Harry Harrison

Młot i Krzyż
Część pierwsza - Thrall

The Hammer And The Cross
Przełożył Piotr Szarota
Wydanie oryginalne: 1993
Wydanie polskie: 1995
Qui credit in Filium, habet vitam aeternam; qui autem incredulus 
est Filio, non videbit vitam, sed ira Dei manet super eum.
Kto wierzy w Syna, ma żywot wieczny, kto zaś nie słucha Syna, 
nie ujrzy żywota, lecz gniew Boży ciąży na nim.
- Ewangelia Św. Jana, 3:36
Angusta est domus: utrosque tenere non potent. Non vult rex 
celestis cum paganis et perditis nominetenus regibus communionem 
habere; quia rex ille aeternus regnat in caelis, ille paganus perditus 
plangit in inferno.
Domostwo jest wąskie; nie pomieści wszystkich. Król Niebieski 
nie ma życzenia wiązać się z tymi, którzy sami mienią się królami; 
jeden tylko nieśmiertelny król włada w Niebiesiech, pogańscy 
królowie niechaj jęczą w Piekle.
- Alcuin, diakon Yorku, A.D. 797
Gravissima calamitas umquam supra Occidentem acci-dens erat 
religio Christiana.
Największą plagą, jaka spadła dotąd na Zachód, było 
chrześcijaństwo.
- Gore Vidal, A.D. 1987
Rozdział pierwszy
PÓŁNOCNE WYBRZEŻE ANGLII, A.D. 865
Wiosna. Początek wiosny na przylądku Flamborough, gdzie skały Yorkshire wcinają się 
w morze, niczym harpun ważący miliony ton. Z przylądka rozciąga się widok na Morze 
Północne, skąd nieustannie grozi atak wikingów. W obliczu tego zagrożenia władcy 
niewielkich królestw anglosaskich zaczęli niechętnie jednoczyć swe siły. Niechęć brała 
początek w naznaczonej zbrodniami i wzajemną nienawiścią historii Anglów i Sasów, którzy 
przybyli na Wyspy przed kilkoma wiekami. Były to plemiona dumnych i szlachetnych 
wojowników, którzy pokonali wojska walijskie i - jak powiedziałby poeta - zawładnęli tą 
ziemią.
Wielmożny Godwin zaklął cicho okrążając drewnianą palisadę otaczającą niewielki fort 
wzniesiony na najdalej wysuniętym krańcu przylądka. Wiosna! Być może w innych rejonach 
tego kraju wydłużające się dni i jasne wieczory to zieleń traw, kwitnienie jaskrów i krowy z 
nabrzmiałymi mlekiem wymionami, jednak tu, na przylądku Flamborough, wiosna zwiastuje 
wiatr. Oznacza towarzyszące zrównaniu dnia z nocą burze i wichury. Za plecami pozostawił 
Godwin niskie i powykrzywiane drzewa, które stały w szeregu jak ludzie; te na samym 
początku były najniższe, każde następne było o kilka cali wyższe. Wskazując w ten sposób 
kierunek wiatru, wskazywały jednocześnie morze. Z trzech stron szara toń wznosiła się i 
opadała powoli, żywa i groźna niczym olbrzymie zwierzę. Pojawiające się na powierzchni 
fale rozrywane były po chwili gwałtownymi podmuchami wiatru, tak że toń znowu stawała 
się płaska. Szare morze, szare niebo, szkwał zacierający linię horyzontu, cały ten świat 
pozbawiony był żywszego koloru, nie licząc chwil, kiedy rozpędzone fale rozbijały się o 
skalne ściany przylądka wzbijając fontanny rozpylonej wody. Godwin stał tam już tak długo, 
że nie zwracał uwagi na grzmot rozbryzgującej się wody. W końcu poczuł jak woda, która 
zdążyła już zmoczyć jego płaszcz i kaptur, zaczyna spływać po twarzy. Początkowe uczucie 
świeżości zastąpił teraz smak soli.
W sumie to bez różnicy - pomyślał zrezygnowany. Tak czy inaczej woda była jednakowo 
zimna. Mógłby wrócić do szałasu, wyrzucić precz niewolników i ogrzać przy ogniu 
zmarznięte stopy i dłonie. W taki dzień nie należało obawiać się najazdu. Wikingowie byli 
żeglarzami, mówiono nawet, że najlepszymi na świecie, a nie trzeba być przecież wielkim 
żeglarzem, aby wiedzieć, że wypływanie na morze w taki dzień nie ma sensu. Wiatr był 
wschodni, północno-wschodni - jak zauważył Godwin, doskonały gdy płynęło się z Danii, 
jednak trudno wyobrazić sobie manewrowanie na tak wzburzonym morzu. Niepodobna też 
myśleć o bezpiecznym przybiciu do brzegu. Nie, to było zupełnie wykluczone. Równie 
dobrze mógłby wygrzewać się teraz przy ogniu.
Godwin popatrzył z tęsknotą w stronę szałasu i sączącego się stamtąd dymu 
rozwiewanego wciąż przez wiatr, odwrócił się jednak i znów zaczął przechadzać się wzdłuż 
palisady. Tak jak nauczył go jego władca. "Lepiej nic nie myśl, Godwin" - zwykł mawiać. 
"Nie myśl: może przypłyną dzisiaj, może nie przypłyną. Nie myśl, że lepiej jest czuwać o 
pewnej porze dnia niż o innej. Gdy jest widno, stój na skale. Obserwuj morze przez cały czas. 
W przeciwnym razie, któregoś dnia będziesz myślał jedno, a jakiś Stein albo Olaf pomyśli 
sobie co innego i zdąży przybić do brzegu i wedrzeć się dwadzieścia mil w głąb lądu, zanim 
zdołamy go zatrzymać, jeżeli w ogóle nam się to uda. A będzie nas to kosztować sto istnień 
ludzkich i sto funtów w srebrze, naszą trzodę i spalone obejścia. Potem przez lata całe ludzie 
nie będą płacić dzierżawy. Bądź więc czujny, mój tanie, inaczej ucierpią twoje własne dobra".
Tak mówił jego władca, Ella, a czarny kruk Erkenbert pochylił się nad pergaminem i 
skrzypiącym piórem począł wypisywać tajemne wersy, których Godwin lękał się bardziej niż 
wikingów. "Dwa miesiące służby na przylądku Flamborough - odczytał w końcu - powierzam 
mojemu tanowi Godwinowi. Ma czuwać aż do trzeciej niedzieli po Ramis Palmarum".
Kazali mu czuwać, więc będzie im posłuszny. Jednak nie musi się przy tym umartwiać. 
Godwin wrzasnął na niewolników, aby przynieśli mu gorącego piwa z przyprawami, które 
kazał wcześniej przygotować. Natychmiast pojawił się jeden z nich niosąc przed sobą kubek. 
Godwin spojrzał na niewolnika z głęboką niechęcią. Przeklęty głupiec. Godwin trzymał go u 
siebie, miał bowiem ostry wzrok, lecz był to powód jedyny. Zwał się Merla. Kiedyś był 
rybakiem. Raz przyszła ciężka zima, Merla prawie nic nie łowił i popadł w długi u swoich 
dziedziców, mnichów z opactwa Św. Jana w Beverley. Najpierw sprzedał łódź, aby spłacić 
długi i nakarmić żonę oraz przychówek. Potem, kiedy pieniądze się skończyły i nie stać go 
już było na jedzenie, musiał sprzedać swą rodzinę komuś bogatszemu. Na końcu sprzedał się 
sam swoim mnichom, a oni oddali go na służbę Godwinowi. Przeklęty głupiec. Gdyby ten 
niewolnik był człowiekiem honorowym, sprzedałby się na samym początku, a pieniądze 
oddał krewnym żony, tak że mogliby przyjąć ją do swego domu. Gdyby był rozsądny, 
sprzedałby najpierw żonę i dzieci, a zatrzymał łódź, wtedy miałby jeszcze szansę na ich 
wykupienie. Lecz Merla nie był ani rozsądny, ani honorowy. Godwin odwrócił się plecami do 
wiatru i morza i pociągnął tęgi łyk z wypełnionego po brzegi kubka. Przynajmniej widział, że 
nikt z niego nie pił. Można ich było wyszkolić jedynie porządnym biciem.
Ale na co się teraz gapi ten żałosny rogacz? Na co wskazuje, rozdziawiając usta?
- Statki! - krzyknął wreszcie Merla. - Statki wikingów, dwie mile od brzegu! Są tam! 
Spójrz, panie!
Godwin odwrócił się bez zastanowienia i zaklął, gdy gorące piwo prysnęło na dłoń. 
Usiłował dojrzeć to, co wskazywał niewolnik. Czy to nie jakiś punkt, w miejscu, gdzie 
chmura styka się prawie z falami? Nie, nic tam nie ma. Chociaż... Naprawdę trudno było 
dostrzec coś dokładnie, wysokość fal dochodziła chyba do dwudziestu stóp, co wystarczyło, 
aby przesłonić praktycznie każdy statek płynący ze zwiniętymi żaglami.
- Znowu je widzę - krzyknął Merla. - Dwa statki, jeden niedaleko drugiego.
- Długie łodzie?
- Nie, panie, to knory.
Godwin cisnął za siebie kubek, chwycił rękę niewolnika swoim żelaznym uściskiem i 
spoliczkował go dwukrotnie przemokniętą skórzaną rękawicą. Merla stracił oddech i skulił się 
z bólu, lecz nie miał odwagi zasłonić się przed ciosem.
- Mów po angielsku, ty sobacze pomiotło! I mów do rzeczy.
- Knor, panie, to statek handlowy. Głęboko wydrążony, do przewożenia towarów - 
zawahał się przez chwilę, bojąc się ujawnić swoją wiedzę, a zarazem wystraszony 
konsekwencjami jej zatajenia. - Mogę je rozpoznać dzięki... dzięki kształtowi ich dziobów. To 
muszą być wikingowie. Nasze statki wyglądają inaczej.
Godwin spojrzał ponownie na morze, jego gniew zaczynał stopniowo ustępować 
wątpliwościom i rosnącemu przerażeniu, które ścisnęło zimną obręczą żołądek.
- Merla, słuchaj co teraz powiem - szepnął. - Zastanów się dobrze. Jeżeli to wikingowie, 
muszę postawić na nogi całą naszą straż przybrzeżną. Każdego, stąd aż do Bridlington. W 
gruncie rzeczy to tylko nędzni kerlowie i niewolnicy. Nic się nie stanie, jeśli wyciągniemy ich 
teraz z wyrek i odciągniemy od nie domytych małżonek. Ale będę musiał zrobić coś jeszcze. 
Jak tylko straże zostaną zwołane, poślę posłańców do opactwa w Beverley, do mnichów od 
Św. Jana, twoich panów, jak pewnie pamiętasz.
Urwał wpatrując się w rozszerzone przerażeniem oczy Merli, który pamiętał aż za dobrze 
swoich opiekunów.
- ...A oni wezwą tanów Elli i ogłoszą werbunek. Nie będzie najlepiej, gdy przyjadą tutaj, 
a piraci zmylą nas i zamiast na Flamborough wylądują na Spurn, dwadzieścia mil stąd. Wtedy 
będzie już za późno, lecz teraz możemy się jeszcze namyślić, gdzie posłać oddziały. Jeśli 
przyjadą tu w taką pogodę, w deszcz, zupełnie na próżno, z powodu fałszywego alarmu 
jakiegoś durnia, a na dodatek jeśli wikingowie zajdą ich od tyłu... Oj, będę miał wtedy 
kłopoty, Merla - Godwin pchnął osłabionego z niedożywienia niewolnika na ziemię, a jego 
głos stał się ostrzejszy. - Przysięgam jednak na wszechmogącego Boga, że ty, Merla, będziesz 
tego żałował do końca życia. Zresztą po laniu, jakie ci sprawię, może nie będzie to trwało tak 
długo. Wiedz jednak, że jeśli tam są naprawdę statki wikingów, a ty pozwolisz, żebym nie 
wszczął alarmu, oddam cię z powrotem czarnym mnichom i powiem im, że nic mi po tobie.
Odetchnął głęboko i popatrzył na Merlę.
- A teraz, gadaj! Są tam statki wikingów, czy nie?
Niewolnik spojrzał badawczo na morze - na jego twarzy znać było napięcie. Pomyślał, że 
nie powinien był w ogóle się odzywać. Co to dla niego za różnica, czy wikingowie zajmą 
Flamborough, albo Bridlington, albo nawet samo opactwo Beverley? Nie wezmą go przecież 
w gorszą niewolę, a może nawet ci obcy poganie okażą się lepszymi panami niż jego 
chrześcijańscy władcy. Za późno już jednak na takie myśli. Niebo przejaśniło się na chwilę i 
raz jeszcze dostrzegł statki, których Godwin, stary szczur lądowy, wciąż jeszcze nie widział. 
Merla skinął głową.
- Dwa statki wikingów. Dwie mile stąd na południowy wschód.
Po chwili Godwin był już daleko wykrzykując rozkazy, wołając pozostałych 
niewolników, krzycząc aby przyprowadzić mu konia, przynieść róg. Zwoływał swój niewielki 
oddział rycerzy. Merla wyprostował się i rozglądając się uważnie podszedł wolno do 
południowo-zachodniego naroża palisady. Co jakiś czas niebo przejaśniało się. Merla widział 
rozbijające się na brzegu fale, najbardziej nieprzyjazny, najniebezpieczniejszy dla statków 
odcinek angielskiego wybrzeża. Zebrał z palisady kępkę mchu i patrzył jak ulatuje porwana 
wiatrem. Na jego zatroskanej twarzy pojawił się ponury uśmiech.
Może i ci wikingowie to dobrzy żeglarze, ale znaleźli się w złym miejscu, z bardzo złym 
wiatrem wiejącym im prosto w plecy. Jeżeli wiatr nie osłabnie, jeśli nie powstrzymają ich 
nagle pogańskie bóstwa z Walhalli, nie ma dla nich ratunku. Nie zobaczą już nigdy swojej 
Jutlandii.
Dwie godziny później setka ludzi stała już wzdłuż piaszczystego wybrzeża na południe 
od przylądka. Ubrani byli w grube kamizelki ze skóry i skórzane nakrycia głowy, uzbrojeni 
zaś we włócznie i drewniane tarcze. Jedynie Godwin miał hełm z metalu, kolczugę i 
przypasany u boku miecz z mosiężną rękojeścią. Ludzie ci byli wartownikami, strażą 
wybrzeża. Ich zadaniem nie miało być odparcie wroga, gdyż nigdy nie byliby w stanie 
sprostać świetnie wyszkolonym wojownikom z Danii i Norwegii. Gdyby pozostawić ich 
samych sobie, uciekliby niechybnie zabierając ze sobą w pośpiechu dobytek i rodziny. Mieli 
jednak zostać wkrótce wsparci przez zwerbowanych przez tanów Northumbrii rycerzy, dla 
których walka oznaczała możliwość powiększenia majątku. Także wartownicy liczyli, że uda 
im się w odpowiednim momencie włączyć do potyczki i zebrać łupy. Lecz ostatnie łupy 
wzięte zostały przez Anglików aż czternaście lat temu, a na dodatek miało to miejsce w 
odległym królestwie Wessex, gdzie działy się różne cuda.
Przyznać jednak trzeba, że pośród wartowników brak było oznak trwogi, wydawali się 
nawet pogodni. Byli to w przeważającej większości rybacy, których żywiołem stało się Morze 
Północne, najgorszy zbiornik wodny na świecie, biorąc pod uwagę nawiedzające to miejsce 
mgły, sztormy, olbrzymie fale i zdradzieckie prądy. Z biegiem czasu, kiedy statki stały się już 
bardziej widoczne, wszyscy zaczęli myśleć podobnie jak Merla - wikingowie nie mieli szans. 
Wartownicy byli zgodni, że szansę udanego ataku ze strony nieprzyjaciół były znikome.
- Problem polega na tym - rzekł główny sędzia okręgu zwracając się do Godwina - że 
jeśli postawią teraz żagiel, mogą pożeglować w trzy strony: na zachód, północ albo na 
południe. Jeżeli popłyną na zachód - mężczyzna nakreślił linię na mokrym piasku - wpadną w 
nasze ręce, jeśli popłyną na północ - rozbiją się o przylądek, biada jednak jeśli uda im się go 
wyminąć, wtedy bowiem będą mieli wolną drogę aż do samego Cleveland. Ale na szczęście 
wiemy coś, czego oni nie mogą wiedzieć. W okolicy przylądka jest silny prąd. Diabelnie silny 
prąd. Będą mogli co najwyżej posterować swymi... - zawahał się, niepewny jak daleko może 
się posunąć w obecności Godwina.
- Dlaczego nie popłyną więc na południe? - wtrącił Godwin.
- Tego właśnie będą próbować. Myślę, że ich przywódca, jad, jak go nazywają, wie, że 
jego ludzie są już wycieńczeni. Mają za sobą koszmarną noc i ponury poranek, kiedy 
zorientowali się gdzie ich wiatry przywiodły - sędzia pokiwał głową jakby w geście 
zrozumienia.
- A więc nie są tak wspaniałymi żeglarzami - wykrzyknął Godwin z satysfakcją. - A poza 
tym Bóg jest po naszej stronie. Parszywi z nich poganie, wrogowie Kościoła.
Zamieszanie, jakie nagle wybuchło w szeregach wojowników, uwolniło sędziego od 
konieczności repliki, na którą nie mógł się jakoś zdobyć. Obaj mężczyźni odwrócili się 
automatycznie.
Na ścieżce biegnącej wzdłuż linii przypływu zatrzymała się grupka dwunastu mężczyzn. 
Właśnie zsiadali z koni. Czyżby to pospolite ruszenie - pomyślał Godwin. Tanowie z 
Beverley? Nie, przecież nie zdążyliby przyjechać w tak krótkim czasie. Pewnie dopiero 
dosiadają swych koni. Mężczyzna kroczący na samym przedzie był z pewnością szlachcicem. 
Potężny i krzepki, miał jasne włosy i jasnoniebieskie oczy oraz dumną postawę człowieka, 
który nigdy nie musiał trudnić się orką i siewem. Jego szkarłatne nakrycie głowy ozdobione 
było złotem, złoto połyskiwało też na rękojeści miecza. Za plecami mężczyzny kroczył 
młodzieniec, który wydawał się jego mniejszą i młodszą kopią, z pewnością syn. Obok zaś 
szedł inny młodzian, wysoki i wyprostowany jak wojownik, lecz o ciemnej karnacji, ubrany 
skromnie w tunikę i wełniane spodnie. Parobkowie z trudem utrzymywali w miejscu 
wierzchowce pozostałych sześciu dobrze uzbrojonych wojowników, należących bez 
wątpienia do świty jakiegoś bogatego tana.
Idący na przedzie mężczyzna w geście powitania wzniósł otwartą dłoń.
- Nie znacie mnie - zaczął. - Jestem Wulfgar, tan króla Edmunda z East Anglii.
Przez oddział wartowników przeszedł szmer dezaprobaty.
- Zastanawiacie się, co tutaj robię. Zaraz wam wytłumaczę. Nienawidzę wikingów - 
szerokim gestem wskazał wybrzeże. - Wiem o nich więcej niż niejeden człowiek. W moim 
kraju, na północy, jestem strażnikiem wybrzeża z rozkazu króla Edmunda. Już dawno 
zrozumiałem, że my Anglicy nigdy nie pozbędziemy się tego plugastwa, jeżeli walczyć 
będziemy osobno. Przekonałem o tym swojego króla, a on wysłał poselstwo do waszego 
władcy. Obaj postanowili, że powinienem pojechać na północ i porozmawiać z mądrymi 
ludźmi z Beverley i Eoforwich, aby ustalić wspólne plany. Zeszłej nocy zmyliłem drogę i 
spotkałem twoich ludzi niosących posłanie do Beverley. Przyjechałem więc na pomoc. Czy 
dasz mi swe pozwolenie?
Godwin skinął głową. W końcu, któż może wiedzieć czy ten prostak sędzia nie gada 
bzdur, pomyślał. Może tym psubratom uda się jednak tu wylądować, a wtedy parunastu 
rycerzy więcej bardzo się przyda.
- Witaj i podejdź bliżej - rzekł po namyśle.
Wulfgar pokiwał głową z widoczną satysfakcją - Widzę, że zjawiam się w odpowiedniej 
chwili.
Na morzu miała rozegrać się za chwilę tragedia. Jeden ze statków wyprzedził drugi o 
jakieś pięćdziesiąt jardów i nieuchronnie zbliżał się do brzegu. Wiatr i fale miotały nim na 
wszystkie strony. Nagle wpłynął na mieliznę i przechylił na bok. Załoga zaczęła biegać w 
popłochu po pokładzie próbując zepchnąć statek z powrotem na pełne morze.
Było już jednak za późno. W kierunku statku pędziła ogromna fala. Anglicy usłyszeli 
stłumiony przez wiatr krzyk rozpaczy, który przywitali z entuzjazmem. Była to siódma fala, 
ta która zawsze dochodzi najdalej w stronę lądu. W jednej chwili okręt znalazł się na jej 
wierzchołku, a przez burty posypała się kaskada skrzyń i beczek. Potem ze straszliwą siłą 
statek rzucony został o skaliste nabrzeże i oczom Anglików ukazały się walczące z żywiołem 
postacie, rozpaczliwie chwytające się wyrzeźbionego w kształcie smoka dziobu. Wkrótce 
wszystko zakryła kolejna fala, a kiedy opadła, widać już było tylko unoszące się na 
powierzchni deski.
