JERZY KRZYSZTOŃ
Obłęd
1. Tropiony osaczony
Ilustracja na obwolucie Janusz Stanny Opracowanie graficzne Andrzej Piekarski
© Copyright by Jerzy Krzysztoń 1980
Printed in Poland
Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1981 r.
Druk z klisz według wydania pierwszego
Nakład 20 000 + 300 egz. Ark. wyd. 14,3. Ark. druk. 16,5
Papier druk. sat. ki. V 80 g, format 82 X 104/32
Podpisano do druku w styczniu 1981 r.
Druk ukończono w kwietniu 1981 r.
Wrocławskie Zakłady Graficzne - Zakład Główny
Wrocław, ul. Oławska 11
Nr zam. 1522/80
Cena t. I/III zł 115. -
ISBN 83-06-00188-5


zostaje mi
bagatela
niewyczerpanej tajemnicy
(Giuseppe Ungaretti)
  
  
  Imię moje: Krzysztof - zachowałem mimo obłędu, jaki zesłał mi los. Tracąc je, postradałbym siebie samego. Rzecz gorsza niż śmierć. Okazałbym się kimś innym: Cezarem? Szekspirem? Faustem? Mierzę wysoko! Może zwierzęciem, może ptakiem, może rybą, może kamieniem. Otóż w najczarniejszej godzinie nie straciłem swojego imienia, dzięki Bogu, wszyscy moi bracia obłąkani zwracali się do mnie jak należy: Krzyś.
  Przystępuję do opisania dziejów moich udręk zaiste z zajęczym sercem. Wskutek obawy, czy zdołam przedstawić obraz obłędu na tyle wierny, aby mógł być bliski prawdy. Aby samą był prawdą, jeśli to możliwe. Przeto jak starzy skrybowie modlę się o sztukę wysłowienia.
  Nikt nie wie, co trzeba przeżyć, aby obłęd dojrzał ogarnął człowieka bez reszty. Ileż to razy ludzie prze żywa ją tak koszmarne rzeczy, że powinni natychmiast postradać zmysły. Tymczasem wcale nie wariują. Choćby - w większości - więźniowie kacetów. A innym wystarczy zwykłe, szare życie - krach. Już się smażą w ogniu obłędu! Kim są, zanim staną się obłąkani? Za nim zamknie się ich na dobre? Bo to są takie kłębuszki wrażliwości. Świat dla nich cały jest z kolców. Usiłują się przystosować, ale to daremne. Albowiem jeszcze nie wiedzą, że Odys w nich śpi, że róża wykwita z cierni, a klejnot jest w lotosie, amen. że nikt nad nimi nie płacze! Aż przychodzi ostatnia rozpaczliwa próba - uciekają w szaleństwo... Widzę ich w tej chwili, jak krążą po zielonych korytarzach, zielonym linoleum wyglądają jak algi albo wodorosty, tak się chwieją, kołyszą.
  Nie sposób pisać w obłędzie, chociaż można na pograniczu obłędu, czasem się to udaje - tak powstało wiele dzieł ducha ludzkiego które pozostały w historii kultury jako świadectwa geniuszu, arcydzieła. Sam obłęd jest destrukcją albo nie wyjaśnioną grą lęków, rozpaczy, trwóg udręk, chociaż w tej gehennie zdarzają się olśnienia. Iluminacje. Błyski tak nieprawdopodobne, jakby otwierała się przed człowiekiem tajemnica stworzenia! on sam czuje się zaliczony do wielkich wtajemniczonych... Ale o tym opowiem, gdy nadejdzie pora.
  Przed chwilą nazwałem obłęd destrukcją uczyniłem to zbyt pochopnie. Tak może się wydawać tylko komuś, kto patrzy z zewnątrz. Obłąkany tak nie uważa. Żyje on pełnią obłędu, żyje wyżywa się w nim - świat bowiem przeistoczył się na dobre, stał się pełen nie przeczuwanych znaczeń, groźnych bądź radosnych albo zarazem groźnych radosnych niezwykłości, wielkich postaci, którym można uścisnąć rękę, pokłonić się, zachłysnąć, czasem gorzko ze szczęścia zapłakać... w tym przeistoczeniu wziąłem udział całą wyobraźnią, sercem rozumem.
  “I have seen the Bird of Paradise, she has spread herself before me, and shall never be the same again"... Ujrzałem Ptaka rodem z Raju, rozpostarł przede mną swe skrzydła, nigdy już nie będę tym, kim byłem... Tak rzekł niedawno doktor Laing, psychiatra wielkiej sławy. - Oto, co mi się przydarzyło! Więc nie będę nigdy tym, kim byłem.
  Czterdziestka dla mężczyzny to coś w rodzaju nowych narodzin pod okiem śmierci. tak się właśnie to zaczęło...
  Wracałem z magnetofonem ze Szczawnicy. W czasie ferii zimowych był tam obóz studencki w starym pensjonacie na stoku wzgórz. Sporo rozgarniętych dziewcząt chłopców, z którymi ponagrywałem rozmowy dla radia - o ich planach, ambicjach życiowych po ukończeniu studiów. Chłopców jak zwykle przemądrzałych, ale radziłem sobie z nimi bez kłopotu. Byłem bardzo elokwentny, nad podziw bezpośredni z ogromną łatwością trafiałem do ludzi. Nawet najbardziej nieśmiali oporni - z ręki mi jedli! Kiedy dziś o tym pomyślę - stałem się gadatliwym bratem łatą, który, żywiąc niezmożoną sympatię dla bliźnich, z każdym się spoufalał. ta wena nie byle jaka! Wszak udawało mi się mówić frapująco prawie na każdy temat. Tak, z astronomią włącznie.
  Animuszu dodawał mi alkohol. Nie rozstawałem się z płaską flaszką koniaku - gruziński - w piersiówce po Martellu. Zawsze przy sobie, a żelazna rezerwa w plecaku, właśnie wyczerpana, bo utoczyłem z niej ostatnie krople, przygotowując zapas na powrotną drogę. Stwórca mnie pobłogosławił tak zwaną mocną głową. co tu dużo gadać - gustowałem w trunkach. Włócząc się po świecie, poznałem bourbona, tequillę, calvados, pernod, ouzo, horiłkę z piercom, żeńszeniówkę, trejos devinerjos, grappę, barack palinkę, pejsachówkę, borowiczkę, nie licząc najrozmaitszych odmian whisky, koniaków, nalewek piwa. Na koniec nie potrafiłem pracować, jeśli nie stał przy maszynie kieliszek, z którego powolutku sączyłem.
  Otóż byłem sensualistą, moja namiętność życiowa polegała na tym, aby spróbować wszystkiego, co dozwolone niedozwolone. Gustowałem nie tylko w trunkach, gustowałem w kobietach. W hazardzie pod niejedną postacią. Chociaż moją najtrwalszą miłością była żona, Helena. No mój dom. Tak, mój dom Mokotów. Stała marszruta przez Łazienki do radia. Usiłowałem żyć pełną piersią, ale mało komu to się udaje, więc mnie się nie udało. Zawsze jakieś niewczesne skrupuły albo pech, albo coś takiego... Zawód miałem ruchliwy, przynajmniej kręciłem się po świecie. Cóż, mając trzydzieści lat, przeżyłem pewien kryzys, o czym wie tylko moja żona lekarz. Popadłem w taką depresję, że usiłowałem popełnić samobójstwo, otruć się gazem. Nic to nie jest, jak wiadomo - ot, takie wołanie o pomoc. Leczono mnie w przychodni zdrowia psychicznego wstrząsami insulinowymi to tak skutecznie, że dawno o całej kuracji zapomniałem! Zawsze byłem wrażliwy na śmierć, a wtedy dwie bliskie mi osoby zmarły na raka. Świat zamknął się na głucho przede mną, nie mogłem pracować, pisać, zasilać radia, znalazłem się na morzu nicości martwoty, no odkręciłem kurek z gazem. Lęk wygnał mnie z kuchni na balkon, gdzie serce omal nie wyskoczyło mi gardłem. Tempi passati!
  Odprowadzała mnie grupka studentek studentów, którzy w końcu mnie polubili. Był luty, ale śniegu w dolinach leżało niewiele. Jakiś czas szliśmy ocembrowanym
  brzegiem Dunajca. Idąc śpiewaliśmy dziarską pieśń - sentymentalny relikt mojej młodości, która osobliwie im się spodobała, choć nie wiem czemu. “Nierozłączne siostry dwie: młodzież SPL. Hej, SPL." Kto to pamięta? Kto to pamięta? “Dalej razem fundamenty kłaść pod gmach Polski nowej... SP, hej, Es Pe!... Maszeruje rozśpiewana brać..." Kto to pamięta? Kto pamięta naszą młodość pogrobowców, nędzarzy, stachanowców, popaprańców... “Es Pe, hej, Es Pe!..." Wrogów klasowych w narodzie, który niczego nie umiał tak kochać jak swojego kraju... Kto pamięta, kiedy w błocie po kolana wszystko kałmuczało?
  Pośliznąłem się. Ktoś chwycił mnie pod rękę, podtrzymał. Katarzyna M. Po skończeniu studiów chciała wyjść za mąż mieć siedmioro dzieci! Szczęść Boże w urodzaju... Ona chce mieć siedmioro dzieci, jak to u nich na wsi bywało, a ja mogłem sobie pozwolić - my z Heleną mogliśmy sobie pozwolić - zaledwie na jedno. W dodatku zastanawiałem się, czy to nie za dużo? Czy w ogóle warto sprowadzać dzieci na świat, który tracił resztkę sensu? Taka sobie purchawka, która bezgłośnie eksploduje w Kosmosie... Na zimno, w myśl reguł zimnej wojny.
  Ta studentka, Katarzyna M., pytała, dlaczego jestem pesymistą. Na spacerze, w cztery oczy. Dziewczyny czasem flirtują bezdennie serio. Zamiast wykręcić się żartem, skusiło mnie coś wrednego... Ech, ten niemodny garb egzystencjalizmu! Spytałem, czy nic jej to nie wzrusza, że siedmioro dzieci urodzi się, aby umrzeć? - Och, to naturalne - odpowiedziała zdziwiona. - Taki jest porządek rzeczy. Da Bóg, nacieszą się życiem zamkną oczy ze starości.
  Cóż, woli dostarczać zajęcia grabarzom! Ale tego nie powiedziałem... Jeśli ktoś ma tyle ufności, po co mu uświadamiać wierutną nędzę naszego żywota? Niedawno moja matka, odmieniona na twarzy, spopielałej, grynszpanowej, półprzytomna po narkozie, mówiła: poszłabym stąd, przed siebie, daleko, daleko! A ja, ściskając ją za rękę, lękałem się, że zaraz ta zrobi. Świeże wspomnienie, z listopada.
  Siedmioro dzieci... Nie znają wojny ci młodzi! To mnie, mojemu pokoleniu skórę garbowano. Straciłem ojca, dom, dzieciństwo, sam Bóg wie, co jeszcze... A ta mnie pyta, dlaczego jestem pesymistą! A czy człowiek może się wciąż wciąż odradzać, wzorem reptilów - z kawałka obciętego ogona? Ech wy, nie powąchaliście wojny!
   - chwała Bogu! - mówi Katarzyna. Na pożegnanie śpiewają mi szkocką balladę o Loch Lomond, której ich nauczyłem. Odkryłem kiedyś, że słowa jej przypominają naszą prześliczną: “Ty pójdziesz górą, a ja doliną, Ty zakwitniesz różą..." Chłopakom ściskam ręce, dziewczęta całuję w policzki. - Kiedy zabraknie ojców chrzestny to piszę się na siódmego - mówię do Katarzyny, śmieje się wdzięcznie, ma dołki w buzi. Machają szczęśliwi, że pozbyli się wapniaka.
  Pieni się Dunajec. Jadę autobusem myślę o liście na cieniutkiej bibułce, jaki otrzymała gospodyni naszego pensjonatu w Szczawnicy z samiusieńkiego rana. List był po angielsku, więc dała mi go do przetłumaczenia. Powiało na mnie Lutrem grozą Dziewicy z Norymbergi... Ten wiotki arkusik mieścił pogróżki, ba, straszne klątwy, jeśli się go nie przepisze w egzemplarzach pięciu nie roześle wśród znajomych w dwadzieścia cztery godziny! Powoływał na świadectwo jakiegoś amerykańskiego pułkownika, który ciężko zapłacił za przerwanie łańcucha ludzi dobrej woli. Mało! Ktoś inny zmarł na poczekaniu. Na kogoś choroba spadła kalectwo... Natomiast ci, którzy słowo boże kolportowali wraz z cytatem z Izajasza - mają szansę otrzymać parę tysięcy dolarów jako zadośćuczynienie. Ech, ci ludzie dobrej woli!... Chętnych nie brakowało, gdyż pod orędziem figurowały dwa słupki nazwisk, głupich niegłupich. Sam tekst był mieszaniną religijnych przepowiedni pogróżek... Nie lubię, kiedy ludzi straszą, a forma szantażu wydała mi się obrzydliwa. Ostatecznie - są moce nadprzyrodzone? A są. Więc jak są, to nie ma żartów... próżno deliberować - kto to wypichcił. Jakaś sekta, zrzeszenie maniaków albo znudzone indywiduum, które dla rozrywki urządza niecne kawały? klątwami szasta? Ehe, klątwa w naszych czasach tak rzadko bywa stosowana, że jak się wreszcie trafi, to skóra na człowieku cierpnie. Gospodyni zbladła, pot ją zrosił. nie ma co się dziwić. W końcu przetłumaczyłem tekst co do joty! - Chryste Panie, co tu robić?! - Ano właśnie. Ano właśnie. Te parę tysięcy dolarów to niech sobie w dupę wsadzą, bo tak ich człowiek nie będzie oglądał... Ale klątwa? Z klątwą to nie przelewki! Mieszka człowiek nad Dunajcem, a Dunajec to do Wisły, a nad Wisłą, to my wiemy, same klątwy, dobre miejsce Pan Bóg sobie upodobał... oboje z gospodynią straciliśmy otuchę do wszystkiego. - Więc co tu robić, człowieku? - Małodusznie poradziłem: oddać milicji - kto ma wiedzieć, co z tym fantem zrobić? ja to, baran, powiedziałem do córy sławnych przemytników! Cud, że nie puknęła się w czoło. Ale natychmiast stanęła na mocnych nogach... Biorąc mnie na świadka, wrzuciła potworne orędzie w ogień wraz z wszystkimi ludźmi dobrej woli, zakręciła piec otrzepała ręce. W ten sposób ściągając na siebie, na mnie Bóg wie kogo jeszcze - klątwę nieszczęście! Zamiast milicji... Tak to jest, kiedy trafić na nieposkromioną kobietę! Byle chłystkowi śni się, że wie, co one mają pod kiecką. Tymczasem licho wie, co na nas czyhało w niedalekiej przyszłości! Człek żyje sobie spokojnie, nikomu nie wadząc, nagle - buch!, spada klątwa. Jeśli spalisz te słowa, będziesz przeklęty! A męki piekielne nie ominą cię za życia! Albowiem sam na siebie ściągasz potępienie po wsze czasy, amen.
  Więc to nie przelewki... Akurat kiedy o tym myślałem, raptem przysiada się do mnie młoda góralka. Autobus chybocze - mimo woli trącamy się ramionami, uśmiechając się do siebie. Spodobała mi się od pierwszego wejrzenia. Krew z mlekiem. Twarz ujmująca, śliczne oczy. nienaganna polszczyzna, góralka po studiach, pewnie jedzie do Krakowa. pięknej chusty się nie wstydzi. Cóż, starczyło kilka zdań rozpoznałem w niej agentkę kontrwywiadu! Jasne, po tym cholernym liście... Ma polecenie zaopiekować się mną, to było ewidentne. Toż w zatłoczonym autobusie Jelcz miejsce obok mnie czekało wolne, specjalnie na nią... bystrzy tu ludzie! Tak niby od niechcenia, ale ciekawie na nas spozierają... Ona, rzecz jasna, udaje pierwszą naiwną. W sposób tak rozbrajający! Świetna w każdym calu, bez szczypty tremy.
   - Pan, przepraszam, z daleka?
  Skoro mamy się w to bawić - nie będę dziewczynie psuł roboty. "Więc odpowiadani grzecznie, że z Mokotowa, gdzie o piątej po południu kurant wygrywa marsza moich poległych kolegów. Nawet ruch na Puławskiej go nie zagłusza, ale jak przebudują, poszerzą całą Puławską, to pewnie zagłuszy.
  - Znam Warszawę - przyznaje się moja pierwsza naiwna. czuję, że zaraz doda coś bardzo ważnego. Uwaga... - Jakiś czas mieszkałam w Konstancinie, bo tam leczyła się moja matka... Wie pan, nie cierpię Konstancina! Tych wszystkich podejrzanych zakamarków... A pan?
  - A ja? Ja też... Też, też, oczywiście!... - zadeklarowałem jednym tchem. bardzo zrobiło mi się smutno.
  Zapamiętałem to dobrze... Ostrzega mnie przed Konstancinem, abym tam nie zaglądał! A może przed Warszawą ostrzega? Wyczuwałem to - od wczoraj, od dziś, jakieś groźne sprawy zaczynały się dziać, piętrzyć wokół mnie! Za dużo ostatnio przeżyłem... Ciekawe, jak ona, jak ludność Podhala, jak oni to przeżyli? Dla mnie to była najsmutniejsza wigilia, jaką pamiętam... Akurat gdy to wszystko się działo, mówiłem do mikrofonu, komu służy sztuka radiowa, wymieniając stoczniowców, dokerów, rybaków marynarzy, śląc słowa, których pewnie nikt nie słyszał albo jacyś entuzjaści Polskiego Radia na antypodach... Nosiłem w sercu żałobę dość gorzką, aby nie spać po nocach. przed wyjazdem napisałem do stołecznej gazety artykuł, podzwonne dla naszej polskiej biedy... Między wierszami lały się łzy czyste, rzęsiste. Dobrze mieć w narodzie choć jednego geniusza, który wyręczy w potrzebie. Ale mimo jego marki - nie byłem pewny, czy wydrukują.
  - Co pani powie o grudniu?
  - A jakoś zleciał... Styczeń był bardzo udany - uśmiechnęła się.
  Więc w “ich" rozumieniu sytuacja wyraźnie się poprawiła! Dobre to, pomyślałem sobie. Z jaką lekkością tą kobieta prowadzi rozmowę na kapitalne tematy! Sąsiedzi są przeświadczeni, że wymieniamy banalne uwagi o pogodzie, gdy tymczasem językiem wtajemniczonych poruszamy kwestie wielkiej wagi państwowej. Nachylam się do góralki mówię półszeptem:
  - Gdzie kupić żonie kożuch?
  - A w Nowym Targu!
  Proszą - wie, że przesiadam się na pociąg w Nowym Targu! troszczy się, abym trafił tam zdrów cały... Dzięki, taką śliczną dali mi ochronę!
  - A gdzie pani pracuje? - pytam z głupia frant.
  - W Zakopanem. “Kryształowa". Wie pan, gdzie to jest? “Kryształowa"?... - dalibóg mrugnęła oczkiem, dalibóg uśmiechnęła się dwuznacznie!
  - Tak, oczywiście... - ale nie biorę tego poważnie. Co by dziewczyna z taką klasą robiła w zwykłej kawiarni na Krupówkach? Raptem, już wiem, o co chodzi! Co ten szyfr oznacza! - Ach, rozumiem, rozumiem... - mówię. - No, no.
  I uśmiechamy się do siebie pełni szczęścia zrozumienia. W całkowitej - dla innych niedostrzegalnej - poufałości... Wzruszony podnoszę do ust jej dłoń, składam krótki, męski pocałunek. W podzięce za tak niezwykłą nowinę... Kryształowa! - Moją działalność określono tym mianem... Więc nareszcie zasłużyłem! to w oczach tych, co wiedzą wszystko! A moje grzechy to nie łaska? To podstępne orędzie nie doręczone władzom, za moim przyzwoleniem wrzucone do pieca? A nielegalne przekroczenie granicy? Wyprowadziłem na słowacką stronę całą grupkę studentów, aż do górskiej wioski z zabytkowym kościółkiem! A moje radykalne poglądy, które siałem wśród młodzieży? A nawoływanie do swobód, swobód, swobód wolności! Ipso modo - napytałem sobie biedy... A kto mnie będzie z tego za uszy wyciągać? No - kto?... Piękne oczy pięknej góralki... Dodają mi odwagi. Chcą, żebym był niezawodny, muszę się o to postarać. Czysty jak kryształ być! Czysty jak kryształ... Cokolwiek mnie czeka! Więc taki cynk góralka miała mi do przekazania... Śliczna dziewczyna, wierchy się kłaniają. Ściskam jej ręce wysiadam, bo Nowy Targ, nowe przeznaczenie.
  Ostrożnie. Tylko ostrożnie. Rozglądam się po dworcu, ale nic się nie dzieje... Dużo bab z koszami. Więc powolutku wychodzę na peron. Raptem - szuru, buru! megafon ogłasza: sierżant MO!, sierżant MO proszony natychmiast do dyżurnego ruchu! Chrrrr! Powtarzam...
  Oho, już wprowadzają stan pogotowia! Więc gotuj się na każdą okoliczność! Żadnego błędu, bo skończy się fatalnie! Poprawiam magnetofon na pasku, łokciem do boku przyciskam. To ostatnia rzecz, którą wolno mi utracić. Sam jestem. A wokół - obcy. Zmierzch idzie. Szybki idzie zmierzch. Gdyby tylko wiedzieć, co mi grozi? Rozglądam się rozglądam. Nie jest tak źle, na razie sytuacja świeża... Więc emanuje z niej mimo groźby jakiś urok niezwykłości. Osobliwe bywają ludzkie przygody. Czy nie można się domyślić, jak czuje się etnograf wśród łowców głów? W porządku - mam się wciąż na, baczności uważam, aby mi nikt nie stanął za plecami. Trochę dreszczy po skórze, ale to nic. To nic.
  Wreszcie sapie Schnellzug, pociąg z Zakopanego! Poprawiam plecak, beret - siup! Z ciężkim magnetofonem skaczę pierwszy na stopnie wagonu. Przepycham się do przedziału pierwszej klasy. W chwilę później byt już komplet. Obserwuję wysokiego człowieka. Młody, wspaniale zbudowany, w zakopiańskim swetrze. Na półkach nade mną układa skrzyżowane narty, upycha na skos przez całą szerokość przedziału. A ja pod oknem - w ten sposób zamyka do mnie dostęp, chroni przed ciosem z góry! Cudowne zabezpieczenie - narty jak grodź wspaniała, nikt się znienacka nie zamierzy! A sam - dwa metry wzrostu! Siada przy mnie, ramię w ramię. zagląda mi w oczy z cudownym spokojem, który daje wielka siła fizyczna. Bystry, sympatyczny wyraz twarzy... Więc mam swoją ochronę osobistą! natychmiast zrobiło mi się raźniej na duszy.
  Ale, ale! A reszta? Trzeba przyjrzeć się reszcie pasażerów... Naprzeciwko pod oknem - młoda kobieta... Ładna, nie ładna? Ot, taka przeciętna uroda. Tylko te włosy popielate, szczególne... już przychwyciła moje spojrzenie! Chwilkę patrzyliśmy na siebie. wnet dyskretnie podnosi do oczu książkę - tak abym mógł przeczytać tytuł na okładce... ROZMÓWKI POLSKO-SŁOWACKIE!.- Aha, tu nas boli! Rzeczywiście, były w tej wiosce rozmówki polsko-słowackie, to jakie! Rozumiem: ani mru-mru na temat nielegalnego przejścia do Słowacji. Milczeć jak grób! Więc dwakroć chrząkam na znak, że ostrzeżenie do mnie dotarło... Wtenczas jej noga musnęła moją na chwilę do mojej łydki przywarła! W innych okolicznościach... Lecz nie wchodzą w rachubę. Kiedy rozumiemy, że raz angażuje się do poufnych zadań, jakie ślicznotki, jak góralska piękność z “Kryształowej", a raz, na odmianę, takie mało efektowne, jak ta myszka, bidula... Na mojego dryblasa nie zwracała uwagi, tylko na mnie. Jakby nic jej nie obchodził mój bodyguard! Ciekawe - zna go czy nie? Pracują czy nie pracują dla tej samej firmy? Nic nie dawali poznać po sobie... A przecież to ona ostrzegła mnie, że niebezpieczeństwo czai się w samym przedziale!
  Jąłem więc penetrować dalej... Pociąg akurat wytaszczył się z doliny nowotarskiej mozolnie wspinał przez Gorce. Piękna droga, piękny bór, ale nie miałem czasu gapić się przez okno... Trzech ich było. Nie rozszyfrowanych! Ejże, ejże... Tuż przy brzyduli siedział ktoś prawie znajomy. Zlustrowałem go dokładnie, rozpoznając w nim przedstawiciela pewnego Ugrupowania, które interesowało się wieloma sprawami w kraju, ale nie przypuszczałem, że interesuje się mną! Czyżby w zamiarach przyjaznych, czy nieprzyjaznych? Na dwoje babka... Buraczkowy nos, nic nie gada palcami kręci młynka. W ogóle w całym przedziale nikt nic nie gada!
  Cała piątka milczy - szlus. No dobra, postanawiam wypróbować na nich swoją starą sztuczkę. "Więc odkręcam piersiówkę z etykietką Martella, napełniam złotawy kubeczek proponuję im po kusztyczku. To był dobry koniak! A wszyscy odmawiają... Kuszę, a ich miny mówią po kolei to samo: My nie pijemy na służbie!...
  Wobec tego golnąłem sam, bardzo potrzebowałem wzmocnienia. Nie zaszkodzi mi ta krztyna animuszu! A , kusząc ich - obejrzałem dokładnie dwóch pozostałych dżentelmenów. Ten łysy - trudny do odgadnięcia na poczekaniu. Licho wie, mógł to być zwykły pasażer, który przez pomyłkę znalazł się w naszym przedziale, albo taki chytrus, tak głęboko zakonspirowany, że nie do rozpoznania a vista! Tym groźniejszy... Natomiast ten, co siedział w przeciwległym rogu, jawnie nosił w klapie czarnej marynarki srebrny krzyżyk Męki Pańskiej od ręki dawał się rozpoznać jako emisariusz socjetatis yaticaoiensis. Przynajmniej jeden sprawiedliwy.
  Skoro mam was tu wszystkich, pomyślałem, a koniaku nie możecie, to muszę was poczęstować czym innym... Po pierwsze - zobaczę, czy się mnie boją. Po drugie - czy podejrzewają o jakieś niecne zamiary? Po trzecie - czy wcale się nie boją o nic nie podejrzewają?... Wyciągnąłem z plecaka oscypkę chleb pyszny szczawnicki - pachnący, świeżutki kruchy... Bo po czwarte - przyznaję się do tego! - miałem podstawy do obaw, że chleb oscypka są zatrute, więc zostałem zmuszony sprawdzić na tej godnej kompanii zasadność moich podejrzeń...
  Certowali się trochę, ale w końcu nikt nie odmówił prócz dzieweczki, która wybąkała, że musi dbać o figurę. Moja słabość wobec kobiet nie pozwoliła mi nalegać zbyt kategorycznie...
  Konwulsje powinny wystąpić w ciągu pięciu minut od połknięcia chleba oscypki! Dyskretnie zerkałem na zegarek. Szkoda mojego goryla!, ale, pomyślałem sobie, skoro zostanę pod opieką dziewczyny, obejdzie się bez niego... A zegarek szedł cholernie wolno... Stwierdziłem, że mają wyjątkowo mocne organizmy! Nadeszła piąta minuta - nic... Nic im się nie stało! Buraczany Nos spęczniał troszkę czknął głośno. Ale to wszystko! Tubalnym głosem powiedział: - Przepraszam!
  Resztę oscypki chleba, których, oczywista, nie skosztowałem, a chleba zostało ćwierć bochenka - zapakowałem do plecaka jako sprawdzoną żywność dla domu, po solidnej kontroli sanitarnej... Chwileczkę! Baczność, na litość boską!... Trucizna może działać z opóźnieniem - nawet dwunastogodzinnym, jak tenże jad muchomora sromotnikowego, znanej trutki słowiańskiej... Ano, sprawdzimy do paskudne domniemanie! Objawy, bądź co bądź zaczną występować przed naszym przyjazdem do stolicy... 
  I tak mnie to wszystko zmordowało, że wyszedłem na korytarz zapalić papierosa. Obstawa natychmiast ruszyła za mną. Dryblas podniósł się, osłaniając mnie swoim apolińskim torsem. Kiedy stanął przy mnie w korytarzu, przekonałem się, że to istny wielkolud! O dwie głowy ode mnie wyższy, a mierzę przecie metr siedemdziesiąt trzy... A to ci Guliwer! Ciekawe, jak świat wygląda z takiej wysokości?
  Poczęstowałem go ekstra mocnym, prawie wspinając się na palce. Podobno takie herosy mają kompleksy gorsze od kurdupli. Natura ludzka ku przeciętności zmierza upodobnieniu. Biada tym, co naruszają porządek rzeczy. Nie ma szczęścia poza stadem.
   - Ażeż ich... Kurcze, spaprali mi ferie! - wyrwało mu się z ponurego wnętrza. - Mało tego, że przerwa taka krótka!... Kurcze, jeszcze telegramę ślą!
  Pokiwałem głową tyle. Już przywykłem, że tajne służby ezopowym posługują się językiem. Ale sens pochwyciłem w lot. Centrala ogłosiła stan alarmowy. Odwołali cię, synu, z wakacji... Inna rzecz, że niepotrzebnie się wygadałeś! Nie jestem tępy, chłopaczku. Lepiej zachowuj się wobec mnie w myśl zasady: udawajmy, Antoś, że się nic nie stało! Tak jak umie to robić twoja koleżanka po fachu, ponętna brzydula, która raz po raz z głębi przedziału zapuszcza żurawia. Tak, kobiety lepiej nadają się do konspiracji.
  - Ciężka to służba - mówię.
  - Jaka służba? - wielkolud udaje zdziwionego.
  - No, służba nauce... - wyjaśniam.
  - Ach, jeszcze niewiele w tym kierunku zdziałałem, kurcze! Jestem dopiero na trzecim roku...
  - A studiuje pan zapewne historię sztuki albo coś takiego... - powiedziałem z przekąsem.
  - Dlaczego? Socjologię, kurcze.
  I po chwili wszczęliśmy dyskusję o Elicie władzy modnego C. Wrighta Milisa. Mój heros był zdania, że amerykański socjolog strasznie dekonspiruje układ stosunków społecznych w USA że jest to dzieło, kurcze, oskarżycielskie... Przy czym. obaj - tak, tak! - zgodziliśmy się, iż pojęcie “wyższej niemoralności", które Mills wprowadza, może być bardzo przydatne w analizowaniu funkcji sfer rządzących pod innymi szerokościami geograficznymi...
  A tu Raba zamarzła, żyła pod lodem, a tak lubiłem ją oglądać przejeżdżając tędy pociągiem. Był już gęsty zmierzch. Mój bodyguard taksował każdego, kto przeciskał się korytarzem... Podziwiałem wspaniałą podzielność uwagi: tu dyskutuje o bossach amerykańskich, a zarazem ma oko na każdy szeleścik, na wszystko, co się dzieje w wagonie! O, centrala zadbała o mnie, jak się należy.
  Tymczasem przypiliło mnie. - Zaraz wracam! - zapewniłem, obawiając się, że gorliwie ruszy za mną, ale poprzestał na mrugnięciu okiem: ubikacja sprawdzona! Jednakowoż z biciem serca nacisnąłem pedał do spuszczania wody. Co - jeśli nie naciśnięcie pedału, uruchamia detonator? Struchlałem na sekund kilkanaście, aby potem doświadczyć uczucia dumy ze swojej skłonności do ryzyka, swojej nieposkromionej odwagi! Przejrzałem się w niechlujnym lustrze PKP - twarz pobladła, podpuchnięte oczy, krople potu na czole u nasady włosów... Nic to, pomyślałem, byle dojechać do domu!
  Dobra, a jeśli w harmonijce między wagonami przyczaił się łaps? czeka, by mnie wypchnąć w biegu! A ten ekspresiak zapycha akurat z górki na pazurki... Ostrożnie wyjrzałem z kibelka. Jest! Cień wyraźny majaczy w harmonijce... To ja ostro. Ostro do niego! zaskoczyłem drania - natychmiast jął udawać pijaczka! A takiego skubańca u nas nie daj Boże tknąć palcem. Każdego, byle nie pijaczka. W Polszczę to okrutny dyshonor. Więc tylko zagrałem mu na nosie... To znaczy na swoim nosie zagrałem mu fest, do wiwatu, powróciłem na korytarz.
  Wypatrując trwał tam w napięciu bodyguard odetchnął, skoro mnie ujrzał. Niewyraźny uśmieszek błąkał mu się po twarzy. To ciekawe, kim dla niego jestem? Jakie dali mu informacje? Co on wie ponad to, że awansowałem na... VIP? Jakąś szychę? Ciekawe.
  Tymczasem z przedziału wyszła ponętna brzydula. Moja popielatowłosa! Przeciskając się korytarzem, mocno o mój tors oparła się piersiami. Chwilę jakbym trzymał ją w objęciach. Tak, tu anatomię miała wdzięczną. krew mi trochę poszła do głowy. Dość, że była to subtelna nauczka - lepiej zajmij się dziewczyną niż wielką polityką!... Widać o moich nieprawomyślnych wypowiedziach poszedł hyr! O moim mąceniu w głowach młodzieży akademickiej w Szczawnicy... Toż odczyt swój o literaturze radiowej zacząłem od słów: “Studenci s po to, aby ich grzmocić... Pod każdą szerokością geograficzną!... Drogie koleżanki koledzy!" - Wtenczas ludzi takie słowa rozumieli, chwytali aluzję, dziś nikt by nikt wiedział, o co się rozchodzi, jak powiadają nad Wisłą. . - Zna pan tę damę? - zagadnąłem wielkoluda.
  - A skąd! Dlaczego pan pyta, kurcze?
  - Bo odnoszę wrażenie, że to koleżanka... Zgadza się?
  - Mało to studentek? Same baby, kurcze. Choćby na medycynie. wszędzie... A niech sobie będzie, kim chce! Niedługo świat zawojują... Byle cipka lepsza będzie od chłopaka! - wzruszył ramionami.
  - Ale znasz ją pan czy nie?
  - Jasne, że nie! No, kurcze.
  Dokumentnie wyparł się znajomości! A może nie zna jej naprawdę? Ona ma swoje zadania, on swoje. Pracują, nic o sobie nie wiedząc.
  Z korytarza śledzę dyskretnie tych w przedziale. Ksiądz jest siwy. Sympatyczne, że Watykan mną się interesuje! Trzeba koniecznie z tym dżentelmenem porozmawiać o Janie XXIII. Buraczany Nos drzemie, pewnie przygodny pasażer. Tylko ten łysy, ho, ho!, tajemnicza postać. Z niejednego pieca chlebek się jadało! Ta podejrzanie wypchana marynarka... Spluwa w zanadrzu? Tymczasem mój wielkolud bez broni!, to widać. A po co mu broń, Herkulesowi? Starczy dżudo i karate!
  Wraca dziewczyna. Tym razem nie klei się do mnie, tylko przechodząc zagląda w oczy. Patrzałeczki jej zielonkawe, intrygujące. Jakby na ich znak, sugestię, obaj posłusznie meldujemy się w naszym przedziale.
  Niedobry zmierzch. Śnieg topnieje za oknem, brudnawe łachy, rozkisłe koleiny furka się kolebie. Do swoich się kolebie. Chabeta do stajni, gospodarz do miski. A ja - do diabła!, morduję się w tym pociągu. Więc wymknęliśmy się jakoś z Podkarpacia, wkrótce Kraków, wielka niewiadoma... zapalili światło!
  Podekscytowany tym, co się wokół mnie działo, umysł mój pracował sprawnie, ale z odrobiną gorączki. Fakty kojarzyłem prawidłowo, z obserwacji wyciągałem właściwe wnioski. Zwłaszcza moja spostrzegawczość, którą długie lata ćwiczyłem, służyła mi wiernie w godzinie potrzeby, chwilach zagrożenia... Moja zimna krew, choć niebezpieczeństwo czai się tuż, tuż. Ano, proszę bardzo, panie panowie! Proszę bardzo.
  Dość mordercza próba nerwów, zgoda! Nikt nie może się domyślić, nikt z was, że ja wiem, co w trawie piszczy, panowie. Spokojny mój gest, pokerowe oblicze. Mam zamiar wynieść z tej gry skórę całą... nie ośmieszyć się na waszych oczach, w tym przedziale nadzianym elitą tajniaków. Panie Buraczany Nos! Po co udawać tę drzemkę? Z każdym słowem liczyć się muszę, zupełnie jak na publicznym wystąpieniu! Stronić od śliskich tematów (Słowacja!). Nie dać się wciągnąć w trefną dysputę polityczną. Dowcipów dwuznacznych nie opowiadać. Natomiast dozwolone rozmowy o pięknie życia etc. No, spróbujmy! Nachyliłem się do siwego emisariusza Stolicy Piotrowej rzekłem na wskroś bezpośrednio, zazierając mu w oczy pod gęstymi brwiami:
  - “Bóg, który stworzył człowieka, aby ten Go znalazł... Bóg, którego szukamy po omacku w ciągu naszego życia - ten Bóg jest tak rozprzestrzeniony dotykalny jak atmosfera, w której jesteśmy pogrążeni... Otacza nas zewsząd, tak samo jak świat! Czegóż wam zatem brak, byście mogli Go ogarnąć? Tylko tego, by Go widzieć..." - tu urwałem cytat, cichutko włączając magnetofon wiszący na haku pod płaszczem. - Pytanie za sto tysięcy drachm. No?
  - Wygląda mi na świętego Pawła... - odrzekł po chwili namysłu.
  - Bravissimo! W rzeczy samej, to święty Paweł!
  Uśmiechnął się delikatnie i zatarł ręce całkiem jak chłopiec, który zbyt długo się nudził.
  - A teraz niech pan zgadnie. Zgoda?
  - Trudno. Zgoda.
  - Ale to będzie trochę dłuższe. Bo współczesne...
  - E, księże! Proszę mi nie podpowiadać!
  - No dobrze! Więc tak... - z dziwnym smutkiem
  zazierając mi w oczy mówił: - “Świat w ciągu całego mego życia..." Zaraz, tak? Hm, tak... “przez całe moje życie... powoli rozpalał się, rozpłomieniał w moich oczach, aż stał się wokół mnie całkowicie świetlisty od wewnątrz... Diafania Boża..." Pan wie? Tak? No dobrze. “Diafania Boża w sercu wszechświata, ta, której doświadczyłem w kontakcie z Ziemią, rozjarzyła się... Chrystus, Serce wszechświata, Ogień zdolny wszystko przeniknąć, który powoli rozprzestrzeniał się wszędzie..." - On to mówił, a we mnie raptem serce skurczyło się, struchlało, ściśnięte jak drżąca piąstka! Uśmiechnął się złowróżbnie czy promiennie, nie wiem. - to już wszystko... No, czyje to słowa?
  - Nie wiem... - szepnąłem zaschniętymi wargami.
  - Teilharda de Chardin.
  - Ale panowie obkuci, kurcze! - zawołał wielkolud. Jakby sam chciał przystąpić do gry. Niechby on się popisał... Już miałem go zachęcić, lecz siwy emisariusz łagodnym przymknięciem powiek poskromił moje zapały. Chrząknięciem zbył wielkoluda natychmiast zwrócił się do mnie:
  - A którego z mistyków ceni pan najmocniej, proszę pana?
  - Tomasza a Kempis - odparłem. rzeczywiście tak było.
  - Tomasza a Kempis!... Ho, to niespodzianka... - spojrzał na mnie jakby z powątpiewaniem. - A zna pan świętego Jana od Krzyża? - wbił we mnie gorejące oczy. - Czytał pan? Nie?... No, to serdecznie go panu polecam...
  W milczeniu skinąłem głową, właściwie gotów na ścięcie. Ten Juan, święty Jan od Krzyża, hiszpański zakonnik poeta, późniejszy święty, prześladowany był przez przełożonych, przez Inkwizycję! Zatem Watykan ustami swojego emisariusza daje mi dyskretnie do zrozumienia, z czym to powinienem się liczyć... Wokół mnie tężeje atmosfera!
  Błyskawicznie wypiłem łyk koniaku. A oni wszyscy przyglądali się, jak odkręcam flaszkę z lekka drżącą ręką napełniam kusztyczek. Musieli obserwować mnie tak nachalnie? śledzić każdy mój ruch? Jakże w takich okolicznościach zachować swobodę! Czekają, sępy, aż zacznę kruszeć...
   - Chłodno tu - powiedziałem sięgając po płaszcz, ale przypomniałem sobie, że pod płaszczem pracuje magnetofon, więc od razu zrezygnowałem.
   - Komu chłodno, komu nie... - odezwał się łysy, za którym stały Nieznane Siły, Nierozpoznana Potęga. - Kiedyś na wsi widziałem rzecz taką... Zapaliła się w gospodarzu gorzałka, którą był spożył. Padł na ziemię silny płomień tęgo buchał mu z gęby!... Ksiądz to wie, a ja rozumiem... - mrugnął do emisariusza. - A baba, jak to baba, stanęła nad nim, poddarła kieckę ugasiła płomienie!... Przepraszam panią - zwrócił się do dzieweczki. - Ale tak to było! Szczęściarz, że sposobna baba znalazła się na podorędziu... A to, spłonąłby jak szczapa! Jak wieprz tyle!
  Spojrzał na mnie, zaś oczy jego mówiły: “A ty spłoniesz! A nic ci nie pomoże! A w ogniu piekielnym spłoniesz! tyle!..." Groził mi Sądem Ostatecznym. Ni mniej, ni więcej. Tymczasem nie wierzyłem w piekło! To chrześcijanie wierzą w piekło, choć nie jest do pogodzenia z miłosierdziem bożym... Ale oczy jego pałały takim ogniem potępienia, że oblał mnie zimny pot, poczułem się zniewolony, jakbym spozierał w ślepia kobry albo proroka, który wielkim głosem woła: “Bądź przeklęty! Bądź przeklęty!..." Czerwone kręgi szły od tych oczu, całe skąpane we krwi. mój strwożony rytm serca, nad którym on miał władzę! Tajemną mocą mógł spowodować, aby mi na poczekaniu serce pękło... W trwodze, w duchu, jąłem bełkotać: mea culpa, mea culpa, mea maxima culpa!... oto raptem - ujrzałem swoje serce! Oplecione siateczką naczyń krwionośnych, pulsujące, obłe, jakie duże! Żywe, zdrowe nie zagrożone, dzięki temu pokajaniu się, wzięciu na siebie winy! O, dzięki Ci, Boże... Toż, dalibóg, zawiniłem tylko tym, że jestem żyję. To mało? Wszak przed chwileczką śmierć musnęła mnie skrzydłem, wiechciem raczej, można powiedzieć... Ten człowiek, wyposażony w Nieznane Siły, groźniejszy jest, niż przypuszczałem! Dał mi popróbować śmierci, a strwożył mnie tak, jakbym konał.
  Nie sposób zdzierżyć jego wzroku... Zacisnąłem powieki jak zaszczuta zwierzyna. Tymczasem myśl moja wre! Oścień winy musi tkwić we mnie bardzo głęboko! Och, wtedy kiedy chciałem truć się gazem, dręczyła mnie też pokusa, aby wykłuć sobie oczy! Zaiste, jakbym edypową popełnił zbrodnię. A przecie nie zabiłem ojca swego nie spałem z matką moją. Więc skąd ten oścień winy?... Starałem się przecież żyć tak, aby nie czynić krzywdy. Bardzo trudne, ale mniej więcej się udaje... Więc skąd owo poczucie winy? Skąd ten demon wierutny? ręka uparcie skradająca się do nożyczek... Łut wyobraźni ochronił mnie przed ślepotą! Lecz przed udręką nic nie uchroniło. Sapienti sat.
  Kiedy patrzyłem na to wszystko, co się działo, byłem zdrowy, tylko świat wokół mnie był chory. to chory nieuleczalnie. Nic mu nie mogło pomóc, nawet powtórne przyjście Chrystusa, paruzja. - Było, nie było, pomyślałem, zaleję robaka! Niech się nikomu nie zdaje, że dam się łatwo wyliczyć do dziesięciu. Knockout! No, to dla kurażu... Wypiłem prosto z piersiówki.
  - Coś bym zjadł - powiedziałem.
  - I ja też, kurcze - zawtórował mój bodyguard.
  No, to wstaliśmy poszliśmy na kolację do wagonu restauracyjnego WARS. Celowo to zrobiłem. Muszę podejmować ryzyko, inaczej nie da się żyć. Nie wolno inaczej.
  Przysiedliśmy się do stolika, przy którym osowiało dwóch moczymordów. Co mają na talerzach? Aha, kotlet schabowy, dobra jest! Po chwili kelner się kłania, z lekka tylko zawiany. Więc cóżby to nam polecił? Ach, befsztyczek z polędwicy?
   - Tak, proszę pana - powtarza usłużnie. - Befsztyczek z polędwiczki...
  I te chytre oczka mruży: na jelenia trafił! A ciekawe, ile mu płacą za odstrzał? Płowa zwierzyna to bądź co bądź zwierzyna szlachetna.
  - Wolę to co panowie... - powiadam skinąwszy głową w stronę talerzy ze schaboszczakiem, który wcinają milczkiem dwaj opoje.
  - A już nie ma... Już nie ma, panie szanowny - mówi wystawiając jelenia na piękny strzał.
  - No dobrze... - odzywam się po chwili. - Proszę bardzo.
  Mój bodyguard, nie w ciemię bity, idzie za moim przykładem, zamawia to samo. piwo. No dobra. Na dworach renesansowych w chwili uczty gospodarz napoczynał potrawy, aby dać dowód, że nikt tu nie dosypuje trucizny. Więc proszę, bardzo... Kiedy zjawia się kelner z naszym zamówieniem, powiadam:
   - Ano, z łaski swojej, spróbuj pan kawałeczek...
  - A co? Nie dopieczony?
  - Nie gadaj pan, spróbuj pan - odkroiwszy podałem mu kęs na widelcu.
  Żachnął się. Wahał się chwileczkę. Ale cóż robić - gębę nadstawił. Wziął do ust kęs, przeżuł, posmakował. No zdziwioną okazał nam minę.
  - Niczego mu nie brak, panie szanowny...
  - Właśnie - powiedziałem. - Dobrze panu zrobi!
  - A dziękuję... - burknął, spoglądając spode łba. Machinalnie jął strzepywać serwetką połać obrusa. Przy czym taksując mnie spod oka, wymruczał: - Z obowiązku człowiek różne musi znosić fanaberie... Nie o panu mowa. Ot, tak sobie... Smacznego! - warknął poszedł.
  Och, jaki poczułem głód! Jadłem, piłem prosto z butelki, inaczej niepodobna. Wagonem ciskało - chwiał się kolebał jak łódź na wodach Styksu. pełen był umarłych... Sączy kawę umarła dziewczyna w jaskrawym sweterku. Umarły lowelas usiłuje ją podrywać. Umarłe wesołe towarzystwo opowiada sobie kawały. Umarli dwaj lotnicy w zgrabnie skrojonych mundurach. Umarły głupiec, kelner. Umarli zakochani pod obrusem ściskają się za ręce. Umarła para moczymordów przy naszym stoliku...
  Och, Boże, kto nas skazał na taką nędzę?! Dlaczego w tym wspaniałym świecie - befsztyków, kotletów, nakrytych stołów zachlapanym piwem - byt mój nie jest konieczny? moje istnienie konieczne nie jest?
  Alboż to dzieło Stworzyciela? Stworzyciel, który daje odbiera? Więc - co dla nas? Wieczna tęsknota za miłosierdziem? Bóg? Jeśli jest, to z pewnością o nas zapomniał! Czyż to nie dowód, że pałętamy się gdzieś na marginesie wszechświata... Ile tysięcy lat dojrzewał mózg ludzki? do czego dojrzał? Proszę bardzo - do samounicestwienia:
  - Rozdzieranie szat, kurcze! - odezwał się Guliwer. - A daj pan spokój... Śmierć to śmierć. Wszystko się starzeje! To człowiek... Starzeje się, siły traci, węch, smak itede... No, w końcu mu zwisa, nie ma rady... co mu z tego? A tak umrze sobie kwita. Całe szczęście. Inaczej męczyłby się nadaremno...
  - Słucham, słucham - powiedziałem ubawiony.
  - A, co innego, gdyby człowiek był wiecznie młody! --zapalił się olbrzym. - To, ho, ho... O, ho, ho... To by było coś!
  - Tak, to by było coś - przyznałem.
  - Tak, gdyby całe to bractwo od Adama Ewy okazało się nieśmiertelne! - zawołał olbrzym potoczył wzrokiem.
  - Właśnie, gdyby...
  - To wie pan, co by się działo, kurcze? No, jak pan sądzi?
  - Nie wiem...
  - Ale ja wiem! - podskoczył. - Kurcze... Aleksander Macedoński za marszałka u Napoleona! Obaj kumplami Churchilla Stalina! Ta wielka czwórka gromi Hitlera w trymiga! Jest u nich za pomniejszego krasnala... Zbiera się ONZ... Na ławach mamy kogo? Ano, Budda, Mojżesz, Chrystus, Mahomet, Gandhi... Telewizja pokazuje na cały świat! Każdy sprawdzić może, żaden fotomontaż... Potem wywiadzik z Leonardem da Vinci... Co pan aktualnie konstruuje? Aktualnie - rakiety balistyczne, a w wolnych chwilach zajmuję się malarstwem... śmichu kupa! Rakiety oczywiście nikomu nie mogą zrobić krzywdy, bo wszyscy, kurcze, wszyscy nieśmiertelni!
  - Cudowne... - pochwaliłem. - Wspaniałe! Brutus nie zgładziłby Cezara. Kleopatra pieściłaby się z jadowitym wężem. Sokrates, popijając cykutę, po dziś dzień zadawałby olśniewające pytania... Chrystus zszedłby z krzyża młody uśmiechnięty. A Judasz by się nie powiesił...
   - Tak! Otóż tak!... - zawołał mój bodyguard z entuzjazmem.
   - I Giordano nie spłonąłby na stosie... - szepnąłem.
   - Tak, kurcze! Tak...
   - A wiesz, że w tej sekundzie zmarło na świecie circa kilkuset ludzi?
   - To co? - odparł. - Drugie tyle się narodziło.
  Raptem ocknął się jeden z pijaczków przy naszym
  stoliku spytał grobowym głosem:
   - Panowie, kto znowu zmarł?...
  Potoczył błędnym okiem, zwiesił głowę przysnął, zanim dostał odpowiedź. Drugi uśmiechnął się przyjaźnie wymamrotał:
   - Ech, kurwa to, nie życie...
  I złożył biedną głowę na splamionym obrusie. Dobrzy byli pijaczkowie, na ogół nie wadzili nikomu.
  - A w dodatku jesteśmy absolutni barbarzyńcy! - westchnąłem. - Dlaczego? Każemy naszym umarłym w ziemi gnić! Ohyda...
  - A to czemu?
  - Czemu, czemu! Ogień jest czysty miłosierny. Tylko ogień. Szczęśliwa garść prochu rzucona do rzeki albo do morza. Ludzie najstarszych kultur tak właśnie czynią.
  Guliwer spojrzał na mnie z zastanowieniem:
  - Dziwne, że pan, człowiek wierzący, tak bardzo boi się śmierci, kurcze.
  - Wierzący? A dla pana śmierć nie jest kresem świata? Wraz z panem umiera wszystko, zostaje jedno wielkie Nic. - Przytknąłem do ust butelkę zachłannie napiłem się piwa.
  - Ech, proszę pana... Rozciąga pan na cały świat swoje prawo własności! - zdumiał się Guliwer. - Ech, proszę pana! Człowiek kipnie nawet listek nie drgnie...
  - Mało mnie obchodzi, czy świat poczuwa się do łączności ze mną, ale ja się poczuwam do łączności z nim - oświadczyłem kategorycznie.
  - A ja w przeciwieństwie do pana... - uśmiechnął się - nie mam tutaj niczego na własność...
  - Nie w tym rzecz! Bach to nie Mozart. Mozart to nie Beethoven. A pan to nie ja! - rzekłem mierząc weń palcem. - Zgoda, ale każdy jest niepowtarzalny! Umrze, zostaje pustka, vacat po wsze czasy.
  - Kurcze, Beethoyen... Ładny vacat! - zaśmiał się niemądrze, lecz wnet spoważniał. - Ale ja, na przykład, nie mam talentu!... Przeciętnie uzdolniony, kurcze. Krocie takich! Niczym się nie wyróżniam, chyba że wzrostem... Taki atut, co? A nawet w kosza nie gram, bo niedowidzę, kiepski wzrok. Kipnę, kto to zauważy? Rodzina? Trochę przyjaciół kumpli? No, bo niby czym zapiszę się w pamięci? Nie rozumiem, kurcze!
  - Cokolwiek rzec o cudowności świata, najcudowniejsza jest różnorodność ludzka... - perswadowałem. - Zatem każdy jest niepowtarzalny. Ty ja. Każdy. Nie ma inaczej.
  - Ja?! Powiedzmy, że przekręcę się dopiero, za pięćdziesiąt lat. No co z. tego? Niepowtarzalny, kurcze! A co ja mam niepowtarzalnego? Dwa metry sześć bez kapelusza? Owszem, ciężki wydatek na trumnę...
  - A ja ci mówię: tyle światów, ile ludzi! Uważasz, że to mało?
  - Mało! Mało, jak jasna cholera! - pokręcił głową. - No bo tak... Byłem, nie ma mnie... kto to zauważy?
  - Bóg - powiedziałem cicho. - O, z całą pewnością! Akurat wtedy się ocknie.
  - Dobrodzieju!...
  Wszyscy diabli! To bełkocze ten moczymorda przy naszym stoliku, wyraźnie zwracając się do mnie!
   - Dobrodzieju, ile należy się za pochówek? Tak w ogólności?...
  Milczę zaskoczony.
  - Młodszego pytaj - odzywa się drugi pijaczek. - O tego tu... Wikary, nie wikary... Nie rozpoznasz!... Katabasy teraz po cywilnemu między ludem chodzą... - leciutko czknął. - A księżej gospodyni jak leci?
  - Isz ty, zamknij się! - poskromił go kumpel od kielicha przypiął się do mnie. - Mądre słowa, dobrodzieju, względem śmierci... Mądre, bo mądre... Co racja, to racja... Ale ja księdzu coś powiem: dzisiaj żyjesz, jutro gnijesz. Ot co.
  - A od... się pan!
  - Dobrodzieju!... - wytrzeszczył na mnie przekrwione oczka.
  Wtenczas Guliwer z wolna wstał, wyprostował się na wysokość swoich dwóch metrów sześć spoglądając z góry na obu moczymordów, oświadczył krótko:
   - Rodacy... Oj, bo załatwię na cacy!
  Tamci obaj, zamiast porwać się do szabli, natychmiast zaczęli ogonem zamiatać...
  - My? My nic... Tak sobie tylko... - społem wybełkotali.
  - Tak sobie to w grobie! - huknął wielkolud. - Skończyło się, jak kto chce!
  - Człowieku... - jęknął opój. - Z pogrzebu wraca my! Ko... kolega się załatwił na fiacie. Szwagierek. Nie prawda?
  - Prawda - stęknął drugi. - Szwagierek mój, człowieku!
  - Wszyscy się pozałatwiacie. Barany - wtrąciłem mściwie.
  - Co się gniewać?... - łagodził pijaczek. - Towarzyskie nieporozumienie... Fo pa! Przepraszamy. Porządnych ludzi za katabasów wziąć! Panowie, dacie wiarę, ile zaśpiewał wdowie za pochówek? Pięćdziesiąt kawałków! Dacie wiarę?
  - Nam to wisi - skwitował mój bodyguard. - A za czepiać się, kurcze, nie pozwolimy! Gorzałka wam v tyłku bulgocze! Karpie gały, pyski purpurowe, bełkocz jeden z drugim - zerknął ku mnie - aż piękna mowa polska dostaje konwulsji!
  - Dobra, dobra, koleś... - jęknął moczymorda. Wy ciągnął zmiętą chusteczkę twarz z potu ocierał.
  - Nie wiecie, kto to jest? - natarł wielkolud. - Świeckiego obywatela od osoby duchownej nie odróżniacie! W cztery dupy pijani... Zdjąć by was, kurcze, do izby wytrzeźwień!
  - Kochany, jeszcze ćwiarteczka zamówiona... - wysiekał błagalnie a w popłochu drugi pijaczek, co pochował szwagra.
  - Dość tego - wstałem od stolika. - Kwita! Podziękować za miłą kompanię...
  I poszedłem. A wielkolud natychmiast krok w krok za mną. Niezła obstawa, tylko z polskim mankamentem - gadatliwy za bardzo! Kiepskie przeszkolenie. Pierwszej marki obstawa oczy ma uszy, ale język za zębami. Widzi, co trzeba, słyszy, lecz milczeć winna jak kamień.
  - Niepowtarzalni ludzie, co? - mruknął zgryźliwie.
  - A niepowtarzalni! - rzekłem. - Pewnie, że niepowtarzalni.
  W przedziale zaszły zmiany. Zniknął gdzieś Buraczany Nos! Wysiadł w Krakowie? Widać interesowanie się mną uznał za nieistotne z patriotycznego punktu widzenia W rzeczy samej nie jestem kombatantem, choć tak mogłoby się wydawać. Zmyłka! Nie służyłem u Berlinga ani u Andersa, ani Maczka, ani w AK. partyzant nie jestem! Szczyciłem się wprawdzie przyjaciółmi wśród cichociemnych... Lecz w ogóle nie powąchałem prochu. Z tego pokolenia, co za młode, aby strzelać, któremu tak czy owak wojna mocno skórę wygarbowała. Moje pokolenie zostało bez ojców, bez starszych braci, bez dzieciństwa, a takoż - bywa, bez nóg bez rąk. No rzecz jasna, bez praw kombatanckich.
  Nie ma więc Buraczanego Nosa... A zamiast niego - Chińczyk! W wytwornym garniturku. A może to rodak o rysach mongoidalnych? Na dawnych Kresach bywało... A skąd! Chińczyk - wypisz, wymaluj! Chińczyków zawsze lękałem się mocno... Ilekroć pomyślę o Chinach, takie mrówki chodzą mi po grzbiecie! Akurat w naszym przedziale - brakowało tylko chińskiego tajniaka!...
  Wtem dziewczyna zajrzała mi w oczy wymownie. A jej spojrzenie wołało: Rany boskie, strzeż się Żółtka! Natychmiast mój bodyguard odgrodził mnie od niego swoim ciałem. taksował go uważnie. Nie on jeden! Wszyscy dyskretnie przyglądali się Chińczykowi. Siwy emisariusz apostolski spod zmrużonych powiek... No tak - też zastanawiał się, co on tu robi, na świętego Stanisława Kostkę! A łysy? O, demoniczny łysy, za którym stały Nieznane Siły, skierował na Chińczyka swoje pałające wejrzenie... Ich oczy się zetknęły. wyglądało, jakby dwa diabły spozierały na siebie, biały żółty, żółty biały. Aj, czyżby się porozumieli?! Każdy uśmiechnął się półgębkiem.
  Lecz nikt nie kwapił się zagadać do syna Państwa środka. Żałosna taktyka! Na przeczekanie... Nic mądrzejszego ten naród nie potrafi wymyślić. Świat się wali, a oni biorą na przeczekanie! A ta tylko patrzy na mnie woła tymi swoimi ślepkami: Rany boskie, strzeż się Żółtka! Dobraś ty! A kto wygrywa? Ten, kto inicjatywę z rąk wypuszcza? Więc właściwie - nie miałem wyboru! Zostawili mnie z Chińczykiem sam na sam. Więc skoczyłem głową naprzód, jednym tchem:
   - Witam pana! Piko pako pingolina pingo pango, piko pako pingolina pingo la, pingo dingo pingo dingo pingo dango, pingo dango piko pako pango la. Powitać!
  - O rany, nie rozumiem!... Jakim językiem pan mówi? - odezwał się Chińczyk z lekka kostropatą polszczyzną.
  - A... po malajsku!... Tak! Ale skąd pan tak dobrze zna polski?
  - Mam ojca Polaka. Sierzputowski - przedstawił się bezbłędnie, mrużąc oczy w uśmiechu.
  - Jak?... Sierz-pu-towski? - wyraziłem swoje zdumienie w. imieniu całego przedziału, który przysłuchiwał się naszej wymianie zdań.
  - Tak! Tung Sierzputowski. Mama moja jest Chinką - pochwalił się, spoglądając na obecnych. - Poznali się w Charbinie, tam mój ojciec... No, mniejsza z tym! Ale, ale, co to znaczy, co pan był łaskaw powiedzieć po malajsku?
  Spoglądał na mnie zmrużywszy oczy, aż same wąziusieńkie pozostały szparki. Wzdrygnąłem się.
  - Co znaczy? Chwileczkę, chwileczkę!... Chciałbym to panu przełożyć akuratnie... - zastanawiałem się marszcząc czoło. - Więc tak. Niechaj będzie pozdrowiony kraj, z którego przychodzisz. Niechaj będą pozdrowione owoce jego. Niechaj będzie pozdrowiony pył na twoich sandałach. Niechaj będzie pozdrowiona dusza twoja. tyle.
  - O, bardzo piękne... Dziękuję - powiedział po chwili. - Szkoda, że nie umiem po malajsku.
  - A przecież Chiny pan zna?
  - Bywałem... Ale proszę pamiętać, że jestem bigosem wykarmiony! W Chinach bym taki nie urósł.
  Miał się czym chwalić, chuderlaczek!  - A cóż wy tam wyprawiacie? - odważyłem się spytać, widząc jego słabość do mnie.
  - Niby co? - zagadnął.
  - A niszczycie świątynie, pałace, rzeźby, wspaniałe dzieła wielkiej kultury! W imię czego?
  - W imię tejże kultury... - odparł grzecznie.
  - Ależ to wierutne, wyrafinowane barbarzyństwo!
  - Dla was?
  - Tak, dla nas, Europejczyków!
  - A dla nas, Chińczyków, to nic nowego! - uśmiechnął się łagodnie. - U nas każda nowa dynastia niszczyła dorobek poprzedniej. Taka tradycja nikt się temu nie dziwi. Nas na to stać, dla higieny... No, proszę, niedługo Stany Zjednoczone będą obchodzić swoje dwóchsetlecie, prawda? już ogłaszają fanfarami na cały świat! Bo dla Amerykanów to cała ich historia, dwieście lat, a dla nas to tyle, co jedno ziewnięcie osła, nawet nie tygrysa...
   - Proszę, proszę! - odezwała się dziewczyna, dostając rumieńców. - A czuje się pan Chińczykiem czy Polakiem? - zagadnęła ostro w tak obcesowy sposób, jakby jej Żółtek czymś zawinił.
  Lecz on, zdradzając takt dobre wychowanie, wcale się nie obruszył, a nawet dość przychylnie na nią spojrzał.
  - Różnie, proszę pani. Dla swoich chińskich rodaków nazywam się Sieszput Tung. Towarzysz Sieszput Tung-Tak. A dla moich polskich rodaków: pan Tung Sierzputowski.
  - No dobrze. Ale...
  - Właśnie to “ale"! "W efekcie wśród Polaków jestem Chińczyk, a wśród Chińczyków Polak! Paradoksy rzeczywistości, szanowna pani.
  - No proszę! A nie łaska z nami być Polakiem a z Chińczykami Chińczykiem? - zaperzyła się dziewczyna.
  - Próbowałem, nie wyszło... - westchnął. - Niestety to niemożliwe... Kwak!...
  Czyżbym się przesłyszał? Do dziś nie jestem pewien czy on rzeczywiście kwaknął? Czy też był to omam słuchowy najczystszej marki! Kiedy po wielu, wielu miesiącach przesłuchiwałem tę taśmę z pociągu - “kwak!" nie znalazłem. Tfu, niesamowita rzecz!
   - Jeśli wolno zauważyć... - odezwał się człowiek z krzyżykiem, emisariusz apostolski. - Mieszańcy są, na ogół bogatsi duchem... Stąd choćby sława chwała Rzeczypospolitej... Czerpią ze źródeł dwóch bądź wielu kultur. Im bardziej odległe od siebie, tym więcej bogactw przynoszą.
  - E tam, ni pies, ni wydra! - orzekła ponętna brzydula z wypiekami na twarzy, która, dalibóg, miała tupet istnej prowokatorki.
   - Właśnie podobnie odczuwam... - zgodził się nasz egzotyczny współpasażer. - Ni to pies, ni to bies!... - uśmiechnął się skośnymi oczami.
  Ech, te jego uśmiechy! Toż gdyby Europejczyk uśmiechał się tak często, wyszedłby na niedorozwiniętego, a jemu to uchodziło!... Ilekroć nań spojrzałem, coś mnie ssało w żołądku... Żółty diabeł - grzeczny uśmiechnięty! Mniemałem naiwny, że jestem wplątany w nasze sprawy, naszego domowego podwórka, naszej europejskiej wspólnoty, tymczasem - nawet Chińczykom naraziłem się swoim niewyparzonym językiem! Widać nasze słabiutkie radio, pod Lublinem ledwie słyszalne, jakimś cudem trafia wprost do Pekinu, odbite od jonosfery!... Zastanawiam się w popłochu, kiedy to publicznie wyrażałem się o Chinach? Oczywiście, na spotkaniu ze studentami w Szczawnicy! Poddawałem krytyce czerwoną książeczkę! No - mam ich na karku!... A zdawało się, że wszystko mi ujdzie bezkarnie. Długie lata żyłem w takim przeświadczeniu, aż przydybali, przydybali. Przeląkłem się, że Chińczyk czyta w moich myślach, bo ni stąd, ni zowąd zwrócił się do mnie! Nie do kogo innego, właśnie do mnie...,
  - A pan zna Chiny?
  - A skąd! Trochę lektur. Pearl Buck... Nic nie znaczy!
  - Właśnie! To rzecz niepojęta... - pokręcił głową. - Każdy potrafi wyrażać się o Chinach nie znając ich za grosz... No, kogo Chińczyk szanuje najbardziej?
  - Ja mam odpowiedzieć? - żachnąłem się, ostatecznie miał do wyboru cały przedział!
  - Tak, pan.
  - To jasne! Dziecinne pytanie... - usiłowałem wybrnąć.
  - Wcale nie dziecinne! - uciął. - Więc kogo?
  - Mao! Cesarza!
  - Później! - uśmiechnął się. - Później... Najpierw swoich przodków. Nie wie pan, że karmimy naszych zmarłych? Na ich cześć sporządzamy specjalne potrawy! Jest to ofiara potomnych. trzeba o nią bardzo dbać... Bardzo dbać, bo głodne duchy, albo źle odżywiane, zamieniają się w upiory. Otóż tak, widzi pan?
  - Sami nie macie co jeść! Co za bzdury! – przyszła mi w sukurs dziewczyna, agresywna jak kotka. - Sami co jeść nie mają!
  - Kto pani to powiedział? - Chińczyk na to z cicha.
  - A w ogóle - zaperzyła się - siedzicie za tym murem licho wie, co się u was dzieje... Może nie?
  - Może... - zgodził się Chińczyk.
  - Może, może! - zawołała. - A podobno, kiedy się ruszycie, to na jedną Europejkę wypadnie pięciu Żółtków... Pięciu albo piętnastu, zapomniałam, kto to wyliczył!...
   - Komputer, kurcze - wtrącił wielkolud.
  Tymczasem nasz Chińczyk nie tracił kontenansu łagodnie perswadował dalej:
  - Pod pewnym względem ma pani rację. Europa zestarzała się szybko nad podziw. Dokazywaliście zbyt dużo... A my, choć pamiętamy neolit, nie starzejemy się wcale. przyszłość do nas należy.
  - A to się jeszcze okaże! - odezwał się łysy, za którym stały Nieznane Siły, zamilkł.
  Po czym zapanowała cisza, jakby nikt się nie kwapił rzec choć słowa. Albowiem kwestia nie była prosta.
   -	A moim zdaniem to nie tak... - odezwał się Guliwer, raczej milczący do tej pory. - Moim zdaniem...
  nastanie Wielki Ład Narodów. Każdy będzie miał swoją ziemię, wodę powietrze.
   -	A Duch Święty temu sprzyja! - wtrącił siwy
  dżentelmen z krzyżykiem w klapie.
  - Romantyczne niebezpieczne... - uśmiechnął się Tung swoim zwyczajem. - Ład Narodów?... Czego świat nie oglądał, tego już nie zobaczy.
  - Dziwnie słuchać, w jak nienagannej polszczyźnie udaje pan Chińczyka, panie Sierzputowski! - zawołałem.
  - Wcale nie udaję. Jestem... Starczy spojrzeć na moją twarz. Nieprawda? A być może jestem dlatego, że przychylnym okiem patrzycie na odmieńców, cudzoziemców... Polska to wielka rzecz, ale co chińska krew, to chińska... Tak! Polska to wielka rzecz, ale Chińczycy trzymają się mocno! Prawda? A może ktoś z państwa życzy sobie, aby coś napisać po chińsku?
  3 - Obłęd, t. I
  33
   -	Proszę - podałem swój kalendarzyk.
  Tung dobył zgrabnego parkera, uśmiechnął się i. kreślił starannie. Po chwili zwrócił mi kalendarzyk ze słupkiem zdobnych hieroglifów.
  - A dowiem się, co pan napisał?
  - Coś dobrego. Pan mnie pięknie po malajsku pozdrowił... Niech pan to zachowa. A jeśli kiedykolwiek spotka pan Chińczyka, proszę mu to pokazać, bez obawy... To coś w rodzaju glejtu - uśmiechnął się przewrotnie.
  Musiałem wziąć to za dobrą monetę podziękować. Choć, dalibóg, mogło tam być wypisane: “Baczność! Okaziciel niniejszego to tygrys-ludojad!", albo jakieś inne orientalne paskudztwo. Aby ten przyszły Chińczyk, którego spotkam, wiedział, co ze mnie za ptaszek!
  - Niech pan mi trochę zaufa... - powiedział, znów czytając w moich myślach! - Niech pan się nie trapi... . Polecam pana jednemu z naszych bóstw... - mówił cicho. - Ale silnemu bóstwu, gdyż bóstw mamy krocie. Każda struga, jezioro, pagórek, każde miasto każdy dom mają swoje bóstwo. Dobre, opiekuńcze... Hm, tak... Niektóre są groźne, owszem, słusznie pan zauważył... Są. Trudno, jak Bóg Żółtej Rzeki, władca wód. Tak, zaślubiano mu corocznie, jak rzeka długa, młode dziewczęta, aby odwrócić jego gniew, trzeba, to trzeba, trudno! Zaślubiano... to znaczy, ściśle... topiono je wedle starodawnego obyczaju.
  - Co za łotry! - zawołała dziewczyna tupiąc obcasem.
  - Ej że! Wcale nie jesteście lepsi! Dla nas to jest ofiara, rzecz ludzka, rzecz piękna... - dokończył zimnym tonem: - A może to nie u was pławiono czarownice?!
  - Kiedy to było?! Tego nikt nie pamięta! - obruszyła się. - U nas do rzeki wrzuca się wianki w noc świętojańską. Widziałeś pan kiedy? No?... Masz ci los, wykarmił się naszym chlebem, a taki wyrósł zaprzaniec!
  - Oj, coś pani dla mnie niełaskawa! - skwitował Tung polubownie. - A nie wydałaby się pani za kogoś takiego jak ja, choćby miał ciężki majątek.
  - Za Chińca? A Boże broń!
  - No, a ja będę miał żonę Polkę. Tak się szczęśliwie składa, proszę pani.
  - Mało to głupich kóz na świecie! – parsknęła dziewczyna.
  Chińczyk skrzywił się boleśnie i zamilkł. Cóż to za dziwny typ! Całą duszą lgnie do Chin, a za żonę chce właśnie Polkę... Toż nigdy spokoju nie znajdzie! Namnoży z nią kosookich, pomyślałem. Prawda, w Europie wszyscy są mieszańcami, ze mną włącznie, ale moja mieszanka ustaliła się tak dawno, ze ingrediencji nie pamiętam. Lecz przykro mi było, że jemu jest przykro, więc poczęstowałem go koniakiem. Miłujcie nieprzyjacioły swoje. A dziewczyna, choć w dobrej wierze, za wiele sobie pozwala! Posmakował, wypił.
  - Dobry... Ale nie Martell, prawda?
  - Brawo! Poddaję się. Gruziński. Flaszka po Martellu, bo płaska wygodna. Miło spotkać znawcę! Uczciwa służba dyplomatyczna, zgadłem? Stąd pochodzą najwybredniejsi koneserzy...
  - Nie tylko, nie tylko... - uśmiechnął się. - Ach, Polacy są wszystkiego ciekawi! Chcecie dużo wiedzieć. Aż za dużo czasem.
  - Nigdy nie zaszkodzi - powiedziałem.
  - Ano nie... - zgodził się. - A wolno mi coś powiedzieć?
  - No wiesz pan! - obruszył się łysy, za którym stały Nieznane Siły. - W Polsce komu nie wolno?
  - Hm, tak... - mruknął Chińczyk, jakby ciut speszony.
  - No, wal pan - zachęcił łysy, klepiąc się w kolano.
  - Więc za pozwoleniem... - uśmiechnął się Tung. - Ciekawość wam zawsze dokucza. Ciekawość was gubi, bo ciekawość gna was po świecie...
  - To wiadomo! Cudze chwalicie! Wiadomo! Wiadomo! - zawołali wszyscy naraz z wyjątkiem dziewczyny, która siedziała naburmuszona.
  - A dajcież człowiekowi mówić! - huknąłem.
  - Tak, proszę państwa. Audiatur et altera pars - poparł emisariusz apostolski.
  - Wszędzie, w najdziwniejszych zakątkach - podjął Tung Sierzputowski - można spotkać rodaka-Polaka. No rodaka-Chińczyka. Ten siedzi cicho, cicho się przygląda, a swoje robi... Nikt nie powie, gdzie Chińczyk, a każdy powie, gdzie Polak, bo wokół Polaka zaraz musi być szum... Na skalę lokalną, na skalę globalną! Zaraz coś tam kombinuje, naprawia, buduje, działa z każdym się brata. No, bo wy jesteście altruiści... Domeyko, Strzelecki, Dybowski, Czekanowski, Bronisław Malinowski... - aj, jak on ślicznie wymawiał te polskie nazwiska zapalał się! - Wam się marzy zostawić po sobie dobre imię to wam przeszkadza we wszystkim! Tamci pomarli... A tymczasem nie chcieliście się niczego nauczyć choćby od waszych braci Żydów!
  - Coś pan, do diaska, na Dmowskiego zjechał! - ripostuje natychmiast łysy, za którym stały Nieznane Siły.
  - Nie! - uśmiecha się Tung. - Tymczasem taki krawczyk Singer zdobył nazwisko, krociowy majątek cud kobietę! Czegóż mu do szczęścia brakowało? Tamci pomarli, panowie, a ten jest ciągle firma! Tak, z firmą u was zawsze było dość krucho. Cóż, macie wy inne smykałki, inne talenty. urodzaj przepięknych kobiet!... Czasem odrobinkę złośliwych... - zrewanżował się zgrabnie naszej agresywnej dziewczynie.
  Słuchając jego perory odnosiłem wrażenie, że pod powierzchnią słów kryły się przestrogi, upomnienia groźby adresowane wyłącznie do mnie! To moja ciekawość została skarcona, napiętnowana bezwzględnie! Mój Boże, to nie glejt wypisał mi w kalendarzyku, lecz klątwę!... Trzeba wydrzeć tę kartkę, kiedy tylko zdarzy się okazja!... A jeśli narażę się na gniew tego bóstwa możnego, któremu rzeczywiście mnie polecił? Wręcz atawistycznie boję się narażać bóstwom, bogom, siłom nadprzyrodzonym, zwłaszcza diabłom, których siarczany zapaszek czuć było w tym przedziale... Więc spojrzałem na jego nogi, czy któraś nie kończy się kopytkiem? kiedy tak patrzyłem, światło w przedziale przygasło, twarz jego pokryła się zmarszczkami, głowa szczeciną zalśniły dwa żółte kły... Oblicze bóstwa! - Panie, strzeż! - objawiło się jeno na sekundę, bo wnet światło rozbłysło, a on uśmiechał się jak zwykle...
  Są to rzeczy tak straszne tak tajemne, że nie daj Bóg coś takiego przeżywać! Nie daj Boże o czymś takim opowiadać... Nawet po latach, kiedy to piszę, lękam się, że płacić wypadnie cenę okrutną. Jakby mało było tego, co już zapłaciłem!... Zaprawdę, takie sprawozdania spoczywać powinny w niedostępnym archiwum pod siedmioma pieczęciami. Głębiej niż tajemnice państwowe. Albowiem dotyczą tajemnic osobliwych wcale nie mniejszych, bo odnoszących się do samego sekretu istnienia.
  Więc pomyśleć, że mimo ochrony, jaką mi dano, cały czas życie moje było w niebezpieczeństwie. ciemne nade mną sprzysięgły się moce! A gdzie skrytobójca? Kiedy się zbliży, ukłoni cieniutką jedwabną żyłką gardło mi przetnie? Wszak oczywiste, że postanowili mnie sprzątnąć... Dlaczego właśnie teraz? Toć kiedy miałem piętnaście lat, na śmierć zapatrywałem się heroicznie, ale trzeba mieć piętnaście lat! Kiedy ma się ich równo czterdzieści, śmierć jest czymś ze wszech miar niepożądanym... Oh, my God, myślałem, truchlejąc ze strachu, oh, my God, myślałem, ściskając dłonie kolanami.
  Raptem ktoś otworzył drzwi przedziału... To on! W czarnej pelerynie. Zamknąłem oczy... No chwała Bogu, że koniec!
  - Siedemdziesiąt pięć minut opóźnienia... - oświadczył złowróżbnie. - Śnieżyca, proszę państwa - oświadczył, po czym sprawdził bilet Chińczyka coś chrząknął doń sekretnie. A na mnie z powagą, bez litości spojrzał. Zasalutował wyszedł.
  - Chwalić Boga, że nie trzy godziny do tyłu! - szepnął mój bodyguard. - Tęga zima, kurcze...
  Łysy, za którym stały Nieznane Siły, znienacka zwrócił się do Tunga:
   -	Panie Sierzputowski, jeśli się nie mylę, wasz najwspanialszy cesarz nazywał się bodaj Cin Szy-huang...
  Zjednoczył Chiny. Nie pamiętam, w którym to roku? 
  - W dwieście dwudziestym pierwszym przed Chrystusem - odparł usłużnie Tung. - On założył dynastię Cing, wielce zasłużoną dynastię...
  - Wiem - uciął łysy. - U nas była później, Jagiellonów.
    - Więc musi pan interesować się Chinami, skoro wie
  pan o cesarzu - zmrużył oczka Tung.
   - Tak. Wasz system trwa kilka tysiącleci... - zauważył ów łysy człowiek, który Chińczykowi jął wydawać się groźny. - A te nowe rządy ledwie dwadzieścia parę lat... To chyba nic nie znaczy?
  - Tak pan sądzi? - zamyślił się Chińczyk.
  - Poniekąd.
  - Widzi pan, żeby nas zrozumieć - uśmiechnął się - trzeba urodzić się Chińczykiem...
  - Nie skorzystałem, więc już nie skorzystam - oświadczył tubalnie łysy.
  - Szkoda - odciął się Tung. - Europejczycy, Amerykanie nic o nas nie wiedzą, a piszą grube księgi, choć nic nie rozumieją...
  - A co trzeba wiedzieć? - zagadnął emisariusz apostolski.
  - Choćby tyle! - ożywił się Tung Sierzputowski. - Chińczyk kocha tradycję! Kocha tradycję, która korzeniami sięga bardzo daleko, bardzo, bardzo, wywodzi się z antro... - ugryzł się w język, chrząknął z cicha, zaklinając widać praduchy praprzodków. jakby trochę zirytował się na nas czy na siebie samego. nieokreślony gest zrobił. - No, mówiłem już!... Szanuje, ba, uwielbia swoich zmarłych. Zachowuje pamięć o swoich przodkach jak nikt pod słońcem... Egzystuje w nieśmiertelnym rytmie pokoleń... To nie frazes! Zatem dzieje, których wy musicie się uczyć, dla niego trwają żywe. Chińczyk nie uczy się swoich dziejów, on ma je we krwi. No, chociażby! Kto u was pamięta o Hunach? To od nich odgrodziliśmy się Murem, który wśród was uchodzi za jeden z dziwolągów świata...
