MAREK ORAMUS

REWOLUCJA Z DOSTAWĄ NA MIEJ/CE

SPIS TREŚCI:
KRÓL ANTYLOP	7
UKRYTY W GWIAZDACH 	41
MIEJSCE NA ZIEMI	69
NOCNE WYŚCIGI W GŁĄB ANNY	 109
ZIMA W TRÓJKĄCIE BERMUDZKIM	 139
REWOLUCJA Z DOSTAWANA MIEJSCE	181
MIAUR	209
UKLEJNA	269
KRÓL ANTYLOP
A przez czas trwania tego wcielenia, a niekiedy był 
to rok, a innym razem sześć miesięcy, a winnych 
wypadkach krócej, czcili go i modlili się do niego, 
jak gdyby był prawdziwym bożkiem. A przez cały 
ten czas jadł, pił i bawił się. (...) Gdy nadchodziło 
święto, zabijali go.
James George Frazer, „Złota gałąź"
Światła
Światła, światła. Te jupitery dają jednak straszliwie po 
oczach. Jak to jest: wszelka technika gna do przodu, tylko pod tym 
względem od stu lat nic się nie zmieniło.
-	Mistrzu, według opinii fachowców uchodzi pan za 
zdecydowanego faworyta. Czy i tym razem pan wygra?
-	Mam taki zamiar.
-	Kogo uważa pan za najgroźniejszego konkurenta? Podobno 
Swinging Ishias 9991 zamierza panu pokrzyżować szyki?
-	Nigdy nie należy być powściągliwym w marzeniach - 
odpowiada King. Zna parę standardowych odzywek tego typu, 
przygotowanych przez sztab reklamowy. Nie zawsze ściśle pasują 
one do pytań; ripostom mistrza nadaje to sporadycznie wrażenie 
głębi. Reporter ma już na ustach kolejną kwestię, lecz Mulhavy 
bezceremonialnie odsuwa go na bok. Maszerują całym orszakiem 
z Kin-
giem pośrodku, a tłum po obu stronach pada na twarz i sypie sobie 
piasek do ust.
Tak po prawdzie King nie zawsze rozumie, co Mul-havy 
chce przez co powiedzieć.
Mętniak
Wielkie dni Kinga Sundervalla, dwukrotnego byłego mistrza 
świata w biegu na czterysta metrów, zaczęły się od kontuzji. 
Żadna poprzednia nie przygnębiła go bardziej. Na pozór nie było 
się czym przejmować: zabiegi przynosiły efekt, zajmowali się nim 
wybitni specjaliści - a jednak rankami budził się z 
przeświadczeniem, że coś jest mocno nie w porządku. Psycholog z 
Instytutu zapewnił go, że w ten sposób objawia się szok, wywoła-
ny przerwą w startach. Wypadłeś z koleiny, King, wyjaśniał zza 
biurka blady mężczyzna, który nie wiadomo czemu starał się 
sprawiać wrażenie nieziemsko zapracowanego. Z początku w 
ogóle nie chciał Kinga przyjąć; dopiero interwencja Mulhavy'ego 
pomogła sforosować drzwi gabinetu. Dawniej - przed kontuzją - 
coś takiego byłoby nie do pomyślenia.
- Przywykłeś do ostrego reżimu, napiętego rozkładu każdego 
dnia - mówił utkwiwszy wzrok w szklanym blacie. - Treningi, 
wyjazdy, starty, wywiady... teraz to się urwało. Zanadto 
przyzwyczaiłeś się do zagęszczonego, że tak powiem, trybu życia, 
no i stąd trudności. Czujesz się zawieszony w próżni. Ale - dodał z 
uśmiechem - kiedy staniesz na bieżni, twoja głowa momentalnie 
wróci do normy.
Mówił dalej o podświadomym strachu, nękającym każdego 
wyczynowca, którego gnębią kontuzje. Ten strach miał podłoże 
pierwotne. Kontuzja sportowca odpowiada zranieniu łowcy. Było 
to zawsze związane z obniżeniem pozycji w hierarchii plemienia: 
łowca, zamiast jak dotąd dostarczać żywności, sam wymagał 
opieki. Utrata prestiżu, nawet okresowa, musi prowadzić do sil-
nego stresu, zwłaszcza gdy towarzyszy jej obawa, czy w 
przyszłości uda się zagrożoną pozycję odzyskać. Jeśli
rana jest ciężka, łowca może już nigdy nie będzie zdolny tropić i 
zabijać zwierzyny.
I spojrzał znad biurka z jakąś obłudną satysfakcją.
-	Co takiego? - wzdrygnął się King. - Coś powiedział?
-	Na szczęście - rozpromienił się bladolicy - znajdujesz się 
pod doskonałą opieką medyczną. Twój niepokój bierze się z 
urojenia: nic takiego ci przecież nie grozi.
Wywody psychologa nie trafiły Kingowi do przekonania. 
Uznał, że w jego sytuacji nie mają one zastosowania. Co innego 
spędzało mu sen z powiek: odkąd uległ kontuzji, trener jakby 
zapadł się pod ziemię. King spodziewał się telefonu od niego - 
daremnie. Stan zdrowia Kinga, to, jak goi się noga, przestały 
trenera zajmować. Tak jakby zapomniał, od czego zależy forsa, 
którą zgarniali obydwaj.
To właśnie było niepokojące.
Może trener miał wypadek? A może rozglądał się za nowymi 
podopiecznymi? Wszak znano go jako niestrudzonego łowcę 
talentów... King zdecydował się na połączenie z jego 
apartamentem. Nikt nie odbierał. Wyparowali również menager, 
spec od kariery Kinga, ustalający kalendarz startów, oraz 
pijarowiec, za którym dawniej nie zamykały się drzwi. Dziwne. 
King zachodził w głowę, jak to wytłumaczyć. Może źle zrobił 
zatajając te wysoce zagadkowe fakty przed bladym znawcą dusz 
ludzkich?
Wykidajło
Późnym popołudniem King Sundervall dochodzi do baru 
„Pod Dzidą". Przepycha się przez ciżbę, napierającą na 
niewzruszonego bramkarza, który w tym czasie zastanawia się, 
czy go dostrzec. Wreszcie, o sekundę za późno, macha potężnym 
łapskiem.
-	Tutaj, panie Sundervall, tutaj!
Kingowi zdaje się, że słyszy wokół jakby pomruk -nareszcie 
rozpoznali. Wciskając się do środka mierzy bramkarza uważnym 
spojrzeniem.
Pratchawiec
Wewnątrz ścisk jak diabli, pełno dymu, rwetes. Pcha się 
w stronę baru, zdziwiony, że nikt nie schodzi mu z drogi.
-	Cześć, King, co się z tobą działo? - wrzeszczy jakaś 
gęba. Parę głów jak na komendę zwraca się w stronę 
mistrza, czyjeś ręce klepią go po plecach, słyszy jak 
kilkanaście głosów wykrzykuje jego nazwisko oraz 
sportową ksywę. Tworzy się przed nim wąska ścieżka do 
samego baru. Kroczy nią, lekko tylko podekscytowany, 
odpowiada na pozdrowienia, ściska dłonie, łagodnie odsuwa 
ręce ze szklankami. Czuje się jak dawny King, gromiący 
rywali bóg w ludzkim ciele, i nawet specjalnie przedłuża 
wędrówkę do baru, żeby wchłonąć jak najwięcej wiwatów.
-	Siemasz, King, dawnoś do nas nie zaglądał - wita go 
zza kontuaru barman zwany Pratchawcem. Uśmiecha się 
nieznacznie, po swojemu. Psiakrew, człowiek nigdy nie wie, 
czy ten uśmiech to oznaka sympatii, czy lekceważenia. - 
Golniesz szklaneczkę na koszt firmy?
-	N-nie... raczej przygotuj mi to. Z tyłu jest przepis.
-	Co to za szajs? - Barman przygląda się paczuszce 
podejrzliwie.
-	Odżywka. Wiesz, kuracja, te sprawy... - King wzdy-
cha, ale zaraz odzyskuje rezon. - Pamiętają tu o mnie, co? 
Widziałeś?
Pratchawiec kiwa bez przekonania głową, uśmiechając 
się na swój sposób. Spogląda w bok, gdzie zwrócone są 
także oczy pozostałych bywalców lokalu. Nagle Sundervall 
uświadamia sobie, że to wcale nie on jest ośrodkiem 
powszechnego zainteresowania, tylko jarzący się pod 
sufitem omniwizor.
-	Głośniej! - rozlegają się wołania.
-	Daj trochę głośniej, Prat - wstawia się za pospólstwem 
Sundervall.
Omniwizor
-	W Heayy Metal Sanctuary w Genewie dobiegają 
końca mistrzostwa świata w podnoszeniu ciężarów. Bo 
haterem wczorajszego dnia okazał się nikomu dotąd nie 
znany Burcean VII, występujący pod znakiem firmy Hy- 
drodynamics Co. W wadze do stu kilogramów praktycz 
nie nie znalazł godnych konkurentów, dźwigając ponad 
trzy i pół tony w dwuboju i bijąc tym samym wszelkie 
rekordy. Znawcy upatrywali w nim także faworyta 
w wadze do sto dziesięciu kilogramów, pod warunkiem 
odpowiedniego doposażenia, rzecz jasna. Zwykłe wspo 
maganie hydrauliczne nie jest już w tej wadze niczym 
rewelacyjnym, nowinkę techniczną stanowią tak zwane 
ąuasi-serwomechanizmy. Na przykład zawodnik firmy 
Schweerschrottwaage Gmbh z Busen-Busen dyspono 
wał miniaturowym busterem, aby - jak bez osłonek 
oświadczył jego menager - w decydującym momencie 
„przypalić" i tym samym wytrącić zwycięstwo z rąk ry 
wali.
King Sundervall przerwał łyżkowanie odżywki i nie 
przestając żuć włóknistej masy wlepił gały w omniwizor.
-	Właśnie agregat z Busen-Busen sięgnął w tej wadze 
po palmę pierwszeństwa, natomiast faworyzowany Burcean 
spalił wszystkie podejścia. Już przy śmiesznym dla tej 
kategorii ciężarze 2,2 tony w podrzucie pękł mu 
wewnętrzny pęk hydrauliki barkowej, eliminując go ze 
zmagań. Technicy nie zdołali opanować awarii i do końca 
zawodów Burcean VII nie pojawił się już na pomoście. Oto 
zwycięzca wagi do stu dziesięciu kilogramów. Prawda, że 
jest na co popatrzeć?
-	Cholera - mówi Sundervall, bo mu włókno wlazło 
między zęby i paskudnie przeszkadza w jedzeniu. W tym 
momencie z zaplecza wyłania się zwalista postać wła-
ściciela. Pratchawiec zdaje się nie zwracać na niego uwagi. 
Trze do blasku kieliszek.
-	Serwus, King. Jakiś facet dobijał się do ciebie. Mówi, 
żebyś zaraz się odezwał.
-	Przedstawił się?
-	Mulhavy... czy coś w tym guście. 
Sundervall przełyka ślinę. - Mogę z gabinetu? 
Właściciel przygląda mu się przez dłuższą chwilę.
-	Wiesz co, sypnij z automatu - mówi w końcu spo-
kojnie. Też wydaje się zainteresowany transmisją. Prat-
chawiec ogląda uważnie kieliszek pod bijące od omniwi-
zora światło.
-	Nie wygłupiaj się, Stavar - prostestuje King.
-	Ja mam się nie wygłupiać? Chyba się przesłyszałem. 
Posłuchaj tylko: jednym swoim startem wycycka-łeś mnie z 
połowy szmalu, na jaki pracowałem przez lata. I teraz 
słyszę, że mam się nie wygłupiać.
-	To nie była moja wina.
-	Nie twoja? A czyja? Pewnie moja? No jasne - wali się 
otwartą dłonią w czoło, wydając klaszczący odgłos - 
mogłem przecie stawiać na De Vangera, nie na ciebie. I 
niech mnie kule, jeśli następnym razem tak nie zrobię.
-	Jeszcze się odegrasz, Stavar. Cierpliwości.
Właściciel wzrusza ramionami, ale cała jego postawa zdra-
dza rezerwę wobec zapewnień Kinga. Sięga pod kontuar, gdzie 
Prat odkłada tipy, jego ręka wyłania się stamtąd z monetą, po 
czym kładzie ją z hałasem obok tacki z odżywką. King siedzi 
parę sekund bez ruchu, trawiąc upokorzenie. Wreszcie od-
chodzi z tacką, nie tykając monety.
Mulhavy ma pięćdziesiąt lat, łeb porośnięty krótką 
siwiejącą szczeciną i hyzia; srebrny drut na wydatnym nosie 
podtrzymuje kwadratowe szkła.
-	Zamiast bez przerwy żreć to świństwo - oznajmia 
surowo - lepiej byś poszukał sobie jakiegoś zajęcia. A 
propos: jest tu robótka dla ciebie - zanosi się koźlim 
chichotem. - Trzeba pocieszyć antylopę pod trójką.
-	Znowu?
-	A co, sprzykrzyło ci się? Tylko nie zapomnij skropić 
się wodą toaletową, elegancie.
Pijacy
Wychodząc z kabiny szuka przez chwilę pojemnika na 
odpadki, żeby pozbyć się pustej tacki. Dostrzega
dwóch chwiejących się na nogach osobników, których transmisja 
nie obchodzi nic a nic. Z tej strony sali jest luźniej, więc 
Sundervall zamierza ich ominąć, ale tamci ani myślą zejść mu z 
drogi.
-	Kiedy znowu startujesz, King? - rozpoczyna pogawędkę 
niższy. Rzut oka wystarcza by stwierdzić, że facet niewiele 
kojarzy. King miałby ochotę zapytać go, kiedy ostatnio zdarzyło 
mu się mieć nieurwany film, ale nie dostrzega kibiców, którzy by 
docenili tyle inwencji.
-	Przepraszam. - Odsuwa intruza, dziwiąc się jego lekkości. 
Nic prócz skóry, kości i wypitej wódy nie składa się na to ciało.
-	Jak na faceta, który ma gdzieś startować, stanowczo za 
dużo czasu spędzasz w barze.
Wyższy z pijaków wtrąca swoje trzy grosze mentorskim 
tonem i na tyle donośnie, że kilku widzów rezygnuje ze śledzenia 
transmisji. King czuje ich uwagę skupioną na sobie.
-	Co chcesz przez to powiedzieć, gnojku? Jestem tu pierwszy 
raz od miesiąca!
-	Nic. Po prostu myślę, że ty już nigdy nie będziesz 
wygrywał. Pora spojrzeć prawdzie w oczy: skończyłeś się, King.
Dochodzi do szamotaniny. Spoza baru wypada Pratchawiec z 
krótką skórzaną pałką w ręku. Grzmoci nią na oślep, a jednak 
skutecznie: obaj łapserdacy zostają powaleni na ziemię, nad nimi 
bulgocze śmiech, krzyżują się epitety. Wpada wykidajło, ujmuje 
pijaczków za kołnierze i prawie wynosi z lokalu. Zainteresowanie 
incydentem stopniowo wygasa.
-	...stosowanie zakazanego do niedawna preparatu 
CAX stało się tajemnicą poliszynela. Jak wiadomo pre 
parat ten służy do uderzeniowego odbarczenia mózgu 
zawodnika z krwi, zablokowanej tam wskutek wielkiego 
wysiłku. Dłuższa zwłoka w tym względzie prowadzić może 
do jednostronnego paraliżu ciała bądź wodogłowia. 
W przeszłości kto zdołał się wykpić ślepotą, mógł mó 
wić o sporym szczęściu - informuje omniwizor na po 
żegnanie.
Antylopa
Nazywała się Stella albo Diana, nie pamięta dokładnie. 
Leżała na boku, dłonie złożone jak do modlitwy wsunęła 
pod policzek. Nie zareagowała na jego wejście. Wielkie 
wilgotne oczy wpatrzone były gdzieś poza przestrzeń boksu.
-	No co jest? - powiedział siadając obok niej na łóż 
ku. Pogłaskał Stellę-Dianę po głowie. Przekręciła się na 
plecy, zarzuciła mu ręce na szyję i przyciągnęła do sie 
bie z niespodziewaną siłą. Mogliby robić je ładniejsze, 
co im szkodzi, pomyślał z twarzą zanurzoną w jej wło 
sach.
Prawie nie miała biustu. Szczupły tors został skrócony 
w stosunku do reszty ciała, żeby zaoszczędzić na masie. Za 
to nogi, nieproporcjonalnie długie i umięśnione, sprawiały 
wrażenie doczepionych od innej lalki. Biodra zaczynały się 
jej tuż pod żebrami, jak gdyby konstruktorzy nie mogli się 
zdecydować na całkowitą likwidację brzucha. Pierwszą 
antylopę w życiu zobaczył w autokarze odjeżdżającym ze 
stadionu, zupełnie pustym. Zdziwił go sposób, w jaki 
trzymała nogi: jakby nie mogła ich pomieścić przed 
siedzeniem. Kolana tych monstrualnych odnóży sięgały jej 
niemal pod szyję. W hotelu długo nie mógł przestać o tym 
myśleć.
Wzgórek łonowy Stelli-Diany był gładki jak u dziew-
czynki. Z trudem udało mu się przyzwyczaić do tych 
innowacji; był chyba wychowany nazbyt tradycyjnie. 
Przesunął ręką po jej zdeformowanym ciele i dopiero wtedy 
poczuł drzemiące pod skórą mięśnie.
-	Zaciągnij kotarę - powiedziała, gdy zdejmował ko 
szulę. Prośba zaskoczyła go, ale ją spełnił. W sąsiednich 
boksach nie zauważył nikogo. Gdzieś, może o cztery nu 
mery dalej, gderał włączony na pół fula omniwizor.
Od tamtego wieczornego szoku egzotyka spotkań z 
antylopami zdążyła Kingowi spowszednieć. Obserwował je 
na bieżni, jak z gracją połykały średnie dystanse, ani na 
moment nie gubiąc ani nie rwąc rytmu. Dopiero
na mecie można się było przekonać, ile je to kosztowało. Z 
czasem przywykł do myśli, że w konkurencjach biegowych 
pojawiła się nowa generacja zawodników, z którymi zwykli 
śmiertelnicy mogli skutecznie rywalizować tylko w sprintach.
Jeszcze miesiąc wcześniej King nie przypuszczałby, że jego 
wiedza zwłaszcza na temat kobiet-antylop przekroczy 
kiedykolwiek poziom potoczności. Owszem, wśród zawodników 
plotkowano na ten temat, niektórzy chwalili się nawet podbojami 
wśród dryblasek, ale w gruncie rzeczy mało kto wiedział o nich 
coś konkretnego. Ale miesiąc wcześniej los sprawił Kingowi figla. 
Akurat wypadł mityng w obsadzie mieszanej, w finale biegło pię-
ciu „normalnych" oraz trzy męskie antylopy, z których 
najgroźniejszy wydawał się De Vanger. Po trzech setkach King 
szedł jak burza i prowadził. Mały błąd, złe wejście w wiraż, 
skręcenie stawu, wydawało się, że dojdzie samym impetem, 
uczucie jakby lewa noga skamieniała w protezę, plecy De 
Vangera, meta. Szukał wzrokiem Mulhavy'ego, blady, 
zrozpaczony; flesze reporterów, ale większość na De Vangera; De 
Vanger rozpoczynający rundę honorową; bagatelizujący ton 
Mulhavy'ego, nic, nic, nic się nie stało, i nagle żelazne imadło 
bólu, supertan bieżni, nosze. De Vanger przerywa rundę, przy-
staje, patrzy - schodzi na zieloną murawę. Nie cieszy go takie 
zwycięstwo.
Po paru dniach pierwsze ostrożne stąpnięcia. Po dwóch 
tygodniach werdykt: można chodzić. Starty wykluczone. 
Wezwanie do Mulhavy'ego. Nie chciałbyś przydać się firmie w 
trochę, hm, innym charakterze niż dotychczas? Na czas leczenia, 
oczywiście, które swoje przecież kosztuje. Nie biegasz - nie 
zarabiasz. Trzeba pocieszyć trójkę i siódemkę. Jak to - pocieszyć? 
No, zwyczajnie, jak mężczyzna kobietę. Poza wszystkim są 
przecież kobietami. Nie wiedziałeś?
Pod wieczór pierwsza wizyta. W trakcie następnych 
stopniowe odkrywanie nowej rasy - człekokształtnych pajęczyc. O 
nic nie śmiał pytać, lokował się po prostu między tymi 
niepokojącymi nogami i robił swoje. Boha-
terowie debilnych komiksów, które czytywał, naraz stali mu 
się bliżsi - przez to, że kopulowali z połową galaktycznej 
fauny. Teraz, gdy jako jeden z niewielu ludzi coś mógłby na 
ten temat powiedzieć, wyssane z palca historyjki nie 
wydawały mu się takie głupie. I znacznie mniej 
abstrakcyjne.
Zmieniając pozycje miłosne stwierdził, że przemiana 
kobiety w antylopę dokonała się kosztem mężczyzny, 
ośmieszając go i degradując. Monstrualne odnóża ani na 
chwilę nie pozwalały o sobie zapomnieć. Jak na 
konserwatywny gust Kinga było ich w łóżku stanowczo za 
dużo; on sam natomiast oraz te nieszczęsne kadłubki, z 
trudem pozorujące klejnoty damskiej płci, stanowili do nich 
tylko niezbędny chwilowo dodatek.
Antylopy rzadko miewały orgazmy. Niektóre pró-
bowały coś fingować, zaciskając uda aż trzeszczały mu 
żebra. Wydawały się naprawdę silne. Wierzył, że gdyby na 
macie pozwolił sobie założyć taki uścisk, w dalszej walce 
byłby bez szans. Zwykle brały dłuższy wdech i wypuszczały 
powietrze ni to z jękiem, ni to z pomrukiem, które brał za 
skwitowanie swoich starań. Może naprawdę tak to 
przeżywały, a może nie znały łóżkowego savoir vivre'u. 
Nigdy nie mówił z żadną na ten temat.
Impotent
Próbował obrócić to w żart: - Głupio zabrzmi, ale nie 
mogę. Chyba jestem przemęczony. Ten Mulhavy straszliwie 
mnie eksploatuje. - Zastanowił się i dodał: - A może to ty za 
mało się starasz?
Spojrzała uważnie. - Nie myślisz chyba, że zrobię to za 
ciebie, co? - Westchnęła. - Zanadto cię nafaszerowa-li, 
koguciku. To się zdarza. Rozluźnij się, nie bądź taki 
ambitny. Mamy mnóstwo czasu.
Jej ręka wyciągnięta w stronę wysięgnika z omniwi-
zorem.
Rzecznik
-	...generalny problem człowieczeństwa atletów. Ge 
newa udowodniła jaskrawię niedostatek dotychczaso 
wych kryteriów w tej mierze. Zwłaszcza wiele kontro 
wersji wzbudził przypadek tryumfatora kategorii do 67,5 
kilograma, niejakiego Gedeona 3B. Ten właśnie zawod 
nik - pełna nazwa Gedeon Black Panther Ready To Fi- 
ght - należący do firmy Uszaruk Inc., uważany był po 
wszechnie za wzór olimpijskiej skromności. Na konfe 
rencjach prasowych zbywał pytających wyniosłym mil 
czeniem. Odpowiadał za niego głównie rzecznik praso 
wy firmy, którego udało się nam zaciągnąć przed nasze 
kamery.
Słowom gadającego zawzięcie spikera towarzyszyły 
migawki filmowe z życia Gedeona 3B, przedstawiające go 
wraz z innymi zawodnikami, podczas prezentacji ogólnej, 
na pomoście, wreszcie - w zwolnionym tempie - podczas 
decydujących bojów.
-	Wcale się tak bardzo nie opierałem - stwierdził hardo 
rzecznik, zażywny jegomość w kapeluszu. - Gdybym nie 
chciał wyjaśnić paru rzeczy waszym omniwi-dzom, 
moglibyście pocałować mnie w dupę.
-	Zobaczymy, zobaczymy... Na razie niech pan jeszcze 
powściągnie swój plugawy język i pozwoli mi przy-
pomnieć, o co biega. Tom Stomach z „Evening Standard 
Magazine", sforsowawszy po zawodach kordon dzielący go 
od Gedeona 3B stwierdził z przerażeniem, że mistrz nie jest 
w stanie wykrztusić słowa z powodu braku otworu 
gębowego, zamarkowanego tylko przez zdolnego plastyka. 
Zapanowała konsternacja, pozostałe ekipy solidarnie 
złożyły protest w tej sprawie. Komisja sędziowska, jak 
pamiętamy, zdecydowała jednak pozostawić złoty medal na 
mocarnych barach Gedeona. Zacytujmy co celniejsze 
odzywki z dyskusji nad tą kwestią. „Komu szkodzi 
olimpijskie milczenie mistrza?", pytał Fred
Bauchman bodajże, Giną Sempiterni dowodziła, iż
"nader rozumne błyskanie białkami oczu" świadczy naj-
lepiej o przynależności mistrza do rodzaju ludzkiego.
Panie rzeczniku, mówi się, że wymieniona para, uważana 
bez przesady za kwiat naszego dziennikarstwa sportowego, 
otrzymała solidne subwencje w zamian za głoszenie 
podobnych opinii.
-	Nie będę odpowiadał na insynuacje.
-	Szkoda, bardzo by nas to ciekawiło. Ale nie odmówi 
pan chyba kilku słów komentarza na temat takiej filozofii 
sportu i osaczonego nim człowieka.
-	Rozumiem, że jak nie odpowiem, to i tak nie prze-
stanie mi pan wiercić dziury w brzuchu. W takim razie 
dobrze. Uważam cały problem za dęcie w zbyt wielkie 
trąby. Rzeczą zawodnika jest uzyskiwanie godnych uwagi 
rezultatów, od filozofowania są filozofowie. Gdyby wynik 
Gedeona został osiągnięty przez atletę cierpiącego na ten 
przykład na stulejkę, nikt by z tego nie robił rabanu. 
Człowiek nie staje się człowiekiem przez to tylko, że ma 
jedenaście metrów flaków i ani cala więcej.
-	Korci mnie aby spytać: przez co - według pana - 
człowiek staje się człowiekiem?
-	To nie moja sprawa. No dobra, ty pijawko... Moim 
skromnym zdaniem człowieczeństwo to sprawa wnętrza, 
wszelako lewoskrętność jelita cienkiego, skład osocza czy 
sposób usuwania wydalin niewiele tu mają do rzeczy. Tak 
samo kształt - przyjęło się sądzić, że człowiek to dwie ręce, 
dwie nogi i głowa. A jeśli komuś przytrafi się trzecia ręka 
albo garb, co? - nie jest już człowiekiem? Zanim potępicie 
do końca Gedeona 3B, a wraz z nim firmę Uszaruk Inc., 
spróbujcie określić precyzyjnie kryterium człowieczeństwa. 
Zadecydujcie, kto jeszcze jest człowiekiem, a kto być nim 
przestał. Gdzie się człowiek zaczyna, a gdzie kończy. 
Opracujcie, jeśli łaska, tabele, przeliczniki, wzory 
porównawcze, oznaczcie, najlepiej w procentach, ile ma być 
na zawodniku ludzkiego ciała, a ile dopuszcza się aparatury 
wspomagającej jego żądzę osiągnięcia wyniku na 
światowym poziomie. Jaki kształt sportowca uznamy 
jeszcze za ludzki, a która wystająca rurka eliminuje go z 
jaśnie wielmożnej ludzkości. Proszę - rzecznik rozłożył ręce 
- niech się zbierają szacowne gremia - i do roboty!
-	Próby takie oczywiście podjęto, proszę państwa, 
ponieważ nie ma dziś takiego szaleństwa na Ziemi i wokół 
niej, do którego nie zaprzęgałyby się dobrowolnie ludzkie 
mózgi. Od pomysłu do przemysłu tylko krok, jak to mówią, 
a w sporcie, gdzie awangarda myśli spotyka się z awangardą 
woli - tylko pół kroku. Na razie dziękujemy panu 
rzecznikowi.
-	Combo idiotów - stwierdziła Stella-Diana, zmieniając 
od niechcenia kanał. King zapatrzył się w pląsające girlaski.
Wyznania
Jeszcze mu migotały przed oczami uda, biodra i biusty. 
Obraz zerwał się z ekranu, wyparty przez przekaz z toru 
wewnętrznego. Mulhavy przyglądał się Kingowi i antylopie 
niemal z ojcowską czułością.
-	No, jak wam idzie, gołąbeczki? - zagaił. Stella-Diana 
zignorowała to powitanie. Sięgnęła po koci bez pośpiechu 
okryła nim nagość swoją i kochanka. King napotkał jej 
spokojny wzrok utkwiony w swojej twarzy.
-	Szefie - powiedział - nie mógłby pan darować nam tej 
odrobiny intymności? Ile razy jestem w takiej sytuacji, tyle 
razy węszy wokół mnie wredne ryło, podobne do pańskiego 
jak dwie krople wody. Kupię panu pornosa, co?
Wydawało się, że przemowa rozbawiła Mulha-vy'ego. - 
Intymność - powtórzył mlaskając językiem
-	nie, chyba się przesłyszałem. Słuchaj, King, może ci się to 
wydać dziwne, ale to, co wspólnie robimy
-	wy tam, ja tutaj - dalekie jest od zabawy. Muszę was 
doglądać: zbyt często zachowujecie się jak dzieci. A teraz 
chętnie usłyszę odpowiedź na moje pytanie.
-	Nic pan nie mówił, że mam się śpieszyć.
-	Nie - przyznał Mulhavy - ale w głowie by mi nie 
postało, że zaczniesz czerpać z tego satysfakcję. - I zanim 
King zdążył zareagować, girlaski znowu wywijały nogami 
w rytm muzyczki.
-	Wyjątkowy kawał skurwysyna - zaklęła Stella-Dia-na. - 
Traktuje nas jak parę świnek morskich. - Spod poduszki wyjęła 
papierosy i zapalniczkę.
-	Ty palisz?
-	A coś myślał? Wiem, co chcesz powiedzieć: palenie odbija 
się na formie, tak? Tere-fere. To znaczy owszem... tylko że mnie 
to już przestało dotyczyć.
-	O czym ty...
-	Przyjrzyj mi się dobrze -jednym ruchem odrzuciła koc. - To 
ciało ma dziewiętnaście lat biologicznych, ale fizycznie jest 
wyeksploatowane jak czterdziestolatka. Bez przerwy coś w nim 
stuka, rzęzi, zacina się, buntuje. - Pociągnęła dymu. - 
Mulhavy'emu, czy temu, kto był przed nim, oddała mnie moja 
mamusia, a raczej - nosicielka. Sprzedała za 1500 dolców prawo 
do eksperymentowania na mnie, zanim jeszcze zostałam poczęta. 
Nie patrz tak, widziałam kontrakt. Wyobrażasz sobie? Byłam 
jedną z pierwszych antylop, tworem nie całkiem udanym, ale i tak 
ogrywałam jak chciałam zwyczajne dziewczyny. - Zamyśliła się 
nad siną nitką dymu. - Dni chwały... Kiedyś miałam pieniądze, 
King. Jakoś się mnie nie trzymały, nie wiem, dlaczego. Myślałam 
- zakrztusi-ła się dymem od śmiechu - że tak będzie zawsze.
-	Wzięło cię na zwierzenia?
-	Nie tylko. Jak ci się wydaje: co my tutaj właściwie robimy, 
King?
-	No... leżymy w łóżku.
-	W łóżku. Wspaniale. Bystrzak jesteś. I sądzisz, że Muł 
wysłał cię do mnie po to, żebyś poleżał sobie ze mną w łóżku.
-	Myślę, że Muł wysłał mnie po to, żebym cię przeleciał. - 
Rozmowa zaczynała go drażnić. Nie wiedział, do czego ta 
kosmitka zmierza. Jeśli chodzi o ścisłość, nie bardzo też lubił 
rozmowy w łóżku. Czy jakiekolwiek rozmowy.
-	Robiłeś to już przedtem... z innymi antylopami?
-	A jak ci się zdaje? Że jesteś moją pierwszą? 
Samymi końcami palców dotknęła jego piersi. - Nie
denerwuj się. Może nie powinnam cię uświadamiać, ale
wolę, żebyś wiedział. A może chcę się przed kimś wyga-
dać? Po co, twoim zdaniem, masz mnie przelecieć? Prze-
cież nie dla przyjemności twojej czy mojej?
-	No... nie - przyznał King z niechęcią. - Po mojemu 
chodzi o stymulację. Słyszałem - wyjaśniał widząc jej 
okrągłe ze zdumienia oczy - że gdy się przeleci zawod-
niczkę w przeddzień ważnych zawodów, to taka rzecz robi 
jej dobrze na psychikę.
-	Czyja wiem - zastanawiała się - mnie to do niczego 
nie stymuluje. Może powinno? Może ja jestem feler-na, co, 
King? Z drugiej strony nie ma co sobie wmawiać, że jest się 
normalną kobietą. Nie z taką dechą - klepnęła się w mostek.
-	Miałem trochę normalnych dziewczyn - powiedział 
King chełpliwie. - W porównaniu z nimi jesteś jakby... 
twardsza. To nawet lepiej, wiesz? Brak ci wprawdzie biustu, 
ale te nogi... są nawet ekscytujące...
-	Może przekwalifikuję się w panienkę dla znawców, 
co? Płaciłbyś, żeby mnie mieć?
-	Słuchaj - powiedział King obejmując ostrożnie jej 
dziecięcy torsik. - Jeśli wydaje ci się, że wiesz, o co biega w 
tym wszystkim, to mów. Albo nie mów, jak wolisz. Tylko 
po co w takim razie zaczynasz całą kwestię?
Sielanka
Później, kiedy zastanawiał się nad mechanizmami, 
którym podlega ludzkie życie, często wspominał ten tak 
brzemienny w skutki wieczór. Antylopa przyglądała mu się 
ze smętnym uśmiechem, on zaś ni to obejmował ją, ni to 
opierał się o nią. Cztery boksy dalej gderał omniwi-zor, za 
wzgórzem dogorywało miasto, ktoś zacierał ręce, bo mu się 
w ciągu dnia powiodło, a kto inny właśnie przykładał 
rewolwer do skroni. Życie po prostu biegło swoim torem, 
układając się w niepojęte sekwencje. Co go potem 
zafrapowało: siedzieli niemalże bez ruchu, jak zatopieni w 
bryle lodu, nie wiał wicher, nie było błyskawic ani gromów 
- i w tej sennej atmosferze dojrzewało przeznaczenie ich 
obojga. Gdyby zdobył się na minimum
wysiłku i koncentracji, które pozwoliłyby mu je ogarnąć...
-	Nawijaj, honey - powiedział. - Na co czekasz?
Winowajca
Podniosła z podłogi but, zgasiła niedopałek o pode-
szwę. - Stymulacja nie wchodzi w grę. Widzisz, ja nie 
startuję ani jutro, ani pojutrze, ani nawet za tydzień.
-	Milczała trochę, jakby chciała się oswoić z tą konsta 
tacją. - Już ci mówiłam, że wypadam z obiegu. Słysza 
łeś o dopingu ciążowym?
-	Coś mi się obiło o uszy. Ale niewiele.
-	Jeśli się zapłodni zawodniczkę, jej wydolność fi-
zyczna rośnie do trzeciego miesiąca ciąży. Ściśle mówiąc 
do momentu, w którym zacznie przybierać na wadze. Nie 
jest to wielki przyrost - rzędu kilku procent
-	ale w sytuacji znacznego wyrównania szans często de 
cydujący o zwycięstwie. Wyobraź sobie osiem finalistek, 
mogą być biegaczki, a jeszcze lepiej dyskobolki, oszczep- 
niczki lub kulomiotaczki. Tego typu doping lepiej działa 
w konkurencjach siłowych. Tych osiem panienek ma do 
kładnie takie same warunki fizyczne, tak samo są wy- 
trenowane, tak samo nafaszerowane anabolami i tak 
dalej. Jedna z nich dodatkowo zastosowała doping cią- 
żowy. Co się dzieje?
-	Rzecz jasna wygra.
-	Przynajmniej powinna. A co będzie, jeśli wszystkie 
zastosują doping ciążowy?
King wzruszył ramionami.
-	Wtedy wygrać może każda - kontynuowała Stella- 
Diana - jeśli zaś jedna z finalistek zapomni w odpowied 
nim czasie przespać się z trenerem, oczywiście przepa 
dła. Przyjdzie ostatnia. Wniosek stąd, że nawet tego ro 
dzaju zabiegi nie dają, jak kiedyś, pewności sukcesu. 
Natomiast uchylenie się od nich oznacza niemal auto 
matyczną gwarancję klęski. Nie ma wyjścia: trzeba się 
do nich uciekać po prostu w imię równości szans. - Za 
śmiała się gardłowo. - Prawdopodobnie pierwsze próby
stosowania tego typu dopingu miały miejsce w latach 
pięćdziesiątych XX wieku. Na Olimpiadzie w Melbourne 
wiele zawodniczek startowało w ciąży - bynajmniej nie 
przypadkowo. Po trzecim miesiącu panience aplikuje się 
skrobankę - i do następnego razu.
-	Zaraz, zaraz - powiedział King - nie takie to chyba 
proste. Flama mojego kumpla raz przerwała ciążę i sta 
ła się bezpłodna. On to wykorzystał, żeby ją rzucić.
-	Nie bądź naiwny, King. Całe sztaby fachow 
ców kombinują, jak przechytrzyć matkę naturę. 
Mają do dyspozycji chemię, hormony, skalpele, wy 
ciągi, odżywki... grzebią w człowieku jak w motocy 
klu. Jak ci się zdaje, ile razy byłam do tej pory 
w ciąży? Dwadzieścia dwa razy, King. Kuglowanie 
natury nie zna granic. Doprowadzili do tego, że niby 
zachodzi się w ciążę, ale właściwie nie zachodzi, to 
znaczy objawy są takie same jak przy prawdziwej 
ciąży, a po starcie wystarczy łyknąć miksturkę i płód 
ewakuuje się sam, jak na zawołanie. Bezproblemo 
wo, prawie bezboleśnie. Potem parę dni kaca, pole 
do popisu dla psychologów - i już. Po sprawie. Co 
najważniejsze, za parę tygodni można zaczynać od 
nowa.
-	Wspaniale - powiedział King - właściwie domyśla 
łem się czegoś takiego. Tylko dlaczego myślisz, że mnie 
to interesuje?
Stella-Diana siedziała nieruchomo, podwinąwszy pod 
siebie monstrualne szczudła. Jej wzrok, spokojny jak u 
sędziego, śledził reakcję Sundervalla.
-	Bo ciebie też to dotyczy - odparła wreszcie.
Weterani
Usiłował obrócić to w żart: - Sama nie wiesz, co mó-
wisz. Co ja mam wspólnego z tym, że ty nie możesz mieć 
dzieci?
Przyglądała mu się z kamienną twarzą.
-	Nigdy nie mogłam mieć dzieci.
-	Ale zachodziłaś w ciążę.
-	Zachodziłam. Rosły we mnie jakieś potworki, po-
dobne do normalnego płodu tylko z grubsza, na pewno 
niezdolne do samodzielnego życia. Nie ma się co oszuki-
wać: mój system hormonalny był już wtedy kompletnie 
rozregulowany.
-	Podziękuj za to różnym docentom od medycyny.
-	Jak Mulhavy? Nie omieszkam. - Wzięła następnego 
papierosa. - Nigdy nie miałam dość odwagi, żeby patrzeć, 
jak to wyjmowali. Zakładali końcówkę do pompy, naciskali 
guzik, a podciśnienie załatwiało resztę. To takie odczucie, 
jakby coś odrywało się w człowieku, czekasz, spodziewasz 
się, że zaraz stanie się coś strasznego, a tu rumiany rzeźnik 
w białym fartuchu mówi ci z uśmiechem: poszło. W ręku, w 
gumowej rękawicy trzyma krwawą kulkę, białawe strzępki 
ociekające krwawym sosem - tyle. I oczywiście nie sposób 
się domyślić, co to było ani jak wyglądało.
-	Mówiłaś, że nie patrzyłaś.
-	Raz widziałam, wystarczy. Potem starałam się od-
wracać głowę. Zastanawiające - przypaliła papierosa - 
dlaczego tak skwapliwie podtykali mi to pod nos. Zwyczaj 
zawodowy? Bo gdyby oprawiał mnie tylko jeden, 
mogłabym pomyśleć: ten akurat ma taki nawyk. Ale to 
dotyczyło wszystkich, rozumiesz?
-	Może robili tak z zemsty? - podsunął Sundervall.
-	Że niby cierp, głupia babo, skoro się puszczałaś? Nie, 
chyba nie. Przecież dobrze wiedzieli, skąd mi się to wzięło. 
Myślisz, że tylko mnie jedną mieli w kolejce? Wprost nie 
mogli się opędzić od roboty. Jedna z nas... jak jej było? 
Chyba Czeslava - przez parę miesięcy biegałyśmy razem w 
sztafecie. Więc ta Czeslava powtórzyła mi kiedyś rozmowę 
ze swoim oprawcą, który stwierdził, że płody „dopingowe" 
tylko pobieżnie przypominają ludzkie. To znaczy mają coś 
w rodzaju głowy, cztery kończyny i tułów, ale na tym 
wyczerpuje się podobieństwo. Ona mówiła, że im więcej 
czasu upływa od zapłodnienia, tym bardziej płód 
rozregulowuje się. Te ich środki, rozumiesz. Po trzecim 
miesiącu staje się tylko kupą chaotycznie narastających 
komórek... jak rak. Rak, do którego wy-
wołania trzeba mężczyzny. - Zachłysnęła się dymem.
-	Boże, jaka natura jest naiwna. Jak łatwo wyprowadzić 
ją w pole. Głupie cielsko - klepnęła się w biodro - ani 
się domyśla, że rośnie w nim coś na kształt głowy ko 
nia, tylko zachowuje się tak samo, jakby to był nowy 
Einstein.
-	Głowa konia? - wzdrygnął się Sundervall. - Skąd ci to 
przyszło na myśl?
-	Tak się wyraziła Czeslava... czy jak jej tam było. Ten facet 
nastraszył ją, że mają im wszczepiać zarodki krowie i końskie, 
niby żeby się przekonać, czy w ten sposób nie uda się podciągnąć 
jeszcze jakiegoś wskaźnika. Skoro ktoś ma urodzić konia, to sam 
musi być silny jak koń, nie? Myślisz, że to prawdopodobne?
King Sundervall zastanawiał się przepastnie.
-	Moim zdaniem - kontynuowała - rzeźnicy chcieli 
się przekonać, jaka natura jest głupia. Że jest głupia
-	wiedzieli, chcieli tylko sprawdzić, do jakiego stopnia. 
A może temu jednemu chodziło tylko o to, żeby nastra 
szyć Czeslavę? Powiedział jej, że jedyną gwarancję, że 
nie dostanie końskiego zarodka, uzyska wtedy, jak po 
zwoli mu się zapładniać osobiście.
-	I co? - w głosie Kinga zabrzmiało zainteresowanie. 
-Zgodziła się, rzecz jasna. Potem jakoś straciłam ją
z oczu. - Spoza sinawej zasłony dymu przyglądała się Kingowi 
uważnie. - Nadal jesteś ciekaw, dlaczego cię to dotyczy?
-	Wprost nie mogę się doczekać wyjaśnienia.
-	Bo przecież i wy żarliście anabole aż miło. I was 
faszerowali nandrolonem, hormonem wzrostu i tak da 
lej. Wcinaliście w paszy wszystko, co wam podsuwali. 
Myślisz, że nie wiem, że trzeba za wami wozić na zawo 
dy po cztery lafiryndy, tak się wam chce pieprzyć? Tu, 
w środku - puknęła palcem w nagą pierś Kinga -jesteś 
nie gorzej zdemolowany ode mnie. Wątpię, czy mógłbyś 
jeszcze mieć zdrowe dzieci. Na was także dopuszczali się 
grubszych rzeczy. Nie mogliście zachodzić w ciążę, to 
jasne, ale musiało być coś na podobnym poziomie wta 
jemniczenia.
-	Do czego zmierzasz? - warknął King.
-	A do tego - rzekła uśmiechając się rozkosznie - że w 
twoim towarzystwie przestaję czuć się samotnie. Jesteśmy z 
tej samej gliny i tak samo się sypiemy, King. 
Prawdopodobnie od dawna jesteś bezpłodny... a teraz mimo 
odżywek i stymulatorów raz po raz trafia ci się brak 
brykania - spojrzała wymownie na leżący odłogiem penis 
Sundervalla. - Powiem ci, dlaczego tu z tobą jestem: bo mi 
za to płacą. Prawdopodobnie nie bardzo wiedzą, co ze mną 
począć, a potrzebowali pretekstu dla stałej zapomogi. Ale 
płacą mi wyłącznie za udany numer. Bierz się do roboty, 
kochany.
Taksówkarz
Kiedy King Sundervall opuszcza barak antylop, na 
podjeździe przed Instytutem stoi samotny krążownik. Kiedy 
opuszcza gmach Instytutu, ten sam samochód wciąż jeszcze 
czeka. King rozgląda się, choć jest więcej niż pewne, że o 
tej porze raczej nie znajdzie nikogo, kto by go podrzucił do 
centrum. Przez chwilę rozważa pomysł zejścia do 
podziemnego parkingu dla personelu - w tylu oknach 
jeszcze pali się światło - ale nogi same niosą w stronę 
prowokującego samotnika.
-	Siemasz, Gruby - mówi - czekasz na kogoś?
Gruby nie reaguje. Rozparł się w półmroku, rozpra-
szanym tylko przez zielonkawą poświatę, idącą od wskaź-
ników i skali włączonego radia. Muzyczka brzęczy Gru-
bemu do ucha, zamszowe kanapy dźwigają z rozkoszą jego 
cielsko, między obrzmiałymi wargami jarzy się papieros. 
Gruby może tak trwać na stanowisku przez pół nocy.
-	Dam ci pięćdziesiąt dolców, jak mnie podrzucisz 
w jedno miejsce.
Gruby nie rusza się, nie wiadomo, czy dosłyszał. Tylko 
papieros rozjarza się rubinowo, jak gdyby szofer brał 
głębszy wdech. Po drugiej stronie maski szczęka 
odblokowany zamek - nie wiadomo, kiedy Gruby go zwol-
nił. Drzwi lakierowanej fortecy uchylają się.
-	Gramol się, King - ponagla Gruby. Jak od nie 
chcenia zapuszcza motor. - Tylko proszę cię, nie mów 
nic o wdzięczności.
Więc King tylko podaje mu zmiętą pięćdziesiątkę.
-	Powiem ci, gdzie chcesz jechać - Gruby nie zwraca 
uwagi na banknot. - Szukałeś Mulhavy'ego, prawda?
-	Skąd wiesz?
-	Jest w domu. Mam cię tam dostarczyć. - Wyrzuca 
niedopałek, który błyskawicznie odlatuje w ciemność. 
Posługując się jedną ręką wyjął i przypalił sobie następnego 
papierosa. - Stary Muł przewidział, że będziesz go szukał.
Przeprawa
Miasto otwiera się w cielsku nocy olbrzymią świetlistą 
raną. O tej porze mrowie ludzkie zaczyna szykować się do 
zagospodarowania wieczoru i spędzenia nocy. Kończy się 
pora względnie bezpiecznego buszowania po zaułkach, 
nastaje pora zaryglowanych drzwi. Od noża, wybuchu, od 
kuli zginie dziś kolejna setka delikwentów. Jeśli wieczór 
okaże się udany - dwie setki.
Ręka Grubego wykonuje pełny obrót kierownicą. 
Karoserie aut tańczą przed przednią szybą, plątanina 
zjazdów osacza samochód, jeden z nich wsysa go łagodnie - 
wpadają w tunel jak w studnię, prowadzeni strzałkami 
sufitowych świetlówek. Druga ręka Grubego stuka kod na 
pulpicie, moment - i niewielki ukośny ekranik jarzy się 
zielonym zapisem. Potem litery pierzchają, wybłyskuje 
schemat z wyrysowaną trasą, na której blady pulsujący 
punkt wyznacza aktualne położenie samochodu.
Przeciskają się przez miasto. King czuje się bezbronny 
wobec czterdziestomilionowego molocha, w którym 
odnaleźć kogoś wydaje się niepodobieństwem. Patrzy po 
zatłoczonych chodnikach, gdzie grupy przechodniów 
przysiadły w kucki, jakby zamierzając wytchnąć przed 
dalszą drogą, ale King wie dobrze, że ci ludzie to ko-
czownicy. Nikt nie ma pojęcia, na mocy jakich prawideł
pewne miejsca w mieście nie pustoszeją nigdy, bez względu 
na pogodę, porę dnia i akcje policyjne. Nie wiadomo też, 
czym żyje ta stugębna masa, w każdym razie normalny 
mieszkaniec miasta nigdy nie zaryzykuje spotkania z nią. W 
plamach przyczajonej czerni kryje się groźba; stugłowe 
ludzkie ameby tylko ostatkiem sił utrzymują się na brzegu 
trotuaru, by w następnej chwili nieodwołalnie runąć na 
jezdnie, zalać i pochłonąć te wszystkie błyszczące pojazdy 
razem z zawartością.
King Sundervall myśli, jak mało wie o mieście, w 
którym spędził więcej niż pół życia, i o świecie, do którego 
to miasto należy. Uświadamia sobie, jak krucha bariera 
dzieli go od wchłonięcia przez nabrzmiałą czerń.
Tylko burta cudzego samochodu.
Wreszcie miasto zostaje z tyłu. Wyjeżdżają na ob-
wodnicę prowadzącą ku południowym suburbiom. Wtaczają 
się z impetem między parterowe domki zgrabnie osadzone 
w zieleni, o czym przekonują się dzięki rzęsistemu 
oświetleniu większości posesji. Ale miejsce, gdzie się 
zatrzymują, tonie niemal w zupełnej ciemności. Brama jest 
otwarta, przed garażem stoi wóz Mulhavy'ego. King mija 
go, sunie wzdłuż białawego muru, przy wejściu czeka 
oglądając się na podjazd.
Samochód Grubego zasypia. Lśniące czarne szyby 
przeczą obecności człowieka w środku.
Umowa
Teraz, kiedy jest już po wszystkim, wspominanie za-
szłości wydaje się bez sensu. A jednak mózg niezmordo-
wanie atakuje sam siebie seriami słów i obrazów. King 
przegląda je, przesłuchuje bez żalu, bez pretensji - prawie 
bez emocji. Presji wewnętrznego mechanizmu, którego 
opanować nie sposób, ulega tylko po to, by zasłużyć na 
spokój. Daremnie: po pewnym czasie mechanizm uaktywnia 
się znowu, powtarza te same sceny, rozmowy, sytuacje. 
King rozumie, że jakaś jego część nie może pogodzić się z 
tym, co nastąpiło; sam jest przekonany, że pogodził się 
dawno, więc dziwią go te oznaki wewnętrznego buntu.
Mulhavy na jego widok nie odezwał się słowem. Spoj-
rzał tylko spode łba, domknął drzwi i defilując przed 
Kingiem poprowadził go dalej. Miał na obie kraciastą 
koszulę i spodnie treningowe od dresu, jak mieszczuch 
pochłonięty walką z własnym tyciem. Ten nietypowy jak na 
Muła strój - w Instytucie preferował nieśmiertelny garnitur 
lub lekarski kitel - sprawił, że King poczuł się 
zdezorientowany.
-	Nie wiedziałem, że nie jest pan żonaty - powiedział.
-	Skąd ta pewność? - rzekł Mulhayy szorstko. Za-
trzymał się, myśląc zupełnie o czym innym. - Kiedyś byłem 
- burknął gmerając przy barku. Dotknął czegoś i z 
niewidzialnych głośników zaczęła się sączyć muzyka. 
Zgasił ją. Przygotował koktajle i jakby stracił dla gościa 
zainteresowanie: ręce wbił w kieszenie, stojąc naprzeciw 
otwartego barku przeglądał się w lustrze, gdzie nad lasem 
butelek jego twarz odbijała się niby wschodzący księżyc.
Popijali ze szklanek, pogadując o niczym, a King zbie-
rał się w sobie, żeby wygarnąć, co mu leży na wątrobie. I 
kiedy już prawie był gotów, Muł powiedział nagle:
-	Na stole leży umowa. Przeczytaj ją uważnie i pod 
pisz.
Odstawił szklankę na stolik. Wyszedł z pokoju szybkim 
krokiem.
Historia
Prawie wybiegł, myśli King. Tak to wyglądało, jakby 
uciekał.
King skoczył do stołu z werwą, spodziewając się no-
wego lukratywnego kontraktu reklamowego lub czegoś w 
tym guście. Te kilka kartek - umowa była wyjątkowo 
obszerna - kończyło okres niepewności w jego życiu. Ale 
zaledwie zaczął czytać, uśmiech spełzł z jego twarzy. Pod-
sunął sobie krzesło, usiadł.
Kończył czytać, przekładał papiery i zaczynał od nowa. 
Nie mógł uwierzyć własnym oczom.
W stanie tęgiego zaszokowania przesiedział przy stole 
dobrą godzinę, gdy do pokoju wsunął się Mulhavy. Bez 
słowa usiadł obok, ponury, naburmuszony. Westchnął 
ciężko i ukrył twarz w dłoniach.
-	Nie podpiszę tego - powiedział cicho King. - Co to w 
ogóle jest? Co to znaczy? - wychrypiał.
-	Uspokój się, wszystko ci wytłumaczę... - Mulhavy 
odważył się położyć na jego ramieniu dłoń, którą King 
strząsnął natychmiast.
-	Co tu jest do tłumaczenia? Dziwię się, że pan jeszcze 
ma czelność spojrzeć mi w oczy!
Dopiero wtedy zaczęli naprawdę rozmawiać. Muł za-
czął od przypomnienia swego udziału w Kingowej karierze. 
Podkreślił z naciskiem, że gdy po raz pierwszy pokazano 
mu Kinga, trochę się przeraził.
-	Ty, przyszły czempion, byłeś chudy i wątły. Skóra 
i kość. To ja zrobiłem z ciebie zawodnika.
Beznamiętnym głosem mówił, jak do tego doszło. 
Dianaboliki: trzy tygodnie brania, trzy tygodnie przerwy, 
następnie cały cykl od nowa. Potem stanozolol, źle 
znoszony przez Kinga - furazabol, hormon wzrostu HGH, 
zamazywacze...
-	Jedno musisz zrozumieć - perorował. Czuł, że opa 
nował sytuację, jego ton nabrał pewności. - Dziś sport 
na poziomie wyczynowym jest transakcją. Coś za coś. 
Czy słyszałeś ode mnie kiedykolwiek, że tego typu za 
biegi uchodzą bezkarnie? Że ingerencje w żywy orga 
nizm nie pociągają za sobą skutków ubocznych? - Po 
kręcił głową. - Wprost przeciwnie. Dobrze wiedziałeś, 
na co się decydujesz. Pamiętasz Haszczaka? - był okres, 
kiedy nijak nie mogłeś go ograć. Sam mnie wtedy nama 
wiałeś, żebym ci nie żałował. Dziś facet leży sparaliżo 
wany, modląc się o śmierć. Mogłeś wyglądać tak samo, 
gdybyś mnie nie słuchał. A może wyleciały ci z pamięci 
haremy, które woziliśmy za tobą? - Napił się koktajlu 
z łapczywością zmachanego drwala. Twarz mu lśniła od 
potu. - Do mnie nie możesz mieć pretensji, że zacząłeś 
się sypać. Jeśli chcesz jeszcze kiedykolwiek wystarto 
wać, podpisuj zgodę na operację.
Statystyka
-	Ludzkość liczy dziś całe piętnaście miliardów. Ba 
dania psycho- i socjologiczne wykazały ponad wszelką 
wątpliwość: nie trzeba było aż tylu, by formy domino 
wania, wyróżniania się, stale wśród ludzi obecne, przy 
brały formy patologiczne. Wierz mi, sam załamuję nad 
tym ręce, ale fakt pozostaje faktem: im więcej dwuno- 
gów na świecie, tym mniej znaczy pojedynczy człowiek. 
Każdego można w każdej chwili zastąpić kim innym.
-	Mulhayy spojrzał uważnie na Kinga, który tkwił nadal nad 
nieszczęsną umową. - Oczywiście nic prostszego jak 
pogniewać się na ten stan rzeczy, wycofać ze sportu, wyrzec 
się profitów i popularności... ale coś mi się zdaje, że 
zasmakowaliśmy w takim życiu i nie chcemy, nie 
wyobrażamy sobie żadnego innego. - Znowu przerwał, 
jakby spodziewał się zaprzeczenia, lecz King nie zare-
agował. - Sport od tysiącleci był metodą awansu spo-
łecznego. Kto chce się wybić, pokosztować sławy i splen-
dorów niedostępnych zwykłym śmiertelnikom, a czuje się 
dość mocny, by rzucić wyzwanie mistrzom - wybiera sport. 
Z chwilą jednak przystąpienia do gry zaczyna podlegać jej 
regułom - i rychło spostrzega, że się przeliczył. Ani nie jest 
tak mocny, ani tak wytrwały, jak sobie roił, musi więc w 
sztuczny sposób windować swoje szanse. Tu spostrzeżenie: 
oszukują tylko słabi, a w każdym razie słabsi. W dowolnej 
dziedzinie tacy się znajdą. Muszą przecież jakoś sobie 
pomóc w imię równości szans, nie?
-	zaśmiał się po koziemu.
Zaczynał wracać do swego zwykłego, cyniczno-do-
brodusznego tonu, i zmiana ta zaniepokoiła Sunde-rvalla.
-	Kwestia polega na tym, jak daleko można się po 
sunąć w realizacji tej szczytnej idei. Wyrównać szanse
-	a może jeszcze trochę przebić, tak na wszelki wypadek? 
Pozwolisz, że coś ci przeczytam? - Wyjął z kieszeni 
zagryzmolony świstek i jął odczytywać: - „Otrzyma pan
-	pani środek, którego zażycie poprawi pańskie wyniki
tak, że stanie się pan zwycięzcą olimpijskim. Ten środek ma 
jednak nieodwracalne, zgubne skutki uboczne. Po roku pan 
- pani umrze. Czy chciałby pan - pani zażyć ten środek na 
tych warunkach?"
-	Co to za dokument? - zainteresował się Sunde-rvall.
-	Fragment testu, jakiemu poddano grupę czołowych 
lekkoatletów w osiemdziesiątych latach zeszłego stulecia. 
Ciekawe, nieprawdaż? Jaki procent ankietowanych, twoim 
zdaniem, udzielił wtedy twierdzącej odpowiedzi? - King 
wzruszył ramionami. - Pięćdziesiąt dwa. Ponad połowa 
badanych zgodziła się zapłacić życiem za laur olimpijski.
-	I co z tego? Co mnie mogą obchodzić badania sprzed 
prawie czterdziestu lat?
-	Zaczekaj. Te badania zostały niedawno powtórzone. 
Tym razem procent odpowiedzi twierdzących podskoczył do 
dziewięćdziesięciu sześciu. Co to oznacza? Ano to, że 
konkurencja uległa zaostrzeniu: prawie wszyscy 
ankietowani gotowi są poświęcić życie za największe 
sportowe laury. Byle choćby na krótko wyłonić się z tłumu. 
- Spacerował wokół stołu, założywszy ręce na plecy. - 
Nasuwa się też drugi ważny wniosek: ponieważ naj-
wyższych laurów w sporcie jest za mało, by obdzielić 
wszystkich, przeto większość tych, co się łudzą, odda życie 
za nic. Padną ofiarą oszustwa - ze strony trenerów, kibiców, 
doradców, samych siebie. Tobie, King, do tej pory się 
udawało; należałeś do wąskiej elity wygranych. Chyba nie 
muszę ci mówić, że taki stan nie trwa wiecznie. Proste 
rezerwy twego organizmu są na wyczerpaniu, przestajesz 
zwyciężać, zaczynasz przegrywać, znalazłeś się w sytuacji, 
kiedy słabszy - to właśnie ty. Ta kontuzja wcale nie była 
taka przypadkowa, jak ci się zdaje. Masz wybite stawy, 
przedwcześnie wyeksploatowane wewnętrzne organy, 
przede wszystkim nerki i wątrobę, stwierdzono u ciebie 
początki skoliozy, wysokie ciśnienie, zwyrodnienie rzepek 
kolanowych oraz mięśnia sercowego. Zaczynasz cierpieć na 
zaburzenia potencji...
T Podglądał mnie pan z antylopami!
33
- Dla twojego dobra, nie z pustej ciekawości. - Skrzywił 
się: - Średnio podniecające, prawdę mówiąc. Widzisz, że 
zebrała się spora lista. Z pewnością szokuje cię moja 
szczerość, ale dłużej zwlekać oznaczało oszustwo. Jaki 
byłem, taki byłem, ale zawsze starałem się grać z tobą 
uczciwie.
King milczał. Wobec rewelacji Mulhavy'ego jego wła-
sne pretensje wydały mu się nagle bez znaczenia. Pogładził 
palcami arkusze umowy, układając je w równy stosik, tak 
by spod pierwszej kartki nie było widać następnych.
Etnologia
MULHAW: - Wśród starożytnych Azteków utrzymy-
wał się ciekawy obyczaj. Spośród pojmanych w bitwie jeń-
ców wybierano najpiękniejszego - młodzieńca bez skazy 
fizycznej, prostego jak trzcina. Nakładano mu ozdoby bożka 
i nadawano jego imię; od tej chwili, utożsamiony z bó-
stwem, które reprezentował, odbierał cześć boską. Do roli 
tej był z góry przygotowywany, uczono go wymowy i odpo-
wiedniego zachowania. Poza sprawami reprezentacyjnymi 
innych obowiązków nie miał. Mieszkał w pałacu lub świą-
tyni, gdzie znoszono mu wykwintne jedzenie, mięso, napoje, 
a także dary: kwiaty, wspaniałe stroje. Na jego skinienie 
czekały najpiękniejsze dziewczęta. Od czasu do czasu w 
otoczeniu licznego orszaku wyruszał na miasto. Piękny, 
młody, strojny w złote bransolety wysadzane turkusami, w 
złotych dzwonkach na nogach, naszyjniku z muszelek, 
przepasany bogatym pasem - pospólstwu przypominał boga. 
Tłum składał mu hołd, padając na twarz i sypiąc sobie do 
ust proch spod jego stóp.
Szczęśliwy człowiek, można by powiedzieć - gdyby nie 
pewien szkopuł: w dzień i w nocy nie odstępował go oddział 
specjalnych strażników, by wybić mu z głowy wszelką myśl 
o ucieczce. Ceną bowiem za dni chwały była śmierć 
rytualna na ołtarzu ofiarnym.
SUNDERYALL (po namyśle): - I to ja mam być tym 
kandydatem na stos?
MULHAW: - Jest nim każdy z wielkich mistrzów 
sportu. Póki wygrywa, ustanawia rekordy - znajduje się na 
ustach wszystkich, tłum wielbi go i uznaje za idola. Kiedy 
znajdą się lepsi od niego, bezzwłocznie zajmują jego 
miejsce, a on sam przestaje obchodzić kogokolwiek. Nie ma 
żałośniej szego zjawiska niż zdegradowany czem-pion. Dla 
ludzi, dla świata człowiek ten jakby nie istniał.
Decyzja
Doping: środek do takiego przemodelowania organi-
zmu, które potęguje jego możliwości. Zwiększa wydolność, 
refleks, wytrzymałość, szybkość. Dodaje pewności siebie i 
wzmacnia wolę. Na krótko stwarza doskonalszego czło-
wieka. Znany od starożytności. Żadna epoka, żadna dzie-
dzina działalności człowieka nie obyła się bez tego typu 
zabiegów. Wódka podana żołnierzowi przed atakiem za-
mienia go w herosa. A w sztuce? Przypomnijmy sobie ka-
stratów, których męskość poświęcano dla belcanta. Nie-
którzy aktorzy grają bosko dopiero gdy się nabuzują. Ist-
nieją pisarze, którzy nie sklecą zdania bez alkoholu i ma-
larze, którzy są niczym bez peyotlu. A jednak w sporcie 
pole do popisu pod tym względem jest największe, a trud 
zwraca się najszybciej i najprościej, gdyż rzecz sprowadza 
się tu do przebudowy ciała.
Mulhayy wychodzi ze skóry, żeby wyperswadować 
swoje racje. King słuchając go trąca brzeżek umowy, bo 
kartki znowu się rozeszły. Nowoczesne niewolnictwo po-
lega na tym, że w zamian za nagie obietnice trzeba po-
wierzyć się w całości, wyrzec prawa stanowienia o sobie. 
Szkoda, że zrozumiał to tak późno.
Starcie
King wlecze swego dobroczyńcę na lince, a właściwie 
na kablu telefonicznym. Kabel został wcześniej wyrwany z 
gniazdka i owinięty wokół szyi Mulhavy'ego. Twarz Muła - 
czerwona, nabrzmiała; Muł charczy, ści-
ska obydwiema rękami kabel, jakby chciał się na nim podciągnąć; 
jego nogi kopią i fałdują dywan w poszukiwaniu oparcia. Stół, 
potrącony podczas walki, wali się na podłogę, karty umowy 
zawisają w powietrzu i dostojnie, motylim ruchem osiadają na 
kwiecistych wzorach.
Mulhavy, gdy już się rozpędził, wystąpił nieoczekiwanie w 
roli piewcy nadchodzącej rewolucji. Hasła, hasła. Kres ery 
klasycznych zawodników staje się faktem. Chcemy czy nie, 
musimy iść z postępem. Podejmiemy wyzwanie świata. Przyszłość 
należy do antylop, takich jak De Vanger, tłumaczył 
spokojniejszym tonem. W Instytucie podjęliśmy pierwsze 
działania: specjalnie spreparowane embriony wszczepi się 
nosicielkom, które za psi pieniądz wydadzą na świat generację 
geniuszy bieżni, stadionu, maty. Życie tych fenomenów od 
narodzin potoczy się z góry określonym torem - jak potomków 
monarchów.
- Sam się do tego przyczyniłeś - chichocze Muł. - Te seanse z 
antylopami - dodaje widząc zdumiony wzrok gościa. - Dzielne 
dziewczyny. Pomogły pobrać od ciebie nieco nasionek, które 
posłużą do zapłodnienia in vitro i po odpowiedniej obróbce 
zamienią się w przyszłych królów bieżni.
King nie bardzo wiedział, co się dalej stało. Uświadomił 
sobie, że ma pod sobą wierzgające cielsko Muła. Z całej siły 
zaciskał palce na jego zwiotczałym gardle. Podczas szamotaniny 
ze stolika spadł telefon; King namacał kabel, szarpnął i użył go 
jako linki. Holował Mulhavy'ego w stronę okna, ze szczerym 
zamiarem przywiązania linki do kaloryfera i wyrzucenia ciała na 
zewnątrz. Olśniło go, gdy był prawie u celu: przecież nie 
znajdowali się w Instytucie, w gabinecie na siódmym piętrze, 
tylko w parterowej willi. Gdy wyrzuci Muła, ciało bezpiecznie 
opadnie na trawnik zamiast zadyndać na lince.
Zdeprymowało go to odkrycie. Właśnie zastanawiał się, co 
począć, gdy cios czymś ogromnie twardym i kanciastym powalił 
go odbierając przytomność.
Leżał pogrążony w płytkim śnie, było mu błogo i radośnie. 
Po tej stronie troski nie imały się ludzi zupełnie. Usłyszał, jak 
Mulhavy, kaszląc i rzężąc, wzywa Grubego
przez radiotelefon. Chrzęst szkła pod butami, zdławiony 
okrzyk zdziwienia. Stanęli nad nim - Muł wciąż sapał jak 
rozjuszony byk.
-	Przyjrzyj się - rzekł wreszcie głosem rozklekota 
nym i ochrypłym -jeszcze jeden, któremu wydawało się, 
że bez nas byłby kimś. - Chwila przerwy. - Powołuję cię 
na świadka tej afery.
-Jasne, szefie. Widziałem wszystko dokładnie. Przecież 
to ja palnąłem go w łeb, gdy na pana napadł.
Zawody
Światła, światła i ból. Twarze. Białe kitle. Zielone. 
Koszmarne miesiące. Ale, trzeba przyznać, medycy spi 
sali się na medal. Rekonwalescencja, odkrywanie moż 
liwości własnego organizmu na nowo. Poprawki. Dieta. 
Miesiące. Narastające poczucie siły. Treningi, pierwsze 
starty. Pierwsze zwycięstwo. Smak sukcesu odbierany 
na nowo. Wiwaty tłumów.	v
A jednak, gdyby jeszcze raz miał przemierzyć to piekło 
sterylnych sal, błyszczących narzędzi chirurgicznych i 
zapachu eteru, cofnąłby się tego przeklętego dnia, kiedy 
składał podpis na trzech egzemplarzach umowy.
Spiker przystępuje właśnie do prezentacji zawodników. 
King taksuje ich wzrokiem, stara się przeniknąć możliwości 
każdego po kolei. Niektórych widzi po raz pierwszy.
-	Burcean XI! - woła spiker. - Prawdziwy tytan 
z generacji słynnych mistrzów firmowanych przez Hy- 
drodynamics Co.! Burcean XI! - Imię to wybłyskuje na 
świetlnej ścianie, gaśnie - tak na przemian, póki nie 
staje się to nudne. Wtedy świetlisty napis zaczyna pły 
nąć: BURCEAN XI BURCEAN XI BURCEAN XI. Kibice 
wiwatują na cześć mistrza.
King Sundervall występuje przed szereg zawodników. 
Światła, światła. Kłania się, niedbałym ruchem pozdrawia 
publiczność. Tłum wiwatuje. Ponownie się kłania. W 
omniwizji musi to wyglądać imponująco.
Hala
Iron Maiden, która tym razem ma być świadkiem jego 
tryumfu, zapiera dech w piersiach swym ogromem i 
wyposażeniem. Trochę szmalu wsiąkło w te dźwigary, kopułę, 
urządzenia techniczne, wystrój. Prospekt reklamowy zawodów 
głosi, że ze względu na wyrównany poziom zawodników pomiary 
dźwiganych ciężarów będą dokonywane z dokładnością do dzie-
więciu miejsc po przecinku, z uwzględnieniem aktualnych 
poprawek na sytuację astronomiczną. Chodzi o to, by zbliżające 
się albo oddalające komety, a także zmienny układ planet nie 
wypaczyły zasady idealnie równych szans dla każdego. Z tego 
samego powodu sterowana elektronicznie kopuła Iron Maiden 
gwarantuje utrzymanie wewnątrz stałej temperatury, ciśnienia, 
wilgotności, składu powietrza i tak dalej. W pamięciach 
komputerów zakodowane zostały zmodyfikowane tablice Sinclaira 
do przeliczania wydźwi-gniętych ciężarów na krotność wagi ciała.
Na pomoście pyszni się sztanga - ostatni krzyk techniki. Dla 
ułatwienia konkurencji ma sztucznie przesunięty środek ciężkości. 
Jeszcze sezon i zostanie wycofana jako przeżytek; mówi się już o 
rychłym wprowadzeniu modeli żyroskopowych. Przeciwko 
zaklętemu w żelazo, milczącemu przeciwnikowi King Sundervall 
wychodzi na pomost zbrojny w metalizowany kręgosłup, który 
wytrzymuje nie marne półtorej tony nacisku, ale sześć razy więcej. 
Idzie trochę śmiesznie - góra mięsa na kaczych nóżkach. Jego 
golenie zostały skrócone w celu obniżenia środka ciężkości ciała, 
by ułatwić wchodzenie pod gryf. Jego genitalia wraz z pięknym 
penisem, do którego czuł się naprawdę przywiązany, mistrz sztuki 
chirurgicznej odjął mu jednym cięciem w szalone operacyjne 
popołudnie. Pewnie, że żal tabunów kobiet, które tym samym 
znalazły się poza zasięgiem, ale w zamian udało się zmniejszyć 
ciężar ciała; tabele Sinclaira tego nie przegapią. Z brzucha 
wywleczono mu dobre pięć metrów flaków, całkiem już do 
szczęścia niepotrzebnych. Teraz trzeba co prawda zatrudniać 
ekipę, któ-
ou	
ra wkłuwaniem specjalnych końcówek umożliwia Kingowi 
usuwanie produktów przemiany materii, ale i to oznacza 
mały kroczek do zwycięstwa. Znane są perypetie Burce-ana 
XI, gdy jego serwis zapodział gdzieś magiczną walizkę z 
oprzyrządowaniem - zdjęcia twarzy mistrza, wykrzywionej 
paroksyzmem cierpienia, obiegły okładki czołowych ma-
gazynów świata.
Poza tym Burcean XI dysponuje wspomaganiem 
hydraulicznym, boosterem, dozownikiem transu, sztuczną 
równowagą i tak dalej. Tym, czego nie znają rywale, jest 
synchronizator, rodzaj wewnętrznego zegara, do którego 
zainstalowania przyczyniła się koronkowa robota 
neurologów. Synchronizator to jest to: jego zadaniem jest 
zgrać optimum wydolności fizycznej z terminami startów 
(w skali makro) i z momentami konkretnych podejść do 
ciężarów (w skali mikro).
„Korzystaj z dnia: wszak z tłumuś powstał i w tłum się 
obrócisz", powtarza jak zaklęcie sentencję Mulhavy'ego, v 
skradzioną jakiemuś poecie. Staje u miski z kalafonią, cier-
pliwie smaruje dłonie pokryte naskórkiem o zwiększonej 
przyczepności, palce wzmocnione na zacisk, poduchy mięśni 
barkowych. Rzuca spojrzenie sztandze, której cierpliwość 
można stawiać za wzór.
Bój
Swinging Ishias 9991, który startował przed nim, bój 
spalił. King koncentruje się: wsłuchany w synchronizator 
śledzi z zapartym tchem upływające sekundy. Podchodzi do 
sztangi, zaciska na gryfie najpierw palce lewej ręki, a kiedy 
chwyt wydaje się pewny, to samo chce uczynić z prawą. 
Wtedy następuje coś, co napełnia go zdumieniem: oto widzi 
na przeciwległej prostej swoje antylopy, biegnące 
swobodnie i z gracją przepływające nad płotkami.
Puszcza gryf. Widownia wydaje przeciągły jęk, który 
zaraz cichnie. Rozlega się brzęczyk, który wskazuje, że do 
ukończenia boju pozostała minuta.
Publiczność wstrzymuje oddech. Sprawozdawcy omni-
wizji przestają gadać. Iron Maiden zamiera, a wraz z nią pół 
cywilizowanego świata.
Burecean XI już założył uchwyt; teraz, trzymając gryf, 
balansuje lekko na piętach, jakby zaraz miał zamiar 
wyszarpnąć tę górę żelaza, przy której wygląda krucho i 
niepozornie. Czeka, aż synchronizator da sygnał. Czuje, że 
właściwy moment tuż-tuż: organizm zamienia się w dobrze 
wyregulowany silnik, który wchodzi na coraz to wyższe 
obroty. Trzeba wyczekać do maksimum, spiąć się i dać z 
siebie wszystko, do ostatniego erga rezerwy. Sztuka polega 
na tym, by nie bać się pociągnąć do granicy życia i śmierci, 
wejść nawet na tę granicę. Aparatura sama załatwi resztę. 
Naprawdę, to bardzo proste być mistrzem. I bardzo 
przyjemne: konstruktorzy zadbali, by gigantyczny wydatek 
energii wynagrodzić organizmowi swego rodzaju 
orgazmem, który gasnąc omywa mózg melodią 
najprzyjemniejszych wspomnień i skojarzeń.
Burcean XI przestaje się kolebać, mięśnie na jego 
barach nabrzmiewają, twarz wykrzywia się w paroksyzmie 
nadludzkiego wysiłku, z ust dobywa się ryk dzikiego 
zwierzęcia - sztanga gładko leci do góry. Kiedy zawisa w 
martwym punkcie, gdy wystarczy tylko wsunąć się pod nią 
jak pod kołdrę i utrzymać, opanować, uspokoić potworny 
ból w dole kręgosłupa przyprawia Kinga o ślepotę. Nie wie, 
czy to krzyczy on sam, jego ciało, czy te tabuny ludzi w hali. 
Ma tyle przytomności, by odepchnąć sztangę, sam wali się 
w drugą stronę, lecz łoskot, który towarzyszy obu upadkom, 
już doń nie dociera.
Leży na pomoście, nieprzytomny ze szczęścia. Uśmie-
cha się - mimo obsuwy synchronizator raczy go sekwencją 
orgazmową w pełnym wymiarze. Ach, jak dobrze - jak w 
raju.
Widzi antylopy na przeciwległej prostej, jak miarowo 
połykają dystans, jak w ptasi sposób, bez wysiłku, przelatują 
nad płotkami.
- Dzieci moje - szepce. Wyciąga mocarne ręce, chcąc je 
pochwycić, przycisnąć do serca - za późno. Wchłania je 
ciemność, którą zaraz rozświetlają upiornie jaskrawe 
światła.
Światła
Światła, światła.
czerwiec 1989
UKRYTY W GWIAZDACH
Tego dnia, kiedy w telewizji pojawiła się pierwsza 
wzmianka o Stalowym Ptaku, ojciec długo w nocy chodził po 
swoim gabinecie. Zanim zasnąłem, słyszałem przez ścianę, jak 
łapał zagraniczne radiostacje. Zawsze to robił, kiedy na świecie 
działo się coś niezwykłego. Tym razem jednak poszedł na całość: 
następnego dnia zwolnił się z pracy.
-	Mamy trochę oszczędności - tłumaczył matce, któ 
ra jak zwykle zarzucała mu lekkomyślność. - Chwila jest 
epokowa, a ja mam chodzić do biura. Jeżeli to obca son 
da kosmiczna, to za miesiąc świat zostanie wywrócony 
do góry nogami.
Chyba jej nie przekonał, bo słyszałem, jak wieczorami często 
wracali do tego tematu. Ja natomiast postanowiłem być sprytny.
-	Tato - powiedziałem - chwila jest epokowa, a ja 
muszę chodzić do szkoły.
Ojciec podrapał się po głowie, niby to z zakłopotaniem. 
Uśmiechnął się do mnie, jak zawsze kiedy obmyślił jakiś żart.
-1 co proponujesz? - spytał dla formalności, bo oczywiście 
już wiedział.
-	No... mógłbym przestać, nie? Zmora to w ogóle położył 
lagę na stopnie. Demonstruje pełny zwis i szamański luz.
-	Szamański? - upewnił się ojciec.
-	Jego brat mówi, że w szkole uczą nas samych bzdur, bo ta 
sonda unieważni całą naukę ziemską.
-	Hm - mruknął ojciec poważniejąc - unieważni albo nie 
unieważni. Myślisz, że brat Zmory dostał jakiś przeciek?
-	Ale przecież oni wszystko nam dadzą. Gotowe maszyny i w 
ogóle.
-	Dadzą albo nie dadzą - odparł ojciec z niezmąconym 
spokojem. - A nawet jeśli dadzą, ktoś powinien sprawdzić, co to 
za prezenty. Najmądrzejsi z nas muszą je obejrzeć. Ludzkość nie 
może zachowywać się jak debil.
-	Te ich maszyny będą robić wszystko, co się pomyśli. 
Każdy będzie mógł im rozkazywać - wypaliłem z entuzjazmem. 
Chyba przeholowałem, ojciec zmarszczył brwi.
-	Posłuchaj - powiedział - masz bombę atomową i masz 
małpę. Dałbyś małpie bombę atomową?
-	No... nie dałbym.
-	Coś się zrobił taki skąpy? Daj jej. Bomb masz pod 
dostatkiem, a ta małpa wygląda sympatycznie. Bomba się jej 
przyda.
-	Ale ona może niechcący wysadzić się w powietrze - 
oświadczyłem z przekonaniem. - I jeszcze innym zrobi krzywdę.
-	No popatrz, nie pomyślałem o tym. Ty dajesz jej bombę, a 
ona myśli, że to banan. A wiesz, dlaczego tak myśli? Bo nie 
chodziła do szkoły. - Zagarnął mnie wielkim łapskiem i 
przyciągnął do siebie tak, że jego głos dobiegał zza moich pleców. 
- Pochodź jeszcze trochę, co ci szkodzi. Nie bądź tą małpą.
Informacje o Stalowym Ptaku nadchodziły skąpo. Na dobrą 
sprawę nie wiedzieliśmy nawet, skąd poszła jego nazwa. Pojawiał 
się koło Ziemi, to tu, to tam, raz daleko, raz bliżej. Na podstawie 
tych manewrów uczeni wnioskowali przebiegle, że musi mieć 
własne źródło napędu. Latał sobie wokół nas, ani nie eksponując 
się specjalnie, ani nie starając się ukryć. Było mu zdaje się 
obojętne, co sobie o nim myślimy. Może o nas nie wiedział? 
Oczywiście zrobiono mu trochę zdjęć z satelitów, ale wszystkie ze 
zbyt wielkich odle-
głości, żeby było widać jakieś szczegóły. Moim zdaniem 
przypominał raczej kapelusz niż ptaka.
Przez ten pierwszy tydzień ojciec zachowywał się dzi-
wacznie: wychodził gdzieś bardzo wcześnie rano, wracał 
wieczorem, zawsze z torbą na ramieniu, raz wypchaną, a raz 
prawie pustą. Coś zbierał? Był maj, na grzyby stanowczo za 
wcześnie. Zaproponowałem kiedyś, że z nim pójdę, ale odmówił. 
To nie byłoby dla ciebie ciekawe, powiedział.
Wieczorami dłubał w piwnicy, słyszałem dzwonienie rurek 
czy prętów, raz wycie jakby generatora. Co to było, nie 
dowiedziałem się, bo drzwi zamykał na klucz, a okno szczelnie 
zasłaniał firanką. Denerwowały mnie te tajemnice.
Z dnia na dzień ojciec zaprzestał wycieczek, za to zajął się 
troskliwie domem. Właził w najbardziej niedostępne zakamarki, 
coś tam skrobał, piłował, cementował. Moją ofertę pomocy 
odrzucił dość opryskliwie. Doszedłem do wniosku, że wiem, 
dlaczego tak się upierał przy szkole: wolał, żebym mu nie 
wchodził w paradę.
Raz po obiedzie zagadnąłem mamę o sprawy ojca.
-	Naprawia dach - powiedziała oschle. - Połowa dachówek 
przecieka. Najwyższy czas, żeby ktoś się nimi zajął.
-	Mógłbym mu trochę pomóc - bąknąłem.
-	Lepiej pomyśl o szkole. Stopnie masz nie najlepsze. 
Znowu ta szkoła.
Trudno było zmylić czujność ojca, nie budząc zarazem 
podejrzeń matki, ale w końcu udało mi się to. Wylazłem pod sam 
dach, otworzyłem klapę i zdębiałem: pod krokwiami, na których 
były osadzone dachówki, ktoś zawiesił wiązki suszonych ziół, 
mnóstwo jakichś drutów, cynfolii, bibułki i podobnych szpejów. 
Wyglądało to jak skład ozdób choinkowych, przeznaczonych dla 
jakiejś sekty. Jedno było pewne: dachówki zupełnie ojca nie in-
teresowały. Z łatwością dostrzegłem jedną, która pękła, rysa 
światła świadczyła o tym wyraźnie. Czyżby te wstążeczki, druciki, 
pręty i cynfolie miały odpędzać deszcz? Z przykrością 
pomyślałem, że mój ojciec zwariował.
Niestety, wrażenie to potwierdzały wyczyny ojca w ogrodzie. 
Mieliśmy koło domu kawałek ziemi, na której rosło trochę 
warzyw. Ojciec zasadził też parę drzew owocowych, ale nie dbał o 
nie zanadto. Teraz każdą chwilę spędzał poza domem: rył jakieś 
rowy, układał kamienie, znosił nieustannie dziwne rośliny i sadził 
je w pośpiechu, ale nie na grządkach, jak uczciwy ogrodnik, tylko 
w rzędach monstrualnej długości, które przerzynały cały ogród 
tworząc dziwaczny labirynt.
Matka zrzędziła, że trawa wyrosła za wysoko, ale ojciec ani 
myślał imać się kosiarki. I ani słowem nie wtajemniczał mnie w 
swoje plany, choć na otwartej przestrzeni o wiele trudniej było 
mnie spławić. Wreszcie przystał z niechęcią na moje towarzystwo 
i bywało, że pracowaliśmy obok siebie w milczeniu, wykonując 
całą tę absurdalną robotę, która zdawała się nie mieć końca.
Doszło wreszcie do tego, do czego dojść musiało: krążący 
tam i sam Stalowy Ptak lekko się wszystkim znudził. Mogło 
minąć z dziesięć dni, odkąd się pokazał. Dni te, wbrew 
zapowiedziom ojca, w najmniejszej mierze nie wstrząsnęły 
światem. Oglądaliśmy we troje piekielnie rozwlekły program 
telewizyjny, w którym przedstawiciele różnych sił politycznych 
wypowiadali się ze swadą, co też należy począć, jeśli Stalowy 
Ptak wyląduje. Kiedy prowadzący program zadał mordercze 
pytanie, jak wygląda struktura parlamentu tam, skąd Ptak przybył, 
ojciec poruszył się groźnie, ale powstrzymał się od komentarza. 
Byliśmy obaj nieludzko uznojeni po całym popołudniu spędzonym 
w ogrodzie, nasz labirynt przybierał imponujące rozmiary. 
Powiedziałem, że chce mi się spać i wymknąłem się z pokoju.
