OSKAR KOLBERG DZIEŁA WSZYSTKIE _^^^■■ OSKAR KOLBERG DZIEŁA WSZYSTKIE TOM 84 POLSKIE TOWARZYSTWO LUDOZNAWCZE W r o c \ a u) INSTYTUT im. OSKARA KOLBERGA Poznań OSKAR KOLBERG WOŁYŃ SUPLEMENT DO TOMU 36 INSTYTUT im. OSKARA KOLBERGA Poznań 2002 WYDANO POD OPIEKĄ NAUKOWĄ POLSKIEJ AKADEMII NAUK Z DOTACJI KOMITETU BADAŃ NAUKOWYCH Z rękopisom i ze źródeł drukomanych zebrała і opracomała AGATA SKRUKWA Opracouianie muzykologiczne ANNA RUDA <"7 &# 6 © Copyright by: Instytut im. Oskara Kolberga Poznań 2002 v4 ISBN 83-910110-6-2 KOMITET REDAKCYJNY Gerard Labuda - przeinodniczący, członkoujie: Jerzy Bartmiński, Ludiuik Bielaujski, Czesłauj Hernas, Bogusłam Linette, Zbignieiu JasieuMcz, Helena Kapełuś , Bronisłauja Kopczyńska-Jaujorska, Jan Stęszetuski \ ,1> „WOŁYŃ" OSKARA KOLBERGA „Nazuja Wołyń nie oznacza obszaru o peumych, stałych, niezmiennych granicach, zaróujno politycznych, jak i geograficznych. Każda epoka dziejoiua zmieniała zakres terytorialny obejmoimny przez tę nazuję, rozciągając ją lub uszczuplając stosoumie do politycznej potęgi krainy, siły jej ujładcóuj"1. Tak rozpoczyna się opis Wołynia  Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Współczesne nam і przyjmują, że Wołyń, historyczna dzielnica Rusi, rozciąga się od górnego biegu Bugu na zachodzie do rzeki Słucz na ujschodzie, na północy sięga do Prypeci, południouja granica pozostaje bliżej nieokreślona. Materiały folklorystyczne i etnograficzne zebrane przez Oskara Kolberga na Wołyniu nie doczekały się ujydania za jego życia. Nie znamy і granic, jakie przyjąłby dla tego regionu, ponieujaż określał je zujy-kle dopiero  instępie oddamanej do druku monografii. Zapoznanie się z zapisami terenoujymi Kolberga, jego notatkami, listami i planami mydauiniczymi poziuala nie tyle uściślić granice regionu, ile ujyłonić miejscouiości, które uimżał za należące do niego. Wiadomo też, że Kolberg, planując Lud i pracując nad kolejnymi jego tomami, dla określenia zasięgu geograficznego danej monografii dość często posługiiuał się granicami administracyjnymi, zujłaszcza gdy były to granice dzielące trzy zabory. Z jednej strony pozujalało mu to unikać restrykcji cenzury rosyjskiej czy pruskiej (austriacka była  drugiej їі і XIX znacznie łagodniejsza), z drugiej zaś mogło stanoujić punkt u>yj-ścia  sytuacji, gdy  kuiestii podzialóuj etnograficznych brakoujało 1 J. Krz. [Józef Krzyuiicki] Wołyń. W: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiaiiskich. T. XIII Warszauja 1893 s. 915. VI jeszcze dokładniejszych kryteriom. Analiza zapisóuj i notatek zubażanych z Wołyniem doproiradza do mniosku, że zasięg planomanej przez Kolberga monografii pokryujał się  znacznym stopniu z terytorium guberni ujołyńskiej. Uturarzona po rozbiorach, ze stolicą od r. 1804 uj Żytomierzu, gubernia ta obejmoujała dujanaście poujiatóuj: dubień-ski, krzemieniecki, koiuelski, łucki, noujogrodzki (zujiahelski), ostrog-ski, і, róujieński, starokonstantynoujski, ujłodzimierski, zasłain-ski i żytomierski. Sięgała і nieco dalej i na ujschód, i na zachód od przedrozbioroujego ujojeujództuja ujołyńskiego. Jedynie przebieg północnej granicy І-ujiecznej guberni i ujcześniejszego ujojeujództuja były zgodne, bo ujyznaczała go stara granica między Litują a Ukrainą należącą do Korony. Jednak ze znanych nam planóuj ujydaiuniczych Kolberga і, że ujahał się co do przynależności niektórych skrauj- gubernii ujołyńskiej. Materiały pochodzące z okolic Oujrucza oraz і і Włodzimierza zamierzał tułączyć do tomu pt. Polesie pińskie t wołyńskie1, choć ї і Włodzimierz mymienia także jako ośrodki planoujanej monografii Wołynia zachodniego, a zapisy z Oujruckiego umieszczał і  tece ujołyńskiej, і  poleskiej. Rozległy obszar Wołynia zujiedził Kolberg tylko raz,  roku 1862. Jednak i przedtem ujykorzystyiuał tuszystkie dostępne okazje, aby po-znaujać muzykę ludoują Ukrainy. W roku 1859  odpoujiedzi na apel ogłoszony na łamach „Ruchu Muzycznego" przez Adama Pługa (Antoniego Pietkieujicza), naujołujący do zbierania melodii ukraińskich, pisał do redakcji tego pisma: „[...]  tece mojej posiadam z jakie tysiąc melodii z Wołynia, Podola, Ukrainy, Białorusi i Pokucia (lu Galicji) pochodzących, które uj Warszaiuie i Królestujie zebrałem i spisałem od przybyłych tu ujychoujańcóuj stron tamtejszych, jak łaskaujych -teli i obyuratelek, żołnierzy, służących itp., ujięc nieposzlakoujanej autentyczności. [...] Dla dopełnienia brakóuj czuję, ile pożądanym byłoby zuiiedzenie osobiście stron tamtejszych. Podróży uiszakże  tym celu ani czas, ani środki jakimi dysponoLuać mogłem i mogę, dotąd odbyć mi nie pozujoliły"2. Cztery lata później przedsięuuziął podróż na Wołyń. Zob. S. Kasperczak „Białoruś-Polesie" Oskara Kolberga. W: O. Kolberg Bialoruś-Po-lesie (DWOK T. 52) s. ІІ-. Tytuł Polesie pińskie i wołyńskie pojaujia się  planie ujydaujniczym   r. 1869 — zob. list do A. Bieloiuskiego, Korespondencja Oskara Kolberga cz. I (DWOK T. 64) s. 304. 2 O. Kolberg Do Redakcji „Ruchu Muzycznego". „Ruch Muzyczny" 1859 nr 22, s. 193. VII W zeszycie,  którym ujóuiczas zapisyirał dochody i ujydatki zano-toinał 30 lipca 1862 r.: „tryngieldy na poczcie przy uiyjeździe na Wołyń 0,30 [rubla]", a pod datą 10 października: „Podróż na Wołyniu  ciągu sierpnia, ujrześnia do 3 paźdz. 52 [ruble]"1. Zatem pobyt na Wołyniu triuał dują miesiące — od 30 lipca do 3 października. Nieco informacji o trasie znajdujemy uj itinererium spisanym pod koniec życia. Tam pod datą 1862 pisze m. in.: „na Wołyń, do Tuliczouja (Dobrouralskich), do Turyczan (Sierakoujskich), Bilcza (Sołtanóuj), [...] Żytomierza"2. Są to ujiadomości bardzo skąpe. W ujymienionych czterech mięjscoujościach zatrzymał sie zapeuine na dłużej, z nich też pochodzi najujięcej jego zapisóuj terenoujych, jest jednak peujne, że odiuiedził też inne ujsie i miasteczka. Wyjazd na Wołyń zorganizoujał Kolberg tak samo, jak badania  Polsce  latach poprzedzających tę podróż. W początkoujym okresie badań terenoujych próboirał proiuadzić je ujzorem Zoriana Chodakoujskiego, co tak uispomina  pisanym pod koniec życia szkicu autobiografii: „Zapuszczać się dalej, zujłaszcza samemu, a choćby і  diuójkę lub trójkę, z koszturem  ręku, nie było ujóujczas podobieństujem, bo bojaźliuji chłopi, nieufni i podejrzliuji na każdym kroku, gotouji byli nieznajomych sobie apostołóuj chujytać i odstaujiać do poujiatu jako «missariu-szóuj» narodouuego rządu. Dośujiadczyłem tego  r. 1841 robiąc z Konopką ujycieczkę do Czerska, gdzie osujobodzenie z ich rąk іі jedynie byliśmy rozumnej interujencji ujójta miejscoujej gminy"3. Tak ujięc trudności  naujiązaniu kontaktu z chłopami, którzy nieufnie trakto-іі nieznajomych, podejrzliujość żandarmóuj, ujreszcie bardzo złe -runki uj zatłoczonych i najczęściej brudnych karczmach, skłoniły go do szukania oparcia uj czasie badań terenoujych uj domach przyjaciół lub rodzin, którym mogli go ci przyjaciele polecić. W cytoujanym fragmencie itinerarium ujymienia trzy nazujiska. O Dobroujolskich z Tuliczouja nie udało się odszukać bliższych informacji, o Sierakoujskich Rkp. Kolberga id Bibl. PAN u> і, Papiery osobiste, sygn. 3210, k. 9. 2 Wykaz podróży Oskara Kolberga. W: Korespondencja Oskara Kolberga, cz. III (DWOK T. 66) s. 705. 3 O. Kolberg Szkic autobiografii, rękopis  Bibl. PAN uj і, sygn. 2183, k. 68. O podobnych problemach pisał Kolberg też m. in. uj liście do J.I. Kraszemskiego u> 1857 r., zob. Korespondencja. . . cz. I (DWOK T. 64) s. 74, zob. też I. Kopernicki Przedmowa wydawcy uj: O. Kolberg Przemyskie (DWOK T. 35) s. -І. VIII z Turyczan Luiadomo tylko, że byli ujłaścicielami tego majątku od tuielu pokoleń, natomiast dzieje rodziny Michała Sołtana, który gościł Kolberga u; Bilczu, są podręcznikoujym turęcz przykładem Iosóuj patriotycznych rodzin polskich uj zaborze rosyjskim. Ojciec Michała, Adam Sołtan (1792-1863) był uczestnikiem poiustania Iistopadouiego na Litujie. Jego majątek Zdzięcioł skonflskoujano, a on sam został skazany zaocznie na śmierć. Na emigracji był zaangażoiuany  działalność polityczną Hotelu Lambert. Michał (1830-1893) pozostamał ujtedy pod opieką dziada, Stanisłauja Sołtana, niegdyś posła na Sejm Czteroletni, prezesa rządu tymczasoujego na Litujie  roku 1812. W і dalszych represji -bec ojca Michał turaz ze starszymi braćmi został incielony do korpusu kadetóuj  Moskujie i dopiero po odbyciu oboujiązkoujej służby ujoj-skoujej mógł podać się do dymisji. Po ślubie zamieszkał  majątku sujej żony, Cecylii Małyńskiej,  Bilczu uj . dubieńskim. Był przedsta-ііі Wołynia  czasie narad  Warszaujie przygotomujących -buch poiustania stycznioujego,  którym ujziął potem czynny udział. Po upadku potustania został aresztoujany i zesłany na osiem lat na ciężkie roboty na Sybir, kolejno przebymał u> Irkucku, Usolu, Tobol-sku i Wiatce. Po uuralnieniu nie dostał zgody na stały pobyt uj Bilczu i ostatnie lata życia spędził  і,  dalszym ciągu zaangażoujany  działalność patriotyczną1. Nie udało się ustalić, kiedy i gdzie Kolberg poznał Michała Sołtana, Luiadomo jednak, że kilkanaście lat po pobycie uj Bilczu był gościem jego siostry Marii. Została ona żoną Alfonsa Sierakoujskiego2, ujłaściciela m.in. Wapleuja na Pomorzu. Oboje Siera-koujscy znani byli z działalności patriotycznej i charytatyujnej, a także z mecenatu na rzecz kultury polskiej. Kolberg zatrzymał się  Wapleujie uj czasie badań terenoujych na Pomorzu uj roku 1876. Z Michałem Soł-tanem natomiast spotykał się później uj і, gdzie obaj mieszkali na stałe. Nie ujymienił Kolberg  itinerarium Jana Prusinoujskiego (1818--1882), z którym spotkał się na . Prusinoinski, adiuokat z zauradu, a literat z zamiłoujania,  roku 1848 osiadł  Żytomierzu, gdzie jego dom stał się szybko ośrodkiem życia kulturalnego Polakóuj mieszkających  tym mieście. Sine utujory, ujiersze, szkice і opoiuiadania publikoujał 1 Informacje o rodzinie Sołtanóuj pochodzą m. in. z listu Krzysztofa Sołtana do Redakcji Dziel Wszystkich Oskara Kolberga z 26 lutego 1979 r. Była to inna rodzina, nie zujiązana z Sierakoujskimi z Turyczan. IX m.in.  prasie ujarszaujskiej i tujórczość ta, zujłaszcza poezje, cieszyła się znaczną popularnością za życia autora. Kolberg poznał Prusinoujskiego praiudopodobnie dopiero  Żytomierzu. Wpraiudzie możliujy jest ich ujcześniejszy kontakt, obaj np. ujspółpracoujali z „Biblioteką War-szaujską" i mogli się poznać  jej redakcji, ale ton iniersza1 skieroiuanego przez Prusinoujskiego do Kolberga ujskazuje, że było to raczej pierinsze spotkanie. Prusinoujski interesoiuał się folklorem od daujna, motyujy ludoiue ujykorzystyujał  sej tórczości, a już jako kilkunastolatek przełożył na język polski dujadzieścia pięć bajek ukraińskich. Rękopis ten ujręczył Kolbergoiui  Żytomierzu z dedykacją: „Panu Oskarouji Kolbergoi jako nieudolny upominek" i datą: „6 inrześnia 1862"2. W archiujum Kolberga zachoiuały się notatki, z których uiniosko- można, że gościł na Wołyniu także u innych osób. Pod zapisami pieśni z lokalizacją „Pustumyty3, Siedliszcze pod Róujnem" zanotoujał Kolberg nazujisko „Pruszyński" lub „Pruszyńscy"4. Właścicielem Pusto-motóu)  . róujieńskim był  drugiej їі і XVIII Antoni Pruszyński, stolnik uj. koronny, i u któregoś z jego potomkom, do których mieś ta należała  XIX uj., gościł zapeiune Kolberg. Lokalizacja „Pustumyty" lub „Pustumyty, Siedliszcze", odnosząca się  zapisach terenoujych do około trzydziestu pieśni, ujskazuje najpraujdopodobniej na jego pobyt tamże. Może jednak śujiadczyć bądź o bezpośrednim kontakcie Kolberga z mieszkańcami tej miejscoujości, bądź że ktoś z rodziny Pruszyńskich był  zanotoiuanych poiuyżej pieśni. Wśród zapisóuj pieśni z Turyczan i okolicy zanotoujany jest obcą ręką adres: „Satyóuj, o trzy mile od Łucka, Kazimierz Miączyński"3. Kazimierz Miączyński (ur. 1827) był ujłaścicielem Satyjouua  . dubieńskim  okresie, gdy Kolberg proujadził badania na Wołyniu. Nie ujiadomo jednak, czy ujykorzystał on ten adres — nie   jego zbiorach zapisóuj z Satyjoiua. Na innej karcie ujśród notatek z Turyczan, pochodzących Zob. list J. Prusinoujskiego Korespondencja. . . cz. I (DWOK T. 64) s. 94-95. Rękopis Prusinoujskiego zaginął, dedykację tę cytuje Tretiak  przypisie do bajek, zob. O. Kolberg Wołyń (DWOK T. 36) s. 412. W rękopisach terenoujych Kolberga spotykamy nazuję „Pustumyty" czasem popra-ujioną na „Pustumyły", Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. . . notuje dla tej miejscoujości nazuiy „Pustomoty" i „Pustomyty" (uj uzupełnieniach, T. 15). Zob. przypis źródłoujy do pieśni nr 123 z T 36. 5Sygn. 3206 k. 124. X z roku 1862, odnotoujany jest adres: „Leon Konopacki — Hołuzia, zjazd mir.  Łucku"1, ale zapisóuj z Holuzi uj archiujum Kolberga także brak. Naziuisko to, bez imienia, pojaujia się jednak uj korespondencji Kolberga z 1881 r. oraz na innej karcie z pieśniami pochodzącymi z Wołynia. W roku 1880 Kolberg spędził dłuższy czas na Pokuciu, zatrzymał się ujtedy między innymi u Władysłauja Przybysłaujskiego  Czortoujcu. Wiosną następnego roku  liście do Przybysłaujskiego przekazyujał pozdroujienia dla Konopackiego2, co ten mu odujzajemnił róujnież za pośrednictujem Przybysłaujskiego. Natomiast na odiurocie karty z zapisami pieśni z lokalizacją „Wołyń, , Biczoiua koło Lubaru" zapisał Kolberg: „Konopacki śpieiuał  Czortoujcu"3. Wnioskoirać і można, że Kolberg pieśni te zapisał latem 1880 r. uj czasie sujego pobytu  Czortoujcu. Nie ujiadomo jednak, czy przebyująjący tam ujóuj-czas Konopacki ziriazany był z rodziną uułaścicieli Hołuzi na Wołyniu o tym samym nazujisku. Nie udało się też ustalić niczego bliższego o A. Szaszkieujiczu. Notatka „adresoiua" z tym nazujiskiem: „Ant. Szasz-іі pod Lubarem"4 ujidnieje na marginesie karty zaujierającej poza nią dira przysłoujia zapisane przez Kolberga i melodię zanotoujaną nieznaną ręką z uzupełnioną przez Kolberga lokalizacją „od Łucka, Włodzimierza". Miejsce tej zapiski na karcie nie pozujala ujnioskoirać, czy Szaszkiujicz zanotoujał melodię, czy był informatorem, który poujtórzył Kolbergouji te dują przysłoujia, czy też jest to notatka „dla pamięci", bez istotnego zujiązku z podróżą Kolberga i zebranymi na Wołyniu materiałami. Podróż po Wołyniu uj 1862 r. była pierujszym i jedynym bezpośrednim kontaktem Kolberga z tym regionem Ukrainy. Przyniosła ona imponujący plon uj postaci kilkuset pieśni i melodii, kilku opisóuj -sel i peujnej ilości notatek na temat innych obrzędóuj i zujyczajóuj i innych gatunkóuj folkloru. Zachoujało się także kilkanaście pośpiesznych szkicóuj chat i strojóuj ujykonanych  czasie tej podróży3. Natomiast zapisane przez Kolberga informacje z zakresu kultury materialnej 1 Sygn. 3206 k. 126. 2 Zob. list do Przybysłaujskiego z 30 marca 1881 r. Korespondencja. . . cz. II (DWOK T. 65) s. 474. Zob. przypisy źródłouje do pieśni nr 229 i 438 z T. 36. 4 Sygn. 3206 k. 2. 5 Ryciny te są opublikomane uj tomie Białoruś-Polesie (DWOK T. 52). XI ograniczają się do nieinielu jednozdaniomych ujzmianek, które uznać można raczej za ujyjaśnienia leksykalne, niż notatki etnograficzne. Stan ten uj pełni charakteryzuje zainteresoujania Kolberga około roku 1862. W tym okresie nadal, podobnie jak na początku badań terenoirych proujadzonych już ponad dujadzieścia lat, uj kulturze ludoujęj najbardziej interesoujała go muzyka i pieśni uuraz z najbliższym kontekstem obrzędoujym. Najujażniejszymi i najobszerniejszymi jego publikacjami zujiązanymi z muzyką ludoują były ujóujczas Pieśni ludu weselne1, drukoujane na łamach „Biblioteki Warszaujskiej" uj latach 1847-1849, i Pieśni ludu polskiego2 ujydane uj roku 1857, których część pierujsza zamierała ballady zapisane na terenie całej Polski, a część druga melodie taneczne z przyśpieujkami z okolic Warszaujy. Przed myjazdem na Wołyń oddał do druku zbiór pieśni z Sandomierskiego3 i zamierzał publikoujać następne regionalne zbiory pieśni i melodii ujraz z opisami obrzędóuj, uj których pieśni i muzyka pełnią określoną funkcję. Jednak uj latach 1863-1865 radykalnie poszerzył sine plany ba-daujcze i ujydaujnicze — opracoiuał ujtedy program Ludu jako serii etnograficzno-folklorystycznych monografii regionalnych, których pełny tytuł brzmiał: Lud, jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce. Zakres merytoryczny planoujanych monografii znamy z listu do redakcji „Biblioteki Warszaujskiej"4, a szczegółoujy plan ujydaujniczy z listu do Augusta Bieloujskiego z roku 18695. Kolberg starał się ujtedy uj Zakładzie Narodoujym im. Ossolińskich, którego Bieloujski był dyrektorem, o dotację na druk Ludu. Spośród 62 monografii, obejmujących zasięgiem geograficznym cały obszar Rzeczypospolitej uj granicach sprzed rozbioróiu, Wołyniouji pośujięcone być miały dmie. Były to: „seria6 26 — Wołyń zachodni (Łuck, ї, Włodzimierz)" i „seria 43 — Wołyń Zob. przedruk uj tomie Pieśni i melodie ludowe w opracowaniu fortepianowym cz. I (DWOK T. 67/1) s. 442-674. 2 O. Kolberg Pieśni ludu polskiego (DWOK T. i). Sandomierskie (DWOK T. 2) ostatecznie ukazało się  1865 r. Zob. list Kolberga do redakcji „Biblioteki Warszaujskiej", Korespondencja. . . cz. I s. 102-106. 5 Tamże s. 294-308. 6 Kolberg użyujał terminu „seria"  znaczeniu: „tom". XII wschodni"1. Drugi tytuł podany został bez sprecyzoiuania głómnych ośrodkóuj regionu. Zebrane  1862 materiały starał się Kolberg id latach następnych przygotomać do druku.  część pieśni zanotomanych m terenie przepisał, zestaiuiając niekiedy ujarianty tekstóuj na jednej karcie i redagując melodie i teksty. Porządkomał też opisy mesel, łącząc  czysto-pisie notatki o przebiegu obrzędu z melodiami i tekstami zanotoiuanymi  terenoujych brulionach często na osobnych kartkach. Wyszukimał ujarianty melodii i tekstom bądź  młasnych mydanych i niemyda-nych materiałach, bądź  publikacjach smoich poprzednikom, zmłasz-cza uj zamierających folklor ukraiński zbiorach pieśni Wacłama Zaleskiego i Żegoty Paulego2. Gromadził też intedy literaturę przedmiotu, m.in. poprzez kmerendy całych rocznikom prasy, oraz czynił notatki, myciągi i odpisy z publikacji dotyczących Wołynia. Informując o smych planach mydamniczych i szukając poparcia fi-nansomego dla Ludu nie zapominał o Wołyniu. Np. m r. 1873, starając się o fundusze na druk Ludu, mymienia Wołyń mśród tomom najmniej zaamansomanych, do których ma materiały „m notatkach mniej lub mię-cej obfitych zebrane i cząstkomo jedynie opracomane"3. Sześć lat później pisał do J.I. Kraszemskiego: „Plan, jakim sobie m robocie nakreślił, ogarnia mszystkie ziemie damnej Polski, przedstamić się mające medle przyjętego przeze mnie systemu, nie bez udogodnień z dośmiadczenia czerpanych. Materiału jest niemal z każdej ziemi pod dostatkiem: Ruś sama (galicyjska, mołyńska i chełmska) zapełnić by mogła kilkanaście tomom"4. Prace nad Wołyniem trmały pramie do końca życia Kolberga, o czym śmiadczą m.in. zanotomane przy czystopisach odesłania do pieśni z Podola, odmołujące się do opublikomanego m 1888 r. artykułu0. 1 List do A. Bielomskiego, Korespondencja ... cz. I (DWOK T. 64) s. 303 i 304. 2 [Zaleski W.] Wacłam z Oleska Pieśni polskie i ruskie ludu galicyjskiego z muzyką instrumentowaną przez Karola Lipińskiego.  1833; Pauli Z. Pieśni ludu ruskiego w Galicji. T. 1-2 Lldóuj 1839-1840. 3 Lisi do nieznanego adresata z 10 lutego 1873 r. Korespondencja. . . cz. I (DWOK T. 64) s. 442. 4 List do J.I. Kraszemskiego z 20 października 1879 r. Korespondencja. . . cz. II (DWOK T. 65) s. 268-269. 5 O. Kolberg Pieśni ludu z Podola rosyjskiego w latach 1858 i 1862 zebrał.....Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajoujej" T. 12: 1888, s. 235-251, przedruk : . Kolberg Podole (DWOK T. 47). XIII Jedną z przyczyn nieukończenia tego tomu był zapemne zbyt szczupły tematycznie zasób zgromadzonych materiałom. W mykazie tek dołączonym do konceptu ostatniej moli z 1886 r. tak je scharakteryzomał: „Teka nr 26 — Wołyń. Wycinki, mypisy i notaty. Wesela, pieśni, zmyczaje, tańce i muzyka od Komla, Łucka, Żytomierza i Zmiahla"1. Zatem sądzić można, że teka mołyńska od czasu podróży m 1862 r. niemiele się mzbogaciła. Z regionu tego nadal brakomało Kolbergomi materiałom ściśle etnograficznych, np. opisom chat, sprzętom, strojom, które uzupełniały zmykle rozdział „Lud" m jego monografiach, a także zapisom dotyczących mierzeń oraz przysłóm i zagadek, a z bajek dysponomał tylko tłumaczeniami Prusinomskiego. W latach następnych po podróży na Wołyń Kolberg promadził badania m innych regionach, a od roku 1871 zamieszkał na stałe najpierm  Modlnicy pod Krakomem, potem m samym Krakomie i nigdy już nie przekroczył granicy cesarstma rosyjskiego. Jako dobromolny emigrant miałby duże trudności z ponomnym uzyskaniem paszportu rosyjskiego i musiałby ponieść duże koszty z tym zmiązane. Kolberg zmarł 3 czermca 1890 r. Zgromadzone m ciągu pięćdziesięciu lat badań materiały, m tym także tekę mołyńska, przekazał testamentem Akademii Umiejętności m Krakomie, mając nadzieję, że myda ona te tomy Ludu, których sam nie zdążył już opracomać. Rękopisy dotyczące Wołynia tak mómczas scharakteryzomał Izydor Kopernicki, mykonamca testamentu Kolberga: „Teka 26 Wołyń: a) Moc mielka pieśni z melodyjami, spisanych przez samego O.K. m okolicach Komla (najmięcej), Lubomli, Dubna i Żytomierza. Między nimi jest parę opisom mesel, tańce, trochę innych materiałom i notatek. NB. można z tego złożyć cały tom niezbyt szczupły. b) Wypisy, mycinki i notatki z rozmaitych źródeł, stosunkomo do oryginalnych m liczbie niemielkiej. c) Rękopism opramny Prusinomskiego: Bajki mołyńskie spisane przez niego  r. 1835 i opomiedziane przez niego, bardzo ciekame i marte rychłego mydania m «Zbiorze Wiadomjości]»".2 Wykaz tek rękopiśmiennych. . . : Korespondencja. . . cz. III (DWOK T. 66) s. 747. 21. Kopernicki Charakterystyka tek Kolbergowshich. Rękopis  Archiujum Muzeum Etnograficznego  і, sygn. 191, k. 17. XIV Jednak po śmierci Kopernickiego jesienią 1891 r.  pracach nad spuścizną Kolberga nastąpiła dłuższa . Dopiero po kilkunastu latach Akademia Umiejętności zdołała zebrać pieniądze na kontynuację Ludu i zainteresomać sinych członkom tekami Kolberga. Przygotoma-nia do druku materiałom urałyńskich podjął się historyk literatury, Józef Tretiak1. W roku 1907 ukazał się  і nakładem Akademii Umiejętności opracomany przez niego, przy mspółudziale Stanisłama Fischera2 i Felicjana Szopskiego3, tom Wołyń z podtytułem Obrzęd}], melodie, pieśni. Temu podtytułomi  części odpoujiada zairartość książki — zamieszczone są tam 3 opisy ujesel z 98 pieśniami i melodiami, 50 pieśni Lueselnych i innych obrzędoujych, 484 pieśni pouiszechne oraz nie і na karcie tytułomej teksty dmudziestu pięciu bajek  przekładzie na język polski. We mstępie Tretiak scharakteryzomał ogólnie zamartość teki mołyńskiej, sposób notomania przez Kolberga „młaścimości gujaroujych" oraz bardzo skrótouuo przyjęte przez siebie zasady ujyboru і і tekstóu;. Jeżeli chodzi o przygotomanie do druku zapisom muzycznych, to mspomniał tylko, że  rękopisach Kolberga „nuty [są] nieraz mikroskopijnie drobne, nieraz і i stąd niemyraźne"4, a  innym miejscu, że  początkomych dziemięt-nastu arkuszach (tj. s. 1-304 książki) „gdzie nasumały się tuątpliurości, których sam nie umiałem rozmiązać"0, reurtzję nut już przepisanych przeprouiadził Felicjan Szopski. Po dokładnym porómnaniu zachoma-nych rękopisom Kolberga z tomem my danym przez Tretiaka edycję jego scharakteryzomać można dokładniej. Widoczne jest, że Tretiak prze-promadził selekcję, nie publikując mszystkich mołyńskich materiałom zgromadzonych przez Kolberga, z drugiej zaś strony przeznaczył do druku m tym tomie pieśni pochodzące z innych regionom. Zastrzeżenia, które budzi dobór materiału, jego klasyfikacja memnątrz tomu oraz 1 Józef Tretiak (1841-1923), historyk literatury i krytyk, od roku 1888 członek Akademii Umiejętności, od roku 1894 profesor Uniujersytetu Jagiellońskiego. O zakresie pracy S. Fischera i F. Szopskiego pisze Tretiak krótko  mstępie do Wołynia pt.: Od wydawcy (T 36, s. XI), o Stanisłaujie Fischerze brak informacji, poza podanymi tam przez Tretiaka. Felicjan Szopski (1865-1939), kompozytor, pedagog i krytyk muzyczny, w latach 1893-1907 profesor  Konseriuatorim Toiuarzystuja Muzycznego  і, później mieszkał i pracouiał  Warszauiie. 4 J. Tretiak Od wydawcy. .. s. VI. 3 Tamże, s. XI. XV metoda oddania m druku zapisom Kolberga, dotyczą i przyjętych przez Tretiaka zasad, i m mielu konkretnych przypadkach ich praktycznej realizacji. Ze mstępu mynika, że zamierzał mydać te teksty i melodie, które pochodziły z młasnych badań Kolberga, a pominąć tylko teksty zaczerpnięte z prasy i innych publikacji. Jednak  rękopisach znajdujemy ponad 400 pieśni i melodii nie zamieszczonych m Wołyniu, choć pochodzą m miększości z badań Kolberga, a nie z literatury, mobec 632 mydanych przez Tretiaka. Nieopublikomane pozostały także notatki dotyczące chrzcin, mesela (m tym obszerny opis mesela z Bilcza), pogrzebu i niektórych zmyczajóm dorocznych, zapisane przez Kolberga lub jego mspółpracomnikóm. Wiele spośród pieśni pominiętych przez Tretiaka znajduje się na tych samych kartach zapisom terenomych lub czysto-pisóm, na których są pieśni myselekcjonomane przez niego do druku. Rzadko są to marianty na tyle bliskie pieśniom publikomanym  Wołyniu, aby tłumaczyło to ich pominięcie, najczęściej są to matki tek-stome nome  stosunku do mybranych przez Tretiaka. Był on, tak jak i Kolberg, pramdopodobnie ograniczony planomaną objętością książki, a ściślej — kosztami druku. Problemu selekcji zanotomanych przez Kolberga pieśni i innych tekstom nie poruszył Tretiak me mstępie. Zaznaczył natomiast, że przedrukomanie „mypisóm i mycinkóm z rozmaitych gazet, jakie się m jego papierach znalazły, podnosiłoby koszta mydam-nictma, a materiałom zebranym bezpośrednio przez Kolberga znaczenia niemiele dodamało"1. Dał zatem tylko zestamienie tytułom czasopism i książek, z których notatki czynił Kolberg, lub których tytuły zapisał2. Dziś, gdy miększość dziemiętnastomiecznej literatury, a zmłaszcza prasy, jest trudno dostępna, trzeba inaczej spojrzeć na przedruk myciągóm i mypisóm Kolberga z ludoznamczych, folklorystycznych lub krajoznam-czych artykułom zamieszczonych m gazetach marszamskich, krakom-skich czy peteresburskich. Wskazują one, na jakie źródła mógł liczyć Kolberg poza młasnymi badaniami, jaką miedzę mogło mieć społeczeń-stmo o kulturze ludomej Wołynia, mreszcie informują mniej lub bardziej szczegółomo o różnych przejamach tej kultury. Niektóre artykuły dotyczą problemom, które sme nieoczekimane rozmiązanie znalazły dopiero Tamże, s. VII. 2 Tamże, s. VII-IX. Podane przez Tretiaka noty bibliograficzne są  kilkunastu -padkach tak niekompletne, że uniemożliuiiają identyfikację publikacji, o ile nie zachouiała się  rękopisach oryginalna notatka Kolberga. XVI uispółcześnie, np. obszerny tekst z „Gazety Polskiej" z 1887 r. omamia przebieg emigracji Czechom na Wołyń, pokazuje jak byli oni postrzegani przez ludność miejscoują oraz informuje o uiarunkach, jakie osadnikom czeskim stiuarzał rząd rosyjski. Wyjaśnia to też, dlaczego  zapisach te-renomych z Bilcza mśród ukraińskich znalazły się pieśni czeskie, a dziś mierny też, że epilog suraj emigracja ta znalazła po roku 1990, gdy pań-stujo czeskie umożliuiiło poujrót do ojczyzny potomkom XIX-miecznych kolonistom. Przygotouiując mybrane pieśni do druku, Tretiak nie ujziął pod umagę tego, że peujną część zamartości Kolbergomskiej teki mołyń-skiej stanomią zapisy z innych regionom Ukrainy, a także z Białorusi. Stąd  Wołyniu znalazły się np. pieśni z okolic Złoczoma, Kamieńca Podolskiego, Kijouja czy Skmiry, a naujet z Nieśmieża. Dotyczy to głómnie pieśni znajdujących się na kartach czystopisóuj, na których Kolberg zestamił uiarianty mątku tekstoujego z różnych okolic, a Tretiak Luszystkie je opublikoiuał, np. trzy ujarianty pieśni „Każut ludę, szczom szczasłyinyj" z lokalizacjami „od Lubaru", „od Złoczoma" i „od "1 lub diua marianty pieśni „W myłym zakutoczku chatę" z lokalizacjami „od Lubaru" i „od Bracłamia"2. Przykładem nieco innej praktyki jest ujykorzystanie przez Tretiaka zestamienia siedmiu melodii, mśród których cztery mają podpisaną pieriuszą zuirotkę tekstu. Tak jak melodie, tak i teksty pod nimi podpisane są irariantami, o czym śmiadczą choćby różnice  incipitach: „A ja lublu Petrusia", „Lublu, mamo, Petrusia", „Ja kochaje Petrusia" i „Lublu moho Petrusia". Tretiak opublikoiuał  Wołyniu dmie pieśni z lokalizacjami „od і" і „od Róujnego", a także dujie melodie, które  rękopisie nie mają tekstu, z lokalizacjami „od Skujiry" i „od Kamieńca Podols[kiego]", podpisując pod jedną tekst z zapisu „od і"  pod drugą „od Rómnego"3. Zamieścił і ujłasne kompilacje melodii spoza regionu, z Podola i z guber-nii kijoujskiej, z tekstami z Wołynia zanotowanymi przez Kolberga do innych melodii. Czystopisy gromadzące marianty tekstome z różnych regionóu), dość liczne zmłaszcza dla tekstom polskich, pochodzą pram-dopodobnie z okresu,  którym Kolberg zamierzał publikomać jednolite 1 Pieśni nr 404-406  . 36, s. 255-258. 2 Pieśni nr 158 i 159  . 36, s. 88-89. 3 Pieśni nr 182-185  . 36, s. 100-102. AV1I gatunkomo lub tematycznie zbiory pieśni. Po pomstaniu koncepcji Ludu i założeniu osobnych teczek dla każdej z planomanych monografii regionalnych umieszczał takie karty  jednej z tek, zapemne zależnie od lokalizacji ujiększości zapisanych na niej pieśni. Tretiak nie przymiązy-mał luidocznie ujagi do dokładnej lokalizacji pieśni i nie mybierał do opracomymanego tomu tylko zapisom z regionu określonego tytułem. Potmierdzeniem takiej konkluzji jest jego umaga  mstępie, że odrzucił teksty pieśni zaczerpnięte przez Kolberga ze zbiorom mydanych przez R. Zienkiemicza1 i W. Zaleskiego. O ile teksty mypisane przez Kolberga ze zbioru Zienkiemicza pochodziły z okolic Lubomli m pomiecie młodzi-mierskim, a mięć mieściły się m granicach Wołynia, to pieśni ze zbioru Zaleskiego, jako pochodzące z Galicji, nie pominny być m ogóle brane pod umagę przy druku materiałom mołyńskich. Tretiak zresztą mylnie interpretomał jako mskazanie źródła część odsyłaczy do mariantóm ze zbiorom Zaleskiego czy Paulego, zamieszczonych przez Kolberga m rękopisach pod tekstami pieśni. Znalazły się m Wołyniu także pieśni i melodie bez lokalizacji. Dla części z nich lokalizację można było ustalić dopiero po odszukaniu innych ich zapisom (np. rękopisom terenomych), znajdujących się m archimum Kolberga, czasem poza teką mołyńską. Jednak dla niektórych nie udało się odnaleźć dodatkomej dokumentacji i ich zmiązek z Wołyniem jest niepemny. Tretiak nie porómnymał zapisom przechomymanych  tece mołyńskiej ze znajdującymi się m pozostałych zespołach archimum Kolberga, tak jak nie szukał m innych tekach materiałom z Wołynia. O tym, że nie mszystkie teksty m Wołyniu mają podaną lokalizację lub prome-niencję regionalną mspomina Tretiak me mstępie, ale pramdopodobnie jak J. Biela i W. Grzegorzemicz, opracomujący m tym okresie do druku Kolbergomskie materiały z teki 18 Ruś Czerwona I i 20 Ruś Czerwona III, zamierzał opublikomać tekę mołyńską, a nie materiały do monografii Wołynia. Być może zakładał, że jest to rómnoznaczne. Edytorskie opracomanie tekstom zamieszczonych przez Tretiaka m Wołyniu odbiega i od praktyki Kolberga, i od zasad przyjętych obecnie. Dotyczy to m.in. systematyki pieśni m obrębie tomu oraz redakcji tekstom. Tretiak nie myodrębnił pieśni nieludomych, namet tych, których autorstmo, a mięć literackie pochodzenie było odnotomane przez 1 R. Zienkieujicz Piosenki gminne ludu pińskiego zebrał i przekładał.. .  1851. І Kolberga  rękopisach. Zastrzeżenia budzi też niekonsekujentne sto-soujanie przyjętych kryteriom podziału. Np. mimo istnienia rozdziału „Doroczne pieśni obrzędome", dujie pieśni іі opublikoujane zostały  rozdziale „Pieśni różne" (nr 598 i 599), a jedyne kolędy  rozdziale „Pieśni nabożne dziadoiuskie" (nr 584-586). Zdarza się też, że ujarianty jednego ujątku znajdujemy  dum różnych rozdziałach (m. in. pieśni nr 260 i 610, nr 194 i 271). Z reguły Tretiak pomijał ujyjaśnienia słoujnikoire zanotoiuane przez Kolberga  czasie badań terenoujych, niekiedy opuszczał fragmenty tekstóuj, czasem błędnie interpretoirał zapisy Kolberga, przypisując niektórym pieśniom niemłaściuje lokalizacje, a niektórym melodiom nieujłaściuje teksty, pomijał też і zaujsze odsyłacze do ujariantóuj  zbiorach pieśni poprzednikótu Kolberga.  ujątpliujości nasuujają także metody i zakres redagouiania tekstóuj pieśni. Tretiak po zapoznaniu się z rękopisami z teki ujołyńskiej i z biografią Kolberga ujyiunioskoujał, że jadąc na Wołyń  1862 r. nie znał on języka ukraińskiego. We ujstępie podkreślał, że tym bardziej cenić należy іі badań Kolberga,  czasie których „kierując się tylko uchem"1, notoirał teksty nie zaujsze przez siebie dokładnie rozumiane. Przytoczył też  ujstępie kilka przykładóuj błędóuj, które mogły і ujłaśnie z niezrozumienia tekstu, i zaznaczył, że „korekta językouja  niektórych razach staujała się rzeczą konieczną, і ją przeproujadziłem tuszędzie, gdzie tylko miałem zupełną peiuność, że ujyrazy pieśni takie, a nie inne poujinny mieć znaczenie"2. Do przytoczonych przez Tretiaka przykładom dodać można jeszcze kilka innych zapisóuj niezrozumiałych, choć czytelnych, np.  rkp.: „a roujże -і", co Tretiak  druku zmienił na „  ujyujeła" (pieśń nr 435  T 36), uj rkp.: „trysta ujojuma" z dopisaną przez Kolberga  namiasie próbą ujyjaśnienia: „czysta ujiedźmo?", co Tretiak popraujił na „trysta tujoju ma" (pieśń 187   36), lub  pieśni polskiej: „po co, mamo, z tamty zujiec", co Tretiak zmienił na „po co róża ta" (pieśń 244 uj T. 36). Jak Kolberg rozujiązałby takie problemy, przygotoujując te pieśni do druku, nie ujiadomo, nie mamy ich czystopisóuj. Tretiak, choć brał pod uujagę, że mogą to być і zapisy błędóuj , ziułaszcza gdy znajdują się  rękopisach terenoujych, doproujadzał jednak ujtedy 1 J. Tretiak Od wydawcy... s. X. Tamże. 1 tekst do peujnej — ujzorcoujej ujedług niego — postaci. Nie ujszystkie też ingerencje uznać można za usprainiedliujione, np. zmienił „maju" na „majesz"  tekście: „dumaju, szczo hynszu myłu majesz", bo są to słouja dzieujczyny, odpoujiadającej na pytanie chłopca (pieśń nr 296  T 36, zujr. 11), ale uj tej samej pieśni zapis „neujirna drużynońka" popraujił na „neujirna diiuczynońka" (zujr. 1), a ta zmiana nie jest już tak jednoznacznie zgodna z ujeirnętrzną logiką tekstu. Jednak po dokładnym poróiunaniu zachoujanych zapisóuj Kolberga z zairartością Wołynia ujidać, że poza gramatycznymi czy leksykalnymi błędami Kolberga i jego informatoróuj, są uj tym tomie błędy ujynikające ze złego odczytania rękopisu, nieujłaściujej interpretacji zapisu Kolberga, czy ujresz-cie niedokładnych korekt, i to zaróujno na etapie sporządzania kopii z rękopisóuj, jak і  czasie druku. Szczegółoiua egzemplifikacja popra- i innych ingerencji Tretiaka uj tekstach i melodiach znajduje się  przypisach źródłoujych do Wołynia (s. 349-452  tym tomie), a także  dalszej części ujstępu, gdzie charakteryzoujana jest zainartość tych przypisóuj. Konieczne jest także zujrócenie uujagi na zamieszczoną uje ujstępie ocenę fonetycznego zapisu Kolberga i ujynikające z niej potraktoiranie uj druku jego notacji. Tretiak pisze: „Co się tyczy gujaroujych ujłaściujo-ści pod ujzględem  peujnych głosek ( szczególności samogłosek), to i te inłaściujości ujidocznie starał się Kolberg uujzględniać, ale bardzo często, jak to ujidać z jego brulionóuj, ujahał się między użyciem takiej lub innej litery. Już z tego tylko poujodu ubieganie się o zupełną ścisłość dialektologiczną przy ujydaniu niniejszego zbioru jego pieśni uujażałem za rzecz nieujłaściują, bo niepodobną uj danych uja-runkach do osiągnięcia. [...] sądziłem, że ujypada mi uj peujnej mierze ujednostajnić pisoujnię albo raczej ujymouję"1. To co Tretiak nazyuja „ujahaniem" oceniane jest przez ujspółczesnych językoznaujcóuj jako udana próba zanotoujania brzmienia głosek pośrednich (np. „myni", „nie bejty", „Sołocha", „uj czystym pole"). Całość materiałóuj zgromadzonych przez Kolberga, zaróujno  regionach etnicznie polskich, jak i uj ukraińskich zasługuje zdaniem językoznaujcóuj, którzy analizoiuali rękopisy Kolberga, na znacznie ujiększe zaufanie, niż sądzono na przełomie XIX 1 Tamże, s. -І.  і XX .1 Kolberg o suuoich zapisach tekstóuj z Ukrainy stmierdzał: „Ja sam gruntomnie języka ruskiego nie znam, robiłem ujpraujdzie -cieczki  różne okolice Rusi i spisyurałem mechanicznie ujszystko, com zasłyszał, starając się o jak najujierniejsze oddanie dźmiękóm pisomnią polską [.. .]"2. Notację tę   stopniu Tretiak zatarł, dotyczy to zujłaszcza zapisu samogłosek i u niezgłoskotmórczego, a także oznaczeń miękkości spółgłosek i akcentom. Kolberg zresztą także, przygoto-ujując do druku sme zapisy z Pokucia czy Chełmskiego oraz z regionom polskich, nie miał możlimości oddania  pełni  sinych informatorom3. Nie stosoimł  druku np. oznaczania samogłosek pośrednich podmajanymi literami, a bardzo rzadko oznaczał akcent. Sposób notoujania bezpośrednio  czasie badań terenomych tych i innych cech dialektóuj, z którymi Kolberg zetknął się na Wołyniu, pokazują teksty publikowane obecnie na podstauiie rękopisóuj,   części też przypisy źródłouje do tekstom mydanych przez Tretiaka. Tom przygotoujany blisko sto lat temu przez Tretiaka udostępnił folklorystom i etnografom znaczną część materiałom Kolberga z Wołynia. Szczegółoma inmentaryzacja zachomanych rękopisom Kolberga, rozpoczęta m 1964 r. i promadzona przez miele lat mykazała, że obecny stan tego archimum odbiega nieraz znacznie od pozostamionego przez tmórcę m roku 1890, a dotyczy to także materiałom z Wołynia. Ponadto mykazała też ona, jak miele materiałom zgromadzonych przez Kolberga pozostało poza edycją Tretiaka. 1 Zob. wstęp W. Kuraszkieujicza do tomu Ruś Czerwona cz. I (DWOK T. 56) s. LXIII-LXXXI; ujstęp M. Gruchmanoujej do tomu Studia, rozprawy i artykuły (DWOK T. 63) s. XXXVIII-XLIV; ujstęp T. Skuliny do tomu Sanockie-Krośnieńskie (DWOK T. 49) s. XLVI-LX, zob. także S. Urbańczyk O Kolbergu w sto lat po jego śmierci. W: Oskar Kolberg 1814-1890. Kraków 1998 s. 9-, seria „W Służbie Nauki" nr 1; Monika Gruchmanowa Oskar Kolberg jako gwaroznawca. Tamże, s. 27-34. XXI Większość rękopisom1 zmiązanych z interesującym nas tu regionem znajdomała się m chmili śmierci Kolberga m tece 26 Wotyń. Pierurotną jej zamartość znamy tylko bardzo ogólnikomo z cytomanego tu już fragmentu mykazu tek z 1886 r. i z rómnież cytomanej notatki Kopernic-kiego. Kontynuacją damnej teki Kolbergomskiej są dziś dma zespoły ar-chimalne, przechomymane m Bibliotece PAN m Krakomie. Piermszy, oznaczony sygnaturą 3206, jest obszerniejszy, zamiera 193 karty, drugi o sygnaturze 3207 ma kart 149. Nie zachomała się oryginalna okładka Kolberga, nie zachomała się też oburaluta z notatką Kopernickiego, którą przytacza Tretiak2. Kto i kiedy podzielił tekę 26 na dmie części, nie mia-domo. Możlime było tylko ustalenie, że jako dma zespoły odnotomane są te rękopisy bezpośrednio po mojnie m roku 1945, a obecną kolejność kart m obrębie teczek mpromadzono m roku 1970. Obydma zespoły zamierają źródła formalnie takie same, tj. zapisy terenome Kolberga, jego czystopisy3, myciągi z literatury i inne notatki, rękopisy innych, m mięk-szości nieznanych osób, mycinki z prasy, a także kopie sporządzone przez Tretiaka lub dla niego. Szczegółoma inmentaryzacja rękopisom Charakteryzoujane tu będą rękopisy wykorzystane obecnie przy edycji suplementu do Wołynia i rękopisy, które opublikował Tretiak, і także zamierające materiały spoza Wołynia, np. pieśni z Rozalóuiki, oraz zapisy pozbaujione lokalizacji, jeżeli znalazły się one  edycji Tretiaka. Większość spuścizny rękopiśmiennej Kolberga przechowywana jest dziś  Bibliotece Polskiej Akademii Nauk tu і (tam opatrzone są tylko sygnaturami) oraz jako depozyt  і Polskiego Towarzystwa Ludoznaujczego  Wrocławiu (tam zachoujane są Kolbergoujskie numery tek i ich tytuły, a poszczególnym podteczkom nadano czterocyfrouie sygnatury). Poza tymi instytucjami Kolbergoujskie rękopisy związane z Wołyniem znajdują się jeszcze  Bibliotece Jagiellońskiej (dujie pieśni) і  Bibliotece Uniujersytetu Warszawskiego,  rękopisie Przemyskiego (trzy melodie i jedna pieśń). 2 Tretiak na s. VI wstępu do Wołynia cytuje tekst: „Moc pieśni z melodiami spisanych przez samego O.K.. . Bardzo bogaty materiał do muzyki ludomej z Wołynia"! Nie ujiadomo, czy jest to całość notatki Kopernickiego. Cytat ten poprzedza Tretiak uujagą, że Kopernicki dokończył prace nad częścioura przygotoujanym już przez Kolberga Prze-myskiem i Chełmskiem, „ale wydawnictwa Wołynia nie podjął się czy to dla braku nakładcy, czy też może i dla trudności jakie bruliony  sobie ї" (brulionami nazywa zapisy terenowe). Tretiak nie ujziął pod uujagę faktu, że Kopernicki przeżył Kolberga o niespełna półtora roku. 3 Terenowymi nazyujamy prymarne rękopisy Kolberga, tj. te, które są bezpośrednim zapisem ze słuchu. Większość z nich była rzeczywiście wykonana podczas badań terenowych. Czystopisami nazywamy wykonane przez Kolberga kopie własnych i cudzych rękopisów, na ogól w jakimś stopniu zredagowane, choć nie zawsze są to wersje przeznaczone do druku w odpowiedniej monografii regionalnej planowanej w ramach Ludu. XXII ujykazała jednak, że ani podstamome źródła, tj. zapisu terenouie Kolberga i jego mspółpracomnikóm, ani pomstałe na ich podstamie czysto-pisy, znajdujące się niegdyś  tece 26, nie są dziś kompletne, nie są też zachouiane  układzie takim, jaki nadał sujym materiałom Kolberg1. Rozdzielone są niektóre karty dauiniej tujorzące całość (np. duże arkusze złożone niegdyś na pół), tak że początek i koniec pieśni znajdują się  innych miejscach. Np. początek pieśni „Małaja ptaszyna..." zapisany jest na obecnej karcie 18 z teki o sygnaturze 3207, a jej zakończenie na karcie 38 tamże, podobnie całość stanomiły obecne karty 119 i 121, a także karty 21 i 89 sygn. 3207. Ale niemątplime jest też, że niektóre karty zaginęły lub zostały przeniesione do innych zbiorom. O zaginięciu części rękopisom Kolberga śmiadczy m.in. to, że dla kilku pieśni opublikoujanych przez Tretiaka nie odnaleziono  spuściźnie Kolberga żadnych źródeł, tj. ani zapisom terenomych, ani czystopisóm, a przecież jakiś ich rękopis m czasie pracy Tretiaka musiał się m tece mołyńskiej znajdomać. Na rozproszenie części zbiorom Kolberga po jego śmierci mskazuje także fakt, że dmie karty z czystopisami pieśni publikomanych obecnie m suplemencie do Wołynia (nr 235 i 236) znajdują się  Bibliotece Jagiellońskiej m zbiorze autografom M. Ciechanomskiej. Kto ofia-romał tej kolekcjonerce rękopisy Kolberga, naruszając integralność jego spuścizny i polecenia testamentu, nie udało się ustalić. Niemielka część rękopisom zmiązanych z Wołyniem znajduje się  innych tekach Kolberga, przechomymanych dziś m depozycie m Archi-mum Polskiego Tomarzystma Ludoznamczego me Wrocłamiu. Są mśród nich zapisy terenome, zamierające bądź pojedyncze pieśni z Wołynia, bądź ich kilka, a namet kilkanaście: m tece 25 Ukraina pieśni z Omsia-nikóm i Machnómki pod Samhorodkiem (sygn. 1285, k. 3-4), z Roza-lómki (tamże, k. 1 i 7) i pieśni nieludome (tamże, k. 37), m tece 20 Ruś Czerwona III zapisy pieśni nieludomych (sygn. 1255A, k. 4) i ludo-mych z okolic Żytomierza (tamże k. 9), m tece 39 Miscellanea pieśń „od Brodom, Krzemieńca" (sygn. 1343, k. 13), m tece 36 Miscellanea mśród pieśni i melodii z Lubelskiego jedna melodia z Wołynia (sygn. 1320, k. 51), m tece 42 Miscellanea dmie pieśni z okolic Komla (sygn. 1349, k. 56) oraz m tece Przemyskie (przechomymanej m Bibliotece Uni-mersytetu Warszamskiego, sygn. TNW 465) trzy zapisy melodii i jedna 1 Zob. A. Skrukiua Dzieje spuścizny rękopiśmienne] Oskara Kolberga i je] obecny stan. W: Oskar Kolberg, prekursor antropologii kultury. Warszaiua 1995, s. 37-53. XXIII pieśń z ogólną lokalizacją „Wołyń". Są to rękopisy Kolberga i innych, nie zamsze znanych osób, mszystkie — jak się mydaje — pomstałe poza terenem Wołynia, m Warszamie lub m innych miejscomościach, gdzie Kolberg spotkał osoby znające folklor mołyński. Jeżeli chodzi o rękopisy znajdujące się m tece 25, stmierdza to notatka Kopernickiego dotycząca tej części teki: „Melodie i pieśni ukraińskie po najmiększej części spisane przez samego O. K. m Warszamie [...]. Pozostałe teksty i melodie mplecione zostały między pieśni zanotomane  innych regionach (np. m Lubelskiem, me Lmomie), dlatego są poza teką mołyńską. Ponadto poza zespołem mołyńskim znajdują się notatki bibliograficzne gromadzone przez Kolberga przede mszystkim m przeznaczonej dla nich tece 31 Miscellanea, rysunki Kolberga z Turyczan przechomymane m tece rycin (teka 47, sygn. 1356) oraz niektóre czystopisy pieśni. Te ostatnie, zmykle zamierające pojedyncze pieśni, znajdujemy  następujących tekach: 17 Lublin, Biłgoraj, 19 Rus' Czerwona II, 20 Ruś Czerwona III, 21/22 Pokucie, 25 Ukraina, 28 Polesie, 33 i 36 Miscellanea, 3203 Chełmskie oraz poza nimi, me mspomnianych już zbiorach M. Ciechanomskiej  Bibliotece Jagiellońskiej (sygn. 7891, k. 107-108). W tych czystopisach pieśni z Wołynia znajdują się najczęściej na kartach zamierających kilka mariantóm danego mątku z różnych okolic lub m zespołach gromadzących pieśni ze mzględu na ich funkcję lub środomisko mykonamcze, np. pieśni czumakóm (teka 25, sygn. 1259, k. 52-55), pieśni dożynkome (teka 19, sygn. 1239, k. 150), przyśpiemki ukraińskie pochodzące z młasnych badań Kolberga i ze źródeł drukomanych (np. Kołomyjki m tece 21/22, sygn. 1259, Szumki m tece 19, sygn. 1238). W spuściźnie Kolberga mśród rękopisom zmiązanych z Wołyniem najobszerniejszą część stanomią jego zapisy terenome. Większość z nich znajduje się m dmu zespołach (tj. sygn. 3206 i 3207), będących kontynuacją damnej teki mołyńskiej, a pochodzi z badań promadzonych na Wołyniu latem 1862 r. i zamiera przede mszystkim pieśni i melodie instrumentalne. Najmięcej z nich ma lokalizację „Bilcze", „Tuliczóm", „Tury-czany", „Żytomierz", „Wysock", „Lubomia", „Nyry, Kupieczóm, Kisielin", „Pustumyty, Siedliszcze". W tych miejscomościach lub od informatorom stamtąd pochodzących zapisał Kolberg po kilkadziesiąt pieśni i melodii. Np. lokalizacją „Bilcze", „Bilcze, Suchomola" i „Suchomola" oznaczonych Cały tekst tej notatki cytotuany jest nieco dalej XXIV jest około 170 pieśni i melodii bez tekstu oraz obszerny opis ujesela, z Turyczan pochodzi około 90 pieśni i notatki o ujeselu, z Tuliczoma blisko 80 pieśni i opis ujesela. Z innych miejscoujości, m. in. z Róumego, Obzyru, Nabruski, Lubaru, Łucka, Beresteczka, Tahaczyna, Prażoujej, Berdyczotua, і, Boromla, pochodzi po kilka lub kilkanaście pieśni. Na papierze nutomym lupisyiuał Kolberg oszczędnie dujie lub trzy melodie na jednej pięciolinii, a jeżeli była to melodia z tekstem, mieścił pod nią tylko incipit lub pierujszą zujrotkę. Pełne teksty należące do tych melodii zapisyiuał czasem na marginesach kart nutoujych, rzadziej na kartach osobnych. W taki sposób zapisyiuał zujykle muzykę instrumentalną,  tym tańce z przyśpieujkami. Do notoujania ze słuchu pieśni ujybierał raczej papier bez pięciolinii, kreślił je urtedy sam  potrzebnym miejscu i mieścił pod melodią cały tekst. Z reguły zapisany on był in continuo, bez podziału na ujiersze, a zujrotki oddzielone były tylko myślnikami. Nie podpisyujał też tekstu pod melodią z podziałem na sylaby. W zapisach terenoujych pieśni z Wołynia znacznie rzadziej niż  notatkach z badań regionóuj etnicznie polskich opuszczał poujtarza-jące się fragmenty zmrotek czy refreny (zob. np. pieśni nr 206 i 249  suplemencie). Natomiast częściej niż  polskich zauuiażamy  pieśniach ukraińskich ujyjaśnienia słoujnikouje. Notoujał je bezpośrednio uj tekście pieśni, po objaśnianym zujrocie lub nad nim, co śujiadczyłoby, że dopoujiadał je  lub osoba toujarzysząca Kolbergouji  czasie badań. Niektóre z tych notatek nie podają polskiego odpoujiednika danego słouja, ale znaczenie, które  kontekście śpieiuanęj pieśni przypisał mu informator, np. „rynda — druga żona", „semja — zgromadzenie". W materiałach terenoujych dotyczących ujesel melodie i przebieg obrzędu zapisyujane były czasem na osobnych kartach. Kolberg zujykle — jak domyślamy się ze skąpych ujiadomości o jego badanich terenoujych — nie byujał bezpośrednim obserujatorem ujesela. Ciągłe toirarzysze-nie kilkudnioujym obrzędom i notoujanie obserujacji, melodii i tekstóiu pieśni było zapemne  óujczesnych ujarunkach nieujykonalne (ciasne, ośujietlane łuczyujem, często jeszcze kurne chaty). Spisy ujął і relację o nim od informatora, któremu być może łatujiej było najpieruj і-dzieć o tym, co się zujykle dzieje podczas ujesela, a potem zaśpieiuać pieśni. Możliuje też, że informator zdający spraiuę z przebiegu obrzędu і  pieśni, a zujłaszcza melodii instrumentalnych, były to diuie różne osoby. W relacji spisyujanej przez Kolberga ze słuchu zdarzały XXV się naiuroty do epizodóuj, o których była już , ї być może  części pytaniami badacza, który znał już uitedy dobrze przebieg obrzędu lueselnego na terenach polskich. Opisy obrzędu i osobno zanotoiuane pieśni i melodie połączone są luzajemnymi odsyłaczami (cyfry lub oznaczenia graficzne). Tak sporządzone zostały terenoiue opisy luesel „od Turzysk, і", „od Wysocka", „ Bilczu" (tj. fragmenty opu-іі przez Tretiaka jako „Wesele I" i całość „Wesela II", a także „Wesele IV" publikoiuane  suplemencie). Inne opisy, kompletne lub fragmentaryczne, mają melodie ujłączone bezpośrednio  opis, a odsyłacze łączą z nimi teksty, jeżeli kilka z nich było śpieiuanych na tę samą melodię. W opisie ujesela  Bilczu („Wesele IV") odnotoiuał Kolberg tylko cztery pieśni i ujzmiankę o piątej. Być może do tego opisu należały melodie i pieśni lueselne zapisane na innej karcie, róiunież  Bilczu, nie połączone jednak przez Kolberga żadnymi odsyłaczami i dlatego Іі  suplemencie osobno1. W postaci bezpośrednich zapisóiu ze słuchu, poza pieśniami i melodiami instrumentalnymi oraz opisami ujesel, zachoiuały się jeszcze tylko stosunkoiuo szczupłe, kilkuzdanioiue notatki dotyczące innych obrzę-dóuj i ziuyczajóiu, strojom, chat і uwierzeń oraz anegdota, dują przy-słoiuia, dujie zagadki i parę luźnych notatek słoiunikoujych. Większość z nich zapisana jest ujśród pieśni na kartach luykorzystanych  czasie pobytu na Wołyniu, pochodzi і z badań terenoujych przeproiua-dzonych  sierpniu i ujrześniu  roku 1862. Na kartach terenoujych zujykle Kolberg notoujał   górnym rogu naziuę miejscoości, stanoujiącą ogólną lokalizację dla danej karty, a oznaczającą najczęściej miejsce,  którym proujadził badania2. Niekiedy nad poszczególnymi melodiami czy tekstami notoujał też do-datkoujo nazuję, która oznaczać może miejce pochodzenia  tej ujłaśnie pieśni, a być może miejscoujość,  której zdaniem informatora pieśń śpiemano lub  którym była najbardziej popularna. Daty  siuych rękopisach Kolberg notoujał niezujykle rzadko,  materiałach ujołyńskich nie znajdujemy ich  ogóle. Wyjątkoiuo też zapisyiuał Zob. „Wesele IV" i „Pieśni lueselne z Bilcza i Bokujma", s. 51-57 i 58-69 u> suplemencie. 2 Na ten temat zob.: E. Miller Kolbergowskie metody zbierania i wydawania tekstów ludowych w świetle rękopisów. W: Oskar Kolberg, prekursor antropologii kultury. Warszaura 1995, s. 15-36. XXVI dane o ludomych instrumentalistach, śpieujakach czy informatorach, częściej nazmisko  odnotoujyujał, jeżeli osoba ta nie pochodziła z ludu. W rękopisach zujiązanych z Wołyniem znajdujemy tylko dmie іі  ludoujych . Jedna zanotomana jest przez Kolberga nad zapisem granej na lirze pieśni o śm. Mikołaju: „Pylypko grał (Filip) pod Dubnem" (pieśń nr 589  T. 36), druga і-sana jest nieznaną ręką nad tekstem zapisanym przez Kolberga: „od pasiecznika u hr. Sierakoujskiego. Opomiadanie", a dotyczy  tekstu o imponującej objętości (nr 555  . 36). Ponadto znajdujemy jeszcze kilka notatek o  z kręgom nieludomych. Jednym z nich był ujymieniony już ujcześniej Konopacki, którego Kolberg spotkał  Czortoujcu na Pokuciu. Wykonamcą kilku pieśni mógł też być ktoś z rodziny Pruszyńskich, o czym też już ujspomniano. Kilka pieśni śpieirała żona młaściela Rozalómki, pani Piotrouiska, której ujspółpraca z Kolbergiem będzie omómiona nieco dalej. Obok pieśni „Hołub sytuuj" (nr 271 uj T. 36) zapisał Kolberg nazmisko „Paszkoujski". Praiudopodob-nie chodzi o Józefa Paszkoujskiego (1787-1858), pułkomnika mojsk napoleońskich. Jego nazujisko jako  polskich pieśni patriotycznych i ujojskoujych odnotoujane jest przez Kolberga kilkakrotnie uj innych zespołach rękopisom. Dodać trzeba, że pieśń „Hołub syujyj", którą Kolbergouji śpiemał Paszkomski, ani  zapisie ze słuchu, ani  czysto-pisie nie ma lokalizacji i zamieszczona została przez Tretiaka  Wołyniu tylko dlatego, że jej czystopis znajduje się  tece urałyńskiej. Specyficznym rodzajem zapisom są karty pośmiadczające mspółpracę Kolberga z osobami nie należącymi do ludu, a znającymi folklor ukraiński. Chodzi tu o rękopisy m całości lub  części sporządzone inną ręką. Ustalenie ich autorstma i dokładne określenie czasu i okoliczności pomstania jest najczęściej niemożlime, ponieiuaż zachomane  archi-mum Kolberga mskazómki dokumentujące charakter mspółpracu i jej zakres są skąpe i ich interpretacja musi być opatrzona zastrzeżeniami. W części і to z metod dokumentacji przyjętych przez Kolberga,  części z obecnego stanu jego archimum, tj. zagubienia niektórych kart i przemieszania ich  tekach. Sądzić można, że  gromadzeniu materiałom z Wołynia pomagało Kolbergouji kilka osób — mskazuje na to zróżnicomanie charakterom pisma. Niektóre z nich znacznie mzbogaciły tekę mołyńską, np. autor rękopisu Ukraińskie śpiewy i tańce zanoto-mał ponad sto pieśni, inne osoby przekazały pieśni kilka, zmykle bez XXVII melodii, lub tylko pojedyncze teksty. Kopernicki, pisząc o pracy Kolberga  terenie na przykładzie badań na Pokuciu, których był śmiadkiem, dodaje: „Wyczerpaujszy mszystko, co tylko można było na jednym miejscu i zyskamszy sobie m gospodarzu samym lub innej osobie miejscomej chętnego i stałego korespondenta na przyszłość, przenosił się on na inne miejsce, podobnież przysposobione"1. Analizy archimum Kolberga pozmalają dziś stmierdzić, że takich stałych, życzlimych korespondentom było zaledmie kilku z całego terytorium Rzeczypospolitej objętego przez niego badaniami m ciągu pięćdziesięciu lat pracy. Jeżeli chodzi o Wołyń, mspółpraca ta pramdopodobnie ograniczona była do czasu podróży Kolberga i krótkiego okresu jesienią 1862 r. Wybuch pomstania  styczniu roku następnego, maiki toczące się także na Wołyniu, a potem represje mobec uczestnikom pomstania i ich rodzin, tj. zsyłki na Sybir, konfiskaty majątkom, konieczność emigracji m zasadniczy sposób mpłynęły na utrudnienie lub przermanie kontaktom namiązanych m czasie badań m roku 1862. Wśród materiałom zujiązanych z Wołyniem znajdujemy manuskrypty ofiaromane Kolbergouji, ale sporządzone mcześniej do innych celom, a także mykonane specjalnie dla niego albo będące mynikiem bezpośredniej mspółpracy m czasie badań, gdy on notomał melodię, a ktoś inny tekst pieśni. Nie zamsze jednak można rozdzielić rolę  pieśni i autora zapisu tekstu.  ślady mskazują, że Kolberg mógł prosić o zapisanie konkretnych pieśni2, przekazane mu notatki mogą jednak zamierać repertuar szczególnie popularny  danej miejscomości albo lubiany przez autora zapisu, albo mręcz przypadkomy. Spośród kilku osób pomagających Kolbergouji zgromadzić materiały do monografii Wołynia znamy z nazmiska ujspomnianych już Jana Prusinom-skiego i Michała Sołtana oraz Wacłama Dundera. Ponadto kilka tekstom ujydanych m Wołyniu zapisała pani Piotromska. I. Kopernicki Przedmowa wydawcy. . . s. X. 2 Np. rękopis nieznanego autora (sygn. 3206, k. 90) zaujiera spis kolejnych sytuacji,  których śpieujane są określone pieśni obrzędouje: „Koroujaj piekąc; rozplatając ; kiedy sierota prosi o błogosłaujieństujo; kiedy idą do pana po szlubie; kiedy namitkę układają; kiedy z ujieńcem przychodzą do duraru; na kupałę". Można przypuszczać, że notatka ta poujstata pod dyktando Kolberga, który prosił o pieśni   tych okolicznościach. Odpouiiednich tekstóuj jednak na tej karcie nie ma. XXVIII PrusinoLuski ujręczył Kolbergouui rękopis diuudziestu pięciu bajek przełożonych na język polski. Jednak dziś rękopisu tego lu archiiuum Kolberga nie znajdujemy, a teksty bajek znamy tylko z edycji lu Wołyniu. Tretiak lu przypisie stiuierdził, że podpis autora jest nieczytelny, ale przytoczył cytoiuaną tu już dedykację i notatkę zamieszczoną przez Pru-sinoiuskiego na końcu rękopisu: „Zbiorek ten skazek naszego ludu pisałem jeszcze przed piętnastu laty. Pełno tu uchybień stylu, mnóstura nie-ujłaściiuych iryrażeń, a naujet omyłek ortograficznych. Zachoiuuję go jednak (nim zeń może później skorzystam) na pamiątkę pieriuszych piśmiennych ujysileń, które podejmoiuałem ujóiuczas bez zeznania z lepszą ujróżbą, niż mogłem i mogę ziścić, 5 іі 850, Żytomierz"1. Autorstujo określił Kopernicki lu uuiagach o zaujartości teki urałyńskiej, być może na podstaujie informacji Kolberga, natomiast z przytoczonej przez Tretiaka notatki і, że PrusinoLuski przekład bajek zapisał lu roku 1835, a piętnaście lat później,  roku 1850, być może lu trakcie porządkouiania sujych і, postanoujił zachoiuać je jako pamiątkę i materiał do Lułasnych prac literackich. Brak natomiast danych dotyczących proujeniencji geograficznej bajek. Kolberg przechoujyujał ten rękopis lu tece Luołyńskiej, ale ani on, ani autor nie odnotoujali ujyraź-nie, że były one zapisane na Wołyniu, np.  okolicy Żytomierza. Nie Luiadomo także, czy PrusinoLuski zapisał ukraińskie oryginały i tłumaczył te teksty później, czy tłumaczył „na żyuro", słuchając narratoróuj. Michał Sołtan przysłał lu liście z Bilcza z 27 października 1862 r. kilka przysłóuj i zujrotóuj przysłoujiOLuych, dujie zagadki, tekst piosenki i zapiski słoLunikoLue2. Te notatki poiustały nieujątpliLuie specjalnie dla Kolberga, choć ich zakres nie był raczej z nim uzgodniony. Na odiurocie listu Kolberg zapisał krótki tekst prozatorski (zob. s. 346), prawdopodobnie też jesienią 1862 r. Wacłaiu Dunder (1817-1878?), Czech, urzędnik lu Galicji lu służbie austriackiej, z zamiłoLuania muzyk, publikoLuał lu prasie czeskiej tłumaczenia z literatury polskiej, a także notouiał pieśni i przysłoiuia. Był, tak jak Kolberg, LuspółpracoLunikiem Luydaiuanego lu Warszaujie „Ruchu Muzycznego" i to mogło sprzyjać zamarciu znajomości podczas pobytu 1 O. Kolberg Wołyń. . . (DWOK T. 36) s. 412. List M. Sohana z 27 października 1862 r., zob. przypisy na s. 347. XXIX Kolberga lu і  roku 1857. Kolberg otrzymał1 od niego m. in. zeszycik (teka 21/22, sygn. 1258, k. 92-113), na okładce którego zanotoujał nazuiisko autora: „Wacłaiu Dunder". Tam, Luśród ponad trzydziestu różnych pieśni, czeskich, ukraińskich i polskich, zapisany jest tekst „Horeż meni, horę" (nr 148  suplemencie). W rękopisie Dundera nie ma on lokalizacji, ale lu czystopisie Kolberga uzupełniona jest i melodia, i lokalizacja: „od Poczajouja, Brodóuj". W tomie Wołyń opublikoujał Tretiak jeszcze jedną pieśń, której źródłem był zeszycik Dundera — „Did rudyj, baba ruda" (nr 563 lu T. 36). U Dundera zapisana jest ona z melodią, róujnież bez lokalizacji, ale  odpisie Kolberga, na podstaujie którego Luydał ją Tretiak, ma lokalizację „od Kamieńca Podolskiego", nie po-і і była znaleść się  tym tomie. Czujartą osobą, której zapisy ziuiązane są z Wołyniem, jest pani Pio-troiuska. Nazujisko jej odnotoujał Kolberg dujukrotnie: nad Lułasnymi zapisami melodii (teka 25, sygn. 1285, k. 1) i nad tekstami zapisanymi obcą ręką (tamże k. 7). Na karcie z melodiami zapisał Kolberg na jednej stronie pięć melodii z tekstami pieriuszej zujrotki i opatrzył je notatką „Piotroujska z RozalÓLuki pod Kijoiuem", co Luyraźnie Luskazuje na -konaiucę. Na odiurocie zapisał czternaście melodii z incipitami tekstu lub jego pierujszą zujrotką i z lokalizacja „z Oiuruckiego". Nad -nanymi inną ręką zapisami pełnych tekstóuj do tych melodii ujidnieje і identyczna nota Kolberga: „Piotroujska z RozalÓLuki pod Kijoiuem (z Oujruckiego)", zatem autorką rękopisu była Piotroujska. Na oburolu-cie podteczki (sygn. 1285),  której znajdują się te karty, Kopernicki zanotoujał: „Melodie i pieśni ukraińskie po najujiększej części spisane przez samego O. K.  Warszaujie od służby dujorskiej  ukraińskich tam mieszkających, np. podobno p. Tytusa Piotroujskiego z RozalÓLuki lu . kijoujskim (mylnie zaznaczono « Oujruckiem» gub. mińskiej!)"2. Kopernicki Luskazał zatem błąd Kolberga lu określeniu położenia RozalÓLuki. Czystopisy tych pieśni,  których Kolberg melodie ze sujojego zapisu połączył z pełnymi tekstami z rękopisu Piotroujskiej, mają lokalizacje: „od Oiurucza (Rozalóujka)", „od Oiurucza, їіі", „od Oiurucza, Rozalóiuki (Kalinóiuka)", „z Oiuruckiego od Kijouja (Rozalóujka)", a także „od Oiurucza" i „Rozalóujka". Widać і, że Kolberg O przekazaniu Kolbergomi pieśni pisze Dunder  artykule Pieśni narodowe słowiańskie. „Przyjaciel Domoujy" 1859 nr 23-24 s. 182-184. 2 Notatka na obujolucie podteczki 1285  tece 25 Ukraina, karta nlb. xxx miał problemy z dokładnym umiejscoujieniem Rozalóiuki, być może dlatego, że od początku błędnie zanotoirał jej położenie  . oujruckim, tj. na północny zachód od Kijouja, zamiast  ujasylkoujskim, tj. na południe od Kijouja. Pomyłkę tę zaznacza Kopernicki  cytoujanej notatce, a Słownik geograficzny Królestwa Polskiego... potuiierdza, że Piotrouj-scy byli ujłaścicielami uisi Rozalóujka  . ujasylkoujskim. Natomiast Kalinóujka, pojaujiająca się  nocie lokalizacyjnej niektórych czystopi-sóuj, rzeczyujiście leżała  . і. Być może pieśni zapisane z lokalizacją „z Oujruckiego" śpieujał ktoś inny, pochodzący ujłaśnie z їіі, nie Piotroujską (nie ma na tej stronie jej nazujiska obok noty „z Oturuckiego"), ta zaś (na k. 7) zanotoirała pełne teksty pieśni, zresztą nie do ujszystkich melodii, nie rozdzielając repertuaru zależnie od . Jednak  czystopisach Kolberga Kalinóujka pojaujia się także dla pieśni z melodiami spienianymi przez Piotroujską. Zamieszanie spotęgoujane zostało przez umieszczenie części czystopisóuj  tece ołyńskiej — te ujydał Tretiak, a części  tekach 25 Ukraina i 28 Polesie wołyńskie i Pińszczyzna — te, z lokalizacjami „z Oujruckiego", jako pochodzące z Polesia, ujydane zostały  tomie Białorws-Polesie (DWOK T. 52)1. Drugi zespół, róuunież znajdujący się ujśród rękopisom poujstałych  Warszaruie, tujorzy rękopis Kolberga i zapis tekstóuj nieznanej osoby (teka 25, sygn. 1285, k.  і 4). Kolberg zanotoruał trzynaście melodii z pierujszymi zujrotkami lub incipitami tekstu, z lokalizacją „Oiusianiki pod Samorodkiem2, Machnóujka" (k. 3). Pełne teksty do ośmiu z nich znajdujemy  rękopisie nieznanego autora (k. 4),  którym jest jeszcze tekst dzieujiąty, „Ne chody, Hryciu, na і"3. Ten rękopis nie ma określonej proujeniencji, ale ujszystkie czystopisy Kolberga,  których połączone są zanotouiane przez niego melodie z tekstami nieznanego autora z tej karty, mają lokalizację taką, jak jego rułasny zapis melodii. Nie ujiadomo jednak, czy autor (autorka?) rękopisu tekstóuj był 1 Zob. przypisy źródłouje do pieśni nr 194, 306, 405, 462, 580-583 i 591  . 36, oraz  . 52 Białoruś-Polesie pieśni nr 489, 503, 505, 518, 527, 539, 540, 543, 560, 561, 572, 619, 672 i 682. Kolberg notuje różnie: „Samohorodek" i „Samorodek", Słownik geograficzny Królestwa Polskiego podaje: „Samhorodek lub Samhorodok". 3 Zob.  suplemencie pieśni nr 102, 103, 145, 170, 211, 218, 225, 235 i 236. XXXI też  pieśni, jak Piotroujską, czy też osoba ta tylko pomagała Kolbergouji, rejestrując róiunocześnie z nim і. Spośród zapisom pieśni nieznanych autoróuj najobszerniejszy i stąd najbardziej znaczący dla urołyńskich zbioróuj Kolberga jest rękopis pt.: Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 170-186). Na siedemnastu kartach grubego czerpanego papieru zapisanych jest 117 tekstóuj pieśni i 74 melodie. Melodie notoujane są ołóujkiem albo ujśród tekstóuj, albo po kilka na osobnych kartach, ujszystkie teksty zaś atramentem. Atramentem też, tą samą ręką co pełne teksty, zapisane są pieriusze ziurotki lub incipity pod częścią melodii, tytuły (np. „Czumak", „Na-talka krykłyuja", „Wesełucha") i noty nad niektórymi melodiami. Nie ujiadomo, czy melodie i teksty zapisyruała ta sama osoba, sądzić raczej można, że autorom było duju. Autor (autorzy?) nie odnotoujał proujeniencji dla całego zespołu, podał ją tylko dla diuu tekstóuj: pod pieśnią „Oczy czorny,  kary" (nr 504  . 36) ujidnieje notatka „Pieśń ujołyńska ulubiona  Seruchoujiczach"1, a nad pieśnią „Ej, pod ujisz-nieju, pod czeresznieju" (nr 190  suplemencie) notatka „Poliska pieśń ujłaściuja Hrydkom". Ponietraż Kolberg, przepisując te pieśni, podairał lokalizację „od і" lub „od і (Serputyszcze2)", „od і (Seru-choujicze)", przyjęto, że cały zespół dokumentuje folklor z okolic і. Zapisy tekstóuj opatryujane są niekiedy tytułami, dotyczącymi bądź pojedynczych pieśni, np. „Pieśń ujołyńska", „Pieśń czumandrycha", „Czer-czyk", bądź całych zespołóiu, np. „Obżynki", „Tanci do skoku". Do niektórych tekstóuj dołączone są uiragi dotyczące melodii, np. „na nutę czumaka «A z ujitki ty, pane brate»", lub określające inne cechy pieśni, np. „Pieśń ułożona przez chłopa" czy cytoujane już noty lokalizacyjne. Manuskrypt ten poujstał praujdopodobnie na prośbę Kolberga. Sądzić tak można, ponieujaż pod tekstami na k. 175 autor zanotoujał: „Dokończenie do ujszystkich pieśni później nastąpi", a na k. 182: „Dalszy zbiór zujrotek do ujszystkich nut przeszło i teraźniejszo razo zebranych"3 — były to і informacje skieroujane do kogoś, kto miał otrzymać ten rękopis, a najbardziej praujdopodobne jest, że adresatem był Kolberg. Tak  rkp. nieznanego autora і  czystopisach Kolberga, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego podaje tylko formę: „Serechoujicze". Nie udało się potujierdzić brzmienia nazuiy, przypuszczalnie była to mała osada (ї?)  okolicy і. Cytaty z tego rękopisu pozostaujiono  postaci nadanej przez autora. XXXII Interpretację tego zespołu, np. ustalenie zmiązku melodii ujokalnych pozbamionych incipitu z tekstami zapisanymi na innych kartach, albo uściślenie, do których pieśni odnosi się notatka informująca o funkcji jednej lub kilku pieśni uj obrzędach, utrudnia stan rękopisu. Zespół ten nie jest dziś kompletny, a karty — pieruiotnie nie Іі — mają inną kolejność niż nadał im autor1. Część melodii i część tekstom jest numeroiuana, ale numeracja ta zaczyna się trzykrotnie od początku, mięć nie można było і się nią, ustalając zujiązek między melodiami bez tekstu i zapisanymi na innych kartach tekstami. Kilkakrotnie połączył je m sinych czystopisach Kolberg, a kieromał się  takich sytuacjach pramdopodobnie mskazómkami autora, otrzymanymi przy odbiorze rękopisu2, bądź pramidłomym i dla niego jeszcze czytelnym układem kart. Z tym manuskryptem zujiązany jest czystopis innego nieznanego autora. Staranne pismo, dołączone przekłady na język polski і  ortografia umag odautorskich doujodzą jego znacznie uiiększej sujobody  posługiujaniu się piórem, niż miał autor Ukraińskich śpiewów i tańców. Rękopis ten zamiera osiem tekstóuj bez melodii i bez lokalizacji, przy czym pięć z nich jest identycznych z tekstami znajdującymi się  Ukraińskich śpiewach i tańcach i najpraujdopodobniej stamtąd zostało przepisanych3. Brak trzech pozostałych  Ukraińskich śpiewach i tańcach potmierdzałby, że ten ostatni nie jest kompletny, jeżeli rze-czymiście był on podstauią tego czystopisu. Przykładem innego rodzaju ujspółpracy jest kilka kart z pieśniami z Bilcza (sygn. 3207, k. 40-45). Tu najpierm nieznany autor starannie, 1 Np. karty, na których zapisane są pieśni dożynkoiue, przedzielone są innymi: zapisy pieśni dożynkoujych znajdują się na kartach 178-179 z tytulikiem „Obżynki", na karcie 184 pod jedną z melodii inidnieje notatka „koniec obżynkóiu", zaś pieśni zapisane na dzielących je kartach 180-183 nie mają zunązku z dożynkami. Przypuszczenie, że nie zachouraly się ujszystkie karty, potujierdza też to, że pieśń nr 173 ( . 36)  czystopisie Kolberga ma obszerniejszy tekst, niż  rkp. nieznanego autora, gdzie zapisana jest na końcu strony, a spośród szesnastu przyśpieujek dożynkoujych z lokalizacją „od Koiula (Serputyszcze)", znajdujących się  czystopisie Kolberga, dla jednej tylko (nr 7  suplemencie) nie znajdujemy podstaujy  charakteryzoujanym tu rękopisie nieznanego autora. W rkp. Ukraińskich śpiewów i tańców dumkrotnie spotykamy notatki Kolberga: na k. 171 nad tekstem „Oj, jak tużyt", ujydanym  . 52 nr 508 na podstaujie czystopisu, dopisał: „bez melodii", druga notatka to zapis nutomy na k. 173. Sądzić uMęc można, że miał bezpośredni kontakt z autorem rękopisu. 3 Zob. pieśni nr 96, 109 i 242  suplemencie oraz przypisy źródłouje do pieśni nr 343, 461, 554, 565 i 612 z T. 36. XXXIII bez pośpiechu, zanotomał teksty siemiu pieśni bez melodii (k. 40-42), a później na ich marginesie Kolberg uzupełnił melodie do kilku z nich,  górnym rogu pierujszej strony odnotoirał nazuję miejscomości, a na dalszych І kartach notoujał następne pieśni. I tu nie można -kluczyć, że autor (autorka?) zapisu tekstu był też mykonamcą tych pieśni dla notującego melodie Kolberga. Pozostałe rękopisy nieznanych autorom to zmykle jeden tekst, z melodią i lokalizacją uzupełnioną na tej samej karcie przez Kolberga, rzadko tekstóu; jest mięcej. I  takich mypadkach, podobnie jak przy zapisach terenoujych Kolberga (gdzie niekiedy melodia zapisymana była tylko z incipitem, a pełny tekst na marginesie notatek nutomych), przygoto-uiując te pieśni obecnie do druku łączono tekst z melodią. Natomiast  jednym tylko przypadku połączono zapisane przez nieznanego autora teksty (sygn. 3207, k. 102) z Kolbergomskimi terenouiymi zapisami melodii (sygn. 3207, k. 20), mimo że znajdują się na różnych kartach bez łączących je odsyłaczy. W rękopisie Kolberga między pieśniami z pełnymi tekstami zapisane są cztery melodie, bezpośrednio jedna po drugiej, mające odnotomany tylko krótki incipit. W rękopisie nieznanego autora pełne teksty, zaczynące się tak samo, zapisane są  tej samej kolejności co melodie z incipitami i są tam tylko teksty tych czterech pieśni, których brak  rękopisie Kolberga. Uznano і, że zujiązek tych du>u rękopisom jest bezsporny i potraktouiano je jak róuinoczesny zapis jednego mykonania (nr 94, 115, 159 i 174  suplemencie). Jak już mspomniano, Kolberg nie zapisymał dat m smoich notatkach terenoujych, stąd co do chronologii materiałom mołyńskich można oprzeć się tylko na jego cytomanych tu poprzednio mypomiedziach i nie-mielu innych informacjach. W roku 1857 dysponomał pemną ilością melodii pochodzących z Wołynia, a zapisanych m Warszamie. Były to najpemniej rękopisy mspominanych tu pieśni z Omruckiego, z Roza-lómki i z okolic Samhorodka. Z roku 1857 pochodzi pramdopodobnie zapis trzech pieśni „od Rómnego" (nr 217, 430 i 468  . 36), także sporządzony m Warszamie. Pieśni te zapisane są na odmrocie listu Antoniego Białeckiego do redakcji „Kroniki Wiadomości Krajomych i Zagranicznych" datomanego: 24 maja 1857 r., a dotyczącego rozpromadza-nia mydamanych mtedy przez Kolberga Pieśni ludu polskiego. Sądzić można, że listu o błahej treści nie trzymał Kolberg długo pod ręką, mięć data zapisu pieśni była pramdopodobnie bliska dacie listu. Znacznie XXXIV późniejsze, bo z roku 1880, są zapisy dmu pieśni, których  był Konopacki m Czortoujcu (nr 229 i 438  . 36). Wszystkie inne rękopisy terenouje Kolberga pomstały najpraujdopodobniej  roku 1862. Na  z tego roku pochodzą zapisy z Tuliczoma, Turyczan, Bilcza i Żytomierza. Róujnież rękopisy osób, które na Wołyniu mspółpracomały z Kolbergiem, także rękopis Ukraińskich śpiewów i tańców, zuiiązane są najpraujdopodobniej z podróżą Kolberga  sierpniu i mrześniu 1862 r. Większość pieśni m zapisach terenoujych Kolberga i innych autorom to folklor ukraiński, pieśni polskie są nieliczne, a osobliujością dmie czeskie, zanotoujane  środomisku kolonistóuj tej narodouraści  okolicy Bilcza lub ich ukraińskich sąsiadóuj. Wśród pieśni ukraińskich zmró-cić trzeba umagę na teksty z odesłaniami do utujoróuj o określonym autorstmie. Między zapisami dokonanymi  Turyczanach jedna pieśń o incipicie: „Czy je m śujiti mołodycia" (nr 196  . 36) opatrzona jest przez Kolberga notatką: „Bąkomskiego, ukraińska". Dionizy Bąkomski, kompozytor-amator z Berdyczoira, działający  połomie XIX m., znany jest jako autor kilku piosenek. Pięć takich jego kompozycji іі Słownik muzyków polskich1, mśród nich znajduje się Handzia dacia mołodyczha, ujydana około roku 1855  Kijomie. Zanotomana przez Kolberga  roku 1862  Turyczanach pieśń jest mariantoiua  stosunku do utujoru Bąkomskiego. Nie ujiadomo jednak, czy ona młaśnie, tj. ludoujy tekst i melodia, były ії dla Bąkouiskiego, czy odujrotnie — Kolberg zanotoujał popularną piosenkę, jeszcze kojarzoną z nazujiskiem autora, ale już sparafrazomaną. Drugi utmór, którego au-torstujo jest znane, to Kozak na czużyni Antoniego Stanisłaujskiego, zapisany przez Kolberga  Żytomierzu i też opublikoujany przez Tretiaka (nr 428 uj T. 36). A. Stanisłamski (1817-1883), później profesor  lu Kazaniu і і, a także tłumacz i poeta, pieśń tę skomponoujał około roku 1837. Stała się ona popularna do tego stopnia, że Jan Czeczot, uznając ją za ludoiuą, opublikoujał tekst  Luydanym lu 1845 r. zbiorze Piosnki wieśniacze znad Niemna, Dniepra i Dniestra2 jako pieśń znad Dniepru. Podobnie jak lu przypadku utujoru Bąkoiuskiego, trudno dziś ocenić, czy pieśń ludoLua była inspiracją dla Stanisłaujskiego, czy 1 Zob. Słownik muzyków polskich. T. I Warszauia 1960. 2[J. Czeczot] Piosnki wieśniacze znad Niemna, Dniepra i Dniestra. Wilno 1845 s. 22-24. Czeczot ujydal ten tekst, jak i inne  sujym zbiorze,  przekładzie na język polski. XXXV było odujrotnie. Kolberg zanotoujał, że kompozycja Stanisłaujskiego była drukoujana lu Petersburgu i miał praujdopodobnie ten druk u> ręku, obecnie jednak ujskazanej przez niego edycji nie odnaleziono. Literacki rodoujód ma też pieśń „Kozak pana ne znauj z inika" autorstuja Tomasza (Tymki) Padurry (nr 241 lu supl.) oraz tekst „Wijut Luitry, ujijut bury", pochodzący z Natalhi Połtawhi І Kotlareiuskiego (nr 166 lu supl.). Pieśni polskie zanotoujane przez Kolberga na Wołyniu należą lu Luiększości do folkloru dujorsko-miejskiego. Są ujśród nich m. in. utujory Jakuba Jasińskiego, Aleksandra Chodźki, Adama Mickieujicza, Edujarda Odyńca, Wincentego Pola, Maurycego Gosłaujskiego, a także zniekształcony fragment Luiersza Franciszka Karpińskiego Wezyr Giafar do kalify Haruna al-Raszid. Pozostałe rękopisy zamierające materiały ujołyńskie to czystopisy Kolberga poiustałe na podstaiuie zapisóiu terenoujych oraz jego notatki z literatury. W czystopisach najczęściej poszczególne pieśni zamieszczone są osobno na jednostronnie zapisanych ćiuiartkach arkuszy, które przy-gotoujyujane były do planoiuanej monografii Wołynia. Czasem pieśni z Wołynia znajdujemy irśród zapisom z kilku innych regionom. Takie karty, jak już mspomniano, zmiązane były z pracami nad planomanymi mcześniej monograficznymi zbiorami pieśni. Opisy mesel są m czystopisach starannie zredagomane, uporządkomane zgodnie z przebiegiem obrzędu, pieśni i melodie młączone m opis, zaś melodie służące do różnych tekstom lub grane ponomnie m dalszych fazach obrzędu połączone są odsyłaczami. Analizując dziś stan rękopisom z Wołynia m archimum Kolberga, za-umażyć można, że nie zamsze zapisy terenome mają smoje odpomiedniki m czystopisach. Pramdopodobnie Kolberg nie mszystkie zanotomane pieśni zdążył zredagomać, niemątplime jest też, że część czystopisóm zaginęła. Rómnież nie dla mszystkich czystopisóm zachomała się ich podstama, tj. notatki terenome Kolberga lub jego mspółpracomnikóm. Sądzić jednak można, że dysponujemy dziś miększością zgromadzonych przez niego źródeł do planomanej monografii. Przedstamiona obecnie m ramach Dzieł wszystkich całość Kol-bergomskich materiałom dotyczących Wołynia, tj. reedycja mydania z 1907 r. (tom 36 Dzieł) i suplement do niego (tom 84), pozmoli ocenić, jaką martość mają one dla folklorystom i etnografom zajmujących się tym regionem Ukrainy. Najmażniejsze niemątplimie są opisy mesel XXXVI i bogaty zasób pieśni i melodii, choć interesujące są też i drobne przyczynki dotyczące np. zujyczajóuj. Zbiór Kolberga zamierający m.in. ponad tysiąc pieśni i melodii jest bardzo uuażny dla badań folkloru tego regionu. Znacznie przeujyższa zbiory romantycznych poprzednikom nie tylko pod ujzględem ilościoujym, ale także jakościomym, ponieiuaż ujiększość pieśni i melodii pochodzi z młasnych badań Kolberga i jest dokładnie zlokalizoiuana geograficznie i określona chronologicznie. Podkreślić też trzeba, że celem Kolberga  trakcie prac terenoujych і  czasie redagoujania notat do druku było obiektyujne przedstaujie-nie stanu folkloru  tej części Ukrainy,  przeciiuieństujie do іі uczonych rosyjskich szukających  literaturze ludouiej np. potiuier-dzenia tezy, że język ukraiński jest dialektem rosyjskiego. Wołyń był dla Kolberga regionem ukraińskim należącym niegdyś do Rzeczypospolitej, dokumentoiuanie folkloru jego mieszkańcóuj było dla niego tak samo ujażne, jak kultury ludoujej innych dzielnic przedrozbioroujych — Wielkopolski, Kaszub, Mazoujsza, Polesia czy Pokucia. Dziś stiuier-dzić przede ujszystkim należy, że z racji metod pracy i imponującej objętości materiału zgromadzone przez Kolberga źródła są bogatym i interesującym obrazem folkloru pieśnioiuego Wołynia z połoujy XIX uj., a ze ujzględu na siuój і także doskonałym materiałem -czym dla badań proujadzonych na Ukrainie  okresach późniejszych. Zgromadzone przez Kolberga źródła dopiero teraz, udostępnione  całości, pełnić będą funkcję, dla której zostały utujorzone, tj. posłużą do dalszych badań kultury ludoujej Wołynia. Agata Skrukwa Materiały muzyczne zebrane na Wołyniu gromadził Kolberg  tece opatrzonej numerem 26 i tytułem Wołyń. Teka ta, podzielona po śmierci Kolberga na dmą zespoły, przechotuyiuana jest  Bibliotece PAN  Kra-і (sygn. 3206 i 3207). Pozostałe zuuiązane z Wołyniem melodie 1 O problemie tym pisał m.in. W.A. Serczyk, zob. jego artykuł: Tzw. „ziemie ruskie" w działalności badawczej Oskara Kolberga. „Zeszyty Naukome Uniiuersytetu Jagiellońskiego" CCCLXXV 1974, Prace Etnograficzne z. 7, s. 21-33. XXXVII znajdują się  kilku różnych tekach , zainierających zapisy z innych regionóuj. Kilkanaście melodii z Wołynia odnaleziono  tece 25 Ukraina i 20 Ruś Czerwona III, po kilka zachoujało się  tekach: 19 Ruś Czerwona II, 21/22 Pokucie, 28 Polesie oraz  tekach 33, 36, 39 i 42 Miscellanea. Dtua zapisy pochodzą z przechoujyujanych  Bibliotece Jagiellońskiej zbioróu; M. Ciechanoiuskiej (sygn. 7891). Ponadto dujie melodie o lokalizacji ujołyńskiej odnaleziono  rękopisie Przemyskiego Kolberga przechoujyujanym  Bibliotece Uniujersyteckiej  WarszauMe (sygn. TNW 465). Rękopisy Kolberga dzielimy na diua rodzaje: zapisy terenotue i czysto-pisy. і nazyujamy rękopisy poujstałe bezpośrednio uj trakcie і urakalnego bądź instrumentalnego. Notując pieśni uuołyń-skie ze słuchu Kolberg zapisyujał ich melodie przeiuażnie na odręcznie kreślonych pięcioliniach. Gotoujym papierem nutoujym z ujydrukouua-nymi pięcioliniami posługiujał się praiudopodobnie ujtedy, gdy plano-uuał zapisanie ujiększej ilości melodii instrumentalnych (np. sygn. 3206 k. 85-87). Czystopisami nazyujamy redakcyjne і zapisom terenoujych, ponadto tym terminem określamy także odpisy Kolberga z manuskryptóuj innych autoróuj. Większość czystopisóuj z melodiami ujołyńskimi sporządzał Kolberg na dużych pojedynczych kartkach niebieskiego papieru ze starannie nakreślonymi pięcioliniami. Karty takie zaujierają od jednego do kilku zapisóuj, przy czym często są to ujarianty tego samego ujątku tekstoirego. Wśród czystopisóuj znajdują się dujie karty z pięcioliniami przygotoujanymi do ujpisania akompaniamentu for-tepianoujego (teka 25, sygn. 1285, k. 61 i teka 3207, k. 123). Pochodzą one praiudopodobnie z ujcześniejszego etapu prac edytorskich Kolberga, kiedy planoujał on ujydaujanie popularyzujących folklor zbioróuj pieśni z akompaniamentem. Przeujażająca część Kolbergoiuskich zapisóuj muzycznych z Wołynia śujiadczy, że były one notoujane bezpośrednio ze słuchu —  pośpiechu, nieraz ołóiukiem, z licznymi popraujkami  linii melodycznej i układzie rytmicznym, a także uj podziale na takty. Większość z tych zapisóuj terenoujych nie posiada ujersji czystopiśmiennej. W przypadkach, gdy zachoujały się oba rękopisy (terenoujy i czystopis), mamy możliujość ich poróujnania i prześledzenia pracy redakcyjnej Kolberga. 1 Zob. s. І-. XXXVIII W melodiach zanotoujanych uj terenie Kolberg zazujyczaj nie daujał oznaczeń metrycznych, chyba że chodziło o metrum zmienne. Z reguły też nie umieszczał przy kluczu znakóuj chromatycznych, notując je przed bądź nad odpoujiednimi nutami. W czystopisach zaś znaki chromatyczne ujpisyujał przy kluczu, z uiyjątkiem tych, które nie dotyczyły całości, sporadycznie notoujał je także nad nutami. Tak zapisane znaki chromatyczne uuskazują, że opatrzoną nimi nutę można było  różnie — podujyższoną lub nie. Dość częstym zjaujiskiem uj terenoujych zapisach muzycznych są parokrotne zapisy pojedynczych taktóui bądź tuiększych fragmentóuj melodii. Dodatkome ujersje mogły być m.in. іі nieprecyzyjnej intonacji śpieujakóuj czy instrumentalistom albo skutkiem ujproujadze-nia przez  peujnych zmian przy irielokrotnym poujtarza-niu melodii. Takie ujariacyjne roztuiązania Kolberg często notoujał za zapisem melodii, opatrując je notatką „lub" albo „lepiej". W druku  suplemencie ujersję z dopiskiem „lepiej", jako uznaną przez Kolberga za ujłaściujszą, przyjęto za podstauję, informując o innej ujersji  przypisie, natomiast alternatyujną, tj. z notatką „lub", umieszczano  przypisie. Niejednokrotnie dodatkome ujersje zapisyuuał Kolberg bez słoujnych oznaczeń ujariantyujności, ujóujczas ich przynależność do odpomied-niego miejsca uj melodii, za którą są zazujyczaj zapisane, stujierdzano na podstatuie analizy muzycznej i umieszczano je  przypisach. Różne inne ujersje dodatkome Kolberg mpisymał „piętromo"  przebiegu melodii, tiuorząc  ten sposób zapisy dum- lub naujet trójmarstmome, ale przeujażnie ujersje podstaujome zaznaczał nutami miększymi albo do-datkomo ujyróżniał je literoujymi oznaczeniami dźujiękóuj. Czystopisy prezentują późniejszy etap pracy nad zapisem. Oprócz po- eujidentnych błędom Kolberg dokonyirał  nich zabiegóuj redakcyjnych uj zakresie melodyki, rytmiki i metrum, a także rozujiązyujał zanotomane  rękopisach terenoujych skróty, np. rozpisytuał repetycje, ujypełniał puste takty, stanoujiące poujtórzenie taktóui ujcześniejszych, oddzielał nuty sylabiczne od melizmatycznych. Na ogół ujszystkie mer-sje czystopiśmienne są odbiciem rozmaitych działań redakcyjnych Kolberga, całkoujitą zgodność zapisu terenoujego z czystopisem zauujażamy uj pojedynczych przypadkach. W zakresie rytmiki były to przeujażnie drobne і nie zmieniające ogólnego schematu rytmicznego zapisu terenoujego, rzadko XXXIX natomiast Kolberg ujproujadzał odmienne rytmiczne rozujiązanie całych taktóuj. Zmian uj zapisie metrycznym dokonyujał głóujnie  melodiach o sujobodnym przebiegu metro-rytmicznym, które usiłoiuał ujmoujać  ścisłe ramy taktouje. Sporadycznie też zmieniał metrum na ujolniejsze np. \ na \ lub z \ na 4. Widocznie ustalając ostateczną ujersję melodii, stuiierdzał, że była ona ujykonyujana ujolniej. Ingerencje uj zapisie linii melodycznej dotyczyły przede ujszystkim zmiany jednej ujersji nut na inną oraz ornamentyki (np. dodaujanie lub pominięcie przednutek). Czasami przepisując melodie na czysto rezy-gnoujał Kolberg z ujersji dodatkoujych, zanotoujanych małymi nutami  rękopisach terenoujych, nie zaujsze też uujzględniał zapisane za melodią ujarianty poszczególnych taktóuj. Zastanaujia jednak obecność  niektórych czystopisach ujersji małych nut, których brak  zapisach terenoujych, stanoujiących przecież źródło czystopisóuj. Trudno przypuszczać, żeby  tych przypadkach Kolberg kieroujał się zaujsze pamięcią, ale z drugiej strony nie unadomo, jak długi okres dzieli poujstanie podstaujoujych zapisóuj terenoujych od ich і redakcyjnego uj czystopisach. Sporządzając czystopisy ujesel Kolberg starannie uporządkoujyujał je zgodnie z przebiegiem obrzędu. Nie zamsze jednak młączał bezpośrednio uj opis ujesela melodie instrumentalne, notując je osobno i łącząc odsyłaczami z odpoujiednim miejscem opisu. Odsyłacze cyfrouje do melodii byinają też zanotoiuane przy tekstach pieśni ujeselnych, jeżeli kilka z nich było śpieujanych na tę samą melodię. Przykładem tak sporządzonego odpisu jest czystopis ujesela „Od Turzysk, Kotula (Tuliczóuj)". W czystopiśmiennych ujersjach zapisóuj muzycznych Kolberg zmy-kle nie ujproujadzał już ujiększych  і zmian, zdarzało się jednak, że róiunież na tym końcoujym etapie nie rozstrzygał jeszcze ujszyst-kich ujątpliuuości. Czasami tych ujersji redakcyjnych poujstaujało kilka, jak np.  czystopisie pieśni „Joj, u łuzi kałyna" (nr 170 uj suplemencie), który zamiera trzykrotny zapis melodii. Pierujszy z nich jest zanoto-  metrum \, m drugim metrum zostało zmienione na parzyste, uj trzecim, ostatecznym, Kolberg zdecydoirał się na mersję z metrum zmiennym, która była najbliższa zapisouji terenoujemu i pramdopodob-nie najpełniej oddaujała pierujotny kształt pieśni. Opracoujując melodie, charakteryzujące się pemną sujobodą metrorytmiczną, Kolberg na ogół usiłoujał ujmoujać je  schematy taktouje, które często deformoujały XL oryginalną strukturę melodii i zacierały ich pieruratny kształt. Modyfikacjom  tym kierunku tomarzyszyły liczne і, skreślenia і -hania metrorytmiczne  zapisie. Z reguły miązało się to z umieszczaniem licznych kresek taktoujych i ich przesuujaniem, mpromadzaniem fermat, pauz, zmianami martości nut,   konsekmencji z niemożnością ustalenia jednolitego metrum. Te zabiegi redakcyjne urabec melodii o smobodnym przebiegu metrorytmicznym ujynikały niemątplimie z klasycznego mychomania muzycznego Kolberga i odzmierciedlały poglądy na muzykę młaściuje jego epoce. Do Ііі  suplemencie, czyli uzupełnieniach do Wołynia ujydanego przez J. Tretiaka  1907 r., zakmaliflkoujano mszyst-kie zachoujane m archiuium Kolberga zapisy muzyczne z promeniencją mołyńską nie umzględnione  tamtej edycji. Pominięto tylko materiały z Polesia urałyńskiego mydane m tomie Białorus-Polesie (DWOK T. 52). W suplemencie zastosoiuano układ podobny do przyjętego przez Kolberga  monografiach regionalnych, stąd podział pieśni na ludouje (ob-rzędouje i pomszechne), nieludouje (szlacheckie i mieszczańskie) oraz tańce i melodie bez tekstom. W suplementoujym rozdziale „Tańce i melodie bez tekstu" umieszczone zostały melodie instrumentalne opatrzone tytułem tańca, melodie o ujyraźnych rytmach tanecznych, ale nie posiadające nazujy tańca oraz te, które ze mzględu na ї charakter mogły być śpieujane, lecz brak do nich tekstóuj. Ponadto  rozdziale tym znalazło się kilka melodii z incipitami tekstóuj, jeżeli inci-pity te były zbyt krótkie, żeby zakujalifikoujać pieśni do określonych działóuj. Zgodnie z zasadą przyjętą dla edycji Dziel wszystkich na początku tego rozdziału umieszczono melodie posiadające nazmę tańca, pozostałe zaś zapisy ułożono ujedług metrum, kolejno o metrum parzystym, nieparzystym i zmiennym, a uj ramach tych grup od rytmom najprostszych do bardziej złożonych. W dość obszernym zespole melodii instrumentalnych przeiuażają zapisy  metrum parzystym, co odzmier-ciedla specyfikę folkloru ukraińskiego,  którym melodie trójmiarouje zajmują skromne miejsce. W zapisach melodii instrumentalnych z Wołynia rzadko Kolberg notoimł na jakim instrumencie były one grane. Sporadycznie infor-moiuał o tym przy melodiach ujeselnych, np. ujzmianki o mykonaniu na skrzypcach znajdujemy uj czystopiśmiennej ujersji opisu ujesela XLI z Tuliczoiua . Inny przypadek, należący do myjątkóm, to informacja o ujykonaujcy i instrumencie, na którym melodia była grana: „O ślu. Mikołaju — lira gra, Pyłypko grał (Filip) pod Dubnem"2. Wiele melodii zanotoujanych przez Kolberga na Wołyniu to zapisy і skrzypcoujego, o czym śujiadczą charakterystyczne przebiegi figura-cyjne  melodyce oraz typome chujyty skrzypcoiue z użyciem pustych strun i dujudźujiękóuj. Na basoujy instrument smyczkoujy mogą irska-zyujać toujarzyszące niektórym melodiom niskie dźujięki. Najmiększy zespół melodii instrumentalnych  zapisach z Wołynia pochodzi z jego zachodniej części, z okolic Tuliczoiua, Tahaczyna, Bilcza i Dubna (sygn. 3206 k. 85-87). Zamiera on ponad sto melodii,  tym іі ujeselnych. Poza ujłasnymi zapisami zgromadził Kolberg  tece urałyńskiej także rękopisy innych osób. Najobszerniejszy ujśród nich jest rękopis nieznanego autora zatytułoujany przez niego Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206 k. 170-186). Zamiera on melodie instrumentalne i mokalne, oraz teksty pieśni, zmykle zapisane na osobnych kartach. Większość melodii z tego zespołu została przepisana przez Kolberga i na podsta-mie tych rękopisom, opatrzonych lokalizacją „od Komla", mydana przez Tretiaka m Wołyniu. Pozostałe zapisy muzyczne z Ukraińskich śpiewów i tańców publikuje się  suplemencie m postaci zredagomanej przez Kolberga, a kilka, nie posiadających takich kopii, m mersji oryginalnej. Cztery melodie mokalne przedstamiono jako ryciny, ponie-maż ich zapis rytmiczny i metryczny jest niekompletny. Melodie bez podpisanego tekstu oraz oddzielnie zapisane teksty na niektórych kartach są numeromane, ale niekompletność tego zespołu oraz to, że numeracja melodii i tekstom zaczyna się m tym rękopisie kilkakrotnie od noma, utrudniła, a czasem uniemożlimiła ustalenie ich mzajemnej przynależności. Znacznej części melodii zamartych m Ukraińskich śpiewach i tańcach tomarzyszą dźmięki basome, dmudźmięki i akordy. Kolberg na ogół odpisymał tylko linię melodyczną, sporadycznie umzględniał jednak pojedyncze najniższe dźmięki, przypadające na mocne części taktom, lub dmudźmięki pojamiające się m przebiegu melodii. Żaden zapis muzyczny Zob. s. 12, 13 i 15  . 36. Zob. pieśń 589 ui T. 36 i przypis źródłoujy do niej na s. 447  tym tomie. XLII  і zespole nie ma oznaczenia metrum, z ujyjątkiem jednej melodii,  połoujie której nad pięciolinią ujidnieje notatka „C", co odpo-ujiada przebiegouji metrycznemu drugiej części melodii. W iniększości zapisóuj melodie podzielone są na odcinki, zujykle nieregularne, czasem і trudno ujyujnioskoujać,  jakim metrum melodie zostały -konane. W niektórych zapisach zanotoujane są tylko głóujki nut (zob. ryc. nr 4). Dodatkoują trudność spraujia odczytanie zapisóuj,  których autor stosoujał specyficzny, uiłaściujy sobie zapis graficzny. Zauujażamy np. zanotoujanie uj przebiegu melodii charakterystycznych małych nut — pojedynczych ćujierćnut lub ósemek z odinróconymi  leują stronę chorągiewkami, a także podujójnych szesnastek. Te małe nuty prze-ujażnie połączone są łukiem z nutami o normalnej irielkości,   interpretacji Kolberga poujstające uj ten sposób grupy nut miały ujóujczas drobniejsze ujartości rytmiczne. Nie zaujsze jest to jednak jednoznaczne. Możliuje, że Kolberg, redagując te melodie, kieroiuał się dodatkoujo -jaśnieniami autora rękopisu. Wśród rękopisom muzycznych zujiązanych z Wołyniem znajduje się kilka kopii melodii z notatką Kolberga: „przepisał Krzyżanoujski". Ignacy Krzyżanoujski (1826-1905), którego Kolberg znał osobiście, był pianistą i kompozytorem zamieszkałym od roku 1850 na stałe  Warszaujie, gdzie zasłynął jako jeden z lepszych nauczycieli gry fortepianoujej. Kopie te sporządził praujdopodobnie dla ujłasnych potrzeb. Przypisy źródłouje, dotyczące materiału muzycznego opublikoiua-nego przez Tretiaka  Wołyniu, oparte są na ujynikach analiz rękopi-sóuj. Zaujierają informacje o charakterze źródła, które było podstaują druku dla Tretiaka, tj. o jego autorstujie i rodzaju (zapis terenoujy czy czystopis). Ponadto informują o innych ujersjach rękopiśmiennych, zachoimnych uj archiujum Kolberga, o różnicach pomiędzy rękopisem a drukiem oraz o pominiętych przez ujydaujcę notatkach i uiuagach Kolberga i innych autoróuj. Podstauję ujiększości ujydanych uj tomie 36 melodii stanomiły czy-stopisy Kolberga, natomiast zapisy terenouje Tretiak uujzględniał ujy-łącznie ujtedy, gdy brakoujało czystopisu. і opublikoujanego materiału z rękopisami Kolbergoujskimi ujykazało nieścisłości ujydaujcy, które z dzisiejszej perpektyiuy ujymagają zasygnalizoujania i skomento-і. Szczegółouje przypisy źródłouje dotyczą każdej melodii opubli-koujanej  Wołyniu, do której zachoiuały się manuskrypty. XLIII Nie zaujsze Tretiak (lub Szopski, pomagający mu  przygotoujaniu do druku zapisóuj muzycznych) uj sposób ujłaściujy odczytyujał stosoujany przez Kolberga  zapisach terenoujych system skrótóuj i oznaczeń graficznych. Dotyczy to przede ujszystkim pozostaujionych przez Kolberga  przebiegu melodii pustych taktóuj, oznaczających poujtórzenie taktóuj ujcześniejszych (np. pieśni nr 285, 378, 560 uj T 36). Kilkakrotnie błędnie został zinterpretoujany pojaujiający się  rękopisie melodii  pojedynczych taktach zapis drugiej ujersji, oddany jak zujykle małymi nutami, ale zanotoujany o oktauję niżej. Tak zapisyujał Kolberg mariant ujóuj-czas, gdy na ujłaściujej ujysokości zapis mógł być nieczytelny. W tomie ujołyńskim ujersja małych nut ujydrukoujana została o oktauję niżej, tak jak  rękopisie (m. in. pieśni nr 295, 303, 534   36). Niezgodność tekstu z melodią uj zapisach Kolberga stanouji osobny problem jego ujarsztatu. Mogła ona ujynikać z nieprecyzyjnego -nania, zmian przy poujtarzaniu melodii, irreszcie instrumentalnego charakteru zapisyujanej melodii, którą jednocześnie muzyk nucił. W druku  tomie 36 czasami niezgodność ta ujynikła z błędnego odczytania tekstu uj rękopisie (np. nr 338 i 610). Dziujią przypadki ujydrukoujania tekstu pieśni ujyłącznie  kolumnie, bez podpisyujania pod nutami, choć niezgodność tekstu i melodii dotyczy tylko jednego taktu (np. nr 122  T 36). Nie ujiadomo też z jakich poujodóuj uj niektórych melodiach opuszczono uj druku  takty, choć uj rękopisie jest pełny zapis, a inne zostały opublikoujane bez toujarzyszących im ujspółbrzmień (np. nr 329, 469, 483   36) oraz dogryujek instrumentalnych i akompaniamentu (np. nr 272, 392 uj T 36). Być może ujydaujcy Wołynia dys-їі czystopisami Kolberga, dziś zaginionymi, uj których melodie te miały taką ujłaśnie postać. Zapisany przez Kolberga materiał muzyczny, pozyskany przez niego głóujnie uj trakcie badań na Wołyniu  1862 r., jest reprezentatyujny dla całego regionu, a szczegó"nie dla jego południoujo-zachodniej części. Repertuar przedstainiony uj tomie 36 і  suplemencie do niego pochodzi z kręgóuj ludoujych,    stopniu także dujorskich i mieszczańskich, stanoujiąc najujiększy zbiór melodii z tego regionu zanotoujany uj XIX uj. Pieśni ukraińskie ukazyimły się drukiem już  końcu ujieku XVIII. Te ujczesne publikacje zamierały jednak nieujielką liczbę melodii i ujydaujane były przede ujszystkim jako muzykalia przeznaczone do і, a repertuar ograniczał się do pieśni o tematyce XLIV miłosnej. Melodie prezentoujane  tych drukach były opatrymane akompaniamentem fortepianoiuym. Tak ujydali pieśni ukraińskie W. Trutomski oraz M. Lmom i I. Pracz1. Badania Iudomej muzyki ukraińskiej m pieruiszej połoujie XIX . promadzili Ukraińcy, Rosjanie, Polacy, a także Czesi. Jednak nie mszystkie zanotoiuane przez nich pieśni ukazymały się drukiem, nie zamsze byujał dołączony do nich zapis nutomy, a część publikoujanych melodii opatrymana była nadal akompaniamentem. Do najmażniejszych І-ujiecznych publikacji, zamierających nuty, należą zbiory ujydane przez M. Maksymoiuicza2, M. Markiemicza3, A. Markiemicza4, A. Jedlićkę5, A. Kocipińskiego6, a spośród polskich edycji melodie instrumentalne  przez K. Lipińskiego7 do tekstom mydanych m zbiorze W. Zaleskiego. Pieśni ukraińskie zgromadzone przez Kolberga znacznie przemyż-szają nie tylko pod mzględem ilościomym mszystkie poprzednie zbiory. Kolberg był piermszym badaczem, który przedstamił tak bogaty repertuar pieśni i melodii z uuszystkich regionom zachodniej Ukrainy m całym bogactmie form i gatunkom. Działalność polskiego etnografa i folklorysty tym bardziej jest godna podzimu, że Kolberg nie znał dobrze języka ukraińskiego,  notomaniu tekstom pomagał mu przede 1 V. Trutovskij Sobranije prostych pesen s notami. Ć. 1-4 Sankt Peterburg 1776-1795; M. Lvov, I. Pratsch Sobranije narodnych russkich pesen s ich golosami. Sankt Peterburg 1790. 