ROALDDAHL ILUSTROWAŁ QUENTIN BLAKE Matylda Przełożył MARIUSZ ARNO JAWOROWSKI PRIMA II Tytuł oryginału: MATILDA Copyright © Roald Dahl Nominee Ltd. 1988 Ali rights reserved Illustrations © Quentin Blake 1988 Cover art copyright © 1996 TriStar Pictures, Inc. Ali rights reserved Copyright © for the Polish edition by Wydawnictwo PRIMA 1996 Copyright © for the Polish translation by Mariusz Arno Jaworowski 1996 Redakcja: Lucyna Lewandowska RedakcJa techniczna: Janusz Festur MIEJSKA BIBLIOTEKA PUBLICZNA im H Sienkiewicza 05-800 w Pruszkowie, ul. K. Puchatka 58-88-91 Opracowanie graficzne okładki: Plus 2 1.1. | Filia Nr 2 Wypożyczalnia dla «IBCł I \ ISBN 83-7152-059-X Wydawnictwo PRIMA Adres dla korespondencji: skr. poczt. 55, 02-792 Warszawa 78 tel./fax 624-89-18 Dystrybucja/informacja handlowa: INTERNOVATOR sp. z o.o. ul. Postępu 2, 02-676 Warszawa, tel. 431-161 w. 323, tel./fax 430-420 Sprzedaż wysyłkowa: PDUW „Stańczyk" sp. z o.o. ul. Jana Kazimierza 12/14, 01-248 Warszawa, tel. 367-221 w. 113 Warszawa 1996. Wydanie I Objętość 7 ark. wyd., 14 ark. druk. Skład: Zakład Poligraficzny „Kolonel" Druk: Białostockie Zakłady Graficzne Dla Michaela i Lucy MIŁOŚNICZKA KSIĄŻEK Zabawna sprawa z tymi rodzicami. Nawet jeśli ich dziecko jest najobrzydliwszym bachorem pod słońcem, zawsze uważają, że jest cudowne. Niektórych uwielbienie zaślepia do tego stopnia, że potrafią sobie wmówić, iż ich dziecko ma cechy geniusza. W końcu nie ma w tym nic złego. Taki jest ten świat. Kiedy jednak owi rodzice zaczynają opowiadać nam o błyskotliwości swojego odrażającego potomstwa, mamy ochotę krzyczeć: „Niedobrze mi! Będę zwracać!" Nauczyciele muszą swoje odcierpieć wysłuchując paplaniny dumnych rodziców, ale kiedy nadchodzi pora wypisywania świadectw semestralnych, mogą się wreszcie zemścić. Gdybym ja był nauczycielem, dzieciom takich pełnych uwielbienia rodziców wypisywałbym zjadliwe opinie w rodzaju: „Syn Państwa, Maksymilian, to kompletny bał- 7 wan. Mam nadzieję, że prowadzą Państwo jakiś rodzinny interes, w którym mogą go Państwo zatrudnić, kiedy skończy już szkołę, bo jest pewne jak amen w pacierzu, że żadnej innej pracy nie dostanie". A jeśli byłbym akurat w bardziej lirycznym nastroju, może napisałbym: „Koniki polne mają organ słuchu umieszczony w niezwylke dziwnym miejscu — na bokach brzucha. Jednak córka Państwa, Vanes-sa, sądząc po tym, czego się w ostatnim semestrze nauczyła, organu słuchu nie ma w ogóle". Mógłbym sięgnąć jeszcze głębiej do nauk przyrodniczych i napisać: „Północnoamerykańska cykada spędza w postaci larwalnej sześć lat pod ziemią, a tylko sześć dni na powietrzu i w słońcu. Syn Państwa, Wilfred, spędził w tej szkole sześć lat jako larwa i nadal czekamy, kiedy się wykluje z poczwarki". A jakaś szczególnie wredna dziew-czyneczka mogłaby mnie skłonić do napisania: „Fiona jest 8 piękna jak góra lodowa, ale w przeciwieństwie do góry lodowej nie ma w niej nic pod powierzchnią". Chyba bardzo bym lubił wypisywanie opinii semestralnych o bałwanach z mojej klasy. No, ale dość tych dygresji. Trzeba wracać do naszej historii. Czasami zdarzają się rodzice, którzy w ogóle nie wykazują zainteresowania swoimi dziećmi, i oni są oczywiście o wiele gorsi. Właśnie takimi rodzicami byli państwo Piołu-nowie. Mieli syna Michała i córkę Matyldę. Matylda była ^ \ dla nich jak strup. A strup to coś takiego, z czym trzeba żyć, dopóki nie można tego zerwać i odrzucić. Państwo Piołunowie niecierpliwie wyczekiwali chwili, kiedy będą mogli zerwać z siebie swoją córeczkę i odrzucić ją, najlepiej za granicę albo jeszcze dalej. Jest wystarczająco źle, kiedy rodzice traktują zwykłe dzieci jak strupy lub nagniotki, ale jest jeszcze gorzej, kiedy traktują w ten sposób dziecko niezwykłe, czyli wrażliwe i genialne. A Matylda była wrażliwa i genialna. Miała umysł tak bystry i uczyła się tak szybko, że jej zdolności powinny być oczywiste nawet dla półinteligentnych rodziców. Jednak państwo Piołunowie byli tak bezmyślni i tak zajęci swoim miałkim życiem, że nie zauważyli niczego niezwykłego u swojej córki. Brat Matyldy, Michał, był najzupełniej normalnym chłopcem, lecz jego siostra, jak już wspomniałem, sprawiała, że ludzie wybałuszali oczy. Mając półtora roku mówiła już całkiem dobrze i znała tyle słów, co większość dorosłych. A rodzice, zamiast bić jej brawo, nazywali ją paplą i oświadczali, że grzeczne dziewczynki powinno być tylko widać — nie słychać. Zanim Matylda skończyła trzy lata, nauczyła się czytać z gazet poniewierających się po domu. W wieku czterech lat czytała szybko i płynnie, no i oczywiście zaczęła wzdychać do książek. Ale jedyną książką w tym oświeconym domu była Łatwa kuchnia, należąca do jej matki. Kiedy przeczytała to dzieło od deski do deski i nauczyła się wszystkich przepisów na pamięć, stwierdziła, że musi rozejrzeć się za czymś bardziej interesującym. — Tato, kupiłbyś mi książkę? — zapytała. — Książkę? — zdziwił się. — A po co ci jakaś zakicha-. na książka? — Do czytania, tato. 10 — A co, telewizja już ci się nie podoba? Mamy piękny dwunastocalowy telewizor, a ty chcesz książkę! Rozpuściłaś się, mała! W ciągu tygodnia prawie codziennie po południu Matylda zostawała sama w domu. Jej brat (pięć lat starszy) chodził do szkoły, ojciec do pracy, a matka jeździła do oddalonego o trzynaście kilometrów sąsiedniego miasteczka grać w bingo. Pani Piołunowa grała po południu pięć razy w tygodniu. Tego dnia, kiedy ojciec odmówił Matyldzie kupienia książki, dziewczynka wyruszyła sama do biblioteki publicznej. Kiedy tam dotarła, przedstawiła się bibliotekarce, pani Nowelce, i zapytała, czy mogłaby posiedzieć trochę i poczytać jakąś książkę. Pani Nowelka była nieco wstrząśnięta przybyciem tak małej dziewczynki bez towarzystwa rodziców, lecz mimo to powiedziała Matyldzie, że jest mile widziana. — Przepraszam bardzo, a gdzie są książki dla dzieci? — zapytała dziewczynka. 11 — Są tam, na najniższych półkach — odparła pani Nowelka. — Czy pomóc ci znaleźć taką, w której jest dużo obrazków? — Nie, dziękuję — odpowiedziała Matylda. — Poradzę sobie sama. Od tamtej pory każdego popołudnia, gdy tylko jej matka wyjeżdżała grać w bingo, Matylda dreptała do biblioteki. Droga zajmowała jej jedynie dziesięć minut, dzięki czemu miała dwie godziny na siedzenie w przytulnym kąciku i pochłanianie jednej książki po drugiej. Kiedy przeczytała już wszystkie książki dla dzieci, zaczęła błąkać się wśród półek w poszukiwaniu czegoś innego. Pani Nowelka, która przez ostatnich parę tygodni zafascynowana obserwowała dziewczynkę, wstała zza biurka i podeszła do niej. — Czy mogę ci pomóc? — zapytała. — Zastanawiam się, co teraz przeczytać — wyjaśniła Matylda. — Skończyłam już wszystkie książki dla dzieci. — To znaczy obejrzałaś już wszystkie obrazki? — Tak, ale książki też przeczytałam. Pani Nowelka spojrzała na Matyldę z niebotycznej wysokości, a Matylda popatrzyła na nią w górę. 12 — Moim zdaniem niektóre były bardzo słabe — powiedziała dziewczynka. — Ale niektóre cudowne. Najbardziej spodobał mi się Tajemniczy ogród. Wszystko było takie tajemnicze. Tajemniczy pokój za zamkniętymi drzwiami i tajemniczy ogród za wielkim murem. Panią Nowelkę zamurowało. — A ile ty masz dokładnie lat, Matyldo? — zapytała. — Cztery lata i trzy miesiące — odparła Matylda. Pani Nowelka była zaskoczona, ale nie dała niczego po sobie poznać. — A jaką książkę chciałabyś teraz przeczytać? — Dobrą książkę, którą czytają dorośli — oświadczyła dziewczynka. — Jakąś sławną książkę. Ale nie znam tytułów. Pani Nowelka powoli przesunęła wzrokiem po półkach z książkami. Nie bardzo wiedziała, co wziąć. Jak wybrać sławną, dorosłą książkę dla czteroletniej dziewczynki? Chciała sięgnąć po romans dla nastolatek, ale z jakiegoś powodu nie zrobiła tego. — Może ta — powiedziała w końcu. — Bardzo sławna i bardzo dobra. Jeśli będzie dla ciebie za długa, to mi powiedz, a znajdę ci coś krótszego i łatwiejszego. — Wielkie złudzenia — przeczytała Matylda. — Karol Dickens. Spróbuję. Chyba oszalałam, pomyślała pani Nowelka, ale powiedziała: — Oczywiście, że możesz spróbować. Przez następnych parę popołudni pani Nowelka nie mogła oderwać wzroku od małej dziewczynki siedzącej w wielkim fotelu w drugim końcu sali z książką na kolanach. Matylda musiała ją trzymać na kolanach, ponieważ nie miała siły utrzymać jej pionowo. Czytała więc pochyla- 13 jąc się do przodu. Był to zaiste dziwny widok: malutka ciemnowłosa osóbka, siedząca w fotelu z nogami wiszącymi wysoko nad podłogą, całkowicie pochłonięta cudownymi przygodami Pipa i Panny Havisham w jej spowitym pajęczynami domu, oczarowana pięknem słów Dickensa. Jedynym ruchem, jaki wykonywała, było uniesienie ręki przewracającej co jakiś czas kartkę. Pani Nowelka zawsze odczuwała pewien smutek, kiedy nadchodziła pora, by przejść przez pokój i powiedzieć: — Matyldo, jest już za dziesięć piąta. W pierwszym tygodniu wizyt dziewczynki pani Nowelka zapytała: — Czy mama cię tu przyprowadza, a potem przychodzi po ciebie? — Moja mama codziennie jeździ do Aylesbury grać w bingo — odparła Matylda. — Nie wie, że tu przychodzę. — To niedobrze — rzekła pani Nowelka. — Chyba powinnaś jej o tym powiedzieć. — Lepiej nie — stwierdziła dziewczynka. — Mama nie popiera czytania książek. Tato też nie. — W takim razie co masz robić codziennie po południu w pustym domu? — Włóczyć się po pokojach i oglądać telewizję. Mamę nie bardzo interesuje, co robię — trochę smutno powiedziała Matylda. Pani Nowelka bardzo się martwiła o bezpieczeństwo dziecka samotnie przemierzającego ruchliwą Hight Street i przechodzącego przez skrzyżowanie, ale postanowiła się nie wtrącać. Matylda w ciągu tygodnia skończyła Wielkie złudzenia, które miały czterysta jedenaście stron. ....:, ,.,_,.. 15 — Ogromnie mi się podobało — oświadczyła bibliotekarce. — Czy Dickens napisał jeszcze jakieś książki? — Bardzo wiele — odparła zaskoczona pani Nowelka. — Wybrać ci jakąś? Przez następne pół roku Matylda pod czujnym i troskliwym okiem pani Nowelki przeczytała następujące książki: Życie i przygody Nickolasa Nickłeby i Oliviera Twista Karola Dickensa Dziwne losy Jane Eyre Emily Bronte Dumę i uprzedzenie Jane Austen r-*i 16 Tessę d'Urbervilłe Thomasa Hardy'ego Otchłań ziemi Mary Webb Kima Rudyarda Kiplinga Niewidzialnego człowieka H. G. Wellsa Starego człowieka i morze Ernesta Hemingwaya Wściekłość i wrzask Williama Faulknera Grona gniewu Johna Steinbecka Dobrych przyjaciół J. B. Pristleya Brighton Grahama Greene'a Folwark zwierzęcy George'a Orwella Była to wspaniała lista, lecz pani Nowelka, choć zdziwiona i podekscytowana, nie dała się ponieść euforii. Każdy inny, widząc takie osiągnięcia małego dziecka, miałby ochotę zrobić z tego wielką sprawę, roztrąbić o wszystkim w całym miasteczku i nawet jeszcze dalej, ale pani Nowelka nie, dawno już bowiem odkryła, że rzadko opłaca się wtrącać do cudzych dzieci. 17 — Hemingway pisze o wielu rzeczach, których nie rozumiem — zauważyła Matylda. — Zwłaszcza o mężczyznach i kobietach. Ale podobało mi się i tak. Cały czas miałam wrażenie, że jestem tam na miejscu i widzę, jak to się wszystko dzieje. — Czytając dobrego pisarza zawsze ma się takie wrażenie — odparła pani Nowelka. — I nie przejmuj się tymi kawałkami, których nie rozumiesz. Odpręż się i niech słowa omywają cię jak muzyka. — Dobrze, tak zrobię. — Czy wiesz, że z bibliotek publicznych takich jak ta — dodała pani Nowelka — wolno wypożyczać książki do domu? — Nie wiedziałam o tym — powiedziała dziewczynka. — Ja też mogę? — Oczywiście — odparła pani Nowelka. — Kiedy wybierzesz jakąś książkę, przynieś ją do mnie, żebym mogła ją zarejestrować, i możesz ją trzymać przez dwa tygodnie. A jeśli chcesz, to możesz wziąć więcej niż jedną książkę. Od tamtej pory Matylda odwiedzała bibliotekę jedynie raz w tygodniu, by wypożyczyć nowe książki i zwrócić przeczytane. Jej niewielki pokój zamienił się w czytelnię. Siedziała tam teraz i czytała całymi popołudniami, popijając z kubka gorącą czekoladę. Była za mała, żeby dosięgnąć szafek w kuchni, ale w szopie na podwórzu miała niewielką skrzynkę, którą przynosiła, żeby na niej stanąć i móc wziąć sobie to, na co miała ochotę. Głównie robiła sobie gorącą czekoladę, przed rozmieszaniem podgrzewając mleko w rondlu na kuchence. Czasem przyrządzała sobie koktajle mleczne. Przyjemnie było mieć pod ręką coś smacznego do picia, kiedy czytało się w cichym pokoju w opustoszałym 19 domu. Książki przenosiły ją do nowych światów i poznawały z niezwykłymi ludźmi prowadzącymi fascynujące życie. Pływała na starodawnych żaglowcach z Józefem Conradem, z Ernestem Hemingwayem była w Afryce, a z Rudyardem Kiplingiem w Indiach. Siedząc w malutkim pokoju w angielskim miasteczku, podróżowała po całym świecie. ?.. ,. PAN PIOŁUN I SAMOCHODY Państwo Piołunowie mieli całkiem przyjemny domek z trzema sypialniami na górze, na parterze była jadalnia, salon i kuchnia. Ojciec Matyldy handlował używanymi samochodami i chyba nawet nieźle mu to wychodziło. — Trociny to jedna z wielkich tajemnic mojego sukcesu — mawiał z dumą. — I nic mnie to nie kosztuje. Dostaję je za darmo z tartaku. — A do czego ich używasz? — zapytała dziewczynka. — Ha! — prychnął ojciec. — Chciałabyś to wiedzieć. — Nie mam pojęcia, jak trociny mogą ci pomóc w sprzedaży używanych aut, tato. — To dlatego, że jesteś głupim bachorem — odparł ojciec. Nigdy nie wyrażał się zbyt delikatnie, ale Matylda była do tego przyzwyczajona. Wiedziała także, że uwielbia się przechwalać, i bezwstydnie go podpuszczała. — Pewnie bardzo trudno znaleźć zastosowanie dla czegoś, co nic nie kosztuje — powiedziała. — Też bym chciała tak umieć. — Ale nie umiesz — podsumował ojciec. — Jesteś na to za głupia. Za to Michałowi chętnie o tym opowiem, bo on pewneg$!&Ma&ptfe|żytąpMdf mojeg^interesu. — Obrócił im. H. Si.-. ..aew. 05-800 w Pruszkowie, ul. K. Puchatka 8 lei. 58 88 91 Filia Hr 2 Wypożyczalnia dla dzieci 21 się w stronę syna i rzekł: — Zawsze chętnie kupuję wóz od jakiegoś bałwana, co wrzucał biegi tak fatalnie, że skrzynia jest zużyta i rzęzi jak diabli. Tanio kupuję, a potem tylko dodaję trocin do oleju w skrzyni i wszystko chodzi jak po maśle. — A jak długo będzie tak chodzić, zanim znowu zacznie rzęzić? — zaciekawiła się Matylda. — Na tyle długo, żeby ten, co go kupi, odjechał wystarczająco daleko — uśmiechnął się ojciec. — Jakieś sto mil. — Ale to nieuczciwe, tato — oburzyła się dziewczynka. — To oszukaństwo. — Nikt jeszcze nie wzbogacił się na uczciwości — odparł ojciec. — Klientów należy nabierać. Pan, Piołun był niewielkim mężczyzną o wyglądzie szczura: spod cieniutkich, szczurzych wąsików wystawały mu długie, szczurze zęby. Lubił marynarki w jasnokoloro-wą kratę i nosił żółte lub bladozielone krawaty. — Weźmy na przykład przebieg — ciągnął. — Każdy, kto kupuje samochód z drugiej ręki, od razu chce wiedzieć, ile ten samochód przejechał mil. No nie? — Tak — potwierdził syn. — Więc kupuję starego grata, który ma jakieś sto pięćdziesiąt tysięcy mil na liczniku. Tanio kupuję, bo przecież nikt go nie kupi z takim przebiegiem, prawda? W dzisiejszych czasach nie da się już przekręcić licznika wstecz, tak jak to się robiło dziesięć lat temu. Tak zrobili, że nie można już majstrować przy liczniku, chyba że jest się cwanym zegarmistrzem czy kimś takim. No i co potem robię? Uruchamiam globus, mój mały, to robię. — A jak? — zapytał zafascynowany Michał, który najwyraźniej odziedziczył po ojcu zamiłowanie do kanciar-stwa. ?ii-. 22 — Siadam i zadaję sobie pytanie, jak zmienić sto pięćdziesiąt tysięcy mil na dziesięć tysięcy nie rozbierając przy okazji licznika na kawałki. Oczywiście gdybym odpowiednio długo jechał tym autem do tyłu, to też by wystarczyło. Numerki skakałyby do tyłu, prawda? No ale kto będzie jechał jakimś cholernym autem sto pięćdziesiąt tysięcy mil do tyłu? To niemożliwe! — Oczywiście, że niemożliwe — przytaknął Michał. — No więc drapię się w głowę — oznajmił ojciec — i uruchamiam globus. Kiedy ma się taki łeb jak ja, to trzeba z niego korzystać. I nagle czuję dokładnie to samo, co ten geniusz, który odkrył penicylinę. Krzyczę: „Eureka! Mam!" — I co zrobiłeś? — dopytywał się zaciekawiony Michał. — Licznik jest napędzany linką, która jest podłączona do jednego z przednich kół — oświadczył pan Piołun. — Najpierw odłączam linkę od koła. Potem biorę szybkoobrotową wiertarkę i tak ją podłączam do linki, że kiedy wiertarka pracuje, linka obraca się wstecz. Kapujesz? — Tak, tato — przytaknął chłopiec. — Te wiertarki pracują na szalonych obrotach — ciągnął ojciec — więc kiedy włączam wiertarkę, cyferki na liczniku przeskakują błyskawicznie z powrotem. Mogę w ten sposób w kilka minut przekręcić licznik o pięćdziesiąt tysięcy mil. A kiedy skończę, to samochód ma jedynie dziesięć tysięcy mil przebiegu i jest gotów do sprzedaży. „Jest prawie nowy — mówię klientowi. — Należał do jakiejś staruszki, która jeździła nim tylko raz w tygodniu po zakupy". — Naprawdę można zmniejszyć przebieg elektryczną wiertarką? — z niedowierzaniem zapytał Michał. — Zdradzam ci tajemnice zawodu — oznajmił oj- 23 ciec. — Więc lepiej o tym nie rozpowiadaj. Chyba nie chcesz, żebym wylądował w pudle? — Nie pisnę ani słowa — obiecał chłopiec. — Z wieloma samochodami tak robisz? — Każdy wóz, który przechodzi przez moje ręce, zostaje tak samo potraktowany — wyjaśnił ojciec. — Każdy ma przebieg zmniejszony do dziesięciu tysięcy, zanim zostaje wystawiony na sprzedaż. I pomyśleć, że sam to wymyśliłem — dorzucił z dumą. — Masę na tym zarobiłem. Matylda, która uważnie się temu przysłuchiwała, powiedziała: — To jeszcze bardziej nieuczciwe od trocin, tato. Oszukujesz ludzi, którzy ci ufają. 24 — Jeśli ci się to nie podoba, nie jedz w tym domu — odparł ojciec. — Kupiłem jedzenie właśnie ze swoich zysków. — To brudne pieniądze — stwierdziła Matylda. — To okropne. Na policzkach ojca pojawiły się dwie czerwone plamy. — Kim ty jesteś, do diabła, że możesz mi tu prawić kazania o uczciwości?! — wrzasnął. — Jesteś jedynie małą, bezmyślną gnidą, która nie ma najmniejszego pojęcia, o czym mówi! — Masz rację, Heniu — poparła go matka. A do Matyldy powiedziała: — Jak śmiesz w ten sposób mówić do ojca? Trzymaj tę swoją wredną buzię zamkniętą na kłódkę, żebyśmy mogli w spokoju obejrzeć telewizję. Siedzieli właśnie w salonie i jedli kolację z tac, trzymając je na kolanach. Kolacja składała się z gotowych dań 25 w miękkich aluminiowych pojemnikach, w osobnych przegródkach znajdowały się gotowane ziemniaki, duszone mięso i groszek. Pani Piołunowa przeżuwała posiłek nie odrywając oczu od amerykańskiego serialu. Była to dość duża kobieta o włosach ufarbowanych na platynowo, z malutkimi myszowatymi odrostami przy samych cebulkach. Miała ostry makijaż i była obdarzona bardziej niż obfitymi kształtami. — Mamo — odezwała się Matylda — czy mogę zjeść kolację w swoim pokoju i poczytać książkę? Ojciec spojrzał na nią surowym wzrokiem. — Nie ma mowy — warknął. — Kolacja to chwila, kiedy rodzina jest razem, i nikt nie wstanie od stołu, dopóki wszyscy nie zjedzą! — Ale przecież nie siedzimy przy stole — zauważyła dziewczynka. — Nigdy nie siedzimy. Zawsze jemy z kolan, oglądając telewizję. 26 — A jeśli wolno zapytać, to co ci się nie podoba w telewizji? -— zapytał ojciec. Jego głos zrobił się nagle podejrzanie łagodny. Matylda wolała nie odpowiadać na to pytanie, więc siedziała bez słowa. Czuła, jak zaczyna się w niej gotować. Wiedziała, że to nieładnie tak nienawidzić rodziców, ale nie mogła się powstrzymać. Przeczytane książki dały jej spojrzenie na życie, jakiego oni nigdy nie będą mieli. Gdyby poznali choć trochę Dickensa lub Kiplinga, może odkryliby, że życie to nie tylko kantowanie ludzi i oglądanie telewizji. Nie mogła też znieść ich uwag, że jest bezmyślna i głupia, podczas gdy ona wiedziała, że wcale tak nie jest. Gotowało się w niej i gotowało, a kiedy leżała wieczorem w łóżku, podjęła decyzję. Postanowiła, że jeśli ojciec lub matka będą dla niej dalej tacy niedobrzy, odpowie im tym samym. Jedno lub dwa małe zwycięstwa pomogą jej znieść ich kretynizm i nie pozwolą, by zwariowała. Miała dopiero skończyć pięć lat, a w tym wieku wcale nie jest łatwo zdobyć punkty przeciw wszechmocnym dorosłym. Mimo to postanowiła spróbować. Po tym, co się wydarzyło tego wieczora przed telewizorem, ojciec był pierwszy na jej liście. KAPELUSZ I SUPERKLEJ Nazajutrz, tuż przed wyjściem ojca do komisu samochodowego, Matylda wślizgnęła się do garderoby i zawładnęła kapeluszem, który ojciec nosił codziennie do pracy. Musiała stanąć na palcach i sięgnąć laską jak tylko się da najwyżej, aby zdjąć go z wieszaka, ale i tak z trudem jej się to udało. Był to jeden z tych płaskich, naleśnikowatych kapeluszy, z piórkiem sójki wetkniętym za wstążkę. Pan Piołun był z niego bardzo dumny. Uważał, że nadaje mu wyzywający wygląd, zwłaszcza kiedy nosił go przekrzywiony na bok, jako uzupełnienie do marynarki w kratę i zielonego krawata. Dziewczynka, trzymając ojcowskie nakrycie głowy w jednej ręce i wąską tubkę superkleju w drugiej, ostrożnie wycisnęła cienką strużkę lepkiej mazi na wewnętrzną stronę kapelusza, a potem delikatnie odwiesiła go na wieszak. Bardzo dokładnie zaplanowała całą operację, właśnie wtedy, kiedy ojciec wstawał od śniadania. Pan Piołun niczego nie zauważył wkładając swój naleśnik na głowę, ale kiedy zajechał do komisu, nie mógł już zdjąć kapelusza. Superklej trzyma naprawdę mocno, tak mocno, że jeśliby ciągnąć zbyt silnie, mógłby się oderwać ze & 28 skórą. Pan Piołun nie miał ochoty być oskalpowany, więc przez cały dzień nie zdjął kapelusza z głowy, nawet kiedy dodawał trocin do skrzyń biegów i majstrował elektryczną wiertarką przy licznikach samochodów. Aby ratować twarz, udawał lekceważenie, mając nadzieję, że pracownicy pomyślą, że specjalnie nie zdejmuje kapelusza przez cały dzień, jak gangsterzy na filmach. Wieczorem, po powrocie do domu, nadal nie mógł zdjąć kapelusza. — Nie bądź głupi — powiedziała jego małżonka. — Chodź tu. Zdejmę ci go. Kiedy szarpnęła, pan Piołun wydał z siebie krzyk, od którego zadrżały szyby w oknach. — Auu! — darł się. — Nie rób tego! Zerwiesz mi połowę skóry z czoła! Matylda, zagnieżdżona w swoim fotelu, z zainteresowaniem przyglądała się znad brzegu książki temu przedstawieniu. — Co ci się stało, tatusiu? — zapytała. — Spuchła ci głowa? 