końca przewidzieć.
Cóż więc dziwnego, że żałował tak dobrze zapowiadających się wakacji. Wyglądało bowiem
na to, iż spędzi je w bloku i na podwórku. Na tatę nie mógł za bardzo liczyć. Zbyt był
zajęty swoją pracą zawodową, prowadzeniem gospodarstwa domowego i codziennymi 
odwiedzinami
w szpitalu. Rzecz jasna Jurek tacie w miarę swoich możliwości pomagał. I również
jeździł do szpitala. Jednak od czasu do czasu tylko, gdyż niechętnie wpuszczano tam
dzieci.
I wówczas to z Piaskowic przyszedł wspaniały list. Babcia Maria w imieniu swoim i
dziadka zapraszała Jurka do siebie. Na całe lato! A dziadek Konstanty zapowiadał tyle atrakcji,
że gdyby choć połowa z nich miała się ziścić, to i tak mógłby obdzielać nimi przynajmniej
tuzin chłopaków przez cały okrągły rok! Krótko mówiąc – radość.
13
Pomysł ten bardzo spodobał się tacie. A i mama, gdy dowiedziała się w czym rzecz, nie
miała nic przeciwko temu. Zaraz wysłano telegram potwierdzający przyjazd Jurka.
Nim Jurek się obejrzał, już był u dziadków! W podnieceniu nawet nie zauważył, jak szybko
minęły ostatnie dwa dni. Gorączkowe pakowanie plecaka, pożegnania z pozostającymi w
mieście kolegami z mamą, której obiecał często pisywać listy – wszystko to pamiętał jak
przez mgłę.
Jakże dawno nie był nad morzem! Ledwo rozpoznawał okolicę: sosnowo-jodłowy las, ciągnący
się od pierwszych zabudowań Piaskowic do wydm, dębową aleję, rozległe łąki, niewielkie
jeziorko z drugiej strony osady. Ostatnio biegał po tych terenach przeszło dwa lata
temu, gdy przyjechał z rodzicami na czterdziestopięciolecie małżeństwa dziadków. Ale wtedy
była późna jesień, padały deszcze. Niewiele zobaczył. A i wracać musieli szybko. Mama
miała tylko trzy dni wolnego. Dziadkowie obiecali wówczas zaprosić Jurka przy okazji na
dłużej. Obiecali i słowa dotrzymali. Ani bowiem dziadek, ani babcia Jurka nie zwykli rzucać
słów na wiatr. Pomijając już fakt, że wnuk bardzo był bliski ich sercom.
Zaraz następnego dnia po przyjeździe dziadek Konstanty zabrał Jurka na przystań rybacką.
Przy drewnianej kei kołysały się rzędy żółtych łodzi. Zaprzyjaźnieni z dziadkiem rybacy 
szykowali
się właśnie do wyjścia w morze.
– Ho, ho. ho! – zadudnił wesoło tubalnym głosem jeden z nich. Jak się później okazało,
pan Brzetysław, bliski sąsiad dziadków. – Ten młody kawaler z dumnie podniesionym czołem
to pański wnuk? Idę o zakład o starego halibuta, że ma ochotę popłynąć z nami! Może nie?
Śmiejące się oczy Jurka mówiły same za siebie. Dziadek pomógł mu wskoczyć do łodzi,
oddał cumę. Zawarczał, krztusząc się. włączony silnik.
I od tego czasu Jurek wielokrotnie wypływał ze znajomymi dziadka rozstawiać lub zbierać
sieci. Przede wszystkim z panem Brzetysławem. który traktował go poważnie, niczym partnera
równego sobie. Bardzo mu to imponowało.
Nie były to długie rejsy, bo i rybackie łodzie nie były duże. Lecz i nie były znów takie
małe. W sam raz do przybrzeżnych połowów. Łowiono tam głównie flądry, płynąc od 
kilkudziesięciu
do kilkuset metrów równolegle wzdłuż morskiego brzegu.
Jurek bardzo polubił rybackie wyprawy. Zrywał się skoro świt z łóżka, wypijał półlitrowy
kubek mleka i pędził na przystań. Późnym rankiem, gdy słońce już stało wysoko, wracał do
dziadków przesiąknięty solą i oblepiony rybimi łuskami. Czuł się wtedy prawdziwym rybakiem.
A babcia Maria, czekając z przygotowanym solidnym śniadaniem, przytulała wnuka
mocno, mówiąc: „Mój mały mężczyzna!”
Jednak lato tego roku było na ogół zimne i sztormowe. Łodzie mogły opuszczać przystań
nie częściej niż co drugi, trzeci dzień. Schnącymi na brzegu sieciami targał porywisty wiatr,
zaś wysokie sinozielone fale wyrzucały na plażę potężne zwały kamieni, muszelek i wodorostów.
Wówczas to, gdy ze względów bezpieczeństwa rybackie wyprawy nic mogły dochodzić do
skutku, Jurek spacerował wzdłuż piaszczystej plaży w poszukiwaniu bursztynu. Albo zajmował
się swoją pasją numer jeden – strzelaniem.
Strzelał do celów ruchomych i nieruchomych. Prawdziwych i wyimaginowanych. Na ziemi
do wszystkiego, co biega, pełza i skacze; na wodzie do tego, co w niej pływa; w powietrzu
do celów latających. Nawet do swojego cienia i odbicia w lustrze. Jednym słowem strzelał do
wszystkiego i wszystkich.
Rzecz jasna nie prawdziwej broni. Bo nawet gdyby chciał, to takiej nie miał. Nawet nie dla
wszystkich dorosłych jest dostępna. Strzelał na niby. Mrużąc oko i wyciągając pięść z 
wyprostowanym
wskazującym palcem.
Któryż z chłopaków nie zabawia się tak czasem! Lecz z Jurkiem rzecz miała się inaczej. W
tego rodzaju zabawach wręcz się zatracał. O ludziach, którzy bardzo mocno się czymś zaj-
14
mują, dużo temu czasu oraz energii poświęcają, mówi się – entuzjaści. Takim właśnie 
strzeleckim
entuzjastą był Jurek.
Gdy był zupełnie mały, wycinał z kartonu sylwetki pistoletów – barwił je na czarno i
wzmacniał drutem. Potem wykonywał makiety z dykty i drewna. Lub plastiku, wykorzystując
elementy zniszczonych zabawek A jeszcze później... prawdziwe samopały.
Podpatrzył kiedyś starszych chłopców, gdy po kryjomu majstrowali w piwnicy podobną
broń. I sam sobie taki samopał zrobił, beztrosko ufając swojej małej wiedzy technicznej. 
Naturalnie
w głębokiej tajemnicy przed rodzicami, gdyż słusznie przeczuwał, iż aprobaty by nie
uzyskał.
Kiepski to był samopał i niebezpieczny w użyciu. Także dla strzelającego. Rychło o tym
przekonał się Julek, któregoś razu parząc sobie dłoń. Zresztą. nie tylko on wtedy ucierpiał.
Przypadkowo zraniony został stojący obok kolega. Oderwana od lufy samopału drzazga do
krwi rozorała mu policzek.
Długi czas mama Julka przyglądała się tym zabawom przez palce. Lecz od tamtej historii z
samopałem nie chciała o pistoletach słyszeć. Natomiast tata był do tego stopnia zdenerwowany,
że całą, bogatą już kolekcję drewnianej, plastikowej i blaszanej broni rozdeptał butami, a
pozostałe rekwizyty z domowego arsenału po prostu wyrzucił na śmietnik.
Cóż się wówczas działo! Huragan gniewu rodziców przeszedł przez dom. Skruszony Jurek
przeprosił gorąco matkę zranionego kolegi, a rodzicom przyrzekł, z własnej woli zresztą, że
nigdy więcej w podobnych zabawach nie weźmie udziału. I nigdy samopałów nie będzie 
majstrował.
Teraz, w Piaskowicach. w Jurku odżyły dawne ciągoty. I prawdę mówiąc, pomógł w tych
trochę przypadek. O ile to, co nas spotyka, można nazwać przypadkami.
Na początku wyglądało to bardzo niewinnie.
Dziadkowie co kilka dni wyjeżdżali do pobliskiego miasta po większe zakupy. Jurek zabierał
się z nimi. I przy okazji zakupów naciągał dziadka na sportowa strzelnicę. Strzelał bardzo
dużo. Do tarcz, piramidek, wirujących tablic i wahadłowych pajacyków. Bez większego
trudu potrafił kilka razy pod rząd przestrzelić patyczki podtrzymujące tandetne nagrody, nawet
cieniutką i ledwo widoczną na tle przeciwległej ściany nitkę. Rzadko chybiał. Jak to się
zwykło w takich sytuacjach mówić – miał oko.
Umiejętności strzeleckie wnuka niezwykle dziadkowi Konstantemu zaimponowały. A że
sam był niegdyś zagorzałym myśliwym, tym bardziej docenił pasję i talent strzelecki Jurka.
Przypomniał sobie też o pistolecie, starym gruchocie, którym bawił się w dzieciństwie.
I przyszedł mu do głowy, jak sądził, niegłupi pomysł. Pomysł przygotowania wnukowi
wspaniałej niespodzianki.
TRUDNO TO NAZWAĆ ZABAWĄ
Późnym wieczorem, gdy Jurek znużony trudami dnia zasnął, dziadek Konstanty poszedł na
strych. Od niepamiętnych czasów była tam rupieciarnia. Dziadkowie przechowywali w niej
zużyte meble, niepotrzebny, rzadko używany lub zepsuty sprzęt gospodarski, a także część
zapasów na zimę: słoiki z kompotami i powidłami, dżemy i przeciery pomidorowe. Wysoko,
na krokwiach wspierających ukośny dach, tuż przy przewodzie kominowym, wisiała sucha
kiełbasa. Nieco dalej, w chłodniejszym kącie, warkocze cebuli i czosnku. Cały mroczny
strych wypełniał wspaniały zapach, niewiele odbiegający od kuszących nos woni spiżarni na
parterze.
15
Jednak nie po słój pomidorowego przecieru czy pęto kiełbasy przyszedł dziadek. Obecnie
interesowało go co innego: rozeschnięta beczka po śledziach. Przechowywał w niej najcenniejsze
pamiątki dziecięcego wieku. Również szpargały babci.
Czego tam nie było! Na widok zgromadzonych tam pamiątek niejednemu dziecku oczy
rozjarzyłyby się do jasności samego słońca. Kości do gry z masy perłowej, przykurzone pęki
pawich piór, tęczowe kulki, skórzane pasy na naboje, huzarskie epolety, wachlarz z chińskiego
pergaminu, szabla z obłamaną głownią, bębenek z koźlej skóry, mosiężna trąbka, bagnet
od karabinu i wiele, wiele innych, nie tylko wyraźnie chłopackich skarbów. Wszystko to 
postanowił
podarować jedynemu wnukowi. Ale nie od razu. Dawkując niespodzianki w czasie.
Najpierw wybrał trzy rzeczy. Skórzany pas na naboje, szablę i pistolet. Potem długo w nocy
oczyszczał starą broń z rdzy, polerował – usiłując przywrócić jej dawny blask. Skórzany
pas dokładnie umył. wysuszył i nasączył oliwką.
To prawda, iż pas był nieco sparciały. Że szabla miała złamaną głownię. A pistolet pękniętą
kolbę i skrzywioną muszkę. Lecz, jeśli idzie o pistolet, była to najprawdziwsza pod
słońcem broń osiemnastowieczna!
Domyślacie się więc, co ujrzał Jurek następnego ranka, gdy tylko otworzył zaspane oczy.
Możecie też sobie wyobrazić jego ogromną radość. Skoczył dziadkowi na szyję, wyściskał
babcię, nawet podwórkowego psa Gniota, i odtańczył improwizowany, dziki taniec, przez
dziadka nazwany wojennym.
– Dziadku! – wołał długo, nie mogąc się uspokoić. – Jesteś fantastyczny, genialny! 
Najfantastyczniejszy
ze wszystkich dziadków, jakich znam!
– No. no! Nie podlizuj się! – zbył go niby szorstko dziadek Konstanty, ale w gruncie rzeczy
był zadowolony.
Babcia Maria, jak to kobieta, niechętnie i nieufnie spoglądała na niegdyś groźną broń. Błagalnie
uniosła do góry oczy. następnie zmarszczyła brwi.
– Na moje utrapienie to wszystko! – westchnęła po chwili. – Co w was. mężczyznach, takiego
za skórą siedzi? Sam diabeł chyba! Sam czort!
– My was bronimy! – poważnie odparł Jurek. – Przed każdym niebezpieczeństwem!
– Obawiam się. że to was trzeba bronić przed wami samymi! – roześmiała się na koniec,
żartobliwie pogroziła palcem i wyszła do kuchni, swojego królestwa, gdzie czuła się najlepiej.
Oprócz ogrodu, który również uwielbiała.
Dopiero po kilku kwadransach pierwszej radości Jurek przyjrzał się broni dokładniej.
Szczególnie pistoletowi. Z podekscytowaniem badał każdy detal. Dziadek wyjaśnił mu budowę
i zasadę działania pistoletu skałkowego. Był to bowiem autentyczny pistolet skałkowy.
O czym może nie wszyscy wiecie, była to broń jednostrzałowa, nabijana od wylotu lufy, z
odwodzonym kurkiem, który przy zwolnieniu uderzał w krzesiwo. To znaczy w specjalny
kamień krzesający iskry. Iskry natomiast zapalały proch, ten zaś wybuchał. wyrzucając kulę z
luty.
Od tamtych czasów broń palna bardzo się unowocześniła. Dwa stulecia, to jednak dwa
stulecia! Wiele się zmieniło. Obecne pistolety są automatyczne i wielostrzałowe. Wtedy jednak
nie znano jeszcze automatycznego ładowania. Nie gwintowano wewnątrz luf. Nie istniały
nawet naboje. Kule trzymano osobno w ładownicach, proch zaś w specjalnych rożkach. Między
kolejnymi strzałami upływało dużo czasu, nim przygotowano broń do ponownego użycia.
Ale o czym tu mówić! Jerzy, interesuje się tym od dawna. w lot pojmował cierpliwe wyjaśnienia
dziadka. Zresztą, miał w domu ryciny przedstawiające uzbrojenie polskich wojsk
przedrozbiorowych i wydawało mu się, że taki typ pistoletu nie jest obcy jego pamięci.
Teraz pragnął tylko jednego – natychmiast wypróbować pistolet na podwórku. Paliła go
ochota oddania strzału. Choćby raz, ale strzelić z prawdziwej broni!
– Dziadku! Tak cię proszę! Nie odmawiaj! Tylko raz! – wołał. – Nic się nie stanie!
16
Początkowo dziadek nawet słyszeć o tym nie chciał. Wreszcie wymolestowany gorącymi
prośbami zaczął się wahać. W końcu uległ. Niestety, w odróżnieniu od bardziej rozsądnej
babci, nigdy nie potrafił wnukowi czegokolwiek odmówić. Jak przyznawał później, wnuk
działał na niego wręcz r o z b r a j a j ą c o.
Dziadek Konstanty od lat wprawdzie nie polował, gdyż wzrok miał już nie ten, co za młodu,
lecz trzymał jeszcze w komórce resztki prochu i śrutu. Ze względu na szpaki wydziobujące
dojrzałe wiśnie. By je odstraszyć, huknął czasem z dubeltówki. Samym prochem naturalnie.
Mimo wszystko było mu żal żarłocznych ptaków. „Też coś jeść muszą” – tłumaczył babci,
trochę dziwiącej się, że szkodniki oszczędza. – „A i tak wszystkiego nie przejemy”.
Poszedł z Jurkiem do komórki. Wyciągnął z blaszanego pudła proch i śrut. Jerzy przyglądał
się przygotowaniom z wypiekami na twarzy. Nawet w najśmielszych marzeniach nie wyobrażał
sobie, że będzie mógł wystrzelić z prawdziwego pistoletu! Ba, że w ogóle taki kiedykolwiek
będzie miał na własność!
Przed oczyma mignęła mu postać taty, ale szybko odsunął od siebie niewygodne myśli.
Udawał przed sobą, że wszystko jest w porządku. Rozpierała go duma. Co innego potrzymać
trochę dziadkową dwururkę, a zupełnie co innego mieć własną broń. Ostatecznie to kolosalna
różnica! Każdy to pojmie!
Tymczasem przygotowania dobiegały końca. Pistolet był już nabity, cel ustalony. Dziadek
wskazał na zewnętrzną stronę drzwi komórki.
– Tarczy nie ma, lecz przecież nie kulą będziesz strzelał. Widzisz to? – podniósł do góry
pęk suchych makówek. – Twoje zadanie jest dosyć proste. Powinieneś trafić w makówki z
piętnastu kroków.
Odmierzyli piętnaście kroków w głąb podwórka. Jurek stanął w ustalonej odległości od
celu. Dziadek związał łodygi makówek sznurkiem, powiesił na haku u szczytu drzwi i żeby
było nieco trudniej, rozkołysał cel. Rozgrzechotały się z suchym szelestem drobinki maku w
wyschniętych makowych główkach.
Jerzy przełknął z wrażenia ślinę.
– No, śmiało! – zachęcił dziadek. – Jak już chciałeś strzelać, strzelaj!
Ustawiony bokiem Jurek drżącą ręką uniósł naładowany pistolet. Wodził trochę lufą za
kołyszącym się celem, wreszcie, gdy makówki znalazły się w pionie, pociągnął za spust.
Huknęło niesamowicie głośno. A odrzut broni przy wystrzale niemal nie wywichnął mu łokcia.
– Brawo! – z aprobatą zawołał dziadek.
Pęk makówek rozprysnął się na wszystkie strony. Smętnie bimbały ogołocone łodygi.
Nie był to zresztą jedyny rezultat udanego strzału. Śrut rozerwał na kawałki połowę pilśniowej
płyty w drzwiach komórki. Posypało się i spod dachu.
Przybiegła wystraszona babcia Maria.
– Na Boga, zmiłujcie się! – krzyknęła przestraszona. – Co też wyprawiacie!?
Dopiero dostrzegła dymiący jeszcze wylotem lufy pistolet w dłoni wnuka. Dziadek Konstanty
raptem poczuł się bardzo niepewnie. Pomyślał, że chyba trochę przesadzili z tym
strzelaniem.
– Bawimy się – wymijająco odpowiedział Jurek za milczącego dziadka.
Babcia podeszła bliżej, pochyliła się przy ścianie komórki i coś podniosła z gąszczu wysokiej
trawy. Z wyrzutem spojrzała na obu.
– Trudno to nazwać zabawą.
Jerzy w pierwszej chwili nie pojął, o co babci chodzi. Niecierpliwie wydął wargi. I niemal
w tej samej sekundzie zobaczył, co powinien zobaczyć.
Na wyciągniętej babcinej dłoni leżała martwa jaskółka. Jeszcze z otwartego dziobka sączyła
się krew.
17
LEKCEWAŻONE OSTRZEŻENIA
Śmierć jaskółki zaskoczyła Jurka. Na parę chwil ogarnęło go niemiłe poczucie winy. Króciutkie,
prawdę mówiąc, niczym mgnienie oka.
Gdyby nie za duży rozrzut śrutu! – lekko wytłumaczył się przed sobą. Drobne ołowiane
kulki wyrzucone z krótkiej luty dotarły i pod dach komórki. To, co posypało się wówczas z
góry, było właśnie rozbitym na kawałeczki gniazdem. Na nieszczęście – z jaskółką w środku.
Gdyż ptaki te budują gniazda kruche, lepiąc je z błota i śliny.
Mimo to Jurek już nie rozstawał się z pistoletem. Zabicie jaskółki uznał za przykry wypadek,
który mógł się zdarzyć każdemu. Zakopał ciało ptaka pod krzewem jałowca na pobliskiej
łące i rychło o nim zapomniał. Zapomniał, albo o tym pamiętać nie chciał. Trudno to dziś
ustalić.
Nastały w Piaskowicach dni cieplejsze, choć nadal wietrzne. Sztormowe fale na morzu 
pokrywały
się pasmami białej piany. Wzburzona woda wściekle uderzała o klifowy miejscami
brzeg. podmywając korzenie wyżej rosnących sosen. Szum rozkołysanych fal docierał nawet
do domu dziadków Jurka. Prócz tego szumu słychać było, zwłaszcza w kuchni, świst wiatru
w kominie. Miły dla ucha babci Marii, która nieustannie krzątała się wśród ruchomych gór
garnków i patelni. Tak to przynajmniej odbierał jej wnuk.
Lecz obecnie jakoś nie słyszała pogodnych świstów figlarnego wiatru. Ani pomruków 
niedalekiego
morza. Całą jej uwagę zaprzątało zachowanie wnuka. Z pewnym smutkiem przyglądała
się jego wybrykom. A było ich, co tu ukrywać, coraz więcej i coraz bardziej dokuczliwych.
Najpierw wybił kamieniem szybę w kuchni i kiełbasą ze strychu rzucał w Gniotą. Następnie
złamał konar jabłonki rosnącej przy domu. Może nie ten główny, ale zawsze strata. Potem
wypuścił kanarka z klatki i dziadek Konstanty dobrze musiał się nagimnastykować, nim złapał
spłoszonego ptaszka. A już ostrzył sobie na niego pazury podwórzowy kot. Na koniec
pociął w spiżarni worki z mąką i cukrem. Tłumacząc, że to niby nie on, a Zorro.
Jednak ostatni wybryk przewyższył wszystkie inne. Ni z tego, ni z owego wypadł z domku
z szablą w garści i krzycząc „Bij, zabij Tatarzyna. który wciąż nas za łeb trzyma!” wykosił
cały łan młodych słoneczników. Nim dziadek zdążył zareagować, już było po wszystkim.
Leżały pokotem z bezładnie rozrzuconymi koronami żółci. Ani jeden się nie ostał!
Była to strata największa i bardzo poważna. Gdyż słoneczniki dopiero dojrzewały. I daleko
im jeszcze było do zbiorów.
Trzeba przyznać, że za każdym razem Jurek wybąkiwał jakieś przeprosiny. Tak mimochodem,
bez widocznego żalu. I nadal robił swoje. Jakby opętała go jakaś niedobra siła
– Co się z chłopakiem dzieje? – pytała naprawdę stroskana babcia. – Nie poznaję Jerzyka,
Kostku. Nigdy nie był taki rozpuszczony.
Dziadek, jak to dziadek, próbował wnuka bronić.
– Młody jest – mówił. – Przestrzeni potrzebuje, ruchu. Wyszumieć się musi. A poza tym
brak mu towarzystwa. Ostatnia uwaga przekonała trochę babcię.
– Tak, nie ma żadnego kolegi. Chyba się z nami nudzi. Ale to nie powód – żachnęła się
ponownie – by na rzęsach chodzić i żeby wszystko wokół fruwało!
Niespodziewanie dla wszystkich wpadł do Piaskowic tata Jurka. Dosłownie na kilka godzin.
Zobaczyć się z synem i uspokoić dziadków, że z mamą już znacznie lepiej. Operacja się
udała: kamień z nerki usunięto i powoli wraca do zdrowia. Lekarze nie przewidują większych
komplikacji.
18
Po omówieniu z dziadkami pozostałych rodzinnych spraw zawołał Jurka.
– Chodź tu, siadaj!
Ton jego głosu nie zapowiadał radosnego nastroju. Jerzy zbliżył się do stołu i zasiadł między
dziadkami a tatą.
– Napisałeś tylko jeden raz. Karteczkę pocztową z paroma słowami. Mama ma do ciebie
żal. Chyba słuszny?
Wstyd ogarnął Jurka i nie wiedział, gdzie oczy podziać. Zupełnie zapomniał o listach! A
obiecywał przecież pisywać często. Wprawdzie nie dalej jak trzy dni temu zabierał się do
pisania, nawet parę pierwszych linijek wyskrobał, ale... Ale!
– Jeszcze dziś napiszę – powiedział gorliwie. Jakby można było odrobić to, co nie jest
możliwe do odrobienia.
– Może drobne na znaczki zostawić? – tata karcąco pokręcił głową.
Jerzy bąknął coś niewyraźnie, bo wiedział, że tata wie, iż mama przed jego wyjazdem do
dziadków dała dziesięć kopert i dziesięć znaczków. Czyli ironizował.
– A powiedz mi – przeszedł do innego tematu, tamten uważając za wyczerpany. – Czy aby
nie sprawiasz dziadkom za dużo kłopotów? Spójrz mi w oczy!
Poczuł, ze cierpnie mu skóra. W tym momencie pomyślał nie tylko o pistolecie. Błagalnie
spojrzał na babcię, potem na dziadka. I westchnął cichutko.
– Rozhukany trochę, wiadomo. Jak to chłopak. Chłopackiej natury nie przeskoczysz! Ale
dajemy sobie radę. Nie jest źle – ogólnikowo odparł za wszystkich dziadek..
Z tym dawaniem sobie rady dziadek oczywiście nieco przesadził.
To tatę jednak zadowoliło.
– No, liczę na ciebie, pamiętaj! – na poły żartobliwie pogroził palcem Jurkowi i już musiał
się zbierać do drogi.
Niestety, wizyta taty niewiele zmieniła. Co prawda do końca dnia Jerzy zachowywał się
nienagannie – napisał do mamy długi list, przyniósł wody ze studni, także następnego dnia nic
mu nie można było zarzucić, ale potem...
Potem znów broił. I to jak! Szczerze mówiąc, było to już brojenie na pograniczu chuligaństwa.
Zabłąkanemu kotu przywiązał do ogona puszkę po konserwach. Do studni najbliższego
sąsiada wrzucał kamienie i patyki. Wlazł na uschnięty wiąz i uszkodził bocianie gniazdo.
Znak drogowy przy skrzyżowaniu obrócił w przeciwnym kierunku. Podziurawił szablą schnące
na wspólnikach sieci, mszcząc się za to, że nie zabrano go na łódź. A chodziło tylko i wyłącznie
o jego bezpieczeństwo – przy wysokiej, zbyt wysokiej fali rybacy nie chcieli ryzykować
zabierania chłopca.
Cóż. nic słuchał napomnień ani próśb dziadków. Babci jeszcze trochę się obawiał. Potrafiła
przyłożyć mu ścierką lub osadzić poniżej pleców sążnistego klapsa. Lecz na dziadka w
ogóle nie zwracał uwagi. I wciąż nadużywał jego dobroci. A przecież do niedawna jeszcze,
wprawdzie rozrabiając, ale pomagał trochę. Układał w sągi porąbane drewno na opał. zbierał
mlecz i karmił nim króliki, wynosił śmieci. Teraz nie robił nic.
Jednym słowem od dłuższego czasu z Jurkiem działo się coś niedobrego.
Najchętniej przebywał poza domem, z dala od dziadków, w lesie. Z nieodłącznym pistoletem.
Przemykając rzadko uczęszczanymi zagajnikami wyobrażał sobie, że jest sławnym myśliwym,
pogromcą dzikich zwierząt. Tropił wyimaginowane potwory i powalał je za pomocą
swojej broni. A gdy tylko dostrzegł któregoś z prawdziwych leśnych mieszkańców, natychmiast
składał się do strzału.
– Bang! Bang! Bang! – wołał, mrużąc oczy i w wyobraźni trafione zwierzę znikało.
Odruchowo mierzył z pistoletu nie tylko do zwierząt, ale i do drzew, krzewów, słupów linii
wysokiego napięcia, głazów, czy zwykłych kołków w płocie. Wreszcie nadszedł czas, że
bez oporów zaczął mierzyć i do ludzi. Wydawało mu się to wielce zabawne. Prychał przy tym
radośnie, widząc oczyma wyobraźni znikającego po trafieniu człowieka.
19
Tak naprawdę, jak wiemy, wystrzelił tylko jeden raz. Wtedy, do pęku suchych makówek.
A cała reszta, rzecz jasna, była strzelaniną na niby.
Lecz coraz częściej przemyśliwał, czy nie dałoby się podebrać dziadkowi odrobiny prochu
i śrutu. Wpierw uznał to za niemożliwe. Potem jednak powoli oswoił się z tą myślą.
Czemu nie? – chodziło mu po głowie natrętnie. – Cóż to takiego szczypta prochu? Nie
zbiednieje przecież dziadek Konstanty!
I pod pretekstem chęci nakarmienia królików poszedł do komórki. Znalazł ukryte za
skrzynią z narzędziami blaszane pudło i w końcu proch potajemnie wyniósł.
Nazwijmy rzecz po imieniu. To nie było zwykłe brojenie, czy nawet chuligaństwo. To była
już kradzież.
O KROK OD KARY
Trzeba powiedzieć, że Jurek po kradzieży czuł się bardzo ź1e. Męczyło go to i nie dawało
spokoju. Szwendał się bez celu, przy kolacji nie reagował na pytania dziadków. Nie mógł też
tej nocy zasnąć. Leżąc długo wpatrywał się w gwiazdy za oknem. Wydawało mu się, że w ich
mruganiu ukryta jest przygana. W każdym razie nie cieszył go widok rozgwieżdżonego nieba,
co zawsze miało miejsce, ilekroć wiatr zrywał znad ziemi ciężką pokrywę chmur.
I jak proch ze śrutem potajemnie wyniósł, tak – również potajemnie – do komórki podrzucił.