2M. Maksimović Malorossijshija pusni. Moskva 1827; tenże Ukrainskija narodnyja pusni. Moskva 1834, melodie do 25 spośród tych pieśni  przez A. A. Aljabiewa ujydane zostały równolegle pt. Golosa ukraińskich pSsen. Następny zbiór pieśni opraco-  przez M. Maksymoiuicza ukazał się  Kijowie w 1849 r. pt.: Sbornik ukraińskich p£sen. 3 M. Markewić Narodnyje ukraińskie napiewy, polozennye na fortep']ano.. . Mo-skva 1840; tenże Juzno-rus'ki pisni z golosami. Ki'iv 1857. 4 . і Malorossijskija narodnyja pusni, polozennyja na noty dlja punija ifortepjano. Tetr. 1. W: P. Kulis Zapiski o Juznoj Rusi. T. II S. Peterburg 1857 s. 209-256; tenże Ukrains'ki pis'ni z golosami, diesjatok pierwij. . . Sankt Peterburg 1861. 5 A. Jedlicka Sobranie malorossijskich narodnych p&sen. T. 1-2 [Moskma] 1860-1861. 6 A. Kocipinski Piśni, dumki i szumhi ruśkoho naroda na Podoli, Ukraini i v Ma-lorossii. Spysani i perelożeny pid muzyku. . . Persza sotnia. W Kijuji i Kamińci Pod. [1861-]1862. W zbiorze tym, ukazującym się  zeszytach liczących po 10 pieśni, teksty były drukowane dwukrotnie, raz czcionkami łacińskimi, a obok grażdanką, również karta tytułowa była podwójna. 7 K. Lipiński Muzyka do „Pieśni polskich i ruskich ludu galicyjskiego" zebranych i wydanych przez Wacława z Oleska. Lwów 1833. XLV mszystkim znakomity słuch. Monumentalny dorobek Kolberga stanomi niezmiernie mażne ognimo pomiędzy pionierskimi inicjatymami pierm-szych zbieraczy folkloru ukraińskiego, a późniejszymi dokonaniami M. Łysenki, F. Kołessy, K. Kmitki i innych mybitnych ukraińskich etnografom i folklorystom. Anna Ruda Tom 84 Dzieł Kolberga składa się z trzech części o różnym charakterze. Piermsza to suplement, czyli teksty i melodie pominięte przez Tretiaka m Wołyniu mydanym m 1907 r., druga to przypisy źródłome do edycji Tretiaka tj. tomu 36 Dzieł, trzecia to opracomania dotyczące całości — bibliografia i indeksy. Część suplementoma została przygotomana medług zasad obomią-zujących dla Kolbergomskich monografii regionalnych mydamanych z rękopisom1. Dotyczy to układu rzeczomego, systematyki memnątrz rozdziałom, klasyfikacji pieśni i melodii, zakresu normalizacji pisomni, zamartości przypisom itp. Wszystkie zachomane m archimum Kolberga zapisy zmiązane z Wołyniem zostały porómnane z tomem mydanym przez Tretiaka i te, których tam nie opublikomano, przeznaczone zostały do suplementu. Jednak niektóre pieśni mymagały ponomnej edycji, poniemaż mydruko-mane były tylko ich melodie z piermsza zmrotką tekstu lub jego inci-pitem. Tretiak dał takie skrócone mersje kilkunastu tekstom dlatego, że uznał je za bliskie marianty pieśni mybranych przez siebie do publikacji (zob. np. m tomie 36 pieśni nr 250 i 251, 532 i 533, 549 i 550). Przypuszczać też można, że kilkakrotnie przeznaczył do druku tylko melodię z początkiem tekstu, poniemaż posłużył się zapisem terenomym zamierającym taki niepełny zapis, a nie połączył go z komplementarnym zapisem całości tekstu, znajdującym się na innej karcie. Teksty tych okaleczonych pieśni zostały teraz m całości mydane m suplemencie, z odsyłaczem do melodii znajdującej się m tomie 36. Przeznaczyć do druku trzeba było też Zob. J. Burszta Spuścizna rękopiśmienna Oskara Kolberga i jej opracowanie. W: O. Kolberg Pomorze (DWOK T. 39) s. XIV-XVIII. XLVI pieśni, których melodie zostały  tomie 36 pominięte, a także te, których teksty błędnie połączono z melodiami (np. nr 206  . 36). Dotyczy to także tekstom i melodii, które z pouiodu braku lokalizacji  rękopisie lub pochodzenia spoza Wołynia nie pominny były być drukoujane przez Tretiaka. Okazało się ponadto, że dziesięć pieśni zapisanych  okolicy Żytomierza zostało ujydanych  monografii Rusi Czerujonej (DWOK T. 56-57) na podstamie niezlokalizomanych kopii Wojciecha Grzegorze-і. Grzegorzeujicz m roku 1902 przygotomymał do druku rękopisy z teki 20 Ruś Czerwona III,   przez niego kopie nie zostały  trakcie iniuentaryzacji Kolbergomskiego archimum połączone z oryginałami. Odnaleziona później ich podstama, tj. zapis terenoujy Kolberga, pozmoliła ustalić pramidłomą lokalizację tych pieśni. Uznano mięć, że należy je młączyć do suplementu mołyńskiego. Nie przedru- natomiast tych materiałóuj, które ujydane zostały  tomie Blałoruś-Polesle (T. 52). Jak już mspomniano, przyjęte przez Kolberga zasięgi geograficzne duju planomanych przez niego monografii: Polesia pińskiego l wołyńskiego oraz Wołynia   stopniu się pokry-mały, a stan ten został utrmalony przez mydamcóm tomom 36 i 52. Część pieśni z okolic і — bo o nie tu głómnie chodzi — znajdujących się  tece urałyńskiej została opublikouiana  Wołyniu, część, głóujnie z teki 28 Polesie,  Blałorusl-Poleslu1, pozostałe zaś, które dotąd nie zostały drukoujane, ujłączone są teraz do suplementu uiołyńskiego. Pominięto  suplemencie tłumaczenia kilkunastu pieśni ukraińskich, zapisanych uj rękopisach obok oryginałom. Przekłady na język polski pu-blikouiał Zienkiemicz  smoich Piosnkach gminnych ludu pińskiego, a Kolberg przepisał je stamtąd razem z tekstem oryginalnym. Przekłady pieśni znajdują się rómnież  opisie mesela Prusinouiskiego, a suraje tłumaczenia zamieścił  rękopisie także jeden z nieznanych z nazmiska Luspółpracouinikóuj Kolberga z okolic і. Dla materiałóuj przeznaczonych do druku za podstauję przyjmo- czystopis Kolberga. Jeżeli nie dysponotuano czystopisem lub jeżeli był on uszkodzony, podstauję stanoujił zapis terenoujy Kolberga 1 Lokalizację „od і" lub podobną mają  Btałorust-Polesiu (DWOK T. 52) pieśni ludouje nr 94, 495, 499, 500, 506, 508, 519, 522, 530 i 565, pieśni szlacheckie i mieszczańskie nr 636-651, 654, 656, 660 i 661 oraz melodie bez tekstu nr 667, 669 i 678. Ponadto Polesia ujolyńskiego dotyczą niektóre fragmenty rozdziałom „Kraj" i „Lud" (s. 1-80), zaczerpnięte przez Kolberga z literatury oraz rysunki (ryc. 1-7). XLVII lub innego autora. O charakterze i autorstiuie źródeł, ich obecnej sygnaturze archiujalnej, a także o eiuentualnych różnicach między kilkoma zachoujanymi ujersjami tekstu i melodii oraz  lokalizacji zapisu in-formoujano uj przypisach, przy czym przypisy dotyczące pieśni jako odsyłacz mają jej numer. Notatki, ujyciągi i odpisy Kolberga z publikacji  z mskaza-nymi przez niego drukami і  przypisach podano odesłanie do cytoma-nego źródła. Kilkakrotnie jednak nie udało się cytatóiu umiejscoujić lub odszukać podstaujy streszczenia bądź dlatego, że odsyłacz był mylny lub zbyt skrótoujy, bądź dlatego, że ujskazany druk okazał się niedostępny. Sytuacje takie odnotoujyujano  przypisach. Zujeryfikoiuano także odsyłacze filiacyjne do innych zbiorom pieśni lub tomóuj Ludu,  przypisach sprostomano jednak tylko ujyraźnie błędne. Dują pierujsze rozdziały suplementu, zatytułoujane „Materiały do rozdziału «Kraj»" i „Materiały do rozdziału «Lud»", składają się z notatek Kolberga z literatury. Nie ujyczerpują one jednak ujszystkich zagadnień poruszanych ziuykle przez Kolberga  tych rozdziałach jego monografii. Podobny tytuł mają teksty dotyczące mierzeń, które  jeszcze mniejszym zakresie prezentują tematykę przeujidzianą  Kolbergoujskich monografiach dla tego rozdziału. Nieliczne podania, przysłomia, zagadki i notatki słomnikome połączono m jeden rozdział. W rozdziale „Zujyczaje doroczne" materiały Kolberga ułożone zostały chronologicznie  obrębie roku obrzędoujego, poczynając od cyklu Bożego Narodzenia. Rozdział „Obrzędy" zamiera głóujnie materiały dotyczące ujesela. Są to opisy całego obrzędu pominięte przez Tretiaka, a pochodzące zaróujno z badań terenoujych Kolberga (mesele z Bilcza), jak i z literatury, a także pieśni tueselne z różnych miejscoujości i te fragmenty notatek, które Tretiak opuścił  druku ( opisie ujesela z Wysocka). Przy klasyfikacji pieśni ujykorzystano ujszystkie ujskazóujki mynika-jące z analizy poszczególnych kart i zespołom rękopiśmiennych. Zmią-zane z danym tekstem notatki Kolberga i innych autorom, pomocne przy ustalaniu miejsca pieśni m obrzędach, przytoczono m przypisach. Nie cytomano natomiast notatek Tretiaka dotyczących tematu pieśni, np. „miłość", „smamola", „zdrada", „rozłąka". Jeżeli teksty pieśni pomszech-nych miały marianty m tomie 36, opatrzono je m przypisach odsyłaczami, nie łączono jednak odsyłaczami mariantóm pieśni meselnych i innych obrzędomych, poniemaż mają one ustalone miejsce m przebiegu XLVIII obrzędu, zatemi  Wołyniu i w suplemencie zamieszczone są  odpowiadających sobie częściach opisu. Przygotowując do druku teksty wierszowane na podstaujie zapisóuj terenowych, wprowadzono uj nich podział na zujrotki i ujiersze zgodny z melodią. W czystopisach podział taki wprowadzał Kolberg. Odnoto-  pieśniach ujyjaśnienia słoujnikowe i warianty tekstu przenoszono do przypisu (np. nad „u kołeścy" nadpisane „uj kolebce", nad „iczy" napisane „oczy", nad „ї" nadpisane „mołodcom", nad „ne chody" nadpisane „ne idy"). Nazwy geograficzne  notach lokalizacyjnych і w tekstach pozostawiono  postaci takiej, jak w rękopisie, np. „Wechłejem" (tj. Betlejem), „Nery" (według Słownika geograficznego Nyry), Piter (tj. Petersburg). Postać uznana w XIX . za właściwą podana jest uj razie potrzeby w przypisach, a w indeksie geograficznym pojawia się jako hasło podstawowe. Nazwy geograficzne poprawiano jednak wtedy, gdy zniekształcenie ujynikało z błędu druku w źródle, z którego korzystał Kolberg, np. Kutycze zamiast Rotycze w odpisie z artykułu J. Prusinowskiego z „Tygodnika Ilustrowanego". W pieśniach i innych tekstach w języku ukraińskim1 pozostawiono wszystkie zapisy poświadczające wymowę informatorów czy tuykonaw-ców, nawet jeżeli w tym samym tekście zauważyć można było formy różne, np. „kałyna" i „kalina", „ny" i „ne", „torhu" i „torgu", „boroz-dońci" i „borozdeńci", „nyczka" i „niczka", a także „idut" i „jdut" oraz „J-a", „J'a" i „Ja", tj. różny zapis „A" poprzedzonego jotą, pojawiający się czasem na początku zwrotki. Pozostawiono też zapis u w postaci w, u, u, v, ł. Wprowadzono jedynie zmiany w zapisie graficznym niektórych cech odnotowanych przez Kolberga. Pozostawiono więc m. in. oznaczenie samogłosek pochylonych (np. d, e), samogłoski nadpisane (np. y, y, a), zmieniono jednak oznaczenie akcentu — w rękopisach ' nad samogłoską, w druku ' przed samogłoską w sylabie akcentowanej (np. sam'a, jd'e), oraz oznaczenie miękkości — w rękopisach najczęściej apostrof ', w druku ' po spółgłosce (np. stoit", bat'ku), apostrof zaś oznacza tylko skrócenie (np. czom', nie nad' sia, szczob'). W tekstach ukraińskich zapis autora rękopisu popramiano tylko wtedy, gdy był on wyraźnie błędny, np. w rkp. zapisano „korczmoński" zamiast „korczmońki", 1 Zasady transliteracji tekstóuj ukrańskich z rękopisóiu Kolberga  edycji jego Dzieł wszystkich normuje instrukacja  przez prof. dr. W. Kuraszkieuiicza. XLIX „ne zaradawaj" zamiast „ne zadawaj", „myhoła" zamiast „mohyła", poprawiano też błędny podział wyrazów śpiewanej frazy, np. „wisi mlit", zamiast „wisim lit". Te nieliczne poprawki odnotowane są w przypisach. Nieczytelne fragmenty tekstu zastąpiono trzykropkiem  nawiasie kwadratowym — [...], informując o tym w przypisie. W nawiasy kuuadratowe ujęte są także ujszystkie uzupełnienia i przypisy pochodzące od -dawców suplementu. We wszystkich tekstach, ukraińskich i polskich, ujprowadzono obowiązującą dzisiaj interpunkcję, a także współczesne normy dotyczące pisowni dużą i małą literą. Druga część tomu zawiera przypisy źródłowe do materiałów opublikowanych przez Tretiaka w 1907 r., a przedrukowanych metodą foto-offsetową jako 36 tom Dzieł wszystkich Kolberga. Edycję Tretiaka już tu ogólnie scharakteryzowano, przypomnieć jednak trzeba, że spośród materiałów znajdujących się wóujczas w tece wołyńskiej wybrał on do druku tylko trzy opisy wesela, nieco pieśni obrzędowych, dużą część pieśni powszechnych (razem z obrzędowymi i z melodiami instrumentalnymi jest ich tam 632) oraz bajki. Rękopisy bajek zaginęły, natomiast prawie wszystkie inne materiały, tj. opisy obrzędów oraz pieśni i melodie, które wydał Tretiak, odnajdujemy dziś w archiwum Kolberga. Zachowały się one bądź w postaci zapisów terenowych lub czysto-pisów Kolberga, bądź też w manuskryptach innych osób — zaledwie dla czterech pieśni brak jakichkolwiek źródeł. Nie zawsze jednak mamy pewność, czy dysponujemy tymi samymi zapisami, które stanowiły podstawę opracowania dla Tretiaka. Tekst „Wesele I" mamy w trzech wersjach: zapisy terenowe Kolberga z Tuliczowa i Tahaczyna, zredagowany przez niego czystopis oraz kopia Tretiaka przygotowana dla drukarni. Tekst „Wesele II" z Wysocka zachował się w notatkach terenowych Kolberga, on sam prawdopodobnie nie przepisał ich na czysto. Natomiast trzeci opis wesela, z okolic Łucka, istnieje obecnie tylko w postaci czystopisu Kolberga i nie wiadomo, czy notatki terenowe do tego tekstu usunął już on sam (wydaje się to mało prawdopodobne), czy też zaginęły później. Równie zróżnicowany jest stan źródeł do pieśni obrzędowych i powszechnych. Zachowało się około czterysta zapisów terenowych tych pieśni, a spośród nich 35 ma także czystopisy. Dysponujemy ujtedy podstawowym źródłem i wersją zredagowaną przez Kolberga. Odwrotnie układają się proporcje w wypadku rękopisu Ukraińskich śpiewów i tańców. Tretiak opublikował 71 pieśni z tego źródła, dla 66 mamy L także czystopisy Kolberga, dla 5 takich ujersji brak. Z rękopisóuj innych nieznanych autoróu; pochodzi 13 pieśni mydanych przez Tretiaka, dla sześciu z nich mamy dziś także czystopisy Kolberga. Wreszcie dla około sześćdziesięciu pieśni zachomały się tylko czystopisy Kolberga, przy czym jedenaście z nich ma ujięcej niż jedną redakcję melodii. Sądzić można, że Kolberg nie zdążył zredagomać ujszystkich sujoich notatek terenoujych, stąd brak czystopisóm dla ujiększości pieśni. Jednak sytuacja odiurotna, tj. brak zapisóuj terenoujych pieśni i melodii, których czystopisy dziś posiadamy, może ujskazyiuać, że część materiałóu) -łyńskich zaginęła. Jest boujiem mało pramdopodobne, aby Kolberg już ujtedy, po przepisaniu niektórych pieśni, usuujał rękopisy prymarne. Oczyujiste jest też, że Tretiak musiał mieć jakieś mersje rękopiśmienne dla tych czterech pieśni, których żadnego zapisu  archimum Kolberga obecnie nie odnaleziono. Potujierdza to mniosek, że część rękopisóuj z teki ujołyńskiej zaginęła już po przygotoiuaniu ich do druku. Wobec tego stanu źródeł, ujskazując dziś różnice między zachoujanym rękopisem terenoujym a drukiem  tomie 36, nie zaujsze mamy pemność, czy ujynikają one z  ujproujadzonych przez Kolberga  nie-zachoujanym czystopisie (którym mógł dysponoujać Tretiak), czy też są ujynikiem redakcyjnych praktyk tego ujydaujcy. Natomiast różnice uj stosunku do innych rękopisóuj Kolberga, nie terenoujych, ujynikają z ingerencji ujydaujcy Wołynia. Ininentaryzacja archiujum Kolberga pozujoliła odnaleźć ujszystkie zachoiuane zapisy z Wołynia, także te, które — rozproszone  innych tekach — nie były znane Tretiakomi (np. zapis ze słuchu pieśni z Rozalóujki, których czystopisy znajdoujały się uj tece ujołyńskiej). Poróujnano je z ujersjami opublikoujanymi  Wołyniu,  іі tych poróujnań i analiz poszczególnych zespołom posłużyły do opracoirania przypisom źródłoujych. W przypisach źródłoujych do tekstóiu ujydanych przez Tretiaka podano na początku informacje o autorstiuie i charakterze zapisu oraz sygnatury zachoujanych rękopisóuj. Określono і zaujsze — o ile dysponoujano źródłem — czy podstaują był zapis terenoujy Kolberga, czy rękopis innej osoby. Nazujiska tej ostatniej najczęściej nie udało się ustalić. Jeżeli lokalizacja  rękopisie і  druku była taka sama, nie odnotoujano tego — ujskazyiuano  tym zakresie tylko różnice. Wynikają one częścioujo z metody pracy Kolberga, tj. z poszerzania zasięgu geograficznego noty lokalizacyjnej uj czystopisie uj stosunku do LI noty proujeniencyjnej uj zapisie terenoujym. Po części różnice te mogą ujynikać stąd, że  nie pochodził z miejscoujości, uj której Kolberg proujadził badania i której naziua ujpisana została u góry karty jako lokalizacja ogólna zapisóuj (zob. np. przypis do pieśni 476 i 503). Część różnic  notach lokalizacyjnych ujynika jednak z błędnego in-terpretoujania rękopisu przez Tretiaka. Kilkakrotnie, gdy uj rękopisie Kolberga zapisanych było kilkanaście pieśni z ujspólną dla nich lokalizacją ogólną, a tylko dla niektórych odnotoujana była też lokalizacja szczegółouja, bezpośrednia, Tretiak tę ostatnią, przypisaną jednej pieśni, podaujał także dla innych z tej karty (zob. np. przypis do pieśni 219, 391), lub odmrotnie, pomijał bezpośrednią, a podairał ogólną (np. nr 433). Kilkakrotnie też, gdy opublikoujane są diuie pieśni z tej samej karty, pomylona jest ich lokalizacja, zujłaszcza gdy mają podobne lub identyczne incipity (zob. np. przypisy do pieśni 404 i 405, do nr 218 i 454), czasem zaś Tretiak notę lokalizacyjną opuścił (np. pieśni nr 225, 364, 396, 407)1. Istotną częścią przypisóuj są przytoczone za rękopisem notatki Kolberga i innych autoróuj dotyczące tekstu, np. odsyłacze do Luariantóuj lu innych zbiorach pieśni, pomijane przez Tretiaka, informacje o autor-stujie pieśni, tytuliki itp. oraz opuszczane przez Tretiaka ujyjaśnienia słomnikome, ujersje ujariantouje itp., a także fragmenty tekstu pieśni. Publikując kilka inariantóuj Tretiak zujykle przytaczał lu całości tylko tekst pierujszego,  następnych daiuał pieruiszą zujrotkę pod melodią. W takich ujypadkach pełny tekst, zujłaszcza gdy był dłuższy, kilkuzm-rotkouiy, zamieszczano obecnie lu suplemencie. Zdarza się jednak pominięcie zakończenia pieśni, gdy było ono zapisane na innej karcie niż początek, a czasem opuszczenie ujiersza lub zmrotki, będące zujykłym błędem kopisty, te fragmenty przytoczone są teraz  przypisach. Z braku starannej korekty kopii, a niekiedy też z niedokładnej analizy zapisu Kolberga ujynika przemieszanie diuu tekstom pieśni (zob. np. przypis do pieśni nr 165 i 166  . 36) albo kontaminacje melodii i tekstom (zob. np. przypisy do pieśni nr 182-185, 250-251 m T 36), połączenie dmu pieśni m jedną (zob. np. przypisy do pieśni nr 176 i 497, por. też nr 452 m T 36 i nr 244 m suplemencie) albo odturotnie — podzielenie pieśni na dmie (zob. przypis do pieśni nr 162-163  . 36), ' Zagadkouie jest pojaujienie się naztuy „Kluczbork" nad pieśnią, która u> rękopisie Kolberga ma lokalizację „Tuliczóiu" (nr 290  . 36). LII lub inreszcie opublikoujanie duiu inersji redakcyjnych jako ujariantóuj (zob. przypis do pieśni nr 178-179 i nr 493^94  . 36). Kilkanaście kart z tekstami przepisanymi przez S. Fischera na potrzeby przygotoujy-ujanego Wołynia, z і Tretiaka, zachoujało się uj tekach 3206 i 3207. Jest to opis mesela I „od Turzysk, і (Tuliczóuj)" oraz pieśni nr 320-323 i 453-493. Poziualają one stiuierdzić, że odpisy melodii i tekstu były sporządzane osobno. Kopiując, Fischer pozostaiuiał między notą lokalizacyjną a kolumnoujym tekstem pieśni miejsce na zapisy muzyczne, które sporządzane były na papierze nutoujym і następnie pocięte na paski i ujklejane nad tekstem pieśni. Te „tuklejki" nutouje nie mają żadnych oznaczeń łączących je z kopiami tekstom, tj. np. numeru pieśni albo noty lokalizacyjnej. Przy takim trybie pracy (o ile zacho- kopie czterdziestu siedmiu pieśni poziualają na szersze ujnioski), latujo mogło dojść do zamiany zapisóiu nutoiuych, jeżeli sąsiadoiuały ze sobą uiarianty pieśni o identycznej lub і identycznej і-szej zujrotce (zob. przypis źródłoujy do pieśni nr 582 i 583 w T. 36 lub nr 184  T. 36 i nr 73 uj supl.). Dokładne przyjrzenie się kilkunastu zachoiuanym kartom przygotoiuanym do edycji Wołynia każe też przypuszczać, że Fischer nie kolacjonouiał ich z podstaują, tj. z rękopisami Kolberga, a Tretiak czytając te kopie i ujednolicając czy modernizując pisoujnię, róujnież nie kontroloujał ich z podstaują. Do takiego ujnio-sku upouiażniają ujidoczne  kopiach błędy  stosunku do oryginału, np. „do Milera" zamiast „od Milera" jak lu rękopisie Kolberga (nr 472 uj T. 36). Pokazują też one czasem, że korekta druku była niedokładna, np. uj kopii: „son hołoujku kłonyt'", uj druku: „kiń hołoujku kłonyt'" (pieśń nr 490 lu T. 36). Różnice uu brzmieniu tekstu między rękopisem a drukiem skomento- lu przypisach tylko Luóujczas, gdy są one istotne dla praiuidłoLuej interpretacji tych tekstóuj. Np.  rkp.: „mołoda na posady", lu druku: „mołoda na posahu" (nr 107  T. 36), lu rkp.: „sim lit",  druku: „sim kip" (nr 117 lu T. 36), uj rkp.: „Luiter poujyLuaje", uj druku: „luiter poryujaje" (nr 134 lu T. 36),  rkp.: „czobot u ruci", lu druku: „czobot na ruci" (nr 516 lu T. 36),  rkp.: „konem Luoronejkim",  druku: „konem Luorożeńkim?" (nr 255 lu T. 36), uj rkp.: „jak ja bromy lu sażu umażu", lu druku: „jak ja  ujsażu uj mazu" (nr 568  . 36), lu rkp.: „po zatyłkom" uj druku: „poza tyłkom" (nr 363  . 36), uj rkp.: „i nytoczku szołku",  druku: „i Luyłoczku szołku" (nr 116 ї lu T. 36), lu rkp.: „pryujiażu miłu do j-ogona", lu druku: „pryujiażu konia do j-ogona" (nr 539  T. 36). Część tych błędóuj mogła poujstać uj czasie druku, ale Luiększość to usterki kopisty, który przepisyiuał rękopisy. Nie komentouiano lu przypisach dokonanych przez Tretiaka zmian pisoujni (np.  rkp.: „iej", „schoiuał", „", „zaśpyujaju",  druku: „jej", „schoujauj", „ї", „zaśpiujaju"), przyjętych przez niego form popraujnościoiuych, mimo że Kolberg zapisał  і, niedbałą, lub specyficzną dla і urakalnego, (np. lu rkp. „z ujitki", „s chołodnoji", „batiużka", „tychże", tj. 'ciszej', lu druku „z ujidki", „z chołodnoji", „batiuszka", „tychsze"), rozbieżności lu oznaczaniu akcentu i miękkości oraz uproszczenia zapisu samogłosek (np. lu rkp.: „r'odyny", „hórdujesz", „korótaty", „hołuiuoczka", „sydlt", lu druku „rodyny", „hórdujesz", „korótaty", „hołuLUOCzka", „sydyt"). Cytoujano natomiast  przypisach odpoujiednie fragmenty oryginału, jeżeli brzmienie zapisu zostało lu druku zniekształcone, np.  rkp.: „myłło", „zaujiazały", „mołodejkoju", „pjanyciu", „matuseńka",  druku „mydło", „zaujiazały", „mołoduju", „pjanyceju", „matusejka". W przypisach do pieśni znajdują się też odsyłacze do tekstóuj -riantoujych, Luydanych obecnie lu suplemencie. Dotyczą one ujątkóuj pieśni, ujyjątkoujo, gdy tekst jest ujyraźnie „aglutynatem", tj. zespołem przyśpieujek (np. nr 174, 302 lu T. 36), odsyłano także do pojedynczych zujrotek. Przypisy do tomu 36 ułożone są  porządku zgodnym z kolejnością tekstóuj i melodii. Odurałują się do strony, na której znajduje się ko-mentoujany tekst. Gdy dotyczą pieśni, podany jest także numer pieśni i uj razie potrzeby numer zujrotki i ujiersza lub tylko ujiersza uj obrębie pieśni. W przypisach do opisóuj Luesel jako odnośnik po liczbie strony podany jest ujiersz (liczony od góry albo od dołu strony). Bibliografia zaujiera zujeryfikoujane zapisy ujszystkich prac cytoira-nych i odnotoiranych przez Kolberga, dotyczących Wołynia, zacho- bądź lu tekach urałyńskich, bądź lu pośujięconej bibliografii tece 31 Miscellanea1. Pozycje ujymienione przez Tretiaka  Lustępie do T 36 uj sposób niepełny, czasami ujręcz enigmatyczny, skonfrontoirano і spisu Tretiaka na s. VII-IX tomu 36 z zachouranymi notatkami Kolberga і іі kujerend  odpomiednich rocznikach czasopism ujykazuje, że część not  tym spisie jest błędna. Np. mskazane są numery 37-38 z roku 1834 „Przyjaciela Ludu", ale artykuł dotyczący Wołynia znajduje się  tych numerach  . 2 z roku 1836. Ponadto LIV z zapisami Kolberga, ustalając, że ujiększość z nich znajduje się  pełniejszej postaci  jego rękopisach. Nie udato się zidentyfikoujać tylko diuu spośród not ujymienionych  . 36 — artykułu z „Gazety Polskiej" z 1862 r. i z „Biblioteki Warszamskiej" z 1848 r. Tretiak informuje, że uuśród rękopisom Kolberga był і z rocznika 1862 „Gazety Polskiej", dziś znajdujemy tylko і z rocznika 1869 (z artykułem Prusinoujskiego o ujeselu). Kujerenda  ujskazanym przez Tretiaka roczniku „Gazety" ujykazała kilkanaście korespondencji i innych artykułom zujiązanych z Wołyniem, і nie ujiedząc, o który mogło chodzić Kolbergomi, zrezygnoirano z podaiuania ich not bibliograficznych. Róiunież  ujypadku „Biblioteki Warszaujskiej" z 1848 r. nie ujiadomo, który artykuł ії sobie Kolberg. Zrezygnoirano także z poda-і tu zapisóiu bibliograficznych odnotoujanych przez Tretiaka  ujstępie, ale nie zujiązanych z regionem, np. miersze A. Słoinikoiuskiego z „Dziennika Wileńskiego" i ujiersz Kukułka . іііі. Obyduia indeksy:  geograficznych i incipitóuj pieśni dotyczą całości materiałom ujołyńskich, tj. tomu 36 i tomu 84 Dzieł wszystkich Kolberga, przy czym tom 36 potraktouuano jako część pierujszą i oznaczono  indeksach cyfrą I, a tom 84 jako część drugą oznaczoną cyfrą II. Agata Skruhwa  rękopisach Kolberga znajdujemy znacznie ujięcej not bibliograficznych, niż podał Tretiak, a niektóre zamieszczone przez niego  ujstępie nie są zmiązane z Wołyniem. SUPLEMENT DO „WOŁYNIA" MATERIAŁY DO ROZDZIAŁU „KRAJ Wołyń1 jest to kraj bogaty a piękny, snują się tu ujesołe doliny i pola umajone gajami, żyzne łany i rzeki. Pomiat ujłodzimierski Luszakże  uuiększej części jest leśny. Lasy te łączą się z kobryńskimi, a następnie zleująją  masie pińskich i liteuiskich borcku. Polesie tutejsze jest już tym głębszym Polesiem, że bagna lub piaski pokryuuają uiiększą część gruntóuj2. O bogactujie3 mineralnym guberni urałyńskiej czytamy  „Gazecie Rolniczej"4: W bliskości samego Żytomierza, nad brzegami rzek Teterom i Kamionka, znajdują się ііі łomy granitu; rozbijając granitouje odłamy i głazy, Luydobyująją rozmaitej ujielkości granaty, nader przydatne do obszlifoujania. Tamże, ku granicy, obok pounatu radomyśl-skiego, odkryte zostały ogromne pokłady labradoru, odznaczającego się najcelniejszymi przymiotami. W obudiuóch tych poujiatach (oujruckim i żytomierskim) znajduje się іі doskonałej gliny fajansoujęj,  -dług ostatnich doniesień poujiat і posiada także i szyfer. W jednym i drugim іі znajduje się także obficie ruda żelazna, która od dauuna już  kilku miejscach jest tam ujydobyujaną. [Rkp. Kolberga, sygn. 3206 k. 39, źródło: Z. Fisch] T. Padalica [Listy z podróży]. „Gazeta Warszaujska" 1857 nr 8. [Cd. artykułu  rozdziale „Lud"]. [Rkp. Kolberga, teka 25, sygn. 1289, k. 16, źródłem był znajdujący się  tejże tece і druku, na którym Kolberg zanotoujał: „r. 1869 Kurier Codzienny Warsz", jednak  uiskazanym roczniku „Kuriera" notatki tej nie odnaleziono.] 4 [W roczniku 1869 „Gazety Rolniczej" nie odnaleziono artykułu na ten temat.] 4 Rzeka Teterom bierze suraj początek koło msi і  . żytomierskim i przepłyma koło Cudnoma i Żytomierza, a pod m[iejscomoś-cią] Rotycze2 ujpada do Dniepru. Teterom przepłytua  ogóle okolice lesiste; łożysko ma ująskie, najeżone gęsto skałami granitu, a brzegi jego co krok niemal układają się  maloumicze tuidoki. Do liczby ich należy dość obszerna naturalna jaskinia, nazymana jaskinią Woroniczom, mznosząca się  granicach małej osady Tryhury o mil trzy od Żytomierza odległej, ścieśnionej na małej polance ujśród lasom, z monasterem і і. Między Żytomierzem3 a Cudnomem lasy i maloumicze jary Teteroma, od Cudnoma ku Lubaromi i za nimi już żyzny step urałyński, bogaty, lecz jednostajny. Koło Zasłaiuia, Ostroga, Starokonstantynoim okolica piękna, urodzajna i ludna,  Słamucie zakłady fabryczne Sanguszkom-skie, a okolica zamożna, ma budynki pod czernioną dachómką, gospody і і ujioski bogate i porządne. Włodzimierz4, stolica pomiatu, a niegdyś udzielnego księstuja, ma z jednej strony usypany mał, a z drugiej oblany jest małą rzeką Ługiem. Cieszkomski mómi, że z prastarej katedry pozostały szczątki jeno, kościół i klasztor Dominikanom zniesiono, pokapucyński przemieniono na parafialny, a pobazyljański oddany na pramosłaiuie. We msi5 Werbka pod Koiulem odkryto mykopalisko z różnymi skamieniałościami, np. drzeujo, bochny chleba, pierogi (jakie tu lud jada przed Bożym Narodzeniem), głomy ludzkie i zmierzęce. 1 [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 17, źródło:] J. Prusinomski [Jaskinia Woroniczów w Tryhurach nad Teterowem] „Tygodnik Ilustroujany" 1867 T. XV nr 397. 2 [W rkp. Kolberga i u> artykule Prusinoujskiego błędnie Kutycze.] 3 [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 39. Poniżej późniejsza notatka Kolberga: „Kraszeiuski", ale tue Wspomnieniach Wołynia, Polesia i Litwy (Wilno 1840) nie odnaleziono tego fragmentu.] 4 [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 42, źródło:] H. Cieszkoujski Notatki [z mojego życia. Poznań 1873 s. 81.] 5 [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 14. Źródłem była і notatka:] „Kurier Codzienny" 1867 [nr 54] z 6 marca. 5 Łuck1 przy ujściu rzek Styru i Głuszca, [miasto] nader stare,  іі zmalisk, jak zamek, którego dmie mieże sterczą jeszcze, ruiny soboru Bazylianom. Miało miele klasztorom, z których dziś dotrmały tylko Brygidki i Szarytki, ruiny cerkmi uniackiej Podniesienia Sm. Krzyża. Dziś zbliżający się od strony Włodzimierza mędromiec ujrzy to miasto sterczące m milczeniu na błękicie mołyńskiego nieba sczerniałymi nastrzę-pionymi murami, mśród których majestatycznie mznosi się mspaniała budoma katedry łuckiej. Ks. Kitomicz m Pamiętnikach2 smoich [pisze]: Tegoż roku 1749 m Łucku na Wołyniu odpramiła się koronacja N.P. Maryi m kościele dominikańskim, z damna cudami słynącej, koronomał obraz Kobielski, biskup łucki itd. Prokuratorem rzeczonej koronacji był Piotr Szczerbiń-ski, przeor natenczas klasztoru, rodu szlachetnego i mielkiego rozumu, z dominikana ksiądz śmiecki, przez osiemnaście lat proboszcz m Słom-czynie pod Warszamą i na pomrót dominikan. Ten m dziecinnym mieku piorunem zabity, od rodzicom strapionych do Łucka przymie-ziony i przed ołtarz Matki Boskiej złożony, podczas litanii na te słoma: „Consolatrix afflictorum" (to jest: „Pocieszycielko strapionych") ożył i żył do lat blisko sześćdziesięciu. Sam o sobie tę relację mielom czynił, a prócz jego relacji ten cud, gdy się stał, m kronikach miejscomych jest zapisany. Łuck3. Starożytny zamek m Łucku, dziś zaniedbany, mznosi się nad brzegami rzeki Styru, sądzą, że zbudomał go książę Włodzimierz. Łuck pamiętny jest zjazdem monarchom i książąt m r. 1429, m celu obmyślenia sposobom oparcia się rosnącej mómczas potędze tureckiej. Kraj między Łuckiem a Dubnem nader piękny. Wzgórki dosyć my-niosłe, dosyć upramne i obfitym okryte plonem, pomabniejszy mysta-miają obraz, niźli ogromy skał granitomych lub marmuromych m innych [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 14, źródło:] G. Ossomski [Łuck] „Tygodnik Ilustroujany" 1865 [T XI nr 289 (z 4 ryc.)] [Rkp. Kolberga, teka 1, sygn. 1116, k. 38, źródło:] J. Kitomicz Pamiętniki[do panowania Augusta III i Stanisława Augusta. . . Poznań 1840 s. 13-14,  ujydaniu: Pamiętniki czyli Historia polska,  і P. Matuszeujskiej (Warszamą 1971) s. 52-53.] [Rkp. Kolberga, sygn. 3206 k. 17, źródło: Widok zamku w Łucku na Wołyniu. Rycina i opis] z podróży Raczyńskiego do Turcji. „Przyjaciel Ludu" R. 3: 1836 nr 26.  okolicach. Sielską oddycha się prostotą i słodyczą, patrząc na tę ziemię tak żyzną, na te łąki tak zielone, na te liczne trzody, na te rzeczki i staujy. Widoki  tym kraju nie tylko że oko na chmilę і, lecz mędromni-kouui to miłe zostamiają uczucie, iż przyrodzenie szczodrze mieszkańcom jego mszystkimi życia potrzeby opatrzyło1. Tu2  jednym z folmarkóm, lu Stołpcu, mieszkał długo Hugo Kołłątaj i dotąd przechomują dąb, który ten mąż zasadził. Kraszeujski3 mómi: Kołki, miasto na Wołyniu nad rzeką Styrem, mła-sność Radzimiłłóuj, damniej ziuało się Romanomem, dopiero po jakimś pożarze,  XVIII podobno tuieku, Kołkami zujać się poczęło, bo kołki mómczas z niego tylko pozostały. Za napadom kozackich Żydom tu taką ilość ujyrżnięto, że groblę ich trupami zasłano. Jest także podanie o daujnej posadzie miasteczka і і, które się  ziemię zapaść miały, a mieszczanom się zdaje, że jeszcze dziś słyszą dzuranienie  zapadłej і і śpieujy nabożeństma. Krzemieniec4, miasto między górami jakoby ukryte. Najujyższą, o ściany і miasta trącającą, jest Góra Zamkoma lub Króloujej Bony, bo ona to zamek óm zbudoinać miała, lubo inni douiodzą, iż dam-niejszych jeszcze sięga czasom. Wiele do tej góry legend i tradycyj jest przyujiązanych (mómi Henryk Cieszkoujski  Notatkach swego życia). Pod górą zaledmie dojrzany potok groźnie potężnieje  czasie ulemy i ujtedy często zaleura mąmozy і część miasta. W murach klasztoru pojezuickiego i bliskich gmachach mieściły się słamne niegdyś szkoły, za spramą Czackiego otujorzone i kujitnące do r. [1832]. 1 [Cd. artykułu  rozdziale „Lud".] 2 [Tj.  okolicy miasteczka Werba. Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 40, źródło:] J. Mtodecki [Do Redakcji „Tygodnika Ilustrowanego".] „Tygodnik Ilustrouiany" 1863 T. VIII nr 202. 3[Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 22, źródło:] J.I. Kraszeujski Wspomnienia Wołynia, Polesia i Litwy. [Wilno 1840 T. I s. 67-68. W ujyd.: Warszauja 1985 s. 70-71.] 4 [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 43, źródło:] H. Cieszkoujski Notatki z mojego życia. . . [s. 19.] 7 A. Przeździecki1 і: Po uiszystkich ziemiach polskich znajdują się pojedynczo rozrzucone narzędzia z krzemienia: młoty, kliny, dzidy i strzałki, ale dotychczas jedna tylko znana była stacja krzemienna na Wołyniu  okolicy miasta Krzemieńca, którego nazma oczyujiście od krzemienia pochodzi. Przed czterdziestu laty, kiedy nikt jeszcze o epoce kamienia nie marzył, jako osobliuraści zbierano na Wołyniu piękne -roby krzemienne, z których bogaty zbiór uturarzył sobie dr Paujłoujski  Dubnie. Część tego zbioru przeszła mraz z innymi podobnego rodzaju narzędziami  posiadanie znakomitego autora Sztuki u Słowian, J. I. Kraszeujskiego2, który uprzejmie pomierzył mi je dla okazania członkom kongresu archeologom  Bononii  roku 1871. Znaleziono, że tak są podobne do najpiękniejszych  tym rodzaju myrobóm skandynam-skich, iż zaledmie mierzyć można, że nie pochodzą ze Skandynamii. Skoro zaś miadomo jest, że te ujyroby krzemienne pochodzą z okolic Krzemieńca, trzeba chyba znaleźć przyczynę omego podobieństma  osiedleniu się na Wołyniu Waregóm, mychodźcóm ze Skandynamii (sądzi Przeździecki). Drugą podobną stację odkryto pod Płockiem nad Wisłą. Wiśniomiec3 lub Wiszniomiec, tak nazmany od gór miśniami zarosłych, miasteczko założone przez Korybuta, pramnuka Dymitromego, nad rzeką Horyniem, która płynąc między mzgórzami porosłymi dębiną, liczne tu tmorzy stamy, było stolicą księstma. Zdobyte i spalone przez Turkom roku 1672. Pałac z ogrodem zbudomany roku 1720, cerkiem muromana. Dziś Mniszchóm. [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 18, źródło:] A. Przeździecki [Kongres międzynarodowy antropologiczny i archeologii przedhistorycznej, odbyty w Bononii od 1 do 8 października b. r. 1671. Cytoujany tekst uj dodatku do spraujozadania pt. Dwie stacje krzemienne]. „Rocznik Tourarzystuja Naukoujego Krakomskiego" 1872 T. XX s. 158-159. 2[J.I. Kraszeujski Sztuka u Słowian, szczególnie w Polsce i Litwie przedchrześcijańskiej. Wilno 1860.] 3[Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 14, źródło: K. Mniszech Wiśniowiec] „Luraujianin" 1841 z. 8 s. 182. 8 Kaźmierka1 (na Wołyniu) m romieńskim Polesiu. Wieś ta jest częścią młości pieczałoujieckiej i leży na trakcie między Stepaniem a Bereźnem, siedem mil od Róumego. Otaczają ją bagna i lasy sosnome nad rzeką Zulnią,  pobliżu sioło Jabłonka. [Jest tu] cudoujny obraz N. Maryi Panny. Lachoujce2, miasteczko na granicy . ostrogskiego i krzemienieckiego na Wołyniu, założone przez Smidrygajłę, z zamkiem i kościołem podominikańskim, którego dziedzicem był uczony Jó[zef] Alek[sander] Jabłonoujski. O mil diuie3 od miasteczka Połonne ( pomiecie zmiahelskim) leży uiieś Kołodeżna, która ujzięła nazujisko od słamnej znajdującej się tam studni (kołodież). Podania o Tatarach i Kozakach. W zamku (dziś już nie istniejącym) mieszkała księżna Anastazja, żona Jana księcia Ostrogskiego, którą Tatarzy końmi rozszarpali. Ogromne jej bogactuja dały jej możność podróżomania po Europie, a zgon  takim zakącie dał pomód do przysłomia: Gdzie Rzym, gdzie Krym, gdzie Nastasine karczmy (Die Rym, die Krym, a die Nastasiny korczmy). Z ruin  Omruczu4 najstarożytniejsze są ruiny cerkmi Sm. Bazylego. Mury jej grube, z cegły i kamieni, mieściły w pemnych odstępach garnki, a raczej bańki gliniane, których szyje otiuarte rómno ze ścian po-mierzchnią, ujproujadzają na domysł, że  tym akustykę na celu miano. Jest tradycja, jakoby pogańscy Dreuilanie zujabieni przez ciekaujość do tej śmiątyni, posłyszamszy śpieui religijny, cudnie się pod jej sklepieniem rozlegający, tak nim byli zdumieni i zachuiyceni, iż prosili, aby i im też 1 [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 12. Źródło: J. . . . L......i Cudowny obraz N.M. Panny we wsi Kazimierce. . .] „Kronika Wiadomości Krajouiych i Zagranicznych" R. 3: 1858 nr 17-19. 2 [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 20, źródło: T. J. Stecki Miasteczko Lachowce i uczony Jabłonowski] „Kłosy" 1872 T.XV nr 368-369. 3 [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 39, źródło: O mil dwie. .. ] „Gazeta Warszamska" 1855 nr 27. Wiadomość myjęta z „Dziennika Gubernialnego Wołyńskiego" [zob.: V. Komaśko Cerkov i jarmarka v s. Kolodetnoj. „Volynskije Gubernskije Vedomosti" 1854 nr 52.) 4 [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 23, źródło: A. Pietkiemicz) A. Pług [Cerkiew św. Bazylego i kościół pojezuicki w Owruczu na Wołyniu] „Tygodnik Ilustromany" 1863 T. VII nr 181 (z ryc). 9 dozuralono tam huknąć (zaśpiemać), za co przyrzekli składać coroczną daninę, którą też do ostatnich czasom pod nazmą huhowszcz^zny cer-kiem pobierała. Legenda mómi, że po złupieniu i po spaleniu ich przez Tatarom, mury te były dźmignięte nie przez ludzi zmyczajnych, tylko przez śmiętych pańskich, m których ręku kamienie jakby mosk miękły, zostamując na sobie ślady ich palcom błogosłamionych. Opomiadano, że śmieci pańscy z Kijoma, chcąc także uczestniczyć  budomie tej śmiątyni, szli do Omrucza niosąc materiał z sobą, ale domiedziamszy się, że praca już skończona, pomrócili do domu, kamienie porzucimszy mśród drogi, gdzie też do dziś dnia midzieć je można. Pomiadano nareszcie, że często memnątrz tych zmalisk rozlegały się chóry anielskie, że dymy moni kadzideł otaczały je mkoło, a Matka Boża i śmieci pańscy zstępomali do nich z obłokom. Tak mięć ruina ta stała się przedmiotem czci pomszechnej, mielką śmiętością. Pospólstmo cegły z niej, jakoby relikmie, zmarłym kładło do trumny. Kaplica, z niej zbudomana, zburzoną znóm została m roku 1578, zbudomana pomtórnie stała się znóm pastmą płomieni  roku 1649, raz trzeci mznomiona, zniszczoną znóm została m roku 1784. Zamknąmszy ją, sprzęty przeniesiono do kościoła Sm. Mikołaja. Miasteczko Horoszki1 (o kilka mil na północ Żytomierza) mznosi się nad brzegami malomniczej rzeki Irszy, na potężnych łamicach skał hype-rytomych (labrador), jedynych m smym rodzaju na całej kuli ziemskiej. Nad rzeką są mały m półkole idące, mające jamy, m których znajdo-mano kule i uzbrojenia rycerskie. O mil kilka, na pograniczu urałyń-skiej i kijomskiej guberni leżą nieco damniej już znane skały hypery-tome na brzegach Bystryjómki m okolicach Kamiennego Brodu. Hype-ryty te przezmano kijomskimi. Wómczas nie podejrzemano namet, aby m guberni mołyńskiej lub m jakim okolicznym miejscu mogły się jeszcze znajdomać skały tego rodzaju, jak się dziś okazało m tak znacznej ilości. My — mómi Ossomski — badając takie pokłady, dostrzegliśmy tożsamość ży\y hyperytomej horoszkomskiej z kamiennobrodzką, która na przestrzeni między tymi dmoma punktami jej obnażeń ukryta jest pod pomierzchnią gruntu. Oprócz tego miasteczko Horoszki umażamy 1 [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 17, źródło:] G. Ossoiuski [Miasteczko Horoszki i jego hyperyly (labrador). Notatka historyczno-geologiczna]. „Tygodnik Ilustrowany" 1867 T. XV nr 404-405. 10 za punkt samego mybuchu podziemnego, który ujeujnętrznym smym parciem uturarzył pęknięcie  tutejszej skorupie granitomej i szczeliny tego pęknięcia napełnił stopioną masą hyperytóm, formując tym dmie żyły idące od Horoszek, jedną na płn. mschód  kierunku rzeki Ir-szy, drugą na ujschód do Kamiennego Brodu. Z tego poujodu mszystkie znane  tych stronach hyperytome skały, chociaż niektóre mychodzą za obręb guberni, chcemy nazymać hyperytami mołyńskimi. Horoszki pod ujzględem geologicznym położone są  obrębie utujo-róuj pluto[ni]cznych gub. ujołyńskiej, a te stanomią granity, zajmujące przestrzeń pouńatóuj żytomierskiego, oujruckiego, zmiahelskiego i ujschodnich części róujieńskiego, zasłamskiego i starokonstantynom-skiego. Oprócz mymienionych miejsc, Kamiennego Brodu i Horoszek, posiadają jeszcze te kamienie ujsie: Slipczyńce na pograniczu kijomskiej guberni oraz Lisomszczyzna і Kropimna, obie na północ od Horoszek. Ku Żytomierzomi1 coraz meselsza i piękniejsza okolica, przeuióz przez Teterom  Staniszómce. Żytomierz zajmuje myniosłą płaszczyznę i [miasto] dobrze jest zabudoujane, dosyć ludne i handlome. Piękne okolice nad Kamionką i Teteromem, zuiłaszcza brzegi ostatniego, ujęte między dują łańcuchy gór porosłych lasem, z pośrodka którego sterczą strome masy piętrzących się z ujody skał granitomych. Miejsce jedno, zmane Sokuba, ma przypominać  urmisku jakoby profil tmarzy Tadeusz Czackiego mśród brył bezładnie rozrzuconych. Cokolmiek niżej mpada do Teteroma rzeka Kamionka, damniej zuiana Kamienicą, gdyż samymi kataraktami po kamieniach płynie, nad jej brzegiem ogród publiczny do przechadzki, kończy on ulicę Katedralną, a katedrę założył roku 1735 biskup Samuel Ozga. Roku 1761 fundoujał Kajetan Iliński na przedmieściu (dziś środek miasta) klasztor Bernardynom, dalej mznosi się klasztor Sióstr Miłosierdzia, oddzielony od miasta obszerną róuminą zimną Panieńskim Placem. Szpital miejski  Żytomierzu2, gmach duży, mzniesiony m roku 1819 na ten cel, gdy poprzednio zakład podobny istniał  mieście fundomany 1 [Rkp. Kolberga, teka 25, sygn. 1286, k. 100, źródło nie ustalone.] [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 13, źródło: Szpital miejski w Żytomierzu. (Podług dokonanej na miejscu litografii).] „Tygodnik Ilustromany" 1866 . nr 340 (z ryc). 11 przez ks. biskupa J.A. Załuskiego  roku 1761, dziś ujznosi się na inzgó-rzu zimnym damniej Uroczysko Popómki nad rzeką Teteroujem. Miasteczko Krasnopole1 ( . żytomierskim) przy granicy guberni podolskiej, o milę od drogi pocztomej berdyczoinskiej,  posiadaniu niegdyś Lubomirskich, Ostrogskich i Oskierkóiu, miało otrzymać nazujisko od krujaujęj bitmy  tym miejscu. Mieszkańcy uiskazują na uroczysko zimne Sieliszczem, niedaleko staiuu przy drodze do uisi Bezpieczna, gdzie było niegdyś obszerne miasto zburzone przez Tatarom i tiuier-dzą, że po krmamej bitujie mieszkańcy damnego miasta zaczęli osiadać na polu і zbroczonym, od czego i to miasteczko mzięło nazmisko Krasnopola. Podobniejsze mszakże do pramdy, że nazujisko to bierze początek od urodzajności gruntu. Mimo to dotąd jeszcze zachomuje się podanie, że przed zburzeniem starego Krasnopola na Sieliszczu jedna cerkiem zapadła [się]  ziemię i ujłościanie tameczni  Wielki Cziuartek i Wielką Sobotę podczas czytania dziejom apostolskich przychodzą tutaj, kładą się na ziemię i jakoby słyszą dzmony zapadłej cerkmi. W Berdyczomie2 m klasztorze księży karmelitom jest obraz cudomny N. Panny, koronomany przez biskupa koronami z Rzymu przez papieża przysłanymi roku 1756. Opis tej uroczystości zamiera książka Ozdoba i obrona ukraińskich granic uiydana roku 1767 tamże. Berdyczóm jest siedliskiem Żydostma, mięć pełen brudom, kałuż, zmalisk i śmiecia, a oko mybiegające za obręb ciasnych uliczek nie znajduje przyjemnego spoczynku ani na błotnistych brzegach, [an]i na zaroślami pokrytych modach mętnej Hniłopiatki. Starokonstantynóm3, była mieś Kołyszyńce, od r. 1561 miasto [założone] p[rzez] Konstantego Ostrogskiego, nad ujściem Ikopeci do Słuczy, m rómninie błotnistej, Żydzi głómnie, handel solą z Krymu itd. 1 [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 23, źródło: Miasteczko Krasnopole. . . ] „Gazeta War-szaujska" 1855 nr 307. Wiadomość z „Wołyńskich Gubernskich Wiedomosti" z roku 1855 nr 30. [Do tego rocznika „Wiedomosti" nie dotarto. W rkp. nad tekstem nota Kolberga „Podanie".] 2 [Rkp. Kolberga, teka 25, sygn. 1286, k. 10, źródła nie ustalono.] 3 [Rkp. Kolberga, teka 31, sygn. 1304, k. 8, źródło:] A. Kozietulski Miasto Starokonstan-tynów na Wołyniu. „Kłosy" 1873 T.XVI nr 407 (z ryc). 12 „Wiadomości Archeologiczne"  art[ykule] p. Aleks[andra] Szumouj-skiego1 o grocie kamiennym znalezionym  okolicy і, і  Su-szycznie i msiach sąsiednich i dalszych, pomiadają: Zagłębiając się dalej ku Pińszczyźnie, napotykamy prócz ujspomnianego ujyżej Kamienia (Kozyrskiego), leżące  znacznych od siebie odstępach obszerne osady: Nujno, Werchy, Stobychiuę, Lackie i Ruskie Olble, Głuszę, Borki, Wie-tły i mnóstujo innych noszących ślady odujiecznego zaludnienia. Nie і już o mogących się tu znaleść materialnych zabytkach przedhistorycznego okresu, jakież to obszerne pole otmiera się dla etnografa uj rozmaitości ludouuych typóui, trytujorzonych przez szczególne, cechujące osady poleskie odosobnienie. Chodzi tylko o zainteresoiuanie kuiestiami podobnego rodzaju osoby, mające styczność z tamecznym ludem. Na nieszczęście jest to pole zbyt mato dotąd і, z іі szkodą dla ginących bez śladu zabytkóuj odległej przeszłości. 1 [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 9, źródło:] A. Szumomski [Grot z runicznym napisem Suszyczna] „Wiadomości Archeologiczne" T. III: 1876 [s. 52.] MATERIAŁY DO ROZDZIAŁU „LUD Charakterystyka ogólna Lud ujołyński1 ma minę smutną, pokornie się kłania, a nauiet do nóg pada za najlżejszą pomoc lub dobre słóujko. Pieśni ludu nie są ujesołe, prócz kozaka, a i tego, chociaż rytm żyujy, muzyka najczęściej melancholijna i posępna. Nic dziujnego, że dauiniej tylu napadom, ujojnom, zniszczeniom podległy kraj zachoujał klęsk sujoich pamięć  pieśniach . Obchodzenie się panóiu z poddanymi mogło się też do tego przyczynić. Lud posłuszny i dobry przy і obchodzeniu się z nim, dumny jest  sercu, urazy długo pamięta, czyha na chujilę zemsty. Pa-і zapominający, że i oni są ludźmi, często życiem przepłacają suioje nieludzkie obejście się z nimi. Lecz naujzajem, cóż za przyujiązanie do dobrych , co za uczucie ujdzięczności, jaka jego trujałość. Nie tak jest pochlebnym3 obraz inłościan ujołyńskich: ludzie ci bez najmniejszego ośujiecenia, są smutni i nieochędożni; nie mają [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 29, źródło:] J.I. Kraszeujski Wspomnienia Wołynia, Polesia i Litwy. . . T.II s. 111. [W uiyd.: Warszatua 1985 s. 239.] Lud tuidać przyzujyczajony był do pojmoujania życia z jego pourażnej, smętnej strony, którą może uiyrobiło zapatrymanie się na historyczną, jarzmo nań tłoczącą konieczność. Mimo to przyczyna oujego smutku, ponurości, jaka nam się dziś przedsta-і  tej muzyce, musi być inna, tktuić głębiej. Bo dlaczegóż łupieżcy zujyciężający, Kozacy, Tatarzy, Turcy i inne ujschodnie narody mają róujnież smutne nuty, choć do tego pouiodu nie miały, ouiszem przeciuinie. [Przypis Kolberga] [Poprzedni fragment tekstu  rozdziale „Kraj" s. 5. Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 17, źródło: Widok zamku w Łucku na Wołyniu. Rycina i opis] z podróży Raczyńskiego do Turcji. . . 14 ani przemysłu ujielkopolskich mięśniakom, ani rubasznej ujesołości krakomskich i zdają się nie znać innego szczęścia nad zbyteczne uży-і gorzałki. [. ujłodzimierski] Wieśniak1 tu uboższy, łany drobne, chaty nie bielone na zeujnątrz. W і ludu daje się już słyszeć ostry akcent Pińczuka, lecz lud u> ujiększej części umie і і po polsku. Dużo szlachty (drobnej) mieszka  tej okolicy i zajmuje się pracą około roli, a odróżnić ich można od ujieśniaka po chustce na szyi, po kołnierzach ujyłożonych u koszuli, jak szlachcianki po sukience perkaloujęj i chustce na ramionach. Korzystają tu z obfitości drzeuja. Ściany domóuj budoujane  zrąb  ujiększej części, a na płoty, poręcze, szopy i zagrody spotrzebyim się tyle, [że] z tej samej ilości na Ukrainie cały futor zbudomać by można. Lud ani  rysach oblicza, ani  ubiorze nie ma tego ujdzięku, jaki odznacza ujieśniaka na Ukrainie i Wołyniu (południom m). Wzrostu są małego, tujarzy bladej, noszą podarte sukmany i chodzą lu poleskich łapciach, króbki noszą przemieszone przez ramię i fajki krótkie u mężczyzn. Nadzujyczaj uniżeni (kłaniają się niemal do ziemi). [Werba] Lud tutejszy2  ogólności piękny jest i silny i daleko ujięcej ujykształcony3 niż Wołyniak północny i Ukrainiec. Jest przy tym zamożny i trzeźujy. W liście z Wołynia4 zamieszczonym  „Czasie" krakoujskim [czytamy]: W życiu sujym rolniczym przyujykł lud tuszystkie sme spraujy zaczynać od Boga. I dlatego czy to początek siejby lub zbioru, czy innego gospodarskiego zajęcia, mięśniak kładzie na sobie znak krzyża i od niego zaczyna pracę smą rolniczą. Słomem, żadne przedsięmzięcie nie 1 [Poprzedni fragment tekstu  rozdziale „Kraj" s. 3. Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 39, źródło: Z. Fisz] T. Padalica [Listy z podróży. . . ] 2 [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 40, źródło:] Z listu hr. J. Młodeckiego. [J. Mtodecki Do Redakcji „Tygodnika Ilustrowanego". . . ] nr 202. 3 [W art. Młodeckiego" „moralnie zaś daleko ujięcej ujykształcony"; następne zdanie jest streszczeniem dłuższego fragmentu artykułu.] 4 [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 15, źródło: Z Wołynia, 2 marca. Korespondencja „Czasu".] „Czas" 1873 nr 60. 15 jest bez mspomnienia o Bogu i to jest cała jego religia. Gdy się zabiera do jakiejkolmiek budoujy, stamia naprzód m myznaczonym dla niej obrębie mały krzyżyk dremniany, natręt na dachu słomianym krzyż na nim ze słomy układa. Po ukończeniu budomli nie zamieszka m niej bez jej pośmięcenia. Sprasza sąsiadom na ucztę, jako też ubogich, aby modlili się za zmarłych członkom jego rodziny, za których po pośmięceniu zaraz na tymże miejscu nabożeństmo odbymać się musi. Zmyczaj to jest od miekóm istniejący m mioskach naszych. W pomiecie konstantynomskim m pemnej miosce zamożny jeden mięśniak mezmał miejscomego popa dla pośmięcenia nouio zbudo-manego domu. Pomiędzy zaproszonymi na ucztę byli sąsiedzi katolicy, których mielu m tej miosce się znajduje. Pop po pośmięceniu domu, zabierając się do nabożeństma za umarłych, żądał od gospodarza, aby mu podał mszystkie imiona zmarłych z jego rodziny, aby nie za mszystkich razem, lecz za każdego z osobna nabożeństmo odpramić. Gospodarz tłumaczył się, że prosi o nabożeństmo za mszystkich razem, gdy mielu z nich imion namet nie pamięta. Pop sprzecimił się temu, gdy mu szło najbardziej o to, aby jak naj-miększą korzyść z tej okazji myciągnąć. Skończyło się na podaniu kilku zaledmie imion, o które znomu nome targi pop czynił, domo-dząc, że jeden ze zmarłych był gospodarz, drugi najemnik tylko, inny zaś ubogi, to stosomnie do ich stanu nabożeństmo drożej lub taniej kosztomać musiało. Skończyło się nareszcie, że mięśniak so-micie musiał opłacić popa za jego trudy duchomne i ten po skończonej uczcie oddalił się. Po jego odejściu zaczęto rozmamiać o popie, jego chcimości, jako też żartomać, że głośniej myśpiemymał za zmarłych, za których myższą mytargomał cenę, niż za innych. Uczta przeciągnęła się do rana. Jeden z sąsiadom nie kontent z tego, że go na tę ucztę nie zaproszono, zasłyszamszy o tym od kogoś, poszedł do popa z donosem, że tam żartomano z niego po jego odejściu. Pop, niechętny zamsze katolikom tej msi, przypisał to ich obecności na uczcie i natychmiast podał skargę o lekcemażenie przez katolikom pramosłamnej panującej religii. Zjechała na grunt komisja, śledząc najściślej mszystko. A choć domiedziono, że mieśniacy katolicy nie odzymali się namet m tej materyi i tylko sami 16 praurasłaumi ujieśniacy drujinkoujali z chciiności suiego popa, uuszyst-kich jednak obecnych na tej uczcie umięziono1 i ukarano. C.F. Hammard  dziełku suuym Reise durch Oberschlesien... nach der Ukrainę2 móuii: Den Unterschied zujischen Menschen und Vieh, den ich bei meinem Eintritt in Volhynien bemerkte, muss man der vom rechten Ufer des Bug immer ofner ujerdenden Gegend zuschreiben, die, sobald man den kleinen Fluss Styr im Rucken hat, mehr ujegen ihrer ausnehmenden Fruchtbarkeit und Saatebene, ais reizenden Mannigfal-tigkeit der Natur, ins Auge fallt. Hier sah ich mitunter die schónsten Menschengestalten, gross und nervigt, nach dem schónsten Ebenma-asse gebaut; ohne jenes vieleckigte Knochengesicht des Oberschlesiers, und die verkruppelte Gestalt ihrer in Sumpf und Wald versteckten Bruder. Im Genuss einer reineren Atmosphare und freygebigeren Natur, entmickeln sich die physischen Anlagen des Menschen, und mit diesen zugleich jene des Geistes mehr, der, so sehr er auch unter Druck und verjahrten Vorurtheilen, herabgesunken, doch noch immer etmas charakteristisches in der Stellung und dem Einhergehen des Mannes zuruck gelassen, und sollte es auch nur die Erinnerung des Gefuhls seines Elendes sein. Fester und gegen kórperliche Schmerzen fuhlloser, habe ich nie ein Volk gesehen, und die Spuren scythischer [W „Czasie" po słomie „umięziono" koniec korespondencji.] 2[Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 37, źródło.] C.F.E. Hammard Reise durch Oberschlesien. .. nach der Ukrainę. Bd. I Gotha 1787 s. 128-129. [Przekład: Różnicę między ludźmi a bydłem, jaką zauujażyłem po uikroczeniu na Wołyń, należy przypisać coraz bardziej od pramego brzegu Bugu  głąb otmartej krainie, która, gdy przekroczy się małą rzekę Styr, uderza raczej myjątkomą urodzajnością rómninnych pól upraujnych, aniżeli zachmycającą różnorodnością przyrody. Tutaj midymałem nieraz najpiękniejsze postaci ludzkie, ujysokie i żylaste, zbudoujane ujedług najlepszych proporcji, bez ornej kanciastej, kościstej tmarzy Górnoślązaka i bez skarłomaciałych kształtom ich braci ukrytych  bagnach i lasach. Pod ujpłyiuem czystszej atmosfery i hojniejszej natury lepiej rozmijają się і fizyczne, a ujraz z nimi predyspozycje duchome człomieka. I chociaż duchoura podupadł on pod ciężarem zastarzałych przesądom, zamsze jednak zachomał coś charakterystycznego m postamie і  podejściu, choćby to namet było tylko mspomnienie poczucia młasnej nędzy. Nigdy nie midziałem ludu silniejszego i odporniejszego na cierpienia fizyczne, a ślady scytyjskiej obojętności na śmierć i męczarnie zachomały się u niego  tak mysokim stopniu, że mpada się m rozterkę: czy przypisać je uporomi i zamiętości m stamianiu oporu 17 Gleichgultigkeit gegen Tod und Marter, haben sich unter ihm in einem so hohen Grad erhalten, dass man in Verlegenheit gerath, ob man sie mehr der Hartnackigkeit und dem Eigensinn, der menschlichen Natur Troz zu bieten, oder einer zur Geurahnheit geujordenen Starkę der Se-ele — oder einer Veriuahrlosung der Natur beymessne soli. Noch auf meiner vornjahrigen Zuruckreise nach Teutschland sah ich in Dubno ein Beyspil der Hartę dieses Volks, dessen Anblick schon allein hinrei-chend geujesen , einen in Ohnmacht zu setzen. Ein Unterthan des Prinzen Michael Lubomirsky, mit melchem die Pferde durchgegangen, sturtze im Augenblick, ais sie sich um die Ecke einer Strasse herum Luarfen, vom Wagen, und uuurde an der Leine, die er um die Hand ge-schlugen, auf einige hundert Schritt geschleift. Hier faSste er mit der Linken einen Baum, hielt sich des Kampfes der Thiere ohngeachtet fe-ste, und die Leine, die von der Hand gleitete, verschlang sich um den Daum, der im Augenblick von der Hand getrennt, und mit allen Flechsen uber eine Elle Iang heraus geriftsen murde. Man eilte, ihm zu helfen, das er aber nicht eher geschehen lieSs, bis die Leine zusammengeuji-ckelt, und die Pferde fur ihre Ungezogenheit bestraft . Wahrend der Apotheker des Ortes den Daum amputirte, that sich der Patiente im Brandemin gutlich, legte sich nach aufgelegtem Heftpflaster auf den Wagen, fuhr ruhig zu Hause und erschien schon am 10-ten Tage — ohne irgend von einem andern Symptom befallen zu sein, ujieder auf der Arbeit. ludzkiej naturze, czy sile ducha, która stała się namykiem, czy może niedbałemu usposobieniu. Jeszcze m czasie mej zeszłorocznej podróży pomrotnej do Niemiec oglądałem m Dub-nie przykład hartu tego ludu, którego już sam midok mógłby niejednego mpramić  omdlenie. Pemien poddany księcia Michała Lubomirskiego, którego poniosły konie, runął z urazu m momencie, gdy konie rzuciły się m boczną ulicę i był przez nie mleczony kilkaset krokom na lejcach oplecionych na ręce. Tu chmycił się lemą ręką jakiegoś drzema i trzymał się go mocno nie bacząc na szarpanie zmierząt, a zsumające się z ręki lejce oplatały kciuk, m jednej chmili myrymając go z dłoni razem ze ścięgnami na długość jednego łokcia. Gdy pospieszono mu z pomocą, nie pozuralił sobie jej udzielić, dopóki lejce nie zostały zminięte a konie ukarane za nieposłuszeństmo. Podczas gdy miejscomy aptekarz amputomał mu palec, pacjent raczył się gorzałką, po nałożeniu opatrunku położył się na urazie i spokojnie pojechał do domu, a już dziesiątego dnia, nie mykazując żadnych innych objamóm, stamił się ponomnie do pracy. 18 Podobnych przykładom przytacza autor kilka, a między innymi [opisuje] і іі nieczułość na męki i cierpienia hajdamakóuj skazanych na takouje po rzezi humańskiej. Dalej1 і tenże autor: Der Ernst, der die Stirne dieses Volkes nur dann entfalltet, inenn es im Rausch geistiger Getranke sein Elend ver-gisst, und sich mehr durch ein verzerrtes Lachen den Verzujeiflung, ais angenehmen Vorstellung aussert, ist ein Zeichen der geringen Summe seiner angenehmen Empfindungen und erstorbenen Menschengefiihls, und verbreitet iiber seine Gestalt ein geiuisses Nachdenken, das sich der Melancholie nahert, Wahrenehmung seines leidenden Zustandes scheint, und selbst bey Aeusserung der Freude etiras Schreckliches und Tygerartiges in sich tragt. Mann und Frau tragen dieses Geprage, und bey dem letzteren Geschlecht machte ich vielfaltig die Bemerkung: dass es ії mehr die Druckenden Lasten der Knechtschaft fiihlte, vom Empórungsgeiste angesteckt und fur die Folgen viel unbesorgter, ais das mannliche . Stiinden hier die Manner so і anderujarts — unter dem Pantoffel der Weiber — Schlósse das Salische Gesetz, melches hier die Herrschaft des Mannes zur Geujohnheit macht, sie nicht von allen ausser der Sphare hauslicher Beschaftigungen liegenden Angelegenhei-ten aus, і ujiirden óftere und blutigere Empórungen sehen, die bey dem diesem Geschlecht eigenthumlichen Leichtsinn und Hartnackigkeit viel schiuerer zu dampfen seyn ujiirden. [. . .1 Pomaga spoinijająca czoła tego ludu znika tylko ujtedy, gdy ui stanie upojenia napojami ujyskokoujymi zapomina on o sujej nędzy, co przejauiia się raczej szpetnym śmiechem rozpaczy aniżeli miłym ujyglądem, a jest oznaką ііі przyjemnych doznań i zamierających ludzkich uczuć. Postauję jego znamionuje  zamyślenie bliskie melancholii, śuiiadczące o uśuiiadomieniu sobie nędznego położenia і ї przy ujyrażaniu radości mające  sobie coś strasznego, tygrysiego. Piętno to noszą zarómno mężczyźni, jak i kobiety, przy czym u tych ostatnich іі-krotnie zauiuażyłem, że zarażone duchem buntoujniczym i bardziej beztroskie o skutki, daleko silniej odczuwały one ucisk i ciężar poddaństuja niż mężczyźni. Gdyby tutejsi mężczyźni byli — podobnie jak gdzie indziej — pod pantoflem nieuiiast, a praura salickie, dające tu zujyczajoujo uiładzę mężczyźnie, nie odsuiuało kobiet od ujszelkich sprauj leżących poza sferą zajęć domomych — widzielibyśmy częstsze i bardziej  bunty, które z uujagi na młaściują tej pici lekkomyślność i zauiziętość byłyby znacznie trudniejsze do stłumienia. (Tłumaczył Bogusłam Linette.)] 1 [Juj.] s. 132. 19 C.F.E. Hammard  dziele Reise durch Oberschlesien... nach der Ukrainę і1: Das Weib gebahrt fast ohne Schmerzen, und selbst den Erstling seiner Liebe druck es nach einem kurzeń voriibergehenden Schauer an seine Brust, trinkt sich in einem Glass Brandujein, Meth oder Wischniack neue Krafte und folgt nach uienig Stunden seinen hauslichen Geschaften. Man sieht hier Kinder von fiinf bis sechs Jahren, die kaum iiber die Groupe des Pferdes hervorragen, die ujildesten Pferde bandigen, und ich ujiirde nicht einen Heller gegen einen danischen Husaren ujetten, der es mit einem dieser kleinen Sarmaten im Reiten aufnehmen ujollte. Sein Zippelpelz oder Tschupan dient ihm zum Sattel, iiber ujelchem ein Strick, der an beyden Enden mit hólzernen Stiegbiigeln, oder in Er-mangelung derselben mit Schlingen versehen ist, hangt, und iiberhaupt ein sehr entbehrliches Stiick ihres Reitens ist. Die Geujohnheit macht sie daher, so і den Tiirken und Asiaten, zu gebohrnen Reutern, bey Luelchen Waffen sie mit Vergniigen und Beyfall dienen, und gegen den Infanteristen, dessen Bestimmung: zu Fusse zu gehen, sie fur eben so unanstandig ais unbeąuem halten, einen natiirlichen Unujillen hegen. C.F.E. Hammard  dziełku: Reise durch Oberschlesien... nach der Ukrainę і2 : Hohes Alter trift man unter den christlichen Beujoh-nern dieses Landes nur selten an, und der grósste Theil stirbt zujischen 50 und 64, in ujelchen Jahren der dortige Mensch schon alle Kennzei-chen der Entkraftung und Yersiegung der Lebensquellen an sich tragt, [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 35, źródło juj.:] s. 132-133. [Przekład: Kobieta rodzi і bez bólóu) і ї pieruiorodny  sujojej miłości po krótkim, przejścioujym szoku przytula do sinej piersi, ujypija sobie szklankę gorzałki, miodu albo ujiśnióuiki dla ujzmocnienia sił i po paru godzinach  do siuoich domoujych zajęć. Widuje się tutaj pięcio-, sześcioletnie dzieci, które lediuie ujystając ponad końskie koryto, ujarzmiają najdziksze konie. I nie postaujiłbym jednego halerza na duńskiego huzara, który zechciałby zmierzyć sie  jeździe konnej z jednym z oujych małych Sarmatóuj. Kożuch lub żupan służą mu za siodło, nad którym zmisa postronek na obu końcach zaopatrzony  dreujniane strzemiona lub tylko  pętle, będący przy ich jeżdżeniu tułaściujie przedmiotem zupełnie zbędnym. Stąd też  czyni ich urodzonymi jeźdźcami, podobnie jak Turkotu czy Azjatóuj, którzy chętnie i z zamiłomaniem służą  konnicy, a do piechoty żytnią naturalną niechęć, umażając maszeroujanie — co jest jej przeznaczeniem — za tyle nieobyczajne, co uciążliuje. (Tłumaczył B. Linette.)] 2 [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 36, źródło juj.:] s. 148-149. [Przekład: Wśród chrześcijańskich mieszkańcóiu tego kraju tylko rzadko spotyka się osoby sędziuie, uuększość і umiera  і 50-64 lat,  którym tamtejszy człoujiek uiykazuje już ujszelkie 20 und bei dem Mangel auch nur mittelmassiger Aerzte, fruh zu seinen Vatern gesammlet ujird. Die geujóhnlichsten Krankheiten sind hitzige Faulfieber, unter ujelchen die Peteschen (petocie1) den gróssten Theil der damit behafteten Jugend dahin raffen und in der Ukrainę und Po-dolien zu Hause sind. Die russischen Aerzte zahlen sie mit Recht unter die verpesteten Krankheiten, und die Regierung braucht gleiche Vor-sicht, ihrer Ausbreitung vorzubeugen. Die Pocken (ospa) sind unter der Jugend ujeniger gefahrlich ais in Teutschland, und uierden durch Branduiein, den man den damit behafteten Kindern ais Arzney giebt, herausgetrieben, і das Kind nackend und bios sich im Hause, auf der Strasse herumtummelt, und bei Klagen Ober Schmerzen hinter den Ofen gesteck und durch eine gluhende Hitze zum Schujeisse gebracht ujird. So sind alle Hulfsmittel dieses Volks, bei dem, ujegen der Hartę seiner Natur, geujaltsame Erschutterungen erfordert ujerden, ihr den oznaki uiyczerpania i zaniku sil uiitalnych, a wobec braku choćby przeciętnych lekarzy rychło przenosi się do sujych przodkom. Najpospolitszymi chorobami na Ukrainie i Podolu są ostre gorączki wybroczynowe (gnilne), wśród których petocie zbiera najujiększe żniujo spośród dotkniętej nią młodzieży. Rosyjscy lekarze zaliczają je słusznie do chorób zakaźnych, a rząd іі podjąć odpowiednie kroki dla zapobieżenia ich rozprzestrzeniania. Ospa wśród młodzieży jest mniej niebezpieczna aniżeli  Niemczech, a leczy się ją gorzałką, podawaną dotkniętym nią dzieciom jako lekarstujo. Dziecko kręci się przy tym nago i boso po izbie i na ulicy,   wypadku skarżenia się na bóle zostaje ujsadzone za piec i jego żarem doproujadzone do potóuj. Takie są wszystkie środki zaradcze tego ludu, który z racji hartu swej natury potrzebuje gwałtownych ujstrząsóui dla ułatwienia jej іі z chorobą i utorowania drogi do wyzdrowienia albo do śmierci. Byłem zdumiony, gdy ułyszałem od różnych szlachciców, że całe wsie i dominia są opanowane przez kiłę (syphilis), tak samo zarażone przez cywilizowanych Europejczyków, jak Tahitańczycy i liczne ludy niecywilizowane. Choroba ta, która przez nieświadomość, wstyd i zatajenie zniszczyła i zatruła całe pokolenia, jest przypisywana Rosjanom, których tutaj zwykło się obwiniać o wszelkie zło (podobnie jak Prusaków w Niemczech, a szczególnie w regionie Eichsfelde), a wywodzi się ją jeszcze z czasów ostatniej wojny przeciwko Turkom i konfederatom. Prawdopodobnie wina za rozprzestrzenienie plagi tej choroby na kraj i lud ciąży na tych ostatnich, do których dołączyło się mnóstwo francuskich awanturników rozpowszechniających skutki swej zwierzęcej żądzy wśród niewinnej ludności, zbyt mało obeznanej z modą wielkich miast. Trudno sobie wyobrazić, z jaką zajadłością szerzy się ta trucizna przy niewyszukanym a podniecającym pożywieniu, co pogarsza jeszcze brak doświadczonych lekarzy oraz stosowanie różnych środków domowych, którymi lud ten pomaga sobie przy obrażeniach zewnętrznych. Należą do nich: kwaśne mleko, nalewki ziołowe i brudne okłady. (Tłumaczył B. Linette)] 1 [petocie, petecie — wysypka czerwona, towarzysząca niektórym chorobom, przystu-dzienice, osutka] 21 Kampf mit dem Uebel zu erleichtern, und den Weg zur Genesung oder Tod- zu bahnen. Ich erstaunte, ais ich von verschiedenen Edelleuten hórte, dass ganze Dórfer und herrschaften von der Liebesseuche (syphilis) angesteck und in dem nehmlichen Fali, ais Otaheite und mehrere von den gesitteten Europarn angesteckte ungesittete Nationen . Dieses Uebel, das durch Verheimlichung, Scham und Unujissenheit, ganze Geschlech-ter zerstóhrt und vergiftet hat, tuird den Russen1 den man hier (so і im teutschen Reiche und besonders auf dem Eichsfelde den Preu-ssen) alles Bose aufzubiirden geujohnt ist, zugeschreiben und noch aus dem letzten Kriege gegen die Turken und Confóderirten hergeleitet. Wahrscheinlicher haftet die Schuld auf diesen letzteren, zu ujelchen sich eine Menge franzósischer Abentheurer zur Vermehrung der Uebel und Plagen iiber Land und Volk gesellte, und die gerechten Folgen ihrer thierischen Begierden, unter den unschuldigen und mit der Modę grosser Stadte zu uienig bekannten Einiuohnern verbreitete. Man kann sich die Wuth, mit ujelcher dieses Gift bei den groben und erhitzen-den Nahrungsmitteln um sich greift, kaum vorstellen, der durch den Mangel erfahrner Aerzte vergrossert, und durch den Gebrauch ver-schiedener Hausmittel, mit ujelchen sich dieses Volk bei ausserlichen Schaden hilft, darunter saure Milch, Krautlake und noch schmutzigere Umschlage gehóren verschlimmert ujurde. Ubiór Wieśniacy2 uralyńscy zachoujali daujne obyczaje sujoje, ubiory i zabobony. Mężczyźni ujcześnie zapuszczają brody zupełnie, co ich fi-zjognomie czyni dość ponurymi. Młodzi zachoiuują zujyczaj nie golenia brody  czasie niektórych postóuj. Noszą siermięgi brunatne, Nach dem Zeugniss vieler russischen Offleciers, soli ein minder heftiger Grad die-ser Krankheit das beste praeservativ gegen die Pest sein. [Według świadectwa wielu rosyjskich oficerów choroba ta w mniejszym stopniu nasilenia ma być najlepszym zabezpieczeniem przed dżumą.] [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 29, źródło.] J.I. Kraszewski Wspomnienia Wołynia, Polesia i Litwy. . . [T II s. 108-109, w wyd.: Warszawa 1985 s. 237-238. Tekst w nawiasach jest uzupełnieniem Kolberga.] 22 niektórzy białe lub szare, oszyte czeruranymi sznurkami dokoła przy kołnierzu, kieszeniach i rękach, pasy czernione, buty, czapki barankome lub sukienne oszyirane także sznurkami (od Dubna, Ostroga). Z tyłu śmity czyli siermięgi przyczepiony jest kaptur (wojłog), także oszymany misternie sznurkami, nieużyteczny ciężar przez miększą część roku, który nasumają na czapkę  czasie słoty. W Pobereżu noszą chłopi zamiast kaptura і kmadratomy sukna, uczepiony na plecach. Kobiety stroją się  buty żółte lub czernione na ujysokich korkach, spódnice ї  kraty żółte, zielone, czernione, kaftany krótkie lub siermięgi. W mielu miejscach (np. od Żytomierza, Zmiahla, Korca) zamiast całej spódnicy użymają tylko durach płacht zmieszonych na dół od pasa, jednej z tyłu, drugiej z przodu (zakładających się na siebie u góry, lecz u dołu  czasie chodu często się roztmierających i gołe ukazujących nogi). Dziemczęta na głoirie noszą na łubku kmiaty lub kupki uistążek, które  tył spadają. Zamężne obmijają głouję chustką koloromą lub namiotką, której końce myszyiuane uizorami na plecach misza, koszule przy kołnierzu i rękamach biało, czerurano i niebiesko suto  desenie są szyte. Na mierzch całego stroju  śujięta kładą bekiesze z niebieskiego sukna, podszyte siujymi lub czarnymi barankami (od Dubna, Beresteczka, Włodzimierza). Pomszechnie kobiety urałyń-skie nie są piękne, lecz mężczyźni młodzi bardzo urodzimi i dobrego składu ciała. [Werba] Dziemczęta1, jak i mężatki, noszą chustki na głomie, piermsze zosta-miają spadający koniec. Ubranie mykmintne składa się z granatomej sukiennej bekieszy simymi barankami podbitej i bogato taśmami lamo-manej, krojem kontusika. Często u bogatszych midzieć można potrzeby taśmome różnego koloru, stosomnie do barmy sukna. Zmykły strój jest to kontusik z granatomego, u biedniejszych z simego sukna, u starych kapotomym krojem zrobiony. Mężczyźni noszą z simego lub ciemnego sukna czamary, z potrzebami różnej barmy. 1 [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 40, źródło:] Z listu hr. J. Młodeckiego [J. Młodecki Do Redakcji „Tygodnika Ilustrowanego". . . ] nr 202. 23 Bliskość granicy galicyjskiej daje możność młościanom do nabymania często pramdzimie ładnych błamatóm i chustek, którymi z mrodzonym smakiem się zdobią. Tuliczóui Na głomie1 u niemiast kaptur, a pod kapturem obręcz do podtrzymy-mania młosóm (kibałka), na to mszystko chustka. Dziemki dma marko-cze, a m Obzyrku2 jeden. Paclor^ — korale, burka — spódnica. Beresteczko Mieszczanie3 m Beresteczku (na Wołyniu) mają ubiór śmiąteczny (zmłaszcza gdy niosą chorągmie na procesji): mężczyźni m koloromych kontuszach z mylotami i jedmabnymi pasami, kobiety  jaskramych żupanikach, dzimnie nasze4 jupki i kacamejki przypominających. Wybierają sobie sami burmistrza, urajta i starszyznę i mybranemu na tę godność burmistrzomi odnoszą ze mspaniałą procesją okutą skrzynkę z przymilejami, która m domu jego przez cały ciąg trmania jego [urzędu] przechomymać się zmykła. Chaty Chaty3 na Wołyniu są czyste i porządne, chociaż po miększej części budomane z drobnych drzema kamałkóm i gliną polepione, lecz mybie-lone czysto, z przyzbą, otoczone drzemkami i płotem z ziemi i gnoju. Ten ostatni materiał mcale nie zdobi, lecz m braku drzema, z którego gdzie indziej stamią dębomy tyn, muszą go użymać. [Rkp. terenotuy Kolberga, sygn. 3207, k. 47.] [Kolberg częściej notuje „Obzyrka", tu ujyjątkoujo „Obzyrek", Słownik geograficzny. .. podaje tylko postać „Obzyr Wielki i Mały".] 3[Rkp. Kolberga, 3206, k. 14, źródło:] T. Stecki Listy z wycieczek po Wołyniu. „Tygodnik Ilustroujany" 1863 T. VII nr 172. [W artykule Steckiego „nasze daume".] D[Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 29, źródło:] J.I. Kraszeujski Wspomnienia Wołynia, Polesia i Litwy. . . T.II s. 110-111. [W u>yd.: Warszaiua 1985 s. 239] 24 W chatach słomą, a dalej m bezlesiu łodygami chmastóm, kukuruzy i suszonym gnojem palą. W stepach, słyszałem, zamiast poleskiego łu-czyma, śmieci łodyga polnej dziemanny. Tuliczótu Chata1 składa się z durach części, tj. po leoiej izba, niekiedy przy niej alkierz, po prauiej komora stanomiąca spiżarnię, obok niej niekiedy loch lub przybudomanie zmane prybuch, z beczkami na kmaśnicę, nabiał itd. Pomała czyli sufit — stil, scil. Turyczany Łucznyk2 — komin długi i maski z trzciny, okręcony, który oprócz zmyczajnego komina sterczy sponad strzechy, pod którego oturarem rozszerzonym  izbie kładzie się na trzaskach łuczymo do ośmietle-nia izby. W zimie oturar ten zatyka się szczelnie, gdyż już ognisko na kominku piecomym dostatecznie ośmieca, opalając izbę. Przy chacie chlemek — prybuch, loch — sień. Praca „Gazeta Polska"3, mspominając o kilku namałnicach  . ostrowskim m okolicach Lachomic, donosi z okolic Zdołbunoma: Patrząc od mielu lat na znaną apatię tutejszego młościanina, nieraz podzimiać muszę jego energię i pracomitość młaśnie przy żnimach. Wómczas przeistacza się on m innego człomieka. Starzy ludzie dmorscy, którzy mieli czas odmyknąć od pracy rolnej, proszą jak o najmiększą łaskę, aby ich „puścić na żnima". Mężczyźni i kobiety zgięci m skmarze słonecznym, oblani rzęsistym potem, pracują zapamiętale. Taką pracę umażąją za najmilszy dla siebie obomiązek, za rodzaj kapłaństma rolnego mzględem tej poczcimej matki ziemi,  której kiedyś stare sme kości złożą. Na żnima mybierają się jak na jaką uroczystość, mdziemają śmieżą bieliznę na zażynki i dożynki i m ogóle przystępują do żnim z pemnym namaszczeniem, domodząc tym Jamnie, że lud tutejszy mimo 1 [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 80.] 2[Rkp. terenomy Kolberga, sygn. 3206, k. 124.] 3[Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 106. Źródło: Z okolic Zdołbunowa. Dnia 17-go sierpnia.] „Gazeta Polska" 1888 nr 188. 25 mszystko jest przemażnie rolniczym, tak jak byli mszyscy jego przod-komie od niepamiętnych czasom. Żną mięć i zmożą kopy zapamiętale, namet często m nocy przy śmietle księżyca, byle zboże pochmycić i złożyć pod dachem. Później zaś opieszale chodzą koło myrobku roli dla posiemu oziminy, często się z nim spóźniają, a namómić ich nie można do głębszej orki. W karczmie1 W liście do redakcji „Tygodnika Ilustromanego" mómi hr. J. Mło-decki: Przejeżdżając okolice nad Teteromem napotkałem na popasie to-marzystmo, które starałem się m rysunku przedstamić2. Było to zebranie młościan ze msi pobliskich, siedzących nad butelkami i nieustannie po-mtarzających [zjmrotki jakiejś pieśni, którą baby na mpół pijane głośno zaczynały, a chmiejącym się, jakby uśpionym głosem kończyły i znomu, jakby ze snu zbudzone, ponamiały. Zapytałem szynkarza o pomód podobnego zgromadzenia. Odpomiedział mi najprzód z mielkim oburzeniem, że gamiedź ta na ilość przesiedzianych godzin nie dość módki mypiła, umażał bomiem, że półtorej kmarty  przecięciu konsumenci umiejętni (vulgo pijacy)  przeciągu czterech godzin pominni mypróż-nić, a potem zostamić miejsce innym, ci zaś od samego rana do czmartej, ciągle jedną pieśń śpiemając, ledura tę ilość mypili. Dodał potem, że po-modem tego zebrania było odpromadzenie jednego członka rodziny młościanina z N., który Kijom zmiedził i nieco umiał czytać. Junak óm nie mało niedorzeczności zebranym z książki myczytymał, a mięcej jeszcze pramił, trzymając się pod boki i podrygując. Strzyżoną czuprynę popra-miał ciągle, kimając nieustannie głomą, z midoczną jeszcze niempramą, ku mielkiemu upodobaniu przystojnej mołodycy, która pod mpłymem okomity sparła smą głomę na męża ramieniu i m zachmyceniu słuchając to o śmiętościach, to o złoconych dachach, to o innych zdarzeniach, ciągle z omdlemającym spojrzeniem „Ach, harne" pomtarzała. 1 [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 40, źródło:] Z listu hr. J. Młodeckiego [J. Młodecki Do Redakcji „Tygodnika Ilustrowanego". . . ] nr 202. [Do artykułu Młodeckiego dołączone były ryciny: Karczemne gody i Obrzędy weselne, tu chodzi i pieruiszą z nich.] 26 Szkoły ludoiue na Wołyniu1 „Kraj" donosi z Żytomierza: Miejscoma gazeta „Wołyń"2 zastanamia się nad szkołami ludomymi, których na Wołyniu (jak і  sąsiednich guberniach) istnieją trzy rodzaje. Jedne są pod zarządem ministerstuja ośujiaty, inne pod zarządem duchomieństma, a nareszcie są takie, które młościanie zakładają z ujłasnej inicjatymy, a pozostają pod dozorem miromych pośrednikom. Wszelkie jednak starania pojedynczych osób ііі robią dobrego i pomimo, że Wołyń szkoły posiada, ale nie odpoujiadają one zadaniu. Szkoły na koszcie gminy zostające, zbyt są dla niej uciążlime, te które duchomieństtuo utrzymuje, nie są dozoro- jak należy, nie sam ksiądz, ale ponomar albo djaczek uczy dzieci, a do kontroloujania pieniędzy zbieranych na szkołę duchomni nie chcą dopuścić gminy. Pomimo to jednak młościanie ujyraźną ochotę mają do nauki, a że ich szkoły istniejące nie zadouralają, zakładają je і Lułasnym staraniem. Najmują nauczyciela niesłychanie tanio, jak np.  rouiieńskim іі za 9 rubli rocznie, karmią go po kolei i dają mu po kilka garncy ziarna. Nauczycielami są żołnierze dymisjonoiuani, djaczki, drobna szlachta (polska), ale spotkać można dość często i młode osoby z dyplomami nauczycielek domoujych. Nauka odbyma się kolejno  izbach chłopskich. Włościanie ukryiuają te szkoły przed mła-dzą  і, że każą im zaraz mybudomać szkołę,  і narażą na tuydatek znacznej sumy. Ale gdy nie straszą ich znacznymi -datkami, ujłościanie chętnie chatę na szkołę budują. Szkoły pozostają pod dozorem miroujych pośrednikóuj, co najmniej najniemłaścimszych opiekunom ośujiaty. Warto by pomyśleć nad dobrą organizacją spramy ośujiaty i skieromaniem jej  młaścime ręce. Gazeta podaje niektóre dane o stanie ośujiaty Iudoujej uj roku 1880, z których przytaczamy, że ogółem było szkół 764, uj której to liczbie najujięcej ujłościańskich (452). Uczących się było 23 083. Wydano na utrzymanie tych szkół 36 824 rubli sr. rządoujych, 2 334 rubli sr. z funduszom pryujatnych i 101000 z kas ujłościańskich. 1 [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 16, źródło: Z Żytomierza. Korespondencja  dziale „Kronika proujincjonalna".] „Kraj" (Petersburg) 1883 nr 34. 2 [Gazety „Wołyń" nie odnaleziono.] 27 Koloniści czescy1 Rozpoczęty z ujiosną roku 1868 przypłyuj Czechom na Wołyń ujzma-gał się silnie przez lat kilka, doszedł do sinego punktu kulminacyjnego około roku 1874 i 1875, później zaczął słabnąć, a obecnie zupełnie ustał, tak że dziś nie ujidzimy już śinieżych kolonistom Czechom przybymają-cych uj nasze strony. Na zmniejszenie się tego przypłyuju złożyło się miele okoliczności, zaróuino miejscoujych, jak i państuraujych. Zrazu koloniści ci, jak і-dać mocno zarekomendoiuani óujczesnej głómnej administracji krajo-ujej przez komitet słoujiański2, bardzo przychylnie byli tu przyjmoiuani. Gubernator jeneralny, książę Dondukoiu-Korsakouj, pomierzył bliższy nadzór nad rozkolonizomaniem Czechom jenerałomi Gresseromi, będącemu przy nim, jeszcze przed objęciem posady gubernatora mołyń-skiego, starszym urzędnikiem do specjalnych zleceń. Poniemaż Czesi przybymali do nas z Austrii przez Brody i przez komorę radzimiłłom-ską, Dubno na Wołyniu było piermszym miastem, m którym się zatrzy-mymali po drodze. Tu także przebymał niejaki Prybyl, Czech, głośny ich agent uj tych stronach, który mprzód upatrymał ziemie zdatne na kolonizację i układał się z młaścicielami o ich kupno dla Czechom. Pamiętam doskonale, że za jego pośrednictmem m roku 1868 Czesi nabyli naprzód od p. Wesołomskiego ziemie dmorskie przy msi Glińsku, którędy m roku 1873 przeszła odnoga zdołbunomsko-radzimiłłomska linii kijomsko-brzeskiej, później m roku 1869 msie Mirohoszczę i Semi-duby pod Dubnem od marszałka Marcina Zaleskiego, zmuszonego do obomiązkomej myprzedaży m terminie dmuletnim, msie Buderaz, Hul-czę i Urmennę, a później i Borszczóujkę pod Mizoczem od pp. Adama Wronomskiego i marszałka Porczyńskiego. To są piermsze kolonie czeskie m Dubieńskiem, a tym samym początek tak licznej dziś kolonizacji czeskiej na Wołyniu. Fakt ten, jako dość mażny, tu zaznaczam. Potem dopiero Czesi stopniomo, z nadzmyczajną szybkością rozlali się po 1 [Źródło:] Koloniści czescy. „Gazeta Polska" 1887 nr 264-265. [Wycinek z „Gazety", sygn. 3206, k. 189-190, z zakreślonym przez Kolberga tekstem.] [Chodzi o Słoujiański Komitet Dobroczynności założony  Moskujie  roku 1858, początkoujo zajmoujał się on głóujnie działalnością charytatymną na rzecz Słomian bałkańskich, później szerzeniem idei słoujianofilskich i próbami ich praktycznej realizacji.] 28 innych poujiatach Wołynia: ostro[g]skim, róujieńskim, łuckim, ujłodzi-mierskim, północnej części krzemienieckiego, ujreszcie żytomierskiego, koło Cudnoma,  okolicach stacji kolejoujej Olszanki, nie zaglądając naujet do uułaściujego piaszczystego Polesia Wołyńskiego, gdzie ziemie liche, i do starokonstantynoujskiego, zasłaujskiego i południoirej części pouuiatu krzemienieckiego, gdzie znouju ziemie przeujyborne, і-szego gatunku, lecz uióujczas już, temu lat diuadzieścia, cenione były daleko drożej przez ujłaścicieli. Trzeba boiuiem ujiedzieć, że Czesi tutejsi, przetuażnie rolnicy z pouiołania, gardzą żmudnym karczunkiem po ujyciętych lasach, zostaujiając podobne przedsiębierstiua Niemcom kolonistom, nie osiadają nigdy na szczerych piaskach lub bagnach, lecz ztuykle nabyująją na ujłasność gotoire ziemie orne z  ujydzia-łem lasu, którego część zostaujiają na sujój użytek, a część obracają pod pług. W tym to nabyujaniu ziemi na ujłasność tkuui poiuażna różnica kolonizacji czeskiej od niemieckiej na Wołyniu, na którą  ostatnich latach podjęto taki krzyk  prasie petersburskiej i moskieujskiej. Pamiętać należy jednak, że Czechom na Wołyniu jest z kobietami i dziećmi do stu tysięcy, jeżeli nie uuięcej, rozrzuconych po różnych koloniach u> uuyżej ujymienionych poujiatach, że niektóre miasta, jak Dubno, Róiuno, Łuck, przepełnione są Czechami, rzemieślnikami i drobnymi kupcami, stanoujiącymi groźną konkurencję dla handlu żydouj-skiego i że z Czechami zarządy miejskie na serio już liczyć się muszą. Jedno tylko ujołyńskie miasto Zuiiahel (Noujogród Wołyński) odczuira kolonizację niemiecką, nadzujyczaj tam ludną i gęstą, bo też przyznać potrzeba, że  tej okolicy, począujszy od samego Korca aż do Korysty-szouia położonego cztery mile za Żytomierzem, to jest na przestrzeni 160 ujiorst, tam gdzie daumiej szumiały nieprzebyte lasy, dziś domki kolo-nistóuj Niemcóuj ciągną się jednym nieprzeriuanym szeregiem ujzdłuż ponad szosą, która jest u nas głóumą arterią komunikacyjną i handloują. Czecha zaś tam na lekarstura nie ujrzysz, bo te dmie narodouraści nie osiadają nigdy obok siebie. Niemcy kolonizomali się, zaujierając ujszę-dzie  na lat 15, 18, a naujet i 30, z dość znaczną jednorazoują opłatą pod postacią ujpisoujego od młóki, jak  Królestirie Polskim, skąd przeimżnie do nas przybyujali, gdyż to było drugim ich etapem  znanej śujiatu ujędróujce na uischód — Drang nach Osten. Trzeci zaś etap, po ujyprzedaniu z korzyścią osad ujydobytych na Wołyniu spod lasu, były to stepy noujorosyjskie. Własnymi oczami nieraz patrzyłem 29 na takie stopniouje emigracje niemieckie z zachodu na ujschód, stały się one tak częstymi  ostatnich latach, że młaściciele ziemscy  kontraktach notarialnych zastrzegali dla siebie 10 od ceny opłacanej za ustęp-stujo z kolonii. Niemcy ujnosili później na mocy tychże kontraktóuj nie-ііі czynsz dzierżaujny coroczny miejscoujemu dziedzicoiui, którego ujłasnością mają pozostać uizniesione przez kolonistom budynki po eks-piracji kontraktu. Pilnoujano się przy tym bardzo, aby Niemcy nie mogli się podszyć pod kategorię czynszoiunikóuj, obecnie już uujłaszczanych przez rząd. Dziś jednak już słychać o różnych zajściach procesoujych z tego poujodu. Czesi zaś z zasady na ujpisoiue i czynsze dzierżaujne nigdy nie przy-staiuali. Woleli nabyujać bardzo tanio śliczne ziemie orne na ujłasność, bardzo często naujet z budynkami dujorskimi, rozparceloujyujać je za pośrednictiuem sujego agenta i otrzymać na nie praurne akta sprzedaży i intromisje (ujujody), których sporządzenia na ich imię  ujydziałach hipotecznych (kriepostnych) mładze im uióujczas nie odmaujiały, mimo ujyznaujanej przez nich religii rzymsko-katolickiej. We insi Urujennie,  moim sąsiedztujie, piętroujy  pałacyk, daujna rezydencja śp. marszałka Porczyńskiego, dostał się duju zamożnym Czechom, którzy podzielili go między siebie na mieszkanie, a każdy z nich przybudoujał na rogu maneż z młocarnią. Dziś urządzona siedziba dygnitarza і-toiuego przedstaujia się  jesieni obstaiuioną stertami zboża i stogami koniczyny. Wtedy, przed laty diuudziestu, kokietoiuno jeszcze z Czechami, przybyująjącymi spod berła austriackiego jako śmieży i pobratymczy element słoujiański, nie ujymagano od nich przyjęcia poddaństuja kra-joujego i ujydaujano im z łatujością śiuiadectuja na  nabycia ziemi na ujłasność. Pamiętam ujtedy jedną taką szumną recepcję  Dubnie ujypraujioną dla kilku partii Czechóuj śiuieżo przybyłych z zagranicy. Były serdeczne przemoujy z jednej i drugiej strony, Czechom obiecy- miele ulg i prerogatyuj, oni zaś procesjonalnie, ze suioimi kolkami (dzieujczętami) przybranymi  bieli, ze sztandarami siuych narodoujych Sokołóuj umajonymi zielenią, krzyczeli na całe gardło „Na zdar!" Otrzymali oni ujtedy, pomiędzy innymi przyujilejami, pozujolenie zakładania ujłasnych szkółek, nie podlegających najmniejszej kontroli, i sprouja-dzenia z Czech ujłasnych księży katolickich, a ci przybyujszy na Wołyń zaczęli od tego, że się pożenili, dając jeden drugiemu śluby  daujnych katolickich kaplicach nabytych przez Czechóuj uiraz z dobrami. Później  myrzekli się języka łacińskiego, głómnych obrzędom religijnych, aparatom kościelnych, następnie i odpramiania mszy śuj. Poprzestamali na jakichś czeskich hymnach, naukach i kazaniach, przy czym głośno mcmiii o sobie, że są myznania husyckiego. Odszczepieństmo to trma dotąd, choć mładze miejscome bynajmniej obecnie go nie tolerują. Wielu Czechom pozostało miernymi katolicyzmomi, choć mielu także,  ostatnich przemażnie czasach, przyłącza się do kościoła mschodniego, jak np. rodzina czeskiego pfararza, księdza Zaskiego z Glińska, m nadziei, że uzyska prama kupomania ziemi, na co dziś już śmiadectm nie mydają. Reasumując mszystko, co się dotąd o kolonizacji czeskiej na Wołyniu pomiedziało, przyznać należy, iż pod mzględem nadziei, z którymi piermsi koloniści przybymali do kraju m roku 1868 i 1869, miele się obecnie dla Czechom na gorsze zmieniło. Ich ludome szkoły czeskie zostały zamknięte, a starsi odbymają już pominność mojskomą i płacą podatki na rómni z ogółem. Wpramdzie mają dotąd smoje myłączne gminy czeskie, lecz na tym kończą się ich teraźniejsze prerogatymy. Trudno jednak zaprzeczyć, że pod mzględem dobrobytu zrobili m ciągu tych lat dmudziestu ogromne i midoczne dla każdego postępy. Sprzedamszy m Czechach bardzo korzystnie smoje grunta, nabymali m początkach kolonizacji tu na Wołyniu piermszorzędne ziemie po bajecznie niskiej cenie. O ile pomnę obszar dóbr glińskich, przenoszący z górą półtora tysiąca morgom, nabyli m roku 1868 po rub. sr. 10 za mórg. Potem płacili już trochę drożej, lecz przez następnych lat kilka nie słyszałem o droższej cenie, jak po rub. sr. 18 za mórg, mraz z budynkami durarskimi, statuami i młynami modnymi. Dziś zaś, przy mzajemnych spłatach oddzielnych kolonii, cena morga dochodzi do rub. sr. 150, choć cena ziemi m ogóle spadła od lat kilku. Przybymając, rozsiadali się na sposób zagraniczny, każdy na smoim mydziale kilko- lub kilkunasto morgomym. Energicznie też mzięli się do pracy. Z początku sklecali jakieś budy i szałasy, lecz z miosną zaczęli od razu myrabiać cegłę surómkę, z której na kamiennym fundamencie mznosili porządne, schludne dmorki ze ściętym dachem, o szerokich oknach, przemażnie kryte dachómką,  których pod jednym nakryciem mieści się zmykle tak zmana przez nich masztarnia dla ulubionych krom, bardzo starannie hodomanych. Zaraz mięć zjamił się nabiał na sprzedaż, śliczne czeskie masło, drzemka , którymi odgraniczali sme posiadłości, ulepszone narzędzia rolnicze, a szczególniej pługi, to і jest znane czeskie parokonne ruchadła, całe poletka doskonale upram-nych kartofli, obsiem koniczyny i umiejętna kultura burakom m okolicach podfabrycznych. Ich piękne kromy doskonale karmione, mozy na żelaznych osiach, konie sprzężone m chomąta, rzucały się każdemu m oczy. Okolica, m której Czesi osiedli myraźnie się ożymiała i przybierała fizjognomię krajom cymilizomanych. Mnóstmo bardzo zdolnych, choć drogich rzemieślnikom, którzy mraz z rolnikami składali miejscome orkiestry czeskie, bromary pimne, narodome szkółki czeskie, dziś już zamknięte, schludne śmiąteczne ubrania ich kobiet, mypramiane przez nich majómki m lecie, czeskie karczmy z nieodzomną kręgielnią i doskonałym pimem i amatorskie przedstamienia teatralne m zimie, czyli tak zmane narodne divadla, na które zapraszli sąsiednich obymateli, gdyż Czesi okazują m ogóle mielkie uszanomanie dla damnych młaścicieli miększych posiadłości, czyli medle ich pojęcia Rittersgutów — mszystko to, jako zupełnie obce dotąd Wołyniomi, każdego zadzimiło. Miejscomi młościanie patrzyli na to z niedomierzaniem, a namet z pemną ironią, bo pojąć nie mogli, że Czesi m smych gospodarstmach nie trzymali się odmiecznej rotacji trójpolomej. Lecz gdy po latach kilku przekonali się o znakomitych rezultatach otrzymymanych przez Czechom na ziemiach zupełnie myjałomionych, których nasi młościanie namet na trzeci lub czujarty snop nie chcieli mynajmomać, o ich umiejętności m mytmarzaniu namozóm z mszelkich domomych odpadkom, a namet z liści zbieranych po lasach, o zabieraniu tych namozóm z domostm żydomskich po miasteczkach, gdy się przekonali o urodzajach doskonałych kartofli i koniczyny, za której spasanie Czesi bez żadnej ceremoni strzelali bydło młościańskie, młóczące się po czeskich polach, zaczęli tutejsi młościanie z miększym uszanomaniem na Czechom spoglądać,  mielu rzeczach ich naśladomać, jak np. m użyciu ruchadła, ogólnie już pomiędzy młościanami rozpomszechnionego, i m plantacji kartofli, już nie po ogrodach, lecz  polu, sadząc je jako przedplon przed zbożem ozimym. Obecnie po latach kilkunastu doszli Czesi do znakomitego dobrobytu. Kolonie ich myróżniają się ładnymi muromanymi domkami, na których m mielu miejscach mspina się minna łoza doskonałego gatunku, otoczonymi karłomatymi drzemkami omocomymi, dla zostamienia miejsca pod upramę jarzyn, przy czym rozległe i ślicznie urządzone chmielniki oży-miają krajobraz. Kto przejeżdżał koleją od Łucka m stronę południomą 32 i dalej od stacji Zdołbunóuj ku austriackiej granicy, z peujnością mógł to zauLuażyć. W іі miejscach ulepszyli Czesi młyny ujodne, założyli dobre ujiatraki, ііі  і, z których  gliński, Lułasność Tomasza Szmolika, jest jednym z najlepszych. Poujstały także dzięki Czechom fabryki narzędzi rolniczych, stanoujiące np.  Dubnie і  Hulczy ujygodę dla całej okolicy. One to rozpouuszechniły  kraju ręczne jedno i parokonne młocarnie przenośne, które jedni drugim, a naujet ujłościanom ujynajmują. Jednym słoujem Czesi są niezaprze-czenie elementem cyujilizacyjnym pod ujzględem rolniczym i przemy-słoujym. Niestety nie da się tego pomiedzieć o ich ujpłyujie moralnym. Nie są dość religijni, nie spełniają ściśle przepisom kościelnych i katolicy naujet nie zachoujują bynajmniej postóuj. Są kłótliuji, pochopni do bójek karczemnych i nadzujyczaj zaujzięci pieniacze, gdyż miejscouje sądy pokoju są zaujalone przeujażnie spraujami żydouiskimi i czeskimi. Nie mają też najmniejszego poszanourania dla kobiety, a naujet dla starej matki rodziny. W ogóle kobiety spełniają u nich najcięższe prace, młócą, koszą, druia rąbią, pnie karczują, co jest ujręcz przeciiune pojęciom tutejszego ludu miejskiego. Włościanie odzyująją się o tym z oburzeniem i roz-poujiadają o nich, że chętnie zjadają, jako nalepszy specjał, koty i psy tuczone, a naujet i mięso ze śiuieżo padłego bydlęcia. Naturalnie Czesi z tym się kryją, dlatego faktu tego naocznie spraiudzić nie mogłem, ale dość, że ujszyscy o tym głośno móiuią. Dziś ujielu z nich już przyjęło poddaństura tutejsze,  іі za- jeszcze je przyjmie, gdy będą do tego zmuszeni okolicznościami. Ci, którzy dotąd zostali poddanymi austriackimi, nie są  і — na mocy ostatniego ukazu o cudzoziemcach — ujładać ziemią  drugim pokoleniu, a obecnie naujet dzierżaiuić ziemi na mocy notarialnych kontraktom. Wynika prze[z] to ujielki uszczerbek dla całego kraju, gdyż  ostatnich czasach zaczęła się ujyradzać pomiędzy Czechami, którzy już doszli do ujzględnej zamożności, doskonała i bardzo pożądana klasa dzierżaujcóuj oddzielnych folujarkóuj, o jakich tu daujniej pojęcia nie mieliśmy. Płacąc regularnie tenutę dziedzicouji, gospodarując doskonale i postę-poujo na płodozmianach ulepszonymi narzędziami i silnym sprzężajem, sami proiuadzą gospodarstura, chodząc osobiście za pługiem lub sieuj-nikiem oraz użyująjąc do prac rolnych ujszystkich członkóuj rodziny, jj starych i młodych, ujedle sił każdego, a przy tym oszczędnie i z kredką, co nie przeszkadza im tu dni śiniąteczne skromnie się zabaujić,  і-czorami zimoujymi czytyujać suie „Narodni listy" lub gazety polskie, których im dziedzic chętnie udziela. Mamy і zarodek istnej klasy fermeróuj, ujedług najlepszych pojęć zagranicznych.  і by posłużyć za ujzór dla klasy dzierżaujcóuj, należących do naszej narodo-ujości. Pod tym ujzględem ujpłyuj i przykład takich uczciujych i praco-ujitych Czechóuj jest niezprzeczalnie zbauiienny. ZWYCZAJE DOROCZNE Boże Narodzenie1 [Bilcze] Na Boże Narodzenie kutię obnoszą naokoło stodoły i stairiają na toku. Kolędy2 W żłobie leży... t maty... [Bilcze] • » . m ^z—r-^=s= - . 0 F 0 [Rkp. terenoiuy Kolberga, sygn. 3207, k. 36.] 2 [Zob. też pieśni nr 584-586  .36] 1. [Rkp. і Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 36 „Wołyńskije Wiedomosti" [przytaczają] kolędę poleską1: 2 Pid ujierbiju, pid zołotoju, tam  chodyt', pirja ronit' itd. Tichyj dunaj [itd.] Noujy Rok2 Turyczany, TuliczóiD W Nomy Rok chodzą szczodroiuać z kolędą, obsypują gospodarza i dom zbożem. Na drugi dzień składają się po kilka jaj i przychodzą do dujoru z wołoczebnem (z pominszoiraniem). Wielkanoc3 Polesie Wołyńskie Werbowaja dosha (і deska), zabauja to i obyczaj na Rusi, dauinej zapeiune sięgający starożytności, lecz użyirany dotąd. Przed kościołem zebrani hoży mołojcy i krasne dzieurczęta ііі tujorz[ą] koło, a chłopczyk na to , z obu stron troskliujie strzeżony, by nie upadł, po barkach ich jak gdyby po desce jakiej całe obiega koło i to szczęśliują poczytyirano irróżbą, potem chiuytany od ujszyst-kich, tysiączne odbierał uściskania, całusy i podarki, częstomany był od uuszystkich. 1 [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 4. Źródło: і artykuł Chwalebna i wielce użyteczna myśl. . .] „Gazeta Warszaiuska" 1854 nr 152. [Kolędę „Gazeta Warszaiuska" cytuje za art. A. Perlśtejna Polesskaja koljada z ujydauianej  Żytomierzu gazety „Volyn-skije Gubernskije Vedomosti" 1854 nr 3 z 16 stycznia.] 2 [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 128.] 3 [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 50. Źródło:] Ł. Gołębiouiski Gry i zabawy różnych stanów. . . Warszauia 1831 s. 67. 37 Śuj. Jura [23 kujietnia]1 Turyczany, Tuliczóuj Na śuj. Jury ujychodzą na pole z uiódką, mięsem, chlebem i innym jadłem i tam jedzą i piją, i taczają się po polu (by pszenica była tuysoka). Stu. Jana [24 czeriuca]2 Turyczany, Tuliczóu; Na śuj. Jan[a] ujieczór tańczą po ulicy po uisi gromadami, biorąc się za ręce i trzymając snopki z kiuiatóuj lub і. Żniiua Dożynki [Obzyrka, Nabruska] Po dożęciu zboża zostaiuiają ostatnią garść niezżętą na polu i tę zujiążą czerujoną ujstążką, tańczą i skaczą koło tego, po czym і z pszenicy ujiją i niosą do diuoru ze śpieujem. Zażynki i dożynki4 [Polesie Wołyńskie] Żniuja u nas, jakkolujiek nieobfite, zaczynają się i kończą uroczystymi obchodami. Pierujszy dzień, czyli zażynki, od śujitu zgromadza całą ujioskę na pański łan, a ujszyscy spieszą z ochotą, bo w ujieczór czeka sute poczestne dzieujczęta i parobkóiu, sproujadzona często o mil kilka muzyka. I trzeba miedzieć jak tutejsze czarnobreuje, ustrojone  odśujiętne letniki a białe, czerujoną zapołoczą suto zaszyujane koszule, po całodziennej, najcięższej ze ujszystkich pracy, ujyujijają 1 [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 128.] 2 [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 128.] [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 47, notatka pod tekstem pieśni opublikouianej  36jako nr 138] 4 [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 46. Źródło:] J.S. Z Polesia Wołyńskiego. „Dziennik Warszaujski" 1855 nr 283. 