Oczy istotnie zdrowo mi się kleiły, ale przed snem chciałem 
przekartkować świerszczyk, pożyczony od Zmory. Właśnie 
kończyłem przeglądać go drugi raz, analizując na spokojnie 
niektóre szczegóły, kiedy zza uchylonych drzwi dobiegły mnie 
podniesione głosy. Dopadłem bezszelestnie szpary i wypełzłem na 
korytarz. Ojciec z matką nadal tkwili przed telewizorerri, którego 
poświata obrysowała miękko ich sylwetki. Już mia-
łem wrócić do świerszczyka, gdy matka rozpoczęła natarcie.
-	Arnoldzie - powiedziała dobitnie i uroczyście - pal 
sześć twoją pracę, choć była niezła i dobrze ci tam płaci 
li. Jak wiesz, obiecaliśmy sobie wzajemną tolerancję 
w sprawach naszych dziwactw. Starałam się ze wszyst 
kich sił tej umowy dotrzymać i byłoby mi się to udało, 
ale traf chciał, że wyszłam dziś rano do ogrodu. Właści 
wie to sąsiadka zadzwoniła, co my tam szykujemy. - Prze 
rwała, lecz ojciec nie zareagował. - Arnoldzie, muszę ci 
wyrazić mój najgłębszy niepokój.
Ojciec wydawał się bez reszty skoncentrowany na 
telewizorze.
-	Czy możesz mi powiedzieć, co ty do diabła wypra 
wiasz z tym Bogu ducha winnym, bezbronnym kawał 
kiem ziemi?
Ojciec nie reagował. Miał chyba stalowe nerwy.
-	Kiedy przeryłeś transzejami teren pod drzewami, 
myślałam: niech tam. Choć oczywiście powinieneś wie 
dzieć, że drzewa z podciętymi korzeniami po pewnym 
czasie usychają. - Dała ojcu czas na ogarnięcie bezmia 
ru zbrodni, jakiej się dopuścił. - Kiedy zacząłeś sadzić te 
łodygi, myślałam: niech sadzi. W jesieni się wykopie 
i fertig. Nota bene kto to widział przesadzać takie rozwi 
nięte rośliny. Czy zauważyłeś, że niektóre zaczynały już 
prawie kwitnąć? Nie dziwota, że ci wszystkie uschły.
-	Nie wszystkie.
-	Ale większość - głos matki był surowy i pewien swoich 
racji. - Kiedy zacząłeś znosić te kamienie i układać z nich jakieś 
spirale, pomyślałam: tylko spokój, Alicjo. Chłop musi mieć 
zajęcie, chyba nie wolałabyś, żeby pił wódkę. Nie ma się czym 
przejmować. To, że inni pozbywają się kamieni ze swojej ziemi, 
zbierają je i wywożą jak najdalej, o niczym przecież nie świadczy. 
Ścierpiała-bym to w milczeniu, ścierpiałabym wszystko, gdybyś 
nie angażował do tych absurdów Artura. Cóż ci zawiniło to biedne 
dziecko?
-	Sam przyszedł i chciał pomagać. Miałem go prze 
pędzić?
Nie była to do końca prawda. Przyszedłem zobaczyć, o co 
ojcu chodzi z tym ogródkiem. Po prostu chciałem się czegoś 
dowiedzieć. Ale ojciec nie zdobył się na żadne wyjaśnienie, tylko 
powiedział: - Podaj mi tamte kamienie.
-	Ale i Artura bym przebolała, w końcu to także twój 
syn. Oboje za mało się nim zajmujemy. Czy wiesz, że on 
znosi do domu pisma z nagimi kobietami?
Zrobiło mi się gorąco. Na szczęście ojciec stanął na 
wysokości zadania.
-	No i dobrze - powiedział - martwiłbym się, gdyby tego nie 
robił. Przynajmniej w noc poślubną nie przerazi się tych waszych 
urządzeń, jak to mnie się zdarzyło.
-	Nie zmieniaj tematu - skarciła go matka. - Dobrze 
pamiętam, że nie byłeś żadnym niewiniątkiem. Więc pomyślałam 
sobie: w porządku, niech Artur pobędzie przy ojcu. Niczego się 
wprawdzie nie nauczy, ale łyknie przynajmniej świeżego 
powietrza. Nic tylko w kółko ten komputer, gry i inne brednie.
-	Mówiłaś przecież, że pisma - ojciec odzyskiwał rezon. Jeśli 
matka chciała pobudzić go do skruchy, musiała się jeszcze 
solidnie napracować.
-	Nie zarzucisz mi po tym wszystkim, że byłam mało 
tolerancyjna. Ale kiedy wdarłeś się ze swoimi sadzonkami na 
grządki, które z takim trudem urządziliśmy, zrozumiałam, że 
miarka się przebrała. Rzodkiewka prawie już wschodziła! - 
krzyknęła boleśnie. - Nie wahałeś się ani przez chwilę, by 
przeorać koperek, pietruszkę i marchewkę. Dla wątpliwej zabawy 
poświęciłeś efekty naszej wspólnej pracy.
-	Wahałem się - rzekł ponuro ojciec - ale naprawdę nie 
widziałem innego wyjścia.
-	Dalie i mieczyki udały się w zeszłym roku nadzwyczajnie. 
Miałam prawo sądzić, że i teraz będzie podobnie. Zaczęły kwitnąć 
tulipany, ale ciebie oczywiście nic to nie obchodzi, wjechałeś ze 
swymi wiechciami na najpiękniejsze rabatki. Pytałeś mnie chociaż 
o zgodę?
-	Nie było czasu.
-	Czasu było aż nadto.
-	Dobrze, powiem ci - zdecydował się ojciec. - Stara 
łem się urządzić ogród w tajemnicy przed tobą, bo wie 
działem, że cię nie przekonam.
Matkę aż zamurowało.
-	Urządzić. Coś takiego. Nie sądziłeś chyba, że tak szeroko 
zakrojone roboty ziemne ujdą mojej uwagi. Bądź-że poważny, 
Arnoldzie. Wprawdzie jestem osobą zajętą...
-	Alicjo, w tym cały szkopuł, że nie wiedziałem, za co się 
biorę. Z początku zapowiadało się to skromnie, dopiero w trakcie 
nabrało rozmachu. Z powodu tulipanów jest mi naprawdę łyso, ale 
nie byłem w stanie bardziej zacieśnić spirali. Teren dwa razy 
większy od naszego nie zdołałby wszystkiego pomieścić. Uwierz 
mi na słowo: ta spirala to naprawdę majstersztyk miniaturyzacji.
-	Myślę, Arnoldzie - powiedziała uroczyście matka
-	że czas, abyśmy sobie wyraźnie powiedzieli, czemu ma 
służyć twoja ostatnia działalność. Wykroczyła ona znacz 
nie poza to, co przyjęło się określać jako niewinne hob 
by. Po co zawiesiłeś te bibeloty pod dachem? Po co to 
wszystko?
-	Szkopuł w tym - oświadczył prostolinijnie ojciec
-	że nie wiem.
Matka usiłowała ochłonąć po tym uderzeniu. - Wiesz co, 
Arnoldzie? Wolałabym chyba, żebyś skłamał. Kompletnie 
przestałeś się ze mną liczyć, jeśli już nawet nie chce ci się 
obmyślić głupiego kłamstwa.
Oboje zamilkli, pochłonięci jakimś ciekawszym fragmentem.
-	Po co miałbym kłamać? - odezwał się ojciec.
-	Pamiętasz taki film archiwalny... „Bliskie spotkania 
trzeciego stopnia", jeśli się nie mylę. Puszczali go ze 
trzy miesiące temu. Pewien facet wrzucał tam ziemię 
przez okno do swojego pokoju, a potem uformował 
z niej wzgórze.
-	Zachowywał się dokładnie tak jak ty.
-	Do tego zmierzam. Pod wpływem jakiegoś potężnego 
impulsu zaczął robić coś, co przedtem nawet nie przy-szłoby mu 
do głowy. Odczuwał po prostu wewnętrzny
przymus. Nie miał pojęcia, dlaczego to robi, wiedział tylko, że tak 
musi. Od pewnego czasu myślę o tym bez przerwy.
-	Arnoldzie, to bardziej przerażające niż sądziłam. 
Przyznajesz oto, że jesteś automatem sterowanym przez tego 
tam...
-	Nie wykorzystuj mojej szczerości przeciwko mnie. Nic 
takiego nie powiedziałem.
-	Ale dałeś do zrozumienia.
-	Nie. Posłuchaj, nie zaprzeczam, że ostatnio moje 
posunięcia są trochę... niekonwencjonalne. Zdaję sobie sprawę, że 
coś dziwnego się ze mną dzieje, ale jednocześnie mam 
przekonanie, że pozostaję przy zdrowych zmysłach. To żaden 
dowód, wiem. Usiłuję zrozumieć, co mnie opętało - i nie widzę 
innej drogi niż brnąć w to dalej. Jest jedna ciekawostka: 
budowanie spirali dostarcza mi niewytłumaczalnej satysfakcji, 
jakiegoś spełnienia, zaspokojenia... słuchasz, co do ciebie mówię?
Chyba zasnąłem, bo obudziło mnie, jak ojciec zbierał mnie z 
podłogi i zanosił do łóżka. Byłem skostniały, z przyjemnością 
zapadłem pod kołdrę. Ojciec usiadł obok, poczułem, że głaszcze 
mnie po głowie i usłyszałem dziwne słowa:
-	Nie staraj się być dorosły. Masz czas.
W ciągu następnych kilku dni dokończyliśmy budowę 
czegoś, co ojciec nazywał Spiralą - kiedy o tym mówił, duże S 
narzucało się samo przez się - ja zaś Labiryntem. Powiedziałem o 
tym ojcu; rozpromienił się i nie spuszczając wzroku z 
pobojowiska, w jakie zamieniliśmy nasz ogród, przygarnął mnie 
brudną ręką.
-	Każdy z nas widzi w tym co innego - skwitował. - Ja 
linię ułożoną z kamieni i roślin, ty - pas ziemi między jej 
zwojami. Ale bez wątpienia mamy na myśli tę samą rzecz.
Entuzjazm ojca - czy jego szaleństwo - udzielił mi się bez 
reszty. Nie pytałem już, po co kładziemy pod kamienie rozłożyste 
i kłujące kępy, z których dopiero w przyszłości miały wystrzelić 
łodygi. Wyglądało to tak, jakbyśmy kamienne bochenki układali 
na zielonych serwetkach. Ochoczo podawałem ojcu jego druciki i 
sko-
rupki, które upychał obok kamieni zgodnie z niepojętą dla mnie 
instrukcją. Gdzieniegdzie sadził wiecheć rośliny, której nazwy sam 
nie znał, przy czym nie sprawiało ,, mu żadnej różnicy, czy był on 
kompletnie suchy, czy też między zeszłorocznymi źdźbłami przebijały 
zielonkawe kiełki. Całość obsypywał ziemią - i tak wędrowaliśmy po 
ziarnach tego niesamowitego różańca.
Uporaliśmy się z Labiryntem pod wieczór, zostawiając całe 
sprzątanie na następny dzień. Wykąpany, obciąłem sobie zbite o 
kamienie paznokcie i w radosnym poczuciu, że oto dobiegł końca 
kawał zbędnego trudu, położyłem się do łóżka. Coś mnie zbudziło 
w nocy. Wstałem; przez otwarte drzwi wlewał się do pokoju potok 
księżycowej poświaty. Była pełnia, a kwitnące drzewa pachniały 
jak oszalałe. Wyszedłem na balkon, żeby przyjrzeć się tej 
niecodziennej scenerii; blada tarcza księżyca zanurkowała właśnie 
między rzadkie obłoczki jak w dym dalekiego ogniska. Pod 
drzewami, gdzie rozciągał wężowe sploty nasz Labirynt, coś się 
poruszyło. Zamarłem i wycofałem się ku drzwiom, a potem 
przylgnąłem do chłodnej posadzki. Było cicho i jakby uroczyście, 
białe płatki opadały z drzew bezgłośnie jak śnieg. Ojciec, w 
płaszczu kąpielowym narzuconym na piżamę, przemieszczał się 
wzdłuż Labiryntu, przystając na długie momenty kontemplacji.
Niekiedy rozkładał ręce i sunął tak, podobny do ptaka, 
potrącając gałęzie, siejąc za sobą białymi płatkami. To znikał w 
cieniu i wtedy jego kształt ledwo bielał w półmroku, to wyłaniał 
się w plamie bladego światła jak zjawa. Nie śmiałem głębiej 
odetchnąć, śledziłem jego wędrówkę po zacieśniających się 
łukach, aż dotarł do środka Labiryntu i gałęzie drzew skryły go 
przede mną.
Potem na krótko zapatrzyłem się we wzory, jakie poświata 
księżyca wyczarowywuje na obłokach. Ktoś wołał mnie 
półgłosem spod balkonu. Doszedłem do wniosku, że leżenie na 
zimnej płycie znudziło mi się i wyjrzałem przez barierkę.
Ojciec stał na trawniku z rękami w kieszeniach płaszcza. Z 
zafrasowaniem przyglądał się swoim kapciom,
całym w rosie i w błocie. Ale w jego głosie dźwięczało 
zadowolenie i jakby odprężenie, kiedy zawołał: - Idź spać, 
Artur. I zamknij drzwi, robi się zimno.
Sąsiedzi, rzecz jasna, interesowali się Labiryntem, ale 
ich ciekawość wydawała się ojcu zbyt daleko posunięta. 
Dociekali głośno, czemu nasze dziwactwo ma służyć, a 
ojciec odpowiadał, że tworzymy właśnie system 
orientacyjny dla wędrownych ptaków. Nie, nie orientacyjny, 
tylko irygacyjny, i nie dla ptaków, tylko dla kretów, 
poprawiał się. Krety, stworzenia jak wiadomo niezmiernie 
pożyteczne, lada dzień znajdą się w fazie rozrodu. Pod 
żadnym pozorem nie wolno dopuścić, by woda zalała im 
nory z młodymi.
-	Dlatego tak się śpieszymy - dodawał z kamiennym 
wyrazem twarzy. - Odłożyliśmy na bok wszelkie inne 
prace.
Bywało, że ojciec wychodził na jeden albo dwa kufle 
piwa, posłuchać głosu ludu, jak mówił. Celem tych pe-
regrynacji, w których nieodmiennie mu towarzyszyłem, była 
restauracja „Parkowa". Zasiadaliśmy przy białych 
blaszanych stolikach wśród białych pni brzóz, ja piłem piwo 
karmelowe z małego kufla, zaś ojciec zatapiał się w myślach 
nad kuflami jasnego. Wbrew zapowiedziom nie lgnęliśmy 
do ludzi, nawet sami do siebie mało się wtedy odzywaliśmy, 
ceniąc sobie atmosferę tych rzadkich posiedzeń.
Ale tego dnia - czy to pod wpływem Stalowego Ptaka, 
czy też trafiliśmy na dzień wypłaty - „Parkowa" pękała w 
szwach. Zaraz po wejściu wpadliśmy na brata Zmory, który 
dzierżył w obu dłoniach po kuflu i rozglądał się za wolnym 
miejscem. Cudem znaleźliśmy stolik. Czekając na kelnera 
ojciec pił piwo Zmory, interesując się kurtuazyjnie jego 
studencką karierą.
-	Niedługo sesja, co? - zagadnął. - Roboty naukowej 
pewnie pod dostatkiem?
Brat Zmory nastroszył się lekko, ale odparł z godnością, 
że od pojawienia się Stalowego Ptaka inne sprawy 
pochłaniają ludzi nauki. Ptak wywołał ferment w środo-
wisku i podzielił kadrę. W tych warunkach obiboki, do
których należał starszy Zmora, korzystali na całego z 
osłabienia dyscypliny.
-	A czy świat nauki powziął już jakieś ustalenia co 
do Stalowego Ptaka? Czym jest, skąd przybył, po co...
Zmora zasępił się. - Hm - powiedział - krążą pewne 
pomysły. Część hipotez zna pan pewnie z telewizji.
-	Drogi panie Zmora - ojciec wyprostował się w krze 
śle - to, co nadaje telewizja, przeznaczone jest dla po 
spólstwa i dociekliwy umysł nie tam powinien kierować 
się w poszukiwaniu prawdy.
Nadszedł kelner. Ojciec oddał piwo Zmorze i postawił 
przede mną kufel jasnego z wianuszkiem piany.
-	Pijesz tylko do połowy - zastrzegł, ale i tak czułem się 
pasowany na mężczyznę. Zerknąłem, czy Zmora to 
zauważył, ale był zbyt rozkojarzony.
-	Jakieś dziesięć lat temu nagrodę Nobla z fizyki otrzy-
mał profesor Alfred Testa za zmatematyzowanie i zmo-
dyfikowanie starszej już hipotezy nie jego autorstwa. 
Według Testy Wszechświat jest areną i zarazem wynikiem 
gry, jaką toczą ze sobą od miliardów łat najstarsze cywili-
zacje. W efekcie tej gry powstała znana nam materia, prawa 
i stałe fizyczne... to wszystko, co składa się na swoistość 
naszego Wszechświata. - Zmora upił piwa. - Testa jednak 
przyjął pewne założenie... czy też był to jeden z jego 
wniosków - wie pan, znam jego pracę z omówień, człowiek 
nie ma czasu czytać wszystkiego w oryginale - że gra 
przebiega niejako korespondencyjnie. Cywilizacje nie 
kontaktują się ze sobą bezpośrednio, fizycznie - uniemoż-
liwia to bezmiar rozdzielających je przestrzeni. Do kolizji 
dochodzi - czy raczej dochodziło - na granicach kontrolo-
wanych przez nie stref. Strefy te oznaczały obszary obo-
wiązywania konkretnej fizyki. W wyniku kolizji gracze 
modyfikowali parametry i warunki gry, aż cały kosmos 
został doprowadzony do dzisiejszego stanu.
Tego faceta zauważyłem już wcześniej, jak zaczepiał 
kelnera, a potem z zakłopotaniem rozglądał się w poszu-
kiwaniu wolnego stolika. Wiedziałem, że w końcu podej-
dzie do nas. Był wielki i gruby, w białej koszulce z krótkimi 
rękawami i płóciennych jasnych spodniach, nalany
na twarzy. Usiadł jakoś bokiem, jak gdyby jeszcze nie stracił 
nadziei na znalezienie innego miejsca.
Ojciec obrzucił przybysza przelotnym spojrzeniem.
-	I oczywiście z chwilą pojawienia się Stalowego Ptaka 
cała ta koncepcja wzięła w łeb.
-	No, może nie cała, ale założenie, że każda cywilizacja 
sobie rzepkę skrobie - na pewno. Do tej pory Testa miał 
komfortową sytuację: jego hipoteza była matematycznie 
niesprzeczna i kto by chciał ją podważyć, musiałby grzebać się w 
aparacie opisowym, bo w dziedzinie faktów nie było większych 
konkretów. A w matematyce Testa niestety był mocny.
-	Czyli fizycy mają swoją zagwozdkę.
-	No, nie tylko oni. Stalowy Ptak namieszał nie tylko 
naukowcom. Niech pan weźmie na przykład kwestie religijne. 
Dlaczego Kościół tak ostentacyjnie ignoruje obecność Stalowego 
Ptaka? No bo jeśli to jest pojazd międzygwiezdny, to ktoś go 
musiał zbudować. Ktoś go musiał pilotować albo zaprogramować. 
Ktoś go musiał tu wysłać. Stoi za nim, krótko mówiąc, jakiś 
rozum, nie-ziem-ski i nie-ludzki. Zaś uznanie tego faktu otwiera 
całe wachlarze nieprzyjemnych problemów teologicznych.
-	Zmora odgiął od pięści palec i zaczął wyliczać: - Jeśli 
na innych planetach są istoty rozumne, czy dokonało 
się tam również odkupienie? Czy ziemskie Ewangelie mają 
tam zastosowanie? Czy wobec tych istot - które prawie 
na pewno są poganami - uprawniona jest działalność 
misjonarska? I tak dalej.
-	No dobrze - powiedział ojciec - a co na to sam Testa?
-	Profesor Testa nie żyje - odezwał się grubas w koszulce. - 
Pół roku temu zginął w katastrofie lotniczej. Można się włączyć 
do rozmowy? - Przedstawiając się wymruczał jakieś nazwisko, 
które utonęło w ogólnym gwarze.
Znałem tego jegomościa - tylko nie mogłem sobie 
przypomnieć skąd. Z telewizji? Gdzieś go już widziałem albo 
słyszałem jego tubalny głos. Zauważyłem, że także ojciec 
wpatrywał się w niego z uwagą.
-	Pomysł Testy jest godny pożałowania. - Grubas tylko tyle 
zdążył powiedzieć, gdyż właśnie zawisła przed nim taca pełna 
kufli z piwem. Zgarnął je zręcznie na blat, wcisnął kelnerowi 
banknot o wysokim nominale, ruchem ręki wygasił niemrawe 
przygotowania do wydania reszty. Spojrzał na nas przepraszająco, 
sięgnął po kufel i po prostu wylał sobie zawartość do paszczy, a 
jego brzucho zafalowało. Z mniejszą już łapczywością opróżnił 
do połowy drugi kufel, westchnął przeciągle, po czym niechętnie 
wrócił do spraw przyziemnych.
-	Częstujcie się, panowie, bez żenady - wskazał kufle - jak 
kto ma ochotę.
-	Pan tutejszy? - zapytał ojciec z powątpiewaniem.
-	Nie, przejazdem. Tam stoi mój samochód - machnął ręką w 
stronę parkingu.
-	I zamierza pan prowadzić po alkoholu?
-	E... - stropił się grubas. - Piwo to nie alkohol. - Nie certolił 
się zbytnio; drugi kufel pokazał dno. W dłoni grubasa wyglądał 
jak kubek. - Żona będzie prowadzić - oznajmił tonem odkrywcy.
Brat Zmory bez żenady poczęstował się z jego puli.
-	Pan jest fizykiem?
-	Nie, skądże. Jeszcze by tego brakowało. Ale po amatorsku 
interesuję się tym i owym. Panowie, profesor Testa nie miał racji. 
Bardzo szanuję jego dokonania, ale wiele hipotez można 
przedstawić w sposób matematycznie niesprzeczny. Sam taki opis 
niczego jeszcze nie dowodzi. Możliwe, że we Wszechświecie 
toczyła się albo toczy jakaś gra. Tylko że ktoś najpierw musiał 
puścić to wszystko w ruch, zaprogramować całą maszynerię. Ktoś 
wyprodukował materię, powołał graczy, ustalił reguły - i 
powiedział: start.
-	Jest pan duchownym - wtrącił bez przekonania brat Zmory.
-	Z takimi nawykami? - zagrzmiał brzuchacz. Przyłożył 
następny kufel do ust; poziom piwa w naczyniu obniżał się 
piorunem. - Jestem inżynierem. Budowlanym, jeśli chce pan 
wiedzieć.
-	Ale obecność Boga w pana wywodach narzuca się 
sama przez się - ojciec pośpieszył Zmorze w sukurs.
-	Dlaczego od razu Boga? Po co ciągać do wszystkiego 
tego znużonego starca? - Grubas wydawał się rozsierdzony, 
ale po chwili spuścił z tonu. - Widzi pan, Bóg zawsze był 
sytuowany poza granicami ludzkiej wiedzy. Najpierw jego 
rezydencją były niebiosa, potem jakieś nieokreślone miejsce 
poza Ziemią. W miarę coraz to nowszych ustaleń nauki 
Boga eksmitowano wciąż dalej i dalej. O ile się nie mylę, 
dziś Bóg przebywa poza czasem, gdzieś poza granicami 
widzialnego Wszechświata.
-	Chce pan powiedzieć, że Boga nie ma? - nastroszył 
się brat Zmory. Znać było po nim wypite piwo.
-	Bynajmniej, młodzieńcze. Ale pogląd, że Bóg pierz-
cha pod naporem reflektora myśli ludzkiej, wydaje mi się 
okropnie wulgarny. Że kryje się przed nami tam, gdzie już 
nie jesteśmy w stanie go dopaść. Bóg, młody kolego, jest 
wszędzie. Przenika wszystko i wszystkiemu jest winien. 
Uczestniczy we wszystkim jako siła sprawcza. Ale też w 
niczym mu nie przeszkadza, że jacyś gracze próbują 
przestawić klocek w jego gospodarstwie. Mnie osobiście 
denerwuje natomiast, że każdą lukę w wiedzy, każdą 
elementarną ignorancję próbuje się wypełniać ingerencją 
Boga. On nie ma na to czasu. Jego to nie interesuje.
-	A jak się to ma do tezy profesora Testy? - zaintere-
sował się ojciec. - Można? - sięgnął po jeden z kufli za-
mówionych przez gościa.
-	Właśnie do tego zmierzam. Jeśli określiłem jego ideę 
mianem godnej pożałowania, to tylko ze względu na zakres, 
jakim Testa się posługuje. Czemuż jego gracze mieliby 
gustować w lokalnych przeróbkach, podczas gdy do 
dyspozycji stoi mrowie innych wszechświatów? Przy-
jąwszy, że każdy wszechświat to taki niewielki bąbel, na ich 
inwencję czeka cała piana złożona z tych bąbli. Z pewnością 
w poszczególnych wszechświatach upłynęło wystarczająco 
wiele czasu, by przynajmniej kilka cywilizacji wyrwało się 
poza ich granice i zaczęło najpierw dokonywać penetracji, a 
potem modyfikacji owej gąbki,
pumeksu czy piany - jak zwał tak zwał - na skalę naprawdę 
godną uwagi. - Pochłonął następne piwo. - Sami panowie 
widzą, że do tłumaczenia takich prostych rzeczy nie ma co 
angażować Boga.
-	O ile dobrze rozumiem - podjął ojciec - nie odmawia 
pan racji profesorowi Teście, ale pod warunkiem zmiany 
skali. Gra toczy się, ale szczebel wyżej.
-	Tak jest. A przynajmniej mogłaby się toczyć. Zechce 
pan sobie wyobrazić nieskończenie rozległy plaster miodu. 
Jakąś taką monstrualną budowlę sporządzoną z materiału o 
strukturze plastra miodu. Każdej komórce tego plastra 
odpowiada jeden wszechświat, podobny z grubsza do tego 
tutaj - powiódł ręką nad głową. - Cywilizacje, które 
wydostały się ze swych komórek, prowadzą w ich 
bezpośredniej bliskości swoje prace. O innych sobie 
podobnych ani wiedzą, ani chcą wiedzieć, gdyż kontakt na 
takie odległości w międzyprzestrzeni przewyższa już 
wszystko co możliwe. Niektóre cywilizacje wnioskują 
jednak o istnieniu pobratymców na podstawie zmian, jakim 
ulega plaster. W tym właśnie sensie gra opisana przez 
profesora Testę trwa w najlepsze.
-	Pszczoły w plastrze miodu - westchnął ojciec.
-	Właśnie, dobrze pan to określił: pszczoły, nie cywi-
lizacje. Nie należy sobie wyobrażać pod tym pojęciem 
zbiorowości podobnych do naszej, raczej są to jednorodne 
twory zajmujące względnie mało miejsca, które mogą 
dowolnie się dzielić i przybierać dowolne postacie. Ale te 
pszczoły są bardzo samotne: gdyby nawet każda z nich 
poświęciła się wyłącznie poszukiwaniu innych, prawdo-
podobieństwo spotkania należy uznać za znikome - z 
powodu chociażby mamucich rozmiarów plastra. Przy-
puśćmy, że pewna pszczoła operuje tu, na Ziemi, a naj-
bliższa w okolicy Procjona. Jaka jest szansa, że na siebie 
trafią?
-	Mimo to mogłyby teoretycznie zaistnieć gniazda 
takich pszczół. Plaster nie ma przecież cech jednorodności, 
więc nie jest powiedziane, że dokładnie z jednej komórki na 
miliard uwolni się pszczoła. W pewnych sektorach plastra 
pszczół będzie więcej, a w pewnych mniej.
-	Na pewno.
-	Zatem nie da się wykluczyć powstawania koalicji 
pszczół - oczywiście niezmiernie rzadko, przy zaistnieniu 
mnóstwa sprzyjających czynników. Te pszczoły mogą 
wtedy omijać zakaz Testy i kontaktować się ze sobą bez-
pośrednio w celu - bo ja wiem - ustalania wspólnych reguł 
gry czy wspólnej strategii wobec plastra.
-	Nawet jeśli ma pan rację - rzekł oschle tłuścioch 
- to takich gniazd naliczy pan nawyżej cztery, pięć na
cały plaster. Rozważmy jednak bliżej pańską sugestię. 
Nawet wśród tak zaawansowanych speców jak te pszczoły 
nie obejdzie się bez konfliktów. Nic nie wiemy wprawdzie o 
ich moralności, lecz konflikty z góry można uznać za 
interkosmiczną stałą. Ktoś spośród graczy może 
kwestionować niekorzystne dla siebie wyniki gry, próbować 
zmieniać reguły, zalegać z wypłatą tym, co z nim wygrali, 
albo się od niej uchylać. Co wtedy?
-	Ja na jego miejscu bym uciekł - powiedziałem. 
Grubas spojrzał na mnie z uznaniem. - Ja także bym
nie czekał, aż mnie obedrą ze skóry. Próbowałbym ukryć się 
w jednej z komórek plastra albo wręcz wybudować nową. 
Przy technice, jaką dysponują te pszczoły, jest to w pełni 
realne. Oczywiście, gra pszczół to nie żaden kosmiczny 
poker, w którym stawką są określone obiekty materialne. 
Już prędzej rozgrywka idzie o to, kto zdominuje gniazdo, a 
kto się będzie musiał podporządkować. Kto narzuci swoje 
koncepcje czy metody, a kto ograniczy się do realizacji.
-	Wracając do takiego kontestatora gry: zastanawiam 
się, po co miałby ponosić dodatkowe nakłady i ryzyko, 
budując nowy bąbel, skoro inne pszczoły mają mapy tej 
okolicy i nowy element nie ujdzie ich uwagi. Gdybym ja 
chciał się schować, korzystałbym z gotowych komórek - 
oznajmił Zmora.
-	Brawo, młodzieńcze. Tylko że wybierając konkretną 
komórkę skazujesz się na panujące w niej warunki, 
niewykluczone więc, że ewentualna ekspedycja karna może 
cię łatwo dopaść idąc po twoich śladach. Bąbel, w którym 
się ukryłeś, jest znany twoim prześladowcom
nie gorzej niż tobie. Tworząc nowy bąbel pszczoła-ucie-kinier 
wskazuje, co prawda, od razu miejsce swego schronienia, lecz w 
środku prawie wszystko zależy od jej inwencji, o ile ma dość 
czasu i sposobności, by należycie rzecz przygotować. Panowie - 
wzniósł uroczyście kufel
-	myślę nad tym zagadnieniem nie od dziś i doszedłem do 
wniosku, że nasz bąbel, nasz Wszechświat, został skon 
struowany specjalnie z myślą o tym, aby kogoś ukryć.
Wykorzystując zaabsorbowanie ojca dyskusją opróżniłem 
mój kufel i debatowałem, czy chwycić za następny, zanim 
nienasycony grubas pochłonie całą baterię. Kręciło mi się w 
głowie, ale w miarę: treningi z młodszym Zmorą nie poszły na 
marne.
Z wywodów grubasa niewiele rozumiałem. Padały 
sformułowania: mur Plancka, era Plancka, teorie inflacyjne, 
zasada antropiczna...
-	Inflacja Wszechświata nie pozwala na przykład ustalić 
żadnych konkretnych danych przed momentem, od któ 
rego nastąpiła - grzmiał ten wielbiciel piwa i kosmosu.
-	Służy zatem zamazywaniu jego historii. Pokażcie mi lepszy 
sposób na zacieranie śladów! Z kolei zasada antropiczna, która - 
jestem o tym przekonany - nie w każdym bąblu obowiązuje, 
przyczynia się do wytworzenia masy różnych pod-cywilizacji, co 
nie pozwala ścigającym w krótkim czasie przeskanować całości 
bąbla, tylko zmusza ich do męczących i czasochłonnych podróży 
od gwiazdy do gwiazdy, galaktyka po galaktyce. Komu się będzie 
chciało w to bawić? - Miłosnym ruchem przytulił kufel do twarzy.
-	Tak, nasz uciekinier chytrze to sobie wykoncypował.
-	Chwila moment - wpadł mu w słowo Zmora - za 
sada antropiczna oraz inflacja Wszechświata są to idee 
w pewnym sensie przeciwbieżne. Pierwsza domaga się 
nałożenia precyzyjnych parametrów od samego Big Ban- 
gu, druga zaś polega na ich rozchwianiu, na zamazywa 
niu historii, jak pan to słusznie określił.
Grubas uśmiechnął się z wyrozumiałością. - Chodzi panu o 
to, czy nie wykluczają się wzajemnie? Tak się wydaje nam. 
Naszym uczonym, naszej nauce. Na wyższym poziomie z 
pewnością jest to do pogodzenia.
Zdawało mi się, że ojciec pobladł.
-	Sądzi pan więc, że Stalowy Ptak...
-	Ja nic nie sądzę - wzruszył ramionami gruby jegomość. - 
Jestem tylko inżynierem budowlanym. - Kilkoma ruchami ustawił 
na swoim brzegu stolika piramidę o podstawie z czterech pustych 
kufli. Dopił ostatnie piwo i zwieńczył budowlę. - Jeśli myśli pan, 
że Stalowy Ptak kogoś tu poszukuje, to dał się pan schwytać w 
pułapkę własnej fantazji. No, na mnie czas. Przyjemnie się z pa-
nami gawędziło.
-	Ale przecież...
-	Powtarzam panu: jego pojawienie się tutaj to czysty 
przypadek. Czymkolwiek jest, brakuje mu programu albo 
rozeznania - inaczej by się tak nie kręcił. Zresztą, czy mamy 
pewność, że Ptak naprawdę istnieje?
-	Odprowadzimy pana - postanowił ojciec.
-	Lepiej nie... zbędna fatyga - wymruczał piwożłop.
Ruszyliśmy jednak pospołu ku wyjściu, Zmora z jednej, ja z 
ojcem z drugiej strony. - Wie pan, co Jung napisał o UFO? 
„Widuje się coś, ale nie wiadomo co" - i potraktował latające 
talerze jako rodzaj pogłoski wizyjnej. Ludzkość tak się otumaniła, 
proszę pana, że być może zaczęła produkować takie projekcje na 
własny użytek.
Wyszliśmy za bramę i skierowaliśmy się ku parkingowi. 
Ojciec perorował coś o obiektywizmie kamer i teleskopów.
-	Proszę nas kiedyś odwiedzić - uciął te wywody 
inżynier. Wydobył z kieszeni notes i nagryzmolił w nim 
coś szybkimi ruchami długopisu. Wsunął ojcu do ręki 
złożoną wpół karteczkę. - Dziękuję za towarzystwo. 
Zawsze mówię: czas spędzony przy piwie nigdy nie jest 
stracony.
Uścisnął nam ręce i oddalił się do czerwonego mer-kurego o 
wypolerowanej karoserii. Na całym parkingu nie było drugiego 
takiego samochodu. Jego przednia szyba wydawała się prawie 
czarna, odbijając niebo, ciemne korony drzew. Dostrzegłem 
jednak w głębi jakby blady owal twarzy otoczony chmurą jasnych 
włosów. Inżynier wsiadł, nachylił się ku żonie, coś do niej 
zagadał. Poma-
chała nam ręką. Cofnęła wóz do wyjazdu, merkury wydostał się 
na szosę i zniknął nam z oczu.
Ojciec rozwinął kartkę, wpatrując się w nią z niedo-
wierzaniem. Zajrzałem obok jego ramienia: skrawek papieru był 
zupełnie czysty.
Pierwszym miejscem, które odwiedziliśmy po rozdzie-
rającym serce pożegnaniu z czerwonym merkurym, była toaleta. 
Czułem, jak wraca mi jasność myślenia.
-	A ten facet po tylu piwach wcale nie myślał o WC - 
zauważyłem. - Musi mieć pęcherz jak wielbłąd.
-	Może woli to robić w plenerze - odparł ojciec zdawkowo.
W domu matka czekała już z kolacją. - Wyobraźcie sobie - 
oznajmiła, kiedyśmy jedli - że ktoś obcy kręcił się tu niedawno 
białym merkurym.
-	Jak wyglądał?
-	Biały, lśniący - jak prosto z myjni. Albo z fabryki.
-	Facet, nie samochód.
-	Gruby, łysy, w białej koszulce. Typ buldoga.
-	Rękawy?
-	Krótkie. Wiem, bo prowadził z łokciem wystawionym 
przez okno. Przejechał wolno, potem cofnął, jakby kogoś szukał. 
Chyba zatrzymał się naprzeciwko waszych wykopalisk. Potem 
ruszył i odjechał.
-	Sam prowadził? Nie było z nim kobiety?
-	Raczej nie. Rzuciłaby mi się w oczy. Mogła co najwyżej 
siedzieć z tyłu. Szyby miał chyba metalizowane, nic nie było 
widać.
Spojrzeliśmy z ojcem na siebie.
-	A ten merkury - wtrąciłem - nie był przypadkiem 
czerwony?
-	Masz mnie za daltonistkę? Jak mówię biały, to biały.
-	Kobietę mógł gdzieś wysadzić - zastanawiał się ojciec - ale 
o karoseriach zmieniających kolor na zawołanie jeszcze nie 
słyszałem. Wypił też niemało: dziesięć piw, i to w jakim tempie. 
Słoń by się obalił.
-	Moglibyście jaśniej? - zniecierpliwiła się matka. 
Ojciec odchrząknął, wyraźnie zabierając się do rela 
cji. Odszedłem do swoich spraw.
Zasiadłem przy komputerze i połączyłem się z informacją 
naukową. Zażądałem danych o Wszechświecie: teorii, liczb. 
Krótko mówiąc, zamierzałem rozważyć parę modeli bąbla, w 
których najłatwiej byłoby się ukryć. Jednak zaraz na wstępie 
ogarnęły mnie wątpliwości, czy podołam ogromowi zadania. 
Budowanie wszechświatów na skalę przemysłową tylko w relacji 
inżyniera wydawało się proste. Ot, powyjmować z pudła 
mgławice, galaktyki, czarne dziury, pozawieszać w przestrzeni, 
zakręcić tym jak należy, spowodować ekspansję - nic trudnego, 
prawda? Albo wziąć kulkę i detonować ją - wcześniej 
zakodowawszy w niej swoisty program genetyczny, aby bąbel 
rozwijał się sam z siebie. Krótki kurs konstruowania 
wszechświatów. Niestety, dwie godziny to za mało, żeby 
dostatecznie wprawić się w tym zawodzie, a choćby pokusić o 
zamknięcie całego zagadnienia w algorytm. Wyobrażałem to sobie 
dość naiwnie: ustalę kilkanaście najważniejszych parametrów, 
będę je modyfikował i obserwował, co z tego wyniknie. Z 
komputerem wszystko wydaje się łatwe.
W końcu musiałem przyznać, że wyprodukowanie programu 
do modelowania wszechświatów jest ponad moje siły. 
Pocieszałem się, że nawet gdybym miał taki program - od 
starszego Zmory na przykład - mój komputer z pewnością 
okazałby się dla niego za ciasny.
Siedziałem więc przed pustym ekranem, ubolewając w głębi 
duszy, że nic mnie już nie uchroni od zajęcia się lekcjami. 
Rozległo się pukanie, skrzypnęły drzwi. Ojciec.
-	Stalowy Ptak zniknął. Podali w wiadomościach.
Stał w progu, wspierając się barkiem o futrynę. Sprawiał 
wrażenie, jakby chciał wspólnie ze mną zastanowić się nad tym.
-	Jak to zniknął? - powiedziałem. - Odleciał?
-	Nie, znikł. Był - i w jednej chwili zgasł jak wyłączona 
lampa. Tak mówią.
-	I co teraz zrobisz?
Wzruszył ramionami. - Idę posłuchać Labiryntu. Leżałem już 
w łóżku, kiedy wrócił.
-	Jeszcze nie śpisz? Późno już.
-	Co powiedział Labirynt?
-	Och, Artur - ojciec ni to zaśmiał się, ni to żachnął - ty 
naprawdę wyobrażasz sobie, że Labirynt służy do śledzenia 
Stalowego Ptaka? Że to taki radioteleskop domowej roboty? 
Przecież wycelowany jest ciągle w ten sam sektor nieba, a Ptak 
latał sobie, gdzie popadło.
-	Więc po co go budowaliśmy? Po co po nim chodzisz i 
czego słuchasz?
-	Sam nie wiem - odparł równie prostodusznie jak kiedyś 
matce. - Sprawdzam, czy wszystko jest w porządku. - Zaczął 
spacerować po pokoju z rękami założonymi do tyłu. - Co do 
Ptaka, to moim zdaniem zastosował kamuflaż. Czy tak trudno 
odciąć promieniowanie, które się emituje? Wystarczy postawić 
jakieś ekrany albo włączyć pochłanianie, a potem przenieść się w 
zupełnie inny sektor sfery niebieskiej. O ile przy okazji nie 
zakryje się żadnej większej gwiazdy, rzecz jest praktycznie nie do 
wytropienia.
-	Czemu więc nie uczynił tego na samym początku?
-	Pewnie nie przypuszczał, że są tutaj ludzie. A może 
prowadził jakieś badania i nie mógł się izolować optycznie? Tak 
czy owak chyba nadal czai się gdzieś w okolicy. W telewizji pełny 
kociokwik. Dobranoc, Artur.
-Tato...
Zatrzymał się w progu.
-	Zastanawiałem się nad tym wszystkim... no wiesz. Przyszło 
mi do głowy, że gdybym był tym graczem z opowiadania o 
pszczołach, który przegrał, ale nie chce pogodzić się z klęską...
-	Wiem, uciekłbyś.
-	Nie całkiem. Czy zwróciłeś uwagę, że te pszczoły mogą 
dowolnie się dzielić? Więc ja bym się podzielił na dwie części: 
większą i mniejszą. Większą zostawiłbym na miejscu dla 
niepoznaki, a mniejszą częścią bym uciekł i szukał sposobu, jak to 
odkręcić.
-	Sprytny pomysł, Artur. Naprawdę.
-	Piwo wzmaga predyspozycje umysłowe - stwierdziłem 
prowokacyjnie.
Nawet się nie uśmiechnął.
-	Na pewno. Dobranoc.
Śnił mi się Stalowy Ptak. Wisiał nad naszym ogrodem. 
Między inkrustowaną światłami podstawą pojazdu a Labiryntem 
przebiegały roje kolorowych robaczków świętojańskich.
-	Wsysa nasz Labirynt! - krzyknąłem.
-	Nie stójmy przy oknie, jeszcze nas zauważy - powiedział 
ojciec.
Ptak jakby go usłyszał. Strumień świetlików zrzedł i znikł. 
Powoli, majestatycznie srebrny kapelusz położył się na jedną 
stronę, jakby zamierzał wbić się blaszanym rondem w ziemię. 
Zamiast tego zaczął okrążać nasz dom, nie czyniąc najmniejszej 
krzywdy drzewom. Dopiero po chwili zrozumiałem, jak tego 
dokonał: Stalowy Ptak zmalał.
Nadal był jednak na tyle duży, że przelatując za oknami 
przesłaniał je w całości. Wiedziałem, jak taki efekt osiąga się w 
kinie, dzięki czemu do mieszkań w wieżowcach zaglądają 
rozmaite potwory. Mimo całej teatralności taniec Ptaka, widziany 
od wewnątrz, był fascynujący. Uciekaliśmy z pokoju do pokoju, a 
on jakby zgadywał, w którym oknie ma się pokazać.
-	Do piwnicy - zaproponowała matka.
Zbiegaliśmy po schodach. Coś zawirowało w powietrzu, 
stopnie nadęły się i urosły, osiągając wysokość parkanu. Żeby 
sforsować kilka ostatnich, musiałem opuszczać się na rękach. Z 
dołu piwnica wyglądała jak wielki, ciemny loch - nawet 
gdybyśmy chcieli włączyć światło, kontakt był wysoko, poza 
zasięgiem. Posadzka była chropowata, zagracona i pełna kurzu.
-	Tam - ojciec wskazał uchylone drzwi. Naparliśmy 
na nie; po nieskończenie długiej chwili udało się sku 
tecznie zwiększyć prześwit. Od stołu, pod którym zamie 
rzaliśmy się ukryć, dzielił nas niewielki odcinek, lecz nie 
zdążyliśmy go przebiec. Wielka szyba w oknie wygięła się 
pod naporem i pękła, a szkło spłynęło bezgłośnie po pan 
cerzu Stalowego Ptaka. Jak mogłem widzieć w nim ka 
pelusz? Był teraz wielkości sporego gołębia, miał dziób, 
deltowate skrzydła i bardzo jasne talerzyki oczu.
Dalsza ucieczka nie miała sensu. Usiadłem na kupce 
czegoś, co wyglądało jak zwęglony kapeć. Czekałem z 
rezygnacją. Czułem, że Ptak stoi obok i przygląda się nam 
swoim jasnym wzrokiem.
Wbrew oczekiwaniom najpierw zwrócił się do mnie.
-	To wszystko, co ze mnie zostało w ostatnim rozda 
niu - powiedział wskazując kapeć. Wstałem i dokładnie 
przyjrzałem się kupce materii. Przypominała raczej mi 
niaturową wiązkę chrustu albo powiększone monstrual 
nie wąsy Charlie Chaplina.
Ojciec poruszył się, a Ptak momentalnie wycelował w 
niego swój stalowy dziób.
-	Przegrałeś, Rrayven - powiedział budząc powszech 
ne zdumienie, bo dla wszystkich było to od dawna jasne. 
- Zostawiam wam Ptaka, Prawa Jasności i Rejestr Dłu 
gów. Zaczynajcie od nowa.
Patrzyliśmy na siebie; z Ptaka jakby uszło życie. Nadal 
tkwił w tym samym miejscu - poręczna zabawka do 
postawienia na półce - ale jego duch gdzieś się zwyczajnie 
ulotnił.
W powietrzu dogasał jego głos -jak dzwonienie krysz-
tałowego dzwonka.
-	Nie narzekaj, Rrayven... nie wyszedłeś na tym naj 
gorzej. Ptak jest w dobrym stanie, a Rejestr Długów krótki. 
Ty wpakowałeś mnie w gorsze tarapaty.
Obraz piwnicy z wybitym oknem i Stalowym Ptakiem 
na środku posadzki zaczął nagle marszczyć się, pękać, 
dzielić na podłużne pasemka. Ktoś znajdujący się po drugiej 
stronie rozgarnął je rękami jak kurtynę. Do mojego snu 
wkroczyli ojciec z matką - lecz jakże odmienieni! Ledwo ich 
poznałem. On we fraku, z muszką na białym gorsie, ona w 
eleganckiej czarnej sukni i perłach, oboje uśmiechnięci, 
urodziwi niczym bohaterowie seriali telewizyjnych. 
Wyglądali olśniewająco: jak młodsze i lepsze wcielenia 
samych siebie. Emanowało od nich wewnętrzne światło, z 
którego dotąd nie zdawałem sobie sprawy.
-	Namnożyło się tych postaci - zakomunikował oj 
ciec. - Namnożyło się tych postaci.
-	A wszystko to ty, a wszystko to ty - zawtórowała 
mu matka. - Obudź się, będziemy mieli gościa.
I oczywiście natychmiast zbudziłem się. Ojciec z matką stali 
przede mną tacy sami jak we śnie, tak samo piękni i 
dystyngowani. Poczułem coś w rodzaju onieśmielenia.
-	Środek nocy - burknąłem. - W sam raz pora na 
wizyty.
Zanim wyszli, matka wskazała mi strój, który wprawił mnie 
w zdumienie. Mnóstwo błyskotek, szwów, zamków, kieszeni, 
jasna tkanina w srebrne nitki, na plecach ni to płomień z 
wszystkich odcieni błękitu, ni to ogon pawi... Spodnie normalne, 
ciemne, trochę obcisłe, za to butów z tyloma bajerami jeszcze nie 
spotkałem. Brakowało przy nich tylko łyżew, bo cały kostium 
nadawał się raczej dla łyżwiarza figurowego niż dla mnie. Ale dla 
świętego spokoju odziałem się w to dziwactwo, a kiedy skoń-
czyłem, aż westchnąłem do lustra: noc przemieniła pucołowatego 
przeciętniaka w królewicza z bajki.
W salonie stół był nakryty do uroczystej kolacji, najlepsza 
zastawa i sztućce. Na dwóch lichtarzach paliły się świece. Na mój 
widok matka podbiegła krokiem baleriny i jęła wygładzać urojone 
zmarszczki.
Punktualnie o drugiej Stalowy Ptak sforsował ciemne szyby 
w oknie z taką łatwością, jak gdyby to była zdublowana 
powierzchnia wody. Nie towarzyszył temu żaden hałas; 
najmniejszy okruch szkła nie spadł na podłogę. Widziałem w 
zwolnionym tempie, że szyby omywają srebrzyste boki Ptaka jak 
obrys skanującego lasera. Ptak oderwał się lekko od szklanej tafli, 
która zasklepiła się natychmiast. Przez moment ciągnął za sobą 
nitkę szkła, która cieniała, aż pękła, cofnęła się sprężyście, 
przywarła do tafli i wtopiła się w nią. Byłem dziwnie pewien, że 
na szybie nie pozostała skaza.
Srebrny pojazd wylądował precyzyjnie na stole, między 
dzbankiem z kawą a cukiernicą. Płomienie świec nawet się nie 
poruszyły. Jego skrzydła złożyły się bez pośpiechu; oczy miał 
żółtobiałe, głębokie. Po sekundzie na grzbiecie Ptaka odsunęła się 
klapka, coś wydobywa-
jąc się stamtąd zawirowało kolorowo i tubalny głos w głębi 
pokoju powiedział:
-	Zechcą mi państwo wybaczyć, że nie korzystałem 
z bardziej konwencjonalnych sposobów, ale chciałem zro 
bić przyjemność Arturowi. Ptak należy do ciebie, mój 
chłopcze.
Jegomość z „Parkowej" w zamkniętym pomieszczeniu 
wydawał się jeszcze większy i bardziej otyły, ale nadzwyczajna 
godność rozpromieniała jego oblicze. Bez wątpienia należał do 
tego samego gatunku ludzi, co ojciec z matką. Pękatą figurę 
opinał dobrze skrojony smoking, a biel jego koszuli raziła w oczy 
nie gorzej niż pancerz Ptaka.
-	A gdzież to zostawił pan żonę? - zainteresowała się matka. 
- Mieliśmy nadzieję ją poznać.
-	Droga pani, muszę się wytłumaczyć. Byłem i jestem tu 
sam. Słabo znam tutejsze zwyczaje, więc kiedy mąż pani zwrócił 
mi uwagę na naganność siadania za kierownicą po paru piwach, 
ratowałem się podstępem. Wywołałem fantom kobiety, 
nieszczególnie udany, bo bez torsu i nóg. Dziś wiem, jaki to 
okropny czyn. Wstydząc się go już wtedy, ustawiłem samochód 
pod światło. Nie byłem pewny efektu, więc dodatkowo 
przyciemniłem szyby. Najusilniej proszę o wybaczenie.
Wśród podobnych ceregieli siedliśmy do stołu. Po-
dziękowałem za Stalowego Ptaka i wypowiedziałem grzecz-
nościową uwagę, że niebywale przypomina swój pierwowzór - 
choć wcale tak nie uważałem.
-	Ależ, mój chłopcze - obruszył się inżynier - nie 
było żadnego pierwowzoru! Chcąc was odnaleźć musia 
łem nadać umówiony sygnał, a potem utrzymać go wy 
starczająco długo, aby mieć pewność, że nie zostanie prze 
oczony. Jednocześnie mój pojazd, który w niczym oczy 
wiście Ptaka nie przypomina, okrążał Ziemię na różnych 
wysokościach w dzień i w nocy. Srebrzysty Ptak był roz 
ległym, niskoenergetycznym fantomem, widocznym głów 
nie od strony Ziemi. Musiałem wykonać pomiary szybko 
i solidnie, powtórzyć je na wszelki wypadek, a także przyj 
rzeć się pewnej liczbie niejasnych miejsc. Samo przeana-
lizowanie dziewięciu miliardów łańcuchów reinkarnacyj-nych to 
nie w kij dmuchał. Nawet kiedy już was zidentyfikowałem, nękały 
mnie rozmaite wątpliwości. Żeby je rozwiać, wybrałem się na 
piwo do „Parkowej".
-	Nie obawiałeś się, że w ślad za tobą mogą tu nadciągnąć 
jednostki Yirs-Gidrisa?
-	Z takim niebezpieczeństwem zawsze należy się liczyć. Ale 
też moja wyprawa odbywa się z zachowaniem najwyższych 
środków ostrożności. Dysponowałem nawet własną eskortą, która 
z chwilą mojego zagłębienia się w bąbel wytworzyła fałszywy 
duplikat mojego pojazdu - że niby nadal jesteśmy w komplecie. W 
bąblu rozsiewałem uśpione czujniki, trudniejsze do wykrycia niż 
pył kosmiczny, które w jednej chwili dałyby mi znać, gdyby ktoś 
posuwał się za mną. Kluczyłem i robiłem postoje. Bardziej już 
obawiałem się, że was nie odnajdę, że nie rozpoznam, że mimo 
wszystkich znaków i pełnomocnictw nie pozyskam waszego 
zaufania.
-	Przybyłeś za wcześnie - stwierdził ojciec.
-	Bo mamy sytuację nie cierpiącą zwłoki. Odkąd Quand-
Esqual utracił Reguły na rzecz Yirs-Gidrisa, nasze położenie 
dalekie jest od komfortowego. Yirs-Gidris nie zawaha się przed 
zmianą Reguł, to jasne. Twierdzisz, że przybyłem za wcześnie. O 
ile? - o pięćdziesiąt, sto, dwieście lat? Jestem pełen uznania dla 
waszej roboty tutaj, ale sami chyba zdajecie sobie sprawę, że 
mniej niż dwa wieki mogą doprowadzić tutejszą ludzkość do pie-
kła samounicestwienia. Gdybym zjawił się nieco później, 
pozostałyby mi wielce romantyczne spacery po zgliszczach.
-	To nie nasza wina - odezwała się matka. - Okazuje się, że 
tworząc sprzyjające warunki do powstawania cywilizacji traci się 
na jakości. Cywilizacje rodzą się wprawdzie masowo, ale żyją 
krótko. Z pewnych ukrytych cech materii ciągle nie dość dobrze 
zdajemy sobie sprawę.
Inżynier z „Parkowej" pokiwał ze smutkiem głową.
-	Nic nie wiemy, nic nie umiemy - westchnął. Dopił kawę.
-	O tej porze wasze rozwiązanie powinno już dotrzeć,
specjaliści Rrayven badają jego przydatność. Tym samym moje 
zadanie dobiegło końca.
Żegnał się z nami z autentycznym smutkiem.
-	Byłbym zapomniał - rzekł sięgając do wewnętrznej 
kieszeni - wyprodukowałem to na żądanie pewnego poli 
cjanta. - Położył na stole prawo jazdy z dowodem reje 
stracyjnym. - W tym świecie bez umiejętności czynienia 
cudów ani rusz.
Mrugnął łobuzersko okiem i rozpłynął się w powietrzu z 
perlistym plim! - jak czarodziej na filmach Disneya.
Dwa dni później molestowałem ojca, w jaki sposób pojazdy 
Rrayven poruszają się w międzyprzestrzeni. Przecież tam nic nie 
ma?
-	Wytwarzają kanał przestrzenny wokół siebie i przed sobą. 
Podobnie postępują zbliżając się do bąbla. Bąble nie mają 
żadnych fizycznych granic, ich peryferie stopniowo przechodzą w 
międzyprzestrzeń. Krótko po takim przelocie utrzymuje się ślad 
przestrzenny.
-	Myślisz, że nasze rozwiązanie powstrzyma Yirs-Gi-drisa? 
A co będzie, jeśli on już zmienił Reguły?
-	Rozwiązanie jest wystarczająco ogólne, aby to 
uwzględnić. Reguły mogą być takie lub inne, ale nie mogą 
być żadne.
Rozmawialiśmy w ogrodzie, spacerując pod drzewami w 
miejscu, gdzie rozciągał się nasz Labirynt, zanim napotkany w 
„Parkowej" potężny wysłannik Formacji Rrayven nie 
wyekspediował go poza granice bąbla. Teraz mieliśmy pod 
nogami względnie równy trawnik bez śladu kamieni i 
posadzonych roślin. Drzewa przekwitły, na gałęziach pokazały się 
pierwsze zawiązki owoców.
-	Będzie mi żal tego wszystkiego - wyznał ojciec nie 
spodziewanie. - Domu, drzew, nieba... tej bezcelowej ce 
lowości.
Był to nasz ostatni dzień na Ziemi. Wieczorem zapa-
kowaliśmy się do czerwonego merkurego. Wyjechaliśmy polną 
drogą w odludne miejsce, noc była pogodna, naszpikowana 
gwiazdami. Zatrzymaliśmy się. Pachniało wilgotną, świeżą 
zielenią, gdzieś daleko rechotały żaby.
-	Jak cicho - powiedziała matka.
Powtórnie zagrał silnik. Dach nakrył nas stanowczym, 
nieodwołalnym ruchem. Prawie równocześnie merkury oderwał 
się od drogi. Zostawialiśmy za sobą świat, który stworzyliśmy i 
który potem nas stworzył, przyjął i gościł. Jeszcze po godzinie, 
gdy Ziemia zmalała do rozmiarów piłki, jej kontury rozmazywały 
mi się w oczach. Zrobiliśmy więcej niż ćwierć obrotu wokół Księ-
życa; na nasze przyjęcie otwarł się świetlisty lej po niewidocznej 
stronie. Merkury, w niczym już nie przypominający czerwonego 
samochodu, zaczął opadać prosto w złociste gardło.
-	Jeszcze parę lat i dowierciliby się prawdy - mruk 
nął ojciec do swoich myśli. - Od dawna coś podejrzewali.
W środku czekało potwierdzenie o przejęciu Labiryntu przez 
Formację Rrayven, gratulacje i podziękowania. Towarzyszyła im 
informacja o poczynaniach Yirs-Gidri-sa zmierzających do 
skorygowania Reguł. Było oczywiste, że zmiana ograniczy 
obowiązywanie Praw Jasności oraz wpłynie niekorzystnie na 
Rejestry Długów. Dyskusyjny był jedynie zakres tych zmian.
Sześć dni zajęła nam analiza otrzymanych danych i ustalenie 
sposobu, w jaki Labirynt rozproszkuje dzieło Yirs-Gidrisa.
Siódmego dnia ojciec zwinął Wszechświat.
luty 1992
MIEJSCE NA ZIEMI
Stanisławowi Lemowi
Nie miałem żadnej rzeczy, nawet płaszcza, kiedy mnie brali. 
Trzech postawnych byczków w tych pedal-skich garniturkach z 
cekinami, wszyscy ledwie o pół głowy niżsi ode mnie. Umknęło 
mej uwadze, kiedy weszli, bo coś pisałem przy biurku, odwrócony 
plecami do drzwi.
-	Hal Bregg? - zapytał środkowy, kiedy już do woli 
naoglądali się pokoju, ze szczególnym uwzględnieniem 
ścian, jakbym kogo tam chował. Dwaj koncentrowali się 
na mojej osobie, trzeci zaś demonstracyjnie mnie igno 
rował, z cierpliwością automatu lustrując otoczenie. Może 
zresztą i był automatem?
Milczałem. Wstałem tylko od biurka i oparty o blat końcami 
palców przyglądałem im się bez słowa. Gdyby rozstawili się 
inaczej, atakując znienacka mógłbym zachować jakieś szanse. Ale 
to pewnie chłopaki specjalnie ćwiczone do tego fachu. Cóż, nie 
zaszkodziłoby ich sprawdzić. Jednak bez względu na to, czy 
udałoby mi się ich pobić, czy odwrotnie, w ten sposób niczego 
bym się nie dowiedział. Kłamałbym mówiąc, że nie spodziewałem 
się takiej wizyty. Trochę nawet dziwne, że nastąpiła tak późno.
-	Niech pan nic nie kombinuje, Bregg. Tak będzie lepiej dla 
pana - oznajmił ten, który widać miał polecenie wypowiadać się w 
imieniu całej trójki. - Pójdzie pan z nami.
-	Dokąd?
-	Coś pan taki ciekawy? Ma pan ident?
Miałem i nawet wiedziałem, gdzie go szukać. Ale z 
przekory powiedziałem, że nie wiem.
-	Bo poszukamy sami - ostrzegł. - A wtedy może pan 
nie poznać swojego domostwa.
-	Wszystko mi jedno - wzruszyłem ramionami.
-	Mam wrażenie, że nieprędko tu wrócę.
Wyglądali na zaskoczonych, błyskawicznie porozu-
mieli się wzrokiem. Tego nie było w planie.
-	To jak będzie? - zapytał miękko ten od interloku- 
torskich zadań.
Puściłem krawędź biurka, takiego zwyczajnego, z 
dębiny, i przeciąłem pokój po skosie. Ident - zatopiona w 
plastiku kartka ze zdjęciem i danymi osobowymi
-	leżał na półce, tam gdzie go zostawiłem zaraz po ode 
braniu. Nie potrzebowałem go ani razu.
-	Tylko spokojnie - ostrzegł, kiedy miałem wycią 
gnąć rękę. Uprzedził mnie, przez chwilę oglądał ident, 
po czym umieścił go sobie w kieszeni na piersiach. *
Chciałem wyjść jako pierwszy, ale przed drzwiami 
znowu przytrzymał mnie ten ważny, żeby wcześniej prze-
puścić jednego z byczków. Nim gestem polecił mi ruszać, 
jeszcze raz zlustrował pomieszczenie i dałbym głowę, że 
jego wzrok na moment zatrzymał się na wielkim portrecie 
Eri na jednej ze ścian. Ale nie miałem pewności, czyją 
rozpoznał. Minąłem bramkę wejścia nie oglądając się za 
siebie ani nie dając się tym wszystkim sentymentom, 
związanym z opuszczaniem domostwa, do którego zdążyło 
się przylgnąć i przywyknąć. Zakładaliśmy je z Eri, tu 
przyszła na świat nasza córka, tu mieliśmy pławić się w 
szczęściu rodzinnym... stare dzieje. Nawet nie zadałem 
sobie trudu, żeby sprawdzić, czy zamknęli drzwi.
Dwóch czekało na nas na zewnątrz i jeszcze jeden w 
gliderze, tak że kiedyśmy się w nim upakowali, znowu 
według ustalonej procedury, przez moment zacząłem się 
obawiać, czy starczy miejsca. Nie padło ani jedno słowo, 
jakby wszystko już zostało powiedziane. Glider był zwy-
czajny, bez oznakowań, wyposażony standardowo i przez
głowę przeszła mi zawstydzająca myśl, że może źle oceniam 
sytuację, godząc się z góry na wszystko. Należało być może 
stawić pro forma opór, nie iść jak baran na rzeź. A jeśli to jacyś 
popaprańcy uprowadzają mnie dla własnych niegodziwych celów, 
ja zaś swym brakiem sprzeciwu daję im niejako przyzwolenie, by 
wyrywali mnie z domowych pieleszy i wieźli dokąd mają ochotę, 
bez słowa wyjaśnienia? Może nie rozpoznałem jeszcze do końca 
tutejszych obyczajów, ale wydawało mi się, że typowi zjadacze 
ozotu i hermy nie zabawialiby się w ten sposób. Betryzacja by ich 
nie puściła, ot co.
Jechaliśmy więc. Zapadłem głębiej w sweter, ten sam, który 
jeszcze pamiętał „Prometeusza" i już prawie rozlatywał się ze 
zużycia oraz starości, ale łatałem go i reperowałem troskliwie - tę 
moją relikwię. To, że teraz miałem go na grzbiecie, dodawało mi 
otuchy. Próbowałem identyfikować ulice, żeby śledzić drogę 
glidera, lecz musieli to spostrzec: ściany maszyny zalazły 
błyskawicznie na granatowo i nie widziałem nic.
-	Siódmy stopień tajności - powiedziałem ni to do 
nich, ni do siebie. Nikt nie podjął tematu. A gdybym tak 
rzucił się do drzwi, żeby ich trochę pobudzić? Byłem 
pewien, że żaden nawet nie ruszyłby się z miejsca, tak 
ufali swoim mechanizmom.
Mniej więcej po kwadransie glider dotarł do celu. Wyczułem 
to po zmianie nastawienia moich strażników, bo żadnych oznak 
hamowania oczywiście nie było. Ściany znowu pojaśniały i 
jeszcze nim znalazłem się na zewnątrz w wyniku szalenie 
skomplikowanej procedury wysiadania, zobaczyłem, że nie 
stanęliśmy pod żadnym igłow-cem ani kielichowcem, tylko na 
zwyczajnym podwórcu paropiętrowego gmaszyska o dość 
ponurym wyglądzie. Musieli objąć go specjalną ochroną jako 
zabytek, skoro nie dopadły go ekipy odnawiające, które z radością 
ugar-nirowałyby te mury swym równie radosnym co głupawym 
graffiti.
-	Idziemy, Bregg - powiedział szef ekipy, teraz pię 
cioosobowej, i może mi się zdawało, ale w jego głosie 
usłyszałem ulgę. Widocznie spodziewali się po mnie cu-
dów waleczności i sprytu, ja zaś kompletnie zawiodłem pod 
tym względem.
-	Dokąd? - Ręce wbiłem w kieszenie i rozglądałem się 
demonstracyjnie.
-	Niedługo pan się dowie.
Jechaliśmy przypominającą kryształową konchę windą, 
szliśmy napaćkanymi na perłowo korytarzami, aż zacząłem 
żałować, że tak niewiele z posępnego wystroju fasady 
przeniknęło do wnętrza. Mijaliśmy kolejne drzwi, 
zastanawiałem się, które okażą się tymi właściwymi - i 
ciągle ekipa nie mogła się zdecydować. Wreszcie szyk 
załamał się, dwóch bysiów z przodu raptem wytraciło pęd i 
ustawiło się tak, jakby mnie okrążali albo próbowali gdzieś 
zaganiać. Uświadomiłem sobie, że po drodze nie 
spotkaliśmy żywej duszy, człowieka ani automatu.
-	Niech pan tu zaczeka, Bregg - rzekł z podejrza 
nym pośpiechem głównodowodzący operacji, otwierając 
niczym nie wyróżniające się drzwi. Pchnął mnie łagod 
nie w ich kierunku. Było tam dosyć ciemno, lecz już 
mrok pierzchał służalczo pod naporem perłowej poświaty 
mżącej ze ścian, a kiedy tam wchodziłem, niepewny, czy 
dobrze robię, bo nagle cała eskorta zdecydowała się mnie 
porzucić, z powietrza zaczęła się sączyć ta ichnia bezpł 
ciowa muzyka, mająca zapewne wywrzeć na mnie koją 
cy wpływ.
Postąpiłem naprzód, pewien że ściana zaraz ustąpi i 
stanę przed tymi, których rozkaz mnie tu przywiódł, a 
których od łat chciałem poznać i zadać im tysiąc pytań - 
lecz na nic takiego się nie zanosiło. Dotknąłem ręką: 
żadnych iluzji, solidny, pozbawiony finezji mur. 
Odwróciłem się: pomieszczenie było owalne, a po wejściu, 
którym tu miałem zaszczyt wniknąć, nie została choćby rysa 
na ścianie, o klamce nie wspominając.
-	I tak to królewna dostała się do wieży - mrukną 
łem. Która mogła być godzina? Kiedy zjawili się z nie 
spodziewaną wizytą, było jeszcze przed południem. Może 
potrzymają mnie tu i wypuszczą, chcą po prostu prze 
czesać dom i tyle. A może ktoś, kogo miałem spotkać,
nie stawił się z powodu nadmiaru obowiązków? W końcu 
wybrałem całkiem optymistyczną ewentualność, że przymknięto 
mnie, żebym skruszał. Bijąc się z myślami, rozpaczając z powodu 
bezprawnego ograniczenia wolności osobistej łacno dojdę do 
wniosku, że lepiej poniewierać się po ulicach, niechby i z 
różowymi palmami, niż dokonać żywota w ciemnicy. No, tak 
ciemno tutaj nie było. Właściwie znośnie. Muzyczka też mi 
specjalnie nie wadziła. Ci biedacy zapomnieli, że w swoim czasie 
odbywaliśmy do znudzenia specjalne treningi - po tylu latach 
głupie ciało ciągle jeszcze tkwiło w starych nawykach. Co można 
zrobić, gdy już literalnie nic nie można? Dla spokoju sumienia 
obszedłem całe pomieszczenie, postukując w ścianę kostkami 
palców. Nic. Lity mur. Wobec tego wymacałem stopą fragment 
wykładziny, który wydał mi się szczególnie miękki; ułożywszy się 
na nim zapadłem rychło w sen, którego nigdy dość - ani na statku 
kosmicznym, ani tu, przy trybie życia, jaki od pewnego czasu 
wiodłem.
Sny rzadko bywają tak wyraziste jak ten. Śniło mi się, że Eri 
pojawiła się niespodziewanie, jakby zmaterializowana nagle i 
bezgłośnie na środku pokoju. Śledziłem jej przybycie sprzed 
biurka, niepewny jeszcze, czy to ona, czy tylko jej fantom 
obchodzi pokój dookoła, dotyka sprzętów, namyśla się, jak ma do 
mnie zagadać po tak długiej rozłące. I raptem, zarzuciwszy 
bezsensowne czynności, znalazła się o krok przede mną, 
widziałem jej piękną twarz rozjaśnioną półuśmiechem, jakby ba-
wiło ją moje skonfudowanie. A ja bałem się odetchnąć głębiej, 
żeby nie spłoszyć jej wizerunku, wypełniała mnie bezbrzeżna, 
ostateczna radość, że wszystko się ułożyło i teraz będziemy już 
tylko napawać się rodzinnym szczęściem, które tak krótko gościło 
pod naszym dachem. Więc wróciłaś, powiedziałem, a ona 
odpowiedziała: wróciłam i już cię nie opuszczę aż do śmierci. Tak 
sobie wyznawaliśmy przez dłuższą chwilę nasze oczywiste plany 
wobec siebie, we śnie, który nie wie, co to logika ani upływ
czasu, aż coś mnie, starego lisa, zaniepokoiło w tej sielance. 
A gdzie Kaja? Ledwo o to spytałem, Eri zaraz znalazła się 
na dystans, jakbym naruszył jakieś tabu. Kaja? Ach, ma się 
dobrze, nie masz pojęcia jak wyrosła; upierałem się, że chcę 
ją zobaczyć i na tym tle doszło bodaj do różnicy zdań. 
Musiałem odebrać sugestię, że czeka w sąsiednim pokoju i 
przebiegłem je wszystkie w pośpiechu, za każdym razem 
odnosząc wrażenie, że tuż przed moim wejściem ktoś się 
stamtąd ulotnił, bo jeszcze w powietrzu wisiała smuga czy-
jejś dyskretnej obecności. Nigdzie jej nie było i prawie już 
pewien, że coś tu nie gra, chciałem się zwrócić do Eri po 
wyjaśnienia, ale Eri również zniknęła w równie tajemniczy 
sposób, jak się pojawiła, ja zaś znalazłem się na 
„Prometeuszu", pamiętając tylko, że właśnie mam coś 
pilnego do wykonania. Chodziło zdaje się o namierzanie jak 
co dzień Bety Krzyża Południa, żeby się przekonać, czy 
trzymamy kurs. Eri - skąd w ogóle to imię? Skąd mi 
przyszło do głowy?
Ktoś szarpał mnie za ramię. Już wstaję, Olaf, chciałem 
powiedzieć, przecież widzisz, że nie śpię - kiedy w jednej 
chwili przypomniałem sobie, gdzie jestem. Jeden z goryli 
pochylał się nade mną, a pozostali stali w stosownej 
odległości, łypiąc z zaciekawieniem. Nie byłem w stanie 
rozsądzić, czy to ci sami, którzy mnie tu wsadzili, czy 
przyszła już nowa zmiana, zdawało mi się nawet, że się 
uśmiechali. W tym tkwił szkopuł: wszystko tu było 
niewyraźne, niepoważne, zakamuflowane; wiele razy 
sądziłem, że już się w tym rozeznaję - i prędzej czy później 
dochodziło do sytuacji, kiedy musiałem w to zwątpić. Więc i 
teraz nie za bardzo wiedziałem, czy mam się zerwać, rzucić 
na nich z pięściami i mocno niektórych poturbować, zanim 
mnie obezwładnią znaną ze skuteczności bronią 
parastatyczną, czy też udawać, że nic szczególnego nie 
zaszło, bo takie traktowanie to u mnie rzecz normalna i nie 
ma się o co dąsać. W rzeczy samej przywykłem sypiać w 
różnych miejscach i o różnych porach dnia i nocy - ale oni 
nie musieli o tym wiedzieć.
-	Niech pan wstanie, Bregg - powiedział jeden z grup 
ki; po głosie poznałem, że to ten sam wodzirej co przed 
tem. Poczułem się, jakbym znowu spotkał starego zna 
jomego. Skoczyłem z pozycji leżącej na równe nogi, od 
notowując z satysfakcją, że zesztywnieli i spięli się 
w sobie, a potem pozwolili łagodnie spłynąć napięciu. 
Bali się mnie? Mimo tych wunderwaffe poupychanych 
po kieszeniach? Rozbawiło mnie to spostrzeżenie.
Zauważyłem wcześniej, że dostali się tym razem od drugiej 
strony, nie od korytarza; wnęka, z której skorzystali, ciągle ziała 
zapraszająco. Po ich rozstawieniu poznałem, że mam iść; za 
wnęką był pokój, urządzony w typowym stylu, to znaczy na złoto 
z białawoszarymi szamerowaniami, na jego środku rozkraczyło się 
wielkie ciemne biurko ze złotymi zakrętasami na froncie. Za biur-
kiem rozsiadł się naburmuszony typulo w średnim wieku. Moja 
obstawa zatrzymała się u wejścia; typulo zaś zachęcił mnie, bym 
zajął miejsce naprzeciwko. Stało tam zwyczajne krzesło, na 
którym siadłem w całkowitym milczeniu.
-	Hal Bregg... - powiedział, obserwując bacznie swoje 
splecione palce. - A więc w końcu trafił pan do nas.
Przeciągał dziwnie zgłoski, jakby własne słowa sprawiały mu 
niepojętą przyjemność i pragnął się nimi napawać jak najdłużej.
-	Do was - to znaczy gdzie? - zapytałem, starając się nie 
ujawniać eskcytacji. - I po co?
-	Tu ja zadaję pytania. Niech pan to sobie zapamięta. - 
Odczekał, jakby spodziewał się sprzeciwu, ale go nie okazałem. - 
Spodziewam się, że będzie pan rozsądny.
-	To znaczy?
-	To znaczy, że będzie pan mówił.
-	Oczywiście. Co mam mówić?
Wyglądało, jakby moje słowa go zasmuciły. W końcu ci z 
tyłu wszystko słyszeli. Ale kiedy się tam obróciłem, nie ujrzałem 
nikogo. Także wnęka wtopiła się bezszelestnie w mur.
-	Moim zdaniem, panie Bregg, ma pan fałszywe po 
jęcie o naszej rzeczywistości. Wydaje się panu, że two-
rżymy społeczeństwo miękkich i słabawych na umyśle bab, w 
którym pan jako tytan ciała i ducha zajmuje pozycję 
uprzywilejowaną. Uwierzył pan, że niby więcej panu wolno jako 
nadczłowiekowi, który zstąpił na ten nędzny padół z gwiazd, więc 
pan z tego statusu korzysta bez najmniejszych skrupułów. 
Tymczasem najwyższa pora przyjąć, iż stał się pan zwyczajnym 
członkiem tego społeczeństwa ze wszystkimi konsekwencjami, 
jakie stąd wynikają. Musi do pana wreszcie dotrzeć, że to nie spo-
łeczeństwo będzie się dostosowywać do pana widzimisię, tylko 
odwrotnie. Jeśli pan to pojmie i zaakceptuje, pójdzie nam dużo 
szybciej.
-	Pojmę - zapewniłem - ale nie wiem, czy zaakceptuję. Wie 
pan co? Poszłoby nam dużo szybciej, gdyby zamiast ględzić i 
kołować zaczął pan mówić wprost, o co chodzi.
-	Skoro pan sobie życzy... - podniósł głowę i ze zdumieniem 
przekonałem się, że nie okazuje śladu irytacji. - W skrócie 
chodziłoby o to, że interesuje nas bardzo kwestia tajnej 
organizacji, którą utworzył pan wraz z kilkoma towarzyszami z 
dawnego „Prometeusza" i „Ulissesa". Proszę podać cele tej 
organizacji, środki, jakimi dysponuje, schemat organizacyjny i 
kanary przerzutowe ludzi oraz sprzętu. Jak pan to wszystko 
wyjawi, może puścimy pana wolno.
-	A jak nie ujawnię?
-	Panie Bregg, sprawa wygląda zbyt poważnie, byśmy mieli 
się przekomarzać. Dysponuję środkami, żeby pana zmusić do 
współpracy. Takie duże, solidne ciało będzie musiało sporo 
wycierpieć, nim uda się panu skonać.
Potrząsnąłem głową, bo wydało mi się, że się przesłyszałem.
-	A nie pomyślał pan, że od nieboszczyka niezwykle 
trudno wyciągnąć cokolwiek? Nie mówiąc już o tym, że 
na dużej powierzchni synapsy bólowe rozmieszczone są 
rzadziej...
Nie wiedziałem, czy to prawda, ale postanowiłem wprawić 
go w zakłopotanie. Słabo się tym przejął. Nie wiedział? Kupił to - 
a może zastanawiał się, czy nie kpię?
-	Czy to aresztowanie? Mówiąc między nami spo-
dziewałem się czegoś podobnego... choć może nie aż w tak 
podłym guście... jestem więc poniekąd przygotowany. 
Właściwie dziwi mnie, że tak długo z tym zwlekaliście. Nie 
było jednomyślności, co? - Zaczynałem się unosić, więc 
osłabiłem tempo i dalej mówiłem już spokojniej: - Nie 
chciałbym być niedyskretny, ale jak właściwie radzicie 
sobie z mokrą robotą, którą mnie pan tu straszy? 
Znaleźliście szczeliny w tej całej betryzacji? Czy też pijecie 
na zapleczu to swoje mleczko... perto czy jak mu tam... 
wpadacie, spuszczacie delikwentowi błyskawiczne cięgi, 
żeby zdążyć, zanim specyfik przestanie działać - i znowu na 
zaplecze, żeby dać w rurę? Toż to prawdziwa mordęga, a nie 
przesłuchanie w starym, dobrym, totalitarnym stylu... Wie 
pan co? Nie żebym się bał fizycznego bólu... widziałem i 
doświadczyłem takich rzeczy, o jakich się panu nie śniło. 
Nie wszystkie były przyjemne. Mógłbym też przez pewien 
czas starać się nie dopuścić pańskich ludzi do siebie, choć 
zdaję sobie sprawę, że byłby to raczej czas ograniczony.
-	Niech pan nie szarżuje, Bregg. Jeśli chodzi o ból, 
może pan z grubsza wytrzymać tyle, co zwyczajny człowiek 
i ani krzty więcej.
Stwierdziwszy to wyglądał na zadowolonego, jakby to 
ustalenie było kwintesencją naszego spotkania. Po-
stanowiłem zmienić taktykę.
-	Mniejsza o to, jak oceniam własną odporność na 
ból. O tym życzy pan sobie rozmawiać? Na samym wstę 
pie chciałbym jednak pana zapewnić, że jeśli ktokolwiek 
we wrogim zamiarze dotknie mnie tu palcem, nie dowie 
się pan ode mnie nawet tego, jaki mam numer butów, 
mówiąc słowami klasyka.
Zrobił ruch, jakby chciał się wychylić przez biurko i 
obejrzeć sobie te moje buty, ale powstrzymał się.
-	Całkiem zgrabne przemówienie - ocenił pogodnie. - 
Jedno przynajmniej mnie cieszy: że nie zaparł się pan i nie 
zamierza rezygnować z elokwencji.
-	A czemu miałbym rezygnować z czegokolwiek? Wi-
dzę przecie, że to wszystko na niby. Taka zabawa, nie?
-	Ha! - prychnął. - Z czego pan to wnosi?
-	Z tego choćby, że zachowujecie się jak półprofesjo-
naliści. Nawet nie zadaliście sobie trudu, żeby mnie prze-
szukać - utyskiwałem.
-	Nie było takiej potrzeby. Dobrze wiem, co pan ma 
przy sobie.
-	No? Ciekawym bardzo.
-	W prawej kieszeni spodni ścinek ołówka za pół ita, w 
kieszeni tylnej zwiniętą we czworo kartkę z jakimiś 
liczbami. Gdzie pan się nauczył takich archaicznych metod 
pracy? Jakbyśmy chcieli, przy odrobinie starań 
dowiedzielibyśmy się i tego, jakie to liczby.
-	Ale tego, co oznaczają, już nie. Z tym mielibyście 
lekkie trudności.
Przemilczał.
-	Bregg, przeskanowaliśmy pana dwukrotnie, jak pan tu 
wchodził. Wiem, gdzie ma pan plomby i jakie, a gdzie 
ubytki trwałe. W klatce piersiowej ma pan odłamek blachy 
metalizowanej - to stamtąd?
-	Dostałem z pistoletu gazowego. Przez skafander.
-	Nieźle się tam zabawialiście za pieniądze podatników, 
co? I co - bolało?
-	Jak cholera.
-	Nie chciałby pan tego przeżywać po raz drugi, praw-
da? A łatwo moglibyśmy zafundować panu przeżycie tej 
kategorii. Parę kabelków do tej blaszki, trochę prądu... 
wytrzymałby pan bez wycia?
Zaczynałem powoli mieć dość rozmowy w tym stylu. 
Niech będzie co ma być.
-	Pozuje pan na sukinsyna czy też naprawdę pan 
nim jest? - syknąłem. - Niech pan zatem wpuszcza 
tych swoich zbirów, czas nieco rozprostować koń 
czyny na człekopodobnych obiektach betryzowanych. 
Te ściany zobaczą niestety trochę jatek... ma pan 
na zapleczu szlauch, żeby spłukać krew? Co, mdli 
pana? Niedobrze panu? A gdzie perto w podręcznym 
termosie?
Oczywiście do żadnej bitki nie doszło, facet za biur-
kiem zbladł i rozkaszlał się, jakby chwytały go torsje. Mli-
mli. Tak to określił Olaf? Mli-mli. Spoglądałem bez cienia 
współczucia na jego męczarnie, niepewny, czy jednak nie 
powinienem udzielić mu pierwszej pomocy i może nawet 
bym się zdecydował, bo odruchy samarytańskie zawsze 
silnie we mnie buzowały, ale nie wiedziałem, co miałbym 
robić. Głaskać go po łysinie? Nim jednak zdążyłem 
cokolwiek postanowić, z zaplecza wypadł wyraźnie 
zaniepokojony osobnik, dużo młodszy, ale dokładnie tak 
samo odziany, wcisnął weń bladą pigułkę i długo poił go z 
flaszy, którą dzierżył w drugiej ręce. Bysie dopadli „mojego 
majora" - tak go sobie nazwałem - i, wyraźnie 
roztrzęsionego, wyprowadzili z pokoju. Świeżo przybyły 
spojrzał na mnie z wyrzutem i zajął jego miejsce.
-	No i widzi pan, do czego pan doprowadził swoim 
uporem? Będzie musiał to odchorować.
-	To niech zmieni pracę, skoro taki delikatny. A mój 
stan zdrowia pana nie interesuje? - zakpiłem. - Ja też czuję 
się nieszczególnie.
-	Pan jest kawałem zdrowego cynika, któremu nic nie 
będzie. Jak panu nie wstyd? Taki wrażliwy śledczy jak 
Arvin... nieprędko się z tego podźwignie. Co panu szkodziło 
współpracować od samego początku dla dobra 
społeczeństwa, z którego gościnności pan bez żenady 
korzysta?
-	Współpracowałbym - zapewniłem - ale ten pan 
straszył mnie torturami i śmiercią.
Spojrzał na mnie tak, jakbym powiedział coś nad-
zwyczaj niestosownego.
-	Panie Bregg - rzekł tonem, jakiego się używa do 
rozkapryszonego dziecka - na żartach się pan nie zna?
-	Wydawało mi się, że trochę się znam. Aż do dzisiaj. - 
Odkryłem, że nuży mnie to wszystko i że wcale nie mam 
ochoty dłużej tutaj siedzieć. - Mam propozycję: powie mi 
pan, o co wam chodzi, ja postaram się wam pomóc na tyle, 
na ile w mojej mocy, a potem stąd wyjdę, wezmę glider i 
pojadę prosto do domu. Co? A pan
też uda się do żony, zwolni tę dzielną załogę i wszyscy będą 
zadowoleni.
Aż pojaśniał na twarzy.
-	No widzi pan, panie Bregg, jak pan chce, to pan działa 
konstruktywnie! Trzeba było tak od razu!
-	Zatem zaczynajmy. Niech pan mówi, co tu jest grane.
-	Śledczy... to jest Arvin tego panu nie powiedział? Nie 
sądziłem, że z niego taki tajemniczy gość. Na mnie zawsze co 
prawda sprawiał wrażenie otwartego, ale może mu się ostatnio 
odmieniło... może stąd ta nagła niedyspozycja...