  - Ostro, kurcze - wyrwał się mój bodyguard, aż kopnąłem go w kostkę. Lecz Tung jakby tej uwagi nie dosłyszał. Dość, że puścił ją mimo uszu z iskierką w oku spojrzał po zebranych. Rzekł:
  - Chińczyk wie, że dołączy .do grona przodków, ancestralnego grona, będzie czczony przez swoich potomnych. To określa całe jego życie postępowanie!... A co wy wiecie? Chińczyk nie opędza swoich zmarłych świeczką kwiatkiem na grobie, raz do roku! Bo my ze swoimi zmarłymi żyjemy w przymierzu, blisko, na co dzień...
  I zerknął na mnie! Ledwie spojrzał, serce mi w pięty uciekło - więc to ja jestem najpierwszy zmarły, stante pede! To ja dostałem glejt na tamtą stronę! Chińskiej śmierci list żelazny... nie ma dokąd uciekać! Z pociągu wyskoczyć? W wichurę śnieg? Przetrzymać taką podróż - o, to trzeba mieć stalowe nerwy! Gdzie ta resztka koniaku? Nie częstując nikogo, drżącą ręką przechyliłem flaszkę, osuszyłem do dna. W oszołomieniu otarłem z czoła gorący pot.
  A po chwili czuję - owo wewnętrzne dygotanie, tak dokuczliwe, straszne, przechodzi, mija bez śladu... Lęk znika, jakby mnie ktoś bliski pogłaskał po głowie. Odprężam się, siadam wygodnie, głowę z ulgą opieram... przez moment jadę zwykłym pociągiem, w zwykłą podróż, ze zwykłymi ludźmi... Bo ludzie, choć niezwykli, są zwykli... Pobożne życzenie! Chcę, aby tak było, lecz nie jest! Za dużo mam dowodów, że wcale tak nie jest! Choćby te spojrzenia... Tej dziewczyny, która ukradkiem obserwuje każdy mój ruch, gest, wyraz twarzy, całe moje zachowanie... Może pragnie nawiązać ze mną bezpośrednią łączność bez udziału artykulacji? Bo wcale nie odzywa się do mnie, tylko oczy jej są aż nazbyt wymowne. Wprost dają mi do zrozumienia, swoją serdeczną troską, że to ona za moją pomyślność odpowiada, abym więc nie robił głupstw! A drugi mój opiekun, młody wielkolud, choć dyskretniej, też ma mnie wciąż na oku... W końcu oni również starają się domyślić, co tu robi ta Trójca?... Agent chiński, emisariusz watykański ten trzeci, za którym stały Nieznane Siły? Jakie są ich zamiary... Ano, jakie?
  Boże wielki, mam coś na swoją obronę? NIC!... Nieustannie zdradza skłonność do wtykania nosa w nie swoje sprawy! Gadać, pisać, przemawiać do mikrofonu, oddziaływać na swoich słuchaczy, przekabacać, w głowie mącić przerabiać na swoje kopyto!... Święta prawda! Ileż naplotłem przez dwadzieścia lat! A ileż najrozmaitszych rzeczy podsłuchałem, zanotowałem na magnetofonie, przystrzygłem puściłem w świat! No po co?... Uczeń nonkonformistów, wyrosłem na takie samo ziółko! Niezgoda stała się moją dewizą, wolna myśl ludzka, dla której warto poświęcić wszystko. Rany boskie...
  Znowu pot na czole na karku. A w żołądku kłębuszek cierni. Rozpacz - nie ma już koniaku, który mi tyle hartu dodawał!... O, niech ta podróż skończy się wreszcie - tak czy inaczej, wóz albo przewóz, Hades albo Warszawa! Spojrzałem na zegarek... Chyba to pociąg znikąd donikąd... Czas wymiarem jest przestrzeni, a przestrzeń wymiarem czasu... Za oknem śnieżyca. Straszna śnieżyca! Uciekaj, bracie, donikąd...
  Czyhają nad tobą jak sępy. W przymierzu? W zmowie? A kto to wie? No - kto wie?... Niewykluczone, że każdemu przyświecają inne zamiary. Rozważmy po kolei, biorąc za dobrą monetę... Ten, za którym stały Nieznane Siły, może mnie kaperować - po uprzednim dokładnym wybadaniu poddać próbie ognia wody dla sobie wiadomych celów... Ten kosooki to samo - widzi we mnie tajnego agenta in spe, wygodnie usadowionego w kręgu dziennikarskim, zatem blisko źródeł informacji... A ten ze srebrnym krzyżykiem w klapie zechce pozyskać mnie dla jakiejś konfraterni pod płaszczykiem zbożnej inicjatywy w rodzaju; Chleb Dla Wszystkich, Pane Per Tutti, Bread For Ali...
  Snując podobne domniemania ratowałem się, jak mogłem, bo trudno znieść myśl, że we trzech sprzysięgli się przeciwko mnie. Ale to im z oczu patrzyło! niestety taka musiała być prawda... Wszak wszystkie nici tajnego porozumienia, które ich łączą, zostały przede mną ukryte. Było to sprzysiężenie doskonałe. Na pozór zupełnie sobie obcy, spisek tworzyli idealny... Może zabawne - gdziekolwiek coś się dzieje, stoi za tym Chińczyk! A ten, na domiar złego, czytał we mnie jak w otwartej księdze. Obawiałem się, że właściwie zna każdą moją myśl, gdyż uśmiechał się spoglądając na mnie tak, jakbym niczym nie mógł go zaskoczyć... Nieznośne! Wszyscy mieli nade mną przewagę, ale kosooki największą. Brak mi śmiałości, by rzec: - Czego pan chcesz? Czego tak nachalnie pan się przyglądasz? - Akurat, onieśmielał mnie zupełnie! Rad bym zgrzytnąć zębami, lecz spróbowałem odwdzięczyć się mu: uśmiech za uśmiech... Żółty diabeł ożywił się natychmiast.
  - O, z pana to wielki podróżnik... - odezwał się złowróżbnym tonem.
  - Wielki? E, bez przesady... - otarłem zmęczoną twarz. - A skąd pan wie?
  - Wiem. Zna pan różne klimaty, różne ludy, różne dźwięki. Kto z magnetofonem jeździ po świecie, ten jeździ dużo, prawda?
  -  Chce pan obejrzeć mój magnetofon? - skapitulowałem bez walki.
  - Och, nie! - żachnął się. - A skądże! To Japończycy mają fioła na punkcie techniki różnych Hi-Fi! Nas interesują inne rzeczy, proszę pana...
  Więc mam się spowiadać, co nagrywałem? Pewnie sam wszystko wie, żółty demon! Więc dlaczego ode mnie żąda spowiedzi? Nagrywałem: noc w hinduskiej dżungli, tańce murzyńskie tam-tamy, tabun kirgiskich koni na stepie, ruch uliczny na Broadwayu, kobzy na szkockim festynie w Aberdeen, muezzina w świętym mieście Kairouan, czardasza podczas winobrania nad Dunajem, gwar w zaułkach Rzymu w pobliżu Teatro Marcello, pieśni dalmatyńskie w Dubrowniku, Morze Czarne w sztormową pogodę, czastuszki na Zaporożu słowika w Kazimierzu nad Wisłą.
  - A teraz mam zaproszenie od przyjaciół z Australii, żeby nagrać skok kangura! - powiedziałem z pasją. Lecz on się tym nie przejął.
  - Hm, pan również filmuje?
  - Nie! Podkreślam tylko, że magnetofon ma spore możliwości, ale jeden mankament. Słuch nie zastąpi wzroku.
  - Afryka, kurcze! Afryka! - zawołał Guliwer. - Niech pan opowie.
  - A... mówiłem coś o Afryce?
  - No, jakże?! - spojrzał wytrzeszczając na mnie oczy.
  - Hm, widocznie mówiłem... - wybąkałem wstrząśnięty.
  - Tak. Niech pan coś opowie! - dołączyła swoją prośbę dziewczyna. znów leciutko trąciła mnie kolanem. Trudno, trzeba gadać, pomyślałem, bo Chińczyk czeka. Trzeba coś wymyślić niby dla wszystkich, ale pod Chińczyka. Tak czy owak, kosztem mojej skóry! E, wszystko mi jedno...
  - Widziałem, wie pani, polowanie na krokodyla...
  - Ech! - zatarł ręce Guliwer, mój bodyguard.
  Widać dobrze, trafnie zacząłem!
  - Tak, polowanie na krokodyla... - rzekłem pokrzepiony. - Dawno to było, nad Jeziorem Wiktorii, w Ugandzie za angielskich czasów. Otóż tak... Na przynętę bierze się zdechłego kota! Takiego, co skruszał, mocno cuchnie... Proszę się nie krzywić, bo to dopiero początek - powiedziałem do dziewczyny. - Wbija się kota na harpun zarzuca hak w głąb jeziora na stalowej linie. Nad brzegiem drzewo rośnie, owija się drugi koniec liny kilkakroć wokół pnia. No czeka się... Czasem kilka godzin, czasem kilka dni...
  - Ciekawe! - sapnął Chińczyk, który słuchał ze skwapliwą uwagą.
  Dziewczyna miała okrągłe oczy, a w nich coś niedobrego.
  - Tak, proszę pani. Krokodyle nie cenią świeżego mięsa! Żywią się padliną. Świeżą zdobycz ciągną w chaszcze warują tam, aż skruszeje. Człowiek też kruszeje...
  - Starczy! - zawołała opędzając się ręką. - Zależy panu, żeby zrobiło mi się niedobrze?
  - Wcale, miła pani. Ale komu jest dobrze? Skoro już raz zaczęliśmy się bawić wszyscy pospołu... tak sympatyczną zawarliśmy komitywę... - spojrzałem z ironią na zebranych, doświadczając jedynej jak dotąd satysfakcji! - Więc, drodzy panowie, krokodyl chwycił przynętę! Pod sam wieczór nadział się na harpun, wraził go sobie w paszczę szalał w wodzie tłukąc ogonem, chlaszcząc, wijąc się skacząc...
  
  - Ciekawe... - powtórzył Tung.
  - Targał napiętą liną stalową, aż wyrośnięte drzewo tak się chwiało, jakby nim miotała wichura, burza grom... Cóż to za silna wściekła bestia! - szydziłem Chińczykowi prosto w oczy, potem spojrzałem na przybladłą dziewczynę... - Plusk hałas na jeziorze! Bryzgi lecą w górę! Całe fontanny, całe pióropusze... Kiedy tak kotłował się z hakiem w paszczy. W żółtym pysku...
  - Dość! - pisnęła dziewczyna.
  - O, nie!... A my patrzyliśmy z brzegu. Anglik wypłynął łodzią na stosowny dystans... Złożył się ze sztucera... Pif! Paf! Ukatrupił go dwoma strzałami... Królewskiego krokodyla!
   - Nareszcie... - jęknęła dziewczyna.
   -  A nie... Umordowaliśmy się paskudnie, zanim takie cielsko udało się wytaszczyć na brzeg. Cztery pół metra od czubka paszczy do końca ogona!... Ileż to eleganckich torebek, proszę pani!
   - Czysta granda! Łobuzy, łobuzy!... - wy buchnęła tupiąc w podłogę. - Kłusownicy!... Mordercy!... Hemingwaye!... To przez was resztka dzikich zwierząt wyginie na świecie...
  I właśnie wtedy, zaraz, natychmiast, nabrałem do niej przedziwnej sympatii... Szkoda, że nie miała łez w oczach! Zaróżowiona jak jutrzenka nad afrykańską zatoką.
  - Tam było krokodyli od groma, a jeden zeżarł mojego kolegę... - wyjaśniłem spokojnie. - Słowo daję, że to nie było na terenie rezerwatu, który jest gdzie indziej... w pobliżu Kilimandżaro, między Mombassą a Nairobi... Przeogromny rezerwat!... Z pociągu obserwuje pani żyrafy, zebry, antylopy, strusie... Lwy. Są słonie. Całe bractwo!
  - Zdechły kot!... A fuj! - wzdrygnęła się dziewczyna. - Polak! A fuj! Taki wstyd!
  - No, wie pani! - odparłem. - Nie mam się czego wstydzić.
  - Pewnie! - zaśmiała się szyderczo, bliska histerii. - Pewnie!... A miłosne przygody z Hinduską, Murzynką, Kirgizką, Szkotką, Węgierką, Włoszką, Dalmatynką, Ukrainką!... Opowie pan?
  Wszyscy ciekawie nadstawili uszu, włącznie z emisariuszem apostolskim, który widać nie stronił od żadnych informacji przydatnych do celów misyjnych bądź duszpasterskich. nareszcie poczułem się w swoim żywiole! Powinienem zostać aktorem, oklaski zbierać przy podniesionej kurtynie! Ta pycha we mnie, chęć błyszczenia, potwierdzała się oto, jakbym nie umiał potwierdzić się własną pracą.
   - No, opowie pan? - nacierała mrużąc oczy - Ma pan w czym wybierać!... No, słuchamy, słuchamy...
  - Nie leży to w możliwościach dżentelmena --uśmiechnąłem się.
  - Czyżby? Taki artysta jak pan...
  - A jaki tam ze mnie artysta! - machnąłem ręką. - Reporter jestem, rzemieślnik dźwięku... To lepiej pasuje niż artysta! Moje narzędzie pracy to nie fortepian ani skrzypce, tylko - puknąłem w czarny futerał - magnetofon... - natychmiast zakryłem go płaszczem: pracował wiernie za mnie i dla mnie.
  - Pozwolę sobie zauważyć, że w pańskim fachu też można być wirtuozem - odezwał się grzecznie żółty diabeł. - A co pan świeżo upolował?
  - Ech, nic ważnego... - zbagatelizowałem.
  - Tak się mówi. Nie traci pan czasu! Więc usłyszymy na antenie?
  - Może... Bo, wie pan, ja dostarczam towar, a moi szefowie kupują albo nie... Stąd całe moje archiwum rzeczy nie wykorzystanych...
  I kiedy to mówię, raptem - słyszę dźwięki... Jakby ktoś grał na violi da gamba, ale skąd viola, przecież to renesansowy instrument... Takie nutki cieniutkie jak bzyczenie roju komarów na stepie, w moim dzieciństwie... nagle w tę muzykę wpada spiżowy dzwon! Trzykroć uderzył, omal mi czaszki nie rozsadził! Zamilkł, było cicho.
  Zdumiony przyjrzałem się obecnym - nic nie słyszeli! Zrazu myślałem, że to granie płynie z zewnątrz, kiedy jednak moi bliźni nie reagowali, pojąłem: to wewnątrz tak gra, we mnie, w mojej głowie... A jeśli usłyszałem z nagła dźwięki, których zwykłe ucho ludzkie nie słyszy, choćby muzykę sfer - tak doskonale wyćwiczyłem słuch pracując lat dwadzieścia w swoim fachu... A może to sygnały z Kosmosu, wysłane przed wiekami, które odbieram dzięki swojej wrażliwości... Gdzieś z okolic gwiazdozbioru Oriona, co zimą wschodzi na naszym niebie... Rany boskie, mój mózg działa jak radioteleskop! Całe życie podejrzewałem, że jestem niezwykłym człowiekiem, wreszcie zaczyna się to sprawdzać. Odbieram, więc sam mogę wysyłać sygnały! Nie teraz, bo za oknem kurniawa, zadymka. Dajcie mi gwiaździstą noc! Jutro, pojutrze, kiedy tylko pokażą się gwiazdy, posługując się Morsem doniosę, co się tu dzieje!... Na razie - sza! Ani żonie, ani córce, nikomu. Nadzwyczajna tajemnica! Sam będę wiedział, jaki z niej zrobić użytek.
  A może to jakaś odmiana telepatii? Toż nie tak dawno na lotnisku sofijskim spotkałem profesora parapsychologii... Nie wiedział, jak trafić do wyjścia, więc mu pomogłem. Wracał z kongresu w Atenach. Amerykanin, zwierzył mi się, że podczas programu “Apollo" podjęto próby telepatycznej łączności między kimś na Ziemi a kimś na Księżycu. Próba przyniosła niezwykłe rezultaty! Na razie w opracowaniu... Są przedmiotem ścisłych badań. “We check the results again and again", oznajmił pewien sukcesu... Może mój casus stanie się przedmiotem dociekań? Zwłaszcza gdy nawiążę kontakt z którąś cywilizacją wszechświata...
   - Wedle teoretycznych obliczeń około dwudziestu milionów planet ma warunki umożliwiające życie... Kwak!
  A któż mi to nadał! Jeśli nie Chińczyk, który milczał jak zaklęty...
  Więc jestem medium kosmicznym! Śniłem, że wsławię się czymś niezwykłym!... A nie lepiej zostać człowiekiem prywatnym, co własną grządkę uprawia? Niemożliwe! Mój mózg pracuje jak radioteleskop. Ci trzej o tym wiedzą dlatego tu są! Więc stąd ta pajęczyna wywiadów wokół mnie...
  Raptem, znowu dźwięki... Ale jakie! Ni mniej, ni więcej, jakbym słyszał to cholerne trzepanie pod oknem, które nie daje mi pracować, bo w naszym bloku trzepią od świtu do nocy! Rozejrzałem się podejrzliwie wśród współpasażerów... Bagatela, któryś zagłusza sygnały idące do mnie z Kosmosu! No - który to? Emisariusz watykański? Chrząka chrząka... Więc to on? A czyż mógłby do mnie depeszować któryś ze świętych Pańskich, człowieku! Wreszcie ustało trzepanie chrząkanie. Cisza.
  Wtem, pociąg! Pociąg depeszuje stukotem kół! Rach, ciach... ciach, ciach!... Treść odczytuję bezbłędnie: Uwaga Uwaga Uwaga Zawierucha Stop Widoczność Zero Stop Możliwość Katastrofy Stop Alert Psia Mać Uwaga Uwaga.,. Rach, ciach... ciach, ciach...
  Dziewczyna trącała mnie kolanem. Biedaczka - dlatego, że zabrakło jej urody - zachowywała się agresywnie. Gdybym jej powiedział kilka zgrabnych komplementów, zaraz by rozkwitła, ale nie mogłem się zdobyć na dusery, bo wnet by pomyślała, że chcę z nią iść do łóżka. A co gorsza - chciałem. Niezbyt rozumiem dlaczego, ale bardzo chciałem... Choć nie mogłem się w niej doszukać oszałamiających ponęt. Miała twarzyczkę małpki, na dodatek smutnej. Więc skąd to pożądanie? A skąd te dźwięki? A skąd ta podróż? A skąd te twarze, których przed godziną nie znałem? Ech, trzeba się uśmiechnąć do ponętnej brzydulki! Odpowiedziała nieco zażenowanym uśmiechem - miała łagodne, szare oczy z zieloną cętką, ale wnet zgasła siedziała nastroszona jak zwykle.
  Kiedy pływam, obawiam się wirów, a teraz byłem jak piórko w wirze! Groza. Nie miałem do kogo się zwrócić ani kogo poradzić, gdyż gardłem odpowiadam za swoją tajemnicę! Jeśli wygadam się przed kimkolwiek, koniec! W porządku, sam jestem zagrożony. A moja rodzina?, pomyślałem w trwodze. Moi najbliżsi... Straszne - spociłem się, otarłem chusteczką kark czoło. Choć kroplę koniaku... Och, byle dotrzeć do domu!
  Ponieśli wilka... Tym razem nie wykręcę się sianem! Jak poliglota od siedmiu boleści!... W Anglii mówiono mi, że mam amerykański akcent, w USA - na odwyrtkę. Rosjanie utrzymywali, że mówię z ukraińska, a Ukraińcy, że z rosyjska. Tak się starałem, a tak nikomu nie mogłem dogodzić! kląć umiem w tylu pięknych językach, po kirgisku, po persku, w inarathi, po hiszpańsku portugalsku... Me caca n'Dios!, chociażby... Spojrzałem błagalnie na człowieka z krzyżykiem w klapie. Te hiszpańskie bluźnierstwa są powszechnie znane w Kościele! Może przebaczy? Może przebaczy... Zawsze byłem otwarty dla ludzi, bo ich po prostu lubiłem, właśnie wszystkich, właśnie bez ograniczeń, czego czynić nie należy... No przyszła na mnie kryska.
  Raptem... światło mrugnęło, zgasło, błysło - zaczęło migotać raz długim, raz krótkim błyskiem... Nowa depesza! Czytam z zapartym tchem, albowiem pierwsze słowa wołają: Do Wszystkich! Eto Wszystkich! Eto Wszystkich! Rany boskie! Nowa Wielka Rewolucja?! Ni nie rozumiem... Po tym zawołaniu depeszę przerwano Światło mży równo spokojnie. Spokojnie? Co się dziej na świecie? Sam jestem w stanie podniecającej turbulencji! Serce mi łomocze, czekam, co mnie jeszcze spotka, mój Boże?
  - A który z panów był na wojnie?... - słyszę, pyta nasz Chińczyk.
  Tymczasem nikt nie kwapi się z odpowiedzią. "Widz, jak siwy emisariusz apostolski odwraca oczy, mi Łysy groźnie marszczy brwi. A młodzi, jak to młodzi mogą wiedzieć o wojnie.
   - Nikt?... - pyta Chińczyk z niedowierzaniem.
  Wtenczas łysy, za którym stoją Nieznane Siły, spoglądając złowrogo, rzecze:
  - Daruj pan, panie Tung, ale coś panu powiem... Chińczyk nie ma tu nic do gadania! My się do chińskich spraw nie wtrącamy... I remis. Jak w “Chińczyku, panie.
  - Kurcze, w “Chińczyku" nie ma remisu...  - stwierdził Guliwer.
  - Przecież to półkrwi Polak! - pospieszyłem żółtkowi na odsiecz. - Ma prawo z nami gadać! ma prawo do swojego sądu! No, co pan tam masz na wątrobie? pan, panie Tung.
  W ten sposób wszystkie oczy skierowałem na Chińczyka, który zniósł to mężnie, jak na jego lechickich przodków przystało. I z melancholią ozwał się tak:
  - Gdybyście zostali przy życiu, tworzyli, pracowali, działali... dla siebie, dla Polski - uśmiechnął się - miast tych gromkich powstań... Bora postawić przed sądem! - rzucił mściwie.
  - Stoi już na Sądzie Bożym - odezwał się człowiek z krzyżykiem w klapie. - A tam zapadają wyroki których nie ma odwołania... Albowiem temu rygorowi służy miłosierdzie Boże... Proszę pana, ileż ten naród zdolności regeneracyjnych! Nigdy to pana nie uderzyło? Może to jedyny zysk z długich lat niewoli...
  - A pan był na wojnie? - z uporem dopytywał Chińczyk.
  - Jestem księdzem - odparł wymijająco siwy człowiek.
  - To wiem - mruknął Chińczyk.
  - Więc byłem...Byłem na wojnie! – wyznał człowiek z krzyżykiem. – Oczywiście jako młody podchorąży...
 - Ciekawe, ciekawe – powtórzył Tung.
 - Nic ciekawego_ - ksiądz wzniósł obie ręce, po czym opuścił je z rezygnacją. - No dobrze, niech pan słucha... - rzekł do Chińczyka. - Było tak. Po bitwie nad Bzurą przedzieraliśmy się do Warszawy każdy na własną rękę, nocami... A za dnia skryliśmy się w wiejskiej chacie. Było nas trzech... Raptem w naszą stronę zmierza przez opłotki niemiecki żołnierz! Inni szli dalej, a ten pakuje się prosto do naszej chałupy... Kapral ranny, a drugi mój towarzysz niewyspany, zastrachany. Zabieram mu karabin. Karabin z bagnetem na sztorc... Chwytam! przyczaiłem się w sieni... Już Niemiec otwiera drzwi do ciemnej sionki, mruży oczy, waha się w progu... Lecz zamiast się cofnąć, postępuje naprzód, wchodzi drzwi po bożemu za sobą zamyka... Wtenczas z ukrycia pchnąłem go bagnetem, chyba prosto w brzuch. Bo ryknął wniebogłosy przygwożdżony upadł przyciskając ręce do brzucha. A było to potężne chłopisko. Więc długo konał... Proszę pana, bagnet zgrzyta o grzbiet, o kręgosłup i... Warto o tym pamiętać...
   - Dość tych okropieństw! - zawołała dziewczyna. -O, Boże...
   - Ciekawe... - szepnął Tung.
   - To pan prowokuje! - wybuchnęła cała w ogniach. - Pan, panie Tung!... Chince są okrutne! Kochają takie opowieści! Dla nich to chleb z masłem... A kto żywcem wrzucał ludzi do kotła parowozu?!
   - Malraux Dola człowiecza - uśmiechnął się Chińczyk. - Niestworzone rzeczy powypisywał! Ostatecznie...co wy. nazywacie naszym chińskim okrucieństwem, jest po prostu sposobem bycia załatwiania pewnych spraw czy porachunków. Zresztą zgodnie z tradycją... W końcu komu może zaszkodzić błazeńska czapka z papieru? No, tak... A wy? Cyklon B krematoria to przecież europejska specjalność... Wciąż coś nowego w tej dziedzinie! Nieprawda, panie reporterze?
   - A nie sądzi pan, że mimo swej różnorodności świat jednością się staje? - powiedziałem wyrwany z zamyślenia. - Nie lepiej... zamiast szukać cech odrębnych, dostrzegać cechy wspólne? Wie pan, Bertrand Russell powiada: “Kłopotem świata jest to, iż głupi są zbyt pewni siebie, a inteligentni zbyt pełni wątpliwości"...
  - Brawo! - zawołała dziewczyna. - To się panu dostało, panie Chińczyk! - zaśmiała się cicho.
  Uczestniczyłem w tym dyskursie jakby mimochodem, właściwie przemyśliwałem swoją sytuację na dworcu w Warszawie, dokąd ten pociąg wreszcie będzie musiał dojechać... Czy starczy mi sprytu, aby umknąć tym trzem agentom? Jakie to ryzykowne! Na szczęście, moja obstawa będzie ze mną nie odstąpi mnie na krok. Słyszałem o kilku mężach stanu, którzy robią psikusy urywając się swoim obstawom, ile się da, lecz mnie nie stać na taki hazard! Im dokuczyła ochrona osobista, bo mieli ją na co dzień od lat, więc mogli sobie dokazywać bawić się w ciuciubabkę - tacy poważni ludzie, o których wciąż piszą w gazetach, a figlują jak mali chłopcy! Tymczasem ja do swojej ochrony, przydzielonej mi pierwszy raz w życiu, odnosiłem się serio... Wpływała korzystnie na moje samopoczucie.
  Co prawda, gdyby mieli mnie sprzątnąć, to żadna ochrona nie pomoże... Lecz dobrze wiedzieć, że ktoś strzeże człowieka w przeciwnościach... Dziewczyna na dobre pokłóciła się z Chińczykiem, lecz byłem tak zatopiony w swoich myślach, że nie wiem, o co im poszło... Zresztą wszyscy stali się swarliwi! Gadali jeden przez drugiego... Dobra, niech się kłócą, niech się pieklą, w to mi graj! Każda ich zwada jest mi na rękę. A może to ja stanowię kość niezgody? O mnie skaczą sobie do oczu? O, tak! Komu przypadnie ów kęsek, czyli ja! Albowiem - czyje przypadnie dzielić szaty, to już wiadomo...
  Wzdrygnąłem się. Czarny kruk, konduktor, wetknął głowę do naszego przedziału.
  - Sto trzydzieści sześć minut opóźnienia - oświadczył złowieszczo poszedł dalej.
  - Zatem skończyły się dobre czasy kolei warszawsko-wiedeńskiej - powiedział emisariusz apostolski.
   - Dorobiliśmy się, kurcze! - stęknął mój bodyguard.
  Raptem odczułem przemożne pragnienie krzyku...
  Chciałem wstać, wrzasnąć na całe gardło krzyczeć, krzyczeć, krzyczeć - wniebogłosy! A bo ja wiem, co mnie napadło? Co to takiego? Nie wiem... Minęło za chwilę. Widać - wierzgnął we mnie jakiś diabelski kompleks klatki. Ta nie kończąca się podróż, gra nerwów, wszystko razem doprowadziło mnie do takiego stanu... jak tu sobie pofolgować? O, Boże. Kolega zwierzył mi się, że na przewlekłych zebraniach, gdy wszyscy wyżywają się w gadulstwie, ma ochotę wywalić język. Taką ma potrzebę wyładowania, pofolgowania, ulgi. Ciekawe, co by zrobił, gdyby mu przyszło tak cierpieć, jak mnie w tej podróży? Tymczasem swary w przedziale przestały kipieć. Więc uzgodnili wzajemne interesy! Brzydula zaczepnie trącała mnie kolanem. Zajrzałem w jej szare oczy. Czy w ten sposób daje mi do zrozumienia, abym trzymał się blisko niej, a zaprowadzi mnie w bezpieczne miejsce? Do licha, to też może być podstęp! Powinienem wracać prosto do domu, a nie ukrywać się w jakichś zakonspirowanych lokalach, melinować się gdzieś pod damską opieką... Lecz raptem skusiło mnie, by wypróbować - najpierw na krótki dystans - moje predyspozycje telepatyczne. Przymknąwszy powieki zadepeszowałem do dziewczyny:“Voulez-vous coucher avec moi, madame?.." Nadeszła cichutka odpowiedź: “Si, seńor!"... Skwitowałem: “Gratia, my lady. Enchantć. Merci." No odtąd nie sposób było się wycofać... W dodatku zrobiłem głupstwo, gdyż pochyliwszy się, pogłaskałem ją po łydce tak zgrabnie, że nikt tego nie zauważył! Dziewczyna pokraśniała, wyjęła puderniczkę, zajrzała w lusterko. Miło, kiedy w takim biedactwie ocknie się Kleopatra. Wnet przypudrowała nosek, pociągnęła szminką wargi, a potem zza zwierciadełka zerknęła zalotnie... Teraz to już . prawie Mata Hari! A ja spisałem się dzielnie - poprawiwszy jednocześnie jej autoportret swoje samopoczucie..
  - ...A wy sobie kęsim, kęsim! - mówił do Chińczyka człowiek, za którym stały Nieznane Siły. - Urządzacie regularne auto da fe!... Krytyki, samokrytyki, czystki, sądy publiczne tajne. Przecież pan wie, kto to był Kao Kang w jaki sposób został usunięty?
  - Stare dzieje - mruknął Tung.
  - Stare dzieje! Rok 1955! A potem wielu, wielu innych, głośnych lub mniej głośnych! Gdyby świat wiedział o wszystkim, co się u was wyprawią, podniosłoby się wielkie larum... Dlatego wszystko trzymacie pod korcem!
  - Trzymamy albo nie trzymamy - zauważył" Tung.
  Wtedy człowiek, za którym stały Nieznane Siły, wymierzył w niego palec.
   - Panie Sierzputowski... Weź pan Japończyków! Co za skok wspaniały! A wy? Biedni zacofani: stal wytapiacie chałupniczym sposobem! Egzystujecie na pograniczu głodu... Ale Chiny to pępek świata, a wszystko, co najcenniejsze w kulturze ludzkiej, powstało właśnie u was, przez was zostało stworzone! Nikt nie wymyślił prochu, ale wy tak! Cały świat macie w pogardzie... Kiedyś czułem wielką dla was sympatię, panie Tung, ale dawno straciłem. Nie ja jeden... Jeśli tak dalej pójdzie, jeśli będziecie nadal wyczyniać to, co wyczyniacie, zobaczysz pan, świat odwróci się od was... Wiem, co wam się marzy! Siedzi to w was, aby uzewnętrznić się, gdy przyjdzie pora. Ot, co! Tak jak imperium rzymskie obdarzyło ludy swoim Pax Romana, wy chcielibyście obdarzyć calusieńki świat swoim chińskim porządkiem. Nawet jeśli wam się to uda, chwała Bogu, nie będę tego oglądał... Tak, panie Sierzputowski... Z całego sentymentu została mi tylko słabość do chińskiej kuchni, która rzeczywiście jest najwybredniejsza pod słońcem!
  - Wysłuchałem pana z uwagą... - odparł Tung. - Przepraszam, jak pańska godność?
  - Mniejsza - mruknął ten, za którym stały Nieznane Siły.
  - Mniejsza to mniejsza... - zgodził się Chińczyk. - Ale nie wyszedł pan poza slogany... Dobrze, od lat trwa u nas walka polityczna, ale walki polityczne, jeszcze gorsze, trafiają się wszędzie, raz po raz... Z tą różnicą, że kończą się daremnym przelewaniem krwi, zamachem startu, czyli niczym. Zmianą pokrywki na bulgoczącym kociołku. A nasza walka ku czemuś zmierza... Panie ten... - powiedział śmiało do swojego adwersarza. - Wielka przyszłość należy do nas, a nie do Europy. Europa zaczyna obumierać, gasnąć, tetryczeć, wynaturzać się. Nażarta, przeżarta, sama nie wie, że już przeżarła samą siebie. Pod każdym względem - religijnym, kulturowym. To nieboszczka uszminkowana na wzór amerykański... O, właśnie! Tych nuworyszy, Amerykanów, zeżre to samo, dobrobyt. Tak samo jak wszystkich innych, którzy ich w tej chwili naśladując, sprzedają to jako własną ideologię... Afryka nie tak dawno zlazła z drzewa wiele wody upłynie, nim jako tako urządzi to swoje panopticum... Po Latynosach nie ma się czego spodziewać, niewybredni mieszańcy... Kto zostaje na placu? Ano, my... - powiedział skromnie Tung. - Wielkie Chiny. Po prostu taka jest logika dziejów, proszę państwa. tak przedstawia się rzeczywistość.
  - Na razie konkrety są takie - odezwałem się w ciszy, która nastała po tym wielkim expose. - Mój kogega będąc w Pekinie w dniu święta ludowego widział chór złożony z dziesięciu tysięcy generałów!
  - Zgadza się - potwierdził Tung z uśmiechem. - Weźcie państwo mieszkańców USA Związku Radzieckiego do kupy, to będzie ich razem dwakroć mniej niż Chińczyków.
   - Panie Tung, będę z panem szczery... Znalazłem się akurat w Ameryce, kiedy newsreel podał wiadomość o waszej pierwszej eksplozji nuklearnej... Okropnie się przeraziłem. To był blady strach.
  - A nie obawia się pan tej samej broni w rękach Amerykanów, Rosjan, Francuzów, Anglików?
  - Wtedy o tym nie myślałem. Lękałem się tylko was...
   - “Żółte niebezpieczeństwo"? Ach, jacyście mało pomysłowi!
  Dziewczyna dawała mi znaki, abym nie kontynuował tego wątku, prawda, że temat śliski. Z przekory chciałem powiedzieć jeszcze kilka słów, ale się rozmyśliłem. Nie powinienem narażać się bez przyczyny, dla zaspokojenia swojego gadulstwa. Coś musiało być na rzeczy, gdyż mój bodyguard też interweniował:
   - Panowie, mówmy lepiej o podróżach, polowaniach, kobietach, kurcze.
   - Albo nie mówmy wcale - wtrącił ten, za którym stały Nieznane Siły. - Świat to już nie beczka prochu ani reaktor atomowy. Świat to nuklearny akcelerator! I w tym cała bieda.
   - Więc zorganizujcie, panowie, konferencję rozbrojeniową - odezwała się z przekąsem dziewczyna.
   - To nie żarty - odparł ten. - Cała przyszłość od tego zależy. Życie na Ziemi. A myśli pani, że wszyscy się podporządkują? A chociażby ci... - wskazał na Chińczyka.
  - Diabli z wami! - zdenerwował się Tung po raz pierwszy. - To ja mam być wytykany palcem? A reszta bractwa, to co? Kto ma największe arsenały?
   - Mili moi... - odezwał się emisariusz apostolski. - Potencjał jest taki, że zniknie rodzina człowiecza, zostanie karaluch... Dlatego trzeba wreszcie coś zrobić dla Królestwa Bożego na ziemi...
  Trele morele, pomyślałem, łatwo wam obracać gładkim językiem! Toż wiadomo, że w człowieku siedzą pasje dwie. Twórcza niszczycielska. Co jedni wznosili wieki całe, barbarzyńca zmiecie za jednym zamachem! Zawsze tak było. Kartagina. Warszawa. Hiroszima. Arsenały puchną. Pandemonium czyha.
   - Nic się nie rozpęta! - zawołał Guliwer. - Trwać będzie równowaga strachu, kurcze.
   - Ano zobaczymy - mruknął Tung - zobaczymy...
  W rzeczy samej, zobaczymy! Wszyscy razem, tak jak siedzimy... Wszyscy razem stanowimy... załogę statku kosmicznego we wnętrzu kabiny, która mknie ku najdalszym zakamarkom Kosmosu! Aby sprawdzić hipotezę uczonych, między innymi Freda Hoyle'a, wyrażoną w The Nature of the Universe... udowodnić teorię o ciągłym rozprzestrzenianiu się wszechświata! Niesie nas rakieta fotonowa, śmigająca przez międzygwiezdne pustkowia z chyżością światła... A ja zastanawiam się, dlaczego dobrałem taką właśnie załogę, która w każdej chwili może sobie popodrzynae gardła? Jedyna kobieta wśród pięciu mężczyzn może tylko napytać biedy! A jeśli już emisariusz Ducha Świętego, to gdzie choć jeden astrofizyk, bodaj astronom?! Gdzie lekarz? Co za pomysł, zabrać takie tałałajstwo na pokład statku kosmicznego! To już Dziadek powiadał: “W czasie kryzysów, panowie, strzeżcie się agentów"... A ileż to kryzysów wyniknie podczas tak nieprzytomnie długiej podróży! Właśnie - jak długiej? O, tego nie wie nikt...
  Trzeba minąć tysiące tysięcy gwiazd tysiące tysięcy Planet, całe to mrowia wspaniałe, wszystkie kolejne mgławice - doścignąć rozprzestrzeniający się wszechświat, zrównać się łeb w łeb... A ponieważ nie wiemy, z jaką szybkością wszechświat się rozprzestrzenia, może się okazać, iż robi to szybciej, niż my go ścigamy, a więc nie dościgniemy go nigdy! będziemy w nieskończoność mknąć, mknąć mknąć w ślad za nim, nawet kiedy pomrzemy... Kiedy Ziemia zniknie nam z oczu, kiedy Słońce zamieni się w błyszczącą główkę od szpilki, a potem to gwiaździątko zgubi się w otchłani... My zaś będziemy dostrzegać przed sobą coraz to nowe ciała niebieskie, których na Ziemi nie uświadczysz nawet przez najczulsze teleskopy Mount Palomar...
  Jako szef załogi będę wykorzystywał swój dar boży, swoje uzdolnienia telepatyczne, radioteleskopowe, do odbierania sygnałów z mijanych gwiazd planet, do zachowania kontaktu z Ziemią... Może będziemy popasać po drodze, o ile otrzymamy zaprosiny, choć, jeśli o to chodzi, trzeba być ostrożnym, jak Odys... Ale kiedy pomyślę, że jest szansa doścignąć wszechświat w jego ekspansji!, kręci mi się w głowie dreszcz wspaniałej emocji przebiega mi po grzbiecie... Tak, czuję się jak Kolumb wszechczasów! Nie darmo noszę to samo imię! O Boże, dmij w nasze żagle! Niechaj moja kondycja fizyczna zostanie wzmocniona! O psychiczną nie pora się trapić, bo jest wyśmienita chyba wszyscy to widzą! Hej-ho, w cud-podróż! W pogoń za rączym wszechświatem... Oczywiście, jeśli ta banda agentów, moja załoga, nie pokrzyżuje mi zamiarów! Przyglądam się im bardzo uważnie...
  Chińczyk siedzi skupiony, ze zmarszczonym czołem, jakby rozwiązywał problem wielkiej wagi. Ten, za którym stały Nieznane Siły, też nad czymś deliberuje przymknąwszy powieki. Emisariusz watykański splótł ręce, widać modli się za grzechy świata. Guliwer zaś trzyma wzrok wbity w jeden punkt - tam, gdzie przytwierdzono do ściany fotografię Morskiego Oka, dalekie wspomnienie - a dziewczyna spogląda w okno, za którym w czarnej otchłani wiruje biały pył gwiazd, śnieżyca.
  Zastanawiałem się, czy którekolwiek z nich potrafi czytać w moich myślach. Podejrzewałem o to Chińczyka. Wszak kiedyś będzie to możliwe - natychmiastowe odczytywanie ludzkich myśli! Myśl jeszcze nie narodzona, ledwie poczęta, będzie skwapliwie rejestrowana, kwalifikowana, a potem segregowana powierzana pamięci odpowiednich komputerów - tak samo jak myśl dojrzała. Każdy pod słońcem będzie miał swoją sygnaturę, perforację, miejsce w katalogu. Komputery znajdą się na usługach, ostatecznie po to je skonstruowano. Powstanie zatem ogólnonarodowe, światowe dossier każdej myśli każdego mieszkańca Ziemi. Wreszcie kres nieprawomyślności! I wreszcie nastanie uniwersalny porządek...
  Oho! Światło znów jęło mrugać!... odebrałem zirytowaną depeszę: BEWARE! STOP STRZEŻ SIĘ! STOP NEC HERCULES STOP OVERL. Ostrzeżenie napędziło mi strachu! Siedziałem jak przykuty. Więc muszę strzec, pilnować swoich myśli... Inaczej - groza, gdyż grozi im przechwycenie!... Trącam w ramię Guliwera, nie wolno mu spać! Uśmiecha się do mnie półsenny, krzepiąco uśmiecha. Och, mój bodyguard dotychczas wprost bez zarzutu! Sama jego obecność w przedziale uczy moresu tamtych trzech. Widać, jakie wrażenie robi na nich ten wielkolud. Nie zostawi mnie na pastwę losu - miałbym się z pyszna!
  Ten lęk, który przyczaił się we mnie... Bałem się od początku tej podróży! W ciągłym zagrożeniu jak człowiek przed egzekucją! nikt z nich nie wie, że cały truchleję! Od najmłodszych lat powiadano mi, że zachowuję się jak Anglik, ma się rozumieć - taki opanowany! Cóż za humbug nieporozumienie! Maska. Maska nadrabianie miną! O Boże, kiedy wrócę do domu? Kiedy spocznę? Kiedy zasnę? Lękam się zdrzemnąć... Oczy otwarte, stale na baczności, stale w pogotowiu. Owszem, coś mi się powiodło... Wszak nie dając nic poznać po sobie, nawiązałem z nimi rozmowę towarzyską, każdemu miałem coś do powiedzenia, a w ten sposób wyprowadziłem ich w pole, traktując jak zwykłych pasażerów, na czym im z pewnością bardzo zależało. Lecz wiedziałem swoje, rozpoznałem ich, rozszyfrowałem niemal natychmiast! Od pierwszego wejrzenia, choć się maskowali... Może najmniej - emisariusz watykański, który zawsze mógł liczyć na sympatię w katolickim narodzie. Kto wie, czy nie trzeba go wyłączyć spośród moich prześladowców, bo Kościół od czasów Inkwizycji przestał stosować tak bogate środki dla wychowania maluczkich. A jeśli był to ktoś zupełnie inny, kto tylko podszywał się pod Stolicę Apostolską, bo wygodny to parawanik? Poczekajmy, okaże się samo.
  Boże święty! Nie odczuwam lęku przed żadnym z nich, kiedy tak na nich patrzę, lecz czuję lęk w ogóle. Może przed bliską śmiercią, którą mi ktoś zada... Choć im wszystkim przyzwoicie z oczu patrzy! Lęk mój zrodził się z intuicji... Przeczucia Niebezpieczeństwa, które dopiero się zbliża... Albo też wszystko, co mówił ten, za którym stały Nieznane Siły, wszystko, co mówił Chińczyk, jest nieprawdą, celowym wprowadzeniem w błąd, po prostu oszustwem... A oni sami wcale nie są kimś, za kogo się podają! - Głowa mi puchła od tych roztrząsań, supozycji domysłów, tak przecież istotnych. Ciążyło znużenie. Umęczony byłem, udręczony byłem... Raptem, aż podskoczyłem! Za oknem przeleciał oświetlony peron z napisem: ŻYRARDÓW... No, to już było coś!
  Zerwałem się, wyszedłem na korytarz zapalić papierosa zastanowić się, co dalej... Źle znosiłem siedzenie w klatce. Odczuwałem dokuczliwą potrzebę ruchu, chodzenia, poruszania się, zmiany miejsca. Lecz po korytarzu spacerować nie sposób, taki był zatłoczony, szukali w nim azylu pasażerowie drugiej klasy PKP. Wagonem ciskało niemiłosiernie, podłoga umykała spod stóp, uchwyciłem się poręczy przy oknie, żeby nie obijać się o ściany. Wagon był w mękach drgawkach, aż coś w nim skuczało!
  Stwierdziłem rzecz niezwykłą... Wszystko, na co spojrzałem, zdawało mi się rzeczywiste nierzeczywiste zarazem! Dziecko tak patrzy na cudowność otoczenia, zanim ośmieli się wytargać psa za uszy. Co realne, miało posmak nierealności... Baśń, feeria, fantasmagoria... Świat był tylko odbiciem czegoś nieskończenie niezwykłego!... Och, nie bałem się tych przemian, zwłaszcza że rodziły się w klimacie łagodności, więc nie były aż takie groźne... Moi towarzysze podróży jawili mi się jako indywidua z krwi kości, a zarazem jako aktorzy, skończą swoją grę, zejdą ze sceny być może słuch o nich zaginie na zawsze. Zatem było to ambiwalentne uczucie, że oni są, ale ich nie ma... Albo też - w tej chwili są, a zachwilę znikną! Dlatego właśnie mogłem się ich bać nie bać. Lękać nie lękać, że zrobią mi krzywdę...
  Jedno wszelako było okropne, doprowadzające mnie do cichej rozpaczy... Przy całym moim trzeźwym spojrzeniu na świat gnębiło mnie poczucie zagrożenia osaczenia, wprawdzie nie tak silne, aby wpędzić mnie w panikę, ale dokuczliwe jak ból... Pulsowanie to nasila się, to słabnie, lecz wciąż jest obecne. Instynkt mi mówił o jakichś machinacjach, zakulisowych działaniach, przed którymi będę musiał się bronić nie wiadomo, czy podołam... Od pierwszego ostrzeżenia, jakie przekazała mi piękna góralka, podskórny lęk płynął we mnie czarnym strumieniem...
  A przy tym - o ludzka pycho marności! - czułem się wywyższony... Człowiek, którym interesują się wywiady kontrwywiady! Człowiek, przeciwko któremu warto wszczynać przebiegłe machinacje, człowiek etc, etc, etc W każdym razie: nie wolno się bać! Ułatwiać sprawy przeciwnikom! tak mieli tę przewagę nade mną, że odznaczam się wrażliwą psychiką, a więc przeżywam wszystko w trójnasób. Na przykład - kiedy rodziła się Jo, nasza córeczka, tak lękałem się o żonę, że całą noc klęczałem w kościelnej nawie, modląc się wznosząc prośby do Pana Boga. Kiedy miałem wygłosić pierwsze przemówienie, dobrała się do mnie taka trema, że nie spałem do bladego świtu. A gdy w dzieciństwie ujrzałem dziadka w otwartej trumnie, długie miesiące nie mogłem ochłonąć nie zapomnę tego widoku do ostatniego tchnienia. Już te przykłady, aby ich nie mnożyć, wystarczą do określenia mojej konstytucji psychicznej, jak się to niegdyś mówiło, czyli - mojego “ja". Natury tego typu - coś mi się wydaje - wcale nie muszą być miękkie, mogą nawet odznaczać się wielką wytrzymałością, również odpornością na ból... Ale przecież wymyślono wypraktykowano takie sposoby, które potrafią złamać najsilniejszy charakter! oto, czeka mnie ogniowa próba,, być może - dorastałem do niej przez całe czterdzieści lat!
  Ledwie zdążyłem zapalić papierosa, a już zjawił się mój bodyguard. Wyszedł z przedziału w minutę po mnie stanął na posterunku. Niezawodny Guliwer!
  - Kurcze, co pan sądzi o tym Chińczyku? - zagadnął.
  - Sierzputowski? Wydaje się dość sympatyczny. Pewnie układał Gazetki Wielkich Hieroglifów, służył w Czerwonej Gwardii.
  - E, tam była tylko młodzież! A on ma dobrze po czterdziestce. Kurcze, zachowuje się jak... - mrugnął okiem. - No, wie pan.
   - Czyżby? Nie wydaje mi się... Ojciec Polak, matka Chinka... Sądzę, że on ma jakąś misję do spełnienia... - zauważyłem.
  - Niech pan się nie da nabrać na bajeczkę o tacie... Zagranie pod publiczkę! - rzekł Guliwer. - Wkosić sympatię zaufanie, a potem... Sam pan wie.
  - Chłopie, Anglicy mają Chińczyka w każdym mieście, tak kochają chińskie restauracje. W ten sposób zafundowali sobie całą piątą kolumnę! A u nas?... Widujesz Chińczyka tak rzadko, że zaraz jest ewenement... Chłopie, byłem kiedyś na kolacji z dwunastu dań w chińskiej knajpie na East Endzie! Pałeczkami się jadło. A cóż to za kuchnia, kilka gatunków ryb, kilka gatunków mięs, flory fauny morskiej, kilkanaście rodzajów przypraw jarzyn, to na pikantnie, to na kwaśno, to na słodko, taki “chop sweet suy"!... Wszystkie smaki od Konfucjusza do Laocy... Cała paleta, wszystkie rozkosze podniebienia, od konfucjanizmu do taoizmu!... Człowieku, albo to dziw, że Chińczycy podbili Anglię, a myśmy jak zwykle bez sensu się obronili?...
  - Hm, tak... - rzekł Guliwer przełykając ślinę. - Ten Chińczyk to ktoś, widać po nim.
  - Jeśli coś wiesz, przyznaj, że wiesz - powiedziałem spozierając mu prosto w oczy. - Gdy zaś czegoś nie wiesz, przyznaj, że nie wiesz. Oto prawdziwa wiedza. Konfucjusz.
 - Kurcze, pan wciąż o tej jego tajnej misji? Tego Żółtka? U nas?... E, toż go widać na kilometr!
 - A pana nie? – spytałem cicho.
- Tylko proszę, bez przytyków osobistych – odparł Guliwer. I wyjrzał przez okno, zmieniając temat. Kurcze, jaka zawieja!...Taksówkarze wezmą dupy w troki, no i dostań się do domu!...
    - Jedziemy w jedną stronę, prawda? – mrugnąłem ośmielająco.
    - A pan gdzie mieszka? - spytał z głupia frant.
  To dopiero szczera konspiracja. Łebski ten mój bodyguard.
   - Mokotów... - mrugnąłem.
  Wtenczas wielkolud się żachnął.
   - Żoliborz! - odparł kategorycznie. - Nic z tego.
  Nie da rady... Będziemy musieli się rozstać, kurcze! - i skrzywił się jakby z niesmakiem.
  Okropne! Zrozumiałem, że Guliwer mnie opuszcza. I udziela mi instrukcji: na dworcu musimy się pożegnać, taksówki nie wchodzą w rachubę, broń Boże, w inny sposób muszę dostać się do domu... Więc przekazuje mnie pod czyjeś inne skrzydła? Jasne, kolej na - brzyduleńkę! Odetchnąłem - nadal mam swoją obstawę, a dziewczyny w naszym kraju są niezawodne, w dobrym złym, na wozie pod wozem!
  Zastanawiam się, dlaczego brał mnie na spytki co do Chińczyka? Pragnął ostrzec przed nim? Brzyduleczka też mnie ostrzegała!... Czyż kiedykolwiek mogłem przypuszczać, że zostanę wplątany w taką rozgrywkę, gdy inni mają znaczone karty wszystkie atuty - całą wiedzę! - a ja tylko resztkę rozsądku na podorędziu... No, bo cóż ja wiem? Wiedziałem, że ktoś dybie na moją skórę! Ale kto? Wiedziałem, że ktoś mi sprzyja. Ale kto? Wiedziałem, że może się to bardzo źle skończyć! Ale jak?... Zagadki. Same zagadki. lęk... Jezu, jaki strach!...
  - A może pojedziemy razem? - jęknąłem.
  - O rany, źle się pan czuje? - szepnął Guliwer.
  - Tak... Troszkę... tak.
  - Ale co się stało, kurcze?
  - Nie wiem...
  - Widzę, żeś pan podenerwowany...
  - Ale już mi lepiej... - odetchnąłem przyciskając rękę do serca. Wciąż biło na alarm.
  - Na pewno? - schylił się nade mną zaglądając mi w twarz.
  - Widzi pan, czasem śmierć mi w oczy zagląda... Więc strach, rozumie pan? Wtenczas ktoś? kto jest przy mnie, kto mnie nie opuści, przynosi mi ulgę...
  Wielkolud podrapał się w skroń.
  - A skąd u pana takie myśli?
  - Hm. A pan nie wie?
  - Dlatego pytam - odparł, sprytnie odbijając piłeczkę.
  - Och, podłoże jest psychosomatyczne... Nerwica. Nerwica serca - wyjaśniłem urażony tym uporczywie okazywanym mi brakiem zaufania.
  - Ach, tak! - westchnął. - Współczuję... Już w porządku?
  - Prawie, prawie... - uśmiechnąłem się z ręką na
  moim płochliwym sercu.
  - Kurcze, napędził mi pan strachu! - pokręcił głową. - Bałem się, że pan zasłabnie.
  - Dziękuję, sama dobra wola wspomaga...
  - A może to ten koniaczek, co? - spojrzał spod oka.
  - Młody człowieku, moja dzienna norma bywa znacznie większa! Pamiętaj, chłopie, nie należy sobie żałować... - powiedziałem. - Ty jeszcze nie myślisz o śmierci, prawda?
  Wielkolud nastroszył się, naburmuszył.
   - Nie dość na dziś tych farmazonów?  - wymruczał niechętnie.
  - Okropnie żal ci życia, co? - nalegałem.
  - Kurcze, na razie żal mi spapranych wakacji! -próbował się odciąć.
  - Więc jednak czegoś ci żal!... Poczekaj, coś ci powiem... - uparłem się przy swoim. - Masz do śmierci bardzo daleko, jeśli nie kupisz sobie trabanta. Silny, młody zdrów. Brawo! - poklepałem go po ramieniu. -Więc posłuchaj, bratku... Nie uprawiaj żadnego memento mori, jak ja od wczesnej młodości, bo źle skończysz...
  Nie rzucaj się na życie jak szaleniec w obawie, że śmierć ci nie pozwoli skorzystać z wszystkich jego rozkoszy i uroków. Życie to coś, czym trzeba się delektować, a nie pożerać je łapczywie jak głodny pies! Więc pamiętaj, nigdy tego nie rób. Mój drogi, wiesz, jak cię nazwałem?...
  Zatem, Guliwerze, dziękuję ci za towarzystwo w podróży, za opiekę, bo troskliwie opiekowałeś się mną - niechaj ci się dobrze wiedzie!... A teraz chodźmy do przedziału, bo zbliża się stolica, minęliśmy Milanówek...
   - Chwileczkę - przytrzymał mnie za ramię. – Daj się pan wypchać swoim przezwiskiem!... Wojtek mi na imię, nie wystarczy?
   - Jak komu - odparłem. - Guliwer to piękna postać. To Wieczny Człowiek przez duże WC! - lecz nie
  poznał się na podstępnym szyderstwie, nie skojarzył
  z popularnym znakiem międzynarodowym. - A Wojtek? spojrzałem nań z politowaniem. - Wojtków jest tyle, co wróbli na dachu! Jeden do drugiego podobny niczym się nie wyróżnia.
  - Bo też nie chcę się wyróżniać! - poczerwieniał.
  - Szary smutas - mruknąłem półgębkiem.
  - Co pan powiedział?
  - Nic ważnego - machnąłem ręką. - A wiesz, rozumiem różne rodzaje ambicji, ale ambicji, aby być niczym, zupełnie nie pojmuję...
  - Bo patrzysz pan swoim dziennikarskim oczkiem! Nie ma życia bez picu? Jest! - zawołał. - Mnóstwo ludzi tak żyje pracuje, całkiem to sobie chwalą. Czy z tego powodu mają być gorsi? Mój ojciec przepracował do emerytury bez żadnej wzmianki w gazecie! No co? Albo to on jeden? Więc nie zasługują na szacunek tylko dlatego, że nie chciało im się błysnąć? To wasze ulubione słówko! Błysnąć!... Barana trzeba, żeby zdrowie sobie strzępić na takie idiotyczne ambicje. Kto nie wymieniony w prasie, w radiu, w skrzynce z obrazkami... ten nie istnieje! Nie ma go?... A żeż, kurcze... Czniam na waszą popularność!
  - Miły Wojtku - odparłem rozbawiony, bo on tak się zaperzył, aż się jąkał. - Wiesz, co ci powiem? Jak podszlifujesz intelekt, to zajdziesz daleko, znacznie dalej, niż możesz to sobie dziś uświadomić albo przewidzieć. A wiesz dlaczego?... Młody człowiek bez ambicji to rzecz tak rzadka, że prawie niemożliwa!...
  - Moje prywatne życie to jest moja ambicja! - wybuchnął. - To wszystko, co mam... Cała reszta to pic fotomontaż! A żeż, dajcie nam wreszcie spokój! A żeż, przestańcie truć, kurcze!...
  - Oj, Guliwerku, Guliwerku!... - pogroziłem mu palcem wszedłem do przedziału.
  Wydał się raptem pełen ludzi, wszyscy się krzątali.
  Tylko Chińczyk nie ruszył się ze swojego miejsca, siedząc cierpliwie. Tamci się ubierali. Człowiek, za którym stały Nieznane Siły, miał kożuch jak izwozczik, obecnie hrabia. Imponujący kudłaty. Emisariusz watykański całkiem czarne palto z dyskretnym karakułowym kołnierzem. piękny fular. Biały. Brzydulka - już w zakopiańskim półkożuszku - mocowała się z bagażem. Pomogłem jej zdjąć z półki pokaźny plecak. A ona dziękując, skwapliwie dłoń mi podała - myk!, wsunęła mi do ręki papierek, karteczkę... Coś, co trzymała w pogotowiu, na okazję licząc!
  Mimo wielkiej ciekawości żenowałem się zerknąć przy tylu świadkach. Ki diabeł? A jeśli to lettre d'amour? Nie wiem, jak bym zareagował... Mam naturalną słabość do urodziwych kobiet! Dwadzieścia pięć, siedem lat, oczka małe, rysy przeciętne, nos przydługi - tylko bardzo piękne, puszyste włosy w popielatym odcieniu, cała ozdoba... kiedy tak przyglądam się jej, a papierek pali mi dłoń, raptem przychodzi mi na myśl - toż to gryps!... Gryps prowokacja! Gdyby mnie z tym nakryli na dworcu... Ach, szelma! Całą drogę taka dla mnie miła! Bezczelnie nie spuszcza ze mnie oczu, gapi się wyczekująco... Więc cóż? Voila! Starając się panować nad swoim wyrazem twarzy, rękę chyłkiem chowam do kieszeni, cichaczem gryps w kulkę zwijam... O, to nie lettre d'amour, myślę, to prędzej lettre de cachet! Ale rychlej mi oczy wyłupią, niż pozwolę się wygnać ze swojej ojczyzny... Więc omijam to wyczekujące spojrzenie kamiennie smutną zachowuję twarz, abyś, miła moja, nie poznała, że wiem, na czym ci zależy, przejrzałem całą twoją przewrotną, na zimno skalkulowaną grę!
  Tak, czas nagli! Gryps pali... Prowokacja dojrzewa! Wyrok na siebie zaciskam w spoconej dłoni... No, odwróć oczęta! Na chwilę odwróć te swoje szare oczęta! Daj mi jeszcze szansę... tak się stało! Nie rozumiem, dlaczego posłuchała, ale tak się właśnie stało... Na moment odwróciła wzrok, wyjrzała przez okno, za którym świecił Ursus. Natychmiast wrzuciłem kulkę do ust połknąłem. Ja, lisznij czełowiek... No kwita.
  Serdecznej, pysznej zaznałem ulgi! Jak zając, co ominął eksportowe sieci. sadzi susem przez Mazowsze.
  Wdzięczny byłem swojej wyobraźni, która potrafi przewidywać! Dzięki niej omijam pułapki losu, te diabelskie wnyki, w których traci się kończyny, życie ojczyznę Więc cichutko kładę uszy po sobie.
  A dziewczyna? Widać nieustępliwa. Na cóż ona liczyła? Wciąż spogląda wyczekująco.. A cóż mogę mieć jej do powiedzenia? Wykonuje swoje zadanie - nic więcej. Choćby robiła to dobrze, a nawet z polotem.. Cóż, nie zauważyła, że połknąłem gryps! Teraz ja mogę trzymać ją w szachu. Podroczyć się, pobawić jak kot z myszą... Siedzi napięta, zaróżowiona, w niezdrowych pąsach Błysk kokieterii w oku powoli roztapia się w szarym cieniu. Raptem liczko się kurczy. W oczach gniew! Mściwy a zimny... Zrywa się. Zabiera swój plecak burknąwszy coś na pożegnanie opuszcza przedział
   - Ach, Polki! - westchnął Tung. - Takie energiczne!
  Tymczasem Guliwer zdejmował z półek swoje narty Wreszcie usiadł trzymając narty między kolanami, czekał jak każdy. Emisariusz watykański kończył przesuwać paciorki różańca z ziarenek tak drobnych jak pestki winogron. Człowiek, za którym stały Nieznane Siły, ogromny w swoim kosmatym kożuchu, z powagą obserwował Chińczyka, a Chińczyk uśmiechał się do wszystkich.
  - Ciang Cing to ładna kobieta? - zagadnąłem go.
  - Nie ma innych - odpowiedział jak urodzony Polonus. - Dziś zbliża się do sześćdziesiątki - dodał - Ma zalety swojego wieku. Mądrość polityczną.
  - Ale parała się aktorstwem! - rzekł ostro ten, za którym etc.
  - Zanim została cesarzową...
  - Fakt faktem - powiedziałem. - Rewolucję kulturalną zrobiła wam aktorka!
  - Żona cesarza... - podkreślił cierpliwie Tung.
  Dobrze rzekł - żona cesarza! Herosa mędrca. Poety i autora czerwonej książeczki, pisma świętego. Mao zemrze, wiara pozostanie. Wiara, co góry chińskie mury Przenosi...
  - Pierwsza w naszych dziejach cesarzowa - powiedział Tung Sierzputowski z powagą. - Komuż by oddać się w niewolę? Wielkie szczęście dla Chin, Wielka łaska bogów.
  Wiara, co góry chińskie mury... raptem, gdy Chińczyk to mówił, wyobraziłem sobie inwazję na Europę! Od wschodu niepowstrzymanie idą Chiny! Idą nie uzbrojone! W tym ich siła!... Gdyby do nich otworzono ogień, dalekosiężne wyrzutnie rakiet balistycznych z pustyni Gobi zamienią Europę w proch pył!.. Więc idą, idą, idą... żółci, kosoocy, zajmując wsie, miasta miasteczka, stolice metropolie, źródła rzeki. Każde państwo otrzymuje swojego chińskiego namiestnika! chińskie nastają porządki. Nareszcie wielka grzeczność, układność ceremonialność. A nad wszystkim wielka niewiadoma... Radio po chińsku, telewizja po chińsku, bo chiński w odmianie pekińskiej to język urzędowy... Administracja chińska, nareszcie ład porządek! Albowiem wszystkie stanowiska wyżej woźnych piastują Chińczycy... Kontrrewolucja? Owszem, próbuje usilnie podnosić głowę... Więc zakazane jest pod groźbą napiętnowania: jedzenie czegokolwiek prócz ziemniaków z solą, posługiwanie się przy tym nożem bądź widelcem, posiadanie czegoś ekstra niż jeden płaszcz jeden garnitur albo jedna suknia na rok, takoż posiadanie samochodu, książeczki PKO, konta w banku etc, posiadanie biblioteki w językach innych niż chiński, posiadanie poglądów... Nad Wisłą wreszcie cisza spokój! Tymczasem - w wyniku inwazji giną wszystkie psy koty w Europie! Jak kiedyś muchy w Chinach... Plaga myszy szczurów, a także chomików stepowych, które mnożą się zastraszająco, doprowadza do marszu tych zwierząt na wschód, marszu na Chiny. Myszy, szczury susły biorą odwet za Europę!
  Zerknąłem na Tunga, uśmiechał się. Gdyby wiedział, co ja akurat wymyśliłem!... Wytworny, ma zgrabnie skrojony garniturek, koszulkę białą non-iron, papuzi krawat ze złotą spinką, a w piersi krociowe serduszko hunwejbina...
   - Pan w Polsce przejazdem czy na dłużej? - zagadnąłem.
   - Misja handlowa - odparł bez mrugnięcia powieką.
  Akurat! Chytrze się wywinął! Handel go tu sprowadza! Nadchodził kluczowy moment, koniec podróży... Spoglądałem na nich wszystkich: na człowieka, za którym stały Nieznane Siły, na emisariusza pontyfikalnego, Guliwera na Tunga Sierzputowskiego, niby to pół-Polaka. zastanawiałem się - który?
  Ten w kożuchu! Tak jak udało mi się rozszyfrować emisariusza watykańskiego Chińczyka, to tego nie mogłem rozgryźć ani w ząb! Ten, za którym stały Nieznane Siły, ogromniał w moich oczach przez swoją tajemniczość... Każdy był groźny na swój sposób, lecz ten najgroźniejszy - Gdyby tak mruknął: “Pan pozwoli za mną...", nie umiałbym się sprzeciwić, nogi by się pode mną ugięły! Tak, to był dopiero przeciwnik: zażądałby wszystkich informacji z mojego życia zawodowego, towarzyskiego, prywatnego, z moich podróży zagranicznych, z moich nagrań, z moich poglądów politycznych, filozoficznych, estetycznych - całej esencji, tudzież z nielegalnego przekroczenia granicy do Słowacji... A kiedy mu się tak wyspowiadam... Dopatrzy się w tym wszystkim Bóg wie czego! Zacznie zadawać podchwytliwe pytania... A sam nie powie, w czyim imieniu? Kogo, na litość boską, reprezentuje?!
  Ach, ta gra, w którą zamieszane są przemożne siły! Ich oscylowanie stwarza ogromne napięcia, rzędu milionów woltów! Mogą porazić nie tylko mnie, ale was, panowie! Wszyscy możemy obrócić się w garsteczkę popiołu! Wszak to temperatura magmy, płynnego żelaza, więc łatwo wyparować w wieczność bez śladu!... Wy, którzy mi zagrażacie, sami jesteście zagrożeni... Za długa to podróż, nie na moje nerwy!
  Koszmary senne nierzeczywistość? Niestety - jawa rzeczywistość... Wszystko, co czułem, co widziałem, co spostrzegałem, wszystko, co mnie otaczało - wszystko to było realne. Świadectwem tego mój realny lęk, z którym nie wolno mi się zdradzić...
  Ach, ta gra ma zbyt wiele elementów sekretnych, nieznanych, na które spadł mrok tajemnicy. Tym większa moja trwoga! Sam, ze skołatanym rozumem, znużoną inteligencją... Na przykład, przekonałem się, że ten, za którym stały Nieznane Siły, mógł swoją tajemną władzą spowodować, żeby mi serce pękło. Trzasnęło jak pęcherz Pełen krwi! Wciąż na wspomnienie owej chwili robiło mi się straszno. A przecież ujawnił zaledwie cząstką swoich możliwości, tak samo jak Chińczyk, który nieprawdopodobne rzeczy zdziałać potrafi! A wstrzemięźliwy, dystyngowany emisariusz watykański, który mógł (?) wprząc do dzieła moce nadprzyrodzone! Więc poluje na moją zbłąkaną duszyczkę? Nie chodzę do kościoła, czuję się agnostykiem. Wszak mam duszę do stracenia duszę do odzyskania! Patrzy na mnie spod oka... Więc przypomnę triu słowa markiza de Sade: “Twórca świata jest najgorszą, najokrutniejszą, najokropniejszą ze wszystkich istot..."
   - O, nie godzi się bluźnierstwem kończyć tak szczęśliwą podróż!... - odezwał się człowiek z krzyżykiem. - to pan!... A po cóż to powtarzać słowa tego psychicznie chorego wykolejeńca? Pisma jego na stulecie poszły w zapomnienie, dopiero nasz ponury zepsuty wiek przypomniał sobie o nich... Zapewniam pana, Twórca świata jest najpiękniejszą ze wszystkich istot... - zakończył cichym głosem: - w Nim potęga chwała, na wieki wieków.
  Jacy oni szczęśliwi, pomyślałem, ci wszyscy, którzy wierzą!... Niedowiarkowi oścień śmierci tkwi w wątrobie, trwoga go nie opuszcza, natomiast wierzący mają do śmierci miłość, albowiem ona ich zbliża do Boga. Wiara góry przenosi, wiara serca podnosi. Wiara jest eliksirem życia. Jacyż oni szczęśliwi... Promienieją, tak jak ten siwy apostoł, pogodą radością, gdy mówią: “Twórca świata jest najpiękniejszą ze wszystkich istot!"
  A ja was nienawidzę! Nienawidzę za pogodzenie siej z cierpieniem śmiercią. Za tę wyrozumiałość dla Stwórcy, który za nic nie odpowiada albo jest ad infinitum, usprawiedliwiany przez kazuistyczne zabiegi. Za tę pokorę, uniżoność podległość. Za te duszyczki, które niosą w darze... A to heca, kiedy wyjdzie na jaw, że wszyscy jak jeden mąż, nie wyłączając świętych błogosławionych, trafią do piekielnych bram! Wymyśliliście piekł niechaj piekło będzie z wami!... Zaledwie to pomyślałem znienacka ujrzałem człowieka w długiej szacie, z koro cierniową na skroniach! Stąpał przede mną, widział przygarbione plecy, spod bosych stóp unosił się ku biały jak śnieg. Pięty spękane, znojem przeżarte. Raptem obejrzał się - oniemiałem. Struchlałem z wrażenia... Człowiek ten nosił moją twarz! Moje oczy, usta, czoło, mój nos, moje rysy. To byłem ja - cały w zielonej, zbrukanej szacie... Męczennik pokutnik. Żadnych stygmatów, tylko ten cierń, a może cień, na skroniach. on, ten ja, nie ja, szedł nie po Galilei, lecz po długim zielonym korytarzu zamkniętym kratą, którą przeniknął, szedł dalej po mazowieckich wydmach wśród kusych sosenek, wrzosu jarzębiny, przysypanych śniegiem... tyle spostrzec zdołałem.
  Ktoś potrząsnął mnie za ramię. Ocknąłem się w przedziale pod oknem. Emisariusz apostolski schylał się nade mną.
   -- Dojeżdżamy... - powiedział z uśmiechem. - Akurat się pan zdrzemnął?
  Przycisnąłem jego zimną dłoń do skroni. Potrząsnąłem głową, w której jeszcze szumiało. zwróciłem się do niego szeptem:
   - Ksiądz posłucha... - wyznałem z przejęciem - przed sekundą miałem widzenie!
  Natychmiast usiadł przy mnie, tak dyskretnie jak do spowiedzi. Lecz spojrzał na mnie z nie ukrywanym smutkiem. No westchnął.
  - Nauka dowiodła, że... - szepnął - widzenie nie trafia się per se. Są różne rodzaje halucynacji, których oczywiście nie należy z tym mieszać... Ale niestety widzenia trafiają się po narkotykach, choćby LSD, których pan, mam nadzieję, nie używa? A także przy szczególnych urazach mózgu, na co pan, jak szczerze ufam, nie cierpi... A zatem zdrzemnął się pan po prostu coś się panu przyśniło...
  - Ależ to widzenie! Prawdziwe widzenie! - schwyciłem go za rękę. - A... święci nie miewali?
  - Między nami mówiąc... - nachylił się jeszcze bliżej, odwrócony plecami do reszty towarzystwa - święci nie należeli do ludzi psychicznie zrównoważonych... A prawdę rzekłszy, niejeden był myszygiene... Exemplum: święty Hieronim mógł mieć coś w rodzaju dementia praecox, no a już święty Antoni pustelnik... - Urwał. - No, głowa do góry! Co się panu śniło?
  - Nic! - wzruszyłem ramionami.
  - Ano właśnie, synu - powiedział z łagodnym uśmiechem. - Otóż to właśnie...	Wtenczas się zirytowałem.
  - A ja nie wierzę, że pański Stwórca jest najpiękniejszą istotą! - zawołałem. - nie ja jeden! Krocie ludzi nie wierzą! Krocie, dla których istnienie Boga nie da się pogodzić z cierpieniem śmiercią. Bóg sam się wygnał z tego łez padołu. Dzieło Stworzenia!... Proszę księdza, takiej drugiej fuszerki jak świat światem nie było!...
  - Ach, jakże ja lubię osobistych wrogów Pana Boga!... - wstał zapinając palto z karakułowym kołnierzem. - Mój synu! Kwituje pan mizernym dowcipem Dzieło Stworzenia, Tajemnicę Bożą! Zapomina pan zupełnie o Dziele Odkupienia, nieśmiertelności duszy... Cierpienie, mój synu, jest wpisane w porządek rzeczy... Narodziny, życie, śmierć... Każdy ma swoją szansę! Czy to nie sprawiedliwe? Czy to nie piękne? Radzę panu zagłębić się w tajemnicę życia, bo tędy dojdzie pan do bożych tajemnic... Oby tylko starczyło panu odwagi, no wyobraźni!
  Wtem światło przygasło jęło migotać Morsem po angielsku: “Stop Talking... Stop Talking... Stop Talking... Over!" Więc połknąłem ripostę na wywody apostoła, którą miałem w pogotowiu. Zmilczałem, bo nie wolno zlekceważyć tego sygnału, który był równie złowieszczy, jak SOS albo Save Your Soul!
  Tymczasem nikt nie wyszedł wcześniej z przedziału tak jak biedna brzydula, która gdzieś tam tkwiła ze swoim plecakiem, tylko czekali w pogotowiu, ukradkiem spozierając na siebie. Czasem któryś strzelił okiem w moją stronę, ale błyskawicznie odwracał wzrok. Trwali w napięciu, skupieniu, przyczajeni na modłę drapieżników. Lamparty! Który pierwszy skoczy mi do gardła?! Łatwo się nie dam! Chińczyk jest mały, ale zna dżudo i karate! Watykańczyk jakieś inne chwyty! A ten trzeci to siłacz, potęga w kożuchu! Bez pomocy Guliwera jestem skończony, oby mnie nie opuścił... Wciskam się w kąt, gotów na wszystko.
  W przedziale rosnąca atmosfera napięcia... Powietrza naelektryzowane, lada moment strzeli iskra, wielki błysk i ktoś trupem padnie! Dopiero widać, jakie potęgi gniotą  się w puzderku przedziału! Za sekundę eksplozja wstrząśnie całym pociągiem... Starczy jeden nieopatrzny gest! Dlatego wszyscy siedzą jak trusie... Za późno! Każdy wniósł swój potencjał, niestety, potencjał gigantyczny! piorunująca mieszanka, którą tylko nasz kamienny spokój ma szansę utrzymać w ryzach... Metafizyczna nitrogliceryna! A tymczasem dokucza mi pokusa - sprowokować wybuch, skończyć z tym wszystkim! Skończyć z nimi! Całe wieki mi zagrażali, niech ja im na odwyrtkę!... Ucieszyło się z tego zamiaru serce moje! A dusza widzi te szczątki fruwające w powietrzu, ręce, nogi, głowy, korpusy, jelita, wątroby, śledziony, strzępki, appendixy do Apokalipsy! Lecz przychodzi mi na myśl - gdy rozkoszuję się wizją mściciela - a jak to zrobić, jeśli nie mam klucza do zagłady? Ten maleńki guziczek, detonatorek, nie w moim spoczywa ręku!
  Spocony, ściskając dłonie kolanami, siedzę więc przejęty jedną myślą: uda się uniknąć eksplozji czy nie uda?... cały przedział diabli wezmą po wsze czasy! Wstrzymuję oddech... A śmierć zagląda mi przez ramię.
  I wtedy pociąg zaczął hamować... wszyscy siedzieli w napięciu, nikt się nie poruszył! Gorączkowo liczyłem sekundy, domyślając się, że oni z duszą na ramieniu robią to samo - tak jak mnie - coś ich ściska za gardło, trwoga żal. Chwila ostateczna! Pomodlić by się, lecz nie było już pociechy ni w modlitwie, ni w niczym pod słońcem... Ogarnął mnie taki smutek niewypowiedziany, jakiego nie przeżywać... Smutek ptaków. Smutek drzew. Smutek morza. Umarłych smutek wieczny. tek trwałem w oczekiwaniu na rychłą zagładę, śmierć.
   - Panowie, koniec!... - obwieścił Guliwer zrywając się na równe nogi.
  Ani iskry... nic się nie stało! Bez wielkiego rozbłysku! wiedziałem, że wybuch już nie nastąpi. Groza usnęła, napięcie rozładowane. wszyscy się uśmiechali.... Pociąg stał na dworcu. Za oknem wirował śnieg w tę późną godzinę, niedaleką północy.
  Guliwer zwrócił się do mnie:
   - Wyjdę pierwszy na peron. Będzie pan łaskaw podać mi narty przez okno?
  Skinąłem głową, zadowolony z takiego obrotu sprawy - wolałem wyjść na końcu: nie mieć żadnego z nich za swoimi plecami! Niepojętą sztuczką rozładowali eksplozję nie wiadomo, kto się do tego przyczynił? Może to już ostatnia w tej podróży tajemnica! O cieniusieńki włos... Co za ulga, ale wciąż nie potrafiłem się odprężyć... Mój bodyguard wyszedł, zostawiając mnie samego... Wcisnąłem się w kąt, gotów na wszystko, nie ma żartów!
  Raptem oniemiałem: zbierali się do wyjścia! odtąd posypały się na mnie same niespodzianki! Chińczyk każdemu po kolei ściskał dłoń, żegnając się ceremonialnie serdecznie. Rozpromieniony podszedł do mnie dyskretnie wręczając wizytówkę rzekł półgłosem:
   - Zapraszam na chińską herbatę, która sprzyja trzeźwym sądom... Rad bym poznać pana bliżej. Proszę się odezwać w wolnej chwili. Wszystkiego dobrego... - uśmiechnął się mrużąc oczy.
  Bardzo delikatne zaproszenie, cienia groźby ni przymusu, ale spróbowałbym zeń nie skorzystać! Mocno zaskoczony, coś tam wybąkałem w odpowiedzi... Zdawkowa formułka: “z przyjemnością", nie mogła mi przejść przez gardło, więc tylko zabulgotałem wymownie. Tung wziął to za dobrą monetę, skinął mi wolną ręką wyniósł się z przedziału ze swoją walizką w szkocką kratę. Nie był to tartan paradny, odświętny, lecz ten używany w wojennej potrzebie! Nie mogłem tego nie zauważyć Znam się trochę na szkockich tartanach.
  Emisariusz pontyfikalny postawił kołnierz palta, bez sutanny i koloratki pachniał zakrystią na milę, albowiem" zdobił go nieczęsto spotykany w naszych czasach odór sanctitatis. Zapiawszy palto pod szyją, zwrócił się do mnie z ostatnim pouczeniem:
   - A wie pan... Najroztropniejsza droga prowadzi od tajemnic życia do tajemnic bożych. Trzeba spróbować nią pójść. Postudiować, zagłębić się w mistyków. U nich poszukać światła, synu.	
   - Zawsze przemawia pan jak święty?
  Wtedy on pokraśniał z zadowolenia.
   - Nie jestem godzien... - rzekł unosząc dłoń. - Niechaj ręka boska strzeże przed wszelkim złem.
  Ale nie pobłogosławił, tylko uchylił kapelusza czmychnął. Skąd wie, że jestem zagrożony? Czyżbym miał to na twarzy wypisane? Tak mnie zaskoczył swoim słowem, że zaniemówiłem... dopiero po chwili widzę, że człowiek, za którym stały Nieznane Siły, przygląda mi się z ukosa... Wnet wyciągnie rękę, położy na moim ramieniu każe iść za sobą, a ja nie potrafię się sprzeciwić, całkiem zniewolony, całą tę bierność swoją poczułem od stóp do czubka głowy. Obrzydliwą bierność, której nie umiem się pozbyć! Wzdrygnąłem się... Tymczasem on, nie zdejmując ze mnie ciężkiego spojrzenia, odezwał się najdziwniej, jak można sobie wyobrazić!
   - No, no, no... - powiedział. - Dobranoc, wszy na noc.
  I zniknął. W mig. Jakby go tu nigdy nie było! W ciężkim kożuchu do pięt.
  Już z peronu Guliwer stukał w szybę, a ja wciąż się zastanawiałem, co u stu diabłów może znaczyć to trzykrotne: “No, no, no..."? Groźba jakaś? Przestroga? Przywołanie do porządku? Ironia? Kpina? Szyderstwo?... A może podziw? Może w ten lapidarny sposób wyraził mi swoje uznanie? Czyżby on właśnie najgłębiej spośród nich odczuł moją gehennę? Zrozumiał, ile wysiłków rozumu, nerwów, wyobraźni ta podróż mnie kosztowała?... Mocuję się z przymarzniętym oknem, zanim w końcu udaje mi się spuścić szybę. Podmuch świeżego, rześkiego powietrza natychmiast zawrócił jak niepyszny... Z wnętrza buchnęło na peron tęgim, gęstym smrodem. Guliwer zniknął na moment w kłębach oparów. Wnet podałem mu narty. Podziękował, a na pożegnanie wymruczał półgłosem:
   - Kurcze, tam w korytarzu ta ślicznotka czeka na pana... Powodzenia!
