Małgorzata Karolina Piekarska

TROPICIELE

---Przeprowadzka---
Kuba nigdy nie lubił Pragi. Zawsze wydawało mu się, że to, co w Warszawie mieści 
się na prawym 
brzegu Wisły, jest gorsze. Dla niego najpiękniejsze było miejsce, w którym 
mieszkał przez całe 
dzieciństwo – Żoliborz. Piękno miał nawet w nazwie. Joli bord – piękny brzeg. 
Kiedy tuż przed 
wakacjami zmarł dziadek, a rodzice zdecydowali się przeprowadzić do mieszkania 
po nim, Kuba był 
wściekły. Przecież od kilku miesięcy było wiadomo, do którego gimnazjum pójdzie 
od września. Szli 
tam jego najlepsi kumple z podstawówki i Ewelina, która tak bardzo mu się 
podobała. Wizja 
mieszkania na drugim końcu miasta przerażała.
– Tam mieszkają same żule! – wykrzykiwał.
– Jakie żule?
– Menele! Pijaki! Nie wiesz? Trójkąt bermudzki na Pradze to Brzeska, Ząbkowska i 
jakaś tam…
– Ale my będziemy mieszkać na Saskiej Kępie! – tłumaczyła mama. – To jest 
ekskluzywna dzielnica 
artystów, malarzy, ludzi sztuki i kultury. Przecież lubiłeś jeździć do dziadka…
– Jeździć a żyć to dwie różne rzeczy! Moglibyście sprzedać tamto! Dziadek miał 
tyle starych rzeczy!
– Sprzedać? – Twarz mamy zmieniła się nie do poznania. Nagle zamilkła. 
Popatrzyła na Kubę 
nieobecnym wzrokiem i bez słowa wyszła z pokoju.
– Coś ty powiedział?! Kuba! – W drzwiach stanął ojciec i karcąco patrzył na 
swojego pierworodnego. – 
Czy ty wiesz, co dla mamy oznacza tamten dom? – odezwał się po chwili.
– Wiesz, że wybudowała go twoja praprababcia. Wiesz, że stamtąd pochodzą twoi 
przodkowie…
– Twoi nie…
– Ale ożeniłem się z twoją mamą! Szanowałem jej ojca! Mój teść, a twój dziadek 
to był wspaniały 
człowiek! Poza tym jak możesz być dla matki taki okrutny?! Chcesz, by dla 
twojego widzimisię 
sprzedawała swoje pamiątki? Ja rozumiem, że przywiązałeś się do osiedla, do 
kolegów, ale… idziesz 
do gimnazjum i będziesz mieć nowych. A ci stąd, jeśli są prawdziwymi 
przyjaciółmi, nadal będą z tobą. 
Nie wyprowadzasz się do innego miasta, ale do innej dzielnicy. Zawsze można 
wsiąść do tramwaju i 
przejechać te parę przystanków…
– Nie parę, tylko paręnaście! Ponad czterdzieści minut tramwajem!
Ale ojciec już nie słuchał. Odszedł do drugiego pokoju, z którego dał się 
słyszeć szloch mamy.
Kiedy następnego dnia mówił Piotrkowi i Jackowi, że nie będą razem w szkole, że 
musi zabrać 
papiery z gimnazjum i szukać szkoły gdzieś na Pradze, najpierw zapadła cisza. 
Dopiero po chwili 
usłyszał głos Jacka:
– To przynajmniej nie będzie konfliktu, kto z kim siedzi… W ławce i tak jest 
miejsce dla dwóch.
To zabolało bardziej niż cokolwiek innego. “Błyskawicznie mnie skreślili” – 
pomyślał z żalem. I obiecał 
sobie, że więcej sam się do nich nie odezwie.
Z przeprowadzki najbardziej cieszyła się Ola. A to z kolei doprowadzało Kubę do 
szału.
– Będziesz głupsza ode mnie – mówił, pomagając jej urządzać pokój.
– Dlaczego? – spytała. – Przecież idę w tym roku do szkoły, więc będę 
mądrzejsza.
– Ale szkoły tu, na Pradze są gorsze. Jak będziesz kończyła podstawówkę, 
będziesz głupsza ode 
mnie.
– Mama!!! Kuba mówi, że moja szkoła jest gorsza!
– Czy wy nie możecie się uspokoić? – mama stanęła na chwilę w drzwiach i spytała 
jakimś takim 
przygaszonym głosem, że Kubie zrobiło się głupio.
Kiedy drzwi za nią zamknęły się, włączył radio. Ale nie mógł skupić się na 
układaniu na półce książek 
Oli. Zostawił siostrę samą i na palcach wszedł do pokoju, który jeszcze nie tak 
dawno był gabinetem 
dziadka. Stare biurko, przy którym dziadek pracował, ziało otwartymi na oścież 
szafkami i 
powysuwanymi szufladami. Szuflady sekretarzyków, komód i szaf również były 
pootwierane. Na 
środku pokoju, na podłodze leżały sterty papierów. Mama siedziała po turecku i 
przeglądając je 
wycierała łzy rękawem bluzy. Kuba stał i patrzył, ale nie podchodził do matki. 
Jakoś instynktownie wyczuł, że chyba teraz woli być sama. Bezszelestnie wycofał 
się w poszukiwaniu 
ojca. Znalazł go w kuchni na drabinie.
– Urządziłeś już swoją norę? – spytał ojciec, odkładając wiertarkę.
– Tak. Tato… Mama płacze…
– Wiem. Ona teraz cofa się w przeszłość….
Kuchnia, w której ojciec wieszał szafki, to było drugie odnowione pomieszczenie. 
Pierwszym była 
służbówka – malutki pokoik, do którego wchodziło się prosto z kuchni, a który 
Kuba wybłagał, by 
przeznaczyć jemu. Nie chciał wspólnego pokoju z Olą. Służbówka miała tylko 
cztery metry 
kwadratowe, więc – by Kuba mógł pomieścić tam swoje rzeczy – ojciec musiał 
zrobić mu piętrowe 
łóżko, a pod spodem zmieścić wszystkie inne rzeczy. Kuba nazwał swój nowy pokoik 
“Norą”, urządził 
go tak, jak chciał, był jedynym jasnym punktem w sytuacji, w której się znalazł. 
Saska Kępa nie podobała mu się wcale. Ciasne uliczki, domki i brak podwórek 
wkurzały. W domu 
dziadka nie mieszkał nikt w jego wieku. W ogóle w okolicy nie było żadnych 
rówieśników.
***
Jego nowa szkoła mieściła się we wspólnym budynku z podstawówką, do której 
poszła Ola. W sumie 
było mu wszystko jedno, gdzie pójdzie do gimnazjum. Skoro nie mógł tam, gdzie 
chciał…
Pierwszy dzień w nowej szkole był dla Kuby okropny. Po pierwsze, w klasie 
większość osób się znała. 
Z okolicznych podstawówek, kościoła, bibliotek, jordanka, basenu, kręgielni. A 
on… Kiedy na pytanie 
wychowawczyni, do której chodził podstawówki, podał numer szkoły, wszyscy 
spojrzeli się na niego 
jak na UFO. Takie miał wrażenie. Po drugie, w ławce siedział sam. Akurat w 
klasie była nieparzysta 
liczba chłopców. Po trzecie, od razu zyskał sobie przezwisko Rudy, co wcale nie 
było dla niego niczym 
nowym, bo rude włosy miał od urodzenia, ale już od dawna nikt tak na niego nie 
wołał. Wreszcie po 
czwarte, wychowawczynią była polonistka, a on… nienawidził polskiego.
I tylko Ola wyszła ze szkoły rozśpiewana.
– Nasza pani jest bardzo fajna – mówiła, kiedy wracali do domu. 
– Jest wesoła i ma pieska. A twoja?
– Co moja? – burknął Kuba.
– No… czy ma jakieś zwierzę?
– Nie wiem.
– A jak się nazywa? 
– Czajka, ale weź mnie już nie męcz.
– W ławce siedzę z Patrycją – trajkotała Ola niczym niezrażona. 
– A ty? Z kim siedzisz w ławce?
– Z nikim.
– Dobrze. Ja powiem mamie, że nie chcesz ze mną rozmawiać – obraziła się Ola i 
pobiegła szybko w 
kierunku przystanku. Kuba z trudem ją dogonił.
Przez pierwsze dni w szkolnym życiu Kuby zmieniło się niewiele. 
To znaczy nadal siedział sam w ławce, choć zapoznał się już z chłopakami i nawet 
z kilkoma z nich 
znalazł wspólny język. Szczególnie z Kacprem i Arturem. Ale nie była to jednak 
taka nić porozumienia, 
jaką miał z Jackiem i Piotrkiem. Kacper i Artur należeli do harcerstwa, którego 
Kuba nie lubił. Choć 
gdyby spytać go, dlaczego, nie umiałby wytłumaczyć. Poza tym chłopcy znali 
okolice, mieli swoje 
ulubione miejsca, a Kuba… o tym, co go otaczało, nie wiedział nic. Mało tego – 
nie chciał wiedzieć. 
Saska Kępa i Praga wkurzały go. Czuł się tutaj jak na zesłaniu. Kilka razy miał 
chęć zadzwonić do 
Jacka lub Piotrka, ale… skoro oni się nie odzywali, on też milczał. Bomba 
wybuchła gdzieś po dwóch 
tygodniach, kiedy Ola podczas kolacji powiedziała, że chce zapisać się do 
zuchów.
– Patrycja już się zapisała. Jeszcze w zeszłym tygodniu. I ma mundurek. Ja też 
chcę mundurek.
– Kiedy zbiórki? – zainteresował się tata, nakładając sobie kolejną porcję 
majonezowej sałatki.
– W piątki o piątej.
– A o której wtedy kończysz lekcje?
Kiedy Ola pobiegła do swojego pokoju po plan lekcji, rodzice szybko wymienili 
kilka zdań, z których 
Kuba błyskawicznie zrozumiał, że żadne z nich nie ma czasu Oli na te zbiórki 
prowadzić. I że on 
będzie musiał ją zaprowadzać i przyprowadzać.
– Czy wy myślicie, że ja nie mam nic lepszego do roboty?
– To sam zapiszesz się do harcerstwa – powiedziała Ola. – Patrycji brat jest 
harcerzem. Zbiórki ma 
tego samego dnia o tej samej porze…
– Harcerstwo to fajna rzecz – powiedziała mama. – Dziadek był harcerzem. W 
pokoju stoi jego zdjęcie 
w mundurku…
– Ale ja nie jestem dziadek! Poza tym kto dziś należy do harcerstwa?
– Sam słyszałeś – odezwał się ojciec. – Patrycji brat.
– Jakiś pewnie gnojek z czwartej klasy podstawówki, który nie myje zębów i ma 
czarne paznokcie u 
nóg.
– Dlaczego czarne paznokcie u nóg? – zainteresowała się mama.
– Nie pamiętacie? Jak Wesołowskiej syn wrócił z obozu, a ona rozpakowywała jego 
plecak na środku 
podwórka, bo mówiła, że w domu się brzydzi, bo tak wszystko śmierdzi? I sama 
wtedy mówiłaś, że 
Wesołowski wrócił z obozu z czarnymi nogami…
– O Boże! A od kiedy ty taki czysty jesteś? Jeszcze rok temu nie mogłam cię 
zmusić do regularnego 
mycia zębów.
– Nie z czwartej, tylko z drugiej gimnazjalnej – odezwała się Ola, siadając z 
powrotem przy stole. Jest 
starszy od ciebie.
– Kto?
– Łukasz! Brat Patrycji! – burknęła Ola i po chwili dodała: – Aha. 
A w piątki kończę lekcje o dwunastej!
***
Kuba zrezygnowany powlókł się do komputera. “Harcerz. Tak, kuźwa!” – myślał, 
burcząc pod nosem. 
“Harcerz, bo się usmarczesz. Czy jest druh Boruch? Nie ma druha… Ehhh”. 
Zgrzytnął zębami z 
wściekłości i włączył komputer. Po chwili zajrzał do poczty. Ku swemu zdumieniu 
odebrał e-mail od 
Jacka. Donosił mu, że Piotrek częściej przebywa z… Eweliną i dla Jacka nie ma 
czasu. “Szkoda, że 
ciebie tu nie ma” – pisał. Kuba z wściekłością walnął w klawiaturę. “Jeszcze 
to!” – pomyślał i wspiął się 
na łóżko.
---Kasza i krowy---
Całą drogę na zbiórkę Ola trajkotała jak najęta. Najpierw o Patrycji, że ma psa 
i ona też by chciała. 
Potem o tym, że Patrycja ma superpiórnik, który Ola oczywiście też by chciała. A 
wreszcie o tym, że 
ma fajnego starszego brata, który ma już nawet krzyż harcerski. I Kuba też 
powinien być takim fajnym 
starszym bratem jak Łukasz Patrycji i mieć krzyż jak Łukasz Patrycji… Kuba 
słuchał Oli jednym 
uchem. Myślał o tym, że przez głupią przeprowadzkę stracił kolegów i Ewelinę, 
która pewnie i tak 
nigdy nie byłaby jego, bo zawsze wolała Piotrka. 
Na miejsce doszli przed czasem.
– O której cię odebrać? – spytał, stając przed szkołą.
– Nie wiem.
– Nie wiesz, ile trwa zbiórka?
– Nie wiem! Pierwszy raz idę.
– Patrycja ci tego nie mówiła? Tyle rzeczy ci naopowiadała, a tego nie? – pytał 
złośliwie, 
przedrzeźniając Olę.
– Jeśli chcesz wiedzieć, to tego nie mówiła!
Kuba rad nie rad wszedł z Olą do szkoły.
– Harcerze są na pierwszym piętrze! 
– usłyszał tuż koło siebie czyjś głos. Chciał powiedzieć, że nie jest harcerzem, 
że przyprowadził 
siostrę na zbiórkę zuchową, że harcerzy ma gdzieś, więc odwrócił się i… 
zaniemówił. Przed nim stała 
dziewczyna. Miała na sobie dżinsy, czerwoną koszulę; blond włosy spięte w koński 
ogon i najbardziej 
niebieskie oczy, jakie w życiu widział. “Niech tam się Ewelina przy niej schowa” 
– pomyślał.
– To jest Kuba. Mój brat – przerwała milczenie Ola. – Przyprowadził mnie tu na 
zbiórkę.
– To idź tu na dół – dziewczyna pokazała Oli drzwi wiodące na korytarz przy 
młodszych klasach.
– Nie wiesz, kiedy się to kończy? – spytał Kuba, kiedy drzwi za Olą zamknęły 
się.
Ale dziewczyna nie odpowiedziała. Do szkoły wchodziły kolejne osoby, a ona 
zajęta kierowaniem 
harcerzy na górę, a zuchów na dół, nie zwracała na Kubę uwagi. Powtórzył 
pytanie. Był wściekły. Na 
Olę, że jej się zachciało zuchów i na dziewczynę, że taka ładna, a… harcerka.
– Co? – dziewczyna popatrzyła na niego wzrokiem, który zdawał się pytać: “Co ty 
tu jeszcze robisz?”.
– Kiedy się to kończy?
– Zbiórki trwają półtorej godziny – odparła. Przez chwilę milczeli. Kuba nie 
ruszał się z miejsca, a 
dziewczyna spoglądała na zegarek. 
Wreszcie odezwała się:
– A ty chodzisz do naszej szkoły, prawda? Do “a”? – było to bardziej 
stwierdzenie niż pytanie.
– Yhm.
– Ja do “b”, ale wcześniej chodziłam tu do podstawówki.
– Aha – odparł Kuba i zamilkł.
– Poznałam cię – powiedziała dziewczyna.
– Pewnie po włosach – zauważył oschle i znów zamilkł. Dziewczyna wzruszyła 
ramionami.
– Jak nie mieszkasz blisko, to w zimie nie będzie ci fajnie tak siostrę 
odprowadzać i po nią wracać – 
zauważyła. – Nie lepiej iść na zbiórkę harcerską?
– Ja do harcerstwa? – Kuba aż wzdrygnął się na samą myśl.
– Aaa! Nie lubisz harcerzy! – zaśmiała się dziewczyna. Kuba chciał powiedzieć, 
że harcerstwo kojarzy 
mu się z przymusem, musztrą, mundurami, pompkami i syfem, ale nie zdążył. W 
drzwiach stanął 
wysoki chłopak. Na jego widok dziewczyna uśmiechnęła się.
– Jesteś wreszcie! Masz zdjęcia? – spytała.
– Mam. Są zarypiste!
– Pokażesz?
– Na zbiórce. A ty co? – zwrócił się do Kuby. – Świeży narybek? Chodź już na 
górę. Będzie fajnie. 
Wiesz, że ponoć w tym roku mamy mieć zarypiste zadanie roczne? – to ostatnie 
pytanie było 
skierowane do dziewczyny.
Miała na imię Jagoda. Na wysokiego chłopaka wołali Tasiemiec. Tego Kuba 
dowiedział się na górze. 
Gdyby ktoś go spytał, po co tam poszedł, nie umiałby odpowiedzieć. Na szczęście 
nikt nie pytał, choć 
na zbiórce byli i Artur, i Kacper. Ale tu nikt niczemu się nie dziwił. 
Wciągnięty w ciasny krąg Kuba 
początkowo z pewnym niesmakiem słuchał słów młodego chłopaka, który okazał się 
drużynowym i 
miał na imię Tomek.
– Zanim zaczniemy cokolwiek robić, chcę, byście się lepiej poznali. Bo w tym 
roku wiele osób przyszło 
nowych, wiele odeszło do drużyn prowadzonych przez nasz szczep w liceach. Nie 
chcę was 
zanudzać. Dla tych, dla których nie jest to pierwsza zbiórka, mam dobrą 
wiadomość. Zasady 
pozostają te same. Nowych informuję. W mundurkach jeździmy na obozy, zloty, 
rajdy, biwaki i tak 
dalej. Na zwykłe zbiórki przychodzicie ubrani tak, jak chcecie. Do kasy drużyny 
wpłacacie co miesiąc 
pięć złotych na sprawności, kredki i różne rzeczy niezbędne do cotygodniowej 
pracy. Zbiera je druh 
przyboczny…
– A ty?
Ktoś trącił Kubę łokciem, ale wyrwany z zamyślenia Kuba nie wiedział zupełnie, o 
co chodzi.
– Co ja? – spytał.
– Pytam, jak masz na imię i czy należałeś już do harcerstwa.
– Ja w ogóle nie należę! – krzyknął oburzony Kuba, a jego głos wywołał salwę 
śmiechu.
– Nie należy, a siedzi na zbiórce – zaśmiała się Jagoda i mrugnęła 
porozumiewawczo do Tasiemca.
– To taka nowa moda, druhu – powiedział Tasiemiec. – Zarypista! Moda na zbiórki, 
na których roi się 
od nieharcerzy.
– On czeka, aż skończy się zbiórka zuchowa, bo do zuchów chodzi jego siostra… 
– OK. Jak chcesz, możesz tu z nami przeczekać – powiedział drużynowy i odwrócił 
się do Kuby 
plecami.
– O nie! Ja protestuję! – odezwał się czyjś piskliwy głos. – Jak w zeszłym roku 
śpiewałem “Wszystko 
co nasze oddam za kaszę”, to druh mi kazał opuścić zbiórkę. A tu koleś, który 
nie jest harcerzem, 
może siedzieć?!
– Słuchaj, Młody – głos drużynowego był spokojny. – Po pierwsze, chłopak siedzi 
cicho i nikomu nie 
przeszkadza. A po drugie, to ty miałeś opuścić zbiórkę nie za hałas, ale za 
kpiny z hymnu 
harcerskiego. Ja wam sto razy mówiłem, by nie śpiewać o kaszy i cieleniu się 
krów, bo będą za to 
surowe kary.
– W tym roku nasza drużyna przybiera nazwę Badacze Przeszłości – mówił drużynowy 
uroczystym 
głosem. – Wszystko dlatego, że zajmować się będziemy badaniem przeszłości naszej 
dzielnicy. Mam 
na myśli nie tylko okolice szkoły, ale całą dzielnicę Praga Południe. Na zastępy 
podzielicie się w ciągu 
najbliższych dwóch tygodni. Góra sześć osób w zastępie. Oczywiście, zgodnie z 
zasadą: osobno 
harcerze młodsi, osobno starsi. Wtedy wymyślicie sobie nazwy, okrzyki, piosenki, 
ale co 
najważniejsze – sami sobie postawicie cel lub cele. Bo może być ich kilka. Sami 
ustalicie, co chcecie 
zbadać. Pamiętajcie! Badacze Przeszłości mogą wszystko. Mogą szukać skarbów, 
mogą odkrywać 
historię. Na przykład Saskiej Kępy. Jeśli ktoś z was, dajmy na to, mieszka w tej 
najstarszej części, 
może popytać sąsiadów o jej historię…
– Ja! – odezwał się Kuba, którego szczególnie zainteresowało słowo skarb.
– Co ty? – drużynowy spoglądał na niego, a oczy robiły mu się coraz bardziej 
okrągłe ze zdumienia.
– Ja mieszkam w tej starej części. W domu po praprababci…
– To ty jesteś tym harcerzem, czy nie? – spytał drużynowy i widać było, że z 
trudem powstrzymuje się, 
by nie parsknąć śmiechem.
– No… tego… – Kuba zaczerwienił się, zwłaszcza że czuł na sobie spojrzenie 
Jagody. – Na moim 
strychu… Eee…
– Dobra. Nie tłumacz się – powiedział drużynowy. – Chcesz, to przychodź do nas. 
Spodoba ci się, to 
zostaniesz. Nie spodoba ci się, to pójdziesz. Tylko tu obowiązuje jedna zasada. 
Szacunek dla 
wartości. Kuba skinął głową. Przez chwilę panowała cisza. Wszyscy patrzyli na 
Kubę. Dopiero po 
chwili przenieśli wzrok z powrotem na drużynowego, który mówił:
– I jeszcze jedno. Oprócz zadania rocznego, którym jest zbadanie przeszłości 
własnej dzielnicy, stoją 
przed wami tradycyjne zadania harcerskie. Mam tu na myśli znane już starszym 
harcerzom akcje: 
pomoc seniorom, znicz i przedświąteczne zakupy. No i jak co roku czeka nas 
wielka bitwa o Olszynkę 
Grochowską. Kuba sam nie wiedział, kiedy zleciało to półtorej godziny i 
drużynowy zarządził koniec 
zbiórki. Bo tylko jeden moment był dla niego prawdziwie nudny. Wszyscy oglądali 
zdjęcia z obozu. 
Patrząc na uwidocznione na nich umorusane i uśmiechnięte twarze, wiedział, że 
musieli się dobrze 
bawić. Na pewno lepiej niż on, który całe wakacje spędził u rodziny na wsi i 
gdyby nie chodzenie na 
ryby, to pewnie z nudów umarłby w pierwszym tygodniu. “Może to harcerstwo to nie 
taki głupi 
pomysł?” – westchnął, spoglądając na Jagodę. Wraz z grupką innych dziewczyn 
pochylała się nad 
zdjęciami i śmiała do rozpuku.
– A takie najbardziej zarypiste to pokażę wam na końcu – powiedział Tasiemiec. – 
Takie z Łukaszem 
w dybach!
– No co! Pobiłem rekord siedzenia! – odezwał się wysoki, długowłosy chłopak. 
Kuba domyślił się, że 
to musi być brat Patrycji.
***
– O co chodzi z tą kaszą i krowami? – spytał Kuba, kiedy wyszli przed szkołę. 
Zuchy nie wróciły 
jeszcze z zadania, więc musiał poczekać na Olę. Wraz z nim przed budynkiem 
został tylko Łukasz.
– Wiesz, jak to jest z różnymi przeróbkami – tłumaczył Łukasz. – To taka słynna 
przeróbka hymnu 
harcerskiego. Drużynowy wścieka się, gdy to śpiewamy.
– Jaki on jest?
– Drużynowy?
– No.
– Fajny! Studiuje elektronikę na politechnice. Gorzej z Olafem, naszym 
przybocznym – wyjaśnił. – 
Zresztą zobaczysz. A ty jesteś bratem Oli?
– Tak – odparł Kuba. – To co z tymi krowami i kaszą?
– “Wszystko co nasze oddam za kaszę, a co nie nasze oddam za ryż. Świty się 
bielą, krowy się 
cielą…” – zanucił Łukasz, a Kuba powtórzył za nim i zachichotał.
– No pięknie! – odezwał się czyjś głos. 
– Dopiero co było mówione, że harcerz powinien szanować pewne wartości. A wy co? 
– z cienia 
wysunął się przyboczny.
– To moja wina – odezwał się Kuba. – Byłem ciekaw, o co chodzi z kaszą i 
krowami.
– No to pięknie! Ja mówiłem Tomkowi, że to głupi pomysł zgadzać się, by ktoś 
taki jak ty siedział na 
zbiórce.
– Ale o co ci chodzi? Przecież ja nic nie zrobiłem.
– Do mnie się mówi “druhu”! – krzyknął przyboczny.
– Ja tylko chciałem wiedzieć, druhu, o co chodziło – wyjaśnił Kuba.
– Będę cię obserwował – powiedział przyboczny i zniknął tak nagle jak się 
pojawił.
Kiedy po chwili Kuba wracał z Olą do domu, w uszach brzmiała mu na zmianę 
przeróbka hymnu 
harcerskiego w wykonaniu Łukasza i pogardliwy ton przybocznego: “To głupi pomysł 
zgadzać się, by 
ktoś taki jak ty siedział na zbiórce”.
– O, niedoczekanie twoje! – mruknął do siebie Kuba. – Jeszcze będziesz zabiegał 
o znajomość ze 
mną. Ja ci pokażę, ile na niej można zyskać, ty… ty… ty… druhu!
---Zastęp---
– Brawo, Rudy! Jednak się zdecydowałeś! 
– Artur z Kacprem przywitali Kubę gromkimi okrzykami.
– Owszem – odpowiedział Kuba, starając się nadać swojemu głosowi ton, z którego 
nikt by nie 
wywnioskował, że nagle zaczęło mu zależeć na zbiórkach i harcerstwie. I ze 
stoickim spokojem 
postawił na środku podłogi sporych rozmiarów tekturowe pudło. Tak naprawdę miał 
więcej tu nie 
przyjść. Wkurzył go Olaf, ten głupi przyboczny, no i perspektywa spełniania 
czyichś rozkazów działała 
na Kubę odstraszająco. Ale… po pierwsze była jeszcze Jagoda, którą codziennie 
mijał na szkolnym 
korytarzu i która uśmiechała się do niego. Niby tylko uśmiechała, jednak Kuba 
miał wrażenie, że jak 
nie będzie przyłazić na zbiórki, to i Jagoda uśmiechać się przestanie. A tak – 
może będą mieli o czym 
gadać?
Wreszcie po drugie, była rodzinna wyprawa do Muzeum Wojska Polskiego. Dziadek, 
kiedy jeszcze 
żył, wypożyczał tam eksponaty na wystawy. Były to różne dokumenty, fragmenty 
uzbrojenia, medale. I 
teraz, choć od śmierci dziadka minęły trzy miesiące, dyrekcja nie zapomniała o 
rodzinie swojego 
darczyńcy. Zaprosili na oprowadzanie po sali z nową stałą ekspozycją dotyczącą 
obrony Warszawy. 
Tam Kuba zobaczył karabin, który w latach osiemdziesiątych odkryto na strychu 
jednego z domów na 
Saskiej Kępie. “Ulica Nobla trzynaście” – przeczytał na tabliczce i próbował 
sobie przypomnieć, gdzie 
to jest.
“Ach, gdyby tak u nas na strychu lub w ogródku odnaleźć coś...” – pomyślał. 
Kiedy tylko wrócił do domu, spytał mamę, czy nie słyszała o czymś, co można by 
odnaleźć w okolicy 
domu.
– Ale co byś chciał odnaleźć? – spytała mama, odrywając wzrok od jednego z pudeł 
z papierami, które 
przeglądała, siedząc na podłodze gabinetu.
– No… na przykład armatę.
– Armatę? – mama zsunęła okulary na sam czubek nosa i zdziwionym wzrokiem 
spojrzała na Kubę 
sponad szkieł. – A gdzie ty tu chcesz armatę znaleźć? Przecież widziałeś przed 
muzeum armaty i 
zdajesz sobie sprawę, że…
– No, wiem. Ja tak symbolicznie mówię. Chciałbym coś takiego znaleźć… Jak w 
muzeum było. Jak 
ten karabin.
– A po co ci to?
– Na zbiórkę – wykrztusił Kuba i odwrócił wzrok.
Mama chciała powiedzieć, że przecież nie chciał być harcerzem, ale w ostatniej 
chwili ugryzła się w 
język.
– Zdaje się, że jest prawie sześćdziesiąt lat po wojnie, więc są małe szanse… 
ale… – odezwała się po 
chwili milczenia.
– Ja mam tu całe pudło notatek twoich pradziadków. Oni mieli tu warsztat na 
Kępie… Wiem, że w 
czasie okupacji zakopywali różne rzeczy nawet w naszym ogródku. Może coś w tych 
papierach 
znajdziesz.
– A mógłbym wziąć to pudło na zbiórkę? – spytał Kuba.
– A nie pogubisz tych papierów? Nie zniszczycie?
– Mama! Coś ty! Nie jestem przecież dzieckiem.
– No, oczywiście! Gdzież bym śmiała pomyśleć, że jesteś. Możesz wziąć pudło. 
Kiedy ta zbiórka?
– No, przecież dzisiaj.
***
Przyniesione na zbiórkę pudło wzbudziło wśród kolegów niemałą sensację. Artur, 
Kacper, Młody, 
Tasiemiec i Łukasz otoczyli Kubę i krzycząc jeden przez drugiego, namawiali, by 
otworzył pudło. 
Takich wrzeszczących zastał ich drużynowy.
– Co to za dyscyplina?! Kto jest u was zastępowym?
Podskoczyli jak oparzeni.
– My… to znaczy ja… – zaczął Kuba nieśmiało, ale drużynowy nie dał mu dokończyć.
– Widzę, że niezdecydowany się zdecydował.
– Tak – odparł Kuba i spuścił wzrok. Zwłaszcza że w tym momencie na korytarz 
weszła Jagoda i 
spojrzała w jego stronę.
– To jak w tym waszym zastępie?