-	Przejdźmy do rzeczy, panie...
-	Zorg. To skrót od Zorgass, koniecznie przez dwa s na 
końcu. Tak jak u pana przez dwa g. Dogadamy się, jestem pewien, 
nie tylko w tym jesteśmy do siebie podobni. Więc jak pan mówi? 
że Arvin o nic pana nie pytał?
-	Pytać pytał...
-	Więc czemu pan skąpił mu odpowiedzi? Należy ludziom 
odpowiadać, kiedy pytają o to, co pan wie.
-	W tym właśnie szkopuł, że nie wiem. Pytał o takie rzeczy, 
że poważnie zastanawiałem się, czy ktoś tu nie zwariował.
-	No jakże tak można, panie Bregg - aż odsunął się od 
krawędzi biurka, wyraźnie zdegustowany. Przez chwilę świdrował 
mnie wzrokiem. - Sugeruje pan, że w naszej instytucji, która takie 
zasługi oddaje społeczeństwu, pracują ludzie niespełna rozumu? 
Oj, miałem lepsze mniemanie o pańskiej legendarnej inteligencji...
-	Panie Zorgass - powiedziałem - starczy tego pustosłowia. 
Mój czas jest cenny. Mówmy wreszcie o rzeczach istotnych.
-	Pański czas należy do nas, Bregg. Niech pan o tym 
pamięta. W jednym na pewno się zgadzamy: jest także moim 
skrytym pragnieniem, abyśmy jak najszybciej przeszli do spraw 
istotnych. Tylko od pana to zależy, zapewniam. No? Cały 
zamieniam się w słuch.
Potrząsnąłem głową z niedowierzaniem.
-	Niech pan sprecyzuje, co pana interesuje. Niech pan zadaje 
jakieś pytania. - Zrobiło mi się głupio, że sam domagam się oto, 
żeby mnie przesłuchiwano.
-	Interesuje mnie dokładnie to, co mego kolegę. Już pan 
zapomniał, co to było?
-	Właśnie. Zapomniałem.
Promienny uśmiech na jego facjacie zamarł i stopniowo 
zgasł.
-	Ejże, ma pan kłopoty z pamięcią? Interesuje mnie, panie 
Bregg, kwestia tajnej organizacji, którą pan założyłeś wespół z 
kolegami po fachu, astronautami w stanie spoczynku ze statków 
„Prometeusz" oraz „Ulisses". Podaj mi pan, kto do niej należał, 
jakeście werbowali członków, o czym mówiło się na zebraniach, a 
także jakeście zamierzali podkopać podwaliny panującego tu 
szczęśliwie od stu lat ustroju społecznego. Powie mi pan to 
wszystko, ja to nagram, zadam panu kilka pytań uściślających - i 
może pan iść do domu. No?
-	To jakaś paranoja. Nie było i nie ma żadnej tajnej 
organizacji. Nie zbieraliśmy się od czasu narady po tym, jak 
wyszło na jaw, że cała ta wyprawa, którą obiecaliście Gimmie, 
Thurberowi i innym to jeden wielki blef. Żeście tylko chcieli w 
ten sposób skanalizować nasze frustracje po tym, cośmy tu zastali.
-	Chyba wymagacie od nas zbyt wiele, panie Bregg. Pan 
sobie zdaje sprawę, ile taka wyprawa kosztuje? Tyle się na ten 
temat dyskutowało w pańskich czasach... Niech więc mi pan 
powie, w imię czego ludzkość miałaby oddawać lwią część swego 
potencjału dla realizacji kaprysu garstki takich jak pan, Gimma 
czy Thurber?
-	Ja nie zamierzałem lecieć. Miałem dosyć kosmosu.
-	Raz pan miał dosyć, a innym razem nie. Liczne pana 
opowieści, którymi pan szafował aż nadto hojnie, świadczyłyby o 
czymś wręcz przeciwnym - o chorobliwej nostalgii za 
gwiazdkami. Zaprzeczy pan? Tu pan deklaruje chęć pozostania na 
Ziemi, a kiedy indziej wzdycha do tamtych wspaniałych chwil, 
kiedy pan lazł po Ardera albo latał nad Arkturem. Jak pan 
wytłumaczy tę dwudzielność?
-	Normalnie. Człowiek jest pełen sprzeczności.
-	Dobrze, wrócimy jeszcze do tego. A co się stało z 
pańską żoną Eri i waszym dzieckiem...
-	Sam chciałbym wiedzieć.
-	Nie ma pan z nimi kontaktu?
-	Nie. Eri opuściła mnie krótko po narodzinach Kai. 
Doszło między nami do zadrażnień... różniliśmy się ra-
dykalnie w poglądach na betryzację.
-	I człowiek taki jak pan, pełen zasad, rozkochany w Eri 
do tego stopnia, że zabrał ją pan innemu mężczyźnie, bez 
sprzeciwu zezwolił na to odejście? Miałem lepsze 
mniemanie o historyjkach, jakie pan powymyśla na tę 
okoliczność.
-	Nie bez sprzeciwu. Sprzeciwiałem się, dopóki mo-
głem. Ale kobieta, jak pan może wie, zawsze postawi na 
swoim. I sto diabłów jej nie zatrzyma, jeśli postanowi 
odejść.
-	Pan ją ciągle kocha, co?
-	Owszem. To znaczy, tak mi się zdaje.
-	Nie próbował pan szukać ich na własną rękę?
-	Próbowałem. Bez rezultatu. To duża planeta.
-	Słabną coś pańskie zdolności poszukiwawcze - za-
uważył sarkastycznie. - Niech panu będzie. Teraz na-
mawiam pana na mały eksperyment myślowy. Rozważmy 
wspólnie hipotetyczny przypadek kogoś, kto nie życzy sobie 
z całego serca, żeby jego dziecko zostało betry-zowane. W 
tym celu fabrykuje zaświadczenie lekarskie, o co nie tak 
trudno, zwłaszcza jeśli dziecko jest dziewczynką. Jak pan 
zapewne wie, betryzacja nie jest bezbłędna i około dwóch 
procent przypadków kończy się niepomyślnie. Przy tak 
skomplikowanej metodzie biologicznej to niewiele, taki 
proces można uznać za prawie doskonały. Tyle że populacja 
widzi tylko te zastępy kalek, które przy braku ingerencji 
medycznej byłyby normalnymi ludźmi. Najpierw tych 
wadliwie zbetryzowanych zamykano w specjalnych 
obozach, skąd uciekali gromadnie, siejąc spustoszenie i 
zamęt w spokojnym świecie. Oczywiście w oficjalnych 
materiałach historycznych nie przeczyta pan o tym słowa. 
Potem coraz częściej w ta-
kich wątpliwych przypadkach odstępowano od betryza-cji, 
zastępując ją chemią i specjalnie opracowanym wychowaniem.
-	Dosyć drakońskim, jak sądzę. Dostaliśmy po po 
wrocie w Adapcie takie aparaty... hipnagogi. Ja z tego 
nie korzystałem, ale Olaf Staave wysłuchał na jawie, co 
tam było nagrane, choć instrukcja tego zabraniała. Te 
hipnagogi służą do indoktrynacji podczas snu, a poziom 
tego jest żenujący. Normalnie myślący człowiek wstydzi 
się do końca życia, że jego bliźni imają się takich sposo 
bów.
Słuchał mnie z wyraźną niechęcią, podkreślając odsunięciem 
się od biurka, jak bardzo się ze mną nie zgadza. Ale mi nie 
przerywał.
-	Co się tyczy owego hipotetycznego przypadku, o którym 
pan wspomniał: popieram tego ojca czy też oboje rodziców z 
całego serca. Sam bym tak postąpił, gdyby nie kryształowa 
uczciwość, która mi nie pozwala na żadne machinacje. Na 
szczęście Eri uwolniła mnie od wyboru swoją samodzielną 
decyzją.
-	Tak? - uśmiechnął się prawie sympatycznie. - To niech pan 
posłucha dalej. Matka zniknęła wraz z dzieckiem, ojciec zaś 
pozostał, by tak rzec, na widoku. Ukar-towali to w tajemnicy 
przed władzami i chyba wydawali się sobie sprytni. Oczywiście 
kontaktowali się ze sobą potajemnie, co wkrótce naprowadziło 
naszych agentów na ślad.
-	I co się z nimi stało? - zapytałem, starając się o normalny 
ton głosu.
-	Jako rodzice nieodpowiedzialni utracili oczywiście prawa 
do dziecka, które zostało im odebrane. Na betry-zację było 
oczywiście za późno, na reedukację - na szczęście jeszcze nie.
-	Po co mi pan to mówi?
-	Żeby zainicjować u pana odpowiednie procesy myślowe. Z 
pańskiego punktu widzenia to dość pouczająca historia. A propos 
betryzacji... w obliczu potrzeb cywilizacji te dwa procent bardzo 
się przydają, panie Bregg. Rzekłbym nawet, że są wręcz 
nieodzow-
ne. Cywilizacji potrzeba ludzi do rozmaitych służb, 
utrzymujących status quo, ludzi nie dotkniętych powszechnymi 
ograniczeniami... bo betryzacja to jednak ograniczenie, co się 
będziemy czarować. Nie myślę o śmiałych penetratorach głębin 
morskich czy otchłani kosmosu... do tego świetnie nadają się 
automaty. Ot, nie sięgając daleko: w tym oto miejscu tacy ludzie 
sprawdzają się nadzwyczajnie.
Odetchnął i uśmiech spełzł z jego twarzy. Zastąpiła go 
twardość, nieustępliwość, których wcześniej ani bym 
podejrzewał.
-	Dlatego niech mi pan tu nie pieprzy, Bregg, o jakimś piciu 
perto na zapleczu, bo przeraża nas krew czy rachowanie kości. 
Może tacy jak Arvin mają z tym kłopoty, ale my, młodsi, nie 
wykazujemy takich słabości. Rozumiemy się?
-	Co tu jest do rozumienia? - wzruszyłem ramionami. - 
Wyraził się pan jasno. Zastanawiam się tylko, po co mi pan 
powtarza w inny sposób to, co już zdążył oznajmić pana 
poprzednik?
-	Żeby do pana dotarło, że to nie zabawa. Zdaje mi się, że 
ciągle ma pan trudności z zaakceptowaniem tej oczywistej 
prawdy.
-	Czyli stosujecie panowie stary manewr z dobrym śledczym 
i złym śledczym, którzy udają antagonistów, podczas gdy 
naprawdę obaj zmierzają do tego samego. Znam to z literatury, 
jakby się pan pytał. Było nawet ciekawie obserwować, jak się 
wywiązujecie ze swoich zadań aktorskich. - Nie krępując się 
rozłożyłem ramiona i przeciągnąłem solidnie, aż zatrzeszczały 
kości. Tyle czasu bez ruchu... - Mogę skorzystać z toalety?
Niechętnie, ale zezwolił. Toaleta mieściła się oczywiście w 
owalnym pomieszczeniu, w którym poprzednio kazano mi czekać. 
Także i tym razem rozświetliło się na perłowo i pomyślałem, że 
chyba będę musiał się do tego koloru przyzwyczaić. W jednym 
końcu pomieszczenia wyrósł sedes, pisuar i zlew. Zbliżyłem się 
do nich i jeszcze niczego nie zdążyłem zacząć, bo coś mnie 
tknęło:
oświetlenie się zmieniło czy jak? Odwróciłem się: to po prostu 
wnęka zarosła bezszelestnie. Znowu byłem uwięziony i sam.
Gdy przystępowałem do tych wszystkich czynności, jakich 
człowiek ima się zwykle w okolicy sedesu i zlewu, przyszło mi do 
głowy, że niewidoczne kamery transmitują mój obraz na zaplecze, 
gdzie Arvin i Zorgass wraz z gromadką odpasionych aktywistów 
wydziwiają nad moim zachowaniem. Nie zważając na to 
wykonałem, com sobie uplanował, absolutnie nie czując wstydu - 
bo kto latał, ten go bezwzględnie utracił w zetknięciu z romantyką 
tak zwanych podróży kosmicznych. Następnie jąłem debatować, 
jak mam zagospodarować kolejny wolny odcinek czasu, ale że 
było to zagadnienie, z jakim ustawicznie styka się ktoś, kto pół 
życia marnuje na kosmicznej nudzie, więc i tu zaraz sobie 
poradziłem. Czułem przemożną potrzebę ruchu, a że w 
porównaniu z ciasnotą kosmicznych apartamentów moja cela 
miała wręcz rozmiary hangaru, więc po prostu rozpędzałem się z 
jednego końca, wbiegałem po ścianie mniej więcej do połowy 
wysokości, odbijałem się i po wykręceniu salta spadałem na nogi. 
Zaraz po powrocie z Fomalhauta, czyli siedem lat temu -jak ten 
czas leci - przychodziłoby mi to bez trudu, teraz musiałem się 
trochę napocić. Próbowałem raz i drugi sięgnąć stopą sufitu, gdzie 
domyślałem się owych utajnionych kamer, ale o mało nie 
zgruchotałem sobie przy tym karku, więc dałem spokój. 
Powtarzałem ćwiczenie dopóki porządnie nie dałem sobie w kość, 
opryskałem się przy zlewie, wytarłem z grubsza koszulą, bo 
żadnych ręczników nie było - i prawie szczęśliwy ułożyłem się na 
dawnym miejscu.
Chytry manewr ze spaniem ma to do siebie, że trzeba go 
stosować z umiarem. Znałem wprawdzie takich, co mogli spać 
bez przerwy, aleja nigdy do nich nie należałem. W takim 
przypadku należało oddać się rozmyślaniom - z otwartymi bądź 
zamkniętymi oczami, zależnie od upodobania. Ponieważ wersja z 
obserwacjami ka-
merowymi przypadła mi do gustu, postanowiłem grać dla 
nich śpiącego - zawsze to jakaś forma zmylenia prze-
ciwnika, a i ukrycia się.
Oczywiście Zorgass miał rację, gdy sugerował, żeśmy z 
Eri wszystko ukartowali. Trudno mija było przekonać, ale 
wolałem nie mieć dziecka w ogóle niż zanieść je do 
betryzatorni. Z tego powodu dość długo -rok albo i dwa - nie 
decydowaliśmy się na potomstwo, choć co pewien czas w 
rozmowach zatrącało się o ten temat. Druga rzecz, która 
mnie mierziła, to konieczność zdawania egzaminów 
„rodzicielskich", poprzedzająca wydanie zezwolenia na 
poczęcie. Podejrzewałem, że sedno tego procederu wcale nie 
w badaniu predyspozycji rodzicielskich - choć żywiłem 
daleko idące wątpliwości, czy wszyscy je mają - tylko w 
stworzeniu w miarę szczelnego systemu ewidencji nowo-
rodków, dzięki któremu tylko nieliczne jednostki mogłyby 
się wymknąć betryzacji. Niedopełnienie tych obowiązków 
nie było obwarowane horrendalnymi karami, raczej 
apelowano do poczucia odpowiedzialności (sama betryzacja 
była rzekomo dobrowolna), ale i tak człowieka nachodziło 
zdumienie, iż ktoś przejawia jeszcze zamiłowanie do 
rodzicielskich powinności. Władze zresztą musiały sobie 
zdawać sprawę z hamujących rozrodczość cech systemu, bo 
przyrost naturalny od dawna był ujemny, społeczeństwo sta-
rzało się wyraźnie, to zaś, że nie widziało się tego na 
ulicach, zawdzięczali wysokiemu poziomowi kosmetyki i 
częstemu stosowaniu kuracji odmładzających.
Rozmawialiśmy przeważnie w łóżku. Do niczego łóżko 
nie nadaje się tak dobrze jak do rozmowy z kobietą. Zawsze 
można tam do czegoś doprowadzić - w najgorszym 
przypadku do orgazmu. Kiedy słyszę, że są takie, które nie 
doceniają wielce terapeutycznej dla życia małżeńskiego roli 
tego mebla, ogarnia mnie zniechęcenie; za nic bym się nie 
zadał z żadną z tych sufrażystek.
I właśnie podczas jednej z takich sesji, świadomie i 
dobrowolnie, bez żadnych zezwoleń ani egzaminów, po-
częliśmy nasze dziecko. Leżeliśmy potem w milczeniu,
wiedząc dobrze, co to oznacza - że trzeba będzie wreszcie 
wystąpić z otwartą przyłbicą przeciw porządkowi, którego się nie 
zaakceptowało, zrezygnować z wygodnego, beztroskiego życia, 
może nawet zebrać manatki i uciekać? Myślałem, czy to się 
opłaca, choć z drugiej strony dobrze wiedziałem, że ta sfera życia 
słabo poddaje się kalkulacjom. Ale oboje chcieliśmy dziecka i 
zdawaliśmy sobie sprawę, że jeżeli będziemy w nieskończoność 
odkładać tę konfrontację, w końcu się zestarzejemy i w miejsce 
miłości pojawią się obopólne wyrzuty, kto bardziej zawinił. 
Dlatego nie ruszałem się, pełen rozkosznej rezygnacji: a więc 
postanowione. Wkroczyliśmy na wojenną ścieżkę.
-	Hal - powiedziała półgłosem Eri - możemy cofnąć 
ten ruch. Jeżeli nie chcesz...
Wiedziałem, co ma na myśli. Pigułki działające z dobowym 
opóźnieniem uniemożliwią wczepienie się zarodka w ściankę 
macicy i jego dalszy rozwój.
-	Nie - objąłem ją i przyciągnąłem do siebie. - Co 
ma być to będzie. - A potem dodałem: - Nie możemy 
przecież wiecznie się kryć.
-Hal? -
Tak?
-	Muszę ci coś wyznać.
strasznie powoli się do tego zbierała, bo żadnej kobiecie 
wyznania nie przychodzą łatwo. Wobec tego powiedziałem:
-	Jak mus to mus.
-	Pamiętasz jak wtedy przyjechałeś do Klavestry? Przerzucili 
nas tam najwyżej godzinę przed tobą. Ledwo zdążyliśmy się 
zainstalować. Tak to zostało zaaranżowane, że pojawiłeś się 
podczas naszej nieobecności, a my udawaliśmy, że wracamy z 
miasta.
-	Kto was przerzucił?
-	No... agencja. Marger nie był moim mężem ani nawet 
znajomym. Mieliśmy tylko udawać młode małżeństwo, a cały 
praktycznie czas spędzaliśmy na obserwacji... najpierw ciebie, a 
potem jeszcze i Olafa. - Słyszałem, jak odsapnęła z ulgą. - 
Gniewasz się?
Zerwałem się do siadu, a potem bardzo powoli ułożyłem z 
powrotem.
-	Dlaczego dopiero teraz mi o tyjm mówisz?
-	Nie powiedziałabym ci nawet do samej śmierci. Wydawało 
mi się, że nie zniosłabym* tego, co byś sobie o mnie pomyślał. 
Ale teraz... jest insaczej. Nie mogę już niczego przed tobą 
ukrywać.
Milczałem. A więc to tak. Właściwie mogłem się tego 
domyślać. Jak mogłem sądzić, że ci z Adaptu tak łatwo wypuszczą 
mnie samiuteńkiego w ten skomplikowany świat, bez żadnego 
nadzortu ani ochrony - bo przecież równie łatwo mogłem konruś 
zrobić krzywdę, jak krzywdy doznać. Więc to zgubienie na 
terminalu to nie był przypadek? Chcieli przetestować, jak sobie 
poradzę - czy też ciekawiło ich, na co mnie stać? Badali nie mnie, 
tylko nieobliczalność takich jak ja? Więc te osoby na mej trasie, 
Nais, Aen- Aenis i jej fagas, potem doktor Juffon, u którego 
przeszedłem badania, młoda pani psycholog z Adaptu, któ»ra 
odwiedziła mnie w hotelu „Alcaron", sędziwy Roemeir... wszyscy 
oni byli agentami? Nie, to przecież absurd. Ale niektórzy z nich... 
ha, to całkiem prawdopodobne. Więc kiedy zachciało mi się 
wczasów z basenem i garścią tego szklanego prosa w kieszeni, w 
które zamieniły się książki, cóż bardziej oczywistego, j ak 
podsunąć lokalizację wraz ze współlokatorami? Ot, tak na wszelki 
wypadek warto mieć na niego oko. Czy podobnie postępowali z 
pozostałymi? Z Olafem , Thurberem, Gim-mą... z Vabachem?
-	Do tej pory było inaczej - mówiła Eri. - Mogłeś się mną 
znudzić i powiedzieć, żebym odeszła. Ale teraz... mamy dziecko. 
Jesteśmy ze sobą n;a dobre i złe. Teraz nie możesz mnie tak... 
zostawić.
-	Nie zostawiłbym cię, Eri. Ale, na wszystkie nieba czarne i 
niebieskie, czemu nie powiedziałaś mi wcześniej? Mogłem 
przecież wszystkiego się domyślić... i pomyśleć, że zostałaś 
ze'mną dlatego, bo wciąż wykonujesz tamto zlecenie! Jak to się 
fachowo nazywa? Obserwacja uczestnicząca?
-	Hal, nie chciałabym, żebyś pomyślał, że zakochałam 
się w tobie... i poszłam z tobą do łóżka, żeby cię lepiej 
szpiegować. To było takie... spontaniczne.
-	Wiem, Eri, wiem. Byłem przy tym.
-	Zaraz potem, jak wzięliśmy ślub... pamiętasz? -
zakomunikowałam im, że zakochałam się w tobie bez 
pamięci i rezygnuję z zadania, które mi wyznaczyli. Nie 
jestem w stanie dalej go wypełniać. Musiałam wybierać 
pomiędzy lojalnością wobec nich i wobec ciebie:
-1 co - natychmiast się zgodzili? Dobrze, powiedzieli, 
byłaś świetną agentką, Eri, ale teraz żegnaj. Przechodzisz w 
stan spoczynku. Pewnie jeszcze życzyli ci szczęścia na 
nowej drodze życia i pogłaskali po główce?
-	Nie kpij sobie ze mnie, to wcale nie było łatwe. 
Oczywiście, że nawet nie chcieli słyszeć o żadnej rezy-
gnacji. Ustąpili dopiero wtedy, jak zagroziłam, że ci o 
wszystkim opowiem. Taką umowę zawarliśmy: zwalniają 
mnie, ale za to ani mru-mru.
-	Ale i tak od czasu do czasu próbowali cię nagabywać, 
co?
-	Skąd wiesz?
-	Trochę wiem, reszty się domyślam. Pamiętasz tego 
faceta, którego zrzuciłem ze schodów? Wtedy byłem świę-
cie przekonany, że to jakiś lowelas, a to był wywiadowca!
-	Mocno im na tobie zależało, Hal.
-	Aż tak mocno? To czemu nie przyszli porozmawiać 
jak człowiek rozumny z człowiekiem rozumnym, panie 
Bregg, chodzi nam o to i to, może byłby pan łaskaw wy-
tłumaczyć - tylko bawili się w jakieś podchody? Bo taka to 
już natura tej organizacji - kryć się ustawicznie w cieniu? Bo 
nic nie da się załatwić po prostu, tylko trzeba kręcić, 
kluczyć, motać?
-	A nie pomyślałeś, że oni nie wiedzą, czego od was 
chcieć? Bali się was, nie wiedzieli, do czego jesteście zdolni. 
W ich mniemaniu byliście nieobliczalni, gotowi do 
wszystkiego - więc chcieli was najpierw rozpoznać, zanim 
postanowią o waszym losie. To wcale nie było takie pewne, 
że pozwolą wam wmieszać się pomiędzy ludzi, a nie 
zamkną w ośrodkach odosobnienia, jak więźniów!
-	Wiesz coś na ten temat?
-	Tyle co posłyszałam w przelocie. Wiesz, wszyscy o 
was gadali i nawet byłam dumna, że to mnie wybrali do 
inwigilowania takiego niebezpiecznego typa. Żebym ja 
wtedy wiedziała, jak to się dla mnie skończy!
Spała u mego boku, a ja ciągłe deliberowałem nad 
rewelacjami, które mi objawiła. Przed oczami maszerował 
mi długi szpaler osób, z którymi się zetknąłem, począwszy 
od księżycowego Adaptu, skończywszy na facecie, który 
robił mi swetry. Jakiś ty prostolinijny, wyrzucałem sobie, ze 
świecą takiego szukać. Przecież to jasne jak słońce, że jeżeli 
do świata betryzowanych wprowadzi się zakłócenie w 
postaci dwudziestki zdrowych, nie-betryzowanych 
mężczyzn w pełni sił, w dodatku porządnie wyposzczonych 
seksualnie, to ich szlak życiowy znaczyć będą obficie 
konflikty wszelkiej maści! Taka dwudziestka chłopa to 
potencjalne zagrożenie porządku społecznego na nieznaną 
skalę - z ostrożności trzeba by zakładać wszystko co 
najgorsze. A skoro tak, nic dziwnego, że nas wzięli na 
muszkę, dziwniejsze byłoby tylko to, gdyby wszystko 
puścili na żywioł. Porządek, stabilność społeczeństwa to u 
nich świętość. Naczelne kryterium. Do diabła, musiałem 
przyznać, że sam bym na ich miejscu postąpił nie inaczej. 
Jakże więc mogłem mieć do nich pretensje?
Przez pierwsze miesiące, kiedy ciąża jest jeszcze nie-
widoczna, oddałem się gorączkowym przygotowaniom. 
Rozmaitymi sposobami, przez ludzi i instytucje, dowie-
działem się więcej o systemie betryzowania. Był niemal 
stuprocentowo szczelny - ale każdy system, gdzie coś zależy 
od ludzi, ma swoje luki. Pół roku zabrało mi znalezienie 
lekarza, który za pieniądze - mowa była o dwudziestu 
tysiącach itów - wystawi świadectwo, że w przypadku 
naszego dziecka betryzacja jest niebezpieczna dla zdrowia. 
Na tym jednak kwestia się nie kończyła, gdyż po takim 
werdykcie ożywiały się liczne komisje weryfikacyjne i z 
braku zajęcia rzucały się do skrupulatnego
badania, co i jak. Na opłacenie tego wszystkiego brakłoby 
mi środków, nawet przy założeniu, że byłoby to technicznie 
do przeprowadzenia. Postanowiłem zatem powrócić do 
kariery realisty i zadzwoniłem do Aen Aenis, z którą 
wcześniej zrealizowaliśmy dwa spektakle. Obydwa były 
średnio udane, lecz przyniosły mi fortunę; w kręgach 
zwolenników tego rodzaju sztuki zaczynałem nawet stawać 
się głośny. Z rozrzewnieniem wspominałem dwadzieścia 
sześć tysięcy itów, jakie stanowiła wypłata za dziesięć lat 
pokładowych plus ponad stuletnie odsetki (niewielkie, bo 
inflacja praktycznie nie istniała), podczas gdy dwa spektakle 
dla realu przyniosły mi grubo ponad dwieście tysięcy z 
transmisji bezpośrednich i odtworzeń. Gdyby mi się udało 
dorzucić jeszcze setkę, czułbym się jednak pewniej.
Zdawałem sobie przy tym sprawę, że moja gwiazda 
realisty blaknie, nim zdołała zajaśnieć pełnym blaskiem - po 
prostu sprzedawała się przede wszystkim moja egzotyka, 
tors nabity mięśniami i fizyczna sprawność, a nie 
umiejętności aktorskie, które były żadne. Choć przy Aen 
Aenis i w tej dziedzinie poczyniłem postępy. Druga 
obsesyjna myśl z tamtego okresu polegała na spostrzeżeniu, 
jakich zbrojeń wymaga tu wydanie na świat dziecka i 
uchronienie go przed okaleczeniem, które wszyscy dookoła 
traktowali jako najwyższe dobro i konieczność. Przeciętny 
mieszkaniec Ziemi nie miał ani pół szansy w porównaniu ze 
mną na wyjście cało w konfrontacji z systemem. Może 
dlatego jej nie podejmowali, a może nawet nie postało im to 
w głowach.
Czas leciał, a ja nie miałem żadnej rozsądnej koncepcji, 
jak postąpić. W końcu kiedyś po próbie popiliśmy sobie z 
Aen i w przypływie słabości zwierzyłem się jej ze swoich 
kłopotów. Potem włos mi się podnosił na głowie, co mogło 
się stać, gdybym trafił na agentkę - ale Aen była w tym 
społeczeństwie na specjalnych prawach i w trakcie dalszej 
rozmowy wyznała mi nawet, że sama uniknęła betryzacji 
dzięki wpływowym rodzicom, perto zaś podczas naszego 
pierwszego spotkania piła dlatego, gdyż tego typu tajemnic 
osobistych lepiej nie zdradzać
byle komu. I to Aenis poradziła mi, żeby zorganizować dla 
Eri i małej lewe poświadczenie o betryzacji (już wie-
dzieliśmy, że będzie dziewczynka), a potem wysłać obie w 
odludne miejsce, ot, do takiej Klavestry, gdzie nie będzie się 
nimi interesował pies z kulawą nogą. Od tego momentu gra 
toczyć się będzie już tylko o to, aby sprawa nie wyszła na 
jaw i aby dziecko nie zostało nam odebrane w celu poddania 
długotrwałej i morderczej reedukacji, która kompletnie 
zwichnie jego osobowość.
Poród odebrał poczciwy doktor Juffon, którego wta-
jemniczyłem w spisek. Nie wziął żadnych pieniędzy, przeto 
złożyłem mu uroczystą obietnicę, że gdyby coś poszło nie 
tak, będę się zapierał, że sam wystąpiłem w roli aku-szera; 
aby to uprawdopodobnić, Juffon poddał mnie stosownemu 
przeszkoleniu. Lewe dokumenty i wpisanie dziecka do 
rejestru wzięła na siebie Aen; kosztowało to tyle, że mój 
kalster dostał jakby rozwolnienia. Aby i to nie wzbudziło 
podejrzeń w Omniloxie, od pewnego czasu deponowałem 
drobniejsze sumy na innych kalste-rach, co dla człowieka z 
moimi dochodami było w tym społeczeństwie rzeczą 
normalną. Jak to przeważnie bywa, rygorystyczne prawo 
istniało dla plebsu, zaś elita znajdowała tysiąc wykrętów, by 
się do przepisów nie stosować. O swojej roli i pozycji w tej 
grze myślałem z melancholią, nieraz przed lustrem gadałem 
do siebie: no i gdzie twoje zasady, chłopie - ale naprawdę 
nie widziałem innej drogi.
I może nasz chytry plan by się powiódł, gdyby Kai nie 
poniósł temperament. Jeździłem do Klavestry regularnie, 
czasem Eri wpadała na krótko z małą; zważywszy na ogrom 
zbrodni, jakiej się dopuściliśmy, można było wytrzymać. 
Pech chciał, że podczas zabawy w piaskownicy nasze 
krewkie niebetryzowane dziecko wymierzyło rówieśnikowi 
cios łopatką, przecinając skórę i nabijając siniaka. Eri 
próbowała załagodzić konflikt, ale opiekunkę smarkacza coś 
tknęło: postanowiła sprawdzić, skąd tyle agresji w naszym 
potworze, skoro betry-zacja takie popędy bezboleśnie 
likwiduje. Krótko mówiąc pewnego wieczora zjawiła się u 
mnie podekscyto-
wana Aen, kazała brać co pod ręką i jechać, a po drodze 
wyjawiła, w czym rzecz. Uruchomiony drobnym incy-
dentem mechanizm przebudził się i gorliwość kontrolerów 
przechodziła samą siebie. Ten sam glider zabrał Eri i Kaję; 
pamiętam mokrą twarz mojej żony i wielkie, ciemne o 
zmroku oczy córki, która ni w ząb nie rozumiała, czemu 
nagle zabiera się ją na wycieczkę.
Nie mogłem im towarzyszyć, bo w ten sposób wytro-
piliby nas już na najbliższym postoju. Eri miała zmienić 
image; kalstery, skomplikowane sposoby komunikacji, 
kontakty były na taką ewentualność od dawna przygo-
towane. Nie wierzyłem, że cały ten literacki scenariusz 
właśnie się spełnia; w gruncie rzeczy byłem marzycielem, 
który chętnie się buntuje, ale konsekwencje martwią go i 
zaskakują. A może zanadto przywykłem do konwencji 
realonu?
I tak to trwało już drugi rok. Czasem otrzymywałem 
zakamuflowaną wiadomość, że wszystko w porządku; po 
nocach miewałem wyrzuty sumienia, że skazałem kruchą 
Eri na poniewierkę, życie w drodze, wiecznie w roli 
ściganego zwierzęcia. Władze, o dziwo, nie czepiały się 
mnie; może to sprawiła magia bohatera widowisk realo-
nowych, a może zadziałały koneksje Aen... Podejrzewałem, 
że daleko w ten sposób nie zajadę, ale trudno mi było wpaść 
na szczęśliwsze rozwiązanie. Prowizorka jak zwykle 
okazywała się najtrwalsza.
Aż do chwili, kiedy jednak uznali za stosowne złożyć 
mi wizytę.
Zdaje się, że podczas tych deliberacji przytrafiła mi się 
drzemka, bo spałem, gdy ktoś mnie szarpnął za ramię.
-	Niech pan wstanie, panie Bregg - oznajmiło kolejne 
wcielenie wymuskanego bawidamka z cekinami. - To nie 
hotel.
-	Nie? - zapytałem. - A ja sądziłem, że co najmniej 
jakiś pięciogwiazdkowiec.
W pokoju przesłuchań za biurkiem tkwił tym razem zły 
śledczy, ten który straszył mnie torturami. Po co im były te 
przerwy? Relaksowali się wtedy na kanapie - czy też ustalali 
taktykę, jak mnie łamać?
-	Nie było żadnej tajnej organizacji - powiedziałem na 
wstępie. - Ani planów wywołania rewolucji.
-	Co? - zapytał jakby nie całkiem przytomny. - Niech się pan 
nie odzywa nie pytany. Nikogo nie obchodzi, co pan myśli.
Manewrował przyciskami przy biurku i w szybie okna, za 
którą zapadł już rzadki mrok, zobaczyłem, że ściana za moimi 
plecami rozjarzyła się. Oho, będą wyświetlać film.
-	Zechce pan łaskawie rzucić okiem - zapropono 
wał.
Musiałem się odsunąć z krzesłem, żeby to ogarnąć. Obraz 
przedstawiał kobietę siedzącą ni to bokiem, ni tyłem do kamery, 
skuloną, jakby chciała się schować. Na głowie miała beret albo 
czepek, szkarłatny; gdy zastanawiałem się, co to jest, obraz 
ruszył, kamera podjechała do przodu, jakby chcąc zajrzeć od dołu 
kobiecie w oczy, ale okazało się to trudne - trzymała twarz w 
dłoniach.
-	Pani Bregg - powiedział z wyrzutem męski głos 
spoza kadru - proszę się opanować.
Ramiona kobiety poruszyły się, a ręce opadły na kolana. 
Zwolna obróciła się do kamery i zobaczyłem jej twarz, mokrą od 
łez, mocno uszminkowaną, oczy wręcz utopione w tuszu. 
Wyglądała jak napuchnięta od płaczu - godny politowania 
kawałek nieszczęścia - i dopiero wtedy do mnie dotarło, że to 
miała być Eri.
-	Hal - przemówiła łamiącym się głosem - to już 
koniec. Złapali mnie. Kaję zabrali do obozu... będę ją 
mogła odwiedzać raz na tydzień. Wszystko przepadło. 
Tak mi przykro, że cię zawiodłam... nie jestem taka sil 
na jak ty...
Głos całkiem odmówił jej posłuszeństwa i znowu 
wstrząsnęły nią spazmy. Zanosiła się szlochem jak ktoś, kto 
utracił wszystko co miał i sięgnął dna rozpaczy.
W kadrze pojawiła się męska dłoń i spoczęła na ramieniu 
kobiety.
-	Pani Bregg - powiedział właściciel dłoni - proszę 
mówić to, co zostało ustalone.
Nie od razu posłuchała. Widać było, że zmuszenie się 
do jakiegokolwiek kontrolowanego działania kosztowało ją 
masę wysiłku. W końcu jednak przemogła się i znów 
spojrzała w kamerę.
-	Hal, wszyscy mi tu mówią, że to nie tylko moja 
wina. To pod twoim wpływem zrobiłam to wszystko. 
Oszukałeś mnie i wykorzystałeś, przez ciebie i twoje głu 
pie fobie doznałam tych wszystkich upokorzeń. Dlate 
go... dlatego wyrzekam się ciebie, nie uważaj mnie wię 
cej za swoją żonę. Najlepiej zapomnij o mnie. Więcej się 
nie zobaczymy.
Obraz mignął i zgasł. To Arvin go wyłączył.
-	Dalej nic nie ma. No, jak panu w dzióbku? 
Chyba nawet nie słyszałem jego pytania. To miała
być Eri? Prawda, nie widziałem jej ładny kawał czasu, 
prawda, musiała zmieniać wygląd, stosować rozmaite 
zabiegi maskujące, do głosu także znalazłoby się trochę 
zastrzeżeń... lecz efekt obcości łatwo dało się wytłumaczyć 
długim brakiem kontaktu. Nawet bardzo bliskie osoby 
wydają się nam trochę inne po długim niewidzeniu i dopiero 
wspólnie spędzone chwile przywracają je naszej ułomnej 
pamięci.
-	Mógłby pan to jeszcze raz puścić?
-	Panie Bregg, to nie telerekording, a pan nie jest tu dla 
przyjemności. - Westchnął przeciągle, jakby był au-
tentycznie zmartwiony. - Widzi pan, jak to się kończy. 
Zbałamucił pan porządną dziewczynę, zawrócił jej pan w 
głowie, zniszczył dobrze rokujący związek - a wszystko w 
imię własnych egoistycznych celów. Na szczęście w porę się 
zreflektowała.
-	Sfingowaliście to - powiedziałem bez przekonania.
-	Niestety, nie. Proponowaliśmy jej konfrontację z 
panem, ale odmówiła. Nie chce już mieć z panem nic 
wspólnego.
-	Ty betryzowana pokrako! - ryknąłem porywając się z 
krzesła. Dopadłem go jednym skokiem, rękę miał już pod 
biurkiem i z wielkim pośpiechem nią manipulował, 
wyrwałem go oburącz z gniazdka, które tam sobie uwił, ale 
już z zaplecza biegli na jego wezwanie ci w ce-
kinach, więc tylko odrzuciłem go z całej siły, łomotnął w 
blat tłustymi plecami, rycząc z przerażenia. Nim opadł na 
podłogę z drugiej strony, przejechał po wystającym 
przełączniku i od tego momentu jego drogę po jasnej 
powierzchni znaczyła smuga krwi. W za ciasnym do walki 
pomieszczeniu tamci runęli na mnie hurmem, jednego 
poczęstowałem ciosem w skroń, drugiego zaprawiłem w 
szczękę i prawie usłyszałem odgłos gruchotanej kości, 
trzeciemu złamałem nogę potężnym kopniakiem w udo, 
kolejnego pięknie skontrowałem na czoło - świetne miejsce, 
nie rani się knykci - lecz napierało ich zbyt wielu. I napierali 
zbyt szybko. Nie było gdzie się cofnąć ani uskoczyć, w 
dodatku niektórzy obiegli biurko i miałem ich za plecami, na 
ścianie znowu zaczęła się wyświetlać sekwencja z panią 
Bregg w roli głównej, ej, Eri, pozazdrościłaś mi sukcesów w 
realonie, gdybyś miała jeszcze trochę cierpliwości, to i z 
ciebie zrobilibyśmy gwiazdę, a teraz już wszystko stracone - 
stracone - stracone. Cios zadany z tyłu słynną bronią 
parastatyczną odebrał mi świadomość; rozłożyłem ramiona i 
jak pikujący bolid zwaliłem się w ciemną czeluść, która się 
pode mną usłużnie otworzyła, a zanim się zamknęła, zoba-
czyłem wszystkie nieba czarne i niebieskie.
Przeznaczeniem człowieka jest samotność.
Ocknąłem się oczywiście w mojej klitce, mżącej na 
perłowo, lecz teraz na wykładzinie położono materac, 
nakryty białym prześcieradłem. Na prześcieradle spo-
czywałem ja sam, rozebrany do naga, natarty maściami, od 
których cuchnęło powietrze. Prześcieradła, to górne i to 
dolne, lepiły mi się do ciała przez te maści, tak że gdym się 
próbował obrócić, czyniłem to wraz z nimi i w końcu 
znalazłem się jakby w kokonie z tkaniny, uwięziony w niej 
jak jedwabnik. Moje ubranie leżało nie opodal, 
pieczołowicie poskładane w kostkę, ale kiedym po nie 
sięgał, odezwały się chórem uśpione stłuczenia i oblał mnie 
pot. Cała czaszka z tyłu i dobry kawał pleców były jedną 
wielką strefą bólu, poruszając się musiałem
ciągle o tym pamiętać. Zacząłem zatem od ewidencji; siniaki 
zaczynały już być widoczne, ale poza stłuczeniami na całym ciele 
i zadrapaniami na kostkach dłoni niewiele ucierpiałem. Lekarz z 
Adaptu na Lunie mówił, że kości mam jak u byka.
Ale byłem sam. Zostałem sam na sam ze sobą, jak tylekroć 
dotąd, bo tak naprawdę człowiek przez całe życie gra solówkę. 
Nikt go w tym marszu nie wyręczy. W miłości, w chorobie i 
umieraniu, w cierpieniu, w najważniejszych bitwach życiowych, 
jeśli je masz - nikt cię nie zastąpi. Nie tylko w obliczu zagrożenia, 
w płomieniach Arktura, w dziurze na Kerenei, ale w każdej sytu-
acji życiowej zdany jesteś wyłącznie na siebie. Inni to tylko mniej 
albo bardziej życzliwi obserwatorzy. Wszystko, co można od nich 
uzyskać, to słowo otuchy, dotknięcie ręki, odruch współczucia lub 
solidarności - ale to ty musisz osobiście umrzeć, ty ulegasz 
chorobie, ty na własnej skórze doświadczasz ukąszeń życia. Ach, 
jak cudownie byłoby czasem wysiąść z własnego ciała i prze-
czekać na uboczu niektóre jego przygody i doświadczenia.
Nic z tego. Już się zaczął poranek - powoli traciłem poczucie 
czasu - już idą po ciebie twoi prześladowcy. Kosmos to fraszka, 
tam ma się do czynienia z galerią ślepych fenomenów, które 
stawiają opór bez złośliwości, prześladują cię niejako 
mimowiednie, bez specjalnej intencji. Ludzie to co innego. Ludzie 
wyjdą ze skóry, żeby ci dopiec, i uczynią to w pełni dobrodusznej 
bezinteresowności. Cóż dopiero mówić o tych, którzy znajdą albo 
wymyślą sobie jakiś powód. Świat jest krwiożerczą bestią, a 
ludzie jej emisariuszami, sforą spuszczaną w potrzebie z smyczy - 
i cóż dziwnego w tym, że ktoś wpadł na pomysł, żeby tę sforę 
betryzowaniem okiełznać i pozbawić uzębienia?
Była jeszcze Eri. Na wspomnienie tego imienia igła bólu 
przewierciła mnie na wskroś, jeśli tak się można wyrazić 
poetycko. Nic tak nie boli jak zdrada ukochanej kobiety, jak nagłe 
i niespodziewane porzucenie przez tą, którą się wywindowało na 
piedestał i mianowało naj-
bliższą z żyjących istot. Z którą zawarło się umowę na wspólne 
pokonywanie porohów egzystencji i dla której warto by skoczyć w 
ogień, gdyby to coś dało. Związek z kobietą wtedy dopiero ma 
sens, gdy razem tworzycie strukturę w piątym albo siedemnastym 
wymiarze, podpartą solidnie z obu stron i przez to stabilniejszą niż 
każde z was pojedynczo. Dopiero wtedy to się opłaca. Lecz i 
odwrotnie: wycofanie którejkolwiek z podpór sprawia, że wasza 
mała budowla natychmiast idzie w gruzy i tak jak przedtem dwoje 
znaczyło więcej niż jeden plus jeden, tak teraz jeden znaczy mniej 
niż dwoje minus jeden. Przez długi czas nie mogłem pojąć tej 
prostej arytmetyki, ja, chowany na Starcku, Cantorze, Hilbercie, 
Ferrecie, analizie metagenów, topologii nadprzestrzeni i ciągach 
nieliniowych. A kiedy zdołałem ją pojąć, mój związek z Eri się 
rozleciał.
A jeśli nagranie zostało w samej rzeczy spreparowane? 
Uczepiłem się tej myśli jak straceniec. Co ja widziałem? 
Powiększony monstrualnie obraz na ścianie, co odebrało mu 
ostrość, na nim rozhisteryzowaną kobietę ucharakteryzowaną na 
Eri, która odegrała dla mnie te trzy minuty spektaklu - tyle. 
Przecież nie tak trudno znaleźć piętnastorzędną aktorkę z realonu, 
podmalować, nafaszerować prochami i po tysiącu prób, gdy już 
naprawdę doprowadziło się ją na skraj histerii, wypreparować z 
materiału trzyminutowe jądro, owoc, który zaproponuje się na 
tacy niejakiemu Breeggowi do spożycia. On zaś, niby to 
troglodyta, ale w gruncie rzeczy wraż-liwiec nieprzeciętny, łyknie 
ten pasztet, bo oczy momentalnie zajdą mu łzami i nawet 
dokładnie nie będzie widział, co i jak. Nawet nie będzie tego 
potrzebował, bo w mig wspomoże go usłużna wyobraźnia. Wasze 
niedo-czekanie! Może złapali Eri, a może nie - ja musiałem 
wierzyć, że jej nie mają i że to, co obejrzałem na ekranie i o co się 
wczoraj pobiłem, to tylko prowokacja i mistyfikacja.
Ta myśl dodała mi otuchy. Usiadłem ostrożnie i zdołałem się 
podnieść. W kąciku sanitarnym przybył prysznic, więc zmyłem z 
siebie maść i poty bitewne, skorzy-
stałem z włochatego ręcznika, który też tam umieścili moi sekretni 
wielbiciele, i przyodziałem się w moje stare ciuchy. Akurat 
kończyłem te zabiegi - łoże boleści tymczasem zniknęło, wessane 
w ścianę - gdy otworzyła się wnęka i stanął w niej jeden z 
cekiniastych, w ciemnych okularach, spod których wystawał 
bezwstydnie okrągły opatrunek. Broń w prawej ręce trzymał lufą 
do podłogi i nie kwapił się dalej. Śledczy Zorgass minął go, ale też 
nie wykazywał specjalnej gorliwości, by się ze mną spo-ufalać.
-	Dzień dobry panom - powitałem ich wylewnie. -To co, 
druga runda?
-	Niech pan nie błaznuje, Bregg - rzekł oschle Zorgass, do 
którego byłem podobny dwiema literami na końcu nazwiska. - 
Dosyć pan narozrabiał.
-	No tak - powiedziałem głosem pełnym skruchy. - 
Narozrabiało się po pijaku. Siedemnastu zabitych, trzy tysiące 
rannych. Trzy tysiące i jeden - podniosłem palec do góry. - 
Byłbym zapomniał o sobie.
Ładna kobieta, którą widziałem pierwszy raz, wniosła na tacy 
śniadanie; tacę postawiła na niskim stoliku, który dostarczył 
następny z goryli. Ha, nie udało się wybić wszystkich. Poczułem 
nieziemski głód i bez dalszych ceregieli wymiotłem wszystko do 
czysta. Zorgass dał znak i ta sama kobieta zabrała tacę z 
naczyniami, a ten sam goryl zadbał o usunięcie stolika.
Raptem moje małe królestwo zaroiło się od cekiniastych; 
pojąłem z właściwą sobie przenikliwością, że coś się szykuje. 
Śledczy Zorgass zbliżył się z tajemniczą miną i stwierdził:
-	Panie Bregg, niestety muszę panu założyć kaj 
danki.
Spojrzałem na tego z bronią, który stanął tak, żeby mieć 
wolne pole do ostrzału. Lufa pistoletu nieznacznie podniosła się w 
górę. Wyciągnąłem ręce, a Zorgass zapiął mi na nich obrączki.
-	Są z tytanu - poinformował - mówi to coś panu?
-	A jakże. - Tytanowe bywają elementy rakiet i rozmaite 
części, narażone na działanie skrajnych warun-
ków i wysokich naprężeń. Oznaczało to, że mam się nie starać ich 
złamać.
Tym razem wnęka otwarła się na korytarz i przemierzyliśmy 
dokładnie odwrotną trasę niż wczoraj. Gli-der stał na podwórzu, 
jakby czekał na nas przez cały czas. Zapatrzyłem się w niebo. Nie 
sądziłem, że po jednym dniu można tak do niego zatęsknić.
- Dokąd jedziemy? - spytałem, ale zbyli me zainteresowanie 
milczeniem.
Ruszyliśmy; jak zwykle ściany glidera ściemniały, żeby mi 
nie psuć niespodzianki. Nudziłem się; daliby chociaż poczytać 
gazetę. Ach, przecież gazet od dawna już nie ma. Czysty papier 
był na wagę złota.
Jechaliśmy więcej niż kwadrans, z czego wynikał przy-
gnębiający wniosek, że na pewno nie odwożą mnie do domu, choć 
i te kajdanki wcześniej dobrze nie rokowały. Przyglądałem się 
znudzonym twarzom mojej eskorty, z którą miałem wczoraj mały 
zatarg, ale zdawali się puścić to w niepamięć. Pociągnąłem nosem 
- coś było nie w porządku z powietrzem. Zrobiłem wydech i 
wytrzymałem tak dobrą minutę. Oni też coś zauważyli, w oczach 
ich pojawił się cień niepokoju, któryś zamierzał wygłosić 
komentarz, a może ostrzeżenie, ale już osuwali się z ławki 
pokotem. Ścisnąłem palcami nos, Zorgass patrzył na mnie z 
wyrzutem, lecąc bokiem na żłobkowane tworzywo, po chwili jego 
zeszklony wzrok ostentacyjnie wbił się w sufit. Znowu wszystko 
będzie na mnie, pomyślałem sennie, dziwna rzecz, przecież 
niedawno spałem, ale było ponad moje siły przeciwić się mocom, 
które domagały się, bym zasnął znowu, co u diabła, czy to jakieś 
zawody, czas byłoby zachowywać się stosownie do powagi 
sytuacji. Nie brakowało mi tchu, bo nos wyzwolił się i 
ostentacyjnie chłonął truciznę. Starałem się jak najdłużej utrzymać 
w pionie, ale spostrzegłem, że pozostali dawno spasowali i wobec 
tego ja jestem bezdyskusyjnym zwycięzcą, więc też dałem za 
wygraną; moje bezwładne ciało przyjęło tę decyzję z ulgą i 
radośnie dołączyło do grona braci śpiących.
Pamiętam, że było mi niewygodnie. Odzyskałem świadomość 
siedząc na fotelu, ciągle z kajdankami na rękach, a naprzeciwko 
mnie, też w fotelu, rozgościł się facet w moim z grubsza wieku 
biologicznym, sądząc po wyglądzie. Jego dobroduszna twarz 
emanowała życzliwością, właśnie wracał na nią wyraz powagi i z 
niesmakiem zorientowałem się, że musiałem od pewnego czasu 
opowiadać coś, co go rozśmieszyło. Pokój był ciemny, jakby 
przygaszenie świateł sprzyjało zachowaniu konspiracji. Z 
najbliższego mebla spoglądał na mnie beznamiętnie rudy kot, 
wielkimi zielonymi ślepiami, jakby ciągle zastanawiał się, czy nie 
warto na mnie zapolować.
Czułem w głowie znużenie, jakbym napracował się nad 
Starckiem albo innym specem od matematycznych zawiłości. 
Cekiniaści gdzieś poznikali. Przypomniałem sobie, jak się kładli 
w gliderze pod wpływem gazu usypiającego czy co tam to było - 
więc zostałem porwany?
-	Widzę, że wraca pan do formy - powiedział mężczyzna. 
Głos jego brzmiał sympatycznie i na razie nie widziałem powodu, 
żeby go nie lubić. - Moje nazwisko nic panu nie powie, podobnie 
jak i mój wygląd: dla potrzeb tego spotkania moja twarz została 
poddana zabiegom deformującym. To na wszelki wypadek, gdyż 
sądzę, że spotykamy się po raz pierwszy i ostatni.
-	Kim pan jest? Co to za miejsce? Po co te zastrzeżenia?
-	Gaz w gliderze służył temu, byśmy mogli z panem 
pokonferować i nie musieli nikogo prosić o zgodę. To, że 
uprowadziliśmy pana akurat w taki sposób, zostało podyktowane 
troską o pańską eskortę. Nie zaszkodzi, jeśli umocnią się w 
przekonaniu, że wszędzie czai się zagrożenie i w związku z tym 
nieodzowna jest czujność. Oczywiście teraz zostanie wdrożone 
długotrwałe śledztwo, które nic nie da.
-	Tyle zachodu dla jednego spotkania - westchnąłem. 
Przejaśniało mi się pod kopułką. - Źle jest rządzone państwo, w 
którym trzeba aż takich zabiegów, żeby dwóch ludzi mogło 
swobodnie wymienić opinie.
Nie zraziła go ta uszczypliwość.
-	Panie Bregg - powiedział - wiem, że wszystko wydaje się 
panu dziwne, ale to dlatego, że pan nie zna ani nie rozumie 
uwarunkowań. Z pozycji outsidera kpi się komfortowo.
-	Od wczoraj o nic nie proszę, tylko żeby mnie oświecić - 
burknąłem. - Czy właśnie nadeszła ta chwila?
Znowu się uśmiechnął. Pasowały mu moje odzywki.
-	Gaz zastosowany w gliderze ma taką właściwość, że kiedy 
przestaje działać, człowiek budzi się w stanie jakby hipnotycznym. 
Przez krótki czas rozumnie odpowiada na pytania, wyjawiając 
kwestie, które normalnie chętnie by zataił.
-	I czego się pan ode mnie dowiedział?
-	Że nic pan nie wie o ukryciu mikrofilmów z „Prometeusza" 
i „Ulissesa".
-	Z wynikami naukowymi wyprawy? Przekazaliśmy je zaraz 
po wylądowaniu.
-	Chodzi o zawartość bibliotek obu statków. Ktoś gorliwy 
zażądał wydania zapisów książek, obrazów, nagrań -jako zbyt 
„krwawych" i „zbrodniczych", a przez to sprzecznych z kanonami 
obowiązującej ideologii. Uznano, że ich rozpowszechnianie 
mogłoby zakłócić kruchą równowagę tego społeczeństwa. Wie 
pan, taki Wagner przy tej dzisiejszej muzyczce to prawdziwy 
dynamit. Albo „Zbrodnia i kara". Pańscy koledzy zwęszyli, w 
czym rzecz, i potajemnie ukryli gdzieś parę skrzyń mikrofilmów. 
Władze szaleją nie dlatego, że to tyle warte, tylko że sytuacja 
wymyka się im spod kontroli.
-	Co ja mam z tym wspólnego?
-	Pan nic, ale ci co decydowali o zapuszkowaniu pana, 
wyznają spiskową wizję rzeczywistości. Z ostrożności, z głupoty - 
mniejsza o to. Skoro był pan na „Prometeuszu", musiał pan w tym 
maczać palce albo przynajmniej coś o sprawie wiedzieć. Ich 
zdaniem, oczywiście. Czemuż więc nie nacisnąć delikwenta, a nuż 
sypnie konkretami? Niestety, zabrali się do rzeczy od nie-
właściwego końca. Indagowali pana o tajną organizację, pan jej 
istnieniu zaprzeczał - tym sposobem nawet nie zatrąciliście o 
sprawę główną.
-	Nie najwybitniejsi z nich fachowcy.
-	Dziwi to pana? Przez tyle lat nie mieli nawet na horyzoncie 
tego typu problemów. Nie znają ich z praktyki, więc to poniekąd 
normalne, że brak im wprawy. A pan im roboty nie ułatwiał, bo 
niby czemu, prawda? Z panem - zaśmiał się - nawet wybitni 
fachowcy z systemów totalitarnych mieliby zgryz.
-	Przecenia mnie pan. Wyznaję pogląd, że z człowieka 
wszystko można wycisnąć, zależy to tylko od przyłożonych sił.
-	Czemuż więc pan nie uległ?
-	Bo przykładali za małe siły w niewłaściwych miejscach. 
Pewnie ciekawi pana, co by się stało, gdyby postarali się bardziej? 
- Pozwoliłem sobie na uśmiech.
-	Ja też. Moja metoda jest nader prymitywna: trzeba 
wytrzymać więcej niż gotów jest znieść własny organizm. 
Innymi słowy trzeba z góry zaakceptować, że badanie 
materiału przybierze charakter niszczący. Fachowcy 
z systemów totalitarnych, jak pan ich nazwał, komplet 
nie się nie przejmowali taką możliwością, człowiek w tych 
systemach jest tani. W porównaniu na przykład z siepa 
czami Stalina wasi goryle to pielęgniarze w pensjonacie. 
Ale, ale - skąd pan zna tak dobrze przebieg tego, pożal 
się Boże, śledztwa? Też z mojej relacji pod wpływem gazu?
-	Nie. Mamy inne sposoby.
-	I nie powie mi pan, kogo pan reprezentuje.
-	Nie. Tak będzie lepiej dla pana. Ale łatwo się pan domyśli.
-	Nie lubię się domyślać. Lubię wiedzieć.
-	Każdy by tak chciał. - Chwilę się zastanawiał, jak zawrócić 
naszą rozmowę na główny tor. - Panie Bregg, jestem tu w 
określonym celu... którego nie będę ukrywał. Gremia rządzące, jak 
pan pewnie zdaje sobie sprawę, są w kwestii wracających 
astronautów podzielone. Jedni widzą w was zagrożenie dla 
dotychczasowego ładu
-	tych jest na razie niestety większość, drudzy - szansę. 
Co symptomatyczne, obie strony mają świadomość, że 
cywilizacja zabrnęła betryzacją w ślepy zaułek i należa 
łoby się z tego rakiem wycofać. Rozbieżności dotyczą spo-
sobów i terminów. Chciałbym z panem podyskutować na ten 
temat. To urządzenie - wskazał kota - nagrywa nasz dialog. Mam 
nadzieję, że nic pan nie ma przeciwko temu?
-	Nie. Ale może coś dałoby się zrobić z tym? - wycią 
gnąłem ku niemu ręce. - Ciężko mi się skupić.
Uśmiechał się życzliwie, ale pokręcił głową. - To
-	pokazał na kajdanki - musi na razie pozostać na swo 
im miejscu. Otwierają się na hasło. Nie przewidzieliśmy 
nożyc do cięcia metalu.
Akurat, pomyślałem. Boisz się, i tyle.
-	Jak odwrócić betryzację? Po prostu niech wybierają, kto 
chce mieć dzieci betryzowane, a kto nie.
-	Tylko niech pan nie zapomina, że potem jedni i drudzy 
będą musieli żyć w tym samym społeczeństwie. Jedni potulni jak 
baranki, drudzy agresywni jak wilki
-	da pan głowę, że ci drudzy nie zjedzą pierwszych? Poza 
tym sam pan widzi, Bregg, że oni są niezdolni do wybo 
ru. Pójdą tam, gdzie się ich popędzi, zrobią tylko to, co 
im się każe.
-	Samiście temu winni. Rządzi się nimi tak łatwo, 
że przestaliście wreszcie doceniać zalety takiego stanu 
rzeczy i ujrzeliście wady? A może ktoś was oświecił, że 
społeczeństwo takie nie utrzyma się długo na powierzch 
ni historii? - Dałem mu czas na odpowiedź, ale milczał.
-	Wie pan, co się stało sto lat temu? Został wprawdzie 
osiągnięty komfort władzy, ale kosztem zablokowania 
potencji jednostek i społeczeństwa. Twierdzicie oficjal 
nie, że rozwój zdolności osobniczych, twórcze możliwo 
ści człowieka nie zostały ograniczone - tylko że telefon 
komórkowy musiał wam zrobić Thurber, choć wszystkie 
elementy - radio, anteny, telefon - mieliście gotowe, wy 
starczyło je tylko połączyć. Tak, tak, ten sam, Thurber, 
który pełnił rolę kierownika naukowego wyprawy i któ 
ry teraz pije na umór, bo nie znajduje dla siebie miejsca 
w nowej rzeczywistości. Chcieliście, mój panie, zapew 
nić sobie społeczeństwo aniołów i raj na Ziemi, a otrzy 
maliście społeczeństwo wałachów, żyjące w świecie, 
w którym występuje dość sporo elementów z piekła ro-
dem. Tak się kończą tego rodzaju zabawy. Zawsze. Najpierw 
zacne intencje, wprowadzane na siłę świetlane idee, pierwsze 
nadużycia i pierwsze ofiary, bo rzeczywistość nie chce się naginać 
do odgórnych koncepcji. Po zwałach trupów, po górach kłamstwa, 
przez morze cierpienia przeprowadza się to wreszcie - a na końcu 
się okazuje, że nie warto było. Ale już sprawa zaczyna być 
usankcjonowana historycznie, już ludzie - ten najbardziej 
plastyczny z materiałów - nagięli karki i umysły do wymogów 
idei, przyjęli jej szczepy i uznali za swoje... Jakże tu raptem, po 
zaledwie setce lat, odginać ich w drugą stronę? Znowu podniesie 
się lament, bo system obrósł już swymi beneficjentami, którzy 
przywarli z wielką siłą do żłobu, znowu da o sobie znać opór 
męczonego tworzywa, tym razem na pewno w imię 
najsłuszniejszej pod słońcem racji... Pobielał na twarzy.
-	Surowo nas pan sądzi, panie Bregg.
-	A niby czemu miałbym stosować taryfy ulgowe? 
Rozmawiamy poważnie, prawda? - Wziąłem głębszy oddech. - 
Pomówmy o mnie, będzie konkretniej. Wróciłem z gwiazd i 
zastałem swoją planetę odmienioną w jakąś parodię świata, w 
którym nie daje się żyć. W którym folgowanie i nadskakiwanie 
głupocie oraz niskim instynktom jest na porządku dziennym, mało 
tego, stało się kanonem oficjalnej ideologii. W którym względy ra-
cjonalne, tak jak je pojmuję, trafiły do lamusa nie wiedzieć na jak 
długo. W którym szczytowe osiągnięcia techniki zostały 
zastosowane do transmisji strumienia gówna, bo jak inaczej 
nazwać to, co oferuje telewizja satelitarna. Przybyłem do świata, 
który za swe główne zamierzenie przyjął schlebianie gustom 
większości, a ta, jak pan może wie, prawie nigdy nie ma racji. - 
Przerwałem, żeby się trochę uspokoić. - Ale powiedziałem sobie: 
Bregg, w tym świecie da się żyć. Można się od niego oddzielić 
murem wspomnień, zainteresowań, przyjaciółmi, rodziną. Można 
na uboczu owczego pędu społeczeństwa zbudować swoją enklawę 
i strzec jej pilnie przed intruzami, pokochać jakąś kobietę, mieć z 
nią dzieci i starać się
wychować je na ludzi. Krótko mówiąc chciałem znaleźć tu swoje 
miejsce na Ziemi, dożyć do śmierci nie wadząc ani nie wchodząc 
w drogę nikomu... Nawet na tyle mi nie pozwoliliście. Z faceta o 
duszy konformisty zrobiliście buntownika, bo wszystko ma być 
pod jeden stry-chulec i nikt, nawet taki relikt jak ja, nie ma prawa 
się wyłamywać.
-	Chyba widzi pan to zbyt czarno.
-	Tak? Kpi pan sobie ze mnie? Uwięziliście mnie, 
pojmaliście moją żonę, bo chciała żyć po swojemu, odebraliście 
mi córkę... co jeszcze mógłbym utracić? Życie?
-	To blaga, że złapali pana żonę. Dzielna kobieta, bez dwóch 
zdań... I nie tak osamotniona, jak pan myśli. Pewne siły jej 
pomagają.
Spojrzałem na niego uważnie. - Jedni mówią tak, inni owak. 
Nie wiadomo, komu wierzyć. Wracając do tematu: czy to norma, 
że ci, którzy uniknęli betryzacji, są zazwyczaj wybitni w swoich 
branżach? Prawda, obracam się głównie w sferach naukowo-
artystycznych, ale tam to najlepiej widać. Zacząłem wręcz 
podejrzewać, że kto wyrasta ponad przeciętność, zawdzięcza to 
nie tyle talentowi, ile temu, że nie został okaleczony u samego 
zarania. Takie niewinne obrzezanie mózgu.
-	Niestety, trafna uwaga, panie Bregg. Bolesna, ale trafna.
-	Ale to wnioskowanie ma dalszy ciąg. Co by pan powiedział 
na taką hipotezę: uboczne skutki betryzacji były znane dość 
dobrze przed jej wprowadzeniem. Wiedziano, czym to grozi - a 
jednak zaaplikowano ją ludzkości, zwłaszcza że wobec szalejącej 
przestępczości łatwo było to uzasadnić publicznym dobrem. Nie 
mniej istotnym powodem - zawiesiłem głos - był interes elit 
politycznych. Tak było wtedy i tak bodaj pozostało do dziś: wąska 
niebetryzowana elita rządzi z ukrycia betry-zowanym ludzkim 
bydłem. Przekraczający wszystko plan ubezwłasnowolnienia mas 
dokonał się wyłącznie w interesie sprawujących władzę. Obcięcie 
agresji, niskie wymogi - byle pasza była w obfitości - to w gruncie 
rzeczy kwestie drugorzędne. Wie pan, czego naprawdę się bo-
icie? Dwóch rzeczy: ujawnienia prawdy - i konsekwencji. 
Ktoś przecież, ukryty czy nie, ponosi odpowiedzialność za 
ten stan rzeczy.
Już się zbierał do repliki, ale pisk komórkowca za-
absorbował jego uwagę bez reszty. Wyszarpnął aparat z 
kieszeni i w miarę jak wiadomości wpływały do jego ucha, 
twarz mego gospodarza tężała.
-	Namierzyli? Jesteś pewien? Ale przecież Skover 
miał ich trzymać na dystans... Tak. Jasne.
Zwinął maszynerię i jego ruchy nabrały przyspieszenia.
-	Panie Bregg, nastąpiły niespodziewane komplikacje. 
Muszę się zmywać. Myślę, że innym razem dokończymy 
naszą rozmowę.
-	Oby nie - skwitowałem.
Spojrzał na mnie przelotnie, jakby już stracił dla mnie 
zainteresowanie. Zdjął z oparcia fotela kurtkę, sprzed drzwi 
zawrócił i porwał pod pachę kota. Odprowadzałem go 
znudzonym wzrokiem.
Myśląc o tym, jakie jeszcze warianty przyjmie gra w 
złego i dobrego śledczego, zanim wydostanę się z trybów 
tutejszej machiny utrzymywania porządku, znalazłem 
telefon i wezwałem glider. Bez przeszkód dojechałem do 
domu, sforsowałem wejście - nie zabezpieczyli go w żaden 
dodatkowy sposób. Za pomocą nożyc do metalu po 
solidnych zmaganiach pozbyłem się kajdanków. Potem 
przejrzałem pocztę, wysłałem kilka wiadomości i zasiadłem 
do biurka w celu dokończenia wczorajszych notatek. Był 
późny wieczór, kiedy się po mnie zjawili.
Chłodne powietrze przyjemnie uderzyło w twarz. 
Gwiazdy jaśniały nad głową. Znów zapomniałem płaszcza.
maj 1999
NOCNE WYŚCIGI 
W GŁĄB ANNY
Może to była łąka, a może tylko leżące odłogiem pole 
uprawne, jak tyle podobnych w okolicy. Z boku snuła się 
wątła rzeczka, porośnięta po jednej stronie olchami, dalej 
przechodzącymi w zagajnik. Nigdzie w zasięgu nie 
rejestrowałem Tutejszych, choć zwykle wszędzie się od nich 
roiło. Jakimś cudem zniosło nas na takie manowce, gdzie 
zwykle nie mieliśmy nic do roboty, ale fakt był faktem: 
szybowaliśmy nad tą niby łąką w szyku półro-zwiniętym, 
jakby nawet ostatnia porażka nie zdołała nas wyzwolić z 
okowów dyscypliny. Harbona jako najstarszy trzymał się w 
przodzie, Karkas niedaleko za nim, a ja z Zeterem bardziej z 
tyłu i po bokach, trochę dla podkreślenia dystansu.
Z braku lepszego zajęcia przyglądałem się okolicy. 
Teoretycznie nic tu nie powinno nas dziwić, a jednak przy 
byle okazji przystawałem i śledziłem a to strużkę potu na 
skroni robotnika, szeroką jak rzeka, a to pola-tującą w 
powietrzu ważkę, wielką jak helikopter, aż zirytowany 
Harbona zawracał i w starannie odmierzonych inwektywach 
łajał mnie za gapiostwo. Nie dyskutowałem z nim, bo 
uważałem, że kiepska passa rozregulowu-je nas psychicznie. 
Jego i mnie.
Inni nie okazywali aż tyle wyrozumiałości. Taki Karkas 
na przykład przy każdej okazji odsądzał Harbonę od czci i 
wiary i lżył jego posunięcia. Teraz unosił się do-
słownie tuż za nim, jakby chciał spaść na niego i za-tłamsić 
fizycznie. Ale Harbona, lekceważąc zagrożenie, spokojnie sunął 
przez ciemniejący przestwór.
Burza wybuchła nagle, mimo że przeczuwaliśmy ją wcześniej 
po zmianie warunków elektrostatycznych. Z miejsca poszliśmy w 
rozsypkę, bo gdyby ktoś nas nie lubił, trudno o lepszy moment do 
ataku, ale rozpoznawszy, że chodzi wyłącznie o fenomen 
pochodzenia naturalnego, z powrotem zbiliśmy się w grupkę. 
Dryfowaliśmy z grubsza wciąż w tym samym kierunku. Było na 
co popatrzeć: strugi wody, z których każda mogłaby zatopić nasz 
Zespół, siekły ukośnie, spadając ku ziemi; trawy i gałęzie uginały 
się pod razami deszczu, ujawniając drugą, skrywaną na co dzień 
naturę, wszystko było pobudzone, gwałtowne. Przyroda bez 
żenady demonstrowała swą dzikość. Wkrótce ziemia zniknęła w 
szarawym woalu; wśród błysków i grzmotów przestałem widzieć 
wyraźnie, ciągle czując partnerów obok. Nade mną z ciemnego 
nieba, na pozór z jednego punktu, leciały jasne smugi deszczu; nie 
od razu zorientowałem się, że przestaliśmy się przemieszczać, 
gdyż wewnątrz grupy rozgorzała kolejna scysja.
-	To twoja wina! - krzyczał rozsierdzony Karkas. - Gonimy 
w kółko bez żadnych efektów!
-	Tak ci się zdaje? - Harbona usiłował zachować spokój. - To 
może mi powiesz, co konkretnie masz mi do zarzucenia?
Wycie wiatru, szum ulewy pasjonowały mnie bardziej, więc 
dyskusji Harbony z Karkasem poświęcałem jedynie minimum 
uwagi.
-	Nie chodzi tylko o złe decyzje - podniecił się Karkas i aż 
pobielał ze wzburzenia. Przez ścianę wody widziałem go 
niewyraźnie -jak widmo.
-	A o co?
-	Sam dobrze wiesz, o co. Dobrzy dowódcy mają fart, marni 
przynoszą pecha. Czego się chwycisz, to spartolisz. Wisi nad tobą 
fatum. Będziemy się tak z tobą męczyć, póki nie opuści cię zły 
omen albo dopóki ktoś nas od ciebie nie wyzwoli!
-	Lepiej odejdź - hamując złość zaproponował Har- 
bona.
Karkas na moment zaniemówił, zbyt zacietrzewiony, żeby 
się wycofać.
-	Ty sam odejdź! Ciekawym, jakie sukcesy odnosiłeś przed 
przyłączeniem się do nas. Takie same, czyli żadne! - ryknął z 
tryumfem. - Jesteś przeklęty, a my razem z tobą!
-	Nie przyłączyłem się do was - sprostował Harbo-na. - Ja 
was utworzyłem.
Od kiedy operowałem z Harboną, widziałem go w akcji tylko 
raz, ale to wystarczyło. Karkas doszedł później, więc nie miał się 
na baczności. Zainkasował cios spoza Puklerza, ale zdążył osłonić 
się swoim i zbierał się do odpowiedzi, gdy wszystkich nas ogarnął 
zamęt. Zawirowaliśmy w energetycznym uścisku, zamienieni w 
kłąb, w którym każdy rozdawał razy na ślepo i coś po drodze 
obrywał, aż Zeter i ja wyhamowaliśmy, odrzuceni przez Puklerz 
Harbony. To była jego rozgrywka; wyprowadził decydujące 
uderzenie, poszło trochę residu-alnej energii na zakresie 
kompletnie nie rejestrowalnym przez Tutejszych - i już. W sumie 
było tej energii tyle, że nikt by nie dostrzegł, zwłaszcza podczas 
burzy; już miejscowy potwór, zwany świetlikiem, emitował 
więcej. Na Karkasa jednak wystarczyło; znieruchomiał i zwinął 
się w sobie. Cios Harbony załatwił go na cacy.
-	No? - powiedział Harbona. - Ktoś jeszcze?
Nikt się nie kwapił. W tej samej chwili wyczułem w pobliżu 
czyjąś nadprogramową obecność; przybysz wyłonił się z 
półmroku i nadał sygnał powitania. Musiał świadkować bijatyce, 
która nie przynosiła chwały żadnemu z nas. Gdyby chciał teraz 
zaatakować, mielibyśmy spore kłopoty. Wszyscy byliśmy 
wyczerpani, a pokiereszowany Karkas wydatnie zmniejszał 
manewrowość oddziału. Nikt kto ma olej w głowie nie postępuje 
w ten sposób.
-	Nazywam się Mehuman - przedstawił się przybysz. 
- Widzę, że zaprowadzenie w tej grupie jakże pożądanej 
dyscypliny natrafia niekiedy na trudności.
-	Do rzeczy - warknął Harbona, zły że daliśmy się podejść.
-	Chciałbym do was dołączyć jako jednostka wspomagająca.
Harbona nic nie odrzekł; cofnął się taksując nowego.
-	Nie potrzebujemy wsparcia, ale zostań, jeśli chcesz. 
A nuż się przydasz. O jednym chcę cię uprzedzić: ja tu 
rządzę i bez względu na to, jak się nam wiedzie, nie zniosę 
fatalistycznego pobekiwania. Dołącz do szyku.
Bez dalszych ceregieli Mehuman włączył się w obwód 
pomiędzy Ze tera i mnie. Pozwoliliśmy mu na to. Nie mieliśmy 
siły, żeby się z nim przepychać.
Burza szalała w najlepsze.
Stary Mitręga miał 62 lata, amputowaną nogę i rentę w 
wysokości przekraczającej nieco połowę średniej krajowej. Nogę 
stracił w wypadku na kopalni, kiedy w wyniku tąpnięcia osunął się 
na niego skalny strop i przywalił go całkowicie. Z tej katastrofy 
Mitręga uszedł z życiem, bo zwał, idąc z góry i trochę bokiem, 
obalił się na kombajn, który tak się ustawił, że na murze pogiętego 
żelastwa wsparły się dziesiątki ton kamienia. W ten sposób 
powstało coś w rodzaju wnęki, gdzie dochodziło powietrze i gdzie 
Mitręga dekował się przez caluśkie trzy dni, jak się po odkopaniu 
dowiedział na powierzchni. Spoczywając w całkowitych 
ciemnościach, na nierównym i ma się rozumieć twardym podłożu, 
czuł jednak coś w rodzaju satysfakcji, ale nie z tego powodu, że 
się wywinął kostusze, tylko dlatego, że zaliczają mu kolejne płatne 
szychty, a on tu sobie leży jak gdyby nigdy nic i poleży jeszcze, 
oj, poleży w szpitalu, tak że kopalnia będzie mu dłuższy czas 
becalować za friko. Nadzieje związane ze szpitalem nie były 
bezpodstawne, gdyż lewa noga Mitręgi ugrzęzła w zawale i coś ją 
tam zaciekle trzymało jak w imadle. Mitręga przekonywał się o 
tym, ilekroć przystępował do oddawania moczu. Była to operacja 
skomplikowana i bolesna, gdyż nie chcąc lać na ani pod
siebie starał się obrócić i wtedy jego komfort ulegał za-
kłóceniu. Ale poza tym uszło mu właściwie płazem: wy-
ciągnęli go, dali pić, bo taki pobyt pod ziemią bez wody 
nieźle człowieka wysusza, oraz poinformowali, że i tak mu 
się upiekło, bo Romanowskiemu z Budziaszkiem nie 
pozostało nic innego jak zastukać do bram świętego Piotra. 
Dopiero potem wyszło na jaw, jak to jest naprawdę ze 
szczęściem Mitręgi. Nogę odjął chirurg, z kopalni zwolnili, 
a rentę przyznali nie za wysoką, bo Mitręga nie miał na 
łapówki dla komisji lekarskiej. Przypominał poniekąd 
żołnierza zastrzelonego w ostatniej godzinie wojny: stracił 
kulasa akurat wtedy, gdy całe polskie górnictwo konało i 
wkrótce potem wyzionęło ducha.
Choć działo się to prawie dwadzieścia lat temu, Mitręga 
lubił wracać do tamtych wydarzeń, bo to była ostatnia 
ekscytująca rzecz, o której mógł opowiadać. Potem w jego 
życiu nic ciekawego już nie zaszło. Żona go opuściła, bo 
pieniędzy Mitręga nie miał, a dorobić nijak nie mógł i nawet 
stosownie do swej trudnej sytuacji trochę się rozpił. Dzieci 
pokończyły szkoły i rozjechały się po Polsce; dla ćwiczenia 
pamięci Mitręga oddawał się niekiedy rozważaniom, które z 
nich widział ostatnio i w jakich okolicznościach. Noga 
pobolewała regularnie, ale czy miało to związek z pogodą, 
trudno dociec, bo pogoda wyglądała teraz niewyraźnie - ni 
to, ni sio. Mitręga przesiadywał więc w domu - na szczęście 
miał gdzie mieszkać - kultywując swój status odludka, póki 
w jego życiu nie pojawiła się Ludmiła.
Panna Ludmiła, smutnawa dwudziestoczteroletnia 
siostra PCK, dwukrotnie w tygodniu odwiedzała weterana 
pracy w ramach obowiązków, które ktoś tam na nią nałożył. 
Od początku Mitręga zapatrywał się na te wizyty 
entuzjastycznie, chociaż nie uważał się za osobnika do cna 
niedołężnego. Potrafił na przykład mimo protezy wyjść do 
sklepu po piwo, a i do kościoła, gdyby poczuł taką potrzebę, 
pewnie by trafił. Panna Ludmiła, która rzeczywiście była 
miła, młoda i miała ten dodatkowy walor, że nazywała się 
po ludzku, nie Świetlana, Wiera czy Eryka, wniosła w jego 
życie promyk, który je
rozświetlił. Czekał niecierpliwie na każde jej odwiedziny, a dni jej 
przyjścia miał zaznaczone w kalendarzu na czerwono. Wcześniej 
golił się, żeby wyglądać pociągająco i w ogóle starał się sprawiać 
dziarskie wrażenie. Raz, gdy panna Ludmiła zwierzyła się, że na 
party nikt z nią nie chciał iść w tany, Mitrędze wyrwało się, że 
gdyby nie kulas, już on by z nią zatańczył. Coś w jej spojrzeniu 
migiem powstrzymało entuzjazm exgórnika.
Dzwonek do drzwi - i Mitręga wystartował z krzesła, które 
okupował od dwóch godzin, ustawionego blisko do zamka, żeby 
Ludmiłka nie musiała czekać. Weszła jak zwykle zamaszyście, 
roztaczając wokół siebie szpitalną woń, co świadczyło, że 
nawiedza Mitręgę bezpośrednio po pracy na oddziale ogólnym.
-	No i co tam nowego, panie Karolu - zagadywała 
standardowo, zbierając machinalnie rzeczy, które Mi 
tręga specjalnie dla niej porozrzucał. Potem wyrówyw- 
nała stos gazet sportowych, od miesięcy tych samych, 
i zabierała się do prasowania. Gdy naciskała na żelaz 
ko, bluzka na jej piersiach rozchylała się apetycznie. 
Lecz Mitręga najbardziej lubił, gdy zasiadała naprzeciw 
ko przy herbacie, jak teraz, i zakładała nogę na nogę. 
A nogi miała, o Matko Boska! Na samą myśl Mitrędze 
ciemniało przed oczami.
Wezwany do relacjonowania nowości roztaczał przed nią 
czar najświeższych wiadomości z radia i netu: że dolar już po 
dwadzieścia siedem złotych, więc wszyscy wolą euro, że liczba 
nielegalnych imigrantów ze wschodu przekroczyła milion, że 
bezrobocie w miastach, i tak wysokie po napływie zredukowanych 
zgodnie z zaleceniami Unii rolników, jeszcze wzrosło, że akcyza 
na benzynę zrównała się z ceną litra w hurcie i inne takie tam. 
Słuchała z niejakim znudzeniem, bo to samo tłukło przez cały 
dzień radio w kanciapie pielęgniarek.
-	Rząd nie ma pieniędzy na emerytury, niektórym 
grupom zalegają po pół roku. Podobno system świad 
czeń społecznych się rozkraczył.
Lecz Ludmiła jako osoba młoda nie przywiązywała wagi do 
takich kwestii. Zaczęła nucić pod nosem.
-	Mówią, że wybuchły walki na pograniczu chińsko-
syberyjskim. Chińczycy wdarli się na sto kilometrów.
-	Co pan zmyśla, panie Karolu - patrzyła na niego spod 
zmrużonych rzęs. - Niech pan lepiej opowie, jak było tam, na 
dole. Wierzył pan, że pana uwolnią? Ja chyba bym się załamała.
-	E tam - rzekł bohatersko Mitręga. - Nie myślałem o tym. 
Najpierw postanowiłem się wyspać. Potem myślałem o seksie. Na 
końcu chciało mi się tylko pić.
-	I nie bał się pan?
-	Czego?
-	No... że skała się poruszy i pogrzebie pana do reszty?
-	Nie. Nic by to nie dało. Zresztą słyszałem grzebaninę za 
obwałem, wsadzili rurę i wołali, że idą. Więc co mogłem zrobić?
I tak sobie gadali. Rzecz jasna byliśmy także i tam, 
obserwowowaliśmy ich przekomarzania, ale ta sytuacja nie 
rokowała wielkich nadziei, choć z rozpoznania wiedzieliśmy, że 
panna Ludmiła nie ma stałego absztyfi-kanta. Ale ponieważ 
znajdowała się w wieku rozrodczym, lepiej było mieć ją pod 
kontrolą.
Prowadziliśmy Annę Strąk skrajem chodnika, koślawego, 
zaśmieconego co się zowie i bez względu na porę roku 
wilgotnego. Wcześniej przed budynkiem szkoły grono koleżanek 
rozpierzchło się we wszystkie strony, a ona poszła samotnie, jak 
zawsze, minęła halę dworcową, przecisnęła się tunelem pod 
torami, gdzie było ciemno i wionęło chłodem kazamat, wydostała 
się na plac załadunkowy. Tu zwykle przyśpieszała kroku, 
ponieważ robotnicy, polegujący malowniczo między pustymi bęb-
nami po kablach, gwizdali na nią i wykrzykiwali sprośne uwagi. 
Przed sklepem na rogu zwalniała, a czasem nawet wstępowała, 
jeśli miała parę euro, ale najczęściej omijała go, bo w środku 
rezydowali kumple tych z placu, raczący się piwem i dobrze 
skumani ze sprzedaw-
czynią. W ten sposób dochodziła do Rozdroża, jak sobie 
nazwaliśmy ten punkt: miejsce, skąd powyginany chodnik z 
łatami kostki wiódł pod górę, do domu, albo gdzie należało 
przeciąć drogę przed skrzyżowaniem i skręcić ku kopalni.
Gdy była młodsza, bardziej lekkomyślna, bo nie 
wiedziała o świecie tyle co teraz, decydowała się na skrót: przed 
placem załadunkowym skręcała w poprzek bocznicy, czego 
kategorycznie zakazywały odrapane tabliczki. Przekraczała 
cierpliwie dziesiątki wyślizganych szyn, a następnie drapała się 
pod stromą górkę, łapiąc się brzózek, które tam rosły i które w 
zimie okazywały się jedyną pomocą na oblodzonej ścieżce. 
Pewnego razu zaskoczyła przy tej okazji jednego z robociarzy, 
pewnie z tych, którzy po piwie rozleźli się szukać miejsc do 
swobodnego oddania moczu. Ten folgował sobie aż tutaj, o dobry 
rzut beretem od sklepu; na odgłos kroków obrócił się ku niej 
trzymając w ręku olbrzymi białawy przedmiot i gapiąc się na nią z 
niedowierzaniem, póki nie dotarło doń, z kim ma do czynienia. 
Zrobił wtedy rzecz dziwaczną, nad którą później wielokrotnie 
debatowała - poruszając ręką zaczął wywijać owym przedmiotem 
we wszystkie strony, skupiony na jej reakcji. Uciekała słysząc za 
sobą jego urągliwy rechot.
O wszystkim tym wiedzieliśmy dzięki rozpoznaniu, do 
którego zobowiązany jest każdy Zespół. Wiedzieliśmy też o wielu 
innych sprawach, znaliśmy jej krótkie życie, jej myśli bodaj lepiej 
niż znała je sama. Porządne rozpoznanie jest nieodzowne, jeśli 
chce się osiągnąć Sukces. Wyczerpująca wiedza o Obiekcie 
pozwala nie tylko osaczyć go jak należy i usidlić, ale w 
optymalnie krótkim czasie doprowadzić do jakże pożądanego 
finału. Tak ją nazywaliśmy zgodnie z obowiązującymi 
zwyczajami: Obiekt, ale zaręczam, że wszyscy myśleliśmy o niej 
ze swego rodzaju czułością.
