GDY OŚLICA
UJRZAŁA
ANIOŁA
Ul
NICK CAVE
GdY oślica ujrzAŁA ANIOŁA
Przełożył
Jan C. Kruk
EDANSt    19 » t
Tytuł oryginału: And the Ass Saw the Angel
Redakcja: Izabela Jakul
Korekta: Jacek Foromański
Skład systemem TgX: Piotr Strzelczyk
opracowanie okładki i strony tytułowej DYLIS STUDIO
NA OKŁADCE WYKORZYSTANO REPRODUKCJĘ
OBRAZU ZDZISŁAWA BEKSIŃSKIEGO ZA ZGODĄ PIOTRA DMOCHOWSKIEGO
Copyright © Nick Cave, 1989
Copyright © for the Polish edition by Wydawnictwo AKIA s.c, 1995
Gdańsk 1996. Wydanie II poprawione ISBN 83-85952-24-1
Wydawnictwo AKIA s.c.
80-255 Gdańsk, ul. Batorego 43
telefon: (0-58) 45 50 60, 45 50 59
telefax: (0-58) 4110 35
Dla Anity
23     Oślica   ujrzawszy   anioła,   stojącego na drodze z dobytym mieczem, skręciła z drogi i szła po roli
24     A gdy ją  Balaam  bił  i  chciał  na ścieżkę zawrócić, stanął anioł w ciasnym przejściu między dwoma murami, którymi winnice ogrodzone były
25     Widząc go oślica przyparła do ściany i  starła nogę jeźdźca   A on po wtóre ją bił
26     Anioł jednak przeszedłszy na miejsce ciasne, gdzie ani w prawo ani w lewo me mogła zboczyć, zastąpił jej drogę
27    I gdy widziała oślica anioła stojącego, upadła pod nogami siedzącego, który rozgniewawszy się, bardziej kijem boki jej obijał
28     I otworzył Pan usta oślicy, i przemówiła
„Cóżem ci uczyniła9 Czemuż mię bijesz oto już trzeci raz9"
29    Odpowiedział Balaam
„Iżeś  zasłużyła  i  szydziłaś  ze   mnie Obym miał miecz, żeby cię zabić1"
30    Rzekła oślica
„Czyzem nie bydlę twoje, na którymś zawsze zwykł siedzieć aż po dzisiejszy dzień9  Powiedz, czym ci coś takiego kiedy uczyniła9" A on rzekł „Nigdy "
37 Natychmiast otworzył Pan oczy Bala-amowi i ujrzał anioła stojącego na drodze z gołym mieczem, i pokłonił się twarzą do ziemi
Księga Liczb, 22
PROLOG
Trójka brudnych kruczych braci krąży, dziób do ogona, wycinając koło w posiniaczonym i utrudzonym niebie, zataczając szybkie ciemne kręgi poprzez gęste dmy dymu.
Tak długo wieko doliny było bezchmurne i błękitne, lecz teraz, dzięki Bogu, zaczyna grzmieć. Z miejsca, w którym leżę, chmury wyglądają prehistorycznie, wyrzucają z siebie wielkie bestie bez twarzy, które wiją się i umierają, jak ta, nade mną.
A kruki — one wciąż latają, wciąż krążą, tylko teraz bliżej — bliżej — coraz bliżej mnie.
Te szelmowskie gawrony to ptaki śmierci. Śledziły mnie przez całe życie. I dopiero teraz mogę je wyłowić. Nawijając oczyma.
Wydaje mi się, że mógłbym sobie przypomnieć, jak zasypia się w tym miękkim, ciepłym mule, gdyż moje rytmy są inne. Inne.
Wsysany przez dziąsła tego bezzębnego grobu, wchodzę w to bagno, w ten dół, chociaż boję się zmoczyć swą morderczą dłoń. Dwa kruki obstawiły właśnie moje oczy — niczym para natrętów krążą i czekają, podczas gdy skłębiony dym wije się i umiera, i widzę, że zaczyna się ściemniać, a ja, wyjąwszy jedną czwartą, cały jestem już pod powierzchnią i wciąż zapadam się głębiej.
Tam poniżej1 Ta mała drinka'
Dwa strzaskane kolana z^mi podnoszą się i otwierają, tworząc pośrodku fałdę Lecimy nad poszarpanym stokiem, gdzie drzewa dźwigające grubą warstwę winorośli rosąa na trzęsących się skarpach Niektóre wychylają się do środka doliny pod niebezpiecznym kątem, z zatroskanymi korzeniami wystającymi z górskiej gleby, cierpią z powodu pnącego się brzemienia, które krępuje je i obciąża niczym świat rozpostarty między konarami Owo utkane pnącze, te drzewa, wszystko przywiązane do siebie i przykute do ziemi przez winorośl
Podróżując wzdłuż doliny, z południa na północ, prostym kruczym szlakiem, lecimy nad jej główną drogą, która wije się po płaskim brzuchu dolimy Stąd, z wysoka, wygląda jak wstęga Mijamy pierwszy z setek akrów tlącej się trzemy
Dzisiejsza noc jest pierwszą nocą sezonowego „wypalania", które dla Doliny Ukulore jest wydarzeniem wielkiej wagi, tradycyjnym świętem, kiedy to mieszkańcy miasteczka wychodzą na pola i przyglądają się, jak ściana ognia oczyszcza wysoką trzcinę z bezużytecznych liści, ze .,śmieci" Jednakże ta noc wydaje się dziwnie spokojna na rozciągających się pod nami polach mokre worki i kije na węże beztrosko porzucone, iskry i szary popiół niesione cicho lekkim wiatrem
Rafineria cukru leży rozwalona u podnóża wschodniego zbocza, oddalona o milę od miasteczka Słyszymy miarowe sapanie parowych silników Wagoniki — jedne puste, inne częściowo załadowane — stoją zapomniane na torach
Lecimy dalej, nad samym miasteczkiem, gdzie zardzewiałe faliste dachy zagęszczają się, i widzimy plac zabaw i gmach sądu i Plac Pamięci Tam w dole, na środku Placu, wzniesiony w samym sercu doliny, marmurowy grobowiec z relikwiami proroka pęka i rozsypuje się pod uderzeniami trzech wściekle walących młotów
12
Grupa czarno odzianych żałobników, głównie kobiet, obserwuje burzenie monumentu Spójrzcie, jak lamentują i zgrzytają zębami i Spójrzcie na wielkiego marmurowego anioła, na jego twarz wyrażającą niebiański spokój, na ramię wzniesione wysoko i dłoń trzymającą pozłacany sierp   Czy jego również zburzą9
I dalej, ponad tumultem, ponad burzliwym sercem miasta, ponad placem, na którym kobiety lamentują jak podczas czuwania przy zwłokach i wymuszają żal, siniacząc piersi i raniąc palce Spójrzcie, jak wachlują ulice, wymachując gwałtownie rękoma, jak skręcają włosienice swoich szat w atakach apopleksji i spazmach smutku
Stąd, z wysoka, wyglądają jak siedzące ptaki
Okrążamy raz te stworzenia smutku i lecimy dalej — nad porażonym miastem, nad skupiskami przyczep, w których mieszkają robotnicy wycinający trzcinę, uzależnieni od rytmu żniw Teraz, mimo późnej pory, znajdują się tu tylko ich żony i przestraszone dzieci Stoją przy oknach, a duchy ich oddechów pojawiają się na szybach i znikają Wsłuchują się w warkot podążających na północ samochodów swoich mężczyzn, który powoli ginie wśród syków i trzasków pól
Lecz lećmy dalej, a może jesteście, bracia, zmęczeni?
Podążamy wzdłuż Drogi Głównej, aż do miejsca, gdzie trzcina kończy się stromo gołym, drucianym ogrodzeniem, cztery mile od miasta, dwie od północnego wyjścia doliny Widzimy tu ciężarówki, pick upy i terenówki, które wzbijają chmury czerwonego pyłu, zjeżdżając z Drogi Głównej w kierunku wysmołowanych chat zbitych z klepek Tutaj mieszkają wyrzutki, włóczęgi, górskie śmieci
Samotna chata na kupie złomu cały czas płonie i płonie, buchając purpurowym dymem w niespokojne niebo
Chociaż zmęczeni lotem, polećmy jeszcze trochę dalej
Za płonącą chatą grunt staje się bardziej podmokły, błotnisty, a na bagnach podnosi się krąg roślinności — wysokie drzewa zrodzone w niewoli, wyrastające z perzu i psiego zielska, dźwigające na swych drewnianych barkach baldachim utkany z winorośli
Tutaj obniżamy lot i nurkujemy, bowiem tu zaczynają się moczary
Gdy przelatujemy nad baldachimem, widzimy poniżej szereg migoczących latarek, przesuwający się w kierunku środka koła, tworzący cienką wstęgę światła
13
Wyrwana z samego środka moczarów, znajduje się tu polana okrągła jak talerz a pośrodku tej polanv, niczym koło wewnątrz koła znajduje się dół z grząskim błotem, czarnym i parującym, wystarczająco duży, by wchłonąć krowę Połyskuje ponuro, gdy go mijamy Lecz zatrzymajmy się Zatoczmy koło' Spójrzcie, kto leży na powierzchni błota, skulony jak noworodek' Spójrzcie, jak skóra przylega mu do kosci, jak żebra unoszą się za każdym razem, gdy wciąga powietrze Zauważcie, że jest prawie całkowicie nagi  I jaki nieruchomy
Ale te oczy'
Rręcą  się w i krążymy
oczodołach   i wyławiają nas jak  ryby   Zamarzamy
To właśnie jego brat był tym, który rozerwał pęcherz płodowy w dniu ich narodzin i był to precedens, ponieważ resztę życia spędził biernie, a Euchrid, wtedy jeszcze bez imienia, chwycił się pięty swego brata i wypłynął na świat w pełni chwały nieproszonego gościa
Południowe słonce wirowało na niebie niczym stopiony kulisty piorun i tłukło w blaszany dach chaty i wysmołowane deski ścian W środku siedział Papa, przy swoim stole, otoczony swoimi pomysłowymi urządzeniami ze sprężyn i żelaza, pocąc się w przelewającym się żarze, smarując pułapki i próbując, nadaremnie zresztą, zamknąć uszy na pijackie bredzenie żony, która leżała rozwalona na tylnym siedzeniu starego, wypalonego chevy'ego* i wyła przeraźliwie Samochód ten, duma złomowiska, stał na cegłach z tyłu chaty niczym wielki pancerz porzucony ze wstrętem przez jakiegoś gigantycznego skorupiaka
Leżąc tam i wijąc się w bólach porodowych, pijana małżonka wrzeszczała z powodu cudu, który kopał i nadymał jej łono Co chwila pociągała z butelki kilka łyków swego Czystego Jezusa, kołysząc chevym na podpórkach, jęcząc i krzycząc, krzycząc i jęcząc „Papa-a1 Pa-a--pa-a-a1" Gdy usłyszała, że drzwi chaty otworzyły się, a następnie zamknęły, rozstała się z porankiem i straciła przytomność
„Zbyt zalana, by przeć", powie później Papa Euchridowi
Uwalniając butelkę alkoholu z jej brudnych rąk, gdyż nawet nieprzytomna trzymała ją kurczowo, rozbił ją ostrożnie o zardzewiały tylny zderzak
Wykorzystując intuicję jako siostrę położną i odłamek szkła jako skalpel, rozłożył swoją ciężarną żonę i polał jej intymne części alkoholem z obierek Z ust Papy wylatywały soczyste wiązanki, letnie owady brzęczały, słońce stało na bezchmurnym niebie, rozlegał się piekielny
* chevy —- zdrobniale o chevrolecie
15
wrzask i wyciekały wody, gdy na świat gramoliły się dwa śliniące się zawiniątka
„Jezu' Dwoje!! krzyknął Papa, lecz jedno wkrótce umarło
Dwie skrzynki po owocach wyłożone gazetami zostały umieszczone obok siebie na stole Pułapki na zwierzęta zostały usunięte i powieszone na ścianach
Dwa pudła, a w każdym dziecko Papa zajrzał do środka
Obydwa golaski leżały cicho i całkiem spokojnie, szeroko otwartymi, błędnymi oczyma rozglądając się dokoła Papa wyciągnął ołówek z kieszeni spodni i, mrużąc oczy, pochylił się nad maluchami i napisał na łóżeczku pierworodnego „nr 1", potem, pośliniwszy końcówkę, „nr 2" na łóżeczku, w którym leżał Euchrid Następnie wyprostował się i dokładnie przyjrzał się najpierw jednemu, potem drugiemu, a jeden i drugi z przejęciem odwzajemnili mu się tym samym
Mieli niesamowite migdałowe oczy, z lekko opuchniętymi, prawie pozbawionymi rzęs powiekami, niebieskie, lecz tak jasne,że prawie różowe, uważne, żywe, nigdy nie znające spoczynku, ani na chwilę — cały czas zdawały się wiercić, te niesamowite, szczebioczące oczy, wiercić i drzeć w swych oczodołach pozbawionych brwi i rzęs
Mały Euchrid zakaszlał krótko i piskliwie Jego malusieńki różowy języczek wysunął się na dolną wargę i zwinął z powrotem Wtedy, jak gdyby rozpoznając w nieśmiałym kaszlnięciu Euchnda jakiś oczekiwany sygnał, dzielny pierworodny maluch zamknął oczy i zapadł w drzemkę, z której nigdy się juz nie obudził
" żegnaj, bracie" pomyślałem, gdy odchodził cicho, i przez całą minutę zdawało mi się, ze ja również konam — tak zajebiście zimna była jego śmierć
Wtedy dobiegło mnie szybujące poprzez nocną ciszę ochrypłe wycie jej suczej wysokości, mojej matki, Mamy, wykrzykującej skrzekliwym głosem ohydne przekleństwa, walącej w ścianę chevy'ego i wrzeszczącej „Dzie jez moja budelka'"
„Dzie moja budelka'"'
Papa zawiązał mi dwa prowizoryczne ograniczniki nad moimi kostkami i piersią, zmuszając tym samym do leżenia w skrzynce — moim łóżeczku — lecz trawiony narastającym pragnieniem zobaczenia, co dzieje  się  z bratem,  który zapuścił  się w Wieczność,  spróbowałem
16
unieść głowę w nadziei   że  chociaż  przelotnie uda  mi się  spojrzeć na niego
Wyciągnięto nas do Życia bez ostrzeżenia, wyrzucono jak balast z bimbrowej galarety ciążowej — z gniazdka, w którym mogliśmy pływać bez końca1 — a teraz, po opuszczeniu tego miejsca, gdy trząsłem się jeszcze w poporodowym szoku, moje wyobrażenie ostatecznej Zagadki było, jak pewnie się domyślacie, haniebnie naiwne Skąd jednak mogłem wiedzieć, jak cholernie śmiertelna jest Śmierć7
W każdym razie walczyłem i wyciągałem szyję, lecz moje ograniczniki nie popuszczały — nic, ani trochę, i w końcu porzuciłem całą nadzieję Zmęczony i zdyszany walką, leżałem nieruchomo i myślałem o moim świętym braciszku, leżącym w skrzynce obok, zastanawiając się, jak on, do cholery, ma zamiar dostać się do Nieba, jeśli miał połowę kłopotu mniej przy zrzucaniu swoich więzów
Jednakże udało mi się wyswobodzić jedną rączkę podczas tego wielkiego i nadaremnego, lecz ostatecznie zbawczego zmagania i knykciem wielkości larwy wystukałem wiadomość, używając kodu stuków, puków i przerw, który wymyśliliśmy z bratem, dryfując pośród szemrzącego fremoru macicy
Nie-Zapomnij-O-Swoim-Bracie-Odbiór
Lecz brat nie odpowiadał Wystukałem wiadomość drugi raz, dodając Proszę na końcu, lecz nadal nie odpowiadał Proszę Nie zniechęcony opowiedziałem mu, jakie jest Życie, i dopytywałem się, czy przez Śmierć otrzymał jakieś specjalne zdolności Moje sygnały stały się natarczywe i chaotyczne Daremne pukanie brzmiało pusto i samotnie, wisząc bez odpowiedzi nad moją skrzynką.
Życie-Jest- Złe- To-Piekło-Czy- Umiesz-Latać-Pie-Piekło-Pomocy
W końcu opanowałem się i przetartym i ociekającym knykciem wystukałem ostatnią wiadomość w ścianę skrzynki
Nastała noc — teraz to wiem — lecz gdy osamotniony, z nałożoną uprzężą, leżałem i obserwowałem z narastającym przerażeniem, jak zbolałe światło staje się subfuscusowe i wypełnia się dziwaczną muzyką ciemności — hukaniem, bezustannymi piskami, odgłosami ucieczki i mrożącym krew w żyłach wyciem — myślałem, że to koniec świata
Nastał dzień Sądu Ostatecznego, a jedyne, co mogłem zrobić, to leżeć nieruchomo w skrzynce — leżałem więc, bojąc się okropnie, że przyjdą
17
po mnie umarli z krainy cieni, i czekałem na Arkę Jego Przymierza, błyskawice, głosy, gromy, trzęsienie ziemi i wielki grad
Z wolna mój świat zaczął okrywać się całunem strachu i czarnego cienia, a gdy nie widziałem już nic prócz najczarniejszego mroku, usłyszałem złowieszcze kroki, ciężkie i nierówne — ktoś przeszedł przez ganek i zatrzymał się przed drzwiami
Skuliłem się ze strachu w swojej skrzynce
Przeraźliwy pisk kołyszących się drzwi, grzebanie przy zasuwce, głośne „Pieprzone drzwi", eksplozja białego światła, łup-trzask zamknięcia, okropne beknięcie — i moja matka wtoczyła się na oślep do pokoju, przeszła ciężkim krokiem i zniknęła po drugiej stronie
Dokładnie nad moim łóżeczkiem wisiała przyczepiona u sufitu naga żarówka Pulsowała gorąco, bezwstydnie i hipnotycznie, a ja leżałem na plecach i patrzyłem z rosnącą irytacją, jak coraz większa liczba nocnych owadów gromadzi się wokół buczącej bańki Obserwowałem bezradnie, jak co chwilę jakaś zbyt napalona ćma, komar lub mucha zderza się ze śmiercionośną żarówką, spalając na popiół skrzydełka i włoskowate kończyny Zawsze kończyło się to tym, że owad spadał z piskiem prosto do skrzynki, w której leżałem Spadające korkociągiem, okaleczone insekty zaśmiecały moje łóżeczko i umierały straszliwą śmiercią Na moich oczach rozgrywały pełne krzyku, tragiczne sceny agonii, owady pozbawione życia stawały się zimnymi jak kamień trupami
Wtedy zrozumiałem, dlaczego mój nieodżałowany braciszek leży tak spokojnie.
Nie było w nim ani odrobiny życia Tylko Śmierć
Później powrócił dzień Buchaste słońce rozkrzyczało się wrzaskiem maślanego światła nad wschodnim stokiem, budząc całą dolinę swoim auratycznym hałasem
Dwa kruki rechotały i krakały na niebie Dziki pies wył gdzieś w górach Słyszałem szczebiot głodnych kurczaków Tuż obok rozpaczliwie ryczał muł Słyszałem idiotyczny świergot skowronka Gorliwie brzęczały pszczoły
Cały świat wokół mnie domagał się uwagi
Dzwony dzwoniły ze środka doliny Ropucha rechotała w trzcinie Brzęczała mucha Klakson trąbił, gdy samochód przejeżdżał Drogą Główną
18
Cały świat wokół mnie domagał się uwagi Była to pora gdy wszystkimi kurczakami, pisklętami, kociakami, owieczkami prosiakami i niemowlętami ktoś się zajmował
Ja też potrzebowałem kogoś, kto by się mną zajął Natychmiast potrzebowałem jedzenia Moje ciało pragnęło pożywienia Jak długo musiałbym czekać7 Może wiecie7 Czy powiedziałem wam, że byłem naprawdę zajebiście głodny'1
Rozważałem możliwość zjedzenia kilku upieczonych owadów, które leżały rozwalone na moim brzuszku     lecz nie
Zdecydowałem się raczej zrobić małą awanturę — poruszyć uwagę moich opiekunów, stosując metodę wszystkich głodnych i zaniedbanych dzieci — więc nabrałem powietrza w płuca i zacząłem wyć, wyć i wrzeszczeć, wściekać się i wykrzykiwać takie rzeczy jak „Dajcie mi jeść1", „Jedzenia1", „Cycka1", przez cały czas waląc i kopiąc, pomimo krępujących mnie sznurów, tak pomysłowo zrobionych przez Papę — prawdziwego mistrza pułapek — że każde kopnięcie i uderzenie mojego niemowlęcego ciałka powodowało powolne zaciskanie się więzów, ograniczających coraz bardziej swobodę ruchów, w ciągu minuty moja mała awantura została ograniczona do zaciskania pośladków, rzucania srogich spojrzeń, wywieszania języka i oczywiście puszczania słownych wiązanek — och, jak one obracały moim językiem — och, jak tryskały mi z ust — wspaniałe, cholerne słowa, wyrwane z samego środka mojego brzucha — „Dajcie mi jeść1", „Do diabła, czy muszę umierać z głodu?", „Dajcie mi, kurwa, żreć1" — i czy wiecie, co się stało11 — pomimo wszystkich moich krzyków i ryków, całego wycia i wrzeszczenia, całego tego byczego wykrzykiwania obelg, cholernego awanturowania się i zawodzenia — pomimo tego wszystkiego — czy wiecie co"?
Nie wydobyłem z siebie nawet pisku — żaden dźwięk nie wyszedł z mojej skrzynki, mojego łóżeczka
Nie, nie wydobyłem z siebie nawet pisku
Byłem wstrząśnięty tym odkryciem Czułem się oszukany Wystrychnięty na dudka
Czułem się samotny
Wolną ręką zacząłem drzeć gazetę, którą wyłożona była moja skrzynka Robiłem z niej małe kulki, ssąc rozmiękczałem je na papkę i połykałem
19
Zaspokoiwszy głód tą skromną kolacją, ziewnąłem szeroko i ponownie skierowałem myśli ku bratu, który leżał w brzęczącej skrzynce obok Ziewając ponownie, szerzej tym razem, zamknąłem oczy i odpływając, zastanawiałem się, czy mój brat także był niemową
„Chyba nigdy nie będę wiedział na pewno", pamiętam, jak rozmyślałem, gdy sen owijał się wokół mnie, ,chyba nigdy nie będę tego wiedział"
Śniło mi się, że razem z bratem jesteśmy w Niebie i spoczywamy na ciepłych bawełnianych obłokach On uderzył w struny swojej złotej harfy i spadł na mnie deszcz srebrzystych tonów Uśmiechaliśmy się
Mój brat przestał grać i wzniósł się w powietrze Jego skrzydła były czarne i żylaste i ściekał po nich gęsty śluz Potarł swoją owłosioną nogę i włożył na głowę harfę, która była teraz koroną Próbowałem latać, lecz nie miałem jeszcze skrzydeł, tylko białe, nie owłosione i podrygujące ciało larwy — leżące bezradnie na plecach — na plecach Brat wskazywał na mnie palcem i krzyczał „Piracie" Zostaw mnie" Zostaw mnie" Zostaw mnie-e-e~e"" Wtedy zobaczyłem, że Niebo zaczerwieniło się i przybrało postać zupy Unosiłem się powoli na jej powierzchni i koziołkowałem, a przez cały czas dochodził mnie odgłos podwójnego uderzenia „Bum-bum Bum-bum Bum-bum Bum-bum ", niczym bicie serca
Obudziłem się
Ojciec wyłonił się nade mną niczym zgięty patyk Na jego szarej twarzy para małych jasnych oczu wierciła się w swych oczodołach
Papa usiadł z miską i bochenkiem chleba w rękach
Zjadłem trochę chleba maczanego w mleku — był ciepły i słodki
Palce Papy śmierdziały smołą lub smarem
Gdy zaspokoiłem głód, zamknąłem usta i odwróciłem głowę Nie mogłem dłużej znieść tego drażniącego, chemicznego zapachu
Papa wstał
Jego taboretem była odwrócona skrzynka po owocach1
Szukałem brata Nie było go' Nie było też jego skrzynki1 Obok mnie, na jej miejscu, leżała metalowa pułapka na zwierzęta, pokryta czarnym smarem Ziewające szczęki' Naciągnięta sprężyna' Zęby spragnione krwi'
Odwróciłem głowę, mój umysł zaczynał krwawić
20
I
Papa podszedł do drzwi Na lewym ramieniu trzymał szpadel z długim trzonkiem Wtedy pierwszy raz zauważyłem jego siwy łysiejący łeb i czubatą szramę   Brak ucha
W rękach trzymał pudełko po butach przewiązane sznurkiem Na wieczku napisane było   „nr 1"
II
PROROK
Głos Doliny, nr 38, sierpień 1932
i'Słuchajcie DZIECI PANA" W DRUGI PIĄTEK SIERPNIA roku pańskiego 1932
przypada 70 ROCZNICA
„MĘCZEŃSTWA PROROKA I ŚWIĘTEGO, JONASZA UKULORE"
W tym dniu, wspominając to błogosławione i krwawe zarazem wydarzenie,
dolina nasza będzie opłakiwała swego Proroka i Patriarchę,
JONASZA UKULORE.
Jego doczesne szczątki i relikwie zostaną przeniesione z aktualnego miejsca ich spoczynku, ze ŚWIĄTYNI DOLINY UKULORE,
do relikwiarza na głównym placu miasta,
który od tego dnia znany będzie jako PLAC PAMIĘCI
Dla uczczenia tego wielkiego i świętego dnia
odsłonięty zostanie stosowny pomnik.
Wierni Ukulitanie Rozpoczynamy o godz  15 00, w piątek, 12   sierpnia 1932,
Dzieci Izraela, Wierni Ukulitanie'
Wymaszerujemy ze Świątyni i przejdziemy na Plac Pamięci,
gdzie ciało Proroka i Męczennika zostanie złożone na wieczny spoczynek
Modlitwy poprowadzi Sardus Swift
Simon Bolsom, historyk i biograf,
odczyta w Sali Wielkiej fragmenty mającej się wkrótce ukazać biografii
Jonasz Ukulore  Prorok i Objawiciel, Człowiek i Męczennik
Ehza Snów zaśpiewa z towarzyszeniem akompaniującej Alicji Pntchaid
Wieczerza odbędzie się po nabożeństwie, w Sali Małej
Nie trzeba przynosić talerzy, szanowne panie
Posiłek przygotowany przez Zespół Doliny
— OBECNOŚĆ OBOWIĄZKOWA —
22
Wszystko przykryte było ciężkim brezentem i związane sznurem przewleczonym przez mosiężne kółka przyczepione u spodu. Okrywający go brezent powodował, że pomnik wyglądał jak wielki szary Sfinks, nadgryziony zębem czasu i pogrążony w zapomnieniu bez twarzy.
Zgromadzeni wokół wierni Ukulitanie stali onieśmieleni.
Ogromna ciężarówka wtoczyła się poprzedniego ranka do miasta, wioząc pomnik przyobleczony w szarą płachtę, wyglądający dokładnie tak samo jak teraz. Sardus Swift, który wyjechał z doliny o piątej owego ranka, najpierw wagonem trzcinowym do Davenport, później pociągiem do Orkney — upierając się, że przejedzie z dostawcami ponad 380 mil w drodze powrotnej do doliny „w razie jakichś komplikacji" — teraz siedział, trzymając kapelusz na kolanach i przyjmując srogą, wyprostowaną postawę, lecz twarz jaśniała mu dumą, której nawet on nie potrafił ukryć.
Obydwaj dostawcy, gruby pan Godbelly i jeszcze grubszy pan Pry, wyglądali na wyczerpanych, lecz wesołych. Potrzeba było aż tuzina mężczyzn, aby rozhuśtać pomnik, spuścić go na łańcuchach z ciężarówki i postawić we właściwym miejscu na Placu.
Nawet kilku robotników trzcinowych pomagało, pomimo że nie mieli wstępu na ceremonię odbywającą się następnego dnia — wszystkim innowiercom zabroniono udziału w uroczystościach, gdyż był to dla Ukulitan Dzień Święty: dzień upamiętniający „Męczeństwo Proroka". Mieszkańcy doliny tolerowali, zarówno teraz, jak i wcześniej przez wiele lat, nieprawomyślne praktyki Ukulitan, którzy, pomimo że nie stanowili więcej jak jednej piątej ponad dwutysięcznej społeczności doliny, mieli w posiadaniu rafinerię, większość pól trzcinowych i obszarów zabudowanych oraz kierowali ogromną większością interesów w miasteczku. Głównie dlatego mała sekta mogła kierować doliną (i w rzeczywistości sprawować nad nią kontrolę), lecz była to władza niepewna i Ukulitanie ponosili wiele porażek w nieustannej bitwie o utrzymanie swojej godnej pozazdroszczenia, lecz zagrożonej pozycji.
Od czasu, kiedy w ostatnich dniach zimy 1862 roku Jonasz Ukulore przyprowadził swoją grupkę wyznawców do tego miejsca, które było wtedy nie zagospodarowaną, prawie nie zamieszkaną doliną, Ukulitanie walczyli, bronili swej wiary i umacniali ją bezkompromisowym  rygorem   To właśnie  niewzruszona wierność surowym  dogmatom
23
zapisanym w testamencie proroka z roku 1861 oraz bezwzględne i agresywne metody prowadzenia interesów stosowane przez Józefa Ukulore brata Jonasza zapewniały kolonii Ukulitan długie istnienie Prawdę mówiąc, jeśli Jonasz był prorokiem to Józef był spekulantem
To właśnie w roku 1859 Jonasz Ukulore, Walijczyk, nowo nawrócony baptysta, zaczął miewać objawienia i we właściwym czasie powiadomił władze kościelne, że jest ,Siódmym Aniołem" przepowiedzianym w Księdze Daniela i że przeznaczenie wyznaczyło mu rolę  człowieka potężnego, proroka w Izraelu"
W następnym roku Jonasz wraz z kilkoma uczniami został ekskomunikowany przez władze kościelne — jego objawienia sprzeczne były z ortodoksyjnymi dogmatami
Dwukrotnie ledwo udało mu się uniknąć śmierci z rąk prawomyślnych stróżów wiary, a obserwując narastającą wrogość do wszystkich baptystów i innych sekt, uciekł więc ze swymi zwolennikami przed kłopotami i w poszukiwaniu odpowiedniego miejsca do założenia „nowej Owczarni" Znajdując odosobnioną dolinę, „przygotowaną przez Boga", grupa zebrała cały majątek i założyła osiedle
Prorok spędził wiele czasu na samotnych modlitwach, przygotowując się na „powtórne przyjście", które zostało zapowiedziane podczas jednego z około trzystu objawień, skrupulatnie przez niego notowanych W tym czasie jego brat, Józef, farmer i człowiek interesu, zajął się finansami doliny i zaczął uprawiać trzcinę cukrową
Trzcina rosła bujnie w podmokłej dolinie i wkrótce nadwyżka masy z każdego zbioru była sprzedawana z niezłym zyskiem zakładom przetwórczym w Davenport
Dolina kwitła Zbiory powiększały się z każdym rokiem Zyski rosły Zdawało się, że Bóg naprawdę jest wspaniałomyślnym nadzorcą i przyszłość kolonii wydawała się być zabezpieczona
Na początku sierpnia 1872 roku prorok, odziany w białą szatę, ze złotą koroną na głowie i pozłacanym berłem w dłoni, ogłosił swym uczniom, że „godzina jest bliska" — zbliżało się powtórne przyjście i wszyscy musieli przygotowywać się do wyprawy krzyżowej poza dolinę
Tydzień później, gdy grupa około pięćdziesięciu osób, mężczyzn i kobiet, maszerowała za swym biało odzianym przywódcą, wykrzykując hosanny i śpiewając hymny pochwalne, Jonasz Ukulore został zastrzelony przez nieznanego snajpera, pojedyncza kula przechodząc przez głowę uśmierciła go natychmiast Zabójca nigdy nie został schwytany, lecz przypuszczano, że był to ktoś z zewnątrz Biorąc to za jeszcze jeden dowód zdrady niewiernych spoza doliny, Ukulitanie porzucili projektowaną krucjatę i pozostali w dolinie, a ponieważ nadal nagradzani byli obfitością łask, z czasem zaczęli dopatrywać się w tej tragedii dramatycznego usprawiedliwienia swej  wiary
24
Pod przewodnictwem zawsze zaradnego Józefa Ukulore dolina rozwijała się mieszkańcy zaczęli budować kolej do Davenport i po trochu zatrudniać obcych do prac\   na polach  trzcinowych
W roku 1904 Józef podjął się olbrzymiego zadania zorganizowania budowy rafineri cukru z pełną świadomością tego, że mając osiemdziesiąt trzy lata nie dożyje jej ukończenia i nie będzie miał udziału w ogromnych zyskach, które jego przedsięwzięcie na pewno przyniesie W następnym roku, gdy zostały położone fundamenty pod nową rafinerię, Józef Ukulore zmarł, zostawiając dolinie pewną spuściznę przyszłego dobrobytu
Wzięte z Yargus, Historia Regionalna (Urząd Miejski Vargustone   1922)
Tak więc tego dnia Ukulitanie opłakiwali swego Proroka.
„Sławcie wziętego do nieba Proroka Zdrajca i tyran próżno naciera Z Bogiem on strzeże swej trzody z wysoka Śmierć nie pokona już bohatera"
śpiewała Eliza Snow.
A Sardus Swift rozsuwał brezent.
III
Jako niemowlę nigdy nie płakałem To znaczy, przez wszystkie moje niemowlęce lata nie zapłakałem ani razu — nie, nawet nie pisnąłem Nie wrzeszczałem również w dzieciństwie, a w młodości postanowiłem nigdy nie uzewnętrzniać uczuć i nie pozwalać sobie na szloch — postępując inaczej ściągnąłbym na głowę wszelkiego rodzaju przekleństwa I teraz, gdy odliczam ostatnie sekundy mego człowieczeństwa — gdy zakładam kaptur śmierci — nie załamię się Nie Przez całe życie ani razu nie zapłakałem Nigdy na głos Nie, nigdy na głos
I jako chwiejący się berbeć zawsze usilnie starałem się nie plątać pod nogami mamusi Starałem się Nie dokuczałem również ojcu — kiedy pracował — zadawaniem mnóstwa głupich niemych pytań, na które nie mógłby odpowiedzieć, lub czymś w tym rodzaju
Tak, teraz, gdy wszystko zostało już rozważone, niezależnie z której strony na to spojrzymy, byłem, według wszelkich standardów, typowym dzieckiem  Tak, byłem
Byłem również najbardziej samotnym chłopcem w całej historii świata I nie jest to jedynie bezpodstawne przypuszczenie To jest fakt Powiedział mi to Bóg
Mamusia była świnią — zaszczaną, urżniętą, chorą na mózg świnią Była leniwa, gnusna, sprośna, awanturowała się i była przesiąknięta złem Mama była moczymordą — pijaczką — zalaną piekielnicą kochającą domowe mikstury.
Pijaństwa Mamy odbywały się cyklicznie — świadomość następowała za nieświadomością, niczym dwa olbrzymie wieprze, jeden zjadający ogon drugiego — pierwszy czarny, gruby i niewiarygodnie plugawy, drugi siwy, głośny, z parą przekrwionych oczu, podłe i nikczemne, jeden tuż za drugim — i tych cykli Mama ściśle się trzymała Gdy Mama była przytomna, nasza mała chatka na wzgórzu kurczyła się, przerażona  perspektywą  nieuniknionego  szału  mszczenia  —  zwykle
26
pojawiającego się czwartego dnia — po którym następował okres nieprzytomności
Raz przebudzona, Mama zaglądała coraz częściej i na coraz dłuższy czas do kamionkowej butelki, naczynia, z którego zawsze piła swe trunki — dopóki nie upiła się i nie zaczynała żeglować i błądzić wokół chaty lub złomowiska, albo nie rozwaliła się w swym fotelu, z butelką z kamionki przyciśniętą do wielkiej piersi Tam mogła deklamować, chlać i wrzeszczeć, przypominając sobie dni młodości, gdy nie była jeszcze skalana plugawymi łapami mężczyzn i alkoholem A dni wtedy stawały się nocami, a noce dniami.
Potem, po pochłonięciu takiej ilości bimbru, która mogłaby powalić całą armię, zaczynała — i nawet w tej chwili pot oblewa mnie, gdy o tym pomyślę — zaczynała — ta pieprzona, chora, chora suka — zaczynała śpiewać swoją wersję „Dziesięciu zielonych butelek", która powoli przechodziła we wściekłe wycie Gdy dochodziła do słów „ a jeśli ostatnia zielona butelka przypadkiem spadnie, nie będzie już żadnych zielonych butelek ", wpadała w szał — doprowadzała się do stanu tak nieokiełznanej furii, że po prostu niebezpiecznie było przebywać w zasięgu jej kija
Papa, gdy tylko słyszał pierwsze słowa „Dziesięciu zielonych butelek", rzucał wszystko i wychodził z chaty, a ja tuż za nim Szukałem kryjówki w przewróconej beczce po marynacie leżącej za chatą Czułem się tam bezpiecznie, gdy leżałem skulony, z kolanami przyciśniętymi do piersi — zapach octu uwięziony w drewnie, przytulność wynikająca z samych jej rozmiarów — wiecie, czasami wczołgiwałem się do tej beczki tylko po to, by przez chwilę doznać tego uczucia Słyszałem w niej bardzo wiele dziwnych, zniekształconych dźwięków — nie z zewnątrz, lecz z jej wnętrza
Do dziś dnia zdumiewa mnie to, jak udało mi się przeżyć ten okres, gdy leżałem związany w skrzynce Gdyż twierdzenie, że byłem jebanym niemowlakiem, byłoby słuszne nawet bardziej niż trochę — byłoby całkowicie słuszne. Tak. Byłem cholernie jebanym niemowlakiem.
IV
Na początku roku 1940 odbyło się w Ratuszu zebranie, na którym zarządzono spotkanie dwóch ciał. Komitetu Cukrowego Doliny Ukulore i przywódców Ukulitan
Władze reprezentujące robotników trzcinowych i ich rodziny zwróciły się, między innymi, z prośbą o wybudowanie unitanańskiego domu modlitwy, który zaspokoiłby potrzeby mieszkańców doliny nie wyznających wiary Ukulitan, zwracając uwagę, że ponad osiemdziesiąt procent populacji doliny, wynoszącej około dwa tysiące sto osób, nie znajduje zaspokojenia duchowych potrzeb W związku z tym zasugerowano, by w imię „równości", „wzajemnych powiązań" i jako „gest jedności" obu frakcji, spotykające się strony zaakceptowały propozycję bez zbędnych pytań Chociaż nie doszło do zawarcia umowy, rezultat i tak był triumfem robotników
Sardus Swift, w pełni zdając sobie sprawę z tego, że jest to na nim wymuszane, zgodził się na propozycję i zdobywając się na gest zarówno nieunikniony, jak i wspaniałomyślny, dodał „Zgodnie z mym przekonaniem, że pomyślny duch objawia się w duchu pomyślności, i jako przywódca kolonii Ukulitan oraz przedstawiciel właścicieli ziemskich, podejmuję się wyznaczenia odpowiedniego terenu i pokrycia kosztów budowy"
Komitet Cukrowy (albo KCDU) zaproponował, ze zajmie się organizacją budowy, wspominając przy okazji o fakcie, że kilka przedsiębiorstw budowlanych z Vargustone podlega aktualnie jego nadzorowi Słusznie zażądano, pomimo że część kosztów pokrywali oszczędzający drobne, lecz rozrzucający duże kwoty Ukulitanie, usług od niesławnej firmy budowlanej, która została przymuszona szeregiem procesów sądowych, połączonych z dzikimi atakami lokalnej prasy, do zmiany swego sloganu reklamowego z „artystycznej architektury" na „obniżone ceny budowy"
28
Pod koniec 1937 roku, na czteroakrowym wzniesieniu (które nazwane zostało jak na ironię, Równiną Chwały), firmy budowlane z Vargu-stone, z pomocą miejscowych robotników, położyły fundamenty tego, co — jak przyrzekali — miało być niebiańskim skokiem w historii systematyzowania religii
Lecz kościół na Równinie Chwały wcale nie był niebiański Okazało się  że Przeznaczenia nie można tak łatwo odgadnąć
Kościół na Równinie Chwały nigdy nie został ukończony, a lata nieszczęść dopiero się zbliżały
Z Ratusza Sardus Swift wyszedł milczący i chmurny, dręczony poczuciem winy i wstrętem do swojej nieudolności, gdyż wiedział z całą pewnością, że tę wojnę przegrał i oddał swoje królestwo najeźdźcom A chociaż wierni przyjęli to bez szemrania i nikt nie wyrzucał mu tego ani nie winił go, Sardus uważał, że zdradził swego Boga, swego Proroka i swoich wiernych i że tylko akt skruchy może stłumić wstyd, który odczuwał, oddając, w chwili niewybaczalnego niedbalstwa, Ziemię Obiecaną pierwszej bałwochwalczej wierze, która tylko częściowo miała ochotę stawiać żądania
Brat Whilom, żyjący jeszcze pionier i psalmista, o którym mówiono, że ma ponad sto lat, rzekł do Sardusa całkiem uprzejmie „Niech Bóg nam wybaczy Oddaliśmy Nowy Syjon bałwochwalcom i niewiernym Oni rozszarpią Królestwo niczym ochłap mięsa i cisną je wichrzycielom A gdy młode Królestwo Boże ulegnie rozbiciu i podziałom, wtedy zakwitnie rózga Jego gniewu Wszystkie nasze modlitwy będą niczym proch, Sardusie" Po czym starzec wziął swoją Biblię i powrócił do łóżka, by już nigdy się z niego nie podnieść
Pamiętam, że gdy miałem siedem lat, siedziałem pewnego razu na schodach ganku i obserwowałem pola trzcinowe do miejsca, w którym Ulica Główna przecina je jak kosa, i tam, ciągnącą za sobą ogon czerwonego pyłu pierwszą ciężarówkę załadowaną materiałami budowlanymi, wlokącą się drogą z Vargustone — przyglądałem się i przysłuchiwałem, jak ciężarówki zmieniają biegi na najniższe, a potem znów na wyższe i wjeżdżają na szlak zwany Szlakiem Chwały, skręcający z Głównej na wschód, dokładnie w przeciwnym kierunku do bardzo rzadko używanej drogi biegnącej na zachód, wzdłuż północno-zachodniego krańca pól trzcinowych, odległej o około sto jardów od ganku mojej chaty Zastanawiam się, jak nazwą ją, tę moją drogę, teraz, gdy nagle stała się tak bardzo popularna
Obserwowałem, jak ciężarówki wspinają się po stoku i zatrzymują na płaskim szczycie tego, co nazwali teraz Wzgórzem Chwały A moje wzgórze? Jak nazwą moje wzgórze?
„Te ciężarówki nie są stąd Na pewno Przywożą belki z jakiegoś większego miasta Założę się, że z Vargustone To samo ze wszystkim, siłą roboczą, projektantami, wszystkim Tak można powiedzieć "
Tak mniej więcej rozmyślałem sobie, siedząc na schodach latem 1940 roku
VI
Kilka słów o rodowodzie Euchrida. Ojciec Euchrida, Ezdrasz, urodził się w roku 1890 na wzgórzach Czarnego Pasma Mortonów, słynnym, lecz w większości jeszcze nie zbadanym obszarze gęsto porośniętych dolin i wzniesień Tutaj wielkie nagie skały leżą na dnach dolin Koryta wyschniętych strumieni wiją się u stóp wzgórz, krzaki porastają wzniesienia, ciemne i niebezpieczne pomiędzy wysokimi drzewami i duszącymi krzewami dzikiej róży
Niebezpieczna, dzika droga wije się w pobliżu wschodniego krańca tego regionu Na przełomie wieków ten kręty szlak zdobył sobie złą sławę z powodu niewytłumaczalnego zniknięcia dwudziestu kilku podróżnych, zamierzających przekroczyć pasmo w poszukiwaniu dobrobytu, który według obietnic czekał na nich na Wschodzie
Śledztwo dotyczące znikania podróżnych w Czarnym Paśmie (określenie ,,Mortonów" oficjalnie zostało dodane do nazwy w 1902), doprowadziło do odkrycia i usunięcia niejakiego Toada Mortona, nazwanego przez grupę poszukiwawczą Czarnym Mortonem Ograniczony umysłowo, pryszczaty olbrzym Toad wyrzucony został z klanu Mortonów po tym, jak w zagrodzie znaleziono martwego psa rodziny, pokrytego muchami i noszącego siady ludzkich zębów, z równo odgryzioną tylną łapą Znalazłszy Toada lezącego na gnoju i ssącego psią łapę, rodzina wygnała go z doliny Mortonów, by włóczył się po wąwozach i parowach poza wzgórzami Chory Goliat, unikany przez własnych krewnych, pozostał bez przyjaciół i kompanów, prócz zastępu demonów, które ocierały się i przeciskały pomiędzy rozpadlinami i mrocznymi szczelinami jego szalonego, piekielnego mózgu
Kucając w ukryciu przy tej krętej, wschodniej drodze, Toad oskubywał dla przyjemności samotnych podróżnych, obchodząc się z nimi we właściwy sobie, okrutny sposób
31
Odnaleziono go w małej jaskini w pobliżu drogi stanowiącej kryjówkę dla jego olbrzymich butów i plagi much, utuczonego obiadami z ludzkich członków, siedzącego na rozciętym żołądku jeszcze ciepłego dziecka, obgryzającego z głośnym mlaskaniem twarz nieszczęsnego, po zbawionego głowy taty, który siedział dobrą stopę nad ziemią, nabity dupą na zaostrzony pal
Spoglądając w górę na ekspedycję poszukiwawczą rysującą się w blasku słońca u wyjścia groty, samotny ogromny Toad powiedział, wskazując palcem na dokonaną rzeź, „Bracia, odnaleźliście mnie' Przybyliście, by zabrać mnie do domu' Przysiądźcie się do mnie'' Dwie gorące łzy spłynęły mu po policzkach i uśmiechnął się do nich ciepło, ukazując zielone zęby spiłowane na okropne szpikulce
Ekspedycja poszukiwawcza przyjechała z Salem, prowadzona przez szeryfa Cogburne'a Szeryf Cogburne zastrzelił Toada Mortona na miejscu jak psa
Na drodze biegnącej wzdłuż wschodniego krańca Czarnego Pasma Mortonów znajduje się wielka kamienna płyta, na której widnieje wypisany białą farbą napis
STRZEŻCIE SIĘ' OKOLICA MORDERSTW MORTONA
O, znużeni wędrówką Pielgrzymi, zrzućcie tu swe brzemię
Nie znam straszniejszej Zguby niż ta,
co czeka was na tym krwawym szlaku
Ofiaro! Strzeż się starego Czarnego Mortona Morderczego Toada'
Toad Morton był najstarszym z piętnaściorga rodzeństwa Po nim był Luter Potem Er Następnie przyszedł Nun, nazwany tak po ojcu, a po nim, jeszcze w tym samym roku, urodził się Gad Wkrótce po nim Ezdrasz Potem przyszły na świat trzy dziewczynki Lee, Mary Lee i Mary Po nich Ezechiel Ślepy Dan Mały Fan, który umarł, gdy miał trzy i pół roku Aniela, która miała trójkę własnych dzieci w wieku czternastu lat Następnie przyszedł Batho, a po nim Ben, który wkrótce miał umrzeć — chorowite dziecko cierpiące na jakąś nieznaną dziedziczną chorobę, z którą w wieku dwóch lat nie potrafiło sobie poradzić
Tak więc ojciec Euchrida, Ezdrasz, był szóstym w gromadce, która zdawała się być nie kończącym się ciągiem rozwrzeszczanych, zasmarkanych potomków Ezdrasz zmienił nazwisko z Mortona na Eukruk w 192f
32
roku po ucieczce przed bezlitosnymi oddziałami, które sterroryzowały wzgórza, wykonując część niesławnej kampanii oczyszczania szeryfa Cogburne a
Od wczesnych chłopięcych lat Ezdrasz uginał się pod jarzmem kazirodczych praktyk swej rodzimy Jego drzewo rodowe było poskręcane i poplątane niczym krzewy dzikich róż, które torturowały wzgórza Oślepiające bóle głowy, katatonia, apopleksja, odrętwienia i częste napady wściekłości były na porządku dziennym Czy było to spowodowane kazirodczymi związkami jego przodków, czy nie, Ezdrasz nie wiedział
Pytanie o dziedziczność ciążyło na bogobojnym Ezdraszu, który potrafił recytować z pamięci obszerne ustępy Pisma Świętego — Biblia była jedyną książką, którą jego matka miała w domu, a Ezdrasz był jedynym z jej dziatwy, którego z powodzeniem nauczyła czytać W każdym razie, jeśli nawet Ezdrasz obciążony był złą krwią, jego brzemię pozostało ukryte
Albowiem nie cierpiał na te same zdradzieckie choroby, które ciążyły na jego rodzeństwie — widoczne na ich twarzach, spowalniające ich mowę, ujawniające się w ich sposobie chodzenia Tak naprawdę Ezdrasz bynajmniej nie był brzydkim mężczyzną —jego wygląd nie został skażony długotrwałymi, nierozważnymi praktykami przodków
Miał silne plecy, proste nogi i wspaniałe ciemne włosy Jego zęby, chociaż zbyt wielkie i zbyt liczne, były wystarczająco silne, a jego oczy, jego niebieskie oczy, trochę blade, trochę dzikie, były całkowicie zdrowe, pomimo paroksyzmów i odrętwienia Nie mrużył oczu jak Gad, nie był ślepy jak Dan ani nie miał zeza jak mała zezowata Aniela
Na początku stara Mama Morton kierowała wszystkim Najstarsza dwójka, Luter i Er, wciąż była kontrolowana i nosiła świadczące o tym pręgi napomnień Mama rządziła rodem miłościwie jak Mojżesz, przechadzając się po ganku w swoich wielkich butach w tę i z powrotem, w jednej ręce trzymała spleciony z pokrzywy bicz, słoik czerwonego pieprzu w drugiej, przechadzała się i czasami zatrzymywała, by krzyknąć w kierunku zarośli, „Lu-u-ter\!" lub „E-e-e-er'" — na początku, zanim nastał czas Jabłecznego Jacka, dubeltówki i krwawej obławy w Paśmie Mortonów
Doprowadzani do szału działaniem górskiego alkoholu i skradzionej benzyny wywąchiwanej z kanistrów, najstarsi bracia, Luter i Er,
33
byli tylko parą śliniących się szaleńców Nękani bólem zębów, ospą i szalenie swędzącym świerzbem — pasożytem, który prześladował rodzinę Mortonów aż do ich nędznego końca — wyli w duecie jak zdychające psy Ze skrajnej rozpaczy rzucali się w wir najohydniejszej przemocy, szukając ulgi wyzywali się brutalnie na tępych, śliniących się siostrach, pod lufą dubeltówki gwałcili je, obdarowując mułowatym potomstwem
Dzień przed tym, jak szeryf Cogburne z dwudziestoma ludźmi otoczył cały klan Mortonów, Luter i Er pozabijali się w walce na pięści Tego dnia Ezdrasz wyślizgnął się z domu, zabierając muła. Biblię, strzelbę Era i pełną kieszeń naboi, gdyż czuł w kościach, że katastrofa jest już na wyciągnięcie ręki. Wydoiwszy pełną kwartę spirytusu z destylatora, wykradł się do wysokiego lasu i z mułem na lince oraz bronią na ramieniu zszedł do doliny
Był rok 1925.
I Ezdrasz, syn Nuna, zszedł do doliny i chmura zawisła nad doliną I Ezdrasz nie pozostał długo tam, gdzie padała słońca plama, lecz szedł dalej, aż wyszedł z jej cienia I przez sześć dni i sześć nocy Ezdrasz jechał przed siebie i słońce miał po lewej stronie, upewniając się, że oddala się od domu, gdyż doliny porośnięte były gęsto I Ezdrasz nie wiedział, dokąd go ta ucieczka doprowadzi I pierwszej nocy pociągnął serdecznie ze swej butelki i po raz pierwszy poczuł smak górskiego szaleństwa, tak, i przeszedł koryto rzeki, które było wyschnięte i pełne kamieni
I nie wiedział, co to za rzeka, i wciąż trzymał strzelbę na lewym ramieniu niczym czarny gnat
Na miejsce spoczynku obrał wysoką gładką skałę i opróżnił butelkę aż do ostatniej kropli i śmiejąc się wyrzucił ją za siebie i pękła a odgłos który wydała zdawał się świdrować mu uszy i biczować go lodowatą rózgą dźwięku i zobaczvł że kamienie były białe i były czaszkami w świetle księżyca wznoszącego się! za jego plecami i siadającego na lufie jego czarnego gnata tuż przy zimnym i pulsującym uchu i zakręciło mu się w głowie od ryczących białych czaszek i upadł do tyłu na kamienie a ucho jego przykrył wybuch i plama krwi a dymiący gnat leżał na dnie upstrzonego krwiz koryta i wstał Ezdrasz śmiejąc się z( swego ucha i zwalił się na muła któ ry zabrał go stamtąd a wzgórza zszyte zostały ściegiem kropli krwi
„Wypij to", powiedziała wdowa
Ezdrasz obudził się i napełnił usta Czystym Jezusem.
34
Schwyciły go konwulsje, dostał nudności i przechylając korpus poza łóżko, zwymiotował wstęgę gorzkiej żółci na udeptane klepisko Zawisł w tej pozycji, na wpół na łóżku, na wpół poza nim, pozwalając pulsującej krwi napłynąć do głowy
Ślepy grom bólu uderzył go w lewe ucho Stęknął, podciągnął się i zwalił z powrotem na plecy i z zamkniętymi oczyma zaczął opadać spiralą w dół, w nieświadomość
Pij ' Ponownie przełyk Ezdrasza wypełnił się wstrętnym Czystym Jezusem,
Ezdrasz ryknął i ponownie wypluł żołądek na klepisko
Leżał w łóżku wdowy,  którą zwali  Kruczą Jane   W jej  chacie W dolinie Ukulore Na peryferiach miasteczka Ukulore I Ezdrasz ujrzał ją i zdziwił się
, Masz odstrzelone ucho Twój muł jest okulawiony", powiedziała wdowa  ,,Czekałam dwanaście lat, lecz wiedziałam, że wrócisz "
Ezdrasz zapadł w głęboki sen i śniło mu się, że stał na dziobie wielkiej arki w kształcie ucha, a wziąwszy kruka, wysłał go nad ¦ uay sięgające aż po horyzonty i wrócił kruk szóstego dnia i w dziobie trzymał czarny gnat
W ten właśnie sposób Ezdrasz, ojciec Euchrida, przybył do doliny Ukulore i tak poznał matkę Euchrida i zamieszkał tam, przykryty cierpkim i sflaczałym skrzydłem swej małżonki, aż do śmierci ich obojga
Matka Euchrida miała prawie trzydzieści lat, gdy muł Ezdrasza, przesiąknięty krwią swego pozbawionego ucha i majaczącego pana, wkroczył na podwórze przed wysmołowaną chatą z klepek Chociaż nie widziano tej kobiety w mieście od dnia jej ślubu w roku 1913, pamięć o niej była wciąż żywa, jako że była obiektem publicznego pośmiewiska Robotnicy trzcinowi nadali jej przydomek „Krucza Jane". Wziął się z piosenki, którą stary Noe, kolorowy golibroda, śpiewał niskim głosem podczas strzyżenia, golenia i zamiatania w swoim małym zakładzie przy ulicy Głównej
Jane Kruk okryła się niesławą w Dolinie Ukulore z powodu faktu, że dzień jej ślubu, zimą 1913, okazał się być dniem jedynego w dziejach doliny wesela .,z konieczności" Jędza od początku do końca, nawet wtedy, gdy w wieku lat siedemnastu oskarżyła — w potoku łez i tupiąc wściekle nogą — przygłupiego i Bogu ducha winnego robotnika trzcinowego Eckera Abelona o to, że wykorzystał ją, i dała do zrozumienia, że powinni pobrać się w ciągu miesiąca   Wszystko zostało załatwione
35
za zgodą jej niesfornej rodziny, która posunęła się nawet do tego, że zdemaskowała cudzołożnika, żądając publicznego zapewnienia, że nie przyniesie on hańby nazwisku Kruków, które z taką łatwością skalał
Przed Bogiem i przed lufą winchestera Ecker wypowiedział słowa świętego ślubowania i związał małżeński węzeł, nierozerwalny aż do śmierci
Dwa tygodnie później Ecker poszedł na drugi kraniec doliny, do chaty swojej nowej rodziny, pod pretekstem pożyczenia znanej dubeltówki Starego Kruka, mówiąc po prostu „Koty mnożą się szybciej, niż potrafię je powybijać kijem" Poklepany po plecach przez swego teścia, Ecker Abelon wyszedł na jedno z pól na południu i pociągnąwszy na raz obydwa cyngle, odstrzelił sobie całą twarz
Stary Kruk rozwiązał zagadkę ciała leżącego na polu, gdy rozpoznał swojego winchestera Pochowany na cmentarzu u stóp Wzgórza Bednarza — skrzynia i krzyż dzięki Funduszowi Robotniczemu — Ecker rozsupłał węzeł małżeński na zawsze
I chociaż leżał martwy w ziemi, nikt ze społeczności nie chciał podjąć się obowiązku powiadomienia o tym jego żony
Krucza Jane zaczęła całymi dniami przesiadywać na ganku, czekając na powrót małżonka, pociągając długimi godzinami ze swojej butelki bez etykietki, zawierającej jeden z jej bimbrów, które pędziła i butelkowała za złomowiskiem, pod starą, nie używaną wieżą wodną Pomimo że były one prawie nie zdatne do picia nawet dla najbardziej zahartowanego opoja, Krucza Jane potrafiła czasami opylić półlitrówkę jednemu z włóczęgów, którzy nawiedzali odległe krańce doliny, lub ciężarówce pełnej pijanych robotników trzcinowych, zbyt nawalonych, by troszczyć] się o ta	kie drobne przeszkody na drodze pijaństwa, jak na przykład: zdatność do picia
Niby przypadkowo wdowa pytała każdego klienta , Czy nie widziałeś dzisiaj Eckera Kruka? ', a mężczyzna szurał nogami i zataczał się, gdy ona odkorkowywała półlitrówkę, czekając na odpowiedź , Nie, proszę pani. dzisiaj nie" odpowiadał każdy zza drżącej ręki, „Dzisiaj nie, proszę pani A wgramoliwszy się z powrotem na ciężarówkę, ruszali z rykiem w kierunku Głównej, tarzając się ze śmiechu, chlejąc wielkimi haustami i dławiąc się pomyjami wdowy
Dwanaście lat Jane czekała na powrót męża, pijąc dzień i noc, aż do szaleństwa
36
Wizerunek jej nieobecnego partnera zaczął powoli odchodzić w zapomnienie, stając się w końcu nieokreśloną abstrakcją, która zwisała niczym całun na wiecznie wzrastającej kupie gówna jej wyobrażeń
Więc gdy muł przyniósł Ezdrasza — bez jednego ucha, w stanie ostrego delirium, z rzeką zakrzepłej krwi oblepiającą brzuch i tylne nogi muła — na podwórko wdowy, dziwactwa i mrok minionej dekady zaczęły się ponownie scalać i, jak gdyby słysząc wielki złoty dzwon bijący w nieskalanej ciszy nocy, zrozumiała, że jej mężczyzna ją odnalazł
Mama Kruk miała trzy destylatory A oto bimbry Czysty Jezus, Ja-błeczny Jack, Gulasz Czysty Jezus, wyrabiany przez nią z ziemniaczanych obierek, zwany jest przez włóczęgów Jasnym Gromem, ale robotnicy trzcinowi nazywają go Łzami Eckera Mama Kruk woli nazwę Czysty Jezus Jabłeczny Jack to po prostu Jack dla włóczęgów, a Wdowie Siki lub Wdowia Woda dla robotników Jabłeczny Jack jest najpopularniejszy, jako że jest prawie zdatny do picia W przeciwieństwie do Czystego Jezusa, Jabłeczny Jack zamarza w temperaturze poniżej zera Gulasz włóczędzy nazywają głównie Gulaszem, chociaż niektórzy starsi mieszają to z inną nazwą i zwą go nieprawidłowo Gotowanym Jezusem Przez robotników trzcinowych nazywany bywa Trupem, Sikami, Pomyjami, Ściekami lub Gównem i robiony jest ze wszelkich możliwych do sfermentowania odpadków Bimber ten często bywa bardzo niebezpieczny i jest sprzedawany taniej niż reszta

VII
Posłuchajcie To wszystko prawda
Sam mogę zaświadczyć o autentyczności
To dotyczy Papy
Wierzcie mi, spędziłem wiele długich cichych godzin, oszołomiony i siny od wstrzymywania oddechu, obserwując jego kapryśne praktyki
Chcę wyjaśnić sprawę Papy i jego pułapek Nie Właściwie to chcę spróbować wytłumaczyć to, co widziałem podczas tych wszystkich lat szpiegowania i podglądania, lat, które wznosiły się monstrualnie ponad nieruchomymi wodami pozornie bezwładnej bierności Papy Chcę wytłumaczyć to, co odkryłem podczas licznych obserwacji, prowadzących mnie do przekonania, że wszystkie jego działania pociągały za sobą jedynie najkrwawsze z konsekwencji Chcę wyjaśnić ten pogląd, używając do tego historii Papy i jego pułapek
Wszystkie pułapki Papy były w całości domowej roboty Dopiero później zrozumiałem, że stały się bezpośrednim wcieleniem niepohamowanej, sprężynowej nienawiści, którą Papa odczuwał do całego świata
Zbierał metalowe rupiecie ze złomowiska — kawałki karoserii, kołpaki od kół i zderzaki, druty i metalowe wsporniki, sprężyny i spirale, zardzewiałe gwoździe, puszki po farbach, kanistry, stalowe cylindry,  miedziane rury, ołowiane rury, nakrętki i śruby, stare garnki, sztućce, metalowe płytki, stalowe tuleje, łańcuchy i łożyska kulkowe — i traktując je wielkimi przecinakami, nożycami do blach, pilnikami, obcęgami, piłkami, ogniem i lodowatą wodą, młotem i kowadłem i pobij akami, rozgrzewał i wyginał i klepał, nadając im potworne kształty, lub piłował i strugał na groźne szpikulce, spawał i wiązał zęby z blachy i kły zaostrzonych gwoździ, tworząc ciężkie, czarne szczęki, ciął i robił odlewy z hartowanej blachy lub kawałków gąsienic lub zderzaków obciążonych śrubami i kamieniami Potem robił sprężynę, zatrzask, zamek i zapadkę
38
Pokrywając całe urządzenie czarnym cuchnącym smarem połyskującym czarno na okrutnych i poszarpanych zębach, otwierał śliską szczękę i mocował zapadkę w ten sposób, że wytłuszczone kły ziewały szeroko, uśmiechając się i śliniąc śmierdzącym olejem, błagając o jedzenie
Potem Papa wyzwalał pułapkę kawałkiem kija od miotły i przyglądał sie jak czarne szczęki roztrzaskują drewno na kawałeczki
Pułapki nie były robione według jednego modelu To znaczy, jeżeli miały jakąś wspólną cechę, to było mą to, że wszystkie były niepotrzebnie okrutne i okrutnie genialne Nawet małe pułapki, na szczury i skorpiony, wyglądały groźnie
Charakterystyczne dla wszystkich było to, że konstruowano je tak, aby chwytały i kaleczyły, lecz nie zabijały Papa nie miał żadnego pożytku z martwych zwierząt Pułapki na jaszczurki z cienkiego drutu i pinezek, pułapki na dzikie koty z metalowych wiaderek nabijanych gwoździami, wielkie kaleczące potrzaski, tak potężne, że mogły wbić swe zęby głęboko w kości dzikich zwierząt włóczących się po zboczach doliny i wyjących i szczekających i śmiejących się nocą Takie proste pułapki, krzewy poplątanego drutu i tnącego szkła, kawałek blachy z wyciętą na środku gwiazdą położony w poprzek rowu — albo potrzaski z przynętą, wyposażone w zestaw zapadek, które mogły nie tylko uruchamiać okropne szczęki, lecz także zwalniać sieci lub otwierać klapy nad wilczymi dołami, zawierającymi mieszaniny kwasów, pokrzywy lub szczury
Każdego ranka Papa obładowywał Muła taką ilością dzwoniących, czarnych sideł, jaką tylko zwierzę mogło unieść, i zadecydowawszy wcześniej o ich rozmieszczeniu, mlaskał językiem po podniebieniu i mamrotał „Wio, Mule", wyprowadzając zwierzę na obchód
Nastawione, pułapki płakały jak dzieci
Gdy powracali do domu po sprawdzeniu pułapek, ze słońcem opadającym za wzgórza, Muł obładowany był nieodmiennie sześcioma lub siedmioma workami z juty, z których część wierciła się i kręciła i kopała, część warczała i syczała Papa przywiązywał muła do jednego z pali podtrzymujących stary, zużyty zbiornik na wodę i wspinał się na chwiejącą się drabinę, nosząc jeden po drugim skręcające się worki i opróżniając je do zbiornika stojącego na drewnianej platformie na samym szczycie Po opróżnieniu wszystkich worków i sprawdzeniu, czy siatka przykrywająca zbiornik jest dobrze umocowana, wdrapywał
39
się na wysoki stołek umieszczony na platformie i zaglądał do środka zbiornika
Niczym jakiś szalony imperator, Papa usadawiał się na brzegu swego chwiejącego się tronu, dwadzieścia stóp nad ziemią, i spoglądał na zardzewiałą arenę, rozkoszując się masakrą rozgrywającą się u jego stóp
A jeśli ktoś był obserwatorem takim jak ja, mógł zobaczyć jego napięte małe dłonie zaciśnięte w pięści, oparte o brzeg falistego zbiornika, wielką żyłę nabrzmiałą na czole i bystre oczka, poruszające się jak robaczki, strzelające i trzepoczące się na wszystkie strony
VIII