  I odszedł wielkim krokiem. Wychyliłem się przez okno... W oddali tamci trzej spieszyli ramię w ramię ku wyjściu z dworca! Powiewając połami... Ten duży w kożuchu, ten średni w czarnym palcie ten mały. Zdało mi się, że szli objęci ramionami... Moje trzy czarne anioły - tak mi się w zadymce przedstawiali! Wprawdzie jeden, pamiętam, był żółty, ale cóż to szkodzi? O północy każdy anioł czarny... Ginęli mi z oczu na czele pielgrzymki pasażerów miałem nadzieję, pobożne życzenie, że tych groźnych zwiastunów, czarnych aniołów, więcej, nie zobaczę... Wtem śnieg nad tłumem zawirował, zakręcił ogromną trąbą fortissimo całą trójką ulecieli w zamieć, w niebiosa!
  Zatrzasnąłem okno. Zdjąłem z wieszaka magnetofon. Uher mu na imię. Pracował calusieńką drogę na swoich czterech ścieżkach. Rejestrował każde słówko... Dałem mu całusa. dopiero teraz spokojnie go wyłączyłem. Na jedno ramię zarzuciłem plecak, na drugie magnetofon po trzykroć splunąwszy za siebie, wyszedłem z przedziału, w którym nieomylnie trąciło siarką.
  Wagon opustoszał... calutki korytarz na przestrzał, w obie strony. Nie umiałem się zdecydować - czmychnąć czy spotkać się z brzydulą? Całą podróż przyjazne czyniła mi awanse, a przecie może być podejrzana jak tamci trzej... Skoro jednak na mnie czeka?... Więc w lewo czy w prawo? E, niech raz za mnie rozstrzyga los! ruszyłem w prawo... wpadłem!
  W szarym końcu wagonu czekała na pomoście, w pobliżu harmonijki. Wymieniliśmy spojrzenia bez słowa zeszliśmy na peron, w śnieżycę. Natychmiast; odezwała się kategorycznym tonem:
  - Niech pan odda moją karteczkę! Rozmyśliłam się.
  - Kiedy nie mam.
  - Wyrzucił pan?
  - Nie, połknąłem,
  - Co?
  - Połknąłem bez czytania...
  - Masz ci los! - zawołała obrzucając mnie zaintrygowanym spojrzeniem. - To ci heca, no.
  Tak dmuchnęło, że zakopiańska jej chusta zatrzepotała na wietrze. Porwał nas śnieżny wir. Bez namysłu; ogarnąłem ją ramieniem pobiegliśmy po oblodzonym peronie pod ścianę tej czcigodnej budy, która udawała stołeczny dworzec bodaj od dnia wyzwolenia. Dysząc oparliśmy się o mur. Odrobinę tu było zaciszniej.
   - A co pan szczególnie lubił połykać jako mały chłopiec? - spytała poprawiając chustę na zmierzwionych włosach.
   - Wszystko - powiedziałem. - A szczególnie żaby...,
  Taki szalony temperament? - zagadnęła zerkając przewrotnie.
  Powiedzmy - mruknąłem.
  Naprzeciwko, po drugiej stronie placyku, kłębiła się w zawierusze ponura gromada szaleńców, którzy wierzyli w taksówkę. Kapryśne harce wichury niosły stamtąd szloch dziatwy, najmłodszego pokolenia Polaków. Wiatry zmienne, w porywach do kroci metrów na sekundę. Temeratura bez zmian.
   - Teraz rozumiem, dlaczego pan nie wyszedł za mną na korytarz... - powiedziała dziewczyna odwracając oczy. - Miałam cichą nadzieję, że pan to zrobi...
  Milczałem. Ona stała zakłopotana, spodziewając się odpowiedzi albo jakiegoś gestu z mojej strony. Nie kwapiłem się, choć rad bym pogłaskać ją po liczku - bez względu na ciąg dalszy... Tymczasem przyglądałem się z oziębłą miną. moje zachowanie wyprowadziło ją z równowagi.
   -Jeśli pan oszukuje... trafi pod mój adres, to przysięgam, że nie wpuszczę pana za próg! Niech pan to sobie dobrze zapamięta! - zawołała tupiąc w gołoledź na chodniku. - Nie chcę pana znać! Za żadne skarby. Za nic. Niech cię diabli wezmą! Ty zarozumiały draniu...
  Odwróciła się na pięcie poszła potykając się przez plac. Ja zaś stałem oszołomiony tak niespodziewaną napaścią osobistą, niczym nie zawinioną! Klasyczny - “bież winy winowat"! Na szczęście w czas pomyślałem o kobiecych kaprysach, od których można ogłupieć. Było mi bardzo nieprzyjemnie, awantur nie cierpię, a ona zrobiła mi popisową scenę na. środku placu, przed stołecznym dworcem! A to najmitka!... Natychmiast rozejrzałem się - kto się temu przyglądał? Czy to w ogóle nie było zainscenizowane? Trudno stwierdzić. Cholerna zadymka!... E, bierzmy wszystko za dobrą monetę! Otarłem z twarzy mokry śnieg pobiegłem za dziewczyną. Nie uciekła zbyt daleko. Bezceremonialnie wziąłem ją pod ramię nachyliwszy się do gorącego policzka, szepnąłem:
   - Daleko?
  Wiatr gwizdał, zacinał smagał. W centrum Warszawy pachniało Alaską. Zamiast taksówki podjadą sanie z psim zaprzęgiem, powożone przez Jacka Londona. Dziewczyna przycisnęła moją rękę do boku. owładnął nami duch przygody albo zew krwi. Prowadziła mnie rączym krokiem w stronę Ochoty. Kilkakroć obejrzałem się, czy za nami sunie po cichutku samochodzik z przygaszonymi światłami... Ale zadymka! Ale zadymka, na trzy kroki nic...
  Nie uszliśmy przesadnie daleko. Stara kamienica na Tarczyńskiej. brama otwarta... Dziwne, chyba że do rana nikt jej nie zamyka. Z sieni po drewnianych schodach. Pierwsze piętro! Chwała Bogu, można skoczyć z okna. Przez tę diabelską podróż na wszystko patrzę okiem konspiratora! Tymczasem czekało mnie konspiracyjne zdejmowanie majtek. Niby jak mam to wszystko inaczej rozumieć?
  Ciężkie drzwi nawet nie skrzypnęły. Weszliśmy na palcach. Za progiem mieszkania, ledwie zrzuciliśmy plecaki, natychmiast przedstawiła się podając mi rękę:
  - Maria.
  - Sędziwój.
  Krótki pocałunek. od razu pobiegliśmy do łóżka. Zaspokoiłem biedaczkę po wielekroć, ale sam nie znalazłem zaspokojenia, okropne. Oszołomiona - wnet zasnęła, kamiennym zaiste snem. A ja z trudem wbijając się w spodnie, nie mogłem pojąć, co się ze mną dzieje... Kurdebele! Piłem od samego rana!
  Popielatowłosa spała. Pocałowałem ją w czoło. natychmiast stamtąd wyszedłem, zdążywszy jeszcze zauważyć lampkę oliwną na ścianie, nad łóżkiem, co mną tak wstrząsnęło, że nie wiem, kiedy zbiegłem po schodach. Straszne rzeczy. Straszne rzeczy! Ale magnetofon plecak były ze mną! To się zowie przytomność umysłu!
  Oczywiście przed samiuteńką kamienicą czekała taksówka! Jakżeby inaczej... kierowca udawał, że drzemie! Rzuciłem mu adres. Czcza formalność, ale między nami dżentelmenami... Ruszyliśmy z kopyta.
  Zastanawiałem się, dlaczego w końcu udało mi się wymknąć tamtym trzem w przedziale. Widać każdy z nich działał na własną rękę, więc nawzajem się szachowali! Żaden nie mógł spełnić swoich zamiarów. Złapał Kozak Tatarzyna! Złożą swoje raporty będą się zastanawiać - co dalej? A ja mam spokój, na razie.
  Oczywiście taksówki - mercedesa! - nikt nie śledził... Mkniemy sobie na Mokotów. Żywej duszy, rzecz jasna. Żywej duszy... Dopiero przed moim domem nieznana kobieta z osłoniętą twarzą czekała u furtki na kogoś czy na coś o tej nocnej porze. Przyjrzała mi się ukradkiem, gdy wysiadałem z taksówki-mercedesa w kolorze hebanu, po czym bez krępacji pomknęła do najbliższej budki telefonicznej... Miałem klucz od furtki, którą zamknąłem za sobą. wszedłem na dziedziniec między topole. W oknach mojego mieszkania było ciemno, moi najbliżsi - miałem w Bogu nadzieję - spokojnie, spokojnie śpią... Znużony umęczony wspinałem się na trzecie piętro. O, tę podróż długo popamiętam!
  Wchodzę cichaczem, oddech wstrzymując, ostrożnie, na palcach - ciemno głucho, ale dziwnie spokojnie, jakby wielki łagodny sen sprawował pieczę nad domem, a złe mściwe mary poukrywały się po kątach. Czujnie nadstawiam uszu pod jednymi, pod drugimi drzwiami. Szóstym zmysłem wyczuję każde ich tchnienie - Helena Jo śpią w swoich pokojach. Chroń nas od złego. Przeżegnałem się w duchu. Rzecz w tym, aby nie zawlec do domu nieszczęścia.
  Nie zapalając światła zdjąłem kurtkę buty. Zostawiwszy w korytarzu cały bagaż, wszedłem do swojego gabinetu. Strasznie ciemno, strasznie głucho. W mroku groźna obcość się czai. Zaświeciłem lampę. I coś mi kazało obejrzeć skrupulatnie całe wnętrze, sprawdzić, czy wszystko jest na swoim miejscu - biurko, biblioteka, obrazy, mapy, fajki na ścianie. Siwiutki Marszałek w ramkach, pełen skupienia... Rozglądałem się nie znajdując nic podejrzanego. Na zaścielonym tapczanie leżała świeża piżama, ślad troskliwej ręki mojej żony. Pełen wielkiej ulgi usiadłem w fotelu naprzeciw portretu Heleny, Boże, wróciłem do domu!
  Dopadły mnie silne dreszcze. Dygotałem szczękając zębami. Z bezwstydną folgą. Tak okrutnie byłem napięty, tak gwałtownie to się rozładowywało. Gdybyż mnie teraz zobaczyli moi towarzysze podróży! Całego w spazmatycznych drgawkach! Trząsłem się jak na oślim grzbiecie, aż mi głowa podskakiwała. No dobrze. No na zdrowie!
  Wkrótce szukałem w barku pokrzepienia, przebierając wśród tuzina flaszek. W końcu utoczyłem szklaneczkę kubańskiego rumu, gdyż zdał mi się najmocniejszy. Zwykle delektuję się trunkiem, ale tego wieczoru wypiłem jednym haustem, jak okowitę, do dna. chuchnąłem po chłopsku. Tak, przeciwko złu, zarazie chorobie. Zewlecz z siebie szaty, pomyślałem, w kłębek zwiń wrzuć do pieca, w ogień. A członki obmyj świeżą wodą, a szoruj ciało bez folgi, jak godzi się czynić raz około Wielkiejnocy. Co też wykonałem, albowiem, ilekroć w późnym wnuku ocknie się krew moich chłopskich przodów, wezwaniu staję się posłuszny. Kosz musiał mi zastąpić piec, do którego cisnąłem zarażone szaty. Ciało swe członki bezlitośnie wyszorowałem ryżową szczotką pod natryskiem. Najpierw szczotka, potem rum zaczął działać rozgrzewając mnie cudownie, co zapowiadało dobry sen.
  I nie mogłem zasnąć - najrozmaitsze myśli przelatywały mi przez głowę, pod czaszką ruch jak na międzynarodowym lotnisku: jedne myśli startują, drugie lądują, jedne odlatują, drugie nadlatują, reszta krąży - na szczęście bez kolizji! Najpierw sypały się pomysły, w jaki sposób skomponować dobrej marki reportaż radiowy z materiału, który nagrałem, jakie zastosować chwyty, cięcia, przerywniki, kogo wyeksponować, kogo wyciszyć tak dalej. Później - marzenia o przyszłości, wyjeździe reporterskim do Australii, do porzuconych osad poszukiwaczy złota, w busz, w interior, pod Górę Kościuszki. Nagrać muzykę aborygenów! Ich obrzędowe święta... Ballady dawnych łotrów zesłańców. Cóż za gratka!
  - A nigdzie ty nie pojedziesz, mileńki.
  - Kto mówi?
  - Powtarzam: nigdzie nie pojedziesz. Mowy nie ma!
  - Ale kto mówi?
  - A nie wiesz ty, kto mówi? - - Niemożliw e...
  - A możliwe, możliwe. Wszystko jest możliwe.
  - Nie uwierzę!...
   - A widzisz, a widzisz... poznałeś.
   - Melduję posłusznie... Tak jest! Tak jest, panie...
   - Cyt! Ty mnie, bracie, nie tytułuj...
   - Tak jest! Anibym śmiał.
   - To dobrze. A chcesz ty służyć swoją pomocą w ciężkiej dla nas chwili?
   - Wedle rozkazu.
   - Dziękuję ja tobie. A nie pojedziesz ty nigdzie, boś tutaj potrzebny.
   - Tak jest! Na śmierć życie... Proszę mną dysponować.
  - Nie jesteś ty Jasieńku, któremu rozkwitały pąki białych róż... A wiesz ty, kto jesteś?
  - Coś mi świta! Boże, lękam się o pana...
  - Bez potrzeby. Nikt na mnie ręki nie podniesie.
  - Nie umiem pozbyć się zdumienia, że to pan ze mną gada!
  - A potraktuj żeż ty dyskurs starych rodaków jako rzecz swojską, rzecz naszą.
  - Wielkie to dla mnie szczęście.
  - Niechaj tak będzie, skoro nie inaczej odczuwasz... Szczęście... - usłyszałem ów niepowtarzalny zaśpiew, gdy wymawiał to słowo - szczęście, powiadasz... A to rzecz nowa! Dawniej, kto ze mną gadał, każdego duma rozpierała... A ty mówisz: szczęście.
  - Nie czuję się godzien.
  - Zasłużyłeś sobie na tę rozmowę, więc ją masz. Cóż, kochanieńki, dzielnie spisywałeś się w podróży! No, niezupełnie umiałeś ty poradzić sobie z tym bractwem, ale sprowokować nie dałeś się... Broń Boże, narobić głupstw, obronną ty wyszedłeś ręką.
  - Siła złego na jednego.
  - Wiem. Pamiętaj jednakowoż, z Chińczykiem obchodzić się zawsze w rękawiczkach, jakbyś kota głaskał... A kobietka, jak kobietka, owinęła wokół małego palca.
  - Chińczyk wręczył mi wizytówkę, będę mógł go ugłaskać.
  - Inni to załatwią. Ani się waż spotykać z nim.
  - Tak jest! A kobiety są niepoczytalne, jeśli wolno zauważyć...
  - Masz ty pewien obowiązek! Czekaj na polecenia. Idź ty jutro przez miasto... Inne siły działają. Przekonasz się. Bogatsze.
  - Wedle rozkazu.
  - Pamiętaj, na mnie powoływać się nie wolno pod żadnym pozorem. Jasne, kochanieńki?
  - Rozumiem. Mam, jak zwykle, radzić sobie sam. Bez obawy, uszanuję pański autorytet pod każdym względem.
   - To dobrze. Nie mamy do ciebie zbyt wielu zastrzeżeń. Twojej działalności, twoim poczynaniom przyglądamy się od wielu lat. cóż? Mniej więcej można na ciebie liczyć... Formułuję to oględnie, bo nie wydaje się, aby poza literaturą piękną, literackim bohaterem, mógł istnieć człowiek, na którego można liczyć zawsze wszędzie. Tak... Jesteś gorący, a to ważne. Takich ludzi trzeba.
  - Ja pana uwielbiam. Od dzieciństwa.
  - Sprawę kochać trzeba, a nie człowieka samego. Obarczasz go taką miłością, która okazać się może niestała kapryśna. Z jednej strony dobrze usłyszeć takie słowa, taki dowód przywiązania, a z drugiej ogarnia melancholia... Ot, popularność ostro się rozpala, ale wnet gaśnie.
  - Pańska gwiazda...
  - Dość, kochanieńki! Czekaj ty na dyrektywy. Sprawa jest ważna.
  I cisza... A po chwili ciszy odezwała się Międzynarodówka. Słyszałem jej podniosłe tony, które wprawiły mnie w gorący nastrój, a potem, aż mi ciarki przeszły po grzbiecie - Mazurek Dąbrowskiego] Wyprężyłem się w łóżku na baczność, wzruszony, połykałem łzy... Oto wszystkie walki wygrywam przed czasem, najtrudniejszych przeciwników posyłam na deski! Nie ma równego mi pięściarza na całej kuli ziemskiej. Potarłem rękawicą swędzący nos wypuściłem w ciemność prawy prosty. Taki był impet tego ciosu, że powietrze aż zaświszczało. Nareszcie spełniły się moje marzenia - zostałem wielkim bokserem, mistrzem olimpijskim. Ucichły tony Mazurka... 
  Myślałem o moim Dostojnym Rozmówcy, o tym jak wiele dała mi ta niespodziana rozmowa, a także o poleceniu, abym jutro szedł przez miasto... Przeważnie jeździłem autobusem albo taksówką, albo spacerkiem przez Łazienki, ale rozkaz jest rozkazem, trzeba wykonać. Cokolwiek kryje się za tym, dowiem się jutro. Dalibóg, został mi ujawniony cudowny system porozumiewania się, ściśle tajny znany wyłącznie wtajemniczonym. Podejrzewałem od dawna, że coś takiego istnieje między ludźmi, którzy sprawują najwyższą władzę w rozmaitych dziedzinach - politycznej, naukowej, gospodarczej. Więc - próbuję sam zainicjować rozmowę - lecz nic z tego nie wyszło! Zatem sekret porozumiewania się został zachowany: nie mogłem sam przywołać rozmówcy, natomiast rozmówca mógł przywołać mnie... To, co ujawnia się maluczkim na temat telepatii, jest dziecięcą igraszką w porównaniu z Tajnym Systemem Porozumiewania Się. Mój Rozmówca był na szczycie, a ja dopiero u podnóża drabiny. Jednakże w tym stopniu, w jakim zasługiwałem, poczułem, się przyjęty w poczet wtajemniczonych, nie rzucających się w oczy, cichych skromnych, ale rzeczywistych władców tej ziemi.
  Tyle wrażeń, tyle przeżyć, że sen md nie sprzyjał! Przywoływałem w pamięci piękny głos mojego Rozmówcy, ten zaśpiew kresowy, wileński, coś tak głębokiego jak toń Niemna, starej rzeki. Zapewne nie ja jeden byłem pod jego urokiem. Zrobił mi nadzieję, że o tyle, o ile nadaję się do pewnych celów, zadań - a to już wiele znaczy. Tylko jak winna wyglądać moja działalność, tego nie uzgodniliśmy! Oto feler każdej polityki, że stale coś trzeba uzgadniać. Mam jednak otrzymywać dalsze instrukcje, dyrektywy, wtedy więc wszystko się wyjaśni.
  Nocna rozmowa dostarczyła mi wielkich emocji, jakbym w mroku znalazł jagiellońską monetę z wizerunkiem Orła Pogoni. Nastawała wielka rzeczy dojrzałość, tak dawno oczekiwana. Czułem, że zmierzam do odkrycia wielu tajemnic, które przesłaniają prawdziwe oblicze życia! Oblicze tak cudowne fascynujące, a zaledwie przeczuwane przez proroków. Świta mi najwspanialsza przygoda, jaka zsyła los, moja prywatna odyseja wśród odmętów, szkwałów, huraganów ciszy. Aż odsłonię tajemnicę życia śmierci, przyklęknę złożę siebie w ofierze, powiadając: Boże mój, Boże, dzięki Ci, żeś mnie nie opuścił.
  Towarzystwo Niewiadomego, tych niezwykłych rzeczy, jakie mnie spotykały, przybliżało mi Boga, którego odesłałem był na zasłużony odpoczynek. Wyczułem w tym - jeśli nie palec Boży, to tchnienie Przedwiecznego. Mój agnostycyzm wykruszał się w słońcu. Jeśli bowiem człowiek wykształcił tak wspaniałą inteligencję, musi ona być odbiciem summy inteligencji, do której człek dąży jako do wzoru. Lecz zostawmy świętemu Tomaszowi z Akwinu dowody na istnienie Boga! Wszak do niedowiarka poczęło docierać Słowo Boże... Zegar u sąsiadów, a bicie jego słychać przez ściany, wydzwonił godzinę trzecią w nocy. Wówczas odmówiłem powoli Pater noster, a przy słowach “...et ne nos inducas in tentationem..." jął ogarniać mnie sen.
  Obudziłem się rześki, pełen energii chęci do życia. Wpół do siódmej! Spałem więc niecałe cztery godziny! Zwyczajnie po tak krótkim śnie nie byłbym zdolny do niczego prócz podpierania się nosem, teraz czułem taką werwę, jakbym odespał swoje obudziło mnie świeże słoneczko... A przecież za oknem było szaro gnuśnie, a słońca od kopy dni nikt nie oglądał. Cichutko włączyłem radio, szła poranna gimnastyka. Moje panie jeszcze spały. Umyłem się, ogoliłem, ubrałem.
  W łazience wzrok mój padł na półkę z lekarstwami... Boże, wszystkie zatrute! Trzeba to usunąć z domu, gdyż będzie nieszczęście. Teraz, kiedy mogę paść ofiarą spisku - w pociągu się wszystko zaczęło - lekarstwa zostały zatrute na odległość... Tak samo jedzenie! Trzeba sprawdzić wiktuały w spiżarce, w lodówce. Uszczknąłem kawałek chleba, sera, masła otworzywszy okno wyłożyłem na parapet. Czekam, aż zlecą się gołębie, a potem wróble po okruszyny. Jeśli żaden gołąb ani wróbel nie zdechnie od tego poczęstunku, to znaczy, że nihil obstat, jedzenie gwarantowane. W przeciwnym razie - biedne stworzenia uradują nas, mnie, żonę córkę, przed podstępnym otruciem...
  Gołębie podziobały, wróble podziobały! Wkrótce ser, chleb imasło znikły z parapetu, tylko szron pazurkami czesany pozostał. Śledziłem dalsze losy łakomych ptaków - poprzysiadały na gzymsach, na wierzbie albo dreptały po podwórzu. Dorodny gołąb wylądował na wierzchołku wierzby płaczącej... Lada moment drgnie konwulsyjnie, łebek mu zwiśnie, ze sparaliżowanymi skrzydłami runie ciężką pecyną na bruk! Tymczasem gruchał gruchał strosząc piórka, a całe bractwo dokazywało na podwórku, jak kto umiał. Było to zdrowe, poranne ożywienie. Czekałem na efekt cyjankali tak długo, aż czajnik zostawiony na gazie zaczął kipieć, nic! Gołąb był bezsprzecznie zdrów! Ergo wiktuały są możliwe do spożycia, lecz najpewniejszy szczawnicki chleb oscypka w moim plecaku, bo sprawdzone na pasażerach... takie po zaparzeniu herbaty zjadłem śniadanie, w pośpiechu, bo coś mnie gnało...
  Nie mogłem usiedzieć na miejscu mimo dość wczesnej pory. Wszak do pracy chodziłem na dziewiątą. Zająłem się lekarstwami! Toć na każdej buteleczce każdym pudełku trzeba by trupią czaszkę nakleić, piszczele z napisem TRUCIZNA! Całe to draństwo, nie oszczędzając proszków od bólu głowy, wrzuciłem do kubła na śmieci, zbiegłem po schodach z szurgotem wysypałem do pojemnika w śmietniku. Z nadzieją, że żaden śmieciarz nie będzie na tyle niemądry, aby po znalezieniu tych leków, tej gangreny, zrobić z nich użytek. Martwiłem się o to, gdyż ze śmieciarzami żyłem w komitywie. Na porannego papierosa wróciłem do swojego pokoju. Żona córka śpią. Bardzo lubię tę chwilę, zanim dzień zacznie się na dobre. Posiedzieć w fotelu, niespiesznie wypalić papierosa...
  Raptem radio na stoliczku, znakomity Grundig kupiony pokątnie w Rzymie, odezwało się znajomym głosem, lecz nie mogłem poznać czyim - mojego szefa? prezesa? Ten wyrazisty, przyjemny głos, taki swojski, obwieszczał łagodnym tonem, używanym w pogadankach, jakie to kary spadły na pewnego poetę fotografującego po kryjomu zamki nad Loarą! Cztery lata ciupy! Wyrok dość łagodny za tak niecne poczynania... Szyfr ten rozwiązałem w lot: Loara to Dunajec, zamki to obiekty nadgraniczne, a fotografujący poeta to ja! Przecież machnąłem sporo zdjęć nad Dunajcem, po jednej drugiej stronie słowackiej granicy. oto larum, ostrzeżenie, co mi grozi, jeśli moje fotografie wpadną w niepowołane ręce... Wyskoczyłem z fotela, dopadłem plecaka, wygrzebałem aparat, lustrzankę Reflęcta II, którą nie sposób było spartaczyć zdjęcie, zacząłem w pośpiechu wykręcać błonę! A ziemia mi się paliła pod nogami.
  Zza okna bowiem dolatywały zgrzyty, szczęki, poświsty postękiwania, wszystkie te dźwięki, jakie wydaje śmieciarka. To śmieciarze, kochani chłopcy, spieszyli mi w sukurs, aby zniszczyć bez śladu kompromitujący mnie materiał. Kiedyś robiłem reportaż dźwiękowy o ich pracy, o nich samych, który bardzo im się spodobał na antenie, od tamtej pory datowała się nasza przyjaźń. Drżącymi rękami wykręciłem film jąłem go rozwijać, aby prześwietlić błonę - niechaj zniknie każdy ślad mojej podejrzanej działalności nad Dunajcem! Muszę zniszczyć, zatrzeć wszelkie poszlaki, a dowodów przeciwko mnie nie znajdą. Chyba że śledzili tę wyprawę, którą bez przepustek poprowadziłem w malownicze okolice za granicę. Raz rozwinięta błona łatwo nie dawała się zwinąć, upchnąłem ją byle jak w kieszeni marynarki przyciskając rękę do boku, aby przytrzymać te kapryśne zwoje, znowu zbiegłem na dół do śmietnika. Przemknęło mi przez myśl, że z zaprzyjaźnioną ekipą śmieciarską może konkurować inna, której zależy na skompromitowaniu mnie. obie się ścigają - kto pierwszy, ten lepszy. Jeśli nie zdążę na czas, tamci zaleją mi sadła za skórę. Popamiętam wtedy zamki nad Loarą! Zatem rywalizują ze sobą dwie siły, z których jedna mi sprzyja - pięknie to czyniąc. Radio nadaje szyfr, abym mógł w czas wykałapućkać się z biedy. A zarazem ktoś pchnął śmieciarzy... Albowiem byli to moi śmieciarze! Poznałem. Pomalowana na żółto obła śmieciara stała podrygując za furtką, przez którą ekipa wytaczała pojemniki pełne wszelkiego rupiecia. Zdążyli już odwalić niezłą robotę, ubiec konkurencję, depczącą im po piętach. Mimo mrozu ckliwie cuchnęło zgnilizną. Jakieś obierzyny.
  - Szanowanie, redaktorze! Jak zdrówko? - zawołał jeden z nich przekrzykując niemożebny hałas. Rozpoznałem go od razu mimo czapki-uszatki, która osłaniał czerstwą twarz.
  - A pan jak się miewasz, panie Gieniu? - ryknąłem
   - A wiesz pan, nie narzekam. Zeszłej jesieni lumbago mnie pokręciło, ale zimą wszystko cacy. Jak zdrowie kochanego redaktora?
  - Też cacy.
  - No to fest! A co to, aparat panu wysiadł, redaktorze?
  - Jakbyś zgadł, panie Gieniu... Pozwolisz pan, upchnę ten zepsuty film do pojemnika, dobra? Zamieńcie go w popiół cześć.
  - To redaktor już na nogach?
  - Nieboszczyka na nogi byście postawili! - odkrzyknąłem. - Trzeba będzie powtórzyć na antenie ten reportaż o was!
  - Nie mów, redaktorze, bo skonam. Cała familia słuchała, a potem jubel był jak ta lala! Wszyscy kumple świętowali, nawet te, co nie powiedzieli do radia ni chu-chu. No, szefie, do miłego!...
  Pan Gienio był człowiek obowiązkowy. Nie pozwalał sobie na pogaduszki, gdy koledzy tyrają. Ja natomiast spieszyłem się do siebie, aby nie przegapić dalszych komunikatów, zamiast gawędzić ze śmieciarzami. Dopilnowałem jednak pana Gienia. Dopiero gdy jego pojemnik z moją błoną fotograficzną został opróżniony z wnętrza śmieciarki buchnął dym, odwróciłem się na pięcie pobiegłem rad, że od świtu udało mi się zażegnać tyle niebezpieczeństw!
  Powietrze rześkie, zawieja ucichła nad ranem, lekki trzymał mróz, śnieg chrzęścił pod butami. Zadarłem głowę w niebo, słońce podświetlało unoszące się mgły nad Mokotowem. Zapowiadał się pogodny dzień. Żona i córka wstały. Wycałowałem je na powitanie, Jo spieszyła się do liceum, pochwaliłem się, co im przywiozłem z podróży: świeży góralski chleb i oscypkę. A kożuchy trzeba zamawiać latem, żeby były gotowe na zimę! Rad bym opowiedzieć żonie o przygodach w pociągu, ale nie było sposobności. Zostawiłem obie przy porannej kawie w samą porę wróciłem do gabinetu.
  Akurat radio nadawało piosenkę, a słowa jej przyprawiły mnie o dreszcz. “... shall see you walking... In the sunshine, in the storm... The bravest of them all..." ujrzę cię, gdy idziesz?... W słońcu, w burzy?... Najdzielniejszy spośród nich?... Natychmiast przypomniały mi się brzemienne słowa mojego Dostojnego Rozmówcy: “Idź ty jutro przez miasto..." Abym nie miał cienia wątpliwości, trzykrotnie powtórzył się refren: “I shall see you walking..." Więc zaszyfrowany rozkaz wymarszu! Z pięknym apelem do mojej odwagi... Udaję się w ciężkiej misji, którą życiem przypłacić można. Szybko, szybko, zwłoka może okazać się fatalna. Jeślibym działał opieszale, a wskutek mojej powolności sytuacja uległaby niekorzystnej zmianie, to kto wie, czy sam na siebie nie wydałbym wyroku? W pośpiechu narzuciłem palto, włożyłem beret, zdumionej żonie wyjaśniłem, że muszę być wcześniej w Radiu! Chwyciłem magnetofon, mój stary Uher ze świeżo wymienioną taśmą, - wybiegłem z domu. Była ósma.
  Krajobraz mokotowski zmienił się nie do poznania, od samego progu. Ulica była ta nie ta, ludzie byli ci nie ci, wszędzie to nie to... Przede wszystkim wyczuwało się atmosferę napięcia, powagi grozy. Większość przechodniów na ulicy to nie zwykli przechodnie, tylko współuczestnicy tego, co się wokół mnie rozgrywało, moi skryci towarzysze albo przewodnicy. Wpierw na Madalińskiego, tuż za furtką, z najwyższym zdumieniem spostrzegłem ekipę w pomarańczowych kubrakach, która dla pozoru kładła asfalt na jezdni. Dawnej nawierzchni nic nie brakowało! Ujrzawszy ich, krzątających się w ochronnej odzieży, pojmuję, że pozorując remont jezdni przyszli z pomocą w ciężkiej dla mnie chwili! Nie musimy nawet mrugać do siebie, gdy tak stoję nieporuszony w sinawym swędzie płynnego asfaltu, który bucha parą dymem, możemy obejść się bez słów, gdyż więź między nami jest tak silna. Podnoszę tylko na znak szacunku dłoń do beretu. Wiem, cokolwiek się zdarzy, klasa robotnicza będzie ze mną! Zaczerpnąłem otuchy przed długą drogą, rozumiejąc, że nie będzie to droga ani łatwa, ani prosta. Na mój ukłon maszynista kierujący ugniataczem odpowiedział przeciągłym gwizdkiem, zahuczało jak syrena okrętowa. Przypomniał mi się Gdańsk, nasze nieszczęście narodowe, niedawne wypadki. Czarna Wigilia, tak czarna, że płakałem. A oni pracowali ze spokojną rozwagą po drugiej stronie jezdni, której połowę zostawili dla ruchu. Czekałem, kiedy dadzą mi znak, że mogę iść dalej, droga wolna! Zachowywali się wobec mnie cudownie... “Udawajmy, Antoś, że się nic nie stało." Walec pyrkotał, swąd świerzbił w nosie, dym w oczy szczypał, smoła wrzała w piecu na czterech kołach. A może chcą wystawić na próbę moją odwagę, przekonać się, jak ten reporter poradzi sobie? Czy długo będzie stał wyprężony na baczność, salutując do beretu, wyróżniając się spośród gapiów gawiedzi? Owszem, stoję, gdyż wśród tych robociarzy w pomarańczowych kubrakach czułem się naprawdę bezpieczny.
  Raptem coś zatrąbiło! Przemknął autobus, mignął czerwienią w oczy, smugą czerwieni. Coś niesamowicie pięknego... Komunikacja miejska została włączona do rozgrywających się wokół mnie wydarzeń! Muszę iść tropem czerwieni, pod jej sztandarem dojdę, gdzie trzeba.
  Ruszyłem w stronę Puławskiej, aby przekonać się natychmiast, że mam przewodniczkę! Doścignąwszy mnie, wyminąwszy, szła przede mną, ponaglając mnie torebką: pospiesz się, pospiesz się! Młoda, zgrabna. przeświadczona, że posłusznie idę za nią, nawet się nie oglądała, aż dopiero przed sklepem warzywniczym zerknęła wymownie przez ramię, zanim weszła do środka. Czekałem, co dalej? Patrzyłem na wystawioną beczkę z kapustą, beczkę z kiszonymi ogórkami puste skrzynki po jabłkach. Przypomniał mi się jeden z naszych uczonych, który marzył, żeby zostać badylarzem, gromadził w tym celu kapitały, wątpliwe kapitały. Lecz cały czas rzucałem wokół bystre spojrzenia, by nie dać się zaskoczyć. Wtem z zieleniaka wyszła staruszka, poprowadziła mnie dalej. Niosła w siatce główkę czarnej kapusty. Czyżby to już taki był nóż na gardle, że trzeba mobilizować staruszki? Ale cóż za cudowna organizacja! Co za wspaniałe zgranie! Oto z naprzeciwka idzie młody człowiek, wymownie trzyma gazetę, a mijając mnie przeciera ręką twarz. Oto, co mi komunikuje: nie miej łusek na oczach, nie trać twarzy niechaj nic z dzisiejszych wydarzeń nie przedostanie się do gazet... Tak! Wzmógł moją czujność, postanowiłem mieć oczy otwarte na wszystko. Z rozczuleniem myślę o drepczącej starowince - mimo tak sędziwego wieku bierze udział w akcji. Ach, polskie kobiety, żony powstańców zesłańców. Zostaje to we krwi na całe pokolenia!
  Raptem zdębiałem. Z przeciwka szedł oficer w mundurze z baretkami, bardzo postawny, solenny... Ten minął mnie godnie, bez zbytecznego gestu, starczy, aby dać do zrozumienia, że w ostateczności wojsko też mnie nie zawiedzie! Był w randze pułkownika, doceniłem więc powagę sytuacji.
  Staruszka miała wytarty paltocik z wyliniałym kołnierzem, niemodny kapelusik, na chudych nogach pończochy w obwarzanki. Ot, taka sobie staruszka. Jakie to chytre, z jakim wyczuciem konspiracji! Ten naród ma dobrą szkołę...
  Wolałem myśleć o narodzie, bo wtedy mniej się baem, a muszę wyznać, że znienacka dopadał mnie lęk. Samą brawurą daleko nie zajadę! Gdzie inteligencja, spryt, spostrzegawczość! Muszę zdobyć się na taką odwagę, o której kiedyś może będą śpiewać pieśni. Tymczasem starowinka doprowadziła mnie do rogu Madalińskiego Puławskiej, gdzie już czekał trzydziestoparoletni mężczyzna z dziewczynką na ręku. Mój następny przewodnik. Dobra jest, skoro małe dzieci są na ulicy. Widać, strefa ochronna. Więc za nimi przez Madalińskiego, potem on skręca w prawo, przystaje czeka na światłach; przy Puławskiej. Dziecko trzyma gumową maskotkę... Taką samą zabawkę, takiego samego Pimpusia, miała moja córeczka, gdy była maleńką kochała ssać palec. Omen. Toć przewodnik poucza: troszcz się o dziecko swoje... Czyżby naszej Jo coś zagrażało? Przestraszyłem się, ale wnet wybiłem sobie z głowy niedobre myśli. Przestrogę jednak wziąłem do serca, zapamiętałem.
  Wokół mnie zrobił się tłok, jakby ludzie celowo napierali osłaniając człowieka w berecie, z ciężkim Uherem na pasku. Zielone światło, więc idę w tej całej gromadzie przez tory tramwajowe na drugą stronę, gdzie ruchliwy przystanek autobusowy. Pospieszny A, 117 na Saską Kępę, 125 144 na Stare Miasto. Wnet całe bractwo rozpierzchło się do najrozmaitszych autobusów. Tymczasem mój przewodnik z małą czeka na autobus 130, który idzie do Dworca Głównego! Przeto mam do wyboru - albo wsiąść, złapać pociąg uciec z Warszawy, albo też pomaszerować samotnie przez miasto. Uciec? Była to ostatnia szansa wywikłania się z całej kabały! Ale jakże sprawić taki zawód mojemu Dostojnemu Rozmówcy? Więc ruszyłem przed siebie!
  Na zieleńcach - tam, gdzie ongiś mieściły się byle jakie stragany usypisko śmieci, Boże, jak dawno znałem tę dzielnicę! - na zasypanych śniegiem zieleńcach wystawiono - widać w pośpiechu w ostatniej chwili - rzucające się w oczy kolorowe plansze: JEDZ OWOCE JARZYNY, TO SĄ TWOJE WITAMINY!... Tak ważne ostrzeżenie otrzymuję z taką opieszałością! Reklama ma nie budzić paniki. Nie zorientowany przechodzień odczytywał ją zwyczajnie, ale wtajemniczony? Wtajemniczony rozumiał, że ... RESZTA TO TRUCIZNA! Bagatela, przekonać żonę, żeby zmieniła kuchnię na jarską; z godziny na godzinę zmienić smak gusta. Jarzyny owoce. Strach.
  Willowa. Zbliżam się już do Teatru Ludowego, gdy na rogu widzę patrol! Trzech żołnierzy z pistoletami maszynowymi przy boku! Moje przeświadczenie, że trasa do Rakowieckiej jest nie zagrożona, okazuje się płonne. Coś się odmieniło. Dalsza droga była zamknięta.
  Przystanąłem zbity z tropu, zastanawiając się, co czynić - kątem oka widzę trzy hełmy z białym napisem WSW trzy surowe oblicza z paskami pod brodą. Bezradny zagubiony, porzucony bez dyrektyw w środku miasta, wystawiony na hazard skazany na własny głupi rozsądek. Jakże trzeźwą trzeba mieć głowę!... Albowiem ujrzałem raptem po drugiej stronie, na wysokości Narbutta moich niezawodnych! Robotników drogowych w pomarańczowych kubrakach. Serce podskoczyło radośnie, oto znów wybawiają mnie z opresji! Pospieszyłem ku nim - rozstawieni po dwóch, po trzech wzdłuż jezdni, kuli kilofami łomem stary, zjeżdżony asfalt w kierunku od Narbutta do Madalińskiego. Wskazują mi zatem drogę powrotną! Dlaczego? Czyżby coś się szykowało w głębi Puławskiej na placu Unii, skoro odradzają mi przejście tamtędy! Zagadnąć ich, spytać? Złamać zasadę konspiracji, która polega na tym, że dla oczu świata nie mamy ze sobą nic wspólnego?
  Sam muszę wybrnąć. Na upartego można pójść do Rakowieckiej, gwiżdżąc na wszystko! Brawura czy bufonada? Godna watażki, a nie zdyscyplinowanego, roztropnego odpowiedzialnego obywatela - inaczej nie powierzano by mu takiej misji. Trzeba się poddać pomarańczowym kubrakom, które nakazują powrót - dokąd? Przecież to jasne - do rogu Madalińskiego. Tam jest punkt newralgiczny.
  Widać zbyt długo się wahałem towarzysze postanowili przyjść mi z pomocą. Wyszła spośród nich krępa robotnica w pomarańczowym kubraczku, gawroszowskiej chusteczce na czole, a gdy ruszyłem za nią, jęła mnie prowadzić żwawym krokiem do celu. Minęliśmy perfumerię “Pollena", sklep rybny, wędliniarnię, zegarmistrza, fotografa, dywany, pieczywo nabiał, dwie kwiaciarki sprzedające na mrozie goździki. Róg Madalińskiego. Robotnica podeszła do kiosku z gazetami kupiwszy paczkę klubowych daje mi znak biało-czerwonym opakowaniem, naszymi barwami narodowymi! W lot zrozumiałem: kiosk jest nasz, w nim mam zasięgnąć języka, co mi dalej czynić wypada. Znakomicie, kioskarka mnie zna, miło dowiedzieć się, że jest naszą sojuszniczką. Mój Boże, iluż ludzi zastało wprzęgniętych w tę akcję!
  Na mój widok wierna kioskarka wyłożyła na ladę świeży numer “Współczesności", czasopisma, którego już nie ma, a z którym byłem zaprzyjaźniony. Ach, to w taki sposób otrzymam dalsze dyrektywy! Zapłaciłem bez słowa, odszedłem na bok pod ścianę sklepu Wedla. Już na pierwszej stronie wymowny wołał tytuł: ROZUMIEĆ ŚWIAT, KIEROWAĆ SOBĄ! W porządku - mam być zdany na samego siebie, na własny rozsądek, roztropność własne rozumienie świata. Gorączkowo zacząłem przeglądać dalsze kolumny szukając następnych wskazówek. oto jest: DZIAŁAĆ SPOKOJNIE - WIDZIEĆ OSTRO! Toż to dyrektywa jak dla wytrawnego działacza politycznego, co mi wielce pochlebiło. Wbiłem ją sobie w pamięć. Jak każda dobra dyrektywa, trafiała w sedno rzeczy. Dotarłem do przedostatniej strony oddech mi w piersi uwiązł, ciemno przed oczami! Było tam wydrukowane grubą czcionką: PRZYGODA ZE ŚMIERCIĄ... Tak, teraz wszystko jasne! Łudziłem się, wmawiałem sobie, że tak nie jest, lecz oto czarno na białym, proszę -moja misja to igranie ze śmiercią! “Idź ty dzisiaj przez miasto..." Dla jakichś celów, o których przecież się dowiem, muszę podjąć to ryzyko miejmy nadzieję - ryzyko opłacalne. Wszak mój Dostojny Rozmówca nie wysłałby mnie na pohybel! Ano, przekonam się prędzej czy później. Oto ściskam w ręce pachnący farbą numer specjalny podziwiam logikę organizacji, cudowną logikę wydarzeń, w których - czułem to - brało udział całe Miasto!
  I mógłbym zachwycać się tym znacznie dłużej, gdyby nie fakt, że nie uśmiechała mi się wcale PRZYGODA ZE ŚMIERCIĄ, przeciwnie: napędziła mi strachu. Do domu wciąż niedaleko, zaszyję się w rodzinnych pieleszach, zadzwonię do Radia, że jestem... no, właśnie, chory nie jestem, więc cóż im powiem?... zmęczony po podróży?, całą noc nie spałem, przyjdę jutro. Dlaczego Helena ma owdowieć, a Jo stracić ojca? A jeśli nic się nie odmieni? Jeśli to próba ogniowa, która mnie czeka tak czy owak? Nie, nie ucieknę. Skoro okazali mi zaufanie! Ach, po cóż owijać w bawełnę - skoro On, Dostojny Rozmówca, okazał mi tyle zaufania, jakżebym śmiał nim wzgardzić! Straciłbym resztki szacunku dla siebie samego.
  Stojąc pod sklepem Wedla deliberowałem, w potach w trwodze. Postanowiłem, jak zostało powiedziane: DZIAŁAĆ SPOKOJNIE - WIDZIEĆ OSTRO! Tak, skoro przejście Puławską w stronę placu Unii jest niemożliwe, a równoległa ulica Chocimska też z pewnością zagrożona, trzeba przemknąć się tramwajem! Wprawdzie to odstępstwo od rozkazu, który nakazywał marsz przez miasto, ale cóż zrobić, gdy wszystko tak się skomplikowało? Dla uspokojenia łapczywie wypaliłem papierosa. Po czym poszedłem na przystanek. Mgły się uniosły, przyświecało chłodne, zimowe słońce. Polerowany guzik na niebie.
  Kilka tramwajów przepuściłem, wydały mi się podejrzane, nie budziły stuprocentowego zaufania, a postanowiłem dmuchać na zimne. Przecież nie narażę na szwank swojej misji przez nieroztropność. Wtem nadjechała osiemnastka z wywieszką: ŻERAŃ - FSO. Pamiętam Październik, załogę Żerania, na którą można liczyć... To był właśnie tramwaj dla mnie, gwarantuje bezpieczeństwo niezawodne, chyba że padnie strzał z ulicy, promieniście przebijając szybę... Ha, trudno! Wskoczyłem na pomost, wagon był prawie pusty. Niedobrze. Miałem do wyboru: wcisnąć się w siodełko, zgiąć kark, zniknąć z pola obstrzału, albo - stać wyprostowany jak struna. Więc stałem, gniewny proletariusz, widoczny z prawa z lewa, z ulicy, zaułków placów, mając w pogardzie skrytobójcze kule. tak jechałem osiemnastką przez stolicę! Wystawiając się na cel. Nie mogłem postąpić inaczej. Miasto mijało mnie takie piękne, że warto za nie oddać życie. Śmierć czyhała po drodze, a ja czułem, jak się odradzam! Niezapomniane przeżycie, niezwykłe natchnione! Taki stan uniesienia, jakby człowiek czołem dotykał chmur. Cała droga niewiele trwała minut, lecz czas liczył się inaczej: intensywnością krwi tętniącej w żyłach.
  Motorniczy wychylił się ze swojego gniazda, z naciskiem wyskandował ku mnie: - Plac Zbawiciela! - A poprzednich przystanków nie obwieszczał, więc, zrozumiałem, że czas mi wysiąść. Co za łańcuch ludzi dobrej woli! Cóż za solidarność! Pozdrowiłem motorniczego uniesioną ręką, zaciśniętą w pięść.
  Zeskoczywszy na wysepkę, rozejrzałem się bacznie dokoła. Obraz placu zmieniał się z sekundy na sekundę! W nieustającym ruchu tworzyły się nowe układy, nowe kombinacje, fascynujące! Przyglądać się temu znacznie ciekawiej niż śledzić grę w szachy, gdzie zwyciężają schematy rutyna, na placu zaś sam utożsamiałem się z grą pełną niespodzianek. Zdało mi się, że najbardziej ryzykowną część drogi mam za sobą, minąłem strefę zagrożenia nie pozostaje mi nic innego, tylko śmiało zmierzać naprzód. Moja trasa: Mokotowska, Piękna, Górnośląska w dół na Myśliwiecką... Tymczasem okazało się, że plany to chybione! Ledwie ruszyłem przez plac ku Mokotowskiej, gdy obok Metodystów wyprzedziła mnie niewiasta w ciężkiej żałobie, rzucając mi spojrzenie zza czarnej woalki, spod ronda czarnego kapelusza: “Nie idź za mną, ŚMIERĆ." Stanąłem jak wryty. Miałem nauczkę, że gra się nie skończyła, złe czyha. Zrobiło mi się duszno, wachlowałem się beretem, zbity z pantałyku. A tu z Mokotowskiej, zza księgarni na rogu, pojawił się  chłopiec powiewając ku mnie jak banderą “Światem Młodych"! Mój Boże, młodzież szła mi na odsiecz, odważnie śmiało, w myśl pięknych tradycji Szarych Szeregów! Wzruszony wędruję za moim młodym przewodnikiem. myślę - plac Zbawiciela, czyż to nie znacząca nazwa? Czy nie dlatego poczułem się bezpieczny, że tutaj znajdę wybawienie? Harcerzyk wiódł mnie na powrót ku wysepce, na której wysiadłem. Spod czapki wymykały się niesforne rude włosy. Czyżbym znowu musiał jechać tramwajem? Nie, chłopiec przeskoczył wysepkę, przemknął na drugą stronę ulicy bez wahania skierował się prosto do kościoła. Zatem w świątyni bożej mam znaleźć schronienie? Coś się komplikuje, widać muszę zniknąć z widowni dla własnego bezpieczeństwa. Mój przewodnik na progu ściągnął czapkę z rudej głowy. Wokół panował chłód. Kościół pusty o tej porze. W nawie głównej stał samotny katafalk, bez trumny, bez wieńców. ciężkie świeczniki bez świec. Kogoś już pochowano albo kogoś grzebać będą... Przycupnąwszy w ławce, wnet osunąłem się na kolana pomodliłem krótko: “Pozwól mi żyć, dobry Boże, pozwól mi żyć... Co niech się stanie. Amen." Zdawałem sobie sprawę, że to oschła surowa modlitwa. Architektura świątyni była wręcz monumentalna, w takim wnętrzu przez przekorę kusi lapidarność. Kościół ten wiele widział. Pamiętam na jego murach napis czarną farbą PAWIAK POMŚCIMY. Widniał tam długie lata po wojnie, póki schludny proboszczunio nie kazał go zatynkować. Rozejrzałem się - mój rudy skaut przepadł bez śladu. Wykonał zadanie zniknął.
  Postawiłem magnetofon na kościelnej ławie deliberowałem, jak długo mam chronić się w świątyni Pańskiej. Było tu cicho, szum ruchliwego placu nie docierał przez grube mury w tę zastałą ciszę wpadły jak krople miodu dźwięki zegara ze złotym wahadłem. Więc czas! Dźwignąłem magnetofon, Uher ma swoją wagę, wynurzyłem się w słońce Marszałkowskiej. Za chwilę nadeszła moja przewodniczka. Ciężarna blondyna w wyszywanym kożuchu. Wysoka postawna. Kożuch był góralski! A zatem - rozumiemy się. Wiodła mnie w kierunku alei Wyzwolenia, Ujazdowskich Alej! z drżeniem serca, z radością dumą pojąłem, dokąd mnie prowadzi... Belweder! Mój ty Boże, ile trzeba było zachodu, abym się domyślił! Przecież od wyjścia z domu rzecz ku temu zmierzała przez wszystkie perypetie! Cała nocna rozmowa pozwalała na takie nadzieje, na co wówczas, przejęty nią do głębi, nie zwróciłem uwagi. oto miałem dostąpić niebywałego zaszczytu, słaniałem się z emocji. Najszczęśliwsze chwile mojego życia!
  Jednocześnie zastanawiałem się, czy ciąża mojej przewodniczki jest prawdziwa czy sztuczna. Jako łączniczka mogła pozorować ciążę dla zmylenia śladów pogoni. Spisywała się dzielnie! Zaledwie znaleźliśmy się w alei Wyzwolenia, skręciła w prawo weszła po schodkach do sklepu z warzywami. Cóż to ma znaczyć? Stuknąłem się w czoło: JEDZ OWOCE JARZYNY, TO SĄ TWOJE WITAMINY!
  Ach, to pasowało do mojego Dostojnego Rozmówcy - okazać mi taką troskliwość, dając zarazem nauczkę, że moje życie zdrowie, a także życie zdrowie mojej rodziny, za którą jestem odpowiedzialny, są najważniejsze. Nawet w drodze na tak ważne z Nim spotkanie muszę o tym pamiętać, pamiętać zawsze wszędzie. Oto prawdziwa męska troska, jakiej dał dowód - pomyślałem ze wzruszeniem wstąpiłem do sklepu. Przyjrzałem się, co kupuje moja przewodniczka. Oczywiście wziąłem to samo: sok wiśniowy szczypiorek, ściśle według rozkazu. Na co sklepowa, leciutko do mnie mrugając, wypisała coś szybko na kawałku szarego papieru. Spodziewałem się szyfru, no był szyfr liczbowy: siedemnaście sześć... niby zwykły rachunek. Już wbijałem te liczby w pamięć, gdy ona zabrała mi z rąk papierek, mówiąc, że to pomyłka, w miejsce siedemnastu wpisała liczbę piętnaście... Coś kręci, baba, albo nie dorasta do szczególnych obowiązków! Namąciła, że nie wiem, czego się trzymać - 15 czy 17? Więc półgębkiem zaryzykowałem pytanie wprost:
  - Adresik? No, to poproszę dokładny.
  - Czyj adresik? - zamrugała czarną rzęsą.
  - Przecież nie pani! - zirytowałem się.
  - Świntuch! - parsknęła. - A masz pan nad wejściem od ulicy! Byle klientowi adresu się zachciewa!
  Zupełna kretynka albo - takie ma instrukcje lęka się poza nie wyjść. Sam będę musiał rozstrzygnąć - 15 czy 17? A niechże ją... Zapłaciłem, co trzeba, sok szczypiorek wetknąłem do kieszeni kurtki, przy czym szczypiorek nie dawał się upchnąć, sterczał zielonym pióropuszem. Byłem gotów wyjść za moją przewodniczką, która udając, że ogląda towar, czekała na mnie. Bardzo przystojna, dopiero teraz zauważyłem obrzęk na jej twarzy, zatem ciąża jest prawdziwa. Cóż za poświęcenie! Mogłaby wymówić się swoim stanem nikt by jej tego nie wziął za złe. Tymczasem bierze udział w akcji! W najsroższych opałach niezawodne są Polki! Świat winien o tym wiedzieć. Trwamy, żyjemy żyć będziemy - dzięki takim kobietom!... Skrzywiła się, gdy zadałem się ze sklepową w niechlujnym fartuchu... Błąd, choć działałem w najlepszej wierze. Ale - na pociechę - wpadka niewielka, niczego w końcu nie zdekonspirowałem! Spostrzegłszy, że jestem gotów, łączniczka ruszyła do drzwi, a ja za nią. Ciekawe, w jakim kierunku mnie poprowadzi, czy nie spóźnię się pod zakonspirowany adres? Czas uciekał, upłynęło go mnóstwo... Rwałem się do oczekiwanego spotkania, licząc, że na tym skończy się moja misja, przynajmniej dziś. Bo, co tu ukrywać, był to solidny ciężar, kładący się pudem na barki. Wytrzymywać w napięciu bez chwili wytchnienia nie było łatwo.
  Ciężarna przewodniczka wyprowadziła mnie przez sklepioną bramę na ulicę, zaułek Sempołowskiej, po czym natychmiast skręciła w prawo znaleźliśmy się na ogromnym dziedzińcu, zabudowanym w czworobok, niezbyt regularny, bo jedna ściana domów stała ukosem. Rozglądałem się po dziedzińcu, były to zaplecza kamienic przy Marszałkowskiej, placu Zbawiciela, alei Wyzwolenia Sempołowskiej. Gigant. Zagapiłem się - masz ci los! - łączniczka znikła. Daremnie rozglądałem się za nią... Wolne żarty! Ktoś bawi się w kotka myszkę? Toż tu kilkanaście wejść do kilkunastu klatek schodowych! Mam zgadnąć, w którym z tych kilkuset mieszkań odbywa się tajne spotkanie?
  Poczułem się znużony, jakbym dźwigał kamienie na plecach. Sięgnąłem po papierosa. Trzeba wziąć na zdrowy rozum. Muszę radzić sobie sam, nie wszędzie będą prowadzić mnie za rączkę. Po prostu mam trudną misję, trudniejszą, niżby się wydawało. Najpierw trzeba ochłonąć, - niczego na łapu-capu! Może dlatego zostałem tu przyprowadzony, abym odetchnął klimatem zwyczajności, abym pojął, że niezależnie od wielkich tajemnych spraw toczy się również zwykłe życie...
  Połać śniegu leżała na dziedzińcu, dzieciaki lepiły bałwana, cztery kółka stały pod pokrowcem, a na jednym z licznych trzepaków tęgie babsko koncert dawało rypiąc w dywan, aż spłoszone wróble popadały w gromadne obłąkanie. Słońce zaziera znad dachów śnieg pobłyskuje, migocze porzucona flaszka po czystej. Stałem paląc papierosa zastanawiałem się. Czy znów mam czekać, aż ktoś przyjdzie mi z pomocą? Przecież się kompromituję! Nie stać mnie na samodzielność? Wtem - zjawił się listonosz z pękatą, wypchaną torbą kapką pod nosem. Niemłody człowiek, niedługo przed emeryturą. Przypadek go tu nie sprowadził. Stary, doświadczony działacz. Ukłoniłem się z należnym szacunkiem.
   -	Pan zapewne doskonale się orientuje... - powiedziałem na wstępie, chcąc zachować pozory zwykłego spotkania, zwyczajnej rozmowy. - Piękna pogoda, prawda?
  Gdzie tu jest numer siedemnaście, mieszkania... sześć?
  Zastanowił się.
  - Nie, panie szanowny, nie ma tu takiego numeru... - poruszył sumiastym wąsem. kapka z nosa spadła.
  - A numer piętnaście?
  - Nie, panie, też nie ma.
  - W takim razie numer sześć, mieszkania piętnaście albo siedemnaście?
  - Ociupinkę pobłądziło się - powiedział z naciskiem, lecz jego surowa twarz jakby złagodniała. Twarz z kory, pełna zmarszczek. Z pamiętnego roku 1905, roku męczeństwa Okrzei. Spoglądał na mnie z mądrą pobłażliwością jak na wnuka, który musi się jeszcze dużo uczyć. - Taki numer - wyjaśnił ze smutkiem - może być w alei Wyzwolenia po lewicy, patrząc od placu Zbawiciela...
  - Dzięki serdeczne. Cześć chwała!
  I mrugnąłem okiem. Trochę zły na siebie za swoje gapiostwo kiepski pomyślunek! Wszak stary działacz, listonosz, powiedział wyraźnie: po lewicy! A mój instynkt polityczny nie mógł mi tego sam podpowiedzieć? Dostojny Rozmówca - wbrew temu, co mu zarzucano - zawsze był na p o  l e w i c y. A czyż ja przyłożyłbym rękę do jakichkolwiek działań, które nie są inspirowane przez lewicę? Więc nareszcie! Kiedy ustaliłem już adres właściwy kierunek, puchłem z dumy, że spotka mnie ów zaszczyt: uczestniczenia w tajnej naradzie wielkie] wagi. Zostanę wtajemniczony w arcypoufne problemy naszych czasów... Przyjrzę się arkanom władzy!
  Jak rączo szedłem pod ustalony adres! A tu niespodzianie zjawił się mężczyzna, który na moich oczach gorączkowo zakrył wystraszoną twarz pokaźną, czerwoną, chustką. W drobną kratkę, ledwie czoło widać. Spocone. Co się dzieje? Gaz? Niewiele myśląc, wyszarpnąłem swoją chusteczkę, osłaniając nos usta, ruszyłem z kopyta.
  A gdy tak mknąłem lewą stroną alei Wyzwolenia, a Uher obijał się o moje biodro, zdarzyło się coś ze złego snu! Wyrosły przede mną dwie żałobnice niosące dwa wieńce pogrzebowe, jeden z białych, drugi z czerwonych goździków, z szarfą czarną, srebrem malowaną: PAMIĘĆ O TOBIE BĘDZIE ZAWSZE Z NAMI! Szarfa trzepotała... Tego było mi za wiele. Czysta bezczelność, hucpa. Erynie, psiakrew. Spocone, przybladłe. A róbcie, co chcecie, mojrą mnie nie zastraszą! bez wahania, nie cofnąwszy się ani na jotę, szedłem do celu, od którego chciały mnie odstręczyć, szedłem, choćbym miał przypłacić życiem. Więcej nie zasłonię chustką ust, więcej nie dam napędzić sobie bezmyślnego strachu...
  Oto doznałem olśnienia! Rozszyfrowałem zagadkę tych dobrych złych znaków, przyjaznych wrogich zakusów: dwie frakcje, dwie grupy! Dwie konkurujące ze sobą, rywalizujące zwalczające się grupy, z których jedna mi sprzyja jako “swojemu człowiekowi", a druga chce pokrzyżować szyki, wywieść w pole, a gdy się to nie uda - unicestwić... Rozpoznałem przeciwników, śledzę ich arkana! Choć wielka groźba wisi nade mną, doznaję krzepiącej ulgi, jak człowiek, który uświadomi sobie, z czym ma do czynienia. już nie gubi się w straszliwych domysłach, wiedząc, z czym musi się zmierzyć. Iluż to rzeczy nauczyłem się tego ranka! Wygląda na to, że wciąż jest ranek...
  Przez podcienia bramy wstąpiłem na dziedziniec bloku przy alei Wyzwolenia numer sześć. Drżę z emocji na myśl, że już wkrótce, zaraz, spotkam tete a tete mojego Dostojnego Rozmówcę. Uścisnę jego dłoń, jakbym przywykł witać się z osobami piastującymi najwspanialsze godności. On zaś odprawiwszy swoich doradców odbędzie ze mną konferencję w cztery oczy. Tak ongiś podczas zwiedzania gmachu parlamentu brytyjskiego zostałem zagadnięty przez członka Izby Lordów: co bym powiedział premierowi Rządu Jej Królewskiej Mości, gdybym akurat go spotkał? Zaskoczony pytaniem wpadłem w konfuzję - nic, literalnie nic nie przychodzi mi do głowy. Wstyd! Ale w końcu, jeśli się dobrze pomyśli, to był brytyjski premier, nie nasz, więc mogłem nie mieć mu nic do powiedzenia. Zresztą - dawne dzieje. Natomiast teraz, we własnym kraju, gdy czekało mnie spotkanie ze sławą chwałą naszego narodu, dzięki Bogu - wiedziałem, co mówić. Czterdzieści lat, od chwili narodzin, rzec można - czekałem na tę chwilę. Skrupulatnie odszukałem właściwą klatkę schodową z numerami mieszkań od 1 do 32, wśród których krył się numer piętnaście siedemnaście.
  Drzwi do windy stały otworem - trzech robotników w kombinezonach wnosiło do środka jugosłowiańską kuchenkę gazową. Swoi! Więc nadal czuwali nade mną, niezawodni. Demonstrują mi tę kuchenkę z palnikami, abym wszędzie, gdzie trzeba, u siebie w domu, uważał na gaz, strzeżonego Pan Bóg strzeże, ale nie przejmuj się, bracie, bo - jak widzisz - gaz my całkowicie kontrolujemy! Naturalnie w windzie znalazło się wolne miejsce dla mnie.
  - Które piętro, towarzysze? - spytałem.
  - Musi piąte.
  - To ja z wami! - rzekłem bez wahania,
  Te krótkie chwile w ciasnocie windy dobrze mi zrobiły, poczułem się tak bezpieczny, jak nigdy tego ranka. Obywaliśmy się bez słów. Cudowne poczucie solidarności. Patrząc na nich jasnym wzrokiem, uśmiechałem się do swoich. Konwojowali mnie na piąte piętro, abym nie wspinał się po schodach, gdyż schody są groźne. Wtem winda zacukała się, przystanęła między piętrami. Spojrzeliśmy po sobie.
  - Przyskrzynili?... - szepnąłem.
  - E! Nie pękaj pan! Jakby nas przyskrzyniło, to od czego dzwonek alarmowy, nie?
  Jeden z nich majstrował przy guzikach, ale winda nie ruszała z miejsca. Pułapka? Paskudnie tak przy pierwszej okazji tracić zaufanie do tych trzech ludzi związanych ze mną na śmierć życie. Wkrótce ten łysy, a wionęło od niego piwem, połapał się, że drzwi są uchylone, przycisnął mocno obie połówki winda wreszcie ruszyła. Na pozór zwykły przypadek, ale uświadomiłem sobie, że chwilę przedtem, zanim stanęła, ten szpakowaty spojrzał na zegarek - widać zjawialiśmy się za wcześnie - mrugnięciem oka dał znak młodszemu, żeby unieruchomił windę, co ten uczynił w tak sprytny sposób, że nic nie zauważyłem, a punktualność będzie dotrzymana... Termin mojego spotkania został obliczony co do sekundy. Nie będę taił, że im bliżej, tym bardziej rosły moje emocje. Oczywiście, zobowiązany do całkowitej dyskrecji, nikomu nie będę mógł się pochwalić. Ale fakt pozostanie faktem. Kto raz znalazł się wśród wtajemniczonych, tak czy inaczej pozostanie namaszczony aż do śmierci.
  Winda wjechała triumfalnie na piąte piętro. Dowieźli mnie tam, gdzie trzeba. Z wdzięczności uścisnąłem im ręce, każdemu po kolei. Swoje chłopy, twarde chłopy. poszedłem, z magnetofonem przy boku, rozglądając się spiesznie... Do licha, wskazany adres mieści się o dwa albo trzy piętra niżej! Mądrale, pokazali mi, co to subordynacja, wykonując polecenie, aby gościa w berecie, z Uherem na pasku, zawieźć na piąte piętro kwita.
  Z ciekawymi minami wyglądali za mną z windy, więc nie mitrężąc ni chwili jąłem schodzić klatką schodową. Każdy ciąg schodów od podestu do podestu miał dwanaście stopni, obliczyłem, bo teraz już wszystko było ważne. Na ścianach koloru żółtego, z zieloną lamperią, nie zauważyłem żadnych napisów, schludnie jak w sanatorium. Poręcz, obciągnięta sztucznym tworzywem, elektryzowała się pod moją dłonią. Trzasnęło mnie w palce! Aj, co za nieostrożność. Nerwy, nerwy. Uwaga, bo źle skończę... Stąpałem ostrożnie na czubkach palców. Raptem coś łomotnęło na górze. Wzdrygnąłem się od stóp do głów. Upuścili kuchenkę. Potworne łubudu! przestroga dla mnie - mogę skończyć z takim hukiem, że całe miasto zadrży w posadach. Struchlawszy przypadłem do ściany... Przypomniały mi się makabryczne erynie z pogrzebowymi wieńcami, gdy szły kołysząc się w biodrach, ze wzrokiem złowróżbnym utkwionym we mnie. Przypomniał się człowiek z czerwoną chustką, osłaniający nos usta przed gazem, pojąłem, że idzie o metan, jak w sztolni, zapalenie papierosa grozi wybuchem śmiercią. Starczy skrzesać iskrę obcasem na tych podstępnych kamiennych schodach...
  Struchlały znalazłem się wreszcie na właściwym piętrze. Zagłębiłem się w korytarz, który - jak przypuszczałem - okazał się zupełnie pusty. Przecież nie spodziewam się warty honorowej przed drzwiami! Ech, wracał mi humor. Żołnierski, frontowy. Stanąłem przed mieszkaniem numer 15. gapiłem się jak sroka w gnat. Wywieszka czarno na białym: POŁOŻNA REJONOWA. Wprawdzie konspiracja dopuszcza niejedno, ale to nie był ten adres! Kogokolwiek, proszę bardzo, lecz położną rejonową wciągać do wielkiej polityki?! Do sprzysiężenia? Starczy Liga Kobiet. To ta niechlujna sklepowa zrobiła mi kawał albo chciała mi dać nauczkę, abym liczył się z potęgą kobiet... Basta!
  Ruszyłem dalej w głąb korytarza znalazłem się przed numerem siedemnastym. Tak, to były te drzwi. Bez żadnej wizytówki, równe gładkie pod zielonkawą farbą, z mosiężną klamką czekającą na moją dłoń. Serce mi waliło, krew uderzyła do skroni, aż przycisnąłem skronie rękami, aby się nieco uspokoić, ujarzmić podniecenie. Tam, za drzwiami, w głębi apartamentu oczekiwał mój Dostojny Rozmówca wśród adiutantów, chmurny za swoim biurkiem, przy którym waruje historia, gotowa na każde jego skinienie...
  Naciskam dzwonek, a jego dźwięk przebiega po moim stosie pacierzowym. czekam nasłuchując... Zupełna cisza, żadnych kroków, żadnego ruchu, żadnego szelestu. Nikt nie podchodzi do drzwi. Trochę mi nieswojo, lecz palnąłem się w czoło. Przecież drzwi otwiera się na umówiony sygnał! Nikt mi go nie podał: sam muszę zgadnąć. Zrazu pomyślałem o pierwszych taktach Międzynarodówki. Wydzwoniłem je. Cisza. Ależ – Mazurek! Oczywiście że Mazurek	 Niestety - nic, cisza. Na barykady, ludu roboczy!... A gdzieżby! Wreszcie pojmuję, że na takie sygnały mógł wpaść każdy, a tutaj ze względów bezpieczeństwa obowiązywał sygnał szczególny, wyszukany, niełatwy. tak jak badacz po wielu żmudnych próbach doznawszy olśnienia znajduje klucz do zagadki, tak też ja znalazłem. Piękny, zaczerpnięty z wielkiej muzyki, sygnał wspaniały. O, nie Etiuda rewolucyjna, za trudne do wykonania. Natomiast pierwsze takty VII Symfonii Beethovena... To dopiero coś. Pam, pam, pam... paaam.. z drżeniem serca zadzwoniłem! A potem zapadła cisza nic się nie poruszyło ani nic nie zaszemrało... Truchlejąc pojąłem, że Dostojnego Rozmówcy nie ma już za zamkniętymi drzwiami, apartament stoi pustką. Błyskawicznie spojrzałem na zegarek - jasne, psiakrew, spóźniłem się. Wpół do dwunastej! Spóźniłem się nieodwołalnie. Boże, co za życiowy pech, co za ponura klęska.
  Straszna chwila. Cała moja nadzieja obraca się w proch. Całe moje dążenie spełza na niczym. Cała moja radość... Cóż, płakałem nie więcej niż dwa razy w życiu, chyba tylko dlatego nie zacząłem szlochać pod zamkniętymi drzwiami. Lecz łzy zakręciły mi się w oczach. Poszedłem schodami w dół - myśląc, jakim cudem zrobiło się tak późno? W jaki sposób tyle czasu zleciało? Tracę rachubę? Czyżbym miał zaniki pamięci? Skoro wyszedłem z domu tuż po ósmej... Więc aż trzy pół godziny zajęła mi moja wędrówka do celu? A raczej moje peregrynacje? Bo też błądziłem jak Odys. I coś dziwnego, działo się z czasem!...
  W każdym razie nie zdążyłem na tajne spotkanie. Okazja więcej się nie powtórzy... Chyba że będę miał coś szczególnego do zaoferowania! Jakąś polityczną gratkę. I, dalibóg, już wiem co! Przedstawię dokument o nastrojach społeczeństwa. Wręczę go mojemu Dostojnemu Rozmówcy, złożę w jego czcigodne ręce. Od czegóż mam swojego Uhera? Spieszyłem, jakby mnie kto na sto koni wsadził, z powrotem na plac Zbawiciela. Tam mogłem zastawić sieci. Krew we mnie grała. Sprawdziłem zapas taśmy w Uherze. Przysposobiłem mikrofon. byłem gotów. Na samym rogu placu. Trzeba zacząć od kobiety, kobiety szczęście przynoszą, robią dobry początek. Taksówkarzom - nie, ale reporterom - zawsze. Rozglądam się chwilę oto jest - szykowna, młoda warszawianka.
  - Dzień dobry pani. Polskie Radio. Proszę o kilka słów do mikrofonu... Lubi pani Warszawę?
  - Też pytanie!
  - A jaką dzielnicę szczególnie?
  - Starówkę.
  - Tak?
  - Tak...
  - Co pani sądzi o zmianach?
  - Ja? Ja nic nie sądzę... To mąż się tym interesuje. piłką nożną.
  - To ten pan?
   - Ach, nie! Skąd! Siedzi w pracy!...
  Maleńka konsternacja kwita. Ano, trudno.
  - Przepraszam pana. Kłania się Polskie Radio. Co pan sądzi o sytuacji w kraju?
  - W kraju? Panie... O Wietnamie mogę powiedzieć.
  - To wiemy.
  - No jak wiecie, to po co pytacie?
  - Właśnie. Dziękuję.
  - Dzień dobry. Pan się spieszy, ale może kilka słów dla Polskiego Radia. Zgoda?... Co pan sądzi o sytuacji: w kraju?
  - Hm, sytuacja... Sytuacja, panie tego... No, sytuacja, jak by tu powiedzieć, nie najgorsza... A może nawet dobra, że tak powiem... Jakby się prawidłowo zastanowić, to całkiem dobra... Całkiem dobra, że tak poi wiem! Jakżeś mi pan, panie tego, dał do myślenia... to owszem, to naprawdę dobra to pod każdym względem: politycznym, ekonomicznym, sportowym, e... tak dalej... No to już? Czy jeszcze?
  - To od pana zależy.
   - Może szlus? Wolę mieć to z głowy.
   - Jak pan uważa.
   - A pozdrowienia dla rodzinki można przekazać?
   - Wal pan. Proszę.
   - Witam szanownego pana. Polskie Radio. Słówko do mikrofonu... Jak pan widzi sytuację w kraju?
  	Figlarz! Za Franciszka Józefa to owszem, bardzo proszę, ale od tamtej pory... he, he, he, he! Więc zmień pan temat. Ukłony dla żony. Adieu.
   - Kłaniam się pięknej pani! W imieniu Polskiego Radia proszę o kilka słów do mikrofonu... -. Ach, kiedy jestem nie uczesana...
  - Mikrofon tego nie zdradzi! To nie telewizja, proszę pani.
  - W ogóle to dopiero idę do fryzjera... Może jak będę wracała, dobrze? Pa!
  - Nie zajmę panu dużo czasu. Kłania się Polskie Radio. Proszę o krótką wypowiedź do mikrofonu... Co pan sądzi o sytuacji w kraju?
  - Proszę! Najlepszy dowód, że zmienia się ona na korzyść, jeśli Polskie Radio stawia takie pytania przechodniom na ulicy... Z pełnym zaufaniem do zwykłego obywatela, który wypełnia w tym kraju swoje obowiązki...
  - Dziękuję, że tak pan to ujął. Moglibyśmy na tym poprzestać, ale domyślam się, że ma pan coś jeszcze do powiedzenia?
  - A jakże!...
  - Więc słucham?
  - Chwileczkę! Zostawcie tego obywatela w spokoju! - odezwał się kategoryczny głos. - pozwólcie ze mną.
  Spojrzałem - obok stał milicjant.
  Bez słowa odprowadził mnie na ubocze, gdzie podcienia, widać wolał uniknąć sensacji, zażądał dokumentów. Przestudiował dokładnie mój dowód osobisty legitymację radiową. Wyglądał na człowieka doświadczonego, co na służbie zęby zjadł. Tymczasem całe miasto było na nogach - a milicja nie zorientowana. Najwspanialsza akcja, w jakiej zdarzyło mi się uczestniczyć, mądra, przemyślana, płynna, godna najlepszych wzorów. dotychczas bez najmniejszej wpadki, mimo że brały w niej udział krocie. Staliśmy w pobliżu witryny domu mody, manekiny pokazywały gładko toczone piersi owinięte tiulem.
  - Dokumenty w porządku - rzekł z rozczarowaniem, ale ich nie zwrócił. - Miałem zażalenie na was od obywatela, którego zaczepiliście na placu. O co to pytaliście?
  - Dobrze wiem, o co pytać. Mam piętnastoletni staż radiowy.
  - To nie odpowiedź. Konkretnie. Chcę wiedzieć, o co.
  - O Warszawę. Jak im się podoba.
  - Ehe. Tylko?
  - Oczywiście. Jeśli pan ciekaw, proszę posłuchać w  naszym programie.
  - Wiem od tego obywatela, że ludziom w głowach! mącicie!
  - Akurat! Niech skonam, jeśli to prawda! Na dwudziestu przechodniów zawsze znajdzie się jeden, któremu najprostsze pytanie może zamącić w głowie. Tak działa lęk przed mikrofonem! Rozumie pan, samego mikrofonu człowiek się boi... Lęka się, że nie znajdzie nic do powiedzenia, zacuka się, wypadnie nie tak, jak by chciał... że się, nie daj Boże, ośmieszy... Ale z tym biec na skargę do władzy to maleńka przesada!
  Milicjant zastanawiał się chwilę, nie całkiem przekonany, jakby się wahał coś ważył w sobie. Przyćmiły się jego bardzo niebieskie oczy. Nie uśmiechało mi się trafić do Pałacu Mostowskich na dalsze indagacje.
  - Ano, niech będzie... - mruknął. - Macie tu swoje dokumenty! Ale ludzi nagabywać idźcie gdzie indziej, nie w mojej dzielnicy. W mojej dzielnicy będzie dosyć.
  - Ale to świetny punkt. Panie kochany!
  - Świetnych punktów w Warszawie od groma. Nie muszę was uczyć, gdzie są. No, żegnajcie, obywatelu, to szybko. Szybko.
  - Ależ nie zakłócam spokoju! Wykonuję swoją robotę!... Obaj jesteśmy na służbie.
  	 Słuchajcie, jeśli chcecie ze mną dyskutować, to proszę na komendę. Tam będziecie mieli czas się wygadać, dużo czasu. Ot, co wam powiem - obciągnął mundur. - A na zakłócaniu spokoju to ja się znam lepiej od was! Jasne?
  Akurat się znasz, pomyślałem. Odbywa się wielka akcja, a ty ślepy głuchy nic nie widzisz, nawet twój instynkt śpi, bo przywykłeś do rutyny: kraksa, wypadek, ktoś pod tramwaj, ktoś pod samochód, bójka, pijacka awantura itepe. Ale kiedy coś wykracza poza rutynę, kiedy na twoich oczach rozgrywa się misterna akcja, przeprowadzana z mistrzowską precyzją polotem, jesteś tak niespostrzegawczy gapiowaty, że więcej nie mam o czym z tobą gadać. Przepędzasz mnie z tego placu nie pozwalasz zebrać materiału o nastrojach społeczeństwa, pod twoją ślepą presją muszę ustąpić ze szkodą dla dobra sprawy, ale nie będę cię wtajemniczał, bo na to nie zasługujesz. nie powiem ci: Odkąd to przepędza się gości, którzy przychodzą z dobrą nowiną? Odkąd to nie pozwala się takim ludziom jak ja służyć społeczeństwu? Moja służba jest inna niż twoja, więc nie chcesz jej uszanować. Niech cię. Mam na końcu języka bardzo brzydkie słowo... Niech cię.
  - Więc? - nasrożył się.
  - Idę sobie.
  - No, to jazda. A nie próbujcie wracać!... Nie ze mną takie numery.
  - Dobra. Jak zrozumiecie, co się wokół was dzieje, to dajcie mi znać! Cześć!
  I poszedłem rad, że ociupinę sobie ulżyłem, dając mu nauczkę. Ludzi trzeba wychowywać, to nasza dewiza radiowa. Udaremnił mi nagranie tak świetnego reportażu!
  Przyspieszyłem. Dzień był wciąż bardzo pogodny, śnieg topniał w słońcu, tu ówdzie tworzyło się zwykłe błocko. Raptem przemknęła na sygnale karetka pogotowia. Alarm! Zawróciłem na pięcie. Miałem dość tego kluczenia po mieście, jakby nie było prostej drogi. Taksówka! Oto sposób na wydostanie się z matni! Postój niedaleko...
  Niesubordynacja! Tak się to nazywa! Ucieczka z pola bitwy! A to by się mój Dostojny Rozmówca ucieszył! Zatrzymałem się na krawężniku. Rozejrzyjmy się, poczekajmy, zapalmy, może coś się zmieni na lepsze? To nie plac Zbawiciela, przechodniów mało, nie zjawiał się żaden przewodnik ani przewodniczka. Tymczasem niedaleko stoi sobie chwacka trójka.- Dwóch mężczyzn kobieta, coś szepczą między sobą. Pikieta, jak się mówiło j w napoleońskich czasach, a dzisiaj powiemy: czujka. Śledzą moje zachowanie, mają mnie na oku. właśnie w tym cała kwestia, jak się zachowam? Którędy pójdę? j Jaką drogą?
  Plac Zbawiciela - milicjant. Mokotowska - niewiasta w żałobie. Plac Na Rozdrożu - karetka pogotowia. Niech j to piekło pochłonie, byłem w potrzasku! Czujka bezczelnie na mnie zerka. jak długo będę tak tkwił z głową zżeraną gorączką? Ze struchlałym sercem? Papieros sparzył mi palce, rzuciłem go w śnieg. Wiem, co zrobię. Nie będę kluczył, umykał, próbował się prześliznąć. Pójdę prosto przed siebie. Śmiało, z podniesionym czołem, tak zrobiłem. A kiedy mijałem czujkę, kobiecie wyrwało się głośne westchnienie: “No, nareszcie..."