30 Ojciec spojrzał na nią podejrzliwie, ale nic nie powiedział. — To pewnie superklej — rzekła pani Piołunowa. — Na drugi raz będziesz miał nauczkę, żeby nie bawić się tym świństwem. Założę się, że chciałeś przykleić jeszcze jedno piórko do kapelusza. — Ja tego draństwa nawet nie dotknąłem! — wrzasnął pan Piołun. Obrócił się i jeszcze raz popatrzył na Matyldę, która spojrzała na niego wielkimi niewinnymi brązowymi oczami. — Powinieneś czytać napisy na tubkach, zanim zaczniesz coś robić z niebezpiecznymi rzeczami. Zawsze rób tak, jak jest napisane w instrukcji. — Co ty wygadujesz, głupia wiedźmo? — wrzasnął pan Piołun, łapiąc za rondo kapelusza, żeby już nikt nie próbował mu go zerwać. — Myślisz, że jestem tak głupi, żeby specjalnie przykleić to sobie do głowy? — Niedaleko stąd mieszka chłopiec — wtrąciła Matylda — który nie wiedział, że ma superklej na palcu, i wsadził sobie ten palec do nosa... 31 \ Pan Piołun aż podskoczył. — I co mu się stało? — wykrztusił. — Palec tkwił mu w nosie przez cały tydzień — odparła Matylda. — Ludzie mówili mu: „Przestań grzebać w nosie", ale on nic nie mógł na to poradzić. Wyglądał okropnie głupio. — I dobrze mu tak — rzuciła pani Piołunowa. — Mógł tam nie wpychać palca. To okropny zwyczaj. Gdyby wszystkie dzieci miały superklej na palcach, szybko przestałyby grzebać w nosie. — Dorośli też to robią, mamo — powiedziała Matylda. — Wczoraj sama widziałam, jak robiłaś to w kuchni. Pani Piołunowa spurpurowiała ze złości. — Tego już za wiele — oświadczyła. Pan Piołun przez całą kolację trzymał rękami kapelusz. Wyglądał śmiesznie i nic nie mówił. Kiedy kładł się spać, jeszcze raz spróbował zdjąć swoje nieszczęsne nakrycie głowy, jego żona też próbowała, ale kapelusz ani drgnął. • 32 — I jak ja mam wziąć prysznic? — zapytał zdenerwowany. — Obędziesz się bez prysznica — powiedziała żona. Później, patrząc na swojego chudego, malutkiego męża skradającego się do łóżka w liliowej piżamie w paski i naleś-nikowatym kapeluszu na głowie, pomyślała, że wygląda naprawdę głupio. Pan Piołun odkrył, że spanie w kapeluszu na głowie jest koszmarne. Nie można było się wygodnie ułożyć na poduszce. — Przestań się wiercić — odezwała się żona, gdy przez ponad godzinę przewracał się i kręcił na łóżku. — Rano pewnie się obluzuje i łatwo zejdzie ci z głowy. Ale rano się nie obluzował i nie chciał zejść. Wobec tego pani Piołunowa wzięła nożyczki i zaczęła obcinać kapelusz po kawałku. Najpierw górę, a potem rondo. W miejscach, w których wewnętrzna opaska przykleiła się do włosów, Matylda 33 obcięła je tuż przy skórze, tak że w rezultacie pan Piołun wyglądał jak mnich z łysym paskiem wokół głowy. Z przodu, tam gdzie opaska przykleiła się bezpośrednio do skóry, została cała masa brązowych skórzanych resztek, które w żaden sposób nie chciały zejść. 34 — Tato, powinieneś usunąć te kawałki z czoła — powiedziała Matylda przy śniadaniu. — To wygląda, jakby cię oblazły jakieś brązowe robaki. Jeszcze ktoś pomyśli, że masz wszy. — Cicho bądź! — odwarknął ojciec. — Trzymaj tę swoją wredną buzię zamkniętą na kłódkę! W sumie było to niezwykle satysfakcjonujące dla Matyldy, ale oczywiście nie mogła liczyć na to, że ojciec zapamięta tę lekcję raz na zawsze. DUCH Po incydencie z superklejem przez mniej więcej tydzień w domostwie państwa Piołunów panował względny spokój. Wydawało się, że zdarzenie to utemperowało pana Piołuna: wyraźnie stracił zapał do przechwalania się i znęcania nad innymi. Ale potem nagle uderzył znowu. Może miał kiepski dzień w komisie i sprzedał zbyt mało złomowatych samochodów z drugiej ręki? Gdy mężczyzna wraca do domu, czujna żona na ogół zauważa sygnały zbliżającej się burzy i zostawia męża w spokoju, aż wszystko się w nim wygotuje. Kiedy pan Piołun wrócił tego wieczora z komisu, na jego czole widać było ciemne chmury i na kimś to wszystko musiało się skrupić. Jego małżonka natychmiast rozpoznała owe złowieszcze oznaki i zniknęła z pola widzenia. Pan Piołun wkroczył do salonu. Matylda, całkowicie pochłonięta książką, siedziała zwinięta w kłębek na jednym z foteli w rogu pokoju. Pan Piołun włączył telewizor. Ekran się rozjaśnił, głośniki ryknęły. Ojciec spojrzał na Matyldę, ale dziewczynka nawet się nie poruszyła. Dawno już nauczyła 36 się zamykać uszy na potworne dźwięki wydobywające się z okropnego pudła. Nie przerwała czytania i to wprowadziło pana Piołuna we wściekłość. — Czy ty kiedykolwiek przestajesz czytać? — warknął. — O, cześć, tatusiu — odparła Matylda. — Miałeś dobry dzień w pracy? — Co to za śmieć? — rzucił, wyrywając jej z rąk książkę. — To nie śmieć, tato, to wspaniała książka. „Kasztanek", Johna Steinbecka, amerykańskiego pisarza. Może też ją przeczytasz? Na pewno ci się spodoba. — To świństwa — skrzywiła się pani Piołunowa. — Je- ,"?.?'? ? ? - 37 / śli to napisał Amerykanin, to na pewno są świństwa. Tylko 0 takich rzeczach piszą. — Nie, to naprawdę piękna książka. Opowiada o... — Nie chcę wiedzieć, o czym opowiada — burknął pan Piołun. — I tak mam już dosyć tego twojego czytania. Lepiej znalazłabyś coś pożytecznego do roboty — dodał 1 niespodziewanie zaczął pełnymi garściami wyrywać kartki z książki i wrzucać je do kosza na śmiecie. Matylda zamarła z przerażenia. Ojciec rwał dalej. Nie było wątpliwości, że kierowała nim zazdrość. Jak ona śmie, mówił każdą wyrwaną kartką, jak ona śmie mieć przyjemność z czytania książek, kiedy on nie może jej mieć? Jak ona śmie? — To książka z wypożyczalni! — krzyknęła Matylda. — Nie jest moja! Muszę ją oddać pani Nowelce. — No to musisz ją odkupić, prawda? :— rzekł ojciec, nadal wyrywając kartki. - - Więc będziesz tak długo odkładać kieszonkowe, aż ci się uzbiera w skarbonce dość, żeby kupić nową książkę dla twojej słodkiej pani Nowel-ki. — Mówiąc to, wrzucił puste już okładki do kosza na śmiecie i opuścił pokój, nie wyłączając ryczącego telewizora. Większość dzieci na miejscu Matyldy wybuchnęłaby płaczem. Ale ona się nie rozpłakała. Siedziała bez ruchu blada i zamyślona. Wiedziała, że płacz i dąsy jeszcze nikogo do niczego nie zaprowadziły. Jedyna rozsądna rzecz, jaką można zrobić, kiedy się jest zaatakowanym, to kontratakować. Umysł Matyldy już pracował nad odpowiednią karą dla wrednego rodziciela. Ale plan, który kiełkował w jej głowie, zależał od tego, czy papuga Franka naprawdę potrafi tak dobrze mówić, jak to przedstawiał jej właściciel. Franek był przyjacielem Matyldy. Był to sześcioletni chłopiec mieszkający tuż za rogiem, który już od paru dni rozpowiadał wszystkim o wspaniałej gadającej papudze otrzymanej w prezencie od ojca. Następnego dnia po południu, gdy tylko pani Piołunowa odjechała samochodem na kolejną sesję gry w bingo, Matylda wyruszyła do Franka, aby zbadać sprawę. Zapukała do drzwi i zapytała, czy mógłby pokazać jej swoją słynną gadającą papugę. Chłopiec był uszczęśliwiony i zaprowadził ją do swojego pokoju, w którym cudowna nie-biesko-żółta papuga siedziała w wysokiej klatce. — Tu jest — powiedział. — Nazywa się Kapitan Blood. — Niech coś powie — poprosiła Matylda. — Nie można jej zmusić do mówienia — wyjaśnił Franek. — Trzeba być cierpliwym. Będzie gadać, kiedy zechce. 38 39 \ Posiedzieli trochę, czekając. Nagle papuga odezwała się: — Halo, halo, halo. — Niesamowite — zachwyciła się Matylda. — Co jeszcze umie powiedzieć? — Kości me grzechoczą! — zaskrzeczała papuga, naśladując pewnie głos jakiegoś ducha. — Kości me grzechoczą! — Zawsze to mówi — wyjaśnił Franek. — A co jeszcze umie powiedzieć? — zapytała Matylda. — To już wszystko — odparł chłopiec. — Ale i tak jest wspaniała, prawda? i i 40 — Rewelacyjna — przytaknęła Matylda. — Pożyczysz mi ją na jedną noc? — Nie — odmówił Franek. — Oczywiście, że nie. — Dam ci za to całą moją następną tygodniówkę — kusiła Matylda. To już było co innego. Chłopiec zastanawiał się przez kilka sekund. — W takim razie zgoda — powiedział wreszcie. — Ale masz mi ją jutro oddać. Matylda zataczając się pod ciężarem wielkiej klatki trzymanej w obu rękach wróciła do pustego domu. W jadalni znajdował się olbrzymi kominek i dziewczynka postanowiła upchnąć w nim klatkę, aby nie było jej widać. Nie było to proste, ale w końcu jej się udało. — Halo, halo, halo! — zawołał do niej ptak. — Halo, halo! — Zamknij się, kretynko — uciszyła papugę Matylda i wyszła umyć ręce z sadzy. Wieczorem, kiedy wszyscy jak zwykle jedli w salonie przed telewizorem kolację, rozległ się donośny głos: — Halo, halo, halo! — Heniu! — wrzasnęła pobladła matka. — Ktoś jest w domu! Słyszałam jakiś głos! — Ja też go słyszałem — potwierdził brat. Matylda zerwała się z fotela i wyłączyła telewizor. — Ciii! — powiedziała. — Słuchajcie! Przestali jeść i nasłuchiwali w napięciu. — Halo, halo, halo! — ponownie rozległ się głos. — Tam! — wrzasnął brat. — To włamywacze! — wysyczała matka. — Są w jadalni! - 41 — Chyba tak — przytaknął ojciec, nie ruszając się z miejsca. — No to idź i ich złap, Heniu! — krzyknęła matka. — Idź i nakryj ich na gorącym uczynku! Ojciec ani drgnął. Nie śpieszyło mu się być bohaterem. Twarz mu poszarzała. — No, ruszaj się! — zawołała matka. — Pewnie przyszli po srebra! Małżonek przetarł nerwowo usta chusteczką. — Może pójdziemy razem sprawdzić? — zaproponował. — No to chodźmy — zachęcał Michał. — Chodź, mamo. — Są na pewno w jadalni — szepnęła Matylda. — Jestem tego pewna. Matka chwyciła pogrzebacz z kominka, ojciec sięgnął po kij golfowy stojący w rogu, a brat złapał lampkę ze stolika, wyrywając przy tym wtyczkę z gniazdka. Matylda wzięła nóż, którym się posługiwała przy jedzeniu, i cała czwórka podkradła się do drzwi do jadalni. Ojciec trzymał się z tyłu. — Halo, halo, halo! — zawołał znowu głos. — Wchodzimy! — krzyknęła Matylda i wpadła do jadalni, dzierżąc w dłoni nóż. — Ręce do góry! — wrzasnęła. — Mam cię! Pozostała trójka weszła za nią. Zatrzymali się i rozejrzeli po pokoju. Nie było nikogo. — Nikogo tu nie ma — stwierdził z ulgą ojciec. — Heniu, ja go słyszałam! — zapiszczała wciąż jeszcze trzęsąca się matka. — Wyraźnie słyszałam jego głos! Ty też słyszałeś! — Ja na pewno go słyszałam! — zawołała Matylda. — Gdzieś tu jest! — I zaczęła szukać za zasłonami i kanapą. Wtedy głos rozległ się jeszcze raz, ale tym razem był to głos ducha: 43 — Kości me grzechoczą — usłyszeli. — Kości me grze- choczą. Wszyscy podskoczyli, nie wyłączając Matyldy, która była całkiem niezłą aktorką. Rozejrzeli się po pokoju. Nadal nikogo nie widzieli. — To duch — stwierdziła dziewczynka. — Niebiosa, ratujcie nas! — krzyknęła matka, chwytając ojca za szyję. — Wiem, że to duch! — oznajmiła Matylda. — Już go tu słyszałam! Ten pokój jest nawiedzony! Myślałam, że o tym wiecie. — Ratunku! — wrzasnęła matka, prawie dusząc męża w objęciach. = — Ja się stąd wynoszę — oświadczył ojciec, jeszcze bardziej szary na twarzy niż kiedykolwiek. Wszyscy uciekli, zatrzaskując za sobą drzwi. Następnego popołudnia Matyldzie udało się wyciągnąć brudną i wściekłą papugę z komina i wynieść ją niepostrzeżenie z domu. Wyszła kuchennymi drzwiami i przebiegła z klatką całą drogę do domu Franka. — Grzeczna była? — zapytał chłopiec. — Było nam bardzo miło razem — oznajmiła Matylda.— Rodzice za nią szaleją. 44 RACHUNKI Matylda pragnęłaby, żeby jej rodzice byli dobrzy, kochający i pełni zrozumienia, musiała jednak pogodzić się z tym, że tacy nie byli. Nie było to łatwe, ale nowa gra, którą wymyśliła, karania jednego z nich lub obojga za każdym razem, kiedy byli dla niej okrutni, sprawiała, że życie stało się bardziej znośne. Będąc bardzo małą dziewczynką, górowała nad pozostałymi członkami rodziny jedynie siłą swojego umysłu. Dzięki wielkiej inteligencji mogła pokazać im wszystkim, że jej nie dorastają do pięt. Jednak każda pięcioletnia dziewczynka musi robić, co jej każą, niezależnie od tego, jak bałwańskie są to polecenia. Zmuszano ją do jedzenia kupnych gotowych posiłków z aluminiowych tacek przed straszliwym znienawidzonym pudłem telewizora. W ciągu tygodnia popołudniami musiała siedzieć sama w domu, a kiedy kazano jej się zamknąć, musiała się zamknąć. Wentylem bezpieczeństwa, ratującym ją przed obłędem, była przyjemność obmyślania i przygotowywania kar dla rodziców. Kary te najwyraźniej skutkowały; zwłaszcza ojciec stawał się mniej pewny siebie po otrzymaniu dawki tego magicznego lekarstwa. 46 Przygoda z papugą w kominie zdecydowanie ostudziła państwa Piołunów i przez ponad tydzień byli stosunkowo mili dla swojej córeczki. Ale niestety nie mogło to trwać wiecznie. Następny wybuch zdarzył się pewnego wieczora w salonie. Pan Piołun właśnie wrócił z pracy. Matylda czekała z bratem na kanapie, aż mama przyniesie im gotowe jedzenie na aluminiowych tackach. Telewizor nie został jeszcze włączony. Do pokoju wkroczył pan domu ubrany w garnitur w jaskrawą kratę i w żółtym krawacie na szyi. Marynarka i spodnie w szeroką pomarańczowo-zieloną kratę oślepiały patrzących. Wyglądał jak kiepski bukmacher wystrojony na ślub córki i najwyraźniej był tego wieczora bardzo zadowolony z siebie. Usiadł w fotelu, zatarł ręce i zwrócił się do syna: — Dziś twój ojciec miał bardzo dobry dzień. Jest wieczorem o wiele bogatszy, niż był rano. Sprzedałem pięć samochodów, każdy z przyzwoitym zyskiem. Trociny w skrzyni biegów, wiertarka do linki od licznika, trochę pochlapało się lakierem, kilka innych sprytnych sztuczek i ci idioci prawie się zabijali o te auta. Wygrzebał z kieszeni kawałek papieru i przyjrzał mu się. — Słuchaj, mały — zwrócił się znów do syna, ignorując Matyldę. — Jeśli pewnego dnia masz wejść ze mną do interesu, musisz nauczyć się obliczać zyski pod koniec każdego dnia. Skocz po kartkę i ołówek. Zaraz zobaczymy, na co cię stać. Chłopiec posłusznie wyszedł z pokoju i wrócił z przyborami do pisania. — Zapisz następujące liczby — powiedział ojciec, czytając z kartki. — Samochód numer jeden kupiłem za dwieś- 47 cie siedemdziesiąt osiem funtów, a sprzedałem za tysiąc czterysta dwadzieścia pięć. Zapisałeś? Dziesięciolatek starannie zapisał obie liczby. — Samochód numer dwa — ciągnął ojciec — kosztował mnie sto osiemnaście funtów, a sprzedałem go za siedemset sześćdziesiąt. Zapisałeś? — Tak, tato — przytaknął syn. — Zapisałem. — Samochód numer trzy kosztował mnie sto jedenaście funtów, a poszedł za dziewięćset dziewięćdziesiąt dziewięć funtów i pięćdziesiąt pensów. — Powtórz jeszcze raz — poprosił chłopiec. — Za ile poszedł? — Za dziewięćset dziewięćdziesiąt dziewięć funtów i pięćdziesiąt pensów — odparł ojciec. — A tak przy okazji, to wymyśliłem kolejną klawą sztuczkę, żeby wykiwać klienta. Nigdy nie żądaj dużych, okrągłych sum. Zawsze zejdź trochę niżej. Nigdy nie mów tysiąc funtów, tylko dziewięć- 48 set dziewięćdziesiąt dziewięć pięćdziesiąt, mzuu jajv u wi.^ mniej, a wcale tak nie jest. Sprytne, co? — Bardzo — potwierdził syn. — Jesteś genialny, tato. — Czwarty samochód kosztował osiemdziesiąt funtów. To dopiero był złom... a sprzedałem go za sześćset dziewięćdziesiąt dziewięć funtów. — Nie tak szybko — poprosił Michał, zapisując kolejne cyfry. — W porządku. Już mam. — Samochód numer pięć kosztował sześćset trzydzieści siedem funtów, a poszedł za tysiąc sześćset czterdzieści pięć. Zapisałeś wszystko? ^ ? — Tak, tato — odparł chłopiec. — Bardzo dobrze — powiedział ojciec. — A teraz oblicz, jaki miałem zysk na każdym z tych pięciu samochodów, i zobacz, ile to jest razem. Wtedy będziesz mógł mi powiedzieć, ile twój genialny ojciec dziś zarobił. — To bardzo dużo liczb — zaprotestował Michał. — Oczywiście, że dużo — odparł ojciec. — Ale kiedy się prowadzi taki wielki interes jak mój, trzeba być doskonałym z arytmetyki. Ja mam prawie komputer w głowie. Policzyłem to wszystko w mniej niż dziesięć minut.. 4 — Matylda 49 — Policzyłeś to wszystko w głowie, tato? — zapytał syn, wybałuszając oczy. — No, niezupełnie. Tego nikt by nie potrafił. Ale nie zajęło mi to zbyt wiele czasu. Kiedy skończysz, powiesz mi, jaki twoim zdaniem miałem dziś zysk. Ja mam to tutaj zapisane i powiem ci, czy się nie pomyliłeś. — Zarobiłeś dzisiaj dokładnie cztery tysiące trzysta trzy funty i pięćdziesiąt pensów, tato — powiedziała cicho Matylda. ?-,. — Nie wtrącaj się — odparł pan Piołun. — Jesteśmy z twoim bratem zajęci. Prze- — Ale tato... — Zamknij się — uciszył ją ponownie ojciec, stań zgadywać i udawać mądralę. — To sprawdź wynik, tato — uprzejmie powiedziała dziewczynka. — Jeśli dobrze policzyłeś, twój zysk powinien wynosić cztery tysiące trzysta trzy funty i pięćdziesiąt pensów. Tyle masz napisane? Pan Piołun rzucił okiem na kartkę, którą trzymał w dłoni, i przez chwilę nie był w stanie nic odpowiedzieć. — Powtórz jeszcze raz. /; 50 — Cztery tysiące trzysta trzy funty i pięćdziesiąt pensów — odparła Matylda. Znowu zapanowała cisza. Twarz pana Piołuna zrobiła się ciemnoczerwona. — Jestem pewna, że podałam dobry wynik — oświadczyła Matylda. — Ty mała kanciaro! — wrzasnął ojciec. — Popatrzyłaś na moją kartkę i przeczytałaś, co mam tu napisane. — Jestem po drugiej stronie pokoju — powiedziała spokojnie Matylda. — Jakim cudem mogłabym to zobaczyć? — Przestań wygadywać bzdury! — krzyknął ojciec. — Oczywiście, że patrzyłaś! Nikt na świecie nie podałby prawidłowej odpowiedzi, a zwłaszcza taka mała dziewczynka jak ty! Jesteś kanciarą, moja panno, kanciarą! Kanciarą i kłamczuchą! W tym samym momencie do pokoju weszła matka, niosąc na wielkiej tacy cztery kolacje. Była to ryba z frytkami, którą pani Piołunowa kupiła w barze wracając z bingo. Popołudnia spędzone na grze tak ją wyczerpywały za- 51 równo fizycznie jak i psychicznie, że nie miała już sił na przygotowywanie wieczornego posiłku. — Heniu, dlaczego jesteś taki czerwony? — zapytała, stawiając tacę na stoliku do kawy. — Twoja córka to kanciara i kłamczucha — odparł pan Piołun, biorąc swój talerz i kładąc go sobie na kolanach. — Ale teraz włącz telewizor i już nie rozmawiajmy. PLATYNOWY BLONDYN Matylda nie miała najmniejszych wątpliwości, że ten ostatni pokaz chamstwa w wykonaniu jej ojca zasługuje na surową karę, i kiedy siedziała jedząc okropną rybę z frytkami, nie zwracając uwagi na telewizor, rozważała najrozmaitsze możliwości. Zanim położyła się spać, podjęła decyzję. Nazajutrz rano wstała bardzo wcześnie, poszła do łazienki i zamknęła drzwi na klucz. Jak już wiemy, włosy pani Piołunowej były farbowane na platynowo i bardzo przypominały kolorem rajstopy linoskoczek występujących w cyrku. Prawdziwe farbowanie u fryzjera odbywało się dwa razy do roku, ale raz na miesiąc pani Piołunowa rozjaśniała sobie włosy sama, płucząc je nad umywalką czymś, co się nazywało PLATYNOWOBLOND BARDZO SILNA FARBA DO WŁOSÓW. Specyfik ten służył także do farbowania brązowych odrostów. Butelka PLATYNOWOBLOND BARDZO SILNEJ FARBY DO WŁOSÓW była trzymana w szafce w łazience. Pod nazwą farby na etykiecie widniały słowa: „Uwaga, perhydroł. Trzymać z dala od dzieci". Matylda czytała to wiele razy. Jej ojciec miał bujną czuprynę czarnych włosów, którą 53 rozdzielał na środku przedziałkiem i z której był bardzo dumny. „Dobre, zdrowe włosy — lubił mawiać. — To znaczy, że pod spodem jest dobry, zdrowy mózg". — Tak jak u Szekspira — powiedziała kiedyś Matylda. — Jak u kogo? — U Szekspira, tato. s > — Łebski facet? — Bardzo, tato. i> T — I miał mnóstwo włosów, tak? — Był łysy, tato. — Lepiej się zamknij — odwarknął ojciec. fciM Ale pan Piołun miał włosy mocne i błyszczące, a przynajmniej tak mu się wydawało, ponieważ każdego ranka wcierał w nie spore ilości specyfiku o nazwie PŁYN DO WŁOSÓW — OLEJEK Z FIOŁKÓW. Butelka tej śmier- 54 dzącej fioletowej mikstury zawsze stała obok szczoteczek do zębów na półce nad umywalką i codziennie rano po goleniu odbywało się gwałtowne wmasowywanie OLEJKU Z FIOŁKÓW w skórę na głowie. Tym masażom zawsze towarzyszyły głośne postękiwania pana Piołuna i westchnienia w stylu: ,,Ooo, jak przyjemnie! Wmasuję to w same cebulki!" Matylda słyszała te westchnienia w swoim pokoju po drugiej stronie korytarza. Teraz, nie niepokojona przez nikogo tak wcześnie rano w łazience, odkręciła butelkę ojcowskiego OLEJKU Z FIOŁKÓW i wylała trzy czwarte jej zawartości do umywalki. Następnie wypełniła butelkę matczyną PLA-TYNOWOBLOND BARDZO SILNĄ FARBĄ. Rozsądnie pozostawiła w butelce dość płynu do włosów ojca i kiedy porządnie nią wstrząsnęła, wszystko nabrało fio- 55 '. letowego koloru. Potem postawiła butelkę z powrotem na półeczce, pamiętając o schowaniu specyfiku matki w szafce. Przy śniadaniu siedziała bez słowa za stołem w jadalni i jadła płatki kukurydziane. Jej brat zajął miejsce naprzeciw niej, plecami do drzwi, i pochłaniał kawały chleba grubo posmarowane masłem z orzeszków ziemnych i dżemem truskawkowym. Matka, ukryta za rogiem w kuchni, robiła śniadanie mężowi, na które musiały się składać dwa jajka sadzone na grzankach, trzy parówki, trzy plastry boczku i trochę smażonych pomidorów. Do pokoju głośno wkroczył pan Piołun. Nie potrafił po cichu wejść do jakiegokolwiek pomieszczenia. Szczególnie dużo hałasu robił, wchodząc do jadalni w porze śniadania. Zupełnie jakby mówił: „To ja! Oto wchodzi wielki człowiek, pan domu i żywiciel rodziny, dzięki któremu możecie żyć tak dobrze! Proszę zauważyć mnie i złożyć wyrazy szacunku!" Dziś wmaszerował i walnął syna w plecy krzycząc: — No, stary, twój ojciec czuje, że dziś w komisie będzie kolejny wspaniały dzień pełen pieniędzy! Mam kilka cacek, które wmuszę rano kretynom. Gdzie moje śniadanie? — Już podaję, skarbeńku — zawołała z kuchni pani Piołunowa. Matylda nie podnosiła głowy znad płatków kukurydzianych. Bała się spojrzeć w górę. Przede wszystkim nie była pewna, co zobaczy. A po drugie, gdyby zobaczyła to, czego się spodziewała, nie była pewna, czy uda się jej powstrzymać od śmiechu. Michał spoglądał przez okno, opychając się chlebem z masłem z orzeszków ziemnych i z dżemem truskawkowym. 