Wczesnym świtem, gdy dziadkowie jeszcze spali. Choć się do tego przed sobą nie przyznał,
od razu poczuł się lepiej. Wyżej podniósł głowę.
Cóż z tego. Nie minęło pół dnia, parę godzin ledwie, i ten całkiem rozsądny czyn stracił w
Jurkowych oczach blask. Widać pokusa była silniejsza od niego.
Nie zważając na resztki wewnętrznego buntu wśliznął się do komórki i proch ze śrutem
ponownie ukradł. By uspokoić swoje sumienie, tylko po parę szczypt. Zapewne liczył i na to,
że dziadek Konstanty ubytku nie zauważy. A jeśli dostrzeże brak prochu, to powie mu najwyżej,
iż chciał zmontować petardę. Coś tam zresztą w razie czego na poczekaniu wymyśli!
Paliła go przemożna ochota użycia broni. Doskonale pamiętał, jak pistolet należy prawidłowo
nabić. Nie chciał jednak ryzykować strzału w pobliżu domu – mógł ktoś usłyszeć. Jeżeli
nie dziadek lub babcia, to może ktoś z sąsiadów. Wybrał się więc na dłuższą wycieczkę w
głąb sosnowego lasu. Wprawdzie dziadkowie nie zabraniali mu za dnia włóczyć się po okolicy,
lecz zawsze chcieli wiedzieć, gdzie aktualnie jest.
Zmęczył się szybkim marszem. Z bijącym sercem przysiadł na zwalonym pniu. Lecz serce
biło mu mocniej nie tylko od szybszego marszu. Odszedł od Piaskowic ponad dwa kilometry.
Może i trzy. Uznał to za odległość dostatecznie bezpieczną. Jak to się mówi – wokół nie było
żywego ducha.
Podniecony zabronioną zabawą nie odczuwał leśnego spokoju i ciszy. A latające wokół
dzięcioły, kowaliki i wilgi traktował jako ruchome, ćwiczebne cele.
Starannie nabił broń, wstał z pnia i uważnie rozglądając się na boki ruszył dalej przed siebie.
Serce uderzało mu w piersi coraz mocniej. Podniecenie rosło.
Wiedział, że źle robi. Ale naiwnie tłumaczył sobie: tylko ten jeszcze jeden, jedyny raz!
Długo nie mógł się zdecydować. Przenosił pistolet z celu na cel, już już miał wypalić, jednak
ręka mu drżała. Wciąż coś go powstrzymywało. Wyglądało na to, że z oddania prawdziwego
strzału w końcu zrezygnuje. I nawet, o dziwo, powoli przestawał tego żałować.
Raptem coś na drzewie obok niespodziewanie smyrgnęło. Trochę zaskoczony, a trochę i
przestraszony, podrzucił broń i bez namysłu wypalił. Na miękkie poszycie z głuchym pacnię-
20
ciem spadł rudy kłąb. Jurkowi zrobiło się najpierw zimno, potem gorąco. Jego ciałem zaczęły
wstrząsać dreszcze.
Tuż pod nogami leżała zabita wiewiórka.
Wszystko odbyło się tak szybko, za szybko! Jerzy najchętniej odwróciłby czas, wycofał się
z tego. Ale strzał już padł, wiewiórka nie żyła. Było za późno.
W przypływie nagłego wstrętu odrzucił pistolet daleko od siebie i przepełniony żalem pobiegł
do domu.
Im bliżej był jednak Piaskowic, im bliżej był domu dziadków, tym bardziej skrucha jego
topniała. Jeszcze przed chwilą beształ siebie surowo za niedawny czyn, obecnie zaś dosyć
beztrosko zaczął bagatelizować:
– Phi! Taka głupia wiewiórka. Też coś!
Nikt, to prawda, nie oszuka sam siebie. Podświadomie wyczuwał to i Jurek. Świadczyły o
tym wypieki na jego rozpalonej twarzy. Także niepewne, rozbiegane spojrzenie.
Dziadkowie szybko dostrzegli w nim zmianę.
– Nieswój jesteś – zagadnęła babcia. – Pokaż głowę. Możeś ty chory?
– Latał huncwot, to się i zgrzał – po swojemu wyjaśnił rzecz dziadek.
Babcię nie zadowoliło podobne tłumaczenie.
– No, przyznaj się – ponownie naparł dziadek Konstanty. – Latałeś. Jak wicher stepowy!
Jurek cały czas zacięcie milczał. I unikał bezpośredniego spojrzenia w oczy.
Babcia zmierzyła mu temperaturę. Gorączki nie było, jeśli nie liczyć paru kresek ponad
normę. Jednak na wszelki wypadek wcześniej zagoniła wnuka do łóżka. A przed snem zmusiła
do wypicia gorącego mleka z miodem, masłem i roztartym czosnkiem.
Prawie całą noc Jerzy majaczył i rzucał się przez sen. Zaniepokojeni dziadkowie na zmianę
czuwali przy nim. obawiając się o zdrowie jedynego wnuka. Nie mogli wiedzieć, że śnił mu
się bardzo dziwny sen.
Nad woda, niedaleko piaszczystej plaży, krążył potężny albatros. Ruchy jego skrzydeł były
powolne, majestatyczne. A tor lotu, przypominający rozciągniętą w powietrzu spiralę, zacieśniał
się. Nic byłoby w tym może nic nadzwyczajnego, gdyby nie fakt, iż rozmawiał z Jurkiem.
Normalnym, ludzkim głosem. Wprost wypominał Jurkowi jego winy: łamanie obietnic
danych rodzicom, chuligaństwo, kradzież. Ale przede wszystkim zabijanie zwierząt – 
niebezpieczne
zabawy z pistoletem. Bardzo to wzburzyło chłopca. W porywie gniewu krzyknął, że
go też zabije. Wtedy albatros odpowiedział: „Czekam na ciebie jutro. Nad wydmami”.
Następnego dnia Jurek obudził się z bólem głowy. Był piękny słoneczny poranek. Jeden z
najwspanialszych tego lata. Przez uchylone okno wlewał się do pokoju Jerzyka zapach kwiatów.
Z podwórka dobiegało niecierpliwe gdakanie kur, domagających się porannej karmy.
Szczekał radośnie Gniot, jakby czując, że właśnie nastały dzień przynieść mu może same
przyjemności. A psich przyjemności nigdy psom nie brakuje. Tym bardziej psom o 
temperamencie
Gniotą.
Jednak, nie wiadomo dlaczego, Jurka drażniła radość psa.
– Hej, łobuziaku, kogóż to chciałeś zabić? – żartem zagadnął dziadek, gdy dostrzegł, że
wnuk otworzył oczy. – Odgrażałeś się komuś przez sen.
Słowa dziadka przypomniały Jurkowi sen – niesamowitego albatrosa, jego wyrzuty, swój
gniew. Także obietnicę spotkania.
Wprawdzie nie bardzo w spełnienie snu wierzył, ale coś go ciągnęło na plażę.
Decyzję podjął błyskawicznie. I tak zamierzał iść szukać bursztynu. Przygotowaną przez
babcię jajecznicę z trzech jaj zjadł na stojąco, popił mlekiem i nawet nie dziękując popędził
nad morze.
Jakież było jego zdumienie, gdy nad wydmami naprawdę ujrzał albatrosa! Aż dech mu zaparło.
Ptak krążył nisko, dostojnie, niemal bez poruszania skrzydłami. Był ogromny. Swoją
wielkością, a trochę i kształtem, przypominał szybowiec. Od haczykowatego dzioba, poprzez
21
krępy tułów do ogona musiał mieć z półtora metra, albo i więcej. Zaś rozpiętość samych
skrzydeł dochodziła chyba do czterech metrów.
Akurat niedawno czytał Jurek o tych ptakach książkę. I wiedział o albatrosach dużo. Między
innymi i to, że zamieszkują oceany głównie półkuli północnej. Czyli – pomyślał sobie –
zgadzałoby się. Kraj, w którym żyje, leży na półkuli północnej. A ten albatros należy zapewne
do gatunku wędrownych. Ponoć w swych długich lotach często podążają za statkami. Może
leciał w ślad za jakimś statkiem płynącym na przykład do Szczecina? Albo Gdańska? Kto
wie.
Jednak co innego jest czytać o czymś lub słyszeć, a zupełnie co innego zobaczyć coś samemu.
Dlatego, mimo swej wiedzy, przyglądał się olbrzymowi z rozdziawioną buzią.
– Jesteś! – nagle przywitał go albatros ludzkim głosem. Jerzy zdrętwiał. Przez moment sądził,
że się przesłyszał albo że ma do czynienia z dalszym ciągiem snu. Ze zdumienia przetarł
oczy.
– Tak, to ja. Pospiesz się, chłopcze. Mam mało czasu – ponaglił ptak.
Tym razem wątpliwości nie było: albatros gadał! Minęła dłuższa chwila, nim Jurek odzyskał
głos. Czuł niespodziewaną miękkość w kolanach.
– Gdzie... gdzie mam się... spieszyć? – wyjąkał speszony.
– Chciałeś mnie zabić.
Jurek dokładnie przypomniał sobie ubiegłonocne słowa albatrosa. Ponownie oślepił go
niezrozumiały gniew. Podskoczył jak oparzony, wołając:
– Ty głupi, gadający ptaku! Ciebie też zabiję!
– Czekam – odparł spokojnie olbrzym.
KARA I STRACH
Miejsce, gdzie poprzedniego dnia zabił wiewiórkę, było niedaleko. Może z pół kilometra.
Jerzy pobiegł tam na skróty i bez trudu odnalazł między paprociami swój porzucony pistolet.
Wrócił jeszcze szybciej.
Albatros, zataczając ciasne kręgi, wciąż szybował nad morzem. Przesunął się tylko bliżej
wydm i wyraźnie obniżył lot, jakby chcąc ułatwić chłopcu zadanie.
Jurek trzęsącymi się ze zdenerwowania rękami nabił masywną lufę resztką ukradzionego
prochu i śrutu. By nie wysypał się przed czasem, ze skrawka papieru zrobił przybitkę. Ostrożnie
ugniótł ładunek, odwiódł kurek.
– Zastrzelę cię! Zabiję! – wołał przy tym, tupiąc ze złości nogami w miękki piasek
Z łatwością wycelował w olbrzyma. Odczekał trochę, aż się przybliży i wypalił. Wszystko
to wydawało mu się nadal głupim, niedorzecznym snem. Nie bardzo zdawał sobie sprawę z
tego, co robi. Działał jak w transie.
Zafurkotały rozrzucone śrutem pióra na piersi i skrzydłach albatrosa, ale ten niewzruszenie
krążył dalej. Nawet toru lotu nie zmienił. Nie imały się go kule nie imał śrut. Przemówił 
donośnym,
spiżowym niemal głosem:
– Od dziś, żeby istnieć, będziesz strzelał do wszystkiego, co żyje. W przeciwnym razie nie
odzyskasz widzialnej postaci. Będziesz znikał i pojawiał się na przemian, póki nie nadejdzie
twój nowy czas.
22
Jerzy nie zrozumiał słów albatrosa. Ogarnął go okropny strach. Upadł na wydmę i w panicznym
lęku zasłonił rękami oczy. Gdy po chwili odważył się je odsłonić. Wielkiego Ptaka
już nie było.
Ponownie przetarł oczy. I jeszcze raz, aż do bólu powiek. Mimo że albatros zniknął, wydawało
mu się, że słyszy jego daleki, szyderczy śmiech. Niewiele brakowało, a krzyknąłby
rozpaczliwie „Mamo!” Lecz szybko pojął, że i tak nikt go nie usłyszy. Morze, plaża, piaszczyste
wydmy – jak okiem sięgnąć były puste.
Ostrożnie wstał z klęczek i rozejrzał się na wszystkie strony. Nigdy dotąd tak mocno nie
biło mu serce. Skakało w piersi niczym kamyki w grzechotce: gwałtownie i głośno. Ledwo
przez nie słyszał szum fal. Z bojaźnią oblizał spieczone wargi. Chciał przełknąć ślinę, ale też
wyschła. Zakaszlał, by uspokoić rozdrażnione gardło.
I dopiero wtedy dostrzegł rzecz najstraszniejszą. Chował właśnie pistolet za pas, lecz pistoletu
nie widział! Więcej. W niepojęty sposób zniknęła też ręka trzymająca broń! C a ł y z
n i k n ą ł!!
Szybko zaczął dotykać się to lewą, to prawą dłonią. Łapał się na przemian za piersi, nogi,
brzuch, potem za twarz. Czuł ciało całkiem wyraźnie, ciepłotę, znajomy kształt, ale go nie
widział! Po prostu stał się niewidzialny!
Za gardło chwyciła go trwoga. Rozszlochał się spazmatycznie. I płakał bardzo długo. Płakał
ze strachu i z dojmującego żalu. Płakał, bo nie wiedział, co dalej.
W końcu trochę się uspokoił. Powoli zaczynał pojmować słowa albatrosa. Przynajmniej
takie odnosił wrażenie, że część z nich jest oczywista. Zapragnął natychmiast Wielkiego Ptaka
przywołać, przeprosić. Ale jednocześnie obawiał się. że w odpowiedzi usłyszy tylko tamten
szyderczy śmiech. Poza tym męczył Jurka niewysłowiony wstyd. Czyż bowiem nie zasłużył
sobie na taką karę? I to go bolało chyba najbardziej.
Chłodna lufa pistoletu na brzuchu za pasem zdawała się go parzyć. Wyszarpnął broń i podobnie
jak wczoraj, po niefortunnym wypadku z wiewiórką, choć z nieco innych powodów,
odrzucił ją od siebie. Pod wydmą, parę metrów dalej, trysnęła fontanna piasku.
– To nie tak! – zawołał z goryczą. – Uwolnijcie mnie!
Ale w pobliżu nic było nikogo, komu mógłby się chociaż pożalić. Kto być może pocieszyłby
go, coś zaradził.
Co teraz ze mną będzie? – myślał, wolno schodząc z wydmy. Co mam robić? Czy na zawsze
już pozostanę niewidzialny? Nie chcę tego.
Przemógł wstyd i krzyknął zrozpaczonym głosem:
– Wielki Ptaku, gdzie jesteś!?
Odpowiedziała mu cisza.
Potknął się o coś, czego wcześniej nie dostrzegł. Pochylił się i jak ślepiec obmacał otwartą
dłonią teren dookoła stóp. To był pistolet, również niewidzialny, który przed chwilą od siebie
odrzucił. Westchnął ciężko i z rezygnacją wsunął go za pas. Widać muszą być razem.
Słońce schowało się za chmury. Wiał coraz silniejszy wiatr. Jurkowi zrobiło się raptem
zimno. I nie wiadomo czy bardziej trząsł się z chłodu, czy z mnożących się w szybkim tempie
obaw o to. co przed nim.
Wracał do domu dziadków okrężną drogą. Co powie dziadkom? Jak się im pokaże na
oczy? Pokaże? Pokaże! Też coś! Przecież jest niewidzialny! Dokładnie, w każdym calu!
Przeźroczysty, niczym najczystsza szyba!
Im więcej Jurek o tym rozmyślał, tym większy ogarniał go żal. Gdyby tak można było
wszystko cofnąć! Odwołać niektóre słowa i postępki! Wniwecz obrócić, co złe! Dlaczego
strzelał? Czy nie ma dla niego ratunku?
Szedł powłócząc nogami, ze spuszczoną głową. Minął zakręt na brzegu lasu i omal nie
zderzył się z bliskim sąsiadem dziadków. panem Brzetysławem.
– Dzień dobry! – ukłonił się. w ostatniej chwili uskakując w bok.
23
Pan Brzetysław stanął oniemiały.
– Kto tu!? – niespokojnie rozejrzał się między okolicznymi drzewami.
Jerzy po raz pierwszy na własne oczy przekonał się, co to znaczy być niewidzialnym. Bo
przez moment o tym zapomniał. Może nie tyle zapomniał, co nie zdążył się z tym oswoić.
Krótkie mrowienie przeszło mu po karku.
– To ja. Jurek. Od dziadka Konstantego – odpowiedział najuprzejmiej, jak potrafił. Jednak
głos miał nieco zmieniony.
Lecz pan Brzetysław niespodziewanie wpadł w złość. Nie mógł przecież widzieć zmieszanego
chłopca, choć ten stał od niego dosłownie na wyciągnięcie ręki. Święcie był przekonany
o tym, że z niego kpią. A takich kawałów nie znosił.
– Poczekaj! Odechce się tobie głupich żartów! – wreszcie rozpoznał głos Jurka. Chwycił
leżący na drodze kij. – już ci dziadek przetrzepie skórę, łobuzie jeden!
– To nie moja wina! – natychmiast zaprotestował stropiony Jurek.
– Nie!? Nie twoja? Pokaż się, chuliganie! – odkrzyknął poirytowany sąsiad dziadków i ruszył
w kierunku, skąd dolatywał łamiący się głos.
– Nie mogę się pokazać!
– Nie chcesz!
– Nie umiem! – najżarliwiej zawołał Jerzy.
Tego już było panu Brzetysławowi za wiele. Owszem, cenił żarty, ale teraz był pewien, że
chłopiec bezczelnie sobie z niego drwi. Poderwał kij i krzyknął gromko:
– To ja cię, gamoniu, nauczę!
Jurek, choć niewidzialny, odskoczył. Nie chciał oberwać kijem, nawet przypadkowo. Nieporadne
słowa tłumaczenia uwięzły mu w gardle.
Ponieważ chłopiec zamilkł, wzburzony sąsiad dziadków trzepnął ze złości kijem w najbliższe
drzewo i odszedł swoją drogą.
Jerzy chciał zawołać, wyjaśnić, że jest niewidzialny, ale nie mógł wydobyć z siebie głosu.
Był chyba bardziej zmieszany i zdenerwowany od znikającego za zakrętem pana Brzetysława.
JA NAPRAWDĘ ZNIKAM!
Prawie cały dzień Jurek włóczył się bez celu. Krążył w okolicy domu, lecz brakowało mu
odwagi, by tam wejść. Tymczasem dziadkowie niepokoili się nieobecnością wnuka coraz
bardziej. Słońce zaczęło chylić się ku zachodowi, obiad, trzy razy podgrzewany, dawno wystygł,
a chłopaka jak nie było, tak nie było.
Późnym popołudniem ochłonął na tyle, że mógł już nieco jaśniej myśleć. Jeszcze raz powtórzył
sobie po cichu tajemnicze słowa albatrosa: „Będziesz znikał i pojawiał się na przemian”.
Lecz jak? Strzelając do wszystkiego, co żyje? Bo „w przeciwnym razie nie odzyskasz
widzialnej postaci” – powiedział Wielki Ptak. Czyli co, ma naprawdę strzelać? A czym ładować?
Nie do końca pojmował, o co tu chodzi. Co albatros miał na myśli? Ale z nadzieją sięgnął
niewidzialną ręką po niewidzialny pistolet. Czuł dobrze w dłoni jego ciężar i kształt. A gdy
zamknął na chwilę oczy, wydawało mu się, że wszystko jest po staremu. Wyraźnie jednak
odczuł, że broń była znacznie lżejsza. A może to tylko złudzenie?
24
Na łące niedaleko jeziora pasł się baran ze wspaniale zawiniętymi rogami. Skubał trawę
samotnie oddalony od reszty stada. Jego bezmyślny spokój ściągnął na siebie uwagę Jurka.
Podszedł do niego jak najbliżej, odwzajemnił trochę smutne baranie spojrzenie, na wyczucie
wycelował i strzelił. Rzecz jasna nie śrutem, którego i tak już nie miał, a na niby, pociągając
tylko za spust.
Z niewidocznego wylotu lufy wyskoczył wąski, szary strumień. Dokładniej mówiąc – ledwo
dostrzegalna smuga. Nieco świetlista, jak piorun szybka. Baran w tej samej sekundzie
zniknął! Stało się dokładnie tak jak to sobie niegdyś wyobrażał: naciska spust, a cel znika
natychmiast, niczym przysłowiowa kamfora. Jeden błysk i obiektu ataku nie ma!
A jednocześnie, dostrzegł po chwili, sam odzyskał widzialną postać! To było niesamowite!
– Hurra ! – krzyknął w przypływie radości. – Widać mnie! Jednak widać!
Aż zabolały go nogi od podskoków w miejscu, tak się cieszył. Na koniec wytarzał się w
trawie, zrobił trzy fikołki i w te pędy pognał do dziadków.
Niestety, przez podniecenie zapomniał o jednym. Że owszem, miał się pojawiać, ale i znikać.
Po paru minutach gdy był już blisko domu, z przerażeniem zauważył, że znów jest niewidzialny!
Dokładnie jak przedtem! Czyli odczarowanie trwało najwyżej kilkanaście minut.
Niespokojnie rozejrzał się na boki. Czyżby ... ponownie musiał strzelić? Trochę go to poruszyło.
Tak bez przerwy? Strzelać i strzelać? Na wyczucie wycelował niewidzialną bronią w
skubiące trawę gęsi i pociągnął za spust. Mignęła szara smuga. Z rozproszonego stadka siedmiu
gęsi ubyła jedna. Na powrót widzialny Jurek westchnął głęboko. Czyli jednak do tego to
się sprowadza – pomyślał zmieszany – że broń ma być rękojmią widzialności.
Działo się to tuż przed obejściem dziadków. Wsunął widzialną znów broń za pas i powoli
wszedł do domu. Rozszczekał się uradowany Gniot.
– Jerzyku, bój się Boga! – babcia załamała ręce. – Dziadek cię szuka. Chcesz mnie wpędzić
do grobu!? A gdyby tak ci się coś stało?
Jednak Jurek nie słuchał babcinych wyrzutów. Koniecznie chciał wyjaśnić, co się wydarzyło.
Jaką straszną, a jednocześnie zdumiewającą przygodę przeżył lecz nie bardzo wiedział,
jakimi słowami ją wyrazić. I od czego zacząć. Dlatego niemal wykrzyczał z siebie:
– Babciu, ja znikam!
Jakoś oboje siebie nie słuchali. Babcia Maria, nie zwracając uwagi na rozgorączkowanie
wnuka gderała po swojemu dalej:
– Wieczne utrapienie! Obiad przypalony, dziesięć razy odgrzewam. Umyj ręce i siadaj
natychmiast!
– Babciu! Ty mi nie wierzysz!
– Co mówisz! Ręce myj.
Jurek był bliski płaczu. Nie chciano go wysłuchać. A miał tyle do powiedzenia! Zawołał
znad umywalki:
– Ja naprawdę znikam! N a p r a w d ę! Jestem zaczarowany przez Wielkiego Ptaka! Lecz
babcia pojęła to inaczej.
– A znikasz, znikasz czarodzieju! Nic ma cię cały boży dzień. Dobrze przynajmniej, że się
przyznajesz do tego!
Jerzy nie wytrzymał. Zmęczony przygodami i rozżalony na babcię zerwał się ze stołka,
odpychając podstawiony talerz.
– Nie będę jadł! Babcia nic nie rozumie! Nic babcię nie obchodzi, że spotkałem Wielkiego
Ptaka, albatrosa, że znikam i że... – głos uwiązł mu w gardle.
Machnął ze wzburzenia ręką, uciekł do swojego pokoju i zamknął się na klucz. Tam upadł
na łóżko i szlochając długo bił pięściami w kołdrę.
Pozostał mu dziadek. Musi, musi go wysłuchać! Dziadkowi wszystko wytłumaczy, dokładnie
opowie – myślał, powoli się uspokajając. I bardzo się ucieszył, gdy zauważył, że
znów jest niewidzialny. No. teraz na pewno mu uwierzą! Przekonają się! Na własne oczy!
25
Wyszedł przed dom. Babcia daleko pod szopą karmiła króliki. Zdążył tez wrócić dziadek.
Widać dowiedział się już od babci o spóźnionym powrocie niesfornego wnuka. Dostrzegł
dziadka wysoko, na drabinie opartej o werandę. Poprawiał obluzowane dachówki nad rynną,
które obruszyły ostatnie sztormy.
Niewiele myśląc zawołał:
– Dziadku, jestem niewidzialny!
Dziadek, nie przerywając pracy, nadaremnie rozglądał się za wnukiem. Wzruszył ramionami.
– Tak. wiem – odparł spokojnie po chwili. Lecz w głosie jego pobrzmiewało rozczarowanie.
– Rozmawiałem z panem Brzetysławem. Właściwie powinienem złoić ci skórę. I za to, i
za znikanie na cały dzień bez uprzedzenia. Więcej takich kawałów nie rób.
Jerzy prawie załkał. Dziadek też nie brał jego słów poważnie! Pewnie myślał, że to nowa
zabawa.
– Dziadku, zobacz! – krzyknął, podchodząc do drabiny. – Przecież mnie nie widzisz! Jestem,
ale mnie nie ma!
– Owszem, nie ma cię, gdy jesteś potrzebny – częściowo przyznał rację dziadek, dalej z
niezmąconym spokojem mocując obluzowane dachówki.
– Ale ja mówię prawdę! Nie kłamię teraz! Znikam i pojawiam się! O! – na dowód wypalił
w kota siedzącego na szczycie dachu, dzięki czemu natychmiast odzyskał widzialną postać.
Stał przy samej drabinie.
– Aaa. jesteś! Że też nie znudzą ci się te kawały – dziadek pokiwał głową.
Był pewien, że wnuk dopiero co wyszedł z jakiejś kryjówki. Może zza sągu drewna?
Tego było zdesperowanemu Jurkowi za wiele. Do jego pobladłej twarzy uderzyła krew.
Zaczął tupać nogami i krzyczeć na cały głos:
– Z wami zawsze tak! Zawsze! Wszyscy dorośli są tacy! Nienawidzę was! Już nigdy, nigdy
wam nic nie powiem!!
NIEBEZPIECZNA PRZYGODA
Minęło kilka długich dni, tydzień prawie, nim Jurek oswoił się z nową sytuacją. Opanował
też do perfekcji sztukę pojawiania się. Bo to rzeczywiście była sztuka! I wszystko działo się
dokładnie tak, jak zapowiedział albatros. By uzyskiwać co rusz traconą widzialność, zmuszony
był do nieustannego używania pistoletu. Naturalnie wciąż nosił go ze sobą. Uszył sobie
nawet ze skóry specjalną pochwę do przechowywania broni. Nie chciał, żeby zanadto rzucała
się w oczy postronnym.
Po nieudanej próbie przedstawienia dziadkom przykrych perypetj z Wielkim Ptakiem zrozumiał,
że cokolwiek by dorosłym na ten temat powiedział, i tak mu nie uwierzą. Może sami
są sobie winni? Może było im z tym wygodniej? A swoją drogą – jakże wielu fantastycznych
przeżyć i przygód przez to się pozbawiają! W każdym razie Jurek nie wiedział, co o tym sądzić.
I postanowił tajemnicę zachować wyłącznie dla siebie. Póki się da.
Tymczasem kończył się niepogodny lipiec i dziadek szykował wielką wyprawę do miasta.
Nie był to zwykły wyskok po zakupy. Mieli jechać na targ sprzedać część nadmiernie w tym
roku rozmnożonych królików. Zwykle trzymano ich około dwudziestu, a obecnie było przeszło
czterdzieści.
26
Wystawili przenośne klatki przed szopę. Babcia Maria, co leżało w jej naturze, utyskiwała:
– Dlaczego sam nie ubijesz króli i nie wyprawisz skór? Albo, wiesz co, poczekajmy może
do jesieni. Zawsze byłoby to korzystniejsze.
– Nie mogę ich tak po prostu zarżnąć. Nie potrafię – bronił się dziadek. – To nie polowanie!
Gdy widzę ich ciepłe, ufne oczy... No, przyjrzyj się ich oczom. Mają równie ludzkie spojrzenie,
jak psy. A poza tym...
– Dziecinne wykręty! – swarliwie przerwała babcia. – I to mówisz ty, myśliwy!
– No wiesz, jest zasadnicza różnica! – zapalczywie odciął się dziadek.
– Nie bardzo widzę.
– To byłaby masowa rzeź!
– Tak, tak, rozumiem cię... – babcia wreszcie uległa. – Ale do jesieni mógłbyś poczekać.
– Ależ Marysiu – łagodnie zakończył dziadek Konstanty. – Nawet karmić ostatnio ich nie
nadążamy.
Jurek ze zdumieniem przysłuchiwał się rozmowie. Teraz on z kolei nie mógł zrozumieć
dziadka. Przecież, co słusznie podkreśliła babcia, dziadek był myśliwym! I niejeden raz zabijał
zwierzęta! Zapewne miał na myśliwskim koncie cały ich legion: zajęcy, cietrzewi, słonek,
lisów, saren, a nawet dzików i wilków. Sam przecież opowiadał Jurkowi niejedną ze swoich
myśliwskich przygód! A tu nagle wzdraga się przed zabiciem paru zwykłych królików! 
Doprawdy,
o co dziadkowi chodziło? – zastanawiał się. Przecież i tak pójdą na rzeź. Nie uczyni
tego dziadek, zrobi to kto inny. Wszystkie króliki świata to samo czeka. Ludzie potrzebują ich
futer. Potrzebują także ich mięsa. Dlatego są hodowane i... zabijane w końcu. Skąd w takim
razie opór u dziadka, który jeszcze lepiej od niego o tym wszystkim wie? O co dziadkowi
chodzi?