  Pokrzepiła mnie tym na duchu. Ileż to razy udało mi się uniknąć zguby? Wystarczy jeden nieopatrzny krok... Strach obezwładnia, dlatego stałem sparaliżowany na krawężniku, muszę walczyć, bronić się przed strachem. Wbrew groźbom, lękom, niebezpieczeństwom  śmierci na karku pójdę śmiało przed siebie. Będę miał oczy uszy otwarte, będę czujny, ogarnę uwagą nie tylko to, co dzieje się na ulicy, ale okna domów, dachy, facjatki, wszystko, wszystko. szedłem krok za krokiem, przez groźną okolicę, w berecie mokrym od potu. Moja , odwaga została nagrodzona! Z bocznej uliczki, od strony Koszykowej, wyszło mi na spotkanie całe przedszkole, rozszczebiotane, kolorowe, wesołe. Najlepszy znak, że droga przede mną bezpieczna! Oddychając pełną piersią, szedłem za tym dziecięcym korowodem w kierunku placu Na Rozdrożu. Nareszcie chwila ulgi... Podniosłem oczy w niebo pełne białych baranków, bardzo piękne niebo, prześwietlone słońcem - odpoczywałem. Ten pożar, który miałem pod czaszką, łagodnie wygasał. Było tak wspaniale, jakbym szedł na przechadzkę w chrupki zimowy dzień. Och, to nie może potrwać długo. Opatrzność zesłała mi ten korowód, kochaną dzieciarnię. Całym stadkiem opiekowała się smukła wychowawczyni w półkożuszku. Sama bardzo dziewczęca, jasnowłosa. Minęliśmy już plac Na Rozdrożu dzieciaki dreptały w stronę Łazienek, kiedy dziewczyna poprawiając niesforne włosy dała mi ręką znak, abym natychmiast skręcił w lewo. Co uczyniwszy, znalazłem się naprzeciw wejścia do Ujazdowskiego parku. Zbliżyła się do mnie przygarbiona staruszka, lękała się przejść po białych. pasach. Sam się lękam, gdyż samochody mają pierwszeństwo. Ogarnąłem ją ramieniem przeszliśmy wśród klaksonów klnących kierowców. Spytałem, dokąd zmierza. A niedaleko, o tam, gdzie te budynki z czerwonej cegły, co stoją na skarpie. Tam jest szkoła, staruszka szła po wnuczkę. Zgrzebnie odziana w wysłużoną salopkę, siwe kosmyki wymykały się spod czarnej chusty w kwiaty. Podziwiałem ją, siedemdziesiąt parę latek, a odwaga serce nieposkromione, trzymałem się jej kurczowo. Byłem szczerze wzruszony, że obdarzono mnie taką opiekunką. Gdybym patrzył trzeźwiej, pomyślałbym,, że coś jest nie w porządku, wprowadza się do akcji ostatnie rezerwy. Ale przyszło mi to na myśl dopiero, gdy zniknęła mi z oczu. Pod szkołą podziękowała za moje towarzystwo. Ucałowałem szorstkie ręce mówiąc, że to ja winienem dziękować.
   - A co to za skrzynka, co pan dźwiga? – spytała na odchodnym z ciekawością, której nie mogła powstrzymać.
  - Aparat do nagrywania dźwięków. Magnetofon. - Dźwięków? Jakich dźwięków?
  - A choćby ludzkich głosów.
  - Głosów? A po co?
  - A tak sobie. Dla Radia.
  - E, żarty. Jak stara, to głupia! - Boże broń...
   - Panie, w radiu siedzą sami wyszczekani. A gadają prosto na te, ma się rozumieć, fale... Tak czy nie?
   - Czasem tak, a czasem inaczej. Głos można nagrać S odtworzyć z taśmy.  - Ajajajaj. A mnie się widziało, że pan mierniczy albo monter jakiś. Nie myślałam, że spotkam takiego co nagrywa głosy...
   - No, właśnie. Proszę posłuchać.
  Widziałem wielu ludzi reagujących przedziwnie, gdy pierwszy raz usłyszą swój głos, aliści staruszka zamarła struchlała, aż zląkłem się, że serce ją odbieży, Na jej obliczu taką ujrzałem bojaźń, jakby Łazarz powstał na jej oczach, lecz stężona groza powoli rozpływała się, nikła, zaś przy słowach: “A mnie się widziało, że pan mierniczy...", pojawił się nieśmiały uśmiech, zwiastun radości zabawy. Klasnęła w ręce zachichotała, wszystkie zmarszczki zbiegły się w nieposkromionym śmiechu: własne słowa działały na nią jak łaskotki, porwał ją niesamowity pląs, na który patrzyłem z najszczerszym zdumieniem. Kiedy wreszcie wyłączyłem magnetofon, spojrzała na mnie z pretensją, jak na niesfornego chłopca, który przerywa pyszną zabawę. Całą twarz miała rozświetloną, a w oczach iskierki. Raptem tupnęła obcasem.
  - Oddaj! Zaraz mi to oddaj!
  - Co takiego?
  - Mój głos. Zabrałeś mi mój głos! Oddawaj.	
  - Nic z tego, proszę pani. Mogę najwyżej skasować, zetrzeć go z taśmy.
  Wtenczas przestraszyła się.
   -.Nie, nie! - zawołała trzepocząc rękami. - Boże święty, niech pan tego nie robi... Niech on sobie będzie. Niech on sobie żyje... - spojrzała błagalnie. – Panie kochany. A jak umrę, to on nie przepadnie?
   - Nie, nie przepadnie.
  Zastanowiła się spuściwszy wzrok, dziobiąc czubkiem trzewika śnieg na ścieżce. Ukradkiem zerknęła na mnie.
  - W takim razie, żeby nie było, że on jest kradziony... - oświadczyła. - To ja panu ten mój głos podaruję. Na wieczne czasy. Na wieczną pamiątkę.
  - Serdecznie pani dziękuję... - skłoniłem się. - poproszę o adres, dam znać, kiedy audycja będzie na antenie, posłucha pani siebie w radiu, zgoda?
  Staruszka walczyła z pokusą, co ją dużo kosztowało westchnąwszy wreszcie, rzekła spoglądając podejrzliwie:
   - Adres?... Co to, to nie, mój panie... Swój głos słyszałam. Wystarczy.
   - Pani mi nie ufa?
   - A nie! - potrząsnęła głową. - Taki człowiek, co głosy podkrada...
   - Nazywa się reporter. To mój zawód.
   - Zawód? Chodzić po mieście ludziom głosy podbierać to nie jest czysta robota, pan mi nie mów. Pajęczarz czy kieszonkowiec, złodziej jest złodziej... tyle. Nie chcę pana obrażać. No, idę po dziecko. Słyszał pan dzwonek?
  - Tak, przed chwilą.
  - To żegnam. A uważaj pan: co innego słaba kobita, ale trafisz pan na silniejszego, to źle z panem będzie.
  Podreptała do budynku z czerwonej cegły, który przypominał koszary. A spodziewałem się, że będzie mi wdzięczna, tak jak wiele osób, które chwytałem na mikrofon. Sekutnica. Nazwać mnie złodziejem! Do różnych dziwactw przywykłem. Kto często styka się z naszym gatunkiem, musi do dziwactw przywyknąć, do przeróżnych upodobań, skłonności, bzików czy aberracji. Na przykład jeden z moich rozmówców spluwał za siebie po każdym słowie, aż cały mój reportaż pełen był tego tfu-tfu, które przypominało rozmowę z diabłem, jednakże to, co powiedziała staruszka o moim metier, mocno mnie ubodło. W końcu przez piętnaście lat pracy w swoim rzemiośle nie wyrządziłem nikomu najmniejszej krzywdy, to prawie pewne. Nie atakowałem bezbronnych, a jeśli zdarzyło mi się ścierać z kimkolwiek, to byli to cwaniacy kuci na cztery nogi. Ale to inna sprawa, staruszka zakwestionowała samą istotę mojego zawodu! Nikomu nie może być przyjemnie, jeśli jego trud nazwą nieczystą robotą. Straszna baba, ale czułem dla niej respekt mimo woli. Na koniec ostrzegła mnie, abym dziś więcej nie nagrywał, bo mogę się narazić... Rozejrzałem się trwożnie dookoła. A może rzeczywiście nagrywanie człowieczych głosów jest sprzeczne nie tylko z miłością bliźniego, ale z porządkiem natury, więc spotka mnie zasłużona kara? Wszak - coraz częściej posługując się wytworami techniki działamy po omacku... cóż my wiemy o tym, co godne, a co niegodne człowieka, co przyniesie pożytek, a co potworne, nieodwracalne zmiany, które powoli nas zniszczą? Ale ja przecież nie odbierałem ludziom głosu, przeciwnie - dopuszczałem ich do głosu, dając im satysfakcję, bo na ogół lubią się wypowiadać, utrwalać swój ślad na drodze, jak mówi poeta. dla staruszki było to wielkie szczęście, drżała, ażeby nie zniknął ten ślad po niej, bo magnetofon jest jednym z tych instrumentów, które służą tęsknocie za nieśmiertelnością. Tylko w okropnym śnie może się przydarzyć, żeby magnetofon ukradł komuś głos, a obrabowany został niemową!
   - Pan jeszcze tu?
  Staruszka prowadziła za rękę swoją wnuczkę w czerwonym kubraczku z kapturem. Taka pyzata buzia z wesołymi oczkami jak ciarynki. Tornister ogromny na plecach. Widząc, że babcia zwraca się do mnie, dziewczynka grzecznie dygnęła. Wtenczas starucha upomniała biedne dziecko:
   - Uważaj, Gosiu, nic nie mów, ani mru-mru! Bo ten pan zabierze ci głos na taką wielką szpulę nie odda! A kysz!
  Pociągnęła za sobą przerażoną małą, która wytrzeszczyła na mnie oczka. Dziewczynce z pośpiechu nóżki się plątały, potykała się, raptem obejrzawszy się na mnie, wyrwała się jęła uciekać. Stara kobieta nawoływała ją po imieniu. Czerwony kapturek zsunął się z głowy, dziecko umykało jak najdalej od tego czarodzieja, który kradł ludziom głosy pożerał. Zacząłem się śmiać. Staruszka obróciwszy się pogroziła mi pięścią. Zrobił mi się smutno. Któż by pomyślał, że będą mną dziecko straszyć? Odwróciłem się na pięcie - poszedłem.
  Szczerze mówiąc, nie wiedziałem, dokąd mam iść, choć szedłem w kierunku skarpy. Głowiłem się nad tym ni mogłem sobie przypomnieć. Co ja tu robię? Zastanawiałem się, czego ja tu szukam? Coś ważnego miałem w głowie od samego rana. Co to takiego? Co ja, u licha tu robię? W tym osobliwym miejscu, do którego nigdy nie zaglądałem. W oddali ruina, przypominająca resztki pałacu czy zamku, co to za ruina, chyba gdzieś czytałem. zupełne bezludzie, tak, pustka. Więc po co tu jestem? Czego szukam? Kręciłem się po alejce jak niewidomy. Wytężałem pamięć, mózg - daremnie. Stąpałem po ziemi, nie wiedząc, że to ziemia, patrzyłem na drzewa, nie wiedząc, że to drzewa. Wszystko było nie takie, nie swoje, nie z tego świata. Wiewiórki rudymi płomykami umykały w inny wymiar. Umarli z grobów wstają. Nie będzie dla nas zmiłowania. A cóż to za słońce, ledwo się tli? Ten krążek lodu na niebie! To świat gasnącego słońca - dlatego wszystko jest na opak. Dogorywa słońce ziemia.
  Kawki krążą kracząc na trwogę. Krążek nad nami jak opłatek. Krążek jak oko boże. Krążek eksploduje jak krater. Tryśnie w nas światłem wiekuistym. Kosmicznym swoim oddechem. Cały glob wyschnięty jak pumeks potoczy się w wieczystą czerń międzygwiezdnych przestrzeni tam przepadnie bez śladu.
  I co ja tu robię? Czego ja tu szukam?
  Raptem pies skoczył na mnie prężąc łapy zawisł w powietrzu, powstrzymany smyczą. Cofnąłem się odruchowo. Napędził mi strachu. Ach, to buldog! Nie mógł mieć złych zamiarów ten mędrzec brat łata, inne rodzaje psów to przy nim głupki. Właściciel, starszawy jegomość w futrze z kołnierzem z wydry, uchylił kapelusza, sumitując się zapewniając, że Faraon nie robi krzywdy, po czym uśmiechnął się do mnie czy do psa, a może do nas obu naraz, mówiąc: “no, chodźmy", ruszył przed siebie. Skwapliwie poszedłem za nim. Trzymajmy się mądrej rady. Trop w trop. Patrząc na zadek Faraona z uciętym ogonem, przypomniałem sobie ogłoszenie z mokotowskiego słupa: “Zginął buldog, z mordy podobny do Churchilla." świat odzyskiwał właściwe wymiary. Mój jegomość doszedł do brzegu skarpy, postał chwilę, spoglądając w dół na park Agrykoli, w którym mieściły się opustoszałe zimą boiska korty, po czym zawrócił. Więc też zawróciłem. tak krążyliśmy alejką tam z powrotem. Krok w krok. Wiernie, byle nie następować drugiemu na pięty. Zastanawiałem się, o co tu chodzi, że tak krążymy - spacerując w mało uczęszczanej okolicy? z jakiej to przyczyny? Jegomość, dobry konspirator, w ogóle się nie odzywał, udając, że mnie nie dostrzega. Raz czy drugi wzruszył ramionami, otrząsnął się, jakby mu coś doskwierało. Ale chodziliśmy zgodnie tam z powrotem, z buldogiem u nogi, obracając w kółko niezliczone razy, więc po trochu zaczęło mnie to nużyć. Lecz z tej wachty uciec mi nie wolno. Mój jegomość szedł nieco przygarbiony, a stopy stawiał jak platfusy. Poszła w bój kategoria D. Ze względu na bojowego psa, zdolnego do obrony. Nasz dzielny buldog poobsikiwał już i poro drzew drzewek na odcinku, który z takim uporem patrolowaliśmy. Wprawdzie nie było tu wiele do rozpoznania - nikt się nie pojawiał, nikt nie nadchodził - ale rozkaz to rozkaz, duty is duty, jak mówią Anglicy. I tak chodziliśmy niby dwa cienie, a czas płynął.
  W dole majaczył przesłonięty bezlistnymi drzewami budynek Radia na Myśliwieckiej, tak blisko był, a tak daleko. Wprost nieosiągalny! Tyle niespodzianek po drodze. Uher ciążył, przekładałem go z ramienia na ramię. Zziębnięty poszedłem za przykładem Faraona pod drzewkiem załatwiłem mały interes. Zachmurzyło się: brał ostrzejszy mróz. Rozcierając raz po raz policzki, dreptałem w ślad za platfusami, nie mogąc iść swoimi zwykłym, długim krokiem, co dokuczało mi bardzo, nie jestem przyzwyczajony drobić kroczki jak oblubienica] do ołtarza. marzłem. W uszach miałem pełno krajania gawronów, które nie mogły usiedzieć z zamkniętym dziobem. Buldog wiercił się na smyczy, chciało mu się pohasać, ale jego pan nie zamierzał dać mu folgi. Słusznie, służba nie drużba, niech buldog o tym wie. Kto nas będzie ochraniał? Wnosiłem z tego, że sytuacja się nie polepsza albo pogarsza. tak trop w trop wędrowałem za jegomościem zadkiem Faraona. Tak trzeba. Mam opiekuna, więc trzymam się go, nie odstępując na krok. Wydeptaliśmy w śniegu szeroką, gładką ścieżkę chodziliśmy wciąż tam z powrotem, aż nawet nuda minęła można było rozmiłować się w tym. Nagle - jegomość przystanął, odwracając się tak niespodzianie, aż oniemiałem. Rzucił mi prosto w twarz:
  - Mam! Rozwiązałem! A dręczył mnie od wielu miesięcy!
  - Kto dręczył? - wymamrotałem.
  - Mam go! Schwyciłem za łeb! Nareszcie rozwiązałem - stuknął mnie palcem w pierś. - Problem.
  Z dziedziny, która może być panu całkiem obca, z dziedziny ekonomii... - ścisnął mnie za ręce. - Dziękuję. Bardzo... Tak dobrze mi się myślało w pańskim towarzystwie!
  Otóż kiedy ja dreptałem za nim w kółko, on kładł podwaliny pod nowy system ekonomiczny, który przeobrazi świat. Schyliłem czoło z wielkim szacunkiem. Tymczasem on zerknął na zegarek.
  Od godziny dwudziestu pięciu minut... Tak, od godziny dwudziestu pięciu minut, jeśli się nie mylę, chodzi pan za mną krok w krok. Czas się rozstać... Muszę utrwalić swoje przemyślenia, rzucić na papier. Proszę się nie dziwić, że mi pilno. Droga wolna.
  Doprawdy droga wolna?... - spytałem z naciskiem.
  - A jakże! W tym kraju dla każdego droga wolna. To kraj wielkich perspektyw, które dopiero się zarysowują. Młody, prężny kraj, nie przeżarty nihilizmem. Czeka nas wielka przyszłość.
  - Bardzo mnie pan podniósł na duchu. Czy wolno powtórzyć za panem?
  - Co?
  - Czeka nas wielka przyszłość?
  - Tak. Ależ tak!... Możemy powtarzać śmiało... Czeka nas wielka przyszłość. basta! Chodź, Faraon.
  Wycałowaliśmy się na pożegnanie z dubeltówki. Poklepałem po karku Faraona, który nas tak dzielnie strzegł. Profesor docent doktor habilitowany pomykał w stronę Alej Ujazdowskich z takim pośpiechem, jakby się obawiał, że genialna formuła, którą stworzył, uleci mu z pamięci. Wkrótce znikł mi z oczu. Zdążyłem się przywiązać do nich obu, toteż było mi przykro, że mnie opuścili. Zostałem sam, niepewny, co dalej czynić.
  Drogę do Radia mam wolną, ale którą drogę? Albowiem były dwie. Znalazłem się pośrodku, między dwiema drogami tkwiłem tak, nie mogąc się zdecydować - w prawo czy w lewo. W asfaltowaną alejkę na skarpie wjechał samochód zatrzymał się nie opodal. Szara warszawa z napisem LOK, Liga Obrony Kraju, z tarczą - NAUKA JAZDY. Przywieźli mi instrukcje! Samochód stał, ale nikt z niego nie wysiadał. Czekali na mnie. Podszedłem skwapliwie. Za kierownicą młoda dama, przechylona zalotnie wymalowana tak, jakby spożytkowała cały stołeczny zapas różu, tuszu, mascary szminki, a obok niej szpakowaty mężczyzna w skórzanej kurtce, instruktor.
  - Cześć, kochani - powiedziałem. - Więc którędy można się dostać na Myśliwiecką?
  - Idź pan w tamtą stronę - pokazał kciukiem za siebie. - Do Górnośląskiej, potem w prawo w dół. Po drodze jest przystanek trolejbusu, ale to blisko, dojdziesz pan piechotą.
  Zasalutowałem do beretu rzekłem:
  - Widzi pan, Liga Obrony Kraju daje nam poczucie bezpieczeństwa. Pan jako jej przedstawiciel spełnia piękną społecznie pożyteczną rolę.
  - Panie, czasu szkoda.
  - To podwieź mnie pan na Myśliwiecką.
  - Przepisy zabraniają. Nauka Jazdy, nie widzisz pan?
  - Kiedy boję się przejść przez ulicę.
   - No, panie, my tu mamy zajęcia... Spływaj pan.
  Podkręcił szybę. Nad górną wargą miał ślad szminki
  Skryłem" się za jednym z fińskich domków w pobliżu Nie podobało mi się, że instruktor kierował mnie i» Górnośląską, ruchliwą najeżoną przeciwnościami. Czyż bym miał ślepo wykonywać rozkazy? Zupełnie wyzbyć się samodzielności? Przecież, jeśli dobrze pomyśleć, samego rana byłem sterowany każde polecenie wykonywałem skwapliwie, rzec można - z gorliwością. Oczywiście tak było trzeba nadal jestem gotów służyć sprawie, ale może raz wreszcie po swojemu... Doszedłem d przekonania, że nie wykonam instrukcji co do Górnośląskiej. ubawiłem się na myśl, jakie zamieszanie konsternacja zapanują wśród uczestników akcji na Górnośląskiej, gdy czas będzie mijał mijał, a mnie tam nie uświadczą. Wiedziałem jednak, że nie pójdę tamtędy, bo zwyczajnie się boję, choć w rozmowie z instruktorem nie było wzmianki o drugiej drodze, z czego wniosek, że jest nie strzeżona nikt za nią nie bierze odpowiedzialności, postanowiłem sam podjąć ryzyko wy brać Agrykolę. Agrykola była prościusieńka, nie zabudowana, mało uczęszczana cała skąpana w historii. Nawet zginąć na takiej ulicy to był zaszczyt chluba wieczna. Rzadko człowiek ma możność wybrać sobie śmierć, skoro mnie przytrafia się taka gratka, dlaczego nie skorzystać? Od samego ranka zguba czyhała na mnie. Uszczknąłem wiechetek szczypiorku jako antidotum na truciznę, przeżułem zdobywszy się na odwagę poszedłem w stronę Agrykoli, omijając łukiem warszawę-naukę jazdy, aby mnie instruktor nie dojrzał, zbędna ostrożność, bo oni romans tam wiedli, o świecie bożym zapomniawszy.
  Ze skarpy jąłem schodzić w dół. Agrykola przemyka się tam wąwozem. Wkrótce znalazłem się na wąskim chodniczku ulicy, którą zdobią kute gazowe latarnie, pamiętające Bolesława Prusa albo jeszcze dawniejsze czasy. Było puściusieńko... A jednak niebezpieczeństwo wciąż mi grozi! Szedłem napięty, gotów paść na ziemię, jeśli zajdzie potrzeba, albo uciekać kryć się, choć skryć się nie było gdzie, gdyż brama do Łazienek naprzeciwko brama do parku Agrykoli były zamknięte. Wspominałem poległych polskich żołnierzy, którym przyszło zginąć na włoskich wzgórzach albo na białoruskich równinach, albo na Atlantyku, myślałem, że w Warszawie nie ma Alei Poległych... Choć jest nią właśnie Agrykola. Jeśli polec, to na Agrykoli, która pamiętała Wysockich Nabiełaków.
  Wchodziłem już na mostek przy pomniku, gdy błyskawicznie odskoczyłem w bok pod balustradę, w ostatnim ułamku sekundy! Czarna limuzyna nie zdołała mnie potrącić... Udaremniłem zamach, gdyby się udał, leżałbym z pękniętą czaszką dogorywając. Nie zdążyłem zobaczyć numeru czarnolśmącej śmierci, tak szybko znikła w perspektywie ulicy Szwoleżerów.
  Nogi mi się trzęsły, oparłem się o balustradę, zachłystując się powietrzem, patrząc bezmyślnie na pałac króla Stasia. Ochłonąłem, wróciła mi pewność siebie. Okazałem się szybszy niż krocie rozpędzonych koni z pola kierowanego żelaza! Nie dałem się stratować. Udaremniłem zamach to właśnie jest punkt zwrotny. W tym samym miejscu, gdzie konspirowali podchorążowie, pod Pomnikiem Sobieskiego, zdjąwszy beret pokłoniłem się głęboko poszedłem nie napastowany, nie zaczepiany i nie atakowany przez nikogo, prosto do Radia na Myśliwieckiej. Mimo tylu przeciwności, podstępów zasadzek potrafiłem wyjść cało z opresji - jak sobie życzył mój Dostojny Rozmówca - dotrzeć chwalebnie do celu.
  Budynek Radia na Myśliwieckiej ma dość osobliwy wygląd, gdyż niegdyś mieściły się w nim stajnie dla rasowych koni, na dole boksy dla arabów anglezów, a na 1 piętrze pomieszczenia dla stajennych masztalerzy. Za oknami od zachodu był maneż. Oczywiście całe wnętrze przebudowano ślad po dawnych właścicielach nie pozostał, na piętrze powstały studia do nagrań, a od piwnic po dach mnóstwo pokojów dla redaktorów taśm. Czasem tylko komuś wrażliwemu wydawało się, że z dołu słychać rżenie. Skoro duch człowieczy nie ginie, dlaczego miałby zginąć duch wierzchowca, bachmata, rumaka, dzianeta albo arabskiej klaczy. Dlaczego?
  W hallu ze zdumieniem zobaczyłem na ściennym zegarze, że dochodzi godzina trzecia. Zmierzając do redakcji, na schodach korytarzach, odpowiadałem na rozliczne: cześć, cześć, tylu miałem tu znajomych! Przy«|| witałem się z kolegami z reportażu, którzy mi na wstępie, ledwie zdążyłem wejść, powiedzieli, że szef czeka na mnie od dziesiątej, bo podobno z nim się umówiłem - co było jakimś nieporozumieniem - wydzwaniał już kilka razy.
  Koledzy zachowywali się niby zwyczajnie, ale dziwnie, jakby podejrzliwie wyczekująco. Nad moim biurkiem pojawiła się wywieszka z czarnym nadrukiem - TELEFONY ALARMOWE... Żachnąłem się i: - co to znaczy? - spytałem. A kazali powiesić, to się powiesiło. Dla nich to było bez znaczenia, nawet nie przyszło im na myśl, że... cały obiekt jest zagrożony! Wprowadza się stan alarmu pogotowia! Ale z nich wszystkich ja tylko byłem w pogotowiu, rozumiałem, co się święci.
  Za oknem kisła odwilż, nasz polski zimowy ni to dzień, ni to zmierzch, a umysł mój pracował gorączkowo: grożenie może być atomowe, wodorowe, bakteriologiczne albo zagrożenie pod każdym względem! Wyczuwałem je przez skórę cały dzień oto mam potwierdzenie, dowód czarno na białym. Zastanawiałem się, czy uświadomić im grozę sytuacji, co właściwie powinienem uczynić, ale jeśli mają przeżyć w trwodze te ostatnie, być może, godziny, to lepiej niech pozostaną w nieświadomości. Postanowiłem natomiast złożyć pilny meldunek spojrzawszy na planszę alarmową wykręciłem odpowiedni numer. Odezwał się surowy głos człowieka będącego zawsze w pogotowiu.
   - Straż Pożarna. Oficer dyżurny.
   - Czołem, panie oficerze. Mówię z obiektu na Myśliwieckiej. Polskie Radio.
   - Tak jest, słucham... Co się u was dzieje? Pali się?
   - Nie. Na razie jest OK. Wszystko w porządku. Proszę odnotować, piętnasta dziesięć... wszystko w porządku. Dziękuję. Tyle chciałem zameldować, - odłożyłem słuchawkę.
  Wszak trzeba było powiadomić, że na Myśliwieckiej też jest człowiek, który czuwa rozumie groźbę sytuacji, człowiek w każdej chwili gotów do działania. Szybko zapaliłem papierosa.
   -. Dokąd tyś dzwonił? - zaciekawiła się koleżanka, w każdych okolicznościach elegancko ubrana.
  - Zgadnij? No? - otoczyłem się dymem. - Do tych, co są na posterunku... Do Straży Pożarnej.
  - A niech cię! Kawałów mu się zachciewa. Lepiej przestań się wygłupiać leć do szefa, bo zrobi się chryja! Nie myśl, chłopcze, że ci wszystko wolno.
  Poszedłem do naczelnego, który dorabiał się emerytury. Powinien dobrze się czuć z kindżałem w zębach, albowiem był muślimem z rodu wiernych Polszczę Tatarów, którzy strzegli granic Rzeczpospolitej. Srogie to było wojsko. Zacząłem od przeprosin, że nie zdążyłem na czas, lecz przeszkodziła temu siła wyższa...
   - Pewnie załatwiał pan swoje sprawy w mieście.
  Grzecznie wyjaśniłem, że badałem stan świadomości społecznej. Zbierałem materiały do nowego reportażu. Opinie najrozmaitszych ludzi. Co sądzą o sytuacji politycznej w kraju...
   - A na cóż nam to, człowieku?! Pracujemy w pionie kulturalnym, a nie politycznym. Co panu do głowy strzeliło?... - wymierzył we mnie kościsty palec. - Człowieku, pan nie ma upoważnień do zbierania takich informacji od ludzi w imieniu Polskiego Radia... Co pan sobie wyobraża?! Do tego trzeba mieć szczególne kompetencje. Pracuje pan tu podobno od piętnastu lat mam to panu mówić? Na litość boską, nie działa pan w Pe-I, człowieku. To oni są od tego, cały nasz pion Polityczno-Ideologiczny... Przecież pan biedy sobie mniej napyta!
   - Przyjmuję naganę - powiedziałem po chwili z całkowitym spokojem. - zapamiętam na przyszłość.
  Udobruchało go to moje oświadczenie. Zmrużywszy oczy zaczął mi zadawać pytania, ale ja postanowiłem być ostrożny, przebiegły wstrzemięźliwy w słowach jak rdzenny Tatarzyn. Być może, on nie wiedział, że coś się dzieje, ale ja wiedziałem aż za dobrze.
   - Kiepsko wyglądacie. Zmartwienia jakieś?
  Od razu chciał mnie pociągnąć za język, bo myślał, że się rozkleiłem, ale nie przyjdzie mu tak łatwo owinąć mnie wokół palca.
  - Nie, nie mam żadnych zmartwień - powiedziałem
  - Ej, wy coś przede mną ukrywacie.
  - Niczego nie ukrywam. Co się tyczy obowiązków służbowych...
  - Nie mówimy o obowiązkach służbowych, tylko tym, że coś kiepsko z wami.
  - Wcale nie kiepsko.
  - Wy swoje, a ja swoje. Przecież widzę, człowiek
  - Doprawdy nie mam pojęcia, co panu daje podstaw do powtarzania... Wcale nie kiepsko! Wcale nie kiepsko,  jeszcze nigdy nie było tak dobrze jak teraz...
  Ale on uczepił się swego na moje wyznanie odpowiedział prawie grubiańsko:
  - A to widocznie wódeczka nie posłużyła!
  - Mam mocną głowę, nigdy się nie upijam. Powinien pan wiedzieć, że alkohol jest mi we wszystkim posłuszny.
  - Trudno. Porozmawiamy innym razem - spojrzał na zegarek. - A teraz chodźmy, bo za chwilę zaczynie się zebranie...
  - Jakie zebranie? - zaniepokoiłem się. Co tu, u diabła, w trawie piszczy? Muślim mnie zaskoczył, zawsze był podstępny.
  - Nadzwyczajne. Wszystkich pracowników - powiedział prostując swą kościstą postać uśmiechnął się chytrze. Sam nie wiem, dlaczego ciarki mi przeszły po plecach.
  Wzdrygnąłem się, niby to bagatelizujące, niby to z niewinną miną spytałem:
   - A ja... nie mógłbym się zwolnić?
   - Dlaczego?
   - Zmęczony jestem, chciałbym odpocząć...
   - A widzicie! Raz powiadacie, że czujecie się świetnie, a za chwilę, że chcielibyście odpocząć. Ale nic z tego... Trudna rada. Wasza obecność nieodzowna! Nie wymigacie się! A wy potraficie się migać... Może to źle, a może to dobrze? Na dwoje babka wróżyła...
  Poszliśmy do studia, w którym nastawiano krzeseł, tu ówdzie zwieszały się ponure draperie nie było to wesołe, największe studio, gdzie nagrywała orkiestra, ale najciemniejsze, a jakże! Od początku, kiedy tylko usłyszałem z ust muślima o tym zebraniu, najgorszych nabrałem przeczuć! oto siedząc w głębi uważnie patrzyłem na pracowników wchodzących do studia spostrzegłem, że są poprzebierani całkiem jak na maskaradę, każdy miał jakiś szczegół garderoby, po którym mogłem od razu poznać odróżnić sojuszników od moich antagonistów wrogów. Czasem to była chusteczka, czasem krawat, czasem bluzeczka lub koszula. A kolor przede wszystkim! On był pierwszym sygnałem. Moi zwolennicy przybrali barwę czerwoną, sympatycy zaś zieloną. Natomiast adwersarze - wszystkie inne kolory z przewagą czarnego. Liczyłem w napięciu segregowałem wchodzących, aby rozeznać się w proporcji sił. Chwilami przechylała się nieco na moją korzyść.
  Wszelako doznawałem wielu bolesnych przeżyć, gdy niektórzy moi koledzy, ba - przyjaciele, za których głowę bym dał, okazywali się zaprzańcami... Ale miałem też chwile radości, a nawet rozrzewnienia, gdy ludzie wręcz manifestowali swoje dla mnie oddanie: choćby koleżanka, która weszła przystrojona w czerwoną bluzkę, czerwony sweterek czerwoną apaszkę na dodatek, idąc zaś powiewała nią jak purpurowym zniczem! Inni wchodzili bez ostentacji, lecz widać było po nich determinację siłę, jakby z rozmysłem zdeklarowali się po mojej stronie, a trafiali się tacy, którzy, dalibóg, zrobili to spontanicznie, z potrzeby serca. Jak mogłem przypuszczać, że jestem osamotniony! Dwie lub trzy moje zwolenniczki potraktowały nawet rzecz z humorem, kobiecą przekorą, wkładając czerwone rajstopy, jednakże nastrój nie był wesoły, w studiu panowało oczekiwanie powaga. Wiedziałem, co się tu za chwilę rozegra. Do czego posłuży zebrana publiczność...
  Odbędzie się sąd nade mną. Na wyroku zaważy ilość głosów. Jakże perfidnie zabrzmiały mi teraz słowa muślima: “wasza obecność jest nieodzowna!" No, myślę, bo któż, jeśli nie ja, ma położyć głowę pod topór? Tak to naigrawał się ze mnie. oto zauważyłem, że naczelny też oblicza wchodzących, a jego poplecznicy uniżenie mu się kłaniali. Moi sympatycy, ci zieloni, posyłali mi tylko spojrzenia pełne współczucia, a czerwoni wspierali mnie hardym wzrokiem... Moi przebierańcy obsiedli mnie wokół, dodając mi otuchy, a gdy się obejrzałem, za mną też była czerwień zieleń. Nasi przeciwnicy, choć również urośli w gromadę, zostali zepchnięci do dalszych rzędów.
  Przeżywałem emocje, gdyż oto pierwszy raz w życiu miałem stanąć przed sądem. mój los rozstrzygnie się wkrótce. Albo uniewinnienie, albo wyrok straszny. Bo pachnie zbrodnią stanu. Jeśli Trybunał orzeknie: winien," trzeba będzie położyć głowę na pieńku niczym Danton, a przedtem rzec do kata: “Nie zapomnij pokazać mojej! głowy ludowi, bo warta jest tego." Niestety! To już nie odbywa się tak romantycznie uroczyście wśród zgromadzonego na egzekucję ludu, tylko wieszają człeka; skrycie mało kto jest świadkiem tego wydarzenia. A potem dają do gazet krótkie zawiadomienie, że wyrok na takim a takim został wykonany dnia tego tego, cała notatka zajmuje tyle miejsca, co anons, że zginęła suczka, rasy collie. Poczułem ciężki stryczek na szyi, pętlę na karku podpłynęła mi do ust cała marność naszego żywota, a jednocześnie niespożyte pragnienie, aby żyć, żyć, żyć!
  Gorączkowo jąłem obmyślać swoją mowę obrończą; “Obywatele, od ponad piętnastu lat służę wiernie naszemu krajowi, nie szczędząc sił..." Nie, to było za gładkie, nie trafi do przekonania pierwszy lepszy mógłby to powiedzieć. Zastanówmy się, lepiej będzie zacząć tak: “Obywatele! Stoi przed wami człowiek, który nie tylko zdrowie, ale duszę oddał służbie dla dobra narodu..." Brzmieć to brzmiało, ale czułem, że nie o to mi chodzi, że muszę schwycić ich za serca posiąść ich wyobraźnię natychmiast, w pierwszych słowach, abym mógł potem krótko zwięźle, lecz mocno dosadnie wyłożyć swoje racje przekonania, zawładnąć nimi, swoimi przeciwnikami, kompletem sędziowskim, przepoić ich wszystkich moją myślą natchnąć duchem moim. W skupieniu, osłoniwszy oczy, szukałem właściwej frazy, tak jak Robespierre albo Churchill przygotowywali swoje mowy, odsiałem mnóstwo plew raptem mnie olśniło, wiedziałem już, jak zacznę: “Obywatele, jestem z wami, byłem z wami będę z wami!..." Jeśli od razu wybuchną oklaski publiczność nie da mi mówić, będę - o tak, będę stał patrzył z lekkim uśmiechem na ustach. W stosownej chwili uciszę salę łagodnym gestem. rzeknę: “Nic, co ludzkie, nie było mi obojętne..." A potem uświadomię słuchaczom, jakie dźwigałem brzemię na swoich barkach, czerpiąc siłę z mocy narodu. powiem na zakończenie: “Obywatele, skazując mnie, sami siebie skazujecie! Wydacie wyrok na jednego z was, krew z krwi kość z kości waszej!" będzie to prawdziwa apologia pro vita sua. Postanowiłem nie atakować nikogo w swojej mowie, aby nie powodować zadrażnień, nie przysparzać sobie wrogów, przecież tak dosyć ich było. Odetchnąłem, mając plan oracji jasno w głowie ułożony.
  Publiczność zaczęła szeptać, pogadywać wiercić się na krzesłach. Muślim skarżył się półgębkiem, że tak długo nie zaczynają. A cóż miałem rzec ja, którego czekał sąd, podchwytliwe pytania pastwienie się prokuratora! A może dlatego ich nie widać, że spierają się o skład sędziów ławników, wśród których są moi zwolennicy? Chwytałem się każdej słomki, każdej myśli, która choć trochę mogłaby mnie pocieszyć. Jak głęboko człowiek pragnie sprawiedliwie zostać osądzonym. Tymczasem publiczność na sali gadała już w najlepsze, bo oczekiwanie wciąż się przedłużało. Nie przejmowali się zbytnio moim losem, gawiedź jest gawiedzią, przyszła tutaj na widowisko, aby zaspokoić swoje ludyczne instynkty.
  Zbrodnię stanu Trybunał będzie musiał dopiero mm udowodnić ciekawe, jak się do tego zabierze? Mogą mnie sądzić za propagowanie poglądów sprzecznych z racją stanu albo za zamiar dorwania się do spikerskiego mikrofonu wygłoszenia kilku słów prawdy. Ale taka zamiar może mieć każdy Polak, bo nasi lubią sobie ulżyć wygarnąć wszystko, czy trzeba, czy nie trzeba. Czyżby prokurator chciał wykorzystać moje wędrówki po świecie rozliczne znajomości na paru kontynentach? Zrobić z tego użytek? Jeśli będę musiał spowiadać się z każdej zagranicznej znajomości... Tkwiła w tym ukryta groźba. Czyż mogłem wykluczyć, że spośród tych kroci ludzi najrozmaitszej maści ktoś był, powiedzmy, agentem? A ja przecież dużo gadałem o naszym kraju, nie krępując się nadmiernie, co prawda dobrze gadałem, nigdy źle, bo za granicą czuję się emisariuszem naszej sprawy, ale mogłem nieświadomie stać się dostarczycielem informacji, które słuchający mnie agent uznał za dywersyjną mannę, spadającą mu prosto z nieba! To może być mocny punkt dla prokuratora. Dopóki będę odpowiadał z wolnej stopy, mam pewne szanse, ale jeśli zarządzą aresztowanie mnie na sali...
  Ścierpłem. Oto właśnie pojawił się na podium osobnik w czarnym garniturze czarnym krawacie. Surowe jego oko spoczęło na mnie. Wtem westchnął rozłożył ręce. Zwracając się do zebranych zapraszał na jutro w tym samym terminie, gdyż ktoś, na kogo czekamy, z ważnych względów, natury państwowej przybyć niestety nie może!...
  Zerwałem się z krzesła wyrzucając w górę ręce. Słałem wokół uśmiechy, skinienia przyjazne gesty, wreszcie na znak triumfu podniosłem kciuk ku ogólnemu zadowoleniu.
  - A wy co się tak cieszycie, że towarzysz minister nie przyszedł?! - zagadnął znienacka naczelny.
  - A pan tego nie wie? Wszystko jasne między nami dżentelmenami - odparłem z trudem panując nad sobą. - Ja swoje zawsze płacę. Ale dla pana gratis, taka zabawa całkiem gratis, może nie?
  - A cóż wy? Mówicie takimi półsłówkami, że trudno was zrozumieć, człowieku.
   - Wcale nie trudno, jeśli tylko ktoś chce i basta. Nie mam nic więcej do powiedzenia.
   - Ale ja mam! To coś znaczy, że minister ma zamiar do nas się pofatygować, a wy śmieszki urządzacie, jak młokos z siwizną na skroniach... Żegnam was!
  Nie podał mi kościstej dłoni do uściśnięcia, tylko gniewnie skinął głową, odwrócił się na pięcie już słał się do stóp osobnikowi w czarnym garniturze, który anonsował niedyspozycję ministra. Cóż to za ważny minister? Zacząłem rozpytywać, ale jedni mówili, że rolnictwa, drudzy, że budownictwa, trzeci, że handlu, jednym słowem nie mieli zielonego pojęcia, tylko zmyślali, co popadło.
  Podeszła do mnie koleżanka w czerwonej bluzce czerwonym sweterku, ta, która wymachiwała czerwoną apaszką.
  - Gdzieś ty bywał? Wyjeżdżałeś na reportaż? - Sądzisz, że nic innego nie potrafię?
  - Ach, rozumiem. Panienki, panienki, panienki.
   - Na to nie było czasu - uśmiechnąłem się z nostalgią, jak człowiek, któremu poważne obowiązki nie pozwalają na poszukiwanie uciech. - Dziękuję ci, że się tak ubrałaś.
  Zamrugała długimi rzęsami.
   - Ach, komplemenciarz! Nasłuchałam się w życiu komplementów mnóstwo, ale jeszcze nikt nie podziękował mi za mój strój. To cudne!
  Czarny welwet! Zbliżył się do nas gość w ubraniu z czarnego welwetu z całą bezczelnością, na jaką go było stać, zagadnął:
  - Krzysztof, co ty tak na mnie patrzysz spode łba?
  - Bo na to zasługujesz.
   - Nie rozumiem - prychnął rozkładając ręce.
   - Nie rozumiesz? Bądź łaskaw uwolnić mnie od swojego towarzystwa!
  Oniemiał, poczerwieniał, odwrócił się poszedł.  - Zrobił ci świństwo? - zagadnęła czerwona muza mojego stronnictwa.
  - Ba!... To zwykły łajdak, jeśli chcesz wiedzieć.
  - Zadawałeś się z nim kilka lat. To twój najlepszy kolega.
  - Tylko kanalie tak postępują.
  - Ale co on ci takiego zrobił?
  - Nie spostrzegłaś, jak był ubrany?
  - Ma bardzo elegancki welwetowy garnitur z odrzutów z eksportu.
  - Ale kolor, mówię.
  - Czarny.
  - No właśnie.
  - Co właśnie?
  - Czarny kolor, mówię. Zamrugała oczami.
  - Ty kpisz! No dobra, nie będę się wtrącać w wasze męskie sprawy. Jesteś podniecony, jakbyś miał gorączkę.
  - I ty się jeszcze dziwisz?
  - Powiedz mi - zniżyła głos - co takiego się dzieje?
  - Sama wiesz.
  - A niech cię - szepnęła. - Ty potrafisz natrząsać się z babskiej ciekawości.
  - A ty konspirować.
  - A z kim to ja konspiruję?
  - A ze mną, łaskawa pani. Roześmiała się, gruchając jak gołębica,
   - Nareszcie ze mną flirtujesz... Myślałam, że w ogóle nie przypominam ci kobiety. Oj, Krzysiu, Krzysiu, bo mnie naprawdę uwiedziesz co to będzie? Przestraszyłeś się?... - posłała mi całusa poszła.
  W pokoju redakcyjnym pusto, wszyscy powychodzili. Wykręciłem numer, był zajęty. Zapaliłem papierosa pomyślałem, że to niedobrze, paskudny ambaras, bo ten numer powinien być wolny gotów na każde zawołanie. Długo nie miałem połączenia, wreszcie odezwał się surowy głos:
  - Straż Pożarna. Oficer dyżurny.
  - Tu Polskie Radio. Obiekt na Myśliwieckiej. Na razie wszystko w porządku. Za pięć minut, o szesnastej czterdzieści, schodzę z posterunku. Odmeldowuję się. Czerwoni górą! Cześć.
  Zanim odłożyłem słuchawkę, odezwał się hałas, jakby: oficer wymyślał komuś od pijaków, klnąc jak wszyscy diabli. Widocznie gdzieś się zapaliło.
  Zastanawiałem się, czy to płonie browar na Solcu czerwoni chwycili za broń przeciwko czarnym? Nasłuchiwałem dalekich wystrzałów szybkiego terkotu broni maszynowej. Oto dziś dzień krwi chwały. Zdawać by się mogło, że coś mi się pokręciło, bo czerwoni byli w powstaniu styczniowym, a pożar browaru na Solcu miał być sygnałem do wszczęcia powstania listopadowego, ale jednak wszystko się zgadzało, bo historia nieraz płata figle wbrew znanemu porzekadłu wcale nie lubi się powtarzać. Czy moje miejsce nie powinno być wśród walczących? Ciągnęło mnie do boju, lecz głos obowiązku mi mówił, że moja misja nie polega na tym, abym własną piersią osłaniał barykadę. Włączyłem głośnik na ścianie, licząc, że radio podaje komunikaty, ale moja firma nadawała skoczną muzyczkę, jakby się nic nie działo. Siedzi tam przerażony dysponent drży, żeby wiadomości nie poszły w kraj. Znamy to, znamy. Nieraz tak było. Raptem pomyślałem, że wcale nie chcę rozlewu krwi, dosyć, na litość boską, czarnych można załatwić innym sposobem. kto, nierozumny, wydał rozkaz strzelania? Na cóż nam nowa narodowa hekatomba? Jeśli czerwoni chcą walczyć o mnie, o ideały, które reprezentuję, to pokojowo niechaj walczą, pokojowo. A tymczasem czarni wpakują cię na szubienicę. Trudno, jeśli tak ma się stać, to się stanie. Ja zadyndam, ale nikt więcej życia nie straci, nikt nie popędzi pod kule naszej młodzieży. W Powstaniu daliśmy zmarnować sól ziemi naszej. to na jedno stulecie wystarczy. Miałem nadzieję że starcia na Solcu uda się zlokalizować, zamknąć w obrębie jednej dzielnicy wygasić ten krwawy incydent.
  Spojrzałem na zegarek, czy ja tak długo siedzę, gdyż boję się wyjść do miasta? To prawda, lękam się, ale wciąż czekam na sygnał od mojego Dostojnego Rozmówcy, polecił mi przyjść tutaj co dalej? Sygnał jednak nie nadchodził, widocznie uznano, że powinienem poradzić sobie sam. Choć lęk mi doskwierał, postanowiłem pójść pełnić nadal swoją misję. Włożyłem kurtkę, zawiesiłem na ramieniu magnetofon zszedłem na dół. Pozdrowiłem starego, umundurowanego strażnika przy drzwiach, który niedowidział niedosłyszał.
  Spadł świeży śnieg przyjemnie skrzypiał pod butami. Zanurzyłem się w rześkie powietrze, bez spalin. Spokojną zazwyczaj ulicą przechodnie przemykali chyłkiem, każdy chował głowę w kołnierz, aby nic nie widzieć, nic nie słyszeć zemknąć cało do kryjówki. Bali się wcale nie mniej niż ja, jakby mój lęk im się udzielił. Potykali się w pośpiechu nie oglądając się za siebie czmychali jak spłoszona zwierzyna. Pachnie paniką. Nikt nie dawał mi żadnych sygnałów, wszyscy troszczyli się o własną skórę. Potracili głowy, biegali siędy owędy, omroczeni, zbici z tropu, taszcząc na dodatek siatki z zakupami, zamiast cisnąć je gdzieś zwiać. Wykrzywione grymasem twarze... Uciekali przed nieszczęściem, jakby to było możliwe. Raptem ujrzałem patrol, dwóch ormowców idących wolnym krokiem zachowujących względny spokój, choć oczy ich biegały na boki. Nic dziwnego, są okoliczności, kiedy najodważniejszy żołnierz ma stracha. Podszedłem do nich zapytałem z przejęciem:
  - Obywatele, co na Solcu?
  - A bo co? - zaniepokoił się starszy, obaj byli pod trzydziestkę. - Co takiego, mówcie?
  - Był do nas telefon, do Radia, że na Solcu ...
  - O, jasny gwint!
  - Pokazać legitymację?
  - Nie trzeba. O, jasny gwint!
  Spojrzeli po sobie, zawrócili jak na komendę pomknęli, co sił w nogach Rozbratem w kierunku łun Solca. Bo tam stała łuna, na pozór zwyczajna, jaka stoi nad miastem, ale gdy się dobrze w nią wpatrzyć, widać było, że wcale nie zwyczajna. Śledziłem sylwetki ormowców, lecz wkrótce znikli mi z oczu. Poczułem się sam, opuszczony wśród całego żywiołu ulicy, przed którym ogarnia mnie trwoga. niewiele myśląc zawróciłem, uciekłem pod bramę Radia. Trafię na znajomego, który mnie swoim samochodem podwiezie do domu, stało ich tam kilkanaście, albo na kogoś, kto się mną zaopiekuje. Skłamię, powiem, że czuję się niedobrze... Lecz nie posłużyłem się tym kłamstwem, kiedy pokazał się mój dobry kolega, Zenek, realizator akustyczny, udałem, że sekundę przed nim wyszedłem z gmachu, aby nie domyślił się, że tu czekam łowię, kogo się da. Spytałem, dokąd zmierza. Do SPATiF-u na obiad. Dobre to. Przynajmniej część drogi nie będę sam, narażony na Bóg wie jakie przeciwności. Co eskorta, to eskorta. Poszliśmy kawałek Myśliwiecką pod górę, ale wnet powiedziałem, że tu można udusić się spalinami zaproponowałem mniej ruchliwą uliczkę Hoene-Wrońskiego - to był ładny gest ze strony miasta, żeby uczcić tego filozofa, matematyka, astronoma, fizyka, wynalazcę, kimże on nie był!, wielkiego mesjanistę, który w naszych czasach poszedł w zapomnienie. (Kiedyś pytałem przechodniów na tej uliczce, kim jest jej patron, ale nikt nie wiedział, tylko pewien młodzieniec stwierdził, że to sławny polski tyczkarz, którego za okupacji Niemcy zamordowali, bo nie chciał być Hoene, tylko Wroński.) Ale po prawdzie zupełnie nie szło mi o spaliny, choć śmierdziały mocno, tylko o to, żeby uliczką Hoene-Wrońskiego, autora Listu do papieży, dojść do schodów na Górnośląskiej. Schodów, na których - wedle złowróżbnego przeczucia - miała grozić mi śmierć. chciałem to sprawdzić, czułem wewnętrzny przymus, ale w/ pojedynkę się bałem, a we dwóch to co innego, mogłem odważyć się na to śmiertelne ryzyko.
  Zenek był w dobrym humorze, opowiadał dowcipy, zastanawiałem się, czyby go nie ostrzec, ale wtedy przeraziłby się zostawił mnie na środku ulicy. Więc śmiałem się, kiedy on się śmiał, ale sam nie wiedziałem, z czego, bo żaden dowcip do mnie nie docierał, tak byłem przejęty myślą o tych schodach. Przypomniały mi się importowane do Rzymu schody z pałacu Piłata, po których stąpał Chrystus. przeszedł mnie dreszcz. Zaraz też schody odeskie z filmu Eisensteina Pancernik Potiomkin wielkie przerażenie, ta wielka trwoga, jaka nad nimi zawisła. schody mojego dzieciństwa w Grodnie, którymi zbiegałem nad Niemen, a wracając wspinałem się do miasta, takie były długie wysokie. Ponoć w godzinie śmierci wraca do nas dzieciństwo, zatem zbliżała się moja godzina. pomyśleć, że właśnie na schodach mam zostać zamordowany. Szedłem coraz wolniej, coraz opieszałej nurtowało mnie pragnienie, aby zawrócić, ale wiedziałem, że nikt nie uniknie swojego przeznaczenia. Skoro ma się spełnić, niechaj się spełni. z oddaleń dzieciństwa nadpłynęła ta modlitwa, którą żarliwie powtarzałem: “Aniele Boży, Stróżu mój, Ty zawsze przy mnie stój..." Ale nie byłem chłopczykiem, więc przerwałem, bo wstyd mi się zrobiło, że ja, czterdziestoletni mężczyzna idący na stracenie, zachowuję się jak dziecko powtarzam słowa tak bliskie kołyski, zamiast znaleźć dla siebie godne męskie pokrzepienie.
   - pierdolnęli się obaj! - powiedział Zenek zaśmiał się, więc ja też się zaśmiałem. Zaczerpnął tchu zaczął nowy dowcip o koniach. O koniach czy o słoniach, wszystko jedno. Schody były już niedaleko, zbliżały się nieuchronnie. A we mnie wzbierał popłoch moc rozpaczliwych myśli, taki ucisk piekielny miałem pod czaszką, aż zdawało się, że dostanę wylewu krwi do mózgu, zanim postawię stopę na pierwszym stopniu schodów. Chwilami krwawa mgła spadała mi zasłoną na oczy. Och, nie byłem dzielnym skazańcem wielkiego charakteru nie popiszę się pogardą śmierci ani słowami do potomności, które później powtarzają kroniki. Gdybym coś musiał powiedzieć w intencjach wspaniałego, byłby to wierutny bełkot. Boże, mój Boże, my Europejczycy nie umiemy umierać, śmierć wymaga skupienia, a my wyczyniamy grymasy bredzimy jak stu Piekarskich na mękach.
  Zenek zarżał znienacka, aż się wzdrygnąłem, więc był to jednak dowcip o koniach, a nie o słoniach. Z uciechy klepał mnie po plecach, co mi dziwnie dodało sił. Wygląda na to, że idę na stracenie w towarzystwie błazna, który stara się mnie rozweselić, abym śmiał się do rozpuku, gdy śmierć zajrzy mi w oczy. Zaczął nowy dowcip polityczny. Nogi miałem z ołowiu, koszulę mokrą od potu, odpędzałem myśl o żonie córce, które osierocę, zagryzałem wargi, aby się nie rozpłakać.
  Raptem przypomniało (mi się buddyjskie zaklęcie w Indiach zapamiętane, zapisane w tybetańskim młynku modlitewnym: OM MANI PADME HUM, “Klejnot jest w lotosie, amen"... powtarzałem to zaklęcie chroniące przed nieszczęściem, otwierające drogę zbawienia, poczęte z tajemnych sił mądrości ukrytych w tybetańskich klasztorach, strzeżonych przez mędrców mnichów, którzy zgłębili sekrety istnienia. OM MANI PADME HUM... Powtarzając szedłem krok za krokiem, coraz lżejszy, coraz spokojniejszy, coraz bardziej uwznioślony, w coraz mniejszej bojaźni.
   - O, kurwa, zapomniałem! - odezwał się Zenek. - Wyobraź sobie, wyleciał mi z głowy! Nic to. Opowiem ci coś innego. - zaczął po rusku o Marusi.
  Klejnot jest w lotosie, amen..." Przypomniała mi się drabina Jakubowa, a czymże, jeśli nie drabiną, są schody. Może ja, niedowiarek, dostąpię zbawienia oczyszczenia. Odkładałem swoją sprawę z Bogiem na sędziwe lata, mam czas, myślałem, mam czas, lecz okazuje się, jak Kościół naucza, że czasu nie ma albo jest go tak niewiele, jak dzisiaj, o kilkadziesiąt metrów przed schodami... Boże, Boże, starałem się żyć po człowieczemu. Krzywd narobiłem, bo nie sposób nie zrobić krzywdy na tym padole nie ma takich, którzy by jej nigdy nie uczynili. Ale nie chciałem, z całego serca nie chciałem. Być może zrobiłem nieco dobrego, ale - abyś nie sądził, że się chwalę - zamilczę o tym. Wciąż życia mi brakowało, chciałem go mieć więcej, więcej, najwięcej. Talentów nie zakopałem, ale nie miałem ich zbyt wiele, więc sądź mnie zwyczajnie, bo niczego niezwykłego nie dokonałem. Do bliźnich miałem wielką słabość, a zwłaszcza do tej części naszego rodzaju, która uchodzi za nadobną. Żyłem nie tylko w trudzie znoju, ale w szczerej radości. Kiedyś ci naubliżałem z powodu cierpień, okrucieństwa mąk, które nam zesłałeś. Czy to my powinniśmy być potępieni za wojny, okrucieństwa, głód, prześladowania, za palenie na stosach, zresztą w imię Twoje? Czy to my wymyśliliśmy choroby, trzęsienia ziemi, sztormy, huragany, powodzie śmierć, na którą idę? kto za to powinien być potępiony? Więc osądź mnie sprawiedliwie. Skoro mnie potępisz, wola Twoja. Pewnie na to zasłużyłem niczego więcej się nie spodziewam...
   - Żałko, matuszka, pojebat' priszli... - zachichotał Zenek. - Ale ty się nie śmiejesz! Ty wcale nie słuchasz! - Słucham, słucham, ale znam. - To dlaczego od razu nie mówisz? No, dobra. Opowiem ci taki jeden żydowski o cadyku Jojnem. Nie znasz? No, to wyobraź sobie...
  Tak, niczego więcej się nie spodziewam. Oto niebawem, jeszcze kilkanaście kroków, spełni się moje przeznaczenie. Zadziwiające, mogę myśleć płynnymi zdaniami, tak mi dobrze zrobiła ta tybetańska modlitwa OM MANI PADME HUM... “Klejnot jest w lotosie, amen..." raptem, jakby mnie coś prosto w pierś uderzyło, zrozumiałem w jednym mgnieniu oka, że żaden lotos, żaden klejnot nic mi nie pomogą! Tybetańskie zaklęcia tak daleko nie sięgają, bo tu inna gleba wszystko inaczej wyrosło, czym innym się karmiło czym innym żyje, jeśli przyszło mi tutaj umierać, taki mój los - to wszystko.
  Skręciliśmy w lewo obok apteki - ukazały się schody. Wiedziałem, że się ukażą, a jednak wyrosły znienacka, groźne niesamowite. Gdy wychynęliśmy z bocznej uliczki, na nasz widok coś dziwnego zaczęło się na schodach dziać, jedni zbiegali, drudzy wbiegali po stopniach, śpiesząc się, potykając, potrącając, zupełnie jakbyśmy naszym ukazaniem się - czy moim ukazaniem - spowodowali popłoch. Widocznie zaskoczyłem ich musieli teraz w pośpiechu, na łapu-capu, przygotować zamach. Nawet Denek, który ciągnął za uszy swój dowcip o Jojnem cadyku, przerwał, rozejrzał się ze zdziwioną miną, coś tam zauważył, ale. nie powiedział nic ponadto, że dokończy mi na górze. Jeśli tam kiedykolwiek żywy dojdę, pomyślałem. Szedłem na drżących nogach, jakbym się zbliżał do szafotu. Przebiegła obok mnie jedna kobieta, druga, trzecia, one mnie ostrzegały, abym nie szedł dalej, abym zawrócił. Lecz moją determinacją nic już nie było w stanie zachwiać. Rzuciłem wyzwanie wrogim siłom odstępować było za późno. Pomyślałem tylko: padnę na kolana tak będę wstępował w górę, stopień po stopniu, aby skrytobójcy wiedzieli, że mordują bezbronnego, który szedł ku swemu Bogu. Ale wiedziałem, że nigdy tego nie uczynię, bo jestem z rodu niepokornych niechaj sprawcy nie myślą, że się przed nimi ukorzyłem. Schody biegły dwoma ciągami, a pośrodku była żelazna poręcz, której - chyba tknięty strachem - uczepił się Zenek, a ja szedłem obok, po jego lewej ręce wyszło na to, że ja go ochraniam, ładną miałem eskortę.
  Były to ostatnie chwile mojego życia... Podniosłem na| moment oczy w czarne niebo jąłem wstępować ku mojej śmierci po schodach. Pierwszy schodził w dół otyły mężczyzna z szyderczym wejrzeniem, uraczył mnie tym szyderstwem jak gąbką octem nasyconą czekałem, że minąwszy mnie zada mi cios w plecy... Nie mogłem się powstrzymać obejrzałem się za siebie - przystanął na podeście na czatach, aby mi zastąpić drogę, gdybym zechciał uciekać. Raptem w górze pojawił się wysoki w nasuniętym na oczy kapeluszu, lewą rękę trzymał zgiętą pod połą płaszcza, gdzie ukrył broń. Błyskawicznym ruchem wyszarpnie pistolet skosi mnie jedną serią, padnę, jak padł Gandhi, przecięty niemal na pół. No, strzelaj, strzelaj, bracie, trwogi oszczędź. Jak powoli się do mnie zbliżał, z jaką perfidią wyrachowaniem, jakby chciał, abym zaczął skomleć ze strachu! Przystanąłem wyprostowany rozpiąłem kurtkę, niechaj przyjmę kulę na odkrytą pierś. Ale człowiek w nasuniętym na oczy kapeluszu minął mnie, a mijając wymruczał coś takiego jak: “Ty gnojku", musiał spotwarzyć splugawić swoją ofiarę. Nie potrzebowałem się za nim oglądać, bo wiedziałem, że przyczai się niżej na schodach będzie ubezpieczał akcję. Zaryglowali mnie w ten sposób, nie miałem odwrotu. przypomniał mi się biedny skorpion, jego popłoch śmiertelny mój popłoch zarazem, ale brakło mi pazura, nie miałem trucizny, aby skończyć z sobą nie przeżywać tej ohydy mordowania mnie. Gdybyż uczynili to natychmiast nie znęcali się tak nade mną. Oto idę pod górę, swoją ostatnią górę, której nigdy nie zdobędę. Zostanie po mnie ryży ślad krwi wgryziony w kamień, a przechodnie go zadepczą deszcze rozmyją do cna. wspiąłem się na ostatni podest, wiedziałem, że z tych schodów przede miną, gdy tam wejdę, stoczy się moje ciało osunie aż tu, gdzie w tej chwili stoję, uderzy głową o ten właśnie kamień, zachodzące mgłą oczy spojrzą w czarne niebo zgasną. Chciałem powiedzieć do Zenka: “Idźmy, komedia skończona", ale gardło miałem tak ściśnięte, że nie wykrztusiłem nic. Przymknąłem na chwilę powieki czułem, jak z kącika oka wymknęła się jedna łza spływa po policzku. Nie otarłem jej, bo ręce zrobiły się całkiem bezwładne. sprawdzało się to, na co tamci czekali, że muszę się całkiem załamać. - OM MANI PADME HUM – szepnąłem zdrętwiałymi wargami jąłem wstępować w górę, aby śmierć spadła na mnie lotem ptaka. I tak się stało Pojawiła się pod postacią młodzieńca, który zbiegał skacząc po schodach, jakby tańczył, w tym tańcu śmierci miał pchnąć mnie sprężynowcem po rękojeść Ale chybił! Potrącił mnie tylko w lewe ramię tak silnie, że omal nie potoczyłem się ze schodów, zostawił po sobie stężoną smugę gorzałki. Gdyby Zenek mnie nie podtrzymał, runąłbym ćwiknął czaszką o kamienie.
  Paskudnie to o nich świadczyło, że brali takich młodych chłopców do mokrej roboty musieli poić ich wódką dla odwagi. No spartolił, szczeniak, zadanie! Chciałem się ucieszyć, lecz nie mogłem, bo wiedziałem, że są przezorni przebiegli; musieli się z tym liczyć, że młody anioł śmierci zapłacze się we własne skrzydła, więc należy trzymać ukrytą broń w rezerwie. na koniec się nią posłużą. Pozostało jeszcze kilka stopni. Wspinałem się zgarbiony, z opuszczonymi rękami, siłą bezwładu. Czułem, że grzbiet mam mokry czoło mokre nie tyle z wysiłku, co z trwogi. W ustach sucho, jakbym przebył pustynię unurzał język w piasku. Serce dożywało ostatnich chwil w swojej klatce, sprężynowiec je ominął, ale to, co miało się stać za moment, już go nie ominie. Rzeczywiście zostawała za mną pustynia, cała pustynia mojego życia. oto, co pozostaje z całej wspaniałości. Pustelnicy znali tę prawdę, gdy tylko zaświtała im młodość, dlatego wybierali pustynię. Został po nich ślad na piasku, a po mnie cóż? - nic nie zostanie. Lękałem się, że zrobię wstyd potomnym - padnę nie pójdę dalej tak mnie wczepionego w schody kopną i dostrzelą. Rozgryzłem wargę, poczułem smak krwi. Jeszcze trzymałem się na nogach. Schodek, dwa, trzy, o mój Boże... stanąłem na Górze. wtedy... nie padł żaden strzał, nie trafił mnie w skroń, nie runąłem na bruk. pojąłem, że spartolili zamach!
  Życie tak we mnie zaskuczało, że chciałem wyrzucić ręce w niebo z zachwytu zatańczyć. Ale wszystkie siły mi odjęło, był moment, kiedy myślałem, że zemdleję. Chwyciłem się ramienia Zenka, dopiero wówczas spostrzegłem, jak ciężko przeżył on te schody. Był purpurowy, sapał dyszał jak miech, a jego nieco wyłupiaste oczy jeszcze bardziej się zaokrągliły. Wiedziałem, że jest kiepsko z sercem, a jednak pociągnąłem go na te przeklęte schody. Może kiedyś opowiem mu o tym, aby wiedział, że musiałem, gdyż była to dla mnie próba sił, chociaż nie przypuszczałem, iż taką okaże się katorgą. Zamach miał skrupić się na mnie, ale Zenek mógł ucierpieć, bież winy winowat", postradać życie. Kiedyś mu o tym opowiem, aby podziękować za wielką przyjacielską przysługę oddaną nieświadomie.
  Najgorsze było za nami. Powoli wracała mi władza w rękach nogach, poruszyłem kończynami wszystko było w porządku. Jeszcze nie wierzyłem, że żyję, czułem się jak na kruchusieńkim lodzie, który zaraz trzaśnie. Obejrzałem się wokół, ale nic podejrzanego nie zauważyłem, ulica jak ulica, samochody jak samochody, przechodnie jak przechodnie. I wtedy uśmiechnąłem się do samego siebie uśmiechem człowieka, który uszedł cało. Zenek jeszcze się porządnie nie wysapał, a już powiedział: - Ty się zapnij, bo się przeziębisz. A z tym cadykiem Jojne to było tak... Piąta rano w niedużym miasteczku na Kresach. W oknie stoi stary cadyk, bo ze starości nie może długo spać. Patrzy, a tu ulicą spieszy Jojne, mało nóg nie pogubi. “Ny, a dokąd ty idziesz, Jojne?", pyta cadyk. “A do burdelu." “O ta pora?", zdziwił się cadyk. A Jojne: “Chcę już mieć to z głowy." - Zenek zachichotał zacierając ręce, a ja zawtórowałem tylko dlatego, żeby mu zrobić przyjemność, bo tę anegdotę znałem od kołyski, pewnie niańka mi opowiadała. Odetchnęliśmy z głębi piersi poszliśmy wolnym krokiem Górnośląską w stronę Alej Ujazdowskich, wcale nie spiesząc się jak Jojne. Pozapinałem kurtkę patrząc na te kobiety, dzieci, mężczyzn, spieszących ulicą albo stojących w kolejce do kiosku po “Expresiaka", powiedziałem:
  - Nie tak dawno strzelano do ludzi na ulicy...
  - Gdzie niedawno? Człowieku, dwadzieścia pięć lat! Całe nowe pokolenie nam wyrosło przez ten czas. Trzeba raz wreszcie...
  - Już zapomniałeś?
  - Jak będziesz tak wszystko brał sobie do serca, to wykorkujesz raz, dwa, ani się obejrzysz, jak wyciągniesz kopyta, nasze kochane Radio zafunduje ci nekrolog. A tamto, o czym mówisz... Trudno, stało się. Umarłych pogrzebano, a życie idzie dalej. Nie na darmo zobaczysz, że z tej całej biedy będzie jeszcze pociecha.
  I po co miałem mu mówić, że widzę cienie zmarłych, jak zaglądają do mnie przez okno nikną dopiero, gdy późny zimowy świt pojawi się nad dachami Mokotowa. Spędziłem z nimi tyle bezsennych godzin, że uskładałby się cały różaniec. pozdrawiam ich, tak jak mówiłem do mikrofonu, kiedy tam trwała pożoga. A miałem tak ściśnięte gardło przed tym mikrofonem. Słowa są ludziom pomocne, to nieprawda, że nie ma nadziei w słowach przemielonych przez wielkie młyny, tylko trzeba umieć przywrócić słowom siłę.
  Z naprzeciwka, w czarnym kapeluszu z romantycznym rondem, szła tak piękna kobieta, że miałbym do siebie żal, gdybym się nie ukłonił tak wspaniałej urodzie. Uśmiechnęła się zdziwiona, ale spojrzała zalotnie odkłoniła się. Przystanęliśmy obaj, jakby nam dech odebrało, obejrzeliśmy się za nią, gdy oddalając się szła na smukłych nogach, a jej rozkołysane biodra... Zenek pewnie myślał, że pomknąłbym za nią, gdybym się nie krępował jego obecnością, a ja myślałem to samo o Zenku ostatecznie przeklinając własne towarzystwo żaden z nas nie ruszył się na krok.
  - Wszystka jesteś piękna, przyjaciółko moja... - westchnął Zenek, po czym od razu się zmitygował dodał: - Ech, raszpel. Gdyby ją rozebrać, okazałoby się, że skóra kości. Albo wyszedłby na jaw inny feler, biust jak melon czy coś w tym guście. Sam wiesz, jak to jest z kobietami. Czarują, czarują, a gdy przyjdzie co do czego, mało która coś potrafi. Zresztą... twoja sprawa. Chcesz za nią podskoczyć, to się nie krępuj.
  - A może ty chcesz?
  - A moje serce? Zapominasz, że muszę mu oszczędzać wzruszeń. Siła wyższa.
  - Umiesz pamiętać takie nieznajome?
  - Nieznajoma? Przecież ukłoniłeś się jej w pas!
  - Premierowi też się kłaniasz.
  - Ależ to nie żadna gwiazda, bo bym ją znał! Aha, mam cię. Po prostu zaczepiasz kobiety na ulicy. Taki poważny jegomość, z twoją pozycją społeczną... wszystko precz, kiedy tylko zatrzepocze spódniczka!
   -  Mówię ci, podziwiam urodę dla niej samej. Stąd mój ukłon.
   - Faryzeuszek. Taki faryzeuszek. Mnie przynajmniej serce wysiada. Ale co tobie? Okaz zdrowia. hipokryzji.
   - Zobaczylibyśmy, kto miał więcej kobiet.
   - A to inna sprawa... Bilansik można sporządzić, ale bez wódki nie da rady.
 - Przecież nie pijesz.	
 - Jak trzeba, to wypiję. A jak trzeba, to się prześpię. Żebyś nie myślał, że taki kapłon ze mnie. Serduszko serduszkiem, a stać stoi na schwał. No widzisz, jak to w życiu bywa, panie reporterze? Po licha ty dźwigasz tego Uhera? Znowu się wybierasz w świat?
  - Być może - odparłem naraz mnie olśniło. - Do Gdańska.
  - Phi, phi. Ty lubisz nadstawiać głowę... Dobra, dobra. Chodźmy, bo obiad mi stygnie.
  Minęliśmy oświetloną kawiarnię “Sejmową", zatłoczoną o tej porze, głowa przy głowie siwy dym. Pod chodnik podtoczył się trolejbus przystanął. Gęsto w nim było, tłumek na przystanku wpychał się do wnętrza, aż trzeszczało. Tę poczciwą landarę z pałąkami, która miała zniknąć z ulic miasta, choć służyła mu wiernie od wczesnych dni wyzwolenia, ludek warszawski zwał “trolejbusem". oto za chwilę, gdy szliśmy niespiesznie, ta sama ulica przestała być Górnośląską, a zaczęła nazywać się Piękną. Przypominało to obyczaje nie polskie, tylko angielskie, gdzie ta sama ulica stąd dotąd nazywa się tak, a zaraz inaczej, zaraz jeszcze inaczej, za chwilę jeszcze inaczej, aż skołowany człek przeciera oczy, najpierw się dziwi, a potem klnie w żywy kamień. Kiedyś na Hampstead pół wieczoru straciłem w ten sposób. Ukazał się gmach ambasady francuskiej, pod który kamień węgielny kładł de Gaulle pewnie nie przypuszczał, że takie wybudują straszydło jak fabryka puszek do sardynek, wisząca na linach. Kto chciał nie chciał, szpecił nam miasto.
  - Kiedy człowiek choruje na serce... - odezwał się Zenek, któremu zebrało się na zwierzenia - chodzi ze śmiercią za pan brat. Nieraz spodziewam się, że wyzionę ducha na ulicy albo w tramwaju, albo na schodach.. Tak, na tych schodach, którymi szliśmy. to zdziwienie - jeszcze żyję! każdy dzień darowany. Zdawałoby się, że pomału człowiek się przyzwyczaja wierzy, że pociągnie długo, długo, zemrze jak Matuzalem, gdy będzie stary syty dni swoich... Gówno prawda. Jakbyś nosił w piersi granat czekał, kiedy się rozerwie. Koniec bomba, jak mawiał Gombrowicz, który cierpiał na to samo co ja. Bo żaden żywot wieczny nas nie czeka. Po śmierci taki sam z człowieka pożytek co ze zgniłego jajka, ciało gnije duch gnije. Duch się rozkłada, ciało się rozkłada smród ciała ducha rozsadza trumnę, przenika przez szczeliny ziemi...
  - Przestań!
  - A ty mi nie przerywaj... Jesteśmy chodzącym ścierwem tyle. Za dużo mamy dla siebie litości współczucia, bo po co współczuć ścierwu? Troszczymy się o dzieci, a powinniśmy je uczyć, że są ścierwem, aby nie miały złudzeń. Reszta to fantasmagoria - nasza sztuka, nauka, muzyka. Wszystko, cośmy stworzyli pod zimnym okiem śmierci, ginie wraz z nami cały świat w nicość się pogrąża. po co nam to było? Dla przetrwania? Najpierw cię położą w kołysce, później w trumnie. Ot, żywot cały. A wieczność to trochę paprochów kości na dnie zbutwiałej trumienki. nie ma żadnego: “Non omnis..." Bo umierasz cały wszystek. Pan Bóg splajtował na tym interesie. Trzeba by tę upadłość ogłosić w całej branży, we wszystkich kościołach. Człowiek nie jest trzciną na wietrze, tylko żyjącą padliną. Przeklętym stworzeniem, które zdycha z każdym oddechem. nasz język to wyczuł, tworząc dwa pokrewne słowa: o d d c h a ć i z d y c h a ć pospołu. Przyjdzie kiedyś chwila, gdy wszyscy zemrą w jednym błysku, na ziemi zostanie termit karaluch... Tak, mój drogi. Czasem budzę się w nocy, wyrzucony ze snu, wiem, że to śmierć znowu się do mnie przymierzała... cieszę się, że jeszcze trochę, pożyję, bo wcale mi nie tęskno do tego Great, Great Nothing. Więc kiedy któregoś pięknego dnia dostaniesz wiadomość, że pieprzną ten mój granat, to przypomnij sobie, że szedłem z tobą ulicą Piękną wyłożyłem ci całe swoje o rzeczy mniemanie.. No, powiedz, że będziesz pamiętał.
   - Postaram się.
   - Ale gdyby strzeliło ci do głowy wspominać zmarłego przed mikrofonem, to masz powtórzyć wiernie, co ci wyznałem. Inaczej nie pozwolę! Odmawiam prawa. Nie dam zrobić z siebie uśmiechniętego półgłówka. Pamiętaj. Niech wiedzą, jaki byłem jakie zostawiam przesłanie.
   - Co ci tak na tym zależy, skoro masz w nosie potomność?
  - A skąd ty wiesz? Pisać nie potrafię, niewiele mam słów do zostawienia, ale to, co mam, powierzam ci w depozyt. Spodziewam się, że nie zdefraudujesz. Zostawiam ci kilkadziesiąt zdań jak zechcesz, puścisz je w eter po mojej śmierci. Trzy czwarte słuchaczy pozamyka odbiorniki, kobiety zwłaszcza to zrobią, ale reszta posłucha ku zbudowaniu przestrodze. Tak jak ty słuchałeś, choć musiałeś się zżymać, bo jesteś świętojebliwy świętoszek. jeśli takiemu świętoszkowi, co woła: hosanna, hosanna, powierzam moje słowa, to mam w tym swoje wyrachowanie. Bo wyobrażam sobie, jak zabrzmią one w jego ustach. Sam miód. Same smaczki. Czysta perwersja uczuciowa intelektualna! Wykrztusisz coś z siebie przed tym mikrofonem?
  - Zamówienie na audycję pośmiertną przyjmuję tylko warunkowo, bo nie wiadomo, kto kogo prędzej odprowadzi na Bródno.
  - Formułka grzecznościowa, ale zgadzam się.
  - Wcale nie grzecznościowa - mruknąłem. - Gdybyś ty wiedział... Gdybyś ty wiedział.
  - Niby co miałbym wiedzieć?
  - Nic. Cudem żyję.
  - Aha, pewnie się zagapiłeś omal nie wpadłeś pod samochód?
  - Nie widzisz, co się od rana wyprawia w mieście? - A co takiego, pośpiech jak zwykle tyle.
  - Tak, masz rację. Pośpiech... Pośpiech tyle...
  - A co znowu, czego bym nie zauważył?
  - Nic. Pośpiech na tym kwita.
  - A cóż ty idziesz taki przyczajony? Wyglądasz, jakbyś wypatrywał, kto pierwszy wyciągnie spluwę!
  - Nie martw się - uśmiechnąłem się sztywnymi wargami. - Tak łatwo nie dam się sprzątnąć.
  Zenek przyjrzał mi się bystro. Ujrzałem w jego oczach obudzoną, pełną zdumienia podejrzliwość, gdy tak szliśmy zbliżając się do fatalnego dla mnie miejsca, skrzyżowania ulic, gdzie Piękna przecina się z Alejami Ujazdowskimi. Skurczyłem się wypatrywałem - skąd? z jakiej ambasady? z amerykańskiej? szwajcarskiej? jugosłowiańskiej, gdzie zakradli się ustasze? padnie strzał... Tylko tyły miałem zabezpieczone, bo wiedziałem, że z gmachu ZBoWiD-u strzelać do mnie nie będą. Rozbieganymi oczami śledziłem fasady, szkło metal, pałacyk, brunatny budynek modliłem się, żeby tylko na czas ujrzeć błysk, wtedy uskoczę za Zenka, osłonię się jego ciałem, bo tak z tym swoim sercem długo nie pociągnie. A że jest gruby, pociski w nim ugrzęzną.
  Raptem ostry, siny błysk rozdarł pomrocze. Chwyciłem Zenka za ramiona, przywarłem do jego pleców trzymałem się kurczowo, przerażony zdumiony, że jego ciało przebite kulami nie osuwa się z moich rąk. Strzałów nie było słychać, bo skąd przy tłumikach. Ale ten błysk! Ten błysk... Czyżby pociski bokiem poszły zaryły się w śnieg na trawniku? Druga seria... Błysk! Skurczyłem się cały. Coś świsnęło nad moją głową! Trochę niżej, a moja gruba tarcza spryskałaby mnie swoim mózgiem. Błysk!... w tejże sekundzie spostrzegłem, że to iskrzy pałąk trolejbusu. Skrytobójca, strzelec wyborowy, wykorzystywał tę chwilę, to iskrzenie, dla zmylenia mojego oka. Ukrył się za tymi sinymi błyskami elektrycznych iskier wykropił do mnie cały magazynek. Wiedział, że musi trafić, dopóki trzaskają te iskry, mierzył w zdenerwowaniu, z pośpiechem coraz gorszym wystrzelał się do cna... Żyłem! Mój Boże, żyłem... Staliśmy przytuleni, policzek w policzek, usłyszałem wzruszony głos Zenka:
   - No, już dobrze... Wiem, że mnie lubisz... Nie martw się. Podleczę się będę długo żył. Wcale ci nie umrę. Wiem, że jesteś moim serdecznym przyjacielem... No, już dobra, bracie. Wyściskaliśmy się, to wystarczy. Puść, bo pomyślą, że jesteśmy dwa pedały...
  Stałeś tyłem do ognia nic nie wiesz, nic nie widziałeś, pomyślałem, nigdy się nie dowiesz, co się stało w zimowy wieczór pod koniec lutego na skrzyżowaniu Pięknej Alej. Niewiele brakowało, a twoje sadło naszpikowane kulami leżałoby na bruku brocząc krwią. Pochyliłbym się nad tobą jak dobry anioł zamknąłbym ci powieki. I tyle. Bo wieczność to tylko trochę paprochów. I tak byś sobie umarł cały wszystek. A mnie, skoro unikam tak podstępnych zamachów, widocznie pisany żywot długi. Obu nam się upiekło tym razem. Poklepałem go po plecach powiedziałem:
   - Chodź. Zielone światło.