56 Ojciec właśnie obchodził stół, aby zasiąść u jego szczytu, kiedy z kuchni wypłynęła matka, trzymając w rękach wielki talerz, na którym leżała góra z jajek, parówek, boczku i pomidorów. Uniosła wzrok i stanęła jak wryta, a potem wydała z siebie straszliwy wrzask i wypuściła z rąk talerz, który z trzaskiem uderzył o podłogę. Wszyscy podskoczyli, nie wyłączając pana Piołuna. — Co ż tobą, kobieto? — krzyknął. — Zobacz, jakiego bałaganu narobiłaś na dywanie! — Twoje włosy! — darła się matka, wskazując drżącym palcem na męża. — Coś ty zrobił ze swoimi włosami? : 57 — A niby co jest z nimi nie tak? — zapytał. — O rany, tato, co ty zrobiłeś? — krzyknął Michał. Jedna Matylda nie powiedziała ani słowa. Siedziała cichutko, podziwiając wspaniały efekt własnej pracy. Czarna czupryna pana Piołuna była teraz brudnosrebrzysta, w kolorze nie pranych przez cały sezon rajstop cyrkowej linoskoczki. — Ty je... ufarbowałeś! — zawyła matka. — Dlaczego to zrobiłeś, bałwanie? To wygląda przerażająco! Potwornie! Wyglądasz jak idiota! — Co ty do diabła wygadujesz? — wrzasnął ojciec, chwytając się obiema rękami za głowę. — Oczywiście, że ich nie ufarbowałem! To jakiś głupi kawał, czy co? — Jego twarz nabrała bladozielonego koloru niedojrzałych, kwaśnych jabłek. — Musiałeś je ufarbować, tato — stwierdził syn. — To taki sam kolor jak mamy, tylko że o wiele brudniejszy. — Jasne, że je ufarbował! — krzyczała matka. — Włosy same koloru nie zmieniają! Coś ty chciał z siebie zrobić, jakiegoś przystojniaczka? Wyglądasz jak babcia, której się coś pomyliło! — Dawaj lusterko! — rozkazał ojciec. — Nie stój i nie wrzeszcz na mnie! Dawaj lusterko! Torebka pani Piołunowej leżała na drugim końcu stołu. Sięgnęła po nią i wyjęła puderniczkę, w której na wewnętrznej stronie przykrywki było niewielkie lusterko. Otworzyła puderniczkę i podała mężowi. Chwycił ją i przystawił sobie do twarzy, przy okazji wysypując większość pudru na swoją elegancką tweedową marynarkę. ?..- — Ostrożnie! — wrzasnęła matka. — Zobacz, co natfo-biłeś! To mój najlepszy puder Elizabeth Arden! "; 58 — O Boże! — ryknął ojciec patrząc w lusterko. — Co się ze mną stało? Wyglądam potwornie! Przecież nie pójdę tak do komisu! Jak to się stało? — Przetoczył wzrokiem po pokoju, spojrzał na żonę, potem na syna i wreszcie na córkę. — Jak to się stało? — huknął. — Moim zdaniem, tatusiu — powiedziała cicho Matylda — nie patrzyłeś uważnie i po prostu zamiast swojego olejku wziąłeś z półki butelkę z farbą mamy. — Oczywiście, że tak! — krzyknęła matka. — Heniu, jak można być takim idiotą? Dlaczego nie przeczytałeś etykiety, zanim zacząłeś się tym oblewać? Moja farba jest okropnie silna. Wolno dodawać tylko jedną łyżkę do pełnej umywalki wody, a ty sobie to po prostu wylałeś wszystko na głowę! Pewnie ci przez to wypadną włosy! Czy nie pali cię czasem skóra? — Co, mam stracić włosy?! — wrzasnął małżonek. — Moim zdaniem stracisz — odparła matka. — Per- ' ?:?;.. ?????? .. ?? -.59 hydrol to bardzo silny środek. Wlewa się go do sedesu dla dezynfekcji, tylko że wtedy inaczej się nazywa. — Co ty wygadujesz? — wydarł się mąż. — Nie jestem żadnym sedesem! Nie chcę być zdezynfekowany! — Nawet kiedy to rozcieńczam, i tak wypada mi mnóstwo włosów — oznajmiła matka. — Bóg jeden wie, co będzie z tobą. Dziwię się, że ci w ogóle czubka głowy nie wypaliło. — Na twoim miejscu — zaczęła Matylda — porządnie umyłabym włosy wodą i mydłem. Ale musisz się pośpieszyć. — To im przywróci poprzedni kolor? — zapytał ojciec z nadzieją w głosie. — Oczywiście, że nie, bałwanie — odparła matka. — No to co mam zrobić? Przecież nie mogę już zawsze tak okropnie wyglądać. — Musisz ufarbować włosy na czarno — stwierdziła matka. — Ale przedtem je umyj, bo nie będzie czego farbować. 60 — Tak jest! — wrzasnął ojciec, gotów do działania. — Umów mnie ze swoją fryzjerką, żeby mnie ufarbowała! Powiedz jej, że to nagły przypadek! Niech wykopią z kolejki kogoś zapisanego! Idę na górę umyć głowę! — Po czym wypadł z pokoju, a pani Piołunowa głęboko wzdychając podeszła do telefonu, aby zadzwonić do salonu fryzjerskiego. — On od czasu do czasu robi różne głupie rzeczy, prawda, mamo? — powiedziała Matylda. — Niestety mężczyźni nie zawsze są tak mądrzy, jak im się wydaje — odparła matka, wykręcając numer. — Sama się o tym przekonasz, gdy trochę dorośniesz, moja mała. PANI MIODEK Matylda trochę późno rozpoczęła naukę w szkole. Większość dzieci idzie do szkoły podstawowej w wieku pięciu lat lub nawet nieco wcześniej, ale rodzice Matyldy, którzy specjalnie nie interesowali się wykształceniem córki, zapomnieli odpowiednio wcześnie załatwić co trzeba. Miała pięć i pół roku, kiedy pierwszy raz przekroczyła próg szkoły. Miejscowa szkoła dla młodszych dzieci mieściła się w wyblakłym ceglanym budynku i nosiła nazwę Szkoły Podstawowej imienia Łamignata. Chodziło do tej szkoły dwieście pięćdziesięcioro dzieci w wieku od pięciu do prawie dwunastu lat. Dyrektorką szkoły, dowodzącą całym interesem, była potężna dama w średnim wieku o nazwisku Pałka. Matyldę przyjęto oczywiście do najmłodszej klasy, w której było osiemnaścioro innych dziewcząt i chłopców w podobnym wieku. Ich nauczycielką była pani Miodek, która z pewnością nie miała więcej niż dwadzieścia trzy lub dwadzieścia cztery lata. Miała uroczą bladą twarz madonny, niebieskie oczy i jasnobrązowe włosy. Była tak krucha i delikatna, że odnosiło się wrażenie, iż gdyby się prze- 62 wróciła, rozpadłaby się na tysiąc kawałków jak figurka z porcelany. Pani Winia Miodek była cichą osóbką nigdy nie podnoszącą głosu, rzadko się uśmiechała, ale bez wątpienia posiadała ów rzadki dar, który sprawiał, że uwielbiały ją wszystkie dzieci będące pod jej opieką. Najwyraźniej rozumiała strach, który opanowywał maluchy po raz pierwszy w życiu stłoczone w klasie i oderwane od rodziców. Kiedy przemawiała do zagubionego i stęsknionego za domem nowicjusza, z jej twarzy promieniowało kojące ciepło. Pani Pałka, dyrektorka, była zupełnie inna. Była siejącym strach gigantem, okropnym potworem i tyranem, który przerażał nie tylko uczniów, ale i nauczycieli. Roz- 63 taczała wokół siebie aurę grozy, a gdy podeszła bliżej, emanowało z niej złowieszcze gorąco, jak z rozżarzonego metalowego pręta. Kiedy maszerowała — bo pani Pałka nigdy nie szła, ale maszerowała jak żołnierz, wymachując przy tym ramionami — więc kiedy maszerowała korytarzem i kiedy na jej drodze trafiła się grupa dzieci, przebijała się przez nią jak czołg. Dzięki Bogu takich ludzi jak ona nie spotyka się na tym świecie zbyt często, ale większość z nas przynajmniej raz w życiu natrafia na kogoś takiego. Jeśli kiedyś wam się to zdarzy, zachowujcie się, jakbyście spotkali w buszu rozwścieczonego nosorożca: wejdźcie na najbliższe drzewo i nie schodźcie, dopóki sobie nie pójdzie. Pani dyrektor Pałka jest prawie nie do opisania, ale nieco później podejmę taką próbę. Zostawmy ją na razie i wróćmy do Matyldy i jej pierwszego dnia w klasie pani Miodek. Po zwyczajowym zapoznaniu się z imionami wszystkich dzieci pani Miodek rozdała uczniom nowiutkie zeszyty. — Mam nadzieję, że przynieśliście ołówki — powiedziała. — Tak, proszę pani — chórem odpowiedziały dzieci. — To dobrze. Jest to dla was pierwszy dzień szkoły i początek co najmniej jedenastu długich lat nauki, przez które wszyscy musicie przejść. Sześć z tych lat spędzicie tutaj, gdzie, jak wiecie, dyrektorką jest pani Pałka. Pozwólcie, że dla waszego dobra powiem wam coś o niej. Wymaga bezwzględnej dyscypliny w całej szkole i radzę wam za- 64 5 — Matylda 65 chowywać się w jej obecności jak najlepiej. Nigdy się z nią nie spierajcie. Nigdy niegrzecznie nie odpowiadajcie. Zawsze róbcie to, co każe. Jeśli uczynicie coś wbrew niej, przerobi was na miazgę jak marchewkę w mikserze kuchennym. Nie ma się z czego śmiać, Lawendo. Radzę wam także zapamiętać, że pani Pałka postępuje bardzo, bardzo surowo z każdym, kto złamie zasady tej szkoły. Zrozumieliście? — Tak, proszę pani — zaćwierkało osiemnaścioro cieniutkich głosików. — Ja zaś — ciągnęła pani Miodek — chciałabym wam pomóc nauczyć się w tej szkole jak tylko da się najwięcej. A to dlatego, że wiem, iż bardzo to wam wszystko później ułatwi. Pod koniec tygodnia będę oczekiwała od każdego z was znajomości tabliczki mnożenia przez dwa. A za rok, mam nadzieję, będziecie już znać tabliczkę mnożenia aż do dwunastu. Jeśli ją poznacie, ogromnie wam to pomoże. A może ktoś z was zna już tabliczkę mnożenia przez dwa? Matylda podniosła rękę. Była jedyna. Pani Miodek przyjrzała się dokładnie siedzącej w drugiej ławce malutkiej dziewczynce o ciemnych włosach i okrągłej, poważnej twarzyczce. — To świetnie — oświadczyła. — Czy mogłabyś ją nam powiedzieć? Matylda wstała i zaczęła recytować tabliczkę mnożenia przez dwa. Ale kiedy doszła do dwa razy dwanaście równa się dwadzieścia cztery, nie przerwała. Ciągnęła dalej: dwa razy trzynaście równa się dwadzieścia sześć, dwa razy czternaście równa się dwadzieścia osiem, dwa razy piętnaście równa się trzydzieści, dwa razy szesnaście równa się... — Stój! — przerwała jej pani Miodek i zapytała zdumiona: — Do ilu umiesz tak liczyć? i, — Do ilu? — powtórzyła Matylda. — Nie wiem, pro.r szę pani. Ale chyba do bardzo wielu. r 66 Pani Miodek potrzebowała kilku chwil, aby to dziwne stwierdzenie do niej dotarło. — Czy to znaczy — zaczęła — że powiesz mi także, ile jest dwa razy dwadzieścia osiem? — Tak, proszę pani. — Ile? — Pięćdziesiąt sześć, proszę pani. — No dobrze, a może teraz coś o wiele trudniejszego... ile jest na przykład dwa razy czterysta osiemdziesiąt siedem? Czy to też mi powiesz? — Chyba tak — odparła Matylda. — Na pewno? — Tak, proszę pani, na pewno. — To ile jest dwa razy czterysta osiemdziesiąt siedem? — Dziewięćset siedemdziesiąt cztery — odpowiedziała Matylda cicho i grzecznie, bez najmniejszych oznak popisywania się. Pani Miodek spojrzała w osłupieniu na dziewczynkę. — Naprawdę wspaniale — pochwaliła Matyldę. — Ale oczywiście mnożenie przez dwa jest o wiele łatwiejsze niż mnożenie przez większe liczby. Czy znasz resztę tabliczki mnożenia? — Chyba tak, proszę pani. Chyba znam. — A przez co umiesz mnożyć, Matyldo? Jak daleko zaszłaś? — Ja... nie wiem — odparła Matylda. — Nie wiem, o co pani pyta. — Pytam, czy na przykład znasz tabliczkę mnożenia przez trzy. — Tak, proszę pani. — A przez cztery? "! — Tak, proszę pani. :;?*<'? 102 — Ostrożnie — szepnęła Hortensja. Matylda i Lawenda rozejrzały się wokół i zobaczyły olbrzymią postać Pałki sunącej wielkimi krokami przez tłum chłopców i dziewcząt. Dzieci odskakiwały pośpiesznie, żeby ją przepuścić. Pokonywała asfalt jak Mojżesz Morze Czerwone, kiedy rozstąpiły się wody. Była w kitlu ściągniętym pasem i w zielonych bryczesach. Poniżej kolan mięśnie łydek przebijały przez skarpety jak grejpfruty. — Ty tam, Amanda Mszyca, chodź tutaj! — krzyknęła. — Teraz uważajcie — wyszeptała Hortensja. — Co się stanie? — odszepnęła Lawenda. — Ta kretynka Amanda zapuściła sobie podczas wakacji włosy i mama uplotła z nich warkocze — wyjaśniła Hortensja. — To głupota. — Dlaczego głupota? — zdziwiła się Matylda. — Bo Pałka nie cierpi warkoczy — odparła Hortensja. Matylda i Lawenda widziały, jak olbrzymka w zielonych bryczesach zbliża się do dziesięcioletniej dziewczynki o złotych warkoczach sięgających poniżej ramion. Na końcu każdego z nich była zawiązana niebieska satynowa kokarda i wyglądało to bardzo ładnie. Dziewczynka z warkoczami, Amanda Mszyca, stała bez ruchu, patrząc na nadchodzącą olbrzymkę, a jej twarz miała wyraz osoby, która znalazła się na niewielkim pastwisku razem ze wściekłym bykiem. Stała drżąc jak osika, przerażona, z wybałuszonymi oczami, i była przekonana, że oto nadszedł dla niej Dzień Sądu Ostatecznego. Pałka dotarła już do swojej ofiary i zatrzymała się. — Jutro masz przyjść do szkoły bez tych ohydnych warkoczy! — szczeknęła. — Masz je oderżnąć i wrzucić do śmietnika, zrozumiano? 104 \ Amanda, choć sparaliżowana ze strachu, zdołała wyjąkać: — Ale m-m-mamusia je lubi. Codziennie rano mi je zaplata. — Twoja mamusia to kretynka! — ryknęła Pałka. Dźgnęła paluchem grubości salami w głowę dziecka i dodała: — Wyglądasz jak szczur, któremu ogon wyrósł z łba! — Mamusia mówi, że wyglądam uroczo, p-p-proszę pani — wyjąkała Amanda trzęsąc się jak galareta. 105 — Guzik mnie obchodzi, co mówi twoja mamusia — ryknęła Pałka, po czym rzuciła się do przodu, chwyciła jedną ręką warkocze Amandy i podniosła za nie dziewczynkę. Zaczęła kręcić nią w kółko nad głową, coraz szybciej i szybciej. Amanda darła się jak obdzierana ze skóry, a Pałka wrzeszczała: — Już ja ci pokażę warkoczyki, ty mała szczurzy co! — Pewnie przypomniała sobie olimpiadę — wymamrotała Hortensja. — Nabiera teraz szybkości, tak jak przy rzucie młotem. Założę się, że nią rzuci. 106 Pałka odchyliła się do tyłu, by zrównoważyć ciężar wirującej dziewczynki. Z wielką wprawą obracała się na palcach, kręcąc się w kółko, i już po chwili Amanda nabrała takiej prędkości, że prawie się zamazała. Nagle Pałka z potężnym stęknięciem wypuściła warkocze i dziewczynka jak rakieta poszybowała nad ogrodzeniem dziedzińca prosto w niebo. Matylda, zahipnotyzowana tym niewiarygodnym wydarzeniem, zobaczyła, jak Amanda opada po długiej, łagodnej paraboli na boisko za płotem. Wylądowała na trawie, odbiła się trzy razy i zatrzymała się. Potem, o dziwo, usiadła. Wyglądała, jakby się jej z lekka kręciło w głowie, ale przecież nie można mieć o to do niej pretensji. Po jakiejś minucie wstała i podreptała z powrotem na dziedziniec. Na dziedzińcu Pałka otrzepywała ręce z kurzu. 107 — Nieźle — powiedziała. — Jeśli się weźmie pod uwagę, że nie trenuję regularnie, to zupełnie nieźle. — Ona jest szalona — stwierdziła Hortensja. — Czy rodzice się nie skarżą? — zapytała Matylda. — Twoi by się poskarżyli? — odparła Hortensja. — Bo ja wiem, że moi nie. Pałka traktuje matki i ojców tak samo jak dzieci i wszyscy śmiertelnie się jej boją. Zobaczymy się jeszcze kiedyś — dodała i oddaliła się niespiesznie. TORT — Jak jej to uchodzi na sucho? — zapytała Lawenda Matyldę. — Przecież dzieci idą do domu i opowiadają 0 tym rodzicom. Mój ojciec okropnie by narozrabiał, gdybym mu powiedziała, że dyrektorka złapała mnie za włosy 1 przerzuciła przez ogrodzenie. — Nie narozrabiałby — odparła Matylda. — I powiem ci, dlaczego. Po prostu by ci nie uwierzył. — Oczywiście, że by uwierzył. — Nie uwierzyłby — stwierdziła Matylda. — Twoja opowieść brzmiałaby zbyt idiotycznie, żeby w nią uwierzyć. I na tym polega sekret Pałki. — Jaki to sekret? — zapytała Lawenda. — Nigdy nie rób niczego na pół gwizdka, jeśli nie chcesz za to odpowiadać — wyjaśniła Matylda. — Przesadzaj. I pamiętaj, żeby wszystko, co robisz, było tak zwariowane, że aż niewiarygodne. Żadni rodzice nie uwierzą w bajkę o warkoczykach, nie ma mowy. Moi by nie uwierzyli. Powiedzieliby, że kłamię. — W takim razie — rzekła Lawenda — mama Aman-dy nie obetnie jej warkoczyków. — Nie obetnie — powiedziała Matylda. — Amanda sama to zrobi. Zobaczysz. 109 — Myślisz, że ona oszalała? — zapytała po chwili Lawenda. — Kto? — Pałka. — Nie, moim zdaniem nie oszalała —powiedziała Matylda. — Ale jest bardzo niebezpieczna. Przebywanie w tej szkole to tak, jakby się było zamkniętym w klatce z kobrą. Trzeba być bardzo czujnym. Już następnego dnia znów zobaczyły, jak niebezpieczna potrafi być Pałka. Podczas przerwy obiadowej ogłoszono, że wszyscy uczniowie mają natychmiast po jedzeniu udać się do auli i zająć tam miejsca. Kiedy dwieście pięćdziesięcioro dzieci usadowiło się już w sali, na podium wkroczyła Pałka. W prawej ręce dzierżyła szpicrutę. Stała na środku sceny z szeroko rozstawionymi nogami, ze szpicrutą w dłoni, i wpatrywała się w morze uniesionych ku niej twarzy. — Co się teraz stanie? — szepnęła Lawenda. — Nie wiem — odpowiedziała również szeptem Matylda. Cała szkoła czekała na to, co się miało wydarzyć. — Brzuś Truchcik! — szczeknęła nagle Pałka. — Gdzie jest Brzuś Truchcik? Spośród siedzących dzieci wystrzeliła do góry ręka. — Chodź tu! — wrzasnęła Pałka. — I to szybko! Jedenastoletni chłopiec, raczej duży i pulchny, wstał i kołysząc się ruszył szybko przed siebie. Wspiął się na podium. — Stań tam! — wskazała palcem Pałka. Chłopiec stanął z boku. Wyglądał na zdenerwowanego. Doskonale wiedział, że nie wezwano go, aby mu wręczyć nagrodę. Obserwował dyrektorkę coraz bardziej zaniepo- 110 kojonymi oczami i z wolna odsuwał się od niej, niepostrzeżenie przesuwając stopy, jak szczur, który oddala się od teriera obserwującego go z drugiego końca pokoju. Jego tłusta, obwisła twarz poszarzała ze strachu. Skarpetki wisiały mu wokół kostek. 111 — Ta gnida — zadudniła Pałka, wskazując na niego szpicrutą jak rapierem — ta obrzydliwa pluskwa, ten bękart to zwykły przestępca z kryminalnego podziemia, członek mafii! — Kto, ja? — spytał Brzuś Truchcik. Na jego twarzy malował się wyraz szczerego zdziwienia. — Złodziej! — darła się Pałka. — Kanciarz! Pirat! Rzezimieszek! Koniokrad! — To wszystko nieprawda, pani dyrektor. — Zaprzeczasz, ty nędzna pluskwo? Nie przyznajesz się do winy? — Nie mam pojęcia, o czym pani mówi — odparł chłopiec, zdziwiony jeszcze bardziej niż poprzednio. — Zaraz ci powiem, o czym mówię, ty ropiejący bą- 112 blu! — wrzasnęła Pałka. — Wczoraj rano, podczas przerwy, wślizgnąłeś się jak wąż do kuchni i ukradłeś z mojej tacy kawałek tortu czekoladowego! Kucharka sama poustawiała wszystko na tej tacy! To była moja poranna przekąska! A jeśli chodzi o tort, to był z moich prywatnych zapasów! Chyba nie wyobrażasz sobie, że będę jadła te świństwa, którymi was karmimy? Ten tort zrobiono z prawdziwego masła j prawdziwej śmietany! A ty, rozbójniku, ukradłeś go i zjadłeś! — Nie zrobiłem tego! — wykrzyknął Brzuś, którego twarz z szarej zrobiła się biała. — Nie będziesz mi tu kłamał, Truchcik! — szczeknęła 8 — Matylda 113 Pałka. — Kucharka cię widziała! I co więcej, widziała, jak go jadłeś! Przerwała na chwilę, by obetrzeć z ust płatek piany. Kiedy się odezwała ponownie, jej głos zrobił się nagle miękki, cichy, przyjacielski. Z uśmiechem pochyliła się nad chłopcem. — Smakował ci mój tort czekoladowy? — zapytała. — Pożywny i pyszny, prawda, Truchcik? — Bardzo smaczny — wybełkotał chłopiec. Słowa wyszły mu z ust, zanim zdążył je powstrzymać. — Masz rację — potwierdziła Pałka. — Bardzo smaczny. Dlatego powinieneś pogratulować kucharce. Kiedy dżentelmen zje wyjątkowo smaczny posiłek, posyła wyrazy uznania kucharzowi. Nie wiedziałeś o tym, Truchcik? No ale ci, którzy zamieszkują przestępcze podziemie, nie słyną z dobrych manier. Brzuś zachował milczenie. — Kucharka! — ryknęła Pałka, odwracając głowę w stronę drzwi. — Niech kucharka tu wejdzie! Truchcik chce pani powiedzieć, jak bardzo mu smakował tort pani wypieku! Kucharka, wysoka wysuszona kobieta w brudnym białym fartuchu, weszła na podium. Jej wejście było oczywiście uprzednio przygotowane przez dyrektorkę. — No, Truchcik! — ryknęła Pałka. — Powiedz kucharce, co myślisz o jej torcie. — Bardzo smaczny — wybełkotał chłopiec. Widać było, że zastanawia się, do czego to wszystko prowadzi. Ale jedno wiedział na pewno: prawo zabraniało dyrektorce uderzyć go szpicrutą, którą waliła się po udach. Stanowiło to pewną ulgę, chociaż niewielką, ponieważ Pałka była zupełnie nieobliczalna. Nikt nie wiedział, co może zrobić. 