Nazywała się Cosey Mo
Stała w drzwiach swego cygańskiego wozu, nieco zapadniętego
Miała dwadzieścia sześć lat
Ubrana w wyblakłą halkę, błyszczała, migocząc różowo i wilgotnie niczym ważka, która wylądowała na kolanie Euchrida
Paznokcie u nóg, grubo pokryte niezliczoną ilością warstw czerwonego lakieru, były mocno złuszczone Cienkie białe ręce zwisały bezwładnie, kołysząc się lekko, gdy kiwała się na piętach
U jej stóp, na jednym ze schodków przyczepy, leżała otwarta saszetka W niej, otulone kolorowymi bawełnianymi kłębkami, stały cztery maleńkie fiolki zawierające perfumy
Leżący nieruchomo Euchrid wciągnął cicho i głęboko powietrze przesycone lawendą, gdy Cosey wyciągnęła kryształową zatyczkę z jednej z fiolek i spryskała policzki esencją Musnęła kark żółtym bawełnianym kłębkiem
Skóra na jej ramionach była bez skazy, z wyjątkiem miejsc, w które wbijała igły, pragnąc stracić władzę nad swymi kruchymi kostkami i sprawić, by ręce zwisały bezwładnie, a jej niebiańskie ciało kołysało się pod drżącą, jedwabną skórą Cienka sukienka naciągnięta była ciasno na omdlewające życie stłoczone w środku
Z przodu miała dziesięć perłowych guzików Dwa na górze i dwa na dole były rozpięte Rąbek sukienki trzepotał z każdym podmuchem letniego wiatru, a głęboki dekolt odsłaniał piersi
Jej włosy były długie i jasne i rozpuszczone luźno z tyłu, przytrzymywane kilkoma kolorowymi szpilkami, powieki ciężko opadały, a obwisłe wargi powtarzały słowa jakiejś na wpół zapamiętanej piosenki,
„Nie będę się bała mroku, gdy mój płomień zgaśnie   "
41
Gdy słońce powoli tonęło, kilka urywków piosenki popłynęło za krzew i dotarło do Euchrida, który słuchał jej śpiewu, przerywanego krótkimi sapnięciami w rytm gwałtownego kołysania
Wtedy, lekko wypychając swe ciało, zeszła ze schodów i osłaniając ręką oczy, spojrzała w dół na drogę Ścigany tumanami kurzu pick-up z rykiem wspinał się na zbocze w jej kierunku Euchrid odchylił się do tyłu  Jego serce jęknęło.                                                                         
Cosey  Mo  obróciła  się  na  pięcie  i  popędziła  z  powrotem  do  przyczepy
Euchrid obserwował otwarte wejście, słysząc narastający warkot silnika.
Pojawiając się z powrotem w drzwiach, Cosey zaczęła się kiwać, tak jak poprzednio, tylko teraz trochę pewniej, trochę wolniej, z palców na pięty, z pięt na palce, a Euchnd, zmrożony jej urodą, zaobserwował uważnym okiem podglądacza, że u góry ma rozpięte trzy guziki
Zobaczył jej usta Upaćkane grubą warstwą czerwonej szminki
„Zawsze będziesz przy mnie   "
Euchrid wyślizgnął się i wrócił na drogę, przykucając za pniakiem gdy pick-up, pędząc, mijał go
IX
Kalkuluję sobie tak
Zanim świecący księżyc pojawi się nad czubkami tych tu drzew — to jest za jakieś sześćdziesiąt minut — moja dusza opuści ten świat, na pewno nie pozostanie w nim dłużej A moje ciało, które od jakiegoś czasu było i nadal pozostaje opętane, wkrótce stąd zniknie i z krwią i kośćmi znajdzie się głęboko pod powierzchnią
Mówię sześćdziesiąt minut i mam pewne podstawy, by tak twierdzić, gdyż wyliczyłem, używając słonecznej miary, że leżę w tym bagnie, grzęznąc we wspomnieniach, już od trzydziestu minut, a jestem zanurzony prawie w jednej trzeciej — to znaczy, w jednej trzeciej, jeśli zastosujemy popularne wyobrażenie, że ludzkie ciało podzielone jest na trzy części o podobnej wadze głowę, barki i ramiona, tułów oraz nogi i biodra Jeżeli odrzucimy przypuszczenie, że szybkość opadania zwiększy się, gdy trzęsawisko pochłonie większą masę i w ten sposób będzie mogło ciągnąć większą powierzchnią ciała, i jesh zignorujemy, tak jak uczyniłem to w obydwu przypadkach, twierdzenie, że prędkość zanurzania zmniejszy się, jako że ubytek masy nad powierzchnią jest proporcjonalny do jej wzrostu pod powierzchnią, nie możemy, mam nadzieję, znaleźć błędu w moich kalkulacjach Lecz nie wolno pomijać takich czynników, jak te przytoczone powyżej, i wciąż spodziewać się, że otrzymamy dokładny wynik Zdając sobie sprawę, że te problemy, a przynajmniej odpowiedzi na owe pytania, leżą poza granicami mego rozumienia, moje obliczenia można traktować w najlepszym wypadku jako hipotezę lub w najgorszym — jako całkowitą porażkę Czyli, w świetle tego wszystkiego, nie sprzeciwiam się, z konieczności, twierdzeniu, że „Szaleńcem jest ten, który próbuje policzyć podzwonne na własnym pogrzebie , głównie dlatego, że nie jestem pewien, co właściwie to zdanie znaczy
43
Wystarczy jednak, że powiem, wcale nie unieszczęsliwiony, po długich i gruntownych przemyśleniach, nie wyciągając żadnych pochopnych wniosków że ja, Euchrid Eukruk, mam taką szansę zobaczenia jutro wschodzącego słońca, jak kulka śniegu na przetrwanie w piekle
X
Pewnego razu obserwowałem grupę włóczęgów siedzących wokół ogniska przy północnej gardzieli Było ich razem siedmiu Wyszli z osłoniętego miejsca niedaleko mojego domu i zaczęli obchodzić moczary, taplaiąc się po mokradłach, lecz trzymając z daleka od niesamowitej wyspy roślinnej, dopóki nie dotarli do gardzieli, gdzie było sucho Mama zdołała sprzedać im kilka półlitrówek Gulaszu i siedzieli teraz, pijąc w ciszy, ubrani w brudne zielone płaszcze zwisające do ziemi Mieli na sobie wysokie buty i zabawne filcowe kapelusze
Leżałem ukryty w niewielkim zagłębieniu, jakieś trzydzieści jardów od nich, kiedy podbiegł do mnie mały łaciaty kundel i usiadł na skraju rowu, w którym leżałem, szczekając i skomląc i wyciągając do mnie żebraczą łapę Jedno ślepe oko zapieczętowane opalizującą kataraktą wierciło się pod plątaniną kudłów
Najpierw usłyszałem gwizdnięcie, a potem wołanie włóczęgi,, Bękart' Bękart' Bękart' Chono tu'" Potem pozostali także zaczęli krzyczeć i machając płaszczami, wołali „Bękart' Bękart'" Domyśliłem się, że było to imię kundla Wreszcie wstali i zataczając się, ruszyli w kierunku mojej kryjówki Patrzyłem na psa i wiedziałem, że jeśli mnie złapią, to czeka mnie tęgie, zdrowe lanie, gdyż była to beznadziejna hałastra i wiele razy widziałem, jak bili się między sobą bez żadnego powodu Bezgłośnie krzyknąłem do kundla, do jego martwego oka , Idź do niego' Uciekaj' Zanim zbliży się do mnie'" i pies odwrócił się i pognał susami w kierunku zbliżającej się hałastry Przywódca jednym ruchem zdjął płaszcz i zgarnął do niego psa jak do torby Bękart zaszczekał w ramionach włóczęgi, szczęśliwy, że się odnalazł Leżałem w rowie i obserwowałem górę płaszczy skupioną przy ogniu, wściekle pracującą Gdy Bękart obracał się, włóczędzy siedzieli na poprzednich miejscach i w ciszy wciągali jego won, głodni jak wszyscy diabli
W ten sposób dowiedziałem się, że potrafię rozmawiać z psami
45
XI
Ukulitanie czuli wstręt do moczarów
Wierzyli, że jeśli ich Bóg się rozgniewa, to wyleją i porażą dolinę
W szkole starszyzna Ukulitan wbijała dzieciom do głowy — z zapałem wynikającym ze świętej pewności — że jest to diabelska plama na Syjonie i że włóczą się tam wszystkie piekielne demony świata Dzieci tak bardzo się bały, że rzadko odważały się przekraczać północne granice miasta
Robotnicy z pól i rafinerii nie byli tak zabobonni, niemniej jednak mówili o nich z pewną powściągliwością
Tylko raz Euchrid widział tych odważnych, awanturniczych mężczyzn wchodzących na bagna Fakt, że rozległe obszary w podmokłym krańcu doliny były nie zamieszkane i że przeciwległy kraniec, południowy, był przeludniony, wskazywał na to, że robotnicy i ich rodźiny spoglądali na to miejsce z pewną obawą
Włóczędzy, którzy wyrzucani byli z miasteczka oraz terenów zamieszkanych i zmuszani do szwędania się po okolicy, skomlili, słuchając nieszczęsnych opowieści kompanów o nocach spędzonych na moczarach  i o błądzeniu pośród mroków i ciem, a chlając łapczywie czystą wodę i plując w nocne ognisko, spoglądali przez diabelskie płomienie na wielkie, czarne bagna i wzdrygając się, ponownie pociągali kilka głębszych łyków
Euchrid miał zaledwie dziesięć lat, gdy po raz pierwszy poczuł pociąg do mokradeł
Nie potrafię, szczerze mówiąc, określić dokładnie wieku, kiedy pierwszy raz wkroczyłem na moczary Co więcej, nie potrafię wskazać jakiegoś konkretnego dnia i powiedzieć — oto dzień, kiedy pierwszy raz odważyłem się wejść na moczary  Nie potrafię
Ponieważ zdaje mi się, że zawsze ciągnęło mnie do tego ponurego i mrocznego miejsca, gdzie zwykłe dusze nie mają odwagi się zapu-
46
ścić gdzie mgły podnoszą się z ziemi wysłanej kompostem i wiszą pośród utkanego z winorośli i gałęzi sklepienia, tworząc jakby sztuczne niebo — gdzie wysokie, cienkie drzewa zdają się pochylać nade mną w religijnym uwielbieniu — gdzie miliony bezkształtnych ciem zderzają się ze sobą i krążą, zderzają się i krążą, od pnia do krzewu przeprowadzając potajemne, ciche manewry, zdradzane smużkami pary wylatującej z nozdrzy Wtedy wydawało mi się — miałem trochę więcej niż dziesięć lat — że całe życie spędziłem w tym miejscu, że zawsze chodziłem po mokrym, niepewnym gruncie, wdychałem ciężkie powietrze i wkładałem gołą rękę w ruszające się serca tysiąca przegniłych pni, że zawsze miałem na głowie welon czarnej pajęczyny I pragnienie, by prześlizgnąć się przez podmokłą łąkę oddzielającą krąg moczarów od chaty, w której mieszkałem, wydawało mi się całkiem naturalne Nie to, że biegłem tam w podskokach! O nie! Nie biegłem!
Pierwszych kilka razy, jak sądzę, zapuściłem się tylko paręnaście jardów w wilgotny gąszcz moczarów Uznałem wtedy to ciężkie, wilgotne powietrze za zbyt wyczerpujące i oszałamiające, trochę płoszyło mnie również to, że odgłos moich nerwowych kroków ginął, pochłaniany przez warstwy przegniłych liści i miękkiego, mokrego drewna
Pajęczyny-szkielety jak lepkie całuny kleiły się do mojej skóry
Bagienne ropuchy, wielkie jak pięści, nadymały się i skrzeczały w ciemnościach Powietrze wisiało na mnie niczym zbędna skóra Kręciło mi się w głowie, a buty napełniały się wodą
Pomimo to ciągle wracałem w to zakazane miejsce, za każdym razem zapuszczając się coraz głębiej w jego ciepłe, mokre serce
I w miarę jak dzień po dniu moczary stawały się moim sanktuarium i moją pociechą, zaczął pojawiać się tam anioł
Na początku było to tylko wyszeptane słowo Potem trzepot nad głową Kilka dni później wypowiedziane zostało moje imię — brzmiało dziwnie — nierozpoznawalnie — gdyż nikt nigdy nie zwracał się do mnie po imieniu Następnie trzepoczący kształt, śmigający w górze między drzewami, lekko poruszył mgłę
Potem ukazało się skrzydło i srebrzyste szybujące pióro — po trochu, po kawałeczku — a ja siedziałem na oślizgłym pniu na małej polance, narkotyczne powietrze osłabiało moje ciało, głowę trzymałem w dłoniach, oczy miałem zmęczone i chore, i zauważyłem, że powietrze
47
lekko wiruje, jakby poruszane delikatnym wachlarzem, i podniosłem głowę — wzbudzany przez nią podmuch był chłodny i niebiańsko przyjemny.
Wypłynęła spośród delikatnie i groźnie poruszających się cieni tylko na chwilę — chwilę zbyt krótką — złodziejka mego serca.
Zanurzona w kobaltowym świetle, unosiła się przede mną. Trzepot jej skrzydeł wirował mi w płucach i wzbijał dokoła w powietrze gniazda i kruche skorupki i pajęczynę i błyszczące skrzydełka i szkieleciki i czaszki i skórki. I podczas tego nawiedzenia przemówiła do mnie słodkim głosem. Przemówiła. „Kocham cię, Euchridzie". powiedziała. .,Nie obawiaj się, gdyż jestem twoim stróżem."
Siedząc na oślizgłym pniu na małej polance, schowałem głowę w dłonie; czułem się utrudzony, obolały, otępiały.
Gdy po jakimś czasie podniosłem wzrok, polanka wyglądała już normalnie — była mroczna i ponura — i tylko coś, co przypominało spadający, wirujący nóż, zbliżało się do mojego serca. Srebrzyste pióro przebiło wilgotną tkaninę mojej koszuli.
KSIĘGA PIERWSZA
DESZCZ
Czas żniw roku 1941 i na niebie stało obolałe słońce, i wokół mnie pulsowało nabrzmiałe powietrze, obejmując mnie swym ciepłem, i rozgrzewałem się w nim wilgotnie; nasze markotne letnie drgania buczały jak jedno.
Siedząc na schodach ganku, z łokciami opartymi na kolanach i brodą spoczywającą w dłoniach, pozwalałem powiekom lenić się, a upał odurzał mnie niczym narkotyk.
Posłałem lobem paciorek śliny nad skrzypiące pokrzywy, które wciskały się między schodki, i przyglądałem się, jak pienista perła ląduje w kurzu i toczy się jakiś cal po ziemi, zbierając na powierzchni ładną rdzawą skórkę, zostawiając za sobą cienką bruzdę.
Czerwony paciorek zagrodził drogę byczej mrówce, która trąciła przeszkodę, a nie mogąc jej ruszyć, zatoczyła gniewne koło i popędziła obok, dziko wachlując czułkami. Na grzbiecie taszczyła okruch. Zataczając się nieco pod ciężarem, dzielna mrówka wdrapała się na mrowisko i jeszcze nie zdążyła zniknąć w wejściu na szczycie, a już zauważyłem drugą, również dźwigającą okruch, podobnie szaleńczo gramolącą się do swego gniazda. Z rosnącym zaniepokojeniem obserwowałem, jak wchodzi w blok cienia rzucanego przez dolny schodek, wspinając się po zboczu mrowiska i bębniąc w powietrze swymi antenkami, równie spazmatycznie podniecona jak jej siostra.
Ziewnąłem, przetarłem twarz i spojrzałem ponownie. Moje oczy przywykłe były do zręcznego kamuflażu tych stworzeń, czerwonych jak ziemia, po której biegały, zdradzanych jedynie przez jasne plamki swoich ciężarów. Zobaczyłem, że gorący kurz roi się od mrówek gorączkowo przenoszących ładunek okruchów, śpieszących się na szczyt mroWiska i znikających w korytarzu prowadzącym do matczynego gniazda. Powietrze wirowało od ich drgających radarów.
51
Znam mrówki Znam je dobrze Na tyle dobrze by wiedzieć, że coś  naprawdę jest nie w porządku — studiując ich zwyczaje przez wiele lat,  nigdy nie widziałem by gromadziły zapasy tak wczesnym latem, nigdy'
Mając nadzieję, że moje kroki oszczędzą większość moich mą-j drych i pracowitych przyjaciółek, przeskoczyłem mrowisko i wybiegłem! na podwórze Spojrzałem w kierunku wiekowego uschniętego drzewa,] które stało na skraju szumiącej uprawy ze swoimi dwoma konarami  wzniesionymi ku niebiosom
Po nieruchomym geście tego wiecznego trupa skakały dwa brudne kruki, noga za nogą, wzdłuż błagającego konaru, i niczym para spiskujących mnichów krakały i dziobały i trzepocząc skrzydłami, unosiły się w powietrze, by za chwilę opaść z powrotem i znów skakać i skrzeczeć na skraju mruczącej uprawy  Podobnie jak mrówki, szelmowskie kruki wydawały się niespokojne, denerwując się i czarno trzepocząc między konarami tego wypróchniałego drzewa szubienicznego Obserwowałem jak ptaki podrywają się w końcu do lotu i wykrakując grubiańskie ostrzeżenia nad doliną, zataczają koło nad zachodnim zboczem i znikają za granią
Powietrze stało się prawie namacalne i zabarwiło się na czerwo^ no — gęsto wypełniło dolinę i czułem dokoła elektryczność, która trzeszczała w mojej głowie niczym papier   Ono jakby się sączyło to powietrze — sączyło do moich płuc,  gęste jak zupa i cuchnące złem   I widziałem je — widziałem, jak przewala się nad każdą skałą i szczeliną, każdym wzniesieniem i kopcem, każdym grzbietem każdym rowem,  każdym wzgórzem i dołem,  przez topolowe  aleje] nad każdą pobrużdżoną  granią, pniami splecionymi  morderczą wi- noroślą, każdą wyciśniętą wklęsłością i ciemnym wydrążeniem, nad doliną, wąwozem, parowem, gardzielą, jarem, polaną, szubienicą —; nawet nad samym bagniskiem, tym zalewiskiem — tak, nad wsysającą siłą, tym ciemnym trzęsawiskiem  W tym krwawym powietrzu wyczuwałem najpiekielniejszą prognozę, słyszałem mroczne rymy niesione jego bombardującymi podmuchami, czary i szeptane zaklęcia — słyszałem dudnienie jego oddechu — pierwsze drżenie, odległe i nieśmiałe lecz zbliżające się, zbliżające — czułem ciężkie wibracje, pełniejszą teraz ciszę, jego łomot' Czułem to szczególne zło — Zbliżające się, Dudniące' — i to szczególne powietrze, gęstniejące w oczekiwaniu na nie
52
Z zagrody dobiegł mnie dziwaczny ryk Muła przyłączający się do pędzącego dudnienia powietrza, które narastało z każdą drżącą chwilą, tak że razem, powietrze i zwierzę, szalały straszliwie
Trzymając się blisko ściany, pobiegłem na tył chaty Zawsze podejrzliwy ostrożnie rzuciłem okiem za róg, na wypadek gdyby Papa karcił Muła    grzmocąc cholernie dobrze"  Lecz nie karcił
Coś wystraszyło Muła — to pewne — nigdy nie widziałem, by się tak wściekał — rycząc i miotając się i podrzucając zad do nieba — szarpał łańcuch trzymający go przy słupie Co chwila uderzał nieszczęsnym kopytem w czarną od sadzy patelnię, która dyndała na drucianym haku spuszczonym z dachu
Niebo, podobnie jak skóra na mojej głowie, naprężyło się Przybrało wygląd ogromnej, rozpinającej się niczym zdarta skóra błony, tworzącej dach nad doliną, pieczętującej stłoczone światło Pokryło się siecią nabrzmiałych, czerwonych żyłek, rozdętych przez huczącą krew
Patelnia po raz ostatni brzęcząco zaprotestowała i wyleciała z haka w powietrze, lądując u moich stóp i wirując jak bąk, długą wygiętą rączką opisując w kurzu dokoła siebie prawie idealny okrąg, jak gdyby zaznaczając swoje terytorium Jej ciemna powierzchnia gapiła się na mnie
Nagle Muł zesztywniał i ucichł, jakby skamieniał Chmury czerwonego pyłu ogarniały zwierzę, potem opadały jak zasłony i osiadały na ziemi Gapiliśmy się na siebie Zwierzę wyglądało jak posąg odlany z ołowiu i przyoblekany w opadające, czerwone zasłony Przerażenie ogarnęło Muła i po królewsku zapanowało na całym jego pysku Jego wargi podwinęły się, ukazując wielkie żółte zęby Spienił się Jego przerażone, wybałuszone oczy wyglądały jak jajka, które za chwilę zostaną zniesione Przez cały czas gapił się tymi wytrzeszczonymi oczami na to coś za moimi plecami
Pulsowanie ustało Drżenie Nie słychać było żadnego dźwięku, jak gdyby cała dolina wstrzymała oddech pod rozszerzającym się półcieniem
Mama i Papa stali razem na ganku, oniemiali, z oczami skierowanymi na południe Mama trzymała butelkę w bezwładnie opuszczonej ręce, otrzeźwiona widokiem tego Papa stał obok niej osłupiały — obydwoje połączeni w końcu wspólnym węzłem, przykuci do siebie okowami przerażenia Sparaliżowani strachem stali jak dwa brudne słupy soli
53
I powiem wam coś: nawet gdyby wtedy za moimi plecami wisiał topór, nie czułbym się bardziej zagrożony. I gdybym pokornie klęczał w samej jaskini lwa lub gdyby moja czaszka znajdowała się między młotem a stalowym kowadłem, nie mógłbym być bardziej przerażony niż w tamtej chwili, gdy stałem, mając za plecami to — zbliżające się nieuchronnie — tę zimną, dyszącą bestię.
Zetknąłem się już wcześniej ze strachem, lecz uwierzcie mi, tego dnia, pierwszego dnia lata 1941, czułem — dobrze — powiedzmy to sobie wyraźnie — czułem, że jestem cholernie przerażonym, srającym ze strachu niemową. Tak, trząsłem się. Drżałem. Dygotałem.
Czułem, że nie mogę na to spojrzeć. Nie jestem teraz pewien skąd lecz nawet mając wzrok wbity w ziemię, dokładnie znałem naturę tej rzeczy, która wyłaniała się za moimi plecami. I wiedziałem gdyż czułem to we wszystkich kościach — że nieuchronność zbliżaj ącei się ohydy jest częścią czegoś, co tylko On może objąć, częścią Jego zwartego planu, prowadzącego nas po ścieżkach, których często nie możemy zrozumieć. I ze spuszczonymi oczami obserwowałem, jak mój przykucnięty czarny cień roztapia się w zdradzieckiej plamie, która ogarniała nas wszystkich, rozlewając się nad doliną niczym ciemna lodowata lawa.
I cisza już dłużej nie mogła wstrzymywać oddechu.
U moich stóp rozległ się cichy, lecz pewny dźwięk. Trzy wolnome tryczne krople — stanowiące proroctwo, jak zrozumiałem w późniejszych latach — kapnęły na sam środek patelni, naruszając granice jej te rytorium, wydając dźwięk będący czymś pośrednim między świstem, a brzdąknięciem — akcent metryczny, uroczysty i jednostajny, na jej ukaranej powierzchni. To harmonijne trio zimnych, blaszanych uderzeń przerwało nabrzmiałą ciszę, niczym niesione świeżym nocnym powiewem bicie odległych dzwonów ogłaszających zaciemnienie. I wydawało mi się wtedy, że ta trójca łez — niczym trzy krótkie stuknięcia pałeczki ma estra lub trzy komendy wyszczekane przed rozstrzelaniem — uwolniły kataklizm z okowów.
Zagrzmiało. Zagrzmiało. Niebo rozdarło się i wyrzygało swój balast w misę doliny. Zgniłe i cuchnąco i nieodwołalnie spadł on na ziemię strumieniami ścieków i strugami pomyj — ohydną, zatrutą wodą, jak gdyby cała żółć sklepienia wypompowana została z lochów Piekła a  następnie zwymiotowana  czarnym, wściekłym potokiem  na  chatę.
:
a
54
i  trzcinę;  w jednej   chwili  przemoczony  byłem  do   nitki  —  zanim nawet zdążyłem pomyśleć o ucieczce, zanim nawet zdążyłem pomyśleć
o podniesieniu głowy. Patrzyłem, jak ochrowy kurz zmienia się w krosty, a potem w błoto rozpływające się wokół butów. Pozwalałem wodzie chłostać mój kark i nagie ramiona — szukanie schronienia byłoby stratą czasu, a i tak nie zniósłbym cholernej  awantury w chacie — gdyż widziałem, jak Mama, stojąc na ganku, grozi niebu swoją tłustą pięścią
i wdaje się w krótką, lecz burzliwą dyskusję, która zostaje przerwana, gdy przerdzewiała rynna nad jej głową przechyla się pod nagłym, mulistym obciążeniem i wysikuje zupę z liści i szczurzych gówien na jej dyndające
cycki.
Więc po prostu stałem tam na deszczu, czując, że skóra zaczyna mi cierpnąć — trochę z powodu siekącej wody i chyba trochę z powodu zimna.
Ponad gniewem, ponad łoskotem, ponad warczącymi grzmotami aniołów usłyszałem Muła wydającego z siebie charczące „hiii", a następnie długie i głośne „hoooo", i podniosłem wzrok i spojrzałem na Muła, a Muł zdawał się patrzeć prosto na mnie — i staliśmy tak drętwą mokrą chwilę, rozważając beznadziejność naszego losu: niemowy i muła, muła i niemowy.
W końcu Muł łypnął do mnie szyderczym okiem, jak gdyby mówiąc: „Któż, prócz skończonego osła, stałby w strumieniach deszczu, mając schronienie po swojej prawej i lewej stronie i nie będąc spętanym ani nie dźwigając łańcucha?"
Następnie, potrząsając głową, wykrzywił wargi i wyszczerzył do mnie swoje krzywe zęby.
Potem spuścił oczy i westchnął, uginając się pod jarzmem swej zwierzęcości, znosząc pokornie ulewę.
Łańcuch Muła zabrzęczał i poczułem palący wstyd.
„Któż, prócz skończonego osła?" zadałem sobie pytanie i, prawdę mówiąc, nie potrafiłem na nie odpowiedzieć.
Kopnąłem w powietrze patelnię i patrzyłem, jak obraca się raz i spada na zalany stok, by po chwili znaleźć się na powierzchni wody i wirując popłynąć z nią. Wędrujący rondel, beznogi żebrak wyciągający zachłannie swą proszącą rękę, pożeglował w dół zbocza, w kierunku uprawy trzciny właśnie zniszczonej przez ulewę. Dostrzegłem jeszcze, jak tam, u stóp szubienicznego drzewa i na skraju powalonej trzciny,
55
patelnia zatacza ostatnie wolne koło na powierzchni ciemniejącego rozlewiska i znika Tak, tylko jedno pijane, obłąkane koło, zanim rondel wezwany został na dno — jego samotna, żebracza ręka wciąż prosiła, wciąż wyciągała się ku bezlitosnej ulewie — rozpaczliwa, tonąca skarga odbijająca się echem w podobnie kamiennym geście podobnie kamiennego drzewa szubienicznego
II
Zgromadzeni w kościele wierni siedzieli skurczeni w sosnowych ławkach, z oczyma utkwionymi w drzwi zakrystii W powietrzu czuć było smród mokrych szmat i szczypiącą, lepką wilgoć Nikt się nie odzywał Słychać było tylko deszcz tłukący w wiekowy, żelazny dach
Kobiety i mężczyźni wydawali się starzy, znużeni i wynędzniali brakiem snu — twarze podobne do oblicza doliny, poorane nowymi zmarszczkami i bruzdami powstałymi w ciągu ostatnich dni, cierpiętniczo zniszczone
Kobiety, młode i stare, miały na sobie czarne włosienicowe tuniki i nałożone na wierzch białe jedwabne fartuchy Ich czarne, ciężkie i płaskie buty nie różniły się wiele od drewniaków, jako że rozszerzały się z przodu i zmieniały krok w wolne, sztywne szuranie Wszystkie kobiety miały długie włosy, zwinięte boleśnie w okrutny kok lub węzeł, ciasno upięte — aby odsłonić wyszorowane uszy — dwoma lub trzema szpilkami z trzciny. Do każdego koku przypięty był udrapowany kawałek szydełkowej koronki Koki na głowach kobiet były tak surowe, że skóra mocno naciągnięta wzdłuż linii włosów zdawała się napinać rysy ich twarzy, nadając im wygląd skurczonych masek Dobrze wyszorowane policzki błyszczały Paznokcie obcięte krótko, do żywego ciała Wiele kobiet trzymało zmaltretowane białe lilie, wyrwane z przykościelnych liliowych kwietników Spiczaste, żółte języki kwiatów wysuwały się spomiędzy mięsistych, wargowych fałd, odcinając się złoto na tle dziewiczej bieli fartuchów i grubych płatków
Mężczyźni mieli na sobie spodnie i marynarki, wszystkie wykonane z tego samego szorstkiego, czarnego materiału, oraz koszule bez kołnierzyków, wygotowane, wybielone i mocno nakrochmalone Każdy z nich trzymał na kolanach słomiany kapelusz z szerokim, płaskim rondem, z wyjątkiem starszych członków społeczności, którzy wyróżniali się
57
posiadaniem kapeluszy o podobnym kroju, lecz wykonanych ze sztywnej czarnej pilśni.
Dla tego ponurego zgromadzenia katharsis się skończyło. Przez pięć gorączkowych dni i nocy ulice Ukulore obserwowały, setką ka-łużowych oczu, kształty we włosienicach chwiejące się na klęczkach, niczym cienie nietoperzy i ptaków — Ukulitan błagających swego Boga
o  zmiłowanie.
Dla ukulitańskich kobiet czas śmierci lub wielkiej katastrofy, takiej jak ta, zdawał się stanowić doskonałą okazję do dramatycznego wyrażania smutku.
Poprzedniej nocy, ukryte pod welonami deszczu, pławiły się i tarzały w błocie, z szaleńczym zapamiętaniem karcąc się w orgii samoupokorze-nia. Bose, w podartych i mokrych włosienicach, z czarnymi welonami na twarzach — odrzuconymi przez niektóre w ferworze pokuty — ukulitań-skie kobiety wyrywały sobie włosy, kaleczyły kamieniami piersi, pełzały po ulicach na krwawiących kolanach i oczyszczały swe ciała rózgami odkażających i podrażniających pokrzyw.
Aż do wczesnych godzin porannych odprawiały swe dziwaczne ry tuały, każda nieprzytomnie, delirycznie pijana własnym bólem, każda niczym pojedynczy garb konwulsji i każda w szale samozniszczenia, gwałtownym jak burza, wymierzająca swemu ciału brutalną karę — oto należność egzekwowana przez zbiorową hańbę.
Lecz ulewa nie osłabła, pomimo całej tej chorej pokuty. Ciężkie powietrze rozbrzmiewało daremnymi ofiarami i pełzającymi aktami skruchy, wchłanianymi przez grzmiącego nimbusa niczym drobne rybki.
A deszcz wciąż padał, powiększając i łącząc kałuże, tworząc ciemne rozlewiska, które wyglądały — nawet w półświetle dnia — jak atramentowe dziury; a niekiedy oko oszukiwał porzucony welon, leżący na ziemi niczym kałuża.
Drzwi zakrystii otworzyły się i Sardus Swift wszedł do kaplicy. Chudy
i  zgarbiony, z rybimi oczami chłodno patrzącymi z oczodołów.
Wydawało się, że nastrój zboru stał się jeszcze bardziej ponury, gdy Sardus wszedł w blask świec i ludzie zobaczyli w jego zgiętej postaci klękającej przed ołtarzem odbicie wszystkich nędznych wątpliwości nurtujących ich serca.
58
Sardus podszedł łamaną linią do mahoniowej ambony. Deszcz karcił świątynię hukiem i łoskotem. Podniósł głos i modlił się do swego Boga. lecz jego słowa ginęły zagłuszane bezlitosnym dudnieniem deszczu.
A woda sączyła się i kapała na nich.
III
Te liczby przedstawiają historię produkcji cukru w Dolinie Ukulore  na początku lat czterdziestych.
Rok	Obszar uprawy (akry)	Ilość ogółem zebranej trzciny (tony)	Ilość trzciny z jednego akra (tony)	Ilość nierafinowanego cukru z jednego akra (tony)	Ilość trzciny potrzebna do wyprodukowania 1 tony nieraf. cukru (tony)	Ilość ogółem wyprodukowanego nierafinowanego cukru (tony)
1940	530	13250	25	3,7	7,07	2120
1941	nic	nic	nic	nic	—	nic
1942	nic	nic	nic	nic	—	nic
1943	nic	nic	nic	nic	—	nic
IV
Poniżej jest stronica.
Wziąłem ją z zeszytu — po części pamiętnika, po części inwentarza.
Należał do Papy i był tajny.
Obejmował lata 1937 — 1940.
PIERWSZY DZIEŃ CZERWCA 1940
Główna ZDOBYCZ Z „WYPALANIA"...  PŁN-WSCHODNI RZĄD.
Workowce
50 Szczurów  (okoto)
6   Ropuch  (wszystkie martwe)
Druciane  sieci
15  Szczurów
40 Ropuch  (około)  (10 martwych)
2  Jaszczurki Vargus Fan (1 martwa, 1 nadjedzona)
3   Zaskrońce  (2 duże,  1  mały)  (1  martwy) 1  Jaszczurka  Rogata
1  Błękitna Jaszczurka (martwa i zjedzona)
Potrzaski   +   sidła  szczękowe
1   Wilk (śred) (suka) (t. łapy odcięte ale żywy)
2   Dzikie  Świnie
3   Dzikie Koty (1  kotna (8) wszystkie martwe)
1 Jaszczurka (typ nierozpoznawalny ale martwa) 1 Opos (poparzony lecz żywy) (okaleczony) 1   Czarny Wąż  (jadowity) 1  Ropucha  (m)
7   Szczurów  (wszystkie martwe)
1  Kruk (nacisnął zapadkę dziobiąc kota)
(pierwszy ptak złapany w ziemne sidła) (martwy)
61
 dol
"i~> Szczurów   (około)  (6  martwych) 1  Czarny Wąz (*> stop) (martwy   nadjedzonv ) 1  Dziki  Kot  (maitwy   zjedzony)
Pętle   +   spirale
0 Zero  (wszystkie  zwolnione)
Szpikulec
0  Zero  (naciągnięty)
Belka  spadająca  +  Belka plącząca
0   Zero (wszystkie zwolnione oprócz jednej)
Worki   chwytne
7 Ropuch (wszystkie martwe + zjedzone + nadjedzone)
1   Dziki Kot (martwy  +  nadjedzony) Szczurze gówno  +  dziury wygryzione w jucie
Znalazłem go, ten pamiętnik, ten inwentarz, w tym samym blaszanym kufrze, w którym odkryłem marynarkę, teleskop i kompas, wszystko pozawijane w  gazety   Tylko  Najwyższy w  swojej  wszechmocy  mógł przewidzieć, jak ważne okaże się to, że ja, Jego Sługa, Jego pionek,| rozbiję kłódkę i wyciągnę, jedną po drugiej, wszystkie paczki zawinięte w pożółkłe gazety i obiorę skórkę z owocu swego przeznaczenia i w oznaczonym przez Boga czasie odsłonię jądro swego powołania
Kufer stał przykryty jutowym workiem po  kartoflach w pokoju moich rodziców Ciężka kłódka odstawała pod grubym materiałem Papa trzymał ten zeszyt w tajemnicy, bo kiedy go znalazłem, zawinięty był w gazetę   Chociaż miałem wziernik w zachodniej ścianie ich pokojuj nigdy  nie  widziałem,  by  Papa  robił jakiekolwiek wpisy  w  małym podniszczonym notatniku   A jednak zapisany był koślawym pismem Papy Trzymany w malutkiej buteleczce tusz również starannie zawinięty był w gazetę i zamknięty w skrzyni, która stała zawsze w ich izbie] dopóki oboje nie umarli i długo po ich śmierci
Do pokoju rodziców nie mogłem wchodzić pod żadnym pozorem    '
Gdy miałem cztery lata, Mama chwyciła mnie za ucho i targając je złośliwie, syknęła mi w oczy, „Kiedy wchodzisz do twego Papy i mojego pokoju chopcze, wypatruj szpiegujoncym oczkiem VIXO^ Strzeż sie' 
62
zapyta cie o hasło i jeśli nie będziesz potrafił wypowiedziec go giomQ chopcze, on skoczy i wbije ostry blaszany prent w tWoJą małą dupkę  jego wrzeszczonce giyzce i wwpizo wilki dopadną 
 cię i zjedzom twój mózg na kolacje   Zrozumiano?'
Bałem się bardzo — tak, bałem się Czułem, Jak moje wnętrzności stają się kłębkami sinych powrozów, na których kołysze się cały skrzekliwy sabat garbatych dzwonników — czułem straszne, zgrzytające zębami Giyzce — nikczemne, koślawe gnomy wdrapujące Się po moim kręgosłupie po pieczeń z mózgu — i czułem krwawy, przenikliwy noz VlX0 wMy w moj odbycie — i flaki spływające pomiędzy nogami, _ oto, posłuchajcie __ oto nadchodzą Wieprzo-Wilki, chrząkające i warCząCe z daleka, głodne i zbliżające się coraz bardziej, coraz bardziej
W tym miejscu mogę tylko dodać, że w wieku czterech lat mój umysł był niczym wyschnięta gąbka Chłonął cuda życia bez uprzedzeń pnąc z każdego źródła i każdego zdroju, nie wyciągając żadnych wniosków nie zauważając powiązań, nie porządkując informacji, przyjmując czerń i biel, zło i dobro, bez pytań i bez wątpliwości
W dzieciństwie, jak również później, w wieku kilkunastu lat — a nawet będąc młodym mężczyzną — nigdy nie osądzałem SWoich bliźnich Lecz posłuchajcie Nawet wtedy, gdy wisiałem na zaczerwienionym przyszczypniętym uchu - wijąca się, nieszczęsna kukiełka, wciągnięta w pedofagiczne widowisko dziwolągów z takim sadyzmem urządzane przez moją matkę - nawet wtedy, będąc takim maleństwem, nie przepłynąwszy jeszcze pięciolecia wód życia — ja, Euchrid Eukruk żywiłem taką nienawiść do tej chorej, pieprzonej suki, że dosłownie czułem jak gruczoły wypełniają mi się śmiertelnym jadem, który zanieczyszcza moje wydzieliny Produkowałem zabójczą flegmę - czarny śluz cuchnący, i trujący                                                                                             H y
Zżerała mnie nienawiść Byłem potworem Diabelską bestią ja-dowitszą od grzechotnika A kiedy maciora spafe _ wąz uderzał, Posłuchajcie Pewnego razu, gdy Jej NiechlujnOść leżała rozwalona w fotelu, podkradłem się i wyplułem do jej butelki kilka sporych porcji ciepłej chorobowej flegmy Następnie wyszedłem z domu głośnym trzaśnięciem drzwi budząc Jej Suczą Wysokość Pobiegłem naokoło do Południowej ściany, wyciągnąłem zatyczkę z judasza i zajrzałem do środka _ moje czarne serduszko baraszkowało w klatce szczęśliwe jak diabli
63
Przyglądałem się, jak jednym haustem wypija zabójczy eliksir. Chłód ogarnął moje oko.  Czknęła złowieszczo i ponownie  zamknęła oczyj Zaczęła chrapać.  Minęła minuta i oblał mnie niezdrowy pot.  Usta wypełniły mi się cuchnącym i cierpkim śluzem.
Wcisnąłem zatyczkę w dziurę i syknąłem.
Maciora była odporna.
Całkowicie załamany splunąłem na swój cień i przyglądałem się, jak szczypior na moim ramieniu skręca się i umiera.
Nie muszę chyba dodawać, że nigdy za życia Papy i Mamy nie wszedłem do ich pokoju. Pomimo to Vixo długo jeszcze królował w moim umyśle, zarzynając mijające lata.
Czasami siadałem pod wątpliwą osłoną ganku i obserwowałem, jak parada pojazdów wspina się i zjeżdża ze Wzgórza Bednarza — pod kotarą deszczu, głęboko w noc.
Czasami wybierałem jeden pojazd i obserwowałem, jak pełznie w dół wzgórza nierządnicy, i podążałem oczyma za snopami światła wachlującymi drogę do małżeńskiego gniazda anonimowego kierowcy.
Często widziałem, niczym jaskrawy szlaczek pozostawiony przez świetlika na obliczu nocy, promienną poświatę reflektora samochodu, jak złoty łańcuch łączącą kurewstwo i małżeństwo — dwie masywne ołowiane kule — i przykuwającą je do goleni perfidnego cudzołożnika^ tak by zawsze już odczuwając obecność jednej, musiał znosić ciężar drugiej.
Lecz deszcz padał dalej i mijały miesiące, i w miarę jak sezonowi i stali robotnicy zaczęli opuszczać zrujnowaną dolinę, parady na i ze Wzgórza Bednarza powoli stawały się coraz rzadsze.
Pomimo to mały różowy wóz stał dalej na wzgórzu niczym walen- -tynka.
Lecz do czasu.
VI
Gdy złośliwy rok 1941 w końcu abdykował, na tronie pozostawił swoje czarne, potworne nasienie Rok 1942 był rokiem posępnym, cierpiącyn na okropne zatwardzenie, lecz pomimo to sikającym ciemnym chorym strumieniem prosto w dolinę, jak do nocnika
Przycichł  nieco  poprzedni  gniew  i  ryk ulewy,  lecz  nieszczęście nawiedzające dolinę dalekie było od ustąpienia  Mieszkańcom miasta wydawało się, że Bóg jest niczym muł, który nie chce nawet drgnąć pie na sianie miłosierdzia Szare i gorzkie pomyje Roku Drugiego zanurzy^ dolinę i jej mieszkańców w bagnie ponurego odrętwienia
Ulice były prawie puste, latarnie paliły się bez przerwy, dni były ciemne, a noce czarne jak smoła
Miasto zamarło   Niektóre rzeczy gniły   Inne pęczniały   Niektóre grzęzły w błocie lub tonęły   Były rzeczy, które więdły, i były które się kurczyły
Rok Drugi ujrzał gęstniejący strach i przerażenie, apatię zamykającą oczy i uszy, wyrastającą na językach niczym pleśń Sprawni fizycznie mężczyźni oddawali się bezczynności, spędzając coraz więcej czasu plecach w swoich łóżkach Kobiety siedziały przy oknach, zagubione w innych światach Niektóre nosiły blizny odrzucenia na sercach, inne na twarzach Niektóre brzemienne były otrzymanymi łaskami, inne jałowe odebranymi
Pijaństwo. Upodlenie  Obżarstwo  Lenistwo
Niektóre domy przyjęły nowego lokatora — Obłęd
Pewnego mokrego i ponurego wieczora Rebeka Swift, młoda, lecz roztargniona żona Sardusa, usłyszała w swej głowie pukanie — zbyt głośne tym razem, by można je było zignorować — i z drżącym sercem i delikatnymi drżącymi rączkami odsunęła z trzaskiem duży czarny rygie i wpuściła lokatora do środka  Rebeka była niewolnicą druzgoczącej
66
jancholn, która plądrowała jej drobne ciało i przygniatała ją niczym
wyczerpany kochanek W miarę jak ataki stawały się coraz dłuższe i coraz
straszliwsze. także jej nastroje, ciemne i ponure, były coraz czarniejsze,
Sardus został cierpiącym świadkiem powoli, lecz pewnie postępującej
oziębłości swej ukochanej, postrzegając samego siebie doświadczonym,
estetycznym okiem umysłu jako ohydne pośmiewisko mężczyzn — nędzną
trav\estację z rogami przyprawionymi przez inkuba, przez cyrk ponurych
demonów
Specyficzną cechą tych ataków było to, że nawiedzały chorą bez najmniejszego ostrzeżenia Nawet tuż przed zbliżającą się burzą potrafiła roześmiać się, zalewając ponury nastrój srebrzystym światłem
Niczym roześmiany skowronek u źródła szczęścia, Rebeka skakała i szczebiotała, świergocząc figlarnie i kapryśnie, trzepocząc się dokoła zasmuconego męża, jak dziecko roztaczając swe ejdetyczne wizje Sardus przysłuchiwał się jej, z trudem utrzymując uśmiech na ustach, cierpliwie znosząc jej monomaniakalną paplaninę, jak gdyby nigdy wcześniej jej nie słyszał Małe tańczące rączki bezdzietnej Rebeki ser" roztrzepotanych gestów wyczarowywały radośnie świat lukrowego różu i dziecięcego błękitu, bucików i czapeczek i kocyków z króliczkami. grzechotek i gumowych gryzaczków
Gruchając i ćwierkając o swych ekstatycznych wyobrażeniach, z oczyma pełnymi łez, ochładzając zaczerwienione policzki drżącymi palcami, Rebeka odcinała się od rzeczywistości i pod zamkniętymi powiekami tworzyła wokół siebie ten sam kryształowy pałac, który zawsze budowała pałac o oszronionych dachach, szklanych sklepieniach, wieżach do chmur, lustrzanych parkietach i przezroczystych schodach wijących się do góry, o kryształowych ścianach i porcelanowych drzwiach, w którym niczym śmiech dzieci rozlegał się czysty dźwięk wieczornych dzwonów — wszystko skąpane w ciepłym świetle wirującego srebrzystego słońca
Tam przebywała dzień lub dwa, dopóki słonce nie rozwirowało się do białości i nie stopiło jej niemowląt i szklanego pałacu Wtedy, przygniatana melancholią, pogrążała się w myślach, zatapiana swym własnym drobnym deszczykiem, który spłukiwał serce, lecz nie potrafił spowodować, by zakiełkowało jedno nasionko, by spęczniało i pękło Nie Nie zakiełkowało żadne nasionko, które mogłoby rozproszyć smutek Rebeki
67
Po południu   12  sierpnia  1942 roku — to jest  Drugiego  Roku Wielkiego Deszczu — Doc Morrow miał, jako rodzinny lekarz Swiftów niewdzięczny obowiązek poinformowania pary o tym, co stwierdził  że chociaż Sardus jest płodny jak kozioł, jego żona jest niestety jałowa jak kamień i że cała miłość i nasienie z takim zawzięciem zużywane w imię prokreacji są wyrzucane nadaremnie   Doktor wiedział, że nie będzie musiał dodawać, iż w świetle tego faktu akt miłosny (któr jako decydujący w procesie rozmnażania był tolerowany) stanie się, jeśli będzie podejmowany na nowo, jawnym cudzołóstwem, którego Kościół nie będzie mógł wybaczyć
Zachodząc do Swiftów w drodze na nieszpory, doktor zastał w domu tylko Rebekę, gdyż Sardus wyszedł już do kościoła, by w samotności przygotować się do nabożeństwa Coraz rzadsze uczestniczenie Rebeki Swift w modlitwach stawało się powodem zaniepokojenia wielu członków starszyzny, zarówno Rebeka, jak i doktor byli tego w pełni świadomi
Rebeka stała przed zimnym kominkiem, ogrzewając się w wyimagil nowanych płomieniach Zadała dwa pytania, a doktor odpowiedział jej dwoma słowami
„Czy możemy mieć dzieci?"
, Nie "
, Kto?"
„Ty "
Nie powiedziano nic więcej Doc Morrow wyszedł, kierując się do kościoła Rebeka Swift miała tylko jedną podporę, na której opierał się jej udręczony świat, i za sprawą dwu słów podpora ta leżała roztrzaskana u jej stóp
Wkrótce po tym, jak Sardus powrócił i — zdruzgotany, zrozpaczony i zatrwożony wieściami od doktora — zapadł w niespokojny sen, Rebeka wyślizgnęła się z domu Tylnymi drzwiami ubrana tylko w nocną koszulę trzymając przed sobą lampę spirytusową, wyfrunęła w noc niczym ptak Zatrzymała się raz, by zabrać kawałek liny z szopy stojącej  z tyłu chłostanego przez deszcz podwórza Ze zwiniętą liną na ramieniu wyszła z ogrodu tylną furtką Bawełniana koszula przylgnęła do jej ciała niczym pomarszczona skóra, która i tak wkrótce miała zostać odrzucona
Nic nie pozostało z jej ogrodu — kiedyś będącego powodem zazdrości całej doliny Zanim deszcz zbił wiosenne kwiaty w zgniłą papkę ogródek dosłownie tonął w słonecznikach, złotych i sytych słońcem
68
oraz tropikalnych winoroślach, a zagon wygrywających wszystkie konkury warzyw wypełniony był ogromnymi burakami, wielkimi dyniami i fasolą, która w trzech różnych odmianach posadzona była w trzech różnych  miejscach   Kiedyś naprawdę był to wspaniały ogród, ieden z najpiękniejszych w dolinie
Czy widzieliście kiedykolwiek tyle nagród? Spójrzcie na te wstążki' Cudowna ogrodniczka' Na Boga, moja żona potrafi wszystko wyhodować — chełpił się kiedyś Sardus Wkrótce w samotności i zaciszu swego domu będzie to rozpamiętywał Trzymając przed sobą lampę, Rebeka przeszła całą ulicę i skręciła w lewo, w Dundass, a następnie przecięła podwórze Sklepu Wielobranżowego Wiggama Zbliżyła się do starej, nie używanej studni Na jej blaszanym daszku wyblakłymi literami wypisane były słowa
„STUDNIA ŻYCZEŃ WIGGAMA"
— spełni się twe życzenie —
Tam, na jej małym murku z płytek, Rebeka postawiła spirytusową lampę Następnie przywiązała jeden koniec przyniesionej ze sobą liny do wału korbowego, a na drugim końcu zawiązała wielki szubieniczny węzeł Rozebrała się Jej dłonie migotały niczym białe płomienie, gdy szeptała w wiwatującą ulewę słowa ostatniej modlitwy Czarne wstęgi deszczu rozbijały się na jej bladych ramionach, malutkich piersiach, bezpłodnym brzuchu, a sieć czarnych, lepkich i wijących się zył spływała po stromych zboczach jej ciała niczym plaga lśniących węży Z kieszeni porzuconej koszuli nocnej wyjęła plastykowy woreczek zawierający samobójczy list i wetknęła go w szczelinę między dwiema płytkami murku, na który zaraz potem się wspięła Podnosząc stryczek, zarzuciła pętlę na głowę i ściągnęła sznur tak, aby dokładnie otulał jej szyję
Chwiejąc się nieco pod wielką węzłowatą naroślą, która leżała groteskowo na jej prawym ramieniu, zakołysała się niepewnie na krawędzi studni, a następnie skoczyła w czarną otchłań
Na murku studni, niczym znicz na grobie, migotała spirytusowa lampa
Zastanawiając się, dlaczego coś niepokoi go za oknem tego ranka, ranny ptaszek i nałogowiec, Baker Wiggam, wyjrzał ponownie i dostrzegł ostatnie gasnące światełko lampy stojącej na studni Baker Wiggam schwycił płaszcz i włożył do kieszeni wielką latarkę
69
Trzydzieści minut później gruby i złośliwy syn Wiggama, Fitzgerald — znany wszystkim w dolinie jako Fists — wtoczył się przez otwarte tylne drzwi do domu Sardusa Swifta i bez żadnego pukania wpadł do jego sypialni Chwytając za drążek baldachimu, zaczął się znęcać nad miedzianą ramą Potrząsany Sardus obudził się i ujrzał Fistsa Wiggama szczerzącego zęby i wiercącego się w miejscu, ze straszliwymi wieściami na końcu tłustego języka
Chłopak zachichotał, gdy Sardus jedną ręką przetarł twarz, a drugą pomacał puste miejsce obok siebie Obydwie ręce znieruchomiały, gdy zdał sobie sprawę, że nie ma przy nim żony, leżał tak, z jedną ręką przymarzniętą do twarzy, drugą zamarłą w miejscu, gdzie powinno znajdować się jałowe łono jego kobiety
Chłopak nabrał powietrza i powiedział
„Nie tu, Bracie Sawdus Żona nie tu I nie gotuje Ani nie zamiata Ani nie szoruje Nawet nie ma jej w domu, Bracie' Nie' Aleja wiem gdzie ta kobieta jest, Bracie Sawdus' Wiecie gdzie?' Wasza żona leży za naszą studnią bez kawałka szmaty na sobie! Ha, Ha, Goła jak niemowlę!'
Później, stojąc między szemrzącym kręgiem publicznej odrazy a ciemnym kształtem studni, Sardus Swift uginał się wyraźnie pod ciężaren smutku i wstydu Zgarbiony, gapił się na zaszczutą i wynędzniałą twarz w kałuży u jego stóp, jak gdyby nie potrafił jej rozpoznać
Uszy rozbrzmiewały mu szeregiem najzłośliwszych okrzyków i prze kleństw, na które narażeni byli również mieszkańcy miasta, którzy gdacząc i sapiąc tłoczyli się wokół studni, podczas gdy strumień brudu wyrzygiwany był na mch z piekielnych ścieków
Baker Wiggam i Doc Morrow wyłowili obłąkaną kobietę ze studni nagą, z wyjątkiem kilku sinych, utuczonych na grubość kciuka pijawek Spod naszyjnika ze sznura, z czerwonawej rany, wyciekała różowa woda Skóra na jej delikatnych dłoniach była pozdzierana przez szorstkie włókno sznura, którego trzymała się kurczowo przez całą noc, pływając w wypełnionej prawie po brzegi studni, jej zapadnia miała zaledwie dwie stopy głębokości
Przez następne dni twarze mieszkańców miasta wydawały się Sardusowi galerią surowych portretów, które, oprawione w okienne ramy bezmyślnie gapiły się na niego z góry, gdy wytrwale czekał na specjał
70
nie wyposażony ambulans mający przejechać czterysta mil do Ośrodka NV Maiilyn? Delaware, Cape le Winn
Po dopełnieniu ostatnich formalności związanych z przekazaniem chorej Sardus i Doc Morrow przyglądali się, jak szara, pozbawiona okien furgonetka zanurza się w przezroczyste nocne niebo i znika za jego bezgwiezdną kotarą, by stać się jeszcze jedną bezbarwną kałużą, ze swoim szamoczącym się ładunkiem, ubranym w szarą miękką kamizelkę, związanym szarymi skórzanymi rzemykami, owładniętym szarym szaleństwem, wywożonym daleko do Ośrodka w Manlyn, do Ośrodka w Manlyn, do Ośrodka w Manlyn
Sardus Swift zamknął się w swoim domu, który na długi czas miał się stać jego fortecą i na którego blaszanym dachu deszcz wystukiwał nieustanny recital smutku
W ten sposób pozbawieni przywódcy Ukulitanie znaleźli się w nowym kręgu depresji i apatii i przygnębienia I każdy dzień zanurzał się coraz głębiej i głębiej w odrętwiałym zagaromeniu A deszcz wciąż padał i wymywał ostatnie strzępy nadziei
Kilka kobiet znalazło w tragedii Sardusa pretekst do lamentowania i tarzania się wokół studni, lecz niewielka ich liczba i brak zapału sprawiły, że nie stawiały oporu, gdy przerażony Baker Wiggam kazał im się wynosić ze swojej posiadłości Kobiety po prostu wstały, usiłując zachować resztki godności, i obrzucane błotem przez uradowanego, pracowicie wymachującego rękami Fistsa, rozeszły się do domów
Wybuchło kilka skandali wywołanych przez niektórych Ukulitan o nieskazitelnej reputacji, plotki o tym rozeszły się najpierw wśród ludności nie należącej do wspólnoty, a następnie dotarły do uszu samych Ukulitan Prawdą było, że wielu członków gwałtownie zaczęło tracić na wadze powieki ich stały się opuchnięte i ciężkie, jak gdyby zżerani byli przez jakiś ukryty nałóg
Jasnym się stało, że Ukulitanie potrzebują nowego przywódcy A chociaż ci, których zaproponowano, byli odpowiednimi kandydatami do przejęcia steru wspólnoty, to jednak każdy z nich znajdował ważki argument przeciwko objęciu przez siebie tego stanowiska Żaden z nich się nie zgodził
Spotkania modlitewne, dotychczas regularne, odbywały się coraz rzadziej Niektórzy z wiernych brali nawet udział w psalmicznych fiaskach
71
organizowanych w sobotnie wieczory w unitananskim kościele, który stał opuszczony przez budowniczych, upiorny i niedokończony, na Wzgórzu Chwały
Wraz z apostazją przyszedł upadek moralny części mężczyzn którzy zaczęli przesiadywać w knajpach, grać w kości i pokera odwiedzać burdel
Wielu z nich pozbyło się swoich kawałków gruntu w dolinie, by spłacić długi hazardowe
Sprzeciwiającym się składano nocne wizyty Ohydne sceny Ohydne sceny
Ohydne sceny, o których nie miał pojęcia Sardus Swift, ukryty w swoim domu o opuszczonych żaluzjach i zaryglowanych drzwiach, z rysami twarzy zastygłymi w pełnym goryczy grymasie i z czasem przykrytymi długą, dziką brodą
VII
Gdy wzywany na dno zanurzam się powoli, a cudowne bagno otula moje lędźwie ciepłymi i siarczanymi pieluchami swych wydzielin, wciągając w głąb przewodu, w dół, do podziemnej krainy, krainy nigdzie czynię wokół siebie przestrzeń, otwierając jego rany Noc wyciąga ciemną latarnię i odrzuca zasłonę, tak że moje mroczki pogrążone w smole ślepoty wybuchają bitewną sferą dzikich meteorów, nabrzmiałych krwią księżyców, słońc i stopionych planet, zarzynanych planetoid, oszalałych komet, rojów ciał niebieskich, jaskrawych wieńców gwiezdnego ruchu, zielonych mgławic, gazowych mgławic, białych i spiralnych mgławic, kosmatych gwiazd i ognistych kul, migoczących słonecznych plam, rozbłysków, oślepiających pochodni i kosmyków, i jednodniowych gwiazd, księżyców w nowiu, czerwonych planet, i gwiazd błękitnych i lśniących, gwiazd jaskrawożółtych i białych, pstrokatych obłoków, spektralnych księżyców i przyksiężycowych halo, Słońca, Heliosa, Phoebusa, Marsa, Saturna, Niedźwiedzicy, Rondla, Wielkiego i Małego Wozu, zderzających się, kolorowych, tutaj, pożerany przez kloakę, osamotniony w tej wojnie ze wszechświatem, zapadający się, z zaciśniętymi powiekami i obracającymi się gałkami, wyciskam spod powiek ostatnie krople widma, by za chwilę ponownie otworzyć oczy i poczuć, jak znów dostosowują się do szarości, gdyż wszystko zawsze już będzie szare, a napór na żebra staje się bolesny, coraz ciężej oddychać, płuca zaraz pękną, dopiero w połowie zanurzony, a ciśnienie ciśnienie planety bólu
Idę na dno  Posłuchajcie historii mego życia
Był Rok Drugi Wielkiego Deszczu i siedziałem schowany we wnętrzu starego chevy'ego — położniczej norze chwały, jeśli pamiętacie, gołej 1 wypalonej skrzyni, do której wypchnięty zostałem wraz ze swym umęczonym bratem — byłem głęboko osunięty na tylnym siedzeniu i tuliłem
73
pudełko po butach oznaczone „Cykada Cykała Cygala" W pudełku zna dowało się dziewiętnaście kokonów cykady zachowanych w doskonałym stanie Kiedyś pozrywałem je z drzew gęsto porastających wschodnie zbocze, było to jeszcze przed deszczem, który rozgniótł porzucone papierowe oprzędy i w końcu wypłoszył cykady z doliny Jak puste wydają się teraz wzgórza bez ich pisku
Jakiś senny spokój ogarnął mnie, gdy zastanawiałem się nad straszliwymi tajemnicami skrywanymi przez te delikatne kokony, i czując się bezpiecznym w skrzyni, zacząłem powoli odpływać, odpływać, by za chwilę zostać obudzonym dziwacznym hałasem dobiegającym z zagród) Delikatnie odkładając skorupki do pudełka wymoszczonego bawełną wyjrzałem ostrożnie przez okno samochodu
Muł rzucał się po zagrodzie, wierzgając, kopiąc, wyrzucając kopyta w powietrze, próbując zerwać się z uwięzi, szarpiąc się i ślizgając w błocie, wydając z siebie przedziwne „Honk-mn' Honk-nni'", wydymając wargi i waląc kopytami w ścianę chaty „Honk-nm, honk-mn! Zastanawiałem się przez chwilę, co, do cholery, napędziło mu takiego stracha
I wtedy zobaczyłem to — wyłaniające się z ciężkich zwałów deszcz — nawałnicę psich kończyn pędzącą niczym kula armatnia w górę stoku w kierunku zagrody — dzikiego psa — żądną krwi bestię — górskiego ogara, który zszedł ze wzgórz w poszukiwaniu żywego mięsa I powiem wam coś Widziałem w życiu wiele górskich psów, tych „szczekających wilków', jak je zwą tutejsi, lecz przysięgam, to śliniące się bydlę musiało być najnikczemniejszym, najgłodniejszym, najohydniejszym, najbardziej zdesperowanym mbortem na jakim kiedykolwiek spoczęły me oczy — wielkie zielone kły i zaślmione obwisłe wargi, nabiegłe krwią oczy spłaszczone czoło, masywny kudłaty grzbiet zwężający się ku ohydnemu odpiłowanemu tyłowi, pozbawionemu ogona i sierści i oblepionem gównem Przyglądałem się, jak pies przeskakuje ogrodzenie i warcząc wczepia się we fruwający zad Muła Hooonk! Hooonk!
Po zadzie Muła spłynęła krew, gdy pies, wysoko na jego grzbiecii zaczął obracać się i chłostać i kopać i gryźć Panikujące zwierze zaczęło potykać się i chwiać, przerażone zajadłym atakiem  aż w końcu, z rozdziawionym pyskiem i wywalonym jęzorem, przechyliło się i z pluskiem i grzmotnięciem runęło ciężko na bok

74
Złośliwy kundel trzymał się mocno i dopiero słysząc strzał z dubeltówki Papy, rozwarł szczęki i rzucił się w dół stoku Papa podszedł bliżej, maszerując wzdłuż ściany chaty   ze strzelbą podniesioną do ramienia, i celując dziko i krotkowzrocznie, opróżnił drugą lufę w chwili, gdy pies wskakiwał w rozmokłą trzcinę
Klnąc na czym świat stoi, Papa wszedł do zagrody
Muł leżał na boku, nieruchomy, z kałużą krwi rosnącą u jego zadu i rozmywaną przez deszcz I przyglądałem się, jak Papa zdejmuje kapelusz i kuca obok Muła, szturchając palcem konające zwierzę Muł nie reagował, a deszcz wciąż lał i po chwili Papa wstał i pomaszerował w  stronę beczek z jabłkami, i tam zdjął z haka szpadel Następnie, ze spuszczoną głową, założonym ponownie kapeluszem, ze szpadlem na ramieniu przypominającym wielki szary gnat, przeszedł przez podwórze do starej wieży wodnej Tam, kilka stóp od jednego z chwiejących się słupów, na których stał zbiornik, zaczął kopać
Pozostawiłem owinięte w starą koszulę pudełko po butach w schowku na rękawiczki — oczywiście dokładnie wcześniej sprawdziwszy, czy nie ma tam karaluchów lub szczurów — wyczołgałem się z chevy'ego i udałem się do zagrody Ujrzałem swoje baraszkujące ciało na ospowatych powierzchniach kałuż  Kilka rozchlapałem
Muł leżał sztywny w halce szkarłatnych koronek Wyszczerzone zęby powodowały, że wyglądał, jak gdyby się śmiał
Lekko pogłaskałem go po karku Jego mokra, szara skóra była ciepła Przemówiłem bezdźwięcznie do zwierzęcia „Mule", i Muł otworzył jedno przerażone oko i utkwił je we mnie — i osioł ujrzał anioła, oko w oko, i długie i nieruchome było to spojrzenie Powoli i zaprawdę cudownie Muł dźwignął się do góry i stanął na nogach Krew strużkami spływała po jego zadzie Spojrzałem na Papę i zobaczyłem, że stoi pochylony po pas w grobie, przeklinając i wściekle kopiąc
Ja i Muł ponownie wymieniliśmy spojrzenia, lecz tym razem to ja przełamałem urok
Wróciłem do chevy ego i znalazłem swe cykady bezpieczne i całe, tak jak się o to modliłem Usiadłem i ponownie zachwyciłem się wybielałymi, porzuconymi kokonami Trzymając delikatnie jeden z nich między kciukiem a palcem wskazującym, podniosłem go do szarego światła, które sączyło się przez okna Tak byłem zaabsorbowany, że prawie nie słyszałem okrzyku radości Papy, który wrócił do zagrody
75
i znalazł Muła lekko zataczającego się lecz żywego Przytknąłem oko do nieważkiej skorupki i zamyśliłem się nad mozaikowym szkieletem żyłek,; i zadumałem nad minadami rozgałęzień, rozwidlen i odnóg widocznych pod światło
Nagle osoba Mamy wtoczyła się w tę siatkę — weszła pijana, zataczając się i chwiejnie cyrkumzyrując niczym potrącony kręgiel Pojawiła się ubrana jedynie w wyblakłą kwiecistą sukienkę, bez pończoch lub pantofli, bez płaszcza przeciwdeszczowego — z kamionkową butelką w łapie Gdy toczyła się po skrzydle cykady, złapałem ją w tę straszliwą sieć rozgałęzień
Wtedy, wciąż spoglądając przez skrzydło cykady, pomyślałem sobie „Mama zaraz wpadnie do otwartego grobu Muła" I wiecie co? Dokładnie to uczyniła — wyślizgnęła się z mojej sieci i zniknęła bez śladu z powierzchni skrzydełka cykady Serce mi piknęło i wybuchłem pantomimą śmiechu Zgniotłem skrzydełko i skorupkę w dłoni, nawet sobie tego nie uświadamiając Takież było moje podniecenie'
Papa zniknął za chatą, więc poczułem się wystarczająco bezpieczny, by wspiąć się na dach samochodu Na dole, niczym wielki żółw przewrócony na grzbiet, rzucała się moja focza Mama, zapadając coraz głębiej we wsysający klej, który groził jej pochłonięciem i pogrzebaniem i utonięciem na zawsze
Papa powrócił, prowadząc na łańcuchu Muła
Przestraszyłem się  Na dół  Pod chevy'ego
Leżałem na brzuchu, ziemia pode mną była wilgotna i zimna, lecz znosiłem to w ciszy — nie mając innego wyjścia Patrzyłem w kierunku zagrody i widziałem jedynie, poprzez smagające strumienie deszczu, cztery zakrwawione kopyta Muła i wielkie zabłocone kalosze Papy, z trudem odsuwające się razem od grobowego dołu, i łańcuch wyskakujący z wielkiej kałuży niczym srebrny wąż, żywy i syczący Wtedy Muł wydobył z siebie zmutowany ryk — przynajmniej tak sądzę, że to był Muł Powoli gigantyczny błotnisty gastropod — czarny i rzucający się ślimak wielkości noworodka wieloryba — wynurzył się z wypełnionego po brzegi bagna i walnął o ziemię, łącząc się z błotem obok rowu — amorficzny, atramentowy i lepki Stworzenie okręcone było w pasie ciężkim łańcuchem
Kalosze Papy pomaszerowały w kierunku bezkształtnej masy, krokiem ciężkim od złości, i zobaczyłem, jak Papa przygotowuje się, by
76
kopniakami roznieść te skręcającą się kupę gówna po całej dolinie Lecz nie ku memu zdumieniu nawet nie podniósł nogi, by ją rozdeptać — po prostu stał tam, szurając nieco nogami, zwracając się raz w jedną, raz w drugą stronę, jakby czegoś szukał ,Wisi na ścianie, Papa piła łańcuchowa       — pomyślałem   ,Weź tę cholerną piłę
Po jakimś czasie z jednej strony otworzyła się różowa rana i przez ten jaskrawy otwór parujący zoofit zdawał się oddychać, podczas gdy deszcz stopniowo zmywał z niego błoto Jego dolna część rozdwoiła się, tworząc parę mamucich nóg, a nad nimi wyrosły dwie różowe młócące ręce, z których jedna ściskała kurczowo kamionkową butelkę Para kucających nóg wierzgała, krzyżowała się i zginała, a rozwarta jama w jej twarzy — gdyż była to Mama — wrzeszczała i szczekała
Papa-a! Paapaaaa! Zabisz tyn łańcuch!"
Gdy leżałem na plecach pod chevym, moje oczy dokonały cudownego odkrycia Wielka pajęczyna wisiała mi nad głową, rozpięta na całym podwoziu, utkana — sądząc po wielkości — przez niezwykle pracowitego pajęczaka Przysięgam, nie widziałem ani jednej pajęczyny poza domem od czasu, gdy deszcz zaczął padać dwa lata temu A ta tak cholernie wielka' I co za piekielnie misterna robota!
Zawirowała mi przed oczyma Naprawdę I nagle oś tego utkanego oprzędu — tej hipnotycznej sieci — wydała mi się centrum wszechświata, gdy nawijając swe upiorne nici, zwój przy zacieśniającym się zwoju, spirala zaczęła wciągać mnie niczym wir ku swemu mrocznemu jądru, które majaczyło się nad moją głową Ciemność ogarnęła wszystko dokoła i oczy nie widziały już nic, prócz czerniejących cieni wciągających mnie coraz głębiej     głębiej    w samo czarodziejskie serce nocy
Gwałtownie przekręciłem się i ponownie przylgnąłem brzuchem do ziemi, wyrywając się z transu, który pochłonąłby mnie jak muchę, jeśli bym się nie odwrócił
VI			II
Całe życie czaiłem się na peryferiach i obserwowałem — rejestrując nieszczęśliwe zbiegi okoliczności, niepowodzenia i druzgocące klęski, które były udziałem ludzi zamieszkujących moje dominium — Dolinę Ukulore
Byłem, można tak powiedzieć, Podglądaczem Pana Przez wszystkie dni swego życia służyłem jako donosiciel — podstawiony na teren wroga — gromadząc wszelkie informacje, które tylko udawało mi się zdobyć patrząc, słuchając lub węsząc Tak, teraz, gdy jestem już w drodze do Raju — mego właściwego dominium — ujawnienie tej tajemnicy mego życia sprawia mi pewną przyjemność Z woli niebios byłem kapusiem Boga To znaczy, nikt nie potrafi lepiej dochować tajemnicy niż niemowa
Oczywistym jest, że umieszczony zostałem w łonie matki, by zająć miejsce swego brata, który teraz siedzi i czeka na mnie w Niebie i któremu oszczędzono szoku życia Bracie' Czy już ci mówiłem7 Wracam do domu' Wracam do domu'
To również tłumaczy, dlaczego moje wcześniejsze poczynania były tak nieudolne Dlaczego nigdy nic nie działo się bezpośrednio za moją przyczyną Dopiero w późniejszych latach zostałem dowartościowany Dopiero w ostatnich latach awansowałem z kapusia na sabotażystę
Lecz to wszystko mam już za sobą
Chociaż sam Bóg powiedział mi, że doniosłość mojej ziemskiej misji jest nieporównywalna z niczym innym, nie wszystkie moje działania wolne były od niepowodzeń W rzeczywistości, tak jak było to z Ezechielem, Danielem lub Jonaszem, moje powodzenie okupione było wielką osobistą katastrofą — bezcenne informacje zdobywane były przecież w jamie, jaskini lub brzuchu wieloryba
Przykładem tego może być misja, której wypełnienie wymagało obserwacji praktyk Cosey Mo, nierządnicy ze Wzgórza Bednarza
78
Był wczesny wieczór i lał deszcz, gdy dotarłem na szczyt flZg i przeszedłem  obok pick-upu,  który z włączonymi  reflektorami  stał zaparkowany obok małej różowej przyczepy Cosey ma towarzystwo', pomyślałem
Bezpieczniej było obserwować Cosey po zmroku, gdyż miała zwyczaj do późna w nocy palić lampkę w przyczepie — mogłem stawać na błotniku i zaglądać przez okrągłe okienko, nie będąc widzianym ze środka
Wewnątrz zobaczyłem teraz muskularne plecy i tyłek mężczyzny —^ atramentową menażerię wytatuowaną na nich i znęcające się nad nierządnicą, lub raczej nad tą niewielką jej częścią, którą widziałem trzęsącym się udem, rozrzuconymi w aureolę włosami, jedną rękę  zaciśniętą i drugą odrzuconą w bok   Gdy tak obserwowałem, pikało mi tęsknie, gdyż pomimo zgiełku łomoczącej  ulewy jej drżące beczenie — krótkie i rytmiczne — jej nocne okrzyki — O Cosey
Musiałem na chwilę zatracić poczucie rzeczywistości, hipnotycznie zafascynowany makabryczną menażerią wędrującą po błyszcząceJ powierzchni ciała mężczyzny — kobrą ze schwytanym szczurem w pysku^ skaczącą panterą, walczącymi wilkami, jednorożcem wyrytym na Jego potężnych ramionach, orlicą na karku strofującą swe niesforne pisklęta.
Z takim przejęciem wypełniałem swą misję, że nie usłyszałem odgłosu kroków za sobą
Dobra, chłoptasiu, przedstawienie skończone", usłyszałem głos gruby od przepicia, a gdy się odwróciłem, sześciocalowe stalowe ostrze przyparło mnie do ściany Czułem jego lekkie, nerwowe szturchania
Zejdź, chłoptasiu", szydził chudy, nie ogolony wycmacz trZcmy, z^ złotym zębem i literami H-A-T-E wytatuowanymi na knykciach Prawej ręki i na lewej podobnie, H-A-T-E
Nie ruszaj się — zostaw ich w spokoju Chcę, aby moj bardzo, nikczemny kumpel zobaczył cię, jak tu stoisz Zaczekamy tu przeZ chwilę aż skończy   "
Stałem tam, dygocząc, nagle zrobiło mi się zimno, bardzo zimno Bardzo pechowy dzień dla  ciebie, chłoptasiu   Mój kumpel Snow", ciągnął, „no cóż, mój kumpel, Jock Snow, oderwie # g i  nasra w  otwartą  szyję'   Czekaliśmy tak  chyba  z  dziesięć każdy mięsień mego ciała srał  i trząsł się, a on, ze swoim
79
zębem, szeptał raz za razem    Zdecydowanie nie jest to twój szczęśliwy dzień , a za każdym razem  gdy próbowałem poprawić pozycję  syczał Powiedziałem żebyś zostawił ich w spokoju chłoptasiu
W końcu Jock Snow zszedł po schodach, z koszulą przerzuconą przez ramię  Na twarzy miał wielki pieprzony uśmiech
Wtedy zobaczył mnie I nagle wyglądał niesłychanie podle I nikczemnie
Ostatnią rzeczą, którą widziałem, była twarz Chrystusa, sina i zielona, płynąca w moim kierunku, z czerwonymi perłami krwi na czole, i pamiętam, że myślałem o tym, jakież ogromne współczucie maluje się w jego oczach  Potem poczułem jakby kopnięcie muła
Obudził mnie zapach lawendy
Próbowałem otworzyć oczy, lecz wydawało się, że moje lewe oko zamiast powiek przykrywają dwie wściekłe pijawki, pozostawiające bardzo wąską szczelinę do patrzenia Prawe oko po prostu w ogóle się nie otworzyło Wszystko, co widziałem, skąpane było w szkarłatnym świetle i zastanawiałem się, gdzie ja, kurwa właściwie jestem Czy nadal w kramie żywych'? Czy umarłem i poszedłem do Piekła?
Wtedy chłodna dłoń osunęła się i delikatnie dotknęła mego czoła Dłoń przyczepiona była do bladej ręki, która należała do pachnącego słodko ciała Cosey Mo
Byłem bezradny W żaden sposób nie mogłem się obronić Próbowałem wstać, lecz moje zwłoki zaprotestowały tysiącem bólów i algezji, dużych i małych Przyglądałem się jej uważnie — skąpanej w czerwieni — gdy mnie dotykała, pocierała i głaskała, i próbowałem zrozumieć, co ona robi — dotykając mnie tak przez cały czas Czy chce mnie zaczarować? Rzucić jakiś okropny urok?
Potrzebowałem wody i uniosłem lekko głowę, i miałem właśnie poruszyć ustami, by mogła odczytać z nich słowo woda", kiedy powiedziała Wypij to   To woda '
Nic nie mów Po prostu leż Już dobrze, widziałam, co się stało Gdybym nie odpędziła tych psów, pewnie Leż spokojnie — podły bydlak, ten Jock Snow — cm, nic nie mów' szepnęła i, wyciągając ognistoczerwony palec, położyła go delikatnie na moich wargach
Twarz Cosey Mo oblana była szkarłatnym światłem, różowiącym chryzowłos loków, które opadały jej na piersi, gdy pochylała się nade
80
mną by dotknąć sponiewieranej twarzy a pomimo protestów żałosnego ciała  czułem, jak miękkie loki muskają drżące udo
Więc to ty jesteś ten podglą ty jesteś tym obserwatorem , powiedziała ze szczególnym uśmieszkiem na ustach To nie pierwszy raz nieprawdaż, kochanie? Bywałeś tu już wcześniej Następnie, zniżając głos powiedziała, bardziej do siebie niż do mnie, „ te zasrane sukinsyny
Jej gładkie białe piersi uniosły się i przesunęły pod śliską atłasową tkaniną koszuli nocnej   Wciągnąłem słodki, cierpki zapach jej pach Z umysłem wypełnionym tymi dwoma nabrzmiałymi miodem kulami i jej cichym głosem mówiącym „Cmi, zamknij teraz oczy, słodziutki" chyba odpłynąłem w sen
IX
Słuchajcie, nie chcę mówić źle o zmarłych, ale czy powiedziałem wam już, że moja matka była wielką, straszliwą cipą17 Tak, była dokładnie tym — wielką, straszliwą, świńską pizdą z wyschniętym, czarnym robalem zamiast mózgu
Jej niechlujność zwykła zabawiać się w pedagoga, gdy tylko wytrzeźwiała na tyle, by móc stać i mówić Był to żałosny widok
Pewnego wieczora, gdy Papa wcześniej położył się spać, Mama postanowiła udzielić mi lekcji o moim dziedzictwie, antenatach, drzewie rodowym i tak dalej Siedziałem na krześle z twardym oparciem i graliśmy w grę, którą lubiła najbardziej
Wymachując przede mną brązową butelką z kamionki trzymaną w jednej łapie i starą plastykową packą na muchy w drugiej, najpierw wykładała lekcję, co zajmowało jej godzinę, czasami dwie, a następnie strzelała we mnie pytaniami Jeżeli odpowiedź brzmiała „tak", podnosiłem prawą rękę, jeżeli odpowiedź brzmiała , nie", podnosiłem lewą. Jeżeli odpowiedź była błędna i podniosłem niewłaściwą rękę, uderzała mnie boleśnie packą po głowie Jeżeli nie odpowiadałem w ogóle, co zdarzało się często, gdy obydwie ręce miałem przywiązane do przednich nóg krzesła, uderzała mnie w lewe lub prawe ucho, w zależności od tego, którą odpowiedź uważała za prawdziwą
Czasami, gdy w butelce zaczynało ukazywać się dno, sama zapominała, jaka jest właściwa odpowiedź, i wtedy otrzymywałem uderzenia zarówno w jedno, jak i drugie ucho Kiedy w końcu nie mogła przypomnieć sobie pytania lub nawet tematu lekcji, a wreszcie — dlaczego w ogóle jestem przywiązany do krzesła, a ona ma w ręku packę na muchy, wpadała w szał i zaczynała bić, chłostać, walić, uderzać, rzucać przedmiotami i kopać, aż w końcu wyczerpana zwalała się na swój fotel Wtedy musiałem czekać, aż Papa zadecyduje że może już bezpiecznie wejść i rozwiązać mnie
 ,
Tak czy inaczej, nie chcę tu tonąć i obrzucać gównem trupa -teraz tym tylko już jest, kupą robali — o tak, jest jeszcze dusza, Wyjąca przypiekana dusza Chcę powiedzieć wam co Mama wyjawiła mi tego szczególnego wieczora o mojej ancestralnej linii krwi, mojej rodzinie ze strony ojca — dziwne rzeczy, rzeczy, które zawsze podejrzewałem o moim dziedzictwie, o mojej krwi  Tak, o mojej krwi
Mama ryczała, gdyż rzadko zdarzało jej się mówić Twoje drzewo rodowe, chopcze, ze strony Papy, to bardzo ciemne drzewo, i wcale nie chce powiedzieć przez to, że rośnie na nim wiele liści Strona twojego Papy to jeden wielki pieprzony czarny poskrencany wenzeł, wyrosły w najgłembszych ostempach leśnych — mówię o górskim rodzie, chopcze, i nie ma podlejszej wsobnej rasy niż ta To dlatego twój Papa jest półgófkiem — dlatego tobie też brakuje kilku klepek, nie mówione, ze jesteś niemowom Czy wiesz, ze nie nazywasz sie Eu-kruk? Twój Papa zmienił nazwisko, gdy opuścił wzgórza Czy syszałeś kiedy o Klanie Mortonów? Niezbyt zdrowo byo mieć przezwisko Morton jakieś czterdzieści lat temu Czterdzieści lat temu wieszano Mortonów tuzinami Wzgórza były ich pełne Otoczono większość z nich, lecz kilku uciekło — tak jak twój Papa Odsczelił sobie ucho uciekajonc Ci Mortonowie to byy najpodlejsze wsobne zwierzenta, że przyjemniejsza jest już świnia. Ich krew była czarna^ Tak jak twoja Chora czarna krew' Przyjrzyj się swoim oczom W nich ujrzysz swojom mentnom krew Widziaam to od poczontku  Mentna krew   "
I tak dalej, i tak dalej, jej monolog płynął wraz z czasem i bimbrowym złem wypełniającym jej mózg — złe gadanie, zły czas, zły bimber — przed moimi oczami — tak, wprost przed moimi wielce utrudzonymi oczami A ja czekałem, siedząc na twardym krześle, podwójnie zgięty w pasie i z nadgarstkami przywiązanymi do jego drewnianych nóg, niczym czarownica na stołku tortur oczekująca na nieuniknioną „próbę" — na swój test — czekałem na chłostę i cięgi, zadawane różdżką tej grubej wróżki, czekałem ostatecznie na przelanie mojej chorej, mojej czarnej, mojej chorej, czarnej krwi
Dobrze pamiętałem", pomyślałem z wielką ulgą, czerwona Zrobiłem nową dziurę w dłoni i włożyłem nożyce z powrotem w ziemię u stóp drzewa szubienicznego To znaczy, jestem deszcz wymywa trumny i nagrobki, to para nożyc nie ma szansy poleżeć długo w ziemi,
83
chyba że zostanie zakotwiczona czymś ciężkim. Zadeptałem błotnisty grób najlepiej jak potrafiłem, dobrze wiedząc, że to błoto nie nadaje się do grzebania.
Siedząc na korzeniu, który wystawał niczym zbielały knykieć z wymytej ziemi przy drzewie szubienicznym, wyjąłem wielką chusteczkę i zacząłem moczyć ją w ciemnej kałuży krwi, która powiększała się i powoli wypełniała miseczkę mojej dłoni. Trzymając zakrwawioną szmatę pod światło, zobaczyłem, że krew wygląda nawet bardziej czerwono.
Przekonany, opłukałem rękę i chusteczkę. Następnie przyłożyłem tę drugą do szkarłatnej kropli, która wypłynęła z rany na mojej dłoni, i zawiązałem ją.
„Zobaczę jeszcze jutro", pomyślałem, wiedząc doskonale, że jeszcze dziś ten czarny, chory strupek będzie zdrapany.
Zacząłem wspinać się na wzgórze, zmęczony, w kierunku chaty.