  Przeszliśmy przez jezdnię, asfaltem spływała woda, mróz zelżał. Lizała miasto ciepła odwilż. pomyśleć, że miałem zostać zgładzony niedaleko miejsca, gdzie odbył się zamach na Kutscherę. Kątem oka widziałem ten pamiątkowy głaz. Niewiele brakowało, a .zszarpany pociskami dogorywałbym na chodniku, w kałuży krwi. Nie udało im się nafaszerować mnie kulami, ale nafaszerowali mnie strachem. Oczywiście powtórzą zamach, tylko nie wiedziałem, kiedy gdzie. Innych ochraniały policje, tajne służby agenci, a mnie nie ochraniało nic prócz łuta szczęścia.
  Ile jeszcze razy będę przeżywał ten strach, ściskający serce żołądek, tę przedśmiertną trwogę? Ile razy rozpacz przesłoni mi oczy? Uwzięli się na moje życie, będą ponawiać zamachy dotąd, aż mnie zabiją, unicestwią, bo na tym im zależy. Nie ujdę im, choćbym się starał całą przebiegłość wytężał, w końcu mnie dopadną rozprawią się ze mną, nie ujdę im. Tyle razy myślałem, jakie będzie moje przeznaczenie, jaki będzie mój los? Czy nie dosyć krwi wsiąknęło w bruki tego miasta, po którym idąc wciąż zdejmuje się kapelusz przed miejscami straceń? Na nic, wszystko na nic. Nie odwołam się ani do ich litości, ani do ich miłosierdzia, albowiem prędzej uprosiłbym kamień, napiętnowali mnie jako ofiarę z powodu tego, co wiem co jeszcze mógłbym wiedzieć - "suną mnie spomiędzy żywych. Wiem rzeczy tajemne, Których oni się lękają. Wiem, dlaczego słońce umrze.
  I wiem, jaka kombinacja genetyczna spowoduje degenerację gatunku homo sapiens Wiem, ile złota kryje się w podziemiach Manhattanu. wiem, ile tysięcy kilometrów liczą schrony przeciwatomowe w Chinach. Wiem, jak działają nowe rakiety międzykontynentalne o zwiększonej sile głowic bojowych. Wiele więcej wiem. Mój mózg to wszystko zapamiętał dlatego zostanie rozdmuchany w krwawe strzępki. Wiem, jak porozumiewać się z pozaziemską... cyt, tego nie zdradzę nikomu.
  Oczywiście mogliby pojmać mnie dręczyć torturami, abym wyjawił swoją wiedzę, ale domyślają się, że nie pisnę ni słowa. dlatego wolą mnie sprzątnąć. Są prymitywni, jeszcze nie posiadają aparatów, dzięki którym mogliby czytać moje myśli na odległość. Kiedy będą je mieli - a chcą mieć, o, jak bardzo chcą - wyzują człowieka z jego własnego wnętrza, ostatniego azylu niezależności. Tego lepiej nie dożyć dobrze, że się nie dożyje. Od tamtej godziny, kiedy nie udał się pierwszy zamach, gdy czarna limuzyna omal nie cisnęła mną o bruk Agrykoli, a właściwie od jeszcze wcześniejszego momentu, kiedy użyli przeciwko mnie gazu w alei Wyzwolenia, nosiłem przy sobie wyrok śmierci, który prędzej czy później zostanie wykonany. O Boże, jeszcze taki szmat drogi przez miasto do domu, boję się iść sam. Ani się spostrzegłem, że Zenek prowadzi mnie w stronę SPATiF-u. Zatrzymałem się, nie miałem po co tam iść. Obok nas przy bramie kamienicy wisiała zachęcająca tablica: REGENERACJA WAŁÓW.
   - Może byś skorzystał - powiedziałem do Zenka wskazując napis.
   - Sam skorzystaj - odburknął. - Ty psia dryndo.- Dowcipnisiu... Co, masz zamiar tu stać? Nie wpadniesz ze mną do SPATiF-u?
  - Te same typy, te same twarze...
  - Ale kuchnia dobra.
  - Daj spokój. Chodźmy lepiej do Węgrów na Marszałkowską.
  - Madziarskie żarcie mi nie służy.
  - To wiesz, na Puławskiej jest świetna rybna knajpa, pewnie tam nie byłeś, chętnie ci pokażę.
  - Ryb też nie lubię.
   - To wiesz co? Chodź do mnie, do przegryzienia zawsze coś się znajdzie, a spróbujesz prawdziwego rumu z Jamajki, przywiózł mi w podarunku angielski poeta. Mam ledwie napoczętą flaszkę. Wytrawny, człowieku, i co za smak! Zobaczysz, jak znakomicie się pije.
   - Innym razem, Krzyś, jak mnie zaprosisz, to chętnie... Przykro mi, ale dzisiaj nie mogę.
   - To ja cię pierdolę - odwróciłem się poszedłem. Zenek podbiegł za mną schwycił mnie za rękaw.
   - Coś ty, Krzyś? Obraziłeś się o taką drobnostkę?
   - To dla ciebie drobnostka.
   - Ale co się stało, człowieku?
   - A zdechnij że ty wreszcie na tę swoją anginę pectoris daj mi spokój.
   - Ty... Co się z tobą dzieje? Skąd u ciebie podobne słowa? Zawsześ taki łagodny...
   - I zdechniesz za parę godzin. Przekonasz się. Spływaj.
  Odepchnąłem go, poszedłem szybkim krokiem, skręciłem w Wilczą, a potem w Mokotowską. tu było małe skrzyżowanie, wysokie kamienice, ale tego się nie bałem, instynkt mi mówił, że tu bezpiecznie, nie przewidzieli, iż obiorę tędy drogę, nie przygotowali zasadzki...
  Zostawił mnie samego, nie trzeba nigdy liczyć na przyjaciół w potrzebie, prędzej obcy pomogą. Minąłem aptekę, do której kiedyś dosłaniał się mój kolega zmarł, zanim nadjechała wezwana karetka. Tędy o północy pomykałem niegdyś dorożką ściskałem Węgierkę, która pragnęła ujrzeć, jak wygląda Warszawa nocą, a usta miała gorące. A dalej w sklepie z abażurami kupowałem kutą lampę. Iloma nićmi byłem związany z tym miastem. Nie, nici łatwo porwać, to były korzenie. Węzły. Wszystko to banalne. Nie wiem, jak powiedzieć... Kiedy pada drzewo korzenie odsłania, najboleśniej odrywają się od gleby te najmniejsze, najcieńsze korzonki, dzięki którym drzewo soki czerpie. Tak to będzie ze mną, kiedy padnę... Tak to będzie dzisiaj... Nie doczekam świtu nad Mokotowem. Nie sądzona mi już ta chwila. Nie mam dokąd uciec, bo wszędzie mnie dopadną.
  Z “Hybryd”, które rozgościły się w dawnym domu Kraszewskiego, śmigającego piórem od rana do nocy, nie dochodziły jeszcze dźwięki orkiestry jazzowej, a przybytek studenckich swawoli nie rozbrzmiewał gorącym, gwarem, pora była za wczesna. Postanowiłem, że muszę gdzieś wstąpić dla pokrzepienia ducha, jeśli przemknę bez szwanku przez bliskie już skrzyżowanie Pięknej z Mokotowską Kruczą, która tu dobiegała. Skradałem się pod samymi murami kamienic, aby móc się skryć za uskok czy załom albo wykusz, bo zachowało się tutaj trochę starej secesji. Uskoczyłem do ostatniej bramy wyzierając stamtąd śledziłem uważnie skrzyżowanie.
  Ruch tu był duży zamachowiec w luźnym płaszczu łatwo mógł się przemycić między przechodniami. Krążyły tędy trolejbusy, samochody autobusy ze wszystkich kierunków, zbiegało się właściwie pięć ulic. Nie dojrzałem ani jednego milicjanta. Zbadałem okna wielkiej przedwojennej kamienicy na rogu Mokotowskiej Pięknej, która górowała nad całym skrzyżowaniem. Zacząłem od najwyższych pięter, aż doszedłem do parteru, gdzie mieściła się knajpa w latach pięćdziesiątych sławna z koniny. W oknach nie zauważyłem nic podejrzanego, chyba że mój zabójca ukrył się za zasłoną czyhał na sposobną chwilę.
  Przez skrzyżowanie przechodziły dziwne stwory o krótkich tułowiach, a długich rękach długich nogach, przy czym rąk nóg miały nie więcej niż po dwie, o głowach, które się obracały, ale nigdy wokół swojej osi, żaden stwór nie potrafił obrócić głowy tak, aby jego twarz pokazała się nad plecami, a postawę miały wyprostowaną, to dzięki nieprawdopodobnie krótkim stopom, na których wspierały swój ciężar zachowywały równowagę! Jeden taki stwór przeszedł obok bramy, posiadał arcydziwny, przemyślnie ukształtowany do muszli podobny organ z boku czaszki, z oblicza sterczał mu mięsisty czerwonawej barwy instrument, którym kichnął, instrument bardzo śmieszny, a nad nim dwie ruchliwe połyskliwe gałki koloru węgla ukryte jakby w dołkach nad którymi zwisa pagór niby to czoła, a pod mięsistym instrumentem dwie również mięsiste, przytulone do siebie w poprzek twarzy, mięsidełka, widać to gęba. Stwór ten - a w ogóle te stwory razem wzięte - musi mieć mózg, bo inaczej poruszać się nie byłby zdolny mieścił się on bądź to w tułowiu, bądź pod niedużą czaszką. Skąd te stwory przywędrowały, nikt nie wie, w jaki sposób rozpleniły się na ziemi, też nie wiadomo, trzeba by to zbadać. jeśli spojrzeć na drzewo, to widać, jakie proste piękne, a spojrzeć na takiego stwora, to śmiać się chce. Taki niewydarzeniec...
  O Boże, ja jestem taki sam stwór! O, mój ty Boże, jak się to stało? Jakim zrządzeniem przeklętej Opatrzności? Skąd przyjąłem te kształty niewydarzone? Skąd mam ten mięsisty instrument, który sterczy mi z twarzy marznie? O Boże, mam inne instrumenty - ten kształtu muszli przylepiony z obu stron czaszki, długie nogi, krótki tułów! A byłem wolnym duchem, szybującym przez światy zaświaty, myślą czystą, wyobraźnią niczym nie spętaną. Z Buddą, Konfucjuszem, Sokratesem spożywałem frukta mądrości w ogrodach, którym wieczność na imię. Duch mój mknął ku innym planetom, innym galaktykom, gdzie mędrcy myśliciele tak wielcy, że się nikomu nie śniło. oto tułów, kałdun, o mój ty Boże!
  Straciłem swą myśl, bo myśl nie uwiązana, tylko ten stwór uwiązany przez to myśl grzęźnie w błocie. Zalewa ją tłusta maź spływa po moim mózgu. Gdzie moja myśl mknąca w nieskończoność wraz z ekspansją wszechświata? Tkwi w zabłoconym bucie na rogu Mokotowskiej Pięknej, w stołecznym mieście Polaków, stać ją na tyle, aby poruszyć swędzącymi palcami w skarpetce, sople wiszą nad bramą kapią, ten kałdun, mój los niespodziany.
  Na Glimukanazda, planecie nadobnej u krańców wszechświata odkrytej przeze mnie, istoty żywe materializują się dematerializują do woli ja tego próbowałem, jest to największe szczęście świata, o, gdybym je mógł przenieść na ziemię żyjącą w potwornych okowach biologii! Tamtejszy mędrzec długo się smucił nad ziemską biedą z trudem koncypował, co to jest śmierć. “Dzisiaj mnie czeka!", wzdrygnąłem się cały. A na Glimukanazda nie można nikogo zdematerializować, każdy może to tylko zrobić sam wobec siebie, gdy poczuje się utrudzony, zmaterializować się sam, gdy zechce istnieć znowu. Glimukanazda w tamtejszej mowie znaczy tyle, co Kraina Życia, a może być taką krainą dzięki temu, że znajduje się na krańcach wszechświata, a im bardziej wszechświat mknie rozprzestrzenia się w dal dali najdalszą, tym bardziej oddala się od śmierci.
  “Dzisiaj mnie czeka!", wzdrygnąłem się, bo znów myśl ta wróciła natrętna. umrę wszystek, to prawda. Duch mój nie uleci w międzygwiezdne przestworza nie odwiedzi Glimukanazdy, planety nadobnej, Krainy Życia, bo duch człowieczy czerpie pożywkę z szarych komórek, a one giną on przepada z nimi bezpowrotnie. Chyba że jest tajemnica wielka, którą znają mrówki, co chodzą po trumnie, ale mrówek spytać nie można. O, mój kałdun, który uwięził myśl wszelką! Przyziemność, wieczna przyziemność. Skąd ta szata z ciała kości, która w proch się obróci? Gdzie moje szczęście, gdzie radość moja, wiekuistego ducha, który stał się niczym, niczym niczym.
  A niech to wszyscy diabli porwą! Mam zginąć, niechaj zginę!... Wyskoczyłem z bramy puściłem się pędem ku skrzyżowaniu. Biegłem rozpryskując śnieg zamieniony w błocko, wypatrując zamachowca, nie zważają na światła, skulony biegłem ze wszystkich sił, a Uher tłukł mnie w biodro. Buty moje tupały mlaskały. Skoczyłem w prawo między rzędy stojących samochodów, nikt nie strzelał na razie, nikt nie strzelał, skoczyłem w lewo na jezdnię, tuż pod zbliżający się trolejbus, ledwie się przemknąłem zaraz byłby ze mną koniec, bo pośliznąłem się cudem nie wpadłem pod ciężarówkę, która przemknęła burtą tuż obok mojego nosa, raptem przeraźliwe trąbienie... wyprysnąłem spod kół rozpędzonego fiata! Wpadłem, w taki ukrop takie trąbienie! wreszcie spocony półprzytomny, ale zdrów cały, wylądowałem na wysepce przy podziemnym szalecie.
  Kolka w boku brak tchu unieruchomiły mnie na chwilę. wtedy w czarnym fordzie, który wypadł zza rogu Mokotowskiej skręcił ku Kruczej, na moich oczach uchyliła się szyba błysnęła stal wymierzonego we mnie pistoletu! Tak blisko, że muszę zginąć! Skamieniałem. w sekundę później skurczyłem się, osłoniłem rękami głowę, dałem dwa karkołomne susy zbiegłem po schodach w podziemia szaletu. Do najcudowniejszego, kochanego schronu, który znalazł się o minutkę przed śmiercią na moje zbawienie.
  Dlaczego tamten się zagapił? Dlaczego me nacisnął spustu choć mógł grzać do mnie z bliska, dlaczego czekał,. choć wyszedłem mu jak zwierzyna na strzał? Tego nie dowiem się nigdy. Przecież przyhamował, aby lepiej trafić nawet nie jechał, tylko posuwał się z wolna, a właściwie przystawał już, gdy cudem zdołałem umknąć! Może był tak pewny swego, że chciał władować mi w bebechy całą serię. przeliczył się, sukinsyn.
  Przygarnęły mnie błogosławione podziemia dały ml ochronę, bo on już tu nie zajrzy, będzie się bał. To nie ta samo co wywijać pistoletem z samochodu, którym w mig można uciec. Zejście tutaj to już cały Hades, mogę się zaczaić zaciukać go, zanim zdąży mrugnąć okiem, więc nie starczy mu odwagi, by tu wetknąć swój parszywy pistolet. Nie przypuszcza, że nie mam broni, bo mnie samemu wydaje się to wręcz nieprawdopodobne. W każdym razie załatwiłbym go gołymi rękami. Nie ma o czym myśleć, bo wygrałem... Znów wygrałem swoje życie! Odetchnąłem pełną piersią, zapominając, że wokół unoszą się właściwe temu miejscu wonie. Ale pachniało fiołkami. łąką - w dobry, słoneczny dzień. najchętniej położyłbym się w trawie na wznak gapił w niebo.
  Z czeluści okienka wyjrzała siwa głowa królowej tego przybytku. Łypnęła na mnie srogimi oczami pod nastroszoną brwią. rzekła głosem zachrypłym, lecz donośnym:
   - Zbliż się, napiętnowany rują porubstwem!
  Bardzo zdziwiony tą apostrofą obejrzałem się w lewo na rząd pisuarów, obejrzałem się w prawo, a potem za siebie.
  - Tak, ty, który dźwigasz wór grzechów na grzbiecie! Zbliż się, bo do ciebie mowa, a nie do tych, których tu wyższa konieczność przypiliwszy sprowadza... słuchaj, co rzeknę. Czuję to: Śmierć przy tobie stoi. A godziny twoje są policzone. Sczeźniesz niebawem zaprawdę sprawiedliwie. Zaiste, marną wiodłeś egzystencję, nędzną nad wyraz. Cały świat obejrzałeś, a niczego się nie nauczyłeś. Z tylu źródeł piłeś wodę, a wszystkie skalałeś, wszystkie zmąciłeś. Tyle wiatrów...
  - Tu się puszcza wiatry - wtrąciłem.
  - Nie potrafisz uszanować godności tego miejsca ani moich siwych włosów! - oburzyła się sapiąc ciągnęła dalej. - Tu się widzi na przestrzał! Materia materią, a głębie ducha stoją otworem. To genius loci. A ty, z mizerną swoją wrażliwością, nie dorosłeś, aby to pojąć! Nikczemny jesteś zapyziały kurewnik. Dewizę sobie uczyniłeś z wszeteczeństwa. Przez cały swój splugawiony żywot goniłeś za rozgłosem, sukcesem, sławą, a myśli świeżej ani jednej nie zdołałeś z siebie wykrzesać. Targowisko uczyniłeś ze świątyni roztrwoniłeś talenta liche. Zazdrość jeno tobą trzęsła, jak worem śmiecia, zawiść. Palcami Harpagona zbierałeś te grudki sławy, które ci pod stopy spadły, a zostały z nich tylko zasuszone bobki. Milcz! Milcz, teraz ja mówię. Goniłeś za rozkoszą niewieścią, ale żadnej niewiasty, którą żeś uwiódł, ani zrozumieć, ani pojąć nie potrafiłeś zgoła, bo z lenistwa myślałeś tylko o sobie swoim sterczącym, jak mu tam, mniejsza. O swoim capie! Goniłeś za radościami podniebienia, ileś ty zećpał polędwic homarów, ananasów kawiorów, na samo wspomnienie oczy ci świecą z łakomstwa! Aż sadłem obrosłeś z obżarstwa w kałdun niechędogi. za obolem nędznym goniłeś, bo bez niego nie mógłbyś wyprawiać swoich bezeceństw.
   - Potrząsała krzywym palcem. - widzisz, czym jesteś, w coś się zamienił? A kontemplacja? Słyszałeś ty o niej? A Stwórcy pochwała? A zaduma nad światem?
  A dobroć? A miłosierdzie? A miłość wszelkiego stworzenia? A caritas? Caritas non est aliquid creatum in aninia, sed est ipse Deus. A transcendencja? A eschatologia?
  Myślałeś ty kiedyś o tym? Nigdy nie myślałeś. Ruja ci przytomność przyćmiła rzuciłeś się złakniony wszystkich marności tego świata. A teraz ci żal, bo łza ci się w oku kręci dygoczesz cały przed matką śmiercią. A ona cię puknie w czoło, trzy razy tak zrobi: - puk, puk, puk! - i koniec. Wszelako, choć na to nie zasługujesz nie jesteś godzien, ja cię pocieszę... Albowiem, jak powiada Eklezjastes: “dzień śmierci lepszy jest niż dzień urodzenia". To sobie zapamiętaj. Z tą mądrością, z tymi słowy łatwiej będzie ci umierać. A teraz weź mydło ręcznik i obmyj ręce z grzechów swoich, gówniarzu.
  W tym sanktuarium, pod strugą ciepłej wody, myłem ręce dziwną mi to rozkosz sprawiało dreszcz dziwny jakby były splamione krwią ta krew z wolna się odmywała, więc szorowałem zawzięcie z nieustającą rozkoszą, tylko nie mogłem sobie przypomnieć, kogo ja zabiłem?, głowiłem się bardzo za nic nie mogłem... A krew wżarła się mocno w skórę, zwłaszcza na prawej dłoni, tylko wierzchnia warstewka spłynęła z mydłem. Więc znowu tarłem dłoń myślałem - w potępieniu, które jeszcze dźwięczało mi w uszach, nie znalazło się ni słowo o morderstwie. Nawet ona mi tego nie zarzuciła. Kogo zatem zamordowałem? dlaczego taką dojmującą rozkosz sprawia mi mycie rąk, obmywanie krwi, czemu czynię to z pasją? Myłbym myłbym do upojenia, do ekstazy. Kogo, na litość boską, zabiłem? oto wśród szumu rezerwuarów bulgotu pisuarów, wśród tej fugi podniebnej na wszelakie instrumenty nawiedziło mnie olśnienie - siebie samego zabiłem.
  I żadne mydła nie usuną tej plamy z prawej dłoni mojej. Niczym jej nie wydrapię. W lustrze widziałem swoją twarz z wpadniętymi oczami wzrokiem gorejącym, twarz zaszczutego ptaka albo mistyka, w którym dogorywa płomień. Szły po niej cienie wieczystego smutku, który był tam zawsze na koniec rozkwitnął w tę chylącą się godzinę, ostatni za żywota podwieczerz. Dokąd pójdę z omroczoną twarzą? Czy nie lepiej spocząć w tych katakumbach? Są, jakie są, widać lepszych nie mieli, powszechne, dla plebsu, a nie dla książąt biskupów w podziemiach katedr. “Reporter Polskiego Radia zmarł w szalecie miejskim." Tak napiszą!
  Kawałkiem mydła, nie zważając na sprośności nagryzmolone czy wyryte w tynku na ścianie, wypisałem na tafli lustra jak na płycie grobowca: S.P. Krzysztof. Requiescat in pace. Tak to świętość ze sprośnością się miesza. Pomodliłem się chwilę przed swoimi prochami poszedłem oddać ręcznik mydło. Pokłoniłem się siwej głowie wieszczki.
  - Jakaż winna być zapłata moja?
  - Cudzoziemiec? - udała sprytnie, że mnie nie poznaje. - Jak dla rodaka z zagranicy, kochaniutki, co pierwszy raz w kraju, ja pana nie oszukam, kochaniutki. Dwa pięćdziesiąt za mydło, dwa pięćdziesiąt za ręcznik, razem pięć złotych będzie, kochaniutki. Jak nie masz, może być dolar albo pół z Kenedziakiem. No, nie trzęś tak tym bilonem, bo widzę, że masz pełno tych naszych kopiejek. Z dziesięciu nie mam reszty... Jak nic to, to ładnie, wpadniesz pan następnym razem. Ja mam oko do ludzi zawsze pamiętam, który u mnie bywa. A może pan z Anglii, kochaniutki? Bo, wiesz pan, potrzebuję bardzo lekarstwa na nerwowe korzonki, a tylko w Anglii takowe, ma się rozumieć, posiadają... Pan z Anglii?
  - Nie, z samego Mokotowa.
  - Ach, ty! Ogrzać się tu przylazł! Najpierw sterczy pół godziny, gapi się, później weźmie mydło za parę groszy aby najdłużej w cieple! Ciepła to na dworcu możesz sobie poszukać, jak cię kochanka rzuciła, a ni w moim lokalu! Co się tu szwenda!
  - Chcę zrobić siusiu.
  - Jeszcze nie zrobił?! A idźżeż ty!	 
  I zobaczyłem, jaka jest potężna, jakie ma silne ramiona, tors zapaśnika, biustu dwa bochny. jakże się przemieniła! Pobiegłem do pisuaru czyniąc swoją powinność myślałem rozpaczliwie - cóż ja, na litość boską zrobię? Bo bałem się, z całej duszy bałem się wyjść na zewnątrz. Pot mnie oblewał znowu w ustach zasechł, a język był jak wiór. Jakże się uchowam, przepędzony z tego azylu, schron tu znalazłem bezpieczny - pod przymusem wypłoszony zeń, niczym kret pobiegnę ślepy, zgrozą zdjęty, aż zatłuką mnie pałką albo przygwożdżą obcasem. Och, gryzłbym! Gdy mi się ktoś nawinie -  zagryzę!
  Czerwona mgła pulsowała mi w oczach, lśniące kafle przede mną zabarwiły się krwiście, jakby lodowiec rozgorzał łunami. Wspaniałe ściany mojej góry, mojej Czomolungmy, na którą nigdy się nie wdrapię, choć to było marzenie mojego życia, aby tam się wspiąć, tam spocząć w lodowej szczelinie, alas!, alas!, alas!, za kilka chwil wszystkie moje marzenia wniwecz się obrócą, gdy padnę twarzą w błoto ulicy. łuny zgasną, ślad po Czomolungmie, śnieżnej górze świętej, rozpłynie się w cienkim powietrzu. będzie koniec z tobą, Krzysztofie Wierutny będzie koniec. Ciesz się, że jeszcze łuny pełgają po lodach nawisach milczących śniegów, bo ta już łuny ostatnie. To twój zmierzch, wkrótce zginiesz gwałtowną śmiercią.
  Zacisnąłem zęby, a rozpacz skoczyła mi do gardła ścisnęła tak mocno, że oddech uwiązł mi w krtani. Och, to zabijcie mnie, zabijcie mnie, łotry, bylebym się tak nie męczył... Ale do mnie - niezwykłe to zaiste przypadki - uśmiechnęła się gwiazda przychylności, akurat gdy rozdygotanymi palcami zapinałem spodnie, weszło dwóch żołnierzy, stanęli przy muszlach jak dwaj aniołowie, którzy mi dadzą ochronę. Osłonią mnie, wywiodą z tych czeluści, gdzie szukałem oddechu przystani, a ta wiedźma postanowiła mnie wygnać. Jakbym, przyszedł wykraść Eurydykę albo tajemnicę podziemi. Żołnierze jak na komendę uczynili kilka podrygnięć, zapięli poły byli gotowi do wymarszu. Ruszyłem za nimi, z nadzieją, że się przemknę cichaczem obok jaskini okienka, ale ona tam czyhała na zdobycz skinęła na mnie zakrzywionym palcem, a kiedy się przybliżyłem niby do mątwy, jakby mnie do niej moc nieustępliwa pchała, dotknęła rękawa mojej kurtki odezwała się ochrypłym, lecz donośnym szeptem:
   - Pomnij, człowieku, pomnij na zawsze... Albowiem, jak powiada Pismo, jeno maluczcy wejdą do Królestwa Niebieskiego. A żeś spośród maluczkich, niechaj nie trwoży się dusza twoja... - uśmiechnęła się ciepło, a zmarszczki jak ptaszęta poszybowały w tym promiennym uśmiechu.
  I może coś jeszcze szepnąć by chciała, ale ja już byłem na schodach, gdzie żołnierskie podkówki dzwoniły o kamień. Tak się bałem, że moi aniołowie umkną mi przez jej nieposkromione gadulstwo. Rozejrzeli się na górze, na którą wspiąłem się za nimi skwapliwie swobodnie, napełniony poczuciem bezpieczeństwa. Spostrzegłem, jak bacznie spenetrowali wzrokiem wszystkie zakamarki, każdą podejrzaną postać każdy samochód, robili to z wojskową wprawą, szybko skutecznie, aż poczułem taką dla nich wdzięczność, że nie wiedziałem, jak to wyrazić.
  - Panowie żołnierze, panowie drodzy, może papieroska?		
  Nachyliły się ku mnie jasne twarze słowiańskich naszych cherubinów. taki blask piękny uczynił się wokół, jakby złote pszczoły spadały z niebios. Zaiste zostali zesłani, abym pod ich skrzydłem uchronił resztę żywota, a przybrali te wojackie szaty dla oczu niegodnych. Poczułem taką ich bliskość, aż mi dech zapierało, taką radość czystą, uniesienie wręcz podziw, że o wszystkim pamiętają, postarali się nawet o to, aby roztaczać woń koszar. Wszystko dla zmylenia naszego wspólnego wroga, każdy gest. Tacy materialni, oto wiem, że istniejecie, od kołyski przeczuwałem, ale to przeczucie poszło w zapomnienie, przysypane przez, szarość zwykłość codzienności. Cóż z tego, że nie zawiewa od was tchnienie ambry? Nic to, dalibóg. Ani olejków wonnych, którymi namaściliście stopy wasze przed zstąpieniem w ziemskie błoto. Rozumiem, że się nie odzywacie, tylko uśmiech krasi lica wasze, bo nie mógłbym pojąć waszej mowy nizanej złotą zgłoską.
  I oto stoją przede mną - kochane chłopaki! Anioł w anioła! z otchłani, która ich świetlistych wyrzuciła, usłyszałem daleki dźwięk trąb wiekuistych, który przetoczył się nad naszymi głowami, odbił się echem od skorupy ziemskiej diminuendo, diminuendo uleciał w dal wszechświata. Poczęstowali się ekstra mocnymi, lecz żaden nie zakurzył, tylko każdy schował papierosa, a potem stukając obcasami zasalutowali mi zgrabnie, bez przesady, nie tak sztywno jak przed generałem, ale sympatycznie. Po czym odwrócili się nie mrugnąwszy okiem, bo kości przecież zostały rzucone. Wiedziałem, że mam iść w ślad za wybawicielami moimi, ciekaw, dokąd mnie powiodą. Znowu przez Styks? Och, dlaczego ich podejrzewałem? Nie byli to przecie aniołowie śmierci, tylko aniołowie życia. Przekroczyli flukta jezdni naprzeciwko eks-końskiej knajpy, zostawiwszy za sobą wyspę szaletu, w której głębiach uwiła sobie gniazdo bogini klątw anatem. Skręcili w lewo, w Mokotowską, biegnącą w stronę placu Zbawiciela. A więc był to mój kierunek, kierunek na Mokotów, jakżeby mogli nie wiedzieć, gdzie założyłem swą przystań, pod jakim dachem. Szli prosto pod mój adres. O, gwiazdo betlejemska. Sama radość, zesłał Pan aniołów swoich, aby nawiedzili człowieka w potrzebie. Spieszyłem za nimi krok w krok, nieledwie następując im na pięty. Mieli granatowe otoki na czapkach długie płaszcze przepasane rzemieniem brunatne buty z cholewami. Słyszałem furkot ich niewidzialnych skrzydeł. A może - myśl ta przeniknęła mnie na wskroś - wiodą manie tam, gdzie czeka Bóg? Może mój Dostojny Rozmówca...? Niepojęte. Niepojęte. Może to przed Jego oblicze wiodą mnie ci dwaj posłańcy, przebrani za centurionów? Może mój Dostojny Rozmówca to nikt inny tylko... SAM BÓG. I otom go nazwał. Zatem w głębi nocy usłyszałem głos boży. Hic est. oto spełniło się. Ciemności przestały kryć ziemię.
  Rozdarła się zasłona tajemnica tajemnic ukazała się moim oczom. Czekał na mnie sam Bóg utajony w naszym mieście. Droga do Niego wiodła nie przez śmierć, lecz przez życie. Nie trwoga jej towarzyszyła, lecz radość. Czekał na mnie Bóg wszelkiego stworzenia, Bóg ognia wody, lasów gór, gwiazd drobiny piasku. A może całkiem inny, niż sobie wyobrażałem, inny, niż wyobrażali sobie święci, mistycy filozofowie, całkiem inny, niż wyobrażały Go rzesze ludów zamieszkujące ziemię od pradziejów - całkiem, całkiem inny. Mam Go ujrzeć, dostąpić objawienia... Oto idę na gody boże, idę ze wszystkim, co ziemskie, w sukni sponiewieranej przez czterdzieści lat życia. Albowiem tylko utrudzonych cierpieniem zaprasza Pan na swoje gody. gdy objawi się oczom moim, zawołam w olśnieniu: “Nie umarłeś! Nie spocząłeś w głębiach mórz. Boże mój, Boże, Tyś mnie nie opuścił..."
  A może jest tylko wieczystą tajemnicą milczeniem? Niczym więcej? Nie wiem. Nie wiem. Ale wszystko będzie wiadome, bo na spotkanie z Nim, na gody nadprzyrodzone wiodą mnie ci dwaj aniołowie centurioni, stukając podkówkami o bruk Mokotowskiej ulicy. Poły ich płaszczów są jak żagle na wietrze, który ich unosi. Chwilami nad głową kaprala pojawiał się dyskretny blask, Lśnienie aureoli nie dawało się ukryć, a nad głową szeregowego centuriona prószyło mgiełkowate światło. Szli dostojnym milczeniu, postępowałem za nimi tak blisko, że mógłbym usłyszeć każde słowo z ich ust, a na słowo takie czekałem w nadziei, że się dowiem, dokąd zmierzamy jak daleka czeka nas droga, albowiem nie dawała mi spokoju ciekawość, gdzie odbędą się boże gody. Natenczas odezwał się pierwszy:
   - Spojrzyj, bracie, azali onże pederasta już się od nas odczepił?
  I rzekł drugi:
   - Zaprawdę, zaprawdę, powiadam ci, nie zmierzysz głębi upadków człowieczych.
  I rzekł pierwszy:
   - Jeśli się nie odczepi, to mu te krzywe nogi poprzetrącam, Bóg mi świadkiem.
  I rzekł drugi:
   - Zaprawdę, bracie, dola człowiecza z niczym równie nieszczęsnym porównana być nie może.
  I pierwszy kichnął z ziemską siarczystością, otarł nos grzbietem dłoni, po czym rzekł:
   - Jeno na wsi żywie stary godny obyczaj, aby mąż legał z niewiastą, a w ich miastach zgnilizna sama. Och, kopnąłbym go w dupę.
  I rzekł drugi:  - Zaprawdę, bracie, nad rodem człowieczym nie ma i nie będzie zmiłowania, albowiem spodlili się do ostatka i nędza ich cuchnie pod gwiazdy... Wszelako twoje ubolewanie, bracie, mizernych rzeczy dotyczy. Niechaj się rżną, jak chcą. Albowiem to fraszka. Natomiast z ich nienawiści powstały: “Poseidon", głowica z czternastu członów; “Polaris A-3", “Minuteman 2 3", “MIRV” multiple independently targetable reentry vehicle, o podzielnych ładunkach, mój bracie, które można niezależnie naprowadzać na cel, mnogie inne rakiety międzykontynentalne... Chcą zniszczyć wszystko, nad czym otrzymali władanie, bracie mój. Wszystko. Samych siebie Wszystko, nawet pleśń. Och, kopnąć by ich w dupę, jak rzekłeś, mój bracie, zanim z tej pięknej planety zrobi grudę żużlu.
  I rzekł pierwszy:
  - Bracie mój, czyliżby zostali przeklęci? rzekł drugi:
  - Mów ciszej, mój bracie. Zaprawdę TAK, zostali przeklęci. Albowiem wyjawię ci, bracie, pod siedmioma tajemnicy pieczęciami, że eksperyment, dla którego jako gatunek zostali powołani, miał polegać na tym: primo, czy...
  I słowa jego zanurzyły się w szepcie, którego złowić nie mogłem, choć nadstawiałem uszu, nie dosłyszałem nic prócz oderwanych wyrazów, które dziwnym trafem doszybowały: “klostrobaromorfiizacja", “antropokastro-mortyfikacja", “smallpoxyellowdamn", “ajkosmalosbeladen", “gangrena", “regeneracja" - straszne to były słowa, z wyjątkiem może ostatniego, wcale nie uchylały tajemnicy, przeciwnie, pogłębiały ją, może nie bez celu zostały wypowiedziane głośniej, aby mnie do reszty otumanić. A właściwie zakpić ze mnie, z mojej ludzkiej ciekawości, straszliwą tajemnicę bytu ustrzec na zawsze przed moim rozumem wyobraźnią. Dać mi jej tylko szczyptę do posmakowania, abym rodził się umierał w wiecznym głodzie, nienasyceniu wiekuistym. W ten sposób aniołowie centurioni okazali mi swoją pogardę. Przeto lękałem się, że z ich ramion wysuną się składane skrzydła, jak w nowoczesnych myśliwcach bojowych, błysną srebrem obaj centurioni ulecą precz z moich oczu. Opuszczą mnie, pozostawią własnemu losowi. A gody? A moje boże gody? Czyżbym okazał się niegodny?! wszystkie te słowa: gody, godny, niegodny, zawirowały przede mną. Czyżbym miał być odtrącony? Poczułem ból, gwałtowny skurcz żołądka. Cała moja nadzieja, cała radość opuściła mnie w okamgnieniu. Zgasła zamieniona w dogorywające iskierki. Jeszcze się łudziłem, że pragnienie mojego serca nie zostanie bez reszty wydrwione. Jakże to możebne - olśnić człowieka tajemnicą chwałą wiekuistą, której ma dostąpić, po czym zepchnąć natychmiast w ciemności, gdzie płacz zgrzytanie zębów? Jakaż to sprawiedliwość boża?
  Tymczasem centurioni przystanęli przed gospodą “Smakosz", miała ona swój czas świetności w połowie naszego wieku, gdy nagrywałem w niej z ukrytego mikrofonu swoj pierwszy reportaż, lecz świetność minęła, jak wszystko przeminie. Anieli moi deliberowali grosiwa po kieszeniach szukali, jakby moc najwyższa wysyłając ich w tę podróż nie powierzyła im sztuczki stwarzania z niczego naszych pieniędzy, hokus-pokus cudotwórstwa sztuczki, którą zna prezes Banku Narodowego. Patrząc, jak przetrząsają kieszenie, miałem nadzieję, że nie wejdą do gospody. Nie byłbym w stanie niczego wziąć do ust, na samo wspomnienie zapachu jadła robiło mi się niedobrze, nawet gdyby szaszłyk czy Stnogonow były nie zatrute, czułem wstręt, wstręt nic więcej. Nawet gdyby aniołowie wzorem greckich bogów kazali sobie podać ambrozję, cierpiałbym z odrazy, choć prócz krztyny chleba oscypki od rana nic nie jadłem. Tymczasem centurioni mieli sęka w głowie, młodszy nawet zdjął czapkę podrapał się za uchem. A starszy odezwał się w te słowa:
   - Naonczas gdy tu byłem raz pierwszy, a puszcze były jakie, a bory, a ostępy, plemię to, w kurnych chatach siedzące, już podówczas słynęło z miodu pitnego piwa warzonego. Wstąpmy przeto, bracie mój, zwilżyć usta nasze. Ongiś garniec by ci za darmo podali doprawili dobrym słowem, a dziś są zmaterializowani, jak wszyscy na tym ich podłym świecie. Przeto kiesa nasza niechędoga, starczy tyle, co na olaboga. Wszakże spróbować się godzi, bo trunek to bywał zacny.
  I wstąpili w progi, gospody, a ja susem za nimi, lecz uderzyła mnie tak stężona woń zakisłej kapusty, frytury, sosów, zup schaboszczaków, kuchennych iperytów siarkowodorów, że nie mogłem chwycić powietrza, choć aniołowie zanurzyli się w tę otchłań śmierdzielstwa bez cienia odrazy, a nawet z wyraźną lubością pociągnęli parokroć nosami. Pomyślałem krztusząc się - jeśli tutaj mnie zawiedli jeśli tutaj czeka na mnie Bóg wszechwiedzący, to darmo, to nie na mój gust. I zwiałem stamtąd, aż się za mną zakurzyło.
  Zachłysnąłem się na ulicy czystym powietrzem i, rany boskie!, ocknąłem się znów na skrzyżowaniu! Zapomniałem, że tu Mokotowska przecina się z Koszykową. Tak mnie ci aniołowie zagadali. wyprowadzili na strzał. A bodaj ich, centurionów, zupaków niebieskich, pokręciło! Czmychnąłem, co sił w nogach, byle prędzej uciec, zniknąć z pola widzenia, ulotnić się, ukryć, byle szybciej, byle szybciej, uskoczyłem susem w otwarte drzwi. trafiłem dobrze.
  Był to barek zwany “Małym Smakoszem". Wąziutka klitka niechlujna zaniedbana, bez owego tchnienia spraw ostatecznych, jak w niezastąpionym barze “Pod Trupkiem" przy Powązkach, ale będę mógł ochłonąć tu nieco zastanowić się, co czynić dalej. Nie podawano tu gorących dań, więc powietrze było znośne, tylko gołda  nim woniała. Ucieszyłem się, że się napiję po tylu przejściach przeżyciach, po tylu wstrząsach, wypiję za to że pozostałem wpośród żywych, że jeszcze żyję, och, golnę sobie. Zamówiłem podwójny koniak gruziński uśmiechnąwszy się do barmanki, która stuliła rzęsy jak skrzydła ćmy.
   - A na zakąseczkę? - wskazała ręką gablotę z kanapkami, galaretą, tatarem, aż mnie zemdliło. Zdawało mi się, że tatar się porusza zamienia w krwawą maź z wymóżdżonego niemowlęcia.
   - Co na zakąseczkę?
  Poczułem, że robię się zielony na twarzy. Z trudem oderwałem oczy od gabloty, w takie osłupienie wprawiły mnie przemiany tatara. Żółtko pomrugiwało do mnie wyłupiastym okiem, coś mi sygnalizowało, jakiś sekret biologiczny, tajemnicę genów, ale zanim to odczytałem, rozmazało się odrażająco pokazały się na nim takie pęcherze jak na oparzelinie albo bagnie.
  - Co pan każe?
  - Tylko piękny uśmiech twój, dziewczyno - powiedziałem z galanterią, dławiąc mdłości.
  I dałem jej dychę napiwku. Barmanka mrugnęła, że sprawa załatwiona, rzeczywiście uśmiechnęła się z tak wstydliwym wdziękiem jak święta Klara, której słał westchnienia Biedaczek z Asyżu. Z ukłonem podniosłem kielich, aby wypić jej szlachetne zdrowie, ale raptem coś mnie tknęło zamarłem z kieliszkiem w pół drogi do ust.
  - Coś się przypomniało? - zagadnęła.
  - Tak... Rzeczywiście.
  - Coś niedobrego?
  - Jakbyś zgadła, Klaro.
  - Jak pan do mnie powiedział?
  - Podobna jesteś do świętej Klary.
  - O, proszę. A dobra to była święta?
  - Bardzo dobra. Trucicielka.
  - A niech pana licho porwie! Takie numery robi!...Wstręciuch.
  - Może nieprawda?
  - Przyjdź pan do nas na Pragie, to będziesz pan za hetkie-pętelkie.
  Nie wiedziałem, co na takie dictum odpowiedzieć. A jeśli w kieliszku był zabarwiony kwas solny albo inny zajzajer? Upuściłem kilka kropli, aby sprawdzić, czy nie wypalą dziury w podłodze. Czekałem, aż zasyczą, zadymią wyżrą ślad swój w twardym drewnie. Ale nic takiego nie nastąpiło. Trucizna zatem mogła być przemyślniejsza, tak chytrze w trunku ukryta, że wyjdzie na jaw dopiero, gdy się ją wypije. Powąchałem kieliszek, bukiet był oszałamiający, pachniała słoneczna ziemia wszystkie winnice Gruzji. poczułem wielką do tego trunku tęsknotę. Przypomniało mi się, że Japończycy mają rybę, o której wiedzą, że jest trująca, lecz taka smaczna, iż wolą życie zaryzykować, byle ją zjeść. z takim japońskim nasermater wypiłem łyk koniaku.
  Nie spalił mi przełyku, nie spalił mi wnętrzności, tylko ogrzał nadzwyczajnie, aż przekonałem się, jaki byłem zimny od środka, skuty lodem. Wypiłem szybko drugi łyk teraz te lody we mnie tajały. Barmanka śledziła mnie jakby drwiącym okiem. Wiele się wybacza przystojnej dziewczynie, ale ta drwina była ubliżająca. Jesteś szpetna, pomyślałem, wypacykowana wstrętna. Odwróciłem się do niej plecami poszedłem usiąść na barowym stołku przy długim blacie przymocowanym do ściany. Zapaliłem ekstra mocnego. Tak właśnie lubiłem - palić sączyć trunek.
  Na ścianie ujrzałem freski Giotta, tak bliskie, że mógłbym dotknąć ręką, całe w cynobrze, nie pojmę dlaczego wiedziałem, że wystarczy zeskoczyć ze stołka, zbiec j dolnego kościoła, bo tu jeden wybudowano na drugim, a wychyli się do mnie Cimabue z pomroków średniowiecza. Chciałem kiedyś żyć umrzeć w Asyżu. Patrzeć dolinę Spoleto, chodzić wąskimi uliczkami. Tam radość jest w każdym kamieniu, bo z radości powstały te uliczki, kamieniczki, kościoły. Najczystszej radości tworzeń oto Giotto przede mną wypłowiał na ścianie, wypłowiał tak doszczętnie, jakby go w ogóle nie było. nic nie widziałem przed sobą prócz brudnego zacieku. Żadnego śladu po Świętych Pańskich, Chrystusie Aniołach. Spłowieli doszczętnie. Wszystkich, wszystkich zabrała śmierć.
  I wtedy wypełzł na ścianę stwór tak koszmarny, że zamknąłem oczy lękałem się otworzyć je na powrót, miał piersi kobiece męskie krocze, pół twarzy człowieczej a pół małpoluda, ta ludzka połowa zastygła jak maska pośmiertna z przymkniętą powieką, a małpoludzia szczerzyła krzywe kły w uśmiechu łypała przekrwionym okiem. Łypała do mnie, jakbym był kęsem do pożarcia. Na oślep uderzyłem w to draństwo pięścią, huknąłem w ścianę - znikło.
   - Nadojedli ludzie, co? - odezwał się sąsiad. - Oj, nadojedli. Rozumiem pana. Bardzo dobrze rozumiem, panie. Czasem nic już człowiekowi nie pozostaje, tylko tłuc pięścią w ścianę. Z gniewu, panie, rozpaczy.
   - Nic pan nie mów do mnie! Bardzo proszę, nic pan nie mów.
   - Rozumiem. Ja wszystko rozumiem, panie. Wypić trzeba. To pomoże.
  Był to starszy już człowiek, nie ogolony, siwa szczecina zarastała skurczoną mordkę, zupełny krewniak małpoluda, gdyby nie pełne smutku, zgasłe oczy. Wychudła szyja tkwiła w luźnym kołnierzyku, wystrzępionym przybrudzonym. Taki człowieczek, co to go warto zadusić, aby się więcej nie męczył. Chuchnął na mnie wódką.	
   - Posłuchaj pan Platona.. “Niczego z rzeczy ludzkich nie warto brać poważnie." Tak powiada. to pan sobie zakonotuj, a łatwiej panu żyć będzie, panie.
  Wypiłem swój koniak tak mi dobrze zrobił, że poszedłem po następny.
   - Nasz mędrek pana dopadł - powiedziała barmanka odmierzając swoją miarką koniak. - Encyklopedysta...
  Zdumiałem się, że może znać takie słowo, jak “Encyklopedysta", zwykła dziewczyna z Targówka, wymawiać je poprawnie. A więc ten staruch to stały bywalec osobliwość tego barku, którą się chlubią.
  Bardzo dobry koniak, miła szafarko powiedziałem. - Święta Klara nigdy, przenigdy nie była trucicielką, Boże broń. To Lukrecja Borgia.
  - Gienia się nazywam. I nie obrzucaj mnie pan tymi ichnimi imionami świętych lafirynd.
  - Jak sobie pani życzy, panno Gieniu. To będzie mój drugi ostatni - powiedziałem płacąc. - Gdybym chciał więcej, to niech mnie pani grzecznie stąd wyprosi.
  - E, widać po panu, że masz pan mocną głowę. A co to za skrzynka, którą pan ze sobą nosi?
  - A to taka skrzyneczka, co robi cuda. Jak będzie pani dla mnie dobra, to umówimy się pand pokażę.
  - Aha, czyli pokaz za pokaz. Nie, panie szanowny. Aż taka ciekawa to ja nie jestem:
  - Panna mi się podobasz. Co tam będę krył.
  - Niejeden tak mówi, co tu wejdzie. A potem zmyka w dyrdy do ślubnej albo do kochanki. Absmak, panie szanowny, posiadam.
  - Poczekamy, zobaczymy. Na razie buźka, Genowefko.
  Och, jakiż jestem płaski, trywialny głupi, myślałem sącząc koniak. W moim wieku mógłbym się zacząć trochę szanować, nawet barmance nie przepuszczę. Pogardzam tymi obleśnikami, co prowadzą rejestry w swoich intymnych kalendarzykach, a czymże jestem od nich lepszy. Wieszczka szaletowa nazwała mnie starym kurewnikiem, ale to było niesprawiedliwe. Nic mnie tak w życiu nie potrafiło ucieszyć, jak urodziwe kobiety, w nich się kryje, tylko w nich, wszystka uroda życia. Raptem poczułem, że koniak pachnie inaczej. Smakował zwyczajnym jarzębiakiem. Och, szachrajka, Genowefka, nie w oczy jej trzeba patrzeć, tylko na ręce.
  - “Szczęście jest tylko marzeniem, rzeczywiste jest cierpienie" - odezwał się niechlujny staruch. - To Wolter. Ja mogę panu więcej różnych mądrości przytoczyć, od samego Sokratesa począwszy, bo widać, że potrzebuje pan wsparcia duchowego otuchy. I tak będę mówił, żeby otucha w pana serce wstąpiła. Tylko postaw pan, panie szanowny, kieliszeczek wódeczki.
  - Postawić nie postawię, ale możesz pan wypić ten cały jarzębiak, ledwie go tknąłem, a francy nie mam żadnej.. Tylko mądrości zatrzymaj pan dla siebie.
  Zanim to wypowiedziałem, schwycił kieliszek jednym ruchem wlał do gardła, jakby się obawiał, że się wnet rozmyślę mu go odbiorę. Jeśli szachrajeczka, Genowefka, mogła mi podmienić koniak na jarzębiak, to mogła też do pierwszego koniaku domieszać coś, co mam we wnętrznościach, coś, co tam sączy swoje jady. Rozprzestrzenia się, rozpełza przeżera tkanki żołądka jelit. Zaraz to poczuję, zaraz przyjdzie ból skręcający trzewia. Już czuję lęk, lęk zimny, lęk przedśmiertny, choć wszystko widzę jasne, ale jakby porąbane na kawałki. dreszcz od stóp do głów, dreszcze po całym ciele. Pot na skroniach. I...
   - “Jeden jest tylko błąd wrodzony: przekonanie, że istniejemy po to, byśmy byli szczęśliwi." Schopenhauer - marniał staruch. - Panie, mnie we wojnę całą rodzinę...
   - Mdło mi! Mdło mi! Ona mnie...
  Zsunąłem się ze stołka, nogi chwiały się pode mną, bar zakręcił się przed moimi oczami raz drugi, jakby oddalał się zbliżał z gwałtowną szybkością, światło się rozmazało, potem zbiegło w jeden jaskrawy punkt, syknąłem w jej jadowite ślepia: “otrułaś mnie, ty żmijo!", słaniając się wybiegłem na zewnątrz.
  Mleka! Mleka. Za wszelką cenę mielca. Na szczęście przypomniał mi się w pobliżu bar mleczny, w którym za studenckich czasów stołowałem się za marny grosz. Biegłem tam skurczony z boleści. A bar był niedaleko, mijałem go idąc za centurionami. Biegłem tam półżywy z trwogi. Jeśli w tej krynicy mlecznej nie spłuczę żrących moje wnętrzności jadów, będzie koniec ze mną, jak amen w pacierzu. choć rozpacz siedziała mi na karku, biegłem tam wierząc w ratunek. Wreszcie dopadłem baru "i jak zwykle wiła się w nim długa kolejka, jak sznur, na którym mógłbym się powiesić! Skąd tyle ludzi bierze się wszędzie, skąd tyle tego pomiotu?
   - Periculum in mora! - zawołałem - periculum in mora! - mijając całą kolejkę dopadłem kasy, wykupiłem numerki pośpieszyłem skulony do bufetu. A za mną pozostał gwar protestów oburzenia. Me zważałem na to. Miałem w ręku upragniony napój życiodajny, ratunek przed zgonem w męczarniach. Zanurzyłem spieczone trucizną usta chłód miłosierny zaczął sączyć się we mnie gasząc gorączką, która mnie żarła, nasycając skurczone wnętrzności balsamem. Gwiazdy nie zdążyły mrugnąć na niebie, gdy pochłonąłem dwa kubki roztrzepańca. Co ona mi domieszała, szachrajka przebrzydła? Ów wspaniały roztrzepaniec znalazł się na czas! Ujrzałem wszystkie blaski jutrzenki wschodzącej nad domem mojego dzieciństwa, jakbym się na nowo urodził z uciechy w kołysce smoktał palec u nogi.
   - No, jak? Jak się pan czuje, panie szanowny?
  Spojrzałem zdumiony. Stał przy mnie, jak go zwali? “Encyklopedysta", dopytywał się ze strapioną miną. Zaiste miał w sobie prawdziwą, chrześcijańską caritas. Przecież nikt nie zatroszczył się o mnie, zupełnie nikt, tylko on, choć wykolejeniec pijaczyna zwykła. Przybiegł za mną aż tutaj, do mlecznego baru.
  - Może odprowadzić pana do Pogotowia? Niedaleko stąd, na Hożą.
  - Człowieku, dziękuję. Już nie ma potrzeby.
  - Pozwolę sobie zauważyć, że nie wygląda pan najlepiej... Od razu, kiedy tylko pana ujrzałem, spostrzegłem, że coś z panem jest niedobrego. Dziwne, bo nie potrafiłbym określić, co w, szczególności. Tak jakby... same nerwy kłębiły się w panu wokół pana. to zatrucie... Może lepiej poradzić się lekarza?
  - E, tam. Mam końskie zdrowie.
  - Aleś pan spocony blady.
  - Do tu gorąco cuchnie skwaśniałym twarogiem.. Chodźmy na powietrze. Potrzeba mi tylko powietrza.
  I jakbyśmy się z góry umówili, przeszliśmy na drugą stronę Mokotowskiej, skręciliśmy w Szopena, po prawej była ślizgawka. Choć odwilż szła, lód jeszcze trzymał zgrabne sylwetki łyżwiarzy śmigały płynnie po tafli w świetle kolorowych lampionów. Przecięliśmy Aleje wstąpiliśmy do parku Ujazdowskiego, gdzie siedliśmy na ławce pod ogarkiem latarni. Całą drogę szliśmy bez słowa. Poczęstowałem “Encyklopedystę" papierosem.
  - Pan z zawodu? 
  - Kolejarz.
  - To skąd pan uzbierał tyle tych mądrości? Platonów, Wolterów, Schopenhauerów? Przebiera pan jak w ulęgałkach.
  - Jedni hodują gołębie albo króliki. Znaczki zbierają, Korwety w butelkach konstruują. A ja wiele czytałem. Długo żyję przeczytałem mnóstwo mądrych ksiąg. A pamięć dzięki Bogu mam dobrą, w mig wszystko, co mnie uderzy, zapamiętuję, możesz mnie pan w środku nocy obudzić, a powiem, co pan zechce. Choćby to: “Niczego z rzeczy ludzkich nie warto brać poważnie." Platon:
   - To już pan mówił.
   - A, mówiłem? Możliwe... Ale to takie słowa, że powtarzać warto. Na nich zresztą, między nami mówiąc, najwięcej zarobiłem. Mam się wstydzić, że zarabiam na mądrościach, skoro tyle ich znam tyle zapamiętałem? Mają się zmarnować? Na tych słowach Platona zarobiłem niejeden kieliszek. Bo trzeba wiedzieć, jaką komu mądrość podsunąć, a ja to wypróbowałem, sprawdziłem wiem, co komu pójdzie w smak. Nawet to nie tak trudno, bo mądrości natury ludzkiej dotyczą, a natura ludzka niezmienna jest, panie. Nastrój owszem zmienia się cała sztuka myśl podebrać do nastroju. Z kobietami tylko nic nie wychodzi, bo one myślą, że ja im zaraz horoskop postawię. A ja przecież nie wróżbita kostopraw, tylko ubogi krewny wielkiego Sokratesa. Pił pan cykutę?
  - Dzisiaj. W “Małym Smakoszu".
  - A ja piłem. Całe moje życie. Nikt mnie, panie, nie chciał zrozumieć, nawet moi najbliżsi, których już dawno nie ma. Nie został nikt. Nikt. Taka to była wojna. co ja bym robił, panie? Jaką bym znalazł pociechę? Gdybym nie znał mądrości, gdybym nie znał tych oto słów. Jest to naprawdę kompletny obłęd, jeśli ktoś chce zamienić ten padół płaczu w krainę rozkoszy zamiast możliwie bezbolesnego życia stawia sobie za cel rozkosze radości; a tak przecież bardzo wielu czyni. Znacznie mniej błądzi, kto ponurym wzrokiem spogląda na świat jako na rodzaj piekła wobec tego dba o to tylko, by stworzyć sobie w nim bezpieczne przed ogniem siedlisko..." No, widzisz pan, jaką mam pamięć? Jak ona mi dźwięczy? Jak ona mi służy? ludziom pomaga. Ja panu mogę jeszcze niejedną mądrość dla pokrzepienia ducha podarować, tylko postaw mi pan jedną malutką wódeczkę...
   - Tutaj? Tutaj mam panu wódkę stawiać? W parku Ujazdowskim?
   - Przepraszam... Tak mi się rzekło Ja, drogi panie, z ludźmi prawie nie rozmawiam, tylko przy kieliszku. To potem wchodzi w krew człowiekowi się zdaje, że jak z kimś rozmawia, to obok stoi obowiązkowo pół litra. Tak wygląda moje “bezpieczne przed ogniem siedlisko". Gdybyś pan chciał wiedzieć, to z Schopenhauera, panie. Ja się zawsze wypłacam solidną gotówką. Mnie jest smutno czasami, tak bardzo smutno, że pan nie pojmiesz. Ale nic to. Na kolejach, panie, cały nasz kraj zjeździłem, a do Moskwy, bywało, a do Paryża... Cóż świat? Cóż jest świat? Gałązka uwiędłych nadziei.
 - Piękny cytat. Z kogo?	
 - Z nikogo. To ja sam. To moja mądrość własna. Pewnie pan myśli, że kłamię. Komuś ukradłem. Panie, ja nie jestem katarynka do wykukiwania cudzych mądrości. Ja sam jestem ktoś... - zachlipał, pochylił się, zgarbił, ukrył twarz w dłoniach chlipiał, aż trzęsły mu się ramiona pod chudą jesionką. Już miałem ogarnąć go ramieniem, ale odeszła mnie ochota do tego gestu, gadał, gadał ani razu nie spytał, jak się czuję, choć do mnie falami wracały mdłości, roztrzepaniec burzył te wredne jady trwało w moich wnętrznościach zażarte zmaganie, bulgot odzywał się czasem, burczenie takie, że “Encyklopedysta" musiał słyszeć, a nie zwracał uwagi zapatrzony i w swoje zababrane życie, zapomniał o bliźnim swoim stary, zapijaczony wykolejeniec. Podniósł na mnie zapłakaną twarz zaczął mówić drżącymi wargami:
  
  Jutro, znów jutro nic tylko jutro 
  Wciąż pełznie w ciasnym kręgu od dnia do dnia, 
  Każde zaś wczoraj wskazywało głupcom 
  Drogę do śmierci...
  
  
  W prószącym świetle latarni patrzyłem na jego oblicze, naznaczone szatańskim pazurem. Przez moment, jak w błysku, ukazała się kosmata twarz diabła. Sam był spośród szatanów, musiał z nimi obcować. "Władać się nauczył językami świata, aby zatruwać każdą myśl piękną szlachetną, każdą nadzieję. Aby w każde serce, moje serce, wbić swój brudny, w piekielnym gnoju maczany pazur. Wiedziałem, och, teraz to czułem, że kiedy znikną moi centurionowie anieli, wyskoczy z zakamarków, przyczepi się do mnie w podłości swojej najpodlejszy Szatan. Ten, co o zakład poszedł z Bogiem, zakład o człowieczą, moją skórę. Krążył za mną od dzieciństwa, od chwili, gdy z dreszczem ujrzałem łapę jego wypaloną na suknie w lubelskim Trybunale. Ciemny syn Boży, odtrącany książę ciemności, który wodzi mnie na pokuszenie, abym wszelką radość życia, wszelkie w weselu stworzenie napiętnował przekleństwem pogardą. z wysokości swej pogardy spoglądał na mizerną krzątaninę człowieczego motłochu, na konwulsje kochanków, kobiet w porodzie, chorych w agonii, na całą tę rzeszę potępieńców pod nawisłym niebem, z którego wyzierają przymglone rozkoszą okrucieństwa oczy Boga, Pana Wszechmogącego. jeszcze lał łzy! Ślozy toczył po swoim podstępnym, wrednym pysku.
  Czyżby mu się przypomniał zakład o Hioba, przegrany wierutnie, choć udręczyli nieszczęśliwca obaj, Bóg z Szatanem na spółkę? Bądź co bądź były to czasy jego szatańskiej glorii. A teraz wcielił się w marną powłokę kolejarza, aby przemycić się pomiędzy maluczkich, wkraść się w moje zaufanie cichaczem zatruć resztki moich zapasów radości życia, jakie mi pozostały na drogę do śmierci. gdy tak patrzyłem na niego, przyczajonego w lichej jesionce, na trzęsącą się głowę, policzki pokryte siwą szczeciną załzawione ślepia, na całą twarz, która była świadectwem zniszczenia rozkładu, gniew we mnie szedł o lepsze z litością. Czyżby dlatego litość, że jego szatańskie prosperity tak dawno już minęło? ten nieposkromiony practical joker, jak go nazwał mędrzec, stał się prawie niczym? już tylko takie figle mu zostały, żeby wskoczyć w skórę kolejarza PKP?
  Zaiste żałosne sztuczki. Ale mniejsza o to. On tu był przy mnie, cuchnął rozkładem, a jeszcze chciał żyć. Trzymał się kurczowo swojej egzystencji. Chciał żyć w mojej świadomości, we mnie, przeskoczyć z kolejarskiej powłoki w moją duszę ciało. Czułem to, czułem, że niczego więcej nie pragnie, tylko zrobić takie hokus-pokus. Do tego zmierzał od początku, we mnie chciał znaleźć “bezpieczne przed ogniem siedlisko" grzać swoje stetryczałe gnaty, aby znów ożyły męskością.
  A może to On mi cały ten dzień towarzyszył. On motał to wszystko, co się wokół minie działo, te podstępy zamachy, tę gehennę moją, tę trwogę, którą przeżyłem? Wszystko po to, żeby mną zawładnąć, żebym się poddał z rozpaczy udręczenia, nie znajdując innego ratunku. Bo lękałem się, że nie obronię się przed nim - wskoczy we mnie zostanę zaprzedany na wieki całe. Na litość, nie!
  Ale wiedziałem, że choćbym się zaklinał na rany Chrystusa, nic nie poradzę, bo jeśli taki będzie jego kaprys, wsmyknie się w moją duszę, a ona będzie mu powolna. oto pojmany jak ptak w sidła stałem się zależny od szatańskiego kaprysu. zdało mi się, że tak właśnie los nasz wygląda, tak, nie inaczej. Zależność wieczysta nie od niewypłacalnej łaski Bożej, ale od woli Szatana. Jego jest bowiem potęga chwała po wsze wieki wieków, amen.
  I nawiedziła mnie na ławce Ujazdowskiego parku ciemność nad ciemnościami, jakbym stracił wzrok, jakby wrony kraczące nade mną wydziobały mi oczy, krzyk podniosłem, ale ginął w ciemnościach bezgłośny, w otchłań się osuwałem poczułem, że On zaczyna wstępować w moją krew duszę pod piekielną szatańską narkozą. Czułem, że pogrążam się w tajemnicę jeśli nie stawię oporu, takiego choćby jak mrugnięcie powieką, zostanę wprowadzony w sekret życia śmierci, całą alchemię istnienia. W ciemnościach, w kołyszącym się dzwonie ciszy, jęły zapalać się tęczowe łuny sfer... Biegły po nich ptasim kluczem wzory matematyczne, biegły wersety literą hebrajską, arabską grecką... Sypnęło śniegiem chemicznych symboli... to całe preludium, bo czułem, że jest to zaledwie preludium, było jedną wielką oszałamiającą muzyką. Szybowałem w tęczowe sfery, pierścień za pierścieniem zostawał za mną, szybowałem do wnętrza kwiatu wszechrzeczy, gdzie klejnot jest w lotosie, amen. W błysku, błysku alfy omegi, o włos od zguby, o kosmiczną sekundę przed skręceniem karku, poznałem podstęp szatański! Boże Wszechmogący, po cóż mi tajemnica? Cóż ja z nią zrobię, biedneńki? Spopieli mnie jak ćmę w locie bez najdrobniejszego śladu. Stracę jedyne, co mam, cud cudów - moje cudowne życie! ostatnim wysiłkiem woli mrugnąłem powieką, mrugnąłem jeszcze raz - światłość zgasła wyzwoliłem się! Wzdrygnąłem się od stóp do głów, jakbym chciał całą tę światłość, w której byłem unurzany w przestworzach, całą tę podejrzaną światłość raz na zawsze z siebie otrząsnąć. Zaczerpnąłem powietrza rozejrzałem się, aby sprawdzić, czy rzeczywiście jestem tu, gdzie jestem. Spojrzałem - to był konkret: ziemia, park, ławka. To był skurczony szatan przy mnie, ćmiący okurek papierosa.
   - Bóg nas doświadcza. pana doświadczył... Każdy ma swoją miarkę u Boga - dodał chytrze. - Nawet szatan. Nawet on, najbardziej w talenta wyposażony. Jesteśmy na podobieństwo wzorów algebraicznych, przy czym Bóg zna wszystkie niewiadome. Bo Bóg to wielki matematyk.
  Myślałem w popłochu - jeśli uratuję się przed Szatanem, to muszę uratować się przed Bogiem. Bo jeden jest emanacją drugiego. Nie istnieją każdy z osobna, tylko pod jedną tą samą postacią Boga-Szatana. To tylko tradycja, mająca na celu otumanienie maluczkich, kazała im wierzyć, że jeden jest wcieleniem dobra, a drugi zła, aby mogli zwalać na Szatana wszelkie niedoskonałości, które nie dadzą się wytłumaczyć niczym, jeno tym, że świat życie są ich wspólnym dziełem. Poczętym z ducha okrucieństwa pod tym względem wręcz doskonałym, pełnym śmierci, plag, chorób, nieszczęść, trwóg rozpaczy. jakże pomylił się Chrystus, umierając dla naszego odkupienia, płakać by trzeba nad jego tragedią, płakać dwa tysiące lat.
  Mój umysł popadał w coraz większą gorączkę. Widziałem ciężkie chmury nad Golgotą tego straceńca w cierniowej koronie, który chciał wejść w przymierze z Bogiem oto przekonał się, czym się to kończy. I tylko jedna łza, poczęta z rozpaczy, spłynęła po tej udręczonej twarzy, zbyt bezsilna, aby zmyć tę gorycz oszukaństwa, którego Bóg na nim się dopuścił. Podszepnął mu myśl, że jest Synem Bożym, a potem srogo go ukarał za taką uzurpację. A jeśli naprawdę tak było, jeśli rzeczywiście Chrystus był Synem Bożym, to co sądzić o takim Bogu, który własnego Syna skazuje na męczeństwo śmierć haniebną, aby naprawić błąd we własnym dziele stworzenia? Widziałem go, jak umierał pod czarnym niebem, czułem, co się zdarzyło na Golgocie: ofiara przerosła oprawcę. Podali mu na włóczni gąbkę nasyconą octem. Och, pił, smoktał, aż ciekły mu po brodzie strużki, których nie mógł obetrzeć. napełniła mnie do tej Golgoty taka odraza, bo był to zwykły mord rytualny, bez cienia metafizycznego piękna. prosiłem: umrzyj już, nie rób więcej z siebie widowiska, skonaj, jesteś najwspanialszym buntownikiem, jaki kiedykolwiek się urodził: zadałeś kłam Bogu, zadałeś kłam jego dobroci miłosierdziu, sprawiedliwie to uczyniłeś, a teraz skonaj, skróć te męczarnie, skonaj.
  Wtedy on dźwignął głowę spojrzał mi w twarz. Trwoga mnie ogarnęła, że mnie przeklnie w godzinie śmierci swojej. Lecz on rzekł: “Miłuj wszystko, a znajdziesz wszystko." Wargi jego poruszyły się jeszcze, ale nic już nie powiedział, zachłysnął się skonał. Ostatni jego oddech musnął mi czoło jakby pachniał tytoniem, ale to ja sam pachniałem tytoniem. omal sam nie umarłem, bo serce skurczyło się w jednym spazmie długo nie chciało się rozkurczyć, aż fioletowe cętki zamigały mi w oczach. Ocknąłem się z twarzą przyciśniętą do szczeciniastego oblicza, które przed chwilą musiałem ucałować jako oblicze zmarłego Chrystusa, wiedziałem już, skąd na Golgocie unosił się zapach wódki, bijący, jak mi się zdawało, od żołnierzy strzegących egzekucji. ledwie mogłem pojąć, co się stało: obdarzyłem pocałunkiem szatana! Jego niechlujną gębę. Zemdliło mnie z odrazy, odsunąłem się gwałtownie. A on patrzył gorejącymi ślepiami.
   - Nędzę moją pan ucałował... Jak niegdyś całowano trędowatych, tak pan mnie... Niech pan nie przeczy.
  Wciąż nie mogłem pojąć, jak się to stało; jakim obrotem rzeczy mogłem pomylić twarz Chrystusową z tym zakaprawionym pyskiem pół diabła, pół szczura. Jakże mogłem okazać mu zmiłowanie? Co mnie do tego pchnęło? Czyżbym w ciemności ducha łaknął szatana, tęsknił do niego pragnął się z nim zjednoczyć? Zaiste tak być musi, inaczej nie przyczepiłby się do mnie: wywąchał znajomy swąd.
  - To pomyłka - powiedziałem. - Wzdąłem cię za kogoś innego.
  - Jakże mogłeś wziąć mnie za kogoś innego, skoro jestem tym, kim jestem. ty o tym dobrze wiesz.
  - Miał pan kiedyś wizje?
  - Wizje? Słyszałem o czymś takim, ale nie miałem nigdy - skłamał. - A dlaczego pan pyta?
  - Nawet wizji świata pan nie miał?
  - Świat jest miotany tyloma sprzecznymi namiętnościami, że wielu kusiło się o wizję, która by to wszystko objęła, ale nikomu udać się nie mogło. Konie jeźdźców Apokalipsy dawno okulały wloką się smętnie w ogonie dziejów. Nowa Apokalipsa pisze się na naszych skórach. Tych, którzy już od promieniowania pomarli, tych, których czeka ten sam los. nic zrobić się nie da, bo człowiek chce sam siebie zniszczyć. będzie to miał... A wszystko to marność, panie szanowny. Nikt nigdy nic lepszego nie wymyślił nad vanitas vanitatum et omnia vanitas.
  - Wierzy pan w szatańskie nasienie?
  - Jakże nie wierzyć, skoro go pełno? Przychodziła panu myśl do głowy, że Boga nie ma? Przychodziła, prawda? Nawet świętym przychodzi w godzinie zwątpienia. mówi się, że to za poduszczeniem szatana, ale szatan nie byłby taki głupi! Cóż by miał w tym za interes? Wiedz pan: gdyby na ziemi był tylko jeden człowiek, który by wierzył w Boga, to Bóg by istniał.
  Jakże mierziła mnie jego chytrość: on, od którego czartem trąciło na milę, podszywał się pod apostoła. Doświadczonego wiekiem, działaniem ksiąg rozlicznych czytaniem. Apostoła, co z niejednego pieca chleb jadał, niejedną duszę nawrócił ku światłości. Z którego ust mądrość miodem płynie, mieni się, pachnie złoci. Święty Kolejarz Apostoł! Schował pod siebie tę jedną kosmatą nogę z kopytem myśli, że jej nie widać. Lecz z głębi odrazy, którą do niego czułem, wypełzały natrętne myśli: dlaczego go odtrącam? Dlaczego przeklinam? Czy nie powinienem go pokochać? Nie zawierać z nim paktów, umów, żadnych szachrajstw, nie podpisywać żadnych cyrografów, tylko zwyczajnie pokochać z całej duszy. Wziąć w siebie wszystko zło, wszystką moc piekielną - po co? Usłyszałem jego głos: - Po co, synu? - Wyssać zło z całego świata zatopić wraz z sobą w głębi mórz. - Twój altruizm na nic się nie zda. Zło się odradza, to niespożyte drożdże, których zniszczyć nie sposób... ja myślałem o samounicestwieniu, synu, właśnie w tym momencie, gdy Chrystus umierał na krzyżu. Zdało mi się, że moja rola jest skończona. Nastanie Dobra Nowina nie będzie dla mnie miejsca na ziemi. okazało się inaczej, niż przypuszczałem. Chrystus poszedł w niebiosa, przedtem zdjął cierniową koronę włożył na moje skronie. cierpię za wasze okrucieństwa podłości, cierpię od stuleci będę cierpiał do nieskończenia świata... Za to mnie nierozumni przeklinają. Nie słyszę nic prócz obelg, potępień przekleństw. Ani komu w głowie zastanowić się nade mną zrozumieć mnie. Taki los zgotowały te ciemne rzesze waszych najświatlejszych mędrców. Każdy na wyprzódki biegnie z anatemą. Apage! Sami jesteście przeklęci, to nie ja podpalę wasz świat, sami go podpalicie. Precz z moich oczu!
  - Mam odejść?
  - Dlaczego? Siedź pan. A bo nam tu źle?
  - Więc chciał się pan unicestwić...
  - Nie rozumiem.
  - Jakże! Przed chwilą rozmawialiśmy o tym.
  - Niemożliwe. O niczym takim nie rozmawialiśmy. Mówiliśmy trochę o Bogu. Ale raptem pan zamilkł przestał się do mnie odzywać.
  Oczywista rzecz. Wmawia we mnie, że nic nie mówił, wypiera się swoich słów, które jeszcze syczą mi w uszach. Gdyby je potwierdził, potwierdziłby zarazem swoją wielkość, która mi się objawiła. Rozłożyłem ręce.
  - Pan się wypiera swojej wielkości? Cui bono?
  - Panie szanowny. Pan sobie szydzi ze zwyczajnego kolejarza. Jeśli panu sprawia przyjemność naigrawać się ze mnie za ten jeden jarzębiak, któryś pan sobie odjął od ust... Wielu pijaczków natrząsa się, mógłbym przywyknąć, ale powiem szczerze: nie spodziewałem się tego po panu, po każdym, ale nie po panu. Bo w panu jest wrażliwość dla drugiego człowieka.
  - Człowieka! Kim pan jest? W ilu kabałach pan maczał palce. Może pan powie, że nic panu nie mówi słowo Zohar"? W ilu ewangeliach talmudach? Ile ksiąg tajemnych pan posiadł? Ile sekretnych manuskryptów? Ile języków?
   - Powoli, panie szanowny, powoli. Nie trzeba się tak zapalać, panie. Wszystko panu powiem. Książek przeczytałem siedemnaście tysięcy trzysta dwadzieścia pięć. Żadna to liczba kabalistyczna, jak pan rozumie. O, gdyby to było siedem! Gdyby człowiek mógł przeczytać siedem ksiąg posiąść mądrość, to by było coś! Ą ja musiałem siedemnaście tysięcy... nie jest to bynajmniej tak wiele. Siedemnaście tysięcy z okładem, panie szanowny, a jak pożyję, to dwadzieścia tysięcy przekroczę albo więcej, jeśli się da. A książki, panie, z bibliotek, ogólnie dostępne, a nie od żadnych kabalistów astrologów. Pewnie, że w książkach są tajemnice, bo gdzież by?, każda książka ma swoją tajemnicę, tylko trzeba umieć ją znaleźć. Wywąchać, panie, trzeba mieć szczególny dar. Ile kart człowiek przerzuci na darmo, a raptem coś błyśnie świeci, panie, jak te słowa: “Szczęście nie jest rzeczą łatwą: trudno je znaleźć w sobie, a nie sposób gdzie indziej..." perłę masz pan w ręku. Chamfort, panie, Chamfort. Do ilu ja zajrzałem książek, których nikt nie czytał. czegóż tam nie znalazłem! Dziwactw, panie, krocie. Bzików, ale wspaniałej fantazji, słów brzęczących złotem. Ale miałem panu powiedzieć krótko, co jak. Więc języków żadnych nie znam. Ruskiego trochę liznąłem. Ot tyle. Ot wszystko. Ot cała moja kabała!
  Łgał, łgał, ogonem tropy zamiatał przemieniał się, jak chciał. Twarz jego przystroiła się w szlachetność, stała się zaiste uduchowiona, strzelista jak El Greco, twarz mistyka, mahatmy, buddyjskiego mnicha, tylko moje bystre oko poprzez tę światłość pod tym pokostem szlachetności uduchowienia dojrzało odrażającą materię, którą czerw toczy. Poruszała się obrzydliwie widziałem, jak te czerwiki mrowią się na podobieństwo wszystkich jego nie zaspokojonych żądz. Przejrzałem go na wylot, lecz musiałem z odrazy odwrócić wzrok.
  Spoglądałem z ulgą na kępę brzóz bielejących wśród wieczornych oparów. Pusto głucho było w tym wymarłym parku. Z dala dochodził szum miasta, jakby z całkiem innego wymiaru. W tym pejzażu pełnym smętnych drzew ławek, które nie czekały na nikogo, przyszło mi zmierzyć się z tym, którego imię płonęło każdą zgłoską. czułem, że za dotknięciem swoich rąk mógłby uczynić ze mnie żywą pochodnię spopielić, gdyby tylko zechciał. Któż by uwierzył, że cały swój żywot spędził wśród białych kruków? Biła od niego woń czeluści, a nie sędziwych ksiąg.
  Och, jakże mnie udręczył! kiedy się od niego uwolnię? Nie pożądałem ani władzy, ani sławy, ani nieśmiertelności, niczego, co za jego poręką zyskać można. Anim go potrzebował, anim go przywoływał. Więc dlaczego przyplątał się natychmiast przylgnął do mnie? Każdy ma szatana na swoją miarę, pomyślałem, nie wiedząc, czy to ja tak myślę, czy on mi tę myśl podszepnął. Zaiste nie wiedziałem, czy to ja władam swoim rozumem, czy to on nim powoduje, jak chce. Za długo z nim obcowałem, tkwił we mnie, zanim zostałem poczęty, rodził się. gdy ja się rodziłem, przeniknął do krwi mojej - więc jakże go wyplenię? Jakże? przyszła na mnie wielka zgroza, czułem, że przestaję być samym sobą.
  I tak jak w ową noc, gdy przemówił do mnie mój Dostojny Rozmówca, odnosiłem wrażenie, że ma on bezpośredni dostęp do mojego umysłu czyta w nim, jak chce, może w nim zasiać, jeśli mu się spodoba, każdą myśl - tak teraz czułem, że zostaję pozbawiony władzy nie tylko nad swoim umysłem, ale nad własną duszą. nie jest tak, jakby umysł dusza ode mnie odbieżały. Mam je nie mam zarazem. Są we mnie, lecz nie moje. Przemieniam się w narzędzie szatańskich praktyk. Tak będzie nie tylko ze mną, ale z każdym człowiekiem wywłaszczonym ze swojego wnętrza. Gdzież moja niepowtarzalność? Nie jestem panem samego siebie, niczym jestem. Wykonawcą wszelkich cudzych zamysłów. To, czego dziś doświadczam, doświadczą przyszłe pokolenia...
  Za przyczyną neurofizjologii, elektroniki innych nauk każdy będzie dowolnie sterowany impulsami zza pulpitów, przy których zasiądą prawdziwi władcy tego świata. Trwoga, że tracę duszę, nie sparaliżowała mojej świadomości, bo wtedy wszystko odbyłoby się bez bólu, pod narkozą. nie cierpiałbym z przerażenia. Nie wiedziałem już, czy to szatan działał we mnie, czy też sprzysiężenie współczesnych demiurgów przeprowadzało na mnie swój pierwszy eksperyment, przynaglając przyspieszając impulsy. Czułem ucisk w skroniach, jakby mi przystawiono niewidzialne elektrody. ujrzałem ich twarze osłonięte maskami, krople potu na czołach, a jeden podniósł oczy tak pełne zgrozy, jakby przeraził się tym, co czyni.
