Tomasz Bochniński

Kłopoty z nadmiarem

Elizabediath Monck był grabarzem nieszczęśliwym.
Można by rzec: głęboko nieszczęśliwym.
Po miesiącach starań i wyrzeczeń, wydeptywania ścieżek do burmistrza, rajców i 
gildii 
spełniły się jego marzenia. Oddano mu w zarząd stary cmentarz w stolicy Gadrinu. 
Co prawda 
Monck podejrzewał, że przyjęto go nie tyle z powodu nienagannej opinii wydanej 
przez gildię, 
a po prostu dlatego, że był jedynym ubiegającym się o posadę, który nie spierał 
się o wysokość 
gaży.
Zaledwie jednak minął miesiąc, a nowo mianowanego zarządcę Gardowego Pola 
dopadły 
kłopoty. I to takie, że nie bardzo miał do kogo zgłosić się ze skargą.
Oglądał starsze groby, pragnąc zapoznać się z ich stanem a i nacieszyć 
prawdziwym pięknem 
niektórych.
Wiele z rodów, które wznosiły kiedyś te ostatnie przystanie, znalazło już 
spoczynek w ich 
ścianach.
Jednakże pieniądze pozostawione gildii gwarantowały grobowcom jak najlepszą 
opiekę. 
Monck notował więc uszkodzenia, obliczał konieczne wydatki.
I napawał się faktem, iż zarządza tak pełnym chwały cmentarzem.
Pierwsze nadliczbowe ciało znalazł w grobowcu dawno wygasłego, mieszczańskiego 
klanu 
Reillych. W obszernych katakumbach winno być 48 nieboszczyków, a stało 49 
trumien. 
W pierwszej chwili nie wzbudziło to w nim większych podejrzeń. Ale już siedząc 
przy 
wieczerzy, zastygł nagle z łyżką w garści. Znaleziona dodatkowa trumna była 
nowa!
Porzucił jedzenie i pospiesznie otworzył skrzynię z notatkami pozostawionymi 
przez 
poprzedniego grabarza.
O północy Monck miał już pewność – w najstarszej części cmentarza nie urządzano 
pochówków od dwóch dziesięcioleci. Z trudem usnął, a bladym świtem już był na 
nogach. Cały 
dzień biegał po cmentarzu. Zaglądał do co starszych grobów na chybił trafił. 
Potwierdziło się 
jego podejrzenia: odnalazł kilkunastu „nieproszonych gości”. Wieczorem popadł w 
tak fatalny 
nastrój, że jego pomocnicy zmyli się cichcem, nie prosząc o należną im 
tygodniówkę. Drażnienie 
„szefa” byłoby tego dnia złym pomysłem.
„Co robić? I czy w ogóle coś z tym robić?” – myślał ponuro Elizabediath, 
grzebiąc łyżką 
w misce z kluskami. Niby dodatkowi nieboszczycy leżeli sobie spokojnie i nie 
wadzili nikomu, 
ale nadmiar zwłok burzył ustalony porządek rzeczy. Kto i po co podrzucał 
zmarłych? Żeby 
uniknąć kosztów? Bzdura. Trumny były solidne, niektóre z metalowymi okuciami.
Gadrińczycy, wychowywani w kulcie przodków, woleliby urządzić ceremonialny 
pogrzeb, 
nawet jeśli drogi zmarły miałby być przez to pochowany mniej zbytkownie.
„Złapię, drani!” – grabarz prasnął łyżką o stół i poszedł założyć roboczy, 
cmentarny strój. 
Zważył w ręce trzonek od łopaty, odłożył i wziął grubszy. Taką lagą mógł 
policzyć kości 
najtęższemu zbójowi.
Teren łowów Monck ograniczył do najstarszej części. To tu miał największą 
superatę. Kryjąc 
się w cieniu, przemierzał ostrożnie alejki i na długie chwile zastygał, schowany 
to za obeliskiem, 
to za bardziej wyniosłym grobowcem. Nie miał wątpliwości, że zejdzie mu tak 
niejedna noc...
Nad ranem usłyszał ostrożny chrobot łopaty. O słodka godzino tryumfu! Podbiegł 
niemal 
bezszelestnie.
Nieproszony gość kopał na obrzeżach starej części, tam, gdzie nadal jeszcze 
chowano 
biedotę. Monck natychmiast rozpoznał grób. Nie dalej jak dwa dni temu złożył do 
niego ciało 
kilkuletniej dziewczynki.
Intruz stał w sięgającym pasa wykopie i z zacięciem machał szpadlem. Monck 
dopadł drania 
i dwa razy zdzielił go z całej siły, potem zaś zaczął okładać zgodnie z naukami 
dziadka – mistrza 
grabarskiego.
Starannie i boleśnie, lecz tak, by żadnej kości nie połamać. Obijany nie 
krzyczał, stękał tylko 
głośno i osłaniał ramionami głowę. Niepotrzebnie zresztą, bo Monck uważnie 
omijał czerep 
zbója. Wreszcie grabarz, zasapany, przerwał lanie.
– No, hieno cmentarna, masz dość! Gdzieś postawił trumnę?
Przestępca, klnąc i łkając z cicha, wygramolił się z dołu. W świetle 
zachodzącego księżyca 
Monck dostrzegł, że ma do czynienia z garbatym starcem o siwej brodzie i nosie 
pijaka.
– Jaką trumnę? Oszalałeś, kopidole? Zarządca cmentarza potrząsnął grubą lagą.
– Prawdę mów, to ci może gnaty oszczędzę!
– Jestem medikusem... oczy tej dzieciny... – wyjąkał i zasłonił twarz.
Elizabediatha Moncka ogarnęło uczucie dojmującego rozczarowania. Z gniewem 
walnął 
skulonego starca na krzyż przez grzbiet. Ohyda!
Zwykła cmentarna hiena...
– Precz! – krzyknął i zrobił coś, czego się później bardzo wstydził – kopnął 
medikusa dwa 
razy w chudy zadek. Tak potraktowany intruz błyskawicznie zniknął w mroku.
Zdegustowany i wściekły Monck powlókł się do domu.
A rankiem, trzy alejki dalej od rozkopanej mogiły dziewczynki, w zabytkowym 
grobowcu 
odkrył nową, nowiuteńką trumnę.
– To powiadasz, że pojawiają się znienacka w nocy i bywają wcale kosztowne... – 
Mirro 
Radeck pokręcił głową ze zdumieniem. – Może powinieneś obsadzić cmentarz drabami 
miejskimi.
– O co to, to nie – wystraszony Monck zamachał rękami. – Co by powiedzieli 
ludzie, byłbym 
ośmieszony a wszystkie znaczniejsze rody nalegałyby na usunięcie mnie z urzędu.
Radeck, który zawsze na wszystko miał radę i, wedle swego mniemania, wiedział 
wszystko 
i umiał wszystko, umilkł, pijąc piwo. Sprawa była zdumiewająca. Drugi z 
towarzyszy Moncka, 
cichy i nawet jak na grabarza bardzo ponury, tarł w zamyśleniu pokryte 
szczeciną, wychudłe 
policzki.
– Otwierałeś trumny? – zapytał.
– Nie, ale są ciężkie. Na pewno pełne. No i zapach...
– Tylko czego pełne? – rzucił Jonas. – A jeżeli nawet są w nich ciała...
– To?
– To być może niejedno mogłyby powiedzieć.
Przez chwilę Monck miał wrażenie, iż grobowy ton głosu Jonasa sugeruje użycie 
zakazanych 
i potwornie niebezpiecznych praktyk nekromanckich. Potem jednak zrozumiał.
– Do tego potrzebny byłby medikus... – stwierdził z namysłem.
– Znam takiego! – ucieszył się Radeck, który znał wszystkich. – Mattheus 
Dalambert, 
zawsze pije za moje srebro. Powołaj się na mnie, nie odmówi ci usługi.
– Czy to człek dyskretny?
– Wiem niejedno o jego grzeszkach... – Mirro wykonał gest, jakim dzieci 
naśladują rzucanie 
czarów.
– No dobrze, gdzie go znajdę?
* * *
Elizabediath Monck odszukał kamieniczkę bez kłopotu. Okazały dom, niegdyś 
zapewne 
elegancki, teraz mocno już zapuszczony, z obłażącymi tynkami, stał niedaleko 
rynku. Grabarz 
spojrzał raz jeszcze na wywieszony nad drzwiami znak – salamandrę w ogniu i 
załomotał do 
zawartych na głucho drzwi.
Rozszczekały się psy, przez ich jazgot przebił się kobiecy głos:
– Idę, już idę!
Skrzypnęły zawiasy, w drzwiach stanęła niewiasta nieokreślonego wieku. Niska, a 
tak 
okrągła, że wypełniła całe przejście. Po minie było widać, że była czegoś 
zeźlona, jednak na 
widok Moncka, mężczyzny postawnego i strojnego, mimo że odzianego wedle 
zeszłowiecznej 
mody, białogłowa starała się skryć rozdrażnienie. Niezbyt udolnie zresztą.
– Szanowny panie?
– Witaj, pani. Czy zastałem szacownego medikusa Dalamberta?
– Tak. Mattheus! – ryknęła niewiasta, bez trudu przekrzyczałaby kompanię 
najemnych 
żołdaków. – Do ciebie!
Cofnęła się nieco, odsłaniając wejście. Natychmiast na Moncka skoczyły psy. 
Duże, 
cętkowane, o mocno zaślinionych pyskach. Bardzo przyjazne. Bardzo. Gdy już 
uświniły mu ręce 
(zasłaniał twarz) i całą garderobę, niewiasta odwołała potwory.
– Prawda jakie milusie? – zapytała.
– O, tak – odparł Elizabediath z nieco drętwym uśmiechem. Uśmiech zbladł jeszcze 
bardziej, 
gdy w niewielkiej sieni pokazał się wezwany gromko gospodarz. Jako żywo – 
garbata hiena 
cmentarna pogoniona przez Moncka ostatniej nocy.
Starzec, ubrany w szarawą koszulinę i okryty dodatkowo pledem, odchrząknął 
donośnie. 
Potem zaś zapytał sztucznie obojętnym tonem:
– Pachołkowie bajlifa czekają za drzwiami?
Monck, zdumiony spotkaniem, początkowo nie zrozumiał, potem zaś zaprzeczył 
zdecydowanie.
– Bajlif? Nie! Przychodzę, mistrzu, z pewną sprawą...
– Ach tak? – Brwi Dalamberta, siwe i nastroszone, uniosły się z lekka. – Tedy 
chodźcie za 
mną, panie, do pracowni. I zechciejcie wybaczyć mi strój, ale dość marnie się 
dzisiaj czuję.
Przeszli do dużej, niskiej sali. Ściany i sufit pomieszczenia poczerniały od 
dymu, wszędzie 
panował niesamowity bałagan. Pokryte grubą warstwą kurzu i sadzy leżały w 
stosach przedziwne 
przedmioty. Pod oknem stał duży stół o zniszczonym blacie, walały się przy nim 
różne utensylia, 
skórzane płachty...
Monck, starając się nie oddychać przez nos śmierdziało, niemiłosiernie – 
dostrzegł kilka 
znajomych narzędzi. Podniósł z podłogi delikatny młoteczek do repusowania 
srebrnej blachy 
i odłożył na brzeg stołu.
– Jesteście, mistrzu, złotnikiem?
– Ja? Nie. Alchemikiem, medikusem... a pracownię zaanektowała moja małżonka. 
Niewiasta 
wielu talentów – stwierdził dość dziwnym tonem Dalambert.
Monck, nagle zaniepokojony nastawił uszu, miał wrażenie, iż ktoś podsłuchuje, 
kwestię 
gospodyni pominął milczeniem.
– Mam kłopot... – zaczął.
– Cóż, chętnie bym wysłuchał, ale tak mnie żebra i plecy bolą...
Grabarz zmieszał się nieco, a potem rzekł:
– Mirro Radeck powiedział, że mi pomożecie, panie.
– Bezmyślnie powtórzył dziecinny gest rzucania czaru.
Twarz Dalamberta spurpurowiała:
– Radeck?! Bawimy się w szantaż, podstępny kopidole?! – zaryczał głosem 
zaskakująco 
silnym jak na osobę tak lichej postury.
Monck uznał, że tylko jedno może naprawić sytuację. Wyciągnął ciężką sakiewkę i 
upuścił 
na zagracony stół. Srebrne monety zabrzęczały donośnie.
– Żaden szantaż. Interes. Hieno cmentarna – rzucił.
W jednej chwili uśmiech rozjaśnił oblicze medikusa.
– Skoro tak – powiedział – siadajcie, kliencie, słucham z uwagą.
Elizabediath Monck popatrzył po zasmolonych stołkach i odparł:
– Postoję. A rzecz przedstawia się następująco...
Mattheus Dalambert wysłuchał z powagą.
– No tak. A moje zadanie? – rzekł.
– Obejrzyj zwłoki, medikusie. Może coś nam powiedzą...
– Rozumiem. Dobrze. Jak sądzę, nie muszę czynić tego po nocy?
– Oczywiście, że nie. Moi pomocnicy będą uwiadomieni. Tu masz szkic cmentarza, 
zaznaczyłem na nim groby z dodatkowymi trumnami.
– Czy w ramach wynagrodzenia nie mógłbym...
– Nie. Nie waż się, hieno cmentarna – uciął szorstko grabarz.
– Szkoda. Grozi mi bajlif?
– Nie. Trzonek od łopaty.
* * *
To był ciężki dzień dla grabarza. Odprawił dwa wielkie ceremoniały pogrzebowe. 
Jeden 
z Czarnym Koniem, drugi na sposób mattański. Dozorował też kilka egzoterycznych 
pochówków. Ale cały czas myślał o Dalambercie, który właśnie naruszał spokój 
zmarłym.
Miał nadzieję, że groźba powstrzymała medikusa przed profanacją zwłok.
Wieczorem Monck powlókł się pod „Tłuczek i Kufel”.
Dalambert już czekał i zdołał poważnie nadszarpnąć zasoby piwniczki oberży.