Rybacy pokiwali głowami, kilku się przeżegnało. Jeżeli to dobry Bóg ocalił ich od 
wikingów, to na chwilę tę czekali już od bardzo dawna.
Drugi statek musiał wybrać inną drogę, oznaczało to, że popłynie z wiatrem na 
południowy wschód. Było jasne, że wikingowie nie zamierzają biernie czekać na śmierć. Za 
sterem pojawił się potężny mężczyzna i zaczął pospiesznie wykrzykiwać rozkazy. Jego rudą 
brodę widać było nawet z brzegu. Załoga zaczęła rozwijać żagiel, który natychmiast wypełnił 
się wiatrem. Statek pomknął nowym kursem i nabierając coraz większej szybkości rozcinał 
teraz powierzchnię wody. Oddalał się wyraźnie od Flamborough, kierując się w stronę 
przylądka Spurn.
- Uciekają nam! Za mną! Na konie! - krzyknął Godwin i odtrącając na bok swego 
giermka ruszył galopem w pościg. Tuż za nim pogalopował Wulfgar i cała jego drużyna, z 
wyjątkiem ciemnowłosego chłopca, który zwrócił się w stronę stojącego bez ruchu sędziego.
- Czemu zostałeś? Nie chcesz ich schwytać?
Sędzia uśmiechnął się szeroko i przysiadł na piasku.
- Musieli spróbować - rzekł wreszcie rzucając w powietrze garść piasku. - Nie pozostało 
im nic innego. Lecz nie dopłyną daleko.
Rzekłszy to wstał i ruszył ku swoim ludziom. Podzielił ich na trzy oddziały. Pierwszy 
miał zostać na plaży i czekać na ewentualnych rozbitków, drugi pogalopował w ślad za 
Godwinem i drużyną Wulfgara, trzeci zaś zaczął przemierzać wybrzeże kłusem, śledząc kurs 
ocalałego statku.
Wkrótce nawet szczury lądowe zdały sobie sprawę z tego, co sędzia dostrzegł od razu. 
Okręt wikingów skazany był na zagładę. Dwukrotnie załoga starała się obrócić go dziobem w 
stronę pełnego morza. Dwóch mężczyzn pomagało rudobrodemu wodzowi przy sterze, 
pozostali mocowali się z olinowaniem. Za każdym razem fale okazywały się silniejsze od 
ludzi i statek wciąż posuwał się równolegle do linii wybrzeża.
Po kolejnym manewrze sytuacja wikingów uległa jeszcze pogorszeniu. Nawet dla 
niedoświadczonych Godwina i Wulfgara różnica była zauważalna. Wiatr wydawał się teraz 
silniejszy, morze bardziej wzburzone, a statek znoszony był wyraźnie przez silny prąd 
zatokowy. Rudobrody mężczyzna wciąż stał u steru wykrzykując bez przerwy komendy. Lecz 
z każdą chwilą, cal po calu, statek zbliżał się do żółtawej linii znaczącej początek mielizny. 
Było jasne, że zaraz nastąpi katastrofa.
Płynąc całą naprzód okręt zarył się nagle w twardy żwir. Maszt pękł z trzaskiem i upadł 
pociągając za sobą połowę załogi. W przeciągu jednej chwili statek rozpadł się jak łupina 
orzecha i zniknął pod falami. Na powierzchni pozostało jedynie olinowanie i niewielkie 
kawałki potrzaskanego drewna, które znaczyły miejsce katastrofy.
Pośród nich rybacy dostrzegli ludzką głowę. Rudą głowę wodza wikingów.
- Jak sądzisz, uda mu się, czy nie? - spytał Wulfgar. Widzieli go teraz wyraźnie, jakieś 
pięćdziesiąt jardów od brzegu. Utrzymywał się wciąż w tym samym miejscu, nie próbując 
płynąć dalej, odkąd zobaczył zmierzające w swoim kierunku potężne fale.
- Będzie próbował - odparł Godwin, nakazując swoim ludziom podejść bliżej do brzegu. - 
Jeśli mu się powiedzie, schwytamy go.
Rudobrody zdecydował się wreszcie i zaczął płynąć rozcinając taflę wody potężnymi 
uderzeniami ramion. Wiedział, że tuż za nim nadciąga wielka fala. Nagle uniosła go wysoko i 
poniosła do przodu. Starał się utrzymać na szczycie, jakby chciał przy jej pomocy znaleźć się 
na samej plaży i wylądować miękko niczym biała piana podchodząca pod podeszwy 
skórzanych butów Godwina i Wulfgara. Prawie mu się udało, jednak tuż przed samym 
brzegiem fala załamała się z przerażającym hukiem. Mężczyzna przygnieciony został jej 
ciężarem, przetoczony do przodu, a następnie uniesiony z powrotem wraz z odpływem.
- Dalej, brać go - krzyknął Godwin. - Ruszajcie się, tchórze! Nic wam nie zrobi.
Dwóch rybaków wystąpiło naprzód i weszło pomiędzy fale. Wzięli rudobrodego pod ręce 
i zaczęli ciągnąć do brzegu. Początkowo bezwładny, wyprostował się nagle.
- On żyje - wymamrotał Wulfgar w osłupieniu. - Ta fala była wystarczająco duża, aby 
złamać mu kark.
Kiedy nogi rudobrodego dotknęły wreszcie stałego gruntu, rozejrzał się wokół i widząc 
przed sobą osiemdziesięciu uzbrojonych ludzi wyszczerzył zęby w promiennym uśmiechu.
- Co za powitanie - mruknął pogardliwie.
W jednej chwili odwrócił się i zadał jednemu z trzymających go rybaków dotkliwy cios 
krawędzią stopy. Anglik jęknął z bólu i uwolnił ramię wikinga, który wyprostował palce i 
wbił je w oczy drugiego z nich. Tamten krzyknął przeraźliwe, zakrył twarz dłońmi i upadł na 
kolana. Widać było krew spływającą po jego rękach. Teraz wiking wyciągnął zza pasa 
zakrzywiony nóż, wychylił się w stronę tłumu, błyskawicznie złapał najbliżej stojącego 
rybaka i rozpłatał mu brzuch. Kiedy reszta cofnęła się przerażona, odrzucił nóż i wyrwał z rąk 
trupa włócznię i topór. Minęła zaledwie chwila odkąd zjawił się na lądzie, a powalił już trzech 
mężczyzn. Nikt nie zamierzał pójść w ich ślady.
- No dalej! - parsknął rubasznym śmiechem i odrzucił głowę do tyłu. - Ja jeden, was 
wielu. Kto chce walczyć z Ragnarem - krzyknął gardłowym głosem. - Który z was jest 
wielkim panem, który idzie pierwszy? Ty, czy ty? - wskazał włócznią Godwina i Wulfgara, 
którzy stali teraz osamotnieni, podczas gdy ich ludzie nadal cofali się w popłochu.
- Musimy go pojmać - mruknął Godwin dobywając miecza. - Szkoda, że nie mam tarczy.
Wulfgar poszedł za nim, jednak wcześniej krzyknął jeszcze do jasnowłosego chłopca, 
który stał o krok od niego.
- Wracaj, Alfgar. Spróbujemy go rozbroić, resztę zrobią kerlowie.
Dwóch Anglików zaczęło się zbliżać z obnażonymi mieczami, tymczasem wiking zdawał 
się tylko na to czekać, potężny niczym niedźwiedź, i z pogardliwym uśmiechem na ustach.
Nagle wyskoczył do przodu z szybkością szarżującego dzika wprost na Wulfgara. Ten 
odskoczył przerażony i pośliznąwszy się upadł niezgrabnie. Rudobrody zamachnął się 
toporem i chybił przecinając powietrze, drugi cios wymierzył już jednak dokładnie. Lecz nim 
zdołał dosięgnąć Wulfgara, coś pociągnęło go do tyłu i pozbawiło równowagi. Wiking upadł 
twardo na mokry piasek, bezskutecznie próbując uwolnić ręce. Była to sieć, zwykła sieć 
rybacka. Przyniosło ją dwóch ludzi pod wodzą sędziego, a teraz zaciskali ją coraz ciaśniej. 
Jeden z nich wyrwał z dłoni wikinga topór, drugi przygwoździł do ziemi drugą rękę łamiąc za 
jednym zamachem drzewce włóczni i trzymające je palce. Następnie, już bezbronnego, 
potoczyli po piasku, owijając w kolejne zwoje jakby to był pies morski lub rekin.
Wulfgar zbliżył się do nich kulejąc i wymienił spojrzenia z Godwinem.
- Co my tu mamy? - mruknął. - Coś mi mówi, że nie jest to tylko zwykły kapitan 
pechowego okrętu.
Następnie nachylił się, przyjrzał szatom wikinga i dotknął delikatnie materiału.
- Kozia skóra, dobrze wyprawiona. Mówił o sobie Ragnar. Złapaliśmy samego 
Lothbroka. Ragnara Lothbroka.
- Nie nam więc decydować o jego losie - zauważył Godwin po chwili milczenia. - 
Musimy go zabrać przed oblicze króla Elli.
Nagle przerwał mu głos młodego, ciemnowłosego chłopca, który przybył z Wulfgarem.
- Króla Elli? - spytał. - Myślałem, że królem Northumbrii jest Osbert.
- Nie wiem jak wychowujecie ludzi w waszym kraju - Godwin zwrócił się do Wulfgara z 
wymuszoną uprzejmością - wiem tylko, że jeśli mój człowiek powiedziałby coś takiego, 
kazałbym mu wyrwać język. Chyba że jest to twój krewny.
Nikt nie mógł go zobaczyć w mroku stajni. Ciemnowłosy chłopiec oparł głowę o siodło i 
wybuchnął płaczem. Plecy paliły go jak żywy ogień, a jego wełniana tunika lepiła się od krwi. 
Nikt jeszcze nie wychłostał go tak dotkliwie, a zaznał już w swym życiu wiele cierpienia.
Wszystko przez tę wzmiankę, że są spokrewnieni, był tego pewien. Miał tylko nadzieję, 
że nie płakał zbyt głośno i nikt obcy go nie usłyszał. Nie pamiętał już dobrze ostatnich 
wypełnionych bólem godzin. Przypominał sobie, że długo jechał przez jakieś pustkowia 
starając się trzymać prosto w siodle. Czy dotarli aż do Eoforwich? Nie pamiętał.
Teraz chciałby uciec jak najdalej. Kiedy wreszcie zdoła zmyć z siebie winę ojca? Kiedy 
uwolni się w końcu od nienawiści ojczyma?
Gdy Shef uspokoił się trochę, zaczął rozpinać popręg mocując się z twardą skórą. Był 
pewien, że Wulfgar uczyni z niego wkrótce swego niewolnika, założy na szyję żelazną obręcz 
i nie zważając na nieśmiałe protesty matki sprzeda na jakimś targu, w Thetford, albo w 
Lincoln. Na pewno weźmie za niego spore pieniądze. Przecież kręcił się często koło kuźni, 
gdzie ukrywał się przed gniewem ojczyma, poza tym lubił ogień, pomagał kowalowi, dął w 
miechy, rozkuwał surowe żelazo, z czasem zaczął nawet wyrabiać własne narzędzia. W końcu 
wykuł swój własny miecz.
Kiedy zostanie niewolnikiem, nie będzie mu wolno go zatrzymać. Kto wie, może 
powinien już teraz uciekać. Niewolnikom udaje się czasem zbiec, zazwyczaj jednak nawet nie 
próbują.
Zdjął siodło i rozejrzał się po obcej stajni w poszukiwaniu miejsca, gdzie mógłby je 
położyć. Drzwi otworzyły się nagle wpuszczając do środka smugę światła i powiew zimna.
- Jeszcze nie skończyłeś? - spytał pogardliwie Alfgar. - Lepiej to już zostaw, przyślę 
zaraz giermka. Mój ojciec wezwany został na naradę z królem i możnymi. Potrzebuje sługi, 
który czuwałby za jego krzesłem i nalewałby mu piwa. Ja się do tego nie nadaję, ty pójdziesz. 
Czeka już na ciebie jeden z tanów, żeby dać ci dokładne instrukcje.
Oto Shef, wychłostany tak, że ledwo trzymał się na nogach, posłany zostaje do zamku 
króla, wzniesionego niedawno na ruinach rzymskich fortyfikacji. W sercu chłopca coś 
poruszyło się gwałtownie, poczuł nagle przypływ podniecenia. Narada? Możni ludzie? 
Pewnie zadecydują o losie jeńca, tego wielkiego wojownika. Będzie miał o czym opowiadać 
Godivie, żaden z mędrków w Emneth nie wymyśli lepszej historii.
- I trzymaj język za zębami - ciągnął Alfgar - w przeciwnym razie, naprawdę wyrwą ci 
język. I zapamiętaj raz na zawsze: to Ella jest teraz królem Northumbrii. Poza tym nie jesteś 
krewnym mego ojca.
Rozdział drugi
- Sądzimy, że to Ragnar Lothbrok, ale skąd niby mamy to wiedzieć - spytał król Ella.
Dwunastu mężczyzn siedziało wokół okrągłego stołu, wszyscy na niskich taboretach, 
wszyscy z wyjątkiem króla, który zasiadał na wielkim rzeźbionym tronie. Obecni w 
większości ubrani byli jak król, bądź jak Wulfgar, który znajdował się po jego lewej stronie. 
Mieli na sobie płaszcze skrojone z jaskrawej materii, których nie zdejmowali z uwagi na 
panujące w sali przeciągi oraz ozdobione złotem i srebrem nadgarstki. Złotem połyskiwały 
także ich klamry, sprzączki i pasy. Zebrał się tu kwiat rycerstwa Northumbrii, posiadacze 
wielkich obszarów ziemskich na południu i wschodzie kraju, wierni stronnicy króla, którym 
udało się wynieść go na tron i obalić jego rywala Osberta. Na swych taboretach czuli się 
nieswojo, jak przystało na ludzi, którzy większość życia spędzili na własnych nogach, bądź w 
siodle.
Przy stole siedziało jeszcze czterech mężczyzn, którzy trzymali się razem, jakby celowo 
izolując się od rycerstwa. Trzech z nich miało na sobie czarne szaty i kaptury mnichów od 
Św. Benedykta, czwarty nosił strój biskupi. Siedzieli wygodnie rozparci, trzymając w 
pogotowiu gliniane tabliczki i rylce, gotowi zapisać każde wypowiedziane przy stole słowo, 
przygotowani do forsowania własnych opinii.
Jeden z mężczyzn zdecydował się odpowiedzieć na pytanie, zadane przez króla. Nazywał 
się Cuthred i był kapitanem straży przybocznej.
- Nie możemy znaleźć nikogo, kto mógłby go rozpoznać - przyznał. - Wszyscy, którzy 
mieli okazję zmierzyć się kiedyś w otwartej walce z Ragnarem, nie żyją. Wszyscy z 
wyjątkiem walecznego tana króla Edmunda, który dziś tu z nami zasiada. Nawet to nie 
przesądza jednak, że człowiek ten to rzeczywiście Ragnar Lothbrok. Myślę jednak, że to on. 
Po pierwsze dlatego, że nic nie mówi. Nie chwaląc się, potrafię skłonić ludzi do mówienia, 
ten kto mi się opiera, nie może być zwyczajnym piratem. To musi być człowiek, któremu się 
wydaje, że jest kimś. Po drugie: co robiły tutaj te statki? Wiemy, że wracały z południa i 
zostały zepchnięte z kursu, tak że przez kilka dni musiały walczyć z żywiołem. Wiemy też, że 
były to statki handlowe. Jakie towary wiezie się zwykle na południe? Niewolników. Nie chcą 
tam wełny ani futer, nie chcą piwa. Ci ludzie na statkach byli więc handlarzami niewolników 
wracającymi po załatwieniu transakcji. Ragnar jest handlarzem niewolników i jest to na 
pewno ktoś, kto się liczy. Wszystko pasuje, nie mamy tylko dowodów.
Cuthred pociągnął tęgi łyk piwa ze swojego kubka, wyczerpany nieco długą przemową.
- Jest jednak coś, co mnie ostatecznie przekonało. Co wiemy o Ragnarze? - Cuthred 
rozejrzał się po twarzach siedzących wokół stołu mężczyzn. - Z pewnością to, że jest 
łajdakiem.
- Rabował kościoły i gwałcił zakonnice! - wykrzyknął arcybiskup Wulfhere siedzący po 
przeciwnej stronie stołu. - Dopadły go wreszcie własne grzechy!
- Ośmielam się jednak zauważyć - dodał Cuthred - że jest jedna rzecz, która odróżnia 
Ragnara od pozostałych bezbożników i wrogów Kościoła. Ragnar posiada wiele cennych 
informacji. Jest trochę podobny do mnie, potrafi zmusić ludzi do mówienia. Słyszałem, że ma 
na to własny sposób - kapitan zniżył głos. - Jeżeli uda mu się kogoś schwytać, pierwszą 
rzeczą, którą robi jest, bez żadnych wstępnych rozmów czy dyskusji, wyłupienie ofierze oka. 
Potem wciąż milcząc znów sięga w stronę głowy tamtego człowieka gotowy wyłupić mu 
drugie. Jeżeli człowiek ma do powiedzenia coś, co akurat interesuje Ragnara, jego szczęście. 
Jeśli nie, trudno, już po nim. Mówią, że Ragnar krzywdzi wielu ludzi, lecz kerlowie nie są 
przecież na ogół wiele warci. Mówią, że Ragnar bierze to pod uwagę i dzięki takiemu 
przekonaniu oszczędza swój czas i energię.
- Czy znaczy to, że nasz więzień zapoznał cię ze swoimi poglądami? - spytał jeden z 
mnichów. - Czy wyjawił ci to w trakcie przyjacielskiej pogawędki o sprawach zawodowych?
- Nie - Cuthred wychylił kolejny łyk piwa - ale widziałem jego paznokcie. Wszystkie 
krótko spiłowane, wszystkie z wyjątkiem prawego kciuka. Jest na cal długi i twardy jak stal. 
Spójrzcie, przyniosłem go tu ze sobą - Cuthred rzucił na stół zakrwawiony szpon.
- A więc to Ragnar - rzekł król Ella przerywając milczenie. - Co z nim teraz zrobimy?
Wojownicy wymienili zdziwione spojrzenia.
- Myślisz, że nie zasługuje na ścięcie - odważył się spytać Cuthred. - Mamy go powiesić?
- A może coś jeszcze gorszego? - włączył się jeden z rycerzy.
- Może potraktujemy go jak zbiegłego niewolnika? A może zrobimy mu to, co poganie 
temu świętemu, no, temu, co go żywcem przypiekali. Jak też on się nazywał...
- Mam inny pomysł - przerwał mu Ella. - Możemy go po prostu wypuścić.
Na twarzach zebranych pojawiło się osłupienie. Król pochylił się nad stołem i przebiegł 
wzrokiem po sali obdarzając każdego z podwładnych badawczym spojrzeniem.
- Pomyślcie, dlaczego jestem królem? Jestem królem, ponieważ Osbert - to zapomniane 
imię wywołało wyraźne poruszenie wśród zebranych, a dla stojącego za plecami Wulfgara 
sługi było jak ukłucie bólu - ponieważ Osbert nie był w stanie obronić królestwa przed 
najazdami wikingów. Robił po prostu to, co czyniliśmy od wieków. Rozkazał każdemu z nas 
wystawić własne straże, a w razie ataku organizować samoobronę. Było więc tak, że dziesięć 
okrętów uderzało na jakieś miasto i grabiło je doszczętnie, podczas gdy ludzie w innych 
osadach nakładali na głowy koce i dziękowali Bogu, że ich ten los ominął. Co ja w tej sytuacji 
uczyniłem? Wiecie dobrze, jak było. Pozostawiłem na wybrzeżu tylko punkty obserwacyjne, 
zorganizowałem system wczesnego ostrzegania, a w razie ataku z morza ogłaszałem pospolite 
ruszenie. Teraz, gdy próbują nas atakować, odpowiadamy atakiem z naszej strony, zanim 
jeszcze uda im się zagrozić naszym miastom. To są nowe idee. I sądzę, że tu także musimy 
wymyślić coś nowego. Możemy pozwolić mu odejść. Możemy zawrzeć z nim układ. Będzie 
musiał pozostawić Northumbrię w spokoju. Odda nam zakładników, a my będziemy 
traktować go jak naszego honorowego gościa, a potem wyślemy go z powrotem z masą 
podarków. Nie będzie nas to drogo kosztować, a może przynieść nam dużo pożytku. I 
darujemy mu dalsze rozmowy z Cuthredem. Co wy na to?
Rycerze patrzyli po sobie, unosząc brwi i kręcąc z niedowierzania głowami.
- Mogłoby się to udać - mruknął Cuthred.
Wulfgar chrząknął przygotowując się do odpowiedzi, jego twarz było czerwona z gniewu. 
Ubiegł go jeden z mnichów.
- Nie powinieneś tego czynić, mój panie.
- Nie powinienem?
- Nie możesz. Musisz dbać nie tylko o sprawy tego świata. Arcybiskup, nasz ojciec i 
niegdysiejszy brat, przypomniał nam o haniebnych czynach, jakich dopuścił się Ragnar na 
szkodę Chrystusowego Kościoła. Czyny, które dotykały nas zarówno jako ludzi, jak i 
chrześcijan - moglibyśmy wybaczyć. Jednak nie zbrodnie wymierzone w nasz Święty 
Kościół. Te zbrodnie powinniśmy pomścić z całą stanowczością. Ile kościołów spalił Ragnar? 
