PRZEWODNIK 10-TYGODNIOWY KURS SZKOLENIA DELTA . DEDYKACJA Serdeczne podziękowania dla wszystkich wspaniałych treserów, od których tak wiele się nauczyłyśmy, a zwłaszcza dla Brendy, która poświęciła nam tyle uwagi! Collins jest zastrzeżonym znakiem firmowym wydawnictwa HarperCollins Publishers HarperCollins Publishers, Ltd Copyright for the Polish edition by Oficyna Wydawnicza "Delta W-Z", Warszawa, tel./fax 858-24-18 Wszystkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej publikacji nie może być kopio wana, przechowywana w systemach baz danych bądź rozpowszechniana w jakikolwiek sposób, elektronicznie, mechanicznie, poprzez skopiowanie czy też przegranie bez uprzedniej pisemnej zgody wydawców. Zdjęcia: Trący Morgan fotografik animalista Kolorowe reprodukcje: Colourscan, Singapore Tytut oryginału: Dog. Training Handbook A 10-week training course Z języka angielskiego przełożyła: Izabella Szmurto Redaktor: Donata Łuszczewska Redaktor techniczny: Elżbieta Kacprzak Korekta: Barbara Zamorska-Wieliczko Sktad i tamanie: Coronei Warszawa Druk i oprawa: "Drogowiec", Kielce ISBN 83-7175-461-2 Uwaga: Psy oczywiście są obu ptci, ale dla uproszczenia przekazywania informacji używamy ogólnego określenia "on" zamiast on/ona w stosunku do wszystkich psów. SPIS TREŚCI Wprowadzenie 6 Rozdział l Dlaczego szkolimy psa 10 Powody szkolenia 11 Jak pies się uczy 20 Język ciała 23 Rozdział II Jak i kiedy zacząć naukę 28 Nauka trwa zawsze 29 Sprzęt i pomoce szkoleniowe 34 Rozdział III Metody szkolenia 40 Nagradzanie psa 41 Metoda klikerowa 45 Smakołyki i zabawki 48 Zabawa w aportowanie 51 Rozdział IV Dziesięciotygodniowy program szkolenia 54 PIERWSZY TYDZIEŃ Stój 56 Siad 58 Waruj lub leżeć 60 Uważaj 64 Długie pozostawanie w pozycji waruj lub siad 68 DRUGI TYDZIEŃ Szybkie waruj 70 Waruj, zostań 72 TRZECI TYDZIEŃ Stój 76 Uważaj przy nodze 78 Chodzenie przy nodze 80 CZWARTY TYDZIEŃ Siad przy nodze 84 Siad, zostań 88 PIĄTY TYDZIEŃ Szybkie waruj 92 Siad, zostań 96 Pozycja naprzeciwko 98 SZÓSTY TYDZIEŃ Zwrot przy nodze 104 Waruj w oddaleniu 106 SIÓDMY TYDZIEŃ Szybkie waruj 108 Zwrot w prawo przy nodze 110 Czekanie na przywołanie 112 ÓSMY TYDZIEŃ Zwrot w lewo przy nodze 118 DZIEWIĄTY l DZIESIĄTY TYDZIEŃ Szlifowanie umiejętności 120 Po zakończeniu szkolenia 124 Skorowidz 126 Wprowadzenie Książka została napisana po to, by przedstawić kolejne etapy szkolenia psów. Naszym zdaniem to ogromna szkoda, że tak wielu 1 właścicieli zaczyna intereso wać się szkoleniem dopiero wówczas, gdy ich dorosły pies czy jeszcze szczenię zaczynają sprawiać kłopoty. Do dziś spora część właścicieli podziela archaicz ne, całkowicie błędne mniemanie, że dopiero w wieku 6 miesięcy ; (a w Polsce dopiero w wieku l roku! ) można rozpocząć szkolenie psa. Postęp nauki w dziedzinie zoopsychologii uświa domił nam ogrom znaczenia socja lizacji szczeniąt i właściwego ukie runkowania ich zachowań już od pierwszych tygodni życia. Pochwały i nagrody Omówione w przewodniku metody szkolenia oparte są na miłym stosunku do psa oraz używa niu nagród i pochwał. Książka jest tak opracowana, by służyć pomocą właścicielom psów różnych ras i w różnym wieku. W ciągu wielu lat prowadzenia kursów szkolenia mogłyśmy zauważyć, jak nieumiejętnie postępują ludzie ze swoimi psami podczas zajęć, zwłaszcza ci, którymi rządzi pies. Jakże często psy były ciągle popychane, pociągane, wydawano im mnóstwo przeciwstawnych sygnałów, które nie miały żadnego związku z wypowiedzianą komendą. W konsekwencji właściciel jest zawiedziony, a pies zmieszany. W książce tej zostały przedstawione metody, wypracowane przez lata doświadczeń, dzięki którym szkolenie stanie się przyjemne zarówno dla właścicieli, jak i psów. Metody szkoleniowe zilustrowane są zdjęciami naszych psów, które równie dobrze mogą brać udział w zawodach czy być szczęśliwymi psami rodzinnymi. W ciągu 25 lat pracowałyśmy z różnorod nymi psa mi: od pracują cych psów paster. skich, po owczarki niemieckie, labradory czy australian cattle dogs. Bawiliśmy się wspólną pracą bez względu na wiek psów jedne były starannie wyselekcjonowane jnż jako szczenięta, inne trafiły do nas przypadkowo - ale wszystkie kochałyśmy i wszystkie wspaniale uczyły się opisanymi w tej książce metodami. Wzrost nie ma znaczenia Wzrost psa często ma decydujące znaczenie dla właścicieli przy wyborze rodzajn szkolenia. General nie małe psy (dorosłe lub szczenięta) sprawiają mniej problemów, aż do chwili, gdy przy pierwszych trudnościach właściciele poddają się. To nie załatwia żadnego problemu, a tylko odsuwa go od nas. Wielu właścicieli psów małych ras toleruje złe zachowania swoich podopiecznych, być może dlatego, że wciąż uważa je za szczenięta z racji wzrostu. Przy wychowywaniu szczeniąt ras dużych i olbrzy mich właściciele mają raczej odwrotne problemy. Już bardzo młode psy osiągają pokaźne rozmiary i dlatego właściciele oczekują od nich zbyt wiele, a przecież te olbrzymy myślą jeszcze jak dzieci. Odpowiedzialność właściciela Każdy właściciel jest odpowiedzialny za swojego psa, jest zobowiązany zajmować się nim najlepiej jak potrafi i chronić przed niebezpieczeństwami. Szkolenie jest więc niezbędne. Zdecydowane postępowanie nie znaczy, że pies nie będzie nas kochał. W rzeczywistości sprawa przedstawia się tak: brak jasno określonych zasad powoduje, że pies staje się potworem. Znaczenie miłości i szacunku, które będą rozwijane w trakcie szkolenia, są niezmierzalne. Jeśli dzięki tej książce zechcecie w to uwierzyć, wówczas spełni ona swoje zadanie. ROZDZIAŁ PIERWSZY SZKOLIMY Powody szkolenia Niewychowany pies jest jak niewychowane dziecko - zagraża otoczeniu. Każdy chciałby mieć psa, który wtopi się w nasz styl życia i z którym przebywanie sprawia nam przyjemność. Niestety, szczenięta nie rodzą się od razu dobrze wychowane, a zatem trzeba włożyć trochę wysiłku w ułożenie właściwych stosunków. Często zadajemy sobie pytanie: co to jest dopuszczalne zachowanie? Od powiedź jest prosta takie, jakie akceptuje właściciel. Jedni są zado woleni, gdy ich pies śpi z nimi w no gach łóżka, dla innych będzie to straszne i niedopuszczalne zachowa nie. Podstawowa zasada brzmi na stępująco: jeśli zachowania psa nie akceptują inni ludzie - właściciel bę dzie miał problemy. Tylko nieliczni będą tolerowali u cudzych zwierząt załatwianie się gdzie popadnie, nie ustanne szczekanie lub niesforne za chowanie. Schroniska dla zwierząt pełne są psów szukających nowych domów. Tylko niektóre są "natural nymi sierotami". Zdecydowana większość została tu oddana, ponie waż wzajemne relacje w rodzinie zo stały zaburzone lub nie spełniły oczekiwań właścicieli. W wielu przy padkach takiej sytuacji zapobiegło by właściwe szkolenie. Nauka każdego dnia Szkolenie czyli wychowywanie psa nie powinno być ograniczone do półgodzinnej pracy dziennie, po czym na pozostałe dwadzieścia trzy i pół godziny pies jest pozostawiony sam sobie. Słowne komendy, których pies powinien się nauczyć, są przy datne w wielu sytuacjach w ciągu dnia, np. "STÓJ" podczas czesania czy wizyty lekarza weterynarii, "SIAD" przy zakładaniu obroży i zapinaniu smyczy lub przed przej ściem przez ulicę czy też przy wysia daniu z samochodu. Pamiętajmy - pies bez kontroli jest zagrożeniem dla samego siebie i dla innych. Wspólne korzyści Wspólny wysiłek fizyczny i psychicz ny podczas treningu przyniesie ko rzyści nam i psu. Wspólnie spędzony czas pomoże zacieśnić wzajemne więzi, nauczymy rozumieć się i poro zumiewać między sobą. Systema tyczny trening utrwala zaufanie psa do właściciela, zwłaszcza u czworo nogów z natury nieśmiałych. Określenie granic Pies jest zwierzęciem stadnym i cho ciaż dla niektórych psów ma to większe znaczenie niż dla innych, wszystkie czują się lepiej i bezpiecz niej, jeśli jasno określimy zasady rządzące naszym stadem. Brzmi to bardzo zasadniczo, ale wcale tak nie jest, ponieważ tego samego wymaga my od dobrze wychowanych dzieci. Wielu właścicielom ogromną przy jemność sprawiają pochwały kiero wane pod adresem ich dobrze wy chowanego psa. Szkolenie psa to zabawa Bez względu na to, z jakich przy czyn zdecydowaliśmy się na psa, na. 12 ROZDZIAŁ PIERWSZY leży starać się uzyskać z nim jak najgłębszy kontakt, bo tylko wów czas szkolenie będzie cieszyć nas oboje. Niektórym właścicielom szko lenie sprawia tyle radości, że decy dują się na ndział z psem w zawo dach posłuszeństwa. Jest to też świetna okazja do zawiązania no wych przyjaźni. Dla psa musimy stać się najważ niejszymi na świecie. Wielu właści cieli idzie po prostu z psem do naj bliższego parku, spuszcza go ze smy czy, by wyszalał się z innymi psami, po czym zapina mu smycz i wraca do domu. Jako właściciele powinni śmy zachęcić psa do przebywania Poniżej: Rodzinny pies przyglądający się za bawie dzieci w parku, gdy razem wracają ze szkoły - to nierzadki widok. Ale trzeba pamiętać, że do wielu parków psy mają wstęp wzbroniony. w naszym towarzystwie z nieprzy muszonej woli, używając -jeśli to konieczne - określonej zachęty. Choć pies musi socjalizować się, ba wiąc się z innymi przedstawicielami swojego gatunku, to jednak nie może odbywać się to kosztem utraty kon troli nad nim. Swobodne bieganie jest wspaniałym ćwiczeniem i wielką frajdą dla psa, ale biegać luzem mo że on dopiero wtedy, gdy zawsze wraca na nasze wołanie. Częste przywoływanie Wiele osób popełnia zasadniczy błąd przywołując psa tylko wtedy, gdy chce wziąć go na smycz lub gdy chce już wracać do domu. Mądremu psu nie zajmie dużo czasu skojarzenie tych faktów i stanie się głuchy na nasze wołanie. Mądry właściciel po winien często przywoływać swojego POWODY SZKOLIMY PSA 13 podopiecznego, za każdym razem chwaląc go i nagradzając w różny sposób. Nagrodą może być smako łyk, innym razem ukochana zabaw ka, jeszcze innym poklepanie i przy tulenie przed ponownym wydaniem komendy "BIEGAJ". Nie zaszkodzi od czasu do czasu zapiąć psu smycz, by przez kilka minut poćwiczyć wy konywanie poleceń, a następnie na grodzić - puścić wolno, pozwalając mu się bawić. Pies pod kontrolą Jeśli pies nie chce przychodzić na zawołanie, musi być prowadzany na smyczy dla własnego i innych bez pieczeństwa. W coraz większej licz bie miejsc publicznych wprowadza się wiele zakazów dotyczących spa cerujących psów, jak choćby zakaz wprowadzania psów do ogrodzonych parków czy też obowiązek sprząta nia psich nieczystości. Choć już na wielu placach zabaw dla dzieci nie ma zakazu wprowadzania psów, jest sprawą oczywistą, że tu muszą być one pod baczną kontrolą. Na całym świecie nie jest niczym szczególnym zabieranie do parku dzieci razem z psem. Ale równie oczywiste jest, że nie da się jedno cześnie upilnować w różnych czę ściach placu zabaw bawiących się dzieci i biegającego luzem psa. Choć nasz pies spuszczony ze smyczy za chowuje się bez zarzutu, to jednak lepiej mieć go na uwięzi w miej scach, gdzie bawią się dzieci. Będzie to wspaniała okazja do powtarzania ćwiczeń z zakresu podstawowego po słuszeństwa. Nawet najbardziej przyjacielski pies może stać się nie bezpieczny podczas zabawy z małym dzieckiem, podskakującym dookoła, zwłaszcza gdy jedno z nich lub oboje Powyżej: Można nagradzać psa za szybki powrót na wezwanie zabawkę z kieszeni lub krótką zabawą. Jeśli pies nadal chce się bawić, odkładamy zabawkę. są podekscytowani. Właściciel musi zdawać sobie sprawę z tego, że na wet najspokojniejszy pies, z nagła zaskoczony, może zareagować w spo sób całkowicie niezgodny z jego cha rakterem. Kluczem jest socjalizacja w rodzinie W kształtowaniu charakteru małego szczenięcia, które przybyło do na szego domu, bardzo ważną rolę od grywa oswajanie go z codziennym życiem rodziny. Większość właścicie li, którzy stwierdzają, że mają pro blem z psem, ponieważ poluje on na biegaczy czy rowerzystów, zmieniają po prostu miejsce spacerów, by po zbyć się kłopotu. Według nas o wiele sensowniejsze jest zadanie sobie tru du oduczenia psa tego niewłaściwego zachowania. Oglądając lokalne zawody w bie ganiu mamy sposobność wymagania od naszego psa właściwego zachowa nia, sowicie go wynagradzając. Jest to o wicie bardziej owocna metoda . 14 ROZDZIAŁ PIERWSZY Powyżej: Jakkolwiek zamiary tego retriwera wobec osoby przejeżdżającej na rowerze mogą być żartobliwe i przyjazne, oczywista jest możliwość wypadku i zranienia. O tym trzeba wcześniej pomyśleć. niż spędzanie życia na unikaniu pro blemów. Jeśli dołożymy wystarczają cych starań, by metodą pozytywną oduczyć psa złych zachowań, szybko okaże się, że zaowocowało to tym, iż teraz nasz pies widok biegaczy sko jarzy z faktem, że jeśli na nich nie "zapoluje", to zostanie nagrodzony. Proste początki szkolenia podstawowego Dzięki naszym kursom właściciele potrafią panować nad swoim psem, przez co należy rozumieć o wiele więcej niż założenie mu obroży i smyczy. Jest to oczywiste stwier dzenie, ale trudno sobie nawet wy obrazić, jak wielu właścicieli oświad cza: "Nie robię tego, gdyż on tego nie lubi" co oznacza, że nie złapią swojego psa puszczonego luzem, do póki on sam im na to nic pozwoli. Nikt nie sugeruje, aby nasz pies podporządkował się i pozwolił skar cić każdemu, ale chodzi nam o to, by każdy członek naszej rodziny mógł przynajmniej wyegzekwować od niego podstawowe posłuszeństwo. Pies musi podporządkować się im podczas czesania czy kąpieli - jeśli jest niezbędna, badania u lekarza weterynarii itp. Kiedy szczenięta wykażą zaintere sowanie, można uczyć je chodzenia na smyczy, delikatnie szczotkować, bowiem muszą być do tych czynno ści przyzwyczajane jak najwcze śniej, by zapobiec problemom w przyszłości. Znacznie łatwiej jest łagodnie, ale zdecydowanie wymóc to, kiedy szczenię mą osiem tygodni, niż próbować później z ośmiomie sięcznym podrostkięm. Kilka minut dziennie poświęco nych czesaniu szczenięcej sierści, sprawdzaniu stanu uszu, zębów, łap i pazurów opłaci nam się sowicie w przyszłości. Te chwile spędzone sam na sam z właścicielem sprawiają psom wiele radości. Na każdej stronie tej książki pod kreślamy, jak ważne jest ciche i spo kojne chwalenie naszego psa a może POWODY SZKOLENIA 15 uda się nam zachęcić psa do pracy przez nagradzanie go smakołykami. Dobrodziejstwa zabiegów pielęgnacyjnych Warto od czasu do czasu sprawdzić stan i długość psich pazurów i, jeśli to konieczne, obciąć je. LJ większo ści psów nie trzeba skracać pazu rów, ponieważ ścierają się one pod czas intensywnych spacerów. Jed nak pazury starszych psów, które uie biegają już tak dużo, wymagają regularnego obcinania, by nie prze szkadzały w chodzeniu. Pies nieprzyzwyczajony do takich zabiegów, będzie za każdym razem bardzo ze stresowany i nieszczęśliwy. Jeśli staliśmy się właścicielami do rosłego psa lub psa ze schroniska, to musimy liczyć się z tym, że nikt nie zajmował się ich toaletą lub, co gor sza, mają już negatywne doświad czenia w tym względzie. Będziemy musieli powoli i w sposób zrównowa żony przyzwyczaić je do zabiegów pielęgnacyjnych. Nie można starać się zrobić wszystkiego od razu. Naj lepsze efekty przynoszą krótkie se anse zakończone nagrodą, nawet je śli nie udało się wyczesać wszystkich włosów, to należy stopniowo wydłu żać czesanie. Wielu właścicieli psów, którzy zdecydowanie nie lubią cze sania czy obcinania pazurów, woli pójść na ten zabieg do lekarza wete rynarii lub psiego fryzjera. Jest to sytuacja bardziej stresująca psa niż lekarza czy fryzjera, ponieważ zo staje on zmuszony do obcięcia pazu rów od razu w czterech łapach. O wiele lepszym wyjściem jest obci nanie po jednym pazurze dziennie przez właściciela i chwalenie psa po "zabiegu", dzięki czemu będzie to dla niego przyjemne doświadczenie. Działając w ten sposób, będziemy mogli w niedługim czasie obciąć pa zury we wszystkich czterech łapach za jednym razem. Wizyta u lekarza weterynarii Wcześniej czy później każdy pies musi odwiedzić lekarza weterynarii, 16 ROZDZIAŁ PIERWSZY Zdjęcie górne; Należy regularnie kontro lować uszy psa, sprawdzać czy są czyste i nie ma w nich ciał obcych, zwłaszcza je śli pies lubi pływać - woda dostająca się do ucha może wywołać stan zapalny. Zdjęcie dolne: Należy także przyzwyczaić psa do kontroli pyska i zębów. Zęby na szego psa mogą wymagać regularnego czyszczenia psią szczoteczką i pastą, mi mo ogryzania świeżych kości szpikowych. chociażby z okazji corocznych szcze pień. Podczas tej wizyty lekarz zwy kle przeprowadza też kontrolne ba danie stanu zdrowia zwierzęcia. Je śli podczas badania pies sprawi ja kiekolwiek problemy, może to być wynikiem czasu i sposobu szkolenia, jakiemu był on poddawany. W przypadku, gdy nasz pies cierpi na jakąś dolegliwość, której badanie może sprawić ból (np. dysplazja sta wów biodrowych), podczas szkolenia musimy go do badania przygotować. Szkolimy, by zachęcić, a nie ukarać Postaramy się budować pozytywne skojarzenia. Jeśli pies robi właśnie coś tak oczywistego, jak polowanie na kota lub zostaje złapany na gorą cym uczynku, wówczas trzeba ko niecznie powiedzieć "NIE". Posta rajmy się natychmiast wydać pożąPowyżej: Badanie lekarskie jest bardzo stre sujące, ale strach zmaleje, jeśli my będzie my zachowywali się bardzo serdecznie w stosunku do psa. Jeśli nasz pies nawet nie pozwala nam obejrzeć się, to jakie szan sę ma biedny lekarz weterynarii? POWODY SZKOLENIA Po lewej: Choć wydaje się to dziw ne, to jednak całkowite zignorowa nie psa jest często jedną z najsku teczniejszych kar, jaką możemy za stosować. Trudno jest nie reagować na ustawiczne szczekanie, które ma zwrócić naszą uwagę, ale nawet wydanie polecenia "CICHO", w psim mniemaniu jest odpowie dzią na jego szczekanie. dane polecenie, by móc pochwalić psa. Metoda pozytywnych skojarzeń powinna być stosowana zawsze, gdy tylko jest to możliwe, we wszystkich sytuacjach psiego życia, poczynając od wychowywania w domu. Kiedy powiedzieć "NIE! " Bardzo wielu właścicieli chce ukarać psa długo po "przewinieniu", a on już dawno zapomniał co zrobił i zu pełnie nie rozumie, dlaczego pan mówi "nie wolno". Podajmy przy kład: właściciel po powrocie z zaku pów zauważa, że pies pogryzł nogę antycznego stołn - jest już za późno na skarcenie go. Przyciągnięcie na miejsce "zbrodni" i skrzyczenie, wprawi jedynie psa w stan konster nacji. Jedyna rzecz, której pies się w ten sposób nauczy to to, że musi się bać właściciela po jego powrocie do domu. Gdy jednak złapiemy psa na gryzieniu mebla, na krótki roz kaz "NIE! " pies powinien natych miast przestać. Trzeba mu wtedy dać coś, co wolno gryźć, np. kość czy zabawkę, i pochwalić za zajęcie się nią. Tak czy tak, nasz pies może robić coś czego nie lubimy, ale za miast łajać go krzycząc "NIE! NIE! NIE! ", spróbujmy skierować jego uwagę na zrobienie czegoś, za co bę dzie można go pochwalić. Nieustanne szczekanie Kolejnym przykładem dawania psu niewłaściwych sygnałów przez wła ścicieli jest ciągłe szczekanie. Krzy czenie "NIE! BĄDŹ CICHO! " (czy podobne okrzyki) utwierdzają psa w przekonaniu, że trzeba szczekać. 