– O, kopidole! Bywaj! – huknął i dał znak podkuchennej, by podała nowy dzban 
wina.
Siedzący obok niego Jonas miał minę skrzywioną, jakby od miesiąca nikt nie 
umarł. Widomy 
znak, że zarządca nowego cmentarza grodzkiego jest niezmiernie zadowolony.
Monck z westchnieniem wychylił pucharek almadena.
– Redin E’Surcous umarł – rzekł Jonas. – Jego żona zażyczyła sobie rytuału 
halijskiego.
Monck gwizdnął z podziwem. Wdowa po Redinie zapłaci za ceremonię pogrzebową 
równowartość solidnej kamienicy. Nie mniej niż sto pięćdziesiąt sztuk srebra.
– I ja mam ciekawe wieści... – powiedział Dalambert i umilkł.
– Jonas wie o sprawie – stwierdził Monck. – Możesz mówić.
– Otworzyłem dwadzieścia trumien... – zaczął medikus i przerwał, bo w drzwiach 
pojawił się 
Mirro Radeck. Wypatrzył ich i zawołał od progu:
– Witajcie! Cześć, ty stary opoju – pozdrowił Dalamberta. – Monck, jak tam 
namolne trupy? 
Jonas, uśmiechnij się, do licha!
Gadając tak, podszedł do stołu, chwycił dzbanek, osuszył go, stojąc i zawrócił 
do wyjścia, 
kontynuując monolog:
– Jestem okropnie zajęty, muszę wymyślić, jak ustroić drogę przejazdu 
burmistrza. Miłego 
wieczoru...
Trzasnęły drzwi. Monck zdumiony i oniemiały spoglądał na współtowarzyszy.
– Co... co to... ma znaczyć? – wyjąkał.
Jonas zaśmiał się. Brzmiało to w jego wykonaniu naprawdę dziwnie:
– He! He! He!
Dalambert ponownie skinął na podkuchenną i począł spokojnie wyjaśnić 
oszołomionemu 
Monckowi:
– Radeck podjął się zrobienia bram ozdobnych podczas przejazdu burmistrza na 
Zamek. 
Wszak to dziesiąta rocznica jak nasz burmistrz urząd objął...
– Grabarz organizuje fety?
– Grosz nie śmierdzi, a rajcy sypnęli srebrem.
– Ale żeby zarządca cmentarza?.. – nie mógł zrozumieć Elizabediath.
– Radeck był najemnikiem, karczmarzem, strażnikiem leśnym, ponoć prowadził 
lupanar 
w Barrow. Taki człowiek. Wszystko mu się szybko nudzi.
No i koniecznie chce dojść do wielkich pieniędzy.
Jesteś tu nowy, u was na prowincji pewnie inaczej myślą...
– Ale... mieliśmy razem rozważyć mój kłopot...
– Kopidole, ludzie też się Mirrowi nudzą. Nie licz teraz na jego uwagę. Jak znam 
człeka, to 
dla oszczędności sam te bramki będzie malował.
– Na pewno. W końcu kto wypacykuje je lepiej poparł Dalamberta Jonas.
Pomilczeli chwilę. Dziewka nie wołana przyniosła kolejny dzban.
– I co z tymi trumnami? – przerwał ciszę Monck.
– Zawierają ciała w różnym stopniu rozkładu. O ile mogłem ocenić, wszyscy zeszli 
z przyczyn naturalnych.
– Tylko tyle?
– Nie. Ciekawa rzecz, zmarli stroje mają bardzo bogate, ale według mnie to 
wieśniacy. 
Dłonie, stopy są charakterystycznie zdeformowane, wyraźnie na skutek ciężkiej 
pracy na roli.
– Kmiecie? Bogato ubrani? Dalambert wzruszył ramionami.
– Znacznie ważniejsze jest, iż według mnie ilość zwłok rośnie. Pojawianie się 
nowych dzielą 
coraz krótsze odstępy czasu...
– I co z tego wynika?
– Nie wiem. Ale fala narasta...
– Co robić? Przodkowie, co ja mam zrobić!? -
Monck był naprawdę załamany.
– Poszukaj wiosek, w których nie ma żalnika. Albo raczej, w których mogił jest 
bardzo mało 
– podrzucił myśl Jonas.
– Mądry pomysł – Dalambert łyknął wina. – I zrób to szybko. Chodząc po 
grobowcach, 
spostrzegłem, że do tych dodatkowych trumien prowadzą tylko twoje ślady,
Monck! Ta sprawa naprawdę śmierdzi. Jak zdołano zrobić coś takiego bez 
naruszenia nieraz 
i stuletniego kurzu?
– Magia... – wyszeptał grabarz.
– I to wysokiego rzędu – zgodził się medikus, ponuro kiwając głową.
W tym momencie w progu stanęła niewiasta.
Drobniutka, o pszenicznych włosach, ubrana w powłóczyste giezło. A wyraz twarzy 
miała 
taki, że wszelkie rozmowy ustały, a kaganki w izbie przygasły.
Dalambert zaś szybciutko wstał i bez słowa podążył ku wyjściu.
Straszna panna wyszła wraz medikusem. W karczmie znowu zrobiło się jasno i 
gwarno.
– Karczmarz się wścieknie. Wino jak nic skwaśniało – rzucił Jonas.
– Kto to był?
– Rodzona Dalamberta. Monck, ty myślisz, że masz problemy? A co ma powiedzieć 
taki 
medikus obdarzony dwoma szalonymi córkami? Jedną widziałeś. Potwór. Słuchaj, 
przecież ona 
zdołała poskromić tabun dzieci kupca Wiglifa i to zaraz po tym, jak zbiegły trzy 
specjalnie 
sprowadzone z Litterny bony. Druga też... – tu Jonas zakręcił palcem koło 
skroni. A na dodatek 
ta jego połowica...
– Złotniczka?
– Phi! Złotniczka?! Malowała miniatury, trudniła się lutnictwem, pisywała 
sztuczki 
ucieszne... razem umie wszystko i nic. Niczego nie dokończy, choćby jak ostatnio 
– kuzyn 
księcia zamówił broszę. Widział taką u burmistrza. Dalambert zamówienie przyjął, 
a jejmość 
Dalambertowa pracę rozpoczęła, ale i szybko porzuciła.
Dwa razy robić to samo? Nuda!
– A kuzyn księcia?
– Odebrał sakiewkę. I zapowiedział, że nikt ze dworu nie przestąpi progu 
Dalamberta.
– To chyba zaraźliwa choroba jakowaś...
– Myślisz o Radecku? Nie masz racji, ona jest gorsza niż Radeck, bo ten ma 
hasło: „dopnij 
swego” i czy to hajdawery, czy ciemne interesy z Wilkami z Palenk dopina. Ślubna 
Dalamberta 
jeno zaczyna...
– Aleś się rozgadał, Jonas.
– Zaiste. Racja. Upijmy się.
Późnym wieczorem Monck pożegnał druha i nieco chwiejnym krokiem podążył ku swemu 
domostwu.
Jednak, jak to bywało czasem, gdy kłopoty mu dogryzały ponad miarę, miast w 
stronę 
własnej siedziby, skręcił w wąską uliczkę, na końcu której stał dom zamieszkały 
przez niewiasty 
pełne współczucia dla skołatanych wędrowców. Oczywiście współczucie było tym 
większe, im 
zasobniejszą sakiewkę rzeczony podróżnik dźwigał.
„Mama” powitała Moncka z uśmiechem:
– O, pan Elizabediath – powiedziała, nie zająknąwszy się na trudnym imieniu. – 
Niestety 
Natalie jest zajęta.
Ale mamy nową, całkiem obiecującą – dodała spiesznie na widok skrzywionej miny.
– No dobrze, zobaczmyż tę perłę – zgodził się grabarz i poszedł za „mamą”.
W pokoiku na pięterku, na ich widok podniosła się z łoża panienka lat może 
dwudziestu, 
wysoka, mocno zbudowana. Rudowłosa.
„Ciut kości może za grube” – pomyślał, a spojrzawszy na szerokie czoło, 
skonstatował „i 
cera też nie najlepsza”. Ale potem spotkał wzrok dziewczyny i serce mocniej mu 
zabiło. 
Przejrzyste źrenice pełne były rozumu i złośliwego humoru. Nie tylko on oceniał, 
lecz i wzajem 
jego oceniano.
– Dobrze, niech będzie. Na całą noc – dodał i zgodnie ze zwyczajem podał 
srebrnika pannie, 
a ona oddała monetę „mamie”.
Kiedy zostali sami, Monck z westchnieniem ulgi usiadł na łóżku. Panienka zaś 
przyklęknęła 
i zaczęła ściągać mu buty.
– Jak masz na imię?
– Francine – odrzekła, uwalniając grabarza od lewego kamasza. Schwyciwszy prawy, 
mówiła dalej: -
Tylko bez banałów proszę.
– Co? – Monck zamrugał powiekami.
– Proszę nie pytać, co taka niewiasta, jak ja, robi w takim przybytku, jak ten.
– Hm – Elizabediath miał ogromną ochotę zadać właśnie zbliżone pytanie. Ale 
zmilczał.
– Odpowiem jednak może... oto grosza mi trzeba, a u „mamy” dostaję srebro za to, 
co i tak 
wszak lubię.
Grabarz roześmiał się głośno. Panienka zawtórowała. A kiedy doszło do 
zdejmowania 
koszuli,
Francine zdmuchnęła lampkę. Może nie miała zbytniego doświadczenia, ale 
wyrównywała 
braki prawdziwym entuzjazmem. A że po kolejnych bojach wzmacniali ciała i dusze 
zacnym 
winem, po jakimś czasie Monck, mocno już zmęczony, zwierzył się ze swego kłopotu 
wdzięcznej słuchaczce. Zasypiając, usłyszał, jak Francine mruczy:
– Więc to prawda... Pomogę ci... Ale może mu się tylko zdawało.
Wstał nad ranem, delikatnie wysunąwszy się z objęć dziewczyny. Popatrzył na 
bladą, mocno 
dziecinną jeszcze twarzyczkę i wsunął w półotwartą dłoń srebrnika. Francine 
zasłużyła na 
premię. Nie tylko za rozkosz fizyczną, ale i za spojrzenie na życie nad wiek 
mądre. Rozmowa 
z nią dała grabarzowi wiele radości i sprawiła, że gotów był stanąć do walki z 
przeciwnościami 
losu.
Na razie jednak powlókł się pustymi uliczkami do domu. Padł na łóżko i zamierzał 
spać do 
południa.
Jednak zamiar pozostał tylko zamiarem. Ledwie przekupki na rynku zdążyły 
rozstawić 
kramy, a winogradnicy namierzyć pierwsze sakiewki, gdy do drzwi domostwa Moncka 
załomotały twarde pięści. A ponieważ grabarz postanowił zlekceważyć hałas, 
niecierpliwy gość 
zaczął w wierzeje po prostu kopać.
Rozespany, wczorajszy i wściekły gospodarz zastygł zdumiony na progu. Oto stała 
przed 
nim „młoda białogłowa odziana w męski strój, a za nią tłoczyło się kilkunastu 
młodzieńców 
o ponurych minach.
– Francine... co to ma znaczyć – wydukał.
Odsunęła go bezceremonialnie i weszła do sieni.
Potem nieco kpiąco rzekła:
– Przybywam z pomocą.
– Ci ludzie?
– Masztalerze i chłopcy stajenni kupca Norgarda.
Jest nas piętnaścioro. Mamy szesnaście koni. Pospiesz się, zaraz wyjeżdżamy.
Grabarz wziął się w garść. Nie zadawał głupich pytań. Po prostu poszedł do 
kuchni i wsadził 
głowę do beczki z wodą. Francine podążyła za nim.
– Podzieleni na dwójki przepatrzymy okoliczne wioski. O, tu mam mapę. – 
Strzeliła zwojem 
pergaminu po mocnym udzie.
Monck, wciąż ociekając wodą, przeszedł do alkierza. Dziewka nie odstępowała go 
ani na 
krok.
– Francine – powiedział – cudownie, że chcesz pomóc, i nie odrzucam tej 
szczodrej oferty, 
ale czy mógłbym zostać na chwilę sam?
– Eli...
– Monck, jeśli łaska.
– Monck, czyżbyś się mnie wstydził? – dziewczyna bez wahania otworzyła skrzynie 
i poczęła wyrzucać stroje na podłogę, wybierając te zdatne do konnej jazdy.
Nie minęła miara wody, gdy wyekwipowany grabarz przekraczał próg swego domostwa. 
W ostatniej chwili sięgnął po długi rapier. Francine zmarszczyła brwi:
– To konieczne?
– Nie. Ale przezorne – odrzekł Monck i zgrabnie skoczył na siodło kosmatego 
konika. 
Masztalerze zgodnym pomrukiem uznania nagrodzili ten popis, chłopcy stajenni 
patrzyli 
z zazdrością. Postawą jeździecką grabarz udowodnił, że jazda konna nie jest mu 
pierwszyzną.
Czeladnicy grabarscy zgromadzili się za plecami przybyłych, niedwuznacznie 
zaciskając 
dłonie na szpadlach i łopatach. Monck skinął uspokajająco i, poprawiwszy się w 
kulbace, polecił 
cmentarz Wisbiemu, najstarszemu z czeladników. Szczerze mówiąc, każdy z jego 
podwładnych 
mógłby już dawno objąć samodzielną posadę. „Szczęśliwy traf, że chcą pracować za 
tak marne 
grosze...” – pomyślał i uderzył konia piętami.
Ruszyli kawalkadą ku głównej bramie miasta.
Wzbudzali umiarkowane zainteresowanie, ale taki na przykład Mirro Ra-deck, 
spieszący 
gdzieś z ogromną belą materiału ulokowaną na dwukołowym wózeczku, omal się nie 
przewrócił 
ze zdumienia. Monck pokiwał mu kapeluszem i przyjął podaną przez Francine 
manierkę 
z piwem.
„Co za niewiasta!” – pomyślał z uznaniem, łagodząc żar w gardle chłodną strugą. 