  I wtedy straciłem świadomość. Nie wiem, na jak długo. Ułamek wieczności przemknął nade mną bez mojej wiedzy. nie stało się nic cudownego, nic, na co czekałem, pragnąc ulgi ukojenia, kropli wody na spieczone wargi. Ocknąłem się w gorączce jeszcze okropniejszej. Bo wiedziałem, że to nie żadne urojenia, żadne fantasmagorie, tylko najrzeczywistsza rzeczywistość, jak ten szatan przy mnie cuchnący gorzałką, patrzący z lubością na konwulsje mojej duszy, która broni się przed zagładą. Czyhał pewny swego... Stał na schodach przeogromnych, w całym majestacie, spoglądając z góry na mnie półżywego, pełznącego w prochu popiele, aby ucałować sterczące spod purpury kosmate kopyto... Patrzył na moją mękę, patrzył niewzruszony, nawet fałda nie drgnie u jego purpurowej togi. Przywalony grzechami pełzłem po swoje odkupienie. żadnej nie miał litości, choć na jego skroniach spoczywała cierniowa korona. A za nim rozpościerało się królestwo ciemności, tylko on płonął purpurą. I dopełzłem do jego stóp, lecz nie zdążyłem dotknąć wargami kopyta, przypieczętować pocałunkiem swego wiernopoddaństwa, bo dopiero z bliska spostrzegłem, że to nie kopyto, lecz lakierek (z najlepszej firmy obuwniczej na Madison Avenue!) lśniący jak czarny diament. to nie cezar szatański stoi przede mną, lecz wymuskany biznesmen, ten sam, który finansuje dowolne ludźmi sterowanie za pomocą impulsów, stoi na schodach przed kolumnadą Bank of Universe. Już miałem chwycić go zębami za łydkę, ale znikł, zanim zdążyłem to zrobić.
  Lecz cezar, finansista, obaj mieli tę samą twarz - twarz kabalisty kolejarza, twarz diabelskiego łotra zaprzańca. Wiekuistego Szatana, który chciał pozbawić mnie duszy. Ad maiorem Dei gloriam!
  Bo czymże jest twoja dusza? Co ona warta? Toż to śmietnik przeżyć, śmietnik uczuć, śmietnik wyobrażeń myśli, który spalę w czystym ogniu. Tylko ogień, żywioł najwspanialszy, ma moc oczyszczającą. Wszystko plugastwo, które nagromadziłeś w sobie przez lat czterdzieści, cały ten wór odpadków śmiecia, pod którym się uginasz, spłonie w mgnieniu oka nawet popiołu szczypta po nim nie zostanie. Nic. Pojmujesz, synu? Nic. A w zamian dam ci duszę świeżą jak gołębica, która pije ze źródła światłości. Będziesz świadkiem narodzin Boga. Poznasz tajemnicę krzyża lotosu. Wszystkie zasłony rozchylą się przed tobą. Poznasz, że śmierć nie jest śmiercią. Poznasz wszystkie znaki istnienia. Złamiesz siedem pieczęci. Dam ci klucz do wiedzy wszelkiej, weź go, oto on. Dam ci zaklęcie dla wtajemniczonych. Nie uroń ni słowa, szepnę ci do ucha: “Uczyń koło z mężczyzny kobiety, wyciągnij z niego kwadrat, z tego zaś trójkąt. Zamknij obwód, a otrzymasz kamień mądrość i..." Wiem, że nie rozumiesz. Ale będziesz rozumiał, gdy cię... duszy pozbawię? Nieprawda. Pojmiesz tę formułę, gdy cię oświecę. Wszystko, wszystko pojmiesz... Pokłonią ci się anioł, orzeł, wół lew. Wiesz, kim się staniesz? Wiesz, kim będziesz?...
  Wiem, pomiotłem w twoich rękach. Och, wieczysty drań! Ofiarowywał mi nieśmiertelność wszelką potęgę. Królestwo światłości kładł mi pod stopy. I kusił tak, jak nie godzi się kusić śmiertelnego człowieka. Tyle darów bez żadnej gwarancji. A przecież chciał mnie obedrzeć do cna, wypatroszyć, wyzuć ze wszystkiego, co mam. Dusza to mój jedyny majątek, a nie żadne śmiecie! Jeśli dla niego śmiecie, to dlaczego tak o nią zabiega? Skoro taka już gówno warta. Sam był..., lepiej nie mówić. Niepotrzebne mi jego mądrości ani tajemnice... Nie chcę być kim innym, niż jestem...
  Tak, omal mnie nie skusił... Gdyby nie ta myśl, że przyjdzie czas, a sam złamię siódmą pieczęć w godzinie śmierci swojej. niepotrzebne mi do tego diabelskie moce, nawet jeśli stracę szansę przeniesienia się w wymiar wszechrzeczy, w słońce nieśmiertelności. Wybieram to ryzyko, ja sam, bo przecież może być tak, że śmierć nie jest śmiercią tylko dla szatanów, którzy żyją wiecznie, a człowiek na zawsze umiera pod stygnącym skrzydłem duszy. Ale wolę wybrać swoje udręki swoją śmierć niż te wspaniałości, które mi ofiarowywał szczodrą ręką, bo skąd mogę wiedzieć, co ukrył przede mną co zataił? Jakie głody, które go dręczą? Jakie pragnienia, od których jeszcze gorzej zasycha mu w ustach niż mnie? Przecież sam wyznał, że cierpi jak potępieniec, a mnie częstował manną wieczystego szczęścia, tylko okazałoby się, że zamiast tego gryzłbym kamienie. Tak, nie tylko rozsądek mnie bronił, lecz również strach przed zaprzedaniem się niewiadomemu. Zgoda, nie dorosłem, nie byłem na jego szatańską miarę, szukał we mnie partnera, a znalazł ciasne horyzonty, umysł rozmiarów orzeszka w skorupie wyobraźnię jak pchełka. choćby natchnął mnie swoją pasją, lęk by mnie przed nim powstrzymał. I kiedy pytał: “wiesz, kim się staniesz?", nie miałem na obronę nic prócz lęku. I to był taki horror, że nazwać go nie potrafię.
  Kupa śmiecia! To niby ja. Takim zelżył mnie słowem. To fałsz, że nie wiem, kim jestem! Jestem sobą sobą pozostanę. Oto kim jestem. Jestem Krzysztof, reporter radiowy, który w dobrym złym przeżył na ziemi czterdzieści lat. A wiesz, kim Ty jesteś?... Ty jesteś nieśmiertelne NIC! - Nawet się nie żachnął. Zakaszlał tylko, aby ukryć, że śmieje się w kułak, tak zupełnie był pewny swego. Siedział znów przy mnie na ławce, pozbywszy się purpury, w wytartej jesionce. Zakreślił palcem w powietrzu tajemny znak mierząc we mnie zagiętym paznokciem, jakby chciał mnie schwycić na haczyk, powiedział:
  - Panie szanowny. A gdzie się pan tak utrudził? W pół słowa zamyka pan oczy lulu.
  - Nie udawaj, że nie wiesz, w czym rzecz! - zawołałem, a taką suchość miałem w ustach, że krztusiłem się okropnie. - Nie udawaj! Nie udawaj! Nie udawaj!...
  - Och, zmory pana dręczyły! - powiedział ze współczuciem. - Zmory straszne. To lepiej, że pana obudziłem.
  - Bodajbyś...
  - Niech pan splunie trzy razy za siebie wystarczy. Bywają somnia diabolici generis, tych się trzeba wystrzegać jak najbardziej. Kiedyś kilka tygodni prawie nie zmrużyłem oka, tak się ich bałem. Ale później przekonałem się, że nie wszystko, co diabelskie, takie straszne. Każdy ma swojego diabła, tylko trzeba go oswoić, a jak JUŻ się go oswoi, to samo szczęście, panie szanowny. Samo szczęście.
  - A bodajbyś...
  - Zimno się zrobiło. Kiedy człowiek siedzi długo na ławce w taki chłodny wieczór, panie, to ziąb go zaczyna trząść. I już mnie trzęsie. Pan sobie drzemał... A tu zimno, prawda? Pan też dygocze. Panie szanowny, a może byśmy poszli na małą wódeczkę?
  Tak, dygotałem, to prawda, ale nie z zimna, tylko z przeraźliwych emocji. Czułem, że kończy się wytrzymałość moich nerwów. Opór mój słabnie długo już nie sprostam szatańskim zakusom. On to wyczuł patrzył na mnie z oczekiwaniem, z błyskiem zachęty w oczach. Z podniesionego kołnierza jesionki wychylała się jego twarz, godna pędzla Rembrandta, stara twarz pełna znaczeń, których treść przeczuwałem, lecz nazwać bym się nie ośmielił - z zabobonnego przed nim lęku.
  Ten lęk obudził się we mnie na samym początku, gdy spostrzegłem, kto się kryje pod postacią kolejarza, rósł, rósł we mnie bez ustanku. Był to lęk przed siłą tajemną, która pozbawi mnie wszystkiego, co mam. teraz, gdy patrzyłem na jego twarz, lęk ten przemieniał się w paniczną trwogę. Czułem, że wnet stracę świadomość, a wtedy on odbierze mi duszę ocknę się jako stwór diabolici generis, nie rozumiejący ani swoich czynów, ani swoich myśli, bezwolny wykonawca jego szachrajstw, matactw zbrodni. Goryl z szatańskiej mafii, wprawiony w sianiu nieszczęść zła.
  A przecież tak pragnąłem zrobić coś dobrego ze swojego; życia. Dlaczego ma mnie to spotkać? Za co?, myślałem rozpaczliwie. Dlaczego ja, właśnie ja, mam być poddany tak potwornemu przeobrażeniu? Nie uległem przecież fascynacji, nie dałem się zwieść. Raptem pojąłem ze zgrozą, że mam do czynienia z siłą, co potrafi kusić, ale gdy jej pokusom się nie ulegnie, okazuje się, że jest to siła, która nie musi wcale pytać o zdanie. Zrobi, co zechce. nie zostało mi nic prócz trwogi rozpaczy. Żadnego ratunku. I wtedyo dezwał się we mnie daimonion, zabij go, rzekł krótko, zabij go natychmiast...
  Na oślep wyciągnąłem ręce, schwyciłem go za gardło jąłem dusić ze wszystkich sił, lecz zamiast żylastej szyi napotkałem tylko powietrze! Nic nie rozumiejąc spoglądałem na swoje ręce zaciśnięte nad pustką ławki... A jednak udusiłem go, czułem, że udusiłem go na pewno. Wiedziałem, że gdy rozejrzę się wokół, nie będzie nikogo.. tak też było w rzeczy samej. Tylko o dwa kroki od ławki stał kolejarz “Encyklopedysta", emerytowany kolejarz, mój dobry znajomy, wyzwolony od złego ducha tupał z zimna starymi trzewikami. Ciekawe, czy wiedział, że szatan wynajął go sobie na pewien czas, czy też posłużył się nim bez jego świadomości? .Czy zdawał sobie sprawę, co mu groziło - gdyby szatan nie umknął na czas, zamordowałbym go, Bogu ducha winnego kolejarza! Doprawdy tak niewiele brakowało. Otarłem ze skroni pot odetchnąłem pełną piersią.
  - Diabeł... - zaśmiałem się, zakrztusiłem śmiechem. - Diabeł... fiut! uleciał!
  - O, dawno niestety... - westchnął. - Dawno wszystkie diabły ze mnie uleciały.
  - Ty jesteś kolejarz! Zwykły kolejarz - potrząsałem go za ramiona. - Zwykły, najzwyklejszy kolejarz!
  - Przestań pan mną trząść, bo ducha wyzionę... Były kolejarz, panie. Obecnie emeryt.
  - Emeryt! Zwykły emeryt - szeptałem głaszcząc go po policzku. - Zwyczajny, najzwyczajniejszy emeryt!
  - A bo co? - zaniepokoił się. - Coś się panu nie podoba?
  - Człowieku, dopiero teraz mi się podoba! Z ciebie diabeł uleciał. A ja go zadusiłem własnymi rękami!
  - Można tak, jeśli kto ma dość siły. Ale czy to warto? Nie żal panu?
  - Czego mam żałować?
  - A tego diabła, co siedział w panu.
  - Ukręciłem mu łeb tyle. Ale on siedział w panu, nie we mnie.
   - Pan żartuje. Nie potrzebuję egzorcysty. Niestety, mój diabeł dawno odszedł ode mnie. Diabła nudzi starość, więc kiedy zacząłem się starzeć, porzucił mnie bez najmniejszych ceregieli, choć przeżyliśmy wspólnie taki szmat żywota. A człowiek porzucony przez diabła jest tak przeraźliwie samotny, że wyłby pod niebiosy. Zabić diabła to tak jakby zabić talent. Każdy ma jakiś talent, bo każdy ma swojego diabła. Jeśli pan go naprawdę zabił, straci pan wszelką ochotę do życia. Przekona się pan. będzie pan tego jeszcze gorzko żałował. Oj, jak gorzko! Bezkarnie diabła zabić się nie da.
  - Kiedy jestem szczęśliwy! Nareszcie ja to ja, a nie nikt inny. Jestem sobą.
  - Chciałbym pana pocieszyć, ale nie umiem kłamać. Sobą to pan już nigdy nie będzie. Bo pan siebie samego okaleczył. Zabił pan diabła, duszę swojej duszy. Lepiej było oczy sobie wyłupić obciąć język. Bo wtedy prędzej pozostałby pan sobą. Człowieku, po coś pan to zrobił?
  - Dla swojego dobra.
  - Jakiego dobra? Tak do szczętu straciłeś rozeznanie? Nie potrafiłeś przystać na siebie takiego, jakim jesteś, zgodzić się. I polubić siebie samego, znaleźć ze sobą samym modus vivendi? I wtedy cieszyć się życiem. Zamiast tego zaszczułeś swojego diabła siebie samego zaszczułeś. Przekonasz się. Zobaczysz, bo wiem coś o tym, widywałem już kilku takich, co popełnili tę samą fatalną pomyłkę, którą ty popełniłeś. Albo ich Kościół do tego, skłonił, albo inne dziwaczne motywy, jakby byli niespełna rozumu. rzeczywiście, bo jeden z nich skończył w Tworkach. A też się cieszyli, też wołali, jacy są szczęśliwi. Szczęśliwi, rzeczywiście. Ani się spostrzegli, kiedy zaczęli usychać uschli tak nierozumnie, tak głupio tak niepotrzebnie. w swoim zaślepieniu nie mogli pojąć, że tak się zemścił gwałt dokonany na samym sobie.
  - Co pan plecie. Nie będę żałował, że mu łeb ukręciłem. Bo wiem, że doskonale poradzę sobie bez niego. Jestem zdrowym, normalnym człowiekiem. Jak się to się  mówi, w pełni sił. Nie brak mi chęci do życia. Zdolności też mi nie brak. Mam przed sobą jeszcze wiele możliwości. Nie boję się niespodzianek, a spotykają mnie tak często, choćby w ostatnich dniach. W każdej godzinie, a nie lękam się. Nie boję się życia. A pan się go boi na starość. Widać po panu, że pan się go boi.
  Słuchał z krzywym uśmieszkiem powątpiewania, jakby nie wierzył, iż mówię prawdę, a raczej przypuszczał, że kłamię, rozeźliło mnie to, bo mówiłem, co czuję rzeczywiście, a jednak miał nosa, gdyż sam nie wiem, jak mogłem utrzymywać, że niczego się nie lękam, jeśli tyle lęków przeżyłem tego dnia, to nie dawniej niż przed chwilą na tej ławce albo na skrzyżowaniu, albo na schodach Górnośląskiej. Na samo wspomnienie ciarki mi przechodziły po grzbiecie. Więc nie zdziwiłem się, kiedy rzekł:
   - To pan się boi, panie szanowny. To pan się wciąż
  czegoś boi... Chwilami to panu tak oczy biegają... Co się stało, że pan się tak boi?
   - To moja rzecz. Nikomu nic do tego. Zresztą wcale się nie boję. Zachowuję się normalnie. Pan mnie nie zna. To mój normalny sposób bycia.
  Milczał chwilę pokręcił głową. Szukał moich oczu, lecz odwróciłem wzrok. Wreszcie zdecydował się położyć mi łagodnie dłoń na ramieniu - jeszcze niedawno, gdy siedział w nim szatan, byłbym mu tę rękę wykręcił z wściekłości, a teraz nie zareagowałem, zwłaszcza że wnet ją cofnął, był to tylko krótki, sympatyczny gest.
  - Nigdy nie wtykam nosa do nie swoich spraw. Sądziłem tylko, że mógłbym panu coś pomóc. Skoro pan sobie nie życzy, to rozumiem nie pytam o nic. Tylko jedno nie daje mi spokoju... Czy to rzeczywiście wódeczka tak panu zaszkodziła?
  - Jaka wódeczka?
  - No, w “Małym Smakoszu". Obciągnął pan setkę, pozieleniał, oczy wytrzeszczył pędem pobiegł pić mleko.
  - Ja... ja byłem w “Małym Smakoszu"?
  - No, jakże!
  Jego zdumienie było niczym w porównaniu z moim. Zdębiałem, bo albo wmawiał mi coś, co się wcale nie zdarzyło, albo działy się wokół mnie takie rzeczy, że traciłem orientację.
   - Jakże! Tam żeśmy się poznali. Zawołał pan do barmanki, że pana otruła. Kiedy pan wybiegł, ona się śmiała, że to kawał. Żart. Czarny humor. Ale ja od razu spostrzegłem, że coś jest naprawdę nie w porządku. Pobiegłem za panem do mlecznego baru. Pan wypił pod rząd dwa kubki roztrzepańca chciał pan pić jeszcze, ale panu odradziłem. Co on mi opowiadał? Co ja miałem z tym wspólnego? O kim on mówił? O mnie? Co ja tu robię w tym parku? Skąd się tu wziąłem? Dlaczego nie jestem w domu o tej porze? Co to za człowiek? O kim on mówi? Która godzina? Którym autobusem jedzie się do domu? Co ja tu robię? Co to za niechlujny typ? O kim on mówi? O, matko O, matko. Co się ze mną dzieje?... Przecież nic... Nic takiego się nie dzieje. w tejże sekundzie trybik zaskoczył.
   - A, roztrzepaniec! - zawołałem olśniony - Roztrzepaniec... Dobry był, rzeczywiście. - wszystko pamiętałem do najdrobniejszych szczegółów, nawet zjawę na ścianie, o podwójnym obliczu, pół twarzy człowieczej, a pół małpoluda, wszystko, wszystko pamiętałem. - A do“Małego Smakosza" niech pan nie chodzi, radzę panu. Ta barmanka podmieniła mi koniak na jarzębiak. To szachrajka.
  - Kiedy tam wódeczka tańsza.
  - Pół na pół z wodą.
  - Panie szanowny, na Gienię nie dam powiedzieć złego słowa. Gdyby pan ją znał tyle lat co ja, to przekonałby się pan, że to złoto, nie kobita. No, czasem się pomyli. Ale komu nie zdarzają się pomyłki?
  - To niech pana nadal oszukuje. Nic mi do tego. Ale moja noga więcej tam nie postanie.
  - A to szkoda. Bo myślałem, że wstąpimy na kieliszeczek dla rozgrzewki.
  - Nie dzisiaj. Każdy będzie się rozgrzewał, jak mu wygodniej. Pan ma blisko, a mnie spieszy się do domu. 
  I znowu rozejrzałem się po tym całkiem nieznajomym parku, tonącym w podejrzanych oparach. Brzozy, świerki, jakieś drzewa bezlistne. W dali zamarznięta sadzawka. Chochoły - nie wiedziałem, gdzie jestem... Muszę wrócić do domu, ale gdzie ja jestem? Co to za park? Co to za część miasta?.. Wszystko, co się wokół mnie dzieje, było rzeczywiste nierzeczywiste, naturalne nienaturalne, zrozumiałe niezrozumiałe. Czułem, że nie ma w tym nic dziwnego. Zwykła rzecz, znajdowałem się w wymiarze, w którym wszystko jest możliwe, a więc w przyrodzonym wymiarze ludzkiego życia. Nie pamiętam drogi prosta historia, nawet nieco zabawna. Przecież wszystko jest w zupełnym porządku. Stoi przy mnie człowiek, którego znam nie znam, eks-szatan, eks-kolejarz, emeryt, kabalista, podejrzana figura encyklopedyczna, w jesionce wytartej do osnowy, z zaczerwienionym nosem wyblakłymi oczami, trzeba go spytać, choć jest ryzyko że wyprowadzi mnie na manowce.
   - Którędy na Mokotów?
   - Co? To pan nie z Warszawy? Jakże to tak? Przed sekundką powiedział pan, że spieszy się do domu!
   - Tak... Do domu... swoich przyjaciół. Górny Mokotów.
   - A ulica?
  - Nazwy nie pamiętam... Ale trafię, bo byłem tam kiedyś. Boczna Puławskiej.
  Przyglądał mi się uważnie.
  - Będzie lepiej, jak pana odprowadzę.
  - Dziękuję. Nie potrzeba. Lubię szybko chodzić, nie nadąży pan. Więc, którędy?
  - Z parku w lewo Alejami do alei Szucha. Teraz ją inaczej nazwali, nie pamiętam jak. Te nowe nazwy nie trzymają się głowy. Szucha to będzie pierwsza w prawo na skos, idzie prosto do placu Unii. A jak pan tam dojdzie, to na wprost po drugiej stronie placu będzie już początek Puławskiej. A co do bocznych ulic, to jak pan pójdzie dalej, z ważniejszych będą Rakowiecka, Narbutta, Madalińskiego...
  Czy on zbzikował? Uczył mnie drogi do domu, w którym mieszkałem piętnaście lat?! Stary zupełnie na głowę upadł.
  - Dziękuję. Wszystko jasne.
  - A nie, a nie. Bo zapomniałem o jednej ważnej rzeczy. Ujazdowskimi dojdzie pan do placu Na Rozdrożu. A tam zbiegają się aż trzy ulice. Pierwsza będzie Koszykowa, druga, jak jej tam...
  - Aleja Wyzwolenia.
  - Właśnie. A trzecia dopiero będzie Szucha. To ważne, żeby pan nie pomylił... Panie szanowny, a skąd pan wie o alei Wyzwolenia?
  - Co wiem, to wiem.
  - Panie. Ale skąd?...
  - Panie kolejarzu, panie kochany... - zaśmiałem się szczerze. - Pan mnie uczy, jak mam trafić do własnego domu, a ja tędy chodzę od piętnastu lat! I porządnie te bruki wyszlifowałem, znam tu każdy kamyczek!
  Wprawiłem go w osłupienie.
  - Nic nie rozumiem... - wymamrotał po chwili. - Sam pan prosił...
  - Coś się panu do reszty pokręciło.
  - Przecież sam pan prosił.
  - Ja pana prosiłem, żeby pan mi pokazał drogę do mojego własnego domu? Stuknij się pan w czoło.
  - No, jakże... nie prosił pan?
  - A pewnie, że nie prosiłem.
  - Ależ prosiłeś, człowieku! - zaczął tupać nogami. - Prosiłeś!
  - Spokojnie, panie kolejarzu. Po co się tak złościć?... Zdrowia szkoda.
  - Prosiłeś!...
  - Zgoda, prosiłem.
  - Ach, rozumiem... - aż się zachwiał biedaczek. - To są te pana żarty! Te kawały, które pan uwielbia! Naigrawać się z ludzi... Z Gieni, ze mnie... Myśli pan, że to tak przyjemnie? Tak przyjemnie, nam zwłaszcza?! Mnie?... Tfu! A bodajby pana za te żarty pokręciłoś A bodajby... A wynoś się pan z moich oczu! Albo sam się wyniosę. Nie chcę pana znać!... - zatupał, zaklął, pokazał mi plecy odchodząc burczał, pełen rozczarowania; wściekłości. - Cały wieczór mu poświęciłem... Nic nie postawił... Ani kusztyczka... Żartowniś,- psiakrew...
  Dlaczego on się tak rozeźlił? Spytałem go tylko o drogę. Co w tym złego? Którędy na Mokotów? A tędy, tędy. Oczywiście sam znałem drogę, ale wolałem się upewnić. Bo może się zmieniła? Wciąż coś się zmienia. Co wczoraj było jednakie, dziś jest niejednakie. Zmienność. Człowiek się zmienia. Życie się zmienia. Wszystko się zmienia. Co wczoraj było zwyczajne, dziś niezwyczajne Przyzwyczaiłeś się, że zimne, a tu gorące. Nie trzeba się przyzwyczajać. Względne, wszystko względne. Raz tak raz siak, raz inaczej. Który to cezar uczynił swojego konia senatorem? Bodaj go, nie pamiętam. Po co mi cezar? Dlaczego o nim pomyślałem? Mniejsza. Pomyślałem, bo pomyślałem. Czy będą mnie sądzić? Czy jutro będą mnie sadzić? Grożą mi. Zewsząd mi grożą. Kaligula. Cezar nazywał się Kaligula. Nie jest tak źle z moją pamięcią. Pozostaje mi jedyne wyjście: skończyć ze sobą, żeby mnie tak nie dręczyli. To mój ratunek. Uratuję się przed nimi. Tak będzie najlepiej. A po co tak? Lepiej ich wszystkich wykończyć. Wszystkich, co do nogi. Albo mnie na to stać? Bronić się do upadłego. Kto wie, co będzie jutro? Kto wie, co będzie dzisiaj? Kaligula. Cezar Kaligula. Mam dobrą pamięć. Kto wie, co czeka mnie jeszcze? Zmienność. Niespodzianka. Hokus-pokus. Czarci palec. Pasjonujące. Co pasjonujące? Wszystko. Wszystko. Przygoda. Wszystko. Życie moje pasjonujące? To męka, nie przygoda. To się śmiej. Na wesoło. Wszystko na wesoło. Ha, ha, śmiej się. Ha, ha, ha. Nie nadążam... Nie nadążam za swoimi myślami! Dlaczego one tak gonią, pędzą, przepychają się, na pięty następują, tłoczą się, przewracają, koziołkują, byle prędzej, byle prędzej! Żywy umysł. Żywy umysł. Tyle podniet. Tyle podniet.
  Córka twoja umrze dzisiaj. I żona. I ty sam. Nic się nie bój, wszystko będzie spokojnie po cichu. Łagodnie bez bólu. Nie liczyłeś się z tym? Przecież musiałeś liczyć się z tym. Dlaczego się z tym nie liczyłeś? Tak będzie. Tak się stanie. Jeszcze dzisiaj. Nic się nie martw, żadnych cierpień, żadnej krwi, wszystko zrobione będzie tak jak trzeba. Tak miało się stać tak się stanie. Nie pytaj o nic. Sam zawiniłeś sam będziesz to miał. Czym zawiniłeś? Dobrze wiesz, czym zawiniłeś. A jeśli zapomniałeś, to się zastanów. Masz jeszcze trochę czasu. Cokolwiek byś wymyślił, wyrok nieodwołalny. Żona, córka, ty. That’s all. Kaligula. Kryptonim Kaligula.
  Ogarnęło mnie takie przerażenie, że nie wiem, co się ze mną działo. Może stałem skamieniały, może dreptałem w kółko bez pamięci, może gryzłem pięści. Nie wiem. Nic nie pamiętam. Tylko ten głos, który mi obwieścił śmierć moich najbliższych, był we mnie. Nic, tylko ten głos. Szorstki, zimny, opryskliwy szyderczy. Ale on zniknął nagle, zrobił swoje rozwiał się w powietrzu. Półprzytomny patrzyłem przed siebie. O, jaka łuna nad miastem! Wspaniała. O, jaka nieziemska iluminacja! Jaki blask krwisty zstąpił na ziemię! To wieczór zmartwychwstania. Zmarli powstają wychodzą na ulicę. Rozstrzelani pod murem, zakatowani w więzieniach, zabici w Powstaniu powstają z grobów wychodzą na ulice. Idą, idą ulicami. Idą Alejami. Słyszę tupot ich stóp... Pobiegłem im naprzeciw, tak szczęśliwy jak w dzieciństwie, gdy ulicą szła wojskowa orkiestra.
  Dobiegłem do bramy. rzeczywiście orkiestra ich prowadziła, tylko instrumenty dęte, choć lśniły wspaniale, nie wydawały żadnych dźwięków. Może dlatego, że była to orkiestra weteranów z 63 roku, siwowłosych, siwowąsych, w czarnarach. A za nimi szli, szli, szli powstańcy w panterkach. Mężczyźni pacholęta w hełmach spadających na nosy. Sanitariuszki łączniczki. Osiemdziesiąt tysięcy poległych żołnierzy. Defiladę przyjmował Hitler ze sterczącą ręką, na trybunie pełnej siodłatych czapek uśmiechniętych pysków. A powstańcy szli, szli, szli - biła od nich cisza swąd spalenizny. Szeregi szły szły, jedynie rytmem nóg wybijały: niech-ży-je-Pol-ska!, bo usta były milczące. Nie zbutwiali, nie zgnili, nie rozsypani w proch. Zmartwychwstali szli Alejami. Przez swoje miasto. Osiemdziesiąt tysięcy umysłów, uczuć, wyobraźni talentów. Szli, aby oddać je swojemu miastu. Ujrzałem tylko jedną twarz, z przestrzelonym czołem. Zadrżałem, tak mi była znajoma. Twarz mojego starszego brata, który zaginął w Powstaniu bez wieści. - Jurek! -: zawołałem. Ale oni już przeszli, w tumulcie, popędzani świstem nahajek.
  Została w Alejach tylko gęsta zawiesina spalin. I zaczął się normalny ruch, samochody autobusy mknęły w przeciwnych kierunkach. Przechodnie, którzy zatrzymali się tak jak ja, aby być świadkami marszu powstańców, ruszyli z miejsca pełni zadumy, a mniej wrażliwi spieszyli do swoich przyziemnych spraw, jakby po nich wszystko jak po gęsi spłynęło. Nie opodal bramy, pod którą stałem, spotkało się dwóch znajomych, rzekł jeden do drugiego:
  - Widział pan?
  - Tak, widziałem - uścisnęli sobie ręce. Spostrzegłem, że zostawiłem na ławce swój magnetofon. Pospieszyłem tam z rosnącą obawą, że przepadł mi na zawsze, ale nikt go nie tknął, w parku było całkiem pusto. Śnieg stopniał zupełnie żwir chrzęścił pod moimi butami. Żyłka reporterska gnała mnie z powrotem, aby nie przepuścić tak świetnej okazji. Po drodze wyjmowałem mikrofon z futerału. Stali tam jeszcze obaj przy bramie dwaj panowie po pięćdziesiątce, starannie ubrani, jeden w berecie, a drugi w pilśniowym kapeluszu. Nie tracąc czasu podszedłem do nich z mikrofonem.
   - Dobry wieczór panom. Jestem z Polskiego Radia.
  Proszę powiedzieć, jakie wrażenie zrobił na panach marsz?
   - Marsz? - uśmiechnął się ten w berecie. - Ja nie uprawiam marszów, tylko “bieg po zdrowie". Świetna rzecz. Każdemu polecam.
  - Ale ja pytam o marsz. Marsz powstańców.
  - A, bardzo lubię... Bardzo lubię Marsz Mokotowa. Słowa melodię. To piękna pieśń.
  - Ale oni nie śpiewali Marsza Mokotowa.
  - Jak to? W Powstaniu powstał był śpiewany. A teraz wygrywa go kurant z wieży przy Puławskiej, niedaleko pałacyku Szustra.
  - Nie mówię o Powstaniu. Mówię o tym, co dzisiaj... Co panowie sami widzieli. Nikt tu nie śpiewał Marsza Mokotowa.
  - Oczywiście, że nikt - uśmiechnął się pod wąsem. - Czuję, że pan nam szykuje jakąś niespodziankę... Jakiś quiz... Albo inny dowcip... Bardzo lubię słuchać radia. Macie świetne pomysły.
  - A pan - zwróciłem się do tego w berecie. - Pan nie miał żadnych wrażeń?
  - Nie rozumiem, do czego pan zmierza.
  - Sam pan powiedział, że widział pan na własne oczy.
  - Co widziałem?
  - No jakże... Przecież nie jestem głuchy. Reporterowi podsłuchiwać nie hańba. Kiedy panowie się spotkali, to pan spytał: “widział pan?", a pan odpowiedział: “tak, widziałem". Może nie tak było, panowie?
  - A, to pan reporter o tym... O to pan pyta!
  No właśnie. Nareszcie dogadaliśmy się. Bardzo proszę o wszystkie wrażenia. Wszystko, wszystko, co panu na myśl przyszło w związku z tym wydarzeniem. Słuchamy.
  - Proszę pana, to był jaguar! Cudo. Bóstwo. Wspaniały. Wyjechał z alei Róż, skręcił tutaj przemknął tędy jak... jak baletnica. Było na co popatrzyć! I pomyślałem sobie: o, jest! Jest na co popatrzyć. Parę tysiączków dolarów, jak amen w pacierzu.
  - Pewnie ambasadorski. My się nigdy czegoś takiego nie dorobimy... - dorzucił ten z wąsikiem. - Ja mam, panie, dychawiczną syrenkę po tylu latach ciężkiej pracy.
  - A ja dojeżdżam swojego wartburga. I nie mam widoków na nic lepszego. Żebym ja stał wytrzeszczał oczy na jaguara! Panie, kiedy my z tej bidy wyleziemy? Niech Radio, jak takie mądre, da nam odpowiedź!
  - Nie chcieliście, panowie, odpowiedzieć na moje pytania. To też coś znaczy.
  - Przecież odpowiedzieliśmy.
  - Zupełnym unikiem. Wasza sprawa. Widocznie pamięć macie krótką. Wielkość, historia, tragedia narodu nic dla was nie znaczą. Wszystko wam przeszło mimo oczu. byle jaguar...
  - Sam pan nas zaczepił... My w dobrej wierze... A teraz kazania nam pan prawi? - zdenerwował się berecik.
  - Przepraszam. Jestem jak najdalszy od kwestionowania poglądów, które panowie wypowiedzieli. Serdecznie dziękuję panom za miłą rozmowę.
  Uścisnąłem im ręce poszedłem. Dopiero gdy znałazłem się w przyzwoitej od nich odległości, tak że nie mogliby tego usłyszeć, ulżyłem sobie do mikrofonu: “Słyszeliście państwo rozmowę z dwoma gówniarzami po pięćdziesiątce! Tuż przed tą rozmową przeciągnął Alejami Ujazdowskimi pochód powstańców w wieczór zmartwychwstania..." wyłączyłem magnetofon. Zapomnieli, choć widzieli na własne oczy, wszystko zapomnieli. Świadkowie, pożal się Boże, świadkowie historii. jak z takimi żyć? Czego się po nich spodziewać? Jaką budować wielkość? Mali, mali, całkiem mali ludzie. Historia jest niczym dla takiej miernoty. Ich świadomość narodowa maj rozmiar naparstka. przypomniał mi się mój Dostojny Rozmówca. I miałem dla niego wielkie współczucie, że wśród takich ślepych głuchych musi żyć pracować.
  Szedłem niespiesznie Alejami, bo po co było się spieszyć? Chciałem odetchnąć nieco wypocząć. Smutno było w Alejach, gdy śnieg stopniał, drzewa stały nagie ponure. Z nawilgłych gałęzi spadały krople, ciepły oddech odwilży muskał mi twarz. Z naprzeciwka pojawiła się przystojna dziewczyna w długim granatowym płaszczu; gdy się rozchylał, ukazywały się jej smukłe, zgrabne nogi, była w czerwonej spódniczce mini. Zanim mnie minęła, przyjrzałem się jej twarzy - było to liczko tak pełne młodzieńczego uroku, aż radość brała. Miałem zamiar zawrócić pójść za nią, ale dręczyła mnie myśl, że o czymś zapomniałem, o czymś bardzo ważnym mającym wielkie znaczenie. Co by to było?, głowiłem się nadaremnie. Co by to takiego być mogło? Miałem tyle przeżyć dzisiejszego dnia, doznałem tylu wrażeń, płynęły we mnie tak szybko, w takim pośpiechu, z istną gorączką, że czułem silny wewnętrzny zamęt, z którego nie widziałem wyjścia. Wystarczyła chwila, brak kontroli - jeśli rzeczywiście coś kontrolowałem - a myśli moje, niesforne rozbuchane, puszczały się w taką galopadę, której nie potrafię opisać. Myślałem na przykład o kilkunastu rzeczach naraz w głowie miałem nieustający tumult. Mózg mój iskrzył, jakby chciał w jednej sekundzie wyładować całą energię, ale miał jej tyle, że dławił się z nadmiaru pośpiechu produkował jakieś strzępki zdań, słów, pojęć, namiastki myśli, koślawe nie donoszone, a chwilami wręcz bełkot. Nie było to przerażające, tylko dokuczliwe, bo w moim przekonaniu były to naturalne kaprysy, które trzeba znieść. Nie pytałem nawet, co się dzieje, bo działo się tyle, zwykła rzecz. Wiedziałem, że te paroksyzmy należy przeczekać, gdyż gorączka mózgu co jakiś czas wygasała mogłem rozumować spokojnie. Tylko że te pauzy, chwile wytchnienia, trafiały się coraz rzadziej, jakby wzbierał we mnie popłoch narastał z każdą minutą. nie były to żadne ciągi skojarzeń, nic, do czego w swoim rozumowaniu byłem przyzwyczajony, po prostu kłębiło się pod czaszką: u tiebie sorok liet, you are forty years old, idź, wróć, trzy razy trzy jest dziewięć, zrób, nie zrób, wykonaj, buty są zielone, naucz się kochać, zabij, nie zabij, chcesz, to zabij, ze wszystkich kobiet urodziwych, miłych, nie spieraj się, najpiękniejszy jest Adriatyk, trzy Maryje poszły, zatrzymaj się, bo przepaść, ptak to stworzenie boże,! śmierć łatwa, idź, wróć, umrzesz dzisiaj, nie spieraj siej idź, wróć, idź...
  Mogło to śmieszyć, takie rozkojarzenie, ale we mnie wzbierał lęk, że przepracowałem się tak bardzo, iż mój umysł zbuntował się wyprawia brewerie. Postanowiłem dać mu swobodę na jakiś czas... Obym tylko nie stracił! dystansu. Niech tam sobie plecie, co chce. raptem ogarnął mnie strach. Przypomniał mi się ten zimny, szyderczy głos... “Twoja żona, córka ty." Cały czas to we mniej tkwiło, ta potworna groźba, zrozumiałem, że to dlatego! mój umysł wpadł w tę ogłupiającą panikę wyrzucał z siebie strzępki rozkojarzone. Rozejrzałem się w trwodze zobaczyłem przy placu Na Rozdrożu budkę telefoniczną. Pobiegłem tam co tchu. Ogarnęła mnie rozpacz, że telefon się nie odezwie. Nigdy więcej się nie odezwie. Trzęsącymi się palcami wykręciłem numer. Inie mogłem uwierzyć, tak byłem zaskoczony, gdy usłyszałem znajome “halo".
  - To ja - wykrztusiłem.
  - Krzysiek! Gdzie ty się podziewasz? Obiad wystygł.! Czekałam do tej pory na ciebie.
  - Nic ci się nie stało? Nic ci nie jest?
  - A co mi się miało stać? Głodna jestem zła.
  - A Jo? - pytałem w niepokoju.
  - Jo siedzi w domu gra na gitarze.
  - Pamiętaj, nie otwieraj nikomu, aż ja wrócę. Obiecaj mi, że pod żadnym pozorem nikomu nie otworzysz! drzwi.
  - Przestań się wygłupiać. Co ty do tej pory robisz w mieście?
  - Miałem bardzo ciężki dzień.
  - Czy ty wiesz, że dochodzi siódma?
  - Paskudny dzień. Chciała mnie otruć.
  - Co?
  - Otruć mnie chciała. - - O czym ty mówisz?
  - Mówię, że chciała mnie otruć.
  - Kto chciał cię otruć?...
  - Jedna taka. Barmanka.
   - Piłeś... Piłeś bredzisz.
   - Kropelkę.
   - Twoje kropelki do rozpaczy człowieka mogą doprowadzić. A ja czekałam jak głupia... A mój mąż tymczasem pił zalecał się do barmanki. Mam tego dość. Rób sobie, co chcesz... - odłożyła słuchawkę.
   - Poczekaj! - wołałem. - Nic nie rozumiesz! Poczekaj!...
  Lecz przyszło mi na myśl, że przez telefon nie potrafię tego wyjaśnić. Zrobię to w cztery oczy. Opowiem jej wszystko, o nieudanych zamachach na moje życie na schodach Górnośląskiej na skrzyżowaniu Alej, o aniołach centurionach, o kolejarzu szatanie, o trwogach, jakie przeżyłem, wszystko, wszystko. Zawsze starała się potrafiła mnie zrozumieć. Miałem w niej prawdziwego przyjaciela.
  W domu na razie wszystko w porządku, ale to znaczy, że nie zdążyli jeszcze wykonać swoich zamiarów. Oni pewnie używają określenia “zlikwidować". Poleca się zlikwidować Krzysztofa B. jego rodzinę. Niechaj spróbują. Pewnie, że się boję, ale boję się na tyle, że mi to dodaje odwagi. Jeśli, mają pistolety laserowe... Ale nie ma takich pistoletów. Nie słyszałem, żeby ktokolwiek ich używał. Niechby mieli Bóg wie co, choć dusza we mnie cierpnie, znajdę dość determinacji, żeby im się przeciwstawić. Tylko muszę się spieszyć, każda minuta ma swoją wagę, bo nuż czyhają w pobliżu mojego mieszkania. Dobrze, że ostrzegłem żonę, aby nikomu nie otwierała drzwi. Jak najszybciej muszę być w domu. choć pośpiech mnie gnał, nie przyszło mi na myśl, żeby wskoczyć w autobus albo złapać taksówkę, tylko szedłem szybkim krokiem aleją Szucha. Rozsądek, rozwaga zimna kalkulacja, to najlepiej świadczyło o mnie, że potrafię nie stracić głowy w chwilach zagrożenia. tylko to dodawało mi otuchy. Skupiłem się, przyczaiłem w samym sobie taki przyczajony szedłem śledząc bacznie, co się wokół mnie dzieje.
  Lecz aleja Szucha była pusta o tej porze mało kto tędy przechodził. Minąłem dawne kazamaty gestapo zachowane w podziemiach, gdzie teraz było muzeum świeciła czerwona lampka, znicz. Grube mury tłumiły każdy jęk. Ilu tu ludzi zakatowano? Zdejmowałem beret przechodząc tamtędy. Nie miałem już natłoku myśli, karkołomnej galopady, mój umysł skupił się na jednym - na czyhającym zagrożeniu. Miałem do czynienia z nieobliczalną, fatalną tajemną siłą. Ale przez to nie mniej rzeczywistą. Obecną wyczuwalną choćby w powietrzu, które mnie otaczało. W lęku, który we mnie wywoływała, powodującym to okropne zasychanie w ustach. Obawę, że stanie się coś potwornego, czemu zapobiec nie zdołam. Miałem do czynienia ze sprzysiężeniem, którego tajników, choćbym roił Bóg wie co, poznać nie potrafię. Siła tego sprzysiężenia była tak wielka, aż niewymierna, tak niepospolicie złowroga, że mogła budzić tylko paniczny lęk. robiłem wszystko, co w mojej? mocy, aby nie ulec panice.
  Lecz jeśli zemsta, to - za co? To był ciemny punkty ale takich ciemnych punktów w tej historii było znacznie więcej, dlatego - niepojęte - budziły grozę. Najgorsze, że były tajemnicze, nie wyjaśnione, lecz wcale nie znajdowały się poza zdrowym rozsądkiem. Stanowiły rzeczywistą przerażającą groźbę. Musiałem mieć na sumieniu coś, o czym sam nie wiem. Ale im jest to wiadome, dla nich jest to jasne oczywiste. Działałem tyle lat, zadzierając z różnymi instytucjami ludźmi, mogłem więc narazić się do tego stopnia, że chcą mnie sprzątnąć. Miałem zawsze niebezpieczne poglądy uważałem, iż zą poglądy nie wolno nikogo prześladować, ale to ja tak uważałem w swojej naiwności... Może już wiedzieli o moim ostatnim artykule, który czekał na druk w redakcji, pisałem w nim o poszanowaniu słowa, ale to był pretekst bo artykuł roił się od zjadliwych aluzji do wierutnej głupoty możnych tego świata. I doigrałem się. Przebrała sil miarka. Nosił wilk razy kilka, ponieśli wilka. Cóż z tej go, że uważałem, iż spełniam służbę społeczną. Inni też tak uważali zupełnie inaczej pojmowali tę służbę. Musiałem im paskudnie zawadzać. Pogrzebią wraz ze mną wiele nie wykorzystanych możliwości wiedzą o tym, to jest jeden z powodów, dla którego to czynią. Ich bezwzględność nie pozostawiała mi żadnej nadziei. Ostrzega mnie, że we troje zostaniemy zamordowani tylko po to, abym skomlał ze strachu. I osiągnęli swój cel. Żołądek mam w kleszczach. Wargi spieczone, usta wyschłe, język jak kawałek drewna. Muszę przystanąć, bo mam zawrót głowy, oprzeć się ręką o mur. I ohydna słabość rodzi się we mnie, takie przerażające omdlewanie, lęk, że stracę świadomość nie będę wiedział, gdzie jestem ani co się ze mną dzieje. A serce przyspiesza, jakby chciało uciec. nic już nie widzę przed sobą. Uderzam plecami o mur, ale nie obsuwam się, nie padam, opieram się, stoję, jakoś stoję. Trzęsę się cały, aż szczękam zębami. Zawroty migają, coraz słabsze, jawią się jakieś kontury, zaczynam widzieć. Plecy mnie bolą, musiałem uderzyć się mocno o mur, straciwszy równowagę. Dobrze, że nie upadłem twarzą. Tył czaszki też rwie, nabiłem sobie guza. Beret mi zleciał z głowy, leży pod nogami. Ktoś podchodzi do mnie, pyta, czy nie potrzebuję pomocy. Jakiś starszy człowiek. Mówię, że czuję się dobrze, miałem chwilowe zamroczenie, już przeszło. Podnosi mój beret widzę, że waha się, czy odejść. Wtedy powiadam: nie potrzebuję niczyjej litości, idź pan do diabła. Obmacuję palcami rwący guz z tyłu głowy, istna bulwa pod spoconą mierzwą włosów. Gdy go nacisnąłem, tak zabolało, że z trudem stłumiłem jęk. Otrzepałem beret ostrożnie włożyłem na czoło, aby nie dotknąć guza.
  Zaczynam widzieć wszystko dokoła - wieczór, drzewa, latarnie, wilgotny trotuar, lekką mgiełkę odwilży. Aleją mkną samochody w smugach świateł, sycząc oponami. Plac Unii jest już blisko, widać nawet kawałek ronda jakiś tramwaj z dala. Zawiewa ostrym zapachem etyliny od niedalekiej stacji benzynowej. Dopiero teraz poczułem, że jestem cały mokry od potu dreszcze mi chodzą po skórze, a jednocześnie w ustach mam Saharę, tak sucho, że język skołowaciał w bezruchu. Spróbowałem zrobić kilka kroków przekonałem się, że nogi trzymają mnie dobrze. Łydki trochę drżą, ale to minie.
  Zmierzałem do baru “na winklu". Wstąpiłem tam pochłonąłem kufel piwa. Pierwszy łyk był jak błogosławieństwo dla moich wyschniętych ust, przyniósł mi wielką rozkosz, z ulgą poruszałem wilgotnym językiem, piłem z nieposkromioną zachłannością, aż w mig opróżniłem szkło. Dopiero potem otarłem pianę z warg odetchnąłem głęboko. W ciągu całego dnia nie czułem się tak dobrze, jak w tej chwili. Miałem przekonanie, że piwo tutaj nie może być zatrute, szło prosto z beczki dla wielu konsumentów. Po raz pierwszy w tym dniu poczułem się na chwilę bezpieczny w tej podrzędnej przystani. Wiedziałem, że to nie może trwać, wiedziałem, że czas wytchnienia mam skąpo wymierzony, ale krzepiłem się tą błogosławioną chwilą ulgi. Tak kochałem morze, przymknąłem oczy czułem się, jakbym płynął w morzu, wolny od wszelkich trwóg. Ach, kiedyż to było, tamto słońce dawno dla mnie zaszło. Czeka mnie potworna noc. Po co o tym myśleć w niespodzianej minucie wytchnienia? Postanowiłem napić się na zapas następny kufel sączyłem powoli pod papierosa.
  Bar roił się od pijaczków wszelkiej maści, gadatliwych, smutnych plugawych. Wszędzie widziałem obrzękłe twarze przekrwione oczy. Kurwa tu w słowie królowała wzywano ją nieustannie jak zbawicielkę. Bez niej nie mogliby dusz swych ukoić. A narzekały te dusze, skarżyły się, psioczyły, utyskiwały albo przechwalały się bez pamięci. W tym rozgwarze rozgardiaszu tylko bufetowa tkwiła za barem jak wyspa wstrzemięźliwości. Miała taki wyraz twarzy, jakby wokół niej nic się nie działo. Ale w pewnym momencie zerknęła na zegarek. Poprawiając rudawe włosy, spojrzała na mnie mrugnęła okiem. Zrozumiałem, że na mnie czas. Koniec błogosławionej chwili. Wysączyłem swoje piwo, zgasiłem papierosa wyszedłem.
  Kiedy znalazłem się na placu Unii, całe miasto ożyło; barwne, ruchliwe, zaroiło się wokół mnie, a ruch ten wcale nie przypadkowy, był pełen znaczeń. Na każdymi kroku doznawałem olśnień. Przechodnie, a było ich mnóstwo, dawali mi sekretne znaki, które w lot odczytywałem: “Dobrze idziesz." “Podążaj nadal w tym kierunku.” “Nie zbaczaj z drogi." “Trzymaj się, liczymy na ciebie.” Kobiety sygnalizowały torebkami albo siatkami na zakupy, czasem wymownym spojrzeniem, a mężczyźni ruchem ręki, głowy albo wyrazem twarzy. Wszyscy dwoili się troili, aby mnie wesprzeć w potrzebie natchnąć otuchą. Potrafili to wyrazić bez słowa, choćby drobnymi gestem, ale tym większe robiło to wrażenie tym bar| dziej przemawiało do mnie. Ich spojrzenia mówiły: “Nie bój się, nie pozostałeś sam, jesteśmy z tobą." choć mijali mnie szybko, każdy miał czas przekazać mi swoje posłanie. Oczy moje biegały w napięciu, aby pochwycić wszystkie te znaki. jednocześnie zachwycałem się wspaniałym zgraniem, płynnością, rozmachem naturalnością. Było to coś zaiste cudownego. Jakbym wstąpił na scenę, gdzie rozgrywa się doskonała pantomima, pełna treści harmonii ruchu, utajonych znaczeń mocnych sugestii, pełna wiele mówiących kolorów. Zieleni, brązu, szarości, czerwieni. I te znaki mknące do mnie zewsząd, znaki porozumienia solidarności. Cały plac, cała ulica, żyły dla mnie był to najwspanialszy dar od tych ludzi, od mojego miasta. Nikt nie mijał mnie obojętnie, nawet starcy staruszki słali mi spojrzenia wyblakłymi oczami. Jakaś dziewczyna machała bukiecikiem pierwiosnków. Pyzate dziecko w żółtym skafanderku kiwało do mnie ręką, a matka bezgłośnie poruszyła wargami, jakby rzec chciała: “Niech Bóg pana strzeże."
  Szedłem, a skrzydła mi rosły u ramion, wśród tylu oznak troski, sympatii szacunku aż coś we mnie cichutko śpiewało. Co za szczęście, że mogłem to przeżyć. Kto by pomyślał, iż w ten upiorny dzień może spotkać mnie taka radość. Odbierałem znaki dziękując uśmiechem, skinieniem głowy, ale równie dyskretnie, jak oni to czynili. Nic bowiem nie odbywało się tu na pokaz ani demonstracyjnie, tylko z serdecznym umiarem. Instynkt warszawiaków mówił im, że sprawa jest poważna. Ponaglali mnie, abym nie marudził. Sam rozumiałem, że taka akcja z zachowaniem pozorów spontaniczności, puszczenie w ruch tylu przechodniów, musiała kosztować wiele przygotowań obowiązany jestem oszczędzać czas tych ofiarnych, dobrych ludzi, działających z potrzeby serca, bo nikt im za to nie płacił. Tych wszystkich, którzy chcieli być solidarni z prześladowanym zagrożonym. Wspaniali mieszkańcy mojego miasta. Tworzą nieprzerwany łańcuch przymierza. Kobiety, mężczyźni, młodzież. Czytam wciąż ich znaki idę tak, jakby mnie podawali z rąk do rąk. Mijam księgarnię, kawiarnię, aptekę. Przyspieszyłem, czekał mnie jeszcze marsz przez spory kawałek Puławskiej.
  - Hej, Krzysztof! Dokąd tak pędzisz?
  - Do domu.
  - Podprowadzę cię kawałeczek. Słyszałem w radiu twój reportaż. Ten o nadużyciach w handlu... Nic ci nie zrobią?
  - A co mi mają zrobić? - jednocześnie pomyślałem: on coś wie. Ten cwaniaczek coś już wywąchał. Nasłali go, aby mnie pociągnął za język. to spotkanie j wcale nie jest przypadkowe. - Co mi mają zrobić? - powtórzyłem ze ściśniętym gardłem.
  - Doigrasz się. To jest mafia, człowieku. Mają swoje wpływy wszędzie. Potrafią utrącić niewygodnego człowieka. Tak sprytnie, że ani się obejrzysz, jak jesteś wykończony. Słuchałem twojego gadania zastanawiałem j się - po co ci to? Po co się tak podkładasz do bicia?
  Patrzyłem na niego zastanawiałem się, do czego on zmierza. Nosił ze szlachecka brzmiące nazwisko, a zawód miał nietuzinkowy, był karciarzem z zamiłowania. Prosperował na grze w brydża o wysokie stawki. Grywał wieczorami do późna w noc, w najrozmaitszych towarzystwach, do południa spał, a wieczorem znów zasiadał do zielonego stolika, wyświeżony wypoczęty, gdy większość partnerów była po całodziennej pracy, przy rozgrywce męczyli się szybko tracili refleks, z czego “Wowo" skwapliwie korzystał. Kiedyś mi wyznał, że zarabia trzykroć lepiej niż minister ma przy tym samie przyjemności, bez zadatków na zawał albo wrzód żołądka. Grałem z nim raz czy drugi rzeczywiście był to świetny talent brydżowy, nie mówiąc o niezwykłej rutynie, której nabrał w ciągu tylu lat zażyłości z kartami.
  - Otóż boję się, mój chłopcze - ciągnął - że cię wykończą. A szkoda. Bo po co się w to wdajesz? Brak Ci innych tematów? Radziłbym ci trzy razy się zastanowi pójść po rozum do głowy. Znam ludzi, którzy gotów byliby ci zapłacić, to dobrze zapłacić, żebyś milczał.
  - Masz od nich prowizję?
  - Nie wygłupiaj się. Nie weźmiesz tych pieniędzy więc nie bierz, ale przestań się zajmować tym tematem, zostaw go w spokoju. Ja cię tylko ostrzegam, bo ma w tych sprawach doświadczenie. Posłuchaj mnie, a dobrze na tym wyjdziesz. To jest tylko friendly persuasion, rozumiesz? Przyjacielska perswazja. Może byśmy wpadli na drinka? Tak na jednej nodze. Ja stawiam.
  Napatoczył się bar w narożnej kamienicy, w pobliżu kina “Moskwa". Stałem na chodniku niezdecydowany. Wódka dobrze by mi zrobiła. Patrzyłem na okna domu po drugiej stronie ulicy. Tam, na rogu Rakowieckiej, na czwartym piętrze mieszkał stary, wspaniały pisarz, który mnie darzył swoją życzliwością. W jego oknach świeciło ciepłe światło. Gdybym mu opowiedział o swoich dzisiejszych trwogach - na pewno by mi pomógł zroumiał. Zastanawiałem się, czy nie złożyć mu niespodzianej wizyty. Lecz przecież nie miałem na to czasu. Nie miałem chwili do stracenia.
  - Nic z tego, “Wowo". Muszę jak najszybciej być w domu.
  - A po co? Dom nie ucieknie.
  - Ty za dużo wiesz, “Wowo".
  - A wiem. Swoje wiem. Och, co za podlec.
  - Nie ma mowy. Muszę iść.
  - To cię podprowadzę.
  - Nie musisz się fatygować.
  - Pójdę z tobą. Dziwny jesteś. Oczy ci biegają. Jakbyś się czegoś bał.
  - Nie grasz dzisiaj?
  - Gram. Ale mam jeszcze trochę czasu.
  - Na kim dziś robisz majątek?
  - E, paru inżynierów na delegacji. Ze Szczecina czy skądś tam. Nie pamiętam, ale to wszystko jedno. Im się zdaje, że cały świat do nich należy. Takim najlepiej spuścić manto.
  Szliśmy chwilę w milczeniu, mijając rozsiane tu sklepy: wędliniarski, owocowy, spożywczy. przez cały ten czas przechodnie dawali mi dyskretne znaki: “Strzeż się, jesteś w niebezpieczeństwie." “Uważaj na swojego towarzysza." “To podejrzany typ." “Miej się na baczności." Przyjmowałem te ostrzeżenia z zimną krwią, nawet mi twarz nie drgnęła, tylko spojrzenie moje odpowiadało na te przyjacielskie zatroskane sygnały nieco spłoszonych przechodniów. Pod jasno oświetlonym “Orbisem" Przyjemny jegomość porozumiewawczym spojrzeniem zwrócił moją uwagę na plakat FLY BY LOT. Zrozumiałem, że mam lecieć w te pędy do domu, bo robi się gorąco. Ruchy ich stawały się coraz bardziej nerwowe, a znaki coraz szybsze, coraz bardziej ponaglające, jak na przyspieszonym filmie. Ten niepokój ulicy udzielił się mnie, tak byłem wyczulony na każdy znak, każdy gest, każdy ruch znaczący.
  Ale od apteki na rogu Willowej jakby wszystkich z chodnika wymiotło, ulica była pusta serce podskoczyło mi do gardła. Był to zupełny no man's land. Nie mogłem pojąć, co się stało co to znaczy. Czemu zostawili mnie samego? Co się kryje za tą pustką? Jaka zagadka? Jaka groźba? raptem zrozumiałem, że sam na siebie zastawiłem pułapkę: ostrzegali mnie, abym czym prędzej pozbył się tego “Wowo", a ja zamiast ich posłuchać, wprowadziłem wroga na teren, gdzie jego stopa nie powinna stanąć. I miałem go na karku. Przystanąłem gwałtownie patrzyłem na niego, na tego drania, który mnie tak chytrze wywiódł w pole.
   - Odczep się ode mnie!
  Spozierałem na tego łobuza wymuskanego, eleganckiego, trochę ryżawego, rozsiewającego woń Old Spice'u, w modnym kapeluszu, w bielusieńskim jedwabnym szaliku, w futrze skrojonym nienagannie, którego bobrowy kołnierz iskrzył w świetle latarni.
   - Nie żołądkuj się, Krzysztof. Nie ma się co oburzać. Nie jesteś dziecko nie wierzysz w żadne pro publico bono Uwierz w swoje dobro. dla swojego dobra zrób, co ci radzę. Zapomnij o tym, co wiesz. Zrezygnuj z całego gadania... A zobaczysz, jak ci się to opłaci.
  Kiedy to mówił swoim modulowanym głosem, we mnie wzbierał długo powstrzymywany gniew. Jakby cały ten dzień, pełen koszmarnych przeżyć, strachu, lęków, gróźb, rozpaczy, jakby wszystko to, co się we mnie z taką zapiekłością nagromadziło, szukało ujścia w nieposkromionym gniewie. Tak długo tłumiona wściekłość tera mi padła na mózg.
   - A właśnie, że pro publico bono!... – wrzasnąłem dławiąc się z wściekłości. - Masz, hyclu!
  I uderzyłem go pięścią w podbródek.
  “Wowo" zatrzepotał rękami, ale nie zdołał utrzymać równowagi rymnął jak długi na chodnik, a jego kapelusz zakreśliwszy łuk w powietrzu wylądował w rynsztoku. Nie miałem zamiaru przyglądać się, jak się gramoli, poszedłem szybko przed siebie, a kiedy się obejrzałem za jakiś czas - siedział na chodniku obmacywał szczękę.
  Klepnąłem się po kieszeni, miałem w niej kupioną przed południem butelkę soku pęczek {szczypiorku, nosiłem się z nimi cały dzień, ale bardzo przydadzą się w domu, do którego było już tak blisko. Czekałem na zielone światło, rozglądając się uważnie, czy nie czyhają na mnie nowe zasadzki, ale wszystkie sygnały były pomyślne: aż dwa tramwaje minęły się na moich oczach, ich czerwień dodała mi otuchy, bo był to nasz porozumiewawczy kolor, znak bezpieczeństwa, tak samo jak czerwień autobusu, który przetoczył się obok. Cały ruch samochodów na ulicy świadczył, że rzecz się rozstrzyga na moją, naszą korzyść. Nie miałem co do tego już żadnych wątpliwości, gdy przejechała wojskowa ciężarówka, a pod plandeką siedzieli roześmiani żołnierze. Wojsko wracało szczęśliwie do koszar.
  Nareszcie - znalazłem się na rogu Madalińskiego. Z koszami pełnymi kwiatów stały tu mokotowskie kwiaciarki, jak na moje powitanie. Z jakże dalekiej wracałem drogi, jak Odys, który okpił przeciwności samą śmierć. Postanowiłem kupić kwiaty dla żony. Wybrałem pięć czerwonych tulipanów. Nie będę mógł wtajemniczyć jej w moją misję, sekretną przecież nawet dla najbliższych, ani w te próby ognia wody, które przeszedłem, ani w to wszystko, co mnie tak długo w mieście zatrzymywało, niechaj więc kwiaty poświadczą, że o niej pamiętałem.
  Ujrzałem z dala, że światło nie zgasło, okna zamigotały złotem. Wbiegłem w podwórze, gdzie rosły topole i płacząca wierzba. Ciemnawo było po podwórzu, znajomym mi nieznajomym, snuły się cienie, gęstniejące wokół wejść do klatek schodowych w rogach budynku, bo dom stał w podkowę, ale wokół było pusto, ni żywego ducha, jedynie w okolicach śmietnika coś zaszeleściło, a potem usłyszałem rumor, jakby ktoś uciekał przez płot, lecz to tylko spłoszony kocur czarnym skokiem czmychnął spomiędzy pojemników. Po skrytobójcach ani śladu. Zdążyłem na czas? Może ich ubiegłem? Gnany strachem i nadzieją wpadłem na schody przesadzając po kilka stopni naraz, znalazłem się na trzecim piętrze. Bałem się dotknąć dzwonka, bałem się, że usłyszę jego dźwięk będę czekał daremnie, bo nikt mi nie otworzył. Dopiero tam, pod drzwiami, przeżyłem potworną chwil trwogi, że wejdę spotka mnie taki widok, od którego rozum postradam. Stałem wstrzymując oddech. Przecie zrobiwszy część swojej roboty oni na mnie za tym drzwiami czekają. Już chciałem zbiec na dół, na parte do znajomego, który służy w ORMO, ale się powstrzymałem. Postanowiłem rozprawić się z nimi sam, choćby gołymi rękami. Byłem silnym mężczyzną miałem och tę skręcić im kark, wszystkim po kolei. Był to święty gniew, ale i desperacja. Bo jeśli moja żona córka m żyły, to ja sam nie mam potrzeby żyć.
  Wyjąłem klucze z niezwykłą ostrożnością, aby nie zachrobotał zamek, odsunąłem zasuwę. Nacisnąwszy klamkę uchyliłem drzwi z zapartym tchem zajrzałem przez szparę do przedpokoju. Był pusty, czysty schludny, bez śladów walki, gwałtu rozboju, czyściuteńki, jak zwykle, z szarym chodnikiem biegnącym aż do drzwi łazienki, nie zabłoconym, nie zadeptanym, jakby tu ni obcy nie stąpał. Emanacja łagodnej ciszy. Tylko z pokoju córki dobiegały przytłumione dźwięki jej ulubionej płyty z jazzową muzyką. Patrzyłem nie wierząc, nie mogąc uwierzyć, że oni tu nie wtargnęli, że nie wykorzystali znakomitej okazji, gdy mnie w domu nie było, nie wykonali swojej krwawej powinności - raptem wraz z ulgą, jakby mi garb uleciał, ogarnęła mnie szalona radość, łzy napłynęły mi do oczu. Poczułem w sobie rozgrzewają światło, obłok szczęśliwości. Oto wybiła moja godzina i odtąd nic, nic złego więcej mnie nie czeka. Nie zdejmując kurtki zajrzałem do pokoju żony. Pod stylową lampą z ciepłym abażurem leżała w szlafroczku na tapczanie czytając książkę. Co za cudowny widok. Oto była moja nagroda za całą mordęgę dzisiejszego dnia – ten spokojny, ciepły widok. Żałowałem, że nie patrzę przez dziurkę od klucza, bo patrzyłbym do upojenia na jej cudne włosy. Podbiegłem do niej, wręczyłem kwiaty zacząłłem ją całować bez opamiętania.
   - Myślałam, że przyjdziesz pijany - powiedziała wyzwoliwszy się od moich czułości. - Nie jesteś pijany?  - Jak widzisz. Ani trochę,
   - A co ty tam masz w kieszeni?
   - To? Szczypiorek i sok wiśniowy.
   - Szczypiorek sok wiśniowy?! A to po co?
   - Jak to... po co? Szczypiorek sok wiśniowy to najlepsze antidotum. Powinniśmy często jeść szczypiorek pić dużo najrozmaitszych soków. No oczywiście mleka. Właśnie chciałem ci powiedzieć, że musimy zmienić kuchnię na jarską. Jarzyny owoce, wyłącznie. Cała reszta jest groźna dla zdrowia.
  -  Co ty wygadujesz? Przecież ty żyć nie możesz bez pieczeni.
  - Wystarczą mi pierogi albo cokolwiek. Na razie tak trzeba.
  - Żarty sobie stroisz.
  - Mówię serio.
  - A właśnie pieczeń na ciebie czeka.
  - O nie, dziękuję. Nie jestem głodny.
  Wprawdzie cały dzień nic nie jadłem, ale rzeczywiście nie byłem głodny. Nie odczuwałem żadnej potrzeby jedzenia, jakbym w ogóle nigdy nie znał smaku pokarmu odżywiał się powietrzem. Zaniosłem szczypiorek sok wiśniowy do kuchni zastanawiałem się, czy żona zrozumiała moje ostrzeżenie. Użyłem wymownego słowa: antidotum chociaż nie dodałem: na truciznę, aby jej nie przerazić, to jednak powinna była zrozumieć, że grozi nam niebezpieczeństwo otrucia. Ale jeśli nawet tego nie pojęła, to przecież wystarczy, by tylko stosowała się do moich wskazówek. Tak, będę codziennie ustalał, jakie warzywa jakie owoce może kupować bez obawy. Poszedłem do łazienki, umyłem twarz ręce, sam nie wiem, dlaczego lękałem się lustra, nie popatrzyłem w nie ani przez moment, a potem zajrzałem do pokoju córki. Akurat ubierała się do wyjścia.
  - A ty dokąd o tej porze?
  - Na Stare Miasto, tatusiu. Do “Largactilu".
  Nie ma mowy. W mieście jest niespokojnie. Nie zgadzam się.
  - Ależ, tato. Jestem umówiona. Czekają tam na mnie.
  - Mówię ci, że w mieście jest bardzo niespokojnie. Nie puszczę cię pod żadnym pozorem. Wykluczone.
  - Ależ, tato. Co mi się może stać?
  - Już ja wiem, co ci się może stać. Lepiej nie pytaj.:
  - Ależ...tato...
  - Słuchaj, jeśli choć trochę szanujesz mnie moje nerwy, to wiedz, że ojciec nie ostrzega cię bez powodu. Proszę cię, nie wychodź dziś nigdzie. Zostań w domu, dobrze? .
  - A co to będzie, tato, nowa rewolucja?
  - Nie żartuj, bo rzecz jest poważna. No, zdejmij płaszcz, córeczko. pomyśl sobie, jak przyjemnie jest we własnym domu. Przynajmniej bezpiecznie.
  Dopilnowałem, żeby zdjęła płaszcz powiesiła do szafy. Smuklutka z niej była bardzo zgrabna panienka. Jej wielkiego uroku oczy patrzyły na mnie z cieniem niedowierzania, jakby w głębi duszy uważała, że dla kaprysu - czy przez zbędną troskliwość - chciałem jej zepsuć wieczór. Ale może tak mi się tylko wydawało. Rad, że tak szybko skutecznie przemówiłem jej do rozsądku, pocałowałem ją w policzek, poprosiłem, żeby nastawiła dobrą płytę, poszedłem porozmawiać z żoną.
  Miałem jej tyle do powiedzenia, a nie wiedziałem, od czego zacząć.
  - Co się stało? - spytała. - Zrobiłeś się taki ponury...
  - Spotkałem diabła.
  - Gdzie? - zaśmiała się.
  - Tak, spotkałem prawdziwego diabła. Podawał się, za emerytowanego kolejarza. Kolejarz, wyobrażasz sobie, który jak z nut cytuje Schopenhauera, Platona, Chamforta. księgi tajemne. Kabały. Talmudy. Masz pojęcie? Taki to był kolejarz. Zaufany Belzebuba. Jego prawa ręka.
  - Mów, mów. Strasznie lubię słuchać o diabłach.
  - Chciał mojej duszy. Parę godzin z nim się mordowałem. Na ławce w parku Ujazdowskim. Omal mnie nie skusił to tak, że więcej byś mnie nie oglądała.
  - Co ci obiecywał? Bogactwo? Kobiety? Sławę?
  - Coś więcej. Obiecywał, że mnie wprowadzi w sekret życia śmierci, w całą alchemię istnienia... A w zamian za moją steraną, czterdziestoletnią duszę da mi świeżą jak gołębica, która pije ze źródła światłości. Tak właśnie. Tak właśnie obiecywał.
   -  Trzeba było skorzystać.
   - Ale to by była... śmierć. Nie rozumiesz? Dlatego powiedziałem, że już byś mnie więcej nie oglądała. Już bym cię nigdy nie zobaczył.
   - Dlatego nie dogadałeś się z diabłem? - Więc to ja ci przeszkodziłam?
   - Myśl o tobie pomogła mi wyjść cało z opresji.
   - Przyznaj się, czy to nie była diablica? Miałabym większą satysfakcję. Ławeczka w parku. Miły wieczór.
   - No, jak to naprawdę było?
  Raptem usłyszałem, jak cicho plusnął zamek u drzwi w korytarzu. Boże święty, Jo wymknęła się z domu! Pobiegłem do jej pokoju - tak, oczywiście, był pusty. Dopadłem okna na podwórze, wychyliłem się wołałem: - Jo, wróć!, wróć natychmiast! Córeczko, wróć, bo będzie nieszczęście!... - Lecz ona mi w biegu pomachała ręką, posłała mi całusa w fatalnej niefrasobliwości swojej wymknąwszy się za furtkę zniknęła w półmroku ulicy. Muszę ją dogonić zawrócić z drogi. Przecież nie oddam na zgubę własnego dziecka, które szło ciemną ulicą całkiem nieświadome, co je może spotkać. Chryste, oni tylko czekali na taką wymarzoną okazję, kiedy zwierzyna sama im wpadnie w sidła! Pobiegłem do przedpokoju w pośpiechu wkładałem buty. Ręce mi się trzęsły ze zdenerwowania, sznurówki się splatały, szarpnąłem za mocno, jedna się urwała. Usłyszałem głos żony. Stała nade mną, gdy przykucnąwszy mocowałem się ze sznurówkami. Krztusząc się z gniewu emocji powiedziałem szybko:
  - Wyszła! Nie posłuchała mnie. wyszła.
  - Pozwoliłam jej pójść z kolegami do “Largactiła". Posłuchać muzyki przy lampce wina.
  - Ale ja nie pozwoliłem! Wiesz chociaż, co to za koledzy? Co to za podejrzane towarzystwo?
  - Ma dobrych kolegów. Dotychczas się nie zawiodłam.
  - Tak, dotychczas. Ale dzisiaj się wszystko odmieniło! Dzisiaj już nie to, co było dawniej... Muszę ją natychmiast sprowadzić do domu.
  - Przecież to nie małe dziecko! Nie zrobisz jej wstydu na ulicy. I to bez najmniejszych powodów. No, zdejmuj buty przestań być despotą. Po całych dniach nie ma cię w domu, a potem budzi się w tobie taki troskliwy ojciec, że nie daj Boże.
  - Właśnie, nie daj Boże... Będziesz miała na sumieniu własne dziecko.
  - A cóż jej się może stać? W Warszawie?
  - A skąd wiesz, co się w tej chwili dzieje w mieście?
  - A co by się miało dziać?
  - Jest wielki niepokój. Sam widziałem. Ludzie mnie ostrzegali przed niebezpieczeństwem. Dawali mi znaki
  - Dawali ci znaki? Więc piłeś!... Podniecasz się byle czym. Zawsze alkohol działał ci na wyobraźnię. Ech, da mi spokój, Krzysztof, ze swoimi chimerami!
  Odwróciła się na pięcie poszła. Boże święty, jak to się stało, że wiedząc wszystko, co wiedziałem, pozwoliłem dziecku samotnie wyjść do miasta w noc, która może być dla niego nocą ostatnią. Za to potworne niedopatrzenie cała odpowiedzialność spadnie na mnie, bo tylko ja widziałem, czym to grozi, czym to naprawdę grozi. I właśnie moja wina, nie do przebaczenia. To nie chrześcijańska maxima culpa, którą da się odpuścić i skwitować kilkoma puknięciami palca w konfesjonał. To aeterna culpa, wina wieczysta, nie podlegająca zmazaniu, bo sam jej nie zmażę ze swojego sumienia. Poczułem, że potrzebna mi choć chwila ulgi, pocieszenia, którego już od nikogo zaznać nie mogę. Poszedłem do swojego pokoju, otworzyłem barek w bibliotece nalałem sobie po brzegi kieliszek mołdawskiego koniaku. Ręce mi się trzęsły,? pijąc haustem oblałem sobie podbródek, kołnierzyk koszulę. Pierwszy raz w życiu coś takiego mi się przydarzyło. Lecz koniak nie dał mi pocieszenia, choć szybko uderzył do głowy, bo piłem go na zupełnie pusty żołądek. Liczyłem, że doda mi odwagi pewności siebie, ale nic mi nie pomógł, ten sam strach, który był we mnie nadal ściskał mi wnętrzności. Nie mam prawa być bezradny. Boże, Boże, co się z nią w tej chwili dzieje?
  Wiem, co uknuli. Porwanie, a potem szantaż - szyderczy, z czystego okrucieństwa żądzy zemsty, bo wcześniej zasztyletują dziecko w jakichś podziemiach, a będą się ze mną targowali o okup chichocząc w kułak. Takie są ich rzeczywiste zamiary. Jo jest tam, w tym strasznym świecie poza domem moją opieką, zdana na łaskę niełaskę, taka bezbronna wobec przemocy, jak tylko siedemnastoletnie stworzenie być może. A tam noc. Kto ją uchroni?
  Nie zniosę tego więcej. Tej bezradności. Tego oczekiwania na to, co kaprys losu zrządzi. Tego skazania na bierność udrękę taką, że siódme poty ze mnie spływają. Dość! Muszę sam iść na ratunek swojemu dziecku.
  I wtedy odezwał się dzwonek.
  Struchlałem.
  I znowu odezwał się dzwonek.
  Oto są już pod drzwiami, myślałem. Tak, to na pewno oni. Jakże sprawnie działają. Wykonują naraz dwa zadania: jedna szajka osacza w mieście moją córkę, a druga za chwilę wtargnie do mojego mieszkania, aby stało się tak, jak zapowiedział ten głos - twoja żona, córka ty. Ten chrapliwy, szyderczy głos, który żył w mej pamięci, którego ani przez moment nie mogłem zapomnieć, któremu nie miałem sił się przeciwstawić, bo obezwładnił mnie jak klątwa, bezwzględny nieodwołalny wyrok losu.
   - Otwórz, ktoś dzwoni! - zawołała żona ze swojego pokoju, nieświadoma, że za chwilę wybije nasza godzina.
  Nie zabarykaduję drzwi, które nawet nie miały łańcucha. Wiedziałem, że otworzę je posłusznie, bo nosiłem w sobie klątwę była we mnie uległość powolność skazańca, który przyjął swój okrutny los wie, że żaden bunt, żaden protest, żaden opór nie zdadzą się na nic. Osiągnąłem ten stopień rezygnacji, kiedy życie, które człowiek wielbił, nieszczęsnym zrządzeniem Opatrzności obmierzło mu stało się znojnym, bezsensownym ciężarem, którego bez żalu, z ulgą należy się pozbyć. czułem idąc wolnym krokiem do drzwi, że niosę na grzbiecie niewymierne brzemię straconych złudzeń, cały swój dorobek. Zdało mi się, że to żałosne brzemię cuchnie pod niebiosa, a całe moje życie okazało się stertą śmieci. Brak mi krzesiwa, aby to paskudztwo podpalić, oczyścić w świętym ogniu przemienić w popiół zapomnienia. Brak rai już czasu na cokolwiek. Coś można było zrobić z mojego życia. Być może, coś jeszcze można było... szybkim ruchem otworzyłem łotrom drzwi, niechaj czynią swoją powinność.
  Za progiem stał... mój brat!
  Zgrabny, silny, wysportowany. Stał uśmiechał się zaskoczony tak niespodzianym osobliwym przyjęciem. Ochłonąwszy zaprosiłem go do środka.
  - Coś się tak żachnął na mój widok? - spytał nie tając zdziwienia. - Nie miałem czasu zadzwonić, że przyjdę, ale tyle razy odwiedzałem cię bez uprzedzenia, więc to chyba nie powód...
  - Z nieba mi spadłeś! - zawołałem. - Chodź, chodź... Wszystko ci wyjaśnię. - nie pozwoliwszy mu rozebrać się zaciągnąłem go do swojego pokoju. - Potrzebuję twojej pomocy, człowieku. Wiesz, co się stało? Jo wyszła z domu bez mojej zgody. Choć ją ostrzegałem, aby tego nie robiła. Oszukała mnie poszła. Do “Largactilu". Na Stare Miasto. O tej porze. O tej fatalnej porze, kiedy Bóg wie co może się stać. Strasznie się o nią niepokoję...
  - Chyba nie masz powodu się niepokoić.
  - Nie mam powodu? Człowieku, cały się trzęsę! Nie tak dawno w nocy na Starym Mieście zginął mój kolega z Radia. Znaleziono go na schodkach ze złamaną podstawą czaszki. Niby pośliznął się upadł tak fatalnie. A jednak śledztwo trwa do tej pory nie wiadomo, kto to zrobił. Sprawcy są, żyją działają z ukrycia... A ty mi mówisz, że nie mam powodów... Przecież to moje dziecko! A ty jej nie kochasz?
  Brat przepadał za nią. Teraz jął mi uświadamiać, że dziewczyna poszła się zabawić. Nic więcej.
   - Nie mogę pojąć, jaki związek może mieć ta fatalna historia z twoim kolegą na Starym Mieście...
   - Tak, poszła się zabawić! Bo jest naiwnym dzieckiem, które nic nie rozumie. I nie ma pojęcia, co jej grozi. I nic o tym nie wie. Ale ja wiem, aż za dobrze. Nie pytaj, jaki tu zachodzi związek, bo ja ten związek widzę doskonale, aż mi skóra cierpnie. Lękam się o nią. Strasznie się lękam... Nie widzisz, człowieku? Czy ty tego nie widzisz?
  - Widzę, niestety - odezwał się mój brat po chwili. - Niestety, widzę nie wiem...
   - Sergiusz, jedź po nią. Błagam cię, jedź do “Largactilu" sprowadź ją natychmiast do domu. Jeśli ją tam zastaniesz, jeśli po drodze nie stało się coś złego...
   -  Właśnie zastanawiałem się, jak ci pomóc. Ale jeśli nic innego cię nie uspokoi... Nie powinieneś doprowadzać się do takiego stanu.
   - Jedź, jedź, człowieku. Bo może być za późno. A wtedy nie darujemy sobie nigdy. Ani ty sobie nie darujesz. Ani ja.
  - Do licha, twoje zdenerwowanie zaczyna się udzielać - powiedział Sergiusz szybko przetarł twarz ręką. - Nigdy nie trząsłeś się nad nią do przesady, jak to straszni tatulkowie potrafią. No, dobra, jadę po nią... Tylko musisz mi obiecać, że się uspokoisz, weźmiesz gazetę albo książkę... A ja już zajmę się tym, jak należy.
  - Pamiętaj o telefonie. Gdyby się coś stało, od razu daj znać. Błagam cię, nie trzymaj mnie w niepewności. uważaj na siebie, chłopie.
  - No wiesz, kładę na łopatki każdego, kto mi się pod rękę nawinie - uśmiechnął się Sergiusz. - Głowa do góry. Cześć.
  Słyszałem, jak zbiegał po schodach, skacząc w dół po kilka stopni naraz. Jeśli uda mu się przy Puławskiej złapać taksówkę, w niecałe dziesięć minut będzie na Rynku Starego Miasta. Autobusem potrwa znacznie dłużej, zwłaszcza że o tej porze - spojrzałem na zegarek, było wpół do dziesiątej - autobusy kursują dość rzadko. W każdym razie Sergiusz pospieszył na ratunek! Sergiusz, który ma żelazne nerwy, alpiniści je mają, bystrą orientację, nadzwyczajną odporność opanowanie, które nie pozwoli mu stracić głowy w niebezpieczeństwie. Wszystko to zawdzięczał sobie górom. Na nikim nie można by w takim stopniu polegać. Ćwiczył dżudo, wyobrażałem sobie, jak obezwładnia napastników, przewracając ich na ziemię w mgnieniu oka. Nie da się nikomu ani niczemu zaskoczyć, bo przytomność umysłu nigdy go nie opuści.