Lecz nie miał już czasu na dalsze roztrząsanie tych myśli, gdyż podjechała półciężarówka
pana Brzetysława, którą wybierali się do miasta. Rozstrzygająca odpowiedź na ten temat więc
nie padła. Przynajmniej w tej chwili.
Teraz całą drogę Jurek uważał na to, by ani na moment nie zniknąć. Z tego powodu co pewien
czas strzelał do mijanych w pobliżu zwierząt lub, gdy takich nie widział, do królików na
ciężarówce. Po prostu nauczony doświadczeniem wyczuwał kiedy znika i uprzedzał ten fakt
strzałem podtrzymującym jego widzialność. Było to najcenniejszą umiejętnością, jaką posiadł
od momentu spotkania z albatrosem. Wciąż udoskonalaną.
A przez to dziadek Konstanty nie mógł doliczyć się więzionych króli. Raz wychodziło mu
dwadzieścia jeden, raz dwadzieścia, potem znów więcej.
– Coś ty mi bratku za dużo wymachujesz tym pistoletem! – zaczepił Jurka.
Był rozdrażniony stałą różnicą w rachunku. Po chwili, gdy zrezygnował ze zliczenia królików,
dodał nieoczekiwanie:
– Strzelanie dla samego strzelania do niczego dobrego nie prowadzi! Zapamiętaj to sobie!
Jurkowi zrobiło się nijako. Właściwie strasznie głupio. Tyle to i on sam wiedział! Dlaczego
dziadek nie wytłumaczył mu tego wtedy, gdy jeszcze był na to czas? – błysnęła mu w
głowie jedynie częściowo słuszna pretensja. Teraz niczego nie mogło to zmienić.
– Przecież ludzie polowali od niepamiętnych czasów! – nie wytrzymał jednak, jakby chcąc
siebie wewnętrznie usprawiedliwić. – Zawsze strzelali do zwierząt! Zawsze! – zapalił się. –
Gdy nie było jeszcze strzelb, polowali za pomocą kusz i łuków! Czyli też strzelali!
– No dobrze, strzelali, przyjacielu – odparł dziadek. – Ale zauważ proszę, że nie zabijano
dla samego zabijania. Chodziło tylko o to, by napełnić brzuch. Głód do tego zmuszał. A wiesz
ty, smyku, że taki lew czy lampart nasycony nie atakuje?
I tak, gawędząc już o obyczajach drapieżnych zwierząt, dojechali do targu. Pan Brzetysław,
który wybaczył tamten figiel Jurkowi, pomógł wyładować klatki z królami. Zaraz potem
Jurek wmieszał się w tłum.
27
Tu nawet nie dbał o swoją widzialność. W takim tłoku nie miało to znaczenia. Jeśli kogoś
potrącił, albo zdarzyło się, że ktoś jego – nic się nie działo. Tu wszyscy wszystkich potrącali,
nie zwracając na to większej uwagi. I dzięki temu czuł się w miarę bezpiecznie. Mógł odpocząć
od nieustannego napięcia.
Gdy obszedł targowisko wzdłuż i wszerz, obejrzał wszystkie zakamarki i stoiska, wrócił do
dziadka. Przedtem jednak, chcąc się pokazać na oczy, musiał przywrócić sobie widzialną postać.
Czyli strzelić.
Dosyć bezmyślnie wybrał najbliżej stojące zwierzę. A był nim kary koń przy drabiniastym
wozie.
– Hej, włóczykiju! – zawołał dziadek, raptem dostrzegając przed sobą wnuka.
Miał bez porównania lepszy humor, niż przed niespełna godziną. sprzedał bowiem już
większość królików. Szły jak przysłowiowa woda. To znaczy sprzedaż królików wspaniale
szła, powiedzmy jaśniej.
Nagle obok usłyszeli rozdzierający krzyk:
– Ludzieeee! Ukradli mi konia! Ludzieeee!
– Nie, tego jeszcze nie było! – roześmiał się dziadek, uderzając dłonią w kolano. – Ukraść
konia na targu w biały dzień! Toż to nie igła!
Tylko Jurek nie miał jakoś ochoty na śmiech. Czuł się nieswojo. I po co krzyczysz, człowieku?
– myślał o właścicielu drabiniastego wozu z niby pustym obecnie dyszlem. – Zaraz
będziesz miał swojego konia! Poczekaj trochę!
Zajęci rzekomo okradzionym nie zauważyli nawet, gdy z tłumu wyłonił się starszy, ubrany
na czarno mężczyzna. Miał surową, nieprzyjemną twarz i mało zdecydowane ruchy. Jakby
zastanawiał się nad czymś.
– Pan po królika? – dziadek Konstanty zagadnął uprzejmie pierwszy.
Nieznajomy zaprzeczył i ruchem głowy.
– Czy pan wie, co chłopiec ma za pasem? Z miejsca daję dziesięć tysięcy. To muzealny
obiekt. Zbieram starą broń. A to jest, zdaje się, osiemnasty wiek, prawda? – jak zahipnotyzowany
przyglądał się wystającemu zza kurtki pistoletowi Jurka.
Dziadek sam sięgnął po broń i zdumiony obracał ją w palcach. To przybliżał do oczu, to
oddalał.
– On aż tyle jest według pana wart? – nie ukrywał zaskoczenia
Julkowi przez chwilę zrobiło się słabo. Pociemniało mu przed oczyma. Nie był pewien,
czy dziadek, skuszony wysoką ceną, nie zechce czasem go sprzedać. A wówczas... wówczas
chyba na zawsze byłby zgubiony! Nie, pod żadnym pozorem nie może do tego dopuścić! –
pomyślał gorączkowo Za żadne skarby! Ile jeszcze pozostało do zniknięcia? Pół minuty, minuta?
Ostrożnie wyjął pistolet z rąk dziadka, szykując się do ucieczki.
– Widzi pan? Kolba i łoże z drzewa orzechowego, to nic, że trochę pęknięte. Kurek cyzelowany
w stylu barokowym, również spustowy kabłąk. Pobojczyki oksydowane... – podekscytowany
kolekcjoner już sięgał po portfel.
– Coś podobnego! To niesłychane! – przez uprzejmość wtrącił dziadek.
– Tak, to bez wątpienia druga połowa osiemnastego wieku – kontynuował tamten, wyciągając
gruby plik nowiuteńkich banknotów. – Francuska albo włoska robota. Włoska raczej.
Oglądałem podobny egzemplarz w katalogu Muzeum Wojska Polskiego. Lufa gładka, 
szczerbinkowy
celownik...
Nagle urwał oniemiały.
Pistolet, który już prawie trzymał w garści, niespodziewanie zniknął! Podobnie, jak i chłopiec.
Za to nie dalej, jak metr od niego pojawił się równie niespodziewanie koń. Mężczyzna w
czerni odskoczył z martwiejącym okrzykiem na ustach.
Za to głośno krzyknął uradowany właściciel konia.
28
– Ludzieeee! Konia mi oddali!
Dziadek, patrzący jedynie na muzealną broń, w krótkim czasie z uciechy trzepnął dłonią w
kolano po raz drugi:
– A to huncwot, zdążył się ulotnić! Jak on to zrobił?
BYĆ NIEWIDZIALNYM NIE JEST ZŁE
Przygoda na targu mocno Jurka przestraszyła. Niewiele brakowało, a chyba na zawsze 
pozostałby
niewidzialny! W każdym razie groziło mu to, gdyby ktokolwiek pod jakimkolwiek
pretekstem odebrał pistolet. I zrozumiał, że nie może nikomu odstępować broni. Nawet na
małą chwilkę. Nigdy.
– Sprytny jesteś! – powiedział dziadek wieczorem, gdy zasiedli do kolacji. – Uciekłeś
szybciej od spłoszonej sarny!
– Bo... bo ja... bo mnie... – zaplątał się Jurek, nie wiedząc co odpowiedzieć.
– W porządku, smyku! – dziadek uśmiechnął się od ucha do ucha. – Wiem. co myślałeś.
Trapiła cię obawa, że sprzedam twój pistolet. Sumka na naszą biedną kieszeń była niezła,
przyznaję. A i ty sam za dużo ostatnio wywijasz bronią. Lecz trzymam się żelaznej zasady: co
darowane, przepadło na wieki.
– Kto daje i odbiera, ten się w piekle poniewiera! – wyrecytował prędko Jurek.
– O, właśnie! Coś takiego. A teraz, łaskawco, nakarm resztę króli. Pora na nie.
Wyjaśnienie dziadka przyniosło Jerzemu ulgę. Odetchnął pełniejszą piersią. Przynajmniej
tu, przy dziadkach, nic mu nie groziło. Musi jednak bardziej się pilnować.
Ponieważ dziadkowie zostali wewnątrz domu, nie zważał na zachowanie widzialnej postaci.
Teraz nie było mu to potrzebne. Uspokojony rozmową zbiegł z werandy i po drodze zabrał
ze schodów wiklinowy kosz z naciętym mleczem.
Pomarańczowa kula słońca powoli wpadała w sosnowy las na zachodzie. Odnosiło się
wrażenie, iż wręcz nadziewa się na czubki sosen. Cichły rozkrzyczane dotąd ptaki. W powietrzu
unosił się delikatny zapach dzikich róż przymieszany zapachem malw. Przy głębszym
wdechu czuło się także ożywczą woń żywicy z pobliskiego lasu. Zapamiętale grały cykady.
Ich wieczorny koncert docierał ze wszystkich stron jednocześnie. Także, co było oczywistym
złudzeniem, od strony nieba. Nawet spod ziemi. I wypełniał każdy możliwy zakątek. Podwórka,
lasu, pola. A do tego było ciepło, prawie bezwietrznie.
Nakarmiwszy króliki. Jurek usiadł na pniaku do rąbania drewna i wsłuchiwał się w cichnące
odgłosy dnia. Dyskretny, harmonijny szum cykad działał na niego kojąco. W oknach domu
dziadków zapaliły się pierwsze światła.
Wtem w niedalekich krzewach forsycji coś zaszeleściło. Poruszyły się łopiany pod płotem.
Jerzy, nie ruszając się z miejsca, czujnie podniósł głowę, natężył słuch. Czyżby jeż? – pomyślał.
Bo parę razy widział te zwierzęta przebiegające podwórko. I to właśnie po zmierzchu.
Nie czekał długo. Zza liści łopianu, ostrożnie stąpając, wyszedł na niego lis! Od razu poznał
zbója po sterczących uszach, kicie oraz cichym kluczeniu. Ten leśny rozbójnik skradał
się w kierunku szopy!
Jerzemu przemknęło przez głowę, że być niewidzialnym ostatecznie nie jest źle. Gdyby nie
to, nie przyłapałby chytrego złodzieja drobiu. A miał na schwytanie rudzielca ogromną ochotę.
29
Właściwie czego ten łobuz tu szuka? Na zwiad przyszedł? – zastanawiał się. Kury zamknięte
w kurniku, gęsi oraz indyki też. Nie, nie wszystkie! Zauważył ciemną sylwetkę ptaka
na tle trochę jaśniejszej szopy. Musiała babcia Maria jednego przeoczyć. Jurkowi żywiej zabiło
serce.
Niewiele było czasu na rozmyślanie. Lis, skradając się za osłoną wysokiej trawy, miał już
indyczkę niemal w zasięgu skoku. Jerzy wyszarpnął zza pasa pistolet i strzelił. Połyskliwa w
gęstniejącej ciemności, ledwo widoczna smuga dosięgła indyczki. Ptak natychmiast zniknął.
Rudy drapieżca zgłupiał. Wyczuwał węchem zapach smakowitego kąska, lecz stracił go z
oczu. Zdezorientowany zakręcił się w kółko i aż cofnęło go na widok człowieka. Chciał z
powrotem skoczyć w krzewy forsycji, ale Jurek zastąpił mu drogę. Wobec czego czmychnął
w uchylone drzwi szopy.
Tylko na to chłopiec czekał. Podbiegł i szybko zatrzasnął szopę.
– Dziadku, dziadku! Złapałem lisa! – uradowany zawołał na cały głos.
Z impetem otworzyły się drzwi domu. Poruszeni dziadkowie wybiegli na werandę.
– Moje kury! – podniosła lament babcia.
Dopiero teraz rozszczekał się Gniot, uwiązany na łańcuchu przy budzie. O wiele za późno.
Dziadek energicznie wziął w garść gruby kij i z latarnią w drugiej ręce wszedł do szopy.
– Gdzie jesteś, morderco? To już trzecia twoja wyprawa w tym roku! Tym razem nie ujdzie
ci to na sucho! – zagroził chytrusowi. – Wychyl swój szczurzy pysk!
– Moje kury. moje biedne kury! – nadal narzekała babcia. – Kostek, zrób z tym coś wreszcie!
Odpowiedź bojowo nastawionego dziadka nie pozostawiała wątpliwości, że jeśli złodzieja
drobiu złapie, to jego przegarbowaną skórą wyścieli podłogę obok łóżka babci.
Jerzy zajrzał do środka przez wąskie okienko. Latarnia słabo rozświetlała wnętrze. Lis
czaił się w przeciwnym rogu szopy. Jeszcze go dziadek nie dostrzegł, bo rozdzielała ich wysoka
sterta drewna.
Raptem Jurkowi zrobiło się lisa żal. W takiej pułapce wystraszone zwierzę nie miało żadnych
szans. Zaczęło wydawać mu się, że to nie jest w porządku.
– Gdzie się podziałeś, utrapieńcze? – spytała babcia, stojąca za plecami wnuka. – Znalazłam
indyczkę.
– Tu jestem! – odparł Jurek.
– Gdzie tu?
– Przy oknie.
W podnieceniu zapomniał o tym, że na powrót stracił widzialną postać. Strzał w indyczkę
na długo nie starczył. Na szczęście było dosyć ciemno.
Bez zastanowienia poderwał pistolet. Wymierzył w lisa i pociągnął za spust. Migotliwa
smuga przeniknęła przez szybę. Lis rzecz jasna zniknął.
– Psocisz nieustannie! – zganiła babcia. – Raz jesteś tu, raz tam. Skaranie boskie z tobą!
Z indyczką pod pachą podeszła do okienka szopy. Zajrzała do środka. Dziadek po raz drugi
uważnie okrążał stertę drewna. Jak wiemy, daremnie. Lisowi, niewidzialnemu obecnie,
niewiele już groziło.
– Coś mi się wydaje, Jureczku, że ten zbój uciekł. Przechytrzył nas – stwierdziła z żalem.
– Chyba... uciekł. Tam. u dołu, jest obluzowana deska. O. jeszcze się rusza – skłamał,
przytakując Jurek.
– Mówicie, że prysnął? Całkiem możliwe. Ta szopa jest dziurawa jak rzeszoto – odkrzyknął
ze środka rozczarowany dziadek. – Chyba wnyki na czorta zastawię!
Wyszedł na podwórko, pozostawiając uchylone drzwi. Jerzy usłyszał cichy szelest koło
dziadkowych nóg. Prężył się na wyciągniętym łańcuchu rozszczekany Gniot. Tylko on i Jerzy
wiedzieli o tym, że dopiero teraz lis czmychnął na wolność.
30
– Widzisz – zagadnął dziadek, dostrzegając pistolet w dłoni wnuka – gdybyś teraz strzelił,
byłoby w porządku!
Nie mógł wiedzieć, bo i skąd, że Jurkowa broń już zrobiła swoje. Choć może odwrotnie,
niżby sobie zapewne tego życzył.
Chłopak czuł się trochę dziwnie. Wpierw strzelał do indyczki, by uratować ją przed lisem.
A potem do lisa, by uratować go przed człowiekiem – czy dobrze zrobił? Zastanawiająca 
niekonsekwencja.
W sumie jednak był zadowolony. Nie był pewien, ale chyba dlatego, że pierwszy raz użył
broni nie tylko ze względu na siebie.
WRACAMY DO ŚRODKA HISTORII
Któregoś dnia rano Jurek zaspał. A gdy otworzył oczy, dawno już było po ósmej. Choć od
czasu pamiętnego spotkania z albatrosem bardzo uważał na to. by budzić się wcześniej od
dziadków. I w odpowiednim momencie przywrócić sobie widzialną postać. Rzecz jasna
strzelając. Przeważnie z okna do zwierząt na podwórku. Za cel wybierał przede wszystkim
kury, gołębie albo gęsi. Czasami Gniota, gdy ptaków akurat w pobliżu nie było i miał pewność,
że chwilowej nieobecności psa dziadkowie nie zauważą.
Obudziło go trwożliwe wołanie babci:
– Kostek, Jerzyka nie ma!
Odruchowo sięgnął pod poduszkę, gdzie zwykle przez noc przetrzymywał pistolet. Ale
broni nie było!
Szybko przeszukał całe łóżko sądząc, że w czasie snu może gdzieś dalej go przesunął.
Wymacał dokładnie podłogę pod łóżkiem, przeszperał lukę między oparciem łóżka a ścianą. I
nic, poza porzuconą książką, nie znalazł. Najpierw zrobiło mu się gorąco, potem zimno.
Gwałtowniej zaczęło bić serce.
Tylko spokojnie! – tłumaczył sobie. Trzeba przeszukać cały pokój. Może na półce go 
zostawiłem?
Może na stoliku pod gazetą? Gdzieś być przecież musi! Zaraz, zaraz! Przecież
wstawałem w nocy napić się zsiadłego mleka. W takim razie zostawiłem broń na nocnej szafce...
Tymczasem babcia, która dopiero co wybiegła z pokoju wnuka, ciągnęła za rękaw dziadka.
– Mówię ci, sam zobacz! Nic ma go!
Starannie przeszukujący pokój Jurek słyszał wszystko, babcia bowiem pozostawiła uchylone
drzwi.
– Uspokój się – odparł dziadek. – Może się gdzieś schował. Wiesz, jak ostatnio to lubi. Albo
na przystań pobiegł. Do lasu. Może nad jezioro...
Babcia nie dała dziadkowi dokończyć.
– Bez śniadania? Zawsze wiemy, gdzie jest. Nie, nie, to nie to! Ja wiem, On... uciekł!
Dziadek roześmiał się wyjątkowo głośno. Rozbawiło go takie stwierdzenie.
– Bajdy, Marysiu. Jerzyk miałby uciec? Też masz pomysły! Dlaczego?
Babcia milczała chwilę, gdyż miała powód. Wreszcie odpowiedziała ciszej:
– Ja wiem. Kostek. Wiem. Obraził się. Przez ten szkaradny, nieszczęsny pistolet, któryś
mu niepotrzebnie podarował.
31
Dotąd Jurek przysłuchiwał się rozmowie z roztargnieniem. Całkowicie absorbowały go
niespokojne poszukiwania. Lecz gdy tylko usłyszał słowo „pistolet”, przez głowę jego przeszedł
jakby prąd. Natychmiast pilniej nadstawił uszu.
– A cóż to za historia? – zdziwił się dziadek. – Może zechcesz wyjaśnić?
Rozległo się parę znaczących chrząknięć babci.
– Zabrałam, gdy zasnął.
Ożywienie dziadka przybrało inną postać. Tym razem odezwał się z przyganą w głosie:
– Zabrałaś? Błąd! Powinnaś była wiedzieć, ile dla niego znaczył!
– Ale spać z tym żelastwem, to już lekka przesada – niepewnie uzupełniła babcia. – Pościel
brudzi. Byłam pewna, że położyłam go na kredensie, lecz zniknął. Nie ty wziąłeś przypadkiem?
A może on zabrał?
– Aleś napędziła mi strachu! – dziadek odetchnął z ulgą. – Oczywiście, że tak. Po cóż i
gdzie miałby uciekać? Wstał wcześniej i popędził nad morze. Na przystań. Jeśli łobuza znam,
śniadania nie przepuści! Za duży z niego żarłok!
Jerzy, słysząc to, ledwo powstrzymał śmiech. W ogóle lżej zrobiło mu się na duszy. Broń
oczywiście musiała nadal leżeć na kredensie, bo gdzieżby indziej! Straciła jedynie swój 
widzialny
kształt. To dopiero babcia go przeraziła! Lecz na przyszłość jeszcze bardziej musi
uważać. Może na noc zamykać od środka pokój? – pomyślał. Nie, to mogłoby wyglądać 
podejrzanie.
Tak czy inaczej, trzeba temu jakoś zaradzić. Jeśli nadal chce przed dziadkami zachować
tajemnicę.
Odczekał trochę, aż dziadek z babcią oddalą się nieco i cichcem podbiegł do kredensu.
Ostrożnie wymacał pistolet. Leżał obok kryształowej wazy z owocami. Następnie wymknął
się na podwórko. Pomysł dziadka nie był głupi. Uda, że wraca znad morza. Uspokoi to babcię.
Wymierzył w plączącego się przy budzie Gniotą i pociągnął za spust. Poczciwe psisko, nie
wiedząc o tym, na pewien czas zniknęło. Za to Jerzy miał zapewnione przynajmniej kilkanaście
minut widzialności. Poklepał niewidzialnego Gniotą po niewidzialnym łbie i ze specjalnie
głośnym tupotem nóg wbiegł na werandę.
– A nie mówiłem! – ucieszył się dziadek. – Przynajmniej uprzedziłbyś, smyku! Tylekroć
prosiliśmy: nie oddalaj się bez uzgodnienia!
– Poprawię się! Babciu, jeść! – krzyknął od progu Jerzy, trzymając się za brzuch. – I obiecuję,
że nie będę więcej brudził pościeli pistoletem!
Babcia podniosła zdumione oczy.
– Naprawdę, słowo! – Jurek na znak przysięgi uderzył się pięścią w pierś.
– A ty skąd wiesz? – babcia nie ukrywała zaskoczenia odpowiedzią wnuka.
– Co?
– Skąd wiesz o pościeli?
– Jak to skąd? – Jerzy na chwilę zapomniał o tym, że dziadkowie nadal nic nie wiedza o
jego niezwykłych umiejętnościach. – Przecież babcia sama mówiła dziadkowi, prawda? I bała
się, że uciekłem!
Teraz włączył się dziadek.
– Stop, huncwocie! Kogo chcesz nabrać. Nas nie nabierzesz! Przyznaj się, podsłuchiwałeś.
Nie wstyd ci podsłuchiwać rozmów dorosłych? No, nie milcz tak, odezwij się!
Jurek zrobił się czerwony aż po czubki uszu. Czego jak czego, ale zarzutu podsłuchiwania
nie mógł znieść. Owszem, aniołkiem nie jest! Owszem, to i owo ma na sumieniu, sam wie!
Lecz podsłuchiwać? Nigdy! I pomyślał, czy mimo wszystko nie warto by zdradzić jednak
ciążącej tajemnicy. Spróbować jeszcze raz. Okazja ku temu była wspaniała.
– Ja nie podsłuchiwałem! – odezwał się wreszcie. – Byłem tu cały czas! W pokoju obok!
32
– Tere fere! – zaśmiał się dziadek, zaraz jednak poważniejąc. – Dosyć, starczy tego! – dodał
zdenerwowany. – Nawet moja cierpliwość ma granicę! Zawodzisz mnie, Jerzyku. Kłamstwo
to fatalny oręż!
Również babcia pokręciła z dezaprobatą głową.
– Oj Jerzyku, Jerzyku... – dodała cicho.
– Nie kłamię! – zaprotestował gwałtownie wnuk.
Potem długo i żarliwie tłumaczył dziadkom swoją przygodę. Poczynając od spotkania z
Wielkim Ptakiem, przez pierwszy strzał w barana, historię z panem Brzetysławem na skraju
lasu, niebezpieczne starcie z kolekcjonerem na targu, a kończąc na lisie i obecnym poranku.
Dziadków wciągnęła opowieść wnuka. A Jurek, biorąc ich skupienie za dobrą monetę, dodał
parę garści uzupełniających szczegółów. Wreszcie umilkł zadowolony. Nie wiedząc kiedy,
zrzucił z siebie niemal wszystko!
– Ależ on ma fantazję! Niech mnie kule biją! – z podziwem podsumował całą opowieść
dziadek. – Ciekawe, po kim on to ma?
– Po tobie i swoim ojcu oczywiście! – uszczypliwie zauważyła babcia. – Gdy nieraz słucham
ciebie... żywcem zdarta skóra! Wykapany dziadek!
– No wiesz – łagodnie zaprzeczył dziadek. – Nie przesadzajmy. Naturalnie, fantazja fantazją...
ale aż takiej wyobraźni to ja nie mam
Jerzy, który już skłonny był sądzić, że mu uwierzono, zdenerwował się. Nie bacząc na
przekomarzanki dziadków zawołał:
– Nie wierzycie? To patrzcie!
Podniósł pistolet i strzelił do kanarka siedzącego w klatce. Kanarek oczywiście zniknął.
– I gdzie jest kanarek? – spytał z triumfem.
Ponieważ wypalił bardzo szybko, dziadkowie nie zauważyli momentu znikania ptaszka, a
tylko pustą już klatkę. Byli pewni, że ich wnuk ponownie wypuścił kanarka dla żartu. A teraz
zasłania się jego nieobecnością, gdyż pasuje to do jego wydumanej historii.
Babcia głośno westchnęła. Dziadek natomiast cicho gwizdnął przez zęby i powiedział:
– Wiesz ty co? Masz tu trochę drobnych i jedź do zoo, na safari. Być może t a m ustrzelisz
jakiegoś osła.
ZNIKACZ PRZEDSTAWIA SIĘ CHŁOPCOM
Domyślacie się zapewne, jak bardzo musiał być rozgoryczony Jerzy niewiarą dziadków. A tym
razem nic nie zataił! Opowiedział samą prawdę! Z bezsilności aż do bólu zagryzł wargi. I 
rzeczywiście
pojechał do zoo. Co się zaś tam wydarzyło, już wiecie. Także w mieście, krótko potem.
Poznał tam chłopców z koloii – Andrzeja i Karola. Wisusów nie gorszych od niego. Zapragnął
z nimi się zaprzyjaźnić. Nie było to trudne. Chłopcy przecież, co pamiętamy, także
tego chcieli. Zresztą chłopaków zawsze ciągnie do chłopaków, jak dziewczyny do dziewczyn.
A że później, gdy wyrosną, różnie z tym bywa, to już inna, nie nasza, sprawa.
Tym bardziej chcieli się poznać, że Jędrka z Karolem zachwyciła tajemnicza umiejętność
nowego kolegi: znikanie i pojawianie się na własne tylko życzenie! Wielce zagadkowa to była
dla nich sprawa. Intrygująca. Jej mechanizm zamierzali rozszyfrować możliwie najszybciej. A
najlepiej, gdyby się tylko dało, natychmiast! Bo cierpliwość nie była ich najsilniejszą stroną.
Cóż się jednak dziwić. Ja sam, w podobnych okolicznościach, cierpliwością również byłbym
się nie wykazał!
33
Natomiast Jerzy, który pół wakacji spędził wyłącznie w towarzystwie dziadków, marzył o
zabawach z rówieśnikami. Nie wspominając o tym, iż od razu mógł się z nimi dogadać. A co
w tym wszystkim chyba najważniejsze – nie dziwiło ich to, co dla dorosłych w ogóle było nie
do przyjęcia!
Tak zwani dorośli z natury swojej są ociężali w sferze fantazji. Nieufni, zabobonni, małej
wiary. I zaraz upadają na duchu, gdy tylko coś niezwykłego im się przydarzy. Po prostu nie
mieści się im to w głowach. Zbyt wiele, jak twierdzą, mają problemów z tak zwanym normalnym
życiem, by dodatkowo jeszcze zaprzątać sobie umysł figlami wyobraźni, fantazji czy
baśni. Tę sferę ochoczo pozostawiają dzieciom, mówiąc w domyśle: to wasza, dzieciaki,
działka. Bawcie się dobrze, póki czas. Bo ani się obejrzycie za siebie, a wyrośniecie z tego!
A to, z grubsza biorąc, guzik prawda! I szkoda, że prócz dzieci, wie o tym jedynie paru poetów
na świecie. Paru, przyznacie sami, to trochę mało, by zasiać radość życia w sercach i
wiarę w rzeczy nadprzyrodzone, które tak naprawdę nadprzyrodzonymi rzeczami nie są!
Przekonałem się o tym i ja, zatwardziały dotąd dorosły, jeden z milionowych zastępów
własnowolnie skazanych na niewiarę w choćby maleńką odrobinę życiowej fantazji. 
Przekonałem
się dzięki niebywałej odwadze Znikacza, który zechciał, mimo przykrych doświadczeń,
mnie, obcemu dla niego człowiekowi, powierzyć przyjemny trud przedstawienia jego 
zastanawiających
przygód.
Ale skończmy ową dosyć smutną dygresję i wróćmy do naszej historii. Ona sama najlepiej
nam opowie to, co paroma mętnymi ogólnikami usiłowaliśmy przedstawić wyżej. Niech mówią
fakty! A jeśli one nie przekonają, to ogólniki na nic. Jak powiedział mi bowiem kiedyś
pewien mądry człowiek, mętnymi ogólnikami dna piekieł są wybrukowane! Nietrudno chyba
domyślić się, o co temu nadzwyczaj mądremu człowiekowi chodziło.
Wróćmy jednak do Jurka.
Jak się niebawem okazało, kolonię miał Jurek pod samym nosem niemal – w Piaskowicach.