114 — Widzi pani? — wrzasnęła Pałka. — Truchcikowi smakuje pani tort. Uwielbia pani tort. Czy ma pani jeszcze trochę tortu dla niego? — Mam — odparła kucharka. Mówiła tak, jakby swojej kwestii nauczyła się na pamięć. — To proszę go przynieść. Proszę także przynieść nóż do krojenia tortu. Kucharka zniknęła, po czym wróciła zataczając się pod ciężarem olbrzymiego, spoczywającego na porcelanowym półmisku czekoladowego tortu. Tort miał czterdzieści pięć 115 centymetrów średnicy i cały był oblany czekoladową polewą. — Niech go pani postawi na stole — rozkazała Pałka. Na środku sceny stał niewielki stolik, a za nim krzesło. Kucharka ostrożnie postawiła tort na stoliku. — Siadaj, Truchcik — powiedziała dyrektorka. — Siadaj tam. Chłopiec ostrożnie zbliżył się do stolika i usiadł. Z zafascynowaniem wpatrywał się w gigantycznych rozmiarów tort. — Bardzo proszę, Truchcik — odezwała się Pałka, a jej głos ponownie brzmiał miękko. — Jest cały dla ciebie, do ostatniej okruszyny. Skoro wczoraj ten kawałek tak ci smakował, kazałam kucharce upiec specjalnie dla ciebie cały, bardzo duży tort. — Bardzo dziękuję — odparł kompletnie ogłupiały Brzuś. — Podziękuj kucharce, a nie mnie — powiedziała dyrektorka. — Dziękuję pani — rzekł chłopiec. Kucharka, wyraźnie nie pochwalając tego wszystkiego, stała z zaciśniętymi ustami. Wyglądała, jakby miała w nich pełno soku z cytryny. — No, nie krępuj się — powiedziała Pałka. — Ukrój sobie gruby kawałek i spróbuj. — Co? Teraz? — zapytał ostrożnie Brzuś. Wiedział, że kryje się w tym jakaś pułapka, ale nie miał pojęcia, gdzie. — Nie mogę go wziąć do domu? — To by było niegrzeczne — odpowiedziała z chytrym uśmieszkiem dyrektorka. — Musisz pokazać kucharce, jak bardzo jesteś jej wdzięczny za wysiłek, który w to włożyła. Chłopiec ani drgnął. 116 — No, zaczynaj — poleciła Pałka. — Utnij kawałek i spróbuj. Nie mamy na to całego dnia. Brzuś uniósł nóż i już miał wbić go w ciasto, ale nagle zatrzymał rękę. Spojrzał na tort, a potem podniósł wzrok na Pałkę i przeniósł go na żylastą kucharkę o ustach pełnych soku z cytryny. Wszystkie dzieci patrzyły w napięciu, czekając na to, co się stanie. Były przekonane, że coś musi się stać. Pałka nie należała do ludzi, którzy z dobroci serca daliby komuś cały tort czekoladowy. Wiele dzieci podejrzewało, że tort jest wypełniony pieprzem, olejem rycynowym lub jakąś inną obrzydliwą substancją, po której Brzuś ciężko się pochoruje. Może to jest nawet arszenik i chłopiec umrze po dokładnie dziesięciu sekundach. A może w środku jest bomba zegarowa, która wybuchnie w chwili, kiedy nóż przetnie tort, zabijając Brzusia Truchcika. Nikt w szkole nie wątpił, że Pałka jest zdolna do każdej z tych rzeczy. — Nie chcę go jeść — oświadczył chłopiec. — Spróbuj go, bachorze — rozkazała Pałka. — Obrażasz kucharkę. Brzuś ostrożnie ukroił cienki plasterek tortu, odłożył nóż, ujął palcami lepiący się kawałek ciasta i bardzo powoli zaczął go jeść. — Dobry, prawda? — zapytała Pałka. — Bardzo — odparł chłopiec, przeżuwając i połykając. Zjadł cały kawałek. — Weź jeszcze jeden — poleciła Pałka. — Nie, dziękuję, wystarczy mi — wymamrotał chłopiec. — Powiedziałam: weź jeszcze jeden — powtórzyła Pałka, a w jej głosie dało się wyczuć ostrzejszy ton. — Zjedz jeszcze jeden kawałek! Rób, co ci każę! 117 — Ja nie chcę drugiego kawałka — pdrzekł chłopiec. — Jedz! — krzyknęła Pałka, waląc się szpicrutą po udach. — Jak ci mówię, że masz jeść, to będziesz jadł! Chciałeś tortu! Ukradłeś tort! No to teraz masz tort! I co więcej, zjesz go! Nie zejdziesz z podium i nikt nie opuści tej sali, dopóki nie zjesz całego tortu stojącego przed tobą! Czy wyrażam się jasno, Truchcik? Rozumiemy się? Chłopiec spojrzał na Pałkę, a potem na olbrzymi tort. — Jedz! Jedz! Jedz! — darła się dyrektorka. Bardzo powoli Brzuś ukroił sobie kolejny kawałek i zaczął go jeść. Matylda była zafascynowana. — Jak myślisz, da radę? — szepnęła do Lawerdy. — Nie — odszepnęła Lawenda. — To niemożliwe. Zrobi mu się niedobrze, zanim dojdzie do połowy. 118 Chłopiec jadł dalej. Skończył drugi kawałek i z wahaniem spojrzał na Pałkę. — Jedz! — wrzasnęła. — Takie małe, chciwe złodziejaszki lubiące torty muszą jeść tort! Jedz szybciej, chłopcze! Jedz szybciej! Nie chcemy tu siedzieć cały dzień! Jeśli przerwiesz, nim skończysz cały tort, wylądujesz prosto w Dusi-dle, a ja zamknę drzwi i klucz wrzucę do studni! Chłopiec ukroił trzeci kawałek. Skończył go szybciej niż poprzednie dwa, a potem natychmiast wziął nóż i ukroił sobie następny kawałek. Uważnie mu się przyglądająca Matylda nie zauważyła żadnych oznak nadchodzącego kryzysu. Raczej w miarę jedzenia nabierał pewności siebie. — Nieźle mu idzie — szepnęła do przyjaciółki. — Zaraz mu się zrobi niedobrze — odszepnęła Lawenda. — To będzie potworne. Kiedy Brzuś Truchcik spałaszował połowę tortu, zrobił kilkusekundową przerwę i wziął kilka głębokich wdechów. Pałka stała z rękami na biodrach wpatrując się w niego. — Na co czekasz?! — wrzasnęła. — Zjadaj do końca! Nagle chłopiec wydał z siebie straszliwe beknięcie, które jak grzmot przetoczyło się po auli. Wielu widzów zachichotało nerwowo. — Cisza! — wrzasnęła dyrektorka. Brzuś ukroił sobie następny kawałek i zaczął go szybko jeść. Nadal nie widać było oznak rezygnacji. Z pewnością nie wyglądało na to, że ma zamiar przerwać i krzyknąć: „Już nie mogę zjeść więcej! Niedobrze mi się robi!" Nadal był górą. Teraz dwieście pięćdziesięcioro dzieci obserwujących to z widowni zaczęło widzieć całą tę sytuację zupełnie inaczej. 119 Wcześniej wyczuwały wiszącą nad chłopcem zagładę i przygotowały się na nieprzyjemną scenę, kiedy biedny Brzuś, napchany po dziurki w uszach czekoladowym tortem, będzie zmuszony do kapitulacji i błagania o litość, a one będą patrzeć, jak Pałka triumfuje. A tu nic z tego. Brzuś Truchcik miał już trzy czwarte toru za sobą i nadal dzielnie się trzymał. Wydawało się nawet, że zaczyna sprawiać mu to przyjemność i prędzej zginie, niż się podda. Doskonale zdawał sobie sprawę z obecności kibicującej mu w milczeniu publiczności. Była to bitwa między nim a potężną Pałką. — Brzuś, trzymaj się! — krzyknął ktoś nagle. — Dasz radę! Dyrektorka obróciła się i wrzasnęła: — Cisza! Publiczność patrzyła z przejęciem. Zmagania Brzusia z Pałką pochłonęły dzieci całkowicie, ale nie ośmieliły się już dopingować chłopca. — Chyba mu się uda — szepnęła Matylda. 120 — Też tak myślę — odparła Lawenda. — Nie sądziłam, że ktokolwiek może zjeść cały tort tej wielkości. — Pałka też nie sądziła — szepnęła Matylda. — Popatrz na nią. Robi się coraz bardziej czerwona. Zabije go, jeśli on wygra. Chłopiec zwalniał, nie było co do tego wątpliwości, nadal jednak wpychał sobie tort do ust z zawziętością długodystansowego biegacza, który zobaczył w oddali metę i wie, że musi biec dalej. Kiedy zniknęła ostatnia porcja, rozległy się szalone wiwaty, wrzaski, brawa i krzyki: „Brawo, Brzuś! Niech żyje Brzuś! Brzuś, zdobyłeś złoty medal!" Dyrektorka stała bez ruchu na podium. Jej końska twarz nabrała koloru płynnej lawy, w jej oczach błyszczała wściekłość. Popatrzyła na chłopca, który otumaniony siedział na krześle nie mogąc się ruszyć i mówić. Na czole zbierały mu się krople potu, ale na jego twarzy widniał uśmiech zwycięstwa. 121 Pałka rzuciła się do przodu i chwyciła wielki półmisek, na którym przedtem spoczywał tort, uniosła go wysoko w powietrze i z głośnym brzękiem rozbiła o czubek głowy nieszczęsnego Brzusia Trucłicika. Kawałki porcelany rozprysły się po całym podium. Ale chłopiec tylko kilka razy potrząsnął głową i nadal się uśmiechał. — A niech cię szlag! — wrzasnęła dyrektorka i opuściła podium, a tuż za nią zeszła kucharka. **'? '..'! ".r >. LAWENDA W połowie pierwszego tygodnia pierwszego semestru pani Miodek powiedziała do klasy: — Mam dla was ważne wiadomości, więc słuchajcie uważnie. Ty także, Matyldo. Na chwilę odłóż książkę i uważaj. Dzieci spojrzały w górę i słuchały. — Pani dyrektor ma zwyczaj — ciągnęła pani Miodek — prowadzić co tydzień jedną lekcję w różnych klasach. Dotyczy to wszystkich klas i każda ma wyznaczony dzień i godzinę. U nas wypada to zawsze w czwartek o drugiej, zaraz po przerwie obiadowej. Tak więc jutro o drugiej pani Pałka zastąpi mnie podczas jednej lekcji. Będę tu oczywiście, ale tylko jako obserwator. Czy rozumiecie? — Tak, proszę pani — zaćwierkały dzieci. — A teraz małe ostrzeżenie — rzekła pani Miodek. — Pani dyrektor jest bardzo zasadnicza w każdej sprawie. Dopilnujcie, abyście mieli czyste ubrania, czyste buzie i czyste ręce. Odzywajcie się jedynie wtedy, kiedy zostaniecie o to poproszeni. Kiedy pani dyrektor zada wam jakieś pytanie, natychmiast wstańcie, jeszcze zanim zaczniecie 124 mówić. Nigdy się z nią nie sprzeczajcie i nie odpowiadajcie niegrzecznie. Nie próbujcie też być dowcipni, bo jeśli będziecie, tylko ją rozgniewacie, a kiedy pani dyrektor się zdenerwuje, lepiej mieć się na baczności. — Święta prawda — mruknęła Lawenda. — Jestem przekonana — powiedziała pani Miodek — że będzie sprawdzać, czy nauczyliście się tego, czego powinniście się nauczyć w tym tygodniu, czyli tabliczki mnożenia przez dwa. Radzę wam ją wykuć na pamięć dziś wieczorem w domu i niech rodzice was z niej przepytają. — A z czego jeszcze będzie nas pytać? — zapytał jakiś maluch. — Z literowania — odparła pani Miodek. — Spróbuj- 125 cie przypomnieć sobie wszystko, czego nauczyliście się przez ostatnie kilka dni. I jeszcze coś. Kiedy do klasy wchodzi dyrektorka, na stole musi zawsze stać dzbanek wody i szklanka. Bez tego nie rozpoczyna lekcji. Kto będzie odpowiedzialny za dopilnowanie, aby wszystko było jak należy? — Ja — natychmiast zgłosiła się Lawenda. — Bardzo dobrze — zgodziła się pani Miodek. — Będziesz musiała pójść do kuchni, wziąć dzbanek, napełnić go wodą i postawić na stole razem z pustą szklanką tuż przed rozpoczęciem lekcji. — A jeśli nie będzie w kuchni dzbanka? — zapytała Lawenda. — W kuchni jest tuzin dzbanków i szklanek pani dyrektor — odparła pani Miodek. — Używa się ich w całej szkole. — Wszystko będzie w porządku — oświadczyła Lawenda. — Przyrzekam. Ale już rozważała w myślach możliwości, jakie otwierało przed nią powierzenie jej tego zadania. Pragnęła dokonać czegoś naprawdę bohaterskiego. Nieprzytomnie podziwiała starszą koleżankę Hortensję za jej śmiałe czyny, których dokonała w szkole. Podziwiała także Matyldę, która opowiedziała jej w wielkiej tajemnicy o numerze z papugą i o niesamowitej podmianie płynu do włosów. Teraz nadeszła jej kolej zostania bohaterką. Musi tylko wymyślić jakiś genialny plan. Wracając tego dnia ze szkoły do domu intensywnie myślała i kiedy w końcu zalążek olśniewającego pomysłu zalągł się w jej głowie, zaczęła go rozwijać niczym książę Wellington swoje plany przed bitwą pod Waterloo. Oczy- 126 wiście tym razem to nie Napoleon był przeciwnikiem, ale w całej szkole nie znalazłby się nikt, kto by nie przyznał, że dyrektorka jest tak samo potężnym wrogiem jak słynny Francuz. W końcu ogrodu Lawendy znajdował się bagnisty stawek, w którym mieszkała kolonia traszek. Traszka, chociaż dość często spotykana w angielskich stawach, rzadko jest widywana przez ludzi, jest to bowiem istota nieśmiała i lubiąca samotność. Wygląda jak malutki krokodyl, tyle że z krótszym łebkiem, lecz jest całkowicie nieszkodliwa. Ma mniej więcej piętnaście centymetrów długości, na grzbiecie ma zielonoszarą skórkę i pomarańczowy brzuch. Jest to płaz mogący żyć w wodzie i na lądzie. Wieczorem Lawenda poszła na koniec ogrodu z zamiarem schwytania jednego egzemplarza. Ale traszki są bardzo zwinne i wcale niełatwo je złapać. Przez dłuższy czas dziewczynka cierpliwie leżała na brzegu. Kiedy wreszcie zobaczyła jedną, posłużyła się szkolnym kapeluszem jak siatką, zamachnęła się i-złapała płaza. Piórnik, wyłożony już wcześniej wodorostami ze stawu, był gotów na przyjęcie lokatora, okazało się jednak, że wcale nie tak prosto przełożyć traszkę z kapelusza do piórnika. Wierciła się i wiła jak piskorz, a na dodatek piórnik był dokładnie takiej samej długości jak ona. Kiedy w końcu dziewczynka wsadziła ją do środka, musiała bardzo uważać zasuwając wieczko, aby nie przytrzasnąć miniaturowemu krokodylkowi ogona. Chłopak z domu obok, Rupert Wplecionek, powiedział Lawendzie, że jeśli traszce utnie się ogon, to wyrasta z niego nowa traszka dziesięć razy większa od oryginału. Mogła być nawet tak duża jak aligator. Lawenda nie do końca w to wierzyła, ale wolała nie ryzykować. 127 Nazajutrz zaniosła swą tajną broń w tornistrze do szkoły. Nie mogła się doczekać, kiedy opowie Matyldzie o swoim planie. Prawdę mówiąc, miała ochotę opowiedzieć o tym całej klasie. W końcu jednak zdecydowała się nikomu nie mówić, ponieważ w ten sposób żadne dziecko, nawet poddane najokrutniejszym torturom, nie mogło wskazać jej nazwiska jako winowajczyni. Nadeszła pora obiadu. Tego dnia były kiełbaski i duszona fasola, ulubione danie Lawendy, ale nie mogła jeść. — Czy dobrze się czujesz? — zapytała z końca stołu pani Miodek. — Zjadłam ogromne śniadanie — odparła dziewczynka. — Naprawdę nie mogę niczego zjeść. Natychmiast po obiedzie pobiegła do kuchni i znalazła jeden z dzbanków Pałki. Było to baniaste naczynie z niebieskiej porcelany. Lawenda napełniła je do połowy wodą i zaniosła razem ze szklanką do klasy, gdzie ustawiła je na nauczycielskim stole. Klasa była jeszcze pusta. Dziewczynka szybciutko wyciągnęła z tornistra piórnik i uchyliła nieco wieczko. Traszka leżała spokojnie. Lawenda ostrożnie uniosła piórnik nad dzbanek, otworzyła całkowicie wieczko i wrzuciła traszkę do wody. Płaz wpadł do dzbanka z cichym pluskiem i przez kilka sekund zapamiętale młócił wodę, 9 — Matylda 129 zanim się uspokoił. Aby traszka czuła się jak w domu, Lawenda postanowiła wrzucić do wody również wszystkie wodorosty z piórnika. Wszystko było gotowe. Lawenda z powrotem powkładała ołówki do nieco wilgotnego piórnika i położyła go na właściwym miejscu na ławce. Następnie wyszła z klasy i przyłączyła się do pozostałych dzieci na dziedzińcu. WIZYTACJA Dokładnie o drugiej dzieci były już z powrotem w klasie, razem z panią Miodek. Nauczycielka sprawdziła, czy dzbanek z wodą i szklanka stoją na właściwym miejscu, po czym stanęła z tyłu, za ławkami. Wszyscy czekali. Po chwili do klasy wkroczyła dyrektorka w ściągniętym paskiem kitlu i zielonych bryczesach. — Dzień dobry, dzieci — szczeknęła. — Dzień dobry, pani dyrektor — zaćwierkały dzieci. Dyrektorka stała na rozstawionych nogach, z rękami opartymi na biodrach, i wpatrywała się w małych chłopców i dziewczynki, które siedziały w ławkach naprzeciw niej. — Nie jest to ładny widok — powiedziała. Na jej twarzy malowało się obrzydzenie, jakby patrzyła na to, co pies narobił na środku pokoju. — Ale z was banda małych, obrzydliwych zgniłków! — zawołała. Wszyscy mieli dość oleju w głowie, żeby nic nie mówić. — Rzygać mi się chce na samą myśl, że przez następne sześć lat będę znosić w mojej szkole taką kupę śmiecia — ciągnęła. — Już widzę, że będę musiała jak najszybciej wyrzucić ze szkoły tylu z was, ilu się tylko da. — Przerwała i chrząknęła kilka razy. Był to dziwny dźwięk. Podobne 131 dźwięki można usłyszeć w stajni podczas karmienia koni. — Podejrzewam — perorowała dalej — że wasi rodzice mówią wam, iż jesteście cudowni. Ale ja jestem tu po to, żeby wam powiedzieć coś wręcz przeciwnego. I lepiej, żebyście mi uwierzyli. Wstać! Wszyscy się poderwali. — Wystawić ręce przed siebie. Kiedy będę przechodzić obok was, macie je obracać, żebym mogła sprawdzić, czy są czyste z obu stron. Rozpoczęła powolny marsz wzdłuż ławek, dokonując lustracji rąk. Wszystko szło dobrze, dopóki nie dotarła do małego chłopca w drugim rzędzie. — Jak się nazywasz? — szczeknęła. — Nikodem — odparł chłopiec. — Nikodem i co dalej? — Nikodem Kmiotek — odpowiedział malec. — Nikodem Kmiotek i co dalej?! — wydarła się Pałka. Ryknęła tak głośno, że chłopczyka niemal wyniosło za okno. — To wszystko, chyba że chce pani wiedzieć, jak mam na drugie imię — odparł maluch. Widać było, że stara się nie bać stojącej nad nim Gorgony. — Nie interesuje mnie twoje drugie imię, bałwanie! — ryknęła Gorgona. — Wiesz, kto ja jestem? — Pani dyrektor — odrzekł Nikuś. — I tak należy się do mnie zwracać! Spróbujmy jeszcze raz: Jak się nazywasz? — Nikodem Kmiotek, pani dyrektor — odparł chłopiec. — Może być — powiedziała Pałka. — Masz brudne ręce, ^Nikodemie. Kiedy je myłeś ostatni raz? — Nie pamiętam dokładnie — rzekł Nikuś. — Ale to mogło być wczoraj albo przedwczoraj. .i.;,-. 132 Całe ciało i twarz Pałki spuchły jak nadmuchane pompką rowerową. — Wiedziałam! — wrzasnęła. — Wiedziałam od razu, kiedy cię tylko zobaczyłam, że jesteś nic niewartym śmieciem! Gdzie pracuje twój ojciec, w kanałach? — Jest lekarzem — odpowiedział chłopiec. — I to bardzo dobrym. Powiada, że i tak jesteśmy cali w zarazkach, więc trochę więcej brudu nikomu nie zaszkodzi. — Całe szczęście, że nie jest moim lekarzem — powiedziała Pałka. — A czy możesz mi wyjaśnić, co robi ta duszona fasola na twojej koszuli? 133 — Mieliśmy dziś fasolę na obiad, pani dyrektor. — Zawsze umieszczasz sobie obiad na koszuli? Tego nauczył cię twój ojciec, lekarz? — Duszoną fasolę trudno się je, pani dyrektor. Spada z widelca. — Jesteś obrzydliwy! — rozdarła się Pałka. — Jesteś chodzącą fabryką zarazków! Nie chcę cię dziś więcej widzieć! Idź do kąta i stań na jednej nodze twarzą do ściany! — Ale, pani dyrektor... — Nie kłóć się ze mną, bo każę ci stać na głowie! Rób, co mówię! Nikuś poszedł do kąta, — Stój tam, a ja zobaczę, czy nauczyłeś się czegokolwiek w zeszłym tygodniu. Sprawdzę, jak literujesz słowa. I nie odwracaj się, kiedy będziesz do mnie mówił. Trzymaj tę swoją wredną buziuchnę przy ścianie. Przeliteruj słowo „morze". — A które? — zapytał Nigel. — Czy to, w którym można się kąpać, czy to, które oznacza przypuszczenie? Był to bardzo inteligentny chłopiec, a jego mama ciężko z nimi pracowała w domu nad literowaniem słów i czytaniem. — To, w którym można się kąpać, ty mały idioto. Nikuś prawidłowo przeli tero wał żądane słowo, co bardzo zdziwiło Pałkę. Myślała, że zadała nadzwyczaj podchwytliwe pytanie i zirytowało ją, że chłopcu udało się na nie odpowiedzieć. Kołysząc się na jednej nodze i patrząc w ścianę, Nikuś powiedział: — Pani Miodek nauczyła nas wczoraj literować baDski> trudne słowo. . Ł> ?nb 134 j — A jakież to słowo? — zapytała łagodnie Pałka. Im łagodniejszy robił się jej głos, tym większe było niebezpieczeństwo, ale Nikuś o tym nie wiedział. — „Barszcz" — odparł. — Wszyscy w klasie potrafią już literować słowo „barszcz". — Co za bzdura — powiedziała dyrektorka. — Takich trudnych słów macie się uczyć dopiero, jak będziecie mieć osiem lub dziewięć lat. I nie próbuj mi wmówić, że wszyscy w klasie potrafią przeliterować to słowo. Kłamiesz, Nikodemie. 135 — Proszę kogoś sprawdzić — zaryzykował Nikuś. — Kogokolwiek. Błyszczące oczka Pałki przeszły po klasie. — Ty — powiedziała, wskazując na małą i niezbyt mądrą dziewczynkę o imieniu Prudencja. — Przeliteruj słowo „barszcz". O dziwo, Prudencja bez chwili zastanowienia poprawnie je przeliterowała. Pałka była naprawdę zszokowana. — Hrumpf! — chrząknęła. — Pani Miodek pewnie straciła całą lekcję ucząc was literować to jedno słówko? — O nie, proszę pani — odparł Nikuś. — Pani Miodek nauczyła nas tego w trzy minuty. Wielu słów uczy nas w trzy minuty. — A jakiż ma pani na to magiczny sposób? — zapytała dyrektorka. — Pokażę pani — zawołał znowu odważny Nikuś, śpiesząc na ratunek pani Miodek. — Czy mogę opuścić drugą nogę i odwrócić się, kiedy będę to pokazywał? — Nie możesz! — warknęła Pałka. — Pokazuj tak, jak stoisz! — Dobrze — rzekł Nikuś, chwiejąc się na jednej nodze. — Pani Miodek uczy nas króciutkich wierszyków o każdym słowie, recytujemy je razem i bardzo szybko uczymy się literować. Czy chciałaby pani usłyszeć wierszyk o słowie „burza"? — Będę zafascynowana — odparła Pałka przesyconym sarkazmem głosem. — Bardzo proszę — powiedział Nikuś i zaśpiewał: Pani Be, pani U, pani eR, •? Pani Zet i pani A piękna jak róża, '. 