Miała prawie osiemnaście lat, ale wyglądała na więcej - 
są takie dziewczyny i wiedzieliśmy, że po kilku marnych 
Obiektach trafiła nam się prawdziwa gratka. Każdy z nas o niej 
marzył na swój sposób, choć nie przy-
znawaliśmy się do tego przed sobą. Przyglądałem się im 
ukradkiem, skupionym na Zadaniu: zatroskany Harbo-na, 
najstarszy z nas, którego już trzykroć w mojej przytomności 
ominęła Nagroda, zaraz obok niego Mehuman, operujący z 
nami od niedawna, i Karkas, który starał się sprawiać 
wrażenie, jakby mu na niczym nie zależało. Oni stanowili 
centrum akcji, polatując przed naszą Anią na wysokości jej 
oczu, może trochę wyżej. Zeter i ja obsadziliśmy flanki, 
które tak paskudnie zawodziły poprzednio.
- Skupcie się, kochani - powiedział Harbona bła-
galnym głosem, w którym dawało się wyczuć emocję. 
Rozumiałem go: jeśli w najbliższym czasie znów nam się 
nie powiedzie, tylko cud uchroni Zespół przed rozpro-
szeniem. Wtedy każdy z nas trafi do innych Zespołów, 
zajmując tam najbardziej poślednią pozycję i otrzymując 
najbardziej wyczerpujące zadania. Niby nie wolno było w 
ten sposób dyskryminować nowych, ale każdy wiedział, jak 
jest. Nie wyobrażam sobie, żeby na przykład Mehuman miał 
jakieś szanse w ostatecznej rozgrywce, gdyby dziś do niej 
doszło. Teoretycznie powinien zwyciężyć Harbona, należało 
mu się to jak nikomu innemu, ale Nagroda nie przypada 
temu, kto najdłużej czeka w kolejce. Nic bym nie miał 
przeciwko temu, gdyby udało mi się go przechytrzyć w 
finale. Zeter też by nie miał, o ile go znam. Spojrzałem na 
niego przelotnie; uśmiechał się.
Obiekt - w takich chwilach, kiedy coś się decy-
dowało, wolałem o niej myśleć w ten sposób, bezosobowo - 
zbliżał się do Rozdroża i musieliśmy się postarać, żeby 
skręcił we właściwą stronę, to znaczy ku kopalni. Polegało 
to na umiejętnym podsunięciu myśli: nie do domu, w domu 
ludzie umierają, tak się mawiało u niej w szkole. Kiedy 
stanęła na brzegu chodnika, skoncentrowaliśmy się 
maksymalnie, żeby wywrzeć na nią decydujący wpływ. 
Jeżeli pójdzie do domu, wszystko ulegnie opóźnieniu.
Stojąc na brzegu chodnika wahała się, poprawiając 
na ramieniu pasek plecaka z książkami. Wyglą-
dało to tak, jaki szybowała myślami niezmiernie daleko, a 
teraz nie potrafiła sobie przypomnieć, jak tu się znalazła. 
Poczekała, aż przejadą samochody, po czym - o radości! - 
wstąpiła na wyznaczony przez nas szlak. Teraz krążyliśmy 
nad nią z tyłu jak niewidoczny pół-pierścień zagradzający 
jej drogę odwrotu. Widziałem jej płaszczyk z wyprzedaży, 
zgrabne nogi migające w rytm kroków i botki, też już nie 
pierwszej nowości. Myślałem o tym, że gdybym mógł, 
gdybym miał większy i nie tak selektywny wpływ na ten 
świat, to z pewnością coś bym dla niej zrobił. Ale to były 
tylko myśli, o których zaraz się zapominało - ileż spośród 
Obiektów, z którymi mieliśmy do czynienia, budziło nasze 
zainteresowanie, gdy wszystko było już definitywnie 
rozstrzygnięte? Do ilu wpadliśmy potem z wizytą, dla 
zaspokojenia ciekawości, jak im się dalej wiedzie? Dobrze 
znałem odpowiedź na to pytanie.
Ania przeszła przez ulicę, ale zamiast skierować się ku 
kopalnianemu osiedlu, ruszyła przeciwległym chodnikiem w 
górę, czyli do domu. Zakręciliśmy się wokół jej głowy w 
panicznym tańcu, a gdy i to nic nie dało, wniknęliśmy do jej 
mózgu. Nigdy nie lubiłem taplać się w tym szlamie, bo choć 
swobodnie przenikaliśmy przez materię tego świata, mózg 
Tutejszego wydawał mi się podobny do więzienia. Te gleje, 
te neurony obkurczające się wolno w rytm chemiczno-elek-
trycznych poleceń, wydawanych wedle nieznanego kodu, te 
uruchamiane bez żadnej zapowiedzi pozornie uśpione 
fragmenty - wszystko to działało na mnie przygnębiająco. 
Zgodnie z naznaczoną procedurą robiłem co w mocy, 
starając się wpływać na podległy mi sektor. Brak wiary czy 
brak wprawy był powodem, że szło nam jak z kija? Jeśli 
każdy czuł się jak ja, przytłoczony tym ogromem, jego 
komplikacją, nikłością naszych przypominających widmowe 
rozwielitki organizmów, próbujących zatrzymać albo 
poruszyć te góry mięsiwa, sterować nimi jak 
wierzchowcami - to nie ma się co dziwić, że z każdej takiej 
konfrontacji wychodziliśmy pobici.
No i naraz znaleźliśmy się na zewnątrz, wypluci przez 
niepojęte, a zarazem wyrafinowane działanie białkowej 
mózgownicy Tutejszej. Było jasne, że wsparcie Mehu-mana na 
nic się nie zdało. Patrzyliśmy ze zgrozą na oddalający się Obiekt.
-	Kurwa mać - powiedział złamanym głosem Har- 
bona. - Znowu klapa.
Od samych drzwi, skąd panna Ludmiłka wniosła do 
domostwa Mitręgi powiew szpitalnej świeżości, czuły na zmiany 
rytuału odwiedzin weteran pracy wyczuł, że coś jest nie w 
porządku. To straszne podejrzenie Ludmiła potwierdziła w całej 
rozciągłości swoim zachowaniem. Zamiast jak zwykle rzucić się 
do prasowania albo zmywania talerzy czy innego sprzątania, 
przysiadła w fotelu ledwo rozpinając płaszcz. Koszule i gacie, 
precyzyjnie rozmieszczone po domostwie, nie wzbudziły tym 
razem jej najmniejszego zainteresowania. Rękę z torebką opuściła 
na podłogę gestem człowieka prawdziwie zrezygnowanego i cała 
zapadła się w sobie. Oczy miała zaczerwienione jak od płaczu.
-	Panno Ludmiłko, co pani? - Mitręga zasiadł na 
przeciwko z zatroskanym wyrazem twarzy. - Co się 
stało?
Pielęgniarka wydała z siebie krótki szloch na sucho, jakby 
uznając, że dalsze lanie łez nie zda się na nic.
-	Ach, panie Karolu - rzekła z westchnieniem, a była tak 
śliczna w swym bezbrzeżnym smutku, że Mitrędze po prostu dech 
zaparło - co ja będę panu mówić. Lubiłam przychodzić do pana, 
bo zawsze był u pana wzorowy porządek i umiał pan tak ciekawie 
opowiadać o tym, jak pana przywalił węgiel...
-	Co to znaczy: lubiłam, Ludmiłko? To już pani nie lubi? 
Przestała pani? Czym ja się pani naraziłem? - W jego głosie 
rozbrzmiała autentyczna trwoga.
-	Nie, niczym, pan niczemu nie winien. Pamięta pan, jak pan 
mówił o wojnie Chin z Syberią? Miał pan rację. A ja, głupia, 
myślałam wtedy, że pan zmyśla.
-	No nie - rozpromienił się Mitręga, rad że może się 
znów wykazać. - Jakże bym mógł oszukać panią dla taniego 
efektu? Przecież ma pani radio, zagląda do netu, czytuje 
gazety... Co by sobie pani o mnie pomyślała? Nabiera mnie 
stary nudziarz...
-	W tym rzecz, że wolałabym już to nabieranie. Zrobię 
herbaty, dobrze?
Popijali herbatę, a panna Ludmiłka kontynuowała 
zwierzenia. Nikt nie zna tajemnic duszy kobiety i nie wie, 
kiedy, jak i przed kim dusza ta wykazuje skłonności do 
otwierania się, międlił w głowie Mitręga wyczytane gdzieś 
zdanie, zbulwersowany jego głębią.
-	Czy mówiłam panu o doktorze Skrobaczu? To nasz 
szpitalny uwodziciel. Bierze przeważnie nocki, żeby po-
dokazywać z dziewczynami, jak pacjenci się pośpią. Raz 
kazał mi przyjść do siebie i dawał do picia wino, choć to w 
szpitalu zakazane. Myślał, że rozbiorę się jak inne i będę mu 
dogadzać do rana. Pracowała u nas taka Roksana z 
Charkowa... ta to nie miała żadnych skrupułów. Jak tylko 
kończył się wieczorny obchód, ściągała wszystko i 
zostawała w fartuchu na gołe ciało, żeby było szybciej.
-	Nie rozumiem - przyznał Mitręga, półprzytomny z 
podekscytowania.
-	Oj, panie Karolu, gdzie pan żyje? Czy za pana czasów 
ludzie nie kładli się ze sobą do łóżka?
-	Kładli, kładli, i to jeszcze jak - pospiesznie zapewnił 
Mitręga. - Ja sam, nie przymierzając...
-	No właśnie. Widzi pan. Więc ta Roksana szła do 
Skrobacza i gzili się do rana. Czasem w nocy dzwoni 
pacjent, jednemu trzeba tego, drugiemu owego, trzeciego 
potrzymać za rękę... - zachichotała bezgłośnie. - Uda-
wałyśmy, że śpimy albo że nas nie ma, a ta Roksana migiem 
narzucała fartuch, zapinała się na dwa guziki i już była na 
oddziale. Skończyła z pacjentem - buch do Skrobacza. Rano 
w koszu pełno było zużytej ligniny. Wie pan, czasami 
szczerze ją podziwiałyśmy za bezczelność. Nic sobie z 
niczego nie robiła. Wyszła podobno za bogatego 
biznesmena, a nieutulony w żalu Skrobacz przerzucił się na 
inne.
-	Ale pani nie dotknął? - kłapnął z nadzieją Mitręga.
-	Panie Karolu, co pan? Ja nie idę z byle łachudrą, co to dziś 
ta, jutro inna. Powiedziałam mu w oczy: panie doktorze, gdzie 
pana etyka zawodowa? Za ścianą ludzie umierają.
-	I co on na to?
-	Powiedział, że dziś nikt nie umarł. Ale dał mi spokój.
-	Ale co dalej z tym Skrobaczem? Przestał się przystawiać 
czy dalej pannę Ludmiłkę molestuje? Bo pójdę i wygrzmocę go 
lagą!
Pogłaskała go po świeżo ogolonym i nawet nie bardzo 
pozacinanym policzku.
-	Pan zawsze był dla mnie taki dobry... A dziś Skro-bacz 
przyszedł na oddział i oznajmił, że wie z pewnego źródła, że 
wszyscy zostaniemy zmobilizowani, cały szpital. NATO weszło 
do wojny, a Polska ma organizować szpitale w Mandżurii. Myśli 
pan, że tak tylko straszył?
-	No, wojna cały czas się rozszerza, ale atomów na razie nie 
ruszają. Podobno ONZ rozpoczyna rokowania pokojowe.
-	Potem dopadł mnie samą w korytarzu, zapewniając, że to 
nie są puste groźby. Wie pan, przy przyjmowaniu do pracy 
podpisywałyśmy taki papierek o mobilizacji... wtedy nie 
zwróciłam uwagi, kto by tam myślał o jakiej wojnie. - Wyjęła z 
torebki papierosy.
-	Panna Ludmiłka pali?
-	Tylko jak jestem zdenerwowana. A chyba pan Karol 
przyzna, że trudno się nie denerwować, jak człowieka wysyłają do 
Mandżurii. Zostawić mamę, tatę...
-	...narzeczonego - poddał ostrożnie Mitręga.
-	Na szczęście nie mam. Wolał taką jak ta Roksana. - 
Zadumała się nad przedziwnymi kolejami losu. - Ale co mi 
jeszcze powiedział ten bezwstydnik Skrobacz. Tylko niech pan 
obieca, panie Karolu, że nikomu pan nie powtórzy. Słowo honoru?
Mitręga uroczyście poświadczył. Kręciło mu się we łbie.
-	Powiedział, że nie chciałam dać jemu, to teraz będę 
dawać w Mandżurii Japońcom, Ukraińcom, Mongołom, 
Chińczykom, jak szpital wpadnie im w łapy, i kogo tam
jeszcze przywieje. On myśli, że pielęgniarki to takie pogotowie 
seksualne.
-	Myli się - oświadczył z mocą Mitręga.
-	Czy ja wiem? Albo to wiadomo co pewnego o tej 
Mandżurii? Aha, powiedział też: wie pani, skąd się wzięła ta 
wojna? - parodiowała Skrobacza sposobem wyćwiczonym 
podczas szpitalnych pogaduszek. - Chińczycy mogą mieć tylko 
jedno dziecko, więc jak się rodziły dziewczynki, to je zabijali. W 
ten sposób powstała tam generacja niewyżytych samców, którym 
wystarczy włożyć karabin do ręki i wskazać kierunek. Myśli pan, 
że to prawda?
-	Nie mam pojęcia - wzruszył ramionami Mitręga.
-	Nigdy nie byłem w Chinach. - Wydało mu się, że zbyt 
oschle podchodzi do dramatu panny Ludmiłki, więc na 
tychmiast dodał: - Kobiety mają jednak zbawienny wpływ 
na nas, mężczyzn. Źle postępowali... z tymi dziewczyn 
kami.
-	Będzie mi pana brakowało w Mandżurii - znowu 
pogłaskała go po policzku. Jej wielkie oczy, podobne do 
znanych Mitrędze z dzieciństwa chabrów, zaszkliły się.
-	Pan zawsze był dla mnie taki czuły...
-	E tam - krygował się Mitręga. - Przesadza panna Ludmiłka.
-	I dlatego - powiedziała patrząc w dal z determinacją, z 
piąstką zaciśniętą pod szyją na guziku bluzki
-	dam panu coś na pamiątkę. Żeby pan myślał o mnie, 
jak będę w Mandżurii. Coś - westchnęła zdumiona wła 
sną śmiałością - czego nie dostał nawet doktor Skro- 
bacz.
-	Panno Ludmiłko, co pani...
-	Nie chce pan? Kiedy miał pan ostatni raz kobietę? Przecież 
widzę, jak pan na mnie patrzy...
Wstała energicznie, odwieszając płaszcz na oparcie krzesła. 
Ruchem ręki strąciła z kapy na łóżku inekspry-mable weterana 
pracy pod ziemią i z zadziwiającą siłą pochwyciła rękę Mitręgi. 
Ten zamarł jak posąg, porażony samą możliwością. Ucałowała 
pracowicie wyszlifowa-ny golidłem Gilette, acz nieco obwisły 
policzek.
- Pan Karol będzie tylko leżeć... ja wszystko zrobię. 
Niech pan się nie boi, to nie zastrzyk.
I stało się to, o czym Mitręga nie marzył w najbardziej 
wyuzdanych snach. Piękne ciało panny Ludmiłki kołysało 
się nad nim jak egzotyczny kwiat nie z tej planety, mógł jej 
dotykać wszędzie rozedrganymi łapami, znane mu ze 
słyszenia oraz z odległej przeszłości orgazmy skręcały mu 
wnętrzności w powrósła, a serce balansowało ustawicznie 
na krawędzi zawału. Aż panna Ludmiłka, gorąca i 
zmierzwiona, opuściła późnym wieczorem gościnne 
domostwo, a Mitręga, zostawszy sam ze swoim odjętym 
kulasem, starością i brakiem perspektyw zapłakał rzewnymi 
łzami, że już jej nigdy nie zobaczy. Czuł się najbardziej 
nieszczęśliwym człowiekiem na świecie.
Rzecz jasna i tę melodramatyczną scenę obserwo-
waliśmy w całej rozciągłości, acz bez specjalnych emocji, 
gdyż zaraz na początku panna Ludmiłka zainstalowała panu 
Karolowi model europejski kondoma w rozmiarze średnim, 
niwecząc w zarodku nasze nadzieje. Ale że wnikliwe 
obserwowanie zwyczajów prokreacyjnych Tutejszych jest i 
ciekawe, i zajmujące, i pouczające, wytrwaliśmy do 
ostatniego spazmu, ostatniego skurczu i ostatniego 
pocałunku w policzek, i nareszcie nikt, nawet Karkas, nie 
miał żadnych pretensji do pozostałych.
Na miejsce narady wybraliśmy wnętrze kropli wody 
zwisającej z liścia. Mogliśmy zdecydować się na dowolną 
inną lokalizację: płomienie ogniska, plwocina gruźlika, pył 
pod nogami przechodniów albo flaki komara, innego 
miejscowego potwora. Ale komar, o ile nie śpi, jest 
wiecznie w ruchu, więc musielibyśmy albo za nim nadążać, 
albo opuścić jego potężne jestestwo. W obu przypadkach 
nie sprzyjałoby to koncentracji Zespołu, a chcieliśmy się 
skupić na kwestiach o znaczeniu zasadniczym. Kropla 
porannej rosy - dla nas zbiornik porównywalny z oceanem - 
stwarzała ku temu odpowiednie warunki. Ranek był piękny, 
światło tęczowało na wodzie, nagrze-
wając kroplę i wywołując w niej groźne wiry, dla których 
na szczęście pozostawaliśmy niedosiężni.
-	Słuchajcie - zagaił obrady Harbona - chcemy, jak to 
wszyscy wcześniej zadeklarowali, porozmawiać o tym, co 
się dzieje. Czemu jest tak a nie inaczej. Dlaczego nic, za co 
się bierzemy, nie udaje się nam w stopniu satys-
fakcjonującym.
-	W żadnym stopniu - przerwał mu Karkas. - Nic się 
nam nie udaje. Nazywajmy rzeczy po imieniu.
-	W porządku - Harbona nie dał się zbić z pantały-ku. 
Jego sytuacja była niegodna pozazdroszczenia, ale 
pozostawał nieugięty. - Nic się nam nie udaje. Nie odno-
siliśmy spodziewanych sukcesów i dalej nie będziemy 
odnosili, jeśli ta narada zakończy się niczym. A tak się 
zakończy, jeśli będziemy sobie tylko dogryzali i koncen-
trowali się na szukaniu kozłów ofiarnych.
-	Kto jest bez winy, niech pierwszy rzuci kamieniem - 
bąknął Zeter.
Harbona przyglądał mu się przez chwilę, po czym 
rzekł:
-	Czy ktoś ma jakieś pomysły poza tym jednym oczy-
wistym, że zawiodło dowodzenie?
-	A nie zawiodło? - spytał jadowicie Karkas.
-	Być może. O ile nie znajdziemy innych czynników, 
ustąpię z funkcji lidera Zespołu i przejmie ją jeden z was. 
Na razie spróbujmy poszukać mniej ewidentnych przyczyn 
sprawczych niż tępota czy opieszałość Harbo-ny-
-	Intryguje mnie - odezwał się Mehuman - kolejność 
dochodzenia do grupy. Kto w niej był od samego początku i 
jak wtedy wyglądał jej skład? Jeśli mieliśmy poprzedników, 
to co się z nimi stało? To mi się wydaje interesujące.
-	Ja jestem najstarszy - powiedział Harbona. Odczekał, 
jakby dając czas oponentom, ale nikt się nie kwapił. - 
Najpierw byłem sam. Nigdy przedtem nie należałem do 
żadnego zespołu.
-	Ha, to prawdziwa nowość! Ukrywałeś to przed nami! 
- tryumfował Karkas.
-	I tak, i nie. Nie pytaliście, więc i ja się nie zwie 
rzałem. Zastanawiałem się wprawdzie od czasu do 
czasu: skąd przychodzę, kim jestem, dokąd zmierzam, 
jakie jest moje przeznaczenie. - Pomilczał, jakby na 
dal rozpatrując tę kwestię. - Potem dołączył Birta
-	wskazał na mnie - i przez pewien czas działaliśmy 
we dwóch. Po nim...
-	Jak długo to trwało?
-	Z grubsza tyle, ile dojście kolejnych. Po Bircie do-
łączył Ze ter... Nie, Karkas. Po Karkasie dopiero Ze ter. No i 
Mehuman.
-	Co robiliście z Birtą? Próbowaliście wnikania?
-	Nie. Ani razu. Nie mieliśmy o wnikaniu pojęcia. Dziś 
wiem, że byliśmy za słabi... za mało liczni. Uczyliśmy się. 
Natknęliśmy się na inne zespoły, i częściowo z rozmów, a 
częściowo z obserwacji, z przebiegu różnych incydentów 
dowiadywaliśmy się, o co w tym wszystkim chodzi.
-	Z jakich incydentów? Z użyciem siły? - Pytania 
stawiał Mehuman i musiałem przyznać, że jak dotąd z 
grubsza pytał o to, co trzeba.
-	Cóż to, Mehuman, śledztwo? - nasrożył się Har-bona, 
ale raczej żartobliwie, bez wpadania w złość.
-	Raz zostaliśmy zaskoczeni podczas obserwacji Obiek 
tu. Tamci myśleli chyba, że szykujemy się do wnikania, 
ponieważ rzucili się na nas i mimo Puklerzy solidnie nas 
poturbowali. Potem przyglądaliśmy się ich wnikaniu.
-	Pozwolili wam?
-	Straszliwie się przepychali i handryczyli, więc na ten 
czas zapomnieli o naszej obecności. Może uznali, że im nie 
zagrażamy. Po wniknięciu uszedł z nich cały wigor.
-	Nie próbowaliście przyłączyć się do tych, co zostali?
-	Jakoś nie - powiedziałem.
-	Czemu?
-	Byli liczni. A my chyba w szoku - spojrzałem na 
Harbonę, szukając jego aprobaty. - Musieliśmy to prze-
trawić.
-	Moim zdaniem nie widzieliśmy dla siebie miejsca w 
takim zespole... tak bezwzględnym w rywalizacji. Gdy
dochodziło do wnikania, pryskały wszelkie konwenanse i 
górę brał chaos - dodał Harbona. - Żadnej dyscypliny, 
żadnego porządku. Dopiero potem przekonaliśmy się, że ten 
amok to norma, nie wyjątek. Powiem wam coś, bo może w 
tym tkwi szkopuł: czułem się tam obcy. Nieprzystosowany. 
Być może wszyscy jesteśmy w mniejszym lub większym 
stopniu nieprzystosowani. Inni. Odmieńcy. Tak naprawdę 
brakuje nam przekonania, że warto się przepychać... w taki 
sposób, jak tamci. Nie chce nam się.
-	Mnie się chce - zrzędził Karkas - tylko nie mam 
okazji.
-	W porządku - powiedział Mehuman lekceważąc jego 
uwagę. - Teraz Birta. W jaki sposób dołączyłeś do 
Harbony?
-	No... zobaczyłem go, zbliżyłem się i spytałem, czy 
nie cierpi na brak towarzystwa. Zgodził się szybko.
-	Pytam o to, czy natknąłeś się na niego przypadkiem, 
czy z premedytacją szukałeś kogoś takiego jak on?
Zastanowiłem się. - Chyba nie. To znaczy nie szu-
kałem. Wpadłem na niego dość niespodziewanie. Tak, 
określiłbym to jako przypadek.
-	Dobrze. Następny.
-	Ja? - upewnił się Karkas. - Też chyba znalazłem się z 
nimi za sprawą przypadku. Żałuję tego do dziś. Ale nie 
bardzo rozumiem, do czego zmierzasz.
-	Cierpliwości. Zaraz się dowiesz. Czemu nie próbo-
wałeś odejść?
-	Próbowałem, nawet kilka razy! To właśnie jest naj-
gorsze!
-	Strach cię oblatywał?
-	Niech będzie - Karkas podjął decyzję - powiem wam. 
Strach nie. Może obawa. Niepewność. Nigdy nie byłem w 
żadnym innym zespole, to raz. A dwa: ile razy chciałem się 
oddalić, tylekroć doświadczałem przemożnego uczucia, że 
wykonuję błędne posunięcie, że moje miejsce jest jednak w 
Zespole - i wracałem. Męczyłem się z wami, ale bez was 
jeszcze bardziej. Nie umiem tego lepiej wytłumaczyć.
-	Jednak lepiej ze starym Harboną niż sam na sam z 
Karkasem - tym razem Harbona nie zdołał się powstrzymać 
od szyderstwa.
-	Błędy w taktyce, w wykonaniu są faktem. Tu nie 
ustąpię. Jedno nie wyklucza drugiego.
-	Teraz ty, Zeter. Jak było z tobą?
-	Też przypadek. Natknąłem się na nich trzech, a że 
byłem sam, zaproponowałem, że się przyłączę. No i jestem.
-	I także dla ciebie jest to pierwszy zespół?
-	Owszem, jeśli mnie pamięć nie myli. Ale co to ma...
-	Może ma, może nie ma. Posłuchajcie teraz mnie. Otóż 
ja o was wiedziałem - nie mam pojęcia, skąd, i szukałem 
was. Bez świadomości, kogo i czego szukam, lecz gdy 
kierowałem się we właściwą stronę, odczuwałem 
zadowolenie, gdy zaś błądziłem, nękało mnie poczucie 
dyskomfortu. Dalej już sami wiecie. Aha, także i dla mnie 
jesteście pierwszą grupą, do której trafiłem.
-	Czyli jakby stowarzyszenie żółtodziobów - podsu-
mował Harbona. - Czy też wolicie nazwę legion dziewic?
-	Za mało nas na legion - sprostowałem.
-	Może będzie nas więcej? - zastanowił się Mehu-man. 
- No, mili moi, pora na wnioski. Wygląda na to, że na tle 
podobnych do nas istot, działających w tym świecie w 
zbliżony do naszego sposób, jesteśmy formacją obcą. W 
zbliżony oznacza niestety: w odmienny. Ta odmienność jest 
na tyle znaczna, że nas dyskwalifikuje, a w każdym razie 
zaczyna przesądzać o niepowodzeniach we wszystkim, do 
czego się zabierzemy. Jesteśmy jakby mutacją, która na 
każdym kroku zbiera cięgi w konfrontacji z większością 
populacji, gdyż nie została odpowiednio wyposażona do 
rywalizacji.
-	Jakże to? - zdumiał się Karkas - mamy przecie 
Puklerze...
-	Puklerz słabo nadaje się do wnikania - skontrował go 
Mehuman. - Jeśli więc jesteśmy odmieńcami, których 
przypadek albo ślepa siła zegnały do kupy, widzę przed 
nami dwa wyjścia: albo opanować reguły obowiązujące w 
tym świecie i nauczyć się zwyciężać w ry-
128
walizacji z innymi zespołami, albo znaleźć dla siebie niszę, 
w której się urządzimy i w której to my będziemy najlepsi. 
Tam my będziemy dyktować warunki. Oznacza to ni mniej, 
ni więcej, tylko dalsze poszukiwanie własnego 
przeznaczenia i własnej roli w tej rzeczywistości.
-	Ba, ale jak to zrobić? - spytał z powątpiewaniem 
Zeter.
-	Ja na razie nie mam żadnego pomysłu - przyznał 
Mehuman. - Może wy macie. Albo będziecie mieli. Dopóki 
czegoś nie wymyślimy, starajmy się robić to co dotąd, ale 
bez wzajemnych pretensji i niesnasek. Zmiana dowódcy 
moim zdaniem nic nie da.
Karkas spojrzał na niego z powątpiewaniem.
-	A nie da dlatego - potwierdził Mehuman - że do 
wodzić skutecznie można tam, gdzie z grubsza znane są 
reguły. To w oparciu o tę znajomość podejmuje się decy 
zje. Ale tam, gdzie...
Urwał, bo kropla nagle znikła, pozostawiając nas w 
przejrzystym powietrzu. Zalało nas jaskrawe światło. 
Obserwowaliśmy, unosząc się nad wilgotnym liściem, jak 
nasza kropla wali się w dół i znika w trawie.
-	Ktoś nadchodzi - ostrzegł Harbona. 
Uruchomiliśmy Puklerze; na zajęcie optymalnych
pozycji nie starczyło już czasu. Na szczęście niepokoił nas 
pojedynczy osobnik, nie przejawiający wrogich zamiarów. 
Zaraz po ujawnieniu się nadał sygnał powitania, 
rozpoznając lidera chyba piętnastym zmysłem. Harbona nie 
zareagował.
-	Nazywam się Af - powiedział nowo przybyły.
W życiu Anny Strąk tyle się przez ostatnie dni wy-
darzyło, że chodziła jak w transie, nie mogąc uwierzyć, że 
los się do niej nareszcie uśmiechnął. Ustalenie, komu 
zawdzięcza tę odmianę, nie wymagało specjalnych deli-
beracji: gdyby nie Jolly Gatz, po dawnemu łaziłaby do 
szkoły w szarej beznadziei. Choć poznały się na ulicy, co 
podobno źle wróży znajomości, to jednak nadzwyczaj-
nie przypadły sobie do gustu i dziś, po ledwie czterech dniach 
zażyłości, Jolly była jej najlepszą Freundin. Także Jolly wydawała 
się Anią zachwycona. Jedna tylko rzecz nie budziła jej akceptacji: 
imię.
-	Zmień je jak najszybciej - poradziła. - Ono do ciebie nie 
pasuje. Z wyglądu niby dorzeczna dziewczyna - na te słowa Ania 
okryła się lekkim pąsem - a tu takie prowincjonalne, 
nieeuropejskie Name. Żywcem z dziewiętnastego wieku.
-	Mama mówiła, że to imię biblijne. I królowych angielskich. 
- Pod wpływem kpiącego spojrzenia Jolly Ania do reszty straciła 
rezon. - A przynajmniej księżniczek.
-	Biblijne - prychnęła Jolly. - Szkoda, że nie Nabu-
chodonozor. Wiesz co, będę ci mówiła Shannon. Musisz się 
prezentować światowo i europejsko, nie jak polska 
prowincjonalna gęś.
Światowość i europejskość Shannon miała się potwierdzić w 
najbliższy weekend. Jolly jak gdyby nigdy nic zaprosiła ją na 
orgiette.
-	Wiesz, moi znajomi organizują właśnie orgiette 
w barze „Mnemo". Musisz być koniecznie. Opowiadałam 
o tobie kilku ludziom, bardzo chcą cię poznać. - I nie 
dość że poradziła Shannon, w co się ma ubrać, to jesz 
cze przyjechała po nią samochodem.
Idąc za radami Jolly Shannon założyła przezroczystą bluzkę, 
którą od niej dostała, bo sama taką nie dysponowała. Pod nią 
miała ciemną koszulkę bez stanika; będzie ją łatwo zdjąć w 
toalecie, gdy zabawa się rozkręci, powiedziała Jolly. Słowo 
orgiette nie powinno budzić przerażenia Shannon, nikt tam nie 
będzie biegać nago, używa się go dla hecy, picu i szpanu, żeby 
było fajnie i po europejsku. Zresztą sama się przekona. Jolly przy-
obiecała żarliwie, że przez cały czas będzie się trzymać blisko i 
nie pozwoli, by Shannon wpadła w tarapaty.
Bar „Mnemo" okazał się wykwintnym lokalem za miastem, 
gdzie gromadziła się zamożna młodzież z suburbiów. Urządzono 
go z europejskim przepychem; w barze wskutek tego 
obowiązywał stosowny poziom cen: szklanka najtańszego 
energeryzera kosztowała pięć euro.
Jolly miała w torebce dziesiątkę, wycyganioną od matki, 
która spoglądała na wyjście córki powłóczystym i wil-
gotnym spojrzeniem, mamrotając bezcenne rady. Jej uwagi 
tylko Shannon zirytowały.
-	To było dobre w piętnastym wieku, mamo! - wy 
krzyknęła i już jej nie było.
Poza szumną nazwą orgiette w barze „Mnemo" dość 
przypominała zwyczajne party ożenione z nieśmiertelnym 
disco: kto chciał, oddawał się konwersacji albo pochłanianiu 
trunków, a kto nie, szedł huśtać się na parkiet. Przy 
ogłuszającej muzyce, która wypełniła ją całą, Shannon 
rychło zapomniała o codziennych troskach i wątpliwościach, 
tym bardziej, że adoratorów jej nie brakowało. Była w tym 
miejscu nowa, dysponowała olśniewająco spreparowaną na 
ten wieczór urodą, więc każdy pragnął zawrzeć z nią 
znajomość.
Przed północą obie z Jolly zrzuciły w toalecie koszulki, 
zostając tylko w przezroczystych bluzkach. Shannon nigdy 
nie czuła się tak naga, ale stopniowo rozluźniła się, widząc 
że jej goły biust nie budzi żadnej sensacji, a inne 
dziewczyny są jeszcze bardziej roznegliżowane. Siedziała 
właśnie z niejakim Ramonem, jego kochankiem Timothym i 
chudą jak szczapa lafiryndą o imieniu bodajże Mary, która 
została w bluzce z tafty, bo w ogóle nie miała biustu, więc 
nikt tego nie żałował, kiedy przypadła do niej rozgrzana 
zabawą Jolly. Oczy jej błyszczały i w ogóle wydała się 
nienaturalnie ożywiona. Musiała coś wypić, zadecydowała 
Shannon - lecz alkoholu od niej nie poczuła.
-	No, Shannon, coś taka markotna - walnęła ją łokciem 
w bok. - Chodź, dam ci coś, co cię trochę rozrusza. 
Najnowszy specyfik kanadyjski.
-	Co to jest? - Shannon obracała w palcach niewielką 
pigułkę. - Narkotyk? Nie zaszkodzi aby?
-	Nie bardziej niż aspiryna. Nazywa się euphory. Bierz, 
głupia, bo czas leci. Musiałabyś zjeść tego kilo, żeby przez 
kwadrans zabolała cię głowa. No, łykaj, bo pretty boys 
czekają. Cycków nie chowaj tak między ramionami, nie 
masz się czego wstydzić. Łopatki razem
- ściągnęła ramiona Shannon do tyłu, co okropnie wyeksponowało 
jej piersi.
No i Shannon łyknęła, popijając resztką energety-zera. Z 
początku nie poczuła żadnego efektu i w wirze zabawy zupełnie 
zapomniała o euphory. Pląsała właśnie po parkiecie z osobnikiem 
o imieniu Vinton czy Harry, gdy przestrzeń wokół niej łagodnie 
wygięła się i zafalowała. Spomiędzy głów ludzkich, 
zdeformowanych i jakby zadziwionych, zaczęły napływać 
kolorowe pasma, a łomot muzyki, zyskując na ornamentacji, 
zsynchronizował się z biciem serca Shannon. Nie rozumiała tego 
efektu, nie spodziewała się go; ależ jasne, to nie muzyka grała, to 
jej własne wibracje aparatura transmitowała na salę i wszyscy 
wpadali w takie konwulsje, jakie im dyktowały wewnętrzne rytmy 
Shannon. Pewna para ko-pulowała zajadle przy ścianie, przy czym 
kobieta stała przodem do tancerzy, lekko pochylona i naga, 
osłonięta jedynie wątłą szmatką na biodrach, jej biust kołysał się 
sprężyście, jak nasmarowany rtęcią, skakały po nim światła i 
pełzały świetliste stworzenia, nie, nie pełzały, krążyły wokół jej 
głowy jak złote bąki, tworząc cienką aureolę niczym na starych i 
niemodnych wizerunkach świętych. Shannon uważnie wpatrzyła 
się w powietrze i natychmiast ze zdumieniem dostrzegła, że pełno 
tam latającego robactwa, przechodzącego dalej w złotawy kurz, 
jakby ktoś rozpylił wizualny środek wziewny, o którym ostatnio 
uczyli się w szkole. Coś do niej wołano, wzywano ją z daleka, ona 
odpowiadała jak na drugi kontynent, ktoś gmerał wokół jej majtek 
w kroku, ale w ogóle ją to nie gniewało, przeciwnie, czuła się 
wolna i szczęśliwa, obłapiając cudze karki i jeżdżąc biustem po 
twarzach nie ustępujących pod względem szlachetności rysów 
starożytnym posągom greckim. Ktoś trzymał ją za rękę, gdzieś 
prowadził, zagłębili się w labirynt lochów, biegła za nim ochoczo, 
pokrzykując z ekscytacji, a jej kryształowy głos wznosił się ponad 
ogólny tumult jak skowronek. W pomieszczeniu, do którego trafi-
li, znajdowało się kilku ludzi przebranych za arlekiny, magów i 
cyrkowców, ale w strojach w znacznej mierze
LOA
zdekompletowanych, złote muszki polatywały tu i tam, były 
ich całe roje, uwijały się ochoczo nie wydając żadnego 
dźwięku, ale na pewno był to taniec i Shannon wydało się 
nietrudne dojście do tego, w rytm jakiej muzyki się 
odbywał. Kładąc się na biurku, którego blat opalizował 
perłowo, dostrzegła Jolly w stroju kolombiny i wesoło 
pomachała jej ręką. Z sufitu natychmiast jął się na nią sypać 
deszcz konfetti, a może zimnych ogni, nie miała czasu się 
przyjrzeć.
-	Podłóż jej koc pod plecy - poradził jeden z przebie-
rańców. Na oku miał przepaskę pirata. - Powinien być 
gdzieś tutaj.
-	Nie trzeba - rzekł ten, który ją przyprowadził.
-	Zdejmij to już, kochanie. - Rozpiął jej bluzkę, zmiął 
w garści i odrzucił za siebie. Wśród przebierańców wy 
buchła krótka walka o to trofeum. - Jak się lekko spoci, 
nie będzie mi jeździć po blacie.
Przyjęła jego oświadczenie wybuchem śmiechu. Ten, 
który chciał szukać koca, cofnął się w ciemność, gdzie 
światło lampy nie sięgało. Ten zaś, który ją przyprowadził, 
zaszedł ją od rogu biurka, rozpiął i opuścił pludry
-	teraz odkryła, że był szlachcicem weneckim. Shannon 
rozumiała, do czego zmierza, więc postanowiła mu po 
móc; uniosła pupę i pozbyła się majtek, zakręciła nimi 
na palcu i puściła je w ciemność, na pastwę kolekcjone 
rów. Powodowana impulsem zarzuciła szlachcicowi nogi 
na ramiona. Przyglądała się tym nogom, jakby widziała 
je po raz pierwszy w życiu, urzeczona ich nieziemską 
doskonałością, przekonana, że tego manekina postawio 
no przed nią tylko dla ich należytej ekspozycji.
Poruszał się w niej spokojnie i pewnie, jak badacz. 
Potem coś mu się odmieniło, zdjął sobie nogi Shannon z 
barków i ujął je pod kolanami, rozchylając na boki. Miał 
teraz o wiele lepszy dostęp, a na jego skupionej, białej, 
jakby gipsowej twarzy pojawił się cień uśmiechu. Za to 
Shannon była wniebowzięta: orgazmy przetaczały się po 
niej jak czołgi, tam i z powrotem, jeden ruch odpowiadał 
teraz godzinie dawnych zmagań o podobnym charakterze, 
czuła się zjednoczona z całym kosmosem,
ba! czuła się jego królową, w nagłym przebłysku pojęła sens całej 
tej monstrualnej maszynerii, te gwiazdy, mgławice i galaktyki 
puszczono tam w ruch z myślą o niej, żeby dla płochej uciechy coś 
jej migotało nad głową. Krzyknęła uradowana tym odkryciem, a 
może ich widokiem, bo zobaczyła je właśnie, ich dostojny i 
nieskończenie celowy ruch, ich porażające piękno, aż gwiazdy 
zaczęły sypać się na nią i sypały się wciąż i wciąż, bez końca.
Lecz to nie były gwiazdy, a owe polatujące niespokojnie 
żuczki, tak, te same, unosiły się nad jej ciałem złotawym 
obłoczkiem, smugami wytwarzanymi przez ich zapobiegliwą 
krzątaninę. Czy to elektrony? - zastanowiła się przelotnie. Chyba 
nie, elektrony powinny być mniejsze, a te są wielkie jak smoki.
-	Widzę was! - zakrzyknęła z entuzjazmem. Ten, któ 
ry ją przyprowadził, na moment przestał się gibać, ale 
zaraz wznowił swoją działalność charytatywną. - Jeste 
ście mikroskopijni, ale ja was powiększam. Macie ogrom 
ne oczy i białe włosy, i nie macie skrzydeł. To jak lata 
cie? Jakim cudem świecicie na złoty kolor?
-	Bądź cicho, Shannon - powiedział łagodnie ten, który ją 
przyprowadził.
-	Ależ nie - sprzeciwiła się. Jej plecy przywarły do gładkiej 
płyty i ten, który ją przyprowadził nie musiał co chwilę ciągnąć jej 
ku sobie. - Zdaje mi się, że wy ich nie widzicie... a to takie miłe 
stworki. Wszędzie ich pełno... a jakie niespokojne! Jak się czają... 
O, są i inne! Mój Boże - westchnęła, gdyż szlachcic wenecki 
wystrzelił z ociąganiem swój ładunek i jęknął na znak, że jego wy-
stęp dobiegł końca. Skulił się w sobie, jakby chciał rozplatać w 
swoim ciele jakiś węzeł bólu, odetchnął głęboko i znowu się 
uśmiechnął. Nogi Shannon, które trzymał, odłożył na biurko jak 
zbędne przedmioty.
-	Teraz chyba ty, Śrubarz - zadysponował.
Ten, co wspomniał o kocu, już bez przepaski na oku, 
nadszedł w pełni gotowy. Przypasował sterczące, nabrzmiałe 
prącie do instrumentu Shannon i płynnym ruchem znalazł się w 
środku, podejmując dzieło poprzed-
lot
nika dokładnie w tym miejscu, w którym tamten je za-
kończył.
Shannon nie posiadała się z zachwytu. Zaśmiewała się 
do łez, to znowu łkała ze szczęścia, jakie się jej nie-
spodziewanie przytrafiło. Gdy fala egzaltacji z lekka ustą-
piła, rozejrzała się wokół z autentycznym niepokojem.
-	A gdzież to moje milutkie chrząszczyki? - aż się 
uniosła na łokciach. - Nigdzie ich nie ma. Poznikały.
-	Wpatrywała się z uwagą, jak gruby fallus Śrubarza 
wyłania się i niknie w jej ciele. - A, tu się chowacie, 
zbereźniki! Słuchajcie, urządziły sobie we mnie wyścigi! 
Pownikały do plemników i prują przed siebie ile sił! Kto 
pierwszy, ten dostanie Nagrodę! Ale co to? Spadają na nie 
inne, wypędzają tamte i zajmują ich miejsca! I teraz one się 
ścigają, który pierwszy dobiegnie do mety! Och
-	westchnęła, bo pod wpływem euphory oraz solidnego 
wykonawstwa Śrubarza nadchodziła kolejna fala uniesień. - 
Mamy teraz trochę czasu. To wyścig długodystansowy, 
gdzie prowadzenie zmienia się ustawicznie. Obiecuję, że 
powiem wam, który wygrał.
-	Oszalała - bąknął ktoś półgłosem.
-	Nieźle nawija - skwitował inny.
-	Nigdy jeszcze nie byliśmy tak blisko - powiedział 
markotnie Harbona. - Prawieśmy ją mieli.
Nikt się nie odezwał.
-	Początkowo myślałem, że to wasza wina. Powinni 
śmy trzymać się ściśle tego, co było ustalone i na co 
wszyscy się zgodzili. A ustalone było tak: wchodzę ja, 
natomiast pozostali z Puklerzy budują mi osłonę. Mając 
pewność, że nikt mi nie siedzi na karku przesiadam się 
na kolejne mobile i do samej fazy finalnej kontroluję sy 
tuację. Ale z wami jak z dziećmi: ustala się jedno, robi 
zaś co innego. Czyżbyście myśleli, że uda nam się spo 
wodować sześcioraczki? - zakpił. - Pozbawieni osłony 
daliśmy się podejść jak nowicjusze i wyprzeć z Obiektu. 
Takim to sposobem znowu znaleźliśmy się w punkcie 
wyjścia, zajęci biadoleniem.
-	Tyle roboty na marne - załkał Zeter.
-	To Karkas zaczął! - nie wytrzymałem. - Dzierżyliśmy 
osłonę, póki się nie wyłamał! A jak już zrobił przerwę w osłonie, 
poszliśmy w rozsypkę. Ogarnął nas jakiś amok - dodałem 
spokojniej.
-	Przecież tłumaczyliśmy sobie tyle razy: wszyscy pracujemy 
na sukces jednego i przesuwamy się w kolejce zgodnie z 
chronologią dołączania do grupy. Gdyby się powiodło, byłbyś, 
Karkas, drugi w kolejności. To, co zrobiłeś, to nawet nie brak 
lojalności - to zdrada. Powinienem cię zdegradować na ostatnie 
miejsce w hierarchii. Jeśli taka jest również wola pozostałych, 
nakazuję ci odejść. Nikt ci nie stanie na drodze.
-	Zostaję - upierał się Karkas. - Coś mnie tu trzyma, nawet 
teraz.
-	Niestety, miarka się przebrała. Skazuję cię na banicję. Nikt 
się za tobą nie ujął. Wynocha.
Przyglądaliśmy się smętnie, jak Karkas zbiera się z 
ociąganiem. Przedefilował przed każdym z nas, jakby się żegnał, a 
potem zaczął odpływać, aż zniknął.
-	Cóż, musimy chyba wrócić do naszej narady o kolejności 
dołączania do grupy - kontynuował Harbona. - Pamiętacie może, 
iż pojawił się tam wątek niedostosowania... nierozeznania 
własnych możliwości i własnego przeznaczenia. Innymi słowy 
ciągle bierzemy się za nie swoje powinności. - Zasępił się. - Myśl 
ta nie przestaje mnie nurtować, bo jeśli coś jest na rzeczy, 
trajektorie naszego błądzenia pozostają kwestią drugorzędną. Dla 
kogoś, kto się zagubił i nie umie odnaleźć swej drogi, istotny jest 
sam fakt mylenia się, bo błądzenie jest wielką, permanentną 
pomyłką. To, gdzie się myli, w jaki sposób, w jakich 
okolicznościach, posiada znaczenie marginalne.
-	Sprowadza się to do nierozpoznania własnej tożsamości - 
zauważył Mehuman.
-	Tak. Ciągle nie wiemy, kim jesteśmy i co tu robimy. 
Dlatego nie wiem, czy dobrze uczyniłem wypędzając Karkasa. 
Wracając do owej feralnej nocy: właściwie powinienem mu 
podziękować, że tamci nas wykolego-
ItJW
wali. Ich lider nie cieszył się długo wcieleniem, gdyż na-
stępnego dnia Shannon zażyła środek wczesnoporonny i 
płód został wyeksmitowany, ma się rozumieć razem z 
chwilowym zwycięzcą, zanim osiągnął fazę szesnastu 
komórek, a więc piorunem. Ale to sami wiecie najlepiej. A 
jakże, wiedzieliśmy. Następnego dnia po orgiette w barze 
„Mnemo" Shannon rozmawiała z Jolly i z chłopakami, 
którzy ją przelecieli w nocy. Było trochę kontrowersji, 
polało się kilka łez, ale w końcu obie strony doszły do 
porozumienia. Oskarżenie o gwałt miało słabe podstawy, bo 
istniał dokument video, na którym zarejestrowano, że 
Shannon nie czyniła kolejnym fatygantom żadnych 
wstrętów, a przeciwnie, przyjmowała ich z entuzjazmem, 
miejscami nawet nadmiernym. Ponieważ obyło się bez 
konsekwencji, czy to w postaci ciąży, czy HIV-a, gdyż boys 
jak jeden przedstawili zaraz świeże certyfikaty zdrowia, 
postanowiono przejść nad incydentem do porządku 
dziennego i spędzić winę na ową feralną tabletkę 
kanadyjską.
-	Ostrzegałam cię przecież, że to nowy specyfik - 
przypomniała Jolly. - A w głowie cię przecież nie łupie.
-	W głowie nie - skwitowała Shannon.
Sprawę ostatecznie załagodziła pewna suma, którą po 
krótkich targach zebrali winowajcy, oraz obietnica 
zorganizowania dla Shannon wyjazdu do pracy na Za-
chodzie w charakterze kelnerki. Wiedzieliśmy, jak się takie 
wyjazdy kończą: tureckim burdelem w Niemczech albo w 
Holandii, ale ostatecznie cóż nas to obchodziło.
-	Pozostaje kwestia dalszego postępowania. Moja 
propozycja jest taka: trzeba się trzymać ustalonej stra 
tegii, która wydaje się najbardziej obiecująca. To znaczy 
kontrolować miejsca takie jak „Mnemo" i obiekty takie 
jak Shannon, które są w wieku rozrodczym i okresowo 
popadają w ruję, nazywaną przez Tutejszych elegancko 
dniami płodnymi. Musimy staranniej wybierać okazje, 
bo Tutejsi mają bzika na punkcie antykoncepcji, a te 
ich środki wczesnoporonne to doprawdy istny horror. 
Sytuacja robi się coraz trudniejsza, bo napływają bez 
przerwy nowe ekipy z Afryki, gdzie AIDS i wojny koszą
ludzi jak zboże, a w perspektywie mamy całe zastępy nowych 
dusz z wojny chińsko-syberyjskiej. Napływ nowych z tamtej 
strony przybrał już zauważalne rozmiary. No i nie zapominajmy, 
że Tutejsi po dawnemu abortują co najmniej tyle, ile jest urodzeń. 
Ponieważ liczba tych ostatnich ciągle spada, aborty zaczynają 
nawet dominować. Prawda jest taka, koledzy, że teatr działań za-
czyna puchnąć od konkurentów, grozi nam bezrobocie, 
zaczynamy się dusić i kto zdoła się wcielić, ten może mówić o 
olbrzymim szczęściu. No, Birta, nie bądźże taki markotny!
Tym razem obradowaliśmy bez żadnej fizycznej osłony, bo 
kto by tam dybał na nasze marne życie. Gorzej już i tak być nie 
mogło. Dlatego kolejny sygnał, że ktoś się kręci w pobliżu, 
odebraliśmy z zaskoczeniem.
-	Dwóch - wyczuł Mehuman. - Jeden to Karkas.
-	Szyk obronny - zakomenderował Harbona. - Puklerze. 
Żądła na maksa.
Nowo przybyły także miał włączony Puklerz, ale po nadaniu 
powitania zlikwidował go. Karkas, który wlókł się za nim, 
wyglądał jak ostatnie nieszczęście. Nie chciało mu się nawet 
postawić żądła.
-	Nazywam się Kolazonta - oświadczył nowo przy 
były. - Poszukiwałem was wytrwale i cieszę się, że osią 
gnąłem cel. Chwila jest doprawdy ostatnia.
Czuliśmy dziewiętnastym zmysłem, że nie tylko ostatnia, ale 
i wyjątkowa. Ogarnął nas podniosły nastrój. Coś miało nastąpić, i 
to lada chwila.
Na wezwanie Harbony Kolazonta dołączył do szeregu; stanął 
z wyboru tuż obok Afa.
-	A więc dokonało się - rzekł uroczyście Harbona.
-	Karkas, do szeregu, nie damy sobie rady bez ciebie.
-	Odczekał w ciszy, aż Karkas, blady z wdzięczności, znajdzie się 
na swoim miejscu, po czym wypowiedział Słowo.
Przeistoczenie ogarnęło nas jak ogień. Rośliśmy w oczach - z 
nędznych półprzezroczystych rozwielitek, którymi z łatwością 
mogłyby pomiatać wichry tego świata, gdyby tutejsza materia nie 
była dla nas doskonale
przenikalna, do postaci gigantów sięgających nieba, 
wznoszących się wyżej od najwyższych drzew. Już doty-
kaliśmy głowami chmur, już poczułem na twarzy ich wil-
goć, co oznaczało, że i nasz status fizyczny radykalnie się 
odmienił i oto doznaliśmy prawdziwego Wcielenia -innym, 
niepojętym, dostępnym tylko dla wybrańców sposobem. 
Spoglądałem z dumą na braci gigantów: oto Har-bona - 
Zagłada, Mehuman - Zamęt, Zeter - Obserwator Występku, 
oto Af - Gniew, i Kolazonta - Karciciel. Czterech aniołów 
zamętu i dwóch aniołów zagłady. Ja, Bir-ta, Burzyciel 
Domów, byłem siódmy. Nawet Karkas - Kołaczący, teraz 
milczący olbrzym, pozbył się dawnej małostkowości i 
wyglądał równie straszliwie jak pozostali.
Płynęliśmy nad ziemią, głowami dotykając chmur, a 
nogi nasze wlokły się ponad kominami najwyższych 
budynków. Panowała noc, ale miało się ku świtaniu. Za-
czepiłem stopą o dach ubogiego domostwa na wzgórzu i dla 
płochej rozrywki zerwałem go jednym ruchem, odrzucając 
dwa tysiące forsangów dalej. Przemieszczający się obok Af 
skwitował tę akcję śmiechem, który zahuczał w powietrzu 
jak grzmot. Spojrzałem za siebie; z pozbawionej dachu 
chałupy wychynęła właśnie czereda lamentujących 
ludzików, małych jak gronkowce. Śmiech Afa huczał nad 
nimi urągliwie; jego cielsko, wysokie na pięćset forsangów, 
wydawało się zbudowane ze słupów czarnego i czerwonego 
ognia.
Podążaliśmy na wschód, z grubsza w tym samym 
kierunku, w którym udawała się także panna Ludmił-ka. 
Wschodzące słońce już nas witało swym krwawym 
obliczem.
styczeń 2001
ZIMA W TRÓJKĄCIE 
BERMUDZKIM
i
Później mówiono, że człowiek ten nadjechał od Placu 
Konstytucji tramwajem numer piętnaście. Stał na końcu drugiego 
wagonu, nie trzymając się niczego, balansem ciała amortyzując 
chybotanie podłogi. Wzrostu przeciętnego, trzymał się prosto, 
patrząc gdzieś ponad głowami pasażerów, którzy z nieznanego 
bliżej powodu
-	chodziło bodaj o ciepło, bo tramwaj był niedogrzany
-	zbici w gromadkę trzymali się przeciwległego krańca wagonu. 
Egzotycznego pasażera traktowali z wyniosłą obojętnością, a 
jednak co i raz posyłali ku niemu zaciekawione spojrzenia.
- Ty, aktor - zagaił podchmielony osobnik w średnim wieku. 
Choć rozpierała go pijacka elokwencja, naraz zapomniał języka w 
gębie. Egzotyczny tylko przez moment zahaczył go wzrokiem, ale 
to wystarczyło, by pijaczek przestał rwać się do komitywy. 
Odwrócił się do okna i pilnie śledził ciemniejącą tam przestrzeń.
Na przystanku przed Placem Zbawiciela dziwny pasażer 
wysiadł. Nikt z tego wagonu nie poczuł chęci, by dotrzymać mu 
towarzystwa, tkwił więc samotnie na na opustoszałym chodniku, 
zastanawiając się, w którą stronę skierować swe kroki. Pokręcił się 
niezdecydowanie: spytać nie było kogo. Krótko przed dziesiątą w 
nocy Warszawa schodzi z ulic i szykuje się do snu, zwłaszcza pod
itu
koniec listopada, gdy następuje atak zimy, co o tej porze 
roku wskutek znanych anomalii klimatycznych zdążyło stać 
się regułą. Ale obcy mógł o tym nie wiedzieć.
Tupnął butami, żeby strząsnąć z nich mokry śnieg, i 
ruszył przed siebie. Odziany był w kaftan skórzany 
sznurowany rzemieniem, ze stawianym kołnierzem. Na to 
narzucił płaszcz z trudnej do zidentyfikowania materii, która 
owijała się jak zaprogramowana wokół jego postaci. Nad 
ramieniem sterczał mu ukośnie krzyż rękojeści miecza, i coś 
w ułożeniu oręża, błysk światła na żłobieniach uchwytu 
nakazywały przypuszczać, że jest to autentyk, nie zaś 
rekwizyt z planu filmowego. Z gołą głową, z 
rozpuszczonymi czarnymi włosami do ramion, w 
skórzanych pludrach wpuszczonych w buty, nad którymi 
znowu można by podebatować, wyglądał na istotę z innego 
świata.
Na Placu Zbawiciela skręcił w prawo, oddalając się od 
szyn; przed chwilą umknął nimi tramwaj, który go 
przywiózł. Podążył za nim wzrokiem, jakby żałował, że 
pochopnie porzucił tak bezpieczne schronienie. Za rogiem 
przystanął: klangor dochodzący z pobliskiego baru „Corso" 
spowodował, że przyjezdny poniechał zamiaru pieszej 
wędrówki po mieście i zapragnął towarzystwa biesiadników. 
Pchnął wątłe odrzwia i znalazł się w środku.
Klangor najpierw spotęgował się odpowiednio, gdyż nic 
go już nie tłumiło, a potem w jednej chwili ścichł. Wszyscy 
patrzyli na cudaka, co nagle zmaterializował się pomiędzy 
wejściem a barem. Kelnerki zamarły w pół kroku z tacami 
piw. Gwiazdki śniegu topniały na włosach i płaszczu 
przybysza.
- Następny od Maruchy - powiedział znużonym tonem 
El Zipacho, potężny osobnik przy barze, zwracając się do 
drugiego, nie tak okazałego fizycznie, ale o obliczu 
poróżowiałym od hołdowania rozmaitym uciechom życia. 
Zagadnięty kiwnął pospiesznie głową na znak, że się 
zgadza. Nie zwlekając ani nie koncentrując się dłużej na 
osobie przebierańca wrócili do picia.
Ten zaś stał bezradnie, nie wiedząc co począć. Śnieg na 
jego butach tajał powoli, nabrzmiewając w niewielką
kałużę. Wyszedł z niej i dwoma krokami, jakby tańczył, znalazł 
się przy barze.
-	Piwa - zażądał nad ramionami siedzących.
Barman, pan Ryszard, ani drgnął. Przybysz nie tylko 
wyglądał obco, ale i głos miał obcy, nie do podrobienia przez 
najsprawniejszego aktora. Mówił niby po polsku, czysto i bez 
akcentu, a jednak chrapliwie i niewprawnie, jak ktoś, kto przez 
całe życie przebywał w Mongolii - albo jeszcze dalej.
-	Nalej pan człowiekowi piwa - powiedział Bogdan do 
barmana. - Niech się napije, jak go suszy. Ja płacę.
-	Dzięki wam, panie - skwitował obcy ten szlachetny gest, 
acz w jego głosie nie znać było wdzięczności. Ujął podany kufel, 
przyjrzał się zawartości, jakby widział piwo pierwszy raz w życiu, 
przyłożył do ust i opróżnił duszkiem.
-	To rozumiem - rzekł z uznaniem El Zipacho. Stał przed 
nim litrowy kufel zwany wiadrem, opróżniony do połowy. - Panie 
Ryszardzie, następne dla tego zawodnika, tylko ciut większe. 
Bardzoście, widać, spragnieni, dobry człowieku - rzekł w kierunku 
przybysza.
-	Wieki nie piłem - skwitował tamten niedbale, uznając 
chyba, że należy coś rzec, ale nie wiadomo, czy warto. - Przedni to 
specjał - dodał po namyśle.
Z podanego mu wiadra odpił natychmiast połowę i z 
ociąganiem odstawił naczynie na ladę. Można by pomyśleć, że 
cierpi na obsesję, by mieć ręce wolne.
-	Hej, cudaku - dobiegło z tyłu. - Podkasz no ten 
manteł i machnij dla nas parę prysiudów, bo nudno. 
Nu, dawaj! - Propozycji towarzyszył wybuch śmiechu 
większego towarzystwa.
Przybysz odwrócił się płynnym ruchem, akurat by zobaczyć 
spadającego mu pod nogi piątaka. Nie czekając aż moneta 
zatrzyma się przed nim, odkopnął ją pod stoliki. Zagrzechotała jak 
kulka bilardowa, obijając się w plątaninie metalowych nóżek.
Właściciel monety, dość pijany, nabity w barach rumiany 
osobnik w dresie, z łbem wygolonym na glanc, wciąż zajęty był 
ryczeniem ze śmiechu, kiedy dotarło
wz
doń, że propozycja została ostentacyjnie zlekceważona. W 
„Corso" zrobiło się cicho jak makiem zasiał.
-	Łachu ludzki - powiedział przybysz tonem łagodnego 
zdziwienia, a może zatroskania, jakby naprawdę się 
zmartwił - życie ci obrzydło?
-	Nie chce piątaka - zdumiał się dresiarz. - To może 
dziesiątak cię przekona? - Sięgnął za pazuchę kamizelki bez 
rękawów.
Przebieraniec zrobił ruch w stronę rozdokazywa-nego 
towarzystwa, ale dresiarz był szybszy: trzymał wycelowany 
przed siebie pistolet, a jego ciosana jak z buraka gęba 
przybrała wyraz tryumfu. Trwało to krótko, gdyż przybysz 
nie okazał przestrachu; w jego ręku niewiadomym 
sposobem zmaterializował się miecz, nieproporcjonalnie 
wielki jak na tak kameralne pomieszczenie.
Pistolet plunął dwa razy ołowiem, a huk w ograniczonej 
przestrzeni zlał się z krzykami klientów baru. Jednocześnie 
miecz wykonał dwa rozpaczliwe zygzaki, niewidoczne dla 
postronnych. Pierwsza kula, odbita, walnęła rykoszetem w 
ścianę pod sufitem, ale druga przedarła się przez mało 
szczelną zasłonę, trafiając przybysza prosto w pierś na 
wysokości przebiegającego w tym miejscu ukośnego pasa. 
Przybysz zachwiał się, pobladł, ale utrzymał się na nogach. 
Dresiarz, zapomniawszy o pistolecie, gapił się w dziurę w 
kaftanie ze szczerym niedowierzaniem.
Nie opuszczając gardy rycerz sięgnął wolną ręką pod 
koszulę, wydobywając stamtąd spłaszczony metalowy 
okruch. Nie było na nim śladu krwi. Przyjrzał mu się z 
zainteresowaniem, po czym rzucił ołowiem w twarz 
dresiarzowi.
-	Powinienem zwalić ci z karku ten głupi łeb 
- oświadczył. Odczekał, jakby zastanawiając się nad de 
cyzją. - Matka by płakała.
Powrócił do baru i w kompletnej ciszy pociągnął sąż-
niście z kufla. Śledził spode łba kompanów dresiarza, 
których opuścił dobry humor. Miecz ciągle trzymał w 
gotowości.
-	Nie za wesoło wam tutaj? - rzekł stając na nowo 
przed grupą. Składało się na nią kilka person o podob 
nej urodzie i analogicznym ubiorze. Warianty żeńskie, 
wypacykowane krzykliwie, taksowały przybysza z nachal 
nym zainteresowaniem spoza zapaćkanych tuszem rzęs. 
- Już was tu nie widzę! - zakomenderował nie za gło 
śno, lecz wystarczająco wyraźnie. - Hajda na mróz! I nie 
zapomnieć zapłacić szynkarzowi, bo się wam przejadę 
po grzbietach! Duchem!
Tupnął nogą, a tamci wylecieli przez odrzwia jak ptaki, 
mamrocząc przekleństwa. Pan Ryszard pochwycił 
pomarańczowy banknot i przyjrzał mu się podejrzliwie, 
zanim umieścił go w kasie.
Po tej scysji przybysz schował miecz, dopił piwo i 
zwracając się do Bogdana i Zipasa powiedział:
-	Prowadźcie do grododzierżcy, wielmożni panowie.
II
Grododzierżca, jak na tak ważne stanowisko, mieszkał 
średnio wykwintnie; przynajmniej takie wrażenie można 
było odnieść w bramie, oświetlonej u góry żółtawym mdłym 
światłem. O dawnej świetności budowli, cudem ocalałej z 
powstania, świadczyła oblazła sztukateria, trzymająca się 
powały ostatkiem sił. Olbrzym, który w „Corso" pił z 
wiadra, nacisnął niepozorną płytkę obok drzwi; czekając na 
wpuszczenie nowo przybyły rozglądał się niespokojnie, 
strząsając z płaszcza śnieg. Za ich plecami, w przestworze 
bramy, szalała zadymka.
Rycerz przyglądał się właśnie naściennej kapliczce, 
poświęconej wizerunkowi lokalnego bóstwa, gdy rozległ się 
brzęczyk, El Zipacho pchnął drzwi - wyglądały solidniej niż 
te w „Corso" - wstąpili na schody. Kiedyś budynek ten 
wydałby się wytworny i bogato zdobiony, obecnie 
zniszczony, zapuszczony i brudny, pozostawał tylko 
odległym echem przedwojennej chwały. Minęli dwie kon-
dygnacje zatrzymując się przed drzwiami z niebieską ta-
1*MŁ
bliczką; bez pukania czy innego dzwonienia wdepnęli do 
środka.
Grododzierżca miał ponure wejrzenie, a na jego na-
brzmiałym, czerwonym od alkoholu licu odmalowało się 
zaskoczenie. Siedział przy zawalonym papierami biurku, 
trzymając na każdym kolanie po młodej praktykant-ce. 
Obejmował je skwapliwie krótkimi łapami, jakby w trosce o 
to, żeby nie spadły na podłogę, raz po raz zawadzając o 
dobrze wyeksponowane biusty; wejście delegacji nic mu w 
tych czynnościach nie przeszkodziło. Obie podopieczne, 
nachylone nad biurkiem, ściboliły coś pilnie na 
karteluszkach, tak pochłonięte swym zajęciem, że ani 
zareagowały na przybyłych. Grododzierżca zamrugał 
śmiesznie i nieznacznym ruchem przerwał proces twórczy.
-	No, gołąbeczki - zabulgotał - dosyć się już napra 
cowałyście. Dokończycie w domu. Pisanie recenzji jest 
to żmudne, wymagające namysłu zajęcie, zapamiętajcie 
to sobie.
Przerwawszy w pół słowa swoje gryzmolenie dziew-
czątka podniosły główki, uśmiechając się uprzejmie. 
Wstały, bez żenady dopięły guziki dekoltów i powędrowały 
do wieszaka, gdzie znajdowały się ich zimowe jakie w 
beżowo-czarnych tonacjach.
-	No - zagadnął niewesoło grododzierżca - co was 
sprowadza o tak nieciekawej porze? I kogóż to ze sobą 
prowadzicie?
Rycerz postąpił do przodu i powiedział:
-	Nazywam się Psihuj, dostojny panie, z Psihujów 
wertynberskich. Ci oto szlachetni mężowie ugościli mnie w 
szynkwasie piwem, a gdy znalazłem się w opresji, przy-
wiedli przed wasze oblicze.
-	Aha - skwitował grododzierżca. Gdzieś spośród 
zwałów ksiąg wydostał nadpity kufel; rozgarnąwszy nim 
owłosienie w dolnej części twarzy raczył się powoli, jakby z 
namysłem. - Psihuj, powiadacie? A skądże Bóg prowadzi, 
jeśli to nie tajemnica?
-	Przybywam z Zelżynoru.
-	Gdzie to jest?
-	Nie opodal Stonavy.
Brodaty zadumał się. - Siadajcie - zadysponował. Stękając z 
trudu podniósł się z krzesła i odszedł w mroczny korytarz, skąd 
powrócił niebawem, niosąc butelki z zielonymi nalepkami w 
jednej i trzy kufle za ucha w drugiej ręce.
-	Stonava, Stonava, z cesarskimi sprawa... - zanucił 
fałszywie. Mamrotał coś w zadumie, podczas gdy konsumenci z 
baru „Corso" zajęli się odszpuntowywaniem i nalewaniem. - Czy 
to przypadkiem nie ta koksownia za czeską granicą, co podobno 
truje pół Śląska?
-	Nie wiem, panie, co to koksownia.
-	Dobrze, spróbujmy z innej beczki. Skąd się wzięliście w 
mieście o tej porze? Ktoś was przywiózł?
-	Nikt, panie. Powiedziałbym, ale boję się, że mi nie 
uwierzycie.
-	To zostawcie mnie. Mówcie, tylko prawdę.
-	Cały kłopot w tym, że nie wiem. W jednej chwili byłem w 
Zelżynorze, gdzie o tej porze wichr jesienny targa łagodnie 
krzewami hosturcji, a w drugiej zamrugało mi przed oczami, 
zamigotało jak po razie grzecznie włożonym morgensternem. W 
trzeciej chwili dech mi zaparło tutejsze zimno. Jak odzyskałem 
przytomność i zdolność widzenia, znikły gdzieś blanki Zelżynoru 
i już byłem tu. Co to za świat?
-	No, Zelżynor na pewno to nie jest.
-	To sam widzę - rzekł Psihuj, cokolwiek poirytowany. - 
Nosi jakąś nazwę?
-	No... Europa, Polska.
-	Miejsce, gdzie waszmość wylądowałeś, zwie się Trójkątem 
Bermudzkim. Jeden wierzchołek znajduje się tutaj, drugi w barze 
„Corso", a trzeci tu, gdzie aktualnie przebywamy - wtrącił El 
Zipacho. - Czyli w tej chwili nie jest to trójkąt, a właściwie 
odcinek. - Przez chwilę popadł w zadumę nad tą osobliwością 
geometryczną. - Znane jest z dziwnych wydarzeń - dodał z 
powagą .
-	Aha. Psubratów tu więcej niż uczciwych?
-	O wiele więcej - zapewnił Bogdan. - Nadmiar.
X~T\J
-	Niedobrze - skwitował smętnie rycerz i pociągnął 
piwa. - Zle moce mnie tu przygnały. Ktoś wielce potężny, 
komu nie na rękę był Psihuj w Zelżynorze, musiał to 
sprawić.
-	Uspokójcie się, panie - powiedział grododzierżca. - 
Jesteście wśród przyjaciół i coś w waszej sprawie wspólnie 
postanowimy. Piwo się kończy - zwrócił się do kamratów - 
trza by do nocnego.
Targowali się krótko, kto ma iść, a kto płacić. O ile 
Psihuj dobrze usłyszał, była też mowa o żywności, co go 
niepomiernie uradowało, gdyż głód na dobre zaczynał 
dowiercać mu się do kiszek.
-	Jak się już, hm, ocknęliście - indagował dalej gro 
dodzierżca - to coście zobaczyli?
-	No... ludzi, cudacznie odzianych, posuwających się w 
śniegu przed siebie. Niektórzy czekali na zimnie pod takimi 
okrągłymi daszkami, aż nadjadą po nich wielkie karoce bez 
koni. Noc była, ale widno, pełno świateł... a z Zelżynoru 
zapamiętałem prawie samo południe. Ci ludzie dziwnie na 
mnie popatrywali.
-	Nie dziwcie się im. Od razu, na pierwszy rzut oka 
widać, żeście przybyli skąd inąd. Nie z tego świata.
-	A z jakiego?
-	To sami powinniście wiedzieć lepiej. Z Zelżynoru, 
nie? Widzicie, wydaje się, że ze światami jest tak: tu stoi 
nasz, tam dalej Irdylla, jeszcze dalej Mordor czy inny Hades. 
A pomiędzy nimi wasz Zelżynor. Teoretycznie pomiędzy 
tymi światami otwierają sję przejścia, ale jak, kiedy - nikt nie 
wie. Mówicie do mnie rzeczy, w które nikt by wam nie 
uwierzył.
-	Ale wy wierzycie? - spytał ostrożnie Psihuj. - Wa-
szym słowom też trudno dać wiarę.
-	Wiem. Ja wam wierzę. Robię w pewnej dziedzinie, 
której prawidła zakładają, że wszystko jest możliwe. No, 
prawie wszystko. - Zamilkł i spojrzał z nostalgią w stronę 
pustego kufla. - Bardzoście znużeni?
-	Niespecjalnie. Mówię przecie, że złe duchy mnie 
porwały prawie w samo południe. Do nocy mieliśmy tam 
szmat czasu.
-	A czemuście przybyli w tym oto rynsztunku? - bro 
daty wskazał w stronę przybysza niekonkretnym ruchem 
ręki. - Na wyprawę się szykowaliście czy jak?
Psihuj smętnie przyjrzał się mieczowi, który trzymał między 
kolanami. Odłożył oręż i oparł o biurko.
-	Na wyprawę - nie. U nas każdy przy mieczu. Zwłaszcza 
jeśli w drodze.
-	A czym to podróżowaliście, jeśli można wiedzieć? Jeżdżą 
samochody w Zelżynorze?
-	Te warczące i plujące smoczym wyziewem trumny? O, nie. 
Mam... miałem - konia. O, luby Rozencwale, gdzie ja teraz znajdę 
takiego drugiego? - Opanowanym obliczem rycerza targnął 
grymas żalu.
-	Nie rozpaczajcie - powiedział pojednawczo brodaty - może 
się jeszcze odnajdzie. Szkoda, żeście nie siedzieli na nim, kiedy 
was wzięło.
-	Właśnie że siedziałem! Snadź zagubił się gdzieś 
po drodze. Poczciwe to konisko... już nieraz mnie znaj 
dowało, gdy los nas rozdzielał.
-	W tym jedyna nadzieja - rzekł brodacz. Podebato- 
wał nad czymś wytrwale. - A Grzmicha, Strychulec... 
mówią wam co te nazwy?
Psihuj poruszył się w krześle jak dziabnięty prądem.
-	Grzmicha! A jakże! Strychulec! - powtarzał z dziwnym 
upodobaniem, jak imię przyjaciela. - Mam tam pannę nadobną... 
Żeświetkę...
-	Ale co to, ta Grzmicha i Strychulec? Miasta? Krainy?
-	Krainy, ma się rozumieć, że krainy. Miasta zwą się inaczej: 
Skalan, Romuzga, Skopce, Świerzbno...
-	Bo nie dalej jak trzy tygodnie temu zameldował się tu ktoś 
z Grzmichy.
-	Tak? - Psihuj aż podniósł się z krzesła. - Nie gadajcie. Jak 
wyglądał? Jak się nazywał?
-	Kobieta. Nawet niebrzydka.
Nie dokończył, bo oto wpadli z poszumem zimna wysłani po 
piwo zawodnicy. El Zipacho potrząsał gniewnie pustą sakwą.
-	Nic żeśmy nie przynieśli. Wszystko obstawione 
przez milicję. Obie drogi do Śniadeckich zatkane, „Cor-
lto
so" obstawione, „Carino" obstawione, ledwieśmy prze-
mknęli.
Grododzierżca nic nie rzekł, tylko wziął za telefon i 
wydzwonił numer nocnych taksówek. Psihuj z satysfakcją 
słuchał, jak zamawiał piwo, kiełbasę, chleb, musztardę.
-	A teraz mówcie po kolei, co się zdarzyło.
-	Jakiś menel z bandy Salcesona, tej co obraduje bez 
przerwy na galerii, zastrzelił naszego miłościwego gościa - 
relacjonował Bogdan. - Cudem tylko go nie zabił.
-	Jak to - zastrzelił? Przecie widzę, że żyw i zdrów.
-	Dwakroć szurnął do mnie z samopału. Raz udało mi 
się odbić kulę, ale druga przeszła. Szczęśliwie miałem pod 
kaftanem ryngraf z wizerunkiem świętej Tekli, który wziął 
uderzenie. Inaczej cieniej bym śpiewał.
-	A potem jak archanioł Michał wyjechał na nich z 
„Corsa" - uzupełnił z entuzjazmem El Zipacho. - Dla 
samego widoku warto było tego dnia moczyć mordę.
-	Podobnie jak każdego innego - wdał się w polemikę 
Bogdan.
-	No dobra. Ludzie Salcesona nie zasadzili się na was 
na zewnątrz? To do nich niepodobne.
-	Nie. Moim zdaniem postąpili rozsądnie. Rozumiesz, 
strzelano w lokalu, zostały ślady... pan Ryszard zaraz 
zadzwonił po mentownię.
-	Musieli uchodzić, i to żywo - uzupełnił Psihuj. - Nie 
wiem jak tu, ale w Zelżynorze strażnicy nie żartują w takich 
razach.
-	To pewnie zaraz tu będą - zaniepokoił się grodo-
dzierżca.
-	E tam. Przykazaliśmy panu Ryszardowi nie puszczać 
pary z gęby.
-	A świadkowie? Jak zwykle piło tam trochę luda.
-	Nie pisną słowa. Jeszcze im życie miłe. Dużo będą 
gadać i z podziwem, jak to się Psihuj a kule nie imają. Ci od 
Salcesona chyba uwierzyli, że to jakiś nowy Nieśmiertelny.
-	Coś mi się zdaje, że nie wszystko nam mówicie - 
zwrócił się do rycerza grododzierżca. - Ledwoście się 
znaleźli w bramach miasta, a już scysja i konflikt. Szybko 
znajdujecie sobie wrogów.
-	To oni znajdują mnie.
-	Nieważne. Powiedzcie mi jeszcze jedno: skąd znacie 
tutejszy język?
-	Jak mi wytłumaczycie, dowiemy się wszyscy. - Psi-
huj po raz pierwszy uśmiechnął się pod nosem. - Też bym 
chciał wiedzieć. Po prostu umiem, i już. Złe siły, które mnie 
tu przygnały, sprawiły ten dziw.
-	To my już się ewakuujemy - postanowili nagle El 
Zipacho z Bogdanem. - Musimy robić film o Pomarań-
czowej Alternatywie.
-	Piwo zaraz będzie.
-	Mamy zapasik w lodówce.
-	Milicja obstawiła przejścia.
-	Jakoś przemkniemy.
-	No, dobra - powiedział grododzierżca z rezygna 
cją. Gdy znikali za drzwiami, krzyknął za nimi, żeby zaj 
rzeli jutro.
Wstał ociężale, żeby zaciągnąć rygle.
III
Dochodziło południe, a grododzierżca wciąż spał bez 
przytomności. Raz czy dwa zadzwonił telefon, ale nie był w 
stanie przerwać ni zakłócić mu zasłużonego odpoczynku.
Podłoga, której powierzył swój wyczerpany organizm, 
została swego czasu oklejona szarą wykładziną typu len-tex. 
Udając się na spoczynek grododzierżca ściągał z pawlacza 
potrójny zwój, który został po tych robotach, rozciągał go 
nie opodal biurka sekretarza redakcji, takim sposobem, by u 
wezgłowia został mu jeszcze spory rulon. Na tak 
przygotowane posłanie kładł derkę, pozostawioną przez 
Wojtulewicza, któremu wypadło nocować tu przez parę dni, 
na to jeszcze dwie grube zasłony okien-
150
ne w kolorze krwistowrzosowym, przeznaczone do prania, i 
dopiero po tych skomplikowanych zabiegach przychodziła 
kolej na prześcieradło, niegdyś soczyście zielone, oraz koc, 
który wyglądał jak rękodzieło Indian Ara-paho. Na 
wezgłowiu umieszczał gruby wełniany sweter - i w tych 
komfortowych warunkach gotów był jednać się z 
Morfeuszem.
Teraz jednak grododzierżca wyciągnął się bez zbędnych 
ceregieli na gołej podłodze, nie pogardziwszy jednakże 
kocem. Wykręconą kacem twarz wtulił w ów niezastąpiony 
sweter. Zimno mu nie doskwierało, gdyż przebiegle nie 
potrudził się ściąganiem ubrania, tylko zaległ w opa-
kowaniu, co w jego przypadku zdarzało się doprawdy nie po 
raz pierwszy. Ale sen miał twardy i sądząc po determinacji, 
z jaką przywarł do podłogi, znaczniejszych niewygód by 
trzeba, żeby go wtrącić w dyskomfort.
-	Marucha - powiedział Parówkarz tarmosząc go za 
ramię - co to wszystko, kurwa, znaczy?
Grododzierżca z najwyższym trudem otworzył jedno 
oko.
-	Czołem - odezwał się uprzejmie, acz trochę niewy-
raźnie. - Co ty tu robisz?
-	Dobre pytanie.
-	Jest sobota, no nie? Redakcja nie pracuje.
-	Ale ja pracuję, piątek czy świątek - oznajmił na-
czelnik, wkurzony ile wlezie. Żona dziwnie patrzyła na 
niego, gdy wyjeżdżał, ale nie zaprotestowała ani też jednym 
słowem nie wyprowadziła go z błędu.
-	Dni ci się popieprzyły? - zgadywał z podłogi wczoraj-
szy biesiadnik. - Jezu! - złapał się za czerep. - Nic tam nie 
zostało? - zawył, łypiąc bezsilnie w stronę blatu.
-	Głównie pobojowisko. Nieźleście pobalangowali, co? 
Stały zespół?
Grododzierżca kiwnął głową ostrożnie, jakby bojąc się 
pobudzić gwałtowniejszym ruchem dzwony, które tam się 
kołysały.
-	No jak, otrzeźwiałeś nieco? - spytał z przesadną 
troską Parówkarz. - To może mi wyjaśnisz, co tam robi 
ten koń?
Przez chwilę można było odnieść wrażenie, że zapytany nie 
dosłyszał. W następnej gramolił się już z oporami na równe nogi, 
przepychał do sekretariatu. - Jaki koń? - chciał zapytać, ale widok, 
który się przed nim roztoczył, odebrał mu ochotę do żartów.
Na podłodze, nie opodal biurka sekretarki Małgosi, grzbietem 
zwrócony ku szafie pancernej, spoczywał na boku olbrzymi siwy 
ogier. Nogi o zabłoconych kopytach wyciągnął sztywno przed 
siebie, a potężne płuca pracowały miarowo. Powieki o długich, 
jakby dziewczęcych rzęsach miał szczelnie zamknięte, grzywę 
rozwichrzoną - też najwyraźniej pogrążony był we śnie. O ile 
grododzierżca znał się na koniach, ogólnym wyrazem pyska 
poświadczał o ukontentowaniu. Nieco dalej zwalone na kupę 
rzeczy, ciemniejące szaro przy zaciągniętych zasłonach, pozwalały 
domyślać się siodła, uprzęży i juków.
-	Nie mogę nawet dostać się do gabinetu, bo tego bydlęcia 
nie sposób obejść! - marudził Parówkarz, ale grododzierżca tylko 
syknął, żeby był cicho. Wciągnął go do pokoju z kocem i zamknął 
ostrożnie drzwi.
-	O Jezu! - zaskomlał powtórnie, tym razem na widok 
butelek i kufli, zalegających biurka. Między nimi poniewierały się 
niedogryzione kawałki chleba, skóry po kiełbasie, porządnie 
zeschnięte, talerze zasmaro-wane musztardą oraz inne typowe 
relikty nocnego gastronomicznego pobojowiska. Ktoś wbił 
widelec w masło i tak zostawił. W jednym z kufli bełtała się 
resztka zwietrzałego piwa; grododzierżca przypiął się do niej jak 
do najdroższego eliksiru i pochłonął jednym haustem.
-	Obrzydlistwo - skwitował, krzywiąc się okropnie.
-	Chętnie się dowiem, co się tu działo. Skąd ten koń?
-	A bo ja wiem? Może Zipas przyprowadził.
-	Do poniedziałku ma mi tu być porządek. Jeszcze-ście z 
klubem jeździeckim nie pili! - Parówkarz wzdrygnął się z odrazą. - 
Widziałeś się w lustrze? Gęba cała w siniakach i zadrapaniach. 
Biliście się z nudów czy dla rozrywki? Portki potargane... i skąd tu 
tyle gliny?
-	Pewnikiem koń naniósł. Myśmy nie ruszali się 
z miejsca.	.
Urwał, bo zobaczył swoje dłonie, całe czarne, jakDy 
przez pół nocy wykonywał dorywcze prace rolne. Spodnie z 
kolei sprawiały wrażenie ostro testowanych na zasiekach z 
drutu kolczastego. Grube grudy błota poniewierały się gdzie 
bądź, tak iż mimochodem człowiek rozglądał się za radłem 
albo innym kultywatorem.
-	No, muszę uciekać, czas nagli. Posprzątajcie tu
trochę.
-	Ludzkie panisko - rzekł grododzierżca, modląc się 
w duchu, żeby naczelnik nie zapragnął jednak wtargnąć 
do gabinetu. Pal sześć, że mógłby obudzić Rozencwała, 
ale natknąłby się tam niechybnie na Psihuja, który 
- pamiętał to jak przez mgłę - wyokręcał się w jakieś 
katany, lecz przed zaśnięciem otworzył na oścież okno. 
Wizja śnieżynek polatujących nad biurkiem zwierzchni 
ka, zasypujących drogocenne teksty, wirujących w kon- 
densującym od mrozu powietrzu, pełnym cennych ini 
cjatyw - była ponad jego siły.
-	A jak tam na dole? - zagadnął. - Milicji dużo?
-	Nie. A co -jednak coś przeskrobaliście? No, lecę. 
Potem tu wywietrzcie. Smród jak wszyscy diabli.
Zamiast sprzątać czy w ogóle przejmować się czym-
kolwiek grododzierżca poszukał butów, chcąc udać się do 
toalety. Znalazł je pod biurkiem, oblepione gliną do tego 
stopnia, że przypominały kule błota.