18 ROZDZIAŁ PIERWSZY Psy szczekają z wielu powodów, cza sami by ostrzec dom przed ewentu alnymi intruzami, np. listonoszem, innym razem, by po prostu przycią gnąć nasza uwagę. Większość z nas chce, by pies ostrzegał przed niebez pieczeństwem, ale nie chce, by z tym przesadzał. Jeśli pies szczeka z uza sadnionych przyczyn, trzeba zaak ceptować jego ostrzeżenie, a następ nie wydać inne polecenie. Spokojnym głosem wydamy psu komendę "SIAD" lub "WARUJ" przy naszym boku lub np. odeślijmy go na jego posłanie. Po winno to odwrócić uwagę psa od szczekania bez konieczności skarcePoniżej i obok: Ten młody labrador ma świetną zabawę z gryzieniem wiklinowej kanapy. Jeśli właściciel złapie go na gorą cym uczynku, to powinien ukarać go - pod kreślając komendę "NIE! ", "NIE WOLNO! " - i kategorycznie sprowadzić z kanapy. Wła ściciele wiedząc, że młode psy muszą mieć coś do gryzienia, zaopatrują je w różnorod ne zabawki. Kulka ze smakołykiem w środ ku powinna skutecznie skierować uwagę psa w stronę rzeczy, którymi wolno mu się bawić. nią go. Jeśli pies poprawnie wykona polecenie, trzeba go pochwalić. Szczekanie, by zwrócić na siebie uwagę Gdy pies szczeka tylko po to, by zwrócić na siebie uwagę, to wówczas jakiekolwiek zainteresowanie jest lepsze niż żadne. Spróbujmy spoj rzeć na to z psiego punktu widzenia: pies szczeka, by zwrócić na siebie uwagę i co się dzieje? Idziemy do psa, zwykle po to, by kazać mu być cicho, ale pies myśli że "wygrał", ponieważ jednak zwróciliśmy na nie go uwagę i to utwierdziło go w prze konaniu, że jak woła, to się do niego przychodzi. Najlepszym możliwym sposobem rozprawienia się z tego ty pu szczekaniem jest całkowite igno rowanie. Z początku będzie to trud ne, ale zazwyczaj, gdy szczekanie nie przynosi pożądanego efektu, pies przestaje hałasować. Jeśli pies jest wyjątkowo wytrwały, to przez wzgląd na sąsiadów, będziemy mu sieli przerwać jego zachowanie. Naj11 POWODY SZKOLENIA 19 lepiej działa całkowicie niespodzie wany dźwięk (np. uderzenie w meta lową tacę), który rozlegnie się, gdy pies na chwilę zamilknie dla nabra nia oddechu. Ta chwila ciszy musi zostać nagrodzona, a uwaga psa skupiona na czymś innym. Psy nie są ludźmi Kolejny problem, z jakim najczęściej mamy do czynienia w czasie naszych szkoleń, to traktowanie psów przez właścicieli jakby były one małymi ludźmi, a nie psami. Obdarzenie psów ludzkimi cechamiTprowadzi Zwykle do niepotrzebnych kłopotów. Zawiedziony właściciel będzie oskar żał swojego psa i miał do niego żal lub narzekał, że pies źle się zacho wuje jemn "na złość" (ponieważ wcześniej kazał mu przestać). To oczywiście nie jest prawdą. Przeana lizowanie sytuacji i spojrzenie na nią z psiego punktu widzenia, ułatwi zmniejszenie rozdrażnienia i pozwoli na zastosowanie szkolenia zmierza jącego do rozwiązania problemu. Oczywiście wszyscy rozpieszczamy nasze psy i gawędzimy z nimi, okazu jąc w ten sposób nasze uczucia i spra wiając im radość. Musimy jednak pa miętać, że działa tak nasz przyjazny ton i skoncentrowanie uwagi, a nie zrozumienie znaczenia słów. Pies sprawia jednak wrażenie, jakby rozu miał wszystko, co do niego mówimy. Chcemy tu podkreślić, że nie uzur pujemy sobie prawa do posiadania odpowiedzi na wszystkie problemy związane ze zrozumieniem psich za chowań, jak również po latach szkole nia dziesiątków psów wciąż się uczymy. 20 ROZDZIAŁ PIERWSZY Jak pies się uczy Psy uczą się metodą prób i nagród. Jeśli zrobią coś przez przypadek lub celowo i spotka je za to nagroda, to będą chętnie powtarzały takie za chowanie. Odwrotnie, jeśli nie otrzymają żadnej nagrody lub zostaną zbesztane, nie będą chciały powtarzać takiego zachowania. Naszą rolą jest stworzenie psu wielu sytuacji, w których mogą one zachować się tak, by zostały nagrodzone. Musimy znaleźć metodę, która najle piej motywuje naszego psa do dzia łania, coś co lubi i co sprawia, że chętnie pracuje podczas szkolenia. Trzeba pokazać mu, że współpraca przynosi nagrodę. Na szczęście za równo szczenięta, jak i większość psów lubią sprawiać sobie przyjem ności i należy to wykorzystać, ucząc je kto jest przewodnikiem. Bez względu na to czy nasz pies jest ekstrawertykiem, czy też jest nieśmiały i skryty, podstawowa zasa da próby i nagrody jest zawsze taka sama. Pies ekstrawertyk będzie przede wszystkim uczył się rzucając "głową naprzód" w każdą nową sy tuację, ale szybko dojdzie do siebie po nieprzyjemnych doświadcze niach. Pies nieśmiały będzie bar dziej ostrożny i zwykle będzie po trzebował więcej czasu, by otrząsnąć się po porażce. Delikatny właściciel powinien starać się wprowadzać swego psa w świat metodami nie po wodującymi urazów, budując jedno cześnie wzajemne zaufanie. Trudy nauki Dla instruktora, jednym z przyno szących największe zadowolenie aspektów szkolenia jest "rozkwitnię cie" skrytych psów dzięki metodzie pozytywnych skojarzeń. Ten zwrot pod wpływem nauki nie zależy od specjalnych form treningu. Szcze nię, które wpadło do wody, i nie by ło to dla niego przyjemne doświad czenie, będzie w przyszłości ostrożniejsze od tego, które znajduje wiel ką przyjemność w pluskaniu się i bieganiu po wodzie. We wstępnym okresie szkolenia mo żemy wykorzystać ten rodzaj nauki, stosując metodę próby i nagrody. Kluczem do sukcesu jest sowite na gradzanie pożądanego zachowania, które chcemy, by pies ochoczo po wtarzał. Nie oznacza to wcale psucia go niekończącymi się niezasłużonymi nagrodami, ani też braku jakichkol wiek zakazów. Chodzi tu o zastoso wanie kombinacji smakołyków, skoncentrowania uwagi na psie przy ich dawaniu i czas na zabawę. Poszukiwanie równowagi Musimy ignorować lub karać każde zachowanie naszego psa, którego nie pochwalamy. Jeśli zapytamy dzieci czego pragną, odpowiedzą, że niekoń czących się zapasów słodyczy, telewi zji, wideo i gier komputerowych bez ograniczeń i kładzenia się do łóżka wtedy, gdy chcą. Ale odpowiedzialni rodzice wiedzą, że jest to szkodliwe dla ich pociech i dlatego starają się znaleźć równowagę między nagradzaJAK PIES SIĘ UCZY 21 Po lewej: Wszystkie szczenięta powinny mieć częsty i miły kontakt z człowiekiem. Powinny być przyzwyczajone do spokoj nego, ale zdecydowanego temperowa nia ich zachowania, co jest niezbędne np. w czasie wizyty u lekarza weteryna rii, która po takich przygotowaniach nie będzie stresująca. niem za dobre zachowanie a ignoro waniem wybujałych chęci. Sztuka mówienia "NIE" Nagroda i kara muszą być dostoso wane indywidualnie do każdego psa i muszą następować praktycznie na tychmiast po zawołaniu. Ewentual nie pies wraca tylko po to, by przy witały go wymówki. Właściciel złajał psa, ponieważ ten nie przyszedł na wołanie, ale pies zrozumiał z tego tylko tyle, że został ukarany za to, że przyszedł. Psy generalnie nic my ślą w sposób przyczynowy jak ludzie i kojarzą naganę z tym, co robią w tej chwili, a nie z tym, co robiły wcześniej. Dlatego też nawet całko wicie niewinny pies zostanie wpędzo ny w poczucie "winy" pod wpływem języka ciała właściciela i ostrego gło su. Chociaż być może będziemy postę powali wbrew sobie, musimy nagro dzić go za przyjście, a największą sztuką szkolenia będzie zdolność wypowiedzenia następujących słów "Dobry piesek, ty mały (imię psa) bardzo radosnym głosem i z uśmie chem na twarzy. 24 ROZDZIAŁ PIERWSZY przez nas niezauważane lub źle od czytywane. Na przykład szczenię, które ma nastroszony włos od uszu po nasadę ogona jest raczej prze straszone, a nie nastawione agresyw nie. Zwykle to reakcja właściciela decyduje o odpowiedzi psa. Psy rzadko zaczynają walkę "znie nacka". Zwykle poprzedza ją seria sygnałów ostrzegawczych, jak np. głuche warczenie, gdy został spędzo ny z kanapy, czy natychmiastowe zamarcie, stężenie nad miską z je dzeniem w momencie, gdy właściciel podchodzi blisko lub władcze "uro śniecie" nad zabawką. Sygnały te wraz z niechęcią do wy konywania poleceń, gdyż są mu one nie "na rękę", powinny zwrócić na szą uwagę. Poniżej: Od powolnego machania ogo nem po łukowato wygiętą szyję większy pies pokazuje wyraźnie, że jest ważniej szy. Mtodsza suczka odpowiada na przy wódczą postawę starszego psa, przewra cając się przez bark na plecy w geście poddania. Matczyne nauki Napisano wiele wspaniałych książek na temat wrodzonych i wyuczonych psich zachowań. Nasza książka do tyczy raczej szkolenia, a nie zacho wania, musimy jednak zdawać sobie sprawę z tego, że zawsze mamy do czynienia z oboma rodzajami zacho wań i że mogą być one zmieniane na naszą korzyść. Psy zaczynają poznawać i uczyć się języka ciała już od matki, gdy żyją z resztą rodzeństwa. Podczas nieokrzesanych zabaw szczenięta uczą się zachowania w stosunku do siebie. Jest sprawą oczywistą, że wła śnie podczas tych zabaw szczenięta uczą się porozumiewać z przedstawi cielami własnego gatunku. Jest to właśnie jeden z powodów tego, że szczenięta zabrane zbyt wcześnie z gniazda lub pozostające przez całe życie tylko "szczenię- . "ciem", stwarzają wyjątkowe prohlemy.Stracy-óne mózhwoścwspółży" cTiT w grupie rówieśnikowdlatego może im brakować umiejętności po rozumiewania się z drugim psem. JĘZYK CIAŁA 25 Suka, która jest dobrą matką, może pomóc złagodzić problemy karmiąc, troszcząc się i bawiąc się ze swoim potomstwem. Jeśli stwierdzimy, że naszemu psu nie podoba się nasze szefowanie, wówczas trzeba przypatrzyć się, jak suka przywołuje do porządku swoje rozbrykane szczenięta. Gdy stwier dzi, że któreś z nich robi coś, co we dług niej jest niewłaściwe - na przy kład odcina się jej zbyt ostro - przewraca winowajcę na plecy, a po przez wyprostowaną, sztywną posta wę sprawia wrażenie, jakby chciała go zabić. W takiej sytuacji szczenię zmienia się w obraz poddania - leży na plecach, trzyma łapy w powie trzu, uszy skulone do tyłu, unika kontaktu wzrokowego, ogon praw dopodobnie jest wciśnięty między nogi i może oddawać mocz. Z upływem czasu szczenięta uczą się odczytywać matczyne sygnały i suce wystarczy teraz tylko spojrze nie, by maluchy wszystko zrozumia ły. Niektóre przebojowe szczenięta sprawdzają, jak daleko mogą się po sunąć i wymagają więcej uwagi i matczynych lekcji, nim zaakceptu ją sytuację. Po opuszczeniu matki szczenię musi kontynuować socjali zację, znając podstawy praw rzą dzących tą społecznością. W relacjach z ludźmi i nową ro dziną pies stara się zastosować to, czego nauczył się od matki. Zwykle zanim nauczą się komend słownych, już rozumieją język ciała. Jeśli na szczęście poprzedni właściciel uśmie chał się i obchodził z psem w sposób delikatny i ciepły, odzywając się jed nocześnie spokojnie i przyjacielsko brzmiącym głosem, to dzięki temu szczenię nauczyło się, że odsłonięte zęby u uśmiechającego się człowieka są sygnałem przyjaźni, a nie agresji. Z jakiegoś powodu psy często uczą się tego gestu i same "uśmiechają się" do nas. Zejść do poziomu psa Większość ludzi na widok szczenię cia automatycznie kuca, by mogło ono podejść do ręki. Dzięki temu stają się dla szczenięcia mniej groź ni, mniejsi i łatwiej nawiązują z nim kontakt. Warto o tym pamiętać, Po lewej: Młoda suczka przyjęta pozycję całkowitego poddania, przewracając się na plecy z uszami skulonymi do tyłu, uznając w ten sposób wyższą pozycję dorosłego psa. Nieśmiało macha podkulonym ogo nem, by okazać przyjacielskie nastawienie i nie zostać odpędzona. 26 ROZDZIAŁ PIERWSZY Powyżej: Małe dziecko może tatwo zostać boleśnie potrącone czy przewrócone przez rozbawionego psa, bez względu na jego wielkość. Dzieci i psów nie można spuścić z oczu. Każda zabawa może skończyć się płaczem. gdy wołamy psiaka z pewnej odległo ści. Podniesiony głos, by maluch mógł nas usłyszeć, w połączeniu z wyprostowaną postawą, działają bardzo onieśmielająco. Jeśli pies pa trząc w naszą stronę wygląfTa jakbj się wahał, przykucnijmy, a wówczas przybiegnie do nas. Co będzie dalej, "zalezyod naszego postępowania i temperamentu szczenięcia. Jeśli te raz skoczy z radością w nasze otwar te ramiona, to znaczy, że zaufał ser decznemu powitaniu. Jeśli natomiast jego wahanie wynika z dnżej nie śmiałości, to podejdzie do nas kilka kroków i znów się zatrzyma niepew ny naszej reakcji. W żadnym wypadkn nie podno śmy głosu i nie starajmy się schwycić szczenięcia. Nie podnośmy się i uni kajmy gwałtownych ruchów, prze mawiajmy łagodnymzachęcającym głosem. Szczenię powinno dojść do wniosku, że mamy przyjacielskie za miary i nabrać zaufania na tyle, by pokonać do nas resztę drogi. Postępowanie z zuchwałym szczenięciem Przedstawimy teraz drugi scena riusz, a mianowicie pewne siebie zu chwałe szczenię, które przybiega na wołanie i zatrzymuje się pół metra przed nami. Jego ciało mówi wszyst ko: machanie ogonem, przekrzywio na głowa i widoczne białka oczu. Często przyjmuje pozycje zachęca jące do zabawy, przysiadając na przednich łapach z ogonem zadar tym do góry. Mówi jasno: "Goń mnie! ". Jeśli niemądrze zrobimy krok w jego stronę, to cofnie się kilka kroków, bądź ucieknie ze skulonymi do tyłu uszami i podkulonym ogo nem, kręcąc szalone ósemki wokół nas, aż powróci do punktu rozpo częcia "zabawy". Trzeba zmusić się wtedy powstrzymać, by nie pobiec za nim: za pierwszym razem może nam się to udać, ale następnym ra zem szczenię będzie już szybsze. Im hardziej młócimy rękami po wietrze i krzyczymy, tym szczęśliw sze jest szczenię. Postarajmy się więc nie dać wyprowadzić z równo wagi i spróbujmy przywabić szcze nię zabawką lub smakołykiem. Nie można od razu złapać malca, ale na leży upewnić go, że nie podrzucimy zabawki czy smakołyka, zanim nie złapiemy go mocno za obrożę. Pewne szczenięta nadal unikają bezpośredniego kontaktu w nadziei na zabawę. Spróbujmy nie zwracać w ogóle uwagi na takie zachowanie i iść przed siebie, unikając kontaktu wzrokowego. Nasza postawa okazu jąca brak zaiuteresowania zwykle JĘZYK CIAŁA 27 sprawi, że szczenię popędzi za nami, by sprawdzić dlaczego nie chcemy się z nim dalej bawić. Wówczas po nownie przykucnijmy i zachęćmy go, np. smakołykiem czy zabawką, aby do nas przyszedł. Chociaż głównie odnosi się to do za chowania szczeniąt, to jednak takie "zabawy" można zaobserwować także u psów starszych i należy się z nimi rozprawie w analogiczny sposób. Dzieci i psy Większość problemów między dzieć mi i psami wynika stąd, że ani jed no, ani drugie nie rozumie mowy ciała drugiej istoty. Małe dzieci są podekscytowane, wykonują gwał towne i nieprzewidywalne ruchy oraz krzyczą cienkim i świdrującym głosem. Psy często tłumaczą sobie takie zachowanie, jako "zaproszenie do zabawy", a w rzeczywistości czę sto dziecko jest tym przestraszone. I podobnie - psie zaproszenie do zabawy może być zrozu miane przez dziecko jako atak. Bez względu na wielkość psa, stara się on zwykle po lizać dziecko po twarzy, jak zrobił by w przypadku innego psa (małe psy mogą podskakiwać w tym celu), co w efekcie tylko powiększa strach dziecka. Podniecająca zabawa pole gająca na przebieganiu tuż obok, kończy się najczęściej przewróce niem dziecka, które zaczyna roz paczliwie płakać, a wówczas pies myśli, że jest to wyrazem tego, jak bardzo podoba mu się taka zabawa i skacze na dziecko, co w znacznym stopniu pogarsza sytuację. Dlatego oboje, i pies, i dziecko muszą być pod kontrolą, by zapobiec nieporo zumieniom. Nawet dzieci, które ni gdy się nie przestraszyły i cieszy je zabawa z psami muszą być pod opieką. ROZDZIAŁ DRUGI JAK 29 Nauka trwa zawsze Bez względu na to czy zdaje on sobie z tego sprawę, czy nie, już zaczę liśmy szkolenie naszego psa w chwili, gdy przybył do naszego domu. Nasz wygląd, postawa i brzmienie głosu - wszystko to odbiera nasz pies. Szkolenie można rozpoczęć bardzo prosto, ale od razu trzeba poło żyć nacisk na nagradzanie. Szczenię to wielki żołądek na czterech ła pach i dlatego jedzenie jest najlepszą nagrodą podczas nauki. Zaraz po przyniesieniu szczenięcia do domu rozpoczynamy wychowy wanie od nauki imienia, następnie nauki czystości w domu, a także różnicy między zachowaniem do brym a złym. Na skutek ciągłego ne gowania, niektóre szczenięta myślą, że mają na imię "Nie". Lepiej jest zająć postawę pozytywną, opisaną w rozdziale pierwszym, co uczyni przystosowanie się do nowego domu znacznie przyjemniejszym. Aklimatyzacja szczenięcia Zanim rozpoczniemy właściwe szkole nie, postarajmy się utrwalić w szcze nięciu te zachowania, które pozwolą nam zbudować dobre stosunki na przyszłość. Szczenię odczuwa silną potrzebę bycia z kimś, co można wy korzystać wołając jego imię i komen dę "CHODŹ" czy "DO MNIE", na gradzając oczywiście wykonanie pole cenia. Klepanie, smakołyki czy zaba wa wytworzą przyjazne skojarzenie z przywołaniem go w domu. Podczas pierwszego spaceru po parku prawie wszyscy właściciele bo ją się spuścić szczenię ze smyczy, oba