   - Słyszałam głos twojego brata - powiedziała żona
  zaglądając do mnie. - Gdzież on się podział?
   - Posłałem go po nią.
  Patrzyła na mnie długą chwilę.
  - Ty zawsze musisz postawić na swoim. Chcesz koniecznie zepsuć dziecku wieczór.
  - Boże, przynajmniej ty mnie nie dręcz.
  - A cóż ja takiego powiedziałam?
  - Zrobiłem tak, bo musiałem. Z konieczności, z obowiązku. Nie dla swojego widzimisię. Gdybym tego nie dopilnował, a stałoby się nieszczęście, nigdy bym sobie nie przebaczył. A ty do kogo miałabyś żal, jeśli nie do mnie?
  - Czy mógłbyś przestać chodzić tam z powrotem, kiedy ze mną rozmawiasz? Usiądź. Muszę cię o coś zapytać.
  Usiadłem w fotelu, ale naprawdę pod przymusem z wielką niechęcią, bo od chwili, kiedy wróciłem do domu, brakowało mi ruchu, czułem się jak spętany bardzo cierpiałem z tego powodu, a krążenie po pokoju przynosiło mi ulgę, zwłaszcza w tym napięciu, gdy drżałem o Jo lękałem się, czy Sergiusz nie wyruszył za późno, czy już w ogóle nie jest za późno, wciąż myślałem, co się z nimi dzieje, co się jeszcze może zdarzyć, łatwiej było znieść te rozpaczliwe myśli, krążąc po pokoju, tam z powrotem, coraz szybciej, choć pokój ciasny sprzętów zbyt wiele. Żona wzięła mnie za rękę.
  - Krzysztof, powiedz, czy ty się źle czujesz?
  - A dlaczego o to pytasz? - żachnąłem się zdziwiony.
  - Przecież widzę, że coś niedobrego z tobą się dzieje - podniosła zatroskaną twarz patrzyła na mnie z uwagą. - Jesteś nienaturalnie podniecony... Odkąd wróciłeś do domu, biegasz z kąta w kąt. ta cała historia z Jo. Nie poznaję cię, zawsze jesteś taki spokojny opanowany, a teraz istny kłębek nerwów... Źle się czujesz?
  - Nie - powiedziałem po chwili. - Wszystko w porządku.
  - Ale ja cię obserwuję, a znamy się tyle lat...
  - To przestań mnie obserwować. I zajmij się czym innym z większym pożytkiem, moja miła.
  - O byle co się gniewasz. Podnosisz głos. To żadna odpowiedź, kiedy mi oświadczasz, że z tobą jest wszystko! w porządku. A ja widzę, że wcale tak nie jest.
  - Wiesz co, Heleno, skończmy tę bezsensowną rozmowę. Mam pilne sprawy.
  - Dość tych pilnych spraw! Jesteś przemęczony, przepracowany, rozdrażniony, półżywy, człowieku! Przecież ty trzęsiesz się cały, starczy potrzymać cię za rękę.
   - No to co?
   - Nie można pracować bez opamiętania, tak jak ty to robisz. To się mści. Musisz wziąć długi urlop. Pojechać w góry, odetchnąć wypocząć, bo inaczej przypłacisz zdrowiem, dawno ci to mówię. A ty jesteś uparty jak kozioł. Jeśli nie posłuchasz, uprzedzam, że sama zadzwonię jutro do twojego szefa zażądam dla ciebie urlopu. Powiem mu, że swoich ludzi wykańcza pracą ponad siły. przestań znowu biegać po pokoju, bo nie cierpię tego! - zamilkła na chwilę. - Czy ty słyszałeś w ogóle, co ja do ciebie mówię? Krzysztof?
  - Tak, tak. W tej chwili Jo jest najważniejsza. Dlaczego on nie dzwoni? Co się stało z naszym dzieckiem?
  - Musisz się uspokoić - podbiegła do mnie, wzięła mnie za ramiona. - Nic jej nie grozi, a jeśli przypuszczasz, że tak nie jest, to przecież Sergiusz potrafi się nią zaopiekować.
  - Włącz radio. Czekam na komunikat.
  - Rozmawiasz ze mną nie będziesz słuchał żadnego...
  - Włącz natychmiast.
  - Przestań; bo trzepnę tym radiem o podłogę! - zawołała. - Rozmawiaj ze mną jak z człowiekiem! Usiądź na chwilę. Posłuchaj. Musisz się uspokoić... Chcesz valium? Weźmiesz dwie, trzy tabletki. To ci dobrze zrobi. Akurat. Zapomniałam, że piłeś... Znowu widzę nalany kieliszek. Stoi czeka. Przeszkodziłam ci, tak? No, wypij sobie, wypij. Zszargaj te swoje nerwy do ostatka.
  - Nie chcę pić. Widzisz, że nalałem nie wypiłem. Muszę być trzeźwy przytomny. Zbyt wiele od tego zależy. Pozwól, że się przejdę... Pochodzę sobie. To ci tak bardzo nie przeszkadza, prawda?
  - Nie możesz usiedzieć spokojnie? - Tak. Nie mogę.
  - Co cię tak nosi, człowieku?
  Zostawiłem to pytanie bez odpowiedzi. Bo jak odpowiem, posypią się następne, a nie mam siły tłumaczyć się z czegokolwiek. Moja głowa, moja biedna głowa, Przelatują przez nią takie myśli, a każda waży kilka pudów strachu. jak to się dzieje, że obarczone takim ciężarem przelatują jak piórka w karkołomnym pośpiechu. Gdybym chciał je wypowiedzieć, nie nadążyłbym, a mowa moja zamieniłaby się w bełkot, nieartykułowane okrzyki szczątki słów. Jo przebita nożem. Jo uduszona. Jo bez głowy, rąk nóg, sam tułów zaszyty w worku wyłowiony z Wisły. Mój mózg roi się jak mrowisko. Czuję to, widzę. Jakbym trzymał w rękach patrzył na swój rojący się mózg. Nie jest to widok przyjemny ani nadający się do kontemplacji, jest to widok, prawdę rzekłszy, straszny. Mózg porusza się w moich rękach. Kto inny zapewne zacząłby krzyczeć, ale ja robię co innego - tak aby żona nie spostrzegła, wkładam go z powrotem pod czaszkę, przyklepuję, czaszka zaskakuje jak denko, poprawiam włosy. Jestem pewny, że nie zauważyła niczego. Tak, udało mi się zrobić to sprytnie, bez najmniejszego hałasu. Okazuje się, że mam dryg do takich rzeczy. A to dlatego, że niełatwo mnie rozkleić. Kto inny z takim dniem na karku miałby dość. Dawno miałby dość. A ja się trzymam, chwalić Boga, w najlepsze.
  - Co robisz? Dlaczego tak mierzwisz włosy? To okropne. Co ty wyprawiasz? Przestań. Uczesz się, bo wyglądasz jak... - urwała, rzuciła mi dziwne spojrzenie, a potem oświadczyła nieswoim głosem: - Krzysztof, jeśli się nie uspokoisz, będę musiała zadzwonić po lekarza.
  - Na licha mi lekarz? Co ci do głowy strzeliło?
  - Da ci zastrzyk. Albo coś na uspokojenie.
  - Chyba tobie potrzebny jest zastrzyk... zdrowego rozsądku. Bo ja miewam się świetnie.
  Milczała chwilę, patrząc na mnie z niedowierzaniem,, troską, której nie rozumiałem, niepokojem, którego nie rozumiałem tym bardziej. Chciałem uśmiechnąć się do niej, ale wargi miałem sztywne zląkłem się, że zamiast uśmiechu zjawi się zgryźliwy grymas, więc pospiesznie zasłoniłem ręką usta, udając kaszel.
  - Krzysztof, nie zdziw się, że cię o coś zapytam. Ten. diabeł, pamiętasz? Co chciał twojej duszy. Czy ty o tym diable mówiłeś na serio?
  - Ahahaha - zaśmiałem się głuchym, nie swoim śmiechem. - Ahahaha. To dobre. To mi się podoba!
  - Co ci się podoba?
  - Taka dociekliwość.
   - Żartowałeś?
   -  Nie całkiem.
   - Więc... serio?
   - Serio nie serio. Sama wiesz, jak to z diabłami bywa. Choćby polskich diabłów są całe krocie. Boruta, Smętek, Paskuda, Psichwost... Gdybym zaczął każdego po imieniu wymieniać, wraz z całą parantelą, do rana bym nie skończył! A diabły niemieckie, angielskie, ruskie. Teufel, devil, bies. A włoski diavolo! A madziarski órdóg... Słyszysz, jak to brzmi - órdog? Z takim się spotkać, nie daj Boże!... Każdy naród ma diabłów całe zastępy. Czasem bywa jeden ulubiony, jeśli tak o diable powiedzieć można. Bo rzecz w tym, że naród bez diabła czułby się najwyraźniej głupio. Podobnie jak każdy człowiek. Ty też masz swojego diabełka, który mnie uwiódł. Z diabłem wszystko jest możliwe, wszelkie niespodzianki uroki, radości, smutki osobliwe zdarzenia, a bez niego życie byłoby puste, jałowe bez sensu. Tfu, do czorta! Alem go pochwalił...
  - Wykręcasz się od odpowiedzi. Wspominałeś, żeś spotkał diabła, który udawał kolejarza. W parku Ujazdowskim. Wymyśliłeś to wszystko?
  - Nie wiem. Jak było, tak było. Teraz to nieważne.
  - Jak to... nie wiesz?
  - Bo nie wiem. Och, daj mi święty spokój!
  - Musisz wiedzieć. Był diabeł, czy nie było diabła?
  - Jeśli tak ci na tym zależy, to ci powiem, że są to moje prywatne na wskroś osobiste sprawy. Niepotrzebnie ci się zwierzyłem. nie usłyszysz nic więcej. A diabeł był, jest będzie. Bo nikt go z tego świata nie przepędzi.
  - Dobrze. Porozmawiajmy o innej sprawie. Dzwoniłeś do mnie, pamiętasz? Powtarzałeś, że jakaś barmanka chciała cię otruć. Co to takiego było?
  - Ach, to. A rzeczywiście... Zapomniałem, ale widocznie... musiało coś takiego być... Do diaska, nie pora rozpatrywać teraz, co było! Ważniejsze jest, co będzie. Rozmawiam z tobą, a myślami jestem wciąż przy Jo. Ani na chwilę nie przestaję o niej myśleć... Wszystko bym przeżył, ale tego nie przeżyję...
  - Czego znowu? Czego nie przeżyjesz?
  - Proszę cię, skończmy tę rozmowę. Zajmij się czymkolwiek nie przeszkadzaj mi. Zostaw mnie samego.
  - A w czym to ci przeszkadzam? Chodzisz po pokoju z błędnym wzrokiem czochrasz włosy? Co ty z siebie robisz? Nie zdajesz sobie sprawy? Przecież ty biegasz w kółko, jakby cię kto batem poganiał. Cały jesteś spocony. No, chodźże tu do mnie. Usiądź. Zapal papierosa.
  Podała mi ogień. Zaciągnąłem się, ale nie zaznałem ani odrobiny przyjemności, jaką mi zazwyczaj dawał dobry papieros, a był to wykwintny dunhill z zapasów mojej żony, na sekundę przypomniała mi się Anglia, jakiś londyński pub wieczorem, pełen gwaru, śpiewu oparów piwa. Wspomnienie tak bezsensowne, jak tylko można sobie wyobrazić, bo nic, ale to nic mnie ten pub nie obchodził, obchodził mnie tylko los mojego dziecka. Myślałem o nim ze wzbierającą trwogą, spozierając na zegarek. Mijała dziesiąta. Nie mogłem wykluczyć, choć odpędzałem tę myśl od siebie, lecz odpędzałem daremnie, że Sergiusz wpadł w ręce siepaczy. Był sam przeciwko całej szajce. Osaczyli go na Starym Mieście, zawlekli w zakamarki. Tych sadystów stać na wszystko, zbiją, zmasakrują, sponiewierają człowieka tak, że nikt go już nie pozna. Miałem przeczucie, że już się to stało albo musi się stać za chwilę, a wówczas niechaj Bóg ma nade mną zmiłowanie. Posłałem brata na mękę śmierć. Robiło mi się zimno gorąco, krew uciekała do brzucha stamtąd z oszałamiającą siłą uderzała do głowy, nic nie widziałem, by za chwilę zobaczyć żonę w różowym obłoku.
  - Dlaczego tak łapczywie palisz? Rzuć tego peta. Sparzysz sobie palce.
  - Przestań wciąż pytać dlaczego! Dlaczego to, dlaczego tamto!... Z tobą rozmowa jest niemożliwa! To nie rozmowa, tylko przesłuchanie!... Dlaczego! Dlaczego! Wieczyste dlaczego!... - zakrztusiłem się, z trudem obracałem językiem: - Zasycha mi w ustach. Paskudnie.
   - Zrobię ci herbaty.
   - Chwileczkę. Gdzie ją kupowałaś?
   - W Supersamie. Dlaczego pytasz?
   - Nie. Nie chcę herbaty.
   - To dostaniesz wody z sokiem.
   - Z jakim sokiem?
   - Choćby z tym wiśniowym, który przyniosłeś.
   -  A to w porządku. Tak, ten sok się nadaje. Tylko bez wody, pamiętaj.
   - Przecież to syrop. Trzeba go rozcieńczyć.
   - Broń Boże. Nie chcę żadnej wody. Nawet przegotowana nie daje gwarancji. Wystarczy odrobina wiedzy z toksykologii. No, co tak na mnie patrzysz?
   - Żartujesz... - wyszeptała.
   - Oczywiście. Daj mi szklankę czystego soku. To najzdrowsze. Przynajmniej wiadomo, co się pije!
  Zaledwie wyszła do kuchni, tak jakbym czekał na ten moment, gdy zostanę sam, zacząłem się bić po twarzy. Wymierzyłem sobie trzy siarczyste policzki, aż mi w uszach zadzwoniło świeczki stanęły w oczach. Przecież to była moja wina, że wydałem Jo, dziecko swoje, a potem brata swojego na mękę okrutną śmierć. poniosę za to karę, którą wymierzę sobie sam, bez pobłażania, z bezwzględnością tak wielką, jak wielka była moja wina. To tylko pierwsze zadośćuczynienie, choć bicie'po twarzy w przedziwny sposób przyniosło mi ulgę, jakbym otrząsnął z siebie to napięcie, które mnie przenikało na wskroś. A może dlatego, że w bezradności swojej coś wreszcie uczyniłem! przekonałem się, jaka to słodycz jest w nienawiści do samego siebie. Słodycz anachoretów, pokutników, biczowników. Słodycz włosiennicy. Poczułem się złączony z tą rzeszą braci sióstr aż do pomroki dziejów, z tymi wszystkimi, którzy przeklęli siebie. Tylko nie czyniłem tego w imię Boga, lecz z osobistej, nieodpartej potrzeby potępienia tego indywiduum, które było mną. Ze wszech miar na to zasłużyłem. Trzeba wrócić do barbarzyństwa, do jego mądrości! Do wyłupywania oczu, obcinania języków. To jest dopiero rejestr kar, któremu tacy jak ja powinni podlegać. Potrafię siebie osądzić według właściwego kodeksu. Nikt mi tego prawa nie odbierze, bo to moje prawo, nie pospólna litera, ale moja własna, pod niewzruszoną pieczęcią sumienia. Oto mój traktat - o duchu praw. Napisać by go “inkaustem z serca mojego", jak mówił poeta. Przyjdzie godzina, gdy z traktatu tego wyciągnę wnioski praktyczne. A rejestr kar znam wiem, co mnie czeka. Tak, to być może okropne, ale myślę o tym z zimnym spokojem, z determinacją, która narodziła się we mnie już mnie nie opuści. Jeśli człowiek wie, w jaki sposób może odpokutować, ma nadzieję, że to koszmarne poczucie winy, które żarło mu serce wątrobę, straci wówczas swój jad. Dlatego nie będę zwlekał ponad miarę. Bo potrzebuję wybawienia. Potrzebuję ulgi. znajdę ją, ślepy niemowa. Tak będzie dobrze. Tak będzie sprawiedliwie. Tak będzie miłosiernie. Ślepy niemowa naprzeciw świata, który niewart, aby nań patrzyć, niewart, aby o nim mówić. Tak będzie zgodnie z moim duchem praw. Nie, nie zlęknę się nie ucieknę przed tym, co postanawiam, nie wyskoczę oknem z trzeciego piętra na bruk, choć kusi, ale daremnie, bo w głębi duszy brzydziłem się brzydzę samobójstwem. Mam odwagę żyć dam tego dowód, choć niejeden wolałby skonać po trzykroć. Tak, gdybym wierzył w win odpuszczenie, może doszedłbym do zgody z sobą, ale źle mnie karmiono mlekiem chrześcijaństwa, bo wyrosłem na takiego, co został sam, bez Boga. A Wieczysta Tajemnica, w którą wierzę, nie zajmuje się praktycznym wspomaganiem biednych istot ludzkich w ich bólach, nieszczęściach trwogach. Sam w samotności swojej uczynię, co do mnie samego należy.
  I wówczas gdy zupełnie przestałem na to liczyć, znużony trwogą, świadom nieszczęścia, które się stało, bo musiało się stać tak, nie inaczej, przytłoczony duchem rezygnacji tak zapatrzony w siebie, jakbym o wszystkim innym zapomniał - właśnie wówczas odezwał się telefon. Brzęczał długą chwilę, zanim ocknąwszy się pełen zamętu, obudzonych nadziei lęku - poderwałem się podbiegłem z duszą na ramieniu na spotkanie fatum.
  Spodziewałem się, że dzwonią szantażyści. Powinienem mieć pod ręką magnetofon, nagrać ich słowa, barwę głosu, wszystkie cechy mowy, taki zapis przyda się milicji: W pośpiechu przygotowałem sprzęt.
  Ale to był Sergiusz! Wbrew wszelkim moim zmorom żyw, zdrów cały. A przecież jakby zginął na moich oczach nie mogłem uwierzyć, że żyje nic mu się ni stało. Przez chwilę podejrzewałem, że to może ktoś po niego się podszywa tak dobrze udaje mojego brata.
  Wsłuchiwałem się w jego głos, niepewny zacukany, zanim przebrnął przez wstępne wyjaśnienia, z których wynikało, że nie powiodło mu się zupełnie Takiego zacukania, jakie przydarzało się Sergiuszowi, ilekroć był zdenerwowany, nikt nie potrafiłby naśladować, co mnie upewniło, że mam do czynienia z nim samym, a nie z jakimś podstępem czy mistyfikacją.
   - Do rzeczy, Sergiusz. Do rzeczy.
   - Nikogo nie wpuszczają. - Zazamknęli drzwi do Largactilu" nie wpuszczają ni-ni-nikogo.
   - A widzisz... A widzisz! A tyś się dziwił, że niepokoję się o Jo. Zamknięta w piwnicy! Masz wyobrażenie? Do czego tam dojdzie, w tych podziemiach, jeśli temu nie zdołasz zapobiec? Człowieku, nie zwlekaj ani chwili. Wyważ drzwi basta.
  - Nie da rady. Z kutego żelaza, ciężkie jak cho-cho-cholera. To nie drzwi, to płyta pancerna, nabijana guzami.
  - Weź milicję, jeśli trzeba.
  - Ich też nie wpuszczają. Mi-mi-milicjant chciał tam wejść odszedł z kwitkiem.
  - No tak... Tego się spodziewałem. Teraz to dla mnie oczywiste.
  - Czego się spodziewałeś?
  - Skąd ty mówisz? Z automatu? Nikt cię nie słyszy? Nikt cię nie obserwuje?
  - Nie, nikt... Jestem sam.
  - Uważaj, co ci powiem... Są potężniejsi niż milicja. Bierz to pod uwagę. nie miej złudzeń. Licz tylko na siebie. Prawdopodobnie nikt, ale to nikt ci nie pomoże. Wykluczone, każdy będzie się bał. Jesteś zdany na własne siły. Muszę ci to powiedzieć, bo odkąd wyszedłeś, sumienie nie daje mi spokoju, że cię nie ostrzegłem jak brat brata. Więc teraz cię ostrzegam... Ja nie bredzę! Daleko mi do tego... Więc nie mów: “co ty bredzisz?" Nie słuchasz mnie uważnie. Rozumiem, że jesteś zdenerwowany. Ale pamiętaj, że nie mogę ze zrozumiałych względów wykładać ci wszystkiego z detalami. Musisz się oprzeć na tym, co ci powiedziałem. Dla mnie też nie wszystko jest jasne. nie wszystko do końca rozumiem... - Ale wiem jedno: posłałem cię na ratunek. A ty mi mówisz, że mogę na ciebie liczyć. nigdy ci tego nie zapomnę. Ratuj Jo. Zrób wszystko, co w twojej mocy -.i.... ratuj Jo... Nie przerywaj mi! Słuchaj, tam od bocznej uliczki, właśnie mi się przypomniało, jest okienko do piwnicy, tuż nad brukiem... Może tamtędy dałoby się wśliznąć. Spróbuj.
  - Wiem. Tam są kraty. Nie do wy-wy-wyłamania.
  - No, to zrób coś, człowieku, żeby dostać się dom środka!
  - A co mogę zrobić? Zaczekam pod drzwiami. Przecież to nocny lokal. Prędzej czy później będzie ktoś stamtąd wychodził. Wtedy skorzystam z okazji wejdę. Nie widzę innego spo-spo-sposobu.
  - Zaczekasz? Na co będziesz czekał? Wtedy może być za późno!
  - Słuchaj no, Krzysztof. Weź ty swoje nerwy w garść i nie pokrzykuj na mnie. Przecież ona tam się bawi! Słychać muzykę.
  - Więc nic nie rozumiesz? Po tym wszystkim, co powiedziałem, ty mi mówisz o muzyce! Czy ty w ogóle nie masz wyobraźni, człowieku?
  - Za to ty ją masz. Mieszasz mi w głowie od kwadransa. Daj wreszcie spokój. Rozumiem, że cho-cho-cho-dzi ci o Jo. Więc zapewniam cię, że jej włos z głowy nie spadnie. Potrafię dopilnować, żeby jej się nic złego nie stało.
  - Jeśli ona tam jest.
  - Co takiego? Przecież mówiłeś, że pojechała do “Largactilu"!
  - Tak, mówiłem.
  - No, więc?
  - Ale kto wie, co ją mogło spotkać po drodze... Przecież ty nie byłeś w środku sam nie wiesz, czy ona tam jest. Dlatego musisz natychmiast... natychmiast tam wejść!
  - Słuchaj, staruszku. Czy Helena jest w domu? To daj mi ją do telefonu.
  - A po co?
  - Muszę z nią porozmawiać.
  - W jakim celu?
  - Może od niej wreszcie się dowiem, o co tu chodzi
   - Masz mnie.
   - Daruj, ale z tobą gadać nie sposób.
   - Niczego się nie dowiesz. Ona wie tyle co nic.
  Muszę ją oszczędzać. Jak się ożenisz, to też nauczysz się troszczyć o nerwy swojej żony.
   - Ach tak... No, trudno. Ale z tobą jeszcze porozmawiam we właściwej porze. Niech to diabli, to cię nie ominie. No, dobra. Pójdę po wiązkę granatów, wysadzę te cholerne drzwi w porządku. Nic się nie martw.
   - Dobrze. Ale uważaj na siebie. Bardzo cię proszę, uważaj, bo mam złe przeczucia. Strasznie złe przeczucia... Sergiusz, słyszysz mnie?
  Ale on odwiesił słuchawkę. wtedy powiedziałem to, co przez całą naszą rozmowę miałem na końcu języka, lecz powstrzymywałem się, krzyknąłem:
   - Ty cholerny głupcze! Przez twoją niezaradność stracę córkę! Bodajby cię Pan Bóg skarał!
  I żałowałem, że te słowa do niego nie dotrą. Przeklęty, nieodpowiedzialny, niefrasobliwy, naiwny człowiek! Muzyka! On tam słyszał muzykę! Czy każdemu tak w tępej duszy gra? Jeśli z piekieł dochodzi muzyka, wiadomo, że ma stłumić płacz zgrzytanie zębów. Cisnąłem słuchawkę na widełki, była mokra od mojego potu.
  Och, pić, pić, pić. Gdzie mój sok wiśniowy? Obiecała mi szklankę soku dlaczego go nie ma? Zajrzałem do kuchni, ale żony tam nie było. Uchyliłem drzwi do jej pokoju. Siedziała zgarbiona, z twarzą ukrytą w dłoniach. Płakała! Wprawiło mnie to w nieprawdopodobne zdumienie. Wszystkiego bym się spodziewał, tylko nie tego, że zastanę ją zapłakaną, jakby zdarzyło się Bóg wie jakie nieszczęście. Przecież jeszcze nic złego się nie stało, choć los się czad, to prawda, ale trzeba mieć nadzieję. Może wszystko będzie dobrze. Nie stracimy naszego dziecka. Czy ja sam w to wierzę, jeśli ona traci wiarę, choć nie zna faktów, a wie tylko tyle, ile mówi jej intuicja? Ale ja znam całą gnozę sytuacji mimo to staram się wierzyć... Pochyliłem się nad nią.
   - Helenko, co ci jest? Dlaczego ty płaczesz?
  Żachnęła się zaskoczona spłoszona bardzo, jakby chciała ten swój płacz ukryć przede mną, tymczasem pozwoliła zajść się znienacka. Najwyraźniej nie słyszała, że wszedłem, teraz w zdradliwym pośpiechu, który wydał mi się rozbrajający, ocierała łzy z policzków ze skwapliwością dziecka, gdy chce ukryć, że się popłakało. Buzia sucha cacy. Często żałowałem, że nie mogłem zobaczyć swojej żony, gdy była małą dziewczynką z mysimi warkoczykami chabrem w oczach, nawet na fotografii, bo fotografie spłonęły. Poznać ją w tym czasie, gdy najwspanialszą dla niej rzeką była Sapałajówka, największa rzeka świata, strumyczek wśród łąk wpadający do Styru.
  - Och, nic, nic... - powiedziała. - Doprawdy niej
  - Ale dlaczego?
  - Zwyczajnie musiałam sobie popłakać.
  - Komu ty to mówisz? Zwyczajnie to ty w ogóle nie płaczesz.
  - Ale miałam ochotę tyle. Chodź, zrobię ci kolację.
  - Nie trzeba. Nie będę niczego jadł.
  - Przecież o tej porze zawsze jesteś głodny...
  - Do rana wytrzymam. Od jutra sam będę robił zakupy.
  - Po co? Jest pełna lodówka.
  - To wszystko trzeba będzie wyrzucić na śmietnik bez oglądania się na cokolwiek.
  - Wyrzucić na śmietnik?...
  - Tak, wszystko. Bo nie odgadniemy, co dobre, a co gorsze niż trutka na szczury. A nie jesteśmy tacy głupi, żeby przez oszczędność ryzykować. Nie wytrzeszczaj na mnie oczu, bo prawdę ci mówię. Kiedy robiłaś te zapasy, mogli ci podsunąć parę takich produkcików, które dają najlepszą gwarancję szybkiego przeniesienia się na tamten świat.
  - O, mój Boże... - załamała ręce szepnęła po chwili: - Powiedz, że to nieprawda...
  - A to dlaczego?
  - Powiedz, że wszystko, co przed chwilą mówiłeś, to nieprawda! - głos jej podskoczył o mnóstwo tonów, cały pokój wibrował od krzyku. - Nieprawda! Nieprawda! Nieprawda!
  - Nie krzycz. Uspokój się. Dość tego, uspokój się natychmiast.
  Nie mogłem patrzeć, jak ona dygocze szczęka zębami, a zarazem poczułem nieposkromiony przypływ tkliwości i pożądania, ten jej krzyk niezrozumiałej rozpaczy wydał mi się miłosnym zawołaniem, wzburzył we mnie krew podniecił męskie tęsknoty, aż do bólu takiego zachłannego napięcia, jakiego dawno nie zaznałem, jakby to była chwila naszych pierwszych zbliżeń, kiedy traciłem oddech dotknąwszy jej nagiej skóry. I taka rozgorzała we mnie niecierpliwość, że schwyciłem ją na ręce, zaniosłem na tapczan, przywarłem do niej całym ciałem, z tą cudowną nadzieją, że dostąpię ekstazy zaspokojenia, których takim głodem wyobraźni serca pragnąłem, jakbym miał w tym miejscu w tej chwili, hic et nunc, skończyć życie spazmem rozkoszy. Ale ona patrzyła na mnie jakimś obcym spojrzeniem, spłoszonym przedziwnym, bez ciepła ani zachęty, ani przyzwolenia, gorzej - jak się patrzy na kraba albo inne ścierwo wyłażące z wody, w oczach jej pełnych lęku - czegóż mogła się bać? - w oczach jej czytałem, że moje gorące pieszczoty chodzą sobie górami, lasami, niezwykle daleko od jej ciała. postanowiłem zapomnieć o tych oczach, nie patrzeć w nie dłużej, z przyzwoleniem czy bez wziąć, czego pragnąłem, aż żądza ze mnie tryśnie, ale zarazem poczułem, że pragnę daremnie nic już się nie ziści prócz upokorzenia, jakbym się zadawał nie z żywą kobietą, ale z lalką, na wpół przyodzianym manekinem z wystawy, o sztucznie utoczonych piersiach. Za długo patrzyłem w te oczy, które wręcz - jeszcze nigdy, nigdy tak między nami nie było - wręcz mnie odpychały! Dlaczego, mój dobry Boże! Obolały odsunąłem się, usiadłem na tapczanie. Nie poznawałem swojego głosu, taki był ochrypły, gdy mówiłem słowo po słowie, z ciężkim sercem:
   - Myślałem, że mam żonę przygotowaną na dobre na złe. Na każdą niespodziankę. Na biedę również, a nie tylko na uśmiech losu. Właśnie tak myślałem. A ty mi urządzasz histerie.
  Milczała, trzymając mnie na uwięzi swoim napiętym, uważnym spojrzeniem, jakby obserwowała każdą zmarszczkę każde drgnienie na mojej twarzy chciała z niej odczytać jak z dobrej mapy wszystkie szlaki moich przeżyć namiętności. Osobliwe. Jakież to dla niej zagadki mogła kryć moja twarz, którą znała tak dobrze?
  I co jej każe w takim skupieniu wpatrywać się we mnie tym niezwykłym wzrokiem, jakby w jego głębi przyczaiła się rozpacz, przycupnął cień strachu, który daremnie chciał się zapaść pod ziemię.
  - Wiem, dlaczego płakałaś - powiedziałem. - Nie musisz mi nic mówić. Płakałaś z powodu Jo. Ale to nie twoja wina. Jestem pewny, że gdybyś wiedziała, nie puściłabyś jej z domu. To wyłącznie moja wina.
  - Gdybym o czyim wiedziała?
  - O tym, co ja wiem. Ale powiadam, nie martw się o Jo. Wystarczy, że ja się będę martwił za nas dwoje.
  - Co ty wiesz?
  - Nie staraj się wiedzieć za wiele. Czasem, gdy zbyt wiele się wie, zbyt dużo się za to płaci.
  - Krzysztof, popatrz mi w oczy. Nie uciekaj wzrokiem po kątach. Nigdy tego nie robiłeś. Zawsze patrzysz na mnie, kiedy rozmawiamy... Powiedz, co cię dziś spotkało? Co cię tak okropnie wytrąciło z równowagi, że ja... ja cię nie poznaję. Powiedz, mój kochany. Czuję, że musiało cię dziś coś spotkać. Co to takiego? Powiedz.
  - Diabeł.
  - O diable mówiliśmy już aż nadto. Do licha z tym! Nie ma sensu, abyś to przede mną ukrywał. Nie lubię kiedy zaczynasz podniośle górnolotnie, ale niech ci będzie... jestem przygotowana na dobre na złe. A przynajmniej staram się być. Więc powiedz mi wreszcie co się stało, może mi to rozjaśni w głowie, bo zrozum, że ja się męczę...
  - Koniecznie musisz wiedzieć?
  - Wolę znać prawdę niż gubić się w domysłach.
  - Nie jest to dobra nowina. I lepiej, abyś jej nie znała. Powinno się przynosić ukochanej żonie, która ma osobliwy temperament, tylko dobre nowiny, aby przynajmniej w ten sposób przychylnie ją do siebie usposobić.
  - Na dzisiaj zostaw mój temperament w spokój Jeśli nie czujesz, co się ze mną dzieje, że byłam bliska czegoś bardzo niedobrego, bardzo złych przeczuć, bardzo złych myśli, to... to staje się obrzydliwe! A tobie się zachciało tak zwanego męskiego podejścia do kobiety, przymusić ją, bo my jesteśmy od tego, aby wam ulegać. I po co tyś to zrobił? Dlaczego? Zawsze ujmowałeś mnie swoim taktem  i subtelnością. Przez dwadzieścia lat małżeństwa. I raptem wyłazi z ciebie zwierzak. Może już nic nie rozumiem? Tak, niewykluczone... Niewykluczone, że przestaję ciebie rozumieć zupełnie. I nic mi nie chcesz pomóc. Rzucasz się na mnie jak na dziwkę, to wszystko. Dobrze, że nie mamroczesz żadnych przeprosin bo... dostałbyś w papę. Ale też milczysz jak kamień. Jakbym mówiła do martwych oczu martwej głowy! Chłopaku, co się z tobą dzieje? Co ci się przydarzyło? Co cię dziś spotkało? No, mówże, na litość boską!
   - Tak...
   - Co, tak? No, dalej. Śmiało. Przecież jestem z tobą chcę ci pomóc, możesz mi zaufać. Masz kogoś bliższego ode mnie? Kiedyś powiedziałeś, że nie masz. I ja w to uwierzyłam. I wierzę.
  - Tak, właśnie.
  - Czy coś się zmieniło? Zakochałeś się? Masz jakąś inną kobietę?... Nie? Kręcisz głową, ale ty ze mną rozmawiaj. Mów do mnie. Z samego kręcenia głową nic mi nie przyjdzie. Ja chcę wiedzieć, co takiego się stało? No powiedz. Nie dręcz mnie, człowieku, nikt nie ma nerwów z żelaza, nikt, a ja tym bardziej.
  - Właśnie chcę oszczędzić twoje nerwy.
  - Nie w ten sposób, jeśli już tak się o mnie troszczysz! Przestań trzymać mnie w niepewności, wtedy naprawdę mnie oszczędzisz.
  - Obawiam się, że jeśli ci powiem, zmienisz zdanie. przekonasz się, że lepsza jest niepewność.
  - Więc to taka historia! Cokolwiek by to było... Słuchaj, nie ma sensu owijać w bawełnę. Mów, o co chodzi, koniec. Co takiego się stało?
  Milczałem.
  - No, zdobądźże się na odwagę... Przecież jesteśmy przyjaciółmi. Mnie możesz powiedzieć każdą, nawet najgorszą rzecz, jaka cię gnębi.
  - Dobrze - powiedziałem żałując, że wymusiła na mnie to słowo, ale kto wie, czy wyznawszy tajemnicę nie pozbędę się tej nieznośnej samotności choćby dlatego warto to uczynić, - Dobrze.
  - Więc słucham.
  - Były dziś dwa zamachy na moje życie - przełknąłem ślinę. - A teraz kolej na Jo.
  Kiedy to powiedziałem, pojawił się na jej twarzy niezwykły grymas, jakby niedowierzania, lęku,  rozpaczy, ale szybko zniknął, odetchnąłem doceniając jej opanowanie spokój, jeśli nawet wymuszony, godzien wszak uznania. Tylko ręce bardzo jej się trzęsły, więc ścisnęła je kolanami. Czekałem, kiedy mnie spyta o okoliczności zamachów w jaki sposób wyszedłem cało z opresji. Spojrzała na mnie z gorącym współczuciem długą chwilę głaskała mnie po twarzy. A potem odezwała się łagodnym głosem, tak kojąco, jakbym był burym kotem, łasym na pieszczoty:
   - Widzisz... Dobrze, że mi to powiedziałeś. Lżej ci, prawda? Kamień ci z serca spadł. Nie trzeba było tego tak długo ukrywać przede mną. Teraz się uspokoisz, biedaku... Potrzeba ci spokoju. Dużo prawdziwego spokoju. Będziesz go miał. Jesteś w domu. Ze mną. W swoim, domu. Jo zaraz wróci... Tylko patrzeć, jak będzie z nami. Pościelę ci łóżko. Położysz się. musisz się dobrze wyspać. Zrób sobie kąpiel, poleź w wannie nie myśl o niczym. To ci da trochę odprężenia. Potrzebujesz go bardzo. Odpoczniesz, a kiedy się świetnie wyśpisz, innym okiem spojrzysz na świat. A rano pójdziemy oboje do lekarza, opowiemy mu wszystko, a on się zajmie tobą...I wierz mi...
   - Co to ma znaczyć, do diabła?! - przerwałem gwałtownie. - Nic mnie nie boli! Nic mi nie dolega! Rozumiesz? Czy ci mówiłem, że dokucza mi wątroba? Serce? Grypa? Żeby każdy był taki zdrów... - wymierzyłem w nią palec. - Więc jakiego to lekarza masz na myśli?!
  - Takiego, co zadba o twoje nerwy.
  - Moje nerwy są nie do zdarcia.
  - O twoje samopoczucie.
  - Medycyna nie ma nic do tego.
  - O twoje zdrowie... psychiczne.
  Zaniemówiłem. Po takim zaskoczeniu długą chwilę niej mogłem ochłonąć z wrażenia, z oburzenia.
  - Więc to tak... - wydyszałem w pasji. - Więc ty mnie uważasz... Ach, ty!... Za kogo ty mnie uważasz?!
   - Za swojego męża.
   - Ale kopniętego w móżdżek! Tak? Odpowiadaj! Odpowiadaj mi zaraz! Może nie? Może nie do tego zmierzałaś?
   - Przestań krzyczeć. Nie rób sensacji na całą kamienicę. Nie masz co krzyczeć wniebogłosy, bo nie chcę ci wyrządzić krzywdy ani zrobić z ciebie wariata. Posłuchaj, człowieku, postaraj się być rozsądny. W naszych czasach każdy może dostać rozstroju nerwowego. Nie ty jeden. To się leczy. I wszystko będzie w porządku.
   - Na litość boską, z czego ty chcesz mnie leczyć? Rzeczywistość wyleczysz? To wszystko, co się wokół mnie dzieje? Twój konował będzie miał na to pigułki?
  - Właśnie, pomówmy o rzeczywistości. Jeśli potrafisz zdobyć się choć na odrobinę zdrowego rozsądku, to spójrz trzeźwo na tę swoją rzeczywistość... Zatruta woda. Zatrute jedzenie. Jo. Dwa zamachy na twoje życie. I jeszcze diabeł na dodatek. Wystarczy?
  - Co? Nie rozumiem.
  - Przecież to są twoje urojenia...
  - Moje urojenia! - prychnąłem zacząłem się śmiać,, bo to już było śmiechu warte: wszystkie jej domysły podejrzenia okazały się zwykłym nieporozumieniem, więc śmiałem się z całego serca. - To są fakty! Fakty! Fakty! Tak konkretne jak gwóźdź w bucie. Jak słońce na niebie. Jeśli tego nie rozumiesz, to o czym my rozmawiamy? Dyskurs ze ślepym o kolorach! Ja ci przedstawiam fakty, w najlepszej wierze, a ty zamiast się z nimi liczyć mądrze się do nich ustosunkować, zwłaszcza że to fakty niebłahe, znaczenie ich lekceważysz, nieopatrznie pozbawiasz je treści, gorzej... Znacznie gorzej, bo ja mówię o faktach, a ty sama na ich tle wymyślasz Bóg wie co... Więc posłuchaj... Jo zamknęli w piwnicy. Za żelaznymi drzwiami. Takimi, że wyważyć ich nie sposób. Milicja umyła ręce znikła. Wszyscy się ulotnili. Sergiusz stracił głowę nie wie, jakim cudem przyjść dziewczynie z pomocą. Tymczasem tamci muzyką zagłuszają jej krzyk... To są fakty, niestety. Rozumiesz? Pogardzane przez ciebie fakty. A widzisz! Mowę ci odebrało?
  - Daj mi się zastanowić - ucięła spytała po chwili - Skąd to wszystko wiesz?
  - Był telefon.
  - Ach, to ty na biednego Sergiusza tak krzyczałeś przez telefon, aż tutaj było słychać. Myślałam, że to z radia, znów ci skonfiskowali reportaż awanturujesz się z tego powodu. Tymczasem to Sergiusz ci zawinił. Nie dosyć, że zechciał tam pojechać, to tyś go zrugał w podzięce.
  - Tylko tyle masz do powiedzenia?
  - A co mam mówić?...
  - Nic. Nic... - rzekłem chociaż chciałem zmilczeć, nie mogłem się powstrzymać. - Może to lepiej, że nie uświadamiasz sobie tego zupełnie.
  Podniosła na mnie pytające spojrzenie. -- Czego znowu? - szepnęła.
  - Niedługo możesz stracić córkę. Nie czujesz, jak minuty biegną? A może już ją straciłaś?
  - Och, uciec! - zawołała ukryła twarz w dłoniach. - Uciec z tego domu!
  Nie rozumiałem, do czego by się ten jej okrzyk miął odnosić, jeśli do Jo, to był bez sensu, bo przecież Jo z domu nie uciekła, wymknęła się, ale nie uciekła, a jeśli odnosił się do niej samej, do Heleny, to też był pozbawiony sensu, bo dlaczego uciekać z domu, kiedy właśnie nasz dom to ostatnia oaza spokoju bezpieczeństwa na tym świecie groźnym, zdradliwym czyhającym na naszą zagładę. Lecz tyle rozpaczy było w tym okrzyku, jakby Helena wiedziała - o czym ja wiedziałem od dawna - że nie sposób uciec, bo nie ma dokąd uciekać! Nasz dom znalazł się w stanie oblężenia, okrążony przez całe kontynenty wrogości. Żadna ucieczka się nie uda, tak jak nie można uciec z batyskafu zawieszonego w głębi mórz. nie znalazłem nic na pociechę. Tylko głaskałem Helenę po włosach.
  - Dziękuj Bogu, że masz dom. Gdzie znajdziesz lepsze schronienie? Nie ma gwarancji, że nie zechcą wtargnąć do naszego domu, niestety, nie ma żadnych gwarancji jeśli mam być szczery, obawiam się, że prędzej czy później do tego dojdzie, o ile nie pozbędą się nas w inny sposób, ale na razie... na razie jest pod naszym dachem rzeczywisty spokój.
   - Powtórz to.
   - Co mam powtórzyć?
   - Niech jeszcze raz usłyszę. Więc dla ciebie to rzeczywisty spokój? To wszystko, co się tutaj dzieje? A dla mnie - wiesz, co to jest? Dla mnie to rzeczywista makabra.
   - Zgadzam się z tobą.
   - Ty się ze mną zgadzasz?...
   - Naturalnie. Życie w zagrożeniu... w nieustannym zagrożeniu... tak jak nam przypadło w udziale... to okropieństwo... Masz rację. I musimy przygotować się na najgorsze... Ale dopóki żyjemy, musimy zrobić wszystko, co w naszej mocy, aby nie pozwolić zlikwidować się tak łatwo... To ich ulubione słowo: zlikwidować, takie słóweczko-cacuszko, wiesz o tym?
  - Boże święty. Dlaczego mnie to spotkało?
  - Nie trzeba rozpaczać. Nie trzeba. Jestem z tobą. Będę cię ochraniał bronił. Nie puszczę cię samej na ulicę, nie odstąpię na krok. W ogóle wprowadzimy nadzwyczajne środki ostrożności... Może będziemy zmuszeni do pozostania w domu. To się jeszcze okaże. Zależnie od tego, co oni na naszą zgubę wymyślą. Ale my mamy głowy na karku. Idzie o to, aby przetrzymać zaledwie kilka dni. To nie potrwa długo... Bo wojna wisi na włosku. W tej chwili toczą się rozpaczliwe tajne konferencje, z których nic już nie wyniknie, to ostatnie podrygi przegranej dyplomacji... A na wszystkich wyrzutniach świata gotowe do odpalenia rakiety międzykontynentalne... “Poseidon"... “Polaris"... “Minuteman"... “MIRV"... krocie, krocie innych... czekają na sygnał! I sygnał nadejdzie! Trzymają to w największej tajemnicy, aby uniknąć koszmarnej paniki. Ale sygnał nadejdzie. Najdalej - za trzy, cztery dni... Mam o tym poufną wiadomość z dobrego źródła., Wiem to od aniołów-centurionów. Przed nimi nic się nie ukryje, znają każdą najpilniej strzeżoną tajemnicę. Musiałem ci to powiedzieć, abyś wiedziała, jaki nas czeka los... jestem z ciebie dumny, że przyjęłaś to tak pięknie, z taką godnością. Choć widzę, co się w tobie dzieje. Ale sądzę, że byliśmy razem szczęśliwi. to musi starczyć za całą pociechę. Tak, Heleno, to nasze dni ostatnie... Któż by pomyślał. Mój Boże.
  Milczała ukrywszy twarz w dłoniach. Słyszałem, jaki zegar u sąsiadów, o piętro niżej, wybija dźwięcznie w nocnej ciszy godzinę jedenastą. Za dnia nigdy nie było go słychać. Krótki mu pozostał żywot - trzy, cztery dni - bo przecie zginą sprzęty Helena ocknęła się powiedziała z nagłą determinacją:
  - Zadzwonię do twojej matki.. Niech wsiada w pociąg przyjeżdża natychmiast. Nie mogę sama brać odpowiedzialności..
  - Ani mi się waż! Co to za pomysły? Za dużo sobie pozwalasz! Nie wydawaj tu żadnych dyspozycji, bo to nie twoja rzecz. Od wydawania dyspozycji jestem ja. I ja kieruję naszymi sprawami. Zwłaszcza w tak krytycznych chwilach... Matka jest w bezpiecznym miejscu, nic je w tym momencie nie grozi nie pozwolę jej narażać.. Jasne? Chcesz ją wpędzić w sidła tych... tych drani? Nie wystarczy, że wpędziłaś Jo?!
   - Puść, boli... - jęknęła ze łzami w oczach.
  Schwyciłem ją za rękę akurat w tej chwili, gdy wstawała, aby pójść do telefonu, musiałem rzeczywiście ścisnąć bardzo mocno, bo gniew mnie ponosił, a siłę mam taką, że mógłbym łamać kości. Nie spiesząc się zwolniłem uścisk puściłem jej rękę, patrzyłem, jak krzywiąc się z bólu rozcierała nadgarstek, a łzy jej kapały jedną: po drugiej, aż śmieszne w swojej szczodrości.
   - Nie chcę żadnych niesnasek między nami - powiedziałem. - Jesteśmy dobrym małżeństwem. Jesteśmy przyjaciółmi. Zamiast się kłócić, pomagajmy sobie wzajem. Przyszedł ciężki czas... wiele zależy od tego, w jaki sposób będziemy postępować. Popaść w rozpacz to żadna sztuka. Ale to kusi, bo od wszystkiego uwalnia. Nie będziemy tu urządzać ściany płaczu. Trzeba nam męstwa  i odwagi. Godności, zanim nas pogrzebią... Powiedz, czy myślisz o śmierci?
  - Nic nie myślę.
  - To niedobrze. Właśnie pora, aby o tym myśleć. Kiedyś nie mogłem sobie wyobrazić, jak będzie świat wyglądał beze mnie. Tak samo zakwitną drzewa, tak samo trawa wyrośnie, tak samo spadnie śnieg, tak samo gwiazdy wyjdą na niebo, mimo że mnie już nie będzie. Jakże to tak - nic a nic się nie zmieni? Ale pomyślałem, że nie będą to już te same drzewa, trawy, śniegi gwiazdy bo ja, którym je dojrzał podziwiał, już nie istnieję. I drzewom, trawom, śniegom, gwiazdom nie będzie to obojętne, bo byłem czymś więcej niż świadkiem. Tracąc mnie, straciły nie tylko swoje odbicie, ale część swego istnienia. Potem myślałem, że nikomu nie stanie się żadna krzywda, bo umieranie jest samym życiem gwiazdy też zmarnieją. A teraz... teraz kiedy uświadamiam sobie, że nie zostawię tu błękitnej planety, tylko stertę zgliszcz popiołów, w której przeżyją karaluchy, mógłbym umierać bez żalu cieszyć się, że wraz ze mną ginie cały nasz świat... Tymczasem wcale się nie cieszę, bo mimo wszystko było mi tu dobrze chciałbym, aby inni, którzy przyjdą po mnie, też zaznali życia... Wiesz, co zrobię? Wkradnę się do rozgłośni, do emisji programu. Obezwładnię spikera. podam przez radio na cały świat wiadomość, że wojna nuklearna ma wybuchnąć za trzy dni! Może to ich powstrzyma. Cały świat stanie na nogi zapewne znajdą się takie siły, znajdą się ludzie, którzy potrafią udaremnić ten międzynarodowy spisek! Nie damy się zniszczyć jak tabuny bydła przeznaczone do uboju. Obwieszczę tę wykradzioną sztabom straszliwą wiadomość zawołam do mikrofonu: Ludzie, ratujcie swoją błękitną planetę! Jeśli to nie poskutkuje, wówczas nie ma już żadnych nadziei... Ale musi poskutkować, więc zrobię to bez względu na koszta. Myślę, że mnie rozumiesz zgodzisz się bez wahania, abym to uczynił, choćbym miał życiem przypłacić. Tak trzeba. To mój obowiązek. Zgadzasz się ze mną? Masz jakieś zastrzeżenia?
  - Nie, nie. Tylko... - zawahała się. - Tylko nie wiem, kiedy stałeś się tak wielkim megalomanem.
  - Jak to?...
  - A tak. Najpierw uświadamiasz mi, że drzewa, trawy, śniegi, gwiazdy, co tam jeszcze, od ciebie zależą bez ciebie nie mogą żyć... Mało tego. Chcesz, aby twój głos zaważył na dziejach świata! Ty się zastanów, czy nie jesteś śmieszny?
   - Zapominasz, że zapłacę za to głową.
   - Właśnie. Chciałbyś, aby po wiek wieków mówiono tobie: to ten, który za cenę swojego życia uratował ludzkość. Drugi Zbawiciel. Sława wiekopomna ci się marzy. I to wszystko, mój drogi. To wszystko. Ani przypuszczałam, że mam męża o tak skromnych ambicjach.
  - Co to w ogóle ma do rzeczy? Bzdury gadasz. Nic z tego, co sobie wykoncypowałaś, ani mi przez myśl nie przeszło! Nie o mnie tu chodzi. I moją osobę możemy zostawić na boku. Czas ucieka. Trzeba działać szybko. Perdculum in mora, rozumiesz? A ty mi głowę zawracasz swoimi popisami z psychoanalizy. Możesz się nimi wypchać. Jeśli nie pojmujesz, w czym rzecz, to lepiej milcz nie zabieraj głosu. Ważą się losy świata... Teraz pojmuję, o jakiej misji mówił mój Dostojny Rozmówca...
  - Kto taki?
  - Ktoś. Nie musisz wiedzieć. Nigdzie nie jest powiedziane, że masz wiedzieć o wszystkim. Nic już nie jest tak ważne jak czas. Czas. Każda sekunda. Za wszelką cenę muszę dzisiaj dostać się do rozgłośni stanąć przed mikrofonem!
  - Teraz? W nocy?
  - Właśnie w nocy. Najlepsza pora.
  - A któż to będzie słyszał? Wszyscy śpią.
  - Nie cały świat śpi. Na drugiej półkuli jest w tej: chwili pełnia dnia. A poza tym, dzień czy noc, czuwają wszystkie agencje, rozgłośnie, nasłuchy. Na całym globie. Nie ma co zwlekać. Na mnie pora. Chodź, podaj mi kurtkę. bądź zdrowa. -
  - Zaczekaj do rana.
  - Nie wolno mi czekać. Zapomniałaś, ile to nieszczęść spadło na ludzi przez głupią opieszałość? Albo prze kunktatorstwo? Nie należę do tych, co tak długo wahają, aż wreszcie nic nie uczynią. Jak działam, działam. Gdzie moja kurtka?
  - Chwileczkę. Odpowiedz mi najpierw na jedno pytanie... Nic cię już w domu nie trzyma?
  - Są ważniejsze rzeczy niż dom.
  - Niedawno mówiłeś coś wręcz przeciwnego.
  - Może mówiłem. Nieważne. Na mnie czas.
   - A Jo? Zapomniałeś?
  Stropiłem się zaskoczony bardzo jej pytaniem, bo rzeczywiście konieczność wypełnienia mojej misji, obwieszczenia bliźnim, że zbliża się zagłada, uśpiła moją trwogę o Jo, tak jakbym naprawdę zapomniał, a przecież nie zapomniałem, to tylko jedna emocja wyparła drugą, a teraz obie stały się we mnie równie silne nieustępliwe, lecz trwoga o Jo była niejako pilniejsza, jeśli tak można powiedzieć, bo skłamie, kto rzeknie, że bliższa mu ludzkość niż własne dziecko. pomyślałem: Boże, cokolwiek się z nią stało, niechaj się dowiem, bo oczekiwanie na wyrok to męka ponad siły. Niechaj los będzie łaskawy dla córeczki mojej.
   - Ja bym nie pamiętał o Jo? - powiedziałem do żony. - Masz zdrowie dłużej czekać? Bo ja nie mam.
  Niech będzie, co ma być... Bądź przygotowana na wszystko. Chodź. Zaraz się dowiemy...
   - Skąd się dowiemy?
   - Z radia. Dawno mogliśmy to zrobić, ale się bałem... Tak, bałem się. Radio powie, co się dzieje z Jo, przy pomocy zaszyfrowanych piosenek.
  I włączyłem odbiornik. Zdawało mi się,, że w tej sekundzie, gdy z zapartym tchem naciskałem klawisz, spełnia się przeznaczenie, którego żadna siła na niebie ni na ziemi nie będzie w stanie odmienić. I tak się stało, bo wiedziałem, że inaczej stać się nie może. Oniemiałem nie ufając własnym uszom. I nachyliłem się nad radiem, jakbym chciał wchłonąć w siebie wszystkie barwy, wszystkie odcienie tej melodii, tych dźwięków, tych słów, podniecony niepewny jak człowiek, którego spotyka tak niespodziane szczęście, aż budzi w nim wątpliwości, czy go przypadkiem nie oszukują, czy to nie figiel podły albo złośliwa igraszka. Ale był to zaiste dar niebios słyszałem furkot skrzydeł wzlatującego anioła, anioła dobroci, pocieszenia miłosierdzia.
  - Słyszysz?... - zawołałem do żony, ściskając jej ręce. - Mój dobry Boże... Słyszysz, co grają?
  - Jakaś angielska piosenka.
  - Tak. Najcudniejsza piosenka o... powrocie do domu! Słyszysz? “It's good to touch the green, green grass of home..." Nareszcie! Mój Boże.
  - A co te słowa znaczą?
  “Jak dobrze dotknąć zielonej, zielonej trawy u progu swego domu..." Rozumiesz, on wraca do domu, do swoich opisuje wszystkie swe wrażenia, Bliscy go witają... Richard... Mary.. Czy to nie cudowne? Tak jak my zaraz powitamy Jo!
  - No, pora by była rzeczywiście. Do kazałam jej wrócić przed jedenastą, a już dawno zamknęli bramę. I sama zaczynam się niepokoić.
  - Teraz, kiedy mamy taki dobry sygnał z radia? Kochanie, przecież masz czarno na białym, że Jo wraca do domu! Wiesz, co nam dają do zrozumienia?..
  - No, co takiego?
  - Nie udał się spisek. Teraz mogę ci powiedzieć. Chcieli porwać nasze dziecko. A tu figa z makiem! Nie udało się. Rozumiesz?... Heleno, co się z tobą dzieje? Ty mi wyglądasz, jakbyś się licho wie czego bała! Ty mi wyglądasz na śmiertelnie przerażoną!... Dlaczego? Mówię ci: Jo wraca do domu! Nie umiesz się ucieszyć?... Nie potrafisz się cieszyć tak jak ja? Och, śpiewałbym... Śpiewałbym jak ten Anglik: It's good to touch the green..."
  O Jezu! Co on? Do czego on zmierza?... - wyszeptałem zrobiło mi się słabo, jakbym miał dostać mdłości, bo to było wobec mnie już zbyt okrutne, to było więcej, niżbym się spodziewał. Taka miara szyderstwa mogła zatruć najodporniejszego. A więc po to była cała radość tej piosenki, abym biegł za nią jak za przynętą znienacka skąpał się w czarnej rozpaczy finału. Bezwzględni dranie posłużyli się tak przewrotnym podstępem. Bo to była pożegnalna pieśń skazańca. Skazali moje dziecko na śmierć.
  - Co się znowu stało? Dlaczego tak zbladłeś?
  - Rozwalę to radio!...
  - Zostaw. Zgaszę. Przed chwilą tak się cieszyłeś.. Tak ci się podobała ta piosenka...
  - Oszuści. Bezwzględni, zimni dranie. Ci, co ją nadawali.
  - Ale dlaczego?
  - Bo na koniec facet śpiewa, że wszystko bujda... ze to tylko mu się śniło - powiedziałem nie mogąc wyjawić jej całej prawdy.
  - Bujda? Przecież sny się nieraz urzeczywistniając Sny nie są żadną nieprawdą.
  - Dlatego lękałem się włączyć radio... Nie potrafisz czytać zaszyfrowanych piosenek. Tych sygnałów, które są dla mnie oczywiste... Spodziewałem się, że przyjdzie najgorsze... Przeczuwałem. I przyszło. Teraz go rozumiem - podniosłem rękę do czoła, aby otrzeć zimny pot. Zawsze go rozumiałem, ale nie w tym stopniu. Tego wielkiego biedaka...
   - Kogo? Anglika?
   - Nie. Jana z Czarnolasu. Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim, moja droga Orszulo... moja droga córeczko, tym zniknieniem swoim...
   -  Och, przestań, ty kabotynie!
   - Coś ty powiedziała?
   - Grasz przed ludźmi! Grasz przede mną. Grasz przed sobą. Ciągle grasz!... Ty nie masz uczuć. Zwykłych, szczerych, naturalnych. Ty odgrywasz swoje wydumane przeżycia... kosztem tych, którzy na to patrzą. Ohyda! Nie zdajesz sobie sprawy, jakie to ohydne?
  - Boże, jak ty mnie krzywdzisz.
  - Tobą trzeba potrząsnąć. Ocknij się! Otrzeźwiej wreszcie. Kto kogo tu krzywdzi? Znęcasz się nade mną z zimną krwią. Za co? Jak długo jeszcze?
  - Więc to tak? Tego się doczekałem!... Ochraniam cię, jak mogę, na ile tylko mnie stać. Wziąłem na siebie wszystko, abyś tylko ty, broń Boże; nie ucierpiała... taką mam za to podziękę. Milczałem. Nie pisnąłem ni słówka. Zacisnąłem zęby. Ale dość już. Dość. No to wiedz... To nade mną pastwią się znęcają... - urwałem, aby stłumić szloch, który we mnie wzbierał. Niechaj nikt, nawet ona, nie zobaczy moich łez. Niechaj ten przeklęty świat, przez który mój mózg zamienił się w krzak ognisty, sczeźnie bez śladu, bez śladu, bez śladu.
  Poczułem przyjemne ciepło jej dłoni, wzięła mnie za rękę bardzo łagodnym głosem zapytała, kto się nade mną znęca. Dlaczego? Kto taki?
  - Oni. Nie rozumiesz? - szepnąłem. - Oni.
  - Jacy oni?
  - Lepiej nie wymawiać ich imienia nadaremno.
  - To szepnij mi na ucho.
  - Ale nikomu ani słowa, pamiętaj.
  - Zgoda.
  Dobrze... Moi prześladownicy
  - Jacy prześladowcy?
  - Nie prześladowcy, tylko prześladownicy. Są gorsi od prześladowców. Bo prześladowców możesz się w końcu pozbyć, tak czy inaczej, a prześladowników nie pozbędziesz się wcale. Prześladowcy to jak zwykła choroba, a prześladownicy to - rak.
  - Wytłumacz mi to jaśniej. Czyżby oni siedzieli m tobie?
  - Jak to.. we mnie? Cóż ty, dziewczyno, uważasz, że jestem pomylony? - żachnąłem się, aż fotel zaskrzypiał. - Milczysz?
  Milczała. Nic nie mówiła. Milczała.
  - Wiesz, paradne to twoje milczenie.
  - A cóż mam mówić? - szybko odwróciła wzroki jakby chcąc ukryć swoje spojrzenie. - Czekam, co mi powiesz, o tych., tych... prześladownikach.
  - Otóż posłuchaj. Mam oczy, widzę spostrzegane. Mam uszy. I kilka innych zmysłów. Widziałem, co się wokół mnie działo w mieście. Chwilami coś pięknego, a chwilami istne okropieństwo... Gdybym ci opowiedział, co wyprawiało się od samego rana, na ulicach, na placach, w radiu, w parku, gdzie chcesz, pojęłabyś, do czego prześladownicy są zdolni... Wszystko na mojej skórze.
  - A cóż oni robią?
  - Już zrobili. Przed chwilą wybiła północ, słyszałaś?.,I Porwali nam Jo!
  Jakby nie słyszała moich słów, tak jakby nic się niej; stało, ale wiedziałem, że słyszała dobrze, tylko dalibóg nic nie rozumiała - ani porwania, ani atomowej zagłady, ani tego, co mówiłem o prześladownikach. Wprawdzie słuchała uważnie, lecz z dziwną rezerwą - jeśli z powątpiewaniem, to w co tu było wątpić? - rezerwą, która stawała się nieznośna, zwłaszcza dla kogoś tak impulsywnego, szczerego jak ja, wpatrzonego w nią, szukającego współczucia, zrozumienia. Więc tak wygląda twoja samotność, pomyślałem. Mówisz do bliskiego człowieka, z którym przeżyłeś w doli niedoli dwadzieścia lat, a on cię nie rozumie, bo z całą świadomością, z rozmysłem i  wyrachowaniem nie chce cię zrozumieć, aby nie dzielić z tobą twojej biedy, abyś był sam ze swoim lękiem, nędzą i  rozpaczą. A przeto stał się niczym wyklęty, napiętnowany, wyklęty, nadający się do duchowego leprozorium czy Bóg wie do czego. W każdym razie - odmieniec, pomyleniec, lichowieco, a przecież nie byłem żadnym odmieńcem, tylko zdrowym, normalnym mężczyzną, którego znała nie od dziś, bo związała z nim swoje życie. I kiedy patrzyłem tak na nią, skurczoną w fotelu, z napięciem obserwującą moje gesty, ruchy, słowa, jakby patrzyła na dziwoląga, który jej się objawił, ogarnął mnie dojmujący żal, że stałem się jej obcy, żal nad sobą samym tęsknota za łąką porzuconą w dzieciństwie, pełną dmuchawców, na której bym się położył ukrywszy twarz w trawie zapomniał, zapomniał o wszystkim. Śledziłbym mrówkę na zielonym źdźble, a potem pasikonika przyczajonego w chaszczach, które wydawały mu się dżunglą, - zasnąłbym. Cudownym snem bez snów. Dotknięciem ręki obudziłby mnie ojciec, którego kości pokutowały nie wiadomo gdzie, ale wtedy ani on, ani ja, nikt nie wiedział, że będą tak kiedyś pokutowały. Wtedy wszystkie zrządzenia losu były już blisko, ale jeszcze tak daleko, wtedy dopiero się zaczynało moje szczęsno-nieszczęsne życie. Wygnali mnie z dzieciństwa tak rychło, że nie zdążyłem się opamiętać. I na dobrą sprawę nie mam dokąd wracać: taki mi pozostał ciasny lichy skraweczek wspomnień. Więc patrząc na nią skuloną w fotelu, śledzącą podejrzliwie każde moje poruszenie - a zacząłem się obawiać, że każde moje słowo, Bóg raczy wiedzieć: dlaczego? - myślałem o tej łące szczęśliwości, bo to było jedno z nielicznych moich wspomnień, jakie mi na dojrzałe lata pozostały. czułem na twarzy muśnięcia traw, a przed oczami - dmuchawiec roniący puszek na wietrze. Taką łąkę chciałem pokazać Jo, gdy była małą dziewczynką. Wspomniawszy o tym, usłyszałem, jak wszystko we mnie woła jej imię, powtarza jej imię - całą moją rozpacz. Teraz, kiedy było już za późno na cokolwiek prócz rozpaczy, której nikt nie zechce ze mną dzielić. Wszyscy bowiem stali się zimni bezwzględni jak prześladownicy, nawet moja własna żona, przed którą nie udało mi się skryć w trawach mojego dzieciństwa. Znowu bierze mnie za rękę z niedorzeczną troskliwością pyta, czy nie chciałbym się położyć, odetchnąć trochę. Odetchnąć, kiedy nie ma Jo?, jak ona sobie to wyobraża?, ale ja nie chcę się położyć z kolei pytam:
  - Lubisz dmuchawiec?
  - Nie rozumiem... - patrzy na mnie wystraszonymi oczami, jakbym powiedział Bóg wie co. Gdyby się tak wystraszyła, kiedy mówiłem o porwaniu Jo, zrozumiałbym, ale teraz? Czegóż ona się lęka, na litość boską, z jej nerwami musi być coś nie w porządku.
   - Taki dmuchawiec na łące - mówię łagodnie.
  Nie odpowiada. Sięga po papierosa widzę, że ręce jej się trzęsą. Szybko pstryka zapalniczką, zaciąga się. Pochyla głowę dając znak, że zaraz mi odpowie, długo nad czymś myśli.
  Nie rozumiałem jej zachowania muszę przyznać, że już wcześniej tego wieczoru niektóre przejawy jej postępowania wydały mi się osobliwe. Dlaczego poszła do swojego pokoju? Dlaczego odmówiła mi miłosnej pociechy? Dlaczego nie przejmowała się Jo? Jakby nie tylko miłość do niej straciła, ale nawet zwykły instynkt macierzyński. Dlaczego chciała dzwonić po moją matkę? Przecież wszystko to było dziwaczne, nienaturalne bez sensu. A teraz zastanawia się mozolnie w takim skupieniu, jakbym jej postawił pytanie o istotę bytu, a nie o polny dmuchawiec. Tak, jej sposób bycia stał się doprawdy niepokojący. Czyżby ukrywała coś przede mną? Jakąś tajemnicę? Coś, co nie daje jej spokoju? Otóż to właśnie. Prześladownicy! Chyba jestem na dobrym tropie. Nie, tylko mnie dobrali się do skóry. W sekrecie przede mną napastują moją biedną żonę!... A ona, nie chcąc przyczyniać mi zmartwień, milczy znosi bez słowa tę potworną plagę. Więc to w tym rzecz. Jakże mogłem był taki ślepy! Jakże mogłem nie przewidzieć ich bezwzględnej chytrości, skoro bez osłonek zadeklarowali swoją do nas nienawiść, gdy zostało mi powiedziane wyraźnie, słowo w słowo - twoja żona, córka ty. Tak zostało powiedziane. to jest brzemię naszego losu. Dlatego ona milczy, biedna, dlatego tak długo milczy. I moja miłości zwyczajna a niezwykła, codzienna a nieposkromionej znowu była przy mnie, znowu była miłością całego życia. Jak kropla deszczu na płatku róży, czułość nad czułościami wezbrała we mnie dla tej jasnowłosej, piękne! kobiety, której milczenie wypadło mi uszanować. Odezwała się wreszcie.
  Lecz jej słowa nie przyniosły mi otuchy ani pocieszenia, tylko jeszcze bardziej zagrały mi na nerwach, bo najpierw mówiła o tym, żeby tylko doczekać do rana, tak jakby z zimowym słońcem przyjść miało wybawienie, a potem, że z bożą pomocą otrząśniemy się z tej biedy, byleby nie zwlekać z kuracją, skutecznym mądrym leczeniem, bo są teraz środki nadzwyczajne, które każdemu pomogą nie ma się czego bać, tylko poddać się leczeniu z ufnością dobrą wolą, a potem, że trzeba poszukać zaufanego lekarza, na pewno taki się znajdzie, który... Tutaj jej przerwałem, wielce zaniepokojony.
   - Lekarza? - spytałem. - Co ci jest? Co ci dolega?
  Serce? Nic mi o tym nie wspominałaś... Dlaczego? Dlaczego tak długo ukrywałaś przede mną swoją chorobę?
  Pamiętaj, nie rób tego nigdy więcej! Może to tylko nerwica? Nic się nie martw. Jutro zaprowadzę cię do jednego z najlepszych warszawskich kardiologów. To staruszek wprawdzie, ale jeszcze z lwowskiej szkoły, ma ogromne doświadczenie. Ci starzy lekarze widzą całego pacjenta, nie rozkładają go na nerki, serca, trzustki, wątroby co tam jeszcze, dla nich pacjent to żywy samoistny człowiek, a nie seryjny medyczny casus. I rzeczywiście środki są dziś nadzwyczajne, które każdemu pomogą, masz rację. Profesor cię zbada zobaczysz, że...
  Teraz ona mi przerwała, wpadając w słowo z głuchym uporem.
   - Serce mam zdrowe. Nic mi nie dolega. Wszystko wykoncypowałeś, Krzysztof. Nie o sobie mówiłam, rozumiesz? Nie o sobie mówiłam przed chwilą.
  I patrzyła na mnie z napięciem, z ostrą zmarszczką między brwiami, bardzo niezwyczajną na jej gładkim czole.
   - Aha, rozumiem - powiedziałem. - Więc to jednak prawda...
   - Co takiego? O czym mówisz? - spytała z popłochem, jakbym niepojętą rzeczy koleją budził popłoch niemal każdym swoim odezwaniem. Biedaczka, nie umiała sobie poradzić z nieszczęściem, które na nią spadło, stąd ta lękliwość. Ogarnąwszy ją ramieniem, przytuliłem jej głowę do swojej piersi.
   - Wiem, jaka jesteś biedna. Jeśli kogoś spotka taki los, człowiek raptem zostaje samotny, opuszczony, nawet wbrew miłości najbliższych, sani na sam z tym, co spadło nań jako okrutne przeznaczenie, tak... Kto mógłby to odczuć lepiej niż ja? Ja wiem wszystko... Przyznaj się, tak jak mnie napastują cię prześladownicy... Prawda kochanie? - Drżała coraz silniej w moich ramionach ta kim ptasim drżeniem, kiedy czuje się trzepotanie serc pragnącego uciec stąd na zawsze. - Prawda, mój ptaszku? To są właśnie prześladownicy... Ci, co już nas nigdy nie opuszczą. Ani mnie, ani ciebie... będą się nad nami znęcać, tak jak znęcają się teraz nad tobą... cieszyć się z naszej udręki... Torturować nasz umysł, wyobraźnię, uczucia... drwić z naszego lęku, przerażenia rozpaczy... Tak, to właśnie prześladownicy... Przypisani nam na całe życie. Z czyjej woli? Tego nie dowiemy się nigdy. To sekret universum. Bytu, istnienia. Zostaliśmy wybrani, tak wybiera się skazańców na katorgę... Czy potrafimy znieść takie życie? Czy to w czymkolwiek będzie do życia podobne? Prześladownicy, pamiętaj, znają się na psychologii, będą dozować, stopniować męczarnie, abyśmy nie otępieli na wszystko, abyśmy podrygiwali z bólu jak zwierzęta doświadczalne uderzane prądem... A potem przejdą do czegoś w rodzaju wiwisekcji nawet nam ust nie zamkną kneblem, aby nacieszyć się tym... wycciem, tym w niebo bijącym naszym wrzaskiem... Ale widzisz, kochana moja, do tego nie dopuścimy, nie damy im tej satysfakcji... Kiedy poczujemy oboje, że zbliża się ta chwila, gdy rzecz przekroczy miarę... Uciekniemy im, pokażemy, że nie da się bez końca grać na naszym przywiązaniu do życia, że takie życie jest nam zbędne, choć oni myślą, że będziemy go się kurczowo trzymać do ostatniego wrzasku... zaskoczymy ich tak, jakby na odlew dostali w pysk! Zostaną z otwartą gębą... A my pójdziemy za góry, za lasy, po wszystkie czasy. Widzisz, mam tu zapas proszków nasennych, starczy dla nas obojga.
  Tak mówiłem, a jeszcze wiele słów cisnęło mi się na, usta, bo chciałem wyrazić całe moje dla niej współczucie cały swój żal, że przyjdzie nam umrzeć tak młodo, a zarazem myślałem o naszej córeczce wszystko we mnie skręcało się z bólu. Bałem się spojrzeć w okno, bo znałem tych barbarzyńców wiedziałem - jeśli będę tam patrzył, ujrzę za oknem głowę Jo wbitą na długą spisę, zastygłą z przymkniętą powieką, kołyszącą się krwawo wśród gwiazd. Lecz o tym zmilczałem, tylko ściskając w ręce fiolkę mówiłem: - Tak, tam będziemy szczęśliwi - Tam pamięć znika bezpowrotnie. Co złe, co straszne, co okrutne, idzie w całkowite zapomnienie. Warto tu umrzeć, aby tam się narodzić. Nie ma innego sposobu. Kochana moja. Umrzemy, aby zacząć nowe życie...
  - Daj mi te proszki - powiedziała wyciągając rękę.
  - Jeszcze czas - odparłem. - Jeszcze czas... Nie musimy się spieszyć aż tak bardzo.
  - Już mi je daj.
  - Jest szansa, że Jo wróci.
  - Więc nie oddasz mi tych proszków?
  - Nie. Pod żadnym pozorem.
  - A może mi wyjaśnisz, co się w ogóle stało z lekarstwami? Potrzebowałam dziś trochę kropli miętowych. okazało się, że wszystkie lekarstwa zniknęły z domu! Oo to za siła nieczysta? Wiesz coś o tym? Daj mi te proszki.
  Pokręciłem głową.
  - Daj mi te proszki.
  - O nie. Sam zadecyduję, kiedy przyjdzie pora. Ty mogłabyś popełnić błąd, ale ja go nie popełnię. Mam do czynienia z prześladownikami dłużej niż ty lepiej wyczuwam ich zamiary. Ja będę wiedział dobrze, kiedy wybije nasza godzina.
  - Oddaj mi te proszki.
  - Wykluczone. Nie jestem despotą, ale prawo decydowania o naszym losie pozostanie przy mnie. Taki jest porządek rzeczy. W końcu to ja za ciebie odpowiadam.
  - Naprawdę tak myślisz?
  - A jakżeby inaczej?
  - Jeśli sam za siebie nie odpowiadasz?... Cicho, obiecałeś nie przerywać! Sam nie wiesz, co zrobisz za chwilę. Do czego cię popchnie twoja chora wyobraźnia. Krzysztof, to nie żarty. Możesz zrobić rzecz straszną, sami o tym nie wiedząc... Cicho, nie skończyłam!
   - To mało?! Mało?! - krzyczałem. - Wystarczy, aż nadto! - zerwałem się z fotela. - A zatem... - wykrztusiłem potrząsając pięścią. - A zatem prześladownicy cię przekonali, że jestem niepoczytalny!
  - Krzysiek, przestań! Przestań! Przestań na litość boską...
  - Przecież... - żachnąłem się zdumiony jej wybuchem. - Przecież muszę ci wyjaśnić, o co chodzi...
  - Ja już wiem, o co chodzi. Wiem, mój kochany. Wszystko wiem. Nie męcz się nie tłumacz mi więcej.
  - Ale to nie jest takie proste, bo pamiętaj...
  - Pamiętam, mój drogi. ty też pamiętaj, zapamiętaj sobie dobrze, że nie odczuwam do ciebie żadnego wstrętu, rozumiesz? Broń mnie, Panie Boże. Dlaczego miałabym czuć do ciebie wstręt, mój biedaku? nie powoduję się żadną podejrzliwością. Wierz mi. Czy rozumiesz, co do ciebie mówię?
  - Zadzwoń do milicji. Zawiadom, że Jo wyszła z domu dotychczas nie wróciła...
  - Już ja się z tą smarkulą policzę.
  - To ja jestem winien, że siłą nie zatrzymałem jej w domu, wiedząc, co ją może spotkać. Miałem jedno dziecko i nawet jego nie upilnowałem. Taki ze mnie ojciec.
  - Usiądź. Nie biegaj po pokoju. Nie jesteś wilkiem w klatce. Musisz tak krążyć w kółko?
  - Muszę. Jak chodzę, trochę mniej boli.
  - Co cię boli?
  - Czy kiedykolwiek dowiemy się, co stało się z Jo.  Kamień w wodę. Tak będzie, zobaczysz.
Tak, ta noc była jak pieniąca się zmora. Jakby rozpruł się worek lęków, obsiadły mnie całego i nie sposób się z nich otrząsnąć, bo zanim się spostrzegłem, przedostały się do krwi, szpiku, stosu pacierzowego, mózgu, gruczołów chłonnych, zakaziły mnie gruntownie i całkowicie.
Nie miałem cienia wątpliwości, iż działam w rzeczywistym świecie poszerzonym tylko o nowy wymiar, który istniał i czekał na mnie, choć o nim przedtem nie śniłem. 
  Wszystko, co niemożliwe, okazywało się możliwe. Nawet rozpacz przeżywałem w upojeniu! Czułem się jak odkrywca archipelagów na ciemnym morzu świadomości - nowych zjawisk, nowych doznań, nowych przeżyć, nowych olśnień, drżałem z fascynacji, mimo że płaciłem za to sowitą monetą cierpienia mimo że nad całym tym wielkim olśnieniem wisiały stężone opary koszmaru. Najwspanialszym odkryciem było to, że nie ma niemożliwości! Wszystko jest możliwe wszystko może się zdarzyć. Zupełnie jakbym rozbił głupią klatkę determinizmu nareszcie wyszedł na świat jako prawdziwy homo sapiens. Ewolucja gatunku dopiero we mnie dojrzała: widzę to, czego inni nie widzą, rozumiem to, czego inni pojąć jeszcze nie potrafią, słyszę to, czego inni usłyszeć nie są w stanie. Dojrzałem dojrzałością swoją jak kluczem otworzyłem całkiem nowy wymiar, okryty dla innych tajemnicą. Czterdzieści lat kształciłem swój umysł, charakter, wyobraźnię, nie zdając sobie sprawy z rzeczywistego celu, dla którego to czynię, a przecież czyniłem to, aby wreszcie dostąpić wtajemniczenia. Tak, moja zasługa, choć niewątpliwa, była wszakże nieznaczna, gdyż nie ma wątpliwości, że zostałem wybrany na wzór pomazańca. Coś na kształt palca bożego nakreśliło na moim czole signum. wtenczas otworzyłem powieki, nowo narodzony, aby oczy moje olśniło prawdziwe universum, na którym wszystko, co niemożliwe, okazywało się możliwe. całkowicie naturalne. Zgodne z nowym porządkiem rzeczy. Tak naturalne, jak śmierć słońca, które mogło zemrzeć po drodze nie wstać jutrzejszego ranka. w tym nowym, prawdziwym a wspaniałym świecie, choć podszytym moją trwogą lękiem, które powinny ustąpić jak niegroźne uczulenie, gdy się z odmienioną rzeczywistością otrzaskam, w tym nowym świecie zaiste stałem się wreszcie kimś, indywidualnością nie bez znaczenia, a nie zwykłym radiowym reporterkiem. Spotkało mnie bowiem coś wręcz cudownego. Przeczuwałem w sobie moce demiurga, budziły się dopiero drżałem na myśl o tym, kiedy się objawią kiedy za ich przyczyną wszystkich swoich wrogów, prześladowników cały ich pomiot szatański, strategów wszystkie ich rakiety zmiotę z powierzchni ziemi. Albowiem czułem się wprawdzie udręczony prześladowany bez miłosierdzia, ale zarazem - o czym oni nie wiedzieli! - władny dokonać czynów, które zmienią oblicze świata na wieki całe, a może po wsze czasy. Jako homo sapiens z prawdziwego zdarzenia, wykwit własnego gatunku, przeczuwałem swoją potęgę. Potęgę mózgu, który potrafi uruchomić moce nadprzyrodzone. Zostanę bowiem dopuszczony do władania nimi. Spełnię wieki marzeń, osiągnę to, do czego inni na oślep dążyli poprzez gusła, zaklęcia magię. Wszechmoc w stanie czystym. gdybym tylko zechciał dać wyraz swojej nienawiści, gdybym tylko zapragnął, zemsta moja byłaby straszna, a kronikarze musieliby spisać nową biblię okropieństw, od których by włos siwiały.