Zaufanie, 
jakie okazał rudowłosej pannie, niejeden nazwałby głupotą, lecz Monck wierzył 
swej intuicji. 
W ognistej dziewce wyczuwał jeno samo dobro.
Przejeżdżali bramę. Kopyta koni załomotały na mostku. Monck uniósł się w 
strzemionach 
i spojrzał za siebie. Armię prowadził niewielką co prawda, ale nareszcie mógł 
działać z nadzieją 
na wybrnięcie z kłopotów. Kątem oka dostrzegł błysk srebra na szyi Francine, od 
razu rozpoznał 
znajomy kształt amuletu na...
Francine zauważyła spojrzenie i rzekła:
– I ja jestem za przezornością. Może wampiry spotkamy? Jak dumasz, grabarzu?
Elizabediath Monck westchnął z podziwem, a potem rzucił:
– Kim jesteś? I bez banałów, i kłamstw proszę. Bo że dziewką wszeteczną – nie 
uwierzę!
Panna zrobiła niewinną minkę i, pochyliwszy się w jego stronę, szepnęła:
– Francine Dalambert. Do usług.
* * *
Zatrzymali się na pierwszych rozstajach i zeskoczyli wszyscy w piach drogi. 
Francine 
rozłożyła mapę na pieńku i sprawnie przydzieliła wioski swoim ludziom.
Monck powstrzymał siedzących już w kulbakach pachołków i rzekł:
– Nie wdawajcie się w żadne spory z wieśniakami.
Nie pytajcie za dużo, nie płoszcie ich. Ale wioski a zwłaszcza cmentarzyki 
obejrzyjcie 
dokładnie!
Bywajcie!
Kurz za odjeżdżającymi zawirował w powietrzu.
Dziewczyna zwijała pergamin.
– A my gdzie pojedziemy, kapitanie? – zapytał cokolwiek ironicznie Monck.
– Oczywiście do Zbójnej Dziury – odrzekła i skoczyła lekko na siodło.
Monck pokiwał głową. Wieś Retier nazywana Zbójną Dziurą kryła się w jednym 
z nielicznych w okolicy grodu lasów. To miejsce cieszyło się złą sławą.
Nocami widziano tajemnicze ognie wśród drzew, a wozy kupieckie, którym przyszło 
przejechać w pobliżu, znikały bez śladu...
Mieszkańcy wioski bywali rzadkimi gośćmi w stolicy. Monck widywał ich czasem, 
gdy 
przywozili patokę albo futra na targ. Mało rozmowni, ponurzy, nie budzili 
sympatii.
Cóż, Francine miała niewątpliwie rację, powierzając Monckowi i sobie 
najtrudniejsze 
zadanie. Spojrzał na dziewkę siedzącą po męsku w kulbace i powiedział:
– Ależ z ciebie babo-chłop... Francine parsknęła – A wiesz co? Z ciebie także – 
odparła.
Grabarz na chwilę zapomniał języka w gębie.
Dziewczyna nie czekała na jego ripostę, tylko popędziła konia.
Pomiędzy pierwsze drzewa wjechali około południa.
Monck przyjął cień z ulgą, Francine jednak spochmurniała. Przygasła. I starała 
się trzymać 
możliwie blisko. Aby ją uspokoić, zaczął opowiadać dziewczynie historię swojego 
życia. 
Elizabediath Monck miał pecha: nigdzie nie mógł zagrzać miejsca, choć wymagania 
miał 
skromne – ot, cichy, słoneczny cmentarzyk. Jednak nigdy nie udało mu się 
zrealizować tego 
marzenia. Wspominał właśnie, jak musiał opuścić posadę w E’Nocaus, nie chcąc 
współuczestniczyć w próbie pochowania żywcem bogatej wdowy na podległym mu 
żalniku. 
Uznał taką propozycję za osobistą obrazę.
Nie dane mu było dokończyć opowieści. Na leśnej dróżce, jak z pod ziemi, wyrośli 
dwaj 
ludzie z kuszami w dłoniach.
– Stój! – wrzasnął jeden z nich. Francine dała ostrogę wierzchowcowi, a potem, 
tuż przed 
strzelcami gwałtownie go zadarła. Lewego – brodatego jegomościa kopyto trafiło w 
pierś. Drugi, 
niski młodzik miał mniej szczęścia. Uderzony w twarz zalał się krwią.
Monck zeskoczył z konia. Brodaty próbował chwycić za nóż, więc grabarz „zgasił” 
go 
uderzeniem rękojeści rapiera. Młodszy nie sprawiał kłopotów – leżał cicho w 
rozrosłym krzaku.
– Co z nimi? – głos Francine drżał, oczy rozszerzył lęk.
– Spokojnie dziecko. Jeden wyleczy żebra za dwie dekady, drugiego rodzona 
mamusia nie 
pozna przez czas jakiś. Znakomicie dzieweczko! Może ocaliłaś nasze głowy, a 
sakiewki to już na 
pewno.
Odebrali nieprzytomnym niebezpieczne narzędzia i ruszyli dalej, tyle że teraz 
podróżowali 
w milczeniu, czujniej przepatrując zarośla. Te zaś w niedługim czasie zrzedły i 
rozstąpiły się na 
boki. Dotarli do sporej polany, a zarazem do otoczonej palisadą wioski. Stępa 
wjechali przez 
wpół uchyloną bramę. Choć zaskoczyli mieszkańców, to ci wnet naprawili błąd i 
otoczyli 
przybyłych, niedwuznacznie trzymając w dłoniach nie kołki czy ośniki, a gizarmy 
i morgenszterny. Kilku mierzyło z łuków.
– Bandycka wioska! – rzekł szeptem Monck.
„Ciekawe, kogo w grodzie opłacają, by rzecz utrzymać w tajemnicy?” – pomyślał.
– Mają kusze Dagoberta i Ferda! – wrzasnął kudłaty drab.
– Mam sprawę do waszego grabarza! – krzyknął Elizabediath, czując, że ledwie 
chwila dzieli 
ich od śmierci z rąk wieśniaków. O dziwo, trafił na odpowiednie słowa. Kmiecie 
pozostali 
wrodzy, ale egzekucję najwyraźniej odroczono. Do konnych przepchnął się 
barczysty, ogorzały 
osobnik o niebieskich, błyszczących pomyślunkiem oczach.
Elizabediath, pochylony w siodle, uścisnął szeroką dłoń w szybkim, znanym tylko 
adeptom 
cechu, rytmie.
Zdziwiony osiłek odpowiedział tak samo i dotknął palcem kącika ust.
– Witaj, bracie! – Monck pozdrowił wyzwolonego czeladnika.
– Ludziska, a idźcie sobie! – zaryczał w odpowiedzi wioskowy grabarz. – Ja 
odpowiadam za 
przybyszy!
Kmiotkowie rozeszli się posłusznie i bez słowa, choć z ponurymi minami.
– Co z naszymi strażnikami? Jeżeli spotkał ich zły los, nie ocalę was – mówił 
miejscowy, 
jednocześnie językiem gestów pozdrawiając mistrza cechowego, członka gildii i 
spadkobiercę 
najsłynniejszego grabarskiego rodu.
– Żyją, lecz trzeba by ich przywieźć do wioski, bo przez nieuwagę weszli pod 
kopyta koni – 
odparł Monck, jednocześnie bez słów poprosił brata w cechu:
„prowadź nas na cmentarz, sprawa wielkiej wagi”.
Poszli więc, całkiem niedaleko. Ku zdumieniu.
Elizabediatha cmentarzyk mieścił się w obrębie palisady. Stary, zadbany. Wiele 
mogił 
przykryto kamiennymi płytami. Rzecz niezwykła na wiejskich żalnikach. 
Elizabediath chodził od 
grobu do grobu i minę miał nietęgą. Nie mogło być wątpliwości cmentarz był 
wiekowy lecz 
wciąż użytkowany. Nie stąd pochodziły trumny ukradkiem podrzucane na teren 
Gardowego Pola. 
Monck wrócił wreszcie do miejscowego grabarza i w paru słowach wytłumaczył mu 
swój kłopot. 
Zdumienie czeladnika było tak wyraziste i szczere, że całkiem rozwiało 
podejrzenia i nadzieje 
Moncka. Jednakże wbrew temu, co widział, nie mógł pozbyć się dręczącego uczucia 
niepokoju.
Spojrzał na Francine, a zobaczywszy bladą twarz i światło bijące spomiędzy 
zaciśniętych na 
piersi dłoni, zrozumiał.
– Bracie! – rzekł z mocą – dlaczego objąłeś opieką nie – umarłych?!
Grabarz poczerwieniał na twarzy. Bardziej był zdziwiony niż zły. Mową gestów 
potwierdził 
podejrzenia Moncka.
– Tradycja – powiedział – od wieków. Jeden z wioski zawsze kształcony jest na 
grabarza 
znającego rytuały. A szacowni niezmarli... są wdzięczni za opiekę.
– Gildia wie o tym?!
Czeladnik wzruszył ramionami i Moncka olśniło wioska podlegała władzy wampirów. 
Razem napadali przejezdnych. Wieśniacy dostawali srebro, wampiry... wiadomo. 
Niegdyś, gdy 
nieumarłych można było spotkać znacznie częściej, takie układy nie należały do 
rzadkości. 
A teraz być może odnalazł ostatnie wampirze siedlisko w Ocalonej Krainie. I to o 
przysłowiowy 
rzut kamieniem od stolicy księstwa słynącego z nienawiści do pijących krew!
– Bracie – powiedział wieśniak – musisz przysiąc, że nie zdradzisz Sekretu. 
Inaczej... 
dołączysz do mych szanownych podopiecznych.
Elizabediath Monck westchnął. Nie miał wyjścia.
Odpowiadał nie tylko za siebie. Przerażona Francine ledwo ważyła się oddychać.
Podszedł do centralnie położonej mogiły. W niej, jak sądził, spoczywał (w dzień) 
senior 
wampirzej gromady.
Grabarz przyklęknął i wypowiedział słowa starożytnej formuły. Teraz już na 
zawsze 
obowiązywała go tajemnica pochówku. Usta miał zapieczętowane.
– Ale ona musi tu zostać – rzekł czeladnik. Francine omal nie zemdlała. Monck 
tylko się 
zdziwił.
– Bracie, a z którą lokatą ukończyłeś kurs? – rzucił. I z zadowoleniem 
stwierdził, że twarz 
czeladnika pokrył rumieniec. – Bo widzisz, bracie, użyłem jednej z najstarszych 
przysiąg. A to 
znaczy, że biorę odpowiedzialność także za dziewkę.
Miejscowy grabarz nie był przekonany. Kręcił głową.
– Tedy uczynimy tak: dasz nam schronienie na dzisiejszą noc. Sam zaś zapytasz 
swych... 
podopiecznych, czy moja przysięga ich satysfakcjonuje.
Jeżeli nie... – Elizabediath wzruszył ramionami.
– Tak będzie, bracie – rzekł z ogromnym szacunkiem czeladnik.
– Wiedziałaś, że będą tu nieumarli? – zapytał Monck, kiedy już pozbyli się 
towarzystwa 
miejscowego grabarza. – To nie mógł być przypadek!
– Mój ojciec... podejrzewał. Ale Monck, czy mamy szansę wyjść stąd żywi?
– Mnie nie ruszą. Ciebie, mam nadzieję, ochroni amulet. Wygląda na wcale udany. 
Czyim 
jest dziełem?
– Ojca. Wiesz przecież, że należy do Tajnej Gildii.
Pamiętam, pracował nad nim ze dwa wieczory...
Elizabediath zbladł. Amulet stworzony naprędce przez nieudolnego pijanicę mógł 
świetnie 
wykrywać nieumarłych, ale na pewno nie obroni Francine.
Siedzieli w oddanej im do dyspozycji izdebce, a za oknem przemijał coraz 
mroczniejszy 
wieczór. Monck nie widział wyjścia z sytuacji. Sadyby grabarza pilnie strzeżono, 
noc była bliska. 
Wiedział, że nie pozwoli ot tak zabić Francine. A to oznaczało i dla niego pewną 
śmierć.
Rapier niewiele pomoże przeciw nieumarłym. Tych kilka znanych mu egzorcyzmów 
może 
zdołałyby odpędzić jednego krwiopijcę, ale całą hordę? I pomyśleć, że miał w 
skrzyni amulet 
chroniący jego przodków przez całe pokolenia. Ponoć bardzo skuteczny. Cóż, za 
późno teraz na 
żale...
– Nie zasnę – powiedziała córka Dalamberta, ale gdy spojrzał na nią po chwili, 
leżała już 
bezwładnie a stroma pierś unosiła się w miarowym oddechu.
„Ot, młodość” – pomyślał z pewnym rozrzewnieniem. On – trwał w napięciu z dłonią 
na 
rękojeści rapiera. Rozbłysły gwiazdy, wzeszedł czerwony, spuchnięty księżyc.
Blady paznokieć zadrapał w błonę okna. Strumyki potu pociekły grabarzowi po 
skroniach.
– Wpuść mnie, Monck – wionęło ciszej niż szept.
Grabarz położył rękę na piersi Francine, zaciskając kurczowo palce na amulecie.
– Wejdź tedy – przyzwolił pełnym głosem.
Przez błony przesączył się czarny dym.
Błyskawicznie uformował sylwetkę wysokiego człowieka. Włosy stanęły grabarzowi 
dęba, 
choć w postaci przybyłego nie było nic odrażającego. Od normalnego męża różniły 
go jedynie 
proporcje. Za długie ręce, zbyt pociągła twarz... I oczy. Oczy porażały, 
stanowiąc dwie ciemne, 
niezgłębione jamy.
– Przyjmuję przysięgę, Monck – zasyczał nieznajomy. Grabarz nie cofnął dłoni z 
amuletu.
Nieumarli bywali podstępni, mieli też czasami dziwne poczucie humoru.
– Potężna ochrona – przyznał wampir – ale dość mi wezwać kilku pachołków, a 
zedrą klejnot 
z tej pięknej szyi.