wiając się, że się zgubi. Jeśli jednak okolica, gdzie spacerujemy jest bez pieczna, to znacznie lepiej puścić szczenię wolno i zachęcić je do podą żania za nami. W tym wieku pies w sposób naturalny poszukuje towa rzystwa przewodnika i boi się stracić go (czyli nas) z oczu, dlatego będzie skwapliwie pilnował, gdzie jesteśmy. Jeśli pies waha się czy przyjść na za wołanie, można to zachowanie skory gować, przykucając i podając psu ja kąś zachętę (np. smakołyk) lub od wracając się i markując ucieczkę w drugą stronę. Szczenię zawsze musi zostać nagrodzone za przyjście, by wiedziało, że warto. Dorastającego psa, który nigdy nie był spuszczony ze smyczy, będzie znacznie trudniej przywołać, gdy po raz pierwszy zakosztuje wolności. Czas właściwego szkolenia Małe szczenięta mogą się skoncen trować na bardzo krótko i łatwo się męczą, dlatego w normalnym szkole niu mogą uczestniczyć dopiero wte dy, gdy trochę podrosną. Psie przedszkola, które stają się coraz popularniejsze, są miejscem zarów no doskonałej zabawy, jak i dają ogromne korzyści szczeniętom. Starsze szczenięta, w wieku co naj mniej osiemnastu miesięcy (zależnie od indywidualnych zdolności i rasy), są już zdolne do podołania trudom szkolenia. Zwykle szczenięta o silnej woli mo gą potrzebować poskromienia i dys cypliny, a więc są gotowe do rozpo częcia szkolenia. Pamiętajmy, że na. 30 ROZDZIAŁ DRUGI wet najlepiej wychowane szczenię może przechodzić okres "buntu mło dzieńczego". Niemniej jednak, szczenięta traktowane z nczuciem wyrosną na szczęśliwe psy o dobrym charakterze. Czy można szkolić nadal Wbrew obiegowej opinii, starsze psy także świetnie uczą się nowych rze czy. Nieważna jest przyczyna, dla której zdecydujemy się na dalsze szkolenie psa. Mogły zmienić się nasze warnnki życia, np. przyszło na świat dziecko, i uprzednio tolerowane za chowanie stało się nie do przyjęcia. Dla psa zmiana ustalonych zasad mo że stanowić wstrząs. Jeśli zmiany do tyczą rzeczy najważniejszych, np. ograniczenie wolności w poruszaniu się po domu, może być łatwiej je wprowadzić razem z innymi nakaza mi, burzącymi dotychczasową rutynę. Jeśli np. pies dotychczas mieszkał w budzie lub zmieniliśmy mieszkanie, może to być powodem wprowadzania nowych reguł w życie. Psy ze schroniska Psy wzięte ze schroniska, bez wzglę du na wiek, mają za sobą nieznaną nam przeszłość, często naznaczoną bolesnymi doświadczeniami. Ozna cza to, że zamiast rozpoczynania pracy z "białą kartką" musimy naj pierw zmierzyć się z zakorzenionymi złymi zachowaniami. Może to wyma gać z naszej strony wielkiej cierpli wości, zrozumienia i konsekwencji w postępowaniu. Chociaż miło jest poświęcić czas na wprowadzenie psa do nowego domn, to ważne będzie od samego po czątku określenie jasno pewnych za sad. Ustalony porządek dnia pozwo li mu szybciej wdrożyć się w domowe życie. Niektóre psy mają własne wy obrażenie o tym, jak powinny być traktowane. Łatwo jest wymagać od ośmiotygodniowego szczenięcia, ale zdecydowanie trudniej jest wyegze kwować coś od psa dorosłego. Omi janie punktów spornych we wcze snym etapie może pomóc przerwać niepożądane przyzwyczajenia. Na przykład: jeśli pies rości sobie pra wo do naszej kanapy czy łóżka i nie chce się z niej ruszyć, sensowniej bę dzie od razu zabronić mu tego, by problem nie narastał. Kiedy pies się ustatkuje i zaczniemy rozumieć się nawzajem, wówczas musi pogodzić się z faktem, że kiedy mówisz "ZEJDŹ", to naprawdę masz to na myśli. Trzeba podkreślić, że większość psów ze schroniska łatwo przystoso wuje się do praw i warunków życia w nowym domu. Przez pierwszy ty dzień, a nawet dwa zachowują się najlepiej jak potrafią, a następnie sprawdzają "grunt" i pokazują swą Powyżej: Wygląd zewnętrzny psa ze schro niska nie jest koniecznie odzwierciedleniem jego temperamentu - nawet maty pies mo że być całkiem dziki! NAUKA TRWA ZAWSZE 31 Powyżej: Choć szczenięta te wyglądają pra wie identycznie, jednak każde z nich ma swój charakter. Nawet jeśli dwa wyglądają ce identycznie szczenięta znajdą się w tym samym domu, będą nadal rozwijać się indy widualnie, zgodnie ze swoją osobowością, tak jak dzieci w tej samej rodzinie ciemną stronę. Jeśli będzie się z nimi pracować do końca, bezpiecznie za aklimatyzują się w nowym domu. Bezpieczne schronienie dla psa Bez względu na wiek, w jakim pies za wita do naszego domu, potrzebuje on swojego miejsca, które będzie jego bezpiecznym schronieniem. Być może wystarczy mu fragment pokoju, z któ rego korzystamy, lub kuchni, ale zdu miewa nas często, jakie szkody potra fią poczynić psie zęby i pazury. Klatka. Użycie składanej, drucianej lub plastykowej klatki wywołuje krzywe spojrzenia wielu ludzi z psie go świata, którzy nie rozumieją, po co się ich używa. Według nich psy mieszkają w klatkach przez całe ży cie lub są w nich za karę. Lecz pra widłowo używane klatki mogą być wszechstronnie wykorzystane, po magając chronić psy przed poten cjalnymi niebezpieczeństwami, jak np. przewody elektryczne pod na pięciem, czy przed dziećmi, tak sa mo jak chronić dom przed dewasta cją. Są także bardzo pomocne pod czas nauki w domu. Większość z nich można bez problemów złożyć i zabrać ze sobą do hotelu czy do przyjaciół, dzięki czemu i nasz pies, i nowe lokum będą bezpieczne. Posłanie. Rozważne przyzwyczaja nie sprawia, iż większość psów szyb ko stwierdza, że klatka jest bez piecznym i wygodnym legowiskiem. Zawsze, gdy wprowadzamy psa do klatki, dajemy mu smakołyk mówiąc "NA MIEJSCE", dzięki czemu będzie to przyjemne doświadczenie. Starsze psy, które przez wiele lat nie korzy stały z klatki, gdy zobaczą swoją "re zydencję" rozłożoną, machając ogo nem będą czekały przed nią na na grodę. Wielkość klatki powinna być dopa sowana do rozmiarów psa, a więc po winien on móc w niej wygodnie stanąć i obrócić się. Kupując klatkę dla szczenięcia dobrze jest tak dobrać jej rozmiar, aby mogła służyć też doro. 32 ROZDZIAŁ DRUGI Powyżej: Składane klatki są bardzo wszechstronnymi urządzeniami w czasie nauki, jak również miejscem, gdzie szczenię jest bezpieczne. Choć nam klatka źle się kojarzy, to jednak umiejętnie przy zwyczajone do niej szczenię szybko uzna ją za swoje postanie. słemu psu. Dzięki temu będzie w niej wystarczająco dużo miejsca na wy godne posłanie, zabawki i gazety, gdy by maluchowi przytrafił się jakiś "wy padek". I jaka szkoda... Kupując drogie, eleganckie posłanie dla szczenięcia nie można zapominać, że wielką przyjemność sprawi mu przeżucie go na kawałki. Dobrym wyjściem będzie kartonowe pudełko - tanie i łatwe do wymiany, gdy szcze nię je poszatkuje. Miejsce wyścielone gazetami jest szczególnie ważne na noc. Większość szczeniąt szybko się uczy utrzymania czystości przez całą noc, jeśli idą na miejsce do spania bardzo późno i są z niego bardzo wcześnie wystawiane. Ideałem jest umieszczanie malucha na posłaniu tylko na czas spania w ciągu dnia, ale nie jest to łatwe do wykonania. Domowe szkolenie Szczenięta często odczuwają potrze bę załatwienia się: zaraz po przebu dzeniu, po krótkiej drzemce, po je dzeniu i często w czasie zabawy. Bardzo niewłaściwe jest wystawianie malca na zewnątrz, zatrzaśnięcie mu drzwi przed nosem i oczekiwanie, że sam pójdzie załatwić potrzeby fizjo logiczne. Najczęściej szczenię po prostu usiądzie, pilnie obserwując drzwi, czekając aż właściciel wyjdzie na zewnątrz i będzie się z nim bawił. Czas spędzony przez pierwsze dni ze szczenięciem na spacerach i na gradzanie go za załatwienie się, gwa rantuje szybkie nauczenie zachowa nia czystości w domu. NAUKA TRWA ZAWSZE 33 W ciągu pierwszych dni i tygodni ży cia w domu nie można oczekiwać od szczenięcia, że "poprosi", by wyjść na zewnątrz. To do właściciela nale ży stwierdzenie, "że to chyba już czas" na wyprowadzenie go na spa cer. Chwaląc szczenię za załatwienie się, dobrze jest mówić "POSPIESZ SIĘ" czy "RÓB SIUSIU". Pies szyb ko skojarzy związek między wyko nywaną czynnością a słowami. Taka umiejętność będzie bardzo przydat na w przyszłości, zwłaszcza daleko od domu czy wówczas, gdy zależy nam na czasie. To jego posłanie, a nie dzieci Gdy szczenię podrośnie lub pies ze schroniska już się zadomowi i będzie mógł swobodnie pornszać się po do mu, klatka stanie się niepotrzebna i można zastąpić ją wygodnym posła niem. Jeśli pies ma miłe skojarzenia z posłaniem (dotychczas w klatce), Po prawej: Pies, który rozumie polecenie "NA MIEJSCE" nie powinien kręcić się pod nogami, bo może stać mu się krzywda. Na przykład, pies nie może żebrać pod stołem w tym czasie powinien spokojnie leżeć na swoim legowisku. Sytuacja będzie ja śniejsza dla niego, jeśli pozwolimy mu się ruszyć z posłania dopiero po skończeniu posiłku. polecenie "NA MIEJSCE" powinno sprawić, że pójdzie na swoje posła nie. Trzeba go pochwalić i nagrodzić za wykonanie polecenia. Nie wolno odsyłać psa na posłanie za karę lub gdy nie chce tam iść. Posłanie mnsi budzić przyjemne skojarzenia, za nim pies wpadnie w tarapaty. Pies szybko uzna posłanie czy klatkę za bezpieczne legowisko. Chociaż nie powinien wyobrażać sobie, że w tym miejscu jest niepodzielnym władcą, to nawet dzieci muszą zdawać sobie sprawę z tego, że on także ma prawo do posiadania własnego, spokojnego kąta. 34 ROZDZIAŁ DRUGI Sprzęt i pomoce szkoleniowe Pomoce szkoleniowe to wszystkie sprzęty, które pomogą nam w szkole niu psa. Nasze ręce, głos, smakołyki, smycz, obroża, kliker i zabawki to jest właśnie sprzęt, którym możemy się posługiwać. Używajmy tych "narzędzi", pozwolą one bowiem czerpać zadowolenie ze wspólnej pracy, naszej i psa. Najważniejszym narzędziem szkolenia jest nasza własna praca z psem. Metody opisane w tej książce stosu jemy podczas naszych kursów. Przyniosły one dobre efekty w pracy z różnymi psami. Zdecydowanie polecamy rozpoczę cie nauki psa metodą "jeden na je den", czyli my i pies. Bo, naszym zdaniem, szkolenie przypomina uczenie się języka obcego. Różny ton głosu, rytmy i akcenty sprawia ją, że psu trudno jest zrozumieć, czego się od niego wymaga. Kiedy zaczyna rozumieć, można zacząć pracować z nim używając tylko sa mych komend. W czasie szkolenia psy zwyczajowo pracują przy lewej nodze właściciela i w dalszej części tej książki przyjęliśmy, że z tej wła śnie strony powinien zawsze znajdo wać się pies. Po prawej: Musimy być odpowiednio ubrani. Strój musi być wygodny, lecz nie może być zbyt nowy, bardzo ważne są bu ty - tylko o płaskiej podeszwie. Dzięki te mu nie będziemy martwić się o plamy na ubraniu, kiedy pies skoczy na nas zabłoconymi łapami, czy o biżuterię ze rwane psimi zębami czy pazurami. SPRZĘT l POMOCE SZKOLENIOWE 35 U góry: Dwumetrowa, skórzana smycz, wyposażona w karabińczyki na obu końcach (1) może być potrzebna w czasie szkolenia, ale najwygodniejsza będzie także skórzana smycz długości 1 m (2). Smycze nylonowe (3, 4), z liny (5) lub z sze rokiej taśmy (6) mogą również być przy datne. Kółeczko na rączce pozwoli na łatwe skrócenie smyczy - w razie potrzeby przypi namy karabińczykiem kółeczko rączki do kółeczka od obroży. Jeśli smycz nie ma takiego kółeczka, można zamon tować kółeczko od kluczy, niezgrzewane. W niek tórych okolicznościach potrzebna może być automatyczna smycz (7), uprząż czy tzw. halter (obroża przypominająca koński kantar). Głos Nasz głos jest ogniwem łączącym nas z psem, za pośrednictwem którego rozkazujemy, chwalimy i strofujemy. Od początku szkolenia nasze komen dy powinny być wypowiadane zdecy dowanym, ale przyjemnym głosem. Nie musimy krzyczeć, by pies nas rozumiał. Imię psa wypowiadamy miłym głosem, chwaląc go bądźmy entuzjastyczni, a gdy go strofujemy, mówimy głosem mniej lub bardziej "warczącym". Pochwały Chwalenie psa jest najważniejszą częścią szkolenia. Jest to najlepszy sposób powiedzenia mu, że zrobił coś dobrze i jesteśmy z niego zado woleni. Gorąco pochwalmy psa i ja ko pierwszą nagrodę zastosujmy po klepanie. Pochwała powinna być narzędziem dostosowanym do tem peramentu psa. Jeśli pies jest bar dzo żywiołowy, pochwała musi być łagodna, spokojna, jeśli jednak nasz pies to "ciepłe kluchy", powinna być ona energiczna. 38 ROZDZIAŁ DRUGI Po prawej: Pótzaciskowe obro że są używane zarówno na co dzień oraz jako obroże szkole niowe. Przedstawione na zdję ciu obroże - skórzana (1) i nylo nowe (2, 3) - są doskonale dla psów rosnących. Poniżej: Obroże powin ny zawsze łatwo się za pinać lub zatrzaskiwać. Mogą być nylonowe z plastykowym zatrza skiem (1), skórzane pła skie (2, 6), skórzane okrągłe (4), z taśmy (3) czy nylonowe ze sprzączką (5). bardziej swobodni prowadząc samo chód ale nigdy nie stajemy się przez to mniej bezpiecznymi i odpowiedzial nymi kierowcami. Takiego samego za chowania wymagamy podczas szkole nia naszego psa. Jeśli zgodzimy się na niechlnjne wykonywanie poleceń na początku szkolenia, to nie oczekujmy natychmiastowej i starannej odpowie dzi w późniejszym etapie szkolenia. Zacznijmy tak, jak chcemy żeby ćwiczenie zostało wykonywane: po dajmy komendę, pomóżmy psu wyko nać ją prawidłowo i pochwalmy go. Nie powtarzajmy komendy. Musimy zawsze być gotowi pomóc psu, by od razn wykonał polecenie, za co zosta nie pochwalony. Przez cały trening musimy pokazywać, uczyć i nagra dzać. SPRZĘT l POMOCE SZKOLENIOWE 39 Powyżej: W dobrze dopasowanej obroży półzaciskowej po naciągnięciu łańcuszka, dwa końce paska okalającego szyję powin ny pozostać w odległości około 2,5 cm od siebie. Powyżej: Ta obroża pótzaciskowa jest za duża - po naciągnięciu końce paska stykają się ze sobą. Obroże Szczenięta powinny mieć ściśle dopa sowaną obrożę, zapinaną na sprzącz kę lub zatrzask. Powinna przylegać ona na tyle ściśle, by można było wci snąć pod nią najwyżej dwa palce, w przeciwnym wypadku pies będzie się mógł z niej wyślizgnąć. Gdy pod rosną, obrożę trzeba będzie dopaso wać do ich wieku, wielkości i tempe ramentu. Niektóre spokojne psy całe życie mogą nosić dobrze dopasowaną, zapinaną obrożę. Te bardziej gwał towne wymagają obroży półzaciskowych, które pozwalają w znacznym stopniu kontrolować psa, ale nie są tak mocne w działaniu, jak zaciskowy łańcuch. Najczęściej nżywamy obroży półza ciskowej lub łańcucha. Jeśli nasz pies potrzebuje łańcucha, należy dopaso wać go do aktualnej wielkości psa, a nie do rozmiarów, jakie spodzie wasz się, że osiągnie. Łańcucha nigdy nie można zakładać psu biegającemu bez kontroli czy stosować jako obrożę codzienną. Może on być stosowany wyłącznie jako obroża szkoleniowa. Używanie smyczy Kiedy smycz przypinamy do obroży półzaciskowej czy łańcucha, powin ny one luźno okalać szyję psa. Smy cze zaopatrzone są w różne typy karabińczyków, ale my powinniśmy używać karabińczyków w kształcie pełnego haka, z zasuwanym cynglowym zamknięciem. Smycz łańcucho wa będzie kaleczyć nasze ręce, zwłaszcza gdy obroża i smycz są podstawą w trakcie nauki posłuszeń stwa. Smycz musi być wygodna dla nas, a także dopasowana do rozmia rów psa. ROZDZIAŁ TRZECI METODY SZKOLENIA 3 41 Nagradzanie psa W teorii istnieje wiele różnorodnych metod szkolenia psów, ale prakty ka jest wielkim konglomeratem wielu z nich. Na przykład, nagrodą mo że być smakołyk lub pieszczota, albo pieszczota może być używana za miast smakołyków w metodzie klikerowej. Najważniejszym przedmio tem ćwiczenia jest nagrodzenie psa w sposób dla niego najbardziej od powiedni. Co jest pochwałą? Dla wielu psów ci che słowo i poklepanie przez właści ciela przyprawi je o zawrót głowy z rozkoszy; inne wolą sprzedać du szę za smakołyki. Najważniejsza jest jedna rzecz: jeśli metoda, której używamy działa, to nie próbujmy jej zmieniać. Czas jest kluczem Jeśli istnieją jakieś sztuczki przy szkoleniu psów, bez względu na sto sowaną metodę, to niewątpliwie jest to czas poprawiania i nagradzania psa. Poprawiać psa, jeśli jest to ko nieczne, można dokładnie w momen cie, kiedy nastąpiła pomyłka. Po winno to wystarczyć do zniechęcenia psa do pomyłki, po czym niezwłocz nie należy nagrodzić go z wielkim entuzjazmem. Szkolenie powinno Po prawej: Spokojne "sam na sam" właści ciela i psa między ćwiczeniami odprężają i pozwalają nacieszyć się kontaktem fizycz nym. Zawsze musimy znaleźć czas wolny, by docenić znaczenie bliskiego kontaktu i "koleżeńskich" układów z własnym psem. być dla nas i dla psa zabawą, a nie można go traktować jako obowiązek do wykonania. Chwalenie psa Każdy lubi być pochwalony za do brze wykonaną pracę i psy nie są tu wyjątkiem. Tak naprawdę nie rozu mieją one co dokład nie znaczą wypo wiadane przez nas słowa, ale bardzo łatwo 42 ROZDZIAŁ TRZECI wówczas, gdy nasza cierpliwość była wystawiona na ciężką próbę. Zado wolenie i entuzjazm w naszym głosie to najważniejsza motywacja dla na szego psa. Ton głosu Jak już wiemy, nasz głos i ręce są na turalnym ogniwem łączącym z psem. Nie musimy czynie specjalnych wysił ków, by je spakować i zabrać ze sobą. Spokojny ton naszego głosu może uspokoić pobudliwego psa lub dać wsparcie i wzbudzić zaufanie u psa nieśmiałego. Głosem także zwracamy psu uwagę, gdy zrobi coś źle. Kobiety mają zwykle przewagę pod tym względem kiedy psa chwalą, wykazują jednak tendencję do pod noszenia głosu. Mogą mieć one pro blemy z niskim tonem głosu, gdy karcą psa. Mężczyźni mają odwrot ne problemy i brak im wysokich to nów do chwalenia psa. Ponownie powinniśmy podkreślić, że mówimy o tonacji, a nie o głośności. Powyżej: Psy te wspaniale bawią się razem w ogrodzie, ale jeśli darzą swego właścicie la szacunkiem, natychmiast porzucą to za jęcie, aby móc pobawić się z panem. Słuch psa jest o wiele bardziej wraż liwy od naszego, dlatego gdy pies znajduje się od nas na odległość smyczy, nie można do niego krzy czeć. Co bowiem zrobimy, gdy pies będzie od nas w odległości 180 me trów? Mówiąc cicho zachęcamy jed nocześnie psa do skupienia uwagi na sobie, zwłaszcza gdy nastąpić ma ja kieś działanie, nieważne co: pokle panie, zabawa czy ćwiczenie. Musi my umieć bawić się z własnym psem bez żadnej zabawki. Niektóre psy lubią się bawić w "złap moje łapki", inne kochają bardziej energiczne za bawy, jak "atakuj i pchaj". Zawsze to my musimy decydować o tym, kie dy zabawa się zaczyna, a kiedy koń czy. Nie można pozwolić psu na de cydowanie o tym, kiedy mamy się bawić. Szacunek Właściciele, których stosunki z psa mi układają się dobrze, łatwo za uważą, że psy darzą ich szacun kiem, cieszą się z pochwał i poświę canej im uwagi. Przeciwieństwem są psy, które prawie lub wcale nie sza nują zaślepionych miłością właści cieli, zarzucających swoich pupili pochwałami i pieszczotami, choć wcale na to nie zasłużyli. Ten typ psów żąda poświęcenia mu uwagi tylko wówczas, gdy ma na to ochotę, a gdy ma dość, po prostu odchodzi. Takie zachowanie najłatwiej jest zaobserwować np. podczas spaceru w parku, gdy spuszczony ze smyczy pies interesuje się wszystkim, tylko nie właścicielem. Pies powinien być przekonany, że zdecydowanie bar dziej "opłaca" mu się współpraca z właścicielem i czerpanie zadowole nia z bycia członkiem "paczki". NAGRADZANIE PSA 43 Każdemu z nas towarzystwo psów sprawia radość, a przyjemność wy nikająca z głaskania i mówienia do nich powinna być obopólna. Nie na leży mylić tego z właścicielem, który paple bez przerwy od rana do wie czora, sprawiając, że pies już go nie słucha. W takim przypadku pies bę dzie dużo lepiej pracował za smako łyki, zabawki czy kliker. Każdy krok Kolejnym pożytkiem ze stosowania metody pochwał jest łatwość nagra dzania każdego pożądanego zachowa nia. Czułe poklepanie i pochwała w odpowiednich momentach podczas wykonywania całego ćwiczenia, szyb ko sprawią, że pies nabierze zaufania i zrozumie całe ćwiczenie. Jak już podkreślałyśmy, "Dobry pies" ma uzmysłowić psu, że postępu je właściwie i powinien kontynuować pracę, a nie stanowić sygnał do zaba wy. Musimy zdecydować się na jakieś konkretne słowo lub zdanie, które bę dzie oznaczało dla psa koniec pracy i możliwość swobodnego pobiegania. Nie ma żadnego znaczenia, jakiego słowa będziemy używać - "KO NIEC", "BIEGAJ", "W PORZĄD KU" czy cokolwiek, co łatwo zapada w pamięć - musimy je jednak stoso wać konsekwentnie. 