X
A potem pojawił się kaznodzieja, Abie Poe.
Strzały z jego stalowobłękitnych pistoletów roztrzaskały grubą skorupę przygnębienia, która przykrywała wspólnotę Ukulitan niczym jakaś obca narośl. Wzdłuż całej ulicy Głównej zmurszałe zasłony w oknach poruszały się i rozsuwały, a wystraszone twarze dawnych wiernych unosiły się niczym zastępy sinych, nieszczęśliwych księżyców. Wszyscy z pewnym lękiem przyglądali się zamieszaniu na głównym placu miasta, zdziwieni widokiem samotnego człowieka na koniu, podnoszącego tak wielkie larum. Ich szczurze twarze wykrzywiały się i kurczyły z każdą wystrzeloną kulą, gdy usiłowali dociec, poprzez huk wystrzałów i nieustający łomot deszczu, kimże jest ten człowiek.
Opróżniając sześciostrzałowce szalonymi salwami, Abie pOe przywitał Dolinę Ukulore. Rewolwery w jego rękach wirowały niczym śmigła. Przestrzelił tablicę nad zakładem fryzjerskim Noego, co pogorszyło już i tak złe samopoczucie właściciela. Dwie doniczki eksplodowały chmurami terakotowego pyłu, który osiadł rdzawym dywanem na szybach sklepu pasmanteryjnego Joya Flockeya. Strzelił w kierunku Studni Życzeń Wiggama, umieszczając uncję ołowiu między dwiema płytkami murku, kilka cali nad plastykową torebką zawierającą list pozostawiony tam przez bladą i drżącą rękę wiele miesięcy temu. Na murku pojawił się odprysk i obłoczek pyłu. Tłocząca się w oknie rodzina Wiggamów była wielce poirytowana. Abie Poe wystrzelił na oślep w niebo. Krople zasyczały na gorących lufach pistoletów. Dym zawirował błękitnymi arabeskami.
Abie Poe siedział okrakiem na absurdalnym podwyższeniu z sosnowego drewna, pod którym jego antyczny koń chwiał się i uginał. Poe kołysał się przesadnie, obracając w siodle i opisując patykowatym tułowiem serie głębokich i zamaszystych łuków, w prawo i w lewo, w przód i w tył, szaleńczo i zawzięcie, a chociaż prawdą jest, że kuc nawet się
85
nie poruszył, trzeba przyznać, że podczas tych wszystkich ryzykownych akrobacji Poe ani razu nie wypadł ze swego siedzenia.
Podwyższenie na którym Poe kręcił się, było to prowizoryczne siodło wynalezione przez niego samego i opatentowane w Salem pod nazwą Tron Poego". Pozornie luksusowa lektyka, w rzeczywistości były to jednak dwie ciężkie ramy w kształcie litery .,A", z domowej roboty skórzanym siodłem i skórami oposów zawieszonymi między nimi, ze wzmocnionym tylnym oparciem, płóciennymi klapami i standardowymi popręgami. Wyjąwszy skórzane siedzenie, cała konstrukcja wykonana była z sosnowego drewna i ważyła prawie dwa razy więcej niż zwykłe siodło.
Lecz w rzeczywistości ukoronowaniem inwencji Poego okazał się wynalazek, który dodany został do całości jakiś rok po opatentowaniu. Była to zabezpieczająca uprząż, która przez cały czas utrzymywała jeźdźca w siodle. Dzięki niej pijany, wymachujący pistoletami Poe jednocześnie mógł kręcić się na swój dziwaczny sposób, odpalać obydwa gnaty i pozostawać przyklejonym do tronu.
Gdyby nie „Tron", Abie Poe nigdy by się nie znalazł w tej zapomnianej przez Boga dolinie, gdyż to właśnie pod pretekstem znalezienia kogoś, kto zainteresowałby się produkcją jego podwyższenia, opuścił puste prerie zachodu i udał się na południe. Stwierdziwszy, że ludzie na zachodzie wiedzą zbyt wiele o koniach i mają zbyt mało pieniędzy na fantazyjne siodła, Abie Poe zabrał swój wynalazek tam, gdzie wszyscy są „cholernie nadziani lub beznadziejnie głupi". Tak przynajmniej myślał.
Lecz południe nie okazało więcej zrozumienia niż jakiekolwiek inne miejsce, które odwiedził. Nikt nie był zainteresowany kupnem patentu na sosnowe podwyższenie, siodło i uprząż bezpieczeństwa.
Poe chwytał się najróżniejszych zajęć: był kierowcą ciężarówki, zbierał tytoń, zmywał naczynia, był kłusownikiem, koniokradem i włamywaczem, zawsze jednak tylko do pierwszej wypłaty.
Zatrudniony jako domokrążca oferujący srebrne sztućce, Poe wykorzystywał swój wrodzony dar przekonywania i wkradał się w łaski młodych żon, które stanowiły ogromną większość jego klienteli, terroryzując je czułymi słówkami, flirtując i mydląc oczy tanimi komplementami, prowadząc ich drżące rączki przy podpisywaniu kontraktów, z których w żaden sposób nie mogły się wywiązać. Poe zwykle korzystał z ich
86
wdzięków, odbierając brakujące raty w naturze, po czym stawał się absolutnym panem sytuacji i przystępował do bezlitosnego ogałacania kobiet ze wszystkiego. W tamtych czasach Poe maczał palce w najbardziej śmierdzących interesach.
Minęło siedem lat i Poe został skazany za dwukrotny szantaż oraz trzykrotne oszustwo i siedział cztery lata w skandalicznie przeludnionym Stanowym Zakładzie Penitencjarnym w Binbridge. Ostatnie sześć miesięcy kary odbywał w szpitalu więziennym z powodu ostrego zarobaczenia pasożytem Trichuńs trichwia, potocznie zwanym owsikiem.
Postać, która przyszła do Zakładu w Binbridge zimą 1935, wyszła na wolność całkowicie odmieniona. Poe był teraz wycieńczony, jego dawniej dziecięca twarz wydłużyła się i zbladła. Cienka różowa szrama wyłoniła się spod jednej z krzaczastych brwi i otaczając hakiem prawe oko, kończyła się na małym ukrytym pieprzyku, z którego wyrastały krótkie przycięte włosy — niczym haczyk na ryby z nabitym na niego małym czarnym robaczkiem. Jego drobne zęby wyrosły nadmiernie i pożółkły, a oczy — atut przynoszący mu największe dochody — duże, budzące zaufanie, stwarzające wrażenie szczerości, teraz jakby straciły swój wyraz, stały się lodowate, często zapatrzone w przestrzeń, nic nie widzące.
Jego swobodny krok stał się sztywny i wykrzywiony kuśtykaniem,
pasożyty siejące spustoszenie w jego organizmie, wydostając się z jelit,
zainfekowały prawe udo; cała postać została naruszona i zdeformowana.
Przygnębiony i milczący Abie Poe wsiadł w pociąg i pojechał do
miasteczka, jedną stację dalej.
Kwaterę znalazł jeszcze tego samego wieczora, wynajmując pokój u pewnej Szwajcarki, starej panny nazwiskiem Heidi Hoch, stając się jedynym jej lokatorem. Heidi była pobożną anabaptystką, która w wieku osiemdziesięciu trzech lat wciąż co tydzień chodziła na piechotę do oddalonego o ćwierć mili kościoła.
Siwowłosa panna wykurowała swego schorowanego lokatora. Lecz w roku 1940 ją samą zmogła jakaś ciężka odmiana odry.
Przy łożu śmierci Abie Poe z trudem mógł utrzymać oczy na krwotocznej wysypce, która pokrywała twarz i skórę na całej głowie Heidi. Pęcherzyca była tak zaawansowana, że włosy wyglądały, jakby roiło się w nich od czarnych mrówek. Wtedy, otwierając oczy i podnosząc szkarłatną dłoń do twarzy, Heidi powiedziała:  „Spójrz, co na  mnie
87
wstąpiło, Abie. Twój grzech. Twój grzech, który z radością zabiorę ze sobą do grobu. Jesteś czysty, Abie. Oczyściłam cię!"
Abie Poe spakował małe rzeźbione laleczki Heidi do pudełka po herbacie, owijając je w barwiony len i hafty, kładąc na wierzchu biały perłowy krucyfiks. Zaniósł pudełko do Parafialnego Ośrodka Opieki i wymienił wszystko na skromny czarny ubiór i wysoki pilśniowy kapelusz z szerokim rondem, również czarny. Spoglądając w lustro, Abie Poe ujrzał człowieka chudego i wygłodniałego, z twarzą poważną i surową, głęboko pooraną wyrzutami sumienia: człowieka, który otrzymał powołanie.
„Zaprawdę Duch Boży spoczął na mnie i wycisnął piętno na mej twarzy", pomyślał Abie Poe, wstępując w ten sposób na nową drogę — drogę służby.
Wróciwszy do domu Heidi, Abie wziął jej Biblię i opuścił miasto.
Od tej pory biblista grzmocił swoją Biblią przy każdej sposobności, na rogach ulic, w domach modlitw, knajpach, jaskiniach nierządu, na placach i w parkach i szkołach i więzieniach, w wiązowych alejach bogatych dzielnic i niesławnych slumsach Salem — powtarzając słowa swej zmarłej gospodyni i napełniając je tragizmem, grzmiał: ..Grzech! Grzech jest wszędzie, proszę pana! Wszędzie, proszę pani! Czy tak głęboko zanurzyliście się w ohydzie, że go nie widzicie?"
Lecz prawdziwe powołanie Poego miało się dopiero ujawnić.
Pewnego razu usłyszał pogłoski o nikczemnym życiu pewnych rodzin zamieszkujących górskie tereny — ksenofobicznych „klanów" podejrzewanych o krwawe wendety, morderstwa, gwałty, dzieciobójstwa, kazirodztwo i tak dalej — wtedy Poe, tropiciel grzechu, poczuł, że jego życiowa misja właśnie się rozpoczyna.
Abie Poe nabył konia i udał się w górskie obszary. Dojechawszy do pasma, od którego oficjalnie zaczynały się góry, spotkał dziewczynkę w wieku około ośmiu lat. Siedziała przy drodze, na wielkiej stercie pościeli.
„Podejdź, dziecko. Wskaż mi najbliższy dom modlitwy w tych okolicach", powiedział Poe.
Dziewczynka wstała. Skóra jej policzków była popękana i krwawiła. W brudnej rączce trzymała małego, zielonego zaskrońca. Zauważając w jej oczach pierwsze zakrzepy ślepoty, formujące się jak skóra, Poe zapytał po raz drugi.
..Twoja kaplica? Gdzie jest? Wskaż mi drogę!"
Dziecko podniosło prześcieradło. Pod nim leżała martwa kobieta: jej skóra była żywa toczącymi ją robakami. Dziewczynka powiedziała z trudem: ..Robaki jedzą Eli... jedzą mamę...''
Poe przykrył kobietę, opierając ją o kamienną tablicę, której napis zatarły mijające lata.
Dziewczynka odwróciła się i poszła w góry, a biblista za nią. Zaglądał pod każdy krzak i każdy kamień w poszukiwaniu grzeszników.
Minęło siedem miesięcy, zanim Abie Poe wyjechał swoim kucem z Czarnego Pasma Mortonów. Z półlitrówką bimbru w torbie przy siodle. Z dwoma sześciostrzałowcami przy pasie.
Chociaż pistolety pozostawały w kaburach, surowość jego nie została złagodzona; kaznodzieja Poe prawie szturmem zdobył kościół, wykrzykując szaleńcze złorzeczenia, obłąkańcze proroctwa, objawienia i nadęte obietnice — odbijające się echem w jego gwałtownej gestykulacji — spotykając się z oporem nielicznych i rozpaczliwym zaufaniem większości, zarówno Ukulitan, jak i obcych.
Kilku starszych Ukulitan próbowało wybadać kaznodzieję, lecz Poe zręcznie unikał ich sideł i prześlizgiwał się między pytaniami. Nawet kłótliwa Wilma Eldridge, zawsze gotowa z kimś zadrzeć, została zawstydzona, gdy zakwestionowała twierdzenie Poego. że jest on obdarzony duchem Eliasza i że przyjechał do doliny kierowany wolą bożą. Podjechawszy swym skrzypiącym wózkiem inwalidzkim do kaznodziei, przerwała mu w połowie zdania, skrzecząc: ,.Wybacz, że nie wstaję, proroku Poe, lecz chciałabym wiedzieć, jaki znak dał ci Pan, byś mógł udowodnić, że jesteś tym, za kogo się podajesz?"
..Tylko ślepi tego nie widzą", odpowiedział Poe i zrobił krok do przodu, nie dając się zbić z tropu kalece.
„Zapewne Wszechmocny może uczynić swe znaki bardziej jawnymi?" odparła, pocierając mocno bezwładne kolana, aż pobielały jej knykcie.
..Bardziej ślepym od tego, który stracił oczy, jest ten, który zamyka je i nie chce ujrzeć światła dnia."
I wtedy kaznodzieja wyciągnął oskarżycielski palec i wolno zatoczył nim półkole, wskazując każdego z obecnych. Nie odzywając się ani słowem, Poe pozwolił, by za niego przemówiło powolne, bolesne
skrzypienie wózka. Znużona Wilma Eldridge wycofywała się, zostawiając na podłodze błotniste ślady kół.
„A wy", powiedział Poe, wskazując palcem wszystkich i każdego z osobna, gdy ucichło już okropne skrzypienie wózka i mógł ponownie skupić na sobie uwagę zebranych, „wy koguty na kupie gnoju, wy, dumnie stąpający po gnojowisku tego świata, wy, którzy całowaliście diabła pod ogonem, módlcie się do Pana Boga Wszechmogącego, by miał nad wami litość! Gdyż Jego myśliwy wyciągnął już strzały i, tak jak droga do Królestwa, jego cel jest prosty i wyraźny. Módlcie się, tarzający się w grzechu, gdyż stopa Jego myśliwego jest już uniesiona! Nikczemne serca zostaną przebite, a ich ścierwa wdeptane w ziemię!"
„Kto jest tym myśliwym?" zapytał drżący głos.
„W tej chwili macie go przed sobą", odparł Abie Poe.
Słuchałem pierwszego kazania nowego kaznodziei, leżąc pod podłogą kościoła ułożoną na belkach grubości około dwóch stóp. Słyszałem dokładnie każde jego słowo, jego kuśtykanie, pomrukujący tłum, jednogłośnie śpiewający uroczyste alleluja, piszczące koła wózka kaleki i poznałem po sile jego gromów, że zgromadzeni sami oszukują się w równym stopniu, co są oszukiwani.
„Kto jest tym myśliwym?"
„W tej chwili macie go przed sobą!"
Ha! Co za ironia! Biedny, naiwny Poe! Przepowiednia szalonego kaznodziei była prawie dokładna! O, na męczarnie świętych i niedoszłych świętych. Ha! Nigdy nie będziesz rozkoszował się spełnieniem swej przepowiedni! Nie wiesz, biedaku, że to ja w rzeczywistości jestem tym myśliwym, o którego się dopytywali!
„Kto jest tym myśliwym?"
„W tej chwili macie go pod sobą!"
Deski podłogi zadudniły, gdy wierni powstali. Obawiając się przychwycenia i nie ryzykując napaści na otwartym terenie, wczołgałem się pod wielki brezent przykrywający stertę sosnowych desek. Słyszałem, jak schodzili po schodach, zaledwie na wyciągnięcie ręki ode mnie, lecz czułem się bezpieczny w swoim schronie; leżałem z zamkniętymi oczyma i wdychałem głęboko nawet przyjemny zapach pleśni i wilgotnego brezentu. Szkarłatne bukiety rozkwitły pod moimi powiekami. Pajęczyna osiadła mi na twarzy, a pająki snu przędły nici słodkiej drzemki —
90
Śni mi się, że jestem myśliwym, nagim, uzbrojonym w łuk i kołczan, pozostawiającym za sobą ciała martwych zwierząt. Podkradam się do nieznanego zwierza w wysokiej trzcinie. Cosey Mo staje na mojej ścieżce, bosa, ubrana tylko w cienką białą halkę. Wstydzę się swojej nagości, lecz ona uśmiecha się i przywołuje mnie, a ja, który zmagałem się z najdzikszymi bestiami, drżę jak listek na wietrze, zbliżając się do niej. Migocząca szata ześlizguje się z jej ramion, spływa po falujących piersiach, brzuchu, pośladkach i udach, obnażając ciało i rozpływając się niczym kałuża wokół jej nóg. Paznokcie u stóp ma czerwone. Jest doskonale piękna; jej złociste włosy unosi powiew delikatnie wachlujących liści. Podkrada się do niej pantera ukryta w trzcinie — i zadowolony z możliwości popisania się walecznością nieustraszonego myśliwego, naciągam łuk, celuję i wypuszczam strzałę w trzcinę, przeszywając serce wielkiego niebieskiego kota. Pojawia się wściekły ogar, z głośnym szelestem przedzierający się przez trzcinę. Moja strzała zatrzymuje go w miejscu. Cosey bierze głęboki oddech, jej pagórki rozkoszy podnoszą się niczym złote księżyce w pełni. Nadlatuje orzeł, lecz moja strzała odnajduje jego pierzastą pierś. Cosey wydaje z siebie zduszony okrzyk i szlochając woła, „Och, Jock!", podczas gdy nagi mężczyzna przedziera się przez trzcinę; trzy strzały tkwią w jego ciele, pióra lotek odcinają się bielą na tle atramentowo-niebieskiego królestwa zwierząt rządzących jego ciałem. Pada martwy w ramiona Cosey. Wyciągam strzały z trupa i wkładam je z powrotem do kołczanu. Słyszę dźwięk harfy. Krew wysycha na ciele Jocka Snowa, a zwierzęta nieruchomieją. Muzyka narasta i przylatuje zastęp kupidynów, które pod pretekstem szerzenia miłości wypuszczają w powietrze grad małych, srebrnych strzał ze swoich fantazyjnie powykręcanych łuków. Strzały pikują, śpiewają, przeszywają i zabijają Cosey, gdyż są zatrute jadem żmii. Jestem myśliwym i moje zadanie jest proste. Opróżniam kołczan, przeszywając piersi różowych, uskrzydlonych niemowląt, uziemiając całe stadko. Skręcają się z bólu w chylącej się i kołyszącej trzcinie. Kładę się obok ciała Cosey i przykrywając twarz poplamioną krwią halką, wsłuchuję się w muzykę jęków rozpływających się w ciemności. Żółte bukiety. Czerwone bukiety. Wdycham zapach bielizny — spleśniałego i wilgotnego brezentu.
Poe  nie zwlekał długo z wystawieniem  na próbę granic swego rozsądku.  Trzy dni po przybyciu  do Doliny Ukulore, w deszczową
91
niedzielę, obłąkany kaznodzieja dokonał jednego ze swoich najbardziej groteskowych wyczynów. Zaczęło się to w kościele.
Zadowolony, że zgromadzili się wszyscy mieszkańcy miasta, Poe rozpoczął.
..Grzesznicy! Nie patrzcie na ręce waszych bliźnich, lecz na swoje własne. Nikt z was nie jest czysty. Wszyscy nurzacie się w plugastwie. Lecz spójrzcie, renegaci. Niegodziwcy są naznaczeni od urodzenia i skalani aż do śmierci, która wypluwa ich w otchłań. Oni stoją między wami. Zanim będziemy mogli rozpoznać prawdziwie zepsutych, musimy najpierw zostać oczyszczeni. Słuchajcie uważnie mych słów, grzesznicy. Mówię o przemianie ducha przez tajemnicę chrztu! Zbyt długo tarzaliście się w gnoju i błocie. Naprzód! Za mną! Uzdrawiająca woda ducha jest czysta! Pójdźcie, grzesznicy! Jego wody oczekują waszej apoteozy wiary."'
Abie Poe pokuśtykał na tył kaplicy i stanął przed wielkimi, podwójnymi drzwiami. Ponownie zwrócił się do wiernych.
„Posłuchajcie tego, grzesznicy! Duchowe oczyszczenie rozpoczyna się tutaj, przy tych drzwiach. Słuchajcie mych słów i bądźcie im całkowicie posłuszni! Zanim opuścicie kaplicę, zdejmijcie kapelusze i czepki. Odsłońcie swe głowy przed Wszechmogącym. Zdejmijcie buty i rękawiczki, tak by ani głowy, ani dłonie, ani stopy nie były osłonięte, gdyż są to miejsca stygmat. Teraz, dalej! Naprzód! Czuję zapach kalającej was krwi! Zostawcie wszystko, grzesznicy! Podążcie za mną boso! Do świętych wód! Do świętych wód! Naprzód!"
Kaznodzieja gwałtownym ruchem otworzył podwójne drzwi i wyszedł na deszcz. Zanim Poe wspiął się na swój „tron" z pomocą unikalnego, dwustopniowego strzemienia i zapiął porządnie uprząż, trzy setki pozbawionych kapeluszy, butów i rękawiczek wiernych również odważyły się stawić czoło burzy i stały teraz na deszczu, oczekując dalszych instrukcji.
„Naprzód!" krzyknął Poe i wbił głęboko ostrogi w twarde boki konia. Antyczny kuc zarżał chorobliwie, a następnie westchnął i ruszył przed siebie. Szlakiem Chwały i na północ ulicą Główną, za miasto, ku mokradłom. Tłum z wrzaskiem podążał za nim.
Dwie ogromne, ciemnowinogronowe chmury ścierały się i kłóciły na sklepieniu niebieskim, otoczone pasem grzbietów i gardzieli. Te ciemne kolosy wisiały tak nisko, że szczyty obydwu wzgórz były całkowicie przesłonięte, a cała dolina przykryta tak szczelnie, że pomimo wczesnego
92
popołudnia trzystu mieszczan z trudem mogło się zorientować, dokąd zmierzają.
Gdy burza się nasiliła, Abie Poe wzniósł do góry lampę spirytusową, kołysząc nią upiornie i oświetlając swą ponurą i wysuszoną czaszkę, pozwalając światłu uchwycić błysk szaleństwa w jego oczach.
Wyszczekując dzikie rozkazy w kierunku tłumu, który ślepo błądził z tyłu, Poe pozwolił sobie na pełne wejście w nową rolę — rolę Mesjasza. Jego retoryka stała się napuszona, a zachowanie wręcz burleskowe.
..Owieczki! Pójdźcie za mną! Ja jestem światłem w bezdennej przepaści! Gdy ciemności ogarną wszystko, pozwólcie, bym był waszą lampą przewodnią! Gdyż droga moja prowadzi do zbawienia! Do chwały! Jeśli pragniecie pokuty, grzesznicy, pójdźcie za mną, gdyż ja jestem płomieniem, co jasno migocze nawet w dolinie... cienia... i śmierci!"
Piorun-topór wyskoczył z brzucha ciemnej, szkarłatnej chmury niczym srebrny palec, rozszczepiając uschnięte drzewo stojące na skraju zrujnowanej uprawy dwieście jardów dalej. Poe zamachał szaleńczo lampą.
.,Tam są wody! Gdyż Bóg przemawia, a głos jego jest czysty! Tam, grzesznicy! Tam!"
I do ryku i tumultu czarnych nimbusów, które grzmiąc ścierały się niczym dwa walczące łosie, przyłączył się Abie Poe — trzepocząc rękoma nad głową — ze swoją pieśnią, którą zaśpiewał tenorem tak głębokim i potężnym, że bardzo możliwe, iż mógłby dosięgnąć, a nawet uciszyć empirejską arenę wojny na górze, gdyby tylko charakter pieśni był nieco mniej podły.
„Rzekłem temu odstępcy!
Rzekłem temu oszczercy!
Rzekłem włóczędze! Szulerowi!
Temu nocnemu jeźdźcowi!
Rzekłem im «Bóg Wszechmogący was zniszczy!»"
Następnie, kierując kuca na północny-wschód, zboczył z Głównej i wjechał na bezimienną ścieżkę kończącą się na szczycie niewielkiego wzniesienia, na którym stała bita deszczem chata z klepek, zbudowana obok rozlazłej kupy złomu. Za nim gramolił się tłum, niczym wielka parada klownów, potykających się i przewracających w drodze do błotnistego, błazeńskiego zbawienia.
93
Gdyby nie piorun który odłupał lewy konar drzewa szubienicznego pewnie nigdy nie zaprzestałbym zabawy z krwią Zaczęło się od tego że zaniepokojony tym co usłyszałem o swojej krwi wykopałem nożyce spod drzewa szubienicznego i przemyciłem je do swojego pokoju Wcześniej wyżłobiłem już pokaźne dziury w obydwu dłoniach przy pomocy blaszanego zęba wyjętego z roześmianej szczęki jednej z pułapek które wisiały zardzewiałe i bezużyteczne na ścianie — z ogromnej galera okropnych żelaznych goblinów Jak się okazało — chociaż w tym miejscu wspomnienia są nieco zamglone — nie użyłem w końcu tych nożyc na własnej osobie, choć dokładnie pamiętam, że pociąłem nimi prześcieradła na paski, których używałem, jeden po drugim, rana za raną, jako bandaże Później kiedy zapanowałem nad sobą, zwinąłem zużyte i sztywne bandaże i włożyłem je do pudełka po butach Na pudełku napisałem   Paski
Po trzech dniach i trzech bezsennych nocach, w stęchłym i wstrętnym powietrzu mojej celi, lepkiej i wilgotnej, na zewnątrz której szalało pieprzone monstrum burzowe — poszczerbione widły błękitnego ognia, ogłuszające tonitruacje, młócący deszcz — siedziałem w bieliźnie, pocąc się szarym potem, podobny do trupa, z twarzą popielatą z braku snu, jedzenia a całkiem możliwe, że i krwi Dokonując wstępnej inspekcji stanu swojej posoki, która uległa jakiejś mrocznej przemianie, zdrapałem złe, czarne strupy, które przykrywały rany martwymi i ohydnymi czapami świeża krew wypłynęła bąbelkiem z każdej z ran, z początku jaskrawa i czerwona, lecz szybko ciemniejąca pośrodku i tworząca ponurą szkarłatną plamę, a końcu krzepnąca i twardniejąca, chora i czarna Tak, chora i czarna Włożyłem strupy do puszki po tytoniu, której dno wymościłem wcześniej bawełną a następnie włożyłem ją do pudełka po butach, w którym były włosy i paznokcie do pudełka oznaczonego   Sanki'
Trudno mi przypomnieć sobie to wszystko szczegóły wszystko ginie w niesamowitej plątaninie ciernistej posoki i szkarłatnych krzewów róż ponurych pomruków lepkich kałuż drżących dłoni i krzepnących strumyków    mgliście    wypełniających     te dni strachu
Odsunąłem jedną z poluzowanych desek w ścianie mojego pokoju i byłem właśnie w trakcie obsikiwania kilku ostów na zewnątrz gdy przez to klinowe rozwarcie ujrzałem, jak z ołowianych niebios wyskakuje piorun i zagłębia swe ostrze w mokrym sercu drzewa szubienicznego, gładko odrywając od pnia jego lewy konar, pozostawiając tylko prawy,
94
sromotnie zaklinający niebo błagający Niebiosa o miłosierdzie W\diivvd'° sit, że Bog w końcu wysłuchał tego niemego wołania na puszczy i rycząc ze śmiechu cisnął jeden nieomylny ognisty piorun odbierając drzewu jegO żebraczy gest
Rozległ się żałosny trzask
Opadłem na łóżko i jak gdyby uwolniony nagle spod władzy jakiegoś zaklęcia ujrzałem stan swej osoby i stan otaczających mnie rzeczy śmieci poplamione prześcieradła, obryzganą zasłonę z worka na kartofle, mokre kulki gazetowej papki, nawleczone igły moje Biblie, upalane błotem i podarte — kartki porozrzucane po pokoju i poprzyklejane krwią do ścian — pochlapaną podłogę pod moimi stopami, niechlubny stan mego łoża boleści, zarzuconego drobnymi kawałkami szkła, pinezkami, drzazgami —
Skóra mi ścierpła Oblał mnie lodowaty, szary pot Łzy strumieniami spłynęły mi po policzkach   Siedziałem tak, wykręcając palce i unosząc ręce   czując, jak moja dusza zwija się pod wyświechtaną szatą nędznego ciała   Malutka izba przesycona była moim odorem brudem  Byłem smrodem  Byłem plugawością doskonałą  Zapragnąłem być czysty
Z trudem podniosłem się i potykając, wyszedłem z chaty przez ganek i na podwórko z rękoma zabandażowanymi w dwie brudne mitenki z gazy Czułem chłód nieba na podniesionej do góry twarzy, na mocno zaciśniętych powiekach, nieba wymywającego brud z rozwartych ust z włosów, ze slumsów mego ciała Burza ciskała gromy rozlegał Się potężny łoskot, powietrze trzeszczało od elektryczności Deszcz młócił dokoła mnie Atmosfera wypełniła się skłóconymi legionami Boga — chmury niczym walczące byki wypuszczały ogniste kły, rozrywają ołowiane brzuchy innych niebieskich bestii wojny
Oczyśćcie mnie', pomyślałem    Oczyśćcie mnie   i niebiosa pociągnęły  mnie w swe] ablucje
Otworzyłem oczy i spojrzałem w kierunku porażonego drzewa szubie nicznego, i przez chwilę wydawało mi się, że piorun, uderzając w martwe od dawna drzewo, pobudził je do życia gdyż ujrzałem sylwetkę, której oba konary ponownie wzniesione były do niebios i walczyły z napieraJącym wiatrem, a palczaste gałęzie przeczesywały niebo  Pień zdawał się chwiać na swych cienkich korzeniach   Wtedy drzewo w jakiś magiczny sposób otrzymało głos i w tej samej chwili błysk jasnego         tł
95
wybuchającego   na  horyzoncie   zdemaskował  zaczarowaną  szubienicę,; gdyż okazało się, że był to szaleniec — Abie Poe.                                 \
Stałem tam nagi i obserwowałem kaznodzieję jadącego na koniu  w moim kierunku, i nagle ogarnęło mnie przerażenie — przeczucie I nieuchronnie zbliżającej się zguby. Gdzieś w środku usłyszałem głos intonujący: ,.Śmierć w czerń odziana zbliża się na koniu, a wielki tłum za nią", następnie powtarzający to, i w tej chwili dłonie zaczęły mnie szalenie swędzieć i przejrzałem swe zaróżowione dziurki — i swędzenie i deszcz i brzemienne chmury, i głos w środku — który teraz zdawał się być wieloma głosami naraz — i człowiek, który zbliżał się do mnie krzycząc, wciąż krzycząc —
Wszystko to — każda rzecz z osobna i wszystkie naraz, niczym jeden legion głosów — wszystko to mówiło mi o śmierci i o ciemności i o krwi — i padłem na kolana i pochyliłem głowę, sparaliżowany deszczem, ogłuszony fremorem powodzi, i zamknąłem oczy. Sądzę, że wtedy usłyszałem — po raz pierwszy — głos Boga mówiącego do mnie
—   tak, wierzę, że Bóg próbował do mnie przemówić.  Gdyż ponad śpiewem, który wciąż narastał, usłyszałem — w środku głowy — głos, cichy i delikatny, lecz wyraźnie słyszalny.
,,Euchridzie", usłyszałem, ,,Euchridzie..."
Rozległ się potężny łoskot grzmotu. Biała błyskawica przecięła niebo
—  i w tej samej chwili zostałem uniesiony za ręce do góry i postawiony na nogi, i porwany przez pędzącą masę ludzi, która goniła Poego — pod górę, na szczyt i na dół. Popychany i terroryzowany i szturchany, kręciłem się dziko pośród tej hordy przemoczonych, bosych stworzeń jak ślepiec na ruchliwej ulicy. Nie słyszałem wcześniej, jak się zbliżali, ogłuszony podobnie jak i oni hukiem burzy, lecz gdy znalazłem się w samym sercu wściekłej bijatyki, ich wrzawa stała się tak potężna, że zdawało się, iż wojna na niebie została zahamowana.
Ciemności zalewały dolinę, gdy kobiety i mężczyźni zsuwali się i ześlizgiwali po błotnistym zboczu śladem Poego, który dziko gestykulując, prowadził ich szerokim półkolem wokół mojej chaty, by zatrzymać się na skraju mrocznych, wezbranych wód, które otaczały moczary — ogromnej fosy, kolistego pasa czarnej, zatrutej wody.
Poprzez drepczący tłum, który balansował na niepewnym brzegu fosy, dojrzałem Poego, brodzącego nieustraszenie w atramentowej wodzie, ubranego w białą bieliznę; złowieszcza czarna marynarka i koszula
96
i absurdalny czarny kapelusz — nienawidzę kapeluszy — zdjęte i pozostawione przy koniu gdzieś z tyłu na terra firma. A mówiąc o wodowaniu kaznodziei — jestem przekonany, że oszalały gardłacz, zanurzając się w topieli swej nabrzmiałej manii religijnej, nie uważał się za jeszcze jednego z długiej listy uczniów odtwarzających święty rytuał Chrztu, lecz raczej ten charłaczy, bezbrody handlarzyna, który teraz wrzeszczał na swych uczniów, by się do niego przyłączyli, wierzył, że jest samym wielkim włochatym hydrofilem i że jego rozmokła, bezkształtna bielizna to ni mniej, ni więcej tylko sierść wielbłądzia.
Kilka osób z tłumu ostrożnie weszło do wody, przestraszonych tyradami Poego i ponurymi wizjami, które roztaczał przed każdym, kto nie pragnął wziąć udziału w jego egzoterycznej ablucji. Sitowie zakołysało się i zawirowało na płyciźnie. Ludzie wokół zaczęli się tłoczyć, ściskając mnie ze wszystkich stron i popychając do przodu.
Niektórzy mniej rozhisteryzowani uczestnicy stali trochę dalej wzdłuż brzegu, niczym stado wodnych ptaków, chwiejąc się na jednej nodze, zwijając spodnie i zdejmując ciężkie czarne ubrania i wykrochmalone koszule, wysmarowane i ochlapane błotem. Inni zgromadzili się na samej krawędzi brzegu, który nie stanowił całkowicie pewnego podłoża — jeśli wiecie co mam na myśli — był śliski i miękki i osuwający się i niebezpieczny. Byłem zwierzęciem w kalesonach, złapanym w pułapkę nóg — bladych, owłosionych, oblepionych błotem i bosych — i zaczynałem mieć dosyć tego cholernego deptania po mnie, kopania, podstawiania nóg i tratowania. Chciałem rozpaczliwie krzyczeć „Wypuście mnie stąd! Nie chcę być czysty! Ja z samej natury jestem nieczysty] Jestem bardzo plugawą ludzką istotą. Po prostu rozsuńcie się i wypuśćcie mnie stąd!"
Lecz zostałem sterroryzowany, przymuszony do posuwania się naprzód i naprzód i naprzód.
Cienkie cienie sitowia oświetlonego lampami spirytusowymi rozpływały się po powierzchni smoliście czarnych wód, a pozłacane palce światła przeczesywały rozszerzające się dominium obłąkanego chrzciciela, drgając tajemniczo i niespokojnie.
..Chwalcie Pana!" ryknęła Hilda Baxter, która, sądząc po jej piersia-stych anhelacjach, najwyraźniej przypchała Wilmę Eldridge, na jej dwu powykrzywianych, oblepionych błotem kołach, od kościoła aż do samej krawędzi chrzcielnicy, prawdopodobnie bez niczyjej pomocy. Lecz teraz, chwilowo straciwszy rozsądek z powodu całkowitego wyczerpania — lub
97
tak przynajmniej to wyglądało — zignorowała szalony sprzeciw kalekiej staruchy i, porzucając swe miejsce za wózkiem, wskoczyła z ogromnym pluskiem do kruczoczarnego napoju i rzuciła się jak burza w kierunku biblisty.
„Jestem nieczysta! Jestem skalana! Mój duch śmierdzi!" wydzierała się, podczas gdy ja zająłem jej miejsce za wózkiem i obserwowałem wszystko przez koła.
„Oczyść mnie! Oczyść!'" wołała, a ja zauważyłem, że wózek inwalidzki obładowany czarnym błotem zagłębił się na cal w rozmokłym nabrzeżu. Starucha zesztywniała, kołysząc się na krawędzi ablucji.
„Eliaszu! Ochrzcij nas!" wybuchnął Karp Boone i, ręka w rękę ze swą żoną Sadie, przecisnął się obok mnie i zanurkował w ponurej wodzie. Tłum posunął się cal do przodu.
„Chcę być czysta! Odnów mego ducha, Chrzcicielu!" zapiszczała różowooka Sadie, a piorun rozdarł niebiosa ostrzem błękitnego światła.
„I ja, Chrzcicielu! Zmyj mój grzech!" krzyczał następny, który odważył się wskoczyć w zalewisko. Odwróciłem się, próbując się wycofać, lecz ludzie z tylnych rzędów gramolili się do przodu, tłocząc się i siłą torując sobie drogę do zbawienia, i stwierdziłem po wielkich zmaganiach, że znajduję się dokładnie w miejscu startu — przyciśnięty do wózka inwalidzkiego.
Wilma Eldridge miała miejsce w pierwszym rzędzie i siedziała twarzą zwrócona do zupy, sztywna i oniemiała ze strachu, kościstymi rękami trzymając się swego urządzenia, z gołą, mokrą głową osadzoną sztywno na chudej szyi — i czułem się, jakbym był wciśnięty w kanapkę, między starą, poskręcaną kalekę a zirytowany tłum — wciąż cisnący się, popychający i szturchający, coraz bardziej nieznośny — tak, coraz bardziej — a kloaczne bagno, które sprawiało im taką radość, wypełniało się coraz większą liczbą kandydatów do oczyszczenia — i przez głowę przelatywały mi różne myśli — takie jak: po pierwsze, nie mam nic wspólnego z tymi tutaj ludźmi, po drugie, za chwilę będę tkwił po uszy w tym ścieku, jeśli czegoś szybko nie zrobię, więc zacząłem myśleć o jakiejś dywersyjnej taktyce — co by było, gdyby nagle coś drastycznego przydarzyło się Poemu lub komuś z wiernych — i znów ktoś uderzył mnie łokciem i pomyślałem: „Droga Wilmo Inwalidko, dlaczego tak się dzieje, że my nieszczęśliwi, niemowa i kaleka — dlaczego zawsze musimy być tymi, na których spada całe gówno? Dlaczego?", a gdy pochyliłem
98
I
się i gwałtownie zwolniłem jej hamulec bezpieczeństwa, wydawało mi się, że słyszę, jak bierze oddech, by mi odpowiedzieć — tak — podczas gdy odsuwałem się na bok, pozwalając nacierającej masie wykonać resztę czarnej roboty.
Wózek potoczył się do przodu, z jękiem wulkanizowanej gumy trącej o stal; palce w popłochu nadaremnie próbujące zahamować, szarpiące oblepione błotem szprychy, walące wściekle w ręczny hamulec. Przechylił się, oderwał od stoku, zamajaczył nad ponurą, katoptryczną powierzchnią wody, a następnie, wykonując pół salta, runął w płyciznę tego przepastnego, chrzcielnego ścieku.
Wtedy, niczym legion nieczystych duchów, które Jezus posłał w świnie, kwiczące stado podążyło śladem wózka, skacząc po obydwu jego stronach lub nad nim, aby uniknąć zaplątania się w tę piekielną maszynerię — dwa wolno wirujące koła, częściowo tylko zanurzone w wodzie, niczym koła rzecznego parowca. I podczas gdy rosnący, grzęznący, młócący stos półnagich szaleńców walczył na mieliźnie, ja, stojąc we względnie bezpiecznej odległości od krawędzi nabrzeża, zauważyłem zadarte do góry stopy kaleki, połączone z sześcioma calami kostki, wystające nieruchomo z bulgoczącej wody pomiędzy ponurymi kołami — dwa ciche stwory błotne spokojnie obserwujące szaleństwo dokoła siebie — i, dobrze, powiem wam, że widok tych drętwych, sinych stóp, aura spokoju, którą roztaczały w obliczu szalejącego zła, w jakiś sposób mnie poruszyły — tak, dosięgły i poruszyły — i, dobrze, kurwa, wiecie, co chcę powiedzieć — chcę powiedzieć, cholera, chcę... nie wiem — słuchajcie, po prostu mnie to poruszyło... dobrze?
Minuta lub dwie minęły na obserwacji, a całe szaleństwo było tylko odległym pomrukiem w moich uszach, jakby zarażonych tym poczuciem spokoju, i wtedy ujrzałem, że lewa stopa drgnęła, i prawie natychmiast drgnęła powtórnie — ta martwa stopa — próbując chyba zwrócić na siebie czyjąś uwagę — i po długich flokilacjach wreszcie przypomniano sobie o niej i kilku silniejszych mężczyzn ze zgromadzenia stanęło nad nią, wyciągając wózek i dławiącą się kobietę z mętnej, śmierdzącej wody na deszcz. Wilmę Eldridge przykrywał kaptur smoliście czarnych ścieków, sięgający jej do ramion, resztę ciała pokrywała warstwa powierzchniowej piany — zwiędłych liści, zgniłej trzciny, nasion sitowia. Została podniesiona, sztywna i sina, i posadzona z powrotem na wózku przez bliźniaków Schultzów,  ignorujących,  tak jak i ona,
99
robiącego zamieszanie i hałasującego jak fretka jej męża. Baker Wig. gam zarzucił na jej trzęsące się ciało szary płaszcz, a kaleka uniosła twarz ku srogim niebiosom, pozwalając, by deszcz zmył z niej kaptui brudu.
Cokolwiek otrzeźwiony tym wypadkiem tłum, pragnący na chwilą przerwać swój chrzest, zaczął gromadzić się przy brzegu, a Abie Poe wygramoliwszy się wcześniej z wody, stał już za zniszczonym wózkiem; ściskając jego rączki. Badając długim, przeciągłym spojrzeniem zgromadzonych, uciszając wzrokiem rozmawiających, wziął głęboki nosowy oddech i zaczął krzyczeć „Czy czujecie siarkę? Powąchajcie wszyscy! Poznajcie ten smród! Siarka Smród Szatanal" Pochylił się nad Wilmą Eldridge i przemówił cicho do ogłuszonej staruchy — do niej, tak, ale również i do wszystkich — w sposób znany chyba tylko jemu samemu! gdyż jego tyrady zwykle pełne były złowieszczych szeptów i jadowitych syków, a jednak nigdy słuchającym nie umykało ani jedno jego słowo.                                                                                                      i
,.Chwała Bogu, Wilmo Eldridge", szepnął. „Szatanie, twe imię jes! Nieszczęście. To ręka Diabła pcha nas w otchłań! Lecz ręka Pana wyciąga nas z niej!"                                                                                            *
„Alleluja!" niewolniczo zabeczał tłum.
Wtedy skuliłem się w sitowiu, czując, że całe to mrożące krew w żyłach kazanie Poego działa na mnie zastraszająco — zastraszająco? Prawdę mówiąc, całe to pieprzenie, kto pcha, a kto wyciąga, sprawiło^ że zacząłem cholernie dzwonić zębami — wiecie, co chcę powiedzieć?] Czułem się wtedy mniej więcej tak, jak dziwka w kościele, kuląc się' i dygocząc w sitowiu.                                                                              j
Wtedy, zaledwie kilka stóp za mną, rozległo się śpiewne urąganie' dziecka, rozbrzmiewające ponad hukiem deszczu, niemotą tłuszczy,; ponad narastającym biciem biciem biciem mego serca.                           ;
„Oto wasz Diabeł! Oto ręka, która pchnęła! Tam jest! Widziałem,! jak to zrobił! Odbezpieczył hamulec i pozwolił jej się stoczyć! Plu-u-usk!,! Widzicie? Tam, w trzcinie, struchlały ze strachu, bo wie, że to zrobił!"   .
Fists Wiggam stał rozkraczony, nadęty złośliwością, wskazując na, mnie tłustą łapą, wrzeszcząc „Idyjot wrzucił ją do ścieku! Idyjot wrzucił ją do ścieku!" Wykrzywiając nos i usta, krzyczał „Oto wasz śmierdziel! Oto wasz śmierdziel!"
Nagle wszyscy zrobili krok w moją stronę! I jeszcze jeden!
100
Migiem z tłumu wyłonił się Poe. podwijając rękaw mokrej koszuli do łokcia. Zanurzył rękę w sitowiu i wyłowił mnie — wielką czarną łapą zaldeszczoną jak imadło na moim karku.
Cały ten cholerny tłum zaczął tłoczyć się dokoła, gapiąc się i wyciągając szyje i przyglądając z obrzydzeniem — kiwali głowami i mówili ..ho-ho" i ..ta-a-ak" i .,to ten" i nagle miałem przed sobą dwustu świadków krzyczących „Sabotaż!" A ja tylko gapiłem się w ziemię, czując żelazne palce Poego zakleszczone na karku.
„Kim jesteś, chopcze?'" warknął Poe, a następnie, zwracając się do tłumu, spytał „Czyje to dziecko?"
Fists Wiggam wrzasnął piskliwie „Ten dzieciak to śmieć, kaznodziejo! Mieszka w tamtej chacie." Ponownie podniósł swą tłustą rączkę we wskazującym geście.
..Jak się nazywasz?" zapytał Poe, chwytając mnie za podbródek i przysuwając moją twarz bliżej, aby lepiej ją widzieć. „Pytam o twoje imię, chopcze."
..Nie ma żadnego! Nie mógłby powiedzieć, nawet gdyby miał! To idyjot! Jego ojciec jest z gór! To gupi niemowa, kaznodziejo!" piszczał Fists... a ja wyciągnąłem rękę i wepchnąłem mu ją w gardło i wyrwałem mu jęzor z korzeniami, wciskając cały zakrwawiony ochłap zielonego mięsa, jeszcze podrygującego, w przerażone łapy małego tłustego skurwiela... lecz nie, nie zrobiłem tego. Nie, nie zrobiłem. Zamiast tego podniosłem wzrok i spojrzałem na okropną twarz Poego. Intensywność, z jaką mi się przyglądał, stawała się krępująca. I wtedy, na moich oczach, wyraz jego twarzy zmienił się dramatycznie. Okrutna szkarłatna szrama pobielała i stała się jasnofioletowa, jego sępie oczy zrobiły się szkliste, hialitowe — lecz także dziwnie zamglone, jak gdyby ogień piekielny, który szalał za nimi, wypalił się, lecz wciąż jeszcze dymił. Jego głos raptownie stał się tubalny i kiedy do mnie mówił, zdawało się, że zwraca się do kogoś wewnątrz mnie. Ludzie przybliżyli się z rozdziawionymi gębami, zarażeni zmianą nastroju kaznodziei.
„Oto dziecko, którego duch jest niemy. Jak długo ten próżny duch zamieszkuje jego ciało? Rzec mogę, całe jego życie. Rzec mogę, prawdopodobnie już dziesięć długich lat jego duch jest niemy."
„Błąd. Trzynaście i pół" pomyślałem.
..O, plemię niewierne, jak długo mam was cierpieć?" krzyknął Poe.
..Jak długo mam ciebie cierpieć?!" krzyknąłem bezgłośnie.
101
.Jestem duchem Eliasza'" ciągnął Poc tajemniczo, .,małe oczyszczenie, małe uzdrowienie, małe wołanie na puszczy."                                  I
Tłum przybliżył się, a ja rozpaczliwie szukałem jakiejś luki w jego szeregach.                                                                                                 j
„Jeśli masz wiarę, wszystko jest możliwe. Czy wierzysz prawdziwie?" zapytał kaznodzieja abstrakcyjnie, a niektórzy odpowiedzieli „Tak"; i „Wierzę" — niepewni, do kogo się zwraca.                                          \
„Niemy duchu, wyrzucam cię! Wyjdź z tego dziecka i nie powracaj  więcej!" wykrzyknął Poe.
I wtedy poczułem, jak wnętrzności skręcają mi się z bólu, i nagle; wiedziałem — po prostu wiedziałem, że zaraz przemówię — tak,: naprawdę — a ból przedarł się do piersi i, podrażniając głośnię, dotarł do ust i splunąłem szczerze, od serca. Wielka plwocina trafiła Abiego Poe| w prawe kolano, zadyndała zielono, oderwała się i ześlizgnęła ohydnie i po nodze na stopę i między palce.                                                         :
Zazgrzytałem zębami. Spieniłem się. Dziko potrząsnąłem głową* i nagle wszystkie słowa, jakie kiedykolwiek chciałem wypowiedzieć, były' do mojej dyspozycji — każde z nich cisnęło się, by być pierwsze — moje; ciało uwolnione było od niemego ducha.
Tłum rozstąpił się, wycofał, przerzedził, gdy zacząłem brykać i rżeć: i rzucać się i bić w piersi i robić zeza i przygotowywać do krzyczenia! „Alleluja! Chwalcie Boga na Wysokościach za Jego miłosierdzie!" i płakać i śmiać się i płakać i tarzać w kałuży.
Ludzie, odchodząc powoli, ponuro potrząsali głowami i mruczeli coś, czego nie zdołałem usłyszeć, podczas gdy ja wymachiwałem rękoma jak cepami i zataczałem się i skręcałem w drodze na swą górkę — tłum; oddalał się coraz bardziej.
Położyłem się na trawie, nagi i zziajany, i patrzyłem, jak znużony tłum posuwa się ciężkim krokiem w kierunku drogi wiodącej do miasteczka, i wygładziłem ręką mokrą trawę pod brodą, a odwracając na bok głowę,, ułożyłem ją delikatnie, przyciskając ucho do błotnistej ziemi, i zacząłem wsłuchiwać się w szmer siekącego deszczu.
XI
Pamiętam czas eudajmonii. Kiedy niebo było lazurowe i porysowane welonami cirrusów — lub dźwigało kadłub bawełnianego cumulusa, żeglującego po jego bezkresnych wodach. Kiedy piskliwa pieśń cykad wypełniała dolinę, a cichy szept cedrów łączył się z nieustannym akompaniamentem syków i szmerów trzciny. Czas wypełniony zapachem sosny i kwiatu pomarańczy. Kiedy ognie św. Elma i błędne ogniki świeciły w zaroślach i paprociach. Kiedy szumiący oddech lata muskał policzek płytkiej wody, potrząsając sitowiem. Pamiętam, że lata podzielone były na pory roku, a po dniu następowała noc. Pamiętam zmierzchy i świty, słońca i księżyce. Kiedy cała zieleń doliny przynosiła obfity plon, ludzie nagradzani byli uczciwym trudem, dobrym zdrowiem, powodzeniem, chrześcijańskim miłosierdziem, miłością bliźniego i miłością Boga, a wszystko skąpane w łasce złocistego słońca. Pamiętam czas, kiedy w dolinie był spokój.
Lecz nie dla mnie. Dla mnie nigdy w dolinie nie było spokoju.
W rzeczywistości — i mam nadzieję, że mówiąc to, nie daję wam jakiegoś wypaczonego wyobrażenia — czas klątwy był chyba jedynym okresem, kiedy poczułem, jakby moje brzemię trochę się zmniejszyło. Stało się tak, że gdy już przyzwyczaiłem się do uporczywości plagi i ujrzałem boży cel w tym bezlitosnym biczowaniu, to stwierdziłem, że ja. Euchrid Eukruk, lubię deszcz.
Często spędzałem te ponure, szare dni, siedząc na ganku i studiując dolinę przesłoniętą welonem deszczu. Sięgając wzrokiem daleko, poprzez spustoszone pola i upiorne miasteczko duchów, dawniej tak ruchliwe i żywe, badałem czarny horyzont i kipiące dno nieba i zastanawiałem się nad tym, co było przyczyną względnej mojej melodyjności. Nie chcąc zaglądać darowanemu koniowi w zęby, jak to mówią, i decydując, że zbytnie zagłębianie się w problem może nie być najrozsądniejsze, doszedłem do wniosku, że cierpienie zazwyczaj jest doznaniem względnym, odczuwanym
103
najdotkliwiej w obliczu szczęścia innych. Jeśli weźmiemy pod uwagę to, że dolina i jej mieszkańcy skuci zostali na ten czas kajdanami niedoli, nic dziwnego, że mój własny wór nieszczęść wydał mi się znacznie lżejszy.
Deszcz miał jeszcze inne zalety, prócz powodowania nieszczęść i spustoszeń. Stanowił także doskonałą osłonę za dnia, umożliwiając mi zapuszczanie się bez żadnych obaw do miasteczka, szczególnie po pierwszym roku, gdy kilku mieszkańców opuściło swe ciche i pozamykane domostwa. Bywały takie dni, że mogłem kroczyć ulicą Główną, kopiąc puszkę lub gwiżdżąc melodię, i po prostu przetoczyć się przez samo centrum miasteczka, nie spotykając nikogo — a nieliczni, których czasami widziałem, szybko przemykali z głowami pochylonymi, oczyma utkwionymi w ziemię, jak gdyby sami bali się mojej obecności, na wypadek gdybym był ich przyjacielem lub znajomym z wcześniejszych, jaśniejszych czasów, czasów przed nastaniem deszczu, który zanurzył wszystkich we wstydzie.
Lecz pojawił się Poe — tak — i zakończył ten pomyślny dla mnie okres.
XII
Prawdziwie radosne chwile wybuchły na horyzoncie nikczemnego Fistsa Wiggama.
Zamierzając sprzedać Ukulitanom jako pamiątki kule wystrzelone przez Abiego Poe, chłopak Wiggamów zawzięcie przeszukiwał murek z płytek łupkowych, otaczający studnię życzeń. Zamiast kul znalazł kartkę zawiniętą w plastykową torebkę i wciśniętą między dwie płytki. Oczy mu się zwęziły i czytając, chichotał.
Kochany  Sardusie,
zostałam porażona niepłodnością i okazałam się niegodną, by być matką Twego dziecka. Pozostanę Twą żoną przez całą wieczność. Połączymy się w lepszym świecie, gdyż ten, który oboje znaliśmy, był tak gorzki i okropny. Oczekuję Twej pomocy i wstawiennictwa w Niebie, gdyż Ty na zawsze pozostaniesz w mym sercu.
Wiecznie Oddana, Rebeka.
Wczesnym popołudniem Fists przypiął list samobójczyni na tablicy ogłoszeń przy Gmachu Sądu. Do godziny szóstej nie było chyba w dolinie osoby, która nie zaszłaby do Gmachu Sądu i nie przeczytała listu, oprócz samego Sardusa Swifta, którego nie widziano od czasu, gdy prawie rok wcześniej ukrył się w swej fortecy.
XIII
Okres nieustającego deszczu nazwany został przez Ukulitan Trzema Latami Przekleństwa i był synonimem śmierci, zagłady, kary bożej i zniszczenia. Jak pokazują liczby, pod koniec drugiego roku, 1942, wskaźnik umieralności wzrósł dwukrotnie w stosunku do roku 1940.1 W 1943 nastąpiło trzy razy więcej zgonów niż w roku poprzedzającym deszcz. Spójrzcie na te liczby:                                                                I
1940	5 zgonów
1941	9 zgonów
1942	12 zgonów
1943	16 zgonów
Lecz jeżeli próbujemy oswoić się jakoś z wielkością lub raczej głębią tragedii Ukulitan, powinniśmy także odnotować, że pod koniec roku 1943 było o czterech Ukulitan więcej niż przed deszczem. Powód tego; jest prosty: klęska spowodowała szalony wzrost liczby narodzin w tym; samym trzyleciu. Oto liczby:
1940	3	urodzenia
1941	4	urodzenia
1942	18	urodzeń
1943	17	urodzeń
1944	16	urodzeń
Zatem, jeśli weźmiemy pod uwagę tylko te dane statystyczne, lata katastrofy równie dobrze moglibyśmy nazwać „Trzema Latami Płodności". Dzieci poczęte w tym trzyleciu zostały nazwane „Niemowlętami Deszczu", a później „Dziećmi Deszczu".
XIV
„Co mamy zrobić z tym dniem? Co Teraz, kiedy oczyściliśmy nasze dusze w świętych wodach, co mamy robić? Coli'' zapytywał Poe z ambony.
Ponury pomruk przeszedł po zebranych, oglądających się jeden na drugiego. Lecz w końcu większość oczu spoczęła na Philo'u Holfe, najstarszym i najwyższym z braci Holfe, który nieoficjalnie uważany był za rzecznika społeczności Ukulitan. Były kustosz niewielkiego Muzeum Historii Naturalnej znajdującego się w pawilonie Gmachu Sądu — obecnie strasznie zaniedbanego i rzadko otwieranego — Philo Holfe był człowiekiem prostym, lecz mającym dobre intencje, wzbudzającym szacunek, jeśli nie z racji rozumu, to z powodu postury.
Pokaźne cielsko Philo'a wypłynęło do góry z ławki, unosząc się na wodach natarczywych spojrzeń. Elokwencja to słowo, którego Philo nie znał. Po jakimś czasie zaczął z ociąganiem mówić. „Jeśli można, kaznodziejo Poe, sądzę, że was najlepiej byłoby poprosić o odpowiedź na to pytanie. Co mamy zrobić z tym dniem, teraz, kiedy zostaliśmy już oczyszczeni?"
.,Może powinniśmy położyć się w tym samym cuchnącym bagnie, które nas wcześniej skalało?! Czy tego chcecie?! Na Boga, czy mamy osiąść na tych cholernych laurach i opłakiwać naszą przeklętą niedolę?! Czy mamy uzbroić się w cierpliwość i czekać, aż niebiosa wyschną?! Czy mamy czekać Bracia i siostry Nie i jeszcze raz nie! Dzisiejszy dzień jest dniem rozliczenia. Bóg przygląda się i osądza wszystko. Przez uświęcony rytuał chrztu zaoraliśmy ziemię naszych dusz i przygotowaliśmy ją na przyjęcie ziarna Boga — Pana, Stwórcy Wszechrzeczy.  oto ziarno Pana zakiełkujel W większości z was z ziarna Pana wyrośnie roślina bujna i zielona — lecz uwaga! Są wśród was rośliny czarne i poskręcane. To one zanieczyściły tę dolinę, zaraziły jej ducha i ściągnęły na was gniew boży!'"
107
Deszcz zdawał się tłuc jakby głośniej, wspomagając kaznodzieję. Phi-lo zapytał ..Skąd będziemy wiedzieli, kaznodziejo Poe? Jak rozpoznamy czarną i poskręcaną roślinę?''
Zebrani zaaprobowali pytanie basowym pomrukiem.
Ja, Abie Poe, jestem specjalistą od chwastowi Ja jestem ręką, która je wykorzeniał Już nigdy nie powiedzą «Jestem Gałęzią Życia» — ci, którzy, są Badylem Śmierci!"
Ośmielony poparciem zebranych Philo huknął „Co my musimy zrobić? Jak mamy rozumieć Badyl Życia i Gałąź Śmierci?"                    
„Badyl Śmierci to ci, którzy zapuścili się w krainę Zepsucia, tarzają > się w żądzach i pławią w bagnie niewiary, ci, którzy modlą się potajemnie , do obcych, ohydnych bożków, którzy wkładają na głowę fałszywą koronę,. którzy kuszą i deprawują sprawiedliwych, którzy zamykają uszy na słowo < boże, którzy wymawiają imię Wszechmogącego nadaremnie! Oto rdzeń Badyla Śmierci! Nasze zadanie jest proste. Wykorzenić!"
Poe podniósł ręce do sufitu i zacisnął pięści. „Ja jestem sierpem, który unosi się, by ściąć Badyl Śmierci!"
Poe z rozmachem opuścił obie pięści, uderzając w oprawioną w skórę Biblię leżącą na ambonie.
„Lecz kto, Kaznodziejo Poe? Kto?" zapytał Carl Holfe, wstając nagle; jego natarczywe pytanie odbiło się echem w zgromadzeniu i spowodowało niespokojny zgiełk. Poe podniósł ręce powtórnie, tym razem z dłońmi otwartymi. Stał tak przez kilka minut z opuszczoną głową i wyciągniętymi rękami. W końcu wrzawa ucichła i Poe podniósł głowę.
„Sądzę, że mamy tu jedną odważną duszę, która pragnęłaby cisnąć pierwszy kamień. Pani Eldridge, czy nie zechciałaby pani wyjść do przodu?"
Spośród wiernych wyszło sześć kobiet z kaleką na czele. Pluton wiedźm o pomarszczonych twarzach, zeszpeconych gorzką żółcią przeszłości; oczkach małych i żółtych i nikczemnych złośliwością. Sześć żon niczym sześć zakapturzonych jaszczurek przynoszących zabójcze tchnienie. Zamieszanie w tłumie natychmiast ustało. Słychać było jedynie pisk i zgrzyt rozklekotanego wózka inwalidzkiego, zbliżającego się do ambony i powoli obracającego w stronę zgromadzonych. Hilda Baxter, nieodłączna towarzyszka kaleki, stała za nią, mocno ściskając rączki wózka. Eliza Williamson i Bess Snow stały po obydwu jej stronach niczym para dobrze dobranych walizek, a za nimi, po lewej i prawej stronie
108
ambony, stały malutka Hulga Vanders i ogromna Kate Byrun, nadając temu kamiennemu zgromadzeniu czarownic koślawy wygląd. Wszystkie kobiety, zbliżając się, kłaniały się Poemu i odwracały do zebranych: teraz, siedząc, rzucały milcząc wyzwanie każdemu sprzeciwowi. Wilma Eldridge wzięła swój krucyfiks i masując zaczęła ogrzewać srebrnego Chrystusa.
..Jasnym jest, bracia i siostry, że Szatan zasiał oset na bożej roli."
..A-men'" powiedziały jednogłośnie otaczające ją kobiety, a klakierzy echem powtórzyli chwilę później.
..Musimy znaleźć ten oset i po prostu wyrwać go z ziemi.'"
„A-men!"
..Bracia i siostry w proroku Jonaszu Ukulore, wiem, gdzie on rośnie! Ten oset! Ten chwast! Wiem!"
,A-men
„Ten chwast zła, siejący deprawację i zepsucie! Wiem! Ten chwast zła. którego zaczepne pnącza próbują skruszyć fundamenty naszych domów!"
.A-men A-men" zabeczeli mężczyźni i kobiety głosem przybierającym na sile, chociaż były wśród nich osoby, które wiedziały, kogo oskarżają.
..Chwast wrósł głęboko, a jego korzenie są czarne. Jego demoniczny kwiat jest szkarłatny!"
,A-men\\"
„Tak! Ukulitanie! Tak! Żołnierze Pana!"
„A-men!!"
„Ten chwast głęboko zapuścił korzenie na Wzgórzu Bednarza! Razem musimy znaleźć siłę, by go wyrzucić! A-men!!"
..A-men!"
Wszystkie kobiety powstały, przyciskając cienkie, twarde ręce do falujących piersi. Spojrzały na swych mężów, a grzesznicy pierwsi powstali, by podtrzymać swe małżonki. Triumfalne uśmieszki pojawiły się na ustach kobiet. Wilma Eldridge uderzyła w poręcze wózka, a Poe grzmotnął w Biblię, i po chwili czwórka pięści wybijała ten sam grobowy, okrutny rytm. Wkrótce dolina rozbrzmiewała wieloma bum! bum! bum! pięści uderzających w skórę lub wypolerowany dąb. Bum! Bum! Bum! biło serce Domu Pana na Wzgórzu Chwały.
XV
Cosey Mo leżała powalona strzałem morfiny; zakrwawiona strzykawka wisiała, opróżniona, między palcem wskazującym a kciukiem. Odpływała. Siekący deszcz wycofywał się, stając się odległym szmerem w jej uszach. Ciężko bijące serce spoczywało niczym cudowne jajko w cieple swego wilgotnego i szkarłatnego gniazdka.
Naga na ławce, nachyliła się w kierunku okna wychodzącego na dolinę i odsunęła zasłony. Podciągając się, zmusiła oczy do ostrego patrzenia. Gdy dostrzegła światła zbliżające się do Wzgórza Bednarza, jej wzrok popłynął w kierunku zegara na ścianie. Była dwunasta w południe. Niedziela. Przez kilka ostatnich tygodni niedzielne popołudnia były bardzo pracowite; pomimo to godzina dwunasta wydawała się być bardzo wczesną porą.
Wciąż naga, siedząc na skraju łóżka, zaczęła się malować. Poprzednia ospałość zniknęła w serii dobrze wyćwiczonych ruchów — pociągnięcie czernią, poplamienie różem, maźnięcie pachnącą wisienką, muśnięcie lawendą — i nagle ciężkie powieki i markotna twarz zostały magicznie ożywione. Założyła pończochy, nie przyczepiając ich do niczego, i, na koniec, różową sukienkę. Zapinając z przodu guziki, Cosey Mo zdawała się być nieświadomą liczby pojazdów zatrzymujących się przy jej wozie.
Spoglądając najpierw w lustro, a następnie na zegar, wzięła głęboki oddech i otworzyła drzwi; jej piersi wzbierały i falowały pod skąpą sukienką. „Więc któż jest tym wczesnym ptaszkiem?" żartobliwie zagadnęła bębniący deszcz. Tam, przechylając się i kołysząc na piętach, do tyłu i do przodu, stała w drzwiach swego wozu.
Z wylewających się zwojów przemoczonego deszczem południa wynurzyła się zimna czaszka Abiego Poe, rzucając złośliwą kość oskarżenia, sycząc:
..Spójrzcie, bracia! Oto szkarłatna flądra! Zdemaskowana! Posłuchaj tego,  nierządnico!   Od plugawości  tylko  krok  do  bezbożności.   Taak!
110
Wymalowana uwodzicielko, twoje siedlisko grzechu zostało odkryte! kusicielko, Dziwko, Nic nie mów, gdyż twój język jest rozwidlony! Tak jak i twoja płeć Rozwidlony jak język żmii! Jak kopyto Szatana] Twe słowa znają tylko mroczne uliczki fałszu i oszustwa! Nic nie mów, gdyż nasze USzy i tak cię nie usłuchają! Krwawa lilio na kupie gnoju! Precz! Taak! Precz mi z oczu, Szatanie Skaziłaś to boże miejsce grzechem i gnuśnością] Lecz nastał twój dzień] Precz] Precz] Wynocha z naszej ziemi]''
Siostrzeństwo rozwrzeszczanych głów unosiło się dokoła kaznodziei, tworząc groteskową aureolę. Szczekały niczym zranione suki, z Wilmą Eldridge na czele sfory.
..Precz] Cudzołożnico! Wynocha] Póki jeszcze chcemy ci pozwolić! Podła uwodzicielko! Flirciaro! A może lepiej wykurzyć cię ogniem! Nikczemna kusicielko! Czarownico! Wynocha — albo wykurzymy cię ogniem]''
Niczym stado kundli, balansując na granicy rozumienia Cosey, mężczyźni potulnie wtórowali złorzeczeniom swych żon. Ci, którzy skuci byli kajdanami zarówno małżeństwa, jak i kurewstwa, brzęczeli swymi łańcuchami najgłośniej.
Stojąca w drzwiach Cosey miaa bardzo znudzoną minę, co jeszcze bardziej potęgowało jej płomienną zmysłowość. Mięśnie pod jej sukienką naprężyły się, gdy przyjęła obraźliwą i wyzywającą postawę. Wykrzywiła szyderczo górną wargę, odsłaniając zdrowe białe zęby, i, kipiąc złością, syczała i rzucała piorunujące spojrzenia na swych prześladowców. Trzęsąc się z wściekłości, wyciągnęła potępiający palec, a mężczyźni skulili się i wycofali z pierwszej linii oskarżenia, jak gdyby wskazywała na nich czarodziejską różdżką lub straszną kością znachorki.
Tłum ucichł, deszcz tłukł po plecach. Tylko żałosne przekomarzanie się Poego i żabie skrzeczenie kaleki wijącej się i rzucającej na swym wózku unosiły się ponad nieustającym łomotem ulewy.
Cosey wskazała palcem na Franklina Eldridge, który stał za swą żoną, patrząc jednak cały czas w zawistne oczy kaleki. Wargi Cosey wykrzywiły się w okrutnym, drwiącym uśmiechu.
.Jakże to, Franklin! Co za wstyd! Wiesz przecież, że twoim dniem jest piątek, a ty znów przyszedłeś, pomimo że jest dopiero niedziela! Ach, jakie pożądanie wzbudza para silnych, zdrowych nóg!"' Sukienka Cosey rozsunęła się, ukazując szydzące udo.
.,Fra-a-a-anklin!" ryknęła Wilma Eldridge. „Ucisz ją!"
111
Franklin, mały, smutny facet  wspiął się na schody wozu i  świszcząc niczym jakaś odległa zamierająca syrena, uderzył nierządnicę w twarz Cofnął się krok i rozdziawił gębę  zaszokowany skutkiem swego czynu, zaszokowany przemocą i płynącą krwią   Pocierając wargę i ponownie wyciągając palec, Cosey spostrzegła nowy cel do zniszczenia Tym razem wybrała cel większy i zlejszy
Och, to Psma-Dawes' Na czworaka
I pięściami wielkości twarzy Cosey Douglas Dawes odepchnął na bok Franklina Eldndge i szczeknąwszy, zaczął okładać czaszkę nierządniicy najpierw z lewej strony, potem z prawej, z przodu i z tyłu, owijając ją w zasłonę z koralików wiszącą w drzwiach Zawisła tam niczym szmaciana kukiełka, a następnie osunęła się i upadła, jak gdyby porzucona przez jakiegoś lekkomyślnego lalkarza
Douglas Dawes zszedł ze schodków i został wchłonięty przez zbliżający się powoli tłum  Zaledwie zniknął, ciało Cosey Mo poruszyło się, jakby pobudzone jakimś paraliżującym narkotykiem   Podniosła się na kolana, unosząc prawą rękę, próbując mówić mimo ust pełnych krwi i kawałków zębów, bulgotała, mamrotała, głupia  Lecz tłum naparł na nią, zanim zdołała cokolwiek wymówić, zasypując ją gradem pięsci i stóp. Niepohamowane szaleństwo burzy przycichło nieco, gdy jej ciało, nagie i bezwładne, zwaliło się na zaczerwienione krwią błoto przy schodkach.
Przechylając głowę w kierunku zmaltretowanej nierządnicy i próbując ruszyć zablokowane błotem koła, Wilma Eldndge posłała swemu osłupiałemu małżonkowi konspiratorskie, szelmowskie spojrzenie
„Popchnij mnie, Franklin' warknęła, przemoc, której była świadkiem, sprawiła, że głos jej drżał   „Bliżej1"
Franklin Eldndge posłusznie spełnił rozkaz, błoto głośno chlupotało przy kołach wózka, gdy popychał swą żonę wzdłuż nieruchomego ciała Cosey
„Trędowaci i nierządnice powinni być napiętnowani' Twoja hańba nie ujdzie nie zauważona1 powiedziała kaleka i wyciągając otwartą dłoń, dodała niecierpliwie   , Franklin' Nożyce'"
Franklin sięgnął za pazuchę marynarki, wyciągnął wielkie nożyce i wcisnął żonie do ręki
„Niech grzech twój spadnie na ciebie, dziwko'" powiedziała, przechylając się nad poręczą wózka Rozwścieczona kobieta zabrała się do obcinania puszystych loków Cosey Mo
112
Wyprostowała się w wózku, trzymając w dłoni długie, ubłocone włosy d okrutny uśmiech, który pojawił się na jej ustach, gdy przystępowała do piętnowania', przemienił się nagle w szyderczy grymas obrzydzenia Cisnęła włosy na spienioną ziemię
Włosy dziwki'" powiedziała, każde słowo wypluwając, jakby było zbyt obrzydliwe dla ust
Philo Holfe rozsunął tłum i Doc Morrow ukląkł przy Cosey, unosząc iej rękę za nadgarstek
Sądzę, że będzie żyła" powiedział gorzko doktor i opuścił rękę
Motłoch rozproszył się bez słowa Franklin Eldndge chwycił za rączki wózka żony Wilma spojrzała na niego, usta wykrzywił jej odrażający uśmiech pogardy Skinęła głową w kierunku wyciągniętego ramienia zmaltretowanej dziwki, śliniąc wargi i rozkoszując się widokiem, triumfowała Delikatne palce Cosey zachrzęściły jak cukierki pod kołami wózka
Philo Holfe wzdrygnął się i na chwilę zamknął oczy, zaciskając mocno powieki Potem powiedział „Zabierzemy ją Carl i ja wywieziemy ją stąd '
Bracia delikatnie podnieśli pobitą kobietę i posadzili na przednim siedzeniu swego pick-upu Doktor okrył ją jej własną mokrą sukienką, brunatną i zakrwawioną Carl Holfe ruszył, zawracając szerokim łukiem na Wzgórzu Bednarza i zanurzył się w ciemnościach, zjeżdżając w kierunku Głównej
Abie Poe cofnął swego kuca na malutki wóz i zwierzę, zachęcane złośliwymi ostrogami, zepchnęło drobny różowy salonik Cosey Mo, który stoczył się po zboczu Wzgórza Bednarza niczym jakaś puszczona bez kontroli zabawka
Samotny na szczycie, Abie Poe padł na kolana i, wyciągając ręce do niebios, zapłakał Piorun wyskoczył z czarnego brzucha chmury
Dzięki ci, Panie, dzięki ci!" krzyczał kaznodzieja pośród dudniącej symfonii grzmotów „O, dzięki ci, Panie, i jeszcze raz dzięki a1"
Widziałem, jak maleńki wóz stacza się ze Wzgórza Bednarza i roztrzaskuje na kawałki mokrego różowego drewna Z miejsca, w którym siedziałem, przyczepa była dokładnie wielkości paznokcia mego kciuka i obserwowałem tłum schodzący ze wzgórza jej śladem, prowadzony przez szalejącego pastora Ze szczątków wozu u stóp wzgórza udało im
113
się rozpalić jaskrawy ogień, pomimo deszczu. Poe trzepotał się czarne na tle piekielnej kotary ognia, otoczony czarnymi chmurami gęstego dymu płonącej nafty. Okna eksplodowały czterema głośnymi trzaskami Deszcze żółtych iskier wybuchały niczym konstelacje nowych gwiazd.
Zobaczyłem ponętną czerwoną bieliznę Cosey Mo wiszącą na krzakach niczym diabelski owoc i porzuconą na ziemi na kształt zwiewnych kałuż ze szkarłatnych koronek i krwawego jedwabiu.
Oczyma wyobraźni ujrzałem wzgórze pokryte nagimi, wijącymi się du chami dziwek, które jęczały i baraszkowały w błocie, duchami garbiącym się w szaleńczym kopulacyjnym zmaganiu.
Następnego dnia przesiałem dokładnie kupę popiołu i żużlu znajdu-jącą się u stóp Wzgórza Bednarza i znalazłem pośród zwęglonych szczątków sczerniałą kosmetyczkę. Zawierała niebieskie buteleczki z pachnącą wodą. Zarówno kolorowe bawełniane poduszeczki, jak i buteleczki były nie uszkodzone. W kosmetyczce znajdowała się również strzykawka i trzy igły, które były bardzo ostre. Bąbel krwi pojawił się na moim kciuku. Znalazłem w niej również fotografię Cosey Mo, na której odwrocie nabazgrolony był krótki wiersz, podpisany z datą czerwiec 1930; dwie malutkie brązowe fiolki, jeszcze zalakowane; paczuszkę zawierającą trzy różowe baloniki, do których napompowania trzeba było mocniejszych płuc niż moje; złoty medalion z kindergrafem przedstawiającym małą! dziewczynkę, którą niewątpliwie była Cosey Mo. Zebrałem te skarby do pudełka po butach, które wyłożyłem pociętymi gazetami i oznaczyłem' „Cosey Mo, 1943". Zabrałem również białą koszulę nocną, którą znalazłem zawieszoną na krzaku. Wyżęta i wysuszona wyglądała prawie jak! nowa.                                                                                                        '
Tego dnia, jeżeli pamięć dobrze mi służy, włosy moje stały się i polem bitewnym kitek i krwawych kępek, strupów i rozcięć. Później, w swoim pokoju, potarłem jakieś sześć strupów rozsianych na mojej czaszce bawełnianą poduszeczką zmoczoną w ekstrakcie lawendy. Czaszka śmierdziała, gdy strupy rozmiękły i zaczęły odpadać od ran zadanych nożycami. Te pieprzone nożyce! Ta pieprzona suka! Słyszałem, jak moja matka gdacze radośnie w chacie, ciesząc się z burdelu, jaki uczyniła. Wściekłość zaczęła pulsować w moim mózgu, upokorzenie paliło mi uszy.
Gdyby nie to, że jaśnieję teraz zwycięsko ponad tym wszystkim, tutaj, w chwili śmierci, to poniżenie i wściekłość, co do tego nie mam
114
wątpliwości, trawiłyby mnie do tej pory. Jednakże mój spokój jest tylko marginalnie zmącony goryczą wspomnienia o niej i zapewne jej wielka osoba skurczyłaby się do wielkości komara, gdyby była tutaj teraz, w tych wspaniałych i wielkich dniach.
Pocięta skóra mojej głowy pachniała perfumami Cosey. Lawendą. Różami. Piżmem.
Zebrałem żałosne zlepki włosów, które zaśmiecały podłogę chaty, i umieściłem wraz z innymi ścinkami — paznokciami palców rąk i nóg, zrogowaciałą skórą, zębami, rzęsami, strupami, temu podobnymi rzeczami.
Pod łóżkiem miałem dwadzieścia dwa pudełka po butach pełne moich rzeczy. Do pudełka Cosey Mo zaglądałem bez przerwy. Za każdym razem brałem kilka kropel jej pachnideł. Niebo wypełniło mi zapachami te lata dorastania.
Tak, lecz na Wzgórzu Bednarza...
Na Wzgórzu Bednarza przetrząsnąłem każdy kawałek ziemi w poszukiwaniu śladów po niej — jakiejś krwi lub odcisków ciała zachowanych w błocie. Lecz wszystkie sekrety wzgórza zostały wymyte z jego pamięci przez tajemniczy deszcz, lub po prostu wzgórze nie chciało ich wyjawić
—  tak przynajmniej się zdawało.
Rozczarowany i niezbyt zachwycony perspektywą schodzenia po śliskim stoku, zbierałem się do odejścia, wyrzucając pusty słoik po marynacie, który przyniosłem ze sobą w nadziei, że coś znajdę.
Wtedy właśnie odkryłem dwie dziwne, równoległe koleiny, oddalone od siebie o około trzy stopy, dwa wypełnione deszczówką rowki, szerokie na dwa cale i dwa razy tyle głębokie — złe, podle wyglądające bruzdy
—   podążyłem wzdłuż  nich  do  miejsca, w  którym terra zupa była spieniona.
Tam, unoszące się na mętnej wodzie wielkiej kałuży, znalazłem włosy nierządnicy.
Lniane loki błyszczały niczym rafa ze szczerego złota, gdy wyławiałem je z obskurnej, dziobanej deszczem kałuży, a gdy już uczyniłem to, po prostu poraziła mnie niesamowita dwoistość wydarzenia — równoczesnego obcięcia naszej koronnej chwały. I gdy tak stałem na deszczu siekącym moją okaleczoną głowę, doświadczyłem uczucia nieporównywalnego wstydu — jej wstydu — i przez chwilę sygnały mego serca i sygnały nierządnicy spotkały się, i w tej  samej chwili wiedziałem,
115
że gdziekolwiek była, Cosey Mo doświadczała czegoś całkowicie odmiennego od tego, co do tej pory znała — mojego piekła, tak jak ja przeżywałem jej.
Pukiel włosów, który starannie zawinąłem w chusteczkę, był ogniwem. Tak. Włosy były ogniwem. Tak.
Gdy ześlizgiwałem się i skakałem i zsuwałem i staczałem w drodze do domu, mój umysł obracał każde słowo — lok był kluczem. Lok był kluczem. Lok był kluczem. Lok był —
XVI
Około jedenastej tego niedzielnego wieczora pordzewiały czerwony pick-up należący do braci Holfe zbliżał się do doliny.
Teraz, gdy minęli jej północny wlot, smolny firmament ściekał czymś, co o tak późnej porze zdawało się być strumieniem oleju sikającym na przednią szybę i wijącym się wokół wycieraczek na kształt żmij, czarnych i ruchliwych.
.,Nie przestało, bracie" powiedział Philo.
Carl potrząsnął głową i przełączył światła na pełną moc. Przyciskając twarz do szyby, zgarbił się nad kierownicą i zajrzał w deszcz. „Nie, nie przestało." Ujechawszy trochę dalej Główną, dodał: „Bracie Philo, jeżeli cokolwiek jest jasne w całej tej dolinie, to jedynie to... że nie przestało."
Przyznać trzeba, że gęsta mżawka wczesnego popołudnia urosła teraz do rozmiarów potopu. Nic nie ustało. Nie ustało też w najbliższych dniach, ani nie zostało stłumione, ani powstrzymane. Nawet pojedynczy promień słońca nie przedarł się przez czarny i ryczący firmament. Wydawało się, że Bóg ślepy był na ich akty skruchy. Rozpacz była wszechogarniająca. Nie pozostało nic innego, jak tylko pozostać w dolinie i cierpieć lub spakować się i wyjechać w poszukiwaniu słonecznych krain i do końca już żyć ze wstydem i winą.
Poe, samozwańczy Mesjasz, stał się prawie z dnia na dzień chodzącym ucieleśnieniem osobistego wstydu mieszkańców miasteczka, manifestacją nikczemności i głównym celem ich niepohamowanej nienawiści. Sam powstrzymywał się już od ponownego wkraczania do miasteczka.
Kościół na Równinie Chwały stał coraz bardziej zaniedbany — w końcu, w miarę upływających miesięcy, zaczął się chylić ku ruinie, lekko przekrzywiony na swych palach, nie odwiedzany przez nikogo, prócz coraz bardziej pijanego Abiego Poe. W czarnym stroju, zszarganym i ubłoconym, z udręczoną twarzą pociętą głębokimi rysami cienia, z oczami zagubionymi w ciemnych kałużach oczodołów, obłąkany
117
kaznodzieja cichaczem przemykał się po kościelnych komnatach, mamrocząc jakieś na wpół zapamiętane modlitwy, wychodząc czasami na ambonę, by wygłaszać szalone kazania do swych wiernych — szczurów, ropuch i deszczu. Dach przeciekał. Szyby były powybijane. Nigdy nie używany, dzwon na nieszpory rdzewiał. W dawniej promiennym wnętrzu królował brud i smród.
Tak minął jeszcze jeden rok. A deszcz wciąż lał.
XVII
Wiatr ze świstem przelatywał przez dolinę i miasteczko. Siedziałem na deszczu obok stacji benzynowej, słuchając, jak tablica Texaco wisząca nad dystrybutorami stuka trzykrotnie za każdym razem, gdy uderzy w nią wiatr — pierwszy stuk najgłośniejszy, ostatni ledwo słyszalny. „StukW Stuk! stuk." „Stukll Stuk! stuk." Sznur czerwonych i białych chorągiewek z brezentu przywiązany do narożnego słupa Zakładu Fryzjerskiego Noego powiewał i trzepotał, powiewał i trzepotał z każdym porywem wiatru. Gdy wybrzmiewał ostatni stuk tablicy, małe brezentowe chorągiewki zwisające bezwładnie ożywały, poruszone tym samym powiewem wiatru, który uderzał w zakład fryzjerski, i wszystkie czerwone i białe radośnie powiewały i trzepotały, powiewały i trzepotały, dopóki podmuch nie przeleciał dalej Główną, i ponownie opadały uciszone, czekając na następny sygnał tablicy.
Gdyby wiatr nie gwizdał, tablica nie stukałaby, a gdyby tablica nie stukała nad dystrybutorami, brezentowe chorągiewki zwisałyby bezwładnie, nigdy nie powiewając i nigdy nie trzepocząc.
I gdyby wiatr, tańcząc walca, nie przechodził przez dolinę tej mokrej i wietrznej letniej nocy roku 1943, to mieszkańcy Doliny Ukulore trwaliby w bezwietrznej ciszy — wyjąwszy, oczywiście, fremor deszczu, którego nieustanny hałas niczym pulsowanie krwi dawno przestał być rejestrowany przez ucho.
I gdyby wiatr nie tańczył walca, żaden trzepot, stuk ani gwizd, żaden świst ani szelest nie zakłóciłby uroczystego milczenia tych wietrznych instrumentów.
Czy mówiłem wam już o tym, jak przestaliśmy słyszeć szum deszczu?
Żywej duszy nie widziałem w miasteczku, nikogo nie można było spotkać — ani samotnika, ani spacerującej pary. Starsi Ukulitanie zwykli chodzić parami — parami, chociaż — chociaż wielu często spacerowało samotnie, tak jak to czynią ludzie w podeszłym wieku na całym świecie
119
—  to znaczy', na całym świecie starsi ludzie mają nawyk spacerowania
—  samotnie lub parami, aż po kres ich serc, nóg lub dni — samotnie lub parami, aż do grobu.
Lecz nie w tym miasteczku — żadnej spacerującej, gwiżdżącej lub tańczącej duszy — ani w domu, ani przy drzwiach, ani na schodach — nikogo wzdłuż całej Głównej, ani przy Źródłach, ani na Placu Pamięci.
Takim właśnie myślom pozwalałem błąkać się po głowie tego deszczowego dnia, tak że prawie nie zauważyłem chudej i zgarbionej postaci, która przemykała się, całkowicie okryta brudnym, szarym kocem. Ten enigmatyczny osobnik poruszał się tak, jakby miał w butach ostre kamyki. Z grubego sukna, którym był okryty, utworzony był wielki kaptur, i gdy kuśtykając szedł Główną, wyglądał dla mnie jak trędowaty włóczęga wprost z Księgi Kapłańskiej i wyobraziłem sobie żywe mięso ukryte w fałdach przemoczonej włosienicy.
Chroniony zasłoną szarego deszczu — zarówno przed wzrokiem, jak i słuchem — mogłem śledzić powłóczącego nogami nieszczęśnika z bliskiej odległości. Od czasu do czasu tajemnicza postać wyginała się, jakby nękana dokuczliwą kolką, a następnie naciągała obszarpany koc na ramiona, cienko kaszlała i kontynuowała powolną wędrówkę środkiem Głównej.
Schodząc z drogi przy ogrodach, postać przeszła pod wykutym z żelaza łukiem — głównym wejściem do Ogrodów Pamięci. Otoczony swawolną plątaniną żelaznych filigranów, szkarłatnych róż i rdzewiejących cherubinów, zakapturzony koc zamarł w bezruchu. Żółta żarówka pulsowała i skrzypiała nad nim. Stałem w odległości około dziesięciu stóp, za osłonę mając tylko pluwialną kurtynę.
Próbowałem dostrzec wystającą rękę, ciekawski paluch u nogi, uchwycić w brzęczącym świetle przelotny widok twarzy — znaleźć jakiś dowód, że pod kocem znajduje się osoba z krwi i kości — lecz nie znalazłem. I im bardziej zastanawiałem się nad tą enigmatyczną postacią, tym bardziej wydawała mi się przypominać zjawę lub odziane w całun widmo.
Przypomniała mi się ilustracja, którą kiedyś wyrwałem z książki znalezionej pod jakimiś czasopismami z gołymi panienkami na złomowisku za chatą. Nosiła tytuł Jak orlica złapała anioła czy Co oślica chciała od anioła, czy temu podobne bzdury. Tak czy inaczej, jeżeli były tam jakiekolwiek ilustracje, to zostały wyrwane — wszystkie, oprócz tej jednej na pierwszej stronie. Przedstawiała dziewczynkę, rozgorączkowaną,
120
wycieńczoną i strasznie chorą, leżącą w łóżeczku. Dokoła niej pełno było czerwonych, żółtych i różowych kwiatów, a obok łóżka stała makabryczna postać — ubrana w długą szatę z kapturem, tym upiorniejsza, że czarny kaptur i rękawy były puste, przy czym jeden z nich wskazywał na chorą dziewczynkę o zapadniętych oczach. Pod ilustracją przeczytałem:
.....a gdy czas był bliski, Śmierć zaczęła przyzywać Anioła do domu,
wołając powoli donośnym głosem «Aniele... Aniele... Aniele...»'"
Wyciąłem obrazek z książki i włożyłem do dużej papierowej koperty oznaczonej „Obrazki. Wycinki. Znaki. Przepowiednie."
Przypatrując się skulonej postaci wchodzącej przez bramę na plac, skamieniałem, zdumiony jej podobieństwem do Śmierci z obrazka. Naprawdę. Mrowiące przerażenie wpełzło na moją osobę, a umysł zaczął bełkotać bezsensowne rymy, przeraźliwe, rozdzierane strachem.
Potem ponure widmo wyszło na plac — przynajmniej wydaje mi się, że tak się stało — to znaczy — to znaczy, sam chwilowo sparaliżowany byłem wzbierającymi gwałtownie falami przerażenia i, dobrze, dokładnie nie wiem, lecz te kilka minut było dla mnie martwym czasem — czy opowiadałem wam już o martwym czasiel Tak? Nie? Dobrze, przez jakiś czas byłem w mojej drugiej jaź... cholera, nieważne — nagle odzyskałem kontrolę nad świadomością, przebudzony odgłosem tłuczonego szkła, i stwierdziłem, że przycupnięty chowam się za fontanną, a Śmierć, widmo okryte brudnym kocem, wciąż tam jest.
I, dobrze — ten blady agent Piekieł — to jest Śmierć, królowa przerażenia — tak, straszliwa, bezkształtna, pozbawiona twarzy zjawa, Śmierć — tak, Śmierć — Śmierć weszła w krąg żółtego światła zalewającego grobowiec i pomnik — lecz nie tylko — Śmierć, zakapturzony kat Życia i najgorliwszy oprawca czasu — tak, blada, blada Śmierć uniosła dwie ręce z krwi i kości — skóra i kości. Co więcej, te dwie śmiertelne ręce niańczyły niezwykłe zawiniątko kształtu i wielkości dużego bochenka chleba. Pakunek owinięty był suchą, lecz gnijącą szatą Proroka, Jonasza Ukulore. Z miejsca, w którym kucałem, dostrzegłem, że szklana gablota grobowca, w której znajdowały się korona, berło i szata noszone przez Proroka, jest stłuczona — przypomniałem sobie dźwięk tłuczonego szkła, który mnie obudził — i gdy porównałem wielkość dziury w szkle z wielkością kamieni leżących przy grobowcu, jasnym się dla mnie stało, że kimkolwiek lub czymkolwiek była ta postać, która tak otwarcie poczynała sobie w kręgu rozlanego światła, to na pewno nie był to włamywacz ani
121
zawodowy złodziej — nie — nie była to również Śmierć — o nie, proszę pana — nie, proszę pani — nie była to Kostucha — na pewno nie była to Śmierć.
Obserwowałem  tego  oszusta  —  tego  nieszczęśnika  przebranego za ostateczną Zagadkę, którego twarz wciąż pozostawała ukryta pod kapturem — obserwowałem, jak kładzie zawiniątko pod pomnikiem I z rękoma uwolnionymi od ciężaru oszust zaczął złorzeczyć niebiosom I zauważyłem, że jedna ręka była wygięta pod niewłaściwym kątemf zdeformowana. Nie mogłem powstrzymać się przed rozważaniem, jak dziwaczne deformacje mogą skrywać się pod kapturem i włosienicą, i od razu wyobraziłem sobie różne tego typu szkaradności.
I nagle górę włosienicy i dwie niedobrane ręce połączył głos — i to chłopięcy głos — / był to chłopięcy głos — przeraźliwie skrzeczący sopran.
I chociaż nie mogłem zrozumieć ani słowa z jego tyrady stłumionej dudniącym deszczem, domyśliłem się po wściekłym tempie przemówieniaf i szalonych grabiących gestach, że chłopiec ten jest w pewnym sensie pokrewną duszą — bliźnim wyrzutkiem, bratem w bólu. I możecie sobie wyobrazić podniecenie, którego doświadczyłem, znalazłszy kogoś, z kim mógłbym dzielić niedolę napiętnowania i publicznych cięgów —- towarzysza, przy którym mógłbym spędzać długie, ciemne noce i jeszcze  dłuższe, ciemniejsze dni — obok którego mógłbym ryć swą samotną bruzdę — towarzysza przez łzy i śmiech — jednym słowem przyjaciela — i czekałem tylko na sposobność, by zaprezentować swoją osobę, nie strasząc go i nie powodując jego ucieczki.
Lecz właśnie w tej chwili w oknie gabinetu Doca Morrowa zapaliło się światło, po czym drugie rozbłysło na ganku, wylewając się na ulicę.
Nieznajomy, zakończywszy deklamacje, oparł się o pomnik, całkowicie wyczerpany. A gdy tylko doktor wyłonił się z gabinetu i stanął na brzegu ganku, latarką badając deszcz, chłopiec okryty szarym kocem zaczął kuśtykając schodzić ze schodków.
Gdy zirytowany pazur odsunął kaptur i nieznajomy rzucił ukradkowe spojrzenie w kierunku doktora, pasek zdradzieckiego światła ujawnił nieszczęśnie zniekształcone oblicze. Minęła cała minuta, zanim zdołałem rozpoznać i nazwać jakoś tę zdziczałą twarz.
„To nie jest żaden chłopiec!" pomyślałem, obserwując oddalającą się postać. „To nie jest żaden cholerny chłopczyk"
122
z
Doc Morrow przeszedł przez ulicę i wkroczył do parku, więc dalej' zmuszony byłem czaić się za fontanną, podczas gdy... gdy... gdy Śmierć opuszczała park bocznym wyjściem.
W wielkim, niebieskim, gumowym makintoszu i z podobnym kapeluszem na głowie, doktor szedł w kierunku pomnika, przyspieszając z każdym krokiem. Gdy do niego docierał, był już w pełnym biegu. Nachylając się, podniósł owinięty w szatę Proroka pakunek, który leżał porzucony na stopniach. Następnie, garbiąc się nad zawiniątkiem, pospiesznie wrócił do gabinetu.
Gdy potykając się, wyszedłem na ulicę Główną, było już bardzo ciemno i lało niemiłosiernie, i chociaż przeszukałem cały północny odcinek Głównej, nie zdołałem jej odnaleźć...
Samotnie wróciłem do chaty, gdzie spędziłem resztę bezsennej nocy na ściganiu wspomnień o niej — o czasie, kiedy jej twarz była piękniejsza niż wszystko, co kiedykolwiek widziałem.
I przeklinałem się za to, że ją zgubiłem.
I przeklinałem się za to, że znów ją zgubiłem.
XVIII
Euchrid spoczął w zimnym klasztorze samotności i zacisnął powieki. Puszczony na wody nadmiaru doznań poddał się całkowicie mrokowi swego sanktuarium: Bagien.
Słyszał kurczący się gorset kudzu kaleczącej potężny pień cedru. Wsłuchiwał się i słyszał stękania antycznych konarów drzew, poddających się zabójczej, pnącej się winorośli. Słyszał harfianą pieśń tarantuli, przyczajonej w rogu, szarpiącej ciężkie od rosy struny swej sieci. Nie uszło jego uwadze nawet skrzypienie liści w wydrążonym sercu pnia. Słyszał kości i dzioby martwych ptaków. Szalony trzepot uwięzionego skrzydła. Otwierające się jajka. Płonące gniazda. Opadającą kępkę sierści. Strącone pióro. Wrzask. Kapnięcie. Pisk.
Przysłuchiwał się odgłosom swego zniewolonego ciała, rozpadowi kręgosłupa i żeber, naprężaniu się mostka, sykom wnętrzności, zawodzeniom skóry i kości, jęczących, uziemionych, przywiązanych do ponurego kołka istnienia.
Przywołał swego anioła i po chwili ultramarynowe światło rozpłynęło się po wszystkich pniach i kopcach, wszystkich klocach i sękach, błękitną poświatą zalewając wszystkie zakątki i szczeliny, szczeliny i nory. ciemne i brudne dziuple, bagna, błota i trzęsawiska, od najgłębszych po naj-płytsze; świat Euchrida, echo i rym, wszystko skąpane w hiacyntowym świetle.
Anioł, teraz przy drżących opuszkach palców Euchrida, unosił się na koralowych skrzydłach; jej różowiąca się suknia ze śliskiego jedwabiu falowała wraz z wachlowanym powietrzem. Ciemne włosy opadały jej na piersi, nabrzmiałe i falujące. Usta lekko się rozchyliły, gdy pochyliła się, by złożyć oszałamiający pocałunek na jego ustach i wypełnić jego dłonie swymi ciepłymi piersiami — pieszczonymi i ściskanymi w spazmach miłości.
124
Euchrid ukrył twarz w pustym kielichu dłoni i obrócił się na bok twarzą do ściany, pogrążając się coraz bardziej w przyziemności wyczerpania.
Kołysana wiatrem gałąź uderzała w jego okno. Euchrid westchnął i zasnął.
XIX
Tej nocy zaznałem trochę snu. Gorące krwawienia, spontaniczne emisje, trupie główki wylewały się potem na moją pościel...
Wstałem wcześnie i zobaczyłem, że Papa przywiązuje popręgi Mułowi i wyrusza błotnistą ścieżką w kierunku Głównej, z głową nisko pochyloną, patykiem siekąc fałdy deszczu. Muł dygotał i drżał neurotycznie, równie nieczuły na rózgę staruszka, jak i na deszcz. Poczułem palące pragnienie podążenia za nim — przymus, możecie powiedzieć — i pod osłoną szarego deszczu uczyniłem to.
Zbaczając ze ścieżki na twardszy grunt, zobaczyłem, że ojciec zatrzymuje się nagle i szczeka na Muła — i nawet z miejsca, w którym stałem,; mogłem usłyszeć pewną natarczywość w jego głosie. Gdy stłukł bydlę, by; stało spokojnie, zobaczyłem, że odrzucił patyk i przykucnął przy rowie, sparaliżowany widokiem czegoś, co ujrzał przed sobą.                            j
Ruszyłem przed siebie na czworakach, przelazłem przez druciane ogrodzenie i wyjrzałem przez ścianę zgniłej trzciny kilka stóp naprzeciw^ niego. Obok ścieżki, w rowie wypełnionym wodą, cienka biała ręka) unosiła się niczym siny węgorz na srebrzystym kocu pełnym dziur.] Przyglądałem się, jak wyławiał koc, wyciągał jej szare ciało z tego wodnego grobu i kładł je na ziemi — zesztywniałe już, sądząc po niezgrabnych kończynach. Wyjmując pudełko zapałek z torby niesionej przez Muła, przystąpił do przypalania pijawek przyssanych do ciała.] Odgarnął włosy z jej oczu i spojrzał na zniszczoną twarz. Nawet z mojego punktu obserwacyjnego rozpoznałem jej kształtny nos — złamany; górne zęby były wybite, oczy zapuchnięte i ciemne, skóra rozszarpana w kawałki przez rozszalałą pęcherzycę. Jej niegdyś zmysłowe ciało zostało zniszczone przez śmierć, a woda wybieliła i pomarszczyła skórę.
Z pomocą Muła Papa przewiózł ciało Cosey Mo do topól. Nie podnosił wzroku, więc wciąż pozostawałem nie odkryty — lecz nawet o  to  nie  dbałem,  tak bardzo  czułem  się  odrętwiały.  Przyglądałem
126
się. jak Papa kopie dół, unosi ją i wkłada do niego, upewniając się najpierw, czy jest dokładnie przykryta kocem. Dół znajdował się z dala od ścieżki, trochę bliżej moczarów, lecz jeszcze na twardym gruncie. Wykopał głęboki grób, zasypał ją i uklepał błoto łopatą. Potem wziął nóż i drewniany klocek wielkości tali kart i siadając na kamieniu, który wcześniej tam przytoczył, zaczął rzeźbić coś w klocku, a następnie wetknął go pod kamień. Gdy odszedł, odsunąłem głaz.
C. MO R.I.P
1943
Nigdy nie widziałem Papy robiącego coś z taką delikatnością i uczuciem jak wtedy, gdy grzebał nierządnicę ze Wzgórza Bednarza.
Czułem, że muszę wrócić do miasteczka. Wszystkie kości dawały mi znać, że coś się święci.
XX
W roku 1940 Dolina Ukulore była, jak by na to nie patrzeć, typowym miasteczkiem. Prosperowało ono dobrze i każdy obywatel korzystał ze wspólnych dóbr  pod warunkiem, że należał do Ukulitan i dzięki temu był równym partnerem w prostym, lecz solidnym systemie współpracy na którym oparte było istnienie miasteczka i okolic.
Józef Ukulore, brat proroka Jonasza, położył fundamenty, które zapewniały, w wiele lat po jego śmierci, wystarczający dochód, by utrzymywać wszystkich mieszkańców miasteczka przez trzy lata; lecz nawet owo solidne zabezpieczenie nie mogło uchronić Philo'a Holfe'a przed spełnieniem swego obowiązku, jako przewodniczącego wspólnoty Ukulitan w czasie deszczowych lat i pod nadzorem Doca Morrowa i Weaverly (właściciela stoiska z alkoholem w sklepie wielobranżowym Wiggama, jednego z ostatnich prywatnych przedsięwzięć w miasteczku), zmniejszenia o piętnaście procent miesięcznej pensji wypłacanej każdemu członkowi — było to nieuniknioną koniecznością, jeżeli sekta Ukulitan chciała pozostać razem jako rodzina Pana. Trzy miesiące później Philo zmuszony był zmniejszyć wypłaty o dalsze pięć procent.
Z każdą redukcją rodzinnych dochodów ruch w sklepach zmniejszał się; Ukulitanie coraz mniej skłonni byli do wypuszczania się poza mury swych ponurych domostw.
Pomimo to wczesnym popołudniem 19 maja 1943 roku prawie każda dusza w Dolinie Ukulore wiedziała o odkryciu Doca Morrowa. większość mieszkańców nie była tym zainteresowana, lecz część, a mianowicie spora liczba kobiet, porzuciła swe nocne koszule, które były do tej ich całodziennym strojem, i przywdziała szaty z grubego, czarnego i białe koszule, splatając i układając długie luźne loki i ozdabiając wstążką z białej koronki.
O godzinie trzeciej grupa około piętnastu kobiet zgromadziła się pod daszkiem ganku Doca Morrowa, ciężkimi butami stukając w nagie deski
128
        podłogi. W zgromadzeniu tym znajdowały się, między innymi, inwalidka Wilma Eldridge ze swoją pochlebczynią Hildą Baxter, pocierającą bezustannie rączki wózka inwalidzkiego; Hulga Vanders — ksylokefaliczna olbrzymka z głębokimi bruzdami zrzędliwości wyrytymi na twarzy, z wielkimi rękoma założonymi na ogromnej piersi; Nena Holfe i Olga Holfe, drogocenne żony obu braci; i uczepiona ramienia Neny Edith Lamb, trzęsąca się antyczna osiemdziesięciotrzyletnia porcelanowa miniaturka, zgięta, niewidoma i bezkrwista.
Trzy lata przyszły i odeszły, i nie było dnia, który minąłby nie napełniony dudniącym gniewem bożym. Niebo sadzy i popiołu, deszcz, nieustający hałas, brak słońca i światła i ciepła, ruina domostw i ziemi, zniszczona uprawa, zmniejszająca się liczebność, zanikający majątek — wszystkie nieszczęścia spowodowane Jego gniewem przestały być kwestionowane przez wierzących, którzy pozostali w dolinie. Deszcz po prostu ostał się, biernie znoszony przez cierpiących Ukulitan; lecz nie bez żniwa.
Dostrzec można było w zwartych szeregach kobiet stojących na ganku, że coś naprawdę się zmieniło, lub raczej że czegoś zabrakło, coś było nieobecne. Podczas przedłużającego się stanu deszczowej hibernacji coś zostało zdarte z ich twarzy o twardych rysach — spłukane oczekiwaniem. Coś, co zakorzenione było głęboko w sercach tych pobożnych dusz, co błyszczało w ich oczach, teraz zniknęło. Na pewno zniknęła woń spokoju, tak jak zniknęła aura wewnętrznej pewności i wyjątkowości; spokojna wiara we własne boskie przeznaczenie przestała barwić ich oblicza.
Zabrakło w nich Boga.
Zamiast tego widoczna była rezygnacja, upokorzenie, hańba — sflaczałość twarzy będąca odbiciem sflaczałości duszy.
Czekając na doktora, rozmawiały ze sobą, a ich głosy, monotonne i znużone życiem, pochłaniała dudniąca ulewa, i ginęły, zlewając się w jeden idiotyczny bełkot.
.,... owinięte w pieluszki i sine jak śliwka!" powiedziała jedna.
.,To będzie cut, jeżeli przeżyje..." zaintonowała Olga Holfe, a Nena Holfe, składając swe monstrualne, męskie dłonie w kielich przy przerażająco wielkiej piersi, dodała: „A jakie delikatne maleńztwo."
„I ubrane w szatę naszego Proroka! Nie do pomyślenia!" wściekle rzuciła Wilma Eldridge.
129
„I ze świętą koroną Proroka na główce" uzupełniła Hilda Baxter, zmyślanie mająca we krwi.
„Bzdury!" wypluła kaleka Eldridge. „Kompletne bzdury! Święta korona przecież..."
Wtedy, jakby porażone niemotą, kobiety uciszyły się i wstrzymując oddech, obserwowały otwierające się drzwi gabinetu Doca Morrowa.
Po drugiej stronie ulicy siedział na ławce Euchrid. Zdjął wypełniony wodą but i opróżnił go. Zdjął drugi i uczynił podobnie. Bosy, buty położywszy obok na ławce, przyglądał się poprzez atramentowe opady zgromadzeniu czarno odzianych kobiet drepczących przy biurze doktora.
Euchrid zobaczył, jak drzwi gabinetu otwierają się i kobiety, jednomyślne w nagłej niemej ciszy, otaczają doktora kształtnym półkolem. W ramionach kołysał zawiniątko okryte czystym białym kocem i,, uśmiechając się szeroko, zdawał się mówić coś do swej publiczności chociaż żadne słowa nie dotarły do Euchrida, pochłonięte przez fremor* deszczu.                                                                                                   '
Euchrid wślizgnął się z powrotem w buty i, nie mogąc poskromić ciekawości, zaczął ostrożnie przechodzić przez ulicę. Usłyszał okrzyki radości widzów, a gdy dotarł do ganku, uchwycił ostatnie słowa przemówienia doktora, dochodzące ze zgromadzenia.                            i
„...zaprawdę jest to cud, że zdołała przeżyć..." Dalsze słowa doktora zginęły w pełnym zachwytu gruchaniu i gdakaniu, wśród odgłosów radości zgromadzonych.                                                                          1
Z pewnym wahaniem Euchrid wspiął się na schody, wyciągając szyję, by dojrzeć to coś, co wzbudzało takie zainteresowanie. Usłyszał głos doktora grzmiący ponownie „...ostrożnie... nie zbudźcie jej a potem, z oczami utkwionymi w malutką różową twarzyczkę wyglądającą z kocyka, Nena Holfe wzięła zawiniątko od kobiety obok, nucąc cichci ukołysała je delikatnie, obróciła się i, nie podnosząc wzroku, wcisnęła! niemowlę w ramiona Euchrida niemowy.                                              1
Euchrid spojrzał na dziecko i dziecko spojrzało na Euchrida.           I
Kilka sekund minęło w śmiertelnej ciszy.                                         <
Nagle jednoczesny okrzyk trwogi wyrwał się z ust kobiet, gdy zrozumiały sytuację. Euchrid stał, ogarnięty paniką, żonglując brzdącem w ramionach, niezdolny do ucieczki.                                                     ]
Wtedy niemowlę wyciągnęło rączkę z wełnianego kocyka i wbiło malutki paznokieć w szyję Euchrida.                                                    I
130
Hulga Vanders odebrała dziecko ogromną łapą, bijąc Euchnda po głowie parasolem. Nena i Olga Holfe poszły w jej ślady, raz po raz waląc go po głowie, i po chwili cały pluton uzbrojony w parasole i laski zwalił się na Euchrida, deszczem uderzeń zasypując jego zgarbione, wierzgające ciało.
W końcu udało mu się uwolnić od agresorów i czmychnąć, spadając Ze schodów prosto w głęboką mętną kałużę, i słaniając się niczym zbity pies, uciekł w deszcz na Główną, podczas gdy napastniczki pozostały pod daszkiem ganku, wymachując parasolami za wycofującą się postacią-
Z pochyloną głową i zgarbiony, Euchrid szedł przez siekący deszcz nierównym i niebacznym krokiem, podskakując i potykając się i ślizgając na zdradzieckiej drodze.
Patrząc pod nogi i omijając wyboje i kałuże, uświadomił sobie obecność niewyraźnej, lecz szalejącej plamy swego cienia, rozlewającego się kałużą wokół stóp, i doznał ciekawego odczucia znalezienia czegoś, co — jak sądził — utracił na zawsze. Gdy biegł i skakał i toczył się do domu, obserwował z coraz większym zachwytem, jak dawno utracony towarzysz chwyta się coraz pewniej jego pięt, a mijając znak na krańcu miasta, zwolnił — przyczyna szalonej ucieczki zapomniana w świetle niedawnego połączenia — i z oczyma wlepionymi w ziemię przystanął, częściowo oczekując, że cień pójdzie dalej lub zniknie tak, jak się pojawił- Lecz nic takiego się nie stało, więc zdziwiony przyglądał się ciemnemu kształtowi, coraz bardziej intensywniejącemu, zgarbionemu i przykucniętemu u stóP.
Owładnięty tysiącem sprzecznych uczuć, Euchrid przygryzł dolną wargę i stłumił szloch. Tak pochłonęły go sprawy serca, że gdy poczuł smak krwi, źródło wypływu nie zostało jeszcze zarejestrowane przez jego umysł, aż zauważył kroplę spadającą na nieruchomą powierzchnię kałuży mętnej deszczówki.
„Hej, cieniu, mam zakrwawiony nos" pomyślał Euchrid i, zaciskając nozdrza, odchylił głowę do tyłu. Zamknął oczy i poczuł ciepło na twarzy. Gdy je otworzył, ostre światło prawie go oślepiło, i mrugając zobaczył, że niebo nad nim jest nieskończenie błękitne, bezchmurne i ciepłe- słońce wirowało w górze — wybuchająca gwiazda kulistej chwały, porywająca błękitne niebo swą jasnością.
Zwracając twarz do słońca, Euchrid poczuł ciepło, usłyszał ciszę, zachłysnął się świeżym powietrzem, wyczuł odzyskany cień płaszczący się u stóp.
131
„Co ty na to, deszcz przestał padać. Świeci słońce i deszcz minął. Co  ty na to?" powiedział Euchrid do swego cienia.                                      }
Wtedy usłyszał okrzyki radości dobiegające z miasteczka, lecz już  uciekał. Jak najdalej. Jak najdalej.                                                           I
XXI
Tak więc pojawiło się niemowlę i ustał deszcz, i wielka czarna chmura rozstąpiła się na firmamencie niczym ołowiana zasłona, i wszyscy mieszkańcy doliny ujrzeli chwałę błękitu i wielkie słońce na niebie. I podnieśli dziecię ku niebu, by pierwsze mogło poczuć ciepły powiew pokuty i by ich Bóg zobaczył, że wcielony znak złożony na stopniach pomnika nie pozostał nie zauważony i że ten podwójny cud jest właściwie zrozumiany przez wszystkich i nigdy nie będzie zapomniany. I, padając na kolana, zawodząc i szlochając, nieustannie chwalili Boga i dziecię — żonglowali wątłym zawiniątkiem, z ręki do ręki, tym jaśniejącym, zawiniętym w pieluszki cudem, ową nagrodą za wiarę — szturchali i wynosili do góry, wysoko do góry.
KSIĘGA DRUGA
BETH
(Sześć lat później)
Minęło sześć lat. Sześciu pechowych młodych rewolwerowców. Niesionych w sześciu sosnowych skrzyniach. Przebytych sześć krętych mil. Przekroczonych sześć złamanych przełazów. Sześć dzwonów pogrzebowych kołyszących się, lecz nie dzwoniących. Sześć płaczących wdów. Sześć skrawków zimnej ziemi. Sześć czarnych kosów rzucających sześć krzywych cieni. Sześć tonących księżyców. Sześć ran. Sześć karbów. Sześć zabłoconych lasek złamanych na pół.
Tak mijały lata mojej wiosny.
Sześć wiklinowych koszyków.
Do nich wtoczyły się głowy moich młodzieńczych lat.
II
Noc nad dolinką zapadła nagle i księżyc straszył niebiosa niczym okropny kieł — pozłacana kosa rzucona na spokojne nocne pastwisko nieba. I spośród cedrów gęsto porastających wschodnie i zachodnie skarpy wybuchło brzęczące świerkanie miliona cykad, piskliwym jednogłosem spadając w wilgotną noc. Ucichły z jednakową precyzją i udręczona cisza zawisła ciężko, dziwnym i całkowicie odmiennym zgiełkiem. W świetle księżyca można było zobaczyć, jak dorodna uprawa wzbiera i kołysze się, uderzana leniwym zefirkiem, który zamiata pola i prawie puste ulice, a łapiąc kurz i kłęby dymu, czasem zapach lawendy, lilii lub kwiatu brzoskwini, agrestu, róży lub sosny, niesie wszystko podmuchem na Plac Pamięci i tam wiruje, sprawiając, że świat zaczyna szeleścić kurzem i suchymi liśćmi podrywanymi do tańca wokół grobowca umęczonego proroka i u stóp marmurowego anioła, gdzie, pod szkarłatnym teraz księżycem, każdy złowieszczy koniuszek wydaje się być zanurzony we krwi. Oświetlony od dołu czterema reflektorami, olbrzymi anioł jawił się niczym widmo na tle smolnej kotary, trzymając uniesiony do góry sierp i jakby czekając na jakiś sygnał, by opuścić złote narzędzie i zamordować dziecinę, która siedziała skulona na schodkach u jego stóp.
Ochrzcili ją Beth, tę dziecinę.
Bosa, kucała na najniższym schodku, ramionkami obejmując kolana; kształt jej drobnego ciała ginął w fałdach białego fartuszka. Oparła brodę na zgięciach rąk, nie patrząc ani w jedną, ani w drugą stronę, palcami stóp grzebiąc w żwirze ścieżki prowadzącej do schodków pomnika, lśniąc bielą w świetle reflektorów niczym widmowy towarzysz wielkiego marmurowego anioła, wznoszącego się za nią. Czarne pantofelki stały jeden przy drugim obok niej. Jej jasne splecione loki świeciły złotem, podczas gdy całun nocy przykrywał wszystko dokoła.
Siedząc nuciła cicho i powoli,
„Pewną senną rzekę znam..."
138
dopóki trzask drzwi Doca Morrowa oraz głos jej ojca nie przerwał piosenki.
„Beth! Czas do domu!" zawołał Sardus Swift z ganku doktora, a dziecko już zapinało klamerki u pantofli i dreptało ścieżką na ulicę
Sardus wziął córkę na ręce i pocałował delikatnie w czoło. Beth uśmiechnęła się do jakiejś tajemnej myśli, pokazując mleczaki, drobne i białe.
„Do domu" - westchnęła, obejmując go za szyję; jej jasna grzywka wydawała się dziwnie nie na miejscu na tle drapiącego czarnego gąszczu brody Sardusa.
Nucąc cicho w drodze powrotnej, z uśpionym dzieckiem w ramionach, Sardus Swift patrzył na migoczące gwiazdy i widział księżyc — głupi uśmiech na twarzy nieba.
W złotych dniach zawieszenia kary, które nastały po deszczu, gdy błotniste wody podnosiły się welonami z pól i dróg i dna doliny, a Ukulitanie cieszyli się każdym jasnym dniem i dziękowali w modlitwach swemu najmiłościwszemu Bogu, pewien doktor nazwiskiem Morrow wykradał się z tego ośrodka radości, odwiedzając jedyny nie oświetlony jeszcze zakątek, próbując wypłoszyć zimnego ducha z jego ostatniej mrocznej kryjówki.
Z początku Sardus Swift nie odpowiadał ani nie otwierał drzwi i doktor wracał do swego biura ulicą Główną, kołysząc w ramionach bezimienne jeszcze wtedy zawiniątko. Lecz za czwartym razem, gdy doktor zapukał, stare drzwi z tarcicy ustąpiły, otwarte, i powoli rozwarły się.
Doc Morrow wszedł do środka, przestępując stertę listów, które leżały nie rozpieczętowane na podłodze. Brud pustelni przyjaciela był tak wielki, że doktor wzdrygnął się, patrząc na to. Fala gniewu ścisnęła mu gardło, lecz im głębiej zapuszczał się w samoobrzydzenie wpisane w otaczający go chlew, tym bardziej uczucie gniewu ustępowało miejsca serdecznemu współczuciu dla niewyobrażalnego losu swego brata.
Przeszedł przez korytarz i zatrzymał się na progu starego, niegdyś jasnego i pięknego pokoju szalonej i niepłodnej pani Swift.
Pośród szczątków swojego upadku, zgniłych i chorobotwórczych — masy plugawych przedmiotów zniszczonych smutkiem — siedział straszny Sardus Swift, brudny, pożółkły, wychudzony, z twarzą uwięzioną w potarganej czarnej brodzie i przesłoniętą długimi tłustymi włosami. Ręce
139
trzymał złożone na kolanach. Siedział w fotelu zawalonym gazetami. Wokół niego leżały papierowe kulki, brudne ubrania i zgniłe jedzenie; i podnosząc wzrok, spojrzał w kierunku drzwi, gdzie stał milczący Doc Morrow, z zawiniątkiem w ramionach.
Ledwie poruszając spękanymi wargami, Sardus przemówił ochrypłym szeptem; jego głos chwilami rozpływał się, prawie przechodząc w syk. Nie podnosił rąk z kolan, tylko siedział, z szyją wyciągniętą w kierunku drzwi i oczami utkwionymi w doktora. Doc Morrow kołysał niemowlę nerwowo, nie potrafiąc przypomnieć sobie ani słowa ze swej propozycji, a sekundy wlokły się i nędzny pustelnik szeptał gorzkie słowa.
„Szum deszczu... ustał. Czy wkraczamy w okres łaski, Doktorze? Rozumiem, że Wszechmogący... zlitował się nad nami. Chwała Panu."
Przerwał, spojrzał na dłonie luźno złożone na kolanach i kontynuował, ponownie skupiając uwagę na doktorze, z wyrazem udręczenia na twarzy.
„Och, Doktorze, straciłem nadzieję... tak ciężkie są nasze przewinienia... niezliczone... Odrażające! I moja żona oszalała, kość z mojej kości, krew z mojej krwi, przesiąknięta rozpustą! Niegodziwa kobieta! I występna] Och, okropna, nikczemna Rebeka. Jak strasznie myliła się, sądząc, że to wszystko dlatego, iż Bóg... Obrońca... Pocieszyciel... uważał za stosowne wysuszyć jej łono, by odebrać jej... to jedno przeklęte pragnienie! Jedyną ostoję! „Nie będziesz pożądał." A moja żona pożądała i, Doktorze Morrow, ja również... i ja również!!"
Sardus zamilkł, a doktor posunął się nieco dalej do środka i z pewnym wahaniem przeszedł z niemowlęciem w ramionach przez ciemny i zatęchły pokój. Trzymając dziecko na jednym ręku, pociągnął za sznur wyblakłej i postrzępionej story, zwijając ją z trzepotem. Jasna struga słonecznego światła, rozcięta na czworo cienkim krzyżem cienia, wdarła się do cuchnącego wnętrza pokoju. Doc Morrow uderzył pięścią w zardzewiały zatrzask nad oślepiającym oknem i zwolniwszy go, szarpnął nabrzmiałą ramę do góry. Natychmiast świeży powiew wypełnił pokój.
„Powietrze" — po raz pierwszy przemówił doktor — „i promienie słońca, nieskalane jak sam Bóg. Oto dary, których Bóg zapragnął nam dziś udzielić... dać nam część siebie... tak jak również może, w swojej nieskończonej sprawiedliwości, odebrać je któregoś dnia. Musimy cieszyć się z  tych  cudów, które  dzieją  się  na  naszych  oczach,  a  nie żyć
140
w ciemności z nadzieją, że potkniemy się o jakiś nieprzewidziany cud! Oddychaj, Sardusie, oddychaj! I spójrz przed siebie!''
Sardus przesłonił oczy brudną łapą.
.,Będę wdzięczny, jeżeli zostawi pan mój dom w spokoju..- proszę opuścić storę tak jak była... Dziś nie jest Dzień Odwiedzin u czubków, Doktorze!"
Lecz doktor przeszedł przez pokój, pozostawiając okno otwarte i storę zwiniętą.
„Tak ciężkie są nasze przewinienia, dobry Doktorze, a jednak widzę" Sardus wykonał zamaszysty gest w kierunku lazurowego nieba za oknem, „że świat jaśnieje Jego nieskończonym Miłosierdziem! O Panie! Obsyp mnie! Obsyp mnie swymi łaskami!"
Jego szept był teraz niczym więcej jak tylko charczeniem i Doc Morrow już oddalał się, powłócząc nogami w korytarzu. Sardus siedział i nie podnosił się, czekając na trzaśniecie kuchennych drzwi, a gdy usłyszał je, siedział dalej, nieruchomo, pośród morza śmieci.
Doc Morrow przyszedł następnego dnia, i następnego, i przychodził jeszcze wielokrotnie, za każdym razem zabierając ze sobą malusieńkie zawiniątko.
Trzeci, głównie milczący uczestnik ich codziennych rozmów cały czas kołysany był w ramionach doktora, który ani słowem nie wspominał
o nim. Dopiero pod koniec czwartego tygodnia Sardus zapytał o dziecko.
W następnych dniach doktor opowiadał historię cudownego maleństwa i w końcu dał je do potrzymania żałosnemu odludkowi.
W chwili gdy Sardus zajrzał do zawiniątka i zobaczył piękno dziecięcej twarzy, gdy poczuł delikatne ciałko, ogrzał i popieścił je swymi cienkimi kończynami, obydwaj z doktorem ujrzeli, zdawało się, rozbłyskujące światło Prawdy, sięgające nieco głębiej w gąszcz ich mistyfikacji.
Człowiek, który był niegdyś dumnym przywódcą Ukulitan, oddał z powrotem dziewczynkę doktorowi i, odprowadzając go przez kuchnię do frontowych drzwi, powiedział uroczystym tonem: „Doktorze Morrow, muszę prosić cię, byś przez tydzień nie przychodził z dzieckiem do mego domostwa. Obiecaj mi to. Przyjdź w następny wtorek o zwykłej porze
i weź ze sobą dziewczynkę. Będę wtedy gotów na przyjęcie was obojga."
Przez następny tydzień Sardus harował jak niewolnik. Z kilkoma kobietami uprzątnął podłogę ze śmieci, wyszorował kafelki w kuchni i listwy przy podłodze, i wszystkie półki i wnęki. Z pomocą braci Holfe
1 !¦
141
zdrapał starą farbę ze ścian i pomalował je na nowo, zarówno w środku, jak i na zewnątrz, a jego nowy sąsiad, Jude Bracken, naprawił ganek i wymienił pękniętą rurę nad piecem. Swift wypolerował mosiądz przy łóżkach. Wymył okna i zawiesił nowe story.
W miarę jak rozchodziła się wieść, że Sardus Swift ma wziąć do siebie błogosławione dziecię, jak powódź zaczęły napływać dary od braci. Nowa pościel i koce; stoły i krzesła; abażury, zabawki i książki; żywność; ozdoby i wazy; stara pianola, która należała do zmarłej Elizy Snow; pudło ubrań, w którym znalazły się trzy wykonane ręcznie bawełniane fartuszki.
Fartuszki te zostały uszyte przez Edith Lamb, której zakapturzone widmo było tak słabe, że nie mogła opuścić swego domu po drugiej stronie ulicy Głównej, by dostarczyć osobiście dzieła swej wiary, i była zmuszona wysłać je wraz z innymi podarunkami.
Do wtorku dom stał się ponownie domem. I podobnie jak odremontowany budynek jaśniał wspaniałością, tak nowy i uśmiechnięty Sardus witał w drzwiach swoich gości.
W ten sposób mała dziewczynka znalazła nowy, jasny dom.
LAMENTACJE EUCHRIDA NIEMOWY, nr 1
Te głębiny, to wilgotne serce, ta nieziemska darń, która wchłania mnie teraz, to ta sama nieubłagana ziemia, w której ziarno mej młodości pękło i wypuściło kiełek, ślepy, biały i bezwłosy, i z której po omacku wyłonił się czarny i poskręcany badyl mego człowieczeństwa.
To właśnie tutaj, w tym ciemnym miejscu, wybudowałem sobie .schronienie, z dala od cienia ludzkiej ręki, w tym mrocznym kręgu, na którego granicy ich sprawiedliwe młoty zaczynały się wahać. Ich wszystkich, żyjących po to, by mnie krzywdzić.
Miarę mej młodości — czas wiosny — dzieliłem między to mroczne tajemne sanktuarium i okrutny, bezlitosny świat na zewnątrz, pełen pułapek rozstawionych przez moich nieprzyjaciół. Szczerzące zęby szczęki ignorancji i uprzedzeń czyhały rozwarte, a ja byłem ich nieszczęsnym łupem. Czekały na mnie w domu i w miasteczku, w zagrodzie i w polu. Czy to za dnia, czy w nocy, jedyną rzeczą przez te wszystkie zielone lata wzrostu, której mogłem być pewien, był szczęk potrzasku i sidła.
Uznano, że nie jestem godzien pogrzebowych organów. Nie będę się skarżył na swój los. Lecz nawet sam Chrystus zmuszony był rozwiązać języki swych ran. I słuchajcie, teraz, w chwili mej śmierci, w chwili mego własnego ukrzyżowania, rzucam wam wszystkim wyzwanie — cynikom, sceptykom i skończonym niedowiarkom — byście podwinęli rękawy i wsunęli ręce w ten wór krzywd.
Kiedy miałem około czternastu lat i pierwsza po deszczu trzcina wyrosła na wysokość głowy, trójka chłopaków — robotników trzcinowych, starszych ode mnie zaledwie o kilka lat — zmusiła mnie, grożąc maczetą, do rozebrania się do naga i powaliwszy na ziemię, kopniakami doprowadziła prawie na krawędź śmierci. Zostałem obrócony na brzuch, związano mi ręce i chudy, pryszczaty gnojek wymachujący maczetą, zachęcany głośnym odliczaniem kretyńskich braci, ukląkł i wypieprzył mnie. Pociemniało mi w  oczach, straciłem przytomność, a kiedy się
143
ocknąłem, poczułem na sobie smród szczyn. Następne ciężkie cielsko przygniotło mnie — to był chyba ten największy — i usłyszałem, jak szeptał mi do ucha, ..Bóg cię nie słyszy, gówniarzu. Nie ma sensu wzywać Boga." Po kilku sekundach zdałem sobie sprawę, że wetknęli mi skarpetkę w usta i zakneblowali. Nawet wtedy wydało mi się to bardzo dziwne.
Gdy skończyli swoje plugawe dzieło, sprawy zaczęły przybierać kiepski obrót - ich przywódca klepał mnie po pośladkach płazem maczety, zostawiając mnóstwo paskudnych nacięć, po których ślady noszę do dziś dnia — chociaż ta część mojego ciała już zniknęła, na zawsze.
Z okrzykami zwycięstwa brzniącymi w skwarze wczesnego popołudnia, złośliwe trio obsikało mnie po raz ostatni i uciekło, zabierając całe ubranie.
Trzy kruki krakały nade mną i pamiętam, że gdy opadałem w nieświadomość, myślałem: jeden kruk — nieznajomy, dwa kruki — niebezpieczeństwo, trzy kruki — wezwanie...
Obudziłem się w swoim łóżku, na brzuchu. Głowę, żebra i dwa środkowe palce prawej dłoni miałem mocno związane grubym lnianym bandażem, a płótno opatrunkowe i plastry pokrywały łokcie, kolana i prawe ramię. Mój zad, z wyrytymi na całą wieczność podpisami napastników, szczycił się około tuzinem szwów, które zawdzięczał pijanym dłoniom Mamy. A na gwoździu wisiały moje spodnie, flanelowa koszula, szelki i podkoszulek — te same, które zostały skradzione!
Papa opowiadał, wsuwając mi łyżkę z gorącą zupą między nabrzmiałe wargi rękoma cuchnącymi olejem karbolowym, jak Mama wyszła z domu po raz pierwszy od moich narodzin i pomaszerowała do obozu robotników trzcinowych, tuląc dubeltówkę, i zaczęła przeszukiwać po kolei wszystkie przyczepy, dopóki nie odnalazła moich skradzionych ubrań, które trzej młodzieńcy — podzieliwszy się wcześniej zdobyczą — nosili dumnie na sobie. Papa opowiedział, jak Mama z wycelowaną strzelbą poprowadziła ową trójkę przez miasto do Przejścia Hallisów — niskiego mostu nad wyschniętym strumieniem, którego koryto niemal całkowicie zarośnięte było gęstymi, splątanymi krzewami dzikiej róży.
„Rozbierajcie się" powiedziała. „Teraz... skaczcie." I zostawiła tam tę żałosną trójkę, rozpaczliwie rzucającą się w zaroślach, dopóki nie
144
wyciągnięto ich, niemal żywcem obdartych ze skóry, od stóp do głów zalanych własną krwią.
„Cholerne złodziejaszki''  usłyszałem Mamę wrzeszczącą w swojej sypialni.
n