Wyciągnął rękę i niemal musnął rude włosy Francine. Dopiero teraz Monck 
zrozumiał, jak 
nienaturalnie głęboko spała jego towarzyszka. Poczuł moc przepływającą od 
amuletu aż do serca. 
Ułożył wargi, by wypowiedzieć egzorcyzm.
Wampir odpłynął ku oknu, jakby zmalał.
– Nie, grabarzu. Odjedziecie wolno oboje. I nie z powodu klejnotu. Wiedz, że ja 
poznałem 
Moncka. Jakiś czas temu Ze – bedadieusz przegnał mnie. Lecz nie ścigał, a każde 
jego słowo 
tchnęło prawdą i prawem.
Monck zamrugał, mocno zdziwiony. Dziad Zeb zmarł trzy czwarte stulecia temu. Był 
okropnym legalistą. Wstał, puścił amulet. I wyrzekł sztywno:
– Przysiągłem.
Nieumarły skinął głową. W ciemnych oczodołach błysnął ognik i wampir rozpłynął 
się 
w powietrzu.
Elizabediath, jak stał, padł na łoże. Kompletnie wyczerpany.
Rankiem otworzył oczy, wyrwany ze snu lekkim pocałunkiem. Francine stała w 
słonecznej 
smudze.
– Przeżyliśmy...
– Tak. Możemy odjechać.
Zjedli suchy chleb, popili wodą i opuścili chatę.
Wioska trwała cicha w coraz cieplejszych promieniach słońca. Nie widzieli ludzi, 
choć 
zapewne niejedne oczy śledziły ich ukradkiem.
Przy bramie czekał z końmi wioskowy grabarz.
– Żegnaj, bracie – powiedział tylko do Moncka i stał, patrząc za nimi nawet 
wtedy, gdy już 
znikli za drzewami.
Francine odetchnęła, ledwie wyjechali z lasu.
Monck pozostał milczący i ponury.
– Co zaszło w nocy? – córka Dalamberta nie była głupia. Opowiedział.
Bez słowa pokiwała głową.
– Żaden grabarz nie powinien tolerować nieumarłych! – wybuchnął Monck. – Ten 
przeklęty 
odszczepieniec wpakował nas w sytuację bez wyjścia.
– Ja nie przysięgałam...
– Francine! – wypowiedziane lodowato imię smagnęło niczym bicz. – Ja to zrobiłem 
za 
ciebie.
Złamiesz słowo – okryjesz mnie hańbą. A jeżeli któryś z tych stworów ocaleje, 
zginiemy 
oboje. Albo sami zostaniemy wampirami.
Nie rozmawiali więcej. Na rozstajach czekali ludzie Francine. Trzy dwójki. Do 
wieczora 
zjechali jeszcze czterej. Wszyscy pokryci kurzem, zmęczeni, opowiadali krótko o 
tym, co 
wypatrzyli, i ochoczo dołączali do obozu rozbitego w krzewach na skraju drogi.
Po wieczerzy doszli do wniosku, że pozostali czterej już nie dojadą tego dnia. 
Monck dumał, 
czy nie wrócić na noc do pobliskiego grodu, ale skoro umówili się na rozstajach 
– poczekają.
Legli wokół ogniska. Francine nakryła siebie i Moncka derką. Miast jednak spać, 
kręciła się 
niespokojnie, pogadywała o głupstwach. O stadninie stanowiącej jej marzenie, o 
siostrze zdolnej 
okiełznać największego urwisa...
– O co chodzi? – zapytał wreszcie.
– Świtaniem przed twoim obudzeniem przyszedł mi do głowy wiersz... jakby mi się 
przyśnił.
– No i?
– Bywałeś na świecie, słyszałeś i czytałeś wiele... powiedz, czy te rymy są coś 
warte?
Mrok ukrył zdziwienie Moncka, który wymruczał tylko:
– Słucham.
Francine zaczęła recytować wprost do ucha niskim, nie słyszanym u niej dotąd 
tonem głosu:
To ja – marcowa kotka
Wspinam się ponad mury
Pod gwiazdy, jak cały
Dachowców ród szaro-bury.
Będę śpiewać w niebiosy
Prężąc grzbiecik i ogon:
– Przyjdź wąsaty kocurze,
Przed tęsknotą mnie obroń.
Przyjdź, kocurze wspaniały
Płowym wąsem pocałuj Płowym
futrem świat przesłoń
Niech przepadnie pomału...
A ja tylko zawinę
Wokół ciebie na palcach
Rudym futrem się otrę
I zaproszę do tańca...
Zamilkła, czekając oceny.
A Monck leżał oszołomiony, wpatrując się w ogromny księżyc. Co miał powiedzieć? 
Że 
rymy szwankują? Że rytm nie ten? Cóż znaczyły drobne usterki wobec ogromu 
namiętności 
zawartych w tak prostych słowach.
– Cudowny wiersz, znakomity – powiedział cicho.
– Naprawdę? – westchnęła jak mała dziewczynka.
– Tak, a teraz śpij – nakazał i Francine, wtuliwszy się w jego bok, posłusznie 
zapadła w sen.
Elizabediath Monck leżał z otwartymi oczyma.
Księżyc zaszedł, a on wciąż nie mógł zasnąć. Nikt nigdy nie wyznał mu miłości i 
pożądania 
w ten sposób.
Co powinien zrobić grabarz mający na głowie aferę z nadmiarem zwłok, gromadą 
wampirów 
i...miłość młódki?
Nie chciał zranić Kotki, ale i oszukiwać nie miał zamiaru.
Wreszcie zasnął. A śniły mu się marcowe gody.
O poranku stwierdzili, że brakuje dwóch młodzieńców: masztalerza Marcela i 
przydanego 
mu chłopca stajennego.
Francine rozłożyła mapę. Kamykami zaznaczyła wsie, w których zwiadowcy nie 
znaleźli 
cmentarzy.
Było ich siedem.
– Marcel miał sprawdzić Dinne i Orcher powiedziała, a potem, marszcząc szerokie 
brwi, 
wpatrzyła się we wzór, jaki utworzyły kamyki.
Przesunęła palcem od jednego do drugiego. I wykrzyknęła: – Patrzcie! Jeżeli w 
Orcher nie 
ma solidnego cmentarza, to mamy tu równoramienną gwiazdę!
– Znajdziemy nasze zguby w Orcher – stwierdził Monck.
I tak się stało.
Przed południem dotarli do dużej wioski leżącej na wschód od stolicy. 
Obserwowali chaty 
dłuższy czas z pagórka. Przed jedną ze stodół siedziało kilku wieśniaków, 
wyraźnie znudzonych, 
co w porze zbiorów było nadzwyczaj podejrzane.
– Macie broń? – spytał Monck i z zadowoleniem stwierdził, że wszyscy dobyli 
długich noży.
– Dobrze. Wpadacie galopem do wioski. Chłopi uciekną...
– A jeżeli nie? – przerwał najmłodszy. Francine trzepnęła podrostka po plecach.
– Tam jest twój brat i Marcel...
– Ja tymczasem odwiedzę wójta. Chyba będzie miał nam sporo do powiedzenia – 
dokończył 
grabarz.
Chłopi poddali tyły ledwo usłyszeli tętent koni.
Monck nie czekał na uwolnienie Marcela. Zeskoczył z konia tuż przed najokazalszą 
chatą. 
Kopnięciem otworzył drzwi. Wpadł do sieni, potem izby. Zza stołu poderwał się na 
jego widok 
tłusty osobnik. Skoczył ku oknu, ale grabarz ze zgrzytem dobył rapiera i oparł 
ciężkie żelazo 
o pierś grubasa.
– Stój, ptaszku – zawołał.
– A kimże jesteś, iż nachodzisz moje domostwo z orężem? – odrzekł napadnięty 
stanowczo 
zbyt górnolotnie jak na prostego chłopa. Potem zaś zerknął w okno i twarz 
rozjaśnił mu zły 
uśmiech. – Zobaczymy, jak zaraz zaśpiewasz, ptaszku.
Monck jednym spojrzeniem ogarnął rozbite drzwi stodoły, wiwatujących stajennych 
i... 
nadbiegające grupy zbrojnych w kołki i sierpy chłopów.
– Wybacz proszę – rzekł, przerzucił rapier do lewej ręki, a prawą zdzielił 
tłustego z całej siły 
w szczękę.
Uderzony poleciał na ścianę, by potem miękko osunąć się po niej na polepę.
– Monck! – usłyszał głos Francine.
– Tutaj! Pomóż – odkrzyknął, dźwigając nieprzytomnego. Niewiasta wpadła do izby, 
skoczyła do Moncka:
– Nie! – wskazał zaścielające stół papiery i przerzucił jeńca przez ramię. 
Przygięło go, ale 
wytrzymał. Po chwili siedzieli w kulbakach. Kamienie rzucane przez chłopów 
zaświstały im koło 
uszu, ale byli już bezpieczni. Wkrótce też zwolnili.
Elizabediath policzył jeźdźców i odetchnął z ulgą, przodkowie mieli ich w 
opiece, nikogo już 
nie brakło.
Jednak jeden z młodzików z okrwawionym czołem chwiał się w siodle.
– Co z nim?
Masztalerz o płowej czuprynie i piwnych oczach odparł, odwracając głowę:
– Eee... widzieliście panie. Wieś ludna, bogata i ani śladu prawdziwego 
cmentarza. Te kilka 
mogiłek...
Trochę przycisnęliśmy wójta... No i kmiotki skoczyli na nas. Zachary dostał 
kołkiem po 
głowie...
– A mówiłem ostrożnie...
– Chamstwo trzeba trzymać mordą przy ziemi! wrzasnął jeden z chłopców 
stajennych.
– Twój rodzic dawno osiadł w mieście? – rzuciła Francine. Młodzik poczerwieniał 
i popędził 
konia.
Monck pokiwał z ukontentowaniem głową.
– Dobrze, ale coś w tym jest. Bo jakże – poturbowali chłopaka za to tylko, że 
obcesowo 
wypytywał wójta?
Francine! – dodał innym tonem. – Jedziemy wprost do twego domu. Rannego musi 
obejrzeć 
medikus. A tego wskazał na porwanego wójta – trzeba dokładnie wybadać...
* * *
– Nic ci nie będzie – Dalambert klepnął bladego chłopaka w ramię. – Ale głowa 
cię poboli, 
oj poboli.
Masz tu zioła, pomogą.
Monck siedział w pracowni Dalambertów i koszmarny bałagan jakoś mu tym razem nie 
przeszkadzał. Może dlatego, iż gospodyni, zobaczywszy jego ściągniętą zmęczeniem 
twarz 
i zakurzone odzienie, bez pytania postawiła na stole miskę zacnego gulaszu, a 
Dalambert 
krzątający się tu i tam wydobył skądś oplecioną pajęczyną butelczynę wina. Monck 
czuł, jak 
odpływa od niego znużenie.
– Tedy powiadasz wioski: Orcher, Cryen, Vadlise, Melo, Dign an Sheren, Xaviers, 
Morane 
i Avience nie mają żalników.
Elizabediath zakrztusił się winem. Nic dotąd nie mówił. Francine pojechała 
odprowadzić 
konie... skąd więc wie?
Dalambert zrzucił jakieś strzępy szmat ze stołka na podłogę i usiadł obok 
Moncka. Był 
wyraźnie zadowolony z wywołanego efektu.
Czekał.
– Jak się dowiedziałeś? – dał mu satysfakcję Monck.
– Ano cóż. Doszedłem do wniosku, że zamiast odparzać rzyć w kulbace, wystarczy 
pomyśleć... – O,
Pucek! – machnął na okrągłą małżonkę – siadaj z nami, opowiedz kopidołowi...
– Panie Monck. Kiedyś trudniłam się szyciem strojów...
– I miałam ogromne w tym sukcesy, więc czym prędzej zajęcia poniechałam... – 
wtrącił 
Dalambert szeptem, od którego zadrżały oprawne w ołów szyby okienne.
Matrona obrzuciła takim spojrzeniem medikusa, że mały człowieczek jeszcze się 
skurczył, 
a Elizabediath przypomniał sobie, iż widział identyczny wyraz twarzy u starszej 
z córek 
Dalambertów.
– ...I choć już się tym nie zajmuję, to pozostały mi dawne znajomości. Dlatego 
też, gdy 
Mattheus wspomniał o tej dziwnej sprawie i o zmarłych ubranych w bogate stroje, 
uznałam...
– Że wystarczy się do sukienników przespacerować!
– wtrącił tryumfalnie Dalambert.
– Cicho! Ja mówię – warknęła jego połowica i uśmiechnęła się pięknie do Moncka. 
– Trzech 
sukienników kilka razy do roku sprzedaje bogate atłasy i tafty ośmiu wsiom a 
raczej ich wójtom. 
I – choć to tajemnica cechowa – wiem, że czynią tak od zawsze...
– Od zawsze?
– Jeden ma zapiski stuletnie. Drugi trzystuletnie.
Trzeci – słynny Farmand mówi, że widział stosowne adnotacje w księdze 
rachunkowej 
sprzed pięciuset lat!
– Na miłość Przodków! I nie dziwi ich to?
Dalambertowa wzruszyła ramionami.
– Klienci płacą i wymagają. A wymagają najlepszych materiałów i... dotrzymania 
tajemnicy.
– Tak, tedy mamy pewność co do wsi, które są zamieszane w tę aferę. Ale... co 
dalej, 
kopidole?
– Cóż... mamy wójta Orcher w piwnicy.
– Próbowałem rozmawiać z naszym jeńcem. Twarda sztuka ten Dradi. Generalnie 
mówił 
obelżywie o mojej matce, nie śmiej się, bo i o twojej miał bardzo złe zdanie. 
Poza tym...
– Pozostali wójtowie, co? Dalambert pokiwał głową.
– Zorientują się w sytuacji. Kto wie, co wymyślą.
– Wietrzę w tym związek, żeby nie rzec spisek, gdyby ich tak zgromadzić razem... 
Ale jak to 
zrobić?
Drzwi pracowni otwarły się z trzaskiem i do środka wmaszerowała Francine.
– Powiem wam jak! Grupa stajennych pod moją komendą przejedzie się po tych 
wiochach 
i po kolei weźmie w łyka prostaków!