Chłopcy patrzyli jeden na drugiego i żaden nie miał śmiałości przyznać, że czego 
jak czego, ale 
zastępu to oni jeszcze na pewno nie tworzą. Z opresji wyrwał ich głos Łukasza.
– Wszystko będzie na medal, druhu drużynowy.
To wyznanie ośmieliło Tasiemca, który dodał:
– Po prostu będzie zarypiście!
– Zastępowym kto jest?
– Jeszcze nie ustaliliśmy, druhu drużynowy.
– Nie byłoby źle, gdyby został nim ten, kto ma największe doświadczenie. A nazwę 
już macie?
– Może Tropiciele? – powiedział Kuba i spojrzał na drużynowego.
– Ty na mnie nie patrz. Ty się kolegów pytaj. Zastęp to zastęp. No! Pracujcie. 
Pod koniec zbiórki chcę 
odebrać od zastępowego sprawozdanie, na jakim jesteście etapie. Aha. I 
pamiętajcie. Jutro czeka 
naszą drużynę akcja “Pomoc seniorom”.
Kiedy tylko drużynowy się oddalił, chłopcy spojrzeli na siebie. Pierwszy odezwał 
się Tasiemiec:
– No, to zarypiście. Zastęp sam się zebrał. W sumie jest nas sześciu… A co do 
zastępowego, to 
Łukasz jest najstarszy. Czy ktoś na kandydaturę Łukasza się nie zgadza? Kuba 
miał wielką chęć 
powiedzieć, że nie jest zainteresowany, by rządził nim brat Patrycji, bo Ola o 
niczym innym nie będzie 
teraz mówić, jak tylko o tym. Już słyszał jej głos: “Patrycji brat jest 
mądrzejszy od ciebie. Rządzi tobą, 
a ty musisz się go we wszystkim słuchać!”. Już słyszał, jak rozpowiada o tym, 
jaki Łukasz jest świetny 
i jak ona by chciała, by jej brat był tak samo fajny, ale trafił jej się taki 
Kuba i wcale fajnego życia to 
ona, Ola, nie ma. Właśnie dlatego Kuba miał ochotę krzyczeć, że każdy, tylko nie 
Łukasz, ale w tym 
momencie podeszła do nich Jagoda i… wszystko inne przestało być ważne. Zwłaszcza 
że Jagoda 
zainteresowała się pudłem.
– Ale superrzecz – powiedziała, patrząc na pożółkłe papiery, których stos niemal 
wypływał z otwartego 
na oścież tekturowego pudełka. 
– Zupełnie jak nie z tej epoki.
– Są i z tej, i nie z tej – powiedział Kuba. Bardzo chciał, by zwróciła uwagę 
właśnie na niego.
– Twoje? – spytała.
– Tak. Przyniosłem specjalnie na zbiórkę.
– Sugerujesz, że wśród tych papierów coś znajdziemy? – spytał Łukasz, który 
fakt, że został bez głosu 
sprzeciwu okrzyknięty zastępowym, przyjął w zupełnym milczeniu.
– No, może jakąś informację, że coś gdzieś jest ukryte – odparł Kuba i spojrzał 
niepewnie na Łukasza. 
A nuż mu się nie spodoba?
– Nie… dlaczego? Tylko trochę tego dużo.
– Mogę wam pomóc – powiedziała Jagoda i siadła przed pudłem po turecku.
– A twój zastęp? – spytał Łukasz.
– Rany! Faktycznie! – Jagoda zerwała się z miejsca. – Widzicie, jak to ze mną 
jest? Tylko postawić mi 
przed nosem coś tajemniczego i już zapominam o całym świecie, a ja przecież 
przyszłam wziąć od 
was nazwiska tych, którzy zamierzają przyjść jutro na “Pomoc seniorom”. Druh 
Tomek mnie poprosił, 
bo przybocznego dziś nie ma. No, to kto się zgłasza?
– A ty? – spytał Tasiemiec. Kuba w myślach podziękował mu za to pytanie.
– Ja? – Jagoda zaśmiała się. – Jasne, że idę.
– Ja też pójdę – powiedział Kuba. 
– Zobaczę, co to takiego.
– Nic fajnego – odparł Tasiemiec, ale też kazał Jagodzie wpisać się na listę. – 
Łazisz po domach 
starych ludzi i pomagasz im wytrzepać dywany i przynieść zakupy. Z reguły nikt 
nie chce tego robić… 
U nas w dzielnicy są na przykład takie baby, które strasznie śmierdzą…
– Tasiemiec! – powiedziała Jagoda ostrzegawczo. – Ty go nie zniechęcaj!
– Eee? – Tasiemiec spojrzał na Jagodę, a po chwili, zmieniwszy ton, dodał: – 
Nie, no zarypista 
sprawa. Cudowne, miłe staruszki, a ty podajesz im nocniki wysadzane brylantami.
– Ja tam lubię – powiedziała Jagoda. – Człowiek uczy się cierpliwości.
– Dobra, dobra… – odrzekł Kuba. – Raz przyjdę. Jak zobaczę, że syf, to już 
nigdy, przenigdy nawet 
siłą mnie na to nie zaciągniecie.
– No wiesz… – odezwał się Łukasz. – Harcerstwo to masa przyjemności, ale też i 
co jakiś czas 
obowiązki.
Kuba wzdrygnął się na samą myśl o obowiązkach. Od zawsze to słowo wzbudzało w 
nim wielki 
sprzeciw, ale spojrzał jeszcze raz na Jagodę. 
Właśnie odgarnęła z czoła kosmyk włosów, który niesfornie opadał. Kończyła 
notować nazwiska 
Artura, Kacpra i Młodego. Kuba dopiero teraz dowiedział się, że Młody ma na imię 
Tomek i został 
nazwany Młodym, by odróżnić go od drużynowego. Kiedy Jagoda odeszła do innych 
zastępów, 
spojrzeli na stojące na środku pudło.
– To co, chłopaki? – spytał Łukasz. – Bierzemy się do tego?
– Jasne.
Przeglądanie papierów nie było takie emocjonujące, jak poprzednio myśleli, mimo 
że znalazł się wśród 
nich dzienniczek jakiejś dziewczyny. Kuba zupełnie nie wiedział, kim dla niego 
była, ale z dzienniczka 
wynikało, że w 1921 roku ta 16-letnia dziewczyna udała się na wagary, o czym 
właśnie zawiadamiała 
mamę niejaka pani Kurmanowa. Były też notesy, w których strony pokrywały rzędy 
jakichś cyfr. I cała 
masa listów powiązanych w paczki wyblakłymi wstążkami. Kuba wziął pierwszą 
lepszą paczkę, 
rozwinął wstążkę i pierwszą pożółkłą karteczkę zaczął czytać na głos:
“Kochana pani, nie mogę sobie odmówić tej przyjemności, by korzystając z okazji, 
nie napisać tych 
kilku słów do pani i nie donieść jej, że jestem najszczęśliwszą z kobiet. Mój 
Bronisław, co to za 
cudowny człowiek. A jaka przyjemność z nim rozmawiać! Napisałabym więcej, ale 
siedzę na kolanach 
i będąc gryzioną i kąsaną, nie mogę więcej pisać…”.
Kuba nie zdążył dokończyć, bo przerwał mu ryk śmiechu.
– No? – zachęcił go Tasiemiec. – To było zarypiste. Dawaj, co jest dalej?
– Nic. Tylko podpis. Stanisława.
– Kim była Stanisława? – spytał Łukasz.
– Bladego pojęcia nie mam – odparł Kuba.
– To nie za wiele wiesz o swojej rodzinie – zauważył Młody.
– Panowie, nie czas na kłótnie. Szukajcie dalej. Na głos czytamy tylko ciekawe 
rzeczy…. – powiedział 
Łukasz i sięgnął do pudła po kolejny plik papierów. W tym momencie dał się 
słyszeć głos Kacpra:
– Mam! Sensacja! Mam!
– Co?
– Skarb! Prawdziwy skarb!
Chłopcy rzucili się w jego kierunku, a Artur zaczął czytać: “Kochana Elu, ciężko 
mi bez ciebie, bo 
jednak taki długi urlop poza domem”…
– To ma być ta ważna rzecz? – przerwał rozczarowany Młody.
– Poczekaj! – powiedział Łukasz. – Niech czyta.
… “pokazuje, że jestem trochę bezradny, gdy ciebie tu, w domu nie ma. Napisz lub 
zadzwoń, o której 
pociąg ma być na dworcu, to wyjadę po ciebie. Tadek.
PS Skarb Dorotki znalazłem na środku podłogi, więc włożyłem 
do puszki i zakopałem pod jedną z małych gruszek w ogródku Karolci. Powiedz jej 
to jakoś delikatnie”.
– Skarb! – wykrzyknęli wszyscy przejęci i spojrzeli po sobie. W tym momencie 
drużynowy zawołał ich 
na apel kończący zbiórkę.
– Zastępowy Łukasz melduje zastęp Tropicieli gotowy do apelu – usłyszał Kuba, 
kiedy podzieleni na 
zastępy stanęli w dwuszeregu przed druhem drużynowym. Usłyszawszy, że jego 
propozycja nazwy 
zastępu została zgłoszona teraz przez Łukasza, poczuł coś na kształt dumy. 
Łukasz po chwili odwrócił 
się do nich i powiedział szeptem:
– Nie przedyskutowaliśmy tego, ale mojej kandydatury na zastępowego też nie 
dyskutowaliście. 
Uznałem, że milczenie oznacza zgodę.
– Spoko! Nazwa zarypista – powiedział trochę głośniej Tasiemiec.
– Tropiciele, cisza! – zawołał gromkim głosem drużynowy i przypomniawszy o akcji 
“Pomoc 
seniorom”, zakończył zbiórkę.
---Koszmarna kiełbasa---
W sobotni ranek Kuba obudził się wcześniej niż zwykle. Po pierwsze, całą noc 
śnił mu się skarb. 
Kopał ziemię w ogródku i gdzie nie dźgnął łopatą, tam natrafiał na puszkę. W 
każdej były stare 
monety, a w jednej znalazł złoty pierścień. Już chciał go dać Jagodzie, ale 
wtedy usłyszał, że pierścień 
należy do zastępowego, bo to on jest tu szefem. I Kuba nic nie może nikomu 
wręczyć. Na szczęście 
zanim Łukasz włożył pierścień Jagodzie na palec, Kuba obudził się. Od razu 
przypomniał sobie, że to 
sobota i że o dziewiątej czeka go zbiórka przed szkołą.
Najpierw dopadły go rozterki. Iść czy nie iść na akcję? Jak pójdzie, to może 
Jagoda zorientuje się, że 
jest nią zainteresowany, a tego Kuba by nie chciał. A jak nie pójdzie... to 
Łukasz, Tasiemiec albo ktoś 
jeszcze będzie blisko niej. Tak źle i tak niedobrze. Akcja “Pomoc seniorom” 
trochę go odstraszała. Te 
rzeczy, które mówił Tasiemiec. Brrr! O śmierdzących babach. To musi być koszmar! 
Kuba od małego 
nie znosił brzydkich zapachów, błota, szlamu czy mułu. Miał odruch wymiotny 
nawet, wtedy kiedy na 
chwilę wchodził do śmietnika. Dlatego za jedną z pozytywnych rzeczy na Kępie 
uznał brak 
osiedlowego śmietnika i dwa pojemniki stojące blisko domu pod niewielkim 
daszkiem. To dzięki temu 
nie śmierdziało tak jak na Żoliborzu. Tych cuchnących bab, o których mówił 
Tasiemiec, Kuba obawiał 
się najbardziej. A jak mu się zrobi niedobrze i Jagoda to zobaczy? 
– Ciągle mam takie poczucie, że zrobiliśmy Kubie krzywdę, zmieniając mu szkołę – 
przez cienkie 
drzwi, jakie dzieliły norę od kuchni, dobiegł go głos mamy. Rodzice, jak w każdy 
sobotni ranek, usiedli 
razem przy kuchennym stole i pijąc kawę, rozmawiali. Tylko wtedy mieli czas na 
spokojne rozmowy. 
Kuba zaledwie kilka razy w życiu je słyszał. Zawsze mówili o nim. Nigdy o 
Patrycji, która najwyraźniej 
nie sprawiała rodzicom żadnych kłopotów. Kuba lubił podsłuchiwać. Teraz też 
cichutko zszedł po 
drabinie z łóżka i przytknął ucho do drzwi.
– Nie przesadzaj! – usłyszał głos taty. – A jakie mieliśmy wyjście? Wozić go 
codziennie przez całe 
miasto? Czy żeby sam jeździł z przesiadką na Żoliborz? Przecież musiałby wstawać 
przed szóstą. 
Przy jego zamiłowaniu do spania każdy dzień zaczynalibyśmy od awantury. A poza 
tym... jedno z nas 
musiałoby odprowadzać do szkoły Patrycję. Dopiero byłby kłopot.
– Fakt... – zgodziła się mama i przez chwilę między rodzicami zapadła cisza. – 
Wiesz, że Kuba 
poszedł wczoraj na zbiórkę? – odezwała się po chwili mama.
– Rzeczywiście spory sukces – odezwał się tata z wyraźną kpiną w głosie. – 
Zobaczysz, że niedługo 
mu przejdzie. Zresztą nie wyobrażam sobie Kuby na obozie. W namiocie? Nasz Kuba? 
Całe życie taki 
wygodnicki...
– Hm, hm – Kuba chrząknął znacząco, by dać znać rodzicom, że już nie śpi i 
otworzywszy cienkie 
drzwi, dzielące norę od kuchni, stanął na progu w samej piżamie i wolno 
skierował się w stronę 
łazienki.
– Co tak rano? – spytała mama, przenosząc wzrok z Kuby na wiszący na ścianie 
zegar, wskazujący 
ósmą. 
– Idę na akcję – odkrzyknął Kuba z korytarza.
– Jaką akcję? – spytał ojciec.
– “Pomoc seniorom”.
– To może swoim seniorom byś pomógł? Liście trzeba pograbić w ogródku.
– Ale to zbiórka – krzyknął Kuba jeszcze głośniej i zamknął za sobą drzwi od 
łazienki.
– Słyszałaś? Zbiórka! – powiedział tata i zdumiony podrapał się za uchem.
– No przecież ci mówiłam.
– Zupełnie jak nie on. Wstał tak rano w sobotę i idzie na zbiórkę! – ojciec 
zdziwiony kręcił głową. Po 
chwili wstał i podszedł do zlewu. 
Odkręcił kran z zamiarem przepłukania kubka i w tym momencie dobiegł go wrzask z 
łazienki.
– Aaaaa! Kuźwaaaa! – krzyczał Kuba. Krzyk miał oznaczać, że tata zabrał mu 
ciepłą wodę, a jego 
właśnie oblewają strumienie lodowatej. Niestety, takie były uroki mieszkania na 
Kępie, gdzie w małych 
domkach wodę w kranach podgrzewały piece gazowe. Ojciec szybko zakręcił kran i w 
poczuciu winy 
odsunął się od zlewu. Nawet nie zauważył, że oto jego pierworodny, mimo zakazów, 
użył 
zabronionego słowa “kuźwa”, o które kolejny rok toczyli boje.
– Zrobić ci jajówę? – zawołała mama, a usłyszawszy głośne “jasne”, zapaliła gaz 
pod patelnią, na 
którą wrzuciła masło, a potem trzy jajka. Jajówa, czyli po prostu jajecznica, 
była ulubioną śniadaniową 
potrawą Kuby.
***
Dopiero kiedy szedł ulicą w kierunku szkoły, uświadomił sobie, że nie spytał 
mamy ani o to, kim była 
Karolcia i gdzie znajduje się jej ogród, ani o to, kim była Stanisława, którą 
gryzł i kąsał jakiś Bronisław. 
Nie wie nawet, kim był Tadeusz i jakaś Dorotka, której skarb spoczywa w puszce 
pod gruszą. Na 
dodatek pierwsze pytanie, jakie zadał mu Łukasz, brzmiało:
– Czy już wiesz, gdzie jest ten ogród?
– Wiem – skłamał Kuba. – Możemy kopać już jutro. Przyjdźcie do mnie rano. Tylko 
niech ktoś weźmie 
łopatę.
– Jeszcze się zdzwonimy w tej sprawie – powiedział Łukasz. Kuba skinął głową.
Akcja “Pomoc seniorom” okazała się dla niego prawdziwym koszmarem. Jedyny jasny 
punkt był taki, 
że decyzją oboźnego połączono ich w koedukacyjne pary i on znalazł się w parze z 
Jagodą. 
Początkowa skrywana euforia ustąpiła miejsca załamaniu. Ich zadaniem było 
wyprowadzenie psów i 
sprzątnięcie kuchni pani Topczewskiej. Eulalia Topczewska była jedną z 
najstarszych mieszkanek 
Saskiej Kępy. Chuda i mocno zgarbiona, mieszkała w starym bloku przy ulicy 
Paryskiej wraz z 
pięcioma psami. Były to kundle, które niezbyt się lubiły. Dlatego, po pierwsze, 
całe dnie przebywały w 
różnych pokojach. A po drugie trzeba było wyprowadzać je osobno. Kuba, jeszcze 
po drodze, kiedy 
tylko przeczytał karteczkę, na której widniał adres i treść zadania, chcąc 
okazać się dżentelmenem, 
zaproponował Jagodzie, że ona wyprowadzi psy, a on zajmie się kuchnią. Gdy 
przekroczyli próg 
mieszkania pani Eulalii, od razu pożałował swojej lekkomyślnej decyzji. Takich 
brudów nie widział 
nigdy w życiu. Na dodatek w nos uderzył go zapach gnijącej cebuli. “Tasiemiec 
miał rację” – pomyślał i 
z trudem powstrzymał odruch wymiotny. Na szczęście Jagoda niczego nie 
spostrzegła. Zajęta 
rozmową z panią Topczewską, przypinała smycze dwóm psom.
– Pusia, ta ruda, nie ucieka – mówiła pani Eulalia. – Ale Filunia lubi gdzieś 
sobie pójść. Dlatego, 
kochaneczko, ze smyczy spuść tylko Pusię. Nie musisz, kochaneczko, z nimi długo 
chodzić. To stare 
psy, kochaneczko.
Ledwo za Jagodą zamknęły się drzwi, kiedy pani Eulalia weszła do kuchni.
– Tu, kochaneczku, trzeba sprzątnąć lodówkę i za lodówką – trajkotała, opierając 
dłoń na cienkiej 
lasce zakończonej srebrną rączką. – No i zlew, kochaneczku, umyć i w szafce pod 
zlewem też 
posprzątać. W innych szafkach to, kochaneczku, ja już posprzątałam. Bo tam, 
kochaneczku, różne 
talerzyki i inne kruche rzeczy. No i jeszcze śmieci, kochaneczku, by trzeba 
wynieść i ogólnie zamieść, 
kochaneczku. Jakbyś czegoś nie wiedział, to ja jestem w pokoju. Śmiało, 
kochaneczku, wołaj. Ja też, 
kochaneczku, jak byłam w twoim wieku, byłam harcerką. Ho, ho! Kochaneczku, to 
były czasy! Na obóz 
pojechaliśmy do Lasu Kabackiego do Powsina. Dzisiaj to już Warszawa, 
kochaneczku, ale wtedy... to 
była cała wyprawa... No, nie przeszkadzaj sobie, kochaneczku.
Pani Eulalia wyszła z pokoju, a Kuba podszedł do lodówki. Gdy ją otworzył, 
uderzył go zapach starego 
sera i innych produktów, których miejsce powinno być od dawna w śmieciach. Z 
trudem owstrzymując 
obrzydzenie, sięgnął po leżącą z brzegu paczkę. Odchylił kawałek papieru i aż 
krzyknął. Upuścił 
paczkę ze wstrętem.
– Stało się coś, kochaneczku? – dobiegł go z pokoju głos pani Eulalii.
– Nie, nic! – odkrzyknął i zamknął lodówkę. Co robić? Tego Kuba nie wiedział. 
Wiedział tylko, że za 
nic w świecie nie sprzątnie tej ohydnej śmierdzącej lodówki pełnej gnijącego 
jedzenia. Postanowił 
zajrzeć do szafki pod zlewem. Ale gdy tylko ją otworzył, zrozumiał, skąd w 
mieszkaniu unosi się 
zapach gnijącej cebuli. Przed nim stała wielka metalowa puszka, z której 
wystawały kiełkujące cebule. 
Nie wytrzymał. Zrobiło mu się czarno przed oczami. Zjedzona z wielkim smakiem 
jajówa wylądowała 
na podłodze. W takim stanie znalazła go Jagoda. Nie musiał nic mówić. Ona sama 
podjęła decyzję.
– Idź z psami. Ja to wszystko zrobię.
Kuba chciał coś powiedzieć. Wytłumaczyć, że czegoś takiego nigdy nie widział, 
ale... Jagoda położyła 
palec na ustach.
– Aaa, kochaneczku, to teraz ty wyjdziesz z pieskami, tak? – spytała z uśmiechem 
pani Eulalia i 
zamknąwszy obie suki, podeszła do drzwi drugiego pokoju, z którego po chwili 
wybiegły trzy 
szczekające kundle. – Kochaneczku, tych pod żadnym pozorem nie spuszczaj ze 
smyczy. A, Bartunio, 
ten kudłaty, musi cały czas być w kagańcu, bo on lubi różne świństwa zjadać – 
powiedziała, głaszcząc 
kudłatego psa po karku. Kubie po raz kolejny zrobiło się potwornie niedobrze.
Spacer z ciągnącymi go psami, choć milszy od sprzątania, był dla niego mimo 
wszystko koszmarem. 
Cały czas myślał o tym, że Jagoda sprząta te wszystkie potworne rzeczy sama. Że 
on nie jest w stanie 
jej pomóc. Kiedy po pół godzinie wrócił do domu Pani Eulalii, kuchnia była 
prawie sprzątnięta.
– Czekam na ciebie z tym odsunięciem lodówki – powiedziała Jagoda. – Bo sama nie 
dam rady.
Kuba, chcąc zmazać swoje winy, ochoczo zabrał się do roboty. Pchnął lodówkę i... 
jego oczom 
ukazała się leżąca w całej masie brudu, kurzu i pajęczyn sucha kiełbasa. 
Krzyknął ze wstrętem. W tym 
momencie do kuchni przydreptała pani Eulalia i zobaczywszy kiełbasę, wydała 
okrzyk radości, po 
czym ze stoickim spokojem podniosła ją z podłogi i zaczęła myć pod kranem ryżową 
szczotką. Tego 
Kubie było za wiele. Z trudem powstrzymując kolejne wymioty, wybiegł z 
mieszkania. Zatrzymał się 
dopiero przed domem. Był załamany. Oto na oczach Jagody poniósł sromotną klęskę. 
Pewnie już 
nigdy w życiu na niego nie spojrzy. Ale cóż... przecież od początku czuł, że 
harcerstwo nie jest dla 
takich jak on. 
“Grzebać w takich smrodach. Rany! Gdyby Jacek z Piotrkiem to widzieli. Albo 
Ewelina! Ona w życiu 
nie sprzątałaby takiego syfu. A Jagoda? Ze stoickim spokojem sprzątała. Taka 
ładna. Teraz na niego 
nawet nie spojrzy” – myślał, wzdychając ciężko.
Dlatego z pewnym zdziwieniem po godzinie usłyszał głos mamy:
– Kuba! Telefon! Jakaś Jagoda.
– Dobrze się czujesz? – usłyszał w słuchawce znajomy głos. – Wzięłam twój numer 
od Kacpra. 
Powiedziałam chłopakom, że zachorowałeś. Mają do ciebie dzwonić, więc coś 
wymyśl.
– Uhm – odparł szczęśliwy, że rozmawiają przez telefon i Jagoda nie widzi, jak 
mu policzki płoną.
– Chcesz się pośmiać?
– Yyy? – wystękał Kuba, co miało oznaczać, że nie wie, czy chce, czy nie.
– To znaczy, nie wiem, czy ciebie to będzie śmieszyło – zaczęła ostrożnie Jagoda 
– ale... tę kiełbasę 
to pani Eulalia ugotowała swoim psom. 
Mało nie padłam. Ale cóż. Ponoć ludzie, którzy przeżyli wojnę i głód, tak mają. 
Starość jest czasem 
straszna, no nie? Ale nie przejmuj się tym, co się stało. Ja mam zaprawę, bo mam 
taką prababcię. U 
niej też wszystko może się przydać – trajkotała Jagoda, a Kuba pomyślał, że jest 
naprawdę fajna. 
Bardzo fajna.
---Skarb---
Kuba! Telefon! – zawołała Ola i wpadła do Nory ze słuchawką. A minę miała przy 
tym taką, jakby po 
drugiej stronie drutu tkwił co najmniej angielski książę. Tymczasem, kiedy Kuba 
przytknął słuchawkę 
do ucha i powiedział krótkie “halo”, usłyszał głos Łukasza.
– To co, Rudy? Spotykamy się rano?
– Nooo – odparł przeciągle. Cały czas się zastanawiał, czy reszta chłopaków 
słyszała o jego klęsce 
podczas akcji “Pomoc seniorom”.
– A co ty masz taki głos? Jeszcze źle się czujesz? Jagoda mówiła, że 
zachorowałeś. Co ci się 
właściwie stało?
– A, takie tam. Z żołądkiem – odparł Kuba i pomyślał, że poniekąd jest to 
prawda.
– Ale jutro kopiemy? – spytał Łukasz. – No bo wiesz, Rudy... Jest październik, 
ale potem, jak będzie 
listopad, to będziemy mogli pokopać co najwyżej piłkę i to na dodatek na sali 
gimnastycznej. Ziemia 
będzie tak twarda, że...
– No, kopiemy. Kopiemy. Tylko przynieście łopatę.
– A ty co, Rudy? Ogród masz, a łopaty nie masz?
– Eee... no... jakąś mam, ale nie wiem, czy dobrą – skłamał Kuba, który nie 
chciał się przyznać, że do 
tej pory nie wie, gdzie mają kopać, gdzie jest ogród Karolci, gdzie jest 
gruszka, a w przydomowym 
ogródku nie splamił się nawet zebraniem papierków.
***
– Mamo! Gdzie jest ogród Karolci? – zapytał Kuba, stając w progu salonu.
– Co takiego? – spytała mama i odłożyła na bok książkę.
– Pytam, gdzie jest ogród Karolci.
– Ale skąd ci się to wzięło?
– Z jednego z tych listów – odparł Kuba i ruchem głowy wskazał na zajmowany 
przez mamę gabinet 
dziadka. Choć pudło z papierami nadal znajdowało się w Norze, pod jego biurkiem.
– Zapewne chodzi o nasz ogród – powiedziała mama ze stoickim spokojem i wróciła 
do przerwanej 
lektury. Kuba stanął w oknie salonu. Patrzył przez chwilę w ciemność i usiłował 
sobie uzmysłowić, czy 
w ogrodzie jest gruszka. Niestety, nie mógł sobie przypomnieć żeby rosło tam 
jakiekolwiek drzewo, 
które choć trochę przypominałoby gruszę. Wiedział, że rośnie tam wielki 
rozłożysty orzech włoski, bo 
od kilku dni, wychodząc do szkoły, zbierał w kieszenie spadające z drzew jego 
owoce. Ale grusza? Na 
próżno wysilał wzrok.
– Czego tam wypatrujesz? – spytała mama.
– Gruszki.
– Aaa! Teraz to gruszki! A jak w sierpniu mówiłam, byś przystawił do drzewa 
drabinę i zerwał trochę 
owoców, to nie chciałeś!
Faktycznie! Kuba nagle doznał olśnienia. Gruszka to było to wielkie drzewo, 
którego owoce obrastały 
sam czubek i były nie do zerwania bez użycia drabiny. No, to właściwie na 
jutrzejsze wykopki 
wszystko jest przygotowane. Trzeba tylko powiedzieć to jakoś mamie.
– Jutro przyjdą tu koledzy i będziemy kopać.
– Co?
– Ogródek.
– O tej porze roku? – mama zdziwiła się trochę. – Lepiej byście zrobili, grabiąc 
liście.
– Jakie liście? – spytał tata, wchodząc z Olą do pokoju.
– Tata zrobił mi domek dla lalek – oznajmiła Ola. Kuba wzruszył ramionami.
– Kuba chce jutro z kolegami kopać ogródek.
– Chyba grabić – powiedział tata. – Prawie wszystkie liście już pospadały, więc 
przydałoby się 
pograbić.
– On chce kopać, bo będą całym zastępem szukać skarbu. Patrycja mi mówiła – 
powiedziała Ola, a 
Kuba po raz kolejny pomyślał, że gdyby morderstwo pierwszego stopnia nie było 
karalne, to on z 
wielką chęcią zatłukłby, i to gołymi rękami, zarówno Olę, jak i tę jej zafajdaną 
Patrycję. No, i Łukasza. 
“Plotkarz!” Pomyślał z pogardą o zastępowym, który takiej gówniarze, siostrze, 
powiedział o skarbie.
– Skarbu? W ogródku? – zdziwił się tata, ale napotkawszy spojrzenie mamy 
oznaczające: “daj 
spokój”, zmienił zamiar i zamiast powiedzieć “co za nonsens”, poinformował Kubę, 
gdzie znajdzie 
łopatę. 
***
Następnego dnia punktualnie o 10 rano cały zastęp Tropicieli znalazł się przed 
domem Kuby.
– Po co mówiłeś Patrycji o skarbie 
– Kuba przywitał Łukasza głosem pełnym wyrzutów.
– A czemu nie?
– Bo ona powiedziała Oli. Teraz Olka tu przylezie i będziemy ją mieli na karku.
– Mnie tam Olka nie przeszkadza – odparł Łukasz. Chciał jeszcze coś powiedzieć, 
ale w tym 
momencie mama Kuby wyszła na taras i powiedziała:
– Chłopcy, czy w ramach harcerskiego zadnia nie zgrabilibyście liści w ogrodzie?
– Zrobi się! – odkrzyknął Łukasz i mimo protestów Kuby i Kacpra zarządził 
grabienie. Mając dwie pary 
grabi uporali się z liśćmi w ciągu niecałej godziny. Wyciągniętą z piwnicy 
taczką przewieźli je do 
pojemnika na śmieci, w którym (ku zdumieniu Kuby) zmieściły się wszystkie liście 
z ogrodu. 
Wprawdzie Łukasz trzy razy upychał je w środku łopatą, ale w końcu klapa 
pojemnika zamknęła się z 
trzaskiem.