III
Mama coraz więcej czasu spędzała w łóżku, lecz nadal tyranizowała domostwo, wykrzykując rozkazy ze swego pokoju. Papa wykonywał je bez szemrania, podobnie jak Euchrid, lecz lata mijały, a matrona nadal upierała się przy wystawianiu na próbę wytrzymałości męża i dostrzec można było, że jego ciałem wstrząsają dreszcze i ręce zaczynają mu drżeć, i Euchrid, spoglądając przez jeden z wzierników, nie mógł nie zauważyć, że szczęka Papy zaciska się, a oczy zwężają na dźwięk wyszczekiwanych komend, i wokół ust pojawia się sina otoczka tłumionej wściekłości.
Euchrid często wysyłany był do kotła destylacyjnego, by spuścić z pół litra bimbru, i robił to, chociaż odrzucający smród zgniłego ścierwa, który dolatywał z areny śmierci jego ojca, zmuszał go do wstrzymywania oddechu, podczas gdy siedział przykucnięty pod nią, czekając około dwóch minut, aż obskurne urządzenie destylacyjne wysika swoje pół litra trucizny.
Papa często siedział na swoim tronie na górze, zgrzytał zębami i mamrotał coś, oglądając kaleką menażerię staczającą bitwę w starym, zbiorniku na wodę; powietrze żywe było jej dziwaczną wrzawą. Euchrid zatykał wężyk i wbijał korek w szyjkę butelki, z twarzą siną od wstrzymywania oddechu, i po przebiegnięciu przez złomowisko padał w drzwiach chaty, wdychając i wydychając świeże powietrze, słysząc już nie pieśń zdychających zwierząt, lecz pieśń obłąkanej despotki, wrzeszczącej jak dziecko domagające się butelki. Stawiał półlitrówkę z brzękiem przy drzwiach jej sypialni i zaledwie rejestrował jęk drzwi' lub walenie niecierpliwej łapy, wchodząc do swego pokoju z umysłem^ przemienionym w bagno mordu.
Pewnego dnia Papa przyniósł do domu prawie martwego zdziczałego| psa, którego znalazł okaleczonego w potrzasku. Zamiast wrzucić go do zbiornika wraz z całą resztą zwierząt złapanych tamtego  dnia»|
146
umocował w oknach starego wraka drucianą siatkę — złożoną podwójnie — i wepchnął warczącego kundla do samochodu — zatrzaskując za nim drzwi. Pies złapał się w jedną z większych pułapek na świnie, której masywne szczęki głęboko zatopiły swe kly w jego lewym udzie, rozłupując kość niczym suchą gałązkę, a nie odcięły mu łapy tylko dlatego, że były zbyt tępe.
Zaciekawiony, Euchrid obserwował ojca i wściekłego psa, lecz gdy tylko staruszek uwięził zwierzę i poszedł do chaty, chłopiec wyszedł zza blaszanych beczek stojących za podwórkiem i zbliżył się do wielkiej żelaznej klatki.
W środku pies warczał i pluł, zataczając udręczone koła na trzech zdrowych łapach; wielki grzbiet odstraszająco zjeżony, skóra z czoła opadająca na nabiegłe krwią oczy, wielkie wargi dla kontrastu podwinięte we wściekłym grymasie.
Euchrid uspokoił zwierzę swą obecnością, tak jak ksiądz uspokoiłby opętanego przez demony, i wygoniwszy w ten sposób z niego wściekliznę zaopiekował się nim, bandażując kikut gazą i naciągając na niego grubą wełnianą skarpetę — czarną, z żółtymi dzwonkami wokół kostki.
Euchrid zastanawiał się nad imieniem dla zwierza, decydując się po długim i gruntownym namyśle nazwać go „Żółty". Później, tego samego popołudnia zmienił mu imię na „Dzwonek", a następnie na „Żółty Dzwonek", lecz po dalszym namyśle zrezygnował w ogóle z tego pomysłu, z niechęcią stwierdzając, że jest on bez sensu.
Karmił psa głównie szczurami i ropuchami, i wodą, a gdy odzyskał siły, wypuścił go.
Pies, kuśtykając, zszedł ze wzgórza i zniknął w trzcinie przy drzewie szubienicznym. Stojąc na szczycie, Euchrid przyglądał się, jak odchodzi. Liczył kruki krążące nad głową.
Trzy dni później Euchrid obserwował niewielką grupkę dzieci biegnących główną drogą i zastanawiał się, co robią tak daleko od miasta. Spojrzał jeszcze raz, zanim zbiegł ze wzgórza — zdawały się wymachiwać rękoma, lecz z tej odległości trudno było mu to stwierdzić.
Zanurkował w trzcinę i popędził w ich kierunku. Co minutę przystawał i nasłuchiwał głosów, które stawały się coraz głośniejsze. W końcu dostrzegł kolorową grupkę na skraju drogi, oddaloną o jakieś dwadzieścia stóp. Okrzyki dzieci były teraz szaleńcze; ciche popołudnie przeszywały przeraźliwe wrzaski i piski rozkoszy. Dzieci już nie biegły.
147
Nagle nastała cisza.                                                                        ,
Euchrid podczołgał się na sam skraj, osłonięty odpadkami trzciny
wiszącymi   na   drucianym   ogrodzeniu.   Zobaczył, że   dzieci   zawróciły
i kierowały się z powrotem Główną do miasta. Przelazł przez ogrodzenie!
i obserwował wycofującą się grupkę z oczyma zmienionymi w szparki
wściekłości. Jedne wymachiwały kijami, inne wjrzucały je w trzcinę.1]
Jakiś chłopak z krzywymi nogami gonił wrzeszczącą, równie koślawą 
dziewczynę,   mając  na  głowie  brudny kaptur -  czarny,   z  żółtymi'!
dzwonkami wokół szyi.                                                                         i
„Patrzcie!" krzyknęła dziewczyna, która przestała uciekać i przystanę
ła, szyderczym palcem wskazując Euchrida. Pozostałe dzieci zatrzymały]
się i zawróciły. Dzieciak w masce zderzył się z innym chłopcem i został]
powalony na drogę, zdzierając sobie skórę z kolan i dłoni.                    j
Nastała wypełniona strachem cisza, przerywana jedynie stłumionymi'
jękami chłopca z krwawiącymi kolanami. Przez chwilę Euchrid był sam
na sam z głuchym biciem swego serca. Zawrzała w nim wściekłość.       )
Podnosząc z ziemi kamień, zrobił krok do przodu i wycelował. Dziecii
odwróciły się i czmychnęły, zanim zdążył rzucić.                                   "
Kamień w jego dłoni był lepki od krwi.
U jego stóp leżał trzynogi pies z nagim kikutem zadartym sprośnie do góry. Łeb był roztrzaskany i mózg wyciekał przez pęknięcie w górnej części czaszki na kształt koguciego grzebienia. Jęzor wywalony na ziemię/-pokryty kurzem, wyglądał jakby był dwa razy dłuższy niż powinien^ być. Kawałek złamanej kości przebił skórę zdrowego uda, wystając! z czerwonej sierści niczym galaretowaty palec. Cienka strużka krwi1 sączyła się z odbytu zwierzęcia, wsiąkając w mokrą od szczyn ziemię przy zadzie.                                                                                                       <t
„Więc tak go dopadli" stwierdził Euchrid. „Łamiąc mu drugą łapę." ' „Tak" pomyślał, jego podejrzenia potwierdzał podłużny ślad mokrego kurzu, który zaczynał się dziesięć jardów dalej, a kończył przy zmiażdżonym psim zadzie.
Euchrid ściągnął ścierwo z drogi i wrzucił je do rowu.                      ,
Potem przeszedł kawałek dalej, odnalazł skarpetę i, otrzepując ją] z kurzu, wślizgnął się z powrotem w trzcinę
1
LAMENTACJE EUCHRIDA NIEMOWY, nr 2
Jestem nieszczęsnym sukinsynem. Bóg jeden wie. Bardziej niemym niż kapelusz pełen uszu. Wstrętną kreaturą. Godną pogardy. Bezwartościową. Jakże groteskową. Zdeformowaną. Tak! O zdeformowanym i nikczemnym umyśle. O szkaradny czynie.
V
i,
IV
Po wielkim deszczu Ukulitanie zorganizowali oddział specjalny do zrekonstruowania cmentarza przy Wzgórzu Bednarza. Jego zadaniem było zebranie ludzkich szczątków, popękanych i rozdętych kasetek, sosnowych skrzyń zbitych z nieheblowanych desek, gruzu, krucyfiksów, kamieni, urn, płyt pamiątkowych i tak dalej. Ogólnie rzecz biorąc, udało im się poskładać stary cmentarz, chociaż czyje kości, w jakiej skrzyni i do którego poszły dołu, można tylko zgadywać, i jeszcze wiele lat po deszczu i rekonstrukcji cmentarza można było potknąć się o kłykieć lub rzepkę lub żebro, zagrzebane albo na wpół zagrzebane w zboczu.
Tylko kilku dawnych robotników trzcinowych przetrzymało deszczowe lata, więc odnowiony cmentarz rzadko był odwiedzany. To, co wcześniej było niezdrowym bagnem, stało się, w ciągu kilku następnych lat, morzem chwastów i pnączy. Łyse białe nagrobki, niczym czaszki tonących ludzi, nurzały się w kłakach i plątaninie bluszczu i winorośli.
Winorośl była rzadkością w Dolinie Ukulore i rosła tylko na terenie cmentarza przy Wzgórzu Bednarza i dokoła niego. Wypuszczająca pędy zaraz po ustaniu deszczu, bujnie rozrastająca się na zniszczonej deszczem glebie, dziwaczna roślina zwana „Milinem Trolleya" była chyba jedyną, znaną odmianą milina, szczycącą się granatowymi kwiatami. Niewiele wiadomo o Franku Owenie Trolleyu, na którego nagrobku po raZ; pierwszy pnącze zakwitło granatem. Kamień nagrobny i napis na nim nie;; dostarczają żadnych wskazówek. Tajemnicę pnącza znają tylko Trolley»] Bóg — i bez wątpienia Diabeł. Tylko oni mogliby zdradzić, z jakiej zatrutej kloaki pnącze czerpało soki, by przyciemnić swe aksamitne dzwonki i osiągnąć tak grobowy odcień.                                                |
Moje sanktuarium — moja jaskinia winorośli i mchu — znajduje się po prawej stronie, w odległości około dziesięciu kroków przez gąszcz zarośli, otaczających mnie w tej chwili. Mokradła są zarośnięte tak gęsto, że odnalezienie schronienia, które sam zbudowałem, zajmowało mi nieraz do trzydziestu minut, chociaż bywałem tam setki, setki razy. Zawsze szukałem pasków białego płótna, jasnych jak dusz-ki krzewów, wiszących wzdłuż splecionych ścian — one mówiły mi, którędy.
Wszystko dokoła to były moje skarby. Poplamione bandaże powiewające jak chorągiewki. Pudełka z gwoździami i pinezkami. Skrzynka z kablem elektrycznym. Młotek. Świece i plastykowe torby pełne zapałek i knotów, zabranych z kościoła. Moje Biblie. Sznur. Kości zwierząt, pióra i ptasie czaszki. Skorupki i gniazda. Niektóre z moich pudełek po butach — około dziesięciu. Zdjęcia, które wyciąłem z magazynów i przyczepiłem do ścian. Malutkie niebieskie buteleczki z pachnącą wodą.
Razem z tym wszystkim przechowywałem również swe trofea Życia, znaki Boga — to, co pozostało po niej — krwawe pamiątki. Włosy nierządnicy. Jej koszulę nocną. Portret Cosey, który udało mi się ocalić przed rękoma tych, którzy przeciw niej powstali, ostrzygli ją i wyrzucili. Kindergraf z instrukcjami, które wypisała wierszem na odwrocie. Obraz przedstawiający Beth — ją — przymocowany do ścian i sufitu groty, ustawiony w ten sposób, że jej postać unosiła się nade mną, gdy leżałem w swej łupinie.
Na dywanie różowego jedwabiu i falbanek — tak, i dziesięciu perłowych guzików, zostawiających przelotne odciski na moich plecach lub brzuchu — dotknięcie włosów — rubinowy paciorek spływający po żółtej żyłce — drżąca szkarłatna kropla — gorzko-słodki łyk — życia zatracone w tym dziwacznym zespoleniu, zamknięte w tym mrocznym zakątku — zamkniięte w tym mrocznym zakątku —
151
Zwaliłem pień drzewa, rozłupanego na pół przez piorun-topór — zapewne w czasie deszczowych dni — i uczyniłem coś w rodzaju łoża, na którym zwykle leżałem, wyciągnięty między dwiema połówkami, które wyłożyłem kartonem i mchem, domknięty jak w kapsule przez dwie ściany cienia, który załamywał się na kilku klepkach przybitych do pni jako podpórki, z winoroślą splecioną nad głową i tworzącą niski sufit. Mogłem również siedzieć, zostawała jeszcze cała stopa zapasu — miejsca starczało również dla niej — mojego anioła. Pojawiała się później na pniu przy moim kokonie, wsuwała się do środka i kładła przy mnie.
Czasami słyszałem tysiące głosów, gdyż Bóg przemawia wieloma językami, które szeptały różne xt&ztj. Cały strach, gniew i rozpacz, stanowiące mój chleb powszedni, opuszczały mnie i czułem się niezwykle potężny. Niezwykle potężny.
One mówi... On mówił mi rzeczy, o których wiem, że stanowią wiedzę wyjątkową. Najpierw powiedział mi o mnie samym. Później o innych.
Nie zdając sobie nawet z tego sprawy, Ukulitanie przeznaczyli Beth do świętości w chwili, gdy słońce po raz pierwszy wyjrzało zza zasłony chmur i ucałowało loczek na czole znajdy. Ciało żadnego człowieka nie było tak drogocenne, jak doczesne ciało Beth. Żadne dziecko nie było tak rozpieszczane, głaskane i tak całkowicie zepsute, jak ta nieświadoma oszustka.
Nie mając matki, a tylko przybranego, niedoświadczonego ojca, Beth stała się w swych niemowlęcych latach córką setki zaślepionych, dochodzących matek — lub niedoszłych matek, zdeterminowanych, by zaspokoić wszystkie potrzeby zesłanego przez niebiosa dziecięcia i w ten sposób uczcić należycie błogosławiony owoc tak cudownych okoliczności. Kobiety zmieniały się kolejno przy gotowaniu dla Sardusa Swifta i małej' Beth, dumne, gdy dziecko jadło ich papkę, zrozpaczone, gdy nie chciało.1
Opieka tej matki o wielu piersiach i wielu głosach, głaszczącej i szczypiącej, zdawała się być tylko błogosławieństwem dla dziecka, kiedys było jeszcze niemowlęciem w powijakach. Pierwsze pięć lat upłynęło jej spokojnie, w zdrowiu i dobrym samopoczuciu. Beth, ciche i opanowane dziecko, zawsze była uprzejma w stosunku do nie kończącego się sznureczka kobiet wywołujących nieustanne zamieszanie, a z czasem nauczyła się uśmiechu, nieśmiałego i z dołeczkami, który gwarantował:
152
okrzyki zachwytu i cmokanie u najsroższej nawet matrony — stanowił ciepłą nagrodę za ich wysiłki.
I w każdą rocznicę znalezienia jej Ukulitanie zanosili Beth — perłowobiałe zawiniątko, z czołem ozdobionym wianuszkiem z fiołków — na miejski rynek. Pod dostojnym pomnikiem, ozdobionym girlandami atramentowych kwiatów ściętych na cmentarzu przy Wzgórzu Bednarza, Sardus Swift, trzymając dziecię wyciągnięte ku niebiosom, odmawiał modlitwę dziękczynną — jego oczy jak dwa źródła, które niegdyś wytrysnęły gorzkim octem smutku, teraz czyste i błękitne, spływające słodkimi wodami radości. A dokoła niego szlochające stadko, czyniące jeszcze większy deszcz.
Wtedy, jeden po drugim, zgromadzeni wierni padali na ziemię, by ucałować ogrzany słońcem stopień, na którym znaleziono zawiniątko, a letnie powietrze wypełniały alleluje i hosanny i przyprawiający
o  mdłości zapach kwiatów milina.
Gdy dziecko miało sześć lat, mrugająca powiekami panna Maria Barlow zwykła odwiedzać Sardusa i odwzajemniając cudaczny uśmieszek Beth, mawiała: „To dziecię ulepione jest ze świętszej gliny niż ja lub ty, Sardusie", wykaszlując tę uwagę ociekającą aluzją i tuberkulozą.
„Miejmy nadzieję, Siostro" odpowiadał chłodno Sardus, po cichu zmęczony już tymi pełnymi dobrych intencji kobietami, które nękały jego dom, by rozpieszczać dziecko i tuczyć ojca, a szczególnie zmęczony Mariami Barlow, które traktowały go nie jako Sardusa-ojca, lecz jako Sardusa-potencjalnego-męża.
Lecz nigdy te uczucia nie były uzewnętrzniane — wystarczało jedno spojrzenie na córkę, a uzmysławiał sobie, że będzie jadł, cokolwiek kobiety przed nim postawią, będzie słuchał nieustannej paplaniny i odwzajemniał tłuste komplementy, gdyż była to niewielka cena, jaką musiał zapłacić za zdrowie i powodzenie swego dziecka, Beth, swej jedynej
i  największej radości.
Beth ziewnęła i przeciągnęła się; przez błogą chwilę wszystkie młode mięśnie rozciągały się na jej miękkich, rosnących kościach. Zarażając pokój ziewnięciem, Beth obserwowała, jak oboje, Sardus i Maria Barlow, zaczynają ziewać, głęboko i sennie.
„Dziękuję za kolację, panno Barlow. Tatusiu, czy mogę już pójść do swojego pokoju?" spytała Beth, promieniejąc ku nim. W odpowiedzi
8
»i' ffl.-W
153
oboje zajaśnieli, a w chwili gdy Beth wchodziła do siebie i cichutko zamykała za sobą drzwi, dwoje dorosłych wciąż siedziało tam, uśmiechając się cicho — szczęśliwe ofiary złośliwego dziecięcego fortelu.
Gdy znalazła się sama, uśmiech zniknął z jej twarzy jak coś niepożądanego. Grube lalki z grubymi woskowymi głowami i rękoma siedziały, w liczbie pięćdziesięciu, w dwu zatłoczonych rzędach wzdłuż ściany naprzeciw niej.
Zaczęła grzebać w kieszonce fartuszka, zielone oczy szeroko otwarte i zamyślone, puszczające w ruch nowy świat, świat nie splamiony rękoma dorosłych. Nucąc melodię słyszalną tylko dla niej, Beth wyjęła z kieszonki drewniany spinacz do bielizny i ścisnęła go mocno w dłoni.
,,Nie płacz, Peg.* Mamusia jest w domu."
Podwójne znaczenie słowa „Peg'': spinacz i imię Gosia.
LAMENTACJE EUCHRIDA NIEMOWY, nr 3
 mto-

zakryją
Seth. BUly! Zabijcie go!

 W końcu [ zobaczą mnie,  ^            ' wze^zeć. „Zabijcie go-
 wszystko wygada! Wygada - Och, zabijcie
 ^ kt° ^^ takiem" choler- JrZ!" Dziew^-,
usiąść j
 ie ukarać
t
 nr7j, ,                               a  b^  to  tylko   narzędzia  w  rę-
 prześladowcy  _   marionetki!   Koło   tortur   rózea   i   nai    n>ń
r?n dyb/' ^ 1 ^^ k-^ -rZic   L .To"  ,   but   i   pięść  i  wiele   mnych,   nie   kończąca   się
155
lista — czekające na mnie w ukryciu, niezależnie w którą stronę się udam.
Więcej niż raz bogobojni Ukulitanie wygnali mnie z miasta. Wciąż dziwi mnie pewien incydent, który wydarzył się, gdy miałem może czternaście lat. Posłuchajcie.
Siedziałem na stopniu marmurowego pomnika, wyciskając ciemny sok ze znalezionego tam milina, i w pewnym momencie zauważyłem grupę siedmiu lub może ośmiu Ukulitan przechodzących przez plac, z których jeden wymachiwał grabiami. Patrzyłem, jak idą w moim kierunku, zastanawiając się nad przyczyną zamieszania. W końcu olśniło mnie, gdy oszalała hałastra zbliżyła się do mnie zaledwie na kilka jardów, że to ja, Euchrid Eukruk, jestem przyczyną ich wściekłości.
o  jakże byłem niewinny!  Skoczyłem na równe nogi,  a zaplątawszy się w pozłacaną linę, która otaczała schodki,  ozdobioną chwastami
i nisko zwisającą, uniknąłem rozszalałego tłumu o centymetry, o sekundy, chociaż gonili mnie przez całe miasto, sapiąc, dysząc i wymachując pięściami, dopóki nie stałem się wzgardzonym, znikającym na horyzoncie punktem.
Był to bez wątpienia pierwszy raz, kiedy zacnym mieszkańcom Doliny Ukulore zrobiło się niedobrze na mój widok, podszedłem im do gardła i wyrzygali mnie za miasto. O nie, lecz wcale nie był to ostatni raz! Nawet teraz, gdy powoli się zanurzam, coś zbliża się do mnie. Coś rodem z piekła — nadchodzą kaznodzieje w szkarłatnych kapturach, krwawym uczynkiem zmienieni w mścicieli! O, niegodziwa mała Beth! Jakiegoż dokonaliśmy zniszczenia!
VI
,,Męczeństwo Proroka" Gastona Georgesa wisiało na południowej ścianie świątyni Ukulitan od roku 1935, kiedy to poważny akademicki malarz portretów zamieszkał w świetnie prosperującej dolinie, będąc pod wrażeniem „całkowitej niewspółwiny i niezmordowanego poświęcenia się" Ukulitan pamięci proroka.
„Waszym największym skarbem jest niezachwiana wiara, dar cenniejszy nad wszystko to, co ja kiedykolwiek otrzymam" stwierdził Gaston, a prezentując zamówiony portret, odmówił przyjęcia zapłaty, prosząc jedynie o pozwolenie na wybudowanie domu w dolinie.
„Daliście mi szczęście. Będę wam służył w nadziei, że któregoś dnia odnajdę poprzez was spokój" mówił, trzęsąc się ze wzruszenia, lecz trapiły go szarpiące wątpliwości, których nigdy nie udało mu się rozproszyć, chociaż pozostał w dolinie do końca życia.
Z prawą stopą przykrytą spienioną szatą — srogim dramatem migoczących fal i głębokich, ciemnych fałd — drugą natomiast, lewą, opartą na pozłacanym srebrze księżyca, Prorok wstępował do nieba na chmurze baraszkujących cherubinów. Wielka rozlewająca się szata, splamiona szkarłatem na sercu, oślepiające berło i korona, błękitne wilgotne oczy — a nad wszystkim przyciągające oko strzałki światła, wytryskujące ze szczeliny w chmurach, które rozwierały się, by go przyjąć.
Gaston Georges poświęcił resztę życia na udokumentowanie, poprzez portrety, historii Ukulitan. Nieugięte fundamentalistyczne zasady wyznawane przez pierwszych Ukulitan usztywniły nieco pędzel malarza i okiełznały gwałtowny głos wyobraźni do tego stopnia, że seria ośmiu owalnych portretów, która oskrzydliła chłodne wnętrze ratusza, w ogóle nie przypominała swoich pierwowzorów. Były to chude, wynędzniałe i pobożne twarze, chowające nachmurzone miny pod brodami i sztywnymi, czarnymi beretami. Ośmiu ponurych siedzących mężczyzn — osiem
157
zimnych, surowych filarów społeczności — owoc pracy skrępowanej, skutej kajdanami ręki.
Lecz największe arcydzieło Georges miał jeszcze przed sobą. Namalował je sześć lat po wielkim deszczu.
„Beth'' zawisła naprzeciw spiralnego geniuszu „Męczeństwa" w świątyni Ukulitan, na północnej ścianie. Jedni wzgardzili obrazem, inni go wychwalali. Jeszcze innych po prostu zawiódł. Sardus Swift podjął decyzję o zawieszeniu go w świątyni. Przedstawiał Beth w wieku sześciu lat.
LAMENTACJE EUCHRIDA NIEMOWY,   nr 4
O Boże, błagam Cię! Usłysz me wołanie i ulżyj mi czym prędzej, gdyż zmęczony jestem tym dniem i jego gorliwym dziełem. Weź swego sługę i zabierz go do domu. Panie, na tej człowieczej Ziemi nie ma dla mnie miejsca. Dopilnowałem, by twoje rozkazy zostały wykonane. Dokonało się. Powstrzymałem ją.
Trzy kruki krążą nad moją głową! Przybywam, Panie! Przybywam! Gdyż bramy Twego królestwa znajdują się nie przy mej głowie, lecz u moich stóp. Wezwij mnie na dół! Niech to bagno zamknie nade mną swe usta! Przygotuj mi drogę! O Boże, usłysz moją modlitwę. Wezwij mnie na dół i wybaw od tych krwawych ludzi!
Moglibyście pomyśleć, że urodzenie się niemym — pozbawionym zdolności wymiany słów, z porażonym językiem — wystarczyłoby. Moglibyście pomyśleć, że brzemię niemoty wystarczająco silnie przygniotłoby głowę dziecka. O nie! Kimkolwiek był ten, który rozdawał zmyłki i czerpał chochlą czarną niedolę, musiał odwiedzić mnie i opróżnić nade mną całą pieprzoną beczkę tego paskudztwa, gdyż cały ociekałem nim — nieszczęściem i pechem. A zły wiatr wiał każdego dnia i każdej nocy przyświecała mi fatalna gwiazda i dzień nie mijał, jeśli nie obrzucono mnie jakimś gównem.
Urodziłem się niemową, obok martwego brata, w kałuży bimbru z obierek, w wypalonym wraku, na górze śmieci — lecz to był dopiero początek, zaledwie przedsmak tego, co przeznaczenie mi przygotowało. Być może nie wiedziałem tego, co wiedział mój martwy brat — że byliśmy parą żałosnych bachorów. Jeden niemy, drugi dobry, bo martwy, chore owoce prawdziwie plugawych lędźwi — szkaradne urwisy wyrzucone z macicznych slumsów na ten nikczemny, nikczemny świat, świat zbyt okrutny dla tak źle narodzonych maleństw jak my.
159
m
A jakże, robotnicy z pól tłukli mnie, a ci z miasta urządzali sobie polowania, dzieciaki szkoliły się w rzucaniu we mnie kamieniami, ci z rafinerii nieustannie kopali, lecz dzielnie znosiłem ciosy spadające niczym grad. Bo tak naprawdę utrapienia te zdawały się niewiele znaczyć w porównaniu z nie kończącym się gwałtem, jaki mi zadawano we własnym domu. Tak! Najgorszy wróg czaił się właśnie tam! Mama była moim prawdziwym i najohydniejszym wrogiem. Była czarną flegmą. Nie było dla mnie schronienia po żadnej stronie ogrodzenia. I nie ludzie z doliny, lecz pijana, despotyczna maciora z piekła rodem, która mnie zrodziła, poddawała mnie prawdziwej próbie. Jej późniejsze lata, przysięgam, to jedno okrutne pasmo moich cierpień. Gdy tylko
o  tym pomyślę, nawet teraz, pełne dwa lata odkąd wykorkowała, chłód przeszywa mi bebechy.
Czasami wprawia mnie to w zakłopotanie, wiecie, jako Trzymającego Berło Pana i Wznoszącego Jego Rózgę, wybranego do wypełnienia Jego niezwykle ekstatycznej misji, jak Wszechmogący, w całej swej dobroci
i  łasce, mógł stworzyć taką paskudę jak ona. A może ta lisica została ulepiona przez inną, straszniejszą rękę? Czy była arcypotwornym dziełem jakiegoś piekielnego kosmetyka? Nasieniem Lucyfera? W jakich cholernych lochach jej szukali? Z jakiego pieprzonego ścieku ją wyciągnęli? Czy wiecie? Nie? Tak?
VII
Siedziała na twardym drewnianym krześle z wysokim oparciem, otoczona pustką koloru ciemnej sepii. Miała na sobie ten sam bawełniany fartuszek co zawsze, lecz wyglądała mniej sztywno. Podciągnięta nieco spódnica ukazywała kolana, bluzeczka była cienka i luźna. Kończyny miała troszkę wydłużone, tak sądzę, i chociaż siedziała uroczyście, do portretu, była w jej postawie pewna swoboda, która sprawiała, że wyglądała na całkowicie nieskrępowaną, jak gdybym obserwował ją, a ona by o tym nie wiedziała.
Możliwe, że to światło latarki odpowiedzialne było za ściemnienie mrocznego otoczenia i uwydatnienie upiornej bieli fartuszka i złota luźno pofalowanych loków opadających na ramiona, lecz — i to jest prawie niewytłumaczalne — wysuwające się z bladych wybrzeży jej twarzy, niczym dwie czarujące ręce, wirujące i tańczące w czarnoksięskim rytuale, wychodziły oczy. Głębokie stawy, szmaragdowozielone i hipnotyzujące jak zimowe pajęczyny lub kręgi na skrzydełkach diabelskiej ćmy, nieustannie czarujące, patrzące spod ciężkich powiek, trochę na zewnątrz, trochę do środka, wypełniające mój umysł bełkotliwym mamrotaniem — niesamowitym, mrocznym mamrotaniem — krew łomotała mi w głowie — oczy wciągające coraz głębiej — głębiej, głębiej, głębiej...
Jak długo tam stałem, zaczarowany w ciemnościach świątyni, nie mogę doprawdy stwierdzić, lecz musiał to być dłuższy czas, gdyż jej twarz zaczynała znikać, niczym umierający księżyc, aż prawie przestałem ją widzieć, i to w końcu przełamało czar — zamierające w latarce baterie. To, i głos.
„Czy to dlatego, że przedstawiłem świętość w człowieku, czy może dlatego, że ukazałem człowieczeństwo w świętej?"
Odwróciłem się, kierując latarkę na głos. Oświetlona umierającym światłem, w drzwiach stała ciemna postać. Mignąłem latarką we wszystkich kierunkach, szukając drogi ucieczki. Nie było żadnej.
161
„Nie bój się. Czuję się zaszczycony, że jeden z was wrócił tu. by obejrzeć obraz w samotności. Nie przyszedłem cię skrzywdzić. Nie popełniłeś żadnego grzechu, przychodząc tutaj. Powiedz, dlaczego przyszedłeś popatrzeć na Beth? Co cię pociąga w tym obrazie?''
Poczułem smak krwi, mój nos puścił. Czułem karzące kije i kamienie publicznego potępienia, już wtedy, rozpaczliwie kręcąc się dokoła, szukając wyjścia.
„Jeżeli chcesz, możesz odejść. Nie chcę cię skrzywdzić." Wszedł do środka, odsłaniając wyjście świątyni.
„Pewnie, że, kurwa, nie chcesz" pomyślałem. „Pewnie, że, kurwa, nie chcesz."
Przebiegłem piorunem przez przedsionek, grzmocąc po gołych deskach świątyni. Biegnąc w kierunku intruza, machałem rękami, zataczając nimi, niczym wiatrakami, wściekłe kręgi. Próbowałem krzyczeć i chyba musiałem wyglądać całkiem groźnie, zbliżając się w ten sposób, gdyż zrezygnował z zaatakowania mnie, gdy wybiegałem przez drzwi i po schodach; i nie przestałem uciekać, dopóki nie dobiegłem do ścieżki prowadzącej do domu.
Przyłożyłem chusteczkę do nosa, serce mi tłukło i byłem tak cholernie przestraszony, roztrzęsiony i zdyszany, że nie zdałem sobie sprawy z doniosłości tego faktu. Mój krwawiący nos.
Leżałem na plecach, zakryty żywopłotem. Na niebie wschodził księżyc w nowiu i zobaczyłem, jak staje się tysiącem rzeczy — plasterkiem cytryny, złowrogą płetwą zagrażającą niebieskim wodom królewskiego stawu — kulką złotego runa — narzędziem Kostuchy — złotym łukiem — trzewikiem ze szkła — lampą odlaną ze złota — fałdą — pozłacanym rogiem na sukni dziewicy — liźnięciem — językiem — gniewnym cierniem — daszkiem nad żłobem — chochlą — zębem — wszystko to w górze, nade mną i poza moim zasięgiem. Zabrane.                         <
Obróciłem się na brzuch, kierując wzrok na rzeczy trochę bliższe.
Beth rozpinała pantofelki, nucąc piosenkę:
„...Pole gorczycy i koniczyny
Ptak z krzywym skrzydłem wzniósł się nad nimi..."
Lecz pieprzone cykady ponownie podniosły larum, wypełniając nocniyj ciszę swoim przeraźliwym piskiem, tak że już nic więcej nie mogłem
162
dosłyszeć poprostu obserwowałem ją. trzymająca się za kolana pod puszystą bawełnianą sukienką, luźną i niezwykle białą, i gdyby nie fakt   że palcami stóp kreśliła w kurzu zawijasy, błyszczące pantofelki odłożywszy na bok,   mógłbym wziąć ją za jakieś mniejsze dzieło tej samej zręcznej ręki, która stworzyła marmurowego anioła, śmiertelnie
:;:tTó::rego sierp *biond ^ ^ — ^
Kamienna Beth. Nasienie grzechu. Nasienie grzechu.
Wyobraźcie sobie Papę siedzącego z brwiami ściągniętymi w głębo-TT  ręką PLW^ ' StaIo^> ".wzruszoną. Wyobraźcie sobie  mm   WH       art ,Uł°ZOnyCh J6dna M drU^' S*a °a stole wznosi" W  ^         ' ]t
1'^ aZCHe S°bi  poziom na drugim
 td                t, od chwi-i kiedy obserwo-
 się
 f> ^     ' laSką- ŁUP! ŁUP! ŁUP! Wyprażcie so- g. wykwnające bąblami na grzbiecie i zadzie biednego
ZZ Td / aZCie S°bie Pap<? Z nienawiśC1^ tłuk^ceg° mierzę tak d u o, az dosłownie nie ma siły podnieść kija do następnego uderzenia Usłyszcie chory ryk Muła. Hiii-hooo! Hiii-Jooo! Hinloo! Część na zadzie, częściowo stoi.
 ć owo
hf        ' j' POmm° ^ Muła'
i, by ustawie pierwszy poziom z kart
 ^      b    SpiemOneg° Muła zataczającego beznadziejne koło
 . wylizać krwawe rany przecinające
w zalroH           K       p
grzbiet         pr°buJace§o' na
 Zarażonego chorobą Papy. A Papa - jego
 Przeszło! Pracuje spokojme-Bezbole Je-

 i Ukulltan' z
 n             latarką "  dłOnL   B^a
 z wielkim rulonem płótna pod pachą
163
Powiesiłem ją w mojej grocie następnego dnia — coś w rodzaju marionetki obserwującej moją ciemną kryjówkę. Z kindergrafem nierządnicy w dłoni zdumiewałem się podobieństwem — żółte loki, ta sama posępna poza, poczucie ponurego poddania spoczywające w stromej osi dziecięcych bioder i nieruchomej wiązce pochylonych kości, dziwnie przechylona głowa i zdobycz rozlanego złota opadającego na ramiona. Godzinami pogrążałem się w czarujących jeziorach ich oczu — jej oczu — jej oczu — jej czarujących, rozlewających się oczu.
VIII
Beth bała się innych dzieci.
Spędziwszy wczesne lata pod ścisłą opieką tłumu narzucających się matek, Beth nigdy nie zaznała towarzystwa innych dzieci i gdy Sardus Swift umieścił córkę w Szkole Doliny Ukulore, obawy, wcześniej ukryte, ujawniły się. Beth po prostu nie potrafiła czuć się swobodnie w obecności swoich rówieśników. Również czas nie spełnił roli leczniczego okładu; tygodnie mijały i gdy zbliżył się koniec pierwszego semestru, pan Carl Cullen, dyrektor S.D.U., zasugerował Sardusowi Swiftowi, by jego córka została zabrana ze szkoły i oddana pod opiekę prywatnego nauczyciela. Zdobywając się na gest, który był czymś więcej niż tylko zwykłą kurtuazją, gdyż decyzja nie mogła być podjęta w pojedynkę, Sardus spotkał się z garstką przywódców wspólnoty, by przedyskutować przyszłość Beth. Jej dobro było, jak to powiedział Sardus, „sprawą zarówno wspólnoty, jak i ojca". Zadecydowano w tej sytuacji, że więcej szkody niż pożytku wynika z trzymania dziecka w szkole i że niejakiemu panu Hen-ry'emu Mendelsonowi z Davenport, kuzynowi Wilmy Eldridge, zostanie powierzone zadanie prywatnego nauczania Beth.
Beth w głębi duszy gardziła panem Henrym Mendelsonem — nie cierpiąc ukazującego się codziennie lśniącego, różowego łba, który podskakiwał nerwowo na horyzoncie punktualnie o ósmej każdego ranka. Kurczyła się na dźwięk jego drobnych, wypolerowanych butów, skrzypiących na linoleum, gdy zatrzymywał się przed drzwiami. Nienawidziła -mhmm", które po tym następowało, i tłustego pukania jednym kłykciem. Lecz prawdziwie gotowała się w niej krew, gdy zwracał się do niej ¦Beeth", z prawie niesłyszalnym drżeniem w intonacji: „Dzień dobry Be-ee-th".
Jednak pomimo wstrętu, jaki czuła do pana Mendelsona, Beth dziękowała Bogu, że wyrok w Szkole Doliny Ukulore dobiegł końca. Nie musiała już dłużej znosić okropnej wrogości, z którą stykała się podczas
165

spędzonych tam trzech zimowych miesięcy. Nie musiała już dłużej spotykać się z dziećmi, które jej nienawidziły. Nie musiała już dłużej znosić spojrzeń zazdrosnych, oceniających oczu, słuchać pogardliwych szeptów i chichotów, okrutnych, urągliwych wierszyków.
Beth bała się innych dzieci do tego stopnia, że nauczyła się spędzać wszystkie przerwy w odległym krańcu gaju brzoskwiniowego za szkołą, siadając w wypełnionych szeptami wiatru krużgankach sadu. Oczy wpatrzone w przestrzeń, nieruchome, szeroko otwarte i jakoś puste. Jakie światy absorbowały ją, gdy siedziała pośród różowych i białych kwiatów brzoskwini, możemy tylko zgadywać.
IX
Pewnego popołudnia późną jesienią Mama zakończyła pięciodniową pijatykę w zwykły dla siebie sposób — wypędzając mnie oraz Papę z domu.
Papa uciekł za chatę, wrzucił kilka worków i juty na grzbiet Muła, włożył do toreb przy siodle potrzebne w jego zawodzie narzędzia: sznur, nóż myśliwski, szczypce na węże, kagance z drucianej siatki, psi drążek — długą, rozwidloną na końcu tyczkę służącą do wkładania do worków potencjalnie groźnych zwierzaków i tak daleJ- Następnie truchtem zbiegł ze zbocza w kierunku Głównej. Trzymając się blisko trzciny, gdzie była zastawiona większość pułapek, nastawiał ponownie i zakładał przynętę w tych, które były zwolnione, sprawdzał te nie tknięte i wkładał do worka zwierzęta, które się złapały.
Śledziłem go, uważając, by nie zostać odkrytym, kicając za kępkami barwinka, spoglądając przez błękitne i białe kwiaty. Lecz po jakichś dziesięciu minutach zdecydowałem się na spacer Główną- Póki ^° jeszcze widno.
Szedłem zaledwie dwie lub trzy minuty, gdy usłyszałem dziwny jęk. Był to ludzki odgłos, odgłos wielkiego cierpienia — wcale niepodobny do innych, które słyszałem, gdyż zdawało mi się, że mogę zlokalizować źródło tego rozdzierającego dźwięku bez większego trudu, podczas gdy w przypadku innych osobliwych głosów, dochodzących- jakby zewsząd, prawie niemożliwym jest... cholera, nieważne.
Przeskoczyłem rów, przecisnąłem się przez ogrodzenie u stóp Równiny Chwały i wszedłem w wysoką trawę. Szedłem ^ kierunku jęku, rozgarniając trawę patykiem. Jęk narastał, coraz bardziej żałosny — i nagle usłyszałem wściekły szelest wysokiej do pasa tra-wy> odległy o rzut kamieniem.
Ruszyłem w tym kierunku z wyciągniętym kijem.
167
.,Litości! Litości!" usłyszałem czyjś krzyk, a rozchylając trawę, ujrzałem przed sobą śmierdzącego włóczęgę ubranego na czarno.
Włóczęga wpakował nogę w jedną z jam-pułapek Papy — wieko stalowej beczki z około ośmioma wycięciami na środku, zrobionymi koncentrycznie i przypominającymi gwiazdę, przykrywające jamę głębokości dwu stóp. Leżał na plecach, patrząc w niebo, trzymając obiema rękami zakrwawioną nogę. Wył z bólu.
Wykopałem pokrywę, wyciągnąłem dwa sworznie spajające ją na brzegach i rozsunąłem dwa blaszane półkola, i krzywiąc się patrzyłem, jak włóczęga powoli wyciąga nogę ze szczęk. Jego but wypełniony był krwią.
Był to wyschnięty, straszliwie zarośnięty mężczyzna. Opierając się na łokciu, podniósł ramię i wycelował we mnie złowieszczy palec. „Bóg cię skarze, jeśli mnie tu zostawisz!" wysyczał. Następnie zamknął oczy, odsłonił drobne zielone zęby i stracił przytomność.
Wziąłem włóczęgę pod pachy i zawlokłem go, cal po calu, na górę, do walącego się kościoła na Równinie Chwały; ciemna strużka krwi ciągnęła się za jego piętą.
Zostawiłem go na połamanych schodach kościoła.
Piorunem pobiegłem do domu.
Z góry szkła przy południowej ścianie chaty chwyciłem słoik po marynacie. Przy jednym z destylatorów napełniłem go alkoholem z obierek, zakręciłem mocno pokrywkę i zszedłem zboczem do drzewa szubienicz-nego, gdzie dwa kruki zajęte były dziobaniem w pień. Grubszym końcem kija wykopałem nożyce, włożyłem za pasek i, nie przystając nawet na chwilę dla złapania oddechu, ruszyłem drogą w kierunku kościoła. Nawet gdy biegłem, czułem ponury palec włóczęgi zmieniający się w żelazny haczyk, gdy wypluwał swą zapowiedź. Boże, słyszałem jego złowieszcze ostrzeżenie!
W trawie natychmiast odnalazłem krwawy ślad włóczęgi i, z mózgiem tętniącym straszliwie, podążyłem wzdłuż szkarłatnej rzeki do jego buta. Znalazłem but, oblepiony muchami, tam gdzie go zostawiłem. Lecz włóczęga — on zniknął!
Odważyłem się wejść na schody i przekroczyć próg domu Pana. Mój umysł pełen był obrazoburczych cudów, które tak bardzo poruszały mnie podczas mych potajemnych wizyt w kościele, wiele lat temu.  Przypomniałem sobie  stacje  drogi  krzyżowej,  które  zaludnia-
168
ły filary, tak zawile i z taką miłością wykonane, i świętych złapanych w pułapkę świetlnych witraży — luminarzy kolorujących strugą światła zarówno kaplicę, jak i kruchtę. Przypomniałem sobie szok ognistej czerwieni — złocistej aureoli — przezroczystego, pstrokatego płótna światłości — strug kolorowego ciepła, przenikającego wszystko, promiennego, i rozkoszowałem się chwałą ich świętości — ich męczeństwa.
Wszedłem do kruchty; och, jakże to miejsce modlitw podupadło. Była tam szafka ze śpiewnikami i małymi bibliami, haniebnie zaniedbanymi, okrytymi futerkami kurzu i pajęczyny. Wyjąłem jedną z biblii- Woda wykrzywiła okładkę i poplamiła kartki, a w środku papier wciąż był wilgotny i pokropkowany krostami szarej pleśni. Na jednej stronie napisane było:
5    Zgrzeszyły przeciw Niemu „Nie-Jego-Dzieci"', lecz ich zwyrodnienie, Pokolenie krnąbrne, nieprawe.
Poczułem, jak włosy stają mi dęba i zamknąłem książkę, przerażająca rzecz. Biblia. Czasami.
Zostawiłem zakrwawiony, rojący się od much but na zewnątrz, lecz mój akt czci nie był potrzebny, gdyż zdawało się, że każdy komar w dolinie zwykł nawiedzać tę niewielką kruchtę. Wszędzie dokoła brzęczały i bzyczały. Skrzydlata ohyda. Świętokradztwo. Więcej much niż podczas Ukrzyżowania, oceniłem. Chodnik oblepiony był brudem i zarzucony śmieciami; nie był to już ten bogaty, purpurowy puszek, co dawniej. Odchody szczurów walały się wszędzie, a w rogach skręcało się kilka psich gówien, złych i śmierdzących. Po obydwu stronach zamkniętych drzwi prowadzących do właściwego kościoła, na niskich kamiennych plintach, stały dwie porcelanowe urny — jedna stłuczona, druga, nieodgadniona, wielce interesowała muchy, gdyż czarną chmurą unosiły się nad nią, a zachłanne brzęczenie dolatywało ze środka. Powstrzymałem się przed bliższym zbadaniem jej.
Z biblią w jednej ręce i słoikiem po marynacie wypełnionym Czystym Jezusem w drugiej, i nożycami za paskiem, i sercem tłukącym niczym młot, otworzyłem drzwi do właściwego kościoła. Zardzewiałe zawiasy wydały z siebie przeciągły jęk, gdy ciężkie drzwi otwierały się i zamykały za mną.
169
..O Boże!" pomyślałem, osłabiony widokiem, ..cóż oni uczynili z Twoim domem?" Lecz nie otrzymałem odpowiedzi — gdyż. oczywiście, Bóg już tam nie mieszkał. Splądrowany, zbezczeszczony, zdemolowany, splu-gawiony — kościół zarzucony był śmieciami i paskuda okrywała wszystko. Całe złoto i chwała — zniknęły. Smród wszystkiego, co nieczyste i ludzkie, wisiał ciężko w powietrzu — powietrzu, które kiedyś pachniało kadzidłem. Na podłodze walały się śmiecie — morze otwartych puszek i pustych butelek, ciemnozielonych i brązowych. Południowe słońce, odważając się zajrzeć nawet do tego lokalu, wdzierało się przez strzaskane świetliki, rozlewając się po oblepionym brudem wnętrzu. Duże kawałki mozaiki, poodrywane od filarów przedstawiających Mękę Pańską, ukazywały łaty szarego tynku, a te sceny, które jeszcze były rozpoznawalne, zostały dodatkowo zniszczone przez bluźnierczą rękę jakiegoś nieutalen-towanego wandala. Spojrzałem na filar ze Świętą Weroniką i zobaczyłem, że święta już nie wyciera czoła Naszego Pana, lecz karmi go wielką zieloną piersią. Tą samą zieloną farbą powypisywano na ścianach różne świństwa. Draperie były porwane i leżały na ławkach. Brudne koce, cuchnące szczynami, leżały na kupach. Kartonowe pudła leżały porozkładane na podłodze, inne wetknięte były w okna. Na parapetach stały oblepione woskiem butelki po winie, ze sterczącymi kikutami świec. Śmiecie szeleściły szybkimi nerwowymi seriami, gdy szczury chowały się w brudzie i obserwowały mnie stojącego z tyłu kościoła. Odór śmierci zalatywał od chrzcielnicy, w której, w dwu calach piany, pływał na boku nadęty szczur. Rój mięsnych much unosił się nad ławkami; ich głośno rozbrzmiewające bzyczenie w pustym pomieszczeniu. Tylko straszliwy Chrystus nie był sprofanowany, przybity w swym odwiecznym geście do hebanu, wisiał wysoko, wysoko poza zasięgiem jakiejkolwiek bezbożnej ręki.
Stojąc przy drzwiach, ujrzałem w końcu nogę włóczęgi — nieprzyzwo-itość sama w sobie, szkarłatna, ociekającą krwią — wysuniętą w boczną nawę z ostatniej ławki, na której niewątpliwie leżał.
Posunąłem się do przodu.
Spoczywał wyciągnięty na ławce, jedna cienka obuta noga i jedna cienka ręka zwisająca obok. Prawa nogawka spodni została oderwana przy kolanie, a klęcznik, z którego wysypywały się pakuły, wetknięty był pod okaleczoną łydkę. Drugi służył za poduszkę. Włóczęga gapił się w sklepienie, a jego wzrok był zimny i szklisty. Nie dawał znaku przytomności. Muchy zajmowały się plwociną spienioną w kącikach ust,
170
a krew rozmazana ręką na lewym policzku wyglądała jak barwy wojenne. Pióro z klęcznika leżało na policzku, przylepione krwią. Nie był martwy, bo oddychał — lecz oddech ten był powolny i ciężki: cienki świst towarzyszył każdemu wdechowi. Stałem nad nim, patrząc z góry na jego brodatą, zakrwawioną twarz, i przyglądałem mu się przez chwilę.
I gdy tak stałem, poczułem, jak moim ciałem mimowolnie wstrząsają dreszcze, tak jak wtedy, gdy w kruchcie otworzyłem Biblię i przeczytałem fragment o nieprawych dzieciach. W okropnym wyrazie twarzy włóczęgi było coś, czego nie można wytłumaczyć podobnie jak w tamtych słowach. Tak jakby w jakichś strasznych zakamarkach mego umysłu została trącona znajoma struna i wstrząsnęła mym ciałem, a reszta umysłu nie zareagowała. Możliwe, że było to jakieś przeczucie lub informacja z zewnątrz, której nie zrozumiałem. Możliwe, że Bóg przemawia do ciebie na wiele sposobów, nie tylko swoim głosem. Ciarki mnie przeszły i musiałem oderwać wzrok od jego twarzy. Spojrzałem na nogę.
Zaogniona rana po obydwu stronach golenia. Krew ciekła i spadała ciężkimi, ciemnymi kroplami z pięty. Była to zaogniona, krwawa rana, lecz dobrze znam się na ranach.
Zawsze noszę przy sobie przynajmniej dwie chusteczki, szczególnie od czasu, gdy zaczęło mi krwawić z nosa. Wyciągnąłem jedną z tylnej kieszeni i wepchnąłem na jej miejsce Biblię. Odkręciłem przykrywkę słoika i oszałamiające wyziewy alkoholu z obierek przyprawiły mnie o mdłości. Wstrzymując oddech, zamoczyłem szmatę w alkoholu, a następnie, pochylając się nad zakrwawioną nogą, rozlałem kilka kropel. Włóczęga podskoczył i opadł z powrotem na ławkę, lecz straszliwa nuta boleści wyrwała się z jego gardła i nie ustawała nawet na chwilę, dopóki nie skończyłem wycierania rozcięcia wysterylizowaną chusteczką. Obmyta, rana wyglądała lepiej. Następnie pociąłem drugą chusteczkę na paski i zabandażowałem nogę włóczęgi. Postawiłem słoik bimbru, pełny jeszcze w trzech czwartych, pomiędzy jego kolanami na ławce, a skończywszy zawiązywanie opatrunku, podniosłem oczy i zobaczyłem, ze pije pospiesznie i wielkimi haustami, odchylając się na drżącym łokciu, brudnymi paluchami obejmując słoik po marynacie. Zniknął jego rybi wytrzeszcz oczu. Mroczne paciorki miotały się nerwowo w orbitach, lecz wzrok utkwiony był we mnie cały czas, nawet gdy żłopał truciznę. Niczym niemowlę ze swoją butelką, kulił się, pił, ślinił, szczerzył zęby. robił grymasy i gapił się na mnie, a ja stałem przy jego opatrzonej nodze,
«i
171
trzymając w ręku nożyce, i gapiłem się na niego, i trwało to kilka minut, lecz nie — było chyba w tym jeszcze coś więcej — chyba wiele, wiele więcej. Bo gdy tak stałem, z wielkimi zimnymi nożycami w ręku, obserwując śmierdzącego nędzarza, płaszczącego się jak chłostany szczeniak, poczułem, chyba po raz pierwszy w ciągu całych moich dwudziestu lat, co to znaczy nie bać się. Poczułem, że wzbudzam w nim strach, stojąc tak, gdyż skamlał przy każdym najmniejszym moim poruszeniu — lecz już nie mogłem się powstrzymać. Chciałem ryczeć, chciałem ryczeć ze śmiechu i chyba to zrobiłem, stojąc tam, spoglądając na niego z góry, z otwartymi szeroko ustami, podwiniętymi wargami ukazującymi zęby, kołysząc się całym ciałem — z głową grzmiącą śmiechem, który tylko ja słyszałem — włóczęga, pijany ze strachu, wrzeszczał i mamrotał; moja zbolała twarz zalała się strumieniami niespodziewanych łez i również wrzeszczała, jak sądzę, i nie wiem dlaczego, ale pamiętam, że pomyślałem o tym, że biały Chrystus na hebanowym krzyżu również płacze i nowe łzy spłynęły po moich policzkach, łzy za Niego, łzy za włóczęgę i za mnie. Za wszystkich nędznych mieszańców, których przybili.
Zmęczony jestem już smakiem słonej wody.
Wtedy, niczym groteskowa kukiełka szarpnięta do życia przez jakąś szaloną rękę, inny włóczęga, większy i wyglądający podlej, wyskoczył z ławki przed nami i, rycząc jak zwierz, wyrwał słoik z bimbrem z rąk żałosnego sukinsyna przede mną. Opierając się o ławkę i odchylając do tyłu wielki łeb, złodziej pił wielkimi łykami. Zmuszony do leżenia płasko na ławce, okaleczony włóczęga przestał pochlipywać i, jak wściekły kundel na krótkim łańcuchu, zaczął zionąć nienawiścią — warcząc i pieniąc się i jeżąc sierść na grzbiecie, kły obnażone, głos zmieniony w mrożący krew syk, język rozwidlony na dwoje. Ponownie przeszły mnie ciarki.
„Kike! Zabójco Chrystusa! Dawaj butelkę! Ty śmierdzący żydowski charku! Ona jest moja! Słyszysz? MOJAl Kike! K-i-i-i-k-e\V
Kike siedział, huśtając całą ławką i rycząc ze śmiechu, bezzębny, zaśliniony, czerwony. Jego spuchnięty nos pulsował niczym serce, pompując szkarłatną krew przez sieć obrzmiałych żyłek, które pokrywały pajęczyną twarz.
Wtedy Kike skoczył w kierunku bocznej nawy, tuląc bimber pod ciężkim flanelowym płaszczem; kamienne ściany odbijały jego radość, echo za echem, dopóki sam śmiech nie stał się ścianą, o którą można
172
by rzucać gównem całą noc, a żadne nie przeleciałoby na drugą stronę. Wysiłki okaleczonego włóczęgi, by odzyskać słoik z alkoholem, spełzły na niczym, więc ucichł i leżał na plecach, podpity.
Kike, zataczając się, poszedł na przód kościoła i usiadł na tym, co kiedyś było ołtarzem. Prychając i chichocząc, opróżnił słoik po marynacie, a następnie cisnął nim w boczną nawę. Przyglądał się, jak odbija się i toczy i kręci i nieruchomieje, a następnie zaśpiewał donośnym głosem:
„... każda łza koło poruszała
Za Johnny'ego, mego martwego żołnierza"
Potem upadł na plecy, rozwalając się pośród gruzu. Drugi włóczęga otworzył jedno oko i, chwytając się teatralnym gestem za nogę, powiedział scenicznym szeptem, głosem łamiącym się i drżącym: ,.Czy słyszysz mnie, chłopcze? Czuję, że wkrótce wyzionę ducha. Czuję wachlowanie anielskich skrzydeł. Synu, odchodzę, a Bóg wszystko widzi! Miłosierdzie niech będzie twym drugim imieniem. Przyjacielu, to jest ostatnia prośba umierającego człowieka. Bądź dobrym chrześcijaninem i oświetl ten zakątek. Nalej mi pożegnalne pół litra. Przynieś mi słoik, bym mógł odejść z uśmiechem na ustach. Czy proszę o zbyt wiele, przyjacielu?"
Czułem wstręt do tego włóczęgi. Nienawidziłem go. Był ohydny, brudny i śmierdział — i było w nim coś znajomego. Przypominał mi... przypominał... przypominał mi... lecz nie zrobiłem mu nic złego. Zamiast tego bawiłem się jego podstępem, napełniając słoik alkoholem z destylatora i przynosząc go do ich domu noclegowego — do kościoła. Następnego dnia przyniosłem im więcej — i następnego również. Za każdym razem siadałem, milcząco obserwując, jak kaleki włóczęga kłóci się i sprzecza ze swym olbrzymim kompanem, Kike'iem, o ohydny płyn, jak gdyby to była sprawa życia i śmierci. Obydwaj chlali zwędzony alkohol wielkimi haustami, następnie, potykając się, kręcili dokoła, śmiejąc się nieustannie — śmiejąc się ze mnie.
Wdawali się w gwałtowne i oburzające kłótnie natury teologicznej, które nieodmiennie kończyły się ciskaniem przez Kike'a pustych butelek lub puszek w Chrystusa na ścianie. Kike, jak się okazało, był owym artystą o bluźnierczej ręce. Wkrótce miał za to zapłacić. Obydwaj mieli zapłacić.
173
s
Żaden z nich nie był świadom zgrzytania złośliwych trybów, żaden nie domyślał się, że koła piekielnej maszyny powoli się obracają. Że ich niemy mały ..wodny chłopczyk", jak mnie nazywali, w rzeczywistości napełnia się zdradą — że jestem złowieszczym kształtem przyczajonym za kurtyną.
Grałem w ich grę i czekałem. Robiłem to, i wiecie, natchnienie mnie nie opuszczało.
Chcę powiedzieć, że sam, w mym mrocznym schronieniu — to znaczy tutaj, na mokradłach, leżąc na plecach w swej grocie — myślałem, co robić — to znaczy, nie zawsze były to moje własne pomysły, rozumiecie? Lecz rozmyślałem nad sposobami — lub raczej myśli przychodziły do mnie, gdy leżałem tu, w trójkącie natchnienia — tak, natchnienia — między nierządnicą, świętą dzieciną i aniołem stróżem. Nierozerwalnie związane, niebiańskie trio — różowa tkanina koszuli nocnej nierządnicy pode mną, rozłożona niczym skóra — wizerunek świętej dzieciny nade mną, wypijającej mnie swymi czarującymi oczyma — i obok mnie mój anioł, boski gość przenikający mnie swą istotą, inspirujący mnie. Razem prowadziły mnie za rękę, ta trójka, prowadziły mnie za rękę przez ciemności. Zawsze przy mnie, niczym niewidzialna zbroja, chroniły mnie przed tymi, którzy chcieli mnie zniszczyć — zniszczyć mego ducha — zarówno przed żądnymi krwi bydlętami, które pracowały przy trzcinie, jak i hipokrytami, którzy mieszkali w miasteczku, lub pijanymi włóczęgami w kościele.
Każda myśl, która wypełniała mi głowę podczas tych niezliczonych, klasztornych godzin natchnienia, była genialna — niebiańska, boska — naprawdę, tak, naprawdę. Dobre myśli. Boskie myśli.
Lecz powiem wam — instrukcje, które otrzymałem w sprawie włóczęgów — nie, nie, nieważne. Powiem po prostu — teraz, gdy wszystko już zostało rozważone i osądzone — żywiłem nędzną nienawiść do tych śmierdzących próżniaków — nędzną nienawiść — i wzrastała ona w moim ciemnym schronieniu — krystalizowała się, skupiała, ta nikczemność — tak, tak było. Natchnienie nienawiści — natchnienie nienawiści prosto od Boga.
X
Dzień: 6 października 1952.
Muł pada i umiera. Euchrid grzebie zwierzę i kij, który je zabił. Hałda miękkiej ziemi u stóp wieży wodnej znaczy miejsce.
Ojciec Euchrida buduje dom z kart — dwadzieścia trzy piętra.
Siedzi przez całą noc przed swoim dziełem, dopóki poranne słońce nie ozłoci papierowego pałacu. Głowa pochylona.
Papa zatłukł Muła na śmierć jesienią, gdy liście były miedziane i złote. Pamiętam, gdyż właśnie opadłe liście, mokre od porannej rosy, umożliwiły mi przeciągnięcie ścierwa Muła do starej wieży wodnej. Jego grzbiet był brutalnie stłuczony. Podejrzewałem złamanie kręgosłupa.
Wziąłem szpadel z długim trzonkiem i zacząłem kopać, moją uwagę czasami odwracał zimny wzrok Muła. Zwierzę było martwe, a martwi muszą być pogrzebani, wszyscy to wiedzą, lecz jego oczy zdawały się błagać o miłosierdzie, jak gdybym to ja zatłukł go na śmierć, a nie Papa. Szpadel przewrócił ciemniejszą ziemię i nagle, bez ostrzeżenia, na sztychu leżało coś, co wyglądało na szkielet psa.
Kucając nad grobem i wybierając rdzawą ziemię z kostek, odkryłem malutką dziecięcą czaszkę. Następnie gnijącą kość promieniową i kość łokciową połączoną z delikatną rączką — i gdy ekshumowałem ziemskie szczątki mego brata, unosząc je delikatnie i kładąc na miękkiej ziemi na opadłym złotym listowiu, szlochałem bezgłośnie, oczy spływały mi łzami-Pochowałem ścierwo Muła i ułożyłem szkielet mego brata w starej szufladzie na sztućce, którą znalazłem na złomowisku. Zrobiłem proste wsuwane wieczko i zabrawszy ze sobą pudełko na mokradła, oparłem je o ścianę w moim sanktuarium.
Pozostał tam — mój drogi towarzysz — przez dobre trzy miesiące, to znaczy do dnia, gdy ona wystraszyła kucyka Turka, który uciekł na bagna, i ludzie z miasta odnaleźli i zniszczyli moje schronienie.
175
Lecz to nastąpi później.
Kocham cię, braciszku! Wracam do domu!
Cały strach zniknął.
Moje ciało opanowało cudowne drżenie. Dreszcz chwały. Całą mą istotę napełniała energia — owa energia. Krew dymiła mi w żyłach i wciąż płynęła — szumiała. Śpiewała. Moja krew śpiewała. Łomocząc we mnie. Moje serce tętniło i dudniło, pompując krew. Pulsacje rozkoszy, szalone i dźwięczne. Moje ciało jak ciepłe błoto.
Cały strach zniknął.
Czułem się jak wtedy w kościele, tego dnia, gdy znalazłem okaleczonego włóczęgę i stałem nad nim, tnąc nożycami powietrze, patrząc z góry, jak patrzy na mnie z dołu. Obserwując, jak skamle. Pamiętam jego brudną brodatą twarz wykrzywioną przerażeniem, drżące, przestraszone ręce, rzewne łkanie, i nawet purpurową bliznę w kształcie haczyka pod tryskającym łzami okiem, pobielałą ze strachu.
Razem wyrwaliśmy go z korzeniami. Jego i jemu podobnego, Kike'a.
Cały strach zniknął.
Siedziałem tam i przyglądałem się, jak bałwany dymu unoszą się nad płonącym kościołem — gdy ogień go trawił — gdy Diabeł go odzyskiwał. Czarny kaptur przykrywał Równinę Chwały, gdy ogień piekielny szalał jaskrawo.
Pokazałem Mu, że jestem coś wart, więc wynagrodził mnie, bym wiedział,  że  moje  zadanie  zostało zaliczone  i  że jest  zadowolony.' Zadowolony — to była moja rozkosz.
Nie byłem sam. On prowadził mnie za rękę.
Cały strach zniknął.
Z miejsca, w którym byłem usadowiony, na wzniesieniu w pobliżil chaty, Ukulitanie, uzbrojeni w latarki i grabie do siana, wyglądali jak mrówki. Szczekali i śpiewali i podsycali płomienie. Zastanawiałem się jak te mrówki muszą wyglądać w Jego oczach, te szalone pyłki na i Wyciągnąłem rękę. Nie byli więksi od mego kciuka. Prostując palce dłoni, zauważyłem, że mogę nią objąć całą Równinę Chwały, i potem zacisnąłem dłoń, zgniatając wszystko, ogień i ludzi, w pięści.
Zaśmiałem się i dolina zadrżała, rozbrzmiewając moim śmiechem.
XI
Większość wzierników miała zatyczki z korka, lecz wtyczka w mojej sypialni była zrobiona z papierowej papki. Nie mogłem znaleźć odpowiedniego korka. Naśliniona kulka była gruba jak kciuk i schła przez cały tydzień. Nawet potem się kurczyła. Lecz dobrze spełniała zadanie i wziernik nigdy nie został odkryty.
Wyciągnąłem zatyczkę ze ściany i harpun drżącego żółtego światła przeszył ciemności mego pokoju. Powietrze było jak psi oddech w tę bezsenną letnią noc. Wyciągnąłem rękę, rozwarłem palce i pozwoliłem igrającemu światłu tłuc w moją dłoń. Świetlny krążek, ciężki i złoty, świecił w dłoni jaskrawo jak nowy dukat. Leżałem tak na plecach, z oczyma skierowanymi na złotą strzałę, i po prostu obserwowałem, jak pyłki srebrnego kurzu, zwinięte i spokojne jak koniki morskie, unoszą się, samotne i bez steru, wpływając do promienia i wypływając na zewnątrz. Smutek nocy letniej przygniótł mnie i stałem się jego ofiarą, duszony przez jego mrok i lepkie ciemności.
Usiadłem i promień rozlał się na mojej twarzy, i zaglądając ukosem w światło, przyłożyłem oko do dziury. Przejrzałem dokładnie przyległy pokój, od ściany do ściany.
Otwarte drzwi wpuszczały powietrze. Lampa spirytusowa wisiała w przejściu, rzucając postrzępioną plamę miedzianego światła na podłogę, rozlewając resztę na ganek. Każdy skrzydlaty robak w swym nocnym locie wrzeszczał w przejściu w szale śmierci — głupie komary roztrzaskiwały sobie łby, by dotrzeć do płomienia. Pod lampą podłoga zaśmiecona była ich osmolonymi trupami. Pokój brzęczał ich szaleństwem.
Papa siedział przy stole, naprawiając wielką sprężynową pułapkę ze szczęką o szerokości ponad pięciu stóp. To była jego ulubiona. Czarny Bękart. Obok niego stała puszka smaru.
Papa wyglądał na poskręcanego, jakby go wychłostano ostami. Długa niebieska żyła wyhaftowana na zroszonym czole.  Oczy zawężone