– Dziecko, tyś znowu podsłuchiwała – zawstydziła się Dalambertowa.
– Kicia! Zwariowałaś. Toć przecież ludzie ci są wolnymi kmieciami pod ochroną 
księcia 
pana! Takie porwanie to gardłowa sprawa!
– Jużeśmy jednego...
– W Orcher pobili stajennych. Z tego się wykpimy, ale rozbój w biały dzień? 
Przecież ci 
ludzie nic nam nie uczynili!
Francine, wściekła, prasnęła trzymanymi w garści papierami i mapą o stół, i 
obróciła się na 
pięcie. -
Trzeba dać nauczkę kmiotkom. Żebyście widzieli plecy Marcela! Wybatożony bez 
litości!
Młódka wyszła na korytarz, ale nie przestała mówić, podnosząc coraz bardziej 
głos tak, że 
nawet końcowa część tyrady, wygłoszona już pewnie na ulicy, wciąż była doskonale 
słyszalna.
– ...a Zachary? Przecież z dekadę będzie leżał. I co, mamy pozwolić, by takie 
łajdactwa 
uchodziły na sucho.
O, ja do tego nie dopuszczę!
W zapadłej ciszy Dalambertowa spojrzała na Mattheusa. Ten zaś popatrzył 
zmieszany na 
Moncka.
– Zostaliśmy obdarzeni córką z nadmiarem temperamentu. Naprawdę, bardzo już by 
się jej 
przydało zamążpójście...
– Oj, tak – westchnęła połowica medikusa zwłaszcza za kogoś solidnego, na 
urzędzie – 
wpatrzyła się w Moncka. – Starszą też przydałoby się wydać. Jak byle smarka 
zobaczy, to aż ją 
trzęsie, by mu matkować...
„No nie, swatać mnie tu myślą? Ciekawe, czy wiedzą, jak Francine studzi gorącą 
krew?” – 
Monck mimo wszystko nie chciał być tym, który otworzy im oczy.
Ukrył twarz cieniu pucharu. Łyknąwszy zaś solidnie, rzekł spiesznie:
– Radźmy, jak zwabić wójtów i...
Dalambert od dłuższej chwili przeglądał papierzyska przyniesione przez córkę, 
nagle 
wybuchnął nieopanowanym śmiechem. I to tak potężnym, że aż pył opadał z powały.
– No, niech mnie knury chędożą! Nie mogę! No, nie strzymam! – ryczał.
– Mattheus! – skarciła go poczerwieniała małżonka.
Nie przejął się tym.
– Wiecie, co przyniosła Francine? Otóż listy do pozostałych wójtów z 
ostrzeżeniem i... 
zaproszeniem do Orcher. Zmienimy tylko miejsce spotkania i ptaszki same do nas 
przyjdą. 
A wtedy znajdziemy sposób, by wycisnąć z nich prawdę. No, Monck, nie cieszysz 
się?
Elizabediath siedział, ponuro wpatrzony w mapę.
Wreszcie przeciągnął dłonią po pokrytej kłującym zarostem brodzie i powiedział:
– Owszem. Ale spójrz, Dalambert. Twoja córka odkryła, że wsie tworzą gwiazdę. 
A zobaczże, gdzie wypada centrum tej gwiazdy.
Mattheus przesunął palcem od wioski do wioski i powiedział poruszony:
– Tu. W grodzie. Grabarz pokręcił głową.
– Nie w grodzie. Na cmentarzu. Na moim cmentarzu!!! Już wiedział, gdzie 
spoczywało serce 
zagadki. Po środku najstarszej części Gardowego Pola wznosiła się kopulasta 
mogiła. Kurhan 
wysoki na ponad trzy sążnie.
Omijał go dotąd, bo i nic przy nim robić nie trzeba było. A wejście zastawiono 
tak potężnym 
głazem, że czterech ludzi nie potrafiłoby skały ruszyć z miejsca.
Tak, to na pewno to...
Wstał i bez pożegnania wyszedł z pracowni. Coś w jego twarzy powstrzymało 
Dalambertów 
od pójścia za nim. Pogrążony w myślach skręcił w nie te drzwi.
Zamiast do sieni, wkroczył do niewielkiej komnatki. W mętnym blasku małego 
okienka 
dostrzegł półki na ścianach zastawione butlami i słojami. Potem zobaczył, co 
zawierają. 
Otrzeźwiał.
– To przeklęta, garbata hiena cmentarna!! – wrzasnął na cały głos, wybiegł z 
domu 
Dalamberta. „Ileż grobów musiał sprofanować, ile ciał zbezcześcić. Tfu! Z kim to 
mi przyszło 
paktować...”
Niemal potrącił śpieszącego gdzieś Jonasa.
– O, witaj! – rzekł tamten z miną, jak zawsze, mroczną. – Wiesz, Radeck ma nowy 
pomysł...
– Jonas, Jonas, powiedziałeś to tak, jakby Mattańczycy stali u bram miasta. – 
Monck 
uśmiechnął się lekko, na chwilę laboratorium Dalamberta stało się jakby mniej 
ważne.
– Gorzej. Wyobraź sobie, wymyślił, że wszystkimi cmentarzami będzie zarządzać 
jeden 
grabarz. Inni będą tylko niskiej rangi pomocnikami...
Monck parsknął rozbawiony.
– Co za głupi projekt, nikt na to nie wyrazi zgody.
– Rajcy już to prawie zaakceptowali. Wiesz, koszta spadną...
Elizabediath spoważniał. – A ty?
– Cóż ja. Mam jedenaścioro dzieci, a dwunaste w drodze... Kto je wykarmi?
– Rozumiem. Ja jednak złożę dymisję. Nikt mi nie będzie mówił, jak i gdzie mam 
łopatę 
wbijać... Nie po to gildia uznała mnie mistrzem. O nie!
Rozstali się w minorowych nastrojach. Jonas nawet nie zapytał o sprawę 
dodatkowych 
zwłok.
Elizabediath dotarł do swego domostwa. Otworzył okna, by przewietrzyć zatęchłe 
wnętrze, 
i począł szukać jakichkolwiek notatek o kopulastym grobowcu. Gdzieś z oddali 
dochodziły głosy 
czeladników umilających sobie pracę śpiewaniem sprośnych grabarskich kupletów. 
Wreszcie, 
gdy noc już dobrze rozgościła się na świecie, znalazł dopisek na starym planie 
rozbudowy 
cmentarza. Dwadzieścia sążni na wschód od grobu L’Gadrin... Sądząc ze szkicu, 
punktem był 
niewątpliwie interesujący go kurhan. Ale L’Gadrin? Gadrin to księstwo. Gadrin to 
nazwa stolicy. 
Nie pojmował.
Dopiero po chwili zrozumienie przebiło się przez mętlik w skołatanej głowie. 
L’Gadrin! Na 
jego cmentarzu spoczywał ktoś z panującego przez wieki rodu założycieli 
księstwa! A sądząc po 
tym, jak wyglądał grobowiec, może nawet jeden z pierwszych książąt. Może 
nawet... pierwszy? 
L’Gadrin, zbawca Ocalonych?
Monck siedział długo. Świeca zgasła, księżyc przemknął po niebie. Wreszcie 
grabarz usnął, 
mając niemiłą świadomość, że będzie musiał naruszyć spokój zmarłego i na dodatek 
ponownie 
skorzystać z usług hieny cmentarnej – przeklętego Dalamberta. Albowiem wiedział 
już, jak 
zmusić wójtów do mówienia.
Sen nie przyniósł odpoczynku. Moncka dręczyły koszmary pełne wampirów 
recytujących 
wiersze...
* * *
Siedmiu ludzi w wiejskim, ale bardzo dostatnim przy-. odziewku ze zdumieniem 
patrzyło na 
wysokiego człowieka w czarnym, szamerowanym stroju, jakże pasującym do pociągłej 
twarzy 
i ciemnych włosów i oczu.
Byłbyż to zwykły grabarz?
Wreszcie najstarszy z przybyłych odważył się odezwać.
– Panie, jesteśmy wolnymi kmieciami...
Czarno odziany przerwał ruchem dłoni a potem rzekł uprzejmie: – Wielcem rad 
waszemu 
przybyciu.
Messer Dradi czeka już na was. A ja mam przyjemność zarządzać cmentarzem, gdzie 
tylu 
waszych bliskich spoczywa...
Jeden z wójtów trącił drugiego łokciem. Inni popatrzyli po sobie znacząco.
– Nie wnikam w przyczyny zwołania zgromadzenia u grobu Wielkiego L’Gadrina. Są 
zapewne ważkie, lecz tłumaczyć je będzie sam Messer Dradi. Pozwólcie za mną.
I poprowadził ich pustymi alejkami cmentarza, dostojny, ponury i trochę 
przerażający. 
Wieśniacy szli, milcząc, rzecz jak na chłopów osobliwa. Stanęli u wielkiego 
kurhanu mocno 
przejęci. Odwalony ogromny kamień odsłonił ciemne wejście.
– Proszę, messerowie.
– A pan?
– To wasze tajemnice i wasze sprawy. Moja rola zakończona.
Najodważniejszy z przybyłych zanurkował w ciemność. Reszta, jak barany za 
przewodnikiem, podążyła za nim, przepychając się i poszturchując.
Zeszli po kilku stopniach i dotarli do okrągłej salki o ścianach z polnych 
głazów, oświetlonej 
blaskiem pochodni. Pod ścianami stał krąg kamiennych siedzisk o wysokich 
oparciach. Wyryte 
na nich znaki po starogadrińsku krzyczały do przybyłych nazwami rodzinnych 
wiosek. Jeden 
kamienny tron był zajęty.
Wójt Orcher, Dradi, siedział z głową opuszczoną na piersi jakby spał.
– Dradi! O co tu chodzi? Po coś nas sprowadził? Co ma nam zagrażać?
Okrzyki splątały się i zgasły, gdy okazało się, iż ich krajan rzeczywiście śpi. 
A nawet trochę 
pochrapuje.
– Idźmy stąd! – rzucił jeden i już, już mieli wybiec w panice, gdy 
najodważniejszy rzekł:
– Stać. Tu spoczywa ten, któremu nasi przodkowie zaprzysięgli wierność. I 
któremu my też 
służym.
Spojrzenia wszystkich pobiegły za jego wskazaniem. Pośrodku salki, z zapadniętej 
lejkowato 
podłogi, na wysokość stopy wystawała czarna płyta.
Oznaczał ją tylko jeden symbol – Serce Gorejące.
Wójtowie powoli, z lękiem, zajmowali przynależne im miejsca. Ledwie to uczynili, 
gdy ze 
ścian począł spływać mglisty opar. Ten i ów wydał jęk, ale nikt nie drgnął. Opar 
gęstniał 
i zatapiał salkę. Najpierw zniknął kamień nagrobny, potem stopy siedzących. 
Wreszcie mgła 
spowiła ich kolana. I wtedy w centrum uformowała się postać ludzka także 
mglista, ale 
o płonących żywym ogniem oczach.
– Wojownicy moi! – dobiegł głos zewsząd i znikąd zarazem. – Oto przybyliście! 
Sen mój 
przerwany z waszej przyczyny. Czyście dawnych przysiąg przepomnieli?
Zapadłą ciszę przerwał wójt Dign na Sheren.
– Krwi nie szczędzim. Stróże wciąż trzymamy nad każdym z wejść. Istota obecnie 
niespokojna, wiele ofiar pochłonęła. Wioski wyludniają się, ale Ona nie 
przejdzie, póki choć 
jeden z nas żywię. Czemuż więc, panie nasz, jesteś niezadowolony?
Widmowa postać zafalowała jakby zaskoczona.
– Dlaczego tedy... – urwała i innym, znacznie bardziej chrapliwym głosem 
zakrzyknęła: – Co 
słyszę!
Strach nasz wyjada mych wojowników? Po tyluż latach wciąż groźny?
– Groźniejszy, panie, niż kiedykolwiek!
– Dobrze więc uczyniliście, budząc mnie. Bo rzekę wam, i straże nasze dłużej nie 
strzymają 
naporu. Strach miał zaniknąć po trzystu i jeden latach. A oto wciąż próbuje na 
ziemię wyjść 
i dziedzictwo nasze zniszczyć... Tedy myliłem się i trzeba wam podjąć nie stróże 
a walkę!
– Tedy prowadź nas! – krzyknęli jednym głosem.
– Nie mogę, wojownicy. Sen mój już zbyt długo trwa, musicie zaufać ludziom ze 
swego 
świata.
Wspomogę was, lecz sposób i radę inni muszą znaleźć.
– Gdzie ich szukać?
– Już znaleźliście. Szlachetne serce w czerni was powiedzie... Wojownicy! Będę z 
wami.
Mgła, postać i niesamowity głos znikły w jednej chwili. Pozostało światło 
pochodni i... 
chrapiący wciąż wójt Orcher.
Po schodkach do grobowca zszedł strojny w czerń i srebro grabarz.
Wójtowie padli na kolana.
– Prowadź!
– Ludzie, o czym mówicie?! – odparł autentycznie zdziwiony Elizabediath Monck.
Potem, gdy już wyprawił wójtów do gospody, umówiwszy się z nimi na wieczór; 
zszedł do 
komory grobowej. Uwolnił zamkniętego w niewielkiej wnęce Dalamberta.
– Udało ci się, hieno cmentarna. Śledziłem twe poczynania. Co prawda, dość marne 
było to 
teatrum, ale kmiotkowie uwierzyli. Wiemy sporo a wieczorem opowiedzą nam 
resztę...
Dalambert zaczął kląć niczym opętaniec. Urwał dopiero, gdy zaschło mu w gardle. 
Złapawszy oddech, odchrząknął, splunął gęstą flegmą pod nogi Moncka.
– Ty durny kopidole. Ja nic nie zrobiłem.
Kompletnie nic – powiedział w miarę już spokojnie.
– To... było naprawdę? – wydukał Monck.
– Właśnie! – zgnębił go rozeźlony alchemik.