38  ganku pańskiego duuoru narodomego kozaka, ukraińskiego -bunka, a nauiet — ujyobraź sobie — polkę і і. Muzyka, tj. skrzypce, cymbały i bębenek, nie doszedłszy jeszcze do tego stopnia cyujilizacji, gra — rozumie się — sujoje, a one tańczą suioje, ujszakże  ogóle dobrze się to ujydaje, choć fałszyujie, czasem bez taktu, ale raźno, huczno, „od ucha", jak tu móujią, aż echo mtóruje, aż lasy skaczą. A dziemczęta to kręcą się, ująujszy się ujzajemnie za ramiona, to podzielone na pary, stanąujszy jedna przed drugą, uderzają szybko i mocno u; takt pod-і, rozbiegają się i niby się gonią, to znouju formują koło i jedną  środek ujpuściujszy, krążą z nadzujyczajną szybkością і niej, a ona  czapce barankoujej na bakier uułożonej, mziąmszy się  boki, і rzęsistego tropaka, że aż iskry z butóuj lecą, i uiyśpieujując ujerbunka, coraz to którą uchujyci, і i znomu drugą merbuje. Piosnka i taniec ten z Ukrainy tu przeniesione, dotąd jeszcze  zupełności aklimatyzomać się nie dały, bo lud nasz poczciuiy ujyrzucił z pieśni niechętne i ubliżające panom kuplety, na Ukrainie poujszechnie śpieiuane. Na dożynkach poiutarza się ujszystko, z niejakimi jednak mariantami. Na dni kilka jeszcze przed dniem pożądanym całe młode pokolenia і-ski zajęte jest rozstrzygnięciem ujażnej kujestii, która z dzieujek będzie króloują festynu, która poniesie і z kłosóuj do dujoru. Wszystkie zaś gorąco pragną tego zaszczytu, bo już miadomo, że te „puchy marne" strasznie króloujać lubią. Formują się koterie, zaunązują intrygi, zbierają sejmiki. Ta funduje  suioje na dobrze znanym znaczeniu rodzicom i spodziemanym posagu, tamta — piętnastoletnie dzieujczę — że jeszcze ani razu і nie nosiła, inna — że już go może ostatni raz poniesie, bo na Pokromę przyjdą stuaty od І і ona, zagadniona niby niespodzianie, stanie ze spuszczonymi oczami koło pieca, poskro-bie paluszkiem glinę i posłuszna na pozór moli rodzicóu; tylko, razem z sakramentalnymi słomami: „jak pan ojciec i pani matka, tak i ja", straci na zaujsze  do korony. Takie argumenta, poparte jeszcze donośnym głosem І, przery-irają mszelką konkurencją i szczęśliiuie , piękniej jak kiedy mystrojona, z zostaujionej umyślnie na ten cel garści niezżętego żyta ujieczorem  dzień dożynkom  asystencji całej gromady uplata,  po jednym kłosku, іі, który inne dziemczęta, ozdobimszy czer-і mstążkami, ze stosomnymi do okoliczności pieśniami ujkładają 39 jej na głomę i zaczyna się triumfalny pochód. Pieśni, rozumie się, nie ustają, bo chłop nasz gdzie by nie był, co by nie robił, śpiema aż do chrypki. Na koniec cała czereda zatrzymuje się przed dmorską bramą і  pana dziedzica do otmorzenia jej następną śpiemką: 3 Otczyny, pane, ujorota, nesem tobi  ze złota, ne tak ze złota, jak z żyta, dajże , Boże, spożyty, a nam horiłoczku pyty. Oj, tuman, tuman po dorozi, oj, tuman kaczajetsia. Pozdorouj, Boże, naszoho pana, szczo nami uteszajetsia. Wtedy dopiero mchodzą na dziedziniec і і  klęczkach ofiaruje panu і, składając przy tym pominszomania, najczęściej і-szem, za które oprócz podziękoiuania otrzymuje kilkanaście złotych. Ceremonia ta, co rok poiutarząjąca się, żyine zamsze obudzą ujzruszenie. Potem następują tańce, horiłoczka i kolacja, a mszystko kończy się uca-łomaniem przez całą gromadę ręki nie tylko państma, ale ich dzieci, kreujnych i gości — od tego namet białe delikatne rączki panienek -kręcić się nie mogą, pod karą obrażenia poczcimych ludzi, którzy przejęci tradycjonalnym uszanomaniem dla , jak o łaskę i zaszczyt o to pocałoimnie dobijają się. Garść ziarna z pośmięconego później  parafialnej і і jest piermszą, którą ręka dziedzica mrzuca do roli przy zaczęciu następnej siejby. 40 Obżynki1 Przy іі і na polu: 4 od Kotula (Serputyszcze2) І-Є l>  |ł r J'l    1 fi  .1   - sa - ły ser - pocz - kt, kre - sa - ły, kre - sa - ly, Ą1>  C [і -І    I fi [j J II po - ki ży - tęcz - ka do - ża - ły, do - ża - ły. P MM і^-   |'»  t M J' i r r r 18 [j J i Kresały serpoczki, kresały, kresały, póki żyteczka dożały, dożały. 1 [W rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 178-179) tytuł „Obżynki" obejmuje osiem pieśni i melodii z umagami autora o przebiegu obrzędu. Wszystkie pieśni i melodie mają także czystopisy Kolberga, część czystopisóin dziś znajduje się  tece 19, pozostałe  zespole o sygn. 3207. Te ostatnie opublikoujał Tretiak  T. 36. W rkp. nieznanego autora zapisane są kolejno: pieśni nr 4-6 z suplementu, pieśń (a młaścimie zespół 15 tekstom) z tytułem „Zachody" — nr 141  . 36, pieśń nr 8  suplemencie (jej tekst bez melodii mydał Tretiak  . 36 nr 475), następnie trzy z tytułem „Tanci do skoku": nr 139  T. 36 „mazur", nr 140 „mertiuszka" i nr 605 „kozak". W czy-stopisie Kolberga u> skład „Zachodóuj" (sygn. 3207, k. 95) mchodzi dodatkomy tekst (nr 7  suplemencie), którego nie ma  Ukraińskich śpiewach i tańcach. Tu publikuje się pieśni pominięte przez Tretiaka, przy czym za podstauję druku przyjęto czystopis Kolberga (teka 19, sygn. 1239, k. 150). Zob. także przypisy źródłome do pieśni i melodii nr 139-141, 475 i 605, tam m. in przytoczone szczegółouie uuiagi z rkp. nieznanego autora dotyczące tych pieśni.] 4. [W rkp. nieznanego autora melodii toujarzyszą dźmięki  oktatuie i akordy. -dopodobnie t. 7-12 służyły do tekstom publikomanych tu jako nr 5 i 6] 2 [W rkp. Kolberga nota lokalizacyjna і: nad „Serputyszcze" nadpisane „uchomycze" (tj. Seruchomycze), ale żadna z tych duiu nazuj nie została skreślona.] 41 W czystem polu sadoczok, sadoczok, і mołodyczki inenoczok, ujenoczok. І  czystem polu zasnuły, zasnuły, jak pan pryjichaui, ne czuły, ne czuły. Na uraronym koniu , , byty talarok і, [ujykinóuj]. Nasz panoczok mołody, [mołody,] pod nym konyczok urarony, [urarony]. Pod nym konyczok ihraje, [ihraje,] pan suraji żenczyki inytaje, [ujytaje]. Przy znoszeniu snopom na polu: 5 O, nasz panoczok rano ujstatu Otczyny, panoczku, kujatyru, i zżauj żyteczko,  kopy skłaiu, pohlań na nebo i na , kotory pany І, kilko na neby zoroczok, stojut żyteczko  . tylko na polu kopoczok. Chodiat tuójtyki po polu, zberajut żenczyki do domu: Do domu, żenczyki, do domu,  ujeczerońka u stołu, bo nasza imość domu je,  ujeczerońku hotuje. Nam ujeczerońka ne myła, szeroka  utomyła, oj, ne tak , jak hory i szerokii zahony. 5. [W obu rkp. tekst zapisany bezpośrednio po pieśni nr 4, jako drugi matek do tej melodii, zob. przypis do nr 4] 42 Zbliżając się do duuoru: Naszemu  ujeseło, ujeseło, jomu ujenoczok nesemo, jeszczeż budę ujeselij, jak położymo na stoli. Woźme menoczok na kolok, daść nam talarka na tanok, otczyny, panońku, ujorota, nesem ujenoczok z zołota, ne tak z zołota, jak z żyta, czerujona kujitoczka pryszyta. Wyjdy panoczku z pokoju, pohoujorymo z toboju, zakładauj robotu do późna, a houjorysz z rożna. Chodyt panoczok po sinach, derżyt ruczeńki  kieszeniach, czerujończykami szastaje, sujoji żenczyki ujytaje. Oj, pani nasza, oj, nasza, zhubyła kluczyki od pasa, nehaj sia, pani, nehaj sia,  czeriuony czereujyczki uberaj sia. Topczy urarohy pod nohy, a nam zastaiulaj perohy. Tohdi żyteczko ї, jak na  stojało, a teper żyto w storoni, nam horyłoczka na stoli. Dziękujem panoiui za pryujit, szczob z namy buły do sto lit, że nas chorosze pryujitaiu, jak Hospod z neba prykazauj, sudy , Boże, spożyty,    założyty. 6. [W obu rkp. tekst zapisany bezpośrednio po poprzednim, jako trzeci matek do melodii nr 4, zob. przypis do niej.] podołku, czego i kum niekiedy dopełnia. Sąsiadki także coś dają do jedzenia: , jagody, czernice, kaszy lub mleka, gdy skromny deń (skrom — tłuszcz). Uzupełnienia do opisu uiesela z Wysocka1 Wysocko Ona musi naprząść i natkać sama płótna od kilku lat i przygotomać, żeby miała dostateczną ilość płótna na obdzielenie ineselnikóuj, inaczej trudno jej iść za mąż. 10 Jak posiadają2, chorąży upomina się o dary u rodzicóiu, stukając marszałkiem o ścianę: Tatuniu, matuniu tutejszego domu, oto prosimy o  (suknię), bośmy jechali przez lasy, przez bory, tośmy się po-obdzierali. Trzy razy tak ujyiuołuje, za trzecim razem ujjeżdża, niby na [Opis ujesela „od Wysocka (nad Bugiem)" zamieścił Tretiak w T. 36 na s. 35-51 na podstamie zapisu terenouiego Kolberga (sygn. 3206, k. 83-84). Tu publikuje się zapisy terenouje Kolberga (sygn. 3207, k. 21) stanoujiące integralną część tekstu ujydanego przez Tretiaka oraz fragmenty z k. 83, nie uiuzględnione przez iuydau>cę piermodruku Wołynia. Zob. też przypisy źródłoiue do „Wesela II" na s. 356-360  tym tomie.] 10. [Melodia zanototuana przez Kolberga  rkp. terenoujym (k. 83) bezpośrednio po melodii opublikoiuanej  . 36 nr 63 na s. 36.] [Ten fragment, do słóiu „na całą koszulę", іі być tuedług oznaczeń Kolberga ujłączony  tekst opisu uiesela II  T. 36 na s. 38 . 12 g., po słomach „młodego i jego starszyznę".] 49 koniu, na łopacie (która mogła do ujsadzania [do] pieca koroująja służyć) obcy człouiiek, udający kupca z ,  za nim niby żona jego na kociubie, czasem tuchodzi i niesie totuary, tj. płótno tkane  kształcie ręcznikóuj. Drużba z chorążym targują  toirary zuuane dary, pytają się kupca o paszport jego (kaujałek papieru pokaże), inaczej go jako przybłędę okładają lub uiyganiają, on się tłumaczy itp., gdy zaś chce uciec, zatrzymują go drużba, chorąży i straty, i gdy stargują, złożą się po trzy grosze na kupno tych touuaróuj. Jak zapłacą, kupiec oddaje pieniądze matce, a łopatę odrzuci, a chorąży bierze każden dar pojedynczo na marszałce i oddaje każdemu z orszaku ujeselnego pana młodego, prócz starosty, [który] przy końcu uiesela dostaje płótna na całą koszulę. Przy korouiaju: 11 Wyrosła na chaty omyła1, staraj sie nam, gospodyniu, pomyłła2, [ujyrosła] jałyna na chatu, [staraj sia nam], gospodare, łopaty3. 12 Oj, |:żonoczkie:|, czy lipyte ujsi husoczki. Oj, lipymo, polipymo, drużbońcy ne uilipymo. Je tu drużbońki drużeczka, to uulipit'husoczku. Oj, lipimo, polipymo, chorondżemu ne ujlipymo. Je w choronżeho suraneczka, to irlipit husoczku. Oj, lipimo, [polipimo, starostouji ne ujlipimo, Je] u starosty starościna, [to tulipit husoczku]. jemioła pomiotła by uiymieść z pieca żar i [koromaj] do pieca msadzić 50 13 J-a de toj gospodar, szczo prosyu nas na korouraj, obyciem sia medu daty, a teper joho ne ujydaty, teper ujurkocze, schourau sia na ho^u  kłocze1. Lub: 14 Ide\ maty, po masło, bo ujże  picz'i2 pohasło, kiedaj  picz dryuj'a, bo tuże doczka ne tujoja. Lub: 15 Nychto ne ujhadaje, chto koroujaj składaje, zy Luraura ujojtouja, z Krakoura burmistroim, Smiataja Preczysta. Lub: 16 |:Nychto ne tuhadaje:|, szczo  tym koroujaji, z troch dunajóuj3 ujodycia, z sim stohiuj pszenycia, z czornych  |:bileńkij syr:|, zołoteńkije masło. 1 klaki 2 . piecu 3 [pod „ó" Kolberg dopisał „u") 51 17 Oj, prypłyła, prypłyła zza mora komora, oj, pryujezła, pryujezła kopu jąjić albo diui, to ujse i g' naszomu siuiatJomu koroująju. [Oj, prypłyła, prypłyła zza mora komora, oj, prytuezła, pryujezła] fasku masła [albo duji, to ujse i g' naszomu su)iat'omu koroująju.] Ojciec1 jej bierze przez chustkę kieliszek z ujódką  ręce i pije do pana młodego, i oddaje kieliszek matce, która, także przez chustkę go biorąc, pije do panny młodej, a ta udaje, że pije do pana młodego (myleurając uradkę poza siebie na ścianę), on zaś toż samo (ujyleiuając) do ojca, ojciec znóuj do matki, która to kolej trzy razy tak obchodzi, po czym, gdy ona okrąży między nimi trzykrotnie, oddaje drużbie kieliszek, ten pije do chorążego, ten do starostom i koleją tak dalej. (Po ślubie) Gdy się rozchodzi ujesele  środę, pan młody z drużbą, chorążym i hośćmi idzie do rodzicom żony dziękotuać na perezwy z butelką z ujódką obujiązaną ujstążką i [z] kołaczem. Chorąży naprzód trzy razy do chaty [puka?], potem oni tuchodzą2. Wesele IV3  Bilczu We ujtorek drużko i sinacha idą (a czasem parę dni chodzą) do chaty p[anny] młodej na zmóuiiny, namaiuiając, by poszła za mąż. Ona rnóuji: Ne znaju, batka ne maju itd., różne pourady podaje, areszcie po-ziuala. W sobotę na zaręczyny schodzi się drużko, starosta, suracha jego (kobieta), dura suraty (starszy i mniejszy), marszałek (bez kija jeszcze), z jej strony dujie drużki i siuacha pobyhuszcza (kobieta). Zagra się śuj. 17. [W rkp. tylko . pieroisza z nadpisanym: „fasku masła".] [Tekst do slóuj: „Po ślubie", zanotouiany na k. 83, uuedlug oznaczeń Kolberga pouii-nien być mlączony  opis ujesela u> T. 36 na s. 42 po zdaniu kończącym się: „i ujitają ich" (UJ. 9g).[ [Tu  rkp. pieśń Іі  . 36 nr 131.] [Rkp. ( Kolberga, sygn. 3206, k. 63.] 52 Mikołaja lub innego śmiętego [?]. Zakąska i uradka, i błogosłaiuieństuro. Stają  kółko, obstępują jego i ją i drużko urodzi ich za ręcznik (który sobie zostamia i do pasa przyczepia) do każdego, a oni kłaniają się nisko każdemu trzy po trzy razy (dzieujięć razy jednej osobie). Młodzi idą za stół gdzie dzieża, on ku kątoiri, ona koło niego i sujacha, i pierścienie jedno drugiemu daje. Kolacja: groch, kapusta2, jaglana lub hreczana kasza, baranina duszona (duszanyna). Całą noc tańczą. Rano idą do popa: drużka, starosta i ojciec młodego i godzą go, dają na zapoujiedzi i kurę z butelką uródki. Jak przyjdą do domu, napiją się, żegnają i rozchodzą. W sobotę po zapomiedziach znouju się schodzą mieczorem późno, kolację zjedzą, і się kilka godzin, ujtenczas oboje [młodzi] z druż-kami i smatami siedzą za stołem. Rano  niedzielę sujacha każdemu z ujeselnych dostojnikom czepia bukiet, sujat bierze kurę, sujacha bierze knyszóuj parę lub ujięcej pod pachę do kobiałki i butelkę lub dujie ujódki i zanoszą to do popa, któremu podziękują i ujracąją do domu. Sujacha przystępuje do ni[ch] i trzyma koronę na talerzu, i daje ją sma-touji, ten z nią tańcuje, po czym rozplata kosę sujacha z drużkami, gdy ona siedzi na poduszce na dzieży. Strat oddaje koronę sinaszce, która przyczepia ją na młosach rozplecionych, które opasują ujstążki sine, czerujone i inne. Smatomie podnoszą ją, a drużki starają się o to, by ujprzód usiąść na tej poduszce. Potem idą lub jadą do ślubu, inziąm-szy  chacie  progu trzykrotne (dzieujięć razy) błogosłaujieństujo od rodzicom, gdy matka kropi śmieconą modą, a ojciec żytem gromadę obsypuje. Marsz meselny. Jak po ślubie myjdą z cerkmi,  drodze, gdy kogo spotkają, stamiają stół (mzięty z sobą) a na nim módkę i chleb i zatrzy-mamszy się, piją do podróżnego, a on się mykupić musi. [Zob. mel. z Bilcza nr 36  supl. i nr 589  . 36.] [nad „kapusta" dopisane „niak" (kapuśniak)] 53 Gdy z cerkmi nadchodzą do chaty jej1: 18 ^^ Oj, ) - dy, t» 1~? ^m e^ 5 - ho zia   ta - ty,  I ej- S£ czy і kry - ] czy і śll - pyj m * і  r tre - ba |o ho  [»• Oj, Luyjdy, maty, suroho ziatia mytaty, czy min krymyj, czy min ślipyj, treba joho mytaty. Gdy przybędą do chaty p[anny] młodej, matka m kożuchu mynosi stół przed próg i stamia na nim talerz z chlebem nasmaromanym miodem i butelkę módki, pije trzy razy do nomożeńcóm, mitając ich, po czym on do niej niby to pije, a ona do niego (po trzy razy), lecz mylemają módkę, rzucając poza siebie z kieliszkiem, który smatomie z tyłu, trzymając ob-ruski, czyli ręczniki, chmytają i do siebie dalej przypijają. Usunąmszy stół, mchodzą do chaty, mitając się: Dzień dobry, jak se majete, i siadają za stół. Matka i ojciec, a potem inni piją do młodych, którzy piją i gra się mimat. Bamią się. Młody idzie do siebie z muzykantami, smatami i smoim naczabtwem (dostojnihi). Oboje idą mómczas, każde ze smego domu i ze smym orszakiem, prosić na koromaj (około dmie — trzy godziny), co trma do mieczora i do nocy. On zaczyna od jednego końca msi, [To zdanie i następująca po nim pieśń zanotoujane przez Kolberga nad opisem, do tekstu ujproujadzone przez ujydaujcę.] 54 ona od drugiego i starają się, by się nie zeszli  jednym domu razem, i każde do siebie [prosi]. W nocy koroujajnice (i jego, i jej  ujłaściujęj chacie) schodzą się ujszędzie  liczbie kilkunastu, przynosząc iródkę, chleb, jaja, ser. Jak się zejdą, przyjmuje je szafarz, bo ojciec zajęty jest ujianem córki itp. Misza koroująj i śpieirają u niej, przygryuiając sobie to na trzcince, to na kaczankach, to na dreumie itp. U niego muzyka im przygryuja. Misza  nieckach i na piec kładą, potem siadają za stół i piją. W parę godzin zdejmują go, jedna robi doń spód jak dzieża ііі, druga robi huski i obstamiają go, trzecia szyszkami go zdobi, po czym do pieca go kładą. [Kładąc do pieca] koroująj: 19 Wsuująj do peczy koroująj, budę żar, budę żar, a jak ne uisunesz, budę żal, budę żal. Koroująj ma 4-5 garncy mąki lub inięcej naiuet. Po trzech godzinach ujyjmują go z pieca baby (już i drużko z gałązką, czyli rożnem, jest koło nich). Staujią na stole u niego, ііі starsza koroująjnica i suja-cha i oblepiają rożny (jeden do koroujaja, drugi dla marszałka) ciastem, do którego (gdy jeszcze było pulchne) ujtykają to oujies, to kalinę, rzędem na przemian. Wetkną jeden rożen o trzech gałązkach  środek koroujaja, a drugi o trzech gałązkach oddają marszałkouji, ten ma łokieć długości — cały pierzem i ujstęgami upstrzony i parą dzujoneczk[óuj] zdobny. Ponieiraż i u niej pieką koroująj, і і tam taki rożen ujtyka się do jej koroujaja, nie zaujsze to jednak ma miejsce, bo po upieczeniu i umieszczeniu na czas krótki  komorze, gdy on z orszakiem przybędzie i przyniosą jego koroująj do niej, matka jej po obdzieleniu przez drużbę jego koroujaja, ujtyka rożen z jego koroujaja, niekiedy z całym ubraniem, uj środek jej koroujaja. Po przekąsce u niego idzie orszak z і bukietami do dzieujki z krzykiem, hałasem i gdy kto na drodze, musi się ujykupić. Nie ujpuszczają ich kobiety na podujórzu: 19. [Pieśń zanotourana na marginesie,  to miejsce opisu lupromadzona przez -daujcę.] 55 20 Wyjdy, ujyjdy, maty, sujoho ziatia ujytaty [itd.] Dopiero matka ujynosi stół, na którym marszałek, ubiegłszy innych, staujia ujódkę, a potem korouuaj jego (który marszałek przez drogę niósł na głoujie, trzymając uj ręku siuą laskę), niekiedy koroująj ujnosi na głoujie do izby i tam go staujia, gdy drużba trzy razy kijem stuknie po pułapie lub  drziui. Tu zastają młodą za stołem ze spuszczoną na stół głoują, którą opiera na rękach, a te spoczyująją na chlebie, koło niej brat lub inny młodzieniec, który zaraz przyjmuje ich słoujami: „A szczo ty pryjszou moju sestru ukrasty, ja jej darmo ne dam, mni ona kosztoinała, ja musiau jeju karmyty, ja daujau kartoflu, marcheuj, pasternak itd." Targują się. Drużko, gdy zgoda, płaci pieniędzmi czy płatkami z marchuji, burakóuj i kartofli urobionymi, które tamten odrzuca, móiuiąć, że fałszyiue itd., gdy oni oiuszem przedstaujiają je jako niby piękne, połyskujące, praiudziuje złoto. Po czym płacą trojakami lub miedziakami, lecz to nie jest przyjęte, dopóki się srebro nie ukaże. Gdy targ trują bardzo długo, siuat przychodzi, dorzuca na talerz jeszcze parę złotych, móujiąc, że nie ma już pieniędzy, prosi, żeby się zgodził itd. Brat і, że  końcu zgoda nastąpić musi, gdy і ujynudził długo targiem ujszystkich i ugodę przyjął, ujsypując pieniądze do kieszeni,  tejże samej і chiuili nurka daje pod stół, bo drużko i siuatoujie kijami go zaraz okładają (jeśli prędko nie zniknie), by ustąpił miejsca panu młodemu. Wtenczas ogień gaszą na kominie i słychać tylko łomotanie kijóuj po stole lub gonituję siuatóuj, a pan młody, ujskoczyujszy po krześle na stół, przełazi przezeń do panny młodej, a zająujszy opróżnione po bracie miejsce, podnosi głouję żony i całuje ją. Po czym śujiatło i znóiu z kujadrans śpieiuają do jego koroujaja, który ujynosi się do komory i przystaujia do jej koroujaja. Po czym baiuią się i tańczą do północy, ujóujczas obiad: groch, kapusta, kasza itd., i duszanlna. Obiad trtua do śujitania, po obiedzie tańczą. Marszałek na obiad ziuołuje: Bojary, bojary, proszu na miestce. Po obiedzie uj godzinę ujynosi jego koroująj marszałek na głoujie i obtańcoiuuje ujszystkie osoby głóiune. Drużko, przepasaiuszy się na krzyż ręcznikiem, odbiera odeń koroująj i sta-ujiujszy go na stole, kraje i obdziela, ujyujołując każdą osobę. Siuacha 56 promotorka іі osoby, komu dać, a marszałek ze starszym sma-tem roznosi to na talerzu po izbie, і: A deś tu je maty, batko itd. Młodszy smat użyiuany  do posług, gdy ktoś żąda uiody, gdy mu czego potrzeba itd. Drużko najprzód myjmuje rożen trójgałęzioujy i szyszkę i z kamałkiem ciasta oddaje na talerzu marszałkomi, który to oddaje matce dziemki, a matka  rożen zanosi do komory i zatyka ujśród jej koroująja, jeśli ten nie posiada takiego rożna. Jak już obdzielą ujszystkich, gra się marsza. Wybierają [się] z furami, posagiem, skrzyniami, pościelą i jej koroma-jem do pana młodego, przy czym rodzice śmieconą kropią ujszystkich uradą i obsypują oujsem. Gdy podjadą pod jego chatę, sujaty roztrzęsą koło ujrót słomę (kul słomy) i takomą zapalą, a przez ten ogień ujszyscy prędko przechodzą lub przeskakują z urazami i końmi. W izbie czekają już jego rodzice z mięsem (pieczenia) i uradką, po czym grają im marsze i mają popromadzić ich do stodoły lub komory. Smatomie i sujacha ścielą im tam słomę, przykryimją radnem (prześcieradłem) i kładą dmie poduszki. Naprzód dają znać muzykantouji, który przygryuja, a sirato-і promadzą pana młodego na łoże i tam go sadzają. Potem muzykant  і przygryuja znouju, gdy smacha promadzi młodą do łoża. Tu ona musi siedzącemu na łożu mężouii zdjąć buty z obyduju nóg, lub jeden z nich, і  butach tych znajduje złotómki. Po czym sujacha zrzuca z niej siermięgę, a sujatoujie rzucimszy ją, a raczej pomalimszy na łoże, odchodzą. Sujacha zamyka stodołę na klucz lub zasumę i odchodzi, broniąc do niej przystępu. Po kilku godzinach, gdy które z młodych dało znać stukaniem, że trzeba oturarzyć, ujyproujadzają ich ze stodoły do izby. Poprzednio, przy mstamaniu, młody bierze młodą na kolana i kładzie jej na głomę czepek1,  który złotóujkę insadza, a jeśli sprawedtywa daje jeszcze czeruraną mstążkę, którą koście głouję jej obmiązują. Tu on oddala się szykomać urazy po rodzicom smych, lub za innym interesem go mysyłają, a gdy mróci i siądzie za stołem, smatomie i drużki przypromadzają mu kobietę przebraną i przykrytą i każą zgadymać czy to jego żona, doziralając tylko przypatrzyć się rękom, mzrostomi, a nigdy nie dozujolą odsłonić tirarzy. Pouitarza się ta zabamka trzy razy, a niekiedy i uuięcej (do dziemięciu razy) i zoujie się uradzeniem [Na marginesie notatka:] czepek vel rubok. 57 tura1. Nareszcie, gdy pozna sują żonę (znak jakiś mają), odsłonią jej tmarz, a ona przeskakuje po krześle przez stół i siada koło niego, a on ją całuje. Potem on zaprzęga konie i jedzie ze smatem i marszałkiem po rodzicom jej, których przyurazi na perezwy. Po pomitaniu mzajemnym obdziela drużko koromaj, który marszałek myniósł z komory i obtańcomał nim każdą głómną osobę (mómią: obtańczył każdą chatę) m podobny sposób jak poprzednio, bacząc, by każdy z meselnych i mieszkańcom msi (którym się to odsyła) otrzymał po kamałku. Potem matka jego obdziela kołaczami (kałacz) tomarzystmo, a matka jej obdarza je płótnem, każde[j] z mażniejszych osób dając po płacie płótna zminiętym. Wszystko to na talerzu doręczają smatomie, a częściej marszałek medle mskazań smachy: to tomu, to tomu itd. Podeszmy, czyli spody koroma-jóm, mraz z ręcznikiem, na którym spoczymają, odbierają muzykanci. Dzieciom dają okruchy, czyli kruszki, które msypuje smat m nadsta-mioną czapkę, gdy z tyłu niekiedy drugi smat modą takome obiema, niby dla spulchnienia ich, mśród śmiechu obecnych a płaczu dzieci. Potem następuje obiad m podobny sposób jak dnia poprzedniego. Po obiedzie następują dary dla pani młodej. Marszałek idzie do każdego gościa i mómi: Pani mołodaja prosyt' maszeci do sebe na kiliszok ho-riłku, na czest', na dobróju molu. Po czym idzie gość do niej i przypija ofiarując to 6, to 10 lub mięcej groszy, kremni zaś i bogatsi dają (czyli przepijają do niej) to kromę lub konia, to jagnię, to omcę, to pszczoły z ulem, to buty lub ubranie jakie kto dać chce. Marszałek te pieniądze lub drobne dary, podzmaniając, składa jej na talerz, z którego ona je zsuma m podołek, a nalamszy uradki do kieliszka, stamia go na talerzu i oddaje marszałkomi, by m dalszą puszczał go kolej. Nazajutrz, me środę, idzie mesele z muzyką do popa. Ona ze sma-chą i dmiema kobietami (zmanymi hości), hiśćmi, idzie do cerkmi do 1 Gdy <5 tur, czyli przebrany lub przykryty chłopiec lub dzieujczynka, uiejdzie z komory do izby, każą po jej pierścionku, który mu umyślnie na rękę ujłożą, zgadyiuać, która żona. Młoda, zakryta, za stołem siada, móujczas jeśli matka lub kto z kremnych na zapytanie: sczo dajete? ofiaruje  lub cielę, lub , skopa itd., chorąży zapisuje niby na ścianie  daroujiznę marszałkiem, zdziera potem tymże marszałkiem zasłonę z jej głoujy, rzuca ją na piec i trzy razy tańczy  koło ujyiuijając laseczką, po czym bierze na nią zasłonę (namitkę, pokrywaRó) i zanosi do komory, gdzie składa, aż dopóki matka nie doręczy daru, jaki się dać zobouiiązała, za co odbiera tę namitkę lub płótno od córki. [Tekst zanotomany na marginesie opisu.] 58 ujyujodu, po czym cały orszak, obdarzyujszy popa kołaczem obujinię-tym  peremitkę czy radne i kurą, i ujódką, idzie do dujoru, gdzie tak samo obdarza pana і і się parę godzin, odebraujszy gościńca (hostynica). Dalej do ekonoma lub rządcy, którego obdarza też kołaczem, a odebraujszy odeń kujitek na szlaf uiódki, idzie do karczmy i daje podobneż dary karczmarzoiui. We czirartek drużko, marszałek, siratouiie, stracha jego, starosta składają się na przyjęcie ujeselnych gości  domu ujeselnym lub podejmują (drużko lub sujacha) u siebie ujódką, chlebem (zakąską), a potem obiadem, na którym pierogi ze serem i śmietaną, mięsiujo, knyszy, kiełbasy, kasza itp. Po czym śpieirają: 21 za-hna-ty pa-  klit - ku, a sa - my pij-dem  dit - |:De my teper podinem sia, :| zahnały pana  klitku, a samy pijdem uj ditku1. Pieśni i melodie tueselne z Bilcza i Bokujma2 Jak ubierają koroiraj  і, kalinę, oiries, ujstążki, dają kujiaty drużbom itd.: 1 na dziady 2 [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86, zespól melodii i pieśni ujeselnych (pieśni 23-36 i 38-41) zapisany ujśród innych pieśni z lokalizacją ogólną „Bilcze", na marginesie obok duju (nr 33 i 34) notatka „uj Bokójmie", oraz rkp. terenouiy Kolberga, sygn. 3207, k. 24 (pieśni 22 i 37) z lokalizacją ogólną „Bilcze". Kolejność melodii i pieśni nadana przez ujydaujcę. Część pieśni ujeselnych z k. 24 (z teki 3207) opublikoujano  . 36, zob. tam nr 115-117, 122 i 127 oraz komentarz źródloujy do nich.] 59 22 Ta ni szapka skacze, koupaczok, ta nahotuj pani młodej rubłyczok, jak ne budy pani młodyj rubłyczka, budę tujoja szctpoczka bez znaczka. Na dobranoc (uj sobotę mieczór chodząc po chatach): 23 Pod chatą: 24 Oj, od - czy - ny, dl - tuczy - no, od - czy - ny, P JlJlMlf ŁJŁflJ,jlll sa - ma so - bt kry - uidoń - ki ne czy - ny. Oj, odczyny, diujczyno, odczyny, I:sama sobi kryiudońki ne czyny:|. Bo jak ne budesz odczyniaty, [sama sobi kryujdońkju maty. 23. [Tekst por. nr 580  . 36.] Rozpleciny 60 Oj, prystupy bratyku i ku mni, rozpięty rosu kosu teper mni. Marsz do і: 26 ^-f 31 r §  і  [rr/i /^J j i 25. [Kolberg zapisał mel. pieruiotnie bez podziału na takty, następnie tupisał kreski taktouje ui różnych miejscach, próbując nadać melodii układ metryczny (jj). Tekst nie odpoujiada zapisomi melodii.] Jak z і [ujychodzą]: 61 27 S3 \w^j4  \ і -lip Oj, by - ły - smy ta J-u po - pa.. Jak do domu się dochodzi:   JJ  ,  if  28 ^>іcj-icj^yccr'cEirer uo^^1 Tańczą na podujórzu: 29 ^ ITJ  І- ^gg a -gji^ c/'to J:|1 62 Jak gospodyni koto pieca [i] garnczkóuj żmija się przy obiedzie (mąż, gdy gości częstuje i oddali się zza stołu1): 30 s 3EEF -r_j i ' d m  —w j i icjjj ^^ 1»—-0- U  ----- Oj, tuyłetiu ujorobtyczok2 z hnizda, chody, chody uiorobtyczku. Oj, jd'e i ja siuda, siuda. 1 [Uuiaga  naujiasie dopisana przez Kolberga na marginesie.] 30. [Tekst nie odpoujiada zapisouii melodii.] 2 [Obok „b" dopisane „ui" („luoroujtyczok").] 63 31 Da, za - cho - diat' - le ho - sci, ta da і і i u J 11 t P\ftt f i jut' - że nam Ji - sty z per - cia - my, sza - fra na - my, z riz - ne - my pry - pra -  - my. Da, zachodiatźe hosci1, ta dajutźe nam jisty z perciamy, szafranamy, z riznemy pryprairamy. Czornoho luoła ubyły, a hosteńki karmyły. Ne tra buło і byty, bo tra uiotom w polu robyty2, tra buło sujyniu zakołoty, bo sujyni nyma żadnyi roboty. [zapis і, może: „hosti"] [uj rkp. „roboty" і  „robyty" lub „robity"] 64 Jak ujyłażą zza stołu po obiedzie, tańczą Hrycla, klaskając rękami: 32 *J ^.і^/і^ і t  Oj, Hry - ciu, Hry-ciu, -ciu, pro-szy me- ne na meczernycl. »^ iri H^> P FI P   *«M [Oj, Hry - ciu, Hry - ciu, Hry - ciu, pro - szy me - ne na  - czer - ny -ci U i ) 1»J J  » ^і J°J^ i »JJ]  - Oj, Hryciu, Hryciu, Hryciu, prószy mene na ineczernyci. [Oj, Hryciu, Hryciu, Hryciu, prószy mene na uieczernyci. 32. [W t. 4 tekst niezgodny z melodią, t. 5-6 ііі przez Kolberga. Tekst por nr 225  suplemencie oraz nr 541  . 36.] Po obiedzie i ії: Ó5 33 |' ^І  І   і . f  Bokujmie Wy - pił,  - pił, nic nie zo - sta - mił, dfc & |f H Ł/ P V ' 1^^ bo - daj go, bo - daj go Bóg bło - go - sła - ujił. Wypił, lu  pił, nic nie zostaujił, |:bodaj go, bodaj go Bóg błogosłauiił:|. 34 i! J' f   | g *=  Bokujmie mm Dzię - ku - ję cl, pa - ni ma - tko, za tuio - Je sta - ra - nie, tt  i I Jl P   Ip T І  I CJ szo mne mył - ła 1 u - czy - ła, za mo - je my - ła - nie. Dziękuję ci, pani matko, za tujoje staranie, szo mne myłła i uczyła, za moje myłanie1. mytanie — kochanie 66 W progu, gdy ujstają z łożnicy1, muzykantoiui on garść daje: 35 Wsa-dyfi ru- ku i  kie - sze -niu, -і hro - szy pol - nu żme-niu, ■FtJ~JJ'rpP|TPlPJ'J'J ^і •—*—*■ uisa - dyu ui dru - hu, taj ny - ma, tyl - ko z te - ji na, na, na! Wsadyu  і  kieszeniu, |:і hroszy połnu żmeniu,:| |:uisadyu w druhu, taj ny ma, tylko z teji na, na, na:|! Daje. Na dzień dobry: śuj. Mikołaja,  chacie gościouji każdemu (po ślubie) 36 £і \*ї h WWś*'i; t ^  i ej  cj^; i r \mu\ 1 [Pod tym dopisane: „dzień dobry", a na marginesie obok melodii: „zujodzenie popro-ujadzić", ta ostatnia notatka niejasna.] 67 Weselna, jak on ją do matki surajej [proiuadzi]: 37 Zełenaja liszczyneńka kole 'і ujjet sia, mołodenki Honopunio1 kole teszczeńki tretie. Wyrad'mene do domojku, jak czeriuonu kałynońku, bo nyczynka temneńkaja, dorożuńka dałekaja, bo konyki potomlane, a bojary popbjane. Zi'ateńku hołuboczku, zabary sia chocz hodynoczku, niech podyuiluś na dytynoczku. Oj, mała ty czas і і dyuiyty sia na doczku suioju. 37. [Melodia z incipitem tekstu opublikouiana  . 36 nr 127.]  66 W progu, gdy mstają z łożnicy1, muzykantouji on garść daje: 35 Wsa-dyii ru- ku і  kie - sze-nlu, -і hro - szy poł-nu żme-niu, i; p J' |i t p c n [i J' ji $ J' mm iusa - dyu  dru - hu, ta) ny - ma, tyl - ko z te - Ji na, na, na! Wsadyu  і w kieszeniu, |:і hroszy połnu żmeniu,:| |:u>sadyu  druhu, taj ny ma, tylko z teji na, na, na:|! Daje. Na dzień dobry: śuj. Mikołaja,  chacie gościomi każdemu (po ślubie) 36 te^ k±M-J i w Jl t £==ł £ ŁJ i gJ »j g І ^ІІ'і ŁjJJ^lf ІІ;І[; »^ 1 [Pod tym dopisane: „dzień dobry", a na marginesie obok melodii: „zujodzenie popro-uiadzić", ta ostatnia notatka niejasna] 67 I f ICtf^flC^fiOT ■'  Weselna, jak on ją do matki sujojej [prouiadzi]: 37 Zełenaja Iiszczyneńka kole 'і ujjet sia, mołodenki Honopunio1 kole teszczeńki tretie. Wyrad'mene do domojku, jak czerujonu kałynońku, bo nyczynka temneńkaja, dorożyńka dałekaja, bo konyki potomlane, a bojary popojane. Ziateńku hołuboczku, zabary sia chocz hodynoczku, niech podyiuluś na dytynoczku. Oj, mała ty czas i uralu dyujyty sia na doczku sujoju. 37. [Melodia z incipitem tekstu opublikomana  . 36 nr 127.]  t^»<> Є. £j> . і»: V Є: ^ І? її Ę Є ■;і   ~ 7? .  43  Є to > Ł*)»s> tt1' 0} i» ~ SC cc o N 5J cc  cc 5) I £*j»s:> • II Hf It » 11 e.g»i> ji:;; łU1'* 70 Wesele Vі pod miasteczkiem Werba, między Dubnem, a gran[icą] galicyjską Tu, jak ujszędzie u ludu na Rusi, podanie chleba i módki smatom rozpoczyna układy, które się niekiedy przez kilka dni przeciągają. Przed trzecią niedzielą zapoujiedzi, to jest przed dniem ślubu, młodzi idą po błogosłaujieństujo do diuoru, parocha, oficjalistom i kreujnych, a namet do mszystkich chat. Trzykrotne padania do nóg, nie uuyjmując najniższych, jest niemą,   і pokorną prośbą odpuszczenia przemi-nień. Młodzi trzymają dmie chustki razem zmiązane na znak, że przyszłe ich życie і pominno być zujiązane zobopólnym ujęzłem i z dmóch jedności stujorzyć całość. Panna młoda z mieńcem sztucznych kmiatóm na głouiie, z rozpuszczonym ujłosem i mnóstmem mstęg różnej  spadających na plecy, dozmala mtedy po raz pierujszy pielęgnomanemu od dzieciństira mar-і igrać surabodnie z miatrem. W stroju tym, nader uroczym, po ujszystkich chatach młoda obchodzić musi. Pan młody, z jednym siuatem, odziany   sutą kapotę i czapkę z barankom czarnych lub simych. Odtąd młodzi dopiero u stóp ołtarza się ujidzą. Po ślubie następuje biesiada medług zamożności rodzicom i tańce, które przez kilka dni się przeciągają  domach rodzicom, drużek i bogatszych kremnych oraz  dujorze. Na drugi dzień po ślubie drużki oddają do domu matki pannę młodą, śmiadcząc, że nie uciekła, a same potem і się u pana młodego. W poniedziałek panna młoda przymdziema na zmyczajną chustkę białą cienką płachtę, ziuaną rańtuchem, przepasując głomę czeruraną mstążką, ziuaną byndą, zujiązanie ujęzła z pramej strony doiuodzi cnoty dzieinicy. W ubiorze tym po raz piermszy ukazuje się  mtorek na іі  і, skąd і idzie tańczyć do chaty możniejszego kremnego, a potem do dmoru. Tu tomarzyszy jej, jak ujszędzie, smat mesela z przyjaciół łub kreujnych , drużba niesie mistyczny korowaj, na którym wtajemniczonym nie trudno się przekonać o cnocie panny młodej i jej charakterze. Tajemnice te daiuniej oznaczane były  układem czeriuonych jagód i różnych pieśni, które bojary (całe 1 [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 40. Źródło:] J. Mlodecki [Do Redakcji „Tygodnika Ilustrowanego". . . [Na marginesie notatka Kolberga:] z rycinami. 71 ujesele tak zoujią) spieniali. Niemałej to moralnej siły hamulec і і niezły sposób działania na proste ujyobraźnie, wspomnienie oujych tajemniczych pieśni i obrzędom niejedną od upadku może uchroniło. We mtorek prócz pieniędzy smiat niesie do księdza kurę, smacha m koszyku butelkę módki, drużba koromaj. W rysunku1 pokazujemy smata z kurą pod pachą, jest to dar dla dmoru od najdamniejszych czasom m użymaniu. Namet m każdym innym razie, gdy młościanin ma o coś mażnego prosić, nie zaniedbuje przynieść gościńca, to jest ornej kury lub kapłona. Nieprzyjęcie tego podarku umaża za odmómienie żądanej prośbie i zmykle mocno zafrasomany prosi, aby mu nie ubliżać i kurkę przyjąć z tym dobrym sercem, z jakim ją ofiaruje. Wesele VI2 [okolice Cudnoma] Obyczajome obrzędy zachomymane u ludu przy zaręczynach i me-selach, jako też przy innych mażniejszych przejściach życia domo-mego, należały m czasach pogańskich do rytuału religijnego, musiały być zatem mspólne, jeżeli nie dla całych mas jednoplemiennych, to przynajmniej dla oddzielnych plemion. Wpromadzenie chrześcijaństma odebrało im charakter śmiętości i zniżyło do prostego m potocznym życiu zmyczaju. Lud potrzebomał go mieć gotomym, gdyż bez niego nie umiałby może poradzić sobie i urządzić podług młasnej myśli liczniejszych zebrań, jakimi są zaręczyny, mesela itp. Dlatego może duchomieństura chrześcijańskie mniej na nie zmazało i zmaza, skoro nie przekraczają granic przyzmoitości, chronią one bomiem lud m najodleglejszych okolicach od samorzutnych mybrykóm, które mogłyby go dopromadzić do pominięcia form mszelkich, stojących na straży obyczajności i nadających takim aktom jak mesela i inne obrzędy pemną pomagę i uroczystość. [W „Tygodniku Ilustroujanym" duiie ryc. z tytułami: Obrzędy weselne. Podług szkicu hr. J. Mlodeckiego] J. Prusinoiuski Zaręczyny i wesela u ludu w guberni wołyńskiej, w okolicach miasteczka Czudnowa. „Gazeta Polska" 1869 nr 106. [W materiałach Kolberga inycinek z „Gazety Polskiej" z całością tego opisu ujesela (sygn. 3206, k. 187-188). Przekłady pieśni na język polski, dołączone przez Prusinoujskiego, tu pominięto.] 72 Lecz i mszystkie podobne obrzędy, gdy raz przestały być obomiązu-jącym religijnym rytuałem, musiały ulegać zmianom i przekształceniom. Pomimo całej nieruchomości pojęć i zmyczajóm, słusznie przyznamanej ludomi, życie z ogólnych  bytu niczemu zastać się nie da. I jeżeli  klasach społeczeństma ukształceńszych i ukształconych razem z myobrażeniami i pojęciami zmieniają się coraz formy touiarzyskie, to ta sama zmiana odbyuja się, acz pouiolniej i nieznaczniej, a namet niemal niedostrzeżenie  masach ludu. Stąd i damne obrzędy  tych lub ornych okolicach albo zatracały pemien szczegół, albo przybierały , czysto miejscoujy, nie znany gdzie indziej. Najbardziej zaś toira-rzyszące obrzędom piosnki pod mpłymem fantazji ustępouiały . Dzisiaj zaś z całym zbiorem obyczajom ludoujych i obrzędome formy znikają szybko. Jedno, co pozostaje, jest to zebrać i dla pamięci przyszłej przechoujać obrazek ludu, jakim go jeszcze ujidzimy. Jako drobny przyczynek do tych studióui, którym tak umiejętnie i energicznie przemodzi p. Oskar Kolberg, daję tu opis zaręczyn i ujesel, jak odbyimły się przed kilku jeszcze laty po msiach  okolicy miasteczka Cudnoma [u>] guberni -łyńskiej. Zaręczyny (smatanie). Parobek, upatrzymszy sobie dziemeczkę na żonę, stara się najprzód ujyrozumieć jej rodzicom, przez smego ojca, matkę lub kogo ze starszych, gdy jest sierotą, czy może przysłać smaty i kiedy. W razie odmomy smutek nie trma długo, sprama zapija się m karczmie i częstokroć nie później jak drugiego lub trzeciego dnia podobne mzmiady zmracają się do innej dziemki, i tak następnie z kolei, dopóki konkurent nie zostanie przyjęty. Bo ożenienie dorosłego parobka jest zarazem, a może głómnie potrzebą gospodarską, mięć raz postano-mione nie cierpi zmłoki. Przykłady miłości osobistej, malczącej z przeszkodami, tak ze strony chłopcom, jak i dziemcząt, należały, a tym bardziej należą dziś do bardzo rzadkich myjątkóm. Jeżeli zaś ślub po zaręczynach, a niekiedy przed samym meselem nie dochodzi do skutku z miny jednej lub drugiej strony, m takim razie strona minna płaci stronie poszkodomanej za poniesione mydatki i straty, co się nazyma mynagrodzeniem za hiepstwo. Lecz jeżeli osoba mysłana do rodzicom dziemki na zmiady przyniesie pomyślną miadomość o przyjęciu parobka, mómczas m dzień naznaczony dmóch gospodarzy mraz z parobkiem idzie do chaty panny 73 młodej. Obyczaj jednak nakazuje, żeby parobek został na dmorze, a sami tylko smatomie meszli do izby. Rozmoma rozpoczyna się formułą obrzę-domą. Smatomie, chociaż dobrze znajomi z gospodarzami, a niekiedy namet ich kremni, podają się za przybyłych ze strony dalekiej od pięknego mołojca na odgłos mdziękóm i przymiotom dziemki. Im lepiej smatomie myćmiczeni są m smoim rzemiośle ślubnych posłom, tym znako-miciej rozmijają przygodne krasomómstmo. W liczbie innych orzeczeń użymane jest i to, że smatany parobek po raz piermszy siadał na koń m dzień urodzin smatanej dziemeczki, chcąc, jak się zdaje, myrazić przez to odpomiednią lat różnicę przyszłych nomożeńcóm. Że zaś smaty odbywają się pospolicie mieczorem, mięć odbymający je, utrzymując zamsze smój charakter przybyłych z daleka, dodają, że jasna gmiazda kieromała ich krokami i na znak zatrzymała się nad chatą, m której mieli znaleść szukaną dziemkę. Po mymianie takich i tym podobnych rozmóm, promadzonych zamsze jakby między nomo poznanymi, matka długo drożąc się i płacząc, przyrzeka m końcu oddać córkę. Z kolei rozpoczyna się obrzęd mymo-łania dziemki z kąta lub zza pieca, gdzie pospolicie mstydlimie kryje się niby, skoro smatomie mejdą. Matka tymczasem dobyma przygotomane od damna ręczniki, na które, skoro dziemeczka dorasta, przeznacza się najlepsze młókno i najstaranniejszą przędzę. Po długim obrzędomym mahaniu się dziemka kłania się do nóg rodzicom i zgromadzonej rodzinie i starszyźnie, po czym daje smatom ręczniki, które założymszy im na prame ramię, pod lemą ręką zamiązuje jak szarfę. Wtedy dopiero jeden ze starostom mychodzi za próg i przymołuje do chaty parobka ze starszym drużbą (starszy bojaryn). Parobek kłania się do nóg rodzicom narzeczonej i starszyźnie, sama zaś dziemka po mejściu jego znomu pominna odejść do kąta lub za piec i zamstydzona skrobać ręką po ścianie. Dalej rodzice sadomią starostom, narzeczonego, starszego bojaryna i gości za stół, gdzie zapijają mohorycz i jedzą przekąskę, ale narzeczona zamsze stoi na boku i tylko narzeczony pomstamszy zza stoła, przepija do niej mohorycz. Rodzice dziemki dają smatom bochenek chleba, a ci z ręcznikami, które stają się ich młasnością, odchodzą do chaty młodego, gdzie znomu przyjmomani są przez jego rodzicom jako zmiastunomie odbytych zrękomin. Sam zaś pan młody ze starszym bojarynem zostają na mieczerzę u rodzicom narzeczonej. 74 Jeśli młoda para jest zamożną, oboje młodzi  kilka dni po daniu ręcznikom zapraszają do siebie osobno siuoją rodzinę, sąsiadom i znajomych. Przyjęcie odbyiua się najprzód  chacie pana młodego, gdzie — jak do końca tuesela — siuatoiuie zamsze rej miodą. Nie bamiąc jednak długo, parobek z rodzicami, smatami, starszym bojarynem i rodziną udaje się do chaty narzeczonej. Tam uiszystkich sadouuią za stołem, traktują ujódką i ujieczerzą. Po imeczerzy panna młoda daje kramne chustki rodzicom pana młodego, samemu narzeczonemu, jego bliższym krem-nym, a także smojej matce chrzestnej. Rodzice zaś narzeczonego dają jej lu zamian pieniądze, choćby kilka groszy. Po tej іі podarkom rodzice pana młodego zabierają rodzicom panny młodej, smatóm i starszych gości do siebie, narzeczony zaś ze starszym bojarynem i młodzieżą zostaje m chacie panny młodej, gdzie się bamią, podczas gdy m chacie pana młodego starszyzna umamia się m jaką niedzielę ma się ślub odbyć i jakie mają być podarunki. Podarki te najpospoliciej bymają [następujące]: od panny młodej matce narzeczonego spódnica albo namitka, ojcu jego, bratu i siostrze (która zmie się swityłką) po chustce. Od pana młodego matce narzeczonej buty, ojcu jej i bratu kołacz i nóż, siostrom mężatkom czepki, dziemczętom mstążki. Siostra żony zomie się swiść. Podarunki oddaje się dopiero na meselu. Wesele. Śluby u ludu odbymają się tylko m niedzielę, a nigdy m innym dniu tygodnia. W sobotę rano pan młody z bojarami, a panna młoda z drużkami idą do cerkmi i przystępują do spomiedzi. Po obiedzie pan młody z drużbami i muzyką roznosi kołacze do dmoru, do parocha i kremnych, zapraszając na korowaj, to jest na obrzędomy chleb przedślubny, przypominający rzymski placek, damany nomożeń-com przy ślubach confarreatione. Podobnie panna młoda z drużkami osobno idzie do dmoru, do parocha i kremnych, zapraszając na koro-ujaj i roznosząc kołacze. Oboje młodzi zachodzą rómnie z zaprosinami do sąsiadom, lecz nie obdarzają ich kołaczami. Koromaj u obojga młodych rozczyniają siostry i ciotki zamężne  sobotę rano z pszennej mąki. Wieczorem goście schodzą się najprzód do chaty pana młodego. Przy nich miesi się koromaj i msadza do pieca, przy czym śpiema się następujące piosnki: 75 Przy mieszaniu ciasta: 42 Upały my m diło, aż nam czoło upotiło, daj też horiły, bo mże omliły Przy msadzaniu do pieca: 43 Picz stoit'na stoupach, a diżu nosiat na rukach, bereż nam peczi! Speczy nam koromaj greczny1 jak na nebi misiac jasnyj, szczob takij bum krasnyj. Drużbońko, drużbońko! Daj pomeło, szczob m peczi buło czystońko, dajże starosto łopaty, budesz koromaj sażaty. Starosta podaje łopatę, koromaj sadzą do pieca. Starosta i smachy chmytają dzieżę, z której ciasto myjęto, podnoszą ją m górę i skacząc śpiemają: żeby koromaj rósł tak mysoko, jak mysoko dzieżę podnoszą. Po upieczeniu i myjęciu z pieca koromaja chomają go do komory i całe tomarzystmo po przekąsce idzie do chaty panny młodej, gdzie znomu pieką koromaj jej siostry i ciotki zamężne, z tymi samymi obrzędami i piosnkami. Po mieczerzy rozchodzą się do domom. Wyrazu „grzeczny" (grecznyj) w szczególniejszym znaczeniu użyuja się przy obrzędach ujeselnych,  piosnce tej uprasza się pieca, żeby spiekł „koromaj grzeczny", a potem przy rozdamaniu podarunkom ujeselnych pomiada się: „Proszę na ten podarunek grzeczny". [Przypis Prusinomskiego] 76 W niedzielę rano pan młody zaprzęga konie do urazu, albo — gdy koni nie ma — piechotą idzie do panny młodej. Bojaroiuie śpieuiają przez drogę: 44 Wyradzaj menie, neńko, choroszeńko, a do toi teszczeńki hordoi, a do toi Marusieńki mołodoi, a do toi śmitłońki rublami, tam med і  pijut, tam mene mołodoho zaujsze żdut. Oj, ujyrizauj ja try rizgi z berizki, ujytynaju konyczki pid niżki, stupaj, stupaj konyczku na podujirija, a do tei teszczeńki hordoi, a do tei Marusieńki mołodoi, a do tei sujitłońki rublami, a do toi mołodońki szablami, tam med і  piut", tam mene mołodoho daurno żdut' Przy przyjeździe młodego panna młoda siedzi na łaujce, brat zaś, a gdy go nie ma któryś z nieżonatych kreujnych, poczyna rozplatać jej kosy i zdjęte kośniki[ oddaje druchnie. Resztę markoczy rozplatają druchny, śpieująjąc: 45 Da, ne ujij ujitre po rożi, da, poujij po dorożi, nechaj kto kosu maje, nechaj rozplitaje. Po skończonym stroju panny młodej oboje młodzi kłaniają się znouju rodzicom, kreujnym i ujszystkim obecnym, prosząc o błogosłaujieństura i uj całym orszaku idą do і. Po drodze dzieuiczęta śpieująją: 1 Kośniki są to cienko kręcone sznurki z czernionej ujełny, zakończone małymi kutasikami, dzieujczęta ujplatają je uj kosy i rozpuszczają po plecach. [Przypis Prusinoujskiego] 77 46 Pope, bat'ku nasz, o[d]czyny  protiuj nas, zujińczaj... Po ślubie ujracają ujszyscy do chaty panny młodej. Dzieujczęta śpieuiają znouju: 47 Oj, mateczko nasza, ііі pop ujziął, półtora złotego za kniazia młodego. Ojciec i matka mychodzą z chaty z chlebem i solą na spotkanie noura-żeńcóuj, którzy przypadają im do nóg i odbierają błogosłaujieństujo. Po czym ujszyscy zasiadają do stołu. Lecz pierujęj brat albo jeden ze sira-tóuj po trzykroć stół obchodzi. Państira młodych sadouuią na pieruiszym miejscu koło siebie, on z praujej, ona z leujej strony. Muzyka gra ciągle. Po obiedzie przez długi czas tańczą. W tym czasie w chacie pana młodego ubierają gałązkę jedliny, albo sosny  kalinę, uj pączki białego ładnego pierza і  kłosy żytnie i oujsiane. Podobnie przystrajają bochenek chleba. Bojaryn jedlinę, a starosta chleb niosą do chaty panny młodej, którą rozczesują na noura i sadoujią za stół. Koło niej siadają drużki i śpieirają: 1 Tu ujymieniają imiona noujożeńcóuj. [Uujaga Prusinoujskiego  tekście pieśni.) 47. [W artykule J. Prusinoujskiego ten tekst tylko  przekładzie.] 76 W niedzielę rano pan młody zaprzęga konie do ujozu, albo — gdy koni nie ma — piechotą idzie do panny młodej. Bojaroujie śpieiuają przez drogę: 44 Wyradzaj menie, neńko, choroszeńko, a do toi teszczeńki hordoi, a do toi Marusieńki mołodoi, a do toi śiuitłońki rublami, tam med і  pijut, tam mene mołodoho zamsze żdut. Oj, ujyrizaiu ja try rizgi z berizki, ujytynaju konyczki pid niżki, stupaj, stupaj konyczku na podiuirija, a do tei teszczeńki hordoi, a do tei Marusieńki mołodoi, a do tei śiuitłońki rublami, a do toi mołodońki szablami, tam med і  piut", tam mene mołodoho daiuno żdut' Przy przyjeździe młodego panna młoda siedzi na łaurce, brat zaś, a gdy go nie ma któryś z nieżonatych kreujnych, poczyna rozplatać jej kosy i zdjęte kośnikl1 oddaje druchnie. Resztę uiarkoczy rozplatają druchny, spieniając: 45 Da, ne Luij iritre po rożi, da, poujij po dorożi, nechaj kto kosu maje, nechaj rozplitaje. Po skończonym stroju panny młodej oboje młodzi kłaniają się znouiu rodzicom,  i ujszystkim obecnym, prosząc o błogosłaujieństiuo і  całym orszaku idą do і. Po drodze dzieujczęta śpieująją: Kośniki są to cienko kręcone sznurki z czernionej uiełny, zakończone małymi kutasikami, dzieujczęta uiplatają je  kosy i rozpuszczają po plecach. [Przypis Prusinoujskiego] 77 46 Pope, bafku nasz, o[d]czyny  protiiu nas, zujińczaj...' Po ślubie ujracają ujszyscy do chaty panny młodej. Dzieujczęta śpie-ujają znouju: 47 Oj, mateczko nasza, ііі pop ujziął, półtora złotego za kniazia młodego. Ojciec i matka ujychodzą z chaty z chlebem i solą na spotkanie -żeńcóuj, którzy przypadają im do nóg i odbierają błogosłaujieństujo. Po czym ujszyscy zasiadają do stołu. Lecz piermej brat albo jeden ze suja-tóiu po trzykroć stół obchodzi. Państuja młodych sadouuią na pieriuszym miejscu koło siebie, on z prairej, ona z leujej strony. Muzyka gra ciągle. Po obiedzie przez długi czas tańczą. W tym czasie  chacie pana młodego ubierają gałązkę jedliny, albo sosny  kalinę,  pączki białego ładnego pierza і  kłosy żytnie i oujsiane. Podobnie przystrajają bochenek chleba. Bojaryn jedlinę, a starosta chleb niosą do chaty panny młodej, którą rozczesują na  і sadoujią za stół. Koło niej siadają drużki i śpieiuają: 1 Tu ujymieniają imiona nourażeńcóuj. [Uujaga Prusinoujskiego  tekście pieśni.] 47. [W artykule J. Prusinoujskiego ten tekst tylko  przekładzie.] 78 48 Błohosłaujy Boże i tei maty, i siuojomu detiati jełoczku ubraty. Po inęjściu pana młodego z drużyną niosącą jodłę i chleb panna młoda kładzie głouję na stole i przykryira się chustką. Noujożeniec obchodzi stół po trzykroć, uj końcu podnosi chustkę z głoujy żony i całując ją  tirarz, siada przy niej. Bojaryn jedlinę a starosta chleb staiuiają pośrodku stołu, naprzeciujko państira młodych. Matka młodej obsypuje zięcia orzechami i oujsem i skrapia śujięconą uradą. Pierujszy bukiet z kłosóuj żytnich należy także panu młodemu, dalej druchny upinają je ujszystkim zgromadzonym, po czym ojciec młodej przypija do córki i tak kieliszek obchodzi  kolej. Następuje ujieczerza, a po ujieczerzy umoszą podarki i kołacze, które podaje na talerzach bojaryn, najpieruj rodzicom, potem starszyźnie, siostrom i gościom. Po ujieczerzy i rozdaniu podarkóuj matka, siostra zamężna, albo sira-cha, zdejmuje ujstążki z głoujy panny młodej i rozdaje druchnom, bo ona musi drużczyny spraujić, a czapkę pana młodego nakłada na głouję panny młodej. Pan młody zaś bierze czapkę bojaryna. Po ujieczerzy państura młodzi z rodzicami i z kobietami z rodziny panny młodej zostają  domu, a bojaroujie, druchny, śtuityłki i dzieuj-częta, a z nimi sujachy i siratoujie idą z muzyką do chaty starszej drużki, która ich częstuje i to się nazytra drużczyny. Po zjedzeniu przekąski i traktamencie z trunku tańczą,   końcu drużka-gosposia przypija z kolei do ujszystkich i ujóujczas składają jej pieniądze tnedle możności. Drużki i dzieujczęta zostają, bojaroujie zaś, starostoujie i strachy ujracają do chaty panny młodej. Wóujczas rozpoczyna się pożegnanie. Panna młoda pada do nóg najprzód matce i ojcu, potem z kolei ujszystkim, przy czym śpieiuają: 49 Zakidaj maty żar, żar, budę tobi doczki żal, żal, zakidaj maty doroira, zostauiajsia zdoroiua. 79 Oto tobi, maty, pracz u zahati1, koromysło uj strysi, jak budesz płatia praty, budesz doczku ujspominaty. Matka dostaje z komory i oddaje rzeczy panny młodej, a bojaroujie składają je do skrzyni lub bedni2 dla odniesienia do chaty notuożeńca, gdzie z muzyką udaje się całe toirarzystujo ujeselne oprócz dzieujek. Panna młoda jedzie lub idzie z kobietami ze sujojej rodziny, które przy tej ceremonii nazyująją się prydankami, niby przydanymi. Przed -tami rozkładają małe ognisko i przez nie przejeżdża ujóz z rzeczami i panną młodą. W chacie młodych zasiadają do stołu i jeżeli cnotliujość noujozamężnej nie ulega ujątpliiuości, śpieirają: 50 Z kałynoczki dira kujitoczki, ne bij sia maty, ne bij sia, topczy ujorohy pid nohy, zarobyła tujoja doczka na perohy, chot' ne pszenyczny, to jaczny, naszomu rodouji i za to ujdiaczny. Z chaty noujożeńcóuj ujszyscy goście ujracają raz jeszcze do chaty panny młodej i matce jej cnotliiuej ujinszują córki. Po czym radość i za-baiua do śujitu. Rozchodząc się, śpieiuają piosnkę znouju: 51 їі dira kujiateczki itd. Nazajutrz, uj poniedziałek, przychodzi do noujozamężnej jej siostra ze strachami, ubierają ją  czepek i namitkę, przeiuiązując czeriuoną życzkę po ujierzchu na znak cnotliujości, idą razem do cerkuji po bło-gosłaujieństujo do stanu małżeńskiego. Zahat'— chleiuek albo przegródka  kącie zagrody na drobny inujentarz gospodarski. [Przypis Prusinoujskiego] Bednia — sprzęt zbity z klepek,  kształcie pólbeczki, z , użyiuany daujniej pospolicie u ludu na chouianie rzeczy kobiecych. [Przypis Prusinoujskiego] 80 Po і do domu nourazamężna і ulepić i upiec sama dira razem pierożki z makiem, które po upieczeniu przemiązują czer- zapołoczą1 i przystrajają  gałązki czernionej kaliny. Pierożki te bojarouiie i sujaty niosą do chaty rodzicom pani młodej, minszują matce i rozdzielają ciasto między członkom rodziny nouraza-mężnej. Po czym całe mesele idzie do dujoru, do popa, niosąc kury i kołacze, gdzie są pospolicie przyjmomani i czas jakiś tańczą. Po tych oduiiedzinach zgromadzają się do chaty pana młodego. Zięć promadzi teścinę pod rękę. Zasiadają do stołu, który sama nakryma. Oboje młodzi piermsi przypijają najprzód do rodzicom męża, potem do rodzicom żony. Następują życzenia. Rodzice obojga i starsi kremni daromują młodej parze na nome gospodarstmo medle możności albo sztukę bydła, albo pemną miarę zboża, albo pieniądze. Dalej traktomania, zabama i tańce ciągną się przez resztę poniedziałku i mtorek. Ostatnim obrzędem, jest odmiezienie muzyki, skąd była mziętą, co odbyma się me mtorek mie-czorem, albo m środę rano. Wesele VII2 Wołyń Byłem śmiadkiem części obrzędom jednego mesela, na które przybiegłem m chmili, gdy państma młodych przepromadzano do chaty. Liczne grono ich odpromadzało. Cymbalista i skrzypek, chłopi, nieźle im skoczne kozaki grali. Jeden niósł ogromny koromaj, na którym, ręcznikiem i mstążkami przemiązana, metknięta była gałąź sośniny. Pomszech-nie gałęziami tego drzema stroją i tu, i na Podolu meselny piróg, dla miecznej zieloności jego, lecz że sosna na Wołyniu już nie rośnie, czu-macy mracający z Polesia i Litmy przymożą gałęzie sosny jak gościńce do domu. Długo mesele stało przed chatą, długo grali i śpiemali, nim się doczekali myjścia matki. Wprzód przygotomano stół, a na nim bochen Zapołoczą nazyuja się bauiełna czerurona, użyujana do uiyszyuiania  różne ujzory kołnierzykom u koszul kobiecych i męskich, co się zoujie mereiką, jako też do obfitego ujyszyiuania całych rękaiuóui, lub naramiennikom tylko u koszul kobiecych. Wyszycia te zouiią połykami. [Przypis Prusinomskiego] 2[Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 29. Źródło:] J.I. Kraszeiuski Wspomnienia Wołynia, Polesia i Litwy. T.2 Wilno 1840 s. [109-110. W myd.: Warszama 1985 s. 238-239.] 81 chleba, ręcznik, módkę. Wesele nuciło pieśń, której zmrotkę tylko, aż do myjścia matki nuconą, pamiętam: 52 Ej, smatu, smatu, puści nas m chatu, my tobi ne dokuczymo, tolko szaty peresuszymo. Mómiono mi, że na jakąś, nie miem [jaką], pamiątkę panna młoda bierze zmykle ślub m brudnej koszuli i spódnicy. Ma-li to znaczyć, jak się domyślam, że od roboty gmałtem pormaną została, tak że nie miała czasu się ubrać. Nareszcie myszła śmiekra m mymróconym do góry młosem kożuchu, co podobno ma oznaczać przyszły dla nomożeńcóm dostatek. Wzięła flaszkę, piła módkę przez ręcznik, rzucała jej (uradki) resztę przez siebie m tył, potem kieliszek stłukła o ziemię. Wszystko to są dziś nie do mytłumaczenia symbole. To częstomanie na podmórzu przed zakrytym stołem, odbyte z pomaga, miało minę jakiejś mażnej ceremoni. Zamróciła się śmiekra, mesele meszło za nią do chaty, mniesiono koromaj ledmie mieszczący się m niskie drzmi lepianki. Za gośćmi msunął się skrzypek i cymbalista i mszystko się dla mnie skończyło. Notatki o ujeselu z Nabruski i Obzyru1 Do ślubu: Przy rozplecinach tak młosy rozpuszczają, że nie tylko tył głomy, ale i całą tmarz zakrymają. Gdy mają jechać do ślubu drużba obchodzi z módką i chlebem pod pachą trzy razy m koło uszykomane na podmórzu mozy i obsiema różnym ziarnem zboża (rzuca je na ziemię) [.. ,]2 cały orszak. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 97, notatki i melodia ujśród zapisom pieśni z lokalizacją ogólną „Nabruska, Obzyrka". Pieśni uieselne z tego rkp. opublikomane są . 105, 121, 124, 125.] [W rkp. uiyraz nieczytelny, może: „młodych i".] 82 Weselna ^ i HIVU 53  PHMlJ J i^^l Notatki o ujeselu z artykułu H. іі1 Na Wołyniu nad Bugiem [і]  Galicji  niektórych okolicach, nim mają iść do ślubu, proujadzą і obojga noujożeńcóuj do stodoły lub szopy, drużboujie niesą suknie ślubne pana młodego, a drużki panny młodej, jeden zaś z kreujnych dujie і urady czystej. Na drodze śpieująją: 54 Oj, łado, łado, oj, dana, dana, idem do pana, do pana tuodana, szczoby nas oczystyuj i nas błahosłoujyuj. Przyszedłszy do stodoły, drużboujie i drużki ujychodzą za drziui, te zamykają i tylko і młodych pozostają. Państura młodzi rozbierają się całkiem nago, młodą polemają kobiety, a młodego mężczyźni, oblekają  suknie ślubne, skaczą około tychże i śpieująją2: 55 Oj, łado, łado, oj, dana, dana, harnyj nasz panycz, harna i panna. [Rkp. Kolberga, teka 19, sygn. 1238, k. 26. Źródło: H. Ilkieujicz] Mirostaiu Zabobon}) istniejące między ludem prostym w Galicji. „Rozmaitości" 1836 s. 218. [Nazwisko autora ustalił Kolberg. Hryhorij Ilkiewicz (1803 — 1841) byt nauczycielem uj Horodence na Pokuciu.] 2 [W art. H. Ilkiewicza przypis pominięty przez Kolberga: „W Galicji ten zabobon ustat i tylko potajemnie robią, na Wołyniu zaś około roku 1820 sam byłem świadkiem  bliskości Bugu".] 83 W tym ujychodzą ze stodoły i śpieująją, idąc do izby: 56 Wydiłyśmo, baczyłyśmo, sam ziiue błahosłoiny nam. Na Wołyniu1 dzieiuosłęby niesie bułauję z brzęczydłami. Pieśni i melodie tueselne2 z różnych mięjscoujości 57 £ t i H  i r. [Tuliczóuj] Dziękuję ci, ma - mu - leń - ku, dzię - ku i' і^іі* ja z tujo - ji o - pie - ki u - stę - pu і ja so - bie przy -ja - cle- la znaj - du  £ H- r   i -J r-mtf szczę - śli - і, daj - że Bo - że, ży - czli Dziękuję ci, mamuleńku, dziękuję, ja z tujoji opieki ustępuję, ІЄ. [Notatka Kolberga poniżej tekstu zaczerpniętego z artykułu H. Ilkiewicza, źródła nie ustalono.] 2[Zob. też w T.36 pieśni nr 160, 161, 434 i 616.] 57. [Rkp. terenowy Kolberga, sygn. 3207, k. 28, nad tekstem notatka „weselna", opis wesela w Tuliczowie zob. T. 36 s. 1-35. W t. 1 tekst niezgodny z melodią.] 84 ja sobie przyjaciela znajduję szczęśliujie, dajże Boże, życzliujie. 58 Ty sa - m'a, ma - ty, pro  P [Tuliczóuj] ny - ła, ft Jy ,Ji -J' P=S ^F?  ty sa - m'a, ma - ty, pro ny * m szczo me - ne ra - no ne zbu |:Ty sama, maty, protuynyła,: | szczo mene rano ne zbudyła. Czuży doczki rano tustały, po dobrej doły tuziały. A ja młoda zapiznyła sia, to łychyji doli sudyła sia. A ja mołoda douho spała, to łychyj doli lu ruczki tupała. Posiju ja mak nad tuodoju, urodyuj sia mak z łebedoju. dy - ła. Urodytu sia mak z łebedoju, poszła ja za moż mołoduju. 58. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 28, pieśń zanotouiana ujśród innych -selnych, opis ujesela  Tuliczoujie zob. T. 36 s. 1-35. Tekst por. T. 36 nr 377.] 85 Gdy mają siadać do obiadu huriant: 59  od Turzysk, Kotula (Tuliczóuj) u r r i r ^ Uu ' r - f І  T_ŁJT І  1 P  Ir Skoczna 60 [Tuliczóuj] 59. [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 59, zapis terenoujy Kolberga tamże, k. 85, z lokalizacją ogólną „Tuliczóuj". Ten zapis nutoity іі był być opublikoiuany jako nr 20  . 36. W rkp. terenoujym uj t. 1, 3, 5 i 7 rytm: Jjjl |, tu drugiej i trzeciej części t. 9 i 11 rytm: 60. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 85, melodia zapisana bezpośrednio po mel. opublikoujanej uj T. 36 nr 27, obie objęte są określeniem: „sujatoujski taniec po obiedzie", do pierujszej (nr 27  T. 36) odnosi się szczegółotusza notatka: „najprzód tatko z matką", do publikoujanej tu uuiaga: „pośle sujatka", zamieszczona nad mel., za zapisem nutotuym nota: „do skoku". W drugiej części t.  і tuersja: a' c2 h1 a'.] 86 Weselna 61 [Tuliczóuj] ^^-f^^ i LrJ Ir ^ -^Ґ &  f  "' Weselna 62 ^TT~^rj [Tuliczóuj] ^5 *e 61. [Rkp. terenouiy Kolberga, sygn. 3206, k. 85. Melodia zapisana ujśród ujeselnych bez ujskazania,  którym miejscu obrzędu jest uiykonyujana.] 62. [Rkp. terenouiy Kolberga, sygn. 3206, k. 82. Melodia zanotoujana  opisie inesela z Tuliczoiua, opublikoujanym przez Tretiaka  . 36 s. 1-35, zapisana jest bezpośrednio pod sloujami „A nadto daje bojarom i uiszystkim mężczyznom po łokciu uistążki rabej, muzykantouii zaś przyujiązuje takouią do skrzypcom" (T. 36 s. 32), pramdopodobnie - była  czasie obdaroujyujania przez młodą rodziny i gości ujeselnych, zob. też przypisy źródłotue do tego opisu uiesela.] 87 63 [Tahaczyn] 64 Brat sestryci rozplitau, deż ty rozplitki podiuuau? Ponis na prodaż, ta ne prodau, menszoi sestryci darmo dau. [od Lubaru] 63. [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 59,  rkp. terenoujym Kolberga (tamże, k. 87) takty 8-10 zanotoiuane jako dują: 64. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 33. 88 65 od Krzemieńca (Piszczateńce) 4_^ r r i f~fr i r=Ł=g Oj, za mi - stom, za Kre - m]ań - cem, oj, za mi - stom, za Kre - mjan - cem, tam czo - rna - Ja chma - ra sta la. ]: Oj, za mistom, za Kremjańcem,:| J-a bateńka pożądała: tam czornaja chmara stała. Oj, bateńku, taj hołubeńku, Oj, a ne chmaraż to stała, ne daj myni zahynuty, to Marysia potapała. mołodeńki utonuty. Ny czonjnyka, ni tuesła, ujżeż to chujala1 ponesła. Gdy się zbliżają do cerkiui: 66 od Krzemieńca (Piszczateńce) Oj, pope, pope, batku nasz, oczyniaj  [protyuj2] nas i zujinczaj ditońki  boży czas. 65. [Rkp. Kolberga, sygn. 3207, k. 124, nad pieśnią notatka „ujeselna?", pieśń także  innym rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 129, przygotoujana do ujpisania akompaniamentu.] 'fala 66. [Rkp. Kolberga, sygn. 3207, k. 51, tekst zapisany bezpośrednio po pieśni opubliko-manej  . 36 jako nr 102, opuszczony przez Tretiaka, ten sam tekst z lok. „Piszczateńce"  innym rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 131, także bezpośrednio po pieśni nr 102 z T. 36.] [id rkp.: „postiuj", por. teksty nr 13 i 72  T. 36, u> zapisach terenoujych tych pieśni także „protyuj".] 89 Przy rozplecinach: 67 od Samohorodka (Oujsianiki) ne ple -ty ki - so szob ne ro - zple fiki  tro se - stry Je, ci. 4 r r ir r J'ІІ £ Ja to tobi, sestryce, za teje, ne płety kisońki  troje, zapłety kisońki  drybnici, szob ne rozpłeły sestryci. Weselna: |: Za horodom' kały na: | lu ujsioj horod pochyłyła. 68 [Nery, Kupieczóuj, Kisielin] Tam Małasia chodyła, z tatójkom houraryła. Tatojku, hołubojku, czy budu ja takaja, jak kałyneńka tają. 67. [Rkp. Kolberga, teka 25, sygn. 1285, k. 39, rkp. terenoujy Kolberga tamże, k. 3, z lokalizacją nad melodią: „Ouisianiki pod Samorodkiem, Machnótuka", oraz  odpisie Krzy-żanoujskiego tamże, sygn. 1287, k. 31. W rkp. terenoiuym nie ma t. 9 i 10, a zapis kończy się taktem 14, uj którym są duiie ćujierćnuty g'. Tekst u>. 3-4, które Kolberg podpisał pod t. 1-, niezgodny z mel.] 68. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 20, melodia i pierujsza zujrotka tekstu opu-іі  . 36, nr 616.] 90 Budesz, doneńku, budesz, piki u mene budysz. A jak pidesz od mene spade krasońka z tebe. Spade krasońka z łyczeńka, kosa rosa z płeczeńka. Sniadaniczka ne budę i obidyć2 pod połudeń. Wecz'eronka z zorońkamy z dribnemi ślozońkami. Wony siedut'meczeraty a mene poszlufpo uradyciu Prynesu uiodyci, tra daty napytysia staromu i małomu, i siuojemu myłeńkomu. Po ujeczery łóżkie3 myty, drobnyje ślozkie łyty. Pomyiuszy łożkie, tra bitu postil siaty, iz młodym spaty lahaty. Pogrzeb Turyczany, Tuliczóuj Przy pogrzebie staujiają na trumnie miskę z kutią (kasza gotouiana), z którą uriozą trumnę na cmentarz i tam ją z trumny zdejmują, a przy pochoujaniu ziułok obdzielają się nią i jedzą. C. F. E. Hammard  dziełku Reise durch Oberschlesien... nach der Ukrainę2 poujiada: Die Wehklage (aber nicht jene, die man in Teutschland in und um die Schlósser und Stadte vor dem Ableben des Landesherrn hórt) gehórt mit unter die heiligen GebrSuche, mit uielchen der Aberglaube das Andenken naher Anveriuandten feyert, und in melchen besonders das Weib, den Tod des Mannes, des Kindes, 1 [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 128.] 2[Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 38, źródło:] C.F.E. Hammard Reise durch Oberschlesien. . . nach der Ukrainę. Bd. 1 Gotha 1787, s. 137-138. [Przekład: Lamentacje (ale inne, niż słyszy się u> Niemczech  zamkach i po miastach przed zgonem panującego) należą do uśmięconych zmyczajóiu, którymi mierzenia nakazują czcić pamięć bliskich kreumych i którymi szczególnie kobieta tygodniami opłakuje śmierć męża 41 ujochenlang beiueinet. Vor Sonnenaufgang steht sie mit nach der Sonne gerichteten Angesicht, fordert mit heulender Stimme und Beschurarung das Verlorne von ihrem Schutz-heiligen und allen ihren bekannten Góttern zuruck, erzahlt alles ihr dadurch abgestorbene Gute her, en-schuldigt seine Gebrechen und hat nie Unrecht. Wahrend meines Aufenthaltes bey dem General en Chef Kachoiusky in Weiss-russland, ujurde ich mehrere Wochen, taglich vor Sonnenaufgang von einem uiehlklagendem Weibe geireckt, die gleich einer Rasenden, den Verlust ihres Kindes, durch Tóne, die sie aus der hei-scheren Kehle heraus presste, beklagte, und von Luelcher Unbequem-lichkeit mich der General, ohne seinen Unterthanen einen iiblen Begriff von sich beyzubringen, nicht befreyen konnte. Dort traf ich den Waldungen noch viele Graber und Todenhugel aus der Vorzeit an, dereń Umfang eine von Steinen aufgesetzte Mauer oder Rasenmand a la Sieguiart umschloss, und die mit jenen der Celten und Hochlander Aehnlichkeit hatten. Sie unterschieden sich von den neueren nur durch die Entfernung, in irelcher sie vom Orte liegen, und uueisen uns noch auf die Zeit zuruck, in Luelcher die Nation zerstreut und gleich unsern Yorfahren in Hóhlen und Hutten lebte. lub dziecka. Przed uischodem słońca staje ona z tuiarzą zmróconą ku mschodomi i myjącym głosem i zaklęciami domaga się od suiego patrona i mszystkich znanych sobie bóstm zmrócenia straty, myszczególnia ujszelkie dobra znimeczone przez tę śmierć, uspramie-dlimia ułomności zmarłego i nigdy nie (mspomina?) krzyujdy. Podczas mego pobytu u generała Kachomskiego na Białorusi byłem przez kilka tygodni codziennie przed mschodem słońca budzony przez lamentującą niemiastę, która opłaki-mała jak szalona stratę sinego dziecka dźmiękami uiydobymanymi z zachrypłego gardła. Generał nie mógł mnie umolnić od tej niedogodności, nie chcąc daiuać suroim poddanym złego ujyobrażenia o sobie. W tamtejszych lasach napotkałem іі jeszcze grobom i kurhanom z zamierzchłych czasom, otoczonych na obmodzie murem ułożonym z kamieni, lub tuałem darniomym a la Siegmart, przypominających podobne obiekty Celtom i Górali. Od nomszych różnią się one tylko odległością smego położenia mzględem msi i mómią nam o daujnych czasach, kiedy naród ten, podobnie jak nasi praprzodkomie, żył jeszcze rozproszonym jaskiniach i szałasach. (Tłumaczył B. Linette.)] PIEŚNI POWSZECHNE Miłość Pieśni zalotne 69 [od Kotula] Żyto, maty, żyto, maty, żyto ne połoira, jak diujczyny ne lubyty, koto czornobroina. Zyto, maty, żyto, maty, żyto, ne pszenycla, czom diujczyny ne lubyty, koły czupurycia. 70 [od і] Kołyb meni taki  jak u moij bratouuoj, za mojeju bratoujoju chodiat chtopci czeredoju. 69. [Rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce, sygn. 3206, k. 182, tekst zapisany jako drugi ujątek pod pieśnią „Brala lon" (nr 157  suplemencie).] 70. [Rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce, sygn. 3206, k. 181 nr 5, zob. przypis do mel. nr 420  supl.] 94 71 Oj, ja ijchau koło młyna, stoit'diuka jak kaiyna, na diiuczynu zadyujyu sia i Luiz myni połomyu sia. Oj, ne żal myni uraza, kołyb diuczyna hoża, a to ruda, ta pohana ujiz myni połamała. Oj, ja ruda, ta pohana, ta mij batko bohacz, szyśt' par urałyu na obori, na namyśti1 ;1 dukacz. Czort by paryu turoju-matir z tujoim batkom bohaczem, turai orały pozdychajut', ty parszyuja z dukaczem. 72 sf U \U f \^j [Żytomierz]    m  \  I '--------—m m I ' — f=f t.........r r Za Marusiu piataka, bo Marusia nie taka.  Za Tatianu kopu dau, bo Tatianu spodobau. Hop, czuk, Tatiana, czarnobryuia, kochana. 71. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 117, tekst zapisany pod pieśnią „Oj, pistałaż mene maty" opublikouianą  . 36 nr 152, być może uiykonany na tę samą melodię. Na k. 117 dla tych pieśni i melodii brak lokalizacji,  druku u> . 36 pieśń 152 ma lokalizację „Bilcze", prauidopodobnie uiedlug nie zachoujanego czystopisu Kolberga. Tekst por. T. 36 nr 273.] paciorki 72. [Rkp. terenouiy Kolberga, sygn. 3206, k. 117. Zapisana nad tym tekstem melodia ma najpraujdopodobniej charakter instrumentalny.] 95 73 Lublu moho Petrusia, a skazaty boju sia, oj, łycho, ne Petrus, biłe liczko, czurny us. [Pustumyty, Siedliszcze pod Róumem, Meżyrycz] Nairaryła, napekła, ny dla koho, dla Petra, nyma Petra, pryszou Hryć, szkoda moich palenic. Jak ne baczu Petrusia, to ujid ujitru і sia, oj, łycho, ne Petrus, bił[e liczko, czurny us]. 74 | [Turyczany]  j \ff> IM H IM  Po - lu - by - la Pe - tru - sia, za - cze - py - ty bo - Ju - sia, S5 І W hej, ly - cho, ne Pet - ruś, Polubyła Petrusia, zaczepyty boju sia, hej, łycho, ne Petrus, biłe łyczko, czorny us. bi - łe lycz - ko, czor - ny us. Pryjdy, pryjdy, ї, ' , pryszou ї, postrystau,  ne zastau. Bodaj toho Koujala1 metełycia zameła, szczo і mene molodu izmorozyu na lodu. Naujaryła, napekła, ne dla koho, dla Petra, nyma P[etra], tyl[ko] Hryć, żal sie Boże palenyć. 73. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 89. W czystopisie Kolberga, sygn. 3207, k. 117, tylko pierujsza zuirotka pod melodią. Melodia opublikouianą  T. 36 nr 184 z і-szą zujr. umriantoujego tekstu. Tekst por. T. 36 nr 182-186.] 74. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 126. Tekst por. T.36 nr 182-186.] [ rkp. dużą literą, być może nazuiisko] 96 75 [Żytomierz] tt £-M^ ІІ  \V PF Mp^ Sim deń mo-lo-ty-ła, czech, czech, za-ro-by-ła, sa - ma so - bi i : 12 ittfttWJTlFttitit її dy- - -ła, zLasz-komhro-szy pro-hu-la-ła, z Laszkom hro-szy pro-hu-la-ła. Sim deń mołotyła, czech, czech, zarobyła, sama sobi dyujoiuała, |:z Laszkom hroszy prohulała: |:Ne żal myni hroszy, :| a żal Laszka, bo choroszy, Laszok harnyj, Laszok myłyj, pijdu z Laszkom do mohyły. Laszok pidhołyu sia, Laszok w żupan ustroiu sia, bryszczat'huzik ujid kontusza, ach, ty Łaszku, moja dusza. Kołyb chlib, to by ja jiła, kołyb syl, tob sołyła, kołyb ujoda, napyła sia, taj z Laszońkom zirinczała sia, Dub, dub zełeneńki i mij Laszok mołodeńki, jak ja budu  sujiti żyty, treba Laszka prynadyty. 76 [Żytomierz] ii  r i P ci p p-i—r—r imMb^b Sim deń mo - to - ty - la, czech ... H   $ m feNg * 75. [Rkp. terenoujy Kolberga, teka 25, sygn. 1285, k.37b, melodia z incipitem tekstu zapisana jeszcze raz na tej karcie oraz na k. 37c, zob. pieśni następne. Tekst por. T. 36 nr 333.] 76. [Rkp. terenoujy Kolberga, teka 25, sygn. 1285, k. 37b. Petny tekst zob. pieśń poprzednia.] 97 77 [Żytomierz] *   І''  \HH\fffi Sim deń mo- ło- ty- la fpJ^lJ \ J'IJ>J>P PIJ f J'I J'J'J'^ 78 Czerez riczku, czerez staiu, lubyu mene Stanislauj, a ja joho lubyła, czereujyczki zhubyła. [Suchoujola] Na dolyni jest1 kirnycia,  toi kirnyci nie ujoda, jest1 diujczyna jak zirnycia, czornobryiua, mołoda. 79 od Lubaru Na szczoż ludiam teje znaty, hde myloji urarota, na szczoż ludiam te kazaty, szczo syrota. 80 Na horodi terlycz rodyt', a do mene panycz chodyt', rody, rody, terłyczeńku, chody, chody, panyczeńku. od Łucka, Włodzimierza] 77. [Rkp. terenoujy Kolberga, teka 25, sygn. 1285, k. 37c. Pełny tekst zob. pieśń 75.] 78. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 46. Tekst por. T. 36 nr 174, zujr. 8.] 79. [Rkp. Kolberga, teka 19, sygn. 1242, k. 376.] [ rkp. nad „jest" nadpisane „tut"] [uj rkp. ujyraz nieczytelny] 80. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 98 81 [Nyry, Kupieczóui, Kisielin] g-' Y-toify^Y №'\і\і tea Ej, piduże ja koło korczmońki1  noczy, czy de ne najdu sołoujija lu korczy, i budu ja sołoiuija pytaty, de maju moji myłyj szukaty. 82 O], za ha - Jem, za du - na - jem, tam I -  nko ko - nem hra - je, tam 1 -  ko - nem hra 81. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k.19. W rkp. melodii  t. 7 i 8 jednoczesny zapis u) dujumiarze i trójmiarze, tekst nie zgadza się z melodią.] [ rkp. „korczmoński"] 82. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 17. W rkp. zapisane są dujie tuersje -konauicze melodii bezpośrednio jedna po drugiej, bez klucza ujiolinoujego przed drugą ujersją, a pod melodią zanotoujane są dum ujątki tekstouje. Drugą ujersję melodii (prostszą) z drugim ujątkiem tekstu opublikoujał Tretiak u> . 36 nr 431 z lokalizacja „Żytomierz". Tu publikuje się pieriuszą tuersje melodii z tekstem pieruiszego ujątku. Zob. też przypis źródłoujy do nr 431 z T. 36. Być może uitedy, gdy nad materiałami ujołyńskimi pracoujał Tretiak, istniał czystopis Kolberga,  którym uiproujadził on podział zapisu muzycznego i przypisanie do duju jego ujersji różnych tekstóuj. Nad pieśnią notatka Kolberga: „po chachłacku". Lokalizacja ogólna dla zapisóui z tej karty „Tuliczóuj", niektóre pieśni tu zanotoujane mają lokalizację bezpośrednią „Żytomierz", ale dla pieśni „Oj, za hajem" takiej lokalizacji Kolberg nie odnotoujał.] 99 Oj, za hajem, za dunajem, tam Iujanko konem hraje. Na І szudra1 ujjut sia, za Ituankom diuki bijut sia. Oj,  diuki, nie b^jty sia, kotra moja, pryznajty sia i zo mnoju zminczajty sia. 83 [od Koujla] Zajichała Kateryna Ne dałeko, tylko mylą, szyśćma kinmy iz Wołynia, Katerynko moja myła, pytała sia harnoho Wasyla: u Kateryny czornyj , Czy dałeko, serdeńko, do seła. Kateryna luba  rozmoiuy. Kateryna hreczku tuiazała, Kateryna praujdu kazała, u Kateryny raba spodnycia, Kateryna chłopciam zdradnycia. Sedyt hołub na dubońku, hołubka na kubłci, ne ma szczastia lipszoho jak me dujoje  kupci. 1 ujłosy 83. [Rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce, sygn. 3206, k. 182 nr 6. Zob. przypis do mel. nr 382  supl. Tekst por. T. 36 nr 301.] 84. [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 103, tekst (bez zujr. 2) także  rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce, sygn. 3206, k. 184, bez lokalizacji. W rkp. Kolberga pod tekstem notatka:] Podobna W. z Oleska [Pieśni polskie i ruskie. . . ] s. 379 [oraz dopisana później:] Podole, „Zbiór Wiadomości do Antr." [Kolberg odsyła do sinego artykułu: Pieśni ludu z Podola rosyjskiego, zob. Podole (DWOK T.47), pieśni nr 95-99, s. 101-106. Tekst por. T. 36 nr 194, 271 oraz 302 zujr. 4.] 84 Kouiel Hołub syujy, hołub syujy, hołubka syiuijsza, myły otec, myła maty, diujczyna mylijsza. 100 Hude hołub, hude hołub pomeż dubynoju, ne ma szczastia  ciłym śujite jak muż iz źonoju. Z rodynoju posiuarusia, hrychu naberu sia, a z myłoju jak zyjdu sia, ne nahoujoru sia. Skrypłyujyj uraroteczka nikomu zaperty, koho lublu, ne zabudu do samoji smerty. Sedyt hołub na pienioczku1, hołubka na ujyszni, skazy, skazy, mij drużoczku, szo u tebe na myszli. 85 A ja tuju dałekoju chiuorostom obtyczu, a do teji blizeńkoji kruz okońce kłyczu. ї Jedna myła u Warszamy, druha na Wołyni, rozkrojłoś serce moje na duji połoujyni. Kołyb meni ne steżeczki i ne dołynońki2, chodyujby ja do myłoji a szo hodynońki. 86 OJ, ty - chy du - na] ty - chu  - di Tuliczóuj H I H 1  na] ty - chu  - du ne І aż tam diiu - cza ro - su ko - su cze sze szczo na - cze - sze, to na du - naj ne se 85. [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 103, źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce, sygn. 3206, k. 184. W rkp. Kolberga na marginesie notatka: „Zbiór do Antr.", zob. przypis do pieśni poprzedniej.] 1 pieniek 2 [obok Kolberg dopisał „detynońki?"] 86. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 55.] 101 Oj, tychy dunaj tychu ujodu nese, aż tam diujcza rosu kosu czesze, szczo naczesze, to na dunaj nese. Płyuje, koso, uraz iz Luodoju, jak prypłynesz pód haj zełeneńki, a pód hajom konyk ujoroneńki. Na kbnyku kozak mołodeńki, sedyt sóbi, u skrepojku hraje, strona stroni promoujlaje. 87 [Tuliczóuj] SffHlH P p І [  і£^ Ja - ko te - be ha -   cha - ti, w ze - łe - nom ho - ro - di, IM  I IM i* M p p ir M і ^ tut by żyd, tut by , ne ska- zał- by cho - dy. Jako tebe harno  chati, lu zełenom horodi, tut by żyu, tut by , ne skazałby chody. Tęcze moda z pod horoda, kiń ne chocze pyty, prystupyło do diiuczyny, ne chocze lubyty. 87. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 28.] 102 88 h* m /CS LJLp p \  [Bilcze] 3EE3E Tu - man, tu - man, ta szczej do - ty - no - ju,  P ip  m mm tu - man, tu - man, ta szczej do - ły no ju, S t ip t u^^^ hej, man - druj, man - druj, diui - czy - no, zo mno 1:Tuman, tuman, ta szczej dołynoju:|, hej, mandruj, mandruj, dimczyno, zo mnoju. Mandruj, mandruj, taj ne ohladajsia, hej, na pohoni taj ne spodiujaj sia. ju. 89 ___N [Bilcze] ^I^^UMf І Fjp Ty diiu -czy- no, ty czer- luo ja kra - sa, ^TT fc HL|Pp lO ^І^І czo -mu  te - be ne za - cze na ko - sa? Ty diujczyno, ty czeriuonaja krasa, czomu  tebe ne zaczesana kosa? Wypłakała za kauialerom1 głaza, szczo ne іі po ułońci chodyty, szczo ne іі, koho chtity lubyty. 88. [Rkp. terenowy Kolberga, sygn. 3207, k.43. Tekst por. T.36 nr 389.] 89. [Rkp. terenowy Kolberga, sygn. 3207, k. 25. Tekst por. T. 36 nr 200.] 1 [nad: „ї" nadpisane: „molodcom"] 103 Czohoż ty, diujcza, taka chmurno stała? Try nedili  neduzi łeżała, na czetiuertuju duże zdoroujaja uistała. Na piatuju u ujisznioujy sad poszła, tam sobi tri dorożenki najszła. Chtoż tyi dorożenki postrojiu? Mołod kozak, szczo do diiuczyny chodyu.  і ij po sto złotych prynosiu,  і ij na horiłku prosyu. Daj, szynkarko, horiłoczki chocz kiuartu, nech napoju tu diuiczynu upartu. Szej szynkarka do szynoczka ne dojszła, kapytana u mordu udaryła. czeska 90 [Bilcze] p p p J'1J^J      ^ £ Posz - ły pan - ny po śliuj - , po śliiu - , po śliuj -  a za nie - mi All[egr]o  mm my - śliuj - , my - śliuj -  dnia. Kommt, pa - nien - ki, £ V ł t IM    s t kommt diiu - ce, kommt diui - ce, kommt diuj - ce, kommt diiu -ce, 104 Poszły panny po śliujcy, po śliujcy, po śliuicy, a za niemi myśliiucy, myśliurcy dmą. Kommt, panienki, |:kommt, diujce-l, |:kommt, diiuce:|, |:kommt, diiuce:|, kotra sem z mas |:ujezmete:|, |:mezmete:| mnia. Ma mila ma |:dukaty:|, a na szyji |: granaty :| ma, [ma mila ma] talary, a na licach kolory ma. Ta malutka to moja, u niej oczy |:jako ja:| mam, ma mila ma piękny lic, złote sprzączki u trzeiuic ma. Cztery konie  ma, pojedziemy do doma ujraz, jam ju sobie spodobil i za ruczku uchujatil sam. 90. [Rkp. terenowy Kolberga, sygn. 3207, k. 147, o osadnictwie czeskim na Wołyniu zob.  rozdziale „Lud" s. 27-33.] І 05 91 od Samohorodka (Owsianiki) 8  C I P C fi J' І  i I J' J'  He], po- ki ja czu-ma- ka lu - by - la, toj  czer- -nych M M I J 11' J11 J' J' s czo - bot - kach cho - dy - la, pe - re - sta - la czu - ma - ka lu J' p J' J> | J. J, J,  by - ty, pe - re - sta - la  czo - b[ot - kach] cho - dy Hej, poki ja czumaka lubyla, toj  czernionych czobotkach chodyła, perestała czumaka lubyty, perestala  czob[otkach] chodyty. 92 Oj, pidu ja do kirnyci, aż tam stojat mołodyci, jedna stoit', berę uradu, podyiulu sia na jej turodu1. od Lubaru Oj, pidu ja na jarmarok, aż tam stoit hurma2 diurak, to czorniaiuy, to bilaujy, na kotru hlań, to uise bramy3. Chłopeć  korczmi pje, hulaje, batko z kyjom zahaniaje, tikaj, tikaj4, myłyj chłopcze, batko jde, byty schocze. 91. [Rkp. Kolberga, teka 25, sygn. 1285, k. 16d, tamże k. 3 rkp. terenowy Kolberga (z lokalizacją „Oujsianiki pod Samorodkiem, ") oraz kopia Krzyżanowskiego, teka 25, sygn. 1287, k. 31. W zapisie teren, w t. 7 ostatnia nuta: g'.] 92. [Rkp. Kolberga, sygn. 3207, k. 136.] urodę mnóstwo czarnobrewe uciekaj 106 93 od Lubomli, znad Bugu Sini їі, chata na pomosti, ne sam jeden1 konia ujedu do diiuczyny  hośti. Sztoż to za hośtina, szto po noczy chodisz, czuży żynki, mołodiejki, z rozumońku zujodisz. Z rozumońku zujimszy, na konika uisiujszy, na Wkrainu jedie, jedie kozak, jedie. Dzieujcze rutu sieje, rutu polyuuaje, kozak stuoho2 moronoho konia napojiuaje. Hodi, diujczynońko, ruty połymati, chodi3 moho koniczeńka z ujidra napojujati. Sprauiże, kozaczeńko, złotyje udiła, szob ja tuioho koniczeńka do ujody ujodiła. Szkoda, diujczynońko, zołota psotuaty, budesz moho konyczeńka z ujidra napojiuaty. 93. [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 94, źródłem byt zbiór] R. Zienkieujicza Piosnki gminne ludu pińskiego. . . s. 410-414, [uj rkp. i u Zienkieujicza jako cd. zapisany jest tekst „Oj, na hori żyto", opublikoiuany  T. 36 nr 552, tam bez odmołania się do źródła ujskazanego  rkp. przez Kolberga.] 1 [u Zienkieujicza: „jedu"] [u Zienkieujicza bez „sujoho"] 3 [ rkp. „hodi"] 107 94 [Nyry, Kupieczóuj, Kisielin] ^m & m  - J J i e- r rin - lh W ho - ro - di du bn - r.znk, szy - ro kij łystoczok, *t JIJ r \n £ g^s deś - po - ji - chauj, za - ba -  sia sy - ujyj ho - łu - bo - czok. W horodi duboczok, szyrokij łystoczok, |:deś pojichaiu, zabaryu;sia syujyj hołuboczok: |. Po sadońku chożu, sadoujynu sażu, pryhornysia, moja myia, szczoś ja tobi skazu. Ne ma je  nedilu, ne ma je ujo , ja uiże mozi to zdajetsia, szo luże nedil sorok. Szczoś ja tobi skazu, szczo ludę hourarat", szczo do tebe, mołodej, ї chodiat. Aż mij miłyj ide, sztyry koni ujede, na piatomuj, moronomu, sam ї ide. Nechaj chodiat', aby ne ladaszczo, choćby mału karu uuziaty, aby buło za szczo. 94. (Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 20 — mel. z incipitem tekstu, zapis pełnego tekstu  rkp. nieznanego autora, sygn. 3206, k. 102, bez lokalizacji. W rkp. ui t. 4 tekst jest zgodny z tuersją małych nut.] 108 95 ї, Turzyska, Tuliczóuj І9 l^g^lppcjf Łj-l"Al jj, za-pyu czu - mak, za-pyu, oj, za- pyu, za- hu - lau sia, 4 y- ifi^fr^f pcji^j- ii a je ho kiń  - ro - nu w stal - ni za - sto - iaii sia. a je ho kiń  - ro - ny  staj - ni za - sto - Jau Oj, zapyu1 czumak, zapyu, oj, zapyu, zahulau sia, a jeho kiń   stajni zastojau sia, na mene2, mołodoho, bardzo rozserdyu sia. Oj, kozacze mołody, da-j budym noczoujaty, noczoiuaty nyczku pry temnym rożyczku. Taj pry temnom łozi, pry byty dorozi, taj pryujiażem konyka pry bity berozi. Pojichau mij myty ta-j u lis na ziuiryńu. Na jaku zmirynu? Na rabuju teteru3. A na tuju teteru ta najichały hości, dują  sinach, a tre1 uj chati, a czeterie  komnaci4. 95. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 62. Nad melodią notatka Kolberga: „1 lub \",  zapisie uiystępują liczne і і uiahania melodyczno-rytmiczne. Za melodią zano-tomana inna ujersja t. 3 z notatką „lub" Dla uj. 4-5 pieriuszej zuir. prauidopodobnie trzeba pomtórzyć t. 5-8. Tekst por. T. 36 nr 290.] napił sia 2 [ui rkp. tekst і, prauidopodobnie zapis: „a na mene", ale  tej ujersji jest o jedną sylabę za dużo w stosunku do melodii] ćiećujierz [cietrzeuj] 4 [nad „c" nadpisane „t"] tuy Wierność. Życzliujość 96 Kozak konia , dziuba uradu brała, kozak dziuby1 zaspyiuauj, dziuba zapłakała. Oj, szczoż komu do toho, szczo ja dziubu lublu, a ja suraj dziuby luby2 czereujyczki kuplu. Czereujyczki ne tuełyczki, za ciłoho piataka, ujoźmu dziubu za ruczeńku, taj uderu3 tropaka. [od і] Czomu dziuby ne Iubyty, koły dziuba harna, czereujyczki zlotom szyte, pończoszka jedujabna4. Sukienoczka ptyfenioura, gorsecik5 z atłasu, stupaj, dziubo, stupaj, lubo, bo ne maju czasu. Ponczoszeczki6 z kitajoczki, czereujyczki z kozła, stupaj, dziubo, stupaj, lubo, szo byś ne pokoiuzła. Jak kozaka ne Iubyty, koły podobońka, sam і, ujus czerniaujy jak u sokołońka. 96. [Rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce, sygn. 3206, k. 186, czystopis tego tekstu  przez innego nieznanego autora  tece 3207, k. 53, bez lokalizacji, tam z przekładem na język polski, pominiętym  druku.] 1 [ rkp. na k. 53: „Dziubci"] 2 [uj rkp. na k. 53: „surojej Dziuby lubej"] [w rkp. na k. 53: „udariu"] 4 [ rkp. na k. 53: „panczoszka szolkouia"] 3 [u> rkp. na k. 53: „gorsetik"] 6 [ rkp. na k. 53: „ponczoszoczki"]  97 Nakopała korynia z pid biłoho kaminia, półokała j-u ryci, |:naiuaryła  mołoci, czaroujała mołodci. [Wysocko (od Lubomli) Tylko  mene czarójki szczo czorny і, iszczę j koreń ne ujkipiła, a ujże kozak pryłetiu. Oj, szczo tebe prynesło, Oj, CZy CZOLUen, CZy Ujesło? Prynis mene syiuyj kiń do bateńka na spokij.  98 [Koiuel, Turzyska, Tuliczóuj] mm Oj,  po - lu ny —0---- , na ni ma- te rU nka, S І  tam diu - czy -na ży - to ża Oj,  polu , na ni materynka1, |:tam diuczyna żyto żała, sama czornobryujka: |. Ide kozak dorohoju: Ponahajbog, żencze! Ona stała, ujidkazała: Bodaj zdoroiu, serce! sa - ma czor - no - bry - . To ujżeż tają słauja po ujsim sujiti stalą, szczo diujczyna kozaka2 serdenkom naziuała. Ide kozak dorohoju, pidkiukamy kresze, za nym, za nym diuiczynońka rosu kosu czesze. 97. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 89 (ztur. 1-2) i k. 21 (zujr. 3), . 1-2  rkp. zapisane bezpośrednio po pieśni opublikoujanej ui T. 36 jako nr 419, praiudopodobnie  były na tę samą melodię, zuir. 3 zanotoujana na innej karcie (stanouiiącej niegdyś całość z k. 89) i połączona odsyłaczem z tekstem z k. 89.] 98. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 62.] macierzanka [ rkp. nad „kozaka" dopisana  „czyka"] 111 Ide [kozak dorohoju] і  d'uduczku hraje, [za nym, za nym diiuczynońka] spiujaje, hulaje. Nechaj meji diujczynońki nychto ny zajmaje, bo jak jeji zajmie bidu sobi znajdę, ruki, nohy porubaju, do domu ne zajdę. Oj, ne inydno toho seła, tylko ujydnu hruszu, tudy-j moju rano-j ineczór poryujaje duszu. Oj, ne ujudno toho seła, tylko ujedno chresty, tudyż myni lubo-j myło oczynkamy zuiesty. 99 {% j,J'^J'i;-]j \ngr\ią [Żytomierz] Oj, u po lu ny - , ko - neć ma - te ry - nka,  H |j f Mm J ^ tam diiu - czy - na ży to ża - la, sa - ma czo - mo - bry - . Oj, u polu , koneć materynka1, tam diujczyna żyto żała, sama czornobryujka. Jde kozak dorohoju: Pomahaj Bih, żenszcze.  stała, uradhadała: Zdorou kozak, serce. Wże tają slaira po irsim śiuiti stała, szo diujczyna kozaka serdenkom naziuała. 99. [Rkp. terenoujy Kolberga, teka 20, sygn. 1255 A, k. 9. Pieśń opublikoujana uj T. 57/1 Ruś Czerwona cl. II, nr 693, na podstaujie niezlokalizoiuanej kopii Grzegorzeuiicza.] 112 100 od Łucka, Włodzimierza]  ** ___________ ~ jj g § ■4g P' pm ip-h p i g p r r n r r i Czy ja to - bl ne ka - za - ła, ko - za - cze Wa - sil - ku, ku - py, ku - py ko - ra - li - ki na bi - łu - ju szyj - ku. Czy ja tobi ne kazała, kozacze Wasilku, kupy, kupy koraliki na biłuju szyjku. [Czy ja tobi ne kazała,] kazaty ne budu, ne id, [ne id] na Wkrainu, bo mni tiażko budę. Czy ja tobi ne kazała, jak rybku ujaryła, czy ja tobi ne kazała na porozi st[...]'. Ne id, [ne id] na Wkrainu, bo budu tużyła, ne id, [ne id] na Wkrainu, nehaj ide starszy [...]'. Czy ja tobi ne kazała, moju hołubiatko, czy ja tobi ne kazała toj nad perełazom. 100. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 1 [uj rkp. ujyrazy nieczytelne] 113 Ne id, ne id na Wkrainu, nechaj ide batko, ne id, ne id na Wkrainu, to i pod[...] razom. ± 101  od Samohorodka (Oujsianiki) m Jo), ne cho - dy, ko za -cze, do І p p f9~^^ ° P ' J- ^^ bu - de sla -  na te - be I na Joj, ne chody, kozacze, do mene, budę słauja na tebe i na mene. A ja tu słaujy ne boju sia1, z kim lublu sia2, stanu, obejmu sia. 101. [Rkp. Kolberga, teka 25, sygn. 1285, k. 16d, tamże na k.3 jego zapis terenoujy z lokalizacją ogólną: „Oujsianiki pod Samorodkiem, Machnóuika", tamże kopia Krzyża-noujskiego, sygn. 1287, k. 31. W zapisie terenoujym  t. 5 nie ma uiersji zanototuanej małymi nutami.] 1 [tu zapisie terenoujym: „tei slaujci ne boju se"[ 2 [u> zapisie terenoujym: „se"] 114 102  od і, Samohorodka (Oujsianiki) m   iJ lJ' P  s  Joj, smu- ten że 3 a, smu - ten, ta  tem - neń - ko - ji no - czy, a truj J'»U.n ne zna J".  m ^ ^ ta spłat Joj, smuten że ja, smuten, ta temneńkoji1 noczy, joj, sam ja ne znaju, ta czomu ne spłat oczy. Ne spłat oczy ne  deń, ne lu noczy, za toboju, diiuczyno2, tużaczy. Sokonia3 krylom u ternoujych oczy połym4 do diujczyny, chot' temneńkeji noczy. A pryłym, siadyś na doujory3, czy ne ujyjde diujczyna ok myni. Aż njychodyt diujczyna І. 102. [Rkp. Kolberga, teka 25, sygn. 1285, k.45, tamże też inna ujersja redakcyjna melodii z notatką „lub",  metrum \, ze zmianą uiartości nut, skreślona przez Kolberga. Zapis terenoujy Kolberga tamże k. 3, z lokalizacją ogólną: „Oujsianiki pod Samorodkiem, Machnóujka", tam pod melodią . 1-6 tekstu, pełniejszy tekst  rkp. nieznanego autora, bez lokalizacji, tamże k. 4,  tym zapisie brak . 3-4 i 6, ponadto kopia Krzyżanouiskiego (tamże, sygn. 1287, k. 31), tam melodia z . 1-4 tekstu. W zapisie terenoujym t.  і 7: 3, t. 9- [pod melodią: „ta  temneńkoij lub: serce, diujko sokola poleciałbym °drzuji 115 z czornymi bromami, a prymaiulajet do mene ujse і słomami. 103 Inni zaczynają: od і, Samohorodka (Ouisianiki) Joj, smuten że ja, smuten, ta temneńkoji noczy ne spłat oczy1 ne2 ui deń, ne2 uj noczy. Sokonia kryłem u ternoujych oczy, połymb3 do diujczyny chot'temneńkoji noczy. 104 i- I J) Jł ji > [Suchourola] nn - In  nn - I lii Oj,  po - lu, 113 po - lu bil ka - men le - żyt1, # i innry^rrgff h* v }> j,hi J i oj, a na to - mu bil ka - me - niu syiu o - rei se - dyt' Oj, uj polu,  polu bił kamen łeżyt', oj, a na tomu bił kameniu syuj orel sedyt' 103. [Rkp. Kolberga, teka 25, sygn. 1285, k.45, tekst zapisany przez Kolberga bezpośrednio pod pieśnią poprzednią, źródłem był rkp. nieznanego autora, tamże (k. 4), tam tekst jak  rkp. Kolberga oraz ciąg dalszy jak . 10-14 pieśni poprzedniej.] [uj rkp. nieznanego autora: „hoczy"] [uj rkp. nieznanego autora: „ny"] [ rkp. nieznanego autora: „połynu"] 104. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k.46. Takt 6 uj rkp. słabo czytelny. Tekst por. T. 36 nr 228 i 229.] 116 Oj, sedytze і, dumu dumaje, jd'e kozak z Ukrainy, orła pytaje. Oj, czy  ty, syuuyj orle,  moji storoni, oj, czy tużyt', oj, czy płacze myła po meni. Toż to tużyt, toż to płacze,  łóżeczku łeżyt", a prauroju ruczeńkoju za serce derżyt. Oj, ustauraj myła, nesu tobi ujiść, id'e myłyj z Ukrainy, budeż maty hiść. Oj, uistała myła, jak ne leżała, usiu siuoju czeladońku porozbużala. Oj, ustańte słuhy, zaśujityt śujiczy, nechaj że ja podyiulu sia mylomu uj iczy1. Oj, czohoż ty, mij myłeńkij, na łyczku zmarniu? O dla toho, moja myła, szczom bardzo tużyu. Oj, czohoż ty, moja myła, duże zmamiła? Oj, dla toho, mij myłeńki, szczom tia lubyła. 105 [Bilcze] ґ> [Bile j*rt i> J>  J> JiJLy І  [i Uff I ^^ TT Pły -  czo-łen -dy po-len, pły- i me - seł - ce, czo-mu ty mnie |'hh i et і i s I m tak nie lu - bisz, Jak ja te - bie, ser - ce, jak ja te - bie ser - ce. oczy 105. [Melodia z fragmentem 1 zujr. tekstu  zapisie Kolberga, sygn. 3207, k. 42, pełny tekst U) zapisie nieznanego autora z popraujkami Kolberga, tamże k. 40. W rkp. melodii nie ma znakom repetycji i oznaczeń , natomiast uj tekście na k. 40 jest notatka „bis" na końcu każdej zuirotki, pierujszy uiiersz 2 zujr.  rkp. . Tekst 1 zuir, por. T. 36 nr 199.] 117 Płyuje czółen1 mody połen, płyuje i ujesełce, |:czomu ty mnie tak nie lubisz, jak ja tebie, serce: |. kołyb ne schybnutsia, |:pj, pojichał mij miłeńki kob chutko iuernutsia:|. Oj, stanu ja  okoneczko, stanu podyujliusie, |:czy nie jedzie mij miłeńki, ja rozu>eseliusia:j. Oj, przyjechał mij miłeńki  niedzieliu raneńko, |:ja zliz z konia, pryiuitaujsia: Deń dobry, serdeńko:|. 106 Ach, czy chora, czy zdoroiua, jak sia sobi majesz, ach, czuju ja czerez ludzi, inszoho kochajesz:j. Ja na Boha prysiahaju, inszoho nie maju, tylko tebe, moje serce, і kochaju:|. Oj, daj mene takie żele błyźko perełaza, zabudesz sie, jak napjetsia od jednoho razu:|. Budu pyty, ujypyumty, kropli ne upuszczu, oj,  toj tebie czas opuszczu, jak oczenki spluszczu. [Bilcze] Oj, zdajetsia, ne dyujytsia, mij miły na menie, och, jak hlane, serce ujjanie toj u joho, toj u mene. Och, ne midno toho, że ta, tolko ujidno hrusza, tuda moju rano,  ujieczór, poryuiaje duszu. .......... , .......... hołoLuońku rano  і. .......... muroujanie, och, [.. .f moje їі. [ rkp. niezn. autora Kolberg dopisał u góry „", tj. „czouien", tak samo  jego rkp. na k.42] 106. [Rkp. nieznanego autora, sygn. 3207, k. 42,  dwu ostatnich і braki tekstu zaznaczone kropkami przez autora zapisu, por. T. 36, nr 199, zuir. 2-3. W zmr. 1-3 na końcu ostatniego miersza „bis".] [ rkp. tekst nieczytelny, może:] tak [lub: tam] sedyt a szczos pyszet 118 107 Bilcze p  P -і  gPIfTlHr^ Wo-ro-teń-ka skry-pły--i, mu-szu ich za -pe-rty, ko-ho lub - lu, j' \ inHlf J II ne za-bu-du do sa-mo- i sme - rty do sa-mo-i sme - rty. Woroteńka skrypłyujyi, muszu ich zaperty, |:koho lublu, ne zabudu do samoi smerty:|. 108 [Żytomierz] [z.yiouuei Jak ja bu-ta mo-lo-da-ja, ne zna-la ny - czo -ho, ja du- ma - la, t^hH U i Ji  szczo lu - by - ty ne bu - du ny Jak ja buła mołodaja, ne znała nyczoho, |:ja dumała, szczo lubyty ne budu nykoho:]. A teper, a teper pryznaty sia muszu, polubyla chłopczyneńku tak jak siuoju duszu. ko ho, - ko hn. A u nioho oczy czorny, a u mene syujy, każut ludę, szczo my budem z soboju szczesłyujy. Ne byjżeż mne, moja maty, berezoujym prutom, bo ujżesz mene ne rozłuczysz ta z tim bałamutom. 107. [Rkp. terenowy Kolberga, nr 302, . 4, nr 513, zwr 5.] 108. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 18. Tekst por. nr 84  suplemencie i T. 36 teka 25, sygn. 1285, k.37b.] 119 109 Czumak Oj, zza hory sońce sklije, oj, tam bujny ujiter ujije, oj, tam chodyt czumak hoży, na łyczeńku  róży. Skoro jeho uuiidała, zaraz sobi spodobała i ne znała szczo robyty, toj musiła polubyty. Lublu joho  czorny i za toje, szczo motorny, lublu joho oczy syujy i za teje, szczo szczasłyujy. Bud'spokojna, moja myła, mni doroha nastupyła, jak z dorohy poiuernusia, to z toboju ożeniu sia. Skazyiuały meni ludę, szczo ujże czumaka ne budę, skazyiuały i soside, szczo ujże czumak ne pryjide, oj, ne і ja nikomu, tylko czumakouji momu. Uże czumak poujertaje, czuty na uioły hukaje: Hejże, hejże, siry uroły, na podujorie do myłoy. Skoro joho uiuidała, choroszeńko pryiuitała: Jak sia majesz, mij czumacze, czy ne stałoś jak inacze? Pered Bohom prysiahaju, jakom lubyuj, tak kochaju, tohdi skończu myłost tobi, kohda lażu  siuojom hrobi. 110 Oj, czajeńka czubateńka, pożyczże mni kryłeć, oj, połenu, odujidaju, de mój czornobryiueć. od і Oj, mój miły czornobryujy za ryczkoju żyuje, szo deń, szo deń, szo ineczora sełezeniom płyiue. 109. [Rkp. nieznanego autora, sygn. 3207, k. 52, prawdopodobnie z okolic і, obok tekstu przekład na język polski, pominięty  druku. Pod tekstem przypis autora rkp.:] Nota. Czumaki są to ludzie іі znad Dniepru, których ciągłym jest zatrudnieniem dostawiać sól z kopalnióui do Pobereża lub Ukrainy, alboli też inne produkta, na najem lub na własny rachunek. 110. [Rkp. Kolberga, sygn. 3207, k. 109, źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce, sygn. 3206, k. 183. W rkp. Kolberga tekst zapisany jako drugi wątek pod pieśnią „Jest u sadu uiisznia", opublikowaną w T. 36 nr 190.] 120 111 A ty myślisz, durniu, szczo ja tebe lublu, ja z tebe kpyła, chotia sia napyta. [Żytomierz] 112 Toż to tobi do spodoby, ani hroszy, ny chudoby, tylko jedna dusza  tili, a soroczku muchy zjily. [Bilcze] 113 Prażouja między Żytomierzem a Berdyczoujem Hu - ly - cia hu - de, de dura - rak i de, ty, łu - ze, ^ mm i . 9 | ft j' J' A' ^ \=± roz -  - maj - sta, na dura - ra - ko - uiy, o), duia żu- pa • J""1 \ m SEE£e£ I I I 1' S' * ny, ty, diui - czy - no, ne  sta. 111. [Rkp. terenoujy Kolberga, teka 20, sygn. 1255 A, k. 9. Tekst Іі  . 57/1 Ruś Czerwona cz. II, nr 1125, ujedług niezlokalizoujanej kopii Grzegorzeujicza. Tam tekst z melodią, być może Grzegorzeujicz odpisał pieśń z zaginionego dziś czystopisu Kolberga. W rkp. terenouiym tekst zapisany jako drugi ujątek pod pieśnią nr 1%  supl. Tekst por. T. 36 nr 299.] 112. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 41, tekst zapisany po pieśni opublikoinanej u; T. 36 nr 222,  był praujdopodobnie na tę samą melodię.] 113. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 62. Za melodią zanotoujana druga ujersja t. 12: ósemki g1 fis'dis1 e'.] 