-	Co tu się, kurwa, działo - mamrotał drepcząc 
w samych skarpetach. Pytanie było na tyle trudne, ze 
nie znalazł na nie odpowiedzi. Powróciwszy, ponownie 
zaległ i natychmiast z konsekwencją kamienia oddalił
się od doczesności.
Obudziło go ni to pchnięcie, ni szarpnięcie, ale dziwne 
jakieś, nietypowe. Potem ktoś zaczął z niego zbierać koc. 
Właśnie zbierać, nie zrywać; grododzierżca ocknął się i 
ujrzał nad sobą poczciwy pysk Rozencwała z kocem w 
zębach. Dla człowieka obeznanego od dzieciństwa z filmami, 
w których konie zachowują się jak ludzie, a niektóre na^wet 
mówią ludzkim głosem, nie było w tym
nic nadzwyczajnego. Po prostu mądre zwierzę nie widząc innego 
wyjścia postanowiło działać zdecydowanie.
Człowiek zamierzał przemówić do kopytnego przyjaciela, 
który swą aktywnością właściwie czynił mu przysługę, wyrywając 
z gęstwy koszmarów, ale nie zdołał przemóc suchości gardła. 
Wyminąwszy Rozencwała udał się więc do kuchni, mimo że w 
przepastnym wnętrzu lodówki nie spodziewał się znaleźć nic 
oprócz starych sosów i lodu. Za to z kranu płynęła tam 
niezrównana warszawska woda, wyjątkowo chłodna o każdej 
porze roku, jeśli odkręciło się właściwy kurek. Przemył nią 
rozpalone oblicze i pił, na szczęście zupełnie nie czując smaku.
Coś znowu trąciło go w plecy, miękko acz zdecydowanie. 
Rozencwał stał w drzwiach, w których ledwo się mieścił, 
spoglądając niemal że z wyrzutem.
Grododzierżca poklepał go uspokajająco po ciemnej strzałce 
między oczami. Znalazłszy nie bez trudu gumowy korek zatkał 
nim odpływ i odkręcił kurek na maksa. Następnie odsunął się na 
bok, dając zwierzęciu dostęp do wodopoju. Rozencwał nieufnie 
zbliżył się do huczącej w zlewie kipieli, rozszerzając nozdrza z 
niedowierzaniem. Zastrzygł uszami niespokojnie i spojrzał z 
dezaprobatą na grododzierżcę. Ten rozłożył ręce na tyle, na ile po-
zwalała ciasnota pomieszczenia.
- Nie ma innej wody, Rozencwał - rzekł usprawie-
dliwiającym tonem. - Nie chcesz to nie pij.
Lecz Rozencwał nie był wybredny, a może czekał tylko, aż 
zlew wypełni się wodą. Wsunął do niej pysk i dwoma długimi 
łykami łatwo osiągnął dno. Powtórzywszy tę czynność 
parokrotnie zerknął ciekawie w stronę, gdzie na blacie pysznił się 
bochenek chleba, pozostały z wczorajszej rozpusty. 
Grododzierżca pojął aluzję - wyciągnął chleb w stronę 
Rozencwała, z czego ten odciął od razu połowę. Żuł w 
zamyśleniu, dla lepszej oceny smaku przymknąwszy piękne oczy 
o niepokojących rzęsach. Omal nie odgryzając grododzierżcy 
dłoni w nadgarstku podjął drugą połówkę.
Akurat kończył to zaimprowizowane śniadanie, gdy z głębi 
korytarza, dokąd można się było przedostać się
lot
tylko pod końskim brzuchem, dobiegł cichy gwizd. Ko-
nisko zastrzygło uszami i momentalnie rozpoczęło wy-
cofywanie. Zad jednak zablokowały mu ułożone pod ścianą 
korytarza paczki z archiwalnymi numerami gazety, o którą 
nie wiedzieć czemu nie pobili się czytelnicy pod kioskami, 
więc utknęło w drzwiach, usiłując zwróconymi w tył 
oczami dojrzeć przyczynę kłopotów.
Psihuj jeszcze raz gwizdnął-świsnął, klepnął konia i 
wydał jakąś dyspozycję w swoim narzeczu. Koń skręcił 
tułowiem na tyle, na ile pozwalała wąska gardziel korytarza, 
a jego głowa z czupryną grzywy prawie dotknęła górnej 
framugi drzwi, nim znikła. Moment - i w kuchni zjawił się 
rycerz z Zelżynoru.
-	Witaj, panie, w ten piękny rześki poranek. Nie 
wspominałeś, że masz tu urocze małe źródełko.
-	Korzystajże, waszmość - zachęcił grododzierżca 
szerokim gestem. - Można tu nawet dokonać ablucji... to 
znaczy umyć się z grubsza.
Psihuj był goły do pasa, jedynie w swych skórzanych 
spodniach i butach, jakby w ogóle nie zdejmował ich na 
noc. Smagły, dobrze umięśniony, raczej szczupły. 
Ścięgnisty, ocenił grododzierżca. Z odrazą pomyślał o 
własnych mięśniach ogarniętych atrofią i utopionych w 
zwałach sadła. Stosunkowo najbardziej imponująco 
przedstawiał się wśród nich mięsień piwny.
-	Zrobię herbaty - zaproponował. - Tego napoju, co 
piliśmy wczoraj nad ranem, jak już zabrakło piwa - do 
dał tonem wyjaśnienia.
Minęło jednak dobre pół godziny, zanim zasiedli nad 
parującymi kubkami, ponieważ Psihuj próbował umyć 
olbrzymiego Rozencwała. Moczył obficie ręcznik zdjęty z 
haka i wycierał z troską końskie boki. Rozencwał poddawał 
się tym zabiegom cierpliwie, zamknąwszy z rozkoszy oczy.
-	Zmordowało się setnie konisko - mruczał Psihuj 
- nie co dzień zdarza się nam podawać tyły... A i cała 
wyprawa na darmo... rozpoznanie kiepskie... Nie dziwo 
ta to, skoro działamy na obcym terenie...
-	Coś powiedział? - zaniepokoił się grododzierżca.
-	Jaka wyprawa?
-	W nocy. - Psihuj nie przerywał operacji ręczni 
kiem. Z uwagą obejrzał Rozencwałowe kopyta, nożem 
oskrobał z nich błoto do kosza. - Byliśmy w nocy na 
wyprawie. Niedługo potem, jak Rozencwał cudem się od 
nalazł. Samiście nalegali. Nic nie pamiętacie?
Grododzierżca zamierzał zaprzeczyć, ale coś mu nagle 
zaświtało. Człapanie końskich kopyt o mokry asfalt, trąbiące 
samochody, wiejska okolica ze wzgórzem, na którym stał jakby 
zamek... nie znają umiaru ci nowobogaccy. Wiry zamieci w 
huczącym od wystrzałów powietrzu. Na końcu wrażenie 
ogromnego pędu, kiedy gnali z wiatrem na wyścigi i ziemia 
pomieszana ze śniegiem pryskała spod nóg Rozencwała.
-	Gdzieśmy się wyprawiali?
-	Uwolnić księżniczkę Matyvildę. - Psihuj zakończył mycie, 
wykręcał ręcznik, który wyglądał jak ścierka. Elektryczny czajnik 
szczęknął termostatem. - I to wyście, panie, parli do konfliktu. Ja 
chciałem posiedzieć w domu.
Z niejasnych powodów Psihuj obnoszący się z nagim torsem 
przypominał grododzierżcy Indianina. Gdy się skupił, wiedział już 
nawet, jak Indianin miał na imię: Winnetou. A gdy się przebywa 
w towarzystwie Indianina, syna wodza, trzeba zadbać o 
odpowiednie zachowanie. Toteż grododzierżca powściągnął 
palącą ciekawość, która przystoi jedynie kobietom i dzieciom. 
Skoncentrował się na herbacie.
-	Wy nie jesteście, panie, żadnym grododzierżcą
-	powiedział Psihuj ni stąd, ni zowąd.
-	Ano nie - przyznał zagadnięty. Czy wypada się przy 
znać, że właściwie jest Old Shatterhandem? - Nie chcia 
łem prostować, skoroś tak uznał. Nic by to nie dało
-	westchnął. - Ale i ty nie powiedziałeś mi całej prawdy.
Psihuj poruszył się niespokojnie.
-	No bo jakże? Mówiłeś, że kula odbiła ci się o ryn 
graf świętej Tekli, o ile dobrze pamiętam. Powinien zo 
stać ślad w miejscu uderzenia... jakiś siniak czy coś.
lOO
Kule biją jednak z pewną siłą. Zwykle zabijają, jeśli w locie 
natkną się na człowieka.
Rycerz odstawił herbatę i z zakłopotaniem przyjrzał się 
swojej gładkiej piersi, nie zeszpeconej żadną kontuzją.
-	Nie było żadnego ryngrafu, prawda? - poddał cicho 
grododzierżca.
-	Ano, nie. - W głosie potomka Psihujów wertynber-
skich zabrzmiała ulga. Z powrotem zajął się herbatą.
-	Zatem Zipas z Bogdanem Złotnikiem łgali? Nikt do 
ciebie nie strzelał?
-	A jakże. Strzelał. Jakiś młodzik dwakroć wygarnął z 
małego samopału. Mówiłem przecie.
-	I nie trafił?
-	Tego nie można powiedzieć. Blisko było, więc trafił.
-	A zatem - nastawał bezlitośnie grododzierżca - po-
winieneś już nie żyć od dobrych paru godzin.
-	Powinienem - nadspodziewanie łatwo zgodził się 
Psihuj. - Ale żyję. - Pił herbatę, uporczywie nad czymś 
debatując. Grododzierżca nie naciskał go, naśladując 
maniery dżentelmenów prerii.
Wreszcie Winnetou z Zelżynoru uporał się z kłopo-
tliwym zagadnieniem, a może tylko skończył herbatę. 
Podniósł głowę i obrzucił grododzierżcę uważnym spoj-
rzeniem.
-	Problem w tym, że mnie nie można zabić.
IV
-	Większość życia spędziłem jako zwykły śmiertel 
nik, jak inni podatny na uszkodzenia - rozpoczął Psihuj 
swą opowieść. Świeża herbata entuzjastycznie dymiła 
w kubkach. - Wciąż napawa mnie zdumieniem, a i po 
niekąd przerażeniem, że nie mogę odnieść rany ani kon 
tuzji, nie mówiąc o pomniejszym szwanku. Z tego mo 
żesz wywnioskować, panie, że właściwością taką dyspo 
nuję od niedawna. Według waszej miary czasu, którą 
znam nie wiedzieć skąd, jest to nie dłużej niż miesiąc.
Zadajecie sobie pewnie pytanie, czy jestem człowiekiem 
szczęśliwym - mam przecie to, o czym marzyły i marzą 
pokolenia. Odpowiedź brzmi: nie. A jeśli już bywam, to nie 
z tego powodu.
-	Jak to - nie? Każdy byłby zachwycony, gdyby nie 
mógł na schodach zwichnąć nogi, nóż rzezimieszka by się 
na nim tępił, a pociski karabinowe odskakiwały od niego jak 
żaby. Czy to oznacza również odporność na choroby i 
dolegliwości? - zapytał grododzierżca, a otrzymawszy 
potwierdzenie skinieniem głowy kontynuował z emfazą: - 
To chyba dobrze, że gruźlica, HIV, malaria, syf nie mają do 
człowieka dostępu? Nie łamie go w kościach, nie rwie w 
wątrobie, nie telepie w nerkach, a zaćma nie kala mu 
wzroku! Toż to prawdziwie rajski przywilej, mój Psihuju, 
dar, którego ludzie bez przerwy pożądali od tak zwanego 
zarania! Jesteś dzieckiem fortuny, mości rycerzu 
werrynberski, rezydentem edenu sprzed grzechu 
pierworodnego, kiedy człowiek władał licznymi do-
brodziejstwami, które potem tak głupio utracił.
-	Jakże mylicie się, panie! - przerwał ze zniecierpli-
wieniem rycerz. - I ja dawnymi czasy skłonny byłem 
mniemać podobnie. Teraz jednak, kiedy przywileje owe 
dostały mi się na własność szczególnym zrządzeniem losu, 
inną sobie wyrobiłem na ten temat opinię. Wystawcie sobie, 
że kontuzje i biedy, które mogą was spotkać, są dla was 
pożyteczne, prawie że niezbędne. Starając się ich unikać 
rezygnujecie nieraz z zamiarów, które z pewnością by wam 
nie wyszły na zdrowie. Tak tedy groźba odniesienia 
szwanku sprzyja trosce o całość jestestwa, bo zabrania 
pchać się tam, gdzie czeka uszczerbek albo wręcz 
unicestwienie. U was zwą to instynktem 
samozachowawczym - znów nie pytajcie, skąd znam to 
sformułowanie. Otóż wystawcie sobie osobnika, który 
dysponował instynktem samozachowawczym nie gorszym 
od dzikiego zwierza, a teraz ów instynkt stopniowo 
wietrzeje z niego jak smak i alkohol z otwartego piwa. Boję 
się utracić go ostatecznie, gdyż nie wiem, kim się stanę bez 
tego zabezpieczenia. Innymi słowy strach mnie ogarnia, 
choć tchórzem nie jestem, kiedy sobie uzmy-
lOO
słowie, w kogo przemienię się wkrótce i kim może juz po 
części jestem, jak niewiele oprócz wyglądu i zwyczajów 
będzie mnie łączyło z rodzajem ludzkim. Sprawdzać tego nie 
chcę - bo jak? Rzucić się w otchłań z wysokiej wieży? A może 
wystarczy obcinać paznokcie? Kto tym rządzi, kto ocenia 
zagrożenie, jakiemu podlegam i decyduje: paznokcie obcinać 
można, zaś jeździć ostrzem po grdyce - absolutnie. Ale 
przeraża mnie również i to, że gdzieś jest kraina zaludniona 
osobnikami mojego pokroju. Tam moc moja i umiejętności 
wystarczą na tyle, by ledwo odwlec smutny koniec. A jeśli 
przedostali się tutaj? Skoro mnie się udało, to i dla innych nie 
jest to wykluczone. Być może tego typu rozmyślania sprawiły, 
że uznałem, iż nadeszła chwila, by komuś o tym opowiedzieć.
-	No dobrze - powiedział lekko grododdzierzca. W 
jego głowie ciągle nie chciał się pojawić dramatyczny efekt; 
wciąż mu się zdawało, że czyta jedną z tandetnych 
opowiastek fantasy. - Lecz co zostało nabyte, to samo 
można utracić. Skoro przywilej stał się dla ciebie aż takim 
brzemieniem, pozbądź się go i przestań narzekać.
-	Przyjacielu - rzekł łagodnie Psihuj - to że ci zrzędzę o 
dolegliwościach mego bieżącego stanu nie świadczy o tym, 
że pragnę powrotu do marności i udręki, jakimi przepojony 
jest ludzki żywot na tym padole. Kto został wyniesiony 
centymetr ponad pospólstwo, ten nie zejdzie z powrotem w 
motłoch, kierując wzrok raczej wzwyż niż pod nogi. Tak i ze 
mną; nie miej pretensji, ze utyskuję na ten mój stan - lecz i 
nie wymagaj, bym rezygnował z beneficjów, jakie dzięki 
niemu osiągam. Są na tyle znaczne i cudowne, że o żadnym 
rezygnowaniu nie może być mowy.
-	Miasto złotych ludzi - bąknął pod nosem grodo-
dzierżca.
-	Nie rozumiem.
-	Jest w tutejszym świecie powieść... o dwóch małych 
wędrownikach, którzy trafili do Złotego Miasta. 
Mieszkańcy nagminnie uskarżali się im na nudę, wynikłą z 
bytowania wśród samych klejnotów; gdy jednemu
z nich zaproponowali, by podzielił się grudą złota, wpadł w 
histerię.
Psihuj uśmiechnął się pod nosem.
-	Może tylko oni władni byli utrzymywać złoto w jego 
formie? Może gdyby kto inny nim zawładnął, zamieniłoby 
się w kamień albo w gówno, bo czar przestałby działać? Tak 
jest niestety w moim nieszczęsnym przypadku - westchnął 
smutno. - Z nikim nie jestem w stanie się dzielić, bo dar 
przypisany jest bez reszty konkretnej osobie, czyli mnie. 
Otaczając mnie jednak niewidzialną osłoną chroni siłą 
rzeczy także i tych, co przestrzennie przebywają blisko 
mnie. Pewnie nie pamiętasz, panie, jak uchodziliśmy nad 
ranem przed wrażą nawałą, a kule świstały wokół jak rój 
cykad w rui - a jednak żadna nie sięgła ciebie ani mnie, a 
nawet poczciwego Rozencwała, który przebierał kopytami 
jak mógł, by nas wydobyć z opresji.
-	I cośmy wskórali?
-	Nic - rzekł niechętnie rycerz. - Rozpoznaliśmy oko-
licę. Po paru piwach uparłeś, się, panie, by wyzwolić 
księżniczkę Matyvildę, która miała być więziona przez 
siepaczy Salcesona. Ponieważ dosyć słabo orientuję się w 
waszej rzeczywistości, przystałem na to pochopnie, kierując 
się zasadą, że porządna księżniczka nie powinna przebywać 
w łapach zbirów ani sekundę dłużej niż to konieczne. 
Wsiadłeś, panie, za mną na Rozencwała, a właściwie 
musiałem cię na niego wciągnąć, po czym okazało się, że 
nie znasz drogi. Tak więc staliśmy na środku traktu, tamując 
ruch i wzbudzając żywe emocje wśród lokatorów skrzynek 
na kołach. Szczęściem Ro-zencwał jak zwykle wyczuł 
kierunek i rączo ruszyliśmy Matyvildzie na ratunek.
-	Wspomnij, mości Psihuju, jeśli to nie tajemnica, 
jakim sposobem wszedłeś w posiadanie cennych przy-
miotów, wśród których, jeśli dobrze wnioskuję, jest bodaj i 
nieśmiertelność?
Psihuj przekrzywił głowę, jakby i on chciał się nad tym 
zastanowić.
-	W Zelżynorze - podjął - obficie rozsiane legendy 
o magicznych miejscach i ukrytych tam równie magicz-
1UU
nych przedmiotach ustawicznie działają na wyobraźnię 
rzeszy śmiałków, którzy rwą się, by te skarby posiąść. 
Należałem do tej gromady - westchnął - której roi się po 
gorących łbach, jakich szczytów i zaszczytów dostąpią z 
chwilą zawładnięcia rym oprzyrządowaniem wraz z jego 
mocą. Po nocach wymyślałem, jak to dobro spożytkuję dla 
siebie i dla świata. Ale głównie dla siebie.
Upił herbaty i wpatrzony w przestrzeń kontynuował:
-	Drużyna nasza liczyła dziewięciu jezdnych. Każdy - i 
każda, gdyż były z nami kobiety - prezentował nieliche 
umiejętności; drugich takich rębajłów, specjalistek od 
szukania wskazówek po ludziach, po księgach potem nie 
spotkałem. Przewędrowaliśmy szmat świata, deszczowy 
Grombelard i wyspowy Gont, i nawet Rivię, gdzie jakiś 
półgłówek wybił wszystko co żywe. Minęliśmy setki kraini 
miast, bogatych i nędznych, kwitnących i upadłych, 
zniszczonych pożogą wojny, hulankami władców 
utracjuszy, aż trafiliśmy tam, gdzie kierowała nas legenda. 
Oszczędzę ci relacji o tarapatach, w któreśmy po drodze 
popadli, o krwi przelanej słusznie - i pochopnie. Na miejsce 
dotarliśmy w piątkę, ale dążąc ostatnim labiryntem 
utraciliśmy Melko Gestorcha, a zaraz po nim Krassandrę 
Veyn. Wiedzieliśmy z góry, że dwoje z nas musi zginąć, by 
stało się zadość przepowiedni, i nazwij mnie 
nikczemnikiem, skoro zaraz obok żalu po druhach 
chowałem na dnie duszy podłą satysfakcję, że nie na mnie 
padło.
-	A jakież to magiczne artefakty wydobyliście z lo-
chów? - zainteresował się grododzierżca. - Pierścienie, 
kolie, miecze, puklerze? Czy też - uśmiechnął się jadowicie 
- ryngrafy świętej Tekli?
-	Nie szydź, panie, bo nie ma z czego - odezwał się 
Psihuj poważnym tonem. - Choć może i jest. Istotnie, 
zwykle znajdowano coś z biżuterii albo z oręża, ewentualnie 
przyrządy do alarmu, jak dzwonki oraz rogi. Wiedz zatem, 
że to, co przypadło mnie, nosi nazwę kalesonów. Gaci. 
Magicznych co się zowie. Odkąd je noszę, nie tylko nie 
cierpię chłodu ani reumatyzmu, częstej przypadłości wśród 
spędzających większość czasu na wolnym
powietrzu. Nie można mnie nawet drasnąć. Gdybyś zamierzył się 
na mnie nożem, panie, stal zamieniłaby się w masło albo ostrze 
skręciłoby się w rulon, albo rozsypało w pył i ugodzić byś mnie 
nie zdołał.
-	Etykosfera - wyszeptał z nabożną czcią grododzierżca.
-	Jak mówisz? Nie imają się mnie parchy ani pasożyty, 
których nie brak na mokrym podłożu, nie czuję w nogach 
zmęczenia, choćbym biegł pod obciążeniem kilometrami. Nie 
najgorszym walorem tego przyodziewku - zdobył się na wątły 
uśmiech -jest i to, że nie myję się miesiącami, a wcale nie 
obrastam brudem. I pachnę wykwintnie, nie capem czy kozłem. 
Gdy się całe życie spędza w siodle, śpi byle gdzie i z byle kim, żre 
byle co
-	trudno utrzymać higienę. Słynni wirtuozi miecza prze 
ważnie cuchną jak psy.
-	A jak wobec takiego wyposażenia sprawy męsko-damskie?
-	Wiedziałem, że zapytasz. Wybornie. Cóż, i dawniej nie 
wiedziałem, co to impotencja, ale teraz muszę dziewkom zatykać 
buzie, żeby się nie darły wniebogłosy. Tuzin obrobić przez noc 
albo i jednocześnie to dla mnie pestka. Nie chwalę się - mojej 
zasługi w tym tyle co nic. No i brzydkich chorób nie łapię.
-	Zacny to amulet - rozmarzył się grododzierżca.
-	A czym owładnęli pozostali?
-	Matyvildzie, o ile wiem, dostał się magiczny biustonosz. 
Zwróciłeś uwagę na jej melony? Twarde niczym z granitu. Sam 
widziałem, jak wraży miecz odbił się od nich i pękł na dwoje.
-	A ten trzeci?
-	Czarodziej Bebbenstreit. Zawsze był skryty. Nie wiem, co 
jemu przypadło. Mam swoje typy, ale nie chcę się nimi dzielić.
-	A jak zamierzasz... - rozpoczął zdanie grododzierżca, lecz 
nie zdołał dobrnąć do finału, gdyż coś jak wichura rozparło drzwi 
i do lokalu, wionąc zimnem i wilgocią, wtargnęli Bogdan z 
Zipasem. Oblicza mieli rozjaśnione zapałem. W olbrzymiej torbie, 
którą przydźwiga-
li, coś pobrzękiwało zachęcająco. Na widok Rozencwała stanęli 
jak wryci.
-	Co tak stoicie jakby wam huje poodpadały? - zacytował 
klasyka polskiej literatury grododzierżca, zdając sobie sprawę 
poniewczasie z ryzykowności dowcipu. Rzucił kontrolne 
spojrzenie w stronę właściciela magicznych kaleson, lecz ten 
wzorem Apaczy zachował kamienny spokój. I przybyli, i 
gospodarz rzucili się do sprzątania - rychło biurka uwolniono od 
bagażu smętnego wczoraj, robiąc miejsce na ponętne dziś. Rychło 
też pomieszczenie wypełniło się podniesionymi z emocji głosami. 
Przepijano często i zaciekle, jakby świat miał się rozlecieć 
najpóźniej za godzinę.
-	Wyjaśniła się sprawa masowego zgromadzenia sił 
milicyjnych w okolicy - perorował El Zipacho. - Ktoś tu niedaleko 
udusił dziecko.
-	Duże? -
Co?
-	To dziecko.
-	Podobno cztery lata. Dziewczynka. Piszą w gazecie.
-	A strzelanina w „Corso"?
-	Jaka strzelanina? - zdumiał się Bogdan. - Nikt 
nic nie wie. Tylko ludzi Salcesona wywiało z galerii.
Piwo lało się strumieniami; nawet Rozencwał, który uważnie 
śledził przebieg dyskusji, strzygąc uszami, dostał swoją porcję w 
plastikowym wiadrze. Wkrótce też popłynęły słowa potężnej 
pieśni:
Stonava, Stonava Z cesarskimi 
sprawa Nie chodź tam, milusi 
Zostań przy mamusi To 
krwawa zabawa
Stojący na chodniku postawny mężczyzna o całkiem łysej 
głowie wpatrywał się w rozświetlone okno. Śnieżynki spadały mu 
na łysinę jak na lotnisko, ale nie zważał na to.
-	Zaś bankietują, psiekrwie - zamruczał do siebie 
gniewnie, przestępując z nogi na nogę. Podniósł kołnierz
czarnego skórzanego płaszcza, raz jeszcze spojrzał w rozśpiewane 
okno, za którym hałas nie ścichł nawet o pół decybela - i odszedł 
szybkim krokiem.
V
Sny grododzierżcy wodziły go wytrwale po manowcach, 
zanim wyrzuciły go w końcu niczym bezwartościowy łach na 
brzeg jawy. Zobaczył nad sobą plafon w kształcie rozety, 
zdobiony wieńcami łodyg i liści tłoczonymi w gipsie. Gdzieś w 
dwóch trzecich średnicy rozeta ginęła w przepierzeniu z dykty, 
zainstalowanym tu od dawna i pomalowanym na biało, jak cała 
reszta pomieszczenia. Grododzierżca niespiesznie rozmyślał o 
ludziach, którzy tu niegdyś zamieszkiwali, chodzili po tych podło-
gach, otwierali i zamykali drzwi o rzeźbionych futrynach, a spod 
gipsowych girlandów przyświecały im kryształowe żyrandole, po 
których teraz pozostały tylko haki. Potem, gdy wichry wojny 
wymiotły te pomieszczenia, miejsca dawnych właścicieli zajęli 
osobnicy przaśni i razowi, którym do szczęścia zbędne były 
kandelabry i duży metraż, do tego stopnia, że postanowili 
zwalczać te przeżytki jak najgorszego wroga. Można by 
pomyśleć, że zbyt wiele przestrzeni budziło w nich nieokreślony 
strach, więc robili wszystko, by zachować komfort zapyziałych 
dusz.
Dając się nieść tym niezobowiązującym refleksjom 
grododzierżca posłyszał nagle spoza własnego zmęczonego 
oddechu jakiś odgłos. Szelest kartki?
Uniósł się na łokciach. Na krześle ustawionym w nogach 
jego zaimprowizowanego posłania siedziała kobieta. Wydała się 
grododzierżcy znajoma. Miała na sobie workowaty sweter i takież 
spodnie. Włosy, spięte po obu stronach głowy, nadawały jej 
wygląd poważny i oficjalny.
-	Jak pani tu weszła? - zainteresował się grododzierżca. 
Dałby głowę, że osobiście barykadował drzwi.
-	Nie było zamknięte - powiedziała łagodnie kobieta. 
Złożyła książkę, zaznaczając palcem wskazującym miejsce, gdzie 
przerwała lekturę. Grododzierżcę bardzo
J.UT	
ciekawił jej tytuł, rozejrzał się za okularami, ale nie znalazł i 
spasował. Wysiłek go zmęczył.
Patrzyli na siebie bez pośpiechu. Kobieta sięgnęła ku 
bocznej szafce; miała tam herbatę. Kiedy obróciła się 
półprofilem, grododzierżcy wróciła pamięć.
-	To ryzyko wchodzić do komnaty samotnego męż-
czyzny - puścił dowcip. Tego ranka wydawało mu się, że 
tak trzeba zaczynać rozmowę z samotną kobietą.
-	Przyszłam się pożegnać - powiedziała. - Nie musi pan 
wstawać ani ubierać się. Zaraz pójdę.
-	Jestem ubrany - stwierdził grododzierżca. Była to 
połowiczna prawda. Miał na sobie sweter, ale nie spodnie. 
Dojrzał je właśnie, zmięte w kulę i porzucone nie opodal. - 
Wyjeżdża pani?
-	Wprost przeciwnie. Zostaję na stałe. 
Grododzierżca znalazł okulary - miał je na twarzy
- i po skomplikowanych manewrach zdołał odczytać napis 
na okładce książki. Święta Teresa z Lisieux.
-	Dziwne rzeczy pani czyta.
-	Tak? Dlaczego?
-	Kobieta taka jak pani...
-	Nie jestem taka jak pan myśli. Jaką pan przelotnie 
poznał. Już nie. Zmieniłam się ostatnio.
-	No tak. Kobieta zmienną jest.
-	Pamięta pan ostatnią naszą rozmowę? O tym, co 
stanowi powołanie człowieka i jak je odnaleźć? Otóż wy-
daje mi się, że ja znalazłam swoje powołanie. Tu, nie 
wiadomo ile mil od Zelżynoru.
-	Tego dystansu nie mierzy się w milach.
-	O, udało się panu powiedzieć coś do rzeczy. Długo 
się nie pokazywałam... wbrew obietnicy - ale też dużo się 
wydarzyło w moim życiu. - Mówiła spokojnym tonem i 
grododzierżca pomyślał mimo woli, że kiedy ją widział 
ostatnio, nie wydawała się tak spokojna.
-	Niech pani opowiada. Mamy czas.
-	Działo się dużo, lecz do opowiadania mam mało. 
Zaraz pierwszego dnia, po wizycie u pana, weszłam do 
kościoła... tu niedaleko, na placu. Do tego białego.
-	Na Placu Zbawiciela.
-	Tak. Intrygowało mnie, co się tam odbywa, czemu ludzie 
tam wchodzą i wychodzą. Te posągi przed wejściem, dzwony... 
Więc weszłam. Sądziłam, że najwyżej mnie stamtąd wyrzucą... 
pamięta pan mój strój? Ale nikt mnie nawet nie zatrzymał. 
Odprawiał się jakiś ceremoniał, więc zasiadłam w ławach, żeby 
popatrzeć. Świeciły się światła, dzwoniły dzwonki, ludzie 
zawodzili smętne pieśni. Potem mężczyzna zwrócił się do 
zebranych - teraz wiem, że to był ksiądz - i zaczął mówić właśnie 
o powołaniu. Doznałam niesamowitego uczucia, że kieruje te 
słowa wyłącznie do mnie, że po to tu przybyłam, by go wysłuchać. 
Kiedy msza się skończyła, poszłam tam gdzie zniknął.
-	Do zachrystii. Musiał być nieźle zaskoczony.
-	W rzeczy samej. Wyglądał na zaszokowanego, pamięta pan 
przecież mój strój i miecze. Zdjął szaty liturgiczne i przebrał się, a 
potem zaprowadził mnie na plebanię. Tam opowiedziałam mu 
wszystko.
-	Wszystko to znaczy co?
-	Z grubsza to co i panu. Trochę więcej nawet. Dlaczego nie 
powiedział mi pan, że macie tu Boga, religię, kościoły? To 
zmienia całą sytuację.
-	Nie przyszło mi to do głowy. W dobie poprawności poli-
tycznej nawracanie pogan nie jest mile widziane - stwierdził 
grododzierżca. A propos głowy: łupało go w niej miarowo, acz nie 
tragicznie. Można było wytrzymać.
-	Dał mi do czytania Pismo święte i kazał przyjść nazajutrz. 
Spytał, czy mam gdzie spać. Powiedziałam, że nie, więc dał mi 
adres do sióstr, które prowadzą schronisko dla bezdomnych. Było 
tam skromnie, ale czysto. Wiem, co pan sobie myśli: skoro 
przywykłam do pałaców, mogło mnie razić ubóstwo tego miejsca. 
Zapomina pan, że nie jestem już delikatną panienką. Ostatnie lata 
spędziłam w plenerze z czeredą chłopów, którzy nie zawsze się 
myją, a ich maniery pozostawiają czasem wiele do życzenia.
-	Siostry nie wydziwiały nad panią?
-	Nie. Ksiądz dał mi list, który przeczytały. Dostałam ciepłe 
jedzenie, czystą koszulę nocną, a rano używane rzeczy do ubrania.
-	A miecze?
-	Zostały u księdza. Teraz dopiero widzę, na co się 
narażałam, chodząc w pełnym rynsztunku po mieście. Dziw, że 
mnie nie próbowali aresztować. - Uśmiechnęła się z pobłażaniem, 
jak do niesłychanie odległych wspomnień. - Chodziłam do 
księdza przez cały tydzień. Czytałam, zastanawiałam się, pytałam, 
rozmawialiśmy. Dużo mi tłumaczył. Pewnego razu spytałam, czy 
mógłby mnie ochrzcić.
-	A niech mnie - rzekł grododzierżca. - Musiał być 
zbudowany tak szybkimi postępami.
-	Był zaskoczony. Nalegał, żebym się zastanowiła. 
Powiedziałam, że nie mam czasu, że pragnę radykalnie odmienić 
swoje życie i to mi się wydaje najlepszą drogą.
-	Wobec tego...
-	Wobec tego jestem ochrzczona, panie grododzierżco.
-	Od kiedy?
-	Od wczoraj.
-	Mogła pani przynajmniej zaprosić na uroczystość. Chętnie 
bym został pani chrzestnym.
-	Byłam tu pod drziami, ale dobiegły mnie wrzaski i 
nieprzystojne pienia, więc wolałam nie wchodzić. Mój stan ducha 
był na to zbyt uroczysty i podniosły.
-	Nie wątpię. U neofitów tak powinno być.
-	Pan kpi?
-	Skądże. Nie mam na to siły.
-	Pan też powinien zmienić tryb życia. Idzie pan po złej 
drodze.
-	Wiem. Ale mówmy o pani.
-	Nie było łatwo doprowadzić do ceremonii. Ksiądz miał 
obiekcje... zasięgał opinii egzorcysty. Egzorcysta ze mną 
rozmawiał, ale uznał, że nie owładnęły mną duchy nieczyste. 
Krótko mówiąc od wczoraj jestem siostrą Ve-leradą.
-	O Boże - westchnął grododzierżca. Zrobiło mu się całkiem 
słabo.
-	Zapomniałam panu wspomnieć, że postanowiłam pójść do 
klasztoru. Do zakonu. Tam widzę moje miejsce. Siostry się 
namyślały, zasięgały opinii, matka prze-
łożona odbyła ze mną długą naradę. Podobno oparło się nawet o 
biskupa. Ale wszystko ułożyło się dobrze. Od poniedziałku 
zaczynam nowicjat, a dzisiejszy dzień dostałam na pożegnanie się 
z tym światem.
Grododzierżca poczuł przypływ wigoru. Poderwał się na 
posłaniu.
-	Matyvildo, niech się pani opamięta! Jeszcze się tu pani 
dobrze nie rozeznała. Niech pani nie decyduje pochopnie! Kobieta 
taka jak pani...
-	Odwodzi mnie pan nadaremnie, popełniając przy okazji 
grzech zniechęcania do służby Bożej. To pan się musi opamiętać. 
Niech pan nie walczy z Bogiem, bo pan przegra.
-	Nie mogę w to uwierzyć - zakwilił grododzierżca. - 
Wszystko, tylko nie to. Przecież nie tak dawno zarzekała się pani, 
jak to zamierza walczyć ze złem tego świata!
-	Owszem. Zamierzam nadal. Pod tym względem nic się nie 
zmieniło.
-	Będzie pani walczyć zza klasztornych murów?
-	Właśnie.
-	Pani, która tyle istnień ma na sumieniu, zostanie mniszką? 
Świat staje na głowie!
-	Nigdy nie zabijałam bez potrzeby. Tych, których 
pozbawiłam życia przez pomyłkę albo z głupoty, szczerze 
żałowałam. Więcej zabijać nie będę. Ten świat ma dość zabójców 
i machin do zadawania śmierci, można odnieść wrażenie, że 
dostaliśmy się do środka jednej wielkiej rzeźni. Poradzą sobie 
beze mnie.
-	Ale przeszłości pani nie unieważni!
-	W jakim sensie?
-	No... - zaczął grododzierżca.
-	Czyżby nie wiedział pan, że chrzest kasuje wszystkie 
niecne uczynki w życiu człowieka? Wszystkie grzechy, co do 
jednego, popełnione w przeszłości, zostają zgładzone i człowiek 
rodzi się na nowo, czysty jak śnieg.
-	Ale nie ma świętej Velerady! - wykrzyknął z rozpaczą 
grododzierżca. - Jak pani mogła przybrać to imię!
-	To będzie. Z imieniem było trochę zabiegów, ale w końcu 
zezwolili. Chcę zostać świętą - oznajmiła - i zostanę.
-	Ale co z pani obietnicami? - nie dawał za wygraną leżący 
na podłodze zewłok. - Kto panią zastąpi w zmaganiach ze złem 
tego świata? Sama pani mówiła...
-	Czy pan nie rozumie - zaczęła - że to prowokacja? Cała ta 
nasza wyprawa po magiczne dobra, cała nasza fantastyczna moc... 
Szatan mówi: oto macie władzę nad doczesnym światem, możecie 
go ugniatać w palcach jak plastelinę, te oto magiczne rekwizyty 
dają wam niedostępne dla śmiertelnika możliwości, od was i tylko 
od was zależy, jak tę szansę spożytkujecie. Ale to pułapka: bo 
jakże zaprowadzić porządek? Wedle czyjego rozeznania? I 
bezboleśnie? Prostowanie ścieżek ludzkości nie obejdzie się bez 
ofiar, przelewania krwi niewinnych ludzi, jak to po wielokroć 
udowodniono tu i na Zelżynorze. Chcąc wymierzać 
sprawiedliwość światu i ludziom, kierować ich na jakieś nowe tory 
dokonujemy uzurpacji, porywamy się na zamiar, który nie może 
się udać, bo nas przerasta. Kto owładnął potężnymi mocami, 
których zamierza użyć do poprawy doli bliźnich, ten najpierw 
musi wykonać olbrzymie dzieło sądzenia świata - a to może tylko 
Bóg. Nikt bowiem nie wie tyle o podsądnych, by mógł ferować 
sprawiedliwe wyroki. Tak więc zdobycie magicznych artefaktów 
niczego nie kończy, nie zwieńcza, a dopiero rozpoczyna 
niemożliwe. Nie na ludzkie to siły.
-	I dlatego lepiej się wycofać.
-	Ja się tego zadania nie podejmę. Przynajmniej nie teraz. 
Coś tu nie gra. Nie widzi pan analogii pomiędzy sytuacją moją, 
Psihuja czy Bebbenstreita a Chrystusem kuszonym na górze: jeśli 
upadłszy oddasz mi pokłon, to wszystko będzie twoje. Z tym, że 
Chrystus był jednak w lepszym położeniu: świat do niego należał, 
więc szatan nie mógł mu go oferować. Jaką grę z nim toczył, 
próbując daremnie go kusić? Czemu Chrystus w ogóle go słuchał? 
- Potrząsnęła głową. - My nie jesteśmy w tak komfortowej 
sytuacji. Otrzymaliśmy moc, która działa - nawet tutaj. Lecz nie 
chce mi się wierzyć, że otrzymaliśmy ją za darmo, na piękne oczy, 
bo jesteśmy wyjątkowi, więc możemy się nią posługiwać 
dowolnie
i bezkarnie. Nie wierzę w darmochę. Ktoś prędzej czy 
później wystawi nam rachunek.
-	Więc rezygnuje pani z magicznej zdobyczy?
-	Nie. Odkładam ją, żeby się zastanowić. Niech pan 
rzeczowo pomyśli: te nadprzyrodzone pantalony, gorsety, 
krawaty czy pierścienie - to przecież kuriozalne! Te znaki, 
zaklęcia, układanie palców od nóg w określone wzory, żeby 
coś wywołać - Rozencwał by się uśmiał! Jest wysoce 
niepokojące, na jakiej zasadzie to działa. Ja, rycerz Psihuj, 
czarodziej Bebben-streit - zostaliśmy poddani próbie. Jak 
skorzystamy z daru, który dostał się nam tak 
niespodziewanie? Każde musi rozwiązać ten dylemat na 
swój sposób. A jeśli wytypowano nas, byśmy zadławili ten 
świat własnymi rękami? Ja postanowiłam zatem zbliżyć się 
do Boga, służyć mu modlitwą i medytacją. Może kiedyś uda 
mi się poznać jego opinię na ten temat.
Wstała, zamknęła książkę i schowała do sakwy. Gro-
dodzierżca zapamiętał tę sakwę jeszcze z pierwszego spo-
tkania. Chciał nadal protestować, zapytać, czy aby Ma-
tyvilda nie zechce scedować na kogoś magicznych mocy
-	lecz uczuł nagłą falę zniechęcenia. Znów chciało mu 
się tylko spać.
-	A co na to Psihuj? Moglibyście przynajmniej odbyć 
konsultacje.
-	Nie ma go. Wyjechał przed świtem na Rozencwale. 
Planował zabić samego Salcesona. - Zastanowiła się.
-	Właściwie już go zabił. On uważa, że należy elimino 
wać nikczemników wszelkiej maści, wtedy na świecie 
pozostaną wyłącznie dobrzy, sprawiedliwi i ład zwycię 
ży. Proste, nie? Żegnaj, grododzierżco. Dziękuję za 
wszystko, co dla mnie zrobiłeś.
Ominęła barłóg i przyklękając na jedno kolano - gro-
dodzierżca wolał nie myśleć, jak strzeliste miała nogi
-	musnęła chłodnymi ustami jego rozpalone czoło.
-	Nie szukajcie mnie - ostrzegła - to nic nie da. 
Mój udział skończony. Dla tego świata ja już nie ist 
nieję.
Ależ patetycznie, pomyślał grododzierżca.
-	Żegnaj - powiedział tak cicho, że sam siebie nie 
usłyszał.
Odwróciła się na pięcie i wyszła. Trzasnęły drzwi.
VI
Stan katalepsji u grododzierżcy utrzymywał się do 
popołudnia; drzemiąc rozpamiętywał konsekwencje postanowienia 
księżniczki Matyvildy, to znowu zastanawiał się, gdzie się 
podziali Psihuj z Rozencwałem. Zeszli po schodach? Wyskoczyli 
z balkonu? Wtedy musieliby przejść po jego zwłokach. Po tych 
rozważaniach, które do niczego nie doprowadziły, rekonwalescent 
wstał, dosyć obolały, lecz wbrew obawom organizm zniósł ten akt 
bez oznak buntu. Poruszając się jak mucha w mazi ofiara 
birbanctwa postanowiła zaryzykować wyjście do sklepu po 
produkty do podtrzymywania egzystencji, kiedy rozległ się 
dzwonek do drzwi.
Przez poszarzały wizjer w ciemnej klatce schodowej widać 
było tylko zwalistą sylwetkę. Grododzierżca otworzył.
Mężczyzna, który dzwonił, mógł mieć po pięćdziesiątce, ale 
był zupełnie łysy. Twarz miał mięsistą jak rzeźnik, spojrzenie 
uważne. Kołnierz wielkiego skórzanego płaszcza miał 
podniesiony, ręce trzymał w kieszeniach.
-	Mogę wejść? - Błysnął prostokątem legitymacji.
-	Dziś redakcja nieczynna.
-	Ale ja do pana. Znam pana, choć pan nie zna mnie.
-	Proszę. - Grododzierżca przepuścił go bez entu 
zjazmu.
Siedli przy biurkach w sekretariacie, każdy przy swoim, 
naprzeciwko. Gość rozsiadł się nie rozpinając płaszcza ani nie 
wyjmując rąk z kieszeni.
-	Mógłbym dokładniej obejrzeć pańską legitymację? - 
zapytał gospodarz, a przybysz zademonstrował mu ją, nie 
wypuszczając z ręki.
-	Chciałbym zadać panu kilka pytań.
-	Zadać pan zawsze może.
-	Od pewnego czasu gromadzą się w tym lokalu podejrzane 
typy. Jacyś ludzie wchodzą, nie wychodzą, mamy sygnały, że 
trwają tu nieustanne libacje. Kogo pan tu ukrywa? Czemu pan nic 
nie mówi?
-	Bo nie muszę. Ten lokal to redakcja poczytnego 
miesięcznika literackiego. Zrozumiałe, że ludzie walą tu jak w 
dym. Dyskusje programowe odbywają się niezmiernie często, w 
przeciwnym wypadku nie zdołalibyśmy utrzymać wysokiego 
poziomu publikacji. A jak dyskutujemy, co przy tym pijemy, 
nikomu nic do tego.
-	No, no - powiedział czarny płaszcz.
-	To wolny kraj, proszę pana. W granicach prawa każdy 
może robić co chce. Nie imponują mi takie tekturki, od kiedy 
pewien kapitan bezpieki pokazał mi sześć takich legitymacji, 
każda na inne nazwisko. Mam nadzieję, że zajrzał pan na krótko?
Łysy poruszył się niespokojnie na krześle. Paluchami 
zabębnił krótkie stacatto, jakby coś ważył i zdecydował się.
-	Źle zacząłem. Wróć. Nie jestem z UOP-u ani z niczego 
takiego. Nie mam z tymi instytucjami nic wspólnego. Czy 
nazwisko Bebbenstreit coś panu mówi?
-	A powinno?
-	Wiem, że pojawiali się tu Psihuj i Matyvilda. Potrafię 
wyczuć ich obecność z wielkiej odległości. Nawet tutaj. Po tak 
długim okresie zażyłości nie jest to specjalnie trudne.
-	Czego pan chce? - zniecierpliwił się grododzierżca.
-	Szukam kontaktu z nimi. Chcę się dowiedzieć, co oni 
kombinują. Jak się tu urządzili, co planują... Sam pan przyzna, że 
takie przerzucenie z jednej rzeczywistości do drugiej potrafi być 
deprymujące.
-	Czemu pan sam ich nie znajdzie, skoro to takie proste?
-	Ech - parsknął Bebbenstreit - nie wie pan wszystkiego, 
skoro pan tak mówi. Unikają mnie. Pomiędzy wspólnikami zawsze 
wytwarzają się samorzutnie jakieś
animozje, jednemu zdaje się, że został oszukany, drugiemu że 
otrzymał za mało - a winien jest zawsze ten trzeci. Musi się 
znaleźć kozioł ofiarny, żeby było na kogo zwalić winę.
-	O ile wiem, żadne rewindykacje w waszym przypadku nie 
są dopuszczalne.
-	Rewindykacje - nie. Ale pretensje zostają. Chętnie bym się 
pozbył wrażenia, że moi wspólnicy żywią do mnie niechęć. Nie 
sądzi pan, że oboje mnie raczej nie lubią?
-	Nie sądź innych, a sam nie będziesz sądzony - powiedział 
grododzierżca tajemniczo.
-	Gada pan zupełnie jak Symeon Dudziarz z Grzmi-chy. 
Można wykładać tak, można i owak. Nie wiadomo jak. Ja jestem 
człowiek konkretny.
-	Nie mogę panu pomóc z prostego powodu - rozpromienił 
się grododzierżca. - Nikt mnie nie upoważniał do żadnych 
rokowań. Nie jestem skrzynką adresową ani niczym takim. 
Owszem, pańskie nazwisko obiło mi się o uszy, ale nic ponadto. 
Jeśli chce mi pan opowiedzieć o sobie, chętnie posłucham.
Czarodziej jakby nastroszył się, ale zaraz odzyskał rezon. 
Sięgnął za pazuchę, flaszka wódki mignęła krótko w jego ręku i 
twardo stuknęła o stół. Rozpiął płaszcz; jeśli ktoś spodziewałby się 
pod spodem szat w gwiazdy i księżyce albo kamizelki 
kuloodpornej, to by się zawiódł. Tylko zwyczajny garnitur, 
koszula i krawat.
-	Trzeba było od razu w ten sposób! - zawołał jo 
wialnie. - Na Zelżymorze wódka też rozwiązuje języki.
Po pół godzinie picia grododzierżca zaczął odczuwać 
pierwsze skutki działania alkoholu. Nie pamiętał, jakim torem 
potoczyła się rozmowa, perory gościa szybowały swobodnie w 
powietrzu, Bebbenstreit ożywił się wyraźnie i sam też zwolna się 
upijał. Flaszka pokazała dno; grododzierżca udał się do swojego 
biurka i dostarczył następną.
-	Pan mi nie mówi, co tamci dostali, więc i ja zacho 
wam w tajemnicy, czym dysponuję. Ale niech pan nie 
wierzy, drogi panie, że to ma jakieś niesamowite właści 
wości. Owszem, można dzięki temu pokazać parę zadzi-
wiających sztuczek, lecz niewiele ponadto. Zastanawiam się, czy z 
tego nie zrezygnować.
-	Potrafiłby pan?
-	A cóż to takiego? - rzekł z pijacką chełpliwością 
Bebbenstreit. - Powiem panu, że jestem już bliski tej decyzji. Na 
co mi takie obciążenie sumienia? Taka odpowiedzialność? 
Wyrzeknę się tego, com pochopnie zgodził się przyjąć, odzyskam 
spokój ducha i znowu stanę się wolnym człowiekiem.
-	I jakże to pan przeprowadzi?
-	Drogi panie, nie wiem, co panu mówili moi kompani, ale 
oni chyba nie zdają sobie sprawy z jednego: czar działa tylko do 
czasu, aż zabije się kogoś niewinnego. Przez pomyłkę czy z 
premedytacją - nie ma znaczenia. Liczy się niewinność. Wtedy 
przestaje pan być magiczny i staje się zwykłym przechodniem z 
ulicy, którego może poszkodować byle samochodowy zderzak czy 
nóż chuligana.
-	A jak pan odróżni niewinnego od całej reszty? Nikt nie ma 
niewinności wypisanej na czole.
-	Jest sposób, aby uzyskać całkowitą pewność - zapalił się 
Bebbenstreit. - Gdybym chciał tym sposobem odzyskać wolność, 
wybrałbym kogoś, kogo niewinność nie budzi najmniejszych 
wątpliwości.
-	No? Ciekawym bardzo.
-	Dziecko. Małe. Takie, żeby jeszcze nie zdążyło na-broić 
nic poważnego.
Sens słów Bebbenstreita powoli torował sobie drogę do 
świadomości grododzierżcy. Czteroletnia dziewczynka. Uduszona 
przez nieznanego sprawcę.
Zaczął się podnosić zza biurka, a równocześnie z nim 
powstawał łysy. Światło lamp blikowało jaskrawo na jego 
gładkim czerepie. Skurcz gniewu szarpnął jego policzkiem - i 
nagle grododzierżca poczuł, że wszystkie mięśnie ma jak z 
galarety. Z jękiem osunął się na krzesło.
-	Chciałeś rzucić się na mnie, robaku? Na Bebben 
streita? Wiedz zatem, że mógłbym cię unicestwić w cza 
sie krótszym niż uderzenie twego zajęczego serca. Ow-
szem, zabiłem ją, bo miałem to za czyn dla siebie pożyteczny. Nie 
chcę się tu babrać, wiem, że nigdy do Zelży-noru nie wrócę, 
zostałem więźniem tej przepełnionej absurdami krainy i godzę się 
na to, że tu dokonam żywota. Ale nikt mnie nie zmusi do 
zbawiania świata, który nigdy nie był mój! Rozumiesz, 
zdechlaku? Tacy jak ty, ich szczęście, pomyślność i tak dalej nic 
mnie nie obchodzą! Zostaję przy swoich dawnych 
umiejętnościach, które nie są małe - to mi wystarczy. Znajdę sobie 
jakieś spokojne miejsce, kobietę do towarzystwa, jedną albo kilka, 
stanowisko, wpływy - tyle mi wystarczy. Bebben-streit jest 
skromny! - ryknął aż zadrżały szyby. - Beb-benstreit się wycofuje! 
Składa broń! Nie chcę mieć z wami i z waszymi siewnikami dobra 
nic wspólnego!
Okręcił się, a poły monstrualnego płaszcza owinęły się wokół 
jego zwalistej sylwetki, przyległy do niej szczelnie - i tak wyszedł, 
a właściwie wybiegł, zostawiając na biurku niedopitą butelkę 
wódki i nieprzytomnego z nadmiaru emocji grododzierżcę, który z 
krzesła osunął się na podłogę i dopiero tam poczuł się bezpiecznie 
i wygodnie.
Była noc, kiedy poczuł, że ktoś tarmosi go i przemawia nad 
nim z niepokojem. Otworzył oczy, chciał zapewnić: nic mi nie jest 
- lecz zdołał tylko wydać niegodny mężczyzny jęk. Zmobilizował 
się i w rozmazanych konturach rozpoznał Psihuja, który pochylał 
się nad nim z troską w ciemnych oczach. Spoza barku wystawał 
mu poczciwy pysk Rozencwała.
-	Bebbenstreit - wydukał z trudem grododzierżca.
-	Był tutaj. Uważajcie na niego.
-	Leż spokojnie - polecił rycerz zelżynorski. Wziął ze 
sterty plik gazet i podłożył poszkodowanemu pod głowę.
-	Postaraj się zasnąć. Rozencwał dotrzyma ci towarzy 
stwa. Niedługo wrócę. Tylko załatwię pewną sprawę nie 
cierpiącą zwłoki.
Grododzierżca poczuł, że ciążą mu powieki. Jaką sprawę 
chce załatwić Psihuj? Może wybiera się na plac po piwo? 
Najwyższy czas. Ale przecież nie ma kasy. Trzeba by zawiadomić 
o imprezie Zipasa i Bogdana, którzy
pewnie pracują właśnie nad słynnym filmem o Pomarańczowej 
Alternatywie. Tak, trzeba zadzwonić koniecznie. Z tą 
uspokajającą myślą jego jaźń dokonała samo-wyłączenia.
VII
-	Bebbenstreit to szemrany typ - mówił Psihuj. Znowu 
siedzieli nad herbatą, przy przyćmionych światłach. Za oknami w 
najlepsze szalała zadymka, zalepiając szyby plastrami mokrego 
śniegu. - Kręcił się tu nie z żadnych powodów sentymentalnych, 
tylko dla przewęsze-nia, jakby nas podejść.
-	Ale przecież we troje, łącząc siły, moglibyście więcej. Kto 
by się oparł takiemu triumwiratowi? - wywodził grododzierżca. 
Dłuższy odpoczynek na gazetach dobrze mu zrobił i teraz 
błyskawicznie odzyskiwał formę.
-	Nie z Bebbenstreitem. On zawsze powodował rozłamy, 
chodził własnymi ścieżkami, forsował własne mgłą podszyte 
koncepcje. Czasem myślę, że radowało go samo pakowanie kija w 
szprychy, psucie, przeszkadzanie innym. No ale teraz nikomu już 
przeszkadzać nie będzie.
Rana na piersi Psihuja nie była głęboka, ale krwawiła mocno 
i sporo się natrudzili, zanim założyli jaki taki opatrunek. 
Grododzierżca miał jeszcze biurku butelkę śliwowicy, którą 
zdezynfekowali ranione miejsce. Psihuj pogrzebał w swoich 
sakwach, przyrządzając okład, wyglądający dokładnie jak krowi 
placek, mamrotał nad nim swojskie zelżynorskie aforyzmy - lecz 
teraz wydawał się odprężony i poniekąd zadowolony.
-	Mówiłeś, że ciebie nie można zranić - rzekł z wyrzutem 
grododzierżca.
-	Jak widać można. Zbroja magiczna jest jak forteca: taran 
wprawdzie nie poradzi, ale mysz się prześlizgnie. Cóż dopiero 
taki fachura jak Bebbenstreit. Zawsze wynajdzie jakąś szczelinę.
-	Przedtem nie wyrażałeś się o nim z takim szacunkiem.
Psihuj upił herbaty.
-	Umówmy się: na Zelżynorze Bebbenstreit nie był wśród 
czarodziejów nikim znacznym. Ot, taki powiatowy poganiacz 
magicznych mułów. Brak talentu i polotu nadrabiał gorliwością i 
pracowitością, bez przerwy gdzieś myszkował, zbierał różne 
rzeczy. W końcu tak się wyposażył, że potrafił być groźny dla 
każdego. Miał jednak jakąś skazę charakteru, jakiś kompleks, nie 
stało mu wspaniałomyślności, wyrozumiałości dla spraw tego 
świata.
-	Nie miał miłości, był zatem jako miedź brzęcząca
-	poddał grododzierżca. - I jako cymbał brzmiący.
-	Właśnie. Na małość ludzką reagował jeszcze dalej 
posuniętą małością własną, gdy trzeba było, nie wahał się przed 
nikczemnością. Podejrzewam, że głównym motorem jego działań 
tutejszych było nie tyle parcie do sojuszu ze mną i z Matyvildą, ile 
unicestwienie nas po kolei.
-	Po cóż miałby to robić? Świat jest duży.
-	Nie dla Bebbenstreita. Na Zelżynorze był tylko jednym z 
wielu, bezustannie zagrażała mu konkurencja, deptała mu po 
piętach, plątała szyki. Tu mógł mieć cały świat na wyłączność - 
gdyby tylko udało mu się wyeliminować jedynych konkurentów.
-	Partacko się do tego zabierał.
-	Bo to człowiek pozbawiony finezji. Chcesz wiedzieć, gdzie 
go dopadłem? Dwie ulice stąd. Zachowywał się jak wilk, który 
chce ugryźć, nie jest w stanie, ale ciągle się kręci w pobliżu. Nie 
umie dobrać się do zdobyczy, ale żal mu się od niej oddalać.
-	Nie są to zbyt wątłe poszlaki, aby go tak osądzać? Na mnie 
zrobił lepsze wrażenie. - I grododzierżca roześmiał się radośnie, 
bo w istocie lekko mu było na sercu. Krajobraz wydawał mu się 
wyczyszczony aż po sam horyzont.
-	Za mało go poznałeś - skwitował surowo Psihuj.
-	I ciesz się, że tak mało. Mam poważne podstawy, aby 
sądzić, że znaleźliśmy się tu wszyscy troje właśnie za 
przyczyną knowań Bebbenstreita. Chcąc nam odebrać
nasze rekwizyty i jednocześnie pozbyć się konkurentów oraz 
niewygodnych świadków, uciekł się do ryzykownego manewru, 
stosując coś radykalnego, czego działania albo nie znał, albo 
nigdy nie wypróbował. Albo coś sfu-szerował - to do niego 
podobne. Możliwe też, że zbroje magiczne zneutralizowały cios, 
odbijając nas w bezpieczne miejsce. W konsekwencji 
przelecieliśmy ileś tam wymiarów, lądując tutaj w 
trzytygodniowych odstępach. Takie jest moje zdanie na ten temat.
Grododzierżca pokręcił się w krześle, zlustrował biurka 
Szolgini i Kaczorowskiego, gdzie zalegały resztki wiktuałów 
przyniesionych ze sklepu nocnego na Śniadeckich, powzdychał 
przeciągłe, a wreszcie zdobył się na ostatnie pytanie, które nie 
chciało mu przejść przez gardło.
-	No i co dalej, mości Psihuju? Co zamierzasz?
-	Czas mi w drogę - odparł rycerz zelżynorski.
-	Nie podoba ci się w Trójkącie Bermudzkim? Przeczekamy 
zimę, a na wiosnę kupimy w kilku ranczo na Mazurach, ziemia 
jest w Polsce tania, bo nikt jej nie chce, będziemy tam uprawiać 
chmiel albo hodować pszczoły, ty będziesz doglądał interesu, 
Rozencwał będzie brykał po łące - i wszystkim nam dobrze się 
będzie działo. Od czasu do czasu napiszemy list z pozdrowieniami 
dla świątobliwej Velerady, wypijemy po pół szklanki piwa
-	i tak nam życie zleci. No, co ty na to?
-	Nie, grododzierżco. Krótko przebywam na waszym 
świecie, ale to i owo zdążyło się zakonotować. Zła tu nie 
brakuje, a tęgich żniwiarzy, jak wiadomo od prawieków
-	mało. Ktoś się musi zabrać za czyszczenie kloaki. Ry 
cerską jest powinnością nie zamykać oczu na brudy 
i nędzę tego świata, tylko meliorować i sprzątać. Tym 
się zamiaruję zająć. I nie odwodź mnie pięknymi wizja 
mi; to postanowione. A kto jeszcze, jak ja, owładnął po- 
nadludzkimi możliwościami, na tym ciąży dziesięćkroć 
więcej obowiązków i odpowiedzialności. Nie zamierzam 
się od nich uchylać. Dwie śmierci, które musiałem tu 
zadać, uwolniły mnie od wahań. Pozwól, że ruszę tam, 
gdzie uznam za stosowne, bo oglądając tu kiedyś ma-
giczne puzdro - machnął ręką w stronę niewidocznego za 
ścianą telewizora - dowiedziałem się przypadkiem, ile mnie 
czeka roboty. Udamy się więc z Rozencwałem tam, gdzie 
wojny i rzezie, gdzie mordowanie bezbronnych odchodzi na 
skalę, o jakiej nie słyszałem w Zelży -norze. Tam, szatkując 
ile wlezie tych właśnie morderców i gnębicieli mam nikłe 
szanse, że w ferworze usiekę kogo niewinnego i mój dar 
mnie opuści. Tam nasze miejsce. Może jeszcze o nas 
usłyszycie.
-	Wobec tego weź mnie ze sobą. Przydam ci się. Nie 
pozwolę, żebyś sam narażał życie w nie swojej sprawie.
-	Pozwolisz, mości grododzierżco. Nie każdy nadaje 
się do wojaczki.
-	No tak. Pierdoły niech lepiej zostaną za biurkami.
-	Nie żyw urazy, ale tak skonstruowany jest świat. 
Także i ten. Są ludzie sposobni do miecza, do pługa - i do 
niczego zgoła. Do rozkazywania i do posłuchu. Tak jest 
wszędzie tam, gdzie rządzi jeszcze rozum i elementarny 
rozsądek. Ale u was sprawy dawno już stanęły na głowie. Ci 
co powinni słuchać, masowo garną się do władzy, którą 
można tu sprawować bez krzty odpowiedzialności, 
ponieważ rządzeni na to zezwalają. Gdy jednak próbują 
okazywać fochy, puszcza się na nich czołgi i policję.
-	Wiesz to wszystko z radia?
-	Od ludzi. Słyszy się w przelocie to i owo.
-	Więc nie jestem godzien wziąć udziału w twojej 
krucjacie?
-	Niestety. Nie masz po temu niezbędnych kwalifikacji, 
nadto zaś nie dysponujesz własnymi magicznymi 
kalesonami w celu osłonięcia swojego obszernego orga-
nizmu. Wiem, że jesteś mężem szlachetnym i odważnym, 
ale odwaga wstępuje w ciebie głównie pod wpływem 
alkoholu. Gdy go zabraknie, tracisz ten walor w całej 
rozciągłości. A tam, gdzie się wybieram, piwa nie podają na 
tacy.
-	I tu się mylisz - zaśmiał się grododzierżca. - Ludzie 
nie potrafią toczyć wojen, niszczyć ni mordować na trzeźwo. 
Gdziekolwiek toczy się wojna, tam wódka jest
równie niezbędnym zaopatrzeniem jak naboje. Może i nie mam 
odpowiednich umiejętności. Ale kwalifikacji można nabyć.
-	Nie w twoim wieku. Nie z twoimi nawykami. Wojaczka 
jest w dużej mierze sprawą instynktu, wyćwiczonych odruchów, 
odrobinę spóźniona reakcja na źle rozpoznane zagrożenie - i już 
cię nie ma. Tak czy owak zostałbym sam. A mając cię pod bokiem 
więcej uwagi poświęcałbym, byś wyniósł tyłek cało, niż mojemu 
zadaniu.
-	Zatem tak to wygląda. Kiedy ruszasz?
-	Nie zwlekając. - Wstał.
-	Weź chociaż trochę pieniędzy na drogę - grododzierżca jął 
grzebać po kieszeniach.
-	Nie wezmę. Magiczne kalesony powodują, że mogę nie 
jeść i nie pić okrągły rok, a dla Rozencwała zawsze coś się 
znajdzie.
-	Przyjmij więc chociaż to - grododzierżca wyjął z szuflady 
plastikową kartę. - Ważna jeszcze ponad rok. Tu jest wszystko co 
mam. Dobrzy ludzie powiedzą ci w razie potrzeby, jak z niej 
korzystać. A tu masz PIN - zapisał coś na skrawku papieru. - 
Umieść jedno i drugie w oddzielnych kieszeniach, ale korzystaj 
łącznie. Najlepiej naucz się PIN-u na pamięć, a numer wyrzuć.
-	To pieniądze? -
Tak.
-	Wezmę na pamiątkę, ale korzystać nie będę.
-	Jak chcesz. Nie wiadomo, co ci się przydarzy.
Uściskali się, grododzierżca poklepał po łbie Rozencwała. 
Psihuj poprawił miecz na plecach, sprawdził popręg, wziął konia 
za uzdę i po raz pierwszy zademonstrował, w jaki sposób 
opuszczali pomieszczenie. Po prostu zniknęli w jednej chwili; 
tylko lekki zefirek powiał po ich dematerializacji.
Po tym pokazie grododzierżca z ciężkim sercem obszedł 
redakcyjne włości. Zasiadł na krześle, które nie tak dawno jeszcze 
zajmował Psihuj. Drugie, splugawio-ne przez Bebbenstreita, 
wyniósł na śmietnik; pewien był, że przed upływem godziny ktoś 
je sobie przywłaszczy.
Wódkę pozostałą po czarodzieju wylał, a obie butelki rozbił, 
znęcając się zwłaszcza nad tą, która pochodziła zza pazuchy 
czarnego płaszcza. Ekspediował właśnie stado butelek po 
piwie do kuchni, gdy drzwi się otworzyły i wpadły dwie 
rozświergotane panienki. Śnieżynki iskrzyły się im we 
włosach.
- Można? Nie przeszkadzamy? Przyniosłyśmy recenzje.
wrzesień 2001
REWOLUCJA Z 
DOSTAWĄ NA MIEJSCE
Lechowi Jęczmykowi i Mirkowi Kowalowi, z którymi 
wywołaliśmy aksamitną rewolucję w Czechach.
Podróż na kraj świata
Samolot stratosferyczny firmy „Transfer" zawisł w 
granatowej przestrzeni, mrucząc mru. Wewnątrz kom-
pozytowego cygara, które w rzeczywistości robiło jakieś 
siedem tysięcy kilometrów na godzinę, objawy lotu były 
praktycznie niewyczuwalne. Pasażerowie zajmowali się 
pogawędką i popijaniem piwa, niektórzy ostentacyjnie 
drzemali. Większość z ponad setki foteli była zajęta; ze 
ściennych skrytek wystawały płaskie łby ekranów. Do 
dyspozycji podróżnych stało osiemdziesiąt programów 
telewizyjnych, gier i pornosów z pokładowej wideoteki, ale 
tylko nieliczne z monitorów jarzyły się kolorami. Mało kto 
zwracał na nie uwagę; podróż minęła półmetek i coraz 
wyraźniejsze podekscytowanie pasażerów dawało o sobie 
znać brzęczeniem lekko podniesionych głosów.
- Biura podróży zwykle nastawiają się na egzotykę - 
wywodził Mirras K. Mirras, rozlazły, zepsuty powodzeniem 
facet, wyglądający na trzydzieści pięć lat. W jego bujnej 
grzywie połyskiwały pierwsze pasemka siwizny, ale nie 
dbał o to. - Moim zdaniem Italosłowenia albo Albania.
Jego sąsiadem był Jerome Barleycorn, sposobiący się właśnie 
do kolejnych wyborów senatorskich. Miał pięćdziesiąt lat, ale 
wyglądał znacznie młodziej dzięki karierze sportowca oraz 
uciążliwym ćwiczeniom fizycznym, którym oddawał się z 
zapałem godnym lepszej sprawy. - Ciekawy kontynent - orzekł - ta 
Europa. Kocioł pod parą. Tu wszędzie może wyskoczyć coś 
niespodziewanego.
-	Jest tu tych państw jak nasrał - podjął ostatni 
z trójki, Herram Os Ummar, łysiejący brodacz w okula 
rach. Wiedział, że wygląda niechlujnie i starał się dopaso 
wać do tego język swoich wypowiedzi. Ni to siedział, ni 
leżał, właściwie było mu wszystko jedno, gdzie wylądują.
-	No, my tu gadu-gadu, a w kuflach pusto, panowie. 
Ci trzej odbiegali strojami i zachowaniem od pozo 
stałych pasażerów, ale traf chciał, że należeli do najbo 
gatszych ludzi na pokładzie. Dlatego przez cały czas znaj 
dowali się pod dyskretną obserwacją pozostałych pasa 
żerów, właścicieli największych fortun w Ameryce. Wie 
dzieli o tym i nie przejmowali się; co najwyżej odrobinę 
zgrywali się dla tego pospólstwa. Mieli wynajęte na swój 
wyłączny użytek dwie śliczne hostessy, które od startu 
zdążyli przelecieć po raziczku, ostrożnie, żeby nie forso 
wać organizmów, ponieważ nastawiali się poważnie na 
drążenie miejscowych towarów.
-	A poza tym człowiek zaspokojony płciowo nie jest 
w pełni człowiekiem - uzasadniał tę powściągliwość bro 
daty niechluj i sam się zaśmiewał z wygłoszonej bredni. 
Skinął na hostessę, dając jej tajny znak; uśmiechnęła 
się czarownie i odeszła, wywijając biodrami jak cyrków- 
ka. Trójkątna szmatka, złoty łańcuszek i szpilki stano 
wiły cały jej strój.
Wróciła natychmiast z niewielkim koszyczkiem za-
wierającym pół tuzina zielonych, omszałych z chłodu butelek. 
Postawiła go na stoliku i z wprawą zrywając kapsle lala piwo do 
opróżnionych kufli.
-	Velkopopovicky kozel - rozmarzył się brodaty.
-	Najlepsze piwo świata, produkowane, jak wiadomo, 
tylko w Oklahomie. Napije się pani?
Hostessa wzięła od niego kufel, zanurzyła usta w pianie. 
Wydawało się to niemożliwe, ale nawet wtedy nie przestała się 
uśmiechać. - Świetne - powiedziała słodziutkim głosikiem.
-	Kupiłbym ten „Transfer" - monologował Mirras K. 
Mirras - ale pewnych rzeczy nie rozumiem. Na przykład 
skąd oni wiedzą, gdzie akurat zacznie się rewolucja? 
I kiedy? Zatrudniają jasnowidzów czy co? Owszem, re 
wolucje i wojny wybuchają teraz często, ale nie codzien 
nie. Gdyby zdarzyło im się raz wylądować gdzieś, gdzie 
akurat nie ma rewolucji, wtedy plajta pewna - zaniepo 
koił się. Nie mógł znieść kolebiących mu się przed ocza 
mi nagich piersi hostessy; sięgnął wolną ręką i podtrzy 
mał je, podczas gdy dziewczyna napełniała jego kufel. 
Kiedy skończyła, wyjął jej z ręki pustą butelkę i upuścił 
na podłogę, a potem delikatnie pociągnął hostessę na 
siebie. Przywarła do jego zdeformowanej sylwetki. Mir 
ras K. Mirras wysunął zza nagiego ramienia misiowatą 
twarz, łyknął piwa i spojrzał filuternie na kompanów, 
wyraźnie rad z efektu.
Barleycorn, wymachując pustym kuflem, przywołał drugą 
hostessę. Gładził ją po wypiętym zadku, kiedy mu nalewała.
-	Wyobraźcie sobie, jakie trzeba mieć rozeznanie, 
żeby przewidzieć z dokładnością na przykład do jednej 
doby, że tu właśnie, a nie gdzie indziej, wtedy i wtedy 
zacznie się ruchawka - przemówił z wysiłkiem Mirras.
-	Takie przedsiębiorstwo musi mieć potężnie rozbudo 
wany dział studiów i analiz.
-	Nie robią tego za darmo - przypomniał brodacz, 
odrywając z niechęcią paszczękę od wianuszka piany.
-	W końcu biorą po te marne pięć melonów od łebka, 
turnus przeciętnie raz na miesiąc.
-	Tak, mają środki - stwierdził autorytatywnie Barleycorn. 
Gładził niewymuszonym ruchem, jakby z roztargnieniem, tyłek 
panienki, która nie miała nic do roboty, lecz ciągle trwała na 
posterunku. - Rzecz musi się opłacać nie gorzej od handlu bronią.
-	Skąd wiesz?
-	Umiem liczyć - wyjaśnił Barleycorn ze znudzeniem.
-	Piękną masz pupcię, malutka. Chodź - podniósł się, 
ujął hostessę za rękę. Podążyła za nim z wyrazem szczę 
ścia na wypacykowanej buzi.
Brodaty odprowadził ich przymglonym wzrokiem.
-	Wracając do tematu - rzekł zbierając myśli - gdy 
bym ja miał taki biznes, starałbym się intensyfikować 
reklamę wtedy, gdybym dostał cynk, że coś się szyku 
je. Inaczej mógłbym nie zebrać kompletu. Ale nie przy 
pominam sobie, żeby „Transfer" reklamował się zry 
wami.
-	Nonsens - mruknął Mirras K. Mirras. - Mają 
z góry zaklepane komplety i tylko potwierdzają udział. 
Tak jak było z nami. Jak ktoś nie może jechać, dobiera 
ją z listy rezerwowej. Interes musi być cały czas pod 
parą, żeby w ciągu dziesięciu czy dwunastu godzin ogło 
sić gotowość do startu. Podpisywałeś klauzulę, więc po 
winieneś wiedzieć.	•
-	Nie ja - powiedział brodaty bez przekonania - moje 
biuro prawne. Ile już tak lecimy?
-	Będzie z półtorej godziny.
Wrócił Barleycorn, prowadząc hostessę nieco zmierz-
wioną, lecz po dawnemu promienną.
-	Świetna - mlasnął lubieżnie. - Polecam, póki nie 
wystygła.
-	Nie potrafię tak na łapu-capu - orzekł z pewnym 
żalem brodaty. Kultywuję pewien zwyczaj... niekładze-nia 
się na mniej niż sześć godzin i tyleż orgazmów.
-	Maksymalista - prychnął Mirras K. Mirras. Lgnące 
doń dziewczątko zaczynało mu ciążyć. - Ciekawe, ile z tych 
zacnych planów udaje się zrealizować?
Brodaty wzruszył ramionami.
-	Jakieś dziesięć procent, o ile jestem w formie. 
W łóżku przynajmniej można się wyciągnąć.
Hostessa Barleycorna odczekała moment, po czym 
zebrała puste butelki i kołysząc wspaniałym biustem 
oddaliła się. Skórę na pośladkach miała lekko zaczer-
wienioną. Jakby smużka zawodu została po niej w po-
wietrzu.
-	Wiem już, gdzie lecimy - powiedział Barleycorn 
tajemniczo. Skinął głową w ślad za hostessą. - Powiedziała 
mi.
-	Wierzysz jej? - skrzywił się brodaty.
-	Vojvodina i Kosovometohija - podpowiedział Mirras.
-	Nie. Europa wschodnia.
-	Ukraina? Carstwo Bułgarów?
-	Bliżej. Czecho-Słowacja. Zaraz będzie komunikat. 
Sącząc piwo rozważali tę możliwość. Wybór agencji
był jak zwykle wyśmienity, a egzotyka kraju - nie do 
zakwestionowania. Oczywiście nic nie wiedzieli o tym 
państewku zabitym dechami, gdzie diabeł komunizmu 
wciąż mówił dobranoc.
-	Założę się, że ludzie chodzą tam w skórach!
-	Tylko ci, którzy nie siedzą na drzewach.
-	Raz do roku przyjeżdżają eksperci ONZ i trzęsą 
drzewami. Tych, którzy spadną, zabierają na studia do 
Harvardu.
-	Nie, do Eton!
Zaśmiewali się do łez. Włączyły się wielkie podsufi-
towe holoekrany informujące, że miejscem docelowym jest 
Czecho-Słowacja. Lądowanie nastąpi we Frankfurcie, a 
dalej pojadą koleją. Mamy nadzieję, że państwo dobrze się 
bawią.
-	Słyszeliście? - zaśmiał się nerwowo Mirras K. Mir 
ras. - Można się jeszcze wycofać.
Ostrava mon amour
Wybrali ją tylko dlatego, że nikt inny tam się nie 
kwapił. Wszyscy podążyli do ciekawszych miejsc: do Bra-
tysławy, Brna, Mariańskich Łaźni, Karkwych Varów, 
Rużomberoka, Koszyc czy Hradec Kralove. Ktoś nawet 
wyraził chęć odwiedzenia Wielkich Popowie. Główna na-
wała pociągnęła jednak na Pilzno, aby obejrzeć to, co 
zostało z tego miasta po tym, jak w 1997 roku wykupili je 
Amerykanie i w całości przewieźli do Oklahomy, nie 
wyłączając ulicznego bruku. Czesi uważali jednak, że zrobili 
dobry interes: budżet zasilili twardą walutą,
a miasto migiem zrekonstruowali, zachowując przecież słynne 
źródła wody dla browarów; browary odbudowali, instalując w 
nich nowoczesne niemieckie bebechy. Ponieważ najsłynniejsze 
piwa, jak Prazdroj, Gambrinus, Kozel, Staropramen i parę innych 
zostały również wykupione wraz z recepturami, zastąpiły je nowe 
gatunki: Stepan, Ćeske i Jakeśowe.
Ostrava, zabudowana wzorcowo komunistycznymi blokami, 
rozsiadła się nad rzeką, ale ani widoki nie były tu szczególnie 
porywające, zwłaszcza w listopadzie, ani specjalnych atrakcji nie 
należało się spodziewać. Jedyną niespodzianką in plus okazała się 
Marketa Havran-kova, lat 25, po studiach, która słysząc obcy 
język zagadała do nich po angielsku. Ummar przekomarzał się z 
nią krótko, wynajmując dziewczynę jako przewodniczkę 
wycieczki. Jej entuzjazm wzrósł, gdy okazało się, że turystów zza 
żelaznej kurtyny nie interesują zabytki ani kościoły, a głównie 
miejscowe piwo.
Dalej na północ rozciągała się Polska Ludowa, ustalili na 
mapie. Kraj wielkich możliwości, twierdziła Marketa, ale dziwnie 
niepozbierany i niezdecydowany, po której stronie stanąć. Jednym 
okiem zezował tęsknie na Zachód, drugim ustawicznie 
wypatrywał bratniej pomocy ze Wschodu. Po zastrzeleniu papieża 
na Placu Świętego Piotra w maju 1981 roku, po nieudanym zrywie 
cztery lata później Sowieci ostatecznie stracili do Polaczków 
zaufanie i nękali ich już to seriami sojuszniczych manewrów u 
granic, już to ustawicznymi wizytami partyjnych sekretarzy 
wysokiego szczebla. Warszawa nieustannie gościła konferencje a 
to RWPG, a to Paktu Warszawskiego, a to światowe narady 
ideolo. Nowy sekretarz PZPR Kwaśniewski uchodził za 
pragmatyka i coś jednak umiał, skoro udało mu się wysadzić z 
krzesła zasłużonego pogromcę „Solidności" Jaruzelskiego. Lider 
„Solidności" Wałęsa, zmuszony do emigracji, wybrał Amerykę i 
tam wkrótce zmarł w zapomnieniu.
- Pomogli mu? - domyślił się dystyngowany Jerome.
Marketa nie wiedziała. Być może. Szybko zmieniła temat: 
żyjemy tu w strefie pogranicza. Dziś liczy się pa-
triotyzm lokalny i małe ojczyzny. Ona sama na przykład wcale nie 
uważa się za Czeszkę.
-	To kim się pani czuje? - wyraził zainteresowanie Ummar.
-	Severnomoravanką. Czy panowie wiedzą na przykład, że 
Ostrava kiedyś należała w połowie do Polski? Mówiło się nawet: 
Ostravica - polska granica.
Łazili po mieście, daremnie wypatrując jakichkolwiek oznak 
rozstroju. Nastroje rewolucyjne zdawały się równie odległe jak na 
Hawajach. Gdy po raz chyba dziesiąty padła propozycja 
zatrzymania się w celach konsumpcyjnych, przewodniczka uznała 
za stosowne zaprotestować.
-	Mam lepszy pomysł. Chodźmy do mnie, po drodze 
kupimy piwo i będziemy mogli porozmawiać bez skrępo 
wania. Tutaj - rzekła rzucając kosę spojrzenia na boki
-	nie jest całkiem bezpiecznie. Ktoś może nas zobaczyć 
i będę miała kłopoty w pracy, że zadaję się z cudzoziem 
cami.
Posłuchali więc dobrej rady, tym bardziej, że i im wydawało 
się od czasu do czasu, że są obiektem dyskretnej obserwacji. Ale 
może to szkolenie, które im zaaplikowano w pociągu, 
spowodowało tę fobię.
W wielkim supermarkecie „Prior" dokonali stosownych 
zakupów i wtaszczyli je na czwarte piętro. Drzwi otworzył 
blondyn spoglądający na gości z niechęcią.
-	Jifi Havranek, mój mąż - przedstawiła Marketa.
-	Były, na szczęście. Jesteśmy po rozwodzie.
Na takie dictum pan Havranek migiem znikł w swoim 
pokoju, nie wyrzekłszy słowa.
Piękna to była uczta, pozbawiona celebry, spontaniczna. 
Piwo lało się strumieniami, a w notesie Umma-ra, gdzie zapisywał 
każdy nowy gatunek, liczba pozycji wzrosła do czternastu.
Potem Ummar znikł i długo nie wracał, więc postanowili 
sprawdzić, co się z nim dzieje. Marketa spoczywała we 
wdzięcznej pozycji w łóżku, odziana w koszulkę z napisem 
RUDE PRAVO, zaś Ummar, dyskretnie przysiadłszy na brzeżku, 
zapoznawał się z walorami jej do-
rodnego ciała, ze szczególnym uwzględnieniem biustu. Jego 
ręka buszowała pod koszulką, konkretnie na wysokości 
litery A.
-	Właśnie się oświadczyłem - zakomunikował z po-
wagą.
-	Ale ty już jesteś żonaty - przypomniał Mirras.
-	Jutro wyślę mail z wiadomością o separacji. Zabieram 
to dziewczątko do Ameryki.
-	No, no, szybko działasz - rzekł z szacunkiem Jerome, 
przyszły senator.
Wrócili do kuchni i wznowili konsumpcję piwa, pod-
czas gdy z pokoju Markety jęły zaraz dochodzić jakby przy-
tłumione szlochy, podługowate sapnięcia, poprzeczne śmi-
chy-chichy, nieokiełznane westchnienia. Wszechogarniający 
piorun kulisty seksu wydobył się przez nieszczelne dni i 
pękł nad zasłanym butelkami stołem, powodując u obu 
ucztujących dziwne osłabienie. Objęło ono także pana 
Havranka, który dołączył do bankietu nie wiedzieć kiedy. 
Wszyscy zapadli w szybki i ozdrowieńczy sen.
-	Niepotrzebnie braliśmy hotel - zdążył jeszcze wy 
mruczeć Mirras K. Mirras.
Spokój panuje w Ostravie
Z Marketą spotkali się dopiero po południu, rano 
wychodziła do pracy. Mirras i Jerome, poskręcani po nocnej 
drzemce na podłodze, wymagali staranniejszej regeneracji, 
ale i Ummar zasypiał w taksówce, gdy jechali do hotelu. W 
rezultacie całe pół dnia przespali i oporządziwszy się z 
grubsza - w Ostravie nie wypadało kusić licha zbytnią 
elegancją - ruszyli na miasto.
Natomiast Marketa prezentowała się kwitnąco, jakby 
właśnie wróciła z urlopu na Wyspach Kanaryjskich, a nie z 
ośmiogodzinnej katorgi w służbie gospodarki planowej. 
Spoglądała powłóczyście na Ummara, który uśmiechał się z 
zakłopotaniem, debatując nad wyjściem z sytuacji. Był 
zdania, że stanowczo przesadził wczoraj z obietnicami, ale 
na razie nic nie postanowił, ufając, że rozwiązanie nasunie 
się samo.
-	Macie to, czegoście szukali - powiedziała Marketa z 
czarownym uśmiechem, biorąc narzeczonego pod ramię. - 
Strajkują teatry, szkoły wyższe, baza transportowa i kelnerzy. 
Wieczorem ma być demonstracja.
-	A propos kelnerów - powiedział Jerome - to może byśmy 
coś zjedli?
Wszyscy z aplauzem przystali na tę propozycję. W knajpie 
kelnerzy obsługiwali jak co dzień, ale nosili w klapach biało-
czerwono-niebieskie kokardki i byli niezwykle uprzejmi.
Marketa zreferowała info z internetu: w kopalniach, w 
wielkich zakładach pracy trwają zebrania załóg i tworzą się 
komitety strajkowe. W radiu od rana nadają komunikaty o 
zachwianiu rytmu produkcji i o tym, że spokój panuje w Ostravie. 
Obywateli wzywa się do nieulegania podszeptom i 
odpowiedzialnej postawy, godnej każdego Czecha, któremu 
drogie są ideały socjalizmu.
-	Gdzie oni takich znajdą? - zaśmiała się perliście.
Po drodze do mieszkania Havranków nadłożyli drogi, żeby 
przejść obok teatru, gdzie na ciemnych dębowych drzwiach zawisł 
biały pas płótna z napisem STAVKA. PO mieście krążyły 
granatowe samochody z wielkimi żółtymi literami VB na 
maskach, ale poza tym nic się nie działo.