Ilu chrześcijan, kobiet i mężczyzn, sprzedał poganom jako niewolników, ilu oddał 
wyznawcom Mahometa? Ile cennych relikwii zostało zniszczonych? Ile skarbców 
ograbionych? Gdy wybaczysz mu to wszystko, grzech ten ciążyć będzie na twoim sumieniu. 
Zagrozić to może także zbawieniu wszystkich zebranych przy tym stole ludzi. Nie, królu, to 
nam powinieneś oddać Ragnara. Pozwól, abyśmy pokazali, co spotka każdego kto wystąpi 
przeciw Kościołowi. A kiedy wieść ta dotrze do pogan, do tych morskich rabusiów, niech 
wiedzą odtąd, że ramię Kościoła jest tak mocne, jak nieskończone jego miłosierdzie. Pozwól, 
żebyśmy wtrącili go do kanału z wężami. Niech ludzie opowiadają o wężach króla Elli.
Król zawahał się, widział jaki entuzjazm i podniecenie wzbudziły słowa mnicha u jego 
rycerzy.
- Nie widziałem dotąd człowieka rzucanego gadom na pożarcie - wykrzyknął z zapałem 
Wulfgar - ale na to zasługuje każdy wiking. I to właśnie powiem mojemu królowi, chwaląc 
mądrość króla Elli.
Mnich, którego przemowa tak się spodobała podniósł się, żeby podsumować dyskusję. 
Był to archidiakon Erkenbert.
- Wszystko jest już przygotowane, czekamy tylko na twój rozkaz, aby przyprowadzić 
więźnia. I pozwól, aby wszyscy, radni, rycerze i słudzy, zobaczyć mogli zemstę, jaką król 
Ella i Święty Kościół zgotowali niewiernemu.
Wszyscy powstali, a między nimi Ella, którego twarz wciąż wyrażała niepewność. 
Rycerze zaczęli już się rozchodzić, nawołując swoich służących, żony i przyjaciół, aby 
przyłączyli się do towarzystwa. Shef podążał za swoim ojczymem. Kiedy się odwrócił 
dostrzegł, że tylko mnisi pozostali na swoich miejscach przy stole.
- Dlaczego to powiedziałeś? - mruknął arcybiskup Wulfhere, zwracając się archidiakona. 
- Mogliśmy wejść w pakt z wikingami, nie odbierając sobie szansy zbawienia. Dlaczego 
zmusiłeś króla, żeby rzucił tego Ragnara wężom?
Mnich sięgnął do swej sakiewki i podobnie jak wcześniej Cuthred, rzucił na stół jakiś 
przedmiot. Później dołożył jeszcze jeden.
- Czy wiesz co to jest, mój panie? - spytał arcybiskupa.
To moneta. Złota. Z inskrypcją podłych czcicieli Mahometa!
- Została odebrana więźniowi.
- Sądzisz więc, że jest tak zły, że nie można go puścić żywcem?
- Nie, mój panie. Spójrz teraz na to.
- To pens. Pens z naszej własnej mennicy, tu w Eoforwich. Jest na niej moje imię, o tutaj: 
Wulfhere. Srebrna jednopensówka.
Archidiakon zabrał ze stołu monety i schował je z powrotem do sakiewki.
- To bardzo mamy pieniądz, mój panie. Mało srebra, dużo ołowiu. To wszystko, na co 
może sobie obecnie pozwolić nasz Kościół. Nasi niewolnicy pouciekali, nasi kerlowie 
oszukują nas na dziesięcinach. Nawet możni dają nam coraz mniej. Tymczasem sakwy 
bezbożników pęcznieją od złota zrabowanego chrześcijanom. Kościół znajduje się w 
niebezpieczeństwie, mój panie. Nie dlatego, że może zostać pokonany bądź doszczętnie 
ograbiony przez pogan, z tych ciężkich ran bowiem Kościół na pewno się podźwignie. 
Groźne jest to, że poganie i chrześcijanie mogą się razem pojednać. A wtedy zauważą z 
pewnością, że wcale nas już nie potrzebują. Nie można więc dopuścić, żeby weszli ze sobą w 
układy.
Słuchacze pokiwali zgodnie głowami, arcybiskup został przekonany.
- A więc rzucimy go wężom.
Kanał z wężami był kamiennym zbiornikiem wodnym pochodzącym jeszcze z czasów 
rzymskich, osłoniętym prowizorycznym dachem. Mnichowie z opactwa Św. Piotra w 
Eoforwich dumni byli ze swoich ulubieńców: mieniących się w słońcu gadów. Zeszłego lata 
rozesłali wiadomość do swoich poddanych z królestwa Northumbrii, aby przynosili do 
opactwa schwytane przez siebie żmije. Nagrodą miało być zmniejszenie dziesięciny. Czym 
dłuższa żmija, tym większe ulgi. Nie było tygodnia, żeby ktoś nie doręczył worka z wijącą się 
zawartością, która trafiała zaraz do opiekuna węży, noszącego dumny tytuł custos viperarum. 
Gady otoczone były troskliwą pieczą, karmione żabami i myszami, wszystko po to, żeby jak 
najszybciej rosły.
Nadszedł wieczór i bracia przynieśli pochodnie, aby ustawić je wokół zbiornika. Dno 
wyłożono słomą i ciepłym piaskiem, który miał pobudzić węże do większej aktywności. Po 
chwili pojawił się sam custos i zaczął przywoływać z uśmiechem swoich pomocników - 
każdy niósł skórzany worek z żywą zawartością. Opiekun podnosił po kolei worki, pokazywał 
je tłumowi, który tłoczył się już i przepychał wokół krawędzi pustego zbiornika. Następnie 
rozwiązywał worki i wysypywał węże na piasek. Za każdym razem opróżniał worek w innym 
miejscu, chciał bowiem, aby węże rozpełzły się po całym placu.
Na końcu zjawił się król w otoczeniu radnych i gwardii przybocznej. Przyprowadzono 
więźnia. Pośród wojowników z dalekiej Północy było takie powiedzenie: "mężczyzna nie 
powinien utykać, dopóki obie jego nogi są tej samej długości". Ragnar rzeczywiście nie 
utykał, choć z trudem trzymał się na nogach. Przesłuchania prowadzone przez Cuthreda nie 
należały do łagodnych.
Rycerze podeszli do krawędzi zbiornika, a następnie cofnęli się nieco, ustępując miejsca 
więźniowi, żeby mógł zobaczyć co go wkrótce czeka. Ragnar uśmiechnął się szeroko, 
odsłaniając połamane zęby. Miał związane z tyłu ręce, a na sobie kożuch z koziej skóry.
- Wiedz, że masz wybór - zaczął archidiakon Erkenbert starając się mówić prostą 
handlową angielszczyzną. - Jeżeli przyjmiesz chrzest, będziesz żył. Żył jako niewolnik.
Wiking wydął pogardliwie wargi.
- Wy, księża. Znam ja waszą mowę. Mówicie: będę żył. Ale jak żył? Jako niewolnik, 
mówicie. A ja wiem, jakie to życie. Bez oczu i języka. Obcięte nogi, podcięte ścięgna, nie 
można chodzić.
Wyprostował się i wziął głęboki oddech.
- Walczę już od trzydziestu wiosen - głos Ragnara wznosił się teraz jak hymn - czterystu 
mężczyzn zginęło z mej ręki, tysiąc kobiet zgwałciłem, spaliłem wiele opactw, sprzedawałem 
też dzieci. Wielu płakało z mego powodu, ja nie płakałem za nikim. Teraz stoję przed wami, 
jak Gunnar, bogiem urodzony. Czyńcie swą przeklętą powinność i niech błyszczący gad 
ugodzi mnie w samo serce. Nie będę błagał o przebaczenie. Całe życie walczyłem mieczem!
- Brać go - warknął Ella zza pleców wikinga i straże zaczęły ciągnąć Ragnara w stronę 
krawędzi.
- Zatrzymajcie się! - krzyknął Erkenbert. - Najpierw trzeba związać mu nogi.
Strażnicy związali więc Ragnara dokładnie; nie stawiał zresztą oporu. Potem ułożyli go 
na krawędzi zbiornika i popchnęli w dół. Upadł w sam środek kłębowiska. Węże rzuciły się 
na niego.
Ubrany w swoje grube skórzane szaty wiking śmiał się jednak urągliwie.
- Nie mogą go ukąsić - zawołał ktoś z wyraźnym rozczarowaniem w głosie - jego ubranie 
jest za grube.
- Mogą przecież ukąsić go w ręce albo w twarz - wyjaśnił opiekun węży, broniąc honoru 
swych podopiecznych.
Jedna z największych żmij znalazła się rzeczywiście tuż koło twarzy Ragnara. Przez 
chwilę wyglądało jakby patrzyli sobie w oczy, przy czym rozwidlony język gada dotykał 
prawie ludzkiego policzka. Widzowie zamarli w oczekiwaniu.
Nagle głowa wikinga wyskoczyła do przodu z rozwartymi zębami. Trysnęła krew i wąż 
opadł martwy z odgryzioną głową. Ragnar zaśmiał się tryumfalnie i zaczął toczyć się po 
wężach, wciskając je w ziemię całym ciężarem swego potężnego ciała.
- On je pozabija! - krzyknął custos zdławionym głosem.
Ella z obrzydzeniem na twarzy podszedł do strażników i pstryknął palcami.
- Ty i ty. Obaj macie porządne buty. Wyciągniecie go stamtąd i przyniesiecie na górę. 
Zapamiętam to sobie - dodał głucho, zwracając się do Erkenberta. - Zrobiłeś z nas wszystkich 
durniów.
Przyglądał się chwilę w milczeniu.
- A teraz uwolnijcie jego ręce i nogi - krzyknął do powracających strażników - ściągnijcie 
z niego ubranie i zwiążcie na nowo. Ty i ty. Przyniesiecie gorącej wody, węże lubią gorąco. 
Jeżeli rozgrzejemy mu skórę będą do niego lgnęły. I jeszcze jedno: tym razem będzie starał 
się leżeć nieruchomo, aby popsuć nam szyki, więc przywiążcie mu jedną rękę do ciała, a 
nadgarstek drugiej owińcie sznurem. Drugi koniec będziemy trzymać na górze, w ten sposób 
zmusimy Ragnara, żeby się poruszył.
Więzień został znowu zepchnięty. Wciąż milczał, uśmiechał się tylko. Tym razem sam 
król kierował całą akcją. Rozkazał, aby rzucić Ragnara w to miejsce, gdzie zebrały się 
największe węże. Po kilku sekundach zaczęły one podpełzać do parującego w chłodnym 
powietrzu nagiego ciała, powoli wślizgując się na nie. Przez tłum przeszedł pomruk 
obrzydzenia.
Nagle król pociągnął za sznur, raz i drugi. Ramię poruszyło się, a wystraszone węże 
zaczęły syczeć i kąsać, jeden po drugim wypełniały ciało mężczyzny trucizną. Widzowie 
zauważyli, że twarz wikinga zaczyna się powoli zmieniać, puchnąć i sinieć. Kiedy jego oczy 
zaczęły wychodzić z orbit, a spuchnięty język sztywnieć Ragnar zakrzyknął po raz ostatni.
- Gnythja mundu grisir ef galtar hag vissi!
- Co on tam gada? - mruczał tłum. - Co to może znaczyć?
Nie znam wprawdzie norweskiego, pomyślał Shef, czuję jednak, że nie wróży to nic 
dobrego.
"Gnythja mundu grisir ef galtar hag vissi" - słowa te wciąż dźwięczały w uszach 
potężnego mężczyzny, który stał wyprostowany na dziobie wojennego okrętu. Statek 
znajdował się kilkaset mil na wschód od wybrzeża Anglii i zbliżał się właśnie do duńskiego 
wybrzeża w okolicy Sjaelland. Miał przecież tak znikome szansę, żeby je usłyszeć. Czy 
Ragnar mówił sam do siebie? A może wiedział, że ktoś zrozumie i zapamięta jego słowa. 
Trudno jednak podejrzewać, że ktoś z kręgu króla Elli mógłby znać norweski, albo 
przynajmniej zrozumieć te kilka słów, które wyrzekł Ragnar. Jednakże mówi się czasem, że 
umierający miewają wizje. Ragnar wiedział, że słowa jego nie pozostaną bez odpowiedzi.
Lecz jeśli były to słowa przeznaczenia, doprawdy przedziwną sobie obrały drogę, żeby do 
niego dotrzeć! W tłumie otaczającym wypełniony wężami zbiornik znalazła się kobieta, 
konkubina jednego z możnych Anglików, "lemman", jak je tam nazywają. Zanim jednak jej 
pan kupił ją na londyńskim targowisku, kobieta ta służyła na dworze króla Maelsechnaill w 
Irlandii, gdzie często mówiło się po norwesku. Zrozumiała słowa Ragnara i miała na tyle 
zdrowego rozsądku, żeby nie powiedzieć o tym swemu panu. Cóż, pozbawione sprytu 
konkubiny nie dożywają zazwyczaj wieku, w którym mogłyby oglądać zmierzch własnej 
urody. Zamiast swemu panu wyjawiła ten sekret swojemu kochankowi, kupcowi, który 
wyruszał właśnie na południe, a on przekazał go swoim towarzyszom podróży. Pomiędzy 
nimi znalazł się pewien zbiegły niewolnik, niegdyś rybak, któremu historia ta wydała się 
szczególnie bliska, bowiem przypadkowo uczestniczył on w pojmaniu Ragnara. W Londynie, 
gdzie poczuł się już zupełnie swobodny, niewolnik ten stworzył własną opowieść, którą 
powtarzał w zamian za kubek piwa albo plaster bekonu. Opowiadał ją w gospodach, gdzie 
przesiadywali marynarze z różnych stron Europy: Fryzji, Danii i państwa Franków. Wszyscy 
byli tu bowiem mile widziani, jeśli tylko mieli czym zapłacić. W ten właśnie sposób opowieść 
dotarła w końcu do uszu przybysza z dalekiej Północy.
Niewolnik był głupcem, człowiekiem bez honoru. Opowieść o śmierci Ragnara była dla 
niego tylko wesołą historią, służącą do rozbawienia słuchaczy.
Dla Branda - potężnego wojownika, który stał teraz na dziobie statku, opowieść ta 
znaczyła dużo więcej. Dlatego właśnie chciał opowiedzieć ją swoim rodakom.
Okręt płynął teraz wzdłuż długiego fiordu, zbliżając się do płaskich terenów okolic 
Sjaellandu, najdalej na wschód wysuniętych duńskich posiadłości. Nie było wiatru, żagiel 
został zwinięty, a statek napędzała trzydziestoosobowa ekipa doświadczonych wioślarzy. Ich 
zanurzające się rytmicznie wiosła tworzyły zmarszczki na wygładzonej niczym staw 
powierzchni morza. Na brzegu dostrzec było można pasące się na rozległych pastwiskach 
krowy i pola wschodzących bujnie zbóż.
Atmosfera spokoju była jednak pozorna, Brand dobrze o tym wiedział. Znajdował się w 
centrum największej zawieruchy, jaka kiedykolwiek dosięgła Skandynawii. Na morzu trwała 
wojna, a ogień spustoszył część wybrzeża. Statek Branda kontrolowany był już trzykrotnie 
przez morskie patrole: potężne statki wojenne, które nigdy nie wypływały na pełne morze. Za 
każdym razem puszczali go wolno, radzi zobaczyć człowieka, który próbuje swego szczęścia, 
przydzielono mu jednak potężną eskortę dwóch okrętów, dwukrotnie przewyższających 
wielkość jego statku. Nie było więc ucieczki. Brand wiedział jednak, a wiedzieli to także jego 
ludzie, że najgorsze znajdowało się jeszcze przed nimi.
W pewnym momencie sternik powierzył ster komuś z załogi i udał się na dziób. Podszedł 
do Branda tak blisko, że głową dotykał niemal jego łopatki. Przez chwilę stał w milczeniu, 
wreszcie przemówił. Mówił cicho, starając się, aby słów jego nie usłyszeli nawet siedzący w 
pierwszym rzędzie wioślarze.
- Wiesz, że nie mnie podawać w wątpliwość twoje decyzje - wymamrotał - lecz jeśli się 
już tu znaleźliśmy i wszyscy wsadzamy nasze tyłki w gniazdo os, może jednak nie miałbyś mi 
za złe, gdybym spytał: po co?
- Ponieważ przybyłeś tak daleko o nic nie pytając - odparł Brand szeptem - podam ci 
teraz aż trzy powody i nie chcę niczego w zamian. Po pierwsze, to nasza szansa na zdobycie 
wiecznej chwały. Naszą historię opisywać będą w sagach i poematach aż po sądny dzień, gdy 
bogowie pokonają olbrzymów i plemię demona Lokiego na zawsze zniknie z powierzchni 
ziemi.
Sternik uśmiechnął się tylko.
- Zdobyłeś już wystarczającą chwałę, rycerzu z Halogalandu, a ludzie powiadają, że ci, 
których mamy spotkać, pochodzą od samego demona. Zwłaszcza jeden z nich.
- Dam ci więc drugi powód. Ten angielski niewolnik, ten zbieg, który opowiedział nam 
całą historię... czyś widział jego plecy? Jego panowie zasłużyli na najgorsze męki. Zamierzam 
zesłać im je wkrótce.
Tym razem sternik wybuchnął głośnym, lecz serdecznym śmiechem.
- Czy widziałeś kiedyś kogoś, z kim Ragnar kończył właśnie rozmowę? A ci, których 
mamy odwiedzić, są jeszcze gorsi. Zwłaszcza jeden z nich. Myślę, że on i chrześcijańscy 
mnisi są siebie warci. Ale co z całą resztą?
- A więc, Steinulfie, przejdźmy do trzeciego powodu - Brand uniósł delikatnie wiszący na 
szyi srebrny wisiorek i wyjął go spod swojej tuniki. Był to miniaturowy kowalski młot o 
krótkim trzonku. - Proszono mnie, abym to zrobił, miała być to specjalna przysługa.
- Dla kogo?
- Dla kogoś, kogo obaj znamy. W imię tego, który przyjechać ma z Północy.
- Ach tak. To powinno nam obu wystarczyć. Powinno chyba wystarczyć wszystkim z nas. 
Lecz zanim zbliżymy się zbytnio do brzegu, powinniśmy jednak coś zrobić.
Powoli, upewniając się, że wódz go obserwuje, sternik wziął w palce swój własny 
wisiorek i umieścił go starannie pod tuniką, tak aby kołnierz przesłaniał widok łańcuszka.
Brand zszedł z dzioba w ślad za sternikiem i stanąwszy naprzeciw swoich ludzi powtórzył 
tę samą czynność. Załoga odłożyła na moment wiosła i każdy z mężczyzn schował posłusznie 
swój wisiorek. Po chwili znów rozległ się miarowy odgłos wiosłowania.
Na nabrzeżu, które widać było coraz dokładniej, ludzie siedzieli i przechadzali się nie 
zwracając uwagi na zbliżający się okręt wojenny. Sprawiało to wrażenie zupełnej obojętności. 
Wzdłuż brzegu ciągnęły się zabudowania: szopy, szałasy, młyny, kuźnie, sklepy i zagrody dla 
bydła. Było to serce morskiego imperium, ojczyzna bezdomnych wojowników.
Człowiek, który siedział przy samym krańcu nabrzeża wstał, ziewnął i przeciągając się 
spojrzał badawczo w ich kierunku. Niebezpieczeństwo. Brand zaczął pospiesznie wydawać 
rozkazy. Dwóch z jego ludzi stojących koło fału wciągnęło na maszt biały znak pokoju. Dwaj 
inni pobiegli na dziób i odciągnęli do tyłu rzeźbioną głowę smoka, którą następnie zasłonili 
jeszcze materiałem.
Na brzegu pojawiło się teraz więcej ludzi. Obserwowali uważnie nadpływający statek. 
Nie witali go żadnym gestem ani okrzykiem, Brand wiedział jednak, że gdyby nie poczynił 
wcześniej odpowiednich "pokojowych" przygotowań, powitanie to wyglądałoby znacznie 
gorzej. Na samą myśl o tym, co mogło się zdarzyć i co wciąż może go tu spotkać, poczuł 
mocny ucisk w żołądku, tak jakby cała jego męskość chciała się schować w trzewiach. Brand 
odwrócił na chwilę twarz od nabrzeża, aby nikt nie mógł ujrzeć jej wyrazu. Odkąd tylko 
zaczął raczkować mówiono mu: "nigdy nie okazuj strachu", "nigdy nie okazuj bólu". Te 
zasady stały się dla niego ważniejsze niż samo życie.
Wiedział dobrze, że w grze, w której postanowił wziąć udział, nie można sobie wyobrazić 
nic gorszego niż okazanie niepewności. Zamierzał zastawić przynętę na swych posępnych 
gospodarzy, wciągnąć ich w swoje plany. Aby to osiągnąć musiał być nieustraszony, 
wyzywający, nie zaś błagać potulnie o wysłuchanie.
Zamierzał rzucić im wyzwanie tak otwarcie i demonstracyjnie, że nie będą już mieli 
możliwości go odrzucić. Nie był to plan, który dopuszczałby jakiekolwiek półśrodki.