Cały lipiec remontowano miejscowa szkołę, dlatego stała pusta. I na początku sierpnia
wypełnił ją niespodziewany gwar. Przyjechały na wypoczynek dzieci z wrocławskich szkół
podstawowych. Głównie z klas trzecich i czwartych. Z nimi zaś Andrzej i Karol, którzy zdali
do klasy czwartej. Rówieśnicy Jurka.
Następnego dnia po zamieszaniu w zoo i w mieście Jurek odszukał chłopców. Nie miał z
ich odnalezieniem kłopotu. Po prostu poszedł rano do szkoły, zachowując niewidzialną postać.
Podczas apelu kolonii wszystkie grupy ustawiano w duży czworobok. Przemaszerował
dwa razy wzdłuż szeregów i wypatrzył Jędrka. Za jego plecami stał Karol.
Ponieważ chciał uniknąć większego rozgardiaszu, jaki zawsze panuje po apelach, odczekał
jeszcze chwilę, aż poszczególne grupy rozeszły się do swoich zajęć. I podążył w trop za 
znajomymi.
Szli z wychowawczynią do lasu, śpiewając po drodze piosenkę „.Morze, nasze morze”.
Dopiero wtedy, nadal zachowując niewidzialność, delikatnie szturchnął w bok Jędrka:
– Jestem!
Andrzej w ogóle się nie przestraszył. Uśmiechnął się, jakby na to czekał.
– Nareszcie! To uciekłeś wczoraj? – spytał uradowany niewidzialną obecnością Znikacza.
Tak go bowiem między sobą nazywali.
Jędrek w tajemnicy przed innymi przywołał Karola. Chyłkiem odeszli nieco od hałaśliwej
grupy. Zatrzymali się na małej polance, na której środku rósł rozłożysty, częściowo już
uschnięty stary dąb.
– Zniknij mnie! – z wypiekami na twarzy poprosił Karol. – Chociaż na małą chwilę!
– Nie, ja miałem być pierwszy! – żywo zaprzeczył Andrzej. – Tak się umawialiśmy!
– Dobra – ustąpił Karol. – Ale... czy to nie boli?
– Pacan! Jak może boleć znikanie? Nic się nie czuje, prawda?– z ukrytą nadzieją w głosie
zwrócił się Andrzej do Jurka.
34
Jerzy roześmiał się serdecznie. Och! – pomyślał – gdyby dziadkowie mogli to usłyszeć!
Lecz pewnie i tak nadal by nie wierzyli. A nie miał wówczas odwagi strzelić w babcię albo
dziadka, co z miejsca uwiarygodniłoby jego słowa.
– Możecie zniknąć razem – pogodził chłopców. – Wy znikacie, pojawiam się ja. Błysk i po
wszystkim.
Andrzej z Karolem niecierpliwie czekali na dalszy ciąg, stając ramię przy ramieniu ze
sztucznie wypiętymi piersiami. Mimo wszystko trochę się obawiali. Jeden przed drugim usiłował
ukryć niepokój. Ale przeważała ciekawość.
– Dlaczego nie strzelasz? Strzelaj! – ponaglił, nie wytrzymujący napięcia Karol.
– Jesteście gotowi? – upewnił się Jurek. – Uwaga!
Dotąd niewidzialna dla chłopców broń podjechała do góry i Jerzy raz po raz pociągnął za
spust. Mignęły dwie ledwo widoczne smugi. Andrzej z Karolem w mgnieniu oka zniknęli,
jednocześnie Jurek odzyskał widzialną postać.
– To... już? – nie wiadomo dlaczego szeptem spytał Karol, dostrzegając nagle kolegę z
wyciągniętym w ich kierunku dziwacznym pistoletem.
– Zniknąłeś! – krzyknął do Karola Jędrek. Drżał mu głos.
– Tak naprawdę to nie zniknęliście, tylko jesteście na pewien czas niewidzialni – uspokoił
ich Jerzy.
– W ogóle siebie nie widzę! O, podnoszę nogę i nic! Nie ma jej! – nadal drżącym głosem
mówił Jędrek.
– Jest, jest! – po raz drugi roześmiał się Jurek. – Stójcie, gdzie stoicie. I weźcie się za ręce.
Czujecie?
– T-t-tak – wyjąkał Karol.
– Ale... czuję się jakoś dziwnie... Wolę, żebyś mnie... odczarował – przyznał się Jędrek.
– Ja też – skwapliwie podchwycił Karol. – Na pierwszy raz starczy...
Jerzy przecząco pokręcił głową.
– Nic z tego. Musicie poczekać. Nie da rady. To... samo przechodzi – nie bardzo wiedział,
jak ten fakt wytłumaczyć. Sam przecież nadal tego nie rozumiał. – Niecałe pół godziny.
Chłopcy gwałtownie zaprotestowali.
– Jak to?! – krzyknął Jędrek, którego drżenie głosu nie opuszczało. – To, to, to nie może
być tak! Nic nie mówiłeś!
– Ale teraz mówię.
– To... nie w porządku! Zrobiłeś nas w konia! – poparł Jędrka Karol.
– Tchórz was obleciał, co? Myśleliście, że to zabawa – Jurek wjechał im na ambicję.
Karol chrząknął niepewnie.
– Te pół godziny ostatecznie wytrzymam... W końcu to nic wielkiego – trochę poczuł się
urażony uwagą Znikacza.
Jurek jeszcze raz uspokoił ich. I nim na powrót odzyskali widzialne postacie, opowiedział
całą historię z Wielkim Ptakiem. Dokładniej i ze znacznie większą ilością szczegółów niż
dziadkom. Nie zapomniał też napomknąć o tym, co działo się przedtem, nim wpadł w tarapaty.
– Czyli będziesz tak znikał do końca życia?
Po niespodziewanie ważnym pytaniu zapadła długa, niezręczna cisza. Jurek nie wiedział,
co ma odpowiedzieć. Jego samego to bardzo męczyło. Teraz, gdy usłyszał takie pytanie zadane
wprost, powiększyła się dręcząca go niepewność.
– Nie wiem – przyznał otwarcie. – Wiem tylko, że muszę wciąż strzelać. Tak powiedział
albatros.
– Może zapomniałeś o czymś? – zastanawiał się Jędrek. – Przypomnij sobie, co jeszcze
powiedział. W tym chyba jest ukryty jakiś... no...
– Klucz – podpowiedział Karol.
35
– To miałem na myśli, klucz.
– Gadanie baranie! – zbił Jędrka z tropu Znikacz. – Cały czas główkuję i nic! „Póki nie nadejdzie
twój nowy czas”. No, bądź mądry i powiedz, w czym rzecz. A filozofować to ja też
potrafię!
W tej samej chwili Jerzy utracił widzialną postać, a odzyskali ją chłopcy.
– O, już jesteśmy! – ucieszyli się obaj.
– Nie było to takie złe! – śmielej dodał Jędrek. – Ale... nie chciałbym być Znikaczem jak
ty. Co innego, wiesz, na trochę. Tak dla picu. A co innego na nie wiadomo ile...
– Tyle to i ja wiem! Znalazł się cholerny filozof! – nie wytrzymał Jurek, w skrytości ducha
liczący na to, że go bardziej zrozumieją.
FRUWAJĄCY KAMIEŃ
Jędrkowi zrobiło się wstyd. Nie powinien był wymawiać Znikaczowi! I tak został dostatecznie
dotknięty przez Wielkiego Ptaka. Aż nazbyt surowo, według niego!
– Ale magiczną pukawkę chciałbym mieć! I to na własność! – dodał szybko.
Jerzy z wdzięcznością spojrzał na Andrzeja. Mniej więcej coś takiego chciał usłyszeć.
Westchnął i podniósł kamień, żeby widzieli, gdzie stoi. Wyglądało to tak, jakby skalny odłamek
sam podskoczył i zawisnął nieruchomo w powietrzu.
Andrzej cofnął się odruchowo. Karol ze śmiechem przytrzymał go za ramię.
– Stój! To Znikacz.
– Wiem, tylko to tak... niesamowicie wygląda! Trudno od razu się przyzwyczaić.
– Phi, ja już się przyzwyczaiłem – stwierdził Karol z naciąganą chełpliwością.
– Teraz wiem, co było z kapeluszem! – przypomniał sobie Jędrek. – Pamiętacie, na 
skrzyżowaniu?
Kierowca musiał nałożyć go już po zniknięciu!
– Oczywiste! – potwierdził niewidzialny Jurek, któremu wydawało się to jasne. – Gdyby
nałożył wcześniej albo w nim jechał, zniknąłby razem z kapeluszem. To pewne!
– Zależy dla kogo! Dla nas jasne... ale dla tych tam – Karol kciukiem wskazał za plecy, w
kierunku miasta. – Wątpię...
– Przecież nie będę każdemu tłumaczył! – przerwał Jerzy. – Nie dam rady. Chyba sami
widzieliście, czym się to mogło skończyć! Ledwo skórę uniosłem całą!
– Wielkie rzeczy! – Jędrek wzruszył ramionami. – Najwyżej by cię stłukli. Oni prawie
zawsze biją, gdy się zdenerwują. Albo za uszy szarpią, do kąta gonią. Ale potem im przechodzi.
– Nie o tym mówię! – zniecierpliwił się Jurek. – Wiecie, wolałbym nie wiem co... dziesięć
największych rżniątek na goły tyłek, niż odebranie broni.
– Może to właśnie jest sposób? – wtrącił odkrywczo Karol. – Myślałeś o tym?
– Sposób na co?
– W końcu może przestaniesz znikać, jeśli pozbędziesz się pukawki?
– Eee tam! – odparł rozczarowany Jurek. – Próbowałem, a jakże! To znaczy moja babcia
próbowała. Zwinęła mi go ostatniej nocy. Nie, wczoraj.
– I nic?
– I nic. Nadal jestem niewidzialny.
36
– Słuchaj, może chodzi o to. byś sam, z tej... o, własnej woli pozbył się broni? – nie ustępował
dociekliwy Karol.
– Akurat tego wolę nie ryzykować! Bo pomyśl, wyrzucę, załóżmy, do jeziora. Koniec,
przepadła. A jeśli widzialność mimo to nie wróci? Pojmujesz?
Karolowi nagle zrobiło się żal Znikacza.
– To niemożliwe, by trwało tak cały czas. Musi być jakiś sposób! Musi! – zapewnił gorąco.
– Jeśli nawet jest, to jeszcze na niego nie wpadłem – bezbarwnym głosem odparł Jerzy.
– Nic straconego! – spróbował podtrzymać Znikacza na duchu Jędrek.
Rozdrażniony rozmową Jerzy zaczął podrzucać kamień w powietrzu i łapać.
– Strzelaj i strzelaj! Bez przerwy! Do zwierząt, do ludzi, do drzew... Zwłaszcza do ludzi,
bo wtedy jestem widzialny najdłużej. Do drzew się nie opłaca. Widać mnie najwyżej minutę,
góra dwie...
– Do drzew też? – przerwał zdumiony Jędrek.
– Naprawdę? Chyba żartujesz! – zdziwił się nie mniej zaskoczony Karol.
– A co, drzewo nie żyje?
– Tego nam nie powiesz! – zaprzeczył Karol.
– Drzewo to istota żyjąca.
– Akurat! – teraz zaperzył się Andrzej.
– Oczywiście! Tak samo jak krowa. Albo kret. Albo wieloryb. Tylko stoi w miejscu. I nie
ma... rozumu – po swojemu wytłumaczył Jurek.
– Drzewa to nie żywe istoty! – upierał się w zaprzeczeniu Karol. – One tylko... rosną.
– Aaaa! Tu jesteście! – niespodziewanie zza wysokich krzewów oddzielających dwie polany
wyłoniła się wychowawczyni. – Ukrywacie się, co? Zajęcia grupowe was nie interesują?
Szanowni panowie mają to w nosie!
Dopiero po chwili zauważyła podskakujący w powietrzu kamień, gdyż Jurek nie przestawał
machinalnie go podrzucać. Mocno zbladła.
– Ten kamień... fruwa? – spytała zupełnie cichutko i od razu chwyciła się za usta. jakby
palnęła jakieś niewybaczalne głupstwo.
Niewidzialny Jurek przytrzymał kamień w garści. Dla reszty patrzących po prostu zawisł
on pół metra nad ziemią, nieznacznie obracając się wokół pionowej osi.
– Tam jest Znikacz, proszę pani – uprzejmie poinformował wychowawczynię Karol.
– Co mówisz? – groźnie spojrzała na chłopca.
– Znikacz, to znaczy Jurek. Nasz nowy kolega – uzupełnił Jędrek.
– Co za znikacz? Jaki znikacz? Bzdury!
– Poznaliśmy go w zoo, pamięta pani? – nadal obstawał przy swoim Karol.
Na wspomnienie fatalnych wydarzeń w ogrodzie zoologicznym i w mieście wychowawczyni
zrobiło się niedobrze. Chłopcy nie mogli wiedzieć, że o wszystkim, co miało miejsce
dnia poprzedniego, opowiedziała kierownikowi kolonii. I że ten ją najnormalniej w świecie
wyśmiał. Teraz przyszedł jej do głowy pewien pomysł. Nawet się uśmiechnęła.
– Panie kierowniku! – wołając pobiegła w głąb polany. – Panie Zbigniewie! Proszę tu
przyjść!
– Strzel, co ci szkodzi! Może oni coś poradzą! – ocknął się z zaskoczenia Jędrek. – W
tamten dąb!
Jerzy nie był pewien, czy to najlepszy pomysł. Zawahał się. Nie miał zaufania do dorosłych.
Zwłaszcza po ostatnim zamieszaniu w mieście. A także po nieporozumieniu z dziadkami.
Lecz uległ prośbie i strzelił.
W tym samym momencie z bocznej ścieżki między drzewami wyjechał na rowerze 
zaintrygowany
okrzykiem kierownik kolonii. I skracając sobie drogę, pędził na przełaj przez polanę.
Pechowy był to jednak skrót, stojący bowiem na środku polany dąb oczywiście przed
37
chwilą zniknął, a rowerzysta, widząc przed sobą prostą drogę, wyrżnął w jego niewidzialny
pień. Nim pozbierał się i rozmasował solidnego guza na czole, drzewo na powrót odzyskało
widzialną postać.
– Ki diabeł! – rozzłościł się. – Cały rower na szmelc. Gdzie ja oczy miałem?
Nie pojął, co było rzeczywistą przyczyną wypadku. Spłoszeni i zakłopotani chłopcy odetchnęli.
Na szczęście kierownikowi nic wielkiego się nie stało. Wyjąwszy rower, który w zasadzie
nadawał się tylko na złom.
Rozgorączkowana wychowawczyni, spodziewająca się pojawienia kierownika z przeciwnej
strony, podbiegła do niego i szybko pociągnęła w kierunku chłopców. Ona też krótkiej
nieobecności dębu nie zdążyła dostrzec. Absorbował ją tylko i wyłącznie latający kamień.
Tymczasem Jurek miał już wszystkiego serdecznie dość. Gdy zorientował się, że kierownik
z niefortunnego wypadku wyszedł cało, obrócił się na pięcie i odszedł, kurczowo ściskając
kamień w garści. Karol z Jędrkiem, zaskoczeni zniknięciem dębu i rowerową kraksą, nawet
go nie zatrzymywali.
– Widzi pan!? Fruwa! – triumfowała podniecona kobieta, pokazując kamień niknący między
drzewami.
Kierownik kolonii odkaszlnął niepewnie parę razy i przetarł zapocone okulary, które dobrym
trafem nie stłukły się podczas kolizji.
– Taaak. koleżanko! – zabrał wreszcie głos po dłuższej chwili milczenia. – Do tego należy
podejść naukowo. Doświadczenie nam to nakazuje. Empiria! A co ona nam mówi? Mówi
nam ona, moi drodzy, że mamy do czynienia obecnie z bardzo ciekawym przypadkiem zbiorowej
halucynacji. Halucynacji!
WIELKI BIEG PRZEŁAJOWY
Od tego czasu Jurek unikał niepotrzebnych kontaktów z dorosłymi. Doskonale za to czuł
się w towarzystwie kolegów, to znaczy Karola i Andrzeja. Szybko stali się znaną powszechnie
łobuzerską trójką. Niemal nierozłączną i świetnie się rozumiejącą. Dbali też o to. by nikt
niepowołany nie poznał tajemnicy Znikacza. A każda wspólna zabawa była dla nich nową
przygodą.
To prawda, psocili dużo. Nieraz za dużo. Czasami napędzili stracha starszym chłopcom z
kolonii. Lub zażartowali sobie z dozorcy szkoły, pana Mysły, powodując okresowe zniknięcia
jego ulubionej papugi kakadu. Lecz na ogół, trzeba to przyznać, ich psoty nie szkodziły nikomu.
A ostatnio przeważnie grali w piłkę. Póki kierownik kolonii nie ogłosił wielkich zawodów.
Co zrozumiałe, wieść o zawodach zelektryzowała wszystkich chłopców. Tym bardziej że
udział w nich wziąć mieli także zawodnicy z dwóch innych kolonii. Słowem zapowiadało się
coś w rodzaju trójmeczu: Wrocław – Kraków – Warszawa.
Z powodu kłopotów organizacyjnych, głównie zaś braku sportowego sprzętu, przewidziano
jedynie część dyscyplin lekkoatletycznych: skok w dal, biegi na sto, czterysta i osiemset
metrów, skok wzwyż oraz pchnięcie kulą. Natomiast siódmą, koronną konkurencją, miał być
bieg przełajowy. Na dystansie pięciu kilometrów.
Ustalono też punktację. Premiowano trzy pierwsze miejsca w każdej z dyscyplin. Za zwycięstwo
trzy punkty, za miejsce drugie dwa, a za trzecie jeden. W ten sposób każda z repre-
38
zentacji zdobyć mogła drużynowo maksymalnie czterdzieści dwa punkty. Oczywiście, gdyby
zwyciężyła we wszystkich konkurencjach i to zajmując trzy pierwsze miejsca w każdej z
nich.
Niezależnie od rywalizacji drużynowej przewidziano premie dla zwycięzców indywidualnych.
Przy czym uzgodniono między sobą, że jeden zawodnik startować może najwyżej w
dwóch dyscyplinach. Zaś bieg przełajowy, ze względu na stopień trudności, rozegrany będzie
wyłącznie między chłopcami.
Zapalili się do zawodów, zwłaszcza do biegu przełajowego, Karol i Jędrek. Pozostałe do
rozpoczęcia zawodów cztery dni mocno trenowali. Dzielnie sekundował im Jurek, który, niestety,
bezpośrednio udziału w zawodach wziąć nie mógł. Wszak nie był uczestnikiem żadnej
kolonii. Byli nawet w tej sprawie u kierownika, ale ten o niczym takim słyszeć nie chciał. „To
zawody międzykolonijne, a nie dla wszystkich przybłędów z okolicy!” – odprawił ich niezbyt
ładnie. Nie dziw więc, że tym do siebie Jurka zraził.
– No, nie wiem! Pola do biegania zabrakłoby mu? – żachnął się dziadek Konstanty na
wieść o decyzji kierownika. – A ty, Marysiu, co o tym sadzisz?
– Nieużyty człek i tyle! – krótko skwitowała babcia. Taka opinia dziadków jeszcze bardziej
utwierdziła Jerzyka o słuszności swego żalu. A tak chciał pobiec w przełaju wspólnie z
Andrzejem i Karolem!
– Właściwie biec możesz. Po co ci numer startowy? Biegnij poza konkurencją – roztropnie
zauważył Karol, gdy omawiali rzecz w przeddzień zawodów. – Nic ci przecież nie zrobią.
– Nie ma mowy! Jak nie, to nie! – Jurek uniósł się honorem. – Bez łaski!
– Co ci szkodzi! – poparł Karola Andrzej. – Tylu wystartuje, że nikt cię nie zauważy.
– Powiedziałem nie! Za to zdjęcia wam zrobię na mecie – szybko zmienił temat podłamujący
się już Jerzyk. – Mam aparat.
Nadeszły wreszcie pamiętne dla chłopców zawody. Dzień był słoneczny, wręcz wymarzony
dla sportowego współzawodnictwa. Już przed dziewiątą rano autobusy przywiozły zawodników
kolonii z Krakowa i Warszawy. Podnieceni oczekującymi emocjami uczestnicy z ledwością
zjedli wspólne drugie śniadanie. Bardzo lekkie zresztą, by nie obciążać żołądków
przed startem.
Ruszono z pierwszymi konkurencjami. Całe zawody rozpoczęły dziewczęta. Nie było zbyt
wiele chętnych. Dlatego po dwóch godzinach zawodów do zmagań przystąpić mogli już
chłopcy.
Rzecz jasna przy takiej ilości startujących najpierw przeprowadzono eliminacje. Najlepsi
nie wysilali się zbytnio, zachowując siły na później. I tak bez trudu byli w czołówce.
Ku miłemu zaskoczeniu przez eliminacyjne sito przedostali się także Jędrek z. Karolem,
którzy biegli: jeden na czterysta, drugi na osiemset metrów. Tu konkurencja była mocna. Nie
mówiąc o tym, że startowali w nich przeważnie chłopcy z klas piątych i szóstych. Dwóch
było nawet z. siódmej!
Z oczywistych powodów nie urządzono eliminacji w biegu przełajowym. Który z chłopców
wytrzymałby trud dwóch wyczerpujących biegów? A zawody planowano zakończyć
najpóźniej wieczorem tego samego dnia. Z upływem czasu emocje rosły. Powoli wyłonili się
faworyci poszczególnych dyscyplin. Każda z drużyn zliczyła liczbę wprowadzonych do
głównej rozgrywki zawodników. Wychodziło na to, że szansę mniej więcej były równe. Jedynie
wciąż wielką niewiadomą stanowił bieg przełajowy. Wszak tu nie ograniczano liczby
startujących.
Jeśli chodzi o kolonię włocławską, od początku stawiano na niejakiego Fredka. Chłopca z
klasy szóstej, który ponoć od roku trenował bieg w swoim szkolnym klubie. Liczył na niego
zwłaszcza kierownik kolonii, pan Zbyszek.
– Fredku, jeśli wygrasz, masz u mnie życie do końca wakacji! – przypadkowo usłyszał dosyć
dziwną obietnicę Jurek.
39
– Panie kierowniku, zrobię wszystko! – odparł napuszony chłopak.
– On rzeczywiście jest taki dobry? – spytał Jerzy w chwilę później Karola.
– Silny w gębie, słaby w zębie – wzgardliwie wydął wargi Karol. – Ścigałem się z nim.
Tylko dużo gada. Pupilek kierownika!
Pełni wigoru chłopcy szybko rozegrali ćwierć– i półfinały. Podczas ich trwania skrupulatnie
podsumowywano punkty. I niespodziewanie okazało się, że każda z drużyn ma po dwanaście!
Idealny remis! Nie pomogło nawet zwycięstwo Karola w biegu na osiemset metrów i
trzecie, jednopunktowe miejsce Jędrka. To znaczy pomogło, bo bez tych punktów reprezentacja
kolonii wrocławskiej już teraz nie miałaby szans przed konkurencją ostatnią.
W tej sytuacji o losach trójmeczu zadecydować miał bieg przełajowy. Oczy wszystkich
opiekunów grup, a także pozostałych uczestników, z nadzieją zwróciły się na startujących w
przełaju. Również wśród kibiców temperatura emocji wyraźnie wzrosła. Z góry zacierano
ręce na decydujący bieg.
Tym razem Jerzy celowo podszedł blisko Jędrka. Zaciekawiło go, co też tak namiętnie
tłumaczy mu pan Zbyszek. Usłyszał tylko dwa ostatnie zdania:
– Musimy wygrać, choćby nie wiem co! Na wszelki wypadek będę przy pętli, pamiętaj!
Czerwone plamy na czole i karku kierownika, jego nerwowa nadpobudliwość, zagadkowe
słowa – wszystko to zaintrygowało Jurka. Postanowił nie odstępować pana Zbyszka ani na
krok. Przeczuwał, że coś niedobrego wisi w powietrzu. Nie potrafił jedynie przewidzieć co.
Po cichu uprzedził Karola i Jędrka:
– Uważajcie na Fredka. On coś kręci! Będę na mecie.
Lecz nie poszedł od razu na metę, by tam oczekiwać przyjaciół, ale trop w trop za panem
Zbyszkiem. Zaniedbując podtrzymywanie swojej widzialności. Tak było wygodniej.
Trasę przełajowego biegu wytyczono ścieżkami pobliskiego lasu. Organizatorzy wybrali
trudny teren. Zawodnicy pokonywać musieli i rowy, i przesieki, i niskie ogrodzenia dla pasącego
się pod lasem bydła. Część drogi wiodła nawet obszarem bagnistym. Naturalnie całą
trasę wyraźnie oznakowano – przeważnie chorągiewkami i rozciągniętą linką. Meta wypadała
akurat na tej polanie z dębem, gdzie nie tak dawno wychowawczyni ścigać chciała fruwający
rzekomo kamień.
Pan Zbigniew szedł szparko w sobie wiadomym kierunku. Nie zwalniał i nie przyspieszał,
jakby pewien tego, że tam, dokąd zmierza, zdążyć musi. Ani mu w głowie było, że tuż za nim
ktoś się skrada.
Jerzyk do końca nie odgadł, o co mu chodziło. Kluczyli trochę w lesie, co rusz przecinając
trasę biegu, wreszcie zatrzymali się. Za krzewami, przy łuku. W miejscu, od którego kawałek
dalej, po wykonaniu kilometrowej pętli bieg trasy niemal krzyżował się ze sobą, by za zakrętem
odskoczyć w głąb brzucha potężnej ósemki. Cała bowiem trasa kształtem przypominała
zdeformowaną cyfrę osiem. Większy brzuch o linii obwodu trzech i pół kilometra oraz brzuszek
mniejszy ósemki z obwodem kilometrowym. Pozostałe pół kilometra biegło niemal prosto
do wnętrza brzucha obszerniejszego. Tam właśnie wypadała meta.
Po mniej więcej piętnastu minutach nadbiegli pierwsi zawodnicy. W czołówce nie było
Fredka. Za to Jurek dostrzegł w czteroosobowej grupie prowadzących Karola! Biegł zdyszany,
ociekający potem i bladziusieńki, niczym dopiero zmielona mąka. Kierownik, stojący
przed Jerzym, straszliwie zgrzytał zębami. Wydawać się mogło, że to szczękają o siebie dwa
kawałki metalu.
Pokazał się w końcu i Fredek. Biegł samotnie, jeśli w ogóle jego bieg można było nazwać
biegiem. Raczej pół biegł, pół szedł, z trudem powłócząc nogami. Pan Zbigniew wyskoczył
na trasę i wciągnął Fredka za krzaki.
– Wyprzedzają cię ten łysy z Krakowa, dwaj z Warszawy i Karol. Ale puchnie – wyrecytował
z szybkością strzałów karabinu maszynowego.
40
Fredek przytaknął na poły nieprzytomnie i już chciał wrócić na trasę, lecz kierownik mocno
szarpnął jego ramieniem.
– Dokąd, ośle?! Tędy! – wysyczał i pchnął nieszczęśnika na skróty, w przewężenie ósemkowatej
trasy. Tak, by „oszczędził” sobie kilometr, ścinając małą pętlę.
Zdumiony Jerzyk nie stracił przytomności umysłu. Szybko podniósł aparat fotograficzny,
który miał być użyty dopiero na mecie i pstryknął trzy razy pod rząd. Potem, zachowując
ostrożność, wycofał się w stronę mety. Na skróty naturalnie, by zdążyć przed finałem.
Wszystko w nim wrzało. Mimo że widział to, co widział, nie mógł uwierzyć własnym
oczom. To wprost nie mieściło się w jego głowie. Nieco uspokoił się w okolicy mety. Nadal
niewidzialny, dyskretnie stanął w cieniu drzew.
Niebawem w perspektywie prostego dwustumetrowego finiszu dojrzał Fredka. Z tyłu 
zamajaczyła
postać Karola. Rzecz Jasna po takim skrócie Fredek musiał prowadzić.
Nim oczekujący na mecie kibice zdążyli prowadzącego dostrzec, Jurek strzelił. Fredek
natychmiast stracił widzialną postać. Ale Jerzy wiedział, gdzie tamten jest. Zdradzała to 
uginająca
się trawa. Jurek podbiegł i chwycił niewidzialnego zawodnika za niewidzialną koszulkę.
Wzburzenie jego nie miało granic.
– Spływaj! – krzyknął półgłosem. – Widziałem twoje oszustwo! Zejdź z trasy!
Niewidzialny Fredek. który i tak miał wszystkiego dość, upadł między drzewa i rozpłakał
się.
– To nie ja! To nie ja! – buczał, z ledwością łapiąc oddech. Wyparowała gdzieś niedawna
Fredkowa pewność siebie.
Jednak Jerzyk nie zamierzał wysłuchiwać kiepskich zwierzeń. Pobiegł za linię mety i nastawił
aparat. Naturalnie to akurat widzieć mogli wszyscy. I pstryknął, gdy pierwsi zawodnicy
przerwali taśmę mety. Na czele wpadł Karol. Tuż za nim chłopiec z Krakowa, potem dwóch
warszawiaków.
– Gdzie Fredek? Nie widzieliście Fredka? – nagabywał niecierpliwie słaniających się ze
zmęczenia zwycięzców kierownik kolonii wrocławskiej.