44 ROZDZIAŁ TRZECI Poniżej: Ten młody labrador całą postawą okazuje radość, jaką powoduje zaproszenie przez właściciela do zabawy. Niepotrzebne są żadne zabawki, wystarczy przyjemność płynąca ze wspólnej zaba wy. Ignorowanie pomyłek Podczas nauki staramy się nie zwra cać uwagi na błędy, jakie robi nasz pies. Lepiej jest pomagać mu w pra widłowym wykonaniu ćwiczenia, co pozwoli nam go nagrodzić. Jeśli błę dy wynikają ze sposobu pracy psa próbujmy i prośmy a nie złośćmy się, ponieważ możemy go całkiem zdezorientować. Delikatnie popraw my błąd i ćwiczmy dalej. Jeśli jed nak pies rozmyślnie tak postępuje, zwykle wystarczy ostra słowna naga na. Następnie musimy kontynuować ćwiczenie, pomagając psu wykonać je prawidłowo, by móc go potem na grodzić. Musimy nauczyć się rozróżniać, kiedy pies nie jest pewny tego, co jest wymagane, a kiedy rozmyślnie lekce waży polecenia. Jeśli pies raz czy dwa razy wykonał polecenie prawidłowo, to wcale nie znaczy, że je zrozumiał. Skarcenie psa, który jest niepewny, pogmatwa mu w głowie i może on stracić do nas zaufanie. METODA KLIKEROWA Metoda klikerowa Kliker jest narzędziem, które może pomóc nam w porozumiewaniu się z psem. Nie musi być używany już do końca psiego życia. Gdy pies zrozu mie, czego od niego wymagamy i gdy zachowanie to zostanie nazwane - "SIAD", "WARUJ", itp. -wówczas kliker będzie zbędny, chyba że ze chcemy nauczyć psa czegoś nowego. Założeniem metody klikerowej jest to, że odgłos klikania informuje psa, iż zrobił coś prawidłowo. Po kliknięciu dostaje nagrodę, którą najczęściej jest smakołyk lub pieszczota. Jedną z zalet metody klikerowej jest fakt, że smakołyk nie musi być podany w tym samym momencie, co kuknięcie. W zasadzie nie powinien być podawa ny natychmiast. Oznacza to, że pies powinien zauważyć, chociaż znajduje się w pewnej odległości od nas, że zro bił coś prawidłowo i może przyjść po nagrodę. Odpowiednio nauczony pies będzie wiedział, że może zasłużyć na nagrodę i będzie starał się postępować tak, by ją otrzymać. Metoda ta przynosi ogromne sukcesy w przypadku wła ścicieli, których psy mało na nich zważają. By przyciągnąć uwagę psa, właściciele mówią do niego i robią tak wiele zamieszania, że w efekcie ani słowa, ani pieszczoty nie robią na psie żadnego wrażenia. Pies musi nauczyć się kojarzyć kliknięcie z nagrodą; aby uprościć zagadnienie, omówi my je na przykładzie smakołyków (patrz strona 46). Poniżej: Kliker to mafe plastykowe urządze nie z metalowym paskiem wewnątrz, który naciśnięty i zwolniony wydaje charaktery styczne kliknięcie - stąd nazwa. Metoda kli kerowa stosowana jest już od wielu lat. Zo stała ona opracowana i rozwinięta w Sta nach Zjednoczonych, gdzie służyła jako sposób szkolenia delfinów. poniżej: Gdy zaczynamy szkolenie metodą klikerowa nie możemy się odzywać, a tylko koncentrować się na obserwowaniu psa, by klik nięcie nastąpiło w odpo wiednim momencie. Należy starać się idealnie dopaso wać kliknięcie w czasie, co zachęci psa do obserwowa nia nas, mimo że nie następuje po nim ustna komenda. 46 ROZDZIAŁ TRZECI jj Metoda klikerowa z wykorzystaniem smakołyków Smakołyki powinny być smaczne i niewielkie, dzięki czemu pies może dostać ich wiele i nie poczuje się sy ty. Spróbujmy stosować ser, kiełbasę lub wątrobę. Niektóre psy najchęt niej pracują dla otrzymania suchej karmy, szczególnie wówczas, gdy zbliża się pora posiłku. Nie zapomi najmy o kontrolowaniu ciężaru psa i w razie potrzeby zmniejszmy dzienną rację smakołyków. Smako łyki powinny być trzymane z boku lub w kieszeni, nie wolno dla zachę ty trzymać ich w ręku. Zacznijmy od kliknięcia, po czym podajmy psu smakołyk. Powtórzmy to pięć-sześć razy. Ćwiczenie to nale ży powtarzać w różnych miejscach, by pies nie pomyślał sobie, że kliknięcie wiąże się tylko z jednym punktem. Gdy klikniemy na stępnym ra zem, poczekajmy, by sprawdzić, czy pies aktywnie poszukuje smakołyku. Jeśli tak, oznacza to, że skojarzył fakty i możemy ruszać dalej. Kliknięcie powinno nastąpić przy końcu pożądanego zachowania (działania) psa. Nie należy powta rzać sygnału: "klik, klik, klik", gdy pies wykonuje polecenie - trwające Po prawej: Innym rodzajem pomocy przy szkoleniu metodą klikerowa jest wskaźnik (lekki pręcik). Ułatwi on pra cę jako "przedłużenie" ręki właściciela. Niektórzy trenerzy klikerowi zaczyna ją od nauczenia psa zwracania uwagi na rękę lub palec. Innymi słowy za wsze, gdy pies dotknie ręki nosem następuje kliknięcie i smakołyk. w czasie, np. "ZOSTAŃ". Jeśli ocze kujemy od psa wykonania całego ćwi czenia, które składa się z wielu części, musimy kliknięciami nauczyć psa wy konywania poszczególnych jego par tii, jak gdyby osobnych ćwiczeń. Gdy pies powiąże je ze sobą, wówczas na leży kliknąć pod koniec wykonania całego "sznurka". Na przykład: w trakcie nauki chodzenia przy nodze będziemy chcieć, by pies usiadł przy nodze, popatrzył na nas, cofnął się z nami krok do tyłu, trzymając się nogi, usiadł, kiedy się zatrzymamy i popatrzył na nas, zanim go zwolni my. Wszyst kich tych czyn ności będzie musiał naMETODA KLIKEROWA 47 Przyciąganie uwagi klikerem Za pierwszym czy drugim razem po czekajmy, aż pies zajmie określoną pozycję, kliknijmy i podajmy sma kołyk lub zańęćmy smakołykiem trzymanym w dłoni. Jeśli nasz pies podnosi się lub chodzi czy kręci się, a my zdecydowaliśmy, że zaczniemy od pozycji "SIAD", wówczas musi my trzymać smakołyk w ręku nad głową psa, a następnie powoli prze sunąć rękę ku tyłowi. Zwykle pies zajmie pożądaną pozycję. Kiedy pies już usiadł, nie możemy dać mu żadnego słownego polecenia, lecz musimy kliknąć raz i rzucić smakołyk, by pies musiał wstać. Je śli nagrodzimy go w pozycji "SIAD", może zdecydować się nie ruszać i czekać na jeszcze. Prawdopodob nie nasz pies będzie węszył wkoło, poszukując więcej smakołyków. Poczekajmy, by sprawdzić czy pies spróbuje usiąść. Jeśli nie, może potrzebuje zachęty i pomocy w zro zumieniu związku między jego za chowaniem, kliknięciem i nagrodą. Większość psów w mig chwyta o co chodzi i będą siadały, machając ogo nem. Smakołyk powinniśmy rzucać w różnych kierunkach i sami musi my zmieniać pozycję, by zachowanie psa było związane wyłącznie z naszą osobą, a nie z miejscem. Gdy nasz pies siada natychmiast po znalezieniu smakołyku, nadszedł czas na naukę innej pozycji, np. "STÓJ" czy "LEŻEĆ". Z początku za każdym razem, gdy pies podejdzie do nas, zawsze będzie siadał, jednak trze ba go ignorować. Prawdo podobnie spróbuje kilka razy i będzie bardzo za kłopotany. Jeśli nie będzie próbował poło żyć się lub stanąć, trzeba będzie go do tego zachęcić. Gdy po kilku krótkich se sjach nasz pies zauwa ży, że może "zapraco wać" na smakołyk, bę dzie robił to, czego od niego oczekujemy. Trud no sobie wręcz wyobra zić, jak wielkie daje to możliwości. Po lewej: Celem może być koniec "wskaźnika", pies po winien więc śledzić koniec pręcika, który będzie "naka zywał" mu dotknięcie prawie wszystkiego czy obracanie się w kółko, chodzenie po ósem ce itd. 48 ROZDZIAŁ TRZECI Smakołyki i zabawki Nagrodami dla naszego psa mogą być zarówno smakołyki, jak i za bawki, ale zawsze stosujemy je łącz nie z pochwałami. Choć wielu ludzi uważa, że nagradzanie w czasie ćwi czeń smakołykami czy zabawkami jest metodą całkowicie zakazaną, używa się jednak wiele podobnych bodźców. Psy można zachęcić do pracy wieloma sposobami, a klu czem do sukcesu jest znalezienie te go właściwego, który zachęci nasze go psa. To tak jak z dziećmi, które znudzi podawanie zawsze tych sa mych słodyczy, ale ich zmiana bę dzie dla nich bardzo interesująca. tracić czasu na dawanie psu dużych smakołyków, których zjedzenie mo że zająć kapryśnym psom całe wie ki, a żarłoczne zaczną obsesyjnie poszukiwać okruszków jedzenia na ziemi. Najlepsze są kosteczki sera lub kawałki kiełbasy. Innymi smakołykami uwielbiany mi przez większość psów są kocie ciasteczka, zwłaszcza gdy sądzą, że ukradły je kotu. Są one poręcznej wielkości dla wielu ras i można je nosić luzem w kieszeni w niewielkich ilościach. Naprawdę są one bardzo przydatne. SMAKOŁYKI l ZABAWKI 49 Po lewej: Jak świetnie widać, ten mtody owczarek niemiecki gustuje w energicznym przeciąganiu się podczas zabawy z właścicielem. Do tego celu służy duża, twarda pitka zaopatrzona w linę, którą pies puści na komendę. Gdy używamy wielu smakołyków, musimy bacznie zwracać uwagę na ciężar psa. To niesamowite, jak szybko małe smakołyki powodują nadwagę (na szczęście wie o tym wie lu treserów). Bezpieczne i poręczne zabawki Zabawką może być cokolwiek, czym nasz pies lubi się bawić pod warun kiem, że jest to bezpieczne i poręcz ne. Wiek i rasa psa mają związek z ulubionymi zabawkami. Szczenię ta, które jeszcze mają mleczne zęby zwykle chętniej bawią się miękkimi zabawkami, ponieważ twarde mogą urażać ich dziąsła lub uszkodzić zę by. W okresie wymiany zębów szcze nię ma bardzo wrażliwe dziąsła i zwykle nie ma najmniejszej ochoty na zabawę jakimikolwiek zabawka mi. Gdy pierwsze stałe zęby są już wyrżnięte, pies zwykle chętnie za czyna bawić się twardszymi przed miotami. Jest absolutnie nieprawdą, jakoby pojawienie się stałych zębów miało zakończyć u szczenięcia etap gryzienia. To wcale nie jest oczywi ste. Chociaż stałe zęby już się wy rżnęły, może zdarzyć się, że pies, który nigdy nie gryzł niczego, wej dzie nagle w fazę "żucia" wszystkie go. Jeśli odpowiednich zabawek jest pod dostatkiem, okres ten minie. "Specjalne" zabawki stosowane w szkoleniu nie mogą być porozrzu cane wokół psiego posłania, by mógł bawić się nimi, kiedy chce. Powinien mieć zabawki wybrane do gryzienia i do zabawy. Zabawki używane pod czas szkolenia nie powinny być z nimi mylone. Muszą należeć do . 50 ROZDZIAŁ TRZECI właściciela, który decyduje o tym kiedy, gdzie i jak długo będą się nimi bawić. Dzięki temu zachowają atrakcyjność w psich oczach. Zabawki do ciągania My preferujemy zabawki do przecią gania, na przykład piłka z kawał kiem liny czy sznurkowy aport po zwalają na zabawę właściciela z psem. Niektórzy ludzie hołdują zdaniu, że zabawa w przeciąganie wyzwala u psa walkę o przewodnic two, jakby to była próba sił. My jed nak wierzymy, że przeciąganie dla wielu psów jest jedną z najbardziej ulubionych zabaw i tak długo, póki właściciel nie przerwie zabawy, a pies nie odda zabawki na komen dę, będzie to jeden z najlepszych ro dzajów treningu. Za pomocą smakołyków czy też za bawek, odwołujemy się do podob nych zasad. Na początku szkolenia podawanie nagród jest obowiązkoPoniżej: Ten pies oczekuje na smakołyk w nagrodę za szybkie wykonanie polecenia "SIAD". we, trzymamy je w ręku, by móc często podawać. W miarę postępów w nauce, trzeba je nadal stosować, ale możemy je nosie np. w kieszeni. W końcu zabawkami lub smakoły kami nagradzamy psa sporadycznie, ponieważ wzorce właściwego zacho wania, których uczyliśmy psa, stały się jego drugą naturą. Zabawki i smakołyki można też stosować jako wyrywkowe nagrody za wyjątkowo dobre zachowanie lub gdy uczymy nowego ćwiczenia. ZABAWA W APORTOWANIE 51 Zabawa w aportowanie Wiele psów objawia podstawowy in stynkt łapania poruszających się przedmiotów. Szczeniętami kieruje ciekawość i chęć zabawy. Czasami coś bardzo zwyczajnego, jak np. liść poruszający się na wietrze, wyzwala reakcję pogoni i pochwycenia "ofia ry". Szczenięta podnoszą lub starają się podnieść z ziemi wszystko, co znajdą w domu lub w ogrodzie. Jeśli znalezisko miało nieprzyjemny smak lub uraziło mordkę, najprawdopo dobniej zostanie porzucone. Wszystkim innym szczenię będzie się bawić, przeżuwać lub też pokaże właścicielom machając ogonem i mi ną: "proszę, bawmy się". W tym wła śnie momencie większość osób nieod wracalnie zabija w psie ewentualne predyspozycje do oddawania przed miotów do ręki właściciela. Zamiast tego szczenię odkrywa, że nie wolno mu trzymać czegokolwiek w pysku, bo właściciel strasznie krzyczy lub że musi, kurczowo trzymając zdobycz, wiać ile sił w łapkach. Żaden z przedstawionych scena riuszy nie opisuje idealnego zacho wania i oczekiwań właścicieli. Wła ściwą reakcją jest natomiast powie dzenie szczenięciu jakie jest mądre, przykucnięcie i zachęcenie go do przyniesienia zdobyczy, którą trze ba mu delikatnie odebrać. Jeśli za każdym razem oddaje nam kolejną zabawkę, skutecznym sposobem za kończenia gry jest schowanie zaba wek, przestaną go interesować, sko ro ich nie widzi. Nie należy jednak zabierać wszystkich zabawek: po chwalmy go, gdy przyniesie je do Powyżej: Na szczęście to stary but. nas, a w nagrodę pobawmy się jedną z jego zabawek lub podajmy smako łyk. Zważywszy na to, jak cenne lub delikatne mogą być przedmioty uznane przez szczenię za zabawkę, starajmy się zachować spokój i nie usiłujmy złapać go. Może nam się to udać, kiedy jest mały, ale z czasem zmądrzeje i coraz trudniej będzie go upolować. Jeśli przyłapiemy malu cha na zabawie czymsjzakazanym, powiedzmy mu dobitnie "NIE" i za oferujmy mu cos w zamian. Większoićszczeniąt łatwo nauczy się przynosić (aportować) przedmio ty, jeśli od początku będziemy je właściwie uczyć (patrz strony 52-53). Niektóre szczenięta mocniej trzymają "zdobycz", niż inne. Nie próbujmywy ciągać mu na siłę "przedmiotu zpyskaTó skojarzy zabawą w przeciąganie. Zwyklę . gdy zobaczy inną zabawkę lub łaTo? ,sam rozTuznTćhwyt. 52 ROZDZIAŁ TRZECI APORTOWANIE jest do brą zabawą, a dobrze na uczone jest doskonałym ćwiczeniem, gdy pies jest spuszczony ze smyczy. Na uka przychodzenia nazawołanie musi odbywać się DOBRY PIES", "PRZYNIEŚ" l WYBÓR ZABAWKI Rzućmy zabawkę, którą pies bardzo lubi, blisko siebie, by mógł ją od razu złapać. 4 POCHWAŁA LUB ZABAWA Gdy pies odda nam przedmiot, pochwalmy go. Możemy także nauczyć naszego psa, że jeśli chwytamy przedmiot obiema rękami, po obu stronach pyska, to oczekujemyna tychmiastowego oddania aportu, ale gdy chwytamy go tylko jedną ręką, to jest to za proszenie do zabawy. UWAGA: Niektóre psy w ogóle nie interesują się zabawkami. Możliwe jest jednak nauczenie ich aportowania na rozkaz, wymaganego na zawodach. Nigdy jednak nie będą entuzjastami zabawy w aportowanie. ROZDZIAŁ CZWARTY TYGODNIOWY PROGRAM W tym rozdziale zaprezentujemy ła twe do powtórzenia ćwiczenia. Na podstawie wielu praktycznych do świadczeń, opracowałyśmy ćwicze nia realizowane w ciągu jednego ty godnia, ujęte w dziesięciotygodniowy program szkolenia, odpo wiedni dla psów w każdym wieku i każdej rasy. Jeśli krok po kroku zostaną zastosowane w praktyce na sze ćwiczenia, to po dziesięciu tygo dniach pracy można osiągnąć roz sądny poziom. Bez obaw Nie bójmy się, jeśli stwierdzimy, że my i nasz pies potrzebujemy więcej czasu na poszczególne elementy ćwi czeń. Jednym z założeń naszej meto dy jest połączenie elementów ćwicze nia, zanim przejdziemy dalej. Dlate go przerywamy nasze ćwiczenia na pewnym etapie, by pomóc sobie i naszemu psu w ich prawidłowym opanowaniu. Są to podstawowe ćwi czenia, które pomogą, bez żadnych sztuczek, dobrze wychować czworo nożnego przyjaciela. Codzienne ćwiczenia na smyczy Wszystkie ćwiczenia wymagają pro wadzenia psa w obroży i na smyczy. Najlepiej jest ćwiczyć codziennie. Trzy, cztery krótkie, dziesięciominutowe sesje przynoszą znacznie większe korzyści niż jedna a długa. Na początku musimy ćwiczyć w za cisznym miejscu, gdzie nic nas nie będzie rozpraszało. Podczas wszystkich etapów i ćwi czeń, jakie czekają nas w nadcho dzących tygodniach, nie wolno ni gdy zapomnieć o nagrodzeniu psa za każde poprawnie wykonane polecePowyżej: Czas pochwalenia czy nagrodze nia psa jest podstawą w naszym systemie szkolenia. Jeśli będzie śmiertelnie skupiony na wykonywanym ćwiczeniu, łatwo może my zapomnieć o prostym, a jak ważnym "DOBRY PIES". nie, nawet jeśli musieliśmy mu po móc. Moment udzielenia pochwały i nagrodzenia to najważniejsza część każdego ćwiczenia. Jeśli pies usiadł na polecenie, ale w chwili gdy był chwalony właśnie wstał, to uzna, że nagroda spotkała go za... wstanie. Pamiętajmy, że musimy każde ćwi czenie starannie zaplanować, by nie zbić psa z tropu. Wystrzegajmy się tak głębokiego skupienia się na nauce, że wydamy tylko psu polecenie co ma zrobić, a zapomnimy o najważniejszym - o nagrodzie. Szkolenie nie polega wyłącznie na nauce prawidłowego wykonywania poleceń, jest to zabie ganie o stworzenie takich relacji między nami a psem, by wspólne ży cie było przyjemnością. 