Kiedy okręt przybijał do nabrzeża, załoga rzuciła liny, które zostały złapane przez 
Duńczyków i przywiązane do pachołków z pozorną obojętnością. Stojący najbliżej statku 
mężczyzna przyjrzał się Brandowi badawczo. Gdyby znajdowali się w porcie handlowym, 
spytałby pewnie o rodzaj przewożonego ładunku i miejsce skąd jest on przewożony. 
Mężczyzna jednak nie spytał o nic, podniósł tylko brew.
- Jestem Brand. Płynę z Anglii.
- Jest wielu, którzy zwą się Brand.
Na dany znak dwóch członków załogi spuściło ze statku kładkę. Brand zszedł po niej na 
stały ląd i podparłszy się pod boki stanął naprzeciw komendanta portu. Mógł spoglądać na 
niego z wysoka i z satysfakcją poczuł, że Duńczyk podziwia jego potężną sylwetkę.
- Niektórzy nazywają mnie Viga-Brand. Pochodzę z Halogalandu w Norwegii, gdzie 
mężczyźni są jeszcze potężniejsi niż Duńczycy.
- Brand Zabójca. Tak, słyszałem o tobie. Mamy tu jednak niemało zabójców. Potrzeba 
czegoś więcej niż samo imię, żeby zasłużyć sobie tu na powitanie.
- Mam wieści. Wieści dla możnych panów.
- Lepiej, żeby było to wieści warte usłyszenia, jeżeli przybywasz bez glejtu i bez 
zaproszenia.
- Są to wieści godne usłyszenia - Brand spojrzał mężczyźnie prosto w oczy. - Ty także 
możesz je poznać. Powiedz też swoim ludziom, aby przyszli i posłuchali. Każdy, komu nie 
będzie się chciało wysłuchać, co mam do powiedzenia, będzie przeklinał swoje lenistwo do 
końca życia. Rzecz jasna, jeśli macie teraz coś ważnego do załatwienia w wygódce, nie będę 
was zmuszał.
Rzekłszy to, Brand zrobił sobie przejście wśród otaczających go ludzi i poszedł prosto do 
wielkiej budowli, okazałego dworu panów tej ziemi: Braethraborgu. Za nim, w milczeniu, 
kroczyli jego ludzie. Jak dotąd żaden wróg nie wyszedł stamtąd żywy. Żaden nie zdołał 
podzielić się ze światem swymi wrażeniami.
Usta komendanta portu wykrzywił uśmiech. Dał znak swoim ludziom, którzy wyciągnęli 
z ukrycia włócznie i ruszyli w głąb lądu.
Światło wpadało do wnętrza budowli przez uchylone okiennice, Brand zatrzymał się na 
samym progu, chciał przyzwyczaić wzrok do półmroku i wczuć się w nastrój tego miejsca. 
Wiedział, że jeśli dobrze to rozegra, scena ta zostanie unieśmiertelniona w sagach i pieśniach. 
Wiedział też, że następne minuty zadecydują o tym, czy zasłuży na wieczną chwałę, czy na 
śmierć w męczarniach.
Wewnątrz dostrzegł wielu ludzi. Stali, siedzieli, przechadzali się, niektórzy zajęci byli 
grą, inni rozmową. Nikt nie spojrzał nawet w jego stronę, Brand wiedział jednak, że jego 
obecność została zauważona. Kiedy jego oczy przywykły do słabego oświetlenia dostrzegł, że 
chociaż w środku panuje pozorny chaos, jest jednak miejsce, które wszyscy omijali z 
szacunkiem. Wojownicy, którzy zasłużyli na miano "drengir" pozornie tylko byli sobie równi.
Przy niewielkim stole siedziało trzech mężczyzn. Wydawali się całkowicie pochłonięci 
własnymi sprawami. Obok stał czwarty. Brand skierował się wprost ku nim.
- Przynoszę pozdrowienia! - rzekł głośno, tak, żeby jego głos słychać było w całym 
pomieszczeniu. - Mam wieści. Wieści dla synów Ragnara.
Jeden z mężczyzn, który obcinał sobie nożem paznokcie, spojrzał przez ramię w jego 
kierunku.
- Muszą to być niezwykłe nowiny, skoro ktoś odważył się przybyć z nimi do 
Braethraborgu bez zaproszenia.
- Istotnie, wieści to niezwykłe - Brand wciągnął powietrze i starał się panować nad swym 
oddechem. - Są to bowiem wieści o śmierci Ragnara.
W pomieszczeniu zapadła zupełna cisza. Mężczyzna nie przerwał swego zajęcia, lecz 
kiedy nóż ślizgał się w okolicy wskazującego palca, nagle trysnęła krew. Ostrze wbiło się aż 
po kość. Mężczyzna nie wydał z siebie żadnego odgłosu, nie poruszył się nawet.
Drugi z mężczyzn, o grubym, potężnym karku i posiwiałych włosach, podniósł kamienną 
figurę z leżącej na stole szachownicy przygotowując się do wykonania ruchu.
- Powiedz nam - zaczął po chwili opanowanym głosem, który skrywać miał niegodne 
mężczyzny emocje - powiedz nam jak umarł Ragnar, nasz staruszek ojciec. To, że umarł, nie 
dziwi nas wcale, wszak bardzo posunął się już w latach.
- Wszystko zaczęło się na wybrzeżu Anglii, gdzie rozbił się jego okręt. Według historii, 
którą słyszałem, schwytany został przez ludzi króla Elli. Nie sądzę, aby mieli jakieś 
problemy, skoro, jak powiadacie sami, Ragnar posunął się już mocno w latach. Kto wie, może 
nie próbował się nawet bronić - wypowiadając ostatnie zdanie Brand zmienił nieco ton swego 
głosu, chcąc wystawić na próbę niewzruszoną obojętność mężczyzny.
Tamten wciąż trzymał w dłoni swój pionek, jednak jego palce zaczęły zaciskać się na nim 
coraz mocniej i mocniej, aż spod paznokci trysnęła krew. W końcu mężczyzna postawił 
pionek z powrotem na szachownicy i przeskoczył nim o dwa pola.
- Biorę, Ivar - mruknął i odłożył zbity pion obok szachownicy.
Teraz przyszła kolej na trzeciego mężczyznę, którego włosy były tak jasne, że niemal 
białe i ściągnięte do tyłu lnianą przepaską, a twarz chorobliwie blada. Spojrzał na Branda 
oczami koloru zamarzniętej wody, a jego powieki nie drgnęły ani razu.
- Co z nim zrobili, gdy dostał się w ich ręce?
Brand przypatrzył się mężczyźnie, wytrzymując jego badawcze spojrzenie. Wzruszył 
tylko ramionami, wciąż nie okazując żadnych emocji.
- Zabrali go na dwór Elli w Eoforwich - zaczął Brand. - Niezbyt się nim przejmowali. 
Sądzili chyba, że to zwykły pirat, ktoś bez znaczenia. Myślę, że zadali mu parę pytań, trochę 
się nim pobawili, lecz później, zmęczeni tym wszystkim, zdecydowali, że równie dobrze 
mogą go skazać na śmierć.
W ciszy, która po tych słowach zapadła Brand zaczął przyglądać się w skupieniu swoim 
paznokciom. Zdawał sobie sprawę, że rozgrywka, którą toczy z Ragnarssonami, zbliża się do 
niebezpiecznej kulminacji.
- Tak więc zdecydowali się, że oddadzą go mnichom. Myślę, że nie wydawał im się 
godny śmierci z rąk rycerza.
Ciemny rumieniec zagościł nagle na twarzy bladego mężczyzny. Wydawało się, że 
wstrzymał oddech, prawie się dusił. Rumieniec jeszcze się pogłębił, twarz zrobiła się 
szkarłatna, a potem przybrała barwę ciemnego fioletu. Widać było, że mężczyzna walczy ze 
sobą. Starał się miarowo oddychać, a krew wolno odpływała z jego twarzy.
Czwarty mężczyzna stał obok stołu wsparty na włóczni i obserwował braci. Dotąd się nie 
poruszył, ani nie przemówił. Trzymał oczy spuszczone. Teraz podniósł je powoli i spojrzał na 
Branda, który cofnął się odruchowo. Naprawdę było w nich coś niesamowitego, słyszał już o 
tym, ale nie chciał uwierzyć. Źrenice były zdumiewająco czarne, wokół nich tęczówki, białe 
jak świeży śnieg, zaś białka zupełnie sczerniałe. Oczy te lśniły jak metal oświetlony blaskiem 
księżyca.
- W jaki sposób mnisi i król Ella zdecydowali się zgładzić starca? - spytał czwarty z 
Ragnarssonów cichym, niemal łagodnym głosem. - Pewnie nam powiesz, że nie mieli z tym 
dużo kłopotów.
Brand odpowiedział szczerze, nic nie pomijając. Nie chciał już podejmować ryzyka.
- Wrzucili go do kanału z wężami. Z tego, co słyszałem, węże nie chciały go początkowo 
kąsać i Ragnar rzucił się na nie pierwszy. W końcu jednak musiał ulec i umarł. To była 
powolna śmierć, bez pomocy oręża. Żadnej rany po mieczu czy włóczni. Rany, którą można 
by obnosić z dumą po Walhalli.
Ani jeden mięsień nie drgnął na twarzy wspartego na włóczni mężczyzny. Zapanowała 
długa cisza. Wszyscy wpatrywali się w jego oblicze, myśleli, że podobnie jak jego braci, 
zdradzą go w końcu emocje, czekali tylko na moment, kiedy przestanie nad sobą panować. 
On jednak pozostał niewzruszony. Po chwili wyprostował się, przekazał włócznię stojącemu 
najbliżej rycerzowi i włożył kciuki za pas. Widać było, że przygotowuje się do przemowy.
Ciszę przerwało westchnienie mężczyzny, który otrzymał od Ragnarssona włócznię. To 
westchnienie zdumienia skupiło na nim od razu uwagę zebranych. W milczeniu podniósł do 
góry jesionowe drzewce, na którym widać było odciśnięte ślady palców. W pomieszczeniu 
rozległ się pomruk zadowolenia.
Zanim mężczyzna zdążył przemówić, przerwał mu Brand, zgrabnie wykorzystując 
moment wahania.
- Jest jeszcze coś, o czym chciałem powiedzieć - rzekł, podkręcając w zamyśleniu wąsa.
- Cóż to takiego?
- Kiedy pokąsały go już węże i leżał umierający, Ragnar przemówił po raz ostatni. Nie 
zrozumieli go oczywiście, mówił bowiem w naszym języku, w norroent mal, ktoś jednak 
usłyszał, ktoś inny przekazał to dalej, a na końcu słowa te trafiły do mnie. Nie mam żadnego 
glejtu. Ani zaproszenia. Ale wydawało mi się, że będziecie chcieli usłyszeć to z moich ust.
- Cóż więc takiego powiedział nasz ojciec przed śmiercią?
Brand podniósł głos, żeby każdy kto znajdował się w pomieszczeniu mógł usłyszeć jego 
słowa.
- Powiedział: "Gynthja mundu grisir efgaltar hag vissi".
Tym razem nie trzeba było tego tłumaczyć. Wszyscy zrozumieli słowa Ragnara. "Gdyby 
moje warchlaczki wiedziały, jak padł odyniec, jakże by kwiczały".
- Oto dlaczego przybyłem bez zaproszenia - rzekł Brand tym samym ostrym i donośnym 
głosem. - Przybyłem tutaj, mimo że niejeden przestrzegał mnie przed niebezpieczeństwem. 
Niosłem jednak posłanie, sądziłem bowiem, że właśnie do was może być ono skierowane. 
Przyniosłem je tobie, Halvdanie Ragnarssonie - Brand zwrócił się do mężczyzny z nożem - 
tobie, Ubbi Ragnarssonie - wskazał na jednego z graczy - tobie, Ivarze Ragnarssonie, który 
słynny jesteś ze swych białych włosów oraz tobie, Sigurcie Ragnarssonie; teraz już wiem, 
dlaczego ludzie zwą cię Orm-i-auga, Wężowe Oko. Nie spodziewałem się, że słowa te 
sprawią wam przyjemność, jednak zgodzicie się chyba, że powinniście byli je usłyszeć.
Czterej mężczyźni stanęli na wprost Branda. Nie próbowali już udawać obojętności. Jego 
przemowę powitali kiwając głowami, a na ich ustach pojawił się uśmiech. Po raz pierwszy ich 
oblicza wydały się podobne, tak jakby byli braćmi, synami jednego człowieka.
W tamtych czasach popularna była modlitwa, którą mnichowie i księża odmawiali przy 
każdej niemal okazji: Domine, libera nos a furorę normannorum - "Boże, zbaw nas przed 
gniewem Normanów". Lecz gdyby któryś z mnichów ujrzał te cztery twarze, dodałby 
natychmiast: Sed praespe, Domine, a humore eorum - "zwłaszcza jednak przed ich 
wesołością".
- To są wieści, które powinniśmy byli usłyszeć - zaczął Wężowe Oko - i dlatego 
dziękujemy ci za to, żeś je tu przywiózł. Na początku sądziliśmy, że nie mówisz nam całej 
prawdy i był to powód, dla którego wyglądaliśmy na niezadowolonych. Lecz to, co 
powiedziałeś na zakończenie... Do kroćset... To był głos naszego ojca! On wiedział, że ktoś 
go usłyszy. Wiedział, że ktoś nam powtórzy. Wiedział też, co wtedy zrobimy. Dobrze mówię, 
chłopcy?
Na jego skinienie ktoś przytoczył do stołu potężny, obdarty z kory dębowy pieniek. 
Czterej bracia wydali jednocześnie ciężkie westchnienie i pień rozpadł się nagle pod czterema 
ciosami zgodnymi jak jeden cios. Bracia zwrócili się teraz twarzami w kierunku swych ludzi i 
rozpoczęli rytuał.
- Oto stoimy teraz na tym dębowym klocu i składamy uroczystą przysięgę... - 
wyrecytowali chórem.
- Że najedziemy Anglię, aby pomścić śmierć naszego ojca - rzekł Halvdan.
- Schwytamy króla Ellę i zgładzimy go okrutnie za to, że zabił Ragnara - dodał Ubbi.
- Pokonamy wszystkich angielskich władców i zawładniemy ich ziemią - przyłączył się 
Sigurth, Wężowe Oko.
- Zemścimy się też na czarnych krukach, Chrystusowych mnichach - zakończył Ivar.
- A jeśli nie dotrzymamy naszej obietnicy - zaczęli znowu razem - niechaj bogowie z 
Asgardy otoczą nas pogardą i napiętnują, tak że nigdy już nie będziemy mogli połączyć się z 
naszym ojcem i przodkami.
Kiedy skończyli, poczerniałe od dymu drewniane ściany budowli zadrżały od radosnego 
ryku, który wydobył się nagle z czterystu gardeł: jarlów, sterników, kapitanów i szlachty.
- A teraz - krzyknął Wężowe Oko, uciszając zgiełk - wynieście na zewnątrz stoły i 
przygotujcie jadło. Nie można dziedziczyć spadku, dopóki nie wypije się piwa na stypie po 
zmarłym ojcu. Musimy wypić za Ragnara, wypić jak bohaterowie. A rano wezwiemy 
wszystkich ludzi i zbierzemy całą flotę i wyruszymy w drogę do Anglii. Tam nigdy już nie 
zdołają o nas zapomnieć. Nigdy już się od nas nie uwolnią!
- Teraz pora się napić. Ty także usiądź z nami - Sigurth zwrócił się do Branda - może 
opowiesz nam więcej o naszym ojcu. Znajdzie się też dla ciebie miejsce w Anglii, najpierw 
musimy ją jednak podbić.
Daleko stamtąd, Shef, ciemnowłosy chłopak, pasierb Wulfgara, leżał na słomianej macie, 
okryty tylko cienkim starym kocem. Nad wilgotną ziemią wciąż unosiła się mgła. Wulfgar 
leżał w zaciszu drewnianego domostwa tuż obok matki chłopca, lady Thryth. W tym samym 
pokoju w swych ciepłych łożach spoczywali Alfgar oraz córka Wulfgara i jego konkubiny, 
Godiva. Od czasu powrotu Wulfgara do rodzinnego domu jadało się tu obficie jak nigdy 
dotąd. Pieczono i gotowano upolowane na moczarach kaczki i gęsi, nie gardząc też rybami. 
Shef musiał zadowolić się jednak owsianką. Teraz, gdy leżał tak z zamkniętymi oczami, 
znajdował się wciąż na krawędzi snu. Choć może nie był to tylko sen.
Widział rozległe pole, gdzieś na krańcu świata, pole oświetlone tylko szkarłatnym niebem. 
Na ziemi leżały bezkształtne stosy ludzkich kości. Widział białe czaszki i żebra, które 
wystawały spod resztek wspaniałych strojów. Wokół stosów skakała cała armia ptaków - 
wielkich czarnych ptaków z czarnymi dziobami, które szukały resztek ludzkiego mięsa i szpiku. 
Kości były już niemal zupełnie oczyszczone i wyschnięte, przeto ptaki krakały tylko i dziobały 
się nawzajem.
Nagle uciszyły się wszystkie i wzbiły w powietrze. Na szkarłatnym niebie ptaki połączyły 
się w wielkie stado i zaczęły krążyć nad łąką, niemal zespolone w jeden żywy organizm. Shef 
zorientował się, że lecą prosto na niego. Widział dokładnie bezlitosne złote oczy ptaka, który 
leciał pierwszy. Dziób wycelowany był prosto w jego twarz, lecz chłopak nie mógł się cofnąć, 
stał przykuty do ziemi. Jakaś siła przytrzymywała jego głowę. Nagle poczuł, jak ten czarny 
dziób wbija się głęboko w jego oko.
Shef obudził się z krzykiem, drżąc jeszcze z przerażenia opasał się kocem i wyjrzał ze 
swego szałasu.
- Co się stało, Shef? Co cię tak przeraziło? - zawołał Hund, przyjaciel chłopca.
Przez chwilę Shef nie był w stanie odpowiedzieć. Potem wykrzyknął gwałtownie, 
dziwnym, zmienionym głosem, nie wiedząc nawet, co mówi.
- Kruki! Kruki są już w powietrzu!
Rozdział trzeci
- Czy jesteś pewien, że wylądowała tam wielka armia? - głos Wulfgara był ostry, chociaż 
wyrażał niepewność. Była to wiadomość, w którą naprawdę trudno uwierzyć, nie śmiał jej 
jednak otwarcie kwestionować.
- Nie ma wątpliwości - odparł Edrich, tan Edmunda, króla East Anglii.
- I powiadasz, że tę armię prowadzą synowie Ragnara?
Rozmowie tej przysłuchiwał się także Shef. W domostwie Wulfgara zgromadzili się 
wszyscy wolni obywatele osady Emneth, wezwani tam przez przybyłych wraz z Edrichem 
jeźdźców. Gorliwość mieszkańców miała swoje uzasadnienie. Jeżeli nie posłuchaliby 
wezwania do pospolitego ruszenia, to zgodnie z prawem mogli utracić wszystko: zarówno 
ziemię, jak i swoje przywileje stanowe. Z tej samej przyczyny mieli jednak prawo 
uczestniczyć we wszystkich naradach.
Czy Shef miał prawo, aby się do nich przyłączyć - to inna sprawa. Na razie nie został 
skuty jak niewolnik, a obywatel, który sprawdzał wchodzących do budynku ludzi, miał u Shef 
a dług wdzięczności za naprawiony lemiesz. Popatrzył więc tylko z powątpiewaniem na 
schowany w zniszczonej pochwie miecz chłopca i wpuścił go do środka. Shef stanął w 
najdalszym kącie pomieszczenia wciśnięty pomiędzy ubogich kerlów, starając się słuchać nie 
będąc widzianym.
- Moi ludzie rozmawiali już z wieśniakami, którzy widzieli wikingów - rzekł Edrich. - 
Mówią, że armię prowadzi czterech wielkich wojowników, synów Ragnara. Każdego dnia 
rycerze zbierają się wokół wielkiego sztandaru z godłem czarnego kruka. Sztandar ten utkały 
podobno córki Ragnara w jedną noc. Odtąd Czarny Kruk rozwijał swe skrzydła na znak 
zwycięstwa, a zwijał je w obliczu klęski. Czyny synów Ragnara znane były w całej Północnej 
Europie i wszędzie tam, gdzie przybijały dotychczas ich statki: w Anglii, w Irlandii, w kraju 
Franków i w Królestwie Hiszpanii. Znano je nawet w bardziej odległych krajach nad 
Środkowym Morzem, skąd powrócili przed laty obładowani łupami. Dlaczego więc teraz 
skierowali swój gniew na ubogie i słabe królestwo East Anglii?
Na twarzy Wulfgara pojawił się wyraz niepokoju.
- A gdzie mają swoje obozowiska?
- Na łąkach, nad rzeką Stour, na południe od Bedricsward.
Edrich zaczynał wyraźnie tracić cierpliwość. Opowiadał już o tym kilkanaście razy w 
niemal każdej osadzie w okolicy. Za każdym razem miał podobną przeprawę. Nie chcieli 
informacji, szukali tylko sposobu, żeby wymigać się od swego obowiązku. Tym razem 
spodziewał się, że będzie inaczej, Wulfgar bowiem słynął ze swojej nienawiści do wikingów i 
chwalił się, że walczył kiedyś oko w oko z samym Ragnarem.
- A więc co mamy teraz robić?