177
w maleńkie szparki. Szczęka puszczona w ruch. Papa przeżuwa pokarm. Co jakąś minutę, bez żadnego widocznego powodu, przekleństwo wylatywało mu z ust, i tak siedział, dręczony niepokojem, wypróbowując pułapkę z nową, silniejszą sprężyną. Od czasu, gdy Muł zdechł. Papę zdawała się pożerać ropiejąca wściekłość, której nie potrafił stłumić. Jakby zwalczał igłę gołym nerwem.
Zmieniłem oko, lewe było zimne i piekące, podrażnione mroźnym palcem światła.
Znajdująca się w stanie śpiączki żona Papy, jej niechlujność, rozwalona w fotelu pod swą żarówką. Buntownicze sprężyny wykradały się spod niej. Chrapała.
Papa rozwarł ciężkie szczęki Czarnego Bękarta i nastawił zapadkę. Sprężyna jęknęła. Papa dokładnie posmarował pułapkę smarem do osi.
Zobaczyłem, że Papa odchylił się w krześle, nie odrywając oczu od ziewających szczęk. Założył ręce na pierś. Żyła pulsowała na jego skroni. Spojrzałem na Mamę. Na zderzające się komary. Znów na Papę. Zgrzytał zębami. Minuty mijały. Robaki brzęczały. Zmieniłem oko ponownie na lewe. Miłosiernie nadszedł sen.
Obudziłem się, wciąż ściskając w dłoni zatyczkę z papierowej papki. Siadając, poczułem, że coś ciągnie moje oko do wziernika. Próbowałem to zwalczyć.
W końcu zajrzałem.
XII
Ona wystraszyła kucyka. To wiem. Widziałem wszystko. I ona widziała mnie.
Byłem w mieście z okazji nocy przed „wypalaniem"', kiedy to robotnicy trzcinowi jak i Ukulitanie świętują początek żniw i ludzie na ogół są zbyt zajęci jedzeniem i piciem i flirtowaniem z żonami sąsiadów, by robić ze mnie kozła ofiarnego. Lecz nie znaczy to, że można pójść tam i odtańczyć na środku Placu Pamięci taniec deszczu.
Siedziałem na pomalowanym kamieniu obok starej pompy i spoglądając między kolana, przeczytałem napis na małej miedzianej płytce, która była tam wmurowana.
„O, wszyscy spragnieni, Przyjdźcie do wody."
Izajasz 55:1 Dar K.CD.U. 1921
Słuchałem czteroosobowego jug-bandu, łupiącego na niskim podium. Obok był przywiązany najżałośniej wyglądający kucyk, jakiego kiedykolwiek widziałem. Jak koń mógł być tak wygięty, tego nigdy nie zgadnę. Próbując na swój skromny sposób uświetnić uroczystość, Turek ukoronował konia ogniście czerwonym fezem, ozdobionym czarnymi frędzelkami i przywiązanym pod brodą elastycznym czarnym paskiem.
I gdy tak sobie siedziałem, nie zwracając niczyjej uwagi, poczułem, że włosy mi się jeżą, a ręce pieką i swędzą, i doznałem owego szczególnego odczucia, że jestem obserwowany. Zacząłem się pocić, ciężko dyszeć i sapać. Ręce mi płonęły i pulsowały, więc dmuchałem na nie, lecz to wcale nie pomagało i zanurzyłem je po łokcie w chłodnej wodzie w korycie. Trzymałem je tak całą minutę — po czym, gdy poczułem, że krew podnosi się, wyjąłem je. Wytrząsłem ręce do sucha, bojąc się

¦1
i
179
podnieść wzrok, mając cholerną nadzieję, że to uczucie — że jestem przez kogoś badany — minie. Nie minęło.
Podniosłem wzrok i nasze oczy spotkały się. Takie jak na obrazie! Stała przy kucyku, głaszcząc go po karku, lecz patrząc prosto na mnie. Przeze mnie.
Wyrwałem się i przewróciłem kamień. Śmierdział jak gówno. Był zaledwie wielkości dyni, lecz wywaliłem się bokiem na piach, zdzierając sobie biodro. Usłyszałem czyjś śmiech.
Usiadłem na kamieniu, nisko pochylony, z głową między kolanami, krzywiąc się z bólu, jej oczy wdzierały się we mnie. Gdy ponownie podniosłem wzrok, uśmiechała się do mnie — złym, tryumfalnym uśmieszkiem, który odsłaniał jej małe białe zęby. Drwiła sobie ze mnie. Takie dziecko.
Pochylając się niżej nad kucem i głaszcząc go po pysku swymi bladymi rączkami, wspięła się na koniuszki palców i szepnęła coś do końskiego ucha. Słowa czarownicy. Zaklęcie. Ponownie uśmiechnęła się i ponownie odsłoniła zęby. Chwilę później ujrzałem, jak jedno białe oko konia wywraca się dziko i kucyk staje dęba, wierzga i ponownie staje dęba. Dziwacznie rżąc, wystraszone zwierzę zerwało się, przedzierając przez żywopłot i wzbijając tuman czerwonego kurzu na ulicy Głównej.
Podniosły się okrzyki. Mężczyźni, pijani jak szewcy, zwalili się do swych pick-upów i terenówek i ruszyli w pościg za nim, z butelkami, linami i okrzykami. Pod wpływem impulsu wskoczyłem na tył jednego z pick-upów z około dziesięcioma innymi mężczyznami, lecz po ćwierci mili wyrzucili mnie, nawet nie zwalniając.
Ujrzałem, jak w oddali oszalałe zwierzę skręca z Głównej i galopuje przez chwilę ścieżką prowadzącą do mego miejsca, następnie ponownie skręca, i, z pluskiem przebiegając przez mokradła, znika w moczarach. Poczułem smak krwi i wyłowiłem chusteczkę, odchylając głowę.
Pokuśtykałem Główną, z powodu pieprzonego pyłu ledwo widząc cokolwiek na odległość stopy. Gdy dotarłem do chaty, zauważyłem, ze mężczyźni wysączają się z moczarów, mojego sanktuarium, nieco otrzeźwieni tym, co się tam wydarzyło.
Następnego dnia poszedłem na moczary. Gdy zbliżałem się do mego sanktuarium, było chłodno i ciemno, i wyczułem pewną słodycz w powietrzu, która obca była tym ukrytym ogrodom, tej wilgotnej i stęchłej krainie — jak gdyby jakaś kobieta  spała w pobliżu całą
180
noc, a następnie odeszła. Ponownie wciągnąłem powietrze wypełnione perfumami i przypomniałem sobie... lawendową słodycz jej ciała... Cosey Mo.
Coś błysnęło przy mojej stopie i pomyślałem przez chwilę, że to po prostu łza uroniona na wspomnienie o niej, lecz nie. Był to odłamek buteleczki — malutkiej fiolki koloru pruskiego błękitu, która niegdyś zawierała lawendową esencję.
Mój umysł ryknął i po trochu zacząłem obejmować grozę tego wszystkiego. Pokrywka pudełka po butach złapana w pętlę winorośli — ptasia czaszka i ilustracja z Biblii wdeptane w błoto — zakrwawiona szmata ułożona w fałdy na pniu drzewa — kosmyki włosów złapane w pajęczynę — puste butelki po alkoholu — roztrzaskana czaszka mojego brata — wszystko porozrzucane bezładnie wśród pełzającej zieleni umbry.
Położyłem się, gdyż dłużej nie mogłem już ustać, zamknąłem oczy na bluszcz i winorośl i otworzyłem szeroko usta, całkowicie zrozpaczony.
Nazywał się Smutek. Nie reagował na inne imiona. Sztuczne ognie syczały i skwierczały w górze. Gwiżdżące strumienie iskier przeczesywały ciemniejące sklepienie niebios. Słońca wirowały, tryskając niesamowitymi snopami. Rakiety, rzygając ogniem, rozrywały jasne niebo oślepiającymi emersjami. Knoty syczały. Petardy eksplodowały. Dym i błękitne iskry wypełniały powietrze. Dzieci stały w niemym zdumieniu, gapiąc się na cyrk upiornego deszczu w górze, gamoniowate twarze odbijały rozwrzeszczanymi kolorami całą trzaskającą psotę sklepienia. Była to noc przed „wypalaniem", ósme żniwa po deszczu. Kojący letni wieczór roku 1953.
Kuc schował głowę w worku z sianem. Widać było tylko parę ruszających się uszu, sterczących i drżących po obu stronach czerwonego fezu. Jego Właściciel, Turek, pijany winem domowej roboty, spał na wiklinowym krześle.
Za Smutkiem stała słomiana rampa, na której skrzypek, largofonista, trębacz i człowiek kucający przy pudle basu rozhuśtywali zebranie serią popularnych gigów, oberków i flingów, podrywających do tańca robotników trzcinowych i ich kobiety, i garstkę młodszych Ukulitan. Następnie Ted „Rudy" Hanley zastąpił trębacza na parę piosenek i był już w połowie ostatniej zwrotki „Portland Town"__
181
i winoroślą: dziwne jednoosobowe schronienie, podobne bardziej do legowiska zwierzęcia lub złodziejskiej kryjówki pełnej łupów.
Zakrwawione bandaże poprzetykane przez ściany i zestaw narzędzi wiszących na krótkich sznurkach: młotek, wielkie nożyce, piłka ręczna, kilka śrubokrętów, noży, gwoździ, strzykawek.
U sufitu wisiało na sznureczkach siedem lub osiem ptasich skrzydeł. Ze sterty w rogu jeden z mężczyzn zrzucił kopnięciem pudełko po butach i około piętnastu ptasich czaszek wysypało się, jaśniejąc żółto w świetle latarek.
„Jezu Chryste. To teren włóczęgów" powiedział jeden.
„Przeklęte zwierzęta" stwierdził inny.
I jak gdyby uwolnieni od jakiegoś wielkiego brzemienia, robotnicy trzcinowi zaczęli rozwalać grotę, zjednoczeni w końcu w akcie bezmyślnego niszczenia, rozrzucali pudełka, kradli narzędzia i rozbijali butelki. Wzniecili niewielki ogień.
Tymczasem właściciel kryjówki kuśtykał Główną, z głową odchyloną i szmatą przytkniętą do nosa, pokryty od stóp do głów czerwonym pyłem.
Tymczasem ścierwo starego kucyka zagłębiało się coraz bardziej, potrącając wolno przepływające ciała innych stworzeń — czasem tysiącletnich, zakonserwowanych tajemniczym błotem i zawieszonych w otchłani, dryfujących powoli i opadających.
Tydzień przed „wypalaniem" Fists Wiggam stracił obydwie dłonie, grając w „tchórza"* z wagonikami trzcinowymi. Jego koledzy uciekli, pozostawili walczącego młodzieńca, który zataczając się, przeszedł bez niczyjej pomocy dwieście jardów Główną i zwalił się przed drzwiami sklepu ojca.
Jego dłonie, gdyby były zgrabniejsze, mogłyby być dłońmi pianisty siedzącego przy instrumencie, kiedy leżały tak obok siebie i drgały na torach — dwa bezkrwawe kłębki powoli umierających nerwów.
Wyszedłszy ze szpitala, odpowiadał już tylko na swoje właściwe imię: Fitzgerald* — młody człowiek wydawał się teraz trochę doroślejszy, dojrzalszy.
W oryginale „chicken" — gra na sprawdzenie odwagi: wygrywa ten, kto najdłużej będzie trzymał dłonie na szynach przed nadjeżdżającą kolejką. Przezwisko „Fists" oznacza „łapy", „pięści".
184
I leżałem w tym lawendowym piekle, na łożu splątanej winorośli, i wszystkie wirujące pajęczyny opadały mi na twarz lepkim, szarym welonem. I gdy się pojawiła, unosząc się nad tym sprofanowanym miejscem, wachlowaniem skrzydeł zagarnęła rozrzucone przedmioty ofiarne na kupę włosów i skóry i kości, papieru i popiołu, piór, zębów i paznokci, krwi i szmat i rozbitego szkła, i rozpaliła to wszystko niespodziewanym ogniem, który wyskoczył i lizał koniuszki jej skrzydeł i trzeszczał pod jej stopami. I chociaż kaptur pajęczyny przykrywał mi głowę, widziałem jej smutną rozpaloną twarz i rozpuszczone luźno włosy i wilgotne, wzbierające piersi, pomalowane usta i paznokcie i oczy z ciężkimi powiekami — i chociaż moje uszy owijała pajęczyna, słyszałem jej powolny oddech i leniwe słowa, gdy mówiła mi, że muszę znać swego wroga.
Wyczerpany, usiłowałem opuścić moczary i gdy wolno przedzierałem się przez gąszcz, ciężko stąpając po wilgotnym gąbczastym poszyciu, czułem, że opuszczam to ciemne schronienie po raz ostatni i że już nigdy tu nie powrócę. Strach i niepewność zagościły w tym miejscu. Nie mogłem już nigdy więcej zatracić się w tej świętej krainie. Czyż mogłem mieć teraz kiedykolwiek pewność, że w menażerii poruszających się dokoła cieni nie ma cienia człowieka? Nie mogłem już więcej zaufać temu mrokowi, teraz, gdy został otwarty przez innych.
I gdy zbliżałem się do obwodu, moja stopa zaczepiła o coś twardego i runąłem w plątaninę roślinności. Leżałem i coś zimnego trzymało mnie za kostkę. Podniosłem się na kolana i znalazłem przy nodze oczywisty znak pogwałcenia mego sanktuarium — uśmiechnięty szeroko sierp. Sierp wydał mi się ciężki. Przeciąłem nim powietrze.
Zniknęła wiara w nieobecność człowieka.
„Czy nie ma już takiego miejsca, gdzie by mnie nie dosięgli?" zadałem sobie pytanie.
..Szast, szast, szast" niemo odpowiedziałem sobie sierpem.
!
,1,, •i/ j
XIII
Bóg nie jest wylewny. Nie przyłapiesz Go na wypuszczaniu dla przyjemności zbyt wielkiej ilości niebiańskiego gazu albo na czczej gadaninie. Nie interesuje Go również cholernie wielkie prawienie kazań. Minęły dawne dni wciskania rzeczy na siłę — dni starego ognia i siarczanej smoły. Obecnie Bóg handluje specjalnym towarem — ludzie są teraz mniej skłonni do rozstawania się z drogocennymi uciechami życia i ziemskimi przyjemnościami w zamian za obietnicę królestwa niebieskiego po śmierci. Klientela Boga jest mała i ekskluzywna. Diabeł zagarnia szuflą.
Bóg dojrzał. Nie jest już tą impulsywną istotą bez charakteru z Testamentów — porywczym handlarzem wiecznością, z torbą pełną tanich cyrkowych sztuczek i grzmiącym głosem — zapalczywym kramarzem z płonącymi krzewami i cudownymi laskami. Obecnie Bóg wie, czego pragnie, i wie, kogo pragnie. Jeżeli w swym majestacie uznał za stosowne wybrać cię jako narzędzie w Wielkim Planie, wtedy, mówię ci, musisz być gotów na przyjęcie, zrozumienie i wypełnienie Jego poleceń, bez żadnych pytań albo dyskusji.
Byłem Jego mieczem, ostrym i zatrutym, gotowym do uderzenia. Lśniłem w słońcu.
Siedziałem na szczycie stoku zaczynającego się z tyłu chaty i opadającego w dół do trzciny. Rękoma oplatałem kolana przyciśnięte do piersi i dolna część mojej twarzy ginęła w zgięciach ramion. Zwinięty w ten sposób, obserwowałem dolinę.
Rozmyślałem trochę, spoglądając w dół.
Obserwowałem dolinę i widziałem czarne pola i wysoką zwęgloną trzcinę cukrową, obdartą ze śmieci i już nie szepczącą — uciszoną i oczekującą, gdyż śmierć już się zbliżała. Ujrzałem grupki wycinaczy, pocących się i wysmarowanych sadzą, uderzających wolno w łodygi maczetami. Wycinacze kołysali się, a trzcina opadała.
186
Obserwowałem, jak droga mojej ucieczki systematycznie mszczona
jest przez tych mężczyzn — te same świnie, które wtargnęły na moje mo-
czary , zrównały z ziemią moją grotę. Te same męty, które roztrzaskały
i rozrzuciły moje skarby - wszystkie tajemnice, które zgromadziłem -
ciemne worki zebranych cudów - antyczne skorupki - drżące pierzaste
zbiory - pudełka rzadkich i strasznych tajemnic - delikatne kostki
i dzioby - uwięzione odgłosy - kruche zdobycze - wody i gluteny -
okazy oskrobane ze swego istnienia - wszystko, o czym kiedykolwiek
pomyślałem, co zrobiłem lub czym byłem, zakorkowane, zakręcone lub
pod szkłem - wszystko, co było mną - szkielet, na którym wisiała moja
wada, nędzna skóra _ wszystko zniszczone. Mój pieprzony dom moje
kości -zniszczone. Zadając rozmyślny gwałt mojej jaźni, ci wandale
duszy zabrali ze sobą moją przeszłość - moją historię - i zostawili
w jej miejscu tylko cień. Pustą skorupę.
I gdy tak siedziałem na skarpie, obserwując i rozmyślając poczułem że coś twardego i kolczastego, jakby oset, wyrosło we mnie, wypełniając lukę po tym wszystkim, co zostało zniszczone, rozbite i starte na pył pod butem i bezlitosną pięścią. Kucnąłem i syknąłem, dłonie mi pulsowały i nabrzmiewały, czułem się tak, jakbym włożył je po nadgarstki w gniazdo os. Pochuchałem na nie, lecz mój oddech płonął. Wszystkie malutkie Pręgi i większe, starsze blizny uczyniły z moich dłoni i nadgarstków mapy, jak piekące szkarłatne piętna.
Podobnie mój mózg wydawał się być wypełniony krwią gdyż porU-szone przebudzone i skręcające się w sennych jaskiniach mego umysłu. wypełzły zatrute myśli, jak gdyby po stuletniej hibernacji - piekieł^ żmije żądne czerwonego mięsa. Zacząłem się pocić. Sapać
Spojrzałem ponownie na pole w nadziei, że poprawi mi się nastrój-Próbowałem znaleźć coś przyjemnego w widoku przed sobą - widoku zziajanych robotników zajętych forsowną, morderczą pracą na polu lecz oset nienawiści rozrastał się coraz bardziej. „Cipy" pomyślałem.
nnł   I      P          SiC na tym' Że  Prag^tem - modliłem się -  aby
Południowe  słońce, już  i  tak piekielnie  gorące,  zawirowało jeszcze
bv   Th      rOzległe akry nie Ciętej Jeszcze trzemy zaczęły tlić się i dymić,
-   skóra robotników pokryła się bąblami i pęcherzami i żeby słońce
Pażyło, plon stanął w płomieniach, a przypiekane ciała zostały obdarte
z rąk i nóg , pleców i wrzeszczących twarzy mokrymi, czerwonymi pasami,
warstwa po warstwie, by czarno spieczone kości przebiły cienką tkaninę?
187
skóry, zrzucając pajęczynę żył i ostatnie postrzępione skrawki ciała do wiadra posoki, i by runęły, te zjedzone szkielety, w żużel... w naparstek popiołu... w krzyczący pył... w martwą pieprzoną śmierć.
Obawiając się, że to ja będę jedynym, który stanie w płomieniach, jeżeli pozwolę opanować się takim myślom, skierowałem wzrok w inną stronę.
Spojrzałem przez pola w kierunku głównej drogi, gdzie grupa około trzydzieściorga dzieci ze szkoły dreptała po obwodzie pola, odbierając z pierwszej ręki lekcję na temat przemysłu cukrowego doliny. Była z nimi garstka dorosłych i natychmiast rozpoznałem wśród nich pannę Anna-pearl Wells, wicedyrektorkę Szkoły Doliny Ukulore, po oślepiającym czepku — podobnym do kornetu zakonnicy — zakrywającym uszy i szyję, lecz z absurdalnym daszkiem z przodu, wygiętym do góry niczym wielki kaczy dziób zastygły w pół kwaknięcia.
Chociaż odległość była spora, z łatwością odróżniłem Mary Hanley, przewyższającą o głowę i ramiona swego męża, którego rozpoznałem po blasku rudych włosów i nowym, lśniącym jaskrawo chirurgicznym temblaku. Mary Hanley stała obok — Goliat między pierwszoklasistami — a panna Annapearl Wells, ze swą pojawiającą się i znikającą twarzą, czerwoną jak malina na tle nakrochmalonego czepka, martwiła się i niespokojnie kręciła dokoła swej trzódki, prowadząc ją w jedną lub drugą stronę.
Grubas w kapeluszu i z notatnikiem — niewątpliwie człowiek z rafinerii — zdawał się odpowiadać na pytania zadawane przez dzieci. Tak czarny miałem humor tego dnia, że myśl o przeczołganiu się przez wysoką trawę na drugą stronę drogi i śledzeniu ich nie wywołała we mnie nawet najmniejszego dreszczu podniecenia. Po prostu siedziałem i patrzyłem, i po chwili znów patrzyłem, lecz jakoś mniej uważnie, gdyż nie potrafiłem okiełznać myśli przelatujących mi przez głowę.
Czasami, w jakiś sposób, moja uwaga dryfowała w kierunku dwu blaszanych magazynów, wzniesionych na Wzgórzu Bednarza rok lub dwa lata wcześniej, służących do składowania cukru, nierafinowanego i rafinowanego, czekających na przejęcie przez Pattersona.
Pomyślałem o baliach melasy, które stały wzdłuż ścian magazynów, i pomyślałem o ciemnym, ciężkim syropie, tak słodkim i lepkim. Oczami umysłu ujrzałem mały cukrowo-różowy wóz, który niegdyś stał na tym samym wzgórzu, i z syropu mych dziecinnych marzeń, słodszego
188
od strumienia sorgo, wyczarowałem jej postać, o miodowej skórze i cukierkowych kościach, i przez chwilę pławiłem się w ambrozyjnej melasie i wizjach Cosey Mo, wspinając się na plaster miodu jej wzgórza, do małej różowej miodowej dziupli — do której ze szczęśliwie bijącym sercem włożyłem ręce — lecz brzęczenie nie było brzęczeniem pszczół,
o   nie,  lecz  much,   gdyż  teraz  pływała  w  rowie,  z  twarzą  pokrytą stygmatami pobitej dziwki, sinymi oczami i złamanym nosem i wybitymi zębami, ciałem pokrytym strupami nierządu, ramionami umęczonymi nakłuciami  uzależnienia,  posiniaczonymi piersiami  i  przerzedzonymi włosami — brudna martwa dziwka w rowie — bo jeśli raz szrama przetnie ci twarz lub serce, jest tylko kwestią czasu, by ktoś dodał ci następną — i następną — aż dzień nie minie, jeśli nie będziesz pobity do nieprzytomności, i nie będzie miasta, z którego by cię nie wyrzucili, i w końcu stajesz się takim przeklętym wrakiem, który nie czuje  się dobrze, jeśli nie wybiją z niego Chrystusa — i po  roku od pierwszego potępienia, pierwszej karzącej pięści, pierwszej ucieczki, kończysz z muchami bzyczącymi wokół oczu, wracasz do tego samego miejsca, tego samego miasta, bardziej martwy niż przedtem, unosząc się na powierzchni rynsztoka — stajesz się pobitą na śmierć dziwką w rowie. Lecz pewna cząstka ciebie nie umiera. Pewna cząstka żyje nadal. I czynisz sierotę z tej zepsutej i niegodziwej cząstki, porzucając ją chlast prast na łonie tych, którzy pierwsi okradli cię ze słodyczy, gdyż jest to niegodziwy owoc ich zbrodni, to jest ich krew, ich grzech, należy do nich, to dziecię krwi, to nasienie grzechu...
Ponownie zwróciłem uwagę na drogę. Beth błyszczała w kurzu, pod oślepiającym słońcem. Obok niej łysy człowieczek w ciemnym ubraniu mocował się z wielkim szkarłatnym parasolem przeciwsłonecznym.
Stała prosto i nieruchomo. Jej śnieżnobiały fartuszek i korona złotych loków jaśniały bezwstydnym blaskiem, który palił mi oczy. Zamknąłem je. Jej blask drżał w ciemności jak srebrny język płomienia zanurzony w złocie — światłość w chwili mego zaślepienia. Jej wężowe loki falowały
i  wiły się, opadając na ramiona, wytwarzając jakąś aurę, prawie aureolę
—  łagodne rozświetlenie powietrza otaczające jej jedwabną koronę. I powiem wam coś — gdybym nie został wybrany na jedynego świadka przybycia tego dziecka do doliny, znosząc samotnie to brzemię wiedzy
—  zapewne stałbym się ofiarą jej niesłychanego oszustwa. O, świetlista oszustko! Diabelska kłamczucho!
189
Przyjrzałem się ponownie drodze. Dzieci ze szkoły odeszły — powlokły się pewnie do klas — droga opustoszała, zostały na niej tylko dwie malutkie postacie, ciemna plamka i jasna plamka, i nieustępliwy, szkarłatny parasol, i przyglądałem się, jak patrzą na robotników trzcinowych tego pierwszego dnia zbiorów.
Przypomniałem sobie słowa proroka Izajasza.
Lecz zbliż się tutaj, dziecię wiedźmy, nasienie cudzołożnika i nierządnicy. Na kogo otwierasz usta i wywieszasz język? Czyż nie jesteś dzieckiem przestępstwa, nasieniem z nieprawego łoża''
I właśnie tam Pan, który wezwał mnie z łona, przekazał mi instrukcje, proste i wyraźne, głosem piękniejszym, niż mogłem to znieść. „Euchridzie" zaczął, „Euchridzie..."
A ja siedziałem i słuchałem Jego słów w niemym zachwycie. „Euchridzie...'' zaczął.
XIV
Beth siedziała na brzegu łóżka.
miała na sobie bawełniane getry
i jedną białą skarpetkę. Z jednym kolanem Pod brodą wsunęła drobną nóżkę w drugą skarpetkę, wzdychając cicho. Opuszczając jasną młodą nóżkę na drugi brzeg łóżka i machając rfi-% spojrzała spod nabrzmiałych snem powiek na Sardusa, który stał przed nią, nieskazitelny w swym czarnym niedzielnym ubraniu i z czarną uczesaną brodą. Wachlował twarz kapeluszem i uśmiechał się do Beth.
„Jest niedziela" powiedziała Beth, cicho lecz pewnie, jak gdyby wyjawiała odpowiedź na jakieś długo oczekiwane pytanie.
„Tak" powiedział Sardus, „i musisz być gotowa na przyjście pani Shelly."
Brew Beth zmarszczyła się pod gniazdkiem złotych loków.
.,Ojcze, czy Bóg sapie w zabawny sposób?
Sardus usiadł obok niej. Biorąc jej nagie ramiona w wielkie męskie dłonie, obrócił ją delikatnie do siebie.
„Co się stało, dziecko?" Jego ciemne oczy wpatrywały się w jej.
„Sądzę, że słyszałam Boga wczoraj wieczorem przy moim oknie Dziwnie sapał i gwizdał oddychając. On... to znaczy... Jego cień, był tam. I w-widziałam go, czekającego i świszcząco-oddychającego... tam przy oknie... a-a-a potem odpłynął. Podeszłam do okna, starając się nie bać, lecz Bóg zniknął..."
„Dlaczego sądzisz, że to był Bóg?" spytał Sardus, nie mogąc ukryć drżenia wściekłości w głosie, gdyż dobrze wiedział dlaczego.
„Ponieważ Bóg odwiedza mnie. Tak mówią pani Baxter i panna Sara Blume. I wiem, że nie mogę się bać. Czy Bóg odszedł dlatego, że się bałam? Czy będzie się gniewał i ukarze nas znowu?"
Sardus objął córkę długim, cienkim ramieniem i przycisnął jej wątłe ciało do swego.
„Nie, kochanie, to nie był Bóg" powiedział.
191
XV
Czasami odwiedzałem cmentarz i spędzałem trochę czasu na chodzeniu po polach trzcinowych, lecz nie miało to zbyt wielkiego sensu, gdyż młoda trzcina zasadzona po żniwach była zbyt niska, by można było zapuścić się w nią, nie będąc widzianym. Zacząłem zwiedzać wzgórza, a musiałem iść kilka mil, by do nich dotrzeć, lecz w górze, w skalistych miejscach, znajdowałem legowiska dzikich psów i uciekałem przed nimi, wspinając się na wysokie drzewa. Często zabijałem złe, śpiące węże, które smażyły się na gorących skałach, chwytając je za ogon i wymachując dokoła głowy, a następnie strzelając nimi w powietrze jak z bata lub po prostu roztrzaskując je o skałę lub pień drzewa. Wieszając ich ścierwa na gałęziach, czułem się potężny — jak demiurg. Kiedy indziej siedziałem po prostu na górce i, nic nie robiąc, obserwowałem dolinę i rozmyślałem. Kilka razy zdarzyło mi się nawet zasnąć pod gwiazdami. Lecz większość czasu spędzałem we względnie bezpiecznej kryjówce mego pokoju.
Czasami wyciągałem korek z judasza i obserwowałem, jak Mama i Papa walczą ze sobą, i zastanawiałem się, jak długo to jeszcze potrwa, zanim Papa w końcu wybuchnie i rozerwie sukę na strzępy. Pomyślałem o smażących się wężach i o tym, jakie to cholernie proste.
To wkrótce musiało się wydarzyć. Czułem to.
Tak, wydarzyło się.
Jesień. Wrzesień 1953. Zajrzałem do środka.
Widziałem ich oboje. Papa siedział przy stole, kipiący kłębek nerwów. Budował domek z kart. Domek wznosił się tak wysoko, że twarz ojca widziałem tylko wtedy, gdy oglądał z boków, czy ściany konstrukcji stoją prosto. Wtedy dostrzegałem jego oczy, zwężone złością, zatrute żółcią.
Mama, odwrócona plecami do Papy, stała w głębi, bardzo pijana, z kamionkową butelką w dłoni, i przyglądała się swojej fotografii, oprawionej i wiszącej na ścianie.
192
Gdakała, wygłaszając mowę o tym, jakim to kwiatuszkiem była, zanim została wyrwana i porzucona, by zwiędnąć i umrzeć, a jej szczęki nieruchomiały tylko wtedy, gdy ssała z butelki.
Widziałem, jak Papie trzęsą się ręce,  gdy mówiła. Domek z kart
zadrżał.
Mama opłakiwała swoje życie, wysypując całą puszkę robaków na talerz Papy, jak gdyby to przez niego nie była już tym kwiatuszkiem ze zdjęcia. Ciągnęła dalej o tym, jakim to leniwym starym sukinsynem jest Papa i że zaczyna tracić zmysły.
Domek z kart zachwiał się, zawisł na chwilę w powietrzu i runął, a wraz z nim runęła krucha budowla w umyśle Papy.
Papa wyskoczył z krzesła i rzucił się przez pokój z pełną prędkością, podczas gdy jego żona pociągała serdecznie alkohol z butelki. Trzasnął w nią całym ciałem, przybijając jej twarz do ściany. Szkło rozprysło się, gdy dno butelki, wciąż tkwiącej w ustach mamy, roztrzaskało szybkę weselnego zdjęcia; towarzyszył temu dziwny chory bulgot. Papa chwycił ją za włosy, szarpnął głowę do tyłu i ponownie uderzył o ścianę. Butelka weszła głębiej i nawet ze swojego miejsca słyszałem, jak szczęki rozchodzą się z wyraźnym „trza-a-ask", tak że po raz trzeci butelka wsunęła się w gardło, rozciągając od ucha do ucha skórę uśmiechu.                                                                                        _ .    .
Papa obrócił się i pozwolił, aby Mama zsunęła się po ścianie i usiadła, z nogami wyciągniętymi, ramionami zwisającymi bezwładnie, głową sterczącą jak u jakiejś uśmiechniętej, szalonej grubej marionetki, z szyją wyciągniętą jak u ropuchy trzcinowej.
Papa wziął dwie cegły z wierzchu starego brzuchatego pieca i, trzymając po jednej w dłoni, rozłożył ręce — a następnie złożył je jak parę perkusyjnych talerzy, uderzając żonę po uszach i rozgniatając w niej butelkę.
Krew.
Głowa opadła na podbródki i rozbita szyjka butelki przebiła szyję, tworząc zgrabny lejek, który wystawał z tyłu, rozsuwając tłustą zasłonę włosów, niczym rura spustowa wielkości mego kciuka, tryskająca parującą krwią i alkoholem z obierek.
Papa wypuścił cegły z rąk. Uderzając o zabłocone krwią klepisko, wydały stłumiony mokry odgłos. Oddychał płytko i świszczące Wysoki jęk  zabulgotał  mu  na  ustach  serią  dziwacznych,  krótkich  pyknięć.
193
'I'
1
XVI
Dziwne dni nastały po śmierci i usunięciu Mamy Kruk.
Staruszek zdawał się krzątać dokoła chaty z taką samą unoszącą euforią, jaką czuje się po zdjęciu ciężkiego brzemienia na końcu długiej i uciążliwej podróży. Nie uśmiechał się, nie śpiewał ani nie tańczył, raczej zdawał się być napełniony jakąś cichą rozkoszą, jakimś zadowoleniem, jakby szczerze doceniał nieobecność swej małżonki.
Lecz dziwniejsza była więź, która po śmierci matki wytworzyła się między Euchridem i jego ojcem i która złączyła ich tak silnie, jak najtrwalszy węzeł syjamski. Mama była ogromnym zatrutym morzem rozdzielającym ojca i syna i w jednym potwornym katharsis Papa rozsunął wody i serdecznie uścisnął syna.
A więź, która ich łączyła, utkana była z wielu nici i to jeszcze bardziej umacniało ich dziwną przyjaźń. Euchrid stał się idealnym kontrastem dla Papy, gdyż niewidzialne więzy, które złączyły ojca i syna, mordercę i współsprawcę, spowiadającego się i spowiednika, gawędziarza i zachwyconego słuchacza, wszystko to zazębiło się, tworząc niezachwianą, opartą na dziwnym oddaniu jedność.
Każdego wieczora, siedząc w głównej izbie przy stole, Papa snuł długie opowieści o przeszłości, wspominając bezprawne lata młodości, dzikie wybryki obłąkanej rodziny, nieszczęsną podróż do doliny, butelkę górskiego szaleństwa, która kosztowała go ucho — dzieląc się tym ; wszystkim z oczarowaną jednoosobową publicznością. Czasami mamrotane przemówienia Papy przybierały charakter spowiedzi i Euchrid; siedział, przerzucając łyżką bigos, słuchając uważnie wynurzeń szalonego j starca. Czasami mówił o Mamie, a bicz jego słów był wystarczająco-i bezlitosny, by obedrzeć ją w grobie ze skóry. Lecz pomimo przeko- nania, z jakim demaskował „królową dziwek" czy „zalaną maciorę", jak ją wciąż nazywał, coś brzmiało nieprawdziwie — niczym pęknięty dzwon  —  i  im więcej   Euchrid wysłuchał przemów  swego  ojca
196
tym bardziej Papa stawał się osłabiony, jak gdyby w grę wchodziły jeszcze inne uczucia, do których prawdopodobnie staruszek nie byłby w stanie się przyznać, więc tłumił je w sobie, instynktownie topiąc je w goryczy i krwawym uporze. Euchrid zauważył, ku swemu zdziwieniu, że tyrady Papy były tylko starannie dobraną maską, którą nosił niczym szczelną zbroję, a pod którą krył się nędzny szkielet żalu, winy i pogłębiającego się uczucia straty. Pomimo iż trudno mu było to zaakceptować, Euchrid zmuszony był stwierdzić, że skryte pod przechwałkami staruszka, drżało ponure serce, które wzbierało wyrzutami sumienia.
„Winny?" powiedział Papa pewnego wieczoru, śmiejąc się chorobliwie. „Czy czuję się winny? Ha, ha. To największe kłamstwo, jakie kiedykolwiek słyszałem. Czy Jerzy czuł się winny, kiedy zabił smoka?! Czy Dawid żałował, gdy odrąbał głowę Goliatowi?! Nie, mój panie! A Król Jehu — czy przeklął dzień, w którym końmi stratował Izebel i zostawił ją psom na pożarcie?! Masz rację — nie przeklął! I masz cholerną rację, że ja też tego nie zrobię!"
Mucha mięsna przeszła po stole i Papa złapał ją szybkim ruchem. Owad wrzeszczał w jego pięści, gdy przyłożył ją do zdrowego ucha.
.,Dlaczego? Ta zalana dziwka z piekła była potworniejsza niż stado smoków oraz ordynarniejsza niż jakikolwiek z filistyńskich olbrzymów i dwa razy szkaradniejsza. A co więcej — i tu klnę się na wszystko — mógłbyś przeszukać wszystkie rynsztoki kurewstwa i nie wyłowiłbyś brudniejszej, bardziej spienionej i parszywej flądry niż maciora, która cię urodziła."
Euchrid chłonął.
Mucha zaprzestała swego wirującego szaleństwa i siedziała cicho w zamkniętej dłoni, od czasu do czasu krótko i szaleńczo brzęcząc, lecz coraz rzadziej i mniej natarczywie.
„Ona była prawdziwą Nierządnicą Babilonu — a teraz już jej nie ma..."  powiedział Papa,  otwierając dłoń  i pstryknięciem wyrzucając martwą muchę za drzwi. „A teraz już jej nie ma" powtórzył cicho. I Euchrid siedział i Euchrid patrzył i Euchrid nic nie mówił. Jednak, pomimo swego milczenia, Euchrid niemowa pragnął bardziej niż  kiedykolwiek,  by jego język  poruszył  się  i  zatrzepotał  przebudzony i zerwał kajdany miliona  nie wypowiedzianych tajemnic uwięZionych w  lochach jego  serca.   Prosił Boga w cichej  modlitwie,  by
V

:fll
i
197
wynagrodził swego uniżonego sługę rozwiązaniem języka na ten wieczór. Albo chociaż na godzinę. Lecz Niebiosa tego dnia nie rozdawały cudów.
Euchrid tak bardzo pragnął przemówić, że na chwilę odsunął swą wiarę i poddał w wątpliwość zasadność ..wielkiego planu" Pana. Pomyślał o umierającej musze i o tym, że nawet najmniejsze i najobrzydliwsze ze stworzeń, taki gównojad, mógł trąbić o swej nic nie znaczącej śmierci, podczas gdy wybrany żołnierz Pana, ziemskie narzędzie Boga samego, Jego rózga i laska, pozbawiony jest daru mowy.
Euchrid siedział i zastanawiał się, jadowite słowa ojca były teraz tylko odległym brzęczeniem, czy jego niemota to warunek konieczny do otrzymania słowa bożego. Pomyślał o Niebie i zastanawiał się, czy tam również będzie niemową. Wzdrygnął się. Zastanawiał się, czy Bóg rzeczywiście słyszy jego ciche modlitwy, a jeśli tak, to jak brzmi jego głos? Czy mamrocze jak Papa? Może warczy i szczeka jak Mama? Euchrid dumał i powoli zaczęła go ogarniać ciemność snu.
Śniło mu się, że jest duchem przelatującym w zwolnionym tempie przez ciemne, poskręcane uliczki nieprawości. Ujrzał księżyc marmuro-wany krwią i mlekiem. Poczuł atakujący go żar, gorący jak burdel. Ujrzał pobite dziwki na pijanej nocnej zmianie i szczerzących zęby alfonsów w drzwiach. Pijacy tulący butelki czołgali się jak beznogie psy, chuligani podpalali śpiących włóczęgów. Bandyci w samochodach machali zwiniętymi banknotami, przejeżdżając przez niego, jakby go tam w ogóle nie było. Ulice stawały się coraz bardziej okaleczone i poskręcane, prowadziły go szczeliny. Wleciał przez otwarte okno i ujrzał śpiące dziecko. Twarzą zwrócone było do okna. Wyciągnął lewą rękę, schwycił i zaczął dusić, rycząc ze śmiechu, aż nagie dzieciątko obudziło się. Ofiara próbowała się uwolnić, skręcając się i naprężając, i tłukąc w łóżeczko, aż straciła przytomność. Euchrid chwycił jej głowę i wcisnął mocno w haftowaną atłasową poduszkę i zaczął dźgać ją wiele razy w gardło oblepionymi błotem nożycami, aż stara kurwa stojąca za nim powiedziała „Błogosławiony bądź, gdyż zabiłeś złą królową! Jej krew została przelana. Siostry Nierządu! Jesteśmy wolne! Wolne od doliny jej cienia, cienia Beth Beth Beth Beth Beth..."
Łokcie śpiącego wysunęły się spod niego i kiwająca się głowa opadła z chorym skrzypnięciem, czołem uderzając o krawędź stołu, przy którym siedział. Euchrid poczuł smak krwi, cierpkiej i słonej. Wstał
198
z krzesła i potykając się przeszedł przez pokój do brzuchatego pieca, na którym stała metalowa balia z wodą. Głowa go bolała i włożył ją do balii, zanurzając przez chwilę w zimnej wodzie, pozwalając jej rozpuścić pajęczynę snu i wypłukać krew cieknącą z nozdrzy. Z głową pod powierzchnią Euchrid wsłuchiwał się w ryk wody w uszach, powoli rozpoznając głuchy, łupiący puls, który zdawał się z każdą sekundą przyspieszać i intensywnieć z każdym głębokim uderzeniem, niczym crescendo na kotle, tłukące, tłukące, kołyszące jego mózg swym bum--bum bum-bum bum-bum...
Dobrze, jak wy byście to nazwali?
Ja nazywam to aktem miłosierdzia — i przez krótki czas Papa wynagradzany był cichą rozkoszą i całe nasze skromne domostwo zdawało się być nią zarażone i tygodnie tak spędziliśmy, zadowoleni z wzajemnego towarzystwa; on mówił, a ja słuchałem, z głową wypełnioną mnóstwem rzeczy, wypełnioną i wylewającą myśli jakby przez pośrednika, tak często zdawał się wyjmować mi słowa z ust — mówiąc czasami szalenie i podniecając moj umysł do szaleństwa. Wtedy mój umysł wykrzykiwał tak niepohamowanie śmiałe myśli - jakże szaloną szaloną poezję - że język starego zaledwie mógł ująć je w słowa i wypowiedzieć, w sposób przypominający pianie koguta o poranku, będące w rzeczywistości echem -echem niewymownej elokwencji pierwszego i najwspanialszego wdechu w nowym dniu. Napełnieni byliśmy szczególną krwią - tajną, rozumiecie, zaufaną — obydwaj, ojciec i syn — i w te słuchano-wrzeszczane noce byliśmy zjednoczeni, a powietrze całe wybuchało naszą szaloną połączoną gadaniną.
Papa nazywał to aktem miłosierdzia, mieszając w wiadrze bieli-dło, klej i wodę i zabierając się do oczyszczania, a następnie bielenia zakrwawionej, zdradzieckiej ściany. Wypłukałem i pomalowałem cegły i położyłem obydwie na ganku, by wyschły. Słońce, pamiętam, toczyło bitwę ze stadem tłustych, bawełnianych chmur i cienie pojawiały się i znikały i pojawiały i znikały, aż zakapturzona noc spakowała je wszystkie i zabrała ze sobą. Wszedłem do środka i wziąłem lampę spirytusową. Papa skończył już malować ścianę i siedział na krześle, gapiąc się na wielką, lśniącą bielą przestrzeń. Zapaliłem lampę i wyszedłem na ganek, słysząc Papę mamroczącego radośnie wewnątrz. Zajrzałem Zobaczyłem, jak wstał, wziął młotek, podszedł do ściany i wbił trzy


199
czterocalowe gwoździe, obok siebie, na wysokości głowy, w świeżo pomalowane deski. Następnie przeszedł na drugą stronę pokoju i zniknął mi z oczu. Postawiłem lampę obok dwu mokrych cegieł i przekląłem rząd Thysanoptera — obydwie cegły pokryte były milionami pieprzonych przylepionych przylżeńców. Strąciłem łokciem cegły z ganku prosto w kurz.
Wewnątrz Papa ponownie siedział na krześle, spoglądając z dumą na wybieloną ścianę. Czarny Bękart, całe trzydzieści funtów wagi, nasmarowany i głodny, wisiał na gwoździach, patrząc na niego z ukosa niczym jakaś gigantyczna prehistoryczna kość szczękowa.
Ogłuszyłem jakieś skrzydlate stworzenie sprytnym uderzeniem, wyrokując „To za cegły" i rozmyślając dalej, oceniłem, że minęło już prawie dwa tygodnie od czasu, gdy spuściliśmy Mamę na wodę. Całe dwa tygodnie siedzenia w chacie, odganiania chmary żądnych krwi komarów. Zastanawiałem się, tak samo jak zastanawiam się teraz, tutaj, przyklejony do powierzchni bagna jak przylżeniec do lepkiej cegły, dlaczego Papa zwlekał tak długo z pomalowaniem ściany zabójstwa.
Lecz okres prostej wspólnej radości ojca i syna dobiegał końca, opadając jak ołowiana kurtyna, jak drzwi zatrzaskując się prosto w twarz, i kiedy tak dumam, wciąż wywołuje to u mnie mieszane uczucia. Posłuchajcie.
Było to pod koniec drugiego tygodnia mojego życia-bez-Mamy. Był miły wieczór i Papa udawał się na spoczynek pełen życia i wesół. Jednak następnego ranka wyłonił się jakże inny ojciec. Był ponury i zgarbiony, jakby jakiś duszący inkubus lub sukubus lub jakikolwiek inny duch, siedząc mu na piersi całą noc, wyssał do sucha jego szczęśliwe serce i napełnił je strachem i strapieniem. Tak jakby Papa wiedział, że przechodzi swą ostatnią milę. Chodził osowiały po podwórku jak chory pies. Wyciągał krzesło na ganek i spędzał na nim całe godziny, patrząc przez mokradła w kierunku moczarów. Nic nie mówił, lecz zdawało się, że krępuje go kaganiec jakiegoś straszliwie smutnego i chorego przygnębienia, które przylgnęło do niego tak mocno, że przeciwstawiało się wszelkim racjom i rozumowi i... Jego serce pogrzebane zostało w niezgłębionym bagnie czarnej niedoli. Nie było żadnego ,.ponieważ", gdyż nie było żadnego „dlaczego". Jednak wciąż się zastanawiałem. Wciąż się zastanawiałem. I wciąż się zastanawiam, naprawdę.
200
Jakże często wracałem myślą do tego wieczora poprzedzającego tajemniczą przemianę Papy. Był to ostatni wieczór, kiedy w naszym domu panował duch zadowolenia. Pomagałem Papie pakować wszystkie rzeczy należące do Mamy — trochę więcej niż kilka naręczy spleśniałych szmat — przenosząc skwaśniałe ubrania na tył chaty i wpychając je do jednej z pięciu czterdziestoczterogalonowych beczek, które przytoczyłem z Równiny Chwały — spalonego i popielatego terenu kościelnego, który był teraz nieoficjalnym śmietniskiem dla całego złomu doliny i, rzec mogę, prawdziwą kopalnią złota. Papa złożył wszystkie przedmioty, które należały do jego żony, w beczce po oleju, każdą ostatnią wstrętną pamiątkę. Wśród odpadków znalazło się trochę osobistych rzeczy z jej młodości, które przechowywała w pudełku na kapelusze przewiązanym przegniłą teraz, atłasową wstążką. Pod wstążkę wsunięta była mała karteczka z pozłacanymi brzegami, na której zgrabną dziewczęcą rączką napisano:
To pudełko należy do Jane Kruk
Nie otwierać
1910
Papa odczytał to na głos i, obojętnie chrząkając, cisnął pudełko, nie otwarte, do beczki z resztą śmieci. Zanim zdążyłem wyratować tajemnicze pudełko i jego zawartość, Papa opróżnił półgalonową puszkę metylu nad wszystkim i już pocierał zapałkę o maskę chevy'ego. Pstryknął zapałkę do beczki i obserwowałem, jak moje szansę na przejrzenie kiedykolwiek zawartości cudownego pudełka — szmaragdowozielonego ze złotymi paskami, na którego wieczku wytłoczona była złota korona, między trzema skrzyżowanymi, fioletowymi piórami, i chorągiew u góry, na której napisane było
Dom Trzech Piór
przytrzymywana z obydwu stron przez ukośne włócznie, i z napisem u dołu, wytłoczonym wspaniałym półtłustym gotyckim drukiem, mówiącym
Najznakomitsi kapelusznicy od ponad pięćdziesięciu lat
— płoną z hukiem.
Potem Papa odszedł, a ja stałem tam, czując ciepło pieca do spopielania śmieci różowiące mi policzki i wdychałem oszałamiający, gryzący
201
diabelnie obce —jego chłodnej, szorstkiej ludzkiej ręki na mojej, drżącej i pulsującej. Tylko, powiedzmy, przez około cztery sekundy, a potem klepnął ją lekko i ześlizgnął się z maski chevy'ego.
Ja siedziałem tam dalej, w szumiącej ciemności, trzęsąc się całą istotą, słysząc, jak ciężkimi krokami idzie przez podwórko, słysząc brzęk wiadra, chlupot wody w korycie, gdy je napełniał, ponownie kroki i ssssyczenie, gdy opróżniał wiadro do beczki.
Nawet popiół śmierdzi" chyba usłyszałem, jak mamrocze, gdy dźwięk oddalających się kroków zamierał w mroku nocy.
Po chwili, gdy drżenie ustało, także ześlizgnąłem się z maski i podszedłem do pieca. Zaglądając do środka, wciągnąłem nosem powietrze. Nic nie poczułem, lub raczej zapomniałem poczuć cokolwiek, gdyż okrągła twarz księżyca śmiała się ze mnie z dna beczki, odbita w brudnej, popielatej zupie.
Wyczerpany, pobiegłem do chaty.
XVII
Słońce wstało i obudziło koguta. Kogut zakukurykał i obudził dzikiego psa. Pies za-a-a-awył i obudził kruki, które wzniosły się w powietrze i lecąc nisko, zaczęły się wydzierać: „kra-kra-kra", dopóki nie obudziły całej pieprzonej doliny. Dziwne, że zawsze jest okres dozwolonych polowań na kruki.
Wyczołgałem się z łóżka, z umysłem przemienionym w rzeźnię -Oskubane ptaki z wielkimi żółtymi dziobami padły ofiarą mego topora-W głowie pulsowało mi „kra-kra-chlast", „kra-kra-chlast" krwawych porannych myśli. Ubrałem się i wszedłem do głównej izby, prześlizgując się obok pokoju Papy, tak by go nie zbudzić, mając cholerną nadzieję że minął mu czarny nastrój ostatnich dwu dni.
Moje zapalenie spojówek — coś rodzinnego, ze strony Papy — nie mogło być bardziej uciążliwe niż tego kurewskiego poranka. Tak bardzo obolałe, swędzące i opuchnięte były moje oczy, aż wyobraziłem sobie* że Piaskowy Dziadek umarł i w zastępstwie powołali Musztardowego Dziadka. Przecierałem skorupki śluzu, idąc po omacku w kierunku balii, czując, jakbym zamiast powiek miał języki kotów. Zanurzyłem chusteczkę w wodzie i odchylając głowę, położyłem mokrą tkaninę na oczy, dotykając delikatnie i pocierając gałki, czując chłód sączący się przez powieki.
Jeżeli nie jedna rzecz, to sto innych" pomyślałem. „Zważone na wadze i uznane za niewystarczające. Wada i Deformacja. Skaza i Usterka. Kalectwo, Nieprzystosowanie i Dolegliwość. Czy ta nędzna zgraja zawsze będzie kuśtykała obok mojej nogi, teraz i później, aż do grobu, na zawsze pozostając żałosnymi psami moich dni?" smuciłem się współczując sobie serdecznie. „Jak mogę rozpocząć świętą wojnę" -^ biłem się wolną ręką w zapadniętą pierś — „gdy mój mundur ma więceJ szczelin niż pieprzona zbroja?" Potrząsnąłem żałosną ręką w kierunki niebios.
!:¦¦


205
Boże, co za poranek. Wytarłem paskudztwo z oczu, rozmiękczone mokrym kompresem, i. mrużąc oczy i mrugając, rozejrzałem się po raz pierwszy dokoła. Wszystko było tak, jak być powinno.
Wszystko było tak, jak być powinno, oprócz...
Na stole, kilka łokci przede mną, wznosząc się o dobrą stopę nad moją głowę — a ocieram się o pięć i pół stopy — sześć, gdybym mógł stanąć prosto — stała budowla z kart. Tym razem Papa przeszedł samego siebie, gdyż był to kolos zaprawdę straszliwej wysokości. Jednakże jego podstawę stanowił kwadrat o boku z zaledwie pięciu kart, ustawionych, oczywiście, wzdłużnie. Liczyłem, stojąc nieruchomo w miejscu, oddychając, lecz nie oddychając, bojąc się nawet patrzeć zbyt intensywnie —- dokładnie dwadzieścia pięter, ustawionych jedno na drugim, tworzących pełne cztery stopy strzelistego monolitu — to jest siedem łaskoczących niebo stóp, jeżeli dodamy wysokość stołu, zaledwie dwanaście cali odstępu między najwyższym piętrem a cholernym pieprzonym sufitem! Czy potraficie sobie wyobrazić, ile potrzeba kart do skonstruowania budowli tak wielkiej w pionie?
Czy wyobrażacie sobie, jak delikatna, jak skłonna do zawalenia się była ta wieża? Czy wyobrażacie sobie, jak ta budowla pragnęła runąć?
„Nie zamierzam być w pobliżu, gdy będzie się waliła" pomyślałem, gdy wspomnienia o matce, martwej i rozgniecionej na północnej ścianie, zalały mi umysł. I w tej samej chwili ogromna zielona mucha wleciała przez drzwi chaty i, głośno brzęcząc, uderzyła w sam środek budowli.
Dzieło Papy runęło pod siebie, implodując, rozpłaszczając się piętro za piętrem, waląc się w ponury sposób — z zimną symetrią i tragiczną     > nieuchronnością, która sprawiała, że stałem zesztywniały, chociaż waliła się z hukiem. Patrzyłem przerażony, lecz to, co słyszałem, słyszałem    | niedowierzając!                                                                                             *
Wieża z kart waliła się z odgłosem rozłupywanego drewna, po którym nastąpiło przepotężne „trza-a-a-ask", od którego dosłownie zatrząsł się cały cholerny dom, papierowe karty opadały na jedną kupkę na stole.
A potem...
A potem cisza, całkowita i absolutna cisza.
„Czy nie wystarczy, że nie mam głosu? Czy nie wystarczy, że moje oczy pieką mnie i płoną od tego porannego zaskorupienia? Czy
206
jeszcze koniecznie uszy muszą robić sobie ze mnie ¦ ^ wfeśnie teraz?-pomyślałem.
Stałem jak ołowiany żołnierzyk, sparaliżowany, czując się tak, jakby nikogo oprócz mnie nie było na świecie _ jakbym był sam _ przerażony - słyszałem zbliżające sie głosy, wdzierające się do środka, mówiące mi, mówiące... lecz wiedziałem - O Boże, wiedziałem...
Euchrid wybiegł z pokoju, przewracając stół i rozrzucając papierowe ruiny domku z kart na klepisko. Przedzierając się przez zasłonę w drzwiach i pokonując wszystkie trzy schodki ganku jednym skokiem, przerażony niemowa popędził wzdłuż przedniej ściany domu, zakręcił i pobiegł w tył chaty w kierunku złomowiska.
Zbliżając się, nagle zwolnił, przechodząc od szaleńczego biegu do szybfaego marszu, niczym jakaś miotająca się nakręcana zabawka, która powoli zamiera, a następnie zwolnił jeszcze bardziej i szedł chwiejnym krokiem, aż wreszcie znieruchomiawszy stanął w miejscu, z plecami pochylonymi i zgarbionymi w taki sposób, że jego postać zdawała się jeszcze bardziej skrzywiona, jeszcze bardziej komiczna niż zwykle. Stał, z rękami założonymi na głowę w sposób, w jaki czynią to szympansy widziane w zoo, z opadniętą dolną szczęką, wciągając i wypuszczając ciężko świeże powietrze i mrugając zaczerwienionymi powiekami. Gapił się.
Euchrid stał sparaliżowany widokiem. Niewymowny smutek wpłynął na jego twarz. Spełniły się jego najgorsze obawy.
Przerdzewiały żelazny zbiornik wodny - Papy arena gladiatorska i menażeria śmierci — leżał przewrócony. Roztrzaskane słupy na których się opierał, sterczały z tyłu jak odgryzione kości, brązowe i przegniłe, natomiast pofałdowany zbiornik, spłaszczony wstrząsem upadku, miał teraz owalny kształt, siatka druciana przykrywająca go odleciała, tak że górny brzeg lub wylot zbiornika wyglądał niczym monstrualne usta, wypluwające bebechy śmierci, bezładną hekatombę wybielałych, nadjedzonych kości, o wielu kręgosłupach, wielu kończynach i wielu czaszkach; skóry i sierść i pióra gnijące wśród bladych szcząt.
ków oraz czaszki wciąż obracające się i toczące, nawet po przybyciu Euchrida.
I wyrzucony poza szczątki, leżący na boku, chociaż wciąż w pozycji siedzącej, z krzesłem zaledwie kilka cali dalej, znajdował się Papa, z ro-


207
snącą kałużą czarnej krwi otaczającą jego rozgniecioną czaszkę i cienką strużką wodnistej krwi wypływającej z wypukłości po brakującym uchu.
Jedno oko, nieruchome i żółte, zwisało na nerwie wzrokowym z wypełnionej krwią orbity. Martwe oko. Przynęta na kruka. Po ramieniu Papy przesuwał się bokiem przebiegły czarny grabarz, w tę i z powrotem, odganiając dwa mniejsze kruki, sprytnie dziobiąc dyndający kąsek i wracając z trzepotem po ramieniu, by dźgnąć swym złośliwym dziobem skrzeczących natrętów.
Euchrid obrócił się na pięcie, pobiegł do chaty i wrócił w sekundę, kołysząc w ramionach dubeltówkę. Wycelował, strzelił i roztrzaskał głowę wielkiego kruka. Strzelił ponownie i zdmuchnął w zapomnienie następnego. Trzeci ptak uciekł, wzbijając się w poranny eter — przeładowując i celując ponownie, Euchrid pociągnął za spust i przestrzelił mu skrzydło, tak że trzepocząc i skrzecząc, spadł na ziemię w odległości luty od jego stopy. Tłukł słabo skrzydłem w upstrzony krwią kurz, z jednym błagającym czarnym paciorkiem utkwionym w Euchridzie.
Ze strzelbą przy biodrze, Euchrid wycelował w kruka, lecz zaraz podniósł lufę i szlochając, ze łzami spływającymi po twarzy, postawił powoli stopę na drżącej głowie ptaka, słyszał, jak czaszka ustępuje pod butem, gdy rozgniatał ją na miazgę. Wytarł but do czysta w grządce szczypioru.
Euchrid wyciągnął chusteczkę z tylnej kieszeni i rozwinął ją strzepnięciem. Podszedł do ojca i położył płócienny kwadrat na twarzy starca. Potem podszedł do chevy'ego, wspiął się na maskę i, z nogami zwisającymi z boku, położył się pod lśniącym słońcem.
Sięgnął do przedniej kieszeni, wyciągnął drugą chusteczkę i, rozwijając ją powoli, pozwolił cienkiej tkaninie spłynąć na twarz, tak że i ona została zakryta.
Położył strzelbę obok siebie.
Chusteczka była morskozielona.
Leżał tak, skuty ciszą, zanim miłosiernie odpłynął; gdyż jedynym miejscem, do którego mógł się teraz udać, była już tylko ciemna kryjówka snu — pod okładem snów, gdzie niczemu nie trzeba się dziwić, nic nie trzeba rozumieć...
Słońce było piekłem i wszystkie muchy brzęczały, i w ciągu paru sekund całun Papy stał się ciemnokarmazynowy, niczym mokra i czerwona chorągiew.
208
Słońce było piekłem i wszystkie muchy brzęczały i żywiły się rzezią i zniszczeniem, a duże ciemne plamy wsiąkały w zieloną tkaninę przykrywającą twarz Euchrida.
Klepisko w chacie wyścielone było dywanem z kart co najmniej dwudziestu różnych rodzajów — karty z trzech lub czterech talii były czerwone lub niebieskie i ozdobione gmatwaniną linii; inne szczyciły się akwarelowym malowidłem przedstawiającym chińską dżonkę; była również talia z lubieżną blondynką — prawdziwą Wenus-z-ramionami wychodzącą na schodki z głębokiej wanny, z włosami spiętymi nad ramionami, z lśniącymi łatkami piany spływającymi po nabrzmiałych stokach jej piersi, złotych i wysuniętych do przodu, po namydlonych sutkach i wciągniętym brzuchu — reszta ginęła w ciepłych mydlinach, a pozłacany gargulec z dzikimi oczami rzygał z nozdrzy strumieniem parującej wody, kilka cali za jej tyłkiem; inne były po prostu ciemnoczerwone; na jeszcze innych wyryty był stary parowiec rzeczny; niektóre zawierały reklamy, takie jak „Westalskie kłódki" lub „Skuteczne leki"; była talia z wazą z namalowanymi wierzbami, pełną róż i inna z koszykiem pełnym rudych kociąt; dwie talie reklamowały alkohole — Malt Hash Bourbon i Kentucky Straight — a inna cygara hawańskie; sylwetka prezydenta Lincolna ozdabiała jeszcze inną; jedna pokryta była żółtymi i czarnymi rombami, w stylu arlekina; na jednej był pies myśliwski wystawiający zwierzynę; była też fotografia przedstawiająca pierwszy model Forda T, z młodym człowiekiem w bryczesach stojącym obok, stawiającym obutą w kamasz stopę na stopniu; i na koniec była talia ze zdjęciem dziewczynki z zabawnym małym zezem, mającej może dziesięć lat — nie więcej — ubranej w zabłocony, czerwono-biały sweter narciarski i odpowiednie rękawiczki, szalik i czapkę, pod którą schowane były włosy, chociaż kilka kosmyków opadało jasnymi wstążkami na jej smutną twarzyczkę. Czapka miała pompon, który komicznie przekrzywiał się na jedną stronę. Czerwona spódniczka wyglądała spod swetra, a grube białe wełniane rajstopy składały się w harmonijkę nad jej białymi, sięgającymi do kostek gumowymi butami, z kroczem zwisającym poniżej rąbka spódniczki, co sprawiało, że cienkie dziecięce nóżki wydawały się zbyt krótkie. W ramionach kołysała czarnego jak sadza kociaka z białą plamką nad okiem, która sprawiała, że jego spojrzenie było równie krzywe jak i dziecka. Pod spodem był napis „Mała panna Szmatka z Plamką"-
S
¦¦Ni
209
Gdy Euchrid przewrócił stół podczas swego szalonego wypadu z domu, wszystkie dwadzieścia talii — ponad tysiąc kart — wylądowało na podłodze, obrazkiem do dołu, koszulką do góry, z jednym wyjątkiem. Przy drzwiach, trochę dalej od reszty kart, „Mała panna Szmatka" leżała przednią stroną do góry. Była to królewska karta. Walet. Walet pik.
Trupa i całe ścierwo owego czarnego poranka pogrzebał Euchrid na podwórku, tam gdzie poprzednio stała wieża. Jego twarz była tak kamienna, jak twarz słońca zwycięska, i uginając się pod parzącym biczem, kopał i kopał dalej i kontynuował kopanie, a słońce, jaśniejąc, toczyło się po niebiosach — wyniosły tyran napełniający dolinę swą bufonadą i nadęciem.
Najpierw obkopał połamane słupy wieży, które wciąż tkwiły w ziemi. Z wielkim wysiłkiem wyciągnął je, przegniłe pale zakotwiczone bryłami betonu i drutu.
Potem zaczął kopać dół.
Kopał od południa do zmierzchu, wysmarowany potem i gliną, z twarzą jak czysta karta, jak oblicze nieboszczyka; przez całe piekło dnia, aż ciemna ziemia podniosła się, usypana nad nim wysoko, i dół zaczął ciemnieć z nadejściem zmroku, ciemnieć i tonąć w cieniach, aż Euchrid, nic nie widząc, nie mógł kopać dalej.
Wysunął się z grobu i zwalił na górę słodkiej gliny, z dłońmi pokrytymi bąblami i krwawiącymi, obróconymi do góry.
Następnego dnia, z rękami owiniętymi brudnymi rękawicami gazy i plastra, Euchrid zebrał szuflą martwe i zgniłe szczątki z powrotem do przewróconego zbiornika, następnie, przymocowując z jednej jego strony linkę, huśtał zbiornikiem tak, że masa cuchnącej hekatomby zaczęła się ześlizgiwać i zsypywać, z gruchotem kości o blachę, do dołu. Euchrid przyciągnął za nogi trupa ojca na brzeg dołu i wrzucił go do środka, klękając i popychając rękoma martwe, sztywne ciało.
„Tyle śmierci..." pomyślał i zapragnął umrzeć.
Potem zasypał dół i do wieczora cała śmierć była pogrzebana. Ukle-pał nabrzmiały kopiec szpadlem, następnie przeszedł dokoła podwórka, zatrzymując się czasami, by podnieść ząb lub knykieć i rzucić go na kupę złomu. Wrzucił szczątki kruków do pieca. Włóczył się dokoła podwórka, zataczając bezcelowe kręgi, zatrzymując się w końcu przy nagim kopcu. Usiadł. Glina była ciepła. Podciągnął kolana do piersi,
210
ziewnął i ponownie je wyprostował. Oparł się na łokciu, obracając na biodrze, próbując trochę odpocząć. Zamknął oczy. Podciągnął ponownie kolana i położył głowę na wilgotnej ziemi.
 Niczym płód leżał na brzemiennym brzuchu błota, licząc uderzenia, które słyszał w ziemi — uderzenia bijącego serca. Najpierw jedno, potem drugie, lekko dudniące, rozrastające się z czasem do rodziny bijących serc, i czuł wibracje dobiegające z dołu. Słyszał grzebiący pazur, później kręgosłup; stukający dziób; kilka gryzących zębów. Zdawało mu się, że słyszy martwą rękę podnoszącą się na umierających zmartwychwstałych. I ssssyczącą odpowiedź żmii. Wycie i dzikie szczekanie. Wkrótce rozbrzmiały wszystkie uwolnione nie narodzone stworzenia martwego brzucha i ziemia zaczęła tętnić hałaśliwymi trupami, a Euchrid, ich strażnik, leżał zwinięty i spał, ukołysany do niemego snu ich wierzganiem i zgiełkiem.
Nie śnił. Zamiast tego pamięć pociągnęła go w przeszłość, uwalniając czas, gdy miał zaledwie dziesięć lat.
Miałem zaledwie dziesięć lat, gdy zostałem strażnikiem Atra vira-go, znanego również pod nazwą Szczekającego Pająka z Vargus, lecz wypuściłem go, gdyż nie wytrzymałem współzawodnictwa.
Swego Atra virago otrzymałem od włóczęgi w zamian za pół litra alkoholu z obierek, który wydoiłem z destylatora Mamy tego samego wieczora.
Gdybym był trochę silniejszy, wiem, że mógłbym go uzdrowić.
Wymiana przebiegła prawidłowo, chociaż wyczułem, że była to uroczysta chwila dla włóczęgi. Sposób, w jaki drżały mu ręce, gdy wręczał mi tłusty rondel, ledwie mogąc utrzymać pokrywkę, zdradzał pewną wrażliwość, rzadką u włóczęgów, którzy na ogół byli bezwartościową, gburowatą rasą.
Zbudowałem pomysłową klatkę dla swojego pająka. Oto jak. Posłuchajcie.
Znalazłem na złomowisku stary dekiel od koła i poobijany kuchenny cedzak, które idealnie do siebie pasowały i złożone razem tworzyły nieco spłaszczony globoid z mocnym dnem i gęsto podziurawionym sufitem, umożliwiającym oddychanie i oglądanie. Porwałem gazetę na równe paski i wyścieliłem nimi dekiel, tworząc miękką, elastyczną podłogę.

I

211
Mój Szczekający Pająk był wielki jak talerz i doskonale pasował do klatki. Karmiłem go głównie muchami domowymi, rzadziej stonogami lub muchami mięsnymi, a przez pierwszy dzień trzymałem klatkę pod łóżkiem.
Nie wychodziłem ze swego pokoju przez trzy dni i trzy noce.
Co jakiś czas, siedząc tam w ciemnościach, znajdowałem zapałkę i, pocierając ją o klatkę, trzymałem blisko dziur, tak że tańczące płomienie rzucały drżące światło do środka.
Z płucami wypełnionymi gryzącym dymem przysuwałem głowę i zaglądałem do klatki, w jego niesamowite oczy — te doły, te wypełnione czarną wodą rany — nigdy nie mrugające, nieustraszone...
I jeszcze raz! Jeszcze raz! Oszołomiony siarkowym dymem. Jeszcze raz!
Sądzę, że mógłbym pożegnać się z życiem przez te wilgotne, narkotyczne doły — bagna jego oczu — te onyksowe kałuże — ściągnięty na dół przez te mrocznie oświetlone spirale. Bo one mnie trzymały! Naprawdę! Paraliżowały! Byłem odrętwiały! Pęcherze wyskakiwały na kciuku i wskazującym. Małe popiołki zaśmiecały posłanie. I znów słuchałem — i znów zaglądałem.
Był to zaprawdę cudowny pająk. Czarny jak smoła, z odwłokiem oddanym jedwabnym hebanowym włosom. Tylko oczy błyszczały, lecz także czarno, jak kamień węgielny lub skuta lodem sadza — czarno, rzekłbym, i tylko czasami. Lecz zawsze mnie unikał. Nigdy nie widziałem, żeby się poruszył w klatce. Nigdy nie słyszałem, żeby szczekał.
Czwartego dnia zdecydowałem się wynieść klatkę na zewnątrz.
Milczenie Szczekającego Pająka dobijało mnie.
Najpierw pomyślałem, że nie podoba mu się klatka.
Potem pomyślałem, że może on też jest niemową, tak jak ja.
Następnie, gdy obudziłem się drugiej nocy zlany zimnym potem, naszła mnie inna myśl, myśl, która zaciążyła mi na sercu — może czeka, aż ja odezwę się pierwszy? O, samotny pajączku, gdybym tylko mógł dać ci znać...
W końcu wyciągnąłem go na zewnątrz, trzymając klatkę pod poszewką. Usiadłem na pniu w pobliżu drzewa szubienicznego o jednym konarze i wyjąłem klatkę. Jaśniała na słońcu niczym srebrny hełm i włócznia światła rozbłysła na jej powierzchni.
Sprawdziłem, czy nie ma kruków.
212
Otworzyłem klatkę, rozpoławiając ją, i wytrząsnąłem pająka z miski, i paseczki papieru trzepocząc opadły niczym chorągiewki, i trupy setki owadów rozsypały się dokoła mnie jak weselny ryż.
Mój Atra virago wylądował prawidłowo, na nóżki, tak jak wszystkie wypuszczane pająki, które dotychczas znajdowałem.
I bez jednego skinięcia głową mój pająk przeszedł długość pnia i zniknął w trzcinie.
A ja siedziałem tam przez chwilę, tak po prostu, na pniu.
I po jakimś czasie wstałem i powoli poszedłem w kierunku złomowiska, nie mając nic pilnego do roboty.
Rzuciłem dwie połówki klatki na kupę i zamyśliłem się.
Prażyłem się na słońcu.