56 ROZDZIAŁ CZWARTY Stój Sadzamy psa przy swojej lewej nodze. By postawić psa, musimy obrócić się nieznacznie twarzą do jego boku. Smycz trzymamy krót ko w prawej ręce nad grzbietem psa wzdłuż kręgosłupa, obroża luźna. Po wydaniu ko mendy "STÓJ", wsuwamy od swojej strony lewą rękę (dłoń skierowana kciukiem w stro nę tylnych kończyn) pod psa i przesuwamy jaw stronę tylnych kończyn. Gdy pies wsta nie, natychmiast go pochwalimy. PAMIĘTAJMY Sprawdzamy czy obroża jest luźna, a smycz przypięta. Wybieramy zaciszne miej Zakładamy wygodne ubra nie. Unikamy roztargnienia. UWAGA "STÓJ", "SIAD", "WA RUJ" - tych poleceń można uczyć psa jednocześnie. Utatwi mu to zrozumienie różni cy między nimi. Zachęcamy, psa do stania obok siebie i siadania w tym samym miejscu. COFNIĘCIE TYLNYCH ŁAP Pies powinien wstać przesuwając tyl ne kończyny ku tyłowi, a nie wysuwa jąc do przodu przednie. Jeśli pies pró buje się cofnąć, przesuwamy smycz wzdłuż kręgosłupa, by sprawdzić czy obroża jest nadal luźna. 2 NIE POZWALAMY NA UCIECZKĘ TYLNYCH ŁAP Jeśli będzie próbował wyślizgnąć tylne łapy znad naszej ręki, wsuwamy głębiej pod niego lewą rękę i przyciągamy do pozy cji wyjściowej. Przypomnijmy mu polecenie "STÓJ" i niezwłocznie go pochwalmy. Na każdym etapie nie zapominajmy o pochwale! PIERWSZY TYDZIEŃ: STÓJ 5 7 3 SMYCZ PRZEŁOŻONA PRZEZ GRZBIET Jeśli będziemy ćwiczenie regularnie po wtarzać, to pies szybko się nauczy. Przekładamy smycz przez grzbiet i wysu wamy rękę spod psa, który powinien po zostać w pozycji stój. Pochwalmy go, chociaż go podtrzy mujemy, a następ nie zwolnijmy z ćwiczePowyżej: Nie obawiajmy się i wysuńmy lewą rękę spod psa. Podrapmy go po brzuszku lub po wewnętrznej stronie kończyn. By psa pochwalić, nie musimy koniecznie klepać go po czubku gło wy. Jeśli pies ma bardzo taskotliwy brzuszek lub jest niespokojny, można zacząć ćwiczyć z nim przy ścianie, wówczas nie będzie mógł odsunąć się od nas. Powyżej: Starajmy się nie podnosić psa na sitę i nie podtrzymywać go - inaczej komenda "STÓJ" będzie dla niego znaczyła "mamusia idzie mnie podnieść". Upewnijmy się, czy pies może utrzymać rów nowagę. 58 ROZDZIAŁ CZWARTY Siad Podczas wykonywania tego ćwiczenia uczymy naszego psa nie tylko siadać na polecenie, ale także robić to szybko i tnż przy naszej nodze. Psy na ogół prędko uczą się wy konywać komendę "SIAD", ale chcą siadać zwykle twarzą do nas. Przyzwyczajenie takie jest niewygod ne, zwłaszcza wtedy, gdy pies jest na smyczy i cze kamy na chodniku, starając się przejść na drugą stronę ulicy lub chcielibyśmy wejść do parku czy też przejść przez drzwi obrotowe. PIES Z NASZEJ LEWEJ STRONY Zaczynamy w pozycji "STÓJ" przy lewej stronie. Smycz trzymamy dość krótko w prawej ręce. Lewą rękę - palce - połóż my na lewej stronie lędźwi psa, zaś kciuk na grzbiecie. PRAWA RĘKA PROWADZI Wydajmy komendę "SIAD" i jednocześnie prawą ręką kilkakrotnie pociągnijmy lekko smycz do góry i ku tyłowi, naciskając przy tym lewą na grzbiet, tak kierując psem, by usiadł blisko naszej lewej nogi. Jego przed nie łapy powinny być na wysokości na szych nóg. Upewnijmy się czy obroża jest luźna, ale bądźmy gotowi na ewentualne ponowne pociągnięcie. Natychmiast po chwalmy psa. 2 UTRZYMANIE PRAWIDŁOWEJ POZYCJI SIAD Nie śpieszmy się z zabraniem lewej ręki z grzbietu psa, ponieważ może się on szybko podnieść. Pochwalmy go, że nadal chce siedzieć, a na stępnie zwolnijmy z ćwiczenia lub ustawmy w innej pozycji. Zawsze musimy być gotowi do pomocy w utrzymaniu prawidłowej pozycji, zanim jasno damy mu do zrozu mienia, że może się już ruszać. Le wą ręką klepiemy go od góry po boku lub prawą głaszczemy po gło wie i uszach, nie tracąc nad nim kontroli. Powyżej: Jeśli nasz pies jest bezczelny i/lub silny, będziemy musieli na początku użyć nieco siły, by utrzymać go w pozycji "SIAD". Postarajmy się nagrodzić go gdy siedzi, jeśli nawet nie ma on innego wyj ścia, jak tylko siedzieć. 60 ROZDZIAŁ CZWARTY Waruj lub leżeć Jest to jedno z najważniejszych ćwiczeń, których ma się na uczyć nasz pies. Może pojawić się wiele niebezpiecznych sytu acji w naszym życiu - przywołanie go do siebie może okazać się niebezpieczne lub właśnie zdecydował się on przybiec, a to gro zi wypadkiem. Jeśli będziemy mogli kazać mu natychmiast się położyć, zyskamy w ten sposób czas na bezpieczne podejście do niego. Naszym zdaniem najlepiej jest uczyć psa "WARUJ" z pozycji "STÓJ", ponieważ najprawdopodobniej w chwili wy dania komendy pies będzie stał lub cho dził. Jeśli najpierw będzie musiał pomy śleć o tym, by usiąść, będzie się kładł powoli, co może narazić go na niebez pieczeństwo. NACISKAJMY LEWĄ RĘKĄ Pies stoi po naszej lewej stronie, podajemy komendę "WARUJ" lub "LEŻEĆ", przekła dając jednocześnie prawą ręką smycz znad grzbietu w dół przy prawej łopatce, a le wą ręką naciskamy w dół i ku tyłowi w stronę jego tylnych łap. WARUJ LUB LEŻEĆ 61 RĘKA NA GRZBIECIE Środkowy palec i kciuk lewej ręki po winny znajdować się na grzbiecie, na wysokości łopatek (czyli na kłębie). Dłoń nie może ześlizgnąć się w inne miejsce, bo wówczas pies raczej usiądzie niż od razu się położy. U bardzo krótkowłosych psów, jak np. bokser, trzeba zdecy dowanie na to uważać. 3 POŁOŻENIE Nasz pies powinien łatwo dać "złożyć się" do pozycji "WARUJ" lub "LEŻEĆ", cho ciaż może to wymagać lek kiego nacisku. Pochwalmy go natychmiast, gdy tylko zacznie się kłaść. Prawa rę ka opuszcza się w dół razem z naszym psem, pilnując, by obroża była luźna, z wyjątkiem sytuacji, w której pies próbuje stawić opór. W tym wypadku pociągnijmy go w dół smyczą. 62 ROZDZIAŁ CZWARTY 4 GŁASKANIE PO GRZBIECIE Nie pozwólmy psu poderwać się do góry, pochwalmy go za utrzymanie pozycji "WARUJ", upewniając się, że obroża jest luźna. Lewą ręką głaszczemy psa wzdłuż grzbietu, lek ko naciskając, co zapobie gnie zbyt szybkiemu pod niesieniu się. Poczekajmy, aż pies się rozluźni i wtedy kończmy ćwiczenie. Powyżej: Niektóre psy starają się przeksztatcić to ćwiczenie w zabawę, biorąc lub ogryzając naszą rękę lub ramię. Dobrym sposobem uwolnienia ręki jest postawienie stopy na smyczy. Szybko i cicho stawiamy lewą stopę na smyczy dość blisko ob roży. Dzięki temu uwolnimy dłoń czy ramię z pyska i skutecznie zakończymy zabawę. Pies może gtośno protestować, usiłując wstać na tylne a następnie przednie łapy, jeśli jednak będziemy go chwalić, zachęcając do dalszego leżenia, powoli się uspokoi. WARUJ LUB LEŻEĆ 63 64 ROZDZIAŁ CZWARTY Uważaj Pies będzie nas słuchał i czekał goto wy na nowe polecenia pod warun kiem, że potrafimy skupić na sobie jego uwagę, kiedy tylko zechcemy. Komenda "UWAŻAJ" może być tak że pożyteczna gdy np. pies ma plewkę tuż przy oku, a my chce my ją usunąć. Gdy pies będzie patrzył na nas i pozwoli się głaskać po pysku, będzie można łatwo usunąć plewkę. 2DWUSEKUNDOWY KONTAKT WZROKOWY Głaszcząc kciukami boki pyska psa, chwalimy go. Wystarczy, jeśli uda się nam utrzymać kontakt wzrokowy z psem przez dwie - trzy sekundy. PRAWIDŁOWE WYKONANIE Każmy usiąść psu naprzeciwko siebie, włóżmy palce pod obrożę od tyłu szyi. Zachęcającym tonem wydajmy polecenie "(IMIĘ PSA)", "UWAŻAJ". W tym samym czasie przesuwamy obie ręce wzdłuż obroży od karku w stronę pyska psa. Powyżej: Jeśli chcemy, by pies prawidłowo wykonał polecenie "UWAŻAJ", to nie chwytamy go za skórę na karku. Pies może odczuć to jako zapowiedź awantury i za cznie się szamotać. W tej sytuacji można także nie móc nagrodzić psa głaskaniem kciukami po bokach pyska. 11 PIERWSZY TYDZIEŃ: UWAŻAJ 65 3 ZACHOWAJMY ODLEGŁOŚĆ Stopniowo wydłużamy czas utrzymywania kontaktu wzrokowe go do momentu, kie dy wystarczy podanie komendy, a pies będzie patrzył nam w oczy. Nie które psy utrzymują prawi dłową pozycję głowy, ale nie skupiają na nas wzroku. Wtedy spró bujmy zapiszczeć, a gdy spojrzy nam w oczy - po chwalmy go. Powyżej: Naszym zamiarem jest nawiązanie kontaktu wzrokowego, a nie "nosowego". Musimy wtedy stać całkowicie wyprostowa ni. Jeśli ćwiczymy z dużym psem, nasze sto py powinny znajdować się maksymalnie bli sko przednich łap psa. Jeśli zajdzie potrze ba można ugiąć kolana, ale nigdy nie po chylać pleców. 66 ROZDZIAŁ CZWARTY ĆWICZENIE "UWAŻAJ" Z PSEM MAŁEJ RASY Z bardzo małym psem będziemy na po czątku musieli uklęknąć i postawić go między kolanami. Musimy jednak pa miętać o zachowaniu pozycji wyprostowanej, ponieważ ce lem ćwiczenia jest zachęcenie psa do patrzenia na nas. Gdy pies siedzi naprzeciwko nas, wkładamy palce pod obrożę, w kierunku od tyłu szyi. Zachęcają cym tonem wydajemy komendę: "(IMIĘ PSA)", "UWAŻAJ". W tym sa mym czasie przesuwamy obie ręce wzdłuż obroży pod pysk psa i podnosi my mu głowę, by zachęcić go do na wiązania z nami kontaktu wzrokowe go. Musimy to zrobić tak, by mieć moż liwość w nagrodę pogładzić pyszczek kciukami. Za pierwszym razem wystar czy utrzymać kontakt wzrokowy z psem przez dwie lub trzy sekundy i następnie zakończyć ćwiczenie. PIERWSZY TYDZIEŃ: UWAŻAJ 67 Po pewnym czasie, gdy wydamy komendę "(IMIĘ PSA)", "UWAŻAJ", pies natychmiast będzie patrzył nam w oczy. Bez względu na to czy ćwiczy my z dużym, czy z małym psem za wsze musimy stać w pozycji wyprosto wanej. Jedynie na początku nauki ma łego psa można uklęknąć. Podobnie jak poprzednio, gdy pies prawidłowo trzyma głowę, ale nie utrzymuje z na mi kontaktu wzrokowego, spróbujmy zapiszczeć, by go zainteresować i po chwalmy go od razu, gdy spojrzy na nas. Po prawej: Pochylanie się to dobry sposób na późniejszy ból pleców. Pamiętajmy o tym, by zawsze starać się mieć plecy proste i utrzymywać kontakt wzrokowy, a nie "nosami". II . ROZDZIAŁ CZWARTY Długie pozostawanie w pozycji waruj lub siad Opisane tu ćwiczenia są szczególnie przydatne wtedy, gdy nasz pies jest bezczelny i silny psychicznie. Dzięki nim po twierdzisz swoją bezwzględną dominację nad psem, nie tracąc opanowania i uciekania się do fizycznej przemocy. Naszym celem jest utrzymanie psa w pozycji "WARUJ" lub "SIAD" dłużej niż 30 minut, a w pozycji "SIAD" przez 10 minut. Bardzo ważne jest to, by nie powtarzać tych ćwiczeń jedno po drugim: długie "WARUJ" jednego dnia, a następnego długie "SIAD". Zarówno dla nas, jak i dla psa wybierzmy odpowiedni czas w wypadku obu tych ćwiczeń, zwłaszcza do nauki długiego "WARUJ". l POŁOŻENIE PSA Rozpocznijmy ćwiczenie w momencie, gdy pies sam z siebie chciałby się położyć i od począć. Załóżmy mu obrożę i smycz i wy dajmy komendę "WARUJ", upewnia jąc się, że jest mu wygodnie. 2 STOPA NA SMYCZY Gdy pies leży zrelaksowany, my też mo żemy pozwolić sobie na odpoczynek, nie spuszczając psa z oka. Gdy pies będzie chciał się podnieść, stopa postawiona na smyczy spełni swoje zadanie. Od czasu do czasu można pochwalić psa, zwłaszcza jeśli jest trochę niespokojny. 3 KIEDY ZAKOŃCZYĆ ĆWICZENIE Za pierwszym razem, jeśli pies śpi, moż na wstać i zostawić go. Pochwalmy go, jeśli nadal pozostanie w pozycji "WA RUJ" i zakończmy ćwiczenie. Pies może przeturlać się na grzbiet i powrócić do spania. Jest to w porządku, pod wa runkiem, że jasno daliśmy mu do zrozumienia, że skończyliśmy pracę. PO LEWEJ: Gdy pies stara się przekształcić pracę w zabawę, np. w gryzienie naszej ręki, zostawmy go w spokoju. Szybko przesuwamy lewą nogę wzdtuż smyczy w kierunku obroży i prostujemy się. Gdy pies uspokoi się, pochwalmy go i kon tynuujmy ćwiczenie, luzując stopniowo napięcie smyczy. "DOBRY t DŁUGIE "SIAD" Podstawowe zasady przy nauce długiego sie dzenia są takie same jak przy warowaniu, tylko trwa ona krócej. Pies musi usiąść na polecenie i pozostać w tej pozycji. Jeśli bę dzie się kręcił, ponownie każmy mu usiąść i zacznijmy od początku. Upewnijmy się, czy pies siedzi prosto i jego ciężar jest równomier nie rozłożony na obie tylne łapy, a nie przesu nięty na jedną stronę. Pod koniec prawidło wo wykonanego ćwiczenia pochwalmy go i zakończmy pracę. 70 ROZDZIAŁ CZWARTY Szybkie waruj Celem tego ćwiczenia jest położenie psa w pozycji "WARUJ", jak uczyli śmy się tego w pierwszym tygodniu, ale bardzo szybko. Pamiętajmy o na ciskaniu lewą ręką na grzbiet psa nad łopatkami i lekkim pociąganiu smy czą w dół równo z naciskaniem na grzbiet. Pochwalmy go, gdy położy się i policzmy do pięciu zanim zakończymy ćwiczenie. l CHODZENIE PO OKRĘGU Gdy nasz pies coraz szybciej wy konuje polecenie "WARUJ", re agując na nacisk ręki, rozpocznij my chodzenie z nim po okręgu w lewą stronę. Przechodzimy na drugą stronę psa, prawą ręką chwytamy smycz blisko karabińczyka i jednocze śnie wydajemy komendę "WARUJ". PAMIĘTAJMY "STÓJ", "SIAD", "WA RUJ". Powtarzajmy te ćwiczenia jak najczęściej. "UWAŻAJ". W czasie tego ćwiczenia wydłużamy czas utrzymywania kon taktu wzrokowego z psem. DŁUGIE "SIAD" i DŁUGIE "WARUJ". Nie wykonujemy tych ćwiczeń w ciągu jednego dnia. Stosujemy pochwały. 2 3 y Podajemy komendę za nim położymy lewą rękę na łopatkach (kłębie) psa, po czym mocno naciska my, by pomóc mu bardzo szybko - DRUGI TYDZIEŃ: SZYBKIE WARUJ 78 4 NIE PRZESUWAJMY RĘKI ANI NA SZYJĘ, ANI NA GRZBIET Nie pozwólmy, by ręka ześlizgnęła się nam dalej na grzbiet lub na szyję, ponie waż wówczas pies usiądzie lub uderzy podbródkiem w ziemię, a jego tył pozo stanie w górze. Powinien "złożyć się" szybko, jak domek z kart. Pamiętajmy o jednoczesnym przesunięciu w dół prawej ręki (w której trzymamy smycz), bo inaczej poddusimy psa. 5 PRAWA RĘKA TRZYMA SMYCZ Pochwalmy psa natychmiast po poło żeniu się i zakończmy ćwiczenie. Pa miętajmy, by nie kłaść ręki na grzbiecie psa przed podaniem komendy. Dajemy mu jedną czy dwie sekundy, by mógł samodzielnie wykonać polecenie, ale nie czekajmy zbyt długo i nie powtarzajmy komendy. Pies szybko skojarzy, że powinien położyć się na komendę, zanim go do tkniemy. Ćwi czenie to powinno być powta rzane tak często, jak tylko jest to możliwe. 72 ROZDZIAŁ CZWARTYDRUGI TYDZIEŃ: WARUJ, ZOSTAŃ 7 3 Waruj, zostań Ćwiczenie to nie sprawia problemów psom, które prawidłowo warują, zawsze były chwalone za jego wykonanie i opanowały umiejętność długiego pozostawania w pozycji "WARUJ". Nie używajmy imienia psa przed komendą "ZOSTAŃ", ponieważ może ono zachęcić go do przyjścia do nas. "ZOSTAŃ" ozna cza dla psa "możesz odpoczywać, ale nie zmieniaj pozycji i nie ruszaj się z miejsca, wrócę do ciebie i zwolnię z ćwi czenia". Miejmy psa na oku, ale nie wpatrujmy się w nie go. Jeśli mamy wrażenie, że chce się poruszać, to wraca my do niego natychmiast, jeśli nawet nie skończyliśmy pracy. W ten sposób nie zmieni pozycji i będzie można go nagrodzić. W przeciwnym wypadku musimy szybko poprawić go i przypomnieć komendę "ZO STAŃ". 2 POŁÓŻMY NA ZIEMI SMYCZ Długą smycz połóżmy na zie mi po prawej stronie psa. Upewnijmy się, czy obroża jest luźna i czy pies się nie podniesie. 3 STAŃMY NA SMYCZY JAK NAJBLIŻEJ PSA Pies powinien grzecznie leżeć, ale je śli przez cały czas stara się obrócić ćwiczenie w zabawę, może okazać się konieczne dociśnięcie smyczy do czasu, aż się nie uspokoi. Wzrokowy sygnał "ZOSTAŃ", to lekko rozpo starta dłoń umieszczona przed py skiem psa. STAŃMY PROSTO l POLICZMY DO PIĘCIU Stańmy wyprostowani obok psa i policzmy do pięciu. Następnie pochylmy się i spokojnie po chwalmy psa, delikatnie go poklepując. Nie przesadzajmy z nagradzaniem, ponieważ chce my, by nasz pies nadal leżał spokojnie, ale musi on wiedzieć, że prawidłowo wykonał ćwiczenie i że jesteśmy z niego zadowoleni. Następnie można wydać komendę kończącą ćwiczenie i pozwolić psu wstać lub polecenie "ZOSTAŃ" i powtórzyć ćwiczenie. KROK W BOK NA SMYCZY Kiedy pies leży bardzo spokojnie, można spróbować zrobić krok lub dwa kroki, odsuwając się od psa. Przesuńmy się w prawo wzdłuż smyczy tak, by nie stracić kontroli i pies nie mógł sobie pójść. STANIE PROSTO Stańmy i policzmy do pięciu, mając psa na oku. Jeśli wygląda jak by się chciał zaraz ru szyć, przysuńmy się do niego natychmiast, na wet jeśli nie doliczyli śmy jeszcze do pięciu. POWRÓT Po policzeniu do pięciu, przysuwamy się z powrotem do psa wzdłuż smyczy. Starajmy się nic nie mówić do psa i stać prosto, ponieważ jeśli się schylimy, pies najprawdopodobniej wstanie, żeby się z nami przywitać. 8 POLICZMY. ZANIM ZAKOŃCZYMY ĆWICZENIE Stańmy prosto obok psa, ale nie pozwólmy mu wstać, zanim nie policzy my do dwóch. Dlaczego należy policzyć do dwóch? Jeśli zaczniemy mówić do psa natychmiast po zbliżeniu się do niego, niewątpliwie zechce on wstać, by przywitać się z nami, spodziewając się, że to już ko niec ćwiczenia. Gdyby chciał podnieść się, nie pozwólmy mu na to, dociskając nogą smycz. 75 PRZYKUCNIJMY POCHWALMY Po policzeniu do dwóch przykucnijmy i pochwalmy psa, który cały czas jest w pozycji "WARUJ", "ZOSTAŃ". Jeśli prze wróci się na grzbiet z łapami w powie trzu podczas chwalenia, to nie ma to zna czenia. Kończymy pracę lub kładziemy go powtarzamy ćwiczenie. 