121 Hułycia hude, de dujorak ide, ty, luże, rozujyujaj sia, na dujorakoujy, oj, dum żupany, ty, diujczyno, ne maż sia. Oj, odirażu sia, oj, odujażu sia, ta na sto rubliuj hroszy, jakże duraraka, ta, ne lubyty, koly dujorak choroszy. Oj, ne uujażaj, ujrażaja doczko, na duiorackii Lużytki1, na jomu teper, oj, diua żupany, ujzautra ne budu sujytki2. Oj,  koneć hrebli tam stojat' , obstelyły sia łystom, oj, ne chiuały sia, ujrażaja doczko, ta sestrynym namystom3. Ne і dujoraku, ne і duraraku, oj, jak tomu kotiuzi4, і tebe zujede iz z rozumońku pri zełonomu łuzi. Sobaka Lukusyt', [sobaka ujkusyt',] oj, to znajdufsia liki, dujorak diuczynu z rozuma zujede, to nesłauja na іі. Oj, mene maty z rodu ne była, no słoujamy kartała, zasoby sukmana 3 paciork[ami], nom. namysta kotiucha, szelma 122 szczob ja z durarakom i z projdyśiuitom1 nyczeńki ne stojała. Bo і do tebe  h'oczy2 houraryt' і і tebe lu h'oczy lubyt', de najbilszaja ta besedońka, to і tebe obsudyt'. Ne chody, bratie, do teji diuki, do tei czaroumyci, bo lu czaroLunyci czar na polyci, samaja u temnyci3. Nyczoho ona bilsz ne maje, tylko piesińku spyiuaje'. A chtoż to mij my - leń - ki], Ja uiuczera  і nyńka orau. A chtoż tobi, mij myłeńkij, ujoły pohaniau. Pohaniała mi diiuczyna moja, czarniaiuaja, bilairaja, rybcina moja. byumlec, frant [zapis poprauiiany, pierwotnie: „oczy"] 3, ciemnicy 114. [Rkp. terenowy Kolberga, teka 20, sygn. 1255 A, k. 9. Pieśń opublikoujana  . 57/1 Ruś Czerwona cz. II, nr 1110, na podstawie niezlokalizoujanej kopii GrzegorzeuJicza. W rkp. takt 4 słabo czytelny, prawdopodobnie szesnastki są skreślone.] 123 J[a] uczora kosyuj i nyńka kosyuj. A chtoż tobi, mij myłeńkij, obidaty prynosyiu. Prynosyła mi diurazyna moja, czarniaujaja, bilaLuaja, rybcina moja. Ja uczora ne  і nyńka ne buu>. A deś ty mene, mij myłeńki, na іі . J'a uczera kisił i nyńka kisił, j'a uczera harbuz i nyńka harbuz. Wezera hałuszki1 i nyńka hałuszki. A pryjdy, moja duszko, mij kochany, roziuesil. [A pryjdy, moja duszko,] na biłyi p'oduszki, a deż ty, mij milenki, na іі ne duż. J'a urczera horoch i nynki horoch. A pryjdy, mij myłeńki,  ura durach. 115 [Nery, Kupieczóui, Kisielin] es ■l' І fi ^ Ї iit ' Tem - na nycz - ka, ne inyd - na - Ja, do - ro - żeń - ka -— —---V--------- ---------------------.---------________X____________І^^__ ^0^ __ Ł g^ • Ґ r JII D * * N ' " ś tE=* da - te - ka - Ja, do - ro - zeń - ka da - le - ka - ja. 1 kluski 115. [Rkp. terenowy Kolberga, sygn. 3207, k. 20 — mel. z incipitem tekstu, zapis pełnego tekstu  rkp. nieznanego autora, sygn. 3206, k. 102, bez lokalizacji. Tekst por. T. 36 nr 240 i 468.1 124 Temna nyczka, ne ujydnaja, Wyriuała terłyczeńka, |:dorożeńka dałekaja:|. udaryta po łyczeńku: Syujyj konyk spotykaje, Wstaujaj kozak, hody spaty, son hołomku rozmaraje. idut'Tatary konia braty. Puszczu konia na dołynu, Konia ujoźmut', druhij budę, a sam liażu na hodynu. tebe zabijut, mne żal budę. Oj, hodyna, hodynońka, Konia ujoźmut u kulbaku. de sia uiziała diuuczynońka. tebe zabijut jak sobaku, Konia uraźmut, druhij budę, tebe zabijut', mni żal budę. Chęć i niechęć ożenku 116 [Kouiel, Turzyska, Tuliczóuj] Ty zełeny dube, czom ty ne rozujyu sia, mołodyj kozacze, czem ty ne żenyu sia. Oj, dub ne rozujyuj sia, bo tuczą prybyła, kozak ne żenyu sia, bo łycha hodyna.  ja żenyty sia, a teper ne budu, lubyu ja diu;czynu, ujziały je ludy. Deś mne mołodomu parońki ne budę, tylko mene pary, szo oczeńki kary, tylko do rozmoujy, szo czornyje . 116. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 62. Być może do tego tekstu należy melodia zapisana pouiyżej niego, zob. nr 324 uj suplemencie.] 125 A dub na berezu Luerchom nachyłyu sia, kozak sujoje neńcy nyzeńko ukłonyu sia. Moja neńko, trza że mnie bżenyty, pryjde temna niczka, ni z kim houjoryty. Woźmy sobi, synku, konia ujoronoho, ujyjdy do stajenki, houjory do joho. Jakże meni, maty, z koniem rozmoujlaty, trzeba meni, maty, diuczyny szukaty. Szukaj sobi, synu, kotra toby myła, szobyś ne houuorył, szo ja boronyła. 117 Suchoujola і   і   і  p ї  Za ujo - do - ju [c]ha - ta, [c]ha - ta, tam to diuj - ka zu - [c]ho -  - ta, lu -  je - i, ko - chaiu je - i, cze - rez lu - dy ne і - ty. ko - chaiu je - i, cze - rez lu - Za uiodoju [cjhata, [c]hata, tam to diujka zu[c]houjata, lubyu; jei, kochauj jei, czerez ludy ne ujziaty. Pereskoczu dmą porohy, u;oźmu diujka1, choć urarohi, 117. [Melodia  rkp. terenoujym Kolberga, sygn. 3206, k. 101, obok tekst  zapisie nieznanego autora, lokalizację także uzupełnił Kolberg, przy czym nad nazują „Suchomola" zapisał іі (później?) „Bilcze". Koniec pierujszej zujr. nie odpouiiada budomie melodii.] [tak  rkp.] 126 tam to luba, tam to myła, szcze do toho czernobryuja. Tam to oczy jak temoczek, tam to і jak sznureczek, tam to oczy, tam to , tam to luba do rozmoujy. 118 [od і] Zjzdyu) ja konyka, zjżdzu i druhoho, skazy, serce, prauidu, czy budę szczo z toho, oj, czy budę szczo, czyli ni, skazy, serce, prauidu teper mni. Czyż ja ne kazała: skazy siuomu rodu, szczob potym meż namy ne buło rozuradu, po mni posahu ne budę, czyż uraźmut mene tak ludę? Mni tiuoho posahu ne bardzo potreba, budę nadhoroda z ujysokoho neba, ty u mene posah samaja, jak ta zorońka jasnaja. Teper meni każesz, szczo zorońka jasna, a na potym skażesz: dołeńko neszczasna, choć ty ne skażesz, to maty: było ubohoj ne braty. Teper mene baczysz  litach mołoduju, teper mene beresz u> oczach zdoroujuju, 118. [Rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce, sygn. 3206, k. 171, ziur. pierujsza zapisana u> tym zespole także na k. 174 pod melodią. Zapis nutoujy nieurytmi-zoirjany, zob. ryc. nr 4. Tekst por. T. 36 nr 227.J 127 borony, Boże, neduhy, budesz sia dyujyty na druhy. Skaraj mene, Boże, na duszy, na tiły, koły ja pomysłu o jnszyi druzyni, skaraj mene, Boże, i zaraz, koły ja pomysłu ne haraz. 119 •^ [Suchoiuola] Za ho -ro-dom -sznia, na ho -ro -dl diui, duji, lu - byu ja je - ji lu- byu ja dnu-czy-nu ne 11 -te -czkoj, ne diui, tri 11 - ti, a te -per mu - szu ży -ty sam  śiui - ti. Za horodom uiysznia, na horodi diui, diui, Iubyu ja diujczynu ne liteczko-j, ne duji, lubyu ja jeji tri liti, a teper muszu żyty sam  śtuiti. Zjizdył ja konyka... czy budę szczo z toho, czyli ne suszy serdeńka meni. A ja tobi każu i t[urajemu rodu... ] Id'y sobi, kozacze, inszoji szukaty, tobi ludy każut'szczob mene ne braty. 119. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 101, nad lokalizacją „Suchoiuola" dopisane olóujkiem (później?) „Bilcze", u> zapisie tekstu liczne braki, por. pieśni nr 118 i 120 oraz  . 36 nr 227.] 128 Bery sobi z kińmi, z molami, bery srybło, złoto skryniami. a ja mołodeńka toj zotchnu do Boha, szczo ja z toho , oj, szczo ja uboha. W nebe posahu ne budę, ujozmut mene i tak ludę. Oj, meni posahu ne koneczne treba, nadhorodyfHospod z ujysokoho neba, ty  mene posah samaja, jak na nebi zora jasnaja. Teper ty każesz, szczo ja zora jasna... teper mene beresz mołoduju i zdorouiu, i szczej do toho urodu horoszu. Sochrany, Boże, neduhy, szczobyś ne pomysłyu o druhyj. Skaraj meni, Boże, na duszy, na tili, koły ja pomyszlu o inszyj diujczyni, Skaraj meni, Boże, na duszy, koty ja pomyszlu o inszyj. 120 [Bilcze, Suchoiuola] Zaizdyl konyka, O, ja tobi każu zaizdył drugoho, i turajomu rodu, skazy serce praujdu, szczoby meżdy nami czy budę szczo z toho. ne buło rozujodu1. U mene posagu ne budę, ujezmut mne2 tak Iude. Skaraj mene, Boże, z ujysokoho neba, koły mene tujoho posahu treba. 120. |Rkp. nieznanego autora, sygn. 3207, k. 39. Tekst por. T. 36 nr 227. Nad tekstem dopisał Kolberg incipit: „Za horodom ujisznia, na horodi duji", praiudopodobnie odsyłacz do publikoujanej tu pieśni z Suchoujoli, zob. nr 119. Tekst por. T. 36 nr 227.] 1 [obok Kolberg dopisał ujariant:] koły majesz braty, ne roby zaujodu 2 [„mne" dopisane przez Kolberga nad pieruiotnym, skreślonym „bez posahu"] t^y Tyś mene posah samaja, jak na nebe zora jasnaja. Ty teper każesz zoreńka jasna, a potom ty1 skażesz: doleńka neszczasna. Choć ty ne skażesz, to maty: buło ubohoj ne braty. 121 [od і] Jdy precz, ne zajmaj, Precz, precz, ne zajmaj, ja ne tuioja , jdy sobi k bisu, bo ty tkacz, nytkopłut, ne do tebe czepurusia, a ja bondaryujna. bidu suraju tiszu. 122 [od Łucka, Włodzimierza] fi і і  і tj f і  і Po sa - docz - ku cho - diu, czom ja  te - be, sa - do -  - nu sa - żu, mo - ja ma - ty, ne żo - na - tyj cho - dżu. [„ty" dopisane przez Kolberga] 121. [Rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce, sygn. 3206, k. 182, tekst zapisany jako kolejny ujątek pod pieśnią „Brała lon, brała lon", zob. nr 157  suplemencie.] 122. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86. Bardzo podobna melodia uj rkp. nieznanego autora, sygn. 3206, k. 2, tam mel. bez tekstu, notę lokalizacyjną, taką samą jak  uiłasnym zapisie, uzupełnił Kolberg, a na marginesie jego notatka: „Ant. Szaszkieujicz pod Lubarem", zob. uistęp s. X. W rkp. nieznanego autora zapis bez fermat,  t. 1 zamiast 130 Po sadoczku chodżu, sadoiuynu sażu, czom ja  tebe, moja maty, ne żonatyj chodżu. Ożeny sia, synku, uraźmy syrot'ynku, uraźmy sobi syrotoczku, ju mdoujyni doczku. Prodaj maty konia, prodaj uraronoho, oj, ożeny, oj, ożeny mene mołodoho. A ujdouiyna doczka to ne moja 'і, chodyfsobi po sadoczku koły іі. 123 Ej, u poli duji topoli  zełeneńki, ne żenysia, mij synońku, jeszcześ mołodeńki. od Kotula Szczob' ty znała, moja mamo, szczo to myłost'może, skazałabyś meni sama: żeny sia neboże. 124 od Kotula UJ J'   ^=fr ¥ 53 i^f * * * y* na szczoż my - ni Na szczoż-my-ni że - ny - ty sta,   m wm ćujierćnut zanotoujane ósemki: a1 h1 z pauzą ćujierćnutoują, uit. 3 znak repetycji, dotyczący praujdopodobnie taktom 3-6,  t. 5 po trioli ósemkoiuej pólnuta g', natomiast ósemki c2 h1 znajdują się  t. 6, gdzie ponadto zanotoujana pólnuta a'. Tekst por. T. 36 nr 288.] 123. [Rkp. Kolberga, sygn. 3207, k. 90,  rkp. pieśń z melodią, którą Tretiak opublikoujal z innym zapisanym pod nią uiątkiem (T. 36 nr 218). Jako cd.  rkp. kolejno teksty: „Proszu tebe, atamane" (zob. nr 252  suplemencie) i „Tejeż mene z śujita zżene" opublikoujany ui T. 36 nr 218 z melodią. Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce, sygn. 3206, k. 175 (tekst) i 174 (mel.). Tekst por. T.36 nr 214.] 124. [Rkp. Kolberga, sygn. 3207, k. 137. Tretiak  .36 nr 392 Іії melodię bez akompaniamentu i czterotaktoujej dogrymki instrumentalnej, tu pełny zapis melodii z piertuszą zu>r. tekstu (zmr. 2-3 zob. T. 36 nr 392.] 131 H J JJflU J>j na szczo |e - I 1 ko - ły ja  4 w f śiuit і-za - ty, ro - na. ■>tsie.ri.r itSiPmg wm ^ H ffIJ.; 5S  m m i>o Na szczoż myni żenyty sia, na szczo myni żona, na szczo jei śiuit uuiazaty, koły ja . 125 Oj, tam na hori |:maIoujahj malari,:| maloujały malari czereuiyczki meni. [od Kotula] 125. [Rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce, sygn. 3206, k. 186. Tekst por. T.36 nr 198.] 132 126 [Żytomierz]  P P' -9-H- P' і ' j'  ^' ^ і Ne cho - dy, ne nu - dy, ne tra - ty hro - szy, h-i-^-t-t-^^M ne pi - du za te - be, boś ne cho - ro - szy, l \ -----. -> - J~~-J J m F ne cho - dy, ne nu - dy, ne za - li - ciaj sia, r7Ł/frirp^ i» p l J*3 h . f! Ne chody, ne nudy, ne traty hroszy, ne pidu za tebe, boś ne choroszy, ne chody, ne nudy, ne zaliciaj sia, ne pidu za tebe, ne spodiujaj sia. 127 [Turyczany] ty-tH-tfUft UІ  LT J^3> Ne cho - dy, ne nu - dy i ne trat' » hro - szy, g7~Łr' U F 11 MN1 ne pij - du za te - be, boś ne cho - ro - szy. 126. [Rkp. І Kolberga, sygn. 3206, k. 117. Tekst por. pieśń następna oraz T. 36 nr 275 i 276.]  tf-Mj  \  i J' i> t T£fj Ne cho - dy, ne nu - dy, za - ty pij - du Ne chody, ne nudy i ne trat'hroszy, ne pijdu za tebe, boś ne choroszy. Ne chody, ne nudy, ne załycaj sia, ne pijdu za tebe, ne spodiujaj sia. 128 Hej, matyż moja, maty, czas mene za muż daty, czas mene meżdy ludę, może meni lipsze budę. [Bilcze, Suchourala] Hej, doniuż moja, doniu, jaż tobi ne boroniu, żal meni tebe budę, jak czoloujik byty budę. Hej, matyż moja, maty, nyma czoho żałoimty, z czoloujikom dobre żyty, to ne budę nigdy byty. 127. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 89. Tekst por. T. 36 nr 275-276 i pieśń poprzednia. W zapisie tekstu znaki repetycji po drugim ujierszu і  їі miersza czujartego.] 128. [Rkp. nieznanego autora, sygn. 3206, k. 115, lokalizacja ogólna tego zespołu (na k. 114) ręką autora zapisu: ,,Bilcz[e]", „Suchoujola" dopisał Kolberg. Tekst por. pieśń następna.] 134 129 [Bilcze] Czas mene, moja maty, czas mene za moż daty... 130 Oj, ty maty moja, a ja doczka turaja, czomu mene ne uczyła, jak małenkoju buła. od і 131 [Korzec, Zabara] 4>i>   J /^і'  I szczer - niu ja, 1 stem - niu ja, po ho - ry cho - dla - czy, I łłpPLffJ fif j j HjitŁTłtP lf J^ za to - bo - ju, diii! - czy - no [)u], ta - la - ry no - sia - czy. 129. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 59. Tekst por. pieśń poprzednia.] 130. [Rkp. Kolberga, sygn. 3207, k. 102, ui rkp. tekst zanotouiany jako trzeci matek pod melodią opublikoujaną  . 36 nr 216, zob. przypis źródłoujy do tej pieśni. Tekst por. T. 36 nr 477.] 131. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 23.] 135 I sczerniu ja, i stemniu ja, po hory chodiaczy1, |:za toboju, diu>czyno[ju], talary nosiaczy:|. Ne chody, kozacze, za mnoju, ty ne budesz myni muzom, ja tobi żenoju. Tyż ne , tyż ne bujny, a ja ne byłyna, ne zurad mene z rozumońka, bo ja ne detyna. Bułoż mene todi zujesty, jak ja buła małaja, teper mołodeńka na stanoczku stała, nejednomu kozakoiri do duszy prystała.   horodi jahodoczki, zełeny łystoczki, lublu, serce diujczyno, turaji ujyrostoczki. [  horodi jahodoczki, zełeny łystoczki, lublu, serce diujczyno, turaji] pochodoczki. 132 [Turyczany] Ne żury sia, ożeny sia, budesz panoiuaty, żinka budę sujyni pasty, a ty zahaniaty. Hop, czuk, poberim sia, budem panouuaty, ty budesz sujyni pasty, a ja zahaniaty. [odczytanie niepemne, może: „choddaczy"] 132. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 124. Tekst piermszej zujr. niezgodny z melodią.] 136 [Tuliczóuj]  - Je -iHHMH-Łd^-fiHM^- po - daj ru czen - ku, bo du - szu zhu - bysz, ska - ży mnl Czerez ryczeńku, czerez bołoto podaj ruczeńku, moje zołoto, |: podaj ruczeńku, bo duszu zhubysz, skazy mni prauudu, koho ty Iubysz:|. Ruczki ne podam, duszu ne zhublu, praujdu ne skazu, koho ja lublu, pókij neszczasnyj dumku dumaty, pókie-j neiudiaczny szczere kochaty. Poluby tuju, kotra tie lubyt, szczo pered Bohom i Iudmi szlubyt, tyś prysiahau sia perede mnoju, tujoja prysiaha pered toboju. Ja tebe perszu na śujiti znaju, ja tebe perszu szczere kochaju, tyś moja persza, tyś moja myła, tyś moje serce rozujesełyla. 133. [Rkp. terenouiy Kolberga, sygn. 3207, k. 28. Tekst por. T. 36 nr 195 i 226.] 137 Oj, piduż ja  lisy, Iisoczki, de prociuytajet' rizny ćujitoczki, tam ja chodyła i houraryła, sudy mni, Boże, koho lubyła. Pozurały, Boże, nam sia poznaty, pozuralże, Boże, nam sie ziuenczaty, oj, sudyż, sudyż, czomu ne złuczysz, za szczo nas, Boże, daremne muczysz. Oj, piduż bo ja u lisy temnoi, bo ujże nachodiat czasy trudnyi, pryjmy mni, luba, pryjmij mni, myła, jak ty ne pryjmesz, pryjme mohyła. 134 Bohataja diujczynońka ne chocze robyty, naczepiała іі, szczob jeji lubyty. [Naczepiała іі] na biłoju szyju, lubyż mene ty, Iuiasiu, albo ty, Wasylu. Ne dyujy sia, pane brate, szczo korale husto, łutsze ludej rozpytaj sia, czy popere chustu. Oj, popere, popere z łychom i z bidoju, a prynese do domońka z popełom1, z zołoju2. [Żytomierz] 134. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k.33.] popiół 2 ług 138 135 P—P- P I P P p l P P P і  [Bilcze] Chciał -bym se o - że - nić, to mi to tes - , ^^ M J ' '■ 01—* ie mo - ja mi - leń - ka dim - cza - tko ne chce, P J' J' і  J' J> J> І   o - na se bo - i, na je mło - da,  p l H ł I J' J' J' I J' J że - byś my na - hle - dał  każ - dy deń sino - Ji. Chciałbym se ożenić, to mi to tescy, że moja mileńka diujczatko ne chce, ona je młoda, ona se boi, żebyś my nahledał i_u każdy deń suuoji. Ne boj se, ma myła, ne bój se ita, ne bój se, ma mila, mam zagon żyta, ne budesz byta ani łajana, ne bój se, ma miła, moja kochana. Wszystko mnie somzuje, mszystko mnie trapi, że u moji mileńki sukniczka  krati, sukniczka  krati, fartuszek ładny, cóż na to urzekniesz, ma mila mati? Wszystko ja udełam za rukadnicy, spohledam sujitlicy, spoczytam , usekam traujy, podoim , mszystko ja udełam, ki jemu zdroujy. 135. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 147. O osadnictujie czeskim na Wołyniu zob. „Lud" s. 27-33.) 139 Wszystko ja udełam, ujszystko ja znesu,  ja umaru, pokój zamętu, myso prystaujim, obiad prystroim, prykradem styhynka1, pożądem dajem. Slicznu ma tiuarzyczku jako jabliczko,  serdeło jako różyczku, rude ma ujłasy, perły jak rosy2, prykładem jasności prepade ujszystko. Ne daujnom sem żenyl, duji nedil czasu, już za mną maleńkie kinderko nesu, ujynesi jeho, nyma nic meho, ja sem se ożenił za і. 136 [Kornel, Turzyska, Tuliczóuj] U'4i іі і JiErrjrp Man - dro - na - ło try ko - za - ki i ki - joś - ki gu - be - rmy PŁTfjflipP CJTPl^[_j_fp І J^ na - py - sa - ły do diu - czjr - ny na bi - łym pa - pe Mandrouiało try kozaki z kijośki guberni, napysały do diuczyny na biłym papery.  [nad „styhynka" nadpisane „pastynka, ujstytynka"] [piermotny, nie skreślony zapis: „pełno okrasy"] 136. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 62. W rkp t. 5 ma dmie ujersje, tu uuizględ-niono drugą, zanotoujaną po zapisie melodii, pierujotna ujersja: Róujnież t. 6-7 mają drugą ujersję: W rkp. tekstu zujrotki  innej kolejności (1,4, 5, 11-14, 2, 3, 6-, 15 i 16), ponumerouiane przez Kolberga na marginesie,  druku ujedług tej numeracji. Tekst por. T.36 nr 303] 140 Jeden pysze na papery, druhy na kitajci, odeszlimo pane brate tej sujoji kochańci. Szczo na tuodi dują łebedi, ja obydiua byłeńki, do diuczyny try kozaki i ujsi tre myłeńki. Czom sołoiuej ne szczebecze, hołosu ny maje, a czem kozak ne żenytsia, bo szczastia ny maje. Propyu szczastie, propyu dołu czerez tu simujolu, jeszcze propyju żupanynu czerez tu diuczynu. A u poli kren'eczeńka tuedńo za tre meli, tam kozaki napumały konie ujoroneje. [A u poli] dorożeńka błyśko moho pola, żuryła sia diuczynońka, szczo łychaja dola. Prekroplajte dor'ożeńku, szob sia ne kuryła, rozujażajte diujczynońku, szob sia ne żuryła. Prekloplały [dorożeńku], tak j-ona kuryt', rozmazały [diujczynońku], tak j-ona żuryt. Szob to buła za doroha, szob sia ne kuryła, szczob to buła za diuczyna, szob sia ne żuryła. Pryłetyła1 zezułeńka z ujyszniouioho sadu, kłycze kozak diuczynońku sobi na poradu. Porad' mene diuczynońko, jak ridnaja maty, o czy meni żenyty sia, czy na tebe żdaty. A ja tebe, kozaczeńko, radżu ne poradżu, jak do mene jenszy budyt, to ja tebe zradżu. Bodaj tebe, kozaczeńko, i z turaju radoju, ja do tebe z szczerym sercem, a ty ne z prairdoju. [„Pry" dopisane później] 141 Bodaj tebe, kozaczeńko, ujorota zabyły, oj, szczob tebe pośle mene henszy ne lubyły. Oj, szob ty, [kozaczeńko,] totudi ożenyu sia, jak u łozi pry dorozi suchy dub rozujyu sia. Igraszka. Siratuola 137 ^ni^nij [Turyczany] Ka - za - la ka - za - la So - to - cha: pry) - dy, ne - bo - ha: szczoś dam, PP^ pry) - dy, szczoś dam. P P J' ' J' Ne ma, ne ma So - ło - chy  do m  111 j^ ne ma, ne ma ne - bo - hy  do - ma. « m i * d Kazała Sołocha: pryjdy, pryjdy, kazała neboha: szczoś dam, szczoś dam. |:Ne ma, ne ma Sołochy  doma, ne ma, ne ma nebohy  doma:|. Pryjszou ja  nedilu, ne zastau Sołochy, prade kudilu. 137. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 124.] 142 [Pryjszou ja ] ponediłok, [ne zastau Sołochy], połę baruuinok. [Pryjszou ja]  uitorok, [ne zastau Sołochy], iuże nedll sorok. [Pryjszou ja ] seredu, [ne zastau Sołochy], pasę czeredu1. [Pryjszou ja]  czetujer, [ne zastau Sołochy], ny ujczora, ny teper. [Pryjszou ja ] piatnyciu [ne zastau Sołochy], stryże jahnyciu. [Pryjszou ja ] sóbotu, [ne zastau Sołochy], kończyt' roboty. [Pryjszou ja ] nediłu, uiże zastał Sałochu, dała, dała, szczo obicała, szczej na dorohu pociłouiała. 138 Ґї\ [Turyczany] Ąhwf\r p -J'і  J iMdP ipj]j'j U'J7i,mj'-|'j і^і r i a i |:U naszego młynarza:| Posiłaj pan lokaja: |:jest dzieiuczyna jak róża:|. pójdź, młynarzu, do pana... 1 bydło 138. [Rkp. terenoujy Kolberga sygn. 3206, k. 123. Tekst niezgodny z melodią. Pełny tekst pieśni zob. np. Sanochie-Krośnieńskie (DWOK T 50) nr 420-422.] 143 139 od Dubna, Zasłaiuia (znana i na Białej Rusi) $ ii r ii T ii r J Hoj, na go - ry ka - li - na, hoj, na go - ry l'Hf lbJlJlJ,lE M J'U'J4i ka - ły - na, hoj, na go - ry, sie - ry - den- ko, ka - ły - na, j' nfj\n]}\i i i j ii hoj, na go - ry, sie - ry - den - ko, ka - ly na. Hoj, na gory kalina, hoj, na gory kałyna, hoj, na gory, sierydeńko, kałyna, hoj, na gory, sierydeńko, kałyna. Pod goroju malina itd. Tam diiuczyna stojała, na kozaka murgała: Ty kozacze, sobolu, ujeźiży mnia z soboju. Ja ci budu sługoju, konika ci napoju, oujsa sina założu, bieło postiel postelu, drożeczku ci rozkazu, ruczki, nóżki rozłożu. 139. [Rkp. Kolberga, sygn. 3207, k. 56, pod tekstem notatka:] Patrz polska p[ieśń:] „Z tamtej strony jeziora, lipcem, jamorem, jeziora", [zob. DWOK T. 4 Kujawy cl. II, s. 42 nr 190.] 144 140 Kruhły (mieszanina byczka, kozaka, baryni, hreczki itd.) [Tuliczóuj] І'І. lejr^lpg  A ty mene ne los -kocz, bo ja zna-ju czo- ho chocz, : J'J' łlflfrr ł lir J' J> J> \i  ho - ta do be -  te - be dry - ho - ta do mo - Jo - ho ży - ux> - ta. FT]£j\n ^ d • |:A ty mene ne łoskocz, bo ja znaju, czoho chocz :|, bere tebe dryhota do mojoho żyuuota. Na szczoż tobi mij żyujit, koły meni ujisim lit, na szczoż meni ta byda, a ja jeszcze mołoda. 141 [Bilcze] niu - sza ko - nem hra - Je, a dlu) - czy - na om - li -  - Je. 140. [Rkp. terenowy Kolberga, sygn. 3206, k. 85.] 141. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 24.] 145 A za hajem, za dunajem tam Iiuanlusza konem hraje, a diiuczyna omliiraje. Pid biłoju ber'ezoju ne pjanu, tujer'ezoju. Pid suchoju liszczynóju z mołodoju diujczynoju. Pid zełenym jaujorońkom z choroszym parobońkom. Pid chołodnoju ujodoju, oj, ne budesz diujczynoju. A ja  rici kupała si, na bereżku suszyła si, na try szlaszki dyuiyła si. Iszły Laszki na try szlaszki, a Moskale na czetyry, a starszyna peredy1. 142 Wczoraj buła nediłeńka, teper ponediłok, posijala maty żyto, ujrodyuj sia . Najmaj, maty, kosaryki, najmaj mołodyi, płaty maty kosarykam po try zołotyi. [Tuliczóuj] Kosit', kosit'kosaryki  nyzeńko, a mij myłyj czornobryujy: prysuń sia błyzeńko. A rad by ja prysunut sia, oj, rad by ja sisty, sydiafz boku ujorożejki, choczut mene zjisty. Nad і ujorotamy czorna chmara stała, na mółodu dimczynońku pohoujir2, nesłauja. [obok dopisane: „pered nymy"] 142. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 28-29. Tekst zapisany bezpośrednio pod pieśnią „Zatopyła, zakuryla" opublikoiuaną u> T. 36 nr 549, być może  byl na tę samą melodię. Tekst por. T 36 nr 190.] gadanie 146 143 od Meżyrycza (Pustumyty, Siedliszcze) ko - ły ob my - nie na - ho -  - ret' - śla Joj, Boże, Boże! Koły toj Lueczor bude, koty ob mynie nahoiuoretsia ludę. 144 [Bilcze] Hulaj, hulaj, krasaujyca, póki chmartuch nastaujytsia, bo jak [chujartuch nastaujytsia,] to mynetsia krasamycia. 143. [Rkp. Kolberga, sygn. 3207, k. 83, zapis terenoujy Kolberga sygn. 3206 k.90, tekst bez melodii opublikomany  T. 36 nr 328, tu publikuje się tylko melodię z pieruiszą zujr., por. przypis źródłoujy do nr 328 z T. 36.] 144. [Rkp. M. Sohana, sygn. 2185, t. III, k. 151, tekst przysłany Kolbergouji  liście z 27 X 1862 r.] 147 Rozstanie. Żale 145 od Machnóiuki, Samohorodka (Oujsianiki) W I -  U ffJ I •'■ '/" J"*31 Joj,  PO - li de - Є - - hi - «7 -U  - loł Jo],  po - li de - re , ły - stocz -ki szum - lat, fij>? і gra ii1 p m і ^ -li 1.. _._„. bi--------*". |af nfa- <=7i,n-bi .*. _ HI». [joj], ły - stocz - ki szum lat, pta- szyn-ki se - diat. Joj,  poli dereura, lystoczki szumlat, [joj1], lystoczki szumlat, ptaszynki sediat. Ptaszynki sydiat, żałybno kujut, a z toboju, diujczyno, rozłuku dajut. 145. [Rkp. Kolberga, teka 25, sygn. 1285, k. 42,  zapisie melodii liczne і, niżej melodia z pieriuszą zujr. przepisana jeszcze raz. Zapis terenoujy Kolberga tamże, k. 3, tam róujnież liczne uiahania і і  melodii i rytmie. Ponadto tamże, k. 4, tekst bez mel.  rkp. nieznanego autora, bez lokalizacji,  brzmieniu takim jak na k. 42, oraz kopia sporządzona przez Krzyżanoujskiego tamże, sygn. 1287, k. 31. W rkp. terenouiym  tekście 1 zujr. „Ja u poli" (1 .) і „ptaszeczki jediat" (4 .).] [„joj" tylko pod melodią zapisaną niżej] 148 146 8 J' J'  І ^ lJT І ^ Berdyczóuj OJ, u po - li de - re - , ty - stocz - ki szum - lat, iT^^*" »»----r. bl »_..•«« lał n»A emm 1-і  і» ly - stocz - ki szum - lat, pta-szyn-ki sy - diat Oj,  poli dereiuo, łystoczki szumlat, łystoczki szumlat, ptaszynki sydiat. 147 r> HP^flC/^OJ І^'' Suchoujola A te - per Ja tut - ka, tut - ka, [a zauj - tra po -Ji - du, JL m LUt\p*ni\ngju\t Ji a chtoż bu - de pry - pa - da - ty do mo - Je A teper ja tutka, tutka, [a zaujtra pojidu, a chtoż budę prypadaty do mojeho ślidu.] ho śll - du]. 146. [Rkp. Kolberga, teka 25, sygn. 1285, k.42. Tekst por. pieśń poprzednia.] 147. [Rkp. terenoujy Kolberga, teka 3207, k. 39, tu mel. z pierujszym ujierszem tekstu, pełny tekst bez melodii  rkp. Kolberga teka 3206, k. 115, ten zapis został opublikouiany  T. 36 nr 231. Tu publikuje się tylko melodię z pieruiszą zujr. uzupełnioną ujedług zapisu z teki 3206 k. 115.1 149 148 Andante od Poczajoma, Brodom *Ł - p J-1 pi TJ f  9 №lLH Ho - reż me - ni, ho - re, ne - szczas - na - Ja do - łe, i' Jp І P CjJ^tiŁfEttfl^^ za - o - ra - ła diuj - czy - nón - ka mys - łeń - ka - my po - łe. Ona: Horeż meni, horę, neszczasnaja dole, zaorała diujczynóńka mysłeńkamy połę. Czornymi oczyma taj zainołoczyła, a dribnymi slozeńkamy u>se połę zrosyła. Wrodyło sia żyto, trama zełenaja,  to, Boże, tujoja і, szo ja neszczasnaja? Szczoż ja tomu , szo ja ujrodyła sia,  mia nebo pokarało, szo ja lubyła sia? Płaczuż bo ja, płaczu, płaczu  deń і  noczy, ujypłakałam w złoj nedoli suroji czorni oczy. Płaczuż bo ja, płaczu, szczo deń, szczo hodyna, kohoż bo ja і lublu, toho tutki ny ma. Oj, piduż ja, pidu, stanu za urarota, stanu i zapłać?u , szom bidna syrota. Czom' ty mene, moja maty, uj cerkouj ne nosyła, czom' ty meni  Pana Boha doli ne ujprosyła? 148. [Rkp. Kolberga, teka 19, sygn. 1241, k. 235, źródłem był praiudopodobnie zapis W. Dundera zachoujany  tece 21/22, sygn. 1258, k. 94, bez lokalizacji. W rkp. Kolberga odsyłacz:] Wacłauj z Oleska [Pieśni polskie t ruskie. . . ] s. 336. 150 Nosyłam tia, moja doniu, nosyła, nosyła, szanuj, doniu, tuju dołu, szczom ti uprosyła. Pieśń uiolyńska Hore meni, horę, neszczasnaja dołe, poorała diujczynońka mysłońkamy połę. Czornymy oczyma taj zauiołoczyła, a drybnymy slozońkamy u;se połę zrosyła. Tużu bo ja, tużu, szczo deń, szczo hodyna, a koho ja і lublu, toho tutaj ne ma. 149 [od і] Ach Boże, moj Boże, czyż to z Tujojej ruky, lubyły sia, kochały sia, przyszło do rozłuky. Ach, Boże mij myłostyujy, czyż to Tuioja syła, czyż je  sujiti taka druha, jak ja neszczasłyuja. Czom ty mene, moja mamo,   ne nosyła, szczy ty meni u Hospoda szczaśtia i doli ne uprosyła. W cerkujum tia nosyła, Bohu mołyła sia, taku tobi, moja doniu, dola sudyła sia. 149. [Rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce, sygn. 3206, k. 174 (melodia z pieriuszą .) і k. 175 (pełny tekst). Melodia  rkp. nie urytmizoiuana, bez podziału na takty, zob. ryc. nr 4. Na końcu tekstu pieriuszej zujr. notatka „bis".] 151 150 [Żytomierz] ґ> -—*- ne maż to - ho my - łeń"- ko - (ho), że Ja і- ne lu - by - la. Stojat ' u konec hrebli, że ja ich posadyła, ne maż toho myłeńko(ho), że ja і lubyła. Stojat   konec hrebli, że ja ich pidłyujała, ne maż [toho myłeńko(ho), że ja і] kochała. Koły ty mene pokidajesz, pokiń uuody pyty, żeby tobi buło tiażko i mażko iz inszoju żyty. 151 I ujczora ne buu, i neńki ne buu, hej, deś mij myleńkij o meni zabuu. Iszczę ne zabuu, chiba zabude, hej, pojde  Moskiuu, sim lit ne budę. Deujczyno moja zaruczonaja, hej, czohoż ty taka zasmuczonaja. Oj, jakież myni smutni ne buty, koho lubyła, trudno zabuty. [Żytomierz] 150. [Rkp. terenoujy Kolberga, teka 20, sygn. 1255 A, k. 9. Pieśń opublikoiuana  .57/І Ruś Czerwona cz. II, nr 1250, na podstaujie niezlokalizoiuanej kopii Grzegorzeiuicza.] 151. [Rkp. nieznanego autora, teka 3206, k. 121. Lokalizację ogólną uzupełnił Kolberg. Tekst por. T.36 nr 225] 152 Tohdi zaruczoni, jak mak precujitau, teper, serce diujczyno, tebe i ne piznau. Kołyb ja mała teji sposoby, hej, to bym naniała malari sobi. Szczob zmaloiraly na teji stini, hej, na teji stini, de spaty myni. Szczob zmaloimły na ti kroiuati, hej, na tij kroiuati, de rozmaiulaty. Szczob zmaloiualy na kineć stola, hej, ne nadymlusia, jak na sokoła. Szczob zmaloujały na tern łóżeczku, hej, ne nadyiulusia, jak na ptaszeczku. 152 [Żytomierz] Oj, ujezut' kozaka, ujezut'mołodoho sirynkimi ujołońkamy, a za nym płacze mołoda diujczyna dribnynkymy ślozonkamy. Oj, ne płacz, diujczyno, ne płacz czornobryira, a ty  teje ne ujdaujajsia, jak Boh daśt zdoroujla meni mołodomu, to uj oseni spodiujejsia. Dałeko, kozacze, dałeko, mołodyj, do oseni czekaty, jak mene schocze moja ridna maty za inszoho daty. 152. [Rkp. nieznanego autora, teka 3206, k. 122. Lokalizację ogólną uzupełnił Kolberg.] 153 Oj, jak tebe schocze turaja ridna maty ta za inszoho daty, pyszi dribni łysty na biłym paperi, daujaj meni znaty. Ne tiażko, kozacze, ne tiażko, mołodyj, [...]' staty, treba pohadaty, [.. .]2 joho peredaty. Napyszy, diujczyno, napyszy, mołoda, biłeńkymy ruczenkamy, peredaj, dieujczyno, peredaj, mołoda bujnenkymy ujitronkami. 153 Ukrainko moja myła, kraju pamiatłyujyj, tam ja lubyu diiuczynońku, tam ja buu szczasłyujyj. W neij chatynka biłenka, kruhom nej topoli, tam ja suioju diiuczynońku pokochau do іі. [Żytomierz] A teperki sam ja  śujiti, jak  polu bełyna, daujno bym sia utopyu, jakby ne diujczyna. Ludiam diurczynu daruju za ujelyki dary, ujozmiu lulku i tiutiuń, taj pidu  husary. ' [ujyraz nieczytelny, może „treba"] 2 [ujyraz nieczytelny, może „kim by"] 153. [Rkp. nieznanego autora, teka 3206, k. 122. Lokalizację ogólną uzupełnił Kolberg.] 154 154 Zanudiło lu czornij chmari, zaszumij Lueś tyst, znyknyu myłyj z pered oczej, tylkom czulą ziuyst. Za konykom stanuu kopit, tylko ujozmu sercu noujyj klopit, och, ja stau, pohadau, slozy polałysia. [Żytomierz] Ne płacz myła , і kołyś. Ja ujże lu oczach śliz ne maju, jak myłoho Luyhladaju. Prybud myłyj, Luże bez syły tebe czekaju, szczoż nicz toho, ach, myłoho teper ne maju. Sum na łycl, lu oczach ślozy, a lu duszi peczal, trudno serce ohoutaty koły nosyt żal. W czyś - tym po - le tam Ro - man - ko (h)o , S7S Ma - ru - seń - ka tam  - df W czystym pole tam Romanko (h)ore, |:Maruseńka tam Luodyciu nes'e:|. 154. [Rkp. nieznanego autora, teka 3206, k. 121-122. Lokalizację ogólną uzupełni! Kolberg.] 155. [Rkp. terenoujy Kolberga, teka 3206, k. 62, ujśród pieśni z lokalizacją „od Berdy-czouia, Żytomierz[a]", „Prażoma", „Włodzimierz", „ї, Turzyska, Tuliczóuj".] 155 Marusyńko, ty serdeńko moje, daj mni uiody taj napyty sla. na łyczyńko taj podyujyty sia. Na łyczyńko ne nadyujyty sia, nóczy spluczy,   deń diło roblat". O szcze ja bo, joj, nie rodyła sia, łycha dola naznaczyła sia. Oj, szczeż bó ja lu pyluszkach łeżała, łycha dola za ruczyńku derżała. Oj, szczeż bó ja u kołeścy1 łeżała, łycha dola za ujyriueczki hóźdała2. 156 [Nery, Kupieczóui, Kisielin] Ja tu - man Ja - rom, tu - man Ja - rom, tu - man do - ły t=m$ id=z* Ja do - ły - no - ju. Ja tuman jarom, tuman jarom, tuman dołynoju, ja tuman dołynoju. Ne po praujdi kozak żyje z SLueji diujczyn[olju. [] kolebce 2 za] sznurki hujdała, huśtała 156. [Rkp. terenoujy Kolberga, teka 3207, k. 20. Tekst por. T. 36 nr 253 i 257.] 156 Po tamtym boci na łotoci1 Ja Cyhanoczka urarożyczka Cyhany stojały, tu molu uczynyła. Meży temi Cyhanamy Utieła konia hryujy, Cyhanka urarożka. kozaka podkuryła. Ja do teji Cyhanoczki Och, jak trudno іі bytaja dorożka. bez hryurańki buty. O tak trudno, ujraży kozacze, bez diuiczyny buty. 157 [od і] Brała lon, brata łon, konopelki terła, ne baczyła myłeńkoho, mało ne umerła. Bołyfmene hołoujońka od samoho czoła, ne baczyła myłeńkoho ni teper, ni ujczora. Iła ujczora kulisz2 i teperka kulisz, pryjdy, pryjdy, moj myłeńki, duszu moju potisz. 1 łąka, [ukr. łotoky — koryto w młynóujce, którym uroda splyma na kolo, por. też notatkę Kolberga przytoczoną  przypisie źródłoujym do pieśni nr 26 z T. 36 (s. 354  tym tomie).] 157. [Rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce, teka 3206, k. 182.] 2 krupnik [przypis autora rkp.] Ib/ 158 Mysły moje, mysły, na szczo  te uuyszły, pod moim Jaseńkom syujy konyczok bystry, pod mojm Jaseńkom syujy konyczok bystry. [od і] 159 [Nery, Kupieczóuj, Kisielin] Ty - chyj du - na] Tychyj dunaj nese najtyszsze, diujcza kosu czesze, szczo naczesze na dunaj nese. Zaudaj tuhu zełenomu łuhu, zaudaj żalu ujdoiuynomu synu, szczo zradyuj mołodu diurczynu. I zradyiuszy, na konyka ujsiujszy. buujaj zdorouja, diujczynońko moja, ja ї, a ty bidna ujdotua. W polu bereza stojała, na berezie zuzula і, mołodej diujczyni uisiu praiudu kazała: ne budę nyczoho z kochaniczka turaho. 158. [Rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce, teka 3206, k. 174. Melodia  rkp. nie urytmizoujana, zob. ryc. nr 4.] 159. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 20 — mel. z incipitem tekstu, zapis pełnego tekstu  rkp. nieznanego autora, sygn. 3206, k. 102, bez lokalizacji. Tekst niezgodny z melodią. Tekst por. T. 36 nr 344.] 158 160 [Turyczany] Ił І Ach, ja ne - szcza - sny, szczoż ma - ]u dl - Ja - ty, U І І h r m r a ' s> e i j j i lub - lu diiu - czy - nu, ne mo - hu Ji luzia - ty, | J' J' J' J J J^^ ne mo - hu Jt uizla - ty, bo za - ru - cze - na - ja,   r ') 1 h b [ach, do - lo mo - ja, do - lo ne - szcza - sna - ja]. Ach, ja neszczasny, szczoż maju dijaty, lublu dimczynu, ne mohu ji ujziaty, ne mohu ji ujziaty, bo zaruczenaja, [ach, dolo moja, dolo neszczasnajaf. 160. [Rkp. terenoujy Kolberga, teka 3207, k.89. Tekst por. pieśń następna і .36 nr 263-264.] 1 [Uzupełniono ujedług pieśni z tej samej karty publikoumnych  T. 36 nr 263 i 264.] 159 161 od Radomyśla, Żytomierza fip hty^^m oj, Boh zna - Je, Boh і - da - je, de mi) my - łyj no - czu je. Oj, kiń biżyt, І szumyt', kiń dorohu czuje, |:oj, Boh znaje, Boh ujidaje, de mij myłyj noczuje:|. Oj, kiń biżyt, trama szumyt', kiń sia spotykaje, niejednaja czerni'aujaja z żalu ómliiraje. Wedu konia do mody, kiń ne chocze pyty, tylko duba spynaje, chocze mene Lubyty. Ne poiuedu do mody, no poujedu do stauju, nechaj tebe hynszy lubiat", bo ja perestanu. Kiń sina najiśt' sia, iszczę na sini każe, to min meni mołodyi praiudy ne skaże. Łetił horeł ponad morem, taj stań hołosyty, oj, jak tiażko ubohomu bohatuju ujziaty. 164 Tuliczóu) Ny tam szczastia, ny tam doli, de bohaty Iude, kto sia złuczyt'po myłośti dobre tomu budę. 163. [Rkp. terenoujy Kolberga, teka 3207, k. 45.] 164. [Rkp. terenoujy Kolberga, teka 3206, k.98, melodia opublikomana  . 36 nr 251, z pierujszą zujrotką ujariantoinego tekstu z tej samej karty. Tekst por. T. 36 nr 250 i 251.] 162 Ne tiszte1 sia, Luorożenki, mojej pryhodońci, poszły moji lita z śujita, jak łyst po ujodońci. Połoujyna lit minaje, ja szczascia ny maju, neszczasłyuia rodyłasia, neszczasłyuia zhynu. Chodżu, nudżu, chodżu, nudżu, jak to sonce  kruzi, czy de pidu, czy szczo roblu, zaiusze2 serce  tuzi. 165 Pje czumak, pje, bo nadeja je, za nim, za nim stara mati drubny ślozy lje. od Lubomli, znad Bugu Ataman idie i konia ujedie, pod biłoju berezoju hołoiuku kładie. Pij, synu, pij, majesz nadzieju, o tulko mi, synu, nie pij rano  niedilu. Bo niedila śujiato ciebie skaraje, pod biłoju berezoju ciebie schoinaje. Czumak idut' і і Ґ, pod biłoju berezoju atamana żdut. Try nyczki ne spał, ujsio łysty pysał, czerez sujoho toujarysza do myłeje słał. Moja miłaja, mołodość moja, zosłałże ja try łystońki, da ne pryniała. Oj, ty ataman, ііііі pan, osiodłajesz koniczeńka, da, pryjediesz sam. [ rkp. „tiżte"] 2 [ rkp. nad „" nadpisane „u"] 165. [Rkp. Kolberga, teka 3206, k. 136, źródło:] R. Zienkieuńcz Piosenki gminne ludu pińskiego. . . s. 380-382. 163 Na mojmu durare traum zelena, ty pryjediesz, odujidajesz, czy ja zdoroura. Oźmu ja kosu, tu trauju skoszu, taki su>oho mileńkoho do siebie uproszu. Ja trauju skoszu, sino shromażu, taki moho mileńkoho k siebie prynażu. 166 Wijut Luitry, ujijut bury1, aż dereuja hnut sia, oj, jak tiażko na serdeńku, a ślozy ne Ijutsia. [Żytomierz] Deż ty myłyj czornobryujyj, deż ty, obizujysia, oj, jak tużu za toboju, pryjdy podytuysia. 167 4% LCrp J) J) 1 ^g Ł£/Pi p'і od Łucka Wl - Jut mit - ry, і - Jut bu - ryjt, aż de - re - і hnut sa, I" v  [і  і  T-ttyfrnmm czo - hoż tial - ko na ser - den - ku, a sio - zy ne Ijut sia, i Vt SW[ ŁfltfTPM czo - hoż tiaż - ko na ser - den - ku, a sio - zy nie ljut sia. 166. [Rkp. nieznanego autora, teka 3206, k. 122, lokalizację ogólną uzupełnił Kolberg. Na marginesie notatka Kopernickiego:] z Natalkl Połtawkl Kotlareiuskiego. Kopem. [Zob. I. P. Kotlarevskyj Natalka Poltayka. Uhrains'ka opera na 2 dli. Ky'iv 1952 s. 5-6. Tekst por. T. 36 nr 597.] 1 bujny [przypis Kopernickiego, tak też  oryginale Kotlareiuskiego] 167. [Rkp. Kolberga, teka 25, sygn. 1285, k. 48. Zob. przypis do pieśni poprzedniej. Tekst por. T. 36 nr 597.] 164 Wijut mitry, luijut buryji, aż dereuuia hnut sa, czohoż tiażko na serdeńku, a slozy ne ljut sia, czohoż tiażko na serdeńku, a slozy ne ljut sia. 168 Oj, splu, myły snytsia, moje serce ujesełytsia, obudzu sia, aż ne maje, moje serce omliujaje. Wymóiuka. Skarga 169 Nad uiodoju stój chata, tam diujczyna zuchoumta, oj, żal mi jeji, szczo ne і ja jeji. [od і] [od і] 168. [Rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy l tańce, sygn. 3206, k. 181, tekst zapisany jako kolejny ujątek pod pieśnią „Kołyb meni taki brouiy", zob. nr 70  suple- mencie. 169. [Rkp. Kolberga, sygn. 2307, k. 116, tekst dopisany na końcu pieśni „Oj, żal meni na Marysiu", zob. T. 36 nr 266, tekst także  rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy l tańce, sygn. 3206, k. 181, tam dopisany nad tą samą pieśnią, być może jako piertusza zujrotka.l 165 170 od Machnóuiki, Samohorodka (Ouisianiki) $}\і\і?І і ł №\( Jbj, u tu Joj, u łu - zl ka - ły - na, tam diiu - czy - na cho - dy - ła, |:Joj', u łuzi:| kałyna, tam diujczyna chodyła, tam diujczyna chodyła, ćiuet kałynu łomyła. Tob kupyła hołuba, tob kupyła hołuba, seujeńkoho sokolca, tob ujziała  podolce2. Joj, kołyb to ja takaja, jak kałyna cełaja, jak kałyna cełaja, tob ja poszła na bazar. I prynesła do domu, i pustyła do stodołu, nasypała pszenyci, postaujiła uradyci3. Hulu, hulu, hołubec, czom ny izy j ne pijesz, des od mene połoujesz4, deż ty hynnuju znejdesz. 170. [Rkp. Kolberga, teka 25, sygn. 1285, k. 43, tu melodia zapisana trzykrotnie: piertuszy raz na l, z fermatą  ostatnim takcie nad a', z pełnym tekstem, drugi raz na \ bez fermat i bez tekstu, trzeci raz u> metrum zmiennym z pierujszą ziurotką, ten ostatni zapis melodii przeznaczono do druku. Zapis terenouiy Kolberga tamże, k. 3, tam melodia  t. 1, 4 i 5 w metrum І,  t. 2 i 3 ui metrum |, z licznymi і і skreśleniami, z pierujszą zmrotką. Pełny tekst  zapisie nieznanego autora, bez lokalizacji, tamże, k. 4. Ponadto kopia Krzyżanoujskiego tamże, sygn. 1287 k. 31. Melodia obejmuje tylko duia ujiersze tekstu, dla . 3-4 і być poujtórzona. Tekst por. T. 36 nr 593.] oj podolek, ujody [u> rkp. nieznanego autora: „u pulu") 4 [nad „" nadpisane „ń", w rkp. nieznanego autora tekst trudno czytelny, raczej „polonesz") 166 171 [Żytomierz] Sokołe, sokole, ne Utaj po poli, ne sidaj na roli, ne zadaiuaj1 żalu meni, szczo ja  czużoj storoni. Ne ma rodu pri meni, ny ma rodu, ni rodyny, ny іі drużyny. Pidu ja na bazar, kuplu hołubcia, prekrasnoho mołodcia. Hołubcze, hołubcze, czomu, czomu ne isz, czomu ne pijesz, poleczu, połyczu  suraju storonu. W łuzi kałyna, tam diurazyna chodyła, ćujit kałynu łomyla, do łyczeńka riumiała. Szczob ja buła takaja, jak kałyna czerniona. Budesz, donyczku, budesz, póki u mene budesz, a jak pidesz od mene spadnę krasa od tebe, jak z kałyneńki rosa, tak z tebe krasa. 172 Ty, diurazyno, słouiamy błudysz, sama ne znajesz, koho ty lubysz. Oj, znaju, znaju, koho kochaju, tylko ne znaju, z kim żyty maju. Ty diujczyno zaruczenaja, czoho ty chodysz zasmuczonaja. Oj, jakżeż myni smutna ne buty, koho lubyła, trudno zabyty. Pokiń, neszczasnyj, dumku dumaty, pokiń2 nemdziacznu і kochaty, [Żytomierz] 171. [Rkp. nieznanego autora, teka 3206, k. 119, lokalizację ogólną (na k. 121) uzupełnił Kolberg. Tekst por. T. 36 nr 593.] [ rkp. „ne zaradaujaj"] 172. [Rkp. nieznanego autora, teka 3206, k. 119, lokalizację ogólną uzupełnił Kolberg.] 2 [ rkp. і, może „dokiń"] 167 ujeźmia tia tuju, szczo і lubysz, szczo pered Bohom i ludmy ujszlubysz. Na żyti suraju, perszoju lubju, na żyti suraju, perszu kochaju, tyż myni luba, tyż myni myła, ty moje serce rozurasełyła. Na szczo nam, Boże, każesz kochatsia, koły ne sudysz nam pobratsia, Oj, koły sudysz, czomu ne złuczysz, na szczo nas, Boże, daremno muczysz. Oj, piduż ja uj lis і  sadoczki, de precuńtajut bili cujitoczki, tam ja chodyła i houraryła, sudy mi Boże, koho lubyła. Oj, piduż ja id lisy, pryjdut ne mene czasy trudneji, pryjmy mia luba, pryjmy mia myła, jak ty ne pryjmesz, pryjme [mohyła]1. 173 [Nabruska, Obzyrka] Oj, ty diujczynońko, oj, ty hordopyszna, czom ty już ujczora z uraczora ne ujyjszła. 1 [ rkp. „myhoła"] 173. [Rkp. і Kolberga, teka 3206, k.97. Tekst ten z inną melodią i bez dmu ostatnich zujrotek opublikoiuał Tretiak  . 36 nr 206.] 168 Oj, jakże mini1 do uuas ujyhodyty, ujas dmą, ja sama, mene zmorozyte. Oj, ty diujczyno, ne bij sia morozu, oj, |:my tu)oji nóżki u szapońku tułożym:| I: Tujóju hołoiDońku do suueji pryhom'em| tebe mołod'oju na rucze^ńki uroźmem. Oj, poszła diiuczyna do brodu po uradu, oj, zobaczyła kozaćkuju ujrodu. Oj, szcze diujczyna ujody ne nabrała, mżę kozaćkuju ujrodu sobi podobała. Oj, ty kozacze, ty syujyj sobolu, oj, ujoźmy mene na  z soboju. Oj, diurczynońko, chibkij  maju, ja-j sam zahynu, tobi duszu zbauulu. Ty, diujczyno, ty, czeruiona judko, oj, idy lusiadaj na czoujnyczok chutko. Oj, skoro diujczyna na  stupyła, bystraja chujala  zatopyła. Oj, podaj, bracie, chmilouju tyczynu, budem ratoiraty iz mora diujczynu. Oj, ratuj, ratuj, kozaczeńku, ratuj, oj, budeż maty od matki zapłatu. Od matki jednuju, od mene druhuju, oj, ratuj, ratuj mene mołoduju. Oj, jak ja maju zapłatońku braty, łutszej mni tebe za myłuju ujziaty. [„mini" dopisane później zamiast skreślonego „było"] 169 Oj, łutszej budę  m$re potapaty, nyż tobi, kozacze, za myłuju staty. W morę potapaiuszy, do hrudu prypłynu, za і druhom  іі zahynu. 174 [Nery, Kupieczóuj, Kisielin] Jechauj kozak u dorohu, |:za nym diujcza u pohoni:|. Wziała konia za cugłojki a kozaczeńka za ruczeńku. Wziała konia do stajenki, kozaczeńka do śiritiołki. |:Dała koniu oujsa, sina:|, |: і medu j : |. |: Szcze sutuju , szcze biłuju postiłońku: |. Sama siła  koneć stoła, biły ruczki załomała, czorny oczy zapłakała. Czoho diuicza zatużyła, biły ruczki załomyła, czy po oujsu, czy po sinu, czy po medu, czy po і, czy po sutej і, czy po biłej postiłońci? Ne po medu, ne po , no żal mni mołodoćci. Proszły lita u marności, ne ja ї, ne ja ujła, ne chorosze nahodyła. 174. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 20 — mel. z incipitem tekstu, zapis pełnego tekstu  rkp. nieznanego autora, sygn. 3206, k. 102, bez lokalizacji. Tekst por. T. 36 nr 151, 240, 252 i 281 oraz nr 204  supl.] 170 Małżeństmo. Rodzina 175 [Żytomierz] Orisze, orisze, orichoujyj ću;ite, za pjanyceju, za ladaszczyceju poszły darmo lita. A pianycia, ladaszczycia pje  korszomi i hulaje, pryjde do domonku, zabje hołoujońku, szcze i nahajki szukaje. Myłaż moja, deż ty zabaryłaś, czy pszenyciu żalą, czy jaczmiń miazała, czy słaba leżała? Ja pszenyciu ne żała i jaczmeniu ne uwiązała, buła na pyuioczku, pyła horiłoczku. Ne płacz, moja myła, czym tebe prochmełyty, czy , czy medkom, czy zełenym dubkom, czy hirkoju horiłkoju. Any , ani medkom, tylko pryczynoju, ta szcze hulaszczoju, szczob ne buła ladaszczoju. 175. ]Rkp. nieznanego autora, sygn. 3206, k. 119 i 121 (cztery ostatnie wiersze), lokalizację ogólną uzupełni! Kolberg. Tekst por. T. 36 nr 369.] 111 176 [od Lubomli, Wysocka] J-a w polu, uj polu, pod uuyszeńkoju sedyt'hołubeć iz hołubkoju, sediaczy kochajut sia, z  kryłcia pryurartajut1 sia. Pryłetiu sokił z czużych storiń, zabyu hołubcia z praujoho kryłcia, tuziau hołubońku w  smitłońku, sepłe pszenyciu, staujit' tuodyciu. Oj, jedź, hołubko, jedź, ne kudy. I tuziau hołubku, potuytu do mody. Ne budu jisty, ne budu pyty, nyma hołubcia, nyma z kim żyty. Połetiu sokił na uuełyki bir, nahnał hołubciu; pełneseńki duiir. Wid'y, hołubko, czy je myły tujij. O, to hołubci uiseńki syuieńki, a mij miłeńki samy biłeńki. Połetiu sokił za bółoto: Chody, hołubko, serce zołoto. A ja z toboju szlubu ne brała, na szlub chustońki ne ujyszyujała, moja chustońka na szlub doroha, ja zostaju sia udoma mołoda. 176. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 93, melodia z w. 1-2 tekstu opublikowana  T. 36 nr 414. Tekst por. T. 36 nr 413.] [ rkp. nad „" nadpisane „h"[ 1 i Ł 177 [Żytomierz] Oj, ponad morem, po-nad hły-bo-kim, tam se-dyt ho-łub iz ho- łub-ko-Ju. Oj, ponad morem, ponad hłybokim, tam sedyt hołub iz hołubkoju. A hde uziauj a jasnyj sokił, zabyu hołubcia z  krylcia. Aj, ujziau hołubku sobi za żinku, dau ij jisty czystu pszenyciu, dau ij pyty zymnu uuódyciu. Ne budu jiła czystu pszenyciu, ne budu pyty zymnu ujódyciu. Zabyłeś joho, zabijże mene, nej ne budu w їі  tebe. Połetiuj sokił na Ukrainońku, zaniau hołubciu; sim sot mołodciuj. Postanoujyuj ich ano  jedyn riad: Wyjdy hołubkó, piznaj hołubcia. Wyjszła hołubka z kińcia do kińca: Nyma moho tuta hołubcia. 177. [Rkp. terenomy Kolberga, teka 20, sygn. 1255 A, k. 9. Pieśń Іі  . 57/1 Ruś Czerwona cz. II, nr 1268, na podstaune niezlokalizoujanej kopii Grzegorzeuiicza. Tekst por. T. 36 nr 413.] l/J 178 E £ £=£ ґ> [Oujsianiki pod Samorodkiem, Machnóujka] ^P p p w J;  faa Ty bl - ła - ja be- re - zoń - ko, czom ne ho - rysz, tyl- ko ku - ryś,  1>J>J»J'p crfh jj    Ł/i  mo - lo - da - ja u - dy -  - ko, ne hu - la - jesz, tyl - ko zu - ryś. Ty biłaja berezońko, czom ne horysz, tylko kuryś sia, mołodaja udyurańko1, ne hulajesz, tylko żuryś. Kołyby ja sucha była2, horyłaby ja, ne kuryła sia, jakby mini dobro było3, ne żuryłaby sia. 179 ifi» І| І J'  I ŁT^pU^ [Bilcze] Oj, ty zo - ro wź - czyr - na - ja, czo - ho ty tak ptz - ny sia, P^^^^^^H^Hi^^ ty, mij my - łyj czor - no - bry - uiyj, czo - ho ty tak spź - szy sia 178. [Rkp. terenoujy Kolberga, teka 25, sygn. 1285, k. 3, tamże na k. 41 duia czysto-pisy tej pieśni,  pierujszym, z lokalizacją „od Machnóiuki, Samohorodka (Oujsianiki)", melodia zanotoujana na \,  drugim, z lokalizacją „od Machnóujki", melodia  metrum zmiennym,  obu zapisach część nut ma inną ujartość rytmiczną niż  zapisie tereno-. W czystopisie pod tekstem odsyłacz do mariantu:] R. Zienkieujicz Piosenki gminne ludu pińskiego. . ., s. 400. [zapis і, pierujotnie „hudyujońko", tak też tu czystopisie] [uj czystopisie „buła"] [ czystopisie „buło"] 179. [Rkp. terenouiy Kolberga, sygn. 3207, k. 148. Tekst . 8-9 por. T.36 nr 394.] Oj, ty zoro ujeczyrnaja, czoho ty tak pizny sia, ty, mij myłyj czornobryujyj, czoho ty tak speszy sia. Proszu tebe, mij myłeńki, choć n'yczeńku noczumaty. Oj, boju sia, moja myła, szczob  pochodu ne intyraty1. O, ne bij sia, mij myłeńki, ja mołoda ne zasplu, zaśpiuiajut perszy іі, to ja tebe probudżu. Pijut іі, pijut druhy, ja myłeho ne budżu, zaśpiujały treti іі, to ja jeho zbudyła. Oj, ustaiuaj, mij myłeńki, oj, ustaiuaj, hodi spat' bo і tiuoji  koni pozaprażany stojat", bo ujże tiuoji furm'anczyki  póujozoczkach sedi'at". Ja czużyi czołoujiki po stodołach mołotiat', a moho myłeńkoho any czutki ne ujydat". Oj, ujyjdu ja, mołoda, za і і, ohlanu sia siuda, tud[a], szczo ja bidna serota. Hyla, hyla, biły husy, hyla, hyla na staiuok, zaujiazała hołourańku, ja dumała na czasok. [Hyla, hyla, biły husy, hyla, hyla na] riku, [zaujiazała hoł'ourańku], ne rozmiaże do і. [Hyla, hyla, biły husy, hyla, hyla] na dunaj, czoho chtiła to-j dostała, teper sedy, taj dumaj. Na horodi u sujekruchy rozstełyu sia i łopuch, kłyczu, kłyczu ujeczeraty, ona sedyt jak złyj duch. A u mene na horodi zełenaja łoboda, ne znajesz ty, moj miłeńki, szczo  sujekruchy za bida spóźnić się 175 Hej, hyla, siry husy, hej, hyla na lisy, deś poichał mij miłenkij, Bożeż, joho prynosy. 180 [Żytomierz] Hej, hyla, siry husy, hej, hyla na riki, zaujiazała hołoujońku, ne rozujiażu  іі. Hej, hyla, siry husy, hej, hyla na mora, zaujiazała hołoujońku, teper horę, taj horę. Hej, hyla, siri husy, hej, hyla do chliiucia, pokochała ї, a piszłaż ja za ujdiujcia. 181 z Wołynia1, od Kijouia la zin - ka czo - ło - і - ka, pisz - la po - zy - і Ui J' J3J4J>(i ^І-І'є; i II pre - su - dy - ty mu- zy - ku, szcze] żtn - ku pro - ha Była żinka czołoujika, piszła pozyujaty, presudyły muzyku, szczej żinku prohaty. Żinka siła na pripeczku, nohy pidyżmaujszy, muzyk stoit pered neju i szapoczku zdniaiuszy. Prostyż myni, moja myła, szczo ty mene była, kuplu tobi harneć medu,  . 180. [Rkp. nieznanego autora, sygn. 3206, k. 121, lokalizację ogólną uzupełni! Kolberg. Tekst por. T. 36 nr 394.] 1 [,,z Wołynia" dopisane prauidopodobnie później] 181. [Rkp. Kolberga, teka 25, sygn. 1285, k. 61, zapis przygotouiany do uipisania akompaniamentu fortepianoujego, tamże na k. 5 zapis terenomy Kolberga (melodia z incipitem tekstu) z lokalizacją „kolo Kijouia". Tekst por. T.36 nr 569] 176 Oj, Luid  bołyt spyna, a uuid medu hołouja, kupyż mini horyłoczki, to ja budu zdorouua. Oj, mużuż myj, mużu, ujczynysz moju ujoIju, ta potancuj kozaczka, taj perede mnoju. Durnej mużczyszcze ujziauj sia u boczyszcze. Hoja, hoja, żinko moja, ujotoj kozaczyszcze. Dyiuytysiaż żinoczki, szczo ja uczynyła, szczoż ja sujoho mużeńka kozaczka naiuczyła. Szynkoimła horylojku, prodamała jahodki. Kupy, kupy, mój stareńki, czerinonyji czobotki. 182 [od Kotula] Teper meni ne chodyty  leski po orychy1, teper meni mynuły sia mołodosti utichy. Czerujonyi pro nedilu, a czornyi  budny deń, jak ja buta mołodaja І mene ne jeden. Teper meni ne stojaty popod zamkamy, teper meni ne hulaty meżdy diujońkamy. Teper meni ne chodyty kudy ja chodyła, teper meni ne lubyty koho ja Iubyła. 182. [Rkp. Kolberga, sygn. 3207, k. 119, tekst zapisany jako kolejny luątek pod melodią opublikoinaną  . 36 nr 176 (zob. przypis źródłoujy do tej pieśni), źródłem byl rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce, sygn. 3206, k. 183, bez lokalizacji, tam nad tekstem notatka autora zapisu: „Na nutę kotomyjskiego czumaka", zob. nr 469  . 36, tekst por. tamże.] orzechy 177 183 [Nery, Kupieczóm, Kisielin] Sama ja, sama jak byłyna u polu, nychto ne poradyt'meni mołodoju. Radiet'mene ludę, radiet'i druhyi, radiet druhyi, szczo-j samy takiei. A ja tuju radu sama rozporadżu,  bilu postel stylu, sama spaty lażu. Ustanu raneńko, umyju byłeńko, rucznyczkom utru sia, Bohu pomolu sia. Siadu u і, protitu jasnoho sońca, aż mij myły jide bystroju uradoju z czużoju żonoju. Win czuży myły hóstyńcy kupuje, a mni mołodyi nahajku hotuje. A ta nahajóczka  tri redy szy[ta], a ja, mołodaja, szcze z rodu ne byta. Hfartuszok byleńki od ślozok mokreńki, soroczyna biła do tiła ukipiła1. 183. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 20, melodia z pierujszą zujr. opublikouiana przez Tretiaka  T. 36 nr 610. Tekst por. T. 36 nr 260 i 609.] od і przylepiła się 178 184 od Lubaru Sama ja, samyseńka jak byłynońka  polu, nyma komu poradyty, ta meni mołodoju. Oj, uraźmu ja uuidereczka, ta pidu po ujodu, nadybała і prekrasnych na ujrodu. Oj, u>y chtopci Іі,  prekrasnyi na turodu, ujoźmy mene na czounyczok, pereujezit do rodu. Na czounyczok stupajuczy tiażeńko zetchnuła, jak odpłyła od bereżka ruczyńkamu splesnuła. Oj, jak tiażko, oj, jak ujażko hirkij pełyn jisty, oj, szcze horsze, oj, szcze ujaższe z nelubońkom sisty. Oj, zauńaży, moja maty, ta chustyńkoj oczy, uiedy mene do riczeńki ta temneńkoi noczy. 185 [Tuliczóuj] m^UUX^4J: F IFŁT  OJ, Se - me - Se - me - nocz - ku, Se - me - ne, P^k J' J' r r*r t itr&m czom ty ser - ce ne ho - ura - rysz do me - ne. Oj, Semene, Semenoczku, Semene, czom ty, serce, ne houjorysz do mene. 184. [Rkp. і Kolberga, sygn. 3206, k.92, melodia z incipitem tekstu ujśród zapi-sóuj zlokalizowanych „od Lubaru", oraz sygn. 3207, k. 33, pełny tekst z lokalizacją. Melodia z pierujszą zujr. opublikowana przez Tretiaka  T. 36 nr 609. Tekst por. T. 36 nr 260.] 185. [Rkp. terenowy Kolberga, sygn. 3207, k. 55, tekst bez melodii opublikował Tretiak  . 36 nr 353. W rkp.  zapisie nutowym dla t. 2 zanotowane jeszcze dwie wersje (druga małymi nutami), obydwie niepełne: 179 Andante od Samohorodka (Owsianiki) czom ty mo - ho den - ka Czy ty myta spysz, czy ty tak leżysz, czom ty moho serdeńka ne rozujesełysz. Ja, myłyj, ne śplu, tolko tak łeżu i tujoho ja serdeńka ne rozujeselju1. Oj, pły - mły hu - soń - ki ty - chó - ju  - do - ju, myj - dy, myj - dy, diu) - czy - non - ko, 186. [Rkp. Kolberga, teka 25, sygn. 1285, k. 16, rkp. terenowy Kolberga (mel. z pierwszą zujr.) tamże k. 3 z lokalizacją ogólną „Owsianiki pod Samorodkiem, Machnówka", pełny tekst w zapisie nieznanego autora, bez lokalizacji, tamże, k. 4, ponadto kopia Krzyżanowskiego tamże, sygn. 1287, k. 31. W zapisie teren. (sygn. 1285, k. 3) w t. 1 rytm: JJJJJl [w zapisie nieznanego autora na k. 4: „ja twoho serdca ne rozweselu"] 187. [Rkp. terenowy Kolberga, sygn. 3206, k. 92. W rkp. t. 4-6 słabo czytelne pod względem metrycznym i rytmicznym, w taktach tych podano przypuszczalne urytmizowanie.] 180 Oj, płyiuły husońki tychóju uradoju, ujyjdy, ujyjdy, diujczynońko, rozmoiu sia zo mnoju. Ne raz, ne dują z tóboju stojała, nihdy tobi, hultiaju, praujdy ne skazała. Todiż ja tobi ujsiu praiudońku ujskażu, och, jak moju biłu ruczku iz tinoieju zujiażut'. Oj, na hori і stojała, tam diujczyna iz hultiajem po їі szlub brała. Oj, szlubu mij, szlubu, szluboiuanije, och, Boh znaje, Boh uuidaje, jake budę meszkanije. Matyż moja, maty, poradnicia  chati, porad'mene, mołodóju, jak neluba nazyujaty. Oj, posady, doniu, za tysoujym stołom, nazujy sujoho nelubońka syiueńkim sokołem. Bodajże ty, maty, toho nedożdała, szczob ja suuoho nelubońka sokołońkom naziuała. Myśli moji, myśli, a ztuidki  pryjszły, szczo z pid kozaczeńka kin  bystry. Kiń  bystry, szcze j jasnaja zbroja, szczo dumajesz, ta hadajesz, diujczynońko moja. 181 188 [Nery, Kupieczóui, Kisielln] U polu krynycia, chołodnaja moda, tusi sady zacujyły i czerurana kałyna. Na tyi kałyny sołoiuejko szczebetau, nychto toho sołoujejka ne znau, ne Luydau. Nałynuły sokoły iz czużoi stórony, ujziały sołoujejka na kryłuszka sujoji. Ne dały sołoiuejkoujy ny isty, ny pyty, zóstaujyły joho  piśeńku pity. Zapij, zapij, sołoujejku, tu piseńku , to my tebe zanesemo  tujóju storonu. Ożenyu sia їі, ne do mysły żonku tuziau, a ja z neju żyt'ne stau, pidu  ojsku służyty, aby z neju ne żyty. A jak z urajska poinernusia, to na myłu ne dyujlu sia, і sia mij myłeńki bez priczynu na mene, a jak siade ujeczeraty, ne і' do mene. A jak pijde  kramat'spaty, іі' od mene. Oj, ne dychaj, moja myła, tiażkim duchom na mene, bo ty znajesz i u;idajesz, szczo ja ne lublu tebe. 188. [Rkp. terenomy Kolberga, sygn. 3207, k. 19, melodia z pieruiszą .  przez Tretiaka  T. 36 nr 615. Tekst por. T. 36 nr 364 i 366.] 182 Szo toj batko zrobyuj, szo za takoho odrużyuj1, bodaj była ne zrosła2, szo za takoho poszła. 189 od і I stydki, i brydki, do roboty ne szujydki, jeszcze j hyrki jak połyń3, hyrkie myni żytie z nym. 190 Hrydki Ej, pod Luysznieju, pod czeresznieju, sediiu stary z mołodeju4, jak z jahodoju. I prosyła sia, i mołyła sia, pustyż mene, moj myłeńki, pohulaty pójdu. I sam ne pojdu, i tebe ne puszczu, bo ty mene, staroho, pokinuty mysłysz. Oj, ty stary dyduha, hotiszuujsia jak duha, a ja mołodeńka hulaty radeńka. Oj, ty stary kachy, kachy, ja mołoda chichi, chichi, oj, ty spysz, a ja płaczu, mołodyi lita traczu. Kuplu tobi chatku i synożatku, i staujka, i młynka, i ujysznioujoho sadka. 189. [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 142, tekst zapisany bezpośrednio po pieśni opubli-komanej  . 36 nr 164, pramdopodobnie ujykonany na tę samą melodię. Źródłem byl rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce, sygn. 3206, k. 184. Por. przypis źródloujy do nr 570  . 36.] uiysujatal urosła piołun 190. [Rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce, sygn. 3206, k. 174 — melodia z 1. zujr. tekstu, pełny tekst bez mel. tamże, k. 175, z notatką autora: „Poliska pieśń tułaściuja Hrydkom". Tekst por. T. 36 nr 397.] 4 [na k. 175: „Pod uiyszneju, pod czereszneju seditu stary z mołodoju"] 183 191 [Bilcze, Suchouiola] Hore moje, horę, ne chocze horaty, ne chocze ujołoczyty, ne chocze moj myły po szczyrosci żyty. Jak sońce zahodyt, do inszoj chodyt, jak misiac zyide, do mene pryide. Kładajut sia spaty po pere[d] kimnaty, do sciny oczyma, do mene pleczyma. Oberny sia, mój myły, ja tebe rozzuju, ja tebe sim raz pocałuju. Jest u mene myła milsza od tebe, ta mene rozzuje, sim raz pocałuje. Nechaj ich budę dujaciat czetyry, to ja najstarsza nad nimi usimi. Deż ty, moja myła, tu starszyznu brała? Na ujysokiej gore cerkiuica stojała, tam ja, mój miłeńki, tobi prysiahała. Prysiahała Bohu i Sujiatoj Preczystej, i tobi, moj miły, złej duszy neczysty. Wyidu ja, ujyidu na horu krutuju, stanu, podyujlu sia na ujodu bystruju. Tam rybka hraje, każda paru maje, ja bidna ny[...]', szczo sobi pary ny maju. 191. [Rkp. nieznanego autora, sygn. 3206, k. 114, lokalizację ogólną uzupełnił Kolberg, na tej samej karcie zapisany przez Kolberga mariant z Żytomierza opublikoujany w T. 36 nr 382.] [ rkp. koniec ujyrazu nieczytelny] 184 192 [Tuliczóuj] Czernione jagody padały do mody, hodóujała matka córkę dla siueji   gody. Albo mnie, Jasiu, meź, albo mnie daj komu, albo mnie odeszlij do matki do domu. Na co ja cię bral, żeb cie bez [...]' 193 Piszou Iiran ponad stauram, nadybau sia z sujoim panem. A szczoż, І, tutaj robysz, czy  tym stauju rybu łoirysz, czy ty ludej per^urazysz? Hirki mói periuozy obłyimjut dribny ślozy,  ja żinku Hulanoczku, ujtopyla sia  dunajoczku, na kamini nóżki myła,  dun'ajoczku ujtonuła. Odezmałaś Hulanoczka po tamtym boci dun'ajoczka: Ta nechaj pisok hoczy toczy, nechaj neluby ne łotoczy2. [Bilcze] 192. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 17, tekst zapisany bezpośrednio po pieśni opublikouianej  . 36 nr 603, być może  był na tę samą melodię.] 1 [W rkp. brak dalszego ciągu pieśni, zapisane tylko „obejmial m. . .", z późniejszymi і: po „bez" dopisane „sobi", a „obej" skreślone.] 193. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 26, tekst zapisany bezpośrednio pod pieśnią opublikoujaną  . 36 nr 377, praujdopodobnie   tę samą melodię.] 2 nie krzyczy [ukr. łotoczgty — męczyć, nękać, dokuczać] І 194 Ґ, [Turyczany] Oj, zacujyła kalynojka  lozi, :deś myj myłyj w dałekij dorozi:|. Oj, pryjichau z dorożejki pizno, porozkidał bilu pościł rizno. Na kohoż ty, myj myłyj, syrdujesz, szczo ty mni biłu pościł psujesz. Czy na sujoho konia , czy na sujoho służejku tuirnoho. Czy na moju matusiu staruju, czy na mene, serce, mołoduju. Ny na sujoho konia , ny na sujoho służejku і. Ne na sujoju matusiu staruju, no na tebe, serce, mołoduju. Ne łetajte hołuby po dujory, ne zbudite myłeho u komory. Sama znaju koły i zbudyty, o jak budę s'onejko "'schodyty. 194. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 125. W rkp.  t. 2 zanotoujana ujersja małych nut: ósemki c2 j2 d2 c2 a'h1. Tekst por. T. 36 nr 384.] 186 Wstaiuaj, Lustairaj, myj syujy hołubku, stoit'urada  zołotomu kubku. Wstaiuaj, lustairaj, syujy hołuboczku, ujysyt'rucznyk biły na kołoczku. Wstaimj, uistauiaj, moje maloujanie, ujże dla tebe hotouje snidanie. Oj, stau myłyj z łóżka u)stau>aty, stała myła oknom utykaty. Czom ty mynl z razu ne kazała, jak od mene podarunkiś brała. Ne bohaćko podarunkóuj brała, tylko sim par czereujyk stoptała. 195  ґ* ґ> _________lBilczel Po - si - ju sza - ІІ Ju ra - neń - ko  ne - dl - lu, szczoś me - nl Boh ne ho - dyt, szczo szal - і - ja ne scho - dyt'. Poslju szalujiju raneńko  nedilu, |:szczoś meni Boh ne hodyt, szczo szaliDija ne schody t': I. A choć  zejdę, od sońca zoiuiane, id'e myły z korczmy pjanu, na myłu ne hlane. 195. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 26. Tekst por. T. 36 nr 295.] Odczyny myły, hołubońko syuja. Oj, ne odczyniu sia, bo tebe boju sia. Jak zaczuju tujij hołos, deś ja podirru sia. Dinery ne pośpiju,   okno ne śmiju, roztiuory sia, syra zemlu, ujyjdu żyiua  tebe. Zemla roztiuoryłaś, a ja ustupyłaś, prosty mene, Boża Maty, szczo ja zahryszyła. 1% k£ [Żytomierz] rrr^rF w—•—# & że -  si Sa - ły - min і і żin - ku lub ku, m ho (cmok) hop, pa - ka, oj, dyr, dyr, hn ka, i ujziau lin - ku lub ku. Ożenyuj si Sałymin i irziau żinku łubku (cmok), oj, hop, hopaka, oj, dyr, dyr, hocaka, і і żinku łubku. 1%. [Rkp. І Kolberga, teka 20, sygn. 1255 A, k. 9. Pieśń Іі  . 57/1 Ruś Czerwona cz. II nr 1402, na podstauiie niezlokalizoiuanej kopii Grzegorzetuicza. W rkp. jako drugi ujątek zapisany tekst nr 111  supl] 18 I ciłuje, i myłuje, jak hołub hołubku, oj, hop, [hopaka itd.] Pojichauj Sałymin  połę oraty, jeho żinka, Iubaszyczka, do korszmy hulaty. Pryjichauj Sałymin iz pola do domu, jeho żinka, Iubaszyczka, drygaje nohoju. Czełoujicze Sałymone, czy bohato1 naorał? Ja try  , a czetujertuju naczau. Zinko moja, Iubaszyczko, czy bohato propyła? Ja tri rubli propyła, a czetujertoho naczała. Żinko moja, Iubaszyczko, czy ujaryła ujeczeru? Na połyci pałanycia, kitka ne dojiła, pid łaujkoju kapustoczka uże poczerniła. Dyujity sia, ujraży ludę, że ja suraho duraka da, nauczyła hajduka. 197 Bidać myni, moja maty, z takim muzom żyty, sam do korczmy ne jde, mene ne ujełyty. A ja mołoda, nabrała sia sama, taj idu do korczmy sama. [Bilcze] li [ rkp. nad  ,,-to" nadpisane „ćko"] 197. [Rkp. nieznanego autora, sygn. 3206, k. 63, tekst zapisany ołóuikiem, częścioura zatarty, na tym zapisie ręką Kolberga jeszcze raz atramentem odnotoujane ujiersze 1-16, pozostałe ujiersze częścioujo zatarte. Tekst por. T. 36 nr 370 i 396] 18 Pijut іі, pijut druhi, a ja  korczmie pju, pijut treti i czetujerti, a ja z korczmy jdu. Wstreciaju sia z sujerkom uj ujisznioujym sadu: Bratouja moja mołodenkaja, mżę na tebe nahajoczka hotoujeńkaja. Bratoma moja, by deń była, ujże na tebe nahajoczka drotom obszyta. Diujerkuż mij, ratujże mene, szyju chustku czornym szołkom, budę dla tebe. A ja tuju biłuju chustku ta uj rukach z[...]', na tobi nahajoczku do ruk pobiju. 198 [Żytomierz] U poli pry dorozi stojała korczma, tam hulała diujczynońka krasna mołoda. Pustyż mene, mij miłeńkij, ja ne zabaruś, perszi іі zaśpiujajut, do domu ujernuś. Zaśpiujały perszi іі, ja do dom ne idu, zaśpiirały i druhije, do domu ne idu. Zaśpiujały i tretji, ja do domu idu, zdybauj mene mij bratoczok, mene mołodu. [ rkp. ujyraz nieczytelny] 198. [Rkp. nieznanego autora, sygn. 3206, k. 121, lokalizację ogólną uzupełnił Kolberg.] 190 Oj, sestrońko hołubońko, deż ty buła. W szynoczku na rynoczku, med,  pyła. Oj, sestryczko hołuboczko, żal mene tebe, ujysyt, ujysyt nahajoczka na [...]' tebe. Bratiku hołubońku, pożałuj mene, to ujyszyju, ujyhaftuju chustku dla tebe. Sedyt myłyj  okonoczku, ujse teje czuje, chocz ujyszyjesz, ujyhaftujesz, ja sam ni choczu, a ja turaje biłe tiło na papir spyszu. Oj, mij myłyj hołubońku, ne bij mene  deń, ne tisz, ne tisz urarożeńki, ne tiszy ludej. 199 Oj, u poli, pry dorozi karczomka stojała... [Suchourola] 200 4'* і r im j,e i r Czło - і ka - że pro - so żin - ka k[a - że] mak, [Beresteczko] ^=^ m ba, [żin - ka ka [czło - і ka że] ry - ba, [żin - ka ka - że] rak. [w rkp. ujyraz nieczytelny] 199. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 39, tekst por. pieśń poprzednia.] 200. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 44. Tekst por. T. 359 i 378.] 191 Człoujik każe proso, żinka k[aże] mak, [człoujik każe] ryba, [żinka każe] rak. 201 Włodzimierz Oj, ho - reż mni, ho - re, ta ne - szcza - sna - ja do - łe, po - o - ra - ła bi- dna ujdo- my-słe- ńka - mi po- łe. Oj, horeż mni, hore, ta neszczasnaja dołe, poorała bidna ujdouja mysłeńkami połę. Czornemi hoczyma taj potuołoczyła, a dróbnemi ślozenkami ujsie połę zmoczyła. Dała mene maty taj daleko od sebe, taj kazała mni maty sim lit ne bumaty. A ja mołodaja toho ne sterpiła, kienuła sia z zozulkuju, uj rik pryłetiła. Siła na kałyni, taj stała koiuaty, aż ujychodyt z і sinok stareńkaja maty. Wyjszoł syn z chaty zozulu strelaty. Ne strelaj, mij synońku, tylko prosy do chaty. 201. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k.62. W rkp.  t. 3 na drugą i trzecią miarę jest ujersja małych nut: ósemki e* g* c2 i szesnastki h1 a'] 192 Koty ridnaja sestra, to proszu do chaty, a jak syuja zozułeńka, Ieti  lis koujaty. Oj, szob tobi, brate, tak tiażko konaty1, jak mni tiażko, jak mi horko  temnem lisy koujaty. Joj, ty sołomej, a ja utinka, oj, ty połynesz, a ja tutyńka. Oj, ne szczebecz'y sadom łetiaczy, ne obyuraj ranieji rosy. Nechaj moja matinka rano ujstajuczy i po tuodu iducży, mene mołodu odu>'idajuczy. Oj, ne tak mene, jak żytia moho, moja rodyna |:ta za riczkoju:|, ta za by stroju. Oj, ne pereity i ne perepłysty, i ne 'utinkoju perełynuty, ne z matinkoju poujohoryty2. konać 202. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 59.] 2 [nad „poujohoryty" nadpisane „ho " (pohoiuoryty)] 193 203 j 11 M fl |i  I M f [Tuliczóuj] Oj,  - łyż mo - ji, taj po - ło  t  і  r i 0  - i,   - muż  ne o re te .7. UU І Cj s ^^ 1 TŁe.^ /T\ Oj, iDotyż moji, taj połomyi, czomuż  ne orete... 204 [Turyczany] du - bro - wo - ju, ze - łe - no - ju du - brn ura - ju. Jichau kozak d'orohoju, |: zełenoju dubroujoju: [. Jak ujyjichau na dolynu, o tut lahnuuj zapoczenuuj. 203. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k.85. Tekst por. T.57 II/l Ruś Czerwona cz. II, s. 551 nr 1508 i 1509, tam pełne teksty tuariantóuj tej pieśni.] 204. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 126. Tekst por. nr 174  supl. oraz T. 36 nr 151, 240, 252 i 281.] 194 Wyjszła diujcza żata żaty: Wstaujaj kozak, hody1 spaty.  konia ne ujydaty, uże tujyj kiń za try myli, ujyjiiD traujy piu> dołyni. Wypyu) mody try dunaji, a-j ó tobi ne dumaji. Znajszou konia, zapryuj uj sanki, sam pojidu do kochanki. Jak ujyjchau pid uuorota, ujyjszła diiucza kraszsza zołota. Na ij suknia szóbolouja, sama krasna czornobrouja. Jak huknuła na służejki: Oźmit' konia do stajenki, kozaczejka do śiuitiołki. Dajte koniu ouisa, sina, kozakouji medu, і i dobróju uieczerojku, i biłoju pościłojku. Sama siła  końci stoła, do kozaka any słoura. Czoho diujcza zażaliła, czy żal tobi ouisa, sina, czy kozaku medu, , czy dobroji ujeczerojki, czy biłyi pościłojki. Ne żal myni ouisa, sina, any toho medu, , any dobr[y] u>e[czerojki], any b[ilyi pościłojki]. Tylko żal mni mołodości, szczo ne żyjem po szczerości. Sydit' sokił2 na topoli, pije piśń ó łychyi doli. Oj, sokole, sokołojku, ne żur meji hołoujojki. Bo ja sama żuryła sia, szczo od rodu odbyła sia. Szczo od rodu, od3 rodyni, horę myni na czużyni. [uj rkp. „chody"] [uj rkp. pod „l" dopisane „"[ [ rkp. nad „d" nadpisane „t"[ 195 205 Mati syna zhodoimła, zhodoujaujszy dołu dała, syn na mamciu rozsierdiuj sa, dub na duba pochiliin sa, syn z matkoju posiuaryuj sa. Idi, matko, precz od menie, bo najedut hosti do menie, moi hosti  karmazynie, a ty, mamciu, uj siermiażynie. Je w tiebe, synku, dom druhij, budu żyti hdie tuioi słuhi. Idi, matko, idi ot menie. Poszła mamcia dorohoju, stretiła sa z sujojeju doczkoju: Pryjmi mene, dońciu, do siebie, odhaniaje syn od siebie. [od Lubomli, z nad Bugu] Bih mja, mamciu, nie pryjmaju, bo lichuju dołu maju. Budim, dońciu, zaroblati, lichej doli dohażati. Kob że ty mnie deń i nocz robiłab, lichej doli ne ujhodiłab. Poszła mati ponad Styrem, stretiła sa z sujoim synom: Chodzi, mamciu, nazad do menie, bo skarauj Boh menie za tiebie. Wystupiła czornaja chmara, udyryuu perun na chatu, zabił zenu mołoduju, jeszcze i dietinu małuju. Stój, synu, nie żury sa, i z druhoju ożenisz sa, uraźmesz żonu mołoduju, ale uże nie takuju. 205. [Rkp. Kolberga, sygn. 3207, k. 135, źródło: R] Zienkieujicz Piosenki gminne ludu pińskiego. . . s. [402-406. W rkp. tekst zapisany bezpośrednio pod pieśnią opublikoiuaną uj T. 36 nr 437, u ZienkieiDicza teksty te też są potraktoujane jako całość] 196 206 [Bilcze] Małaja ptaszyna po dorozi skacze, oj, mołod chłopeć u dorozi płacze. Oj, hodi, hodi, ptaszyno, skakaty, oj, daiuaj, daujaj do batyńka znaty. Nechaj bateńko piat' koni prodaje, a nechaj mene z їі dostaje. A bateńko jemu nazad odpoiuije, jak syn zarobył, nechaj odtuiczaje. [Małaja ptaszyna itd. oj, daujaj, daiuaj] do matinki [znaty]. Nechaj matinka piat'  prodaje, [a nechaj mene itd.] [Małaja ptaszyna itd. oj, daujaj, daujaj] do seśtrynki [znaty]. [Nechaj seśtrynka] piat' houjeć [prodaje a nechaj mene itd.] [Małaja ptaszyna itd. oj, daiuaj, daujaj] do bratonka [znaty]. [Nechaj] br[atonko] piat'ujołiuj [prodaje, a nechaj mene itd.] [Małaja ptaszyna itd. oj, daujaj, daujaj] do żinki [znaty]. [Nechaj] żinka korale prodaje, [a nechaj mene z їі dostaje]. A żynka korali prodała i myłoho z neurali dostała. 206. [Rkp. terenouiy Kolberga, sygn. 3207, k. 25. Melodia z pieru;szą ztur. tekstu opu-blikotuana u> T. 36 nr 496. Tekst por. T. 36 nr 493-495.] 197 207 [od і] Oj, śmich i publika, była żynka czołoujika, była joho, ujołoczyła,  zymnyj ujodi namoczyła. 208 [od і] Oj, siuj, zażuryujsia, szo z małoju ożenyujsia, ne żurysia, mij sobolu, podrostu ja za toboju, ne żurysia mij panoczku, podrostu ja uj serpanoczku. 209 [od і] Siudy ychain, tudy ychauj, czom do mene ne ujstupyuj, czołoujika ne ma  doma, zo mnoju by pohostyuj. 207. [Rkp. nieznanego autora pt. 208. [Rkp. nieznanego autora pt. 209. [Rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce, sygn. 3206, k. 181.] Ukraińskie śpiewy i tańce, sygn. 3206, k. 181.] Ukraińskie śpiewy i tańce, sygn. 3206, k. 181.] 198 210 od Samohorodka (Oujsianiki) fc$  kum ho - Joj, py - szoł Ju, a ku - ma ^ fi ^ i |P P  i fj c__r i do - }o ju, Joj, zać - іі kum ró m m ^m żo ju, a ku - ma Joj, pyszoł kum horoju, a kuma dołonoju1, joj, zaćujił kum różoju , a kuma kałynoju. ka - ły - no - ju. Joj, kurne mij, kurne, da, rozLuażnyj rozumie, uiraż sobie huma3, szczo ja tujoja kuma. 211 A od Samohorodka (Oujsianiki) [ІІІ' U IfiHr ŁflP H r |>i U bo - ru so - sna po - chy - ły - łaś, so - sna po - chy - ły - łaś, 210. [Rkp. Kolberga, teka 25, sygn. 1285, k. 16d, tamże k. 3 zapis terenouiy Kolberga z lokalizacją ogólną „Oujsianiki pod Samorodkiem, Machnóuika"; tamże sygn. 1287, k. 31 kopia Krzyżanoujskiego. W zapisie teren, uj t. 6 brak uiersji małych nut, t. 7-9 zanotoujane jako dują takty z błędnym urytmizoiuaniem: dla t. 11 zanotouiana za zapisem nutoujym druga uiersja: e^fd2.] [tak  obu rkp. Kolberga] [u> zapisie terenoujym „rożoju"] 3  umie 211. [Rkp. Kolberga, teka 25, sygn. 1285, k. 16d, zapis terenouiy Kolberga tamże, k. 3 (mel. z pieriuszą zujr. tekstu) z lokalizacją ogólną „Oujsianiki pod Samorodkiem, Mach- nóujka", pełny tekst  rkp. nieznanego autora, bez lokalizacji, tamże k. 4, ponadto kopia Krzyżanoujskiego tamże, sygn. 1287 k. 31. Melodia obejmuje pieriuszy iniersz tekstu.] 199 U boru |:sosna pochyłyłaś:|, kumaj:z kumońku1 posujaryłaś:|. Za marny słyiuce, za marneseńke, a za jabłuszko, za inynnyseńke2. A my, kumońku, ne siuarymo sia, ujynnym jabluczkom rozdilimo sia. Ballady 212 Oj,  sobi Daniłuszka, oj, taj pyu, oj, taj pyu, na treti deń Daniłuszka taj na ujojnu st'upyu. Joho maty stareseńka żurłyuua buła, napysała drobne łysty do sujojoho Danyła, szczo  tujoja Katerysia usiu і ujziała, tujoje bryki і poujoprodała, tujoji koni ujoronei poujyjiżdżouiała. Oj, pryjichau Daniłuszka do noujoho dujora: Wyjdy, ujyjdy, Katerysiu, ujyjdy, duszko moja. Oj, jak ujyjszła Katerysia, taj stanuła jak zora, jak ujysujysnuuj szabelkoju, taj złetiła hołouja, taj złetiła hołouja pod noujeje ujorota. Oto tobi, Katerusiu, tujoja і u kota3. Poszou Daniłuszka do noujeji stajenki, Tuliczóuj [ zapisie terenoujym „kumońką",  rkp. nieznanego autora jak  czystopisie] 2 soczyste 212. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 55, melodię z fragmentem tekstu opubli- koiuał Tretiak  T. 36 nr 533. Tekst por. T. 36 nr 532.] [ rkp. zapis і, pierujotnie praujdopodobnie „u kata"] 200 stojat' koni uraronyje pozastojoujany. Oj, pryjszou Daniłuszka do і sujytiołki, s^diat' mamkie, s£diat' niańkie pozapłakoiuany. Joho maty stareseńka ju kresełka sedyt", joho synka małeńkoho na ruczeńkach derżyt'. Oj, majesz, moja mamciu, try hrychie na duszy, oj, jeden hrych, oj, jeden hrych, Katerysi nyma, a druhi hrych, szczo detyna mała, a treti hrych, szczo ja sam uidouieć, uże tobi, moja mamciu, tiuemu państuuu koneć. 213 z Lubomli (sponad Bugu) W czystóm poli bereza stojała, na berezi zoujzula koiuała. Hodi, hodi, zoujzula, komati, bo wie jedut berezy rubati. Ty bereza І, і, czem na poli tak ty nie vuesioła? Czemu biereza sucha, nie zielona? Jakże mni zielonoj buti, podo mnoju huzary stojały, szabelkami hilje odtinały, podkóirkami koreń іі, kryniczneje ujody dobumały, uioronyje konie napojmały. W czystóm poli jaujor zielenieńkij, pod jaujorom kozak mołodieńkij siedit sobie, u skrypońku hraje, struna struni słomce promoujlaje. Z uieczera komora zujiniła, z poiunoczy nahajka szumiła, na śujitańje miłaja zasnuła, 213. [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 133, źródło:] R. Zienkieurtcz Piosenki gminne ludu pińskiego... s.[398-402]. 201 jak zasnuła, na іі ne czuła. Idi, mati, nieujistki buditi, niechaj ujstaje śniadańje maryti. Poszła maty nieujiestki buditi, za kryujceju ni jak dostupiti. Szkoda, synu, śniedańjeczka tujoho, nie ustanie miłaja do tóho. Siedłaj, synu, siiuuju kobyłu, utiekaj synu, choć na Ukrainu, bo jak budut po miłoj zujoniti, tiebie budie pohonia honiti. Siedłaj, synu, konia uroronoho, utiekaj synu, choć do Pałynouia, bo jak budut miłuju chouraty, tiebie budut żyujkom pokładaty. 214 od Berdyczotua, Żytom[ierza] Ny - ma spy - nu iudó -  - no - mu sy - nu, pje ho - ry - uku ra- neń -ko ui ne- di - lu, pje ho -ryu- ku ra - neń - ko  ne - dl - lu. Ny ma spynu tudóuiynomu synu, |:pje horyuku raneńko w nedilu:|. Pje horyuku raneńko  nedilu, suszyt, kruszyt'czużuju dytynu. Moja maty, poradnycia  chaty, porad'mene, jak myłu karaty. 214. [Rkp. terenouiy Kolberga, sygn. 3206, k.62, w rkp. і, pramdopodobnie Kolberga. Cztery  zujr. por. nr 254  supl. i nr 453  . 36.] 202 Woźmy, synku, raminnyje ujiszki1, zujiaży, synku, ruczyńki i nyżki. Iz ' komora hrymiła2, u piujnoczy nahajka szumiła. U piunoczy nahajka szumiła, biłym śujitom myła onemiła3. Des ty, synku, sluoju mytu lubysz, szczo ty ij ranenko ne budys4. Poszła maty neujistki budyty, aż do neji straszno3 prystupyty. Łeżyt' myła jak ożyna syna6, biła pościel kroujju okipiła. Uczyła maty, jak myłu karaty, teper uczy7, deż jeji schoujaty. Zeruuy, synku,  komorę mostyńku, schoujaj, synku, czużuju dytynku. Oj, ne budu mostynki8 zryujaty, oj, ne budu bez ludej choujaty. Zaprażu ja konia tuoronoho, taj pojidu aż do stanoiuoho. 1 lejce grzmiała oniemiała [pierurotny zapis: „szczo ty ij tak rano ne budysz"] 3 [pierurotny zapis „tiażko"] 6 jeżyna sina [pierurotny zapis: „ozena seńa"] 7 [pierurotny zapis: „a teper huczy"] 8 [pierurotny zapis: „mostyny"] J 203 Oj, paneż mij, szczo budu róbyty, Lubyuże ja żynku, ne maju z kiem żyty. Każu bonia na zborniu ujiddaty, tebe każu  kajdanky skomaty. Ne kuj mene, mij pane,  kajdanki, prykuj mene lu szynkarki do łauki. Ja1 i_u szynkarki med, , horyuka, szynkarczyna horoszaja diuka. Oj, to budym med, horuku pyty, szynkarczynu diuczynu lubyty. 215 [Nery, Kupieczóui, Kisielin] Oj, poujyj mitrońku z hory uj dołynońku, z toho kraju, szczo myłuju maju. A initreć ne Luije, hołosku ne maje, des mij myły hynszu myłu maje. Po sadońku chodżu, konyczeńka ujodżu, do konyka z tycha promoujlaju: Koniu mij ujoroneńki, porad'mne, szczo ja mołodeńki, koniu mij syujy, porad'mne, szczo ja neszczasłyuuy, czy łysty pysaty, do myłoi słaty. Łysty pysaujszy, dołho zabaru sia, a jak sam pojidu, to chutko ujernusia. Pryjichau myły do myłoi  hosti, [pierurotny zapis „a" poprauiiony na „Ja"] 215. [Rkp. terenouiy Kolberga, sygn. 3207, k. 19. Zapis częściouio wykorzystany przez Tretiaka  . 36 nr 534, tam opublikouina melodia z tekstem będącym kompilacją duiU zapisom Kolberga, por. przypis źródtoujy do nr 534. Tekst por. pieśń następna  . 36 nr 534-535.1 204 a u myłoi kałynoujy mosty. Kle koho ty mosty móstyła, czy dla toho szczo і lubyła. Ju uiziou myty myłuju pod biłyi boki, taj ukienóu;  dunaj hłuboki. Płymy, płyujy, myła, na zołty piesoczok, ju podaj mne z tycha hołosoczok. Bodaj tobi, myły, tak tiażko kónaty, jak mni tiażko hołosok podaty. Płyujy, płyujy, myła, bystroju ujody, ne mauże ja mieszkania z toboju. 216 Oj, pouMj ujitrojku z hory  dołynojku, z toho kraju, z ujidky myłu maju. Wytrec poujyujaje, śujitiołku mynaje, deś mij myłyj hynszu myłu maje. Po sadojku chodżu, konyczejka ujodżu, do konyka z tychejka houioru: Oj, koniu mij, koniu, koniu uraronejki, porad' mene, szczo ja mołodejki, czy mni łyst pysaty, do myłoji słaty, czy samomu sisty pojichaty. Budu łyst pysaty, to ja zabaru sia, sam pojidu, to nazad uiernusia. Pryjiżdżaje miłyj do myłei uj hości, a u myłeji uies duiir na pomosti. Dla koho ty, myła, toj dtuir ujymostiła? Dla toho, szczo і lubyła. [Dla koho ty, myła, toj duiir] zbudoirała? [Dla toho, szczo і] kochała. Wzieu myłyj myłu pod biły boki, Turyczany 216. [Rkp. terenouiy Kolberga, sygn. 3206, k. 127, melodia z pieriuszą ztur. tekstu opu-blikoujana  . 36 nr 535, zapis tekstu częścioujo ujykorzystany przez Tretiaka także u; nr 534, zob. przypis źródłoujy do pieśni 534 i 535 z T. 36.] 205 і jeji u dunaj hłuboki. і, myła, płyujy na żouty pisoczok, podaj meni z tycha hołosoczok. [Płyiuy, myła, płyujy] bystremi łozami, ułyiraj sia drobnymi ślozami. [Płymy, myła, płyujy] tychoju odoju, ne zażyiu ja roskoszy z toboju. Bodaj tobi, myły, tak tiażko konaty, jak mni tiażko hołosok podaty. 217 Oj, і ujitrońku z hory іі dolinońku, z toho kraju, z ііі miłu maju. Witrec poujieujaje, hołosu nie maje, hdieś moja miła henszoho miłego maje. Po sadoczku chożu, koniczynka irożu i do konia z tycha houioru. Oj, koniuż mój, koniu, koniu ujoroneńki, poradź mni, szczo ja kozak mołodeńki. od Lubomli, znad Bugu Ci mni list pisati, czy pisłońki słati? Ja listy pisaujszy, to ja zabaujlu sa, a jak sam pojedu, to prędzej  sa. Jede miły, jede do miłoji u> hosti, a u miłej usieńkij dujór na pomosti. Dla koho ty miła usieńkij dujór umostiła? Dla toho mostiła, szczo miernie lubiła. Ne sama mostiła, kozaka najmała. 217. [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 139. Źródło:] R. Zienkieiuicz Piosenki gminne ludu pińskiego___s. 378-380. [Tekst por. T. 36 nr 534.] 204 a u myłoi ї mosty. Kle koho ty mosty móstyła, czy dla toho szczo і Iubyła. Ju ujziou myły myłuju pod biłyi boki, taj ukienóuj  dunaj hłuboki. Płyujy, płyuuy, myła, na zołty piesoczok, ju podaj mne z tycha hołosoczok. Bodaj tobi, myły, tak tiażko kónaty, jak mni tiażko hołosok podaty. Płyuiy, płyujy, myła, bystroju mody, ne mauże ja mieszkania z toboju. 216 Turyczany Oj, poiuij initrojku z hory  dołynojku, z toho kraju, z tuidky myłu maju. Wytrec pomyujaje, śujitiołku mynaje, deś mij myłyj hynszu myłu maje. Po sadojku chodżu, konyczejka ujodżu, do konyka z tychejka houroru: Oj, koniu mij, koniu, koniu inoronejki, porad' mene, szczo ja mołodejki, czy mni łyst pysaty, do myłoji słaty, czy samomu sisty pojichaty. Budu łyst pysaty, to ja zabaru sia, sam pojidu, to nazad mernusia. Pryjiżdżaje miłyj do myłei  hości, a u myłeji mes dujir na pomosti. Dla koho ty, myła, toj diuir ujymostiła? Dla toho, szczo і lubyła. [Dla koho ty, myła, toj dujir] zbudourała? [Dla toho, szczo і] kochała. Wzieu myłyj myłu pod biły boki, 216. [Rkp. terenowy Kolberga, sygn. 3206, k. 127, melodia z pierwszą zwr. tekstu opublikowana  . 36 nr 535, zapis tekstu częściowo wykorzystany przez Tretiaka także  nr 534, zob. przypis źródłoujy do pieśni 534 i 535 z T. 36.] 205 і jeji u dunaj hłuboki. і, myła, płyujy na żouty pisoczok, podaj meni z tycha hołosoczok. [Płyujy, myła, płyujy] bystremi łozami, ułyruaj sia drobnymi ślozami. [Płyujy, myła, płyujy] tychoju uiodoju, ne zażyuj ja roskoszy z toboju. Bodaj tobi, myły, tak tiażko konaty, jak mni tiażko hołosok podaty. Oj, poujiń ujitrońku z hory UJid dolinońku, z toho kraju, z uiitki miłu maju. Witrec poujieiuaje, hołosu nie maje, hdieś moja miła henszoho miłego maje. Po sadoczku chożu, koniczynka ujożu i do konia z tycha hoiuoru. Oj, koniuż mój, koniu, koniu Luoroneńki, poradź mni, szczo ja kozak mołodeńki. 217 od Lubomli, znad Bugu Ci mni list pisati, czy pisłońki słati? Ja listy pisaiuszy, to ja zabaujlu sa, a jak sam pojedu, to prędzej  sa. Jede miły, jede do miłoji  hosti, a u miłej usieńkij durar na pomosti. Dla koho ty miła usieńkij diuór umostiła? Dla toho mostiła, szczo miernie lubiła. Ne sama mostiła, kozaka najmała. 217. [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 139. Źródło:] R. Zienkiewicz Piosenki gminne ludu pińskiego. . ., s. 378-380. [Tekst por. T. 36 nr 534.] 206 Wziął on jeje Czy ja nie chorosza, pod biłyje boki, czy ja nie urodliuua, da i ukinum tółki szczo moja u dunaj hłuboki. dola nieszczasliira. Płyiui, miła, płyuii Czy ja ne chorosza, bystroju ujodoju, czy ja nie prekrasna, ne maju uże ja tólko szczo moja kochanja z toboju. dola nie szczasna. Płyła miła, płyła, Wypłyń, miła, ujypłyń hustymi łozami, na złoty pesoczok, ułyła sia podaj miła drobnymi ślózami. z ticha hołosoczok. Bodaj tobi tiażko uj śujieti prożyujati, jak mni tiażko hołos podaujati. 218 od Machnóujki, Samohorodka (Ouisianiki) Słu - chaj, sy - nu, mo - ho sło - , siu - chaj, sy - nu, mo - ho sio - , ne jdy hu-lat',no-czuj do - ma. 218. [Rkp. Kolberga, teka 25, sygn. 1285, k. 46, zapis terenoujy Kolberga tamże, k. 3, z lokalizacją „Orusianiki pod Samorodkiem, Machnóuika", tam pod mel. . 1-2 i fragment trzeciej, pełny tekst  rkp. nieznanego autora tamże, k. 4. Ponadto melodia z 1 zu>r.  kopii Krzyżanoujskiego tamże, sygn. 1287, k. 31. W czystopisie (k. 46) Kolberg zanotomał trzy ujersje redakcyjne melodii (pierujsza z pełnym tekstem). Pierujsza ujersję, uiielokrotnie skreśloną, tu pominięto, publikuje się 207 I: Słuchaj, synu, moho słoiua,: ne jdy hulat^ noczuj doma. Ne chody1 ty do ujdoiuyci, bo u ujdouiyci trej diujeci2. A usi tre3 czaroujnyci, u nich czary na połeci4. Nadsypany  baryłoczku5 zaprauileny w horyłoczku. 219 od Machnóujki, Samohorodka (Ouisianiki) $4 fjfhMP її  \ffrF Słu - chaj, sy - nu, mo - ho sło - , słu - chaj, sy - nu, 4 fPt t\fPnrp\fnf. fi mo - ho sło - , ne jdy hu - lat', no-czuj do dujie pozostałe (por. pieśń następna). Wersja pierujsza jest najbardziej zbliżona do zapisu terenoiuego, czyli do przebiegu melodii zanotouianego tu małymi nutami. W rkp. terenoujym ponadto u) t. 1 na trzecią miarę jest druga ujersja: ćujierćnuta g2,  t. 5 na pienuszą miarę są cztery szesnastki: e'-'f-'g? f. W ujersji skreślonej ujt.6 zamiast ćujierć-nuty z kropką i ósemki jest półnuta. W czystopisie (k. 46) pod tekstem odsyłacz Kolberga: Wacłau) z Oleska Pieśni polskie i ruskie. . ., s. 474 — odesłanie błędne.] 1 [nad „chody" nadpisane „idy"] trzy dzielnice [ui zapisie terenoujym Kolberga też „diujeci",  rkp. nieznanego autora „deujici"] lub: to już i try, [tak też  rkp. nieznanego autora] lub: stojat czary na połyci 3 lub:  bryłoczku 219. [Rkp. Kolberga, teka 25, sygn. 1285, k.46, jest to jedna z ujersji redakcyjnych Kolberga, zob. przypis do pieśni poprzedniej.] 208 j:Słuchaj, synu, moho słoma, :| ne jdy hulat", noczuj doma. 220 [Żytomierz] Ja u poli kernycia, hołub kupajet' sia, des moja diiuczyna z inszym kochajet sia. Ja u poli kernycia, tam moda błyszczytsia, oj, każut ludę, kozak ladaszczytsia. Kozak Iadaszczo, ne choczet roby ty, zajdę do korczomki horiłoczku pyty. Ja  tyi korczomci aż dura czużozemci, jiden czużożemec berę mid, horyłku, druhi czużożemec pidmoujlajet diujku. Oj, diujczynońko, oj, jidźże ty z namy, łutsze budę z namy, jak u tujeji mamy. U sujeji mamy chodysz uj jednoi soroczyni, u nas budesz chodyty  srybli, karmazyni. Wyujezły dimczynu za piutory myli: Oj, skidaj, diuczyno, korałyki z szyi. Wyujezły diujczynu meż zełeny żyta: Oj, tuernyś, diujczyno, bo ty budesz byta. 220. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 33. Tekst por. T. 36 nr 546-548.] 209 221 [Bilcze] E  p I g \  % f  її ї Oj,  po - lu kry - ny - cla tam  - da bły- szczyt - sia,  Ijjuijj і^і^1 j, і  ko - za ka ka Oj, uj polu krynycia, tam ujoda błyszczytsia1, na kozaka każut: kozak ladaszczycia. Kozak najmołodszy uj dudoczka hraje,  dudoczka hraje, diujcze namaujlaje. Z nami, diiucza, z nami, z nami, kozakami, łuczsze budę tobi jak u siuojej mamy. Bo ty u mamy chodysz uj łatanych łatach, a u nas budesz chodyty uj dorohych szatach. Durna dimcza buła, toho posluhała, z tymi kozakami  sujit pojechała. żut: ko - zak da - szczy - cia. Och, ujedut dyujczinu hajami, borami, pryujjazały dimczynu do sosny kosami. Zapałyły sosnu iz hory2 do dołu, teper ty, deujczyno, ne dumaj do domu. Och, sosenka horyt, deiuczyna hoiuoryt: Kto  Iesi noczujet, nechaj hołos czujet. Kto  lesi noczuje, nechaj hołos czuje, jak kto doczki maje, nechaj nauczaje. [Jak kto doczki maje, nechaj nauczaje]3, po zachodi słońca  korczmi ne puskaje. 221. [Rkp. sygn. 3207, k. 42, melodia z . 1-2 pierujszej . zapisana przez Kolberga, tekst przez nieznanego autora. Tekst por. T. 36 nr 546-548.] 1 [u> rkp. nieznanego autora: „blyszczyccia"] [ zapisie nieznanego autora: „i z horyt") [tu zapisie nieznanego autora ujiersze ] 210 222 і Żytomierz Jak po chał ko - ro te - ujycz * —*— pu - styu> na po hu - la nie, ЇІ —r----w no - ho ko - nia  - ro na po I=T pu - styuj Se ko - nla P^  -  no - ho na po pa - sa & ~r-------«I— a sam nie, leh na mo spn czy nie. Jak pojichał korołeujycz na pohulanie, : pustym konia moronoho na popasanie,: a sam leh na mohyli na spoczyujanie. 222. [Rkp. terenoujy Kolberga, teka 20, sygn. 1255 A, k. 9,  rkp. inna kolejność ujierszy (1-7, 12-14, 17-18, 8-11 i 15-16), Kolberg na marginesie zaznaczy! praujidloują kolejność fragmentóuj tekstu, którą przyjęto  druku, jedynie . 8-9 uiedlug rkp. pouiinny być po . 16. Pieśń opublikoiuana T. 57/1 Ruś Czerwona cz. II, nr 1560, na podstaujie niezloka-lizoiuanej kopii Grzegorzeujicza.) 211 I prysnyu si krołemyczu predimnyj son, z pid praujej a r'uczeńki ujyłetiuj sokół, z pid liujoji, z pid biłoji syma zezula, ona mene, mołodoho, kryłom torhnuła. Oj, babusiu, babuseńku, odhadaj mi son, z pid praujoj a ruczeńki myłetim sokół, z pid biłoi, a pid Uujoj zezula, ona mene, mołodoho, kryłom torhnuła. Wstamaj, ujstaujaj, korolemyczu, hodi tobi spaty, uże tujoja Halutońka syna ujrodyła, óna smoju hołomońku nad nym słożyła. Jak pojichau korołeujycz do Halutońki, aż tam jeho і słuhy syna kołyszut. Bodaj ty, mij syneńku, sam marne propau, że ty moju Halutońku na tamtoj śuMt zahnał. 223 h [Tuliczóui] lll 1>1'? J'l J' J' f> J' I). І^^ Oj, na ho - ri, na kru - ty - 1, sto - ir" te - ren uiy - so - ki, $' ULflMf MLCJ J' I J ' hej, hej, sto- it' te - reń  so - ki. Oj, na hori, na krutyi, stoit' tereń ujysoki, hej, hej, stoit'tereń ujysoki. A kola toho terna ujyjszła ujdoiua mołoda, [hej, hej, ujyjszła ujdouja mołoda]. 223. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 17. Tekst por. T. 36 nr 537.) 212 |:Porodyła try syna,:|  kitajoczku ujpoujyła, hej, hej,  tychi dunaj pustyła, hej, hej. Och, ty żohy pesoczku, hladysz moich synoczkóuj.  , tychi berehy, hladite moji syny. A ty, ty[c]haja ujóda, huduj moich try syna. A u trytsietym hodu, uuyjszła ujdouja po ujodu. Stała ujdouja ujodu brat' stauj 1 prypłyujat'. Oj, ty irdouja mołoda, czy lubysz ty try tudońca. A ja jdnoho lublu, za druhoho dóczku szlu, a tretióho komu dam. Oj, ty ujdouja mołoda, durna tujoja hołouja, szczo ty nasza mat'ridna. Za jdnoho sama jdesz, a za druhoho dóczku szłesz, a tretióho oddajesz. 224 od Krzemieńca (Piszczateńce) r- -  ^. Na do - ły - nie hłu - bo ko lt te it te - reń iuu - so - ko. E  - so - ko, Na dołynie hłuboko |:stoit tereń ujysoko:|, A z pid toho terenia ujyszła ujdotua mołoda. I ujynesła dujoch syna, w kitajoczku poujyła. І  karabyn2 uułożyła, taj na dunaj pustyła. skrzynia [?, por. ziur. 4  pieśni następnej] 224. [Rkp. Kolberga, sygn. 3207, k.48, drugi zapis, bez lokalizacji, sygn. 3206. k. 131, ziur. 5-8 także  zapisie nieznanego autora, teka 17, sygn. 1222, k. 1, bez lokalizacji (karta uszkodzona). W czystopisie na k. 131 melodia o małą tercję ujyżej. Tekst por. T. 36 nr 537] 213 Oj, ty żółty pisok, I aż  druhomu hodu zhoduj myni dujóch ditok. pryszła ujdouja po ujodu. A ty rybo ujyzyna, Nahnuła sia ujody brat^ a ne syczy na syna. staui karabyn prypłyujat'. 225 [od Samohorodka (Omsianiki)] Ne chody, Hryciu, na ujeczernicy, bo w ujeczernicy ujse czaryujnicy. Kotora diujczyna czarnobryujaja, to czaryuinica spraujidłyiuaja. Kotoroj diujczyny kohyć na zadi, to ta diujczyna na samoj zradi. W nedilu rano ziła kopała,   ponidiłok popołukała. A uue ujtorok rano ziła iraryła,  środu Hrycia utroiła. A pryszoł czetujer, już Hrycio pomer, pryszła piatnycia, pochoujała Hrycia. 225. [Rkp. nieznanego autora, teka 25, sygn. 1285, k. 4. Tekst por. T. 36 nr 541.] ^ *Ł 214 226 od і   A LUlLCTC-T lJ^ 1'cj-p  p p r Ma- ru - seń - ku so - bi na - ma - і -ły, Ma- ru- seń- ku so- bi na- ma- і - ly. [1] W Kijoiui na kontrakty, |:tam hrały Laszki uj karty:|. [2] Pyły ujyno i hulały, |: Maruseńku sobi namoiulały: 226. [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 134, źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce, sygn. 3206, k. 170 (melodia) i k. 186 (tekst). Tekst pieśni mydru-ї Tretiak  . 36 nr 554, tu publikuje się tylko opuszczoną przez Tretiaka melodię z zujr. 1-2. Tekst pierujszej ztur. nie jest zgodny z melodią. W rkp. Kolberga duiie redakcje melodii, druga z notatką „lepiej" tu publikoujana, pierujsza jest inaczej urytmizoujana. W rkp. nieznanego autora melodia częścioujo bez podziału na takty, toujarzyszą jej akordy i dujudźuiięki.) 215 Wojna. Wojsko 227 ^ E =£=£ E h ''.' [l P W Oj, ny - ko - mu i ne - ska - żu, oj, ny - ko ' j >  \  і cJm ne ska - tu. ku Oj, nykomu ne skazu, oj, nykomu ne skazu, |:kuda hulaty pidu]:. Piduże uj Luyszniiu sad, aż tam koniuszy stojat' i koniuszy stanou;yi, i kuczery mołode. A te kuczery mołode-j pidy koni zohlady, czy ujsi koni pjut i jdiaf; czy horoszejko stojat' da hu - la - ty pi du. Tylko jeden kiń ne pije, kopytamy w zemlu bije: Czuju, pane, nesłauju i na tebe, i na sebe. Wsiodłaj pane taj mene, taj i ujsidaj na mene, pojedemo  czuży kraj, Turkotu, Tataróuj ujojoujat'. Wóuisa, sina dadut', a tebe, pane, uj upłauj zajmut", a mnie kuczera predadut". Jak kuczera prydópczu, to ja  sujij kraj uteczu. 227. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 62, ujśród pieśni z lokalizacją „od Berdy-czoma, Żytomierz[a]", „і", „Włodzimierz", „Tuliczóu;". Dla t. 6 Kolberg zanotouiał drugą ujersję: ósemki h1 d!c2h'. Tekst por. T. 36 nr 492.] 216 228 S W ^\i> ї>\ії i>fm [Bilcze] A u po - li - ba, tam cho-ło - dna  - da, tam diiu /T\ Ї -mm 3>r J    p^ czy - na ura - du bra - la cho - ro -sza- ja, mo - ło - da. A u poli , tam chołodna tuoda, |: tam diujczyna tuodu brała choroszaja, mołoda: |. Diurcza ujodu berę, kozak konia ujede, pytajet sia kozak dituki: Kuda ta dorożka jd'e. O, to tają doroha do samoho , a po tyj hułyci szczo prochodiat' mołodci, tam połkoumik jde, siuoje Luojsko ujede. Wy chłopci moji, zaspiujajte  meni, tuasza piśnia choroszaja spodobała sia mni. Radyb my spiiuaty, taj ne możem zaczaty, teczut'ślozy ryczenkamy,  lzia1 sujita promydaty. 229 [Żytomierz] !d'J'^'ir iJ'J>FpiJ і іі OJ, 6d Ki - jo - , da, do Pi - te - ra, au, da, do Pi - te - ra. P 228. [Rkp. terenouiy Kolberga, sygn. 3207, k. 24. Znaki repetycji w melodii uzupełniono według zapisu tekstu. Tekst por. T. 36 nr 149 i 511.] 229. [Rkp. terenoujy Kolberga, teka 20, sygn. 1255 A, k. 9. Karta uszkodzona, brakujące fragmenty tekstu uzupełniono na podstaujie kopii Grzegorzeujicza (teka 19, sygn. 1239, 217 Oj, ód Kijoma, da, do Pitera, au, da, do Pitera. Mostyły mosty s tonkoji trosty1, a po tych mostach żouniery2 iszły. [U pere]d jdut, da, tusi staryi,  seredyni jdut ujsi żonatyi, [a u zadu] jdut ujsi chołostyi3. Staryi idut, dumy [dumajut, hadajut], [żonjaty idut, płaczut i ridajut, chołosty jdut, [hraju i śpiujjajut. Styjte, bratia, ne żyryty sia, p'idemo [u Małorossyi] żyty4, A tam horosze żytj'e, żounieru [ujeseło], [żounieru] czutno, żounieru kiuatera odujedena, żounieru  zhotoujena i postel postelena.  230 [Tuliczóuj, Nabruska, Obzyrka] Bj'HM t i ŁTĘj Szoż to  U - sl za tu i szo do - roż - ki І J II  ^p^e ne Uli - dat', na - da ba - ry - nia spro - sit, k. 156). Pieśń opublikowana  . 57/2 Ruś Czerwona cz. II, z. 2 nr 1742) na podstaujie tej niezlokalizoujanej kopii.] trzciny Moskale kaujalery lub: stojaty 230. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 97. Dla ujiersza czwartego prawdopodobnie należy powtórzyć dwa ostatnie takty melodii.] 218 Szoż to  lisi za tuman, Prancuz toho ne uznau, szo dorożki ne ujidat', za kupczyki prynimau, nada barynia sprosit, za tysoujyj stół sadżau, tu dorożku ujymostit'. medom, і czastoujau. Sudarynia mat' nasza, Wypyu czarku,  diui, poszła słauja chorosza, zaszumiło  hołouji, sorok puszok zarazat, hołoujuszkoż ty moja, do Prancuza posyłat'. u>sio czużaja storona, ujseż to biłoho cara. 231 W zielonym gaiku ptaszęta śpiemają, już mego Jasieńka na ujojnę ujołają. Wołają... na koniki... na kogo mnie rzucasz, mój Jasiu koch[any]. Rzucam cię na tego, co uj niebie[...] Poszła Kasinka, tam Polacy jadą, ... zabito. Ciebie... Żeby ujas tu było tysiąc tysiącamy, ... ojca... Poszła Kasinka zieloną dąbrouią, znalazła Jasinka z porąbaną głoują. [Tuliczóuj] 231. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 98, w rkp. liczne luki  tekście, drugi zapis terenoujy melodii z inciptem tekstu tamże, k. 62, ujśród pieśni z lokalizacją „Włodzimierz". Mel. z pieruiszą zujr. tekstu opublikoujana uj T. 36 nr 521. Wariant z pełnym tekstem zob. Tarnowshle-Rzeszowshie (DWOK T.48) s. 165-167 nr 114 i 115.] 219 Zęby ja ujiedziała, że pomogą maści, posłałaby ja po doktora jeszcze. Nie pomoże doktor, ani żadne maści, bo  mojej głoune porąbane kości. 232 [Suchoujola] Wtem-nym li - sl -ron kra-cze: zdo-, zdo-roiu, mi) ko- za-cze, 4 і і^ iłtp p i' і p^ rum - ta - dy raj, rum - ta - dy ra], rum tum tum tum, dra ra - dy raj. W temnym lisi  kracze: Zdorouj, zdorouj, mij kozacze, rumtady raj, rumtady raj, rum tum tum tum, dra rady raj. Temna nyczka ne ujydnaja, hołoujońko moja bidna, [rumtady raj... ] itd. 232. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 46, na marginesie notatka „inne słoma".] 1 [ui rkp. skreślenia і і, być może „drady"] 220 Stany. Rody 233 Korzec, Żytomierz 41 rJ r^ cj- HJ'FFJ',J j|l>HMpfJl^b Ko-syt mu - tyk to-ju ste-pu si - nu, a-że z ło-bajo-ho pit le-cl, oj, łe-żyt czumak ujcho-ł6-dkupod ura-zom, taj z mu-ly - kasmie-Jet sia. Kosyt muzyk toju stepu sinu, aże z tobą joho pit leci, oj, łeżyt czumak  chołodku pod ujozom, taj z muzyka smiejet sia. Nachodyt teper lutaja zyma, ny czem ujoły hodoujaty, berę muzyk1 iz і nałyhacz2, ide sina kupoujaty. Ide czumak setom hułycejiu, hustyłka3 ujołoczatsia, oj, sedyt muzyk  korczmi konec stoła, taj z czumaka śmiejetsia. Taj pryszou do korczmy: Pomahaj Bog, panie gospodar, ta prodaj ujiazku sina, 233. [Rkp. terenouiy Kolberga, sygn. 3207 k. 17. W rkp. zapis melodii  7 t. niezupełnie czytelny. Tekst por. T. 36 nr 476.] 1 [potuinno być „czumak"] sznurek і 221 oj, [c]horoszaja chudobońka moja, łeboń ona tutaj posiła1. Było tobi, ujraże czumacze, popid ujozom ne łeżaty, było ujziaty (h)ostru kosu, taj  stepu2 sina tiaty. Bodaj ujsi moji і taj mały pozdychaty, a ne pidu iz kosoju taj u step sina tiaty. 234 [Korzec, Żytomierz] łbflcrnJppW^Hfchr £ [Ko-syt mu-lyk to-juste-pu si - nu, a-że z ło - ba Jo-ho pit le - ci, oj, łe - żyt czu - mak  cho -lod -ku pod iuo - zom, taj z mu - ży - ka smle - Jet sia.] [Kosyt muzyk toju stepu sinu, aże z łoba joho pit leci, oj, łeżyt czumak  chołodku pod ujozom, taj z muzyka smiejet sia.] [pieruiotny, skreślony zapis: „oj, tut  posila"] 2 [pierujotny, skreślony zapis: „taj ty u stepu"] 234. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 17, melodia zapisana bezpośrednio po pieśni „Kosyt muzyk" (zob. pieśń poprzednia), praujdopodobnie jest to zapis ujariantoujego ujykonania tej samej pieśni, dlatego podpisano też ten tekst. W rkp. t. 5 i 6 nie ujypetnione, uzupełnione uiedług t. 1-2. Tekst por. T. 36 nr 476.] 