– Ile mamy łopat? – spytał Łukasz. Okazało się, że poza łopatą, którą przyniósł 
on sam, sporych 
rozmiarów szpadel przydźwigał Tasiemiec. No, i była łopata, którą Kuba wyciągnął 
z piwnicy.
– Zanim zaczniemy kopać – powiedział Łukasz – musimy obrać metodę.
– Metodę? – zdziwił się Kuba. – Weź, przestań. Zaraz mi powiesz, że najpierw 
musimy odbyć 
teoretyczną lekcję nauki kopania, na której dowiemy się, że łopata jest to 
urządzenie “przedsiębiorcze 
zasięrzutne”. Kacper, Artur, Tasiemiec i Młody zachichotali. Łukasz spojrzał na 
nich i po chwili i on się 
zaśmiał.
– Chodzi mi o to, że najpierw trzeba ustalić, w którym miejscu kopiemy, kto 
kopie i tak dalej – wyjaśnił 
wreszcie. – Jest nas sześciu, a łopaty mamy trzy. Więc chyba trzeba to jakoś 
podzielić, prawda? 
Mamy w ogrodzie jedną gruszę, więc kopanie nie zajmie nam pewnie zbyt dużo 
czasu. Proponuję 
zrobić tak...
Łukasz wyjął z kieszeni kurtki kartkę i ołówek. Po chwili narysował na niej 
okrąg z kropką w środku. 
Całość podzielił na trzy części.
– Ta kropka to drzewo, rozumiecie?
– A co tu, do rozumienia? – oburzył się Młody. – No, jak mamy jedno drzewo, to 
ono musi być tą 
kropką.
– Kopiemy w promieniu metra od drzewa. W trzech grupach, po dwóch w grupie. W 
końcu mamy trzy 
łopaty. Artur z Kacprem to jedna grupa, ja z Młodym to druga, a Rudy z Tasiemcem 
to trzecia. 
Zmieniamy się co dziesięć minut. Żeby było sprawiedliwie, losujemy części 
drzewa.
Kubie i Tasiemcowi przypadło kopanie części, która była bliżej siatki. Pierwszy 
kopał Tasiemiec. Kuba 
z zegarkiem w ręku pilnował swojej kolejki.
– Czy ten, który to wykopie, będzie miał większą część skarbu? – spytał Młody.
– Oszalałeś?! – odezwał się Kuba. – Kto by nie wykopał, to i tak skarb jest mój, 
bo kopiemy w moim 
ogródku.
– To ja to chrzanię! – zaoponował Kacper i rzucił łopatę. – Nie jestem twoim 
murzynem, by kopać dla 
ciebie skarby. Wypad!
– Ja tam się nie chcę wtrącać – powiedział Tasiemiec – ale wydaje mi się, że 
wszystko, co w Polsce 
leży w ziemi, a powstało przed 1945 rokiem, należy do państwa. Tak czy siak, 
będziemy musieli to 
oddać.
– O nie! – powiedział Kuba. – Jeśli jest to coś, co zakopali moi przodkowie, to 
dlaczego mam to 
oddawać państwu? A gdyby tego nie zakopali, tylko leżałoby teraz w biurku mojej 
mamy, to też 
musiałbym państwu oddawać? To jakaś bzdura!
– Słuchajcie – przerwał spory Łukasz. – Najpierw coś wykopmy, potem będziemy się 
martwić.
Ale nie dokończył, bo w tym momencie dało się słyszeć głos Młodego:
– Jest! Chłopaki! Natrafiłem na coś!
Wszyscy rzucili się w jego kierunku.
– Spokojnie! – powiedział Łukasz. – Dajcie saperkę!
Tasiemiec usłużnie podsunął ją zastępowemu. Przez chwilę w milczeniu 
obserwowali, jak Łukasz 
powolutku i metodycznie okopuje miejsce, w którym łopata Młodego natrafiła na 
coś twardego. Po 
chwili Łukasz odsłonił fragment czegoś metalowego i zardzewiałego.
– Weź wbij łopatę niżej i wykop to po prostu – poradził Tasiemiec. Łukasz tak 
zrobił i po chwili z ziemi 
wydobył bryłę. Powoli szmatką oczyszczali wierzch znaleziska. Już po chwili 
leżała przed nimi w miarę 
czysta, trochę zardzewiała i mocno odrapana puszka. Czarna, choć widać było, że 
kiedyś jej wieczko 
pokrywały namalowane kwiatki, bo tu i ówdzie zachowały się jeszcze drobne 
fragmenty malunku.
– Otwieramy? – spytał Kacper.
– Pytanie! – prychnął Artur.
– Poczekajcie! Jeszcze nie! Skoczę po aparat! To trzeba uwiecznić. – zawołał 
Kuba i pobiegł po 
domu. Kiedy po chwili wrócił z aparatem, chłopcy potrząsali puszką. Pierwszy 
odezwał się Kacper.
– Coś lekki ten skarb – powiedział i podał puszkę Arturowi.
– Faktycznie – przytaknął Artur.
– No dobra, panowie! Otwierajcie! – zawołał Kuba i przyszykował aparat. 
Tropiciele wstrzymali 
oddech. Puszka została otwarta. Kuba nacisnął 
spust migawki. 
- Nie, no! Zarypiście! A to ci skarb! – zawołał po chwili Tasiemiec i zagwizdał. 
– A to ci skarb! – 
powtórzył jeszcze raz i zaśmiał się. Na dnie puszki leżał szkielet jakiegoś 
gryzonia. Poznali to po 
zębach.
---Ach te dziewczyny!---
– To jest twoja wina! – krzyczał Młody, w oskarżycielskim geście wskazując 
palcem Kubę. 
– Moja? – Kuba wzruszył ramionami. – To nie ja wybrałem ten list i podjarałem 
się, że mamy skarb!
– Ale gdybyś znał historię swojej rodziny, to byśmy dziś jak ostatnie tłuki nie 
ryli zmarzniętej ziemi.
– Nie przesadzaj! Nie była taka zmarznięta!
– Chłopaki! Dajcie spokój! – wtrącił się Łukasz. – Nie ma co się wściekać...
Ale Kuba był wściekły. I na Młodego, za to że stwierdził, że to jego wina. I na 
mamę, za to, że przy 
chłopakach śmiała się ze znaleziska. No i jeszcze na dodatek powiedziała, że 
Dorotka to jej kuzynka, 
która miała mnóstwo zwierzątek, a że wszystkie znalazły swoje miejsce spoczynku 
w dziadkowym 
ogródku, więc można być pewnym, że ogródek kryje więcej szkieletów niż ten 
jeden. Te słowa 
brzmiały mu w uszach i mieszały się z rechotem kolegów. Był też wściekły na Olę. 
Właściwie głównie 
na nią, bo to ona poleciała po mamę. O! Jak tylko chłopaki pójdą, to on wróci na 
górę i jej pokaże! 
Wstrętna kablara! Zamknie ją w szafie, albo... albo... też ją skompromituje. 
Tak! Jak tylko się nadarzy 
okazja, to powie o niej coś takiego, że będą się z niej śmiać jak dziś z niego. 
Na przykład, że nie dalej 
jak tydzień temu przyłapał ją na wąchaniu własnych brudnych rajstop. O tym, że 
kompromitacja ze 
znaleziskiem i tak by nadeszła, Kuba nie myślał. W ogóle nie myślał racjonalnie. 
Odechciało mu się 
harcerstwa, zastępu, szukania skarbów...
– Szkoda, że nie nazywamy się Jaskiniowcy – dobiegł go głos Artura. Moglibyśmy 
wtedy wykopać 
wszystkie szkielety i zrobić z nich narzędzia człowieka pierwotnego.
Ale Kuba nie słuchał. Odwrócił się na pięcie i już miał iść do domu, kiedy 
uświadomił sobie, że to 
przecież jego ogród i trzeba posprzątać. Został. Ale do samego końca do żadnego 
z chłopaków nie 
odezwał się nawet słowem. W szkole też nie rozmawiał z nimi. Saska Kępa i cała 
okolica 
denerwowała go coraz bardziej. Nie chciał wiedzieć nic więcej o swoim pełnym 
zwierzęcych 
szkieletów ogródku i o rodzinie, w której jakiś facet gryzie i kąsa jakąś babkę. 
W ogóle te wszystkie 
tajemnice nagle wydały mu się głupie. Postanowił nie iść więcej na zbiórkę.
Cały tydzień upłynął mu spokojnie. W szkole problemów z nauką nie miał prawie 
wcale. No... może 
historia nie była tym, co lubił najbardziej, ale... w tej szkole zawsze był 
przygotowany do lekcji. Pewnie 
dlatego, że po zajęciach właściwie bez przerwy siedział w domu. Po odrobieniu 
zadań domowych 
grzebał w internecie, albo grał na komputerze w najnowszą wersję Simsów. Dostał 
ją na imieniny, 
które w tym roku chciał wyprawić, ale w końcu zrezygnował. Niby kogo miał na nie 
zaprosić? Klasa w 
szkole, która okazała się nie być szkołą z marzeń coraz mniej mu odpowiadała. 
Nawet Artur i Kacper 
okazali się nie tacy, jak wcześniej myślał. To dlatego na sobotę zaprosił Jacka 
i Piotrka. W końcu w 
weekend mogą przyjechać do niego z odległego Żoliborza. We dwóch – żeby tak jak 
dawniej, całą 
trójką, porobić coś fajnego. Ale co? Na to nie miał pomysłu. Na razie przed nim 
był piątek. No i 
zbiórka. Zbiórka, na którą iść nie miał najmniejszego zamiaru.
***
W piątkowe popołudnie Kuba zaprowadził Olę do szkoły. Ubrana w mundurek całą 
drogę trajkotała jak 
najęta, ale Kuba nawet nie słuchał. Myślał o tym, że zaraz zobaczy Jagodę, która 
pewnie i tak wie o 
historii ze szkieletem i śmieje się do rozpuku. Z jego niewiedzy, kości w 
ogródku i w ogóle tego, że 
pudło, które miało być pełne skarbów okazało się pudłem pełnym idiotycznych 
informacji o rodzinie, 
która wolałby, by nie była jego rodziną. W końcu to prawdziwy obciach zakopywać 
w puszkach 
chomiki i pisać do kogoś o jakimś gryzieniu i kąsaniu. Kiedy doszli do szkoły, 
nawet nie wszedł na 
korytarz, gdzie czekała na niego reszta Tropicieli i... Jagoda. Ale tego, że 
Jagoda czeka, Kuba nie 
wiedział.
***
– A gdzie Rudy? – spytała Jagoda, kiedy było już dobrze po siedemnastej.
– No zarypiście! Nic, tylko Rudy i Rudy, a ja ci nie wystarczę? – spytał 
Tasiemiec i przymrużył 
filuternie oko. Zaśmiała się.
– Co ty się tak interesujesz tym Rudym – spytała Agata. Jagoda wzruszyła 
ramionami. Nie miała 
ochoty mówić o tym przy Agacie. Wiedziała, że Agata, co by się przy niej nie 
powiedziało, to i tak to 
przeinaczy. Agata była korpulentną brunetką o krótko przystrzyżonych włosach. 
Słynęła z tego, że 
choć ubierała się jak chłopak – w glany i bojówki – to jak nie chłopak lubiła 
plotki, intrygi i wszędzie 
wietrzyła sensację. Jola, długowłosa szatynka i najlepsza przyjaciółka Jagody, 
była zupełnie inna, ale 
nawet jej Jagoda nie umiałaby odpowiedzieć na pytanie, co właściwie interesowało 
ją w tym rudym 
chłopaku. Chyba to, że tak bardzo wzdragał się przed harcerstwem. Jagoda nie 
chciała oczywiście, by 
wszyscy byli harcerzami, ale... gdy spotykała się z pogardą dla szarych 
mundurków, jakaś część jej od 
razu czuła się urażona. Przecież harcerstwo to nic złego. Nawet wręcz przeciwnie 
– myślała zawsze. 
Dlaczego aż tylu uważa, że to potworny obciach? Z Wojtkiem też tak było. Właśnie 
dlatego jej – 
Jagody – nie chciał. Nawet jej to powiedział. O! Dokładnie zapamiętała jego 
słowa. “Niezła z ciebie 
laska, ale sooooorry, stara! Harcerska aktywistka to nie dla mnie. Ciągle bym 
się bał, że jak przyjdzie 
co do czego, to zaczniesz mnie musztrować”. Co to niby miało przyjść do czego, 
tego Jagoda nie 
wiedziała. I nawet nie miała kogo spytać. W tym roku nie widziała Wojtka ani 
razu. Zresztą... poszedł 
do innego gimnazjum niż ona. Ale dobrze zapamiętała ten wyraz twarzy pełen 
pogardy, kiedy mówił jej 
to wszystko. Taki sam wyraz twarzy miał Kuba, kiedy rozmawiała z nim po raz 
pierwszy. Chyba 
dlatego, że ta pogarda w oczach Kuby tak bardzo przypominała jej tę w oczach 
Wojtka. Chciała, by 
Kuba polubił harcerstwo. By przestał mówić o nim z niechęcią. By przestał 
patrzeć na nią, jak na 
aktywistkę, która “gdy przychodzi co do czego, to musztruje”. Bo choć wiedziała, 
że Kuba to nie 
Wojtek, ale... tamte słowa sprzed roku tkwiły w niej jak zadra. I to dlatego tak 
bardzo chciała, by Kuba 
się zmienił. Dla harcerstwa, ale ... i trochę dla niej. Choć racjonalnie nie 
umiała tego wytłumaczyć, 
dlaczego właśnie on.
Wprawdzie Kacper powedział jej na którejś z przerw, że Kuba się tak zachowuje, 
jakby miał nigdy 
więcej nie przyjść na zbiórkę, ale nie chciało się jej w to wierzyć. Teraz długo 
patrzyła na drzwi 
prowadzące na korytarz. Ale znajoma postać z szopą rudych włosów i mnóstwem 
piegów na nosie nie 
pojawiała się. Pod pretekstem skorzystania z toalety wymknęła się na parter. 
Niestety. W gromadce 
zuchów dostrzegła Olę. A więc Kuba musiał tu być. Inaczej skąd wzięłaby się tu 
jego siostra? Sama 
nie przejechałaby trzech przystanków autobusem. Jagoda wróciła na zbiórkę. Tego, 
o czym mówiła jej 
zastępowa – Magda, nie słuchała prawie wcale. Zresztą to ona, Jagoda, wymyśliła, 
by zastęp nazywał 
się Fotografki i by zadaniem rocznym było zorganizowanie wystawy fotografii 
najstarszych domów na 
Kępie. Przypadkiem usłyszała słowa Łukasza:
– To co? Jest nas pięciu? Musimy dobrać sobie szóstego no i wymyślić nowe 
zadanie.
– A co z nazwą? – spytał Artur. – W końcu to był pomysł Rudego.
– A co ty chcesz od nazwy? – żachnął się Tasiemiec. – Jest zarypista!
– Nazwa zostaje – stwierdził Łukasz.
Szóstym został chłopak, który na pierwszej zbiórce siedział koło Kuby i miał 
podarte trampki. Jednak 
tego, że nazywał się Rafał i że teraz w zastępie Tropicieli zajął jego miejsce 
Kuba, nie wiedział. W 
znajdującej się tuż koło szkoły kawiarence internetowej pisał maila do Jacka. 
Czy aby na pewno jutro 
z Piotrkiem go odwiedzą?
***
– Kuba! Zaczekaj! – usłyszał za sobą głos Jagody. Odwrócił się. Ola spojrzała 
pytająco.
– No co się tak gapisz? – burknął.
– Pstro – odparła dziewczynka i puściwszy jego doń, ruszyła w kierunku 
przejścia. Kuba pobiegł za 
nią. Przystanek, z którego odchodził autobus wiozący ich do domu znajdował się 
po przeciwnej stronie 
jezdni niż szkoła. Jagoda dogoniła ich, kiedy byli na przejściu.
– Czemu nie poczekałeś?
Wzruszył ramionami.
– Czemu nie byłeś na zbiórce?
– Sram na zbiórki – burknął.
– Bo ze skarbem nie wyszło?
A więc wiedziała. Już jej powiedzieli o szkielecie chomika na dnie puszki. I 
pewnie o tym, że w 
ogródku jest masa szkieletów, też już wie. Kuba milczał.
– No powiedz coś...
– A co ci tak zależy, żebym przychodził? – spytał i zaraz pożałował, bo Jagoda 
powiedziała, że wcale 
jej nie zależy i machnąwszy ręką, burknęła “cześć”, po czym odeszła. Kuba 
dopiero, kiedy był w 
autobusie, uświadomił sobie, że poszła chyba w przeciwnym kierunku niż mieszka.
***
Sobotnie popołudnie, na które tak czekał, rozczarowało go. Po pierwsze chłopcy 
przyjechali z Eweliną. 
Kuba patrzył na nią, kiedy mizdrzyła się do Piotrka i zastanawiał się, co mu się 
w niej kiedyś podobało. 
Kokietka. Głupia jak but – pomyślał, kiedy po raz kolejny wyszła do łazienki, by 
poprawić szminkę. 
Jagoda się nie malowała, a jednak wyglądała doroślej i poważniej. Ewelina 
przypominała Kubie 
plastikową lalkę. Przestał na nią zwracać uwagę. Jacek zresztą też. W skupieniu 
oglądał drugą część 
simsów, którą z wielką dumą prezentował mu Kuba.
– Stworzyłem taką rodzinę jak moja – opowiadał Jackowi. – I wiesz co? Udało mi 
się umieścić Olkę w 
poprawczaku.
– Nadal cię wkurza?
– Człowieku! Na każdym kroku przynosi mi wstyd.... – odparł Kuba i już chciał 
opowiedzieć historię z 
chomikiem, kiedy nagle za jego plecami rozległ się płacz. To szlochała Ewelina.
– Wynoś się stad! – krzyczała do Piotrka.
– Proszę bardzo! Wynoszę się! – odparł Piotrek i rzuciwszy krótkie “cześć 
chłopaki”, poszedł do 
przedpokoju po kurtkę.
– Stary! Zaczekaj! – Jacek zerwał się od komputera i pobiegł za przyjacielem. 
Kuba z szeroko 
otwartymi oczami został na środku pokoju. Sam. I tylko z kuchni dobiegał go 
szloch Eweliny. Kuba bał 
się pytać, o co poszło. Kiedy po kilku minutach zadzwonił domofon, w słuchawce 
usłyszał głos Jacka.
– Stary! Pogadamy innym razem. Piotrek jest jakiś wściekły. Nie wiem, o co im 
poszło. Wracamy na 
Żoliborz. Na górę już nie wejdziemy.
Kuba powlókł się do pokoju.
– Odprowadzisz mnie? – spytała Ewelina przez łzy.
– Jasne – odparł Kuba, ale niezbyt chętnie ponownie ruszył w stronę przedpokoju. 
Kiedyś na takie 
pytanie poderwałby się na równe nogi, ale teraz... Ewelina była dla niego już 
tylko wspomnieniem. Nie 
miał z nią o czym rozmawiać. Z Jackiem w sumie też nie. Gdyby nie gra, pewnie 
nie zamieniliby nawet 
słowa. A z Piotrkiem? O co mu poszło?
W milczeniu szli w kierunku Ronda Waszyngtona. Kiedy doszli na przystanek 
tramwajowy akurat 
nadjechało 22.
– To cześć – powiedział Kuba i wyciągnął rękę do Eweliny, ale ona nie podała mu 
swojej, tylko 
wspięła się na palce i ucałowała w policzek.
– Pa! – powiedziała i uśmiechnęła się. – Szkoda, że nie mieszkasz już na 
Żoliborzu.
– Yhm – mruknął Kuba. Chciał powiedzieć, że też żałuje, ale w tym momencie z 
tramwaju wysiadła 
Jagoda. Prosto na niego. Kuba nie musiał pytać. Po minie widać było, że 
zauważyła całusa Eweliny. 
Rzucił jeszcze więc Ewelinie krótkie “pa” i zbiegł po schodach w dół przejścia 
podziemnego. Znajomą 
sylwetkę dostrzegł na samym końcu tunelu.
– Jagoda! – zawołał tak głośno, że aż echo się rozległo.
– Nie mam czasu – odkrzyknęła, nie odwróciwszy nawet głowy.
Kuba zaczął biec coraz szybciej, ale kiedy wyszedł z przejścia, Jagody już nie 
było. Cóż... znała Kępę 
i okolice ronda o wiele lepiej niż on. W końcu dla niego była to nadal zupełnie 
obca dzielnica.
---Przyjaciel i wróg---
Po feralnym zdarzeniu na rondzie, Kuba kilkakrotnie próbował spotkać Jagodę. 
Bezskutecznie. Po 
pierwsze, nie wiedział, gdzie dokładnie Jagoda mieszka. Wydawało mu się, że 
gdzieś w kwadracie 
ulic Zwycięzców, Paryskiej, Saskiej i alei Stanów Zjednoczonych, ale pewien nie 
był. W niedzielę 
prawie dwie godziny jeździł na rowerze po podwórkach i wypatrywał blond 
warkocza. Na próżno. 
Oczywiście szukał jej po to, by porozmawiać, bo pewnie teraz pomyśli, że coś go 
łączy z Eweliną. A 
on nie chce, by Jagoda tak myślała. A chyba tak właśnie było, bo w szkole 
dziewczyna najwyraźniej 
go unikała. Raz nawet biegł za nią przez korytarz i wołał, ale Jagoda albo 
udawała, że nie słyszy, albo 
naprawdę nie słyszała, bo nie oglądając się za siebie, pobiegła w stronę 
damskiej toalety i zniknęła za 
drzwiami. Kuba przez chwilę wahał się. Czekać na nią? Nie czekać? Ale kpiące 
spojrzenia innych 
ostudziły jego zapał. Wrócił do klasy. 
Właśnie dlatego, że nie zdołał porozmawiać z Jagodą, zdecydował się iść na 
zbiórkę. Może tam jakoś 
wytłumaczy jej swoje zachowanie.
***
- Zupełnie nie rozumiem - trajkotała Ola, kiedy w piątkowe popołudnie szli w 
kierunku szkoły. - To ty 
jesteś tym harcerzem czy nie jesteś?
- Jesteś głupia to i nie rozumiesz - burknął Kuba.
- Nie jestem głupia! - nadąsała się Ola. 
- Ty sam mówisz mi, że głupi to szalikiem drzewo piłuje, a ja nic takiego nie 
robię! - dodała z tak 
śmiertelną powagą, że Kuba o mało nie parsknął śmiechem. - Nie rozmawiam z tobą. 
A Patrycja 
powiedziała, że nie jesteś już harcerzem i na twoje miejsce jest ktoś inny.
- Patrycja ci powiedziała? - zainteresował się Kuba.
- Nie rozmawiam z tobą - burknęła Ola. 
- Patrycja to wie od Łukasza. W końcu to jej brat, a twój BYŁY zastępowy. - Ola 
położyła nacisk na 
słowo "były" i poprawiwszy na głowie niebieski beret zucha, dała Kubie do 
zrozumienia, że teraz już 
naprawdę nie zamierza powiedzieć do niego ani słowa.
***
Jagody na zbiórce nie zobaczył. Zamiast tego natknął się na Młodego, który z 
przyjścia Kuby 
najwyraźniej nie był zadowolony.
- Rudy! - krzyknął. - Dla ciebie miejsca tu już nie ma - powiedział Młody na 
widok wchodzącego na 
zbiórkę Kuby.
- To znaczy? - spytał Kuba, a w głosie jego czuć było zadziorność.
- Harcerstwo to nie zabawa. Nie ma tak, że rezygnujesz, a potem wracasz - rzucił 
od niechcenia 
Kacper...
- A kto powiedział, że ja rezygnuję? Co to, raz nie przyjść nie można?
Kacper i Młody wymienili porozumiewawcze spojrzenia.
- Można, nawet kilka razy - odezwał się milczący dotąd Artur. - Ale ty podobno 
powiedziałeś Jagodzie, 
że srasz na zbiórki!
- No zarypiście! - wtrącił się Tasiemiec. 
- Wam coś powiedzieć. To było w zaufaniu!
- Ale my już mamy na jego miejsce Rafała! - powiedział Młody i spojrzał w 
kierunku Łukasza, by ten z 
racji bycia zastępowym zajął jakieś stanowisko w sprawie Kuby. Łukasz jednak 
milczał. Patrzył na 
swój zastęp i w duchu myślał, że to będzie ciężki rok. Nie dość, że nie mają 
zadania rocznego, bo 
sprawa ze skarbem nie wypaliła, to jeszcze się kłócą.
- No to ładnie - wtrącił Kuba. - Zmieńcie nazwę zastępu na Jasnowidze. Bo na 
ostatniej zbiórce 
przyjęliście na moje miejsce kolesia, choć wtedy jeszcze nie wiedzieliście, że 
powiedziałem, że sram 
na zbiórki.
- Wiedzieliśmy! - pisnął Młody.
- A to ciekawe! - krzyknął Kuba. - To znaczy, że albo kłamiecie, albo 
rzeczywiście jesteście 
jasnowidzami. Bo wtedy, gdy trwała zbiórka, to ja tego JESZCZE NIE POWIEDZIAŁEM! 
Powiedziałem 
później. PO zbiórce! Do Jagody! I to nie miało oznaczać, że naprawdę sram na 
zbiórki, ale... żeby... 
się odczepiła! - krzyknął Kuba, choć przecież wcale to nie była prawda, ale 
zupełnie nie wiedział, jak 
ma wyjaśnić tamte swoje słowa. 
Był tak wściekły, że nawet nie zauważył tego, że Jagoda właśnie w tym momencie 
stanęła za jego 
plecami. Przyszła tu, by powiedzieć, że cieszy się, iż wrócił. Ale teraz, 
słysząc słowa Kuby, wycofała 
się tak samo cicho, jak cicho przyszła.
- A to czemu nie przyszedłeś? - spytał Młody.
- Bo miałem dość waszych oskarżeń po historii ze skarbem! Bo krzyczeliście na 
mnie, że to moja 
wina, że znaleźliśmy ten cholerny szkielet! I teraz co? Z powodu jednej zbiórki 
nie jestem w zastępie?! 
To jakaś megakaszana i syf!
- Nas jest sześciu, a ty nie jesteś tu potrzebny - burknął Młody.
- Chwileczkę! - odezwał się Łukasz. - Zdaje mi się, że nie ty będziesz o tym 
decydował.
- To głosujmy! Kto jest za przyjęciem Kuby z powrotem do zastępu? - rzucił 
wyzywająco Młody i 
rozejrzał się dookoła. Pierwszy podniósł rękę do góry Rafał, co spowodowało 
mimowolny uśmiech na 
twarzy Kuby. Zaraz potem w górę wystrzeliła dłoń Tasiemca. Dopiero potem z 
pewnym ociąganiem 
ręce podnieśli Kacper i Artur.
- Ty lepiej nie podnoś, bo za moment będzie sytuacja, że albo ty, albo on - 
skarcił Rafała Młody.
- Uspokójcie się - powiedział Łukasz. 
- Wszyscy są w zastępie. Po prostu jest nas siedmiu.
- Jak będzie Kuba, to ja się wypisuję - burknął Młody.
- A to czemu? - spytał Tasiemiec.
- Bo przez niego do dziś mam pęcherze na rękach po kopaniu. I jeszcze mu ogródek 
grabiłem. 
Burżujowi!
- Chwileczkę - Kuba aż się zatrząsł z wściekłości. - Przecież to ty znalazłeś 
puszkę! Ty się podjarałeś 
jak szczerbaty na widok sucharów i krzyczałeś "mam"! Wtedy byłem dobry, co?!
- Dzięki temu ty nie kopałeś sam całego ogródka!
- Tropiciele, spokój! - krzyknął Łukasz, który zaczynał tracić cierpliwość. Jego 
krzyk sprawił, że do 
całej gromadki podszedł przyboczny Olaf.
- Co to za hałasy u was? - spytał.
- Bo Rudy... - zaczął Młody, ale nie dokończył zdania, bo Łukasz kopnął go w 
kostkę.
- Sto razy mówiłem, że do mnie mówi się druhu. - Powiedział Olaf szorstkim 
nieprzyjemnym głosem, 
który drażnił chyba wszystkich w drużynie. 
Łukasz, ilekroć go słyszał, tylekroć zastanawiał się, po co ten facet pracuje z 
młodzieżą, skoro na 
każdym kroku widać w nim pogardę. Olaf najwyraźniej chciał jeszcze coś 
powiedzieć, ale koło niego 
stanął drużynowy, który spojrzawszy na siedmioosobową gromadkę, spytał wesołym 
głosem:
- Zadanie macie?
- Tak - wypalił przez nikogo nie pytany Kuba. Tasiemiec, Łukasz, Kacper, Artur i 
Rafał spojrzeli na 
niego z uznaniem. Tylko oczy Młodego zionęły nienawiścią. Kuba uchwycił to 
spojrzenie. "Zrobiłem 
sobie wroga" - pomyślał, a zaraz potem poczuł na plecach strach, że będą kazali 
mu referować to 
zadanie. Zadanie, którego nie ma. Zadanie, które przed chwilą wymyślił, że je 
ma, a wszystko po to, 
by znów być uznany za swojego. Zwłaszcza, że ze stojącego obok zastępu dziewczyn 
pewna 
długowłosa blondynka ani razu nie zaszczyciła go swoim spojrzeniem. A na tym 
najbardziej mu 
zależało.
- To dobrze, ale referować będziecie w przyszłym tygodniu, bo dziś zaczynamy 
przygotowania do 
trwającej trzy dni akcji "Znicz". - To powiedziawszy drużynowy wyjął gwizdek i 
rozpoczął zbiórkę.
Kuba poczuł, jak wielki ciężar spada mu z ramion. Ma tydzień na wymyślenie 
czegoś ekstra. Czegoś 
takiego, że Młodemu szczęka opadnie.
***
- Rzeczywiście masz pomysł na zadanie dla zastępu? - spytał go Łukasz, kiedy 
skończyła się zbiórka.
- Mam, ale tak jak powiedział Tomek. Wszystko przygotuję na przyszłą zbiórkę. 
Słowo - rzucił Kuba i 
ruszył w kierunku drzwi. Chciał za wszelką cenę porozmawiać z Jagodą, która 
przed chwilą opuściła 
szkolny korytarz. Dogonił ją na schodach szkoły.