76 ROZDZIAŁ CZWARTY Stój Spośród trzech podstawowych pozycji, "STÓJ" jest najtrudniejszym poleceniem do nauczenia się przez psa. Stanie na czterech łapach nie jest problemem, ale pozostanie w tej pozycji tak. Musimy być gotowi po móc mu w każdej chwili i za wsze upewnijmy się, czy stoi w równowadze. Nie próbuj my zabrać ręki, dopóki pies nie stanie pewnie. Ćwiczenie jest bardzo przydatne podczas czesania psa. PAMIĘTAJMY "STÓJ", "SIAD", "WA RUJ". Powtarzajmy te ćwi czenia jak najczęściej. "UWAŻAJ". Wydłużajmy czas utrzymywania kontak tu wzrokowego z psem. Na gradzamy psa za spojrzenie na nas. a nie wcześniej. DŁUGIE "SIAD" i DŁU GIE "WARUJ". Powtarzaj my na zmianę i innego dnia. SZYBKIE WYKONANIE "WARUJ". Ćwiczymy jak w drugim tygodniu. "WARUJ", "ZOSTAŃ". Ćwiczymy jak opisano to w drugim tygodniu. USTAWIENIE LEWEJ RĘKI Gdy pies jest w pozycji stojącej, jeśli mamy sukę, to podłóżmy lewą rękę pod jej brzuch, zaś w przypadku samca drapmy go po wewnętrznej stronie uda. Prze łóżmy smycz trzymaną w prawej ręce przez grzbiet psa, jak widać to na zdjęciu (w przypadku małego psa połóżmy smycz na ziemi). TRZECI TYDZIEŃ: STÓJ 77 SMYCZ PRZEŁOŻONA PRZEZ GRZBIET JAK SIODŁO Przełóżmy smycz przez grzbiet psa, jakby było to siodło, ponieważ w ten sposób nie ześlizgnie się i nie przestraszy go. Nie próbujmy układać smyczy wzdłuż kręgosłupa. Wydajmy psu komendę, za bierzmy lewą rękę, stańmy prosto i policzmy do pięciu. Pies powinien stać "twardo" na czterech łapach. Jeśli zacznie się krę cić, zabierzmy smycz, podłóżmy z powrotem rękę pod brzuch i za cznijmy od początku. i Po policzeniu do pięciu, wsuńmy lewą rękę ponownie pod brzuch, a prawą zabierzmy smycz. Pochwalmy go za spokoj ne stanie i zakończmy ćwiczenie lub wydajmy polecenie "SIAD" czy "WARUJ". 78 ROZDZIAŁ CZWARTY Uważaj przy nodze Teraz, gdy nasz pies potrafi już wykonać polecenie "UWAŻAJ" będąc naprzeciwko nas, czas zacząć naukę "UWAŻAJ", gdy siedzi przy nodze. Ćwiczenie to jest zazwyczaj stosowane w początku nauki chodzenia na smyczy. Gdy pies patrzy na nas i skupia na nas swoją uwagę, to nie rozprasza go otoczenie. Tak samo, jak przy nauce "UWAŻAJ", gdy pies jest naprzeciwko nas, mówimy do niego przyjemnym głosem. Nasz głos nie może być karcący. I znów najważniejsze jest pochwalenie psa w momencie, gdy spojrzy na nas, a nie rozgląda się po bokach. Stale wy dłużajmy czas ćwiczenia, by pies uczył się koncentrować na nas uwagę. DOBRY PIES" DUŻY PIES Każmy psu usiąść przy naszej lewej nodze, trzymając smycz w prawej rę ce. Lewą ręką obejmujemy głowę psa od zewnętrznej strony tak, by końce naszych palców znalazły się pod jego żuchwą. Przyjemnym tonem wydajmy komendę "(IMIĘ PSA)", "UWAŻAJ", podnosząc jednocześnie głowę psa wzdłuż ciała, byśmy mogli nawiązać kontakt wzrokowy. TRZECI TYDZIEŃ: UWAŻAJ PRZY NODZE 79 MAŁY PIES Podstawy nauki są takie same z małym psem, jak z dużym, ale obowiązkowo musimy przykuc nąć. Starajmy się przechylić na bok, opuszczając lewą rękę rów nolegle do nogi, a nie nachylajmy się do przodu, by pochwycić psie spojrzenie. DOŚWIADCZENIE Musimy ćwiczyć tak długo, aż po wydaniu komendy: "(IMIĘ PSA)", "UWAŻAJ" pies podniesie głowę i uważnie będzie patrzył nam w oczy. Podczas nauki tego ćwi czenia może okazać się przydatne nawet przesadne pochylenie gło wy w stronę psa, by pomóc mu zrozumieć, czego od niego ocze kujemy. Gdy pies nauczy się już tego ćwiczenia, nie trzeba będzie aż tak opuszczać głowy, pod wa runkiem że zachowany zostanie kontakt wzrokowy. 80 ROZDZIAŁ CZWARTY Chodzenie przy nodze Psa uczymy chodzić przy nodze na luźnej smyczy i obroży. Pies ni czego się nie uczy, gdy ciągnie się go na smyczy. Jeżeli chcemy trzy mać go przy swoim boku posługując się wyłącznie siłą fizyczną, to efekty będą żadne. Niektóre psy uczą się bardzo szybko, prawie bez pociągania, ale wciąż utrzymujemy smycz lekko napiętą. W ten spo sób cały czas czują, gdzie jest właściciel i nic muszą go słuchać ani patrzeć na niego. l SIADAJ l PATRZ Każmy psu usiąść po swojej lewej stronie i spojrzeć na nas. Gdy prawidłowo wy konuje polecenia, musimy go pochwa lić. Smycz (odcinek długości 10-15 cm) jest luźna. LEWA RĘKA l LEWA NOGA 2 Smycz trzymamy prawdopo dobnie w prawej ręce, jak w chwili gdy pomagaliśmy psu wykonać komendę "SIAD" i "UWAŻAJ". Tuż przed zrobie niem kroku przekładamy ją do lewej ręki. Wydajemy ko mendę "(IMIĘ PSA)", "RÓW NAJ", "NOGA", robimy żwawy krok naprzód lewą nogą i na tychmiast chwalimy psa. 3 ZATKNIJMY KCIUK W KIESZEŃ OD SPODNI Najlepiej jest trzymać smycz tylko w lewej ręce, opartej na przedzie uda. Spróbujmy za tknąć kciuk do kieszeni od spodni, by utrzy mać prawidłową pozycję. 5 TRZECI TYDZIEŃ: CHODZENIE PRZY NODZE 81 UŻYWANIE OBU RĄK Gdy pracujemy z bardzo silnym psem, mo że trzeba będzie trzymać smycz w obu rękach. Pamiętajmy, by obroża była luźna. Myślimy o smyczy jako o po mocy przy nauce, a nie jak o li nie, którą ciągnie pies. SZEŚĆ DO DZIESIĘCIU KROKÓW Pies poprawnie przeszedł do przodu. Natych miast trzeba go pochwalić. Nie czekajmy na niego, ani też nie pozwólmy mu się wy przedzić. Jeśli nie ruszy od razu z nami, sam naprawi błąd. Energicznym krokiem za toczmy koło w lewo, wykonując około sześciu do dziesięciu kroków, utrzymując stale psa we właściwej pozycji, chwaląc go i przypominając komendę "RÓWNAJ", NOGA". 6 KROK DO TYŁU, BY ZAKOŃ CZYĆ ĆWICZENIE Ćwiczenie najlepiej jest zakończyć, robiąc krok do tyłu. Zawołajmy psa po imieniu, ponieważ wówczas obróci się w naszą stronę po nagrodę. 82 ROZDZIAŁ CZWARTY Jeśli w którymś momencie ćwiczenia pies przestanie grzecznie iść przy nodze i zacznie ciągnąć do przodu lub na boki, nie mówmy do niego nic. Napięta smycz da mu do zro zumienia, że nie robi tego, czego od niego oczekujemy. 8 ZMNIEJSZMY NAPIĘCIE SMYCZY Musimy wyciągnąć rękę w kie runku psa, by poluźnić napiętą smycz. Nie należy wydłużać smy czy, ponieważ nadal będzie napię ta. Nie możemy skorygować psa na napiętej smyczy, możemy go jedynie ciągnąć. 9 MOCNE SZARPNIĘCIE Pociągnijmy smycz w przeciwnym kierunku do idącego psa. Szarpnię cie powinno być wystarczająco sil ne, by pies powrócił do prawidło wej pozycji przy naszej lewej nodze na luźnej obroży - nagrodźmy go ) POWTARZAMY KOREKTĘ Poprawiajmy psa tak często, jak to jest nie zbędne. Pamiętajmy o tym, by nic nie mówić, gdy pociągamy za smycz. Nagradzamy psa po tym, kiedy sam wróci do nogi. Zazwyczaj popatrzy na nas, gdy bę dziemy go chwalić i wówczas powtórzmy komendę "RÓWNAJ", NOGA". DOBRY ""/ PIES" NAGRADZANIE PSA Gdy pies poprawnie chodzi blisko nogi, należy poklepać go od cza su do czasu, ale uwaga - prawą ręką, ponieważ ruszając lewą ręką możemy pociągnąć za smycz i odciągnąć psa od siebie. Mówmy do niego, gdy skupia na nas uwagę, ponieważ dzięki temu wie, że je steśmy z niego zadowoleni. Stosując smakołyki jako nagrodę wzmacniamy pochwałę, trzymajmy je w prawej kieszeni i poda wajmy psu prawą ręką. Należy sprawić, by nauka była przyjemna, przeplatajmy więc zabawą poprawnie wykonane ćwiczenia. 84 ROZDZIAŁ CZWARTY Siad przy PAMIĘTAJMY "STÓJ". Jak w poprzednim tygodniu, ale wydłużone do odliczeuia dziesięciu lub dwu nastu. "SIAD", "WARUJ", "LE ŻEĆ". Ćwiczymy tak często, jak to tylko możliwe. "UWAŻAJ". Ćwiczymy od frontu i przy nodze. Starajmy się na coraz dłuższy czas przyciągnąć uwagę psa. DŁUGIE "SIAD" i DŁU GIE "WARUJ". Jeśli pies jeszcze nie najlepiej wykonu je te ćwiczenia, powtarzajmy je często, ale na przemian. SZYBKIE "WARUJ". Kon tynuujemy zataczanie kręgów w lewą stronę, pomagając psu przywarowywać najszybciej jak potrafi. "WARUJ", "ZOSTAŃ". Kontynuujemy ćwiczenia, tak jak w trzecim tygodniu, ale odejdźmy trzy kroki wzdłuż smyczy i liczmy do dziesięciu. Stoimy bokiem do psa, by mieć go na oku, ale nie wpa trujmy się w niego bezpośred nio. CHODZENIE PRZY NO DZE. Wykonujemy tylko kół ka w lewą stronę - skupmy się na tym, by pies chętnie stawał przy lewej nodze na luźnej smyczy. Pomóżmy psu, aby wykonał ćwiczenie poprawnie, za co będzie można go pochwalić. CZWARTY TYDZIEŃ: SIAD PRZY NODZE 8 5 2 RĘKA BLISKO KARABIŃCZYKA Musimy postarać się trzymać rękę tak blisko karabińczyka, jak jest to tylko możliwe, po nieważ w ten sposób będziemy mogli zdecy dować, gdzie pies usiądzie. Będzie trudniej to wykonać z niewielkim psem, ale ma to duże znaczenie, ponieważ w ten sposób bę dzie nam łatwiej trzymać go blisko siebie i pomóc w prawidłowym wykonaniu polece nia "SIAD". "SIAD" 86 ROZDZIAŁ CZWARTY SIAD PRZY NODZE: duży pies NIE MUSIMY SIĘ POCHYLAĆ Ćwiczenie to wykonujemy prawie identycznie jak z psem małym. Nie musimy się przy nim schylać tak nisko, by dosięgnąć karabińczyka przy smyczy. Smycz pomaga nam kontrolować psa. 2 KCIUK l PALCE Wyzbądźmy się odruchu pochylania się nad naszym psem, a zamiast tego starajmy się stać w pozycji możliwie jak najbardziej wyprostowanej. Jeśli to będzie potrzebne, ugnijmy kolana, podczas gdy prawą ręką pociągamy smycz do góry i lekko ku tyłowi, zaś lewa ręka przygoto wana jest do pomocy przy wykonywaniu polecenia "SIAD". Kciukiem obejmujemy grzbiet, a palcami bok przed pachwiną, jak na rysunku. L CZWARTY TYDZIEŃ: SIAD PRZY NODZE 8 7 3 ZRÓWNOWAŻONA POZYCJA Komendę "SIAD" wydajemy po zatrzy maniu się. Musimy stanąć w pozycji stabilnej, nawet na lekko rozstawio nych nogach, gdyż w przeciwnym razie możemy osunąć się na naszego psa, gdy będziemy pomagać mu przy wykonywaniu polecenia. Naciśnijmy grzbiet psa lewą ręką i spo wodujmy, by usiadł koło naszej nogi. Pamiętajmy, by kciu kiem i palcami objąć grzbiet psa, a nie wbijać mu ich w cia ło. Jego przednie łapy powinny być na tej samej wysokości, co nasze sto py i zwrócone w tę samą stronę. DOBRY PIES" ZAPOBIEGNIJMY PODERWANIU SIĘ PSA Pochwalmy psa za wykonanie polecenia, ale nie pozwólmy, by natychmiast się po derwał - w czasie chwalenia najlepiej jest nadal trzymać lewą rękę na grzbiecie psa. Pies może opierać się o naszą nogę. Możemy zakończyć ćwiczenia lub wydać mu komendę "UWAŻAJ" i dalej treno wać chodzenie przy nodze. 88 ROZDZIAŁ CZWARTY Siad, zostań Pies musi bezwzględnie wykonywać komendę "STAD", zanim spróbujemy nauczyć go "SIAD", "ZOSTAŃ". Jeśli pies nie po trafi siedzieć spokojnie, gdy stoimy tuż za nim, to nie pozwoli nam ruszyć się na krok od siebie. Nie śpieszmy się z tym ćwi czeniem, im dłużej razem ćwiczymy, tym lepiej. Ważny jest sposób chwalenia psa: spokojny i delikatny. Pochwała zbyt energiczna zachęci psa np. do przyjścia do nas. Niektóre psy objawiają wyraźny niepokój, gdy ich właściciel znika na chwilę i mają wielką ochotę do podniesienia się. Jeśli zachowanie takie jest utrwalone, to zacznijmy od zataczania półkoli przed psem, powracając do punktu wyjścia. Stopniowo zwiększaj my długość łuku, aż uda się nam zatoczyć pełne koło wokół psa. PIES PRZY LEWEJ NODZE NA DŁUGIEJ SMYCZY Ćwiczenie rozpoczynamy z psem w pozycji "SIAD" przy lewej nodze. Smycz musi być długa, a nie krótko zwinięta. .SIAD 2 SYGNAŁ PRAWĄ RĘKĄ Przyjemnym, ale zdecydowanym to nem wydajemy komendę "SIAD" i jednocześnie dajemy wyraźny sy gnał prawą ręką, ustawiając dłoń przed pyskiem psa. 4 RĘKA NIE ZA WYSOKO Starajmy się nie podnosić ręki zbyt wy soko, ponieważ nie będziemy mogli po prawić psa, jeśli się poruszy. Upewnij my się, czy obroża nie jest zbyt luźna. Przechodzimy krok w prawo. 5 OBCHODZIMY PSA NAOKOŁO Gdy pies siedzi spokojnie, obejdźmy powoli psa dookoła, przechodząc najpierw przed nim. Jeśli uznamy to za konieczne, powtórz my "DOBRY PIES", "ZOSTAŃ" miłym i spokoj nym głosem. k POPRAWMY LEWĄ RĘKĄ Jeśli pies będzie starał się wstać lub będzie się kręcił, podciągnijmy do góry smycz lewą ręką i powtórzmy komendę "SIAD", "ZOSTAŃ", po czym pochwalmy go. Starajmy się zrobić to wy ciągając i podnosząc rękę, a nie podchodząc bli żej psa. UWAŻAJMY. BY SIĘ NIE PORUSZYŁ Miejmy psa przez cały czas na oku, gdy będziemy go okrążać. Dużo lepiej jest przypominać mu parę razy "SIAD", "ZOSTAŃ" niż do puścić do tego, by wstał i dopiero go poprawić. 8 POWRÓT NA MIEJSCE Przemieszczajmy się spo kojnym krokiem. Nie rzucajmy się w jego stronę, ponieważ pies może się przestraszyć, ani też nie zbliżajmy zbyt wol no, bo może uznać, że się czaimy. Gdy znajdziemy się ponownie na wysokości psa, zróbmy jeszcze krok w lewo, aby stanąć tak bli sko niego, jak na począt ku ćwiczenia. POLICZ DO DWÓCH Stańmy z boku psa, policzmy do dwóch i po chwalmy go delikatnie, nie pozwalając się mu ruszyć. Niektóre psy próbują się w takiej chwili położyć, bądźmy więc przygotowani na to, że będziemy musieli go podciągnąć do góry i powtórzyć komendę "SIAD". Starajmy się nie zepsuć ćwiczenia, po zwalając mu na zrobienie błędu na sam koniec. Teraz możemy ćwicze nie powtórzyć lub zakończyć pracę. 92 ROZDZIAŁ CZWARTY Szybkie waruj Czas rozpocząć ćwiczenia na odległość. Popro śmy kogoś o pomoc. Niech odprowadzi psa na smyczy na pewną odległość od nas ale nie wię cej niż dwa metry. PAMIĘTAJMY "STÓJ". Jak poprzednio, jeśli pies dobrze wykonuje te komendę, zatrzymuje się równo z nami. Zróbmy dwa kroki do przodu, zawróćmy i wróćmy na miejsce obok psa. Pies przez cały czas musi stać. Pochwalmy go i zakończmy lub powtórzmy ćwiczenie. "SIAD""WARUJ" lub "LEŻEĆ". Ćwiczymy tak często, jak to możliwe. "UWAŻAJ". Ćwiczymy stojąc przed psem i z boku, wydłużajmy czas skupienia uwagi psa na nas. DŁUGIE "SIAD" i DŁU GIE "WARUJ". Jeśli pies jest bardzo pewny siebie lub uparty, musimy konty nuować ćwiczeuia. "ZOSTAŃ", "WARUJ" - jak wcześniej, ale połóżmy smycz na ziemi, odsuwając w prawą stronę. Wydajmy komendę "ZOSTAŃ", "WA RUJ" i zróbmy krok w pra wo wzdłuż smyczy, a następ nie pięć kroków do przodu. Stańmy bokiem do psa, po liczmy do piętnastu i wróćmy do psa w opisany sposób. Kontynuujmy ćwiczenie chodzenia na smyczy po okręgu w lewo, włączając krótkie "SIAD" przy za trzymaniu. Następnie spa cerujemy z psem po linii prostej, zaczynając z pozy cji "SIAD", zatrzymując się wydajmy komendę "UWA ŻAJ". PIĄTY TYDZIEŃ: SZYBKIE WARUJ 9 3 KOMENDA WARUJ Gdy pies i pomocnik odwrócą się twarzą do nas, wydajemy komendę "WARUJ". Nie mówmy imienia psa i starajmy się nie pochylać w jego stronę, ponieważ zachęci to psa, by przyjść do nas. Jeśli będzie to ko nieczne, klaśnijmy w dłonie lub tup nijmy nogą, by zwrócić na siebie uwagę psa. Można to zrobić jedynie pierwszy raz wykonując ćwiczenie, by pomóc psu prawidłowo wykonać polecenie. 3 MOŻNA POMÓC SYGNAŁEM WZROKOWYM Możemy wydać też polecenie ręką, ale nie wol no się przy tym pochylić. Niektórzy właściciele zdecydowanie wolą wydać polecenie przez pod niesienie ręki do góry, ponieważ wydaje się im, że będzie to lepiej widoczne na odległość. Jed nak większość ludzi wydając komendę automa tycznie opuszcza rękę. 94 ROZDZIAŁ CZWARTY PIĄTY TYDZIEŃ: SZYBKIE WARUJ 9 5 6 NIE POCHYLAJMY SIĘ Do psa powracamy wyprostowani, po nieważ jakiekolwiek przesadne pochy lenie zachęci psa do próby podniesienia się. Kiedy dojdziemy do psa, przykucnijmy i po chwalmy go. aif POCHWAŁA l POKLEPANIE Pomocnik nie powinien rozpraszać psa. Pochwały i pieszczoty muszą na stąpić jeszcze wtedy, gdy pies ciągle leży. Kiedy skończymy, można zwol nić psa z ćwiczenia. Ćwiczenie to powinno być często powtarza ne. Gdy pies wykonuje je po prawnie w spokojnej atmos ferze, czas zacząć trening z większą liczbą bodźców. Siad, zostań Pies musi zachowywać się całkiem spokojnie i pewnie, kiedy powoli okrążamy go. Jeśli jednak tak się nie zacho wuje, to trzeba jeszcze potrenować. Nie zapominajmy ni gdy nagrodzić psa za poprawnie wykonaną część ćwicze nia: dotyczy to też poprawnego wykonania polecenia "SIAD", podanego przed nauką komendy "ZO STAŃ". Podobnie jak w przypadku "WARUJ", "ZOSTAŃ", nie używajmy imienia psa, ponieważ zachęci to psa do przyjścia do nas. Pochwała musi być wypowiedziana spokojnie, nie pod ekscytowanym głosem, ale na tyle energicz nie, by pies zrozumiał, że jesteśmy z niego zadowoleni. S MAŁY KROK W PRAWO Wydajemy komendę "ZOSTAŃ". Przesuwamy się mały krok w pra wo i natychmiast wracamy do bo ku psa. Policzmy do dwóch, po chwalmy go spokojnie i powtórz my komendę "ZOSTAŃ". NA KONIEC SMYCZY Tym razem odsuwamy się w prawo aż na koniec smyczy i natychmiast wracamy do psa. Utrzymujemy dość energicz ny, ale spokojny krok, pamiętając, by nie podchodzić zbyt szybko, ani też zbyt powoli. Pochwalmy psa jak poprzednio i powtórzmy komendę "ZOSTAŃ". Pozycja naprzeciwko Ćwiczenie to jest częścią uczenia naszego psa niezwłoczne go przychodzenia na zawołanie we właściwy sposób. Nacisk powinien być położony na komendę "DO MNIE" i pochwałę. Celem tego ćwiczenia jest przy zwyczajenie psa do pracy bez smyczy, najważniej sze jest entuzjastyczne chwalenie i to, że smycz i obroża są trzymane luźno. Możemy powtarzać w każdym momencie, gdy idziemy z psem na smy czy i kiedy jest zainteresowany czymś innym, np. patrzy na psa lub biegaczy. Nie zawsze musi to mieć charakter "DO MNIE" normalnego ćwiczenia. PROSTO Idziemy prosto z psem na smyczy przy nodze. Najlepiej trzymać smycz tylko w lewej ręce, przygo towaną do dalszej pracy. Smycz nie może być zbyt długa, a więc nie może wyślizgiwać się nam z ręki. 2 KROK DO TYŁU Wołamy imię psa i komendę "DO MNIE". Lekko się pochylamy i wyciągamy ramię do przodu. Pociągamy smycz i cofamy się prosto zdecydowanymi krokami. Nie nale ży biec. ROZDZIAŁ CZWARTYPIĄTY TYDZIEŃ: POZYCJA NAPRZECIWKO l O l 6 ZATRZYMANIE Aby pomóc psu podejść prosto do nas, można powoli cofać się małymi kroczkami tak, by pies nie deptał nam po palcach. Gdy pies podejdzie prosto do nas, możemy przygotować się do zatrzymania. PIĄTY TYDZIEŃ: POZYCJA NAPRZECIWKO i O 3 8 PODNIEŚMY PSU GŁOWĘ Trzymając lewą ręką obrożę psa pod brodą, podnosimy psu głowę i wydajemy komendę "SIAD". W tym samym czasie prawą ręką naci skamy na zad psa, by pomóc mu usiąść blisko " siebie. Starajmy się zrobić to jak najłagodniej w ramach jednego ruchu, bez obmacywania i popychania psa. .UWAŻAJ" WZMOCNIENIE NAGRODY Gdy pies już siedzi naprzeciwko nas, wydaj my polecenie "UWAŻAJ". Pochwalmy go za to bardzo ciepło. Jeśli używamy czasami smakołyków lub zabawek dla wzmocnienia pochwały, to teraz jest właściwy czas do wy jęcia ich z kieszeni. Smakołyk czy zabawka powinny być dodatkową nagrodą, którą pies ma nadzieję otrzymać, ale nie dostaje jej za każdym razem. Dzięki temu zawsze chętnie i radośnie powraca do swojego właściciela. 