KSIĘGA TRZECIA
PSIA CZASZKA
i: ii'
1
11.1
Czas nagli. Tak. Czas... nagli. Dziwne, gdyż nigdy wcześniej nie naglił-Ani razu, jak sobie przypominam. Ani razu w ciągu dwudziestu ośmiu lat mego życia. Nie przypominam sobie ani jednego razu. Dwadzieścia osiem lat — to w przybliżeniu dziesięć tysięcy okrążeń tarczy zegara — Jezu! Kiedy pomyślę, że siedziałem na swej głupiej dupie i wysłuchałem osiemnastu milionów „tików" i osiemnastu milionów „taków" idiotycznego zegara, nie mając niczego prócz zasranego mnóstwa czasu, a teraz, w godzinie mojej śmierci, gdy mam trochę swobody — co się dzieje? Teraz jest „Ruszaj się, cymbale — nakręć go, Ziutek." Oraz „Spieszmy się, kurwa!!"
Niełatwo jest umierać, wcale nie. O, jeszcze raz napełnić płuca powietrzem. Skrępowany uściskiem i ssaniem błota unoszę się, zanurzony w galaktyce kurczącej się atmosfery, z wnętrznościami przewracanymi przez fale mdłości, walczącymi ze ściskającymi palcami żeber, prawie tak, jak gdyby skóra i kości pobrały się, tworząc diabelski gorset, dążąc do tego, bym wyrzygał żołądek, serce, płuca, wszystko. Żółć coraz bardziej podchodzi mi do gardła, widocznie skoordynowana z zanurzaniem się. Moje zanurzanie się! Moje zanurzanie się! Tak jak w życiu, tak i w śmierci, wszystko na dno! Ostrze bólu od oka do mózgu. Duszę się od wyziewów. Trujące opary wiją się dokoła mnie jak wężowe duchy. Lecz już się ich nie boję. Ani ich mamrotania. Ani ich pieszczot. Przeżyłem prześladowania gorszych bestii niż te. Pieprzę te fosforowe blednicowe gazy! Niech spłyną na mnie! We mnie! Przeze mnie! Mój mózg to brudna gąbka nasączona trującymi oparami tego bagna szczyn! Cóż to szkodzi, że moje wspomnienia w chwili śmierci będą lekko podkoloryzowane siarkawymi wyziewami tego dołu? Stawię temu czoła. To znaczy, nigdy nie szukałem prostych wyjść. Nie, proszę pana! Kurwa! Kto chce odejść we śnie? Ja nie! Nie Euchrid Eukruk, syn boży.  Chcę śmierci, którą zapamiętam do koń...  Kurwa!   Nie!
217
Pozwólcie mi wykorkować z hukiem Żadne bagno, żadne straszydła, żadni łowcy nagród, żadne cholerne zera nie okradną mnie z tego. Bo wiem, że czeka na mnie lepsze miejsce. Tu, na dnie. O tak, pod powierzchnią bagna czarnego. Gdzie Bóg rozkoszy kładzie syna swego. Do diabła! Moja czaszka skażona jest mdławą poezją. Zatruta monotonnymi rymami. Są takie dni, że każda myśl przechodząca przez mój umysł sprowadza następną, o takim samym tempie, rytmie, akcencie i rymie. Posłuchajcie.
„Opadasz w głębię z wolna — trudno, ja tego nie zmienię, Lecz to, co cię pochłania, wprawia mnie w wielkie zdumienie." Rani mnie twoja mowa, o głosie grzmiący z tej chmury, W Śmierć się przecież zanurzam, Życie zostawiam u góry. „Mylisz się, biedny chłopcze, Śmierć prawdziwa jest przy mnie, Pod tobą lochy Piekieł, Wiecznej Męki płomienie!" Och zejdź z tej kupy gnoju, diable ukryty na niebie, Tyś jest Lucyfer! Oszust! Po kłamstwie poznaję ciebie! Już mnie nie zmylą, czarcie, twe grzmoty i sroga burza, Za mym sterem Bóg stoi, okręt w odmęty zanurza. Bagno w głąb mnie wessało i łańcuch me ciało ścisnął, Szatan, westchnąwszy ciężko, harfę swą trącił ognistą. „Piekło jest również w Niebie i ponad bagnami tymi. Niebo to moje kłamstwo, czyniące piekło na ziemi."
Tak jak powiedziałem, niełatwo jest umierać — lecz wytrzymam do końca.
Czy sądzicie, że asekuruję się? To znaczy — czy ja się asekuruję? Gówno prawda!
Czy sądzicie, że nie wiem, co chodzi wam po głowie? Dobrze, wyprostujmy więc parę prawd, które wydają się być nieco poprzekręcane. Nie dokonałem sabotażu wieży wodnej. To znaczy, na miłość boską, przeklęte pale przeżarte były zgnilizną. Tak czy inaczej, ja i Papa byliśmy sobie bliscy. Niech spoczywa w pokoju. Może ci z miasta podkradli się i to zrobili. Nie mogę, będąc sprawiedliwym, obwiniać ich bezpośrednio, lecz nie wykluczyłbym całkowicie tej możliwości. A wy?                          
Nie jestem mordercą, nie. Dobrze, jestem. W porządku — więc ) zabiłem paru włóczęgów w zeszłym roku. Lecz teraz mówimy o czym innym — wszystko we właściwym czasie i po kolei.                                 ¦
218
Czy wiecie, że przyczyniacie się do mego niechybnego i nieodwołalnego zgonu? Nie? Dobrze, oliwcie swoje dubeltówki i smarujcie maczety i róbcie pętlę na swej ładnej grubej linie, gdyż, wiedząc to lub nie, jesteście tymi, którzy mnie dopadną — tak! Dopadniecie mnie i zabijecie. Dopadniecie i zabijecie. Nienawidzicie mnie i nie wiecie dlaczego. Lecz wszystko we właściwym czasie i po kolei. Teraz wróćmy do grobu, gdzie mój tata spoczął na zawsze. Na zawsze.
Leżałem długo. Leżałem wiele dni. Słodka i brzemienna ziemia, wygładzona uderzeniem i klepnięciem mego szpadla, teraz nosiła w sobie krzywy odcisk mego ciała. Gdyż leżałem na wierzchu jak jakieś zapomniane i nie pogrzebane ciało, nieruchomy, równie martwy. I przysięgam, że słyszałem tych pode mną, policzek opierając na poduszce ziemi, przez wiele dni i nocy. Trochę pociechy, trochę płaczu, trochę jedzenia gliny.
Po prostu nie potrafiłem odejść od grobu — chociaż nie leżałem czekając, bo nie oczekiwałem niczego, absolutnie niczego. Gdyż musicie zrozumieć, że opanowało mnie odrętwienie beznadziejności. Nie potrafiłem oprzeć się temu słodkiemu, chłodnemu miejscu na kopcu — nawet nie dlatego, że niesamowita muzyka dobiegająca ze środka zdawała się wysysać moją krew życia, moją siłę, ale — i to być może przyszło wam do głowy — dlatego, że się bałem. Bałem się samego siebie, teraz, gdy Papa pozostawił mnie samego. Kupa złomu, podwórko za chatą, wypalony chevy, ganek, cholerna chata z trzema pokojami, podwórko z przodu, drzewo szubieniczne, ścieżka prowadząca do miasta, trzcina, te akry pło-dozmianu — nie mogę tego wyliczać dalej. Nie mogę. Materia ożywiona i nieożywiona wydawały się być zjednoczone w złowrogiej zmowie, jak gdyby sprawiał im radość mój płacz i zgrzytanie zębów.
Cierpiałem wiele dni i nocy, i podczas tych niespokojnych drzemek moje kości napełniły się starością i bólem. Gdyż dzień i noc przygniatała mnie dręcząca ręka nikczemnych. Rozdzierający ból rozrastał się w moim sercu, wystarczający, by mnie zabić. I przez cały czas, gdy tam leżałem, szumiące mamrotanie umarłych, hałaśliwej ciąży kopca, narastało setką częściowo na wpół zrozumiałych, na wpół sensownych wypowiedzi.
„Nikczemni mają wiele trosk."
„Bóg Chwały grzmi."
„Jesteśmy policzeni jak baranki prowadzone na rzeź."
/!;¦
lll
'.i;
219
..Nie niszcz mnie grzesznikami i krwiożercami.'"
I — i) dobrze, z tej wrzawy mniejszych, drobniejszych głosów doszedł mnie głos Boga — i był — i był straszliwy — tak — tak jak w Psalmie 29. Wiecie, w tym  Jego głosie łamiącym cedry i wstrząsającym pustynią.
Nazwał mnie sługą. Powiedział: „Sługo, wybuduj dla Mnie mur". Powiedział, że przyjdą po mnie i będę musiał ich odeprzeć. Powiedział: „Zbuduj mur wysoki, zbuduj z drewna i drutu". Powiedział, bym wybudował go dookoła. Powiedział, że wewnątrz będzie moje królestwo i będę nosił koronę. Przykazał mi wypełnić je wiernymi i nadać mu nazwę.
 wziąłem kość — czaszkę — i nazwałem królestwo:
PSIA CZASZKA
Psia Czaszka. Moja forteca i schronienie. Moje królestwo na mocy rozkazu.
Pod Jego władaniem — Tego Który Daje Schronienie, Tego Który Naprawia Krzywdy.
Jego głosy, czasami szepczące, czasami krzyczące, mówiły najbardziej zdumiewające rzeczy. Najbardziej zdumiewające. Rzeczy, które moja głowa ledwo może pomieścić. I rzeczy najstraszliwsze. Największe tajemnice, tak straszliwe, tak zdumiewające — prawdy tak niewymownie prawdziwe — ho, ho! Mówię wam, zbyt wielkie, zbyt potężne, zbyt cholernie niepokalane, by mogły zostać splamione przez tak zwichniętą bandę cip jak wy. Wy, którzy zaprzecie się mnie więcej niż trzy razy, na Boga! O tak, mój panie! I ty też, panienko! Wy, którzy składacie swe zdradzieckie wargi, nawet w tej chwili, do judaszowego pocałunku!
. Wszystkie nieprawe myśli chroniące się w mojej głowie przeganiane były przez Jego święty chór — Jego kantorów. Wszystkie sprośności, wszystkie zwyrodniałe wyziewy, które przez tak długi czas nacharczały i naszeptały swego ohydnego powietrza tutaj — do głowy — zostały zatopione przez sapiący akcent i rytm Jego rozkazu. Było to głośne ciuch-ciuch lokomotywy, o jednostajnym metrycznym akcencie, prawie hipnotycznym — lokomotywy na prostym, poziomym torze, ani nie przyspieszającej, ani nie zwalniającej, której pompujące pięści tłoków mówiły — wy-bu-duj-mur wy-bu-duj-mur — bez końca i monostychem raz za razem, a następnie zbu-duj-wy-so-ki zbu-duj-wy-so-ki, raz po raz i bez końca, idą-po-cie-bie idą-po-cie-bie, raz za razem, dalej i dalej.
220
Wybudowanie samego muru zajęło mi dobre sześć miesięcy, tak obliczam — to znaczy, zima nastała po jesieni, która przyszła po tym kurewskim lecie, kiedy budowa się rozpoczęła. Był to wielki mur. Był to straszliwy mur. Przypominał mi węża o wielkich zębach, pożerającego własny ogon, lub jakiegoś zwiniętego węgorza, który udając, że śpi, gotów jest w każdej chwili ukąsić. Zimą, gdy wiatr uderzał w blachę i kołatki, wielka, zwinięta w pierścień bestia szczekała i zgrzytała zębami przy każdym zawadiackim powiewie, jak gdyby wiatr był nie mniej groźny niż reszta — tępiciele, prawdziwi intruzi, zawzięci węszyciele — wy.
Stojąc w wieżyczce, którą wybudowałem na dachu mego pałacu z klepek, obracałem się powoli i przebiegałem wzrokiem wzdłuż wielkiego muru, szukając wskazówek — wskazówek, które znajdowały się w deskach i ułożonych blachach, stosach owocowych pak i herbacianych skrzyń, kołkach i dziwnym fragmencie kraty, wielkich kawałkach blachy falistej i stalowych arkuszach, przykrywkach od puszek po farbie, zabitych deskami ramach okiennych, drzwiach chevy'ego, drucie cyklonowym, siatce drucianej i drucie kolczastym, słupach i filarach, kawałkach trybuny, linach i kablach, butelkach stłuczonych i całych i tak dalej. I wciąż dostrzegałem, nawet po pół roku wyczerpującej harówki, miejsca w murze, które po prostu nie były tak mocne jak powinny być — tak, wyraźnie słabe i umożliwiające Wkroczenie na mój grunt — czy to przez trzepoczący się palik, czy wygięty arkusz blachy cynkowej, poluzowaną belkę albo przetarty kawałek liny, od której, na Boga, mogła zależeć trwałość całej nadbudowy.
W rzeczywistości, teraz już bez obawy mogę wam to powiedzieć — bez obawy o swoje bezpieczeństwo — że aż do ostatnich dni przed końcem mur nie był tak nieprzenikniony, jak się wydawał. Głośno szczekał, a mało gryzł. W każdym razie, gdyby intruzi, lub raczej powinienem powiedzieć — niedoszli intruzi, zdobyli się na trochę więcej odwagi, mogliby zatryumfować, jakikolwiek ten mur by nie był.
A jednak, pomimo że jego wygląd był jedynie zwodniczy, mur spełniał swe zadanie. Wyznaczał granicę między mną a moimi prześladowcami. Tak, chociaż wiedziałem, że czają się, czekając na mnie za murem, sypiący się i niepewny wał obronny, którego koronę stanowiły poszarpane blaszane żeberka i zardzewiałe gwoździe — żebraczą koronę, związaną drutem kolczastym, jak korona Chrystusa, lecz nabitą skorupami zielonego i bursztynowego szkła — uniemożliwiał zdradzie, która gniła na
221
zewnątrz, zatrucie mojego Królestwa. Nie! Więcej! Uniemożliwiał zatrucie ich Króla! Kiedy spoglądałem ze swej wyniosłej wieżyczki, ogarniało mnie niesamowite uczucie — uczucie spełnienia i dumy, gdyż na pierwszy rzut oka był to zajebiście paskudnie wyglądający mur i to sprawiało, oczywiście, że byłem dumny. Lecz to, co naprawdę przyspieszało bicie serca, to była chyba świadomość, że inny Król patrzy na dół z wysokości, tak jak ja, lecz potężniejszy ode mnie. bardziej królewski, i widzi to — widzi mnie i kiwa ze zrozumieniem głową i myśli „Ten chłopiec daje mi powód do dumy" i leżąc na plecach, leżąc na swym obłoku, myśli „Tak, zbliża się czas, by go odwołać. Zbliża się czas, by go odwołać."
W czasie budowy robiłem również inne rzeczy. Inne rzeczy, takie jak zrywanie. Po tym, jak Papa zostawił mnie samego, wnętrze chaty stało się dla mnie nieznośnie odrażające. Ściana mordu w głównej izbie odrzucała mnie. Nie potrafiłem również wejść do własnego wstrętnego kojca, pokoju umierania, klatki krwawień. A strach, jaki odczuwałem przed ich pokojem, pokojem rodziców, pożerał mnie.
Pewnego odważnego dnia udało mi się otworzyć ich drzwi zaledwie na cal i mój umysł zalała ohyda, chociaż despotka, moja Mama, została zdetronizowana i sprzątnięta dawno temu. Ta zalana maciora, wiecie, nie odeszła — nie zupełnie, nie całkowicie. Nie. Wcale nie. Jej zepsucie zostało. Tam, w smrodzie i zgniliźnie jej pokoju. Zakonserwowane powietrze, które należało do niej. Czuło się jego smak. Czuło się jego zapach. Czuło się je. Wtedy ten krótki powiew dostarczył mi wystarczająco wyrazistej informacji, by poruszyć całą gównianą kupę paskudnych scen, przelatujących przez umysł w pełni swej pośmiertnej ohydy — obrazów Mamy — scen z sadyzmem tłukących mój mózg. Odrzuciło mnie, tak jak powiedziałem, i słaniając się na nogach, przeszedłem przez główną izbę i wyszedłem na zewnątrz i, z bebechami podchodzącymi do gardła, przechyliłem się przez poręcz, by wyrzygać cienką strugę żółci na oset, groszek i barwinek.
Przechylony przez poręcz, zawisłem, zgięty w pasie jak scyzoryk, z rękoma dyndającymi kilka cali nad perłową strużką żółci. Moja twarz zarumieniła się wraz z pierwszym słabym uderzeniem krwi, pulsowała ciepło podczas następnych sekund, a ja pozostawałem w tej pozycji, pozwalając głowie pulsować i boleć. Krew życia i rozwiązanie powoli napływały mi do głowy.
222
Tego samego wieczora rozwaliłem wszystkie drewniane ściany wewnątrz chaty. O zmroku nie istniał ani mój, ani ich pokój i siedziałem wyczerpany pośrodku pustej skorupy z klepek. Dużej i odmienionej. Z ich rzeczy nie pozostało nic — łóżko, jej fotel, deski były teraz częścią zewnętrznego muru. Nawet złe powietrze zostało wywiane, stęchłe i gryzące, wywiane przez świeże powietrze.
Pozostał tylko kufer należący do Papy. Wyciągnąłem go na środek chaty i teraz stał u mych stóp, ciężki nie znaną zawartością, pełen ukrytych tajemnic, zamknięty na kłódkę.
Klucza do skrzyni nie można było znaleźć wśród gruzów rozbiórki, dobrze o tym wiedziałem, gdyż klucz był przy Papie, pod ziemią, głęboko w którejś kieszeni, na zawsze stracony dla swej kłódki. Zamyśliłem się, przykładając łom do okucia przy kłódce. Gdzie jest mój klucz? W czyjej kieszeni on spoczywa? Czy jest na ziemi, tutaj, czy leży pod powierzchnią? A teraz — czy zbliżam się do niego, czy oddalam? Zapewne zbliżam się, gdyż nie znalazłem go do tej pory na Ziemi, ani on nie znalazł mnie. Co z tym nieobecnym kluczem, który mógłby przekręcić mechanizm mojej mowy? Gdzie on jest?
Okucie ustąpiło z przeciągłym jękiem i kłódka spadła z głuchym odgłosem na twarde klepisko. Och, gdybyż ze mną było równie prosto.
Ze wzgórz dobiegało niesamowite ujadanie dzikiego psa i siedziałem przez minutę w ciszy, i słuchałem ze wzrokiem utkwionym w skrzynię.
Napis na wewnętrznej stronie wieka poinformował mnie, że skrzynia pierwotnie należała do Kapitana Teodora Quickborna. Ten kufer, ten stary, wyrzucony na śmietnik zabytek, sądząc po setce wyblakłych znaków, którymi się szczycił, zwiedził porty wschodu i zachodu, północy i południa, przemierzył szalejące szerokości i nieskończone długości geograficzne, by zakończyć swoją nieokreśloną podróż tutaj, w odległej dolinie w głębi lądu, na górze śmieci, tak wiele mil od morza.
W skrzyni zdawały się znajdować wszystkie rzeczy Kapitana Quick-borna. Dlaczego jej aktywne życie skończyło się tutaj, sto mil od morza i piasku, stało się dla mnie jasnym w chwili, gdy zacząłem grzebać w tym słonym dobytku. Zacząłem składać dzięki.
Najpierw wyjąłem marynarkę Kapitana, owiniętą w łuszczący się, splamiony czasem papier. Była granatowa ze złotymi guzikami i ciężkimi pozłacanymi epoletami w kształcie dziurki od klucza lub fantastycznej kłódki,  z  błyszczącymi  frędzlami na obrzeżach — dwoma wspania-
1 IM
!¦"
i!;
223
łymi złoconymi kawałkami ciążącymi na ramionach. Złoty i srebrny galon ozdabiał mankiet, klapę i kołnierz. Był nieskazitelny, jak gdyby został wyczyszczony i odprasowany specjalnie na czas zbytku. ..Dlaczego?"' zapytacie. „Dlatego!" odpowiem. Dlatego, że prawdziwe życie marynarki dopiero się zaczęło. Ona czekała na mnie! Mnie! MNIE! MNIEEEE!
Być może trochę obszerna, lecz po zawinięciu mankietów i mocnym ściśnięciu skórzanym pasem, i po wysunięciu klatki piersiowej do przodu jak u koguta, pasowała dobrze, gdyż Bóg wiedział, że będzie pasowała.
W lewej kieszeni marynarki znalazłem małe, aksamitne, zielone pudełko. W środku znajdowały się cztery medale, jeden obok drugiego, każdy ułożony wygodnie w oddzielnym aksamitnym zagłębieniu. Miedziane i wytłaczane, wisiały ciężko na cienkich paskach kolorowego jedwabiu i przypiąłem je do lewej piersi, która już usiana była złotymi płytkami i jaskrawymi wstążkami w paski.
Wcześniej, używając pedału od starej maszyny do szycia i kamienia do ostrzenia, który prawdopodobnie ukradłem z jednej z szop z narzędziami robotników trzcinowych, oraz składając prymitywny system osi, kół i pasów, zbudowałem szlifierkę. Oszlifowałem pokryty rdzą sierp, który znalazłem na moczarach tego dnia, gdy te męty z miasta sprofanowały moją grotę — pamiętacie? — i rozbiły mój świat na kawałki. Teraz sierp lśnił niebezpiecznym srebrem, groźnie zakrzywiony, niczym palec czarownicy, wetknięty po piracku za pasek.
Spojrzałem w lustro — teraz, z długimi włosami, wyglądałem jak jakiś pieprzony książę. Król. Król Euchrid Pierwszy. Monarcha Psiej Czaszki. Nie przygrywaj sobie w ciula z Królem, bracie. Nie przygrywaj sobie z Królem. Wtedy ponownie wzniosłem oczy do Niebios i złożyłem Mu dzięki.
Był tam kapelusz, który cisnąłem na śmietnisko. Nienawidzę kapeluszy. Były tam mapy, dzienniki okrętowe i urzędowe papiery, które przejrzałem, szukając dalszych poleceń. Lecz znalazłem tylko mnóstwo -liczb, równań i marynarskiego żargonu, z których nie mogłem wydo-  być żadnych instrukcji — niczego. Dzienniki Kapitana były zapchane | gęstym maczkiem. Jasnym było, że nudny proces rozplątywania tych poskręcanych węzłów nie przyniósłby mi żadnej korzyści. Słowo Boga| jest wyraźne. Proste i prawdziwe. Nie ma mowy o żadnych gierkach, jak w tym przypadku.
224
Gdy odrzucałem dzienniki na bok, spomiędzy kart wyślizgnęły się dwie fotografie i upadły na ziemię. Jedno zdjęcie przedstawiało Kapitana Quickborna. Był wyższy ode mnie i dużo, dużo starszy, miał wielką białą brodę i nosił czapkę, lecz gdy przyglądałem się swemu odbiciu w dużym lustrze, uderzyło mnie chwilowe podobieństwo między nim a mną, mną a nim, złapane tu, w szkle. Wiedziałem, że miał niebieskie oczy, i chociaż jego twarz wydawała się pomarszczona i nawet śniada na tej fotografii w kolorze sepii, było oczywiste, że morze i sól przyczyniły się do przyciemnienia tego, co dawniej było bladą i bezkrwistą cerą — taką jak moja. Oczywiście — zbieg okoliczności. Lecz wierzcie mi, i ja powinienem był to wiedzieć, że zbiegi okoliczności chodzą parami.
Kiedy sięgnąłem po drugą fotografię i zorientowałem się, co przedstawia, ręka zastygła mi w pół ruchu. Była to fotografia jego statku — dziobu statku. Była to fotografia galionu, tam, na dziobie. Głowa i tułów dziewczynki, wyrzeźbione w drewnie i pomalowane; twarz, okrągłą i miękką, przystrajały długie, złociste loki. Miała na głowie wianek kwiatów, a dwa anielskie skrzydła rozpostarte były w tył, wzdłuż sterburty i bakburty dziobu. Cienkie ramiona i małe pączkujące piersi — galion wydawał się być jej wiernym wizerunkiem. Beth. Lecz ta nie nazywała się Beth. To była NATASZA I, jak wyryte było drukowanymi literami na tablicy pod jej lewym skrzydłem. NATASZA I. Zobaczyłem odbicie fotografii w lustrze i na chwilę zamarłem — ujrzałem wizerunek Beth, pod którym napisane było IA SZATAN! JA SZATAN!
„Więc, cóż nowego?" pomyślałem i cisnąłem zdjęcia, mapy i dzienniki w odległy kąt chaty razem z resztą śmieci.
Wyciągnąłem ze skrzyni sponiewierany cylindryczny futerał ze skóry i drewna i otworzyłem go z jednej strony. Wysunął się czarny teleskop. Teleskop! Trzy nasuwane człony! Trzecie nastawne oko! Stały judasz, pokonujący szare kaprysy odległości, wykluczający możliwość przyłapania. Nieustraszone oko na wydłużanym słupku!
Nagły przypływ czystej krwistej mocy, pulsującej w żyłach i uderzającej do serca niczym zaciśnięta wewnętrzna pięść, wyrzucił mnie z krzesła, napędzając organy ruchu. Jednym skokiem znalazłem się na ganku, teleskop trzymając pod ręką — pod prawą i potężną ręką, ze złoconym mankietem i złotym ramieniem, i stając po południowej stronie ganku, zdjąłem z soczewki przykrywkę wielkości spodka i nastawiając na pełne powiększenie, skierowałem długi, czarny pręt na
225
miasto. Skręciłem wielkie oko teleskopu, łapiąc i gubiąc ostrość, kierując na Plac Pamięci, szukając białego marmurowego anioła trzymającego sierp. Lecz widok zasłaniała mi spiczasta fasada gmachu sądu. Odszukałem postać Sprawiedliwości z wagą i zawiązanymi oczami, wyrzeźbioną w fasadzie, nad frontowymi podwójnymi drzwiami. Szukając lepszego widoku, wszedłem na poręcz ganku i balansując na niej, dostrzegłem chyba błysk sierpa, trzymanego w górze przez anioła, zanim straciłem oparcie i wszystko w moim nowym oku rozmazało się, spadło na mnie, poczerniało, a następnie eksplodowało błyskiem oślepiającego światła. Wielkie oko zetknęło się z ziemią, teleskop miłościwie złożył się trzema wpochwieniami — unikając uszkodzenia, lecz wybijając moją prawą gałkę oczną z przedniego płata mózgu. „Dobry, mocny teleskop" pomyślałem, sprawdzając go zdrowym okiem. „Lecz potrzebny jest lepszy punkt obserwacyjny" zamyśliłem się, zanim głowę zaatakowała mi hałaśliwa hałastra myśli, krzyk na krzyku wielkich pomysłów — okaleczenie mózgu — i pokuśtykałem do środka i usiadłem, rozpoznając objawy i czekając cierpliwie, aż wrzawa ucichnie — aż głos Boga, ze swym pewnym, chłodnym sposobem — sposobem przedstawiania rozwiązania — wzniesie się ponad cały ten zgiełk w głowie. I zanim zdałem sobie sprawę z obecności Jego chóru — kantorów — stwierdziłem, że lustruję oczami sufit i myślę, że gdybym tak wziął piłkę i wyciął okrągły... otwór... tunel... nie... wieżyczkę, tak — wieżyczkę, wieżyczkę] I ujrzałem realizację tego pomysłu, tam, w tamtej chwili — pochylone stopnie drabiny, dwanaście — ciężka wodoszczelna klapa — i wreszcie sam punkt obserwacyjny, jednoosobowa wieżyczka umieszczona na szczycie chaty — okrągła, zakończona blankami balustrada z blachy sięgająca do uda — faliste żelazne zadaszenie niczym kapelusz Chińczyka, podtrzymywane trzema żelaznymi słupami i ukoronowane oficjalną flagą Psiej Czaszki. I ujrzałem teleskop ustawiony na trójnogu i — i musiałem uśmiechnąć się do tych pięknych myśli. Tak. Spojrzałem w lustro, lub raczej na odbicie w nim — to znaczy na Niego, szalonego Króla Psiej Czaszki, ubranego w udekorowany medalami, zbyt duży mundur swej wszechwładzy, uzbrojonego w groźny stalowy sierp, z prostymi i tłustymi włosami, dzikimi oczyma, i jednym, prawym, wiercącym się pod dwoma opuchniętymi, zaczerwienionymi powiekami, ramionami mocno obejmującymi jego osobę, kołyszącego się na krześle z wysoko uniesionymi butami, dziąsłami wypchanymi zielonymi zębami, z całych sił wyrzuca-
226
jącego z siebie bezdźwięczny, brzuszny śmiech — śmiech bezwstydnego, nieskrępowanego obłędu. Wzdrygnąłem się i zasępiłem i siedziałem z nachmurzoną miną, obserwując i nienawidząc tego zawszonego sukinsyna przed sobą.
Najpraktyczniejszą rzeczą w wieżyczce był punkt obserwacyjny. Gdybym umocował teleskop i zatoczył sztywne koło zgodnie z ruchem wskazówek zegara, oto, co bym zobaczył. Długość Głównej. Dom doktora. Świątynię. Stację benzynową. Wschodni stok. Bałagan na Równinie Chwały. Północną przełęcz. Mokradła. Moje moczary. Zachodni stok. Uprawę trzciny. Cmentarz. Magazyny na Wzgórzu Bednarza. Rafinerię. Trzcinę. Szkołę. Plac Pamięci. Marmurowego anioła nad grobem Proroka. Sklep Wiggama lub przynajmniej Studnię Życzeń. I zatoczywszy pełne koło, dom Sardusa Swifta. Jej dom. Beth. O, i plac zabaw i huśtawkę.
Bardzo praktyczne w wieżyczce było również to, że umożliwiała mi sprawdzanie pułapek w każdej chwili, bez opuszczania Królestwa. Dzięki temu złapane zwierzęta nie musiały czekać do końca dnia, aż uwolnię je od kaleczącego żelaza i włożę do worka. W ten sposub przez ostatnie dwa lata zdołałem schwytać jedenaście dzikich psów i żaden z nich nie zdechł w potrzasku. W klatkach tak, lecz nie w potrzaskach.
Podobnie jak mur, wieżyczka służyła jako środek zapobiegawczy przeciwko niedoszłym prześladowcom, gdyż wprowadzała na całym obszarze atmosferę bezpieczeństwa — ogólne uczucie: „Powiedz słowo, Panie, Jestem gotowa". I ja w swoim mundurze, w swoim bojowym mundurze, mówiący „Spróbuj tylko, kurwa, spróbuj, przyjacielu!" Ogólne wrażenie, ton, były takie, jakby mówiła obcym — im — wszystkim ludziom, „Chodźcie, zabijcie mnie! Tylko spróbujcie, kurwa, zabijcie mnie! Zabijcie! Zabijcie! Zabijcie-e-e!"
Któregoś dnia zasnąłem na posterunku. Pamiętam dokładnie, że był to pierwszy dzień wiosny zeszłego roku. Tamtego lub wcześniejszego. Na pewno nie była to wiosna roku jeszcze wcześniejszego, gwoli ścisłości, gdyż wtedy jeszcze nie byłem sam ani nie miałem posterunku lub wieżyczki, w której mógłbym śnić.
Pamiętam tamten sen. Był to jeden z atmosferycznych snów — zaledwie ślad snu, bez historii, wątku lub narracji, które można by opowiedzieć.  Moją drzemkę napadła armia skrzydlatych głów lalek,
227
o  złotych lokach i wiśniowych ustach, jasnobłękitnych skrzydełkach pod brodami, rzucających się na mnie i chwytających zębami i gryzących mi włosy. A im bardziej je odganiałem, tym zacieklej atakowały, wyrywając mi włosy i zabierając zakrwawione kosmyki w perłowych zębach — gdzieś do swego niebiańskiego gniazda. Gdzieś do swego niebiańskiego gniazda. Gdzieś do swego niebiańskiego gniazda.
Obudziłem się, machając rękami nad głową, odpędzając urojone miodowłose harpie — teleskop kręcił się na trójnogu jak jakiś oszalały karabin maszynowy, a cała wieżyczka kołysała się i trzęsła na dachu chaty. W rzeczy samej, jak na kogoś rzekomo śpiącego powodowałem piekielny hałas.
Powoli dotarło do mnie, że od destylatorów nadal dobiega jakiś przeciwhałas.  Poprzednio  przesunąłem  cały  stojak — kocioł,  rurki
i  zlewki — kilka stóp bliżej chaty, gdy kopałem pierwsze doły na słupy i kładłem fundamenty muru, i cała aparatura stała bezpieczna wewnątrz, krok od granicy Królestwa. Tak przynajmniej myślałem. Teraz, przeciskające się przez niewielką dziurę w murze, zobaczyłem brudny tyłek i  nogi w rozwalających  się butach,  należące niewątpliwie do jakiegoś włóczęgi. Ogon oblepionego błotem płaszcza zaczepił o palec blachy i włóczęga, w szalonym podrygu ucieczki, zdołał kopnięciem przetrącić nogę stojaka od kotła. Cała aparatura runęła z trzaskiem tłuczonego szkła i bulgotem i sssssyczeniem uciekającego nad ogniem płynu,  a gdy kocioł stoczył się pod  ścianę, jego wijący się wężyk zaczął sikać nie przedestylowaną słodzoną wodą do wierzgających butów włóczęgi. Kałuża łatwopalnego bimbru płynęła w kierunku palnika, jakby nieuchronnie przyciągana przez niego, a płomień również zdawał się pochylać i wyciągać, by dotknąć bimbru. Spotkały się z dzikim hukiem i gorące płomienie wyskoczyły w niebo. Buchając czarnym dymem, ogień huczał triumfalnie przez jakąś minutę, a potem, wyczerpawszy paliwo, zgasł. W tym czasie włóczęga panikując wyrwał się szarpnięciem na drugą stronę muru, po tej stronie zostawiając niczym wizytówkę zaczepiony kawałek brudnego zielonego filcu.
Obróciłem się w wieży, szukając psów podwórzowych, które postawiłem, by pilnowały posiadłości, i odnalazłem je po drugiej stronie chaty, kopulujące. Miały tylko sześć nóg i kikut między sobą. Bierna partnerka, aktualny podpies, leżała rozwalona niczym worek gnoju na mokrej ziemi, podczas gdy mniejszy lecz bardziej nieustraszony wszarz garbił się
228
i partaczył przy jej zadzie. Z przednimi łapami założonymi na jej wielki grzbiet i jedną tylną w podskokach, będących czymś pośrednim między podrygami i słanianiem się, kalekie zwierzę pompowało konwulsyjnie z szybkością tłoka u jej nieruchomego tyłu, ani na chwilę nie przerywając, zataczając się i kłując na oślep, kołysząc się z prawa na lewo i z lewa na prawo na jednej chwiejnej nodze. „Cholera!" pomyślałem, spoglądając raz na dziurę, raz na psy, mając dylemat. „Naprawić dziurę czy stłuc psy? Naprawić dziurę czy stłuc psy?"
Później, z obolałą ręką i głową pełną wycia, przeszedłem przez podwórko do muru i zbadałem zniszczenia. Jeden z destylatorów był rozbity — zacier stracony, trawa przypalona — a blaszany płat wygięty do góry i na zewnątrz. To także wymagało bicia. Takie były zniszczenia w mojej posiadłości. Lecz jak zmierzyć siłę ciosu zadanego mojej wierze w bezpieczeństwo Królestwa. Uderzeniami kija? Bólem psa? Wziąłem młotek, lecz gdy opuszczałem go, by wyprostować blachę i zamknąć dziurę, mój umysł zajęły inne myśli i odrzuciłem go, pozostawiając ziejącą jamę tak, jak była. Z rękoma w kieszeniach i pochyloną głową powoli podszedłem do schodków na ganku i usiadłem.
Spojrzałem na ziemię. Spojrzałem na niebo. Spojrzałem w lewo, Przygryzając dolną wargę, następnie spojrzałem w prawo. Wtedy, z wilgotniejącymi oczyma, spojrzałem ponownie na niebo i głęboki szloch wyrwał się z mej piersi tego bezchmurnego popołudnia, pierwszego dnia wiosny, i płakałem, siedząc tam, na schodach ganku — ze smutku i samotności.
Wiosenne owady podrygiwały i brzęczały i klekotały, unosząc się nad pękającymi fioletowo ostami, nad młodymi kwiatami barwinka i drobnymi kwiatami groszku. Pszczoły tłukły się i skakały nad pierwszymi bladymi dzwonkami żywokostu. Zaczęła się wiosna, a jednak moja głowa wciąż rozbrzmiewała płaczem zimy, a gdy myślałem o nędznym intruzie, który wdarł się na mój teren, pragnąc mnie obrabować, prawdopodobnie nawet zabić, w moim umyśle zaczynał wiać zimny wiatr. Oczy mi się zwęziły i wargi wykrzywiły, ukazując zęby, gdy zatrute myśli trawiły mi mózg. W ciszy słuchałem spiskowców i intrygantów czających się w moim umyśle i cichego pomruku ich zdrady.
Zwróciłem uwagę na czarne oliwkowolistne pnącze wspinające się ciężko po zardzewiałej rynnie i luźno zwisające na poręczy ganku. Każdy fragment tej rośliny oznaczał nikczemność, przysięgam na Boga.

1
229
Mięsiste, rozszczepione liście, jak kolonia czarnych filcowych języków, ponurych i trujących, huśtała się na cienkich, spiralnych łodygach, okręcających się wokół filaru i słupa i rynny. Mając na wysokości oczu poręcz, na którą nawinięty był powój — umierające słońce rozlewało się po czarnych tańczących liściach — pamiętam, jak myślałem, że roślina wygląda tak, jakby została zanurzona w balii matowego smaru armatniego, jakby była gigantycznym spiżowym wężem lub jakąś śmiercionośną bronią. I zaprawdę stała się śmiercionośną bronią, gdy z wolna nadeszli kantorzy.
Skoczyłem na nogi i zacząłem zrywać mięsiste pikowe liście pnącza i wypychać nimi kieszenie swej admiralskiej marynarki. Wycisnąłem z nich sok tego samego wieczora, tłukąc je na papkę dwoma gładkimi otoczakami. Wycisnąłem płynną esencję, zostawiając suchą miazgę, i przy pomocy blaszanego lejka skierowałem mleczny sok do małej zielonej buteleczki, napełniając ją w trzech czwartych.
Nowy wiosenny księżyc wyglądał nago, prawie bezwstydnie w swej pełni. Był koloru skóry mojego anioła, lecz nosił na swym majestacie ślady znęcania się, delikatnie przyciemnione bladoszarymi siniakami
miejsca.
Wyciągnąłem malutki koreczek z szyjki miniaturowej buteleczki i przystawiłem ją do nozdrzy, głęboko wciągając toksyczny zapach. Spojrzałem kątem oka na księżyc i dostrzegłem, że czubek kuli otwiera się niczym rana w ciele i wylewa szkarłatną zasłonę na wielką nagą twarz. „Kurwa księżycowa zanurzona w kurewskiej krwi" pomyślałem i wycisnąłem obraz z oczu, odczekując minutę. Z oczyszczoną głową spojrzałem ponownie i księżyc był taki jak poprzednio — jaśniejąca kula , anielskiej skóry, srebrzyście połyskująca, ukarana.                                 ,
Pod osłoną nocy ukląkłem przy destylatorze znajdującym się najbliżej, muru i opróżniłem butelkę trucizny do zlewki z bimbrem. Kucnąłem 4 | kołysząc się na piętach, zaśmiałem się wraz z księżycem-idiotą — księżyc,  i niemowa bezgłośni przeciw cykającemu złu tej zdradzieckiej nocy.
Dwa poranki później zlewka zniknęła. Sprawdziłem dziurę w ogro- ¦ dzeniu i stwierdziłem, że była nawet poszerzona. Przecisnąłem się przez nią na rękach i kolanach i znalazłem włóczęgę siedzącego na zewnątrz,  opartego o mur, zupełnie martwego. Koniec zaostrzonego kija połączył skrzydła jego piersi, wystając nieprzyzwoicie z przesączonej krwią koszuli niczym ociekający psi fiut. Zlewka, która zawierała śmiertelną dawkę, była pusta, lecz stała pionowo, trzymana w pośmiertnym uścisku.
230
oczywistym było, że włóczęga wypił alkohol zaraz gdy uwolnił się od muru, zemdlał dzięki truciźnie i nadział swe cielsko na zaostrzony pal. Głupiec.
.,Spójrz teraz na siebie"' pomyślałem, biorąc go za klapy płaszcza i zdejmując z palika. Pchnąłem jego sztywne ciało, aż upadł twarzą do ziemi na pokrytą rosą trawę, następnie, wczołgując się z powrotem, wciągnąłem go za buty przez dziurę w murze w granice mego Królestwa. Wróciłem na zewnątrz i biłem zgniecioną trawę pokrytą liśćmi gałęzią, wyklepując jego rzygowiny i krew. Usunąłem zakrwawiony patyk i po uważnej lustracji, gdy zdawało się, że nie pozostały już żadne zdradzieckie ślady, wczołgałem się z powrotem przez mur, wytrząsając za sobą gałąź. Wyprostowałem młotkiem wygięty róg blachy i przybiłem cały płat, umacniając go drutem kolczastym.
Psy podwórzowe, odebrawszy dobrą lekcję, pokuśtykały do ciemnobrązowej masy, z żyłkami lśniącej śliny mostkującymi ich obnażone zęby. ,,Pożałuj rózgi, a zmarnujesz psa" powtarzała moja głowa, gdy nastawiałem ostrość na wewnętrzną stronę ogrodzenia i skręciłem przyrząd, by uzyskać zbliżenie włóczęgi. Lecz cholerne psy pieprzyły cały widok. Spojrzałem na błękitne niebo i ptak z krzywym skrzydłem przeciął ciemno perspektywę, zaczerniając wszystko, i osunąłem się, zasypiając. Głowy włóczęgów na zakrwawionych patykach — Nie! — głowy włóczęgów z dyndającymi psimi fiutami dręczyły mnie podczas tej dziennej drzemki.
Te ostatnie dwa lata, wiecie, był to ciężko spędzony czas. Nie łatwe, ulotne lata, lecz ciężko spędzony czas. Wiecie, co mam na myśli? Nie? Mówię o różnicy między czasem przeżytym, czasem spędzonym i czasem odsłużonym. Rozumiecie? Mówię także o czasie zabranym, czasie pożyczonym i nigdy nie oddanym. Mówię także o czasie bezczelnie skradzionym. O tak. Aczkolwiek nie we śnie, nie, lecz — jak sądzę — podczas czegoś w rodzaju snu. Tak więc te dwa ostatnie szalone lata swego życia spędziłem na nudnym odmierzaniu minut i sekund i ich ostatecznego przemijania. Albo raczej spędziłem, próbując się wytłumaczyć z tego czasu minionego, spędzonego lub odsłużonego lub pożyczonego...
Te dwa ostatnie lata, wiecie, był to ciężko spędzony czas. Moja łatwość przywoływania wspomnień — moja pamięć — wiecie, te zdolności, dawniej tak wyostrzone, tak subtelne, zostały — zostały porozrywane ziejącymi kanionami szarej wełny, niezbadanymi włazami wzdłuż Alei Pa-
231
mięci. Całe nitki wspomnień wyślizgnęły się na zawsze przez dziury tego sita. Dni mgły. Dni strachu. Krwi i straszliwego śmiechu dobiegającego z ciemności.
Błagam, powiedzcie mi. Czy już o tym wiecie? Czy mówiłem — czy powiedziałem wam o tym? W jakimś innym momencie? W innym nastroju? Czy były jakieś inne okazje, pytam was, zagubiony bezpowrotnie w pajęczej tkaninie minionych dni, w przezroczystych widmowych jedwabiach dnia wczorajszego. Powiedzcie mi, chcę wiedzieć. Czy słowa, które teraz mówię — czy są już częścią peleryny pamięci zarzuconej na ramiona spędzonego czasu? Gdybym mógł wypełnić cały martwy czas, jak pięknie wyglądałaby peleryna pamięci? Czy wprowadziłaby nieco zamieszania w ruiny minionych dni? Czy byłaby to rzecz nieczysta, ten wystrzępiony mundur? Czy ociekałaby krwią lub zrzucała skórę jak kalendarz kartki? Pytam was po raz ostatni. Więc uważajcie. Czy mówiłem wam już o tym wszystkim wcześniej?
Czy mówiłem wam już o piekielnym przerażeniu Martwego Czasu? Czy wiecie o Krwawieniach? O Dreszczach? Zachowały się zaledwie fragmenty pędzącego życia... niczym garść wiatru. Czas się pogmatwał. Noc i dzień, jedno następujące po drugim, rozpostarły swe jaśniejące sfery niebieskie od horyzontu do horyzontu. Słoneczne serwy, księżycowe odbicia, borykanie się więdnącego czasu z ich szaloną wędrówką, tam i z powrotem, ciemność i światłość, jak zegarek hipnotyzera kołyszący się na łańcuszku nieba — o tak, niczym wahadłowy ruch nagiej żarówki powieszonej i rozhuśtanej w pustym pokoju. Godzina! Dzień! Minęły! Wymknęły się! Uciekły niesplamione, nie do odratowania, nie do przeżycia. Wszystko w mgnieniu oka. Martwy Czasie] Martwy Czasie Dokąd uciekasz?'! Kto cię wykorzystuje, jeśli nie ja?I Mordercy i mordowani. Zabijanie mego życia — mego czasu życia. Koło tortur mijających dni i powolny, systematyczny ruch korby i wału, nie kończący się terkot trybów wystukujących minuty, zliczanie trzasków kości i sekundy żywego bólu — nieznośne wydłużanie Czasu. Czasu przeżytego. Lecz co z całym martwym czasem, ze wszystkimi niewyjaśnionymi dniami? Gdzie one znikają?
Euchrid leżał rozwalony na kupie stłoczonej pościeli. Nieruchomy w księżycowej poświacie, z podkoszulkiem poplamionym kręgami ciemnego, wylewającego się potu i łatami krwi koloru sosu. Jego drelichy były sztywne
232
od brudu i posoki Łóżko,  sterta worków rzuconych na kupę,  niewiele różniło się od śmieci i gruzu,  i otaczających je zwierzęcych odchodów. Oświetlony zarówno przez księżyc, jak i lampę,  brud wydawał się żywy pod bladym i jąkającym się światłem. Leżący Euchrid wyglądał na pozbawionego życia.  Ukrzyżowany na swej gnijącej stercie, z cienkimi jak patyki ramionami odrzuconymi na boki, obsypanymi wieloma piekącymi nakłuciami, które migotały niczym użądlenia pszczół na jego woskowym ciele. Odsłonięta skóra ramion, pleców i brzucha nadawała mu wygląd biczownika, który właśnie przeszedł orgię samoumartwiania. Zwoje tłustych włosów przyklejały się do poprążkowanej potem twarzy. Muchy pasły się w zaskorupiałych kącikach rozdziawionych ust i tańczyły wokół szeroko otwartych, przejrzystych oczu,  które były jedynym śladem życia na jego bladej, apatycznej twarzy; dńały przesuwając się z prawa na lewo, z góry na dół, jak gdyby w ziarnistej pożółkłej nicości Euchrid dostrzegał mnogość rzeczy.  Straszliwych rzeczy, gdyż były szerokie,  te źrenice, szerokie i dzikie.
Rozmaite pudła stały wzdłuż ścian: głównie skrzynie herbaciane, z siatką z przodu lub stalowymi kratami; odwrócone skrzynki owocowe, beczki i wiadra; duże blaszane pojemniki; kartonowe pudła wszelkich rozmiarów; kraty po mleku i druciane paki. Były to klatki i cele i kojce i królikarnie i psiarnie i ptaszarnie i wylęgarnie i komory obserwacyjne. Można było, na przykład, zobaczyć przenikliwe oczy dzikiego kota błyskające schwytanym światłem lub obnażone psie kły, nagłe poruszenie pokrytej łuskami skóry, wytłuszczone skrzydło kruka, migoczące paciorki stada szczurów trzymanych w klatkach z blachy i drutu.
Izba, jak zaczarowana, pogrążona była w niesamowitej ciszy. Słychać było poruszającą się słomę, skrzypienie zbyt ciasnych ścianek, wiatr gwiżdżący w dziurach muru. Psiarnie herbacianych skrzyń więziły, każda po jednym, dzikie psy, w większości nie mogące stać w swoich klatkach. Leżały jak zdychające z pragnienia krowy, nie ruszając się, czekając na śmierć. Często były tak ciężko okaleczone przez pułapki, że stanie nie wchodziło w rachubę. Więc głównie leżały na śliskiej, ciepłej słomie, pijane mieszanką wody i alkoholu, w której pływał ich owies i pęcak, z brązowymi bandażami zwisającymi luźno z potanianych kości, kikutów i wyraźnie gnijących ran.
Budząc się z odrętwienia, łaciata suka przesunęła się do przodu na przednich kikutach i uderzyła płaszczyzną nisko pochylonego czoła w drucianą osłonę klatki, pijane warczenie zaczęło wydobywać się z głębi jej
233

gardła i schwyciła siatkę siarkowożółtymi dziąsłami, kołysząc całą klatką i budząc tuzin innych zwierząt, by błagały swego Pana i Władcę. Królestwo rozbrzmiało udręczonymi protestami poddanych, lecz Król nie uczynił żadnego ruchu, by uciszyć pospólstwo, pozwalając sykom i piskom i warczeniu i szczekaniu i wyciu narastać bez końca, aż cała chata zaczęła drżeć od protestów zwierząt. Dopiero wtedy Król uznał za stosowne wstać. Podniósł się, powoli i z bólem, niczym duch, i zarzucił na ramię brudny marynarski mundur. Powolnym krokiem przeszedł zamyślony dokoła izby, jak gdyby osobiście chciał zwrócić się do każdego z nieszczęsnych zwierząt, chociaż nie patrzył na klatki, lecz na brud, przez który brnął. Zataczał koło za kołem i zdawał się skupiać na sobie tysiąc paciorkowych oczu, które zamykały się, stawały szkliste lub krzyżowały, w zależności od natury, obserwując Króla opływającego izbę ostatni raz. Stanął i rozejrzał się dokoła. Zwierzęta, uspokojone, spały. Westchnął głęboko. Następnie, zginając kolana i krzywiąc się z bólu, z powrotem położył się na plecach, z rękami rozpostartymi na kupie worków — nie by spać, lecz by wpatrywać się, jak poprzednio, w porowatą, pożółkłą ciemność, która go otaczała.
Zarządzałem całym Królestwem. W pojedynkę. Nie miałem żadnych doradców lub ministrów, żadnego komitetu ekspertów, żadnych konsorcjów lub fachowych konsultantów, żadnego mentora, żadnego nestora, ani nawet pieprzonej pomywaczki. To znaczy, w całej Psiej Czaszce nie było żadnego pachołka, którego można by było wychłostać, lecz wierzcie lub nie, podołałem. Tak, pomimo faktu, że sam Król musiał wdziewać przebranie i przeczołgiwać się do zewnętrznego świata, gdy kończyły się zapasy, podołałem. I chociaż sam Król musiał przygotowywać jedzenie i karmić swych wiernych poddanych, wytrwałem. Tak, wytrwałem. I chociaż miałem do zrealizowania wiele planów i intryg, nie wspominając już o tym, że byłem samozwańczym strażnikiem, policjantem, katem, sędzią i przysięgłym, nauczycielem mych zwierząt, dozorcą, opiekunem, traperem i trenerem, pielęgniarką i niańką, psycholażką i wyrwizębem dla cierpiących, poradziłem sobie. Poradziłem sobie. Tak. Czystą siłą woli.
Lecz jeśli sądzicie, że spędzałem cały czas ukryty w granicach mego Królestwa, pogrążony w domowych obowiązkach, to jesteście w wielkim błędzie. O nie. Wiele razy — niezliczoną ilość razy — chodziłem po
234
wschodnich i zachodnich zboczach, nastawiając lub zbierając do worka złapane zwierzęta, lub spacerowałem u podnóża gór lub wspinałem się na drzewa, które rosły po obu stronach doliny, lub Poprostu siedziałem. Siedziałem wśród tych drzew i myślałem.' Słuchałem przechwałek i podjudzeń niektórych z kaznodziei mojego umysłu. Były też nocne podchody i dzienne wypady do domów na peryferiach by ukraść parę puszek brzoskwiń ze spiżarni lub może puszkę oleju z szopy. Na Wzgórzu Bednarza znajdowały się dwa magazyny, a w pobliżu rafinerii trzy duże szopy z narzędziami, pełne najbardziej nieprawdoPodobnych rzeczy. Najbardziej nieprawdopodobnych. Sądzę, że odwiedziłem je niezliczoną ilość razy, dokładnie nie pamiętam. Prawdę mówiąc> większość czasu spędzałem poza murami fortecy i leżąc obserwowałem ciemnych ludzi. I ją. Obserwowałem ją wiele razy.
Dziecko, którego Ukulitanie o mało nie kanonizowali> Jak powiadają, która uciszyła gniew Nieba. Dziewczynkę- która przyniosła ze sobą słońce. Dar boży dla skruszonych. Cud. Betfr-
Obserwowałem Beth wiele razy. Ale czy mówiłem wam o tym Jak chodziłem na szaber?
Czy Beth była dana Ukulitanom jedynie jako znak końca ich kary? A może za obecnością Beth w dolinie kryło się coś innego? Jakiś większy cel? Gdy dziecko dorosło, znalazło się wśród Ukulitan wide kobiet> które dopatrywały się innego przeznaczenia dla Beth i sugerowały coś ° o większych i bardziej dalekosiężnych implikacjach.
Podkradałem się do doliny z workiem z juty przerzuconym przez ramię.
W miarę jak pomyślność Beth stawała się najważnieJszym elementem życia Ukulitan i opiekę nad dziewczynką przejmowały kobiety, Sardus obserwował, jak jego dziecko oddala się coraz bardziej ze strefy Jego wpływów. W rzeczywistości cała sekta Ukulitan, zdawała sobie z tego sprawę lub nie, szybko stawała się wspólnotą całkowicie ginekokratyczną, kontrolowaną przez gęgające stado przesądnych, żywiących się plotkami bab, starych panien i wdów. Posunęły się nawet do tego, że organizowały potajemne spotkania, wczesnymi popołudniami, by dyskutować kwestię Beth. Później, by dyskutować kwestię przygotowania Bc^-
235
Rozkradałem ich spiżarnie — puszkę peklowanej wołowiny tu, pół sera tam, świeże jajka gdzie indziej. Czasami okradałem sypialnie — ale tylko drobiazgi, nie pieniądze, tylko drobiazgi, takie jak fotografia okradzionego lub nożyczki do paznokci lub druty do robótek, wiecie. Próbowałem zbierać ich maskotki, gdy tylko mogłem — lecz to ciężka praca i zajmuje trochę czasu. Kiedyś ukradłem pończochę pełną puszystych szarych kociaków. Zastanawiam się, co się z nimi sta... cholera!
Było to niedługo po tym, jak staruchy zadecydowały, że Beth również powinna wziąć udział w kilku zebraniach, gdyż są rzeczy, które powinna wiedzieć, których powinna się nauczyć. Chora ze strachu, Beth przysięgła na Biblię, że nic nie powie Sardusowi o spotkaniach.
Lecz najbardziej lubiłem obserwować ją.
Pewnego szczególnego wieczora szpiegowałem grono kobiet. Była to późna wiosna, tak sądzę, i było zajebiście gorąco. Była z nimi Beth.
Kucałem w grządce pelargonii pod oknem salonu. Było rozwarte na kilka cali. Beth siedziała w fotelu z czarnej skóry, poza kołem kiwających, gderających głów. Wsunąwszy się w fotel, uniosła biodra i wyciągnęła młode, orzechowe nogi, umożliwiając podmuchowi od okna przesuwanie się po ich wilgotnym i puszystym blasku. Cienkie ramiona wisiały beztrosko po obydwu stronach fotela. Miała zamknięte oczy i głowę przechyloną na bok; udawała, że śpi, lecz słuchała. O, słuchała.
Mała krępa kobieta w białym ubraniu — nie z Doliny Ukulore, to było pewne — maszerowała ścieżką na piszczących gumowych podeszwach, nawet mnie nie zauważając. Kroczyła tak sztywno i dumnie, że nie spoglądała ani w prawo, ani w lewo, tylko przed siebie. Sądząc po czerwonym krzyżu na przedzie jej białego, tekturowego kapelusza i bladoszarej pelerynie na ramionach, była jakąś wyższą rangą kanonicz-ką lub Matką Przełożoną jakiejś sąsiedniej sekty, przybyłą, aby udzielić porady. Wtoczywszy się na schodki frontowych drzwi, zapukała szybko i ostro w mleczny szklany kaseton. Drzwi otworzyły się natychmiast i głos z wewnątrz zapytał „Siostra Dethridge?" „A spodziewałyście się kogoś innego?" odparła siostra Dethridge niegrzecznie i bez dalszych ceregieli wepchnęła się do środka, energicznym skinieniem głowy witając wszystkie zgromadzone panie.
236
Beth otworzyła oczy i spięła się na widok pielęgniarki. Naciągnęła skraj fartuszka na kolana i przyglądała się obcej.
Pani Eldridge odezwała się ze swego zniszczonego wózka w sposób, który powiedział mi wiele, a przynajmniej: „Ta kaleka wiedźma rozmawiała już z wieloma takimi pielęgniarkami. Nie będzie onieśmielona. Dokładnie wie, jakich słów ma użyć. Zna wiele, wiele takich pielęgniarek."
Pani Eldridge powiedziała „Masz obejrzeć Beth. Przekonać się, czy jest nietknięta. Jest. Nie może być żadnych wątpliwości. Następnie chcemy otrzymać pełne zaświadczenie medyczne, podpisane przez ciebie, stwierdzające wyraźnie, że Beth była w pełni dziewictwa w chwili twoich oględzin."
Siostra Dethridge naciągała już cienkie gumowe rękawiczki. Jak dotąd nikt nie zwracał uwagi na obecność Beth. „Zobaczymy" powiedziała pielęgniarka, a Wdowa Roth, w której domu odbywał się zlot wiedźm, zapiszczała „Proszę skorzystać z tego pokoju", czyniąc niepotrzebny gest w kierunku drzwi, do których pielęgniarka już i tak zaganiała dziecko. Widać było to w jej oczach — płacz mający za chwilę wybuchnąć, łzy mające popłynąć. Gumowa dłoń pielęgniarki zamknęła za nią drzwi.
Dziesięć minut później gumowe rękawiczki były już zdjęte, a białe założone i z pośladkami stłoczonymi pod obcisłym, jasnym fartuchem, Siostra Dethridge wymaszerowała na brukowaną ścieżkę; jej buty piszczały, gdy oddalała się w śmierć gdzieś na zachodzie. W śmierć gdzieś na zachodzie. W śmierć gdzieś na zachodzie.
Widziałem to wszystko, siedząc w kuckach, z głową w kwiatach, poprzez różowiące się pelargonie i unoszące się pszczoły. Uderzające do głowy, zapylone powietrze smakowało gorzko.
W środku pani Eldridge trzymała w swych artretycznych szponach zaświadczenie medyczne, niczym mewa kawałek śmiecia z plaży. Czarno odziane czarownice skupiły się wokół niej, zezując i zapuszczając żurawia poprzez okulary, przerywając ciszę tylko przypadkowym wypuszczeniem wstrzymywanego powietrza, znaczącym cmoknięciem i sporadycznym szeptem wyrażającym spełnienie. Następnie usłyszałem zwięzłe „A-men" i pisk twardych gumowych opon na drewnianej podłodze, gdy kaleka rozdzieliła stłoczoną grupę i potoczyła się w kierunku pokoju oględzin. Stado gęsi posłusznie podążyło za nią, apatycznie odpowiadając ..A-men".
237
Beth stała w drzwiach. Jej twarz była czerwona i poparzona łzami. Patrzyła w podłogę, a następnie podniosła wzrok i spojrzała na kobiety, z pytaniem przemykającym przez kontur twarzy. Lecz nie potrafiła wydobyć z siebie głosu, by je wypowiedzieć. Kobiety kiwały głowami i uśmiechały się, groteskowe w swym poznaniu.
Cięższe miesiące spędzałem na tronie w chacie, w milczeniu obserwując poddanych, lub trzymałem wartę w wieżyczce — lecz przyszła wiosna i poczułem, że... swędzenie, by wypuścić się poza Królestwo, staje się zbyt nieznośne, aby można było je zignorować i zabawa w nocne podchody bierze górę nad innymi monarszymi zadaniami. Gdy wiosna stała się latem i bezsenność wyganiała mnie poza granice podległego mi terytorium, być może zaniedbywałem niektóre z królewskich obowiązków, przedkładając nad nie wrażenia w dole, w dolinie. Możliwe, że Królestwo cierpiało nieco z powodu mych zaniedbań — nie wiem. Trudno to ocenić. Starałem się karmić poddanych tak często, jak tylko pamiętałem,  i większość przeżyła, wyglądając tylko  nieco bardziej szalenie za dnia. To znaczy, szkoda, że nie widzieliście szaleństwa krwi, gdy zdecydowałem się wynagrodzić jednego psa kawałkiem żywego mięsa! W ciągu kilku sekund zarówno klatka, jak i pies zarzucone były krwią i dymiącymi kośćmi, ciało piszczącego szkodnika pożerane na oślep, z czaszką, ze wszystkim. Zakrwawiony pysk mięso-żercy, nigdy nie zaspokojonego, szarpał druciany przód klatki, krzycząc o więcej.
Czasami czekałem w wieżyczce, z teleskopem skierowanym na jej dom, ciemny i śpiący poniżej. Czekałem na jej sygnał. I zwykle około północy lampka w oknie zapalała się i lepkie żółte światło wylewało się na ganek. Wtedy właśnie schodziłem.
Po tym, jak dostrzegłem regularność pojawiającą się w jej nocnych czuwaniach, często chowałem się pośród miriady cieni na Placu
Pamięci __ kucając w otwartym roztrzęsieniu, z sercem czerpiącym
krew z wściekłym drżeniem, jak gdyby popędzanym przez jakiś niewolniczy bęben, który groził postawieniem na baczność śpiących mieszkańców miasteczka mego zakazanego czynu. Pohukiwanie sów, wycie do księżyca, przenikliwy pisk świerszczy, ucieczki cieni i trzaski radaru nietoperza — oto skromne pociechy pozostawione bez opieki po zamknięciu dnia.
238
Trochę czasu minęło, zanim odważyłem się stanąć przy jej oknie, lecz krok po kroku, noc po nocy, zbliżałem się coraz bardziej. W końcu zacząłem podkradać się boso na jej ganek i, ukryty w cieniach żywopłotu lub przyciśnięty do obitej deskami ściany, czaiłem się przy jej oknie, wsłuchując się ze sterczącymi uszami w skrzypienie sprężyn w łóżku i szelest nakrochmalonej pościeli, czekając na migoczące światło lampy. Smuga lepkiego światła zaczynała migotać na ganku i wtedy zaglądałem do środka. Siedziała w białej koszuli nocnej, z nogami zwisającymi swobodnie z krawędzi łóżka, w cichej rezygnacji, całą postacią tak podobna do swej matki. Z głową pochyloną jakby w modlitwie, siedziała odwrócona tyłem do okna. Zawsze siedziała odwrócona tyłem do okna. Pokój wypełniało żółtawe światło.
Ona tam siedziała, a ja stałem, nic nie mówiąc, oboje zamknięci w kokonie ciszy i oczekiwania. Czasami ciężko wzdychała lub powstrzymywała ziewnięcie — a ja, ja staczałem straszną bitwę ze swym rżącym oddechem i pulsowaniem krwi, z ręką z galonem przeciętą światłem lampy, stojąc tam przy oknie, częściowo w świetle, częściowo poza nim-Jakże podobne wydają mi się teraz wrażenia, jakich doświadczałem obserwując dziecko podczas nocnych czuwań, i te, których doświadczałem ponad dekadę temu, gdy przyciskałem twarz do pewnego okna pewnego różowego wozu zaparkowanego na Wzgórzu Bednarza i obserwowałem odbywające się tam słodkie i lubieżne rytuały nierządu. Jakże podobne, lecz jakże inne. I jakże istotne były oba dla Jego większego planu.
A czas mijał. Mnie na obserwowaniu. Jej na czekaniu. I wtedy wydarzyło się coś dziwnego. Coś naprawdę dziwnego. Posłuchajcie. Pewnej nocy krąg białego światła rozbłysł na ścianie nad głową Beth i zdawał się unosić niczym aureola. Beth wstrzymała oddech, gdy to ujrzała, i zdawała się być sparaliżowana skaczącą jasnością. Zapuściłem żurawia, by lepiej widzieć tego wróżebnego ducha — margarytowe zaklęcie — trzecią, nieproszoną stronę. Wynurzyłem się z ciemności i w tej samej chwili wydało mi się, że światło spada na podłogę i znika. Cofnąłem się i widmo wyskoczyło z powrotem na swoje miejsce na ścianie, tańcząc nad jej głową. „Wie o mojej obecności i boi się mnie" pomyślałem i ponownie spróbowałem przyjrzeć się temu bliżej i ponownie magiczny krąg zniknął. Kołysałem się
239
tak w przód i w tył, przyglądając się, jak koło pojawia się i znika. Beth zdawała się być zmieszana tą eterycznością, erupcyjną lecz ruchomą, i ja również, dopóki nie odkryłem natury tego fenomenu. Było to światło lampy odbite od oślepiającego łuku mego sierpa, przesuwające się z każdym moim ruchem. Całe moje ciało falowało, gdy stojąc na ganku, bezdźwięcznie ryczałem ze śmiechu — z jej głupoty. Skierowałem sierp tak, że koło srebrnego światła tańczyło wokół jej głowy. Lecz moja radość nie trwała długo, gdyż nagle przemówiła. Dziwnymi słowami. I chociaż wyćwiczone wypływały gładko z jej warg,  słowa te wydawały  się być obce, jeśli nie jej  ustom, to jej duszy, jak gdyby nie w pełni zrozumiane, wypowiadane drżącym językiem, jakby świadoma była wagi swego monodramu, lecz nie jego
znaczenia.
Zupełnie zesztywniałem. Przeżyłem pełne pieprzone krwawienie, jakiego  do tej  pory  nie  zaznałem.  Chciałem uciekać.  Schować  się. Wybuchnąć. Strużka krwi popłynęła mi z nosa, rozchlapując się na deskach ganku między stopami. Krew napłynęła mi do twarzy — głowy - i poczułem się, jakby czaszka pękała mi na pół, takie było ciśnienie.    ( Ujrzałem wszystko jak przez szkarłatną mgłę. Nowe żyłki eksplodowały pod skórą. Głowa straszliwie bolała. Moje świszczące sapanie wzrosło o oktawę i zdawało mi się, że w mieście zaczął szczekać pies. Lecz jej to nie poruszyło - nie Beth - nie odwróciła się. Zamiast tego mówiła; dziwne słowa rozbrzmiewały miękko.
„Panie, jak wspaniałe jest Twe imię.
Nakłoń ucha ku mym błaganiom, gdy wołam do Ciebie,
gdy unoszę ręce ku Twej świątyni.
Szukam Cię całym mym sercem.
Twe słowo zachowuję głęboko w piersi,
bym nie zgrzeszyła przeciw Tobie.
Moja dusza wielbi Pana.
Jestem Beth.
Dowód Twego miłosierdzia.
Znają mnie tylko Dziewictwo i Czystość.
Miej wzgląd Panie na pokorę Twej służebnicy.
Czekam na Twoje Słowo.
Jestem gotowa.
240
Niech Duch Święty zstąpi na mnie
i Najwyższy rzuci swój cień,
bym mogła porodzić błogosławiony owoc,
z którego wyrosną cała pokolenia.
Panie, czekam na Twoje Słowo,
tak jak objawiłeś to błogosławionemu Jonaszowi Ukulore.
Oto dzień, który dał nam Pan!
Twa sprawiedliwość trwa na wieki.
Twój róg z czcią wywyższony będzie.
Długim życiem służyć Ci będę
i okażę Ci me zbawienie.
A-men."
I wtedy, jakby wyczekując końca prośby, ukazało się w drugim pokoju światło i ujrzałem podobny do noża cień Sardusa Swifta, przecinający widok i prześlizgujący się po storze niczym ciemna płetwa. Zacisnąłem nos i zacząłem uciekać, przebiegając przez Główną na Plac Pamięci. Wślizgnąłem się niezauważony w cienie. Przykucnąłem. Obserwowałem.
Najpierw nastała długa cisza. Potem usłyszałem stłumiony szloch Beth. Potem płacz, lecz o wiele głośniejszy. Sardus Swift gwałtownie otworzył frontowe drzwi i podszedł do okna, przy którym poprzednio stałem. Beth biegła za nim, krzycząc, „Nie przestrasz go, Tato! Proszę! On przyszedł po mnie!" Potem Sardus przykucnął i przeciągnął palcem po gronie krwawych plamek, które zostawiłem na ganku. Następnie domy po obu stronach domu Sardusa zamigotały żywo i sekundę później ujrzałem wyłaniające się dwie wołowe matrony, owinięte flanelowymi szlafrokami i wkraczające na scenę. Znałem je z narad.
Przetoczyłem się przez Plac i pobiegłem w kierunku peryferii miasta, osiągając względne bezpieczeństwo, gdy zamieszanie przy domu Swifta rozprzestrzeniało się na całe miasteczko. Słyszałem głośne okrzyki obu sąsiadek, niesione do mych uszu letnim powiewem. Wyskoczyłem jak rakieta, gdyż nęcenie i przyciąganie mego Królestwa stało się nagle silne. Bardzo silne.
O kurwa. Co? O nie. Tak? Chyba odpłynąłem. Tak. Obudziłem się, panicznie przerażony, i powiedziałem .To już ostatni dzień! To już ostatni dzień!"
241
Lecz nie. To nie jest ostatni dzień. Jeszcze kilka minie. Jeszcze kilka mamy przed sobą. Przeszłość dogania teraźniejszość. Już czas na mnie. Czas na mnie...
O kurwa. Co? O nie. Tak? Chyba odpłynąłem. Tak.
Obudziłem się, panicznie przerażony i powiedziałem, ,To już ostatni dzień! To już ostatni dzień!"
Lecz nie. To nie jest ostatni dzień. Jeszcze kilka minie. Jeszcze kil... Przeszłość dogania... Już czas na mnie. Tak, już czas na mnie.
Wykopałem dół w chacie. Przy zachodniej ścianie. Miałem wiele węży
—  zbyt wiele, by trzymać je w oddzielnych klatkach. Więc wykopałem dół i zabezpieczyłem go przed wypełznięciem gadów kawałkami blachy wystającymi ze ścian skośnie do dołu.
Gniazdo węży fascynowało mnie przez jakiś czas. Często siedziałem, bezpieczny na skraju dołu, zaglądając w tę jaskinię śmierci i notując
—  sposoby skręcania się. Czasami spuszczałem szczura lub chomika i  obserwowałem,  jak  morze  węzłów  unosi  się  do   huśtającego  się, piszczącego szkodnika. Jeżeli zwierzak nie piszczał, robiłem co mogłem, by go uratować, zaliczając go do swej gwardii. Gwardii władzy.
Zaniepokojony głośnym kruczym rechotem, obudziłem się pewnego wiosennego poranka w wieżyczce. Instynktownie załadowałem procę i posłałem pół cegły w kierunku rodziny pieprzonych szyderców. Cegła trzasnęła w pień drzewa szubienicznego i z ostatecznym, chóralnym skrzeczeniem, cztery oleiste kruki wyskoczyły w powietrze i rechocząc odleciały. „Skurwiele'" chciałem krzyczeć. Chciałem krzyczeć.
Usiadłem i ostrożnie przyłożyłem oko do teleskopu. Dom Beth. Dom Beth. Dom Beth. Skierowany był na dom Beth. Zasnąłem, czekając na jej sygnał, tak jak zdarzało mi się to wcześniej wiele razy. Poczułem, że coś ciągnie teleskop w kierunku Placu Pamięci — w kierunku placu zabaw na Placu Pamięci.
Plac zabaw, jeśli można go tak nazwać, składał się z huśtawki na łańcuchach, huśtawki z deski i piaskownicy. Nic więcej. Zbudowany został rok przed odejściem Papy. Jakaś Ukulitanka zmarła i zostawiła spadek i musiał to być żałosny grosz. Pomimo to, kupiła sobie tym miedzianą płytkę i pewność, że jej nazwisko będzie wyryte na wypadających kartach
242
wieczności, wraz z milionem innych pań Suk i panów Palantów, którzy w testamentach powierzyli swe majątki administratorom i przekazali potomności swe drobne oszczędności, tak by nędza ich żałosnego życia mogła być relikwią w postaci ławki w parku, końskiego żłobu lub palika w ogrodzeniu. „Byśmy nie zapomnieli", jeżeli sobie dobrze przypominam, ..Plac Zabaw Imieniem Panny Earthy Pylons, Południowo-wschodni Róg Ogrodów Pamięci Jonasza Ukulore, Ulica Główna, Dolina Śmierci, Stan Żałoby." To znaczy, ten plac zabaw — co to jest? To cholerny skandal, oto co to jest. Dwa krzywe słupy, dwadzieścia stóp łańcucha, deska i skrzynia z błotem. O dzięki ci, dzięki ci, Myrno! Wstydziłabyś się, Marto!
To znaczy, jeżeli nie psie gówno, to miedziana tabliczka. Zawsze się na nie natkniesz. Krew mi się burzy, gdy pomyślę o tych wszystkich pozdzieranych goleniach, pokaleczonych kolanach, stłuczonych palcach i krwawieniach z nosa — o wszystkich latających grawitacjach, wylewającym śluzie, wymuszonych lądowaniach, upadkach na tyłek, skokach na glebę — o wszystkich kulach armatnich, ostrzeliwaniu żwirem, atakach lądowych, rynsztokowych partactwach — o piekących łzach wstydu, wściekłości, porażki — o wszystkich pieprzonych szyderstwach i wszystkich pieprzonych żartach — o ciągłym potykaniu się o te szelmowskie naziemne tabliczki. Byśmy nie zapomnieli. Proszę pani, proszę pana, mózg mi tryska, gruczoły ciekną i robi mi się zimno. Okropnie zimno.
Daleki jestem od zbytniego miotania przekleństw, lecz pokażcie mi wolno stojący budynek, a ja pokażę wam miedzianą tabliczkę. To znaczy, na miłość Boską, nie było żadnej budowli w tym mieście bez jakiegoś zimnego trupa ogradzającego ją sznurkiem i poklepującego tabliczkę ,,Ku Pamięci". To miasto jest własnością gromady sztywniaków. To miasto zbudowane jest na cmentarnym miłosierdziu i podziemnej spuściźnie. Jego fundamenty są pogrzebane, zawinięte w białe płótno, zatopione sześć cali w głąb i zakotwiczone sosnowymi trumnami. Gdy tylko o tym pomyślę, skóra mi cierpnie.
Dlaczego moje wspomnienia dotyczące tamtego szczególnego poranka są tak żywe, nie wiem. Bóg jeden wie, że gdy pomyślę o tym. każdy mój zmysł wzdryga się. Wzdryga się? Chryste! W tej chwili moje zmysły są w stanie najwyższego protestu! Robi mi się niedobrze. Naprawdę-Rozmazuję się. Smród. Dzwonienie. Swędzenie. Ból. To jest gówno, a ja
243
w nim tonę. nie zapominajcie o tym. To jest śmietnik pamięci. Tak. To na pewno jest wielka błotnista bryła pamięci.
Pamiętam, że butem zmiotłem pustą butelkę po bimbrze, gdy kierowałem teleskop na Ogrody Pamięci. Błyszcząca trawa wskoczyła w moje wielkie oko, gdy butelka chwiała się niezdecydowanie na krawędzi włazu, a potem runęła w ziejący zsyp. Dźwięk roztrzaskującego się szkła zabrzmiał w zwolnionym tempie.
Rozpryskiwanie było powolne — niczym we śnie. Skorupy szmaragdowego światła rozleciały się po perforowanych dachach klatek i psiarni i skrzynek, i zielone i brzemienne brzęczenie miliona skrzydlatych gównojadów w pełnej orgii — brzęczenie, pieprzenie, rzyganie, sranie, ocieranie się, gówniane jaja, zjadanie się nawzajem, wrzask, zataczanie się, po kolana w śmierci i odchodach — wypłynęło przez zsyp mojej wieżyczki. Brzęczenie much wgryzało mi się we włosy, kąsało okropnie mózg i wpijało się w skórę — mrowienie. Z ziejącej zsuwni wypłynęło czknięcie zjełczałego wewnętrznego powietrza — o macicznej temperaturze, klasztornego, lepiącego się do moich rąk i twarzy. Powietrze było lepką błoną, gangrenowatą pochwą. Zrobiło mi się niedobrze, zacząłem się kręcić, nastawiać ostrość, nakierowywać swe magiczne oko i wciągać plac zabaw w jego galaktykę.
Huśtawka na łańcuchu i huśtawka z deski pogrzebane były w cieniu kształtu trumny, rzucanym przez żywopłot, który wystawał z zadbanej zielonej trawy. Głowa rozbrzmiewała mi buczeniem-brzęczeniem roju i oczy zaczęły piec i łzawić i skręciłem się i potarłem je chusteczką. Nagle coś czystego i białego wpadło w moje pole widzenia, następnie uniosło się w bloku cienia i wydawało mi się przez chwilę, że widzę spektralnego łabędzia, z rozpostartymi perłowymi skrzydłami, głową gładką i szyją wyciągniętą. Ptak zdawał się wisieć, wahać w powietrzu, otoczony skrzynią cienia. Następnie schował skrzydła i zgiął się — przybierając kształt opływowy, kształt sylfidy — by zanurkować głębokim łukiem, opadając w dół i rozbryzgując się w porannym słońcu, niczym feniks z cienia popiołów.
Beth na huśtawce. Biedna Beth na huśtawce. Jej włosy niczym stopione złoto. Jej mlecznobiałe nogi wyprostowane — bose stopy połączone razem, wygięte i spiczaste przy palcach — wisiała na samym wierzchołku, drżąc pod lśniącym słońcem.
244
Czekałem, aż powróci, nadaremnie. Obłok kurzu i Beth niczym duch powstający z grobu wynurzyła się z cienia. Jej włosy błyszczały — nie, zaprawdę — jak gdyby same w sobie były źródłem światła. Srebrna aureola otaczała jej głowę. Jej twarz promieniała. Spojrzała mi w oko spojrzała mi w oko — spojrzała mi w oko — przymrużyła oczy, przechyliła głowę w lewo, w prawo, pochyliła czoło i spojrzała mi w oko. Podniosła swe cienkie ramię do oczu, jakby chciała je osłonić. Po jakimś czasie opuściła ramię i splotła przed sobą palce i z oczami utkwionymi we mnie uśmiechnęła się tajemniczo.
Teleskop wyślizgnął się z moich rąk i zwaliłem się targaną mdłościami, charczącą i ryczącą kupą na podłogę wieżyczki. Leżałem tam, z oczami mocno zaciśniętymi, i po pewnym czasie krwawienie ustało.
Gdy otworzyłem oczy, południowe słońce wirowało na prawie bezchmurnym niebie. Dzień bełkotał i klekotał pracowitością wiosny. Brygada malutkich czerwonych mrówek okrążała mój lewy but. Dwie muchy pieprzyły się na wypalonym kraterze nie zagojonej rany na wierzchu mojej dłoni. Zostawiłem je, nie mając ani siły, ani kaprysu, by postąpić inaczej. Podniosłem głowę i wyjrzałem poza krawędź wieżyczki. Od moczarów dobiegało bekanie wielkiej żaby. Mała przyjemność.
To było sześć tygodni temu. Wyobraźcie to sobie. Całe sześć tygodni. Tego lata były późne żniwa. Nie ma co do tego wątpliwości. I mogły to być również rekordowe zbiory, mimo że tylko na czterech polach stosowano płodozmian. Cholera. Mógłbym wymazać z mojej księgi rekordów te jeden siedem zero zero zero zbiorów z roku 1928.
Bez okien. Moja chata nie ma okien. Kiedyś było tu okno — trzy, w rzeczywistości — lecz zapieczętowałem je deskami. W parapety wmurowałem potłuczone butelki, na wszelki wypadek. Zatrzaskując klapę w suficie, zamykając frontowe drzwi i sprawdzając kłódki, zamki i łańcuchy, mogłem sprawić, że duszne wnętrze stawało się całkowicie pozbawione światła, przeszywane jedynie parującymi igłami i szybkimi lotkami, gilotynami i sztyletami przeciekającego światła — słonecznie srebrzystymi lancami, jak gdybym był ubraną w bikini asystentką przy jakiejś sztuczce magicznej zakończonej strasznym niepowodzeniem. Tak! Czasami obserwowałem stalowe promienie słoneczne, poszarpane, ząb-kowane, przecinające mnie na pół. Spędziłem kiedyś całe popołudnie na zatykaniu gipsem głównych dziur, lecz mniejsze szpary, krosty i szczeliny,
245
figlarne przecieki i strużki, niezliczone pęknięcia w mym zwieńczonym blankami pancerzu, pozostawiłem nietknięte. Perforacje. Otwory wentylacyjne wybite w wieczku mojej klatki. Mojej trumny.
Gdy zwierzęta były w nastroju, rozmawialiśmy. W tym uciszonym, grobowym bezruchu, w powietrzu zgniłym, septycznym, oszałamiającym i chłonnym mieszało się wiele fal mózgowych. Pogawędki szczurów, skrzypiący koci pisk, syczenie węży i jaszczurek, chrupanie i gadanina królików, zajęcza aria, brzdąkanie robaków — zwierzęca wrzawa, zduszona, telepatyczna. O, lecz zaślinione psie myśli — tępe, wojujące, podniecone, pełne podłych transmisji — krwi, mięsa, seksu i tak dalej. Kulawe, oszalałe górskie suki, podniecone do stanu nieustającej rui, złośliwe, sprośne, ocierające się, bodące, parzące i garbiące w nieczystościach i słomie, zgrzytające zębami i po omacku poruszające się w swych niskich kapsułach na podłodze.
Gdy ich błazenada wymykała się spod kontroli, poiłem je ogłupia-czem, środkiem uspokajającym. Dobrze — środkiem odurzającym. Jedna część wody. Jedna część Czystego Jezusa. Połówka lub cały sproszkowany środek uspokajający. Nigdy nie zawodziło. Kilka misek tego — chłeptały chciwie — i robiły słodkie oczy niczym oseski, kompletnie zalane. Gasła wściekła atmosfera. Dzika statyczność, fale nienawiści opadały. Siedziałem, drzemałem i niańczyłem te zdegenerowane nieudaczniki leżącego gnoju. Nie było pośrednich nastrojów. Żadnych kapci przynoszonych do łóżka. Żadnego kuśtykania po chacie. Albo te bestie były w stanie głębokiej śpiączki, albo skakały ci do gardła.
Lecz takie musiały być. Chciałem, by takimi były. Tak to już Bóg urządził. To stado odpicowanych suk i nędznych dandysów — och, one jeszcze będą miały okazję się wykazać. Tak jak ja. Będą miały swoją chwilę Chwały. I to niebawem, jak sądzę, i to niebawem. Lepiej nie budzić licha — niech wilki śpią. Lecz nie wierzcie ani jednemu ich słowu. Ja jestem Prawdą. Ja jestem Światłem. Każdy pies ma swój szczęśliwy dzień.
A dzisiaj jest mój dzień. Mój czas jest bliski. Spóźniłeś się Panie Pogrzebaczu, Panie Szpadlu. I powiedziałem, hej panie, bierz ten krzyż na ramię. Zakładajcie buty, dranie. Tak, przegrywacie, Panie Kacie! Dzisiejszy dzień należy do mnie! Nie do ciebie! Do mniel Mnie! Mnie! Ten dzień jest mój! Wstępuję na te szczeble elity i mówię: „To już ostatni dzień! To już ostatni dzień! I on jest mój!" Jest innych ofiar wiele,
246
przyjaciele. Zabierajcie swój kilof. Zabierajcie swoją motykę. Zabieraj swoją przeklętą szubienicę. Zostawcie ten dzień w spokoju. przeszuKajcie swoje wczorajsze dni. Nie liczcie na wasze jutro. Widzę je, jaKSI? z i nie jest to piękny widok. Widzę strach. Przerażenie. I noc.
Na środku Psiej Czaszki stał pałac z nieheblowanych desek > z nastoma stopniami prowadzącymi do cylindrycznej, jednoosobowej zębatej jak piła wieżyczki. Ustawiona na ośmiu słupach, wieżyczka ^"w#" oktagonalnym, piramidalnym daszkiem. Na tym właśnie daszku za
wisła
flaga Psiej Czaszki.
Flaga była strzępkiem dawniej puszystego, dawniej szarego       . Słońce wysuszyło i utwardziło skórę, tak że rozwinięta, była natyle Wl* kształtu i wielkości ludzkiej dłoni. Futrzasta strona zniszczona    Przez     
pogodę, szary puch poplamiony i posklejany brunatnym błotem.
 