Sprzątanie po wczorajszej imprezie polegało głównie na 
wyniesieniu butelek, które tutaj wracały do powtórnego 
napełnienia. Mirras pochwalił tę roztropność i wraz z Jeromem 
udali się do „Priora", gdzie cały zapas wymienili na pełne. W 
kuchni nie zastali nikogo, a na drzwiach sypialni Markety 
zobaczyli przytwierdzony ukośnie pas papieru z napisem 
STAVKA. Pod spodem, drobniejszym pismem, umieszczono 
znane z hoteli hasło „Don't disturb".
Wobec tego sami rozsiedli się w kuchni - pan Ha-vranek 
wyszedł na popołudniową zmianę - i przystąpili do akcji. Po 
godzince czy dwóch z sypialni wychynął Ummar. Biło od niego 
ciepło i jakby szczęście małżeńskie.
-	Cud kobieta, chłopaki, chyba się zakochałem
-	poinformował. - W moim wieku? Nie myślałem, że coś 
takiego jeszcze mi się zdarzy.
Bardzo był spragniony i lał sobie piwo do organizmu w 
wielkich ilościach. Badał pod światło klarowność, kładł na pianę 
dziesięciokoronówkę, debatował nad smakiem i sznureczkami 
pęcherzyków gazu, rwącymi ku powierzchni.
-	Radegast. Muszę sprawdzić, czy mam je na liście.
-	Wczoraj zapisywałeś - zapewnił go Jerome. Pojawiła się 
Marketa z książką w ręce. Koszulka
RUDE PRAVO tego dnia prezentowała się na niej wyjątkowo 
okazale.
-	Coś wam przeczytam. Posłuchajcie:
Nieszczęsnych aberracji koniec Przy piwie 
siądźmy całą zgrają Śni mi się, jak z wysokich 
wieżyc Czerwone gwiazdy w śnieg spadają
-	Prorok jakiś czy co? - zawołał Ummar, gdy skończyła 
tłumaczyć. - Co się z nim stało?
-	Wyjechał do Ameryki i przestał się odzywać.
-	No tak. Ameryka wciąga. I pochłania ludzi jak worek - 
rzekł z powagą przyszły senator.
-Te nieszczęsne aberracje to oczywiście komunizm?
-	poddał Mirras.
-	Tak myślę. Tu ludzie mają go za skażenie ideologiczne.
-	Ale na pewno nie wszyscy.
-	Oczywiście, że nie. Zawsze pewna część narodu żyje z 
systemu. Ci będą się go trzymać do ostatka.
Kiedy piwo skończyło się i stół przypominał swą wierną 
kopię z dnia poprzedniego, Mirras i Jerome zapałali chęcią 
odwiedzenia najbliższej pivnicy, czyli piwiarni. W materiałach 
turystycznych zapewniano o swoistej atmosferze tych miejsc. 
Mieli ochotę zobaczyć, jak rodacy Markety rozbijają beczki 
wieczorem. Markety to nie zachwyciło i wymówiła się migreną.
Drzwi z napisem STAVKA zamknęła jakby trochę mocniej.
Wrócili, kompletnie pijani, blisko północy. O drugiej 
odchodził pociąg do Pragi, gdzie mieli zameldować się 
następnego dnia. Marketa wyszła z sypialni i z dezaprobatą 
przyglądała się przerażającej liczbie butelek z piwem, które 
upychali po bagażach.
-	Jedź z nami, Marketo - zaproponował Ummar.
-	Nie mogę. Szef mnie nie puści.
-	Weź urlop.
-	Nie da. Są strajki, niepokoje, kto nie przychodzi do pracy, 
tego zaraz obwołują elementem antysocjalistycznym. I biorą na 
celownik.
-	Zadzwonisz z Pragi, że jesteś chora.
-	Ale ja naprawdę...
Urwała, gdyż rozległ się nieziemski łomot. Mirras K. Mirras 
wybrał się właśnie do łazienki, ale czy krok miał nazbyt 
rozkołysany, czy zachwiał się pod wpływem złych informacji z 
głębi organizmu, dość że potrącił metalowy wieszak, który 
przewrócił się tak nieszczęśliwie, iż wyrżnął w umywalkę, 
rozbijając ją kompletnie.
-	Nie będziecie demolować mi domu! - wykrzyknęła 
Marketa z furią. - Jazda na ulicę! Tam jest miejsce dla takich 
pijusów jak wy! - I zaniosła się szlochem.
-	Marketo, wyrzucając moich przyjaciół wyrzucasz i mnie - 
przestrzegł Os Ummar.
-	W niczym się od nich nie różnisz! - tupnęła nogą. - 
Ciekawa jestem, kto zapłaci za szkody?
Ummar zaśmiał się sardonicznie.
-	Zatem szykujcie się do drogi, podróżnicy. Czas nam 
opuścić te gościnne progi. - Wziął Marketę na bok i od 
dzielił porcję banknotów z grubego zwitka.
Na dworzec dotarli tramwajem, bo w środku nocy taksówka 
wydawała się nie do zdobycia. Zresztą podobało im się, że żyją 
jak miejscowa ludność. W wielkiej poczekalni kilkunastu 
pasażerów podrzemywało na siedząco.
-	Naprawdę chciałem się zaangażować - wyznał 
Ummar. - Ale jeśli ktoś mnie ekspediuje na ulicę, nie
rokuje to związkowi najlepiej. Z Marketą skończone. Po-
wiedziałbym, że odczuwam nawet pewną ulgę.
Mirras K. Mirras kiwał głową w rytm jego zeznań z-aprobatą 
i zrozumieniem. Sięgnął do torby i wydobył dwa piwa, próbując je 
otworzyć sposobem ,jedno o drugie", którego nauczył go pan 
Havranek. Brak precyzji w ruchach spowodował, że butelka 
wysmyknęła mu się z rąk i z hukiem rozwaliła o posadzkę.
Senator na ten widok uniósł brew i przesiadł się dalej.
-	Takie już one są - orzekł Mirras - czy tu, czy gdzie indziej. 
Choćbyś nie wiadomo jak się starał, wszystko na nic. - Z 
kolejnym piwem poszło mu lepiej. Wyjął stopy z kałuży pełnej 
szkła i złożył je w suchym miejscu. - Mógłbym przecie kupić całą 
tę ruderę wraz z lokatorami, gdyby mi się chciało, a ta robi raban 
o głupią umywalkę.
-	Poślemy jej kwiaty z Pragi - postanowił Ummar.
-	Nie wiadomo, czy tu znają ten zwyczaj. Ale ubaw, co? - 
Mirras trącił go łokciem.
Karbunkuły nocy, wojownicy dnia
Pociąg z łoskotem przebijał się przez odmęty nocy, a oni 
śledzili, jak z ciemności wyłaniają się czerwone gwiazdy na 
swych podniebnych pozycjach i jak nikną w ciemności niczym 
ślepia mitycznego potwora, który zawładnął tą krainą. Nie 
chodziło o symbol, za pomocą którego potwór zmuszał krainę do 
uległości; chodziło o to, że jego oczu było aż tyle. Przekazywały 
sobie nocny pociąg do samej Pragi, czujne nawet wtedy, gdy 
podróżnicy pospali się solidarnie w rozkołysanym wagonie.
W Pradze panował zimny ranek, Mirras z Umma-rem 
szczękali zębami. Kac dobrał się do nich z całą stanowczością i w 
gruncie rzeczy przedstawiali opłakany widok. Mimo to Jerome, 
wyglądający nie mniej dystyngowanie niż zwykle, zamiast ich 
pożałować rozpoczął dzień od stanowczej reprymendy.
-	Zachowujecie się jak dzieci. Rozumiem, że się pije, że 
jesteście na wycieczce i chce wam się dokazywać, ale wybijcie 
sobie z głowy, że wszystko wam tu wolno. Zaczęła się ruchawka 
rewolucyjna, która charakteryzuje się dużą niepewnością, dopóki 
jeden ze zmagających się żywiołów nie ulegnie. Do tego czasu 
wszystko może się zdarzyć. Wyobrażam sobie nawet, jak milicja 
bierze was za łby i pakuje do pierdla, gdzie spędzacie czas do 
końca turnusu albo i dłużej. I żaden kierownik grupy, konsul ani 
ambasador, choćby stawał na głowie, nie będzie w stanie was 
wyciągnąć.
-	W cenę biletu jest wliczone ubezpieczenie na wypadek 
takich incydentów - zauważył Mirras.
-Tak, ale odpowiednio obwarowane. „Transfer" zorganizuje 
pomoc prawną i będzie telepać ambasadora, ale nie wtedy, kiedy 
sami się napraszacie, żeby was zamknąć.
-	Ja się nie napraszałem - rzekł Ummar z pretesją w głosie.
-	Rozbijanie butelek w hali dworca jest tutaj kwalifikowane 
jako czyn chuligański. Nawet nie wiecie, ile-ście mieli szczęścia, 
jak wpadła milicja.
-	Nie widziałem żadnej milicji - powiedział Mirras.
-	Bo wpadli jak poszliście do sracza. Wyglądało to jak na 
kiepskiej komedii z filmu niemego: wy wychodzicie z jednej, oni 
wchodzą z drugiej ustrony. Nie widzicie się wzajemnie. Pytają 
ludzi, kto rozbił szkło, ale nikt nic nie wie. Zdaje się, że tutejsi 
obywatele nie pałają miłością do władzy. - Chłód w jego głosie po 
raz pierwszy ustąpił miejsca rozbawieniu. - Ledwo milicja się 
wynosi, pojawiacie się wy: rozbawione miśki z butelkami Kozia w 
łapach.
-	A ty zamiast trzymać z nami przesiadłeś się między 
Czechów.
-	I świetnie zrobiłem. Tylko w ten sposób mogłem 
organizować pomoc, gdyby was zwinęli. Chyba tylko cud was 
ocalił. Radziłbym wam, byście mniej wytrwale kusili dziś los.
-	Przesadzasz - powiedział niepewnie Mirras K. 
Mirras.
Jerome nie zwrócił na niego uwagi.
-	Musicie wiedzieć, że znaleźliście się na terytorium, gdzie 
zasadniczo kończy się wszechwładza waszych pieniędzy. Sto razy 
mówili wam to na szkoleniu.
-	A ja myślałem, że wszechwładza dolara dopiero się tu 
zaczyna. Za Lincolna możesz tu kupić panienkę na całą noc albo 
wynająć na wieczór cygańską orkiestrę.
-	Milicja może nie akceptować twojego cennika. Jak cię mają 
pod kluczem i widzą cudzoziemca, wtedy sami szacują twoją 
wartość i śpiewają cenę. - Nieprzyjemne tony z jego głosu ulotniły 
się; teraz tłumaczył im sprawy z pewnym znużeniem, jak 
nauczyciel mało pojętnym urwisom. - Chodźmy się zakwaterować 
do hotelu.
Po południu założyli bazę w knajpie „U Pinkasu" nie opodal 
Vaclavskego Namesti. Manifestacje szły od dołu rozwrzeszczaną 
hurmą, podchodziły jak najbliżej do posągu św. Wacława na koniu 
i robiły miejsce następnym. Ten wybuch gniewu spokojnej 
zazwyczaj Pragi wywołała poranna wiadomość, że bezpieka 
pozbawiła życia jednego z opozycyjnych studentów. Barleycorn, 
Mirras K. Mirras i Ummar z kuflami w rękach obserwowali 
rozwój sytuacji: najpierw co pół godziny, potem co godzinę wy-
skakiwali skontrolować, jak się sprawy mają. Ale działo się wciąż 
to samo: Czesi szli i szli, jakby chcieli sobie powetować lata 
spędzone na budowaniu socjalizmu.
-	Uż dost! - wołały transparenty.
-	Cesi pojdte s nama! - zachęcały inne.
-	Oni se nas boji! - wtórowały im gardła.
-	Povstań Praho!
-	Na Hrad, na Hrad!
-	Svobodu!
-	Ne zabijejte nam deti!
Demonstranci, gdy tak krzyczeli chórem albo jeden przez 
drugiego, sprawiali wrażenie autentycznie rozeźlonych. Dla 
turysty z Ameryki, przyzwyczajonego do ostrożnego dawkowania 
swoich emocji w ramach poprawności politycznej, widok 
wykrzywionych, nabrzmiałych z pasji twarzy był jak powiew 
innego świata, jak
odrzucenie tabu. Rzędy ludzi maszerowały, czasem przystając, 
gdy powstał zator, i wtedy manifestanci porzucali groźny patos, 
przypalając papierosy i dowcipkując między sobą. Ale zaledwie 
czoło pochodu ruszało, bo gdzieś z przodu zrobiło się luźniej, 
porzucali piknikowy nastrój i raźno brali się do gardłowania. 
Prawie wszyscy mieli przyczepione na piersiach, sporządzone 
własnym sumptem rozety lub kokardki biało-czerwono-niebieskie.
-	Jechał z nami ktoś z Hollywood? - zainteresował się 
Mirras. - Sporo by się tu nauczyli, choćby na temat technik 
aktorskich.
-	Sądzisz, że oni udają? - spytał chłodno kandydat na 
senatora. - Że to tylko pic i fotomontaż? W takim razie mało 
rozumiesz, co się tutaj dzieje.
Nad tłumem powiewały kolejne napisy: „Kdy padnę vlada?", 
„Konec vlady jedne strany!", „Mamy prazdne ruce", „Jak budeme 
dnes demonstrovat, tak budeme zi-tra żit" i inne. Co chwila 
lokalne grupy skandowały swoje hasła, podejmowały je inne; 
pomruk tłumu przetaczał się po placu, jakby tłum był jednym 
wielkim organizmem, zdolnym do generowania dźwięków w 
dowolnej jego części.
Kiedy widowisko zaczynało ich nużyć, wracali do „Pinkasu", 
gdzie pozostali goście popijali w najlepsze, ani na jotę nie 
przejmując się historycznymi wydarzeniami o sto metrów dalej.
-	To są właśnie Czechy - powiedział niewysoki osobnik, 
który przedstawił się jako Sączysław Częsty i zasiadł wkrótce 
przy ich stoliku. - W Polsce w takim przypadku natychmiast by 
zablokowano wyszynk piwa i wprowadzono całkowity zakaz 
sprzedaży alkoholu, a tu proszę - leją w najlepsze. Nawet w 
„Koronie" po drugiej stronie placu nie przestali. Można na chwilę 
wyskoczyć z ordynku do baru, walnąć szybki kufel i wrócić 
demonstrować. Pivo to je wsechno. Piwo przetrwa tu każdą 
władzę.
-	Pan z Polski? - zainteresował się Ummar.
-	Tak na ten kraj mówiło się dawniej. Obecnie jest to szereg 
luźno powiązanych regionów. Pochodzę z Wol-
nej Republiki Częstochowy, jestem tu dla nauki. Jak wrócę, 
będziemy demonstrować nie gorzej od Czechów. Mówiąc to 
Sączysław Częsty uśmiechał się spoza okularków, więc trudno 
było ocenić, czy grozi serio. Ale znał czeski, a ktoś musiał im 
tłumaczyć treść transparentów.
-	Podobno StB opracowała na demonstrantów trzy 
warianty planu pod kryptonimami „Fala", „Norbert" 
i „Uderzenie". Władza komunistyczna sika po nogach ze 
strachu. Tylko patrzeć, jak puszczą wojsko na ulice.
Im bliżej wieczora, tym bardziej atmosfera na placu 
gęstniała. Gęstniał także tłum. Gdzieś daleko ktoś przemawiał 
przez tubę, echo niosło zniekształcone słowa. Nawet Sączysław 
Częsty miał kłopoty ze zrozumieniem.
-	Cały czas domagają się tego samego: ustąpienia Stepana i 
delegalizacji KSĆ. Partii komunistycznej - wyjaśnił.
-	I partia tak sobie ustąpi? Po dobroci? - dopytywał się 
Ummar.
-	Moim zdaniem nie. Ale przynajmniej jest jakiś ruch w 
interesie.
Z wieczornych godzin pracowitego picia Ummar zapamiętał 
szczegół gastronomiczny: tlaczenkę, czyli salceson z octem, 
którym zgodnie z miejscowym obyczajem przegryzali kolejne 
porcje piwa. Ktoś z podchmielonych biesiadników opowiedział 
antypaństwowy dowcip, pozostali roześmiali się gromko. 
Sączysław tłumaczył na bieżąco.
-	Milicjant zatrzymuje Czecha i mówi: dowodzik, 
obywatelu. Na to Czech: panie władzo, a ma pan dobre 
buty? A co pana obchodzą moje buty? Bo będziemy tro 
chę biegali!
Opuścili przytulny lokal gdy mrok okrył ulice, zrobiło się 
zimno i jakoś wilgotno. Tłum na Vaclavaku zrzedł, ale nie 
zniknął. Pod samym pomnikiem konnego świętego grupki 
młodzieży podśpiewywały stare piosenki Dy-lana i Joan Baez, a 
napisy na obwisłych, jakby zmęczonych transparentach głosiły: 
„Pivo pro vśechny" i Wrafte nam Plzen".
-	Aksamitna rewolucja - skwitował Jerome Barley- 
corn.
Kdo budę platit?
-	A jednak przywieźliśmy tu rewolucję - upierali się Os 
Ummar z Mirrasem.
-	W pewnym sensie. - Przyszły senator Jerome spoglądał w 
dół ku Wełtawie i stacji metra Malostranska. Mieli w nogach parę 
kilometrów po mieście, zaliczyli katedrę, Stare Miasto, obejrzeli z 
szacunkiem pałac, w którym sławny astronom Tycho de Brahe 
skonał na pęknięcie pęcherza, nie odważywszy się wstać od stołu 
w obecności króla. Za ich plecami wznosił się pałac prezydencki, 
czyli Hrad, dyskretnie strzeżony przed zakusami demonstrantów, 
którzy wczoraj zapowiadali zjedzenie tu kolacji. Z tego punktu 
obserwacyjnego Praga wydawała się spokojna, ale na 
Manesowym moście, dobrze stąd widocznym, już gromadzili się 
ludzie.
-	Jak to: w pewnym sensie? - zatchnął się Mirras.
-	Przecież to oczywiste: skoro biuro wycieczkowe orga 
nizuje wyjazd do kraju, w którym wybuchnie rewolucja, 
to tak jakby ją tu wwiozło. Trudność polega na tym, 
żeby się dobrze wstrzelić w termin. To, gdzie i co się 
szykuje, wiadomo od dawna, a prognozy specjalistów 
pozwolą doprecyzować datę z dokładnością do dwóch 
tygodni.
-	Na jakiej podstawie?
-	No... badają tak zwane nastroje rewolucyjne. Biorą pod 
uwagę nastawienie ludności, relacje władzy ze społeczeństwem, 
poziom społecznego niezadowolenia. Do tego symulacje 
komputerowe...
-	Co będą symulować?
-	Rozwój sytuacji. Podobnie jak w grze w cywilizację. 
Podniesiesz podatki, ograniczysz wpływy do budżetu. Posadzisz 
opozycję, będziesz miał demonstracje uliczne. Zaczniesz strzelać 
do ludzi, spadniesz ze stołka.
-	Nie wierzę w to wszystko - powiedział Barleycorn.
-	Że to się da pozamykać w kilka prostych reguł.
-	To sobie nie wierz. Do zbioru przesłanek, symulacji i 
prognoz dochodzi jeszcze intuicja, jak w każdym biznesie. W 
każdym razie sztab takiego „Transferu" postanawia pewnego dnia: 
jedziemy tu i tu, wtedy i wtedy.
-	Ale przecież muszą mieć sto procent pewności! Nie mogą 
trzymać ludzi miesiącami po hotelach, każąc im czekać na 
rewolucję, która zwleka. Za prosto to sobie wyobrażasz. Turysta 
się śpieszy, musi wracać do biznesu, do swoich spraw, a nie 
pilnować chwiejących się reżimów. Co można zrobić, żeby 
wybuch rewolucji wypadł dokładnie wtedy, gdy samolot 
„Transferu" już jest w stratosferze? No, kto odgadnie?
-	Po prostu wywołać rewolucję, i cześć - burknął Os Ummar.
-	Maksymalista - rzekł Mirras. - To by kosztowało 
nieziemskie pieniądze, tak organizować wszystko od podstaw. Ale 
może „Transfer" stać, by nieco skatalizować wydarzenia? Tu 
przyspieszyć, ówdzie zainspirować, troszeczkę podburzyć 
ludność... Środki są, w końcu te nasze bilety nie były znowu takie 
tanie. Jeszcze z milion czy dwa i można by startować na orbitę.
-	Tylko po co? - westchnął Ummar. - Śmierdzi i chce się 
rzygać.
-	Czekajcie - powiedział Jerome - to nawet nie jest takie 
głupie, że „Transfer" macza w tym palce. Rzecz jasna nie 
bezpośrednio.
-A jak?
-	Widzicie, pod koniec XX wieku świat definitywnie 
rozpadł się na Pierwszy i Trzeci. To znaczy podzielony 
był i wcześniej, wtedy zapadły decyzje, że nie będzie żad 
nego dźwigania zapóźnionych w rozwoju, tylko pozwoli 
się im tonąć. Afryka, duże połacie Azji i terytoriów laty 
noskich coraz bardziej zamieniają się w piekło na ziemi. 
Rosną bariery dzielące biedne, schorowane, przeludnio 
ne, objęte wojnami i pożogami Południe - i zamożną, 
tęskniącą do spokoju Północ. Trzeci Świat nadaje się 
już tylko do testowania wrażliwości zwariowanych wo 
lontariuszy i do rozprowadzania tak zwanej pomocy hu 
manitarnej, której gros po drodze rozkradąją urzędnicy
organizacji międzynarodowych, a resztę dzielą na miejscu 
marionetkowe rządy z pyzatymi mordercami na czele. Lokalni 
watażkowie i mafie, czarny rynek buduje z tej pomocy swoje 
fortuny i armie. Firmy międzynarodowe są tam stale obecne, 
eksploatując miejscowe bogactwa i utrzymując przy władzy 
opłaconych kacyków lub strącając ich w niebyt, gdy staną się 
niewygodni. Koncerny farmaceutyczne zwożą tam przestarzałe, 
wycofane z Europy i Ameryki leki, pobierając z tytułu działalności 
charytatywnej gruby szmal i jeszcze przedstawiając się w glorii 
dobroczyńców. Instytuty medyczne pod pozorem niesienia 
pomocy eksperymentują na ludziach, testują narzędzia, metody, 
leki, a nawet broń bakteriologiczną. Właściciele fortun takich jak 
wasze mogliby coś o tym wiedzieć, nie?
-	Co to ma do ruchawki w Pradze?
-	W utrzymanie status quo Trzeciego Świata zaangażowane 
są tak potężne siły polityczne i finansowe, żeby zdołać tam 
przeprowadzić dowolną rewolucję w dowolnym terminie. A jeśli 
już przeprowadzić, to dlaczego dodatkowo na tym nie zarobić, 
powołując jako mało znaczący, ale interesujący odprysk - 
wyspecjalizowane biuro turystyczne, ot, jakiś „Transgres", 
„HinReisen" czy „Transfer"?
-	Sugerujesz.więc, że na naszych oczach...
-	Nie. Europa to co innego. Po utwardzeniu pęknięcia na 
Świat Pierwszy i Trzeci przyszła pora na podział w łonie Świata 
Pierwszego, na A i B albo na Główny i Rezerwowy, nazwijcie to 
sobie jak chcecie. Dystyngowany Świat A nie chce mieć nic 
wspólnego z Murzynami czy Arabami, eksploatując ich poprzez 
wyspecjalizowane służby gospodarcze i ekonomiczne. Chce, jak 
rzekłem, zażywać rozkoszy posiadania i pławić się w ekonomicz-
nym raju, do którego tamtym zamknięto drogę na wieki. Ale do 
pełni szczęścia trzeba jeszcze czegoś: rynków zbytu i miejsc, do 
których by mogli spokojnie wyjeżdżać, nie buląc za bilet jak za lot 
na Księżyc. Chcą móc odpocząć w cywilizowanym otoczeniu, 
pobyć w Pilznie bez przewożenia go za ocean cegła po cegle, 
pogadać z ludźmi
o podobnym wyglądzie i podobnym kolorze skóry... chcą stąd brać 
najpiękniejsze panienki i robić im dzieci albo się z nimi barłożyć 
bez obawy, że łapną od razu jakiegoś HIV-a 5. Krótko mówiąc 
pojawiła się konieczność wyrwania z sowieckich łap zacofanej 
części Europy i prze-formowania jej w Drugi Świat, w zaplecze i 
spory rynek zbytu zarazem. Trzeba tym wyzwoleńcom zezwolić 
na posiadanie tylu pieniędzy, by mieli za co kupować nasze 
towary, zapewnić im w miarę znośne warunki życia, ale bez 
perwersji - i nic ponadto. W szczególności zaś musimy pozbawić 
ich możliwości wytwarzania własnym sumptem czegokolwiek, od 
serków homogenizowanych po zegarki, bo to nie dla nich. Na 
Ziemi nie potrzeba ani jednej fabryki więcej; jeśli otworzymy 
gdzieś nową, gdzie indziej trzeba zamknąć starą, zwolnić tam ludzi 
i płacić im zasiłki. A na to nas po prostu nie stać, bo nawet 
Kentucky to nie Bangladesz.
-	Pachnie mi to dyskryminacją - ozwał się Mirras K. Mirras.
-	Tak? To każ sobie po powrocie przedstawić rejestry 
głównych spółek swoich holdingów i przyjrzyj się, z czego 
naprawdę czerpią dochody. Zaiste, jest istnym darem Bożym 
pozostawanie w błogiej nieświadomości, skąd ciekną do nas 
pieniądze. Krasnoludki je produkują, proszę jaśnie pana. Oto 
nowoczesna bajka dla egzaltowanych, chodzących z głową w 
chmurach milionerów.
-	No dobrze - powiedział Ummar - załóżmy, że obracasz się 
blisko prawdy. Ale wciąż nie wiem, jaki związek z twoim 
wywodem ma to, co tu widzimy - zatoczył ręką koło. - 
Obserwowaliśmy wczoraj demonstrację i myśl o tym, że narażają 
życie, bo ktoś ich podpłacił, byłaby ostatnią, która by mi przyszła 
do głowy.
-	Kosztuje to taniej niż ci się zdaje. Zorganizowanie 
manifestacji, zależnie od jej wielkości, w kraju takim jak Czecho-
Słowacja wymaga zaangażowania od trzech do trzydziestu tysięcy 
dolarów. Z chęcią się tym zajmą różne organizacje, jeśli ich nie 
zapomnisz wcześniej powołać. W krajach bloku sowieckiego idzie 
to i trudniej, i łatwiej. Przy zamordyzmie, jaki wprowadził 
Gorbaczow, partia pil-
nuje wszystkiego, ale i ludzie są przez to bardziej niezado-
woleni. Gorbaczow nie przyjął do wiadomości, że mocar-
stwowa pozycja Kraju Rad należy do przeszłości i Imperium 
musi się rozlecieć w wyścigu ekonomicznym. Pchał więc 
sowieckie monstrum drogą wytyczoną przez Breżniewa, aż 
pojął, że to przepaść. Wtedy stanął goły, wesoły i bez 
możliwości odwrotu. Zajęliśmy się gorliwie reanimacją, 
pompując w skorodowany kadłub miliardy dolców, bo Rosja 
musi stać na nogach dość mocno, by stawić czoła Chinom - 
ale nie mocniej, lyiko po to jest nam potrzebna. Ale 
pieniędzy nie daje się za darmo. Krótko mówiąc kraje tak 
zwanej demokracji ludowej zostały poniekąd wykupione i 
władcy Czecho-Słowacji, Polski, wschodnich Niemiec i 
całej reszty dobrze już o tym wiedzą. Ich pohukiwanie nie 
zda się na nic, lać krwi się boją, bo Sowieci nie ruszą z 
bratnią pomocą. W ciągu roku poszczególne reżimy będą się 
kolejno walić jak kostki domina.
-	Pozostaje opowiedzieć twoją piękną teorię opozycji.
-	Opozycja już wie, działa tam kilku ludzi rozgar-
niętych. Pozostaje natomiast przetłumaczyć szarym oby-
watelom, by zechcieli pokrzyczeć na ulicach raz i drugi. I tu 
niespodzianka: ludziom długo spętanym przez reżim nie 
trzeba dawać złamanego halerza, wystarczy poluzować 
więzy, zaświecić w oczy łuną neonów bijącą od Pierwszego 
Świata i wmówić, że to ich przeznaczenie. Gra na 
wyobraźni motywuje silniej niż mamona czy namowa. A że 
za upragnioną wolność zapłacą potem monstrualnym 
złodziejstwem polityków, korupcją, jakiej świat nie widział, 
giantycznym bezrobociem, uwikłaniem w wewnętrzne 
spory, tym że zaraz popadną w nowy typ uzależnienia, 
subtelniej szy, lecz trzymający z mocą imadła - tego już 
wiedzieć nie muszą, bo i po co? Zresztą - westchnął - i tak 
by nie uwierzyli.
Hasta la vista komunista
-	Milicja zastawiła Manesovy most - relacjonował 
Sączysław Częsty, który właśnie nadszedł z nieodłączną 
kamerką wideo w ręku. - Jak czołgi ruszą na ludzi, na-
robią dżemu, bo tłum nie ma gdzie uciec. Nie można też odjechać 
metrem, bo stacja zablokowana.
-	Czyli pat - stwierdził Jerome. - Czemu właściwie ma służyć 
to zablokowanie?
-	Chyba tylko temu, żeby pokazać, kto tu rządzi. Ludzie chcą 
się gdzieś przemieścić, więc władza mówi: nie wolno. No więc 
zbiera się ich coraz więcej, po jednej i drugiej stronie wzbierają 
emocje, ktoś w końcu nie wytrzymuje, podnosi kamień. Z głupoty 
dochodzi do gonitwy i pałowania. Stację wyłączono z ruchu, żeby 
ograniczyć napływ demonstrantów. A ponieważ ktoś był za bardzo 
gorliwy, to w drugą stronę pociągi też nie kursują. Biurokracja, 
gdy wpadnie w panikę, zdolna jest do wielkich rzeczy.
-	Może chcą zagrodzić drogę na Hrad?
-	Hrad to tylko symbol. Nikt przy zdrowych zmysłach nie 
zamierza go szturmować.
-	Zejdźmy na dół, obejrzymy to z bliska - zaproponował 
Mirras K. Mirras.
-	Ja zostaję - oświadczył przyszły senator.
-	Boisz się? Wczoraj, ilekroć zbliżaliśmy się do ma-
nifestantów, ty cały czas trzymałeś się na dystans.
-	Jako dalekowidz muszę stać w pewnej odległości, jeśli 
chcę wszystko ogarnąć - rzekł z godnością Jerome. - Jak chcecie, 
idźcie sami.
Całą długość i szerokość mostu wypełniał tłum, zatamowany 
na przeciwległym brzegu raczej przez transportery opancerzone, 
nie czołgi, widoczne z tej odległości jako podłużne, brunatne 
pudełka utopione w morzu głów. Trwały tam jakieś dyskusje, 
wymachiwanie rękami - ale sytuacja nie zmieniała się. Bliżej, 
przed mostem i po jego lewej stronie, skwery wokół wejść do 
metra także oblepiło ludzkie mrowie. Błyski szyb i hełmów 
między drzewami wskazywały, gdzie rozlokowują się posiłki 
milicji; z wysokości muru przed Hradem widać było pierścień, 
zaciskający się wokół zgromadzenia. Ale do interwencji wciąż nie 
dochodziło.
-	To może panowie rzucą okiem na wczorajsze wy 
stępy? - zaproponował Sączysław. - Mam nagrane, jak
pan Ummar krótko przed północą wygłasza u stóp pomnika 
przemówienie z wyrazami poparcia dla czeskich aspiracji 
wolnościowych.
-	No nie - złapał się za serce Ummar. - Nic nie pa-
miętam.
-	Osobiście przetłumaczyłem pańskie słowa. Pańskie 
wystąpienie wywołało aplauz.
Na podglądzie niewielka ciemna figurka gestykulowała 
u stóp konia z Wacławem w siodle. Słów nie sposób było 
rozróżnić. Potem kamera pokazała wiwatujących zdawkowo 
młodych Czechów.
-	No, no - klepnął go w ramię Jerome. - Brawo. Jak 
tak dalej pójdzie, zostaniesz czeskim trybunem ludowym.
Biwakowanie pod Hradem znudziło im się w końcu. 
Ktoś przytomnie zwrócił uwagę, że „U Pinkasu" leje się 
piwo i pora zająć tam stanowiska komentatorskie. Podążyli 
w dół, ku stacji metra. Tłum porządnie zgęstniał, w paru 
miejscach pojawiły sie transparenty i rozbrzmiały 
antyrządowe okrzyki, ale milicja wciąż nie wykazywała 
animuszu. Jerome, widząc że nic nie poradzi, wlókł się 
smętnie z tyłu.
I nagle, nie wiadomo właściwie jak, znaleźli się w 
samym centrum wydarzeń. Metro nadal nie kursowało i nikt 
nie miał pojęcia, czy w ogóle ruszy; niedoszli pasażerowie 
wyszli stamtąd na powierzchnię, obawiając się gazów. 
Ummar, Mirras K. Mirras, Sączysław i Jerome przeciskali 
się między demonstrantami i nawet trochę wspierali ich w 
okrzykach. Panowała atmosfera ni to podekscytowania, ni to 
jesiennego pikniku, choć jedzenia nikt nie wyciągał.
-	Uż dost! - krzyczeli wraz z setką czeskich gardeł. 
- Povstań, Praho! Oni se nas boji!
Dzisiejsze hasła odbiegały nieco od wczorajszych, 
bogatsze o ton radykalizmu, jak „Odejdete, dokud ne-musite 
utikat!" Pojawiły się sentencje w typie aforystycz-no-
filozoficznym: „Kdo se boji opozice, ten se boji o pozi-ce". 
Do sekretarza generalnego KPCz kierowano już całkiem 
mało zakamuflowane wezwania: „Stepane konćime!" oraz 
„Na Stepana bez Stepana!" Wprawdzie
Sączysław Częsty nie wiedział, kiedy przypada święto tego 
zacnego patrona, ale przypuszczał, że byłemu sekretarzowi 
praskiej organizacji partyjnej wyznaczono raczej rychły termin.
-	Olśa na Hrad, Olśa na Hrad! - rozległo się rytmiczne 
skandowanie. Zdążyli przez moment zobaczyć niesionego nad 
głowami uśmiechniętego smętnie, szczupłego osobnika, gdy tłum 
nagle wydał przeciągły jęk, ugiął się jak żywe stworzenie i rzucił 
do ucieczki.
-	Uż jsou tady! - biegła wiadomość z ust do ust. Wszystko 
pogrążyło się w tumulcie. Ummar zdążył tylko dostrzec kątem oka 
metaliczne błyski za sobą, jego czeski sąsiad stęknął zdzielony 
pałą i rzutem ciała wyprzedził go na drodze ku wolności. Przez 
moment ich spojrzenia spotkały się: oczy tamtego, szeroko roz-
warte, wypełnione były zaskoczeniem i niedowierzaniem.
-	Do metra! - zakomenderował Częsty. Pobiegli za nim, za 
plecami słysząc łomot razów i przekleństwa tych, których dosięgła 
ręka sprawiedliwości ludowej.
-	Do „Pinkasu"! - zawył Mirras, którego ciżba znosiła z 
prawidłowego kursu. - Tam się spotkamy!
Opresja zakończyła się tak szybko i niespodziewanie, jak się 
zaczęła. Milicja, rozproszywszy swe siły na zbyt rozległych 
terenach łowieckich, odstąpiła w celu przegrupowania szyków. 
Tłum błyskawicznie odzyskał rezon, znowu wykwitły transparenty 
pomiędzy drzewami. Pchani przez tłum, znaleźli się na peronie, 
gdzie podjeżdżał już pierwszy pociąg i hurma ludzka jęła się pa-
kować do środka.
-	Głupio tak rej terować - powiedział Ummar. Przez to, że o 
mało nie przetrzepano mu kapoty, czuł się pasowany na 
rewolucjonistę. - Gdzie Jerome?
-	Jestem - odezwał się senator. Popatrywał wyrozumiale na 
wymięte i złachane postacie kolegów, sam wymuskany i sterylny, 
jak gdyby plugastwo życia kompletnie się go nie imało. Ten facet 
nawet po przepuszczeniu przez maszynkę do mięsa wyszedłby 
nietknięty, pomyślał z niechęcią Ummar.
-	Przekonaliśmy się na własnej skórze, jak abstrak 
cyjne z wyglądu teorie wprowadzane są w czyn. Jeśli 
o mnie chodzi, na dziś wystarczy. Uź dost. Kierunek: 
„Pinkas".
Choć na Vaclavaku nadal wrzało, „U Pinkasu" nikt nie 
wylewał za kołnierz. Jakoś zdobyli miejsce. Ummar, 
przytulony do kufla, poruszony jeszcze zamachem na 
własną nietykalność, rozmyślał niespiesznie nad bezli-
tosnym mechanizmem historii, który zagarnia i podtapia 
wszystko jak powódź, a kiedy namiętności opadną, kiedy 
kule i pały przestaną świszczeć w powietrzu, ze zgliszcz 
starego wyłania się całkiem nowy krajobraz. Można by to 
nakręcić w Hollywood: kamera cofa się i ujawnia, że był to 
tylko fragment większego planu, obejmującego kraje, 
kontynenty, wreszcie całą planetę. Czy możliwe, że 
świadkowali czemuś, co za miesiąc lub dwa zastygnie w 
formy idealnie wpasowane w wizję Barley-corna? Czuł się 
jak człowiek spełniony, który doznał łaski wtajemniczenia i 
ociężały od tej nowej wiedzy skłonny jest inaczej spoglądać 
na świat.
-	Wymyśl do tego chwytliwą nazwę - perorował Je-
rome. - Nazwa jest ważna, bo pozwala rzecz spopulary-
zować. Ot, jakiś globalizm albo internacjonalizm, coś, co 
wygodnie ulokuje się w ludzkich głowach - i gotowe.
-	Demonstrują coraz lepiej - gadał z drugiej strony 
Sączysław Częsty. - Co dzień nabierają wprawy. Demon-
strowania też trzeba się uczyć i obywatele mają żywotny 
interes w tym, żeby jak najlepiej opanować tę sztukę. -Upił 
piwa z kufla. - Jeśli tu się uda, Polska będzie następna w 
kolejce.
Ojcowie zwycięstwa
Samolot firmy „Transfer" pracowicie przepychał się 
przez stratosferyczne pustkowia, ale mało kto zważał na 
mruczenie jego silników. Od samego startu, czyli od 
godziny na pokładzie trwał nieustający bankiet na cześć 
zwycięskiej rewolucji. Wzgardzono ofertą wideo i por-
nosami, co najwyżej na kilku stanowiskach odbierano
serwis światowych stacji telewizyjnych, nieodmiennie roz-
poczynający się od doniesień z Pragi. Szampan lał się obficie, i to 
na koszt organizatora, przeto nawet najwięksi malkontenci i 
anonimowi alkoholicy przyłączyli się do balangi. Na fali 
entuzjazmu wszyscy obecni byli święcie przekonani, że w 
aksamitnej rewolucji mieli swoją cząstkę.
Mirras, Ummar i Jerome nie poddawali się wszechobecnej 
euforii. Po dwóch tygodniach wytrwałego testowania 
wytrzymałości instalacji przyjęli powrót z pewną ulgą; poza tym 
nie leżało w ich zwyczaju dzielić z pospólstwem czegokolwiek, 
nawet nastroju. Ot, tkwili na posterunku z butelkami Czeskiego w 
rękach; Mirras K. Mirras, jakby podkreślając swe prawa własności 
do skrzyni w stylu beer art, trzymał na niej nogi. Było to obszerne 
drewniane pudło z wiekiem, obite od wewnątrz i na zewnątrz 
blachą z puszek po piwie. Sprzedawca zapewniał, że zużyto ich 
tysiąc trzysta, z całego świata, ale kto by temu wierzył. Pojemność 
skrzyni obliczono na dwa transportery. Teraz oczywiście ziała 
pustką, gdyż piwo podlegało stosownemu schłodzeniu.
Dwie nie mające już nic do roboty hostessy nudziły się, 
popatrując smętnie po pasażerach. Obie dla podkreślenia 
uroczystego charakteru rejsu wystąpiły w specjalnych stringach; 
szmatki z przodu nosiły obowiązkowe barwy biało-czerwono-
niebieskie. Na każdej z okazałych piersi i na policzkach 
wymalowały sobie stosowne chorągiewki i tak paradowały po 
samolocie podczas uświęconego tradycją firmy zbierania datków 
na rzecz wyzwolonej republiki. Pochylając się w koszyczkiem nad 
nalanymi obliczami bankierów i biznesmenów, potrafiły sprawić 
w cudowny sposób, że czeki sypały się jak deszcz. Większym 
wszelako wzięciem cieszył się odsysacz do kart kredytowych, 
który wymagał rytmicznego suwania kartą wte i wewte. Gdy 
zakończyły obchód, pierwszy pilot ogłosił z emfazą, że konto 
republiki czesko-słowackiej wzbogaciło się o trzy i pół miliona 
doklarów.
- Lepiej zwróćcie im Pilzno - mruknął pod nosem Mirras K. 
Mirras; ta z hostess, która stała bliżej, uśmiechnęła się dyskretnie.
Od rozpoczęcia podróży przelecieli je po raziczku, ostrożnie, 
by nie forsować organizmów i nie budzić uśpionych pigułkami 
demonów kaca. Melancholia zawisła nad nimi jak całun.
-	A jednak piękne to były dwa tygodnie - rozmarzył się 
Ummar. - Gdyby mi kto jeszcze raz zaproponował coś takiego, 
zgodziłbym się w ciemno.
-	Jedź do Polski - poradził Jerome.
-	A pamiętacie - wyrwał się Mirras - gębę tego Ste-pana, jak 
pierwszy raz bredził w telewizji, że nic się nie stało? Czytał z 
kartki i tylko mu oczy latały na boki. Tydzień później już składał 
rezygnację.
-	Tak, błyskawicznie to poszło - wygłosił refleksję Jerome.
-	A pamiętacie - entuzjazmował się nadal Mirras -posąg 
Stalina, widoczny z mostu Karola? Zamierzaliśmy się tam wybrać, 
ale tyle było innych rozrywek... Podobno mierzył trzydzieści pięć 
metrów wysokości... no i rozebrali go w półtora dnia.
-	Mam w bagażu kamień na pamiątkę - pochwalił się 
Ummar.
-	A jak Jerome wydawał instrukcje opozycji? Wpadali do 
„Pinkasu" i z miejsca do niego: jakie są dla nas instrukcje? 
Rozkazy? Nie ma żadnych. Rozumiemy, rozumiemy, konspiracja. 
I buch z powrotem na Plac. Myślałem, że skonam.
-	Po co instrukcje, jak wszystko idzie dobrze? -stwierdził 
skromnie Barleycorn.
-	A te cudne okrzyki! Nie zapomnę ich do końca życia. Uż 
dost! - wrzasnął, aż wyrwane z apatii hostessy podskoczyły na 
obcasach. - Ćeśi, pojdte s nama! Podi-vej se, Stepane... A to 
znacie?
Pijme pivo dokud żijem Po 
smrti se nenapijem!
-	Dobre. Skąd to masz?
-	Odpisałem ze ściany. Chyba „U Ćernego volu".
-	Taak - powiedział przeciągle Ummar - niech żyje
rewolucja. Wiecie, wciąż nie mogę się pozbyć przeświadczenia, że 
walnie przyczyniliśmy się do sukcesu tych dzielnych Czechów. 
Trzymaliśmy z nimi i popieraliśmy ich jawnie oraz skrycie, raz 
nawet uczciwie narażaliśmy życie na ulicach. Ale największą 
naszą zasługą było to, żeśmy sprawowali nad wszystkim pieczę, 
siedząc „U Pin-kasu" w rytualnym kręgu nad wianuszkiem kufli. 
Jak ci mędrcy z Śambhali, na których wspiera się cały ciężar 
świata. Gdyby nie oni, dawno by się to wszystko rozleciało. Tak i 
my: trzymaliśmy rewolucję w mentalnych ryzach, wspomagając ją 
życzliwą myślą i z każdym piwem przybliżając jej sukces. Bez nas 
nie odbyłoby się to ani tak szybko, ani tak aksamitnie.
- Piękna interpretacja - westchnął Mirras K. Mir-ras.
Stuknęli się butelkami Czeskiego. Hostessy spoglądały na 
nich z czułością, opiekuńcze i wyrozumiałe jak Hestie u 
wezgłowia.
maj 2002
MIAUR
W nocy z wtorku na środę, gdy wiatr zawodził prze-
nikliwie w antenach na dachu, Woźniak podjął męską 
decyzję. Pamiętał dokładnie, jak to przebiegło: w mę-
czarniach. Wiercił się w gorącej pościeli, łeb mu huczał jak 
dworzec kolejowy, a wszystkie troski, zyskawszy swobodny 
dostęp do Woźniaka, mościły się demonstracyjnie w jego 
obolałej mózgownicy. Ktoś nie śpi aby spać mógł ktoś, 
pomyślał z wyrzutem, spoglądając w półmroku na 
pochrapującą Woźniakową. Od pewnego czasu podejrzewał 
ją o tę przypadłość, czemu na jawie żywo zaprzeczała- teraz 
miał dowód. I choć w końcu wyszło na jego, nie doznał 
spodziewanej satysfakcji.
Poruszony do cna własnym poświęceniem, że czuwa, 
podczas gdy rodzina zażywa wytchnienia, Woźniak wziął 
się po ciemku za rozpatrywanie domowych problemów. 
Pieniędzy było jak zwykle za mało, inflacja żarła kieszeń 
jak wściekły pies, podatki nie pozostawały za nią daleko w 
tyle, a najdalej w przyszłym roku trzeba by zmienić 
samochód. Syn kiepsko się uczył, w głowie mu się 
chędożyły króliki i nic nie zapowiadało, że wyrośnie na 
wartościową jednostkę. Nie chciało mu się czytać książek. 
Szczególnie uparcie stronił od tych, które Woźniaka 
ukształtowały, preferując w to miejsce gry albo inne 
pierdoły. Woźniak nie mógł się z tym pogodzić, zaś Woź-
niakową, widząc jego gniew, jak lwica stawała w obronie 
nieuka: nie musi być we wszystkim podobny do ciebie, 
argumentowała. Kryła się w tym zakamuflowana pretensja, 
że Woźniak nie jest grubą rybą, tylko chodnikowym 
przeciętniakiem, a nawet nieudacznikiem. Woźniak 
odpowiadał jej przenikliwym spostrzeżeniem, jakiego
się dorobił o kobietach: wszystkie mają genialne dzieci i mężów 
idiotów. Temu, kto poznał tę prawdę, nietrudno zdobyć się na 
wyrozumiałość.
Wśród nocnej ciszy myśli Woźniaka pobiegły dwutorowo: w 
lewej półkuli, przepełnionej rozsądkiem, narodził się koncept, by 
wyjąć z lodówki piwo, zastygnąć w zachwycie nad oszronioną 
butelką i chyłkiem wytrą-bić zawartość. To by niechybnie 
pomogło jako ten Ubik, nie przymierzając. Z kolei półkula prawa, 
gdzie mieszczą się centra artystyczne i słynne poczucie odpowie-
dzialności, zdolność do poświęceń oraz inne szlachetne cechy 
ludzkie, nadal obrabiała nabrzmiałe domowe kwestie. Może 
zresztą było odwrotnie z tymi półkulami. Woźniak nie znał się na 
tym dokładnie.
Utrudzony rozważaniami zasnął; natychmiast dopadły go 
czyhające u wezgłowia widziadła, nękając ze sporym animuszem. 
Miotnął się jak ryba i wypadł poza koleinę snu; po równym 
oddechu Woźniakowej poznał, że udało mu się nie krzyknąć. Pot 
buchał na niego jak na ciężkim kacu, a serce w piersi szamotało 
się w beznadziejnym wysiłku, by opuścić Woźniaka i schronić się 
w spokojniejszym miejscu.
- Żeby to chudy byk - wychrypiał prawie że bezgłośnie. 
Zwlókł się z pościeli poprawiając piżamę, która przylepiła mu się 
do pleców pod dziwnym kątem. Stojąc na miękkich nogach począł 
macać po ciemku w poszukiwaniu kapci. Nie znalazłszy powlókł 
się przez kuchnię do łazienki. Z lustra spoglądała nań blada 
obrzmiała gęba, mokra od potu. Woźniak zbadał po kolei 
fragmenty tego obcego na poły wizerunku, zadał sobie trud ob-
macania policzków o gumiastej konsystencji, zajrzał też 
wizerunkowi głęboko w oczy, nie uzyskując odeń żadnej pociechy 
duchowej. Od zimnych kafelków zziębły mu stopy, więc uznał, że 
ochłonął. Strużka potu dopiero teraz zdecydowała się spłynąć mu 
po plecach.
Bo wtedy go zobaczył. Kątem oka. W lustrze.
Stwór - mężczyzna? - wyglądał jak ciemny cień, wtłoczony 
w kąt. Przysiadł na brzegu wanny, bokiem, wpatrując się do 
środka, jakby debatował, czy nie warto tam
wsadzić nóg w dziwacznych kamaszach. Na głowę wbił 
rogaty kaszkiet, a niewidoczną wskutek pochylenia twarz 
skrywał dodatkowo w jego cieniu. Wyglądał na owłosio-
nego: nastroszone kłaki sterczały mu z karku i zakrywały 
uszy. Odziany był raczej w tonacji pogrzebowej. Ręce 
tajemniczego gościa nie odbiegały barwą od kubraka, 
musiał więc wdziać na nie rękawiczki albo - co przyszło 
Woźniakowi na myśl w ostatniej chwili - cały ubiór był 
rodzajem kombinezonu.
Zdumiewające, jak wiele człowiek jest w stanie spo-
strzec w chwili nadzwyczajnego napięcia zmysłów - bo 
przecież trwało to nie dłużej niż błysk. Woźniak ujrzał 
szczegóły poniewczasie - gdy się nad tym zastanawiał. 
Pamiętał, że zdziwiła go obecność podejrzanego indywi-
duum w jego łazience w środku nocy. Wyjaśnienie na-
suwało się samo: ktoś chwilowo zatrzymał albo i odmienił 
procesy fizyczne zachodzące w okolicach wanny. Za-
mknąwszy oczy, widział przybysza tym wyraźniej: ani się 
nie ruszał, ani na niego nie patrzył, skoncentrowany bez 
reszty na pozie, którą przybrał.
Trzeba uczciwie przyznać, że owej wizji towarzyszyła 
również fonia. „No dobra, Woźniak - zagrzechotało mu w 
głowie jak kamyk w pustym wiadrze. - Rozluźnij się. Nie 
dzieje się nic nadzwyczajnego. Nie ma się czego obawiać."
„Kto ty jesteś? - pomyślał odważnie Woźniak (im dłu-
żej sobie przypominał, tym bardziej był pewien właśnie 
odwagi). - Co tu robisz? Czemu mnie straszysz po nocy?"
„Interesuję się tobą, to wszystko. Odwiedzam różne 
miejsca. Gdyby mnie przetłumaczyć na twój sposób wi-
dzenia, ujrzałbyś właśnie kogoś takiego jak ten na brzegu 
wanny. Posłuchaj, nie dzieje się nic nadzwyczajnego, choć 
tobie może wydawać się inaczej. Jeszcze się odezwę do 
ciebie."
Słowa te obiły się o wnętrze Woźniakowej czaszki, gdy 
w lustrze nie było już nikogo. Sztywność karku ustąpiła, 
Woźniak rzucił łbem jak koń. Czy możliwe, aby cienie 
ułożyły się w ten sposób? Postąpił ku wannie i pomacał w 
miejscu, gdzie tamten siedział. Znajomy
szampon przeciwłupieżowy, łagodna wklęsłość wanny 
zaprzeczały świeżemu świadectwu pamięci. Błogi spokój 
spłynął na Woźniaka od góry i z boków. Cóż, mnogie 
halucynacje optyczno-akustyczne to w końcu nic dziwnego 
przy jego wiecznych kłopotach.
Leżąc usiłował zracjonalizować sobie to, czego był 
świadkiem. Gdy zamknął oczy, film z łazienki przewijał się 
na nowo, wzbogacony o nowe szczegóły. W miarę brnięcia 
we wspomnienia przybysz stawał się też coraz bardziej 
gadatliwy. Z boku znowu pochrapywała Woźniakowa, 
próbując niemrawo naśladować bezkompromisowe 
charczenie męża, który lądując w objęciach Morfeusza 
zupełnie tracił takt. Woźniak pomyślał z czułością o jej 
próbach dorównania swemu mężczyźnie w łóżku: w jej 
towarzystwie wracało poczucie realności.
To właśnie wtedy, fizycznie rozciągnięty na łożu bo-
leści, mentalnie zaś miotając się między zjawą z łazienki a 
poczuciem obowiązku, podjął brzemienną w następstwa 
decyzję: jutro załatwi te lewe papiery. Nie będzie dłużej 
zwlekał. Nie wiedział wprawdzie, na co by mu się przydały, 
ale dla świętego spokoju będzie je miał. Jak inni. Zamykając 
oczy poczuł, że postanowienie było słuszne i ulga 
opanowała jego znękany umysł. Mary senne jak na sygnał 
pierzchły i wdał się w twardy sen, który go trzymał do rana.
-	Ktoś wypił w nocy piwo - stwierdziła przy śniada 
niu Amanda Woźniak, spoglądając surowo na głowę ro 
dziny. - Było pięć flaszek, a są cztery. Nie rozpłynęło się 
chyba w powietrzu.
„Gazeta Opiniotwórcza" w ręku Woźniaka zadrgała, 
ale zdołał zmilczeć. Przed chwilą wydrukował sobie wy-
brane strony i właśnie doznawał rozkoszy lektury.
-	Słyszałam, jak wstawałeś po nocy.
-	Wypiłem, bo mnie suszyło - rzekł Woźniak impul-
sywnie. - Przez całą noc nie zmrużyłem oka. Wy sobie 
beztrosko śpicie, a ojciec się zamartwia, żeby wam niczego 
nie brakowało - rzucił kosę spojrzenie ku latorośli, 
skupionej na grzebaniu w talerzu z owsianką.
Benek odłożył łyżkę i odepchnął od siebie talerz gestem 
podpatrzonym na filmach.
-	Powiedziałeś: nie brakowało? - zapytał z niedowierzaniem. 
- Od dwóch lat albo i dłużej dopominam się bezskutecznie o 
chomika. Wszyscy w klasie dawno mają żywe zwierzątko, tylko ja 
nie mogę się doprosić. - Wbił spojrzenie w obrus na stole i 
chlipnął dla podkreślenia efektu. Podejrzewając, że ojciec mógł 
nie zauważyć tej oznaki dogłębnego bólu, powtórzył chlipnięcie, 
tym razem ze stosowną przesadą.
-	Nie wyj mi tu! - podniósł głos Woźniak. - Lepiej byś wziął 
do ręki książkę. Ja w twoim wieku miałem przeczytany cały kanon 
młodzieżowy i zabierałem się za Hollanka i Harry'ego Harrisona!
-	Szedłeś alfabetycznie? - zainteresował się Benek.
-	Szedłem logicznie. Posłuchaj, żywe zwierzę kosztuje 
mnóstwo pieniędzy i starań, a są z nim same kłopoty. Myślisz, że 
postawisz je w kącie i zajmiesz się swoimi głupotami? Trzeba się 
nim opiekować, karmić je, sprzątać mu klatkę i bawić się z nim, 
żeby nie było mu nudno.
-	Jak mam się opiekować, kiedy nie mam kim? - zauważył 
rezolutnie malec. - Ex nihilo nihil.
-	Ty mnie tu nie epatuj łaciną - obruszył się Woźniak. - 
Zbieraj swoje klamoty i jazda do szkoły!
Po wyjściu latorośli siedzieli przy stole, dopijając kawę. 
Woźniak przerzucał gazetę.
-	A ty co? - zwrócił się do żony. - Znowu macie wolne?
-	Jak zwykle w środy.
-	To już drugi dzień w tygodniu.
-	No tak. Gratuluję spostrzegawczości. - Wożniako-wa 
zapatrzyła się w kąt, zwrócona do męża półprofilem. W dość 
odległy sposób przypominała mu tamtą Amandę sprzed lat, w 
której zadurzył się tak beznadziejnie. Jej rysy rozjaśniał blask 
idący od okna, a może ostatki młodości, które lada rok zerwą się 
do definitywnego odlotu.
-	Przyjęli nową chmarę ludzi z ulicy. Nazywają to 
rozpraszaniem bezrobocia.
-	A powinni rozpraszaniem pracy - dobił puentę 
Woźniak. - Do czego to doprowadzi? Tyle samo pracy dzieli 
się na coraz to większą liczbę etatów.W ten sposób nikt już 
nie pracuje naprawdę.
-	Ano właśnie.
-	Oprócz nas, prywatnych przedsiębiorców. To my 
utrzymujemy w formie ten kraj. Posłuchaj, co tu piszą. Jakiś 
maniak komputerowy w Japonii tropi seryjnego mordercę. 
Ładuje w komputer wszystko, co wiadomo o ofiarach. Co 
jadły, jak się ubierały, gdzie i po co łaziły... upodobania 
artystyczne, seksualne, typ urody. Ustalił tyle - zerknął na 
Amandę znad płachty - że ofiary to głównie kobiety.
-	Ciekawe - westchnęła. - Naprawdę ktoś je mordował?
-	Nie wiadomo, kto. Wyglądało na to, że umierały 
normalnie. Hercszlaki, wylewy, raki piersi, wypadki dro-
gowe - ale jest tego stanowczo za dużo. „Niepokojąca 
seryjka", napisali tutaj.
-	Kto umiera dzisiaj na raka piersi? Zwłaszcza w 
Japonii? W dobie mammografów...
-	Więc ten komputerowiec tropi niewidzialnego 
sprawcę. Jego zdaniem nie musi nim być człowiek.
-	A kto?
-	Cywilizacja. Tempo, stresy, przechemizowana żyw-
ność, warunki życia w tłoku, w zanieczyszczeniach, w 
hałasie zbierają straszne żniwo.
-	Tylko wśród kobiet? - Można by powiedzieć: za-
myśliła się. Gdyby już nie była zamyślona. - Chyba czy-
tałam powieść na ten temat.
-	I wiesz, co wyszło z przesiewania tego całego szajsu? 
Że jedynym wspólnym elementem między nimi są drzewka 
bonsai.
-	Brednie - osądziła Woźniakowa, ale oderwała się od 
dalekich myśli. Jej spojrzenie odcumowało z kąta, wędrując 
jak po sznurku na okienny parapet, gdzie w białej doniczce 
zieleniło się ich domowe bonsai. Opodal błyskały groźnie 
niklowe szczypczyki do przycinania; z drugiej strony, 
oprawny w kolorową okładkę, le-
żał instruktaż do zadawania tych tortur. - Wygląda to zatem 
na spisek drzewek bonsai. Co robi tamtejsza policja, skoro 
to takie proste?
-	Może to duch drzew? Jakiś huorn albo król lasu? 
Wycięli mu dżungle, wypalili, więc plącze się po miastach?
-	Widzę, że chciałbyś się mnie pozbyć - powiedziała Woź-
niakowa. - Przeczytałeś to z jakąś mściwą satysfakcją.
-	Wcale nie. - Woźniak porzucił „Opiniotwórczą", 
obszedł krzesło żony i zanurzył od góry twarz w jej wło 
sach. Pachniały snem i lakierem. - Co ty gadasz - po 
wiedział. - Miałem ciężką noc. Jutro pójdę załatwić te 
papiery. Co byśmy zrobili bez ciebie.
Czuł ciepło promieniujące z jej głowy. Podobno aż 
czterdzieści procent ciepła opuszcza organizm tą drogą. Ale 
tak twierdzą pewnie producenci czapek.
-	Do kogo pójdziesz, jak nie wiesz, do kogo?
-	Dowiem się. Popytam ostrożnie wśród pracowników. 
Albo w barze. Podobno też ogłaszają się w interne-cie.
-	I policja patrzy na ten proceder przez palce? Baju-
baju, będziesz w raju.
-	Kto ich tam wie? W „Gazecie" nic na ten temat nie 
stoi. A chwalą się co i rusz, bezwstydnicy: podajemy in-
formację kompletną.
II
Nie wiadomo dlaczego Woźniak wyobrażał sobie, że 
chcąc spotkać się z człowiekiem, zdolnym zaradzić jego 
trudnościom, będzie musiał przemykać się nocą podej-
rzanymi zaułkami. Nawet gdy decydował, jak się odziać na 
tę okazję, czy brać gotówkę i ile, nie pozbył się skojarzeń z 
supertajną operacją szpiegowską. A ponieważ prawie 
wszystko, co Woźniak robił w życiu do tej pory, było aż do 
bólu legalne i prawomyślne, więc nie dziwota, że opanował 
go jaskółczy niepokój.
Tymczasem instrukcja, gdy w końcu nadeszła, okazała 
się banalna: miał zasiąść w parku na ławce jak szukający 
wytchnienia mieszczuch, wachlując się od niechcenia 
„Gazetą Opiniotwórczą". Wachlowanie okazało się 
przydatne z uwagi na panujący gorąc. Liście z drzew 
opadały, choć był dopiero początek sierpnia.
Facet, który się przysiadł, nie zwrócił na Woźniaka 
najmniejszej uwagi. Wpakował sobie papierosa do gęby i jął 
grzebać po kieszeniach za zapalniczką.
-	Palenie szkodzi człowiekowi i naturze - poinfor 
mował go Woźniak.
Tamten znieruchomiał, spuścił wzrok na winietę 
„Gazety Opiniotwórczej", mruknął zniewagę pod nosem i 
podniósł tyłek z ławki. Raz czy dwa obejrzał się na 
Woźniaka, odchodząc szybkim krokiem.
Następna była kobieta w wieku produkcyjnym, z tych, 
co by mogły śmiało podnosić dzietność społeczeństwa. 
Farbowana blondynka w typie feministki; fakt, że i w nią 
łakomie jął się już wgryzać ząb czasu. Ale jeszcze 
wyglądała niczego. Woźniak zastanowił się przelotnie, jak 
by zareagowała, gdyby zaczął się do niej dostawiać.
-	Palenie szkodzi - zainaugurował.
Spojrzała nań półprzytomnie, więc zamachał „Opi-
niotwórczą".
-	Tak tu piszą. Rak płuc i efekt cieplarniany. Ku-
mulacja skutków. Tracimy na tym wszyscy.
-	Aha - stwierdziła bez zainteresowania. Też podniosła 
się i zrejterowała. Nie minęło dziesięć sekund, jak jej 
miejsce zajął ciemnowłosy mężczyzna w zielonej koszuli.
-	No dobra, Woźniak - rzekł patrząc przed siebie-niech 
pan już schowa tego szmatławca. Gadaj pan szybko o co 
chodzi, bo czas nagli.
-	Palenie szkodzi - rzekł zdecydowanym tonem Woź-
niak.
-	Psiakrew, zapomniałem, co mam odpowiedzieć. 
Szkodzi jak cholera? - zapytał z nadzieją.
-Nie.
-	Ja nie palę?
-	Pudło. Wie pan, trudno mieć zaufanie w interesach do 
kogoś z tak słabą pamięcią.
-	Albo to pan jeden potrzebuje dokumentów? Mów pan, 
co to ma być, a ja przypomnę sobie w trakcie. Co by pan 
chciał? - obrzucił Woźniaka luzackim spojrzeniem 
światowca, którego to wszystko przy okazji nieźle bawi.- 
Legitymację Ligi Ochrony Przyrody czy może za-
świadczenie ze schroniska?
-	A co pewniejsze?
Tamten wzruszył ramionami. - Jedni biorą to, inni 
tamto. Zależnie od życzeń i zasobów. Mnie nie szkodzi, bo 
rzuciłem! Widzi pan? Przypomniałem sobie.
-	A oprócz legitymacji albo zaświadczenia? Chyba 
miałem zbyt wygórowane mniemanie na temat pańskiej 
oferty.
Mężczyzna chwilę się zastanawiał.
-	Mój ojciec mawiał tak: nie pokazuj więcej niż są w 
stanie kupić. Na cóż panu, drogi panie Woźniak, wiedza o 
papierach kierownika schroniska albo o wycinkach z gazet, 
skoro pana na to zwyczajnie nie stać? Ludziom trzeba 
oszczędzać męczarni duchowych.
-	Nie interesują mnie wycinki z gazet - oświadczył 
butnie Woźniak. - Nie zbieram makulatury.
-	Oj, niesłusznie. Nawet się pan nie domyśla, jaki to 
solidny dokument. Staroświecki, godny zaufania papier, 
jeszcze z epoki wielkich drukarń... Nie to co elektronika: 
dziś jest, jutro skasowane. Przypuśćmy, że ma pan wycinek 
sprawozdania z procesu, w którym zasiadł pan na ławie 
oskarżonych. Wygrał pan czy przegrał - rzecz bez 
znaczenia. Powiedzmy, że proces toczył się o naruszenie 
nietykalności cielesnej. W relacji jest obowiązkowo krótka 
wzmianka, o co poszło: otóż obił pan kijem maltretownika 
bocianów czy bezdomnych świstaków, które wykradały 
resztki z osiedlowego śmietnika. W oczach każdego, kto 
zechce się z tym zapoznać, wychodzi pan na 
bezkompromisowego bojownika o prawa zwierząt, nie 
wahającego się wystąpić czynnie przeciwko tym, co je 
naruszają. Ale to nie dla pana, niestety-westchnął. - Nie ma 
pan kasy.
-	Kasę zawsze można zebrać.
-	Panie Woźniak - mężczyzna oderwał wzrok od za-
słanych listowiem alejek i spojrzał mu prosto w oczy.
-	Zajmujemy się organizowaniem dokumentów dla tych, 
którzy w obliczu znanych faktów poczuli się odrobinę 
niepewnie. Sądziliśmy, że ludzie, którzy w przeszłości 
zdrowo narozrabiali, a i tacy, co wykazali się jedynie 
naganną biernością - mają wewnętrzne poczucie własnych 
przewin i są w stanie stosownie do nich dobrać środki 
rekompensujące. - Pokręcił głową z dezaprobatą.
-	Za każdym razem okazuje się, że trafiamy na niewinne 
baranki. Nikt nie czuje się winny. Większość próbuje 
sprawiać wrażenie, że ktoś ich wrobił. Demonstrują głę-
bokie poczucie pokrzywdzenia. Panie Woźniak, ja nie 
zajmuję się psychoterapią.
-	Zaraz, zaraz - powiedział Woźniak - dlaczego pan 
sądził, że każdy precyzyjnie oceni sam siebie i potem z 
tabeli, której mu pan nawet nie pokaże, tylko o niej opowie, 
dobierze coś na miarę... potrzeb? Skąd niby, do cholery, 
mam wiedzieć, czy zaświadczenie w mojej sytuacji to już 
dość, czy jeszcze podeprzeć się legitymacją?
-	Ostro pan pilnuje, żeby nie przepłacić, co? Wie pan, 
co mnie uderza w tym wszystkim? Że ludzie ciągłe nie zdają 
sobie sprawy z powagi sytuacji. Myślą chyba, że to taka 
zabawa albo straszenie na niby.
-	Jeśli wszyscy zostaną wyposażeni w zaświadczenia, 
jak to uwielbiali zwierzątka, a kotki w szczególności, to 
kontrolerom może się to wydać dziwne, nie? Wszyscy 
kochali niedźwiadki, tygryski, rybki, nieba im przychylali - 
tylko że nagle zostaliśmy na tym padole sami, jeśli nie 
liczyć much, wron, szczurów, kotów i psów. I jeszcze pcheł 
oraz karaluchów. Nie wzbudzi to podejrzeń?
-	Więc co? - mężczyzna wrócił do kontemplowania 
parkowych dróżek. - Lepiej nic nie trzymać w zanadrzu? 
Wszyscy będą coś pokazywali na swoją obronę, tylko pan 
nie wyciągnie niczego? Nie sądziłem, panie Woźniak, że 
jest pan ryzykantem.
-	Czy pan nie rozumie... - podniósł głos Woźniak.
-	Ciszej, z łaski swojej. Nie jestem głuchy.
-	...że tam, gdzie rzadkie dobro staje się powszechne, 
jego wartość automatycznie spada? Jeśli pan rozda każdemu 
po diamencie, przestaną one budzić pożądanie.
-	Oczywiście myli się pan. Analogia jest mało ścisła, 
ale trzymajmy się jej. Są wszak diamenty i diamenty, jedne 
prawdziwe, inne sztuczne, wielkie i małe, oszlifowane 
świetnie i kiepsko...
-	Pan oferuje mi właśnie same podróbki!
-	Nie do odróżnienia od oryginału.
-	Z konieczności muszę w to wierzyć. Myślę, że wiem, 
na czym polega mój problem: nie mam pojęcia, czego 
potrzebuję. I czy rzeczywiście potrzebuję. Inaczej sobie 
wyobrażałem to spotkanie.
-	Tak? Jak?
-	Sądziłem, że dostanę kwestionariusz do wypełnienia. 
Że ktoś mnie będzie wypytywał o przeszłość... i w ogóle.
-	Krótko mówiąc że ktoś spojrzy ze zrozumieniem i 
życzliwością na to pańskie plugawe życie, pochyli się nad 
nim wzruszony i w końcu w imieniu tych miliardów 
stworzeń wyprawionych na łono Abrahama udzieli panu 
rozgrzeszenia. Panie Woźniak - mówił z wyraźną złością-
pan potrzebuje psychiatry albo księdza. Nie jestem żadnym 
z nich. Nie bardzo widzę, jak mógłbym panu pomóc. 
Żegnam. - Ale nie ruszał się z miejsca.
-	Niech pan zaczeka. Może więc małe zaświad-
czonko?
-	Zaświadczenia i legitymacje będą mieli wszyscy. 
Tudzież zdjęcia samych siebie głaszczących kury, kar-
miących gołębie albo czochrających się o lamę w zoo. 
Trzeba myśleć perspektywicznie.
-	Co więc pan proponuje?
-	Może reflektowałby pan na dowód zatrudnienia w 
schronisku dla psów, które się spaliło? Podpalił je fanatyk o 
twardym sercu, który nie mógł znieść ich tęsknego szczeku 
przez całą dobę?
-	Nie lepiej dla kotów?
-	Wie pan, jest takie powiedzenie- niech pan się nie 
obrazi - wyżej sra niż dupę ma. Tych od kotów mogą 
prześwietlać wte i wewte. Na co to panu? Pies to spokojny, 
pewny dokument, który w komisji lustracyjnej nie wzbudzi 
żadnych podejrzeń. Zawsze lepiej skryć się w tłumie, bo 
tych z psami będzie najwięcej.
-	Przypuśćmy, że ma pan rację - rzekł Woźniak.
-	A żona? Jestem żonaty. Co z żoną?
-	Hm... zdaje mi się, że pańskiej żonie dokument tego 
typu nie będzie potrzebny.
-	Jak to? Co pan ma na myśli?
-	No, nic takiego. Skoro jesteście małżeństwem, 
ochronią ją pańskie papiery. Gdyby miała na ten temat
-	mówię o stosunku do zwierząt - radykalnie odmienne 
poglądy od pańskich, nie wyszłaby przecież za pana.
-	Mówił gładko, a jednak Woźniak słuchając go odnosił 
wrażenie, że się wikła. - Oczywiście może pan zamówić dla 
niej osobny komplet. Tak panu na niej zależy? Długo ze 
sobą jesteście?
-	Będzie z dziesięć lat. Benek chodzi już do czwartej 
klasy. A, byłbym zapomniał: Benek też jest wielkim mi-
łośnikiem przyrody. Nie widziałem drugiego takiego. Jak 
mnie zaczął molestować o chomika, musiałem ulec.
-	I co się stało z tym chomikiem?
-	No... zdechł. Słabowity był jakiś. Wybrakowany. 
Mówię panu, Benek strasznie to przeżył. Prawie odchodził 
od zmysłów.
-	Krótko mówiąc wyjątkowa rodzinka, co? - mrugnął 
okiem mężczyzna, ale na jego obliczu nie było śladu 
wesołości. - Zróbmy tak: żonę poznał pan właśnie w 
schronisku. Przyszła po pieska... Przypadła panu do gustu. 
Umówiliście się, potem bara-bara... ma pan zdjęcia z tego 
okresu?
Woźniak skinął głową. - Oczywiście. Ale schronisko 
ma być dla kotów. Nie dla psów. Zawsze bardziej lubiliśmy 
koty. Kiedyś nawet chcieliśmy sobie kupić jednego.
Tamten machnął ręką z rezygnacją.
-	Jak pan woli. Psy byłyby lepsze. Nie tak nachalne. 
W każdym razie ja pana ostrzegałem.
Woźniak kaszlnął. Od pewnego czasu zbierał się do 
wypowiedzenia najpoważniejszej wątpliwości i uznał, że 
nastąpiła stosowna pora.
-	Jest coś, co mnie męczy, panie... nawet nie wiem, jak 
pan się nazywa.
-	Nowak.
-	Panie Nowak. Wdaję się z panem w interesy o wąt-
pliwym stopniu legalności. Przyjmuję od pana rady oraz 
ostrzeżenia. Flirtuję z panem światopoglądowo oraz, by tak 
rzec, ekonomicznie.
-	Nie za dobrą literaturę czytał pan ostatnio. Albo 
oglądał kiepskie filmy.
Woźniak puścił tę uwagę mimo uszu.
-	Zastanawiam się, w imię czego miałbym panu zaufać 
i iść dalej w ciemno. Skoro Stowarzyszenie na Rzecz Braci 
Mniejszych działa oficjalnie i nawet umieszcza ogłoszenia w 
internecie, to czemu spotykamy się w parku, a nie w 
pańskim biurze? Co mamy do ukrycia?
-	Biura są duże. Mają stosowne do wielkości uszy.
-	Ale co pan chce ukryć? I jak? Jeśli dobijemy targu, na 
pewno założycie mi kartotekę, do której dostęp...
-	Myli się pan. Pan odbierze swoje dokumenty i znika, 
a w bebechach komputerowych też niknie po panu wszelki 
ślad. A jeśli nie dobijemy targu - zawiesił głos-pewnie 
wolałby pan, żeby nikt wścibski nie dowiedział się, że miał 
pan niezdrowe zachcianki. Umiejętnie godzimy, panie 
Woźniak, legalną formę działalności z tym, co lepiej 
utrzymać w jakim takim sekrecie.
-	Słabo mnie to przekonuje - wyznał Woźniak. Pomysł 
z dokumentami naraz wydał mu się idiotyczny. - Po co to 
wszystko robicie? Z miłości dla zwierząt? Im już nic nie 
pomoże. Dla pieniędzy? Żeby się zabawić?
-	Cóż, miewamy intencje, które nam pan przypisuje. 
Ale istotny powód jest inny: rozpowszechniając te starannie 
sporządzone dokumenty i akta doznajemy szlachetnego 
złudzenia, że ludzkość przejrzała na oczy i dąży do 
ekspiacji. Że żałuje swych krwawych wyczynów z prze-
szłości i odwraca się od nich ze wzgardą. A jeszcze nie jest 
powiedziane, że nikt tych legitymacji nie sprawdzi.
-	To jakaś paranoja - podsumował Woźniak.
-	Zgadł pan. Ale ponieważ cały ten świat jest jedną 
wielką paranoją, więc doskonale mieścimy się w obo-
wiązującym paradygmacie. Rozum wobec paranoi jest 
bezsilny, jak się pan może o tym przekonać codziennie i na 
każdym kroku. Pobić takiego przeciwnika można jedynie 
stosując metody z jego arsenału. - Potarł czoło ręką i 
przejechał po rzednących włosach. - Za bardzo się 
podniecam tym wszystkim. Co do legalności: wobec władz 
jesteśmy towarzystwem hobbystów, które dla własnych 
członków prokuruje owe podwójne życiorysy, potwierdzone 
zaświadczeniami - lecz póki służy to niewinnej zabawie, 
wszystko jest OK. Nie demonstrujemy na ulicach i nie 
rzucamy kamieniami. Władza ma dość poważniejszych 
problemów. Nie tyka nawet neofaszystów, którzy paradują z 
pochodniami, głoszą bezwstydne hasła, a w kieszeniach 
brunatnych koszul noszą niskonu-merowe legitymacje 
NSDAP.
Obrócił się na ławce i bezceremonialnie złapał Woź-
niaka za ramiona.
-	Niech pan się do nas przyłączy, panie Woźniak. 
Jeszcze niebo jest spokojne i nie słychać grzmotów, ale 
za horyzontem już czai się apokalipsa. Niech pan żałuje 
za grzechy i ratuje duszę, skoro ciała już uratować nie 
sposób! - Pojął w jakimś przebłysku, że przeholował; 
jego uścisk osłabł. - Wcale niewykluczone, że te niepo 
zorne papierki, ta dziecinna zabawa w odmienianie prze 
szłości kiedyś uratują panu życie.
Woźniak powoli wyswobodził się z jego uchwytu.
III
W barze „Zdradliwa Toń" nawet o tej porze - było 
wczesne popołudnie - panował miły, sprzyjający intymności 
półmrok. System chytrze rozmieszczonych kurtyn bronił 
światłu dziennemu dostępu do lic i źrenic gości. Na tle 
butelek i dozowników kiwał się sennie barman o 
staroświeckim imieniu Cyryl. Może to wieczne nasycę-
nie tutejszej przestrzeni dymem, a może rodzą] bijącej od 
szkliwa poświaty sprawiały, że Woźniak czuł się tu istotnie 
jak w toni wodnej. Wątpliwe, by efekt ten został osiągnięty 
na zamówienie, raczej stworzył się sam niby Majmasz 
Samosyn - ale kogo dziś, kiedy nikt nic nie czyta, stać na 
takie skojarzenia? Woźniak sączył piwo z kufla, dumając o 
różnych życiowych sprawach.
-	To skandal jakich mało! - zahuczał obok oburzo 
ny bas. W każdej knajpie na świecie, o każdej porze, 
jakiś samodzielnie mianowany przedstawiciel opinii pu 
blicznej bierze na siebie trud wymierzania cięgów wi 
dzialnemu światu. „Zdradliwa Toń" nie stanowiła wyjąt 
ku. - W całym kraju nie sposób znaleźć paru tuzinów 
sędziów do obsadzenia komisji lustracyjnych! Prawni 
ków mamy więcej niż w Ameryce, a jak trzeba brać się 
za sądzenie, nie ma chętnych! - Zarechotał rozgłośnie 
i Woźniak zwróciwszy się w tamtą stronę dostrzegł tylko 
podrygujące brzuszysko.
Kompan krytykanta mruknął coś niewyraźnie, próbując 
ni to studzić radykalizm jego poglądów, ni to się z nimi 
zgadzać.
-	A co tu jest do rozumienia? - wykrzyknął z emfazą 
brzuchaty. - Sprawa jasna jak słońce. Każdy z nich prażył z 
dubeltówki do ptactwa i zwierzyny, krew zajęcy i saren ma 
na rękach oraz na sumieniu - i innych ma sądzić za to samo! 
- Wydał wzgardliwe prychnięcie, jakby ktoś odetkał spory 
gar pod ciśnieniem. - Najpierw trzeba zlustrować tych, co 
mają lustrować innych!
-	I pan by się do tego wyśmienicie nadał - skomentował 
kąśliwie Woźniak, bo już nie mógł wytrzymać.
Małe oczka, wsadzone jak dwie oliwki w ciasto, prze-
kręciły się i spoczęły na nim z wyrzutem.
-	Patrzcie go! Jeszcze jeden okaz! - wykrzyknął try 
umfalnie gruby. - Uderz w stół, a nożyce się odezwą! Zało 
żę się, że gardłuje tak, bo ma w domu fuzję albo wnyki 
i codziennie łaził z rym do lasu, kiedy jeszcze było tam co 
mordować! Poznaję takich cwaniaków bez pudła!
Jego towarzysz zamamrotał coś pojednawczo, prze-
rywając na chwilę tokowanie grubasa.
-	No to jego ojciec! Albo dziadek! Teść! U takich to 
rodzinne! Założę się, że powiesił sobie jelenie rogi nad 
drzwiami!
-	Słuchaj no, koleś - Woźniak wstał i zbliżył się do 
impertynenta. - Może ci się zdaje, że wolno ci lżyć mnie i 
moją rodzinę do dziesiątego pokolenia, chociaż nic o mnie 
nie wiesz. To, żeś wypił kufel za dużo, nie wydaje mi się 
dostatecznym usprawiedliwieniem. No to patrz tutaj, o ile 
gały nie odmówiły ci jeszcze posłuszeństwa- wyszarpnął z 
kieszeni dokument, po czym rozpostarł go przed zmartwiałą 
gębą grubasa. - Gdybyś umiał czytać, to byś się stąd 
dowiedział, że byłem kiedyś kierownikiem schroniska dla 
zwierząt. Prowadziłem ten interes całe cztery lata, 
dokładając nieraz z własnej kieszeni, póki jakiś skurwiel nie 
podłożył mi ognia pod te nędzne szopy! Denerwowały go 
moje pieski, nie mógł znieść ich tęsknego szczeku! - 
Pociągnął nosem. - Ze dwieście psów i kotów usmażyło się 
żywcem, resztę rozjechały samochody na pobliskiej auto-
stradzie. Próbowałeś kiedy, koleś, uciekać na oślep w 
zenicie przerażenia, kiedy nastroszone futro tli ci się na 
plecach? Nie? To dziękuj Bogu, żeś nie doświadczył tego, 
co moje zwierzaki. - Złożył dokument i pieczołowicie 
umieścił go sobie w kieszeni na sercu.
-	Jak się nie opamiętasz i nie przestaniesz rozpusz 
czać ryja, każę wezwać policję.
Usiadł i ostentacyjnie zajął się piwem.
-	Najmocniej przepraszam - grubas stał nad nim sapiąc 
rozgłośnie. Jednocześnie napierał nań nadspodziewanie 
twardą tuszą; Woźniak chcąc nie chcąc odsunął się trochę. - 
Tym razem intuicja chyba mnie zawiodła. Rzadko się to 
zdarza.
-	Dobra już, koleś, przeszkadzasz mi w piciu - uciął 
Woźniak. - Na drugi raz porządnie się zastanów, zanim 
otworzysz japę. Chyba że będziesz chciał nalać sobie do niej 
piwa.
-	Zgrabnieś go pan usadził - pochwalił barman.
-	Ledwo się tu zjawił, zaraz robi rej wach. Takim zawsze 
coś nie pasuje.
Woźniak kiwnął głową, że w pełni się zgadza z tą oceną. - Na 
jego miejscu najpierw bym trochę schudł. Oprócz rozumu 
potrzebna mu dieta-cud, ot co. Skaranie boskie, żeby pakować w 
siebie tyle żarcia. Myśli pan - nachylił się konfidencjonalnie w 
stronę barmana- że to na korzonkach tak się upasł? To tacy jak on 
byli stałymi klientami sklepów mięsnych. Na nich właśnie za-
rabiali rzeźnicy, regularnie pozbawiający życia miliony sztuk 
bydła i nierogacizny. Mózg mu zalazł złogami od przeżarcia 
mięsem, i tyle.
-	Ma pan całkowitą rację - Cyryl skłonił się z sza 
cunkiem. - Nie korzonki były podstawą jego menu, co to 
to nie.
Przed knajpą grubas, który tam czekał, zaczepił Woźniaka 
równie obcesowo. Upodobał go sobie na ofiarę własnych 
poronionych wywodów?
-	Panie Woźniak, przepraszam za moje zachowanie tam i 
tutaj, ale wynikło ono z bezradności. Muszę pana ostrzec. Grozi 
panu poważne niebezpieczeństwo. - Tłustą łapą ucapił rękaw 
Woźniakowej kurtki, który tamten daremnie próbował 
wyszarpnąć.
-	Niech mnie pan puści. Jakie niebezpieczeństwo?
-	Jeszcze nie wiem, ale pod żadnym pozorem niech się pan 
nie zadaje... Miał pan ostatnio niespodziewanych gości?
-	Może i miałem. Co to pana... Skąd pan zna moje 
nazwisko?
-	Z papierów, które mi pan pokazał. To, że pan je ma, 
świadczy, że orientuje się pan z grubsza, co się tu dzieje, ale z 
pewnością nie wie pan wszystkiego. Panie Woźniak, zwierzęta 
były piękne i należy ich żałować, ale teraz niebezpieczeństwo 
grozi całej planecie.
-	Mówił pan, że mnie - rzekł Woźniak z niechęcią.
-	Panu przede wszystkim. Jedno drugiego nie wyklucza. 
Pracuję, by tak rzec, dla pewnej organizacji pozarządowej i z tego 
powodu mam dostęp do reglamentowanych informacji. Proszę 
pana, Ziemia jest pod ustawiczną obserwacją. Kosmici wywołują 
cały ten ferment.
-	Jaki ferment? - Woźniak rozglądał się za policjantem. 
Zastanawiał się, jak postąpić. Wzywać pomocy? 
Przechodnie wezmą to za szarpaninę pijaczków; z do-
świadczenia wiedzą, że najlepiej nie pakować się w cudze 
scysje.
-	No bo oni tylko udają, że wam pomagają. Że nieba 
chcą przychylić. W rzeczywistości chcą sprawować nad 
wami kontrolę. Ujawnią się panu i będą pana próbować 
pozyskać do...