- Słuchaj... - zaczął, ale Jagoda przerwała mu.
- Chciałeś, żebym się odczepiła, to się odczepiam. Ale ty też trzymaj się ode 
mnie z daleka - 
powiedziała i minąwszy go,zbiegła po stopniach na dziedziniec. Kuba nic nie 
rozumiał. Stał jak wryty i 
patrzył jak jej sylwetka znika w mroku.
- Idziesz do domu? - z zamyślenia wyrwał go głos Rafała.
- Yhm. - odparł Kuba. - Tylko muszę siostrę odebrać.
- Odprowadzę cię - powiedział Rafał. - Mieszkasz niedaleko.
- Skąd wiesz?
- Mój tata chodził do twojego dziadka odtykać komin. Brał mnie tam czasami, bym 
się pobawił na 
strychu. Twój dziadek miał mnóstwo ciekawych rzeczy.
Kuba spojrzał na Rafała. Popielata grzywka dawno niestrzyżonych włosów spadała 
mu na oczy. Mimo 
jesieni, na nogach Rafała były stare trampki. 
Te, które miał na sobie na pierwszej zbiórce. Tylko że teraz były jeszcze 
bardziej zniszczone. 
Popielata kurtka wyglądała na taką, która przechodziła już kolejny sezon i miała 
już kolejnego 
właściciela.
Ruszyli spod szkoły we trójkę. Po drodze gadali o wszystkim. Nawet obecność Oli 
im nie 
przeszkadzała. Dziewczynka szła przodem i śpiewała piosenkę, której najwyraźniej 
nauczyła się na 
zbiórce.
- Kim jest twój stary? - spytał Kuba.
- Bezrobotny w sumie, ale taka złota rączka - odparł Rafał. - Jak ktoś ma pracę, 
to ojciec idzie i robi. 
Tu, na Kępie, ludzie wynajmują go do odgarniania śniegu, liści i tak dalej. Ja 
też czasem chodzę i mu 
pomagam. Do twojego dziadka na przykład przychodziłem dość często. To był fajny 
gość. Pokazywał 
mi pistolety. Mówił o tobie. Miał mnie zaprosić, kiedyś jak u niego będziesz, 
ale jakoś zawsze bywałeś 
u niego na krótko i z rodzicami. A potem zmarł. Wtedy na tej pierwszej zbiórce 
nie wiedziałem, że ty to 
ty. Jakoś nie skojarzyłem ze zdjęciem, które stało na biurku.
Kuba po raz pierwszy, od kiedy się przeprowadził, uczuł, że wreszcie będzie mieć 
kolegę. Takiego na 
dobre i na złe. W końcu to Rafał pierwszy podniósł rękę.
---Błogosławieństwo cienkich drzwi---
Mama Kuby znała Rafała i pewnie dlatego z miejsca spytała, czy nie zechciałby 
butów, z których Kuba 
wyrósł, a są jeszcze całkiem nowe i szkoda je wyrzucać. Rafał zaczerwienił się.
– Nie, dziękuję – odparł i spojrzał na nią wyraźnie wściekły.
Kuba wciągnął go do Nory. Wdrapali się na łóżko. Chcieli spokojnie omówić to, co 
nazwali PPP, czyli 
Plan Poszukiwania Pomysłu.
– Zauważyłaś? Kuba ostatnio jest jakiś dziwny. Może się zakochał?
Przez cienkie drzwi, jakie dzieliły Norę od kuchni, słychać było rozmowę 
rodziców.
– Kto to jest Jagoda? – pytał ojciec. Kuba wiele by dał, by akurat teraz nie 
rozmawiali na ten temat. 
*** 
– Coś taki smętny, Rudy? – spytał Tasiemiec, kiedy wracali z akcji Znicz na 
Bródnie, i szturchnął Kubę 
w bok.
– Nie wiesz, o co chodzi Jagodzie? – zapytał, udając, że tak naprawdę wcale nie 
zależy mu na 
odpowiedzi.
Tasiemiec wzruszył ramionami.
– A cóż cię to nagle obchodzi? Chciałeś, by się od ciebie odczepiła, a teraz się 
dziwisz?
– Ja? Ja chciałem, by się odczepiła? – Kuba zdumiał się.
– No zarypiście! Przecież na zbiórce, kiedy pytaliśmy ciebie, dlaczego 
powiedziałeś jej, że srasz na 
zbiórki, to sam wyjaśniłeś, że chciałeś, by się od ciebie odczepiła... Trzeba 
uważać na to, co się mówi 
– powiedział Tasiemiec. – I myśleć!
O tak! Myśleć! Kuba teraz już nic innego nie robił, tylko myślał. O Jagodzie, 
oczywiście.
– A co? – zagadał już innym tonem Tasie-miec. – Podoba ci się?
– Nie – odparł Kuba. Zrobił to jednak tak szybko, że Tasiemiec zaśmiał się.
– Nie kłam. Widzę, że ci się zarypiście podoba.
– Tak sobie – mruknął Kuba i, chcąc zmienić temat, spytał o obóz. Zamyślony 
tylko czasem spoglądał 
na Rafała, który dopytywał Tasiemca o wszystko.
I właśnie teraz, po tym, jak kilka godzin temu wyparł się swojego 
zainteresowania Jagodą, starzy 
mówią o tym otwarcie, w kuchni, tuż za drzwiami, przez które nie tylko on, lecz 
także Rafał wszystko 
to dokładnie słyszy.
– Ty, widzę, nie znasz własnego syna i nie wiesz, że kto jak kto, ale on jeden 
jest bez przerwy w kimś 
zakochany – odparła mama, a Kuba nerwowo otwierał leżące na biurku pudełka od 
płyt 
kompaktowych, by włączyć cokolwiek. Niestety, wszystkie były puste, dlatego 
zanim znalazł wreszcie 
płytę, obaj usłyszeli resztę rozmowy, która, zdaniem Kuby, doszczętnie 
skompromitowała go w oczach 
nowego przyjaciela.
– Syn Marzeny to nigdy nie interesował się dziewczynami. Nawet, wiesz, ona 
ciągle się martwiła, że 
może wyrośnie z niego homoseksualista, a nasz Kuba... Ty pamiętasz, jak w 
przedszkolu oznajmił, że 
kocha Asię i się z nią ożeni?
– A, coś było takiego...
– Ile ja się wstydu przez tę jego miłość najadłam. Bo tak ją kochał, że aż 
majtki przed nią zdjął na 
leżakowaniu.
Rafał z trudem powstrzymał się, by nie parsknąć śmiechem. Ujrzawszy jednak wzrok 
Kuby, wzruszył 
ramionami i powiedział:
– Nie przejmuj się. Ty nie wiesz, co moi starzy czasem wygadują. Ojciec to mi 
potrafi przynieść 
straszny wstyd. U ciebie to rodzice kulturalni, wykształceni, a moi... Ja od 
małego chodzę po różnych 
domach kolegów... Nigdzie nie ma tak jak u mnie.
– No dobra. To co robimy? – spytał Kuba. Chciał za wszelką cenę uniknąć rozmowy 
o uczuciach. 
Rozmowy, na którą nie bardzo był gotów, bo mówić o tym jest jakoś tak dziwnie.
– Chodźmy na strych.
– Na strych?
– Twój dziadek ma tam mnóstwo fajnych rzeczy. Bywałem tam z nim i ze swoim ojcem 
– naprawiać 
antenę...
***
Strych tonął w mroku. Rafał z wprawą zapalił lampę naftową. Ustawiona na środku 
starej skrzyni, 
dawała nikłe światło, które z trudem rozpraszało panujące wokół ciemności. Z 
pochyłego stropu wisały 
zakurzone pajęczyny. Na pudłach i skrzyniach zalegała warstwa kurzu. W głębi 
stały stare szafki 
pełne jeszcze starszych i mocno zniszczonych książek.
Kuba był tu pierwszy raz. Inaczej było z Rafałem. Czuł się tu jak u siebie w 
domu.
– W podstawówce, do której chodziłem, nie było drużyny – gadał Rafał. – Poza tym 
ojciec się nie 
zgadzał. Dla niego to wyrzucanie pieniędzy. 
Teraz też nie wiem, jak będzie. Mundurka na pewno mi nie kupi. Będę musiał sam 
zarobić...
Kuba milczał. Jemu mama sama z siebie kupiła mundurek jeszcze w zeszłym 
tygodniu. Jeszcze przed 
tą feralną zbiórką, na którą nie poszedł. 
Kuba nie wiedział, że gdzieś ktoś może mieć rodziców, którzy nie kupią dziecku 
mundurka.
– Zajrzyj do tej skrzyni – powiedział Rafał i wskazał na wielki podróżny kufer.
– A co tam jest?
– Tarcze do wiatrówki. Twój dziadek czasem strzelał w gródku. Zawsze do tarczy – 
wyjaśnił.
– Wiem, strzelałem z nim – odparł Kuba, ale otworzył kufer...
Na strychu spędzili ponad dwie godziny. Były tu i stare narzędzia, i liczydła, i 
wielka lampa z urwaną 
nóżką i postrzępionym abażurem. Także kilka starych obrazów, które najwyraźniej 
nie przedstawiały 
wielkiej wartości, skoro dziadek zdecydował się trzymać je na strychu, a nie w 
pokoju. Choć jeden z 
nich Kubie bardzo się spodobał. Przedstawiał kobietę siedzącą przy stole. W tle, 
za jej plecami, widać 
było drewniany dom.
– Ja chyba nie znajdę nic, co by mogło mi podpowiedzieć, jakie możemy mieć 
zadanie – mruknął 
Kuba mocno zirytowany.
– Wyluzuj – powiedział Rafał. – Na pewno coś znajdziemy – dodał, choć teraz jego 
głos nie brzmiał 
już tak przekonująco.
Nagle równocześnie ich spojrzenie padło na nieduże drewniane pudełeczko z 
wyrytymi na wierzchu 
inicjałami W.C.
– Co to? Kibel? – spytał Kuba.
Obaj zachichotali i... otworzyli. Pudełeczko pełne było ręcznie malowanych 
kartek formatu pocztówki. 
Przedstawiały widoczki, portrety, karykatury jakichś ludzi. Na wierzchu leżała 
taka, która była zupełnie 
inna niż pozostałe. Na niebieskim papierze ktoś nakleił prawdziwego zasuszonego 
bratka i złotą farbą 
napisał: “Serce tylko to prawdziwe, które kocha szczerze. Życie tylko ten 
zrozumie, kto je prosto 
bierze”. Kuba schował kartkę do kieszeni polaru. Mama zawołała ich na racuchy. 
Zamknęli strych i 
wzięli pudło ze sobą.
Racuchy z jabłkami spałaszowali w mgnieniu oka. Szli do Nory, kiedy mama 
zauważyła pudło pod 
pachą Kuby.
– Pokaż to – powiedziała, a kiedy ujrzała zawartość, wydała okrzyk radości:
– Andrzej! Chodź szybko! Kuba znalazł pocztówki wujka Wacka.
– Kto to był wuj Wacek? – spytał Kuba.
– Dla ciebie właściwie... pra... pradziadek – odparła mama, mocno zamyślając się 
przed 
wypowiedzeniem każdego “pra”. – Ja mówię wuj, bo tak się mówiło w domu. On był 
malarzem. 
Mieszkał zresztą tu niedaleko. Na Kępie roiło się wtedy od malarzy. Malowali 
okolice, Warszawę, ale 
też i miejscowe damy. Wuj był ponoć w tym najlepszy.
– A co się z nim stało? – spytał Kuba.
– Zmarł w czasie wojny. Był zresztą już bardzo stary.
***
– Każdy obraz wuja był nie tylko portretem, lecz także rebusem – powiedziała 
mama. 
Znów, tak jak kilka godzin wcześniej, dobiegły ich odgłosy rozmowy rodziców, 
którzy najwyraźniej 
przeglądali pozostawione na kuchennym stole pudło z pocztówkami.
– Rebusem? – Głos ojca zdradzał zaciekawienie.
– Tak. Słyszałam kiedyś, że jak malował kobietę, która nazywała się Królikowska, 
to od razu 
umieszczał na obrazie królika.
– Ciotka Helena miała z nim ciągle kłopoty...
– Helena?
– Tak. Mam imię po niej.
– A jakież to Helena mogła mieć kłopoty?
– Miał mnóstwo kochanek. Miejscowi plotkarze mówili, że wszystkie portretowane 
były jego 
ukochanymi. I podobno jakoś tymi rebusami to zaznaczał. Ale jak, tego nie wiem. 
W każdym razie tuż 
przed śmiercią, a było to w czasie wojny, wyniósł z domu resztki kosztowności 
ciotki. 
Podobno dla kolejnej kochanki, bo już był stary, a ciągle interesowały go młode 
dziewczyny. I jak się 
ciotka spytała, co zrobił z tymi kosztownościami, to powiedział, że jak się 
wreszcie nauczy odgadywać 
jego rebusy, to się dowie. Bo prawda jest ukryta w portrecie.
– I co?
– Nic.
– Dowiedziała się?
– Chyba nie. W czasie powstania znalazła się na Woli i zginęła. Zresztą wuj był 
wielkim dziwakiem.
– Na szczęście ja jestem tylko wielki – zaśmiał się tata i oboje z mamą wyszli z 
kuchni.
Kuba już wiedział, czego będą szukać Tropiciele. Nie musiał zresztą mówić 
Rafałowi. Rozumieli się 
bez słów.
Zmierzchało. Rafał zbierał się do domu. Zakładał w przedpokoju swoje stare 
trampki, kiedy Kuba 
odezwał się:
– A te moje buty to weź. Obiecuję ci, że nikomu nie powiem. Sekret za sekret.
– Jaki?
– Ten o Jagodzie... No wiesz...
Luz! – uśmiechnął się Rafał i wziął buty.
---Gra na punkty---
Wreszcie jakiś pomysł – powiedział Łukasz, wysłuchawszy relacji Kuby.
– O nie! – zaprotestował Młody. – Nie mam zamiaru szukać skarbów jakiegoś Rudego 
pradziadka.
– On nie był rudy – mruknął Kuba.
– Ale ty jesteś! A wiadomo, co rude, to wredne! Twój pomysł też jest wredny. Nie 
mam zamiaru 
sprzątać twojego strychu w poszukiwaniu jakiegoś obrazu.
– Ciebie to bym na strych nie wpuścił.
– Uspokójcie się. Żadnych, podkreślam, ale to żadnych skarbów szukać nie 
będziemy – powiedział 
Łukasz. – Nie będziemy też sprzątać żadnych strychów, kopać żadnych ogródków ani 
nic z tych 
rzeczy.
– Skarbów nie ma – mruknął Kuba.
– Ani rebusów żadnych nie będę rozwiązywać – dorzucił Młody i nagle zachichotał.
– Z czego się tak śmiejesz? – spytali Artur z Kacprem.
– A nic. Tak sobie tylko wyobraziłem, jak musiałby wyglądać rebus na portrecie 
kogoś, kto miałby na 
nazwisko Sraczka.
Zapadła cisza, a potem rozległ się ryk śmiechu.
– Panowie. Ani rebusy, ani skarby... po prostu. Zajmijmy się malarzami z Kępy. 
Zróbmy taki spis. Ilu 
ich było, gdzie mieszkali, kiedy żyli. Zastęp Magdy – fotografki – szykuje 
wystawę fotografii 
najstarszych domów na Kępie. Jeśli uzupełnimy ją o informacje o malarzach, to 
możemy wspólnie 
stworzyć coś fajnego. Może wśród fotografii domów znajdą się takie, o których 
właścicielach to my 
będziemy mogli coś powiedzieć?
– Zarypiście – powiedział drwiąco Tasiemiec. Ale w tym wypadku jego ulubione 
słowo nie oznaczało 
bynajmniej aprobaty. 
– Mi to przypomina głupi quiz liczbowy z obozu.
– Jaki quiz liczbowy? – spytał Kuba.
– A taki, kiedy kazali łazić po wsi i pytać: ile lat ma najstarszy mieszkaniec, 
a ile najmłodszy? Ile we 
wsi jest domów? W której zagrodzie mieszka najwięcej osób? I tak dalej.
– Nuda – mruknął Kuba i udając, że wsadza sobie do gardła dwa palce, które 
powodują 
natychmiastowy zwrot podwieczorku zjedzonego w domu przed wyjściem na zbiórkę, 
mrugnął 
porozumiewawczo do Rafała.
– Daj spokój – szepnął Rafał. – Ważne, że mamy zadanie roczne...
Kuba chciał jeszcze coś powiedzieć, ale ku jego zdumieniu pogląd Rafała zdawali 
się podzielać 
wszyscy, bo Tasiemiec po chwili powiedział głośno:
– A właściwie dobrze, że mamy jakieś zadanie. Można zająć się przyjemniejszymi 
rzeczami.
– Na przykład? – spytał Kuba.
Ale Tasiemiec nie odpowiedział. Rozpoczęła się zbiórka.
Od tamtej pory w życiu Kuby przyjemnych rzeczy było kilka.
Po pierwsze całą drużyną zorganizowali sobie andrzejki. Lali wosk przez klucz i 
jemu wyszedł 
dziewczęcy profil. Wprawdzie Młody twierdził, że nie jest to profil człowieka, a 
szczerbata finka, którą 
zapewne skonfiskuje mu Olaf za używanie niezgodnie z przeznaczeniem. Ale on, 
Kuba, wiedział 
swoje. To był profil Jagody i każdy, kto twierdzi, że to była szczerbata finka, 
powinien zacząć się bać, 
by samemu nie zostać szczerbatym.
Po drugie tydzień po andrzejkach mieli drużynowe mikołajki. Nic wielkiego. Każdy 
miał przynieść 
prezent i wrzucić do wielkiego wora. Prezent miał być własnoręcznie zrobiony i 
na literę “p”. Kuba 
biedził się ileś dni nad tym, co to ma być. Co może zrobić. I kiedy zaczynał 
tracić nadzieję, że coś 
wymyśli, wzrok jego padł na czapkę Oli. Wracali razem ze szkoły. Ola jak zawsze 
trajkotała, a Kuba 
jak zawsze myślał o tym, że najchętniej tę głupią gówniarę by kopnął. 
Oczywiście, gdyby nie było to 
zabronione. No... w grę wchodziło jeszcze zrzucenie jej ze schodów. Zwłaszcza po 
tekście, że Łukasz 
jest mądry i gdyby nie on, to byście nie mieli zadania na zbiórki. Bo w końcu to 
już szczyt, by jego 
pomysł na zadanie przypisywać Łukaszowi. Kuba w myślach widział, jak Ola spada 
ze szkolnych 
schodów na tyłek, u dołu tychże schodów uderza się w swój głupi łeb i wstaje już 
mądrzejsza i 
wpatrzona w niego – Kubę, a nie w Łukasza, który przypisuje sobie cudze pomysły. 
Bo o tym, że to 
najpierw Patrycja, a potem Ola przekręciła opowieść Łukasza, nie miał zielonego 
pojęcia. Myślał tylko 
o tym, jak dopiec Oli.
I właśnie wtedy spojrzał na jej czapkę, na przyczepiony na górze pompon i... 
wpadł na pomysł. Zrobi 
pompon – taki z oczami. Tylko jak? Na szczęście mama pokazała jak. I choć pompon 
produkcji 
Łukasza różnił się od maminego, przede wszystkim nie był taki równy i puszysty, 
a na dodatek oczy, 
które mu nakleił, były – delikatnie rzecz ujmując – zezowate, to jednak był to 
jego własnoręcznie 
wyprodukowany, najprawdziwszy w świecie pompon. I właśnie ten pompon wylosowała 
ku radości 
Kuby Jagoda. Wprawdzie fakt, że wzięła pompon za zośkę i wraz z resztą dziewczyn 
zaczęła go 
podrzucać nogami, trochę Kubę zirytował, ale... nie byłby sobą, gdyby takiej 
drobnostki jej nie 
wybaczył. Zwłaszcza że kilka razy złapał ją na spoglądaniu na niego ukradkiem. 
Czy wiedziała, że 
pompon, który brała za zośkę, to jego robota?
Właśnie te dwie rzeczy, andrzejki i mikołajki, były w tym roku dla Kuby 
najfajniejsze. Zwłaszcza że 
obie łączyły się z... Jagodą. Jednak gdyby ktokolwiek głośno połączył te dwa 
zdarzenia jej imieniem, 
Kuba z pewnością byłby wściekły, że jego tajemnica, którą do tej pory znał tylko 
on, Rafał i rodzice, 
została odkryta. 
***
– Nic z tego nie rozumiem – powiedział Kuba. Strumień światła latarki, którą 
miał w nowiutkiej 
komórce, jaką dostał na Gwiazdkę, oświetlał jeden z pięciu szkiców otrzymanych 
od drużynowego. Na 
każdym widniały uliczki bez nazw, a kwadratem zaznaczony był budynek. Jaki? 
Właśnie to było ich 
zadaniem. Bo przy takim budynku tkwiły ukryte dla nich koperty z zadaniami. 
Znalezienie każdej było 
nagradzane jednym punktem. Ale jak je znaleźć? Trzeba najpierw znaleźć budynki. 
Gdzie ich szukać? 
Trzeba dopasować uliczki do naszkicowanych planów. Jak? Kuba westchnął. Okolica, 
w której 
mieszkał już kolejny miesiąc, nadal była dla niego czarną magią. Gdyby chociaż 
można było zerknąć 
na jakąś mapę. 
Ale mapy nikt nie miał. Dlatego Kuba oddał szkic Tasiemcowi, a sam, święcąc 
latarką, milczał, 
słuchając, jak reszta woła jeden przez drugiego:
– To po łuku, to Berezyńska lub Lipska – pieklił się Tasiemiec.
– Ta! Srali muchy, będzie wiosna – burknął młody. – Równie dobrze to może być 
Zakopiańska.
– Albo coś poza kładką... Chyba i Rzymska jest po łuku... – twierdził Artur.
– Głupi jesteś. Rzymska to jest pieczeń – powiedział Kacper.
– No nie! Trzymajcie mnie! Nie wie, gdzie jest Rzymska! Pieczeń to ty masz 
zamiast mózgu.
Tasiemiec twierdził, że uliczka biegnąca po łuku to Berezyńska. Przy 
Zakopiańskiej upierał się Młody. 
Sporu nikt nie był w stanie rozstrzygnąć.
– Zakład? Zakład? – krzyczał Młody. – Idę o zakład, że to Zakopiańska!
– Dajcie spokój z zakładami – ofuknął ich Łukasz.
– Zobaczmy może na inną kartkę – zaproponował w końcu Kuba i spojrzał na inny 
szkic. – To kościół! 
– zawołał głośno po chwili i kamień spadł mu z serca. Wreszcie on cokolwiek na 
tych mapkach 
rozpoznał.
– Tak – mruknął Łukasz. – Znając pomysły drużynowego, to była jedyna budowla tak 
zwanej 
użyteczności publicznej. Reszta to są zwykłe domki.
Kopertę przy kościele znaleźli bez trudu. Tkwiła przyklejona taśmą do oparcia 
ławki stojącej przed 
świątynią.
– Co z resztą kartek? – spytał Łukasz, ale drużyna milczała. Cztery szkice 
niczego nie przywodziły im 
na myśl.
– Wiecie co? – powiedział po chwili Kuba. – Przy księgarni jest plan okolicy...
– Ty masz łeb, chłopie! – odezwał się Rafał.
– Jaki plan? – zainteresowali się Kacper z Arturem. Młody też nie wiedział, o co 
chodzi Kubie. Do 
skrzyżowania Francuskiej z Obrońców prawie biegli. Dopiero na miejscu ich oczom 
ukazała się tablica 
informacyjna z planem okolicy. Planem, koło którego zapewne chodzili codziennie, 
ale którego nigdy 
nie zauważyli. Nic dziwnego, mieszkając tu od urodzenia, znali okolicę. Tylko 
Kuba czuł się tu ciągle 
jak turysta.
– Zarypiście – krzyknął Tasiemiec. – Zaraz będziemy wiedzieć, co jest co... – 
dodał, przykładając 
poszczególne szkice do stojącej na ulicy tablicy informacyjnej. Ale okrzyk 
radości ustąpił po chwili 
miejsca rozczarowaniu. Na tablicy nie było całej Saskiej Kępy, a tylko jej 
wycinek. Niemniej wiedzieli 
już jedno. Szkic z ulicami biegnącymi po łuku przedstawiał Zakopiańską. Puścili 
się biegiem w stronę 
Zwycięzców.
– A reszta mapek? – spytał Kuba.
– Rudy! Daj spokój! – krzyknął Młody, dumny, że miał rację. Że uliczka po łuku 
była tą, na którą on 
wskazywał.
Na miejscu okazało się, że znalezienie uliczki to pół biedy. Który ze stojących 
w szeregu domków jest 
tym, który wskazuje mapa? Minęło dobre dwadzieścia minut. Chłopcy powinni byli 
wracać na zbiórkę. 
Z pięciu szkiców rozwiązali właściwie półtora. Bo kwadrat wskazujący dom na 
Zakopiańskiej nadal był 
dla nich nieodgadniony. Czy dom stojący na łuku był na wprost Szczuczyńskiej, 
Wąchockiej czy 
Genewskiej? Dla Kuby te nazwy były obce, więc milczał. Tymczasem chłopcy znów 
zaczęli kłótnie. 
Kubę zaczynało to wszystko denerwować. Dlatego zobaczywszy staruszka z psem, 
podszedł do niego 
i podtykając pod nos karteczkę ze szkicem, spytał:
– Nie wie pan, który to dom?
– No pewnie, że wiem. Ten. – I pokazał na dom, którego ogród wychodził na 
Zakopiańską, na wprost 
Szczuczyńskiej. – To jedyna uliczka, która dochodzi do jakiejś poprzecznej. Tu 
przed wojną jeden 
malarz mieszkał...
– Malarz?
– A tak. Tu zresztą mieszkało wielu malarzy. Ten nazywał się Halicki... 
Kazimierz... Jak będziecie 
chcieli wiedzieć więcej, to zajdźcie do mnie. Mieszkam tu niedaleko, na 
Zwycięzców. O! Sporo wiem o 
Kępie...
Ale chłopcy go nie słuchali. Rzucili się w kierunku ogrodowej furtki, do której 
taśmą przyklejono kolejną 
kopertę z zadaniem.
– Zarypiście! – powiedział Tasiemiec i wyciągnąwszy z kieszeni pomiętą kartkę i 
ukruszony ołówek 
notował adres i nazwisko: Kazimierz Malicki, ul. Zakopiańska... – Wygląda na to, 
że mimochodem 
zaczęliśmy zajmować się rocznym zadaniem.
– No – przytaknęli Kuba i Rafał. I tylko Młody nie odezwał się nawet słowem. 
Fakt, że zadanie roczne 
wymyślił Kuba, denerwował go coraz bardziej. I tylko z jednego był dumny, że to 
on rozszyfrował drugi 
szkic. 
To, że trzy pozostały nierozwiązane, zdawało się nie martwić nikogo z 
Tropicieli. Dopiero po chwili, 
kiedy wracali do szkoły, uświadomili sobie nie tylko to, że wracają z 
rozwiązanymi jedynie dwoma 
zadaniami, ale że nie pożegnali się ze staruszkiem i nie wzięli od niego adresu. 
No i na dodatek Kuba cały czas upierał się, że malarz, o którym wspomniał 
staruszek, miał zupełnie 
inaczej na nazwisko, niż zanotował 
Tasiemiec. Jak? Tego nie mógł sobie przypomnieć.
---Dziwak i dziwka---
Ty to jesteś dziwak – powiedział Tasiemiec, kiedy Kuba z pewną niechęcią oglądał 
przydzieloną mu 
kanadyjkę. 
– Czemu dziwak?
– Każdy normalny chłopak to by się cieszył, że wreszcie jest bez starych, a 
ty...
– Co ja?
Tasiemiec wzruszył ramionami i wrócił do przerwanej roboty. Cała drużyna słała 
łóżka i 
rozpakowywała się po przyjeździe. Byli zmęczeni. W końcu jechali pociągiem całą 
noc.
Szkoła, w której ich zakwaterowano na zimowisko, mieściła się w małej górskiej 
miejscowości, której 
Kuba długo i na próżno tuż przed wyjazdem szukał na mapie.
Pierwszej nocy Kuba nie mógł zasnąć. Kanadyjka była niewygodna, szkolne 
prysznice zbyt obskurne, 
a brak Rafała sprawiał, że czuł się odizolowany od reszty zastępu. Na domiar 
złego Jagoda kolejny 
tydzień zdawała się nie zauważać jego obecności. 
Pierwsze dni zimowiska były dla niego koszmarne. Pod prysznicami często 
brakowało ciepłej wody. 
Od razu też wyszło na jaw, kto w drużynie myje się, a kto nie. Dla Kuby, którego 
brzydził każdy 
brudek, było to sporym szokiem. Bardzo powoli przyzwyczajał się do innego trybu 
życia niż ten, który 
znał z domu. 
I tylko jedna rzecz spędzała mu sen z powiek. Jagoda, która nadal nie zwracała 
na niego uwagi i 
uśmiechała się do jakiegoś ostrzyżonego na jeża bruneta z innej drużyny. Kuba 
znał ten uśmiech. Tak 
uśmiechała się do niego i wtedy, gdy widział ją po raz pierwszy, i kiedy szli do 
pani Eulalii. Teraz tym 
uśmiechem obdarzała innego. Starał się tym nie przejmować. Ale... brunet go 
denerwował. Na imię 
miał Patryk i wszystkie dziewczyny wodziły za nim wzrokiem.
Pierwszy oficjalną niechęć do Patryka okazał Tasiemiec. 
– Nienawidzę tej mendy – powiedział, rzucając się na kanadyjkę.
– Jakiej mendy? – spytał Kuba.
– Tego Patryka-Patyka – powiedział, a w jego głosie dało się wyczuć pogardę.
– Nie lubisz go – stwierdził.
– A ty, Rudy, lubisz?
– W sumie mnie on też denerwuje – przyznał Kuba.
– Jagoda jaka w niego wpatrzona, widziałeś? – spytał Tasiemiec. 
– Interesuje cię Jagoda? – Kuba starał się, by jego głos brzmiał obojętnie. 
– Eee, nie o to chodzi – odparł Tasiemiec i machnął ręką. – Z Jagodą znamy się 
od małego. Chodzi 
mi o to, że nie przypuszczałem, że jest taka głupia. Tak jakby zapomniała, co to 
za człowiek...