– Minęliśmy go w połowie trasy – odpalił chłopiec z Krakowa.
– Jak to? Jak to możliwe? – panu Zbigniewowi cisnęły się na usta i inne pytania, ale wiedział
doskonale, że postawić ich nie może.
Tymczasem Jurek odszukał w tłumie rozentuzjazmowanych kibiców faktycznego zwycięzcę.
Nie wiedział tylko czy zacząć od gratulacji, czy od wyjaśnień. Jedno i drugie było
równie ważne.
– Nie musiałeś tego robić! – wyprzedził jego słowa skrzywiony Karol, gdy wydyszał
pierwsze zmęczenie. – To nie było uczciwe!
– Nic nie wiesz! – ostro odparł Jerzy. – Naprawdę zwyciężyłeś...
Lecz rozgoryczony Karol nie dopuścił Jurka do głosu.
– I co mi z takiego zwycięstwa?! Nikt cię o to nie prosił! Ty głupi, przeklęty Znikaczu! –
pieklił się coraz bardziej. – I co ja teraz powiem Fredkowi? Inaczej trzeba było szukać zemsty
na kierowniku!
Te ostre słowa zaskoczyły Jurka. Zaparło mu dech. Przełykając łzy obrócił się na pięcie i
bez słowa opuścił polanę.
41
WYBACZ, ZNIKACZU!
Szczególnie ubódł Jerzyka zarzut mściwości. Tego naprawdę nie mógł znieść. On miałby
utrącić pupilka kierownika tylko przez własne porachunki? To był przypadek, historia niezależna
od tamtej! Chodziło o zwyczajną czystość rywalizacji! Tylko i wyłącznie o zachowanie
zasady fair play! Ale Karol nawet nie chciał go wysłuchać, rzucając w twarz takie oszczerstwa.
Jerzy, powodowany zrozumiałym rozżaleniem, skłonny był już sądzić, że jego przyjaźń
z Karolem i Andrzejem, zwłaszcza z Karolem, jest wielką pomyłką. I że nigdy już nie zamieni
z nim ani słowa. Do kitu taki przyjaciel! – zżymał się przed sobą po cichu. Zejdź mi z oczu na
zawsze! Nie chcę cię znać!
Lecz czas, jak to czas. robił swoje. Wprawdzie nadal świństwo pana Zbigniewa w oczach
Jurka pozostało świństwem, ale zaczynał rozumieć reakcję Karola. Wszak z jego punktu 
widzenia
usunięcie z wyścigu Fredka mogło wyglądać niewyraźnie. Przecież Karol nic nie wiedział
o matactwie kierownika kolonii, bo niby skąd? Odkrycie tak oczywistej prawdy wstrząsnęło
Jurkiem. Pomyślał, że w gruncie rzeczy niesłusznie Karola obwiniał. I że powinni się
pogodzić. Ale jakoś brakowało mu odwagi, by pójść do szkoły i sprawę załatwić po męsku.
Po męsku, to znaczy twardo, jasno i w sposób nie uchybiający honorowi żadnego z nich.
Na takich rozmyślaniach i wahaniu minął mu cały następny dzień. Dostrzegł przygnębienie
wnuka dziadek Konstanty. I zaczepił go przy kolacji:
– Widzę, że coś cię gryzie. Nie wiem jak ty, ale ja z babcią, ilekroć nam coś na wątrobie
leży. po prostu sobie to mówimy.
Powiedział tylko tyle i dyskretnie zamilkł. Uważał bowiem, że nie ma prawa naciskać
wnuka dalej. Jeśli zechce, to i tak sam powie.
Istotnie, miał rację dziadek Konstanty. Co prawda do końca kolacji Jurek nie otworzył ust,
za to późnym wieczorem... Późnym wieczorem nie wytrzymał i wylał z siebie nagromadzony
żal. Kryjąc jedynie sam finał ze zniknięciem Fredka. Od razu zrobiło się mu lżej.
– Trzeba z tym coś zrobić – głośno pomyślał dziadek. – Kto zataja nawet cudze oszustwo,
sam oszustem się staje. Ale z drugiej strony...
– Co takiego, dziadku? – podchwycił Jurek.
– Sam kary wymierzać nie możesz...
– Chyba nie... – Jerzemu przytaknięcie przyszło z pewnym trudem.
– Mam! – zawołał po chwili wahania nagle ożywiony dziadek. – Wiem, co zrobimy!
Na okrzyk wyszła z kuchni zaciekawiona babcia. Dziadek w paru słowach przedstawił jej
w czym rzecz.
– Znakomity pomysł! – przyznała. – Wywołać zdjęcia i wysłać mu, jeśli wyszły. Nic, tylko
wysłać. Bez słowa komentarza. Jeśli ten pan Zbigniew, czy jak mu tam, ma choć trochę 
sumienia,
już ono go ruszy!
Jerzy z wrażenia dostał wypieków. Dziadek napisał liścik polecający do znajomego fotografa
w mieście. Załączył też prośbę, by zdjęcia wykonać ekspresowo – zwłaszcza ostatnie. O
ile możliwe, na miejscu. Następnie wręczył wnukowi pięćset złotych.
– Przy okazji dobrze się składa – wyjaśnił. – Za parę dni twoje urodziny i głowiliśmy się z
babcią, co ci dać. Jeśli w ogóle zasłużyłeś!
Jerzy niepewnie spuścił głowę.
– Załóżmy jednak, że przynajmniej trochę... – zawiesił znacząco głos. – Zdjęcia będą prezentem
urodzinowym. Odpowiada ci? A teraz pędź. sokole, sprawiedliwość czeka! – dodał
niby solennie, mrużąc przy tym oko.
42
Tego Jurkowi nie trzeba było dwa razy powtarzać. Ruszył, jakby na sto koni wsiadł. A to
udał mu się prezent na dziesiąte urodziny! Lepszego nie mógł sobie wymarzyć! Cieplej pomyślał
o dziadkach. Trochę tylko zaniepokoiła go wstawka o zasługach. Czyżby dziadek wiedział
więcej, niż mówił? Jednak dziadek z babcią to dziwni ludzie! – westchnął w myśli. –
Dziwni, a jednocześnie wspaniali! Niepotrzebnie im tyle dokuczał.
W drodze do miasta przyszedł mu do głowy pomysł jeszcze wspanialszy. Może przecież
drugi komplet zdjęć wysłać Karolowi! Czyż to z miejsca nie rozładuje napiętej sytuacji?
Fotograf, pan Filip, przeczytał liścik polecający, poklepał Jurka po plecach i kazał przyjść
za godzinę. Jerzy poprosił jeszcze o to, by ostatnie cztery zdjęcia wykonał w trzech odbitkach.
– Nie ma sprawy! – uśmiechnął się pan Filip. – A pieniądze schowaj.
Jurek zdumiał się. Przyzwyczajony był, że wszędzie i wszystkim płaci się za usługi. Nigdy
jeszcze nie zdarzyło mu się, by ktoś odmówił przyjęcia pieniędzy za wykonaną pracę. Przestąpił
z nogi na nogę.
– Jak to... Pan zrobi za darmo?
– Za darmo, nie za darmo, co to znaczy... – wymijająco odparł fotograf. – Nie wszystko
dostaniesz za pieniądze. Za bardzo szanuję pana Konstantego. Ty nawet nie wiesz, smyku,
jakiego masz dziadka!
Zaskoczony takimi słowami Jerzy nie wiedział, co o tym wszystkim sądzić. Za dużo naraz
działo się w jego skołatanej głowie. Chciał wyjść, ale z ust, jakby mimowolnie, wyskoczyło
mu jeszcze jedno pytanie:
– To w takim razie po co są pieniądze?
– Pieniądze! – prychnął fotograf. – Spytaj swego dziadka. Powiedziałby, że są najdłuższym
ramieniem zła.
Zagadkowość tej odpowiedzi już zupełnie zbiła Jurka z tropu. Niepewnie podniósł oczy.
– A kim takim jest dziadek? – rzucił na koniec, sądząc, że być może to rzecz wyjaśni.
Pan Filip przenikliwie spojrzał na chłopca. Wnuk pana Konstantego podobał się; mu coraz
bardziej. Zwłaszcza dociekliwość w stawianiu pytań. Pomyślał o czymś i w kącikach jego ust
pojawił się leciutki uśmiech.
– Twój dziadek jest człowiekiem – powiedział dobitnie. I zaraz dodał: – Prawdziwym.
– Ale każdy jest człowiekiem! – zauważył nieco rozczarowany Jurek.
– No, różnie o tym mówią... – już z ciemni odpowiedział fotograf, tymczasem uznając
rozmowę za wyczerpaną. – Przyjdź za godzinę.
Godzina to dużo i mało. W zależności od tego, kto i co w tym czasie przeżywa. Jurkowi z
jednej strony dłużyła się bardzo, bo nie mógł doczekać się gotowych zdjęć, zaś z drugiej strony
minęła, jak z bicza trzasnął. Wciąż bowiem myślał o zagadkowej rozmowie z panem Filipem.
I nic nie wymyślił. To znaczy nie doszedł do nowych wniosków. Za to obiecał sobie, że
przy pierwszej nadarzającej się okazji weźmie dziadka na spytki.
Zdjęcia wyszły świetnie. Jak na dłoni widać było kolejne fazy szalbierstwa kierownika
kolonii. Na pierwszej fotce kierownik popychał Fredka w kierunku przewężenia ósemkowatej
trasy, na drugim Fredek przedzierał się przez chaszcze, na trzeciej wbiegał na trasę, ścinając
pętlę. Czwarte zdjęcie przedstawiało ostateczną kolejność zawodników na mecie.
Jerzy kupił w kiosku dwie koperty, zaadresował na kierownika kolonii oraz Karola, następnie
pobiegł do szkoły. Tak piliła go niecierpliwość, że nie zamierzał korzystać z. pośrednictwa
poczty. Sam szybciej przecież, koperty doręczy. Tym łatwiej, że pod osłoną niewidzialności.
Uczestnicy kolonii przebywali poza szkołą. Wśliznął się do pustego budynku i odszukał
pokój Karola. Wiedział, gdzie sypia. Kopertę ze zdjęciami umieścił pod kocem na jego łóżku.
W taki sposób, by mogła być od razu zauważona. Gorzej było z gabinetem kierownika, gdyż
zastał drzwi zamknięte. Ale dostrzegł pod nimi szparę. Tam więc wsunął demaskujące fotki.
43
Przeliczył się jednak sądząc, że nikogo tam nie było. Raptem rozległ się krzyk i drzwi
otworzyły się z hukiem. Jerzy nie zdążył odejść nawet do końca korytarza. Zdrętwiał w 
oczekiwaniu
dalszych wypadków. Trochę też przyhamował go strach – nogi jakby zmiękły.
– Panie Mysło!! – zadudniło w cichym korytarzu. – Panie Mysło!!!
Od strony portierni rozległy się pospieszne kroki. Doleciało także ujadanie Brzdąca, psa
pana Mysły. Wprawdzie Jurek był akurat niewidzialny, ale Brzdąc bez kłopotu zlokalizował
go węchem. I zaczął radośnie obszczekiwać znajomy zapach, co Jurkowi w ogóle nie było na
rękę. Na szczęście dozorca nie zwrócił uwagi na dziwne zachowanie psa.
– Tak jest, panie kierowniku, słucham? Czerwony na twarzy, niczym przejrzewająca papryka,
kierownik wymachiwał plikiem podrzuconych zdjęć.
– Kto tu był!? Dlaczego pan stoi jak słup, pytam przecież wyraźnie, kto tu był!
– Co? Gdzie? – zaskoczony pan Mysło w pierwszej chwili nie zrozumiał, o co chodzi.
Flegmatyczna odpowiedź dozorcy dolała oliwy do ognia. Niesłychanie podniecony pan
Zbigniew daremnie usiłował przekrzyczeć głośne szczekanie Brzdąca. Równie daremnymi
usiłowaniami okazały się działania Jurka, który obawiając się dekonspiracji próbował głaskaniem
uspokoić psa. Zdezorientowany Brzdąc skakał na tylnych łapach, co z daleka wyglądać
mogło na niezrozumiały taniec.
– Uspokój pan kundla! – zawołał pan Zbigniew. Okrzyk ten nie przebił się do uszu pana
Mysły, lecz dobrze pojął dozorca gestykulację kierownika. Cofnął się i zamknął psa w portierni.
Teraz i Jerzy odetchnął z ulgą. Tylko niewidzialny pot ściekał mu po niewidzialnych
plecach.
Kierownik podszedł bardzo blisko dozorcy.
– Pytam, kto tu przed chwilą był!
– Kto niby?
– To ja pana pytam! Ja!
– Niemożliwe – zaprzeczył pan Mysło. – Cały czas siedzę przy wejściu.
– Co mi pan tu jakieś dyrdymały opowiada! A to, z powietrza się wzięło!? – machnął 
fotografiami
tak niefortunnie, że dwie poleciały na podłogę.
Mężczyźni niemal jednocześnie schylili się po nie i zderzyli głowami. Każdy z jednym
podniesionym zdjęciem odskoczył do tyłu. Obydwu się to nie spodobało.
– Przepraszam! – natychmiast rzucił pan Mysło, przy okazji zerkając na fotkę. Akurat było
to zdjęcie przedstawiające kierownika spychającego Fredka z prawidłowej trasy.
Dozorca, który podobnie jak inni kibicował zawodom, pojął, jaką sytuację może ono
przedstawiać. A utwierdziła go w takim domyśle i reakcja kierownika, który błyskawicznie
wyszarpnął mu z rąk kompromitujące zdjęcie.
– Niech pan bardziej uważa! – syknął pan Zbigniew. – I wściekłego kundla lepiej pilnuje!
Urażony pan Mysło zachował się bardzo godnie, jak określił to później dziadek Konstanty.
– Przeprosiłem już – odparł. – I nie mam panu nic więcej do powiedzenia.
Kierownik wrócił do gabinetu i trzasnął za sobą drzwiami. Tak mocno, że spadł kawałek
tynku znad górnej futryny.
Po wyjściu ze szkoły Jurek niespodziewanie złapał się na tym, że wcale go to nie ucieszyło.
Wprawdzie był zadowolony, że szachrajstwo kierownika tak prędko wyszło na jaw, ale nie
do końca był pewien, czy wszystko odbyło się tak. jak powinno.
O tym właśnie dumał, wracając do domu dziadków okrężną drogą. Czuł się zmęczony i
zagubiony. Mimo satysfakcji jakoś ciężko mu było na duszy.
Dlatego nie okazał dużej radości, gdy przed domem dziadków ujrzał swoich przyjaciół:
Karola i Jędrka.
Wyskandowali razem, trzymając w garściach dopiero co znalezione zdjęcia:
– Wybacz, Znikaczu! Wybacz! Wybacz! Wybacz! Czy nam wybaczysz?
44
DZIURA W WODZIE I „OBY TAK DALEJ!”
Nie minęło parę dni, a niesławna historia przełajowego biegu poszła w niepamięć. Kierownika
kolonii zmieniono, nieszczęsny Fredek publicznie przeprosił wszystkich na apelu za
niesportowe zachowanie, natomiast nasza łobuzerska trójka na powrót szalała w najlepszej ze
sobą komitywie. Kto tam długo urazy w sercu nosi, gdy słońce, pola, wiatr, świat cały zdaje
się wołać: furda złość, furda zawiść, precz z kwaśnymi minami! Bierzmy dzień, bierzmy noc
– bierzmy najpełniej, póki trwają!
Radosny to czas, gdy trosk większych nie ma, a sił wiele i sposobności do figlów nie brakuje.
Chyba wyczuwały to dzieci z kolonii, bo wszędzie ich było pełno. Zalewały gwarem nie
tylko Piaskowiec, lecz i pobliskie lasy, i łąki, i nadmorską plażę. Mieszkańcy okolic dawno
nie przezywali podobnego najazdu. Zaś żywiołowa radość młodych ludzi wkrótce zaczęła
udzielać się nawet tym, co początkowo na za duży harmider sarkali.
Nie dziw więc, że Jurek, porwany beztroską trwających wakacji, chciał zapomnieć o tym,
co na nim ciążyło. Odsuwał niewygodne myśli i udawał przed sobą, że Wielki Ptak był tylko
złym snem. Że wszystko samo się uładzi, ułoży, powoli powróci do pierwotnego stanu. Jednym
słowem próbował traktować swoją sytuację jako przemijającą dolegliwość. Ot, niczym
zwykły katar.
Rzecz jasna długo to trwać nie mogło. Bo im bardziej szalał z kolegami, im bardziej uciekał
w złudną beztroskę, z tym większą siłą wracały wątpliwości, skrupuły, wyrzuty sumienia...
Wspomagane i wzbudzane wciąż nowymi wydarzeniami, których nikomu życie nie skąpi.
Dlaczego więc miałoby skąpić akurat Jurkowi? Chciał, czy nie, doświadczał ich. Coraz
częściej przy okazji popadając w zadumę nad swoim położeniem.
W takich dniach, a ostatnio było ich więcej, zamykał się w swoim pokoju i nie wpuszczał
nikogo. Ani Jędrka, ani Karola, ani nawet dziadków. Wołał „Zostawcie mnie!” i długie godziny
leżąc na kanapie wpatrywał się w sufit.
Jedynie panu Brzetysławowi udało się rozruszać chłopca. Temu samemu panu Brzetysławowi,
z którym spiął się zaraz po pamiętnym spotkaniu z Wielkim Ptakiem. Sąsiad dziadka
już dawno wybaczał ów „figiel” na skraju lasu. Bo sam też był niezłym figlarzem, choć może
jego żarty bardziej starszych bawiły niż dzieci.
Wszedł w zydwestce na głowie do domu dziadków i od progu zawołał:
– Czy młody zejman jest? – chodziło mu o Jurka.
– Jest i go nie ma. Trudno powiedzieć – odparł specjalnie głośno dziadek, czyniąc aluzję
do zamknięcia się wnuka w pokoju.
Pan Brzetysław w lot pojął, o co chodzi. Zapukał w drzwi pokoju Jerzyka.
– Czy jego admiralska mość raczy mnie przyjąć? – zawołał – To ja, Brzetysław, nędzny
sługa, proch u stóp waszmości!
Ponieważ Jurek milczał, wahając się, czy otworzyć, sąsiad dziadka przemówił tragikomicznym
tonem:
– Admirale! Zmiłujcie się! Waszmość w łóżku gnijesz, a tam flota na rozkazy czeka! W
morze trza nam iść!
Tu Jerzyk nie wytrzymał i wbrew sobie parsknął żywiołowym śmiechem.
– Bosmanie! – odkrzyknął pogodnie. – Żagle na maszt! Zaraz odbijamy!
I już obaj wiedzieli, że za chwilę wspólnie wypłyną wybierać sieci.
45
Nie wiedział tylko Jurek, iż cały pomysł z wyprawą należał do dziadka. Dziadek bowiem,
widząc markotnego ostatnio wnuka, poprosił pana Brzetysława, by ten zabrał go na swoją
łódź. Jak wówczas, przed dwoma, trzema tygodniami, gdy Jerzyk tak chętnie wypływał w
krótkie rejsy.
– Czy mogę zabrać Gniota? – Jurek w parę sekund był gotów do wyjścia.
– Ty tu rozkazujesz, admirale! – odparł tym samym tonem pan Brzetysław. – Ale po co ci
armata? – dodał, wskazując na wystający z pochwy pistolet. – Liczysz na to, że abordażem
weźmiemy jakąś piracką krypę?
Niebawem, obaj w wyśmienitych humorach, byli na przystani.
Naturalnie z psem. Przy kei czekała na nich niewielka rybacka łódź. Własność pana Brzetysława.
Pierwszy do łodzi wskoczył radośnie poszczekujący Gniot. Był z Jurkiem na poprzednich
wyprawach i poznał nieobcy mu zapach ryb. Mimo to fukał trochę i prychał, nim odbili.
Morze tego ranka spokojne było i gładkie, jak rzadko. Wesoło pyrkotał silnik. Jerzy, bawiąc
się z Gniotem, podrażniał jego nos czubkiem postrzępionej liny. A Gniot usiłował capnąć
ją zębami. Wreszcie za którymś razem dokonał tego i wyrwał z Jurkowych rąk linkę, by
zaparłszy się łapami targać ją we wszystkie możliwe strony.
Powoli zbliżyli się do rozstawionych poprzedniego dnia sieci. Ich obecność sygnalizowały
kolorowe boje z małymi chorągiewkami. Długi szereg takich chorągiewek ciągnął się łamaną
linią równolegle do brzegu.
Jerzy, by podtrzymać swoją widzialność, od czasu do czasu dyskretnie strzelał do mew. Albo
na oślep w wodę kilka razy pod rząd, licząc na przypadkowe trafienia w ławice przymykających
ryb. Szara, ledwo widoczna smuga z łatwością przenikała powierzchnię morza i jego głębiny.
Bawiąc się z Gniotem uważał, iż pan Brzetysław nie dostrzega jego okresowych manewrów
bronią. Jednak nie uszło to uwagi rybaka.
– Powiedz mi, admirale – zagadnął w pewnej chwili – o co właściwie chodzi z tym pistoletem?
Niespodziewane pytanie, zadane wprost, zaniepokoiło Jurka. Ze zrozumiałych względów
na punkcie pistoletu był przeczulony. Dlatego odparł nieufnie:
– Trenuję oko.
– Trenujesz oko, mówisz? – pana Brzetysława odpowiedź nie zadowoliła. – I to jest niby
cała prawda?
– Mniej więcej – niejasno dosyć odburknął Jerzy, raptem tracąc humor.
Wybieranie sieci przerwało ledwo rozpoczętą rozmowę. Milcząc mozolili się wspólnie.
Nagle rozszalał się Gniot, od paru chwil niepewnie powarkujący. Szczekał wściekle, wyprężając
łeb ku niebu. Omal z łodzi nie wyskoczył. Drżała mu na karku najeżona sierść.
Obaj jednocześnie podnieśli do góry głowy. Wysoko, jakieś dwieście, trzysta metrów nad
łodzią, krążył śnieżnobiały albatros. Jego nieruchome długie skrzydła bezszelestnie rozcinały
powietrze. Wyglądało to tak, jakby ktoś ciągnął po niebie monstrualnych rozmiarów latawiec.
– Wspaniała sztuka! – mruknął z podziwem pan Brzetysław. – Pewnie z Auckland.
Do Jurka nie dotarły słowa zachwytu rybaka. Na moment ciemna mgła przysłoniła mu
oczy. Coś gwałtownie ścisnęło serce. Był pewien, że to jest ten właśnie albatros. Poderwał się
na równe nogi i krzyknął najdonośniej, jak umiał:
– Wielki Ptaku!!!
Nie zdążył wykrzyczeć nic więcej, gdyż gwałtownie rozchybotana łódź wyrzuciła go za
burtę. Przyczyną rozkołysu łodzi był nie tylko skok Jurka, ale i fala od pędzącej w pobliżu
motorówki. Pech chciał, że w tej samej chwili, a właściwie tuż po wypadnięciu z łodzi, stracił
widzialną postać.
46
Przerażony wypadkiem rybak daremnie rozglądał się dookoła. Chłopca nigdzie nie było!
Zaczęło dręczyć go przeświadczenie, że chłopiec, zachłysnąwszy się wodą, poszedł na
dno. Piorunem zrzucił z siebie ubranie i już chciał skakać do morza, nurkując na ratunek Jurkowi,
gdy zaintrygowało go zachowanie psa. Gniot żałośnie skamlał, zwiesiwszy łeb z drugiej
strony łódki. Jednocześnie usłyszał wołanie:
– Tu jestem!
Częściowo uspokojony przeszedł do drugiej burty. I zdębiał. Zamiast chłopca, zobaczył w
wodzie dziurę!
Z niedowierzania zamrugał powiekami. Ale dziura nie zniknęła. Wyraźnie widział rozstępującą
się wodę, jakby ktoś przesuwał w niej coś w rodzaju szklanego walca. Jeszcze bardziej
poczuł się nieswojo, gdy dziura raptem przemówiła:
– To ja. Proszę mi pomóc!
Bezsprzecznie jednak był to głos chłopca. Panu Brzetysławowi nerwowo zadrgały policzki.
Pokonując mieszaninę lęku i niezrozumiałej odrazy wyciągnął rękę. Coś go mocno ułapiło
za dłoń. Zamknął na chwilę oczy. Na wyczucie była to ręka dziecięca. Otworzył je. Oczy 
zaprzeczały
zmysłowi dotyku własnej ręki. Nie widział w niej nic. Tylko zgięte palce zbielały
na koniuszkach, jakby coś niewidzialnego je ściskało.
Znikacz, dostrzegając zmienioną twarz rybaka, przemówił jeszcze raz:
– Niech się pan nie denerwuje. To ja, Jurek. Chwilowo jestem... przezroczysty.
– Jaki...?
– Przejrzysty, no, niewidzialny na trochę.
Gdy nadal zmieszany pan Brzetysław wciągnął go wreszcie do łodzi, Jerzy rozejrzał się po
niebie. Wprawdzie nieboskłon byt czysty, lecz wydawało mu się, że usłyszał głos Wielkiego
Ptaka, który zawołał z wysokości:
– Oby tak dalej!
– Co oby tak dalej? – spytał z rozpaczą, bo nie rozumiał tych słów.
Tym bardziej nic nie rozumiał zdezorientowany już całkowicie rybak. Słowa niewidzialnego
chłopca zdeprymowały go. Nie wiedział, co ze sobą zrobić. Czuł, że powinien jakoś zareagować,
ale nic mu nie przyszło do głowy.
– Czy...– zaczął, milknąc na moment. – Czy mógłbyś jakoś... wrócić?
Jurek, wciąż poruszony pojawieniem się Wielkiego Ptaka, niewiele zwracał uwagi na pana
Brzetysława
– Słyszał pan? – gorączkował się.
– Co miałem słyszeć? – panu Brzetysławowi dialog z niewidzialnym chłopcem wydawał
się coraz bardziej bezsensowny
– Głos albatrosa! Przemówił!
– Jakiego albatrosa?
– „Oby tak dalej!” Powiedział „Oby tak dalej!” Co chciał przez to powiedzieć?
Rybak przypomniał sobie wspaniałego albatrosa, który szybował nad nimi tuż przed wypadkiem.
– Aaa... odleciał – stwierdził niepewnie.
– Nie, on tu jest! Tylko tak samo niewidzialny, jak ja! – upierał się chłopiec. – O, słyszy
pan? Tam, z góry, z lewej strony, od słońca! Śmieje się!
Teraz Jerzyk nie miał już wątpliwości. Zbyt wyraźny był to śmiech. I zbyt podobny do
śmiechu przy pierwszym spotkaniu z albatrosem. Choć może obecnie nie miał tak szyderczej
tonacji jak wówczas.
Rybakowi, który nie wiedział, co o tym wszystkim myśleć, istotnie zaczęło się wydawać,
że słyszy jakiś śmiech. Choć tak naprawdę, słyszał go tylko Jurek.
– Oby tak dalej! – powtórzył raz jeszcze przez śmiech albatros i zachowując niewidzialną
postać, oddalił się.
47
Dopiero wtedy uspokoił się Gniot, cały czas ujadający z łbem zadartym do góry. Swoim
psim instynktem wyczuwał obecność tajemniczego ptaka.
Jurek, upewniwszy się, że to koniec niespodziewanego spotkania, wyciągnął z pochwy
zamoczoną broń. Przeświadczony był, że woda jej nie zaszkodziła.
– Proszę uważać – uprzedził przybitym głosem. – Zaraz mnie pan zobaczy.
Pan Brzetysław przytakująco skinął głową. Błysnęła ledwo widoczna smuga, przelatując
od dziobu do rufy. Zniknął Gniot, pojawił się Jerzyk.
– To trenujesz oko, mówisz – znacząco, ale trochę i gorzko powiedział rybak, widząc 
wyciągniętą
rękę z pistoletem.
Chłopiec przemilczał uszczypliwą uwagę. I już do chwili powrotu na ląd nie odezwali się
do siebie ani słowem. Pan Brzetysław dumał o tym, czego był świadkiem, zaś Jurkowi z głowy
nie wychodził Wielki Ptak. Obaj mieli zajęte umysły, dlatego żadnemu z nich milczenie
nie wadziło.
CYRKOWE SZTUCZKI
A to zabił mu ćwieka Wielki Ptak! „Oby tak dalej!” – trzy niby proste słowa, lecz co przez
nie rozumieć? – głowił się Jurek i nijak nie umiał sobie tego wyjaśnić. Smuciło go to i 
jednocześnie
irytowało. Po powrocie z morza do zmierzchu chodził zasępiony. Także Jędrek i Karol,
którym o nowej przygodzie opowiedział, nie potrafił zagadki rozwiązać.
– Słuchaj, a może on nabija się z ciebie? – rzucił Jędrek.
– Też coś! Jaki miałby w tym cel? – żywo zaprzeczył Karol. – Już raczej chwalił, jeśli dobrze
pojąłem... Co takiego ostatnio robiłeś?
Jerzy wzruszył ramionami i prychnął:
– Robiłem! Głupie pytanie! Żyłem i tyle!
– W porządku, ale jak żyłeś? – drążył Karol. – Może... o to chodzi...