104 ROZDZIAŁ CZWARTY Zwrot przy nodze Gdy zmieniamy kierunek marszu, musimy zawiadomić o tym psa. Po poleceniu "ZWROT" skręca my w prawo i wołamy "(IMIĘ PSA)" miłym tonem, tak jak byś my go wołali. To powinno zachęcić psa do spojrzenia na nas, co pomo że mu zrobić zwrot. Pamiętajmy także, że bardzo ważne jest patrze nie w tę stronę, w którą mamy za miar skręcić i zmieniamy pozycję ciała, dając w ten sposób psu jasny sygnał o zmianie kierunku. Na po czątek można wykorzystać do ćwi czeń narysowaną linię, np. na pu stym parkingu samochodowym czy korcie tenisowym. NIE PATRZMY W DÓŁ Powiedzmy imię psa niskim tonem, ale nie patrzmy w dół w jego stro nę, ponieważ będzie on chciał się cof nąć. STÓJMY NA LINII Po wykonaniu zwrotu cofamy le wą rękę do jej normalnej pozycji przy prowadzeniu psa na smyczy i ruszamy dalej krokiem spacero wym. Są tu dwa punkty do pod kreślenia: nasza lewa ręka musi być w kontakcie z resztą tułowia i musimy zawrócić na tę samą li nię, po której przyszliśmy. Nie za wracajmy łukiem. "DOBRY PIES" SZÓSTY TYDZIEŃ: ZWROT PRZY NODZE l O 5 łS? e? -- .- r i, .ł-Yn? PIES V r RĄCZKA SMYCZY PRZESUŃMY LEWĄ RĘKĄ WZDŁUŻ CIAŁA Obróćmy głowę w stronę, w którą chcemy iść i przesu wamy lewą rękę wzdłuż ciała na prawą stronę, ale nie do gó ry. Postarajmy się wy sunąć rękę jak najdalej, np. do wysokości kie szeni. Manewr ten napnie smycz i nasz pies stanie blisko zwrotu. Nie zapomnijmy o po chwale. - -H - PAMIĘTAJMY "STÓJ". Jak poprzednio, pies wykonuje komendę "STÓJ", zróbmy krok w prawo i przejdźmy cztery kroki przed psa. Obróćmy się do niego bokiem, policz my do pięciu i wróćmy do boku psa. Każemy mu na dal stać, chwalimy go i koń czymy ćwiczenie. "SIAD", "WARUJ". Tre nujmy tak często, jak to jest tylko możliwe. "UWAŻAJ". Wydłużajmy czas skonceutrowania uwagi na sobie. DŁUGIE "SIAD" i DŁU GIE "WARUJ". Ćwiczymy w miarę potrzeby. "WARUJ", "ZOSTAŃ". Jak wcześniej, odejdźmy na dziesięć kroków, policzmy do piętnastu zanim wrócimy do psa. "SIAD", "ZOSTAŃ". Pies siedzi przy lewej no dze, wydajemy komendę "ZOSTAŃ" i połóżmy smycz na podłodze. Robimy krok w prawo i dwa kroki do przodu, policzmy do pię ciu i wróćmy do psa. !06 ROZDZIAŁ CZWARTY Waruj w oddaleniu Na tym etapie szkolenia nasz pies powinien warować natychmiast po wydaniu komendy i nadszedł czas ćwiczenia tej umiejętności w terenie, gdzie wiele rzeczy rozprasza psa. Niech nas nie kusi ćwiczenie z psem bez smyczy, ponieważ jeśli pies nie zechce wykonać polecenia, nie bę dziemy w stanic go wyegzekwować. Jeśli mamy kogoś do pomocy, prze prowadzamy ćwiczenia, jak w pią tym tygodniu szkolenia. Musimy skoncentrować się na wyegzekwowa niu od psa wykonania komendy "WARUJ" na odległość, a nie "STÓJ", a więc szybko uwiązujemy psa, dajemy komendę "STÓJ", "ZOSTAŃ" i oddalamy się. Zazwy czaj wystarczy fakt, że odchodzimy, by pies pozostał w pozycji stojącej i skupił na nas swoją uwagę, zwłasz cza jeśli powtarzamy "DOBRY PIES", "ZOSTAŃ". / PRZYWIĄZMY SMYCZ Jeśli nie mamy pomocnika, musimy uwiązać psa na długiej smyczy, pa miętając, że smycz musi być umoco wana nisko. Być może będziemy mu sieli wykorzystać dwie smycze, jeśli jedna nie jest wystarczająco długa. 2 KOMENDA "STÓJ" Wydajemy psu komendę "STÓJ", tak jak to robimy podczas ćwiczeń "STÓJ", i odchodzimy prosto. SZÓSTY TYDZIEŃ: WARUJ W ODDALENIU ! O 7 108 ROZDZIAŁ CZWARTY Szybkie waruj Nasz pies powinien położyć się w momencie wydania przez nas komendy, a teraz, po kolejnym tygodniu ćwiczeń, nawet szybciej. Stale musimy pracować nad zwiększeniem odległości między nami a psem, jeżeli pies świetnie opanował komendę "STÓJ". Jeśli nie mamy nikogo do pomocy, a"a,-u,m, \v \ ki i n;ij ni v ćwiczenie PAMIĘTAJMY jak w szóstym tygodniu. "UWAŻAJ". Dalej zwiększajmy czas w pozycji przed tobą lub przy nodze. "WARUJ", "ZOSTAŃ". Każmy psu położyć się, odepnijmy mu smycz i schowajmy ją do kieszeni lub przewiążmy się nią w pasie. Wydajmy komen dę "ZOSTAŃ", odejdźmy krok w prawo, dziesięć kroków do przodu i policz my do 15. Wracamy do psa, zapinamy smycz, gdy uadal leży, chwalimy go i kończymy ćwiczenie. "SIAD", "ZOSTAŃ". Kaźmy psu usiąść przy le wej nodze, odepnijmy smycz i schowajmy do kie szeni lub przewiążmy w pa sie. Podajmy komendę "ZOSTAŃ", zróbmy krok w prawo i dwa kroki do przodu. Stańmy bokiem do psa, policzmy do pięciu i wróćmy do niego, pilnu jąc by nadal pozostawał w pozycji "SIAD", poch walmy go i przypnijmy smycz. Na tym zakończmy ćwiczenie. Z POMOCNIKIEM Ustawmy psa w pozycji "STÓJ" i poczekajmy, aż stanie całkiem spokojnie: tylko kiedy jest spokoj ny, można przekazać smycz pomocnikowi. Po mocnik nie może rozpraszać psa, jego pomoc po winna ograniczyć się do upewnienia się, że obro ża jest luźna. 2 SYGNAŁ WZROKOWY Podkreślmy polecenie "STÓJ" sy gnałem wzrokowym, wydanym prawą ręką, podczas gdy lewa pozo staje pod brzuchem psa do ostatniej chwili. SIÓDMY TYDZIEŃ: SZYBKIE WARUJ l O 9 UWAGA PSA SKUPIONA NA NAS Zróbmy krok prawą nogą, nie spusz czając psa z oczu. Uwaga psa powin na być skupiona na nas, a nie na po mocniku. PIES NADAL W POZYCJI "STÓJ" Pomocnik może delikatnie podłożyć lewą rękę pod brzuch psa, by pomóc mu utrzymać pozycję stojącą, gdyby pies chciał uprzedzić polecenie i próbował położyć się za wcześnie. Jeśli jednak pies się położy, to nie należy go karcić. Delikatnie postawmy go ponownie i spróbujmy od nowa z udziałem pomocnika. Odejdźmy na przeciwko psa, odwróćmy się do niego twarzą i wydajmy komendę "WARUJ" lub "LEŻEĆ". Pamiętajmy o stopniowym zwięk szaniu odległości. 5 SZYBKIE WARUJ Pies powinien natychmiast się położyć. Po wiedzmy mu wtedy "DOBRY PIES", "ZO STAŃ" i wróćmy do niego. Jeśli pies nie po łoży się, wówczas pomocnik powinien mu pomóc. Pamiętajmy o pochwaleniu psa, gdy leży posłuszny i zakończmy ćwiczenie. "DOBRY PIES", "ZOSTAŃ" 110 ROZDZIAŁ CZWARTY Zwrot w prawo przy nodze Cały czas musimy ćwiczyć chodzenie na smyczy w linii prostej i zawraca nie, zaczynając od pozycji "SIAD" i w większości tak też kończąc zadanie. Pracę możemy zakończyć wypowiadając głośno "(IMIĘ PSA)" i odcho dząc krok do tyłu, jak robiliśmy to podczas uczenia psa cho dzenia na smyczy w tygodnin trzecim. Zataczajmy koło w prawo i w lewo, włączając do ćwiczeń także pozycję, gdy pies stoi naprzeciwko nas. Poza ćwiczeniem chodze nia po okręgn, starajmy się nauczyć psa prawidłowego wykonywania skrętu po łuku. "ZWROT W PRAWO" wykonujemy prawie tak samo, jak "ZWROT W TYŁ". ZWALNIAJMY POWOLI Zwalniajmy powoli, ponieważ w ten sposób dajemy psu wystarczająco dużo czasu na obejście nas po zewnętrznej, zwłaszcza jeśli mamy małego psa. Stawianie małych krocz ków, zamiast dużych, pomoże psu utrzymać prawidłową pozycję przy nodze. 112 ROZDZIAŁ CZWARTY Czekanie na przywołanie Ćwiczenie to można rozpocząć jedynie wówczas, gdy pies dobrze opanował "SIAD", "ZOSTAŃ". Jeśli "SIAD", "ZOSTAŃ" wymaga jeszcze ćwiczeń, pracujmy z psem w pozycji "NAPRZECIWKO" na smyczy. Nigdy nie prze chodźmy do tego ćwiczenia bezpośrednio przed lub po "SIAD", "ZOSTAŃ", ponieważ pies nie będzie rozumiał czego od niego oczekujemy i zniweczymy naukę ,SIAD", "ZOSTAŃ". Ćwiczenie to musi być zupełnie inne od "SIAD", "ZOSTAŃ". Będziemy używać wy łącznie komendy "SIAD", ponieważ w tym ćwiczeniu pies będzie się poruszał. Nie wołajmy psa po imie niu. Ograniczmy się do spokojnej pochwały i przypomnienia komendy "SIAD". SIAD PRZY NODZE LEWEJ Każmy psu usiąść przy naszej le wej nodze. Upewnijmy się, że sie dzi równo, a nie klapnął na jednym pośladku. 2 WYDŁUŻMY SMYCZ W tym ćwiczeniu pracujemy na dłu giej smyczy, upewnijmy się, że ob roża jest luźna, a pies prawidłowo wykonuje polecenie "SIAD". SIÓDMY TYDZIEŃ: CZEKANIE NA PRZYWOŁANIE 113 8 POLICZMY DO DWÓCH Kiedy dojdziemy do końca smyczy, stańmy i policzmy do dwóch. Uwa ga psa powinna być cały czas sku piona na nas. 9 KONIEC SMYCZY Przygotowując się do pociągnięcia i przywołania psa lekko się pochylmy, wyciągając przed siebie rękę trzymają cą smycz. ---" SIÓDMY TYDZIEŃ: CZEKANIE NA PRZYWOŁANIE 115 POWOLI SIĘ COFNIJMY Powoli i spokojnie cofnijmy się na całą długość smyczy. Uniesiona ręka - sygnał wzro kowy - będzie teraz bardzo pomocna w utrzymaniu psa w pozycji "SIAD". Powoli, równomiernie wypuszczajmy smycz tak, by nie napinała się, a obroża pozostała luźna. BEZ GWAŁ TOWNYCH RUCHÓW Cofajmy się spo kojnym krokiem, ani nie za szybko, ani nie za wolno, przyciągając uwa gę psa słowami "DOBRY PIES", "SIAD". Jeśli pies ma wielką ochotę ruszyć się, to na tychmiast wraca my do niego i uspokajamy. 117 . 118 ROZDZIAŁ CZWARTY Zwrot w lewo Wykonując "ZWROT W LEWO" przy nodze pies musi zatrzymać się natychmiast, gdy zaczynamy skrę cać. Jego głowa i łopatka powinna pozostać przy naszej lewej nodze. PAMIĘTAJMY "STÓJ" - na 8 kroków i policzmy do dziesięciu. "UWAŻAJ". Ćwiczymy w pozycji naprzeciwko i przy nodze. Pies powinien zacząć reagować na to słowo nim dotkniemy go ręką. DŁUGIE "SIAD" i DŁU GIE "WARUJ". Ćwiczymy w miarę potrzeby . SZYBKIE "SIAD". Odchodzimy 12 kroków od psa. "WARUJ" lub "ZO STAŃ". Odejdźmy od psa na 30 sekund. "SIAD" lub "ZOSTAŃ" odchodzimy 5 kroków i liczymy do 10. "PRZYWOŁANIE". Nie ćwiczmy bez smyczy. Jeśli pies ucieknie od nas, to za przepaścimy całą dotych czasową pracę. Lepsza będzie smycz dłuższa. "CHODZENIE PRZY NODZE NA SMYCZY". Zaczynamy i kończymy to ćwiczenie w pozycji "SIAD", włączając "ZWROT", "ZWROT W PRAWO" i POZYCJĘ "NAPRZECIWKO". 120 ROZDZIAŁ CZWARTY Szlifowanie umiejętności PAMIĘTAJMY "STÓJ". Jak w siódmym tygodniu, wy dłużamy odległość do 15 kroków i liczymy do dziesięciu. "SIAD" i "WARUJ". Ćwiczymy często. "UWAŻAJ". Ćwiczymy w pozycji na przeciwko siebie i przy nodze. SZYBKIE "WARUJ". Pies powinien pewnie wykonywać polecenie "STÓJ", można odpiąć smycz, ćwiczymy jak w siódmym tygodniu. Jeśli pies idzie do nas, wracamy do ćwiczenia z pomocni kiem trzymającym smycz lub przywiąźmy g- "WARUJ", "ZOSTAŃ". Jak w siódmym tygodniu, wydłużając czas do 60 sekund. CHODZENIE "PRZY NODZE". Jak w ósmym tygodniu, plus skręt w lewo. "SIAD", "ZOSTAŃ". Jak w siódmym tygodniu, ale odejdźmy na dziesięć kro ków i bądźmy pot minuty z dala od psa. "PRZYWOŁANIE". Gdy pies prawidło wo wykonuje "SIAD" i natychmiast wyko nuje nasze polecenie siadając naprzeciw ko, można spróbować wykonać to ćwicze nie bez smyczy i w bezpiecznym miejscu. lub na długiej smyczy. Powinniśmy już zauważyć poprawę zachowania naszego psa, chociaż na dal może mieć lepsze i gorsze dni. Jest rzeczą oczywistą, że "niedosko nałość" zależy od różnorodnych czynników, wymienionych na po czątku książki. Kiedy my i nasz pies ukończyliśmy szkolenie Nasz pies powinien wykonywać wszystkie ćwiczenia w zacisznym otoczeniu domu, gdzie nic go nie rozprasza - jeśli nie, to potrzebuje my więcej czasu i pracy nad nim. Bądźmy szczerzy ze sobą, czy rze czywiście ćwiczyliśmy tak często, jak było trzeba? Jeśli odpowiedź brzmi "nie", wówczas już wiemy, dlaczego tak się stało. Jeśli jednak odpowiedź brzmi "tak", to wówczas być może nasz pies wolno myśli i musimy być cierpliwi lub jest bardzo dominują cy, a wtedy musimy wykazać się konsekwencją i siłą. Spacer na zewnątrz Gdy pies dobrze wykonuje ćwiczenia w domu, to możemy oczekiwać po dobnego zachowania w każdym in nym miejscu. Nie tłumaczmy go, ani nie powtarzajmy komendy, jeśli nie wykonuje polecenia od razu. Po móżmy mu poprawnie wykonać za danie, bo w ten sposób można bę dzie go pochwalić. W nowym otocze niu pies zawsze może się rozproszyć i bądźmy przygotowani do wyegzePo lewej: Ten dobrze wychowany pies sie dzi grzecznie, gdy jego właściciel karmi kaczki. Trzy rozpraszające czynniki w jednej chwili: jedzenie, co do upolowania i staw. DZIEWIĄTY l DZIESIĄTY TYDZIEŃ: SZLIFOWANIE... 121 Powyżej: Nikt nie lubi źle zachowującego się psa spacerującego po parku - zwłaszcza ludzie wypoczywający. Widzimy tu dobrze wychowanego psa, który spokojnie spaceru je na luźnej smyczy i psa wypoczywających, który ćwiczy w praktyce długie "WARUJ". kwowania każdej komendy, wówczas miło zaskoczy nas, gdy wykona pole cenie dobrze już za pierwszym ra zem, będziemy mogli go wówczas po chwalić. Pies powinien dobrze zrozu mieć podstawy wszystkich ćwiczeń w czasie pierwszego tygodnia: "STÓJ", "SIAD" i "WARUJ", "UWAŻAJ", DŁUGIE "SIAD" i DŁUGIE "WARUJ", SZYBKIE "WARUJ", "WARUJ", "ZOSTAŃ", "RÓWNAJ", "SIAD", "ZOSTAŃ", przywołanie (czyli "DO MNIE"). Nigdy nie bądźmy zaskoczeni, jeśli w nowym miejscu lub gdy coś go roz prasza nie zareaguje prawidłowo. Nie traćmy opanowania i zawsze bądźmy gotowi wrócić do pierwszych ćwiczeń, jeśli pojawi się taki problem. Jak wcześniej - nie róbmy psu wymówek i nie powtarzajmy komendy, jeśli nie wykona jej natychmiast. By przestał zwracać uwagę na otoczenie, koniecz na jest pomoc w prawidłowym wyko naniu polecenia i pochwalenie psa oraz trening w różnorodnych miej scach. W codziennym planie dnia po winien znaleźć się trening psa Postarajmy się uczynić wszystko, by ćwiczenia szkoleniowe psa znalazły się w naszym codziennym życiu. Na przykład, można używać komendy "STÓJ" czesząc psa, wycierając mu łapy po spacerze lub sprawdzając włosy w poszukiwaniu zanieczysz czeń, nie wspominając już o wizycie u lekarza weterynarii. "UWAŻAJ" może być stosowane, gdy oglądamy pysk. "SIAD" lub "WARUJ" to do skonałe polecenia w czasie obiadu, czy kiedy odkładamy obrożę i smycz, wsiadamy lub wysiadamy z samochodu, a także by przestał ja ko pierwszy pchać się do drzwi. Jak zwykle podkreślamy, że szkole nie musi być zabawne dla nas i dla psa. Powinniśmy starać się połączyć lekcje ze swoimi zajęciami poza do mem. To nie muszą być formalne . 122 ROZDZIAŁ CZWARTY DZIEWIĄTY l DZIESIĄTY TYDZIEŃ: SZLIFOWANIE... 12 3 Powyżej: Pies powinien być zawsze pod kontrolą, gdy w pobliżu są inne zwierzęta. Ten pies jest dobrym przykładem: siedzi grzecznie na luźnej smyczy, gardząc dzi wacznymi krowami. "zajęcia". Na przykład kazeiny psu usiąść, zanim wskoczy do samocho du przed wyjazdem do supermarke tu lub parku. Wycieczka samocho dem dla większości psów będzie wspaniałą nagrodą. Starajmy się włączyć trening w co dzienne zajęcia, nie spuszczajmy go po prostu ze smyczy w parku, by wyganiał się jak szalony. Każmy mu najpierw usiąść lub położyć się i do piero pozwólmy poszaleć. Nie będzie przecież bolało, jeśli przed space rem poprosimy go o kilka minut po słuszeństwa. Za każdym razem, gdy zbliżamy się do brzegu chodnika za trzymajmy się i każmy psu usiąść, podkreślając, że my tu rządzimy. Możemy nagrodzić psa zabawką lub pochwałą, po czym kontynuować spacer, co jest nagrodą samą w sobie dla większości psów. Problemy z przywołaniem Problemem, z którym mamy najczę ściej do czynienia w trakcie szkole nia, są psy, które nie wracają na za wołanie. Nasz system szkolenia na stawiony jest na zapobieganie takim kłopotom, ale są psy, które wymaga ją wiele pracy. Na szczęście, jeśli za stosujemy się do rady podanej w na szej książce, to nie będziemy stać i wołać bez przerwy imię psa i "DO MNIE", co zwykle nie przynosi efek tu. Stoi to w sprzeczności z zasada mi szkolenia i pokazuje naszemu psu, że wcale nie musi do nas przyjść natychmiast. Niewątpliwie niektórym psom na uka przychodzenia na zawołanie zajmuje więcej czasu niż innym. Poniżej: Nie do wszystkich parków można wejść z psami, a w niektórych mogą one przebywać wyłącznie na smyczy. Nawet właściciele psów nie zawsze kochają być obskakiwani przez cudze zwierzęta, czasa mi przyjacielskie, czasami wręcz przeciw nie. Mamy więc wciąż wielkie pole do po pisu. Tak naprawdę szkolenie nigdy się nie kończy. Nieopanowany pies jest niebezpiecz ny dla nas i dla innych, dlatego ni gdy nie powinien być puszczony lu zem. Wymaga to wielu ćwiczeń na stopniowo coraz dłuższej smyczy lub otoku, podczas których będzie przy woływany przez właściciela w bar dzo różnych sytuacjach. Pamiętaj my o entuzjastycznym chwaleniu psa i podkreślaniu tego zabawką lub smakołykiem. Kiedy pies powraca do nas natychmiast bez potrzeby szarpnięcia za smycz, nie bacząc na przeszkody, nadszedł czas, by w bezpiecznym miejscu spróbować wykonania tego ćwiczenia bez użycia smyczy. Podczas spaceru pies powi nien być przywoływany wiele razy i należy go honorować różnorodny mi nagrodami. Nauka chodzenia przy nodze bę dzie zależała od tego, czego oczeku jemy dalej od psa. Mamy już opano wany zwrot w prawo i w lewo, choć prawdopodobnie nie będzie to po trzebne na spacerze po wsi. Powyżej: Chociaż ten pies jest bez smyczy, zabawa z właścicielem "specjalną" zabaw ką i zaangażowanie w ciągnięcie są więk sze niż zainteresowanie innymi psami. Niemniej jednak podczas nauki cho dzenia przy nodze pies musi wie dzieć, że na komendę "RÓWNAJ" ma zawsze trzymać się jak najbliżej nas, bez względu na to, w którą stronę robimy zwrot. Szkolenie to proces ciągły Fakt, że pies wykonał poprawnie jed no z ćwiczeń nie oznacza wcale, że nauczył się już tego ćwiczenia. Dlate go zawsze korzystajmy z pomocy szkoleniowych i nigdy nie ryzykujmy bez względu na to, jak dobrze wy szkolony wydaje nam się nasz pies. Zawsze najpierw myślmy o bezpie czeństwie. Wypadki się zdarzają, np. mogą się otworzyć drzwi, a wówczas tak potrzebne jest natychmiastowe "WARUJ", które może ocalić psu ży cie. "SIAD", "ZOSTAŃ" i "WA RUJ", "ZOSTAŃ" przydadzą się, gdy z takich czy innych przyczyn nie chcemy, by pies kręcił się koło nas. Choć można zmniejszyć intensywność treningu, jednak w praktyce nigdy się on nie kończy. 