– A co?
– Był z nami na obozie w wakacje. Kilka dziewczyn przez niego ryczało.
– A co zrobił? 
– Magda mówiła, że przeczytał chłopakom jej kartkę, którą do niego napisała.
– A co było na tej kartce? – zainteresował się Kuba.
– Nie wiem. Pewnie jakieś babskie wyznania i jęki. 
– Jak głupia i do niego pisała...
– Sęk w tym, że chyba do niego nie pisała. Magda mówiła, że on sam napisał, a 
potem wmawiał 
wszystkim, że to ona.
– Rany! Tasiemiec! Weź daj spokój! To, co opowiadasz, wieje brazylijską 
telenowelą!
– Zarypiste, nie? 
Kuba parsknął śmiechem. 
***
– Wstawaj! – Mocne szarpnięcie za ramię wyrwało Kubę ze snu. A właśnie śniło mu 
się, że znalazł 
jakiś pakunek. Już za chwilę miał rozedrzeć okrywający go papier. 
– Co jest? – spytał zaspanym głosem. 
– Wstawaj! Alarm nocny! – powiedział Łukasz.
Kiedy po kilku minutach stali wszyscy na korytarzu, druh Tomek oznajmił, że 
alarm mają wszystkie 
drużyny z zimowiska. Każda ma iść po oznaczonych śladach i odnaleźć zadania. Ich 
zadania 
rozstawiał przyboczny. Jest ich pięć. Czas na znalezienie mają nieograniczony, 
ale za szybki powrót 
przyznawane są punkty.
Pierwsze dwa odnaleźli bez trudu. Z trzecim było gorzej. Ukryte w plastikowych 
woreczkach koperty 
były oznaczone odblaskowymi wstążkami. Ale po dwóch pierwszych zadaniach, które 
ukryte były 
jeszcze na terenie szkoły, szlak oznaczony przez oboźnego niebieskimi barwami 
ich drużyny wydawał 
się niewyraźny. W ciemności znalezienie oznakowanych zadań było o wiele 
trudniejsze, niż się 
spodziewali. Pewnie dlatego, że śnieg, który gdy wyruszali, tylko prószył, teraz 
zaczynał padać 
gęstymi płatami. Kilka razy gubili drogę. Powoli szli łagodnym zboczem 
niewielkiej góry. Kuba cały 
czas starał się być blisko Jagody. Szedł tuż za nią, kiedy usłyszał fragment jej 
rozmowy z Magdą. 
Rozmawiały o Patryku.
– To świnia – mówiła Magda.
– Nie przesadzaj – odparła Jagoda, ale spostrzegłszy obok Kubę, umilkła. Kuba 
zaczerwienił się i 
jakoś tak nieszczęśliwie stąpnął, że spadł ze stoku prosto w sporą śnieżną 
zaspę. 
Dziewczyny aż pisnęły. 
– Rudy! Żyjesz? – usłyszał po chwili głos Tasiemca. 
– Tak! – odkrzyknął i spróbował wygramolić się z zaspy. Nie było to jednak 
łatwe. Śnieg cały czas 
osypywał się i sprawiał, że Kuba grzązł jeszcze bardziej. 
– Skoczcie mu pomóc – krzyknął Łukasz do Artura i Kacpra. 
I właśnie w ten sposób na dole skarpy znaleźli się po chwili we trzech. Kiedy 
wreszcie udało im się 
dostać na górę, okazało się, że od chwili, kiedy Kuba wpadł w zaspę, minęła 
ponad godzina. Młody 
chciał wracać do obozu, ale reszta go zakrzyczała, że pozostały jeszcze trzy 
zadania. O dziwo, 
znalezienie ich nie sprawiało trudności. Może dlatego, że śnieg nagle przestał 
padać? Do szkoły 
wrócili po czterech godzinach. Pierwszą osobą, na którą się Kuba natknął, był 
Patryk. 
Stał na korytarzu i patrzył kpiąco. 
– Rudy! Wyglądasz jak zmokła kura!
Kuba wzruszył ramionami i wszedł do sali. Zamykając drzwi, słyszał jeszcze ryk 
śmiechu. To śmiał się 
podobóz Patryka. I tylko jedno go cieszyło – że Jagoda nie słyszała tych kpin. 
Następnego dnia rano Patryk zaczepił go na korytarzu i powiedział:
– Ty to dziwak jesteś. Słyszałem, że nie chciałeś wracać do obozu, tylko uparłeś 
się, żeby odnaleźć 
wszystkie zadania. 
Zastanowiło go tylko jedno. Kto mu to powiedział? 
***
Kuba siedział na schodach i czytał książkę.
– Ta Jagoda to taka głupia, że nie wiem – dobiegł go czyjś głos. Kuba wstał i 
przyczaił się. Przez pręty 
balustrady schodów zobaczył stojącego piętro wyżej Patryka z jakąś dziewczyną. 
Miała długie, czarne 
włosy splecione w warkocz. 
– Taaa – odparła dziewczyna. – Teraz to tak mówisz. A wczoraj z nią gadałeś.
– A to już gadać nie można? 
– Jeśli jest tak, jak mówisz, to mi udowodnij, że ta cała Jagoda nic dla ciebie 
nie znaczy.
– Jak?
– Publicznie nazwij ją... 
Ale Kuba nie dowiedział się, jak czarnowłosa Paula kazała Patrykowi nazwać 
Jagodę, bo usłyszał 
kroki na dole. Nie chcąc, by go rozpoznano, przebiegł przez korytarz pierwszego 
piętra. Tuż przy 
umywalni natknął się na Jagodę. 
– Hej – rzucił w jej kierunku.
Zatrzymała się z wyraźnym ociąganiem. 
– Wiesz co... – zaczął i zamilkł. Jak jej powiedzieć, że ten Patryk to świnia? 
Że za jej plecami coś 
kręci? 
– Słyszałem, jak Patryk rozmawiał z taką laską... – zaczął i urwał po chwili, bo 
Jagoda spojrzała na 
niego tak, że pożałował, że się odezwał. 
– Podsłuchiwałeś? – spytała.
– Nie... trochę... tego... – bąkał zmieszany. 
– I on ma ciebie... – zaczął Kuba, ale nie zdążył dokończyć zdania, bo Jagoda mu 
przerwała.
– A co to ciebie obchodzi? – spytała nieprzyjemnym głosem i odwróciwszy się na 
pięcie, weszła do 
sali dziewczyn. 
***
– W grze nocnej nie wypadliśmy tak źle. Inne drużyny nie znalazły połowy zadań. 
Tylko czas mieliśmy, 
niestety, najgorszy – powiedział Łukasz, który wrócił właśnie z narady 
zastępowych.
– To przez Rudego – warknął Młody, ale Łukasz nakazał ciszę. 
– Dyskoteka kończąca zimowisko jest przebierana – powiedział powoli, tak jakby 
przeczuwał, co zaraz 
usłyszy.
– No, stary! Co my jesteśmy? Dzieci?
– Kurczę, nic na to nie poradzę! Taka decyzja zapadła na radzie zimowiska. Mnie 
tylko przekazano, a 
ja przekazuję wam, że w świetlicy czekają krepiny, bibuły, materiały i tektury i 
możecie tam iść, i sobie 
robić, co chcecie.
Chłopcy westchnęli, spojrzeli na siebie i zamilkli. Dopiero po chwili Tasiemiec 
zrezygnowanym głosem 
jęknął: 
– No, to zarypiście. 
***
Kuba nigdy nie przepadał za tańcem i dyskotekami. Ilekroć ojciec tłumaczył mu, 
że kiedyś była to 
jedyna szansa na przytulenie się do dziewczyny, patrzył na niego jak na idiotę. 
Ale teraz... Ubrany w 
idiotyczny, zrobiony z krepiny strój Spidermana, patrzył na wirujące na 
parkiecie pary i zastanawiał 
się, czy poprosić Jagodę do tańca. Ale nie zdążył. Zapowiedziano białe tango i 
Jagoda przebrana za 
Indiankę podeszła do Patryka. Nie minęła nawet minuta, kiedy do uszu Kuby 
dobiegło tylko jedno 
słowo:
– Dziwka... – i zobaczył dziewczynę biegnącą w kierunku drzwi wyjściowych.
Znalazł ją na schodach wiodących do szatni. 
– Nie płacz – powiedział, ale Jagoda odwróciła się plecami. – To idiota. To 
taki... – Kuba szukał w 
myśli określenia, które pasowałoby do Patryka, ale nic nie przychodziło mu do 
głowy. – To taki... 
“casanowa z... Grochowa” – wypalił wreszcie. 
– Nazwał mnie dziwką! – chlipnęła Jagoda. 
– Mnie dziwakiem – powiedział spokojnie. 
– Dziwakiem to ja ciebie nazwałam – wychlipała. – Bo wtedy... taki przemoczony, 
a nie chciałeś 
wracać do obozu... Ale dziwką? Dlaczego? 
Dopiero teraz Kuba mógł jej opowiedzieć o rozmowie, którą przez przypadek 
usłyszał na schodach. 
– Magda mówiła, że on taki jest – powiedziała Jagoda. – Zresztą... na letnim 
obozie była taka 
historia... 
– Magda! A mnie słuchać nie chciałaś – odparł z wyrzutem.
Ale Jagoda nie odpowiedziała. Za nic w świecie przed Kubą nie przyznałaby się, 
że Patryk niewiele ją 
obchodził, że chciała, by chłopiec po prostu poczuł się zazdrosny. Bo o tym, że 
zamiar jej się udał, nie 
miała zielonego pojęcia.
---Włamanie---
Była sobota, a Kuba wracał właśnie ze sklepu. Na Aldony natknął się na Jagodę. 
Stała z aparatem 
cyfrowym w ręku przed siedzibą ambasadora Turcji. Wyglądała tak, jakby nad czymś 
się 
zastanawiała.
– Uhu! – huknął jej tuż nad uchem, aż dziewczyna wzdrygnęła się i obróciła w 
jego stronę.
– Co tu robisz? – spytał.
– Wiesz, że nasze zadanie to fotografowanie domów na Saskiej Kępie, więc...
– Chcesz sfotografować ten? – Kuba ruchem głowy wskazał siedzibę ambasadora.
– Tak. Tylko...
– Tylko co?
– Nie wiem, czy wolno. 
– Zadzwoń do furtki, to się przekonasz.
– A jak tam nikt nie zna polskiego?
– Ktoś musi znać polski. Przecież do furtki dzwonią i listonosz, i jacyś ludzie 
od rachunków, a i zakupy 
trzeba robić...
– Rany! Muszę lecieć, rodzice czekają z zakupami! – krzyknął Kuba, ale nie 
ruszył się z miejsca. 
Zamiast tego przestąpił z nogi na nogę. 
Przez chwilę panowało milczenie. Wreszcie odezwała się Jagoda.
– A będziesz mógł wyjść z domu? Połaziłbyś ze mną. We dwójkę raźniej.
– Myślisz, że to dobry pomysł?
– Dlaczego nie? – odpowiedziała pytaniem i uśmiechnęła się. Wydarzenia na obozie 
okazały się 
lekarstwem na konflikt, który właściwie zrodził się niechcący. Teraz rozmawiali 
ze sobą, jak gdyby nic 
złego się między nimi nie stało.
– To chodź ze mną.
Mama Kuby uznała, że Kuba, owszem, może wyjść z koleżanką, ale musi jeszcze 
pójść na bazarek 
na Zwycięzców po kurę.
– Polecę z tobą i obrócimy raz-dwa – powiedziała Jagoda. – Pani się nie martwi. 
Zaraz będziemy z 
Kubą. To znaczy z kurą. Eee, z Kubą i z kurą – poprawiła się i obdarzyła panią 
Helenę promienistym 
uśmiechem.
***
– Wiesz, już od kilku lat mówi się, że bazarek ma być zlikwidowany – powiedziała 
Jagoda. Na jej piersi 
dyndał aparat, a na plecach Kuby plecak, w którym schowana była owinięta w folię 
kura.
– Ludzie przenieśli się na Niekłańską – dodała. – Ale zobacz, że i tu stoją 
handlarze. – Wskazała ręką 
na chodnik wzdłuż ulicy. Kuba spojrzał w tym kierunku i zobaczył rozłożoną na 
chodniku folię, na 
której między koziołkami do sztućców, sztućcami, lichtarzami, popielniczkami i 
mnóstwem innych 
drobiazgów leżał stosik ręcznie malowanych pocztówek. Podobnych do tych, które 
jakiś czas temu 
wraz z Rafałem znaleźli na strychu.
– Patrz! – zawołał do Jagody i spytawszy brodatego sprzedawcę, czy można, wziął 
do ręki pocztówki. 
– To są karty zrobione przez mojego jakiegoś pra pra. Po ile? – spytał brodacza.
– Po pięćdziesiąt – odparł sprzedawca i przesunął się bliżej w stronę Kuby.
– Mamy w domu na strychu pudełko z mnóstwem takich pocztówek. Podobno był bardzo 
kochliwy i 
coś w tym chyba jest, bo znalazłem taką pocztówkę... – zaczął Kuba i już chciał 
opowiedzieć Jagodzie 
o niebieskiej karcie z zasuszonymi kwiatkami, ale urwał. Przecież nie zacytuje 
jej pradziadkowej 
sentencji o miłości. Głupio tak jakoś. Dlatego opowiedział o rebusach i skarbie, 
który pradziadek 
gdzieś wyniósł. – Patrz! 
To na pewno jego ręka – powiedział, pokazując Jagodzie akwarelowy portrecik 
jakiejś pani. W rogu 
pocztówki z jej wizerunkiem widniała mała podkowa i młotek. – Pewnie nazywała 
się Podkowińska – 
powiedział Kuba.
– Albo Kowalska – zauważyła Jagoda.
– Eee... To namalowałby miech kowalski – odparł Kuba i nagle uświadomił sobie, 
że nie ma zupełnie 
pojęcia o tym, jak taki kowalski miech wygląda. Pewnie dlatego nie zwrócił uwagi 
na fakt, że brodaty 
mężczyzna od dłuższego czasu bacznie im się przyglądał. Natężał ucho, kiedy Kuba 
opowiadał 
Jagodzie o pocztówkach, pradziadku, rebusach i skarbie. A teraz wyjął z kieszeni 
telefon komórkowy i 
nacisnąwszy jeden guzik powiedział do słuchawki:
– Chodź tu natychmiast.
Zaaferowani rozmową szli powoli w kierunku domu Kuby. Żadne z nich nie zwróciło 
uwagi na 
brodacza, który w pewnej odległości szedł za nimi.
***
Spacer po Kępie zmęczył oboje. Jagoda robiła zdjęcia i opowiadała o tym, jak 
podzieliły między siebie 
obowiązki w zastępie fotografek.
– Ile zamierzacie zrobić zdjęć? – spytał Kuba.
– Wiesz... Mamy na zastęp dwa aparaty cyfrowe, którymi się wymieniamy, więc w 
sumie możemy 
zrobić dowolną ilość zdjęć.
– Gorzej będzie z odbitkami, co? – raczej stwierdził, niż spytał Kuba.
– A owszem. Kupa forsy – przyznała Jagoda. – Ale ja zaproponowałam, by 
wydrukować je na 
drukarce. Tylko musimy kupić atrament i papier. Trochę forsy w kasie drużyny 
jest, bo w końcu między 
innymi po to pomagaliśmy pakować zakupy w Carrefourze, tylko że... Jeszcze nam 
brakuje.
– Przed nami Wielkanoc – pocieszył ją Kuba. – Też ludzie robią duże zakupy.
– Chętnie bym obejrzała na komputerze te zdjęcia, które dziś zrobiłam... – 
zaczęła Jagoda, ale Kuba 
nie pozwolił jej dokończyć.
– Chodźmy do mnie – zaproponował.
– Nie mogę. Starzy będą się denerwować. W końcu jest trzecia, a ja przed 
dziesiątą wyszłam z domu.
– To zadzwoń do nich.
Rodzice Jagody pozwolili jej przyjść do Kuby, ale po obiedzie.
– W sumie i tak nie moglibyśmy tego u ciebie obejrzeć, bo nie masz kabla do 
aparatu – powiedziała 
Jagoda. – Ale wiesz co? Wezmę z domu kabel i program i wpadnę do ciebie po 
piątej, dobrze?
Kuba przytaknął. Stali przed niewielkim dwupiętrowym blokiem na Wandy. To tu 
mieszkała Jagoda. 
Kuba wreszcie to wiedział. A przecież wtedy, gdy na rowerze krążył po Saskiej 
Kępie, przejeżdżał pod 
jej oknami tyle razy. Teraz patrzył, jak znika za drzwiami klatki schodowej. 
Wrócił do domu. Wchodząc 
na podwórko, myślał cały czas o dziewczynie i dlatego nie zauważył męskiej 
postaci, która na jego 
widok schowała się w ogródku.
***
Mijając skrzyżowanie Zwycięzców z Saską, przyspieszył kroku. Dzwonek w szkole 
miał być za 
dziesięć minut. Był poniedziałek, a on w nowym semestrze zaczynał w te dni 
lekcje po jedenastej. To 
dlatego w poniedziałki rodzice odwozili Olę do domu samochodem. Przyspieszył 
kroku. Do szkoły 
wpadł równo z dzwonkiem.
Na przerwie pobiegł do Jagody. W ręku ściskał płytę ze zdjęciami.
– Trzymaj – powiedział, wręczając jej pudełko.
– Zgrałeś wszystkie?
– Pewnie – powiedział i wzruszył ramionami. – Nawet niektóre poprawiłem. Ale 
wiesz co? Powinnaś 
robić w większej rozdzielczości. Ja ci pokażę, jak...
– Super – rzuciła Jagoda i dodała po chwili. – Wiesz co? Ja ci też pomogę w 
twoim zadaniu. Pójdę z 
tobą do pani Eulalii. Ona na pewno wie coś o malarzach na Kępie.
– Aha. Kiedy? – spytał Kuba.
– Jutro, bo dzisiaj idę na angielski. 
***
Kiedy Kuba wrócił do domu, zobaczył na podwórku ojca oglądającego drzwi na 
klatkę schodową.
– Ktoś się włamał! – poinformował go sucho ojciec. – Tylko po co? Wyważył drzwi 
na klatkę, a do 
mieszkań już nie. Od pierwszej tak łażę, bo wróciłem z pracy wyjątkowo wcześnie. 
Nawet nie wiem, 
czy jest sens zawiadamiać policję, skoro nic nie zniknęło.
– A strych? – spytał Kuba, bo nagle przypomniał sobie brodacza i pocztówki. A 
potem uświadomiwszy 
sobie, kiedy i w jakich okolicznościach opowiedział Jagodzie o skarbie, poczuł, 
że włosy jeżą mu się 
na głowie, a fala gorąca podchodzi pod gardło.
– Strych? – tata podrapał się za uchem. – Nawet nie patrzyłem.
Kuba wyrwał do przodu. Pędem pobiegł po schodach na górę. Drzwi na strych stały 
otworem.
– Tata! – Kuba krzyknął tak, że aż echo rozniosło się po klatce.
– Co takiego? – odkrzyknął ojciec.
– Chodź tu szybko.
Kiedy ojciec wszedł na górę, Kuba urywanymi zdaniami opowiedział mu o 
pocztówkach, skarbie, 
zadaniu rocznym Tropicieli i brodaczu. Ojciec jednak zaśmiał się.
– No, nie przypuszczasz chyba, że dorosły człowiek włamuje się na czyjś strych 
po pocztówki.
– Ale on je sprzedaje po pięćdziesiąt złotych, a my ich mamy...
– Kuba! Po pierwsze, pocztówki są w domu. Po drugie, dla pięćdziesięciu złotych 
nikt nie będzie 
ryzykował włamania... Wreszcie po trzecie, skończ fantazjować i szukać skarbów. 
Zupełnie nie wiem, 
czego ty się naczytałeś, że masz takie pomysły. Skocz lepiej do kuchni i 
przynieś narzędzia i kłódki. 
Ja sprawdzę, czy na strychu wszystko w porządku.
Kiedy po chwili Kuba wrócił z narzędziami, usłyszał:
– Na strychu wszystko jest OK. Tylko na łóżku ślady, jakby ktoś na nim leżał. 
Pewnie włóczęga – 
usłyszał od ojca. Zajrzał jednak do środka. Stara szafa stojąca na samym środku, 
w miejscu, w którym 
sufit na strychu był najwyższy, lekko drgnęła.
– Tata! Ktoś jest w szafie – zawołał Kuba.
– Na pewno nikogo nie ma – odparł ojciec i otworzył skrzynkę z narzędziami. – 
Skocz jeszcze do 
kuchni i przynieś spod zlewu worek z cementem, obciętą piłkę i wodę w jakimś 
garnku. Trzeba ten 
wyrwany skobel wmurować.
– Ale ktoś jest w szafie!
– Nie nudź! Zaraz to sprawdzimy, ale teraz leć po cement.
Kuba zbiegł posłusznie na dół. Tata pochylił się nad skrzynką i pewnie dlatego 
nie zauważył, że drzwi 
szafy uchyliły się i jakaś postać ubrana w ciemny płaszcz wyszła ze środka i 
schowała się z tyłu za 
meblem. Kiedy po chwili Kuba wrócił na górę z workiem cementu, obciętą piłką i 
garnkiem wody, tata 
właśnie zamykał szafę.
– Nikogo w niej nie ma – odparł i poczochrawszy czuprynę pierworodnego, zaśmiał 
się: – Mój ty 
fantasto!
Kiedy wrócili ze strychu, było po piątej. Na stole w kuchni parowały pierogi 
ruskie. Tata ze śmiechem 
opowiadał, jaki z Kuby fantasta i jak to ciągle szuka skarbów.
Ale Kuba wiedział swoje. Na strych mógł włamać się tylko brodacz. A że nic nie 
zginęło? A co miało 
zginąć, jak złodziejowi chodziło tylko o pocztówki?
---Pocałunek---
– Jagoda! – zawołał Kuba, układając przy tym dłonie w trąbkę.
– Jagody to są w lesie – dobiegł go z boku jakiś męski wesoły głos.
– To imię – zawołał Kuba, biegnąc i nawet nie spojrzał w kierunku, z którego 
dochodził. Dlatego nie 
zauważył, że przy chodniku, w miejscu, gdzie parę dni temu widzieli Brodacza, 
stał młody mężczyzna. 
Mimo mrozu miał nasuniętą na oczy płócienną czapkę z daszkiem i palił papierosa.
– Jak kocha, to poczeka – zawołał. Kuba chciał ponownie coś odkrzyknąć, ale w 
tym momencie, 
potknąwszy się o wystającą płytę chodnikową, runął jak długi na ośnieżony 
trotuar. Syknął z bólu i 
zacisnął powieki. Kolano bardzo go bolało. Przez chwilę zdawało mu się, że 
słyszy jakiś męski głos, 
który mówi:
– Siedź cicho, to on.
Ale kiedy otworzył oczy, nie było nikogo. Otrzepawszy się z błota i topniejącego 
śniegu, noga za nogą 
powlókł się w kierunku szkoły. Jagody już nie było widać.
Kiedy Kuba znalazł się w szkolnej szatni, było tuż po dzwonku. Stłuczona w 
kolanie noga bolała, więc 
kuśtykając, szedł z nosem prawie przy ziemi. Cały czas myślał o Brodaczu i 
pocztówkach. Dlatego 
nawet nie zauważył Jagody, która szturchnęła go w ramię.
– Co ci się stało?
– Aaa – machnął ręką. – Nie warto mówić. Wywróciłem się i tyle. Biegłem za tobą, 
bo chciałem ci coś 
opowiedzieć…
– Pogadamy później – szepnęła Jagoda. – Idziesz dziś ze mną po lekcjach do pani 
Eulalii?
– Tak zaraz po lekcjach to nie, ale potem okay. Akurat dziś nie mam na głowie 
Olki. Mama pojechała z 
nią na jakieś badania.
– No już mi stąd! Na lekcje! Ile razy mam powtarzać?! – zagrzmiała szatniarka i, 
pobrzękując 
kluczami, zaczęła obchodzić wszystkie boksy. 
Jagoda skinęła Kubie ręką i wbiegła na schody. Kuba wolno powlókł się do klasy.
***
– Myślał chyba, że pocztówki na strychu znajdzie… – opowiadał Kuba. Trwała 
właśnie duża przerwa, 
a on, Jagoda, Rafał i Tasiemiec spotkali się w szkolnej stołówce na obiedzie.
– Jesteś pewien, że to on? – spytał Tasiemiec.
– Właśnie! – dodała Jagoda.
– Na pewno – odparł Kuba. – Pomyśl sama. Stał pod moim domem. A wtedy gdy 
oglądaliśmy te 
pocztówki, to przysuwał się coraz bliżej. Na bank słyszał, jak ci opowiadałem.
– Ale po co mu te pocztówki? – Tasiemiec zdawał się nie rozumieć.
Skoro sprzedaje po pięćdziesiąt złotych jedną, to jakby miał takie pudło jak 
moje, to by zarobił… – tu 
Kuba się zamyślił. Właściwie to dokładnie nie wiedział, ile jest pocztówek w 
pudełku, które z Rafałem 
znaleźli na strychu. Wprawdzie poprzedniego dnia wieczorem zabrał je do swojej 
Nory i zaczął 
skanować, ale na to, by je policzyć, do tej pory nie wpadł.
– A jak ten facet wygląda? Tak dokładnie… – zainteresował się Rafał.
– No przecież mówiłem, że z brodą… Nie kojarzysz? Ten, co tu, jak się idzie 
Zwycięzców do szkoły, to 
stoi na chodniku ze starociami.
– Tam kilku stoi. Ale sądząc z opisu, to chyba masz na myśli Biegłego? – Rafał w 
zamyśleniu 
podrapał się po głowie.
– A co? Znasz go? – zainteresował się Kuba.
– Wszyscy go znają. – Rafał wzruszył ramionami. – Łazi tu po domach i skupuje od 
ludzi za bezcen 
ich pamiątki. Zwłaszcza od emerytów, którzy nie mają na chleb. Nazywają go 
Biegły, bo zna się na 
rzeczy. Nie wciśniesz mu kitu.
– Skąd ty to wiesz?
– Mój ojciec go zna – odparł cicho Rafał.
– No to zarypiście – powiedział Tasiemiec. – Wywiedz się co i jak. Coś mi się 
wydaje, że pomysł z 
malarzami był w dechę. Jak oni się tak napalili na te pocztówki, to…
– Myślisz to samo co ja? – Kuba przerwał Tasiemcowi, i zmrużywszy oczy, spojrzał 
na niego z 
uśmiechem. Tasiemiec skinął głową.
– Myślę, że coś jest w tym rebusie – odparł Tasiemiec. – Oni po prostu teraz 
będą szukać pocztówki z 
rebusem. Z tym rebusem – dodał po chwili milczenia i głośno siorbnął stygnącą od 
dłuższego czasu 
pomidorową z makaronem.
– Myślicie, że naprawdę możemy coś znaleźć? – spytał szeptem Rafał, a oczy aż mu 
zapłonęły.
– Może… – powiedziała Jagoda i zamyśliła się.
– To ja mam plan – powiedział Kuba. – Pójdziemy dzisiaj wszyscy do pani Eulalii. 
Powiemy jej o tym. 
Może ona coś wie o…
– O twoim pradziadku? – spytał drwiąco Tasiemiec. – Sorry, stary. Ona na pewno 
jest starsza od 
węgla, ale twój pradziadek, gdyby żył, to miałby ponad sto lat, a to już jest 
pokład dolnej kredy.
– Pani Eulalia mieszkała tu przed wojną – zaprotestowała Jagoda.
– No okay, ale ja tam do niej nie idę. Ja pogadam z Biegłym. Mnie nie widział w 
okolicach twojej chaty. 
Nie wie, że się znamy. Spytam się, czy nie kupiłby pocztówek.
– Lepiej spytaj, czy nie ma jeszcze jakichś innych – odezwał się Rafał. – 
Powiedz, że masz bogatego 
wujka, który zbiera takie rzeczy.
– To chodź ze mną.
– Ja? – Rafał wzruszył ramionami. – Przecież on mnie zna.
– No to dobrze! Będzie ufny!
– A my? – spytała Jagoda.
– Wy idźcie do pani Eulalii.
– Dobra – odparł Kuba. – Jagoda! To ja przyjdę po ciebie o piątej.
***
– O! Jakie fajne pocztówki! – powiedziała Jagoda i jak gdyby nigdy nic sięgnęła 
po pudełko. Otworzyła 
je zręcznym ruchem i pobieżnie przejrzała kilkadziesiąt kartoników z 
akwarelowymi widoczkami i 
portrecikami. – Ma pan jeszcze jakieś? Bo ja jestem harcerką i w tym roku 
przygotowujemy różne 
takie rzeczy o Saskiej Kępie, a tu widzę widoczki… – trajkotała, przerzucając 
pospiesznie kolorowe 
obrazki. To nie były te same karty, które widziała przedtem. Na pewno nie było 
wśród nich portretu 
Kowalskiej vel Podkowińskiej, na który wtedy oboje zwrócili uwagę. Zresztą, 
dlaczego sympatycznie 
wyglądający młodzieniec w czapce z daszkiem miałby handlować tym samym co 
Brodacz?
– Później mam mieć jeszcze jedną partię – młodzieniec uśmiechnął się do Jagody. 
– Ale nie wiem, 
czy stać cię będzie na te pocztówki.
– A po ile one są?
– Po siedemdziesiąt – odparł młodzieniec.
– No tak – odparła Jagoda i mruknąwszy “do widzenia”, ruszyła w stronę domu. 
Dopiero po drodze 
uświadomiła sobie, że młodzieniec podał o wiele wyższą cenę niż Brodacz, którego 
Rafał nazywał 
Biegłym. Dlaczego? Czyżby kupował je od Brodacza i, by zarobić, podnosił cenę?
***
– Dobrze, że jesteś, Kuba – przywitał go ojciec, a z tonu jego głosu Kuba 
wywnioskował, że coś się 
stało. Jakby na potwierdzenie własnych przypuszczeń usłyszał: – Przeciąg zbił 
szybę w drzwiach 
balkonowych. Musieliśmy z matką sprzątać szkło, by Olka się nie zraniła. No i 
straszny był bałagan w 
pokoju. Najpierw to myśleliśmy, że włamanie, ale…
– Ale co?