* * *
Dwa dni później „Pod Tłuczkiem i Kuflem” Elizabediath Monck z trudem ukrywał 
zniecierpliwienie. Miał do przekazania wieści tak dziwne i straszne, że sam w 
nie ledwie wierzył, 
a zgromadzeni, rozgadani i rozkojarzeni, wcale go nie chcieli słuchać. Dalambert 
żłopał wino, 
dywagując o swych niegdysiejszych przygodach, gdy wraz z wędrowną trupą 
komediantów 
przemierzał szlaki Ocalonej Krainy. Jonas słuchał skrzywiony, próbując 
dowiedzieć się sekretów 
umiejętnego pędzenia gorzałki od, bądź co bądź, alchemika. Lecz najgorszy był 
Mirro Radeck. 
Niby siedział z towarzystwem, ale na zydlu spoczywało tylko zwaliste cielsko. 
Duch 
wywędrował bardzo daleko. Do Mirra co chwila podbiegał coraz to inny chłopaczyna 
i przynosił 
sekretne liściki. Mirro brał je do łapska, czytał, uśmiechał się lub klął pod 
nosem i szybciutko 
odpisywał. Mruczał: „ci przeklęci kupcy”,
„burmistrz oszalał”, „no, z tego zedrę grubą sakiewkę”.
Słowem, prowadził interesy.
Monck miał dość. Po raz trzeci zagaił i po raz trzeci Mirro przerwał, machając 
ręką, jakby 
odpędzał namolną muchę, niezmiernie zajęty czytaniem wiadomości. Elizabediath 
wstał. Bez 
słowa poszedł do kuchni. Karczmarz sztorcował podkuchenne.
– ...i co z tego, że upadło. Co z tego, pytam się?!
Otrzepać, przemyć i podawać! Jasne?
– Ale tam gnój...
– To dać więcej przypraw, korzeni z Mattan! I nie marnować niczego!
– O, pan Monck – odwrócił się do grabarza. – Czym mogę służyć?
– Drogi gospodarzu. Karczmę twą nawiedzają hordy wygłodniałych dzieciaków...
– To gońcy...
– ...a ja lubię dzieci. Tedy postaw sługę przed drzwiami i niech kieruje 
wszystkie głodomory 
do kuchni. Tu dasz każdemu miodowe ciasteczko.
– A wieści? Szanowny Radeck będzie na nie czekał.
– I jemu przyda się odpoczynek. Karteluszki oddasz na zakończenie biesiady. O, a 
tu proszę 
wynagrodzenie za kłopot – Monck wcisnął dwa srebrniki w dłoń karczmarza.
– Będzie wykonane.
– Znakomicie. A wina podaj najlepsze.
Monck zasiadł przy stole, zaczekał, – aż urwie się strumień posłańców, potem 
skinął na 
podkuchenną. Ta zaś biegiem przyniosła dzban wina tak przedniego, że sam jego 
bukiet sprawił, 
że wszyscy przy stole umilkli.
Elizabediath nalał każdemu do pucharka i rzekł:
– Słuchajcie tedy. Wieści są ważne i potrzebna mi wasza rada.
Nie mogli mu przerwać, zajęci łapczywym spijaniem dostanego specjału.
– Płaskorzeźby w grobowcu przedstawiają historię przybycia L’Gadrina na czele 
gromady 
wojowników nad rzekę Esperon, gdzie później założono nasz gród.
Ukazują wojnę. Podstępne napaści tubylców, którzy wprędce giną lub uciekają. 
Uwieczniono 
chwilę tryumfu Księcia, zakłóconą przez Monstrum stworzone jako zemsta 
pokonanych. 
Monstrum – co ważne, jak rzekli wójtowie – niegdyś mające ludzką postać.
Straszliwa istota jednym gestem obalała drzewa, ryła wąwozy, zabijała 
dziesiątkami 
wojowników... – Monck przerwał, stwierdzając z gniewem, że uwagę zgromadzonych 
przykuła 
nie jego opowieść a przepychanka przy szynkwasie. Postawny mąż w niedwuznacznych 
zamiarach ucapił podkuchenną za starannie wyeksponowany biust. Niewiasta 
odepchnęła natręta, 
ale miast walnąć go ze dwa razy w spotniały pysk, zaśpiewała na cały głos miłym 
kontraltem:
– Tak cię kocham, o mój słodki jak pies dziada przez
opłotki!
Goście umilkli zaciekawieni a Elizabediath mało nie pękł ze złości. Onegdaj 
podpowiedział 
karczmarzowi, że dobrze byłoby muzykantów zapraszać, co znacznie podniosłoby 
konkurencyjność jego przybytku. I oto człek ten zainscenizował absurdalną 
scenkę, nająwszy 
komediantów, by udawali prostackie zaloty. „Dama” i „kawaler” będą teraz 
przerzucać się 
wierszykami przez pół wieczora... Że też nie mieli kiedy zaprezentować swego 
wątpliwego 
kunsztu.
Elizabediath wstał i, sięgając do mieszka, odśpiewał końcową kwestię, skracając 
rzecz 
o dwadzieścia zwrotek:
– Moja luba, dla ochoty dam
ja tobie dukat złoty.
Osiłek z trzaskiem zamknął gębę, dziewka zaś skonfundowana milczała, aż do 
momentu, gdy 
wirująca w powietrzu moneta wpadła w jej zapaskę. Wtedy nerwowo popatrując na 
karczmarza, 
zakończyła:
– Dawaj prędko, o mój miły już cię kocham ponad
siły!
Niepewne brawa uległy przemianie we frenetyczny aplauz, gdy fałszywa podkuchenną 
podbiegła do Moncka i wycisnęła mu na policzku soczystego całusa.
Elizabediath usiadł skrzywiony tak, że niemal upodobnił się do Jonasa. Widząc 
zaś miny 
współbiesiadników, rzekł: – Wierszyki wymyślił mój dobry znajomy Vito Finito. 
Nieopatrznie 
dałem je karczmarzowi.
Łyknął wina i począł mówić szybko, by nikt i nic już mu nie przerwało: – Książę, 
pragnąc 
uratować poddanych, poprosił o pomoc panów magii. Oni to utkali sieć zasadzki. 
Pułapka 
pochłonęła Istotę – więżąc ją w jej domenie. Potwór zapadł w sen. Niespokojny 
jednak, 
i wojownicy Księcia podjęli straż u ośmiu wejść do legowiska Monstrum. 
Dziewiątego – tego, 
które wessało Istotę, pilnował Książę. Za życia i po śmierci.
Wojownicy zaś, założywszy osady, przyrzekli strażować, jak długo będzie trzeba”.
– A ciała na cmentarzu? Skąd się biorą? – zapytał Jonas.
– U wejść do Legowiska trzymają warty najstarsi, najmocniejsi duchem. Gdy jednak 
Istota 
próbuje wyjść, giną. Umierają bez śladu ran, czy obrażeń. Tak było zawsze. 
Monstrum próbuje 
wtedy wcielić się w zmarłego... udało mu się za pamięci żyjących dwa razy.
Okropne to ponoć widowisko! Aby tego uniknąć, trzeba szybko pochować poległego u 
boku 
Księcia... Wiele rodów rycerskich zgodziło się przytulić wojowników.
Tam spoczywają strojni, tak by ujmy nie przynieść gospodarzom...
– Ale jak...
– Zostawiają poległych u wejść do Legowiska. I ciała znikają. Lecz to przecież 
nieważne. 
Radźmy, jak pokonać Monstrum. Bo siły potomków wojowników słabną i wnet nie 
będzie komu 
czynić straży u bram...
– To wszystko prawda? – Jonas z wrażenia wylał nieco bezcennego wina na blat 
stołu.
– Tak – wsparł Moncka Dalambert.
– Tedy co zamierzasz czynić? – Radeck chyba zapomniał o posłańcach.
– Nie jestem wojownikiem. Żaden z nas nie jest. Nie pokonamy Istoty. Ale... 
potwór był 
kiedyś człowiekiem.
Trzeba wyprawić ceremonię pogrzebową, by wreszcie znalazł spokój i dostąpił 
wiecznego 
snu.
– A wedle jakiego rytuału? – Mirro skrzywił się sceptycznie.
– Nie wiem. Będziemy improwizować.
– Aha – rzekł Radeck i zamyślił się głęboko.
– Ci ludzie, potomkowie wojowników L’Gadrina trzymają straże już ponad tysiąc 
lat? 
Dobrze zrozumiałem? – Jonas przybrał rzeczowy ton.
– Zaiste.
– Co więc znaczy, gdy mówią, że wkrótce przestaną pełnić wartę?
– Już za dwa – trzy pokolenia zabraknie strażujących... – odrzekł przygnębiony 
Monck.
Pozostali popatrzyli po sobie i odetchnęli z ulgą.
– Mirro, pójdziesz ze mną? – nie tyle zapytał, co stwierdził Elizabediath.
– Nie. A z jakiej racji? – odparł Mirro Radeck.
Monck poczuł, jakby dostał w twarz. Spokojnie jednak pomyślał, „rzeczywiście z 
jakiej 
racji?”
Odwrócił w myślach sytuację. Co on by odpowiedział?
Rozważył w milczeniu. I umarł w nim ostatni cień sympatii do Radecka.
Skinął głową. Spojrzał na Jonasa. Ten spuścił oczy.
Elizabediath znowu pokiwał głową:
– Wiem. Jedenaścioro dzieci a dwunaste w drodze rzucił zjadliwe.
– Monck, a może by tak powiedzieć burmistrzowi, albo i księciu? Ta sprawa to 
dużo więcej 
niż bałagan na cmentarzu – odparł Jonas.
– Sądzisz, że oni coś zrobią? Jonas był uczciwy.
Milczał.
– A ty, Dalambert?
Alchemik spojrzał twardo na grabarza.
– Nie moje to buraczki, ja w nich mordy maczać nie będę – stwierdził i zanurzył 
usta 
w almadenie.
Elizabediath Monck klasnął w dłonie. Nadbiegł gospodarz.
– Tu macie zapłatę za wszystko, karczmarzu. A za to – rzucił srebrnika – dajcie 
tym panom 
jeszcze dzban wina. To już koniec wieczerzy.
Monck wstał. Nie żegnając się, poszedł ku drzwiom.
Na progu dobiegł go przerażony okrzyk Radecka: -
Kurwa! Co to jest?
– Wieści dla pana – odrzekł karczmarz, wysypując na stół potężny stos 
karteluszków.
Elizabediath zatrzasnął drzwi. Nawet śmiać mu się nie chciało. Mirra nie 
przeraził potwór 
gotów zniszczyć Gadrin, a opóźnienie w interesach i owszem. To było po prostu 
żałosne.
Ktoś klepnął grabarza po ramieniu. Obejrzał się.
Dalambert.
– Kopidole. Obejrzałem amulet podarowany Francine. Był w użyciu. I wiem gdzie. 
Jutro 
rankiem idę powiadomić bajlifa. Bo ty pewnie w nawale zajęć zapomniałeś o tym... 
– starzec 
znikł w mroku.
Elizabediath Monck stał w ciemnej uliczce. Tak samotny, jak nigdy w życiu. 
Przyjaźń 
okazała się iluzją.
Głupota tryumfowała. A na dodatek nie dotrzymał największej z przysiąg, zdradził 
wampira.
– Trzeba będzie złamać szpadel – rzekł głośno i powlókł się w noc.
Nie wiedział, co robić. Nie, nie z potworem Gadrin.
Tu już decyzja zapadła. Nie mógł pozwolić, by bestia jeszcze przez dwa pokolenia 
zabijała 
wieśniaków, a potem siała śmierć i grozę, wychynąwszy z grobu.
I Książę. Książę go wybrał.
Ale wampir? Co począć z wampirem? Nieumarli chłepcący krew i zarażający ludzi 
wampiryzmem godni byli zwalczania wszelkimi sposobami. Lecz Elizabediath dał 
słowo i złożył 
przysięgę, jakiej się nie łamie. Został więc pozbawiony honoru, co we własnych 
oczach stawiało 
go pośród najgorszych mętów. Istniało jedno wyjście, lecz takie lekarstwo mogło 
okazać się 
gorsze od choroby. Wreszcie podjął decyzję.
– Ostrzegę tego parszywca! – warknął przez zęby.
Czuł w ustach popiół i gorycz. Ocali potwora winnego śmierci wielu ludzi i da mu 
możliwość dalszego zabijania...
W szybę zaskrobał długi pazur. Zza okna wionęło:
– Nie ma potrzeby. Wpuść mnie, Monck.
Elizabediath zastygł na chwilę, ale potem zwiesił z rezygnacją głowę.
– Wejdź – rzekł. Musiał powtórzyć zaproszenie po trzykroć, bo grabarzówkę 
chroniły mocne 
bariery magiczne. Wampir przybrał widzialną postać.
– Kręcę się przy tobie cały czas. Przezorność ocaliła mnie już wielokrotnie – 
odparł na nie 
zadane pytanie. -
Właśnie miałem złożyć ci specjalną wizytę. Byłbyś znakomitym wampirem, Monck.
– Nic z tego. Będziesz musiał zabić... Wampir zasyczał i pokręcił głową.
– Chciałeś mnie ocalić... Monck. Mnie, nieumarłego.
Istotę godną pogardy...
Elizabediath patrzył chmurnie na wampira. Uczucie wdzięczności było obce tym 
stworom. 
Do czego zmierzał, prowadząc rozmowę, miast rozerwać szyję bezbronnego?
– Monck. Wiem o potworze z Gadrin. Pozwól mnie... i innym wejść do jego 
Legowiska 
przed tobą...
Wtedy zwolnię cię z przysięgi.
Grabarz osłupiał.
– Chcesz mi pomóc?
– Monck, Monck – odparł z naganą w głosie wampir – nie myślisz, Monck. Dla 
nieumarłego 
dwa pokolenia to nic. A tamta Istota nienawidzi równie mocno ludzi jak i... nas. 
Bo przybyliśmy 
na tę ziemię razem z wami.
– I chcesz...
– Nie. Powiem ci, czego nie chcę. Nie zamierzam umierać, nigdy.