136 Uwielbiały grać w bierki. A pierwsze ich imion literki Dają razem wyraz BURZA. — Przecież to idiotyzm! — prychnęła dyrektorka. — Dlaczego żadna z tych kobiet nie jest panną? A poza tym nie należy uczyć wierszy podczas nauki literowania. W przyszłości proszę to sobie darować, proszę pani. — Ale w ten sposób bardzo szybko uczą się trudniejszych słów — wymamrotała pani Miodek. — Proszę się ze mną nie sprzeczać, moja pani! — krzyknęła dyrektorka. — Niech pani robi, co się pani każe! — Potem znów zwróciła się do dzieci: — Teraz sprawdzę wasze umiejętności rachowania, żeby zobaczyć, czy pani Miodek nauczyła was czegokolwiek. — Wróciła na swoje miejsce przed ławkami i zaczęła powoli przesuwać wzrokiem wzdłuż rzędów malutkich uczniów. — Ty! — szczeknęła, wskazując na drobniutkiego chłopca o imieniu Rupert, siedzącego w pierwszej ławce. — Ile jest siedem i siedem? — Szesnaście — odparł Rupert. Pałka z wolna i bezszelestnie zaczęła zbliżać się do chłopca. Rupert nagle zauważył zagrożenie i szybko spróbował jeszcze raz: — Osiemnaście! — krzyknął. — Siedem i siedem to osiemnaście, a nie szesnaście! — Ty głupi mały ośle! — ryknęła dyrektorka. — Ty bezmyślny chwaście! Ty skretyniały chomiku! Ty głupia kupo kleju! — Stanęła tuż za Rupertem, wyciągnęła dłoń wielkości rakiety tenisowej i chwyciła w zaciśniętą pięść wszystkie włosy na głowie malca. Rupert miał bujne loki koloru złota. Jego matka uważała, że są bardzo piękne, i pozwoliła im urosnąć. Pałka tak samo nie cierpiała dłu- 137 gich włosów u chłopców, jak warkoczy i kucyków u dziewcząt, i teraz miała zamiar to okazać. Ścisnęła olbrzymią dłonią złociste loki Ruperta i podnosząc w górę muskularne ramię uniosła bezbronnego chłopca z ławki. Rupert wywijał się, miotał, kopał powietrze i kwiczał jak zarzynana świnia. Pani Pałka ryknęła: — Siedem i siedem to czternaście! Siedem i siedem to czternaście! Nie puszczę cię, dopóki tego nie powiesz! Pani Miodek krzyknęła z tyłu klasy: 138 — Pani dyrektor! Proszę go puścić! To go boli! Mogą mu wyjść wszystkie włosy! — Tak, mogą, jeśli nie przestanie się wiercić! — prych-nęła Pałka. — Nie ruszaj się, ty wierzgający robalu! Był to zaiste niezwykły widok: straszliwa olbrzymka trzymająca w powietrzu malutkiego chłopca, który kręcił się i obracał jak pajac dyndający na końcu sznurka, i darł się ile sił w płucach. — Powiedz to! — wrzasnęła dyrektorka. — Siedem i siedem to czternaście! Pośpiesz się albo zacznę cię szarpać w górę i w dół, a wtedy włosy naprawdę ci wyjdą. Będzie ich dosyć, żeby wypchać nimi kanapę! Pośpiesz się, chłopcze! Powiedz, że siedem i siedem to czternaście. — Sie-siedem i siedem to cz-czternaście! — wydusił z siebie Rupert. Pałka, dotrzymując słowa, rozwarła dłoń i wypuściła malca. Kiedy go uwolniła, był dosyć daleko od podłogi. Spadł na nią ciężko, odbił się od niej jak piłka, znowu spadł i usiadł płacząc cicho. — Wstawaj i przestań jęczeć — szczeknęła Pałka. Rupert podniósł się i masując obiema rękami głowę powlókł się do swojej ławki. Pałka wróciła na środek klasy. Dzieci siedziały jak zahipnotyzowane. Żadne z nich nie widziało jeszcze czegoś takiego. Była to świetna rozrywka, lepsza niż pantomima, jednak bardzo niebezpieczna. W ich klasie znajdowała się olbrzymia ludzka bomba, mogąca w każdej chwili wybuchnąć i roznieść wszystkich na kawałki. — Nie lubię małych ludzi — powiedziała dyrektorka. — Mali ludzie nie powinni być przez nikogo oglądani. Powinni być trzymani w pudełkach, tak jak spinki do włosów i guziki. W żaden sposób nie mogę sobie wyobrazić, 139 dlaczego dzieci tak długo rosną. Moim zdaniem robią to specjalnie. Jakiś odważniejszy chłopiec z pierwszej ławki powiedział: — Ale pani też kiedyś była bardzo mała, prawda, pani dyrektor? — Nigdy nie byłam mała — odparła Pałka. — Byłam duża całe życie i nie rozumiem, dlaczego inni nie mogą być tacy sami. — Ale musiała pani kiedyś być niemowlakiem — powiedział chłopiec. — Ja? Niemowlakiem? — zawołała z oburzeniem Pałka. — Jak śmiesz sugerować coś podobnego! Co za zuchwałość! To bezczelność! Jak się nazywasz, chłopcze? I wstań, kiedy ze mną rozmawiasz! Chłopiec posłusznie wstał. — Nazywam się Eryk Tusz, pani dyrektor. — Jaki Eryk? — krzyknęła Pałka. — Tusz — odparł chłopiec. — Nie bądź osłem, chłopcze! Nie ma takiego nazwiska! — Proszę sprawdzić w książce telefonicznej — powiedział Eryk. — Znajdzie pani mojego ojca pod nazwiskiem Tusz. — Niech ci będzie — odparła dyrektorka. — Możesz sobie być Tusz, młodzieńcze, ale pozwól, że ci coś powiem... Nie jesteś nieścieralny. Wkrótce cię zetrę, jeśli będziesz się przy mnie wymądrzał. Przeliteruj „chytrze". — Nie rozumiem — powiedział Eryk. — Co pani chce, żebym przelitero wał? — Przeliteruj! Przeliteruj „chytrze", idioto! — H...Y...T...Ż...E — odpowiedział szybko Eryk. 140 Zapadła nieprzyjemna cisza. — Dam ci jeszcze jedną szansę — powiedziała Pałka. — A, już wiem — ucieszył się Eryk. — To pisze się przez „ch". C...H...Y...T...Ż...E. Dyrektorka dwoma wielkimi susami znalazła się za ławką Eryka i stanęła tam, górując nad bezbronnym chłopcem. Eryk z przerażeniem zerknął przez ramię na potwora za sobą. — Dobrze powiedziałem, prawda? — wymamrotał nerwowo. — Źle powiedziałeś! — szczeknęła Pałka. — Mam wrażenie, że należysz do tych francowatych gnid, które wszystko robią źle! Źle siedzisz! Źle wyglądasz! Źle mówisz! 141 Wszystko źle! Dam ci jeszcze jedną szansę poprawienia się! Przeliteruj „chytrze"! Eryk zawahał się, a potem bardzo wolno powiedział: — To nie jest H...Y...T...Ż...E i nie jest C...H...Y...T... Ż...E. A, już wiem. To jest na pewno C...H...Y...T... S...Z...E. Pałka wyciągnęła ręce i chwyciła uszy chłopca, każde jedną ręką, i ścisnęła je mocno między kciukami i wskazującymi palcami. — Au! — krzyknął Eryk. — To boli! — Jeszcze nie zaczęłam — powiedziała dyrektorka. Mocniej ściskając uszy chłopca, uniosła go z ławki i trzymała w powietrzu. Tak samo jak Rupert przedtem, Eryk darł się na cały budynek. 142 Pani Miodek krzyknęła z tyłu klasy: — Pani dyrektor! Proszę tego nie robić! Niech go pani puści! Uszy mogą mu się oderwać! — Nie oderwą się! — odkrzyknęła Pałka. — Wiem z doświadczenia, proszę pani, że mali chłopcy mają uszy bardzo solidnie przytwierdzone do głowy. — Proszę go puścić, pani dyrektor — błagała pani Miodek. — Może go pani uszkodzić, naprawdę. Przecież może mu je pani oderwać! — Uszy nigdy się nie odrywają! — krzyknęła Pałka. — Wspaniale się rozciągają, ale zapewniam panią, że nigdy się nie odrywają! Eryk krzyczał coraz głośniej i pedałował nogami w powietrzu. Matylda jeszcze nigdy nie widziała nikogo trzymanego w powietrzu za uszy. I tak jak pani Miodek była przekonana, że uszy obciążone takim ciężarem mogą odpaść w każdej chwili. Pałka krzyczała: — Słowo „chytrze" pisze się C...H...Y...T...R...Z...E. Przeliteruj je teraz, ty wrzodzie! Eryk nie zastanawiał się. Patrząc na Ruperta kilka minut wcześniej wywnioskował, że im szybciej się odpowiada, tym szybciej jest się uwolnionym. — C...H...Y...T...R...Z...E — zapiszczał — tak pisze się słowo „chytrze"! Dyrektorka, nadal trzymając chłopca za uszy, opuściła go na krzesło za pulpitem. Następnie przemaszerowała na środek klasy, ocierając ręce o ubranie, jak ktoś, kto trzymał coś lepiącego się od brudu. — W ten sposób należy ich uczyć, proszę pani — powiedziała. — Może mi pani wierzyć, że nie wystarczy im 143 mówić. Trzeba im to wbijać do głowy. Najlepiej trochę ich podkręcić i wykręcić, żeby zachęcić do zapamiętywania. To wspaniale wpływa na ich koncentrację. — Przecież może ich pani trwale uszkodzić, pani dyrektor! — zawołała pani Miodek. — I uszkodziłam. Jestem pewna, że tak — odparła z uśmiechem Pałka. — Uszy Eryka z pewnością sporo się rozciągnęły przez ostatnie kilka minut! Będą o wiele dłuższe, niż były. I nie ma w tym nic złego, proszę pani. Do końca życia będzie wyglądał tak, jak powinien wyglądać. — Ale pani dyrektor... — Niech się pani zamknie! Jest pani tak samo głupia jak oni. Jeśli nie potrafi pani sobie z nimi poradzić, to proszę sobie poszukać pracy w jakiejś zakichanej prywatnej szkole dla bogatych bachorów. Kiedy będzie pani uczyć tyle lat co ja, zrozumie pani, że nie ma sensu być miłym dla dzieci. Niech pani przeczyta Nicolasa Nickleby Dickensa. Niech pani poczyta sobie o panu Wackfordzie Sąueersie, wspaniałym dyrektorze Dotheboys Hali. On już wiedział, jak postępować z takimi bydlakami. Tak im podgrzewał tyłki, że można by na nich usmażyć jajka na bekonie! Dobra książka. Ale nie sądzę, aby ta banda kretynów kiedykolwiek ją przeczytała. — Ja ją przeczytałam — powiedziała cicho Matylda. Pałka błyskawicznie odwróciła głowę i uważnie przyjrzała się małej dziewczynce o ciemnych włosach i ciemnobrązowych oczach siedzącej w drugiej ławce. — Coś ty powiedziała? — zapytała ostro. — Powiedziałam, że ją czytałam, pani dyrektor. — Co czytałaś? — Nicolasa Nickleby, pani dyrektor. — Kłamiesz, moja panno! — krzyknęła Pałka, wpatruj 144 jąc się w Matyldę. — Wątpię, czy choć jedno dziecko w całej szkole przeczytało tę książkę, a ty, obrzydliwy skorupiak siedzący w najniższej klasie, próbujesz mi wmówić tak gigantyczne kłamstwo? Chyba mnie bierzesz za idiotkę! Czy naprawdę bierzesz mnie za idiotkę? — No więc... — zaczęła Matylda i zawahała się. Chętnie powiedziałaby: „Tak, właśnie tak", ale to by oznaczało samobójstwo. — No więc... —. zaczęła jeszcze raz, nadal wahając się. Nie chciała powiedzieć „Nie". Pałka wyczuła, że dziecko się zastanawia, i wcale jej się to nie spodobało. 10 — Matylda 145 — Wstań, kiedy ze mną rozmawiasz! — wrzasnęła. — Jak się nazywasz? Matylda wstała i odpowiedziała: — Matylda Piołun, pani dyrektor. — Piołun, tak? — powiedziała Pałka. — W takim razie jesteś córką właściciela komisu samochodowego? — Tak, pani dyrektor. — To kanciarz! — krzyknęła Pałka. — Tydzień temu sprzedał mi używany samochód, który według niego był prawie nowy. Wtedy uważałam, że to wspaniały facet. Ale dziś rano, kiedy jechałam do szkoły, silnik wypadł mi na jezdnię! Cały był wypełniony trocinami! Ten człowiek to złodziej i gangster! Przerobię go na kiełbasę, zobaczysz! — Mądrze prowadzi interes — odparła Matylda. — Mądrze, też mi coś! — wrzasnęła Pałka. — Pani Miodek powiedziała mi, że ty też podobno jesteś mądra! Nie lubię mądrych ludzi, moja panno! Wszyscy oni są nieuczciwi! Ty na pewno też. Zanim się tak rozczarowałam do twojego ojca, opowiedział mi kilka bardzo nieprzyjemnych historii o tym, jak się zachowujesz w domu. Ale w tej szkole lepiej niczego nie próbuj, moja panno. Będę cię miała na oku. Siadaj i bądź cicho. PIERWSZY CUD Matylda usiadła w ławce, a dyrektorka zasiadła za stołem nauczycielskim. Dopiero pierwszy raz podczas tej lekcji. Wyciągnęła rękę i wzięła dzbanek z wodą. Trzymając dzbanek za ucho, ale jeszcze go nie podnosząc, powiedziała: — Nigdy nie potrafiłam zrozumieć, dlaczego małe dzieci są tak obrzydliwe. Są zmorą mojego życia. Są jak insekty. Jak najszybciej należy się ich pozbyć. Much pozbywamy się muchozolem i lepami. Często myślałam o wynalezieniu środka, którym można by się pozbyć dzieci. Wspaniale byłoby móc wejść do klasy z olbrzymią sprys-kiwaczką w dłoniach i zacząć spryskiwać. Albo jeszcze lepiej, porozwieszać jakieś ogromne pasy lepkiego papieru. Porozwieszałabym je w całej szkole, a wy poprzyklejałybyście się do nich i byłoby po wszystkim. Prawda, że świetny pomysł? — Jeśli to ma być dowcip, pani dyrektor, to uważam, że wcale nie jest śmieszny — odpowiedziała z tyłu klasy pani Miodek. — Oczywiście, że pani nie uważa — odparła Pałka. — 147 I to wcale nie jest dowcip. Tak według mnie powinna wyglądać idealna szkoła, proszę pani, zupełnie bez dzieci. Kiedyś taką założę. Moim zdaniem będzie doskonale prosperowała. Ta kobieta to wariatka, pomyślała pani Miodek. Brak jej piątej klepki. To jej należałoby się pozbyć. Pałka uniosła wielki niebieski porcelanowy dzbanek i nalała wody do szklanki. Nagle, razem z wodą, do szklanki wpadła traszka. Dyrektorka wydała z siebie okropny wrzask i zeskoczyła z krzesła, jakby wybuchła pod nią petarda. Dzieci też zauważyły długie, cienkie jaszczurkopodobne stworzenie wijące i skręcające się w szklance. Wszystkie zapiszczały i również podskoczyły z krzykiem. os 148 — Co to takiego? To obrzydliwe! To wąż! To mały krokodyl! To aligator! — darła się Pałka. — Ostrożnie, pani dyrektor! — zawołała Lawenda. — To na pewno gryzie! Pałka, potężna olbrzymka, stała w swoich zielonych bryczesach i trzęsła się jak galareta. Rozwścieczyło ją, że komuś udało się sprawić, że podskoczyła i wrzasnęła, szczyciła się bowiem tym, że jest twarda. Wpatrywała się w zwijającego i kręcącego się w szklance płaza. Dziwnym trafem jeszcze nigdy dotąd nie widziała traszki. Biologia nie była jej mocną stroną. Nie miała pojęcia, co to za stwór. Ale sprawiał bardzo nieprzyjemne wrażenie. Pałka powoli usiadła z powrotem. Wyglądała w tej chwili jeszcze bardziej przerażająco niż kiedykolwiek przedtem. W jej małych czarnych oczach tlił się ogień wściekłości i nienawiści. — Matyldo! — szczeknęła. — Wstań! — Kto, ja? — zapytała Matylda. — A co ja zrobiłam? — Wstań, ty obrzydliwy karaluchu! — Niczego nie zrobiłam, pani dyrektor, naprawdę. Nigdy nie widziałam tego paskudnego zwierzaka! — Wstań natychmiast, ty wstrętna larwo! Matylda wstała ociągając się. Lawenda siedziała w ławce za nią i czuła się trochę winna. Nie miała zamiaru narobić przyjaciółce kłopotów. Ale nie miała też najmniejszego zamiaru się przyznać. — Jesteś wstrętne, odrażające, obrzydliwe, złośliwe małe bydlę! — darła się Pałka. — Nie nadajesz się do tej szkoły! Powinnaś być za kratkami, tam twoje miejsce! Zostaniesz w pohańbieniu usunięta z tej instytucji! Każę dyżurnym kijami do hokeja przegnać cię przez korytarz i wyrzucić przez frontowe drzwi! Każę uzbrojonemu personelowi odprowadzić cię pod strażą do domu! A potem załatwię, 149 żeby na pewno odesłano cię do poprawczaka dla młodocianych przestępczyń na co najmniej czterdzieści lat! Pałka była w takim szale, że jej twarz zrobiła się czerwona, a w kącikach ust zebrały się płatki piany. Ale nie ona jedna straciła panowanie nad sobą. Matyldę także opanowała wściekłość. Nie miałaby pretensji, gdyby oskarżono ją o coś, co naprawdę zrobiła. To byłoby sprawiedliwe. Teraz jednak po raz pierwszy w życiu oskarżono ją o przestępstwo, którego z pewnością nie popełniła. Nie miała nic wspólnego z koszmarnym stworem w szklance i nie zamierzała się poddać. — Ja tego nie zrobiłam! — krzyknęła. — A właśnie że zrobiłaś! — odwrzasnęła Pałka. — Nikt inny nie wymyśliłby takiego numeru! Twój ojciec miał rację, kiedy mnie ostrzegał! — Dyrektorka najwyraźniej całkowicie straciła panowanie nad sobą. — Jesteś już skończona. Osobiście dopilnuję, żeby cię zamknięto w takim miejscu, gdzie nawet wrony nie będą mogły cię obkupkać! Pewnie już nigdy nie zobaczysz światła dnia! — Mówię pani, że tego nie zrobiłam! — wrzasnęła Matylda. — Nigdy w życiu nie widziałam tego zwierzaka! — Wsadziłaś krokodyla do mojej wody do picia! — odwrzasnęła Pałka. — Nie ma większego przestępstwa na świecie, jakie można popełnić przeciwko dyrektorce! Siadaj i ani słowa! No, natychmiast usiądź! — Mówię pani, że... — krzyknęła Matylda nie siadając. 150 \ — A ja ci mówię, żebyś się zamknęła! — ryknęła Pałka. — Jeśli zaraz się nie zamkniesz i nie usiądziesz, zdejmę pasek i spiorę cię końcem ze sprzączką! Matylda usiadła powoli. Co za okropna niesprawiedliwość! Jak śmią wyrzucać ją za coś, czego nie zrobiła? Czuła, jak narasta w niej złość... coraz większa... i większa... i większa... Traszka nadal wierciła się w wysokiej szklance pełnej wody. Naczynie było dla niej za małe. Matylda popatrzyła na Pałkę. Jakże jej nienawidziła. Potem spojrzała na małego krokodylka w szklance. Pragnęła podejść, złapać szklankę i wylać jej zawartość, traszkę i całą resztę, na głowę Pałki. Zadrżała na myśl o tym, co dyrektorka by jej zrobiła, gdyby się tego dopuściła. Pałka siedziała za nauczycielskim stołem wpatrując się z przerażeniem i fascynacją w traszkę wierzgającą w szklance. Oczy Matyldy były również wlepione w szklankę. Po- 151 woli zaczęło opanowywać ją niezwykłe uczucie. Miała wrażenie, że może w tej chwili zrobić wszystko, wszystkiego dokonać. Choć nie rozumiała, jak to możliwe, czuła, że ta siła koncentruje się w jej oczach, z których zaczęły tryskać malutkie błyskawice. Gałki oczne zrobiły się gorące, jakby gdzieś w nich zbierała się ogromna energia. Było to niesamowite. Matylda nie odrywała oczu od szklanki i czuła, że z jej źrenic wystrzelają jakby miliony malutkich rąk. — Wywróć się! — szepnęła — Wywróć się! Zobaczyła, że szklanka lekko się zachwiała. Pchała ją więc dalej milionami malutkich ramion i dłoni, które wystrzelały z jej oczu, czuła moc promieniującą z dwóch czarnych punkcików w samym środku jej gałek ocznych. — Wywróć się — szepnęła ponownie. — Wywróć się! Naczynie zakołysało się znowu. Matylda pchała coraz mocniej. Wreszcie szklanka bardzo powoli, tak powoli, że dziewczynka prawie nie widziała, jak to się dzieje, zaczęła odchylać się do tyłu, dalej i dalej, aż stanęła na krawędzi denka. Chwiała się tak kilka sekund i w końcu upadła z głośnym brzękiem na blat stołu. Woda ze szklanki i wijąca się traszka wylały się na olbrzymi biust pani Pałki. Dyrektorka wydała z siebie wrzask, który z pewnością zatrząsł wszystkimi szybami w budynku, i po raz drugi w odstępie pięciu minut wyskoczyła z krzesła jak rakieta. Stworzonko uczepiło się desperacko bawełnianego kitla w miejscu, w którym okrywał wielką klatkę piersiową, i wbiło się w niego pazurkami. Pałka spojrzała w dół, zobaczyła traszkę, ryknęła jeszcze głośniej i machnięciem ręki odrzuciła ją od siebie. Traszka wylądowała na podłodze obok ławki Lawendy, która błyskawicznie schyliła się, podniosła płaza i schowała do piórnika. Zdecydowała, że jeszcze może się przydać. 152 Pałka, której twarz bardziej niż kiedykolwiek przypominała gotowaną szynkę, stała przed klasą i trzęsła się z wściekłości. Jej pokaźny biust unosił się i opadał. — Kto to zrobił? — ryczała. — No, czekam! Przyznać się! Kto jest odpowiedzialny za tę brudną robotę? Kto pchnął szklankę? Nikt nie odpowiedział. W klasie było cicho jak w grobie. — Matylda! — wrzasnęła dyrektorka. — To ty! Wiem, że to ty! Dziewczynka siedziała bez ruchu w drugiej ławce. Nie powiedziała ani słowa. Ogarnęło ją dziwne uczucie spokoju i pewności siebie i nagle stwierdziła, że nie boi się nikogo na świecie. Przed chwilą jedynie siłą wzroku zmusiła szklankę wody, żeby przewróciła się i wylała swoją zawartość na : ? ?' ??- ... •?? ' 153 straszliwą dyrektorkę, a każdy, kto może zrobić coś takiego, może zrobić wszystko. — Mów, ty wstrętna małpo! — ryczała Pałka. — Przyznaj się, że to zrobiłaś! Matylda spojrzała prosto w płonące oczy rozwścieczonej olbrzymki i powiedziała z największym spokojem: — Od początku lekcji nie ruszyłam się z ławki, pani dyrektor. Nic więcej nie powiem. Nagle przeciwko dyrektorce powstała cała klasa. — Ona się nie ruszała! — krzyczeli. — Matylda się nie ruszyła! Nikt się nie ruszył! Pewnie pani sama ją wywróciła! — Pewnie sama ją wywróciłam?! — ryknęła Pałka. — Jak śmiecie sugerować coś podobnego! — Spojrzała na siedzącą z tyłu wychowawczynię. — Niech pani coś powie! Pani na pewno wszystko widziała! Kto przewrócił szklankę? — Żadne z dzieci, pani dyrektor — odparła pani Miodek. — Mogę zaświadczyć, że żadne z dzieci nie ruszyło się z ławki przez cały czas, kiedy pani tu jest, z wyjątkiem Nikusia, ale on stoi w kącie, odkąd go pani tam postawiła. Pani Pałka spojrzała na panią Miodek. Nauczycielka bez mrugnięcia okiem wytrzymała jej wzrok. — Mówię prawdę, pani dyrektor — powiedziała. — Prawdopodobnie bezwiednie sama pani ją przewróciła. To nie takie trudne. — Mam was po dziurki w nosie, zapluta bando karłów! — wrzasnęła Pałka. — Nie będę tu więcej tracić mojego cennego czasu! — I wymaszerowała z klasy, trzaskając za sobą drzwiami. 154 W głuchej ciszy, która zapanowała po wyjściu dyrektorki, pani Miodek przeszła na środek klasy i stanęła za swoim stołem. — Uff! — westchnęła. — Chyba na dziś mamy dość szkoły, prawda? Koniec lekcji. Możecie wyjść na dwór i poczekać, aż rodzice przyjdą po was i zabiorą do domu. '.V-;- DRUGI CUD Matylda nie przyłączyła się do gromadki wybiegającej z klasy. Kiedy wszystkie dzieci zniknęły, ona nadal siedziała w swojej ławce, milcząca i zamyślona. Musiała komuś powiedzieć, co się stało ze szklanką, nie mogła w żaden sposób trzymać tak wielkiej tajemnicy w sobie. Potrzebny był jej mądry i pełen zrozumienia dorosły, który pomógłby jej pojąć znaczenie tego, co się wydarzyło. Ale ani jej matka, ani ojciec na nic by się nie przydali. Nawet jeśliby uwierzyli Matyldzie, co było bardzo wątpliwe, z pewnością nie zrozumieliby, jak zdumiewające wypadki miały miejsce tego popołudnia w klasie. Pod wpływem impulsu dziewczynka zdecydowała, że najlepiej będzie zaufać wychowawczyni. W klasie pozostały już tylko Matylda i pani Miodek. Nauczycielka siedziała przy swoim stole i przerzucała jakieś papiery. Podniosła wzrok i zapytała: — A ty, Matyldo, nie idziesz na dwór z innymi dziećmi? Dziewczynka odpowiedziała: — Czy mogłabym z panią przez chwilę porozmawiać? — Oczywiście, że możesz. Co cię trapi? — Zdarzyło mi się coś bardzo dziwnego, proszę pani. 156 Pani Miodek natychmiast stała się czujna. Od czasu dwóch nieudanych rozmów, które ostatnio przeprowadziła w sprawie Matyldy, jednej z dyrektorką, a drugą z państwem Piołunów, dużo myślała o tym dziecku i zastanawiała się, jak mogłaby mu pomóc. I oto Matylda siedziała teraz z nią sama w klasie, bardzo podekscytowana, i prosiła o rozmowę w cztery oczy. Pani Miodek nigdy nie widziała jej tak przejętej i tak osobliwie wyglądającej. — Tak, Matyldo — odparła. — Powiedz mi, cóż tak niezwykłego ci się przytrafiło. — Pani Pałka mnie nie usunie ze szkoły, prawda? — zapytała dziewczynka. — Bo przecież to nie ja wsadziłam tamto zwierzę do dzbanka z wodą. Naprawdę nie ja. f — Wiem, że to nie ty — rzekła pani Miodek. c;: — Czy zostanę usunięta? — Nie sądzę — powiedziała pani Miodek. — Pani dyrektor po prostu nadmiernie się tym przejęła, to wszystko. — To dobrze — odparła Matylda. — Ale nie o tym chciałam z panią porozmawiać. — A o czym chcesz ze mną porozmawiać? — O szklance wody i tym zwierzaku, który w niej był — odpowiedziała Matylda. — Czy widziała pani, jak to się wylało na panią dyrektor? — Tak, widziałam. — No więc... ja nie dotknęłam szklanki. Nawet nie zbliżyłam się do niej. — Wiem, że nie — cierpliwie powtórzyła pani Miodek. — Przecież powiedziałam pani dyrektor, że ty w żadnym razie nie mogłaś tego zrobić. — Aleja to zrobiłam, proszę pani — oznajmiła Matylda. — I właśnie o tym chciałabym z panią porozmawiać. 