- Zgodnie z rozkazem króla Edmunda każdy wolny obywatel East Anglii zdolny do 
noszenia broni ma stawić się w Norwich. Każdy mężczyzna mający więcej niż piętnaście i 
mniej niż pięćdziesiąt wiosen. W ten sposób będziemy mogli przeciwstawić im nasze siły.
- A ilu ich tu przybyło? - spytał jeden z bogatych właścicieli ziemskich stojących w 
pierwszym rzędzie.
- Trzy setki statków.
- Ilu to daje ludzi?
- Na każdym statku mają zazwyczaj trzy tuziny wioślarzy - odparł niechętnie królewski 
herold. Wiedział, że jest to sprawa drażliwa. Kiedy kmiotki zorientują się przeciw jakiej 
potędze mają stanąć, ciężko będzie ich ruszyć z miejsca. Nie miał jednak wyboru, musiał 
powiedzieć prawdę.
W pomieszczeniu zaległa cisza. Pierwszy odezwał się Shef.
- Trzy setki statków i trzy tuziny wioślarzy to daje razem dziewięćset tuzinów. Dziesięć 
tuzinów to ponad setka ludzi, musi więc tam być więcej niż dziesięć tysięcy wojowników - 
skończył oszołomiony tym odkryciem.
- Nie jesteśmy w stanie ich pokonać - rzekł Wulfgar stanowczo, odwracając wzrok od 
swego pasierba. - Musimy złożyć im daninę.
Cierpliwość Edricha wyczerpała się nagle.
- To rzecz króla Edmunda podejmować decyzje. Poza tym zapłacimy mniej jeśli zobaczą, 
że możemy przeciwstawić im równe siły. Nie jestem tu jednak po to, aby słuchać waszych 
rad. Przynoszę rozkazy, które macie wypełnić. Dotyczy to w równym stopniu was, co każdej 
osady od Ely, aż po Wisbech. Z rozkazu króla wszyscy mają zebrać się tutaj, a jutro wyruszyć 
do Norwich. Każdy obywatel Emneth zdolny do służby wojskowej powinien stawić się na 
rozkaz, w przeciwnym razie spotka go kara. To są rozkazy, którym podlegam na równi z 
wami - urwał i spojrzał w stronę strapionych ludzi. - Obywatele Emneth, co wy na to?
- Jesteśmy gotowi! - wykrzyknął Shef odruchowo.
- On nie jest wolnym obywatelem - warknął stojący obok ojca Alfgar.
- To jakim prawem tu się znalazł! Czy wam, ludzie, nie brakuje czasem rozsądku?
Słowa Edricha zginęły w niechętnym pomruku, jaki wydarł się z sześćdziesięciu gardeł i 
oznaczał podporządkowanie się rozkazom króla.
W obozie wikingów rzeczy miały się zupełnie inaczej. Tutaj decyzje podejmowali czterej 
synowie Ragnara, a oni znali się tak dobrze, że nie potrzebowali długo dyskutować.
- W końcu nam zapłacą - rzekł Ubbi. Zarówno on, jak Halvdan przypominali bardzo 
swoich rycerzy, tak fizycznie, jak i z temperamentu. Choć Halvdan był młodszy od brata, obaj 
byli jednakowo potężni i niebezpieczni. Z takimi ludźmi nie można żartować.
- Musimy zadecydować teraz - mruknął Halvdan.
- Kogo więc wybieramy? - spytał Sigurth.
Mężczyźni zastanawiali się przez chwilę. Potrzebowali kogoś, kto sprostałby zadaniu, 
kogoś doświadczonego, a jednocześnie kogoś, kogo mogliby utracić bez lęku o dalsze losy 
kampanii.
- Sigvarth - rzekł wreszcie Ivar. Jego twarz nawet się nie poruszyła a przeźroczyste oczy 
nadal wpatrywały się w niebo. Wypowiedział tylko jedno słowo, nie była to jednak sugestia, 
lecz odpowiedź na zadane pytanie. On, którego zwano Soplem Lodu, nigdy nie wysuwał 
sugestii. Jego bracia rozważyli i zaakceptowali ten wybór.
- Sigvarth! - wykrzyknął Sigurth Wężowe Oko.
Sigvarth, jarl Małych Wysp, siedział kilka jardów dalej i grał w kości. Zęby 
zademonstrować swoją niezależność najpierw wykonał rzut, później jednak podniósł się 
posłusznie i podszedł do wodzów.
- Wywołałeś moje imię, Sigurcie.
- Masz pięć statków? Dobrze. Pomyśleliśmy, że Anglicy i ich mały król Edmund chcą 
wciągnąć nas w głupie gierki. Opierają się, próbują targować. To niedobrze. Chcemy żebyś 
pojechał i pokazał im, z kim mają do czynienia. Zabierz swoje statki i popłyń w górę, wzdłuż 
wybrzeża, a dalej skieruj się na zachód. Wejdziesz w głąb lądu i narobisz tyle spustoszenia, 
ile będziesz mógł, spal kilka wiosek. Pokaż im, co może się stać, kiedy nas sprowokują. 
Wiesz, co masz robić.
- Tak, robiłem to już nieraz - Sigvarth zawahał się. - A co ze zdobyczami?
- Wszystko, co zdobędziesz jest twoje. Ale wiedz, że nie chodzi tutaj o łupy. Masz zrobić 
coś, co będą pamiętać. Postępuj tak, jak postąpiłby Ivar.
Jarl uśmiechnął się niepewnie, jak większość ludzi, kiedy słyszeli imię Ivara 
Ragnarssona.
- Gdzie chcesz wylądować? - spytał Ubbi.
- W miejscu zwanym Emneth. Byłem tam kiedyś. Znalazłem sobie miłą gąseczkę.
Uśmiech jarla zbladł pod spojrzeniem Ivara. Nie spodobała mu się odpowiedź Sigvartha. 
Nie po to przydzielono mu misję, aby powtórzył młodzieńcze eskapady. To nie było godne 
wojownika. Ivar nie myślał nawet z nim dyskutować.
Zapanowała chwila oczekiwania, wreszcie Ivar skierował wzrok na kogoś innego. Bracia 
wiedzieli, że Sigvarth nie jest najlepszym wojownikiem, był to zresztą jeden z powodów, dla 
którego właśnie jego wybrali.
- Wykonaj zadanie i nie zaprzątaj sobie głowy drobiem - rzekł w końcu Sigurth i dał 
jarlowi znak, żeby się oddalił.
Trzeba jednak przyznać, że Sigvarth znał swe rzemiosło. Dwa dni później o samym 
świcie pięć jego statków żeglowało już ostrożnie w kierunku ujścia rzeki Ouse. Po godzinie 
fala przypływu zaniosła ich tak daleko w głąb lądu, jak tylko było to możliwe bez narażania 
kilów. Statki zostały ukryte, a oddział wyruszył na rozpoznanie.
Najmłodszy i najszybszy z ludzi Sigvartha znalazł niewielką stadninę. Wikingowie 
zaszlachtowali stajennego, zabrali konie i w blasku porannego słońca wjechali na bagnistą 
ścieżkę, która miała ich doprowadzić do celu.
Stu dwudziestu wojowników jechało w zwartym szyku. Trzymali się razem, bez 
zwiadowców i tylnej osłony. Wiedzieli, że sprzyja im zarówno niemała siła, jak i możliwość 
zaskoczenia przeciwnika. Kiedy na ich drodze pojawiała się wioska albo jakieś zabudowania 
gospodarcze, oddział zatrzymywał się na chwilę, a lżejsi jeźdźcy otaczali teren nie pozwalając 
wymknąć się nikomu, kto mógłby podnieść alarm w całej okolicy. Potem oddział ruszał do 
ataku. Rozkaz był ten sam za każdym razem, tak prosty, że Sigvarth nie trudził się nawet, 
żeby go powtarzać.
Zabijali każdą napotkaną osobę: mężczyzn, kobiety, dzieci, nawet niemowlęta w 
kołyskach. Czynili to bez zadawania jakichkolwiek pytań, szybko i sprawnie. Potem znowu 
dosiadali koni i jechali dalej, nie zabierając łupów. Zawsze jednak, trzymając się 
najsurowszego z rozkazów, unikali ognia.
Nie minął dzień, a w środku spokojnej angielskiej okolicy wycięty został korytarz 
śmierci. Jeśli ktoś trafił do jakiejś wioski po przejeździe wikingów, dziwił się, że nie widzi 
sąsiadów, że brakuje koni, wreszcie odkrywał leżące w polu trupy. Wtedy dopiero zaczynały 
bić na alarm kościelne dzwony. Lecz najeźdźcy byli już zazwyczaj daleko, a w kolejnych, 
leżących na ich szlaku wioskach nikt nie miał najmniejszego pojęcia o nadciągającym 
niebezpieczeństwie.
Odział z Emneth wyruszył tamtego dnia znacznie później niż ludzie Sigvartha. Najpierw 
czekano na ociągające się drużyny z Upwell i Outwell i kilku odleglejszych jeszcze rejonów. 
Później zamożniejsi posiadacze ziemscy zaczęli się ze sobą witać i przekazywać sobie wyrazy 
szacunku. Wreszcie Wulfgar zdecydował, że nie mogą wyruszyć z pustymi żołądkami i 
popisując się hojnością zaprosił wszystkich na grzane wino. Tak więc, kiedy oddział liczący 
sobie stu pięćdziesięciu uzbrojonych jeźdźców wyruszył w końcu w drogę, słońce stało już 
wysoko na niebie. Nawet wtedy dołączali jednak do nich maruderzy, których zatrzymał bądź 
pęknięty popręg, bądź chęć złożenia ostatniej wizyty ukochanej. Oddział jechał bez 
specjalnych środków ostrożności, nie spodziewając się żadnych niebezpieczeństw. Obecności 
wikingów domyślili się dopiero wtedy, gdy wyjeżdżając zza zakrętu zobaczyli przed sobą 
zwartą kolumnę wojowników.
Shef jechał zaraz za grupą dowodzących oddziałem możnych panów. Trzymał się tak 
blisko Edricha, jak tylko się mógł odważyć. Fakt, że odważył się przemówić w trakcie narady 
zyskał mu uznanie tego dostojnego rycerza. Wiedział, że dopóki Edrich jest blisko, nikt nie 
odeśle go na tył kolumny.
Shef dostrzegł wikingów w tym samym momencie, co wszyscy i usłyszał przerażone 
okrzyki wodzów.
- Kim są ci ludzie?
- To wikingowie!
- Nie, to niemożliwe. Przecież są teraz w Suffolk. Wciąż prowadzimy negocjacje.
- A jednak to wikingowie! A teraz, baranie głowy, zdejmujcie z koni swoje grube tyłki i 
przygotujcie się do bitwy. Wy także, zsiadać, zsiadać! Konie dawajcie do tyłu. Zdejmujcie 
tarcze i formujcie szyk!
Edrich jeździł wokół przerażonych ludzi i wykrzykiwał głośno rozkazy. W końcu 
wszyscy zdali sobie sprawę z powagi sytuacji. Zeskakiwali na ziemię i gorączkowo 
przygotowywali broń i tarcze. Potem, w zależności od indywidualnych inklinacji, okazując 
tchórzostwo albo brawurę, wojownicy kierowali się na przód, bądź na sam tył bojowego 
szyku.
Shef nie przygotowywał się zbyt długo, był najbiedniejszym wojownikiem w całej 
kolumnie. Puścił wolno kuca, którego pożyczył mu ojczym, odpiął z pleców drewnianą tarczę 
i przygotował swój jedyny oręż. Za zbroję służył mu skórzany, niemiłosiernie podziurawiony 
kaftan. Zajął pozycję tuż za Edrichem. Jego gardło ścisnęło podniecenie, umysł zaś rozpalała 
ciekawość. Jak walczą wikingowie? Co stanowi istotę walki?
Sigvarth ogarnął całą sytuację w tej samej chwili, kiedy ujrzał przed sobą pierwszych 
jeźdźców. Unosząc się w siodle krzyknął komendę w stronę jadących za nim wojowników. 
Kolumna rozsypała się natychmiast i wszyscy zeskoczyli z koni. Część ludzi odprowadziła 
zwierzęta w bezpieczne miejsce i używając wodzy, przywiązała je do wbitych w ziemię 
kołków. Kiedy rozkaz został wykonany, przyłączyli się do innych formując rezerwę.
Wojownicy, którzy pozostali na miejscu, zatrzymali się na krótką chwilę. Niektórzy stali 
w milczeniu, inni ukucnęli, aby poprawić buty, jeszcze inni zaspokajali pragnienie. Nagle 
wszyscy jednocześnie zaczęli wyjmować tarcze, mocować drzewca do włóczni i toporów, 
poluzowywać miecze. Następnie na rozkaz Sigvartha utworzyli szyk bojowy w kształcie 
strzały wycelowanej prosto w oddział Anglików. Na czele stanął sam Sigvarth, a za nim jego 
syn Hjorvarth. Przewodził on grupie dwunastu zbrojnych, którzy mieli dostać się na tyły 
wroga w momencie, kiedy linia obronna zostanie przerwana. Ich zadaniem było 
uniemożliwienie Anglikom odwrotu i doszczętne rozgromienie ich oddziałów.
Naprzeciwko Anglicy ustawili się w poprzek drogi w potrójnym, miejscami poczwórnym 
szyku. Problem, jaki stwarzały konie rozwiązali w ten sposób, że porzucili zwierzęta, 
pozwalając aby na nich czekały bądź pokłusowały w nieznane. Pomiędzy końmi ukryło się 
też kilku mężczyzn, którzy po cichu cofnęli się na koniec kolumny, ale tylko kilku. Po 
ciągnących się od trzech pokoleń najazdach i wojnach, było wśród Anglików dużo wzajemnej 
urazy, którą odpłacali sobie na różne sposoby, tak jednak, aby nie narazić przy tym na 
pośmiewisko sąsiadów. Ci, którzy uważali, że pozycja ich do tego upoważnia, nie szczędzili 
pozostałym okrzyków zachęty, zagrzewając wszystkich do walki. Nikt nie wydawał już 
jednak rozkazów. Rozglądając się wokół, Shef, który znalazł się tuż za linią doskonale 
uzbrojonej szlachty, poczuł się osamotniony. Kiedy ostrze bojowego szyku wikingów zbliżało 
się do angielskiej linii, rycerze nieświadomie rozstąpili się nieco na obie strony. Pozostali 
tylko najbardziej zdecydowani i oni właśnie przyjęli na siebie pierwsze uderzenie. Jeżeli 
Wulfgarowi i jego kompanom nie udałoby się powstrzymać natarcia, oznaczałoby to rychły 
koniec bitwy. Szyk klinowy uważany był za wynalazek skandynawskiego boga wojny.
Ze strony Anglików zaczęły sypać się włócznie. Niektóre spadały za blisko, inne 
zatrzymywały się na tarczach wroga. Nagle wikingowie przyspieszyli gwałtownie i truchtem 
natarli na pierwszą linię. Tym razem grad oszczepów posypał się w środek angielskiego 
szyku. Shef ujrzał, jak Edrich zręcznie uchyla się przed nimi i broni tarczą. Kilka kroków 
dalej jeden z możnych osłaniał właśnie tarczą brzuch, kiedy kolejny oszczep przeszył mu 
gardło. Inny z rycerzy klął głośno próbując oswobodzić tarczę od tkwiących w niej trzech 
włóczni. Zanim mu się to udało, klin przerwał angielską linię.
Przed sobą widział teraz Shef wodza wikingów, który wymierzał cios Wulfgarowi. 
Anglik zdołał przyjąć uderzenie na tarczę, zadając jednocześnie cięcie pałaszem. Wiking 
uchylił się i zaatakował ponownie wkładając w uderzenie całą siłę. Raz jeszcze Wulfgarowi 
udało się odparować cios. Miecze z brzękiem zwarły się ze sobą, lecz Anglik stracił już 
równowagę. Sigvarth, obracając ostrze, uderzył rękojeścią w twarz Wulfgara i pchnął go do 
tyłu nacierając tarczą. Kiedy przygotowywał się do zadania ostatecznego cięcia, wyskoczył na 
niego Shef.
Mimo potężnych rozmiarów wiking był zaskakująco szybki. Uskoczył do tyłu i 
wymierzył cios w pozbawioną hełmu głowę chłopca. Na podstawie krótkiej obserwacji 
przebiegu walki Shef zdał sobie już sprawę z dwóch rzeczy. Po pierwsze, wszystkie 
czynności powinny być wykonywane przy użyciu całej siły, nie ma tu miejsca na półśrodki. 
Chłopiec wziął to pod uwagę odparowując cios Sigvartha. Po drugie, w walce nie ma miejsca 
na przerwy pomiędzy kolejnymi uderzeniami. Kiedy wiking zaatakował ponownie, Shef był 
już na to przygotowany. Tym razem udało mu się podbić miecz wroga do góry. Usłyszał przy 
tym brzęk i ostry trzask, kiedy ostrze pękło i jego fragment poszybował nad głową chłopca. 
To nie moje! - pomyślał uradowany Shef i złożył się do tryumfalnego ataku.
Ktoś pociągnął go jednak gwałtownie do tyłu. Był to Edrich, który krzyczał mu coś do 
ucha. Shef rozejrzał się wokół i dostrzegł, że w czasie gdy walczył z ich wodzem, reszta 
wikingów zdążyła już wedrzeć się głęboko w angielskie szyki. Pół tuzina angielskich 
wielmożów leżało na ziemi, a Wulfgar cofał się w popłochu atakowany przez kilkunastu 
wikingów. W pewnej chwili mężczyzna pochwycił spojrzenie chłopca.
- Uciekaj! - krzyczał Edrich. - Jesteśmy pobici. Nic już się nie da zrobić. Uciekaj, może 
uda nam się ocalić życie.
- Ale mój ojciec!... - krzyknął Shef.
- Za późno, już go powalili.
Była to prawda. Wulfgar otrzymał właśnie potężny cios w hełm i runął do przodu prosto 
pod nadciągającą falę wikingów. Edrich wiedział, że za chwilę mogą odciąć im możliwość 
ucieczki. Chwycił chłopca za kołnierz i pociągnął za sobą.
- Przeklęci głupcy. Niewyszkolona zgraja. Czego się zresztą spodziewać? Bierz konia, 
chłopcze.
Wkrótce Shef cwałował już tą samą drogą, która przywiodła go do wikingów. Jego 
pierwsza bitwa była skończona. Uciekał stamtąd niedługo po tym, jak zadany został pierwszy 
cios.
Rozdział czwarty
Rosnące na krawędzi mokradeł trzciny poruszały się delikatnie na porannym wietrze. 
Musieli iść dalej, więc Shef usiłował rozeznać się w okolicy. Po wikingach nie było już śladu. 
Chłopak wrócił na osłoniętą drzewami suchą wysepkę, gdzie obozowali ostatniej nocy. Edrich 
zajadał właśnie zimne pozostałości ich wspólnej biesiady. Widząc chłopca wytarł 
zatłuszczone palce w trawę i podniósł pytająco brwi.
- Nic nie widać - rzekł Shef. - Cisza. Żadnego dymu.
Opuścili pole bitwy, wiedząc, że jest już przegrana. Chcieli ocalić życie. Nie było 
pościgu, ale dla pewności porzucili konie i na własnych nogach przedarli się przez mokradła. 
Ostatnia noc była dla Shefa przyjemnym ukojeniem. Myślał o tym teraz z mieszanymi 
uczuciami. Po raz pierwszy nie miał przed sobą żadnej pracy do wykonania, żadnych 
zobowiązań. Jego jedynym obowiązkiem było ukrywać się, nie dać się odnaleźć.
Na wysepce udało im się wznieść trzcinowy szałas, a w zawiesistej wodzie łatwo było 
złapać węgorze. Edrich, po chwili wahania zdecydował, że mogą rozpalić ognisko. 
Wikingowie mieli teraz co innego do roboty niż przeszukiwać bagna z powodu jakiejś smużki 
dymu. Zresztą zanim jeszcze zapadł zmierzch, można było i tak zobaczyć pełno dymów w 
różnych stronach okolicy.
- Najeźdźcy wracają do siebie - rzekł Edrich. - Kiedy się wycofują, przestają zwracać 
uwagę na ostrożność.
- Panie, czy uciekałeś już kiedy z pola bitwy? - spytał Shef ostrożnie.
- Wiele razy - odparł szczerze Edrich. - I nie nazywaj tego bitwą, to była zwykła 
potyczka. Uciekałem często, a gdyby robili tak wszyscy, mielibyśmy mniej zabitych. Nie 
tracimy tak wielu ludzi w równej walce, ale kiedy wikingom uda się przebić, zaczyna się 
zwyczajna rzeź. Przez chwilę sam się nad tym zastanów. Każdy, kto ujdzie cało, może stanąć 
do walki nawet następnego dnia. Kłopot w tym - Edrich uśmiechnął się kwaśno - że im 
częściej się to zdarza, tym mniej ludzi ma ochotę spróbować po raz kolejny. Tracą ducha. 
Wczoraj przegraliśmy, bowiem nikt nie był przygotowany, ani fizycznie, ani wewnętrznie. 
Jeżeli jedną dziesiątą czasu, którą poświęcą teraz na rozpaczanie, poświęciliby wcześniej na 
przygotowania, nie byłoby mowy o porażce. - Edrich zamyślił się na chwilę. - A teraz pokaż 
mi swój miecz. Wygląda jak jakieś narzędzie rolnicze - zauważył obracając w dłoniach ostrze. 
- W każdym razie nie jak prawdziwa broń. Widziałem jednak, jak pękło na tym ostrze 
wikinga. Jak to możliwe?