pogodę, szary puch poplamiony i posklejany brunatnym błotem.            ya
strony skóra była wyschnięta i pomarańczowa. Flaga przymocowana    , do  masztu za pomocą pończochy przewleczonej przez rząd otwor zrobionych na jednym jej końcu. Na rogu flagi wciąż znajdował? się n i malutka łapka wielkości niewieściego palca.                                      . ,
Po obu stronach okratowanej głównej bramy do Królestwa wisiały jeszcze dwie takie flagi, a trzy inne — niewyprawione, nieoskrobanł> w . zaawansowanego zepsucia, wisiały na gwoździu z tyłu chaty, poza Zasięgiem  psów podwórzowych i szczurów ziemnych, chociaż nie poza zasięgiem miliona much mięsnych, które roiły się wokół nich niczym nió$P° ^ gangrenowaty naskórek.
Wiatr jęczał. Wieżyczka kołysała się. Kartka wytłuszczonej gazy oWinęła się wokół stalowej beczki z ropą. Fortyfikacja przesuwała się i n^Pr^za   ' Kawałek blachy trzepotał jak dygocząca warga. Flaga z futerka kocia szarpała się na maszcie wieżyczki. Wiatr ucichł i razem z nim jSS° W zniszczenie. Mur nadal szczerzył zęby, kołysząc swoim ciężarem.
Króla nie było na podwórzu ani w chacie. Nie siedział również w swojej wieżyczce. W rzeczywistości, Króla w ogóle nie było w mura Psiej Czaszki, gdyż Król był na zewnątrz, w miasteczku, czyniąc PeWne kalkulacje. Tak, byłem tam, z epoletami i galonami, cykając po ciemku i rozważając sprawy.
Beth zaczęła składać mi propozycje poprzez liściki i dziwne oświadczyny zostawiane na parapecie  okna swej sypialni.  Gdy zra
247
pierwszy raz, przeżyłem tak straszne krwawienie, że mało na miejscu nie zemdlałem. Nigdy wcześniej czegoś takiego nie robiła, siedziała tylko cicho na brzegu łóżka i czasami recytowała swą modlitwę — zawsze tymi samymi słowami — więc niczego w tym czasie nie podejrzewałem, walcząc jedynie z guzikami spodni. Światło rozbłysło i gdy podniosłem wzrok, ujrzałem, że wyślizgnąwszy się z łóżka, szła w prosto w moim kierunku. Bum, bum, bum, dudniła mi krew, gdy zesztywniały i z zapartym tchem modliłem się do Boga, by nie podnosiła wzroku — gdyż głowę miała pochyloną, idąc boso po deskach. Z głową wciąż zgiętą, otworzyła okno, tylko na tyle, by wysunąć na zewnątrz kawałek zwiniętego papieru, następnie odwróciła się i bezszelestnie wróciła do swego łóżka. Siedziała przez chwilę nieruchomo, potem wyciągnęła złotą rękę i zgasiła latarnię. Lepkie światło ześlizgnęło się z jej szczupłej postaci, i mojej, gdy wsunęła się pod bawełniane nakrycie.
Rozwinąłem kartkę i przeczytałem pierwszą linijkę — „DO BOGA' — i krwią z nosa namazałem „G" na szybie. Następnie, łapiąc buty i wpychając list w rozpiętą koszulę, pogoniłem do domu.
W tym pierwszym liście zawinięty był kosmyk jej włosów. Kosmyk związany był na końcu granatową aksamitną wstążką. Kosmyk pachniał lawendowymi perfumami... lawendowymi perfumami... lawendowymi perfumami — jak mój anioł — jak Cosey Mo.
DROGI  BOŻE,
wiem, że jesteś tu, u mego okna. Wiem, że obserwujesz mnie w nocy. Kocham Cię, tak jak Ty kochasz wszystkie Swoje dzieci. Mądre kobiety mówią, że jestem poddawana próbie i że jestem częścią Twego wielkiego planu. Pytam je, co to za . plan, lecz one mówią, że nie mogę jeszcze wiedzieć. Mówią, że jestem gotowa od czasu znaku krwi. Twojego i mojego. Twój znak na ganku sprowadził moją krew, tak jak wiesz, gdyż Ty wiesz wszystko i to także jest częścią wielkiego planu, jak mówią mądre kobiety. Proszę, niech stanie się to szybko, gdyż kocham Cię.
Twoja laleczka, Beth.
W środku listu był kosmyk pachnących lawendą włosów. Błyszczały niczym złote nitki. Ściskałem kosmyk w dłoni i czytałem list i dreszcz podniecenia — przeczucia i smutku — wstrząsnął moim ciałem. To
248
znaczy, na Boga, nawet teraz, w świetle tego. co się wydarzyło, jak przerażająco złowieszcze wydają się tamte słowa. ,.Wielki plan", nazwała to. Jakże bliskie prawdy były te kobiety. I ..znak krwi" — zastanawiam się, czy ona także miała krwawienia?
Kilka dni później znalazłem następny list. Ten zwinięty był w rolkę i związany kawałkiem haftowanej koronki z jednej z jej koszul nocnych.
DROGI BOŻE, MÓJ OJCZE I PRZYJACIELU NA ZAWSZE,
jestem gotowa, Boże. Nie będę się opieiała. Nieważne czemu. Lecz proszę. niech stanie się to szybko. Każdego dnia patrzą na mnie, jak gdyby to już się stało. Pytają mnie, czy byłam dobra i czysta. Wczoraj pani Barlow powiedziała, że musiałam przynieść wstyd prorokowi. Zatrzymałam Twój znak w tajemnicy. Ten, który zostawiłeś na oknie. Krwawy sierp. Lecz proszę, przyjdź jak najszybciej, błagam Cię,
Beth.
Narysowałem „G", a ona widzi krwawy sierp!
Och, koronka i włosy. Jej zgrabna dłoń. Blask lampy ukazujący jej młode ciało pod bawełnianym fartuszkiem.
Za każdym razem odpowiadałem jej w ten sam sposób. Zanurzałem palec w zabłąkanej plamce krwi z nosa i rysowałem na oknie literę „G"'. Lecz od kiedy nazwała ją „krwawym sierpem", trudno było nie nadać jej tego kształtu.
W innym liście, trzecim czy czwartym, pisała:
NAJDROŻSZY  BOŻE,
mądre stare kobiety przerażają mnie, lecz Ty nie. Chyba niecierpliwią się coraz bardziej. Mówią, że jeśli nie będę dobra, nastanie deszcz. Lecz wiem, że to się stanie wkrótce, kiedy będziesz gotów. Nie obawiam się Ciebie. Boże. Nieważne, co. Lecz proszę, niech stanie się to szybko. Dla nich. Proszę, szybciej, nieważne co.
Kocham cię. Beth.
P.S. Dlaczego czekasz? Czy coś jest nie w porządku? Czy uczyniłam coś złego? Proszę, powiedz mi, bym mogła przestać.
249
Najśmieszniejsze w tym wszystkim było to, że miała rację. To miało stać się wkrótce. Ja również to czułem. I głosy — kantorów — już drżały, podniecone, gotowe, by rozpocząć. O tak, to miało się stać wkrótce. To miało się stać wkrótce. Nieważne, co.
Leżałem samotny, na łóżku, w mroku, goszcząc jazgoczącą sforę bólów i algezji. Kłębek nerwowego niepokoju, zakorzeniony głęboko w brzuchu, skręcał się w moim organizmie niczym pęk wrzuconych do worka węgorzy i znosiłem to w milczeniu, rzekłbym nawet heroicznie — znosiłem to aż do chwili, gdy już więcej znieść nie mogłem. Poderwałem się, wykopując nogi za pryczę, odrzucając do tyłu głowę i rozdzierając powietrze zabandażowanymi rękoma. Rozgorączkowany i prawie majaczący z braku snu, obciągnąłem resztkę bimbru z obierek, która mi pozostała w butelce, dostałem nudności, lecz zamknąłem usta, walcząc u utrzymanie paraliżującego płynu w środku. Nagi, objąłem ramionami tułów. Zacząłem kołysać się. Sądzę, że nawet płakałem.
Znalazłem nowiuteńki akumulator od traktora i pudełko czterdzie-stowatowych żarówek. Pudełko oznaczone było niebieską kredą, więc wiedziałem, że pochodzi z szopy z narzędziami koło rafinerii. Jak je zabezpieczyłem i w jaki sposób to wszystko przetransportowałem do chaty, było dla mnie całkowitą i absolutną tajemnicą. Nic z tego nie pamiętałem. Oto martwy czas w całej swej okazałości. Musiałem sam przytargać towar z rafinerii, wnioskowałem, stwierdzając, że zanik pamięci nie byłby tak straszny, biorąc pod uwagę cały mój stan psychiczny, jak istnienie wymyślonego pomocnika, czyniącego za mnie nocne wypady.
Zamontowałem kabel, łącząc akumulator z jedną z żarówek, i przysłuchiwałem się brzęczeniu i trzaskom elektryczności płynącej kablem. Mdła żółta jasność pulsowała z bańki i moje urzeczone oczy skupiły się na buczącej pigule. Oparty na łóżku, obserwowałem, jak bańka staje się żywą, oddychającą rzeczą, jakimś upiornym ludzkim członkiem — żółciowy, skręcany konwulsjami organ, pompujący lepkie gluty drgającego światła. Zamknąłem oczy, lecz wciąż czułem kłębek nerwów przedzierający się do góry przez moje ciało, zmuszający mnie do powstania na nogi.
Miałem dziwne uczucie w nogach — niezdrowe — i w ramach eksperymentu zrobiłem jeden nieszczęśliwy krok do przodu i potknąłem się po pijacku o psią klatkę, przewracając ją na przednią siatkę. W klatce coś grzmotnęło, głucho i ciężko.
250
Nagle zacząłem się śmiać, usiłując odwrócić klatkę. i» i śmiałem z całej siły. mając nadzieję, że wyczerpie rSSA było całkowicie zrujnowane brakiem snu. i chrząkałem i śmiałem się z nieustępliwej klatki — z uwięzionych zwierząt dokoła mnie — z mojego Królestwa — z miasteczka — z doliny z całeJ śmierdzącej, ssącej gówna planety — śmiałem się i pchałem, aż klatka oderwała się od swojej przedniej siatki, zostawiając ją zakotwiczoną w ziemi.                                                                                               ,
Wyleciałem do tyłu, na stos jutowych worków zbożowych, w rękach trzymając pustą skrzynię po herbacie. Sterta tłustych puszek po nafcie runęła i rozleciała się z hukiem dokoła, gdy leżałem na plecach, nagi, nie mogący powstrzymać śmiechu. Waliłem  w wypełnione zgiełkiem powietrze  cienkimi jak patyki     nczy niczym skazany owad oczekujący na szpilkę.                               .       . ^
Kiedy zdołałem opanować nieco śmiech i wspiąłem się na nogi> w '4 chichocząc, lecz trochę zakłopotany tym porywem, znalaZ^m  zwa na siatkę oderwaną od klatki, sztywne i wzdęte ścierwo sUki- Leżąc na boku, lecz z łapami wyprostowanymi, nadęta suka wyglądała, jak gdyby zdechła stojąc na nogach, sztywna i napompowana. Podd1    za_c          '
zobaczyłem narodziny larw, wilgotnych i rojących się, któfe °P^n0 całe  sutkowe podbrzusze.   Cisnąłem na nią worek  i  powlokłem  się z powrotem do łóżka.
Zapiłem jeszcze jeden proszek butelką obierkowego i zwaliłem się na posłanie bezładną kupą.
W kagańcu snu moi wasale kulili się w skrzynkach  drzemiąc po zakończonej lekcji. Był to zasłużony wypoczynek, gdyż spędzili SPorą część dnia na zajęciach natury pedagogicznej. Doskonaliłem Je-      wProwadzałem w największe tajemnice. Jednakże sen, który ogarnia zwierzęta, nie był zwykłym snem, lecz raczej stanem podobnym do transu
— chociaż prawdą jest, że potrzebowały czasami
niewielkiej pomocy, by
weń zapaść. Lecz zmęczenie wywołane bezpośrednią bhsk      4
11 4.1             . ¦      ,                                              ¦       „„70^  Tak czy inaczej,
klatkowatoscią ich więzienia — zazwyczaj wystarczało. i<*      j
wolałem nie marnować kurczących się zasobów środka uSypiającegoddając je zwierzętom, gdyż sen odmawiał mi wstępu do swego an°^|ó wego królestwa z coraz większym uporem. Faktem jest, że n mi się zasnąć, jeśli nie wtoczyłem się do miasteczka snU ty ną napchany po gardło odlotowym prochem i sokiem obierko^111-
251
Wsłuchiwałem się w światło elektryczne, lecz nie poprawiało to mojego samopoczucia.
Położyłem pasek koronki jej koszuli nocnej na nagiej piersi i przeplatałem kosmyk jej włosów między palcami prawej ręki.
I z czasem coś zstąpiło na mnie. Ale czy był to sen? Może rzucony urok? Czar? Petit mai? Sen na jawie? Złowieszczy całun? Halucynacja? Nawiedzenie? Aromatyczny powiew anielskiego skrzydła? Wielkie nic?
Nie? Tak? Być może wszystkiego po trochu. Na początku cień przyjemności, podnoszący się tylko po to, by opaść z grymasem bólu. Uwolnienie i następujący po nim pewien spokój, dający godzinę snu. Nie więcej. Nie mniej. Małe uwolnienie, które powala cię — ściąga na dół — lecz patrz! Uważaj. Strzeż się! Rąbek Diabła, płonące włosy — i miłość. O, miłości, słodka Beth, spoczywająca w Niebie, wysoko w górze. Spoczywająca w Niebie, wysoko w górze. Spoczywająca w Niebie, wysoko w górze.
Tego dnia wyszedłem z Psiej Czaszki, mej fortecy, ponieważ nie mogłem już tam dłużej wytrzymać. Słońce chyliło się nad zachodnim stokiem i długi, krwawy cirrus kaleczył firmament. Uprawa, ciężka tego lata, trącana ciepłym powiewem, kołysała się i szeleściła cicho.
Zwykle o tej porze roku podjąłbym szczególne środki ostrożności, aby uniknąć spotkania z hołotą, która zaczynała przenikać do doliny na czas żniw. Kilka przyczep w obozie robotników było już zajętych, a za tydzień dolina miała zapełnić się włóczęgami, pijakami i pospólstwem, i wtedy miał zacząć się sezon polowań na niemowy płci męskiej, czas zbierania gówna dla żołnierzy Pana. Lecz tego szczególnego dnia, roku 1959, obecność tych ludzi całkowicie mnie zaskoczyła. Miałem na głowie inne rzeczy i gdy schodziłem stokiem w dół, do miejsca, gdzie drzewo szubieniczne wciąż skręcało się w swym kamiennym błaganiu, rewizja wniesiona przez obronę była w toku — o litość — odrobinę litości — byśmy wszyscy nie pomarli z tęsknoty.
Trzcina mówiła. Być może ostrzegała. Może mówiła o niebezpieczeństwie. Niebezpieczeństwo. Lecz mi tego nie powiedziała.
Cierp. Powiedziała trzcina. Ćććććiiiiieeeehhhhhpppp. Astmatyczne syczenie szeptanego szelestu. Ćććććiiiiieeeehhhhhpppp. Jęknęło drzewo szubieniczne.
252
Usiadłem na korzeniu. Zgrzytnąłem zębami. Wstałem. Rozpaczałem i cierpiałem i przechodziłem naprawdę ciężkie chwile
Jest jeszcze wystarczająco jasno, by zapuścić się na krótko w pomyślałem w roztargnieniu, lecz nie  myślałem wiel	e ani o dziennym,  ani o trzcinie, nie - a to przez mrok umysłu i t tam  w górze - tu   w górze  - przez brzydkich   i  chorych. r.cz grzech i nieszczęście - O Boże! Jak długo muszę jeszcze tak ciągnąć Wyjąłem sierp i PrzerZUciłem go przez druciane ogrodzenie na skraju
Czy mówiłem wam o tym, jak cierpiałem, pełznąc na rękach i kolanach pod drutem kolczastym? Męczony, gdy się zaczepiłem. Torturowa. ny, gdy wyrywałem kępkę włosów w trakcie odczepiania się    Oślepiony łzami wściekłości po uwolnieniu się. Upokorzony kupą świńskiego gówna, w które niechcący wsadziłem rękę. W które ukląkłem , które miałem wszędzie. Nie panując nad sobą, chwyciłem sierp i ciąłem nim wszystko co napotkałem na drodze; tak się składało, że była to sama trzcina Pamiętam śpiewającą stal i zieleniejące łodygi - niektóre wysokie na osiem lub nawet dziesięć stóp - ścielące się dokoła mnie, ścielące się dokoła mnie, tłukące, drapiące, kłujące - i siebie, machającego sierpem i myślącego, szast szast o tak nareszcie szast szast nareszcie moja ręka spełnia swe zadanie...                                                                  J
Leżałem na plecach, gapiąc się na gwałtowne niebo, trąc poKryte bąblami ręce i trzęsąc się. Myślałem o tym, by wrócić  do ?^\ Czaszki i spędzić ten nędzny i bardzo podły wieczór wśród menażerii trenując zwierzęta, lecz ostatnio stały się takie wymagające Gdyby tylko mogły _ to znaczy, na Boga, nie one jedne czekaj W każdym razie, była pewna potrzeba, która wypędzała mnie z Królestwa z coraz większą natarczywością, kradła mi sen i dni na jawie zmieliła w koszmar - potrzeba, której Psia Czaszka nie mogła zaspokoić, której całe umartwianie mego ciała nie mogło już dłużej stłumić. A jednak, pomimo wysiłków, po prostu nie potrafiłem tej potrzeby nazwać.                                                                                   J F
Z takimi myślami niepokojącymi mój umysł przełaziłem pod drucia-nym ogrodzeniem po drugiej stronie pola trzcinowego, nie sprawdzając nawet, czy nie ma w pobliżu jakichś potencjalnych prześladowców Akt wyjątkowej lekkomyślności. Co do tego nie ma żadnych wątpliwości. Bardzo żałosny błąd.
253
Chwiejąc się, wkroczyłem na teren obozu robotników, z kapitańską marynarką porozrywaną i uwalaną w świńskim gnoju, z sierpem w dłoni. Na środku obozowiska, przy prowizorycznym stole na koźle siedziało około sześciu nowo przybyłych robotników, strzępiąc jęzory nad kilkoma butelkami zacieru słodowego.
Zastygłem w bezruchu. Gapiłem się na nich, a oni wszyscy gapili się na mnie. Rozpoznałem ten rodzaj natychmiast.
To byli weterani — stare wygi. Przyjeżdżali do doliny na każde żniwa, odkąd tylko byli na tyle duzi, by móc machać maczetą. Była to rasa sama w sobie, a z mojego punktu widzenia zła rasa — najźlejsza.
Siedzieli w gromadzie, ubrani w rudo poplamione podkoszulki, brezentowe spodnie i wojskowe buty. Skóra na ich twarzach była czerwona i twarda i tak zniszczona przez pogodę, że jedyną rzeczą, która odróżniała cienką linię ust od tysiąca innych szczelin i blizn, był rozmokły pet. Małe żółte dziurki w głowach służyły im za oczy. Pocili się, bekali i pierdzieli, a złośliwość, nikczemność i przemoc znaczyła każdą krostę i każdy por na ich pieprzonych chamskich gębach.
Serce jakby mi stanęło między dwoma uderzeniami, zawisło w jakiejś dziwnej otchłani, zwalniając reakcje ciała. Poczułem zapach potu, który ze strachu stał się gorzki, i otarłem go z oczu obszytym galonem rękawem.
,.Uciekaj!" pomyślałem. ,.Uciekaj!" Lecz nie mogłem.
,,Jeezuu potworny Chryste! Co do..." wykrzyknął jeden, podrywając się na nogi, a całe towarzystwo wybuchnęło śmiechem, wskazując mnie palcami i waląc w stół, szczęśliwi jak świnie w gnoju, że taki żałosny sukinsyn jak ja przechodzi obok i mają okazję dać upust swej ohydzie.
O, znałem ten rodzaj śmiechu aż nazbyt dobrze. Doskonale byłem zaznajomiony z zabawami, które sprowadzał. Nie, proszę pana, nie ma nic zabawnego w śmiechu. Nic a nic. Po tych wszystkich karach, które spadły na mój grzbiet, nie przypominam sobie ani jednego razu, by śmiech nie był równocześnie okrzykiem wojennym.
Zacisnąłem dłoń na rączce swego śmiercionośnego sierpa, myśląc, ..Nie wiem, z czego się tak, ludzie, cieszycie. Jeszcze mnie nie macie. Jeśli jeszcze nie zauważyliście, trzymam w ręku zajebiście wielki sierp i zamierzam go stracić na pierwszej gębie, która coś spróbuje zrobić", starając się z całych sił wesprzeć pewność siebie hardymi myślami, próbując powściągnąć strach, próbując odtajeć. Lecz żadne myślowe groźby
254
na świecie nie powstrzymałyby tych pijanych sukinsynów od śmiania się ze mnie — szydzenia ze mnie — spiskowania przeciwko mnie.
Zauważyłem, że ten, który stał. różnił się od pozostałych. Był młodszy i nie śmiał się. Raczej wolno potrząsał głową, z dziwnym wyrazem w oczach, wyrazem, jakiego nigdy wcześniej nie widziałem. Była w nich litość i współczucie. Później już nie napotkałem jego wzroku. Paraliżowała mnie ta piątka, która tak otwarcie kpiła sobie ze mnie, ale nie ten człowiek, nie ten, który mi współczuł. Pożerała mnie raczej taka gotująca krew w żyłach nienawiść do tego nieszczęsnego sukinsyna, że kusiło mnie, by z miejsca, nie zważając na konsekwencje, wskoczyć na niego i rozerwać go na kawałki.
,,Lew salonowy"" powiedział jeden dowcipniś o ptasim dziobie, w obydwu dłoniach trzymający po butelce wódki. ..Lew salonowy" huknął i znowu zaczęli się zalewać, rycząc ze śmiechu i skręcając na stołkach. Zauważyłem, że teraz trzech z nich stało, i to zaniepokoiło mnie, gdyż nie widziałem, jak wstawali. Ktoś powiedział coś o tym że wystroiłem się lepiej niż do burdelu w St Louis — najwidoczniej prawdziwa dusza towarzystwa, gdyż wszyscy wybuchnęli następną salwą śmiechu.
.,Potraktujmy więc należycie naszego marynarza" powiedział chudy, łysy dowcipniś, parskając śmiechem w chusteczkę i, próbując odwrócić moją uwagę, zawył jak pies i spadł ze stołka na plecy. W tej samej chwili dziobaty cisnął pełną pieprzoną butelkę wódki w kierunku mojej głowy, wyjąc „Łe-e-ep"". Lecz w porę zauważyłem, jak nadlatywała, i po prostu odsunąłem się, pozwalając butelce poszybować tuż obok mnie i eksplodować w betonowym korycie, które znajdowało się obok torów, kilka kroków za mną.
,.Będziecie musieli postarać się lepiej, jeżeli chcecie powalić Euchrida Eukruka'' pomyślałem i w pewnym momencie chciałem się nawet roześmiać, tak słaby był to rzut. Mogłem prawie złapać tę rzecz gołymi rękami. ,.O nie, będziecie musieli postarać się lepiej!'
* Nieprzetłumaczalna gra słów — mężczyzna mówi „Trick or Treat czyli „Poczęstujcie — albo będziemy straszyć'' (jest to okrzyk dzieci chodzących po domach w dzień Halloween). podczas gdy Euchrid słyszy: „Trigger Treat". co mniejwięcej można przełozyc ..Poczęstujmy go kulką'"
W oryginale „catshit". Euchrid słyszy „catshit". czyli „kocie gówno", podczas gdy mężczyzna krzyczy „catch it", czyli „łap"
255
Nagle wszyscy stali, z twarzami zaciśniętymi niczym wściekłe pięści. Już się nie śmiali. I wiedziałem, że nadszedł czas. by uciekać. Czas, by się ruszyć. ..Uciekaj!" pomyślałem. I wiecie co? Dokładnie właśnie to uczyniłem.
Nie oglądałem się, lecz wiedziałem, że mnie gonią, gdyż słyszałem ich groźby wykrzykiwane w moje plecy — ich cierpkie oddechy palące mój kark niczym żagwie. ..Dziwoląg"". ,,Chory dupek". ..Zapłacisz, błaźnie". .,To była pełna budelka. gówniarzu. Zapłacisz za to. Będziesz żałowoł, że nie złepałeś'". Sami powiedzcie, przecież to oni ją rzucili. Byłem dla nich złą wiadomością i chcieli mnie przepisać, jak tylko mnie złapią. Rwałem do przodu, pragnąc jedynie wynieść stamtąd dupę.
Kiedy dokładnie przestali mnie ścigać, tego nie wiem, lecz powiem wam coś — nie miałem zamiaru zatrzymywać się, by to sprawdzić. Gdy wypaliłem z ich obozu i susami pędziłem Główną, ich parzące groźby zdawały się intensywnieć, a przysięgi zemsty stawały się coraz jadowitsze, zjadliwie wymowniejsze, przybierały nowe, coraz straszliwsze kształty. Lecz to nie wszystko. O nie. Wcale nie. Gdy biegłem, łapiąc wielkie bolące hausty szalonego powietrza doliny, słyszałem, jak głosy powoli lecz systematycznie się mnożą — do początkowej grupy bandziorów przyłączają się następni nowo przybyli — na żniwa i na polowanie — tak że to, co ścigało mnie, to nie było pół tuzina pomylonych starych mężczyzn, lecz tłum, płynny i powiększający się z każdą sekundą — złośliwe i wrzaskliwe zło okryte czerwonym kurzem i zadające śmierć. I czyżbym słyszał kilka ogarów?
Pozwoliłem, by ich obraz ukształtował się w moim umyśle — O mój umysł, nieustanna tam wrzawa — tutaj — nieważne — i był tó gigantyczny krocionóg lub stonoga — gdyż przez cały czas liczba nóg rosła — z młócącymi kończynami uzbrojonymi w widły, maczety, trzonki siekier, łańcuchy, liny, głazy, kije i kamienie — dopędzający mnie, tak, robiący postępy. Tak, słyszałem go. W głowie huczały mi jego liczne łupiące pałki, krwawe przysięgi i śmiertelne groźby, gdy mijałem tablicę znaczącą granice miasta i toczyłem się na złamanie karku do miasteczka.
i wciąż biegłem. I wciąż biegłem. I wciąż biegłem.
i gdy tak biegłem, gdy rwałem w podskokach, przypomniałem sobie, co te zwierzęta zrobiły Queenie. Czy opowiadałem wam o Queenie?
256
Nie?   Czy  opowiadałem  wam  o   tym,  co  zrobili  Queenie?  Nie.  Nie opowiadałem. Sądzę, że nie.
Opowiadałem wam o kulawym włóczędze i o Kike'u, zabójcy Chrystusa — dwóch złych pijakach z Równiny Chwały. Pamiętacie? Tak? A więc Queenie była znajomą Kikea. Nie pamiętam, gdzie ją znalazł.
Podejrzewam, że wypełzła z jednej z blaszanych chat, które stały, przesłonięte gęstym lasem, po drugiej stronie zachodniego zbocza — nie jestem pewien — przynajmniej nie pamiętam, aby przejeżdżał wtedy przez miasteczko jakiś cyrk dziwolągów. Była po prostu tam, w kościele, pewnej nocy, gdy dostarczałem im porcję bimbru.
Queenie nie mówiła wiele, ale lubiła się śmiać bardzo głośno, a potem przysłuchiwać się, jak śmiech odbity powraca. „Roześmiana Queenie" to ksywa, którą Kike, wielki nadawca imion, powiesił na niej. Była jednym z mniej skomplikowanych stworzeń bożych, znajdującym przyjemność w prostszych rzeczach. Najbardziej cieszyła się, gdy siedziała na kościelnym ołtarzu — swym „tronie", jak określił to Kike — w brudnej niebieskiej sukience, z butelką Czystego Jezusa ściśniętą w pękatych różowych dłoniach. Tutaj podskakiwała na zadzie, wypuszczając głośne, bezbarwne „Ha!" z każdym klapnięciem swego małego tłustego ciałka. .,Ha! Ha! Ha! Ha!" Zbierając echo za echem, odbicie za odbiciem, aż cały kościół zdawał się wibrować jej uciechą. Nawet ponury, bezkrwisty Chrystus, który wisiał, upiornie blady w swej nieodkupionej bieli, nad ołtarzem — patrzcie, nawet on zdawał się drżeć na swym drzewie tortur. Queenie przestawała, podnosiła butelkę do ust, piła, wkładała butelkę z powrotem między nogi i zaczynała od nowa, z maleńkimi okrągłymi oczkami, otępiałymi i pozbawionymi życia, na środku twarzy.
Kike bił brawo, a wiecznie ponury włóczęga z poszarpaną stopą dusił się w swym kącie, przyciskając do uszu modlitewniki.
Kike upijał się, a potem, za kilka łyków Czystego Jezusa, grzmocił Queenie na dwu ławkach zsuniętych razem. Drugi włóczęga, ten z blizną i poszarpaną stopą, recytował kawałki z Księgi Kapłańskiej aż do ochrypnięcia, a potem błagalnym tonem zwracał się do Queenie, ze łzami w oczach i zapełnioną w jednej czwartej butelką rozcieńczonego bimbru, oferowaną drżącą ręką.
Z dziecięcym zapałem Queenie zbierała kolorowe etykietki z butelek po wódce i gdy alkohol się kończył, Kike polował na odpowiednie, nie potłuczone naczynia między śmieciami, które przykrywały podłogę
257
kościoła. Stojąc w przybudówce, z podwiniętymi rękawami, moczył butelki, jedna po drugiej, w nieruchomej wodzie chrzcielnicy, ostrożnie zdejmując etykietki i układając je w zgrabne rządki na ławce, by wyschły.
Miałem wtedy około szesnastu lat i, wabiony świetlikami wiedzy, które migotały nikle we mgle mojej młodości, wchodziłem na stopnie prowadzące na ambonę i szpiegowałem cudzołożników.
Wysuszony wódką kuternoga pogrążał się w pożerających fałdach surowych wieprzowych bioder Queenie, niczym ktoś opasany wielką różową oponą. Z ambony widziałem jego zad, owłosiony biały knykieć, rzucający się z coraz większą natarczywością — w rytmie, który rozpoczynał się wysyłaniem Queenie do diabła i z powrotem, a kończył drgawkowym błaganiem na jej rozlazłych piersiach. Kike natomiast, będąc wielkim mężczyzną, parł bez wytchnienia w Queenie spod brudnego zielonego płaszcza. Czasami jedyną rzeczą, która zdradzała obecność Queenie w czasie połączenia z Kike'iem, było sztywne i kluskowate ramię obejmujące jego parujący kark, z dwoma lub trzema etykietkami ściskanymi w dłoni.
Późnym popołudniem ostatniego dnia żniw — dnia, w którym kończyła się praca dla większości siły roboczej — garstka robotników zebrała się i rozdeptała podskakującą piłkę roześmianej Queenie.
Oto, jak przedstawił mi to Kike:
„Mordercze męty z obozu przychodzą i tłuką ją jak pieprzoną bitą śmietanę. Dwudziestu, może dwudziestu pięciu. Queenie nie ma tyle bożego rozumu, by się bać. Wypruwają z niej gówno, bo nie stawia oporu. Żadnej walki. Żadnej pieprzonej zabawy. Policzkują ją, gdy zaczyna się śmiać. Ha! ha! ha! ha! Zamknij się, Queenie, myślę sobie, zamknij się. Ha! ha! ha! ha! Gdyby tylko się bała. Żeby kopała, skrzeczała lub pluła lub gryzła, a nie tylko się śmiała. Ha! ha! ha! ha! „Zamknij się" mówią. „Zamknij się". Stają się coraz bardziej pijani i brutalni, brutalni i podli, rąbiąc ją cały czas. Niektórzy walą konia nad nią, tarzającą się ze śmiechu w śmieciach. Ha! ha! ha! ha! „Kurwa, zamknij się, ty śmierdząca kupo gówna" i słyszę, jak przyjmuje cios, który ucisza ją na kilka sekund, ale tylko na kilka. Ha! ha! ha! ha! znów zaczyna. Zanim zdążysz się zorientować, już ją trepują i jej ciało rzuca się po podłodze. Nic ich teraz nie powstrzyma. Stają na niej. Lecz twarda. „Cuchnące ścierwo!" Ktoś rozbija butelkę na jej zębach. Podpalają włosy. „Ty brudna suko. Queenie! Królowa czego? Hę? Królowa tego!" I ktoś wciska butelkę
258
po piwie w cipę Queenie. Inny przykleja etykietkę ze swojej butelki do brzucha Queenie, inny przykleja jedną na czole, inny na piersiach. aż wygląda jak stara podróżna waliza, z nogami, z całym ciałem pokrytym siniakami i krwią. Queenie nie żyje. Bez wątpienia."'
Kike przestał mówić i zgarbił się nad oparciem ławki, warcząc jak zwierzę, wciągając stęchłe powietrze przez dziury swego wielkiego pełnego kraterów dzioba. Rzucił nienawistne spojrzenie w kierunku swego towarzysza, kulawego włóczęgi, i burknął przekleństwo.
Czytając z Biblii, bredzący kaleka kuśtykał po zaśmieconym przejściu między ławkami i wykrzykiwał tekst do figury Chrystusa Ukrzyżowanego która wisiała nad ołtarzem — nie zwracając uwagi, zdawało się, na zniknięcie głowy Chrystusa, która leżała zagubiona w postrzępionych niebieskich fałdach porzuconej sukienki Queenie.
,,... Zajmijcie się tą przeklętą i pochowajcie ją, ponieważ jest córką króla.
Wyszli, aby ją pogrzebać, lecz znaleźli po niej tylko czaszkę, nogi i dłonie..."
Kaleka pociągnął kilka dłuższych łyków bimbru z zatrważającą zachłannością, jego kuśtykanie stawało się coraz mniej wyraźne, coraz mniej bolesne, aż prosta linia wzdłuż ławek zaczęła przyjmować kształt nieco ósemkowy. Kike i ja patrzyliśmy. Słuchaliśmy.
„... Na polu Jizreel psy będą żarły ciało Izebeli. A trup Izebeli będzie jak gnój na polu..."
Kike sięgnął pod płaszcz i wyciągnął kawałek upstrzonej krwią kartki, na której tępym czerwonym ołówkiem wypisane były drukowane litery-
„Powiedz  mi,  chłopcze,   co  z  tego  rozumiesz?  Weź  to.   Spójrz wyszeptał Kike, podając mi kartkę. Spojrzałem na świstek, lecz nie mu" siałem czytać. Spojrzałem na Kike'a. Wzruszyłem nerwowo ramionami Skuliłem się, dokładnie tyle, ile było potrzeba.
Pokiwał ze zrozumieniem głową. Jego brzydkie, pryszczate rysY ułożyły się w wyraz prawie idealnego smutku. Spojrzał ponownie na kalekę.
„Tak myślałem. Nie umiesz czytać. Więc to nie mogłeś być ty. jak przypuszczałem. Jeżeli ty nie napisałeś tej wiadomości i ja jej nie napisałem, to musiał to zrobić kaznodzieja..."
7,59
Kaznodzieja! Jaki kaznodzieja! Serce mi załomotało. Włosy stanęły dęba. Mdłości.
„Spójrz na niego. Jest szalony" kontynuował Kike. „Był kaznodzieją w tym tutaj kościele. Wiedziałeś o tym? Abie Poe. Kiedyś fanatycy obwołali go zbawicielem. Zbierali liście trzciny, kładli je pod kopyta jego ogiera. Czynili wizerunki na jego podobieństwo. Na jego podobieństwo*. Zbawiciel? Bzdura! Był naciągaczem. Sępem. Gorzej. Powiadają, że spalił czarownicę na Wzgórzu Bednarza. Nigdy w to nie wierzyłem. Teraz wierzę. To drań z jakąś niebezpieczną odmianą szaleństwa. Żal mi go, lecz nie wybaczam mu. Zabił Queenie, zrobił to. Dobry gdy. Ten list to był dla niej wyrok śmierci. Mało brakowało, a byłby to wyrok również i dla mnie. Nie mogę tego podarować. Nie, mój panie. Może paść na kolana, aż zaczną krwawić, lecz ja mu tego nie wybaczę."
Kike spojrzał na mnie, a ja spojrzałem na niego. Kike chciał mi się zwierzyć. Ja chciałem kopniakiem rozwalić mu ten pieprzony mózg.
„Nie-mówi-nic-złego" powiedział Kike, wygłaszając każde słowo powoli i wyraźnie. „Nie otrzymałeś jeszcze odpowiedniego imienia, Nie--mówi-nic-złego. Będę nazywał cię Nie-mówi-nic-złego. Co o tym sądzisz, Nie-mówi-nic-złego?" Chciałem rzucić się na niego i powiedzieć „Świetnie, Kike. Podoba mi się. A co sądzisz o tym?" Lecz zdołałem tylko uśmiechnąć się do niego, wiedząc, że nie będzie miał zbyt wielu sposobności do nazywania mnie jakkolwiek, jeżeli sprawy potoczą się po mojej myśli.
Spojrzałem na kuternogę. Kalekę. Poe\ Zimny dreszcz przebiegł mi po karku, a na rękach wyskoczyła gęsia skórka. Lecz udało mi się zachować spokój.
Myśląc o tym teraz, wiecie, sądzę, że zawsze wiedziałem, że kuternoga to był Poe. Bo dlaczego kaleki włóczęga miałby wywoływać tak silną i nieustającą nienawiść? Nie należę do tych, co nienawidzą tak byle kogo.
„To nie było w porządku, że napisał ten list, Nie-mówi-nic-złego. To po prostu nie było w porządku. Całe to żarliwe głoszenie ewangelii i święte wałkowanie to koryto świńskich pomyj. To pieprzone oszustwo, a on zabił moją Queenie. Nie ujdzie mu to na sucho. Nie chcę, abyś tu się kręcił. Wkrótce zrobi się tu brzydko. Lepiej spieprzaj — i wieczorem przynieś mi z powrotem butelkę."
Kike skierował swą uwagę na Poego i słyszałem jego grzmiący głos, gdy wychodziłem z kościoła.
260
..Śpiewaj, Kaznodziejo, i śpiewaj słodko. To jest twoje ostatnie kazanie. Możesz je wygłosić Diabłu. Czas spotkać się ze stwórcą!"
Wróciłem z butelką późnym wieczorem. Kike był już zalany i oscylował między pozycją leżącą i siedzącą. Gdy zapuściłem się w głąb kościoła, zobaczyłem Kike'a — nędzne zwierzę — włóczęgę we wszawym zielonym płaszczu — wielkiego mruczącego grizzly z krwią na łapach i twarzy — pstrokatego kundla nąjźlejszej krwi — worek pcheł — torbę piany — kupę gówna. Wręczyłem mu butelkę i odkorkował ją i pociągnął wielkiego pijackiego hausta. Następnie, stawiając butelkę z hukiem na dębowej ławce i wydając z siebie zjełczałe beknięcie, z lekkim wstrząsem ciała, ryknął bez wyraźnego powodu. „Ja pierdolę. Kurwa. Beeee. Aaaach. Kurwa." Następnie ucinając dźwięczne, trzepoczące pierdnięcie, rzucił przekleństwo i zaczął przyglądać się swoim zakrwawionym dłoniom. Wysunął je do mnie w teatralnym geście.
,,Krew. Nie chce zejść. Zastanawiam się, czy kiedykolwiek zejdzie" zapytał scenicznym szeptem. Następnie wytarł swą zdradziecką dziesiątkę — swoje palce — o przód płaszcza. Mokry czekoladową krwią, gąbczasty filcowy materiał płaszcza zdawał się uwalniać nadmiar posoki, której nie mógł wchłonąć, i Kike przyjrzał się ponownie swoim lepkim, szkarłatnym oskarżycielom.
„Do chrzcielnicy. Zmyjemy tę upartą krew!" wrzasnął pełnym dramatyzmu głosem, jak gdyby sama obecność krwi Poego wystarczała do nasycenia zalanego olbrzyma tragicznymi sztuczkami kaznodziei.
.,Zmyć ją!" wykrzyknął.
Kike wstał nagle, lekkomyślnie, i, pociągając z butelki, spróbował swobodnego wywijasa, zaplątał się we własny płaszcz i grzmotnął o podłogę niczym powalona sosna, na posłanie pustych butelek, pudełek po ciastkach, szczurzych brudów i gruzu. Skrępowany własnym płaszczem, z rękami przypartymi do boków, spojrzał na mnie ze łzami w oczach i otworzył swą wielką gębę, by wypuścić kilka pojedynczych morałów i nabrzmiały zielony język. Zaczął się śmiać. Widać było po jego śmiechu, że nie panuje nad sobą. I wciąż się śmiał. Kucając na ławce, przyglądałem się z góry tej kreaturze, która trzęsła się i składała jak scyzoryk u mych stóp, tej ryczącej poczwarze pokrytej krwią.
Uśmiech szarpnął kącikami moich ust, otworzyłem je szeroko i wyszczerzyłem swoje czterdzieści sześć zębów do wijącej się na podłodze poczwary.  Czułem, jak mięśnie brzucha mi tańczą, lecz ich spazmy
261
były, jak zwykle, krótkotrwałe, ponieważ w świecie niemowy nagrody za wesołość są równie żebracze, jak jej przyczyny. Czyż nie mówiłem wam o tym?
Kucałem na dębowej ławce, paszczękowaty niczym granitowy gar-gulec, z oczami utkwionymi w jego oczach, gdy huragany śmiechu uspokajały się, by stać się mniej przesadnymi wyrzutami resztek wesołości — jego głupią siną gębę wykrzywiały drobne bóle — grymasy, drgnięcia, ściągnięcia pobielałych warg. Kike wyglądał nieco zielono. Kucałem. Obserwowałem. Czekałem.
Potem Kike nie śmiał się już wcale. Uwolniony od filcowego paska, plugawy kokon otworzył się, stając się miękkimi i spienionymi skrzydłami — poczwarka zatrzepotała się chwiejnie, wstając na nogi, i pofrunęła na ławkę, wyciągając w poprzek przejścia masywne obute nogi.
„Nie-mówi-nic-złego, czy mnie słuchasz?" powiedział. „Słuchasz, Nie-mówi-nic-złego?"
Stałem teraz, tak że balans znów się przesunął, pozostawiając mnie w pozycji przewagi, na wypadek, gdyby atmosfera pogrążyła się w ciemności, zwierzę zaczęło kłapać zębami lub sprawy zaczęły przybierać szalony obrót. Spojrzałem na Kike'a. Trzymałem butelkę kilka cali poza zasięgiem jego ręki, tak że zmuszony był wyprężyć się i wysunąć nieco, by ją schwycić — tylko troszeczkę — nie chciałem, aby teraz zaczął trzeźwieć.
Pociągnął znów łyk, z oczami znieruchomiałymi w czasie picia. Ręce miał oblepione czarną krwią, a każdy knykieć koronowało wściekłe, ropiejące zdarcie. Krople zimnego potu pojawiły mu się nad mięsistą górną wargą i na pobrużdżonym czole, spływając strużkami po plamach posoki pod oczami. Rozwalony tak, na ławce, wyglądał jak jakiś pieprzony żałosny klown.
Kike jęknął raz, przeciągle i basowo.
„Muszę ci coś powiedzieć, Nie-mówi-nic-złego. Sprawiedliwości stało się zadość. Queenie spoczywa w spokoju. Równowaga na szali została zachowana. Widzieliśmy koniec Abiego Poe. Był moim przyjacielem. Ale posłuchaj. Zostawienie tego listu w obozie robotników było niewybaczalne — kiwnij tylko głową, jeśli się zgadzasz, chłopcze. Poprosiłem go, aby się oczyścił, a gdy tego nie zrobił, uderzyłem go. Tak. Biłem go. Pytałem go raz za razem. Nie chciał wyznać. Wyglądało... wyglądało na to, że naprawdę wierzył, iż tego nie zrobił."
262
Kike zaczął szarpać kołnierz płaszcza, próbując poluzować go przy gardle. Otarł rękawem czoło. ..Nie mogę oddychać swobodnie... Cholera... Pocę się jak jakiś potworny knur... daj mi butelkę, chłopcze... Ból w bebechach... na czym to stanąłem? Dobrze. Stojąc nad nim i machając mu pieprzonym listem przed oczami, mówię «Nie zmuszaj mnie, abym cię zabił, Poe. Nie...» Jego nos zwisa z twarzy na jednej nitce, że właściwie to zaglądam w gardło zawszonego sukinsyna. A on bezczelnie śmie patrzeć mi w oczy i mówi, z ustami pełnymi zębów, «Zabij mnie, Kike... i niech Pan ci przebaczy... Nie wiem, o czym
mówisz.»
Kike chwycił się za żołądek i oparł plecami o ławkę. „Cholera... Głowa... Bebechy... Gardło... Chłopcze, podaj mi butelkę... Gardło... ściśnięte... Co, skończyła się? Pusta? Tak czy inaczej, krzyczałem na niego «Po-o-o-o-oe! Wiesz, o czym mówię. List. Wyrok śmierci. Jak mogłeś, Poe! Nawet po tym, jak podzieliłem się nią z tobą. Widziałeś, co zrobili Queenie. Nie pozwól kłamstwu skalać twych ust, Poe. Powiedz mi prawdę, Poe. Prawdę. Albo, przysięgam, nalepię ci ten pieprzony list na twarz...»
„Otworzył umierające oko. Tylko trochę, a potem... po dwudziestu, może trzydziestu sekundach... powiedział... bardzo miękko, bardzo powoli, bardzo wyraźnie, «Nie-e-eee, Kike... popełniłeś straszliwy błąd,
Kike.»"
„Powiedziałem «Ty również, Poe. Żegnaj, kaznodziejo, do zobaczenia na zmartwychwstaniu.» Wbiłem prawą pięść w jego twarz."
Pogrążenie się zajmowało Kike'owi więcej czasu, niż przewidywałem. Kike nie był potężnym człowiekiem — był potężnym zwierzęciem, ale nie martwiło mnie to zbytnio. Wlałem przecież do Jezusa wystarczającą ilość trucizny, by powalić włochatego mamuta.
Kike próbował wstać, lecz stracił równowagę i złożył się na ławce niczym talia kart. Jego głos zmienił się w drżący skrzek, lecz wyczuwałem w nim chaos, jak również nutę przerażenia, kolejno słabnącą
i narastającą.
nie rozumiem go. Wszystkiemu zaprzeczał. Skoro jest jedynym, który mógł to zrobić... cholera. Czuję się tak diabelnie źle... tak, wywlokłem jego ciało na zewnątrz i schowałem... pod... kościołem..." i Kike przestał paplać i objął ramionami brzuch i zaczął się kołysać.
263
Potem nagle, dziwacznie, skoczył na nogi. zapiał jak ptak, zwalił się z powrotem na ławkę i zwymiotował potok krwi i żółci sobie na kolana. Gapił się na marmurkowate wydaliny, mamrocząc i puszczając bańki. Być może w ten sposób przepraszał za swoje zachowanie. Zdawał się nie słyszeć ryku pojazdów wspinających się Szlakiem Chwały, kierujących do kościoła.
Był to dźwięk, na który czekałem. Sygnał. Czas wziąć się poważnie do rzeczy.
Zwróciłem jego uwagę — był zgięty i beczał — podnosząc go do pozycji siedzącej, tak że spoczął w rogu ławki, z głową huśtającą się na grubej szyi. Odłożyłem butelkę i z tylnej kieszeni wyciągnąłem Biblię. Patrzył na mnie dziwnymi, pękającymi oczami. Brzydkie, kwieciste plamy wyskoczyły mu na twarzy i szyi.
Trzepnąłem go Biblią w sam środek twarzy. Zwierzę zaśliniło ją swoją mazią. Patrzył z niedowierzaniem, gdy przewracałem szybko upstrzone rudymi plamkami stronice Starego Testamentu. Księga Rodzaju. Księga Wyjścia. Cudowna Księga Kapłańska. Księga Liczb. Tak, Księga Liczb. Rozdział 35, wersy 20 i 21.
Wyjąłem czerwony ołówek z kieszonki na chusteczkę. Świeżutko zaostrzony. Błysnąłem uśmiechem w kierunku Kike'a, wszystkimi zębami, i, patrząc mu w oczy, pośliniłem końcówkę ołówka.
Ponownie Kike'iem szarpnął gwałtowny wstrząs, lecz pomimo całego hałasu, jaki przy tym czynił, było to rozczarowująco bezowocne —¦ krótki chlust wodnistej krwi przelewającej się nad dolną wargą i wiszącej szkarłatną śliną z jego gęby. Siedział oparty w rogu ławki, obserwując moje poczynania. Usta szeroko otwarte. Nieruchomy.
Podkreśliłem stosowne wersy i grubymi drukowanymi literami umieściłem napis nad ustępem i pod nim, tak że strona wyglądała tak:
CZY MOŻESZ TO PRZECZYTAĆ, KIKE?
21    Albo gdyby w złości zadał ręką cios śmiertelny, wtedy ten, który uderzył, musi być zabity: jest bowiem zabójcą. HA HA HA HA HA HA HA
NIE-MÓWI-NIC-ZŁEGO
Wziąłem jego wielkie, bycze ręce i owinąłem je dokoła Biblii, i głoWa opadła Kikeowi i gapił się głupawo na stronice. Plamy na jego twarzy
264
i szyi stały się upiornie granatowe. Krwawe żyłki plwociny dyndały i spadały, stawiając kropki na złowieszczych stronicach z proroczą trafnością.
Słyszałem pojazdy — dwa, trzy, cztery — ślizgające się na żwirze podczas wspinania pod górę. Słyszałem trzaski dwukierunkowego radia i wiedziałem, że Ukulitanie potraktowali poważnie informację, którą przypiąłem na drzwiach ich świątyni. Słyszałem, jak wyłamywali małą furtkę z listewek, która wpuściła ich pod kościół. Wiedziałem, że znajdą trupa Poego i zrozumieją, że reszta informacji musi być również prawdziwa, i kilka minut później zaczną szturmować kościół, szukając mordercy.
„No, Kike. Zrozum. Wysil mózg, głupcze. To twój koniec, rozpustniku. To jest już koniec dla was wszystkich. Dla ciebie, Poego i Queenie. Wszystko skończone" pomyślałem.
W końcu Kike podniósł swą wielką plamiastą twarz, jego oczy zatrute, wirujące. Mamrotał, wył i ryczał, a ja machnąłem pustą butelką jak palantem, trzaskając go prosto w grzbiet nosa, odrywając go w całości.
Spojrzałem na niego, kiedy tak leżał zapadnięty w ławce, cały pokryty mazią, nie wydający z siebie żadnego głosu, i pomyślałem sobie „Jesteś dupkiem, Kike, jesteś dupkiem." Potem opuściłem ponownie butelkę.
Wyciągnąłem Biblię z rąk Kike'a i szybko wyrwałem zdradzieckie kartki, potem sięgnąłem do kieszeni jego płaszcza i odzyskałem swój pierwszy list — ten, który zostawiłem robotnikom — list zapraszający wycinaczy trzciny do kościoła. Chowając to w kieszeni, zniknąłem w przybudówce w chwili, gdy sprowadzony z Davenport szeryf i jego dwaj zastępcy zaczęli rozwalać główne drzwi.
„Użyjcie pieprzonej klamki" myślałem, gdy wyślizgiwałem się bocznym wyjściem i czołgałem wśród wysokiej trawy w dół zbocza, „nie są zamknięte."
Przez całą drogę do domu uśmiechałem się. Po prostu nie mogłem się powstrzymać.
Dokoła rozciągały się zwęglone, czarne pola. Trzcina, pocięta i ułożona, czekała na transport do rafinerii.
Później, kiedy wszyscy poszli, wróciłem i siedziałem w kościele. Zamknąłem oczy i rozkoszowałem się świadomością, że służę Bogu — nie czekając nawet na zaproszenie. Tak, służyłem swemu Panu i była to nagroda sama w sobie. W świecie pełnym spekulantów przyjemnie było
265
dawać. Cisi zaprawdę na własność posiądą ziemię. Wtedy i tam zawarłem zobowiązanie, że będę dbał o tę opuszczoną nieruchomość, tę świątynię Pana, i nie dopuszczę żadnych intruzów. I gdy tam tak siedziałem, korząc się przed jej ogromem i ciszą, czułem, że Bóg był tam ze mną, przy mnie, dokoła mnie, głęboko wewnątrz mnie. Po pewnym czasie zaczęli śpiewać serafini, wypełniając wielką salę swą mUZyką. Śpiewali dla mnie. Śpiewali dla mnie.
Dwa dni później Ukulitanie spalili kościół.
I wciąż biegłem. I wciąż biegłem. I wciąż biegłem.
I wiedziałem, że uciekam przed tymi samymi pięściami, które pobiły na śmierć biedną Queenie. I wciąż biegłem.
Wiedziałem, że jak mnie złapią, jestem trupem. Nie miałem żadnych złudzeń co do rozmiarów przemocy, którą by wobec mnie zastosowali. Zastanawiałem się, czy mury doliny zdolne by były pomieścić strzępy mojego rozlatującego się ciała. I wciąż biegłem prowadziło mnie przerażenie. Strach siedział za kierownicą.
Przelatując przez pas zieleni, zobaczyłem pysk małego zwierzęcia, psa lub fretki, przeciskającego się pod ogrodzeniem z białych palików. Zobaczyłem, jak jego gładki kształt pędzi przez drogę; poczułem, jak przemyka się za moimi piętami, znikając w ciemnym Obszarze po drugiej stronie.
W pewnym momencie galopujący grunt pod moimi stopami stał się niespodziewanie gąbczasty i wyrżnąłem takiegO Tia^ że nie pamię... oszczędzę wam szczegółów. Wystarczy powiedzieć że skończyłem na brzuchu, z dłońmi wyciągniętych rąk dokładnie poobdzieranymi i pokrytymi pyłem czerwonej drogi. Czy opowiadałem wam kiedyś o swoich psach? Tak? Czy mówiłem wam kiedyś o Swoich psach i o tym, co potrafiły zrobić z chomikiem? Czy mówiłem? Moje psy potrafiły rozbić chomika na atomy!
Czekałem, aż zostanę rozbity na atomy. Rozerwany na strzępy. Poszatkowany. Zbombardowany.
Słyszałem kroki zbliżające się do mnie. Całe moje ciało trzęsło się od nich. Bum-bum bum-bum bum-bum bum-bum. Obróciłem się i zobaczyłem, że tłum zniknął. Rozciągający się za mną^ oczyszczona z piany i szału droga cofała się w dal niczym pokryty kurzem, czerwony jęzor. Coś zaszeleściło w żywopłocie po prawej stronie. Widziałem dziwne, drgające cienie przyczajone w krzak;ach. Maczeta błysnęła zza
266
pobliskiej przydrożnej sosny. Cofnąłem się. Usłyszałem za sobą cichy śmiech. Odwróciłem się. Oparty na kilku workach leżących na platformie terenówki, chudy młodzieniaszek o szczurzej twarzy chichotał i szydził ze mnie, wielkim nożem strugając kawałek drewna na podpałkę. Nie spuszczając z niego oczu, zacząłem się wycofywać. Stopa zachlupotała w bucie. Rzuciłem okiem w dół. Z czubka buta sączyła się błyszcząca krew, tworząc malutką kałużę. Lśniła w kurzu jak klejnot. Zauważyłem, że ciągnął się za mną cały ogon takich klejnotów.
Bezzębna wiedźma gapiła się na mnie z okna, a następnie zniknęła.
Podniosłem wzrok i zobaczyłem młodzieńca o szczurzej twarzy wysuwającego swój nóż w moim kierunku i przekręcającego go. Jego wargi były szyderczo skrzywione. Miał czarne zęby i brązową pianę wokół ust.
„Co się gapisz?" warknął zjadliwie. Zauważyłem, że ma świra, jest szalony.
..Co się, kurwa, gapisz?"
Zacząłem uciekać. Włócznia bólu uderzyła w moją nogę. Cząstki w powietrzu zaczerwieniły się. Dokoła. Kuśtykałem, trzymając się za nogę w czasie biegu.
Słyszałem chichot wielu dzieci, lecz nie widziałem ich. Przez czerwone powietrze.
Wiatr szeptał. Skrzeczał. Spadł na mnie deszcz miliona sosnowych igieł. Brzęczały spadając.
„Co się dzieje?" pomyślałem i ziemia pode mną znów stała się gąbczasta, i sądzę, że upadłem. Pamiętam, że leżałem na plecach i patrzyłem w górę, na markizy nad wystawami sklepów, na słupy, na trzeszczące druty, na latarnie, na szczyty drzew, na ściemniające się niebo, na ptaki, widząc ukryte w tych wszystkich rzeczach zagrożenie.
A potem pełzałem na czworaka, na rękach i kolanach. Piekły mnie dłonie. Krwawiły. W ustach miałem pełno piasku. Oczy zamglone. Zobaczyłem w drzwiach budynku trzech mężczyzn z fałszywymi śnieżnobiałymi brodami, z bronią ukrytą w gazetach. Czarny człowiek z ręcznikiem na ramieniu przecisnął się między nimi. Był rozgniewany. Miał stalowe włosy.
„Jak długo zamierzasz tu sterczeć?" powiedział, idąc do mnie, i wtedy zauważyłem w jego ręku zajebiście wielką brzytwę. Dziko zakręciłem rękami. Pięściami.
267
Biegłem. Spojrzałem za siebie. Mężczyźni stali teraz na drodze, wycierając swoje maski i potrząsając pięściami w moim kierunku. Czarny człowiek nie wziął pod uwagę gąbczastości drogi i leżał rozwalony w pyle.
Z prawej strony — nie, z lewej — człowiek ukrywający się za żywopłotem przy Placu Pamięci trzymał w rękach ogromną parę nożyc. Spojrzał na mnie i groźnie przeciął powietrze.
Zobaczyłem wrzeszczącego skowronka.
Lecz dopiero później doznałem wstrząsu. Biegłem przez środek miasta. Ciężarówka przejeżdżała z turkotem, głośno trąbiąc. Odwróciłem się, by zobaczyć, kto mnie ściga. Stary Murzyn stał, a mężczyźni otrzepywali go z kurzu, lecz nikt mnie nie gonił.
Biegnij. Nie oglądaj się. Biegnij. Więcej się nie oglądaj, myślałem.
I wtedy, przechodząc przede mną przez ulicę, pojawi...
Lecz biegłem zbyt szybko. Nie zdążyłem się zatrzymać.
Zderzyliśmy się.
Nie chciałem opowiadać wam o tym, lecz chyba muszę. Tak, muszę. Tak, chyba naprawdę muszę. Ale nie chcę — ciarki mnie przechodzą, gdy tylko o tym pomyślę.
Pozwólcie, że cofniemy się do poprzedniej nocy. Do nocy przed całym tym bieganiem i uciekaniem.
Zasnąłem wtedy, siedząc na schodach przed chatą — to pamiętam — i chyba wsunąłem się do środka po pewnym czasie, gdyż obudziłem się rano na łóżku, obolały, nagi, skacowany. Przerzuciłem nogi nad brzegiem łóżka i wlepiłem oczy w białą koszulę nocną, którą trzymałem w dłoniach. Przesunąłem palcami po delikatnej bawełnianej tkaninie, zahipnotyzowany jej bielą, i spojrzałem z niedowierzaniem na emblemat wyszyty na przodzie. Koszula nocna Beth.
Wstałem i całe ciało zabolało w proteście. Pochyliłem się, by podnieść w połowie pustą butelkę Czystego Jezusa. Spojrzałem przelotnie w lustro i zastygłem.
Przeraziłem się. Prawie srałem ze strachu.
Moje plecy i ramiona pokryte były grubymi czarnymi stłuczeniami, z niektórych sączyła się krew. Okropne siniaki, których na pewno nie było, gdy wczoraj wieczorem zasypiałem na schodach.
Wpełzłem z powrotem na łóżko i ostrożnie położyłem się na brzuchu, wciąż ściskając w ręku nocną koszulę, i w tej pozycji przyjrzałem się
268
wszystkiemu dokoła — błotu i nędzy i gnijącemu brudowi — i zginąwszy błyszczącą białą koszulę, wsunąłem ją pod policzek. Poczułem zapach słodkich lawendowych perfum, miękkość i czystość tkaniny.
Być może w tej ciężkiej chwili zrozumiałem swe przeznaczenie, gdyż gorące łzy spłynęły mi po policzkach, gdy tak leżałem na brzuchu, nie mając pojęcia, co czynić dalej, ani co uczyniłem — jak do licha wszedłem w posiadanie koszuli nocnej Beth i jak na Boga nabawiłem się tak okropnych obrażeń? Nie kończące się pytania znęcały się nad moją pamięcią, lecz za każdym razem doznawałem zawodu. Co robiłem tej nocy? Czy poszedłem do miasta? Czy odwiedziłem Beth? Na samą myśl o tym przechodziły mnie ciarki. Czy sam sobie zadałem rany na plecach? Czy walczyłem z jednym ze swych zwierząt? Czy pręgi były dziełem Boga? Szatana? Dlaczego ogarniało mnie tak straszliwe uczucie przerażenia? Udręczenia?
Leżałem na łóżku, nękany tysiącem takich pytań, coraz bardziej gorzkich przez obecność pachnącej słodką lawendą garderoby. Rozwinąłem koszulę nocną i przytrzymałem ją przed sobą w wyciągniętych rękach, a następnie pozwoliłem opaść jej fałdami dziewiczego światła i sakralnej lawendy na moją zawstydzoną, moją zapłakaną twarz.
Zderzyliśmy się.
Nie widziała, jak się zbliżałem, gdy spokojnym krokiem przechodziła przez ulicę. Ani ja, rozpędzony, nie widziałem jej.
Niebo. Ziemia.
Stałem, próbując złapać oddech, na środku drogi.
Trzymałem dziewczynkę za ramiona. Pod obtartymi dłońmi czułem miękkie, ciepłe ciało i tkaninę jej fartuszka. Głowa tonęła mi w morzu hałaśliwej krwi.
Wstrzymałem oddech. Wstrzymałem oddech trzymałem dech trzymałem Beth trzymałem.-- trzymałem Bethl
Beth podniosła oczy i mój umysł zabełkotał.
O mój... O mój Boże... Proszę... Proszę, nie krzycz... proszę, nie płacz... Proszę, nie krzycz!
Lecz Beth nie miała zamiaru krzyczeć, płakać. Po prostu patrzyła na mnie swymi wielkimi, płynnymi oczami spoglądającymi spod rozsuniętych złotych loków. Czułem, jak jej ciało drży w moich rękach, lecz nie bała się. Nie została też zraniona.
269
Beth uśmiechnęła się i — i — dobrze, nie było w tym nic złego — nie, przynajmniej ja nic nie zauważyłem — i wtedy Beth przemówiła — do mnie. Trzymałem ją w wyciągniętych rękach, lecz ona podeszła bliżej. Wziąłem głęboki oddech. Dwa. Jej lawendowe perfumy zdawały się neutralizować smród świńskiego gówna i brudu zebranego przez moją dzisiejszą niezdarność, który wylewał się z mojej osoby. Czy powiedziałem wam, że przysunęła się bliżej? Powiedziałem? Przysunęła się bliżej.
,,To ty" powiedziała. „To ty. Wróciłeś. O Panie, myślałam, że będziesz rozgniewany. Przebacz mi, Jezu. Przykro mi, że pobili cię ostatniej nocy. Oni się boją. Ale ja nie. Jestem taka szczęśliwa, że przyszedłeś. Mam ci tyle do powiedzenia. Lecz ty to wiesz, nieprawdaż? Nie muszę ci nic mówić. Bądź ostrożny, mój zbawicielu. Oni cię nie lubią. Będą próbowali i skrzywdzą cię. Szybko! Musisz uciekać."
Wsunęła mi coś do kieszeni marynarki. Patrzyłem na nią z niedowierzaniem. Zdałem sobie sprawę, że wciąż trzymam jej ramiona i opuściłem ręce. Spojrzałem w jej wilgotne oczy. Przygryzła górną wargę i przełknęła ślinę i łza stoczyła się z jej oka.
.Wybrałaś niewłaściwego Boga, dzieweczko" chciałem powiedzieć. ,,Ostatniej nocy odsypiałem dwudniowe pijaństwo. Obawiam się, że coś ci się pomieszało. Nie jestem..."
Lecz moje myślowe odpowiedzi nie zdołały zapłonąć, gdyż zostały przerwane — do diabła, zostały zgaszone! — zduszone straszliwym skrzekiem dobiegającym z prawej strony. Nie musiałem rozglądać się dokoła, by wiedzieć, że to ja byłem tą ohydą, która spowodowała tak nieuprzejmy wrzask, lecz i tak zerknąłem za siebie, i poprawiając sierp i przygotowując się do lotu, wystartowałem.
Dudniąc po ganku domu sąsiadującego z domem Beth, pędził wielki na siedem stóp mastodont odziany w błękitny szlafrok. Toczyła się po schodach w moim kierunku, wyszczekując przekleństwa i wymachując drewnianym wałkiem niczym berdyszem.
„To on! To on!" huknęła. „Spójrzcie! Ma dziecko! Ma dziecko!"
„Nie, nie mam! Nie, nie mam!" krzyknąłem niemo.
„Chcesz więcej, co? Przyszedłeś po więcej? Chcesz, abym tym razem wybiła ci ten zboczony mózg? Nie boję się ciebie! Sardus! Sardus! Gdzie do licha jesteś?" skrzeczała. Obejrzałem się ponownie i zobaczyłem, że kobieta przestała mnie ścigać i ocierała twarz Beth rąbkiem szlafroka. Beth szarpała się i wiła.
270
..Co ci zrobił, dziecinko? Co ten wstrętny człowiek ci zrobił? Odpowiedz, dziecko! Czy cię dotykał? Odpowiedz! Gdzie cię dotykał?"
Wciąż biegłem i biegłem, i nie zatrzymałem się nawet wtedy, gdy mijałem znak wskazujący granicę miasta przy południowym wjeździe. Nikt mnie nie gonił, lecz czułem, że ten incydent jeszcze się nie zakończył.
W końcu dobiegłem do mostu. Przejście Hallisów. Byłem tu kiedyś, wiele lat temu. Oba brzegi spętane były gęsto utkanym krzewem dzikiej róży. Wyciągnąłem sierp i zabrałem się do roboty.
Leżę tu, w bólu i cierpieniu, i idę na dno, z życia w śmierć. I powiem wam coś — to umieranie rani. Tak, boli — jednak — a jednak — pomimo cierpienia wymierzanego ciału i umysłowi i całej tej reszty, tak, pomimo tego wszystkiego, wiecie, muszę się uśmiechać, tak, dlatego że czasem nie mogę powstrzymać uśmiechu, patrząc na to wszystko.
To znaczy, cały ten gniew i potępienie, którymi jesteśmy zasypywani z góry, wszystkie objawy złośliwości doskonałej i bez--+sensownego okrucieństwa, palącego oburzenia, wszystko, co Bóg w swej pozornie irracjonalnej, nierozsądnej, niegodziwej władzy sędziowskiej zrzuca na naszą smutną, szaloną planetę to — to tylko fasada. Głęboko pod spodem Bóg ma serce wielkie jak stodoła. Wiem o tym. Rozmawiałem z nim.
Z drugiej strony, jaka dokładnie logika kryje się za naszym ziemskim cierpieniem, stanowi dla mnie równie wielką tajemnicę jak i — jestem tego pewien — dla was. To znaczy, w jaki sposób Bóg podejmuje decyzję, aby, powiedzmy, wziąć wodę z miejsca A i zwalić ją w miejsce B? Co? Pytam was. Jeżeli nie jest to odmierzane według gorliwości, z jaką obnosimy się z naszymi pobożnymi uczynkami, a spokojnie możemy przyjąć, że nie jest, więc jak? Zastanawiam się. Co dzieje się tam, w górze? Co jest miarą nieszczęścia? Jaką wagę ma żelazo? Czy kieruje tym przypadek? Ruletka? Czy rozstrzyga się to w miejscu, gdzie króluje kostka? A może jest jakiś schemat? Coś wymyślonego przed stworzeniem, coś okresowego, coś astrologicznego? Dlaczego potopowa technika została zastosowana w czasie pierwszej zanotowanej masowej zagłady? Czy Bóg brał kąpiel? Pytam was. Może najpierw był system, a dopiero potem stworzenie? Czy to system matematyczny? Numeryczny? A może alfabetyczny? „Dzisiaj mamy dzień P — rozrzucamy Pożary, kilka Pogromów, różnorodne Plagi, Poniżenie, Pokrzywę...'" Wkrótce będę wiedział, gdy
271
śmierć w końcu mnie pokona — gdy będę poza zasięgiem życia — gdy nie będzie szansy powrotu — tak. wtedy wszystko zostanie mi objawione.
Noc przyszła na Przejście Hallisów. a ja kucałem pod przyśrubowanymi belkami mostu, wsłuchując się w przesuwanie się drewna i przepływ wód, i atmosfera wokół stawała się coraz poważniejsza. Księżyc był stalowym ostrzem wbitym w niebo, czarne i nieprzeniknione niczym komory serca martwej mniszki. Księżyc próbował przerazić mnie i wybrał do tego właściwą noc. W jego postawie wyczuwałem aurę wiszącej katastrofy — w tym, jak niedbale wisiał na swych niewidzialnych rzemieniach, ponadświatowy i jakby przeciążony, ten księżyc-sierp, przeciążony i przewracający się, jak gdyby najlżejszy wstrząs miał strącić go z jego niebiańskiej grzędy i zwalić z hukiem na moją głowę. Zbiornik odwagi, z którego musiałem doić tak często tego dnia, był prawie suchy — ostatnie krople śmiałości zużyłem na przedarcie się przez grzebiące kolce dzikiej róży.
Umocowałem pasek na belce mostu i opuściłem się w dół, stwierdzając, że wybrałem złą drogę mniej więcej w tej samej chwili, gdy zdałem sobie sprawę, że powrót jest niemożliwy. Było zbyt ciemno i krzak zdawał się być głębszy niż w pierwszej chwili przypuszczałem. Gęstszy. Bar				dziej kolczasty. Mój pasek nie był wystarczająco długi. Ani wystarczająco mocny. A może to ja byłem zbyt ciężki, ze swym wielkim brzemieniem, z masą problemów, z ogromnym, kolosalnym ciężarem nieszczęść? Tak czy inaczej wpadłem w dzikie róże i znalazłem się na brzegu kloacznego strumyka, wolny od drapiącego, drapieżnego krzewu, lecz z ciałem, twarzą, rękoma i szyją zmienionymi w ucztę malutkich pęcherzyków, pręg i zadrapań. Wczołgawszy się pod most, zdjąłem marynarkę i spodnie i spędziłem trochę czasu na cichym wyciąganiu bolesnych kolców, które wbiły się w tkaninę i moje ciało.
„Gdyby wziąć tyle kolców, ile razy dzisiaj umierałem" pomyślałem, .,tyle kolców, ile razy dzisiaj mnie zabijali, świat byłby jednym wielkim krzakiem dzikiej róży." I westchnąłem westchnieniem tak głębokim, tak pełnym rozpaczy, tak pełnym żalu, tak zajebiście cholernie smutnym, że zmuszony byłem powiedzieć sobie „Uspokój się, Euchridzie, uspokój się. Odwagi. Jesteś teraz bezpieczny. Nikt cię tu nie dostanie. Nikt cię tu nie może skrzywdzić. Uszy do góry. Wszystko będzie dobrze."
272
I chyba śluza jakiegoś innego zbiornika otworzyła się, i wyczerpany, wzdychając często i głęboko, płakałem i płakałem, aż zasnąłem na brzegu tego brudnego strumyka. Zanim jeszcze sny stłoczyły się na mnie, pamiętam, że rozmyślałem o tym, jak wiele złych chwil muszę jeszcze przeżyć. Również kilka dobrych, być może, lecz pamiętam zwłaszcza to, że myślałem o bardzo złych chwilach, przygotowanych dla mnie, bliskich i szybko nadchodzących, złych chwilach domagających się przeżycia.
Śniło mi się, że jestem cieślą. Najlepszym cieślą w mieście. Pewnego dnia zrobiłem wielki krzyż i poniosłem go sam na wzgórze. Prażyło słońce i wiał ciepły wiatr niosący ze sobą odgłosy pościgu mieszczan. Odwróciłem się i zobaczyłem wielu młodych i starych ludzi wspinających się za mną. Wziąłem wielki krzyż na plecy i pobiegłem na szczyt wzgórza.
Tam spotkałem nierządnicę która kopała dół i gdy zapytałem ją co próbuje odkopać odpowiedziała nic grzebię grzechy świata. Zajrzałem do dołu i zobaczyłem tylko zakrwawioną rękawiczkę i sięgnąłem do środka i wyciągnąłem ją i kobieta powiedziała połóż się. Położyłem się na krzyżu a ona rozebrała mnie. Wyciągnęła ciernie z mojego ciała. Obsypała mnie lawendą mówiąc że musi mnie przygotować i położyła na mych biodrach swą różową nocną koszulę. Tłum był coraz bliżej. Przybiła mnie. Następnie wsunęła mój krzyż w dół i zawisłem pochłonięty swym małym bólem.
Kiedy otworzyłem oczy, tłum był już wokół mnie. Każda osoba ubrana była w szatę, miała cierniową koronę i pięć ran. Zbyt wielu Chrystusów, a za mało krzyży, pomyślałem, panikując.
Ściągnęli mnie na dół, walcząc o miejsce na krzyżu. Krzyż jęknął pod ich ciężarem i rozgniewałem się.
To mój krzyż, krzyknąłem, i wszyscy uciekli. Wyjąłem gigantyczną piłę i ukląkłem przy krzyżu. Zacząłem piłować. Kilka kroków na prawo zobaczyłem następny krzyż, taki sam, i również zacząłem go piłować. Potem następny. I następny. Aż przeciąłem cztery główne pnie.
„Ale dlaczego, Euchridzie? Jestem twoim ojcem. Dlaczego?" usłyszałem głos.
Spojrzałem w górę i zobaczyłem Papę siedzącego na swojej wieży wodnej.
..Dlaczego?" zapytał ponownie. A ja stałem z tą przeklętą piłą w dłoni.
273
I wieża zawaliła się i Papa runął na ziemię.
Potem z dziwnym, drgawkowym bełkotem wyzionął ducha — wijącą się kupę ektoplazmy, z której ukształtowała się widmowa istota. Uwolniony z okowów śmiertelności duch starego Papy latał po izbie — byliśmy teraz wewnątrz chaty, siedziałem przy stole — i machając rękami, nurkował i pikował wokół mnie.
Potem podpłynął do stołu i przysunął swe krzesło blisko mojego i po raz pierwszy w swym życiu nie śmierdział smołą lub smarem. Zamiast tego czułem... nic, zapach ducha.
„Chcę, abyś się skupił. Chcę, abyś się wysilił i zrozumiał. Chcę, abyś posłuchał obydwoma uszami i wysilił się i zrozumiał", zaczął. Widziałem wszystko poprzez niego. Naprawdę.
„Kiedyś w naszym domu mieszkało zepsucie. Złośliwe zło, czułem, że rozprzestrzenia się po naszym domku na wzgórzu jak trucizna. Lecz nie zawsze tak było, rozumiesz? Był czas, gdy nasz dom był szczęśliwy, a my byliśmy zadowoleni, twoja Mama i ja."
„Pierwszy raz poczułem smród zepsucia właśnie w twojej matce, wiele lat temu. Jeszcze się wtedy nie narodziłeś — w rzeczywistości Mama nosiła już w sobie ciebie i twojego brata. Czy wiedziałeś o tym, że miałeś brata bliźniaka? O tak. Święta prawda. Żył tylko jeden dzień. Po prostu zamknął oczy i przeszedł na drugą stronę — tę stronę."
Duch Papy pstryknął mi palcami przed twarzą i powiedział:
„Skup się, chłopcze, odpływasz, odpływasz."
„Im większy był brzuch twojej matki, tym podlejszą, zrzędniejszą i bardziej wojowniczą się stawała. Zaglądała często do butelki i butelka nią władała. W końcu urodziła was — ciebie i twojego brata — a ja patrzyłem, jak mijają lata i powietrze zatruwa choroba. Lecz mężczyzna nie może takim rzeczom pozwolić tak po prostu się ciągnąć."
„Po tym, jak ją zabiłem, byliśmy szczęśliwi, ty i ja. I przez chwilę, tydzień lub dwa, byłem dumny, tak, szczęśliwy, że w końcu oczyściłem nasz dom z gnijącego zła. Podwójnie szczęśliwy byłem, że przełamałem barierę, która stała między mną a tobą. Lecz przez cały czas, chłopcze, czułem, że w tym wszystkim coś jest nie całkiem w porządku — coś mającego związek ze złem, szaleństwem i morderstwem. Coś z tobą." Papa pochylił się do przodu i wysunął w moim kierunku spektralny palec. „Coś z tobą." I tkanina jego istoty — lub nie-istoty — zaróżowiła się, jak gdyby jego spektralna krew zaczynała się burzyć. Słowa stawały
274
się szybsze, bardziej roztrzęsione i w podnieceniu Papa wstał z krzesła i wzniósł się w powietrze.
..Pewnego ranka obudziłem się i wiedziałem, że zło wróciło. Słyszałem dziwne syczenie i odgłosy cięcia i uderzeń dochodzące z twojego pokoju i nagle zdałem sobie sprawę, że zło wcale nie opuściło naszego domu." Duch chwycił moje ręce za nadgarstki i podniósł, wykręcając je na wszystkie strony. „Tylko spójrz na swoje ręce i nadgarstki. Co, na Boga, robiłeś? To więcej niż mały sabotaż. To więcej niż małe ojcobójstwo."' Następnie opuścił je, krzywiąc się na ich widok.
Stukając palcem w stół, dla podkreślenia nacisku, Papa syczał przez zęby. „Czysta mieszana górska krew'" powiedział. „Pochodzimy z jednego rodu."
Wtedy chyba obudziłem się na chwilę. Było smoliście czarno. Słyszałem tylko strumień i jego powoli sączące się wody. Przypomniałem sobie most. Przypomniałem sobie jeżyny. Lecz tylko na chwilę. Tylko na chwilę. Potem z powrotem. Z powrotem.
Byłem nagi. Unosiłem się w atramentowej próżni niczym nurek głębinowy lub astronauta — wolno, zderzając się z przedmiotami. Wiem, że był ze mną jeszcze jeden badacz, nade mną, w płynnej bezświetlistości.
Nagle zostałem wciągnięty w gwałtowną akcję — zaatakowany — kłąb kończyn, śliskich, nagich, czepiających się, szarpał moje urządzenie tlenowe. Zostałem rzucony na miękką ścianę. Cela. Cela była wyściełana. Czułem owijający mnie rzemień lub kabel, przyciskający mi ręce do boków, lecz wyzwoliłem się z tych śliskich więzów. Zarzuciłem pętlę kabla na głowę atakującego i zacisnąłem ją wokół jego szyi i po kilku minutach walki udusiłem sukinsyna. Wisiał martwy na swej rurce tlenowej.
Potem lśniące światło wybuchło nad nami i zostaliśmy ku niemu pociągnięci, wessani przez wrzeszczącą dziurę.
Odgłos pojazdu na pierwszym biegu, pick-upu, pomruk silnika i zgrzyt żwiru towarzyszył naszemu nagłemu wznoszeniu się, błąkając się po ciemnych uliczkach, slumsach występku mojej podświadomości. Moje ciało otulone było krępującym czepkiem łożyskowego ciepła, a smród świeżej kloaki i odgłos jej cieknących wód — czuciowy napęd mojego snu — nadal dominująco działały na moje zmysły. Leżąc na boku, na brzegu strumienia, wpatrywałem się w czarną noc. Powietrze było ciepłe
275
i gęste i wilgotne, i strumień przetaczał swój ładunek i pompował go gdzieś na pola. Strach przychodził niczym warkot pełznących pojazdów, które się zbliżały. Dopiero gdy znalazły się prawie nade mną — były to dwa pojazdy — i zobaczyłem przesuwające się snopy światła, wachlujące obfity plon pól, mój umysł zaalarmował ciało, powiadamiając
o  zbliżającym się niebezpieczeństwie.
Wygramoliłem się do góry z chłodnej, wilgotnej gliny brzegu, ślizgając się i zsuwając po błotnistej ziemi, i stając na urwistym wzniesieniu, przywarłem do drewnianej belki wspierającej most i słuchałem w ciszy, jak zbliża się pogrzebowy orszak. Naliczyłem cztery snopy światła, dwa po każdej stronie, co oznaczało w sumie sześciu mężczyzn, biorąc pod uwagę dwóch kierowców. Posuwali się powoli, boleśnie, drapieżnie. Wlazłem między dwa słupy, gdzie byłem dobrze ukryty przed snopami światła, i słuchałem uważnie, z oczami nieobecnie utkwionymi w wody, i przez chwilę myślałem, że księżyc wypadł ze swego niebiańskiego gniazdka, razem z garstką gwiazd, i wylądował w strumyku.
„To tylko odbicie księżyca" pomyślałem, gdy koła pierwszego pick--upu uderzyły w deski mostu, dokładnie nade mną. Gwiazdy były wielkie jak złote monety.
„O, kurwa!" pomyślałem, ześlizgując się i zeskakując z powrotem na brzeg strumyka — do księżyca i sześciu złotych gwiazd. ,,To nie jest odbicie!'' pomyślałem i sięgnąłem po swój admiralski mundur i sierp leżący obok. Pojazdy zatrzymały się na środku mostu i usłyszałem dźwięk wygiętych blaszanych drzwi, otwierających się ze zgrzytem i zamykających z trzaskiem.
Wdrapałem się ponownie na wzniesienie, obawiając się o własną błyszczącą nagość, i gdy wspinałem się między filary, zobaczyłem przenikające snopy światła, które dźgały dziką różę, brzeg, strumień,
i   wcisnąłem się w niszę, w miejscu,  gdzie  spód mostu spotyka się z wierzchołkiem nasypu. Czułem tupot obutych nóg na deskach, kilka cali nad głową. Próbowałem zapanować nad swymi świszczącymi wdechami, lecz unosząca się ręka bólu ściskała mi gardło i serce. Och, serce waliło mi na alarm tak głośno w tej płytkiej wnęce, że uznałem za stosowne zwinąć marynarkę i spodnie w grubą mufkę i przycisnąć ją do lewej strony piersi. Glina była zimna i lepka, niczym martwa skóra, i słyszałem wokół dziwne drapanie, dochodzące z atramento-
276
wych wgłębień zebranej piany i przegniłego drewna. Widziałem światła latarek migające poprzez odeskowane belki. Tłuste ślimaki błyszczące obecnością   na PodbrZUSZU  mostu' mezwYk^  zmieszane moją nagłą
Dwóch mężczyzn stało prawie dokładnie nade mną, świecąc latarkami w dół, na strumień i brzeg, jeden z nich wychylił się nawet za barierkę, próbując przebadać taki obszar ciemności pod mostem, jaki umożliwiał
memotrT "* *?,**¦ Lea Wnęka' W ktÓrej siedzi^m, skulony, nagi jak niemowlę, była daleko poza zasięgiem szperającego świetlnego palca.
Przysłuchiwałem się w ciemności rozmowie tych nade mną- z każdym tąpnięciem cieniutka strużka piasku wysypywała się na moje ciało spomiędzy odeskowanych belek.
knnif *U8° ? Pieprzone bateiyj'e nie pociongnom. Dopiero co żem je Kupił w zeszłym kurwa, tygodniu i popatrz tylko. Hej! Prong! Jak tam twoje bateryje?   krzyczał jeden.
„Co-o? To ty, Sal?" odkrzyknął drugi z przeciwnego końca mostu. „Jaak. Zem się pytał, jak tam twoje pieprzone bateryje!" T™ Widzisz? ^ nie ma tego skurwiela stłt^fcę nie tylko batem. Hj łT  C1CrPie  t3kiCh zboczonych  dziwolongów,  rozumisz?'' dział Prong, który przeszedł ciężkim krokiem przez most i stanął jjizy  oalu.
.Głupi sukinsyn" syknął Sal półszeptem.
Znów zapadła cisza, tym razem na dłużej. Światła sondowały
;rrPer '     ^ Pamt         Jak ** tam ™°- ^ młody?"
rnoT1"1 C^PriSm CZy JiSm- m Wiem- SOm na dole> sprawdzajom  mostem. Chocmy. Nic kurwa me widzę z takom latarkom. Do tej
 Z m JUZ PCWnie ZmyJ Sle z Pieprzonej doliny. Czego ten ważniak  sam me bierze udziału w swoim pieprzonym polowaniu?"
 oh? TmylU Z°baCZyłem dwa blade sn°Py świecące po krzakach  oou stronach mostu.
„Jak tam twoja strona, Groper?" zawołał głos.
„Co to było?" odpowiedział Groper
„Co-o-o?"
„Pytałem, co to było?"
„Pytałem, jak tam twoja... nieważne zresztom."
„Co? Moje też, a żem je kupił w zeszłym tygodniu."
f'lł'11
277
Butelka rozbiła się na kamieniach leżących w strumieniu. Chwyciłem głośno powietrze.
Sal lub Prong, jeden lub drugi, powiedział świszcząco ..Ciiii. Zamknij się. Słyszysz to?"
„Co?"
.,To. Ciii. Słuchaj!"
..Co-o?"
„To zabawne sapanie. To ty Stoat?"
„Co-o-o?"
„To pieprzone sapanie! Chryste!"
„Nie! To nie ja" powiedział Stoat nerwowo, „to na pewno nie ja."
„Zamknijcie się! Wszyscy wstrzymajcie oddech i słuchajcie. Ciiii."
Wstrzymałem oddech.
Nastała wrzeszcząca, rozłupująca czaszkę, smażąca płuca, rozrywająca serce wieczność i w bólu jej nie kończącego się przemijania, gdy atmosfera pulsowała ciemną czerwienią i granatem, pamiętam, że myślałem o tym, że podczas całego tego darcia gęby właściwie nic nie powiedziano i możliwe, tylko możliwe, że słowo ostatecznie nie jest aż tak wspaniałym pieprzonym darem i że to czyny przemawiają głośniej niż słowa, czyny mówię, i czekałem, aż mnie znajdą i uśmiercą.
I znaleźli.
Snopy nagiego światła wyczuły mnie. Małe, bezwłose zwierzątko. Otoczyły mnie ciężko stąpające buty. Maczety przecięły powietrze. Porąbały deski. Pokrajały mnie na długie paski mięsa. Roztrzaskały czaszkę śmiertelnym uderzeniem. Posiekały w kostkę. Zrobiły sieczkę. Papkę. Zupę. I to bez najmniejszego pisku sprzeciwu.
I z kałuży koktajlowego trupa doskonała dusza, kompletna w każdym calu, uniosła się, by zostać przyciśniętą do Jego niebiańskiej piersi do Jego niebiańskiej piersi do Jego niebiańskiej piersi.
Lecz nie zrobili tego. Nie, nie zrobili.
„Tutaj jest, zwinięty w kłębek, pod mostem!" krzyknął Prong czy Sal, padając na kolana, z drżącą latarką w ręku. Okiem przyklejonym do desek mostu spojrzał na mnie przez szparę między belkami.
„O Boże! Jest całkiem nagi i dziwnie się do mnie uśmiecha!" wysapał Prong czy Sal, a ja, całując ostry koniuszek swego sierpa, przebiłem stalowym pazurem deski i zatopiłem go po rękojeść w jego wielkiej,
278
gapiącej się twarzy, następnie szarpnąłem sierp do siebie, odpruwając ją od czaszki jak maskę — tę głupią twarz — odpruwając ją od czaszki niczym wrzeszczącą maskę.
Tak, lecz ja też nie zrobiłem tego. Nie zrobiłem.
,,Nie ma żadnego pieprzonego sapania, cymbale. Idziemy'" powiedział Sal i odwrócili się, wracając do swych pojazdów.
,.Ten gnojek tam jest, wiem to!" protestował Cymbał, lecz załadowali go na swojego pick-upa i w końcu oba pojazdy z rykiem ruszyły Główną do miasta.
Być może cała ta ucieczka, cały ten strach, te upadki, ziemne stłuczki, złe sterowanie, całe to przeklęte uczucie, wszystko, czego doświadczyłem, musiało zadziałać w tej ciemnicy, tego dnia, tej nocy — a może to przez całkowicie położnicze bezpieczeństwo mojego worka ziemi, drżenie i ciszę jego gliny. A może dlatego, że nie spałem zbyt wiele ostatnio — och, ale ja spałem, spałem, czyż nie? A może nic z tych rzeczy, a Bóg uznał po prostu za stosowne, bym zabawił nieco dłużej w tej cudacznej wnęce, nie wiem, lecz tak właśnie się stało — zasnąłem tam, skulony i nagi.
Nigdy nie można nie doceniać strachu. Strach jest wodzem. Strach jest królem. Strach jest Bogiem. Jest wszędzie i we wszystkim. Potencjalne zagrożenie. Co o tym sądzicie? Strach jest dobrym wodzem, ale złym wojownikiem. Tak uważam. Tak to widzę. Ze wszystkich emocjonalnych czynników grających na naszych zmysłach nie ma drugiego tak wszechpotężnego, tak stanowczo żądającego, tak bezwzględnie nalegającego jak strach. Do tego stopnia, że leżąc zagrzebany w ziemi, w tej przyprawiającej o dreszcze wnęce pod mostem, tak przerażony — w takim strachu — prawie nie zauważyłem straszliwego stanu, w jakim znajdowało się moje ciało. Chociaż wcześniej na pewno protestowało, mózg był tak doszczętnie zniszczony przez strach, że moja                    ,. czuciowa tablica rozdzielcza została zablokowana. Teraz, gdy silniki : \  zamierały w oddali i strach opadł na chwilę, ból zaczął wdzierać się do środka.                                                                                                                    i.
Dziki skurcz chwycił mnie w prawej nodze. Lewa noga była zdrętwia-                     '
ła i martwa. Chwytając wolną ręką belkę pod mostem, podniosłem się na kilka cali i przekręciłem ciało, z kolanami wciąż przy piersi, i opuściłem się na plecy. Wrzasnąłem, gdy skwierczący ból rozrywał zaognione pręgi na plecach i ramionach, i podciągnąłem się do góry, niepokojąc garstkę
279
ślimaków, które zdawały się z radością przyjmować ciepło mojego ciała, odrywając od drewnianych belek i chłodno opadając na pożogę mego ciała.
Ból wywołany wielkimi sinymi opuchłinami na plecach i ramionach zdawał się pobudzać obszary mojej pamięci, które w przeciwnym wypadku nadal pozostałyby uśpione — kompletnie pogmatwane wybuchy wspomnień — zaskakujących — obcych — zagubione projekcje wyzwolone wrzaskiem białego bólu — okropne skrawki martwego czasu, straszliwe w swej wyrazistości i w jakiś dziwny sposób bardziej nawet dręczące przez swą krótkotrwałość, chaotyczność i nierozstrzygalność. Martwy czas odwiedzony ponownie podczas agonii.
Ciemność. Skrzypiąca podłoga pod moimi stopami. Wątły księżyc świecący przez szeroko otwarte okno. Trzepocząca zasłona. Jestem prawie nagi, lecz jest noc i w pokoju nie ma światła. Ale znam ten pokój. Znam ten pokój. Dziewczęce zapachy. Czysta pościel. Mydło. Puder. Jej zapachy. Potem niecierpliwy szept, drżący i podniecony. Podniecony. Jej głos. Na wyciągnięcie ręki. Chodź... do... mnie... Jezu. O... Jezu... proszę... chodź... do... mnie. Bum-bum bum-bum bum-bum bum-bum. Błysk sierpa. Księżyc szkarłatny plaster. Tutaj w ciemności. W jej pokoju. Dech jej słów na skórze mej twarzy. Jestem... gotowa. Jestem... gotowa. Czysta bawełniana tkanina. Moje ciało błyszczące w świetle księżyca. Muśnięcie lawendy na moim policzku. Twoja laleczka... twoja laleczka... jest gotowa. Różowiąca się ciemność. Różowiąca się ciemność. Martwy Czas.
Potem eksplozja światła. Ściana woskowych lalek ze szczękami na zawiasach. Twarz Beth mokra od łez. I ja — ja stojący na środku pokoju, zawstydzony w świetle. A w drzwiach olbrzymka. Fartuch w kwiatki. Czerwona twarz. Drewniany wałek w łapie. Wrzeszczące zęby, wrzeszczące O mój Boże... O mój Boże... O mój Boże. Odwracam cię. Przelotne spojrzenie na Beth okrywającą się białym prześcieradłem, siedzącą na łóżku. I ja, trzęsący się ze strachu. Kieruję się do okna. Przechodzę przez nie. Brutalne uderzenia w plecy — maczugą, wałkiem. Głuche odgłosy. Jeden. Dwa. Trzy. Cztery. Wrzeszcząc i zataczając się i pędząc, uciekam w noc niczym zbity pies. Pełznę przez kurz i ciemności do swego schronienia, do swego Królestwa. A tam, w swojej izbie, wyję oszalały z bólu. Rozbijam klatkę trzonkiem siekiery. Tępe mięsne uderzenia. Przeniesienie bólu. Wyję z bólu,
280 
tak jak i psy w ciemności. Ściskam lawendową tkaninę. Świeża i n°' wa i rozpięta od góry do dołu. Wciąż ciepła jej ciepłem. W inoiCD dłoniach —
Usłyszałem nad sobą stukot-tupot stóp w pantofelkach. W księżycowej poświacie główne belki mostu wyglądały jak spiłowane zęby, a sam księżyc wyglądał jak kieł. Tupot stóp w pantofelkach narastał, przybliżał się, i razem z nim przyszedł powiew lawendy. Czy to mogła być Beth. tam na deskach nade mną? Gdy leżałem we wnęce, śpiąc głęboko -^ nie, nie śpiąc — czuwając. Czy to mogła być Beth na deskach mostu nade mną? Gdy leżałem we wnęce, czuwając.
„Jezu" powiedziała, „Jezu, czy jesteś blisko mnie? Sądzę, że tak. Czuję Cię wszędzie dokoła. Och, wiem, że jesteś blisko."
„Czekałam dziś na ciebie w swoim pokoju, lecz potem przyszli robotnicy trzcinowi i słyszałam, jak jeden z nich mówił Tatusiowi, że byłeś pod mostem, lecz nikt nie chciał mu uwierzyć z powodu zagonu dzikiej róży. Mówili, że mogłeś dostać się pod most jedynie zmieniając się w królika. Czy tak było, Jezu? Powiedział, że słyszał twoje sapanie i dlatego wiedziałam, że to prawda, i wiedziałam, że muszę przyjść do ciebie. Wymknęłam się oknem, tak jak ty to zrobiłeś."
Umilkła na chwilę i słyszałem jedynie stukot jej uważnych kroków. Potem znów przemówiła. Tak cicho. Tak miękko. .,Kocham cię, Jezu. Dzięki tobie nie jestem już samotna."
I znów zamilkła. I znów szuranie jej stóp. Wyglądało to tak, jakby przez chwilę radziła się ciszy, aby mnie odnaleźć, potem przestawała słuchać i robiła kilka ostrożnych kroków, cały czas przybliżając się — gdyż cisza, tak naprawdę, dostarczała pewnej bardzo dokładnej informacji, częściowo przez moje sapanie, częściowo przez dudnienie krwi — aż w końcu dziecko stanęło na rozklekotanych deskach dokładnie nade mną, z podeszwami pantofli odległymi dosłownie na grubość deski od mojej napiętej, drżącej twarzy.
„O Jezu, to ja, Beth. Nie musisz nic mówić. Wiem, że tu jesteś-widzę cię. Lecz wiem. Proszę, nie mów nic. Będzie bezpieczniej, będziesz tylko słuchał."
Wtedy chyba musiała kucnąć, bo chociaż zniżyła głos do szeptu? słyszałem doskonale jej słowa — prawie czułem słodki żar jej oddechu przez odeskowane belki — podczas gdy mój — mój oddech — no cóż*
28 \
^       y r
de^erack   h   y rZąCy j St3Wał Slę C°raZ bardzlLJ
 dÓ     P       Zapan°Wania nad "im - no dobrze - mógłbym
 nie bvł tak  i ten