124 ROZDZIAŁ CZWARTY Po zakończeniu szkolenia Zakładając, że mamy za sobą dziesięć tygodni udanego szkolenia i jesteśmy zadowoleni z kontroli, jaką posiada my nad psem, nadszedł czas na zwiększenie przeszkód i różnorodno ści miejsc. Nigdy nie bójmy się po wrócić do pierwszego etapu ćwiczeń, jeśli nasz pies ma problemy czy roz prasza go nowe otoczenie. Ćwiczymy stosując wszystkie pomoce: bez smy czy będziemy pracować później. Kontynuacja ćwiczeń Regularnie powtarzajmy ćwiczenia. Ułóżmy sobie w głowie plan co chcie libyśmy przećwiczyć, dzięki czemu będziemy płynnie przechodzić od jed nego ćwiczenia do drugiego, a pies nie będzie musiał siedzieć na końcu smy czy czekając, aż na coś się zdecyduje my i podejmiemy pracę. Jeśli w trak cie ćwiczenia nagle zorientujemy się, że ćwiczymy nieprawidłowo, to wów czas zakończmy ćwiczenie najlepiej jak potrafimy. Niezwykle ważne jest, by każde ćwiczenie miało dobre za kończenie dla nas i dla psa, pozosta wiało też przyjemne skojarzenia. Za wsze pamiętajmy, że musimy pomóc psu w prawidłowym wykonaniu pole cenia, abyśmy mogli go nagrodzić. Zawsze pozytywne nastawienie Podstawowe zasady szkolenia w praktyce mało się zmieniają, choć oczywiście istnieją pewne różnice. Niektórzy nadają im hardziej fanta zyjnie brzmiące nazwy, ale jak przed stawiłyśmy to w naszej książce, meto dy pracy opierają się coraz częściej na pozytywnych bodźcach. Obecnie nacisk kładziony jest na nauczanie, a nie przymuszanie. Jeśli metody, które stosujemy, przynoszą rezultat, nie zmieniajmy ich. Chociaż zastosu jemy się do podanych metod szkole nia, to jednak mogą pojawić się pro blemy, które zwykle można uprze dzić. Zawody Jeśli jesteśmy zainteresowani uczest nictwem psa w zawodach, to będzie my musieli nauczyć go więcej. Istnieje bowiem wiele różnych rodzajów i po ziomów zawodów do wyboru. Można więc brać udział w pokazach posłu szeństwa organizowanych podczas wystaw psów rasowych lub pójść da lej i startować np. w Mistrzostwach Psów Towarzyszących, Mistrzostwach Psów Obrończych, czy nastawić się na udział w sportach kynologicznych, jak chociażby agility czy flyball. Tu także można dopasować rangę zawo dów do umiejętności naszego psa, za czynając od pokazów, a kończąc na... Mistrzostwach Świata. Ostatnio ba rdzo modna stała się konkurencja "Taniec z psem", naprawdę fascynu jąca i wcale niełatwa. Szkoły tresury, zakłady szkolenia, kluby klikerów, kluby agility... Dobrym miejscem do rozpoczęcia pracy, w którym zdobędziemy więcej informacji i doświadczenia, są szko ły tresury. Choć pokutuje jeszcze dawna nazwa "tresura", większość z nich działa według zasady pozy tywnej motywacji. Zanim zapiszemy się na kurs, dobrze jest zasięgnąć nieco informacji o danej szkole, np. w oddziale Związku Kynologicznego czy wśród znajomych psiarzy. PO ZAKOŃCZENIU SZKOLENIA 12 5 Po prawej: Wysokie rangą zawody, np. psów obrończych, obejmują wiele rozma itych ćwiczeń, wtacza jąc w to pracę na śla dzie. Pies trobi w spe cjalnych szorkach na długim otoku. Idzie tak długo z nosem przy ziemi, aż znajdzie i przejdzie do końca śladu. Najlepiej jest na początek samemu odwiedzić szkoły, do których ewentu alnie zapiszemy się razem z psem. Często bowiem obserwacja metod szkolenia z boku powie nam więcej niż rozmowa z ćwiczącym. Widok rozjazgotanych, szarpiących się do siebie na kolczatkach psów i okrzyki tresera w stylu: szarpnij go, krzyknij na niego... zdecydowanie nie powinny wzbudzić naszego zaufania. Jedynie w przypadku, gdy jesteśmy zadowole ni z tego, co zobaczyliśmy, podobają się nam metody pracy, powinniśmy się zapisać. Niektóre kluby nastawio ne są przede wszystkim na szkolenie posłuszeństwa i chociaż nie będziemy zadowoleni z efektów, jeśli pies weź mie udział w zawodach, to będzie do brym miejscem do jego socjalizacji. Jeśli nie chce pracować poza domem... Niektóre psy są zdecydowanie trud niejsze do szkolenia od innych. Istnie je wiele przyczyn, zaczynając od rasy i wieku, kończąc na charakterze i uwarunkowaniach. Jeśli czujemy, że cały kurs szkolenia to jedna walka i nie mamy pojęcia co chcielibyśmy osiągnąć, to lepiej poszukać pomocy profesjonalisty w szkoleniu psa. Znaleźć jak najwięcej Na rynku można znaleźć wiele pu blikacji dotyczących stosunków pies - właściciel - od książek o zdrowiu po podręcznik przygotowujący do zawodów. Niektórych nie dostanie my u zwykłego sprzedawcy, ale mu simy ich szukać w specjalistycznych księgarniach. Często najłatwiej jest "upolować" taką pozycję na sto iskach podczas dużych wystaw psów. Jednakże pamiętajmy, bez względu na to ile książek przeczytamy, jeśli nie będziemy regularnie pracować z psem i jeśli ta praca nie będzie przynosiła zadowolenia ani nam, ani przede wszystkim psu, to nigdy nie wykorzystamy tkwiących w nas moż liwości. Pies na całe życie Nie powinno to zaciążyć na naszej decyzji, ale jeśli myślimy o kupnie i szkoleniu nowego psa, to starajmy się unikać kupowania pierwszego lepszego szczenięcia pod wpływem impulsu - bo reklamowany, był taki ładnie ostrzyżony i mądry, lub dla tego, że pies przyjaciół ma szczenię ta i wszystkie są takie słodkie. Za zwyczaj wtedy poniesiemy klęskę. 126 SKOROWIDZ Skorowidz A aklimatyzacja szczenięcia 29 aportowanie 52 J jak pies się uczy 20 język ciała 23 CK charakterystyka ras 22 "chodzenie przy nodze" 80-83 chwalenie psa 41, 123 ciasteczka kocie 48 cierpliwość 36 czas stracony 36 czas właściwego szkolenia 29 czekanie na przywołanie 112-117 C ćwiczenia codzienne na smyczy 55 ćwiczenie "uważaj" z psem małej rasy 66 D długie pozostawanie w pozycji "warnj" lub "siad" 68, 69 dobroć 36 "do mnie" 121, 122 dzieci i psy 13, 26, 27 kiedy powiedzieć "nie" 17 klatka 31 kliker 45 konsekwencja 36 kontrola psich łap 15 kontrola pyska i zębów 16 kontrola uszu psa 16 kontynuacja ćwiczeń 124 kupno psa 125 Ł łańcuszki zaciskowe 36, 37 M matczyne nauki 24 metoda klikerowa 45, 46 metoda pozytywnych skojarzeń 16, 20 N G głaskanie psa 43 nagradzanie psa 20, 41 nagrody 50 nasz głos 35 "nie", "nie wolno" 17, 18 O ignorowanie pomyłek 44 ignorowanie psa 17 obroża 39 obroża półzaciskowa 38, 39 SKOROWIDZ 127 PS pamiętajmy pierwszy tydzień 56 drugi tydzień 70 trzeci tydzień 76 czwarty tydzień 84 piąty tydzień 92 szósty tydzień 105 siódmy tydzień 108 ósmy tydzień 118 dziewiąty i dziesiąty tydzień 121 pies ekstrawertyk 20 pies pod kontrolą 13 pochwały 35 początki szkolenia 14 polecenia 36 pomoce szkoleniowe 34 pomyłki stają się zwyczajami 37 poprawianie psa 41 posłanie psa 31-33 postępowanie z zuchwałym szczenięciem 26 pozycja naprzeciwko 98-103 pozycja poddania 25 pozycja podporządkowania 43 pozytywne nastawienie 124 precyzyjne wypowiadanie komend 37 próba i nagroda 20 przyciąganie uwagi klikcrem 47 "przywoływanie" psa 12 problemy z przywoływaniem 122 psy ze schroniska 30 schronienie bezpieczne dla psa 31 "siad" 58, 59 "siad" długi 69 "siad przy nodze" 84, 85 duży pies 86, 87 "siad, zostań" 88-91, 96-97 smakołyki 48 smycz 35 smycz łańcuchowa 39 socjalizacja psa w rodzinie 13 spacer na zewnątrz 120 sprzęt 34 "stój" 56, 57, 76, 77 szacunek 42 szczekanie, by zwrócić na siebie uwagę 18 szczekanie nieustanne 17, 18 szczenięta 22, 26-27 aklimatyzacja 29 chodzenie na smyczy 14 czesanie 14 kąpiel 14 oswajanie z życiem rodziny 13 postępowanie z zuchwałym szczenięciem 26 szkolenie 11 dalsze 30 domowe 32 to proces ciągły 123 szkoły tresury 124 szlifowanie umiejętności 120 sztuka mówienia "nie" 21 T R "taniec z psem" terier 22, 48 ton głosu 36, 42 ręce 36 "równaj" 123 124 . Miesięczny prograa RADYKALNEJ KOREKTY ZACHOWANIA PSA mający na celu zdobycie psychicznej dominacji nad psem ( zdobycie pozycji Alfa w sforze zastępczej człowiek - pies ) . Program można zastosować w stosunku do psów, która w podstawowym zakresie opanowały ćwiczenia z posłu5zeristwa, tj.: chodzenia przy nodze, siadania, warowania, pozostawania na miejscu przychodzenia do właściciela. 1.) Zaaplikuj psu dwie sesje posłuszeństwa dziennie, ćwicząc wszystkie znane mu komendy. W czasie tych sesji (10-20 minutowych) nie stosujźadnych nagród ani pochwał fizycznych, tylko pochwały słowne i stosuj ostre tempo. Szybkie komendy mają oszołomić psa. 2.) Stosuj dwa razy dziennie seaj patrzenia psu prosto w oczy. Pies nieposłuszny zwykle patrzy na swego właściciela tylko wtedy, kiedy ma na to ochotę. Wymuś na nią kontakt wzrokowy, trenuj regu lamie. Załóż smycz, posadź psa. Stań naprzeciwko i zmobilizuj go, mówiąc niskim warkliwya (nie wrzeszczącym) tonein, np.; "Patrz na mnie, żądam teraz twojej uwagi". Wagzekwj 3-5 sekund (nie minut) nieprzerwanego patrzenia sobie prosto w oczy. Po osiągnięciu teg.j, udziel psu lakonicznej pochwały słownej. 5.) Codzienne jednorazowe warowanie do 50 ain. włącznie. Jest to bardzo ważne ćwiczenie. Można je wykonywać w czasie, gdy oglądasz TV, czytasz, itp. i musi być absolutnie wyegzekwowane. Jeśli pieii nie zna komendy "waruj", trzeba go niezwłocznie nauczyć. Początkowo należy trzymać smycz l oddalać się nieco. Gdy pies si; podnosi, szarpnąć mocno smyczą mówiąc "fe" (lub "nie"). Jeżeli zacznie skomleć - uderzyć dłonią w dół pyska, mówiąc "fe". Jeżeli gryzie saycz - wyszarpnąć ją z pyska ukosem. Przez cały czas żądny pieszczot, pocieszenia - nic. Długie sesje warowania sprawiają, że pies zacznie cię traktować jak przewodnika sfory. lt.} Bardzo ważny jest ruch. Kłopotliwe psy przeważnie nie mają wystarczającej ilości ćwiczeń tzw. aarobicznych (dotleniających), które ogólnie uspakajają. Trzymanie psa nawet trzy godziny w aałyu ogródku nie wystarczy. Nie ma on wystarczającego ruchu. Rusza si tylko trochę, a potem odpoczywa lub wyłącznie odpoczywa. Weź psa na saycz i biegaj z niB, albo jedz rowerem. Pies musi biegać. - 2 - idealnie : mały pies 0,5 km bez przerwy razy w tygodniu, średni -"- 0,8 km -""- 4 -"- -"- duży pies 1,5 km -"- -."- 4 -"- -"- iż nawet nie wspomnę o bieganiu codziennie. l0-1.! weterynarz nie zaleca twemu psu takiego wysiłku - musisz zrezy gnować z pego punktu programu. .) Karm psa dwa razy dziennie, o ile to możl/.we wczesnym rankiem wczesnym popołudniem. Po postawieniu miski pozostaw ją na 10-15 min. ; czasie jedzenia należy go zostawić samego w spokojnym pomieszczeniu. fcem zabierz miskę, nawet jeśli pies nie skończył jedzenia. Nie rób wielkiej sprawy z tego, że pies nie chce jeść - zwłaszcza w porze letniej. ika metoda karmienia psa sprawia, że jego żołądek jest pełen w czasie lula, co eliminuje napięcie wywołane głodem i p.les jest spokojniejszy. .) Ureguluj dietę psa. Pokara na bazie dobrej jakości mięsa przewyższa "okarm na bazie soi. Nie podawaj psu żadnego "luizkiego" pokarmu, ponieważ "yczuje on to, co osłabi twój autorytet jako Alfii. Gdy pies nie będzie stwarzał problemów, można mu dodać do porcji nieco "ludzkiego" pożywienia, ile jeszcze nie teraz. -mi eta j małe pprawy kumulują się i urastają do dużych problemów. ;ldy też nie dorzucaj do niski po postawieniu jej psu, np. jeśli zapomnia"ś o którymś składnikulub chcesz psa zachęcić do jedzenia. Pies będzie ptem zawsze czekał aż dołożysz Jakiś smaczny kęs i to także osłabi twój ntorytet. ".) ilie pozwalaj psu wchodzić i wychodzić przed tobą w drzwiach. laj mu komendę" zostań" i niech zaczeka, a w ostateczności wejdzie/wyj cie równocześnie z tobą. Jeżeli pozwolisz psu przepychać się naprzód izielasz mu bardzo mocnego sygnału o tym kto zwiaduje terytorium. , I-i tu rządzę, w końcu to ja zawsze idę pierwszy" myśli sobie pies. "żeli zdarza się to kilka razy dziennie piea faktycznie rości sobie ;; iwo do terytorium, które przekracza jako pierwszy ze wszystkimi konse""ncjami. Zdarza się, że pies któremu pozwala się przepychać pierwszemu .. c;;asie wychodzenia z domu atakuje inne psy. Inny przykład : podczas HRObecności właściciela pies gryzie i niszczy przedmioty. Jeżeli pozwalasz " wchodzić do domu przed tobą, sygnalizujesz mu, że dom to jego rewir. ile pozwalaj psu pierwszemu wkraczać do rewiru i opuszczać go. I w tym ypadku małe uchybienia urastają do dużych problemów. - JS - 0.) I iląc po nchoiiach nls pozwalaj psu lać ni i? r;-.s z snu. ir- ."flnle nie puszczaj osa luzem, (iyż. pobiegnie (io góry i na pirtrze ( półpi ."trze) bidzie czekał nn ciebie. W sforze ;)3Sw przywódca prowadzi st.ri-io i czuje się za nJ.e odpo wie izi alny. 10.) Jeżeli chcesz, żeby pies się ocisjnął - raa to zrobić. Ule wolno zrezygnować ze zrobienl-a czegoj, żeby nią nadep;-iąó psa, czy nie przeszkodzić mu. Jesteś przywódcą Ł możesz chodzić gdzie i kiedy chcesz. Nawet jeśli chcesz sięgnąć z półki gazetę, a przed nią leży pies, każ .-BU się odsunąć,y nie sięgaj przez niego. Uwi-erz, że jedli, tego nie zrobisz, piea zauważy. Małe rzeczy urastają do dużych. 11.) 2abj.t? rz psu wszystkis zabawki, zostawiając jedną, najlepicij ulubioną. To yszyst,ko,co wolno IDU posiudai; n;za2 cały f:j.t-siąc. po miesiąc;;, je;; l L problem zostanie w-yeli.ir.i.nowany oddawaj mi-i co tydzieiiijeiiną zabawkę. 12.) Zanrzestań wszo! l.ic! i zabaw typu siłowania się. .leali nni w takie,S zabawie ustąpisz, okażesz nl.i.-glość, pozwałaś? , na mocne gryzienie - uczysz psa zS.ych nawyków, iila psa niczdyicypUno-waneo .jest to rile(luz.-.ol.ona. Baw uię z nim tyJko w aportowanie, a jeśli nie przyniesie cpofita zacznij odchodzić w ilrugą strona. 15.) Zacznij do ps;i aówić niakii-n tanem gtor.n - przesta., wrzeszczeć na psa. Jeżeli niasz zwyczaj krzyczeć, pten hęiizie czekał, aż l-rzyknlffiż. Zmień ton gto-,u, r.le- jego natężeni B. Większość psów n.teziiyscypllnot,anych aa krzykliwych właścicieli.. Uczą się one oczekiwać, aż Ich pan/i/ bly.le coraz głośniej Sti-zyczal . :?,-::estając go wreszcie słyszeć w ogolą. Jsśli -woj pies Jest w tsu P)SO"O "dostrojony" rojsiBz z r; .i. e,r. i ć ton głosi;. Fizyczna korygowanie 33c:! owaM.-a psa E.USJ. b/ć s p r z ę i. o n" -; yLii.i/cr-.y. ton"-; głosi.) pana/i/. fJ.as is--5- .j..3 ;r--.i-.w.ic na twój tovy nadpjnik p. t- "Radiostacja A? "- A razie potrzeby możesz psa szarpnąć za kark, uderzyć po pysku, -";pnz;ć .srayczą ala prz.yds wszys tklia prz.c.; taii krzyczeć. . -) MCŻESZ przniaść psu na noc do -syp ,-.l.;-j. , als r.ls.jscea) nlezdyscypl.tnowarisgr; psa byiiajitirij-0,} ni.e Jsst łóżko. Pies chowany w domu powinien raieć s-.oje stale legowisko. Gdyby pies j ."ii Iowa ł wskoczyć na łóżko - uviąż go obok. i5-) Wychodząc z cSowi zoatnwiaj włączona iB;zykę przyjemną do słuchani l iile rock a,u gloanc audycje radios. Jazgotliwe i pełne tiiipii.-cla gtr? sy ri-inefwijijrj psa - wrioazn a tmosjet"(; napięcia i utresil! 6.5 ir.--e.t mteaiqc riii- (! awjj ;);;u żadnyc1) nogrói) pokarircwycti - citiaol.u.łuścicieie często stawiają sio na pozycji pod i.egiosci "bęc psa nagradzając go zbyt często i w zły sposób smakołykami. Zsnrzssi-Rń tsgo nn cały iBiasipc. Po -yeliCTi;ioanlu prcblenm z pseai i T:3 rf;y;.c iniesiąca dawoj r.u j-dn? ; nagroci;: dziennie l tylko po wyko;P-I.;, i,oi;icp,dy, np. "siad". EUgdy nie da-riE-J -3grcdy za r.i-c, pies zawsze "wsi na niij zaatużyć. 7.) s trzyma J się z c-es7.czo tsir.i, karcsonii i głaskanie:; psa przez cale [T.ini.-ty, a nyct godziny ueT. przerwy. Trzymaj i-ce z daieka od pssIpozwalaj sobl-e na pogłaskanie go przez 7-10 sekund i. tylko po wykonari.i..! koasndy, np. ,;."iad"-,iub "nai-uj. iUS.ość do psa to nie wszystko. Gdyby talt było, nie miałbyś kłopotów z Jr-go zschowanieas. Aby poiróc sobie i psu wyjść z tego behawior-al.nego gali-iatlasu powinieneś go glasiiać szybko i Iskko , nie rozpieszczając. Mozs to brzmieć szokująco dla wielu posiadaczy psów, alE. czysta aa one ogłupia? " padBiiernyni gl ;jokonla! 3, dociagojq 3ii; go - bowiero st;lj. się )d niego uzziezniotie. ..? ..Ipże5,i tracił ci s-i-ę i.iojaźli.yy 1-jb zbyt agresywny osobnik nutychni? 3t gr wykastruj, ,ji;z wy.ględu ria plgć. i;ie rozranrzoj takiego sob;iia; cecha ta w." być częściowe dzisd-.iczona. ślij.";; kastracji spowoduje uapoi.Gjer.is się psa. Praktyka -,skazuje ,Łe .big l:;r; trzeba st.;so-sć niazal-żnia od. "inki.! psa. Jest; czasem konie:ny i po.oc:;y. Jedyny.Ti wyjtkisff Jest bp.rdo stary pies; który mógłby e ur-.KŻyc zsbic.Ty. 19.) Aby sytuacja nie wymknęła się spod twojej kontroli, paatętaj. ie Jeżeli twój pies na ciebie warczy - jesteś w wielkim kłopocie. Warczenie to zapowiedz ugryzienia i nie oszukuj się, tylko zacznij tresurę dosłownie "od wczoraj". Najlepsze efekty tresurowe uzyskuje się po wynajęciu kwalifikowanego tresera do prowadzenia zajęć w domu. Jeżeli stosujesz Radykalną Kontrolę Zachowania Psa, treser ma ułatwione zadanie. 20.) Niezależnie od tego Jaki problem masz z pseffl, musisz dobrze rozumieć metody korygowania jego zachowania polecane przez tresera lub publikacje i stosować je jednocześnie z niniejszym programem. Często właściciele psów nie mają czasu, sił lub odwagi, żeby zwalczyć problem w rodzaju gryzienia, czy agresji. ! Z prowadzonych obserwacji wynika, że już zastosowanie samego pro gramu :.RKZP zmniejsza bądź całkowicie eliminuje problem. ; Tego ostatniego trudno obiecać na pewno, Jednak program ten znacznie pomaga zlikwidować wszelkie problemy wychowawcze z psem. 21.) Wreszcie aby nieco zrównoważyć surowy reżim śpiewaj psu codziennie jakąś dźwięczną śpiewkę, lekką i przyjacielską w tonie, zastępując w niej słowa iaieniem paa. śpiewamy psu nawet z daleka, ale najlepiej wtedy patrzeć mu w oczy przynajmniej przez 10 sekund. Ma to być śpiewanka, nie aria. Pies odbiera Ją jako informację : "Ty obwiesiu, chociaż dostajesz teraz ode mnie trochę v kość, dalej tak samo cię kocham". Do powyższego opracowania wykorzystałem materiały z tlumaczenlr amerykariskiego skryptu książek Joba Michaela Evensa pt.; "Jak być najlepszym przyjacielem swojego psa" (Monks of New Skete), "Poradnik dla właścicieli psów" oraz najnowszej książki "Tresura podstawowa w domu". Ponadto program rozszeżyłem o wskazówki zawarte w książce angielskie go behawiorysty Johna Fishera pt. "Okiem psa". TRESURA PSÓW Jerzy Przewtęda "s s-o- -3?253 .