Elizabediath Monck zamilkł. Myśl o pokonaniu demona za pomocą upiorów miała w 
sobie 
coś perwersyjnie kuszącego. Przy odrobinie szczęścia pozbędzie się obu kłopotów.
– Zgoda – rzekł, po przemyśleniu sprawy – ale jeżeli jeszcze kiedyś się 
spotkamy...
– Monck. Nie trzeba mówić rzeczy oczywistych. Noś amulet, Monck. Bo za dużo 
wiesz... – 
wampir zaczął rozwiewać się w powietrzu.
– Szkoda, że nie mogłem poznać człowieka, którym kiedyś byłeś – impulsywnie 
zawołał 
grabarz.
Oczy wampira zalśniły. Wyglądało to tak, jakby z jednej czarnej czeluści do 
drugiej 
przeskoczyła samotna iskierka. Znikła tak, jak wampir.
* * *
Wójtowie przyszli do Moncka zaraz po śniadaniu.
Elizabediath już w dużo lepszym nastroju, objaśnił, jak zamierza doprowadzić do 
obezwładnienie potwora.
Bladzi, ale zdecydowani kmiecie wyrazili zgodę. I wtedy usłyszał energiczne 
pukanie.
Otworzył drzwi i stanął zdumiony, bo oto nawiedziła grabarzówkę starsza córka 
Dalamberta.
Wyminęła go i weszła do izby, w której siedzieli wójtowie. A wszystko to bez 
słowa. Brak 
wychowania widać był u Dalambertów rodzinny.
– Przyszłam pomóc w walce z Istotą – rąbnęła prosto z mostu.
Grabarz mało się nie roześmiał.
– To bardzo miłe... – chrząknął – ale na co mogłabyś się przydać, panienko? 
Wiesz, że twój 
ojciec...
– Nie mów mi o durniach! – zawarczała.
– No nie, panno, więcej szacunku dla rodzica...
– Dla takiego? – parsknęła gorzko. A potem popatrzyła złowrogo po wójtach.
Jak na komendę wstali. Wyprostowali grzbiety, przybrali marsowe miny. Niemal 
można było 
uwierzyć, że są wojownikami.
– Naprawdę się nie przydam?
Monck nie miał już ochoty na śmiech.
Dalambertówna była urodzonym przywódcą. A nie pokładał zbyt wielkiego zaufania 
w wójtach. Czy potrafią ściśle wykonać jego instrukcje?
– Zgoda. I dziękuję.
– Nie robię tego dla ciebie! – burknęła wrogo i... mrugnęła okiem – Liczę, że 
hojnie 
wspomożesz ochronkę dla podrzutków.
Dzień niespodzianek trwał. Bo nie minęła pora obiadowa, gdy poganiany przez 
małżonkę 
przybył Mattheus Dalambert. Uszy miał czerwone i nie patrzył grabarzowi w oczy.
– Eee, przygotowałem nieco czarów iluzyjnych.
Mogą się przydać. I przemyślałem sprawę, z kim mamy parszywą okoliczność... 
Miałeś 
rację, kopidole.
Patrząc na minę małżonki Dalamberta, Monck miał pewność, że jej twarda ręka 
odegrała 
istotną rolę w tych przemyśleniach.
– Odlałam dziewięć amuletów – poinformowała go połowica alchemika.
Grabarz pokiwał głową. Niewiasta nie należała do głupich. Zauważył też tobołek z 
szarpiami 
i zawiniątkami – sądząc po zapachach – pełnymi ziół.
W tej sytuacji przybycie Francine już go nie zaskoczyło. Ale jak zwykle panienka 
narobiła 
wokół szumu i zamieszania.
– Co tak późno? – Przywitał ją złośliwie. Uzyskał odpowiedź w formie wywalonego 
na 
brodę języka.
– Wszyscy masztalerze i stajenni są z nami – rzekła.
– Ciekawe, czy jest w grodzie ktoś, kto nie wie o naszej małej wyprawie – 
westchnął Monck, 
ale oczy mu się śmiały.
Patrzył na zgromadzonych w uniesieniu. Wczoraj uważał, że jest osamotniony. 
Dzisiaj wiarę 
w ludzi przywróciła mu rodzina, którą tak łatwo było sądzić po pozorach. Kochał 
ich za to 
wszystkich, nawet potworną, garbatą hienę cmentarną.
A wieczorem przyszedł, powłócząc nogami, Jonas.
– Ruszasz z nami? A co z dwunastym? – Elizabediath nie mógł sobie odmówić 
odrobiny 
sarkazmu.
Jonas miał sine kręgi pod oczyma, Monck nie sądził, by jego przyjaciel spał zbyt 
długo tej 
nocy.
– Opowiedzą mu, jakim bohaterem był tatuś – rzekł zdecydowanie i wyciągnął rękę.
– Jemu? – Elizabediath mocno chwycił dłoń Jonasa.
– Do licha, kiedyś wreszcie musi być syn – odparł szczęśliwy rodzic jedenastu 
córek.
Monck ze śmiechem przyciągnął ponuraka do piersi.
Uścisnął i rzekł:
– Idź do domu. Wyśpij się. Trzeba dać wójtom czas, by dotarli do wiosek. Jutro 
jest nasz 
dzień. W południe rzucimy rękawicę bestii.
Jonas pokiwał głową i odrzekł słowami frywolnej, grabarskiej piosenki:
– Niech w mogile ciemnej śpi na wieki...
* * *
Stali w komorze grzebalnej Księcia. Monck,
Dalambert, Jonas i z tuzin wieśniaków płci obojga z Orcher. Ale ludzie ci nie 
wyglądali już 
na prostych kmieci. Przybrani w kolczugi, starożytne wysokie hełmy, obciążeni 
okrągłymi 
tarczami i długimi na sążeń włóczniami prezentowali się nader okazale i gronie. 
Nie dali się 
przekonać, iż podążają na ceremonię pogrzebową, a nie w krwawy bój. Niewiasty, 
choć bez 
zbroi, też miały marsowe i sierdziste miny.
We wszystkich wioskach przy bramach do więzienia potwora stały podobne grupy. 
Dowodzili tam: Francine, starsza Dalambetówna, masztalerz Marcel i bardziej 
rozgarnięci 
wójtowie.
Czekali na południe.
Wreszcie żona medikusa krzyknęła od wejścia:
– Słońce w zenicie!
Monck klęknął przy grobowcu, położył na nim dłoń.
Płyta grobowa znikła. Czarny, prostokątny otwór ział w podłodze, wypluwając 
kłęby mgły. 
Od ścian komory grzebalnej oderwały się cienie, przybrały postać skrzydlatych 
stworów i runęły 
w ciemność.
– Co to? – wykrztusił Jonas.
– Sprzymierzeńcy – uspokoił go Monck – Naprzód!
I bez zwłoki zstąpił w mrok. Przez moment zakręciło mu się w głowie, gdy 
odzyskał 
równowagę, okazało się, że znalazł się w niemal zupełnych ciemnościach.
Szli w milczeniu, zwartą grupą. Pochodnie rzucały jedynie niewielkie plamy 
światłą, ścian 
ani sklepienia nie było widać, czarna przestrzeń była nieogarniona. W 
niezmierzonej – zdawało 
się – dali błyszczało kilka plamek dziennego światła znaczących Bramy, od 
których 
koncentrycznie nadchodziły kolejne grupy wieśniaków. W nienaturalnej ciszy 
ogłuszająco 
rozbrzmiewały podzwanianie zbroi i rytmiczny chrzęst kroków. Wampiry krążyły 
wysoko, 
chwilami zniżając jednak lot nad głowy idących. Płomienie pochodni falowały, 
przygasały od 
powiewu wielkich skrzydeł.
Monck nasłuchiwał, czekając ataku potwora...
Nagle, tuż przed grabarzem – spod nóg niemalże strzeliły strugi ognia. Z sykiem 
sięgnęły na 
wiele sążni wzwyż, utworzyły płomieniste kurtyny. Żar bił niesamowity. Ludzie 
odskakiwali 
w popłochu, krzyczeli ze strachu i z bólu. Kilku niewiastom zapaliły się chusty 
– białki piszczały 
przenikliwie. Dalambert złapał Moncka za kaftan szarpnął w tył, chciał rzucić 
zaklęcie, nie 
zdążył. Z góry spłynęły upiory, runęły w płomienie. Miast zgorzeć – zdusiły 
żywioł. Na tyle, by 
ludzie mogli przejść. Ogień dogasał szybko. Zapadła ciemność, pochodnie 
pogubiono, gdzieś 
w tyle dopalały się kupki szmatek odrzuconych przez niewiasty.
Szybko jednak odkryli, że światło smolniaków bardziej oślepiało, niż pozwalało 
widzieć, 
bowiem otaczający ich mrok był zaledwie półmrokiem. Teraz spostrzegli tu i tam 
plamy rudawej 
poświaty, w nich tajemnicze kształty, przedziwne cienie... Co najgorsze, 
poświata tlała również 
pod nogami – ludzie szli jakby po cienkim lodzie, skuwającym wodną otchłań. A 
dno było 
bardzo, bardzo głęboko... Maszerowali dalej za ledwie widoczną wysoką sylwetką 
grabarza. 
Mieszkańcy wiosek, od pokoleń oswojeni z istnieniem potwora, teraz porażeni 
strachem brnęli 
sztywno po coraz przejrzystszym dnie „jaskini”. Pod stopami wirowało powoli 
czarne błoto, 
jakby chciało przybrać ludzkie kształty, ledwie uformowane ręce wyciągały się ku 
idącym. 
Niemal sięgały podeszew... Coraz bliżej jawiły się zwidy mrocznych twarzy, ciał, 
kończyn 
wykonujących niezrozumiałe gesty. Dostrzegli przed sobą plamę absolutnej 
ciemności. I wtedy 
nadciągnął mróz. Szron począł błyskawicznie osiadać na włosach, ubraniach, 
broni, wreszcie na 
skrzydłach latających stworów. Ziąb potężniał, palce przymarzały do metalu, 
oddech kaleczył 
gardła...
Upiorne latawce zebrały na sobie tyle lodu, że jeden po drugim zaczęły spadać. 
Widać impet 
kolejnego ataku skierowano głównie na nie. Waliły się w dół i z hukiem rozbijały 
niczym bryły 
szkła. Zgruchotane raziły wojowników. Ludzie uskakiwali przed odłamkami, nie 
bacząc już na 
otwierające się pod nogami niesamowite głębie. Cienkie babskie krzyki i 
przekleństwa trafionych 
wojów dopełniały chaosu.
Wrzawa zacichła niebawem, gdy ostatni wampir przemieniony w lodową rzeźbę 
błysnął 
w powietrzu szklistymi szczątkami...
Dalambert wyciągnął z kieszeni flaszkę. Wypił do dna. Z przekleństwem rozbił 
naczynie 
o podłoże. Potem wykonał skomplikowaną sekwencję gestów. Mróz zelżał. Nie dość 
na tym – 
szeregi wojowników pomnożyły się dziesięciokrotnie.
Elizabediath widział obok siebie ze trzech sobowtórów. Nie zachwyciło go to 
zupełnie.
– Naprzód! Jonas, bądź przy mnie! – nakazał głośno.
Wojsko Moncka koncentrycznie zbliżało się do jądra mroku. Czas, czas był już 
najwyższy, 
by przystąpić do obezwładnienia monstrum.
Nim jednak rozpoczęli rytuał, z jądra uderzyły w nich błyskawice. Jedna 
wystarczała, by 
zamienić człowieka w spopielone truchło. A choć większość trafiała w fantomy, to 
ludzie zaczęli 
ginąć. Część zawahała się, zmieszała szyk. I wtedy nad trzask piorunów wybił się 
głos starszej 
z Dalambertówien.
– Trzymać krok, wsiochy! Książę na was patrzy!
„Ależ paskudny ma charakter” – pomyślał Monck i rozpoczął recytacje stosownych 
litanii.
Dotarli do centrum. Stanęli w kręgu. Tarcza w tarczę, ramię w ramię.
– Kończymy, zanim zaatakuje, panie – rzekł wójt Orcher. Jego słowa były dla 
Moncka 
niczym zimny prysznic.
Prawda, wszystko, co dotąd ich spotkało, stanowiło tylko ochronę Monstrum, które 
gdzieś 
tam w mroku budziło się do walki. I jeszcze jedno, o czym prawie zapomniał, 
ogarnięty 
bitewnym ogniem. Nie przybył tu przecież, by niszczyć i zabijać, a ukołysać do 
snu wiecznego.
– Jonas! Królewski! Natychmiast! zakomenderował.
Wywołany grabarz począł ustawić wyznaczonych wcześniej ludzi w kondukt. 
Elizabediath 
wydobył z sakwy insygnia koronne. Pod ich zastaw poszły wszystkie dobra, jakie 
posiadał na 
tym świecie.
Ledwie kondukt stanął w ordynku a Jonas zaintonował stosowną inwokację, przez 
ciało 
Moncka przebiegł ostry dreszcz. Od jądra ciemności narastała fala nienawiści.
Tak wielkiej, że nie było wątpliwości, iż potwór będący niegdyś człowiekiem nie 
jest 
zadowolony z podjętych-przez grabarzy starań. Inni też wyczuli wrogie emocje. 
Ich twarze 
zaczęły odzwierciedlać uczucia potwora – złość, nienawiść, chęć zemsty i ból.
– Wojownicy Księcia natychmiast uciekać! krzyknął z całej siły mistrz ceremonii. 
– Odwrót!
Zostają tylko niewiasty! – ryknął jeszcze głośniej.
Wszyscy zamarli, nawet Jonas zastygł w bezruchu.
– Wynocha kmioty! Biegiem! – niespodziewanie rozdarła się starsza Dalambertówna. 
Jej 
krzyk, niczym trzaśniecie bicza nad grzbietem, poderwał ludzi do panicznej 
ucieczki.
Elizabediath odetchnął: „już ich prawie miał...”
– Płaczcie! Rozpaczajcie! Głośno! – nakazał pozostałej przy nim grupce niewiast.