222 235 Andante non troppo od Machnómki, Samohorodka (Ouisianiki) Є E *'Jl t і  Oj, szoi czu - mak z Kry - mu do do  ; JV P І  p p - sta - la sta Jo - mu pry - ho - doń - ka, ta na do - ro - hu. Oj, szoł czumak z Krymu do domu, stała sia jomu pryhodońka, ta na dorohu, Oj, skinuuj czumak sujytu i kużuch1, a sam prypał w syryj zemli2, ano czutyś3 duch. Pryszouj do nieho toujarysz jeho, beret jeho za hołoujku, żałujet jeho. 235. [Rkp. Kolberga, BJ sygn. 7891, k. 108, rkp. terenouiy Kolberga  tece 25, sygn. 1285, k. 3, tam mel. i ziur. 1-2, pełny tekst  zapisie nieznanego autora, bez lokalizacji, tamże, k. 4, ponadto kopia Krzyżanomskiego tamże, sygn. 1287, k. 31. W rkp. terenomym melodia  metrum §. W czystopisie Kolberga odsyłacz:] podobna ob. Z. Pauli [Pieśni ludu ruskiego.. . ] T. II s. 39. kożuch 2 [ rkp. nieznanego autora „a sam prypał do zemlu"] 3 lub: czutyj, [tak też ui rkp. nieznanego autora] 223 236 /Tn od Machnóuiki, Samohorodka (Oiusianiki) r nf"Jl,iMhf І Hej, po - mer czu - mak, po - mer mo - to - deń - ki,  tasi  ^ m m ty - cha Jo - cho mo £ oj, zo - sta - lo - sia /Cs ji j, j> j j r U  m r ~a---------*" Ja zbro - ja. і - sim ido- łyiu si- rych, ujsia czu - ma - ćka Hej, pomer czumak, pomer mołodeńki, tycha joho moim, oj, zostałosia ujisim1 tuołyui sirych2, ujsia czumaćkaja zbroja. Hej, a wy chłopci,  stauiny mołodcy, mczynit moju і, a zajmit, zajmit ujisim і sirych3, to do hrobu za mnoju. 236. [Rkp. Kolberga, BJ sygn. 7891, k. 107, rkp. terenomy Kolberga  tece 25, sygn. 1285, k. 3, tam mel. z 1 ziur., ponadto tamże rkp. nieznanego autora, sygn. 1287, k. 4 — tekst bez melodii i bez lokalizacji, oraz k. 31 kopia Krzyżanoujskiego. W zapisie terenouiym melodia  metrum i, w t. 2 i 6 fermaty nad ostatnimi nutami, brak inersji małych nut u) t. 3, u) t. 7: t. 8 podzielony na diua ze zujiększonymi ujartościami: I J - |. W czystopisie Kolberga odsyłacze:] podobn. Z. Pauli [Pieśni ludu ruskiego. . . ] T. II s. 147-148, nuta Łyseńko nr 15, [ dostępnych publikacjach M. Łysieńki nie odnaleziono ujariantu melodii.] ośm [ rkp. nieznanego autora: „sztery uioły siry"] albo: sztyry і siry, [tak też ui rkp. nieznanego autora] 224 237 [Żytomierz) siiu nad Iszou czumak z Donu, |:iz Donu do domu,:| i siui nad ujodoju, prokłynaje dołu. Dołe moja, dołe, dołe neszczasłyuja, szczo Iud[e]' ne roblat, a horosze chodiat, a my zaroblajem i nyczoho ne majem. 238 =^e І od Kijouja, Żytomierza  M^ptJ-H$ OJ, szou czu- mak z Do- nu, he), z Do nu do do - mu, nad  - do - Ju, ta pro - kły - na - je do - lu. taj siiu 237. [Rkp. terenoujy Kolberga, teka 20, sygn. 1255 A, k. 9. Pieśń opublikoiuana uj . 57/2 Ruś Czerwona cz. II, z. 2, nr 1843, na podstainie niezlokalizoiuanej kopii Grzegorzeiuicza.] [uj rkp. „ludu"] 238. [Rkp. Kolberga, teka 25, sygn. 1285, k.40, tamże sygn. 1287, k. 31, kopia Krzyża-nouiskiego.] 225 czumacka Oj, szou czumak z Donu, hej, z Donu do domu, taj siu; nad ujodoju, ta prokłynaje dołu. 239 od Łucka, Włodzimierza rok lit, Oj, sudite lude, szo za moje budę, za sorok lit, za czoteri. 240 A chto chodyt za urałami, to budut [cjhoziajami, a chto chodyt z diujczatami, to budut Moskalami. [Bilcze] 239. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206 k. 86.] 240. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 18. Por. przypis źródloujy do pieśni 208 z T. 36.] 226 241 od Róumego Ko - zak pa - na ne znam z і - ka, min zro -dym sia na ste - pach '^і/ | pta-kom staui slazczło- to - і- ka, bo zriós  kin -skich stre- me - njach. Da - lej bra - tia na - ha, hu - ra ha, hu - ra ha. Kozak pana ne znam z mika, tuin zrodyuj sia na stepach, ptakom stauj sia z czołomika, bo zriós lu kińskich stremenjach. Dalej, bratia, na mraha, hura ha, hura ha. 242 Kozak skacze i hulaje, brażczat' jeho hroszy, czornoujusy, żupan kusy, na łyczku choroszy. Czornoujusy, żupan kusy, poujykładauj ujyloty, skoczno hraje i spyujaje, szcze dodaje ochoty. 241. [Rkp. Kolberga, teka 25, sygn. 1285, k.59, zapis terenoujy Kolberga sygn. 3206, k. 89, z lokalizacją ogólną „Pustumyty, Siedliszcze pod Róujnem, Meżyrycz". W czystopisie z teki 25 nad melodią notatka Kopernickiego „Padura", zob. T. Padura Zaporożec  tegoż: Pienia. Lujóuj 1842;  zbiorku: Uhrainhy z nutoju Tymka Padurry (Warszauja 1844) na luklejce melodia do tego fragmentu miersza, ale odmienna od zapisanej przez Kolberga. W rkp. terenoujym t. 3: 242. [Rkp. nieznanego autora, sygn. 3207, k. 52, bez lokalizacji, praiudopodobnie z okolic і, pominięto  druku przekład na język polski.] 227 Szczo hulaje, to hulaje і  połudeń і  noczy, skoczno hraje i spyujaje, toż to kozak ochoczy. Nu te, chłopci, nu te, chłopci, nu te, chłopci hopaka, nu, suside u pryside, szcze-i do toho tropaka. 243 [Żytomierz] їЇ P  І  P p I M  l' Oj, ko - lyb ty dob - ryj pip, tob ty si -jam  po - lu bib. Oj, kolyb ty dobryj pip, tob ty sijauj  polu bib. 244 ni Mn H \ttT4 [Turyczany] Jak za - pro - syf na chry - sti - ny, to ja mu - szu si - sty, ^І^'І Jak poh - la - nu na bo - ro - du, toj ny mo - hu ji - sty. U I r І ^m  Och, my - ni och, my - ni rtnn, U IP H tym iy - tl  P^P * I ś szczo z bo - ro - da ży - ti my - ni dnn. 243. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 73. Tekst opublikoujany  . 36 nr 567 z nieujtaściują melodią, tu tylko melodia z pieruiszą zujr.] 244. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206 k. 127. Tretiak opublikouial ten tekst, bez ostatniej zmrotki, jako dalszy ciąg pieśni „Szczo ja budu", zob. T. 36 nr 452 (ujiersze 18-33 na s. 290-291, por. komentarz źródłoujy do nr 452). W rkp. bezpośrednio pod melodią podpisany tylko refren (pod t. 9-12): „Oj, myni nudno, och. . . tuczno". Tekst por. pieśń następna i nr 622 w T. 52 Białoruś-Polesie] 228 Jak zaprosyt' na chrystiny to ja muszu sisty jak pohlanu na borodu toj ny mohu jisty. Och, myni tuczno, och, myni nudno, szczo z borodatym żyti myni trudno. Oj, myj mużu, dobrodzieju, szczoś maju prosyty, POZIDOI, poZUJOl tUJU SyiDU borodu hołyty. Zaprahajte kony w sanki, beryte jindyki, pojidemo do tuladyki borodu hołyty. Oj, chodymo, dobrodzijko, do meji pyłaty1, skolko  mene і2 je, a insi borodaty. [Oj, chodymo dobrodzijko, do meji] sujytłyci, jest kropyło3 uj desiet pasom budem śujiatyty4. Jak tuziały dobrodziejku i ujziały śtuiatyty, uklaknuła, prysiahnuła, szczo budu lubyty. Archirej i ujy popi, i ujy dijakony, kotry żonaty, śujiatit' sujoji żony. Tak zakon każe popadiu śujiatyty, kotra ne chocze z borodatym żyty. chaty 2 pOpOLU [tu:] nahajka 4 [„śujiatyty" nadpisane nad skreślonym „koropyty"] 229 245 І-- ■fŁfr \Uj^  [Bilcze| 4 Ci'u if^gtrr icrgą Żuryła sia popadia sujeju bydoju: Szczo ja budu bidna robyty, szczo pip z borodoju. 246 Na staujoczku, na staujoczku płyiuajut kaczata, a u pana Zaleskiego1 pysznyji diiuczata. [od Komlaj Czy pysznyji, czy dyujnyji, czy to tak ujedetsia, kotra ujyjde na ulyciu, jak souja nadmetsia. Zacho[t]ily2, ujrazu matir, naczepuryty sia, naczepiały sobi bryzóir, ne dotułyły sia. 245. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86. Tekst niezgodny z melodią. Tekst por. pieśń poprzednia, pełny tekst tego mątku zob. T. 52 Białoruś-Polesie, s. 3%, nr 622.] 246. [Rkp. Kolberga, teka 21/22, sygn. 1259, k. 28, nr 414, źródłem tekstu byl rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce, sygn. 3206, k. 175, tam nad tekstem notatka autora:] Na nutę czumaka „A z uiitki ty, pane brate", [zob. T. 36 nr 473.] 1 [ rkp. nieznanego autora zamiast nazujiska jest tylko litera „O"] 2 [tu obu rkp. „zacholily"] 230 Karczma 247 [Nery, Kupieczóuj, Kisielin] Zapału ja, zakuru ja syremi droummy, ne mohu ja nyhde ujyjty za ujorohamy. Susidońku, hołubońki,  Iude horoszy, chocz1 ja pryszła  korszmu pyty, ne za irasze hroszy. A ja z płota ne znymała, ani z ujaszy skryni, tak ja muszu zapłatyty, jak  gospodyni. Wczoraj buła soboteńka, a teper nedila, czem u tebe, kozaczeńku, soroczka ne biła? A jak óna budę biła, mże sioma nedila, maty stara, sestra mała, haziajka ne uśpiła. Pryszou kozak do diiuczyna i stau rozmoiulaty: Pokień, pokień, diuiczyno, soroczyny praty, uroźmi serpa   ruczku, jdy pszenyciu żaty. Ne żała ja u ojca, u matki i u tebe ne budu, postau korszmu na traktoczku, szynkoiuaty budu. 248 [od і] Odezujał sia czumak po sołódkim medu: Hulaj, hulaj, moja doniu, do domu zaiuedu. 247. [Rkp. terenouiy Kolberga, sygn. 3207, k. 20. Melodię z piermszą zujr. tekstu opublikował Tretiak  . 36 nr 550. Tekst por. T. 36 nr 549.] 1 [uj rkp. pieruratnie: „choć"] 248. [Rkp. Kolberga, teka 19, sygn. 1238, k. 73. Tekst por. T.36 nr 393.] I szumyt, i hude, drobny doszczyk ide, a któż mene mołodoju do domu zaujede. 231 249 % [Bilcze] іі^іі^ OJ, -że Ja  po - ne - di - łok, pro--ze Ja ujslojpry- sl-,  ~^ *# Ka - te - ryn ka mo - Ja, czor- no - brjj -   - Ja. Oj, pyujże ja uj ponediłok, propyuże ja Lusioj prysiiuok, |:Katerynka moja, czornobryuja moja:|. [Oj, pyinże ja] і і ujtorok, [propyu że ja] іі sorok, [Katerynka... ] [Oj, pyujże ja] i seredu, [propyu że ja] ujsiu czeredu, [Katerynka... ] [Oj, pyujże ja] і  czetiuer, oj, tak znaju, jak teper, [Katerynka... ] [Oj, pyujże ja] і  piatnyciu,  że ja Lusiu pszenyciu, [Katerynka... ] [Oj, pyujże ja] i uj subotu, [ ze ja ujsiu] robotu, [Katerynka... ] [Oj, pyujże ja] і  nedilu, [ że ja] już rodinu, [Katerynka... ] A za tiuoji biły cyci nyma żyta ny pszenyci [Katerynka... ] [A za tiuoji] czorni hoczy ne spau że ja sztyry noczy, [Katerynka... ] [A za tujoju] czornu sraku  konia i kulbaku, [Katerynka... ] [A za tujoju] biły stehna ne posijau żyta-j żerna, [Katerynka... ] 249. [Rkp. terenomy Kolberga, sygn. 3207, k. 25.] 232 Praca. Rola 250 Oj, uiijt tustaje rano, kryczyt pid okoncem, a szczob ujyjty na pańszczynu pered schodom soncem1. A okonom ny uinażaje, ny uiuażaje na plącz, na chudobu, berę, kładę muzyka, muzyka, sypie jomu bobu. Atamany z batohamy, umennyk s fajdoju, szczoż poradyt muzyk bidnyj2 z teju hołotoju. Oj, radniszyj muzyk bidnyj, szczo  doma zrobyty, zaraz treba kurku mziaty, ta idy prosyty. A deż maje muzyk bidny tych kurej nabraty, treba ujziaty jejeć desiat, ta idy prochaty. Ny prynosy desiat jejeć, ny ukłony sia nyżko, to daść tobi pluchu  mordu, abyiu stojaui błyżko. Kob ny tyi turaży Lachy buuiby muzyk panem, czerez tyje uiraży Lachy zostaje gałganem. 250. [Rkp. nieznanego autora, sygn. 3207, k. 144, z melodią zapisaną przez Kolberga, bez lokalizacji. Tu publikuje się tylko tekst, melodię z pierujszą zujr. wydal Tretiak w T 36 nr 456.] 1 [tak w rkp., w . 36: „pered rannym soncem"] 2 [„bidnyj" dopisał Kolberg] 233 251 Buła Polszczą, buła Polszczą, taj stała Rusyna, ne zastupyt syn za batka, a batko za syna (bis). Oj, po[...]' nasze seło tychaja hodyna (bis), czerez toho atamana pre[.. .f syna.   naszoho atamana szołkotuaja chustka, ne idnaja  naszom seli zistałasia pustka.   nedilu poraneńko  insi dzmony dzujoniat, asaujuły z kozakami na pańszczynu honiat. [Żytomierz] Czołoujiki mołotyty, a mołodyć prasty, małych ditej do tiutuniu u papuszi kłasty. Bidać myni, moja maty, bidać z bidonkoju, ide maty na łan żaty razem iz doczkoju. A pry[c]hodzi na łan żaty, dopomoży Boże, preśujitaja nediłeńka, skaraj joho, Boże.   naszoho asaujuły biłyi onucie, ne idnaja diujcza płacze na pańszczynu iduczi. 252 Proszu tebe, atamane, proszu tia na , ne byj mojej diujczynonki jak ujyjde na żnyux>. [od і] Ne byj jej, atamane, ne byj jej, pane, bo chtoż pijde na pańszczynu, jak mene ne stanę. 251. [Rkp. nieznanego autora, sygn. 3207, k. 34. Tekst por. T. 36 nr 455.] [rkp. nieczytelny, może „pobyła"] [rkp. nieczytelny] 252. [Rkp. Kolberga (sygn. 3207, k. 90), jest to drugi wątek zapisany pod pieśnią „Ej, u poli duji topoli" (zob. przypis do pieśni 123), źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 175), tam tekst zapisany też jako kolejny ujątek po pieśni „Ej, u poli duii topoli", prawdopodobnie wykonany był na tę samą melodię, opublikowaną przez Tretiaka w T 36 nr 218 z tekstem trzeciego zapisanego pod nią wątku. Tekst por. T. 36 nr 454.] 234 253 od Lubaru ^ Łfl   ^|^і^ So - ło - mej - ku ma - łeń - ki, so - to - uie] - ku 8=-J' J' J I i! i' M-ąMi g І-^^і ma - leń - ki,  te - be ho los to I:Sołoiuejku maleńki,:I  tebe hołos toneńki. Joj, ne litaj na mij dujir i ne sidaj na іі. [I ne sidaj na іі,]1 ne pij piśni pry myni. 254 Tuliczóu; O], u po kry-ny- czeń-ka hod-na, bi - żyt z ne]. Oj, u polu krynyczeńka hodna, biżyt z nej etc.2 Ja dumała szczo to sonce schodyt' aż tam kozak po rynoczku chodyt' suioho konia za pouradeć uradyt", 253. [Rkp. terenouiy Kolberga, sygn. 3206, k. 92. Tekst por. T. 36 nr 447.] [ rkp. znaki repetycji] 254. [Rkp. terenoiuy Kolberga, sygn. 3206, k. 97. W t. 4 nad ostatnią nutą literoiue oznaczenia: hah, nad tym: g, a uiyżej: c h. Tekst por. T. 36 nr 453, . 8-13 por. też nr 214  suplemencie.] [Pieśń  rkp. zapisana bezpośrednio po pieśni o podobnym incipicie, opublikouianej  . 36 nr 223, zob. też pieśń nr 453  . 36.1 syuju szapku pod rukoju nosyt', sujoho pana odpraujońki prosyt'. Każu konia na zborniu1 ujiddaty, każu tebe  kajdanki skoiuaty. Ne kuj mene, mój pane,  kajdanki, prykuj mene uj szynkarki da łauki. Bo  szynkarki je med i horyłka, i szynkarczyna horosza diuka. Hreczka a 255 [Bilcze] |MVlP p^hJL^JllWJp Po - si-Jau ko-zak hrecz-ku na du - bo-, na -szecz-ku, ^^m m j'łtej chmatyła sia szu- ra bu - ra, ko - za - ko - і hrecz - ku zdu - ła. |:Posijau kozak hreczku na dubouuy, na ujerszeczku,:| |:chu>atyła sia szura bura, kozakouji hreczku zduła:!. [nad „zborniu" nadpisana też  „-roju") 255. [Rkp. terenoiuy Kolberga, sygn. 3206, k. 86. W t. 5 tekst niezgodny z melodią. Tekst por. T. 36 nr 463.] 256 flisacka (na Bugu) [Turyczany]  w nizj Pol - no chło - pci ho- -- ty, tre - ba ple - śni za - spi-uia-ty, po fit - sa - cko - mu ży - tiu. Połno chłopci horomaty', treba pieśni zaspiuuaty, |:po flisackomu2 żytiu, po ujodiaszczemu putiu:| po  - dla - szcze - mu pu - tiu. Wełyko dnia jeden deń spoczyiuaty nam dajat", a potomu ujsiakoj deń dalszu dorohu żeniat". Ludeż moi znakomi, siostry, bratia, ujsio rodnyi, czy takoje szczaście masze jak flisackoje2, bodaj nas! Wsiudaż bo my, ujsiuda buły, ujsiu Russiju prochodyły, protiuj ujody, to z ujodoju, iwsio prychodyło z bidoju. Wy te uj budyń hor'ujete, pryjde śuiiato, śujiatkujete, my horujem od і do і' bez prystanku. Budkie my za chatku maty, drygałkie3 uj rukach trymały, a teper ich pokidajem i do domu poujertajem. Podjakujmo Hospod Bohu, szczo nas poujernuuj do domu, a pryszouszy  sujoji chaty budem Boha ujychiualaty. 256. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 124. W rkp.  t. 6 1 8 pieruratnie rytm: | J) |,  t. 8 Kolberg  rkp. popramił na: J J J \t na ujzór tego taktu, ze ujzględu na tekst, zmieniono rytm  t. 6.]  2 [pod „f' zapisane „p" 3 tyczki 257 Piszoł burłak dorohoju, zełenoj dobroiuoju, zarosyłsia, zamoczyłsia, de ty, burłak, ujołoczyłsia. Pryszoł burłak do chaty: Daj, chaziajka, ujeczeraty. Nechaj burłak tak spaty, nyma czoho ujeczeraty. Nyma drouj, ne topyła, nyma ujody, ne ujaryła, nechaj burłak idy tak spaty, do pora [...]'. Wstaujaj rano za ujołami, szcze burłak ne posłał sia, [Żytomierz] [...]' gospodar i prospał sia Wołoujyj burłaku, hodi2 spaty, bo czas, pora urały hnaty. Wołou burłak ne umyirau sia, ny ma czobit, ne  sia, ny ma śiDity, ne udiahau sia. Piszou burłak dorohoju, zełenoju dubroujoju, biłyj sniżok prypadaje, dribnyj doszczyk prykroplaje, burłak nohy pid[.. .]3, Ny ma bilsze tak nykomu, jak burłaku mołodomu. Różne O życiu, o śpieujaniu, o zirierzętach, żartobliire, obscena 258 Każut ludy, szczom szczasłyujyj, ja z toho smijusia, bo ne znajut, jak ja czasto slozamy zallusia. Litaż moji mołodyji, litaż mołodeńki, bułyżeste neszczasłyuji, budteż koroteńki. [Żytomierz] 257. [Rkp. nieznanego autora, sygn. 3206, k. 119, lokalizację ogólną uzupełni! Kolberg. Tekst por. T. 36 nr 443.] 1 [rkp. nieczytelny] 2 [ rkp. ії zapis „ne pora" і na „chodi"] 3 [rkp. nieczytelny] 258. [Rkp. nieznanego autora, sygn. 3206, k. 121, lokalizację ogólną uzupełni! Kolberg. Tekst por. T. 36 nr 404-^06.] ZÓO Litaż moji promynuły jak doszczoiua chmara, a teperki nado mnoju jakaś Boża kara. Czy ja  doma, czy uj hostyni, zamsze myni smutno, skazaubym ja pryczynońku, taj skazaty trudno. Boże z neba ujysokoho, uikorot і moho, kto ujid mene szczasłymijszuj to  dla toho. 259 [Wysocko (od Lubomli)] £3 £TLr i OIP^FPP S Po - sła - la ty  łuh ka - ły - ny to Ґ7\ £\ p p p ip1* «pp^ ma - ty,  łuh ka - ły - ny ło Posłała mene maty |: łuh kałyny łomaty:|. Kałyna złomyła sia, diujczyna zumiła sia1, de dola podiła sia. Odezujała sia dola |:po tamtym bocy mora,:| pod kupynoju stoją2: Diiuczyno mołodaja, |:szczeż ty bydy ne znała, :| bo ty-j muza ne mała, jak budesz muza maty, to budesz bydu znaty. |:Oj, buło mene, maty,:| |:małoju pochouiaty,: | małoju dytynoju pod teju kałynoju. Szczo po kałynu ujyjdesz, oj, to mene ujspomynesz: Tut moja dytynojka, 259. [Rkp. terenomy Kolberga, sygn. 3207, k. 89, tekst opublikoujany przez Tretiaka bez mel. i bez lokalizacji  T. 36 nr 407. Poniemaż Tretiak nie uujzględnił także znakóuj repe-tycji, odnotomanych  rękopisie i niektórych cech zapisu, pieśń tę drukuje się tu z pełnym tekstem. Za melodią Kolberg zapisał inną uiersję t. 2-3: zdziujiła się 2 stojąc 239 czeriuona kałynojka, och, tut moje ditiatko, rbżouraje kujitiatko. 260 od Meżyrycza (Pustumyty) 4'* Jiip fi-^f  ii Ja ty ple - sin - ki do - ple - 11, da, na ny - tęcz - ku zny - za - ły, 4^ JiIhj'M'Ih p j,i J'J'J'^i da, po - nes - ły do ba - za - ry, da, try dje - niu - żkl je uzia - ły, da, ko - ro - ujy - cu ku - py - ły, da, sme - ta - nycz - ku u - py - ły, *^ M I [f Mlpp ^Ę5 go cki da, go Ja1 da, da, da, ty piesinki dopięli2, na nyteczku znyzały, ponesły do bazary, try djeniużki je Działy3, cki da, je - ta dry - ta ra. da,  kupyły, da, smetanyczku upyły, gocki da, gocki da, jęta dryta ra. 260. [Rkp. Kolberga, sygn. 3207, k. 94, zapis terenouiy Kolberga  tece 3206 k. 90, z lokalizacją ogólną: „Pustumyty, Siedliszcze pod Róujnem, Meżyrycz",  tym zapisie: „poniesły", „dzeniuszki", „", „smetanużku".] dośpieujali [ rkp. nad „u" zapisane „") 240 261 Piszła Handzia po buraki, a za nieju dura dmoraki, a popom ycz po peredu: Poidy, Handziu, kuplu medu. [Piszła Handzia po] petruszku, nadybała szczebietuszku, jak naczała szczebetaty, zabulą sia serpa ujziaty, serpa irziała, chlib zabuła, tak i Handzia d'oma bulą. [Żytomierz] 262 jh-t p   pi łj p J'i J ir 1p Pot - no nam, żo - nocz - ka, pit' - ta hu - lat', po - Je - dtm,  і H5^ to -nocz-ka, tor-gu tor-go ku - pim, żo - nocz - ka, P^ę  =fe£ ;E «—al- ku - rocz - ku tie - bie, a ku - rocz - ka zno - ska, pło - ska, =£ m^rn ^ a ku - rocz - ka po sie - niusz - kam tioch tia - ra 261. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k, 73, tekst zapisany bezpośrednio pod pieśnią opublikomaną  . 36 jako nr 351, uiykonany byt praujdopodobnie na tę samą melodię.] 262. [Rkp. nieznanego autora z melodią zapisaną przez Kolberga, sygn. 3207, k. 18, nad tekstem ręką niezn. autora „Pieśń", nad melodią notatka Kolberga „naśladująca 241 Potno nam, żonoczka, pit'ta hulat', pojedimo1, żonoczka, torgu torgoiuat', kupimo1, żonoczka, kuroczku tiebie, a kuroczka znoska, płoska, a kuroczka po sieniuszkam tioch tiarara. Połno nam, żonoczka, pit'ta hulat', poidemo, żonoczka, torhu torhoujat', kupimo, żonoczka, husuczku tiebie, a husuczka giegur, giegur, a kuroczka znoska, płoska, a kuroczka po sieniuszkam tioch tiarara. Połno nam, żonoczka, pit'ta hulat' poidemo, żonoczka, torhu torhoujat', kupimo, żonoczka, sobaczku tiebie, A sobaczka brechu, brechu, a husaczka giegur, giegur, a kuroczka znoska, płoska, a kuroczka po sieniuszkom tioch tiarara. Połno nam, żonoczka, pit'ta hulat', poidemo, żonoczka, torhu torhoujat', kupimo, żonoczka, zajczyka tiebie, a zajczyczok biehu, biehu, a sobaczka brechu brechu, a husaczka giegur, girgur, a kuroczka, znoska, płoska, [a] kuroczka po sieniuszkam tiach tiarara. Połno nam, żonoczka, pit'ta hulat' poidemo, żonoczka, torhu torhoujat'. moskieujską" i skreślona lokalizacja „Bilcze". Ciąg dalszy pieśni byl zapisany praujdopodobnie na osobnej karcie, która się nie zachoujała. W t. 16 tekst niezgodny z melodią. Tekst por. T. 36 nr 559.] [tak  rkp.,  druku pod melodią „pojedim" i „kupim" ze uizględu na ilość sylab] 242 263 8 J> M 1  J>^EP móuM się [Turyczany] ^ Ku - dy ty i - desz, Ro - ma - ne? j j i Viii  і^ uo - la, Ro - ma-ne, tura - Ja, to] ska - Ne skazu. Jak do - bra J [móuJt się] toj ska - zesz. Do mlsta. Kudy ty idesz, Romanę? Ne skazu1. Jak dobra і, Romanę, turaja, toj skażesz. Do mista1. Oj, óźmy2 mene Romanę? Ne óźmu. Jak dobra urala, Romanę, tiuoja, to ujoźmesz. Sied' troszki, ne złomy doszczki. A szczo ty ujyzesz, Romanę? Ne skazu. Jak dobra uiola, Romanę, tujoja, toj skażesz. Hruszkie. Daj 'і hruszok, Romanę. Ne dam. Jak dobra і, Romanę, turoja, to j dassy. Oźmy2 jdnu, toj to hnyłu. Czort tebe berę z hruszkamy, ja pomandruju z Laszkami. Óźmy2 z myszkom3, ne jdy z Laszkom. 263. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k.%,  rkp. „odpoujiedzi" Romana podkreślone.] móuji się 2 [pierujotny zapis „ujóźmy" i „ujóźmu", і przez Kolberga] 3 lii і  s 243 264 pfp [Żytomierz] —ґ—-----------—'-----st-OJ, se - dyt ko - mar na du - bo czku ^ fcES —o-czku. i schy - lyui ho - ło - moń - ku iz łys - to Oj, sedyt komar na duboczku i schylyiu hołourańku iz łystoczku. De Luziała sia łycha bura i skinuła komora do dołońku, rozbyła і hołomońku. Upał komar na mosty, rozsypały sia uise jeho kosty. Pryłetiła żena mucha joho: Szo to łeżyt za pokojnyk,  graf, 1 major, 1 połkoujnyk? 265 Buła u mene kożuszyna, mało mene ne uduszyła, od і 264. [Rkp. terenoujy Kolberga, teka 20, sygn. 1255 A, k. 9. W zapisie tekstu dla drugiego ujiersza piermszej ztur. pratudopodobnie zanotoiuane znaki repetycji. Pieśń opublikoujana uj T. 57/II/2 Ruś Czerwona cz. II s. 1057, nr 2005, na podstaujie niezlokalizoujanej kopii Grzegorzeujicza.] [tu zapis nieujyraźny, albo „", albo „"] 265. [Rkp. Kolberga, sygn. 3207, k. 109, tekst zapisany jako ostatnia przyśpieujka  zespole opublikoujanym  . 36 jako nr 188 i 189. Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce, sygn. 3206 k. 184, tam  zespole zatytułoujanym „na nutę: uj zachody" (zob. melodia 141  . 36).] 244 a jak stała łopotity, poutekały z chaty dity. 266 і   і  ^ ^ [Suchomola, Bilcze] Ko - łyb my - ni i ra nku ka -  fi - li - la - nku  ^ #------» 1 tiu - tlu- nu lul ku, i diu - ku Ha - nul - ku. Kołyb myni z ranku kaujy filiżanku i tiutiunu lulku, i diuku Hanulku. 267 Jak ja lublu toj kurhan, z joho kruh ujesoki, ujese[...]  tychi ranok ujzniesłoś moje oko. Bilcze 266. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 116, pieśń tę Tretiak ujydrukomał u> T. 36 nr 574 z inną melodią zanotomaną przez Kolberga na tej samej karcie, bez tekstu, z lokalizacją „ Galicji", tu publikuje się melodię tułaściują z pierujszą zujrolką. Tekst por. T. 36 nr 320.] 267. [Rkp. nieznanego autora, sygn. 3207, k. 140, lokalizację uzupełnił Kolberg,  .  fragment nieczytelny.] 245 Pieśni historyczne 268 Był Saira  Niemirouji na pańskim obiedi, sam nie znaje, nie tuiedaje  surajój lichej biedi. od Lubomli (znad Bugu) Pijdi, chłopcze, pijdi, mały, natoczy mnie і, niech napju sa, pokreplu sa za zdoromie syna. Pryjechaujże a pan Sama do siuojeho dujoru, pytajet ca czeladońki, czy ujśe harazd doma. Pijdi, chłopcze, pijdi, mały, natoczy mnie medu, tiażko, ujażko na serdeńku, hołóujki ne Luzujedu. Czy harazd, czy nie harazd, stała sia і, mołodaja Saujyszeńka porodiła syna. Szczoż-bo chłopiec, szczoż-bo mały nie ujernuuj-ś z іі, a mżę Laszki, hajdamaszki, jak mak po śujietlicy. Siedit Sauja  koniec stoła i łystońki pysze, a Saujyszka mołodaja ditiatko kołysze. Czałom, czałom, a pan Saujo, jakże sobi majesz, majesz hosti ne lubyje, czym ty ich pryjmajesz? Siedit Sama  koniec stoła, łystońki czytaje, a Saujyszka mołodaja ditia poujyuuaje. Oj, czym matim, tym prymatim, budu czastomati, pryhodił mnie Pan Bóh syna, budu  kumy brati. Pijdi, chłopcze, pijdi, mały, natoczy horyłki, niech napju sa, pokreplu sa za zdoroujje żynki. Nie budiemo, panie Saujo,  tiebie kumoujati, tólko nam że zakazano tujój dujór raboiuati. 268. [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 137, źródło:] R. Zienkieujicz Piosenki gminne ludu pińskiego. . . [s. 386-390. Tekst por. T.36 nr 524.] 246 Oj, kinuł sa, da, pan Sauja do surajeho miecza, oj, uziały pana Samu iz liuraho plicza. Oj, kinuł sa, da, pan Sama do surajeho duraru, oj, uziały pana Samu na try spisy  horu. Upał Sama, upał Sauja, upał i zabił sa, złożył suraje ruki, nohi i kroujju oblył sa. Pieśń o Goncie 269 W neszczasnuju poru Lachy zaczały urajeujaty, tuareckoho Pułauiskoho1 marszałkom nazytuati, suraim synom mołodieńkim komendu zdauuaty. od Lubomli Horod horodysko   Humani misto, lepszy tyje Humańczyki, szczo mandrujut piszkom. Prymandromali do Humania dieujiatoj hodiny, nie liszyły, diczy syny, małoi dietiny. Och, małyje dieteniata po rynku chodiły, pana Gontu mołodoho chorosze prosiły. Nie ujujażaiuże, da, pan Gonta na małuju ujrodu, kazaujże ich pohromiti, pokidati  uradu. 269. [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. i 38, źródło:] R. Zienkieujicz Piosenki gminne ludu pińskiego... (s.394-398.] 'Józefa Pułaskiego, starostę ujareckiego [Józef Pułaski (1704-1769), ujspółtujórca i marszałek konfederacji barskiej, oispomniany róumież  tej zturotce jego syn Kazimierz (1747-1779) był jednym z najujybitniejszych doujódcóuj ujojskoiuych tej konfederacji, a później armii Stanom Zjednoczonych.] 247 Jak nakidauu  studniu, stauj kińmi toptati, stałaż ich nieminnaja  misto załyujati. Tyje konie uraronyje, szczo po ich toptały, w nieujinnuju  po kolina nohi zamaczały. Jak ujyhuknuuj, da, pan Gonta: Nie dajmo sia, chłopcy, budem żyti, panoujati, słaujnyje mołojcy. Oj, tych chłopcóuj, oj, mołojcóm do pary ujiazały, z pana Gonty mołodoho z pleczej pasy drały. U nedilu bardzo rano   zazujoniły, pana Gontu mołodoho urajskom otoczyły. Jak ujydierły, da, sim pasóuj, do pala prybiły, szczob na teje Ukraińcy ujsi Iudie dimiły. Diuiite sa, Ukraińcy, diujite sa, ludie, pokajte sia, diczy syny, bo і  teje budie. 270 l±J} І  і^ i g£| j j od Róujnego •=? w Ze-bra- ły sie ma bur- ła - ki do je - dno - ji cha , №*TJ?lp f M ' ї^ії tut nam my-ło, tut nam lu-bo, 'tuż-be za-spe- - ty, - - ty. Zebrały sie ma burłaki do jednoji chaty, |:tut nam myło, tut nam lubo, u/ tużbe zaspeu>aty:|. 270. [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 105, zapis ( Kolberga tamże, k. 89, bez lokalizacji. Pod tekstem odsyłacz:] Ż. Pauli Pieśni ludu ruskiego w Galicji. . . T. II, s. 70, [odesłanie błędne, na ujskazanej stronie pieśń burłakom, ale o innym ujątku.] 248 Dobry baczno nasza Polszczą kysel1 і koty na neho zbehla sia msia moskeujska syła. Pieśni religijne O Adamie і і 271 te - per tre - ba pra - clo -  - ty, żeb ka - ma - łok =hli - ba ma - ty, do - sa - moj sme Dobre buło  raju żyty, hruszky, jabka pojidaty, |:teper treba pracioinaty, żeb  chliba maty, do samoj smerty: |. kisiel 27'• [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86, pieśń zapisana tuśród melodii z loka-lizacJą „Dubno", „Bilcze", „Bokujmy".] iVi 272 [Bilcze] Pryj-de ho-dy- dla UJslch je-dy-na, tre- ba si roz- iu - cza- ty. Pe-ru-nomhra -ne, ko-mu sia sta-ne  śuji - ti iuse po- ki - da - ty. Pryjde hodyna dla ujsich jedyna, treba sie rozłuczaty. Perunom hrane, komu sia stanę uj śiuiti ujse pokidaty. 273 nabożna Ił i I *v  f -0 m -—■_ « - la ... 272. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86 (melodia z fragmentem tekstu) ujśród zapisouj z lokalizacją „Dubno", „Bilcze", „Bokujmy", oraz sygn. 3207, k. 24 (tekst) z lokalizacją ogólną „Bilcze".] 273. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86, pieśń zapisana ujśród melodii z lokalizacją „Dubno", „Bilcze", „Bokujmy". Pieśń z takim incipitem uiydrukoiuana  . 36, nr 588, na podstaujie innego rkp. terenouiego Kolberga, por. przypis źródłoiuy do nr 588.] І $. ^:, І **  •\'.>- . ' -.**** ~: ,'■>". ,.;іїі,«3 :  І  • : 1. Rysunek . Kolberga, szkic chaty z Tuliczoura. o /* ^*<& r ......"......~~......"~......"^ ■?& і  _ 8. Rękopis nieznanego autora (teksty pieśni) i O. Kolberga (melodia i lokalizacja) z notatkami J. Tretiaka, zol), pieśni nr 191 ui suplemencie (zakończenie) oraz nr 573 i 231 wT.36. PIEŚNI SZLACHECKIE I MIEJSKIE 274 od і (Wołyń) Stach mi pier - seto - nek przy - niósł z jar - mar - ku, Jó - zio jed-  -nych róż lula -nek, tyś ml zad-ne - go nie dał po - dar - ku, lecz, Jan - ku, tyś mój ko - cha - nek. Stach mi pierścionek przyniósł z jarmarku, Józio jedwabnych róż і, tyś mi żadnego nie dal podarku, lecz, Janku, tyś mój kochanek. Stachouje usta jak dtua koralki, Lułos od piór kruczych czarniejszy, glos Józia jak glos młodej góralki, lecz, Janku, tyś mi piękniejszy. 274. [Rkp. Kolberga, teka 36, sygn. 1320, k. 56.] 252 Stachoiue piosnki — dzieiucząt kochanie, pięknie gra Józia multanka, lubię ja piosnki, lubię i granie, lecz piosnki i granie Janka. Stach ujczoraj do mnie przysyłał stuaty, dziś siratóuj Józia się boję, ach, przyjdź ujieczorem pod okna chaty, ujrzysz mnie, Janku, jak sujoję. B^ 275 [Bilcze] pipS  Wga - i -ku zie - lo nym dzleu>-cze nule Ja gn dy, ї J1 J nr ci i' l' J' f i r- ^pa na ko - ni - ku  - nym ]e -dzie pa - nicz mło - dy. W gaiku zielonym dzieuicze і jagody, na koniku  jedzie panicz młody. Nisko się ukłoni i z konika skoczy, dzieuicze się zapłoni, na dół spuści oczy. Dzieujczyno kochana, tu na tę dąbroiuę 275. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 147, nad tekstem notatka „Odyńca", zob. Adam Mickiewicz Panicz i dziewczyna. Dzieła. Wydanie narodouie. T. 1: Wiersze. War-szauja 1949 s. 115-118, część piermsza (której fragment zapisał Kolberg) jest autorstiua Antoniego Edujarda Odyńca, durte następne Mickiewicza. Tekst pieśni zanotoiuanej  Bilczu uuykazuje różnice  stosunku do oryginału.] [W rkp. uuyraz nieczytelny, trzecia zuir.  uuierszu Odyńca: „Dzieujczyno kochana! Dziś na te dąbrouuy z kolegami z rana przybyłem na łoujy."]  253 276 Zosia |a-gó-dek za-chcia- ła Ї 0 [Bilcze] m p r t ku-pić za co nie mia- la a Jaś miał pe Zosia jagódek zachciała i kupić za co nie miała, a Jaś miał pełen ogródek, ona go prosić nie śmiała. Wnet sobie sposób znalazła, rankiem się z chaty mykradła, cicho przez płotek przelazła, Jankoiui ujisznie objadła. Poznał się Janek na szkodzie, ujróble to, móujił, zrobiły, posadzę stracha lu ogrodzie, nie będą ujięcej gościły. Na tycy, jak się należy, kapelusz pięknie ułoży, naujieszał starej odzieży і  sadzie stracha usadził. Zosia tych strachóu) nie bała, szczęśliujie płotek przebiła, [z]1 onej się sztuki naśmiała i nomą szkodę zrobiła. Poznał się Janek na szkodzie, co to za ptaszek tak śmiały,  sidełka ujymyślił i nieźle mu się udały. Na miejscu tego stracha cicho przy drzemie sam staje, ubrał się  stare łachmany i niby stracha udaje. Podług zuuyczaju sinego Zosia gałązki nachyla. A tuś mi, mały hultaju! Złapana biedna dzieujczyna. Jako mu słuszność kazała, skarał złodzieja przy szkodzie, z początku Zosia płakała, śmiała się potem przy zgodzie. Nie ujielka kara jej była, a że ją tylko całoujał, ale że piękna i młoda, ujszystko to dla niej daromał. 276. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 147.] [ rkp. „"] 254 277 z Wołynia pi j, j>r і j'J' r hr' r tr c1" c r ^i Nad stru-my-kiem przy krze - і -nie sie- dział Ja - sio, pa-sterz ho-ty I41 Pr |і)і' r,hr im r p|[I Pr ^i i spla-tał sujo - jej dziem-czy-nie і - ne - czek z roz - kmit-tej r6 - ży. łl' j,J J>lj)ji J jljiJ J riffM^I Przyjm tę róu) - nia - nkę skrom- niu- tką i po -zuiól, niech u-ca-łu-Ję tiuą f J' J>J jljT J j IJ'J|J  IP i? J J I racz - kę ład - ną, ma - lut - ką, bo clę ko - cham i sza - nu - ję. Nad strumykiem przy krzeujinie siedział Jasio, pasterz hoży i splatał sujojej dziemczynie і z rozkujitłej róży. Przyjm tę róujniankę skromniutką i pozujól, niech ucałuję tują rączkę ładną, malutką, bo cię kocham i szanuję. PozujóI, Zosiu, niech położę sam ten і na tiuej skroni, jakżeś u> nim ładna, o Boże, jak  nim pięknie mojej Zosi. Gdy już Zosia odchodziła, zaczął ją Józio żałoiuać, prosząc, by się pozujoliła choć raz jeden pocałoiuać. 277. [Rkp. Kolberga, teka 36, sygn. 1320, k.69.] 255 Polacca 278 U fi J  J' i p I j J' J Wołyń E A gdzie Je - dziesz, Ja - siu. Na jar - ma - rek, Ka - siu. ^g £E=* ^ Nie ku - puj mi uilan - ka, bo Ja nie chło - pian - ka,  ^І $^$ f^ ~m---------r tyl - ko pa - rę ujstą - żek i ze dujie chu - stecz - ki, ^^ ^ -*----- trze - і - ki na A gdzie jedziesz, Jasiu. Na jarmarek, Kasiu. Nie kupuj mi і, bo ja nie chłopianka, tylko parę ujstążek i ze dmie chusteczki, trzeujiki na nóżki, kolczyki na uszki. ^-----* nóż - ki, kol - czy - ki usz - ki. A kiedy odjeżdżasz, poujiedzże mi śmiele, czy ciebie mam kochać, czy zaniechać ujcale. Wychodziłam , ujychodziłam dziś ci czy nie ma, czy nie ma na topoli liści. 278. [Rkp. Kolberga, teka 33, sygn. 1308/11, k. 16. Pod tekstem odsyłacz Kolberga:] p. jak u Wacłauja z Oleska, [zob. Wacłatu z Oleska Pieśni polskie i ruskie. . . s. 288 i 294.] 256 279 _ [Bilcze] Czy pa-mię-tasz, mo - Ja lu - ba, przesz-te] uiios-ny plęk-ny czas, czy pa-mię-tasz,cośmó-iui-ła, kie-dy księ-życ zdo-bił nas, zdo-bil nas? Czy pamiętasz, moja luba, przeszłej uiiosny piękny czas, |:czy pamiętasz, coś móiniła, kiedy księżyc zdobił nas:|? Nie pamiętam, nie pamiętam, ani o tern Luiedzieć chcę, nic nie pomnę, nie pamiętam, już minęły żarty me. Czy pamiętasz, m[oja] l[uba], jakie były oczka tuje,  nich me szczęście,  nich ma zguba, czy pamiętasz skargi me? Nie pamiętam, nie pamiętam, ani o tern itd. Czy pamiętasz, jak u> mazurze uścisnąłem tujoją dłoń, czy pamiętasz piękną różę, co zdobiła tujoją skroń? Nie pamiętam, nie pamiętam, ani o tern itd. Czy pamiętasz, m[oja] l[uba], jakem przysiągł kochać cię, jakem błagał  łzach Boga, by połączył z tobą mnie? To pamiętam, to pamiętam, uiłaśnie ujiedzieć o tern chcę, tego nigdy nie zapomnę, ujszak nie żarty słouia tiue. 279. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 37.] 257 280 Czy pa - mię - tasz, jak Iza czu - ła li - ca mi zro - si - Ja, ja - kem kła -dla bla - lą rącz-kę, ko-cham clę, mó - і - la. $ J' i' J' J' |i f f f I t 6 P' PІ  Ja cię ko - chać nie prze - sta - nę, pó - ki zy -  bę - dę, spój - rzyj na mnie, na dzień ca - ly smu - tku się poz - bę - dę. Czy pamiętasz, jak łza czuła lica mi zrosiła, jakem kładła białą rączkę, kocham cię, móujiła. Ja cię kochać nie przestanę, póki żyujy będę, spojrzyj na mnie, na dzień cały smutku się pozbędę. Chociaż  drogę jechać muszę, serce tu porzucam, na znak, że cię, moja luba, zdradą nie zasmucam. Żebym tysiąc dzieujcząt miałem [!], żadna mnie nie [zjnęci1, bo ty ujiecznie mieszkasz  moim sercu i pamięci. Byująj zdrouia, bądź szczęśliiua, kochaj mnie jednego, bo nie znajdziesz  całym śmiecie sobie luierniejszego. A jak znajdzie się uiierniejszy, daj mnie znać, o miła, bym do ciebie nie pomracał, lepsza już mogiła. 280. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 37.] [ rkp. „snędzi" z nadpisanym „c" nad „dz"] 258 281 [Bilcze]  Nto -sła Zo - sta -dę zrze-czkl, spoty- ka u - ła - na, K  'H ten Ją pro - si: da) tro - sze - czki na - pić się, ko - cha - na. Niosła Zosia urodę z rzeczki, spotyka ulana, ten ją prosi: daj troszeczki napić się, kochana. Nie skąp urody dla urojaka, moja najśliczniejsza, a do urody daj buziaka, to będzie smacznejsza. Wody chętnie ujszystkim daję, lecz buziaki Zosi kogo kocham, to dostaje, nie każdy, co prosi. Jedzie ułan przez dolinę, spotyka kochanka: Stój, Jasiu, bolą nogi, uroź mnie na kasztanka. Nie mogę ja, droga Zosiu, bo kasztanek bryka. Niechaj bryka, będę siedzieć około chłopczyka. [Nie mogę ja, droga Zosiu,] bo Moskale strzelą, Niechaj strzelą, drogi Jasiu, to nas nie rozdzielą. Jedzie ułan przez dolinę, kochanek, kochana, ułan ściska sują dzieurozynę, a ona ułana. Przemijają las, dąbrouro, kochanek, kochana, aż zza krzaka strzelił Moskal i zabił ułana. 281. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 147.) 259 Ułan pada, szabla brzęczy, furczy chorągieiuka, na moskieujskim koniu jęczy nasza czarnobremka. 1 ę£ 282 Bilcze, Suchourala f  j  r j'l P J " & Ef J-  ,1 Nig^iB  Ł » І' І \і I [j J-J>|  .1 II ... Eufrat... tęskne1 gdzie Firuzbrat płynie, duszę orzeźiuia  upału godzinie, Abbasy miłość upragniona... 282. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 116. Tekst jest zniekształconym fragmentem miersza F. Karpińskiego Wezyr jiafar do Kalify Haruna al-Raszid. Zob. tegoż Poezje wybrane. . ., s. 47. Tam tekst: „Strumień najczystszy, co u> Firuzbad płynie, który pasterza  upału godzinie siły orzeźuiia; róża rozkujitniona, jeszcze człouiieczą ręką nie dotkniona; jutrzenka, która biało śmieci z rana — oto Abbasy piękność opisana."] 1 [u> pieriuszym i czujartym uiierszu  rkp. brak tekstu] 260 283 1 £^? -o5- M-Md [Żytomierz] Po - miedz - cie mi, dla - cze - go ro-ża irsty - dem pło - nie, M^P P ^^ kie - dy ją ze - fir sujym tchnie - niem o - to - czy,  r ip t J^f^ dla - cze - go mo - tyl na - Jej skrom - nym ło - nie r-j i r -^ r ^ i r r uran - ną pto - sen - kę za - śpię -   - cho - czy,  ŚEEElE ŚEEŹ o - po - miedz mi, jak zda się ci, r-f—rf-t—* i J r r i J і i=n mszak to nic, nic ten szkar - lat lic. Poujidzcie mi, dlaczego róża Lustydem plonie, kiedy ją zefir sinym tchnieniem otoczy, dlaczego motyl na jej skromnym łonie ujonną piosenkę zaśpieujać ochoczy, opoujiedz mi, jak zda się ci, ujszak to nic, nic, ten szkarłat lic, 283. [Rkp. terenoujy Kolberga, teka 25, sygn. 1285, k. 37 b.] 261 284  J' P  f [Bilcze] Już mi mi - nę - ło pięt - naś - cie la - tek, j' flłf l r f I J' M І ї і trze - ba się mpi - sać  - jestr mę ża - tek, ^ ^fe d p m zble - raj - cie się chłop -  sko - ro, a sko mo - że ja z mas tu kto - re - go Już mi minęło piętnaście latek, trzeba się ujpisać uj rejestr mężatek, zbierajcie się chłopcy skoro, a skoro, może ja z ujas tu którego irybiorę. Starego nie chcę, bo mało żytuy1, niechaj się schoiua dla baby simy, bo ten stary ma przyujary, że stary, mnie takiego nie potrzeba do pary. Eleganta nie chcę, bo ujódką zlany, ma fraczek ładny, ujłos pudroujany, tańczy ładnie, ma tiuarzyczkę jak różę, a mnie jego mieć za męża broń Boże. Z palestra nie chcę żadnego smyka, on іі gada i często łyka, 284. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 148.] 1 [uj rkp. „żyje" z nadpisanym „ujy"] 262 nie dla mnie ten jegomość uczony, filozofki mu potrzeba, nie żony. Żołnierza nie chcę, bo  jednym roku niech sobie dźujiga oręż przy boku, żołnierz ma serce odujażne, marsouje, prędko [...]'. Mam sobie chłopczyka, co pełen cnoty, mieć go za męża miele mam ochoty, ale, ale, jest to sekret, Іі gdzie on mieszka, jak się zoiuie, nie і. Przy kotoujrotku, żale p. Firlejóiuny 285 ^ z Wołynia E IJl p  І І  Fir - le - 16 - na so - ble, pan - M H P' P' P  " & hra - biom i ksią - żę - tom róuj -na, cóż do-ple - ro to - bie. A ja panna Firlejóujna sobie, hrabiom i książętom rómna, cóż dopiero tobie. Poznałeś mnie  lat czterdziestu kmiecie nieminniutką i milutką jak maleńkie dziecię. Kochałeś mnie lat dmadzieścia z górą, czego śmiadkiem i zadatkiem listóuj pełne biuro. Ach, Worcelu, ty srogi tyranie, skaził łoże, skarż cię Boże, za moje kochanie. [W rkp. brak tekstu,  kopii sporządzonej przez Tretiaka (sygn. 3207, k. 2), być może na podstaujie niezachoujanego czystopisu Kolberga, ten uiiersz: „prędko on ujybije siną żonę".] 285. [Rkp. terenoujy Kolberga, teka 20, sygn. 1255 A, k. 4; pod tekstem dują - uiiersze, co tuskazyujałoby na istnienie dalszego ciągu pieśni. Pod notą lokalizacyjną Kolberg zapisał „kołomrotek".] 263 Lśni blaskiem kiuietna błoń, dokoło ujdzięk i moń lśni ujkoło mnie, tylko  mem sercu nie, dusza ma znać nie chce, ach, bo już nie ma cię, luba, dla mnie. Nie dla mnie ptasząt śpieu; ani zefiróuj miem, ani maj drzem, którym cię miódł przez błoń, m smym ręku czuł tmą dłoń, tęskniłem doń. Mój pacierz zamsze brzmiał, by ci Bóg szczęście dał, jam tego chciał, los pozazdrościł mnie i mydarł cię. 286. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 28. Zapis melodii niejasny pod ujzględem metryczno-rytmicznym. W t. 8, 11 i 14 brak pauzy, uzupełniono na uizór t. 6. Tekst niezgodny z melodią.] 262 nie dla mnie ten jegomość uczony, fllozofki mu potrzeba, nie żony. Żołnierza nie chcę, bo  jednym roku niech sobie dźujiga oręż przy boku, żołnierz ma serce odtuażne, marsouie, prędko [...]'. Mam sobie chłopczyka, co pełen cnoty, mieć go za męża іі mam ochoty, ale, ale, jest to sekret, Іі gdzie on mieszka, jak się zoujie, nie і. Przy kołomrotku, żale p. Firlejóumy 285 z Wołynia p і;'   ci pan - na Fir - le - Jóuj - na so - ble, 'І ' І : S» hra - biom i ksią - żę - tom -na, cóż do-pie - ro to - bie. A ja panna Firlejóujna sobie, hrabiom i książętom , cóż dopiero tobie. Poznałeś mnie  lat czterdziestu іі nieujinniutką i milutką jak maleńkie dziecię. Kochałeś mnie lat diuadzieścia z górą, czego śiuiadkiem i zadatkiem listóuj pełne biuro. Ach, Worcelu, ty srogi tyranie, skaził łoże, skarż cię Boże, za moje kochanie. 1 [W rkp. brak tekstu,  kopii sporządzonej przez Tretiaka (sygn. 3207, k. 2), być może na podstaujie niezachoiuanego czystopisu Kolberga, ten uiiersz: „prędko on uiybije stuą żonę".] 285. [Rkp. terenoiuy Kolberga, teka 20, sygn. 1255 A, k. 4; pod tekstem dują -ujane miersze, co tuskazyujałoby na istnienie dalszego ciągu pieśni. Pod notą lokalizacyjną Kolberg zapisał „kołouirotek".] 263 Lśni blaskiem kmietna błoń, dokoło ujdzięk i ux>ń lśni Lukoło mnie, tylko  mem sercu nie, dusza ma znać nie chce, ach, bo już nie ma cię, luba, dla mnie. Nie dla mnie ptasząt śpiew ani zefiróiu і, ani maj drzeuj, którym cię ujiódł przez błoń,  sujym ręku czuł tują dłoń, tęskniłem doń. Mój pacierz zaiusze brzmiał, by ci Bóg szczęście dał, jam tego chciał, los pozazdrościł mnie i ujydarł cię. 286. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 28. Zapis melodii niejasny pod ujzględem metryczno-rytmicznym. W t. 8, 11 i 14 brak pauzy, uzupełniono na ujzór t. 6. Tekst niezgodny z melodią.] 264 287 Kaiualerze, co rozumiesz, kochałbyś mnie, a1 nie umiesz, a ja z tego nic nie і, ja cie uczyć nie pounnna. [Żytomierz] Oj, dzieiuczyno, radabyś mi, ja do ciebie ni mam myśli, ni mam myśli ni ochoty, boś Іі do roboty. 288 Piosneczka pani Mrozouiickiej Mam tu chłopcom różnej miary, mały, duży, chudy, stary, czarny, simy, іі, rudy, ładny, brzydki, tłusty, chudy. Krzemieniec Tych piękności zamiar mały, aby łatujiej się sprzedały, za kaujałek czekolady ujybierz, byle był bez zdrady.  to nie lada jaki, ujiercipięty i próżniaki, hreczkosieje і і, eleganci, zalotnicy. Lecz która kupi, niechaj pilnuje, bo to się chłopiec łatujo zepsuje, zgore, zujiędnie, ujyiuietrzeje, zgnije, spleśnie i zniszczeje. 289 Pogardzam і, dzieujczęta, o żadne z ujas tu nie stoję, oj, nie nie, oj, nie, nie, nie trzeba2 mierzyć dzieujczynie. [Bilcze] Brunetka z czarnym sujym okiem razi śmiertelnym sujym ujzrokiem, oj, nie, nie... 287. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 73, tekst zapisany bezpośrednio po pieśniach opublikoujanych  . 36 nr 314 i 577, praujdopodobnie  był na tę samą melodię, obok tekstu notatka Kolberga „polska".] [„"  rkp. skreślone] 288. [Rkp. nieznanego autora, teka 17, sygn. 1222, k. 1, lokalizację uzupełni! Kolberg; pod tekstem notatka autora zapisu dotycząca uiesela, zachoujana  fragmentach, ponie-ujaż karta jest uszkodzona:] W czasie ujesela, gdy koroiuaj dzielą: [. . .] misiaciu z raju [. . . kor]oujaju. 289. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 146, melodię z pierujszą zujr. opublikoiuał Tretiak  . 36 nr 629, tu tylko tekst.] 2 [pod „trzeba" dopisane „marto"] 265 Szatynka często zasmuci, pokocha trochę i rzuci... Blondynka z ujarkoczem słońca radaby zuuodzić bez końca... Pytam iras, zacnej młodzieży, czy też  mierzyć należy, oj, nie... A uuięc, koledzy młodości, nie ujierzmy dzieujcząt miłości... Brunet sam z siebie bogaty, jednak chciał capnąć dukaty, dukaty, dukaty... Szatyn dość długo był stały, ale był posag za mały, za mały... Blondyn [dość długo] był czuły, nim nie obliczył szkatuły, szkatuły... Niech żadna z nas im1 nie mierzy, tej teraźniejszej młodzieży, młodzieży... 290 Na co mi nie - ba da - ły ser -  і u - mysi tak czu - Bilcze ser -  і u - mysi tak czu - ły, ft f fl>\? Sn a gdy na ję - ki łuska - za - ły, smut -kiem me ży - cle za - tru - ły. Na co mi nieba dały serce i umysł tak czuły, |:a gdy na jęki mskazały, smutkiem me życie zatruły:|. Czyż jeszcze mych nieszczęść mało, chcą mi uiłożyć  kajdany, tego mi tylko nie stało, bym kochał i nie2 był kochany. 1 [nad „im" dopisane „tu"] 290. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 37.] [„nie" dopisane później] 266 Dzieujczyno, co się to znaczy, tobie pośuiięcam me tchnienie, na ulgę mojej rozpaczy chcę tylko tinego mejrzenia. Lecz próżno myślę, coż czynić mam, fortuna dla mnie bezbożna, nie chcę cię naujet  tern іі, ujszak gujałtem kochać nie można. Szczęśliujsza może ty będziesz, gdy spędzisz słodkie chujile, ale nie będzie, o Boże, kto będzie kochał już tyle. 291 [Bilcze] Droga Józiu, to nie ładnie Lecz, ujidzę, na próżno proszę, cudzą rzecz za suioją brać, bo gdy odiuracasz ujzrok tujój, oczko tuje me serce kradnie, cieszę się, że męki znoszę, a sujego mnie nie chce dać. ach, jak biedny stan jest mój. Mieć duua serca to za іі, Lecz pamiętaj, że za minę litość nade mną miej, skaże cię zaujistny los, droga Józiu, mój aniele, żalu mego nie pominę uizięłaś moje, sujoje daj. i rozpaczy  mnie cios. A gdy zamknę oczy moje i serce przestanie bić, spełnią się życzenia moje, Parka przetnie życia nić, UJtenczas poujiesz, nieszczęśliuja, coż uczynić z sobą mam, czemuż nie byłam mu tkliuja, komuż srogie serce dam. 291. [Rkp. terenowy Kolberga, sygn. 3207, k. 147, melodię opublikował Tretiak  . 36 nr 627, tu tylko tekst.] 267 292 ?   IP F-M+H [Bilcze] mm Mlo -de dzie- tucze, za czem go -nisz, po -uro-li, po - - li, ^m m ^ Mrrr-tf tri-tf-F-< ej r ii ty się te - go nie o - chro -nisz, że ser- ce za - bo - -bo- li Młode dziemcze, za czem gonisz, pourali, poujoli, |:ty się tego nie ochronisz, że serce zaboli:|. Szczęścia gonisz, szczęścia pragniesz, szczęście cię obmami, o co tylko życia spytasz, odpornie ci łzami. Choć się niebo chmurą kryło, za nią słońce było1, cierpieć życie jest potrzebą, za cierpienia niebo. Miłość, і, bądź ostrożną, są to nieba dary, bez miłości czyż żyć można, możnaż żyć bez і? 292. [Rkp. terenowy Kolberga, sygn. 3207, k. 147.] 1 [w pierwotnym zapisie „przecie było", „przecie" skreślone] 268 293 [Tuliczóuj] 4* J M L£  l' l'1 M |l r^PF W po - nu - rej no -  gdy ciem - ność, mil - cze - nie za - le - ga zie - mię, śuiiat się snem pok - ry - , * J M Lr   P    Ja tyl - ko je - den, Ja Je - den  ma - rze - nlu ^ p p r r і   r m o mo - Jem szczę - ściu, co mnie smu - tek spły - . W ponurej nocy, gdy ciemność, milczenie zalega ziemię, śiuiat się snem , ja tylko jeden, ja jeden uu marzeniu 0 mojem szczęściu, co mnie smutek splyira. Przed myślą moją zajaśniała strona, gdzie moja luba ze mną się іі, gdzie mnie tak czule tuliła do łona, gdzie nam ostatnia ujybiła godzina. Na małem uuzgórzu uiśród cieni kasztanóuj, uiznosi krzyż czoło, god[ł]o' chrześcijanóiu, a nad nim Chrystus, Pan nad ujszystkie pany, tu moja luba, luba ukochana. 1  tem marzeniu fletnie tony słyszę, słyszę jęk kobiet i księży śpieiuanie, 293. [Rkp. terenoiuy Kolberga, sygn. 3207, k. 28.] 1 [ rkp. „godno"] 269 za niemi śujiatłość ujiatrem się kołysze, a za orszakiem słychać ciężkie łkanie. Peuinoż to jakaś umarła dzieujica, bo przed orszakiem niósł różany і młody mężczyzna,  jej kochanek, bo miał tak smutne, tak pobladłe lica. A gdy ksiądz stanął przy ty[m] smutnym dole i miał ostatnie sujoje pożegnanie, słuchał młodzieniec, lecz  ostatnim słomie zachujiał się, upadł na ziemię bez czucia, a ja marzyłem, jak to serce boli, kiedy kochając, umierać potrzeba. 294 Turyczany li  E t iLrH iP P Pff i r  W' po - nu - rej no - , śród cle - ni kasz - ta - , 4^ііі  iPPP , m< za - le - gaj zie - mię czo - to god - ło chrzes ci - Ja - ny, i i j m Lr r p ip p p p i r   a na nim Chry - stus, Pan nad uiszyst - kle pa - ny, t P-P:: ,r і|, і r ,,_, tam moja lu - ba, lu - ba u - ko - cha - na. 294. [Rkp. terenoiuy Kolberga, sygn. 3206, k. 127. W t. 13 tekst niezgodny z melodią.] 270 W ponurej nocy, śród cieni kasztanótu zalegaj ziemię, czoło god[ł]o chrześcijany1, a na nim Chrystus, Pan nad Luszystkie pany, tam moja luba, luba ukochana. Przed myślą moją zajaśniała cienia, gdzie moja luba ze mną się bauiiła, tam mnie tak czule tuliła do łona, gdzie nam ostatnia godzina ujybiła. і to jakaś umarła dzieujczyna, bo przed orszakiem słychać ciężkie łkanie, a gdy ksiądz stanął przed tym zimnym dołem i miał ostatnie suroje pożegnanie. Słucha[ł] młodzieniec, lecz  ostatnim słomie zachujiał się, upad na ziemię bez czucia, myśli za dziemicą spłynęła do nieba, a ja marzyłem, jak to serce boli, że kochając umierać potrzeba. 295 Żytomierz Sońce  okońce palcom protykuje, ї na pannę pięknie spogląduje, spogląduje i miarkuje, co by jej daruje. Daruje jej zygarek, tak ііі jak repa, niechże się u jej serca tełepa, tełepa. Od takiego, jak pan kiepa, zły zygarek, gorsza rzepa, niechże і pan daruje, że na kogo innego spogląduje. 1 [Tak  rkp., por. tekst zinr. 1 i 3 pieśni poprzedniej.] 295. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 73, tekst zapisany jako kolejny ujątek pod melodią opublikoujaną  .36 nr 314] 271 296 » J'f  f l^r= [Bilcze] h hr Bym o -pie -і ko-lor czar- ny, ta - ki roz - kaz tujój, m fe* p^^m roz- ka - zo - і tiue - mu kor-ny, bę - dę pie - і ko - lor czar - ny,  ^ bo to ko - lor mój, bo to ko - lor mój. Bym opiemał kolor czarny, taki rozkaz tu)ój, rozkazouji tuiemu korny, będę pieiuał kolor czarny, |:bo to kolor mój:|. Ja  kolorach samych czarnych ujidzę przyszłość mą і  dumaniu tęsknem mojem i me duszy niepokoje cieszę siebie łzą. Teraźniejsze życie moje obraz czarnych chmur i marzeniach życie moje, i me duszy niepokoje ciemnej nocy Luzór. Gdy przyszłości smutna dola ujróży serce, głos, bo kto nie ma przyjaciela, z kim nikt uczuć nie podziela, cieszy siebie łzą. Nikt nade mną nie zapłacze, gdy zakończę życia kres, chyba czarny kruk zakracze, czarna chmur[a] dżdżem zapłacze, lejąc potok łez. 2%. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 37.] 272 297 Na-dzie-Jo, Ja-keś mi mi- ła, tyś iy - cia me-go óz -do- bą, ty-leś mnie -zy zdra - dzi - la, je - dnak - le dą-ze za to- bą. Nadziejo, jakeś mi miła, tyś życia mego ozdobą, |: tyłeś mnie razy zdradziła, jednakże dążę za tobą: |. Po górach, cierniach i głogach, choć los mych żalóuj nie słucha, że szczęście błyśnie  mych progach, nadzieja szepce do ucha. Nadzieja troski me słodzi, ona nas żyini i tuspiera,  nadziei człouuek się rodzi, z nadzieją żyje, umiera. Innym się ujszystko udaje, szczęście naujzajem im sprzyja, mnie ujszystko na opak staje, szczęście jak mija, tak mija. Jeżeli mam ujierzyć  te stany, że los przeznacza mnie smutku, może już dla mnie nic nie ma, może jest [...]' mych smutkóuj. 297. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 37.] 1 [ rkp. ujyraz nieczytelny, może: „celem"] 273 O, losie nieubłagany, kiedyż tim litość przybędzie, czas już te zrzucić kajdany, czas żyć  szczęśliiuych już rzędzie. 298 [Bilcze] łp t J>p lp J'J'J'IJ, |l J'ilJ> {m Śpie-, і - tam uja-sze strony, niech-te bę-dzie poch-- lo ny, p M fi J * IFI M =£ po - kój z do - mem tym, po-kój z do- mem tym. • Śpię -  і - ta  oj -  і - rze, a kto  dom go przyj - mie szcze - rze w ple-śni, Pan Bóg z nim,  ple-śni, Pan Bóg z nim. Śpieujak, ujitam ujasze1 strony, niechże będzie pochujalony, I: pokój z domem tym: |. Śpieujak ujita  ojcóuj uuierze, a kto uj dom go przyjmie szczerze |:uj pieśni, Pan Bóg z nim:|. 298. [Rkp. terenouiy Kolberga, sygn. 3207, k. 37; pod tekstem zanotomat Kolberg na-zujisko autora tekstu:] W. Pol. [Zob. W. Pol Pieśni Janusza. Wgbór poezji. Wrocłauj--Warszauja-Krakóuj (1%3), BN S. I nr 180, s. 3-9. Zanotoujany przez Kolberga tekst pieśni ujykazuje różnice  stosunku do oryginału, m.in.  śpieum! tylko . 1, 4, 5, 9 i 10.] [ rkp. nad „" nadpisane „n"] 274 Byłem  Litujie i w Koronie, byłem  tej і  ouiej stronie, |:byłem tu i tam:|. Od Beszkidóuj do Pomorza, z Litiuy aż do Zaporoża |:całą Polskę znam:|. Znam ja dobrze polską ziemię, polskie niebo, polskie plemię |:i tę polską sól:|. I tak sobie marzę, roję, że to niby inszystko moje, |:nibym polski król: |. Nieraz stanę ujśród zdradziecko, na poujiastki parsknę dziarsko1, |: słaujiąc polski ród: |. I tak stary, niby z młodu, krzyknął: Wnuczko, nalej miodu, |:bo to polski miód:|. Bo i cóż uj śmiecie nad miód polski, nad kord stary, snop podolski |: i tę polską kreui: |, nad kraj uralny, ojcóuj і, i te Polki czarnobryujy, |:i ten polski śpieuj:|. 1 [W tekście W. Pola: „Nieraz z dziadem puchar dziarsko na poujiastkę brzękniem barską".] 275 299 qt=J- «і'ї uJ>i J Wołyń Gdy - by or - łem być, lot so - ko - li mleć, ^ J'i' f p lp p r ^ l^f f IM f  lo - tern or - Hm lub so - ko - Hm u - no - slć się nad Po - do - lem, S s ^ U [tam - tym ży - ciem żyć. tam - tym ly - ciem żyć.] Gdyby orłem być, lot sokoli mieć, lotem orlim lub sokolim unosić się nad Podolem, [j:tamtym życiem żyć:|]. 299. [Zapis terenoujy Kolberga, teka TNW 150, k. 292. Tekst uzupełniono ujedług і-sza M. Goslauiskiego Dumka. Poezye. Lipsk 1864, s. 143-144] TAŃCE I MELODIE BEZ TEKSTU1 300 Czumak [Tuliczóuj]  r i Lr r iggf p OUiiiLrcjr і^ #HHt e :G # 0 301 Czumak [od Kotula] E] Odesso moja myła . [Zob. też przytoczoną  suplemencie s. 43-44 notatkę o tańcach u> czasie dożynek.] 300. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 85.] 301. [Rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce, sygn. 3206, k. 173. W rkp.  pierujszym і  duiu ostatnich t. zapis rytmiczny nie jest czytelny, podano przypuszczalne urytmizoujanie] 278 302 Diuraćki tanec І [Tahaczyn] | cj і 3!J iiJ ^№i1^bcr:ii2^J ii 303 Hreczka [Bilcze] $ 'i pj>J p і  Cj l gjj' ^І V V V 304 Hreczka (drobno idący) [Tuliczóuj] І ^P U rJiJ ' ^ ^ 302. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 87.] 303. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 85.] 304. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 85.] 279 305 Kozacki [Dubno, Łuck] 306 Kruhły [Tuliczóuj] 305. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 306. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn.3206, k.85] 280 307 Marsz z r. 1831 Wołyniaków ^Jz 307. [Rkp. terenowy Kolberga, teka 36, sygn. 1320, k. 103. Nad melodią notatka: „Horosz-kieiuicz". Julian Horoszkiewicz (1816-1900), pisarz, pamiętnikarz, ujydal drukiem m. in. Wspomnienia roku 1830-31, wiersze, pieśni z muzyką, marsze wojska polskiego. . . (zeszyt I Stoma: Lipsk 1880) oraz Echa minionych lat, wiersze, pieśni z muzyką, marsze wojska polskiego z końca XVIII i początku XIX w. (Lujóuj 1889). Przygotoujując ten drugi zbiór korespondoujał z Kolbergiem, który ujyszukal mu  sujoich materiałach niektóre melodie do pieśni patriotycznych. Notatka nad melodią Marsza Wołyniaków prawdopodobnie śujiadczy, że ten zapis nutoujy Kolberg przepisał dla Horoszkiewicza.] 281 308 Marsz staroświecki [od і] Krako[u>iak] 1 309 [Dubno, Łuck] 308. [Rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce, sygn. 3206, k. 184. Zapis niejasny pod ujzględem metrycznym, na końcu t. 2, 4, 5, 6 i 8 zanotowane są małe główki nut bez wartości rytmicznych.] 309. [Rkp. terenowy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 282 310 [і] [Bilcze] 311 Polka dubieńska [Dubno, Łuck] 310. [Rkp. terenouiy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 311. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k.86.] zaó 312 Żytomierz 313 ^pp [Tuliczóuj] ■HrjjPi rm i-^j   i rnifi і  tj  312. [Rkp. і Kolberga, sygn.3206, k. 73, uil.9 uzupełniono znak repetycji.] 313. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 85.] 284 314 [Tuliczóuj] P ^І/^І ^^ r ^£/І flfllHJjl і  *= ?\ ^- І.. *-#  * J j IJ J * J J ^1 J J"! J II £ 314. [Rkp. terenomy Kolberga, sygn. 3206, k. 85. W rkp. dla 1.15-16 zanotoirana druga ujersja z notatką „lub": 285 315 od Żytomierza, Nomogrodu, Omrucza ii  . ^  We - dle re - czki  - dle mo - stu tĘ = = EĘ5 J'l J' J) J) J) I J) ^ tra -  szoł - ko -  316 od Lubaru 8  L/ 1 p 1^І-~"^^^ 317 ^HrttflŁftrf [Bilcze] * Jr* "p T~»t'  1J —f . ^ « _ m ------r^-J—:-----r~ ■------ *'L-g11-    *  ^F^+g^-^ J J i 315. [Rkp. Kolberga, teka 28, sygn. 1290b, k. 2.] 316. [Rkp. Kolberga, sygn. 3207, k. 133.] 317. [Rkp. terenouiy Kolberga, sygn.3206, k. 85] 286 318 [Bilcze]  >j , -^ ,—fl p^ l2' „ pjT^ -- 5  •« * ■ J J •• • • *  * • * tJTgj ipr cniLcrCŁcripr c/ir-j-n f  M CJ' Ł^? 319 [Bilcze] |№fc ^ "j g "j H^ gł r^~ r^^inplj?'JJJJi^^l tr^ i * J J J S I J|J J 318. [Rkp. terenouiy Kolberga, sygn. 3206, k. 85. W rkp. zanotoiuana róumież inna -sja 1.1 i 6 z adnotacją Kolberga „lub": 319. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 85. Takty 7-8 ііі przez Kolberga, uzupełniono je na uizór t. 3-4.  rkp. zapisana róumież inna ujersja 1.1 i 11-12: 287 320 [Tuliczóui] ^^rŁ££jlLrŁ^4rWJl^ŁLg -f-pff  Ł/r t 1C-ŁJ-ŁO/:  і, ..  c_rr c \!іі\ | jm 321 [Tahaczyn] n 0 . . r i » • >_»! I J •* - L ' I I ------^ 1 '   H----^   І  T-ftfłlT  r* »-*-■ 320. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 85.] 321. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 87.] 288 322 [Bilcze] 4V ClŁJ'C_Łf[[!P' і  323 [Bilcze] 322. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86. W rkp.  t. 11 ostatnia ósemka ma także inną ujersję małych nut: szesnastki d1, fis1.] 323. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 289 324 [ї, Turzyska, Tuliczóiu] 325 od Oujrucza m mm J ' U ^P gw g?#g i»——i» 324. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 62. W rkp. także druga uiersja t. 7 zano-touiana po melodii: Układ zapisóui na karcie uiskazuje, że praiudopodobnie do tej melodii należy tekst „Ty zelenyj dube", ale Kolberg nie podpisał go bezpośrednio pod melodią, zob. nr 116  suplemencie.] 325. [Rkp. Kolberga, sygn. 3207, k. 94.] 290 326 [od Łucka, Włodzimierza] fr^Lf І^.і HuJ j i 327 [Pustumyty, Siedliszcze pod Róujnem, Meżyrycz] fo flHIH P 8- I |l p |ł 8 \-T-t—\ Jed - na ho - ra  - so - ka - ja, a dru - ga - ja nys - ka... 4 ? » H 18 8  8 І 88 1^^ 326. [Rkp. і Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 327. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 89.] 291 328 [Oiusianiki pod Samorodkiem, Machnóujka] іІІ' Jed- na ho -   - so - ka - ja, a dru HfMHHI^M 329 ± Żytomierz $** h j pip8 ^iJ^ipppfew ri Ny - ma praiu- dy i ne bu - de ■frp p P lp' J :||P PM 330 Żytomierz 4» LLLr IC  . І  fj lęg ^ i r__LEP lT Cjt^1 r^^ 328. [Rkp. terenoujy Kolberga, teka 25, sygn. 1285, k.3. W rkp. t.5 jest nieujypełniony, uzupełniono go na uizór t. 1.] 329. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 45.] 330. [Rkp. terenoujy Kolberga, teka 25, sygn. 1285, k. 37b] 292 331 od Lubaru ms^^m PP3 ir pJl > i J) J^J> j ^m $'mr 6-'r J ir І/ ^і 332 in rm    -^^ ^ijjjii^i^^^g ^. r * fl-&xrmrfi ^і 331. [Rkp. Kolberga, teka 25, sygn. 1287, k. 30. W rkp. brak kreski taktouiej między t. 11 i 12. 332. [Rkp. Kolberga, sygn. 3207, k. 94, melodia bez lokalizacji, zapisana ujsród innych z lokalizacją „od Żytomierza" i „od Ouirucza".] 293 333 [Tuliczóui] j ^t.t\Pi lUjp 4----• 334 [Tuliczóuj] r r і№; 3^3 ^І  $~fl і¥ 1 a Ї 333. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 85. W rkp. zanotoujana róujnież inna ujer-sja t. 8 z notatką „lub": c2 d2 e2 h1 — szesnastki i c2 — ćiuierćnuta.] 334. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 85.] 294 335 [Bilcze] ś ' J * ' d ^^Jj1 i * d ' ' it * *4- ■ f  f Itf I g=ftt a^a gŁa «p j j i >,J ^ j і  p ^ 336 Moskieujska dumka [Dubno, Łuck] ^ W\ [^jj і  335. [Rkp. terenowy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 336. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 295 337 mm @e ^ Cudnóuj 338 [Bilcze) pi  і І~ &=± «bat A ±^-±& m *-----ś—ś- ііі.і i 337. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 92.] 338. [Rkp. terenouiy Kolberga, sygn. 3206, k. 85. W rkp. t. 8 zamiera tylko ćujierćnutę, uzupełniono brakującą pauzę.] 296 339 [Bilcze] 4' . C4LTI p  ^I^LiLfir  || 340 [Tuliczóuj] ^]^WTT~1 Ґ*\ ^^ 4----*----# 339. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86. W rkp. na początku t. 5 znak repetycji, brak znaku zamykającego poujtórzenie.] 340. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 85.] 297 341 [Bilcze] 342 [Bilcze] ppi ^  J JJJi jj j ":1|   3 і " i_i I " 341. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn.3206, k.86. W rkp. zanotoujana także inna -sja t. 6: ;j£ 342. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 298 343 [Tuliczótu] 344 [Bilcze] 345 [Tuliczótu] śtrur іїі^і 343. [Rkp. terenotuy Kolberga, sygn. 3206, k. 85.] 344. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 345. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k.85. W rkp  t. 13 brak ćujierćnuty, uzupełniono na podstatuie 1.15.] 299 V ^іі i Lr ^і 346 [Dubno, Łuck] P*U ŁUTC^lŁŁLTIlŁŁr1 ^^^ 347 [Dubno, Łuck] ^^^„JJJjJ^lL^liiJJJJJ 346. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 347. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] JUU 348 [Tuliczóuj] LTtUjlFffl/l^^lJIffl  ^S^aLrusH^m 349 [Tuliczóuj] 'i^ca-cca-mircj ііі  _ і lł; łłłt' tr" ' 348. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 85.] 349. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 85.] 350 [Tahaczyn] jiP3Ł| | І і; |!і 350. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 87.] 351. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 85. W rkp. jest jeszcze trzecia ujersja t. 4: 302" —p—l 352 [Dubno, Łuck 4HU ,0* - _f і» *-----0— ¥r— 12. 1 ^ 1 -- і^^ —Pif----- *» • —і U i J d' I —і J---------------1 353 [Tahaczyn] i^^fu^B 354 [Tuliczóuj] ^I^Jl^lCfffol»^ іїі-^і t^pPiJJ^^i 352. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 353. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 87.] 354. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 85. W t. 14 ćujierćnuta a> najpraujdopo-dobniej należy do poujtórzenia melodii.] 303 355 [Dubno, Łuck] ІІ' 356 [Tahaczyn] §s Ci' ',VrJ I w w ar 357  [Dubno, Łuck] eji L-E/cjr immfiLcjLr 355. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 356. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 87, nad melodią notatka: „pieśń" 357. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn.3206, k.86] 304 358 [Tuliczóuj] ' Itff^lpŁf \ ^" II 359 [Bilcze] ^№^^-11; L-ŁT LU I !\ 'llrJ-TCj/irj-Łggn^ ' 360 [Bilcze] m^ wh LIJIUJCJ І^ rjJ J< 358. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 85. W rkp. t. 5 nieuiypełniony, poiutórzono takt pierujszy.] 359. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 360. [Rkp. terenouiy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 305 iSgp^ i?  361 fmrlrir^ifflJji^ mm [Tuliczóuj] mm W^m feS [OTLr £-^І ^^і^ w 361. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k.85.] 306 362 [Bilczej JTlJJJi^lcfHTlLij-^iJTni c? 363 [Bilcze] mJU ttJT iŁŁLfLJ m CjiŁfjf^iAg   364  ^ > rw  [Tahaczyn] gCfJjJJI JiPJr r u r i »r i  ' łłejLełT 362. [Rkp. terenomy Kolberga, sygn. 3206, k. 85.] 363. [Rkp. terenomy Kolberga, sygn. 3206, k. 85.] 364. [Rkp. і Kolberga, sygn. 3206, k. 87.] 307 365 ^nAr od Żytomierza m ^ 366 ViJftfiF [Tahaczyn] £Ł -/'^^ JVŁtff|r3jffl|Cj ujJ|f7Tl11 365. [Rkp. Kolberga, sygn. 3207, k. 94.] 366. [Rkp. terenomy Kolberga, teka 3206, k. 87. W rkp.  1.1 dla ósemek c2 g2 jest jeszcze jedna ujersja małych nut: szesnastki d2^fls2^, oraz inna ujersja t.4 i 6 z notatką 308 367 [Tahaczyn] g^rrj^iŁfr - |_ LŁŁTltJ- t^r j « P. fr [I EtfLr І  'ŁŁT ŁŁT I 368 ii ^^І^^І^ £ Tahaczyn m ^ї-І^І^ 367. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 87. W rkp. nad t. 9- notatka: „z F-dur niżej".] 368. [Rkp. terenoiuy Kolberga, sygn. 3206, k. 87.] 309 370 [Tuliczóm] 369. [Rkp. terenoiuy Kolberga, sygn. 3206, k. 85.] 370. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 85.] 310 371 [Tahaczyn] ► 1 I ŁŁŁT -" HJT^gP ŁŁlf  7U77 і  ,73 I i' J' m І7І? jctjj D ^L/Łfe^l^^ |і ■T^tgŁj|JT^[j£b.i JTTJj <'JJTIJ li 372 [Żytomierz] =s ii ^"L^ICJ [f ^ *—•—i—* U 1 J» g= 371. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k.87.[ 372. [Rkp. terenoujy Kolberga, teka 25, sygn. 1285, k.37c. W rkp. za zapisem melodii notatka „etc". Por. nr 375 uj T. 36.] 311 373 [Dubno, Łuck] 374 X \? Ї~" ~і" mPf -------- r-rh-r [Bilcze] L [_ =f=HH—ittji1^^ p P------P---* I 375 [Tuliczóuj] Iі. -, іііі^іІІІ і^ і^і 373. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 374. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 375. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 85. W rkp. po melodii zapisany takt z notatką „ter", zaujierający dujie inersje t. 10: 312 376 Beresteczko 377 [Bilcze] ІІ ^ li i1 JTTfli ^^і і'  378 [Dubno, Łuck] fotf cJcCP łM1 tfetf* ^eełT' ^łp 376. [Rkp. terenoiuy Kolberga, sygn. 3206, k. 85.] 377. [Rkp. terenoiuy Kolberga, sygn. 3206, k. 85.] 378. [Rkp. terenoiuy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 313 379 [Bilcze]  380 ^ n  Wołyń 379. [Rkp. terenoiuy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 380. [Rkp. terenoiuy Kolberga, teka TNW 150, k. 292.] 314 J JJ * -3 fti- -~» * ł-L '^    r p —^«i і і Mi ~i ll — r r ^tt**1  r 1 I r\ *■ * \ A. —i 381 polska z Wołynia #r^JJjy^Jirjni U-^ ^yjj^l і. gjj^j PU 382 [od Kouila] | P^ і.1^^  ffl] .fft, .[  381. [Rkp. Kolberga, teka 36, sygn. 1324, k. 11.] 382. [Rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce, sygn. 3206, k. 180. Melodia ma  rkp. nr 6, być może tekst nr 6 z k. 182 „Zajichala Kateryna" (nr 83  suplemencie) należy do tej melodii] 315 383 muzyćki kruhly Tahaczyn nr  ^іїї i/Ł   s І ^TLEflUŁff ^ 384 m[azurek] ujiedeński 4 Dubno, Łuck tt-r££f і£№.<>_І 383. [Rkp. terenotuy Kolberga, sygn. 3206, k. 87. W rkp.  t. 3 dla ostatniej ósemki zanotoujana także inna ujersja małych nut: szesnastki e' g'.] 384. [Rkp. terenouiy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 316 385 M[azurek] ujarszauiski [Dubno, Łuck] iH ff^ mmmm 385. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.) 317 386 Polonez [Dubno, Łuck]  JT pIŁfflT f 8» . m s*333?^^ %°  ^^ І' ■ Jr ^^'"e^ełŁ-^'» Jr A^i^ŁŁr1' i 386. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] J10 387 Walc lujoujski [Tuliczóuj] [Dubno, Łuck] &____^________a----,------n-------------------,______________„___,_______0____0 J - І T——EE—  >- »  *-— n~ Uli g r ii ^ 387. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 85.] 388. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 319 389 « n r ir r m^ę ^^ [Bilcze] 390 [Tuliczóuj]  r r i[xrjr і[ і^і ^#^ ^jlLll^^^^^^^^i 391 [Dubno, Łuck] tcatrifettririCifiŁcriiri1^ i. 389. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 27.] 390. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 85.] 391. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn.3206, k.86.] 320 392 [Dubno, Łuck] *'» r r r ic^jj. ■і-j-r r ^  f f r i luju іі 393 j' [Dubno, Łuck] 392. [Rkp. і Kolberga, sygn. 3206, k.86.] 393. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86. W rkp. takty 5-7 niewypełnione, powtórzono uj tym miejscu t. 1-3.] 321 394 [Dubno, Łuck] mi ss ^ągpsifeB ^^ IŁ/LJ 394. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86. W rkp. t. 5-6 puste, powtórzono  tym miejscu t. 1-2,  t. 33 zapis na ostatnią miarę jest nieczytelny, uzupełniono go przez analogię do t. 13. Ze ujzględu na budouję melodii po t. 33 іі być jeszcze jeden takt, podobny do t. 14.] 322 Łh JOT і£іІ| p |^|| $ £І' ŁT  ■ і 395 ffejg  [Tahaczyn] BP 395. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 87. W rkp. nad t. 9 notatka Kolberga „- zej 323 396 [Dubno, Łuck] 3%. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 397. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 87. W t. 2 dla dujóch pieruiszuch ósemek zanotoiuana róujnież inna ujersja małych nut szesnastkoujych: e' c' d1 e'.] 324 398  JJT] і] \^ [Bilcze] № Łj І-   \WW\P?* * $ _ dJ і  і ^ 398. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86. W rkp. zanotoiuana także inna ujersja 325 399 Dubno 8".. -Hf- m f F • a —•---•------ A~~ff^ *Titf ,—•— 1----f****[1 J—1 J L4—\ • -- * »^ — ^\\\ -| — «w—- s^ :=i «- 1 399. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 326 400 Machnóujka і! J' n   I? t LgSS SV=q" ^^? Wi- ter і - je, і -ter і - je, tra- ze-łe ny - je... *UQ\UUU\tfm gi £ 401 [Dubno, Łuck] m _Ji—_*— rur  r r r igUfe 33^ m ^ = J J J J J -'J ;-*! 402 [Tuliczóiu] -£І/"~і' -^ 400. [Rkp. ( Kolberga, teka 25, sygn. 1285, k. 3. W czystopisie Kolberga, teka 25, sygn. 1289, k. 6, fragment karty odcięty — brak ostatniego taktu,  t. 2 zamiast h1 jest c2, uit.4 zamiast f są duiie ósemki f e2.] 401. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 402. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 85.] 327 403 [Dubno, Łuck] [Dubno, Łuck] JL, 405 [Dubno, Łuck] 403. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 404. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 405. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 328 406 [Dubno, Łuck] ^rgff^iur іі r 1'd.f.lOi- 407 [Nyry, Kupieczóuj, Kisielin] » Pr irrtrm^^frp #pi ^fjl^J I 408 Andante od Zaslaujia, Starokonst[antynou>a] ? I ? І-^ #^—# ^і ,j ^ *^m [Fine] 406. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86. W rkp. t. 5-6 nieujypełnione, poujtó-rzono  tym miejscu 1.1-2.] 407. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 19.] 408. [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 12.] 329 409 [Dubno, Łuck] fFP«%ffi S 409. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 330 410 [Dubno, Łuck] 411 [Dubno, Łuck] 410. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn.3206, k. 86.] 411. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86. W rkp. t. 3-4 zanototuane pod taktami 1-2, oznaczenia cyfrouje ujskazują, że mają być  po t. 2.] 331 [Dubno, Łuck] &±£TJ}\  tJ \ $£і 413 [Dubno, Łuck] ^"rrrrt1 rrr І  W '" I—sus 412. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn.3206, k. 86.] 413. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn.3206, k. 86.] Ó32 414 Dubno, Łuck UitfJiT І.І  і [_ і  і » r її 415 [Dubno, Łuck] ї іі/іі  І^Їі і І/ 414. [Rkp. terenoiuy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 415. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86.] 333 416 J __________ ^- _^_^__ 1 [O [od Kotula] 417 [Tahaczyn] ^ U {£}r*l>l |іі]і J ^^ 4 ^^cjiufŁfji^tfn^^Ji • j j 416. [Rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy l tańce, sygn. 3206, k. 170. W ostatnim takcie uzupełniono ostatnią nutę uiedług poprzedniego akordu, rkp. uszkodzony.] 417. [Rkp. terenouiy Kolberga, sygn. 3206, k.87.) 334 418 [Dubno, Łuck] _і^;ііі/і cjji 419 ^\^\^\\^\^ 418. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 86. W rkp. t. 6 niewypełniony, poiutórzono uj tym miejscu t. 2.] 419. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 62, melodia zapisana ujśród innych z lokalizacjami: „od Berdyczouja", „od Żytomierza", „Prażouja", „Włodzimierz".] 335 420 [od Kotula] OT m  f  ' —J_,----a~^—r---------_,~] Ftti--------------- 5 i i ^ "3 420. [Rkp. nieznanego autora pt. Ukrańskie śpiewy i tańce, sygn. 3206, k. 179. Być może do mel. tej należy tekst nr 5 z k. 181, zob. przypis do pieśni nr 70  supl. W rkp. brak kreski taktoujej między t. 5-6, uzupełniono na uizór t. 7-8.] MATERIAŁY DO ROZDZIAŁU „ŚWIAT NADZMYSŁOWY" Rusałki1 Wołyń, Podole, Ruś Hanusz mÓLui2, że rusałki były to nimfy rzeczne,  młodość i piękność strojne. Jungman3 nazuję ich ujyuradzi od celtyckiego ras, ros — jezioro, stau) і  z ruskim  rusło — łożysko rzeczne (niem. rieseln). Włosy ich mają być zielone (młaściime zielonością umajone), ujedle innych ujłosy te są ruse, czyli jasnoczermone, inedle innych znóiu jasnoblond. Kołyszą się one na gałęziach drzeir, kąpią  jeziorach i rzekach i ujłosy czeszą grzebieniami na łąkach nadrzecznych. Najczęściej ukazują się około Zielonych Sujiąt, skąd śuMęta te miejscami zoiuią się rusadelny swiatky, rusadlije. Szerzej o nich pisze Szafarzyk4. Czary3 Wiara  czarouinice i siłę ich triua tu niezachujiana. Przypisują im ujszystko złe, które się  і zdarzy. Opoiuiadano mi, że ŚLuieżo jeszcze  czasie suszy płaiuiono baby, aby tym sposobem deszczu się doprosić. 1 [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 15.] 2 J. Hanusch Die WissenschaftdesSlawischenMythus. . . Lemberg 1842, s. 297[-298.] [J. Jungmann Slownjh iesho-ngmeckg. D. III, W Praze 1837 s. 959, tenże Krdtky obsah nabotenstw] pohanskeho u Slowanu zwldśtś u Cechu] „Krok [Wefegny spis ujśenaucny" 1828 D.] II [c. 3] s. 372. 4 P. J. Śafafik [O Rusalkdch] „Casopis Ćesk. Museum" [R. 7: 1833, s. 257-273]. °[Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 29. Źródło:] J.I. Kraszeujski Wspomnienia Wołynia, Polesia i Litwy. .. T. II s. 112-113. [W ujyd.: Warszauja 1985 s. 239-240.] 338 W aktach sądoujych łuckich dziuina zabobonności ma się znajdoiuać pamiątka: dekret na czaroujnicę, ujyśujiecający następ[ujący] ujypadek: Raz baba miesząc ciasto na chleb, gdy jej do tej ujażnej roboty przeszkadzało ciele, uuiijające się poufale po chacie, zaujołała uj złości: Bo-dajeś przepadło! Cielę  tejże іїі przeujróciło się i zdechło. Baba pobiegła, ujrzaujszy to, do okienka i naznaczyła na nim ujęglem cień od słońca, postanamijąc sobie użyć siuego odkrycia, rozumiejąc, że ile razy słońce taki cień rzucać będzie, słoiua jej rómnie będą skuteczne. Tym tedy sposobem ztuyczaj miała, gdy słońce ten sam citń rzucało, o tej samej porze przeklinać ujszystkich sujoich nieprzyjaciół, których ujiele pogubiła, jak potem sama zeznała. Odkryto ujreszcie czary i babę ścięto. Że się ta і  złość i moc czaroujnic dotąd utrzymuje, śujieżym do-ujodem będzie zaręczenie chłopóuj (gromady) ujydane ekonomii ujsi Bo-brycy ( Żytomierskiem), które z oryginału dla osobliuraści tuypisujem: „My niżej na podpisach ujyrażeni, gromada uisi Bobrycy i Kijanki, dajemy tę porękę ekonomii bobryckiej za Pryskę Czyżychę, ujdouję, zapeuj-niając tęż ekonomiję, że odtąd siuaróuj, przekleństui, bitujy i przechuja-łek publicznych, że jej dzieci і bić, a nieujistkę i zabić ma praura, nie będzie. Od młodych jej lat mierny, iż była niespokojna, co z latami ujzrosło bez granic. Kto czaroujać umie? Czyżycha. — Makiem osypyujać? Czyżycha. — Osnoujyujać? Czyżycha. — Podleirać? Czyżycha. — Płaksy nasyłać? Czyżycha. — Zaiuiązki czynić  zbożu? Czyżycha. — Pierujsze niedziele  miesiącu na czyjś upadek pościć1? Czyżycha. — Zapomniawszy się o Bogu, Stujórcy suroim, ujpadłszy  ostatnią ujściekłość, bluźnić, ujyrządzać zujykłe szkody i psoty, jako z opoujiadania tuielu ludzi  ekonomii słyszeć się dało, a dla siuej złości niepohamoiuanęj nie może mieć między sąsiadami przyjaciół, każdy się jej kija, języka i czarótu boi. Że już dotąd poprzestanie przy sujoim podeszłym і tych ujszystkich niego-dziiuości, jak się ujyżej poujiedziało, czynić, zaręczamy itd. Dnia 2 lipca 1832 [r.]. Kalenik Soroka + Onopryj Pryjmak2 + Iuuan Gurbarz + Harasym Omelczuk + Paujło Kosyński + Hryćko Chomeńko + 1 To mi przypomina bardzo charakterystyczne dictum peumej kobiety: Dam na mszę, będę krzyżem leżeć, żeby ciebie diabli ujzięli! [Przypis Kraszeirskiego] 2 Pryjmak zoujie się parobek do chaty przyjęty, za którego gospodarz ujydał córkę i razem ich przy sobie trzyma. [Przypis Kraszeuiskiego] 339 Prochor Kornijczuk + Apanas Saujczun + Wasyl Kaniuka + Łukjan Steckom +" Przesądy pod Slaujutą W czasie1 tygodnia masielnicy (uj karnairał), gdy jadają tylko masło i nabiał, ujziąć pod język kaujałek sera i trzymać go przez cały post aż do Wielkiej Nocy, a można rozpoznać każdą kobietę, która jest czaroujnicą i ustrzec się jej. [Bilcze] Ci2, którzy dzieci potracili, nie jedzą  do Spasa (Przemienienia Pańskiego [6 VIII]),  tym mniemaniu, że jak jeść będą, to tam Pan Bóg nie da oujocóuj ich dzieciom. Na drugi dzień po każdych mięsopustach nie przędą i nie szyją, aby robaki nie napadały na bydło і . Osikouje krzyże (małe, na łokieć ujysokości) staujiają po rogach ulic, aby przeszkodzić zarazie na ludzi lub bydło. W polu znachory ujycinają  łanach jakby okienka uj zbożu. Turyczany, Tuliczóu; Wir3 uńatru czyli urąga — zły duch, trza nóż pośiuięcony na Wielkanoc rzucić, to skrujaiuiony upadnie. Chora dzieujka z rana ujyszła po ujodę  zimie, ujpadła  zamieć śniegu. Wydobytą przyniesiono bez przytomności do dujoru, a przyszedłszy do siebie gadała, że ją złe naujiedziło, rzucała się jak opętana, gdy ją nad żarem ziela pośujięconego (rozchodnik, macierzanka) trzymano. Ludzie nie chcieli jej doglądać, że ze złym trzyma. Obstaiuić się kazała obrazami śiniętych. Umarła. [Rkp. terenoiuy Kolberga, sygn. 3206, k. 45.] 2 [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 36.] 3[Rkp. terenoiuy Kolberga, sygn. 3206, k. 128.] 340 Czasopismo „Kraj"1 pisze z Żytomierza: „Zaria" ujydrukoiuała2  tych dniach zaprzeczenie faktu podanego  „Ruskim Jemreju"3, a poujtórzo-nego przez inne pisma,  tej liczbie i „Kraj"4, jakoby szeujc żytomierski Suchocki porujał czteroletnią dzieujczynkę żydoujską, aby użyć jej і na lekarstujo dla bezdzietnej żony. Fakt był zmyślony, ale і  tego rodzaju kurację jest u ludu dość rozpoujszechnioną. Czaroumice. Znachorki Turyczany, Tuliczóuj Gdy5 której [gospodyni]  nie daje mleka, sądzi, że urzekła ją czaroiunica i cedzidło od mleka (płatek),  które porutyka szpilek, igieł, noży, zębóuj dreujnianych lub coś kolącego, gotuje  garku na kominku  uiodzie, a ujtenczas  miarę gotoujania i syczenia mody czaroiunica, czyli ta co urzekła, koniecznie ujejść musi do chaty (nie może ujytrzy-mać) i zagaduje gospodynię o pożyczkę czegoś, lub o interes jaki. Ta uiie, że to czaroujnica, ale także tego nie poujie, bojąc się gorszych skut-. W miarę jednak gotoujania się cedzidła, czaroujnica, tj. kobieta, która ujeszła, doznaje ciepła, kręci się i ujymyka z chaty jak oparzona, a ujtenczas cedzidło już staje się oczyszczone. Znachorka ujeziuana jako lekarka robi różne znaki  drodze, niby się modli i często na niebo spogląda, obracając się ku ujschodouji i tajemnicze szepcząc zaklęcia, to znóuj do księżyca się obracając. Złe oczy — choroba.  Turyczanach Wpłyuj6 złych i dobrych oczóuj na stan zdroujia. Osoba mająca do- legliujości lub jakieś pryszcze, ujrzody i plamy na ciele, uiuaża się za zatrutą przez czaroujnicę lub znachora. Znachor taki truje na sucho, to 1 [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 22. Źródło:] Żytomierz. „Kraj" (Petersburg) 1884 nr 24.] 2 [Chodzi o notatkę Iz Żytomira . . . opublikoujaną  dziale Kronika przez kijoujski dziennik „Zarja" 1884 nr 110.] 3 [„Zarja" cytuje czasopismo „Russkij Jeiurej", nie udało się do niego dotrzeć.] 4 Żytomierz. Dotąd opowiadano . . . „Kraj" (Petersburg) 1884 nr 22.] 5 [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k.128] 6 [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 128.] 341 jest spojrzeniem tylko, albo na mokro, to jest kieliszkiem ujódki, uj którym zujykle jest słupek, to jest niedostrzegalny і ujłosek lub і, przynoszący zarazę i chorobę. Jak przez czary poiustała choroba, tak i przez czary znóuj ginie. Są to zaklęcia, różne gusła z ujodą, uraskiem itd. Niekiedy dla zatrucia znachor ujpuszcza do ujódki spod paznokcia proszek utarty z suszonej na słońcu gadziny (ujęża, jaszczurki) lub tłuszcz z niej. Znachor1 Czasopismo „Reforma" podaje o znachorze rzecz następującą: Wieś Zbarażóiuka nad rzeką Rosią, na granicy berdyczoujskiego i skiuirskiego poujiatu słynie jako rezydencja znakomitego znachora. Przed dujudzie-stu kilku laty zjaujił się tam, nie ujiadomo skąd, jakiś Tatar i od razu zasłynął jako „dochtór", tak і lud tam nazyuja durzących go szarlatanóuj.  dochtór każe pacjentouji lać ujosk gorący  naczynie z zimną urodą i z tego rozpoznaje chorobę i jej symptomata, a nim przystąpi do kuracji, і rozmaite dziujne skoki, syczy jak ująż, skrzeczy jak żaba itd., potem ujybiera jeden z trzech ujłaściujych mu sposo-bóuj leczenia: okurzanie (dymem), kąpiel i biczoujanie. Pierujszy z tych środkom zależy na tym, iż okryujszy głouję pacjenta grubą płachtą, sypie na rozżarzone ujęgle rozmaite zioła, których dym ma być tak przykrym, że do utrzymania pacjentóuj użyuja najętych dujóch silnych parobkóuj. Kąpiel nie mniej jest miłą, gdyż opoujiadają, że jakiś Żyd ujyrujaujszy się z niej, ubiegł nagi kilka ujiorst. Biczoujanie jest użyujane jako środek psychiatryczny przeciuj chorobom umysłoujym, a odbyuja się po turecku  pięty. Czytelnikouji, którego by ujyobraźnia przy tym opo-ujiadaniu uj daujno ubiegłe przeniosła іі, przypominam, że się to dzieje  roku 1882. 1 [Rkp. Kolberga, teka 25, sygn. 1289, k.49. Źródło: Znachor] „Reforma" 1882 nr 247. PODANIA, ZAGADKI, PRZYSŁOWIA, NOTATKI JĘZYKOWE Podania o bitiuie pod Beresteczkiem Prognostykiem1 zujycięstiua pod Beresteczkiem nad Kozakami i Tatarami odniesionego (roku 1651) być miała śujieca  kościele Iurauiskim, która  oczach króla podczas Te Deum laudamus najprzód znienacka zgasła u ujielkiego ołtarza, a potem około iriersza Te ergo quaesumquat sama się zapaliła. Drugi prognostyk, że przed batalią ujidziana była na poiuietrzu N. Matka Boska ze śuj. Michałem na chana uciekającego następującym z kolubryną piorunoujatą. A Matka Boska sujoim śuj. palu-damentem koronne nasze obozy pokryirała. W opisach2 bitujy pod Beresteczkiem (1651) czytamy nadto następujące przesądy: Tatarzy mają znak peuuny, po którym przepowiadają zujycięstujo: na czyją stronę pierujszy trup głoują padnie, tego u nich przegrana. Zdarzyło się, że teraz, gdy Tatarzyn jakiś na srokatym koniu dojeżdżał arabskim dzirytem Polaka, poległ i zleciauiszy z konia, padł głoują ku sujoim. Raniutko drugiego dnia gęsta mgła unosiła się nad obozem  chujili, kiedy król szykoiuał obóz, najbliżsi tylko ujidzieli siebie. Wojsko brało to za skutek czarom kozackich, a przesądniejsi doujodzili, że ujidzieli części [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 14. Źródło:] T. Stecki Listy z wycieczek po Wołyniu. „Tygodnik Ilustrouiany" 1863 T. VII nr 172. [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 11. Źródło: J. Bartoszewicz Bitwa pod Beresteczkiem 23-30 czerwca 1651 r. „Noiuorocznik (Kalendarz) Ilustrowany dla Polek na rok 1865" s. 260 i 264.] 344 ciała Luczoraj poległych rozrzucone po obozie, co miało mgłą zasępić niebo. Rzecz naturalniejsza przecież, że z trzęsaujisk i błot podniosła się ta mgła, którą spłoszyło ujreszcie uischodzące słońce. Podanie o і uj Horodyszczach1 Pomiędzy ludem  Horodyszczach i okolicy (pod Zasłaujiem) krąży podanie o і, że gdy przed trzystu laty rozpoczęto jej budouję na przeciujnej stronie rzeki, gdzie poprzednio już kiedyś cerkieuj znaj-doiuać się miała, śuj. Mikołaj, patron tutejszy, snadź nie upodobał sobie tego miejsca. Peujnej nocy і ułożone już fundamenta cudoumym sposobem przepłynęły przez uradę i ukazały się na tym miejscu, gdzie dzisiejsza cerkieuj stoi. Podanie o Krzemieńcu nad rzeką І2 Nad miastem ujyniosła góra ze ziualiskami zamku, zuiana Górą Bony,   jej głębi duch tej króloujęj  psiej postaci skuty  łańcuchy strzeże sujych skarbóuj. Podanie móuji, że zuchujała Bona zbudoujała z irierz-chołku tej góry most do przyległej góry Czerczy, na której kapliczka, by obie te góry połączyć. Most ten załamał się raz  czasie jej przejazdu, uj trurodze i skrusze poczęła się modlić do śuj. Franciszka i śluboujała mu klasztor fundoujać. To ją ocaliło ujótuczas. Dziś lud móuji, że uj siódmej ukryty pieczarze stróż piekielny stoi na straży skarbóuj i zżyma się, że je miłosierny śujięty co rok przelicza, coraz głębiej zstępując; zujolna skruchą uj modlituję zamienia blask śmiecącego uj podziemiach kamienia. Gdy ujreszcie pokuta łzą skarby rozpromieni, ujótuczas śujięty skruszy moc łańcucha,  і żalem skruszonego i zaklętego przestaną dręczyć ducha, któremu ujóiuczas roztujorzy się niebo. 1 [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 14. Źródło:] T. Stecki Listy z wycieczek po Wołyniu. .. nr 173. [Tytuł od tuydaiucy.] 2 [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 17. Źródło:] Hn.B. opisał to ujierszem. [H.N.B. Skarby zaklęte] „Tygodnik Ilustroujany" 1867 T. XVI, nr 428. 345 Skarby zaklęte  Zasłainiu1 W Zasłaujiu nad Horyniem uj czasie buntu Chmielnickiego roku 1648 młody jeden szlachcic pragnął zaciągnąć się do ujojska koronnego. Ojciec jego mieszkał  szlacheckim dujorku obok klasztoru Bernardy-nóuj, po którego drugiej stronie był  dom rabina żydoujskiego. Młody ten szlachcic kochał się  córce oinego Żyda. Gdy Kozacy napadli na Zasłauj roznosząc mordy i grabieże, rzucili się najprzód na Żydóuj, których ujyproujadzili na mogiłki (że uprosili, aby ich kości obok ojcóuj złożono) i tam ich pozabijali, nie przepuszczając i rabinouji, któremu tajemnicy zakopanych  ziemi skarbóuj ujydrzeć nie zdołali, ani jego córce, która go sujoim ciałem okryć usiłoiuała. Młody szlachcic, któremu rabin, idąc na śmierć, podrzucił zujitek papieru, pobiegłszy po rzezi na cmentarz, zastał tam ciało Żydóiuki jeszcze nie ostygłym, zauulókł je do bliskiej rzeki i ujskrzesiujszy na chujilę, ujyznał jej sują miłość i ochrzcił ją. Poczym, gdy umarła, ciało pocho-ujać kazał uj klasztorze Bernardynóuj, do którego sam z żalu ujstąpił na zakonnika i po kilkunastu latach pobożnego tam dokonał żyujota. W sto trzydzieści trzy lata po tych ujypadkach, porządkując, uj podziemiach klasztoru Bernardynóuj zmaleziono obok stojących na uboczu zujłok zakonnika, zujłoki młodej kobiety, a uj rąbku okalającym jej czaszkę tkujił zujitek і, z którego — nim się uj proch rozsypał — ujyczytać można było ujyrazy: „Córka moja jedynie posiąść to może, uj fundamentach starego zamczyska na północno ujschodniej stronie miasta, gdzie słup kamienny, dokopać się drzuji żelaznych; gdyby kto obcy śmiał, przeklętym będzie, całe miasto ujtedy ogniem pożarte zostanie". W końcu dodano: „Nie mogąc za życia oddać Sarze, uj jej grobie składam, jeżeli będzie і Boża, ażeby z tego użytkoiuał kto inny". Stary posługacz kościelny doniósł o tym księżnie Sanguszkoiuej, ujłaścicielce Zasłaujia, która postanoujiła stosoujne poczynić poszukiujania. Liczni robotnicy udali się za jej rozkazem na ujskazane przez starca miejsce i kopać poczęli. Niedługo z podziujem ujrzeli przed sobą drzuji żelazne, proujadzące do podziemia, zabierali się do ich ujyujażenia, gdy nagle 1 [Rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 11.] Opoiuiadanie to, udzielone przez samą księżnę zaufanym osobom, szerzej poujtórzyła A. z Ch. Borkoujska [Skarby zaklęte. . . ]. Obacz „Kalendarz Ilustroujany dla Polek" na rok 1865 ujydany p[rzez] Dzujonkoujskiego. 346 rozszedł się okrzyk trujożny, że miasto  płomieniach. Mimo czujnej straży pożar z nieujiadomej przyczyny poujstał  mieście. Strach ііі padł ujtedy na onych robotnikóuj, zasypali і szybko to, co już odgrzebane było i uciekli co prędzej. Odtąd księżna nie mogła już znaleść ochotnikóiu do ujydobycia skarbom zaklętych. Legenda dziadoujska1 Krzemieniec Dla ujytłumaczenia i uspraujiedliujienia bliskości siebie kościoła i karczmy następna jest legenda dziadoujska: Bóg Ojciec i Bóg Syn chodzili sobie po śmiecie za dziadom. Bóg Syn grał na skrzypeczkach, a Bóg Ojciec tutórzył mu na basie. Gdy przechodzili koło kościoła, Bóg Syn zatrzymał się i zagrytuał na skrzypeczkach (dziad udając ręką grającego na skrzypeczkach, śpieiua): Mój tatu, mój tatu, ujstupno tu, ujstupno tu! A Bóg Ojciec uutóruje mu zaraz na basetli (tu udaje grę na basetli): Nechże ta, nechże ta, nechże ta, synku, ujstupno do szynku. Zagadki2 Bilcze 1. Chujału Bożu za chujist tiahnu. — Dzujon 2. Hdzie jdu, za soboju chuiist tiahnu? — Drzuji  . łuckim 3. Krymeje, słepeje, ujse połę zbihaje (krzyiue, ślepe, całe pole zbieży). — Sierp 1 [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 2185, t. III, k. 152, tekst zanotoiuany przez Kolberga na odujrocie listu A. Soltana z 27 X 1862 r.] 2 [Zagadki 1-2 z rkp. Michała Sołtana, sygn. 2185, t. III, k. 151, przysłane  liście z 27 X 1862 r., zagadki 3-4 z zapisu terenomego Kolberga, sygn. 3206, k. 2.] 347 4. Wesołeje derura, ujesołości hraje, a biły kiń na borony skakaje. — Skrzypki Przysłouńa1 Bilcze 1. Bida tomu zenytysia, jak nyma komu zurytysia (kłopotać się). 2. Jak syrota zenytsia, to i nycz mała. 3. Jak siuoi kusajutsia, niech czużyje nie mieszajutsia. 4. Czym chata bohata, tym rada. 5. Osennym konem, a uresnianym urałom nie narobyszsia; sonłyujaho dobudyszsia (śpiocha dobudzisz), a łenyuroiuo doszłeszsia (leniuiego naposyłać się). 6. Jak pan chocze jisty, sujyszcze, jak Żyd chocze jisty, spacyruje, jak muzyk chocze jisty, żynku bje. 7. Niedaleko Nareuj Buga, nie będzie ta, będzie druga. Notatki językoiue Naziuisko chłopa: Szelucha  і Koniuchy2; szmat ludej — іі ludzi [Bilcze]3; sumnyj, sumnota, sumhyku — oznacza brudny, sumńa sorbczfea — brudna koszula, popa nazyuiają kołtun, jak dzieujczyna ładna i bardzo delikatna, chłop móuji:  niżku pocyłuj і  skrynku schoująj4; hromosz — tujardy czarnoziem z glinką i krzemionką [Tuliczóuj]3. [Teksty 1-6 z rkp. Michała Sołtana, sygn. 2185, t. III, k. 151, przysłane  liście z 27 X 1862 r.; tekst 7: rkp. Kolberga, sygn. 3206, k. 20, źródło: A. Pietkiujicz] A. Pług Pogadanka wiejska V. „Gazeta Codzienna" 1856 nr 125. [Po zapisie bibliograficznym  rkp. Kolberga uujaga:] przysłoune na Wołyniu, jest i ujięcej przysłóuj. [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 45.] [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3207, k. 41.] 4 [Notatki Michała Sołtana, sygn. 2185, t. III, k. 151, przysłane uj liście z 27 X 1862 r., ostatnie zdanie także  rkp. nieznanego autora, sygn. 3206, k. 41, na odujrocie innych notatek Sołtana.] 3 [Rkp. terenoujy Kolberga, sygn. 3206, k. 80, niżej zanotoujane: „margiel, piasek".] PRZYPISY ŹRÓDŁOWE DO TOMU 36 „WOŁYŃ" PRZYPISY ŹRÓDŁOWE DO TOMU 36 „WOŁYŃ" Przypisy źródłoiue do opisóuj ujesel I-III (s. 1-58) s. 1 — Opis „Wesela І"  rękopisach zachoujał się  następujących tuersjach: — zapis terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 79-82) z lokalizacją: „Tuliczóm", obejmuje całość obrzędu i zaujiera miększość tek-stóuj pieśni i melodii; — zapis terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 85) z lokalizacją ogólną: „Tuliczóuj", zamiera kilkadziesiąt melodii,  tym uieselne nr 4, 5, 14, 17, 25, 27, 52, 55, 59-61; — zapis terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 5) bez lokalizacji, zaujiera drobne notatki dotyczące różnych etapóuj obrzędu; — zapis terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 143) z lokalizacją ogólną: „Tahaczyn", zamiera pieśni nr 12, 13, 33, 48 i 58 z melodiami; — zapis terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 87) z lokalizacją ogólną: „Tahaczyn", zaujiera pieśni nr 6 i 15 oraz jedną niepublikoujaną; — zapis terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 97) z lokalizacją ogólną: „Tuliczóuj", zaujiera m.in. drobne notatki dotyczące ujesela i pieśni ujeselne z inna lokalizacją Іі poza opisem: nr 105, 121 i 125; — zapis terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 47) z lokalizacją ogólną: „Tuliczóuj", zaujiera fragmenty opisu obrzędu; 352 — czystopis O. Kolberga (sygn. 3206, k. 54-59) obejmujący całość opisu, było to podstaujoiue źródło dla Tretiaka; — kopia przygotoujana przez Tretiaka około roku 1907, (sygn. 3206, k. 64-78). W przypisach do „Wesela I" podano różnice między tekstem z czystopisu Kolberga z teki 3206, k. 54-59 ( dalszych przypisach do tego opisu Luesela określanym jako „czystopis") a drukiem oraz między zapisami terenoiuymi a drukiem, a także drobne fragmenty zapisóuj terenoujych, których nie uujzględnił Tretiak. Wskazano także prauMdłoiue odsyłacze do numerom melodii, Tretiak poujtórzył je і za czystopisem, zamiast -dzić numery melodii przyjęte  druku (inne niż  czystopisie). Natomiast pieśni i melodie ujeselne pochodzące z Tuliczoiua i nie ujydane  . 36 znajdują się  suplemencie (tam nr 57-62). Rękopis Tretiaka został  T 36 ujydrukoujany  całości i nie uuymaga przypisóu;. s. 2 nr 1 — W rkp. terenoujym Kolberga (sygn. 3206, k. 80)  t. 5 jest fermata nad c2,  1.13 drugą szesnastką jest g1, dla tego taktu i następnych (do końca) zanotoujana jest też inna ujersja z no- s. 3 nr 2 — W czystopisie і  rkp. terenoujym (sygn. 3206, k. 80)  1.17 jest krzyżyk przy g1,  rkp. terenoujym  1.1, 5 i 6 nie ma ujersji małych nut,  t. 8 zamiast dis2 jest e2. s. 4 nr 3 — W rkp. terenoujym Kolberga (sygn. 3206, k. 80) і  jego czystopisie po t. 7 następuje takt: ćujierćnuta c2 i pauza ósem-. nr 4 — W rkp. terenoujym (sygn. 3206, k. 85)  t. 14 zamiast a2 jest g2, w rkp. terenoujym  t. 3 nie ma dolnej nuty  duju-dźujięku (e2), w drugiej części 1.12 dujie ósemki a1 g1,  drugiej części taktu ostatniego duża nuta іі 2 oraz dmie małe ósemki e2. s. 5 nr 5 — W rkp. terenoujym Kolberga (sygn. 3206, k. 85) ta melodia słabo czytelna,  czystopisie t. 2 i 3: nr 6 — W czystopisie uj t. 1 zamiast a' jest h1. s. 6 uj. 9g — W czystopisie: „o ujproujadzenie panny". 353 . 17d. — W czystopisie: „Woźmita jeji sobi". s. 7 . 13g. — W rkp. terenoujym (sygn. 3206, k. 97) zdanie opuszczone przez Tretiaka: „Przy rozplecinach tak ujłosy rozpuszczają, że nie tylko tył głoujy, ale i całą tiuarz zakryiuają". nr 7 — W czystopisie  . 2 po „rozmaje" ujyjaśnienie: „kołysze się". s. 8 uj. 7g. — Odsyłacz do mel. іі brzmieć: nuta nr 15. nr 8 — W rkp. terenoujym (sygn. 3206, k. 80) uit.4 jest ćujierćnuta e2. W tekście  czystopisie  w. 2: „szapoczkaż", . : „starszy (lub: menszy)". s. 9 . 8g. — Odsyłacz do mel. іі brzmieć: nuta nr 15. . 18d. — W rkp. terenoujym (sygn. 3206, k. 97) zdanie opuszczone przez Tretiaka: „Do szlubu gdy mają jechać, na podirórzu drużba obchodzi z ujódką i chlebem pod pachą trzy razy  koło uszykoujane ujozy i obsieuja różnym ziarnem zboża (rzuca je na ziemię) ujozy i cały orszak". . lOd — Odsyłacz do mel. іі brzmieć: nuta nr 15. s. 10 nr 11 — Odsyłacz nad tekstem іі brzmieć: na nutę nr 6 (nie nr 4). nr 12 — W rkp. terenoujym (sygn. 3206, k. 143) melodia z lokalizacją ogólną: „Tahaczyn" zapisana o sekundę ujyżej,  czystopisie nad mel. też lokalizacja: „Tahaczyn",  t. 4  obu zapisach rytm: ćujierćnuta i dmie szesnastki. s. 11 nr 13 — W rkp. terenoujym (sygn. 3206, k. 143) і  czystopisie  t.4 ostatnia (mała) nuta: dis2,  t. 9 trzecia nuta h1, w 1.12 druga nuta a1 i rytm: dmie szesnastki, ósemka. nr 14 — W rkp. terenoujym (sygn. 3206, k. 85) zapis і całej melodii nieczytelny, mielokrotnie і,  czystopisie t. 3: nr 15 — W czystopisie melodia zapisana diuukrotnie,  і-szej redakcji rozpoczyna się pauzą ósemkoirą,  zujiązku z czym kreski taktouje  całym zapisie przypadają o -tość ósemki ujcześniej, druga redakcja jak  druku  . 36. W rkp. terenoujym (sygn. 3206, k. 87) zapis melodii pod uuzglę-dem metryczno-rytmicznym niejasny. 354 s. 12 nr 16 — Odsyłacz do mel. іі brzmieć: nuta nr 15. W czystopisie  5 . ujyjaśnienie: „2 złote za zapoiuiedź, 2 [zł] za śiuiatło". nr 17 — W czystopisie nad mel. nota: „W drodze od ślubu do jej domu na obiad", . Id. — Odsyłacz do mel. іі brzmieć: nuta nr 15. s. 13 nr 19 — W rkp. terenoujym (sygn. 3206, k. 81)  t. 2 zamiast drugiego e1 jest a1, uj t. 5 druga uiersja: e2, e2 — ósemka i ćiuierćnuta,  t. 7 pierujsza nuta a1, natomiast  czystopisie  tym takcie /V,  czystopisie  uj. 4 ujyjaśnienie: „kiełbaski  miseczce". nr 20 — W czystopisie Kolberga uj tym miejscu odsyłacz do melodii nr 7 zapisanej na sąsiedniej karcie, Tretiak omyłkoiuo zamieścił tu melodię oznaczoną uj rkp. nr 1 (nr 5 ujedług numeracji  T. 36), raz już ujykorzystaną uj tym opisie. Melodia nr 7 z czy-stopisu, która і być  tym miejscu zob. nr 59  supl. Takty 7-8  rkp. Kolberga jak odpomiednie t.  mel. nr 5. Por. mel. nr 5 i przypis do niej. s. 14 nr 23 — W rkp. terenoujym (sygn. 3206, k. 80)  t. 8 nie ma -sji górnej, 1.12 jest poujtórzony. s. 15 nr 24 — W rkp. terenoujym (sygn. 3206, k. 81) u> t.4 zamiast ćiuierćnuty są ósemki c2 a1. s. 16 nr 26 — W czystopisie  . 6 po „kósohoka" ujyjaśnienie: „ze-zoujatą",  uj. 8 po „łotoku" ujyjaśnienie: „dolny pomost przy młynach i upustach", por. przypis do pieśni nr 156 uj supl. nr 27 — W rkp. terenoujym (sygn. 3206, k. 85) і  czystopisie  t. 3 ostatnia nuta c2,  t. 30 (trzecim od końca) druga nuta a. Zob. przypis do mel. nr 60  suplemencie. s. 17 nr 28 — Odsyłacz do mel. іі brzmieć: nuta nr 15. W czystopisie  .  