Do czego go będą pozyskiwać, Woźniak nie dosłyszał, 
bo oto pochwyciły go mocne ramiona i wepchnęły do 
bagażowej furgonetki, obok której stali. Ktoś ze środka 
usłużnie otworzył drzwi, Woźniak zanurkował głową w 
otwór, padł na podłogę i przetoczył się po niej. Już jechali. 
Obok gramolił się grubas; przez chwilę widział z bardzo 
bliska jego oko, wyłupiaste jak u ryby i podobnie 
pozbawione wyrazu.
-	Panie Woźniak - jęczał gruby - ja pana błagam...
Zdołał się dźwignąć na kolana i unieść do obwisłej 
gardzieli tłuste ręce; gmerał nimi w pośpiechu, jakby ulegał 
panice, czy zdąży, ale ruchy jego nie wykazywały logicznej 
koordynacji, wyglądało to tak, jakby coś odpędzał, ale może 
gesty plątała mu szaleńcza jazda, bo wciąż rwali przed 
siebie, a kierowca zbierał zakręty jak wściekły. Woźniak 
nawet nie zdążył się przestraszyć, tak szybko się to działo, 
spożyty alkohol też nie pomagał w koordynacji wysiłków, 
ilekroć usiłował się podnieść, nagły manewr kierownicy 
powalał go z powrotem. Grubas zaprzestał machania rękami, 
zdobywając się na słynny wytrzeszcz oczu numer dziewięć, 
gęba mu się otwarła jak do intonowania hymnu albo jak do 
ugryzienia niewidzialnego przeciwnika.
-	Panuueee Woośniaa...
Wycie przebijało przez pracujący na wysokich obrotach 
silnik, sięgając takich nut, że Woźniakowi mimo woli włosy 
stanęły na głowie. Raptem z okrągłego czoła grubasa 
wyskoczyła szufladka, w której coś zakręciło się 
niebieskawo - ptaszek, przemknęła Wożniako-
wi niedorzeczna myśl - i wielki tłusty mężczyzna po prostu 
rozpękł się na dwoje, chlustając i dymiąc na boki. Smród 
był taki, że wrażliwca Woźniaka momentalnie zemdliło, 
furgonetka podskoczyła na nierównościach, to kierowca 
puścił ster i teraz on toczył na fotelu walkę z niewidzialnym 
przeciwnikiem. Woźniak przydzwonił głową o blaszaną 
burtę, co przez chwilę podziałało trzeźwiąco, ale mikrobus 
już leciał w dół po stoku, świat za oknami zakręcił się 
szpetnie i nagle uleciał strasznie wysoko, a potem bardzo 
powoli wrócił na swoje miejsce.
Woźniakowi wydało się, że trwa to całe wieki, nie 
chciało mu się otwierać oczu, dopóki nie pojął, że ma je 
otwarte przez cały czas. Stopniowo wróciła mu zdolność 
widzenia. Hurgot koziołkującego żelastwa ucichł, 
zastąpiony świergoleniem w uszach; kiedy po nieskończenie 
długiej sekwencji ruchów, angażując w to wszystkie siły, 
zdołał obrócić się na boku, zobaczył o kilkadziesiąt metrów 
dalej pogięte pudło furgonetki. Od strony silnika lizały je 
płomienie.
Postanowił wstać; po kilku próbach zamiar się powiódł 
i Woźniak utrzymał się na gumowych nogach. W klatce 
piersiowej czuł przeszywający ból, ale mógł oddychać. Ręce 
i nogi miał całe. Coś zaszło, powiedział do siebie. Lazł 
skosem w stronę najbliższych krzaków, pewien tylko 
jednego: że musi tam dotrzeć, jeśli chce odpocząć, a 
odpocząć musi, bo więcej wysiłku go zabije. Coś zaszło, coś 
zaszło, powtarzał machinalnie jak mantrę. W krzakach 
długo przychodził do siebie. To znaczy miał wrażenie, że o 
wiele za długo, podczas gdy nie było przecież czasu do 
stracenia. Czołgając się, trochę idąc, pochylony bardziej ze 
względu na ból niż konieczność konspiracji, pokonał spory 
dystans. Tak mu się wydawało, dopóki wycie policyjnych 
syren nie wybuchło mu prawie za plecami. Zrobiło mu się 
wszystko jedno, czy go znajdą, czy nie. Wyprostował się 
dumnie i nie zważając na nic po prostu poszedł przed siebie.
IV
Korowód wiódł osobnik słusznego wzrostu i pokaźnej tuszy, 
odziany w fartuch, niegdyś zapewne białego koloru, teraz 
umorusany i wymięty. Z trudem opinając baryłkowatą postać, 
fartuch ten wydawał się toczyć beznadziejną walkę z 
napierającym nań sadłem. Z tyłu zebrany i związany tasiemkami, 
z przodu został obficie spostponowany czerwoną farbą. Ktoś 
szafował nią tak ochoczo, że pomazał nią nalane oblicze 
tłuściocha, a nawet przypominającą naleśnik czapkę, również 
umownie białą, która przekrzywiła mu się na głowie. W potężnej 
garści osobnika połyskiwał monstrualny nóż z tektury, oklejony 
cynfolią; jej ostrze pedantycznie obryzgano tą samą farbą co 
fartuch. Byłoby przesadą twierdzenie, że szedł z entuzjazmem, 
raczej powłóczył nogami, a na jego szerokiej gębie o trzech 
podbródkach malowało się uczucie poniżenia i upokorzenia. Gdy 
mijał wciśniętych w szpaler Woźniaka i Benka, naszyjnik z ser-
delków zadyndał groźnie na jego szyi..
Za nim kroczyło tyczkowate indywiduum w wysokich butach 
z gumy, podwiązanych w pachwinie do pasa. Ten przynajmniej 
próbował okazywać resztki godności: hardo spoglądał spod 
włóczkowej mycki. W ręku dzierżył długie wędzisko z 
kołowrotkiem i sznurkiem; na jego końcu, przebita sporym 
hakiem, dyndała srebrna ryba z tektury i cynfolii. Drugą ręką 
ujmował podbierak, zarzuciwszy go sobie na ramię; w spływającej 
mu na plecy siatce plątało się więcej rybiego drobiazgu. Kto by 
sobie zadał trud dokładniejszego obejrzenia połowu, ten by 
dostrzegł, że każda z ryb została okrutnie przewiercona 
oddzielnym haczykiem. Cała wiązka różnej wielkości haków 
wisiała mu u pasa; największe posłużyć by mogły do łowów na 
rekiny. Zamiast krawata przypięto mu ogonem do góry objedzony 
z mięsa rybi szkielet.
Obok niego dreptał przygarbiony jegomość w tyrolskim 
kapelusiku z kitką, w zielonej kurtce i spodniach oraz butach z 
cholewami. Opasany był ładownicami ni-
czym rewolucjonista Pancho Villi - stroszył czarne wą-siska i 
łypał złym spojrzeniem na boki. U szyi zwisał mu na pasku 
sztucer myśliwski z lunetą, skręcony w węzeł; gdyby nie fakt, iż 
była to atrapa, można by zastanowić się, jaki siłacz tego dokonał. 
Do pasa tego odrażającego indywiduum, które wzbudzało 
najwięcej negatywnych uczuć u obserwatorów, przytroczono 
mnóstwo zwierzyny płowej: przepiórek, szmacianych zajęcy, 
bażantów, chyba nawet lisa, tak że szedł zaplątany w to przeraźli-
we bogactwo, wręcz brodził w nim ostentacyjnie. Ani cień 
skruchy nie kalał jego występnego oblicza.
-	Tato - powiedział z dołu Benek - ten pan ma taką 
spódniczkę ze zwierzątek jak Polinezyjczycy.
Woźniak chciał uściślić, że Polinezyjczycy noszą spódniczki 
z sitowia, a i to tylko dla turystów, ale zagłuszył go megafon. Za 
procesją pędzonych ku uciesze pospólstwa winowajców jechała 
wolno odkryta półcięża-rówka, a stojący na pace konferansjer 
wykrzykiwał pod ich adresem do mikrofonu różne obelżywe 
uwagi.
-	Przyjrzyjcie im się dobrze! - zawołał. - Defilują przed 
wami przedstawiciele tych, którzy w decydujący sposób 
przyczynili się do hańby ludzkości. Oto rzeźnik, który 
z mordowania zwierząt na mięso uczynił źródło swego do 
chodu i powołanie życiowe! Żył z zabijania niewinnych stwo 
rzeń, a jego sumienie, twarde jak stal jego noża, nie napo 
mniało go ani razu. Niewykluczone, że jeszcze czerpał sa 
tysfakcję ze swego nikczemnego procederu!
Woźniak wyszarpnął Benka, wklinowanego pomiędzy 
spektatorów, i wypchnął przed siebie; niechże chłopak coś 
zobaczy na żywo, nie tylko w tej telewizji.
-	Ten za nim to tak zwany rybak, znajdujący upodo 
banie w zadawaniu cierpienia i śmierci zwierzętom wod 
nym. Dla własnej nikczemnej przyjemności nie wahał 
się płoszyć ich z podwodnych kryjówek i nabijać na haki, 
od których nie było uwolnienia. Nawet jeśli rybie udało 
się odczepić i wrócić do rzeki, ginęła w męczarniach albo 
padała łupem naturalnych wrogów. To tacy jak on oczy 
ścili akweny śródlądowe z żywych istot! Precz z nim i z 
innymi łajdakami jego pokroju!
-	Precz! Precz! Hańba! - odkrzyknął niemrawo tłum.
-	Och, nie dosłyszałem - zdumiał się konferansjer z paki. - 
Można by pomyśleć, że sympatyzujecie państwo z tymi 
wyrzutkami rodzaju ludzkiego. Tak niewielu jest wśród was 
aktywistów ochrony przyrody?
-	Precz! - zaryczał tłum na takie dictum. - Na pohybel! 
Hańba!
Woźniak krzyczał razem z innymi, bo czuł, że tak trzeba. 
Benek oderwał wzrok od tego, co działo się na ulicy i przyglądał 
mu się z dołu podejrzliwie.
-	A oto myśliwy, zakała naszych pól, łąk i lasów, 
wyspecjalizowany w rozstrzeliwaniu bezbronnej zwierzy 
ny! Największy szkodnik cywilizowanego świata! Dyspo 
nując sprzętem najnowszej generacji, który właściwie 
strzelał za niego, on i jemu podobni kładli trupem setki 
i tysiące leśnych mieszkańców. W trakcie tego odrażają 
cego zajęcia, a także przed i po, raczyli się obficie alko 
holem. Spójrzcie na jego czerwony nochal! To właśnie 
przez takich jak on nasze dzieci nigdy już nie zobaczą 
żywych tygrysów, słoni ani wilków!
Tłum zamruczał groźnie; tym razem oprócz epitetów na 
przechodzących posypały się mało szlachetne przedmioty. Celnie 
puszczona butelka z plastiku trafiła rybaka w czoło i odbiła się z 
łoskotem, wzbudzając salwy śmiechu.
Za wymienionymi parł kolejny odrażający obszar-paniec, 
któremu wokół ciemnej kapoty podrygiwały zwoje drucianych 
pętli. Jedna z nich, przytroczona do jego nogi, zacisnęła się na 
kłębie szmat, który ciągnął za sobą po bruku; wprawne oko 
doświadczonego miłośnika przyrody zidentyfikowałoby w owym 
tobole sarnę czy inne spore zwierzę, pozbawione ochoty do życia. 
Spod łachmana wyzierały cztery patyki, pozorujące skoki 
zwierzęcia; cała ta imitacja, sponiewierana i skręcona, wytytłana 
w błocie, podrywała się wraz z kolejnym krokiem typa o ciem-
nym, zarośniętym obliczu.
-	Patrz - pokazał Benek, gdy kłusownik mijał ich 
stanowisko. Woźniak zobaczył, że w but wolnej nogi nie 
szczęśnika wpiły się stalowe zęby pułapki na niedźwie-
dzie, co wyjaśniało ostatecznie nieregularny krok i dziwne 
postukiwania, jakie przemieszczając się wydawał.
-	Wnykarz był naznaczony szczególną chytrością 
i okrucieństwem - rozbrzmiało od półciężarówki. - Wła 
śnie defiluje przed wami z kulą u nogi, symbolem jego 
ohydnej działalności. Lękając się stawać oko w oko 
z potencjalnymi ofiarami zastawiał na nie sidła i żela 
zne pułapki. Podczas gdy on rezydował w ciepłym do 
mostwie, oddając się sprośnym przyjemnościom z alko 
holizmem na czele, schwytane w potrzask zwierzęta da 
remnie starały się uwolnić. Rano wychodził skacowany 
na cmentarz, w który wskutek jego działalności zamie 
nił się las, by pozbierać zdalnie zakatowane trupy.
Ktoś, kto ustalał kolejność maszerujących winowajców, 
największą atrakcję umieścił pod koniec szyku. Był nią niskawy 
osobnik o pokrytym zarostem obliczu, z le-ninówką nasuniętą na 
oczy, ubrany w skórzaną kurtkę i workowate spodnie. Ten wlókł 
za sobą aż dwa przezroczyste worki i siatkę; w jednym worku 
przesypywały się plastikowe żółwie, w drugim - żaby, jaszczurki i 
jeszcze inna drobnica. Aplauz obserwatorów, zwłaszcza dzieci, 
wzbudzała jednak sieć, wlokąca się dla większej przejrzystości 
całkiem z tyłu; wypełniające ją pierzaste kształty kazały domyślać 
się ptactwa, głównie papug, gdyż nie pożałowano tam farby. 
Elektroniczne piszczałki co i raz wydawały przeróżne skrzeki, 
trele, świergoty, a nawet pohukiwania, co gwarantowało 
osobnikowi żywe zainteresowanie.
-	A teraz przyjrzyjcie się przemytnikowi, który pa 
kował Bogu ducha winne zwierzęta jak przedmioty do 
wora, przewoził na długie dystanse i tam dopiero sprze 
dawał. Te, które pozdychały, a była ich większość, bez 
trosko wyrzucał. Jego szefowie trzymali się od tego zaję 
cia z daleka, ograniczając się do inkasowania szmalu. 
Za cierpienia niewinnych zwierząt kupowali sobie dro 
gie samochody i wille. Zupełnie nie przeszkadzała im 
świadomość, że każda cegła w ich okazałych domo 
stwach, każdy dolar na ich pęczniejących kontach ozna 
czały konkretnego ptaka czy żółwia, zamęczonych zgod-
nie z najlepszymi wzorami z Auschwitz. A pluńcież, mili moi, w 
plugawy ryj tego wszarza, co na wieki okrył nas hańbą!
-	Uhu-hu! - zawył tłum. - Bydlę! Kanalia! - A pe 
wien zapalczywy głos zawołał: - Do kotła z nim! - i wszy 
scy się roześmieli.
Jakoż istotnie ciągnięty przez ciężarówkę nadjeżdżał kocioł z 
rumianym kucharzem w białej wysokiej czapie, z kopyścią czy 
warząchwią w jednej ręce i tasakiem z tektury oraz cynfolii w 
drugiej. Spiker lżył go bez pośpiechu, solidnie, szczegółowo - lecz 
entuzjazm gawiedzi był tym razem stonowany, jako że każdy z 
wyjątkiem zaprzysięgłych wegetarian miał w życiorysie 
gastronomiczne epizody z mięsem w roli głównej. Kucharz zresztą 
uśmiechał się życzliwie i mrugał okiem, mieszając w kotle z 
dobrze odgrywaną odrazą.
Wymierzywszy słowne cięgi ostatnim w szeregu garbarzowi i 
kuśnierzowi, którzy zdarte ze zwierząt futra i skóry preparowali 
dla elegantek i elegantów wątpliwej konduity moralnej, 
przyłożywszy od niechcenia hyclom i modystkom, hodowcom 
gęsi na tucz i producentom automatycznych dojarek, zadowolony 
konferansjer pomachał Woźniakowi z Benkiem i półciężarówka 
potoczyła się dalej. Tam cały spektakl rozegrał się ponownie; 
Woźniak słyszał, jak te same odzywki wywoływały nowe 
wybuchy wrzawy. Ludzie schodzili na jezdnię i podążali za 
widowiskiem.
-	Tata, co się stanie dalej? - dopytywał się Benek. -Idą tych 
panów ukrzyżować?
-	Nie, skądże - zaprzeczył łagodnie Woźniak. - Skąd ci to 
przyszło do głowy?
-	Bo skoro tyle zbrodni popełnili, to zasłużyli na surową 
karę. Taką, żeby długo popamiętali.
-	Synu, to wynajęci aktorzy. Oni tylko udają za pieniądze. 
Taki teatr uliczny... żeby ludziom nie było nudno w niedzielę po 
południu. Teraz pojechali na plac Johna von Neumanna i tam 
sobie urządzą piknik.
-	Skąd wiesz?
-	Z „Gazety Opiniotwórczej". Będzie piwo bezalko 
holowe, bigos ekologiczny i gorące parówki syntetyczne 
z tego kotła, który widzieliśmy. Jadłeś takie, pamiętasz?
Benek kiwnął głową i stwierdził, że nie były nad-
zwyczajne w smaku.
-	No, chodźmy, mama na nas czeka - powiedział 
Woźniak.
Jechali długo autobusem i w trakcie jazdy Benek 
wyraził pogląd, że wyglądało to tak, jakby wszyscy - prze-
bierańcy, kibice, konferansjer - naśmiewali się z wymarłych 
zwierząt oraz zabawiali ich kosztem. Benek odniósł 
wrażenie, że mało kto autentycznie żałował ich zniknięcia, 
podczas gdy kwestia zasługuje na poważne potraktowanie. 
Woźniak zgodził się z tą opinią - takie imprezy to skandal i 
obraza dla aktywisty ochrony przyrody, właściwie 
należałoby napisać protest w tej sprawie. Zjednoczeni w 
surowej ocenie błazeństwa, na jakie zdobywa się świat, 
poszli od przystanku wąską alejką pośród otumanionych 
zimojesienią drzew o nagich konarach. Minęli wiecznie 
zielone krzewy bukszpanu i już byli u celu.
W kaplicy paliło się kilkanaście lampek i tylko dwa 
albo trzy znicze, które ze względu na efekt cieplarniany 
obłożono wysokim podatkiem. Kosztowały fortunę i nie 
cieszyły się wzięciem. Kradzieżom zapobiegała krata; 
miejsce pochówku można było znaleźć w elektronicznym 
katalogu, który akurat nie działał. Woźniak, ustaliwszy z 
grubsza rejon wiecznego spoczynku Amandy, włączył 
lampkę luminescencyjną, która rozjarzyła się blado. W 
milczeniu umieścił ją w rzędzie równie wątłych ogników. 
Przez pewien czas przyglądali się światełkom i mrocznemu 
wnętrzu kaplicy, gdzie przycupnęło parę zgarbionych 
sylwetek. Poczuł drobną dłoń Benka w swojej ręce.
-	Pomódl się za mamą - polecił szeptem, nachylając 
się do syna.
-	Jak? - wydyszał tamten z dołu. - Nie umiem. 
Przez chwilę Woźniak trawił w milczeniu chłodną
logikę tej odpowiedzi. Cywilizacja, myślał, redukuje nas do 
kilku typowych rodzajów zachowania w kilku typo-
wych sytuacjach; gdy zdarzy się coś niespodziewanego, stoimy 
bezradni, znikąd nie mogąc spodziewać się pomocy.
Pochylił się i powiedział:
-	Wyobraź sobie, że jest ktoś najpotężniejszy i największy, 
kto wie i może wszystko. Od niego teraz zależy, co stanie się z 
mamą.
-	Pan Bóg?
Woźniak kiwnął głową. - Tylko w ten sposób możemy 
jeszcze jej pomóc. Proś go o to, co twoim zdaniem przydałoby się 
mamie najbardziej.
-	Żeby poszła do nieba - wyszeptał malec poważnie. 
Wracali w grobowym milczeniu. Zmierzch zapadł
szybko, przez szyby autobusu blikowały rozmyte światła. W 
domu, nadal milcząc, zjedli prostą kolację - wykwintne dania 
skończyły się wraz z odejściem Amandy - po czym rozeszli do 
swoich zajęć. Woźniak zasiadł przy biurku, wyciągnął faktury, ale 
nie rozumiał, o co w nich chodzi. Z pokoju Benka przez 
półotwarte drzwi dobiegały żwawe odgłosy rozprawy z 
krwiożerczymi najeźdźcami z kosmosu, którzy poczuli chrapkę na 
naszą przytulną planetę.
Nie mogąc nic zdziałać przy biurku Woźniak porzucił 
papiery firmy i przeniósł się na kanapę, gdzie mógł bez reszty 
skoncentrować się na swym utrapieniu. Zamknął oczy i próbował 
wywołać obraz żony, tak jak ją zapamiętał tego ranka, kiedy 
siedzieli razem, wyprawiwszy Benka do szkoły. Ilekroć 
przywoływał tę scenę, doświadczał uczucia, że Amanda już wtedy 
przeczuwała, że gdzieś wysoko zapadł na nią wyrok, on zaś, jej 
mąż, zakontraktowany na całe dziesięć lat z możliwością obu-
stronnego przedłużenia, nie udzielił jej wsparcia duchowego ani 
żadnego innego. Może trzeba było inaczej do niej podejść, 
pilnować każdego jej kroku, co tak trudno przychodzi 
zaganianemu mężczyźnie, więc kiedy zwaliło się nieszczęście, 
padli przed nim pokotem.
Zdaje się, że w trakcie tych rozważań przytrafiła mu się 
drzemka. Ocknął się bezgranicznie rozżalony na świat; w pokoju 
Benka kosmiczni najeźdźcy stawiali za-
cięty opór. Kiedy podszedł do okna, żeby zaciągnąć firankę, wzrok 
jego padł na nieszczęsne drzewko, od miesięcy przykrawane do 
wymyślnej formy. Sosna, jałowiec, może cis, przypomniał sobie, 
bo iglaste łatwiejsze są w uprawie i odporniejsze na nóż. Tak 
instruowała Amandę przyjaciółka, od której pochodził prezent. 
Karłowate gałązki drzewka, które w innych warunkach mogłyby 
rozrosnąć się w potężne konary, zostały oplecione przez jakieś 
druty. Wcześniej nie zwrócił na nie uwagi. Wziął poradnik do 
kształtowania bonsai i jął go bezmyślnie kartkować: wśród 
docelowych form zaintrygował go styl wietrzny, ale drzewko 
Amandy nie zdradzało szczególnego podobieństwa do 
podręcznikowych wzorów. Aluminiowe druty dawały się łatwo 
odgiąć i Woźniak nie spoczął, póki nie zdjął wszystkich. 
Podręcznik i wąskie cążki do podcinania wrzucił do szuflady w 
biurku. Przyniósł z kuchni wody i podlał roślinkę.
Utrudzony walką z cieniami przeszłości zaciągnął z ulgą 
firankę, zamykając w ten sposób symbolicznie domowy teatrzyk, 
w którym kiepska tragedia wyraźnie nie mogła doczołgać się do 
puenty.
Woźniak potarł zapałkę i odkręcił palnik, ale nie usłyszał 
znajomego syku gazu. Mimo że palnik był odkręcony, gaz się nie 
ulatniał.
Zapałka także zachowywała się nietypowo: jej brunatny 
łepek zaróżowił się, rozgorzał, na samym koniuszku zaczął 
wywiązywać się płomień, ale przestał i Woźniak przyglądał się 
temu zachwyconym wzrokiem. Kiedyś na zwolnionym filmie 
widział stadia zapalania się zapałki. Potarcie, zbliżenie na 
mieszankę. Wypełniająca ekran siarkowo-fosforowa bania 
pojaśniała w miejscu potarcia - to statecznie wywiązywała się 
reakcja egzotermiczna - wreszcie wszystkie ziarna substancji 
palnej zostały zaangażowane w proces i oto powoli buchnął pło-
mień, osiągając intensywność, której nic nie zapowia-
dało. Dla kontrastu realizator puścił po chwili to samo w czasie 
rzeczywistym: trzask, prask i po wszystkim.
Gdyby Woźniak nie widział tego filmu, nie zastanawiałby się 
pewnie, dlaczego zapałka strajkuje. Stał obok kuchenki, przez 
którą bezszelestnie uchodził gaz, gapiąc się z niedowierzaniem na 
cud zachodzący na jego oczach.
Był człowiekiem konkretnym, więc różne możliwości 
przeleciały mu przez głowę. Zazwyczaj takie stany bywają ulotne, 
trwają mgnienie oka, ten jednak przedłużał się. Benek, gdyby tu 
zaszedł, powiedziałby, że ojca zaczarowało. Uświadomił sobie, że 
hałas towarzyszący rozstrzeliwaniu wrażych patrolowców ucichł. 
Benek ostatecznie rozprawił się z obcą armadą.
-	Spokojnie, Woźniak - przemówił uspokajająco głos 
w jego głowie. - Nie panikuj. Nic ci nie grozi. Mówiłem ci 
wtedy, w łazience, że jeszcze się spotkamy.
Woźniak się nie bał. Powodowała nim raczej ciekawość.
-	Nie panikuję - odpowiedział spokojnie z wnętrza 
swojej głowy. - Czemu zawdzięczam wizytę?
Miaur się zastanawiał. Woźniak widział go nie odwracając 
głowy, ciągle skupiony na zapałce. Tamten rozparł się przy 
kuchennym stole, gdzie od śmierci Amandy jadali z Benkiem 
posiłki. Miał oblicze rozumnego kota, oczyska wielkie i zielone 
jak latarnie miejskie; na ich dnie drzemała jakaś dzikość. Tak 
Woźniak pomyślał: dzikość. Wtedy kot rozwarł pysk jak do 
ziewania, ukazując straszliwe zębiska.
-	Dużo robisz, żeby mnie rozbawić - powiedział kot. - Te 
wasze skojarzenia...
-	Po pierwsze - rzekł Woźniak - nie odpowiedziałeś na moje 
pytanie. Po drugie: jeśli moje skojarzenia ci nie pasują, nie 
podsłuchuj moich myśli. Po trzecie: jak to jest, że czas stanął w 
miejscu, a jednak dalej biegnie?
-	Skąd wiesz, że biegnie?
-	Bo nasza rozmowa trwa. Jest procesem, który ma już swą 
historię i daleko bardziej intrygującą przyszłość.
Miaur jeszcze debatował. - Zacznę od końca - po-
wiedział wreszcie. - Czas istotnie się zatrzymał, ale umysł 
nie podlega czasowi. Nie wytłumaczę ci, na czym polega 
ten paradoks, bo nie wiem. Umiem się nim posłużyć, tak jak 
ty umiesz włączyć telewizor.
-	W porządku - nadał Woźniak. - Co z podsłuchiwa-
niem?
-	Jeśli przestanę śledzić twoje myśli, nie zdołamy się 
skomunikować. A paru rzeczy chciałbym się dowiedzieć.
-	Dlaczego zatem ja nie mogę podsłuchiwać ciebie?
-	Bo wymaga to pewnej wprawy. Poza tym wprowa-
dziłem blokadę.
-	Uważasz, że to sprawiedliwe? Tak się traktuje part-
nera?
-	A któż tu mówi o partnerstwie? - zdumiał się Miaur; 
Woźniak poczuł z tamtej strony falę uprzejmego zdziwienia. 
- Daj kurze grzędę... Myślisz może, że umysł odetkał ci się 
sam z siebie albo że mędrkujesz mi tu, boś taki zdolny? Jam 
to sprawił, mój mały bracie, bo tak mi było wygodnie - i 
skoro tylko zakończymy konwersację, wrócisz do swej 
klatki. Po prostu przyjmij, że tak być musi. Mamy sprawy 
do omówienia. - Zrobił przerwę, jakby spodziewał się 
protestów. - Bardzo dobrze - rzekł w związku nie wiadomo z 
czym. - Co się tyczy zaproszenia, którego nie 
wystosowałeś... ja go nie potrzebuję. Przychodzę i 
odchodzę, kiedy mam ochotę.
-	Słabo się starasz, żeby pozyskać moją współpracę- 
zauważył Woźniak.
-	Bo też niczego pozyskiwać nie muszę. Tak jak ty nie 
musisz traktować mnie życzliwie. Po prostu mamy sprawę 
do omówienia.
-	Do rzeczy zatem - podchwycił Woźniak. - Mów o co 
chodzi.
-	W tym właśnie kwestia - rzekł gość i Woźniak wy-
czuł jego zakłopotanie. - Zjawiłem się u ciebie, bo z roz-
kładu i zagęszczenia grafów prawdopodobieństwa wynika, 
że odegrasz w tym wszystkim kluczową rolę. W któ-
rąkolwiek stronę by podążyć z symulacją, nie da się ciebie z 
tej historii wyeliminować.
-	Jeszcze nie ma żadnej historii - zauważył Woźniak. - 
Przynajmniej nic o tym nie wiem. - Wydało mu się zabawne, że 
istnieje gra, w której bierze nieświadomy udział. Było mu lekko 
na duszy, że nie jest w stanie się tym przejąć.
-	Tak właśnie się zachowujecie: nic was nie rusza-
skomentował Miaur. - Niestety, od twojego zaangażowania sporo 
zależy. Kto wie, może nawet los całej ludzkości?
Woźniak milczał.
-	Nie rozumiem tego - zirytował się przybysz, nie 
wyjaśniając, czego. Z niezadowoleniem poruszył się na krześle. 
Dlaczego on mógł się wiercić, a Woźniak nie? To było nie w 
porządku. - Jak ktoś taki jak ty, osobnik o nader ograniczonych 
zdolnościach sprawczych, może wywierać aż tak przemożny 
wpływ na bieg wydarzeń?
-	Nie wywieram żadnego wpływu. Coś sobie uroiłeś.
-	Żebym to chociaż był ja - żachnął się Miaur. - Ale grafy 
prawdopodobieństwa rzadko się mylą. - W tej samej chwili doznał 
olśnienia i jego oczyska zabłysły. - A więc to tak... Kolejny z 
licznych cudów, które ustawicznie dzieją się w tej rzeczywistości. 
Powiedz mi, ale bez owijania w bawełnę: jaki jest twój stosunek 
do latających talerzy?
-	Negatywny. Nie wierzę. Jest to wymysł. Pogłoska wizyjna. 
Mit nowoczesny. Świadectwo obłędu cywilizacji.
-	Dosyć. Teraz skromne ćwiczenie na wyobraźnię: załóżmy 
na chwilę, że latające talerze istnieją. Może nie w takiej masie, jak 
się tu przypuszcza, nie o takim wyglądzie, nie przez 
odstręczających ufoków pilotowane... Co wtedy?
-	No... to by zmieniało postać rzeczy.
-	W jakim stopniu?
-	Znacznym. Brednie awansowałyby do rangi faktów 
materialnych. Literatura ufologiczna ze sfery spekulacji i sensacji 
zostałaby przeniesiona do działu literatury faktu. Pozycja 
ludzkości we Wszechświecie uległaby natychmiastowej 
degradacji.
-	Ludzkości niewiele już zaszkodzi - orzekł Miaur.
-	Jej pozycja, wbrew temu co uważasz, nie zależy od 
wykrycia bądź niewykrycia innych cywilizacji w ko 
smosie.
-	A od czego?
-	Od waszego zachowania tutaj! - huknął Miaur, 
rozsierdzony. Nie podniósł głosu, lecz Woźniak wyczuł jego 
irytację. - Myślicie, że jak innych cywilizacji nie ma albo zdaje się 
wam, że nie ma, albo występują rzadko, to wszystko wam wolno, 
bo jesteście wyjątkiem na kosmiczną skalę? A nos do ula! 
Lepszym od was nie wolno
-	tylko że oni o tym wiedzą.
-	Ma pan na myśli własnych pobratymców?
-	Ty mnie, Woźniak, nie prowokuj. Weź sobie Boga na 
pomoc i słuchaj, co ci mówię: zgodnie z rojeniami tak zwanych 
fantastów Ziemia nie jest jedyną planetą we Wszechświecie, na 
której powstało życie inteligentne. Wprawdzie rodzaj tej 
inteligencji, jej poziom, walory mocno są dyskusyjne, niektórzy 
nawet posuwają się do stwierdzenia, że to ąuasiinteligencja - ale 
fakt pozostaje faktem: w typowej galaktyce występuje od 
kilkunastu do kilkuset planet z życiem rozumnym. Większość z 
nich albo drzemie na dnie studni grawitacyjnych swoich planet, 
albo coś dłubie na orbicie, albo działa na skalę lokalną. Nieliczne - 
kilka, kilkanaście - są w stanie operować w pobliskich systemach 
gwiezdnych. Jedna, dwie terenem eksploracji czynią rodzimą 
galaktykę. Chwytasz, jak dotąd?
-	I stąd by się wzięły latające talerze wokół Ziemi?
-	Właśnie. Z pewnych względów Ziemia stała się obiektem, 
wokół którego krąży cała innoplanetarna flotylla. Hoam, 
Fleyowie, Rubbenekowie, Sin-Ho, smoki z Procjona B, wielkie 
koniki polne z Miradora, Qu-intesencjanie, Brahm-Argolczycy, 
Euteryjczycy, Cyko-rianie, Drzewianie z Arbora, Hrecy z karła w 
Hiadach, Stieglanie... Do wyboru, do koloru. A jeszcze miesz-
kańcy Tomboli A, Murcji, Luxora II, Onomatopeji, Gwarancji, 
Normy, Oksymorona... Znakomita większość pochodzi z tej i 
pobliskich galaktyk, ale trafiają
się całkiem odległe. Jest chyba nawet przedstawiciel Formacji 
Rrayven z jednego z sąsiednich wszechświatów.
-	Tak? A jak tu trafił? Nie ma dróg pomiędzy wszech 
światami, chyba że przez wormhole - powiedział z try 
umfem Woźniak. - Ale wormholami może się przemiesz 
czać wyłącznie plazma z cząstek elementarnych, a może 
tylko z kwarków. Żadne obiekty makro.
-	Woźniak, chyba ci lutnę. Skąd ta wasza skłonność, żeby z 
wielką pewnością wypowiadać się o sprawach, o których nie 
macie zielonego pojęcia? Zresztą mniejsza o to. Powiedz mi lepiej, 
co by się stało, gdyby ujawnić obecność tej licznej armady wokół 
Ziemi?
-	Chyba nic szczególnego. Przyzwyczailiśmy się do sensacji.
-	Ale nie do takich. Nasze symulacje pokazują, że 
nastąpiłoby jednak duże poruszenie, może nawet coś na kształt 
rewolucji... Co słabsze umysły, a więc prawie wszystkie, 
ogarnąłby zamęt. Kultura ziemska w dotychczasowej postaci 
poszłaby w rozsypkę, powstałoby za to mnóstwo dziwacznych 
sekt, z których jedne zaczęłyby wysuwać wobec kosmitów 
żądania, a inne ich wielbić. Nauka by zdechła, bo wszyscy by 
oczekiwali, że bardziej obeznani z techniką przybysze mają 
obowiązek podzielić się z zapóźnionymi... Politycy zaraz by 
zaczęli tak manewrować, żeby ugrać coś dla siebie, ot, 
wykorzystać kosmitów do umocnienia się przy władzy. Wojskowi 
swoim zwyczajem wszystko by przerabiali na broń. To już lepiej 
niech zostanie po staremu.
-	Lepiej niech tak zostanie - zgodził się Woźniak.
-	Ech, cóż to musi być za piękny stan ducha, kiedy 
człowiekowi jest zupełnie wszystko jedno. Powiesz tak-dobrze, 
powiesz inaczej -jeszcze lepiej. Niewiele się od ciebie 
dowiedziałem.
-	Może nie chciałeś się niczego dowiadywać. Może 
podświadomie wiedziałeś już wcześniej?
Kocur spojrzał od stołu przenikliwie.
-	Woźniak, nie próbuj zażywać z mańki, bo cho 
wam tu dla ciebie większe niespodzianki. Widzisz, sku 
pienie w jednym miejscu tylu wielkich statków, tylu
różnych istot z obcych planet, różnie do siebie nastawionych, 
różnie zapatrujących się na te same kwestie powoduje, że raz po 
raz wybuchają konflikty. Nie ma ich kto uśmierzyć, nie ma kto 
rozsądzić. Jak na przykład Hoam zaproponują rozjemcę spośród 
Procjonian, to Sin-Ho i Rubbenekowie na pewno postawią weto. 
Jak Fleyowie nastąpią na odcisk Quintesencjanom, to tylko 
patrzeć, jak w użyciu będą działobitnie i antymateria. My, 
najstarsi, musimy mitygować tych zapaleńców, którzy przebyli 
czasem wielki szmat drogi po to, by się tu wodzić za łby... czy co 
im tam wyrasta z szyj. Ale ostatnio pojawił się ciekawy pomysł - 
za-strzygł uchem, a jego zielone ślepia rozgorzały - żeby 
obowiązki rozjemcze powierzyć samym Ziemianom. W końcu to 
ich strefa kontrolowana, nawet jeśli jeszcze kontrolować jej nie 
potrafią. Oni tu powinni sprawować jurysdykcję.
-	Wydaje się to logiczne - zgodził się Woźniak. - Jak jadę do 
Hiszpanii i coś tam przeskrobię, to łapie mnie hiszpańska policja i 
sądzi hiszpański sąd.
-	Zapominasz, że nie wszędzie i nie przez wszystkich taka 
logika bywa akceptowana. Naganny czyn, którego dopuściłeś się 
w Hiszpanii, gdzie indziej, na przykład w twoim kraju, spokojnie 
uchodzi płazem. Nadto twój kraj może nie życzyć sobie, aby 
Hiszpania karała jego obywatela za coś, co według tutejszego 
prawa jest całkowicie tolerowane. Wśród międzygwiezdnej 
hałastry, z którą mamy do czynienia, przyjmuje to jeszcze bardziej 
skomplikowane formy.
-	Niech zatem sądzą się sami, a my umyjmy ręce.
-	Jak Piłat, co?
-	Właśnie. A najlepiej niech się zachowują przyzwoicie.
-	Tak, tak by było najlepiej - zgodził się Miaur. Dziwny jest 
to widok, kiedy kot się śmieje, co dopiero taki wielki. - Ale po co 
ja ci to wszystko opowiadam: otóż pojawił się szalony pomysł, 
żeby spośród mieszkańców Ziemi wybrać jednego, w tajemnicy 
przed resztą ludzi, którego wszyscy kosmici zaakceptują w tej roli. 
Jemu
powierzymy obowiązek wyrokowania, kto zawinił w konkretnym 
incydencie i jaką nałożyć karę.
-	E, to na nic - skrzywił się Woźniak, skoncentrowany na 
zapałce. - Nikt go nie będzie słuchał.
-	Jak podpiszą układ, to będą. Szkopuł w tym, żeby umiał 
sądzić sprawiedliwie.
-	Guzik prawda. Owszem, jurysdykcja na Ziemi i wokół 
niej, powiedzmy do umownie określonych granic Układu 
Słonecznego, powinna podlegać ludziom. Ale kto nas potraktuje 
poważnie, skoro ledwo potrafimy dolecieć do Marsa?
-	Z początku myślałem tak samo. Oddać sądy nad istotami 
wyższymi - istotom niższym? Wszak to urągający logice paradoks. 
Ale w tym szaleństwie jest metoda; wszak powiedziano: ostatni 
będą pierwszymi. Wysoka technologia nie implikuje, niestety, 
równie wysokiej moralności. To po drugie. A po trzecie, ludzkość 
też sroce ani innej komecie spod ogona nie wypadła. W końcu z 
tej samej planety pochodził znany ze sprawiedliwości Salomon, a 
nawet sam Jezus Chrystus. - Przerwał, oczekując na reakcję 
Woźniaka. - Nie słyszałeś o nich?
-	Słyszałem. 
-I co?
-	Pomysł istotnie przewrotny. Pewnie forsują go ci, którym 
się wydaje, że takim sędzią będzie łatwo manipulować.
-	Tak łatwo lub trudno, jak on na to pozwoli.
-	OK, a co z egzekwowaniem wyroków? Ktoś uzna, że 
trybunał go skrzywdził i wyrok odrzuci. Kto go zmusi, żeby się 
ugiął?
-	Znajdziemy sposób. Będzie układ. Powołamy egzekutywę, 
dysponującą odpowiednimi środkami przymusu.
-	Czyli jedną bijatykę będziemy zamieniać w następną. 
Tylko większą. Cóż, szukajcie takiego naiwniaka. Nie chciałbym 
być w jego skórze.
Miaur poruszył się niespokojnie, zupełnie po człowieczemu 
zabębnił palcami po stole. Nastroszył wąsi-ska i wyglądało, jakby 
coś rozważał.
-	No tak - powiedział wreszcie - no tak. Mówiłem im, 
że to nie ma szans. Przekonywałem. Kazali jechać-
pojechałem. Kazali gadać - gadałem. Czysta strata energii. - 
Podniósł głowę i obrzucił Woźniaka pełnym niechęci 
spojrzeniem. - Dzięki za gościnę i za wysłuchanie, co 
miałem do powiedzenia. Czasu nie zabrałem ci wiele. Teraz 
zniknę, więc się nie przestrasz. Ty natomiast z naszej 
rozmowy nic pamiętać nie będziesz, to ci pozwoli nadal żyć 
w spokoju i stosownej niefrasobliwości.
-	Serdeczne dzięki - rzekł Woźniak. Uczuł, jakby do 
mózgu przeniknął mu chłodny promień i jął z niewiary-
godną szybkością omiatać wszystkie kąty. Coś jak ska-
nowanie twardego dysku przez program antywirusowy, 
ucieszył się z analogii. Raptem coś się zacięło i promień 
zgasł.
-	O cholera! - zaklął Miaur. 
I znikł.
Zapałka buchnęła płomieniem, do uszu Woźniaka 
dobiegł uspokajający szmer gazu z palnika. Ręka, działając 
inercyjnie, zbliżyła doń płomyk i zapaliła go. Druga ręka 
machinalnie postawiła sagan z wodą na herbatę. Dopiero 
wtedy Woźniak odwrócił się. Przy stole nie było nikogo.
Z pokoju Benka natomiast wciąż dobiegały odgłosy 
gęstych salw, oddawanych do innoplanetarnych agresorów 
w obronie matki Ziemi. Po raz pierwszy Woźniak dopatrzył 
się w tym sensu.
VI
Zgodnie z zapewnieniem Miaura miał o wszystkim 
zapomnieć.
Ale nie zapomniał.
Nie miał nawet czasu dobrze się nad tym zastanowić, 
bo nowe zjawisko zaabsorbowało opinię publiczną. Oto 
pewien astronom-amator wykrył na północnym niebie łunę 
promieniowania, której tam wcześniej na pewno nie było, 
bo inaczej zarejestrowałyby to satelity, jak
choćby COBE lub Chandra. Łuna rozprzestrzeniała się 
zwolna, zajmując w maksimum ekspansji znaczną część 
nieboskłonu, w związku z czym błyskawicznie odżyły 
zapowiedzi rychłego końca świata i media zapełniły się 
stosownymi publikacjami. Potem pożoga na firmamencie 
zaczęła słabnąć - i tak ledwo ją było widać gołym okiem - i 
w niespełna tydzień niebo wróciło do poprzedniego 
wyglądu.
Woźniak wychodził z Benkiem to wieczorami, to nocą, 
żeby wraz z innymi domorosłymi astronomami obserwować 
dziwny fenomen. Wyglądało to jak rzadka sfalowana 
kurtyna, której fałdy nakładały się na siebie i w tych 
miejscach mgiełka zyskiwała na intensywności. Lornetka na 
niewiele się przydawała, gdyż przybliżenie rozrzedzało 
mżący poświatą, utkany z promieniowania sze-
rokozakresowego całun, tak że prześwitywały przezeń co 
jaśniejsze gwiazdy. Wzór, a i kolor poświaty zmieniały się, 
acz trudno było tego doświadczyć stojąc nawet godzinę czy 
dwie w mroku poza miastem. Woźniaka zaskakiwało nawet 
nie to, że coś wybuchło albo się rozpadło względnie blisko 
Ziemi, ale że efekt okazał się tak mało spektakularny. 
Zanim wyruszyli z Benkiem na obserwacje, naczytali się i 
naoglądali na ten temat, i jak zwykle interpretacje okazały 
się ciekawsze od tego, co je wywołało.
Zaalarmowani astronomowie, którzy wrócili z dalekiej 
podróży w głębiny Wszechświata i zarejestrowali zjawisko 
w pełnym zakresie promieniowania, wykluczyli od razu 
możliwość, że coś zafarbowało górne warstwy atmosfery, 
że to siostra zorzy polarnej stara się ozdobić firmament itd. 
Pierwsze opinie wskazywały, że coś eksplodowało na 
wysokości orbity Marsa - ale planeta znajdowała się wtedy 
po drugiej stronie Słońca, więc Marsjan mimo starań nie 
udało się w to wplątać. Obłok poświaty rozszerzał się 
anizotropowo, w stosunku do Ziemi ustawiony bokiem, tak 
że obserwowano głównie peryferyjne skutki wydarzenia. 
Od czegóż jednak symulacje komputerowe: przeskanowanie 
obłoku, nawet w takiej konfiguracji, pozwoliło odtworzyć 
jego strukturę, zaś
pomiary pasm promieniowania - historię. Nałożenie uzy-
skanych danych na model, obrócenie go i puszczenie w tył 
w celu rekonstrukcji ujawniło, że prawie na pewno doszło do 
eksplozji w sektorze o niewielkich rozmiarach, szacowanych 
najwyżej na setki metrów, przy czym wskutek nie-
jednorodności tego, co wybuchło, produkty eksplozji poszły 
strumieniami na boki, póki impet wybuchu nie odwalił tego, 
co blokowało swobodne rozpraszanie się szczątków. Praco-
wano głównie w zakresie pierwszej sekundy i jeden z naukow-
ców miał powiedzieć, że modelowanie to bardzo przypominało 
podobne prace nad młodym Wszechświatem, wkrótce po 
Big Bangu. Co oczywiście nie oznaczało, że na wysokości Marsa 
doszło do aktu światostwórstwa na małą skalę, jakiegoś Smali 
Bangu na przykład.
Zanim rzecz poddano rygorom tajności, a sprawozdania 
wyczyszczono gdzie się dało z niewygodnych faktów i 
opinii, dywagowano jeszcze o zderzeniu komet, ale nie byle 
jakich, tylko łaciatych, zbudowanych albo ze śniegu 
pokrytego plamami kosmicznego brudu, albo z wsadu 
kamiennego wtopionego w lód. Kłopot polegał na tym, że 
żadnych komet w tym sektorze nieba nie widziano; tak 
blisko Słońca kometa musi już produkować warkocz, 
choćby szczątkowy. Gęstość wydzielonego przy okazji 
krótkiego promieniowania spowodowała od razu rzucenie 
podejrzeń na obiekt sztucznego pochodzenia, który miałby 
ulec katastrofie - tym sposobem ożywiło się grono 
spekulantów umysłowych, którym takie wersje napędzają 
łatwowiernej klienteli.
Co to mogło oznaczać w kontekście wizyty Miau-ra i 
czy w ogóle miało z nią związek, Woźniak nawet i nie 
dociekał. Przerastało go to i wiodło w myślowy zamęt; po 
robocie buszował trochę po necie, po dodatkach naukowych 
i listach dyskusyjnych, dopóki nieprzezwyciężona senność 
nie wyganiała go do łóżka. Obszerność posłania działała 
stresogennie i zdawała się Woźniaka oskarżać, że nie 
ochronił Amandy, choć przeciw zrządzeniom losu nikt nie 
ma najmniejszych szans.
W tym samym mniej więcej czasie natknął się na 
Nowaka, tego samego, który zorganizował mu lewe papiery 
kierownika schroniska dla zwierząt. Fałszerz, znowu w 
zielonej koszuli, czyhał na Woźniaka pod domem; poznali 
się natychmiast, zresztą tamten ani próbował udawać, że 
spotkali się przypadkowo. Woźniak miał do faceta utajone 
pretensje, więc nie zaprosił go do domu, tylko gadali na 
chodniku.
-	Drogi panie Woźniak - zaczął tamten, gdy już upewnił 
się, że Wożniak go kojarzy - moi mocodawcy upoważnili 
mnie do złożenia wyrazów najgłębszego ubolewania z 
powodu tego, co przytrafiło się pańskiej żonie. Gdybym 
wtedy wiedział, co ją czeka, nie pozwoliłbym sobie na 
grubiańskie uwagi.
-	O jakich uwagach pan mówi?
-	Jak pan nie pamięta, tym lepiej. Chcieliśmy tylko 
pomóc panu z tymi papierami. Mam nadzieję, że spisują się 
bez zarzutu?
-	Tak. Ale nie testowałem ich wystarczająco. Wła-
ściwie użyłem ich tylko raz.
-	Jeśli pan nie jest zadowolony, zwrócimy pieniądze, 
które wtedy pobraliśmy. Za pana i za syna.
-	Nie ma takiej potrzeby.
-	Natomiast zgodnie z zaleceniami moich mocodawców 
suma wyłożona na zaopatrzenie w dokumenty pańskiej żony 
podlega natychmiastowej wypłacie w gotówce. Zaszła 
karygodna i nieprzyjemna pomyłka, która musi być 
skorygowana. Zechce pan to przyjąć jako częściową 
rekompensatę i o ile możliwe, zapomnieć o sprawie. Proszę 
o nas myśleć bez żalu i bez niechęci. Nie my przyczyniliśmy 
się do śmierci pańskiej żony.
Nim Woźniak zdołał otrząsnąć się z oszołomienia, nim 
wydukał oczywiste w tej sytuacji pytanie: a kto?-Nowak 
wcisnął mu do ręki grubą kopertę kremowego koloru, bez 
nadruków ani napisów, po czym oddalił się spiesznie, nie 
tracąc czasu na zbędne pożegnania. U brzegu chodnika 
dogoniła go taksówka popularnej korporacji; wsiadł nie 
oglądając się za siebie, trzasnął drzwiami i tyle go Woźniak 
widział.
Kopertę wypchano banknotami o najwyższym nominale, 
lekko używanymi, o autentyczności nie budzącej zastrzeżeń. Na 
wszelki wypadek Woźniak zaniósł jeden z nich do przebadania w 
banku; zwrócono mu go z zapewnieniem, że wszystko gra. Suma 
banknotów z koperty dokładnie dziesięciokrotnie przewyższała to, 
co Woźniak wpłacił za lewe papiery; zastanowiła go ta proporcja. 
Najpierw zamierzał wrzucić pieniądze na konto, swoje albo 
Benka, ale po namyśle wynajął skrytkę w banku i w niej złożył 
cenny depozyt. Coś mu nie pasowało w świętym Mikołaju, który 
obdarowuje ludzi na ulicy, nie czekając nawet do grudnia. Kto w 
dzisiejszych czasach wyzbywa się gotówki w ekspresowym 
tempie, jakby go paliła? To samo przeczucie ostrzegało go, że 
lepiej pozbyć się też podejrzanej koperty wraz z zawartością, 
dopóki czas i gruntowny namysł nie pozwolą podjąć wobec nich 
rozsądnej decyzji.
Ale czasu na namysł zaczęło Woźniakowi brakować. 
Wydarzenia zaczęły toczyć się szybko.
VII
- Jednostka należąca do smoków z Procjona B - mówił Miaur 
- zlikwidowała fortecę Drzewian z planety Arbor. Smoki 
procjońskie uznawane są za fanatycznych katolików, zresztą na 
ich planecie nigdy nie wystąpiły schizmy, nie dochowali się 
swoich Henryków VIII, Lutrów, Zwinglich ni Kalwinów, nie 
przeżyli inkwizycji ani reformacji. Drzewianie z kolei słyną z 
nastawienia antyreligijnego. Jedni i drudzy zetknęli się dopiero tu-
taj, w okolicach Ziemi; wcześniej bodaj ani o sobie nie wiedzieli. 
Rzecz jasna od razu poczuli do siebie ciężką animozją.
Rozmawiali jak poprzednio w kuchni, ale tym razem 
Woźniak zasiadał z Miaurem przy stole jak równy z równym. 
Zażądał tego od razu, gdy tylko tamten zwrócił się z propozycją 
kolejnego spotkania. Ustalili więc, że przebiegnie ono jak 
poprzednio: Miaur zastosuje swoje
sztuczki z czasem, a to ze względu na Benka, który niech 
lepiej pozostanie w nieświadomości, z kim konferuje jego 
ojciec. Ale Wożniakowi zbrzydło już stanie z tlącą się 
zapałką przy kuchence gazowej i stanowczo zażądał rów-
nouprawnienia. Z początku w ogóle się nie odzywał, zbyt 
onieśmielony obecnością kosmicznego cudaka naprzeciwko. 
Gdy już mu się napatrzył do syta, spuszczonym wzrokiem 
badał wzory na laminacie stołu; gdy i te postradały dlań 
wszelkie tajemnice, podnosił wzrok i wpatrywał się w 
kosmatą kwadratową mordę, w sam raz z bajek dla dzieci, w 
przepastne oczy, które trzymały go bez przerwy w szachu. 
W efekcie z tego, o czym Miaur raczył go informować, 
początkowo niewiele doń dotarło.
-	Smoki procjońskie uważają, że Drzewianie kręcą się 
tu nie bez powodu i podejrzewają ich o wszystko co naj 
gorsze. Kiedy więc w Układzie pojawiła się forteca z Arbo- 
ra, wielkością i zapewne uzbrojeniem przewyższająca 
wszystko, co mogli zaakceptować, wezwali ją do odwrotu; 
gdy i to nie pomogło, wypalili z największych działobitni, 
jakimi dysponowali. No i chwilowo rozwiązali problem, 
w ten sposób, że forteca Drzewian przestała istnieć.
Brak mimiki był u Miaura najtrudniejszy do zaak-
ceptowania. Głos jego, przypominający baryton mężczyzny 
w średnim wieku, wydawał się Woźniakowi dodany za 
sprawą chytrego dubbingu, co od razu nasuwało skojarzenia 
bajkowo-filmowe. Miaur wypowiadał się swobodnie, na 
luzie, nie stroniąc od figur i żartów, lecz prosty fakt, że 
niczego nie podkreślał mimiką ni gestykulacją, odbierał mu 
w oczach Woźniaka wiarygodność i czynił istotą naprawdę 
obcą. Twarz przybysza natrętnie kojarzyła się z maską, a 
jego strój - z kostiumem. Wszystkie te elementy, dozowane 
nachalnie i zbyt szybko, wybijały Woźniaka ze skupienia i 
powodowały, że czuł się nieswojo.
-	Ziemia nie jest strefą zdemilitaryzowaną? - odważył 
się spytać.
-	Nie. Mnie również wydaje się to niedopatrzeniem, ale 
dopiero ostatnio postanowiliśmy ująć to w karby konwencji. 
Łatwo to nie idzie - westchnął.
-	Powiedz mi, czy inne zamieszkane planety też cie 
szą się taką popularnością jak Ziemia?
-Nie.
-	To co ściąga tutaj przybyszów z całego Wszechświata? 
Atrakcje turystyczne? Czy może widzą w nas dziwoląg na 
kosmiczną skalę?
-	Wiedziałem, że o to zapytasz; dziwi mnie nawet, że 
powstrzymywałeś się tak długo. Jesteś religijny? Wierzący?
-	Nieszczególnie. Chyba wierzę w Boga, ale nie za głęboko.
-	Coś ci przeszkadza wierzyć... głębiej?
-	Te absurdy wokół. Bóg nie dba o świat. Pozostawił go 
własnemu losowi. Zezwala na tyle zła...
-	Bogu trzeba pomagać. Jeśli sprawy idą źle, być może 
samiśmy temu winni. Najpierw wymagajmy od siebie, dopiero 
potem od Boga. Ale znosi nas w stronę dyskusji teologicznych, a 
nie czas na nie... na razie. - Przerwał, szukając wątku. - Ziemia 
cieszy się interkosmicz-nym zainteresowaniem z bardzo prostego 
powodu: jest we Wszechświecie przypadkiem tak bardzo 
szczególnym, że aż jedynym.
Wożniak słuchał z szacunkiem i uwagą, nie wiercił się i 
rzadko przerywał.
-	Zażądam teraz od ciebie udziału w nie byle eksperymencie: 
postaw się w sytuacji samego Boga Ojca, który wbrew twemu 
przekonaniu o jego bierności postanowił odkupić i zbawić 
Wszechświat. Lecz jakże to przeprowadzić? Jak technicznie 
zrealizować taki zamysł? Na Ziemi wiecie najlepiej, jak to 
przebiegało. Bóg zesłał swego Syna, wcielił go w ludzką postać, 
zezwolił mu na krótką działalność edukacyjną zakończoną okrutną 
śmiercią. W ten sposób doprowadził do odkupienia ludzkości.
-	A co z innymi?
-	Właśnie. W kosmosie nie brak przecież rozumnych ras. 
Wystarczy, by było ich więcej niż jedna, a pojawiają się 
komplikacje. Co zatem robić? Zsyłać do każdej cywilizacji, miłej 
Boskiemu sercu - ale wszystkie mu są miłe - osobnych mesjaszy, 
ukształtowanych na obraz i podo-
|
bieństwo tych, których mają wydźwignąć? Osobno do Drzewian, 
osobno do ludzi, osobno do smoków procjoń-skich? Na pierwszy 
rzut oka dopiero wtedy kosmos zostałby zbawiony „porządnie", 
„szczegółowo", „dokładnie", że sobie pozwolę na lekkie 
potraktowanie kwestii zasadniczych. Nie są to zresztą moje 
wątpliwości, tylko teologów. Bóg, chcąc się trzymać strategii 
zbawiania i odkupienia każdego po kolei, musiałby dysponować 
legionami mesjaszy, ekspediując ich podług grafika to na tę, to na 
tamtą planetę, dobierając im rodzaj śmierci stosownie do 
okoliczności historycznych, właściwości anatomicznych 
tubylców, ich kultury, obyczajów itp. Swoją siedzibę musiałby 
zamienić w gigantyczne biuro dystrybucji mesjaszy do ich stacji 
przeznaczenia, do tego zbudować centrum monitorowania 
poczynań nieszczęsnych wysłanników, którzy nieraz - jak 
Chrystus w Ogrojcu - w godzinie ostatniej próby wznosiliby oczy 
ku miejscowemu niebu i błagali: Ojcze, odsuń ode mnie ten kie-
lich.
-	Ależ to nonsens - wyraził opinię Woźniak.
-	Prawda? Wizja Boga rozsyłającego mesjaszy po kosmosie 
jak listy, siejącego nimi jak ziarnem odkupienia, starannie 
odmierzającego terminy i okoliczności ze-słań, opracowującego 
albo zlecającego aniołom stosowne scenariusze, dla każdej rasy 
odmienne - przepotężnie pachnie absurdem. Bóg z istoty 
wszechmocnej redukuje się do biuralisty, urzędnika w 
zarękawkach, pilnującego, nadzorującego, przeglądającego 
rubryki sprawozdawczości, organizującego narady, jak podnieść 
procent zbawionych... Więc absurd. Tylko w jednym przypadku 
wizja ta zachowywałaby sens: gdyby w całym wielkim 
Wszechświecie Ziemia była jedyną planetą obdarzoną życiem 
rozumnym.
-	Ale nie jest.
-	Ale nie jest. Dlatego Boża inwencja poszła inną drogą: 
wybierzmy jedną jedyną planetę wraz z zamieszkującymi ją 
istotami, tam jednorazowo ześlemy Zbawiciela i Odkupiciela w 
jednej osobie, a jego męka wyzwoli od razu symbolicznie cały 
kosmos. Tych, którzy przemi-
nęli, zanim taka decyzja zapadła, którzy trwają i którzy dopiero 
się narodzą z materii rozpękłych słońc. Kiedy Chrystus umierał na 
krzyżu na Golgocie, umierał za ludzkość- ale i za całą resztę 
Wszechświata, za Hreków z Hiad, za Onomatopejczyków, za 
starożytnych Miau-rów, którzy przetrwali eony, za smoki 
procjońskie, za Fleyów i nawet za Drzewian, aktywnych w służbie 
szatana. Ziemia została jak gdyby delegowana do roli sceny, na 
której to się rozegra - musiał wszak istnieć jakiś czas i miejsce. 
Wystąpiła w imieniu całego kosmosu. To wielkie wyróżnienie, 
nikt jej pod tym względem nie doścignie. Ci, co wierzą w tego 
samego Boga, a nawet w jakichkolwiek bogów, chociaż pochodzą 
spod różnych gwiazd, przecież myślą podobnie, są ciekawi i 
pragną nawiedzić miejsce, gdzie dokonał się akt największej 
miłości Boga wobec stworzonych przezeń istot. Ale i ci nie tak 
bardzo zaangażowani religijnie, zafascynowani legendą, mocą, 
fenomenem tego miejsca, usiłują przeniknąć jego tajemnicę, 
poznać powody, które zadecydowały o Bożym wskazaniu. Co 
takiego mianowicie kryje się w tej Ziemi, a może w tej ludzkości, 
jaka specyfika, której nie ma gdzie indziej, na tysiącu innych 
światów, że Bóg wybrał ten właśnie? I ciągle nie wiedzą, wciąż 
poszukują odpowiedzi. A jeszcze inni nadciągają tu z ewidentnie 
złymi zamiarami, najchętniej rozbiliby w pył sanktuarium, które 
urąga ich wizji Wszechświata i pogrąża ich w potępieniu. 
Wszystkie te postawy są reprezentowane wśród czeredy, która się 
do was zwaliła. Są fanatycy, wyznawcy, pątnicy, są chłodni ana-
litycy i obserwatorzy - i są ci, którzy zgrzytają zębami na sam 
widok. Do wyboru, do koloru.
-	A dlaczego nikt nie poinformował ludzkości o tym stanie 
rzeczy? Nie mamy prawa wiedzieć? Nie zasłużyliśmy na łut 
zaufania? Może dzięki tej wiedzy zaczęlibyśmy się zachowywać 
stosownie do rangi istot, którymi jesteśmy?
-	Ludzkość. Ach, ludzkość - westchnął z rezygnacją Miaur; 
latarnie jego oczu przygasły. - To jest dopiero szkopuł. Wyobraź 
sobie, że dowiedziałeś się o świętym
miejscu, którego Bóg osobiście dotykał swą stopą, gdzie jadł, spał 
i przemawiał. Dowiedziałeś się o nim od swoich proroków, od 
tych, którzy doznawali objawień i przekazywali ich treść w tej czy 
innej formie. Wiesz więc, że istnieje legendarna planeta we 
Wszechświecie, gdzieś na uboczu kosmicznych szlaków, 
niepozorna, nie rzucająca się w oczy. Lecz skoro jest, można tam 
dotrzeć, jeśli się umie pokonać te przeraźliwe dystanse. Można na-
wiedzić to święte miejsce, odetchnąć jego atmosferą, napawać się 
jego chwałą. Przez wieki, przez tysiąclecia legenda żyje, bywa 
kwestionowana, ulega zapomnieniu, pojawiają się nowi wybrańcy, 
którzy ją wydobywają z niebytu na światło dzienne, aż po wielu 
eonach oczekiwań, po równie długich poszukiwaniach udaje się 
odnaleźć ten cud. I oto zdumionym oczom pielgrzyma ukazuje się 
ten skarb obleziony przez pospolite menelstwo, niegodne 
przebywania bliżej niż na parsek od sanktuarium. Wielu widząc 
was, wasze postępowanie, utraciło wiarę, bo trudno o lepszy 
dowód chybionych zamysłów Boga niż ludzkość i ludzie. Trudno 
o istoty bardziej odległe od świętości, rozmiłowane w grzechu, 
wyzwolone od nałożonych przez Boga powinności. Chwilami 
myślę, że mają rację Drzewianie, kiedy twierdzą, że to ich sank-
tuarium, nie wasze czy nasze, wobec czego powinni je objąć w 
wyłączne posiadanie.
Panuje zatem przekonanie, że ludzie nie są godni 
zawiadywania tak wyjątkowym dobrem. Czy Bóg mógł być tak 
głupi i nieodpowiedzialny, żeby powierzyć ich pieczy ten klejnot, 
istny raj, na widok którego mieszkańcy choćby układów 
podwójnych stają jak wryci? Stabilność warunków fizycznych, 
życzliwość dla życia, piękne gatunki flory i fauny, wszystkiego 
pod dostatkiem, wystarczy tylko tego nie psuć, a można by 
egzystować w szczęściu do kresu kosmosu. Dlaczego tak się nie 
dzieje? Bo ludzkość to banda wykolejeńców, zdemoralizowanych 
tą łatwizną, nie będących w stanie docenić dobrodziejstwa losu, 
oddającego im w pacht takie skarby? Wszak wystarczyłoby trochę 
tylko zadbać o Boży ogród-lecz te potwory kaleczą go, niszczą, z 
premedytacją i mi-
mowolnie obracają w perzynę święte wody i lądy, podobni 
raczej do złośliwych małp, z których się wywodzą, niż do 
kustoszy Bożego dziedzictwa. Nic, żadne apele ni 
napominania nie są w stanie odmienić ich nikczemnego 
postępowania, uznają jedynie bogactwo i gołą siłę, jak to u 
dzikich. Przeto niektórzy z kosmicznych pielgrzymów, 
zbulwersowani tym, co zastali, tracą cierpliwość, 
wyszczotkujmy te istoty z powierzchni planety, wołają, 
niech nie kalają jej urody, z chęcią się tego podejmiemy. 
Inni mitygują ich zapędy; ludzie, nawet tacy, są częścią tego 
miejsca, należą do rasy wybrańców, choć w lichy popadli 
stan, nie wszyscy krzyżowali Chrystusa, muszą istnieć 
nieznane nam a głębokie powody, że to na nich wskazał 
palec Boży. Irytacja, niechby i słuszna, jest złym doradcą, 
zastaliśmy ich w upadku, ale może spróbujmy ich 
zrozumieć, oznaczyć przyczyny ich klęski, tego że nie 
udźwignęli brzemienia nałożonego przez Boga. A może 
nasze postrzeganie, nazbyt uproszczone, czegoś tu nie 
uwzględnia i coś pomija? Przyglądajmy się im, o ekster-
minację najłatwiej, a martwych wskrzesić trudno. Zresztą 
Pan powiedział wyraźnie: piąte - nie zabijaj. I tak to trwa: 
jedni przeciwko drugim. Radykałowie i ortodoksi przeciw 
miłosiernym, nerwowi i zapalczywi przeciw cierpliwym i 
wyrozumiałym. A pod nimi perła planet, kosmiczna 
Częstochowa, na niej zaś roją się nieświadomi swej roli, 
pogrążeni w gnoju dziedzice Chrystusowi i 
współbohaterowie opowieści o nim. Widzisz tu jakieś 
wyjście?
VIII
- Rozwalenie fortecy Drzewian - mówił Maur - przy-
spieszyło decyzję o powołaniu rozjemcy z Ziemi. Pamię-
tasz, mówiliśmy o tym ostatnio. Utworzony został Trybunał 
Okołoziemski, do którego wpłynęła już skarga Drzewian na 
Procjonian. Ci ostatni odpowiedzieli memorandum o 
naruszeniu przestrzeni zastrzeżonej przez nieuprawnioną 
jednostkę bojową.
-	Przestrzeń zastrzeżona? Co to jest?
-	Strefa sferyczna, obejmująca wnętrze Układu wraz ze 
Słońcem, sięgająca po orbitę Marsa. Włącznie z samym Marsem. 
Wprowadzanie dużych jednostek bojowych jest tu zakazane. 
Procjonianie dobrze się bronią, wskazując na to konkretne 
ustalenie - kłopot w tym, że Arbor nigdy nie przyjął go do 
wiadomości. Ale do tej pory trzymali się z daleka.
-	Naprawdę istniało zagrożenie?
-	Drzewianie temu przeczą, ale zarazem nie potrafią 
przekonująco wyjaśnić, po co taki kolos walił ze sporą szybkością 
w głąb przestrzeni zastrzeżonej. Nawet jeśli nie zlecono mu akcji 
militarnej wobec Ziemi lub innych jednostek, narażał się na 
ryzyko wykrycia przez ludzi. Procjon strzelał, bo był najbliżej; 
gdyby spudłował albo został uprzedzony, salwę oddałby kto inny. 
My także trzymaliśmy Drzewian na celowniku. - Spojrzał uważ-
nie na Woźniaka. - W chwili obecnej najważniejszą rzeczą jest 
obsadzenie stanowiska Rozjemcy. Padła propozycja, że ty byś się 
nadał.
-	Ja? - zapiał cienko Woźniak. - Dlaczego ja?
-	Uznaliśmy, że trzeba wybrać typowego mieszkańca Ziemi, 
który ma jako tako poukładane w głowie. Nie aktora ani 
piosenkarkę, którzy obecnie robią za wyrocznię wobec opinii 
publicznej; nie polityka, broń Boże, i nie modnego intelektualistę, 
który zjadł wszystkie rozumy i niczego nie traktuje serio. Nie za-
patrzonego w siebie egotyka i nie zawodowca od filantropii; nie 
osobnika chorobliwie ambitnego i nie cynika, któremu wszystko 
jedno. Do tego doszło następne ważne kryterium: miał to być 
ktoś, kto nie wykazuje ani nie wykazywał w przeszłości wielkiego 
pędu do sprawowania władzy, do przewodzenia ani dominowania 
innych. Na Ziemi jest z tym prawdziwy problem; nigdzie indziej 
idioci nie garną się do rządzenia tak masowo. Kto jest świadom 
odpowiedzialności, która się z tym wiąże, ten od władzy ucieka; 
lgną do niej ludzie nietęgich zasad i dość wobec siebie 
bezkrytyczni. Wykluczyliśmy ich z góry. Szukaliśmy kogoś...
zakamuflowanego. Myślącego. Z pewnym doświadczeniem 
życiowym. Padło, niestety, na ciebie.
Gdyby w pomieszczenie uderzył piorun, Woźniak mniej by 
się przestraszył.
-	Ale ja nie znam się na prawie - wychrypiał błagalnie. Było 
mu gorąco.
-	Sądzenie nie polega na znajomości prawa. Tylko na Ziemi 
panuje taki przesąd; w sądach tutejszych zamiast wymierzania 
sprawiedliwości toczą się rozgrywki na kruczki prawne, 
przechodzące w długotrwałe mecze, w których przedmiot sporu 
znika albo przestaje mieć znaczenie. Mówi się u was przecież: 
niech prawo zawsze prawo znaczy, a sprawiedliwość - 
sprawiedliwość. Czyli jedno sobie, drugie sobie. Jakby nie było 
między nimi żadnego związku. Pod tym względem też stanowicie 
niezłe kuriozum.
-	Nic nie wiem o fortecach Drzewian. Nie znam się na broni 
użytej przez Procjonian ani na obowiązujących w takich 
wypadkach procedurach. Nie zrozumiem racji, które powodowały 
jednymi i drugimi.
-	Nie? - zdumiał się Miaur. - Ale dobrze rozumiesz racje 
ludzkości, której krąży nad głowami uzbrojona forteca z 
nieprzychylnie nastawioną załogą. Co byś wolał: żeby Procjon 
rozpylił Drzewian, czy żeby Drzewianie rozpylili Ziemię?
-	Może nie było takiej alternatywy.
-	A może była? Zaryzykowałbyś, żeby sprawdzić?
-	W porządku. Powiedzmy, że się zgodzę. Nawet jeśli 
wydam wyrok, jak zdołam go wyegzekwować?
-	O to się nie martw. Staniemy za tobą. Jeśli twoje werdykty 
będą sprawiedliwe, dopilnujemy ich wykonania.
-	A jeśli ktoś sprzeciwi się mojej kandydaturze? Nic przecież 
o mnie nie wiedzą. Niczego nie dokonałem. Jakże ich 
przekonacie?
-	Jeśli poprą cię najważniejsi i najmocniejsi, reszcie 
pozostanie tylko akceptacja.
-	A gdzie pewność, że nie stanę się marionetką 
w waszym ręku? Tych najmocniejszych? Że nie narzuci-
cie mi decyzji, które będą dla was wygodne? Że inni nie 
powołają swoich rzeczników, nie mianują ich jedynymi 
przedstawicielami Ziemi i dalejże nimi powodować we 
własnym interesie?
-	Słucham cię ze zdziwieniem. Istocie wolnej nikt nie 
jest w stanie narzucić niczego, nawet za cenę życia. Ale u 
was matactwa, jak widzę, na porządku dziennym. Według 
uzgodnień masz być jedynym człowiekiem sprawującym 
obowiązki sędziego. Następnego możemy powołać 
wyłącznie po twojej rezygnacji. Na twoim miejscu 
debatowałbym raczej nad kwestią legitymacji: czy potrafisz 
tak działać, żeby mieszkańcy Ziemi nie mieli do ciebie 
zastrzeżeń? Owszem, wyłoniliśmy cię arbitralnie. Mieliśmy 
może rozpisać wybory? Ponieważ uważamy je za szczyt 
farsy, postąpiliśmy po swojemu. Z punktu widzenia 
bezstronności masz wiele zalet; nie jesteś związany z 
żadnym lobby ziemskim ani pozaziemskim.
-	Nie byłem nikim ważnym, więc nikt mnie nie na-
gabywał - mruknął Woźniak. - Nie ludzi bym się obawiał. 
Groźniejsze wydają mi się naciski stamtąd - pokazał palcem 
na sufit. - Drzewianie albo smoki z Procjona na wieść, że 
mam decydować w ich sporze, mogliby spróbować 
podchodów. Zastraszyć mnie albo przekupić. Człowiek jest 
istotą ułomną i oni to wiedzą.
-	O tym też pomyśleliśmy, i to znacznie wcześniej. 
Pamiętasz incydent po wyjściu ze „Zdradliwej Toni"? Bóg 
jeden wie, jakby się to skończyło, gdybyśmy nie inter-
weniowali.
-	Wiedzieli o mnie? Już wtedy?
-	Cóż - rozłożył łapy Miaur - grafy prawdopodobień-
stwa wszystkim z grubsza pokazują to samo. Nie pytaj tylko, 
kto to był, bo i tak ci nie powiem. Tak, kochany, rozmaite 
rasy penetrują ludzkość przez podstawionych 
człekopodobnych agentów, którzy kryją się w waszym 
rojowisku jak w lesie. To też by należało uregulować. 
Wracając: od kiedy stanęła twoja kandydatura, monito-
rujemy twoje otoczenie i mamy cię na oku. Woźniak, my 
wiemy wszystko. Wiemy, że próbowano cię nie tylko 
ostrzec, porwać, ale i przekupić. Że wdałeś się w niepo-
trzebną, głupawą i nic nie dającą transakcję z tymi fa-
natykami Rubbeneków...
-	Chodzi o papiery kierownika schroniska?
-	I na cóż ci to było? Uszczęśliwiły cię?
-	No... nie. Ale wszyscy mówili, że asekuracja nie 
zawadzi.
-	Rubbenekowie rozpuszczają podskórne plotki i starają 
się wytworzyć atmosferę zagrożenia. Są wśród nich 
zwariowani ekolodzy, zwolennicy wyczyszczenia Ziemi z 
ludzi i odrestaurowania na niej dawnych gatunków fauny, 
łącznie z dinozaurami. Inna frakcja w ich łonie popiera tę 
opcję, ale bez dinozaurów, bo ich nie było za Chrystusa. 
Czyli w grę by wchodziło odrestaurowanie tych gatunków, 
które wybił człowiek współczesny.
-	Nie takie to całkiem głupie.
-	Zlikwidowanie ludzkości? Ty to mówisz? Ale upra-
wiając propagandę szeptaną, posługując się sugestiami, 
ulotkami, tworząc tajną strukturę, ukrytą nie wiedzieć przed 
kim, rozpuszczają sugestie, że pewne koto-podobne stwory 
maczają w tym palce. A to już przestaje nas bawić. Musiałeś 
się z nimi zadawać? Musiałeś wziąć udział w słabo 
zakamuflowanym przekupstwie? Nic cię nie tknęło?
-	Nic im nie obiecywałem.
-	Ale kopertę wziąłeś.
-	Nie wiedziałem, co zawiera. Myślałem: jakieś ma-
teriały. Od kogo, po co - nie zastanawiałem się. Wziąłem 
machinalnie. Nawet gdybym chciał, nie miałbym jej komu 
oddać. Zdeponowałem...
-	Wiem. Pewne fakty świadczą na twoją korzyść.
-	Gotów jestem udostępnić wam tę kopertę do zba-
dania. Nic z tych pieniędzy nie wydałem, bo coś mi w tym 
śmierdziało.
Miaur roześmiał się, a śmiech miał rzeczywiście nie z 
tej ziemi. - Już się tak nie mityguj, o nic cię nie oskarżam. 
Próbuję ci tylko unaocznić, jak szczegółowo weszliśmy w 
twoje życie. Przy okazji uświadom sobie, w jak delikatnej 
sytuacji się znalazłeś i do jakiego stopnia musisz się 
pilnować przed popełnieniem błędu.
Świadczy to o tym, jak bardzo stałeś się ważny dla rozgrywki 
zachodzącej ponad głowami niczego nie kumającej ludzkości, a 
także dla przyszłości Ziemi i swoich rodaków. Jak pierwszy raz 
zobaczyłem, na kogo wskazują grafy i siatka identyfikująca, nie 
mogłem wprost uwierzyć. - Pochylił się nad stołem. - W tym tkwił 
palec Boży. Woźniak na krótko pogrążył się w myślach.
-	Przypuśćmy więc, że się zgodzę. Jak to urządzicie 
technicznie?
-	Będziemy cię angażować w środku nocy, kiedy wszyscy 
śpią. Firmę możesz spieniężyć, środków ci nie zabraknie. 
Przejdziesz krótkie przeszkolenie.
-	Chyba przed rozpoczęciem procesu musiałbym 
każdorazowo zapoznać się z aktami. No, ze szczegółami sprawy.
-	Nie. To by cię pozbawiło bezstronności, która z chwilą 
rozpoczęcia przewodu jest twoim w kluczowym atutem. 
Wszystkiego dowiesz się w trakcie. Co jeszcze? Zachowamy 
ziemski podział na oskarżyciela, obrońcę i świadków. Oskarżeni 
mają prawo głosu, ale wyrocznia będzie jednoosobowa.
-	Nie lepiej sądzić takie przypadki w kilka osób?
-	Nie. Po co rozmywać odpowiedzialność? Te wasze 
komisje, gremia, zespoły, prezydia, zebrania, komitety - żachnął 
się malowniczo, tak że nawet Woźniak odczuł jego odrazę. - 
Rozmywanie odpowiedzialności to wasza specjalność. Nigdzie nie 
pleni się tak bujnie jak tu.
-	Ostatnia wątpliwość - rzekł Woźniak. - Jak długo ludzkość 
będzie pozostawać w błogiej nieświadomości, co się z nią dzieje? 
Obcy będą grasować po ulicach, włazić do mieszkań, detonować 
się nawzajem- a my na to będziemy zezwalać, wpatrzeni w niebo, 
rozmarzeni, niczego nie pojmujący. Kiedy zdejmiecie embargo 
informacyjne?
-	Jak tylko uzyskamy pewność, że wam to nie zaszkodzi. 
Gdybyście sami odkryli, co się dzieje, nie mielibyśmy wyjścia. 
Postawilibyście nas przed faktem dokonanym. Ale wam to ani w 
głowie. Oczywiście nie wolno ci o niczym informować swych 
ziomków.
-	A jeśli się nie zgodzę? Mówię o Rozjemcy. 
Miaur uśmiechnął się doń samymi oczami.
-	Osobiście byłbym niepocieszony, gdybyś się wyco 
fał. Nie nalegam, masz jeszcze czas do namysłu. - Omiótł 
pomieszczenie wzrokiem, jakby chciał zapamiętać każ 
dy szczegół. - Ale jestem dobrej myśli. Grafy prawdopo- 
bieństwa rzadko się mylą.
IX
Pomieszczenie przeznaczone na salę rozpraw, obszerne, o 
ścianach w tonacji seledynowej, obwieszono znakami 
zaangażowanych stron. Dzień wcześniej Woźniak został tu 
wprowadzony, żeby mógł ocenić, czy warunki do godnego, 
sprawnego i sprawiedliwego sądzenia zostały spełnione. Przed 
godłami próbował kojarzyć ich graficzne zawiłości z nacjami, 
których reprezentowały, ale za mało wiedział, żeby je ocenić. 
Przewodnikiem był mu nieoceniony Miaur; dodatkowo 
towarzyszył im samojezdny automat rejestrujący, który zapisywał 
kolejne uwagi.
-	A gdzie Ziemia? - zapytał Woźniak. - Nie widzę godła 
Ziemi.
-	Bo nie dopracowaliście się jeszcze takiego uznanego przez 
wszystkich znaku. Ludzkość dotychczas go nie potrzebowała - 
zauważył kąśliwie kot.
-	Czułbym się o wiele lepiej, mając godło Ziemi za plecami. 
Nie jest to chyba wygórowane żądanie?
-	Ależ skąd. Powiedz tylko, co na nim umieścić.
To był problem. Co wybrać? Globus? Pięć kół olimpijskich? 
Orła? Kwiatek? Wodnika lejącego strugę wody z dzbana? Widok 
Ziemi z Księżyca? W końcu zdecydował się na słonecznik. 
Dlaczego? Nie wiedział. Myślał też o jaśminie, ale słonecznik 
wydał mu się bardziej wyrazisty.
Wcześniej spotkał się z przedstawicielami głównych ras 
operujących w pobliżu Ziemi; oddelegowano ich do najbliższej 
rozprawy. Mieli monitorować jej przebieg
i stanowić gremium rozstrzygające na miejscu wątpliwości 
proceduralne. Wszyscy wystąpili w ludzkich postaciach, 
podobnie odziani. Twarze ich przypominały zastygłe maski 
z bardzo zgrubnie odrobionymi rysami i szczątkową 
mimiką. Także ich głosy brzmiały podobnie. Woźniak czuł 
się w tym towarzystwie nieswojo i prawie odczuł ulgę, gdy 
niedługie spotkanie dobiegło końca. Nie mówiono zresztą o 
niczym ważnym: przedstawiciele kolejno wyrażali radość, 
że Woźniak w imieniu Ziemi podjął się roli Rozjemcy, 
podkreślali, jak trudne czeka go zadanie, zapewniali o swym 
poparciu i przekonaniu, że upora się z nim chlubnie. 
Woźniak słuchał ich wypowiedzi wypranych z 
jakiejkolwiek żywszej emocji.
-	Dlaczego przybrali takie odrażające postacie? - spytał 
Miaura, gdy już było po wszystkim. O tym, czy nie boją się 
rozmycia odpowiedzialności, taktownie nie wspomniał.
-	Taka była umowa. Zgodzono się, że wygląd nie-
których z nich mógłby podziałać na Rzecznika depry-
mująco.
-	Cóż to za Rzecznik, który ulega błahym okoliczno-
ściom - zrzędził Woźniak, trochę zawiedziony, bo spo-
dziewał się co najmniej macek i kaszalotów. Miaur wystąpił 
oczywiście w całej swej kociej okazałości jako ten, którego 
Woźniak już widział, jego opiekun i przewodnik, a także 
jako przedstawiciel strony nie zaangażowanej bezpośrednio 
w konflikt.
-	Czekają cię poważniejsze próby - zapewnił. - Wi-
docznie postanowiono ci oszczędzić tych mniej znaczących. 
Może nie chcą powodować dekoncentracji?
Podium Rzecznika, ustawione centralnie, przypominało 
łódź, właśnie uniesioną przez falę; na jej dziobie Rzecznik 
mógł się rozlokować szybko i wygodnie. Tak to wyglądało 
od strony sali, od góry natomiast Wożniak widział obszerny 
blat, zdatny do rozparcia się łokciami, rozłożenia papierów i 
notatek. Ponieważ nie umiał sprawnie posługiwać się 
systemem rejestratorów i odtwarzaczy, miał mu być 
przydzielony pomocnik. W odległości półtora metra od 
fotela Rzecznika blat opadał łagodną
krzywizną ku stanowiskom obrony, oskarżenia i świadków, ale do 
nich nie dochodził, urywając się w powietrzu, i Woźniak mimo 
woli pomyślał z rozbawieniem, co by to było, gdyby rozpoczął 
rozprawę od zjechania na brzuchu po lekko rynnowatej wstędze. 
Ha, skandal na skalę międzygwiezdną. Z tyłu ustawiono 
kilkanaście miejsc dla publiczności, lekko wynosząc je w górę, tak 
że teren służący do wymierzania sprawiedliwości został otoczony 
półgalerią.
-	Może być? - zapytał Miaur. - Nie masz żadnych 
zastrzeżeń?
Woźniak zasiadł na swoim miejscu, przemówił nie 
podnosząc głosu. Akustyka pomieszczenia była doskonała.
-	Brakuje mi tu kątów - wyznał wreszcie. - Deprymują mnie 
te zaokrąglenia. Jakbym przebywał na statku.
-	Będą i kąty - zapewnił Miaur.
-	W jakim języku odbędzie się rozprawa?
-	W tym, którym władasz. Przebieg będzie natychmiast 
tłumaczony i transmitowany.
No a teraz już zasiadł na miejscu Rzecznika, odziany w 
ciemnozielony powłóczysty uniform, podczas gdy obrona i 
oskarżenie dostały przydział na żółto, a pod-sądni w liczbie 
dwóch - na pomarańczowo. Na galerii dla publiczności zauważył 
ledwie kilka skulonych postaci, wtopionych kolorystycznie w tło 
ściany. W pewnym oddaleniu usadowili się monitorujący przebieg 
rozprawy delegaci.