157 Pani Miodek uważnie przyjrzała się dziewczynce. — Niezupełnie cię rozumiem — powiedziała. — Tak się zdenerwowałam oskarżeniem mnie o coś, czego nie zrobiłam, że sprawiłam, iż to się stało. — Sprawiłaś, że co się stało, Matyldo? — Sprawiłam, że szklanka się przewróciła. — Nadal nie bardzo rozumiem, co chcesz powiedzieć — łagodnie powtórzyła pani Miodek. — Zrobiłam to oczami — wyjaśniła Matylda. — Wpatrywałam się w szklankę i pragnęłam, żeby się przewróciła, i wtedy oczy zrobiły mi się gorące i takie dziwne, wyszła z nich jakaś dziwna moc i szklanka po prostu się przewróciła. Pani Miodek nadal uważnie patrzyła przez okulary w drucianych oprawkach na Matyldę, a Matylda uważnie patrzyła na nią. — Nadal cię nie rozumiem — powiedziała nauczycielka. — Chcesz powiedzieć, że naprawdę siłą woli przewróciłaś szklankę? — Tak — odrzekła Matylda. — Oczami. Pani Miodek przez chwilę milczała. Nie sądziła, żeby Matylda chciała skłamać. Chyba po prostu pozwoliła ponieść się swojej bujnej wyobraźni. — Chcesz powiedzieć, że siedziałaś tam gdzie teraz i kazałaś szklance się przewrócić? — Mniej więcej, proszę pani. — Jeśli to zrobiłaś, jest to największy cud, jakiego dokonał człowiek od czasów Jezusa. — Zrobiłam to, proszę pani. Niesamowite, pomyślała pani Miodek, jak te małe dzieci dają się ponieść fantazji. Postanowiła zakończyć tę sprawę możliwie najdelikatniej. ?i 158 — Czy mogłabyś zrobić to jeszcze raz? — zapytała ostrożnie. — Nie wiem — odpowiedziała Matylda. — Ale może dam radę. Pani Miodek przesunęła pustą już szklankę na środek stołu. — Czy mam nalać do niej wody? — zapytała, uśmiechając się lekko. ,, — To chyba nie ma znaczenia — odrzekła Matylda. — Bardzo dobrze. W takim razie przewróć ją. — To może chwilę potrwać. — Nie musisz się śpieszyć — uspokoiła dziewczynkę pani Miodek. — Mam dużo czasu. Matylda siedziała w drugiej ławce, jakieś trzy metry od pani Miodek. Oparła łokcie na ławce, ujęła twarz w dłonie i tym razem wydała polecenia od razu na początku. „Przewróć się, przewróć" — rozkazała, ale jej usta nie drgnęły i nie wydała z siebie żadnego dźwięku, po prostu wykrzyczała te słowa w swojej głowie. Skoncentrowała cały 159 swój umysł i całą wolę w oczach i jeszcze raz, ale tym razem o wiele wcześniej niż poprzednim razem, poczuła zbierającą się elektryczność, ciepło napłynęło do jej oczu, a potem miliony malutkich, niewidzialnych ramion zakończonych dłońmi wystrzeliło w kierunku szklanki. Matylda nadal bezdźwięcznie krzyczała wewnątrz swojej głowy, nakazując, żeby szklanka się przewróciła. I szklanka rzeczywiście się zachwiała, przechyliła powoli i wreszcie upadła z brzękiem na blat stołu, nie dalej niż trzydzieści centymetrów od skrzyżowanych rąk pani Miodek. Nauczycielka otworzyła oczy tak szeroko, że było widać całe białka. Nie powiedziała ani słowa. Nie mogła. Szok spowodowany cudem widzianym na własne oczy sprawił, że zaniemówiła. Gapiła się na szklankę, odchylając się od niej, jakby mogła stanowić zagrożenie. Potem uniosła głowę. Zobaczyła bladą jak papier twarz Matyldy, z zamglonymi oczami. Patrzyła, jak dziewczynka z wolna powraca do świadomości. Nagle twarz Matyldy przybrała wyraz anielskiego spokoju. 160 — Nic mi nie jest — powiedziała z uśmiechem dziewczynka. — Naprawdę nic mi nie jest, proszę się nie niepokoić. — Wydawało mi się, że jesteś bardzo daleko — szepnęła wstrząśnięta pani Miodek. — Bo byłam. Leciałam wśród gwiazd na srebrnych skrzydłach — wyjaśniła Matylda. — To było cudowne. Nauczycielka nadal wpatrywała się w dziecko w kompletnym zdumieniu, tak jakby Matylda była Stworzeniem, Początkiem Świata, Pierwszym Porankiem. — Tym razem poszło o wiele szybciej — cicho powiedziała Matylda. — To niemożliwe! — pani Miodek nie mogła złapać tchu. — Nie wierzę w to! Po prostu nie wierzę! — Zamknęła oczy i przez dłuższą chwilę nie otwierała ich. Kiedy je wreszcie otworzyła, wydawało się, że już się pozbierała. 11 —Matylda 161 — Czy chciałabyś pójść do mojego domku napić się herbaty? — zapytała. — Bardzo — odparła Matylda. — To dobrze. Zbierz swoje rzeczy i za kilka minut spotkamy się na zewnątrz. — Nie powie pani nikomu o tym... o tym, co zrobiłam, proszę pani? — Nawet by mi to do głowy nie przyszło — odpowiedziała pani Miodek. DOMEK PANI MIODEK Nauczycielka dołączyła do Matyldy stojącej przed szkolną bramą i obie ruszyły nic nie mówiąc główną ulicą miasteczka. Minęły wystawę warzywniaka pełną jabłek i pomarańczy, rzeźnika, w którego oknie widniały krwawe kawałki mięsa i wisiały oskubane kurczaki, minęły mały bank, sklep spożywczy i elektryczny i wyszły z miasteczka wąską miejską drogą, na której nie było ludzi i którą jeździło bardzo mało samochodów. Teraz, kiedy były same, Matylda nagle szalenie się ożywiła. Zupełnie jakby pękł w niej jakiś zawór i uwolniony został wielki strumień energii. Truchtała obok pani Miodek malutkimi podskokami, jej palce fruwały, jakby je chciała rozrzucić na cztery strony świata, a słowa strzelały jak ognie sztuczne. Proszę pani to, proszę pani tamto, i proszę pani naprawdę myślę, że mogłabym przesunąć wszystko na świecie, nie tylko przewrócić szklankę i inne takie drobiazgi... Czuję, że mogłabym wywrócić stoły i krzesła... I nawet jeśliby ktoś siedział na jakimś krześle, to chyba dałabym radę zepchnąć go z niego, i większe rzeczy też przewróciłabym, o wiele większe niż krzesła i stoły... Muszę tylko mieć chwilę na zebranie siły w oczach, żeby 163 potem ją wypchnąć, tę moc, na cokolwiek zechcę, muszę tylko wpatrywać się w to wystarczająco mocno... Muszę się w to wpatrywać bardzo mocno, proszę pani, i wtedy czuję, jak to się zaczyna dziać za moimi oczami, które robią się gorące, zupełnie jakby płonęły, ale to mi wcale nie przeszkadza i... — Uspokój się, moje dziecko, uspokój się — powiedziała pani Miodek. — Dajemy się zbytnio ponieść temu wszystkiemu. — Ale czy nie uważa pani, że to jest interesujące? — O tak, to jest interesujące — odparła pani Mio- 164 dek. — To bardziej niż interesujące. Ale od teraz musimy postępować bardzo ostrożnie, Matyldo. — A dlaczego musimy postępować bardzo ostrożnie, proszę pani? — Ponieważ mamy do czynienia z tajemniczymi siłami, moje dziecko, z siłami, o których nic nie wiemy. Nie sądzę, aby to były złe siły. Pewnie są dobre. Może nawet boskie. Ale niezależnie od tego, jakie one są, traktujmy je ostrożnie. Były to mądre słowa, płynące z mądrych i doświadczonych ust, ale Matylda była zbyt podniecona, by tak na to patrzeć. — Nie rozumiem, dlaczego musimy być takie ostrożne — powiedziała, wciąż podskakując. — Właśnie próbuję ci to wytłumaczyć — odparła pani Miodek. — Mamy do czynienia z czymś nieznanym. To coś niewytłumaczalnego. Najlepiej określa to słowo „zjawisko". Tak, to jest zjawisko. — Ja jestem zjawiskiem? — zapytała Matylda. — Całkiem prawdopodobne, że jesteś — odpowiedziała pani Miodek. — Ale wolałabym, żebyś w tej chwili nie myślała o sobie jako o czymś takim. Myślę, że powinnyśmy same we dwie głębiej zbadać tę sprawę, lecz tym razem musimy traktować wszystko bardzo poważnie. — Chce pani, żebym zrobiła jeszcze trochę? — Kusiło mnie, żeby ci to właśnie zasugerować — odrzekła pani Miodek. — Ach, jak dobrze — ucieszyła się Matylda. — Jestem prawdopodobnie o wiele bardziej wstrząśnięta tym, co zrobiłaś, niż ty sama, i próbuję znaleźć jakieś rozsądne wytłumaczenie — stwierdziła pani Miodek. — Jakie na przykład? — zapytała Matylda. 165 — Na przykład takie, czy to nie ma czegoś wspólnego z tym, że jesteś wyjątkowo jak na swój wiek rozwinięta. — A co to dokładnie znaczy? — zainteresowała się dziewczynka. — Dziecko ponad wiek rozwinięte — wyjaśniła pani Miodek — to takie dziecko, które wykazuje się niezwykłą inteligencją i uczy się o wiele szybciej niż inne dzieci. — I ja taka jestem? — zapytała Matylda. — Oczywiście, że tak. Na pewno zdajesz sobie z tego sprawę. Popatrz na to, jak czytasz i rachujesz. — Chyba ma pani rację — przyznała Matylda. Panią Miodek zdumiewał brak pewności siebie u tego dziecka. — Cały czas się zastanawiam — powiedziała — czy ta niezwykła zdolność, ta umiejętność przenoszenia przedmiotów bez ich dotykania, ma coś wspólnego z twoim bardzo rozwiniętym mózgiem. — Czy chce pani powiedzieć, że nie mam już w głowie miejsca na tak duży mózg i dlatego coś musi się z niej wydostać? — Niezupełnie tak — uśmiechnęła się pani Miodek. — Ale musimy postępować bardzo ostrożnie. Kiedy po raz drugi wywracałaś szklankę, miałaś bardzo osobliwy wyraz twarzy. — Uważa pani, że to może mi wyrządzić krzywdę? — Czułaś się bardzo dziwnie, prawda? — Czułam się cudownie — odparła Matylda. — Przez chwilę lub dwie szybowałam na srebrnych skrzydłach wśród gwiazd, tak jak poprzednio. Ale za drugim razem było o wiele łatwiej. Myślę, że z tym jest tak jak ze wszystkim: im więcej się ćwiczy, tym łatwiej to przychodzi. Pani Miodek szła powoli, aby dziewczynka mogła za 166 nią nadążyć nie drepcząc zbyt szybko. Miasteczko zostało za nimi, na drodze panował spokój. Było jedno z tych złotych jesiennych popołudni, dojrzewały jeżyny, w żywopłotach przebłyskiwały czerwone jagody głogów na mroźną zimę dla ptaków. Po obu stronach stały wysokie drzewa, dęby, jawory i gdzieniegdzie kasztanowce. Pani Miodek, chcąc na chwilę zmienić temat rozmowy, podawała Matyldzie nazwy drzew i uczyła dziewczynkę, jak je rozpoznawać po kształcie liści i wyglądzie kory na pniach. Matylda słuchała uważnie i z zapałem magazynowała te informacje w swoim umyśle. W końcu dotarły do przerwy w żywopłocie po lewej stronie drogi. Była tam bramka zrobiona z pięciu sztachet. — Tędy — powiedziała pani Miodek. Otworzyła bramkę, przepuściła Matyldę i zamknęła za nią furtkę. Szły teraz wąską dróżką, zrytą koleinami. Po obu jej stronach stały wysokie żywopłoty z leszczyny i między liśćmi widać było pęki dojrzałych brązowych orzechów w zielonych czapeczkach. — Wiewiórki wkrótce zaczną je zbierać — powiedziała nauczycielka — i magazynować na czekające je chude miesiące. — Pani tu mieszka? — zapytała Matylda. — Tak — powiedziała pani Miodek, ale nie dodała nic więcej. Matylda nigdy jeszcze nie pomyślała o tym, gdzie może mieszkać pani Miodek. Zawsze uważała ją jedynie za nauczycielkę — osobę, która pojawia się znikąd, uczy w szkole i odchodzi tam, skąd przyszła. Czy którekolwiek z nas, dzieci, zastanawia się, zadaje sobie pytanie, dokąd po szkole idą nauczycielki? — Czy pani mieszka sama? — zapytała Matylda. 167 — Tak — odparła pani Miodek. — Zupełnie sama. Szły wzdłuż głębokich, wypalonych słońcem kolein i trzeba było bardzo uważać, aby nie skręcić sobie nogi. W leszczynie siedziało kilka małych ptaszków. — To domek rolnika — wyjaśniła pani Miodek. — Nie spodziewaj się zbyt wiele. Już prawie do niego dochodzimy. Dotarły do niewielkiej zielonej furtki, do połowy wchłoniętej przez żywopłot z prawej strony i prawie całkowicie schowanej w pochylających się nad nią gałęziach. Pani Miodek zatrzymała się, opierając jedną rękę na furtce i rzekła: — To tu. Tutaj mieszkam. Matylda ujrzała wąziutką ścieżkę prowadzącą do malutkiego domku z cegły. Chatka była tak mała, że wyglądała raczej na domek dla lalek niż na domostwo człowieka. Cegły, z których ją zbudowano, były stare, poobtłukiwane i wyblakłe. Dach pokrywała dachówka z szarego łupku i wystawał z niego jeden mały komin. Od frontu znajdowały się dwa małe okna, nie większe niż jedna strona gazety. I oczywiście nie było tam piętra. Po obu stronach ścieżki kłębiły się pokrzywy, jeżyny i wysoka brązowa trawa. Olbrzymi dąb rzucał cień na chatkę. Jego potężne, rozłożyste gałęzie obejmowały malutki budyneczek, chroniąc go przed resztą świata. Nauczycielka, trzymając rękę na klamce zamkniętej furtki, odwróciła się do Matyldy i powiedziała: — Dylan Thomas napisał kiedyś wiersz, który zawsze sobie przypominam, kiedy idę tą ścieżką. 168 Matylda nie odezwała się. Pani Miodek zaczęła wolno recytować: Nigdy, miła, przenigdy, gdy zaklęta w sen Przez kraj legend i baśni jedziesz w dal i w dal, Nie drzyj na myśl, że wilk w skórze owcy białej Becząc przymilnie, wyjdzie z jamy swej, W chmurze liści, latem od rosy srebrnej, By spalić serce twe w domu wśród lasu róż. Nastąpiła chwila ciszy. Matylda, która jeszcze nie poznała wielkiej poezji romantycznej, była głęboko poruszona. — To jest jak muzyka — wyszeptała. — Bo to jest muzyka — odparła pani Miodek i jakby zawstydzona tym, że wyjawiła tak wielki sekret o sobie, szybko pchnęła bramkę i ruszyła ścieżką. Matylda trzymała się z tyłu. To miejsce trochę ją przerażało. Sprawiało wrażenie nierzeczywistego, nierealnego, fantastycznego i zupełnie nie z tej ziemi. Było jak ilustracja z bajek braci Grimm lub Hansa Andersena. Mógł to być domek, w którym mieszkał biedny drwal z Jasiem i Małgosią, domek, w którym mieszkała babcia Czerwonego Kapturka, mógł to także być domek Siedmiu Krasnoludków i Trzech Misiów i całej reszty. Wyglądał jak wyjęty z bajki. — Chodź, moja droga! — zawołała nauczycielka i Matylda poszła za nią po ścieżce. Wejściowe drzwi były pomalowane łuszczącą się już zieloną farbą i nie było w nich dziurki od klucza. Pani Miodek podniosła po prostu skobel, otworzyła drzwi i weszła do środka. I chociaż nie była wysoka, musiała się nisko 170 ?% schylić przechodząc. Matylda weszła za nią i znalazła się w korytarzu, który wyglądał jak mroczny, wąski tunel. — Możesz przejść do kuchni i pomóc mi przyrządzić herbatę — powiedziała pani Miodek i ruszyła przodem przez ciemny tunel. Kuchnia — o ile można to było nazwać kuchnią — nie była większa od sporej szafy. Znajdowało się w niej jedno 171 J małe okno na tylnej ścianie, a pod nim zlew, nad którym nie było kranów. Do ściany przymocowany był blat, najprawdopodobniej służący do przygotowywania jedzenia, a nad nią szafka. Na blacie stał prymus, garnuszek i pół butelki mleka. — Może byś przyniosła wody, a ja tymczasem rozpalę prymus — poprosiła pani Miodek. — Studnia jest za domem. Weź wiadro. W studni znajdziesz linę. Zaczep wiadro na jej końcu i opuść na dół, tylko sama tam nie wpadnij. Dziewczynka, cokolwiek oszołomiona, wzięła wiadro i poszła z nim do ogrodu za domem. Studnia miała niewielki drewniany daszek i zwykły kołowrót. Lina nikła w ciemnej dziurze bez dna. Matylda wyciągnęła ją i przyczepiła do jej końca pałąk od wiadra, a potem opuszczała 172 je, aż usłyszała plusk i lina zrobiła się wiotka. Pociągnęła w górę i ukazało się wiadro z odrobiną wody. — Czy to wystarczy? — zapytała wnosząc je do domku. — Akurat — odpowiedziała pani Miodek. — Pewnie jeszcze nigdy tego nie robiłaś? — Nigdy — odparła dziewczynka. — Ale to przyjemne. A skąd bierze pani dość wody do kąpieli? — Nie kąpię się — wyjaśniła pani Miodek. — Myję się na stojąco. Przynoszę pełne wiadro wody, podgrzewam ją na tej małej kuchence, rozbieram się i myję się cała. — Naprawdę pani tak robi? — nie dowierzała Matylda. — Oczywiście, że tak — odparła nauczycielka. — Jeszcze nie tak dawno wszyscy biedni ludzie w Anglii myli się w ten sposób. I nawet nie mieli prymusów. Musieli podgrzewać wodę nad ogniem w kominku. — Czy pani jest biedna? — Tak — odparła pani Miodek. — Bardzo biedna. ' " Ir 173 Niebieskawy płomień prymusa głośno szumiał i woda w garnuszku zaczynała już bulgotać. Nauczycielka wyjęła z szafki czajniczek i wsypała do niego troszkę herbaty. Wzięła także mały bochenek ciemnego chleba. Ukroiła dwie cienkie kromki, a potem nabrała trochę margaryny z plastikowego pojemnika i rozsmarowała ją na chlebie. Ona naprawdę jest biedna, pomyślała Matylda. Pani Miodek znalazła tacę i postawiła na niej dwa kubki, dzbanuszek, pół butelki mleka i talerz z dwoma kromkami chleba. — Niestety nie mam cukru — powiedziała. — Nigdy go nie używam. — Nic nie szkodzi — odparła Matylda. Zdawała sobie sprawę z delikatności sytuacji i bardzo starała się nie powiedzieć niczego, co mogłoby zawstydzić nauczycielkę. — Wypijemy ją w salonie — powiedziała pani Miodek, podnosząc tacę i wychodząc pierwsza z kuchni przez wąziutki ciemny tunel. Matylda podążyła za nią, ale w drzwiach zatrzymała się i z osłupieniem rozejrzała się dokoła. „Salon" był mały, kwadratowy i pusty jak więzienna cela. Przez malutkie, nie osłonięte niczym okno we frontowej ścianie wpadało blade światło. Jedynymi przedmiotami w pokoju były dwie odwrócone do góry nogami skrzynki służące za krzesła i trzecia, większa, zamiast stołu. To było wszystko. Na ścianach nie wisiały obrazy, a podłogi z surowych desek nie pokrywały dywany. Sufit był tak nisko, że Matylda podskakując mogłaby go prawie dotknąć koniuszkami palców. Białe ściany pokoju również sprawiały dziwne wrażenie. Kiedy dziewczynka potarła jedną z nich, na jej palcach pozostał biały pył. To było wapno, tani środek używany w oborach, stajniach i kurnikach. 174 Matylda była przerażona. Naprawdę tutaj właśnie mieszkała jej schludna i porządnie ubrana nauczycielka? Tutaj wracała po pracy? To było niewiarygodne. Pani Miodek postawiła tacę na jednej z odwróconych skrzynek. — Siadaj, moja droga, siadaj — powiedziała. — Napijemy się gorącej herbaty. Poczęstuj się chlebem. Obie kromki są dla ciebie. Nigdy nie jem niczego po powrocie do domu. Najadam się podczas obiadu, i to mi wystarcza do następnego rana. Matylda ostrożnie przysiadła na odwróconej skrzynce i bardziej z grzeczności niż z jakiegokolwiek innego powodu wzięła kromkę chleba z margaryną i zaczęła ją jeść. W domu jadłaby grzankę z masłem i dżemem truskawkowym i pewnie dostałaby również kawałek biszkopta na 175 dodatek. Jednak to sprawiało jej większą radość. W tym domu kryła się jakaś tajemnica, wielka tajemnica, nie było co do tego wątpliwości, i Matylda pragnęła odkryć, co to takiego. Pani Miodek nalała herbaty i dodała trochę mleka do obu kubków. Wcale nie wyglądała na zakłopotaną, siedząc na odwróconej skrzynce w pustym pokoju i pijąc herbatę z kubka, który stawiała sobie na kolanie. — Matyldo — zaczęła — bardzo dużo myślałam o tym, co zrobiłaś z tą szklanką. Obdarzona jesteś wielką mocą, moje dziecko, wiesz chyba o tym? — Tak, proszę pani, wiem — odpowiedziała dziewczynka, przeżuwając chleb z margaryną. — O ile mi wiadomo — ciągnęła pani Miodek — jeszcze nikomu na świecie nie udało się zmusić jakiegoś przedmiotu do poruszenia się bez dotykania go, dmuchania na niego lub korzystania z jakiejś pomocy. Matylda przytaknęła, ale nic nie powiedziała. — Byłoby bardzo interesujące stwierdzić — mówiła dalej pani Miodek — jakie są prawdziwe granice twojej mocy. Jestem przekonana, że sądzisz, iż możesz przesunąć dosłownie wszystko, ale ja mam co do tego wątpliwości. — Chciałabym spróbować z czymś naprawdę ogromnym — rzekła Matylda. — A co z odległością? — zapytała pani Miodek. — Czy zawsze musisz być blisko przesuwanego przedmiotu? — Nie wiem tego — przyznała Matylda. — Ale dobrze byłoby to sprawdzić. OPOWIEŚĆ PANI MIODEK — Nie możemy postępować zbyt pochopnie — rzekła pani Miodek. — Wypijmy jeszcze po kubku herbaty. I zjedz tę drugą kromkę chleba. Na pewno jesteś głodna. Dziewczynka sięgnęła po drugi kawałek chleba i zaczęła go powoli jeść. Margaryna wcale nie była taka zła. Matylda miała wątpliwości, czy zorientowałaby się, że to nie masło, gdyby o tym nie wiedziała. — Proszę pani — odezwała się nagle — czy w naszej szkole bardzo źle pani płacą? Pani Miodek podniosła głowę. — Nie tak źle — odparła. — Dostaję mniej więcej tyle samo, co inni. — Ale to i tak musi być bardzo mało, skoro jest pani tak przerażająco biedna — powiedziała Matylda. — Czy wszyscy nauczyciele mieszkają w takich warunkach, bez mebli, prawdziwej kuchni i łazienki? — Nie — odparła sucho pani Miodek. — Ja jestem wyjątkiem. — Pewnie po prostu lubi pani żyć bardzo skromnie — ciągnęła Matylda. — W ten sposób o wiele łatwiej jest sprzątać. Nie ma pani mebli, które trzeba polerować, ani 12 — Matylda 177 tych głupawych bibelotów, z których ciągle trzeba wycierać kurz. A jeśli nie ma się lodówki, nie trzeba chodzić do sklepu, żeby ją mieć czym wypełnić. Odpada ogromnie dużo zakupów. Zauważyła, że twarz pani Miodek ściągnęła się i przybrała bardzo szczególny wyraz. Jej całe ciało zesztywniało, ramiona uniosły się w górę, a usta zacisnęły. Siedziała ściskając obiema dłońmi kubek i wpatrywała się w niego, jakby szukała w nim odpowiedzi na te niezupełnie niewinne pytania. Nastąpiło długie i raczej krępujące milczenie. W ciągu trzydziestu sekund atmosfera w malutkim pokoiku całkowicie się odmieniła — teraz była pełna napięcia. — Bardzo przepraszam, że o to zapytałam — powiedziała Matylda. — To nie moja sprawa. Pani Miodek ocknęła się i ostrożnie postawiła kubek na tacy. 178 — A dlaczego miałabyś nie pytać? — powiedziała. — W końcu musiałaś to zrobić. Jesteś zbyt inteligentna, aby się nad tym nie zastanawiać. Może nawet chciałam, żebyś zapytała. Może właśnie dlatego cię tu zaprosiłam. Jesteś pierwszym gościem, który mnie odwiedza, odkąd się tu przeprowadziłam dwa lata temu. Matylda nie odzywała się. Czuła, jak napięcie w pokoju coraz bardziej rośnie. — Jesteś o wiele mądrzejsza, niżby na to wskazywały twoje lata, moja droga — ciągnęła pani Miodek. — Bardzo mnie to zdumiewa. Chociaż wyglądasz jak dziecko, to tak naprawdę nie jesteś dzieckiem, ponieważ potrafisz rozumować jak dorosły. Można cię chyba nazywać dorosłym dzieckiem, jeśli mnie dobrze rozumiesz. Matylda nadal się nie odzywała. Czekała na to, co nastąpi. — Do dziś — mówiła pani Miodek — nie mogłam z nikim porozmawiać o swoich problemach. Chyba brakowało mi odwagi. Odwagę wybito mi z głowy, kiedy byłam bardzo młoda. Teraz jednak czuję nieodpartą potrzebę opowiedzenia komuś wszystkiego. Wiem, że jesteś jedynie małą dziewczynką, ale jest w tobie jakaś magia. Widziałam to na własne oczy. Matylda zrobiła się czujna. Głos, który słyszała, z pewnością wołał o pomoc. — Napijemy się jeszcze herbaty — powiedziała po chwili nauczycielka. — Chyba jeszcze kropelka została. Matylda przytaknęła. Pani Miodek nalała herbaty do kubków i dodała trochę mleka. Ponownie ujęła kubek obiema dłońmi i siedziała popijając herbatę małymi łyczkami. Zanim się odezwała, panowało dość długie milczenie. 