po „strichy" ujyjaśnienie: „strzechy". uj. 2d. — W czystopisie: „zbyt ujolnych" (nie: malnych). uj. Id. — Odsyłacz do mel. іі brzmieć: nuta nr 15. s. 18 uj. 6g — Odsyłacz dotyczy pieśni nr 30 і іі brzmieć: na nutę nr 6 (nie nr 4). nr 30 — W czystopisie  uj. 4 po „óchbaty" ujyjaśnienie: „ujtło-czyć do miszenia". nr 31 — W rkp. terenoujym (sygn. 3206, k. 81)  t. 4 zamiast ćiuierćnuty są ósemki c' 1,  1.11 zamiast h1 jest e2. 355 s. 19 nr 34 — Odsyłacz do mel. іі brzmieć: nuta nr 15. W czystopisie  . 2 ujyjaśnienie: „kogucia [głoiua]". s. 21 nr 37 — W rkp. terenoujym (sygn. 3206, k. 81) і  czystopisie  t. 6 pieriusze /V ma irartość ćiuierćnuty. . 12d. — W czystopisie: „bojar starszy" (nie: stary). nr 38 — Odsyłacz do mel. іі brzmieć: nuta nr 15. W czystopisie  . 1 po „siny" ujyjaśnienie: „sień". s. 22 nr 39 — W rkp. terenoujym (sygn. 3206, k. 81)  1.15 zamiast ćiuierćnuty są diuie ósemki c2,  1.16 diuie ćiuierćnuty a1 fis1,  czystopisie  1.16 zamiast ćiuierćnuty h1 jest przednutka, natomiast a1 fis1 mają ujartości ćiuierćnut,  tekście . „prochała" ujyjaśnienie: „prosiła". nr 40 — Odsyłacz do mel. іі brzmieć: nuta nr 15. W czystopisie  . 2: „kresłyczku" (nie: krestyczku),  . 8 po „słyną" ujyjaśnienie: „ślina". s. 23 nr 41 — Odsyłacz do mel. іі brzmieć: nuta nr 15. W czystopisie także ujariant . 6-7: „lub:  Lbotui tkała-si,  і farboiuała-si". nr 42 — Odsyłacz do mel. іі brzmieć: nuta nr 15. nr 43 — W rkp. terenoujym (sygn. 3206, k. 81) nie ma ostatniego taktu. s. 24 nr 44 — Odsyłacz do mel. іі brzmieć: nuta nr 59. nr 45 — Odsyłacz do mel. іі brzmieć: nuta nr 15 і  supl. nr 59 (nie nr 2, 1). W czystopisie  . 1 po „zabaryty sia" ujyjaśnienie: „zabaujić się". s. 25 nr 48 — W rkp. terenoujym (sygn. 3206, k. 143) melodia jest o 6 taktóiu dłuższa, 1.13-18: s. 26 nr 49 — Odsyłacz do mel. іі brzmieć: nuta nr 6. nr 50 — Odsyłacz do mel. іі brzmieć: nuta nr 59. nr 51 — Odsyłacz do mel. іі brzmieć: nuta nr 6. s. 27 nr 52 — W rkp. terenoujym (sygn. 3206, k. 85)  t. 3 zamiast /V jest d2, tamże і  czystopisie  t. 7 pieriuszą nutą jest a1, czujartą nutą cis2,  t. 8 zamiast a1 jest h1. nr 53 — Odsyłacz do mel. іі brzmieć: nuta nr 15. 356 s. 29 . 5-6g. — W czystopisie: „a chustkę obuiiązuje naokoło głomy lub szyi białym płatem perkaloujym lub płóciennym, który ob-miąże jeszcze czermoną kitajkoują ujstążką". nr 54 — W czystopisie  zujr. 1 . 2 ujyjaśnienie: „kołysom — kołem". nr 55 — W rkp. terenoujym (sygn. 3206, k. 85) melodia zasadniczo nie podzielona na takty (tylko cztery kreski taktome), czę-ściomo zapisana  miększych ujartościach rytmicznych. s. 30 nr 56 — W rkp. terenoujym (sygn. 3206, k. 82) tylko cztery pierm-sze takty melodii. uj. Id. — Odsyłacz do mel. іі brzmieć: na nutę nr 15 lub uj supl. nr 59. s. 31 nr 57 — W czystopisie ujyjaśnienia: „pyłychaty — rozczochrany", „zahaty — zakąta", „rot — gębę". nr 58 — Nad mel. m zapisie terenoujym (sygn. 3206, k. 143) notatka: „jak dzielą [koroiraj]",   tekście pieśni po „połoły" ujyjaśnienie: „pełły". s. 32 . 6d. — W rkp. terenoujym (sygn. 3206, k. 82) po słomach „przy-ujiązuje takoują do skrzypcom" zapis melodii granej pramdopo-dobnie uj czasie tego obdaroujyujania, zob. nr 62  suplemencie. s. 33 nr 61 — W czystopisie і  rkp. terenoujym (sygn. 3206, k. 85) uj 1.12 na drugą miarę jest ćiuierćnuta c2. s. 35 uj. 8g. — W rkp.: „tj. poiuinszuje stanu". s. 35 — Opis „Wesela II" zachouiał się  zapisie terenoujym Kolberga (sygn. 3206, k. 83-84,  następnych przypisach skrót „rkp.") oraz  fragmentach zapisu terenoiuego (sygn. 3207, k. 21). Opisy i teksty pieśni z k. 21, pominięte przez Tretiaka  . 36, opu-іі  suplemencie jako „Uzupełnienia do opisu ujesela z Wysocka", zob. s. 50. s. 35 uj. 15d. — W rkp.: „z parobkiem (mołodcem), co się zaruczyny [nazyuja]". s. 36 nr 63 — W rkp.  t. 4 d2 jest ósemką. Bezpośrednio po tej mel.  rkp. zanotoujana jest melodia bez tekstu, zob. nr 10 uj suplemencie. uj. 14d. — W rkp.: „siuatóuj", praujdopodobnie zamiast „sma-tom". 357 uj. Id. — Wykrzyknik „sic!" od Tretiaka. s. 37 . 2g. — W rkp. po „dar od niego" następuje tekst: „a siuat zapisuje niby to ujęglem (kreskami), іі osób przyszło z orszakiem, [ile] daróuj [przynieśli]". s. 38 uj. 2g — W rkp. po „przez całe ujesele" cd. zdania: „i on także bułkę chleba [nosi]". uj. 5g. — W rkp.: „pokrajanymi kaczanami lub kartoflami (mającymi znaczenie białych lub czerujonych pieniędzy)". uj. 6g. — Po „siuatóuj"  rkp. dopisek: „óuj brat przy targu ma dujuzłotóiukę lub rubla i poiuiada, że takich chce białych pieniędzy". uj. 12g. — W rkp. po słomie „starszyznę" ujyjaśnienie: „starosta, sujaszka". uj. 7-6d. — W rkp.: „ujystępuje na środek i ujzyuja trzy razy: najpieruj P. Boga i p. ojca i p. matkę". s. 39 nr 68 — W rkp. uj t. 9 na pierujszą miarę ujersja małych nut: triola szesnastkouja c2 h1 a1, za zapisem nutoujym notatka: „itd." nr 69 — W rkp. tu t. 5 druga nuta: a1, w 1.13 druga nuta e2,  1.15 na pierujszą miarę triola szesnastkouja: c2 h1 a1, m t. 20 pierujszą nuta: dis2, za zapisem nutoujym notatka: „itd." s. 40 nr 70 — W rkp. uj t. 2 na pierujszą miarę zanotoujana jest ujersja małych nut: triola szesnastkouja h1 a1 g1, t. 5 zamiera triolę szesnastkouja h1 a1 fisi oraz dmie ósemki g^a7, 1.12 Kolberg skreśli! i zapisał inaczej: 0 # »i >"7—i nr 71 — W rkp.  1.1 pierujszą nutą jest d1, po zapisie melodii Kolberg podał inną mersję t. 6: 0 j » K , . , i uj. 5d. — W rkp.: „przed progiem rodzice mynoszą chleb pod pachą", s. 41 nr 74 — W rkp. t. 8-14 objęte są znakiem repetycji. s. 42 uj. 15g. — W rkp. po „poczesne" cd. zdania: „damniej do siebie drużka prosiła na obiad". uj. 4d. — W rkp.: „przy stole kraje  Polsce chleb dla mszyst- kich". nr 76 — W rkp. terenoujym m t. 7 zamiast d1 jest e1. 358 s. 43 nr 78 — W rkp.  t. 5 przy drugim c2 nie ma małych nut, są natomiast przy a1 i mają ujysokość h1 1,  tekście  2 . nad „diuuczyno" dopisane: „diujczuniu". . 9-8d. — W rkp. nad „starosta ineselny" dopisane: „gościnny", nad „starościna ujeselna" dopisane: „gościnna". nr 79 — W rkp.  t. 5 druga nuta jest ćujierćnutą a1 z tuersją małych nut: ośemka a1 i szesnastki a1 g1,  1.11 są ósemki h1 a1 fis1 z ujersją małych nut na ostatnią miarę: szesnastki a1 e1; za melodią Kolberg zapisał dodatkoura trzy takty z notatką: „lub począ- W zapisie tekstu  . 6 zaznaczona repetycja z odmianką: ,,[a szczoś ujydauj] pysznyj [koroiuaju]", a po . 12 opuszczony fragment: „[oj, ujydauj-że ja] choronży z sujaszkoju, [ujydauj-że ja oboje statecznyji]". s. 45 . 8g. — W rkp. cd. zdania: „dla całej rodziny, jacy obecni lub nieobecni". . 10-14g. — W rkp. fragment ten brzmi: „chorążemu, który roznosi to uiedle przeznaczenia, a za nieobecnych rodzicom daje, którzy [nad „którzy" nadpisane „matka"] z fartuszkami przypiętymi do pasa to odbierają. Chorąży ujyurałuje, pytając się, czy jest obecnym: Hdes tu sia znajduje naszoho całego achtu ujesel-nego i naszoi krasnoji panny batko i maty, brat itd, [a] ujyraża się oddając: Panie ojcze i pani matko, [lub:] suside dalszy i Wyższy, o to prosi, żebyste pryniały ten podarunok, krasna panna, odsyła mały za ujełyki (nasze maleńki za sujoje tuełykie). Za nieobecnych [. . .]" . 15g. — W rkp.: „spód koroiraja z kairałkiem ciasta oddaje". uj. 18d. — W rkp.: „ białych kożuchach nouiych". uj. 17d. — W rkp. fragment po słomach „za pasem" brzmi inaczej: „Wychodzą uiraz z jego sujatem i chorążym i przenoszą się, prócz pieriuszego sujata jej i hości, którzy zostają  chacie panny młodej i tam zjadłszy umyślnie dla nich zastaujione śniadanie (pieczenie), zabierają skrzynię i posag cały panny młodej". 359 . 13d. — W rkp.: „grzebień z dniskiem do przędzenia i nici z ujrzecionem". uj. lid. — W rkp.: „zasnuująją  chacie kołki i drzuji". nr 82 — W rkp. uj 4 uj. po „hynejom" ujyjaśnienie: „szronem". 46 uj. ll-13g. — W rkp.: „Potem znóuj [] chacie jego przypijają, jak u niej po і ze ślubu, przez chustkę z rodzicami. Potem znóuj jego rodzice pokazują drogę do tańca, do którego się rzucają po małej zakąsce. W nocy poniedziałkoujej jedzą obiad, gdy już і sujat i hości przyiuiozą skrzynie i posag, który  stodole postaujią." uj. 14g. — W rkp.: „gdzie hości im ścielą łoże, kładą ich spać hoście, para która ze skrzynią przyjechała lub dujie zamężn[e] os[oby] (mężczyzna i kobieta) lub po dujoje". . 17d. — W rkp. po słoujach „pieriuszego strata" cd. zdania brzmi: „i muzyka, i tueselni idą do domu spać, a hoście tylko hulają, to jest piją i tańczą." uj. 1 Id. — W rkp.: „który odebrał z rąk jednej z hości". uj. lOd. — W rkp. zamiast „Przybyli popraiuiają" jest: „hości po- praujiają". 47 uj. Ig. — W rkp. po „każdy" ujyliczenie: „4 stratom, chorąży, drużba i starosta". . 3g. — W rkp. po skórach: „za stół do młodego" zdanie: „Hości przynoszą pirogi, które ujszyscy jedzą z rana lub  południe". nr 84 — W rkp. nad melodią notatka: „Gdy tańcują z młodą różni i płacą jej za to". . 16d. — W rkp. odesłanie do pieśni „Oj ujytaj, ujytaj, śuiiatyj koroująju", tj. do nr 80 (nie 1). 48 nr 86 — Według rkp. repetycja obejmuje drugi ujiersz. . 6-7g. — W rkp. zamiast zdania „Gdy przyiuiozą [...] śpie-irają" jest tekst: „Gdy hoście przyiuiozą skrzynię (o czym za-ujiadamiają ojca, że już jadą), staną przed drzujiami do chaty i rodzice jego z muzyką ujychodzą, tuitają ich i dają im komorę, czyli miejsce, gdzie to mają złożyć (tj. stodołę) i sadzają ich za stołem, i częstują. W czasie przed zamknięciem stodoły przez ho-ścia straty baiuią się i. drażnią młodych, to chcąc pozostać niby  stodole, to się kryją, to ich trza ujyganiać, żeby nikt nie został prócz młodych. Pod chatą śpieirają: [tu pieśń nr 87]". 360 nr 89 — Odsyłacz do mel. іі brzmieć: nr 67. nr 90 — Tekst tej pieśni  rkp. poprzedzony zdaniem: „Gdy ho-ści niosą do stodoły młodym (po ujstaniu ich z łoża) gorzałkę i pierogi i ubierają potem młodą, którą czepią, gdy młodych posadzą za stół uj chacie", s. 49 nr 91 — W rkp. druga ziurotka tekstu: „A one ji słuchały, na obid pryjichały oj, na obid, na sołodki [mid], na zełenoje і." oraz cd.: „Potem u starosty, gdy obiad [śpieujają na mel. tę samą]: Oj, prosyu nas starosta, sujojich myłych bojaróiu, nej na obid itd." . 14d. — W rkp.: „i ujszystkie lepią to huski, to różne ozdoby". nr 94 — W rkp. . ujyjaśnienie: „piec się śmieje", s. 50 nr 95 i 96 — Dla tych pieśni  rkp. notatka: „przy koroimju". nr 97 — W rkp.  1.1 zamiast szesnastek jest triola a1 h1 g1,  1.13 na pierujszą miarę mersja małych nut: ósemki a'fis1; uj tekście uj uj. 17 (na s. 51 uj 7g.) po „pered kurmi" ujyjaśnienie: „pianiem kuróuj". s. 51 nr 98-W rkp. t. 2: l g 1 I ==j s. 51 — Opis „Wesela III" zachoujał się uj czystopisie Kolberga (sygn. 3206, k. 60-61, uj następnych przypisach skrót „rkp.") z lokalizacją jak uj druku. uj. 3d. — W rkp.: „Ojciec młodego lub opiekun z drużbą, jako drużącym, idą prosić o rękę, na zmóujiny". s. 52 uj. 6g. — W rkp.: „i jedzą gąski (huski), ujypraujiając". uj. 7g. — W rkp.: „np. drużba, czyli marszałek udaje". uj. 15g. — W rkp.: „by kazała przeszukać jałóujki na surajej oborze, bo jednej im nie staje, uciekła z trzody". uj. 16g. — W rkp. słoma „Wóujczas jeden z parobkom" poprzedzone zdaniem: „Więc ona urała pastucha". uj. 19g. — W rkp.: „ujeźmie ogromny ożóg (kij) z kociuby, prześcieradłem (radnem) się opasze". 361 . 17d. — W rkp.: „urała stukając nad nią: hej, a hej, a hej, a ona się kręci po izbie". uj. 16d. — W rkp.: „i móuji: to nie moja, to jakaś dzika, przypro- ujadź inną". . 3d. — W rkp.: „chodzą i kłaniają się lub całują z każdym, zuja- żając komu bić kłania to niżej, to nie tak nisko". s. 53 uj. 2g. — W rkp. zamiast „Następuje kolacja" jest zdanie: „śpieujają przy muzyce, ujódka, przekąska — kolacja", . 4-5g. — W rkp.: „Po czym tańczą do północka ujesołe tańce, gdy ich już drużba puści i p. młoda daje dary", . 15g — W rkp.: „i dują bliźniaki (u niego jeden, a u niej drugi), tj. duuie bułeczki chleba". id. lid. — W rkp.: „pszenną zujykle, lubo i żytnią uj okolicach mniej urodzajnych. Wóujczas koroirajnice, zapytaujszy się chłopa zaporożnego, który znajdoujać się tam іі za oknem lub  drugiej izbie, jeśli nie ojciec, po trzykroć: A pytamo..." . 3d. — W rkp.: „by rósł i po kilku godzinach rozchodzą się do domu". uj. 2d. — W rkp.: „spód ma tujardszy (to jest podkład)", a na marginesie dopisek: „podkład — placek przaśny z żytniej mąki, zujany podeszuja". s. 54 uj. Ig. — W rkp. „czyli huskami, niby ujałkami pszennymi uj esy-floresy". uj. 6-7g. — W rkp.: „do ujieczora, a tymczasem ujszystkie zaproszone і  4 koroująjnice (a niekiedy 8 lub 12 takich koroiuajnic) przychodzą do chaty i ujziąujszy niecki z rozczynem, biorą się do mieszenia koroujaja, ujzyiuając tak samo błogosłaujieństujo zaporożnego, gdy inne za stołem siedzą i śpieujają. Zamiesiujszy uj nocy koroująj, staujiają go [...]". uj. 19g. — W rkp.: „bierze koszel (kobiałkę) i od matki bierze dinie duże huski". uj. 13d. — W rkp.: „gospodynię, czyli kucharkę". uj. 6d. — W rkp.: „huski, ozdoby i inne figle do niego". s. 55 uj. 15d. — W rkp: „Wóujczas drużki biorą p. młodą po trzykrotnym jej ukłonie rodzicom i sadzają". . 12d. — W rkp.: „i ujzyujają jej brata (lub chłopca) do rozplatania, który rozplecie u końcóuj zamotane i odrzuci tasiemki". 362 . lid. — W rkp.: „na ujłosach spuszczonych z tylu przyczepiają koronę". uj. 9d. — W rkp. na marginesie dopisek: „Jak z dzieży zejdzie, drużki popychają się, starając się na niej usiąść co prędzej, niby dla prędszego zamążpójścia." s. 56 . 8g. — W rkp.: „których  drodze napotka, a ujóuuczas ama-toróuj trunku nie brak, którzy się staiuiają na poprzek drogi, by zyskać lyk z ouiej flaszki". uj.9-10g. — W rkp.: „i śiuiadectujo pana". uj. 13g. — W rkp.: „po groszu, doręczają im też pierścionki, które pop przemienia". uj. 14g. — W rkp.: po słomie „koronę" zdanie: „którą zaraz odbierają po ślubie". uj. 17g. — W rkp. po „głóujna uczta" ujyjaśnienie: „kolacja". uj. 15d. — W rkp. na marginesie dopisek: „ujódkę od matki przez siebie і, a kieliszek łapią sujatoujie". . lOd. — W rkp.: „po czym ujita drużki: Czołom itd.". s. 57 . 4g. — W rkp. na marginesie dopisek: „W niektórych okolicach (np. pod Dubnem, Knyruta) gdy on przyjdzie, p. młoda chouja się do komory, on siada za stołem, a chorąży ujyproujadza ją przykrytą z komory i ona przez stół do niego przeskakuje i koło niego siada." uj. lig. — W rkp.: „parę godzin przy muzyce, która później je". . 16d. — W rkp.: „ze siratem do siebie po ujóz, który ma od-ujieźć do niego uj bedniach і jego żony". uj. 4d. — W rkp.: „siadają p. młodzi, dyuraszlub, chorąży, pry-danki (try goście), sujatoujie i sujachy na ujozy i konie". uj. 3d. — W rkp.: „Przybyujszy tu i po poujitaniu niekiedy trzykrotnym jego rodzicóuj". s. 58 uj. 7g. — W rkp. po słoujach „płat biały" cd. zdania uj naiuiasie: „ujykupiujszy sobie ujłasne ujyjście u chorążego". Na marginesie tego fragmentu Kolberg dopisał: „Muzyka ze sujatami, których p. młody pożegnał, a niekiedy i z chorążym, chodzi podtenczas pod chaty starszych ujeselnikóuj, grając im na dzień dobry." uj. 13g. — W rkp.: „Ny tur, ny turycia, no ha[rosza] moło[dycia]. . 15g. — W rkp.: „idzie p. młoda ze sujachą, bez p. młodego, z chustkami". óbó uj. 18g. — W rkp.: „kolacja u niego, gdzie zupełnie tak samo jak  dniu poprzednim u niej, śpieująjąc i dziękując, jedzą podobneż potraujy, a po jedzeniu obdzielają znóuj jego koroujaj". . 12d. — Po zdaniu „po izbie się z nią okręci"  rkp. dopisek: „W drodze ugoszczeni są przez sinatóuj, lub ci przynoszą sują ujódkę i jadło dla gości". . 7d. — W rkp. „Niekiedy  środę takiż sam obiad czy kolację dla gości daje u siebie sujacha p. młodego". Przypisy źródłouje do pieśni ujeselnych i dorocznych pieśni obrzędoujych1 (s. 59-83) s. 59 nr 99 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn 3207, k. 36). Noty: „Spraszając [...] śpieująją" uj tym rkp. nie ma, znajduje się ona uj innym czystopisie (sygn. 3207, k. 50) i dotyczy pieśni nr 101. W rkp.  1.1 przed pierujszą nutą przednutka h1, małe nuty o oktauję ujyżej; uj tekście  uj. 2: „łysteńki",  uj. 6: „rodońku", uj . 7: „subotońku". nr 100 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 33). W rkp.  uj. 2: „u ciomu". nr 101 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 89) z lokalizacją ogólną: „Pustumyty, Siedliszcze pod Róujnem, Meżerycz", nad mel. notatki: „Proszu na sil, na chlib, na ujesele" i „przed ślubem". W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 50) lokalizacja taka, jak  zapisie terenoujym, a nad melodią notatka: „Spraszając przed ślubem po chatach [móujią:] Proszu na sil, na chlib, na ujesile [i] śpieująją: [tu pieśń 101]". W rkp. terenoujym  t. 2 pierujszą nuta e2 jest ósemką z tuersją małych nut: szesnastki e2 d2,  t. 3 fermata nad a',  t. 5 krzyżyk nad g2. W zapisie tekstu  zujr. 1-2 uj obu rkp.: „ujieńcem", „hrebeńcem", „hrebeńca", „ujeńca", uj zujr. .і obu rkp.: „matiuńko". s. 60 nr 102 — W rkp. Kolberga (sygn. 3207, k. 51) lokalizacja ogólna: „od Krzemieńca (Piszczateńce)", uj drugim rkp. Kolberga 1 Zob. też pieśni nr 584-585 (kolędy), nr 598-599 (zujiązane z Wielkanocą), nr 160, 161, 434 i 616 (uieselne) i przypisy źródłouje do nich. JO<ł (sygn. 3206, k. 131) lokalizacja: „Piszczateńce" i zapis przygoto- do і fortepianoujego,  obu rkp.  ostatnim takcie pierujsza nuta ma ujartość ćujierćnuty,  rkp. na k. 131 a1 ma ujartość półnuty. W zapisie tekstu  obu rkp. trzecia ziurotka oddzielona od poprzednich notatką: „na tęż nutę (żytniej)", a po niej następna, nieliczbouuana ziurotka, zob. nr 66  supl.,  ziur.  uj. 3: „bo już tujoje". nr 103 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 89) z lokalizacją ogólną: „Pustumyty, Siedliszcze pod Róujnem, Meżyrycz", pod tekstem notatka: „ujeselna, do sieroty". W czystopisie (sygn. 3207, k. 50) Kolberg zaznaczył kreskami taktoujymi, umieszczonymi nad zapisem nutoujym, możliujość і tej melodii uj dujumia-rze. W obu zapisach brak fermaty  ostatnim takcie. W rkp. terenoujym  . І.1: „dubroujeńko", tak samo uj czystopisie, tam uj uj. 3 ujyjaśnienie: „paseńka — pasieki", s. 61 nr 104 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 89) z lokalizacją ogólną: „Pustumyty, Siedliszcze pod Róujnem, Meżyrycz", tam melodia zanotoujana dujukrotnie z licznymi skreśleniami i po-praujkami. W rkp. terenoujym і  czystopisie (sygn. 3207, k. 50) uj 1.1 druga (duża) nuta e2, zapis rytmiczny uj t. 3-4 taki sam jak uj druku uj t. 7-8. W tekście uj rkp. terenoujym uj zujr. 1 zaznaczone poujtórzenia, z których і, że zujrotka ta і brzmieć: „Ja brat sestry kosu trepe, oj, rano, rano, trepajuczy nauczaje, ja brat sestry kosu trepe, raneseńko." W czystopisie jak uj druku. W zujr. 2 .   obu rkp. ujyjaśnienie: „maj — miej". nr 105 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 97) z lokalizacją ogólną: „Nabruska, Obzyrka", nad melodią notatka: „Jak p[an] młody przyjeżdża po nią". W rkp. uj . 1: „Seujerynko", uj uj. 2: „joho", uj uj. 8: „izdnieła". s. 62 nr 106 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 28), nad melodią notatka: „jak [idą] do szlubu, drużki [śpieująją]". W rkp.  t. 5 nuty d2 a1 mają tuartość szesnastek, uj ostatnim takcie jest fermata. W tekście  uj. 3: „spłytem tebe". 365 nr 107 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 89) z lokalizacją ogólną: „Pustumyty, Siedliszcze pod Róujnem, Meżyrycz", nad melodią notatka: „od ślubu z kościoła do domu", uj czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 50) notatka taka sama (uj druku błędnie: „ujracając do і"). W rkp. uj t. 4 jest fermata, a nuty połączone są łukiem. W tekście uj obu rkp. uj zujr. 1 uj. 1-2 ujyjaśnienia: „hałońki — і", „hradońki — rzędy",  .4 і 7: „usie hałońki", uj zujr.2 uj.4 i 7: „usie deujońki", uj. 6: „na posady" (nie: na posahu), uj zujr. 3 uj. 3: „mołodaja",  uj. 6: „podujórioczka", tak samo uj uj. 3 zujr. 4, uj zujr. 4 uj. 6: „djeujockieij", uj. 5: „Diuki", uj uj. 8 ujyjaśnienie: „kosami majut — tuarkoczami migocą". s. 63 nr 108 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 50) z lokalizacją: „od Meżyrycza (Pustumyty, Siedliszcze)" nad melodią notatka: „inna ujeselna". nr 109 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 33), nad melodią notatka: „jak od ślubu [ujracają]". nr 110 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 33), nad melodią notatka: „Kiedy pada do nóg rodzicom i ujszystkim", dotycząca ujierszy 1-4, następne ujiersze 5-15 zapisane jako osobny tekst uj innym miejscu karty, nad nimi notatka: „jak od szlubu kłaniaj[ą się]". W rkp uj t. 7 druga nuta ma ujartość ćujierćnuty, uj tekście uj uj. 4: „kłaniajże Horpynońku", uj uj. 5: „Pokory sia taj Horpyno, pokory sia", uj uj. 14: „Pokłoń sia taj Horpyno". s. 64 nr 111 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 33). W rkp.  uj.2: „nam chot'troszki",  .4: „choftroszoczki". nr 112 —Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 28), nad melodią notatka: „po obiedzie". W rkp.  t. 26 (trzecim od końca) ostatnia nuta a1, po melodii zapisane są jeszcze trzy takty:  rkp. tekstu uj uj. 7: „oj, cob porobył", uj uj. 10: „zdojmit'sza-pońku", uj uj. 11: „napered Bohom", s. 65 nr 113 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 33), nad melodią notatka: „koroująj misza uj sobotę". W rkp. znakami repe-tycji objęte są 1.10-12, uj tekście uj uj. 1 ujyjaśnienie: „Trejcia 366 — śuj. Trójca",  . 5: „koroiuaj ujhajut"' z ujyjaśnieniem: „[koroiuaj] lepią". s. 66 nr 114 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 33). nr 115 —Rkp. terenoiuy Kolberga (sygn. 3207, k. 24), notatka „mariant" nad melodią od Tretiaka. W rkp. t. 7-9 objęte znakami repetycji. W druku .2 błąd, і być: „koroująji". nr 116 — Rkp. terenoiuy Kolberga (sygn. 3207, k. 24), tam і-sze 1-4 zapisane pod melodią, a ujiersze 5-9 jako osobny tekst. W rkp.  . 4 luyjaśnienie: „obhały — zamiesiły",  . 5 próba ujyjaśnienia w naujiasie od Tretiaka,  rkp.  . 6 Luyjaśnienie: „hołku — igłę",  . 8: „i nytoczku szołku" (nie: Luyłoczku). s. 67 nr 117 — Rkp. terenoiuy Kolberga (sygn. 3207, k. 24), nad pieśnią notatka: „Koroujajnice do koroiuaja (lubo ich zejdzie się kilkanaście)". W rkp.  lu. 3: „da, sim lit" (nie: kip), lu lu. 4: „pszenyciu poczaty" oraz luiersz następny: „Honopciuj lu koroiuaj óbhaty". nr 118 — Rkp. terenoujy Kolberga (teka 3206, k. 90) z lokalizacją: „Pustumyty, Siedliszcze pod Róujnem, Meżyrycz". W rkp.  lu. 2 nad „szyszyczku" nadpisany ujariant: „pierożku",  . : „ne dąsy", tak samo lu czystopisie Kolberga (teka 3207, k. 50). nr 119 — Rkp. terenoiuy Kolberga (sygn. 3207, k. 33), nad melodią notatka: „Jak Lusadzają [koroiuaj] lu piec". W rkp.  lu. 3: „kładite" (nie: hładite). s. 68 nr 120 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 51) lokalizacja: „od Krzemieńca (Piszczateńce)", lu drugim rkp. Kolberga (teka 3206, k. 131), z taką samą lokalizacją, melodia przygotoiuana do Lupisania і fortepianoujego, tam lu t.  і 6 fermata. W tekście lu obu rkp.  1 zuir.: „luydnyseńko" i „drybnyseńko". nr 121 — Rkp. terenoiuy Kolberga (sygn. 3206, k. 97) z lokalizacją ogólną: „Nabruska, Obzyrka", notatka „Luariant" nad melodią od Tretiaka. W rkp. uit.2d2 ma luersję małych nut: ósemki d2e2. nr 122 — Rkp. terenoiuy Kolberga (sygn. 3207, k. 24) z notatką nad melodią: „ poniedziałek, gdy dzielą koroiuaj". W rkp. lu t. 5 na pieriuszą miarę jest luersja małych nut: szesnastki a' h1. s. 69 nr 123 — Rkp. terenoiuy Kolberga (sygn. 3206, k. 89) z lokalizacją ogólną: „Pustumyty, Siedliszcze pod Róujnem, Meżyrycz", tam nad melodią notatka: „idąc po ślubie do pana (na drugi dzień)", ta sama notatka  czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 50), uj rkp. 367 terenoiuym obok noty lokalizacyjnej zapisane nazujisko „Pru-szyń[ski]" (lub ,,Pruszyń[scy]"), zob. s. IX. nr 124 — Rkp. terenoiuy Kolberga (sygn. 3206, k. 97) z lokalizacją ogólną: „Nabruska, Obzyrka", nad melodią notatka: „Lueselna, z domu rodzicóiu do p[ana] młodego", znak repetycji dotyczy Luierszy 5-6 jako całości. s. 70 nr 125 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 97) z lokalizacją ogólną: „Nabruska, Obzyrka", nad melodią notatka: „od młodej do niego". W rkp. lu t. 4 ostatnia nuta g1, lu t. 5 szesnastki h1 a1 i ĆLuierćnuta g1. W tekście lu uj. 4: „mynajet' sia" i „mationki śnidanie". nr 126 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 90) z lokalizacją ogólną: „Pustumyty, Siedliszcze pod Róujnem, Meżyrycz". W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 50), z taką samą lokalizacją, nad melodią notatka: „gdy od ojca odjeżdża młoda". W obu zapisach t. 4 pełny: cziuarta dolna ósemka h1. W tekście lu ziur. 1 lu. 2 lu czystopisie Luyjaśnienie: „kołokoła — dziuonki",  lu. 2 lu obu rkp. „só" zamiast „suf", lu lu. 3 „choczaj" — tak samo lu ziur. 2 i 3, lu zujr. 2 lu. 1 lu zapisie teren. Luyjaśnienie: „ziuabiły kaiukę", lu ziur. 3 lu. 6 lu obu zapisach: „sieła i pojichała". s. 71 nr 127 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 24), nad melodią notatka: „Lueselna, jak on ją do matki surajej [odujozi]", pełny tekst zob. nr 37 uj supl. W rkp. iut.4 ostatnia ósemka ma także Luersję małej nuty — ósemkę g', po zapisie melodii inna Luersja trzech ostatnich taktom: nr 128 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k.33), nad melodią notatka: „do śmiekry się proiuadzą", uj lu. 3 Luyjaśnienie: „bendoczki — bindy [ujstążki]". nr 129 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 89) z lokalizacją ogólną: „Pustumyty, Siedliszcze pod Róujnem, Meżyrycz", nad tekstem notatka: „do błogosłaujieństuja". nr 130 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 51) lokalizacja ogólna: „od Krzemieńca (Piszczateńce)". W tym rkp. uj ziur. 3: „Ne odberete" i „ja siuoho konyka po pidkiiuoczkach". W innym czystopisie Kolberga (teka 3206, k. 131), z tą samą lokalizacją, melodia 368 lu metrum f przygotoujana do tupisania akompaniamentu forte-pianoujego, tekst jak  druku, s. 72 nr 131 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 21), uj rkp. pieśń poprzedzona informacją o sytuacji,  której jest -, zob.  supl. przyp. 2 na s. 53. W rkp. liczne ujahania  zapisie metrycznym — przemieszanie dujumiaru z trójmiarem. W rkp.  lu. 3 słouua: „і  dzbanoczok" ujęte uj znak repe-tycji, uj uj. 4: „matiuńce (lub: batkouji) na znaczok". nr 132 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 89) z lokalizacją ogólną: „Pustumyty, Siedliszcze pod Róujnem, Meżyrycz". W rkp. melodia zanotoirana o kujartę ujyżej, uj ostatnim takcie bez -sji małych nut. W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 84) po zapisie melodii inna ujersja t. 4 z notatką „lub": s. 73 nr 133 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 89) z lokalizacją ogólną: „Pustumyty, Siedliszcze pod Róinnem, Meżyrycz", nad melodią notatka: „do kupajłu". W rkp. melodia zapisana o kujartę ujyżej, uj t. 2 fermata nad półnutą. W tekście po każdej zujrotce poujtórzone jest: „oj, Bożeż moj" i drugi ujiersz zujrotki, po 7 zujrotce, z której uj rkp. tylko słoura „dr" i „popoujicza", znak graficzny ujskazujący, że іі być dalszy ciąg, którego jednak Kolberg tu nie zapisał. Uujaga o innych pieśniach kupalnych, zamieszczona uj druku przez Tretiaka po pieśni, dotyczy zanotoujanych na odujrocie czystopisu Kolberga (sygn. 3207, k. 84) trzech tekstóuj ujypisanych ze zbioru Ż. Paulego Pieśni ludu ruskiego w Galicji, T. 2 Lluólu 1839, s. 30-32. s.73 — Tytuł „Żniiua. Dożynki. Zachody" od Tretiaka,  rkp. nieznanego autora (sygn. 3206, k. 178) nad pieśniami publikouja-nymi przez Tretiaka jako nr 139-141 tytuł „Obżynki" (zob. s. 40  supl.), nazuja „Zachody" zapisana tam tylko dla pieśni nr 141, zob. przypis do tej pieśni i s. 43 uj supl. nr 134 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 180 — melodia i k. 182 — tekst), bez lokalizacji, nad mel. i nad tekstem notatka „Taneć", uj rkp. brak informacji, że pieśń ta zujiązana jest z obrzędami. W rkp. melodii toujarzyszą dujudźujięki i akordy. W czystopisie Kolberga 369 (sygn. 3207, k. 92), z lokalizacją jak uj druku, nad melodią też notatka „Taneć". W obu rkp.  zujr. 1 uj. 3: „ujiter poujyująje". s. 74 nr 135 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 60) z lokalizacją ogólną: „Beresteczko, Rudka". nr 136 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 180 — melodia i k. 182 — tekst) bez lokalizacji; uj czystopisie Kolberga (sygn. 3206, k. 132), z lokalizacją jak uj druku, nad melodią notatka „kozak". W rkp. brak informacji, że pieśń ta zujiązana jest z obrzędem. W rkp. nieznanego autora melodia  metrum \,  t. 1-4 melodii toujarzyszą akordy, przypis do 1.11 dołączył Tretiak. W tekście uj obu rkp. uj zujr. 4 . 1: „ot tak". s. 75 nr 137 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 123) z lokalizacją ogólną: „Turyczany". W rkp. uj t.3 na drugą miarę і-szą nutą górnej ujersji jest c2. W tekście uj uj. 17: „a P&ryiuałski łenyujy", uj uj. 20: „Peryujalskoho". s. 76 nr 138 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 47) z lokalizacją ogólną: „Obzyrka, Nabruska", nad melodią notatki: „Obżynki" i „Dożynki", pod pieśnią notatka o obżynkach, zob. s. 37 uj supl. W rkp. melodia o zmiennym metrum: 1.1 na \, t. 2 na 4 i t. 3 na 4, uj 1.1 ćujierćnuta a1 ma ujartość ósemki i zapisana jest jako mała nuta nad h1, uj t. 3 nie ma kropki przy półnucie. nr 139 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 179), bez lokalizacji,  grupie opatrzonej podtytułem „Tanci do skoku". W rkp. nad mel. tylko notatka „mazur", melodia zapisana o kujintę ujyżej, toujarzyszą jej dźujięki basouje i dujudźujięki. W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 88) lokalizacja i zapis mel. jak uj druku. s. 77 nr 140 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 179), bez lokalizacji, ta melodia uj grupie opatrzonej podtytułem: „Tanci do skoku". W rkp. melodia zapisana o tercję ujielką ujyżej, toujarzyszą jej dźujięki ba-souje. W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 88) lokalizacja i zapis mel. jak uj druku. nr 141 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 178, nr 17), bez lokalizacji, dla tego fragmentu uj rkp. podtytuł: „Zachody". W rkp. nad tekstem i na 370 marginesie notatki: „Zachody, same mężczyźni chodzą  kolo śpieirając, ujybierajo sobie pary do tańca", „ tej sztuce różne zmiany tonóuj uchodzo i [d]obrze się ujydajo", „To się śpieuja і, jaka komu podoba się zujrotka", „і [zob. . І . 1] znaczy zgromadzony naród, gdyby mak kuiitł na polu". W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 95), z lokalizacją jak  druku, poszczególne przyśpieujki ponumeroujane, a na końcu z nr. 16 ujpisany tekst nie zachoumny  rękopisie Ukraińskich śpiewów i tańców, zob.  supl. nr 7. W rkp. nieznanego autora melodia zapisana o sekundę іі ujyżej, toiuarzyszą jej dujudźiuięki i akordy. W obu rkp.  . 2 w. 2: „łeszczynońki",  . 5 . 4: „na ziljeczko" (nie: żiteczko), uj . 6 . 1 i 5: „leszczyna", uj . 8 lu. 4: „na zymu",  . 10 . 4 і 6: „ doma",  . 11 . 7: „prosla mene" (nie: pro dla mene), ujyrazu „prosla" nie notują dostępne slouiniki języka ukraińskiego, uiedług sloujnika M. Hemplóumy, który publiko- będzie  suplemencie do Chełmskiego (DWOK T. 82) znaczy on: „po (czymś), np. garnek po mleku",  ziur. 12 uj. 8 -jaśnienie: „stalą — zaczęła",  . 14 . 12 uj obu rkp.: „hołos odminyuj sia" (nie: kolos). s. 79 nr 142 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 20) z lokalizacją ogólną: „Nery, Kupieczóuj, Kisielin", nad melodią notatka: „Ob-żynki", nad 1 .: „jak plotą [і] na polu", nad następną: „do diuoru". W rkp.  t. 3 półnuta c2 zanotouuana jako ćiuierć-nuta z kropką i ósemka,  t. 4 zamiast ósemek c2 d2 jest ćiuierć-nuta d2,  t. 5 ósemki d2d2 mają ujartość ćujierćnuty z kropką i ósemki, natomiast pólnuta g1 zapisana jest jako ćmiercnuta. W tekście  . 2.1: „panońku",  . 2: „ ne strasty". s. 80 nr 143 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 124) z lokalizacją: „z Hajek". nr 144 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 126), nad melodią notatka: „szczodróujka". W rkp. tu 1.1 na ostatnią miarę jest ujersja małej nuty: ćujierćnuta g'; uj tekście  . І: „hospodaru do tebe" (nie: od tebe). s. 81 nr 145 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 89) z lokalizacją ogólną: „Pustumyty, Siedliszcze pod Róujnem, Meżyrycz", 371 nad melodią notatka: „na Nomy Rok". W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 115) ujyjaśnienie: „perażku — pierogu". nr 146 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 31), nad melodią notatka Kolberga: „Nomy Rok". W t. 11 ostatnia nuta ma ujartość ósemki. nr 147 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 143). W rkp. uj uj. przedostatnim ujyjaśnienie: „sytn^ceju — miód sycony" s. 82 nr 148 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 143). W rkp.  uj. 3: „konia sidłaje", uj uj. 17: „kameńci kresze". Przypisy źródłouje do pieśni poiuszechnych (s. 83-411) s. 83 nr 149 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 59). W rkp.  t. 8 d2 ma ujersję małej nuty h2. W tekście uj uj. 3: „ujodu naberała". Tekst por. nr 511 uj T. 36 i nr 228 uj supl. nr 150 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 59). W rkp. t. 5 zanotoiuany uj metrum |, druga nuta ma ujartość ósemki. W tekście uj uj. 2 „ujyjdy" poujtórzone, uj uj. 4: „oj, to ja tobi" . s. 84 nr 151 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 60) z lokalizacją ogólną: „Beresteczko, Rudka". W rkp. uj t. 2 ćujierćnuta z kropką i ósemka, uj t. 4 na pierujszą część miary ósemka h1 z ujersją małych nut: szesnastki d2 c2. W tekście uj uj. 5 „pojichau" popra-і na „pryjichau", uj uj.6: „stoit'diujcza", uj uj. 15: „ujoujsa j sina", uj uj. 17: „dobroju ujeczereńki". Tekst por. nr 240, 252 i 281 .36 oraz nr 174 i 204 uj supl. nr 152 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 117) z lokalizacją ogólną: „Żytomierz", uj rkp. bezpośrednio pod tym tekstem zapisana jako drugi ujątek pieśń nr 71 uj supl. W rkp.  . І brak słouja „maty", po „zastupa" ujyjaśnienie: „rydla", uj uj. 2 ujyjaśnienie: „zastukały — zahukali". s.85 nr 153 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3206, k.96). W rkp.  uj. 2 „nyhde ujyjty" skreślone i nad tym nadpisane: „ne można nyni", uj uj. 4: „do karczomki", uj uj. 5 ujyjaśnienie: „myła — za-mietała" i „zasmijała sie", uj uj. 7: „ty poznałasi" (nie: tym), uj uj. 8: „połupałasi",  uj. 9: „pryznałasi". 372 s. 86 nr 154 —Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3206, k.98). W rkp.  t. 2 dolne nuty zanotoiuane jako ujersja małych nut: ósemki d2 cis2 a1 c2, uj t. 5 trzecia i czujarta nuta: a1 e2. W tekście  uj. 4: „jubyujju sia", próba ujyjaśnienia lub іі  naujiasie od Tretiaka, uj . 13: „szlachie" (nie: szlaczkie) z ujyjaśnieniem „szlaki, drogi",  . 17: „dziujcze". nr 155 — Rkp. terenoujy Koberga (sygn. 3207, k. 47) z lokalizacją ogólną: „Obzyrka, Nabruska", a dla tej pieśni szczegółoują: „Obzyrka". W rkp.  t. 2 na pierujszą miarę ćujierćnuta a1 z ujer-sją małych nut: ósemki a1 d2,  t. 3 nuty fis1 fis1 na trzecią miarę mają ujartość szesnastek. W tekście uj uj. 6-7 znaki repetycji, ujskazujące, że między nimi był dodatkotuy ujiersz: „moroz doły-noju, sonce kałynoju". Tekst por. nr 289 uj . 36. s. 87 nr 156 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 46) z lokalizacją ogólną: „Suchoujola", notatka „Trzy ujarianty" nad melodią uj druku od Tretiaka. Ostatnie trzy takty są popraiuioną irersją 1.1-3, zamieszczoną przez Kolberga na końcu zapisu nutoiuego. W rkp.  . 2: „prynese joho", uj uj. 28: „błysku susidu". s.88 nr 157 -Rkp. Kolberga (sygn.3207, k. 126). Źródłem trzeciej zujr. był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 184), bez lokalizacji. W obu rkp. uj. 1-4 i 5-8 ziur. 3 są osobnymi przyśpieiukami, uj uj.4: „biłomu kabatoni". nr 158 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 76) pod tekstem odsyłacz: „podobna W[acłauj] z Oleska [Pieśni polskie i ruskie ludu galicyjskiego ... s.] 250 i 335 (nr 168)". W rkp. nad melodią notatka Kolberga: „Andante",  t. 3 trzecia i cziuarta nuta: h1 h1. W tekście uj zujr. 3 uj. 2 ujyjaśnienie: „bez łyku — bez liku". s. 89 nr 159 — Ze ujzględu na lokalizację „od Bracłaujia" pieśń nie і być publikoujana uj tomie pośiuięconym Wołyniouji. W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 76) uj 1.1 trzecia nuta h1, uj t. 2 uj głóujnej ujersji ostatnia nuta c2. nr 160 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 125) nad pieśnią notatka Kolberga: „Andante", s. 90 nr 161 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 125) lokalizacja: „ujołyńska, od Kotula". W rkp. uj t. 7 nuty druga i trzecia mają ujartość ćujierćnut. 373 nr 162 i 163 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn, 3206, k. 177 — melodia opublikoujana jako nr 162 i 163 z tekstem podpisanym pod 1.1-4 i k. 176 — pełny tekst), bez lokalizacji, uj czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 123) lokalizacja jak uj druku, uj obu zapisach jest to jedna pieśń, błędnie podzielona przez Tretiaka, uj rkp. nieznanego autora tytuł „Ułan". W rkp. nieznanego autora melodia nie urytmizoiuana, zapisana o tercję ujielką ujyżej. W tekście uj rkp. Kolberga przed zujr. 3 notatka: „Sąsiad", uj rkp. nieznanego autora przed zujr. 4 i 5 notatka: „ona", uj zujr. 5 uj. 1: „ja ne urodłyuja", uj zujr. 7 uj. 1: „Taki mij, taki mij" (nie: Taki myły), uj zujr. 8 uj. 1: „Apa-lety", uj zujr. 11 uj. 2 uujaga uj naujiasie od Tretiaka. s. 91 nr 164 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn.3206, k. 184), bez lokalizacji, tekst zano-toujany uj zespole pt. „na nutę «uj zachody»" (zob. uj T. 36 s. 77, nr 141). W czystopisie Kolberga (sygn.3206, k. 142) lokalizacja: „od і". Zob. przyp. do pieśni 570. nr 165 — Ze ujzględu na lokalizację „od Kijouja, Wasilkouja" pieśń nie і być publikoujana uj tomie pośiuięconym Wołyniouji. Dla Tretiaka źródłem był czystopis Kolberga (sygn. 3207, k. 142), gdzie ta pieśń jest zanotoujana bezpośrednio po irariancie zlokalizoujanym „od і", zamieszczonym   36 jako nr 166. Zachoujał się zapis terenoujy Kolberga uj tece 25 (sygn. 1285, k. 5), do którego Tretiak nie dotarł. W rkp. terenoujym melodia uj metrum |,  t. ostatnim na pierujszą i drugą miarę ósemki: e2 c2 h1 c2. Tekst pieśni uj zapisie terenoujym i uj czystopisie jest identyczny: „Oj, na szczo mnia sujatajesz, Zbuduj mini z łobody, koły chaty ne majesz. a uj czużuju ne ujedy, Poujedu tia uj czużuju, bo czużaja takaja, zakim sujoju zbuduju. jak sujekrucha łychaja." W obu rękopisach tekst ten przypisany jest melodii opubliko-ujanej  T 36 jako nr 165 z lokalizacją „od Kijouja, Wasilkouja", ujięc pochodzącej spoza Wołynia. Praujdopodobnie ujydaujca uj trakcie ujykonyujania kopii z czystopisu Kolberga błędnie 374 przepisał teksty tych diuu irariantóiu, tujorząc z nich dmą nouue, dlatego tu przytoczono cały tekst nr 165. Por. przypis następny do pieśni 166. s. 92 nr 166 — Dla Tretiaka źródłem pieśni był czystopis Kolberga (sygn. 3207, k. 142), gdzie jest ona zanotoiuana przed ujariantem zlokalizoujanym „od Kijoiua, Wasilkouja". Czystopis suraj Kolberg sporządził na podstatuie zapisu nieznanego autora zachoujanego  tece 42 (sygn. 1349, k. 56, bez lokalizacji), do którego Tretiak nie dotarł. W rkp. Kolberg zanotoujał uuersję małych nut:  t. 5 ósemki gl d2 d2 d2,  t. 6 ósemka c2 na pieruuszą część pierujszej miary oraz ćiuierćnuta e2 na drugą. W rkp. nieznanego autora z teki 42 melodia uj tonacji o kujintę ujyżej (D-dur), kończy się taktem 11,  którym są tylko dmie ósemki: h1 g2,  t. 5, 6, 9 i 10 ujszystkie dźujięki z dolnymi tercjami. Tekst pieśni uj obu rękopisach brzmi: „Kuda mene poinedesz, Buduj chatku z łobody, surajej chaty ne majesz. a do czużej ne uiedy, Poujedu tebe  czużuju bo czużaja hirszaja, póki sujoju zbuduju. jak sujekrucha łychaja." W obu rękopisach tekst ten zapisany jest pod melodią opubliko- uj T. 36 jako nr 166. Zob. przypis poprzedni. nr 167 — Źródłem był rkp. nieznanego autora z teki 42 (sygn. 1349, k. 56), bez lokalizacji, Tretiak korzystał z czysto-pisu Kolberga (sygn. 3207, k. 141). W rkp. nieznanego autora  1.1 pierujsza i druga nuta — ósemki,  t. 5, 7, 9 i 11 dujie ostatnie nuty — ósemka z kropką i szesnastka. W tekście uj zujr. 1 uj. 1: „tia" zamiast „sia", praiudopodobnie omyłkoura,  zujr. 2 uj. 2: „nihdy szczastia nymały", uj czystopisie Kolberga uj tym miejscu „szczastia" skreślone i nadpisane: „hroszy". s. 93 nr 168 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 143) uj całym tekście: „mesiacze" i „mesiaczeńku". nr 169 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 143) melodia bez tekstu, zanotoujana bezpośrednio pod pieśnią opublikoujaną  T. 36 jako nr 168, notatka „ujariant" nad melodią  druku od Tretiaka. 375 s.94 nr 170 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 120)  zujr. 1 . 1 ujyjaśnienie: „ujidkoły — odkąd". nr 171 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k.90) z lokalizacją ogólną: „Pustumyty, Siedliszcze pod Róujnem, Meżyrycz". W zujr. 2 uj. 2  zapisie teren, po „spała" ujyjaśnienie: „spadła", a uj czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 122): „licho spadła",  zujr.  . 2 uj obu zapisach: „hinnyje mista" (nie: kin-nyje) oraz ujyjaśnienie: „miasta", uj zujr. 4 uj. 2: „myłła" (nie: mydła), a uj czystopisie po „biłyłła" ujyjaśnienie: „bielidła", uj uj. 7 uj obu zapisach ujyjaśnienie: „pełenoju — koszulą",  zujr. 5 uj. 2  obu zapisach ujyjaśnienie: „zapasku — fartuszek". s.95 nr 172 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 122) lokalizacja: „od Zubkoujiczy, Rokitnoje". W rkp. dują ostatnie t. z notatką „vel" są inną ujersją t. 3-4. nr 173 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 173 — melodia z . 17-18 podpisanymi bezpośrednio pod mel. i uj. 5-6 poniżej oraz k. 177 — uj. 1-16 tekstu), bez lokalizacji, uj czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 121) tekst pełny (z uj. 19-20) z lokalizacją jak uj druku. W rkp. nieznanego autora melodia zapisana o kujintę ujyżej, z notatką „pieśń", tam ujariant uj. 6: „z daleka sidaje, serce hołubyt"'. W czystopisie Kolberga pod tekstem notatka: ,,podobn[a:] Wacłauj z Oleska [Pieśni polskie i ruskie ludu galicyjskiego... ] s. 218". s. 96 nr 174 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce, (sygn 3206, k. 180, nr 7 — melodia i k. 183 — teksty), bez lokalizacji, teksty zapisane  grupie „Dalszy zbiór ziurotek do ujszystkich nut przeszło i teraźniejszo razo zebranych" i rozproszone między innymi pieśniami,  czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 119) teksty ułożone jak uj druku i ponume-. W rkp. nieznanego autora melodii zapisanej o kujintę ujyżej toujarzyszą dźujięki basoiue i dujudźujięki. W czystopisie Kolberga ujyjaśnienia uj zujr. 4 uj. 2: „perehorodżu — przegrodzę", uj uj. 4: „probiju — przebiję", uj zujr. 7 uj. 2: „kary — czarne", uj zujr. 8 . 4: „palanyczki — placki", . 7: „rozopsiuj sia — roztył się". Tekst zujr. 8 por. nr 78  supl. 376 s. 97 nr 175 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 89) z lokalizacją ogólną: „Pustumyty, Siedliszcze pod Róujnem, Meżyrycz",  czy-stopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 118) lokalizacja jak uj druku, pod tekstem notatka: ,,podobn[a] Wacłauj z Oleska [Pieśni polskie i ruskie ludu galicyjskiego] s. 303". W zapisie terenoujym melodia o kujartę ujyżej,  tekście uj zujr. 2 . : „  nej oczach". nr 176 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 180, nr 15 — melodia i k. 183 — teksty), bez lokalizacji, uj grupie „Dalszy zbiór zturotek do ujszyst-kich nut przeszło i teraźniejszo razo zebranych", tu tekst zapisany jako dujie odrębne pieśni. W rkp. nieznanego autora melodia o kujartę ujyżej. W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 119)  zujr. 1 . 1 ujyjaśnienie: „ułojku — ulicę",  . 4 ujyjaśnienie: „kalnij — brudnej". nr 177 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 183 — . 1-8 i k. 184 — uj. 9-12 i 13-20), bez lokalizacji, tam są to diua odrębne teksty, uj czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 119) teksty te są tupisane pod mel. „Oj, ujyjdu ja na ułojku" (zob. nr 176), jako trzy odrębne ujątki (. 1-8, 9-16 i 17-20), przedzielone innymi. W czystopisie  uj. 1 ujyjaśnienie: „była — biła",  obu rkp. uj. 17: „Nechaj hudiat, nechaj sudiat"'. s. 98-99 nr 178-179 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 180, nr 13 — melodia i k. 182 — tekst), bez lokalizacji. Kolberg  czystopisie (sygn. 3207, k. 117) melodię tę przepisał diuukrotnie: pierujszy raz z pełnym tekstem  ujersji, którą Tretiak opublikoujał jako nr 178, drugi raz bez tekstu  uuersji opublikoiranej jako nr 179. Tretiak potraktoujał te dujie tuersje jako ujarianty, mimo że z czystopisu Kolberga -raźnie і, że są to dujie redakcje tej samej melodii. Notatka „ujariant" nad melodią 179  druku od Tretiaka. W rkp. nieznanego autora melodii toujarzyszą dźujięki basoiue i dujudźujięki. W tekście  obu rkp.  zujr. 3 uj. 2 i 4: „prystauj". s. 99 nr 180 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 180, nr 12 — melodia i k. 182 — tekst), bez lokalizacji. Podstaują ujydania uj T. 36 był czystopis 377 Kolberga (teka 3207, k. 117). W rkp. nieznanego autora melodia uj metrum \, toujarzyszą jej dujudźujięki i akordy. s. 100 nr 181 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 180), bez lokalizacji, tam melodia bez tekstu, róujnież  czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 117) melodia bez tekstu, zanotoiuana pod mel. opublikoujaną przez Tretiaka jako nr 180, z notatką „inni tak". nr 182 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 173 — melodia z 1 zujr. i notatką „Wesełucha", k. 177 — tekst zujr. 1-4 oraz k. 171 — tekst zujr. 5-7 z notatką: „do Wesełuchy, czyli Petrusia należy"), bez lokalizacji, pod melodią notatka „Na tę nutę «Za horoju metełycia, czomu stary ne teszyt sia»", zob. pieśń nr 374 uj T. 36. W rkp. nieznanego autora melodia o kujartę ujużej, bez przygryujki instrumentalnej. W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 117) nad częścią instrumentalną notatka: „przegryujka", notatka „skrzypce"  druku od Tretiaka. W rkp. na k. 177 uj zut. 1 uj. 2: „i skazaty boju sia", na k. 173 jak  druku, uj rkp. na k. 177 zujr. 3 uj. 3: „Nema Petra, tylko Hryć", uj rkp. Kolberga „tylko" і na „Pryszom", uj rkp. na k. 177 uj. 4: „moich palanyć". Tekst por. nr 73 i 74  supl. s. 101 nr 183 — Rkp. terenoujy Kolberga (teka 25, sygn. 1285, k. 5 — melodia bez tekstu) bez lokalizacji, do tego rkp. Tretiak nie dotarł. W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 117) melodia bez tekstu z lokalizacją jak uj druku, zapisana ujśród kilku ujariantóuj pieśni „Lublu mamo [lub: moho] Petrusia". Ze mzględu na lokalizację „od Skujiry" melodia ta nie poujinna być publikoujana uj tomie pośujięconym Wołyniouji. Do druku tekst pod melodię podpisał Tretiak, ujykorzystując zanotoujany ujyżej na k. 117 ujariant „od і", tj. czystopis pieśni opublikoujanej jako nr 182. Notatka „ujariant" nad mel. róujnież od Tretiaka. W rkp. terenoujym melodia uj metrum |, uj t. 7 dujie ostatnie nuty mają ujartość ósemek, uj t. 8 na drugą część drugiej miary ósemki c2 d2. Tekst por. nr 73 i 74  supl. nr 184 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k.89) z lokalizacją: „Pustumyty, Siedliszcze pod Róujnem, Meżyrycz", tu pod melodią opublikoujaną uj T 36 jako nr 184 tekst trzyzujrotkoujy, 378 ujariantoujy  stosunku do podpisanego przez Tretiaka, zob. nr 73  supl. W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 117) lokalizacja jak  druku, a pod melodią podpisana tylko pierujsza zujrotka z tekstem takim, jak  suplemencie. Notatka „ujariant" nad melodią  druku od Tretiaka. W rkp. terenoujym po zapisie nutoujym Kolberg zanotoujał dodatkoujo dtua takty:  ^'  і І-і które praujdopodobnie są inną uiersją t. 5 i 6. Tekst por. nr 73 i 74  supl. s. 102 nr 185 — Ze tuzględu na lokalizację pieśń nie pouuinna być pu-Іі  tomie pośujięconym Wołyniouji. W zachoiranym czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 117) melodia bez tekstu, z lokalizacją jak u; druku, zapisana uiśród kilku ujariantóuj tego ujątku tekstu (por. przypis do nr 183 i 184), tekst pod tę melodię podpisał Tretiak, korzystając z zapisu „od Róuma", bezpośrednio poprzedzającego uj rękopisie zapis „od Kamieńca Podolskiego". Notatka „tuariant" nad melodią  druku od Tretiaka. Tekst por. nr 73 i 74  supl. nr 186 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 117) melodia bez tekstu i bez lokalizacji, Tretiak podpisał pod mel. tekst tuariantu „od " z tej samej karty (por. przypisy do pieśni nr 182-185). Notatka „ujariant" nad melodią od Tretiaka. Tekst por. nr 73 i 74  supl. nr 187 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 174 — melodia z 1 zujr. tekstu i k. 183 — ziur. 1-2 i osobno 3), bez lokalizacji,  grupie „Dalszy zbiór zujrotek do ujszystkich nut przeszło i teraźniejszo razo zebranych". W rkp. nieznanego autora melodia nieurytmizoirana z notatką „pieśń". W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 109)  1.1 ostatnia nuta d2. W rkp. nieznanego autora  zujr. 1 . : „trysta uraju ma",  czystopisie Kolberga: „trysta ujojuma (czysta unedźmo?)", por. tekst pieśni nr 182 (zujr. 7 . 4). s. 103 nr 188 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 170 — melodia bez tekstu, k. 181 — tekst 1 zuir., k. 186 — zujr. 2-5 i k. 184 — zujr. 6-7), bez lokalizacji, zujr. 2-7 zanotouiane  grupie „Na nutę « zachody»" (zob. nr 141   36), ujszystkie zujrotki potraktoinane są jako 379 odrębne przyśpieujki. W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 109) lokalizacja: „od і", tam pod mel. zapisanych jest osiem oddzielnych przyśpieujek (kolejno zujr. 1, 2 i 3-4 z nr 189, zujr. 1-3, 4, 5-6, 7 z nr 188, a jako ostatnia tekst pominięty przez Tretiaka, zob. nr 265  supl. W rkp. niezn. autora uj zujr. 4 uj. 4: „inszu kochajesz",  czystopisie Kolberga uj zujr. 4 uj. 1: nad „bary" nadpisane „і", uj zujr. 7 uj. 1 ujyjaśnienie: „kurta bresze — pies szczeka", uj uj. 2 ujyjaśnienie: „czesze — idzie". nr 189 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 181 — zujr. 1-2 i k. 183 — zujr. 3-4), bez lokalizacji, zujr. 3-4 zapisane uj grupie „Dalszy zbiór zujro-tek do ujszystkich nut przeszło i teraźniejszo razo zebranych". W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 109) teksty te ujpisane są jako kolejne ujątki pod melodią opublikoiraną  . 36 nr 188. W rkp. Kolberga uj .  uj. 1 ujyjaśnienie: „kużelu — kądziel", s. 104 nr 190 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 174 — melodia z 1 zujr. i k. 184 — zujr. 2), bez lokalizacji, tekst 2 zujr. (a ujłaściujie drugiej pieśni) zapisany uj grupie „Na nutę « zachody»" (zob. nr 141   36). W czystopisie Kolberga (sygn. 3206, k. 108) nad melodią lokalizacja: „od і, z Polesia". W czystopisie Kolberga  t. 2, 9 i 10 nie ma górnej ujersji nut, uj t. 2 na pierujsza miarę rytm punktouuany, uj t. 6 na drugą część ostatniej miary tylko szesnastki d2 c2,  t. 7 i 8: uj 1.10 pierujsza nuta c2. W rkp nieznanego autora melodia zapisana o sekundę іі ujyżej, nieurytmizoujana, uj t. 2 i 9 tylko dolna ujersja nut. W innym czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 109) pod mel., z lokalizacją jak uj druku, . 1-2 oraz jako trzeci tekst nr   supl. Tekst drugiego ujątku por. nr 142  supl. s. 105 nr 191 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 174 — melodia z 1 ., . 184 — zujr. 2 i k. 183 — zujr. 3), bez lokalizacji, tekst zujr. 2 zapisany uj grupie „Na nutę «uj zachody»" (zob. nr 141 uj T 36), zujr. 3 380  grupie „Dalszy zbiór zujrotek do ujszystkich nut przeszło i teraźniejszo razo zebranych". W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 109) tylko tekst z lokalizacją jak  druku, a kolejne ujątki oddzielone kreskami, uj drugim czystopisie Kolberga (sygn. 3206, k. 108) melodia z lokalizacją jak  druku i incipitem. W czystopisie Kolberga (k. 108) melodia zapisana o sekundę іі ujyżej (H-dur), bez znakóu; repetycji,  1.11 na drugą miarę ósemki: h1 1, uj 1.12: ósemki f1 d1 i ćujierćnuta a1. W rkp. nieznanego autora melodia też o sekundę ujielką ujyżej, bez urytmizourania. W tekście  zujr. 1 . 8: „ja tebe" (bez: na),  rkp. Kolberga (k. 109)  ziur. 2 . 2 ujyjaśnienie: „szapoczki — czapki". nr 192 —W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 110) lokalizacja „od і (Ser...)", praujdopodobnie chodzi o Serechouji-cze, których nazuję Kolberg i autor rkp. Ukraińskie śpiewy i tańce notoujali  formie „Seruchoiuicze". Mogło też chodzić o inną miejscoujość, której  Kolberg zapisytrał  czystopi-sach „Serputyszcze" bądź „Serpatyszcze", róuinież uj pouuiązaniu z і, tej nazujy nie notują jednak dostępne źródła. W rkp. notatka pod tekstem: „vel: Za muzyku maty była" — zob. nr 321 uj . 36. W drugim czystopisie Kolberga (teka 20, sygn. 1248, k. 414) z lokalizacją: „od і", melodia o tercję małą niżej (fis-moll), tam rękopis uszkodzony — tekst odcięty. s. 106 nr 193 — Rękopis nie zachoujał się. s.106 nr 194 — Rkp. terenoujy Kolberga (teka 25, sygn. 1285, k. 1) z lokalizacją ogólną: „z Oujruckiego", tam melodia i 1-2 . І ., pełny tekst  rkp. Piotroujskiej, tamże k. 7, z notatką Kolberga: „z Rozalóiuki pod Kijoujem (z Oujruckiego)". W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 129) lokalizacja: „z Oujruckiego, od Ki-jouua (Rozalóujka)", tam pełny tekst. W obu zapisach  zujr. 1 . 2: „syujejsza",  czystopisie  . 4: „mylejsza". Tekst por. nr 271  T. 36 i nr 84  supl. nr 195 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 89) z lokalizacją ogólną: „Turyczany". W rkp. uj t. 4 druga nuta fis1. Tekst por. nr 133  supl. s. 107 nr 196 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 89) z lokalizacją ogólną: „Turyczany", nad melodią notatka „Bąkoujskiego, 381 ukraińska". Dionizy Bąkoujski, kompozytor-amator z Berdyczouja działający uj іі XIX uj., autor piosenek do których układał także teksty. Słownik muzyków polskich (TI Warszauja 1960) ujspomina o pięciu opublikoujanych przez niego kompozycjach. Zapisana przez Kolberga pieśń jest mariantem uj stosunku do utujoru Bąkoujskiego (Hańdzia, śpiewek ukraiński z towarzyszeniem fortepianu. Słouja i muzyka Dionizego Bąkoujskiego, Ki-jóuj, Wilno, Warszauja u J. Zainadzkiego, z dedykacją datoiuaną: 21 maja 1855 r.  Kijoujie). W rkp.  zujr. 1 uj. 7-8: „Handzia łubka, Handzia duszka, Handzia harna jak hołubka",  . 2 uj. 2: „baczyu ćujita", uj zujr. 4 uj. 1: „szczyre zhlane". s. 108 nr 197 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3207, k.46), tam  zujr. 5 uj. 2: „szyłło", uj zujr. 6 uj. 1: „szczóby ja". s. 109 nr 198 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3207, k.46), tam  zujr. 2 uj. 1: „Oj, mamciu moja, pożycz myni talara". Tekst por. nr 125  supl. nr 199 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 46) z lokalizacją ogólną: „Suchoujola", tam tekst czterozujrotkoujy, cziuarta zujr.: „[Oj, ne ujydno toho seła tylko ujydno] chresty, [tudy] łubu, tudy myłu oczynkamy zujestu." Tekst por. nr 105 i 106 uj supl. s. 110 nr 200 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 55). W rkp. uj uj. 8: „bereżczkom" oraz ujyjaśnienie: „łużkom — ługiem", uj uj. 15: „try dorożyny", uj uj. 16: „teje dorożenkie poróbyu"  .17 dopisane „szczo" („kozak szczo do diujczyny"). Tekst por. nr 89 uj supl. s. 111 nr 201 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 19) z lokalizacją ogólną: „Nery, Kupieczóuj, Kisielin". W rkp. uj t. 7 ostatnia nuta c2, uj 1.11 ostatnia nuta ma ujartość ósemki. W tekście uj uj. 2: „czy jest",  uj. 3: „szczo ja" (nie: ujże ja), po uj. 4 znak repetycji i słoma: „ja zostanu", tj. następny ujiersz: „duioranyn pojide, ja zostanu", uj uj. 6: „bidna taj prystanu",  uj. 9: „śujitołki", uj uj. 14 zaznaczone poujtórzenie całego ujiersza, uj uj. 18: „szczo uj deń", uj uj. 20: „Jak na myłyj". 382 s. 112 nr 202 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k.41 — melodia i zinr. 1-4 oraz k. 43 — zujr. ostatnia, Іі  . 36 jako 2). Po 1 .  rkp. trzy następne opuszczone  druku: Wcale nie potrzebne te tiuoje eksorty, bo ty  sujoim szczęściu uparty i hardy, і tej klętuiy nie trzeba, ujidzą to ludzie i nieba. Ja tomu ne , to  samy, szczo kopajufjamy teper popid namy,  ,  ne ja, daujnob ty buła ujże moja. Obłudna nadzieja, jakże ty mnie ziuodzisz, nie tylko że  szczęściu, ale  życiu szkodzisz, trapisz me serce daremnie, czemusz nie kochasz ujzajemnie." nr 203 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 41). W rkp.  t. 5 przedostatnia nuta: ósemka a1;  tekście  . 2 w. 4: „palcem ujystykajut", uj .  uj. 1: „zdorouji",  . 2: „bezho-łouji",  . 5 obydiua razy: „do serca". s. 113 nr 204 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 128) z lokalizacją ogólną: „Turyczany, Tuliczóuj". W rkp.  t. 5 przedostatnią nutą jest ósemka a1. W tekście .9 nad „hudyf" nadpisane: „ujodyt",  uj. 28 pod „łycho" ujyjaśnienie: „złe". s. 114 nr 205 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 123), tam  . 5 ujyjaśnienie: „czeredu — trzodę". s.115 nr 206 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 97) z lokalizacją ogólną: „Nabruska, Obzyrka". W rkp. melodia bez tekstu, Tretiak opublikoujał ją z niepełnym tekstem zapisanym  rkp. poniżej z inną mel. Pełny tekst z ujłaściują mel. zob. nr 173  supl. s. 116 nr 207 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 17) z lokalizacją ogólną: „Tuliczóuj", niektóre pieśni na tej karcie mają lokalizację bezpośrednią: „Żytomierz" lub „Korzec, Żytomierz", jednak dla pieśni „Ty diiuczyno neujełyczka" takiej lokalizacji  rkp. tere-noujym Kolberg nie odnotoujał. 383 nr 208 —Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 18). W rkp. uj . 1 uj. 4:. „jak jdesz z płuhom",  . 2 uj. 3 ujyjaśnienie: „barabolu — kartofle", uj uj. 4: „'і",  zujr. 4 . 2: „ny rałła", na marginesie dopisana zujrotka, która mogła być częścią tej pieśni, zob. nr 240 uj supl. nr 209 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 99). s. 117 nr 210 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 116) z lokalizacją ogólną: „Rilcze, Suchoujola". s. 118 nr 211 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 145). W rkp.  zujr. 4 uj. 4: „z grobu" (nie: z zgrobu). nr 212 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 146). W rkp.  .  uj. 1-2: „Rzecze, że długo żyć będę, móujiła, licząc kukanie",  uj. 4: „dopókąd" . s. 119 nr 213 —Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 146). W rkp.  zujr. 2 uj. 3: „cóż ja і",  . 4 . 2: „żem pokochała", uj zujr. 6 uj. 4: „z lubym suję". s. 120 nr 214 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 89) z lokalizacją ogólną: „Pustumyty, Siedliszcze pod Róujnem, Meżyrycz". W czystopisie  przedostatnim t. na drugą miarę: c2 h1 (szesnastki) a1 (ósemka) oraz ujersja małych nut c2 h1 c2 a1 (szesnastki). W rkp. terenoujym i uj czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 98) uj zujr. 4 uj. 1 ujyjaśnienie: „jeseni—jesień", uj uj. 2 ujyjaśnienie: „miasnyci — mięsopust", uj uj. 4  czystopisie ujyjaśnienie: „u czernyci —  mniszki", uj . 6 uj. 2  czystopisie ujyjaśnienie: „uj biłe —  białe". Tekst por. nr 123 uj supl. s. 121 nr 215-W czystopisie Kolberga (teka 20, sygn. 1248, k.343) uj ostatnim takcie dujie ćujierćnuty a1, w drugim czystopisie (sygn. 3207, k. 100) jak uj druku,  obu rkp. uj zu>r. 5 uj. 3: „ujy-zyrajut" (nie: inyzyinajut). nr 216 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 183 i 184), bez lokalizacji, bez melodii,  tym zapisie są to dują odrębne teksty zanotoujane uj grupie „Dalszy zbiór ziurotek do ujszystkich nut przeszło i teraźniejszo razo zebranych". W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 102) z lokalizacją jak uj druku, pod melodią zanotoujane trzy teksty oddzielone kreskami jako odrębne ujątki, trzeci zob. nr 130 uj supl. 384 W rkp. niezn. autora u> . І . 1: „bedy", także  następnych ujierszach „bedoju", „bedu", uj czystopisie Kolberga  zujr. І . 5 ujyjaśnienie: „obidauj — obiaduję", uj obu rkp.  zujr. 2 . 7: „sze ",   czystopisie Kolberga ujyjaśnienie „nainarzę obiad", s. 122 nr 217 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 100), z lokalizacją ogólną: „od Rómnego", zapis na і miejscu pokujito-і A. Białeckiego datoujanego „d. 24/5 1857". W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 99) lokalizacja jak  druku, nad melodią notatka „Andante". W obu zapisach po melodii zanotoujał Kolberg inną ujersję t. 3: $ i) \ ffj i j *t i W tekście  obu zapisach  . 6 uj. 2 ujyjaśnienie: „uiuaża, że się pokumali",  .   czystopisie ujyjaśnienie: „dieczok — dijak",   4 . dopisany inariant „do [diujczyni]". nr 218 — W czystopisie Kolberga (sygn.3207, k.90) melodia z tekstem liczącym 7 zujr., z lokalizacją: „od і". Tretiak błędnie przypisał tej pieśni lokalizację odnotoiuaną przez Kolberga dla pieśni następnej na karcie (zob. przypis do pieśni nr 454). Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 175), bez lokalizacji, gdzie tekst także siedmiozujrotkoujy, poszczególne zujr. oddzielone kreskami jako odrębne przyśpieujki, a całość ma tytuł „Pieśń ujołyńska". Tretiak do druku ujybrał z czystopisu Kolberga tylko mel. z tekstem trzeciego ujątku (uj rkp. zujr. 5-7), pomijając dują pierujsze, zob. pieśni 123 i 252  supl. s. 123 nr 219 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3207, k.47), z lokalizacją: „Obzyrka, Nabruska", podana  druku lokalizacja „Tuliczóuj" uj rękopisie terenoujym odnotoujana jest dla zespołu pieśni ujyraźnie oddzielonych od zapisóuj z Obzyru i Nabruski. W rkp. uj ostatnim takcie fermata, uj tekście  uj. 3: „da-j" (nie: ha-j), uj uj. 4: „mołodańka", tak samo  . 7 і 14, uj . 5: „do dom", uj uj. 9: „okonyczko prodyujlaju sia" z nadpisanym później „hladaju", uj uj. 11 ujyjaśnienie: „hosteńczyk — dar",  uj. 12: „drotiana płot"' z ujyjaśnieniem „harapnik pleciony",  uj. 13: „za plicz bijot". 385 s. 124 nr 220 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 55). W rkp.  zujr. 1 i 2 uj. 1 bez „ja",  zujr. 1 uj. 4: „ujirneńko", uj zujr. 2 . : „mij myłeńki" (nie: mołodeńki), uj zujr. 4 . 3: „porad'mene". nr 221—Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3207, k.41). W rkp. uj uj. 7: „mij mocny Boże", uj uj. 8: „komuż ja dostanu sia",  uj. 22: „uj czużoju". s. 125 nr 222 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3207, k.41). W rkp. po ostatnim ujierszu zujrotka ujyraźnie dopisana później, a opuszczona przez Tretiaka: „Toż to tobi do spodoby ani hroszy, ny chudoby, tylko jedna dusza uj tili, a soroczku muchy żyły." W rkp. brak ujskazóujki,  którym miejscu tekstu pieśni należy ujłączyć ten czteroujiersz. W rkp. uj t. 2 druga nuta popraujiona na d2. W tekście  . 17: „kuska miasa" z nadpisanym: „kuska sałła", uj uj. 29 ujyjaśnienie: „sudyni — sadek". s. 126 nr 223 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k.97). W rkp.  uj. 9: „łuczyj buło". nr 224 —Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 126). W rkp.  zujr. 6 uj. 3: „Boży kary", uj zujr. 7 uj. 2: „rozebju sia". s. 127 nr 225 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 98), z lokalizacją ogólną: „Tuliczóuj". Tekst por. nr 151  supl. s. 128 nr 226 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3207, k.45). Znaki zapytania  uj. 2 i 3 od Tretiaka,  rkp.  uj. 10: „praujdu", uj uj. 15 obydiua razy „tyż" (nie: ty). Tekst por. nr 195 uj T. 36 i nr 133 uj supl. s. 129 nr 227 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3207, k.44-45), nad melodią notatka: „zob. Podole, Zbiór Wiad. do Antrop.", Kolberg odsyła do sujego artykułu Pieśni ludu z Podola Rosyjskiego ujydanego  r. 1888  „Zbiorze Wiadomości do Antropologii Krajoujej", zob. Podole (DWOK T.47), nr 138. W rkp.  zujr. 1 uj. 1: „zajiżdżu-j druhoho", uj . 3: „oj, czy ni". Tekst por. nr 118-120 uj supl. s. 130 nr 228 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 133) nad melodią notatka „Andante". W rkp. uj zujr. 1 uj. 1 ujyjaśnienie: „bił — 386 biały", uj .  . 1: „ty żyujyż orle", uj zujr. 4 . 2: „oj, czy tużyt" (bez: ne). Tekst por. nr 104 w supl. nr 229 — Zapis terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 139) z lokalizacją: „Wołyń, Charkoujce, і koło Lubaru", na odmro-cie notatka „Konopacki  Czortouucu śpieujał", zapis  prauudopodobnie  roku 1880  czasie pobytu Kolberga  Czor-toujcu. W rkp.  .  . 2: „ iczy" z ujyjaśnieniem „oczy". Tekst por. nr 104  supl. s. 131 nr 230 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3207, k. 145). Po .8  rkp. zapisany początek następnej zujr.: „Maty, maty, serce etc." nr 231 — Rkp. nieznanego autora (sygn. 3206, k. 115), lokalizację uzupełnił Kolberg. W rkp.  zur. 5 .  i zujr. 6 . 1: „zujiry". s. 132 nr 232 — Rkp. tekstu nieznanego autora (sygn. 3207, k. 39), lokalizację „Bilcze, Suchoujola" i melodię uzupełnił Kolberg. W rkp. uit.2 drugie c2 ma ujartość ćujierćnuty. W tekście  zvur. 2.1: „Płyuje czółno", uj zujr. 3 id. 4: „ta i zabudesz", uj zujr. 4 w. 1: „dijat", . 2: „szcze siaj ryk". nr 233 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 123). W rkp. uj uj. 2: „husteńkim łużkom" z ujyjaśnieniem: „łąką",  . 7: „bystre", uj uj. 9: „zilon traujki posyhajut'", uj uj. 13: „druh lubieżna", znak zapytania od Tretiaka,  uj. 16: „kroszeczku" z dopisanym „t" nad pierujszym „k". s. 133 nr 234 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 123). W rkp. za zapisem nutoujym Kolberg podał inną ujersję t. 6, uj której druga i trzecia ósemka a1 h1, uj t. 7 cziuartą nutą jest gis1. W tekście  uj. 7: „|:rozujyująjet sia:|", uj uj. 10 bez „ja", uj uj. 12: „obji-chaty", uj uj. 23: „jak szcze zdorou budu", uj uj. 24: „u hosyni",  . 26: „do hosyni",  uj. 34: „riznemi", uj uj. 36: „uiuyljesz sia ślozamy". s. 134 nr 235 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 55). W rkp. uj t. 7 rytm jak uj t. 2. W tekście uj uj. 3: „czetery", uj uj. 7: „rozmóuilaty", uj uj. 8: ,,'chód'y" i „ujeczery", uj uj. 12: „moje serce lubyty". s. 135 nr 236 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 98). W rkp. uj uj. 7: „omłyująje", uj uj. 25: „każden". s. 136 nr 237 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k.89). W rkp. uj t. 6 nuta a' (dolna) ma ujartość ćujierćnuty, uj tekście  uj. 12: 387 „i ujdoujońko mołoda",  . 24: „istril" (nie: i stril) oraz ujyja-śnienie: „uj grud'— piersi, z rosyjska", uj uj. 27: „istryl", uj uj. 28 ujyjaśnienie: „choroniu — umieram" oraz ujariant tego ujiersza: „lub: szczo z kochania smert buująje". nr 238 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 45). Rkp. uszkodzony, brak ostatniego taktu melodii. W tekście  . 2: „krasnyj ćujif". s. 137 nr 239 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 29). W rkp. lu przedostatnim takcie fermata nad /V, nie nad a1. W tekście uj uj. 14: „hóczki moji", uj uj. 21: „horaty", w w. 22: „Horał", uj uj. 25: „hoczy", uj uj. 27 nad „UJisim" dopisana jako ujyjaśnienie cyfra „8", uj uj. 41 (ostatnim): „uj doma". s. 138 nr 240 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 46). W rkp. uj ostatnim takcie rytm: | JJJJ J hj W rkp. uj t. 2 pod ostatnią nutą: „joj",  tekście uj uj. 11: „i udaryła", uj uj. 14: „uraźmu", uj . 24: „pościłeńku",  uj. 30: „pościłeńki". Tekst por. nr 151, 252 i 281 uj T. 36 oraz nr 174 i 204  supl. s. 139 nr 241 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 123). W rkp. uj t. 8 pierujszą nutą jest e*. W tekście  uj. 1: „kin beże",  uj. 10: „czarniaujej dieuczyny" z ujyjaśnieniem „czarnobreujej",  uj. 11: „diiuczynojko",  uj. 23: „kozaczejko",  . 29: „ohlanyt"', przed . 42 dopisane „ husi". s. 140 nr 242 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 28) z lokalizacją: „Ukraina, іі", ze ujzględu na tę lokalizację pieśń nie і być publikoujana uj tomie pośiuięconym Wołyniouji. Lokalizacja „Tuliczóuj" podana przez Tretiaka dotyczy innych pieśni z tej karty. W rkp. uj zujr. 1 uj. 1: „ne syżono (sudżono)",  zujr. 2 . 1: „ne syżona",  zujr. 4 uj. 2: „mnihoho dostatku",  . 5 . : „ne syżono". nr 243 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 148). W rkp. uj . 4 uj. 4: „różę czeruraną", tak samo  zujr. 5 uj. 2, uj rkp. róujnież brak uj. 3-4 tej ziurotki. s. 141 nr 244 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 35). W rkp.  zujr. 1 uj. 1 tekst niezrozumiały, choć czytelny: „Po co, mamo, z tamty zujiec". 388 s. 142 nr 245 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k.35). W rkp.  ziur. 1 uj. 4: „ma uj myśli",  zujr. 5 uj. 3: „serce  ofiary", zair. 6 uj. 1: „zgubić nas duraje". s. 143 nr 246 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 36). W rkp.  zujr. 3 uj. 4 nad „przyczyna" dopisane: „zmartujienia". nr 247 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 146). W rkp.  . 1 uj. 1: „Od Pekicza" z nadpisanym „T", ujersja uj nauiiasie od Tretiaka. s. 144 nr 248 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 146). W rkp.  t. 4 і  ostatnim rytm: | J) J) \ $|_ W tekście  . 2 . 4: „najprzód". s. 145 nr 249 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k.46). W rkp. uj zujr. 3 uj. 1: „Oj, tobi ja" (nie: todi), uj . 5 uj. 1: „Myśliż moji, myśli, iz ujidki". s. 146 nr 250 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 43), z lokalizacją: „Korecki Międzyrzec, Róujno". W rkp.  t. 7 ostatnia nuta a',  tekście uj zujr. 3 uj. 2: „z moji",  zu>r. 10 uj. 2: „neszczaslyujoj słynu", nad . 11 Kolberg zanotoiuał: „ostatnia strofa", kolejność zujrotek poujinna і być następująca: 10, 12, 11. Tekst por. nr 164  supl. s. 148 nr 251 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k.98). Tretiak opublikoujał melodię z pierujszą zujrotką tekstu ujydanego jako nr 250, a nie z tekstem podpisanym przez Kolberga uj rkp. tere-noujym pod tą melodią, dodał też notatkę „ujariant". Właściujy tekst zapisany do tej melodii zob. nr 164  supl. W rkp. pod t. 7-8 tekst: „bohatuju ujziaty". nr 252 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 98). W rkp.  t. 6 ostatnia nuta /V z ujersją małych nut (szesnastki c2 h1), uj tekście uj zujr. 2 uj. 2 i 3: „czorne oczy", uj zujr. 3 uj. 4: „do śu>i-tiołki",  . 4 uj. 4: „krysły" z ujyjaśnieniem „krześle", uj zujr. 7 uj. 3: „mołodości",  . 4: „szczerości". Tekst por. nr 151, 240 i 281 uj T 36 oraz nr 174 i 204 uj supl. s. 149 nr 253 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 17). W rkp.  żur. 1 uj. 3: „teju tołukoju" z ujyjaśnieniem „tłoka do żniuja", uj żur. 2 uj. 3: „pryczaruj". Tekst por. nr 257  . 36 i nr 156 uj supl. 389 nr 254 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 17). W rkp. uj t. 4 ostatnia nuta g1;  tekście uj zut. 2 . 4: „ sercu",  ziur. 4 tu. 4 znak zapytania od Tretiaka. s. 150 nr 255 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 47) z lokalizacją nad melodią: „Obzyrka, Kamień". W rkp.  t. 2 na drugą miarę ćujierćnuta d2 z ujersją małych nut, jak uj t. 9. W tekście uj zujr. 3 uj. 4: „hod czużoji czużynoji", uj zujr. 4 uj. 4 „choć" popraujione na „chocz",  zu>r. 7 uj. 2: „zełenejkim",  . 4: „ujoronejkim" (nie: ujorożeńkim), znak zapytania od Tretiaka,  . 8 uj. 4: „do josyny" z ujyjaśnieniem „jesień", uj zujr. 9 uj. 3: „ridnaja maty",  zujr. 11 . 2: „poszlu ju". s. 151 nr 256 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 49) z lokalizacją ogólną: „Ożochoujce, Podole", ze ujzględu na tę lokalizację pieśń nie і być publikoujana uj Wołyniu. W rkp.  przedostatnim takcie: K > /Z"7\ 7 W tekście uj zujr.  . 1: „Oj, jak ujlażesz". s. 152 nr 257 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k.96). W rkp. uj ostatnim takcie ujartości nut: ósemka i ćujierćnuta z kropką, uj tekście  zujr. 1 uj. 4: „z diujczynoju" (bez: „sujojeju"), uj zujr. 5 uj. 1: „na łotoci" (nie: tołoci, por. przypis do pieśni nr 26 oraz teksty nr 253 uj T. 36 i nr 156 uj supl.), uj zujr. 9 uj. 4: „kotry diujcza uiziaty". Tekst por. nr 253  . 36 oraz nr 156 i 162  supl. s. 153 nr 258 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 17). W rkp. uj zujr. 1 uj. 3: „oj, stanuuj ja", uj zujr. 3 uj. 4: „protoptauj", uj zujr. 4 uj. 4 ujyjaśnienie: „kłyn — klon". s. 154 nr 259 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 127). W rkp.  zujr. 2 uj. 3: „czerniauja", uj zujr. 3 uj. 2: „krejcia" (nie: kryl-cia) z ujyjaśnieniem „skrzydła", uj . 4: „obłetała",  zujr. 5 . 3: „urazy synu",  zujr. 6 uj. 2 ujyjaśnienie: „kramoujaty — kupczyć". s. 155 nr 260 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 92) z lokalizacją ogólną: „uj Obzyrku na Polesiu ujołyńs[kim]". W rkp. uj zujr. 3 . 2: „postilu", uj zujr. 6 uj. 2: „na mene mołodu",  zujr. 8 uj. 2: „taj stanu jak syrota", uj zujr. 12 . 2: „chto ide, to ne myne i ujo-dyci napjet sia". Tekst por. nr 183 i 184 uj supl. 390 s. 156 nr 261 — W czystopisie Kolberga (teka 20, sygn. 1248, k.413)  t. 4 na pierujszą i drugą miarę ( dolnej ujersji) rytm punk-toujany: ósemka z kropką i szesnastka. W tekście  ziur. 2 . 1: „Na horodi myłyna" z nadpisanym: „kalina, bylina", tak samo  drugim czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 107). nr 262 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 108) pod tekstem odsyłacz: „podobna W[acłauj] z Oleska [Pieśni polskie i ruskie ludu galicyjskiego ... ] s. 330". s. 157 nr 263 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 174 — melodia z 1 zujr. i k. 171 — pełny tekst), bez lokalizacji. W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 114) melodia zapisana dujukrotnie, Tretiak opublikoiuał ujersję drugą, która ma notatkę Kolberga „lepiej?". W rkp. nieznanego autora zapis metryczny niejasny. W -sji ujybranej przez Tretiaka do druku  t. 6 pieriusza nuta d2,  1.12 nuty gis2a2 mają ujartość ósemek,  tego kreska tak- przypada po e2, a zaiuartość taktu 13, zapisanego na |, stanoujią ósemki d2 c2 h1 a1 i ćiuierćnuta a1. W ujersji pierujszej, zapisanej  całości na f, drobne różnice melodyczno-rytmiczne  stosunku do druku. W tekście  rkp. niezn. autora  . І . 1: „maju dijaty",  uj. 2: „a ne mohu",  ziur. 2 . 1: „szczob mene",  .  . 2: „za toje",  . 4  obu rkp. „za toje",  rkp. niez. autora bez „hirko", . 6 uj. 1: „myły doli prekłynaty". Tekst por. nr 160 i 161  supl. s. 158 nr 264 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 114) także druga .: „Prosyłbym jeji, szczob' mene kochała, a szczoby innoho lubyt poprestała, ałe ne schocze, bom ja nebohaty, ach, ja neszczasny, szczo maju dijaty." Notatka: „Luariant" nad melodią od Tretiaka. W rkp. pod t. 3-4: „dijaty", pod 1.15: „doloż". Tekst por. nr 160 i 161 uj supl. s. 159 nr 265 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 170, nr 8 — melodia bez tekstu i k. 186 — tekst), bez lokalizacji, Tretiak opublikoujał Luedług 391 czystopisu Kolberga (sygn. 3207, k. 112). W rkp. nieznanego autora zapis metryczno-rytmiczny niejasny. W tekście  obu rkp.  . 2 . 8 ujyjaśnienie: „łebedynu — łabędzia". s. 160 nr 266 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 179, nr 3 — melodia i k. 181 — tekst), bez lokalizacji,  czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 116) pod tekstem odsyłacz: „podobna Wfacłauj] z Oleska [Pieśni polskie i ruskie ludu galicyjskiego... ] s. 343". W obu zapisach tekst poprzedzony zujrotką dopisaną później, zob. nr 169  supl. W rkp. nieznanego autora melodii toirarzyszą dźujięki basouje, u> obu rkp. melodia bez znakom repetycji,  tekście  obu rkp. uj . 2 uj. 2: „kaduk  tujoju ma". s. 161 nr 267 — Rkp. terenouuy Kolberga (sygn. 3206, k. 90), z lokalizacją ogólną: „Pustumyty, Siedliszcze pod Róujnem, Meżyrycz", nad mel. notatka „ukraińska",  czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 113) pod tekstem odsyłacz: „podob. Ż. Pauli [Pieśni ludu ruskiego w Galicji... ], T. II s. 71". W czystopisie  zujr. 4 . 1 ujyjaśnienie: „płaczuż — płacę", uj obu zapisach  zujr. 5 . 1: „chylity sia", uj rkp. terenoujym  . 7 . 2: „bystruju ryku". nr 268 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 174 — melodia z 1 . tekstu i k. 171 — pełny tekst), bez lokalizacji,  czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 105) nad melodią notatka „Andante". W czystopisie Kolberg za melodią zapisał inną ujersję t. 8 z uiuagą „lub": ćujierćnuta e2, ósemki fi e2. W rkp. nieznanego autora nad melodią notatka „Pieśń", rytm melodii nieczytelny. W obu rkp.  . 4 . 2: „czy zełena jaujorysza". s. 162 nr 269 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3206, k. 129) pieśń z akompaniamentem fortepianoujym i lokalizacją ogólną: „Piszczateńce pod Krzemieńcem", tam tekst sześciozujrotkoujy: ujiersze 3-4 z czujartej . są poujtórzone i razem z . 5-6 tujorzą następną . Por. Pieśni i melodie ludowe na głos z towarzyszeniem fortepianu (DWOK T 67) cz. II, nr 715, gdzie ujersja z akompaniamentem. W tym rkp. melodia o sekundę іі ujużej, uj drugim czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 106) mel. jak  druku. W tekście  obu rkp.  . І . 3: „pryjd^ pryjd", uj . 2 uj. 1 i 3: „pryjdesz". 392 s. 163 nr 270 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 63) pod tekstem odsyłacz: „podobn. W[acłauj] z Oleska [Pieśni polskie i ruskie ludu galicyjskiego ...], s.329". W rkp.  zu>r. 1 .: „do tem-nej noczy",  zmr. 2 . 1: „ujoronenkije",  . 3: „molodenkije",  zujr. 3 obok uj. 3-4 zanotoujany mariant: „oj, sam ja ne znaju, szczo robyty staty". nr 271 — Rkp. terenoujy Kolberga (teka 25, sygn. 1285, k. 5), tam melodia i fragmenty tekstu (ziur. 1, fragm. 2 i 4), bez lokalizacji, na marginesie nota: „Paszkoujski", praujdopodobnie nazuji-sko ujykonaujcy pieśni (zob. s. XXVI). W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 129) mel. z pełnym tekstem, też bez lokalizacji, tam róujnież odnotoiuane naziuisko Paszkoujskiego. W rkp. tereno- uj mel. brak drugiej ,  1.11 fermata nad e2. W tekście  rkp. terenoujym 2 zvur. tylko: „Z materoju posuwu sia, budę hrich", uj obu zapisach  4 zujr. 4 .: „za ynnoho". Tekst por. nr 194  T. 36 i nr 84  supl. s. 164 nr 272 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 103) melodia W tekście  zujr. 2 . 3: „bud'szczasłyuia i zdorouja". s. 165 nr 273 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 170 nr 9 — melodia bez tekstu i k. 186 — tekst bez melodii), bez lokalizacji, nad tekstem tytuł „Kozak". W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 101) lokalizacja jak  druku. W zapisie nieznanego autora melodia  metrum |, toujarzyszą jej dźujięki basoiue. W tekście zujr.  . 4 uj obu zapisach ujyjaśnienie: „dukacz — medal złoty". Tekst por. nr 71  supl. s. 166 nr 274 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 174), bez lokalizacji, tam tekst całej zujrotki;  czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 138) melodia z fragmentem tekstu i lokalizacją: „z Polesia", choć iDiększość pieśni zaczerpniętych przez Kolberga z tego rękopisu ma uj czysto-pisach lokalizację „od і". W czystopisie pod tekstem odsyłacze: „podobn. W[acłauj] z Oleska [Pieśni polskie i ruskie ludu galicyjskiego...], s. 417, Ż. Pauli [Pieśni ludu ruskiego...], T. II s. 120". 393 W rkp. nieznanego autora melodia z notatką „Pieśń", rytm nieczytelny, tam cd. tekstu: „Ja ne mohu, tak jak ty, po dujoch razom Iubyty (bis)." nr 275 — Zachoujał się tylko czystopis Kolberga (sygn. 3207, k. 124). Tekst por. nr 126 i 127 uj supl. s. 167 nr 276 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 113). Tekst por. nr 126 i 127 uj supl. nr 277 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 60), z lokalizacją: „Beresteczko, Rudka". W rkp.  zujr. 1 uj. 2 jak pod nutami, tj. z „oj" pod t. 5. s. 168 nr 278 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 29). W rkp. uj zujr. 2 uj. 1: „jak u polu byłyna" z ujyjaśnieniem: „bylica", uj zujr. 4 . 2 nad „znajesz" dopisane: „baczysz",  . 6 . 1: „do henszej", uj uj. 2: „ ujeczora", uj zujr. 8 . 1: „ne corau'sia" z ujyjaśnienim: — „nie odrzekał się". nr 279 —Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 123). W rkp. uj zujr. 3 uj. 1: „memu", zujr. 5 uj. 1: „uj tuju  krynyczejku", zujr. 8 uj. 4: „ne zanosyuj hołosoczok na dujir". s. 170 nr 280 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 129) nad melodią: „Andante". Por. Pieśni i melodie ludowe na głos z towarzyszeniem fortepianu (DWOK T 67) cz. II, nr 714, gdzie ujersja z akompaniamentem. nr 281 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 26-27). W rkp. uj . 2 uj. 1: „żyta żaty",  .  uj. 3: „na ij", uj . 4 uj. 1: „za poujodyć", uj uj. 2: „żołobyć", uj zujr. 6 uj. 3: „żal meni". Tekst por. nr 151 i 240 uj T 36 oraz nr 174 i 204 uj supl. s. 171 nr 282 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 41). W rkp. uj 1.1 ostatnia nuta d2, w tekście uj zujr. 7 uj. 1 ujyjaśnienie: „uji-zercia — jeziora",  zujr. 9 . 1: „Oj, ne nos se ujody". s. 172 nr 283 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 93) z lokalizacją ogólną: „od Lubomli, Wysocka". W rkp. uj zujr. 5 . 4: „och i o mni pamietłyuja". s. 173 nr 284 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 123). W rkp. uj t. ostatnim fermata nad e1. W tekście uj zujr. 3 uj. 1 pierujsze 394 „Zażdy" poujtórzone,  zujr.6 . 1: „dieuczyno", uj. 3: „to" (nie: tam), uj zujr. 7 uj. 3 ujyjaśnienie: „ hiaz — [tu] oczy". s. 174 nr 285 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 97). W rkp. Kolberg zaznaczył, że po t. 4 ma być poujtórzony 1.1. nr 286 —Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3206, k. 125). W rkp.  zujr.  . 3: „ne berę teji udyurajki" z ujyjaśnieniem „ujdoujy",  zujr. 4 uj. 1: „ujd^ujojka", uj zujr. 5 . 1-2: „Stełyt' bilu tońku pościł, szczej biłesejku",  zujr. 6 uj. 1: „udyujońka", uj zujr. 7 uj. 1: „ujdyujońko", uj. 3: „sczaróujaty". s. 175 nr 287 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3207, k. 148). W rkp. uj zujr. 1 uj. 2: „z toho Bilcza kozak", uj zujr. 2 uj. 2: „a baczajte" (nie: ujybaczajte),  zujr.  . 2: „bytyj szlaszok", uj zujr. 5 uj. 2: „sujoim ujorożeńkam". s. 176 nr 288 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3206, k. 128), z lokalizacją ogólną: „Turyczany, Tuliczóuj". W rkp. uj t. 5 fermata nad hl; uj tekście  zujr. 7 uj. 1: „bery sobi diurajku",  zujr. 9 uj. 2: „ujziaujszy szapku". Tekst por. nr 51 uj supl. s. 177 nr 289 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 55). W rkp.  t. 3 trzecia nuta /i', t. 5-6 pieruratnie: « -^_ ,. ?*, Tretiak ujydrukoujał drugą ujersję, zanotoujaną po melodii z notatką „lub". W tekście  uj. 1 „raba, ne ujełyczka" ujęte uj znaki repetycji,  uj. 2: „po boru letaje",  uj. 7: „jak ujitior". Tekst por. nr 155 uj T. 36. nr 290 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 55), z lokalizacją ogólną: „Tuliczóuj" (nie „od Kluczborka", jak błędnie  druku). Małe nuty uj t. 3 i 7 і być o oktauję ujyżej. W rkp.  zujr. 5 uj. 4 poprzedzony „taj", uj zujr. 6 uj. 3: „mołodei",  zujr. 7 uj. 2: „ja ne ujaszaja budu". Tekst por. nr 95 uj supl. s. 178 nr 291 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 20), z lokalizacją ogólną: „Nery, Kupieczóuj, Kisielin". W rkp. uj 1.1 krzyżyk nad c2. W tekście uj uj. 5: „mene mołodyi",  . bez: „to bym", uj uj. 12: „pomaloujauszy, do styny prybyuszy",  uj. 13: „z myłym spaty",  uj. 14 bez „nas", uj uj. 15: „mene" (nie: nas), uj uj. 19: „mołodyi diujczynu". s. 179 nr 292 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 42 — melodia z incipitem tekstu) i zapis nieznanego autora (sygn. 3207, k. 40 — tekst) z lokalizacją: „Bilcze" uzupełnioną przez Kolberga. W rkp.  t. 3 nie ma kasoujnika przed fis2. s. 180 nr 293 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3206, k. 126). W t.5 małe nuty і być o oktauję ujyżej,  rkp. uj t. 9 nad pierujszą nutą fermata. W rkp. tekstu  zu>r. 1 . : „szołkoujyju traujyciuju", uj zujr. 2 uj. 6 i 8: „uj domu",  . 14: „do joho", uj uj. 16 ujyjaśnienie: „[co to] za rozmouja", uj uj. 27-28 ujyja-śnienia: „łysok — las", „trysok — trzaskóuj", „łypecha — lipicha, tatarskie ziele [tatarak]", „teszut — ciosa", znak zapytania od Tre-tiaka. nr 294 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3206, k. 126). W rkp.  zujr. 1 uj. 2 ujyjaśnienie: „suszy — schnie",  zujr. 2 uj. 3: „iz żalu",  zujr. 4 uj. 3: „і",  zujr. 7 uj. 2: „kiń". s. 181 nr 295 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3206, k. 126). W rkp. uj t. 6 i 9 fermata nad pierujszymi nutami, uj 1.11-12 małe nuty poujinny być o oktauję ujyżej. W tekście uj uj.  і 4: „henszyi", uj uj. 13: „a do mene mołodajci", uj uj. 14: „ide myły" (ne: mij),  uj. 21: „mołodąjki". Tekst por. nr 195 uj supl. s. 182 nr 296 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3206, k. 127). W rkp. uj 1.1 trzecia nuta g' z ujersją małych nut: ósemki g1 g1. W tekście uj zujr. 1 uj. 2: „drużynońka" (nie: diujczynońka), uj zujr. 3 uj. 1: „Ni po praujdi kozacze", uj zujr. 7 uj. 2: „czy ne ujczuje dieujczynojka sediaczy u pokoju",  zujr. 8 uj. 2: „ujziała ",  zujr. 10 uj. 2: „kole mene", uj zujr. 11 uj. 2: „myłu maju", uj zujr. 12 uj. 1: „tylko ujisty", uj zujr. 14 uj. 2: „z neujirnoju drużynoju". s. 183 nr 297 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3206, k. 123). W rkp.  t. 2 nad pierujszą nutą oraz uj t. 6 nad przedostatnią nutą fermaty. W tekście uj uj. 12 niezrozumiałe, choć czytelne: „łyżajt nelub", uj uj. 14: „sam" (nie: san). s. 184 nr 298 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3207, k.31). W rkp. uj 1.1 nad czujartą nutą і  t. 2 nad trzecią krzyżyk i kasoujnik,  t. 4 na drugą i trzecią miarę: nuty fis2 e2 z dolną ujersją dis2 cis2,  t. 5 druga i trzecia nuta skreślone, zamiast nich: cis2 dis2. W rkp. tekstu uj zujr. 3 uj. 3: „jak pojidem", uj. 4: „znajdem sobi". nr 299 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 44). W rkp.  t. 3 trzecia i czuuarta nuta: ćujierćnuty d2 d2. W tekście  zujr. 2 . 2: „z tebe durniu". Tekst por. nr Ul  supl. s. 185 nr 300 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k.45). W rkp. za zapisem melodii Kolberg zanotoiuał inną ujersję t. 6 z notatką „lub": o .. _J-4 -^ W tekście  . 1: „na lis", w w. 4: „czytyry",  uj. 7: „czetyry koni". nr 301 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 35). Tekst por. nr 83  supl. s. 186 nr 302 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 145). W rkp.  zujr. 3 u). 3: „tiaższe kochaiuszy sia", w zujr. 9 . : „szczob myni". Tekst zujr. 4 por. nr 84 i 107  supl. s. 187 nr 303 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 29). W rkp. krzyżyk  t. 3 dotyczy także małych nut, które і być o oktauję ujyżej, uil.4 krzyżyk przed g1. W tekście  . 4 uj. 3: „z molodemy", uj zujr. 8 u>. 1: „jara różo",  u>. 2 ujyjaśnie-nie: „ne hoże — nie należy",  . 3: ujyjaśnienie: „hosyny — jesień",  zujr. 9 . 2: „na jaujor złetaty", uj zut. 10 i 11 . 2: „tuujdi" (nie: tohdy). Tekst por. nr 136  supl. s. 188 nr 304 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 117). nr 305 — Rkp. nieznanego autora (sygn. 3206, k. 114), z lokalizacją uzupełnioną przez Kolberga. W rkp.  zujr. lui.l: „szczosz my", uj . 3: „mene z neba",  zujr. 2 uj. 3: „iz Podola",  . 5: „ty ujładiisz",  . 6: „ja ne możu" z dopisanym później „A" na początku UJiersza,  . . 1: „iz Polisia". nr 306 — Rkp. terenoujy Kolberga (teka 25, sygn. 1285, k. 1), z lokalizacją ogólną: „z Oujruckiego", tam melodia z . 1-4 tekstu, pełny tekst  rkp. Piotrouiskiej, tamże k. 7, z notatką Kolberga: „Rozalóujka pod Kijoiuem (z Oujruckiego)". W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 58) lokalizacja jak  druku. W czystopisie uj uj. 8 ujyjaśnienie: „kidrynońki — cedr". s. 189 nr 307 — Zachoiuały się dują czystopisy Kolberga (sygn. 3206, k. 131 — przygotoujany do і fortepianoujego i sygn. 3207, k. 58),  obu  całym tekście „myły" i „myni",  zujr. 2 . 1: „j-u kramnuju". 311 s. 190 nr 308 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 39 — melodia z incipitem tekstu) i rkp. nieznanego autora (sygn. 3207, k. 62 — tekst) z notatką tą samą ręką: „pisał Imuś" (lub „Iujaś"?), o osobie tej brak informacji. W obu rkp. lokalizacja „Bilcze, Suchoujola" zapisana przez Kolberga. W rkp. Kolberga uj t. 4 ostatnią nutą jest e2. W rkp. nieznanego autora .4: „napryhodeńka", .14 i 15: „terraty",  uj. 16: „pozujoloju" oraz dalszy ciąg tekstu opuszczony przez Tretiaka: „Chocz ja syrota, to ja dobraja cnota, ja zmyła ujinoczok z szczereseńkoho złota, a chocz ne złota, to złotom pozłacany, a ty hultaju  sermazi,  pożyczany". s. 191 nr 309 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 18 — melodia ze zujr. 1-4 i fragmentem 5 oraz k. 38 — cd. zujr. 5 i zujr. 6-9). W rkp. uj . .4: „chociaż ja", po .4 na k. 18 początek zujr. 5 (opuszczony przez Tretiaka) i znak graficzny odsyłający do dalszego ciągu tekstu, zanotoumnego na k. 38, (morzącej niegdyś całość z k. 18, dalszy tekst brzmi: „Oj, hukny chłopcze, hukny mołodcze na ujoły połoujyi, czy ne uiernut sia, [czy ne uuernut sia] liteczka mołodyi. Oj, huknuuj chłopeć, huknuuj mołodeć na ujoły połoujyi, ne ujernuły sia, ne ujernuły sia liteczka mołodyi. Oj, ujoły moji, syujy, połoujy, czomże  ne horete, oj, lita moj mołodeńki, czoho tak marni jdete. Oj, horałyb my, ne stojałb my, żeb komu pohaniaty, oj, nie szłyb lita tak marne z siuita, żeb komu szanoiuaty. Oj, ujoły moji, syiuy, połoujy, ta żeliznyje puta, oj, żeb żenyty, serce, diujczynu, tob ne byujby ja tutaj." nr 310-Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 18). W rkp.  zu>r.  . 4: „polahaly spaty". s. 192 nr 311 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 18 - melodia i trzy zujrotki tekstu) oraz rękopis nieznanego autora (sygn. 3207, k. 38 — pełny tekst) bez lokalizacji. W rkp. niezn. autora  zujr. 9 .  przy poujtórzeniu: „sestra je", po zuir. 10 następują cztery ziur. opuszczone przez Tretiaka, a dopiero po nich . opubli- jako 11 i 12. Opuszczony tekst: „Jak do tebe chodyty, tebe, serce, lubyty,  tebe najmiczko je,  tebe naj[myczko] je, serce moje. Ja najmyczka upłeczy, ruszaj, szelmo, do peczy, taki, serce, chody, taki, serce, luby, serce moje. Jak do tebe chodyty, tebe, serce, lubyty, uj tebe najmyty je,  tebe najmy[ty] je, serce moje. Ja najmy ta u[...], stupaj, szelmo, do [...], taki, serce, chody, taki, serce, luby, ser[ce] moje." W przytoczonym fragmencie uj ostatniej . zakończenie і-sza 1 i 2 nieczytelne. W rkp. niezn. autora uj zujr. 12 . 2: „po-ujissia". 399 s. 193 nr 312 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 17). Notatka „ujariant" nad melodią od Tretiaka. nr 313 —Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 55). W rkp.  ziur. 1 uj. 1 brak słotua „ptaszek", czujarta zujr. pominięta przez Tretiaka: „Chodźmy, Jasiu,  cudze strony, gdzie nam ludzie nie znajomi. W czystym polu ujiater suszy, kto ujędruje, płakać musi." s. 194 nr 314 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 73) z lokalizacją ogólną: „Żytomierz",  rkp. pod tą melodią zanotoujane kolejno trzy teksty: nr 314 i 577 z tomu 36 oraz nr 295 z supl. W rkp.  t. 4 trzecia i czujarta nuta: d2 d2. nr 315 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 28). W rkp. uj t. 4 ostatnią nutą jest g1,  t. 9 ostatnia nuta ma także inną -sję: fis1. W rkp. cd. tekstu, (praiudopodobnie bez zakończenia): „Ty ujijesz sznurek, |:a ja się żenię:| z inną dzieiuicą, a jeszcze chiuilę będziem złączeni ujiecznemi czasy, ujyjdziem z kaplicy. Długo ja, długo, był tujoim sługą, ty dziś bądź drużką u mej dzieiuicy. Dzieujczyna smutna i tak jest blada, i do sąsiedni chatki se ujpada." s. 195 nr 316 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 35). W rkp. id . І . 3: „iłem razy",  . 2 uj. 2: „śujiadkiem jedynym", uj .  uj. 2: „skruszył dębiny". nr 317 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 35). W . 2 uj. 4  uj naiuiasie od Tretiaka,  rkp.  .  . 3: „Ryiualda" (nie: ї),  . 4 . 3: „ufał  kobiecie", s. 196 nr 318 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 35). W rkp.  zujr. 3 id. 2: „cóż mnie", s. 197 nr 319 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 145). s. 198 nr 320 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraiiiskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 173 — melodia i tekst 1 zujr. oraz 400 k. 177 — pełny tekst), bez lokalizacji, nad melodią notatka „Czu-mak". W czystopisie Kolberga (sygn.3207, k. 69) na marginesie jego notatki: „mel. jak «Ach, ja lublu Petrusia»", odesłanie dotyczy pieśni zanotoiranej na k. 117 sygn.3207, z lokalizacją: „od Złoczouja, Brzeżan", opublikoujanej uj T. 57/H Ruś Czerwona cz. II nr 1012. Ponadto  rkp. Kolberga pod tekstem odsyłacze: ,,p[atrz] W[acłauj] z Oleska [Pieśni polskie i ruskie ludu galicyjskiego ... ] s. 430, Ż. Pauli [Pieśni ludu ruskiego... ] T. II, s. 82". W zbiorze Paulego na tej stronie pieśń czumacka, ale o innym ujątku. W rkp. niezn. autora  zu>r. 2 w. 2: „tiutiuneć kuryujbym". Tekst por. nr 266  supl. nr 321 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 170 nr 1 — mel. bez tekstu i k. 181 — tekst) bez lokalizacji, nad tekstem notatka „Czumak". W rkp. melodia  metrum |, toujarzyszą jej diuudźujięki i akordy. W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 65) obok tekstu notatka „vel: «Pusty mene maty»", pieśni o takim incipicie nie ma  materiałach z Wołynia, por. T. 36 nr 351 . 5. s. 199 nr 322 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 180 — melodia i k. 182 — tekst), bez lokalizacji, pod tekstem incipit: „Popoujaja najmyczka", tj. pieśni następnej  . 36, melodii toujarzyszą diuudźujięki i akordy. W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 65) pod tą melodią zapisane obydiua teksty. s. 200 nr 323 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 184 — tekst bez mel.), bez lokalizacji, incipit tekstu odnotouuany  tymże rękopisie pod melodią opublikoiraną jako nr 322. W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 65) tekst zapisany jako drugi ujątek pod pieśnią 322. nr 324 — Rkp. terenoiuy Kolberga (sygn. 3206, k. 90) z lokalizacją ogólną: „Pustumyty, Siedliszcze pod Róujnem, Meżyrycz". W rkp.  zujr. 1 . 1 ujyjaśnienie: „łużkom — łączką", . 3-4 poiutó-rzone,  zujr. 2 id. 5: „hej, to do ju prychodyło" (nie: hej do doju),  zujr.  . 4 ujyjaśnienie: „płeła — plotła",  . 5 ujyjaśnienie: „jentoju — lentoju, ujstążką". 401 s. 201 nr 325 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 173), bez lokalizacji. W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 74) po zapisie nutoiuym zanotoujane dujie inne ujersje t. 8 z notatkami „vel": W rkp. niezn. autora  zujr. 2 . : „hody" (nie: chody). nr 326 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 74)  t. 6 e2. W odsyłaczu do zbioru Wacłaiua z Oleska Pieśni polskie i ruskie... ujinno być s. 466, odsyłacz dotyczy też melodii, zob. K. Lipiński Muzyka do „Pieśni polskich i ruskich ludu galicyjskiego"... s. 181 nr 158. s. nr 327 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3203, k. 32), tam tylko 1-2 . tekstu pod melodią, pełny tekst  czystopisie (sygn. 3207, k. 79). W czystopisie w zujr. 2 . 4 ujyjaśnienie: „kip — kop". nr 328 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 90), z lokalizacją ogólną: „Pustumyty, Siedliszcze pod Róujnem, Meżyrycz", u> czystopisie Kolberga (teka 3207, k.83) tekst z melodią, zob. nr 143 uj supl. W rkp. terenoujym  zujr.  . 2 ujyjaśnienie: „tuidsi — stąd",  czystopisie uj zujr. 4 . 4 ujyjaśnienie: „z cioho — z tego", s. 203 nr 329 — Źródłem tekstóiu był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 170 nr 3 — mel. bez tekstu i k. 183 — tekst), bez lokalizacji, róiunież  czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 119 — melodia i teksty) bez lokalizacji, choć і-szość pieśni z tego rękopisu  czystopisach Kolberga zlokalizo- jest „od Kotula". W rękopisie nieznanego autora jest to pięć odrębnych tekstom zanotoujanych  różnych miejscach zespołu pt. „Dalszy zbiór zujrotek do ujszystkich nut przeszło i teraźniejszo razo zebranych". Róujnież  czystopisie Kolberga teksty —  druku potraktoiuane jako zujrotki — są oddzielone jako odrębne ujątki. W rkp. nieznanego autora mel. zapisana o kujartę ujyżej, toujarzyszą jej dujudźujięki i akordy. W druku opuszczone zostały zapisane  rkp. Kolberga nuty, toujarzyszące melodii na mocnych częściach taktom:  1.1 — a a, t. 2 — e' a, t. 5 — a d1, t. 6 — e' e', t. 7 — d1 (na drugą miarę),  t. 6 ostatnią nutą jest e'. W rkp. nieznanego autora  zujr. . bez „i". 402 nr 330 — Źródłem tekstu był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 181 — tam pieriusza ziur. jako kolejny ujątek po tekście nie publikotuanym lu . 36, zob. nr 70  supl., k. 182 — druga ziur. zanotoirana jako drugi ujątek po tekście opublikoujanym jako nr 361  . 