 - Wiem  mnie na swo/ą... służebnicę.
 Ze tO Jest złe ale nie m°g?  nienawidza Cieb^ i boją si
 tak Juz ™**J nie mus.ała odpowiadać na
 P°niewaz nikt
 trafiłby
 laleCzka-
 ci
 delikatny głosik rozbrzmiewał dalej
? w
iyc razem Jak nalos, Cf«e   C.7 mówiła 1 która
 P°
 ^      y                  J^y
 Qc W BibUi- A wtedy nie moglibyśmy  ^   mie^ać w tej dolinie we dwoje  ostrożni, Jezu. Chyba umrę, jeśli  'Jak Sadz^' g^ siałem jej łkanie, gdy  °CZy j umrC" I uroniła wielką łzę,
f oXfa agmP
białymf r e
Prósz To boh
 Sledz^ na st°Pniach Pomnika,  ' -trzymując deszcz, i słyszę"coś ^plecami
 °^ ' JeZU' t0 JLSteŚ Ty' Z wielkmi  ri        T Um'eS1Onym nad 8»ową - Twoim krwawym
Z    m m   lem-  WidZJSZ!  R°ZUmiem wszystk°-   I  Twoje  Ponizei ram^«; i Twoje cudowne oczy są pełne
 yStk    Twe          k^
282
A jaki jest Twój świat? Musi być cudowny i spokojny. Miejsce zrozumienia, gdzie nie ma żadnych pytań. Czy zabierzesz mnie tam? Do Swego cudownego świata?
Beth umilkła. Słyszałem, jak jej kroki oddalają się, a następnie pospiesznie wracają. Potem naglące „Jadą tu! Proszę, Jezu, zostań tam. Nic nie mów. Posłuchaj. Plac Pamięci. Wieczór Święta Żniw. Będę na
Ciebie czekała.''
Usłyszałem dźwięk pojazdu — dwóch pojazdów — zatrzymujących się z piskiem. Potem odgłos biegnących stóp, ciężkich, dorosłych. „Beth! Beth! To Tatuś. Nic ci nie jest?" wołał Tatuś.
A potem więcej pospiesznych kroków, tylko cięższych, wolniejszych. I dziwny stukot kół.
„Zostaw ją, Sardusie Swift", dobiegł mnie ochrypły kobiecy głos. „Tego już za wiele! Nie! Nie protestuj, Sardus. Jeśli nie potrafisz upilnować dziecka, to będziemy musiały znaleźć kogoś, kto się tym zajmie. Hildo, wsadź ją do samochodu. Dziś w nocy zostanie ze mną." Słyszałem, jak towarzystwo się oddala, lecz stukot kół i ciężki krok zostały nieco w tyle i inny kobiecy głos, niski i w najwyższym stopniu idiotyczny, zaczął cedzić słowa, „Dobrze, Wilmo, teraz mi wierzysz? A może wszystkie wybranki Chrystusa włóczą się półnagie w środku nocy?"
„Zamknij się, idiotko" odparła Wilma Eldridge jadowitym szeptem i jej słowa przeszyły mnie dreszczem. „Czy złapałaś kogoś w pokoju dziecka ostatniej nocy, czy nie, to nieważne. Stało się. Nie mamy na to wpływu. Ważne jest to, półgłówku, że nikt się nie dowiedział. Teraz tylko ja i ty wiemy o tym incydencie, co znaczy, że jeśli usłyszę najmniejszą aluzję od kogokolwiek innego, to będę wiedziała, kto polazł i otworzył swoją wielką gębę. Czy wyrażam się jasno? I wierz mi, Hildo, posypią się gromy, jeśli tak się stanie. Zrozumiano? A teraz przestań wreszcie tak stać i kiwać głową i popchnij mnie do samochodu."
Wzdrygnąłem się w swojej wnęce, gdy zamierało jęczenie kół — stuk stuk stuk pisk, stuk stuk stuk pisk — i para konspiratorek dołączyła do pozostałych.
Wściekłe silniki, warkot motorów. Zanikający. Zanikający.
Wiecie, czasami Bóg przypomina mi niezrozumianego olbrzyma o złotym sercu, który pozbawiony przyjaciół żyje w izolacji za swoją górą i którego boją się i unikają wszyscy, którzy żyją w jego cieniu,
283
lecz bez niczyjej wiedzy dokonuje wielce szlachetnych uczynków — jak zdmuchnięcie chmury deszczowej z drogi księżniczki. Lecz ludzie widzą tylko jego złą stronę, gdy sfrustrowany i smutny rozdeptuje kilka miast. Lecz gdyby ludzie przestali i zobaczyli jego dobre strony i ośmielili go i byli jego przyjaciółmi i poprosili, by przyszedł i zamieszkał z nimi w mieście, to przestałby być sfrustrowany i smutny i nie miałby żadnego powodu, by ich krzywdzić. Lecz, o nie, oni by tego nie zrobili. Nawet nie spróbowali. A wy?
Weźmy taki przykład. Moczary to jeden wielki, nie przepuszczający dźwięku krąg roślinności. Wystarczy wejść na moczary, tylko kilka kroków w głąb, aby zwrócić uwagę na absolutną nieobecność dźwięku. Moczary mają swój własny język — trochę jęku, trochę skrzypienia, trochę łyknięcia powietrza. Ale teraz, gdy tonę w tym kałużystym kole grząskiego błota, muszę słyszeć postępy mych oprawców, gdyż inaczej stracę poczucie czasu i po prostu opadnę. Otóż słyszę ich! Słyszę!
I to jest właśnie boskie piękno tego. Posłuchajcie.
Słyszę samochody. Osobowe i pick-upy. Słyszę jak trąbią, jak ich mściwe silniki powracają do życia. Och, moi oprawcy. Moi zabójcy. Zbierają się przy mojej chacie.
Słyszę teraz ich okrzyki, w tej chwili, niesione borealnym wiatrem nad moczarami — nad tą fortecą drzew i splątanej winorośli — i opadające w dół, w ich otwartą do nieba kapsułę błota — to bagnisko — tę mroczną klatkę — ten kojec, w którym znikam — rozpuszczając, rozpuszczając się.
Są zmieszani widokiem wielkiego muru otaczającego Psią Czaszkę — zmieszani jego zastraszającymi rozmiarami i srogością.
Bum! Teraz próbują rozwalić bramę. Bum! Teraz taranują ją samochodem.
Słyszę trz-rz-rzask. Dzięki Bogu i jego wielkiemu sercu.
Stały się dwie rzeczy. Tak, jak to zaplanowałem.
Po pierwsze, rozwalili bramę.
Po drugie, czyniąc to, wyciągnęli wszystkie siatki zabezpieczające klatki. Dzięki prostemu urządzeniu, które zmontowałem wczoraj w nocy, używając do tego kilku sznurków i paru bloczków. Teraz mają niezły kłopot. Wierzcie mi. Teraz mają niezły kłopot.
Moje psy! Słyszę złowieszczą muzykę psów. Mogę stwierdzić, że to są moje psy, a nie ich, gdyż żadne psy nie brzmią tak jak moje. Moje psy nie szczekają. O nie. Kiedy moje psy szczekają, to skowyczą —
284
, .                                                                                        cz bardzo
śpiewają wysoko, przeraźliwie — na jedną nutę, przedłużoną.1' aWCjziwic głośną. A kiedy są głodne, moje psy, to znaczy, kiedy są f j z głębi żądne krwi. podnoszą wargi i obnażają swe poszarpane zęllł   różnych ich poskręcanych ciał wydobywa się niesamowity dźwięk -^ tonacjach, niczym jakiś straszliwy piekielny lament.                ja Moje
W powietrzu czuć wściekłość. Słyszę ją nawet tutaj. Rad3(   j t0 nje psy wysyłają bardzo nieprzyjazne sygnały. Wytwarzają fale ł' chomika teraz szukają.                                                          klatek na
O, łowcy nagród. Oto moje psy. Kuśtykając wybiegają I wasze spotkanie.
noc Gdy wschodni stok ożywił się nowym dniem i znikając"1
wała się krystalizować, napełniona mikroskopijnymi szarymi  meCzone widzialności, w ten właśnie półmrok wysunąłem spod mostu
ciało-                                                                                      znalazłem
Patrząc w tył, zdumiałem się, jak to się stało, że w ogóle 0   g(jyż to
tę malutką zgrabną kryjówkę, uczynioną ręką samego Boga moją
pewnie On wbił swój mały palec w wilgotną ziemię, przewiń owany /a
ucieczkę przed prześladowcami i późniejsze krycie się — sc\   __ teji,
murem ciernia i jeżyny, nie zważający na nikogo prócz ml1' io]cowała który żył życiem dzikiej róży i ostu, którego każdą ścieżkę   „na pokrzywa i kolec, którego głowa była tym wszystkim ukoronowana jmakj #e
Stanąłem obok strumyka i zacząłem strącać tłuste szare '
swego nagiego ciała i poruszył mnie sposób, w jaki wszystK-a
przywierały do mojej skóry, trzymając się drogocennego ż)'1'
pomarszczoną nogą i wydając przy odrywaniu ciche cmoknięć
„Czy takie uczucie towarzyszy pocałunkowi?" pomyślałem,,
umieszczając ślimaki na chusteczce, którą rozłożyłem na zieni ntoflach,
siałem o Beth i o tym, jak stała nade mną na moście w swych f   ¦ kosziłu
i wyobraziłem sobie powiew przyciskający cienką tkaninę nod1<o wnęłd>
do jej ciała. Przez chwilę rozważałem możliwość powrócenia oOZOstał°
lecz odrzuciłem tę myśl, zdając sobie sprawę, że niewiele czasu   wteciy to
mi do chwili, gdy ludzie wstaną i zaczną się kręcić dokoła — »
ja już chciałem być w murach Psiej Czaszki.                            woreczek
Związałem razem rogi chusteczki, zawieszając ciężkawy , strumie-
pocałunków na sprzączce paska, i wyruszyłem w drogę wzdhr stawiłeni
nia, w kierunku rafinerii, a potem, okrążając pole trzciny, poź
285
strumyk wijący się dalej brzegiem doliny. Zbliżyłem się do Psiej Czaszki od wschodu i zamiast pójść dokoła, do głównej bramy, wszedłem do Królestwa tajnym wejściem, które zostawiłem w murze na wypadek, gdyby ktoś obstawił miejsce i czekał na mój powrót. Nigdy za wiele ostrożności, jeśli gra się na serio. To była jedna z pierwszych rzeczy, jakie powiedział mi Bóg.
Tajne przejście był to prosty poziomy wyciąg, który podnosił pofałdowaną żelazną płytę, wstawioną w zmodyfikowaną ramę okienną — jak gilotynę — na tyle tylko, by można było wygodnie przeczołgać się pod spodem. Odczepiwszy sieć i wyskakujące widły — opowiadałem wam o wyskakujących widłach, nieprawdaż? — oczywiście, oczywiście, na pewno wam opowiadałem, to jedna z moich ulubionych pułapek — tak prosta, lecz jakie straszliwe możliwości! — przeczołgałem się nietknięty przez otwór i po tym, jak zamknąłem za sobą pofałdowaną płytę i zobaczyłem stalowe szpikulce podnoszące się z ziemi i nastawiłem ponownie wszystkie ukryte pułapki, i po tym, jak powolnym krokiem podszedłem do destylatora i napełniłem butelkę resztką zacieru, staczając dwie puste beczki pod mur, dla wzmocnienia fortyfikacji, i rozrzucając sterty zimnego popiołu, tak, po tym, jak zrobiłem to wszystko, podszedłem wesoło do starego chevy'ego, wskoczyłem na maskę, pociągnąłem głęboki i zasłużony łyk Jezusa, kopnąłem buty wysoko w powietrze, a potem walnąłem nimi w poobijany zderzak, znów to zrobiłem, kop bum, kop bum, kop bum, znów pociągnąłem łyk Jezusa, zakołysałem się do przodu, wkładając głowę między kolana, a potem odgiąłem się do tyłu, tak że leżałem plecami na masce, kopnąłem w górę nogi, opuściłem waląc w zderzak, zakołysałem się do przodu, odgiąłem do tyłu, kopnąłem w górę, uderzyłem w dół, zakołysałem się, odgiąłem, kopnąłem, uderzyłem, zakołysałem, kołysałem się i kołysałem, śmiałem się i kołysałem i śmiałem i śmiałem i piłem i zwijałem się i opadałem i śmiałem się i śmiałem i śmiałem i śmiałem i powiedziałem „Brawo, Euchridzie! Dokonałeś tego. Próbowali, och, jak oni, kurwa, próbowali, ale nie dorwali cię. Nie, kurwa. Spierdolili sprawę. Tak, mój panie, spierdolili to!"
I stanąłem na masce i wszedłem na dach i, wciąż śmiejąc się, łyknąłem jeszcze raz z butelki i zacząłem podskakiwać w górę i dół, tak mocno i głośno, jak tylko potrafiłem, tak, w górę i w dół — bum, bum, bum, bum, obracając się dokoła — mówiąc, krzycząc .,Tak jest,
286
lc! wy śmierdzące pieprzone cipy! Przyjdźcie i dorwijcie mnie! Ta-a-a-a"1 '
Ta-a-a-a-ak! Pobijcie mnie! Pobijcie mnie! Ta-a-a-a-ak! No spróbuj kurwa, pobijcie mnie!" I siekłem cały pieprzony świat swym potężnym  sierpem, toczące się głowy, staczające się głowy, rzeki krwi, ścieki PoS"Vg oceany winowajców, pozbawionych głów, kończyn. Szast! Szast! Masowa zagłada, masowa śmierć, masowy rozlew krwi, uczynione moją ręką Szast! Szast! Moją własną ręką, szast! szast! moją własną smagaj^ ' srebrną, uzbrojoną w sierp ręką.
I nagle, kątem oka, ujrzałem to — błysk purpury rozmazanej na tylnej ścianie chaty i widok jej prawie mnie powalił. Ktoś przeniknął do mojego sanktuarium, mojego Królestwa, mojego schronienia i pozostawił ohydny znak swojej obecności!
Zszedłem z dachu chevy'ego, z oczami przykutymi do ściany, Pociągnąłem jeszcze jeden łyk z butelki, zakorkowałem ją i odważnie ruszyłem do przodu.
Dopiero po kilkunastu sekundach zdałem sobie sprawę, co to Jest ie
„Postanowili pogwałcić granice mojej posiadłości, a ja nic na to nie mogę poradzić" pomyślałem. „Nic."                                                   ch
I tłum trajkoczących głosów, skrzatów i gnomów i trolli wgryzają^ mi się w mózg kłuł mnie swymi rozwiązaniami. Rozwiązanie.             ni
Podniosłem młotek, cały pokryty krwią, i mocno ścisnąłem w dł jego rączkę.
„Przychodzą i drwią sobie otwarcie, nie obawiając się kary. Wkr^ %z zmęczą się tym wszystkim i przestaną się bawić i po prostu skończ*? mną. Przyjdą tutaj — trzech, czterech, dziesięciu, dwudziestu, nie w^ocj ale przyjdą i zabiją mnie. Gdyby Bóg nie chciał, abym spędził tę noc f ^ mostem, to ja mógłbym być tym przybitym do tej ściany" rozumowa^
I wziąłem młotek i wyciągnąłem trzy sześciocalowe gwoździe z ukf^,u żowanej suki i pozwoliłem sztywnemu, pozbawionemu głowy ścieJ*" spaść ciężko na ziemię i stoczyć się na plecy na stwardniały od krwi &> Jej przednie łapy były nienaturalnie wywichnięte na zewnątrz, V°^  \c-gdy tylne połamane były w udach i leżały w kurzu rozpostarte pod ** f0 możliwym kątem, niczym wskazówki zegara. Głowę odnalazłem dopi^ wieczorem, roztrzaskaną ma miazgę i żywą od mrówek, na dnie VlQC^'\0
Teraz  nie  było już  odwrotu.   Kilka  ważniejszych  decyzji  z°st fU podjętych. Kilka poważnych informacji odebranych. Nie miałem wyt><? musiałem się podporządkować.
Wiecie, zastanawia mnie jedno — jaką rolę wy gracie w tym wszystkim. Tak. wy, milczący i złowieszczy słuchacze. To znaczy, gdzie odnaleźć was w tym wszystkim? Zastanawiam się.
Czy masz ponurą minę i nosisz perukę i stukasz małym drewnianym młotkiem? Czy to dlatego słyszę ostatnio różne dziwne stuki? Myślałem, że to odgłos jakiejś bardziej wytężonej pracy. Takiej jak stolarka. Czy budujesz mi szafot? Czy nosisz czarny kaptur śmierci? Czy twoje życie to rózgi i trociny? Czy zbijasz krucyfiks? Nie opuszcza mnie uczucie, że czekasz. Czy jesteś wielkim czarnym sępem w cylindrze, z trumną z sosnowych desek pod skrzydłem? Czy dlatego słyszę ostatnio — czuję — ten niesamowity trzepot? Zastanawiam się, czy kiedykolwiek się spotkamy. To znaczy, czy jesteście jedynie aktorami z epizodyczną rolą i statystami, którzy pojawiają się w finałowej scenie, z twarzami wykrzywionymi wściekłością, oburzeni okropnością mego najohydniej-szego czynu, wymachując nad głowami swymi skromnymi, domowej roboty narzędziami — lemieszami przekutymi na miecze, sierpami na tyczkach przekutymi na włócznie — krzycząc, wrzeszcząc „Okropność! Okropność! Zobaczcie, co zrobił! Zabił nas, a my jeszcze nawet o tym nie wiemy!" To znaczy, ty mi powiedz! A może tobie też odjęło? Czy jesteś swego rodzaju donosicielem? Kapusiem? Czy służysz moim wrogom cennymi informacjami? Czy to dlatego żadne z mych wyskakujących wideł nigdy nie zostały przystrojone? Czy to dlatego ktoś stwierdził, że bez obawy może przeniknąć do mojego Królestwa i ukrzyżować jednego z poddanych na ścianie chaty? Dlatego, że wiedzieli, iż chowałem się w jakiejś norze na drugim końcu miasta? Czy tak samo było również z tymi sześcioma zalanymi służalcami w obozie, że zdołali zaczaić się na mnie wczoraj? Zastanawiam się. Tu jestem ja, tam są oni, ale co z wami? Co z wami, moją mroczną trzecią stroną? Jaką rolę wy tu gracie?
Być? Mhmm. Nie być? Nie być już więcej? To nie jest pytanie — tonę więc jestem! Tak? Jestem. Nie jestem. Mam nie być? Więc jaka byłaby wasza rada? Zastanawiam się, jaką miarę wy byście zastosowali, gdybyście byli w moich butach? Dla mnie takie eschatologiczne rozważania to godna ubolewania strata czasu. Lecz mimo wszystko to zabawne, jak wartość sekund gwałtownie wzrasta, gdy decydujecie się na wyprzedaż. Nie sądzicie? Halo? Przecież nie sprzedałem jeszcze wszystkich swoich kuponów. Wciąż zostało mi jeszcze kilka ostatnich parszywych chwil
288
bytu. Moje ramiona i nogi i tors i genitalia i dłonie i stopy — one ciepło zniknęły, nigdy ich nie zobaczę w ich ziemskiej formie. Nigdy ich nie zobaczę. Nigdy nie będą. Krótko mówiąc, prawie już nie jestem. Podczas gdy zakres wyborów wciąż jest boleśnie ograniczany, ciągle pozostaje jeszcze jedna szczególna decyzja, którą trzeba podjąć — taka jak tonąć czy nie unosić się? Mrugnąć czy nie — chwileczkę — wyziewy — parzą mnie w oczy — muszę zamknąć je na chwilę — cholera, do diabła — ciśnienie na piersi — chwilę — chwilę, proszę —
Euchrid stał na podwórku, z rozdziawioną gębą, osłupiały, łapiąc krótkie, płytkie oddechy. Bezgłowa suka leżała w kurzu u jego stóp. Wyglądał jak tresowany szympans z cyrku, w swojej kapitańskiej marynarce, z posturą przypominającą znak zapytania — małpa występująca w jakimś numerze z zakrwawionym młotkiem i wypchanym psem. Trącił lekko stopą martwy ciężar, potem, kołysząc się nieco, odchylił do tyłu głowę i, zwracając oczy do nieba, obnażył zęby i zasyczał jak zwierzę.
Przeleciałem jak burza po podwórku, z... — wściekły jak wszyscy diabli, zgrzytając zębami i wymachując młotkiem do tysiąca urojonych twarzy, które unosiły się przed mymi oczyma, roztrzaskując czaszki mych dręczycieli niczym skorupki jajek — szyderców usiłujących stanąć mi na drodze. Rozbijałem ich pieprzone idiotyczne twarze na kawałki. Lecz nie przyniosło mi to ulgi. Nawet gdy położyłem się plackiem w kurzu i zamknąwszy płaczące oczy, spojrzałem jak jakaś wyższa istota na tę całą rozlewającą się myślową zemstę, której żywicielem była moja głowa, nie znalazłem w tym żadnej pociechy.
I po pewnym czasie wrzące morze krwi i całe to rozczłonkowane i posiekane człowieczeństwo, które w niej pływało, wyciekły z mojej głowy i na ich miejscu wyrosła kolumna chaogenicznego kamienia, zimnego i twardego. Nastąpiła wtedy pewna poważna ocena warunków. Tak, leżąc tam pod łysym, mosiężnym słońcem, zmagałem się z pewnymi odwiecznymi, całkiem dorosłymi problemami. Posłuchajcie.
Potem, dziko wymachując młotkiem, Euchrid pobiegł dokoła podwórka, nurkując pod skóry i futerka, podbiegając do wielkiego muru ze złomu i słuchając, z uchem przyciśniętym do milczącej blachy, niemej deski, martwej cegły.
289
Wróciłem umysłem do tamtego — do tego ciemnego miejsca, gdzie nie rośnie nic, co nie jest poskręcane, gdzie nie istnieje nic, co się nie skręca — mojej krainy serca — moczarów — mego mrocznego sanktuarium. Pomyślałem o swojej ślubnej komnacie, gdzie tak dawno temu przyzywałem mego anioła stróża — świątyni moich pamiątek, moich skarbów, moich samotnych przyjemności. Tam, w tym ponurym mieszkaniu, spędziłem kiedyś tysiąc godzin, pewny nieobecności człowieka, z dala od szyderstwa i dziczy, bezpieczny od bicia. Tam pozwalałem sobie na niewinne zespolenie ze swoimi inwokacjami i fetyszyzmem, cieszyłem się spokojem.
Potem Euchrid zaczął walić młotkiem w mur, przestał, usłyszał coś i pobiegł na drugi koniec podwórka, rozdeptując po drodze kość szczękową. Przyciskając ucho do muru, wsłuchiwał się przez chwilę w zewnętrzne odgłosy i znów zaczął walić młotkiem w mur, siekąc zębami powietrze.
Lecz odnaleźli mnie. Tak. Przybyli na moczary, wdzierając się bez wahania. Przyszli bezcześcić. Przyszli gwałcić. Przyszli kalać ostatnie strzępy mojej jaźni. Weszli i rozbili moją grotę. Porozrzucali moje pamiątki jak jakieś śmiecie. Wystraszyli moją boską narzeczoną. Cipy.
I Euchrid znów wystartował i pobiegł, obok palika ze smyczami i drutów do tresury, by znów nasłuchiwać, w innej części muru. Widły, zaostrzone patyki, kawałki cegły i skrawki blachy trzęsły się pod niebezpiecznym kątem nad jego głową, ukryte pułapki drżały niebezpiecznie.
I już nigdy potem nie potrafiłem doświadczyć w tym świętym schronieniu takiego samego stanu uniesienia. Potem wzniosłem wielki grzbiet. Psią Czaszkę. Dzieło Boga. Gdyż bezczeszcząc moje sanktuarium, zbezcześcili również Boga. Nie był zachwycony, mówię wam.
Euchrid zatoczył się od muru kilka kroków w tył i przycisnął dłonie do uszu, potem, odwracając się, uciekł do chaty — trzaśniecie frontowych drzwi rozbrzmiewające w ciszy.
I chociaż zbudowałem fortecę i otoczyłem swe skromne schronienie wielkim murem, to jednak przyszli, i będą przychodzili raz za razem, by
290
podkładać sidła i zastawiać pułapki, aż będę zupełnie martwy' a     . . wtedy zatańczą na moim grobie, odkopią mnie i zabiją jeszcze ^
Euchrid wyskoczył frontowymi drzwiami, na ganek, kołysząc * . . .   . nach dubeltówkę. Dubeltówka owinięta gazetą, a papier pokryty brązowymi plamami, jak gdyby strzelba sama hwawiła w swoje $ nie. Stanął na ganku, nogi w szerokim rozkroku. Splunął na podwórko ,         , zaciśnięte zęby, potem zszedł żwawo po schodach i wielkimi krokami    , się do muru, zrywając po drodze papier. Skierował lufę w miejsce, ^ poprzednio stał i przysunął oko do celownika. Słońce stało wysoko na niebie i cienie rozlewały się wokół niego, gdy stał celując. Euchrid opilS i przeszedł przez podwórko, obok palika ze smyczami i drutów &°    , .,\ do innej części muru, gdzie wcześniej nasłuchiwał. I ponownie P dubeltówkę i wycelował w ścianę, i ponownie opuścił ją i nie strzelił.
I wciąż zastanawiałem się. Jak umrę? Jak odejdę? Nie mogę z ^ , .. 9 ich wszystkich, więc co zrobię? Mam po prostu czekać, aż mnie Aż mnie ukrzyżują?
Euchrid spojrzał na dubeltówkę, obracając ją w dłoniach. Łij " mu po policzkach. Przestraszył się samego siebie.
A może jest jakieś lepsze wyjście? Szlachetniejsze?
Pochylił głowę i wszedł do środka, wciąż obracając dubeltowi niach. Drzwi zatrzasnęły się za nim. Finał.
w
dło-
Drzwi
Wszedłem na schody i otworzyłem frontowe drzwi chaty' zatrzasnęły się za mną. Pewnego rodzaju finał.
A... a wewnątrz... a wewnątrz... ciężko to przyznać, wyrazić * dzieć, lecz zrobię to, zrobię... wewnątrz chaty, przed moimi p<?^         z_ — co za wstyd, wstyd za brak odwagi, brak męstwa — u mnie, ic           ,
liwego władcy! Tak, tam, przy wszystkich moich ciemnookich p°/      y grających rolę publiczności, podjąłem pewne kroki, aby zak^11   y . . wszystko. Tak, zakończyć to wszystko. Wstrzymać swą niebian^        . na stałe, na zawsze i czyniąc to, wyrzec się swego miejsca w Królestwie Boga. I niezbyt dokładnie pamiętam, jak to się s*a
291
Wszedłem do chaty. Dobrze. To pamiętam. Trzaśniecie drzwi. Lecz to, co wydarzyło się później, przeżywane było przez inną część mnie, część, która nie przemawia, gdyż następną rzeczą, którą sobie przypominam, to scena, gdy klęczę, z dubeltówką zaciśniętą w szczękach potrzasku na dziki, z obydwoma lufami wciśniętymi w usta. Klęczałem tak przez chwilę, spoglądając wzdłuż dubeltówki. Zauważyłem naprężoną linkę przymocowaną do obydwu cyngli, biegnącą trzy lub cztery stopy do drzwi, starannie przywiązaną do gałki. Chyba czekałem, aż przyjdzie jakiś gość i mnie zabije. Intruz! Tak! Gdyż byłem przekonany, że przyjdą. Słyszałem ich tam za ścianą. Słyszałem. „Niech więc wejdą" pomyślałem. „Niech wejdą. To, co jest dobre dla mojego martwego czasu, jest również dobre dla żywego. Chodźcie" pomyślałem. „Czekam" pomyślałem.
I czekałem. Tak. Tam, na kolanach. Jedna. Dwie. Trzy godziny, aż czaszka mi pękała, zęby bolały, szczęki drętwiały. Jednak wciąż czekałem, ssąc śmierć, na kogoś, kogokolwiek.
I przyszli. Tak. Tylko nie przez frontowe drzwi.
Oni — on — ona tam po prostu była i bardzo powoli, bardzo cudownie objawiła się.
Najpierw wyczułem delikatne migotanie światła za moimi plecami i po prawej stronie. Tak ukradkowo wdzierało się to do mojej świadomości, że nie potrafiłem dokładnie określić chwili, gdy zdałem sobie z tego sprawę. Lecz na początku było światło, to pewne. Srebrzystobłę-kitna promienistość, niewątpliwie nadprzyrodzona w swej istocie. Lecz jeśli to nie światło, jeśli nie ono, to sprawiła to poświata poruszających się skrzydeł i nawiewanie śmierdzącego powietrza, które rozszalało się nagle, podrywając śmiecie z podłogi — papiery, wióry, strzępy gazy, pióra, wyleniała sierść. I jeśli nie żadna z tych rzeczy, to sprawił to głos, tak, głos, który zdradził tożsamość mego promienistego, zamiatającego, ekstrawaganckiego gościa.
„Pamiętaj, Euchridzie, to grzech śmiertelny" usłyszałem głos i ostrożnie wyciągnąłem lufę z ust i odwróciłem twarz w jego kierunku. Czy to możliwe? Czy to możliwe...
Mój anioł. Mój utracony anioł stróż. Moja pewna, przewodnia ręka. I jak cudowny, jak straszliwy był jej blask! Podniosłem się na nogi i stanąłem przed nią. Zesztywniały przeciągnąłem się, rozprostowałem ręce i spojrzałem na moją uskrzydloną teofanię. Chwała! Chwała!
292
„Nie zostałeś jeszcze wezwany. Powstrzymaj się, gdyz twego powołania. Jest do zerwania pewien zepsuty ow J
 °
j czas
 owita
Jego zadanie dobrze i uczciwie i wtedy zostaniesz przyję Y   P , śpiewnym głosem. Zauważyłem, że czasem zdawała się    }      plwz: obcisłym welonem pajęczyny, a zaraz potem m miała na so i       oiając
cisłym welonem pajęczyny, a zaraz potem m drażniących skrzydeł, które, gdy mówiła, rozbierała szerok mi wszystkie świetlne rozkosze swego ciała. Potem, P«c J aK złotych   loków,  przestawała  mówić  i  owijała   się  skrzy   a^k zasypiający  nietoperz lub  błękitny płomień  i, jak w^Wni° dostrajała się do bożych rad — instrukcji, ostrzeżeń czy
I       hlił                                              i   łhałem
 zaczął
trajała się do bożych rad — instrukcji, ost                        ^ zą
I pochyliłem głowę i zamknąłem oczy i słuchałem, i po        śpiew docierać do mnie rytm Jego głosu, podwójne uderzenie,, c          jest
i j         łi                                        bliki     as jest    is
 jest  na
-------.„v.  „^  mujt  i^Liu jcgu giusu, puuv»^j---   —           Klickl
i jego złowieszcze narastanie — czas jest bliski czas jest _ ^ bliski, mówił mi — i zastanawiałem się. rozszyfrowując spie > ^ __ co? I słowo po słowie, śpiew za śpiewem, instrukcja po in¦ wał mi idź do miasta idź do miasta idź do miasta — Bóg przesY a oci#wiste wszystko. I w końcu poznałem zadanie swego życia, łatwe i        stroj_
— włóż swój piękny strój włóż swój piękny strój włóż sWPJ P^jó, kto I w najcudowniejszy sposób Bóg rozświetlił przygniatającą cie^
ra otaczała mnie przez całe życie i ujrzałem, jak moje ^^^^
—  dopasowuje się dokładnie do innego, mniejszego try i wysuwająca się oś zwalnia sprężynę mechanizmu, a ten z k na hubkę przymocowaną do długiego knota, syczącego i na którego końcu znajduje się piramida czerW°nych lasek śmierci zdmuchnie nas zanim dech śmierci zdmuchnie nas z śmierci — BumU Zanim dech Buml Zanim dech Buml
 trybik
 j^tórego  iskrę
 dech  dech
ZABIJ BETH
Tak więc rozpocząłem przygotowania.
„Piiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii..."                                                    ,   rrłieJ^a szli"
Przyciskałem piszczące ostrze sierpa do furkocącego karr ^dechu fierskiego, od czasu do czasu robiąc przefwę na złapani kołem, ;  ^^r,u„,„___•    i_-u_    ,__     ,             „ .    .   ^>nrhviaiac Się n<*   .<,notn-
 ochylając 5
iepoko-
i rozbryzganie kilku kropel wody. Potem, po^uyi^jH- - ^  ^an>Cr podejmowałem ostrzenie na nowo, depcząc wściekle peoą ,     cJinienia, jony trochę tym, że sierp piszczy również podczas chWi   wy
293
ignorując proste prawa logiki. Iskry pryskały na prowadzącą rękę. Pasek kołowrotka furkotał w obrotowym rytmie, gdy siedziałem pochylony nad wierzgającym wynalazkiem, i cała maszyna warkotała i skrzypiała i dygotała, aż przeraźliwie piszczący sierp uśmiechnął się złośliwie w mej dłoni, wystarczająco ostry, by obrać gówno ze skórki.
Tylko słońce i brak wiatru, i powietrze zamglone w żarze. Rozcinałem sobie drogę przez podwórko do wielkiej bramy Psiej Czaszki, a mój umysł bełkotał i rymował, jak to się często zdarzało. Bóg falował we mnie, gdy kroiłem przestrzeń przed sobą — nabrzmiałość, nieruchomość, bezdech, jeden dech zabij Beth zabij Beth zabij Beth.
Wlazłem na bramę i przyczepiłem cztery kawałki sznurka do czterech żelaznych haczyków, które wcześniej powkręcałem na szczycie. Potem poszedłem za linkami do środka, sprawdzając po drodze powbijane widełki, które trzymały linki nad ziemią, od czasu do czasu uderzając lekko w sznurki płazem sierpa dla sprawdzenia naprężenia oraz upewniając się, czy stalowe przelotki trzymają się mocno w futrynie drzwi. I w końcu, klęcząc przy parujących skrzynkach po herbacie, sprawdzałem, czy każda linka przywiązana jest dobrze do przedniej siatki psiarni.
Każda klatka była skręcającym się kłębkiem nerwowego oczekiwania. Powiadomiłem wcześniej swe zwierzęta o zbliżającym się wyzwoleniu,
o  ich misji śmierci. Tłumaczyłem im, że laury Chwały zdobywa się przez rozlew krwi i śliniły się nienawiścią, gdy wskazywałem im wrogów. I gdy wykładałem im podstawowe zasady walki bez broni — atakujcie szyję, jak najwięcej szczekajcie — zaczynały ostrzyć kły na siatce i z głębi ich gardeł wydobywało się basowe warczenie. „Zabijajcie dla swego Króla
i  gińcie dla swego Boga. Dzięki rozlewowi krwi okryjecie się Chwałą" powiedziałem im i wtedy moje nieustraszone bestie zaintonowały swój mrożący krew w żyłach skowyt, swoją pieśń wolności, swoją serenadę smutku, wspólną wszystkim stworzeniom, którym założono jarzmo lub uprząż lub uzdę, lub zamknięto w zwierzęcych lochach lub spienionych skrzyniach po herbacie wyłożonych słomą.
Wiem, że spisałeś się dobrze, mój kuśtykający szwadronie śmierci. Wiem, że spisałeś się dobrze. Umierać z imieniem swego Króla na ustach — czyż może być coś zaszczytniejszego? O, wspaniałe suki Psiej Czaszki, nie słyszę już waszej muzyki. Skąd mogłem wiedzieć, że przyjdą uzbrojeni? Niech klatki zwierzęcego raju staną przed wami otworem. Wasz Król jest bardzo zadowolony. Bardzo.
294
To było wczoraj, rozumiecie. O tak, przeszłość goni, zbliża się szybko, pędzi, pędzi ku mnie. Lecz niech przyjdzie. Jestem gotów. Nie boję się jej. Nie boję się śmierci.
Spójrzcie! W górę! Stado smolistych dymnych bestii zbiera się nade mną, baraszkuje po tym niezadaszonym kole. Ciemny dym z Psiej Czaszki, bez wątpienia, zaczerniający błękit nade mną. Wiedziałem, że przyjdą i spalą moje Królestwo. Niech więc płonie. Płoń, ogniu, płoń. Rozświetl ich szaleństwo, by mogli dostrzec obłęd w swych oczach. Widziałem, jak siedlisko nierządu obracasz w garstkę lawendowego popiołu. I kościół — jak jaskrawe były twe płomienie tamtej nocy na Równinie Chwały! — podsycane krwią mongołki, kuternogi i wielkiego złego włóczęgi. A teraz moje Królestwo. Szlachetny ogniu, szlachetny dymie, szlachetny popiele na wietrze. Nie zostawcie im nic.
W każdym razie, później tego dnia — wczorajszego dnia — kantorzy kierowali moimi myślami, przysyłając instrukcje irytującymi śpiewnymi dwuwierszami — przynieś linkę — sznurek i szpagat — wełnę i wełnę — i z płotu drut — elektryczny kabel — żyłkę na ryby — zbierz to wszystko — co tylko znajdziesz — zwiąż to razem — aby długą linę dało — czasu jest już bardzo mało — czasu jest już bardzo mało — pieprzony mózg! Rymy debila... teraz, gdy cenna jest każda... Kurwa! Dupa! Kurwa! Kurwa! Zamknij się. Zamknij się. Zamknij sięl I zrozpaczony przytre-powałem w herbacianą skrzynię stojącą w rogu i wysypało się z niej właśnie to — kawałki sznurka, kłębki wełny i szpagatu, wstążki i taśmy i kilka starych szelek, paski z prześcieradła, stare bandaże, nawet ogon latawca, więc stwierdziłem, że jest bardziej niż prawdopodobne, że było to zbierane przeze mnie już od jakiegoś czasu. Wszystkie kawałki były już ze sobą powiązane. Więc zwinąłem to, co miało służyć mi za ratowniczą linę ży... linę śmierci, i udałem się w kierunku moczarów. Dotarłszy na ich skraj, przywiązałem jeden koniec linki do zaduszonego pnączem pnia drzewa, które stało na zewnętrznym obwodzie. Następnie, używając kompasu ze skrzyni Kapitana Cjuickborna, wyruszyłem w kierunku południowo-południowo-wschodnim, rozwijając po drodze linkę.
Miejsca gęstszej roślinności siekłem sierpem i zachwycałem się łatwością, z jaką wycinał wszystko, co usiłowało zagrodzić mi drogę — co właściwie nie było wielką rzeczą, gdyż wydawało się, że ta niby-ścieżka
295
była już wcześniej ukształtowana i przez chwilę byłem nawet zadowolony, że natrafiłem na naturalny kontur wycięty w cienistości. tak szczęśliwie trzymający się południowo-południowo-wschodniego skosu. Lecz wkrótce zdałem sobie sprawę ze zniszczonego listowia i zdeptanego poszycia, co podsunęło mi myśl, że była to ścieżka uczyniona przez jakieś zwierzę. Poddając próbie swe zdolności obserwacyjne, domyśliłem się, że zwierzę było duże i poruszało się z szaleńczą szybkością, gdyż większość gałęzi i pnączy była gładko oderwana. W końcu odpowiedź zaświtała mi w głowie i rozwiązanie zagadki przyniosło mi wielką ulgę.
„Na miłość boską" pomyślałem, potrząsając z niedowierzaniem głową, ,.nawet taki głupi kucyk, którego wystraszyła Beth — pamiętacie?
—  nawet on miał swój udział w większej Tajemnicy, w ostatecznym wypełnieniu Woli Bożej." I przypomniałem sobie chwile, gdy konik Turka, Smutek, trzeszcząc elektrycznością czaru Beth, przedarł się przez ten straszny krąg i pogrążył w bagnie. W każdym razie — w każdym razie
—  poszedłem ścieżką aż do wewnętrznego koła moczarów, na skraj bagna, i przymocowałem drugi koniec linki do pnia drzewa, myśląc, że to cholernie zabawne, iż linka złożona z pasków i drutu, sznurków i szpagatu ma akurat taką długość, jaka potrzebna jest do połączenia w linii prostej obwodu mokradeł z samym ich sercem. W każdym razie, teraz mogłem dostać się z zewnątrz do środka w najkrótszym możliwym czasie, po prostu podążając wzdłuż linii, ręka za ręką. I gdy właśnie miałem zamiar wracać, odwróciłem się, kucnąłem i rzuciłem okiem wzdłuż liny śmierci — i dwie rzeczy wydarzyły się mniej więcej w tym samym czasie.
Po pierwsze, drobny głosik w mojej głowie powiedział, „Ten pieprzony łaciaty i garbaty zabytek galopował tędy ponad sześć lat temu. Żaden wystraszony cętkowany kuc nie wyciął tej ścieżki!"
Pochyliłem się i podniosłem oderwane pnącze i zbadałem przecięcie. Było równiuteńkie. Troszeczkę zielone. Nawet odrobinę wilgotne.
„Ten szlak został przetarty w ciągu kilku ostatnich dni" pomyślałem i podrzuciłem pnącze do góry i przeciąłem je na pół ostrym hakiem swego sierpa, zanim jeszcze zdołało spaść na ziemię. Byłem zmieszany, zawiedziony i wściekły na swą głupotę, i czułem oddziaływanie czynników, na które nie mam wpływu, oddziaływanie ciche i zdradzieckie.
296
..To było coś innego" pomyślałem, szukając na ścieżce dalszych śladów. ..jakieś inne zwierzę. Inna bestia." Wtedy zaświtała mi myśl. Tak. ..To pieprzony dzik! Dzika świnia! Na pewno! Błotny wieprz z naprawdę ostrymi szablami!"
Odwróciłem się szybko, zabierając do opuszczenia tego miejsca, zanim mój umysł będzie miał szansę zakwestionowania teorii dzika. I wtedy właśnie zdarzyła się ta druga rzecz.
Zewnętrzny pierścień moczarów wyglądał jak szereg ciemnych, kurczących się sylwetek, wykrzywianych sporadycznymi okrzykami światła, tak więc, dopiero gdy znalazłem się prawie na niej, jej sylwetka przybrała realny kształt i buchnęła formą. Ostre światło obwodu rozproszyło cienie i głowa zaczęła mi pływać i trzeszczeć, ożywiona jej jasnością. Oparty na dwóch pniach drzewa kampeszowego, zielony pełzającą śmiercią, ukazał mi się duch Cosey Mo.
Tajemnicze owady piszczały, przelatując ze świstem przez powietrze, tworzyły zawiłe kształty, jak gdyby pociągane niewidzialnymi sznurkami, wystrzeliwując tu i tam, unisono, niezauważalnie zmieniając prędkość i położenie — przelatując przez nią, nigdy nie siadając. Złe pszczoły, złowieszcze owady, dowód obecności samego diabła. Dowód obecności samego diabła. Dowód obecności samego diabła.
Wyciągnęła rękę i kazała się zbliżyć.
Słyszałem ścięgna syczące pod jej skórą. Czułem łzy na policzkach, na piersi. Spróbowałem, jak smakują. Nie potrafiłem powiedzieć, z czyich oczu pochodzą. Jej piersi pulsowały piskiem oszalałego serca. Jej palce odnalazły tętniącą żyłę. Położyła mnie pośród sieci wystających korzeni, pokazała mi gładkie miejsce. Przejechała ustami wzdłuż brukowanego kopca mojego kręgosłupa, wyszeptała kilka słów do moich krzywych ramion, wciągnęła kilka płytkich łyków powietrza. Lakierowane koniuszki palców przycisnęła do martwej chrząstki mego gardła i, zachęcony nikłymi jej drganiami, pokusiłem się o wypowiedzenie słowa. I naprawdę wierzę, że słowo wyszło z moich ust, lecz przez cały ten trajkot rozbrzmiewający mi w czaszce zostało stracone na zawsze. Jedno słowo i czar został przełamany i duch zaczynał znikać. Jej ciało łączyło się z ciemniejącym otoczeniem i pomimo mego silnego uścisku jakoś się wyślizgnęła, wezwana z powrotem tam, gdzie teraz udaję się ja.
Zrobiło mi się zimno i poczułem się zbrukany, i dostałem nudności, leżąc w przegubowym ś+-+róduścisku korzeni drzew, lecz nie próbowałem
297
podnieść się i pozbierać ubrania, które zdją... które ona zdjęła w szale i które leżały teraz zmięte obok. Dźwigając się. rozejrzałem się za sierpem. Znalazłem go w lewej dłoni. Moja prawa — moja mordercza dłoń — trzeszczała woskowymi resztkami ektoplazmy i wytarłem ją o kępkę rdestu. Ścisnąłem teraz sierp w obydwu dłoniach. Spojrzałem w górę, na zieleniejące sidła — girlandy pnącz i winorośli. Baldachim zdawał się być w nieustannym ruchu, nabrzmiały i ożywiony. Poczułem się tak, jak wtedy, gdy byłem małym chłopcem, schowanym pod kapą, nagim i całkowicie zawstydzonym, zapalającym zapałki i... ścisnąłem mocniej sierp i knykcie zajaśniały bezkr-wistością i bielą. Powietrze stało się duszne, przyprawiające o mdłości. Zacząłem drżeć, dygotać mimowolnie. Coś zanieczyszczało moje wnętrze — złe soki, siarczane przecieki, gorzkie kwasy, żółć. Mój oddech był cierpki. Wielkie drzewa kampeszowe, wielowiekowe, jęczały i skrzypiały. Zdradzieckie pnącza syczały, pełzły. Dłonie zaczęły mnie swędzieć, obficie potnieć i czułem, jak strużki spływają mi po nadgarstku i spadają na brzuch. Obserwowałem, jak robi się tam kałuża, krwawoczerwona i ciepła. Mój żołądek podniósł się w nagłym przypływie obrzydzenia i zwymiotowałem nad lewym ramieniem. Łapałem powietrze jak ryba. Na całym ciele pociłem się czerwienią.
Spędziłem poprzednią noc — moją ostatnią noc — usadowiony w wieżyczce, rozglądając się po dolinie, obserwując, jak pełznąca noc pochłania mieszkańców miasteczka, jak światła domów, jedno po drugim, gasną.
Dziwny był mój nastrój, a raczej huśtawka nastrojów. Było tak, jakby moje serce powoli zaczynało obracać się w swej klatce.
Wchodząc na schody wieżyczki, czułem się wyczerpany i bardziej niż trochę zdenerwowany, po zawleczeniu na mokradła sześciu większych potrzasków, umieszczeniu ich na dwu dętkach i zaciągnięciu na moczary. Tam właśnie ukazał mi się duch mojego ojca. Przemykał się od drzewa do drzewa, trzymając się z dala, jak gdyby obawiał się mnie. Wykrzykiwał do mnie instrukcje, które były ledwo słyszalne z powodu dystansu, który utrzymywał między nami, lecz z tego co zrozumiałem, były to ,Lij nożem!'' i ..Zabij ją szybko!" na przemian. Początkowo nie zwracałem na niego uwagi i po zastawieniu pułapek chciałem opuścić
298
to miejsce duchów i Boga. Później pomyślałem, czy nie odwrócić się i nie stanąć z nim twarzą w twarz, i nawet zrobiłem kilka kroków w jego kierunku, aby zmniejszyć odstęp między nami. lecz gdy uczyniłem to. z większą wyrazistością dotarło do mnie znaczenie wyszczekiwanych przez starca'słów i zmieniłem zdanie i uciekłem, porzucając tratwę z dętek i pędząc przez mokradła, z uszami wypełnionymi świdrującą
przemianą jego słów.
bandziorze! Sabotażysto!" każda naładowana jadem sylaba odbijała się echem w mojej  głowie i wnętrznościach,  gdy wspinałem  się na
wieżyczkę.
„Ban-dzio-rze! Sa-bo-ta-żys-to!"
Sięgnąłem do kieszeni marynarki, szukając chusteczki do otarcia czoła. Znalazłem w niej białą dziecięcą rękawiczkę i rozłożyłem ją tak, że przykryła rany mojej prawej dłoni. Obejrzałem ją. Przysunąłem bliżej lampy spirytusowej. Była to bezspornie rękawiczka Beth i wydawało mi się że jest to najbielsza rzecz na całym świecie.
Przypomniałem sobie sen. O rękawiczce. O Beth. Wsunąłem trzy brudne palce do rękawiczki i tuż przed zamknięciem oczu spojrzałem przelotnie na gładkie, napięte niebo ciemnego granatu i księżyc — bladą, cielistą szramę na jego nieskończonej przestrzeni.
I moje serce obróciło się, unosząc na ciepłych falach i rozbijając o brzegi obrzydzenia. Otworzyłem oczy i spojrzałem ponownie na rękawiczkę - cała biel jakby zniknęła, poplamiona jak wszystko dokoła, wszystko, czego się, kurwa, dotknąłem, i zauważyłem soczystą szkarłatną plamę na samym środku rękawiczki, rosnącą i intensywniejącą, tak że w końcu musiałem z dłoni zrobić miseczkę, by wypełniająca ją krew nie przelała się. Przewiązałem rękę chusteczką.
Rękawiczka. Krew. Księżyc. Te znaki nie przeszły niezauważone.
Wyrzuciłem upaćkaną chusteczkę za mur.
Spojrzałem w dół na miasteczko i zimny pal nienawiści zatrzymał moje serce, gdy pomyślałem o czarach, które Beth na nie rzuciła. Myślałem o czarach, które Beth na nie rzuciła. Myślałem o czarach, które Beth na nie rzuciła.
I tak też spędziłem resztę nocy.
Na dole — w dolinie — szalało piekło i okrutne sklepienie ognia sunące po polach trzciny ze straszliwą prędkością. Wiał porywisty, po-
299
łudniowo-zachodni wiatr. Ryczące ściany płomieni syczały i trzeszczały, zanieczyszczając firmament poskręcanymi kłębami złego, czarnozielone-go dymu.
Wyobraziłem sobie dolinę jako wielkie jezioro ciemnej oleistej krwi i siebie, z błyszczącym sierpem w zębach, wytwornie wskakującego w tę posokę, zakreślającego szkarłatne łuki w parującym eterze.
Był ranek. Późny ranek. Święto Żniw. „Wypalanie" się rozpoczęło.
Jeden kruk, nieznajomy. Dwa kruki, niebezpieczeństwo. Trzy kruki, wezwanie.
Banda czterech krzykaczy usiadła w równych odstępach na suchym, jedynym konarze drzewa szubienicznego. Cztery czarne złe ptaki!? Cztery? Podwójne niebezpieczeństwo Podwójne niebezpieczeństwo!!
Moje zwierzęta kręciły się i grasowały w klatkach.
To jest ten dzień! To już ostatni dzień!
Wyciągnąłem ręce przed siebie, a potem do góry, i gdy moje ciało padało ofiarą rozdzierająco rozkosznego skurczu, pozwoliłem rękom opaść na boki, z tułowiem zgiętym w bezdechu ulgi. Zwykle uwielbiam skurcze, lecz ten wyczerpał mnie. Byłem wykończony. Czułem się źle, byłem chory i nieczysty.
Powoli zaczęło docierać do mojego umysłu zadanie dnia i już nie byłem tylko wyczerpany i słaby i wykończony i chory i nieczysty, lecz byłem jeszcze niepewny, niepewny, czy moje rezerwy odwagi okażą się wystarczające do podjęcia tak straszliwego zadania. To znaczy, na Boga, byłem mniej zdolny do zabicia Beth, niż do zabicia kogoś z własnej rodziny — chyba żebym otrzymał nieco Jego siły i determinacji.
Zszedłem więc z wieżyczki — nigdy stopnie te nie były tak powolną i poważną przeszkodą — i zacząłem obolały kuśtykać po chacie.
Czy mówiłem wam, jak moje zwierzęta kręciły się i grasowały w klatkach? I czy mówiłem wam, jak umilkły, gdy wkroczyłem do ich komnaty i zobaczyłem dokoła mrugające szyderczo psie oczy, kły i prychające wargi i poczułem zimną drwinę bestii wypełniającą pozbawioną światła izbę? Opanował mnie pieprzący krew w żyłach gniew — pieprzący krew w żyłach gniew i str +--+aszliwy wstyd — i rzuciłem się na jedną szczególnie zadowoloną klatkę, kopiąc ją po całej izbie, rzucając i uderzając zabandażowanymi pięściami i skacząc po niej, aż herbaciana skrzynia rozpadła się i rój much mięsnych wyleciał z  otworu   niczym brudna
300
brązowa chmura. Głupi uśmiech zniknął, pies kulił się na dnie klatki, przykryty śluzowatą słomą i sztywny ze strachu, nie próbując uciec ani nawet się poruszyć.
Przeszedłem w napięciu dokoła izby, dając pozostałym zwierzętom szansę pośmiania się ze mnie, lecz żaden pisk nie wyszedł z ich bud i skrzyń i kojców i klatek. Nie widziałem również roześmianych oczu ani kpiących psich zębów i, prawdę mówiąc, odetchnąłem z ulgą, wychodząc na ganek, ciesząc się, że jestem na zewnątrz, gdyż cisza w środku była trochę zbyt cicha, zbyt uniżona.
Zbiegłem ze schodów ganku i padłem na kolana na środku podwórka, załamując ręce i potrząsając nimi ku niebu i lamentując i tarzając się w czerwonym kurzu i błagając Wszechmogącego żarliwą modlitwą.
Wyszedłem z Psiej Czaszki nieco przed południem, pokryty czerwonym brudem wciąż wilgotnym poranną rosą. Policzki krwawiące i zapadnięte, piekące od soli. Rany pulsowały pod bandażami z gazy i miałem cholerną nadzieję, że nie otworzą się i nie narobią kłopotu. Jak gdyby rany na dłoniach nie były wystarczająco bolesne, jeszcze fatalnie poobdzierałem sobie skórę na knykciach, wymierzając rano psią karę, i czułem jak płaczą i ociekają i lepią się do bandaży, gdy tak kroczyłem ścieżką w kierunku Głównej — do miasta — do niej —
Skłębione czknięcia czarnego dymu unosiły się z pól gęstymi, grubymi spiralami. Przesuwały się po bezbarwnym niebie i zbierały się nad połu-dniowo-wschodnim krańcem doliny niczym stado rozdrażnionych bawołów. Pola jeszcze nie oświetlone, ciężkie plonem, szeleściły podniecone, czekając na ognistą lustrację, która oczyści je ze śmieci, podczas gdy ściany płomieni przelatywały przez inne i opalający ogień umierał w paroksyzmach tak nagle, jak nagle wcześniej wyskakiwał do życia, pozostawiając na niebie smagane wiatrem iskry, sadzę i płatki czarnego popiołu. Pola, po których już przeszedł ogień, stały w ciszy, czarne i tlące się. Mężczyźni pokryci sadzą biegali po skraju uprawy, wykrzykując przekleństwa i rozkazy w zwinięte w trąbki dłonie. Grupki dzieci o twarzach-księżycach stały, wyciągając szyje, obok głównej drogi, zahipnotyzowane ogniem, jego szybkością, jego kipiącą wściekłością. Były już całe zadymione i wybrudzone otaczającym je powietrzem. Ciężarówki i wagoniki poruszały się powoli w tę i z powrotem.
301
Tak zachw\cem ogniem pizesuwającym !>ię po polach, ze nikt z mieszczan nie zauważył Euchrida, ubranego w brudny, zbyt duży  marynarski mundur, z sierpem wciśniętym za pasek, kuśtykającego wzdłuż Głównej Jego oczy drżały, a jego chora, chańacza cera umazana była błotem i krwią Zwoje tłustych włosów lepiły mu się do twarzy   Obydwie dłonie obandażowane brudnymi chustami z gazy  Idąc garbił się, nerwowo rozglądał spod włosów, z podejrzliwością odnosząc się do wszystkiego — do każdego dźwięku, każdego cienia, przemykając się przydrożnym rowem, za grupkami dzieci obserwujących płonące pola
Bóg założył im klapki na oczy. Naprawdę Oślepił ich na moje przejście — albo raczej my oślepiliśmy ich, gdyż taka była siła mej determinacji, czysta moc mego postanowienia Tak, po prostu przemaszerowałem tą drogą
Przeszedł pod znakiem wskazującym granicę miasta, czołgając się w przydrożnym rowie, gdy ten zaczął robić się płytszy, docierając w końcu do stacji benzynowe] Ulice były prawie całkowicie puste Kobiety z miasteczka, od których zwykle roiło się wszędzie, tym razem zajęte były przygotowaniami do uczty, gotując w kuchniach lub pomagając przy wystroju sal w Ratuszu, gdzie wszyscy będą jedli, zanim wyleją się na Plac Pamięci, by śpiewać u tańczyć i przyglądać się fajerwerkom
Euchrid wślizgnął się na nasyp i kucnął między dwoma dystrybutorami Przyjrzał się dokładnie ulicy przed sobą i stwierdzając, że jest pusta, przeszedł na drugą stronę i zniknął w klinie cienia, kształtu trumny, rzucanego przez żywopłot Co jakieś sześć stóp palik dzielił żywopłot, tworząc wąską przerwę w cieniu, tak że ciemne bloki sprawiały wrażenie wielu trumien, z otwartymi wiekami, ustawionych jedna za drugą, wzdłuż całej jednej strony ulicy Głównej I Euchrid skakał od jednej do drugiej, od kasetki do kasetki, niczym iluzjonista prezentujący jakąś makabryczną, szaloną sztuczkę
Wiatr przygnał cały dym z Piekła nad miasteczko i widzialność była nieco przymglona, jak zapewne to sobie wyobrażacie — tak9 — dobrze, w każdym razie, im głębiej zapuszczałem się w miasteczko, tym bardziej stawała się zamglona To znaczy, nie umywało się to do wielkiej wszechogarniającej mgły, która przewalała się przez dolinę
302

w zimowych miesiącach, lecz pomimo to, jak odkryłem, sama natura tego powietrza miała moc zmieniania zwykłych rzeczy i zjawisk w coś zupełnie innego, coś dziwacznego, nieziemskiego, straszliwego Wszystko było nieco zamazane, nieco niewyraźne, i było to zarazem błogosławieństwo i przekleństwo, bo chociaż oni nie widzieli mnie, ja również nie widziałem ich tak wyraźnie
Pomimo to przemykałem się dalej, starając nie stracić pewności siebie — ignorować figle płatane przez powietrze, światło, cienie, dym, własne oczy, uszy, nos, własny umysł, własny umysł i własny umysł
Ściśnięte cienie wykonywały sugestywne przygnębiające ruchy, chowając się za różnymi rzeczami, lecz rozpływały się, zanim potrafiłem rozpoznać ich wysuwające się kształty Zobaczyłem połyskujące ramię trzymające maczetę spływającą krwią i muchy wyłaniające się z kłębu dymu Zrobiłem unik, lecz wszystko zmknęło Słyszałem świst ostrza przecinającego mroczne powietrze i chyba poczułem to samo powietrze owiewające mi policzek Słyszałem brzęczenie much, zbliżające się, skupiające, narastające. Przemykałem się dalej, nisko pochylony Minąłem antyczne końskie koryto z lanego żelaza wypełnione pienistą wodą Odgarnąłem warstwę szlamu czubkami palców i spojrzałem. Na odbicie Moja głowa wyglądała tak, jakby została zaatakowana przez malutkie czarne muszki Twarz, włosy, głowa, oczy, usta, umysł roiły się od malutkich czarnych muszek, a potem woda została zmącona przez bardzo szybką, srebrną rybkę podpływającą pod powierzchnię Nie wiem dlaczego, ale przypomniałem sobie chwilę, gdy znalazłem na naszym złomowisku ścierwo obdartego ze skóry szczeniaka — jego cztery łapki związane były razem miedzianym drutem — miałem wtedy sześć lat Niezauważony przebiegłem przez schody Ratusza Słyszałem gderanie kobiet przy pracy „Brzęczą jak muchy" pomyślałem, „i chyba mmi są " Podczołgałem się pod żywopłot, który tworzył ogrodzenie wokół Placu
Pamięci
Wyjrzałem na drugą stronę, badając teren, pomnik, plac zabaw, lecz nikogo tam nie było, nikogusieńko. I chyba odpłynąłem na chwilę, czekając tam pod żywopłotem
Beth weszła do Ogrodów Pamięci przez furtkę z kutego żelaza, otwierając ją i zamykając za sobą, jak gdyby wchodziła do wielkiej marmurowej sali, i spojrzała w górę na przesłonięte dymem niebo z pewnego rodzaju
303
przerażeniem, jak gdyby było jakimś bajkowym sufitem rozpostartym nad nią. Ruszyła przez środek Placu, rozganiając ćwierkające niespokojnie ptaki, lecz w uszach Beth dźwięki brzmiały raczej jak pieśni pokrzepienia, umacniające jej wiarę, że ten dzień, ponad wszystkimi innymi, da jej klucz zrozumienia, i znajdą się odpowiedzi na tysiąc kłopotliwych pytań, odpowiedzi, których tylko ON może udzielić. Dla Beth wszystko dokoła — słońce, kwiaty, drzewa, wiatr, ptaki — wszystko wydawało się potwierdzać tę wiarę, iż tego dnia ON PRZYJDZIE — i da jej zrozumienie, tak, i da jej wiedzę.
Jak długo kształtowano Beth pokrętnymi, nie kończącymi się objaśnieniami dotyczącymi jej „duchowego rozwoju", jej „przygotowania", jej „boskiegoprzeznaczenia"? Jak często słyszała słowa kobiet rozmawiających przyciszonymi głosami o „dowodach dziewictwa" lub „śladach świętości"? — słowa, które niepokoiły jej umysł swą monstrualnością, przybierały potworne kształty i straszyły w snach.
Teraz, siedząc na schodkach pomnika, ubrana w promieniście biały bawełniany fartuszek, z wiankiem fiołków wplecionym w loki, z wielkim marmurowym aniołem, przygotowanym i męskim, unoszącym się nad nią niczym myśl, Beth wydawała się pomniejszona przez swe majestatyczne urojenia. Przyciskała do piersi prosty krzyż z dwu złamanych drewnianych listewek i cichutko nuciła piosenkę.
Było późne popołudnie i mieszczanie rozpoczęli łamanie chleba w Ratuszu, i Beth wiedziała, że jej czas samotności na Placu jest ograniczony i że wkrótce ludzie, zjadłszy swoje porcje, zaczną wylewać się z sali na Plac, by tu kontynuować nocną uroczystość.
Lecz Beth czekała cierpliwie na schodkach, przekonana, że On przyjdzie.
I po drugiej stronie Ogrodów, obok Ratusza, pod żywopłotem, Euchrid leżał na plecach, z oczyma wywróconymi do środka głowy. Kołnierzyk jego marynarskiego munduru oplatała sieć żyłek śliny, a jego wywieszony język pokryty był czerwonym kurzem.
Obudził mnie dziecięcy śpiew i poderwałem się na nogi. Czułem się dziwnie, stojąc tak. Czułem się — czułem się silny. Tak. Czułem rozpierającą mnie motywację. Motywację. Tak! Czułem siłę i pieprzoną rozpierającą motywację. Gotów iść. Gotów działać. Gotów rozpruwać. Tak. Gotów rozpruwać.
I zdjąłem buty i wsunąłem je pod żywopłot.
304
„Pewną senną rzekę Razem się udajmy tam-
,       .      ,     ¦ i zarnfcn&a Beth umilkła. Przycisnęła mocniej do piersi drewniany krzyt          hną
oczy i siedziała, tak po prostu, na schodkach pomnika, z lekko V
głową, jakby nasłuchując. Minęła cała minuta. Potem wzięła płytki oddech i drżąc uśmiechnęła się.
Bez butów przeszedłem przez Plac pod pomnik. Wydav^° J ^ Beth usnęła i gratulowałem sobie takiego szczęścia, wspiD«4       eg0 cztery kamienne schodki po drugiej stronie wielkiego ma*         ami; anioła i wyciągając sierp. Obszedłem posąg i stanąłem za f> V górując nad nią.                                                                             czce.
Uniosłem sierp wysoko w powietrze, zaciskając pięsc na jC*
¦   -U      ipC/i
W końcu Beth otworzyła oczy i w nich również był ^ imia> }o także coś innego w tych zielonych oczach, cos na kształt* kruCyfiks> ¦ekiwania i czci. I z cienkimi paluszkami oplatającymi szorstK ^^ s[ę
Wy.
było także coś innego w tych zielonych oczach, coś na kształt oczekiwania i czci. I z cienkimi paluszkami oplatmcymi szorstK dziecko odwróciło się, odginając do tyłu, i bałwan sinego dymU z pól i pochłonął tę scenę z ciała i kamienia.                              .{a
Beth spojrzała w górę.  Zobaczyła Euchrida.  Zobaczyła »          ^
rzeźbionego w marmurze. Ich postara, poza, nastawienie przf        ^ samowite skojarzenie.   Ujrzała jednego uskrzydlonego,  białego' J          m
i promieniującego łaską i ujrzała jego wcielenie, groźnie wisząC*     ^..^ i oblepione błotem. I ujrzała jego rany, długie ^osy, nagie stopy     ^ pierś. I ujrzała blady wieczorny księżyc w no*™ zawieszony         . i syzygię sierpó         ii             soko, i Beth podniosła drżą™
 Ehida przemówiła
~j.~~»„ vmu.y  wieczorny ksiw*  "            ,
i syzygię sierpów wzniesionych wysoko, i Beth podniosła drz ust. I patrząc w górę, na szaloną twarz Euchrida, przemówiła.
do
I wtedy Beth obudziła się i przemówiła.
,   ' -ło   Ogarnęła mnie  i  obróciła.  «~^
wzrc>kiem
„Nareszcie, Jezu, przybyłeś."'
I słowa te jakby zwolniły w moim wnętrzu jakiś spust, po prostu mi pękło. I krew uderzyła mi do głowy tak gwa zacząłem zataczać się na piętach  wirując dziko, i poczułem
zacząłem zataczać się na piętach, wirując dziko, i poczułem nącą mi strumieniem z nosa, poczułem jej zapach, jej smak,
serce że ciek-
305
jak otwierają mi się wszystkie rany, usłyszałem kantorów śpiewających, śpiewających, poczułem, jak siła opuszcza moją rękę — moją uzbrojoną w sierp rękę — tak że zaczęła drżeć i trząść się i zawahałem się i opanowałem i wbiłem w nią swój sierp.
Buty umieściłem niefortunnie na rozgniecionym i częściowo zjedzonym ciele skowronka i teraz roiły się od malutkich czerwonych mrówek, więc zostawiłem je tam pod żywopłotem i nie mając na nogach nic oprócz kurzu z drogi, wystartowałem Główną, kierując się na północ.
Gdy wróciłem do Psiej Czaszki, panowała tam cisza. Wydawało się, że zabrakło im wszystkim słów. Dowiodłem efektywności bezpośredniego działania i nagle słowa okazały się daremne — wydały się próżną paplaniną, zwykłym ociąganiem się.
Moje Królestwo było jedną uciszoną pieprzoną areną, to prawda, lecz wcale nie było uśpione. Oczekiwanie i przewidywanie naładowały powietrze stłumioną natarczywością, jak gdyby wszyscy wstrzymali oddech, i przechodząc przez podwórko, czułem w atmosferze zapach elektryczności, jej smak. Ukryte pułapki drżały wypełniającą je energią. Wszystkie rzeczy dokoła oczekiwały na zwolnienie. Widły, szpikulce, potrzaski, piłokształtne zęby, siatki, wszystkie gotowe były wyskoczyć, wbić się, pogrążyć, przeciąć, przekłuć, odchylić się lub opaść. Zrobiłem szybki przegląd tego wszystkiego, po czym wszedłem na wieżyczkę.
Zająłem miejsce przy teleskopie.
Powietrze było ciepłe i bezwietrzne. Pola przestały się tlić i chociaż większość dymu odleciała znad doliny, niebo wydawało się zbrukane, a brzuchy chmur odbarwione.
Gryzące wyziewy zgnilizny unosiły się przez otwór w dachu i zacisnąłem nos, aby nie zwymiotować, wdychając powietrze przez usta i ze wstrętem. Zastanawiałem się, jak zwierzęta mogą to wytrzymać, żyjąc jak świnie.
Zogniskowałem przyrząd na Ratuszu i stwierdziłem, zgodnie zresztą z moimi oczekiwaniami, że mieszczanie wciąż jeszcze ucztują. Lecz przypuszczałem, że już niezadługo wielkie dębowe drzwi otworzą się i wrogowie zaczną schodzić po frontowych schodkach i z wolna udadzą się na Plac Pamięci.
306
Nakierowałem przyrząd na Ogrody Pamięci, opuszczając w dół w kie"
runku rozmazanego białego kształtu, który rozpoznałem jako pomnik-
Nastawiłem ostrość, wciągając kamienną strukturę do swego super-oka,
i zanim zrobiłem zbliżenie umożliwiające szczegółową ocenę, uzyskałem
widok sceny w całości. I w tym momencie wyrazistości poraził mnie
efekt dodania nowego detalu do  tej  sceny i widok  anioła i dziec
ka, i majestatyczny związek między tą dwójką sprawiający wrażenie>
jakby jedno uzależnione było od drugiego, niczym dobro i zło, Nie"
bo  i Piekło  i, w rzeczywistości,  życie  i  śmierć.  Postaci  uświetniały
się wzajemnie mocą swej zasadniczej  różnicy. I przez chwilę zatrzy-
małem się przy tej myśli, studiując pomnik — samo wcielenie mojeJ
wizji — ciało  i kamień — postać wyprostowaną i leżącą — siefP
wzniesiony i opuszczony — kałuże cienia i kałuże krwi — Posłał1"
ca Niebios i Potępioną — przemijalność ciała i stałość kamienia ^~~
słabość jednej postaci i trwałą potęgę drugiej, i, wiecie — dobrze>
nie wiem doprawdy jak to powiedzieć, lecz — to znaczy, ta myśl •""
tak,  ta wizja wydała mi się wtedy cholernie jaśniejącą i wspaniały
rzeczą — tak — również przez to, że przed moimi oczyma znajd^"
wał się żywy dowód jej prostego piękna, i poczułem żar oblewający
mi twarz i coś w rodzaju nadęcia i przygryzłem wargę i próbowa-
łem zdławić łzy, mówiąc sobie „Bądź dzielny, Euchridzie. Nie możesz
teraz pozwolić sobie na roztrzęsienie." Mówiąc ,.W żadnym wypadku
nie będę płakał.  W żadnym wypadku nie będę..." I załkałem tylko
raz, a potem wybuchnąłem tak niepohamowanym płaczem, że myśla~
łem, że serce mi eksploduje — tak cholernie było nabrzmiałe — nie
smutkiem — O nie, nie tym, nie — łzy, które z taką wściekłością
wypłakiwałem, były to łzy — łzy — łzy dumy. Tak. Dumy. I wiecie>
domyślam się, że jest to wyjątkowe uczucie, którego doświadczają ci
którzy żyją tylko po to, by osiągnąć Wielkość, osiągnąć wielkość po-
mimo przeszkód, nawet jeśli muszą zejść po nią do grobu. Tego dnja
dowiodłem prawości swego istnienia, niezależnego od maluczkich roz~
kazów zwykłych  ludzi, i wypłakiwałem dumne zdroje, łzy wielkość
rzeki soli i chwały-
Podskoczyło mi serce! Gdyż teraz ogrody roiły się od ludzi! Dokoła pomnika, tak, dokoła niej, wszędzie, na całym pieprzonym placu zgrzytali zębami i wściekali się i lamentowali i bili się w piersi, i zobaczyłem człowieka o ostrych  rysach i ciemnych włosach, z  twardą
307
wykrzywioną i oszalałą, podnoszącego bezwładne ciało Beth ze schodków i wyciągającego z niej sierp.
Wiedziałem, że za chwilę ktoś rozpozna mój znak firmowy, mój sierp. I rzeczywiście, nawet gdy jeszcze patrzyłem, jakaś postać odwróciła się i, wyciągając rękę, dramatycznie wskazała palcem prosto na mnie, na moje oko — i gdy cały tłum odwrócił się, cały, i cały tłum spojrzał na mnie i wszyscy wrzasnęli, domagając się krwi, wszyscy, wszyscy wrzasnęli, domagając się mojej krwi, wtedy powiedziałem, powiedziałem już czas, powiedziałem już czas zacząć działać, powiedziałem, czas, abym zaczął działać.
I w chwili, gdy Euchrid schodził z wieżyczki i pospiesznie przedzierał się przez śmieci iplugastwo walające się na podłodze chaty, tuzin turkoczących
terenówek i wierzgających pick-upów już pędził Główną w jego kierunku.
W każdym pojeździe mężczyźni kucali i podskakiwali i robili grymasy do piaszczystego pędu powietrza. W każdym ręku znajdowało się narzędzie służące jako broń.
Pożegnałem Królestwo, a cisza tam panująca powiadomiła mnie, że poddani skłonni byli rozpocząć kotłowaninę — gotowi do zgiełku.
I nagle skończył się spokój w dolinie.
Nagle powietrze zaatakowała piracka gwałtowność — każdy dźwięk potężniał i napełniał się groźbą. Cała piekielna statyczność — wszystkie ich wrzaski i krzyki i przekleństwa, ryk, odpalanie silników, pęd zbliżających się pojazdów, zbliżających się z wściekłością — wszystko to dźwięczało straszliwie w powietrzu. Straszliwie. Nawet hałas mojej ucieczki był niczym grzmot. Moje oddechy były gwałtowne, rozdzierające uszy. Bicie serca — cóż, bicie mojego serca było przerażające.
Przeczołgawszy się przez dziurę w murze, Euchrid przystanął na chwilę, spojrzał raz na pojazdy szarżujące Główną, po czym znów zaczął uciekać. Wszedł boso na mokradła, podążając wzdłuż niewyraźnego, wytyczonego wcześnie] szlaku. Sitowie chłostało go po kolanach i zostawiał je rozkołysane za plecami, wzdłuż ścieżki - odwrócone wahadła przyczepione do swego parującego, błotnistego podłoża.
Dochodząc do granicy moczarów, Euchrid odwrócił się i spojrzał po raz ostatni na ścianę czerwonego kurzu, która w jednostajnym pędzie zbliżała się
308
.     ,                                ,    ¦ „„u/iesił ia na drzewie. Od tego samego drzewa
do chaty. Zdjął marynarkę i pow1™" M                              *>            a_
,   .      .             .   .,           ,-¦„ z drutu, sznurków, pasków z prześcieradeł
odwiązał sznur i, idąc za linią * "'"' >                  ^         „5
...      , ,          , , . ,   .        > j,nca eestwinę moczarów, zwijając po drodze
1 łańcuchów, zagłębiał się w diZQcQ gp'"" *                  >      j j* r
linkę.
Lecz w chwili, gdy przekroczyłem próg moczarów, zapanowało najdziwniejsze uciszenie dźwięków i moja ucieczka stała się jak sen, ,    ,   1          r   łptn   iakby lina, za którą podążałem ręka
rytmiczna, bezbolesna. Czułem, j^a-uy        >                ¦ ,, \ >        - ¦
.     .   .                  . 4 ' • „f7vr7eDiona do mnie — iakby była częścią
w rękę, była w rzeczywistości przyczepili           .,..,{
¦   ..         .           ,   v      „„iiaTw — ze to właśnie ia byłem wzywany
mnie 1 ze to ja sam byłem zwijany       *¦                    j     j           j      j
do domu.
 ,,           D ;a; Czaszki, Sardus Swift zeskoczył z przednie-
 bramę Psie] <~zum™>                   •>                            . •
«» ,/Jze^^i-^ z fartuszkiem Beth zwiniętym pod ręką, z narzędziem zbrodni w dłoni. Wzniósł nad gowę lśniący krwtą sierp , głosem piszczącym ..,,-.      ,      1 r-   u  Anwi wviść na zewnątrz. Przesiąknięci potem z wściekłości rozkazał Euchndowi wyj*             ¦       ,   ,           D Jt      1
,                  .       .                ¦;.¦ już Hnv holownicze do bramy. Padł rozkaz
robotnicy trzcinowi przyczepiali Juz uns                      .        .  J
,      .   .     .         ,./        _ „taoiło wściekłe przyspieszenie pracy silników odsunięcia się, po którym nastąP"o w          r  / r            r
i wielka brama Psiej Czaszki została wyrwana z zawiasów.
Tłum wdarł się na podwórko, z narzędziami gospodarskimi trzymanymi
,   .       ,   1         •  hedacvmi teraz bezlitosnymi instrumentami
na ramionach 1 nad głowami, pęaącyr"-                       y
zniszczenia,  widłami i grabiał na długich trzonkach wysuniętymi do przodu jak lance. Zaatakowali patrzeń wyznaczaną przez dziwaczny mur
z przebudowanego złomu.                        .         . .          ,            ,
»r                      j   ¦ ,       „,rńd śmierci powinien  byc  nieznośny,   lecz
Nawet na podwórku  smrou  A'"lc      f    ..../.    ...    /
. ,      . ¦ , 1 " u ł/i nśleDiaiacą wściekłością 1 ich zbiorowa pożerająca ich wściekłość była osiepi«jH <*                     t
,  ,, ,   ,       ,      . „      .     . \t,ac7ne urządzenia, instalacje, obsesyjnosci, złość była tak wielka, ze dziW^zne       h         '             J '
,   .,.     ,    ,.    ,        .    ,.   hjnV___wszystkie fetysze zbite razem 1 tworzące
kołki-pułapki, chorągiewki, słupy      "* y       J.f.         , .               .,
,       , ,     ,   ,,   f      t r ; Apski i liny 1 gwoździa t kosa 1 skory 1 krwi — to absurdalne królestwo stali 1 ae*Kl l     y   f                            ,J,
,    , ..     ^rfiraienia, nie wywołało oburzenia ani nawet ze to wszystko nie wzbudziło przerażeniu,       /
....                           ,       ,   ^,„*c7Mzn — podobnie jak obrzydliwy smród
zdziwienia w sercach tych mężczyzn       r        ...     ,       ,                   ,.,.
dochodzący z chaty, którego obecność do ruch nie docierała, gdy gramolili się na schody ganku i szturmowi na oślep wnętrze.
T             ,     ,        ,            1, przeczesywać ciemne wnętrze. Mętne powie-
Jasne palce latarek zaczęły przeczę^                          *      ¦ A 1  ł     ¦ u-
,     ,     ,    . ,   .    __, „icz\m ciepła, mokra skora 1 dokoła siebie trze przylgnęło do ich twarzy MW'1     ?',,.       ,     , .....          ., /      „„rzeceeo 1 ludzkiego brudu, gangrenowatej,
ujrzeli przerażający widok zwierzęcego               5            , a   5
pełznącej rzezi, stosów śmierci-
309
/ dopiero wtedy, w środku, nudności dały znać o sobie i wściekłość skurczyła się, stała się wilgotna i zimna. Mężczyźni zaczęli machać dziko rękami wokół twarzy i panikować na widok rojących się od much kawałków mięsa zwisających z sufitu, depcząc sterty brudu na podłodze i wrzeszcząc, wrzeszcząc z powodu śmierci dokoła i słysząc odpowiadające im wrzaskiem szczury. I mężczyźni uciekali z chaty, niezdarnie przebiegając przez ganek i przechylając się nad poręczą, by zwymiotować świąteczną wieczerzę na kępki spalonego słońcem barwinka rosnącego poniżej.
Lecz wrzask został wewnątrz. Na zewnątrz nie wypowiedziano ani słowa. I z chaty dobiegała pieśń pracujących much — nieustający jęk, niesamowity i cienki.
Chociaż nie padł żaden rozkaz, kanistry z benzyną zostały otwarte i ochlapano ściany chaty, i wszyscy mężczyźni stali razem w milczeniu i patrzyli, jak na ich oczach chata staje się ogromnym krematorium, po raz drugi w tym dniu widząc niebo przypalane głodnymi płomieniami.
Dwaj mężczyźni wbiegli przez bramę na podwórko, krzycząc.
„Znaleźliśmy jego ślad!"
„Jest na moczarach!"
I cały tłum zawrócił. I cały tłum ryknął.
Przedarłem się przez wewnętrzną granicę hipertrofii, na polankę — pierścień wolnego od roślinności stałego lądu, szeroki najwyżej na cztery kroki, otaczający koło grząskiego błota. Pozbawiony byłem wszelkiego odzienia, nagi jak noworodek, a moje ciało pokryte było legionem nowych pręg i ran, pokrzyw, kolców i cierni i podrażnionych bluszczem krost. A jednak ból kończy się, gdyż ciepłe błoto tak doskonale koi udręczone ciało, że to, co wymyka się życiu, jest uwalniane od cierpienia, podczas gdy to, co pozostaje prZy nim, jeszcze cierpi.
Śmierć jest okładem uśmierzającym ból Życia — oto moje wieści dla świata.
I stałem tak przed bagnem, ze słonym potem zalewającym mi rany, przytomnie znosząc ból mego śmiertelnego ciała, mając nadzieję, że śmierć będzie znacznie słodszą — i jest! Jestl
W miasteczku, na Placu Pamięci, kobiety odziane na czarno kładły się twarzą do ziemi, podczas gdy inne chwiały się na ugiętych kolanach, zgrzytając zębami i przeklinając niebiosa. Inne, śpiewając, stały zamarłe
310
w bezruchu, jakby zahipnotyzowane, a inne wciąż biegały, zataczając błędne koła i bijąc się kamieniami w piersi. Szybka w grobowcu proroka była roztrzaskana, a dokoła porozrzucane były strzępy jego białej szaty. Trzy kobiety waliły w pomnik młotkami-
Zacząłem powoli okrążać straszliwe błoto, obolały krok za krokiem, obserwując stan bagna i zauważając ledwo uchwytne fale i przesuwające się naprężenia na jego powierzchni — ponure, bezdźwięczne skurcze, powoli wznoszące się wybrzuszenie, a potem nagłe cofnięcie się — i w rzeczywistości wciągnięcie — i koliste błoto ukazało mi się, jako złowrogi pierścieniowy mięsień, i napełniło mnie strachem — wątpliwościami.
Zatoczywszy pełne koło wokół bagna, stanąłem, pochyliłem głowę i złożyłem ręce jak do modlitwy.
Modliłem się.
A potem — a potem wiedziałem dokładnie, co mam robić.
Napełniony Duchem, odważnie wszedłem w błoto i delikatnie ułożyłem się w samym środku koła, w sercu moczarów. Na boku, z kolanami podciągniętymi do piersi, z głową schowaną, byłem bezpieczny, uświęcony, nienarodzony.
Hałaśliwa masa jak buldożer przewalała się przez mokradła, w niepewnym świetle zmierzchu przypominając wielkiego karalucha z wieloma tłukącymi, depczącymi kończynami, powracającego do swego ponurego gniazda. Lecz gdy tłum zapuścił się na moczary, trudno było wyobrazić sobie, że kiedykolwiek istniał, tak dokładnie został wchłonięty przez ten mroczny obszar. Tylko zgniecione i stratowane sitowie i trzy padlinożerne kruki krążące w górze, dziób do ogona, zdradzały, że w ogóle miało tam miejsce jakieś wkroczenie.
Wiecie, idę na dno — i właściwie prawie już mnie nie ma — nad powierzchnią pozostaje jeszcze głowa i, być może, sam czubek mojego garbu — słyszę, jak się zbliżają, tak, chyba słyszę. Wszystkie drzewa dokoła, ich korony przysłonięte welonami mgły, pochylają się nade mną — pochylają się nade mną, jakbym był źródłem światła, ciałem niebieskim. Och, czy to możliwe, bym promieniował, nawet teraz?
311
/ znalazłszy się w giwiicach moczarów, tłum udeptywał i wycinał ślepy szlak — teraz jeszcze bardziej ślepy, gdyż ich wściekłość bynajmniej nie wygasała, a droga zemsty stała się jasna i oślepiająca — lecz to było bez znaczenia, gdyż trzęsawisko wciągało ich cudownie w głąb, prowadząc w kierunku swego progu.
Czy to ty, Śmierci? Czy to ty, Śmierci, stoisz tutaj za mną?
Przebijają się na polankę, ze wszystkich stron, dysząc i sapiąc ze strachu i wściekłości i zaślepienia. Przyszli po jego głowę i, oczywiście, tylko ją dostaną — lecz czas pracuje na ich niekorzyść. Muszą szybko działać.
Spójrzcie w górę, wysoko. Widzicie niebiańską półkulę? Zauważcie, jak zakrzywia się wokół mnie, jakbym był główną osią! I drzewa, spójrzcie, jak nachylają się do mnie!
A teraz. Spójrzcie! W górę. Wielkie ciemnofioletowe chmury burzowe przesuwające się jedna za drugą po tych empirejskich równinach. Och wiem, wiem, to są dusze zmarłych maszerujące mi na spotkanie. Widzicie? Spójrzcie! Wystraszony kucyk! Usłyszcie jego dudniące kopyta.
Szeregi ołowianych nimbusów przecinają kopułę, zbierając się w jej północnym krańcu i pieczętując polankę, chmura na chmurze.
Z góry polanka wygląda niczym piętno wypalone na skórze świata. Prowizoryczna broń skierowana jest ku osi, ku temu, którego nienawidzą — niczym połamane szprychy.
PionCn wyskakuje z nieba jak palec Boga, wskazując krąg mężczyzn i oblewając ich migoczącym niebieskim światłem.
Niebiosa ryczą i tłum spogląda teraz na burzliwe sklepienie, by odczytać niebiosa i przyswoić ich znaczenie. Jedno słowo wypisane jest na wszystkich twarzch spoglądających w górę — deszcz — powrót deszczu — zbyt wielkiego deszczu.
I patrzcie! Widzę Muła. Widzę! Spójrzcie, jak dumnie kroczy po niebiosach. Oto dostojeństwo śmierci! Oto sprawiedliwa nagroda! Prosty kręgosłup, sierść wyszczotkowana, głowa uniesiona — o życie pełne cierpienia, oto twa pieprzona nagroda! A tutaj, spójrzcie, zbliżają się
312
z tyłu moi wierni poddani, moje zwierzęta! Spójrzcie na tę paradę niewiniątek, uskrzydlonych stworzeń, maszerujących po firmamencie, czekających na przybycie swego Króla. Spójrzcie, jak wszystkie stają w szeregach.
Niektórym wystarczyło jedno spojrzenie na niebo, by przekonać się o wiszącej groźbie, a ledwo spojrzeli w górę, zaraz spoglądali w dół, ponownie ogarnięci wściekłością — gdyż ja sprowadziłem deszcz, ja sprowadziłem deszcz — gdyż, ostatecznie, to ON sprowadził deszcz.
O, teraz wiem, teraz wiem, co się dzieje.
Oto i ona schodzi. Mówi mi to zmieniający się podmuch. Błękitna emanancja, trzepot skrzydeł. O, moja uskrzydlona opiekunko! Mój aniele stróżu! Czy to ty? Czy to ty przyszłaś, by przenieść mnie przez bramy? Czy możesz mi powiedzieć? Czy możesz mi powiedzieć? Czy możesz mi powiedzieć, co się dzieje?
Wylewają benzynę z kanistrów.
O, szlochający aniele, ty płaczesz?
Euchrid z trudem wyciąga ociekającą błotem brodę do góry.
Czy zadmą w trąby? Uderzą w bębny?
Puste kanistry z hukiem padają na ziemię.
A oto i one! Światła Śmierci.
EPILOG
Noc była ciemna i mieszkańcy doliny Ukulore kurczyli się pod siekącym bezlitośnie deszczem.
Doc Morrow walczył o uratowanie życia, podczas gdy grupa pięciu kobiet czekała zaniepokojona w jego kancelarii na sprawozdanie o postępach.
Drzwi otworzyły się i wszedł Philo Holfe, z popielatą twarzą i zmęczonymi oczyma opuszczonymi ku ziemi.
„Więc?" zapytała Wilma Eldridge.
„Być może będziemy musieli wybierać" odpowiedział Philo Holfe.
„Otrzymał odpowiednie instrukcje" powiedziała kaleka, obracając się w kierunku okna, by przypatrzeć się ulewie na zewnątrz. „Tu nie ma wyboru."
W gabinecie doktor walczył o uratowanie życia — o uratowanie dwóch żyć. Było to życie Beth, o które doktor tak zawzięcie toczył bój — jej życie i jeszcze czyjeś.
„Beth jest silnym dzieckiem" powiedziała Hilda Baxter. „Tylko zobaczcie, ile do tej pory przeszła."
„Lecz po wypadku już nigdy nie odzyskała przytomności" powiedziała Wdowa Roth.
„Po wypadku! Na Boga, to nie był żaden wypadek" warknęła Wilma Eldridge.
„Z jej ojcem to też był wypadek? — a może wmówiłaś sobie, że po prostu wpadł do bagna?"
„Czy możesz obwiniać za to Sardusa, Wilmo? Myślał, że Beth umarła."
„Każdy musi dźwigać swój krzyż. Nasze życie jest próbą" odpowiedziała bezlitośnie Wilma Eldridge.
Lecz doktor nie mógł uratować obydwu żyć, nie było również żadnego wyboru. Wyłaniając się ze swego gabinetu, gasnący mężczyzna,
317
blady i siwy i ledwo zdolny utrzymać ciężar zawiniątka kołysanego w ramionach, wszedł do kancelarii.
,.Dziecko żyje. To chłopiec." I wyciągając zawiniątko przed siebie, dodał bezbarwnym głosem. „Matka umarła przy porodzie.'
„Narodził się" powiedziała Wilma Eldridge, wyciągając ręce do niemowlęcia, .Tak jak przepowiedział prorok, narodził się."
I z dzieciątkiem w ramionach i resztą kobiet tłoczących się dokoła, kaleka rozsunęła palcem kocyk. Piorun wyskoczył z wylewającego się nocnego nieba i zapuszczające żurawia siostry rzęziły i cmokały, zapatrzone w twarz niemowlęcia, które spoglądało na nie drżącymi, jasnoniebieskimi oczami.
Druk i oprawa Białostockie Zakłady Graficzne