179 — Mogę ci opowiedzieć pewną historię? — Oczywiście — zgodziła się Matylda. — Mam dwadzieścia trzy lata — rozpoczęła pani Miodek. — Mój ojciec był lekarzem w tym miasteczku. Moja matka umarła, kiedy miałam dwa lata. Ojciec ciężko pracował, a ktoś musiał zajmować się domem i mną, więc tato poprosił niezamężną siostrę mojej matki, moją ciotkę, aby się do nas wprowadziła. Zgodziła się i przyjechała. Matylda słuchała bardzo uważnie. — Ile lat miała pani ciotka, kiedy się wprowadziła? — zapytała. — Chyba ze trzy-dzieści — odpowiedziała pani Miodek. — Nienawidziłam jej od samego początku. Ojciec ł^l Jr "dWR^. 'linie zdawał sobie z tego sprawy, bo na ogół nie było go w domu, a kiedy się pojawiał, ciotka zachowywała się zupełnie inaczej. Przerwała na chwilę i upiła herbaty. — Nie mam pojęcia, dlaczego ci to wszystko opowiadam — mruknęła zawstydzona. — Niech pani nie przerywa — rzekła Matylda. — Proszę. — Potem zdarzyła się druga tragedia — powiedziała pani Miodek. — Kiedy miałam pięć lat, nagle umarł mój ojciec. Jednego dnia był, a drugiego już nie. No i zostałam sama z ciotką. Była moją prawną opiekunką i miała nade mną pełną władzę rodzicielską. I w jakiś 180 sobie tylko wiadomy sposób stała się legalną właścicielką domu. — A jak zmarł pani ojciec? — zapytała Matylda. — Ciekawe, że o to pytasz — powiedziała pani Miodek. — Sama byłam za mała, żeby się wtedy nad tym zastanawiać, ale później odkryłam, że okoliczności jego śmierci były dosyć tajemnicze. — Czy było wiadomo, jak zmarł? — zapytała ponownie Matylda. — Niezupełnie — odparła z wahaniem pani Miodek. — Widzisz, nikt nie mógł uwierzyć, że byłby do tego zdolny. Był przecież normalnym i rozsądnym człowiekiem. — Do czego zdolny? — dopytywała się Matylda. — Do samobójstwa. Matylda zamarła. — Zrobił to? — jęknęła. — Na to wyglądało — odparła pani Miodek. — Ale kto wie? — Wzdrygnęła się, odwróciła głowę i wyjrzała przez malutkie okno. — Wiem, co pani myśli — rzekła Matylda. — Uważa pani, że to ciotka go zabiła, ale tak to zrobiła, żeby wyglądało na samobójstwo. — Niczego nie uważam — powiedziała pani Miodek. — Jeśli się nie ma dowodów, nie można o niczym wyrokować. W niewielkim pokoju zaległa cisza. Matylda zauważyła, że dłonie nauczycielki ściskające kubek lekko drżą. — Co się potem stało? — zapytała. — Co się stało, kiedy została pani sama z ciotką? Nie była dobra dla pani? — Dobra? — rzuciła pani Miodek. — To była diablica. 181 Gdy tylko ojciec zszedł jej z drogi, zmieniła się w prawdziwego potwora. Moje życie stało się koszmarem. — I co pani zrobiła? — zapytała dziewczynka. — Nie chcę o tym mówić — rzekła pani Miodek. — To zbyt potworne. Tak się jej bałam, że zaczynałam się trząść, kiedy wchodziła do pokoju. Musisz wiedzieć, że nigdy nie miałam takiego silnego charakteru jak ty. Zawsze byłam nieśmiała i skromna. — Nie miała pani innych krewnych? — zapytała Matylda. — Wujków, ciotek, babć, które by przyjeżdżały w odwiedziny? — O nikim nie wiedziałam — odrzekła pani Miodek. — Moi wszyscy żyjący krewni wyjechali do Australii. — Więc dorastała pani sama w jednym domu z ciotką — stwierdziła Matylda. — Ale chyba chodziła pani do szkoły? — Oczywiście — potwierdziła pani Miodek. — Chodziłam do tej samej szkoły, co ty teraz. Nadal jednak mieszkałam z ciotką. — Pani Miodek przerwała i popatrzyła do pustego kubka. — Chcę ci chyba wytłumaczyć — ciągnęła — że przez te lata zostałam tak zastraszona i zdominowana, że jeśli ciotka wydawała mi jakieś polecenia, nieważne jakie, natychmiast je wykonywałam. W wieku dziesięciu lat stałam się jej niewolnicą. Robiłam wszystko w domu, ścieliłam jej łóżko, prałam i prasowałam jej rzeczy, gotowałam. Nauczyłam się wszystkiego. — Ale chyba komuś się pani żaliła — powiedziała Matylda. — Nie miałam komu — odparła nauczycielka. — Zresztą i tak byłam zbyt przerażona, żeby się komukolwiek żalić. Już ci powiedziałam, że byłam jej niewolnicą. — Czy biła panią? - • ^ 182 — Nie wchodźmy w szczegóły — wymigała się od odpowiedzi pani Miodek. — To po prostu okropne — stwierdziła Matylda. — Chyba płakała pani prawie cały czas? — Tylko wtedy, gdy byłam sama — odpowiedziała pani Miodek. — W jej obecności nie wolno mi było płakać. — A kiedy pani skończyła szkołę, co pani zrobiła? — zapytała Matylda. — Byłam zdolną uczennicą — odrzekła pani Miodek. — Mogłabym pójść na studia. Ale nie było o tym mowy. — Dlaczego nie? — Ponieważ byłam potrzebna do pracy w domu. — A jak została pani nauczycielką? — W Reading jest Studium Nauczycielskie — odparła pani Miodek. — Stąd to tylko czterdzieści minut autobusem. Wolno mi było się tam uczyć, oczywiście pod warunkiem, że codziennie będę wracać prosto do domu, robić pranie, prasować, sprzątać dom i przygotowywać kolację. — Ile miała pani wtedy lat? — Kiedy chodziłam na kursy nauczycielskie, miałam osiemnaście lat — odpowiedziała pani Miodek. — Mogła pani wziąć swoje rzeczy i odejść — zauważyła Matylda. — To byłoby możliwe tylko wtedy, jeśli miałabym pracę — odparła nauczycielka. — I nie zapominaj, że byłam zdominowana przez ciotkę do tego stopnia, że nie odważyłabym się tego zrobić. Nie wyobrażasz sobie, co to znaczy być we władzy kogoś o niezwykle silnej osobowości... zamieniasz się w galaretę. Oto smutna historia mojego życia. ; Myślę, że już dość powiedziałam. — Proszę nie przerywać — poprosiła Matylda. — Je- 183 szcze pani nie skończyła. Jak w końcu udało się pani uciec i zamieszkać w tym śmiesznym małym domku? — To był mój wielki wyczyn — uśmiechnęła się pani Miodek. — Byłam z tego bardzo dumna. — Niech mi pani o tym opowie — poprosiła znowu Matylda. — Kiedy dostałam pracę jako nauczycielka — zaczęła pani Miodek — ciotka powiedziała, że jestem jej winna mnóstwo pieniędzy. Zapytałam, dlaczego. Powiedziała mi wtedy: „Bo karmiłam cię przez te wszystkie lata, kupowałam ci buty i ubrania!" I stwierdziła, że muszę to jej zwrócić oddając całą swoją pensję przez następne dziesięć lat. „Będziesz dostawać ode mnie funta tygodniowo kieszonkowego", powiedziała i załatwiła z władzami szkoły, żeby moja pensja wpływała prosto na jej konto w banku. Kazała mi podpisać odpowiednie papiery. — Trzeba było tego nie robić — powiedziała Matylda. — Pensja była przecież pani biletem do wolności. — Wiem — przyznała pani Miodek. — Ale wtedy, po tym kiedy prawie całe życie byłam jej niewolnicą, nie miałam śmiałości się sprzeciwić. Nadal śmiertelnie się jej bałam. 184 — A w jaki sposób udało się pani uciec? — Aaa — uśmiechnęła się po raz pierwszy nauczycielka. — Zrobiłam to dwa lata temu. To był mój wielki sukces. — Opowie mi pani o tym? — zapytała Matylda. — Wstawałam wcześnie rano, kiedy ciotka jeszcze spała, i szłam na spacer — podjęła pani Miodek. — Pewnego dnia trafiłam na tę malutką chatkę. Była pusta. Dowiedziałam się, że należy do pewnego rolnika, i poszłam do niego. Rolnicy również wstają bardzo wcześnie. Właśnie doił krowy. Zapytałam, czy mogłabym wynająć jego chatkę. „Pani nie może tam mieszkać! — krzyknął. — Tam nie ma żadnych instalacji, bieżącej wody, niczego!" „Ale ja chcę tam mieszkać — odparłam. — Jestem romantyczką. Zakochałam się w tej chatce. Proszę mija wynająć". „Pani oszalała — stwierdził. — Skoro jednak pani nalega, to bardzo proszę. Czynsz wynosi dziesięć pensów tygodniowo". „Oto należność za miesiąc z góry — powiedziałam, dając mu czterdzieści pensów. — I bardzo dziękuję!" — Wspaniale! — zawołała Matylda. — Czyli nagle miała pani własny dom! A jak zdobyła się pani na odwagę, żeby powiedzieć o tym ciotce? — To nie było proste — odparła pani Miodek. — Ale zmusiłam się do tego. Pewnego wieczora, po zrobieniu kolacji, poszłam na górę, spakowałam do kartonu tych kilka rzeczy, które miałam, zeszłam na dół i oznajmiłam, że odchodzę. „Wynajęłam dom" — powiedziałam. Ciotka dostała szału. „Wynajęła dom! — krzyknęła. — Jak możesz myśleć o wynajęciu domu, skoro masz tylko jednego funta tygodniowo?" „Już go wynajęłam" — oświadczyłam. „A za co będziesz kupować sobie jedzenie?" — zapytała. „Poradzę sobie" — wymamrotałam i ruszyłam w kierunku drzwi. 185 — Zrobiła to pani! — zawołała Matylda. — Nareszcie była pani wolna! — Nareszcie byłam wolna — potwierdziła nauczycielka. — Nie umiem ci nawet powiedzieć, jak cudownie się czułam. — I naprawdę udało się pani przeżyć tutaj za funta tygodniowo? — zapytała Matylda. — Oczywiście, że tak — odparła pani Miodek. — Płacę dziesięć pensów czynszu, a reszta akurat wystarcza mi na naftę do prymusa i lampy, na trochę mleka, herbatę, chleb i margarynę. Więcej mi nie potrzeba. I jak już ci powiedziałam, najadam się do syta podczas obiadu w szkole. Matylda popatrzyła na nią z podziwem. Jak niesłychanie odważnych rzeczy dokonała pani Miodek. Nagle w oczach dziewczynki stała się bohaterką. — Ale czy tu nie jest okropnie zimno w zimie? — zapytała. !?';;. .-ii-jw^^u'*.^.' >«?./•--.«. 186 — Mam piecyk naftowy — odpowiedziała nauczycielka. — Nie uwierzyłabyś, jak tu może być przytulnie. — A czy ma pani łóżko? — Tak jakby — powiedziała pani Miodek uśmiechając się. — Ale podobno spanie na twardym jest bardzo zdrowe. Matylda natychmiast zobaczyła bardzo wyraźnie całą sytuację. Pani Miodek potrzebowała pomocy. Nie można było pozwolić, żeby żyła w ten sposób. — Byłoby pani o wiele lepiej — stwierdziła dziewczynka — gdyby rzuciła pani pracę i pobierała zasiłek dla bezrobotnych. — Nigdy bym tego nie zrobiła — oświadczyła pani Miodek. — Uwielbiam uczyć. — A ta pani okropna ciotka pewnie nadal mieszka w pani pięknym starym domu? — Oczywiście — potwierdziła nauczycielka. — Ma dopiero około pięćdziesięciu lat. Jeszcze długo będzie wśród nas. — Czy myśli pani, że pani ojciec chciał, aby ciotka na zawsze została właścicielką domu? — Jestem pewna, że nie — odrzekła pani Miodek. — Rodzice często dają opiekunowi prawo do korzystania z domu przez pewien czas, ale prawie zawsze zapisują go dziecku. Dom staje się jego własnością, kiedy dorasta. — Czyli ten dom należy do pani? — zapytała Matylda. — Nigdy nie odnaleziono testamentu ojca — odparła pani Miodek. — Myślę, że ktoś go zniszczył. . — I nie ma wątpliwości, kto — dodała Matylda. — Nie ma — potwierdziła nauczycielka. — Ale testamentu nie ma, czyli dom automatycznie przechodzi na pani własność — stwierdziła dziewczynka. — Pani jest najbliższą krewną. 187 — Wiem, że jestem — powiedziała pani Miodek. — Ale moja ciotka przedstawiła jakiś dokument podobno sporządzony przez mojego ojca... dokument, z którego wynika, że zostawia dom swojej szwagierce za jej dobroć i opiekę nade mną. Jestem przekonana, że dokument jest fałszywy, ale nikt nie może tego udowodnić. — Nie mogłaby pani spróbować? — zapytała Matylda. — Nie mogłaby pani wynająć dobrego prawnika i walczyć o dom? — Nie mam na to pieniędzy — odparła nauczycielka. — I pamiętaj, że moja ciotka jest bardzo szanowaną osobą w miasteczku. Ma duże wpływy. — A kto to jest? — zapytała Matylda. Pani Miodek zawahała się przez chwilę, a potem powiedziała cicho: — Pani Pałka. .j,. IMIONA — Pani Pałka! — krzyknęła Matylda podskakując wysoko. — Ona jest pani ciotką? Ona panią wychowywała? — Tak — odpowiedziała pani Miodek. — Nie dziwię się, że tak się pani bała! — zawołała Matylda. — Któregoś dnia widziałam, jak na dziedzińcu złapała jedną dziewczynkę za warkocze i przerzuciła ją przez płot! — To jeszcze mało widziałaś — powiedziała pani Miodek. — Po śmierci taty, kiedy miałam pięć i pół roku, kazała mi się samej kąpać. Czasami przychodziła mnie sprawdzić i jeśli uważała, że nie jestem porządnie umyta, wpychała mi głowę pod wodę... Ale lepiej, żebym nie mówiła o tym, co mi robiła. To nam w niczym nie pomoże. Przyszłyśmy tu porozmawiać o tobie, a rozmawiamy cały czas jedynie o mnie. Czuję się jak idiotka. O wiele bardziej interesuje mnie to, co potrafisz zrobić oczami. — Mogę przesuwać przedmioty — odparła Matylda. — Wiem, że mogę. Mogę przepychać różne rzeczy. — A co byś powiedziała na to — powiedziała nauczycielka — żebyśmy przeprowadziły kilka bardzo ostrożnych 189 eksperymentów, aby sprawdzić, jak dużo możesz poruszyć lub przepchnąć? — Jeśli się pani nie pogniewa, to wolałabym nie — odrzekła Matylda. — Chciałabym teraz pójść do domu i przemyśleć wszystko, co usłyszałam. Pani Miodek wstała natychmiast. — Oczywiście — zgodziła się. — Za długo cię tu trzymałam. Twoja mama pewnie już się zaczęła niepokoić. — Ona nigdy się nie niepokoi — uśmiechnęła się dziewczynka. — Ale jeśli pani pozwoli, to chciałabym teraz wrócić do domu. — Idź w takim razie — powiedziała pani Miodek. — Przepraszam, że ci podałam taką niedobrą herbatę. — Wcale nie była niedobra — zaprzeczyła Matylda. — Bardzo mi smakowała. Przeszły razem całą drogę do domu państwa Piołunów \ 190 nie odzywając się ani słowem. Pani Miodek wyczuła, że Matylda życzy sobie tego. Dziewczynka była tak zamyślona, że prawie nie patrzyła, dokąd idzie. Kiedy dotarły do furtki, nauczycielka powiedziała: — Lepiej zapomnij o wszystkim, co ci dzisiaj powiedziałam. — Tego nie obiecuję — odparła Matylda. — Przyrzekam jednak, że nie będę o tym z nikim rozmawiać, nawet z panią. — To by było bardzo rozsądne — pochwaliła dziewczynkę pani Miodek. — Ale nie obiecuję, że przestanę o tym myśleć, proszę pani — dodała Matylda. — Myślałam o tym przez całą drogę do domu i chyba mam pewien pomysł. — Nie wolno ci o tym myśleć — powiedziała pani Miodek. — Postaraj się o tym zapomnieć. — Postaram się, ale przedtem chciałabym zadać pani trzy pytania dotyczące tej sprawy — oznajmiła Matylda. — Czy może pani na nie odpowiedzieć? Nauczycielka uśmiechnęła się. Ta malutka dziewczyne-czka przejmuje nagle kontrolę nad jej kłopotami. — To zależy od tego, jakie to będą pytania — odparła. — Po pierwsze — rzekła Matylda — jak pani Pałka zwracała się w domu do pani ojca? — Mówiła do niego „Magnusie" — odparła pani Miodek. — Tak miał na imię. — A jak pani ojciec zwracał się do pani Pałki? — Ma na imię Agata — odpowiedziała nauczycielka. — I tak się do niej zwracał. — I ostatnie pytanie — rzekła Matylda — jak ojciec i ciotka zwracali się do pani w domu? — Mówili do mnie „Winiu" — odparła pani Miodek. 191 Matylda przez chwilę zastanawiała się nad tymi odpowiedziami. — Jeszcze tylko sprawdzę, czy dobrze zapamiętałam — oświadczyła. — W domu pani ojciec był Magnusem, pani Pałka Agatą, a pani Winią. Nie mylę się? — Zgadza się — potwierdziła pani Miodek. — Dziękuję pani — odparła Matylda. — Teraz już nikomu o tym nie wspomnę. Pani Miodek zastanawiała się, co też może się dziać w głowie tego dziecka. — Tylko nie rób niczego niemądrego — powiedziała. Matylda roześmiała się i pobiegła ścieżką do wejściowych drzwi krzycząc po drodze: — Do widzenia pani! I bardzo dziękuję za herbatę! - ,rt • i v' i ,'• . PRÓBY Dom jak zwykle był pusty. Ojciec nie wrócił jeszcze z pracy, matka nie wróciła z bingo, a brat mógł być wszędzie. Matylda poszła do salonu i otworzyła szufladę kredensu, w której ojciec trzymał pudełko cygar. Wyjęła jedno, zaniosła je do swojego pokoju na górze i zamknęła za sobą , drzwi. A teraz próby, powiedziała sobie. Plan pomocy dla pani Miodek wspaniale rozwijał się w jej głowie. Miała już opracowane szczegóły, ale wszystko będzie zależało od tego, czy potrafi zrobić siłą swoich oczu jedną szczególną rzecz. Wiedziała, że nie da rady tego zrobić od razu, ale była przekonana, że po żmudnych ćwiczeniach w końcu jej się uda. Cygaro miało być podstawą tych ćwiczeń. Może było nieco grubsze, niżby chciała, ale wagę miało mniej więcej odpowiednią. W pokoju Matyldy znajdowała się mała toaleta, na której leżały szczotka do włosów i grzebień oraz dwie książki z biblioteki. Przesunęła te rzeczy na jedną stronę, a cygaro położyła na środku. Odeszła i usiadła na skraju łóżka. Była w tej chwili mniej więcej trzy metry od cygara. Usadowiła się wygodnie i zaczęła się koncentrować. Tym razem bardzo szybko poczuła w głowie elektryczność 13 — Matylda 193 zbierającą się za oczami. Oczy stały się gorące i miliony malutkich, niewidzialnych rąk zaczęły wysuwać się w kierunku cygara. — Rusz się! — szepnęła i prawie natychmiast owinięte pośrodku czerwono-złotą banderolą cygaro potoczyło się po toaletce i spadło na dywan. Spodobało się to Matyldzie. Jak szybko poszło tym razem! I jak łatwo! Przeszła przez pokój, podniosła cygaro i ponownie ułożyła je na toaletce. Teraz coś trudniejszego, pomyślała. Jeśli mogę je przepchnąć, to pewnie mogę je też podnieść? Muszę koniecznie nauczyć się je podnosić. Muszę nauczyć się je podnosić i utrzymywać w powietrzu. Takie cygaro wcale nie jest ciężkie. - ra/l 194 Usiadła na łóżku i znowu zaczęła się koncentrować. Łatwo jej teraz było zgromadzić moc za oczami. To jak naciskanie spustu w mózgu, pomyślała. — Unieś się! — szepnęła. — Unieś się! Unieś! Na początku cygaro tylko się potoczyło, ale Matylda nie rezygnowała i w końcu uniosła powoli jeden koniec do góry. Kolosalnym wysiłkiem udało jej się utrzymać cygaro w powietrzu przez jakieś dziesięć sekund. Potem opadło. — Uff! — jęknęła. — Udaje mi się! Zaczyna mi się udawać! 195 Ćwiczyła przez następną godzinę i wreszcie udało jej się siłą wzroku unieść całe cygaro na wysokość piętnastu centymetrów i utrzymać w powietrzu przez całą minutę. Potem nagle poczuła się tak wyczerpana, że rzuciła się na łóżko i zasnęła. Tak ją znalazła wieczorem matka. — Co ci się stało? — zapytała budząc ją. — Jesteś chora? Matylda rozejrzała się wokół. — Nie jestem — odparła. — Nic mi nie jest. Byłam tylko trochę zmęczona. Od tamtej pory codziennie po szkole zamykała się w pokoju i ćwiczyła z cygarem. Wkrótce wszystko zaczęło wy- nbi; 196 chodzić w cudowny sposób. Sześć dni później, wieczorem w środę, Matylda potrafiła nie tylko unieść cygaro w powietrze, ale także poruszać nim tak, jak chciała. To było wspaniałe. — Umiem to zrobić! — krzyknęła. — Naprawdę umiem! Mogę unieść siłą wzroku cygaro i przesuwać je tu i tam w powietrzu! Teraz musiała już tylko wcielić swój plan w życie. .? . i CUD TRZECI .,,- r, i Następnego dnia był czwartek i jak wiedziała cała klasa, był to dzień, w którym dyrektorka prowadziła pierwszą lekcję po obiedzie. Rano pani Miodek powiedziała dzieciom: — Nie wszyscy z was byli zadowoleni, kiedy pani dyrektor prowadziła lekcję poprzednim razem, spróbujmy więc dziś być wyjątkowo ostrożni i mądrzy. Eryku, jak tam twoje uszy po ostatnim spotkaniu z panią Pałką? — Rozciągnęła mi je — odpowiedział Eryk. — Ale mama cieszy się, że są większe, niż były. — A ty, Rupercie? — zapytała pani Miodek. — Dobrze, że nie straciłeś w ostatni czwartek włosów. — Ale głowa mnie bardzo po tym bolała — stwierdził Rupert. Nauczycielka zwróciła się do Nikusia: — Nie próbuj być za sprytny przy pani dyrektor. W zeszłym tygodniu byłeś trochę bezczelny. — Nienawidzę jej — oświadczył Nikuś. — Staraj się tego nie okazywać — poradziła pani Miodek. — To się nie opłaca. v« — Żałuję, że nie jestem dorosły — powiedział Nikuś. — Znokautowałbym ją. 198 — Nie sądzę, by ci się to udało — rzekła nauczycielka. — Nikt jej jeszcze nie dał rady. — Z czego pani dyrektor będzie nas dziś odpytywać? — zapytała jakaś mała dziewczynka. — Z pewnością z tabliczki mnożenia przez trzy — odparła pani Miodek. — Przez ostatni tydzień tego właśnie mieliście się nauczyć. Po obiedzie dzieci wróciły do klasy. Pani Miodek stała przy ścianie z boku. Wszyscy siedzieli w milczeniu, czekając na dyrektorkę. Kiedy Pałka w kitlu i zielonych bryczesach wkroczyła do klasy, podeszła prosto do dzbanka z wodą, podniosła go za ucho i zajrzała do środka. — Cieszę się — powiedziała — że tym razem w mojej wodzie do picia nie ma żadnych obrzydliwych stworów. Bo gdyby tam były, coś wyjątkowo nieprzyjemnego spotkałoby wszystkich z tej klasy. Nie wyłączając pani, pani nauczycielko. Klasa milczała w napięciu. Po poprzednim spotkaniu z dyrektorką nikt nie miał zamiaru ryzykować. — No dobrze — zadudniła Pałka. — Zobaczmy, jak dobrze znacie tabliczkę mnożenia przez trzy. Albo, inaczej to ujmując, zobaczmy, jak kiepsko pani Miodek nauczyła was tabliczki mnożenia przez trzy. — Dyrektorka stała na środku klasy, z nogami szeroko rozstawionymi, z rękami wspartymi na biodrach i patrzyła wrogo na panią Miodek, która cicho stanęła z boku. Matylda siedziała bez ruchu w drugiej ławce i wszystko bacznie obserwowała. — Ty! — wrzasnęła Pałka, wskazując grubym paluchem na chłopca o imieniu Wilfred, siedzącego w pierwszej ławce z prawej strony. — Wstań! — ryknęła na niego. Wilfred wstał. 