– Normalnie, jak inni! Skakałem, jadłem, spałem, oddychałem! Podglądałem dziewczyny
po kryjomu kupujące kilogram krówek, nosiłem wodę ze studni! – niepotrzebnie podniecił się
Jurek. – Widzisz, że najnormalniej w świecie! I mało ścian nie gryzłem! To jeszcze, jeśli 
koniecznie
chcesz wiedzieć!
– Ma rację – rozdrażnionego Jerzyka poparł Andrzej. – Nadal guzik wiemy. I chyba, tak
sobie myślę, nie śmiejcie się, ale chyba ma tak być!
– Akurat! Powiedział, co wiedział! – przyciął Jurek.
– Tak czy inaczej, musimy czekać – skwitował Karol.
– Ale ja nie chcę czekać! Rozumiesz? Nie chcę! Mam tego dość! To nie ty wciąż znikasz,
tylko ja! Ja! – zawołał naprawdę już rozgoryczony Jerzyk.
Chłopcom ponownie zrobiło się przykro. Współczuli Znikaczowi, ale na tym ich możliwości
się kończyły. Reszta, jak sądzili, była w rękach samego Jurka. I Wielkiego Ptaka. Może
przede wszystkim Wielkiego Ptaka.
Znów minęło parę dni. Tym razem względnie spokojnych. Jurek już nie strzelał dla samego
strzelania, jak niegdyś. Powoli przestawało go to bawić. I używał broni jednie wtedy, gdy
musiał. W sytuacjach koniecznych, dla dyskretnego podtrzymywania swojej widzialnej postaci.
Starał się też ukrywać pistolet przed oczyma ciekawskich. Zbyt wiele kłopotów sprawiała
sama broń. Dorośli na jej widok często stawali się niespokojni.
48
Jednak każda tajemnica ma swój kres. Dziwne przypadki znikania i nagłego pojawiania się
zwierząt i roślin nie uszły uwagi dzieci z kolonii. Pantoflową pocztą wędrowały coraz bardziej
fantastyczne wieści o niezwykłym chłopcu i jego broni.
Bo jak przyjmowali to dorośli – już wiemy. Przykładów mieliśmy wiele. Albo zaraz tłumaczyli
rzecz „naukowo”, albo traktowali przeważnie jako bałamutne, niewarte większej
uwagi figle. A koronnym dowodem na to, że mają do czynienia co najwyżej ze zręcznymi
sztuczkami, były dla nich wydarzenia w cyrku.
Poszły tam wszystkie dzieci z kolonii. Zresztą, nie tylko dzieci kolonijne. Miejscowe również.
Każdy, kto miał czas i ochotę, zjawił się tam. Ogromny, rozpięty na stalowych linach
namiot zgromadził prawie trzy tysiące widzów!
I czego w programie nie było! Żonglerka nożami i płonącymi pochodniami, pokazy
sprawności na trapezie, występy duetu klownów, tresura czarnych pum, lwów, niedźwiedzi,
małp, a także indyjskich słoni. Lecz szczególną atrakcją miał się okazać występ światowej
sławy magika Calvonettiego. Podobno potrafił nie tylko wyciągać z kapelusza króliki, podnosić
wyprostowanym wskazującym palcem kilkudziesięciokilogramowe ciężary, ale i połykać
żywe węże! Tak przynajmniej głosiły rozlepione wszędzie barwne plakaty. Calvonetti miał
nawet plansze dodatkowe, rozwieszane osobno. Na powiększonych fotografiach widać było,
jak z otwartego dzioba gołębia wyciąga długi sznur. Zaś z boku stała jego asystentka z... 
odpiłowaną
głową! Robiło to rzeczywiście niesamowite wrażenie. A niektórych wręcz przerażało.
Rzecz jasna takiego przedstawienia Jurek darować sobie nie mógł. Namawiał dziadków na
wspólne wyjście, lecz wymówili się brakiem czasu. Poszedł więc sam. Był tylko jeden kłopot
przy wejściu. Zabrakło pieniędzy na bilet. Nie sądził, że są aż tak drogie. Ale poradził sobie
po swojemu. Odczekał trochę, aż zniknie i wykorzystując niewidzialność wszedł wejściem
służbowym na gapę. Właśnie trwały zapierające dech w piersiach pokazy akrobatów na trapezie.
Usiadł na jedynym wolnym krzesełku. Tuż przy samej arenie. Jak się potem okazało, specjalnie
tam pozostawionym. Ale o tym Jerzy wiedzieć nie mógł. I póki co, razem z innymi
przeżywał występy artystów cyrkowych. Sprawiały mu one wielką frajdę. Dzięki nim zapomniał
też o swoich bieżących kłopotach.
W pewnym momencie zza kulis wybiegł potykający się o za duże buty klown. Uprzątano
arenę przed następnym numerem. Z głośników padła zapowiedź występu światowej sławy
magika Calvonettiego. Na jego wyjście czekali niecierpliwie dosłownie wszyscy.
Tymczasem klown, rozśmieszając publiczność zabawnymi gagami, powoli zbliżył się do
miejsca, gdzie siedział nie spodziewający się niczego Jerzy. Ukłonił się przed pustym krzesłem,
które – jak wiemy – puste w istocie nie było:
– Pani pozwoli, że usiądę na tych ślicznych kolankach! – zapiszczał falsetem. – Mamusia
zawsze mi pozwalała!
Po czym przeskoczył niską barierkę i jak zawsze w swoim numerze – powtarzanym na
każdym przedstawieniu – udał, że siada bokiem na kobiecych kolanach i obejmuje za szyję
wyobrażaną postać. A usiadł w rzeczywistości na kolanach niewidzialnego w tej chwili Jurka!
Obaj natychmiast wpadli w popłoch. Klown krzyknął z przerażenia, a Jerzy z bólu. 
Zafascynowany
widowiskiem zupełnie zapomniał o tym, że go nie widać!
Rozbawieni widzowie klaskali coraz głośniej. Nikt nie pojął, co się stało naprawdę. 
Przyciemniono
kolorowe lampy i w światłach reflektorów pokazał się na arenie sam Calvonetti.
Dyskretnie brzmiały w tle dźwięki puzonów i trąbek cyrkowej orkiestry. Spośród nich przebijać
się zaczął wciąż intensywniejszy głos bębnów i werbli.
Natomiast roztrzęsiony z prawdziwego strachu klown, który już dawno winien był zniknąć
za kulisami, nie mógł wstać z kolan Jurka. Szamotał się bezwładnie, popiskując niczym przy-
49
trzaśnięta w pułapce mysz. Jerzy chciał się go natychmiast pozbyć. Nie wiedział jak. I bez
namysłu strzelił w Calvonettiego.
Gdy prestidigitator niespodziewanie zniknął, publiczność rozszalała się z zachwytu. Powszechnie
sądzono bowiem, iż to nowy, dotąd nie prezentowany numer. Calvonetti zaś, nieświadom
rzeczywistej przyczyny aplauzu, potraktował oklaski jako wyraz uznania dla jego
sławy. Ze wzruszenia kłaniał się publiczności w pas. I rozsyłał, niewidzialne rzecz jasna, 
pocałunki.
Nie był to koniec, a ledwie początek zamieszania. Klown, dotąd czując tylko, a teraz wręcz
widząc chłopca, krzyknął tak przeraźliwie, że większość widzów przeszyły dreszcze. Nowy
strach dodał mu sił. Jak z procy wyskoczył na arenę i pędząc na oślep, lecz w stronę kulis,
zderzył się z niewidzialnym obecnie Calvonettim.
Zza czerwonej kotary przy wejściu dla artystów wybiegł przerażony dyrektor cyrku. Pojawiła
się też służba porządkowa. Próbowano złapać rozszalałego klowna. Nie było to łatwe, bo
pędził zygzakami, jak błyskawica. Z przewróconego stoliczka wzbiły się pod kopułę namiotu
wystraszone gołębie magika. Sam Calvonetti, dopiero teraz spostrzegając, że jest niewidzialny,
przekrzykiwał wszystkich:
– Protestuję! To niedopuszczalne! To nie mój numer!
Wobec takiej sytuacji, by choć trochę zatuszować chaos, cyrkowa orkiestra zaczęła przygrywać
skoczne melodie. Włączono dodatkowe reflektory. Nie wiadomo skąd na arenie pojawił
się spłoszony hałasem kucyk, potem koń z bukietem sztucznych kwiatów na łbie, a tuż
za nimi szympans ciągnący mały wózek na kołkach z psem w środku. Nagle wszyscy wszystkich
łapali i wszyscy wszystkich usiłowali uspokoić. Dyrektor cyrku rwał z rozpaczy włosy.
Rozpętało się piekło
JUREK JEST GRZECZNY, ALE...
Nie sposób opisać, co działo się w cyrku po ucieczce Jurka! Bo Jerzy, korzystając z ogólnego
zamieszania, jak to się mówi – wziął nogi za pas. Po prostu czmychnął służbowym wyjściem,
obawiając się tego, co jeszcze mogło nastąpić.
W pierwszym momencie, poza Karolem i Jędrkiem oraz paroma bystrzejszymi chłopakami,
nikt nie zorientował się, co było prawdziwą przyczyną aż takiego zamieszania. Początkowo
sądzono, że to planowe numery. Ale potem, gdy przedstawienie przerwano i ogłoszono
komunikat o częściowym zwrocie pieniędzy za bilety, dzieci z kolonii nie miały już wątpliwości.
To mogła być, i rzeczywiście była, robota niesamowitego Znikacza!
Z dorosłych natomiast, poza nielicznymi, jedynie Calvonetti poważnie potraktował te pogłoski.
Wprawdzie, jak i przeważająca większość dorosłych, nie wierzył w cudowne znikanie
chłopca, ale sądził, że ma do czynienia z kimś bardzo uzdolnionym. Bo ten, kto potrafi wykonać
sztuczkę ze zniknięciem człowieka, musi istotnie mieć wybitny talent! Takiego numeru
nie wykona byle kto! Słyszał wprawdzie historię o równie zdolnym prestidigitatorze, lecz
tamten działał pół wieku temu i to gdzieś w Brazylii. A tu – dziecko! Co dwakroć podwyższa
atrakcyjność sprawy. Tak myślał Calvonetti i nawet rozważał możliwość zaangażowania 
tajemniczego
Znikacza do pracy w cyrku. A przynajmniej wydobycia sekretu sztuczki. Skłonny
był nawet oferować chłopcu za to pół miliona lirów! Lecz jakoś nikt nie umiał mu pomóc w
50
odszukaniu zagadkowego chłopca. Błąd zapewne polegał na tym, że nie poszukiwał kontaktów
przez wszystkowiedzące dzieci. Dorośli zbywali go niecierpliwym wzruszeniem ramion.
Tymczasem Jerzy, poruszony nowym wydarzeniem, znów długo nie mógł dojść do siebie.
Jego odporność na tego rodzaju przygody z upływem dni i tygodni malała. A po ostatnim
zamieszaniu w cyrku czuł się wręcz fatalnie.
I dziadkowie już się w tym gubili. Raz ich wnuk opętańczo szalał, aż szyby w domku
drżały i słychać go było w całej okolicy, innym razem niespodziewanie tracił humor, snuł się
po kątach bez celu lub zamykał się w swoim pokoju na klucz. Nastroje wnuka zmieniały się
równie szybko, jak kapryśna nadmorska pogoda. Zwłaszcza zaś tego lata, gdy nie wiedziano,
czego oczekiwać po następnym ranku: słońca, chmur, nagłej wichury czy burzy z gradobiciem.
– Trzy wsie spaliłeś, czy co!? – próbował rozruszać przygnębionego wnuka dziadek.
– Zmiłuj się, Jerzyku, takie dziś słońce, a ty furt w domu! – namawiała go do wyjścia na
podwórko babcia.
Na nic. I wtedy właśnie ponownie przyjechał tata Jurka. Jak zwykle bez zapowiedzi i tylko
na trochę. Miał odwozić mamę do sanatorium. Były pewne komplikacje, lecz wyszła już ze
szpitala. Czuje się lepiej. Ale jest bardzo osłabiona. Lekarze zalecili jej pobyt w górach. Najlepiej
w jakimś cichym uzdrowisku.
Dobre wieści uradowały dziadków. Jednak przede wszystkim Jurka. Choć nie przyznawał
się do tego przed sobą, bardzo się stęsknił za mamą. A na widok taty coś gorącego poczuł w
dołku. Doprawdy, niewiele brakowało, a rozpłakałby się niczym baba! Lecz dzielnie zagryzł
wargi. Nietrudno chyba odgadnąć, o czym pomyślał! I co działo się w jego sercu!
Tata przygarnął Jurka do siebie.
– I co, mój czupurny wojowniku? Opaliłeś się. Mama za czwarty list dziękuje. Coś mętne
twoje pisanie. Gdyby polegać na twoich wieściach, to wynikałoby z tego, że w kółko dla babci
kwiatki zbierasz, a króliki pewnie zagłaskane są już na śmierć! – zaśmiał się przy tym,
szturchając syna w bok.
Dziadek chciał coś wtrącić, lecz przezornie zamilkł. Podrapał się tylko po głowie.
– No nie, króliki owszem... – niemrawo zaprotestował Jurek. – Ale dawno sprzedane. Byliśmy
z dziadkiem na targu... Zioła zbierałem. Tylko wiesz...
– A ty wiesz, że za dwa tygodnie szkoła? – przerwał tata. – Wakacje się kończą.
Wiedział Jurek, wiedział aż za dobrze! Nawet nie mógł domyślać się tata, jak jego syn o
tym marzył! O zwykłych lekcjach, zwykłych dwójkach i piątkach, zwykłych połajankach i
najzwyklejszych obowiązkach, które prawie zawsze wydawały się nudne! Wtedy. Nie teraz, z
perspektywy tego, co go spotkało.
Właśnie o tym chciał tacie powiedzieć, gdy ten mu przerwał. Ale powrót z wakacji wydawał
mu się bardzo odległy i niemal niemożliwy. Bo co dalej? Przecież czar rzucony przez
Wielkiego Ptaka trwa nadal. Co im powie, w jaki sposób wytłumaczy wszystko rodzicom,
jeśli w ogóle będzie miał na to odwagę? A w nieskończoność nie może przed nimi wszystkiego
taić.
Wtem poczuł, że za chwilę znów straci swą widzialną postać. Odruchowo wyrwał się tacie
i szybko pobiegł do swojego pokoju. Tam wyciągnął zza szafki ukryty pistolet i strzelił w
żółwia. Żółw naturalnie zniknął.
Mały żółw błotny był wynalazkiem ostatnich dni. Przez to udawało mu się sprawniej 
podtrzymywać
widzialną postać. Bez niespodzianek i wpadek. Bo i dziadków zaczynało wyprowadzać
z równowagi nieustanne „zawieruszanie się” domowych zwierząt. Kupił gada za
otrzymane od dziadków na urodziny pieniądze. Dzięki temu, że pan Filip nie przyjął ich swego
czasu za wywołanie zdjęć.
– Co mu jest? – usłyszał pytanie zdziwionego taty. – To do niego mało podobne.
51
W kuchni, gdzie przy kawie siedzieli dziadkowie z tatą Jurka, zrobiło się nagle cicho. Po
chwili do uszu Jerzyka dobiegł niepewny głos babci Marii:
– Jurek jest grzeczny, ale... – urwała w połowie zdania, wzdychając głośno.
– Co ale? – zaniepokoił się tata. – Nabroił? Coś za różowo wyglądały jego listy!
– Zawsze miałeś skłonność do przesady... – odkasłując wtrącił dziadek.
Lecz tata nie dał dokończyć myśli dziadkowi.
– Rozrabia, wiem – stwierdził z przekonaniem. – Chyba zabiorę go ze sobą już teraz. Poradzę
sobie. I tak za długo mieliście kłopot na głowie!
Jerzy zmartwiał. Wiedział, że w tym momencie w pewien sposób ważą się jego losy. Gdyby
bowiem dziadkowie zechcieli choć trochę puścić pary z ust, zdradzić co nieco...
– O to właśnie chodzi, że nie – zaprzeczyła babcia, kończąc poprzednią uwagę. – Jak początkowo
broił naprawdę, tak od pewnego czasu nie ten chłopak... Zupełnie go nie poznaję.
Chwilami zastanawiam się, czy Jurek, to nasz Jurek...
– Jest za spokojny? – zdumiał się tato.
– Też nie. Nie o to chodzi. Trudno mi od razu wytłumaczyć. Bo widzisz...
– Dobry jest chłopak! Świszczypała, ale dobry! Że czasem do rany przyłóż! – ponownie
wtrącił dziadek, który zawsze był skłonny wnuka bronić. – Teraz ma kolegów z kolonii. 
Przychodzą
do niego, on biega do nich. Nie nudzi się. Tylko fakt, ostatnio coś przysiadł...
– Dowiem się wreszcie o co chodzi, czy nie? – zniecierpliwiony tata wstał od stołu i na
powrót usiadł. – Chyba z wami mogę rozmawiać poważnie! Mogę? Czy też zaczniecie mi
bajdurzyć o pszczółkach?
– Nie denerwuj się, Wojtek! – już sam dziadkowy głos miał w sobie uspokajający ton.
– Bo widzisz – po chwili podjęła babcia – z twoim Jerzykiem dzieje się coś dziwnego.
Tylko nie próbuj śmiać się z tego, co powiem! To jest też nasza krew i nasz wnuk. On... on
bardzo często się zawierusza. To znaczy... jak by ci tu powiedzieć... znika. To jest, to go nie
ma.
– Nawet koledzy nazywają go Znikaczem. Szybki jest. Jak jasny gwint! – nie bez podziwu
uzupełnił dziadek.
– Jak ty się wyrażasz? Jeszcze chłopiec usłyszy! – fuknęła zgorszona babcia.
Jurka zapiekły uszy od mimowolnego podsłuchiwania. Lecz coś przymurowało go przed
progiem pokoju. Poza tym czekał, co powie tato. I poważnie ulżyło mu, gdy usłyszał potężny
śmiech. Tak śmiał się zawsze tata. gdy wszystko było w porządku.
– Powiadacie, że znika? Toż to cały on! Wciąż leser znikał, gdy było coś do roboty!
W pierwszej chwili Jerzy poczuł się taką uwagą urażony. Ale zaczął sobie to i owo przypominać
ze swojej przeszłości. Pamięć jego wyjątkowo się ożywiła...
COŚ ZAWSZE NIE TAK!
Pozostało zagadką dla Jurka dlaczego tata, mimo wszystko, nie dowiedział się o pistolecie.
I że sami dziadkowie o tym nie wspomnieli! Słówkiem nawet! Ani podczas poprzednich wizyt
taty, ani obecnie. Bo łącznie wpadał do Piaskowic trzy razy. Czyli okazji powiedzenia o
tym było przynajmniej trzy! Nie mówiąc o tym, że mogli napisać.
Prawdę mówiąc niewiele brakowało, a Jerzy sam zdradziłby tajemnicę. Tym razem świadomie.
Gdyż bardzo pragnął podzielić się z tatą swoimi kłopotami. Obecnie już nawet bez
52
względu na konsekwencje. Po prostu czuł, że musi. I ponieważ nie zdążył teraz, przysiągł
sobie, że uczyni to przy najbliższej sposobności. Musi powiedzieć, choćby się waliło i paliło!
A potem... niech się dzieje, co chce!
Złożona w duchu przysięga nieco Jerzego pokrzepiła. Nie na tyle może, by całkowicie odzyskać
humor, lecz jakby trochę jaśniej spojrzał w swoją przyszłość. Która przecież nadal
była wielką niewiadomą.
– Gdzie jesteś, Znikacz!? – usłyszał wołanie Karola, biegnące od strony leśnej ścieżki.
– Tu! Tu, gdzie szabla! – odkrzyknął niechętnie, bo chciał być sam.
Istotnie, koledzy Jurka dopiero teraz zauważyli tańczącą w powietrzu szablę, która zajadle
kosiła oset na łące. Aż powietrze furczało.
– Pokaż się – poprosił Jędrek. – Szukamy cię od godziny, albo i dłużej!
– Chodź prędko! Fredek się stawia! – ponaglił Karol. – Nosa trzeba mu utrzeć!
– Niech się stawia! – Jurek strzelając w najbliższe drzewo na chwilę odzyskał widzialną
postać. – Nigdzie nie idę, tu jest mi dobrze.
– Gadanie! On twierdzi, że przez ciebie przełaju nie wygrał! – rozgorączkowany Andrzej
przesadnymi gestami ilustrował swoje oburzenie.
– No to co? Niech sobie twierdzi! Nic mi do tego!
Odpowiedź Znikacza stropiła chłopców. Takiego Jurka jeszcze nie znali. Skłonni byli 
podejrzewać,
że ich przyjaciela obleciał zwyczajny tchórz. Tylko takie wytłumaczenie przychodziło
im na myśl.
– Coś ty, przecież on z ciebie robi durnia! – aż podskoczył Jędrek.
– Niech robi!
– To sprawa honoru, było nie było!
– A co ja takiego w tej sprawie zrobiłem, żebym o honor miał się martwić? To Fredka
sprawa. Macie przecież dowód – Jurka coraz bardziej drażnił napór chłopców.
– Tak, ale on rozgłasza, że to fotomontaż! – dobitnie wyjaśnił Karol.
– I oświadczył, że ci tego nie daruje! Połowa chłopaków z ciebie się śmieje – znacząco
uzupełnił Jędrek. – Ja na twoim miejscu tak bym tego nie zostawił.
– No dobrze – podjął po namyśle Jerzy. – Co wy ode mnie właściwie chcecie? Wyobrażacie
może sobie, że na czyjekolwiek wyssane z palca słowa będę leciał i się z nim tłukł? W ten
sposób musiałbym się bić przynajmniej z kilkoma dziennie! Czy o to wam chodzi?
Jędrek niepewnie spojrzał na Karola i powiedział znacznie ciszej:
– Nie... Ale nie można tak tego zostawić. Mimo wszystko, to... nie tak!
– Zawsze jest coś nie tak! – odburknął Jerzy, dziwiąc się trochę swojej postawie. Jeszcze
parę tygodni wstecz, gdzie tygodni, parę dni, w te pędy pobiegłby z powrotem wtłoczyć między
zęby podobne zarzuty jakiemuś tam Fredkowi. A teraz? Nawet o tym nie pomyślał! A
jeśli pomyślał, to o czymś zupełnie innym...
– To co, mamy rozumieć, że z nami nie idziesz? – Karol wciąż dziwił się oporowi Jurka.
– Wolisz uchodzić za tchórza? – ze strony Jędrka padły najmocniejsze słowa.
– Nie – odparł Jerzy, choć odrobinkę korciło go, by jednak pójść. – Bo wiecie, czym znowu
może się to skończyć. Gdzie się nie pojawię, zaraz awantury. Przyjdę jutro, jak się umawialiśmy.
Na mecz.
– Ale on chce uchodzić za skrzywdzonego bohatera!
– Bardzo łatwo udowodnicie mu, że kłamie – Jurkowi przyszedł w tym momencie do głowy
świetny pomysł. – To go powinno z miejsca załatwić.
– Jak niby? – powątpiewał Karol. – Myślisz, że gdybyśmy sobie z nim poradzili, to byłoby
tyle krzyku?
– Negatyw! – pogodnie wyjaśnił Jerzy. – Weźcie świadków, dam kliszę i wywołajcie ją u
pana Filipa. To Fredka zamknie na wieki!
53
Zmartwionym chłopcom rozjarzyły się oczy. Szczególnie Karolowi, z którego już nabijano
się, że wygrał tylko dzięki pomocy Znikacza. Pod koniec trasy przełaju jednak widziano
Fredka na przedzie. Tuz przed samą końcówką. A potem, ni z tego, ni z owego, tajemniczo
zniknął.
– To jest myśl! Genialna! – krzyknęli niemal jednocześnie. – Że też wcześniej na to nie
wpadliśmy!
– Każde kłamstwo ma krótkie nogi – na koniec dodał Jurek, gdy szli do domu po negatyw.
– Co powiedziałeś? – zdziwiony Andrzej sądził, że się przesłyszał. Przecież niejeden raz
wspólnie z Jurkiem i Karolem uciekali się do wykrętów, nie wiadomo dlaczego powszechnie
nazywanych kłamstwami. A tu raptem takie słowa w ustach „świętego” Znikacza.
– No, że każde kłamstwo ma krótkie nogi... – zająknął się Jerzy. – Tak zawsze powtarza
mój dziadek...
– Aha ... – spokojniej westchnął Jędrek. – A już myślałem, że z tobą coś nie tak!
– No wiesz! – niespodziewanie podniósł głos Jurek. —Jednak co prawda, to prawda!
– Tylko proszę cię, nie rżnij mądrali! – głos podniósł także Andrzej. – Swoich dziadków
do dziś kiwasz!
– Bo ... – zaperzył się Jerzy – są kłamstwa i kłamstwa! A poza tym łapiesz mnie za słówka!
– No proszę! Na wszystko jest wytłumaczenie – roześmiał się Karol.
Jerzemu zrobiło się nieprzyjemnie. Czuł, że zabrnął w ślepy zaułek. Gdy za moment zniknął,
nie przywrócił sobie widzialności. Szedł obok chłopców zachowując niewidzialną postać.
Przed domem dziadków strzelił w żółwia niesionego w podręcznej torbie. I wrócił do tematu.
– Wiecie, że chciałem im powiedzieć, ale mnie nie słuchali! – powiedział usprawiedliwiająco.
– Nie wierzą! A jeśli ktoś nie wierzy, to nie wierzy i... koniec!
– Wszystko jedno – pokręcił głową obstający przy swoim Jędrek. – Jeśli już tak mówimy,
to według mnie niemówienie też jest normalnym kłamstwem.
Ponieważ weszli do domu, na tym rozmowa się urwała. Jerzy oddał kliszę i chłopcy rozstali
się do następnego dnia, do meczu. Z pewną niechęcią podali sobie na pożegnanie ręce.
Jednak Jurka wciąż to męczyło. Przypomniał sobie, że także dziadek Konstanty przemilczał
coś niecoś. Czyżby więc... Nie, to niemożliwe! Odsunął od siebie nieprawdopodobne
podejrzenie. I już nie wytrzymując, zaczepił dziadka przy kolacji.
Pora kolacji zawsze była w takich sprawach najlepsza. Dziadkowie po całym dniu krzątaniny
przy gospodarstwie odpoczywali i skorzy byli do pogaduszek, jak określała to babcia.
Nieraz wieczorami opowiadali sobie o tym i o owym. Znacznie częściej, niż zaraz po przyjeździe
Jurka, gdy zupełnie co innego zajmowało jego uwagę.
– Dziadku – ostrożnie zaczął Jerzy – dlaczego nic nie wspomniałeś o pistolecie?
– Dziwisz się, dlaczego zataiłem to przed twoim ojcem? – odparł i zawołał w stronę kuchni:
– Marysiu, bądź tak dobra i zrób jeszcze kawy! Zdaje się, że posiedzimy trochę!
– Właśnie – potwierdził Jurek. – Zatajenie. Dziadek oparł złożone ręce o stół i zajrzał
wnukowi w oczy. Pomilczeli tak chwilę razem.
– Myślę, nie wiem, może się mylę, lecz myślę, że to twoja prawa. A ty, jak sądzisz?
– Tak, dziadku – zniecierpliwił się Jerzy. – Ale czy... niepowiedzenie czegoś, to znaczy
zatajenie, jest kłamstwem?
– Ponieważ pytasz, spróbuję ci odpowiedzieć.
I Jurek wysłuchał wyjaśnień dziadka z otwartymi ustami.
54
ZNIKACZ I ZŁODZIEJ
Prawie pół godziny zabrało dziadkowi wyjaśnienie tego, o co wnuk pytał. Rzecz jasna 
powiedzieć
można to było krócej, a nawet bardzo krótko, lecz dziadek przy okazji posługiwał
się wieloma przykładami. Dla zobrazowania. Zawsze to pełniej do nas dociera, gdy obok treści
głównej widzimy ilustracje. Wiedział o tym dziadek i gawędząc nie skąpił wnukowi 
odpowiednich
przykładów z własnego życia. A życie miał bogate. Zresztą, jak każdy człowiek
w wieku powyżej sześćdziesięciu lat. Dziadek Jerzyka zaś miał ich przeszło sześćdziesiąt
sześć!
Dlatego właśnie z takim podziwem wysłuchiwał Jurek dziadkowej opowieści. Gdy mówił,
a potrafił mówić naprawdę zajmująco, wszystko wydawało się Jerzykowi jasne i proste. Powoli
przestawał się też dziwić słowom fotografa. Może ich jeszcze do końca nie rozumiał, ale
za to wyczuwał, że coś w tym jest z tego, co usłyszał wówczas w zakładzie fotograficznym.
No tak, ale to są tylko opowieści! A życie życiem! – po babcinemu westchnął później Jurek.
O ile w obecności dziadka świat wydawał mu się wprawdzie tajemniczy, lecz nie taki
trudny do ogarnięcia, o tyle będąc ze sobą sam na sam mocno wątpił, czy można podołać
wszystkiemu. Czy on podoła. Już choćby za przyczyną jego określonej sytuacji! Nadal przecież
Wielki Ptak trzymał go w szachu!