Pierwsza zrozumiała Francine. Jej jęki, krzyki i szlochania miały w sobie tyle 
autentyzmu, że 
każda trupa komediantów przyjęłaby dziewkę z zachwytem.
Inne niewiasty zawtórowały, podnosząc niesamowity lament. Tylko starsza 
Dalambertówna 
milczała z pochyloną głową, jakby głęboko zasłuchana.
– Bracie, bracie nasz umiłowany, serca mamy pełne żalu po twej śmierci 
okrutnej... – zaczął 
zduszonym od rozpaczy głosem Monck.
Jonas początkowo zaskoczony zrozumiał wreszcie:
– Aaa... Rytuały pierwotne... – i dołączył do Elizabediatha. – O bracie, czemuś 
nas opuścił...
Nagle pierworodna córka Dalamberta drgnęła, a potem wykrzyknęła, zagłuszając 
żałobników:
– Wy głupcy! To nie wojownik. To dziecko! – I po jej twarzy popłynęły nieudawane 
łzy.
Z trzaskiem błyskawic pękła ciemność.
W centrum mrocznej przestrzeni rozbłysło blade, księżycowe światło. Zobaczyli 
kamienne 
łoże, katafalk i leżące na nim ciało. Wychudłe ciałko dziecka co najwyżej 
dziesięcioletniego.
Szlochy i zawodzenie przycichły.
– Jakże to tak, pozwolono, byś trwał dla pomsty? Dla wiecznej pomsty i nigdy nie 
zaznał 
spokoju? kontynuował grabarz, obserwując bacznie drgania, jakie przebiegały 
przez ofiarę, 
złożoną w ciemnościach ponad tysiąc lat temu. – 1 nie uroniono ni łzy jednej?
Kto skazał cię na los tak okrutny, kto pozbawił dziecięcej beztroski?
Tu gestem nakazał, by niewiasty wzmogły lamenty i krzyki. – Straszliwa to dola – 
grzmiał. – 
I uznaj prawdę myśmy są twą rodziną. My cię żałujemy szczerze, jakbyśmy z jednej 
krwi byli... – 
Elizabediath Monck dobył puginału i jednym ruchem zatopił ostrze w 
przedramieniu. Czerwony 
strumień zbryzgał przejrzystą sferę chroniącą wijące się w konwulsjach ciało.
– I tak jest naprawdę. Z jednej krwi jesteśmy i nie ma ni rzeczy, ni sprawy dość 
nam drogiej, 
byśmy jej nie poświęcili dla ciebie zrodzonego, jak i my, na tej ziemi.
Starsza Dalambertówna podeszła i oparła dłonie o zakrwawioną sferę.
Zmarły przed wiekami niemal usiadł, a potem opadł na swoje leże. Fale nienawiści 
ucichły, 
przez umysł grabarza przepłynęła strużka nadziei.
„Czyżby? Nie, nie wolno mi!”. A wtedy Dalambertówna odwróciła głowę i spojrzała 
Monckowi prosto w oczy. W jednym błysku natchnienia zrozumiał jej życie, 
samotność i jedyną 
pasję.
– Dobrze – powiedział niemal bezdźwięcznie. By potem zawołać:
– O synu opuszczony w godzinie śmierci, zemście i cierpieniu przeznaczony, 
dajemy ci 
miłość niekłamaną.
Wejrzyj w umysł i serce tej oto niewiasty i przyjmij prawdę mych słów.
– Nie! – zawyła żona Dalamberta, zrozumiawszy o co chodzi.
Ale Francine, twardsza niż to się zdawało, przytrzymała matkę w objęciach.
– Tak! Pragnę ci przynieść spokój i miłość, której nigdy nie zaznałeś. – 
Ochronna sfera 
rozbłysła i znikła.
Dalambertówna postąpiła krok ku katafalkowi.
– Teraz! – syknął Dalambert – wykończmy go. Jest bezbronny...
Monck zacisnął dłoń na ustach Mattheusa. I powiedział głośno:
– Siedem lat będzie cię kołysać do snu nasza córka, Opiekunka Dzieci, a potem 
powróci do 
nas, by sławić twe imię.
Dalambertówna podeszła do nieruchomego ciała, a wtedy sfera odcięła katafalk, 
pannę 
i znikła w mroku.
Elizabediath czuł się chory i stary. Zachwiał się, zatoczył... Wsparła go 
niezawodna 
Francine.
– Idziemy – wychrypiał – . do najbliższego wyjścia.
Ruszyli, naprawdę przypominając kondukt żałobny.
Niewiasty popłakiwały, litując się zapewne nad dziecięciem i panną gotową złożyć 
ofiarę 
z życia, by zbawić ofiarę wojny dawno przebrzmiałej.
Słońce oślepiło Moncka. Wrócili do świata żywych, choć nie na stołeczny 
cmentarz.
– Wioska Dign an Sheren – powiedziała Francine. -
Odpoczniemy tu.
– Słusznie – pokiwał głową Monck – Tak zróbcie. A dla mnie przygotujcie 
trumnę...
– Co?!
– Przecież muszę sprawdzić do końca... co dzieje się na moim cmentarzu – 
stwierdził.
I upadł.
Ocknął się na chwilę już w drewnianym pudle. Na tle niebieskiego nieba widział 
głowy: 
Francine, wójta i paru wieśniaków:
– Chcesz tego, panie? Naprawdę?
– Tak.
– Dawajcie wieko! – rzekł wójt. – Szpary ma. A i wypchnąć je łatwo – dodał 
uspokajająco.
Ciemność zapadła ze zgrzytem. Monck usłyszał jeszcze głosy:
– Nieście do kręgu... stawiajcie. A teraz – precz!
Leżał w mroku bez ruchu, by nie odczuwać ciasnoty dusznej skrzyni. Minęła cała 
wieczność, 
gdy nagle trumna poczęła zsuwać się głową w dół, jakby po stromym zboczu. Coraz 
szybciej 
i szybciej...
Elizabediath ponownie stracił świadomość. Ocknął się, nie mając pojęcia, gdzie 
spoczywa 
trumna ani ile czasu upłynęło. Słyszał głosy i kroki.
– Patrzcie. Jest!
– Dobra, chłopy, brać ją.
Trumna drgnęła i przechyliła się niebezpiecznie.
– Uwaga! Bo nam nieboszczyk wyskoczy...
– Gdzie niesiemy?
– Grobowiec Laceya, ostatnio mój dziad tam kogoś dostawiał.
Skrzynią trzęsło, słyszał sapanie i ciche przekleństwa.
– Dobra, dajcie ją tu na półkę.
Łupnęło, aż Monck uderzył głową o wieko.
– Fajerant. Wisby! Dawaj te śmiecie. Syp, aby równo. I chłopy, morda w kubeł. Co 
by się nie 
działo milczcie. Z przysięgi nas nie zwolniono!
Elizabediath oprzytomniał całkowicie i rozpoznał głosy swych czeladników. 
Wyobraził sobie 
grubego Wisbiego starannie maskującego ślady stóp odciśnięte w wiekowym pyle. A 
potem 
przypomniał sobie słowa Dalamberta: „wysoka magia”.
Akurat!
Wybuchnął nieopanowanym śmiechem, który zagłuszył odgłosy panicznej ucieczki 
czeladników.
I trwał długo.
* * *
Elizabediath Monck z namysłem wybierał trzonek do łopaty. Zważył w dłoni drąg, 
odłożył, 
wziął lżejszy do szpadla. A potem wyszedł na dwór w późny, ciepły wieczór.
Gwiazdy lśniły. Zapach kwiatów i ziemi wprowadził grabarza w świetny humor.
Gadrin było bezpieczne, na cmentarzu panował spokój, wszelkie problemy, z jakimi 
się 
borykał, zostały rozwiązane. W ten czy inny sposób.
Po powrocie do domu, gdy już odespał wszystkie zaległości a oparzenia i 
odmrożenia 
przestały doskwierać, postanowił rozmówić się z Francine. Cenił ją i nie mógł 
pozwolić, by 
żywiła nadzieje na związek z nim. Zwłaszcza, że już niedługo opuszczał gród.
A może i księstwo. Złożył dymisję, nie mógł się przecież zgodzić, by zostać 
wspólnikiem 
w niemądrych pomysłach Ra-decka.
Po drodze do Dalamberta zaś był świadkiem uciesznego widowiska. Oto burmistrz 
z małżonką, przejeżdżając pod bramą tryumfalną, skleconą przez Mirra, doznał 
niemiłej 
niespodzianki. Konstrukcja zbyt wiotka, widocznie skutkiem oszczędzania 
materiału – nie ostała 
się gapiom.
Runęła.
Nikogo nie raniła, ale padłszy w uliczny gnój, schlastała mierzwą burmistrza i 
burmistrzową.
Elizabediath parsknął śmiechem. Nie bawiły go strugi łajna spływającego po 
twarzach 
grodzkich dostojników, lecz efekt pracy Radecka..
„Taki z ciebie grabarz jak i rzemieślnik” – pomyślał.
I wtedy zza pleców dobiegł głos:
– I z czego rechoczesz? Z czego? Wiesz, jakie straty poniosłem...
Elizabediath spojrzał we wściekłe oczy Mirra.
– I dobrze – rzekł, a potem dodał najgorszą obelgę, jaką mógł powiedzieć 
mistrzowi – ty 
partaczu!!!
Roztrąciwszy uradowany tłum rzemieślników zwabionych skandalem – Mirro swą 
wszechstronnością napsuł im sporo krwi i interesów – porzucił na zawsze Radecka, 
mistrza we 
wszystkim, czyli w niczym.
Pod kamienicą Dalambertów przystanął.
Dalambertowa zapewne nie wybaczyła poświęcenia córki, Mattheus zaś choć 
rozumiał, że 
dziecko wróci do domu, też oczywiście nie powita go uprzejmie. Mógł spodziewać 
się scen 
gorszących.
Ale szczęście mu sprzyjało. Drzwi zastał otwarte.
Psy przekupione łakociami nie szczekały i zapaskudziły tylko przód kaftana. W 
domu 
panowała niemal zupełna cisza. Z głębi korytarza dobiegał jedynie głos Francine 
recytującej 
wiersz.
Cicho, na palcach dotarł do jej komnatki. Tknięty przeczuciem przytknął oko do 
szerokiej na 
palec szpary w uchylonych drzwiach.
Francine Dalambert trzymała w. objęciach postawnego blondyna. Monck rozpoznał w 
nim 
masztalerza Marcela.
Przyjdź, kocurze wspaniały
Płowym wąsem pocałuj...
– mówiła schrypłym głosem, tak dobrze znanym Elizabediathowi.
I wtedy zrozumiał. „Myślała cały czas o nim... to on jest płowym kochankiem, 
dachowym 
kocurem...”
Poczuł gigantyczną ulgę i... nieco żalu.
Tak cudownie jest być kochanym.
Uśmiechnął się melancholijnie i już miał odejść, gdy ukochany Francine odwrócił 
nieco 
głowę i spojrzał z ukosa na Moncka.
Grabarz zamarł.
Oczy Marcela ziały pustką niczym tunele sięgające głębin ziemi. Marcel mrugnął 
figlarnie 
i z oka do oka przeskoczyła świetlista iskra...
Ełizabediath opamiętał się dopiero, uszedłszy spory kawał od domu Dalambertów. 
„Wampir 
wcielony w Marcela podczas poskramiania potwora? Sfingował zagładę? Byłoby to 
mądre... 
Ale... Francine miała na szyi talizman – pomyślał z ulgą. -
Zresztą wampir w domu Dalamberta maga?
Niemożliwe”. – Jestem po prostu zmęczony i trzeba mi wina, dużo wina – 
powiedział na 
głos, budząc zdziwienie jakiegoś wyliniałego kocura i ponury grymas na twarzy 
Jonasa stojącego 
w drzwiach karczmy.
* * *
Nadchodziła północ i Monck czuł już pewne znużenie. Ale czekał cierpliwie. I 
został 
nagrodzony.
Ktoś przełazi przez mur, klnąc cicho i narzekając Poszedł ku świeżym grobom. 
W momencie, gdy wbił szpadel w miękką ziemię, Monck huknął mu zza pleców:
– A czego tu szukasz, hieno?
Dalambert wypuścił szpadel i z jękiem przerażenia chciał umykać. Ale twarda 
garść Moncka 
zaciśnięta na chudym ramieniu zatrzymała uciekiniera.
– To ty, kopidole? – wystękał – przecież Mirro powiedział, że cię wygnali...
– He, he – zaśmiał się zgryźliwie Monck – tak powiedział? Złożyłem co prawda 
dymisję, ale 
rajcy uprosili mnie, bym miał w opiece cmentarz jeszcze dekadę lub dwie. Bo 
muszą wejrzeć 
w interesy Radecka... Jakoś przestał im się podobać. Ale, ale, hieno, masz tu 
sakiewkę – Co?
– To dla Francine, na poczet wiana, gdyby go potrzebowała – rzekł Monck, 
uśmiechając się 
do swoich myśli.
W mieszku oprócz resztek majątku tkwiła jeszcze karteczka: „od czarnego kocura” 
i... 
pamiątka rodzinna po dziadku Zebedadiuszu. Amulet czyniący ponoć na upiorach 
piorunujące 
wrażenie.
Dosłownie.
– Długo zamierzasz mnie tak trzymać? – Mattheus podniósł głos.
– Co? A. Rzeczywiście.
Puścił Dalamberta i ujął mocno w obie dłonie trzonek od szpadla.
– Wybacz, hieno cmentarna – rzekł – to nic osobistego... no, ale sam 
rozumiesz...
Noc tężała. Snem wiecznym spał Książę. Spokojnie śnili prawie wszyscy umarli. 
Ledwie 
kilku snuło w swych robaczywych czerepach chęć powrotu między żywych. A dwa 
niedobite 
wampirzyska zbierały siły, by za parę lat ruszyć na krwawe łowy.
Ciszę przerywał jeno tupot nóg, odgłosy sumiennego bicia i ochrypłe okrzyki.
Trwała zwykła spokojna noc na gadrińskim cmentarzu.