- To dobre ostrze - odparł Shef. - Może nawet najlepsze w Emneth. Zrobiłem je sam, 
wykułem z żelaznych łup, które przywieźli nam z Południa. Lecz jest tam też warstwa twardej 
stali. Pewien tan z March dał mi kilka grotów od włóczni jako zapłatę za robotę, którą dla 
niego wykonałem. Przetopiłem je wszystkie, a potem połączyłem stal z żelazem i wykułem 
ostrze. Żelazo jest jego spoiwem, a stal daje mu siłę.
- Lecz mimo całej tej pracy ostrze jest krótkie i jednosieczne, a rękojeść zrobiona ze 
zwykłej kości. Poza tym pozwoliłeś, aby zamokło i rdzewiało.
- Gdybym chodził po Emneth z prawdziwym połyskującym w słońcu orężem przy boku, 
jak sądzisz, czy długo bym się nim cieszył? Rdzy jest tylko tyle, aby zmienić kolor ostrza, 
postarałem się, by nie sięgnęła głębiej.
- No właśnie, jest jeszcze jedno pytanie, które chciałbym ci zadać. Młody tan powiedział, 
że nie jesteś wolnym człowiekiem. Wygląda jakbyś się ukrywał. W czasie potyczki nazwałeś 
jednak Wulfgara ojcem. Jest w tym jakaś zagadka. Świat pełen jest bękartów. Rzecz to 
wiadoma, że tanowie mają nieprawych synów, nikt jednak nie próbuje uczynić z nich 
niewolników.
Shef spotykał się już z tym pytaniem wiele razy. W innych okolicznościach na pewno by 
na nie nie odpowiedział, ale teraz, na tej wyspie wśród moczarów, gdy rozmawiał jak równy z 
równym z tanem króla Edmunda, słowa popłynęły same.
- On nie jest mym ojcem, choć go tak nazywam. Osiemnaście wiosen temu wikingowie 
najechali naszą osadę. Wulfgara nie było wtedy w domu, została tylko moja matka, lady 
Thryth, ze swoim nowo narodzonym synem Alfgarem, moim przyrodnim bratem. W noc 
kiedy przybyli wikingowie, służącemu udało się zabrać Alfgara w bezpieczne miejsce. Moja 
matka została jednak pojmana.
Edrich pokiwał głową. Wszystko to znał aż za dobrze, znał cały mechanizm, 
przynajmniej wtedy gdy w grę wchodził ktoś z pozycją. Mąż mógł się spodziewać, że po 
krótkim czasie dostanie wiadomość z jakiegoś targu niewolników w Hedeby czy Kaupang, że 
taka a taka pani jest do odkupienia za określoną sumę. Jeżeli takiej informacji nie otrzymał, 
mógł uznać się za wdowca i ponownie ożenić, przekazując srebrne bransolety kolejnej 
kobiecie, która wychowa mu syna. Przyznać trzeba, że czasem taką sielankę przerywało po 
latach pojawienie się jakiejś zniszczonej starowiny, której udało się wreszcie powrócić do 
domu. Rzadki to jednak przypadek, zresztą i tak nie wyjaśniałby on wcale zagadki 
młodzieńca, którego Edrich miał przed sobą.
- Moja matka powróciła po kilku tygodniach. Była w ciąży. Przysięgała, że moim ojcem 
jest sam jarl wikingów. Kiedy przyszedłem na świat chciała nazwać mnie Halfden, ponieważ 
jestem w połowie Duńczykiem, lecz Wulfgar przeklął ją za to. Powiedział, że Halfden to imię 
bohatera, króla, od którego wywodzi się ród Shieldingów, a oni z kolei dali początek 
panującym dynastiom w Anglii i Danii. To nie było imię dla mnie, nazwali mnie więc Shef, 
tak jak zwykłego psa.
Młodzieniec spuścił oczy.
- I dlatego właśnie mój ojczym tak mnie nienawidzi i chce uczynić niewolnikiem, dlatego 
mój przyrodni brat, Alfgar, opływa we wszystko, podczas gdy ja jestem biedakiem.
Shef nie opowiedział jednak całej historii. Nie powiedział, że Wulfgar naciskał na żonę, 
aby pozbyła się płodu i zabiła siedzące w jej łonie dziecko gwałciciela. Nie wspomniał, że 
dopiero interwencja ojca Andreasa ocaliła mu życie, ksiądz bowiem ostro potępił grzech 
dzieciobójstwa, nawet w przypadku dziecka wikinga. Nie powiedział także, że Wulfgar w 
przypływie gniewu i zazdrości wziął sobie konkubinę i spłodził z nią piękną Godivę, tak że 
było ich w końcu troje: Alfgar - syn prawowity, Godiva - córka Wulfgara i niewolnicy oraz 
Shef - syn lady Thryth i wikinga.
Edrich oddał chłopcu miecz. Historia wciąż wydawała mu się tajemnicza. Jak to możliwe, 
że tej kobiecie udało się uciec? Handlarze niewolników nie są zazwyczaj tak beztroscy.
- Jak zwał się ten jarl? - spytał po chwili. - Twój...
- Mój ojciec? Matka mówiła, że zwie się Sigvarth. Jest jarlem Małych Wysp, 
gdziekolwiek się one znajdują.
Chwilę jeszcze siedzieli w milczeniu, a potem ułożyli się do snu.
Było już późno, kiedy Shef i Edrich wyszli ostrożnie z szuwarów, a przed ich oczami 
ukazały się ruiny Emneth.
Wszystkie budynki zostały spalone, z niektórych zostały tylko stosy popiołów, z innych 
stosy poczerniałych belek. Spłonęło domostwo Wulfgara, kościół, kuźnia, wszystko. Widać 
było kilkoro ludzi, którzy chodzili bez celu wokół ruin, grzebiąc w popiołach.
Kiedy weszli do wioski, Shef zagadnął jedną z ocalałych, w której rozpoznał służącą swej 
matki.
- Trudo, powiedz mi, co się tu stało.
Kobieta zadrżała na całym ciele i spojrzała na niego z przerażeniem. Przypatrywała się 
jego tarczy i mieczowi dziwiąc się, że stoi przed nią żywy, nawet nie draśnięty.
- Lepiej... lepiej pójdź zobaczyć się z matką.
- Czy ona wciąż tu jest? - Shef poczuł przypływ nadziei. Może odnajdzie także innych. 
Czy udało się uciec Alfgarowi i Godivie?
Mężczyźni podążyli za kobietą, która utykała niezdarnie.
- Dlaczego ona chodzi w ten sposób? - szepnął Shef.
- Zgwałcona... - odparł krótko Edrich.
- Ale... ale ona nie była dziewicą.
- Gwałt to coś innego. Czterech mężczyzn ciągnie kobietę na wszystkie strony, a piąty 
sobie dogadza. Wszyscy są podnieceni, zrywają ścięgna, czasem nawet łamią kości. 
Najgorzej, kiedy kobieta próbuje się wyrywać.
Shef pomyślał znów o Godivie i zacisnął pieści tak mocno, aż zbielały palce. Zrozumiał, 
że nie tylko mężczyznom przyszło płacić za przegraną bitwę.
Dalej szli już w milczeniu. Truda prowadziła ich do szałasu zbudowanego z nadpalonych 
belek i przykrytego starymi deskami. Szepnęła coś zaglądając do środka, a po chwili zaprosiła 
ich, aby weszli.
W środku, na posłaniu zrobionym ze starych worków, leżała lady Thryth. Wyraz 
cierpienia na twarzy oraz dziwaczny sposób, w jaki była ułożona świadczyły o tym, że 
przeszła to samo, co Truda. Shef ukląkł przy niej i dotknął ramienia.
- Nie było ostrzeżenia, nie mieliśmy czasu, aby się przygotować - wyszeptała zbolałym 
głosem. - Nie wiedzieliśmy co robić. Te świnie przyjechały tu zaraz po bitwie. Otoczyli nas, 
zanim ktokolwiek się zorientował.
Kobieta skręciła się z bólu i zamilkła. W jej oczach czaiła się pustka.
- To bestie. Zabili każdego, kto próbował się bronić. Potem zebrali nas przed kościołem. 
Wtedy zaczęło padać. Najpierw wybrali młode i ładne dziewczęta oraz niektórych chłopców. 
Przeznaczyli ich na sprzedaż jako niewolników. A potem... Potem przyprowadzili swoich 
jeńców i... - kobieta zasłoniła oczy, jej głos zaczął się załamywać.
- Kazali nam patrzeć...
Jej słowa utonęły w szlochu. Chwilę leżała bez ruchu, wreszcie drgnęła, jakby 
przypomniała sobie nagle coś ważnego. Ścisnęła wtedy rękę chłopca i po raz pierwszy 
spojrzała mu prosto w oczy.
- Wiesz, Shef, to był on! Ten sam, co poprzednio.
- Jarl Sigvarth? - spytał w napięciu Shef.
- Tak. Twój... twój...
- Jak on wyglądał? Czy był wysoki i ciemnowłosy, z białymi zębami?
- Tak, miał złote bransolety na całym ramieniu.
Shef przywołał z pamięci obraz stoczonej na drodze walki, szczęk pękającego oręża i 
moment, kiedy gotował się do decydującego pchnięcia. Czy to możliwe, że sam Bóg uchronił 
go przed straszliwym grzechem? Lecz jeśli to prawda, co w takim razie Bóg porabiał potem?
- Czy on nie mógł cię obronić, matko?
- Nawet nie próbował - odparła Thryth panując nad swym głosem. - Kiedy złamali szereg 
po tym... po tym przedstawieniu, powiedział im, że mogą do woli plądrować i używać życia, 
mają jednak skończyć, gdy usłyszą głos rogu. Niewolnicy zostali związani i odprowadzeni na 
bok, ale reszta z nas, Truda, ja i inne kobiety, byłyśmy po prostu podawane z rąk do rąk.
- Shef, ja wiem, że on mnie rozpoznał! I pamiętał kim jestem. Lecz kiedy go błagałam, 
żeby przynajmniej zostawił mnie dla siebie, zaśmiał się tylko. Powiedział... powiedział, że 
teraz już jestem starą gęsią, nie żadną gąską, a gęsi powinny sobie same radzić. Zwłaszcza 
gęsi, które kiedyś miały ochotę sobie odfrunąć. Tak więc potraktowali mnie jak Trudę, gorzej 
nawet, gdyż byłam damą, a dla niektórych z nich stanowiło to dodatkową rozrywkę - jej twarz 
wykrzywił grymas gniewu i nienawiści, przez chwilę zapomniała nawet o bólu. - Ale 
zdążyłam mu powiedzieć, Shef. Powiedziałam, że ma syna i że ten syn kiedyś go odnajdzie i 
zabije!
- Prawie mi się to udało, matko - odparł Shef i zawahał się. Dręczyło go jeszcze jedno 
pytanie, lecz ubiegł go Edrich.
- A co właściwie mieliście oglądać, pani?
Oczy Thryth znowu wypełniły się łzami. Nie mogąc wydobyć głosu przywołała ręką 
swoją służącą.
- Chodźcie za mną - rzekła Truda - pokażę wam, jak wygląda miłosierdzie wikingów.
Mężczyźni wyszli z szałasu i podążyli za nią w poprzek pogorzeliska w stronę kolejnego 
naprędce zbitego szałasu. Przy wejściu stała niewielka grupka ludzi. Co pewien czas ktoś 
wchodził do środka, a po chwili wychodził pospiesznie. Trudno było odczytać rysujące się na 
twarzach tych ludzi uczucia. Smutek? Gniew? W większości przypadków był to chyba po 
prostu zwyczajny strach.
Wewnątrz szałasu stał koński żłób do połowy wypełniony sianem. Shef rozpoznał od razu 
jasne włosy Wulfgara i jego brodę, ale twarz, którą ujrzał była twarzą trupa: blada, stężała, z 
wystającymi kośćmi. Wulfgar żył jednak.
Przez moment Shef nie mógł zrozumieć tego, co ujrzał. Jak Wulfgar mógł leżeć w żłobie? 
Był za wysoki. Miał jakieś sześć stóp wzrostu, a żłób, Shef wiedział o tym aż za dobrze, z 
własnego doświadczenia, był długości niecałych pięciu stóp... Coś tu się nie zgadzało.
Coś było nie tak z nogami Wulfgara. Jego kolana sięgały końca żłobu, a potem były już 
tylko niezdarnie zawiązane i poplamione krwią bandaże. Shef poczuł silny odór rozkładu i 
spalenizny.
Z rosnącym przerażeniem ujrzał, że Wulfgar nie ma także rąk. Kikuty, które mu zostały, 
leżały skrzyżowane na piersiach, bandaże zaczynały się na wysokości łokci.
- Przyprowadzili go i ustawili naprzeciw nas - mruknął ktoś z tyłu. - Ułożyli go na klocu 
drewna i po kolei obcięli toporem ręce i nogi. Nogi najpierw. Za każdym razem przypalali 
pozostały kikut rozpalonym do czerwoności żelazem, żeby nie umarł z upływu krwi. Z 
początku przeklinał ich i usiłował się bronić, lecz później zaczął błagać, aby pozostawili mu 
chociaż jedną rękę, tak, żeby mógł przynajmniej samodzielnie jeść. Wyśmiali go. Ten wysoki, 
jarl, powiedział, że zostawią mu całą resztę. Mówił, że pozostawią mu oczy, aby mógł 
oglądać ponętne kobiety, oraz jądra, aby mógł ich pożądać. Ale nigdy już nie będzie mógł 
zdjąć spodni, nigdy więcej.
Nie będzie w stanie nic dla siebie zrobić, pomyślał Shef. Zupełnie uzależniony od innych, 
począwszy od jedzenia, a na sikaniu kończąc.
- Zrobili z niego "heimnara" - rzekł Edrich, posługując się norweskim określeniem - 
żywego trupa. Słyszałem już o tym, ale nigdy jeszcze nie widziałem na własne oczy. Nie 
zamartwiaj się jednak, chłopcze. Infekcja, ból, utrata krwi. Długo nie pożyje.
Nagle nieruchome oczy otwarły się szeroko i spojrzały z jawną wrogością na Shefa i 
Edricha. Spomiędzy wyschniętych warg dobiegł do nich cichy szept, brzmiący niczym syk 
węża.
- Zbiegowie. Uciekłeś i zostawiłeś mnie, chłopcze. Będę ci to pamiętał. A ty, królewski 
tanie... Przyjechałeś, zebrałeś nasze siły i poprowadziłeś do walki. Gdzie jednak byłeś, kiedy 
walka dobiegła końca? Nie bójcie się, pożyje jeszcze wystarczająco długo, aby wziąć odwet 
na was obu. Nie zapomnę też o twoim ojcu, chłopcze. Nie powinienem był opiekować się 
jego pomiotem, ani przyjmować z powrotem jego dziwki.
Oczy zamknęły się, a głos ucichł. Shef i Edrich w milczeniu wyszli z szałasu. Na dworze 
znów zaczęło mżyć.
- Nie rozumiem - rzekł Shef - dlaczego oni to zrobili?
- Tego i ja, przyznam, nie pojmuję. Coś ci jednak powiem. Kiedy król Edmund o tym 
usłyszy, wpadnie w furię. Najazd i mord w czasie rozejmu, to już rzecz normalna, ale coś 
takiego... Zrobić coś takiego jego człowiekowi, jego dawnemu druhowi. Będzie miał umysł 
podzielony dwiema myślami. Z jednej strony chciał będzie uchronić swych ludzi przed czymś 
takim, z drugiej jego honor podpowie mu zemstę. To będzie trudna decyzja. Czy pojedziesz 
teraz ze mną, chłopcze? - Edrich spojrzał na Shefa. - Muszę zawieźć mu wieści. Nie jesteś 
tutaj wolnym człowiekiem, ale widać od razu, że z ciebie wojownik. Nic tu teraz po tobie. 
Jedź ze mną, będziesz moim sługą, a później znajdziemy dla ciebie odpowiednią broń i 
ekwipunek. Jeżeli potrafiłeś walczyć wystarczająco dobrze, aby powstrzymać wielkiego jarla, 
król weźmie cię do swej drużyny. Nie ma znaczenia, kim byłeś w przeszłości.
Naprzeciw wyszła im lady Thryth podpierając się z wysiłkiem na kiju. Shef zadał jej w 
końcu pytanie, które nie dawało mu spokoju odkąd ujrzał dymiące pogorzelisko Emneth.
- A co się stało z Godiva?
- Zabrał ją Sigvarth. Zabrali ją do obozu wikingów.
Shef odwrócił się do Edricha. Mówił pewnie, bez próby usprawiedliwiania się.
- Słyszałem już, że jestem zbiegiem i niewolnikiem. Niechaj więc będę i jednym, i 
drugim - Shef odpiął tarczę i rzucił ją na ziemię. - Przedostanę się do obozu wikingów. Może 
wezmą mnie do siebie. Muszę coś zrobić, aby uratować Godivę.
- Nie przeżyjesz nawet tygodnia - rzekł Edrich ze wzburzeniem. - I umrzesz jako zdrajca. 
Zdradzisz swoich ludzi i króla Edmunda.
Mężczyzna odwrócił się na pięcie i odszedł, nawet się nie oglądając.
- Zdradzisz też samego Chrystusa Pana - dodał ojciec Andreas, który pojawił się właśnie 
u wejścia do szałasu. - Widzisz, co uczynili nam poganie. Lepiej być niewolnikiem wśród 
chrześcijan niż królem wśród takich jak tamci.
Shef zdał sobie sprawę, że zdecydował się bardzo szybko, zapewne zbyt szybko i bez 
zastanowienia. Teraz jednak nie było już odwrotu. W jego głowie kłębiły się myśli: 
próbowałem zabić ojca, mój ojczym stał się żywym trupem, matka nienawidzi mnie za to, co 
zrobił ojciec, straciłem szansę na odzyskanie wolności, straciłem względy człowieka, który 
mógł zostać moim przyjacielem.
Takie myśli nie mogły mu teraz pomóc. Wszystko to uczynił dla Godivy. Musiał 
zakończyć rozpoczęte dzieło.
Godiva obudziła się z bólem głowy czując wokół siebie swąd dymu. Przerażona 
próbowała wstać i jakoś się wyswobodzić, jednak powstrzymał ją piskliwy jęk dziewczyny, 
na której leżała.
Kiedy jej oczy przyzwyczaiły się do półmroku, zorientowała się, że znajduje się w 
ciągniętym po wyboistej drodze wozie. Wnętrze wozu wypełniały ułożone jedna na drugiej 
dziewczęta z Emneth. Słychać było jęki i płacz. Nagle z tyłu wozu pojawiła się brodata twarz. 
Dziewczęta z piskiem starały się ukryć jak najgłębiej, mężczyzna jednak uśmiechnął się tylko 
ukazując białe zęby i zniknął.
Wikingowie! W jednej chwili Godiva przypomniała sobie wszystko. Falę zbliżających się 
mężczyzn, panikę w osadzie, ucieczkę przez mokradła, to jak została schwytana i 
obezwładniającą grozę, kiedy po raz pierwszy w życiu dostała się w objęcia dorosłego 
mężczyzny...
Jej dłoń powędrowała bezwiednie wzdłuż uda. Co mogło się stać kiedy była 
nieprzytomna? Nie czuła bólu, chyba więc nadal pozostała dziewicą. Niemożliwe, żeby 
zgwałcili ją i nic teraz nie czuła.
Leżąca obok dziewczyna, córka jednego z gospodarzy i towarzyszka zabaw Alfgara, 
dostrzegła przestrach na jej twarzy i ruch dłoni pod spódnicą.
- Nic się nie bój - odezwała się, nie bez złośliwości. - Nawet nas nie dotknęli. Mamy 
zostać sprzedane. Nie masz się czego lękać, dopóki nie znajdą na ciebie kupca. Później 
staniesz się taka, jak my wszystkie.
Wspomnienia powracały jedno po drugim. Grupa mieszkańców otoczonych przez 
uzbrojonych wikingów, a pośrodku jej ojciec rozkrzyżowany na drewnianym pniaku. 
Przeraźliwa trwoga, kiedy ujrzała zbliżającego się kata z toporem i zrozumiała, co zamierzają 
z nim zrobić. Tak, wybiegła naprzód i z krzykiem rzuciła się na tego wysokiego mężczyznę, 
lecz inny, ten, którego tamten nazywał synem, zdołał ją pochwycić. A co później? Ostrożnie 
dotknęła głowy i wyczuła guz. Głowa nie krwawiła jednak.
Nie była jedyną, z którą postąpiono w ten sposób. Wikingowie uderzyli ją wypełnionym 
piaskiem workiem. Piraci od lat trudnili się handlem i nauczyli się, jak postępować z żywym 
towarem. W czasie najazdu używali najpierw toporów, włóczni i mieczy, zabijali gospodarzy 
i wojowników. Później jednak ostra broń stawała się nieporęczna. Zbyt łatwo było uszkodzić 
jakąś czaszkę, uciąć ucho czy w inny sposób uszkodzić kosztowny towar. Nawet zwykły cios 
pięścią okazać się mógł zbyt potężny zważywszy na krzepę tych ludzi. Kto kupiłby 
dziewczynę z pękniętą szczęką albo z przetrąconą kością policzkową? Może jakiś sknera ze 
Skandynawii, ale na pewno nie wybredni klienci z Hiszpanii czy Dublina.