Kuba wszedł do wyziębionego pokoju. Mama kończyła zamiatać szkło.
– Nic – odparł ojciec i po chwili milczenia dodał: – Nic nie zginęło.
– A pocztówki?
– Ty swoje! Fantasta! Jak babcię kocham, fantasta! Co pocztówki? Przecież je 
wyniosłeś do siebie, do 
Nory. A szyba poszła tutaj… Gdzie ty pędzisz?! Chodź tu pomóc! Szklarz ma być w 
ciągu pół godziny. 
– Ale Kuba nie słuchał, tylko jak burza poleciał do Nory.
– No i co? Są pocztówki? – krzyknął ojciec, a w głosie jego dało się wyczuć 
kpinę.
– Są! – odkrzyknął Kuba, bo właśnie przed chwilą odetchnął z ulgą, widząc pudło 
stojące tuż przy 
komputerze. Wrócił do dużego pokoju i wychylił się przez okienną ramę ziejącą 
dziurą po szybie. 
Spojrzał na balkon. Na cienkiej warstwie śniegu tkwiły wyraźne ślady butów.
– Tata! To było włamanie!
– Przestań!
– Ale jest ślad na śniegu…
– Mój ty detektywie od siedmiu boleści – ojciec uśmiechnął się i pokręcił głową, 
jakby nie dowierzał, że 
Kuba może tak myśleć. – Ślad to jest mój! Na pewno! W końcu wyjmowałem szybę. 
Gdyby to było 
włamanie, to coś by zginęło – podsumował.
Kuba wzruszył ramionami. Ojciec mu nie wierzył. Kolejny raz. Ale on, Kuba, 
wiedział swoje.
***
– Jagoda! – wysapał Kuba do domofonu. – Schodź! Idziemy!
– Nie pali się! Wejdź na górę.
– Innym razem. Chodź szybko.
– Co się stało? – spytała, kiedy po chwili zjawiła się przed klatką. Kuba 
opowiedział jej o włamaniu.
– No tak. To teraz młodzieniec nie będzie miał pocztówek, bo miał mieć dziś 
drugą partię.
– Jaki młodzieniec?
– Tam, gdzie stał Brodacz. Przecież Rafał mówił, że tam wielu stoi i handluje 
starociami.
– Może jest w zmowie z Brodaczem?
– Dlaczego miałby być w zmowie z kimś, kto jest jego konkurencją? – spytała 
Jagoda. – Moim 
zdaniem, trzeba go ostrzec, że Brodacz sprzedaje kradzione rzeczy. Lecimy?
– No i co mu powiesz?
– Na razie nie wiem. Coś wymyślę.
Stali na skrzyżowaniu Zwycięzców z Saską. Choć na dworze było już ciemno, to 
jednak z daleka 
dostrzegli stojącą przy drzewie sylwetkę młodzieńca. Ruszyli w jego kierunku. 
Byli w odległości metra, 
kiedy Jagoda jęknęła.
– Rany!
– Co się stało? – spytał Kuba.
– Ciii – położyła mu palec na ustach i ruchem głowy wskazała na młodzieńca. Tuż 
koło niego stał 
Brodacz. Po chwili obaj schylili się i zaczęli pakować przedmioty z folii do 
dwóch pokaźnych toreb.
– Nie będzie reszty pocztówek – odezwał się Brodacz.
– Dlaczego? – spytał młodzieniec.
– Nigdzie ich nie widziałem. To wielka chałupa, a ja cały czas się bałem, że 
ktoś przyjdzie. Nie da rady 
tego zdobyć tak, by nikt się nie zorientował. Musiałbym wiedzieć, gdzie to jest. 
– Brodacz westchnął 
ciężko. – A taki mógłby być dobry interes… – dodał z żalem. – Profesor, jak się 
o tym dowiedział, to aż 
ręce zatarł. Obiecał kupę kasy za ten obrazek. 
– Jak kocha, to poczeka – zaśmiał się młodzieniec i Kuba poznał głos, przez 
który rano rozbił sobie 
kolano. Teraz już był pewien, że szept: ”Siedź cicho, to on”, to nie był wytwór 
jego wyobraźni.
– No! Pakuj się, Stefan! – Brodacz klepnął młodzieńca w ramię i podniósł 
pierwszą zapakowaną torbę.
– Uciekamy – powiedziała Jagoda.
– Nie uciekniemy! – odparł szeptem Kuba. – Zapomniałaś, że ja nie dam rady biec?
– To co robimy?
Kuba nerwowo rozejrzał się dookoła. Tymczasem Brodacz z młodzieńcem w czapce z 
daszkiem 
zbliżali się w ich kierunku. W tym momencie Jagoda złapała Kubę za rękę.
– Nie dam rady! Ty nie wiesz, jak mnie boli noga – zaprotestował, ale Jagoda nic 
nie odpowiedziała, 
tylko wspiąwszy się na palce, przysunęła swoje usta do ust Kuby. Trwali tak 
dobre kilkadziesiąt 
sekund, dopóki nie usłyszeli, że głosy za ich plecami oddalają się.
– Sorry, ale nic innego nie wpadło mi do głowy – powiedziała Jagoda i 
zarumieniła się.
Ale Kuba nic nie odpowiedział. Myślał tylko, że w sumie nie miałby nic przeciwko 
temu, żeby co 
najmniej raz dziennie chować się przed Brodaczem i młodzieńcem w czapce z 
daszkiem. Bo tego, że 
coś jest w historii o pocztówkach i rebusach, był już teraz pewien.
---Przyjaciele i przyjaciółki---
– Rafał! Otwórz! – głos ojca oderwał go nagle od lekcji. Okrzykowi towarzyszył 
pomruk. Rafał znał ten 
ton i ten odgłos. Ojciec znowu wypił. Niechętnie oderwał się od biurka i 
podszedł do drzwi. Łomotanie 
trwało już dobry kwadrans. A odgłos grającego telewizora, który tak przeszkadzał 
Rafałowi w lekcjach, 
zdradzał, że ktoś jednak w domu jest. Niechętnie wstał z krzesła i ruszył w 
stronę drzwi.
– Cześć, mały! Aleś wyrósł! Tata w domu?
Za drzwiami stał Biegły. Rafał na jego widok aż rozdziawił usta ze zdumienia. Od 
ostatniej wizyty 
Biegłego w ich domu minęło przecież kilka lat.
– No, co tak nic nie mówisz? – zaśmiał się Biegły. – W domu?
Rafał skinął głową, a Biegły wyminąwszy go wszedł do pokoju, gdzie rozparty 
przed telewizorem 
siedział ojciec Rafała.
– Cześć, Stefan! – rzucił krótko i chyba rozsiadł się na fotelu, bo Rafał 
usłyszał charakterystyczny 
głuchy, metaliczny brzęk uginających się starych sprężyn. – Co tak siedzisz?
Rafał nie słuchał dalej, tylko wrócił do siebie. Do odrobienia zostały mu 
jeszcze zadania z matematyki, 
a tak bardzo chciał pójść do Kuby grać w Play Station.
***
– Jola… wiesz co… – zaczęła Jagoda i zamilkła. Nawet przyjaciółce ciężko było 
opowiadać o tym, że 
pierwsza pocałowała chłopaka. Wprawdzie sytuacja była szczególna, ale…
– No, mów wreszcie!
– Ale się głupio zachowałam – szepnęła. – Co on sobie teraz pomyśli? 
– Ale mów co i kto?
– Ech… – jakże trudno wydusić to z siebie. Jagoda milczy. Patrzy w okno. Ciszę w 
mieszkaniu 
przerywa tylko miarowe bicie zegara. Jest piąta.
– No powiedz… – Jola uśmiecha się. Jest taka jak kiedyś. A przecież nie tak 
dawno powiedziała 
Jagodzie, że harcerstwo jej się znudziło. 
Przestała chodzić na zbiórki. No i czasu dla Jagody miała jakby mniej. To 
dlatego nigdy nie 
rozmawiały o Kubie. Jola nawet się nie domyśla, że Jagodzie od kilku, ba!, 
kilkunastu tygodni, i to 
właściwie nie wiadomo dlaczego, podoba się taki jeden rudy i piegowaty.
Teraz siedzą, jak kiedyś, u Jagody w kuchni. Wreszcie Jagoda opowiada. Z 
początku dukając, a 
potem coraz śmielej. Mówi o Kubie, o kłótni, o zimowisku. O tym okropnym 
Patryku, którym chciała 
Kubie zagrać na nosie i o tym, jak została przez niego potraktowana. No i o 
Kubie. Głównie o nim. 
Wreszcie o zadaniu rocznym, o pocztówkach i tym pocałunku. No bo niby to było 
nic. Takie zwykłe 
cmok. No... może trochę dłuższe...
– Zależy ci na tym Kubie? – pyta Jola.
Jagoda milczy. Boi się słów. Czuje, że jak będą wypowiedziane staną się prawdą. 
A prawda może 
boleć. Bo jeśli jej się Kuba… Jeśli ją Kuba… A jeśli ona Kubie nie, to… Och, 
ciężko to wypowiedzieć. 
Dopóki swoich uczuć nie nazwała nawet w myślach, dopóty jest wolna. Dlatego w 
milczeniu patrzy na 
Jolę, ale czuje, że jej policzki zdradzają, jaka jest odpowiedź. 
– Uuu! – Jola śmieje się. – Widzę, że to coś poważnego... 
Policzki Jagody płoną jeszcze mocniej. 
– To ja ci teraz też coś powiem… – zaczyna Jola, ale już po kilku pierwszych 
słowach milknie. – 
Myślę, że nie będziesz mieć do mnie żalu. No bo skoro interesuje cię ten Kuba 
to… No bo wiesz… Ja 
spotykam się z Wojtkiem. Pamiętasz, jak pytałaś mnie, czemu nie przychodzę na 
zbiórki, a ja ci 
powiedziałam, że mi się harcerstwo znudziło. To trochę nie tak… Wiesz… Wojtek 
nie cierpi 
harcerzy… Jagoda… No co ty… – Jola milknie, bo zauważa, że twarz przyjaciółki 
zmienia się nie do 
poznania… – Jagoda! No powiedz coś!
Ale Jagoda milczy, tylko jej wargi układają się w jedno zdanie:
– Wyjdź stąd.
***
– Wkurza mnie to, że ojciec mi nie wierzy – powiedział Kuba. Wraz z Rafałem 
siedzieli w Norze i grali 
na Play Station.
– W co? – spytał Rafał. Zafascynowany grą, o której próżno marzyłby w domu, 
prawie zapomniał o 
bożym świecie.
– No, w to włamanie…
– A ty? Naprawdę wierzysz, że Biegły mógł to zrobić? – spytał Rafał.
– Sam słyszałem jego rozmowę z młodzieńcem…
– Czemu nazywacie go młodzieńcem? – spytał Rafał. Chciał za wszelką cenę 
skończyć rozmowę o 
Biegłym i jego wspólniku. Przed oczami miał cały czas jego dzisiejszą wizytę. 
Wstydził się 
opowiedzieć o niej Kubie. Najbardziej dlatego że kiedy do niego wychodził 
Biegły, moczył ojcu głowę 
pod kranem mówiąc: “Stefan, weź do cholery wytrzeźwiej, bo interesu nie 
ubijemy”.
– Nie wiem – Kuba zaśmiał się. – Ale śmieszne, co?
– Trochę staroświeckie…
– W każdym razie sam słyszałem, jak rozmawiali o tym.
– Może jednak coś ci się przewidziało...
– Spytaj Jagody…
– No właśnie… Jak z nią?
– Ma dziś tu wpaść z Tasiemcem po kolejną płytę ze zdjęciami.
– Mnie to się wydaje, że ona leci na ciebie…
– Eee tam – Kuba wzruszył ramionami. Przez chwilę wahał się, czy opowiedzieć 
Rafałowi o tym 
“zdarzeniu pod drzewem”, jak to w myślach nazywał, ale po namyśle zrezygnował. W 
końcu on sam 
nie lubił, kiedy koledzy chwalili się swoimi miłosnymi podbojami. Jak ostatnio w 
liście od Jacka 
przeczytał, że Piotrek mu się chwalił, że włożył ręce Ewelinie pod bluzkę, to 
Kubie trochę głupio się 
zrobiło. I to bynajmniej nie dlatego że Piotrek Ewelinie, ale… tata zawsze 
podkreślał, że dżentelmeni 
nie mówią o takich sprawach. A tu nie tylko Piotrek chwali się Jackowi, a 
jeszcze Jacek rozpowiada o 
tym dalej. On sam o sobie i Jagodzie nie powie. Nawet Rafałowi. Choć on jest sto 
razy fajniejszy od 
Jacka i Piotrka.
W tym momencie rozległ się dzwonek domofonu. Kuba jak strzała popędził do drzwi, 
ale Ola ubiegła 
go.
– Do ciebie. Twoja ukochana! – powiedziała, naciskając przycisk. 
– A ty jesteś moja usrana – powiedział Kuba wyraźnie wściekły, bo Ola kolejny 
raz wtrącała się w nie 
swoje sprawy. 
– Mama! On mnie przezywa! Mówi, że jestem usrana! – zawołała Ola na cały 
regulator, ale Kuba 
szybko zatkał jej usta.
– Jeszcze raz się poskarżysz, a zrobię ci w szkole taki wstyd, że się nie 
pozbierasz – szepnął jej do 
ucha. – A jak będziesz się tak zachowywać przy Jagodzie, to powiem tej całej 
twojej Patrycji, że 
wąchasz własne skarpetki! – więcej powiedzieć nie zdążył, bo Jagoda zastukała do 
drzwi. Kiedy 
weszła do mieszkania, za nią bez słowa wsunął się Tasiemiec. Oboje milcząc, 
rozpinali kurtki.
– Płakałaś? – spytał Kuba, ujrzawszy zaczerwienione oczy Jagody.
– Tak, trochę… takie tam domowe… – wykręciła się. Przecież nie powie Kubie o 
Joli, Wojtku, tej całej 
rozmowie. Bo musiałaby powiedzieć i o tym, że on, Kuba, tak się jej podoba. A 
Jola i Wojtek? Jagoda 
w sumie sama nie wiedziała, co ją bardziej zabolało. Ukrywanie spotkań z 
Wojtkiem? A może 
rezygnacja Joli z harcerstwa? Te jego słowa: “Niezła z ciebie laska, ale 
sooorrry, stara! Harcerska 
aktywistka to nie dla mnie. Ciągle bym się bał, że jak przyjdzie co do czego, to 
zaczniesz mnie 
musztrować”. Od kiedy lepiej poznała Kubę, tym bardziej właśnie za te słowa nie 
znosiła Wojtka. Choć 
może lepsze byłoby słowo gardziła. Nigdy nie zrezygnowałaby dla niego z 
harcerstwa. Nawet nie 
dlatego że wtedy tak do niej powiedział, ale że w ogóle tak myślał. A teraz… jej 
najlepsza przyjaciółka 
zrobiła to. I to dla niego. Dla dupka, dla którego jakiekolwiek ideały są 
śmieszne. Jagoda nie potrafiła 
teraz czuć nic innego jak pogardę, żal i złość. I to właśnie z tej złości, 
bezsilnej złości, popłakała się.
– Ale już wszystko dobrze? – spytał Kuba.
– Tak… – odparła, wieszając kurtkę na wieszaku.
– Zarypiście! A mnie to o zdrowie nie pytasz? – odezwał się Tasiemiec. 
– Przecież widzę, że wszystko w porządku – odparł Kuba. – Chodźcie! Pokażę wam, 
co wymyśliłem.
– No właśnie! My też coś mamy! – stwierdził Tasiemiec i cała trójka weszła do 
Nory.
Po chwili Kuba z Rafałem oglądali przyniesione przez Jagodę i Tasiemca notatki.
– Byłem w Towarzystwie Przyjaciół Saskiej Kępy – mówił Tasiemiec. – Patrz. Tu 
lista dziś żyjących i 
mieszkających tutaj malarzy. A ci przedwojenni opisani są w książce o Kępie… 
Książka się nazywa… 
– Tasiemiec dłuższą chwilę patrzył na koślawe litery, które bez wątpienia były 
jego pismem. Przysuwał 
kartkę do oczu, które na przemian wytrzeszczał i mrużył. Przy całej tej 
czynności marszczył się 
niemiłosiernie. – No zarypiście – krzyknął po chwili i zaśmiał się: – Sam siebie 
nie mogę odczytać.
Ale Rafał, Kuba i Jagoda już od dłuższej chwili dusili się ze śmiechu. W końcu 
obserwowanie twarzy 
Tasiemca zmagającego się z jednym zdaniem napisanym własną ręką było, ich 
zdaniem, bardzo 
zabawne.
– Nie przejmuj się! – Jagoda poklepała Tasiemca po ramieniu. – W bibliotece przy 
Meksykańskiej na 
pewno wiedzą, jaka to książka. A ty Kuba? Co masz?
Kuba błyskawicznie włączył komputer i pokazał to, co wymyślił dla Jagody. 
– Prezentacja w PowerPoincie! – powiedział z miną człowieka, który właśnie 
odkrył Amerykę. 
Tasiemiec z trudem stłumił śmiech. Opanował się jednak i wysłuchał, jak Kuba 
roztacza przed Jagodą 
wizję prezentacji. – Dzielisz po prostu zdjęcia na ulice i albo robisz kilka 
plików prezentacji, albo jeden 
duży… – tłumaczył, klikając myszką po ekranie. Rafał z zazdrością patrzył na 
komputer Kuby. On 
swojego nie będzie miał nigdy. Nawet mundurka do tej pory się nie doczekał.
– Rafał! – W drzwiach Nory stanęła mama Kuby. – Twój tata dzwonił i prosi, żebyś 
wracał. Przyjdziesz 
do nas w niedzielę, bo twój tata ma wreszcie czas, by do nas wpaść i sprawdzić 
na strychu, czy nie 
ma tam gniazd os i szerszeni… W końcu jak się wiosną obudzą, będzie ciężko to 
zlikwidować.
Rafał skinął głową, ale nie odezwał się ani słowem. Gdzieś podświadomie czuł, że 
ten nagły telefon 
ojca ma związek z wizytą Biegłego i czuł, że plecy oblewa mu zimny pot. Może 
Biegły namówił ojca na 
coś? Może chce przy jego pomocy po prostu przetrzepać strych i okraść rodziców 
Kuby?
– To ja lecę… – powiedział po chwili i otworzył drzwi Nory. – Ojca kumpel 
jeszcze z podstawówki – 
wyjaśnił po chwili. – Raz w tygodniu spotykają się na brydża i zawsze jest to 
samo. Wujek Krzysiek 
chowa karty w mankietach… Ciągle się wygłupiają. Dopiero po jakimś czasie grają 
na poważnie. Raz 
to posmarował asy miodem.
– I co twój ojciec na to? – spytał cicho Rafał.
– Nic. Śmiał się. Oni się bardzo przyjaźnią. Dzwonią do siebie bez przerwy, aż 
mama się czasem 
wścieka, że ojciec to powinien był ożenić się z wujkiem Krzyśkiem, a nie z nią.
Tak. Przyjaźń to jest to – odezwał się Tasiemiec. I nawet nie wiedział, że w tym 
momencie dla 
każdego z pozostałej trójki te słowa są ważne, ale znaczą zupełnie co innego.
---Klucz---
– To pamiętaj, Stefan, o naszej umowie – usłyszał Rafał głos Biegłego.
– Dobra, dobra – odparł ojciec i zamykając drzwi za gośćmi, powiedział do 
Rafała: – Wreszcie jesteś! 
Gdzie ty się włóczysz?
Był piątkowy wieczór, a Rafał właśnie wrócił ze zbiórki. Już wiedział, kiedy i 
dokąd jadą na obóz. No i 
ile to kosztuje… Myśl o tym, że on nie pojedzie, nie dawała mu spokoju. W końcu 
nie dalej jak trzy dni 
temu ojciec po raz kolejny powiedział mu, że mundurka nie dostanie.
– Po co ci to harcerstwo? – teraz, kiedy zdejmował kurtkę i buty, które donaszał 
po Kubie, głos ojca 
brzmiał Rafałowi w uszach. – Tylko wydatki i wydatki, a pożytku z tego żadnego. 
Ciągle tylko trzeba 
coś kupować. Jak nie mundur, to menażkę. Jak nie menażkę, to finkę. Jak nie 
finkę, to latarkę… Ty se 
wreszcie to harcerstwo z głowy wybij!
To dlatego Rafał bał się wspomnieć słowem o obozie. Ojciec na nic nie miał 
pieniędzy. Oczywiście, 
poza piwkiem czy tanim winem. Owszem, niby kupił na przykład ostatnio do domu 
nowy czajnik z 
gwizdkiem. Ale to wszystko dlatego, że poprzednie dwa spalił – zasnął zamroczony 
piwem. 
Rafał czuł, że letni wyjazd z drużyną pod namiot pozostanie marzeniem. Tak samo 
odległym, jak wiele 
innych rzeczy, na przykład własny komputer. Gdyby mama żyła… Nie. O mamie nie 
chciał myśleć. 
Niby macocha nie była zła, ale zawsze preferowała swoją dziś już dorosłą córkę, 
Magdę. Rafał był jej obojętny. Miał zresztą wrażenie, że ojciec również. Że 
ciocia Krystyna – jak do 
niej mówił – związała się z jego ojcem, by dzięki temu przenieść się do miasta. 
No bo niby do czego 
był jej potrzebny pijak z dzieciakiem?
– Mówię do ciebie! – podniesiony ton głosu ojca wyrwał go z zamyślenia.
– Taaak?
– W poniedziałek zaraz po lekcjach idziesz ze mną do tego swojego kumpla. 
Wnuczka pana 
Przybytkowskiego. Jak tam on się nazywa?
– Kuba. Kuba Stec.
– No! To do niego. Mam na strychu sprawdzić te gniazda os czy szerszeni… No i 
jeszcze coś muszę 
tam zrobić.
– Dobrze – odparł Rafał, ale określenie “coś” bardzo go zaniepokoiło.
Stefan Subocz był łysiejącym, szpakowatym szatynem o dobrotliwej twarzy pooranej 
bruzdami. 
Wyglądał o wiele starzej, niż wskazywała jego metryka. Owdowiał, gdy Rafał miał 
osiem lat. To wtedy 
zaczął popijać. Pracował jako motorniczy tramwaju, ale za kierowanie tramwajem 
pod wpływem 
alkoholu zwolniono go dyscyplinarnie z pracy. Sąsiedzi z życzliwości załatwili 
mu dozorcostwo w 
jednej z pobliskich wspólnot mieszkaniowych. Uchodził za uczciwego. Mieszkańcy 
Saskiej Kępy 
mówili o nim, że jak już coś zrobi, to porządnie i dokładnie. Dlatego zlecano mu 
odśnieżanie 
zasypanych śniegiem podjazdów, grabienie liści, ale i drobne domowe naprawy. 
Problem był tylko z 
tym, że Subocz często obiecywał, że przyjdzie, a nie przychodził. Rafał nigdy 
nie rozumiał, dlaczego 
czasem ojciec pochylony nad kieliszkiem patrzy tępo w jakiś punkt pokoju. Jakby 
coś w nim było. Ale 
wiele razy wiódł za wzrokiem ojca w to miejsce, w które ojciec się wpatrywał i 
nigdy nie odkrył, co 
takiego to może być.
***
– Dzień dobry! Wreszcie się pana doczekałam! – mama Kuby przywitała ich z 
uśmiechem.
– A, dzień dobry pani… Heleno – ojciec Rafała zawahał się, ale szybko 
przypomniał sobie imię córki 
starszego pana. – To co tam pani jeszcze potrzeba poza tymi gniazdami? – spytał.
– Rafał, możesz pójść do Kuby do pokoju… – zaczęła, ale Subocz przerwał jej.
– O nie. Dziś to on tu przyszedł pomóc.
Ojciec Rafała postawił tak silny akcent na słowo “pomóc”, że mama Rafała 
uśmiechnęła się i spojrzała 
z sympatią na chłopca. Oj, żeby jej Kuba był taki pomocny.
– Na chwilę niech pójdzie – powiedziała proszącym tonem. – Pan przecież też 
napije się chyba 
herbaty? Dawno się nie widzieliśmy. Jak pan sobie radzi?
***
Powiedzieć Kubie czy nie powiedzieć o tamtej wizycie Biegłego? Ta myśl od dawna 
nie dawała 
Rafałowi spokoju. Chętnie wyrzuciłby wszystko z siebie, ale jak wytłumaczyć 
Kubie, dlaczego nie 
powiedział od razu?
No i co tu począć z ojcem? A jeśli ojciec ma coś zabrać ze strychu? Eee, chyba 
nie. Inaczej nie brałby 
go ze sobą.
– Co tak nic nie mówisz? – spytał Kuba, sprzątając rozłożone na biurku zeszyty i 
książki. Właściwie 
wszystko już odrobił. Zostało tylko czytanie Kamieni na szaniec.
– Wiesz, że ponoć niektóre szkoły omawiają to dopiero w trzeciej klasie? – 
odezwał się Rafał, widząc 
tę książkę w rękach Kuby.
– To co – Kuba wzruszył ramionami.
– Nic – odparł. – Ja to czytałem już trzy razy. W sumie dzięki tej książce 
chciałem zostać harcerzem. 
Zresztą przeczytałem ją dzięki twojemu dziadkowi. On mi dużo o tym powiedział. 
Pokazał zdjęcie 
swojej ciotki z tym Alkiem Dawidowskim. Pokazał mi pierwsze wydanie Kamieni… 
Takie z czasów 
wojny. Kamiński to wydał jako Górecki… – w tym momencie Rafał spojrzał na twarz 
Kuby. 
Najwyraźniej był zły, że słucha rzeczy, które tak dobrze zna. – Sorki. – 
powiedział spłoszony. 
– Zapomniałem, że ty to wszystko znasz…
– Nie znam! – Kuba był wściekły na Rafała. Niby przyjaciel, a na każdym kroku mu 
udowadnia, że znał 
dziadka lepiej niż on sam. 
– Nie znam! – powtórzył z narastającą wściekłością.
– No dobra! Nie krzycz tak! – szepnął Rafał i odwrócił twarz w stronę okna. 
Poczuł, że zbiera mu się 
na płacz.
Ciszę przerwała mama Kuby. Stanęła w progu Nory i powiedziała, że Rafała woła 
już tata.
***
O tej porze roku na strychu wiało chłodem. Subocz rozwijał kabel, na końcu 
którego tkwił sporych 
rozmiarów rozgałęziacz.
– Ty mi tu będziesz świecił – pokazał ręką na kulę przyklejoną pod niewielkim 
strychowym okienkiem. 
Po czym opryskawszy ją jakimś płynem, zaczął ją delikatnie podważać.
– To gniazdo? – spytał ojca. Subocz kiwnął potakująco głową. – A nie boisz się 
tato, że cię użądlą?
– Jest marzec, a osy zakładają rój w maju.
– A jak się obudzą?
– Czy ty słyszysz, co ja do ciebie mówię? Świeć mi tu i nie gadaj. W maju to w 
maju. Teraz to tu może 
być jedna osa. Zimująca królowa. I pal ją sześć. Niech se na drugi raz zimuje 
gdzie indziej. Zresztą, 
podtrułem ją tym świństwem O! Patrz! Nic nie ma! – ojciec oglądał oderwane od 
ściany strychu 
gniazdo. – Pusta kula. Chyba stara. No dobra.
Rafał patrzył na niego. “Bez sensu – myślał. – Jak ja mogłem podejrzewać, że coś 
on z tym Biegłym 
kombinuje”. I właśnie wtedy usłyszał:
– Słuchaj, Rafał – powiedział ojciec zupełnie innym głosem. 
– Weźmiesz teraz ten klucz od strychu, co to w drzwiach jest. Ten, wiesz… I 
pójdziesz dorobić drugi. 
Masz tu dziesiątkę. Resztę mi oddasz. No i spiesz się.
– Mogę z Kubą?
– Nie! – Głos ojca stał się surowy. – Broń Boże! Masz iść sam.
Sam! A więc jednak! Chce dorobić klucz i dać Biegłemu. 
I to on – Rafał – ma mu posłużyć do tego jako narzędzie. O nie! Rafał podjął 
szybką decyzję i 
opuściwszy strych, starannie zamknął za sobą drzwi.
***
Od wyjścia Rafała do ślusarza minęła dobra godzina. Subocz zwijał w kółka kabel 
i niecierpliwie 
spoglądał w kierunku drzwi od strychu. Były zamknięte i od godziny nie poruszyły 
się nawet na 
milimetr. Nagle jego wzrok przykuła znajdująca się pod klamką dziurka od klucza. 
Coś w niej tkwiło, a 
przecież dziurka powinna być teraz pusta. W końcu Rafał poszedł dorobić ten 
cholerny klucz. Subocz 
wyszedł na klatkę schodową i przymknąwszy drzwi, spojrzał pod klamkę. Klucz od 
strychu tkwił w 
dziurce, jakby nikt go nie ruszał. Ta jego cicha obecność zaniepokoiła starego 
Subocza. Szybko zbiegł 
po schodach i niecierpliwie nacisnął dzwonek do drzwi mieszkania rodziców Kuby.
– A gdzie ten smark poleciał? – mruknął do siebie.
– No! Dobrze, że już skończyliście, bo podwieczorek gotowy – przywitała go mama 
Kuby. – A Rafał 
gdzie? – spytała. Ale na to pytanie Subocz odpowiedzieć nie umiał. Był zbity z 
tropu. Bo pierwszy raz 
syn nie zrobił tego, o co go proszono. Pierwszy raz poszedł gdzieś bez pytania. 
Ba! Bez jego zgody.
---Pocztówki---
– Pocztówki wziąłeś? – upewniła się Jagoda. 
– Się wie – odparł Kuba.
Plecak, w którym spoczywało owinięte w stary ręcznik drewniane pudło z 
pocztówkami, dyndał mu na 
ramieniu.Szli Francuską w stronę placu Przymierza i Paryskiej. A właściwie 
wlekli się. Jakby oboje 
odwlekali moment, w którym nie będą sami, a będzie z nimi ktoś trzeci. Pani 
Eulalia. Mieli być u niej o 
piątej.
– Co z Rafałem? – spytała Jagoda. Przechodzili właśnie koło księgarni. W 
wystawowej szybie odbijały 
się ich sylwetki. Jagoda poprawiła kosmyk opadających włosów. Kuba uśmiechnął 
się do swojego 
odbicia. Nie zwrócił uwagi na postać, która przez szklane drzwi księgarni 
przyglądała mu się z wielką 
uwagą.