36, k. 183 — trzecia i cziuarta ziur.  różnych miejscach zespołu „Dalszy zbiór ziuro-tek ...", k. 184 — piąta ziur.  zespole „Na nutę « zachody»", zob. nr 141 uj t. 36), bez lokalizacji. Teksty te, a także kolejne czte-roujiersze uj zujr. 2-4 potraktoujane są przez autora zapisu jako osobne pieśni. W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 119) melodia z tekstami także potraktoujanymi jako pięć odrębnych ujątkóuj, bez lokalizacji, choć iriększość pochodzących z tego źródła pieśni ma uj czystopisach Kolberga lokalizację: „od і". W czystopisie  zujr. 1 uj. 1 ujyjaśnienie: „kyrnyci — krynicy",  uj. 3 ujyjaśnienia: „chujoszczom — ogonem" i „ujiochtiom — ujiechciem", tu zujr. 2 . 1 ujyjaśnienie: „Oleny — Heleny", ujy-krzyknik uj uj. 6 od Tretiaka,  czystopisie uj zujr. 5 .  ujyjaśnienie: „sukoiuaty — sękaty", s. 205 nr 331 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt.: Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 180 nr 14 — melodia, k. 183 — ziur. 1-4 i 7, k. 184 — zujr. 5-6), bez lokalizacji,  rkp. są to odrębne przyśpieujki, przedzielone innymi tekstami lub kreskami. Róiunież uj czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 119) jest to siedem przyśpieiuek. Nad tekstem ziur. 7 (k. 183) notatka: „Na nutę «Lu-blu mamo Petrusia»", zob. nr 182-186  .36 i nr 73 i 74 uj supl. W rkp. nieznanego autora melodia zapisana o kimrtę ujyżej, to-Luarzyszą jej dujudźujięki. W tekście uj ziur. 2 Tretiak opuścił fragment zanotoiuany między . 10 i 11  rkp. nieznanego autora i lu czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 119), ujinno być: „Prodaj myły siry byczki, kupy meni czereiuyczki, szob ja bosa ne chodyła, szczoby chłopciuj ne smiszyła. Prodaj myły siry byczki, kupy meni sznuryuraczki, 403 moji persi tresut'sia, z mene chłopci smijut'sia." W rkp. niezn. autora sIoujo „persi" uj uj. 11 , uj rkp. Kolberga nad „persi" nadpisane „cycki". s. 206 nr 332 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 181), bez lokalizacji. W rkp. nieznanego autora melodia zapisana o sekundę ujielką ujyżej, toiua-rzyszą jej dźujięki basoiue i diuudŹLuięki, pierujsze cztery takty lu tym rkp. і  ujskazanych niżej czystopisach Kolberga są po-ujtórzone. W czystopisie Kolberga (teka 20, sygn. 1251, k. 521) lu t. 5 ostatnią nutą jest 1,  t. 8 na ostatnią miarę ujersja małych nut: ósemki  c2, tam notatka: „Pokucie II (DWOK T. 30) nr 248" — to odesłanie błędne. Odesłanie do zbioru Wacłaiua z Oleska Pieśni polskie i ruskie ludu galicyjskiego... zanotoiuał Kolberg lu innym czystopisie (sygn. 3207, k. 81). nr 333 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 180 nr 10 — melodia i 182 — tekst), bez lokalizacji, tam uj. 1-2 zujr. 5 połączone ze ziur. 4,  . 3-4 oddzielone kreską jako osobny ujątek. Odsyłacz do tekstu  zbiorze Wacłauja z Oleska Pieśni polskie i ruskie... zanotoujane  obu czystopisach Kolberga (sygn. 3207, k. 81 i teka 20, sygn. 1251, k. 522). W rkp. niezn. autora і  obu czystopisach Kolberga melodia zapisana o sekundę іі Luyżej, uj rkp. nieznanego autora toujarzyszą jej dźujięki basoiue i dujudźiuięki. W tekście  ujszystkich rkp. lu zujr. 3 lu. 4 nad: „tak mało" nadpisany ujariant: „po troszku". Tekst por. nr 75  supl. s. 207 nr 334 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 173 — melodia z 1 zujr. i k. 171 — pełny tekst) bez lokalizacji, na obu kartach nad pieśnią notatka autora zapisu „czerczyk",  czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 117) ujyjaśnienie „czerczyk — zakonnik". W rkp. nieznanego autora melodia zapisana o kujartę wyżej, lu czystopisie Kolberga 1.1 ma także inną ujersję rytmiczną: ćiuierćnuta, dmie szesnastki, ósemka,  t. 3 pieriusze dujie małe nuty skreślone, uj t.4 nie ma górnej ujersji rytmicznej, uj t.6 na drugą miarę nuty górnej ujersji mają ujartość ósemek, uj t. 7 404 czujarta nuta g'. W tekście  obu rkp.  1 i 2 . po 4 . notatka „bis", s. 208 nr 335 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 89), z lokalizacją ogólną: „Pustumyty, Siedliszcze pod Róujnem, Meżyrycz". W czy-stopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 57) nad melodią notatka: „lub $". nr 336 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 174 — melodia i 1 zujr. tekstu i k. 175 — pełny tekst), bez lokalizacji, nad tekstem notatka autora zapisu: „pieśń", pod tekstem: „dokończenia do ujszystkich pieśni później nastąpią". W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 85) nad melodią notatka „z C-dur" oraz „Także od Nieśujieża, ob. Białoruś", zob. Białoruś-Polesie (DWOK T. 52) nr 535. We ujszystkich zapisach  . 1 tu. 3: „poszłaż urana". s. 209 nr 337 - W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 82) lu t. 5 i 7 pieriusze dujie nuty (dolne) mają ujartośc ósemek,  tekście ziur.  . 2 ujyjaśnienie: „niuch, niuch — ującha", lu ziur. 5 .  ujyjaśnienie: „kićka — kotka". s.210 nr 338 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k.49) z lokalizacją: „Podole, Ożochoiuce", ze ujzględu na tę lokalizację pieśń nie і być publikoujana uj tomie pośiuięconym Wołyniouji. W druku tekst błędnie podpisany pod melodią. W rkp.  . 7: „ne tra mamciu", s. 211 nr 339 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 59). W rkp.  . 3: „prynadońku daty", uj lu. 4: „Stylu, doniu". nr 340 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 60). W rkp.  ostatnim takcie fermata nad 1, uj tekście uj uj. 3: „tysaty",  uj. 4: „do diujczynu". s. 212 nr 341 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 180 nr 11 — melodia bez tekstu i k. 182 — tekst), bez lokalizacji. W rkp. kolejne zujrotki oddzielone od siebie kreskami jako osobne przyśpieujki, melodii toujarzy-szą dujudźujięki i akordy. W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 137) pod tekstem odsyłacz: „podobna Ż. Pauli [Pieśni ludu ruskiego... ], T. II s. 102". W rkp. nieznanego autora melodia uj metrum \. W obu zapisach  1.1 ostatnia nuta a1, nadto uj czystopisie Kolberga dla 405 pierujszych trzech ósemek ujersja małych nut: c2c2c2. W obu zapisach tekstu  ziur. 1 uj. 3: „ja ne natrafyuj". nr 342 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 29). W rkp. . 1: „tam Roman ujoły pasę",  . 16: „za neluba dairaty". s. 213 nr 343 (uujaga: diua razy ten sam numer pieśni) — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 170 — melodia bez tekstu i k. 186 — tekst bez melodii), bez lokalizacji. W rkp. tytuł „Kozak", melodia  metrum |, totuarzyszą jej dujudźujięki. W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 130), gdzie też tytuł „Kozak",  1.15 zanotoiuana ujersja małych nut o ujartościach ćujierćnutoujych: e2 e2. Ten tekst także  rkp. innego nieznanego autora (sygn. 3207, k. 54), tam ujyjaśnienia: „urok — oczaroiuanie, bojar — starszy dyrygujący ujeselem, koroiuaj — placek uueselny, ozdobiony kaliną jeśli panna, lub bez jeśli nie (to jest: ujdouja)",   .: „bolity", tu 8 .: „diujcze na peczyszcze",  . 13-14: „skrypoczok", „cymbał" i „bojar". s. 214 nr 343 (uuiaga: drugi raz ten sam numer pieśni) — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 126) z lokalizacją ogólną: „Tury-czany". W rkp. uj u>. 8: „nakazujet" i „ochficerem",  . 18: „ob-cyłoujanyje". nr 344 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 23) z lokalizacją ogólną: „Korzec, Zabara". W rkp.  t. 5 dujie ostatnie nuty e'e', uj t. 6 czujarta nuta h1, a szesnastki mają inną kolejność: fls2e2. W tekście . 10 ujyjaśnienie: „z riźna — różnie", uj uj. 12 pod „spynku" dopisane: „opieka" (ukr. spyn, spynok — odpoczynek), a „synu" popraiuione na: „synku", lu uj. 13: „diujczynku",  . 17: „i j-deż pojidu",  . 18 bez „a" na początku ujiersza. Tekst por. nr 159  supl. s. 215 nr 345 — Rkp. teren  Kolberga (sygn. 3207, k. 25). W rkp.  uj. 5: „na mandrijci". s. 216 nr 346 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 25). W rkp.  lu. 1: „Czoho u tebe" i „tołoczana". nr 347 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 25), tekst zapisany jako drugi ujątek pod melodią nr 346. W rkp. lu lu. 6: „toj pokaże", lu lu. 7: „dobrodzij". 406 nr 348 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 47) z lokalizacją ogólną: „Obzyrka, Nabruska". W rkp.  uj. 1: „ty tak późny sia",  . 2: „spyszy sia",  .  і 4: „myłejki", uj . 9 і 10: „po komorę",  uj. 13: „tuże założone",  . 14: „poubiranny". s. 217 nr 349 — Rkp. terenomy Kolberga (sygn. 3206, k. 123). W rkp.  . 12 ujyjaśnienie: „hóracza — gorąca",  . 15 ujyjaśnienie: „głaza — oczy", uj uj. 19: „dorożyńki znajszła",  . 23: „na ho-riłońku",  . 24: „horyłońki". s. 218 nr 350-Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k.96). W rkp. . 1: „po łysoczku",  .2 ujyjaśnienie: „trysoczku — trzaski",  . 3: „Bolet', bołet"', uj uj. 5: „krasnoh mołodcia",  . 9: „mu-zyczejki". s. 219 nr 351 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 73). W rkp. pod tekstem uj. 1-4 zapisane fragmenty zujr. następnej albo ujariantu zujr. 1: „[Batko dobryj, batko dobryj,] a maty łychaja, [ne puskaje na utyciu, bom szcze] molodaja." nr 352 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 96). W rkp. uj t. 3 dla trzeciej i czujartej nuty zanotoujana także inna -sja: h1 c2, w tekście uj uj. 3 ujyjaśnienie: „na jułojku — na ulicę", uj uj. 6 ujyjaśnienie: „priasty — prząść",  uj. 9, 10 i 13: „pasity sia", uj uj. 14: „ne bijty". s. 220 nr 353 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 55), uj rkp. tekst z melodią, zob. nr 185 uj supl. W rkp. uj uj. 4: „ujeczoryje",  uj. 11: „ślozońkami". nr 354 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 47) z lokalizacją ogólną: „Obzyrka, Nabruska". W rkp. melodii uj t. 3 znak repetycji, być może należy poiutórzyć t. 3-6, t. 5 i 6 pierujotnie zanotoujane jako jeden takt uj metrum 4: W tekście uj rkp. uj uj. 6: „zadyujyła sia" ujęte uj znaki repetycji, a „zamenyla sia" і na „zzmenyla sia", uj uj. 7: „Czoło-ujicze Michalu, szczoś", uj uj. 9: „czarnobryuja", uj uj. 11 ujyjaśnienie: „hodi — dość", uj uj. 12: „prosy ju",  uj. 13 ujyjaśnienie: 407 „hajnoujaty — baujić się, hulać",  . 15: „z ujyrsza". Na odujro-cie karty zakończenie: „Ne żuryś moja myła, ne żuryś, czarnobreuja, chocz ja pojidu, sim lit ne budu, ja o tobi ne zabudu." s. 221 nr 355 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 19) z lokalizacją: „Nery, Kupieczóuj, Kisielin". W rkp. uj uj. 9 ujyjaśnienie: „hu-łońku — ulicę", uj uj. 11 i 13: „(j)ono",  uj. 12: „(h)oczy", uj uj. 14 nad „perłoczy" dopisana końcóujka ,,-ok", tj. „perłoczok", znak zapytania od Tretiaka, uj . 17: „kołysze diujcze", uj uj. 19: „te ditia maje", s. 222 nr 356 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 125). W zapisie melodii tuahania metryczne. W rkp. tekstu uj zujr. 1 uj. 1 ujyjaśnienie: „kramanyna — targoujisko", uj zujr. 3 uj. 2 pod „kramnuju" dopisane: „ї", uj zujr. 7 uj. 1-2: „neiuistońku teji chusta", uj uj. 3: „jd'e", uj. 4: „pszenyczeńki",. s. 223 nr 357 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 46), tekst bez melodii także  zapisie nieznanego autora (sygn. 3206, k. 99), tam lokalizacja „Żytomierz" uzupełniona przez Kolberga, a uj 2 zujr. 4 uj.: „ne dajte". s. 224 nr 358 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 98) z lokalizacją: „Nabruska, Obzyrka, Tuliczóin". W rkp. uj ostatnim t. przy pół-nucie jest kropka; uj tekście uj zujr. 3 uj. 1: „płużok hore", uj zujr. 6 uj. 1: „ne kołe". nr 359 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 44). W rkp. uj zujr. 2 i 3 uj. 2: „żinka skaże". Tekst por. nr 378 uj T. 36 i nr 200 uj supl. s. 225 nr 360 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 59). W rkp. uj t. 2 dla ostatniej nuty zanotoujana też druga ujersja: szesnastki d2 c2 z uujagą „lepiej", uj t. 4 brak krzyżyka; uj tekście uj zujr. 2 uj. 2: „a czużaja matinka id'e do susidy neujistku sudyf". nr 361 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 180 nr 15 — melodia bez tekstu i k. 182 — tekst), bez lokalizacji, uj czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 93) lokalizacja: „od Kotula (S...)", praujdopodobnie 408 chodzi o Serechoujicze, zob. też przypis do pieśni 192. W rkp. nieznanego autora melodia zapisana o kujartę ujyżej, toujarzyszą jej dujudźujięki  oktaujie. W innym czystopisie Kolberga (teka 20, sygn. 1248, k. 340) z lokalizacją „od і", melodia  metrum \. s. 226 nr 362 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 94)  zujr. 1 . 2: „horoszym",  zujr. 2 . 1: „pochybaje". s. 227 nr 363 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 60) z lokalizacją nad melodią: „Boromel, Beresteczko". W rkp. uj zujr. 1 . 1: „Poslau mij myleńki" z nadpisanym „Kazau", u; . 4: „do kor-szomki", uj zujr. 2 uj. 2: „taj idze",  zujr. 4 . 1 nad „łubko moja" nadpisane: „holubońko",  . 5 uj. 3: „na ujeczery",  . 6. . 4: „jasnyje sonce", . 9: „Posiała postil bilu, taj stała plakaty: Postil moja tonka, biła, szcze puchoujaja, ne ja sama budu spaty na neji mołodąja." a nad ostatnim ujierszem nadpisane: „Chtoż to budę na niej [spaty], ne ja [mołodąja]",  . 10 uj. 1: „po zatyłkom" (nie: poza tyłkom), nad uj. 5 i 6 nadpisany ujariant: „bez tuju kumu ujrażu na miki propadu",  . І . 4: „piki żytia sujoho". s. 228 nr 364 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 60) z lokalizacją ogólną: „Beresteczko, Rudka". W rkp. uj t. 4 dla ósemki c2 zanotouiana także ujersja małych nut: szesnastki h1 c2,  tekście  . І . 4: „ne houjori",  . 2 uj. 3: „czerniauuaja". Tekst por. nr 366  T. 36 i nr 188  supl. nr 365 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 29). W rkp. uj ostatnim t. ćuiierćnuta z kropką i ósemka, nad pierujszą nutą fermata,  tekście  zujr. 1 uj. 3: „za toj, za muż", tak samo   . następnych zujrotek, uj .  . 2: „ujsi mne". s. 229 nr 366 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 127 i 128). W rkp.  t. ostatnim rytm czterech ostatnich nut: jak uj t. 2 i 6. W tekście  .  . 1 nad „Nałenuły" nadpisane: „Znały",  zujr. 4 uj. 4: ujyjaśnienie: „klitSczku — klatka",  zujr. 5 .4 nad „nouju" nadpisany ujariant: „z hori", uj . 9 uj. 1 ujyjaśnienie: „krauuan — komora" (por. przypis do pieśni nr 382 zujr. 4 oraz tekst zujr. 8 pieśni nr 188 uj supl.),  zujr. 10 uj. 4 ujęty  znaki repetycji, a po nim następny: „a ja z neju 409 żyt'ne stau",  zuir. 11 po uj. 2: „pidu  ujojsko [służyty], uj. 4 ujęty uj znaki repetycji, uj . 12 uj. 2 i 3 i uj . 14 . 4 ujęte  znaki repetycji, uj zujr. 15 uj. 2: „żyryt sia", uj zujr. 16 uj. 3 bez „ho", ponadto na karcie 128 (połączonej z k. 127) cd. tekstu: „Dobre tobi, sołoujiju, po ochoty łetiaty, a mni horę, mołodu, uj neujoły sedity. Zostajet sie  mene uj doma ujsie drobneńki dity, chto ich budę, sirot[y], ta bez mene hladity." Tekst por. nr 364  T 36 i nr 188  supl. s. 230 nr 367 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 93) z lokalizacją ogólną: „od Lubomli, Wysocko". W rkp. uj uj. 8: „moja" (nie: „ja"), uj . 12: „czorni hoczy", uj uj. 27 (ostatnim): „ladaszczo". s. 231 nr 368 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 93) z lokalizacją ogólną: „od Lubomli, Wysocko". W rkp. uj zujr. 2 uj. 1: „nyc ne roby", uj .  uj. 1: „na toje". s. 232 nr 369 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 46). W rkp. uj t. 3 pierujszą szesnastka e2, na początku t. 5 znak repetycji,  t. 7 na drugą miarę ósemki e2 e2 z ujersją małych nut — ósemki e2c2, uj tekście uj zujr. 4 uj. 3: „buła", uj . 4 ujyjaśnienie: „iz po-chmilla — podchmielona". Tekst por. nr 175 i 197  supl. nr 370 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 23). W rkp. uj zujr. 4 uj. 3-4: „i-ujstreczaje moj diujerko (brat męża) i uj uju-sznioujom sadu", uj zujr. 5 uj. 2: „jucha" z nadpisanym „ju-ch-a", uj . 8 uj. 2: „ta na szyju iznoszu",  .9 .4: „na papir". Tekst por. nr 197 uj supl. s. 233 nr 371 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 97) z lokalizacją ogólną: „Nabruska, Obzyrka". W rkp. taktouji czujartemu odpoujiadają dują niepełne takty, uj pierujszym półnuta e2, uj drugim ćujierćnuta c2, uj t. ostatnim tylko półnuta a1. W rkp. tekstu uj uj. 4: „do domojku", uj uj. 8 ujyjaśnienie: „steluczy — 410 ścieląc", .13 uuyjaśnienie: „ne ziuede — nie obudzi, podniesie", s. 234 nr 372 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 23). W druku druga, zanotoujana po melodii ujersja t. 8-10, pierujotna: J?  h L -1 r j r r . i I li W rkp  t. 7 drugie e2 ma ujartość ćujierćnuty; uj tekście uj ziur. 6 uj.4: „rozmaujlaty",  . 10 . 1 bez „tia",  . 2: „Mykoły", ujykrzyknik od Tretiaka,  zujr. 11 . 3: „myni". nr 373 — Ze inzględu na lokalizację „od Nieśinieża" pieśń nie і być Іі uj tomie pośuuięconym Wołyniouji. W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 127)  . 9 i 11: „milen-koho". s. 235 nr 374 — Źródłem tekstu był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 176), bez lokalizacji, odsyłacz do melodii Tretiak podał za czystopisem Kolberga (sygn. 3207, k. 127), zob. nr 182  .36 i przypis źródłoujy do tej pieśni. W rkp.  . І .  bez „ne",  . 2 . 2: „łyski",  . 3-4: „hu, ha, czumandra, czumandrycha mołoda", tak samo  . 5 .4-5. nr 375-W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 124) pod t.7: „a inny choroszy". s. 236 nr 376 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 26). W rkp.  . І . 4: „pidelju",  . 2 і 3 inna kolejność ujierszy, a także fragmenty opuszczone przez Tretiaka, zapis zujr. 2-3 u Kolberga: „Deś pojichauj mij miłeńki, uj czużyj kraj,  storonu, deś pojichau, taj nyma, jakże jemu ne dokuczyt taj czużyj kraj, storona, jakże jemu ne żal mene, szczo ja taka mołoda. Nahniujau sia mij miłeńki, [nahniujau sia] na mene, jak pidemo  połę żaty [nie: połeżaty] 411 odeżnet sia od mene, a jak siadem połudnaty, ne ujohoryt [tak  rkp.] do mene, a jak pryjdem do domońku ne dyujyt sia na mene, jak lażem u łiżoczku, to odujernut' sia od mene. Ludę każut, sama baczu, szczo ne lubyt і mene." W . 4 uj. 4 uj rkp. ujyjaśnienie „hałyńki — " (ukr. halka — ). nr 377 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 26), tam jako cd. zapisany tekst „Piszou І ponad staujem", zob. pieśń 193  supl. W rkp. uj t. 2 przed pienuszą nutą bemol. Tekst por. nr 58 uj supl. s. 237 nr 378 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 117). W rkp. po zapisie nutoujym dują puste takty, praujdopodobnie miało tam być poujtórzenie t. 5-6, oraz za nimi dodatkouje dują takty pominięte uj druku: 0 « * i p i -i W zujr. 3 uj. 4 ujyjaśnienie: „spereczka — sprzeczka", uj zujr. 5 uj. 1 nad „szubu" nadpisany ujariant: „sujytu", uj uj. 4: „nechaj z sujyti (lub: szubi)". Tekst por. nr 359 uj T 36 i nr 200 uj supl. s. 238 nr 379 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 73). W rkp.  ostatnim takcie ostatnia nuta e2, po melodii notatka „etc". nr 380 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 148). W rkp. uj uj. 15 pod „idy, idy" dopisane: „płyujy, płyujy", uj uj. 22: „ta sim lit łeżała" z dopisanym „uj neduzi". s. 239 nr 381 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 31). W rkp. za zapisem melodii inna ujersja taktóuj 5-8 z notatką „lub": W rkp. uj t. 7 drugą małą nutą jest c2, uj tekście  . 2: „kre-miennoju", uj uj. 20: „szczo czorne". s. 240 nr 382 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 114), tekst i melodię zapisał Kolberg na marginesie ujariantu (zob. pieśń 191  supl.) zanotoujanego przez nieznanego autora, dla obu pieśni 412 w rkp. zapisana przez Kolberga lokalizacja ogólna: „Bilcze, Su-choujola" (nie: Żytomierz). W rkp.  zuir.  . 1: „do inszyj",  ziur. 4 uu. 1: „kratuaty" z ujyjaśnieniem „kraujędzi" (ukr. krowat — loże), tu. 2: „hoczyma", a pod „stiny" dopisane „c" (sciny),  ziur. 6 . 1: „za tebe" z nadpisanym „od",  ziur. 7 . 1: „budit' diuadcati czotiri",  ziur. 9 uj. 3: „zły duchy neczysty". Tekst por. nr 191  supl. nr 383 — Źródłem był rkp. nieznanego autora (teka 17, sygn. 1222, k. 1), karta uszkodzona, zachotuał się tylko tekst ziur. 1-3 i fragment 4. W czystopisie Kolberga (sygn. 3206, k. 129) melodia przygotomana do ujpisania akompaniamentu forte-pianoujego. W diuu czystopisach Kolberga (sygn. 3206, k. 129 i sygn. 3207, k. 104)  ziur. 3 uj. 4: „ja ujsiu neujyhodu",  rkp. na k. 104  zujr. 4 . 2 ujyjaśnienie: „ne budu kazaty — nie odpoujiem". s. 241 nr 384 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 89). W rkp.  1.1 druga nuta c2, na trzecią miarę ujersja małych nut: ósemki g2f,  t. 4 i 6 pieruusze dmie nuty ujersji głóujnej mają ujartość ósemek. W tekście  .  uj. 2: „postil rizno",  zuir. 7 . 1: „hodite" (nie: chodite), uj . 9 tu. 1: „hołubońku". Tekst por. nr 194 uj supl. s. 242 nr 385 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 20) z lokalizacją ogólną: „Nery, Kupieczóuj, Kisielin". W rkp.  zujr. 3 uj. 1: „konie posidłane", uj zujr. 4 . 2 ujyjaśnienie: „pohoduju — nakarmię", uj zujr. 5 uj. 2: „odujidaty (uj)rodu" z ujyjaśnieniem: „rodzinę", uj zujr. 8 uj. 1: „ji stanę" (nie „taj"). s. 243 nr 386 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 20) z lokalizacją ogólną: „Nery, Kupieczóuj, Kisielin". W rkp.  zujr. 2 tu. 2: „za moż szcze sioho roku",  zujr. 7 uj. 3: „na ruczeńku", po uj. 5 tekst opuszczony przez Tretiaka: „Mij myłyj ide pomez kłuniamy (stodołam[i]) aż ułycia szumyt"',  . 11 ujyjaśnienie: „bileczko — bielizna", uj uj. 14: „sto koni" (nie: oto koni), po . 17 tekst opuszczony przez Tretiaka: „Najstarsza sestra za stołom siła, najmensza u poroha stoit". s. 244 nr 387 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 148). W rkp.  zujr. 1 . 3: „u naszego kozaczka". 413 s. 245 nr 388 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 126) z lokalizacją ogólną: „Turyczany". W rkp. uj zujr. 2 . : „borszcz", uj uj. 4: „uj hórle", uj zujr. 4 tu. 1: „Każusz, Hapko, ujstań ra-neńko", uj zujr. 7 uj. 4 poprzedzony „chyba". s. 246 nr 389 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 126). W rkp. uj. 10 ujęty  znaki repetycji, uj uj. 12: „a ja joho" (nie: jako),  uj. 17: „dujanaitciet",  . 18: „dujajciajt i sztery". nr 390 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 92). W rkp.  . 1 uj. 1: „ne pszenyczeńka buła", uj. 5: „łychaż dola moja", tak samo uj zujr. 2-4, uj zujr. 2 uj. 1: „ne traujyczeńka buła",  uj. 2: „ne choroszaja buła", uj zujr. .1: „ne detynońka buła", . 4: „zaujiazały". s. 247 nr 391 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 17), z lokalizacją ogólną: „Tuliczóuj", niektóre pieśni na tej karcie mają lokalizację bezpośrednią: „Żytomierz" i „Korzec, Żytomierz", jednak dla pieśni „Poszouj staryj", takiej lokalizacji uj rkp. terenoujym Ko-berg nie odnotoujał. W rkp. uj t. 5 ujersja małych nut: ósemki g'g'h;/V,  tekście uj zujr. 2 tu. 1: „Pide doniu, pide doniu", tu zujr. 3 uj. 1: „Beży donia, beży donia", tu uj. 2: „o dołonie", uj . 5 uj. 3: „sama lahu", uj uj. 4 nad „mżę" nadpisane: „ja", uj zujr. 6 . 1: „Pide stary, pide stary", tu uj. 2: „kołupy [nie: kupy] me medu" z ujyjaśnieniem: „kołupy — zaczerp", tu ziur. 7 tu. 3: „odtykąjże". s. 248 nr 392 — Tretiak pominął akompaniament i dogryujkę instrumentalną, zob. nr 124  supl., tam ujedług czystopisu Kolberga (sygn. 3207, k. 137). s. 249 nr 393 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 73). W rkp.  zujr. 3 uj. 3: „jak pobacze mene". Tekst por. nr 248 uj supl. nr 394 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 138)  ztur. 1 tu. 3: „hołoujoczku". Tekst por. zujr. 6-9 nr 179 i nr 180 uj supl. nr 395 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 39 — melodia z incipitem tekstu) i rkp. nieznanego autora (sygn. 3206, k. 116 — tekst),  obu rkp. lokalizacja ogólna: „Bilcze, Suchoujola" zano-toujana przez Kolberga. W rkp. melodii  t. 3 trzecia nuta: e1. W rkp. nieznanego autora cd. tekstu: 414 „Wyjszoł staryj na dujir na hodynu, urona jemu i chliba uj torbynu, uuyjszoł staryj na dujir na czasoczok, mona jemu szczo i sala kusoczok." s. 250 nr 396 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 92) z lokalizacją: „Cudnóuj, Kołki". Tekst por. nr 197 uj supl. nr 397 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 127) też bez lokalizacji,  zirr. 5 uj. 2 ujyjaśnienie: „ty zihnuuj sia — zgiąłeś się". s. 251 nr 398 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 43). W rkp.  ostatnim t. rytm: | J*. | W tekście  . 7 ujyjaśnienie: „piaty — zapłaty",  uj. 9: „szczo jidna nas matu maty" (nie: maty rodyt-). s. 252 nr 399 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 98). W rkp. uj uj. 4 nad „płacze, omliująje" dopisany ujariant: „śloza ślozu po-byująje, [sestra] szyje, ujyszyiuaje",  uj. 10 nad pierujotnym „doli ujdełyła" nadpisane: „uczynyła", uj uj. 12 nad „bidnyj horoujaty" nadpisane: „tiażko zaroblaty", uj uj. 13 dopisany ujariant: „mału ditinu hodoujaty",  . 14 nad pierujotnym „hołubońku" nadpisane: „bratusejku", uj. 18 nad „jednoho" dopisane: „żadnoho", uj uj. 20 nad „zahladaty" dopisane: „po", tj. „pohladaty". nr 400 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 96), notatka „ujariant" nad melodią od Tretiaka. W rkp. uj t. 2 ujersja małych nut: ćiuierćnuta h1 i szesnastki hl c2 h1 a1. W tekście pod 1.1: „Pod biłeju", pod t.4: „bratek". s. 253 nr 401 — Zapis terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 125). W rkp.  t. 2 górna ujersja dla drugiej nuty: f\  tekście nad .  i 4 dopisane słouja tujorzące następny dujuujiersz: „[Ne rubaj sosnu], bo połuczyt sia, [ne pidu za muż], bo ne choczyt sia." W rkp.  uj. 9: „ujsiujszy". s. 254 nr 402 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 126). W rkp. uj t. ostatnim dla drugiej nuty jest ujersja małych nut: szesnastki e2d2, nad ostatnią nutą fermata. W tekście uj w A: „|: Moskale stojały :|", uj tu. 6: „jeden Stepaniusza",  . 14 ujyjaśnienie: „se-miju — zgromadzenie" (ukr. sem'ja — rodzina),  . 15: „uj seły noujyi". 415 s. 255 nr 403 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 92) z lokalizacją: „uj Obzyrku na Polesiu Wołyńs[kim]". W rkp. uj t. 6 nie ma krzyżyka. W tekście  uj. 5: „koły ij zbudyty", uj uj. 9: „ujoda-j", uj uj. 18 (ostatnim): „u ujesełyj semli" z ujyjaśnieniem: „toirarzy-stujo" (zob. przypis do pieśni poprzedniej). nr 404 — Rkp. W. Dundera (teka 39, sygn. 1343, k. 3) z lokalizacją uzupełnioną przez Kolberga: „Ukraińska i uj Złoczoujs[kiem]". W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 96) lokalizacja: „od Zło-czoira". Tretiak błędnie pieśni tej przypisał lokalizację „od Oujru-cza, Kalinóujki" odnoszącą się uj czystopisie do pieśni następnej. Pieśń „od Złoczouja" ze ujzględu na lokalizację nie і być drukoujana uj tomie pośujięconym Wołynioiui. Por. przypis do pieśni następnej. W rkp. W. Dundera melodia zapisana  kluczu basoujym, uj tonacji c-moll, z akompaniamentem fortepianoujym. W obu rkp.  zujr. 1 uj. 1: „szczastłyujy",  czystopisie Kolberga uj uj. 4: „ślęzami", uj zujr. 2 uj. 2: „mojej",  rkp. Dundera  uj. 4: „Iyśt"', uj czystopisie Kolberga: „łyśt"'. Tekst por. nr 258 uj supl. s. 256 nr 405 — Rkp. terenoujy Kolberga (teka 25, sygn. 1285, k. 1), tu melodia i 1 zujr. tekstu z notatką Kolberga nad melodią: „Pio-troujska z Rozalóujki pod Kijoujem", pełny tekst uj rkp. Piotrouj-skiej, tamże k. 7, z notatką Kolberga: „Rozalóujka pod Kijoujem (z Oujruckiego)", całość uj czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 96) z lokalizacją: „od Oujrucza, Kalinóujki (Rozalóujka)". Tretiak błędnie pieśni tej przypisał lokalizację odnoszącą się do pieśni zapisanej uj czystopisie poujyżej (por. przypis do pieśni poprzedniej). W rkp. terenoujym melodia zapisana o kujintę niżej. W obu rkp. Kolberga i u Piotroujskiej uj zujr. 1 uj.4: „zaliju sia", uj czystopisie  zujr. 2 uj. 3: „tam na rusi", tekst uj naujiasie od Tretiaka,  zujr. 3 uj. 1 uj rkp. Piotroujskiej: „Neszczasłyujam",  obu rkp. uj . 5: „Łutszej", uj czystopisie  .6 ujyjaśnienie: „ ku-peli — uj kąpieli", uj uj. 7: „takoju", uj zujr. 4 uj. 3: „mołodeńkiej", uj zujr. 5 uj.8: „de hliboki" uj zujr.6 .6 ujyjaśnienie: „skorot' — skróć". Tekst por. nr 258 uj supl. s. 257 nr 406 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207 k. 96) uj duju ostatnich t. ćujierćnuta z kropką i ósemka. Tekst por. nr 258  supl. 416 s. 258 nr 407 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 89), tam tekst z melodią i z lokalizacją ogólną: „Turyczany", mel. Tretiak opuścił — zob. nr 259  supl., tam także tekst ujedług zapisu Kolberga. nr 408 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 23) z lokalizacją ogólną: „Korzec, Zabara". W rkp. za zapisem nutoujym inna ujersja duju ostatnich taktom z notatką „lub": uj t. 5 krzyżyk nad fi. W rkp. tekstu  zujr. 1 po 2 .: „meż tiażkimi ujorohami" jak pod melodią,  zujr. 2 u>. 1: „zózułeńka",  zujr.  . 2: „trajczy" z wyjaśnieniem: „trzy razy". s. 259 nr 409 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 23). W rkp.  zujr. 4 . 1: „za szczoż" (nie: na szczoż) i „sużdżajete",  zujr. 10 . 1: „szo-j oczeńki",  . 2: „szo-j czornyi". s. 260 nr 410 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 59). W rkp.  zujr. 2 . 2: „deż ja ij podiju",  zujr.  . 1: „do mesta proda-uuaty",  zujr. 5 uj. 1: „taj oboma". nr 411—Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 46). W rkp.  zujr. 2 uj. 2 ujyjaśnienie: „zaiuołokóju — próżniaczką" (ukr. za-wołoha — przybłęda),  uj. 3: „riczku płyujsty",  uj. 4: „szero-koju", po . 2 tekst opuszczony przez Tretiaka: „Ja szeroku perepłyiuu, a hłuboku taj j ujtoplu sia. bidnaż moja hołoujońko, dó kohoż ja prychylu sia." W rkp.  zujr. 5 . 4: „obelju sia". s. 261 nr 412 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 93) z lokalizacją ogólną: „od Lubomli, Wysock". W rkp. także druga ujersja t. 4: szesnastki h1 c2, ósemka h1, ćujierćnuta a1. W tekście  zujr. 1 uj. 1-2: „Jak bełyna, tak topola, jak bez rosy na sońciu",  zujr. 4 . 1: „ne predadut". s. 262 nr 413 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 93) z lokalizacją ogólną: „od Lubomli, Wysock". W rkp. uj zujr.  . 4: „jak mij myłniszy",  zujr. 6 . 1: „gardo chłypajesz" z ujyjaśnieniem: „hardo". Tekst por. nr 177  supl. 417 s. 263 nr 414 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 93) z lokalizacją ogólną: „od Lubomli, Wysock", pełny tekst zob. pieśń nr 176 uj supl., notatka „ujariant" nad melodią od Tretiaka. nr 415 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 46). W rkp. uj t. 3 trzecia nuta c2. W zapisie tekstu liczne znaki poiutórze-nia zamiast fragmentóuj uuierszy,  zujr. 4-5 Tretiak uzupełnił tekst na podstaujie zujr. 2-3, ale opuścił fragmenty sześciu zuuro-tek następnych: „Oj, kazały ludę... Oj, ka[zały ludę]... szczo braticzok... szcz[o] sestrońka... Aż braticzok ide... Aż sestrońka... a do... Oj, kazały ludę... szczo mij myłyj... Aż mij myłyj ide... taj do mene i zajdę, jakaż bo ja u Boha szczasna." W rkp.  zujr. 2 uj. 3: „cału nicz". s. 264 nr 416 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 98). W rkp. uj zujr. 1 uj. 4: „z jahodami", jak pod melodią (bez „krasnymi"), uj zujr. 2 uj. 3: „mołodejkoju", uj uj.4: „ślozońkie",  zujr.  . 1: „szczo najrośniejszu", uj uj. 2 ujyjaśnienie: „pod poriżku — [pod] próg", uj .  ujyjaśnienie: „binkiet — bankiet",  zujr. 5 tu. 3 ujyjaśnienie: „hodi — dość". s. 265 nr 417 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 123). W rkp.  . І . 2: „moji nepryhody",  . : „moja nepryhoda", uj zujr. 2 uj. 1: „sonyko pryhryje", uj .  uj. 2 ujyjaśnienie: „ob-łuhy — ugór", uj uj. 3: „toujariszouj",  . 4 . 3 ujyjaśnienie: „zanozy — uprząż",  zujr. 5 uj. 3: „ne odyzuuet sia", uj zinr. 6 uj. 1: „odzyujajet' sia". s. 266 nr 418 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 89) z lokalizacją ogólną: „Wysocko (od Lubomli)". W rkp. uj t. 4 ujersja małych nut 418 dla pieriuszej ósemki: szesnastki e2 ó?. W tekście  . 4 . 1: „z perszuju", uj . 5 . 2: „na matera",  . 4: „i matera". s. 267 nr 419 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 89) z lokalizacją ogólną: „Wysocko (od Lubomli)". W rkp. ziur. 1 w. 1 ujyjaśnienie: „zakudu — zaujyję",  . 5 . 2 ujyjaśnienie: „nie nad' sia — nie spodzieiuaj [się]". W rkp. także drugi matek, zob. pieśń 97  supl. s. 268 nr 420 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 89). W rkp. lu t. 1 pieriusza nuta d1, uj t. ostatnim pierujsza nuta і na a1. W tekście  .  uj. 2: „jak ", w . 5.1 і  і  . 6 . 1: „z róży",  . 6 . 3: „ujody braty",  . 7 . 3: „z róży",  . 8 . 2: „any dnia",  . 4: „neujirnyj". nr 421 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k.23) z lokalizacją ogólną: „Korzec, Zabara". Uuuagi  namiasie  . І . 2 і zujr. 2 uj. 1-2 od Tretiaka,  rkp.  „najhorijszaja" końcoujka „ja" skreślona, od . 4 cd. tekstu opuszczony przez Tretiaka: „a diLuoćkaja dola czuża maty, treba na czużyni pryujykaty. Czużyna, moja doniu, czużynoju, houjory, moja doniu, z drużynoju, jak tiażko maty kamen byty, tak tuażko do drużyny houraryty". W 1 . przytoczonego tekstu („a diiuoćkaja dola czuża maty") obok „czuża" zapisane: „suraja",  przedostatnim . nad „byty" nadpisany urariant: „zniaty", a uj ostatnim nad „houraryty" -riant: „promoujlaty". s. 269 nr 422 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 23) z lokalizacją ogólną: „Korzec, Zabara". W rkp.  . 1: „Ja i u łuzi",  . 3: „rabeńki",  . 4: „toneńki",  . 6: „szó ja uj czużoi storoni" oraz opuszczony . następny: „A ja  czużoi storoni", uj і.11: „o nikomu",  . 12: „uj'ujśko". nr 423 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 23) z lokalizacją ogólną: „Korzec, Zabara". W rkp.  . 2 uj. 2: „roskoszy ne znaju", uj . 3: „roskoszońki",  . .1: „Joj",  . 5 uj. 3: „tają hromJadońka". 419 s. 270 nr 424 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 24). s. 271 nr 425 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 27). W rkp.  uj. 7: „korszomki". s. 272 nr 426 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 46). W rkp.  zujr. 4 uj. 2: „ne uj buden, ne  śiuiato", uj . 5 uj. 1: „ne uj półkie ne zaniato",  uj. 2: „ne  budeń, ne uj śujiato". s. 273 nr 427 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 93), z lokalizacją ogólną: „od Lubomli, Wysock". W rkp.  . 2 . 1: „terno ujyseczu". nr 428 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 92), nad melodią notatka Kolberga: „Pieśń Kozak na czużyni, słotna i muzyka A.G. S(tanisłaujskiego), drukoujana uj Petersburgu", litera „G." skreślona i obok dopisane: „Grzegorza syn" a do inicjału imienia: „Antoni". Antoni Stanisłaujski (1817-1883), profesor praina uj Kazaniu i Charkoujie, a także tłumacz i poeta. Jego utujór Kozak na czużyni poujstał około roku 1837, a opublikoujany został przez Czeczota uj zbiorze Piosnki wieśniacze znad Niemna, Dniepra i Dniestra (Wilno 1845, s. 22-24, uj przekładzie) jako tekst ludoujy. Do ujskazanej przez Kolberga edycji z nutami nie dotarto. Na tej karcie melodia zapisana przez Kolberga jeszcze raz uj kluczu basoujym uj tonacji d-moll, z innym urytmizoujaniem — zamiast ćujierćnut z kropką i ósemek są dmie ćirierćnuty. W rkp. tekstu uj .  uj. 1: „tobi stareńkoi", uj . 4: „uj sadu pila [c]haty" (nie: polahaty),  zujr. 7 uj. 3: „oj ujżeż". s. 274 nr 429 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 138) lokalizacja: „od Lubaru", a pod tekstem odsyłacz: „Wacłauj z Oleska [Pieśni polskie i ruskie ... ] s. 359". W rkp.  zujr. 1 uj. 2: „łyst'po ujodi", uj zujr. 2 uj. 4: „spadet". nr 430 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 100), z lokalizacją: „od Róiunego", Tietiak ujykorzystał czystopis Kolberga (teka 3206, k. 130). W rkp. terenoujym melodia uj metrum \,  t. 4 fermata,  obu zapisach uj t. 5 ostatnia (mała) nuta a1. W rkp. terenoujym tekstu  zujr. 2 uj. 4: „daj pozajiżdżały sia",  . 5-6: „Och, ujżeż moji srybny sidełeczka daj połomały sia", .  . 2 ujyjaśnienie: „odcurała sia — odrzekła się", uj. 3 poprzedzony „że", a pod „tuhu" dopisane „żurbu",  czystopisie: „tuhu (lub: 420 żurbu)",  . teren,  . 4 . : „puszczu tuhu" (bez „"),  czystopisie uj zujr. 5 . 2: „i k' tym". s. 275 nr 431 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 17), z lokalizacją ogólną: „Tuliczóuj", niektóre pieśni na tej karcie mają lokalizację bezpośrednią: „Żytomierz" lub „Korzec, Żytomierz", jednak dla pieśni „Oj, za hajem zełeneńkim" takiej lokalizacji  rkp. tere-noujym Kolberg nie odnotoiual. W rkp. zapisane są dmie ujersje  melodii i dwa teksty, Tretiak opublikoiuał drugą ujersję, prostszą, z drugim ujątkiem tekstoujym, pieriusza ujersja zob. pieśń nr 82  supl. i przypis do niej. W rkp. nad melodią notatka: „po chachlacku" (chachłacki — ukraiński, ruski). W rkp.  zujr. 2 . 4: „ujoźme mene". s. 276 nr 432 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 17), z lokalizacją ogólną: „Tuliczóuj". W rkp.  1.1 i 2 nie ma krzyżyka przed g1. W tekście  . 1: „ujysokieji", „ujyletajef",  . 2: „mynajet",  . 3: „róży", tak samo dalej,  . 4: „płyująj, płyująj",  . 5: „taj pry berezi",  . 6: „ujóde braty",  uj. 8: „na uradie",  u>. 9: „Ne łeżałaj", w w. 10: „ łychę ruki і drużyny",  . 11: „budesz u mene" (bez „ty"). nr 433 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 92 — melodia z incipitem tekstu), z lokalizacją ogólną dla karty: „Żytomierz", ale bezpośrednią dla tej melodii: „od Lubaru (Przyiuołóujka)", tekst uj rkp. nieznanego autora (sygn. 3207, k. 33), bez melodii, z lokalizacją jak  druku uzupełnioną przez Kolberga, obok tekstu notatka Kolberga: „Komar" (naziuisko?) lub „komor" (komornica?). W rkp. nieznanego autora uj uj. 3: „myni tosno", ostatni ujiersz, і przez Kolberga atramentem na ołóujkoujym zapisie autora, odmienny: „chyba ta diiuczyna, szczo ja myślu ujziaty". s. 277 nr 434 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 36). W rkp. nad pieśnią nota, praiudopodobnie Tretiaka: „ujeselna, sierota", pieśń zapisana bezpośrednio po pieśni nr 99 (ujeselnej). W rkp.  t. 3 a1, w t. 7 druga ósemka uiersji głóiunej e2, za melodią zanoto-ujane są dalsze trzy takty, stanoiuiące najpraujdopodobniej drugą s. 277 nr 435 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3206, k. 131) melodia przygotoiuana do і fortepianoujego. W zapisie tekstu 421 uj tym rkp. і  drugim czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 137) uj zujr. 3 uj. 2: „ludzkoju", uj zuur. 4 uj. 2: „zeszła",  ziur. 7 uj. 2 czytelne, choć niezrozumiałe: „roujże", nie „a ujże" jak uj druku. s. 278 — Błędny numer 435 zamiast 436. Rkp. tej pieśni nie zachoujał się. s. 279 nr 437 - W czystopisie Koberga (sygn. 3207, k. 135) lokalizacja: „od Lubomli i znad Bugu" oraz notatka: „R. Zienkieujicz Piosenki gminne ludu pińskiego— s. 404" ujskazująca na źródło tekstu. W rkp. uj zujr. 4 uj. 2 ujyjaśnienie: „tryżdy — trzykroć", poujtó-rzone za Zienkieujiczem. nr 438 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 139), z lokalizacją ogólną: „Wołyń, Charkoujce, Biczoiua koło Lubaru", na od-і notatka: „Konopacki uj Czortoiucu śpieujał", zapis -konany praiudopodobnie  roku 1880 (zob. ujstęp s. X). W rkp. uj zujr. 1 lu. 2 ujyjaśnienie: „synia — sina",  zujr. 2 uj. 3: „dała jemu",  zujr. 3 uj. 2 ujyjaśnienie: „ujicz — oczóuj",  . 4: „na-diłaty" z ujyjaśnieniem: „udzielić". nr 439 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 116). W rkp. po t.4 dują puste takty oznaczające praiudopodobnie poujtórzenie 1.1-2, lu zujr. 3 uj. 1: „Płacz, płacz, dzieiuico". s. 280 nr 440 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 116). nr 441 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 148). Pieśń „Na co mi nieba dały serce" zob. nr 290 uj supl. W rkp.  ziur. 1 . 1: „Takie me jest przeznaczenie", uj zujr. 7 uj. 3: „uj kamiń". s. 281 nr 442 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 35-36). W rkp. melodia kończy się na 1.12, a uj t.9 znak repetycji, ujskazujący, że poujtórzone і być raczej t. 9-12, a nie t. 5-8. W tekście  ziur. 2 lu. 5: „sierotę",  zujr. 4 lu. 4: „Bóg cię złączy". s. 282 nr 443 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 20), z lokalizacją ogólną: „Nery, Kupieczóiu, Kisielin". W rkp.  zujr. 1 uj. 3: „robyt' i (h)óruje" z ujyjaśnieniem: „bieduje", uj uj. 4 ujyjaśnienie: „hajnuje — próżnuje",  zujr. 3 uj. 3 ujyjaśnienie: „hodi — dosyć", uj zuir. 4 po uj. 2 opuszczony tekst: „nyma ujodu, ne umy-luaiu sia", uj lu. 4 ujyjaśnienie: „ujdiahauj sia — odzieujał", lu lu. 6: „zanieu", lu zujr. 5 . : „krynycznoju". Tekst por. nr 257 uj supl. s. 283 nr 444 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 49), z lokalizacją: „Podole, Ożochoiuce", ze ujzględu na tę lokalizację pieśń nie 422 і być Іі  tomie pośiuięconym Wołynioiui. W rkp. nad melodią notatka: „Adagio", uj tekście uj zujr. 2 . : „ujso", ponadto cd. tekstu: Susidy błyśkii, ujorhy tiażkii, ne ujelat chodyty, diujczynu lubyty. Ja diujczynu lublu i za sebe ujoźmu, jak ij ne Luoźmu, to ja zara j-umru. Umry, miły, umry, a ja budu żyty. Ne zabuujaj, mylą, de moja mohyła. J-a moja mohyła kraj sinioho mora, dostała sia myła bez m'yłoho ujdouja. Nie jd'y ujułyceju, ne maszy rukoju, bo ludę skażut", szczo ja żyu z tobju. Pusty mene maty j-u sad pohulaty, nechaj pohulaju, kosty joho pozberaju. Kosty pozbyraju, pidu do dunaju, poperemyujaju, szoukoju chustkoju jich poujytyraju." nr 445 — Rkp. terenoiuy Kolberga (sygn. 3207, k. 23). W rkp. uj t. 2 fermata nad c2, w tekście  . 5: „krajesz", tak samo dura razy  . 7,  . 8: „pytajesz". nr 446 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3207, k.60). W rkp.  . 1: „perełaza",  u). 2: „z perszeho", w w. 3: „(h)oraty",  . 4: „do korszmy". nr 447 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 92). W rkp.  1.1 dla drugiej i trzeciej nuty zanotourana także inna ujer-sja: szesnastki c2a', і.3 dla drugiej i trzeciej nuty zanotourana też inna uuersja: ósemka d1. W tekście ujiersze 1-7 ujęte u> znaki repetycji,  uj. 1 ujyjaśnienie: „rabejki — pstry",  . 35 wyjaśnienie: „hajnuju — próżnuję". Tekst por. nr 253  supl. 423 s.286 nr 448 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3206, k. 124). W rkp.  . 2 ujyjaśnienie: „ardymanu — ujódkę",  . 8: „tylko myni", . 11: „płuh i rałło",  . 12: „z '",  . 13: „jakby ne te",  . 15 ujyjaśnienie: „humenny z fajdoju — gumienny [z] kijem",  uj. 17 ujyjaśnienie: „snaść — sprzęt", uj . 18: „sypły jomu". s. 287 nr 449 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3206, k. 124), z lokalizacją ogólną: „Turyczany". W rkp.  . 7 znak zapytania od Tretiaka,  . 13: „za tuju, a szelmu",  . 29 (przedostatnim): „ech, treba ujziaty, siromu oddaty". s. 288 nr 450 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 96), nad tekstem notatka Kolberga „ukraińska". W rkp.  uj. 1: „Sodoma" (trzy razy),  uj. 12: „uj hystyi kopyci",  . 17: „a ujyłła na stozi",  uj. 21: „saujułojci" (małą literą) — por. przyp. do pieśni 455 (. 4 . ),  id. 26: „ditcze tebe". s.289 nr 451 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3206, k. 128), z lokalizacją ogólną: „Turyczany, Tuliczóuj". W rkp.  . 2: „",  . 15: „szabły na styni",  . 16: „szczo za człoujik", . 19 ujyjaśnienie: „liz — lazł". nr 452 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 127-128) z lokalizacją ogólną: „Turyczany, Tuliczóuj". Zapis Kolberga ujskazuje, że  najpieruj śpieiuał pieśń „Szczo ja budu bidny dijauj" (ujiersze 1-17 opublikoujanego tu tekstu) z taktami 1-8 melodii, a następnie drugą pieśń: „Jak zaprosyt na chrystyny" (uj. 18-33 tekstu) na tę samą melodię, rozszerzoną o t. 9-16. Tę drugą pieśń publikuje się jeszcze raz, zob. nr 244  supl., por. też ryc. nr 7. W rkp.  t. 6 ostatnia nuta c2. W tekście uj . 8: „prychody do pana",  . 10: ujyjaśnienie: „sopy — sapie", uj uj. 11: „po-hladaje", uj uj. 14: „maju rałło",  . 15: „z hora" i „poskaczu",  . 16 ujyjaśnienie: „siczku — sieczkę", od ujiersza 18 tekst jest środkouuym fragmentem innej pieśni (nr 244  supl.). s. 291 nr 453 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3207, k. 17), z lokalizacją ogólną: „Tuliczóuj", niektóre pieśni z tej karty mają lokalizację bezpośrednią „Żytomierz" lub „Korzec, Żytomierz", ale dla pieśni „Oj, u polu krynyczeńka hodna" lokalizacji takiej  rkp. terenoujym Kolberg nie zanotoujał. W rkp.  . І . 1: „Oj, ju  polu", . 2: „beżyt"' z nadpisanym „tęcze",  . : 424 „diujczyneńka",  .   3: „і z ujołami",  . 4: „czornemi",  zujr. 4 . 1: „ujokieńcia kujaterku" z ujyjaśnieniem: „szybę",  . 6 uj. 2: „rozehrau sia". Tekst por. nr 254  supl. s. 292 nr 454 — Rkp. terenoujy Kolberga (teka 39, sygn, 1343, k. 13), z lokalizacją ogólną: „Brody, Podole", uj czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 90) lokalizacja: „od Brodóuj, Krzemieńca". Tretiak mylnie przypisał jej lokalizację odnotoiraną  czystopisie dla pieśni zapisanej ujyżej, tj. nr 218  T. 36. W obu zapisach  zujr. 1 uj. 3: „diujczynuńki", uj zujr. 2 uj. 1: „jeja byty", uj .  uj. 2: „sołnyszko nysko", uj. 4: „błysko", uj zujr. 4 uj. 3-4: „od diujczynu na pańszczynu". Tekst por. nr 252 uj supl. nr 455 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 92), tu melodia z incipitem tekstu i lokalizacją: „Cudnóuj nad Teteroujem", tekst  zapisie nieznanego autora (sygn. 3206, k. 125) bez melodii i bez lokalizacji. W rkp. nieznanego autora uj zujr. 1 uj. 1: „Polsza" (obyduja razy), uj uj. 2 uj zapisie Kolberga: „taj stalą Rusyna", uj rkp. nieznanego autora: „a teper Rosyja" uj uj. 3: „syn ni batko", uj zujr. 2 uj. 3: „tydeń",   4: „ uj sobotu", uj zujr. 3 uj. 3: „ty-deń",  zujr. 4 uj. 3: „asaujuła" (nie: a Saujuła; asaujuła, osaujula — dozorca dujorski),  . 5 uj. 4: „ludyj",  . 6 uj. 1: „otce",  uj. 3: „tydeń". s. 293 nr 456 — Rkp. tekstu nieznanego autora (sygn. 3207, k. 144), bez lokalizacji, melodię uzupełnił Kolberg. Pełny tekst zob. pieśń nr 250 uj supl. W zapisie melodii repetycją objęte t. 5-8, uj rkp. nieznanego autora 4 uj. (pod t. 7-8): „pered schodom sońcem". nr 457 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3206, k. 136) nad melodią notatka „czumak" i odsyłacz: „ob. podobna Z. Pauli [Pieśni ludu ruskiego ...] T.II s.84-85, 88", na ujskazanych stronach nie ma ujariantóuj pieśni nr 457, natomiast na s. 69, 71, 82 i 88 zamieszczone są inne pieśni czumackie. W rkp. uj zujr. 2 uj. 2 i 4: „soli", s. 294 nr 458 — Źródłem był rękopis nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 173), bez lokalizacji, z notatką „czumak" nad melodią, uj czystopisie Kolberga (sygn. 3206, k. 136) lokalizacja: „z Polesia", choć і ujszystkie pieśni z zespołu 425 Ukraińskie śpiewy i tańce w czystopisach Kolberga mają lokalizację „od Kotula". nr 459 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3206, k. 136) nad melodią notatka: „Czerniaujski", praujdopodobnie jest to odsyłacz do pracy Czerniaujskiego O tańcach narodowych z poglądem historycznym i estetycznym na tańce różnych narodów, a w szczególności na tańce polskie (Warszauja 1860), jednak melodii tej Czerniaujski nie opublikoujał. Pod tekstem odsyłacz: „Podobna Ż. Pauli [Pieśni ludu ruskiego ... ] T 2, [s. 82]". W rkp.  ostatnim t. ostatnia (dolna) nuta g, uj innym czystopisie Kolberga (teka 21/22, sygn. 1259, k. 55) melodia o kujartę ujyżej,  t. 4 i 7 dmie przednutki ujraz z pierujszą nutą zanoto-uuane jako akord. W zapisie tekstu z k. 136 uj . 2 . 2: „sam ostał sia",  uj. 4: „jak łutsze". s. 295 nr 460 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 61) nad melodią notatka: „Czerniaujski" zob. przypis do pieśni poprzedniej, tej melodii uj publikacji Czerniaujskiego róujnież nie odnaleziono. Obok tekstu odsyłacz: „podobna Z. Pauli [Pieśni ludu ruskiego... ] T. II s. 69-70" — ujinno być: s. 88-89, na s. 69 inna pieśń czumacka. Na marginesie zapisane diua ujiersze: „v. Oj, kuda ty czumacze" i „v. Oj, ja dżumak neszczasłyujy", bez ujska-zania, do którego miejsca tekstu się odnoszą. W rkp. uj zujr. 3 uj. 2: „a kamen rozbiju sia",  uj. 4: „prepa-dajut", uj zujr. 4 uj. 3: „czuże urały", uj zujr. 5 uj. 2: „hraj mni", uj uj. 4: „chotiaż і". s. 296 nr 461 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 170 nr 4 — melodia bez tekstu i k. 186 — tekst bez melodii), bez lokalizacji, melodii toujarzyszą dujudźujięki i akordy, uj tym zapisie i uj czystopisie innego nieznanego autora (sygn. 3207, k. 53, tylko tekst) tytuł „Czumak". W uj. 9 uj czystopisie nieznanego autora: „no byj jeje", uj czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 75) jak uj druku. Tekst por. T. 36 nr 470. s. 297 nr 462 — Rkp. terenoujy Kolberga (teka 25, sygn. 1285, k. 1) z notatką: „Piotroujska z Rozalóinki pod Kijoujem", tekst także uj rkp. Piotroujskiej, tamże k. 7, z notatką Kolberga „Rozalóujka pod Kijoujem (z Oujruckiego)", uj czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 61) 426 lokalizacja jak uj druku. W zapisie terenoujym melodia liczy 8 taktóuj,  t. 2 uiersja małych nut jak 1.10  druku. W zur. 2 uj. 2  rkp. terenoujym: „ kozak",  czystopisie po słoujie „czumak" Kolberg dopisał: „lub kozak". nr 463 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewa i tańce (sygn. 3206, k. 173 — melodia i 1 zujr. tekstu i k. 176 — pełny tekst), bez lokalizacji, z tytułem „Czumak", uj czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 70) tytuł taki sam. W obu rkp.  zujr. 1 . 2 bez „ja",  zujr. 2 uj. 1: „posijain kozak",  . 3: „szura bura" (nie: szara bura),  uj. 4: „kozakotuci hreczku". Tekst por. nr 255 uj supl. s. 298 nr 464 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 174 — melodia z 1 zujrotką i k. 175 — pełny tekst), bez lokalizacji, z tytułem „Czumak". W rkp. nieznanego autora mel. o kiuartę ujyżej. W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 71) nad melodią notatka „Czerniaujski", zob. przypis do pieśni nr 459, tej melodii uj publikacji Czerniaujskiego nie odnaleziono. Pod tekstem odsyłacz: „[por.] Ż. Pauli [Pieśni ludu ruskiego...} T. II, s. 82". W innym czystopisie Kolberga (teka 21/22, sygn. 1259, k. 52) mel. o kirartę ujyżej,  t. 5 przed c2 ka-soujnik. W obu czystopisach  1.13 i 16 na drugą miarę rytm: szesnastka (bez ujersji dolnej nut) i ósemka z kropką. s. 299 nr 465 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 173 — melodia z 1 zujr. tekstu i k. 175 — pełny tekst), bez lokalizacji, nad melodią tytuł „Czuman-drycha". W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k.72) nad 1.10-11 notatka „bis", ujskazująca praujdopodobnie na poujtórzenie ostatnich czterech taktóuj. Tamże pod tekstem odsyłacz: „podobn. W. z Oleska [Pieśni polskie i ruskie... ] s. 426 i 448", odesłanie do s. 426 błędne. W rkp. nieznanego autora na k. 173 po 1 zujr. nota „bis", na k. 175 uj zujr. 3 uj. 2: „na Marusiu". s. 300 nr 466 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 173 — melodia z 1 zujr. tekstu i k. 176 — pełny tekst), bez lokalizacji, nad melodią tytuł „Czumak", nad tekstem „Pieśń";  czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 110) pod tekstem odsyłacz: „[por.] W. z Oleska [Pieśni polskie 427 i ruskie... ] s. 397", odesłanie błędne, może і być: s. 450 nr 340. s. 301 nr 467 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 110) uj zmr. 2 uj. 3: „naniała kozaczeńka", uj zujr.  . 1: „Hraje kozak", uj zujr. 5 uj. 4: „złeniaje". nr 468 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 100) z lokalizacją ogólną: „od Róujnego",  czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 68) lokalizacja jak uj druku. W rkp. terenoujym  t. 2 fermata nad e2, uj czystopisie uj t. 4 pierujsza nuta h1,  t. 7 pierujsza nuta uj głóujnej ujersji a1. W obu rkp. uj zujr. 1 uj. 1: „syujemi ujołami", uj uj. 2: „czarnemi",  . 2 uj. 1: „jiedu ujełyku dorohu" (bez „uj"), uj .  uj. 1: „ujyjechał" i „nouje", uj uj. 2: „ujzeła" i „hor-sza", uj zujr. 6 uj. 1 bez „uj" i „ujełnyczeńku", uj zujr. 9 i 10 uj. 2: „tebe zabijut-". Tekst por. nr 240  . 36 i nr 115 uj supl. s. 302 nr 469 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 184 — melodia z 1 . tekstu i k. 181 — zujr. 2-3), bez lokalizacji. W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 64) uj całej melodii na mocnych częściach taktóuj dodatkoujo zanotoujane ćujierćnuty a, z ujyjątkiem t. 2, 6 i 10, gdzie zamiast drugiej ćujierćnuty jest pauza ósemkouja i ósemka a. W rkp. niezn. autora melodia zapisana uj metrum j, o kujartę ujyżej, na mocnych częściach taktóuj melodii toujarzyszą ćujierćnuty a, uj tekście  rkp. niezn. autora uj zujr. 3 uj. 4: „smaczno jisty, chorosze chodyty". Tekst por. nr 182 uj supl. s. 303 nr 470 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 174), bez lokalizacji. W rkp. melodia zapisana o sekundę іі ujyżej, nad melodią uj tym rkp. i uj czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 64) notatka: „Czumak". W tekście uj obu rkp.  uj. 2: „chotj",  rkp. niezn. autora  .  bez „he". Tekst por. T. 36 nr 461. nr 471—W czystopisie Kolberga (sygn. 3206, k. 129) melodia z akompaniamentem fortepianoujym. Tam i uj drugim czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 67)  ostatnim takcie czujarta nuta g1. W tekście  obu rkp. uj zujr. 1 uj. 2: „jarmarok" jak pod melodią. Por. Pieśni i melodie ludowe na głos z towarzyszeniem fortepianu (DWOK T. 67) cz. II, nr 716, gdzie ujersja z akompaniamentem. 428 s. 304 nr 472 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 173 — melodia z 1-2 . tekstu i k. 171 — zujr. 1 i 3-9), bez lokalizacji, na k. 171 tytuł: „Natalka і", na k. 173 tytuł: „Czumak". Wykrzykniki  4, 6 i 8 zujr. od Tretiaka. W rkp.  zuir. 6 . 1: „od Milera" (nie: do). s. 305 nr 473 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 173 — melodia z 1 i 2 zujr. і k. 184 — zu>r. 3-5), bez lokalizacji. W tym zapisie, jak і  czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 109), segmenty tekstu oznaczone przez Tretiaka jako kolejne ziurotki są osobnymi przyśpieujkami, róu> nież dują czteroujiersze  2 zuur. są osobnymi tekstami, zujr. 3-5  rkp. nieznanego autora  grupie zatytułoiuanęj „na nutę « zachody»" — zob. pieśń 141 i przypis do niej. W obu rkp. tytuł: „Czumak". Dują pierujsze ujątki także  innym czystopisie Kolberga (teka 21/22, sygn. 1259, k. 28 nr 412 i 413). W czystopisie Kolberga (z teki 3207)  . 1 . 1 ujyjaśnie-nie: „z ujidki — skąd",  zujr. 1 . 6 ujersja  nauriasie dopisana przez Tretiaka,  zujr 2 uj. 1: „Oj uiydyt'sia, ne dyujyt' sia", uj w. 5  czystopisie Kolberga ujyjaśnienie: „szoujkom — je-dujabiem",  obu rkp. ujiersze 1-4 . czujartej stanoujią ciąg dalszy trzeciej .,  ujiersze 5-8 osobną przyśpieiukę,  . 4 uj. 6  obu rkp.: „u toho Juśka",  uj. 8  obu rkp.: „z ujójśka",  . 5 . 2  obu rkp. ujyjaśnienie: „ujołoki — bandaże u po-stołóuj",  .  uj rkp. nieznanego autora: „sermiażyna". s. 306 nr 474 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 182), bez lokalizacji, tekst zapisany bezpośrednio pod pieśnią opublikoiuaną uj T 36 jako nr 333, praujdopodobnie  był na tę samą melodię. W rkp. zujr. 1 uj. 2: „żonu",  . 2 . 2-3 dopisane później, z і, brzmią raczej: „zaczkaj, pohody, zażenemo do ujody",  czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 66) jak uj druku, uj .  uj. 2: „prysiajbohu" jako jedno słoujo. nr 475 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 179), bez lokalizacji, tam nad pieśnią notatka: „Taneć, polonez". W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 111) nad mel. nota: „Taneć. Polonez przy dożynkach", a pod tekstem niepełny odsyłacz: „mel. p. polskich pieśni seria...". Melodię 429 Tretiak opuścił, zob. nr 8 uj supl. W obu rkp. uj zujr. 2 . : „tej", uj uj. 4: „z teju",  .  uj. 1: „jedu", po zujr. 4 uj rkp. jeszcze tekst: „Diujczynońko myła, szczo ty naczynyła, z urna ne zychodysz, szo ty czomobryuja." s. 307 nr 476 — Zapis terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 117) z lokalizacją: „Złotopol, Czehryn — od przejezdnych", zapis  praujdopodobnie  Żytomierzu. Ze ujzględu na lokalizację pieśń nie і być publikoujana  tomie pośujięconym Woły-іі. W rkp. za melodią zanotoujane cztery takty, będące praujdopodobnie inną ujersją t. 5-7: fl « |U . , . . i»«i l J~] 1~i W tekście  . 2 po ostatnim tuierszu Kolberg dopisał „prze-", tak samo po 4 i 11 .,  . 4 . 4: „toj ti marne (lub:  stepu) propały",  . 6 . 1: „stała-j oseń",  .  ujyjaśnienie: „nałyhacz — sznur",  . 7 . 2: „uśtiłka ujołoczet sia" z yjaśnieniem: „uśtiłka — ",  . 8 . 4: „ czystym stepu zasiła",  . 9 . 3: „idy ta do moho",  . 11 tylko fragment jak  druku,  . 12 . 2 ujyjaśnienie: „ujaż-nyciu — sprzęt do podejmoujani[a] [], Іі",  . 13 . 1 і . 14 . 1: „brattia",  . 14 . 2 ujyjaśnienie: „pryhożi — przygodni",  .4 pod „domoujynu" ujyjaśnienie: „trumnę". Tekst por. nr 233 i 234  supl. s. 309 nr 477 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 170, nr 10 — melodia i tekst pod taktami 1- i k. 186 — tekst pod taktami 11-20 z notatką: „do nr 10 dokończenie"), bez lokalizacji, na k. 170 po melodii notatka: „drugą część poiutarzać się może kilka razy". W tym zapisie melodia  metrum \, toujarzyszą jej dźujięki basoiue na mocnych częściach taktóuj. Melodia i tekst także  zapisie tego samego autora (tamże k. 176), z tytułem: „Czumak", tam melodia nie uryt-mizoiuana. W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 97) melodia, też z tytułem „Czumak", przygotoujana do і fortepiano-tuego, pod tekstem odsyłacz „v. Oj, chodyła diirczynońka, oj, haj, haj, haj zełen...",  zachoujanych materiałach z Wołynia nie ma «o pleśni o takim incipicie. W czystopisie  1.16 ostatnia szesnastka e2. Tekst por. nr 130  supl. nr 478 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 124). W rkp. za zapisem melodii zanotoiuana inna tuersja ostatnich duju taktóu) z notatką „lub": 0 jto j> K \\ *і і W tekście,  . І . 4 ujyjaśnienie: „zanozy — uprząż",  . 2 tu. 2 bez „sia",  . 3: „nyc",  . 5 ujyjaśnienie: „na prochmile — popraujienie picia", w .  . 1 ujyjaśnienie: „prochaty — prosić",  . 2 ujyjaśnienie: „poujiryła — zakredy-toujała",  . 5 tu. 1 ujyjaśnienie: „siujaczynu — śujitka". s.310 nr 479 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3206, k. 124). W rkp. uj zvur. 4 . 3: „czyż ",  . 4: „szcze sia",  . 5 . 1: „za moż sp^szat sia",  . 4: „za moż szkoda",  . 6 . 3: „speszyły",  . 9 . 3: „postem", uj. 4: „chujostem". s.311 nr 480 —Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3206, k. 126). W rkp.  . І . 4: „hotodna souja". s. 312 nr 481 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 117) z lokalizacją: „ okolicy і, Rzyszczoiua", ze ujzględu na tę lokalizację pieśń nie і być Іі uj tomie pośujięconym Wołyniouji. W rkp.  uj. 8: „houjoryf", uj uj. 15: „nepraujdońka",  . 21 ujyjaśnienie: „czuroju — ciura, toujarzysz". s.313 nr 482 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3207, k. 17) z lokalizacją ogólną: „Tuliczóuj". W rkp.  t. 2 małe nuty і być o oktauję ujyżej,  t. 4 trzecia nuta 1,  t. 7 cziuarta nuta a1, za zapisem melodii inna irersja t. 7: ósemki h1 d2 (z ujersją małych nut — szesnastki d2 h1) c2 h1. W tekście uj . 3: „za pjanyciu",  uj. 5: „"'schodyt",  . 14: „te płati, popere",  . 16 przed „toho" dopisane: „sze-j",  uj. 17: „ne terpyła",  uj. 30: „jak -niau",  uj. 34 znak zapytania po „szorynoczko" od Tretiaka,  id. 35: „ujiała ryboczka". s. 314 nr 483 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 179 nr 1), bez lokalizacji, z notatką „Czumak", tam melodia uj metrum \, toujarzyszą jej dźujięki ba-soiue, po t. 9 zanotoujany takt: ósemki c2 a1 c2 a1, po czym poujtó-rzone są 1.1-2, następnie t. 9-12 poujtórzone dujukrotnie. W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 64) dodatkoiuo zanotoujane dolne 431 ćujierćnuty: uj 1.1, 3, 5 i 9 — ad1,  t.2, 4, 6, 8, 10 i 12 — a na pierujszą miarę,  t. 7 i 11 — d1 d1. nr 484 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn.3206, k. 179 nr 2), bez lokalizacji, tam melodia uj metrum \, zapisana o sekundę uuielką ujyżej, toujarzyszą jej dźujięki basouje. W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 64) lokalizacja jak  druku. nr 485 — W czystopisie Kolberga (sygn.3206, k. 118) pod tekstem odsyłacz: „podobna: Ż. Pauli [Pleśni ludu ruskiego... ] T. II, s. 135-136". W rkp.  uj. 1: „uj dole" z nadpisanym „zasię",  . : „tam ujołnoi" z nadpisanym „m" nad „uj", uj innym czystopisie Kolberga (teka 20, sygn. 1248, k. 410): „tam ujołno", uj uj. 5: „pry-błudyuj", uj uj. 16 po „sam znaju" ujariant: „ne znaju", uj uj. 17: „uj Zaporożi". s.315 nr 486 — W czystopisie Kolberga (sygn.3207, k.87) nad mel. nota: „Andante", uj t. 4 ostatnia nuta e1, uj innym czystopisie Kolberga (sygn.3206, k. 129) melodia przygotoujana do opraco-і fortepianoujego, tam uj t.4 na drugą miarę ćiuierćnuta a1. W tekście na k. 129  2 i 3 zujr. dla pierujszego uj. znaki repetycji,  zujr. 5-9 i 11-12 znaki repetycji dla uj. drugiego. s.316 nr 487 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3207, k. 19) z lokalizacją ogólną: „Nery, Kupieczóuj, Kisielin". W rkp. uj t. 2 pierujszą nuta d2, uj tekście uj uj. 3: „a uj ty", uj uj. 5: „(h)óczkie", uj uj. 7: „śujicze",  uj. 10: „beży", uj uj. 13: „ujoroteczka", uj uj. 14: „kó-pyteczka", uj uj. 16: „matuseńka",  . 22 bez „і", uj uj. 29 (ostatnim): „to dopiro syn  hośti pryjde". s. 317 nr 488 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 24). W rkp. uj uj. 1 tekst pod 1.1 ujęty uj znaki repetycji, także uj. 8 ujęty uj znaki repetycji, uj uj. 12: „och, jakieju", uj uj. 30: „za -dyć", uj uj. 33 bez „taj", uj uj. 35: „pytatymy troje" z nadpisanym ujariantem „dujoje", uj uj. 40: „Warszaiuianki". s.318 nr 489 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3207, k.42) — melodia z incipitem tekstu, oraz rkp. nieznanego autora (sygn. 3207, k. 40) — tekst z lokalizacją uzupełnioną przez Kolberga. Tekst por. nr 551 i 552  T.36. nr 490 — Rkp. nieznanego autora (sygn.3207, k.40) z lokalizacją uzupełnioną przez Kolberga. W rkp. uj . 1 uj. 3: „czomu 432 mene mamciu",  . 4 uj. 2: „koń tyj ne houjoryf", uj . 4: „son hołoiuku kłonyt" (nie: kiń),  . 6 . 3: „mnie liażka". s. 319 nr 491 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k.27). W zujr. 1 lu. 3: „mu prystau",  . 2 uj. 1: „Ni kiń", po zujr. 2 odmienna zujr.  і dujie zujrotki następne, opuszczone przez Tretiaka: „Bez doli urodyuj sia, szczej szczascia ne maju, żenyty sia hadaju. Sysidy blyzkii, tuorohy tiażkii, każut'chodyty, diujczyny Iubyty. Ja diiuczynu lublu, siuataty sia budu z diiuczynu kochanu żenytyś hadaju." W . 4 . 1 i 2: „Matyż", uj . 3: „mni" zamiast „mene", uj zujr. 7 uj. 3: „pidu do stajenki",  . 8 . 4 poprzedzony „toj",  ziur. 9 uj. 3: „toj hono mni tiażka", . 4: „diujczyneńka", po zuir. 9 uujaga uj druku o trzech następnych zujr. od Tretiaka, uj rkp. po zujr. 9 następuje tekst identyczny ze zujrotkami (kolejno) 7, 9 i 8 z pieśni 490. s. 320 nr 492 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 29). W rkp. uj. 18 ujęty  znaki repetycji, uj uj. 23: „zabijuf", uj uj. 24: „a mene  pion zajimut"', z ujyjaśnieniem: „płoń — і]", uj . 25 juj., uj uj. 26: „mni dadut"' (nie: ne dadut-), uj uj. 28 i 29: „prydupczu". Tekst por. nr 227 uj supl. nr 493 — Rkp. terenoujy Kolberga (teka 3206, k. 90) z lokalizacją ogólną: „Pustumyty, Siedliszcze pod Róujnem, Meżyrycz". W czy-stopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 86) dujie redakcje tej melodii, pierujsza Іі przez Tretiaka jako nr 493, druga jako nr 494 (zob. przypis do pieśni następnej). W czystopisie uil.2 piąta nuta g2; uj tekście  zujr. 1 .6  obu rkp.: „ujymaje", uj czystopisie od uj. 9 zaznaczona druga zujr. Tekst por. nr 206 uj supl. 433 s. 321 nr 494 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206 k. 90) z lokalizacją ogólną: „Pustumyty, Siedliszcze pod Róujnem, Meżyrycz", uj czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 86) lokalizacja: „od Meżyrycza (Siedliszcze, Pustumyty)", notatka „mariant 2" nad melodią od Tretiaka. W czystopisie jest to druga redakcja melodii z zapisu terenoujego, poniżej tuersji opublikoujanej jako nr 493. Tekst por. nr 206 uj supl. nr 495 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 31), notatka „ujariant 2" nad melodią od Tretiaka. W drugim t. małe nuty po-і być o oktauję ujyżej. W tekście  rkp.  zujr. 1 uj. 8 nad „syn" dopisane: „brat",  zujr. 4 . 1: „szest tełuszok". Tekst por. nr 206 uj supl. s. 322 nr 496 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 25), tam pełny tekst pieśni, zob. nr 206 uj supl. W rkp.  ostatnim takcie ostatnia nuta g'. Notatka „ujariant 3" nad melodią od Tretiaka. nr 497 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 140) — melodia z lokalizacją: „Włodzimierz" i incipitem „Pry kameni", na tej samej karcie poujyżej melodii tekst zapisany przez nieznanego autora z uzupełnioną przez Kolberga lokalizacja „Bilcze". Są to raczej zapisy odrębnych pieśni. W rkp. nieznanego autora zujr. piąta opuszczona przez Tretiaka: „Na szczo ludiam teje znaty hde myłoi ujoroha, na szczo ludiam teje znaty, hde kochau sia serota." s. 323 nr 498 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 24). W rkp. uj uj. 20 (przedostatnim): „pryhornie czuża", uj uj. 21 tuujaśnie-nie: „chadziajoczka — gospodyni". s. 324 nr 499 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 128) z lokalizacją ogólną: „Turyczany, Tuliczóuj" i notatką: „Andante" nad melodią. W tekście  rkp. uj uj. 2 znak poujtórzenia dla fragmentu . І, і ujiersz 2 іі brzmieć: „ne żalij mene, jak ujoźmut mene", a cały ujiersz ujęty uj znaki repetycji, uj uj. 3: „ujo rekru-tońki",  uj. 5 poujtórzenie jak uj uj. 2: „moji szudrońki na plicach łyżat"' i cały ujiersz ujęty uj znaki repetycji, uj uj. 7: „żeny's chło-pec",  . 14: „soberajut sia", . 19 ujęty uj znaki repetycji, a po 434 nim uj. opuszczony przez Tretiaka: „hołoujka bolna, poti^rau konia", s. 325 nr 500 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 124). W rkp. uj t. 4 trzecia nuta a1, za zapisem melodii zanotoirana inna tuersja taktóuj 6 i 7: J? n i i , »j uj tekście  zujr. 5 uj. 4: „pomiży", uj zujr. 9 uj. 2 ujyjaśnienie: „narokom — na żart". s. 326 nr 501 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 25). W rkp.  zujr. 2 uj. 1: „O jak myni, mij połyni",  zujr. 5 uj. 1: „Oj, charo-szy", uj zujr. 7 . 1: „od tridciatym do piątym",  . 2: „żonatyi",  . 3: „od trydiciatym do szystym",  . 8 uj. 2: „zujiniła". Znak zapytania uj zujr. 4 uj. 4 od Tretiaka. s. 327 nr 502 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 90) z lokalizacją ogólną: „Pustumyty, Siedliszcze pod Róujnem, Meżyrycz". W czy-stopisie Kolberga (sygn. 3206, k. 112) obok tekstu notatka: „pieśń rekrucka". W rkp. uj zujr. 1 uj. 1 ujyjaśnienie: „połeniu — piołun",  zujr. 4 uj. 3 uujaga  naujiasie od Tretiaka,  . 7 . 2  rkp. ujyjaśnienie: „chałasty — ї". s. 328 nr 503 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 90) z lokalizacją ogólną: „Pustumyty, Siedliszcze pod Róujnem, Meżyrycz",  czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 77) lokalizacja jak uj druku. W rkp. terenoujym uj uj. 8 ujyjaśnienie: „u zadoczku —  tyle". s. 328 nr 504 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiew}) i tańce (sygn. 3206, k. 173 — melodia z dopisanym przez Kolberga na marginesie akompaniamentem do 1.1-7 i tekstem 1-2 zujr, oraz k. 175 — pełny tekst), nad melodią notatka: „Pieśń ujołyńska, ulubiona  Seruchoujiczach", po obu zujrotkach ujskazóujka „bis". W czystopisie Kolberga (sygn. 3206, k. 141) z akompaniamentem fortepianoujym, a nad mel. nota: „żołnierska". W rkp. nieznanego autora  . І . 2: „propałaż ja",  zujr. 3 uj. 1  czystopisie Kolberga ujyjaśnienie: „jaryni — jarzynie",  . 7 uj.   obu rkp. bez „ja". s. 329 nr 505 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 87). W drugim zapisie terenoujym Kolberga (sygn. 3207, k. 78) z tą samą lokalizacją ujyjaśnienie: „karta — pismo". 435 s. 330 nr 506 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 59). W rkp.  1.1 na drugą miarę rytm: szesnastka i ósemka z kropką, uj tekście uj uj. 3: „i uj ujisznioujy", uj uj. 11: „zmeju". nr 507 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 17). W t. 5 małe nuty і być o oktauję ujyżej. W tekście  rkp.  . 2 uj. 1: „Och, kazali drużku", z nadpisanym „ludie" nad „drużku",  .  uj. 2: „ujzory",  zujr. 4 .  i zujr. 5 uj. 1 i 2: „rosuju kosoju" i „gółoujoju". s. 331 nr 508 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 97), z lokalizacją: „Nabruska, Obzyrka". W rkp.  tu. 1: „berożka", uj uj. 2: „berożki", uj uj. 3 ujyjaśnienie: „szlażok — szlak",  . 6: „be-rożkach". s. 332 nr 509 (uj druku błędnie nr 504) — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 98). W rkp.  t. 2 na drugą miarę  głóiunej -sji ćujierćnuta c2, w tekście  . 1 ujyjaśnienie: „horły — orły", uj uj. 4: „od koho my" z nadpisanym „czoho", uj uj. 9: „za ńerny", uj. 18: „mni" і na „meni",  . 19: „ne (uj)obidau",  uj. 20: „biły płeczy", a ostatnie „є"  słomie „nauczenie" skreślone. s. 333 nr 510 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 116) z lokalizacją: „z inasilkoujskiego, z Ukrainy", ze ujzględu na tę lokalizację pieśń nie і być publikoirana uj tomie pośujięconym Wołyniouji. W rkp. melodia zapisana  metrum 4,  t. 3 na drugą miarę ósemki h1 a1. W tekście  . 4: „officer",  . 5: „obbłysz-czajet sia". nr 511 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 97) z lokalizacją ogólną: „Nabruska, Obzyrka". W rkp. w ostatnim t. fermata nad a1. Znak zapytania  . 13 od Tretiaka. W rkp. uj uj. 17: „tykuf ślozy",  uj. 18 ujyjaśnienie: „ujpinyty — utamoujać". Tekst por. nr 149  T. 36 i nr 228  supl. s. 334 nr 512 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 126) z lokalizacją ogólną: „Turyczany". W rkp.  zujr. 4 uj. 4: „deś tujyj  ujynczony" (nie: ujyuczony), znak zapytania po „ujyneć" od Tretiaka. s. 335 nr 513 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 123). W rkp.  .  . 2: „chołodnyi",  zujr. 4 . 1: „chołodnoju",  . 2: „ne zabudu sia",  zujr. 6 uj. 1: „śniehu" i bez „iz",  zujr. 7 uj. 1: 436 „lejlt sia" z ujyjaśnieniem: „leje się łza". Zob. też uuuagę Tretiaka o tej pieśni  ujstępie do T. 36 s. X. Tekst zujr. 5 por. nr 107 uj supl. nr 514 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3206, k. 131) melodia uj і na glos z fortepianem, por. Pleśni i melodie ludowe na głos z towarzyszeniem fortepianu (DWOK T. 67) cz. II nr 717. W rkp. uj 1.12 nie ma ujersji małych nut;  tekście  ziur. 1 uj. 1: „tereń", jak pod mel. s. 336 nr 515 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 125). W rkp. uj 1.1 druga nuta h1. W tekście uj zujr. 5 uj. 2 poujtórzony i z uj. 3 tujorzy kolejną zujrotkę, ujinno być: 5. W czystym polu pry dołyni ł&żyt kozak pry kupyni. 6. Łeżyt kozak pry kupyni, a nożejkie u stremieni. W zujr. 6 . 10: „żołmirskiju",  . 12: „kopyteczkom", uj uj. 15: „za poujod^c", uj uj. 34 (przedostatnim): „zejdę". s. 337 nr 516 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 96). W rkp. uj uj. 8 ujyjaśnienie: „szarami — rzędami", uj uj. 12 nad „soćki" nadpisane: „sotnik", uj uj. 18 bez „tebe", uj uj. 24: „czobut u ruci" (nie: na ruci), tu uj. 29 ujyjaśnienie: „tik — tok uj stodole", uj uj. 40 ujyjaśnienie: „zatieu — ciął", uj uj. 50: „żałoujat"'. s. 338 nr 517 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 21). W rkp. uj t. 3 pierujsza mała nuta c2, uj t. 5 nad pierujszym fi krzyżyk, uj t. 6 pierujsza nuta uj ujersji głóujnej ma ujartość ósemki. W tekście uj zujr. 1 uj. 1: „myłostyujy", uj zujr. 2 uj. 3: „szczo one my ny skazały", uj zujr. 3 i 4 uj. 1: „Ne żal że myni", uj zujr. 5 uj. 1: „Uujiazały" z nadpisanym „Po", uj uj. 2 ujyjaśnienie: „і — sznury". s. 339 nr 518 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 21). W rkp. za zapisem melodii inna inersja ostatniego t.: ósemki c2 h1 i półnuta a1. W tekście uj uj. 1: „kładońkie" (nie: hładońkie),  . 13: „so-łoiuijku",  uj. 15: „zaszczebeczysz". nr 519 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 126), nad tekstem notatka Kolberga: „moskieujska". W rkp. uj uj. 3: „korabol 437 płyujot'jak hołub idiot",  . 9 ujyjaśnienie: „ridajut'— płaczą",  . 10-11: „Po zadojku idut, a ujsio chałastoi (chłopcy), pisińku pijut", a ujsio ujesołoi." W uj. 12 ujyjaśnienie: „mastyr — monastyr",  . 15: „po-ujyczyszczeny". s. 340 nr 520 — W czystopisie Kolberga (teka 3206, k. 135)  t. 3 druga nuta a1; uj tekście uj 1 zujr. 1 i 2 .: „sczasłyuja". s.341 nr 521 —Rkp. terenoujy Kolberga (sygn.3206, k.98). Tretiak opublikoujał tylko pierujsza zujr., pełny tekst zob. nr 231 uj supl. Drugi rkp. terenoujy Kolberga (teka 3206, k. 62), tam 1.1-7 melodii i incipit tekstu (pod 1.1-2) bez lokalizacji, tuśród pieśni z okolic Włodzimierza, uj tym rkp. uj t. 2 dmie ćujierćnuty: g1/1. nr 522 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 36). W druku і być podane metrum jj. W rkp. uj zujr. 4 uj. 5: „Ja lecz zdradą". s. 342 nr 523 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3206, k. 111) uj zujr. 5 uj. 1 ujyjaśnienie: „ujernyś — ujróć się". s. 343 nr 524 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 89) z lokalizacją ogólną: „Pustumyty, Siedliszcze pod Róujnem, Meżyrycz". W rkp. zapis melodii obejmuje 1.1-8 z repetycją t. 5-8, uj czystopisie Kolberga (sygn. 3206, k. 137) mel. jak uj druku,   1.10 ostatnia nuta e2. W tekście uj zujr.  . 2: „na obiedie", tu zujr. 4 uj. 1: „szczoś mni", uj uj. 4: „diejet sa", uj zujr. 5 uj. 1: „Oj, sidłaj", od tej ziur. pieriuszy ujiersz każdej następnej też poprzedzony „oj" lub „da", uj uj. 3 nad „oj, pod mene" dopisane „bis", uj zujr. 6 uj. 1 bez „i ujże", zujr. 7 uj. 5-8 uj zapisie terenoujym są zanotoujane na końcu tekstu,  czystopisie Kolberga jako zujr. 7a po 7, a nie ujariant  naujiasie. Tekst por. nr 268 uj supl. s. 344 nr 525 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 124), melodia i fragmenty tekstu (uj. 1 i ujariant uj. 17-18) także uj zapisie terenoujym Kolberga (sygn. 3206, k. 127) z tą samą lokalizacją. W rkp. na k. 127  t. 3 nie ma krzyżyka, uj t. 4 na pierujsza miarę ósemki a1 fi, uj t. 5 ostatnia nuta c2, uj t. ostatnim półnuta a1. W tekście na k. 124 uj uj. 4: „prepała", uj uj. 12: „ciły tydeń", na k. 127 ujariant uj. 17-18: 438 „Hej, nasz pane atamane, jakaż tujoje і, ne daj też nam zahynuty, neszczasnaja dola." W rkp. na k. 124  . 19: „różny". s. 345 nr 526 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 125) bez lokalizacji, podana przez Tretiaka lokalizacja „Turyczany" odnosi się do następnej pieśni na tej karcie; pod tekstem notatka Kolberga „Michał Czajkoujski",  dostępnych publikacjach M. Czajkouj-skiego nie odnaleziono tej pieśni. W rkp.  zujr. 1 uj. 2: „Werni-hory",  zujr. 5 u;. 2: „czujańty",  . 6 . 2: „sztuytsia zdojmy sujij tyrban" z ujyjaśnieniem: „teorban". s. 346 nr 527 — W duju czystopisach Kolberga (sygn. 3206, k. 52 i teka 19, sygn. 1238, k. 43) lokalizacja tylko: „Żytomierz". nr 528 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3206, k. 52) lokalizacja: „Żytomierz", pod tekstem odsyłacz „ob. od Złoczouja, Żółkuji",  drugim czystopisie Kolberga (teka 19, sygn. 1242, k.401) pieśń zapisana bezpośrednio pod ujariantem „od Złoczouja, Żółkiui", por. Ruś Czerwona cz. II (DWOK T. 57/2, z. 2) s. 1106, nr 2047. W obu rkp. . 1: „na szerokim poli",  . 2: „piszłyż",  . 4: „za Polszczuju". s. 347 nr 529 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 82) z lokalizacją: „Wołyń" nad melodią. W zapisie mel.  t. 7 fl nie ma krzyżyka, dla tej nuty zanotoirana też inna ujersja: h1. nr 530 — Rkp. nieznanego autora (sygn. 3206, k. 125) bez lokalizacji, z melodią uzupełnioną przez Kolberga, nad melodią notatka Kolberga: „«Dziennik Literacki» Liuoujski, 1862 no 6", tam  artykule: H.S. Dwie pieśni wieśniacze ludu ukraińskiego przytoczony jest tekst tej pieśni. W rkp. pod tekstem też notatka Kolberga „z nutą z książki Michała Cząjkoujskiego" —  dostępnych publikacjach M. Cząjkoujskiego nie odnaleziono tej melodii. W rkp.  zujr. 4 . 4: „to Spasytel zuczyu nas". s. 348 nr 531 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 127), ze ujzględu na lokalizację „od Kijouja" pieśń nie і być publi- uj tomie pośujięconym Wołyniouji. W rkp.  . 5: „że", lu uj. 7: „obyszouj",  uj. 11: „nedostatok", uj uj. 18 ujyjaśnienie: „pohoże — tęga, dzielna", uj uj. 28: „strymeń" z ujyjaśnieniem „strzemion", uj uj. 32: „ne po tom". 439 s. 349 nr 532 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 126). W rkp. uj zujr. 5 uj. 2: „stała jak zora", bez „taj", uj uj. 3: „ujysujysnou", uj uj. 4: „izłytiła hołouja", bez „taj",  . 5: „izłytiła" i „pod no-і", uj . 6 uj. 2: „noujei", uj . 7 . 2: „śujitiołki", uj uj. 3: „sydjaf mamkie",  . 10 uj. 6: „memu panstoiu". Tekst por. nr 212 uj supl. s. 350 nr 533 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 55). Tretiak opublikoujał tylko melodię z 1 zujr., pełny tekst tej pieśni zob. nr 212 uj supl., notatka „ujariant" nad melodią od Tretiaka. nr 534 — Opublikoujana tu przez Tretiaka pieśń jest połączeniem diuu zapisóuj Kolberga: rkp. terenoujego (sygn. 3207, k. 19) z lokalizacją ogólną: „Nery, Kupieczóuj, Kisielin" i rkp. terenoujego ujariantu tej pieśni z lokalizacją: „Turyczany" (sygn. 3206, k. 127). Na nr 534 złożyła się melodia z okolic Kupieczouja, z pra-ujidłoują dla niej lokalizacją, oraz tekst będący kompilacją za-pisóuj z okolic Kupieczouja i Turyczan. Zapis melodii z Tury-czan opublikoujał Tretiak jako nr 535, podpisując pod nią tylko pierujszą zujrotkę. W zbiorach Kolberga zachoujał się także trzeci ujariant tej pieśni z Wołynia, bez melodii, z lokalizacją: „od Lu-bomli, znad Ruga", zaczerpnięty ze zbioru R. Zienkieujicza Piosenki gminne ludu pińskiego..., s. 378-380. Z tego rękopisu Tretiak ujykorzystał tylko zapis bibliograficzny jako odsyłacz pod tekstem pieśni nr 534. Te trzy teksty są obecnie zamieszczone uj suplemencie, zob. tam pieśni nr 215-217. W t. 2 małe nuty і być o oktauję ujyżej. s. 351 nr 535 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 127). Zob. przypis do pieśni poprzedniej (nr 534). Notatka „ujariant" nad melodią od Tretiaka. Pełny tekst zob. nr 216 uj supl. s. 352 nr 536 — Rkp. tekstu nieznanego autora (sygn. 3206, k. 97) ujśród zapisóuj terenoujych Kolberga z lokalizacją ogólną: „Tuliczóuj", melodię uzupełnił Kolberg. W rkp.  . 14: „jest'u pani hosti" (nie: u pana). s. 353 — Według informacji na s. XI ujstępu od strony 353 (początek 23 arkusza druku) do s. 411 Tretiak pozostaiuił pisoujnię tekstóuj zgodną z zapisami Kolberga. nr 537 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 24). W uj. 2 ujyjaśnienie uj natuiasie od ujydaujcy, uj rkp. uj uj. 15: „i po ujodu", 440  . 18 bez „",  uu. 27 (ostatnim): „rodniu mat'za żonu". Tekst por. nr 223 i 224  supl. s. 354 nr 538 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 29). W rkp. uu 1.1 pieriusza nuta e'. W tekście  . 6 uuyjaśnienie: „hod — rok",  . 8 „ojcu" z nadpisanym „t" nad „c",  . 9: „pozłuczeny",  . 17 uuyjaśnienie: „uudary — uderzy", w uj. 22: „a ja sam pryszou czetuuertieho dnia". s. 354 nr 539 — Rkp. terenouuy Kolberga (sygn. 3207, k. 20) z lokalizacją ogólną: „Nery, Kupieczóm, Kisielin". W rkp.  . 5: „Maskal",  tu. 7: „hóstynic",  . 9: „pozołoczony",  . 21 uuyjaśnienie: „izumiła sia — zdziuuiła się, zgłupiała, osłupiała", w uu. 23: „pry-uuiażu myłu" (nie: koniu), uu uu. 25 ujyjaśnienie: „pokajanie — pokutę". s. 355 nr 540 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 125). W rkp. uu uu. 4: „na dunajóuuy", uu uu. 11 i 12: „hojcu", uu uu. 13: „matuscy", uu uu. 14: „bratam", uu uu. 15: „rodzonej",  uu. 26: „łytanieczko" z uuyjaśnieniem: „latanie",  uu. 27: „żeb", uu uu. 28: „nałytajit sia". s. 356 nr 541 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn, 3206, k. 93) z lokalizacją: „od Lubomli, Wysocko". W rkp. uu uu. 11: „pomynały" (nie: po-myuuały), uu uu. 17: „najie syreji ze1 mli". Tekst por. nr 225 uu supl. s. 357 nr 542 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 19) z lokalizacją ogólną: „Nery, Kupieczóuu, Kisielin". W rkp. uu uu. 7: „zo mnoju". s. 358 nr 543 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 19-20) z lokalizacją ogólną: „Nery, Kupieczóuu, Kisielin". W rkp. uu t. 4 fermata nad h1. W tekście uu uu. 2: „Hanusiu na (h)orouuanie", uu uu. 9: „szczo uuytóty", uu uu. 19 uuyjaśnienie: „skomnyciu — izby". s. 359 nr 544 — Rkp. terenouuy Kolberga (sygn. 3207, k. 26). W rkp. uu uu. 5: „a jej uu doma", uu uu. 10: „z nami, z mołodemi", uu uj. 38 i 42: „malouuała na". s. 360 nr 545 — Rkp. terenouuy Kolberga (sygn. 3206, k. 92) z lokalizacją ogólną: „uu Obzyrku na Polesiu ujołyńskim". Notatka „ujariant" nad melodią od Tretiaka. W rkp. uu 1.1 trzecia nuta a1 (nie: c2), nuty na trzecią miarę Tretiak niepotrzebnie pouutórzył o oktauuę niżej. W tekście uj uu. 9: „pytajet sia", uu uu. 10: „szczoż baczyły". s. 361 nr 546 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 25), pierujsza zuurotka także uu zapisie nieznanego autora z Rilcza (sygn. 3207, 441 k.42). W rkp. Kolberga uu uu. 1: „pszenyczońka", uu uu. 11: „diuu-cza". Tekst por. nr 220 i 221 uu supl. s. 362 nr 547 — Rkp. terenouuy Kolberga (sygn. 3207, k. 17), „Podole" uu nocie lokalizacyjnej skreślone. W rkp. uu uu. 4: „szczo dumaju". Tekst por. nr 220 i 221 uu supl. nr 548 — Rkp. terenouuy Kolberga (sygn. 3207, k. 17) z lokalizacją ogólną: „Tuliczóuu", niektóre pieśni na tej karcie mają lokalizację bezpośrednią „Żytomierz" lub „Korzec, Żytomierz", jednak dla pieśni „Oj, uu polu krynycia" takiej lokalizacji Kolberg nie odno-touuał. W t. 3 małe nuty pouuinny być o oktauuę uuyżej. W rkp. uu uu. 5: „a uu tyi korczomci", uu uu. 9 uuyjaśnienie: „sermaż^ni — siermiędze". Tekst por. nr 220 i 221 uu supl. s. 363 nr 549 — Rkp. terenouuy Kolberga (sygn. 3207, k. 29), uu rkp. jako cd. zapisany tekst „Wczoraj buła nediłeńka", zob. nr 142 uu supl. W rkp. uu uu. 22 ujyjaśnienie: „zhynkom — chyłkiem". Tekst por. nr 247 uu supl. s. 364 nr 550 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 20) z lokalizacją: „Nery, Kupieczóuu, Kisielin", uu rkp. pełny tekst, zob. nr 247 tu supl., notatka „uuariant" nad melodią od Tretiaka. nr 551 — Rkp. terenouuy Kolberga (sygn. 3207, k. 31). W rkp. uu głóuunym zapisie melodii takt 2: h1 d2 h1 gis1 — ósemki i ćuuierć-nuta e', Tretiak uuuzględnił drugą uuersję tego taktu, zanotouuaną po zapisie melodii, ujt.7 ostatnia nuta poprauuiona na h1. W tekście uu uj. 2: „kozaczeńka ubyto". Tekst por. T. 36 nr 489. s. 365 nr 552 — Źródłem tekstu pieśni był zbiór R. Zienkieuuicza Piosenki gminne ludu pińskiego ..., s.412, uu rkp. Kolberga (sygn. 3206, k. 94) lokalizacja: „od Lubomli, znad Buga",  źródle i uu rkp. Kolberga jako zuur. 1-7 tej pieśni uupisany tekst innego uuątku, pominięty przez Tretiaka, zob. nr 93 uu supl. nr 553 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 21) z lokalizacją: „Wysocko". W t. 3 małe nuty pouuinny być o oktauuę uuyżej. s. 366 nr 554 — Źródłem tekstu był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 186) bez melodii i bez lokalizacji, ponadto zachouuał się czystopis innego nieznanego autora (sygn. 3207, k. 53-54), uj czystopisie Kolberga (sygn. 3206, k. 134) lokalizacja jak uu druku oraz melodia opuszczona przez Tretiaka, zob. nr 226  suplemencie. W tekście uu. 4 uu rkp. Kolberga: „sobi 442 namoujlały", uj .9 uj . niezn. autora (k. 186) ujyjaśnienie: „neńka — matka", uj uj. 20  . Kolberga: „mołodemi",  . 26  . Kolberga і  . 186: „dohaniajte Marusinku", z nadpisanym ujariantem: „doczku". s. 367-373 nr 555 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 95-96), tam tekst bez melodii, nad nim notatka o  dopisana inną, nieznaną ręką. Źródła melodii nie odnaleziono. Ze ujzględu na objętość tego tekstu  przypisach odsyła się do ujierszy  obrębie kolejnych stron: s. 367 —  .  uj. 2: „jak iszczę",  . 14 ujyjaśnienie: „zmoranóje — słabe", ujykrzyknik po „chuży" od Tretiaka, uj uj. 18 ujyjaśnienie: „pochoronyty — pogrzebać", s. 368 —  rkp. uj. 24 ujyjaśnienie: „szud — szelma", s. 369 — uj. 10: zob. uujagę Tretiaka  ujstępie do T. 36 s. X,  . 22  rkp. ujyjaśnienie: „zaujydłyujych — zaujistnych", uj uj. 27 ujyjaśnienie uj naujiasie od Tretiaka, uj uj. 38 (ostatnim) uj rkp.: „brastujo", s. 370 —  rkp.  uj. 20 ujyjaśnienie: „ujesedu — biesiadę", uj uj. 21: „pyły i jiły". s. 372 -.4 ujyjaśnienie: „uczuszczaja — zazdrosna", uj uj. 13 ujyjaśnienie: „odiahny sia — odziej się", uj uj. 18 ujyjaśnienie: „dił — dół", uj id. 32 ujyjaśnienie: „skażeny — ujariat",  tu. 38: „uj du-choujne ujpraujłenie", s. 373 — po ostatnim ujierszu uj rkp. „i" oraz puste miejsce, ujskazujące, że tekst nie jest skończony. Przypis dołączył Tretiak. s. 374 nr 556 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 92). nr 557 — Zachoiuał się tylko czystopis Kolberga (sygn. 3206, k. 142) bez lokalizacji, podana przez Tretiaka lokalizacja „od і" uj rkp. zanotoujana jest nad poprzednią pieśnią na tej karcie; uj odsyłaczu do zbioru pieśni Wacłauja z Oleska, dotyczącym tekstu, pominięta ujskazana przez Kolberga s. 370. W rkp. uj zujr. 3 uj. 2: „pikła". s. 375 nr 558 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 181 - melodia i k. 182-183 - tekst), bez lokalizacji. W tym rkp. i uj czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 85) nad melodią notatka: „Kozak". W rkp nieznanego autora melodia zapisana  metrum \, o sekundę ujielką ujyżej, 443 toiuarzyszą jej dźujięki basouje. W rkp. nieznanego autora uj tekście po uj. 4: „hop, hop". s. 376 nr 559 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 90) z lokalizacją ogólną: „Pustumyty, Siedliszcze pod Róujnem, Meżyrycz", uj czystopisie Kolberga (sygn. 3206, k. 140) lokalizacja jak uj druku, tam odesłanie ,,p[atrz] Z. Pauli [Pieśni ludu ruskiego ... ] TII s. 67". W rkp. terenoujym melodia uj tonacji C-dur,  t. 6 pierujsza nuta górnej ujersji e2, w ostatnim takcie zamiast ćujierćnuty z kropką jest półnuta g'. Tekst por. nr 262  supl. s. 377 nr 560 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 17), z lokalizacją ogólną: „Tuliczóuj", niektóre pieśni na tej karcie mają lokalizację bezpośrednią: „Żytomierz" lub „Korzec, Żytomierz", jednak dla pieśni „Popid hajem, hajem" takiej lokalizacji Kolberg nie odno-toujał. W rkp. po t. 8 są diua takty puste, które praujdopodobnie oznaczają poujtórzenie t. 5-6, po nich następują t. 9-, co Tretiak błędnie odczytał jako pierujsza i drugą ujoltę. W tekście uj uj. 3: „(h)orała", uj uj. 6 słotna „morhaje" nie ma uj rkp. s. 377 nr 561-Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k.25). W rkp. uj zujr. 6 lu. 3: „a u Ostrohi ujzrosła", uj zinr. 9 . 4 ujyjaśnienie: „morszczyt — szyje", uj zujr. 10 uj. 2 ujyjaśnienie: „hozujet sia — obuła [się]", uj zujr. 12 uj. 1 ujyjaśnienie: „horbi — pagórku", uj uj. 3: „ujhadaty",  ztur. 13 uj. 3 ujyjaśnienie: „ujiżkami — lejce". s. 378 nr 562 — Zachoujał się tylko czystopis Kolberga (sygn. 3206, k. 142). s. 378 nr 563 — Pieśń z lokalizacją „od Kamieńca Podolskiego" nie po-і być publikoujana uj tomie pośujięconym Wołyniouji. Zapis tej pieśni zachoujał się uj czystopisie Kolberga (sygn. 3206, k. 142), oraz  rkp. W. Dundera (teka 21/22, sygn. 1258, k. 103), tam z tytułem „Ruda rodyna", bez lokalizacji. s. 379 nr 564 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 180, nr 14 — melodia bez tekstu i k. 182 — tekst), bez lokalizacji, uj rkp. ujiersze 1-14 i 15-22 sta-noujią odrębne teksty. W rkp. niezn. autora melodia zapisana o kujartę ujyżej, toujarzyszą jej dujudźujięki i akordy, uj zapisie tekstu niezn. autora i uj czystopisie Kolberga (sygn. 3206, k. 142) „Cyhan" dużą literą, uj uj. 17 przy słomie „rynda" ujyjaśnienie: „druga żona" (ukr. rynda — śujinia).  s. 380 nr 565 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 181, nr 19 — melodia bez tekstu i k. 183 — tekst zujr. 1 i 2-3 oraz k. 186 — tekst zujr. 4-5), bez lokalizacji,  rkp. zujr. 1-3 uj zespole zatytułoiuanym „Dalszy zbiór ziurotek do uuszystkich nut przeszło i teraźniejszo razo zebranych", dla zujr. 4-6  rkp. tytuł „Kozak". W czystopisie innego nieznanego autora (sygn. 3207, k. 52) . 4-6 z tytułem „Kozak", po . 2 . 6 znak poujtórzenia ujierszy 1-2, a po nich ujpisany jako cd. tekst „Oj na hory ujiter ujije" — zob. nr 612 uj T. 36. W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 85) po 1 i 3 zujr. kreski oddzielające ujątki. W rkp. niezn. autora (k. 181) melodia zapisana o sekundę inielką inyżej. W rkp. Kolberga uj zujr. 2 uj. 4 ujyjaśnienie: „mesty — zamieść",  . 4 uj. 1 ujyjaśnienie: „zakabłukam — hołubca ujytnę", uj uj. 2 ujyjaśnienie: „zakabłam — obcasem",  uj. 4 ujyjaśnienie: „peredam — przodkom u trzeujikóuj",  zujr. 5 . 2 ujyjaśnienie: „poporoła — rozpruła". s. 380 nr 566 (uj druku błędnie 366) — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 143) z lokalizacją ogólną: „Tahaczyn" (nie: Ta-kaczyn). W rkp. uj zujr. 1 uj. 2 ujyjaśnienie: „torzi — targu". s. 381 nr 567 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 73), uj rkp. ten tekst z inną melodią, Tretiak przypisał mu następną  kolejności melodię z tej karty, pomijając uj druku ujłaściują, zob. nr 243 uj supl. i przypis do pieśni następnej. nr 568 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 73), Tretiak melodię tej pieśni błędnie opublikoujał z innym tekstem z tej karty, zob. przypis do pieśni nr 567. Odesłanie pod tekstem do pieśni nr 170 od Tretiaka. W rkp. uj zujr. 1 uj. 1: „oj" (nie „Od"), uj. 3: „Katarynu", uj zujr. 3 uj. 3: „jak ja broujy uj sażu ujmażu" (nie: ujsażu uj mazu). s. 382 nr 569 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 73). W rkp. uj zujr. 1 uj. 1: „dijat sia". Tekst por. nr 180  supl. nr 570 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3206, k. 142), z lokalizacją „od Kotula", pod tą melodią zanotoujane są kolejno teksty opublikoujane uj Wołyniu jako nr 570, 571 i 164 oraz pominięty przez Tretiaka tekst „Szo toj batko" (zob. nr 189  supl.). Ta ostatnia pieśń oraz nr 164 i 571 pochodzą z rkp. nieznanego autora 445 pt. Ukraińskie śpiewy i tańce, być może i nr 570 miał tam sujoje źródło. nr 571 (uj druku błędnie nr 151) — Źródłem tekstu był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 183), tam tekst bez lokalizacji i bez melodii, jako dujie przy-śpieujki,  czystopisie Kolberga (sygn. 3206, k. 142), z lokalizacją „od і", tekst podpisany jako zujrotki 2-3 pod melodią opublikoujaną przez Tretiaka pod nr 570 i oddzielone kreską od poprzedniej zujr. jako noujy ujątek. s. 383 nr 572 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 73). W rkp.  uj. 2 ujyjaśnienie: „pomyło — miotła do pieca". nr 573 — Rkp. tekstu nieznanego autora (sygn. 3206, k. 115), lokalizację „Suchoujola, Bilcze" i melodię uzupełnił Kolberg. W rkp. zujr. 1: „Już u mene tyżdeń mynół, jak u mene kużel zginół, ujyretiona ukradiona, arendaru zanesiona." nr 574 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 116) z lokalizacją ogólną: „Suchoujola, Bilcze". W rkp. ten tekst zapisany jest pod inną melodią (zob. nr 266 uj supl.), natomiast melodia, którą Tretiak opublikoujał jako nr 574 z tekstem „Kołyb myni z ranku", jest uj rkp. zapisana na tej samej karcie bez tekstu, z lokalizacją: „uj Galicji". Tekst por. nr 320  . 36. s. 384 nr 575 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 113) z lokalizacją ogólną: „z Wołynia, od Lubomia". nr 576 ( druku błędnie nr 756) — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 132) notatka „z «Momusa» czy «Pasztetu» Żół-koujskiego". „Momus" — tygodnik humorystyczny, ujydaujany uj r. 1820, kontynuoujany uj r. 1821 pt. „Pot-Pourri", redagoujany przez Alojzego Fortunata Żółkoujskiego i przez niego zapełniany. Zanotoujanego przez Kolberga tekstu nie odnaleziono uj dostępnych egzemplarzach i przedrukach „Momusa" i „Pot-Pourri". W rkp.  1.11 na ostatnią miarę zanotoiuana ujersja małych nut: ósemki hl d2, uj 1.13 druga nuta e'. s. 385 nr 577 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 73), uj rkp. pod tą melodią zanotoujane są trzy teksty, pierujszy opublikoujany jako nr 314, drugi jako nr 577 z tą sama melodią ujydaną jeszcze 44b raz oraz trzeci tekst, pominięty przez Tretiaka, zob. nr 287 uj supl. W rkp.  t. 4 trzecia i czujarta nuta: d2d2. nr 578 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 55). W rkp. uj 1.1 ostatnia nuta d2, uj druku  t. 4 błędnie c2 ósemka, po-і być ćuńerćnuta, umieszczona w t. 6 na pierujszą miarę uiersja małych nut g; g1 uj rkp. jest  t. 7. W tekście  zujr. 2 uj. 3: „obniuchali",  uj. 4: „pozdychali". s.386 nr 579 — Rkp. terenoiuy Kolberga (sygn.3207, k. 18). W rkp.  1.10 nie ma krzyżyka,  tekście uj zujr. 3 po 4 .: „ujojta, dytta, dana, dana, dytta, toć", być może refren ten należy pourtarzać po ujszystkich ziurotkach. s. 387 nr 580 — Rkp. Kolberga (sygn. 3207, k. 22). Ta pieśń także  zapisie terenoiuym Kolberga (teka 25, sygn. 1285, k. 1) z lokalizacją ogólną: „z Oiuruckiego", tam melodia i 1 zu>r. tekstu. W rkp. terenoujym z Ouuruckiego melodia o sekundę ujielką ujyżej,  t. 8 dmie ćuuierćnuty zapisane jako półnuta,  czystopisie uj t. 3 pieriusza i druga nuta mają ujartość ćujierćnuty z kropką i ósemki, trzecia i czujarta nuta są połączone łukiem. s. 388 nr 581 — Rkp. terenoiuy Kolberga (teka 25, sygn. 1285, k. 1) z lokalizacją ogólną: „z Oiuruckiego", tam melodia z 1 zujr. tekstu, nad melodią notatka Kolberga: „nabożna". W rkp. melodia  metrum \, w t. 2 c2 ma ujartość ósemki, hl a1 szesnastki, uj t. 5 i 6 pieriusze trzy nuty zanotoiuane jako triole ósemkoiue. W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 30), z lokalizacją jak uj druku, uj ziur. 3 lu. 2 ujyjaśnienie: „sper — ujsparł". nr 582 — Rkp. terenoiuy Kolberga (teka 25, sygn. 1285, k. 1) z lokalizacją ogólną: „z Oiuruckiego", tam melodia z incipitem tekstu. W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 32) zanotoiuane są dują luarianty tej pieśni, pieriuszy z lokalizacją: „od " і z pełnym tekstem, drugi z lokalizacją: „od Radomyśla", tam pod melodią podpisana jest tylko pieriusza ziurotka tekstu, taka sama jak uj іі „od Oujrucza". Tretiak z ujariantu „od Oujrucza" opublikoiuał tylko mel. z pierujszą zujr., a pełny tekst przypisał melodii „od Radomyśla", zob. przypis do pieśni następnej. W rkp.  t. 6 gis1 ma ujartość półnuty. s. 389 nr 583 — Rkp. terenoiuy Kolberga (teka 25, sygn. 1285, k. 1), tam melodia bez tekstu z lokalizacją ogólną: „z Oiuruckiego". 447 W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 32) melodia z 1 zujr. tekstu i lokalizacją jak  druku. Tretiak błędnie pełny tekst zlokalizoujany  rkp. Kolberga „od Oujrucza", opublikoiuał z melodią „od Radomyśla", zob. przypis do pieśni poprzedniej. W rkp. terenoujym zapis melodii bez duju ostatnich taktóuj. s. 390 nr 584 — Rkp. terenoiuy Kolberga (sygn. 3207, k. 25). Notatki „kolęda"  rkp. terenoujym nie ma. W rkp.  zujr. 2 . 2 nad „ditok" nadpisane: „tej" (ditej), uj lu. 4 ujyjaśnienie „czad — słabość" (ukr. ćado — dziecko). nr 585 — Rkp. terenoiuy Kolberga (sygn. 3207, k. 25). Notatki „kolęda"  rkp. terenoujym nie ma. W rkp.  .4: „opłatyu sia" (zob. też uiuagę Tretiaka do tego tekstu  ujstępie do T 36 s. X, tam błędne odesłanie do nr 586),  uj. 6 ujyjaśnienie „upołyuj sia — uj pieluchy poiuił się". s. 391 nr 586 — Rkp. terenoiuy Kolberga (sygn. 3207, k. 31). s. 392 nr 587 — Rkp. terenoiuy Kolberga (sygn. 3207, k. 25). W rkp. uj uj. 2 pod słoiuem „myr" (uj rkp. „mer") dopisane: „had",  . 7: „rody Wychłyjany" z nadpisaną drugą końcoujka: „jemu", tj. „Wy-chłyjemu", a pod tym: ,,Betle[jem]",  . 10 po „łoże" dopisane „łyżka". nr 588 — Rkp. terenoiuy Kolberga (sygn. 3207, k. 24) — tekst bez melodii, mel. z takim samym incipitem  rkp. Kolberga (sygn. 3206, k. 86) — zob. nr 273 lu supl. Oba rkp. z lokalizacją ogólną: „Bilcze", nad pełnym tekstem notatka: „poczajoiuska o śuj. Alexieju (Ołexeju)". W rkp.  . 9 ujyjaśnienie: „dim — dom". Por. nr 273  supl. s. 393 nr 589 — Rkp. terenoiuy Kolberga (sygn. 3206, k. 45), nad melodią notatka Kolberga: „O śuj. Mikołaju — lira gra, Pyłypko grał (Filip), pod Dubnem". nr 590 — Rkp. terenoujy Kolberga (teka 25, sygn. 1285, k. 1). W rkp. uj t. 1 i 4 nuta e2 ma ujartość półnuty z kropką,  zujiązku z czym kreski taktoiue  tych taktach przypadają o diuie ósemki ujcześniej, a półnuta  t. 2 nie ma kropki,  t. 5 zamiast półnuty z kropką g1 jest g'c2 — ósemki i c2 — półnuta. W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 30) jak  druku. nr 591 — Rkp. terenoujy Kolberga (teka 25, sygn. 1285, k. 1) z lokalizacją ogólną: „z Oiuruckiego". W rkp.  t. 3 małe nuty na 448 drugą miarę mają rytm: ósemka z kropką i szesnastka,  czysto-pisie Kolberga (sygn. 3207, k. 30) jak  druku. s. 394 nr 592 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 128) nad melodią notatka: „Adagio". nr 593 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 27). W rkp.  uj. 16: „bryit", ujyjaśnienie od Tretiaka. Tekst por. nr 170 i 171 uj supl. s. 395 nr 594 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 20) z lokalizacją: „Nery, Kupieczóuj, Kisielin". W rkp.  . 2: „noczu", uj uj. 3: „Suszy" (zamiast: Doszczu),  . 