Pierwsza niespodzianka polegała na tym, że na wokandę 
weszła zupełnie inna sprawa niż przypuszczał. Zamiast 
rozpatrywać atak Procjonian na fortecę z Arbo-ra miał się zająć 
oskarżeniem skierowanym przez Cykor przeciwko Rubbenekom. 
Pozew ten po prostu wpłynął wcześniej i to było przyczyną 
zmiany. Cykor zarzucał Rubbenekom ludobójstwo: ni mniej, ni 
więcej tylko egzekucję stu ośmiu tysięcy hodowców bonzai na 
Ziemi.
-	Nie mogę wyrokować we własnej sprawie - zgłosił 
zastrzeżenie Woźniak. - Przedstawiciele ludzkości do-
znali tu szkody, a ja jestem człowiekiem. Poza tym moja nieżyjąca 
żona hodowała bonzai.
Komisja, z którą konferował dnia poprzedniego, nie 
zwracając ku sobie głów porozumiała się w milczeniu.
-	Nie znajdujemy przeciwwskazań - orzekł w końcu 
jeden z identycznych typów. - Będzie panu wprawdzie 
trochę trudniej, ale warunki zachowania obiektywności 
zostają utrzymane.
Woźniak jeszcze rozważał, co mu przeszkadza zebrać myśli. 
Kąty w rogach pomieszczenia ledwo zamar-kowano, ale niech im 
tam. Słonecznik, odrobiony na czarno i przez to obcy, pysznił się 
na ścianie. Deprymowały go natomiast te puste maski, wzięte 
żywcem z zakładu manekinów.
-	Czy osobom biorącym udział w rozprawie nie moż 
na dać prawdziwych twarzy? Bardzo mnie to dekoncen 
truje. Chciałbym mieć poczucie obcowania z żywymi isto 
tami.
Przez moment nic się nie działo. Nikt się nie poruszył. 
Delegaci jakby go nie słyszeli. Pewnie komunikat poleciał do 
centrum technicznego, gdzie podjęto nad nim debatę. Wreszcie 
pomocnik sądowy, zwrócony ku niemu z szacunkiem, oznajmił:
-	Nie mamy możliwości zeskanowania w tak krótkim czasie 
tylu różnych twarzy. Wymagałoby to dodatkowych zabiegów. - 
Przerwał i jakby nasłuchiwał. - Brakuje wzorów - uzupełnił.
-	Wszyscy mogą być wyposażeni w tę samą twarz, byle z 
mimiką.
-	Nawet jednej twarzy ludzkiej nie mamy w bezpośrednim 
zasięgu.
Oho, pomyślał Woźniak, tu was boli. Nie jesteście tacy 
wszechmocni. Albo na zapleczu nie ma żadnych ludzi, albo nie 
chcą się ujawnić. To znaczy, że jestem tu sam i w razie czego 
mogę liczyć tylko na Miaura.
-	Czy wzór mógłby pochodzić z mojej twarzy? 
Znów krótka narada z niewidocznym zapleczem.
-	Nie ma przeciwwskazań - oznajmił przedstawiciel 
delegatów.
Woźniak upewnił się, ile potrwa zabieg i o tyle opóźnił 
rozprawę. Nikt jednak nie okazał zniecierpliwienia.
Było to dość oryginalne przeżycie, widzieć wokół siebie tylu 
Woźniaków w dziwacznych chlamidach, ale - paradoksalnie - ich 
obecność dodała mu animuszu. Odchrząknął i powiedział:
-	Otwieram pierwszą rozprawę z udziałem Rzeczni 
ka Planety Ziemi, z powództwa... - sięgnął po akta i od 
czytał stosowne informacje. - Punkt pierwszy: przed 
stawienie szczegółów oskarżenia.
Rozprawa rozpoczęła się.
X
-	Spisałeś się wyśmienicie - chwalił Miaur. - Otrzy 
maliśmy już pierwsze wyrazy uznania i podziękowania, 
w tym od pobratymców i sojuszników tych, których osą 
dziłeś. Skazanie ich na dożywotnie opiekowanie się psa 
mi i kotami w schroniskach dla zwierząt na Ziemi było 
prawdziwym majstersztykiem.
Woźniak tylko uśmiechał się skromnie.
-Teraz wracaj. Masz do dyspozycji kilka dni na upo-
rządkowanie i pozamykanie swoich spraw ziemskich. Firmę 
sprzedałeś? Korzystnie? To dobrze. Następne wezwanie będzie to 
już splendor i gala.
Budził się po nocach, niepewny, czy mu się to nie śniło. Ale 
dni spędzał nadzwyczaj czynnie: przepisywał akty własności, 
likwidował konta, dokonywał przelewów, regulował długi. Dużo 
pisał na komputerze i rozsyłał pliki. Raz, kiedy Benek zajęty był 
pobieraniem nauk, wybrał się do Amandy, żeby pomyśleć przy 
niej i pogadać. Ale niewiele mu doradziła.
Najtrudniejsza okazała się rozmowa z Benkiem, który był już 
dużym chłopcem i wyjaśnienie mu się należało.
-	Widzisz, Benek - mówił postawiwszy go przed sobą 
i trzymając za ramiona. Sam siedział na kanapie. - Je 
steś już duży i dużo rozumiesz... a resztę zrozumiesz
wkrótce. Twój ojciec został uwikłany w rozgrywkę na 
najwyższym szczeblu.
-	Z mafią? - spytał rezolutnie chłopak.
-	Nie, nie z mafią. To coś związanego z polityką... 
międzynarodową. Stawką jest dobro nas wszystkich. Bądź 
przygotowany, że za kilka dni zniknę... na pewien czas. Nie 
na długo. Niestety, jest rzeczą prawdopodobną, że mogę nie 
wrócić w ogóle. - Zastanowił się. - Ale raczej nie. Gdyby 
ktoś zamierzał mnie zabić, już bym nie żył.
Chłopcu łzy napłynęły do oczu, a usta wykrzywiły się 
w podkówkę.
-	Ja się tak nie bawię - zachlipał i na dobre uderzył 
w płacz. - Najpierw mama, teraz ty. Zostawiliście mnie 
samego.
Woźniak przygarnął malca i gładził jego falujące plecy.
-	No, jeszcze cię nie zostawiliśmy. I nie zostawimy. 
Widzisz, jesteś już prawie mężczyzną, a mężczyzna musi 
czasem w życiu dokonywać wyborów. Czasem są to wy 
bory trudne i niedobre, bo trzeba poświęcić coś lub ko 
goś, chociaż bardzo byś nie chciał. Będę z całej siły chciał 
do ciebie wrócić, ale wiesz, jak to jest - vis maior.
Benek kiwnął głową, że rozumie.
-	Na wszelki wypadek wszystkie pieniądze przepisa 
łem na ciebie. Bank będzie ci miesiąc w miesiąc wypła 
cał pieniądze na edukację i utrzymanie. W razie mojej 
dłuższej nieobecności zajmie się tobą wujek Tomek, już 
z nim rozmawiałem. Lubisz go przecież. Pamiętaj tylko, 
że masz się uczyć. Twoja wiedza i zdolności mogą się 
kiedyś przydać.
Mały słuchał go i przestał płakać. Zastanawiał się.
-	Ale to wszystko mówiłeś tak na niby, nie? Tak na 
prawdę to wrócisz... chcesz tylko, żebym poczuł się jak 
dorosły - upewniał się następnego dnia, kiedy wracali 
z kina czy ze spaceru.
Kolejnej nocy nadeszło wezwanie od Miaura.
-	No, Woźniak, nadszedł czas żęcia, że się tak wyra 
żę. Twój czas. Nasz. Odziej się stosownie do okoliczno 
ści. Chwila wygląda na dziejową.
Sam był wyfraczony, pod szyją oślepiająco biały gors, 
a wyraz jego pyska Woźniak określiłby jako uroczysty. Ale 
tym, co w pierwszym rzędzie przyciągało wzrok, był 
emblemat na lewej piersi: z początku Woźniak sądził, że to 
legia honorowa ze wstęgą, ale z bliska rozpoznał spory 
słonecznik, który na ciemnym tle jaśniał jak małe słonko. 
Imitacja przedstawiała się tak wiernie, że Woźniak 
wyciągnął rękę, aby jej dotknąć i dopiero ten gest upewnił 
go, że ma do czynienia z wyjątkowo udaną aplikacją. Dla 
Woźniaka Miaur przygotował surdut w jaśniejszej tonacji, a 
do okrągłego rzepu na piersi kazał mu przypiąć taki sam 
emblemat.
-	Twój symbol spodobał się i zyskał pewną popular 
ność.- Przyklepał aplikację. - No, teraz już nikt nie bę 
dzie miał wątpliwości, że działamy w jednej drużynie.
Stali na środku zwyczajnego ziemskiego salonu, 
umeblowanego w stylu rokoko.
-	Mamy trochę czasu?
-	Na to wygląda - Miaur czegoś nasłuchiwał.
-	Zatem pozwól, że opowiem ci bajkę, którą wymy-
śliłem ostatnio. Wyobraź sobie przepiękną krainę, gdzie 
wszystkiego jest pod dostatkiem, co prawda nie dla 
wszystkich. Ale legenda o tym cudzie rozeszła się szeroko, 
bo zamieszkiwał ją przez pewien czas wielki władca, który 
potem udał się gdzie indziej, do swoich głównych włości. 
Imię jego i dokonania są powszechnie znane, przypisuje mu 
się też znaczną moc opiekuńczą, choć działa z daleka- ze 
wszystkich stron ściągają zatem do krainy chmary 
ciekawskich i pielgrzymów. Chcą przynajmniej odetchnąć 
atmosferą, którą i on oddychał i dotknąć stopami ziemi, 
której i on dotykał.
Początkowo Miaur słuchał go zdawkowo, ale w pewnej 
chwili zwrócił się ku Woźniakowi i uwięził go w spojrzeniu 
swych przepastnych źrenic.
-	Jednakże przybysze - jest ich, jak rzekłem, nie 
mało- do krainy tej muszą się przekradać pokątnie i w 
przebraniu, gdyż dostępu bronią zasieki i straże. Pewien 
potężny i wpływowy możnowładca, w którym z opisu roz 
poznać można dawnego przeciwnika tego, który się od-
dalił, roztoczył nad krainą protektorat i rządzi nią po 
swojemu. Na apele, na argumenty pozostaje głuchy. Ale i ci, 
którzy z daleka pielgrzymowali do krainy, nie zasypiają 
gruszek w popiele. Debatują, spiskują, rośnie wśród nich 
zastęp opowiadający się za interwencją zbrojną.
-	I cóż na to nasz możnowładca?
-	Słabo go to wzrusza. Po dawnemu intryguje, orga-
nizuje prowokacje, przez swoich agentów zwalcza wszelkie 
próby infiltracji krainy. Doszło nawet do tego, że ostatnio 
rozpylił na fotony dużą jednostkę opancerzoną, która nie 
respektowała zakreślonych przezeń granic.
-	Nie wiesz wszystkiego. Nawet się nie domyślasz. To 
smoki z Procjona ją rozwaliły, nie Miaurowie.
-	Powiedzmy. Na razie nie ma na to dowodów, tylko 
zapewnienia. Lada chwila może się okazać, że nie było 
żadnej jednostki, albo że trafił ją meteoryt, albo uległa 
anihilacji w wyniku sabotażu wewnętrznego. Ostatni jego 
pomysł jest tyleż przewrotny, co oczywisty; mieszkańcy 
krainy w trakcie swej historii wielokrotnie go 
wypróbowali... żeby wyłonić przedstawiciela albo 
przedstawicieli tubylców, który go poprze wobec 
przyjezdnych. Będzie zaświadczał, że kraina akceptuje 
zwierzchność możnowładcy nad sobą, ba! że wręcz sama 
prosiła go o roztoczenie nad nią opieki. To ma ukrócić 
rozgorączkowanie wśród mącicieli z zewnątrz. Gdyby zaś 
stan niepokoju i knucie utrzymywały się, taka legitymacja 
zezwoli na użycie radykalniejszych środków.
-	Jeszcze radykalniejszych? - zdumiał się Miaur. - 
Dotychczasowe nie są dość radykalne?
-	Na razie nie tykano samej krainy. Z przychylnością 
co prawda spoglądano na upadek moralny jej mieszkańców, 
na ich zdeprawowanie i ubóstwo umysłowe. Część z nich 
eksterminowano w ramach drobnego eksperymentu, starając 
się ten czyn przypisać sekciarskie-mu odłamowi pątników. 
O, właśnie: spośród przyjezdnych, którzy wciąż obozują u 
granic i nie chcą się wynieść, dopuszczono do działań w 
krainie jedynie dziwne frakcje, przez nikogo nie uznawane 
albo nawet wyklęte.
Uczyniono tak dla wzmożenia zamętu i zmylenia tego, kto by 
próbował odkryć, o co idzie gra.
-	Koniec bajeczki? - spytał Miaur. - Ciekawa, i owszem. Ale 
jeszcze by trzeba popracować nad tą wersją. Idziemy. Przyszła 
pora na najważniejsze.
-	Zatem w imię Boże - rzekł Woźniak.
W przeciwieństwie do napakowanego meblami i ozdobami 
apartamentu korytarz był surowy jak klasztor: tylko światła i 
gładkie ściany. Idąc nie napotkali nikogo.
-	Kim ty jesteś, Miaur? - dopytywał się Woźniak.
-	Kim wy jesteście? - Dotknął aplikacji, żeby upewnić 
się, że tkwi na swoim miejscu.
-	Kogoś już uraczyłeś tą swoją bajeczką?
-	Nie wiesz? A przecież podobno wiecie wszystko? Nie ma 
dla was tajemnic. - Odetchnął głębiej. - Księdza na spowiedzi.
-	Byłeś do spowiedzi?
-	Pierwszy raz od wielu lat. Musiałem zrzucić ten ciężar. 
Wiesz, co powiedział ksiądz? Z początku nie chciał wierzyć, brał 
mnie za mitomana, za paranoika. Dał mi rozgrzeszenie, zamknął 
konfesjonał i wziął na spytki. Do późnego wieczora 
rozprawialiśmy tylko o tym. Powiedział mi: a gdyby to szatan 
opanował sanktuarium i nie dopuszczał innych?
Miaur się nie odezwał. Wydawało się, że przyśpieszył kroku.
-	Nie chcesz mi powiedzieć, kim jesteś, czy stano 
wisz normę swojej cywilizacji, czy też jej wyjątek. W po 
rządku. Pozostaje równie tajemnicza kwestia, kim je 
stem ja, który sprzymierzyłem się z tobą. Chlubą miesz 
kańców krainy, tego motłochu, który najlepiej byłoby 
wyszczotkować - czy też jej przekleństwem? Marionetką
-	czy zbawcą? Powiem ci, co mnie tu w dużej mierze 
przygnało: ciekawość.
-	...czyli pierwszy stopień do piekła.
-	Chcę się przekonać, na czym polega moja rola i mój 
dramat. Tak, dramat. Bo oprócz ciebie i ciemnej drogi, którą mnie 
prowadzisz, nie widzę innego sposobu, by wydźwignąć mój 
naród. By pijaków, wykolejeń-
ców, złodziei, oszustów i morderców przerobić na anioły, 
godne miana lokatorów sanktuarium.
Korytarz urywał się nagle, wyszli na rozległą prze-
strzeń, zmierzając w kierunku olbrzymich drzwi, widocz-
nych już z daleka.
-	Te drzwi - odezwał się Woźniak - dokąd prowa 
dzą? Do piekła?
Miaur i to pytanie pozostawił bez odpowiedzi.
Dopiero kiedy pod nimi stanęli, Woźniak mógł ocenić 
ich ogrom. Wysokie na wiele pięter, spiżowe, poryte 
dziwacznymi płaskorzeźbami, wśród których jednak nie 
dopatrzył się krzyża - może za krótko szukał - wydawały się 
kpić z każdej próby sforsowania. Miaur podniósł rękę i 
spojrzał na przegub jak ktoś nawykły do noszenia zegarka. 
O obecności mamrotającego swoje fantazmaty Woźniaka 
zdawał się zapomnieć. Założywszy ręce w tył przechadzał 
się nerwowo od jednej gigantycznej framugi do drugiej. 
Wreszcie nie wytrzymał i zabębnił w pancerne płyty 
ciemnymi kułakami - mała, krucha figurka na tle 
wypolerowanych jak miedź ton metalu. Ale pogłos, który 
wydały wierzeje, okazał się nadspodziewanie donośny.
-	Lepiej wracajmy - chciał zaproponować Woźniak, 
zamierzając podkreślić rzecz dość oczywistą: nikt tu na 
nich nie czeka, nikt ich tu nie chce ani nie zamierza 
wpuścić. Lecz już wyczuł, że dokonała się zmiana.
Bo oto pancerna płyta pękła wzdłużnie i oba skrzydła 
jęły odjeżdżać na boki. Drzwi otwierały się.
Zielone Świątki 2002
UKLEJNA
Dzień za dniem powoli mija 
Coraz dłuższa życia szyja 
Wszystko wokół się pierdoli My 
w niewoli, my w niewoli
Tadeusz Konwicki „Mała apokalipsa"
Las był w tym miejscu rzadszy, ale podejście strome, w 
każdym razie jak na ich nadwątlone zdrowie. Ostatkiem sił 
wdrapali się na zbocze i przypadli do ziemi, rzężąc z 
wysiłku. Po drugiej stronie wzgórze opadało ku zarośniętej 
ciemną zielenią dolinie. Zdaje się szemrał tam strumień, 
którego Antecki w tym miejscu nie pamiętał, może dlatego, 
że nigdy nie doszedł tak daleko. Po przeciwnej stronie 
wyrastało kolejne zbocze, jak położone ukosem monstrualne 
lotnisko, na którym nigdy nic nie wyląduje, gdyż pokrywał 
je gęsty kożuch lasu, i Antecki mimo woli pomyślał, że to 
przesada, wszystkie te apele o ochronę narodowej szaty 
leśnej, narodowego biodziedzictwa i całej reszty 
narodowych fiu-bździu. Lasy miały tu się nieźle, 
skonstatował. Całkiem odwrotnie niż ludzie.
- Siądźmy tutaj, odpocznijmy. Dłużej nie wytrzymam - 
sapnął mu za plecami Rozwada, zdecydowanie najgrubszy z 
całej czwórki, i nie czekając na zgodę opadł na jakiś pień. 
Pozostali też zgodzili się milcząco, że należy zrobić popas; 
Napieracz po chwilowym namyśle dołączył do Rozwady. 
Szperał po kieszeniach za papierosa-
mi, choć wiedział, że nic nie znajdzie. Sztajner po prostu rozłożył 
się na wilgotnym kocu, który cały czas pracowicie taszczył ze 
sobą, a który w nocy zamókł od rosy. Jakby w oderwaniu od 
spraw tego świata, zagarniał palcami igliwie i przesypywał je 
brunatną strużką, przyglądając się temu procesowi z uwagą.
Antecki cofnął się kilkanaście kroków, upewnił, że nikt nie 
depcze im po piętach. Wrócił i przysiadł obok Napieracza z 
Rozwadą.
-	Wody nie ma? - zapytał z nadzieją.
-	Nie. Wszystkośmy wypili.
-	Trzeba będzie zejść do strumienia.
Nikt nie skomentował tego planu, związanego z kolejnym 
wypruwaniem żył w nogach. Pić im się chciało, i owszem, ale nie 
do tego stopnia.
-	Jak już tak siedzimy, pora obrać pseudonimy. Mówiłem, że 
macie się nad tym zastanowić po drodze.
-	Chmurny - powiedział Napieracz. - Bo nie ma się z czego 
cieszyć - uzasadnił.
-	Odwet - zachrypiał Rozwada. - Trzeba bić skurwysynów 
za to, co nam zrobili.
Sztajner nie wymyślił żadnego pseudonimu. Sprawiał 
wrażenie, jakby go to nie obchodziło.
-	Na mnie mówcie od tej pory: Gałązka - oznajmił Antecki. 
Za kołnierz wpadł mu kawałek kory i drażnił niemiłosiernie, ale w 
tak uroczystej chwili powstrzymał się od grzebania za koszulą. - 
Wszyscy myślą tylko o tym, żeby brzmiało groźnie: Mściciel, 
Podżegacz, Groźny. Sam pseudonim jeszcze nic nie znaczy, 
znaczenie trzeba mu nadać konkretnym działaniem. - Zadumał się 
nad surową prawdą tych słów. - Ja postanowiłem wziąć z 
drugiego końca: Gałązka. Że niby gnie się, gnie, a nigdy nie łamie 
- objaśnił.
-	Z gałązek wychodzą dobre miotły - zauważył mi-
mochodem Sztajner.
-	Niech będzie. Wymieciemy ich zatem.
-	Podżegacz, mówiłeś? - ożywił się Sztajner. - Niezłe. Ale 
wolę Pogrzebacz.
-	Będziesz grzebał w popiołach? Na pogorzelisku?
-	Właśnie. Może trafi się jakie zarzewie do rozniece-
nia. Wiecie, jak było w partyzantce za okupacji? Mścicieli i 
Groźnych było oczywiście najwięcej, ale kto miał olej w 
głowie, ten obierał miano zawierające jak najwięcej ż, cz i 
szcz, żeby Niemcy nie mogli tego wymówić ani zapamiętać. 
Bez względu na to, co przyjdzie rozgrzebać, Pogrzebacz się 
nadaje. Biorę go.
-	Mnie się to kojarzy z pogrzebem - rzekł Chmurny. - 
Zostaję przy swoim.
-	Ja też - oświadczył Rozwada.
Posiedzieli o wiele dłużej niż należało. Dobrze było tak 
siedzieć. Słonko wzniosło się nad las i siało wszędzie 
snopami promieni, przeciskającymi się przez gałęzie. Ptasie 
trele odzywały się to tu, to tam.*
-	Pozostała jeszcze jedna rzecz do zrobienia - rzekł z 
ociąganiem Antecki. Myślał, jak to było wspaniale, wybrać 
się w dawnych czasach do lasu, ot, tak bez powodu, z czego 
nigdy w swej głupocie nie skorzystał. - Trzeba by wybrać 
dowódcę.
-	Ano, trzeba - przytaknęli niechętnie.
-	Podawajcie kandydatury.
-	Coś ty, Gałązka, to nie zebranie partyjne. Za mało 
nas, żeby się bawić w wybory. - Rozwada ochłonął i na-
tychmiast zaczął rej wodzić.
-	To jak to chcecie załatwić?
-	Po prostu. Podyskutujmy.
Mimo tego apelu nikt się nie odzywał.
-	Po mojemu - rzekł niespodziewanie Sztajner -
dowódcą powinien zostać ten, kto przedstawi sensowny 
plan, co mamy robić. I co w ogóle można zrobić. Ten, z 
którym wszyscy się zgodzą, może sprawować dowództwo.
-	No tak - zadumał się Antecki - tak to jakoś powinno 
być. Kto zaczyna?
-	Ty wywołałeś temat, ty się męcz.
-	No... - Antecki zaczerpnął tchu - wszystko zależy od 
tego, czym dysponujemy... i od sytuacji. Wiecie co? 
Zaczniemy od przeglądu tego, co mamy ze sobą.
Sztajner miał koc i plecak z pustymi butelkami po wodzie 
mineralnej, którą do rana wypili na kaca. Nie chciał ich wyrzucić; 
myśleli, że to z dbałości o czystość lasu, ale teraz dotarła do nich 
przebiegłość jego postępowania. Puste butelki można było wszak 
napełnić w strumieniu. Ponadto znalazł piersiówkę z wódką, la-
tarkę i kieszonkowe radio Philipsa, madę in China, które już w 
nocy odbierało bardzo słabo. Zabrał je machinalnie z półki 
Anteckiemu, gdy ewakuowali się dobrze po północy. Oprócz tego 
miał kilka parówek w zatłusz-czonym papierze i ser w folii. 
Wszyscy oprócz Anteckie-go mieli zegarki. Rozwada miał 
długopis.
Po ser natychmiast wyciągnęły się ręce. Sztajner kroił go na 
porcje scyzorykiem, ujawniając w ten sposób dodatkowy oręż w 
gestii oddziału.
Antecki był uzbrojony najmocniej, jego straszak można było 
od biedy uznać za pistolet. Rozwada wyszperał jeszcze z kieszeni 
zapalniczkę, a Napieracz niespodziewanie ukazał zdumionym 
oczom oddziału zmiętą paczkę papierosów. Natychmiast zapalili.
-	W domu mam dubeltówkę - oznajmił Rozwada, 
rozkoszując się dymem. - Kiedyś należałem do kółka 
łowieckiego... miałem oddać, jak mnie wyrzucili za nie 
płacenie składek.
Wiadomość o dubeltówce oddział przyjął z należytą powagą, 
acz bez entuzjazmu: domostwo Rozwady wydawało się teraz jak 
na Księżycu. Podobnie znikomą przydatność w lesie wykazywały 
pieniądze, jakie poznajdywali po kieszeniach: ogółem ponad 
dwieście euro.
-	Mogę przynieść - zadeklarował się Rozwada. - Za 
wszeć to broń.
Nikt nie podjął tematu. Palili spoglądając to na ścieżkę, która 
ich tu przywiodła, to w dół, ku strumykowi.
-	Broń zdobędziemy na wrogach - poddał bez przekonania 
Antecki.
-	Tak? Widzisz tu jakichś wrogów?
-	Tu nie. Ale lada chwila możemy natknąć się na wrogie 
ugrupowanie. Poza tym radzę ci pamiętać, Od-
wet - Antecki pogroził mu palcem - że każde wyjście z lasu 
grozi dekonspiracją.
-	Poszedłbym w nocy...
-	Słuchajcie - odezwał się Napieracz - a gdybyśmy tak 
zrobili zasadzkę na posterunek policji? W nocy siedzi tam 
jeden zaspany krawężnik, podejdziemy go i w łeb. Potem 
bierzemy całą broń i chodu.
-	A on ściąga przez radio posiłki, wsiadają w samo-
chody i mają nas jeszcze przed mostem na Rabie.
-	W jakie samochody? Jednym samochodem jedziemy 
my, pozostałe załatwiamy cukrem do baku. Samochód 
spuszczamy do Raby i wracamy do lasu.
-	E, to na nic - powiedział Antecki. - Zaraz władza 
ogłosi, żeśmy zatruli wodę miejską i stracimy poparcie 
mieszkańców. Partyzantka nic nie znaczy bez wsparcia 
ludności miejscowej. Poza tym na posterunku tak jak 
mówisz było w czasie pokoju, a teraz wojna. Na pewno 
wprowadzili obostrzenia. Spodziewają się takich ataków.
-	To może akcja na leśniczego? - Napieracz popatrywał 
na nich kolejno, szukając poparcia. - Leśniczy ma flintę...
-	Co ci zawinił leśniczy?
-	Nic, ale teraz to pachołek reżimu, nie warto mu 
pobłażać... Warto by go rozbroić dla sprawy. Może nawet 
trzeba by zlikwidować gada. Drzewem handlował 
podobno...
-	Nie jesteśmy od wymierzania sprawiedliwości. 
Mamy walczyć o wolną Polskę, nie? Tak to sobie obieca 
liśmy.
-	No tak, no tak - zaszemrali zgodnie. 
Komunikat o interwencji wojsk Unii Europejskiej
zastał ich w trakcie bankietowania, kiedy ostatnia składkowa 
flaszka pokazywała dno i impreza miała się ku końcowi. Na 
wieść o narodowym nieszczęściu Antecki przyniósł jeszcze 
litra, którego rozpili błyskawicznie. Jak przez mgłę pamiętał 
zapowiedzi spikera i obrzmiałą od kłamstwa gębę jakiegoś 
generała, który stwierdzał, że świadome powagi sytuacji 
Wojsko Polskie pozostanie w koszarach. Potem bełkotał 
jeszcze o historycznej roli
czy chwili, lojalności wobec sojuszników i tym podobnej 
lewiźnie.
-	Jezu - łapał się za głowę Antecki - nie myślałem, 
że drugi raz przeżyję stan wojenny. I tak samo jak wte 
dy - w niedzielę...
Pani prezydent w krótkim wystąpieniu wygłoszonym 
słynnym erotycznym szeptem, który by ożywił chorego 
konia, apelowała głównie o zachowanie spokoju. Nikt jej 
nie powiedział, że timbre głosu przeznaczony do wygła-
szania pogadanek o raku piersi czy zdrowym trybie życia 
słabo nadaje się do przemówień politycznych.
-	Trwaj, farso, jesteś piękna! - wił się w kącie 
Sztajner.
Z dalszych chaotycznych informacji wynikało, że stu-
tysięczny korpus Unii zwalił się na Polskę natychmiast po 
deklaracji premiera o wystąpieniu ze Wspólnoty Eu-
ropejskiej. Nawet nie zaczekali, aż delegacja wróci z Bruk-
seli. Ponieważ traktat nie przewidywał możliwości wy-
stąpienia, niesubordynacja musiała zostać ukrócona. Od 
interwencji ostentacyjnie odżegnali się Niemcy, nie dając 
swoich jednostek, ale udostępniając szlaki komunikacyjne, 
sprzęt i zaplecze logistyczne. Francuzi jak zwykle nie chcieli 
umierać za Gdańsk, więc wzięli Warszawę. Trzon korpusu 
stanowili Belgowie, Hiszpanie i Grecy. Nad ranem, kiedy po 
porywczej dyskusji oddział An-teckiego wychodził do lasu, 
w Gdańsku zaczęli lądować Szwedzi, a w Krakowie 
Austriacy.
Co się tyczy dyskusji, to Antecki optował za natych-
miastowym wymarszem, a Sztajner za pozostaniem przed 
telewizorem, gdzie jego zdaniem przedstawiano właśnie 
wyborny program rozrywkowy. Anteckiego wsparł Roz-
wada, twierdząc, iż miejsce patriotycznie nastawionej części 
narodu obecnie jest w lesie, gdzie do świtu zostaną 
utworzone liczne oddziały partyzanckie do walki z 
najeźdźcą. Napieracz, naprany co się zowie, pijackim 
bełkotem opowiadał się to za jedną opcją, to za drugą, acz 
było więcej niż pewne, że w ogóle nie wie o co chodzi. W 
końcu górę wzięła frakcja radykalna i rozpoczęto 
przygotowania do drogi, które polegały głównie na pu-
stoszeniu lodówki. Żona Anteckiego próbowała zagrodzić 
im drogę biustem przelewającym się pod różową koszulą 
nocną i nawet odniosła do kuchni nóż, którym Antecki 
wygrażał agresorom. Udało się jej wmówić, że idą się tylko 
przewietrzyć, może na rynku będzie demonstracja. Żona 
Anteckiego dała za wygraną i z pilotem w ręku siadła przed 
telewizorem; Antecki zapamiętał jeszcze, jak gasły kolejne 
stacje, kiedy się wymykali. Na myśl, że nie pożegnał się z 
rodziną przed ruszeniem w bój, łza zakręciła mu się w oku.
No i w ten sposób znaleźli się nad ranem w masywie 
Uklejny, miejscowego wzgórza wznoszącego się nad po-
ziom morza całe 702 metry.
Rozległ się ogłuszający huk i znad drzew wypadła na 
wolny skrawek nieba eskadra sześciu samolotów o 
spiczastych nosach. Samymi kanciastymi kształtami 
zdawały się rzucać wyzwanie przestrzeni. Z sosen sypnęły 
się suche igły. Patrzyli za samolotami nawet wtedy, gdy 
odgłos silników ucichł zupełnie i ptaki zaczęły odzywać się 
nieśmiało.
-	Na Kraków lecą - bąknął Napieracz.
-	No. Myślicie, że to nasze? - indagował Rozwada.
-	E, chyba nie. Nie widziałem znaków, ale jestem 
więcej niż pewien, że to ichnie. Wraże. Nasi takich nie 
mają. - Antecki potarł brudną pięścią chropowate czoło. Pod 
powiekami czuł jakby piasek. - Te, któreśmy kupili dziesięć 
lat temu, już wtedy były przestarzałe. Nawet jakby nasi 
lotnicy dostali rozkaz, żeby bić się z tamtymi, to i tak 
włączyłaby się blokada rakiet i systemów. Te maszyny 
rozpoznają swoich i nie pozwoliłyby zrobić im krzywdy.
Od rana obserwowali kilka samolotów, wszystkie zbyt 
wysoko, żeby cokolwiek stwierdzić. Płynąc prawie poza 
zasięgiem wzroku, rysując lazur nieboskłonu białymi 
kreskami smug kondensacyjnych pogłębiały wrażenie 
sielskości i bezpieczeństwa. Dopiero te latające diabły, 
rwące ponad lasem z przerażającym, nieziem-
skim impetem, uświadomiły im, jakie moce zostały za-
angażowane w konflikt.
-	Wiecie, tak sobie myślę - podjął ponuro Rozwada
-	że skoro sztab uznał, że nie ma co się wysilać, to po 
stąpił najlepiej jak mógł. Po co mieli walczyć? Żeby do 
stać łupnia w nocy z soboty na niedzielę? Szkoda mar 
nować żołnierza na beznadziejny opór. W gruncie rzeczy 
cały czas dysponowaliśmy i dysponujemy fikcyjną ar 
mią, która nikogo nie broni ani nie obroni. Całe dzisiej 
sze wojsko nie byłoby w stanie spisać się nawet tak, jak 
to z trzydziestego dziewiątego.
-	To z trzydziestego dziewiątego spisało się całkiem 
dobrze. Rozprawiłoby się z dzisiejszym w dwa tygodnie. 
Polska opierała się Niemcom dłużej niż Francja. Dopóki 
Sowieci nie wbili nam noża w plecy...
-	Patrzcie tam! - przerwał Napieraczowi Rozwada.
-	A cóż to za dziwoląg? Ktoś puszcza latawca?
Na tle ukośnie położonego lotniska poruszał się bez 
wyraźnego odgłosu niesamowity pojazd powietrzny. W 
odróżnieniu od samolotów przemieszczał się z północy na 
południe. Z wyglądu przypominał pas wycięty z obwodu 
koła o wielkiej średnicy, złożony z kilkunastu segmentów - 
zupełnie jakby ktoś wziął długi kawałek blachy i powyginał 
go w równych odstępach, tak że oba końce zawijały się 
mocno do góry. W miejscach zgięć były przyczepione od 
dołu jakby stateczniki, a od przodu napędzało to dziwo 
mnóstwo małych śmigieł. Obiekt poruszał się powoli, a 
jednak zauważalnie, urągając intuicyjnemu poczuciu, że coś 
takiego nie ma prawa latać. Ani na statecznikach, ani na 
skrzydle - bo w istocie wyglądało to jak skrzydło oderwane 
od większej całości
-	nie zauważyli żadnych znaków identyfikacyjnych.
-	Co to ma być, do cholery? - wychrypiał Antecki. 
Śmigiełka, pracowicie mielące powietrze, wydawały
niewyraźny chrobot, ale nie byli pewni, czy nie ulegają 
złudzeniu. Szmery leśne nie pozwalały wsłuchać się do-
kładnie.
-	Wygląda na samolot rozpoznawczy - orzekł Sztaj- 
ner, gdy już obiekt znikł im z oczu i ponownie zasiedli
na pniaku. - Gdzieś chyba o tym czytałem. Te śmigiełka są 
napędzane przez silniki o mocy suszarki do włosów każdy. 
Z góry są baterie słoneczne - dlatego można to wysyłać 
tylko w pogodne dni, takie jak dziś.
-	Ale to gówno nie miało prawa latać! - uniósł się 
Antecki.
-	Ale latało. Miało ze sto metrów rozpiętości.
-	E, najwyżej pięćdziesiąt.
-	I co, kogo tu tak wypatrują? Przecie nie nas?
-	Może korzystają z okazji i testują nowy sprzęt? 
Eksperymentalny? Tak sobie pogrywają dla jaj z ciemnym 
polactwem...
-	Gdybyśmy chociaż mieli karabin, spróbowalibyśmy 
to zestrzelić.
-	No, nie tak łatwo. Leciał za daleko. I bokiem. A 
nawet gdybyś go trafił, to niewiele by mu zaszkodziła dziura 
w poszyciu albo w stateczniku. Nawet by nie zauważył.
-	Z moździerza by go sięgnął - rozmarzył się Roz-
wada.
-	Nie jest powiedziane. Ktoś musi tym zdalnie stero-
wać. Kamery lornetują ziemię pod spodem i przed sobą, a 
operator widzi, gdzie znajduje się coś interesującego i tam 
kieruje urządzenie. Jak czuje zagrożenie, daje sygnał do 
silników i to latające gówno wznosi się na parę kilometrów.
-	Tam też by go można dostać, jakby kto chciał.
-	Pewnie, że można, tylko trudniej. No i nie wiadomo, 
czy pocisk, który by go strącił, nie kosztuje drożej od tych 
śmigiełek.
-	Mają technikę, psiakrew.
-	A coś myślał? Tam się inaczej podchodzi do sprawy. 
Ludzie za konkretne dolary są w stanie wymyślić cuda. 
Może nawet nasi to zrobili - rzekł z goryczą Antecki. - 
Rzecz jasna ci, którzy mieli dość oleju w głowie, żeby stąd 
wyjechać.
-	To co robimy? - przerwał narzekania Napieracz. - 
Schodzimy? Przemyłbym nieznacznie oblicze. - Roz-
capierzoną dłonią pokazał, jak by to robił.
Dolinka wydawała się o rzut beretem, a oni wypoczęli - 
a jednak zejście zabrało im ponad godzinę. Parskali jak 
konie lejąc się wodą po głowach i karkach. Ułożyli małą 
tamę z kamieni, zzuli buty i trzymali nogi w lodowatej 
wodzie, tyle ile który wytrzymał. Wkrótce Antecki zażądał 
piersiówki, która ledwo zdążyła obejść dwa razy, już 
pokazała dno. Przegryźli surowymi parówkami, klnąc brak 
zapobiegliwości, który nie pozwolił im zabrać choć z pół 
bochenka chleba. Ale po tej biesiadzie humory wyraźnie im 
się poprawiły. Nabrali wody do butelek. Sztajner nie chciał 
więcej nieść plecaka, który przypadł Napieraczowi. Słonko 
przygrzewało, popatrywali na siebie spod zmrużonych 
powiek. Nikomu nie chciało się ruszać z miejsca.
-	Widzi mi się - powiedział w końcu Antecki - że 
nasze nadzieje na przyłączenie się do innego oddziału 
spełzły na niczym. W całym tym lesie oprócz nas czte 
rech nie ma żywej duszy. - Przekrzywił głowę, jakby na 
słuchiwał. - Słyszycie coś?
Wytrzeszczyli oczy ze zdumienia, ale zgodnie pokręcili 
głowami.
-	No właśnie. Ten las o tej porze i po tym co się stało 
powinien żyć, tętnić gwarem, oddziały powinny sprawdzać 
stan osobowy i odchodzić jedne za drugimi do akcji, sztaby 
powinny radzić, jak skoordynować działania 
poszczególnych grup, na kogo i kiedy uderzyć. Oraz jaką 
siłą. - Odetchnął. - Żołnierze powinni czyścić broń, prze-
glądać ekwipunek, służby sanitarne przygotowywać sprzęt 
medyczny, jak to przed wielkim bojem... Widzicie tu coś 
takiego? - huknął. - Bo ja, kurwa, nie widzę! Zostaliśmy 
sami w całym wielkim lesie, podczas gdy inni dekują się po 
wyrach, gniotą swoje baby, a w przerwach oglądają w 
telewizorze, jak wraże czołgi anektują kraj!
-	Już zaanektowały! - zawtórował mu z mocą Roz-
wada. - Dlatego nieodzowne wydaje mi się wyposażenie 
oddziału w broń palną.
-	Chwileczkę - powiedział Sztajner. Też mu się kręciło 
w głowie po wódce z piersiówki, ale olśniła go myśl, którą 
koniecznie musiał wypowiedzieć, nim ucieknie.
- A może to wszystko, ta cała partyzantka, konie, piechota 
rojąca się po lasach, może ten dziewiętnasty wiek, który w 
tej części Europy przeciągnął się do połowy dwudziestego, 
odszedł już ostatecznie do lamusa i wszyscy to zrozumieli 
oprócz nas? Innymi słowy może robimy tu za historyczny 
relikt, za swoistą egzotykę, o której ktoś powinien napisać 
dramat i wystawić w teatrze, żeby ludzie się pośmiali?
-	Jak to? - naskoczyli na niego groźnie. - Jak to: do 
lamusa?
-	Nie myślcie sobie, że tchórzę... że nagle strach mnie 
obleciał. Tak tylko myślę... Po trzydziestym dziewiątym 
mówiło się: z szabelką na czołgi - a samo użycie czołgów 
spowodowało, że kawaleria została wyeliminowana. Odeszli 
ułani, malowane dzieci, tam gdzie ich miejsce: właśnie do 
lamusa. Siedemdziesiąt lat później grono straceńców śmie 
się porywać na okutych w kompozyty i elektronikę mocarzy 
tego świata. A co im jesteśmy w stanie przeciwstawić? Gołe 
ręce? Nawet, Gałązka, gdybyśmy tu mieli liczne 
zgromadzenie partyzanckie, silnych, chętnych, nie 
żałujących życia chłopaków, uzbrojenia po zęby, łącznie z 
waszymi ulubionymi działkami na samoloty - to i tak nic by 
to nie zmieniło. Spacyfikowaliby nas z powietrza w parę 
dni, łącznie z tymi drzewami. Zapamiętaliście chyba te 
potwory, co? - machnął ręką w kierunku nieba.
-	Ty, Pogrzebacz, tylko mi tu nie siej defetyzmu! Bo 
oddam pod sąd polowy!
-	Niczego nie sieję, a sądu się nie boję! Gdzie masz ten 
sąd? Nawet jak skażesz mnie na rozstrzelanie, to z czego 
mnie rozstrzelasz? Z procy? - Zaśmiał się i niespodziewanie 
zakaszlał.
-	Więc co? - nasrożył się Antecki. - Mamy wracać do 
bab i do dzieci? Jak jakieś łamagi?
-	A gdzie masz te dzieci, Antecki? To jest, chciałem 
powiedzieć, Gałązka? Gdzie one, kurwa, są i po ile mają lat? 
O ile wiem, jedno mieszka w Krakowie, a drugie w Austrii. 
Syn ci się ożenił chyba z dziesięć lat temu, ma już swoje 
potomstwo, a tyś tego nie zauważył? - Sztaj-
ner roześmiał się chrapliwie. - Moje też już odfrunęły, 
Kaśka w Niemczech, Robert gdzieś koło Gdańska, Iśka w 
Warszawie, nie pamiętam, kiedy ostatnio które widziałem. 
To dla kogo my mamy krew przelewać za ten kraj? -łupnął 
się z hałasem w pierś. - Komu na tym, kurwa, jeszcze 
zależy, czy on wolny, czy pod okupacją? Jasne, tobie, mnie, 
wam - i na tym koniec. Cała reszta ma to głęboko w dupie, 
byle tylko się nachapać, zgromadzić mająt, wy-kolegować 
drugiego - reszta się nie liczy.
-	Józek, co ty bredzisz? - zapiał Antecki. - Na mózg ci 
padło?
-	Tylko nie na mózg! My tu o dzieciach: dzieci to, 
dzieci śmo. Nie mamy żadnych dzieci, bo one w między-
czasie dorosły i poszły swoją drogą, na własny rachunek 
użerać się ze światem, któryśmy z myślą o nich zepsuli. Ale 
co innego chciałem ci powiedzieć, Erwin. Tyś chyba 
zapomniał, po ile my mamy lat. Który nie jest jeszcze na 
emeryturze? - potoczył wzrokiem po twarzach.
-	Ja poszedłem na wcześniejszą - powiedział Roz-wada.
-	A widzicie! Wszyscyśmy już dobrze po sześćdzie-
siątce. Chybaście z byka spadli, jeśli myślicie, że wy-
trzymacie w lesie dłużej niż parę dni. A niech się jeszcze 
załamie pogoda - na noszach nas zwiozą! Już mnie rwie w 
kolanach. Wojaczka jest dla młodych, nie dla takich 
pierdzieli jak my!
-	Dla młodych! - zaperzył się Antecki. - Widzisz tu 
gdzieś młodych? Bo ja nie! Może jestem ślepy, ale bym 
przysiągł, że poza nami nikogutko tu nie ma!
-	Może mają więcej oleju w głowie niż my wszyscy 
razem? - poddał zgryźliwie Sztajner. - W trzydziestym 
dziewiątym też nie od razu szli do lasu. I bynajmniej nie 
wszyscy.
-	To co - powiedział tonem pełnym pretensji Antecki - 
mamy wracać do chałup? - Stał przygarbiony, z bezradną 
miną, jakby ktoś przerwał mu ulubioną zabawę.
-	Nie o to chodzi, Erwin - powiedział Sztajner. - Słońce 
jeszcze wysoko, dopiero południe. Powinniśmy się na-
radzić, co w tej sytuacji robić, coś zaplanować. A my tylko: 
rura i sru do lasu.
-	No to radźmy. Proszę bardzo. I tak nie mamy nic 
innego do roboty. Oj, nie podoba mi się twoje czarno-
widztwo i malkontenctwo, Pogrzebacz.
-	Ja malkontentem? Próbuję tylko myśleć rozsądnie. 
Wiecie, czemu nie ma tu nikogo oprócz nas? Bo my 
jesteśmy niedzisiejsi. Pochodzimy z innej epoki. Ciągle 
konik, szabelka, chorągiewka - a świat już pognał do przodu 
na złamanie karku, już jest gdzie indziej. I my do tego 
świata rażąco nie pasujemy! Może istotnie roz-sądniejsze 
byłoby siedzenie w domu, nogi w bamboszach, 
przepatrywanie kanałów, a nie tłoczenie się tutaj jak kapusty 
na szatkownicy.
-	Mdli mnie, Pogrzebacz, kiedy cię tak słucham - 
odezwał się Rozwada. - A zdawało mi się, żeś chłop z 
jajami. Każde uzasadnienie jest dobre, żeby nic nie robić. 
Czuję się tak, jakbym słuchał tej lewizny z telewizora. Jakby 
te grube złodzieje w garniturach, a nie ty, próbowały mydlić 
mi oczy. Ty, Gałązka, się nie śmiej. O ile zrozumiałem, 
Pogrzebacz ma nam za złe, że mamy ochotę bić wroga, 
który zajął nasz kraj. Że chcemy, jak nasi dziadowie, mówić: 
Bóg, honor, ojczyzna; ale Pogrzebacz wie przecież najlepiej, 
że to nietaktowne oraz de-mode, takie stawianie sprawy. 
Natomiast zgodne z duchem czasu jest dać się podbić, 
wydymać, przymknąć oczy na obce wojsko na ulicach i 
udawać, że nic się nie stało.
-	Nie mówiłem, że nic się nie stało. Twierdzę nato-
miast, że gołymi rękami nic nie dokonamy. Próbuję za-
stanowić się razem z wami, czy nie żyjemy przypadkiem w 
nowej epoce, w której suwerenność już nic nie znaczy, bo 
jest nie do osiągnięcia, przynajmniej dla krajów takich jak 
Polska. Bośmy tę suwerenność przesrali znacznie wcześniej, 
kiedy Mazowiecki wytyczał grubą kreskę, kiedy Sejm w 
imieniu Rzeczypospolitej wybierał Jaruzelskiego na 
prezydenta, kiedy Wałęsa wspaniałomyślnie wzmacniał lewą 
nogę, kiedy ci, co się dorwali do władzy, wypuszczali 
gangsterów za szmal, kradli na potęgę
i rozdawali majątek narodowy za łapówki. Pozwoliliśmy im 
zamienić kraj w półkolonię z dwunastoma milionami 
bezrobotnych, a tego statusu dorobiliśmy się na własne 
życzenie, bo to nieprawda, że kto bierze łapówki, ten 
nikomu nie szkodzi. Bierze nie za darmo; w zamian wydaje 
decyzje sprzeczne z interesem kraju, to się nawarstwia i w 
końcu masa krytyczna małych świństewek i dużych świństw 
prowadzi do zapaści. Czemu się dziwicie, że zaszło to, na co 
się od dawna zanosiło? Zostaliśmy półkolonią na własne 
życzenie, rynkiem zbytu dla Unii, żeby tamci mogli się bo-
gacić naszym kosztem, bo kto niczego nie produkuje, ten i 
nic nie zarabia. Teraz mamy pretensje, że naszym patronom 
ten status się spodobał i żądają od nas jego zachowania. 
Polska ma być w Unii, ale bez prawa głosu, my tu ustalamy 
warunki i albo się z tym pogodzicie, albo przywołamy was 
do porządku. Przecież to proste jak budowa cepa.
-	To już naród nie ma nic do powiedzenia? - zdumiał 
się Napieracz.
-	A kiedy tak naprawdę miał? Przez krótką chwilę, 
kiedy trzeba było iść do wyborów, mianować pasożytów, 
którzy potem darli z nas skórę - a potem szlus! Z czego się 
śmiejecie?
-	Bo ten nasz piknik na Uklejnie, w niedzielę, to istne 
kuriozum. Zamiast wybrać się z rodziną do kościoła, myśmy 
pomknęli do lasu! Jak te sarny! O, bo skonam!
-	Nie za wesoło ci, Chmurny? Może powinieneś zmie-
nić pseudo na Królewna Śmieszka? W takim razie gło-
sujmy. Kto jest za kontynuowaniem oporu, a kto za pój-
ściem do pieleszy?
Za powrotem głosowali Sztajner z Napieraczem, za 
pozostaniem w lesie Antecki z Rozwadą. Wobec tej rów-
nowagi Antecki zarządził pozostanie.
-	Myślę, że powinniśmy złożyć przysięgę - powie 
dział. - Ja sam ją od każdego odbiorę, a ode mnie Roz 
wadą. To jest, chciałem powiedzieć, Odwet. Tak będzie 
w porządku.
-	Przysięgali na ptaka i na dwa kolory - mruknął po 
nosem Sztajner, tak aby Antecki nie usłyszał.
Opici wodą ze strumyka, rozmyślając o tasiemcach i 
amebach, które w takich strumykach bytują, podążyli 
zwolna pod górę. Początkowo szli obok drogi, którą ścią-
gano zrąbane drzewa spod szczytu, potem, nie widząc żywej 
duszy i nie dbając już o nic, powędrowali samym środkiem. 
Jakaś ospałość wkradła się w szeregi, więc po południowej 
scysji prawie nie odzywali się do siebie. Koc, wytrzepany i 
wysuszony na słońcu, niósł teraz osobiście Antecki.
Wyleźli wreszcie, porządnie utrudzeni, na podszczy-
towy odcinek drogi, który najpierw prowadził równo, a 
potem opadał na drugą stronę wzgórza. Pojrzeli z nie-
smakiem po zbitym lesie, przez który trzeba by się prze-
dzierać na czubek, i bez jednego słowa zgodzili się, że nikt 
nie ma na to żadnej ochoty.
-	Słyszałem, że wyżej jest pełno żmij - poinformo 
wał Rozwada. - Leży ci taka na środku drogi i ani myśli 
ustępować. Jak zaczniesz okładać ją kijem, to kij od 
skakuje jak od piłki.
Wiadomość o żmijach przyjęli bez komentarzy. Z tyłu 
mieli taras widokowy na miasto, zbudowany dawno temu; 
teraz podest składał się ze spróchniałych desek, w których 
łatwo było skręcić nogę, i poręczy z okorowanych drzewek, 
o które bezpieczniej było się nie opierać. Antecki rozwiesił 
na nich koc, żeby się dosuszył.
Z tej wysokości miasteczko wyglądało jak kolonia 
krasnoludków: białe ściany, czerwone dachy; wodząc po nim 
wzrokiem rozpoznawali znajome obiekty. Nie wiedząc o 
ataku korpusu Unii można by przypuszczać, że nic 
szczególnego nie zaszło: kraina pokryta tu i ówdzie plamami 
lasów wyglądała sielsko, żadne dymy sztucznego 
pochodzenia nie kalały widnokręgu, żadnej paniki na 
drogach, ucieczek z dobytkiem. Po szosie krakowskiej 
przemieszczały się auta, ponad wszelką wątpliwość • 
cywilne; większość parła w stronę Krakowa. Zaczynał
się mający potrwać do nocy okres powrotów z weekendu w 
Zakopanem.
-	Kiedyś znaleźliśmy tu z córką podgrzybki. Tam 
rosły - Napieracz pokazał gdzie. - Ledwo zerwaliśmy jed 
nego, zaraz pokazywały się następne. Całą kurtkę wy 
pełniłem grzybami.
Nikt nie podjął wątku.
-	Cholera, zdrzemnąłbym się - Antecki rozejrzał się, 
jakby wybierał miejsce. - Narobiliśmy kilometrów, nóg nie 
czuję.
-	Tak, warto by rozprostować kości - zawtórował mu 
Rozwada.
Rozścielili koc i pokładli się na nim w poprzek. Ciężkie 
powieki same opadły na oczy. Nie minęło parę minut, jak 
cały oddział Gałązki spał snem sprawiedliwego, nie 
wystawiwszy nawet warty.
Obudziły ich przekleństwa Anteckiego. Gałązka miotał 
się wokół koca i obrzucał obelgami konkretnego adresata, 
acz trudno było się domyślić, kogo.
-	Czego się drzesz, Gałązka? - zmitygował go Sztaj- 
ner. - Tak ci zależy, żeby zdekonspirować oddział?
Tarł policzek przypieczony od słońca, które w między-
czasie przesunęło się na niebie o spory odcinek i chyba 
rozmyślało powoli o zachodzeniu. Drugą ręką wziął ma-
chinalnie świstek papieru, który mu wcisnął Antecki.
-	Skurwysyński dezerter! - pomstował Antecki. - Jak 
spotkam, w gębę napluję! Do dupy nakopię bydlakowi!
Papier był oddartą od butli etykietą. Z tyłu długopi-
sowymi kulfonami (pisał na kolanie, przemknęło Sztaj-
nerowi przez głowę) Rozwada komunikował towarzyszom 
broni, że udaje się do domu po strzelbę, aby poprawić 
uzbrojenie oddziału. „Nie odchodźcie daleko, znajdę was 
jutro. Odwet."
Miał ochotę się roześmiać - gdzie niby mieli odejść? 
Podczas gdy Antecki mełł w zębach kolejne inwektywy, 
Napieracz zaspanym wzrokiem wpatrywał się w świstek.
-	Niepotrzebnie może lżysz człowieka, Gałązka. 
Z tego nie wynika, że dezerteruje. Przeciwnie, Odwet nas 
zapewnia, że zjawi się z bronią jutrzejszego dnia. - Trud-
no było wyczuć, czy Napieracz mówi serio, czy kpi.
-	Byleby nie zapomniał o amunicji - dodał zatroskanym 
tonem.
Antecki wziął te uwagi za dobrą monetę.
-	To dlaczego ulotnił się chyłkiem? Bał się, że go nie 
puścimy?
-	Nie każdy może spać w tych warunkach. Może nie chcąc 
nam zakłócać odpoczynku wolał napisać list?
-	dywagował Napieracz. - Miejmy nadzieję, że przytasz- 
czy też jakąś wałówkę.
W brzuchach im burczało, więc przepili źródlaną wodą, 
dobrą wprawdzie na kaca, ale nie uśmierzającą głodu.
-	Z tego by wynikało - rzekł Antecki - że pora się sposobić 
do spędzenia nocy w lesie. Osobiście wolałbym inaczej 
wykorzystać ten czas, ale na razie musimy przetrwać. Co tam 
kombinujesz, Ponury?
-	Chmurny - poprawił go Napieracz. Na wyciągniętej ręce 
miał liść, a na nim dwie baterie-paluszki. - Wyjąłem z radia, żeby 
się podgrzały na słońcu. Może zjawiło się w nich trochę prądu.
-	Myślicie, że Odwet wróci? - Antecki przyglądał się, jak 
Napieracz wciska baterie w otwór z tyłu radyjka, jak studiuje skalę 
i przykłada głośniczek do ucha.
-	Ty go lepiej znasz - uciął Sztajner.
Całą uwagę skoncentrowali teraz na Napieraczu, który dawał 
im znaki, żeby się uciszyli. Stopniowo jego twarz wydłużała się.
-	Rząd odwołany... Kaczyński i Lepper aresztowani. Podatki 
zniesione... Unia zlikwiduje polskie bezrobocie... dziesięć 
milionów miejsc pracy dla Polaków... Walka z nielegalnymi 
uprawami i hodowlą... z pokątną dystrybucją mięsa i mleka... 
Likwidacja polskiego przemysłu zbrojeniowego... Na Podhalu 
zakaz produkcji oscypków... Wisła - Legia: dwa - dwa.
-	Kto strzelił bramki?
-	Nie wiem.
Potrząsał bezradnie radyjkiem, przesuwał strzałkę po skali, 
ale nic więcej nie udało mu się wydobyć.
-	Że rząd odwołali, to jasne, zaraz powołają nowy. 
Taki, który bez gadania będzie robił, co im każą. Nic nie 
mówili o starciach?
Napieracz wzruszył ramionami.
-	Dobra - rzekł Antecki spoglądając ku miastu, gdzie 
zostało normalne życie. Ludzie wracali po weekendzie do 
domów, jedzono obiady, odbywały się rozgrywki pił-
karskie... Zatęsknił nagle za prostymi rozrywkami zwykłego 
obywatela. - Po drugiej stronie wyciągu jest stara kolonia 
domków kampingowych. Od dawna chyba nikt tam nie 
mieszka... i nie pilnuje. Tam byśmy przedrze-mali. Koc 
zabierzcie - polecił.
-	Znowu łazić - utyskiwał Napieracz. - Jak w „Roj-
stach" Konwickiego. Nogi mi odpadają. Gdybym wiedział, 
że partyzantka polega głównie na łażeniu w poprzek góry, 
mocno bym się zastanowił.
-	Nikt cię nie trzyma, Chmurny - warknął Antecki.
-	Droga wolna. Jak się pospieszysz, może dogonisz Odweta.
Chcąc zbadać okolicę wokół starego wyciągu, gdzie 
dawniej pysznił się okazały kamping Naftobudowy czy 
innej Krakchemii, zeszli z drogi pomiędzy drzewa, ku 
Zarabiu. Las, zdający się sięgać nieba, wyrastał tu bez-
pośrednio z kamienistej gleby, układającej się warstwowo; 
brak poszycia i ciemność przywodziły na myśl którąś z 
fantastycznych krain Śródziemia. Doskoczył do nich kolejny 
strumyk i towarzyszył im w marszu jak pies, mrucząc po 
swojemu.
-	Stój, kto idzie! - huknął nagle podążający na czele 
Antecki.
Osobnicy, do których skierował to wezwanie, zatrzy-
mali się, popatrując nieufnie. Jeden mógł mieć około 
pięćdziesiątki, drugi ze dwadzieścia lat; podobieństwo 
wskazywało na ojca i syna. Z powodu niedzieli odziali się w 
świąteczne marynarki i białe koszule bez krawatów. Starszy 
miał sandały nałożone na ciemne skarpety, młodszy 
adidasy. Ten młodszy niósł na ramieniu podłużny przedmiot 
zawinięty w folię.
-	E, panie letnik - powiedział pojednawczo chłop.
-	Żartów się panu zachciewa.
Uśmiechał się przez cały czas jak ktoś, kto przez całe życie 
nabrał wystarczająco wiele zaufania do świata, żeby nie 
spodziewać się znikąd żadnej przykrej niespodzianki.
-	Coście za jedni? - nastawał Antecki. - Co robicie o tej porze 
w lesie?
-	Swoi, tak samo jak wy. A po lesie teraz jednako nie wolno 
chodzić, i nam, i wam. Nie wiedzieliście?
-	Jak tam wojna? - wtrącił się Sztajner. - Macie jakieś nowe 
wiadomości?
-	Wojna jak wojna, panie letnik. Zwyczajnym ludziom 
zawsze ona nie na rękę. Choć ostatnio swoja władza cisnęła nie 
gorzej niż obca... Po południu podali, że ruskie weszli od Białorusi 
i z północy, od Królewca. Zajęli Białystok. Litwini zajęli Pińsk, a 
Ukraińcy Przemyśl. NATO kazało im się zatrzymać, ale czy 
posłuchali, kto ich tam wie. Cóż to, radia nie słuchacie, panie 
letnik?
-	Na Zarabiu wojska dużo?
-	I, tyle co nic. Raz czy dwa samolotami przelecieli i cicho. 
Ludzie się w Rabie kąpią.
-	A co to niesiecie ze sobą? Nie broń to aby?
-	Ale skąd, panie letnik. Taka niewinna zabawka. Może ją 
kupicie od nas, jak macie pieniądze. Pokaż panom letnikom, 
Wicuś.
Młodzik, popatrując nieufnie, zdjął bagaż z ramienia. Rzecz 
wyglądała na młot o długim trzonku, okutany w folię; 
prześwitywała przez nią blada faktura, ciemniejsza na zgrubieniu. 
Odplątał sznurek, którym była ściągnięta folia, i oczom oddziału 
Anteckiego ukazała się długa, dość gruba rura podzielona na 
segmenty, opalizująca blado, zawierająca w środku drugą rurę o 
lekko czerwonawym odcieniu. Obie rury były zaoblone na koń-
cach.
-	Przyrząd do inseminacji - zgadywał Antecki. 
Chłop się roześmiał: - Na pewno nie, panie letnik.
- Rozumiał, co to inseminacja.
-	Toż to jarzeniówka! - wykrzyknął Napieracz. 
Chłop tylko uśmiechnął się sceptycznie. W podsta 
wę urządzenia wmontowano jakieś bloki, opisane po an-
gielsku. Ta podstawa, ciężka jak wszyscy diabli, powodowała 
dramatyczne niewyważenie całości.
-	Skąd to macie? - zaciekawił się Antecki. - Takich rzeczy 
nie sprzedają w sklepach.
-	A pewnie, że nie sprzedają. Coś pan taki ciekawski, panie 
letnik?
-	Bo chciałbym na przykład wiedzieć, czy policja tego nie 
poszukuje.
-	Może poszukuje, może nie - orzekł pogodnie chłop. - 
Dostalim tą rzecz od znajomka, prawda, Wicuś? Ale musielimy 
sporo z nim wypić. I jeszcze litra dołożyć na dodatek.
-	Amerykańska technologia - poddał Sztajner.
-	A pewnie, że amerykańska, jakaż by inna. Z tej wielkiej 
bazy NATO na krakowskich Błoniach... tam, gdzie świętej 
pamięci papież głosił tyle razy kazania. Ale znajomek tego nie 
wykradł, broń go Panie Boże! Znalazł na poligonie. Zdziwiłbyś się 
pan, panie letnik, ile dobra poniewiera się tam po każdych manew-
rach.
-	Akurat wam wierzę - powiedział Antecki.
-	Nie musi pan, panie letnik. To co - ubijemy interes? Ale 
musi się pan przygotować, że tanio nie będzie.
-	Może to jakaś część... do większej aparatury - mamrotał 
Napieracz. - Rozpostarł płachtę i też tam coś odcyfrowywał. - 
Erwin - odwołał Anteckiego na bok - bez względu na to, co to jest, 
ja bym to kupił.
-	Dam setkę - powiedział Antecki. - Sto euro.
-	E tam - chłop machnął ręką. - Mówiłem przecie, że tanio 
nie będzie. A teraz zobaczcie, panowie letnicy, jak działa ta 
zabaweczka. Wicuś, włącz światełko.
Wicuś nacisnął płaski guzik z boku i urządzenie za-
mamrotało, obudzone z letargu. Wewnętrzna rura rozjarzyła się i 
zafalowała, zaczęły przez nią przelatywać sinusoidy kolorowego 
gazu, ni to zielonkawe, ni niebieskie, czasem przechodzące w róż, 
jak gdyby w środku grała cała orkiestra. Widok był bardzo piękny, 
wprost trudno było oderwać oczy. Wicuś znowu nacisnął i cały ten 
koncert zgasł.
-	To musi być coś z radiem - powiedział chłop.
-	Takie oko magiczne. Ojciec miał takie radio mrugają 
ce... kupione zaraz po wojnie.
-	Dwie setki - powiedział Antecki, uświadamiając 
sobie, że po odejściu Rozwady nie uzbierają nawet tyle.
-	Za bezcen nie oddam - zaperzył się chłop. - Pięćset i 
ani centa mniej!
-	Czterysta! - zawołał rozpaczliwie Antecki, czując, że 
zabawka wymyka mu się z rąk. - To masa forsy za takie 
świecidełko. Skoczę tylko do domu po pieniądze. To moje 
ostatnie słowo!
Chłop pokręcił głową ze sceptycyzmem. - Macie nas za 
idiotów, panie letnik? My się umówimy, a pan zamiast 
grosiwa ściągnie nam na kark policję albo wojsko... potem 
może jeszcze weźmie nagrodę...
-	To i nagroda za to wyznaczona?
-	A bo ja wiem? Może i wyznaczona. No, widzę, żeśmy 
się jednak nie dogadali i pora się rozejść.
-	Jedna chwila - Antecki szybkim ruchem sięgnął do 
kieszeni po straszak.
-	Nie róbcie głupot, panie - odezwał się wieśniak, a 
młody prawie przyłożył Anteckiemu pistolet do skroni. Rurę 
przytrzymywał ukośnie przez pierś, jak lufę egzotycznej 
broni. - Powiedziałem: za bezcen nie oddam. Albo pieniądze 
z rączki do rączki, albo nici z interesu.
-	Rozwalę ich! - zapewnił porywczo Wicuś. - Widzieli 
to. Będą rozpowiadać.
-	To niech rozpowiadają. Kto im uwierzy? No, panowie 
letnicy, sprawiedliwie będzie, jak pójdziemy tam, gdzie 
kogo droga prowadzi. A nie próbujcie nas śledzić, bo 
podziurawimy ołowiem. Wicuś po wojsku, zna się na 
strzelaniu.
-	Co to było? - spytał Antecki Napieracza, gdy już 
odeszli o dobry kęs od miejsca feralnego spotkania.
-	Wyznałeś się na tym?
-	Antena. Bez części metalowych, żeby jej nie moż 
na namierzyć. W mniejszej rurze była zjonizowana mie 
szanina gazów szlachetnych. Taki zjonizowany gaz na 
zywa się plazma. U dołu, w podstawie, jest elektroda,
która to sprawia. Plazma emituje fale elektromagnetyczne albo je 
odbiera, zależnie od ustawienia. Gdy rurę wyłączyć, staje się 
natychmiast niewidzialna dla radarów i pelengatorów. Tyle 
zrozumiałem.
-	Skąd ty to wszystko wiesz?
-	Interesowałem się tym. Amerykanie czy Australijczycy 
wpadli na ten pomysł dość dawno, ale mieli kłopoty z 
miniaturyzacją. Te ich urządzenia miały najpierw po pięć metrów, 
potem dwa. W końcu zeszli do wymiarów, które nadają się do 
przyjęcia.
-	Ale na co im to? Czemu to dla nich takie ważne?
-	Pomyśl o agentach zrzucanych na tyły wroga albo o 
pilotach zestrzelonych nad obcym terytorium, jak w Wietnamie. 
Po studiach wzięli mnie do obsługi radiotechnicznej, radary, 
namiary, te rzeczy.
-	To coś ty kończył?
-	Inżynierię sanitarną - roześmiał się Napieracz. - Nie 
doszukasz się w wojsku logiki.
-	Ech, za łatwo wypuściliśmy tamtych dwóch - westchnął z 
przyganą Antecki.
W tym samym niemal momencie dobiegł ich odgłos 
wirników helikoptera. Dwie albo trzy maszyny przeleciały tuż nad 
koronami drzew, z powodu gałęzi nie widzieli ich dokładnie, lecz 
wszyscy odczuli ulgę, kiedy metalowe trzmiele oddaliły się wyżej, 
ku Uklejnie.
-	Za czym oni, do cholery, tak węszą? - zdumiał się 
Sztajner.
Nim mu kto udzielił odpowiedzi, przez las przebiło się 
poszczekiwanie karabinów maszynowych. Helikopter uparcie 
tłukł po czymś seriami, potem kanonadę podjął drugi - i wszystko 
ucichło.
-	Jezu - wyszeptał blady jak ściana Napieracz. - Do 
tamtych bili... Gdybyśmy się zatrzymali dłużej...
Ale Antecki go nie słuchał. Rwał pod górę wielkimi skokami, 
z zadartą głową, skacząc od drzewa do drzewa. Pobiegli za nim, 
próbując go naśladować. Gdy tylko słyszeli mielenie wirnika, 
wzorem Anteckiego przypadali do pni. Napieracz był w lepszej 
kondycji od Sztajnera
i to on jako pierwszy przycupnął w krzakach obok An-
teckiego, blisko wyjścia na drogę ku Uklejnie.
-	Dostali ich? - wydyszał.
-	Na to wygląda.
-	Co robimy?
-	Skaczemy. Ty bierzesz antenę, ja broń.
-	A helikoptery?
-	Na razie gdzieś się zaczaiły. Trudno im lądować 
między drzewami. Może nie mają pewności, czy ich trafili, 
a może boją się zestrzelenia. Helikopter tuż nad ziemią, gdy 
ląduje, jest bezbronny jak dziecko.
Z tyłu gramolił się Sztajner. Dyszał jak wyjęta z wody 
ryba i wszczynał tyle hałasu co mały słoń. Antecki dał mu 
znak, żeby zaległ.
-	Skaczemy - powiedział - spokój nie potrwa wiecz 
nie. Teraz!
Wypadli z ukrycia i migiem znaleźli się przy wie-
śniakach. Starego seria przecięła niemal na pół, ale udało 
mu się zachować ów pogodny wyraz twarzy, którym tak im 
zaimponował. Otwarte oczy miał wbite w niebo, jakby zaraz 
zamierzał udzielić helikopterom stosownej reprymendy. 
Widok rozprutych ciał był na tyle szokujący, że przypadli 
do ziemi - jak zające stojące słupka. Wiatr przyniósł odgłos 
wirnika: helikoptery wracały. Znowu zapadli w 
przydrożnych krzakach.
-	Masz?
-	Nie. Nigdzie nie widziałem.
-	Kurwa, ja też nie. Młody posiekany na bigos. Za 
miękcy jesteśmy. Nie mogłem się przemóc, żeby... Po 
czekaj tu. Może rzucili gdzieś w krzaki.
Warkot helikopterów narastał zatrważająco. Jak trąby 
jerychońskie, pomyślał bez sensu Napieracz. Ktoś dotknął 
go w ramię. Antecki.
-	Chodu. Tylko ostrożnie.
Po drodze zwinęli Sztajnera. Antecki schował znale-
zisko pod kurtkę - na szczęście nikt z nich nie był ubrany na 
jasno.
-	Padnij! - krzyknął; wirniki zajazgotały im nad gło 
wami. Zdawały się wisieć tak nisko, ż;e można by ich
użyć jako kosiarek do włosów, gdyby je jeszcze mieli. Po 
nieskończenie długiej chwili, ciągnącej się jak wyrok, 
helikoptery ruszyły przed siebie; stopniowo ich mrożący 
krew w żyłach hurgot zamienił się w mamrotanie i przepadł 
w dali.
-	No - powiedział Antecki - schodzimy na dół. Akcja 
jeszcze nie zakończona.
Jego kostropate oblicze jaśniało od uniesienia i szczę-
ścia, o które Napieracz nigdy by go nie podejrzewał.
Dobrze się idzie, gdy widać jasno wytyczony cel, a jeśli 
w dodatku droga wiedzie z góry, nogi maszerują tym 
chętniej. Kryjąc się przed helikopterami pod drzewami i po 
krzakach, przystając dla nabrania tchu, a raz dla odbycia 
narady wojennej, dotarli w końcu na skraj lasu i przyjrzeli 
się zza pni Zarabiu. Mimo dobrej pogody ludzi było mniej 
niż zazwyczaj, ale niektórzy istotnie taplali się w rzece. 
Partyzantom Anteckiego zrobiło się tęskno na widok tego 
zakątka wolności, dla nich niedostępnego, tych 
spacerowiczów, których nie wzruszała daleka wojna, a 
zwłaszcza tych knajp, gdzie strudzony wędrowiec mógłby 
zanurzyć w kuflu z piwem obrzmiałe ryło.
-	Wiecie co? - z nostalgią w głosie powiedział Antec 
ki - w lesie to my się nie przydamy na nic. Nabawimy się 
tylko reumatyzmu. Partyzantka leśna to na dzisiejsze 
czasy przeżytek. Inaczej dziś trzeba. Nowocześnie. Być 
może wojna miejska jest tym, o co chodzi.
Idąc zatem z duchem czasu wychynęli z lasu i ciągle z 
lekka się skradając, ale jakby już mniej, znaleźli się w 
świecie, który tak pochopnie opuścili nad ranem. Wcześniej 
jednak zakopali zdobycz: wyczynową antenę z wyposażenia 
NATO. Wszyscy się zgadzali, że przedmiot ten sprowadza 
nieszczęście i należy się go szybko pozbyć przez 
powierzenie matce ziemi. Z pustej butli po wodzie Sztajner 
wyciął zgrabny kołpak, który nałożyli na końcówkę anteny, 
tam gdzie folię oplatał sznurek. Wybrali lekko ocienione 
miejsce na zboczu, darń podważyli no-
żem, a ziemię wybierali rękami i sypali do plecaka, żeby nie 
zostawić śladów. Następnie umieścili pakunek ukośnie we 
wnętrzu płytkiej rynny, kołpakiem do góry, tak aby deszcz 
nie zamoczył cennego depozytu, oddanego Uklejnie na 
przechowanie. Miejsce oznaczyli rozrzucając suche patyki, 
resztę ziemi chytrze rozsypali po drodze, to tu, to tam. Ręce 
i nóż obmyli w strumyku. Podczas, tych wszystkich 
czynności nikt ich nie nakrył, nie niepokoił; nawet 
helikoptery gdzieś się zapodziały.
No i wreszcie, doprowadziwszy z grubsza odzież do 
porządku, maszerowali po chodniku, odgrywając znu-
dzonych wczasowiczów. Kiedy minęli mostek na^rzeczce 
wpadającej do widocznej z szosy Raby i obrali azymut 
wprost na widoczne z dala wierzeje knajpy „Kaskada", 
elegancki facet zagadnął Anteckiego o ogień. W białej ręce 
trzymał papierosa.
Antecki ognia nie miał. Skinął na Sztajnera, ale Sztajner 
też nie miał. Okazało się, że zapalniczka przepadła wraz z 
Rozwadą.
-	Nic nie szkodzi - uspokoił ich nieznajomy. Szczęknął 
wyjętym z kieszeni złotym ronsonem i zapalił. Potem w jego 
ręku zmaterializowała się paczka cameli; oszołomieni 
potęgą jego sztuki prestidigitatorskiej wzięli po jednym. 
Znowu błysnął ronson.
-	Major Dzierla z KEP-u. Korpus EuropejskoPolski - 
przedstawił się jegomość, odziany w dobrze skrojony 
cywilny garnitur. - Panowie Antecki, Sztajner i Napie-racz, 
jeśli mnie wzrok nie myli?
Nie było sensu zaprzeczać.
-	A gdzież to podział się kolega Rozwada? - indagował 
dalej właściciel ronsona.
-	Poszedł przodem, żeby zamówić kolejkę - powiedział 
Antecki. Zastanawiał się, czy nie rzucić papierosa pod nogi, 
ale po namyśle zrezygnował ze zbędnej demonstracji. 
Papieros smakował zniewalająco. - Miło nam poznać, panie 
majorze, lecz piwo stygnie.
-	Tak, tak - uradował się major nie wiadomo z czego. - 
Bohaterowie jak żywi. Miejscowa ludność długo będzie 
sobie powtarzać legendę o waszej czwórce.
-	Majorze, wybaczy pan...
-	Wiem, wiem, piwo stygnie. A jednak namawiałbym 
panów na chwilę rozmowy. Może usiądziemy?
Zajęli ławeczkę nad paskiem asfaltu, po którym raz po 
raz ktoś przechodził. Napieracz, który nie lubił tłoku, 
zachował postawę stojącą.
-	Korpus Europejsko-Polski? - zastanawiał się An-
tecki. - Pierwsze słyszę. Trzyma pan z agresorami?
-	Ależ skąd, drogi panie. Naszym zadaniem jest takie 
działanie na tyłach, by zminimalizować skutki operacji dla 
cywilnej ludności. Zresztą to takie strachy na Lachy. 
Najdalej za tydzień wojska zostaną wycofane. Ale do 
rzeczy. Panowie zdaje się nadeszli od strony Uklej-ny? Jeśli 
tak, miałbym dla panów pewną propozycję.
Partyzanci porozumieli się wzrokiem.
-	A tak, poleżeliśmy trochę na kocu. Wytchnęliśmy na 
łonie przyrody. Pogadaliśmy o losie umęczonej ojczyzny. A 
teraz, jak pan major widzi, znajdujemy się w drodze do baru 
i nic nas nie powstrzyma.
-	Jednak zechciejcie mi poświęcić jeszcze chwilę. 
Chciałbym wam coś pokazać - Dzierla otworzył kopertę, 
którą ktoś wetknął mu w rękę i zniknął. - Kapitalne ujęcia, 
nie? Tu na punkcie obserwacyjnym... tu nad strumykiem... a 
tu podczas zasłużonego odpoczynku na kocu. O, to właśnie 
ten koc, poznaję! - wykrzyknął z entuzjazmem. - Nota bene 
właśnie na podstawie tego zdjęcia zdołaliśmy panów 
zidentyfikować. A tu pan Roz-wada odłącza się od grupy.
-	Dobre zdjęcia - pochwalił Antecki. - Technicznie bez 
zarzutu.
-	Prawda? Zważywszy, że zostały wykonane z wyso-
kości 680 kilometrów...
-	A jakby tak do rzeczy, panie majorze?
-	Słusznie. Nie ma co owijać w bawełnę. W posiadaniu 
panów znajdowała się rzecz będąca cudzą własnością. Jej 
właściciel szczerze boleje nad jej utratą i byłby 
zachwycony, mogąc ją odzyskać.
-	Ale my jej nie mamy. Nawet nie wiemy, o co chodzi.
-	Tak to z grubsza wyglądało - rzekł Dzierla prezentu-
jąc kolejne zdjęcie. Mignął im przed oczami wizerunkiem 
inseminatora i zaraz schował, jakby w obawie, że zdjęcie się 
prześwietli. - A tu widać, jak pewni ludzie niosą coś 
podobnego - pokazał zdjęcie chłopa z synem. - A tu przy-
trafiło im się okropne nieszczęście - skrzywił się z dez-
aprobatą, zerkając na zakrwawione szczątki. - W tych to 
godnych współczucia okolicznościach utracili przedmiot, do 
którego nie mieli żadnego prawa. Tu - zademonstrował 
kolejne zdjęcie - panowie rozmawiacie z tymi ludźmi.
-	Widzę tylko gałęzie - powiedział Antecki.
-	Na podczerwieni wyjdzie jak ta lala - zapewnił 
Dzierla. - Satelita widział, jak schodziliście z drogi na leśną 
ścieżkę, a potem jak z tej ścieżki wychodzili wasi znajomi. 
To jasne, że musieliście się spotkać.
-	Powiedzmy. Sporo pan major wie, ale nie wszystko. 
Jeśli o mnie chodzi, nic sobie przypomnieć nie mogę. Jakaś 
amnezja czy co? Wy coś pamiętacie? - zwrócił się do 
Sztajnera i Napieracza.
Obaj solidarnie pokręcili głowami.
-	Może gdybyśmy się zastanowili - kontynuował An-
tecki - to i owo by się nam przypomniało. Szczególnie 
gdybyśmy zjedli po obiedzie i przepili piwem, które, jak pan 
major wie, znakomicie wspomaga procesy pamięciowe.
-	Krótko mówiąc ile? - spytał Dzierla bardziej ofi-
cjalnym tonem.
-	Tak ze sto tysięcy. Dolarów. Jest nas trzech... żeby 
było co dzielić.
-	Wymienił pan dużą sumę - zauważył major.
-	Oj, chyba nie tak dużą. Niech pan major policzy, ile 
pieniędzy pochłoną same helikoptery nad Uklejną, 
wysyłanie latających skrzydeł... a nie zawsze trafi się taka 
pogoda jak dziś... Zdjęcia paszportowe z orbity też nie są za 
darmo. Przeszukanie dużej części Ukłejny, i to bez 
gwarancji, że się znajdzie... Uniknie pan wielu zabiegów, 
oszczędzi trudu wielu ludzi, nie wspominając o benzynie i 
sprzęcie... Biorąc to wszystko pod uwagę suma nie wydaje 
się wcale wygórowana.
-	Będę musiał porozumieć się z przełożonymi.
-	Rzecz jasna. Na odpowiedź zaczekamy - o, tam
-	pokazał ręką.
Podnieśli się niepewnie, ale Dzierla ich nie zatrzymywał. 
Spoglądając w dal, ku Uklejnie, wyjął papierosa i skrzesał u 
czubka płomyk ze złotego pudełeczka.
-	Najlepiej spierdalajmy stąd gdzie pieprz rośnie
-	radził Sztajner przed samymi drzwiami knajpy. - Wpa 
kowaliśmy się po uszy.
-	Co to da? - powiedział z rezygnacją Antecki. - Jak nas już 
rozpoznali, to wiedzą też, gdzie nas szukać. Nie widzicie, że 
okazja do zarobienia szmalu nasuwa się sama? - Zastanowił się. - 
Zauważyliście, że nie pokazał żadnych zdjęć tego, jak 
schodziliśmy? I jak zakopywaliśmy towar? Nic na nas nie mają!
-	Może oświetlenie było już kiepskie, szliśmy cały czas w 
cieniu. No i drzewa zasłaniały. Może satelita nie był 
geostacjonarny, tylko przesuwał się po orbicie i Uk-lejna wyszła 
mu z pola widzenia?
-	Lepiej tam wracajmy!
Gruchnęli śmiechem i wtoczyli się do „Kaskady".
Nie do wiary, jak całodzienny post wspaniale wyostrza 
apetyt. Mało wykwintne jadło, obliczone na szorstkie podniebienia 
turystów, smakowało im jak najbardziej wykwintne frykasy. A 
piwo! - o piwie mogliby napisać poemat. Kolejki leciały przez 
stół, tak że zapomnieli o okupacji, o zatrwożeniu żon, które już 
pewnie pogodziły się z myślą, że zostały wdowami, a nawet o 
niespodziewanym spotkaniu z majorem Dzierlą.
Zamówiwszy nową kolejkę, Antecki udał się do toalety, 
powodowany chęcią ulżenia organizmowi. Na ścianie nad 
pisuarem ktoś zdążył już wypisać czerwoną woskową kredką:
SRAJ POLAKU SRAJ BELG 
ZAGARNĄŁ KRAJ
-	Święta prawda - mruknął Antecki otrzepując in 
strument i chowając do portek. Inne napisy dotyczyły
ponadczasowych kwestii, związanych z życiem seksualnym 
płci obojga.
-	Coraz dłuższa życia szyja - odezwał się zagadkowo 
major Dzierla, stając obok.
-	Właśnie - skwitował Antecki. Minął go i wypadł na 
salę. W samą porę: akurat nadchodził kelner. Ale coś tu nie 
grało. Antecki zdążył zarejestrować istotny przecież fakt 
pojawienia się piwa, lecz wokół ich stolika równocześnie 
zmaterializowało się kilka obcych postaci, odciągających 
Napieracza ze Sztajnerem z energią, która dawniej 
przywodziłaby na myśl atak aktywistów towarzystwa 
antyalkoholowego. Antecki na ten widok miotnął się do 
tyłu; tam nadział się na majora Dzierlę, który powstrzymał 
jego zapędy. Pukawkę z tłumikiem trzymał, zwyczajem 
Jamesa Bonda, lufą do góry.
-	Przykro mi, panie Antecki - powiedział - ale priorytet 
się zmienił.
Pognali ich przed knajpę; słońce już zaszło, tylko szczyt 
Uklejny był jeszcze skąpany w blasku. Jak złote pszczoły 
polatywały tam śmigłowce. Przy oczyszczonym z 
samochodów parkingu stał samotny łazik, do którego 
zapakowali się komandosi, na betonie zaś przysiadł he-
likopter ze znakami sił zbrojnych Unii. Jak to się stało, że 
nie słyszeli lądowania? Dzierla nakazał wsiadać i sam 
wgramolił się za nimi; w środku oprócz pilota siedział tylko 
ryży blondyn w polowym mundurze. W milczeniu wskazał 
przybyłym fotele. Pilot zapuścił silnik i śmigła zachrobotały 
nad powałą.
-	Pasy - polecił Dzierla.
-	Nic nie mówimy, panowie - rozporządził szybko 
Antecki. - Nic na nas nie mają.
-	Maul halten! - upomniał go mundurowy.
-	Wszystkiemu zaprzeczajcie. Nic nie wiecie, nic nie 
widzieliście. Nigdzie nie byliście. Pic i fotomontaż.
-	Maul halten!!! - wrzasnął mundurowy. Miał na 
ramieniu miniaturkę flagi z poprzecznie ułożonymi ko 
lorami: czarnym, czerwonym i żółtym oraz napisem BEL-
GIQUE pod spodem. Dzierla zasunął drzwi i maszyna 
uniosła się nad ziemią, zwracając jednocześnie nosem na 
południe.
Ciągle nabierali wysokości i w pewnym momencie 
kabinę pilota zalała posoka światła. Wracali na Uklejnę.
kwiecień 2002
?