– Podobno jest u babci – stwierdził.
– U babci?
– Też się zdziwiłem. Myślałem, że poza ojcem to on nie ma nikogo – Kuba zamyślił 
się. Tuż za nim 
skrzypnęły księgarniane drzwi. Obejrzał się, ale męska postać, która opuściła 
księgarnię, skierowała 
się w przeciwną stronę niż oni. Jej sylwetka wydała się Kubie znajoma, ale teraz 
zaprzątało mu myśl 
co innego. Ostatnia niemiła wymiana zdań z przyjacielem brzmiała mu w uszach. 
Czy to wszystko ma 
z nią związek? Co się z Rafałem dzieje? To nurtowało Kubę.
– A skąd to wiesz?
– Właśnie od jego ojca. Był u nas wczoraj…
– Jego ojciec?
– Tak. Znał się z moim dziadkiem i… – Kuba nie wiedział, czy Rafał życzyłby 
sobie, by opowiadał 
komukolwiek, nawet Jagodzie, o tym, co właściwie robi stary Subocz. Wyczuwał, że 
dla przyjaciela to 
wszystko było przykre i trudne. Jagoda na szczęście nie dopytywała. Zerknęła na 
zegarek i zawołała:
– Rany! Już piąta! Jesteśmy spóźnieni!
Przyspieszyli kroku. Nie zauważyli, że postać, która jeszcze chwilę temu szła w 
kierunku ronda 
Waszyngtona, zawróciła i szła za nimi w odległości kilkudziesięciu metrów.
***
Pani Eulalia przywitała ich z uśmiechem. Przez dłuższą chwilę uciszała 
szczekające w mieszkaniu 
psy. Wreszcie zaprosiła do saloniku, gdzie na zapadniętym starym fotelu drzemał 
jeden z kudłatych, 
Bartunio.
– Siadajcie, kochaneczki – powiedziała. – Herbatki zrobić? – spytała, kiedy 
usiedli na brzeżku starej 
kanapy.
Kuba na samo wspomnienie kuchni pani Eulalii stracił apetyt na cokolwiek. Przed 
oczami miał widok 
lodówki, który wtedy przyprawił go o mdłości.
– Nie… proszę się nie kłopotać… – zaczął, ale Jagoda szturchnęła go w ramię.
– Wiem, o co ci chodzi – szepnęła, kiedy pani Eulalia wyszła do kuchni. – Daj 
spokój. Najwyżej ja 
wypiję. Poza tym herbata na pewno nie będzie z lodówki.
Jagoda położyła taki silny akcent na to ostatnie zdanie i zmarszczyła przy tym 
znacząco brwi, że Kuba 
parsknął śmiechem.
– Co ciebie tak śmieszy?
– Twoja mina – odparł, a Jagoda zarumieniła się. Nie wiedziała, czy słowa Kuby 
uznać za 
komplement, czy też nie.
– No to powiedzcie, co chcecie wiedzieć? – spytała po chwili pani Eulalia. 
Wniosła tacę, na której stały 
trzy filiżanki o fantazyjnie zakręconych uszkach, srebrna cukiernica i kubeczek 
ze słonymi paluszkami.
Kuba sięgnął po plecak i wyjął z niego pudło z pocztówkami.
– To pocztówki mojego… – tu zająknął się, bo właściwie nie wiedział, jakie 
pokrewieństwo łączy go z 
ich autorem. Wujek mamy, ale… nie był przecież bratem ani babci, ani dziadka. 
Więc? Jaki to wujek?
– Ojej! Pan Wacek! – zawołała pani Eulalia po otworzeniu pudełka i aż klasnęła w 
dłonie z zachwytu. – 
Też mam swój portrecik jego pędzla… 
Choć właściwie powinnam powiedzieć piórka.
Pani Eulalia podeszła do ściany, gdzie na rozwieszonej tuż nad łóżkiem tkaninie 
w fantazyjne wzory 
tkwił mały obrazek przedstawiający czarny profil młodej kobiety. Pani Eulalia 
zamyśliła się.
– To pani? – spytał Kuba, stając obok staruszki. Patrzył to na portrecik, to na 
nią. Od razu 
przypomniała mu się opowieść mamy, że wuj Wacek miał mnóstwo kochanek, które 
portretował. 
“Rany! – pomyślał i z dziwną miną zaczął przyglądać się starowince. – Pani 
Eulalia też?!”.
– A tak, kochaneczku – odparła pani Eulalia i spojrzała na Kubę takim wzrokiem, 
że przez chwilę miał wrażenie, że czyta mu w myślach. – A tak… Człowiek nie od 
razu rodzi się taki 
stary i pomarszczony… No? Co chcecie wiedzieć, kochaneczki? Pewnie o tych 
kosztownościach pani 
Heleny, co? – uśmiechnęła się i przymrużyła filuternie oko.
– Wszystko – odparł Kuba. – Wszystko, co pani wie. O tych pocztówkach. O tym 
autorze…
– Oj! – pani Eulalia usiadła z westchnieniem przy stoliku i, mieszając powoli 
herbatę, patrzyła 
nieobecnym wzrokiem w kierunku wiszącego na ścianie portreciku. – To był 
czarujący mężczyzna…
– Mówią, że miał wiele kochanek… – odezwała się Jagoda.
– Kto tak mówi, kochaneczko? – pani Eulalia z oburzenia aż podskoczyła na 
krześle.
– No… – Jagoda, szukając ratunku, spojrzała na Kubę.
– Moja mama… – odezwał się Kuba. 
– To był jej wujek i ponoć jego żona…
– Kochaneczku! – przerwała pani Eulalia. – Stara pani Helena była straszliwie 
zazdrosna. Powiem, że 
wręcz chorobliwie. Dziś to chyba żaden mężczyzna z taką kobietą nie wytrzymałby 
nawet miesiąca, a 
pan Wacław… wytrzymał całe życie. To był jeden z popularniejszych malarzy tutaj, 
bo malował 
portreciki, na które było stać praktycznie każdego. Stąd te pocztówki… – pani 
Eulalia chudymi palcami 
przekładała karteczki. – O! Tu widzicie… Nie pamiętam, jak się nazywała… Żona 
szewca. Miał swój 
warsztat na Francuskiej. Tam za Walecznych, jak się idzie w stronę ronda. Jego 
nazwiska też nie 
pamiętam…
– A rebus? – spytał Kuba. – Nic nie podpowiada?
– Kochaneczku! Te jego rebusy to były zawsze strasznie trudne. One doprowadzały 
wszystkich i do 
łez, i do śmiechu. Czy ty wiesz, kochaneczku, że on kiedyś zostawił dla swojego 
pracownika kartkę, 
na której narysował trzy nuty i jakąś bułkę, nad którą unosił się taki dymek, a 
w nim było kilka razy 
wpisane U? Wszystko to było baaardzo radosne. Ten pracownik długo głowił się, co 
to jest, a to był 
rebus, który brzmiał: 
“Hela wyjechała”. Były nuty H, E i la, a na końcu wyjąca chała. Wyjąca z 
radości. Bo pani Hela ciągle 
przychodziła do pracowni na kontrolę, czy pan Wacław jej nie zdradza.
– A jak to było z tym rebusem o skarbie? – zapytał Kuba.
– A kto to wie, kochaneczku?
– No… myślałem, że pani…
– Kochaneczku, ja wiem, że na jakimś portrecie zamieścił taki rebus. TU – pani 
Eulalia położyła nacisk 
na słowo “tu” i zatoczyła ręką wokół. 
Kuba nie wiedział, czy mówiąc “tu”, ma na myśli duży pokój, całe mieszkanie, 
ulicę Paryską, czy całą 
Saską Kępę. 
– Wszyscy to wiedzą.
– Może na którymś z tych portretów jest ten rebus?
– Raczej nie. Ale to wam Genio powie. On znał lepiej pana Wacława. On u niego 
jako młody chłopak 
robił różne prace.
– Genio? – Spytała Jagoda i spojrzała bezradnie na Kubę. – A dużo było tu 
malarzy na Kępie?
– O! Kochaneczko! Dużo. Ale to wszystko wie Genio. On zresztą pomagał takiej 
jednej opracować 
książkę. No! Częstujcie się! – Pani Eulalia podsunęła w ich stronę paluszki. 
Kuba nawet nie drgnął. Z 
przerażeniem obserwował Jagodę, która bezskutecznie starała się w cukiernicy 
rozbić łyżką 
skawalony cukier.
– A ilu było tych malarzy?
– Oj ilu, ilu! Idźcie do Genia, on wam wszystko powie. Ja to mogę wam 
powiedzieć, co było gdzie, jaki 
sklep. Niektóre osoby z portretów poznam. O! Na przykład to jest chyba i sama 
Helena… Tak… 
widzicie tu? – pani Eulalia pokazała tuż za głową sportretowanej na pocztówce 
kobiety zarys jakiejś 
mapy. No? Co widzicie?
– Kawałek Polski – odparł Kuba.
– Kochaneczku, a jaki kawałek?
– Półwysep Helski.
– Czyli co?
Kuba wzruszył ramionami. Nie rozumiał, o co pani Eulalia go pyta.
– Aaa! – krzyknęła Jagoda. – Wiem. To jest Hel, a tu obok N i A. No tak.
Kuba spojrzał jeszcze raz na portrecik. Faktycznie! Teraz i dla niego rebus 
oznaczający imię Heleny, 
która była jakąś tam jego krewną, był jasny. Jasny jak słońce. Jak włosy Jagody, 
która uśmiechnięta 
wpatrywała się w pocztówkę.
***
– Zanotowałeś adres tego całego pana Genia? – spytała Jagoda.
Schodzili w dół starą klatką schodową. Psy pani Eulalii ujadały, ale mimo tego 
hałasu coś przykuło 
uwagę Kuby.
– Wiesz co? – szepnął, nachylając się w kierunku Jagody. – Mam wrażenie, że ktoś 
tam stoi na górze 
i czeka, aż wyjdziemy.
– Jezu! To chyba u ciebie rodzinne – zaśmiała się Jagoda.
– Co?
– Ta podejrzliwość. Masz to pewnie po tej Helenie. Koniecznie się dowiedz, jakie 
jest między wami 
pokrewieństwo.
– No wiesz? – Kubę aż zatkało.
– Uspokój się. Przecież żartuję. Nic tam nie ma – powiedziała Jagoda. I to 
uspokoiło Kubę.
– Adres zanotowałem – powiedział i pokazał kartkę, którą wepchnął sobie do 
kieszeni dżinsów. 
Musimy przejrzeć te pocztówki. Tam jest więcej rebusów. Ale dziś już chyba do 
tego faceta nie 
pójdziemy…
– Na pewno nie – Jagoda potrząsnęła głową. – Rzygać mi się chce po tych 
paluszkach.
– To po co jadłaś?
– Po co, po co… Nie chciałam jej robić przykrości. Ty nie rozumiesz starych 
ludzi. Przeżyła wojnę. 
Oszczędza. Dla niej wszystko, co jeszcze nie zzieleniało, jest dobre.
– Proszę cię… proszę cię… Bo nie wytrzymam i pawia puszczę – jęknął Kuba. Szli w 
kierunku domu 
Jagody. Wokół już szarzało. Nawet nie spostrzegli, że cały czas od klatki pani 
Eulalii ktoś za nimi 
idzie. Nagle w plecaku, który Kuba cały czas niósł na ramieniu, rozległ się 
dzwonek komórki. Kuba 
zatrzymał się, zdjął z ramienia plecak i otworzywszy na oścież, zaczął w nim 
grzebać w poszukiwaniu 
aparatu. Wreszcie go znalazł. Na wyświetlaczu widniał nieznany numer. Wzruszył 
ramionami. Już miał 
zasunąć plecak i odebrać tajemnicze połączenie, kiedy nagle z ciemności wyłoniła 
się jakaś postać. 
Niby przypadkiem, ale… błyskawicznie i nerwowo wpadła na Kubę. Z otwartego 
plecaka wysunęło się 
drewniane pudło z pocztówkami i upadło na chodnik. Postać schyliła się i jednym 
zręcznym ruchem 
podniosła pudło, po czym poderwawszy się z miejsca, pobiegła w kierunku 
Zwycięzców i po chwili 
znikła w ciemności. Kuba patrzył jak skamieniały. W tym samym momencie telefon 
Kuby przestał 
dzwonić.
---Numer---
– Przestań krzyczeć! To niedopuszczalne tak się odnosić do matki! – głos ojca 
był stanowczy.
– Bo wy mi nie wierzycie! – krzyknął Kuba płaczliwie.
– Uspokój się! Wierzymy! – mama starała się załagodzić sytuację, choć w 
przedpokoju tuż za plecami 
Kuby stała Ola i znacząco malowała sobie kółka na czole, szepcząc: “Boli mnie 
główka. Boli mnie 
główka...”. Helena Stec westchnęła:
– Wierzymy, że ktoś ci ukradł pudło z pocztówkami, ale czy ty aby nie 
przesadzasz? Po co komu 
pocztówki? Akwarelowe portreciki obcych osób? 
Ten ktoś na pewno zajrzał do pudła, zobaczył, co tam jest, i rzucił gdzieś w 
kąt. Pewnie leżą na jakimś 
śmietniku w okolicy miejsca, gdzie się to stało. Rano trzeba wstać i się 
przejść. I poszukać.
– Te pocztówki mają wartość historyczną, ale nie finansową. Złamanego grosza za 
nie dostać nie 
można – dodał ojciec.
– Przecież wam mówiłem, że można! Że taki facet, co ma ksywkę Biegły sprzedaje 
je po pięć dych, a 
jego wspólnik Młodzieniec chciał siedem...
– Kuba! Czy ty przypadkiem nie naoglądałeś się jakichś głupich seriali? Biegły, 
Młodzieniec. Ty sam 
siebie posłuchaj. Ostatnio gapisz się w telewizor jak ciele w malowane wrota. I, 
jak widzę, to z tego 
powodu tak głupiejesz…
– Zeskanowałeś te pocztówki? – spytała mama. – Bo miałeś to zrobić? – Kuba 
skinął potakująco. Coś 
zaczynało mu świtać, więc uśmiechnął się do swoich myśli.
– No to teraz nikt tego nie sprzeda, bo podamy informację o tej kradzieży... – 
powiedział ojciec. – Jutro 
pójdę zgłosić to na policję.
***
Specjalna zbiórka zastępu zwołana na prośbę Kuby przez Łukasza spotkała się ze 
sprzeciwem ze 
strony Młodego.
– A co mnie obchodzą czyjeś pocztówki? – spytał głosem, który zdradzał 
wściekłość. – Rudy ma 
beznadziejnie głupie pomysły. Ten z zadaniem rocznym też był beznadziejny. 
Najpierw skopaliśmy mu 
ogródek. Teraz szukamy jakichś malarzy. Ja spędziłem tydzień, czytając jakąś 
nudną książkę i notując 
z niej jakieś nazwiska, które gówno mnie obchodzą. To była taka fajna drużyna. A 
to zadanie, które 
mamy przez tego idiotę…
– Słuchaj! Jak coś ci się nie podoba, to wypad! – Kuba był wyraźnie wściekły.
– Spokój, chłopaki! – zawołał Łukasz. – Jakie macie propozycje?
Kuba wyjaśnił swój pomysł z kontrolą stoiska, na którym niedaleko szkoły i 
bazaru stał Biegły i 
handlował starociami.
– No dobra, ale czego mamy na nim szukać? – spytał Artur. Kuba bez słowa wyjął 
opakowane w białe 
koperty płyty CD+R i wręczył każdemu z członków zastępu.
– Tu są zeskanowane wszystkie skradzione pocztówki.
– Mamy się tego nauczyć na pamięć? – spytał kpiąco Młody. Ale na jego wyraźną 
prowokację nie 
zareagował nikt.
– Rozpoczynamy akcję “Pocztówka” – rozpoczął Łukasz. 
– Po pierwsze, macie mieć oczy i uszy szeroko otwarte. Po drugie… – w tym 
momencie Łukasz 
zawiesił głos. – Kto się podejmuje zrobić plakat-ogłoszenie?
– Ja zrobię – powiedział Kuba. – W końcu mam sprzęcior.
– Może ja… – odezwał się milczący dotąd Artur. – Ty zeskanowałeś. To teraz ja 
coś zrobię.
– Okay – Łukasz skinął głową. – Napisz, czego szukamy, w jakich okolicznościach 
zginęło.
– Ja tam uważam, że Kuba powinien wydrukować zeskanowane pocztówki i pójść do 
tego pana, co 
mu radziła pani Eulalia – odezwał się milczący dotąd Tasiemiec. – Bo szukanie 
pocztówek szukaniem 
pocztówek, ale... Te wydarzenia pokazują, że może jednak gdzieś jest ukryty 
skarb.
– Po pierwsze, nie skarb, tylko biżuteria Heleny, po drugie, jej pewnie dawno 
już nie ma – zaczął 
Łukasz, ale rozejrzawszy się po twarzach chłopców, zmienił ton. – Na obrazie ma 
być tylko informacja, 
co się z nią stało – wyjaśnił i szybko dodał: – Oczywiście możemy spróbować, ale 
nie radziłbym się 
napalać. No i wreszcie po trzecie, to powinniśmy kontynuować zadanie Tropicieli. 
I do kontynuowania 
zadania, tworzenia listy malarzy, wyznaczam Młodego.
– O Jezu! – jęknął Młody.
– No co jęczysz? – spytał Łukasz. Powiedziałeś, że nie chcesz zajmować się 
sprawami związanymi z 
Kubą, więc masz malarzy. Tak więc: malarze – Młody. Ogłoszenie – Artur. Kuba 
pójdzie do pana 
Genia. Tasiemiec i Kacper zajmą się kontrolą okolicznych bazarów. Wybierzecie 
się też w niedzielę na 
Koło, na targ staroci.
– A ty? – spytał Młody i spojrzał na Łukasza.
– Ja? – Łukasz wzruszył ramionami. – Ja zajmę się poważną sprawą. Rozmową z 
policją.
***
Kuba z Jagodą szli do domu, gdzie mieszkał pan Genio.
– Ale jeśli on poczęstuje nas paluszkami, to przysięgam, że rzygnę na sam widok.
– Oj, daj spokój – powiedziała Jagoda i nagle jej wzrok padł na cukiernię. – 
Masz jakiś szmal? – 
spytała i ruchem głowy wskazała szyld “Irena”. Kuba zrozumiał natychmiast. Nie 
minęło kilka chwil, 
gdy o wiele szybszym krokiem zmierzali do pana Genia, a w pechowym plecaku Kuby 
spoczywało 
pudełko z frankfurterkami.
– Teraz to mogę wypić i najohydniejszą herbatę.
Drzwi otworzyła im starsza pani z siwymi włosami upiętymi w kok.
– Wy pewnie jesteście od Lali – stwierdziła i zawołała w głąb mieszkania. – 
Geniu! Harcerze od Lali 
przyszli.
Kiedy po chwili weszli do zaciemnionego pokoju, ujrzeli siedzącego przy biurku 
starszego pana. Kuba 
aż krzyknął na jego widok.
– To pan?!
– No oczywiście, że to ja! – odpowiedział staruszek i uśmiechnął się pogodnie. 
Choć w pierwszej 
chwili nie zrozumiał, że okrzyk Kuby miał znaczyć, że w siedzącym za biurkiem 
mężczyźnie rozpoznał 
tego, który kilka miesięcy temu pomógł im w podchodach.
– Oj, nie trzeba było! Dzieci! – powiedział na widok torby z ciastkami.
– Nie chcieliśmy z pustymi rękoma.
– Oj, coś mi się wydaje, że prawdziwy powód jest inny. Widzieli kuchnię Eulalii… 
– wtrąciła pani 
Marynia i się zaśmiała. Kuba zaczerwienił się po same uszy.
– Lala mówiła, że interesuje was skarb. Tak? – pan Genio przymrużył filuternie 
oko. – Oj, wielu tu było 
o to pytać – powiedział.
– Tak, ale… – Kuba zająknął się i spojrzał na Jagodę. Szturchnęła go w bok. – Bo 
wie pan – zaczął 
Kuba i nagle nad głową starszego pana zauważył mały portrecik. – O! Pan też go 
znał.
– A znałem! W młodości dorabiałem sobie w jego pracowni.
– To pan był tym pracownikiem?
– Nie wiem, czy akurat tym, którego masz na myśli, ale byłem pracownikiem. Pan 
Wacław miał ich 
kilku.
To dlatego Kuba ośmielony wyznaniem pana Genia opowiedział o zdarzeniach 
ostatnich dni i 
kradzieży pocztówek. Na biurku starszego pana położył wydrukowane skany 
skradzionych pocztówek.
– I myślicie, że ktoś specjalnie ukradł te pocztówki? Przecież chyba wszyscy na 
Kępie wiedzą, że ten 
obraz z rebusem to nie pocztówka. To ponoć wielki portret. Portret pani Heleny. 
No i rebus na nim 
jest. Ja go nawet widziałem, ale przed skończeniem. Skończonego to nie 
widziałem. I jakbym ten 
portret zobaczył, to bym poznał, ale opisać go nie potrafię. Ja tylko pamiętam 
aferę z tym portretem 
związaną.
– Jaką aferę? – spytał Kuba i ściszył głos.
– A taką małżeńską, jak to u nich bywało. Bo trzeba ci wiedzieć, mój drogi, że 
pani Helena to była o 
swojego męża piekielnie zazdrosna. On malował kiedyś sporo aktów. I ona miała 
jakąś obsesję, że 
wszystkie te modelki były jego kochankami.
– A były? – spytał Kuba i spuścił wzrok.
– Były, nie były. Nie uczył cię nikt, młody człowieku, że dżentelmeni nie 
rozmawiają o tych sprawach? 
Nie wiadomo, czy były.
– No i mówił pan o kłótni. O co poszło?
– No o ten portret. Pan Wacław ponoć namalował na nim coś obrzydliwego. To 
znaczy pani Helena 
tak twierdziła.
– A co to było?
– Nie wiem. I przyznam się, że tego chyba nikt nie wie. Bo ja tego portretu po 
wojnie nie widziałem.
– A może ktoś go spalił? Zniszczył?
– Możliwe, ale raczej wątpię. Portret powstał na początku czterdziestego 
czwartego roku. Helena 
dostała szału i gdzieś go schowała. Wyrzucić to by go nie wyrzuciła, bo za 
bardzo szanowała pracę 
swego męża, ale była o ten portret tak wściekła, że go ukryła. Pan Wacław chciał 
wiedzieć gdzie, ale 
nie zdążył się dowiedzieć…
– A co się stało?
– Wybuchło powstanie. Pani Helena była u kuzynki na Woli. No i wiecie, co się 
stało.
– Słyszałem, że zginęła…
– No, nie tylko ona. Wtedy Niemcy wymordowali pięćdziesiąt tysięcy osób. 
Stawiali pod murem i 
trrach.
– A Wacław? Proszę pana? – spytała Jagoda.
– Cóż, Wacław kochał tę swoją szaloną Helenę. O tym, gdzie zginęła, dowiedział 
się dopiero po 
wojnie. Szukał jej przez Czerwony Krzyż. Zmarł chyba z tęsknoty.
– A dzieci mieli?
– O, mój drogi! Coś mi się tu nie podoba. Kuzyn? Krewny? I nie wie? A skąd ty 
masz te pocztówki, jak 
one nie są oryginałami? Mówisz mi coś o kradzieży, a może to ty komuś je 
ukradłeś? He?
– Nie – odparł Kuba. – Nie ukradłem.
– A jak masz na nazwisko?
– Stec.
– No, Steców tu na Kępie przed wojną nie było.
– Bo to rodzina mojej mamy, proszę pana.
– A mama z domu jak?
– Przybytkowska…
– Uu, to ty ani chybi jesteś wnukiem Antoniego. Dobrze mówię? 
– Kuba skinął głową. – Oj, lubiliśmy się z twoim dziadkiem. Mama nie opowiadała?
– Nie.
– To ty się jej o to popytaj. I nie tylko o to. To doprawdy wstyd, żebyś ty po 
Kępie chodził i ludzi pytał o 
to, co twoja mama doskonale wie.
***
Wracali tak jak wtedy od pani Eulalii. Był wieczór. Tym razem jednak na pewno 
nikt za nimi nie szedł. 
Kuba odprowadził Jagodę pod samą klatkę. Przez chwilę stali i rozmawiali, kiedy 
zadzwoniła komórka 
Kuby. To była mama. Chciała, żeby szybciej wracał do domu.
– Wiesz co? – powiedziała Jagoda, kiedy Kuba chował komórkę do plecaka. – 
Pamiętasz, jak wtedy 
zadzwonił do ciebie telefon? Gdyby nie zadzwonił, nie otwierałbyś wtedy tego 
plecaka. Ja sobie tak 
myślę, że może ktoś chciał zadzwonić właśnie wtedy, żebyś ty odebrał. Żeby 
łatwiej ci było wyrwać to 
pudło. – Sprawdź ten numer.
– Ale jak?
– Zadzwoń pod niego. Przecież masz go w nieodebranych połączeniach.
– Ale karta mi się skończyła. Nie mogę już wykonać żadnego połączenia.
– Rany! To zadzwoń z domu. A jutro mi powiesz, co i jak.
***
– Mamo? Czy mogę skorzystać z twojej komórki? To ważne – zawołał Kuba tuż od 
progu.
– Słuchaj! Po pierwsze, przyszedłeś później, niż się umawialiśmy. A po drugie, 
była umowa. 
Wygadałeś całą kartę i musisz poczekać do końca miesiąca na następną. Nie ma 
mowy o zmianie 
zasad.
– Mamo! Błagam! To ty zadzwoń.
– Gdzie mam zadzwonić?
– Pod ten numer. To ważne.
– Ale co to za numer?
– Ten numer do mnie dzwonił, kiedy ukradziono mi pocztówki. To na pewno nie jest 
przypadek. To 
pewnie ktoś, kto chciał, bym zatrzymał się i otworzył plecak. Żeby łatwiej było 
mnie okraść.
Helena Stec spojrzała na swego pierworodnego i westchnęła ciężko. Jednak w 
oczach Kuby było coś 
takiego, że sięgnęła po swój telefon i wystukała numer, który widniał na kartce. 
Kuba już miał podnieść 
aparat do ucha, ale spojrzał na wyświetlacz. Widniał na nim napis: “znaleziono: 
PAN SUBOCZ”. 
– O rany! – jęknął i przerwał połączenie.
---List---
– Babciu, ale jakby co, to mógłbym u ciebie zostać?
– No, przecież pozwoliłam ci.
– Babciu... Ja nie chcę wracać do ojca.
– Powiedz mi, co się stało?
– Nie. Nie pytaj – burknął i odwrócił wzrok w stronę okna.
– Kochanie, nie mogę ci pomóc, kiedy milczysz. Powiedz, o co chodzi. Może razem 
znajdziemy 
wyjście z sytuacji.
– Nie znajdziemy – mruknął Rafał, a po chwili milczenia dodał: – Z tej sytuacji 
nie ma wyjścia.
“No bo co można zrobić, kiedy rodzony ojciec bierze udział w okradaniu jego 
najlepszego przyjaciela?” 
- myślał Rafał i patrzył na sunący po drugiej stronie ulicy tramwaj.
– Czy miałaś kiedyś przyjaciółkę? Taką od serca? – spytał po chwili i spojrzał 
wyczekująco na babcię.
– Jak byłam w twoim wieku, to nie. Nigdy nie miałam takiej prawdziwej 
przyjaciółki. Dziewczynki są 
inne od chłopców. Rzadko między nimi trafiają się prawdziwe przyjaźnie. Ale 
teraz... Teraz to mam.
– Babciu, a gdybyś wiedziała, że twojej przyjaciółce coś grozi, to 
powiedziałabyś?
– Pytanie! – bez namysłu odrzekła babcia. – Pewnie, że bym powiedziała.
– Nawet gdyby to złe miało ją spotkać ze strony innej bliskiej ci osoby?
– Masz na myśli jakąś inną przyjaciółkę?
Rafał nie odpowiedział. Babcia Konstancja patrzyła na niego wyczekująco, ale 
wnuk milczał. Jakże 
zmienił się od czasu, kiedy widziała go po raz ostatni. Niby nie było to tak 
straszliwie dawno, ale… od 
pogrzebu Teresy minęło sześć lat. Że też musiała wyjść za tego nieudacznika. Nic 
nie potrafił. Ani 
zapewnić dostatku jej, ani teraz własnemu, jedynemu synowi.
– Przyjaźń nie jest po to, by ludzie mówili sobie tylko miłe rzeczy – zaczęła 
babcia. – Przyjaźń jest po 
to, by ludzie mówili sobie to, co pomoże im być lepszymi. To, co pomoże im 
postępować właściwie. 
Nie wiem, co się dzieje w twoim życiu. Nie dajesz mi się poznać. Nie wiem, jak 
mam ci pomóc, ale 
jeśli coś dzieje się w twojej przyjaźni, to rozmawiaj o tym.
– Nie mogę.
– To napisz. 
Rafał już chciał się roześmiać, ale zamarł. Napisać. To jest myśl.
– A dasz mi pięć złotych?
– Na co ci?
– Na kawiarenkę internetową.
– Więcej mi nie powiesz?
Rafał zacisnął zęby. Babcia westchnęła ciężko, ale sięgnęła do torebki.
***
Myśl o nazwisku ojca Rafała wyświetlonym na telefonie matki nie dawała Kubie 
spokoju. To dlatego 
całą noc nerwowo przewracał się z boku na bok. Co też pan Subocz od niego 
chciał? Co też dzieje się 
z Rafałem? Czy wrócił już do domu od tej tajemniczej babci, o której wcześniej 
nie wspominał nawet 
słowem? A może to ma związek z tymi pytaniami, które dzień po zniknięciu Rafała 
zadawała mu 
mama?
– Czy wyście się o coś pokłócili? – pytała.
– Nie, no coś ty.
– Bo Rafał nie chce wrócić do domu.
– Mamo, nie pokłóciłem się z nim – odparł wtedy, choć przecież nie do końca była 
to prawda. 