Niezależnie od tego odnosił wrażenie, iż albatros celowo wplątuje go w różne przygody. I
że wymiguje się od nich, zwłaszcza od przykrych, spędzając dni możliwie spokojnie, bez
drak, kłótni i bijatyk. Stąd ostatnia odmowa spotkania z Fredkiem; dlatego też często zamykał
się w swoim pokoju, unikając rozmaitych pokus.
Ale jakże złudne to było, upewniał się raz po raz. I nie omijały Jurka przygody, bo one dopadają
nas wszędzie! W szkole, na ulicy, w domu, nad morzem, w górach, na równinie, w
lesie, wodzie, pod ziemią, w powietrzu, na klatce schodowej naszego bloku, a także w nas
samych! Tak, również w nas samych! Chcemy, czy nic chcemy, wciąż w czymś uczestniczymy,
czegoś nas tak zwany los uczy i na okrągło garbuje skórę! Czy jest się Znikaczem, czy
nie!
Niestety, przekonał się o tym Jurek i w następnych dniach. A taki miał dobry nastrój po
wygranym meczu na kolonii! Jego, Karola i Jędrka drużyna wygrała osiem do jednego, 
bezprzykładnie
gromiąc przeciwnika. Sam Jurek szczęśliwie strzelił cztery bramki i obwołano go
królem strzelców! Czyż w takim przypadku można nie zapomnieć o reszcie świata? Tym bardziej
że dzięki wprawie udało mu się ani razu nie zniknąć podczas gry. Zawdzięczał to regularnym
strzałom w niezawodnego żółwia, z którym się nie rozstawał od dłuższego czasu. Ileż
ten żółw zdążył oszczędzić mu nieporozumień!
Powoli zmierzchało. Rozpalony grą Jurek nie zauważył, że jest późno i spieszył się do domu,
jak mógł. Nie chciał sprawić dziadkom kolejnego zawodu. A obiecał wrócić nie dalej niż
po zachodzie słońca. Naturalnie wracając nie dbał o zachowanie widzialnej postaci. Po drodze
nie miało to znaczenia.
Szedł szybko, momentami biegł, ale nie potrafił ominąć witryny sportowego sklepu. Zatrzymał
się na chwilę. Wiadomo dlaczego! Jakiż chłopak przepuści okazję popatrzenia na
wspaniały sportowy sprzęt! A było na co popatrzeć! Deski do surfingu, bokserskie rękawice,
oszczepy, rakiety tenisowe i futerały do nich, hantle, ekspandery, dyski, tyczki – wszystko to
lśniło, kusząc oczy i radując chłopięce serce.
Jurek rozmarzonym wzrokiem przyglądał się zwłaszcza wrotkom. Bardzo chciał je mieć.
Tak bardzo, że od dłuższego czasu oszczędzał na nie. Brakowało mu tylko trzystu złotych.
Lecz wątpił w to, czy uda mu się zgromadzić całą sumę przed końcem wakacji. Po prawdzie,
55
gdyby tydzień temu zrezygnował z kupna żółwia, zapewne już by je miał. Lecz żółw, z 
wiadomych
względów, był bez porównania ważniejszy. Przynajmniej wtedy. Westchnął cicho i
już odchodził, gdy nagle...
W głębi sklepu coś się poruszyło, coś niegłośno stuknęło! Jurek poczuł dziwny skurcz w
sercu. Mimo to przesunął się bliżej przeszklonych drzwi i wytężył wzrok. Tak! Nie miał 
wątpliwości.
W środku ktoś był! Ale kto? Przecież prawie noc, sklep dawno zamknięty.
Pod Jurkiem ugięły się nogi. Z wrażenia w ustach zaschła mu ślina. Dopiero teraz dostrzegł
odłamki zbitej szyby u dołu wejściowych drzwi. Wewnątrz sportowego sklepu mógł
być tylko włamywacz!
Jerzy głęboko nabrał powietrza w płuca. Chciał krzyknąć, ale w ostatniej sekundzie rozmyślił
się. Do głowy wpadła mu szalona myśl. Po co wzywać na pomoc milicję, skoro złodzieja
złapać może... on sam?
Pomysł bardzo mu się spodobał. Choć zdawał sobie sprawę, że nie będzie to łatwe. Gwałtowniej
zabiło jego i tak już mocno bijące serce. Miał jedną, niezaprzeczalną przewagę – niewidzialność!
Poza tym mógł liczyć na zaskoczenie. Czytał niedawno książkę, której tytuł
wyleciał mu jakoś z pamięci. Tam właśnie detektyw śledzący przestępczą szajkę powiedział:
„Zaskoczenie, to połowa zwycięstwa!” Tę myśl właśnie teraz sobie przypomniał. Czy potrafi
więc wykorzystać przewagę niewidzialności i zaskoczenia? A może złodziej jest uzbrojony?
Opanowując drżenie nóg powoli wsunął się przez dziurę w drzwiach do sklepu. Wewnątrz
panował prawie mrok. Chwilę oswajał oczy z ciemnością. Zdusił w sobie rosnący strach i
ostrożnie wszedł głębiej. Uważał, by nie potrącić jakiegoś krzesełka czy półki. Kiwały się
lekko na ścianach długie czarne cienie drzew rosnących przed sklepem. To dezorientowało
odważnego chłopca. Ale usłyszał głośny szmer. Natychmiast zwrócił tam swoje kroki. I
wreszcie dostrzegł to, co chciał dostrzec.
Ów ktoś, to znaczy włamywacz, właśnie wsypywał do żeglarskiego worka pieniądze z
wyłamanej szuflady pod kasą. Jerzy nie spiesząc się okrążył go i podszedł na palcach od tyłu.
Trochę niespokojnie oblizał suche wargi. Serce tak mocno tłukło się w jego piersi, iż obawiał
się o to, że słyszeć bicie może nie tylko on.
– Ręce do góry! – krzyknął grubym głosem. Najgrubszym, jaki umiał z siebie wydobyć. –
Nie oglądaj się! Ręce na kark i wychodzimy!
Przerażony złodziej wypuścił worek z rąk.
– Podnieś! – natychmiast skarcił go Jurek i pchnął znacząco lufą pistoletu w plecy. Potem
wyrecytował zapamiętane z jakiegoś przygodowego filmu zdania: – Bez głupich kawałów,
kochasiu! Jeden niepotrzebny ruch i strzelam bez uprzedzenia! No, ruszże tyłek! Naprzód!
– Panie władzo, to pomyłka! —głupio usiłował zaprotestować schwytany. – Ja tylko...
– Milczeć! – basem krzyknął Jurek i tym razem tak mocno dźgnął przestępcę pistoletem w
plecy, że tamtym zachwiało. – Wychodzimy!
Gdy złodziej szedł z podniesionymi rękami przez sklep, wyprzedził go po cichu i pierwszy
przecisnął się przez dziurę w szybie wyjściowych drzwi. Serce łomotało mu jak oszalałe.
Wydawało mu się, że zaraz wyskoczy z piersi.
Bardzo dobrze to sobie obmyślił! Bo włamywaczowi, po zorientowaniu się kątem oka, że
za nim nikogo nie ma, raptem przyszła ochota na ucieczkę. Odrzucił worek za drzwiami i już
prężył się do skoku.
– Mówiłem bez głupich kawałów!—najsurowiej, jak mógł powiedział Jerzy. – To ostatnie
ostrzeżenie! Podnieś worek i dalej naprzód!
Złodziej, niespodziewanie słysząc głos dobiegający z przeciwnej strony, zdębiał. I pomyślał,
że jest otoczony.
Dalej poszło łatwo. Włamywacz, oszołomiony i potulny niczym baranek, bez oporu dał się
zaprowadzić na komendę milicji. Zresztą było do niej blisko, jakieś dwieście, trzysta metrów.
Ledwie trzy przecznice dalej.
56
Jerzy wpuścił go pierwszego, a sam tuż przed wejściem strzelił w rosnący obok wiąz. Dawało
mu to akurat tyle czasu widzialności, ile potrzebował.
Dyżurny milicjant szeroko otworzył zdumione oczy. Takiego widoku jeszcze nie było!
Dziesięcioletni chłopiec prowadzący pod dziwacznym pistoletem podejrzanego typka!
Wprost fantastyczna scena.
– Włamał się do sklepu sportowego! Nakryty na gorącym uczynku! – zameldował Jurek z
satysfakcją, tym razem na powrót swoim normalnym głosem.
Złodziej, gdy tylko zobaczył przez kogo został schwytany, z rozpaczy rzucił się na podłogę.
I bił w nią pięściami, aż deski dudniły.
– Taki szczeniak! No nie! Nie wytrzymam! Dać się nabrać, jak ostatni głupiec!!
SPOSÓB NA ZNIKACZA
Zdumienie milicjanta było podwójne. Nie dość, że dorosły przestępca zostaje złapany
przez dziecko, to jeszcze owo dziecko nagle gdzieś przepada! Chciał z bliska obejrzeć osobliwą
broń chłopca, a ten zniknął! Na darmo szukał go przed budynkiem komendy. Dosłownie
ulotnił się, niczym kamfora.
Po zamknięciu złodzieja w areszcie milicjant długo zastanawiał się, co wpisać do raportu.
Przecież w najlepszym wypadku uznają go za niezdarę. Gdzie zeznania sprawcy schwytania
przestępcy? Jego nazwisko? Adres? – spytają przełożeni. I co im powie? Że rozpłynął się w
powietrzu? Kompletna bzdura! A przy okazji stanie się przedmiotem kpin dla wszystkich
kolegów! Wyśmieją go tak, że ze wstydu nie będzie miał się gdzie podziać!
Tymczasem Jerzy wrócił do domu. Był dumny z siebie i swojego czynu. Do tego stopnia,
że niewiele przejął się połajanką babci, która zresztą szybko dała udobruchać się i odgrzała
spóźnioną kolację.
– Aleś zadowolony! Jakby ci ktoś rejs dookoła świata zafundował! – zaczepił go dziadek.
– Pewnikiem wygraliście mecz? I strzeliłeś bramkę.
– Osiem do jednego! – potwierdził Jurek. – A bramek strzeliłem cztery.
– Ho, ho, ho! Jest się czym pochwalić! – dziadek poklepał wnuka po ramieniu.
Lecz naturalnie o czym innym myślał Jerzy. Odruchowo, czując że zaraz zniknie, wyciągnął
pod stołem broń i strzelił w siedzącego na kolanach żółwia. Robił tak ostatnio często i
dziadkowie niczego nie zauważali. Mógł spokojnie zjeść kolację.
– Popatrz. Marysiu – dziadek zwrócił się do babci. – Ileż radości można czerpać z prostego
faktu kopania skórzanej kuli! Piłka nożna ma zadziwiającą moc. A na naszego Jerzyka działa
wręcz odurzająco. Zwróciłaś uwagę na jego oczy? Płoną, niczym smolne pochodnie!
– Jak świat światem chłopcy zawsze kopali piłkę i kopać będą – skwitowała babcia. – Lepsze
to niż łobuzerka.
Jerzy nie podtrzymywał rozmowy, choć zgadzał się z dziadkami. Obecnie miał ogromną
ochotę opowiedzieć im o złodzieju. Lecz na czas ugryzł się w język. Nazwą go fantastą! 
Bujającym
w obłokach marzycielem! A szkoda! Sam przecież schwytał przestępcę! Złapał włamywacza
i bez niczyjej pomocy doprowadził go na komendę milicji!
Podniecony przygodą ledwo zdołał usnąć. Za to następnego dnia obudził się w sielankowym
nastroju. I popędził prosto na kolonię, do swoich przyjaciół: Andrzeja i Karola. Przyzwyczajono
się do jego częstych odwiedzin.
57
Dzieci właśnie kończyły śniadanie. Jerzy z niecierpliwości przebierał w miejscu nogami.
Nie mógł doczekać się Karola i Jędrka, tak palił go język. Ostatecznie nie lada to gratka
schwytać prawdziwego złodzieja! Jest czym się podzielić! Gdy więc przyjaciele wyszli na
korytarz, odciągnął ich na bok i zaraz wszystko opowiedział. Nie szczędząc przy tym 
ubarwiających
szczegółów.
Opowieści Jurka przysłuchiwali się także inni chłopcy. To, co wyprawiał Znikacz ze swoją
bronią, było dla nich niedoścignionym marzeniem. Czuli się w jakiś sposób oszukani, a nawet
pokrzywdzeni. Dlaczego im podobne historie nigdy się nie zdarzają? – myślała większość
słuchających. Czy są gorsi? Może mniej zasługiwali na to od Znikacza?
Do ich serc niepostrzeżenie zaczęła wkradać się zazdrość. U niektórych dawno już w sercach
była. A teraz, po opowieści o włamywaczu, miarka się przebrała.
– Kłamiesz! – nie wytrzymał wysoki piegowaty chłopiec.
– Mówiłem wam, że to blagier! – ze złą satysfakcją dołączył Fredek, który dotąd nie mógł
wybaczyć Jurkowi kompromitacji. Udowodnionej jeszcze ostatnio negatywem kliszy.
– Bujda na resorach! – poparł piegusa i Fredka inny niedowiarek.
I raptem powstał niesamowity zamęt. Każdy wykrzykiwał swoje: część broniła Jurka,
część atakowała. Byli i tacy. którym słowa nie wystarczyły. Rzucając przezwiskami już
chwytali się między sobą za bary.
Jerzemu, który dotąd niemal zawsze znajdował z rówieśnikami wspólny język, zrobiło się
nijako. Prawdę mówiąc, zadrżał. Poczuł jednocześnie, że za chwilę zniknie. Ostatni raz strzelił
do żółwia tuż przed wejściem do szkoły. A od tego czasu minęło sporo minut. Niewiele
myśląc wyciągnął spod koszuli pistolet, by podtrzymać swoją widzialność.
Widok sławnej już broni Znikacza dodatkowo wzburzył i tak podnieconych chłopców. Co
zapalczywsi zaczęli prowokująco krzyczeć:
– Zabrać mu!
– Bez broni jest niczym!
– Kłamca!
– Oszust!
– Cwaniaczek!
I niespodziewanie rzucili się na Jurka, przyciskając go do ściany. Przewodził nimi nieszczęsny
Fredek i ów piegowaty chłopak, kompan Fredka. Bardzo szybko wyrwali mu też
pistolet, choć bronił się, jak umiał najlepiej. Podczas zamieszania raptem Jerzy i jego broń
zniknęli.
Wprawdzie liczono się z tym, że może to się zdarzyć w każdej chwili, jednak zniknięcie
broni i Jurka było zaskoczeniem dla wszystkich. Kilku jęknęło ze zdumienia. Zapiszczały
przyglądające się awanturze dziewczyny.
Najsilniejszy z chłopców, który porwał niezwykły pistolet, potknął się przestraszony i
upadł. A zbiegał już schodami. Niewidzialna broń wymknęła mu się z rąk.
W głębokiej ciszy, jaka nagle nastała, słychać było tylko dwa dźwięki: stukot spadającego
po stopniach pistoletu i z trudem powstrzymywany płacz Znikacza. Bo niewidzialny obecnie
Jurek rozpłakał się z bezsiły i przerażenia. W tym momencie nie wiedział, co się z nim dzieje.
Nadbiegli zaniepokojeni wrzawą wychowawcy. Lecz dzieci w ogóle nie chciały ich słuchać.
Nie dawały się ustawić grupami, nie dopuszczały też dorosłych do miejsca, skąd dochodził
chłopięcy szloch. Zwłaszcza winowajcy zamieszania robili wszystko, by żaden z wychowawców
nie połapał się w czym rzecz. Dla odciągnięcia ich uwagi zaczęli na poczekaniu
krzyczeć:
– Szczur!
– Tam pod ścianą przebiegł szczur!
– Jaki ogromny i tłusty!
58
Kilka wychowawczyń dało się na to nabrać, a jedna z nich z krzykiem na ustach wskoczyła
nawet na krzesło.
Z przeciwnej strony korytarza nadszedł kierownik kolonii. Był, jak kolonijna fama głosiła,
znacznie bardziej surowy od swojego poprzednika, pana Zbigniewa. Rygor podobno dla niego
był wszystkim. Wymagał absolutnej dyscypliny tak od kolonistów, jak i wychowawców. Nie
cierpiał skarg, lizusostwa ani jakiegokolwiek zamętu. Dlatego zamilkli wszyscy na jego widok.
Spokojnie podszedł do kłębowiska młodych ciał i chwycił pierwszego z brzegu chłopaka
za ucho. A był nim akurat Karol.
– Do jasnej anielki! Co tu się dzieje? – rzucił twardo. – Może mi wyjaśnisz, łaskawco?
– Nic, panie kierowniku. Znaleźli sposób na Znikacza – odparł wyjątkowo mętnie Karol.
– Na znikacza!! Co za brednie? Jaki znikacz? Może mi wreszcie po ludzku odpowiesz na
pytanie?!
– Fruwający kamień, proszę pana! Calvonetti, złodziej... Aj, boli! Proszę puścić! – wykrzyczał
Karol, obawiając się dalszego naciągania ucha.
Jerzy, widząc niezasłużoną krzywdę Karola, przestał się mazać i podniósł z podłogi żółwia,
którego upuścił jeszcze w czasie szarpaniny. Dziw, że gada nie rozdeptano. Rzecz jasna
wyglądało to tak samo, jak wówczas z kamieniem na polanie. Albo z szablą samodzielnie
koszącą oset.
Surowy kierownik kolonii puścił nadwerężone ucho Karola i szeroko otworzył usta.
Owszem, słyszał coś niecoś o tajemniczych zdarzeniach, lecz cały czas sądził, iż są to wykręty
poprzednika i wychowawców, którzy w ten sposób chcieli zasłonić naganne według
niego rozluźnienie dyscypliny.
– To... to już przesada! – wysapał, obserwując unoszącego się nad schodami żółwia. – Ja
się nie zgadzam! To... wbrew wszelkiej logice!
TROCHĘ TEGO ZA DUŻO
Oczywiście, że nie był to żaden sposób na Znikacza, jak próbował wyjaśnić rzecz Karol.
Wprawdzie zaskoczono Jurka i broń mu odebrano, ale też i ją zgubiono. Upadła gdzieś w dole
schodów, a zatrzymała się zapewne na parterze. Jerzy po otrząśnięciu się z zaskoczenia pobiegł
jej szukać. Cała kolonia widziała tylko płynącego w powietrzu żółwia. Wszyscy, kierownik
z wychowawcami i koloniści, w milczeniu przyglądali się dziwnej ekwilibrystyce
zwierzęcia. Poruszało się zygzakami, co rusz gwałtownie skacząc na boki.
Ciszę przerwały czyjeś wyszeptane słowa:
– Czy może mi ktoś przynieść szklankę wody?
Natychmiast spełniono prośbę pobladłego kierownika. U wielu wychowawców na twarzach
pojawiły się znaczące uśmieszki. Także u kolonistów.
Jedynie bliżej znający sztuczki Znikacza Karol z Andrzejem rzucili się koledze na pomoc.
Zbiegli na dół i po wymacaniu niewidzialnego pistoletu na jednym z końcowych stopni schodów
wręczyli go także niewidzialnemu Jurkowi. Gdzie stał, widzieli – zdradzał miejsce wiszący
w powietrzu żółw.
Jerzy bez słowa odebrał broń, schował do pochwy i wybiegł z budynku. Więcej tu jego
noga nie postąpi! Choćby mu złote góry potem miano obiecywać! I na kolanach trzy dni
59
przepraszać! Bardzo był wzburzony fatalnym potraktowaniem przez kolonistów. Także poważnie
przestraszony. Nie o siebie jednak się bał, czy tego, że przetrzepią mu skórę. To w
końcu normalne w życiu i z tym zawsze trzeba się liczyć. Obawiał się o broń. Omal nie rozstałby
się z nią na zawsze! A to już byłaby katastrofa!
Na samą myśl o tym Jerzemu zrobiło się słabo. Jego żal do niewdzięcznych chłopaków
zwiększył się. Czyżby nie mógł liczyć już na nikogo? Ani na dorosłych, ani na rówieśników?
Miałby zostać dokładnie sam? Czy o to Wielkiemu Ptakowi chodziło? Ze smutkiem wrócił do
domu.
Sądził, że tu przynajmniej odetchnie. W domu dziadków panował zawsze taki spokój!
Lecz tym razem, ku zaskoczeniu całej trójki domowników, było inaczej.
W mniej więcej pół godziny potem, gdy babcia lamentując reperowała jego poszarpane
ubranie, ktoś energicznie zapukał do drzwi. Raz, następnie drugi i najgłośniej trzeci.
Dziadek mrucząc coś niewyraźnie pod nosem poszedł otworzyć. I aż się cofnął z wrażenia.
Jurek zadrżał. Przerażonej babci wypadła z rąk igła. W progu stała para mężczyzn w niebieskich
mundurach. Mówiąc krótko – milicjanci!
– Dzień dobry. Czy... coś się stało? – głos dziadka odbiegał od naturalnego. Ostatnią wizytę
milicji przeżyli trzydzieści lat temu, gdy poszukiwano w okolicy zaginionego cielaka.
– Czy u państwa mieszka chłopiec imieniem Jerzy, zwany też Znikaczem? – bardzo
uprzejmie spytał po przywitaniu się starszy z nich.
Miny dziadków zrzedły jeszcze bardziej. Babcia niepewnie spojrzała na dziadka, potem z
żalem na wnuka i skinęła głową potwierdzająco. Niespodziewani goście weszli głębiej do
przedpokoju.
Dotąd nieodgadniona twarz milicjanta na widok Jurka rozjaśniła się. Drugi, ten młodszy,
odetchnął z ulgą. Obaj z chłopcem poznali się natychmiast. Wszak nie dalej jak wczoraj mieli
ze sobą do czynienia na komendzie!
– To jest państwa syn? – zagadnął pierwszy, zdejmując mokrą od deszczu czapkę.
Dziadek spojrzał spod oka.
– Nie, wnuk. Syn mojego syna – wyjaśnił.
– Syn czy wnuk, co tam! – z niespodziewanym entuzjazmem zawołał przybysz. – Macie w
domu bohatera!
Niemiłe zaskoczenie babci ustąpiło miejsca zdumieniu. Jej oczy zrobiły się duże i okrągłe.
Już była skłonna sądzić, że wnuk wplątał się w jakąś nową, tym razem niebezpieczną burdę, o
czym świadczyć mogło poszarpane ubranie, a tu – proszę! – takie słowa! Również dziadek nie
był pewien, czy dowierzać uszom.
Starszy milicjant roześmiał się szczerze.
– Jak z tego rozumiem, państwo o niczym nie wiecie? Patrzcie go, skromniś się znalazł! –
śmiał się dalej. – Złodzieja wczoraj złapał na gorącym uczynku! Co tam, moi drodzy państwo,
złapał! Nie uwierzycie, ale nawet go sam na komendę przyprowadził! A my od półtora roku
daremnie za gamoniem się uganiamy! Słowem zrobił coś, czego całemu posterunkowi przez
przeszło rok się nie udało. Lecz. niestety, potem nam zniknął!
Dziadek, słysząc takie sensacje, głośno gwizdnął przez zęby. Co mu się raczej rzadko zdarzało.
Sadził, że śni.
– Uszczypnij mnie – poprosił babcię.
Jurkowi natomiast zakręciło się w głowie. Tak szybko go odnaleziono! Czy aby nie zechcą
odebrać mu pistoletu? – zaniepokoił się przez moment.
Milicjant jakby wyczuł jego obawy. Zresztą dostrzegł u chłopca odruch chwytania za broń.
–Nie martw się, chłopcze! Nie ma strachu! – rzucił w stronę Jerzyka. – Wprawdzie posiadanie
broni palnej jest przez prawo karane, ale trudno twój pistolet uznać za niebezpieczny.
Przypuszczam, że nie skrzywdziłbyś nim nawet muchy.
60
Pamięć jednak podsunęła Jurkowi sceny zaprzeczające słowom mężczyzny w niebieskim
mundurze! Wzdrygnął się, ale nie powiedział nic.
– A swoją drogą – podkreślił podziw milicjant – porwać się z taką pukawką na bandytę!
Tego jeszcze nie było! Co za odwaga! I ryzyko!
Babcia prędko przyniosła do pokoju herbatę. Zaproszono niecodziennych gości do stołu.
Milicjanci wymawiali się służbą, ale na chwilę usiedli. I szczegółowo opowiedzieli dziadkom
historię włamania do sportowego sklepu.
Dziadek na przemian to szturchał żartobliwie wnuka w bok, to klaskał dłonią po kolanie.
Nie ukrywał, że rozpierała go duma z dzielnego wnuka.
– Czy to jawa, czy sen? – spytała babcia. – Dlaczego o wszystkim dowiadujemy się ostatni?
– Bo... bo... – zaczął niepewnie Jurek i umilkł. Zbyt wiele musiałby jednocześnie wyjaśnić.
– Zuch jesteś, chłopcze! – na koniec wtrącił drugi, młodszy milicjant. – Dlaczegoś
czmychnął z komendy? Jeszcze dziś po południu przyjmie cię u siebie prezydent miasta!
Twoja odwaga zostanie doceniona. Tylko nie ulotnij się gdzieś, bom widział, że to twoja 
specjalność!
Ledwo za dwójką milicjantów zamknęły się drzwi i Jurek strzałem w żółwia zdążył podtrzymać
swoją widzialność, a tu znów dzwonek. Tym razem przyszedł reporter miejscowej
gazety. Wyglądem swoim przypominał wielbłąda objuczonego górą tobołów. Jak się okazało,
obładowany był magnetofonem kasetowym i kilkoma aparatami fotograficznymi. Głowę
wieńczył kapelusz spłaszczony do grubości naleśnika. Od drzwi wesoło zawołał:
– Cześć wam, dobrzy ludzie, i chwała! Za godzinę muszę zdać materiał! Dużo, dużo roboty!
– Co? Jak? – zdecydowanie usiłował zagrodzić mu drogę dziadek.
Ale zręczny reporter nie przejął się tym. Błysnął fleszem aparatu dziadkowi w oczy, pod
zagradzającą przejście ręką przemknął do pokoju i z marszu szybko pstrykał dalej. Poruszał
się niczym nakręcany kluczykiem samochodzik, węsząc przy tym wszędzie i nagabując 
zaskoczonych
dziadków oraz Jurka. Coś przy okazji notował, włączał i wyłączał magnetofon,
potem znów pstrykał zdjęcia. Z jego pobieżnych wyjaśnień wynikało, że artykuł o dzielnym
wyczynie Jurka ma się ukazać w popołudniówce. I nim tak naprawdę dziadkowie zorientowali
się o co wesołemu reporterowi chodzi, już go nie było. Tylko głuchy potrzask drzwi
usłyszeli na pożegnanie. Zniknął równie szybko, jak się pojawił.
Zdezorientowana babcia opadła na fotel.
– Co to było, tornado?
– Coś jakby – potwierdził dziadek, znacząco popatrując na wnuka. – A tu sterczy jego
centrum.
Zmęczony Jerzy uśmiechnął się blado i usiadł obok dziadka. Ten przygarnął go do siebie.
– Ależ z ciebie kozak! Wiadomo, moja krew!
Także babci rozkręcił się język. Zarzuciła pytaniami oszołomionego wnuka.
Lecz Jerzy nie słuchał tego, co do niego mówiono. Odpowiadał przez grzeczność, ale sam
nie wiedział co. Odmrukiwał raczej monosylabami, niż wyjaśniał. Nie wiedział, czy ma się
cieszyć takim obrotem sprawy, czy martwić. Obawiał się trochę nowej pułapki albatrosa. W
głowie miał zamęt. Poza tym bolała go nadwerężona podczas kolonijnej szarpaniny ręka.
Czuł ostre pulsowanie w skroniach. Trochę tego wszystkiego było za dużo.
Dziadkowie, widząc jego znużenie, dali mu spokój.
Wczesnym popołudniem przed dom zajechał milicyjny fiat. Jurek wspólnie z dziadkami
wsiadł do samochodu. W niecałe piętnaście minut później byli już w mieście, przed ratuszem.
Tymczasem wieść o wyczynie dzielnego Jurka rozniosła się lotem błyskawicy. Mieszkańcy
Piaskowic, a także pobliskiego miasta, zaczęli kojarzyć sobie wcześniej zasłyszane historie
z obecną. Oliwy do ognia dolała popołudniówka. Duże, na ćwierć strony, zdjęcie Jurka wieńczył
tytuł artykułu.
61
OBYWATELSKA POSTAWA ZNIKACZA
Niżej, pod samym zdjęciem Jurka, widniał podpis: „Oto ten, który stanął w obronie społecznego
mienia!”
Zewsząd zaczęło padać jedno, raptem bardzo popularne słowo: Znikacz!
SPLENDOR I KREW
Jakże zdziwił się Jerzy, gdy w reprezentacyjnej sali ratusza, oprócz dużej liczby dorosłych,
zobaczył też kolonistów! Byli tam wszyscy, łącznie z Karolem i Jędrkiem. Jak się potem okazało,
prezydent miasta zaprosił młodzież specjalnie. Mieli być świadkami tej niecodziennej
uroczystości. A prawie u każdego w dłoni tkwiła popołudniowa gazeta.