Tak więc ludzie znajdujący się pod komendą Sigvartha, jak również wielu innych, którzy 
trudnili się handlem niewolnikami, nosili za pasem albo ukryte wewnątrz tarczy woreczki w 
kształcie kiełbasy wypełnione po brzegi piaskiem zebranym pracowicie na wydmach 
Jutlandii. Wystarczył jeden zgrabny cios i towar już leżał cicho nie sprawiając kłopotów. A 
przy tym żadnego ryzyka uszkodzenia.
Dziewczęta zaczęły w końcu do siebie szeptać, choć ich głosy drżały ze strachu. 
Opowiedziały Godivie, co stało się z jej ojcem, a potem, co spotkało Trudę i Thryth. 
Opowiadały, jak załadowano je na wóz, żadna nie wiedziała jednak, co stanie się z nimi dalej.
Pod wieczór następnego dnia Sigvarth, jarl Małych Wysp, poczuł jak ogarnia go 
niepokój, którego przyczyny nie umiał odgadnąć. Siedział w namiocie synów Ragnara i wraz 
innymi jarlami przysłuchiwał się, jak jego syn Hjorvarth opowiada historię wyprawy. Choć 
był to jeszcze młody wojownik, przemawiał dobrze.
Skąd więc to dręczące uczucie? Sigvarth nie był człowiekiem zdolnym do głębokiej 
autoanalizy, żył jednak już wystarczająco długo, aby przekonać się, że nie należy lekceważyć 
takich objawów.
Powrót z wyprawy był udany. Ciągnął za sobą kolumnę wozów z niewolnikami i łupami. 
Najważniejsze jednak, że zrobił dokładnie to, o co chodziło Wężowemu Oku. Spalone chaty i 
wypalone pola, studnie pełne trupów oraz, dla przykładu, kilku okaleczonych, którzy będą 
mogli opowiedzieć wszystkim swoją historię.
Czyń tak, jak uczyniłby to Ivar, mówił Wężowe Oko. W porządku, nie był może tak 
dobry w zadawaniu cierpień jak Ivar, ale nikt chyba nie powie, że się nie starał. Udało mu się 
całkiem nieźle. Ta okolica z pewnością nie podźwignie się szybko.
Nie, nie to go niepokoiło, to było dobrze wykonane zadanie. Jeżeli coś było nie tak, to 
stało się to znacznie wcześniej. Powoli Sigvarth uzmysłowił sobie, że martwiło go pewne 
wspomnienie związane z potyczką. Już ćwierć wieku walczył na pierwszej linii, zabił setkę 
ludzi, zebrał ze dwa tuziny ran. Potyczka powinna być prosta, przysporzyła im jednak trudu. 
Przedarł się przez angielską linię, tak jak wiele razy przedtem, zmiótł ze swej drogi 
jasnowłosego tana i doszedł do drugiej linii wyjątkowo zdezorganizowanej i nierównej.
A wtedy wyrósł przed nim ten chłopak. Nie miał nawet hełmu ani porządnego miecza. 
Wyglądał jak wyzwolony właśnie niewolnik albo najbiedniejsze dziecko z całej osady. 
Wystarczyły jednak dwa starcia i miecz Sigvartha rozpadł się na kawałki, a on sam stracił 
równowagę. Sigvarth uświadomił sobie, że gdyby to był pojedynek, czekałaby go niechybna 
śmierć. Ocalili go wojownicy, którzy pojawili się nagle po jego obu stronach. Nie sądził, żeby 
któryś z nich dostrzegł w jak beznadziejnym położeniu się znalazł, lecz jeśli to dostrzegli, 
ktoś ze starszyzny mógł zgłosić teraz jego odwołanie.
Czy będzie mógł spojrzeć im w oczy? Czy jego syn Hjorvarth jest już wystarczająco 
potężny, aby ktoś przestraszył się jego zemsty? A może rzeczywiście stał się już za stary do 
zabijania. Jeśli nie potrafił usadzić w miejscu na wpół uzbrojonego chłopca, to chyba 
faktycznie nie był już w dawnej formie.
W każdym razie teraz zrobi coś naprawdę mądrego. Najważniejsze, żeby mieć po swojej 
stronie Ragnarssonów, to się zawsze sprawdzało. Hjorvarth zbliżał się już do końca 
opowieści. Sigvarth odwrócił się na krześle i skinął głową w stronę dwóch giermków, którzy 
stali obok wejścia. W odpowiedzi obaj kiwnęli głowami i wyszli na zewnątrz.
- ...tak więc zapaliliśmy wozy i wrzuciliśmy do środka kilku ludzi, których mój ojciec w 
swej mądrości przywiódł tak daleko, aby złożyć ich w ofierze Aegirowi i Ranowi. Potem 
wsiedliśmy na statek, popłynęliśmy w dół rzeki i oto jesteśmy! My, ludzie słynnego jarla 
Sigvartha, w tym ja, jego prawowity syn, Hjorvarth, gotowy spełnić wasze dalsze rozkazy, 
synowie Ragnara!
W namiocie wybuchł aplauz, jedni tupali nogami, inni uderzali o stół naczyniami. 
Wszyscy w znakomitym nastroju, po tak dobrym rozpoczęciu kampanii.
Potem przemówił Wężowe Oko.
- Dobrze, Sigvarcie, możesz zachować swoje łupy, widzimy bowiem, jak ciężko na nie 
zapracowałeś. Teraz możesz nam zdradzić, czy dopisało ci szczęście. Powiedz, ile łupów 
udało ci się zebrać tym razem? Czy stać cię już, aby rzucić wojaczkę i kupić sobie letni 
domek w Sjaellandzie?
- Oj, nie jest tego tak dużo - odrzekł Sigvarth, a słowa jego powitał pomruk 
niedowierzania. - Nie starczy, abym mógł stać się gospodarzem. To tylko skromne łupy, 
czego zresztą można się spodziewać po takiej okolicy. Trzeba nam poczekać, aż armia 
dojdzie do Norwich. Do Yorku, Londynu! - Słowa te wywołały ponowny wybuch 
entuzjazmu. - Musimy odebrać złoto tym, którzy mają go najwięcej. Księżom. W wioskach 
nie znajdziemy go wcale. Muszę jednak przyznać, że coś udało nam się zdobyć i chętnie 
podzielę się tym, co mam najlepszego. Pozwólcie, że pokażę wam moją najświetniejszą 
zdobycz!
Sigvarth odwrócił się i przywołał giermków. Przecisnęli się pomiędzy stołami prowadząc 
ze sobą postać spowitą całkowicie w tkaninę i przewiązaną sznurem. Postać została 
popchnięta w stronę głównego stołu, sznur błyskawicznie przecięty, a tkanina odrzucona na 
bok.
Pośrodku namiotu ukazała się Godiva, która mrugając oczami zaczęła przyglądać się 
otaczającym ją brodatym mężczyznom. Cofnęła się i chciała odwrócić, lecz stanęła nagle oko 
w oko z najwyższym z wojowników. Mężczyzna miał jasną karnację i oczy koloru lodu, jego 
twarz nie wyrażała żadnych emocji. Spojrzała w bok i niemal z ulgą rozpoznała stojącego tam 
Sigvartha, jedynego człowieka, którego potrafiła rozpoznać w tym tłumie.
W tym ponurym otoczeniu była niczym kwiat wyrastający z podmokłego poszycia. Jasne 
włosy, delikatna skóra, pełne usta, które rozchylone w przestrachu wydawały się jeszcze 
bardziej pociągające. Sigvarth skinął raz jeszcze i jeden z mężczyzn przeciął tył jej sukni, po 
czym zerwał ją nie zważając na krzyki dziewczyny. Stanęła więc przed nimi niemal naga, 
okryta tylko cienką koszulą, tak że wszyscy mogli podziwiać jej młodzieńcze ciało. W 
rozpaczliwym geście strachu i palącego wstydu Godiva skrzyżowała na piersiach ramiona i 
opuściła głowę. Przygotowała się na najgorsze.
- Nie mogę się nią podzielić! - wykrzyknął Sigvarth. - Jest na to zbyt cenna. 
Postanowiłem więc, że ją oddam! Podaruję ją człowiekowi, który wysłał mnie na tę wyprawę, 
w podzięce i w nadziei, że będzie o mnie pamiętał. Niech mu ona dobrze i długo służy. 
Podaruję ją najmądrzejszemu człowiekowi w całej armii. Przeznaczona jest tobie, Ivarze!
Sigvarth zakończył swoją przemowę tryumfalnym okrzykiem i wzniósł do góry róg. 
Powoli zorientował się jednak, że nie było żadnego odzewu. Wokół panowało pełne 
zakłopotania milczenie. Nawet ludzie, którzy nie znali prawie Ragnarssonów i dopiero 
niedawno dołączyli do armii, pobladli lekko i spuścili oczy.
Serce Sigvartha znów wypełniło nieprzyjemne uczucie chłodu. Może powinienem był 
najpierw spytać, pomyślał z niepokojem. Może stało się coś, o czym nie zdążył się 
dowiedzieć. Ale jaką szkodę mógł wyrządzić swoim podarkiem. Dzielił się swoim łupem, 
dzielił się czymś, co każdy mężczyzna chciałby posiąść. Co w tym złego, że podarował tę 
dziewczynę, tę piękną dziewicę, Ivarowi? Ivarowi Ragnarssonowi, zwanemu... Zaraz... jak 
oni go nazywają? Przerażająca myśl przebiegła nagle przez głowę Sigvartha. Czy to 
przezwisko naprawdę coś oznaczało? Sopel Lodu...
Rozdział piąty
Pięć dni później Shef i jego towarzysz leżeli ukryci w cieniu zagajnika i patrzyli na 
ciągnące się aż do obozowiska wikingów podmokłe łąki. Była to niemal mila odkrytego 
terenu. Tym razem nie udało im się powstrzymać zdenerwowania.
Nie mieli kłopotów aby wydostać się z Emneth, co w normalnych warunkach mogłoby 
stanowić najtrudniejsze zadanie dla zbiegłego niewolnika. Lecz Emneth żyło teraz innymi 
problemami, nikt zresztą nie uważał Shefa za swoją własność. A Edrich, który mógłby 
powstrzymywać ludzi przed przejściem na stronę wikingów, w tym wypadku najwyraźniej 
umywał ręce. Tak więc nikt nie przeszkodził Shefowi, kiedy pakował kilka drobiazgów i 
trochę jedzenia na drogę, czyniąc wyraźne przygotowania do ucieczki.
Ktoś jednak mu się przyglądał. Kiedy stał pośród pogorzeliska niezdecydowany czy 
pożegnać się z matką, zdał sobie sprawę, że jakiś człowiek stoi za jego plecami. Był to Hund, 
przyjaciel z dzieciństwa, syn pary niewolników, który był zapewne najniżej stojącą w 
hierarchii osobą w całym Emneth. Jednak Shef nauczył się już cenić go. Nikt nie znał 
mokradeł tak dobrze jak Hund, nawet Shef mu w tym ustępował. W ciasnej chacie, którą 
dzielił z rodzicami i resztą rodzeństwa, można było często pobawić się z młodą wydrą, jego 
rodzinie nie brakowało też ryb, które Hund potrafił łapać ręką, bez pomocy sieci. Znał też 
wszystkie zioła, które można było znaleźć w okolicy: ich nazwy i przeznaczenie. I choć był o 
dwie wiosny młodszy od Shefa, biedniejsi ludzie przychodzili do niego po poradę i leki. Z 
takim talentem mógłby w niedługim czasie stać się ważną figurą w całym okręgu, poważaną 
nawet przez możnych. Jego czyny zyskały mu już niezbyt życzliwe zainteresowanie ojca 
Andreasa, wybawcy Shefa. Kościół najwyraźniej nie lubił konkurencji.
- Chcę pójść z tobą - zaczął Hund.
- To niebezpieczne - odrzekł Shef.
Hund przyjął to w milczeniu, nie miał zwyczaju mówić, gdy uznał to za niepotrzebne. 
Niebezpiecznie było również pozostać w Emneth, a trzymając się razem, obaj zwiększali 
tylko swoją szansę przeżycia.
- Jeżeli idziesz ze mną, będziesz musiał zdjąć tę obręcz - zauważył Shef. - Teraz jest 
właściwy moment, nikt się nie będzie nami interesował. Poczekaj tu, przyniosę narzędzia.
Ukryli się pośród mokradeł, aby zniknąć z oczu mieszkańców, zdjęcie obręczy okazało 
się jednak bardzo skomplikowane. Shef obwiązał szyję Hunda szmatami, aby uratować skórę 
przed skaleczeniem, a następnie rozpiłował żelazo. Mocował się długo ze szczypcami, 
którymi chciał rozgiąć przepiłowany metal, lecz w końcu stracił cierpliwość. Obwiązał sobie 
wtedy dłonie szmatami, chwycił obręcz i rozgiął ją, używając całej swojej siły.
Hund rozmasował pokrytą zgrubieniami i bliznami skórę i spojrzał na leżącą na ziemi 
rozerwaną obręcz.
- Niewielu ludzi potrafiłoby to zrobić - zauważył.
- Potrzeba uskrzydla człowieka - odparł skromnie Shef, ale w głębi duszy był 
zadowolony. Wciąż przybywało mu sił, zmierzył się w bitwie z dorosłym mężczyzną, a teraz 
mógł iść dokąd tylko chciał. Nie wiedział jeszcze w jaki sposób, ale czuł, że wkrótce uda mu 
się uwolnić Godivę i zostawić za sobą przeklętą przeszłość.
Wyruszyli nie poczyniwszy dalszych uzgodnień, szybko jednak wpadli w poważne 
tarapaty. Shef przewidywał, że będą czasem musieli ukrywać się przed ludźmi, nie sądził 
wszakże, że cała okolica wrzeć będzie jak gniazdo os, które ktoś przedziurawił kijem. Jeźdźcy 
galopowali po wszystkich drogach, a każdą wioskę otaczały grupy zbrojnych, patrzących 
podejrzliwie na każdego obcego przybysza. Chłopcy zostali schwytani i kiedy nikt nie chciał 
uwierzyć w ich zmyśloną historię, musieli ratować się ucieczką. Najwyraźniej król wydał już 
odpowiednie rozkazy i lud East Anglii postanowił ściśle ich przestrzegać. W powietrzu czuć 
było okrutny gniew i napięcie.
W ciągu ostatnich dwóch dni Shef i Hund przeszli pas podmokłych łąk i pastwisk 
posuwając się okropnie wolno, czasem po prostu pełznąc na brzuchach. Tak czy inaczej 
natrafili na kilka patroli. Czasem była to grupa jeźdźców prowadzona przez jakiegoś tana, 
innym razem poruszający się niemal bezszelestnie oddział piechoty. Shef zrozumiał, że ich 
zadaniem jest niedopuszczenie, aby wikingowie wyprawiali się ze swego obozu na 
indywidualne zbójeckie wyprawy. Niemniej ludzie ci nie mieliby nic przeciwko temu, aby 
złapać, a nawet zabić, każdego kogo tylko podejrzewać można o wspieranie najeźdźców.
Niebezpieczeństwo ze strony Anglików zaczęło maleć dopiero w bezpośrednim 
sąsiedztwie obozu wikingów, pojawiło się jednak zagrożenie ze strony patroli wroga. W 
niewielkim lesie chłopcy napotkali oddział około pięćdziesięciu jeźdźców w pełnym 
rynsztunku bojowym. Nietrudno było ich dostrzec, łatwo też ominąć. Lecz gdyby jednak 
odział ten starł się z którymś z mijanych przez chłopców patroli, Anglicy nie mieliby żadnych 
szans.
Shef wiedział, że są to ludzie, na których łaskę będą niebawem zdani, i wszystko nie 
wydawało mu się już tak łatwe jak w Emneth. Z początku planował, że przedrze się do obozu 
i każe zaprowadzić przed oblicze Sigvartha. Dzięki niezwykłemu zbiegowi okoliczności 
spotkał się już przecież twarzą w twarz z człowiekiem, który, jako jedyny, mógłby go z 
miejsca przyjąć i zaakceptować. Później Shef odrzucił ten pomysł. Chciał teraz za wszelką 
cenę uniknąć spotkania z ojcem.
Czy wikingowie przyjmowali ochotników? Shef miał niejasną obawę, że potrzebowałby 
do tego czegoś więcej poza dobrymi chęciami i własnoręcznie wykonanym orężem. Wiedział 
natomiast, że mogą potrzebować niewolników. Shef wyobraził sobie, jak pływa po odległych 
morzach przykuty do galery. Nie było to przyjemne uczucie. Z Hundem mogło być łatwiej, 
nie sprawiał wrażenia specjalnie wartościowego towaru. Wikingowie mogliby go po prostu 
wypuścić, niczym rybkę, która jest zbyt mała, aby się nadać na patelnię. A może piraci 
wybiorą najprostszy sposób poradzenia sobie z niewygodną przeszkodą? Poprzedniego 
wieczoru chłopcy dostrzegli, jak bramy obozu opuszczała grupa ludzi i ciągnięty przez konia 
niewielki wóz. Ludzie wykopali nie opodal spory dół, do którego zrzucono bez ceremonii 
kilkanaście trupów.
- Nie wygląda to lepiej niż wczorajszej nocy, ale kiedyś będziemy musieli się stąd ruszyć 
- westchnął Shef z rezygnacją.
Nagle Hund ścisnął go za ramię.
- Poczekaj... Słyszysz?
Dźwięk nabierał siły. Była to pieśń. Wspólny śpiew wielu mężczyzn. Odgłosy dobiegały 
z odległego o jakieś sto jardów miejsca, gdzie kończyła się podmokła łąka.
- To brzmi jak śpiew mnichów w wielkim klasztorze w Ely - mruknął Shef. Głupia myśl. 
Nie mogło być przecież mowy o żadnych mnichach ani księżach w promieniu dwudziestu mil 
od tego miejsca.
- Możemy popatrzeć? - szepnął Hund.
Shef nie odpowiedział, lecz zaczął czołgać się powoli i bardzo ostrożnie tam, skąd 
dochodził śpiew. Musieli to być poganie, jednak z pewnością łatwiej podejść do małej grupy 
niż do całej armii. Wszystko wydawało się lepsze niż spacer po odsłoniętej równinie wokół 
obozu.
Kiedy pokonali już połowę dystansu, Hund chwycił Shefa za nadgarstek. W milczeniu 
wskazał niewielkie wzniesienie. Dwadzieścia jardów od nich, pod starym wyrośniętym 
głogiem stał mężczyzna, który wsparty na toporze badał wzrokiem okolicę. Mężczyzna miał 
gruby kark, był tęgi i postawny.
Przynajmniej nie powinien być zbyt szybki - pomyślał z ulgą Shef - poza tym, jak na 
wartownika, stoi w złym miejscu.
Chłopcy wymienili spojrzenia. Wikingowie są być może wielkimi żeglarzami, ale muszą 
się jeszcze sporo nauczyć o sztuce podkradania.
Shef zaczął wolno skradać się do przodu, kryjąc się za kępą paproci i zwinnie 
przesuwając obok rosnących nie opodal ciernistych zarośli. Hund posuwał się bezpośrednio 
za nim. Tymczasem śpiew ucichł, a jego miejsce zajął teraz pojedynczy głos. Nie była to 
zwykła przemowa, lecz jakby natchnione kazanie. Czy to możliwe, żeby wśród pogan 
ukrywali się jacyś chrześcijanie? - zastanawiał się Shef.
Po przejściu kilku jardów znalazł się na szczycie wzniesienia i rozchyliwszy ostrożnie 
łodygi paproci spojrzał na niewielką dolinę. Dojrzał tam czterdziestu, może pięćdziesięciu 
mężczyzn, którzy siedzieli wokół płonącego ogniska. Każdy z nich trzymał topór bądź miecz, 
ale ich włócznie i tarcze stały oparte o siebie lub wbite w ziemię. Dwanaście włóczni 
tworzyło wokół mężczyzn rodzaj ogrodzenia, zaś pomiędzy ich grotami rozpięta została 
gruba nić, z której, w niewielkich odstępach, zwieszały się kiście jasnoczerwonych owoców 
jarzębiny, w całej swojej jesiennej krasie. W środku koła, obok ogniska, wbita była jeszcze 
jedna włócznia, której grot lśnił srebrzyście.
Obok włóczni stał mężczyzna i przemawiał do pozostałych, tak jakby chciał im coś 
narzucić, coś rozkazać. W przeciwieństwie do swoich towarzyszy, jak również w odróżnieniu 
od wszystkich znanych Shefowi ludzi, człowiek ten ubrany był nie w zieleń, brąz czy 
naturalny beż, lecz w nieskazitelną biel, która przypominała ugotowane białko jajka.
W jego prawej ręce chłopiec dostrzegł osadzony na krótkim trzonku młot, taki sam, 
jakiego używają kowale. Shef przyjrzał się teraz uważnie siedzącym wokół ognia 
mężczyznom i odkrył, że każdy z nich ma na szyi wisiorek. Niektórzy mieli wisiorki w 
kształcie miecza, rogu, łodzi lub fallusa, lecz przynajmniej połowa zebranych nosiła na szyi 
znak młota.
Shef wstał nagle i wyszedł z ukrycia. Na jego widok mężczyźni powstali niemal 
jednocześnie i sięgnęli po broń krzycząc ostrzegawczo. Shef usłyszał za sobą odgłos kroków i 
westchnienie zdziwienia. Wiedział, że wartownik znajduje się teraz za jego plecami, nie 
odwrócił się jednak.