Wymiana zdań o Kamieniach na szaniec ciągle brzmiała Kubie w uszach. O, jakże 
bolał go teraz 
własny ton głosu, jakim wykrzykiwał wtedy do Rafała, że nie zna i nie wie nic o 
Góreckim, 
Kamińskim... Ale czy to możliwe, by przyjaciel tylko z tego powodu uciekł z 
domu? I to do jakiejś 
babci, o której nigdy nic nie mówił?
Musi odnaleźć Rafała i z nim porozmawiać. Nawet jeśli ta jego tajemnicza babcia 
mieszka tak daleko.
***
– Chyba śnię – szepnął sierżant Gustaw Puchalski i, otarłszy pot z czoła, 
spojrzał na zamykające się 
drzwi. Była piąta po południu. Ten dyżur na posterunku należał do 
najdziwniejszych w jego życiu. 
Choć wszystko zaczęło się jeszcze dnia poprzedniego od gimnazjalisty – harcerza, 
który dziarskim 
krokiem wkroczył do jego pokoju w komendzie rejonowej przy ulicy Grenadierów, 
przedstawił się jako 
Łukasz Kolankiewicz i salutując do nieistniejącego daszka, ze śmiertelną powagą 
oznajmił, że po 
Saskiej Kępie grasuje złodziej pocztówek, który napadł jego kolegę i ukradł mu 
pudło z całą kolekcją. 
Sierżant Gustaw wiele już widział, bo służbę pełnił nie pierwszy rok, jednak o 
złodzieju pocztówek 
słyszał po raz pierwszy. Ludzie kradli różne rzeczy. Najczęściej rowery, 
samochodowe radia, 
włamywali się do mieszkań po sprzęt audio-wideo. Ostatnio nawet namnożyły się 
plagi kradzieży na 
tak zwanego wnuczka czy dalekiego kuzyna, kiedy złodzieje podawali się za dawno 
niewidzianych 
krewnych i od starszych osób wyłudzali spore sumy pieniędzy. Ale o kimś, kto 
chciałby kraść 
pocztówki, sierżant słyszał po raz pierwszy. Na dodatek właśnie zamierzał 
odprawić chłopca, mówiąc 
mu, że to nie jest czyn o dużej szkodliwości społecznej, bo kilka pocztówek to 
nic takiego. I że gdyby 
miał się zajmować takimi sprawami, to co chwila na komisariacie zjawiałyby się 
dzieci, którym 
skradziono gumę do żucia bądź lizaka. Wtedy otworzyły się drzwi i stanął w nich 
bardzo poważnie 
wyglądający mężczyzna – przedstawił się jako Andrzej Stec i opowiedział, że 
wczoraj napadnięto jego 
syna i… skradziono mu pocztówki. Policjant sporządził protokół i do akt dołączył 
płytę CD, na której 
znajdowały się skany wszystkich skradzionych pocztówek. Wezwał też do siebie 
starszego 
posterunkowego Szewczyka – z poleceniem, by załatwił wydruk skanów i rozesłał 
patrole po 
bazarach. Połączył się też z komendą rejonową na Woli i przekazał informacje, że 
najdalej za kilka 
godzin również do nich dotrą wydruki zeskanowanych pocztówek oraz prośba o 
wysłanie patroli na 
bazar staroci. Może złodzieje już tam wynieśli pocztówki.
Największy szok przeżył jednak rano, kiedy do komisariatu wpadł mały, rudy i 
piegowaty chłopak 
ciągnący za sobą niewysoką blondynkę i oboje stwierdzili, że przyszli z nowymi 
informacjami w 
sprawie skradzionych pocztówek. Mówili jedno przez drugie. A sierżant Puchalski 
spoglądał to na 
blondynkę z warkoczem, to na rudego piegusa.
– Bo, proszę pana, to jest tak – mówił rudy. – Na tych pocztówkach myśleliśmy, 
że jest szyfr, który 
mówi o skarbie…
– Ale okazało się, proszę pana, że rebus jest na obrazie – przerwała rudemu 
blondynka.
– Ale nie wiemy, gdzie jest ten obraz…
– To nie ma nic wspólnego ze sprawą, Kuba – blondynka zgromiła rudego wzrokiem.
– Ale złodzieje nie wiedzą, że szyfr jest gdzie indziej, więc skradli pocztówki, 
proszę pana – dodał 
rudy.
– Rozumie pan? – spytała blondynka.
– My wiemy, kto to ukradł – dodał rudy.
– Nie! – zaprotestowała blondynka. – My nie wiemy, kto to ukradł. Bo ten, co 
napadł, to nie był ani 
Biegły, ani Młodzieniec.
– Niestety – wtrącił Kuba.
– Ale wiemy, dla kogo to zrobili – dodała blondynka.
– I wiemy, przy czyjej pomocy. Niestety.
– Niestety – dodała blondynka.
– Wiemy, że udział w tym brał ojciec naszego kolegi. Biegły kazał mu dorobić 
klucz do mojego 
strychu.
– Ale Rafał uciekł do babci i klucza nie dorobił.
– Zaraz, jaki Rafał?! – przerwał sierżant Puchalski. – Mówcie jaśniej. Jaki 
szyfr? Jaki rebus? Ja 
zwariuję!
– To niech pan to przeczyta – powiedział Kuba i podsunął sierżantowi pod nos e-
mail, który rano 
znalazł w swojej poczcie.
“Kuba – pisał Rafał. – Nie umiałbym ci tego powiedzieć prosto w oczy, ale mój 
ojciec chyba ma coś 
wspólnego z Biegłym. Wspominałem ci, że go zna. Biegły przyszedł kilka dni temu 
do nas, do domu. 
Proponował ojcu pracę. Ja nie wszystko słyszałem. Ale była mowa o tym, że kroi 
się niezły zarobek. 
Niedługo potem byliśmy na twoim strychu. Wtedy… wiesz. I ojciec kazał mi iść 
dorobić klucz. Kiedy 
spytałem, czy możesz iść ze mną – zabronił. Więc chyba nie chciał, abyś ty lub 
twoja mama wiedzieli 
o dorobieniu tego klucza. Dlatego nie wróciłem. Nie mógłbym brać w tym udziału. 
Jestem u babci. I 
mam nadzieję, że zostanę tu już na zawsze. Nie chcę wracać do domu. Zresztą 
teraz, po tym, co ci 
powiedziałem, ojca pewnie aresztują. Jak znajdziesz rebus i będziesz wiedział, 
co znaczy, to daj mi 
znać, bo jestem ciekaw, ale jak nie będziesz więcej chciał ze mną rozmawiać, 
zrozumiem. Rafał”
– Rozumie pan? – spytał Kuba.
– Trzeba przesłuchać ojca Rafała – dodała Jagoda. – To on zadzwonił do Kuby, 
kiedy Kuba otworzył 
plecak.
– Gdyby nie ten telefon, plecak byłby zamknięty i złodziej nie ukradłby mi 
pocztówek.
– Wolnego. Opowiedzcie mi wszystko jeszcze raz i na spokojnie.
Kiedy godzinę później sierżant Puchalski miał zamiar wydać dyspozycję, by patrol 
spacerujący 
uliczkami Saskiej Kępy zahaczył o mieszkanie niejakiego Subocza, drzwi pokoju w 
komisariacie 
otworzyły się. Stanął w nich zniszczony mężczyzna, który ciężko westchnął i 
powiedział:
– Panie władzo. Jestem szantażowany. Kumpel chce ukraść pocztówki… Tam na dole 
dyżurny 
powiedział, że mam z tym iść do pana.
– Chwileczkę. A pan? Jak się pan nazywa?
– Subocz. Stefan Subocz – odparł mężczyzna, rozejrzawszy się wokół, spytał: – 
Można tu palić?
Sierżant Puchalski skinął głową i w milczeniu obserwował, jak mężczyzna drżącymi 
dłońmi wyjmuje z 
wewnętrznej kieszeni podniszczonej kurtki paczkę zmiętych papierosów. Po czym, 
łamiąc kolejne 
zapałki, wreszcie z dużym trudem go sobie przypala.
– Proszę mówić.
– Bo to było, panie władzo, tak…
Ale nie zdążył dokończyć. Na biurku sierżanta zadzwonił telefon. To komenda 
rejonowa na Woli 
informowała, że na bazarze do kupienia jest jedna z kilkudziesięciu pocztówek, 
które widnieją na 
wydrukach. Patrol pyta, co robić.
– Dajcie mi kwadrans – krzyknął w słuchawkę i odłożywszy ją na widełki, spojrzał 
wyczekująco na 
starego Subocza, który ponownie odezwał się:
– Bo to było, panie władzo, tak…
---Rzygający generał---
– Mamo! Jak to było z tym twoim wujem i jego kochankami? – zawołał od progu na 
tyle głośno, że aż 
Ola się zainteresowała. 
– Z jakim wujem? Z jakimi kochankami?
– A ty się nie interesuj! – Kuba wypchnął siostrę z kuchni.
– No? Jak to z tym było? – Kuba spytał ponownie.
– Co takiego?! – spytała mama, wyjmując ręce z miski, w której zagniatała 
mielone mięso na kotlety. – 
Podaj mi tę ścierkę – powiedziała, wskazując Kubie palcem kraciastą szmatkę.
– No z wujem Wackiem... Tym od pocztówek.
– Rany! – Mama załamała ręce, choć więcej w tym było teatralnego udawania niż 
śmiertelnej powagi. 
– Kochanki cię interesują? – spytała.
– Nie – odparł Kuba. – Tak w ogóle. Wszystko – mruknął i dodał po chwili: – 
Wszystko, co wiesz o 
wuju Wacku.
Kuba sam nie wiedział dlaczego, ale jakoś łatwiej mu było spytać o kochanki niż 
o skarb. Może 
dlatego że przecież już wcześniej trochę jakby wyśmiewali się z jego chęci 
dokonania wielkiego 
odkrycia.
– O wuju Wacku – powtórzyła mama i uśmiechnęła się. – Okay, ale za to pomożesz 
mi siekać jarzyny 
do sałatki.
Kuba westchnął ciężko. Czego jak czego, ale robót kuchennych po prostu nie 
znosił. Z utęsknieniem 
czekał, aż Ola podrośnie na tyle, by pomagać mamie we wszystkim. Jednak tym 
razem ciekawość 
zwyciężyła lenistwo i niechęć do kucharzenia. Już po chwili Kuba za pomocą 
specjalnego urządzenia 
przypominającego grube sitko kroił w kostkę gotowaną włoszczyznę.
– Mama! To mów!
– Co do kochanek, to nie wiem, jak było naprawdę. Ciotka Helena podobno mówiła, 
że wielu 
twierdziło, że miał ich całe mnóstwo i że wszystkie portretowane kobiety były 
jego kochankami. Ale z 
drugiej strony jak przychodziło co do czego, to nikt tych rewelacji nie 
potwierdził. Ponoć rebusami 
zaznaczał, która była kochanką, ale… to mogła być plotka. Bo każdy z rebusów na 
portretach jest 
inny. Żadnych cech wspólnych.
– A umiesz je odczytywać?
– Nie bardzo – przyznała mama. – Zresztą dawno nie próbowałam.
– A skąd się wzięły te opowieści o kochankach?
– Chyba to była obsesja Heleny spowodowana tym, że nie mieli dzieci.
– A kim była dla nas Helena?
– Jak to kim? Rodzoną siostrą twojego pradziadka. Była z domu Przybytkowska. Tak 
jak ja.
– Wiesz, mama, mówisz to z takim oburzeniem, a skąd ja to mogę wiedzieć? – 
spytał Kuba z 
wyrzutem.
– No tak…
– To taka musiała być straszna zazdrośnica.
– No i była. Przed wojną był jeden taki skandal. Wuj miał pomocnika w pracowni, 
któremu po iluś 
latach małżeństwa urodziło się dziecko, a ponoć dzieci mieć nie mógł i niektórzy 
mówili, że wuj mu 
pomógł zostać ojcem. Rozumiesz. – Mama spojrzała na Kubę i trochę się zmieszała. 
– Ja nie wiem, 
czy ja powinnam ci mówić takie rzeczy – dodała po chwili. – W końcu to sprawy 
dorosłych.
– Mama, mów! To przecież też historia. Historia mojej rodziny.
– Ooo! – Mama spojrzała na Kubę z uznaniem. – Nagle zaczęła cię interesować?
– No – mruknął Kuba. I już miał ochotę powiedzieć, że stało się to dzięki 
Rafałowi, ale zamilkł. Poza 
jednym listem, tamtym listem, przyjaciel więcej się do niego nie odezwał. A 
przecież od jego zniknięcia 
minął już prawie tydzień.
– Weź teraz kiszonego ogórka. Tylko za drobno nie krój! – Mama podała Kubie 
słoik. – Na czym to ja 
skończyłam? – spytała.
– Na tym, że jeden pracownik nie mógł mieć dzieci.
– A! No i żeby odsunąć od siebie podejrzenia, wuj go zwolnił. Ale interesował 
się jego dzieckiem, więc 
ciotka dostawała kolejnego szału.
– A to było jego dziecko?
– Chyba nie. Zresztą, Kuba, czy wyobrażasz sobie, że ktoś wprost by o to 
zapytał? A poza tym… 
nawet gdyby spytał. To czy jakby mu odpowiedziano na przykład, że nie, to ktoś 
by w tę odpowiedź 
uwierzył? Jak plotka idzie w świat, to ludzie w prawdę nie wierzą. Plotka jest 
dla nich atrakcyjniejsza. 
Rozumiesz?
Kuba skinął głową, że rozumie i zamyślił się. A może Rafała ojciec nic nie 
zrobił? W końcu na policję 
przyszedł dobrowolnie.
– No i co było dalej?
– Dalej to wojna wybuchła.
– No i?
– Wuj nie bardzo miał wtedy zarobek, bo jak bomby na głowę lecą, to kto będzie 
kupował obrazy? 
Więc zaczął malować szyldy – odparła mama i rozbiwszy skorupkę, wrzuciła do 
głębokiego talerza 
jajko, które zaczęła roztrzepywać widelcem.
Przez chwilę w kuchni panowało milczenie.
– A portrety?
– Portrety to malował, ale głównie te pocztówkowe. Ludzie na więcej forsy nie 
mieli. Malował je 
zresztą chyba po to, żeby z wprawy nie wyjść. No i najczęściej malował Helenę. 
Olejnymi. Na płótnie. 
Deskach. Na czym się dało.
– A co z pomocnikiem?
– Tamtym? No to przecież mówiłam, że go zwolnił.
– Ale to nie był pan Genio?
– A skąd ty wiesz o panu Geniu?
– No… dzięki pani Eulalii.
– Aaa... – Mama była wyraźnie zaskoczona. 
– A co pan Genio ci mówił?
– Pytał, co ze mnie za krewny, skoro nic nie wiem. Więc pytam.
– A czemu pytałeś jego, a nie mnie?
Kuba wzruszył ramionami. Zastanawiał się – powiedzieć czy nie o tym, że wtedy 
usłyszał rozmowę 
mamy z ojcem o rebusie. “Spytaj mamę. Ona ci powie” – głos Jagody brzmiał mu w 
uszach. To ona 
namawiała Kubę na tę rozmowę i mówiła, by powiedział mamie wszystko. “Przecież 
twoja mama jest 
fajna” – przekonywała Jagoda.
– A portret Heleny? Ten z rebusem? – wykrztusił wreszcie i pochylił się mocniej 
nad miską.
– A, tu cię boli! – Zaśmiała się mama i machnęła ręką. – Słyszałeś o rebusie? Od 
Genia?
– Nie… ty mówiłaś tacie.
– A! Podsłuchiwałeś? – Mama była wyraźnie rozbawiona.
– Mówiłaś bardzo głośno – tłumaczył Kuba mocno zaczerwieniony. – No? To jak to 
było?
– Z rebusem?
– I z rebusem, i ze skarbem…
– Skarb to za dużo powiedziane. To były resztki biżuterii Heleny, różne srebrne 
naczynia, stare 
monety, banknoty i pocztówki, bo wuj Wacek przed wojną kolekcjonował różne 
takie. To się trochę 
zbiegło ze zwolnieniem tego pomocnika.
– Ale to był pan Genio?
– Nie. Pan Genio był potem. Nie przerywaj, bo wątek zgubię. Ciotka myślała, że 
te wszystkie rzeczy 
wuj sprzedał, by dać na utrzymanie tego swego rzekomego dziecka. Ale on zaklinał 
się na wszystkie 
świętości, że nie w tym celu wyniósł. Przysięgał na flagę i orła, co z kolei 
doprowadziło ciotkę do szału.
– Dlaczego?
– Widzisz, wuj bardzo przeżywał to, że nie może walczyć, bo jest za stary.
– No i?
– Przysięgał na flagę, a ciotka chyba chciała, by przysięgał na miłość do niej… 
Nie wiem zresztą. Tak 
twierdzili tu różni. W każdym razie w kościele na Nobla przysięgał jej, że nie 
ma kochanki.
– No i co?
– No i ona nadal nie wierzyła. Więc wtedy powiedział, że prawdę o tym ukrył w 
rebusie na portrecie. I 
ciotka się wściekła.
– Ale dlaczego? Bo nie rozumiała tych rebusów?
– To też, a poza tym ten portret był taki… hm. Jakby ci to powiedzieć.
– Obrzydliwy?
– Skąd wiesz?
– Pan Genio mówił. No i że ona go schowała…
– Tak. Dziadek go znalazł po wojnie.
Kuba zaniemówił.
– Dziadek znalazł?
– A tak. Twój dziadek, ale powiedział, że w życiu w jego domu nie zawiśnie 
portret z rzygającym 
generałem.
– Nic z tego nie rozumiem.
– Na portrecie był namalowany generał, który rzyga.
– Eee, to chyba nie o ten portret chodzi.
– O ten. Na pewno o ten. Było to wyjątkowo obrzydliwe. Portret ciotki, a w rogu 
rzygający generał.
– To pewnie ten rebus.
– Pewnie tak.
– I dziadek nie chciał dowiedzieć się, co się stało z tymi kosztownościami?
– Dziadek kochał swoją ciotkę Helenę. Miał żal do wuja, że zginęła.
– Nie rozumiem. Jak to miał żal? A czy to wuja wina, że powstanie wybuchło?
– To nie tak. Ciotka wściekła się ponoć o ten portret i wyprowadziła się z domu 
do kuzynki. Na Wolę. 
Aż powstanie ją tam zastało. Zginęła.Dziadek twój twierdził, że gdyby nie 
portret i głupi pomysł wuja, 
toby tam nigdy nie poszła.
– Dziadek go nie lubił?
– Chyba nie.
– I portret wyrzucił – stwierdził ze smutkiem Kuba.
– A skąd. Co też ci przyszło do głowy?
– No, mówiłaś, że był. Tak, jakby portret nie istniał.
– Istnieje. Leży na strychu i ma się zupełnie… – odparła mama. – Gdzie lecisz?! 
Poczekaj! Kuba!
Ale Kuba już nie słyszał. Porwawszy wiszący przy drzwiach pęk kluczy, pognał na 
strych. Mama 
dotarła tam po kwadransie.
– Co tu się dzieje?! – krzyknęła od progu, widząc tumany kurzu unoszące się w 
powietrzu.
– Szukam – odparł Kuba, mocując się z jakąś skrzynią.
– Ty nie demoluj!
– Ja się boję, że ktoś… – zaczął Kuba, ale w tym momencie mama spokojnie 
sięgnęła po odwrócony 
twarzą do ściany obraz i podsunęła go Kubie pod nos. Znał to płótno. Kilka 
miesięcy temu oglądali je z 
Rafałem. 
Był to portret siedzącej przy stole kobiety. W tle, za jej plecami – drewniany 
dom. Malutką postać w 
generalskiej czapce Kuba zobaczył dopiero teraz.
– Masz rzygającego generała! – Mama podsunęła Kubie portret pod nos.
– Uff, a już myślałem, że ktoś go ukradł – stwierdził Kuba, stawiając obraz na 
stołku w kuchni.
– Dlaczego i jak miałby to zrobić? – spytała mama.
– No… – zaczął Kuba i zająknął się. Powiedzieć? Nie powiedzieć? Powie. Albo 
lepiej nie. Pokaże 
mamie list Rafała.
– Biedne dziecko – odezwała się mama po chwili. – Przecież o dorobienie tego 
klucza to ja sama go 
poprosiłam. I właśnie dlatego przyszli do nas nie w niedzielę, a w poniedziałek…
Kuba spojrzał na mamę i poczuł, jak z piersi spada mu wielki ciężar.
---Rebus---
– Mamo, ale ja muszę! – jęknął Kuba. Już dobrą godzinę przekonywał matkę, że na 
dzisiejszą zbiórkę 
musi wziąć ze sobą portret. Jednak matka była nieugięta.
– Nic nie musisz – odparła.
– Muszę. Wszystko poszło o ten rebus. Chłopaki muszą go zobaczyć.
– To mogą tu przyjść. Nie będziesz łaził po ulicy z obrazami. Pocztówek nie 
umiałeś upilnować.
– Przecież wszystko się dobrze skończyło.
– Tak! Tylko że co się wstydu najedliśmy, to nasze.
– Jakiego wstydu?
Helena Stec machnęła ręką. Zajęta porządkowaniem czegoś w szafie, nie chciała 
opowiadać synowi, 
jak to od znajomych dowiedziała się, że na komendzie początkowo mieli jej męża 
za wariata.
– To co? Nie mogę? – spytał ponownie Kuba.
– Powiedziałam już. Chcesz kolegom pokazać obraz, to niech tu przyjdą – odparła 
mama i mocno 
trzasnęła drzwiami od szafy. Kuba westchnął ciężko. Wiedział, że to trzaśnięcie 
oznacza po prostu 
koniec dyskusji.
***
– Fajnie, co? – Kuba poklepał przyjaciela po ramieniu.
Rafał uśmiechnął się i lekko zaczerwienił. Za nic w świecie nie przyznałby się, 
że on cieszy się może 
jeszcze bardziej niż Kuba. I to nie tylko dlatego, że ojciec okazał się 
niewinny, a Biegły został 
aresztowany, ale że babcia kupiła mu mundurek i obiecała zapłacić za obóz. 
Wracali ze zbiórki całą 
gromadą. Kuba, Rafał, Ola z Patrycją, Łukasz, Młody, Artur, Kacper i Tasiemiec. 
Jagoda dogoniła ich 
po chwili.
– Kuba! – powiedziała zdyszana. 
– Chciałam podziękować za pomoc…
– Nie ma sprawy – odparł.
– Oj, jest! Słyszałeś, co druh mówił o naszej prezentacji. Była najlepsza dzięki 
tobie. Twój aparat był o 
wiele lepszy od naszego. Te zdjęcia, które zrobiłam twoim, to ho, ho! No i poza 
tym ten pomysł ze 
zrobieniem zdjęć detali, tablic pamiątkowych. Nawet nie wiesz, ile się nauczyłam 
o własnej dzielnicy. 
Mieszkam tu od urodzenia, a nie wiedziałam, że Kępę odwiedził Picasso. To ty 
pokazałeś mi tę 
tablicę. 
- Eee – Kuba nie bardzo wiedział, co powiedzieć. W końcu tablicę zobaczył 
przypadkiem i to tylko 
dlatego, że była kolorowa. – Naprawdę nie ma sprawy.
– Jest! – Jagoda potrząsnęła głową. – Dzięki tobie zajęliśmy pierwsze miejsce.
– Tak – odezwał się sarkastycznie Młody. – Bo Rudy całą energię władował w cudzy 
zastęp zamiast 
we własny. No, ale czego nie robi się dla swojej dziewczyny…
Dziewczyny? Kuba zaczerwienił się po same uszy. Jagoda jego dziewczyną? Spojrzał 
na nią z ukosa. 
Zarumieniona patrzyła pod nogi, jakby czegoś szukała na krzywym chodniku.
– Co się go czepiasz? – spytał Tasiemiec.
– Bo teraz też ciągnie nas do siebie oglądać obraz z rebusem. Prywatę odstawia!
– Jak nie chcesz, to możesz nie iść – odezwał się Łukasz. – Jeśli o mnie chodzi, 
to jestem ciekaw, jak 
to wygląda.
Młody westchnął ciężko. Kopnął ze złością leżący na ziemi kamień i przyspieszył 
kroku.
***
– Pokazuj!
– Nie pchajcie się!
– Ja nic nie widzę!
W dość obszernej kuchni nagle zrobiło się ciasno. Wszyscy naraz przepychali się, 
by stanąć bliżej 
ustawionego na krześle portretu.
– Zarypisty ten generał – stwierdził po chwili Tasiemiec. – Ale moim zdaniem to 
on nie rzyga.
– A co robi? – spytał kpiąco Artur.
– Stary! Jakby rzygał, toby z jego ust wylatywała jakaś masa różnych rzeczy, a 
nie jakieś dwa czy trzy 
ziarenka.
– To nie są ziarenka – pokręcił głową Młody.
– A co to jest? – odezwała się milcząca dotąd Jagoda.
– Nie wiem – odparł Młody i przysunął nos do portretu tak blisko, że reszta 
zaczęła protestować.
– Czy to drzewo nie wygląda jak litera P? – spytał po chwili i powiódł pytającym 
wzrokiem po 
wszystkich.
Tasiemiec zmrużył oczy i spojrzał na obraz.
– No… coś w tym jest – odparł. – I stoi ono nad rzeką.
– Nie stoi, a rośnie – zauważył Artur.
– Przeka… – zaczęła Jagoda, ale Kuba przerwał jej.
– Chłopaki! – zaczął głosem odkrywcy Ameryki. – Ta nuta to jest do!
– Też mi sensacja – Artur wzruszył ramionami. – Każdy kretyn to wie…
– Tak, ale… on… to znaczy wujek… lubił nuty i używał ich w rebusach – wyjaśnił 
Kuba i opowiedział 
historię o tym, jak Helena wyjechała, a Wacław poinformował o tym pracownika, 
rysując rebus z 
wyjącą chałą.
– Słuchajcie! – krzyknął nagle milczący dotąd Kacper. – Jak się inaczej mówi na 
generała?
– Szef wojsk – powiedział Artur.
– Eee, szef to mi nie pasuje.
– Do czego?
– Do rebusa, rebusu – poprawił się Kacper. – Szef nie...
– Ale o czym ty myślisz? – spytał Kuba.
Jednak Kacper nie odpowiedział. Z wielką uwagą, zmarszczywszy brwi, wpatrywał 
się w portret.
– A może wódz? – powiedział Kacper po chwili.
– Co wódz? – Kuba nie rozumiał, co też kumpel ma na myśli.
– Czy to nie jest tak, że ten twój cały “rzygający generał” to po prostu wódz, 
który pluje?
– Dlaczego pluje? – spytał Młody. Teraz on nic nie pojmował z toku rozumowania 
kumpla. – Skąd 
wiesz, że pluje?
– O rany! – zniecierpliwił się Kacper. – Pluje, czyli robi “tfu”! Dzięki temu 
mamy dowództwu. 
Dowództwu! – powtórzył dobitniej. – No przecież nic innego tu nie pasuje. 
Wybaczcie, ale moim 
zdaniem generał i rzygi w grę nie wchodzą. 
– A może to jednak są rzygi? – spytał Młody. Sprawa z rebusem trochę go 
wkurzała. To przez Kubę, 
jego pocztówki i ten zakichany rebus ich zastęp nie zajął pierwszego miejsca.
– Ty! Jakby chciał narysować rzygi, tobyś tu widział pawia. Ptaka. Kumasz? – 
zezłościł się Kacper.
– Wiecie co… – zaczął powoli Łukasz, który od dłuższego czasu milczał, ale i z 
uwagą przyglądał się 
portretowi. – Mnie się wydaje, że to jest dobry trop.
Przez chwilę w zupełnym milczeniu wszyscy patrzyli na portret. Dopiero po 
minucie dał się słyszeć 
głos Tasiemca, który powiedział tylko jedno, za to swoje ulubione, słowo:
– Zarypiście!
– A czy to tu… nie układa się w litery AK? – odezwał się Kuba, któremu coś nagle 
w głowie zaczęło 
świtać. – To by znaczyło, że dowództwu AK… ale co?
– Przeka… – zaczęła znowu Jagoda i zamilkła, zamyślając się. 
– Chyba, przekazałem. – Powiedziała po chwili.
– Ale z czego wynika to “załem”? – spytał Kuba.
– Rzeka jest za głową Heleny – stwierdziła Jagoda. – Czyżby… za łbem? – spytała 
ostrożnie i 
spojrzała wyczekująco na Kubę.
W kuchni zapadła cisza.
– No! Coś takiego! – tuż za nimi rozległ się głos mamy Kuby. 
– Trochę się nie dziwię, że ciotka to ukryła. Szkoda tylko, że dziadek tego 
rebusu nie rozwiązał. Może 
nabrałby szacunku do wuja. Ale z drugiej strony… może to i dobrze, że nie 
wiedział, o co w tym 
chodzi?
– Czemu? – spytał Kuba, ale nie tylko on był ciekaw. Cały zastęp Tropicieli i 
Jagoda przyglądali się 
jego mamie z wielką uwagą.
– Gdyby wiedział, że głowę jego ukochanej ciotki wuj nazwał łbem…
– To co? – spytali chłopcy, ale dźwięk telefonu wywołał mamę z kuchni.
– No! – Łukasz klepnął Kubę w ramię. – Przekazałem dowództwu AK. To jest 
wiadomość!
– Więc jednak kosztowności nie poszły dla kochanki – stwierdziła Jagoda.
– No proszę! – odezwał się Młody głosem pełnym sarkazmu. – Twoja dziewczyna się 
dziś na coś 
przydała. Zmieniła opinię o twoim wuju.
Dziewczyna? Jego dziewczyna? Już drugi raz padło to określenie. Kuba spojrzał na 
Jagodę. Była 
lekko zarumieniona. Jego dziewczyna? A jeśli ona nie chce? Chłopcy nadal 
tłoczyli się przy portrecie. 
Kuba, skorzystawszy z zamieszania, przysunął się do Jagody:
– Jagoda… z tą dziewczyną to… – zaczął i nie wiedział, jak kończyć. – Bo wiesz… 
bo ja… bo ty…
Ale Jagoda nic nie odpowiedziała, tylko wzięła Kubę za rękę i uśmiechnęła się. 
Odpowiedział 
uśmiechem. Rafał patrzył na nich w milczeniu. Trochę z zazdrością. Chciałby tak 
jak oni. Nawet nie 
przeczuwał, że i jemu los szykował niespodziankę w spódnicy.
48