Dziadkowie zajęli miejsca w pierwszym rzędzie. Zresztą, przygotowano im osobne foteliki.
Trochę wysunięte do przodu, tak by wszystko mogli dokładnie widzieć.
Także im ktoś życzliwy podrzucił najnowszy numer gazety. Ze wzruszeniem przyglądali
się zwłaszcza zbiorowej fotce na drugiej stronie. Siedzieli tam we trójkę: babcia, dziadek i
między nimi wnuk, Jurek – z łbem Gniota na kolanach. Wszyscy uśmiechnięci, spleceni 
ramionami.
Raptem uciszyło się. Wszedł prezydent w towarzystwie kilku urzędników. Każdy z nich
był odświętnie ubrany i miał wyjątkowo poważną minę. Aż za bardzo – stwierdził później
dziadek, który nie znosił wszelkiej pompatyczności. – Wyglądali, nie przymierzając, jak nadęte
pawie!
Prezydent miasta podniesieniem ręki uciszył gwar i przemówił:
– Obywatele! Kochane dzieci! – pochrząkiwał trochę na początku, nim głos jego nabrał
spodziewanej siły. – Spotykamy się tu z nie byle jakiego powodu! Oto w Piaskowicach zdarzyło
się coś, o czym pisać będzie nie tylko nasza gazeta! Tak! Niemal na naszych oczach
dokonano niebywałego czynu! Wasz rówieśnik – tu prezydent zwrócił się do najmłodszych
słuchaczy – kolega Jerzy, którego nazywacie Znikaczem, sam, ryzykując zdrowie, a kto wie,
może nawet i życie, schwytał groźnego przestępcę! Przestępcę, który od dłuższego czasu 
bezkarnie
włamywał się do naszych mieszkań i sklepów, narażając nas na duże straty.
Ten na wskroś wspaniały czyn poruszył całe społeczeństwo. Od rana urywają się w moim
gabinecie telefony w tej sprawie. Żałujemy tylko, że nie mogli, nie mogą być z nami obecni
rodzice Jurka. Będą niewątpliwie dumni ze swojego syna. Podobnie jak my, tutejsi mieszkańcy!
– Brawo!! – okrzyk i nagłe oklaski przerwały na chwilę słowa prezydenta. – Przez podziw
dla twojej odwagi oraz w dowód naszej wdzięczności, pragniemy ci Jurku, wręczyć dyplom
62
honorowy. Przyjmij też skromne upominki, ufundowane przez radę miejską. Piłkę nożną oraz
wrotki. A już osobno prześlemy specjalny list gratulacyjny twoim rodzicom.
Kończąc krótkie przemówienie, prezydent serdecznie uścisnął dłoń Jurka. Rozległy się
okrzyki kolonistów, do których szybko dołączyli inni:
– Niech żyje Znikacz!
– W górę Znikacza!
– Hurrra!!
Prezydent jeszcze na moment uciszył zgromadzonych.
– A teraz, moi drodzy, niespodzianka! Zapraszam całą młodzież na ciastka i oranżadę do
sali obok. Mam nadzieję, że nie odmówicie poczęstunku!
Dodatkową wrzawę, jaka wybuchła, słyszano daleko za oknami miejskiego ratusza. Dzieci
hurmem ruszyły do wskazanej sali, po drodze składając gratulacje Znikaczowi.
Nie ukrywajmy, że początkowo Jerzy wzruszył się bardzo. Szczególnie docenieniem jego
czynu i wrotkami, o których, jak wiemy, od dłuższego czasu marzył. Ale w chwilę potem,
gdy okrzyki podziwu zaczęły wznosić dzieci z kolonii, poczuł się głupio – delikatnie mówiąc
Bo jak to? – myślał zmieszany. – Tak niedawno nazywali go kłamcą, oszustem, cwaniakiem
pierwszej wody, niemal wywichnęli mu rękę, a teraz – jak gdyby nigdy nic – biją brawo? A
Jędrek i Karol, jego niby przyjaciele, czyż nie zarzucali mu tchórzostwa? Obecnie też przyłączyli
się do gromkich oklasków. Nie umiał tego zrozumieć.
W sali obok, przy ciastkach i oranżadzie, gdy większość dorosłych gości sobie poszła,
zbliżył się do niego sam prezydent miasta. Z promieniejącą twarzą, uśmiechnięty, zadowolony.
– Podobno potrafisz znikać – rzucił żartobliwie, bo absolutnie w to nie wierzył. Ale uważał,
że wypada porozmawiać. Przynajmniej przez grzeczność.
Jurek zawahał się, nim nieufnie przytaknął. Wolałby o tym nie mówić. Właśnie przed
chwilą, przechodząc z sali do sali, dyskretnie strzelił przez koszulę w żółwia. Dzięki temu
podtrzymał swoją widzialność na kolejne kilkanaście minut. Lecz uważał, że jest to tylko jego
sprawa.
– A czy mógłbyś nam to zademonstrować? – dodał urzędnik stojący z boku. Podobnie jak
prezydent uprzedzająco grzecznie.
– Prosimy. Ciekawi jesteśmy twojej sztuczki – zaraz dołączył drugi, uśmiechając się
sceptycznie półgębkiem. – Masz przy sobie pistolet?
I nie wiadomo kiedy zaczęły padać coraz bardziej natarczywe pytania, usilne prośby. Niemal
wymuszano na nim wyciągnięcie broni. Jurkowi po raz drugi w ciągu tak krótkiego czasu
zrobiło się głupio.
– No, co ci szkodzi! – śmiało zawołał ten sam piegus, który rankiem jeszcze złośliwie
przyciskał go do ściany na szkolnym korytarzu. – Nie bądź frajer!
Krąg wpatrzonych w niego oczu zacieśniał się. Niezręczność sytuacji rosła z sekundy na
sekundę. Uśmiechnięty prezydent podał mu nowa szklankę oranżady.
– Jeśli rzeczywiście jesteś takim magikiem, jak opowiadają, strzel we mnie! – roześmiał
się na cały głos. – Chętnie zniknąłbym na parę dni! Wiesz, mam tyle zajęć, narad, posiedzeń,
wprost urwanie głowy...
– Chyba nie odmówisz naszej prośbie? – dodał jeszcze ktoś z boku. Całkiem Jurkowi obcy.
Jerzy, który po wydarzeniu w cyrku przyrzekł sobie, że nigdy już nie strzeli w człowieka,
zdenerwował się nie na żarty. Pojął też jasno, że nie tyle interesuje ich on sam, co jego broń.
Odkrycie to rozgoryczyło go jeszcze bardziej. Nie tając wzburzenia i nie bacząc na grzeczność
roztrącił najbliżej stojących i wybiegł z ratusza. Całkowicie zapomniał o dziadkach.
Lecz liczył na to, że mu wybaczą. Nie mógł przecież tam dłużej zostać ani minuty! Tak źle
nie czuł się już dawno.
63
Nie czekając na autobus piechotą ruszył do Piaskowic. Szybki marsz nieco ostudził jego
gniew. Nie na tyle jednak, by zapomnieć o tym, co go w ratuszu spotkało. Nadal mocno szarpały
nim różne sprzeczne myśli. Widać Wielki Ptak do końca czuwał, by zanadto nie przewróciło
mu się w głowie!
Szedł lewym skrajem szosy, ze złością kopiąc napotkane kamienie. A ja, głupiec – znów
pomyślał – sądziłem, że to mną się interesują, tym co zrobiłem! Jaki naiwny byłem! I dobrze
mi tak! Przedszkolak, dzidziuś! A chłopaki? Też tylko to jedno mieli w głowach! I to wszystko
przez ten przeklęty, cholerny pistolet! I przez albatrosa! To przez niego! – stwierdzał srodze
rozżalony.
Z bocznej drogi na szosę wyjechała jednokonna furmanka, załadowana wysoko pełnymi
workami. Powoził nią jakiś mężczyzna w filcowym kapeluszu. Jurek, zżymając się na siebie i
swoje przygody, z roztargnieniem przyglądał się temu, co miał przed sobą.
Wtem z płytkiego rowu wyskoczył nieduży kundel. Czarny i z kudłatą, pobrudzoną błotem
sierścią. Przestraszony koń omal nie wyłamał dyszla stając dęba i zaczął cofać furmankę.
Kundel uporczywie szczerzył kły, warczał i obskakiwał konia. Woźnica daremnie odpędzał
batem niespodziewanie rozszalałego psa. Wyglądało na to, że furmanka stanie zaraz w poprzek
szosy, tarasując przy okazji przeciwny pas ruchu.
Jerzy odruchowo wyciągnął pistolet, dokładnie wymierzył w psa i pociągnął za spust. Innego
wyjścia według niego nie było. Mignęła szara, połyskliwa smuga. Pies zniknął. Koń,
tracąc z oczu agresywne zwierzę, uspokoił się. Szarpnął furmankę na prawą stronę jezdni.
Lecz kundel, mimo że niewidzialny, nadal tam był! I zaszczekał ponownie. Spłoszony koń
po raz wtóry szarpnął furmanką w bok. Mężczyzna w kapeluszu, mimo starań, nie potrafił go
opanować. Wyjechali poza oś rozdzielającą pasy.
Niespodziewanie z przeciwnej strony i zza pobliskiego zakrętu nadjechała czerwona skoda.
Pędziła z szybkością przynajmniej osiemdziesięciu kilometrów na godzinę. I nim Jurek
zdążył się w czymkolwiek połapać, uderzyła w niewidzialnego od paru sekund psa. Kierowca
skody stracił panowanie nad kierownicą, a samochód, już rozpoczynający hamowanie, lewym
reflektorem potrącił drewnianą przeszkodę. Furmanka z trzaskiem pękła na pół, odleciały dwa
boczne koła. Kierowcy skody nic się nie stało – zatrzymał się trzydzieści metrów dalej, za to
woźnica wypadł na asfalt.
Jerzy skoczył na pomoc i nagle zdrętwiał.
Spod leżącego ciała zaczęła wyciekać wąska strużka krwi.
NIE CHCĘ BYĆ ZNIKACZEM!
Nim przyjechała karetka pogotowia Jerzy był przekonany, że woźnica furmanki nie żyje.
Taki karambol! Wóz niemal w drzazgach, kundel zmiażdżony kołami skody, jedynie koń 
wyszedł
cało – nerwowo potrząsał grzywą i szarpał wędzidłem ze zwisającymi luźno lejcami. Na
szczęście lekarz stwierdził u mężczyzny tylko utratę przytomności i otwarte złamanie ręki.
Nadal nieprzytomnego woźnicę zabrano do szpitala.
Szok, jaki przeżył Jurek, nie miał sobie równych. Krótko potem ogarnęły go mdłości i
zwymiotował w rowie przy szosie. Przez niego omal nie zginął człowiek! On był przyczyną
wypadku, nie pies! Gdyby nie strzelił w niego, kierowca skody z pewnością zauważyłby 
przeszkodę
na czas! Chciał całą winę wziąć na siebie.
64
– To przeze mnie! To moja wina, moja wina! – krzyczał, gdy przyjechała milicja drogowa.
– Zmykaj, pętaku! – odtrącił go zdenerwowany wypadkiem kierowca skody, który właśnie
wrócił od leśniczego, skąd telefonicznie wezwał pogotowie. – Jeszcze ciebie tu brakowało!
Absolutnie nikt nie chciał go wysłuchać. Nie brano Jurkowych słów poważnie. Trwały
drobiazgowe pomiary długości śladów hamowania samochodu, rysowano plan sytuacyjny.
Zrobiono też zdjęcie zmiażdżonemu psu, którego martwe ciało pęd skody odrzucił na pobocze
szosy. W zamieszaniu jakoś nikt nie zauważył, że jeszcze przed chwilą było niewidzialne. Nie
w głowie było zaaferowanym dorosłym zajmować się podnieconym chłopcem. Bo któż mógł
przypuszczać, że właśnie on, niefortunnym strzałem spowodował wypadek? Może w sposób
nie zamierzony, ale jednak on?
Odpychany przez wszystkich wsiadł na najbliższym przystanku do autobusu i powrócił do
miasta. Dręczyło go sumienie i koniecznie chciał dostać się do szpitala. Zapomniał o piłce i
wrotkach pozostawionych przy szosie, lecz wcale tego nie żałował. Myślał tylko o jednym:
dostać się do woźnicy! Zobaczyć, czy aby na pewno skończyło się jedynie na złamaniu ręki i
prosić poszkodowanego o wybaczenie.
Bez skrupułów tym razem wykorzystał atut swojej niewidzialności. Jednak potrwało trochę,
nim zorientował się, gdzie rannego woźnicy szukać. Ostrożnie omijając pielęgniarki
wszedł na piętro. Woźnica, już dokładnie zbadany i opatrzony przez lekarzy, leżał sam w
małej salce niedaleko dyżurki. Dostrzegł to Jerzy przez szparę w uchylonych drzwiach. Jakaś
pielęgniarka podłączyła do ramienia leżącego kroplówkę. Odczekał trochę aż wyszła, odzyskał
widzialność strzelając w żółwia i bezszelestnie wsmyknął się do wnętrza.
Na Jerzego, który rzadko bywał w szpitalu, panująca tu atmosfera działała przygnębiająco.
Te jasne ściany, sterylna czystość, cisza i dziwne, nieprzyjemne dla nosa zapachy wprawiały
go w dodatkowe drżenie.
Powoli podszedł do łóżka. Początkowo ranny leżał nieruchomo i nie otwierał oczu. Jerzy
bał się go tknąć. Ale po minucie mężczyzna sam podniósł powieki. Z miejsca też zauważył
chłopca.
– Czy coś panu jest? – nie wytrzymał Jerzy, podchodząc jeszcze bliżej.
Leżący uśmiechnął się blado.
– A co ty tu, chłopcze, robisz?
– To ja! To przeze mnie! Strzeliłem... i ten wypadek! Byłem tam... pies... – zaplątał się
wzburzony Jurek i niespodziewanie umilkł.
– Tak, tak, pamiętam ciebie – niespiesznie odparł woźnica. – Maszerowałeś brzegiem drogi,
prawda?
Jerzy gorliwie przytaknął i ponownie zaczął tłumaczyć, jaki był w tym jego udział. Niezdarnie
mu to szło.
– Ale to nie twoja wina – przerwał mu leżący. – Uspokój się basałyku...
Nie zdążył już zaprotestować, weszła bowiem pielęgniarka. I nie słuchając wyjaśnień po
prostu wygoniła go ze szpitala. No tak, tyle to Jurek wiedział, że chory potrzebuje spokoju.
Lecz jemu nikt spokoju nie mógł zagwarantować!
Bardzo przybity wrócił do domu. Dziadkowie już byli na miejscu. Naturalnie nic o wypadku,
a tym bardziej o udziale w nim ich wnuka, wiedzieć nie mogli. Babcia wpadła w popłoch
widząc jego stan.
– Jerzyku, na miły Bóg, co z tobą! Jak ty wyglądasz? Jurek wyjątkowo chaotycznie opowiedział
dziadkom o tym, co go spotkało w międzyczasie. Plątały mu się słowa, nie potrafił
opanować jąkania.
Prawdę mówiąc, dziadkowie niewiele z tego zrozumieli. Za to przekonani byli o jednym –
ich wnuk jest chory. Świadczyły o tym nie tylko mętne słowa chłopca, ale również błyszczące
oczy i rozpalone czoło. Szybko obmyli go i położyli do łóżka.
65
Babcia podała termometr. Słupek rtęci zatrzymał się dopiero przy temperaturze trzydziestu
ośmiu stopni. Późnym wieczorem gorączka skoczyła do czterdziestu. Zaniepokojeni dziadkowie
wezwali znajomego lekarza.
Jerzy, póki jeszcze był przytomny, pamiętał o zachowaniu widzialności. I korzystając z
chwil nieuwagi dziadków strzelał do żółwia. Później strzelać już nie mógł
Zniknął na oczach przybyłego lekarza. Dosłownie w momencie badania. Zaskoczonemu
lekarzowi wypadły z rąk słuchawki. Chwycił się za głowę i z wrażenia usiadł, akurat na nodze
niewidzialnego obecnie Jurka. To przeraziło go jeszcze bardziej. Podskoczył jak oparzony.
Dopiero niesamowity krzyk lekarza uświadomił dziadkom, co się właściwie stało. Babcia
złapała się za serce. Jedynie dziadek – o dziwo – nie wpadł w panikę. W jednej sekundzie
przypomniał sobie wszystkie tajemnicze opowieści wnuka, relację pana Brzetysława sprzed
paru dni (sądził wówczas, że to nowe żarty dowcipnego sąsiada) – i natychmiast pojął tego
sens.
– Spokojnie! – powiedział nieco drżącym głosem, pochylając się nad łóżkiem i obmacując
niewidzialnego Jurka. – O n t u j e s t! Zobaczcie sami!
Stropiony lekarz zaśmiał się histerycznie. Podniósł wysoko jedną rękę i zamachał nią bez
sensu. Jakby opędzał się od niewidocznych much.
– Jest? – z niepewną nadzieją spytała babcia. – Co mówisz, Kostek, nie widzę...
– Oczywiście! Dotknij go – potwierdził dziadek, powoli prowadząc rękę babci do miejsca,
gdzie powinna spoczywać głowa wnuka. Wskazywało je wyraźne wgłębienie w poduszce.
W tym samym momencie, gdy dotknęła niewidzialnego czoła, Jurek jęknął. Odskoczyła
przerażona parę kroków, ale zaraz coś ją do łóżka pociągnęło.
– Mój Jerzyk kochany! Jerzyczku. wnusiu mój! – rozpłakała się, dotykając niewidzialnej
także piersi wnuka. – Gdzie jesteś!? Wróć!
Nieufnie podszedł nieco uspokojony lekarz. Na twarzy jego malował się nie ukrywany
sceptycyzm. Ostrożnie wyciągnął rękę i niespodziewanie dla siebie poczuł opór ciała pacjenta.
– A niech to, do kroćset! – krzyknął zdumiony, coraz szybciej obmacując niewidzialnego,
lecz i nieprzytomnego chłopca. – Cud, czy co?!
– Może cud, może nie cud! – trzeźwym głosem odparł dziadek – Ale trzeba coś z nim zrobić!
Gorączka rośnie!
Stanowczy ton dziadka ocucił w końcu lekarza. Wsunięto termometr pod niewidzialną pachę
Jurka. Temperatura przeskoczyła o jedną kreseczkę wyżej. Niebawem ciałem chłopca
zaczęły wstrząsać dreszcze.
– Pod prysznic! Szybko! – energicznie zawołał lekarz.
Babcia pędem wbiegła do łazienki, odkręciła kurek. Za nią dziadek niosący na rękach 
niewidzialnego
Jurka. Tak jak stał, wsunął się pod lodowaty tusz.
Po kilku minutach dreszcze ustąpiły. Jurka z powrotem położono do łóżka. Zziębnięty
dziadek kichał i trząsł się z zimna. Babcia dała mu do przebrania suchą odzież, a sama poszła
zaparzyć wszystkim kawy.
Powoli oswajano się z niewidzialnością Jurka. Lekarz, wzdychając głośno, zmierzył mu
puls.
– No, najgorsze minęło! Jeśli się nie mylę, do rana gorączka spadnie!
– Sądzi pan? – z troską spytał niespokojny dziadek.
Lekarz nieznacznie uśmiechnął się.
– To nie choroba, panie Konstanty. To przeżycia. Chłopiec jest bardzo podatny na emocje,
wrażliwy. Nie dziwię się! Ileż on musiał przecierpieć! A ten wypadek, o którym państwo
opowiadaliście, najprawdopodobniej załamał go. Teraz wszystko zaczynam rozumieć, chociaż
nadal nie rozumiem – powiedział trochę niejasno. – On jest tym, no...
– Znikaczem – podpowiedział dziadek
66
– O, właśnie! I nigdy, przenigdy bym w to nie uwierzył, gdybym na własne oczy...
Nie zdążył dokończyć, z ust bowiem rozgorączkowanego chłopca wyleciał rozdzierający serca 
krzyk:
– Nie chcę! Nie chcę być Znikaczem!!
DZIĘKUJĘ, ALBATROSIE!!!
Całą noc Jerzy spał nerwowo. Rozkopywał kołdrę, rzucał się przez sen i bredził. Czuwający
przy nim na zmianę dziadkowie z niepokojem przysłuchiwali się jego mało zrozumiałym
okrzykom. Nie mogli wiedzieć, co zmaltretowanemu ostatnimi wydarzeniami wnukowi majaczy
się we śnie.
A Jerzemu ponownie śnił się albatros. Olbrzym co rusz odlatywał; Jurek wołał za nim,
błagał o uwolnienie od rzuconego czaru. Odpowiadał mu tylko drwiący śmiech Wielkiego
Ptaka.
Miał rację doświadczony w swoim fachu lekarz. Nad ranem gorączka rzeczywiście spadła.
Jerzy obudził się słaby i drżący, lecz zaraz odruchowo sięgnął po pistolet. Broń była na
swoim miejscu, pod poduszką. Już ją chwytał, gdy nagle, jak za uderzeniem obucha, wróciły
w pamięci wszystkie minione wydarzenia. Przed oczyma zaczęły skakać mu niedobre obrazy.
Ze wstrętem cofnął rękę. Nienawidził swojej broni!
Przypomniał sobie też ostatni sen, od pewnego czasu wciąż się powtarzający. Jaką gorycz
poczuł na wspomnienie Wielkiego Ptaka! Oddałby wiele, by móc ponownie go spotkać, zamienić
z nim choć parę słów! Skończyć z tym!
Nie, nie będzie więcej strzelał! Niechaj się dzieje, co chce! Ma dość wiecznego strachu i
niepewności! Nie strzeli już ani razu, choćby miał przez to pozostać niewidzialnym na zawsze!
Już lepsze to niż szkody, jakie nieustannie czyni! Przecież o mało nie z a b i ł c z ł o w i
e k a!
Po chwili spostrzegł drzemiącą przy łóżku babcię, pojął więc, ze wszystko się wydało.
Czuwała do brzasku, ale zmorzył ją sen, gdy wnuk nad ranem nieco się uspokoił.
I bardzo dobrze! – zawołał w duchu Jerzy. Nareszcie! Nie zamierza więcej ukrywać tajemnicy!
Gniew i żal dodały mu sił. Starając się nie rozbudzić drzemiącej w fotelu babci zerwał się
z łóżka i tak jak stał, w piżamie i z pistoletem za pasem, wybiegł z domu.
Przed domem niespodziewanie natknął się na dziadka, Karola i Jędrka. Szli od strony
poczty. Karol tłumaczył coś prędko zasłuchanemu dziadkowi. Nie spostrzegli go, bo widzieć
nie mogli. W pierwszym odruchu chciał ich zawołać, ale wnet ugryzł się w język. Pragnął być
sam. Mijając dziadka usłyszał tylko, że właśnie wysłany został telegram do taty.
Niewidzialny Jurek poczuł, jak coś gwałtownie ściska mu serce. Puścił się pędem przed
siebie. Biegł na oślep, nie bacząc, gdzie niosą go nogi. Pryskało spod nóg błoto na łące, uderzały
w policzki gałęzie mijanych krzewów. Znalazł się w lesie. Nie czuł, że jest boso, że drży
z zimna. Wzburzony błąkał się między drzewami.
W wyobraźni, jak żywe, stawały obrazy minionych dni i tygodni. Widział martwą jaskółkę,
zastrzeloną wiewiórkę, rozprute worki z mąką, skoszone łany niedojrzałych słoneczników.
Wszystkie zagadkowe przygody i złe wydarzenia, nie wyłączając wypadku poprzedniego
wieczora. Z odrazą pomyślał o swoich czynach.
67
Cóż z tego, że złapał jakiegoś tam złodzieja, że uratował indyczkę przed lisem, a lisa przed
dziadkiem! I co z tego, że zdemaskował oszustwo jakiegoś tam Fredka! To nie była zabawa,
jak mu się pierwotnie wydawało! Prawie nie było dnia, by ktoś przez niego nie cierpiał, nie
doznał jakiejś krzywdy! A teraz krew, krew ludzka, przerażające otarcie się o śmierć! Nie
wybaczyłby sobie do końca życia, gdyby ten człowiek zginął!
Nie wiedząc kiedy, zawędrował na wydmy. W dali, na morzu, pyrkotały silniki łodzi. To
rybacy wzdłuż brzegu rozstawiali swoje sieci. Rozpoznał wśród nich pana Brzetysława w
żółtej zydwestce na głowie.
Widok ten bardzo poruszył Jurka. Łączył się w jego wspomnieniach z czymś przyjemnym,
niemal beztroskim. Jak dobrze mu było na początku wakacji, gdy dziadek pierwszy raz 
zaprowadził
go na przystań! Ile radości niosły wspólne z rybakami wyprawy! Wszystko to teraz
wydawało się Jerzemu ogromnie odległe i niemal nierealne. I odbierał to tak, jakby owe 
beztroskie
chwile nie jego wtedy dotyczyły, a kogoś poza nim.
Zbiegł z wydmy na plażę i upadł twarzą w chłodny piasek. Długo nie podnosił się, z goryczą
przełykając łzy bezsilności. Pierś rozsadzał mu trudny do określenia żal.
Nagle zdrętwiał. Szybko kilkakrotnie przetarł oczy. Nie, nie było pomyłki. Na końcu
wrzynających się w morze palików siedział Wielki Ptak!
Poznał go od razu. Olbrzym tkwił tam nieruchomo, z głową obróconą ku Jurkowi. Wyraźnie
wpatrywał się w niewidzialnego chłopca. Jego duży, haczykowato wygięty dziób lśnił w
słońcu, niczym wyzwanie.
Gdy chwila zaskoczenia minęła, Jerzym targnął gniew. Serce omal nie wyskoczyło mu
gardłem. Zerwał się na równe nogi i podbiegł do palików. Wszedł nawet do wody po kolana,
następnie po pas, ale i tak do albatrosa pozostało przeszło dwadzieścia metrów. Wściekle uderzył
otwartą dłonią w powierzchnię morza.
– Ty nędzny, głupi gadający ptaku! – zawołał przenikliwym głosem. – Nienawidzę cię!
Nienawidzę!
Z głębi piersi rozedrganego Jurka wypłynęła cała, długo gromadzona gorycz. Nie zważał
na to, że Wielkiego Ptaka obraża. Nie liczył się ze słowami. Gwałtownie wyrzucał z siebie to,
co go tak bolało. Naprawdę było mu już wszystko jedno.
Olbrzym w milczeniu przysłuchiwał się okrzykom Jurka. Doskonale wiedział, że przemawia
przez chłopca rozpacz. Ale czekał. Wciąż jeszcze czekał.
W końcu wyczerpany i ochrypnięty Jerzy desperacko chwycił za broń.
– Masz, strzelaj sobie sam! – krzyknął resztką sił. – Wolę być niewidzialny do końca życia!
Wyrzucony ręką Znikacza pistolet zatoczył w powietrzu szeroki łuk i z pluskiem wpadł do
wody tuż obok albatrosa. Prawie w tej samej sekundzie Wielki Ptak zniknął.
A Jerzy, ku swojemu niebotycznemu zaskoczeniu, nagle odzyskał widzialną postać! Samoistnie,
bez użycia broni! I dopiero w tym momencie pojął w pełni znaczenie niegdyś wypowiedzianych
przez albatrosa słów.
Czar prysnął! Był wolny! Naprawdę wolny! Ze wzruszenia zadrżał mu głos.
Zawołał w pustkę
– D z i ę k u j ę, a l b a t r o s i e!!!
68
OŚMIOWIERSZ NA ZAMKNIĘCIE
Ach, ten Znikacz, chłop na schwał!
Czy coś z przygód swoich miał?
Oprócz guzów, oprócz mdłości,
nauk, łez, goryczy, złości,
strachu, własnej niestałości
– piękny kwiat prawości miał!
Oby zawsze przy nim trwał
ten z dumnych pierwszy kwiat!
Spis treści
Od Autora
SZEŚĆIOWIERSZ NA OTWARCIE
ZDARZENIE W ZOO
ZAMIESZANIE W MIEŚCIE
POŚCIG ZA ZNIKACZEM
NIEWINNY POCZĄTEK
TRUDNO TO NAZWAĆ ZABAWĄ
LEKCEWAŻONE OSTRZEŻENIA
O KROKOD KARY
KARA l STRACH
JA NAPRAWDĘ ZNIKAM!
NIEBEZPIECZNA PRZYGODA
BYĆ NIEWIDZIALNYM NIE JEST ŹLE
WRACAMY DO ŚRODKA HISTORII
ZNIKACZ PRZEDSTAWIA SIĘ CHŁOPCOM
FRUWAJĄCY KAMIEŃ
WIELKI BIEG PRZEŁAJOWY
WYBACZ, ZNIKACZU!
DZIURA W WODZIE I „OBY TAK DALEJ!”
CYRKOWE SZTUCZKI
JUREK JEST GRZECZNY, ALE...
COŚ ZAWSZE NIE TAK!
ZNIKACZ l ZŁODZIEJ
SPOSÓB NA ZN1KACZA
TROCHĘ TEGO ZA DUŻO
SPLENDOR I KREW
NIE CHCĘ BYĆ ZNIKACZEM!
DZIĘKUJĘ, ALBATROSIE!!!
OŚMIOWIERSZ NA ZAMKNIĘCIE