199 — Wyrecytuj do tyłu tabliczkę mnożenia przez trzy! — szczeknęła Pałka. — Do tyłu? — wyjąkał Wilfred. — Ale ja się nie nauczyłem do tyłu. — No i proszę! — zakrzyknęła z triumfem Pałka. — Znowu nic nie umiecie! Dlaczego przez ostatni tydzień niczego ich pani nie nauczyła?! — wrzasnęła do pani Miodek. — To nieprawda, pani dyrektor — zaprzeczyła wychowawczyni. — Wszystkie dzieci nauczyły się tabliczki mnożenia przez trzy. Ale nie widzę powodu uczenia ich mówienia jej do tyłu. Uczenie czegokolwiek do tyłu mija się z celem. W życiu najważniejsze jest to, żeby iść do przodu. Ośmielę się zapytać, czy nawet pani potrafi szybko przelite-rować do tyłu na przykład takie słowo jak „niedobry". Bardzo w to wątpię. — Niech pani nie będzie arogancka! — warknęła Pałka i odwróciła się do nieszczęsnego Wilfreda. — No, mój chłopcze — powiedziała — odpowiedz mi na takie pytanie: jeśli mam siedem jabłek, siedem pomarańczy i siedem bananów, to ile razem mam owoców? Pośpiesz się. Na co czekasz? Odpowiadaj! — Ale to jest dodawanie! — krzyknął Wilfred. — To nie jest tabliczka mnożenia przez trzy! — Ty skończony idioto! — wrzasnęła Pałka. — Ty ropiejący wrzodzie! Ty zapchlony grzybie! To jest tabliczka mnożenia przez trzy! Masz trzy grupy owoców, w każdej grupie po siedem. Trzy razy siedem to dwadzieścia jeden. Nie widzisz tego, ty smrodzie? Dam ci jeszcze jedną szansę. Mam osiem muchomorów, osiem borowików i osiem purchawek takich jak ty. Ile grzybów mam razem? Odpowiadaj! 200 Biedny Wilfred zupełnie stracił głowę. — Sekundę! — zawołał. — Proszę, niech pani poczeka! Muszę dodać osiem muchomorów, osiem borowików... — zaczął liczyć na palcach. — Ty zapyziały ropniu! — ryknęła Pałka. — Ty zawszony robaku! To nie jest dodawanie! To jest mnożenie! Odpowiedź brzmi: trzy ósemki! Albo może osiem trójek? Powiesz mi to, ty parszywy kabanosie? Tylko się pośpiesz! Ale Wilfred był już zbyt przerażony i skołowany, żeby cokolwiek powiedzieć. Pałka dopadła go dwoma krokami i za pomocą jakiejś niesamowitej sztuczki gimnastycznej, a może to było judo lub karate, podcięła stopą nogi chłopca tak, że wyleciał 201 w powietrze i zrobił salto. W połowie obrotu złapała go za kostkę i trzymała dyndającego głową w dół, jak oskubaną kurę u rzeźnika. — Osiem trójek! — wrzasnęła, wymachując Wilfredem z boku na bok. — Osiem trójek to to samo, co trzy ósemki, a trzy razy osiem to dwadzieścia cztery! Powtórz! W tej samej chwili Nikuś siedzący w drugim końcu klasy zerwał się z miejsca i wskazując palcem na tablicę wrzasnął: — Kreda! Kreda! Patrzcie na kredę! Sama się rusza! Wrzeszczał tak histerycznie, że wszyscy, nie wyłączając Pałki, spojrzeli na tablicę. Kawałek kredy unosił się w powietrzu. — To coś pisze! — darł się Nikuś. — Kreda coś pisze! I rzeczywiście pisała. 202 — A to co znowu?! — ryknęła Pałka. Widok własnego imienia napisanego niewidzialną ręką wstrząsnął nią wyraźnie. Upuściła Wilfreda na podłogę i wrzasnęła: , — Kto to robi? Kto to pisze? Kreda pisała dalej: Wszyscy w klasie usłyszeli stęknięcie, które wydobyło się z ust Pałki. — Nie! — krzyknęła. — To niemożliwe! To nie może być Magnus! 203 Pani Miodek spojrzała na Matyldę. Dziewczynka siedziała w ławce wyprostowana jak struna, głowę trzymała sztywno, usta miała ściśnięte, a jej oczy błyszczały jak dwie gwiazdy. Na tablicy ukazał się kolejny napis: A 1 moje I Kreda znowu zaczęła pisać: mt>\1) Win} je Z jakiegoś powodu wszyscy nagle spojrzeli na Pałkę. Jej twarz zrobiła się biała jak śnieg, a usta otwierały się i zamykały jak pysk halibuta wyjętego z wody. 204 Kreda zawisła na chwilę w powietrzu i upadła na podłogę, przełamując się na pół. Wilfred, któremu udało się już powrócić na swoje miejsce w pierwszej ławce, wrzasnął nagle: i — Pani Pałka się przewróciła! Pani Pałka upadła! :;: Była to tak sensacyjna wiadomość, że cała klasa zerwała się na równe nogi. I rzeczywiście, dyrektorka leżała rozciągnięta na plecach, jakby czekając, aż ją wyliczą. Pani Miodek podbiegła i uklękła przy powalonej ol-brzymce. — Zemdlała! — krzyknęła. — Niech ktoś natychmiast przyprowadzi pielęgniarkę! 205 Troje dzieci wybiegło z klasy, aby sprowadzić pomoc, a Nikuś, zawsze gotów do działania, zerwał się i złapał za dzbanek pełen wody. — Tato powiedział, że zimna woda to najlepszy sposób na ocucenie kogoś, kto zemdlał — oświadczył i wylał całą zawartość dzbanka prosto na głowę Pałki. Matylda nadal siedziała nieruchomo w ławce. Czuła się dziwnie podekscytowana. Jakby dotknęła najdalszego 206 punktu w kosmosie, najodleglejszej gwiazdy. Czuła cudowną moc gromadzącą się za oczami, buzującą w czaszce jak gorący płyn. Oczy aż parzyły, tak gorące nie były jeszcze nigdy. Wszystko poszło tak prosto. Miała wrażenie, że nic nie zrobiła. Do klasy wpadła szkolna pielęgniarka, a za nią pięciu nauczycieli, trzy panie i dwóch panów. — A niech mnie, ktoś ją w końcu znokautował! — 207 krzyknął śmiejąc się jeden z nauczycieli. — Gratuluję pani! — zwrócił się do pani Miodek. — Kto oblał ją wodą? — zapytała pielęgniarka. — Ja — oświadczył z dumą Nikuś. — Bardzo dobrze — powiedział drugi nauczyciel. — Czy mamy przynieść więcej wody? — Dajcie spokój — odrzekła pielęgniarka. — Trzeba ją przenieść do gabinetu lekarskiego. Pięcioro nauczycieli i pielęgniarka uniosło ogromne ciało dyrektorki i chwiejąc się wyniosło ją z klasy. Pani Miodek zwróciła się do dzieci: — Chyba lepiej będzie, jeśli wyjdziecie na dziedziniec i pobawicie się do następnej lekcji. Potem obróciła się, podeszła do tablicy i dokładnie starła z niej wszystkie napisy. Dzieci zaczęły wybiegać z klasy. Matylda chciała się do nich przyłączyć, ale kiedy przechodziła obok pani Miodek, zatrzymała się na chwilę i ich oczy się spotkały. Nauczycielka podbiegła do dziewczynki i uściskała ją ze wszystkich sił. JJt! NOWY DOM •>' Nieco później tego samego dnia rozeszła się plotka, że dyrektorka odzyskała świadomość, a potem z zaciśniętymi ustami i zupełnie biała na twarzy wymaszerowała z budynku. Nazajutrz nie pokazała się w szkole. Podczas przerwy obiadowej pan Kapelutek, zastępca dyrektorki, zadzwonił do niej do domu, aby zapytać, czy dobrze się czuje. Nikt nie odebrał telefonu. Po lekcjach pan Kapelutek postanowił dokładnie zbadać sprawę i poszedł do domu pani Pałki znajdującego się na skraju miasteczka. Był to uroczy, ukryty w lasach za wzgórzami georgiański domek z cegły zwany Czerwonym Domem. Zadzwonił do drzwi. Nikt nie odpowiedział. Zapukał głośno. Nikt nie odpowiedział. Zawołał: — Jest tam kto? Nikt nie odpowiedział. « Nacisnął klamkę i ku jego zdziwieniu drzwi okazały się otwarte. Wszedł do środka. ; ^; r '?? '?'!'. - ?-?? W domu panowała cisza, nie było nikdgOiPan Kapelu- 14 — Matylda 209 tek wszedł na górę do sypialni. Wszystko wyglądało normalnie, ale kiedy zaczął otwierać szuflady i zaglądać do szaf, stwierdził, że nie ma ubrań, bielizny ani butów. Dała nogę, powiedział do siebie pan Kapelutek i poszedł zawiadomić władze szkolne o zniknięciu dyrektorki. Następnego ranka pani Miodek otrzymała z miejscowej kancelarii prawniczej list polecony informujący ją, że testament jej zmarłego ojca, doktora Miodka, znalazł się w tajemniczy sposób. Dokument stwierdzał, że od śmierci ojca jest prawowitą właścicielką znajdującej się na skraju miasteczka nieruchomości znanej pod nazwą Czerwonego Domu, do niedawna zajmowanej przez panią Agatę Pałkę. Z dokumentu wynikało także, że oszczędności całego życia doktora Miodka, które na szczęście leżały bezpiecznie zdeponowane w banku, również zostały zapisane córce. A z listu wynikało, że jeśli pani Miodek zechciałaby skontaktować się z kancelarią, nieruchomość i pieniądze natychmiast zostaną przeniesione na nią. Pani Miodek zrobiła to i już po kilku tygodniach przeniosła się do Czerwonego Domu, w którym się wychowała i w którym szczęśliwie znajdowały się jeszcze rodzinne meble i obrazy. Od tej pory Matylda każdego popołudnia po szkole była tam mile widzianym gościem. Między nauczycielką i małą dziewczynką zaczęła nawiązywać się serdeczna przyjaźń. W szkole również zaszły poważne zmiany. Kiedy tylko okazało się, że Pałka zniknęła ze sceny, pan Kapelutek został mianowany dyrektorem. Wkrótce potem Matylda została przeniesiona do ostatniej klasy, której wychowawczyni szybko spostrzegła, że dziewczynka jest dokładnie tak niezwykle inteligentna, jak twierdziła jej nauczycielka. Kilka tygodni później pewnego wieczora po szkole Ma- 210 tylda piła w kuchni Czerwonego Domu herbatę z gospodynią. Nagle odezwała się: — Przydarzyło mi się coś dziwnego, proszę pani. — Opowiedz mi o tym — poprosiła pani Miodek. — Dziś rano — zaczęła Matylda — spróbowałam dla zabawy poruszyć coś oczami i nie mogłam. Nic się nie ruszyło. Nie czułam ciepła zbierającego mi się za oczami. Moc zniknęła. Myślę, że zupełnie ją straciłam. Pani Miodek posmarowała masłem kromkę ciemnego chleba i dodała odrobinę dżemu truskawkowego. — Spodziewałam się tego — powiedziała. — Spodziewała się pani? Dlaczego? — zdziwiła się Matylda. — To tylko domysły — odparła pani Miodek — ale powiem ci, co o tym sądzę. Kiedy byłaś w mojej klasie, nie miałaś nic do roboty, niczego, z czym mogłabyś się zmierzyć. Twój mózg był straszliwie sfrustrowany. W twojej głowie potwornie gotowało się i wrzało. Energia, która 211 była tam uwięziona, nie mogła znaleźć ujścia i dlatego w jakiś sposób mogłaś miotać ją oczami i poruszać przedmioty. Ale teraz sytuacja się zmieniła. Jesteś w najwyższej klasie, współzawodniczysz z dziećmi dwa razy starszymi od ciebie i całą energię umysłu zużywasz w szkole. Twój mózg po raz pierwszy musi się wysilać, męczyć i naprawdę pracować. To oczywiście tylko teoria, może niemądra, ale moim zdaniem nie jest zbyt daleka prawdy. — Cieszę się, że tak się to skończyło — oznajmiła Matylda. — Nie chciałabym wieść życia cudotwórczym. — Zrobiłaś już dość — stwierdziła pani Miodek. — Nadal nie mogę uwierzyć, że sprawiłaś, iż to wszystko się stało. Dziewczynka siedziała na wysokim stołku w kuchni i powoli jadła chleb z dżemem. Uwielbiała te popołudnia z panią Miodek. Doskonale czuła się w jej obecności. Obie rozmawiały ze sobą jak równy z równym. — Czy wiedziała pani — odezwała się nagle Matylda — że serce myszy bije sześćset pięćdziesiąt razy na minutę? — Nie wiedziałam — odparła z uśmiechem pani Miodek. — To fascynujące. Gdzie o tym przeczytałaś? — W książce z biblioteki — odpowiedziała Matylda. — I bije tak szybko, że nawet nie słychać poszczególnych uderzeń. To pewnie brzmi jak bzyczenie. — Pewnie tak — potwierdziła nauczycielka. •* — A czy wie pani, jak szybko bije serce jeża? — zapytała Matylda. i — Nie wiem, powiedz mi — uśmiechnęła się pani Mio-' dek. :;; — Nie tak szybko jak myszy — rzekła Matylda. — Tylko trzysta razy na minutę. Ale i tak nie przypuszczałaby •? 212 pani, że bije tak szybko, przecież to bardzo powolne zwierzę, prawda? — Oczywiście, że nigdy bym nie przypuszczała — odparła pani Miodek. — Powiedz mi coś jeszcze. — Koń — rzekła Matylda. — Jego serce bije bardzo powoli. Tylko czterdzieści razy na minutę. To dziecko, pomyślała nauczycielka, interesuje się wszystkim. Kiedy się z nią jest, nie można się nudzić. Posiedziały jeszcze przez ponad godzinę w kuchni rozmawiając, a potem Matylda powiedziała dobranoc i poszła do domu rodziców, co jej zajęło mniej więcej osiem minut. Gdy dotarła do furtki, zobaczyła wielkiego czarnego mercedesa zaparkowanego przed domem. Nie zwróciła na niego specjalnej uwagi. Przed domem ojca bardzo często parkowały dziwne samochody. Kiedy jednak Matylda weszła do domu, ujrzała kompletny chaos. Matka i ojciec w amoku wpychali ubrania i inne rzeczy do walizek. — Co tu się dzieje? — krzyknęła Matylda. — Tato, co się dzieje? — Wyjeżdżamy — odpowiedział pan Piołun nie podnosząc głowy. — Za jakieś pół godziny musimy jechać na lotnisko, więc się lepiej spakuj. Twój brat czeka na górze gotów do wyjazdu. Ruszaj się! Na co czekasz?! — Wyjeżdżamy? :— zawołała Matylda. — A dokąd? — Do Hiszpanii — odparł ojciec. — Tam jest lepszy klimat niż w tym zawszonym kraju. — Do Hiszpanii? — przeraziła się Matylda. — Ale ja nie chcę jechać do Hiszpanii! Mnie się tu podoba. Kocham swoją szkołę! — Rób, co ci każą — przerwał jej ojciec. — I bez ciebie mam dość kłopotów! — Ale tato... — zaczęła Matylda. 213 — Zamknij się! — wrzasnął ojciec. — Wyjeżdżamy za pół godziny! Nie mam zamiaru spóźnić się na samolot! — A na jak długo wyjeżdżamy, tato? — zawołała Matylda. — Kiedy wracamy? — Na zawsze — wyjaśnił ojciec. — A teraz zjeżdżaj! Jestem zajęty! Matylda odwróciła się i wyszła przez otwarte drzwi wejściowe. Kiedy tylko znalazła się na drodze, zaczęła biec. Skierowała się prosto z powrotem do domu pani Miodek. Biegła alejką i nagle zobaczyła nauczycielkę stojącą wśród róż i przycinającą je sekatorem. Pani Miodek usłyszała 214 I ;.,.*- odgłos kroków Matyldy pędzącej po żwirze i kiedy dziewczynka podbiegła do niej, wyprostowała się i wyszła na ścieżkę. — Co takiego się stało? — zapytała. Matylda stała przed nią bez tchu. Całą jej twarz oblała purpura. — Wyjeżdżają! — krzyknęła. — Zwariowali, pakują walizki i wyjeżdżają za pół godziny do Hiszpanii! — Kto? — zapytała cichutko pani Miodek. — Mama, tato i mój brat Michał! Powiedzieli, że mam jechać z nimi! — Na wakacje? — zapytała pani Miodek. — Na zawsze! — krzyknęła Matylda. — Tato powiedział, że nigdy już nie wrócimy! Nastąpiła krótka cisza, po czym pani Miodek stwierdziła: — Wcale mnie to nie dziwi. -— To znaczy, że wiedziała pani, że wyjeżdżają? — zapytała Matylda. — I nie powiedziała mi pani? — Nie, kochanie — odrzekła pani Miodek. — Nie wiedziałam, że wyjeżdżają. Ale ta wiadomość wcale mnie nie zaskakuje. — Dlaczego?! — zawołała Matylda. — Niech mi pani powie! — Nadal nie mogła złapać oddechu z wyczerpania i oszołomienia. — Ponieważ twój ojciec — wyjaśniła pani Miodek — należy do bandy kanciarzy. Wszyscy w miasteczku o tym wiedzą. Jest prawdopodobnie odbiorcą samochodów kradzionych w całym kraju. Siedzi w tym po uszy. Matylda wpatrywała się w nią z otwartymi ustami. Pani Miodek ciągnęła: .; — Kradzione samochody przyprowadzano do warsz- 216 tatu twojego ojca, a on zmieniał tablice rejestracyjne, prze-malowywał karoserie na inny kolor i robił wszystko, co trzeba. Teraz pewnie ktoś doniósł i policja się do niego dobiera, więc ucieka do Hiszpanii, gdzie nie mogą mu nic zrobić. Od lat wysyłał tam pieniądze, które tylko czekają na jego przyjazd. Stały na trawniku przed uroczym starym domem z czerwonej cegły, pokrytym wypłowiałą czerwoną dachówką, z której wyrastały wysokie kominy. Pani Miodek nadal trzymała sekator w dłoni. Był ciepły, jesienny wieczór. Gdzieś blisko śpiewał kos. : , '?: ? '- ?' ? :-: '' 217 — Nie chcę z nimi jechać! — krzyknęła nagle Matylda. — Nie pojadę z nimi! — Niestety musisz — odparła nauczycielka. — Ja chcę mieszkać tu z panią! — zawołała Matylda. — Proszę mi pozwolić zamieszkać razem ze sobą! — Obawiam się, że to niemożliwe — westchnęła pani Miodek. — Nie możesz opuścić rodziców tylko dlatego, że tak chcesz. Mają prawo zabrać cię ze sobą. — A jeśli się zgodzą? — zapaliła się dziewczynka. — A jeśli powiedzą, że mogę z panią zostać? Czy wtedy pozwoli mi pani tutaj zostać? — Tak. To byłoby wspaniale — cicho odrzekła nauczycielka. — Na pewno się zgodzą! — krzyknęła Matylda. — Obchodzę ich tyle, co zeszłoroczny śnieg! — Nie tak szybko — przerwała jej pani Miodek. — Właśnie musimy szybko! — zawołała Matylda. — Za chwilę wyjeżdżają! Chodźmy! — Chwyciła panią Miodek za rękę. — Błagam, niech pani pójdzie ze mną i ich poprosi! Ale musimy się śpieszyć! Musimy biec! Po chwili biegły już razem alejką, Matylda przodem, ciągnąc panią Miodek za rękę. Był to dziki i wspaniały sprint przez miasteczko. Kiedy dobiegły do domu rodziców Matyldy, wielki czarny mercedes nadal stał na podjeździe, a pan i pani Piołunówie oraz brat Matyldy uwijali się wokół niego jak mrówki, wpychając do środka walizki. 218 219 — Tato, mamo! — krzyknęła Matylda, z trudem łapiąc powietrze. — Nie chcę z wami jechać! Chcę zostać tutaj i mieszkać z panią Miodek, ale ona powiedziała, że mogę to zrobić tylko za waszą zgodą! Błagam, powiedzcie „tak"! Tato, powiedz „tak"! Powiedz „tak", mamo! Ojciec odwrócił się i spojrzał na panią Miodek. — To pani jest tą nauczycielką, która przyszła kiedyś do mnie? — zapytał i powrócił do wpychania walizek do auta. — Ta musi zostać na tylnym siedzeniu — powiedziała do niego żona. — W bagażniku nie ma już miejsca. — Bardzo chętnie zajmę się Matyldą — rzekła pani Miodek. — Będę się nią troskliwie opiekować, proszę pana, i wezmę wszystkie płatności na siebie. Nie będzie to państwa kosztować ani pensa. Ale nie wezmę jej, jeśli państwo się nie zgodzą. — Słuchaj, Heniu — powiedziała matka, wpychając walizkę na tylne siedzenie. — Może pozwólmy jej zostać, jeśli sama tego chce. Będziemy mieli o jedno mniej na głowie. — Nie możemy się spóźnić na samolot. Jeśli chce zostać, to niech zostaje. Bardzo proszę — rzucił ojciec. Matylda wskoczyła w ramiona nauczycielki i przytuliła się do niej. Pani Miodek odwzajemniła uścisk. Po *\ chwili matka, ojciec i brat 220 siedzieli już w samochodzie. Brat pomachał na pożegnanie przez okno, ale rodzice nawet nie raczyli się obejrzeć. Pani Miodek ściskała dziewczynkę w ramionach i żadna z nich nie odezwała się ani słowem, kiedy wielki czarny samochód ruszał z piskiem opon i na zawsze znikał w oddali. WEJSKA BIBLIOTEKA PUBLICZNA im. H. Sienkiewicza 05-800 w Pruszkowie, ul. K. Puchafka 8 (el. 58-88 91 Filia »r 2 Wypożyczalnia dla dzieci SPIS TREŚCI Miłośniczka książek 7 Pan Piołun i samochody 21 Kapelusz i superklej 28 Duch 36 Rachunki 46 Platynowy blondyn 53 Pani Miodek 62 -CIAJO .Ha Rodzice 84 Rzut młotem 94 Tort 109 Lawenda 124 Wizytacja 131 Pierwszy cud 147 Drugi cud 156 Domek Pani Miodek Opowieść pani Miodek Imiona 189 Próby 193 Cud trzeci 198 Nowy dom 209 163. 177 Polecamy książki ROALDA DAHLA Zmarły w 1990 roku RoałdDahl był uważany za najwybitniejszego współczesnego twórcę literatury dziecięcej; jego książki przetłumaczono na większość języków świata. W Polsce ukazały się m.in. „Wspaniały Pan Lis", ,,Wielkomiłud", ,,Głuptakowie", „Jakubek i brzoskwinia olbrzymka". Wydane w 1983 roku „Czarownice" i opublikowana w 1988 roku „Matylda" zdobyły tytuły najlepszych powieści dziecięcych roku. Wiecie 1996 roku na ekrany kin weszła hollywoodzka superprodukcja nakręcona na podstawie „Matyldy"; reżyserem, a zarazem odtwórcą jednej z głównych ról w filmie jest Danny de Vito. CZAROWNICE Choć czarownice można spotkać na co dzień, niełatwo je jednak rozpoznać. Nie latają przecież na miotłach i nie mają haczykowatych nosów — wyglądają zupełnie niewinnie. Mały chłopiec wpada na trop szatańskiego spisku czarownic, które za pomocą magicznego eliksiru zamierzają zamienić wszystkie dzieci w myszy. Wraz ze swoją ekscentryczną babcią będzie próbował pokrzyżować ich plany... KAROL I FABRYKA CZEKOLADY Karol nie może uwierzyć we własne szczęście, kiedy znajduje złoty los do najwspanialszej na świecie fabryki czekolady pana Williego Wonki. KAROL I WIELKA SZKLANA WINDA Karol wraz z rodziną i panem Wonką wsiadają do niezwykłej windy, która potrafi jeździć we wszystkie strony świata. Niespodziewanie cała grupa znajdzie się na orbicie okołoziemskiej, gdzie musi odeprzeć atak kosmicznych potworów. MAGICZNY PALEC Bohaterką książki jest dziewczynka z magicznym palcem. Gdy ktoś ją zezłości lub uczyni jej krzywdę, z palca wyskakuje iskra elektryczna i... ową osobę spotyka coś przykrego, a zarazem bardzo śmiesznego.