10: „szczoj toj ciórujet sia". nr 595 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 21), z lokalizacją ogólną: „Wysock". s. 396 nr 596 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 62) z lokalizacją ogólną: „z ujasilkoujskiego ., Białocerkieuj", ze ujzględu na tę lokalizację pieśń nie і być opublikoujana uj tomie pośujięconym Wołyniouji. W rkp.  t. 5 druga nutad2. W rkp. pod t. 8-9 „trauja zełenije", ponadto fragment 2 zujr. (początek ujykropkoujany) i zujr. 3.: „........... Kołyb tają riczka osidłaju inoron konia, ryby ne płodyła, pidu  step hulaty. kołyb tają neiuimaja na sujiti ne żyła." nr 597 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 62) z lokalizacją ogólną: „z ujasilkoujskiego ., Biało-і", ze ujzględu na tę lokalizację pieśń nie і być opublikoujana  tomie pośujięconym Wołyniouji. W rkp. pod t. 2: „ujijut' bury". Tekst por. nr 166 i 167  supl. nr 598 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 143), nad pieśnią notatka Kolberga: „na Wielkanoc na cmentarzu ( pierujsze śunęto po obiedzie)". W rkp.  . 3: „Mezynnyja dita, meżynyja ditia",  . 8: „do Lbouja". s. 397 nr 599 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 143), przypis pod pieśnią jest przeredagoujaną notatką Kolberga, znajdującą się  rkp. nad pieśnią poprzednią. Pierujotna uuersja t. 2  rkp.: 449 W druku druga tuersja, zanotoiuana za zapisem melodii z notatką „lub:". W rkp. tekstu  . 2: „ne inyiuedym",  . 4: „termyn" z ujyjaśnieniem „dom", a nad tym notatka „ma być: ternoujy dim",  . 11: „sokołejko" (nie: sołoujejko). nr 600 —Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 140). W rkp.  zujr. 1 . 8 і  zujr. 2 . 2 bez „ne". s. 398 nr 601 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 29). W rkp.  t. 5 nad pierujszą nutą fermata,  tekście  .  ujyjaśnienie: „hody — dosyć",  . 11: „rimnia" z nadpisanym „" nad „m",  . 12: „ііі". s. 399 nr 602 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 136)  .  -jaśnienie: „tikaj — uciekaj". nr 603 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 17). Pod melodią jako drugi ujątek ujpisana pieśń „ jagody padały do ujody", zob. nr 192  supl. W rkp.  . 1: „(h)orał ja",  . : „sijenie". nr 604 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 184 — melodia i k. 186 — tekst), bez lokalizacji, nad tekstem tytuł „Kozak". W rkp. melodia  metrum 4 zapisana o sekundę іі iryżej, toiuarzyszą jej dujudźiuięki i akordy. W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 85)  zur. 4 .  ujyjaśnienie: „u prysiude —  przysiudy". s. 400 nr 605 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 179), bez lokalizacji, tam melodia  grupie „Tanci do skoku" z tytułem „Kozak", zob. przyp. 1 na s. 40. W rkp. nieznanego autora melodia zapisana o tercję małą niżej, toiuarzyszą jej dźiuięki basouje,  czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 85)  t. 3 nuta h1 ma nadto g1,  t. 6 pieriusza nuta ma dodatkoiuo c2. nr 606 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 92) z lokalizacją ogólną: „Żytomierz", pod tą melodią  rkp. także drugi incipit: „Oj, tam na hori maloujały malary", zob. pieśń nr 198   36. nr 607 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 39) z lokalizacją ogólną: „Bilcze, Suchoiuola". W rkp. pod 1.10-11 tekst: „szczo szczo". s. 401 nr 608 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 174 — melodia i początek 1 zujr. 450 і . 176 — pełny tekst bez melodii), bez lokalizacji, na k. 176 nad tekstem notatka autora zapisu: „pieśń ułożona przez chłopa". W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 131) obok tej ujersji melodii także druga  metrum |. W rkp.  zujr. 1 po . 2 „bis", uj zujr. 2 lu. 4: „skończyły",  zujr. . 1: „my tepera", tak samo  czystopisie Kolberga. nr 609 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3206, k. 92 — melodia z incipitem tekstu pod 1.1-6), pełny tekst  innym rkp. tereno-ujym Kolberga (sygn. 3207, k. 33), zob. nr 184 uj supl. Tekst por. nr 260  . 36. s. 402 nr 610 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 20) z lokalizacją ogólną: „Nery, Kupieczóiu, Kisielin", uj rkp. pełny tekst, zob. nr 183  supl. W rkp.  t.7 ostatnia nuta e1. nr 611 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 19) z lokalizacją ogólną: „Nery, Kupieczóiu, Kisielin". W t. 6 małe nuty і być oktauję ujyżej. W rkp.  uj. 17: „Pryjszła", uj uj. 20 ujyjaśnie-nie: „chyryt'—chory". s. 403 nr 612 — Źródłem był rkp. nieznanego autora pt. Ukraińskie śpiewy i tańce (sygn. 3206, k. 170, nr 3 — melodia bez tekstu i k. 186 — tekst), bez lokalizacji. Tekst bez mel. także uj czystopisie innego nieznanego autora (sygn. 3207, k. 52-53), tam jako cd. pieśni „Dam łycha, zakabłukam", zob. nr 565 zuur. 4-5 i przypis źródłoujy do tej pieśni. W rkp. melodia uj metrum \, z poiutórze-niem ostatnich czterech taktóuj, melodii toujarzyszą dujudźujięki i akordy. W tekście na k. 186 uj zujr. 2 uj. 4 ujyjaśnienie: „iudy-ujońki — ujdoujy". nr 613 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 23), odesłania pod tekstem do nr 284 od Tretiaka. W rkp.  . 16: „medu uder-żaczy". s. 404 nr 614 — Rękopis nie zachoiuał się. s. 404 nr 615 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 19) z lokalizacją ogólną: „Nery, Kupieczóiu, Kisielin", uj rkp. pełny tekst, zob. nr 188  supl. W rkp.  t.2 trzecia nuta hl. Tekst por. nr 366 uj T 36. nr 616 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 20) z lokalizacją ogólną: „Nery, Kupieczóiu, Kisielin" i notatką ,,iueseln[a]" nad melodią, uj rkp. pełny tekst, zob. nr 68  supl. Małe nuty uj t. 6-8 451 і być  druku o oktauję ujyżej. W rkp.  t. 7 nuty c2gis' mają inartość szesnastek, a1 ćiuierćnuty. Tekst pod t. 6 uj rkp.: „uj ujsioj horod". s. 405 nr 617 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 39) z lokalizacją ogólną: „Suchoiuola". nr 618 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 20) z lokalizacją: „Nery, Kupieczóiu, Kisielin". W rkp. pod t. 7-8: „tak je Hańdzia uj domu buła". s. 405 nr 619 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 18) z lokalizacją ogólną: „Bilcze". nr 620 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 146) z lokalizacją ogólną: „Bilcze",  rkp. pod melodią tekst: „Precz z mego serca, posłucham od razu" z nadpisanym „[mjoich oczu" nad „mego serca" (zob. A. Mickieiuicz Do M". Wiersz napisany w roku 1822. W: Tegoż. Dzieła. Wydanie narodowe. T. 1: Wiersze. [Warszaiua] 1948 s.223). s. 406 nr 621 — Rkp. nie zachoiuał się. s. 406 nr 622 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 17) z lokalizacją ogólną: „Tuliczóuj", część pieśni na tej karcie ma lokalizację bezpośrednią „Żytomierz" lub „Korzec, Żytomierz", jednak dla pieśni „Hejże, gracko z miejsc і" takiej lokalizacji Kolberg nie odnotoiuał. W rkp. uj t. 2 nuty trzecia i czujarta mają ujartość ćiuierćnut. s. 407 nr 623 - Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 55). W rkp. uj t. 2 ostatnia nuta h1,  tekście  uj. 3: „strojnyj",  . 5 nad „córunia" dopisana końcoujka: „eńka" (córuneńka), uj uj. 13 pytajnik od Tretiaka,  uj. 29 nad „śpieujania" nadpisane: „ubierania", lu . 32 (ostatnim): „żeby krak[oiuska] muzyka, pańska polityka". s. 408 nr 624 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 36). W rkp. uj 1.1 druga nuta і na e', uj t. 2 dolna nuta na drugą miarę ma ujartość ćiuierćnuty,  t. 6 trzy ostatnie nuty zano-toujane jako ósemka i dujie szesnastki z drugą ujersją: ćiuierć-nuta g2. nr 625 — W czystopisie Kolberga (sygn. 3207, k. 134) lokalizacja: „od і (na Wołyniu)". W rkp.  1.1 przedostatnia nuta h1, 452  tekście  ziur.  . 2: „do trokóuj ujtracza" (nie: ujtłacza),  . 4: „ziuierząt". s. 409 nr 626 — Zachoujał się tylko czystopis Kolberga (sygn. 3207, k. 132). s. 410 nr 627 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 147) z lokalizacją ogólną: „Bilcze", Tretiak opublikoiuał tylko melodię z 1 . tekstu, pełny tekst zob. nr 291  supl. W rkp.  2 . pod t. 3: „a stuego mnie". nr 628 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 18) z lokalizacją ogólną: „Bilcze". W rkp. nad t. 4 zaznaczona pieriusza ujolta, nad t. 5 druga,  t. 6 znak repetycji, budoiua następnika tuskazuje, że і być poiutórzone t. 6-8 z pieriusza uuoltą w t. 9 i drugą  1.10. W tekście: „Za króla Cujieczka". s. 411 nr 629 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 146) z lokalizacją ogólną: „Bilcze", Tretiak opublikoiuał tylko melodię z 1 ziur. tekstu, pełny tekst zob. nr 289  supl. nr 630 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 146) z lokalizacją ogólną: „Bilcze",  rkp.  1.1 na drugą część pierujszej miary zanotoujana ósemka c2 z uiersją małych nut: szesnastki c2 d2. nr 631 — Zachoujał się tylko czystopis Kolberga (sygn. 3207, k. 136). nr 632 — Rkp. terenoujy Kolberga (sygn. 3207, k. 18). Przypis do „Skazek ludu ruskiego" (s.412) s. 412-450 — Rękopis Skazeh nie zachoujał się uj zbiorach Kolberga. Jego autorem był Jan Prusinoujski, stuiierdził to Kopernicki  charakterystyce zamartości teki ujołyńskiej (zob. ujstęp s. XIII). Z przytoczonej przez Tretiaka na s. 412 notatki autora і, że rękopis ten poujstał około roku 1835. Nie uiiadomo jednak,  jakiej miejscoujości czy okolicy bajki te zostały zanotoiuane, nie ujiadomo też, czy Prusinoujski zapisał bajki po ukraińsku, a tłumaczył na język polski później, czy też przekłady poujstaujały róujnolegle z przekazem. BIBLIOGRAFIA INDEKSY LITERATURA CYTOWANA I ODNOTOWANA1 PRZEZ OSKARA KOLBERGA A. G. S. zob. Stanisłamski A. A. K. Polesie i Wołyń. Korespondencja „Dziennika Warszawskiego". „Dziennik Warszaiuski" 1856 nr 23-24. A. P. zob. Perlśtejn A. A. W. D. Mania Multanha. Wspomnienie czumackie. „Biblioteka War- szaujska" 1845 T. 1 s. 690-697. B. L. Ulana. Z podania ludu. „Dziennik Warszaiuski" 1853 nr 510. Baliński M. i Lipiński T. Okońsk. W: Starożytna Polska pod względem historycznym, jeograficznym i statystycznym opisana. T. II. War- szauja 1844 s. 857-858. Bartoszetuicz J. Bitwa pod Beresteczkiem 28-30 czerwca 1651 r. „Noujo- rocznik (Kalendarz) Ilustroiuany dla Polek na rok 1865" Warszauia [1864] nakładem Dziuonkoujskiego, s. 257-271. Bąkoiuski [D.] Hańdzia. Śpiewek ukraiński z towarzyszeniem fortepianu. Słoiua i muzyka... Kijóu), Wilno, Warszauja u J. Zaujadz- kiego [data dedykacji: 1855]. Bel___r K. de Korespondencja „Kroniki". Stary Konstantynów, dnia 26 maja 1858 r. „Kronika Wiadomości Krajoujych i Zagranicznych" R.3: 1858 nr 148-149. Zebrane są tu zapisy bibliograficzne prac cytouianych przez Kolberga  rękopisach obecnie publikouianych  suplemencie i ujydanych  . 36,  tym także te, które  sposób niepełny іі! Tretiak  siuoim uistępie, oraz prac dotyczących Wołynia, a odnotouianych przez Kolberga tylko  postaci not bibliograficznych w rękopisach o sygn. 3206 i 3207 і  tece 31 Miscellanea. sygn. 1303, k. 2-4, 6, 8, 10 i 20, sygn. 1304, k. 10, 11, 16, 17, 29, 34,  tece 24 Podole, sygn. 1282, k. 8 і  tece 25 Ukraina, sygn. 1289, k. 46. 456 [Bielska R.] Romania B. Obrazy miejscowości wołyńskich. Bereźne. „Tygodnik Ilustroiuany" 1871 T. VII nr 169 [z ] Bolesłaiu z Ukrainy zob. Liiuski J. B. Borkouiska z Ch[omentoiuskich] A. Skarby zaklęte. Opowiadanie z przeszłości. „Noiuorocznik (Kalendarz) Ilustroiuany dla Polek na rok 1865". Warszaiua [1864], nakładem A. Dzuronkoiuskiego, s. 59-67. Chwalebna i wielce użyteczna myśl [...] „Gazeta Warszaujska" 1854 nr 152. Cieszkoujski H. Notatki z mojego życia. Poznań 1873. Cieszkoujski S. Gawędka z szewcem na popasie w Szachu. „Athe-naeum" 1846 T.4s. 100-112. Coraz nowe materiały [...] „Gazeta Warszaujska" 1854 nr 156. Cudowny obraz Najśw. Panny Berdyczowsklej. „Przyjaciel Ludu" R. 15 T. 1: 1848, nr 2 [zryć] Czajkoiuski M.1 Owruczanln. T. 1-2 Paryż 1841. ----- Wernyhora, wieszcz uhralrlskl. Powieść historyczna z roku 1768. T. 1-2 Paryż 1838. Czerniaujski K. O tańcach narodowych z poglądem historycznym l estetycznym na tańce różnych narodów, a w szczególności na tańce polskie. Warszaiua 1860. E. Zamek ostrogskl. „Przyjaciel Ludu" R. 1 T. 2: 1835 nr 37 [z ryc] E. Bro. Opisanie zamku romanowsklego wRossyl. „Pamiętnik Luraiuski" 1817T.6nr 21. F. M.S. zob. Sobieszczański F.M. F. N. zob. Noiuicki F. F. R..... Rolnictwo, handel l przemysł w Polesiu. Obrazek. „Dziennik Warszaiuski" 1852 nr 298-300. [Fisch Z.] Padalica T. Listy z podróży. „Gazeta Warszaujska" 1856 nr 328, 330, 334, 336, 340, 1857 nr 8-. Gołębioiuski Ł. Gry l zabawy różnych stanów w kraju całym lub niektórych tylko prowincjach. Warszaiua 1831. 1 W rkp. Kolberga notatka:„Pou)ieści Czajkouiskiego Owruczanln, Wernyhora mają poujiastki, bajki, pieśni, przysloiuia, język, przesądy". 457 Gosłaujski M. Dumka. Poezje. Lipsk 1864 s. 143-144. Groza A. Wiadomość o cudownym obrazie Najświętszej Maryi Panny Berdyczowsklej l o jej koronacyl. „Pamiętnik Religijno-Moralny" 1852 T. XXIII nr 7 s. 54-78. Groza S. W. Opisanie mogił l Innych starożytności powiatu mach- nowlcklego guberni kijowskiej 1844 roku. „Athenaeum" 1845 T. V s. 45-72. H. N. B. Skarby zaklęte. „Tygodnik Ilustroiuany" 1867 TXVI nr 428. H. S. Dwie pleśni wieśniacze ludu ukraińskiego. „Dziennik Literacki" 1862 nr 6 s. 46-47. Hammard C. F. E. Relse durch Oberschleslen zur Russtsch-Kayserltchen Armee nach der Ukrainę und zum Feldmarschall Riimanzow Sa- dunalskoj. Bd 1 Gotha 1787. Hanusch J. Dle Wtssenschaft des Slawlschen Mythus... Lemberg 1842. [Ilkieujicz H.]1 Mirosłauj Zabobony Istniejące między ludem prostym w Gallcyl. „Rozmaitości" 1836 nr 27 s. 217-218. -----Mirosłauj z Horodenki Zwyczaje ludu na Wołyniu. „Liuoiuianin" 1840 z. 2 s. 48. Iz Żytomtra [...] „Zarja" 1884 nr 110. J. S. Z Polesia, dnia 15 sierpnia 1855 r. Korespondencja „Dziennika Warszawskiego". „Dziennik Warszaiuski" 1855 nr 283. J. T L. zob. Lubomirski J. T J___ L......i Cudowny obraz N. M. Panny we wsi Kazlmlerce (guber- nll wołyńskiej). „Kronika Wiadomości Krajoujych i Zagranicznych" R.3: 1858 nr 17-19. Jakoiuicki J. Postrzeżenla geognostyczne o kraju rozciągającym się od brzegów Morza Bałtyckiego, pomiędzy Połągą l Rygą w kierunku przechodzącym przez Wilno, Żytomierz, Kamieniec Podolski, aż do brzegów Morza Czarnego między Chersonem l Odessą. „Dziennik Wileński" 1830 T 5 s. 65-92,150-183, 185-220,275-312,343-384. Józef z Mazoiusza [J. Wojciechoiuski?) Król wężów. Podanie ludowe wołyńskie. „Tygodnik Ilustroiuany" 1863 T. VIII nr 221. [Roziuiązanie pseudonimu podał  rkp. Kolberg.] 458 Jungmann A. Krdtky obsah ndboźenstwj pohanskeho u Slowanu zwldste u Cechu. „Krok. Weregny spis ujśenaućny" 1828 D. II c. 3 s. 339-392. -----Slownjh ćesho-nemecky. D. III. W Praze 1837. Karasoiuski M. Muzyka ludowa. „Kalendarz Warszaiuski Popular-no-Naukoujy na r. 1863" J. Ungra. Warszaiua [1862] s. 91-96. Kardaszeuiicz S. Kościół farny w Ostrogu. „Pamiętnik Religijno-Moralny" 1854 T. XXVII s. 409-413. Karpiński F. Wezyr Giafar do Kalify Haruna al-Raszid. Poezje wybrane. Wrocłauj 1997 s. 47. Kitoujicz J. Pamiętniki do panowania Augusta III i Stanisława Augusta z rękopismu... ujydane przez A. Woykoujskiego. Poznań 1840. Zob. też Pamiętniki czyli Historia polska. Tekst ї і ujstępem poprzedziła P. Matuszeujska, komentarz Z. Leujinóujna. Warszaiua 1971. Kolberg O. Pieśni ludu z Podola rosyjskiego w latach 1858 i 1862 zebrał... „Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajoinej" T. XII: 1888 s. 235-251. Przedruk: Podole. Dzieła wszystkie T. 47. Koloniści czescy. „Gazeta Polska" 1887 nr 264-265. Komaśko V. Cerkov i jarmarka v s. Kolodeznoj. „Volynskije Gubernskije Vedomosti" 1854 nr 52. Konopacki Sz. Piszą z Wołynia.....Gazeta Warszaujska" 1863 nr 56. Korespondencja z Polesia (Aleksandryja). „Gazeta Codzienna" 1853 nr 250-251. Koresteszów. „Przyjaciel Ludu" R.8 T.2: 1842 nr 37. Kotlarevskyj I. P. Natalka Poltavha. Ukrains'ka opera na 2 dii. Kyi'v 1952. Kozietulski A. Miasto Starokonstantynów na Wołyniu. „Kłosy" 1873 T. XVI nr 405 [ryc] Kraszeiuski J. I. Jarmark poleski. Janówka1.,Tygodnik Literacki" 1839 nr 4. Przedruk uj: Wspomnienia Polesia, Wołynia i Litwy. T. 1 Wilno 1840 s. 6-17. Zob. też edycja Wspomnień: Warszaiua 1985 s. 25-32. W rkp. notatka Kolberga: „Lud, obyczaje, Polesie". 459 -----Jermoła. Obrazki wiejskie. Warszaiua 1857. Pieriuodruk: „Biblioteka Warszaujska" 1856 T. II s. 1-33, 227-264,462-502, T. III s. 17-55. -----Styr i Horyń. „Tygodnik Literacki" 1839 nr 3. Przedruk : Wspomnienia Polesia, Wołynia i Litwy. T 1 Wilno 1840 s. 18-25. Zob. też edycja Wspomnień: Warszaiua 1985, s. 35-39. -----Sztuka u Słowian, szczególnie w Polsce i Litwie przedchrześcijańskiej. Wilno 1860. -----Ulana. Powieść poleska. Wilno 1843. ----- Wspomnienia Wołynia, Polesia i Litwy. T. 1-2 Wilno 1840. Toż: Przygotoiuał do druku i ujstępem poprzedził S. Burkot. Warszaiua 1985. Kuliś P. Ballada iz wremien unii. W: Zapiski o juźnoj Rusi. T 2. S. Pe-terburg 1856 s. 83-95. Kunicki L. Poczciwa szlachta. Powieść. „Biblioteka Warszaujska" 1853 T.3s. 89-123, 225-281. L. P. zob. Potocki L. Lipiński K. Muzyka do „Pieśni polskich i ruskich ludu galicyjskiego" zebranych i wydanych przez Wacława z Oleska. Lwów 1833. [Liiuski J. B.] Bolesłauj z Ukrainy Poczajów, z byłym zakonem i kościołem OO. Bazylianów, słynący cudownym obrazem Bogarodzicy. „Tygodnik Ilustroiuany" 1865 T. XII nr 305. [Lubomirski J. T] J. T L. Starostwo rateńshie. Wyjątek z historii osad wołoskich w Pokce„Biblioteka Warszaujska" 1855 T.2 s.209-232. Rec. „Dziennik Warszaujski" 1855 nr 153. ----Północno-wschodnie wołoskie osady. „Biblioteka Warszaujska" 1855 T.4s. 1-56. M....... Z powiatu howelskiego w listopadzie. Korespondencja „Gazety Codziennej". „Gazeta Codzienna" 1853 nr 311, 313, 314. M. D... Wrażenia z tygodniowej podróży. „Kronika Wiadomości Kra-joujych i Zagranicznych" R.2: 1857 nr 277 i 279. Marcinkoiuski A. J. zob. Noiuosielski A. Miasteczko Krasnopole [...] „Gazeta Warszaujska" 1855 nr 307. Mickieujicz A. Do M***. Wiersz napisany w roku 1822. Dzieła. Wydanie narodowe. T. 1: Wiersze, [Warszaiua] 1948, s. 223. 460 ----- Pierwsze wieki historii polskiej. Pisma. T. 6: Pisma pośmiertne. Lipsk 1869 s-15-143. Zob też: Dzieła. Wydanie narodowe. T. VII: Pisma prozą. Warszauja 1950 s. 5-124. ііі A. i Odyniec A. E. Panicz i dziewczyna. W: A. ііі Dzieła. Wydanie narodowe. T. 1: Wiersze [Warszauja] 1948 s. 115-118. Mirosłaiu zob. іі . Młodecki J. Do Redakcji „Tygodnika Ilustrowanego". „Tygodnik Ilustro-" 1863 T. VIII nr 202 [z trzema ryc] Mniszech K. Wiśniowiec. „Lujoinianin" 1841 z. 8 s. 182-183. [Noiuicki F.] F. N. Wołyń i jego mieszkance w r. 1863. Krótkie opisanie gubernii wołyńskiej pod względem jeograficznym i statystycznym. Drezno 1870. Noujosielski A. [Marcinkoujski A. J.] Kilka uwag o starych podaniach, obrzędach i zwyczajach ukraińskiego ludu. „Dziennik Warszaiu- ski" 1852 nr 280, 281, 285, 286, 293, 294. -----Lud ukraiński. T. 1-2 Wilno 1857. -----Mogiły ukraińskie w porównaniu z tak nazwanemi cyhlopicz- nemi i druidyckiemi kamieniami. „Dziennik Warszauiski" 1853 nr 210-211. ----- Umbilicus terrarum. (Dodatek do dwóch artykułów o mogiłach ukraińskich.) „Dziennik Warszaiuski" 1853 nr 281. Noujoszycki S. Wiadomość historyczna o zamku krzemienieckim na Wołyniu. „Biblioteka Warszaujska" 1848 T.2 s. 535-551. O mil dwie [...] „Gazeta Warszaujska" 1855 nr 27. Odyniec A. E. zob. ііі A. i Odyniec A. E. Opis bitwy pod CU-dnowem. Materiał do panowania Jana Kazimierza. (Ze współczesnego rękopismu). „Przyjaciel Ludu" R. U T. 1: 1844 nr 26, T. 2: 1845 nr 28, 29, 32, 35-38, 40. Opis gospodarstwa cząstkowego we wsi Ławrów, niegdyś do dóbr tego imienia należącej, gub. wołyńska, pow. łucki. W: Encyklopedia rolnictwa i wiadomości związek z niem mających. Pod red.: J. T. Lubomirskiego, E. Staiuińskiego, S. Przystańskiego przy ujspóludziale L. Krasińskiego, L. Kronenberga, J. Zamojskiego. T. II Warszauja 1874, s. 1117-1119 [z ryc] 461 Opisanie historyczne i topograficzne zamku krzemienieckiego. „Sła-іі".ІІ: 1839 s. 24-31. Ossouuski G. Łuck. „Tygodnik Ilustroujany" 1865 T. XI nr 289 [z czterema ryc] -----Miasteczko Horoszhi i jego hyperyty (labrador). Notatka historycz- no-geologiczna. „Tygodnik Ilustroujany" 1867 T. XV nr 404-405. -----Wieża zachodnia zamku łuckiego (wjazdowa). „Tygodnik Ilustro- " 1867 T. XVI nr 409. Ostróg. „Przyjaciel Ludu" R. 10 T. 1: 1843 nr 8-9 [z czterema ryc] Ozdoba i Obrona ukraińskich krajów przecudowna w berdyczowskim obrazie Marja watyhańshiemi koronami od Benedykta XIV Papieża [...] ukoronowana... W Berdyczoiuie 1767. Padalica T. zob. Fisch Z. Padura T. Zaporożec. Pienia. We Lujoujie 1842 s. 13-17. Zob. też Ukra-inhy z nutoju Tymka Padurry. Warszauja 1844, s. 9-. Pauli Ż. Pieśni ludu ruskiego w Galicji. T. 1-2 Lujóuj 1839-1840. [Perlśtejn A.] A. P. Polesskaja holjada. „VoIynskije Gubernskije Vedomo-sti" 1854 nr 3. [Pietkieujicz A.] Pług A. Pogadanka wiejska V. „Gazeta Codzienna" 1856 nr 125-126. -----Cerkiew św. Bazylego i kościół pojezuicki w Owruczu na Wołyniu. „Tygodnik Ilustroujany" 1863 T. VII nr 181 [z ryc] Pług A. zob. Pietkieujicz A. Pol W. Pieśni Janusza. Wybór poezji. Wyboru dokonała i ujstępem poprzedziła Maria Janion. Wrocłauj-Warszauja-Krakóuj (1963) s. 3-9, BN I nr 180. Poterucha. [Notatka  dziale „Korespondencja od redakcji"] „Wędro-і" 1880 T. VII nr 168, s. 192. [Potocki L.] L. P. Pamiętniki pana Kamertona. Cz. I-III Poznań 1869. Prusinoiuski J. Były kościół pojezuicki w Żytomierzu. „Tygodnik Ilustroujany" 1865 T. XI, nr 283 [z ryc] ----- Góra Ochrymowa w Żytomierzu. „Tygodnik Ilustroujany" 1863 T.VIIInr213[zryc] -----Jaskinia Woroniczów w Tryhurach nad Teterowem. „Tygodnik Ilustroujany" 1867 T. XV nr 397 [z ryc] 462 -----Kościół seminaryjny (pobernardyńshi) iv Żytomierza Tygodnik Ilustroiuany" 1867 T.XVI nr 410. -----Skała Czackiego pod Żytomierzem. „Tygodnik IIustrOUjan,," je63 T. VIII nr 210 [z ryc] -----Szpital miejski w Żytomierzu. „Tygodnik Ilustroiuany" 1366 T XIII nr 340 [z ryc] -----Zaręczyny i wesela u ludu w guberni wołyńskiej w okolicach miasteczka Czudnowa. „Gazeta Polska" 1869 nr 106. Przezdziecki A. Kongres międzynarodowy antropologiczna i archeologii przedhistorycznej, odbyty w Bononii od 1 do  Października b.r. 1871. „Rocznik Toujarzystuja Naukouuego Krakoujsicjep0" J872 T. XX (ogólnego zbioru XLIII) s. 133-171. -----Podole, Wołyń i Ukraina. Obrazy miejsc i czasów. Wilno 1841 T. 1-2. R. zob. Wójcicki K. W. Raczyński Ediuard zob. Widok zamku w Łucku... Rakoiuiecki J. R. O stanie cywilnym dawnych Słowian. fWarszauia 1820]. -----Prawda ruska czyli prawda wielkiego księcia JarostaLva Włady- mirowicza, tudzież traktaty [...], których teksta [.. 1 poprzedza Rys historyczny zwyczajów, obyczajów, religi], praw i jęZvka dawnych słowiańskich i słowiańskorushich narodów. T. i Warszaiua 1820. Romania R. zob. Rielska R. S.W. Krzemieniec. „Przyjaciel Ludu" R.8 T. 2: 1842 nr 37 [z „і Śafafik P. J. O rusałkach. „Ćasopis ćeskeho Museum" R. 7: 1333 sv 3 s. 257-273. Słoujikoujski A. Dumy wołyńskie zebrane i przełożone pr^ez Athe- naeum" 1842 T. 6 s. 142-176. Dokończenie: „Athenaeum" 1346 T. 5 s. 169-218. -----Pieśni ludu wołyńskiego i charakter tychże w porównaniu z pje_ śniami innych ludów słowiańskich. „Kronika Wiadamości Krajo- ujych i Zagranicznych" R. 1: 1856 nr 123-124. ----- Pieśni wołyńskie. „Przegląd Naukoujy" R. 5: 1846 T 4 nr 35 s. 1047-1048 i nr 36 s. 1107-1108. 463 Sobek J. herbu Rrochiuicz Krzemieniec. Notatka historyczna. „Athenaeum" 1845 T. 2 s. 48-61. [Sobieszczański F. M.] F. M.S. Łuck. „Tygodnik Ilustroiuany" 1872 T. X nr 238 [z ryc] [Stanisłaiuski A.] A. G. S. Kozak na czużyni. Petersburg [przed r. 1863].1 Tekst pieśni : J. Czeczot Piosnki wieśniacze znad Niemna, Dnie-pra i Dniestra. Wilno 1845, s. 22-24. Stecki T. J. Listy z wycieczek po Wołyniu. „Tygodnik Ilustroiuany" 1863 T. VII nr 172-173. -----Miasteczko Lachowce i uczony Jabłonowski. „Kłosy" 1872 T. XV nr 368-369. -----Obrazki poleskie. I. Miasteczko Mielnica na Wołyńskiem Polesiu, pamiątki w kościele tutejszym. „Kłosy" 1872 T. XIV nr 355. -----Wiadomość o niektórych zabytkach archeologii krajowej na Wołyniu w pow. dubierishim. „Kronika Wiadomości Krajoiuych i Zagranicznych" R. 3: 1858 nr 342. -----Wołyń pod względem statystycznym, historycznym i archeologicznym. T. I-II Liuóuj 1864-1871. Syrokomla W. Parę szczegółów do życia Samuela Koreckiego (z listów oryginalnych świeżo odszukanych) przez... „Gazeta Warszaiuska" 1854 nr 221. Szumoiuski A. Grot z runicznym napisem z Suszyczna. „Wiadomości Archeologiczne" T. III: 1876 s. 49-61. W. M. Grób Sieniutów pod Jampolem, nad Horyniem w pow. krzemienieckim. „Przyjaciel Ludu" R. 11 T. 1: 1844 nr 12 [z ryc] Wacłaiu P. Mielnica (Polesie Wołyńskie), 18 marca 1855 r. Korespondencja „Gazety Warszawskiej". „Gazeta Warszaiuska" 1855 nr 130. We wsi Werbki [...] „Kurier Codzienny" 1867 nr 54. Widok zamku w Łucku na Wołyniu. Rycina i opis z podróży [Edwarda] Raczyńskiego do Turcji. „Przyjaciel Ludu" R.  . 1: 1836 nr 26. [Wierzbicki M.]2 Szlachta Za-Uszska. „Gazeta Warszaiuska" 1854 nr 169. [Wiślicki A.] Błota ruchome. „Tygodnik Ilustroiuany" 1865 T. XII nr 320. Nota ujedług rękopisu Kolberga] Autora podano ujedług notatek Kolberga. 44 Wojciechoujski J. zob. Józef z Mazoiusza Wójcicki K. W. zob. też Zieńkieujicz R. Wójcicki K. Wł. Samuel książę Korecki i pieśń o nim historyczna. „Kalendarz Astronomiczno-Gospodarski" J. Jaiuorskiego na rok 1862 Warszauja [1961] s. 42-46. -----[kryptonim:] R. Bóżnica w Łucku. „Kłosy" 1872 T. XV nr 377 [z ryc] -----Czumaki. „Kłosy" 1872 T. XV nr 373 [z ryc] Z okolic Zdołbunowa. Dnia 17-go sierpnia. „Gazeta Polska" 1888 nr 188. Z Wołynia, 2 marca. Korespondencja „Czasu". „Czas" 1873 nr 60. Z Żytomierza. „Kraj" [Petersburg] 1883 nr 34. [Zaleski W.] Wacłaiu z Oleska Pieśni polskie i ruskie ludu galicyjskiego z muzyką instrumentowaną przez Karola Lipińskiego zebrał i wydał... Lujóuj 1833. Zamek w Ostrogu. „Księga Sujiata" 1853 i 1854, cz. I, s. 34-36 [z ryc] Zastaw na Wołyniu. „Kłosy" 1873 T. XVII nr 418 [z ryc] Zieńkieujicz R. Piosenki gminne ludu pińskiego zebrał i przekładał...  1851. Rec: K. W. Wójcicki „Biblioteka Warszaujska" 1851 T. 4 s. 356-366. Znachor. „Reforma" 1882 nr 247. Znad Teterowa, 12 sierpnia 1854 roku. Korespondencja „Gazety Warszawskiej". „Gazeta Warszaujska" 1854 nr 248. Znad Teterowa. Dnia 20 sierpnia 1854 r. Korespondencja „Gazety Warszawskiej". „Gazeta Warszaujska" 1854 nr 251. Żytomierz. Dotąd opowiadano [...] „Kraj" [Petersburg] 1884 nr 22. Żytomierz. „Zaria" wydrukowała [...] „Kraj" [Petersburg] 1884 nr 24. INDEKS NAZW GEOGRAFICZNYCH1 Aleksandryja, . Róiune II 458 Austria II 27 Bałtyckie Morze II 457 berdyczomski poujiat II 341 Berdyczóiu II XXIV, XXXIV, 11, 120, 148, 154, 201, 215, 334, 381 Beresteczko, . Dubno I 74, 84, 128, 129, 136, 167, 184, 185, 224, II XXIV, 22, 23, 160, 161, 190, 312, 343, 369, 371, 393, 408, 455 Bereźne, . Róiune II 8, 456 Beskidy, góry II 274 Betlejem, Wechłejem, (starożytna Judea) I 391, II XLVIII, 447 Bezpieczna, . Żytomierz II 11 Białoruś, Biała Ruś, Weiss-russland II VI, X, XVI, XXX, XL, XLVI, 91, 143, 229, 404 Białacerkieu;, іїі, . Wasylkóuj II 448 Biczoura, . Lityń I 130, 279, II X, 386, 421 Bilcze, Bilcza, . Dubno I 59, 66, 68, 71, 81, 83, 84, 112, 116, 118, 119, 124, 125, 131, 140, 144, 170, 171, 175 179, 184, 186, 188, 191, 192, 195-197, 211, 214-216, 225, 227, 236, 238, 239, 244, 249, 251, 260, 270, 271, 277, 279-281, 284, 317-319, 321-323, 326, 330, 341, 353, 359, 361, 364, 377, 386, 390-392, 394, 408, 411, II VII, VIII, XV, XVI, XXIII, XXV, XXVIII, XXXII, XXXIV, XLI, XLVII, 35, 51, 52, 58, 102, 103, 116-118, 120, 125, 127, 128, 133, 134, 138, 144, 146, 173, 183, 184, 186, 188, 192, 196, 209, 216, 225, 229, 231, 235, 241, 244, 248, 249, 252, 253, 256-259, 261, 264-267, 271-273, 278, 282, 285, 286, 288, 294-298, 304, 306, 311-313, 319, 324, 339, 346, 347, 383, 386, 394, 395, 397, 412, 413, 433, 440, 445, 447, 449, 451, 452 Biłgoraj II XXIII Przynależność administracyjną miejscouiości podano uiedług Słownika geograficznego Królestwa Polskiego. . ., T. 1-15 Warszauja 1880-1902. Nazujy miejscoujości nie-zidentyfikoiuanych opatrzone są znakiem zapytania. Indeks obejmuje T. 36 i 84, tom 36 oznaczony jest jako cz. I, suplement (tom 84) jako cz. II. 4bb Bobryca, . Żytomierz II 338 Bokujm, Bokójmy, Bokujmy, . Dubno II XXV, 58, 65, 248, 249 Bononia = Bolonia, Włochy II 7, 462 і, . ї II 12 і zob.  Boromel = Boremel, . Dubno II XXIV, 408 Borszczóiuka, . Dubno II 27 і I 89, II XVI, 372 Brody I 122, 162, II XXII, XXIX, 27, 149, 424 Brzeżany II 400 Buderaż, . Dubno II 27 Bug, rzeka, dopłyuj Wisły I 35, II V, 16, 48, 82, 106, 162, 195, 200, 205, 236, 245, 421, 439, 441 , і . Żytomierz II 4 Bystryjóiuka, rzeka, dopłyuj Teteroma II 9 Charkoujce, . Noiuogród Wołyński I 130, 279, II X, 386, 421 Charkóuj, Rosja II XXXIV, 419 Chełm zob. Chołm Chełmskie I VI, II XX, XXI, XXIII, 370 Chersoń, Rosja II 457 Chołm = Chełm? I 41 Cieszyn I XI Cudnóuj, Czudnóuj, . Żytomierz II 4, 28, 71, 72, 295, 414, 424, 460, 462 Czarne Morze II 457 Czechy II 29, 30 Czehryń II 429 Czercza, góra II 344 Czerkiessia I 312 Czersk, . Grójec II VII Czortoiuiec, . Horodenka II X, XXVI, XXXIV, 386, 421 Czudnóui zob. Cudnóuj Dniepr, rzeka II XXXIV, 4, 119, 419, 463 Dniestr, rzeka II XXXIV, 419, 463 Don, rzeka II 224, 225 Dubienka, . Hrubieszóuj I 2 dubieński іі II VI, VIII, IX, 463 Dubieńskie II 27 Dubno I 393, II XIII, XXVI, XLI, 5, 7, 17, 22, 27-29, 32, 70, 143, 248, 249, 279, 281, 282, 294, 299, 302, 303, 311, 312, 315-321, 323, 325-332, 334, 362, 447 Eichsfelde, Niemcy II 20, 21 467 Eufrat, rzeka II 259 Europa II 8 Firuzbad, Firuzbrat, dziś Fars, Iran II 259 Galicja II VI, XII, XVII, XXVIII, 82, 244, 247, 368, 391, 445, 457, 461 Glińsk, . Łuck II 27, 30 Głusza, . Pińsk? II 12 Głuszec, rzeka, dopłyuj Styru II 5 Góra Bony zob. Zamkouja góra Hajki, . Włodzimierz II 370 Hnyłopiat, Hniłopiatka, rzeka, dopłyuj Teteroiua II 11 Hołuzia, . Łuck II X Horod? II 246 Horodenka I 305?, II 82 Horodyszcze, . Zasłam II 344 Horoszki, . Żytomierz II 9, 10, 461 Horyń, rzeka, dopłyuj Prypeci II 7, 345, 459, 463 Hrydki, . ї II XXXI, 182 Hulcza = Holcza, . Ostróg II 27, 32 Humań II 246 Ikopeć, rzeka, dopłyuj Słuczy II 11 І, rzeka, dopłyuj Styru II 344 Irkuck, Rosja II VIII Irsza, rzeka, dopłyuj Teteroiua II 9, 10 Jabłonka, . Róiune II 8 Jampol, . Krzemieniec II 463 Janóiuka, . ї II 458 Jaskinia Woroniczom II 4, 461 їі, . Oiurucz I 255, 297, 388, 393, II XXIX, XXX, 415 Kamieniec Podolski I 102, 378, II XVI, XXIX, 378, 443, 457 Kamienny Bród, . Radomyśl II 9, 10 Kamień Koszyrski, Kozyrski, . ї II 12, 389 Kamionka, Kamienica, rzeka, dopłyuj Teteroma II 3, 10 і I 312, II 430 Kaszuby II XXXVI Kazań, Rosja II XXXIV, 419 Kazimirka, Kaźmierka, . Róume II 8, 457 Kijanka, . Żytomierz II 338 4bS kijoiuska gubernia II XVI, 9, 10, 139, 457 kijoujski poujiat II XXIX Kijom I 91, 309, 310, 348, 377, II XVI, XXIX, XXX, XXXIV, XLIV, 9, 25, 175, 214, 216, 217, 224, 373, 374, 380, 3%, 415, 425, 438 Kisielin, . Włodzimierz II XXIII, 89, 98, 107, 123, 155, 157, 169, 177, 181, 203, 230, 328, 370, 381, 394, 407, 412, 421, 431, 439-441, 448, 450, 451 Kluczbork I 177, II LI, 394 Knyruta? II 362 Kołki, daujniej Romanom, . Łuck II 6, 414 Kołodeżna, . Noiuograd Wołyński II 8, 458 Kołyszyńce zob. Starokonstantynóu) Koniuchy, . Włodzimierz II 347 konstantynouiski poujiat zob. starokonstantynouiski pomiat Korona zob. Polska Korecki Międzyrzecz zob. Meżyrycz Korosteszóiu, Korystyszóiu, . Radomyśl II 28, 458 Korzec, . Noiuogród Wołyński I 146, 232, 234, 259, 268, 269, 284, 403, II 22, 28, 134, 220, 221, 382, 405, 413, 416, 418, 420, 423, 441, 443, 451 І I 1, 73, 74, 76, 77, 88, 90, 92, 93, 95, 97-100, 102-105, 121, 156, 157, 159-161, 163-165, 194, 198, 199, 201, 205-208, 212, 213, 225, 235, 248, 292-300, 302-306, 309, 314, 328, 340, 366, 374, 375, 379, 380, 382, 384, 399-401, 403, 408, II VI, XI, XIII, XVI, XXII, XXIV, XXV, XXXI, XXXII, XXXIX, XLI, XLVI, LII, 4, 12, 40, 43, 47, 85, 93, 99, 100, 108-110, 119, 124, 126, 129-131, 134, 139, 150, 154, 156, 157, 164, 176, 182, 197, 214, 229, 230, 233, 243, 251, 277, 281, 289, 314, 333, 335, 372, 373, 377-380, 384, 392, 401, 402, 407, 408, 425, 444, 445, 451 komelski pomiat I VIII, II VI, 459  I XI, 23, 83, 159, 177, 334, II VIII, XIII, XIV, XXI, XXIX, XXXVI, 50, 216, 355 Krasnopole, . Żytomierz II 11, 459 Kremjaniec zob. Krzemieniec і, . Żytomierz II 10 Krośnieńskie II XX, 142 Królestura Polskie I V, II V, VI, IX, XXX, 28 Królomej Bony Góra, zob. Zamkoiua Góra Krym, półmysep I 315, II 8, 11, 222 Krzemieniec, Kremjaniec I 60, 162, 189, 240, 277, 303, 315, 335, II XXII, 6, 7, 88, 212, 264, 344, 346, 363, 366, 367, 391, 424, 462, 463 krzemieniecki pomiat II VI, 8, 28, 463 Kujaujy II 143 Kupiaczóm, Kupieczóm, . Włodzimierz I 282, 350, II XXIII, 89, 98, 107, 123, 155, 157, 169, 177, 181, 203, 230, 328, 370, 381, 394, 407, 412, 421, 431, 439-441, 448, 450, 451 469 Lachouice, . Ostróg II 8, 24, 463 Lbóuj zob. Lujóuj Lisomszczyzna, . Żytomierz II 10 Litują I VII, II VI, VIII, 4, 6, 7, 13, 21, 23, 80, 274, 337, 458, 459 Lubar, . Noiuogród Wołyński I 59, 63-67, 71, 88, 94, 106, 130, 156, 158, 166, 202, 209, 235, 249, 257, 301, 314, 342, 374, 378, 399, 401, 411, II X, XVI, XXIV, 4, 87, 97, 105, 129, 178, 179, 234, 285, 292, 386, 419, 420, 421 Lubelskie I VI, II XXII, XXIII Lublin II XXIII Luboml, Lubomia, Lubomel, . Włodzimierz Wołyński I 167, 172, 230, 231, 241, 261, 262, 273, 279, 356, 365, II XIII, XVII, XXIII, 106, 110, 162, 171, 195, 200, 205, 238, 245, 246, 393, 409, 416-419, 421, 439-441, 445 Luióm, Lbóm I 23, 74, 159, 231, 397, II XXIII, 50, 355, 448 , . Łuck II 460 Łuck I 51, 156, 226, 376, 397, 409, II IX, X, XI, XIII, XXIV, XLIX, 5, 13, 28, 31, 97, 112, 129, 163, 225, 279, 281, 282, 290, 294, 299, 302, 303, 311, 312, 315-321, 323, 326-332, 334, 461-464 łucki pomiat II VI, 28, 346, 460 Ług, rzeka, dopłyiu Bugu II 4 machnomicki . II 457 Machnómka, . Berdyczóm II XXII, XXX, 89, 105, 113-115, 147, 165, 173, 179, 198, 206, 207, 222, 223, 291, 326 Małorosja II XLIV, 217 Mazoujsze II XXXVI Mechłynia? I 377 Meżyrycz, Międzyrzecz Korecki, . Rómne I 72, 73, 81, 94, 120, 122, 161, 200, 202, 208, 274, 301, 327, 343, II 44, 95, 146, 226, 239, 290, 363-368, 370, 375-377, 383, 388, 391, 400, 401, 404, 432-434, 437, 443 Mielnica, . І II 463 mińska gubernia II XXIX Mirohoszcz, . Dubno II 27 Mizocz, . Dubno II 27 Modlnica, .  II XIII Moskma zob. Rosja Moskma, Rosja II VIII, 27 Nabruska, . І І 86, 216, II XXIV, 37, 81, 167, 217, 364, 366, 367, 369, 372, 382, 384, 406, 407, 409, 435 Nazaret (starożytna Galilea) I 392 Nery zob. Nyry Niemcy, Teutschland II 17, 20, 90 470 Niemen, rzeka II XXXIV, 419, 463 Niemirów, . Bracław II 245 Nieśwież, . Słuck I 234, II XVI, 404, 410 nowogrodzki ., zwiahelski . II VI, 8, 10 Nowogród Wołyński, Ziuiahel I 328, II XIII, 22, 28, 285 Nujno, . І II 12 Nyry, Nery . Włodzimierz Wołyński I 350, II XXIII, XLVIII, 89, 98, 107, 123, 155, 157, 169, 177, 181, 203, 230, 328, 370, 381, 394, 407, 412, 421, 431, 439-441, 448, 450, 451 Oberschlesien zob. Śląsk Górny obruski pourit zob. і іі Obzyrka, Obzyrek = Obzyr Wielki lub Obzyr Mały, . І І 150, 155, 220, 255, 285, 360, II XXIV, 23, 37, 81, 167, 217, 364, 366, 367, 369, 372, 382, 384, 389, 406, 407, 409, 415, 435, 440 Ochrymouja Góra II 461 Odessa, Rosja I 296, 311, 312, II 457 Okońsk, . Łuck II 455 Olble Lackie, . І II 12 Olble Ruskie, . І II 12 Olszanki, . Żytomierz II 28 Ołyka, . Dubno I 74 Ostroh zob. Ostróg ostrogski poiuiat II VI, 8, 24, 28 Ostróg, Ostroh I 377, 387, II 4, 22, 443, 461, 464 Otaheite zob. Tahiti і powiat, obruski powit I 367, II VI, XXX, XXXIII, 3, 10 Owruckie II VI, XXIX, XXX, XXXIII, 380, 3%, 415, 425, 446, 447 Owrucz I V, 93, 188, 255, 297, 346, 388, 393, II VI, XVI, XXIX, 8, 9, 285, 289, 292, 415, 446, 447, 461 Owsianiki, . Berdyczóu; II XXII, XXX, 89, 105, 113-115, 147, 165, 173, 179, 198, 206, 207, 213, 222, 223, 291 Ożohowce, . Stary Konstantynóu; I 151, 210, 283, II 389, 404, 421 Pały nów? II 201 Pekicz zob. Tekicz Petersburg, Peterburoczok, Piter, Rosja I 253, II XXXV, XLVIII, 216, 217, 419 Pilawa, pow. Kaniów? II 387 Pińszczyzna II XXX, 12 Piszczana? I 303 Piszczateńce, pow. Krzemieniec I 68, 71, 170, 189, 240, 277, 303, 315, 335, II 88, 212, 363, 364, 366, 367, 391 Piter zob. Petersburg 471 Płock II 7 Pobereże II 22, 119 Poczajów, pow. Krzemieniec II XXIX, 149, 459 Podhajce, . Dubno I 377 Podole, Podolien I 137, 188, 362, II VI, XII, XVI, XLIV, 20, 80, 275, 337, 385, 389, 3%, 404, 421, 424, 441, 455, 458, 462 Podole rosyjskie II XII, 99, 385, 458 podolska gubernia II 11 Pokucie I X, II VI, X, XX, XXIII, XXVI, XXVII, XXXVI, XXXVII, 403 Polesie, Polisie I VII, 89, 188, 285. II VI, X, XXIII, XXX, XXXVI, XXXVII, XL, XLVI, 3, 4, 6, 8, 13, 21, 23, 80, 229, 337, 379, 392, 3%, 404, 424, 455-459 Polesie Pińskie II VI, XLVI Polesie Wołyńskie II VI, XXX, XL, XLVI, 28, 36, 37, 389, 415, 440, 463 Polska, Polsza, Polszczą, Korona, Rzeczpospolita I V, 116, 201, 292, 344, 346, 347, 353, II VI, VII, XI, XII, XXVII, XXXVI, 7, 233, 248, 274, 357, 424, 455, 459 Połąga, Litwa II 457 Połonne, . Noiuogród Wołyński II 8 Połtawia, Rosja I 312 Pomorze II VIII, XLV, 274 і, uroczysko II 11 , Prażów, pow. Żytomierz II XXIV, 120, 154, 215, 334 Prużana I 304 Prypeć, rzeka, dopływ Dniepru II V Przemyskie I VI, II VII, XXI, XXII, XXXVII Przywołówka = Przywałówka, pow. Nowograd Wołyński II 420 Pustomoty, Pustomyty, Pustumyty, Pustumyły, pow. Równe I 59-62, 67, 69-73, 81, 94, 120, 122, 161, 200, 202, 208, 274, 301, 327, 343, II IX, XXIII, 44, 95, 146, 226, 239, 290, 363-368, 370, 375-377, 383, 391, 400, 401, 404, 432-434, 437, 443 Radomyśl I 389, II 159, 446, 447 radomyślski powiat II 3 radziwiłłowska komora = Radziwiłłów, . Krzemieniec II 27 rateńskie starostiuo (Ratno, . І) II 459 Rokitno, Rokitnoje, . Owrucz I 95 II 375 Romanów zob. Kołki Rosja, Rosieją, Rusyna, Russija, rosyjskie cesarstwo, Moskwa I 201, 292, 344, II XIII, 151, 233, 236, 424, 456 Roś, rzeka, dopł. Dniepru II 341 Rotycze, pow. Radomyśl II XLVIII, 4 Rozaliówka, Rozalówka, . Wasylków I 106, 188, II XXI, XXII, XXVI, XXIX, XXX, XXXIII, L, 380, 3%, 415, 425 rówieński powiat II VI, IX, 10, 26, 28 472 Róujne, Róujno I 29, 97, 101, 146, 274, 320, 376, II IX, XVI, XXIV, XXXIII, 8, 28, 95, 226, 239, 247, 290, 363-368, 370, 375-378, 383, 384, 388, 391, 400, 401, 404, 419, 427, 432-434, 437, 443 Rudka, . Dubno I 185, II 160, 161, 369, 371, 393, 408 Rusyna zob. Rosja Ruś I 373, II V, XII, XX, XLIV, 36, 70, 337, 459 Ruś Biała zob. Białoruś Ruś chełmska II XII Ruś Czerurona II XVII, XX, XXII, XXIII, XXXVII, XLVI, 111, 120, 122, 151, 172, 187, 193, 210, 217, 224, 243, 400, 438 Ruś galicyjska II XII Ruś ujołyńska II XII Ryga, Łotuja II 457 Rzeczpospolita zob. Polska Rzeszoiuskie II 218 Rzym, Rym, Włochy I 315, II 8, U Rzyszczóu;, . Kijóuj II 430 Samhorodek, Samorodek, Samohorodek, . Berdyczóu) II XXII, XXX, XXXIII, 89, 105, 113-115, 147, 165, 173, 179, 198, 206, 207, 213, 222, 223, 291 Sandomierskie II XI Sanockie II XX, 142 Satyjóiu, . Dubno II IX Semiduby, . Dubno II 27 Serputyszcze?, Serpatyszcze?, . ї І 76, 77, II XXXI, XXXII, 40, 43, 380 Seruchoiuicze = Serechomicze, . ї І 328, II XXXI, 40, 380, 408, 434 Siedliszcze, . Róujne I 59-62, 67, 69-73, 81, 94, 120, 122, 161, 200, 202, 208, 301, 327, 343, II IX, XXIII, 44, 95, 146, 226, 239, 290, 363-368, 370, 375-377, 383, 391, 400, 401, 404, 432-434, 437, 443 Sieliszcze, uroczysko II 11 Skandynamia II 7 Skiuira I 101, II XVI, 377 skujirski poiuiat II 341 Słaiuuta, . Zasłaiu II 4, 45, 339 Słomczyn, . Warszaiua II 5 Słucz, rzeka, dopł. Horynia II V, 11 Sokuba, miejsce II 10 Staniszóiuka, . Żytomierz II 10 Stany Zjednoczone A.R II 246 Starokonstantynóiu, Stary Konstantynóirj, Kołyszyńce II 4, 11, 328, 455, 458 starokonstantynomski poiuiat, konstantynoiuski poiuiat II VI, 10, 28 Stepań, . Róiune II 8 Stobychuia, . ї II 12 473 Stołpiec, . Dubno II 6 Styr, rzeka, dopł. Prypeci II 5, 6, 16, 195, 459 Suchoiuola, . Łuck I 108, 109, 116, 117, 131, 132, 138, 145, 188, 190, 223, 232, 249, 260, 263, 272, 279, 280, 383, II XXIII, 97, 115, 125, 127, 128, 133, 148, 183, 190, 219, 244, 259, 372, 381, 383, 386, 397, 412, 413, 445, 449, 451 Suszyczno = Suszyszno, . ї II 12, 463 Sybir II VIII, XXVII Sytnycia, rzeka? I 81 Szack, . Włodzimierz II 456 Śląsk Górny, Oberschlesien I IX, II 16, 19, 90, 457 Slipczyńce = Slipczyce, . Żytomierz II 10 Tahaczyn (błędnie Takaczyn), . ї І 5, 11, 19, 25, 31, 81, 82, 380, 3%, 397, 450, II XXIV, XLI, XLIX, 87, 278, 287, 301-303, 306-308, 310, 315, 322, 323, 333, 351, 353, 444 Tahiti, Otaheite II 21 Tarnoiuskie II 218 Tekicz?, Tykicz?, Pekicz? rzeka I 143, 144 II 388 Teteróuj, rzeka, dopł. Dniepru II 3, 4, 10, 11, 25, 424, 461, 464 Teutschland zob. Niemcy Tobolsk, Rosja II VIII Torczyn, . Łuck I 51 Tryhuria, Tryhury, . Żytomierz II 4, 461 Tuliczóu;, . ї І 1, 4, 5, 13, 61, 62, 64, 68-70, 86, 110, 123, 124, 126, 134, 135, 137, 140, 148, 149, 153, 168, 174, 176, 177, 187, 193, 194, 212, 220, 224, 228, 233, 252, 264, 320, 332, 341, 350, 352, 353, 363, 385, 398, 399, 407, II VII, XXIII, XXIV, XXXIV, XXXIX, XLI, XLIX, LI, LII, 23, 24, 36, 37, 45, 47, 83-86, 90, 98, 100, 101, 108, , 124, 136, 139, 144, 145, 154, 161, 178, 184, 193, 199, 211, 215, 217, 218, 234, 263, 268, 277-279, 283, 284, 287, 289, 293, 2%, 298, 300-302, 304, 305, 309-311, 318, 319, 326, 339, 340, 347, 351, 352, 382, 384, 385, 387, 394, 407, 413, 420, 423, 433, 439, 441, 443, 451, . 1 Turcja II 5, 13, 463 Turyczany, . Włodzimierz Wołyński I 80, 85, 113, 114, 126, 132, 133, 136, 139, 152, 154, 168, 173, 174, 180-183, 217-219, 222, 229, 246, 252-254, 265, 268, 286, 288, 289, 309-311, 324, 325, 335-337, 339, 344, 345, 349, 351, 355, 367, II VII, VIII, IX, XXIII, XXIV, XXXIV, 24, 36, 37, 45, 90, 95, 132, 135, 141, 142, 158, 185, 193, 204, 227, 236, 242, 269, 339, 340, 369, 380, 382, 394, 405, 413, 416, 423, 433, 435, 438, 439 Turzysk, Turzyska, . ї І 1, II XXV, XXXIX, LII, 47, 85, 108, , 124, 139, 154, 289 Tykicz zob. Tekicz 474 Ukraina, Ukrainę, Ukrainońka, Wkraina (zob. też Malorosja) I IX, 116, 135, 143, 144, 155, 180, 184, 213, 258, 259, 310, 347, II VI, X, XVI, XX, XXII, XXIII, XXX, XXXV, XXXVI, XXXVII, XLIV, 14, 16, 19, 20, 38, 90, 106, 112, 113, 116, 119, 153, 172, 201, 387, 435, 455, 457, 462 Urmenna, . Ostróg II 27, 29 Usole, Rosja II VIII Volhynien zob. Wołyń Wapleiuo, . Sztum II VIII Warszaiua I 346, 347, 366, 367, 377, II VI, VIII, XI, XIV, XXIII, XXIX, XXX, XXXIII, XXXVII, 5, 100 Wasilkóiu I 91, II 373, 374 ujasylkoujski іі I 396, II XXX, 435, 448 Wechłejem zob. Betlejem Wełty zob. Wietły Werba, . Dubno II 6, 14, 22, 70 Werbka, . ї II 4, 463 Werchy, . ї II 12 Wiatka, Rosja II VIII Wielkopolska II XXXVI Wietły, . ї II 12 Wilno, Litują II 457 Wisła, rzeka II 7 Wiśnioiuiec, Wisznioiuiec, . Krzemieniec II 7, 460 Wkraina zob. Ukraina lułodzimierski poiuiat II VI, XVII, 3, 14, 28 Włodzimierz II VI, X, XI, 4, 5, 22, 97, 112, 129, 154, 191, 215, 218, 225, 290, 334, 433, 437 Wołochy, . Brody? I 377 Wołyń, Volhynien I V-XI, 159, 185, 186, 285, 367, 412, II V-XXIX, XXXIII, XXXV-XXXVII, XL-XLII1, XLV, XLVI, XLVIII, L, LII-LIV, 3-8, 11, 13, 14, 16, 21, 23, 26-31, 45, 80, 82, 83, 99, 100, 104, 138, 175, 251, 254, 255, 262, 275, 313, 314, 337, 343, 344, 347, 349, 351, 372, 373, 377, 378, 386, 387, 389, 400, 404, 410, 415, 421, 422, 429, 430, 435, 438, 439, 443-445, 448, 451, 455, 457-464 urałyńska gubernia II VI, XII, 3, 9, 10, 71, 72, 457, 460 tuołyńskie urajeujództujo II VI, XLVI Wrocłaiu II XXI, XXII Woniaczka zob. Zulnia Wychłyjany II 447 Wysock, . Włodzimierz I 35, 72, 241, 263, 266, 267, 338, 339, II XXIII, XXV, XLVII, XLIX, 48, 110, 171, 238, 356, 393, 409, 416^tl9, 440, 441, 448 475 Zabara Korecka, Zabara, . Noujogród Wołyński I 214, 232, 234, 258, 259, 284, 403, II 134, 405, 416, 418 Zamkouja Góra, Króloiuej Bony Góra II 6, 344 Zaporoże I 315, II 274, 431 Zasłau; II 4, 143, 328, 344, 345, 464 zasłaujski poiuiat II VI, 10, 28 Zbarażóujka, . Taraszcza II 341 Zdołbunóiu, . Ostróg II 24, 32, 464 Zdzięcioł, . Słonim II VIII Złoczoiuskie II 415 Złoczóiu I 256, II XVI, 400, 415, 438 Złotopol, . Czehryń I 307, II 429 Zubkotuicze, . Oiurucz I 95, II 375 Zulnia, rzeka = Woniaczka, dopł. Horynia II 8 Ziuiahel zob. Nouragród Wołyński zmiahelski pouńat zob. nouragrodzki poiuiat Żółkieiu II 438 żytomierski poiuiat II VI, 3, 4, 10, 11, 28 Żytomierskie II 338 Żytomierz, Żytomir I V, 116, 188, 219, 237, 238, 240, 246, 247, 249, 273, 275, 276, 291, 329, 330, 346, 362, 374, 376, 381-383, 385, 406, 412, II VI-IX, XIII, XXII, XXIII, XXVIII, XXXIV, XLVI, 3, 4, 9, 10, 22, 26, 28, 36, 94, 96-98, 111, 118, 120, 122, 132, 137, 151-154, 159, 163, 166, 170, 172, 175, 183, 187, 189, 201, 208, 210, 215, 216, 220, 221, 224, 227, 233, 237, 240, 243, 260, 264, 270, 283, 285, 291, 292, 307, 310, 334, 340, 371, 382, 399, 407, 412, 413, 420, 423, 429, 438, 441, 443, 449, 451, 457, 461, 462, 464 INDEKS INCIPITOW PIEŚNI cz. nr str. A chto chodyt za urałami to budet [cjhoziajami......II 240 225 A de tają maty..................I 88 48 A des że u mene pusty rozum і sia........I 424 270 A gdzie jedziesz, Jasiu. Na jarmarek, Kasiu.......II 278 255 A ja chłopeć ne mełyczki..............I 331 205 A ja lublu Petrusia................I 235 A ja panna Firlejómna sobie.............II 285 262 A ja tobi, drużbońku, zaśpimaju...........I 118 67 A ja ujołyuj ne pożenu...............I 474 306 A kiń biżyt; trama szumyt .............I 241 139 A na mori, ta na syniomu..............I 498 323 A na nebi zora jasna...............I 544 359 A nasz Mosiek dobry był..............I 578 385 A sama ja, sama, jak soneńko  hrusi.........I 205 114 A szczeż toho nihdy  śujiti ne buło..........I 572 383 A teper ja tutka, tutka, a zaurtra pojidu ........II 147 148 A ty mene ne łoskocz, bo ja znaju, czoho chocz .....II 140 144 A ty myślisz, durniu, szczo ja tebe lublu........II 111 120 A ty pojichauJ, mene pokinuuj............I 270 163 A u łuzi kałyna biłym ćujitom zaćmiła.........I 593 394 A u łuzi kałyna ta stojit'pry kutoczku.........I 410 260 A u naszoho sokoła................I 126 70 A u poli , tam chołodna moda..........II 228 216   Kijomi na rynoczku..............I 478 309 A z ujidki ty, pane brate ..............I 473 305 A za hajem, za dunajem, tam Iuranuszka konem hraje ... II 141 144 Ach, czy chora, czy zdoroma, jak sia sobi majesz.....II 106 117 Ach, ja czumak neszczasłyiuy............1 460 295 478 cz. nr str. Ach, ja neszczasny, szczo maju dijaty..........II 161 159 Ach, ja neszczasny, szczo maju diłaty.........I 263 157 Ach, ja neszczasny, szczo maju diłaty..........I 264 158 Ach, ja neszczasny, szczoż maju dijaty.........II 160 158 Ach, myłostyujy hospod Poniatoujski..........I 527 346 Ach, za horońku, tam bujny іі ujije........I 435 277 Ach, za horońku, tam bujny ujiter uMje.........I 614 404 Aj, u łuzi kałyna.................I 422 269 Any spyt sia, ny łeżyt sia..............I 237 136 Batko dobryj, batko dobryj.............I 351 219 Batko dobryj, batko dobryj .............I 352 219 Bez hroszam sia porodyła .............I 167 92 Bida syrotyni żyty na czużyni............I 547 362 Bida tomu kozakomy...............I 297 183 Bidać myni, moja maty, z takim muzom żyty.......II 197 188 Bidaż meni za bidami...............I 283 172 Bidaż myni, moja maty, z takim muzom żyt'.......I 396 250 Bidna moja hołoujońka, szczo czużaja storonońka .... I 488 317 Bidna nasza hołomojka...............I 515 336 Bidnaż moja hołoujońka na śmiecie..........I 160 89 Bidum sobi kupyła, ta za sujoji hroszy.........I 375 235 Biłaja bereza od ujitru szumyt............I 360 225 Błahosłatuy, Boże.................I 2 3 Błahosłaujyj sia, Łukasio..............I 1 2 Błohosłaujy Boże i tei maty .............II 48 78 Bodaj tebe, diujczynońko..............I 329 203 Bodaj tobi mij myłeńkij...............I 411 260 Bodaj toj і znudyuj..............I 326 201 Bóhataja diujczynońka ne chocze robyty........II 134 137 Bojare, po sołomu.................I 89 48 Boże z neba ujysokoho...............I 236 135 Brat sestryci rozplitau, deż ty rozplitki podimau.....II 64 87 Bratyku, namestniczku...............I 40 22 Brała łon, brała łon, konopelki terła..........II 157 156 Buła Polszczą, buła Polszczą, a teper Rusyna.......I 455 292 Buła Polszczą, buła Polszczą, taj stała Rusyna......II 251 233 Buła u mene kożuszyna, mało mene ne uduszyła.....II 265 243 Buło u batka ta czetyry syna............I 506 330 Był Sauia  Niemirouji na pańskim obiedi........II 268 245 479 cz. nr str. Był to sobie śliczny ptaszek.............I 313 193 Była mene matusia berezoujym prutom.........I 177 98 Była żinka czołoujika, piszła pozyujaty.........II 181 175 Bym opieujał kolor czarny, taki rozkaz turaj.......II 296 271 Chciałbym se ożenić, to mi to tescy..........II 135 138 Chodyła, brodyła biłymy nożyńkamy..........I 308 190 Chodyt' hołub koło chaty..............I 592 394 Chodżu, nudżu i dumaju..............I 302 186 Choroszaja diujczynońka do sercia prystała.......I 203 113 Chłopeć  korczmi pje, hulaje............I 602 399 Co za śmiałość, jaka siła..............I 522 341 Cujyte róża  siniach na porozi...........I 384 241 Czas do domu, czas, zabaryły nas..........I 327 202 Czas mene, moja maty, czas mene za moż daty......II 129 134 Czas, siuatoujie, do domu..............I 28 17 Czegoś oczki zapłakała...............I 243 140 Czerez riczku, czerez staiu, lubyu mene Stanisłauj .... II 78 97 Czerez riczku hładońkie...............I 518 339 Czerez ryczeńku, czerez bołoto...........II 133 136 Czerez tereń, tam dorożka buła............I 514 335 Czerujona kałyna ujsejki łuh zakrasyła........I 296 182 Czermonaja kałynońka...............I 124 69 Czerujonaja rożojko, czas tobi rozujyujatysia......I 48 25 Czerujonaja różo, czas tobi rozuiyujaty si........I 47 25 Czerujone jagody padały do mody..........II 192 184 Człomik każe proso, żinka k[aże] mak..........II 200 190 Czoho kozak smuten ...............I 292 179 Czoho płaczesz diujcza harne ............I 238 136 Czom u tebe, diujczynońko, tołoczena osoka......I 346 215 Czorne oczki jak tereń...............I 191 105 Czornym oczkam pora spaty ............I 151 84 Czuchy, czuchy u maczochy.............I 558 375 Czy czujesz ty, Ołena...............I 37 21 Czy ja buła ne diujońka...............I 365 228 Czy ja tobi ne kazała, kozacze Wasilku ........II 100 112 Czy je w śujiti mołodycia..............I 196 107 Czy je uj śujiti tak szczej komu.............I 443 282 Czy ne baczyły, czy ne mydały [błędny numer]......I 566 380 Czy pamiętasz, jak łza czuła lica mi zrosiła.......II 280 257 480 cz. nr str. Czy pamiętasz, moja luba, przeszłej ujiosny piękny czas . . II 279 256 Czy tur, czy turycia................I 56 30 Czy ty mene lubysz................I 291 178 Czy ty myła spysz, czy ty tak leżysz..........II 186 179 Czy tniesz, dzieujczę, jaka męka............I 318 196 Czy u)]) chliba ne majete..............I 36 20 Czyż ja  poli ne pszenyczejka............I 390 246 Da, ne tnij mitrę po rożi, da, poiuij po dorożi......II 45 76 Da, zachodiat' że hosci, ta dajutźe nam jisty.......II 31 63 Dajże, Boże, dobryj czas..............I 62 36 Daujaj, maty, ujeczeraty...............I 44 24 Daumo ja, daiuno, u rodu buła ...........I 427 273 De my teper podinem sia, zahnały pana u) klitku.....II 21 58 Deś ty, neuiistko, uczora .........I 358 224 Did rudyj, baba ruda................I 562 378 Did rudyj, baba ruda...............I 563 378 Diekujmo popojkouji i surajemu tatojkomi........I 16 12 Diujczynońka czumaka Iubyła............I 459 294 Dimczynońka dobre żne ..............II 7 43 Diujczynońka dobre żne [błędny numer]........I 571 382 Diujczynońko, hej ty................I 140 77 Do tuboru, bojary, do ............I 119 67 Dobre buło  raju żyty, hruszky, jabka pojidaty.....II 271 248 Dobre pany izrobyły...............I 462 297 Dobry deń kumie! Jak sie ty majesz..........I 608 401 Dobry deń że tomu................ I 100 59 Dobryj  susidońko..............I 222 125 Dołom, dołom, ta szcze-j dołynamy..........I 389 246 Droga Józiu, to nie ładnie..............II 291 266 Droga Józiu, to nie ładnie.............I 627 410 Drużyczkie, hołuboczkie..............I 50 26 Dzeń, dzeń, komorojka, piujnaja hołoiuojka.......I 34 19 Dziękuję ci, mamuleńku, dziękuję...........II 57 83 Dziękuję ci, pani matko, za tux>je staranie.......II 34 65 Ej, najmu ja kosaryu; z czotyry............I 134 74 Ej, Odesso moja myła.................II 301 277 Ej, piduże ja koło korczmońki  noczy.........II 81 98 Ej, pod hajem, hajem, hajem, hajem zełeneńkim.....I 465 299 481 cz. Ej, pod ujysznieju, pod czeresznieju..........II Ej, pohnała diuiczynońka jahnatoczka  pole......I Ej, posłała mene maty ...............I Ej. pyj pyuro, koły choczefsia............I Ej, sujatu, sujatu, puści nas  chatu..........II Ej, ty diuiczyno czaroujnyczeńko...........I Ej, u poli duji topoli  zełeneńki.........II Ej, z duba taj na duba...............I Gdyby orłem być, lot sokoli mieć...........II Gdyby to można przez jakie praktyki.........I Handziu, moja szczebietuszko ............I Hej, hyla, siry husy, hej, hyla na lisy.........II Hej, kosyuj chaziain, taj na sinożaty..........I Hej, mamo, czumak ide ..............I Hej, matyż moja, maty, czas mene za muż daty......II Hej, matyż moja, maty, czas mene za muż daty.....I Hej, na te chłopci taj z chaty.............I Hej, póki ja czumaka Iubyła.............II Hej, pomer czumak, pomer mołodeńki.........II Hej, uieczor dobry, pane hospodaru, od tebe......I Hej, zaszumiły ujyszni, czereszni...........I Hejże, gracko z miejsc panouiie...........I Hoj, na góry kalina, hoj, na góry kałyna........II Hołub syuiyj, hołub syujyj.............I Hop czuk, czuk, poberym sia.............I Horę meni, horę, neszczasłyiua dole.........I Horę meni, horę, neszczasnaja dołe..........II Horę moje, horę, ne chocze horaty..........II Horeż meni, horę, neszczasnaja dołe..........II Horeż temu kozakotui...............I Horeż tomu і................I Horichouje sidełeczko, kiń і.........I Horoju huska łetiła, z percem kapusta kipiła.......I Hulaj, hulaj, krasaujyca, póki chmartuch nastauiytsia ... II Hułycia hude, de durarak ide.............II I sczerniu ja, i stemniuj ja .............II I szumyt, i hude, drobny doszczyk ide.........II 4(SV cz. nr str. I szumyt', i hude, drobnyj doszczyk ide........I 393 249 I urczora ne buu, i neńki ne buu...........II 151 151 I uiiter ne inije, i sonce ne hrije...........I 596 396 Ide kozak dorohoju ................I 281 170 Ide1, maty, po masło, bo inże  piczi pohasło......II 14 50 Iszczę kury ne piły ................I 613 404 Iszła ujdoiua dołynoju............... I 437 279 Iszou czumak z Donu, hej, z Donu do domu.......II 237 224 Iz pola unnoczok kotyiu sia.............I 143 80 J-a brat sestru kosu trepe..............I 104 61 J-a de toj gospodar, szczo prosyu nas na koromaj .... II 13 50 J-a lisy Iisamy, j-a hory horamy............I 385 242 J-a piszom myłyj  lis...............I 300 185 J-a  polu pod myszeńkoju.............I 414 263 J-a  polu,  polu, pod myszeńkoju.........II 176 171 J-a  sadońku hołubok hude ............I 98 51 Ja nie pójdę za tuaszeci..............I 314 194 Ja tia lublu, szczo mi z toho.............I 305 188 Ja to tobi, sestryce, za teje.............II 67 89 Ja tuman jarom, tuman jarom, tuman dołynoju......II 156 155 Ja tuman lisom, tuman lisom, tuman dołynoju......II 162 160 Ja ty pieseńki dopięli, da, na nytoczku znyzały......II 260 239 Ja u poli kernycia, hołub kupajet sia.........II 220 208 Ja u  orau i nyńka orau............II 114 122 Ja  skazu praujda szczyru............I 619 405 Jak byłyna ta topola................I 412 261 Jak ja buła mołodaja, ne znała nyczoho........II 108 118 Jak ja lublu toj kurhan...............II 267 244 Jak pojichał korołeujycz na pohulanie.........II 222 210 Jak zaprosyt' na chrystiny, to ja muszu sisty.......II 244 227 Jako tebe harno  chati,  zełenom horodi......II 87 101 Jasno soneńko nad namy..............I 10 10 Jdy precz, ne zajmaj, ja ne tinoja ........II 121 129 Je pohoda, budę doszcz...............I 570 382 Jechauj kozak u dorohu, za nym dimcza u pohoni .... II 174 169 Jedna hora mysokaja, a dru...............II 328 291 Jedna hora mysokaja, a drugaja nyska..........II 327 290 Jest'u sadu ujisznia................I 190 104 Jichała Kateryna sześtma kińmy iz Wołynia......I 301 185 483 cz. nr str. Jichau kozak dbrohoju, zełenoju dubrouraju.......II 204 193 Jichauj ja koło młyna...............I 273 165 Jo  kryuiomu tańciu...............I 599 397 Joj, Boże, Boże, koły toj uieczer budę.........I 328 202 Joj, Boże, Boże! Koły toj  budę .........II 143 146 Joj, na hori żyto, ju doły ni żyto...........I 551 364 J-oj na ryci, na Sytnyci...............I 147 81 Joj, ne chody, kozacze, do mene...........II 101 113 Joj, ne szumy łuże.................I 423 269 Joj, nikomuż bo ja tak ne dyujuju..........I 430 274 Joj, pyszoJ kum horoju, a kuma dołynoju........II 210 198 Joj, smuten że ja, smuten..............II 102 114 Joj, smuten że ja, smuten..............II 103 115 Joj, ty sołoiuej, a ja utinka.............II 202 192 Joj, u łuzi kały na, tam diiuczyna chodyła........II 170 165 Joj, u poli diui topoli ...............I 214 120 Joj,  poli dereuro, łystoczki szumlat..........II 145 147 J-uczora ne bum i teper ne ...........I 225 127 Jutro, jutro, przyjacielu...............I 624 408 Już mi minęło piętnaście latek............II 284 261 Już za górami słońce skonało.............I 439 280 їі diua kujiateczki..............II 51 79 Kałyna, malina, czoho  łozi stojisz..........I 594 395 Kałynoczku łomlu, łomlu..............I 379 238 і moste, hny sia, ne młoitiy sia........I 35 20 Kaumlerze, co rozumiesz..............II 287 264 Kazała Sołocha: pryjdy, pryjdy............II 137 141 Kazauj mni miłeńki fasolki sadyty ..........I 363 227 Każuflude szczom szczasłyiua............I 405 256 Każuflude szczom szczasłyiuyj...........I 404 255 Każut'lude szczom szczasłyiuyj............I 406 257 Każut ludy, szczom szczasłyujy ja z toho smiju sia .... II 258 237 Kłaniaj sia, Marysiu................I 68 39 Kołe młyna kramanyna..............I 356 222 Kołyb meni taki  jak u moij bratoiuoj.......II 70 93 Kołyb meni z ranku horiłoczki czarku.........I 320 198 Kołyb meni z ranku  filiżanku..........II 266 244 Kołyb myni z ranku  filiżanku..........I 574 383 Komu jest miły honor i cnota.............I 245 142 484 cz. nr str. Korouiaju  raju, ja tebe ubiraju...........I 33 19 Kosyt mużuk to ju stepu sinu.............II 233 220 Kosyt muzyk toju stepu sinu ............II 234 221 ї zuzula z pod kałynońki............I 529 347 Kozak konia , dziuba ujodu brała.......II 96 109 Kozak, mamciu, hulaje...............I 604 399 Kozak pana ne znam z і ............II 241 226 Kozak skacze i hulaje, brażczafjeho hroszy.......II 242 226 Kraj zełenyj sinożaty ...............I 215 121 Kresały serpoczki, kresały, kresały..........II 4 40 Księżycu, co się po ścianach ............I 246 143 Kto tolko znaje, szczo Hospod'na nebi.........I 582 388 Kto tolko znaje, szczo Hospod' na nebi.........I 583 389 Kuda jidesz, opentany ...............I 471 303 Kuda jidesz, opentany...............I 472 304 Kuda mene poiuedesz ...............I 166 92 Kudy ty idesz, Romanę? Ne skazu..........II 263 242 Lipsza nasza chustka................I 41 23 Lublu, mamo, Petrusia...............I 182 100 Lublu, mamo, Petrusia...............I 183 101 Lublu, mamo, Petrusia...............I 184 101 Lublu, mamo, Petrusia...............I 185 102 Lublu, mamo, Petrusia...............I 186 102 Lublu moho Petrusia................II 73 95 Ludę idut' u połę oraty...............I 464 298 Lśni blaskiem kujietna błoń.............II 286 263 Łetił horeł ponad morem, taj stau hołosyty.......II 164 161 Łetiły hałońki u try hradońki ............I 107 62 Łetiuj horeł ponad morem............. I 251 148 Łetiuj oreł ponad morem..............I 250 146 Łetyforeł popid nebom..............I 428 273 Łoujyuj batko sojku................I 556 374 Mała ptaszyna, ne tuełyczyńka ...........I 309 191 Małaja ptaszyna po dorozi skacze...........II 206 196 Malaja ptaszyna po dorozi skacze ..........I 496 322 Mam tu chłopcom różnej miary............II 288 264 Mamciu moja, mamciu...............I 490 318 485 cz. nr str. Mandromało try kozaki z kijośki guberni........II 136 139 Maryniu, dytiatko.................I 97 50 Marysia zorońka, ujicznaja syrotońka .........I 70 40 Maszerujut'narodoujci, szczasłyiua im doroha......I 520 340 Mati syna zhodoiuała, zhodoujaujszy dołu dała......II 205 195 Maty doczku hodoujała..............I 128 71 Maty, maty serce ne zujażaje.............I 230 131 Maty moja, maty moja...............I 477 309 Mazur że ja z olejkami...............I 626 409 Mein Iieber Augustin...............I 77 Młode dzieujcze, za czem gonisz, їі, їі.....II 292 267 Moj ty pane atamanie...............I 454 292 Moja chata z kraju, ja ujsiu bidu znaju.........I 561 377 Mołodeji Motrunki maty..............I 129 71 Muzyk ide z pola, ujoły pohaniaje...........I 378 237 My do pana jdemo................I 92 49 My pszanyciu połoły................I 58 31 Mykita, czy ty ta.................II 68 38 Mysły moje, mysły, na szczoż  te ujyszły.......II 158 157 Na baranu ujołna, na osłoujy szósty.........I 46 24 Na co mi nieba dały serce i umysł tak czuły.......II 290 265 Na czerczyku żupan biły..............I 334 207 Na dołyni jest kirnycia,  toi kirnyci nie moda......II 79 97 Na dołyni pry kyrnyci...............I 330 204 Na dołynie hłuboko stoit tereń ujysoko.........II 224 212 Na hori soneczko, na jemu tuman..........I 219 123 Na hori żyto brynyt'................I 487 316 Na horodi terłycz rodyt, a do mene panycz chodyt .... II 80 97 Na hory  stojała..............I 11  Na onej łące zielonej...............I 212 118 Na popoiuyj sinożaty................I 293 180 Na prypeczku ohoń horyt.............I 343 213 Na stauraczku, na staujoczku płymajut kaczata......II 246 229 Na szczo meni kuda chodyty............I 357 223 Na szczoż mene zaczypajesz.............I 274 166 Na szczoż meni żenyty sia.............I 392 248 Na szczoż myni żenyty sia..............II 124 130 Na szyrokim polu biły oreł zbyty...........I 528 346 Nad strumykiem przy krzeiuinie ...........II 277 254 486 cz. nr str. Nad ujodoju Martyn, Martyn............I 178 98 Nad ujodoju Martyn, Martyn.............I 179 99 Nad ujodoju stój chata, tam diujczyna zuchouiata .... II 169 164 Nadziejo, jakeś mi miła, tyś życia mego ozdobą......II 297 272 Nahniuiauj sia mij myłeńki.............I 364 228 Najichała do nas sujacha..............I 43 23 Najmeńsza ptaszyna po dorozi skacze.........I 495 321 Nakopała korynia z pid biłoho kaminia.........II 97 110 Nastupaje czorna chmara..............I 438 279 Nasz krajczyk pyłychaty ..............I 57 31 Naszemu  uieseło, ujeseło..........II 6 42 Ne chody, Hryciu, na lueczernicy...........II 225 213 Ne chody, Hryciu, na tueczornyciu..........I 541 356 Ne chody, ne błudy, ne załyciaj sia..........I 275 166 Ne chody, ne nudy i ne trafhroszy..........II 127 132 Ne chody, ne nudy, ne traty hroszy..........II 126 132 Ne chody, ne nudy, ne załyciaj sia..........I 276 167 Ne kuj, zazułejko, u> nedilu ranejko..........I 403 255 Ne szumy łuże ponad berehamy...........I 294 180 Ne і tyi sady ciuytut'...............I 268 161 Ne znuczaj sia z mene mołodoji...........I 306 188 Ne żury sia, ożeny sia, budesz ї........II 132 135 Neszczasłyuiy toj czołouiik horyłki  sia......I 607 400 Nichtoż myni ne dopik...............I 370 232 Nie idź luba do mej chatki.............I 211 118 Nie śmieć miesiącu.................I 440 280 Nie  mieście, ta  і..............I 579 386 Niosła Zosia uradę z rzeczki, spotyka ułana.......II 281 258 Nouja rada stała, jak na nebi chujała.........I 585 390 Nouia radośt'sia zjałyła...............I 586 391 Ny ma praujdy i ne budę...............II 329 291 Ny ma spynu ujdóujynomu synu...........II 214 201 Ny to Boha ujełyczaty...............I 590 393 Nychto ne ujhadaje, chto koroująj składaje.......II 15 50 Nychto ne mhadaje, chto  nas koroująj bhaje.....I 114 66 Nychto ne uihadaje, szczo  naszom koroiuaji......I 115 66 Nychto ne ujhadaje, szczo  tym koromaji.......II 16 50 Nychto ne uihadaje, szó toj koroująj maje........I 29 18 Nychto ne uiynen, tylko ja.............I 368 231 487 cz. nr str. O, Boże mij myłostyujyj...............I 192 105 O, bumajte zdoroujy j-e tyji porohy..........I 426 272 O mym lubym ciągle marzę.............I 213 119 O, nasz panoczok rano ujstauj............ 5 41 O ne jid', Ołesiu, z siuachamy ............I 49 26 O zdradne serce kobiece..............I 317 195 Och, nudno, nudno, da, szczej nudnij budę.......I 217 122 Och, sam ja ne znaju...............I 449 287 Och, ty mij myłeńkij................I 383 240 Och,  polu , na tyj і żyto.........I 489 318 Oczy czorny,  kary..............I 504 328 Od koły ja urodyui sia...............I 568 381 Od Tekicza z Ukrainy ...............I 247 143 Ohlań sia ta, Horpyno, koło sebe...........I 110 63 Oj, borom, borom, tam Roman pasę..........I 342 212 Oj, Boże, Boże, szczo to kochanie może........I 156 87 Oj, Boże mij, Boże, Boże...............I 181 100 Oj, Boże mij, Boże, Boże..............I 180 99 Oj, Boże mij, Boże, z ujysokoho neba..........I 282 171 Oj, Boże mij, Boże, z ujysokoho neba.........I 445 284 Oj, Bożeż mij myłostyujyj..............I 517 338 Oj, budu, myłyj, budu umyraty...........I 307 189 Oj, buuj sobi Daniłuszka, oj, taj pyu, oj. taj pyu......II 212 199 Oj, buuj sobi Daniłuszka, oj, taj , oj. taj .....I 533 350 Oj, bum sobi kozak Nyczaj..............I 524 343 Oj, buuj u mene Daniłuszka ............I 532 349 Oj,  ziateńko, tak ne ..........I 86 48 Oj, byłyśmy ta j-u popa................II 27 61 Oj, chodyła diujczynońka, oj, haj, haj, haj zełen .....II — 429 Oj, chodyła mołoda diujczyna po lisoczku.......I 350 218 Oj, chodyła po sadoczku..............I 337 209 Oj, chodyła po sadu i sadyła tuiszni .........I 466 300 Oj, chto bidy ne znaje...............I 216 122 Oj, chto chocze Handziu znaty ...........I 175 97 Oj, cu, cu, konyki, do domu.............I 131 72 Oj, czajeńka, czubateńka, pożyczże mni kryłeć.....II 110 119 Oj, czyji to syiuy ujoły...............I 285 174 Oj, de buły łuhy, to tam stały pola..........I 425 271 Oj, de nasza maty, obiciała szóś nam daty........I 19 13 Oj, diujczyno prekrasna, mołoda...........I 200 110 488 cz. nr str. Oj, dołom, dołom, taj szcze dołynamy..........I 234 133 Oj, dymno nam, dymno..............I 74 42 Oj, Handziu, traścia mamu..............I 304 188 Oj, hołyj ty, czumacze, hołyj ............I 479 310 Oj, horę, horę, neszczasnaja dołe...........I 481 312 Oj, horeż mni, horę, ta neszczasnaja dołe.......II 201 191 Oj, horisze, horisze, ty horichomy ćiuite........I 369 232 Oj, horosze, horosze, sijano tebe horosze........I 21 14 Oj, hraj, koniu uraronyj, moronyj...........I 135 74 Oj, Hryciu, Hryciu, Hryciu, prószy mene na uieczernyci . II 32 64 Oj, huknuły janhoły  nebi.............I 71 40 Oj, hyla, hyla, huski na uradu............I 78 43 Oj, hyla siry husy.................I 394 249 Oj, ja jichau koło młyna, stoit diuka jak kały na.....II 71 94 Oj, kiń biżyt, trama szumyt", kiń dorohu czuje......II 163 161 Oj, kołyb ty dobryj pip...............II 243 227 Oj, kołyb ty dobryj pip...............I 567 381 Oj, kotym sia minok po polu............I 142 79 Oj, letaje sokołońko po polu.............II 9 44 Oj, łado, łado, oj, dana, dana............II 54 82 Oj, łado, łado, oj, dana, dana.............II 55 82 Oj, łetiły żuraujli, siły, pały na roli..........I 418 266 Oj, mamciu moja, dajżeż myni talara..........I 606 400 Oj, mamo, czumak ide...............I 458 294 Oj, mateczko nasza, nie miele pop mziął........II 47 77 Oj, maty moja, ne żalij mene ............I 499 324 Oj, misiacze, misiaczeńku..............I 168 93 Oj, misiacze, misiaczeńku..............I 169 93 Oj, mło, mło, ók' setu prylahło............I 39 22 Oj, na hori, na krutoji, stojit tereń mysoko.......I 537 353 Oj, na hor?, na krutyi, stoit tereń mysoki........II 223 211 Oj, na hory miter mije...............I 612 403 Oj, na hory żyto, na dołyni żyto ...........I 552 365 Oj, na szczoż mnie smatajesz............I 165 91 Oj, nakryj sia, Marysiu, połoju............I 82 45 Oj, ne jid', Ołenu, z bojaramy............I 106 62 Oj, ne murczy, gospodaru..............I 96 50 Oj, ne znam czołomik jak na smiti żyty........I 559 376 Oj, nie siadaj koło ściany..............I 577 385 Oj, nikomu ne skazu ...............I 492 320 489 cz. nr str. Oj, nykomu ne skazu................II 227 215 Oj, nykomu ne skazu...............I 621 406 Oj, odczyny, dimczyno, odczyny...........II 24 59 Oj, odczyny, Hospody, morota............I 65 37 Oj, ohlań sia, Hanuseńko..............I 102 60 Oj, ód Kijoma, da, do Pitera.............II 229 216 Oj, paneż nasz, pane................I 123 69 Oj, pid hajom, hajom, hajom zełeneńkim........I 467 301 Oj, pid myszneju, taj pid czereszneju..........I 279 168 Oj, pidu ja do kirnyci, aż tam stojat'mołodyci......I 193 106 Oj, pidu ja do kirnyci, aż tam stojat mołodyci.......II 92 105 Oj, pidu ja, pomandruju..............I 355 221 Oj, pidu ja ponad łużkom, bereżkom..........I 349 217 Oj, pidu ja taj u sad spaty .............I 220 124 Oj, piduż bo ja, mołodejkaja.............I 416 264 Oj, pisłałaż mene maty...............I 152 84 Oj, piszab ja na ułyciu...............I 600 397 Oj, płyły husońki bystroju modoju..........I 249 145 Oj, płymły husońki tychóju modoju..........II 187 179 Oj, podiekujmo smatia, bratia............I 79 44 Oj, pojicham pip po sino ..............I 347 216 Oj, póki ja prodousa lubyła.............I 332 206 Oj, połem, połem neżatym..............I 51 26 Oj, połeniu, połeniu, połeniomaja trama........I 502 327 Oj, połyniu, połyniu, połynemaja trama.........I 501 326 Oj, ponad morem, ponad hłybokim..........II 177 172 Oj, pope, pope, batku nasz .............II 66 88 Oj, pope, pope, batku nasz.............I 13 11 Oj, pope, pope, batku nasz .............I 72 41 Oj, pomij mitrojku z hory m dołynojku........II 216 204 Oj, pomij mitrojku z hory m dołynojku.........I 535 351 Oj, pomij mitrońku z hory m dołynońku........I 534 350 Oj, pomiń mitrońku z hory mid dolinońku.......II 217 205 Oj, pomyj mitrońku z hory m dołynońku.......II 215 203 Oj, propała moja dola, propała............I 367 230 Oj, prosyła drużeczka...............I 75 42 Oj, prosyła smanejka................I 91 49 Oj, prosyu nas starosta............... 360 — Oj, pryjicham Semerycho..............I 105 61 Oj, prypłyła, prypłyła zza mora komora........II 17 51 490 cz. yt Oj, prystupy, brate, ok' sestry . . . Oj, prystupy, bratyku i ku mni . . . Oj, prystupy, bratyku i ku mni . . . Oj' І  koły toczyt'sia ..... Oj, pymże ja  ponediłok..... Oj, rada, tmoja rada....... Oj, rozpłetut' kosońku do szlubu . . Oj, samaż bo ja, sama, jak byłyna u polj Oj, sedyt komar na duboczku . . . Oj, Semene, Semene, chody, serce, do m Oj, Semene, Semenoczku, Semene . Oj, Semene, Semenoczku, Semene Oj, Semene, Semenoczku...... Oj, sim kolo mene, taki  jak u mgK Oj, sim, zażuryuisia, szo z małoju ożeny. Oj, Sodoma, pane brate, Sodoma . . Oj, soneńko, soneńko....... Oj, splu, myły snyt sia, moje serce uies^i Oj, stała kola sercia tuha .... Oj, stoit'kozak, jak jamor nad uiodoju Oj, stojała mołoda pid mincem . . Oj, sudite ludę, szo za moje budę . . Oj, suiataj mene, Hryciu..... Oj, sujate nasz, suiate...... Oj, szczo komu ne sudżeno . . . Oj, szczoż teper dijet sia..... Oj, szoł czumak z Krymu do domu . Oj, szou czumak z Donu, hej, z Dony dQ Oj, szynkaroczka suroju doniu była Oj, śmich i publika, była żynka czołoujiL Oj, tam na hori malouiały malari . . Oj, tam na hori malouiały malary . . Oj, tam na hori ta żenci żnut' .... Oj, tam na poli bił kamiń łeżyt'... Oj, tam pid uiiszneju....... Oj, tam u poli bił kamen łeżyt' . . . Oj, tam  doli pry dorozi..... Oj, tam za horoju zaćuiyły uiołoszki Oj, tam zza hory bujnyj uiiter uiije [błęcj Oj, tam zza hory bujnyj uiiter mije ^ne sia domu *ly nul"1 Є 7 25 64 470 249 174 161 372 264 311 185 353 312 163 208 450 54 168 340 278 101 239 345 42 242 569 235 238 338 207 125 198 523 228 397 229 485 157 436 611 491 cz. nr str. I 209 116 Oj, ty chodysz po dołyni............ Oj, ty diuiczyno, oj, ty mołoda............" ° 43 Oj, ty diuiczyno, oj, ty mołoda.......... Oj, ty dimczyno zaruczenaja.......... Oj, ty diuiczynońko, oj, ty hordopyszna....... Oj, ty diuiczynońko, oj, ty hordopyszna...... Oj, ty dube kuczerauiy............. Oj, ty każesz, mij myłeńki............ Oj, ty maty moja, a ja doczka tuioja ....... Oj, ty pojidesz z syuiymy uiołamy........ Oj, ty znaui koho braui............. Oj, ty zoro uieczyrnaja, czoho ty tak pizny sia......1 179 173 I 475 306 I 195 106 II 173 167 I 206 115 I 254 149 I 261 156 II 130 134 I 468 301 I 361 225 Oj, tychy dunaj tychu ujodu nese ......... Oj, u Boha uielikaja syła.............." I 132 72 I 201 111 I 366 229 86 100 273 249 Oj, u Boha ujełykaja syła..............' 588 3^2 Oj, u brodu, u brodu [drugi raz ten sam numer]..... 343 214 Oj, u horodi krokos poroś............ Oj, u łozi, łozi kałyna.............. Oj, u poli krynycia............... Oj, u poli, pry dorozi karczomka stojała........" 199 190 Oj, u poli sosna uiełyka uiyrosła ...........* **33 276 Oj, u poli tam berozka stoit'............. 508 331 Oj, u poli trauia, trauia zełenije............' 362 226 Oj, u poli ujerba, pid merboju uroda......... 511 333 Oj, u poli uierba, tam chołodna uroda.........' 149 83 Oj, u polu krynycia bezodna............ 223 126 Oj, u polu krynyczeńka hodna............" 254 234 Oj, u polu krynyczeńka hodna ........... 453 291 Oj, u polu , koneć materynka.........." °° Oj, u polu szyroko................ 516 337 Oj, u polu uierba, pod uierboju uroda.........' 288 176 Oj, ubyraj sia, mołoda Marysiu ........... '25 70 Oj, ui lisi, ui lisi uiyrosło dreuro............' 402 254 Oj, ui poli dereuro, łystoczki szumlat.........' 146 148 Oj, ui polu krynycia, tam uroda błyszczytsia.......II 221 209 Oj, ui polu krynycia, tam uroda soczyt'sia....... 548 362 Oj,  polu nyuika, na ni materynka..........*' ™ Oj, ui polu, ui polu bił kamen łeżyt.........." 4 5 Oj, ui stajni, ui stajni ne misiać sjaje •.........' '48 82 Oj, meseła, meseła hospodarouia hołouua........I 63 36 492 cz. nr str. Oj, ujezut' kozaka, tuezut'mołodoho..........II 152 152 Oj, ujijt ujstaje rano, kryczyt pid okoncem.......II 250 232 Oj, ujijt ujstaje rano, kryczyt' pid okoncem........I 456 293 Oj, urałyż moji, taj połoujyi, czomuż  ne orete.....II 203 193 Oj, Luse dolom, j-o ujse dołynoju...........I 255 150 Oj, ujydit' Boh, ujydit i Tuioreć...........I 587 392 Oj, ujyjdu ja na hułyciu...............I 258 153 Oj, ujyjdu ja na ułojku...............I 176 98 Oj, myjdy, maty, sujoho ziatia mytaty.........II 18 53 Oj, ujyjrze ja przez okienko.............I 575 384 Oj, ujyłetiu luorobtyczok z hnizda...........II 30 62 Oj, ujyrosła czereszeńka błyźko perełazu........I 446 284 Oj,  rosła czerurana kałyna nad krynyceju ......I 371 233 Oj, ujytaj, uiytaj, śuńatyj korouraju..........I 80 44 Oj, za hajem, za dunajem, tam Iuranko konem hraje .... II 82 98 Oj, za hajem zełeneńkim..............I 431 275 Oj, za mistom, za Kremjańcem, tam czornaja chmara .... II 65 88 Oj, zacujyła kałynojka  łozi............II 194 185 Oj, zacujyła kałynońka błyśko perełazu.........I 267 161 Oj, zaćujieły і ..............I 141 77 Oj, zadumau), zahadam, ne do myśli żinku іі.....I 512 334 Oj, zahuło dura hołubcia u poli...........I 493 320 Oj, zahuły dura hołuby  poli............I 494 321 Oj, zakudu, zakudu, szczo w Wysoćku ne budu.....I 419 267 Oj, zapyu czumak, zapyu, oj, zapyu, zahulau sia.....II 95 108 Oj, zapyiu kozak, zapyuj..............I 290 177 Oj, zarżyj, zarżyj, koniu urarony............I 221 124 Oj, zażuryły sia moji urarożejki...........I 417 265 Oj, zmiszauj sia połyń iz tramoju...........I 395 249 Oj, znaty, znaty, kto lubyt'pólku...........I 173 95 Oj, zza hory sońce sklije ..............II 109 119 Oj, zza hory ujysokoji ptaszkie ujylitajut'........I 432 276 Oj, żal meni na Marysiu...............I 266 160 Oj, żal że nam, nasz drużbońku...........I 130 72 Oj, żenyła mene maty................I 26 16 Oj, żonoczkie, czy lipyte insi husoczki.........II 12 49 Okoneczka morhajut'................I 94 49 Orisze, orisze, orichoujyj ćiuite ...........II 175 170 Otczyny, pane, tuorota, nesem tobi  ze złota .... II 3 39 Oto  dla nas myśliujych...........I 625 408 493 cz. nr Oto przy tym strumyku...............I 316 Ożenyui si Sałamin i ujziau żinku łubku........II 196 Pasła Kasia tuoły, kony...............I 545 Pasternak ne burak................I 164 Perepełyczeńka, da, neujełyczeńka..........I 155 Perepełyczeńka raba ne mełyczka..........I 289 Persza kuutońka mołodyj Łukasio...........I 8 Persza kmitońka mołodyj Łukasio..........I 9 Picz stoit' na stoupach, a diżu nosiat na rukach......II 43 Pid biłoju berezoju stoit' bratyk iz sestroju.......I 399 Pid ujierbiju, pid zołotoju..............II 2 Pidu ja do dunaju.................I 354 Piszła Handzia po buraki, a za nieju dura duraraki .... II 261 Piszoł burłak dorohoju, zelenoj dobroujoju.......II 257 Piszou Iuran ponad staurom, nadybau sia z sujoim panem . . II 193 Pje czumak, pje, bo nadeja je............II 165 Płynę czoiuen mody .............I 199 і czółen urody połen.............II 105 Płyło, płyło dura łybedi...............I 434 Płyły kaczeńki bystroju ujodoju...........I 150 Po co, mamo, nomy strój ..............I 244 Po sadoczku chodżu, sadoujynu sażu.........II 122 Po sadońku chodżu, chodżu.............I 415 Pod biłoju berezoju stojit'bratyk iz sestroju.......I 400 Pogardzam і, dzieiuczęta.............I 629 Pogardzam і, dzieiuczęta............II 289 Pojichauj kozaczeńko na polouranie..........I 543 Polubyła Petrusia, zaczepyty boju sia.........II 74 Połno chłopci horouraty, treba pieśni zaspiuraty.....II 256 Połno nam, żonoczka, pif ta hulat'..........II 262 Ponad bereżkom szoujkoura traura...........I 540 Pope, batku nasz, otczyny  protiiu nas.....II 46 Popid hajem, hajem, hajem zełeneńkim.........I 560 Popid horoju, popid kremienoju...........I 381 Popid horoju, popod kamenoju............I 380 Popid jarom, jarom, pszenyczeńka jara.........I 546 Popid łużkom, łużkom, traiuka zełena..........I 324 Popouraja najmyczka prodaurała jabłyczka.......I 323 Posadżu ja tuynohradu...............I 376 494 cz. nr str. Posered seła tam sediła udoina............I 133 73 Posijał kozak hreczku na duboujy, na ujerszeczku .... II 255 235 Posiju ja jaru rutku................I 310 191 Posiju szaluj ij u raneńko  nedilu...........II 195 186 Posiju szałujiju ranoj u nedilu............I 295 181 Posłała mene maty  łuh kałynu łomaty........I 407 258 Posłała mene maty  łuh kałyny łomaty........II 259 238 Poszła Handzia żyto żaty..............I 618 405 Poszły panny po śliujcy, po śliujcy..........II 90 103 Poszoiu, poszouj, mij myłeńki.............I 233 132 Poszouj staruj kałyny łomaty............I 391 247 Poujidzcie mi, dlaczego róża ujstydem płonie.......II 283 260 Poujij ujitrońku oknom u śuutłońku..........I 116 66 Poujijże, ujitrojku.................I 95 50 Preczystaja Diura Maty................II 23 59 Preczystaja Diujo Maty...............I 580 387 Prestań, neszczasnyj, dumku dumaty.........I 226 128 Proszczaj, myła Ukraino...............I 530 347 Proszu siuacha zabaryty sia.............I 45 24 Proszu tebe, atamane, proszu tia na ........II 252 233 Pry kameni jest' krenycia..............I 497 322 Pryjde hodyna dla ujsich jedyna...........II 272 249 Pryjichała Dżendżora do Anusi z ujeczora.......I 451 289 Pryjszouj myłyj do myłoji..............I 553 365 Pryjszouj że ja do korczomki ............I 448 286 Prymajte myski, taryłki...............І 1 64 Pryszouj Cyhan do chaty..............I 564 379 Pryszoiu stary borodaty...............I 373 234 Pryszła karta do dujora ..............I 505 329 Pryszła pora ujyjiżdżaty...............I 272 164 Pryiuedeno kunu.................I 90 48 Przyjechało pięć żołnierzóuj z ujojny..........I 623 407 Pszanycia nasza jarają...............I 30 18 Pszenycia nasza jarają...............I 117 67 Rizauj batko sojku................I 557 374 Rozpłetaj, brate, i ne tarhaj .............I 66 37 Rozpłyujajut'sia moji rozkoszeńki ..........I 429 274 Rozujyujaj sia suchyj dube .............I 259 154 495 cz. nr str. Sama ja, sama, jak byłyna iu polu..........I 260 155 Sama ja, sama, jak byłyna uj polu...........I 610 402 Sama ja, sama, jak byłyna  polu..........II 183 177 Sama ja, samyseńka, jak byłyneńka  polu.......I 609 401 Sama ja, samyseńka, jak byłynońka uj polu.......II 184 178 Sama jedna na tym śujiecie.............I 442 281 Sama stoju na łotoci................I 269 162 Sedyt hołub na dubońku, hołubka na kubłci.......II 84 99 Sedyt hołub na pienioczku, hołubka na ujiszni.....II 85 100 Siałem proso na zagonie...............I 319 197 Siedzę ja sobie raz uj peumym ranku.........I 315 194 Sijauj ja,  ja..................I 603 399 SijauJ muzyk żyto, żinka każe hreczka.........I 359 224 Sim deń mołotyła, czech, czech, zarobyła........II 75 96 Sim deń mołotyła..................II 76 96 Sim deń mołotyła...................II 77 97 Sino sobi hromadyła................I 333 206 Siny їі, chata na pomosti...........II 93 106 Siry husy zaszariły sia...............I 510 333 Siudy hora, tudy hora...............I 408 258 Siudy ychauj, tudy ychauj, czom do mene ne ujstupyuj . . II 209 197 Siujy gołuboczku, sidisz na duboczku.........I 507 330 Skacze szapoczka, skacze..............I 8 — Słuchaj, synu, moho słoiua, ne jdy hulat^ noczuj doma ... II 218 206 Słuchaj, synu, moho słouja, ne jdy hulat', noczuj doma . . II 219 207 Smutnyj kozak, smutnyj...............I 491 319 Snihom, konońku, snihom.............I 85 47 Sniżok ide, moroz budę...............I 595 395 Sokił, maty, sokił, maty, sokił prylitaje.........I 339 211 Sokołe, sokołe, ne Utaj po poli ............II 171 166 Sołoiuejko rabejki,  tebe hołos tonejki........I 447 285 Sołoujejku maleńki, uj tebe hołos toneńki........II 253 234 Sońce  okońce palcom protykaje..........II 295 270 Stach mi pierścionek przyniósł z jarmarku........II 274 251 Staujlano, postaujlano, na stoli postaujlano.......I 81 45 Stauilano, prystauilano, na stoli postaujlano.......I 32 18 Stoit' bereza j-a błysko łuha.............I 539 354 Stojat ' u konec hrebli.............II 150 151 Stojit' nad ujodoju..............I 398 251 Stojit' tuyszeńka i czereszeńka............ I 277 167 496 cz. nr str. Strahnuły sia siny jak bojarońki siły.........I 38 21 Syujy hołub, syujy hołub..............I 194 106 Sytuyj hołuboczku, sydysz na duboczku........I 601 398 Szczo ja budu bidny dijau;..............I 452 289 Szczo ja budu bidny dijauj.............I 463 297 Szczo sia stało na Wołyni  obruskim poujiti......I 555 367 Szczo sia  śujiti izrobyło .............I 525 344 Szczo to meni za robota...............I 565 380 Szczo to za ptaszyna żałoseńka ...........I 421 268 Szczodry uieczor, dobry  ...........I 146 81 Szczodry , dobryj ...........I 145 81 Szo to za prediiuna śujiti noujyna...........I 584 390 Szo toj batko zrobyuj, szo za takoho odrużym......II 189 182 Szoż to  lisi za tuman, szo dorożki ne midat'......II 230 217 Szumlafłuhy, szumlat'...............I 444 283 Szynkoujała horiłojku, prodauiała jahodki........I 469 302 Szynkoiuała horyłojku, prodauiała jahodki.......II 182 176 Sniżok ide, moroz budę...............I 204 113 Spieiuak, uMtam ujasze strony............II 298 273 Sujity misiaciu z haju................I 121 68 Sujity misiaciu z raju...............I 120 68 Ta bida mni za bidoju ...............I 377 236 Ta ni szapka skacze, koupaczok...........II 22 58 Takeś śujieża i gładka [błędny numer].........I 576 384 Takie jest me przeznaczenie.............I 411 280 Tam za horoju, za mysokoju.............I 413 262 Tęcze moda spod horoda..............I 420 268 Tęcze moda z pid horoda..............I 208 116 Tejeż mene z śujieta zżene.............I 218 122 Temna noczka, temna ...............I 335 208 Temna nyczka, ne ujydnaja.............II 115 123 Temna nyczka, ne ujydnaja.............I 240 138 Temna nyczka, ne ujydnaja.............I 286 174 Teper ja tutka, tutka................I 231 131 Tikła, protikła riczuszka bystra...........I 519 339 Torhysz, brateńku, torhysz .............I 67 38 Toż to tobi do spodoby, ani hroszy, ny chudoby.....II 112 120 Trejcia po і chodyła..............I 113 65 ії cz. nr str. Tuman jarom, tuman jarom.............I 253 149 Tuman jauror, tuman jaujor.............I 257 152 Tuman, tuman po dołyni..............I 224 126 Tuman, tuman po dołyni..............I 280 170 Tuman, tuman, ta szczej dołynoju, hej.........II 88 102 Tupu, tupu po pomości...............I 136 75 Tut my budem stojaty...............I 31 18 Ty biłaja berezońko, czom ne horysz, tylko kuryś sia ... II 178 173 Ty dimczyno mołodaja...............I 262 156 Ty dimczyno nemełyczka..............I 207 116 Ty, diiuczyno, słoujamy błudysz...........II 172 166 Ty, dimczyno, ty czeruronaja krasa..........II 89 102 Ty dumajesz, durniu, szczo ja tebe lublu........I 299 184 Ty sam'a, maty, proujynyła .............II 58 84 Ty zełeny dube, czom ty ne rozujyu sia........II 116 124 Tycha moda, tycha moda bereżejki znosyt'.......I 513 335 Tychyj dunaj nese najtyszsze............II 159 157 Tychyj dunaj tycho urodu nese............I 344 214 U boru sosna pochyły łaś, kuma z kumońku posmaryłaś . .II 211 198 U horodi kałuża, moja myła neduża..........I 322 199 U Marusi chatka na pomości............I 542 357 U naszego młynarza jest dziemczyna jak róża......II 138 142 U naszoji smaneczki................I 112 65 U poli pry dorozi stojała korczma...........II 198 189 U polu krynycia, chołodnaja urada..........I 615 404 U polu krynycia, chołodnaja uioda ..........II 188 181 U polu sosna tonkaja rosła.............I 401 253 U polu , koło neji ujoda............I 538 353 U soboteńku rano ................I 99 59 U susida chata biła.................I 388 245 Ukończ się prędzej, mieczorze............I 248 144 Ukrainko moja myła, kraju pamiatłyujyj.........II 153 153 Ukraino moja luba................I 531 348 Upały my  diło, aż nam czoło upotiło.........II 42 75 W czystom polu sadoczok.............I 138 76 W czystóm poli bereza stojała............II 213 200 W czystym pole tam Romanko (h)ore.........II 155 154 W czystym poli sniżok ............I 486 315 498 cz. nr str. W gaiku zielonym dzieujczę і jagody........II , 275 252 W horodi duboczok, szyrokij lystoczok.........II 94 107 W Kijoiui na kontrakty, tam hrały Laszki  karty .... II 226 214 W Kijomi na kontrakty, tam hrały Laszki  karty.....I 554 366 W myłym zakutoczku chatę.............I 158 88 W myłym zakutoczku chatę.............I 159 89 W naszyj pani ujesoło, ujesoło............I 137 75 W neszczasnuju poru Lachy zaczały mojematy......II 269 246 W ponediłok u noczy...............I 122 69 W ponurej nocy, gdy ciemność, milczenie........II 293 268 W ponurej nocy, śród cieni kasztanom........II 294 269 W temnym lisi uraron kracze.............II 232 219 W zielonym gaiku ptaszęta śpieiuają.........II 231 218 W zielonym gaiku ptaszęta śpieiuają..........I 521 341 W żłobie leży....................II 1 35 Wandromały dma kozaki..............I 303 187 Waru ryby,  raki...............I 189 103 Wczoraj buła nediłeńka, teper ponediłok........II 142 145 Wczoraj buła soboteńka..............I 387 244 Wedle reczki, medle mostu...............II 315 285 Welmożnaja pani Petrusia kochała..........I 536 352 Widkoły ja urodym sia...............I 170 94 Wijut' mitry, mijutlaujny, aż derema hnut'sia......I 597 396 Wijut mitry, tuijut bury, aż derema hnut sia.......II 166 163 Wijut mitry, mijut buryji, aż derema hnut sia......II 167 163 Witer budę, moroz budę ..............I 154 86 Witer mije, miter mije...............II 400 326 Woroteńka skrypłymyi, muszu ich zaperty.......II 107 118 Wsadyu  і  kieszeniu.............II 35 66 Wstańte, bojary, mstańte..............I 24 15 Wsumaj do peczy koromaj, budę żar, budę żar.....II 19 54 Wszelakaż moja nadija...............I 581 388 Wydiłyśmo, baczyłyśmo, sam zimę błahosłomy nam ... II 56 83 Wydoptam ja czeremyczki..............I 256 152 Wyjdy, h-Ołena, myjdy ..............I 53 27 Wyjdy, matiunko, protym nas ............I 109 63 Wyjdy, maty, smeji nemistki mytaty..........I 87 48 Wyjdy, maty, z chaty................I 18 13 Wyjdy, maty, z chaty...............I 73 41 Wyjdy, maty, z chaty................I 83 46 499 cz. nr str. Wyjdy, myjdy, maty, smoho ziatia mytaty.......II 20 55 Wyjszom ja raz na ułońku..............I 197 108 Wypił, mypił nic nie zostamił............II 33 65 Wyradzaj menie, neńko, choroszeńko.........II 44 76 Wyrosła na chaty omyła..............II 11 49 Wyrosła sosna mysoka prosta............I 386 243 Wyłenuły łebedi, horem, dołynoju łetiaczy.......I 12 10 Wże u mene tyżdeń .............I 573 383 Z kałynoczki dum kmitoczki ............II 50 79 Z minkom kołe stołu................I 69 39 Za horodem kałyna, za horodem kałyna........I 616 404 Za horodom kałyna m msioj horod pochyłyła......II 68 89 Za horodom mysznia, na horodi dmi, dmi.......II 119 127 Za horodom zile..................I 93 49 Za horoju metełycia................I 374 235 Za króla Cmioczka.................I 628 410 Za majorom dobre buty..............I 482 313 Za muzyku maty była ...............I 321 198 Za Tatianu  dau, bo Tatianu spodobau......II 72 94 Za tuczamy, za chmaramy..............I 329 137 Za modoju chata, chata, tam to dimka zuchomata .... II 117 125 Za mynnyciuju, za bromarnyciuju...........I 84 47 Zahadam ja żenyty sia...............I 341 212 Zahuły horły m horu łetiaczy [błędny numer]......I 509 332 Zaizdył konyka, zaizdył drugoho...........II 120 128 Zajichała Kateryna szyśćma kinmy iz Wołynia......II 83 99 Zajizdym ja konia.................I 227 129 Zakidaj maty żar, żar, budę tobi doczki żal, żal......II 49 78 Zanudiło m czornij chmari, zaszumił meś łyst......II 154 154 Zapału ja, zakuru ja syremi dromami..........II 247 230 Zapału ja, zakuru ja syremi dromamy.........I 550 364 Zapriażu ja konia m sanki..............I 252 148 Zariżu kaczora, kaczora dżendżeristoho........I 77 43 Zaszczebetam sołomej ...............I 284 173 Zaszumiła berezońka...............I 232 132 Zatopyła, zakuryła syremi dromamy..........I 549 363 Zatopyła, zakuryła syrymy dromamy.........I 153 85 Zażuryła sia młoda udomońka............I 235 134 Zażuryłaś bidna mdoma..............I 503 328 500 cz. nr str. Zażuryiu sia burłaczyna ..............I 480 311 Zażuryu) sia susude................I 162 90 Zdorouj, zdorouj, tomaryszu.............I 298 184 Zebrały sia ma burlaki do jednoji chaty........II 270 247 Zeszłyj my ni, Boże, takuju hodynu ..........I 202 112 Zełenaja, da, dobroujońko.............I 103 60 Zelenaja liszczyneńka kole korenia ujjet sia.......II 37 67 Zełenaja liszczynońka kole korenia mjefsia.......I 127 71 Zełeny duboczku, czoho pochyłym sia.........I 409 259 Zjzdyuj ja konyka, zjżdżu i druhoho .........II 118 126 Znaty dubojka zełeneńkoho.............I 3 4 Zorońko uieczirna, czoho ty tak piznysz sia.......I 348 216 Zosia jagódek zachciała i kupić za co nie miała......II 276 253 Zza mora huska łetiła...............I 76 42 Żuryła sia popadia suieju bydoju...........II 245 229 Żyto, maty, żyto, maty, żyto ne połoiua........II 69 93 Żyujodar, Żyiuodar, odczyny urorota..........I 598 396 ... Eufrat ... tęsknie...............II 282 259 SPIS ILUSTRACJI 1. Rysunek O. Kolberga, szkic chaty z Tuliczoiua. 2. Rękopis O. Kolberga, fragment opisu ujesela, zob. s. 23-25  .36. 3. Rękopis O. Kolberga, trzy ujersje redakcyjne melodii, zob. pieśń nr 170  suplemencie. 4. Trzy fragmenty rkp. nieznanego autora, zob. pieśni nr 118, 149 i 158  suplemencie. 5. Rękopis nieznanego autora, fragment, zob. pieśni nr 174, 187, 329 i 330 uj T.36. 6. Rękopis terenoujy O. Kolberga, fragment, zob. pieśni nr 452   36 i nr 244 uj suplemencie. 7. Rękopis terenoujy O. Kolberga, fragment, zob. pieśni nr 24, 34, 36, 23, 30, 32 i 273  suplemencie. 8. Rękopis nieznanego autora (teksty pieśni) i O. Kolberga (melodia i lokalizacja) z notatkami J. Tretiaka, zob. pieśni nr 191 uj suplemencie (zakończenie) oraz nr 573 i 231 uj T.36. SPIS TREŚCI „Wołyń" Oskara Kolberga............... V Suplement do „Wołynia" Materiały do rozdziału „Kraj"............. 3 Materiału do rozdziału „Lud"............. 13 Charakterystyka ogólna............. 13 Ubiór.................... 21 Chaty.................... 23 Praca.................... 24 W karczmie.................. 25 Szkoły ludoiue na Wołyniu ............ 26 Koloniści czescy................ 27 Zujyczaje doroczne................ 35 Boże Narodzenie................ 35 Kolędy.................... 35 Noujy Rok.................. 36 Wielkanoc................... 36 Suj. Jura [23 kujietnia].............. 37 Suj. Jana [24 czernica].............. 37 Żniuja.................... 37 Dożynki.................. 37 Zażynki i dożynki.............. 37 Obżynki.................. 40 SPIS TREŚCI „Wołyń" Oskara Kolberga............... V Suplement do „Wołynia" Materiały do rozdziału „Kraj"............. 3 Materiały do rozdziału „Lud"............. 13 Charakterystyka ogólna............. 13 Ubiór.................... 21 Chaty.................... 23 Praca.................... 24 W karczmie.................. 25 Szkoły ludoiue na Wołyniu ............ 26 Koloniści czescy................ 27 Ziryczaje doroczne................ 35 Boże Narodzenie................ 35 Kolędy.................... 35 Noujy Rok.................. 36 Wielkanoc................... 36 Siu. Jura [23 kujietnia].............. 37 Siu. Jana [24 czerujca].............. 37 Żniiua.................... 37 Dożynki.................. 37 Zażynki i dożynki.............. 37 Obżynki.................. 40 504 Zachody................. 43 Dożynkoiua................ 44 Zaduszki................... 45 Stu. Andrzeja [30 listopada]............. 45 Obrzędy rodzinne................ 47 Chrzciny................... 47 Uzupełnienia do opisu ujesela z Wysocka....... 48 Wesele IV................... 51 Pieśni i melodie tueselne z Bilcza i Bokujma...... 58 Wesele V................... 70 Wesele VI.................. 71 Wesele VII.................. 80 Notatki o tueselu z Nabruski i Obzyru........ 81 Notatki o uueselu z artykułu H. Ilkietuicza....... 82 Pieśni i melodie tueselne z różnych miejscotuości .... 83 Pogrzeb................... 90 Pieśni poirszechne................ 93 Miłość.................... 93 Pieśni zalotne............... 93 Wierność. Życzliujość............. 109 Chęć i niechęć ożenku............ 124 Igraszka. Stuaujola.............. 141 Rozstanie. Żale............... 147 Wymóujka. Skarga.............. 164 Małżeństujo. Rodzina.............. 170 Ballady.................... 199 Wojna. Wojsko................ 215 Stany. Rody..................220 Karczma................... 230 Praca. Rola..................232 Różne. O życiu, o śpieujaniu, o zujierzętach, żartobliuje, obscena............. 237 505 Pieśni historyczne................ 245 Pieśni religijne................. 248 Pieśni szlacheckie i miejskie............. 251 Tańce i melodie bez tekstu............. 277 Materiały do rozdziału „Siriat nadzmysłoujy"...... 337 Rusałki................... 337 Czary.................... 337 Przesądy................... 339 Czarouinice. Znachorki . . . •........... 340 Znachor................... 341 Podania, zagadki, przysłou;ia, notatki językouje...... 343 Podania o bitiuie pod Beresteczkiem......... 343 Podanie o і u> Horodyszczach........ 344 Podanie o Krzemieńcu nad rzeką І........ 344 Skarby zaklęte  Zasłaujiu............. 345 Legenda dziadoujska.............. 346 Zagadki................... 346 Przysłouna.................. 346 Notatki językouje................ 347 Przypisy źródłoiue do tomu 36 „WOŁYŃ" Przypisy źródłouie do opisom ujesel I-III (s. 1-58) .... 351 Przypisy źródłouje do pieśni ujeselnych i dorocznych pieśni obrzędoujych (s. 59-83).......... 363 Przypisy źródłouje do pieśni poujszechnych (s. 83-411) . . 371 Przypis do „Skazek ludu ruskiego" (s. 412)....... 452 » • * Literatura cytowana l odnotowana przez Oskara Kolberga . . 455 Indeks nazw geograficznych.............. 465 Indeks Incipitów pleśni............... 477 Spis Ilustracji................... 501 Okładka i obiuoluta Andrzej Darowski Redakcja techniczna Jan M. Pałka Skład systemem TeX Piotr Budzik Grafika nutouia Macie] Prochaska PRINTED IN POLAND Instytut im. Oskara Kolberga, Poznań 2002 Wydanie I, 35 + 1/2 ark. druk. Druk і : Poznańska Drukarnia Naukoiua