  Ale było mi to wstrętne, pachnące wszechmocą bożą. Wszechmoc boża wydawała mi się zawsze okrutna, więc pragnąłem, aby moja wszechmoc okazała się surowa, gdy trzeba, ale zawsze miłosierna. Nie użyję jej w złym i niegodnym celu. Z chwilą gdy ją otrzymam, pierwszym moim obowiązkiem będzie przepędzić z Ziemi głód. O strategach już mówiłem, rozprawię się z całą bezwzględnością, rozbroję wszystkie arsenały, w które wpakowali nasz ciężko zapracowany majątek. Nie darmo zostałem wybrańcem, widać liczono na mój przyrodzona altruizm. Cóż by się działo, gdyby któregoś z prześladowników obdarzyć taką mocą? Finis mundi! Wiedziano jednak, komu ją powierzyć, na kim można polegać kto nie zawiedzie, zostało to trafnie skalkulowane los padł właśnie na mnie. W fałszywej skromności nie będę wołał: non sum dignus. Bo jestem godzien. Akceptuję wybór w przekonaniu, że sprawdzę się jako właściwy człowiek do właściwych zadań, żeby nie mówić podniośle - mąż opatrznościowy, bo czeka mnie ciężka robota, a nie wyżywanie się w napuszonym gadulstwie, intrydze politycznej mocarstwowej tromtadracji, z czego słynął niejeden mąż opatrznościowy. Czekały mnie takie porządki, jakich od czasów antycznych jeszcze nie przedsiębrano. Ogólnoświatowa stajnia Augiasza. Daleko mi do herosa, ale ręce mi nie opadają. Potrafię to zrobić. Lecz na razie dyskrecja obowiązuje. Znam sposoby, ale się nimi nie pochwalę, bo będę musiał je stosować sprytnie, przemyślnie, z fantazją nie bez ryzyka, lecz miejmy nadzieję - skutecznie, trwale z całkowitym pożytkiem.
  Jestem praktykiem z wyzwoloną wyobraźnią, a o to przecież chodzi w tej całej kabale. Potrafię przewidywać, ze sztuki przewidywania rodzi się zawsze dobra mądra polityka. Słowem - właściwy człowiek do właściwych zadań... Mój Dostojny Rozmówca milczał, choć myślałem, że odezwie się z gratulacjami, czekałem na jego głos, jednakże nic, nie odezwał się ani słowem, może później, jednak czułem, iż mój wybór albo moja nominacja, by rzec bardziej urzędowo, były zapewne jego zasługą, jeśli nie w zupełności, to przynajmniej w znacznej mierze; kto jak kto, ale on pewno do tego rękę przyłożył. Sądząc z naszej pierwszej jedynej, jak dotąd, rozmowy pokładał we mnie duże nadzieje uczynił przecież tę brzemienną aluzję do mojej przyszłej misji, którą to misję tak opacznie miałko pojmowałem. Dalibóg, któż by się spodziewał, że czeka mnie taka rola taka odpowiedzialność? Byłem wtedy adeptem, nowicjuszem, który mało rozumie jeszcze mniej przeczuwa. Trzeba było tylu doświadczeń, abym dojrzał, dojrzałem zaiste w stężonym czasie. Bo upatrzyli we mnie właściwego człowieka. Poddawali próbom być może długo jeszcze będą poddawać, lecz uświadomili mi moje posłannictwo niebawem powierzą mi moc, która w oczach śmiertelników uchodzić będzie za nadprzyrodzoną.
  Nie powiem, ożyła we mnie wielka duma - trudno, aby człowieka nie napawało dumą przekonanie, że świat będzie musiał się z nim liczyć - ale jednocześnie wiedziałem, że jestem tylko narzędziem. Narzędziem czyjejś sprawiedliwości. Czyjej? O tym zamilczmy. Ale na pewno zgodnej ze zdrowym rozsądkiem umiłowaniem życia. Zresztą czy warto milczeć, skoro powiedzieliśmy już tak wiele? Skoro nietrudno się domyślić?... Oczywiście zostałem tajnym agentem. (Secret Agent K.) Tajnym agentem arcytajnego sprzysiężenia działającego pod kryptonimem, którego ze zrozumiałych względów nie zdradzę, więc nazwijmy je czymś w rodzaju Międzynarodówki Mózgów. to musi starczyć za całą informację, więcej mi powiedzieć nie wolno. Nie ujawnię ani jej składu, ani jej sposobów działania, w ogóle niczego nie da się ze panie wyciągnąć ani perswazją, ani przekupstwem, ani torturą, ani na żadną inną modłę, zostałem na taką okoliczność całkowicie przysposobiony. To znaczy, gdybym chciał zdradzić jakąkolwiek tajemnicę narazić Międzynarodówkę Mózgów na jakąkolwiek szkodę, zanim zdążę mrugnąć, zostanę spalony na popiół. Widziałem, jak to wygląda... Pokazano mi. Ujrzałem na ścianie, tuż obok portretu żony, projekcję - siateczkę moich nerwów, pajęczynkę taką, rozżarzoną do granic wytrzymałości! wiedziałem, struchlały z trwogi, że wystarczy odrobinę zwiększyć napięcie, abym spłonął w mgnieniu oka. Dość, że modliłem się z taką żarliwością jak w chwili przedśmiertnej, jeszcze nie opuszcza mnie groza..
  Nie wiem, czy wówczas ważył się mój los zaiste jedno westchnienie dzieliło mnie od śmierci, czy też była to tylko bezwzględna demonstracja tego, co mnie czeka, gdybym się sprzeniewierzył. W każdym razie dano mi nauczkę, której nigdy nie zapomnę. trudno mieć im za złe. Ostatecznie nie szło o to, aby napędzić mi strachu, tylko uświadomić temu, kto został powołany do Międzynarodówki Mózgów, że musi ona zabezpieczyć się przed zdradą potrafi w tym celu zastosować środek niezawodny. Zbyt wielką mieliśmy robić robotę, aby pozwolić na to, żeby nasze możliwości sposoby działania zostały przechwycone, choćby przez prześladowników, zamienione w narzędzia zastraszenia, cierpień, nieszczęść, zbrodni terroru. Na przykład wiem, że kilkoma impulsami mógłbym schaotyzować komputer sterujący ruchem na największym lotnisku świata, ale stokroć lepiej wiem, że nigdy nie użyję swojej mocy do tak koszmarnego celu. to jest gwarancja, dzięki której zostałem powołany do MM jako Tajny Agent Dobrej Woli, bo tak trzeba by mnie określić, w nomenklaturze międzynarodowej - Secret Agent of Good Will (SAGW).
  Wbrew temu, co można by zbyt pochopnie mniemać moja działalność nie będzie ani wdzięczna, ani bezpieczna, bo praktyka uczy, że najchętniej przybija się do krzyża dobroczyńców. Zwłaszcza że zasady wcielane w życie przez MM rugują partykularyzm, szowinizm, nacjonalizm, egoizm, sobkostwo, zawiść, przymus, wyzysk, terror, głupotę. Tej ostatniej chyba nigdy nie wyrugują, ale dobrze, że nasza organizacja ma wiele ideałów osiągalnych jeden nieosiągalny, fatalnie, gdyby było na odwrót. Zresztą można prosperować na nieosiągalności, znamy niejeden tego przykład. Tak czy owak, muszę się zastanowić nad programem swojego działania, aby mi nie przeszkodził pośpiech zrozumiały u człowieka, któremu dano tak nieograniczone moce, że chciałby zrobić wszystko naraz. A materia jest przecież delikatna, bo każdy zamiar trzeba wykonać bez obalania rządów przelewu krwi, tak jakby nic się nie stało, ale w efekcie rządy będą musiały pozamieniać się same, przynajmniej te, które stracą grunt pod nogami. Trzeba więc działać cicho z ostrożna, bo inaczej zrobi się taki bałagan, że nikt nie odróżni, gdzie wschód, a gdzie zachód. Może nie zaczynać od dzieł uniwersalnych: uporanie się z głodem, rozprawienie się z prześladownikami, tylko zacząć skromniej? I pomyślałem, że jestem małego ducha. Z takim nastawieniem nic nie zdziałam, siłę rozmienię na drobne - zimno mi się zrobiło, kiedy uświadomiłem sobie, w jaką bym wpadł pułapkę jak fatalnym krachem skończyłaby się moja misja! Przecież za trzy dni ma paść sygnał dla wszystkich rakiet na wszystkich wyrzutniach! Jakże mogłem o tym zapomnieć? Alarm dla planety Ziemia! Ratujcie nasze dusze! Periculum in mora. Nie, nie zapomniałem o tym ani przez chwilę. Tylko zanim ogłoszę alarm, muszę wiedzieć, czy mogę przystąpić do niszczenia rakiet, czy mi starczy dalekosiężnych impulsów - podejrzewam, że będzie to wspólna akcja całej Międzynarodówki Mózgów w pojedynkę nic nie zdziałam - a zatem nie wolno mi zacząć bez porozumienia z moim Dostojnym Rozmówcą, bez jego rozkazu lub aprobaty. Nie pojmuję tylko, dlaczego On tak długo uparcie milczy? Niepodobna, aby nie zdawał sobie sprawy, z jaką niecierpliwością czekam na jego odezwanie się, na jego głos. Już kilkakrotnie usiłowałem Go wywołać, ale moje próby okazały się daremne, gdyż nie znam sekretnej częstotliwości telepatycznej, dzięki której nawiązał kontakt ze mną. Samo pragnienie koncentracja, wywoływanie Go z uporem co minutę, a potem co trzydzieści sekund, nie wystarczyły niestety do nawiązania łączności. Jestem jednak dobrej myśli nie wątpię, że mój DR odezwie się do mnie. Nikt mnie o tym nie poinformował, ale mam pewność, że cały mój organizm psychofizyczny znalazł się pod nieustanną kontrolą aparatury rejestrującej - doskonalszej niż dla kosmonautów – i w centrali znają nie tylko moje tętno, ale rytm myśli. Ponawiane przeze mnie sygnały musiały zostać zarejestrowane nie przeminą bez echa mimo późnych godzin nocnych. Działalność w Międzynarodówce Mózgów nie zna urzędniczych rygorów, tam każdy czas jest dobry. Ktoś czuwa, aby spać mógł ktoś. Więc wiedzą, że SAGW wzywa centralę prosi o kontakt z DR, bardzo pilne, most urgent, powtarzam: bardzo pilne, most urgent, OVER.
  - Krzysztof, słyszysz, co do ciebie mówię?
  - Tak, ale w tej chwili nie przeszkadzaj. Jestem bardzo zajęty.
  Potrząsała mnie za ramię.
  - Słyszysz, Jo wróciła.
  - Ach tak? To dobrze - powiedziałem. - Niech idzie spać. Jutro się nią zajmę. Teraz mam ważniejsze sprawy na głowie.
  Za minutę, jeśli nie nadejdzie odpowiedź, trzeba będzie znów uruchomić radiotelefon. pomyśleć, że mój mózg był wyposażony w tak świetne urządzenie, doskonałe do porozumiewania się na duże odległości, a przez tyle lat wcale o tym nie wiedziałem!
   - Sergiusz chce z tobą porozmawiać.
  Rzeczywiście, mój brat stał w progu spoglądał na mnie z bardzo dziwną miną, jakby go ktoś wystraszył, doprawdy nie wiem dlaczego. Otworzyłem ramiona. Jeśli czegokolwiek mógł się obawiać, to przecież nie mnie. Żona wymieniła z nim szybkie spojrzenie - dopiero później przekonałem się, co się za tym kryło - wyszła zostawiając nas samych.
  - A, Sergiusz! Niechże cię uściskam. Wyświadczyłeś mi, bracie kochany, wielką przysługę nigdy ci tego nie zapomnę - zawołałem, bo trzeba było go pochwalić, choć od tego momentu, gdy poczułem w sobie moce nadprzyrodzone, wiedziałem, że Jo włoseczek z głowy nie spadnie.
  - Straszyłeś mnie przez telefon, pamiętasz? - powiedział Sergiusz. - Wytłumacz mi, o co ci chodziło?
  - Nieważne.
  - Gadałeś tak, jakby ktoś miał Jo zamordować.
  - Wszystko się odmieniło sprawa nieważna.
  - Podobno rozpaczałeś tutaj, że Jo nie żyje. Tak mówi Helena.
   - A rozpaczałem. Ale układy się zmieniają zmieniły się całkowicie na moją korzyść. Wszystko dobre, co się dobrze kończy.
   - Więc komu się naraziłeś kto ci grozi zemstą?
   - To już nieważne. Szkoda czasu tym się zajmować.
  Wiesz, co się wydarzyło przedwczoraj w Stanach Zjednoczonych? Na całym wschodnim wybrzeżu ustał nagle dopływ elektryczności. Zgasło światło w miastach, miasteczkach, osadach, portach, lotniskach, na ulicach, w domach, szpitalach, salach operacyjnych. Stanęły windy w drapaczach chmur, pociągi w tunelach metra, fabryki, zgasły telewizory. Kilkadziesiąt milionów ludzi znalazło się w całkowitych ciemnościach! Wiesz, co myśleli? Byli przekonani, że zaczyna się atak atomowy! Wojna nuklearna. Trwało to kilka godzin. Wyobrażasz sobie, co ci ludzie przeżyli? Później podano do wiadomości, że była to kompleksowa awaria systemu energetycznego. Może ktoś w to uwierzył. Ale ja nie wierzę. Bo to był rzeczywiście znak ostrzegawczy... Rozumiesz, Sergiusz, do czego zmierzam? W ciągu trzech dni należy się spodziewać ataku atomowego.
  Oczekiwałem, że zaniemówi z wrażenia, ale on roześmiał się klepnął mnie w plecy.
  - Chłopie, nie masz poważniejszych zmartwień?
  - Nie wierzysz?
  - Oczywiście. Bo nigdy do tego nie dojdzie. Zastanowiła mnie jego odpowiedź: czyżby mój brat miał
  również coś wspólnego z Międzynarodówką Mózgów wiedział o jej zamierzonych przeciwdziałaniach? stąd czerpał taką pewność? Musiałem to zbadać, więc spytałem z wymownym naciskiem:
   - Dzięki komu?
   - Wróble o tym ćwierkają od dwudziestu lat. Dzięki równowadze strachu.
  Nie, nie miał nic wspólnego z Międzynarodówką Mózgów, po prostu należał do tej wielkiej rzeszy utrzymywanej w nieświadomości, rzeszy, którą my ustrzec musimy przed zagładą; lepiej, żeby sobie poszedł, bo mnóstwo trzeba zrobić, aby świat nie stanął w ogniu, mój czas zaczął się liczyć na wagę złota.
  - Wybacz, Sergiusz, ale mam jeszcze coś do zrobienia.
  - Nie przesadzasz przypadkiem z tą robotą? Zaraz będzie druga w nocy.
  - Umiem pracować do białego rana.
  - Dawno bym poszedł, bo na siódmą muszę lecieć do biura... Ale Helena życzyła sobie, abym z tobą porozmawiał...
  - W jakim celu?
  - Myślę, że jest trochę przewrażliwiona na twoimi punkcie... Bo przecież gadasz do rzeczy, prawda? Oczywiście nie o to chodzi, tylko tak mi się powiedziało. Widzę, że jesteś znacznie spokojniejszy niż wtedy, kiedy rozmawialiśmy przez telefon. A że tak się denerwowałeś... Czasem ni stąd, ni zowąd napadnie człowieka lęk, ja to rozumiem. Po prostu przepracowałeś się, bracie, nie bierz się po nocy do żadnej roboty, tylko wal do łóżka... Aha, podobno używasz jakichś proszków nasennych. Pokaż, co to za świństwo.
   - Nie nasenne, tylko od bólu głowy. w ogóle na; przemęczenie - skłamałem. - Angielskie. Kupiłem je ostatnim razem w Londynie. Świetnie działają, ale zostało już tylko kilka sztuk, więc muszę oszczędzać.
   - No to w porządku. A zamiast tych proszków zafunduj sobie urlop. Trzymaj się. Jutro do was zadzwonię. - Uścisnął mnie na odchodnym dorzucił: - nie przejmuj się, że Amerykanom spaliły się żarówki!
  Nareszcie wyszedł, zabrał mi tyle cennego czasu. Musiałem czym prędzej nadrobić nie zawinioną zwłokę. Drżałem z niecierpliwości. Należało się uspokoić, więc przemierzyłem kilkakroć swój pokój od biblioteki do drzwi, zgasiłem duże światło, a zapaliłem sprzyjającą skupieniu lampę na biurku. Starałem się pozbyć wszystkich zbędnych myśli, co nie było takie łatwe, ale wreszcie się z tym uporałem. Po czym usiadłem w fotelu, zamknąłem oczy, skupiłem się, czując, jak z sekundy na sekundę koncentruję się coraz głębiej, aż mój mózg otrzymawszy właściwy impuls nadał radiodepeszę: “SAGW wzywa centralę! SAGW wzywa centralę! Proszę o kontakt z DR! Pilne! Very urgent! Proszę o kontakt z DR Powtarzam. SAGW prosi o kontakt z Dostojnym Rozmówcą! Bardzo pilne! OVER!"
  Tym razem spodziewałem się rychłej odpowiedzi, niestety oczekiwałem daremnie. W moim wyczulonym mózgu gotowym przyjąć choćby ulotny sygnał, przedłużała się zupełna cisza jak na zamarłym morzu, które to zjawisko żeglarze nazywają sztilem. Kto tego nie przeżył, nie może mieć wyobrażenia, co znaczy taka cisza w mózgu. Rodzi się podejrzenie, a potem strach, że mózg wyparował, ulotnił się. Można umrzeć z przerażenia, dopóki człowiek nie uświadomi sobie, że to tylko spokojna toń a pod spodem kłębią się algi, wodorosty, jamochłony, ryby, skorupiaki mątwy. Centrala milczała.
  Wyjrzałem na korytarz sprawdziło się moje podejrzenie - żona zaciągnęła Sergiusza do kuchni coś tam szeptali za przymkniętymi drzwiami. Niewiele mnie to obeszło, bo miałem ważniejsze rzeczy na głowie niż ich wzajemne konszachty. Do tego stopnia nie byłem ciekaw, o czym tak gorączkowo szepczą, że nawet nie próbowałem nadstawić ucha. Strużka światła spod drzwi Jo! Byłem przekonany, że dawno już śpi; czyżby zasnęła przy nie zgaszonej lampie? Z impetem otworzyłem drzwi żachnąłem się, bo ktoś podskoczył na łóżku z krótkim “ach!" napotkałem wyraziste oczy Jo, podobne do oczu matki. Moje od prześladowników wybawione dziecko. Biorąc ją w ramiona tuląc myślałem: córeczko, córeczko, ileś ty mnie zdrowia kosztowała, nie daj Panie Boże, ale nie powiem ci tego, cicho, sza, to mój sekret, bo nie twoja to wina, tylko prześladowników, obyś nigdy o nich nie usłyszała, oby nigdy więcej nie mieli do ciebie przystępu, uchronię cię przed nimi. Zaledwie to pomyślałem, znienacka odezwał się głos: “Nie uchronisz. Nie masz żadnej mocy ani władzy. Jesteś niczym!" Ten sam głos, który po raz pierwszy usłyszałem w Alejach Ujazdowskich. Nie zmienił się ani trochę, zimny szyderczy. Wiedziałem, co się stało. Zawiódł doskonały system bezpieczeństwa, wypracowany przez Międzynarodówkę Mózgów, choć jego odporność uchodziła za absolutną. Prześladownicy znaleźli szczelinkę w zwojach mojego mózgu od razu wsączyli swój jad. Groźna rzecz się stała. Poczułem wielbi niepokój. Nasz system zawodzi. Świadczy to o przemożnych środkach, jakimi władają prześladownicy. O ich niezwykłej sile, którą przedwcześnie zacząłem lekceważyć. Ścierpłem do szpiku kości.
  - Tatusiu!
  - Co?
  - Mówię mówię, a ty się nie odzywasz.
  - Co mówisz?
  - Chciałam cię przeprosić. Tak późno wróciłam do domu. Dobry jazz był w ogóle fajno. Ale mama puściła mnie do ciebie, powiedziała, że bardzo źle się czujesz... Co ci jest, tatku?
  Czekała na moją odpowiedź, patrząc na mnie wielkimi oczami. Ale zanim zdobyłem się na słowo, aby jej wyjaśnić, że czuję się jak ryba w wodzie, a reszta to nieporozumienie - nasłuch w moim mózgu odebrał radiodepeszę: “Tu Centrala! Central System calling! SAG odezwij się! Powtarzam. SAGW, odezwij się! OVER!' Pomyślałem: brawo! W lot wyczuli niebezpieczeństwo. Zarejestrowali dywersję prześladowników. I natychmiast spieszą mi z pomocą. W radości wielkiej zawołałem:
   - Tu SAGW! Tu SAGW! Słyszę was. Odbiór!
  Cisza. Tylko córka krzyknęła nagle, chwytając mnie za ramię tak mocno, że palce jej się wpiły.
  - Tatuśku, co ty mówisz?!
  - Cicho! Keep your mouth shut.
  - Dlaczego?
  - Cicho! Do jasnej cholery. Ani mru-mru.
  Ni stąd, ni zowąd zaczęła się trząść. Twarz przerażona. Oczy okrągłe. Ale nie miałem czasu przejmować się tym. Umykał mi kontakt z centralą. Skupić się za wszelką cenę. Ukryłem twarz w dłoniach, ścisnąłem skronie, łokcie wsparłem na kolanach, zgarbiony, napięty, koncentrowałem się, przeszkadzał daleki łoskot nocnego tramwaju, kciukami zatkałem uszy, ale nie doleciał żaden sygnał, nie dotarł z centrali, nie słyszałem nic prócz własnego tętna. Zatrważająca cisza w eterze odbierana przez mój daremnie myszkujący mózg. Na dodatek Jo zaczęła mnie głaskać po głowie.
   - Dość tego! - zawołałem. - Przez ciebie straciłem dziś zdrowie, smarkulo głupia! Miałaś nie ruszać się z domu! Prosiłem cię o to, nie pamiętasz? Więc żebyś sobie dobrze zapamiętała, że masz słuchać ojca!...
  Uderzyłem ją w twarz. Nie zdążyła się osłonić. Upadła na poduszki. Powtarzała jęcząc: o Jezu, nic nie widzę, o Jezu, nic nie widzę. Zrozumiałem, że zdarzyło jej się pierwszy raz w życiu dostać w twarz, to tak mocno, to właśnie ode mnie. Przestała jęczeć, ale wciąż trzymała się za głowę, a potem ostrożnie obmacywała podpuchnięty policzek. Przychwyciłem jej załzawione spojrzenie, pełne oszołomienia.
   - Mogłeś... mnie... zabić - wykrztusiła.
   - Nie ma obawy. To ci dobrze zrobi. Od jutra nie wolno ci ruszyć się na krok bez mojego zezwolenia. Będę cię odprowadzał przyprowadzał ze szkoły. Nie wytrzeszczaj oczu. To co, że maisz siedemnaście lat? Tak samo do miasta będziesz chodzić pod opieką matki albo moją.
  - Tatusiu, ja się boję. 
  - Czego?
  - Ciebie się boję - wyszeptała naciągając kołdrę pod brodę jak mała dziewczynka ogarnięta strachem.
  - To dobrze - uśmiechnąłem się. - To już Biblia zaleca. Ojciec to groźne słowo.
  - Ale ja nigdy...
  - Właśnie. To był mój błąd wychowawczy, że nigdy się mnie nie bałaś. Od jutra jesteś pod moją ścisłą kuratelą. Pamiętaj. To wszystko na razie. Nie mam więcej czasu. A teraz śpij dobrze. Gaszę światło. Dobranoc.
  Wróciłem do swojego pokoju. Żona ścieliła mi tapczan. Było to całkiem zbyteczne. Nie potrzebowałem snu. Nie ma czasu do stracenia. Trzeba działać, a nie spać. Tymczasem ona od razu z namową: połóż się, jesteś zmęczony. Wcale nie jestem. Góry mógłbym przenosić, a ty mi opowiadasz, że jestem zmęczony. Przecież trzeba spać, mówi, sen ci dobrze zrobi. namawia mnie, jakby nie słyszała moich słów. Gdyby każdy był tak naładowany energią jak ja, świat doznałby oszałamiającego przyspieszenia z sekundy na sekundę zmieniał się na lepsze, Amazonki zaczęłyby nawadniać Sahary, pszenice wykwitłyby na piaskach. A ona mnie posyła do łóżka! Mnie, człowieka, którego mózg może przekształcić świat. dlatego nigdy nie zaśnie. W jego przez ewolucję wykształconych zwojach kryje się moc, przy której blednie potęga chwała.
  Oto on. Oto mój mózg. Pracuje na wszystkich częstotliwościach, uruchamia wszystkie zakresy, rejestry kody, z szybkością laserowego promienia śle impulsy, które trafiają w czaszki polityków, ekonomistów, strategów. Prześwietlają je na wylot przecinają te gordyjskie węzły, których tyle się zaplątało w ich przeciążonych, duszących się mózgach. Dają im powietrze świeżą krew. Nowe idee. Pomysły. Inicjatywy. Obracają każdą ich myśl na pożytek człowieka. stało się!... Na wszystkich częstotliwościach, na całej rozpiętości MHz odezwały się hymny narodowe, najpierw wielkich mocarstw, potem God Save The King, Marsylianka, stałem wyprężony, przejęty dreszczem ,i dumą, oto dostojne tony Vande Mataram, Indie się przyłączyły!, cała Azja!, afrykańskie tam-tamy!, hymn Brazylii, Ekwadoru, Hondurasu, wielu nie rozpoznawałem, po rodzaju muzyki mogłem się domyślać, z jakich to stron świata, przebijały gdzieś z bardzo daleka tony niezwykłego instrumentu, przypominającego mrdangam, pomyślałem, że to któryś z mędrców Dalekiego Wschodu przesyła mi hołdy, odezwały się dzwony Wiecznego Miasta, dźwięk z niedosiężnych głębin spiżu, ale wciąż czekałem na pieśń, która powinna zwieńczyć te wszystkie hymny narodowe. Grano je na moją cześć. Rzecz niespodziewana, bo któż by się tego spodziewał? choć wrażenie było ogromne, nie rozczuliłem się. Nie było we mnie cienia próżności. Duma szła w cuglach zdrowego rozsądku. Nie jestem niczyim władcą, tylko służebnikiem narodów. Nikt mi nie zarzuci, że wiem lepiej od nich, czego one chcą. Ale znam ich złą miarę znam ich miarę dobrą. Wiadomo, co będę popierał ku czemu skłaniał, a co będę tępił czego zabraniał jako Secret Agent of Good Will, Tajny Agent Dobrej Woli (SAGW alias TADW). Nie wolno mi tego uczynić, ale wolałbym grać w otwarte karty. Teraz kiedy zostałem uznany przez rządy świata. Zresztą z tym uznaniem, choć nadal grają hymny, rzecz jest problematyczna. Każdy będzie się starał wywrzeć na mnie swój wpływ, nakłonić do swoich zamiarów interesów. Moja niezależność stanie się zewsząd zagrożona. Obronić ją to mój główny obowiązek. Inaczej zasupłam się, uwikłam, spętam sam dla siebie stryczek ukręcę.
  Jestem ponadnarodowy. Nawet mój własny naród będzie musiał to zrozumieć. Mój własny naród, który nie odezwał się nie uznał mnie do tej pory, choć zdążyły to zrobić nawet Ekwador Honduras, ale wiadomo przecież, że najtrudniej zdobyć uznanie wśród swoich. Doleciał hymn Sarawaku, tam wieść o mnie dotarła. Cóż mogę obwieścić w tak podniosłej chwili? Powiem prosto. Zrobię, co do mnie należy. To straszna robota. Kto chce, niech nazwie ją misją. Będę ją spełniał do ostatniego tchu. W imię solidarności ludów. A ha boku oświadczam, nie do protokołu - co z tego wyniknie, diabli wiedzą, tak zabagniliście ten świat!
  I wtem słyszę tę pieśń, na którą czekałem. Teraz już jestem spokojny. Oto powstałem wraz z wyklętym ludem ziemi, wraz z tymi, których gnębi głód. Trzymam głowę podniesioną, a pięści zaciśnięte. Ja, z Międzynarodówki Mózgów. Uratuję Błękitną Planetę. Sprowadzę urodzaj dla ciała ducha. Niech kwitnie życie... - Stoisz jak słup! Stoisz jak słup! Krzysztof! Krzysztof! - To ona woła piskliwie niepotrzebnie. - Cicho, kobieto. Nie słyszysz, co grają? - Nie, nic nie słyszę. - Więc wyjaśniam szeptem: - Najpierw grali hymny wszystkich narodów, a teraz Międzynarodówką. - stoję wyprostowany, silny, pełen wiary w przyszłość, w skuteczność swoich poczynań, aż pieśń milknie powoli. słyszę jeszcze brawa. Wielkie, spontaniczne brawa: Trochę gwizdów. Zawsze znajdą się opozycjoniści malkontenci. znów brawa. Owacja. Ogromna owacja! Podnoszę rękę, ale nie dopuszczają mnie do słowa. Wściekła owacja, mało mi głowy nie rozsadzi. Choćbym wołał, nic nie usłyszą. To już nie poklask wybrańców, to lud się przyłączył. Trąbki syreny jak na stadionie. Wiwaty. Sto lat. Wiwaty. For he's a jolly, good fellow. Mo-ło-diec! Wiwaty. Raptem cisza, jakby szablą uciął. Niewyobrażalna cisza. Jestem jak dzwon, który przestał bić, a jeszcze wszystek wibruje. Teraz powinienem przemówić. - Sama się połóż. Źle wyglądasz. Idź spać. - Boże, kobiety są w życiu nieodzowne, ale biada nam, gdybyśmy im pozwolili uczestniczyć we wszystkim. - Idź już. Idź. Zostaw mnie samego. - Nieledwie wypycham ją za drzwi. - nie podsłuchuj - dorzucani na pożegnanie. Szkoda, że nie ma w drzwiach klucza. Zamknąłbym się na cztery spusty. Muszę zaimprowizować swoją mowę inauguracyjną. Nie mam dwudziestu łebskich sekretarzy, którzy by ją sporządzili. Ale może to lepiej. Będzie mieć wszelkie zalety spontaniczności, będzie tak szczera, jak tylko być może. W dodatku mam radiowy głos o ujmującym brzmieniu, a to wiele znaczy. Mowa inauguracyjna. Włączę tylko magnetofon, aby ją zapisać na pamiątkę. To nie żadna próżność z mojej strony, lecz potrzeba dokumentacji na wypadek, gdyby mi ktoś zarzucił, że powiedziałem to, czego nie powiedziałem. Pamiętam, że nie wolno zaczynać od żadnych chrząknięć, mlaśnięć westchnień, tęgo mnie dawno nauczono tylko jasno czysto:
  “Obywatele Świata! To ja mówię do was. Słyszycie mój głos. A oto, co chcę wam zakomunikować... Z punktu widzenia systematyki biologicznej człowiek jako gatunek należy do typu strunowców, podtypu kręgowców, gromady ssaków, rzędu Naczelnych, rodziny człowiekowatych. Jeśli to trudne nie od razu przemawia da wyobraźni pamięci, powtórzę dla tych, którzy chcieliby zanotować: strunowiec, kręgowiec, ssak, naczelny, człowiekowaty. W porządku. Idźmy dalej. Obywatele Świata! W obrębie Naczelnych należy człowiek do podrzędu tak zwanych małp Starego Świata, czyli małp wąskonosych, odznaczających się (w odróżnieniu od małp amerykańskich, czyli szarokonosych) wąską przegrodą nosową, ogonem całkowicie uwstecznionym lub nie mającym zdolności chwytnych oraz swoistym wzorem zębowym (w każdej połowie szczęki 2 siekacze, 1 kieł, 2 przedtrzonowe 3 trzonowe). Obywatele Świata! Zaglądajcie do encyklopedii! A ci z was, którzy czytać nie potrafią, niechaj słuchają radia albo - jak się da - patrzą w telewizor... Z trzech rodzin - kontynuuję - małp wąskonosych: zwierzokształtnych, człekokształtnych (czyli antropoidów) człowiekowatych, ta ostatnia - uwaga, słuchacze! - reprezentowana jest przez jeden tylko żyjący gatunek, którym jest właśnie człowiek rozumny! Homo sapiens (kopalny współczesny)... To mówię do was ja! Słyszycie mój głos. rozumiecie, że nie wypieram się pokrewieństwa z wami.
  Ja nie zwierzokształtny, nie człekokształtny, tylko do szpiku kości człowiekowaty! współczesny W dalekiej przyszłości kopalny... Ale nie to chciałem rzec. Przemijanie jest przemijaniem. tyle. Są ważniejsze sprawy nad przemijanie. Moje wasze życie. Nasze życie to najważniejsza sprawa! Obywatele Świata, łączcie się! Pora nastała. Łączcie się! Za wszelką cenę - łączcie się! Aby nie było za późno... Już cwałują konie zagłady Każdy o mocy tysięcy megaton. Ziemia jak orzech trzaśnie. Obywatele Świata, nie trwóżcie się! Oto moje przesłanie. Przesłanie wielkiej nadziei. Albowiem nie zapominajcie, że z ssakami naczelnymi łączy człowieka wiele cech anatomicznych, na przykład DUŻY MÓZG!... w tym cała nadzieja. W MÓZGACH! W MÓZGACH! M! M! Mózgi Świata, łączcie się! Wybiła godzina. Łączcie się! Do wszystkich. Do wszystkich. Do wszystkich. MÓZGI ŚWIATA, ŁĄCZCIE SIĘ!..
  Zrozumieliście, bracia siostry, towarzysze człowiekowatej niedoli? Strunowiec, Kręgowiec, Ssak, Naczelny, Człowiekowaty - niech żyje! Małpa wąskonosa - niech żyje! Niech żyją nasze dzieci dzieci naszych dzieci! Obywatele Świata! Za mną! Z duszy, serca zawołajcie... Niech żyje!...
  Ale nikt się nie odezwał. Nikt a nikt. Jakbym wrzucił kamień w tak głęboką studnię, że z niej nawet plusk nie doleci. Opadłem na fotel wyczerpany mową, którą wygłaszałem w diabelskim napięciu. dziwna gorycz osiadła mi na wargach. Żółć rozczarowania. Wtem usłyszałem upragniony, tak dawno oczekiwany głos. Mój Boże, sam Dostojny Rozmówca! Wielki przypływ szczęścia uniósł mnie całego, lecz niestety na złudną chwilę, gdyż wnet zaczęły bić na mnie poty zimne gorące.
   - Brawo. Ściskam dłoń - mówił spokojnie, prawie szeptem, aż mi ciarki mknęły po grzbiecie. - Gratuluję. Już ja się z tobą policzę. Kto ci pozwolił podburzać, siać niepokój zamęt? Kto cię upoważnił do proroctw? Ja ci pokażę konie zagłady. Spocony szczurku kiepskiej apokalipsy. Puściliśmy ci kilka melodyjek... - To były hymny narodowe, a nie żadne melodyjki. - Właśnie, narodowe melodyjki. Puściliśmy je na próbą, aby przekonać się, jak zareagujesz. No oczywiście przewróciło ci się w głowie. Zacząłeś się uważać za prezydenta Stanów Zjednoczonych. - Krzywdząca mnie nieprawda. Mówiłem we własnym, a nie czyimkolwiek imieniu.  - No, no, no, mam co do tego swoje zdanie. Zacząłeś mowę całkiem dobrze, rzeczowo bez patosu. Konkretnie pouczająco. Widzisz, jak cię chwalę? Nie mam zastrzeżeń do pogadanki antropologicznej. Człowiekowi nie szkodzi przypomnieć, że jest małpą. Czasem to ryzykowne politycznie, ale w tym wypadku mogło być. Tylko trzeba znać miarę. A ciebie poniosło. Stałeś się nieodpowiedzialny. Do tego stopnia, że chciałbyś wszem wobec paplać o Międzynarodówce Mózgów, jakby to była informacja dla mas! Czy ty doprawdy nie zdajesz sobie sprawy, jakie twoja mowa mogłaby wywołać konsekwencje? Jaki popłoch? Jakie zamieszanie?
  - Ekscelencjo!
  - Nie nazywaj mnie Ekscelencją. Nie potrzebuję żadnych tytułów. - Tak jest! O jedno proszę, niech pan będzie sprawiedliwy. Przecież uspokoiłem ich, dałem im do zrozumienia, że my, Międzynarodówka Mózgów, nie dopuścimy do katastrofy. - Tylko tego brakowało! Jakim prawem dajesz takie zapewnienia? Skąd masz gwarancje? - Ufam w naszą moc, panie. - narobiłeś bigosu od Alaski do Madagaskaru! - Więc postawiłem na nogi cały świat? - Na szczęście do tego nie doszło. Każde twoje słowo przechodziło przez nasz system nadawczy. Wyłączyliśmy cię we właściwej chwili. Została zgrabna antropologiczna pogadanka, jak należy. - Z mojej mowy zrobiliście pogadankę?! - Nie tym tonem, proszę was. Tylko nie tym tonem.
  - Przepraszam. Myślałem, że przynależność do Międzynarodówki Mózgów daje mi rzadki w naszym świecie przywilej głoszenia publicznie tego, co... - Nie daje żadnych przywilejów. Prócz przywileju posłuszeństwa. - Co mam robić? - Przede wszystkim nie nadużywać nazwy, która nas jednoczy. Czy słyszeliście, abym nią szastał? Abym jej użył choć raz, tak jak wy co drugie słowo? Jest sekretniejsza niż Top Secret, bo wszystkie Top Secrets nie kryją dla nas żadnych sekretów, są w najdrobniejszych szczegółach dokładnie przez nas rozszyfrowane. Jest to więc, zapamiętajcie, sekret sekretów, tajemnica tajemnic. Jeśli wiecie, jak potrafili czegoś takiego strzec kapłani egipscy, to bierzcie z nich przykład i uczcie się metod, które stworzyli, choć dzieło ich przywaliła głupota świata, czego skutki są nie do odrobienia do dziś, całe wieki marnotrawstwa.
   - Czy oni już wiedzieli?
  - Zapewne. Zapewne tak. W każdym razie ich wiedza o możliwościach, jakie kryje mózg, nie ustępowała naszej, a kto wie, czy nie prześcigali nas pod wieloma względami, można to wnosić z następującego eksperymentu... Mniejsza, was to bezpośrednio nie dotyczy. Rozumiecie, że nie na darmo przywołałem tych wielkich przeobrazicieli.
  - Jesteśmy z nimi w kontakcie?
  Zaledwie padło moje pytanie, usłyszałem coś jakby dzwonki alarmowe, których brzęczenie rozsadzało mi czaszkę, a twarz cała w drgawkach konwulsjach jak u pilota przekraczającego barierę dźwięku. Bałem się, że zemdleję, bo w powietrzu mdleje się w tym momencie. Ale jeszcze bardziej bałem się, że stracę pamięć. Choćbym przez czterdzieści lat nie robił nic innego, tylko dźwigał kamienie mógł wspominać jeno pot łzy, nie wyobrażam sobie czegoś straszniejszego nad utratę pamięci. Zęby mi szczękały. Jeśli chcą mnie ukarać za dociekliwość, za wścibstwo, za wtykanie nosa, to w każdy sposób, błagam, tylko nie ten! Dzwonki milkną. Cisza. Strużka potu spływa ze skroni. Nie mam siły podnieść ręki.
  - Wiesz, co to było? Wiesz, miły adepcie? - Tak, wiem. Nauczka. Trudno. (Krztuszę się, potwornie sucho w ustach, język obolały, krtań obolała, nie mówię, ale szeleszczę.) Czy tak się godzi? Po co? Przecież wystarczy md powiedzieć: nie twoją rzecz. Sam argument wystarczy. Po co ta okropna sztuczka?
  - Chciałeś wiedzieć, adepcie, o czymś, co może będzie, a może wcale nie będzie dostępne twojemu poznaniu. A to właśnie była sztuczka, którą oni już znali. Niech ci to na razie wystarczy. - Jestem przekonany, ze oni istnieją. Jako że czas miniony wcale nie jest miniony, a cechą czasu nie ulotność jest, lecz trwałość. cokolwiek istniało, istnieć będzie zawsze. Tak jak ich mózgi pod ogoloną czaszką. Promieniują energią po dziś dzień. Blisko nam do nich. Może są za ostatnią smużką cienia. Wkrótce się spotkamy. Ale to nie moje sprawy. Wielka nauka czy wielka magia. A także nic, co zahacza o wielką politykę. Tak zrozumiałem wytyczne naszej organizacji wobec mnie. Dlatego też zamiast golonych głów wolałbym spotkać Nefretete. - Interesowny jesteś, adepcie. Żądasz nagrody, zanim cokolwiek dla dobra sprawy uczyniłeś. Ponadto nie interesują nas twoje domysły bardzo laickie, żenujące chwilami wyobrażenia. Masz niestety umysłowość niezbyt oryginalną. rozmowa z tobą - pozwól, że będę szczery - musi być wliczona do moich nie najprzyjemniejszych, nudnożmudnonudnych obowiązków. Rozumiesz więc, że - choć długo się ociągałem - zmuszony jestem ją przyspieszyć, wprawdzie błyskotliwości jej nie dodam, bo to ze zrozumiałych względów niemożliwe, ale przynajmniej tempo, tempo  żwawe.
  Zaczynamy! Policz do stu. z każdą liczbą przyspieszaj! No, jazda, jazda, jazda. Nie liczysz baranów, żeby, spać! No, jazda! Jazda! Szybciej! Nie bój się, nie jesteś pod narkozą, nie usypiam cię! No, liczże! Licz. Przyspieszaj. Przyspieszaj. Liczysz gwiazdy, a niebo mknie, wszechświat mknie, nadążaj za nim! Nadążaj... Czy twoje myśli nabierają rozpędu? - Jak po spirali mkną koziołkują! - Nie uprawiać poezji! Odpowiadać zwięźle. - Tak jest! - Czy myślisz o kilku rzeczach naraz? - Tak, myślę o kilku rzeczach naraz. - Odpowiadać krótko. Nie powtarzać kwestii! - Tak jest, nie powtarzać! - O ilu rzeczach naraz? - Nie wiem, nie potrafię... - Nie ma: nie wiem. Nie ma: nie potrafię. Wiem, bo musisz wiedzieć. Ja wiem, że ty wiesz. O ilu rzeczach naraz? Odpowiadać szybko! - Żona, córka, diabeł, sucho w ustach, prześladownicy, grzyb... - Jaki grzyb? - Atomowy. - Dalej! - Mózg... Mózgowie. Mózgownica. Móżdżek. Wymóżdżone niemowlę. Dzieweczko, pójdź, ja potańczyć chcę. Wiem. Wymóżdżacie niemowlęta. hodujecie ich mózgi. Na różnorakich pożywkach. Osobno, mózgi dyktatorów. Osobno matematyków Fizyków Mikrobiologów. Parazytologów. Dzieweczko, pójdź, ja potańczyć chcę. Co zrobiliście z moim mózgiem?!
  - Żona zostawiła ci szklankę herbaty. Stoi na biurku. Napij się. Nie jest zatruta. Zwilż usta, bo się dławisz. Język ci skołowaciał. - Nie będę nic jeść ani pić, dopóki... - Dopóki co? - Dopóki nie doczekam rozkazu zniszczenia tych kurewskich rakiet! - Nie plugawić języka! Możesz bardzo długo czekać, a bez jedzenia picia szybko zginiesz. - To zginę. - Mój miły adepcie, nie tędy droga. Nie zwalniać biegu myśli! Tracisz przyspieszenie. Tempo! Tempo! Włączaj akceleratory... - Księżyc na ukos przekreślony chmurą. Spojrzyj, okociły się gwiazdy. Człowiek z człowiekiem, góra z górą... Zaiste porzucone drobiazgi. - Nie improwizować! No more poems! Komputery kontrolne nie są nastawione na analizowanie elukubracji wieszczów ich mizernego pomiotu. Dalej! - Gwiazda... Gwiazdka. Gwiazdeczka. Gwiazdusia. Gwiaździątko. Gwdazduchna. Gwiazdusieńka. Gwiazduleńka. Gwdazduś. Gwiazda. Gwizd pizd. Dzieweczkopójdźjapotańczyćchcędzieweczkotyśszczęścieme... Mój mózg. Mój mózg. Co się dzieje z moim mózgiem?
  - Nadaje się na szmelc, adepcie. Nawet pachciarz by go nie kupił. - Należę do ostatniego pokolenia w moim kraju, które pamięta Żydów. Szabas, Kuczki, pejsy, jarmułkę. - Nikt cię o to nie pyta. Dalej! - Podejmę ten wątek w piątek. Dziś potrzebuję kobiety. Może być dójka mlekiem pachnąca. Albo markiza Margerita Goola-goong. Duże usta. Duży biust. Każdą zadowolę. Może być Wenus z Wilendorfu. Tak z pożądania umiera esteta, wielbiciel kształtów kobiecych. Jeśli trzeba, góry wypierdolę. - Dalej! - Co dalej? Wielkie słońce nad Madrytem, stary senior senioritę jebie już czterdziesty raz... - Dalej! Dalej! Wszystkie marzenia. Wszystkie tęsknoty- - Położyć głowę na kamieniu umrzeć. - Na to będzie czas. Do roboty. Do roboty. I nie rozczulać się więcej nad sobą! - Tak jest! Nie rozczulać. Do roboty. Do roboty, panie złoty... Proszę o chwilę odpoczynku. - Wykluczone. - Sekundę, dwie. - Nie będzie żadnego odpoczynku. Nie po to cię trenujemy. - Czy to jest trening kosmonauty? - Dlaczego ci to przyszło do głowy? - Mój kraj nie ma swojego kosmonauty, więc myślałem... - Masz na to ochotę? Ciekawe. Gwałtowna redukcja do wczesnego stadium infantylizmu... Nie denerwuj się. Musieliśmy to odnotować. Jak długo ssałeś palec? - Nie wiem. Nie pamiętam. Wiem tylko, że naznaczył mnie palec boży. - W gównie umazany. - Dlaczego pan to powiedział? - To nie ja powiedziałem. Wydobyłem tylko z twojego mózgu. Archetyp palca w nieświadomości według Junga. - Niech pan nie obraża pamięci tego wielkiego myśliciela.
  - Bez dyskusji! Ze mną się nie dyskutuje. Mnie się słucha. We wszystkim. Swojej indywidualności nie próbuj przeciwstawiać mojej. - Wiem, bo się spalę. Już raz podłączyliście siateczkę moich nerwów do wysokiego napięcia. Widziałem te rozżarzone spiralki. Jak w grzejniku. Śmiechu warte, gdyby to nie był mój system nerwowy! - Basta! Dość o tym. Ciśnienie ci skoczyło od razu. Z takim kosmonautą zalecielibyśmy pół metra nad ziemię. Uważaj, adepcie. Oszczędzaj się trochę. Z medycznego punktu widzenia serce, wątrobę, nerki et cetera masz jak wół. Tylko z nerwami troszeczkę nie w porządku, tak, tak, nie w porządeczku... jeśli cię to interesuje, wchodzi w rachubę wylew krwi do mózgu... - Kiedy? - Ho, ho. Może dziś, może za sto lat. Nie odpowiem. Do roboty! Do roboty. Wszystkie doznania. Wszystkie myśli. - Bóg, Bóg. jeszcze raz Bóg. - Chcesz powiedzieć, synu, że rozmawiasz z Bogiem? - O, nie. Nie. Pan wybaczy. - No to chwała Najwyższemu, bo myśleliśmy, że już kiepsko z tobą. Słuchamy.
  - Widzę ziemię. Widzę całą ziemię. wszechświat. najdalsze, uciekające od nas galaktyki. I nad całym universum się unosi nieobecność boża. Ciemność jest prawem natury, a światło niezwykłym przypadkiem. My sami sumą przypadków. Kombinacją. Nic więcej. - Niezbyt oryginalne. Ale kontynuować. Kontynuować! - Nic już nie widzę. Nic. W mojej głowie wielka luka, rosną w niej szparagi... - Co to znaczy? Skąd to wziąłeś? - Z młodości. Moja młodość była jak baśń, a życie do baśni podobne... Po sinim wołnam okieana, Lisz zwiozdy bliesnut w niebiesach, Korabl odinokij niesiotsia, Niesiotsia na wsiech parusach... Nie słyszno na niom kapitana... - Dość! Aluzja! Niesubordynacja! Odkąd to nie słyszysz kapitana? Odpowiadać! - Aye, aye, sir! Boga niet. Pan jest moim kapitanem. Aye, aye, sir. Chciałem być żeglarzem. Opłynąć Przylądek Trzynastu Wichrów. Celebes zobaczyć. Dziewczęta mórz południowych. Ja, ofiara pękniętego kondomka. Chciałem być lotnikiem. Bokserem. Dalaj Lamą. - Kim jeszcze? - Prometeuszem. Jak moje ciśnienie? - Skacze. - Bardzo? - Tak, bardzo. - Więc potrzebuję lekarza? - Masz go przecie. Ja nim jestem. - Czuję się zaszczycony, panie doktorze. - Cyt! To tajemnica. - Badacie na mnie tę nową broń, która zabija przez podniesienie ciśnienia krwi? Proszę mi odpowiedzieć. - Skąd taki brak zaufania? Po tym wszystkim, cośmy dla ciebie zrobili, adepcie. - To dobre. W Międzynarodówce Mózgów umiera się na wylew krwi do mózgu. Zwykła przypadłość zawodowa. Tak mam to rozumieć? - Poniekąd słusznie. - Mój biedny mózg. Więc jaki przeprowadzacie na mnie eksperyment?
  - Oczyszczenia! W obrębie twojego międzymózgowia, W tylnej części podwzgórza, a więc tam, gdzie leżą ośrodki czynności płciowych, agresji, strachu nadrzędne ośrodki układu współczulnego, nagromadziło się mnóstwo zanieczyszczeń, musimy je usunąć. Również twoja pamięć wymaga przewietrzenia, bo gęsto w niej od zapiekłych urazów. Potworzyły się w dodatku narośle. Wreszcie kora mózgowa, ale to już kosmetyka. W sumie zabieg niełatwy, żmudny, wymagający cierpliwości.. - Pachnie mi to egzorcyzmami, doktorze. - Raczej: generalne porządki dezynfekcja. Idzie o to, aby twój mózg odzyskał pełnię energii. - Przecież rozsadza mnie energia! - Ale nie ta, na której nam zależy. Rozproszona energia nie ma dla nas żadnej wartości.
  - Rozumiem, chcecie wzmocnić bioprądy. Skoncentrować impulsy. Wydobyć z nich potęgę promieni lasera! Dacie mi taką władzę? Pan milczy. Więc nie dacie. Pan kpił ze mnie! wciąż pan kpi. Sam pan powiedział, że mój mózg nadaje się na szmelc! A on, wie pan o tym?, on się pieni, kipi od baniek mydlanych. Niech pan mi otworzy czaszkę. Wyfruną, cały wielki rój! Mieniący się rój baniek. jedna po drugiej rozprysną się w powietrzu! Oto coście zrobili. Oto cała moja energia. Boże święty.
  - Nic ci nie będzie. Szare komórki to nie szampon.
  Wszystko jest w porządku. Opisałeś efekt, który daje chwilowe odciążenie mózgu. Musieliśmy je zastosować dla twojej higieny. Odprężyłeś się, odetchnąłeś, odmłodniałeś o dwadzieścia lat. To dobrze, bo czeka cię ciężka praca, odpowiedzialne zadanie. Walory twojego mózgu są nam mniej więcej znane. Idziemy na pewne ryzyko, ale postanowiliśmy w ciebie zainwestować. Fazę wstępną mamy za sobą, nie chodzi tu o doświadczenie ani doraźną współpracę, to kwestia całego twojego życia. Często podpierasz się angielszczyzną, więc ci powiem: It is the ąuestion of your whole life. And - of constant tension. Pamiętaj, napięcie nie maleje, napięcie będzie wzrastać. - Ja już trzeszczę, doktorze. I niedługo mogę trzasnąć. Czuję taki ucisk w skroniach. Tu tu. Kleszcze. Czy mógłbym proszek od bólu głowy? - Wykluczone. Prześladownicy! - Rzeczywiście, doktorze. Zapomniałem. Zresztą wszystkie proszki wyrzuciłem z domu. Prócz... - Dobrze zrobiłeś. A co do tej fiolki, którą masz w kieszeni, to jeszcze się zastanowimy. Pamiętaj, że jesteś agentem tajnej służby. Musisz to mieć przy sobie. albo na nasz rozkaz, albo w sytuacji bez wyjścia. - A kiedy mogę się znaleźć w takiej... sytuacji? - W każdej chwili. Nie możemy ci dać ochrony przed prześladownikami. Jeśli wtargną do twojego domu, musisz bronić się sam. - Jak? W jaki sposób? - Masz w domu nóż?  Mam. W kuchni. To duży nóż do krajania mięsa, jarzyn chleba. - To idź do kuchni. Weź nóż. I wracaj natychmiast	. No, jesteś nareszcie! Polecenia masz wykonywać szybko, sprawnie bez wahań. Dlaczego to tak długo trwało?
   - Natknąłem się na żonę. Siedzi na krześle pod moimi drzwiami. Sen ją zmorzył. - Biedaczka. Nie masz pojęcia o instynkcie opiekuńczym kobiet. Ale dobrze, że śpi. Bo my tu mamy sprawy nie dla niewieścich uszu. - Nie śpi. Wychodząc z kuchni potknąłem się o próg. I obudziłem ją. Przeraziła się noża. - Ech, ty safanduło! - Wyjaśniłem, że to na prześladowników. Będę czuwał, niech się niczego nie lęka. Kiedy ja bronię domu, może być całkiem spokojna. Trafiłem jej do przekonania. Lubi silnych mężczyzn. Pozwoliła się zaprowadzić do swojej sypialni. I położyła się jak trusia. - Powiedziałeś jej o prześladownikach! Nikt inny nie powinien był o tym wiedzieć prócz ciebie. Chełpisz się swoją siłą, a taki ciężar zwalasz na kobietę. Gdzież twoje poczucie odpowiedzialności? Fatalnie, adepcie. Zawodzisz przy pierwszej próbie. Jak możemy na ciebie liczyć? Ty chcesz być Tajnym Agentem Dobrej Woli? Ty? A nawet nie potrafisz trzymać języka za zębami! Jaki z ciebie pożytek? Jak nam udowodnisz, że nie zdradzisz naszych sekretnych poczynań?
   - Nie mogę zdradzić. Bo mnie spalicie, zanim zdążę pisnąć choć słowo. - Tak, to prawda. Ale co dla nas za zysk z garści popiołu? Nie po to wkładamy w ciebie tyle kapitału, aby poszedł na marne. Ty już w tej chwili kosztujesz nas w przeliczeniu na uncję złota mniej więcej tyle, za ile można by kupić wyspę na Morzu Egejskim dla założenia tam tajnego laboratorium doświadczalnego. To są koszta, człowieku. A grosz jest pospółny, ciężko zdobyty szastać nim nie wolno. - Przepraszam, że przerwę. Mam ważne pytanie. - To bez ceregieli. Słucham. - Skoro już posiadam, jak się dowiaduję, pewną wartość, której byłoby szkoda, gdyby przepadła... To dlaczego mi nie dacie ochrony przed prześladownikami? No, dlaczego? Przecież ten nóż to żałosna ostateczność. Ja się boję jak szczur. Zrozumcie. - Nic dziwnego. Każdy przez to przeszedł. A ci, którym się nie udało, zginęli śmiercią mężnych, wieczna im cześć chwała... Niechaj ci będzie wiadomo. Ktokolwiek zgłasza akces albo zostaje powołany do MM (słusznie, że wstałeś, adepcie, tak należy, ilekroć pada nazwa naszego sprzysiężenia, godzi się ją uczcić powstaniem, możesz usiąść), więc powiadam, ktokolwiek zostaje powołany jako adept, natychmiast ściąga na siebie całą nienawiść całą furię prześladowników, którzy są bezsilni wobec Tajnych Agentów Dobrej Woli (i jeśli już nim zostaniesz, nic ci nie zrobią), ale starają się niszczyć adeptów, nie wyposażonych jeszcze w moce, jak ci się wydaje, nadprzyrodzone, choć przekonasz się sam, jeśli Opatrzność pozwoli, jakie to one są naprawdę. Więc powiadam, rekrutacja mózgów nie odbywa się tak, jak byśmy chcieli. My rekrutujemy, oni trzebią. Mogliby nawet być pożyteczni, bądźmy szczerzy, gdyby przeprowadzali coś w rodzaju zdrowej selekcji, ale oni dążą do tego, aby zahamować nam w ogóle dopływ świeżej krwi, wytępić cały nasz narybek... Tak, adepci giną. Lepiej, abyś o tym wiedział. Nie zostawiamy ich całkiem bez pomocy, prawda, sam się o tym przekonałeś. Ale ochrona? Nikt z nas nie miał żadnej ochrony. Zapewniam cię. Jeśli rozumiesz termin: adept, to całą resztę pojmiesz. Rzecz w tym, że każdy z nich sam musi rozprawić się z prześladownikami. Od tego masz mózg.
  - Czego nie zrobię nożem, mam zrobić mózgiem, a czego nie zrobię mózgiem, mam zrobić nożem? - Radź sobie sam, jak umiesz. Jedno ci powiem. Prześladownicy wyczuwają czyjąś słabość. Węch ich jest niezawodny. Więc pamiętaj, jeśli zdradzisz się ze słabością, przepadłeś z kretesem. - Nie ma obawy. Jestem silny. Bardzo silny. Nigdy w życiu nie byłem taki silny. Powiedziałbym, że lęk przed nimi... Tak, właśnie ten lęk dodaje mi sił. Im więcej się boję, tym silniejszy się staję. Pragnę zostać Tajnym Agentem Dobrej Woli. To moja życiowa ambicja. przysięgam, że pokonam wszystkie przeciwności, aby osiągnąć ten cel! - Po co? - Rozumiemy siei bez słów. Pan wie, po co. - Gdybym wiedział, nie pytałbym, adepcie. - Przecież pan czyta w moim mózgu. Żadna moja myśl nie ukryje się przed panem. Pan sam powierzył mi misję! - Na razie twoja misja to nie o ludzkość dbać, tylko o własną skórę. - Życie bez misji nie ma dla mnie najmniejszego sensu. Jeśli pan mnie jej po? zbawi, połknę te proszki... - Nie zauważyłeś, że żona stoi w drzwiach? Mieć przy sobie tak troskliwą kobietę, która nie pozwoli ci zrobić głupstwa, adepcie, to wielkie szczęście. Winszuję zazdroszczę. Zabrała ci proszki kwita.
  - To pan jej kazał wejść akurat w tym momencie!. Więc ona jest w zmowie z panem? - Uchylam to pyta nie. - Mam prawo wiedzieć, czy pańska ingerencja w moje prywatne sprawy nie zaszła zbyt daleko. - Masa wiedzieć tylko tyle, co trzeba, adepcie. - To pan kazał jej czatować pod moimi drzwiami! Oczywiście nie informując minie o tym, abym się znalazł pod bardzo ścisłym nadzorem. Pan mi powie, że tak trzeba. A ja mam wątpliwości, czy organizacja, która stosuje takie metody jest rzeczywiście tym wspaniałym związkiem, jaki sobie wyobrażałem. Mam być posłuszny, więc jestem. Albo staram się być posłuszny przecież niczym nie naruszyłem pańskiej woli prócz zamiaru połknięcia tych proszków... Swoją wolność oddałem naszej organizacji. Ale pan nie powiedział mi ni słowa o zamierzeniach celach naszego związku. Jest pan przeraźliwie dyskretny! Wiem, że jestem adept. To mi pan powtarzał po stokroć. Ale adept też chce coś wiedzieć!
  - Nie krzycz, bo znów sprowadzisz żonę. Zapominasz się z powodu nawyku artykułowania myśli. A my porozumiewamy się bezpośrednio, na tej samej częstotliwości, w relacji mózg -mózg, więc mowa jest zbyteczna. - Ale ja pana słyszę! Każde słowo słyszę! - Bo w mózgu przekładasz komunikację ze mną na dźwięki, z zakorzenionego przyzwyczajenia. Ale to tylko ty mnie słyszysz nikt prócz ciebie. Może kiedyś nauczysz się porozumiewać inaczej, systemem ideowizji, z szybkością, przy której dzisiejsze wyczyny komputerów są niczym. To nasi gnuśni leniwi praprzodkowie zahamowali rozwój  naszych przyrodzonych zdolności, zaczęli najpierw skrzeczeć, szczekać, pohukiwać bełkotać, żeby porozumieć się ze sobą, zamiast wykorzystać wyćwiczyć mózgi w bezpośredniej, impulsywnej komunikacji. Pod tym względem wieloryby czy delfiny były mądrzejsze. - No bo jak pod wodą gadać? - To nie tylko kwestia środowiska. Człowiek jest stworzeniem leniwym. Z takimi możliwościami, jakie kryły się w jego mózgu, mógł osiągnąć to, co dziś ma czym się tak chlubi, nie sto nie dwieście, ale ładnych parę tysięcy lat temu. Dziś byłby geniuszem, a Ziemia - najszczęśliwszą planetą wszechświata. Lecz szansę tę przeżarł, przepił, przełajdaczył, zatłukł maczugą utopił we krwi. To straszny leń okrutnik, a przy tym szaleniec. Cokolwiek stworzył, czym prędzej niszczył. Zauważ, nic się nie zmieniło po dziś dzień. - Ale my... przecież my przekształcimy naszą planetę, po to jesteśmy. Po to powstał nasz związek. W tym celu została powołana Międzynarodówka Mózgów. Nikt z nas nie dba o to, aby się urządzić. My poświęciliśmy się urządzaniu świata. Wielkiej przemianie... - Z ogromną żarliwością, adepcie, mielesz slogany. Nam nie trzeba wielkich słów. My idziemy od konkretu do konkretu. Krok po kroczku. Lecz skutecznie. - To nie dla mnie. Muszę mieć Wizję. Bez niej nic nie zdziałam. Przecież wiem, że upatrzyliście mnie na kandydata, który potrafi zniszczyć arsenały rakiet. To robota dla wizjonera. O, Boże, oby tylko nie opuściła mnie ta moc, jaka we mnie dojrzewa, jaką w sobie czuję. Wie pan, czego pragnę? Jednym błyskiem intuicji prześwietlić samo sedno bytu. przeżyć to, czego nie da się opisać, bo żadne słowo nie nadąży, nie ma takich słów. Tak, wstrząsające objawienie. Na pewno. Oczekuję go wiem, że może nadejść z każdą chwilą. Choćby przy obieraniu jabłka. Przeniosłem się w taki wymiar, gdzie niemożliwe staje się możliwe. Widzę Ziemię na wskroś od spodu, widzę jej wrzące wnętrze. Zbliża się ku mnie objawienie. Będę coś wiedział, zanim umrę. Boże mój... Boże... Boże... Boże... - Adepcie, prześwietliłeś sedno bytu? Adepcie? Nie słyszy. Poczekajmy chwilkę... Mocno nim szarpnęło. Całkiem groggy - błędny uśmiech na twarzy. Mimo wszystko to okaz zdrowia,. niezwykły przykład tężyzny. Po takim skoku ciśnienia koń by wyciągnął kopyta... Mówię do ciebie. Słyszysz mnie, adepcie?... Ależ go oszołomiło. Nowicjusz, czterdzieści lat parał się życiem, a tak niewielu zaznał przeżyć metafizycznych! Dla mistyka to by było tyle, co wypić szklankę orzeźwiającego wina. A tę przyziemną istotę ścięło z nóg. Wpadł w stan błogości, który, dalibóg, przypomina dementia senilis. Tak, musimy go z tego wyciągnąć, bo się rozlubuje zmiany w mózgu zajdą za daleko. Zrzucił maskę zbawcy ludzkości wyłazi z niego zwykły sybaryta. Tak,«proszę zaaplikować mu kilka impulsów podkorowych. Jakiej mocy? ENCF 4/6. To wystarczy... - Adepcie, słyszysz mnie?... Nareszcie. Cieszę się, że reagujesz. Winszuję ci przeżyć mistycznych, jakich można pozazdrościć, ale poznać nie sposób, bo pozostają na zawsze prywatną własnością człowieka. Więc prześwietliłeś, adepcie, sedno bytu?
   - Sam pan wie, mój mistrzu. - Ale tak pokrótce, co tylko zdołasz opowiedzieć. Pomogę ci. Cóż więc czułeś? - Ekstazę. - Spotkałeś Boga? - Nie. Nie było ani Boga, ani żadnych religijnych symboli. - Dziwne. A co widziałeś, adepcie? - Wieczyste światło w wieczystej przestrzeni. - to ma być sedno bytu? Tak, mistrzu..
  Światło jest sednem bytu. Dzięki niemu wyłamałem się z tego przeklętego następstwa rzeczy, w którym cierpi człowiek, z tego fatalnego consecutio: z niebytu w byt z bytu w niebyt, z tego przeraźliwego kołowrotu narodzin śmierci, wygrzebałem się, mistrzu, spod tego stosu trupów, który dźwiga ziemia. Poznałem byt wieczysty: Światło.
  - Chcesz powiedzieć, że sam się nim stałeś? - O, tak. Utożsamiłem się z nim tak całkowicie, tak całkowicie... mknąłem ku tajemnicy tajemnic w bezgranicznej euforii, bo poznanie, o którym marzył człowiek, czekało mnie na końcu struny światła... Dlaczego pan mi przeszkodził? Ustrzeliłeś mnie w locie! Mistrzu, dlaczego? - Sam sobie przeszkodziłeś. Ten promień, który ujrzałeś, a jeśli go zwiesz struną, to zakładasz, że został stworzony, mylisz porządek wiary z porządkiem fizyki, co musiało cię zgubić, ten promień nie ma końca. Popełniłeś błąd. I ekstaza wygasła. Paskudny wstrząs. Domyślam się, jak się czujesz. - Jakbym został odtrącony przez kobietę w ostatnim spazmie, właśnie wtedy, gdy miałem ją posiąść. Gorzej. Stokroć gorzej. Spadłem z drzewa wiadomości. W proch pył. Nigdy już nie będę tym człowiekiem, którym byłem.
  - A to dobrze czy źle?
  - Wiem, że te cudowne przeżycia zawdzięczam panu. To pan był ich inspiratorem. Od pierwszej chwili, od pierwszego słowa. Nie wierzę, aby się same wyzwoliły, to pan je we mnie wyzwolił. Mistrzu, łączysz przymioty wielkiego polityka, wielkiego uczonego, wielkiego lekarza, wielkiego psychologa wielkiego manipulatora, od którego zależą losy społeczeństw, ba, przyszłość naszego świata. Jesteś ideałem menedżera w skali globu. Apostołem przemian, które odmienia postać świata. Widzisz jego francowate oblicze, a oto ono za twoją przyczyną będzie tchnęło pięknem, harmonią spokojem. Tyś jest wcieleniem Ducha Świętego, tak jak się modlą ludzie wierzący. Mistrzu, tyś jest spiritus movens. Powiedz, czy tak; właśnie wygląda papież Międzynarodówki Mózgów? Czy to ty nim jesteś? - Poznasz naszą hierarchię, adepcie, dopiero gdy przekroczysz ostatni stopień wtajemniczenia.
  A teraz Tajny Agencie Dobrej Woli, Tajny Agencie in spe, pora zamknąć oczy spać. Żona dawno pościeliła ci tapczan. Wciąż widzi światło w twoim pokoju czuwa.. - Więc zgaszę lampę na biurku kwita. A sen ani do niczego niepotrzebny. Niech pan mnie nie zostawia!
   -	Boisz się? - Tak, w ciemnościach prześladownicy są bliżej. - Weź nóż do ręki trzymaj go mocno. -Tak jest. Wziąłem. - A teraz słuchaj, zakarbuj sobie w pamięci... Kto próg mój przekroczy, zabiję. Powtórz. - Kto próg mój przekroczy, zabiję. - A jeśli trzeba, zabiję żonę córkę. - A jeśli trzeba, zabiję żonę córkę. -..A jeśli trzeba, siebie zabiję. - A jeśli trzeba, siebie zabiję. - ...Amen. - Amen.
    - Chwała Bogu, teraz już nie potrzebujesz bać się niczego. Oto osiągnąłeś pierwszy stopień. Służba, do której zostałeś powołany, wymaga ofiar. Zdolności do ofiar takich, że Abrahamowi dawno wypadłby nóż z ręki. A on sam uciekłby wrzeszcząc wniebogłosy. Musisz umieć poświęcić wszystko. Lecz masz tę pociechę, że nie czynisz tego dla okrutnego Boga Semitów, tego prymitywu, który stał się przekleństwem świata wpędził w wieczystą trwogę wszystkich biednych Izaaków. Czynisz to dla czystej idei. Naszej idei. Wyzwolenia szczęścia człowieka. Jesteś gotów? - Tak. Więc tylko śmierć wyzwoli od prześladowników? - Nie rozumiesz. Nie pojąłeś sensu ofiary. Każdego z nas Międzynarodówka Mózgów może po- święcić dla dobra sprawy. Musisz być gotów na każdy znak. Niszcząc arsenały rakiet musisz zniszczyć siebie. Nie ma innego sposobu. - Ach, tak... - Nie będę zadawał ci głupich pytań, czy szkoda ci życia. Cokolwiek odpowiesz, będzie żenujące dla nas obu. Oczywiście, że szkoda. Wielka szkoda. Zwłaszcza że sławy z tego nie będziesz miał żadnej, czyn twój musi pozostać anonimowy. I w ogóle wyjdzie na to, że to niby oni sami pozbyli się tych śmiercionośnych arsenałów, czeka ich gloria zbawców. A ciebie nic prócz śmierci. Ale cóż zrobić. Jesteś mężczyzną nadajesz się. do wykonania tej misji. Wiedz, że przebadaliśmy krocie mózgów dopiero twój do tego celu okazał się najlepszy. - Kiedy więc? - Przyjdzie czas. Na razie ślesz impulsy zadowalające, co- raz silniejsze, przeszliśmy już na licznik ultrasił, ale muszą one osiągnąć moc zatrważającą, rzędu makrokosmicznego. Ćwicz koncentrację. Wybierz dowolny punkt w ciemności. - Lampę? - To dość łatwe, ale niech będzie lampa. Koncentruj się. podnoś napięcie w rytm własnego oddechu. Wstrzymaj oddech...
  - Zapaliła się! Świeci! Jak sto słońc! Oślepłem! Oślepłem... Coście zrobili? Straciłem wzrok!... - Spokojnie. Spokojnie. - Kiedy nic nie widzę! Ślepy jestem! - Nie, to lampa zgasła. Przepaliłeś żarówkę. Od tej pory uważaj, koncentruj się tylko w otwartą przestrzeń, w dowolne punkty na niebie, lecz nie. Księżyc, na razie nie masz tam nic do roboty, pamiętaj, omijaj wierzchołki drzew za twoim oknem dachy miejskie, bo może wdać się pożar. Bardzo jesteś wyczerpany? - Ani trochę. - No to następuje prawidłowa kumulacja energii. Twój mózg zaczyna pracować jak kondensator, ale każdy zwój trzeba nasycić energią, na razie mamy kilkanaście, a musimy osiągnąć kilkaset tysięcy makronów. Nie jest to proces całkowicie bezpieczny, więc go nie przynaglaj. Ciąża dojrzewa dziewięć miesięcy, a chciałbyś, żeby mózg się przetworzył w dziewięć minut? To coś więcej niż nowe narodziny. Jak się czujesz? - Zupełnie jak po Zwiastowaniu. Szczęśliwy jestem chce mi się płakać ze szczęścia. - Kontroluj emocje, człowieku! Co ty wyprawiasz! Zapomnij, że je w ogóle masz! Stężona emocja plus stężona energia to diabelska mieszanka wybuchowa. Supernitrogliceryna! Obniżaj emocje do zera, im bardziej nasycasz się energią, inaczej zginiesz. Pękniesz jak żaba! pogrzebiesz całe przedsięwzięcie.
  - Ciężko mi bardzo wziąć się w karby. Uczuciowy jestem. - Uczuciowość zachowaj dla swoich kochanek, jeśli podołasz zadaniu, będziesz miał ich krocie. Nie zawracaj mi głowy! Tu chodzi o zbyt wielką sprawę. Pamiętaj, jeśli nie potrafisz poddać swoich emocji bezwzględnej kontroli, będę musiał unieruchomić wszystkie twoje ośrodki emocjonalne, a wtedy staniesz się czymś na kształt cyborga... Nie zmuszaj mnie do tego. Ja się nie cofnę, pamiętaj. - Zrozumiałem... Mam kilka pytań. - To już lepiej. Włączyć intelekt, wyłączyć emocje. Tak właśnie trzeba. - Czy nasza rozmowa może być w tej chwili podsłuchiwana przez prześladowników? – Mało prawdopodobne. Przy ich stanie techniki... Szczerze mówiąc, niemożliwe. - W takim razie pragnę spytać, co z Superbombą? Jak daleko zaawansowali nad nią pracę? - Konkretnie. O którą Superbombę ci chodzi? – o tę, której wybuch mógłby tlen w atmosferze zamienić w ozon. - Przejdźmy do innych pytań. - Dlaczego? Kto mógłby mi odpowiedzieć, jeśli nie pan? - Powiadam, przejdźmy do innych pytań. - Mam rozumieć że Międzynarodówka Mózgów nie wypowiada się w tej kwestii, bo jest bezradna? - Słuchaj, adepcie! Ciekawość, czy da się zamrozić w śniegu kurczaka, zaprowadziła Francisa Bacona do grobu. Zatruł się nieświeżym mięsem. Gdyby urodził się czterysta lat później, miałby gotową lodówkę. Dokąd cię zaprowadzi twoja ciekawość? - Mam do niej prawo. Mam mandat zaufania. I ponoszę odpowiedzialność społeczną. Jako Tajny Agent Dobrej Woli, jako kandydat na żywą torpedę, muszę znać prawdę, jeśli chcą nas wszystkich wydusić jak roje much białych, czarnych, żółtych wszelakich! - Obniżać emocje! Hamuj natychmiast! Nie rozumiesz, czego żądam?! Bo jeszcze kilka stopni na skali, a zrobię z ciebie cyborga!
   - Muszę znać prawdę!... - To włącz intelekt, przeklęta duszo! Ratuj się przed cyborgiem! - ...Prawdę!... - Więc włącz intelekt! Zdrowy rozsądek! Inteligencję! Logikę! Intuicję. A poznasz prawdę... Co mam ci jeszcze podpowiedzieć? - Więc Superbombą???.., - Śmiało, Everymanie! Śmiało, Jedermenschu. Śmiało, człowieku. Śmiałość jest naszą wspólną cechą. - Więc Superbombą jest konstruowana przez naszą... - Tak, synku. Przez Międzynarodówkę Mózgów... Mózgów... Mózgów... Mózgów... Mózgów... Mózgów... Mózgów... Mzgw	-zgw- gw-gów...
  I cisza. Przeraźliwa cisza. Nic nie słyszę. Nic a nic. Skupiam się. Koncentruję. Jakże mi trudno w tych warunkach. Wiem, że już nie mam dokąd uciec. Jestem zniewolony. Jestem zaprzedany. Jestem na usługach. Jestem powolnym mechanizmem, mózgiem wyposażonym w potencję śmiercionośną. Oto moje światło, sedno bytu ekstaza. Wysyłam komunikat: - SAGW wzywa centralę. SAGW wzywa centralę! Straciłem kontakt z Dostojnym Rozmówcą!... Powtarzam. Straciłem kontakt DR! SAGW wzywa centralę! Przechodzę na odbiór. - cisza. Wiem, że nie mogę powtarzać komunikatu zbyt często, bo spelengują mnie prześladownicy, na pewno już biorą namiary z kilku punktów miasta. Ale jeszcze ryzykuję. - SAGW wzywa centralę! Straciłem kontakt z Dostojnym Rozmówcą! SAGW! - przerywam. Im krótszy komunikat, tym trudniej o namiar. Cisza. Mój nasłuch nic nie wykazuje, jakby zamarł wszelki ruch w eterze. Wyłączyły się wszystkie mózgi prócz tego, który pod moją czaszką żyje sycony cudowną gorączką. Podchodzę do okna. Śnieg leży na dachach na wierzchołkach drzew, ale spadł dawno. Nie ma chmur. Niebo jest czyste. Noc przekwita. Otwieram okno. Wiem od astronomów, że temperatura wewnątrz obserwatorium powinna być taka jak na zewnątrz, inaczej drgania powietrza zamazują wizerunek nieba. Czekam, aż pokój napełni się chłodem. wypatruję. Mgławica mknie za mgławicą. Moje oczy mają moc teleskopu. Mijam mgławice jedną po drugiej penetruję dalej. Coraz dalej w przestrzeń. Coraz dalej w głębinę, w gąszcz. Moje oczy osiągają siłę teleskopu 305 mm, Widzę... świetlistą, kurzawę, widzę coś kilkakroć większego niż Droga Mleczna! Tak, wiem, co to jest... Spostrzegam Galaktykę “3 C 123"! Wspaniała! Przecudowna... Widzę ją coraz dokładniej. Ślę impulsy wywoławcze... Wzmacniam częstotliwość. Tu Ziemia! Tu Ziemia! Słyszycie mnie? - Boże święty, jest! Mam kontakt. Z Galaktyką “3 C123". Mam z nimi kontakt! - Ti ti ti ti, ti ta... Sygnalizują Morsem: Ha-lo-Zie-mia! Od-da-la-my-się-od-was-z-szyb-koś-cią-4,3--try-lio-na-ki-lo-met-rów-na-rok! - Przyjąłem. Dziękuję za informację. - Ta ti ta ti, ta ta ta, ta ti, ti ta... Co-na-Ziemi? - Odpowiadam: - Kon-stru-ują-Su-per-bom-bę-de-to-na-cja-za-mie-ni-tlen-w-o-zon-wy-tru-ją-wszyst-kich-na-Zie-mi. - Cisza. Czekam na odpowiedź. Cisza. Wreszcie: - Ta ti ti, ta ta ta... Dob-rze-wam-tak-tro-glo-dy-tom!... - Milczę chwilę* Nie wierni, czy mam się obrazić. Nie znam się na tak dalekich stosunkach dyplomatycznych. Ale zwycięża ciekawość. Mam pytanie ślę je w gąszcz Galaktyki: - Ha-lo 3 C 123! Czy-u-was-jest-smierć? - Jakieś trzaski. Coś się psuje. Ale nadchodzi odpowiedź: - By-ła-nie-ma-nie-będzie... A-dieu. - Adieu. Wam to dobrze, sukinsynom! Dosłyszeli czy niej dosłyszeli, wszystko mi jedno.
  Jestem upokorzony żre mnie potworny smutek. Ze wstydu spuszczam oczy. Oderwany od galaktyk wzroki mój spoczywa na przyziemnych dachach drzewach. Raptem spostrzegam, że czapy śniegu na gałęziach topnieją gwałtownie, z łomotem spadają na ziemię, a z dachów zaczynają się toczyć bulgoczące kaskady. Jakby w głębi nocy przygrzało słońce. Tysiąc słońc! Oto moja moc daremna, nadająca się do topienia śniegu. Nie! Już wiem, co mam zrobić. Znam swoją powinność swój obowiązek. Tak trzeba. Koncentruję się - siłą wszystkich impulsów na wszystkich częstotliwościach nadaję komunikat do wszystkich odbiorników na całym globie: - Uwaga! Uwaga! Attention! Attention! Wnimanije! Wnimanije! OGŁASZAM ALARM DLA PLANETY ZIEMIA!..! Super bomba... - Po czym w krótkich słowach zdekonspirowałem spisek Międzynarodówki Mózgów. - Mówił do was Tajny Agent Dobrej Wold. Krzysztof, Poland! Na tym kończę, były to ostatnie jego słowa. Żegnajcie. -M Teraz mogą mnie spalić. Spełniłem swoją misję. Spokojnie siadam w fotelu. Ściskam w ręce kuchenny nóż. I czekam na prześladowników Dopełniło się... Ni stąd, ni zowąd tracę pamięć..
  Jest rano. Wchodzi żona. Wyjmuje mi z ręki nóż. Trzeba ba ukroić chleba. Niczego nie wezmę do ust, mówię. Jacyś ludzie w białych kitlach kręcą się po naszym mieszkaniu. Ubieram się, bo mam wyjść, nie wiem po co? Śnieg na podwórku. Jadę karetką, mróz na szybach, nie wiem dokąd. W karetce to zdejmuję, to wkładam buty. Moje “atlantyckie" buty na futrze. Kupiłem je na Brooklynie przed rejsem przez ocean. To pamiętam. Zdejmuję buty, wkładam buty. Mam bose stopy, zapomniałem skarpetek. Raptem wyprężam się na noszach.. Twarz mam nieruchomą. Leżę na noszach wyprostowany na baczność słucham. To pamiętam. jeszcze: ktoś mnie pyta, czy zgadzam się tu zostać? Gdzie mam zostać? Nie pamiętam. Dalej już nic nie pamiętam. Prócz igły, którą mnie przebili Boże, miej zmiłowanie
  
   
1