Człowiek w białej tunice odwrócił się powoli i stanął naprzeciw chłopca przyglądając mu 
się uważnie od stóp do głów.
- Skąd przybywasz? - spytał mężczyzna w bieli. Mówił po angielsku z silnym gardłowym 
akcentem.
Co mam mu odpowiedzieć - zamyślił się Shef. - Z Emneth? Z Norfolk? Te nazwy nic dla 
nich nie znaczą.
- Przybywam z północy - rzekł w końcu.
Twarze mężczyzn zmieniły się nagle. Czy była to oznaka zdziwienia, a może jakieś 
przeczucie?
Mężczyzna w bieli gestem ręki uciszył swoich towarzyszy.
- A co sprowadza cię do nas, którzy podążamy Asgarthsvegr, Drogą do Asgardu.
Shef wskazał młot, który tkwił wciąż w dłoni mężczyzny.
- Jestem kowalem, podobnie jak ty, a moim celem jest nauka.
Ktoś zaczął tłumaczyć jego słowa, Shef tymczasem zorientował się, że u jego boku 
pojawił się nagle Hund. Za plecami czuł wciąż złowróżbną obecność wartownika, nie 
spuszczał jednak wzroku z mężczyzny.
- Pokaż mi znak twego rzemiosła.
Shef wyjął z pochwy miecz i podał go człowiekowi w bieli, tak jak kiedyś Edrichowi. 
Tamten zważył miecz w dłoniach i długo obracał przed oczami. Patrzył na świetlne refleksy, 
spróbował zeskrobać pokrywającą ostrze rdzę, wreszcie ściął delikatnie kosmyk włosów ze 
swego przedramienia.
- Palenisko nie było dostatecznie rozgrzane - zauważył - albo zbyt szybko straciłeś 
cierpliwość. Te stalowe paski nie były wystarczająco gładkie, kiedy je stapiałeś. Ale to dobre 
ostrze. Z pewnością nie jest takie, na jakie wygląda. Ty także jesteś kimś innym, niż się 
wydajesz. Mów prawdę, młody człowieku, i pamiętaj, śmierć stoi za twymi plecami. Jeśli 
jesteś tylko zbiegłym niewolnikiem jak twój przyjaciel - mężczyzna wskazał na szyję Hunda, 
na której wciąż widać było ślady po obręczy - może puścimy cię wolno. Jeżeli jesteś 
tchórzem, który chce przyłączyć się do zwycięzców, być może cię zabijemy. Lecz może 
jesteś kimś innym. Powiedz więc: po co tu przyszedłeś?
Chcę uwolnić Godivę - pomyślał Shef - potem jednak spojrzał kapłanowi prosto w oczy i 
odpowiedział, starając się, aby jego głos zabrzmiał szczerze.
- Jesteś mistrzem kowalskim. Chrześcijanie nie nauczą mnie już więcej, dlatego 
chciałbym zostać twoim uczniem.
Kapłan chrząknął i podał Shefowi miecz, rękojeścią do przodu.
- Opuść swój topór, Kari - rzekł zwracając się do mężczyzny stojącego za plecami 
chłopców.
- Wezmę cię na pomocnika, młody człowieku, a jeśli twój przyjaciel coś potrafi, on także 
może się przyłączyć. A teraz usiądźcie z boku i pozwólcie nam dokończyć obrządek. 
Nazywam się Thorvin, co znaczy "przyjaciel Thora", boga kowali. Powiedzcie, jakie są 
wasze imiona.
Shef zarumienił się ze wstydu i spuścił wzrok.
- Mój przyjaciel zwie się Hund - wyjaśnił. - To znaczy "pies", ja także mam tylko psie 
imię. Mój ojciec... Nie, nie mam ojca. Nazwali mnie Shef.
Po raz pierwszy na twarzy Thorvina pojawiło się zdziwienie, a może coś więcej.
- Nie masz ojca? - mruknął. - I nazywasz się Shef. Wiedz, że nie jest to tylko psie imię. 
Musisz się rzeczywiście sporo nauczyć.
Shef poczuł się nieswojo, gdy zaczęli zbliżać się do obozu. Nie bał się o swoją skórę, bał 
się o Hunda. Thorvin kazał im usiąść z boku i czekać aż skończy się to dziwne spotkanie. 
Najpierw przemawiał Thorvin, później zaczęła się dyskusja. Choć mówiono po norwesku, 
Shefowi udało się sporo zrozumieć. Następnie z rąk do rąk podawano sobie z powagą bukłak 
z jakimś napojem. Na koniec mężczyźni rozbili się na kilka grup i złączyli ręce, każda grupa 
na innym przedmiocie. Shef dostrzegł młot, róg, miecz i coś, co wyglądało jak wysuszony 
koński członek. Nikt nie ośmielił się dotknąć srebrzystej włóczni, Thorvin rozłożył ją na dwie 
części i zawinął w kawałek materiału. Zaraz potem spotkanie dobiegło końca, wygaszono 
ogień, zebrano włócznie, a ludzie zaczęli się rozchodzić w różne strony.
- Jesteśmy kapłanami Drogi - wyjaśnił Thorvin zwracając się do obu młodzieńców w 
swojej starannej angielszczyźnie. - Nie każdy chce, aby o nim wiedziano, przynajmniej nie 
tutaj w obozie Ragnarssonów. Mnie tolerują - wskazał na wiszący na szyi amulet - mam swój 
fach. Ty też będziesz miał swój fach, młody człowieku, powinno cię to chronić. Co jednak z 
twoim przyjacielem? Czy coś potrafisz, chłopcze?
- Umiem wyrywać zęby - odparł niespodziewanie Hund.
Stojący wokół ludzie westchnęli z niedowierzaniem.
- Tenn draga - odezwał się jeden z nich. - That er ithrott.
- On mówi: "wyrywać zęby - to prawdziwy talent" - przetłumaczył Thorvin. - Czy to 
prawda?
- To prawda - odparł Shef za swego przyjaciela. - On mówi, że nie potrzeba tu wcale 
wielkiej siły. Trzeba wiedzieć, jak pociągnąć, trzeba wiedzieć, jak zęby są osadzone. On 
potrafi też uleczyć gorączkę.
- Wyrywanie zębów, nastawianie kości, leczenie gorączki: dla medyka zawsze znajdzie 
się praca, zarówno wśród kobiet, jak i wojowników - rzeki Thorvin. - Poślę cię do mojego 
przyjaciela Ingulfa. Jeżeli uda nam się tylko wejść do obozu. Gdy już się tam znajdziemy, 
będziemy bezpieczni, ale przy wejściu możemy kogoś spotkać. Jest wielu, którzy życzą mi 
najgorszego. Zastanówcie się, czy chcecie ryzykować?
Shef i Hund poszli za nim w milczeniu, nie byli jednak pewni, czy postąpili rozsądnie. W 
miarę jak się zbliżali obozowisko wyglądało coraz potężniej, otoczone wysokim wałem 
ziemnym i szeroką fosą. Musiało to ich kosztować wiele pracy - pomyślał Shef. Czy to 
znaczy, że zamierzają tu długo zabawić, czy czynią tak zawsze, gdy przyjadą w nowe 
miejsce? Może to po prostu rutyna.
Obwałowanie, wzmocnione rzędem zaostrzonych na końcach pali, ciągnęło się jakieś 
dwieście dwadzieścia jardów. Ze wszystkich czterech stron... Chociaż nie - uświadomił sobie 
Shef - z jednej obóz sąsiadował z rzeką. Z początku bardzo go to zdziwiło, potem zrozumiał, 
że wikingowie musieli rozwiązać jakoś problem związany ze statkami, które stanowiły dla 
nich najbardziej drogocenny dobytek. Nawet z tak znacznej odległości dostrzegł, że okręty 
wciągnięto na mieliznę i ustawiono jeden obok drugiego, tak że tworzyły zwartą i wysoką 
ścianę, która ciągnęła się nad rzeką na długości ponad sześciuset jardów. Shef pojął nagle, że 
dla tych ludzi wojna to nie tylko chwała zwycięstw i dumne przemowy, lecz prawdziwe 
rzemiosło. Drobiazgowe, fachowe plany, mistrzowskie wykonanie i wielkie zyski.
W zasięgu wzroku zaczęło pojawiać się coraz więcej ludzi, niektórzy po prostu 
spacerowali, inni siedzieli przy ogniu przygotowując jedzenie, było też kilku, którzy rzucali 
włóczniami do celu. Shef uznał, że w swych niechlujnych wełnianych strojach przypominają 
bardzo Anglików. Była jednak pewna różnica. Każda grupa Anglików składała się w pewnej 
części z ludzi, którzy nie nadawali się już do walki. Byli tam zawsze kulawi, głusi, 
niedowidzący bądź w jakimś stopniu zdeformowani. Tutaj nie spotkał jeszcze nikogo 
ułomnego. Nie wszyscy byli potężni i wysocy, lecz wyglądali na takich, którzy znają swe 
rzemiosło i w każdej chwili mogliby stanąć do walki. Było wśród nich kilku młodzieńców, 
jednak żadnych chłopców. Niektórzy mężczyźni byli już posiwiali, inni łysi, ale Shef nie 
dostrzegł zniedołężniałych starców.
Były tam także konie. Pasły się na równinie i miały spętane nogi. Dla takiej armii 
potrzeba mnóstwo koni - pomyślał Shef - potrzeba też sporo paszy, żeby je wykarmić. To 
mógł być słaby punkt całej operacji. Shef uświadomił sobie, że rozumuje jak wróg, wróg 
starający się poznać tajemnice przeciwnika. Nie był wprawdzie królem ani tanem, ale własne 
doświadczenie podpowiadało mu, że w nocy nikt nie potrafiłby upilnować takiego stada 
zwierząt. Korzystając z osłony mroku mogłaby się tu przedostać niewielka grupka angielskich 
zwiadowców i poprzecinać sznury. Zwierzęta rozbiegłyby się po całej okolicy, a wikingowie 
mieliby poważny problem do rozwiązania.
Kiedy podeszli do samego wejścia, Shef stracił nagle pewność siebie. Nie było tam 
żadnej bramy, co samo przez się wydało mu się złowieszczym znakiem. Droga prowadziła 
prosto przez szeroki na dziesięć jardów wyłom w obwałowaniu. Było tak, jak gdyby 
wikingowie chcieli powiedzieć: "Nasze mury chronią nasze dobra i strzegą niewolników. My 
nie będziemy się za nimi chować. Jeśli chcesz walczyć, idź prosto przed siebie. Zobaczymy, 
czy uda ci się pokonać straże. To nie zaostrzone belki bronić nas będą przed wrogiem, lecz 
topory, które je wyciosały".
Przy wejściu do obozowiska stała grupa ponad czterdziestu wojowników. W 
przeciwieństwie do ludzi przechadzających się na zewnątrz każdy z nich miał na sobie 
kolczugę bądź skórzany kaftan. Byli uzbrojeni i gotowi do walki, niezależnie od tego gdzie 
pojawiłby się przeciwnik. Shefa, Hunda i Thorvina oraz ośmiu towarzyszących im ludzi 
zmierzono badawczym spojrzeniem. Nie wiedzieli, czy zostaną zatrzymani.
Kiedy podeszli bliżej, drogę zastąpił im ubrany w kolczugę wojownik i spojrzał 
wyczekująco. Było jasne, że rozpoznał dwóch obcych przybyszów. Po chwili kiwnął głową i 
pokazał kciukiem w stronę wnętrza obozu. Przeszli obok niego, a za plecami usłyszeli jeszcze 
jego słowa.
- Co powiedział? - szepnął Shef.
- Powiedział: "Odpowiadasz za to własną głową", coś w tym rodzaju.
Wewnątrz opanowało Shefa uczucie bezgranicznego zdumienia. Było to zdumienie 
porządkiem i wspaniałą organizacją, wszystko wydawało się tam mieć swój cel i 
przeznaczenie. Ludzie byli wszędzie, rozmawiali, gotowali, grali w kości. Drogi były 
wytyczone równo, wszystkie tej samej szerokości i mocno ubite. Nierówności terenu 
zasypano żwirem. Ci ludzie naprawdę ciężko pracują - pomyślał Shef.
Prowadzona przez Thorvina grupa mężczyzn posuwała się wciąż naprzód. Gdy przeszli 
już około stu jardów, Shef uznał, że powinni znajdować się w samym środku obozu. W tej 
samej niemal chwili Thorvin przywołał do siebie obu chłopców.
- Będę mówił szeptem, bo grozi nam wielkie niebezpieczeństwo - wyjaśnił na wstępie. - 
Wielu tutejszych ludzi zna wiele języków. Teraz przetniemy główną drogę, która wiedzie z 
północy na południe. Na południu, niedaleko brzegu rzeki znajdują się namioty 
Ragnarssonów i ich stronników. Rozsądny człowiek nigdy się tam nie zapuszcza. Pójdziemy 
wprost do mojej kuźni, która mieści się przy drugim wejściu do obozu. Będziemy iść patrząc 
przed siebie, nie oglądając się nawet w stronę obozowiska Ragnarssonów. Kiedy dojdziemy 
do kuźni, od razu wejdziemy do środka. A teraz śmiało w drogę, jesteśmy już niedaleko.
Shef szedł ze spuszczonymi oczami, żałując, że nie może się choć trochę rozejrzeć. 
Przyjechał tu z powodu Godivy, lecz jak ją teraz odnajdzie? Czy odważy się spytać o jarla 
Sigvartha?
Powoli przecisnęli się przez tłum i dotarli niemal pod samą palisadę. Oddalony nieco od 
pozostałych zabudowań stał tam prowizorycznie wykonany budynek. W środku Shef 
zauważył znajome wyposażenie: kowadło, miechy i palenisko. Wokół kuźni rozciągnięte były 
grube nici, na których wisiały szkarłatnoczerwone jarzębiny.
- Jesteśmy na miejscu - westchnął Thorvin z wyraźną ulgą, lecz kiedy spojrzał w stronę 
chłopców, jego twarz pobladła gwałtownie. Shef odwrócił się przerażony. Za nimi stał 
mężczyzna. Po raz pierwszy od kilku miesięcy Shef przyglądał się komuś z podniesioną 
głową. Dawno już nie spotkał człowieka tak potężnego.
Mężczyzna ubrany był w takie same samodziałowe spodnie, jak wszyscy w obozie, 
jednak jego klatkę piersiową owijała dziwaczna jaskrawożółta tkanina upięta na lewym barku, 
tak że prawe ramię pozostawało całkowicie odsłonięte. Za jego plecami widać było rękojeść 
olbrzymiego miecza, który zawieszony przy boku ciągnąłby się pewnie po ziemi. W lewej 
ręce mężczyzna trzymał niewielką okrągłą tarczę, z długim żelaznym szpicem pośrodku. Parę 
kroków za nim tłoczyło się jeszcze kilkunastu identycznie odzianych wojowników.
- Co to za jedni? - warknął mężczyzna. - Kto ich tu wpuścił? - Słowa wypowiadane były z 
dziwacznym akcentem, ale Shef zrozumiał wszystko.
- Wpuścili ich strażnicy przy bramie - odparł Thorvin. - Nie zrobią nic złego.
- To przecież Anglicy. Enzkir.
- W obozie jest pełno Anglików.
- Aha, ale tamci mają łańcuchy na szyjach. Chcę, żebyś mi ich wydał. Chcę ich widzieć w 
kajdanach.
Thorvin postąpił krok do przodu i znalazł się pomiędzy Shefem a Hundem. Jego pięciu 
towarzyszy stanęło naprzeciw ubranym na żółto wojownikom.
- Biorę tego tutaj - Thorvin ścisnął rękę Shefa - na pomocnika do kuźni.
- Ładna sztuka - zadrwił mężczyzna - pewnie potrzebujesz go do innych celów. A co z 
tamtym? - wskazał kciukiem Hunda.
- On pójdzie do Ingulfa.
- Ale skoro go tam jeszcze nie ma, trzeba się przekonać, czy nie przyszedł tu na 
przeszpiegi. Widzę, że miał obręcz na szyi.
Shef postąpił krok do przodu, czując jak żołądek podchodzi mu do gardła. Wiedział, że 
opór nie ma sensu, nie mógł przecież stawić czoła dwunastu w pełni uzbrojonym 
wojownikom. Lecz nie mógł także pozwolić, aby zabrali jego przyjaciela. Kiedy położył dłoń 
na rękojeści swego krótkiego miecza, stojący na przedzie mężczyzna sięgnął błyskawicznie 
za siebie i wyciągnął swój potężny oręż.
- Stójcie! - krzyknął ktoś potężnym głosem.
Podczas gdy Thorvin rozmawiał z wysokim mężczyzną, całe zgromadzenie stało się 
obiektem ogólnego zainteresowania. Otaczała ich teraz grupa sześćdziesięciu, może 
osiemdziesięciu mężczyzn. Spośród gapiów wyszedł najwyższy mężczyzna jakiego Shef 
kiedykolwiek widział. Przewyższał chłopca o głowę, był też bez porównania potężniejszy.
- Thorvin - rzekł spokojnie mężczyzna - Muirtach - kiwnął w stronie dziwacznie 
ubranego wojownika. - Co to za zamieszanie?
- Zabieram ze sobą tego niewolnika.
- Nie - odparł Thorvin ciągnąc Hunda w stronę kuźni i zaciskając jego palce na 
uwiązanych na nici jarzębinach. - On jest pod opieką Thora.
Muirtach podszedł w ich stronę z podniesionym mieczem.
- Stój! - zagrzmiał znowu ten sam głos. - Nie masz prawa, Muirtach!
- A tobie co do tego?
Powoli i bardzo niechętnie potężny mężczyzna włożył rękę pod swoją tunikę i wyciągnął 
na wierzch srebrny emblemat w kształcie młota.
Muirtach zaklął i splunął na ziemię.
- Możesz ich więc zabrać - rzekł chowając miecz - ale ty, chłopcze... - jego oczy 
zatrzymały się teraz na Shefie. - Ty chciałeś podnieść na mnie rękę. Niedługo cię dopadnę, a 
wtedy będziesz trupem, mój mały. Thor nic dla mnie nie znaczy - zwrócił się do Thorvina. - 
Nie więcej niż Chrystus i jego matka-dziwka. Nie ogłupisz mnie tak łatwo jak jego - wskazał 
palcem wybawcę Anglików i odszedł wolno z wysoko uniesioną głową, jak ktoś kto doznał 
porażki, lecz wstydzi się to okazać. W ślad za nim odeszli jego ludzie.
Shef zdał sobie sprawę, że przez cały czas wstrzymywał oddech, i z ulgą wypuścił 
powietrze.
- Kim byli ci ludzie? - spytał odprowadzając wzrokiem ubranych na żółto wojowników.
Thorvin odpowiedział mu po norwesku, używając jednak słów, które w obu językach 
były podobne.
- To byli gaddgedlarzy. Irlandzcy chrześcijanie, którzy opuścili swój lud i boga i stali się 
wikingami. Ivar Ragnarsson ma wśród nich wielu stronników i przy ich pomocy będzie 
próbował objąć tron Anglii, a później Irlandii. Kiedy mu się to uda, powróci pewnie wraz z 
braćmi w swoje strony, do Danii i Norwegii.
- Lecz może tam już nigdy nie dotrzeć... - wtrącił potężny mężczyzna skinąwszy głową 
Thorvinowi w geście szacunku. Potem zmierzył wzrokiem Shefa. - To było odważne, mały. 
Rozdrażniłeś potężnego człowieka. Mnie też się to zresztą udało. Jeżeli będziesz mnie jeszcze 
kiedyś potrzebował, zwróć się do Thorvina. Ragnarssonowie trzymają mnie u siebie, bo to ja 
zaniosłem wiadomość do Braethraborgu. Teraz, kiedy pokazałem wszystkim mój amulet, 
wszystko może się zdarzyć. Tak czy inaczej, nie czuję się już dobrze wśród sfory Ivara.
Mężczyzna odszedł bez pożegnania.
- Kto to był? - spytał Shef.
- Wielki wojownik z Halogalandu w Norwegii, zwą go Viga-Brand. Brand Zabójca.
- Czy jest twym przyjacielem?
- Jest przyjacielem Drogi, przyjacielem Thora, a więc również przyjacielem wszystkich 
kowali.
Nie mam pojęcia, w co dałem się wciągnąć - pomyślał Shef - ale pod żadnym pozorem 
nie wolno mi zapominać, po co tu przyjechałem. Jego oczy powędrowały bezwiednie w 
kierunku południowego krańca obozu, gdzie znajdowały się kwatery synów Ragnara. Ona 
musi tam być.
Rozdział szósty
Przez pierwszych kilka dni Shef nie miał jednak czasu myśleć o swojej misji. Pracował 
zbyt ciężko. Thorvin wstawał o świcie, a pracę kończył czasem późną nocą. W przypadku tak 
wielkiej armii było rzeczą zupełnie naturalną, że każdego dnia pojawiali się kolejni ludzie, 
których topory obluzowały się przy trzonie, ci, którym trzeba było znitować tarcze, byli też 
tacy, którzy chcieli osadzić na nowo swoje włócznie. Czasem ustawiała się nawet kolejka, 
złożona z dwudziestu mężczyzn. Niekiedy trafiały się cięższe i bardziej skomplikowane 
zamówienia. Pewnego razu przyniesiono im podziurawione i pokrwawione kolczugi, które 
trzeba było przygotować dla nowego właściciela. Każde oczko kolczugi musiało być 
dopasowane precyzyjnie do sąsiednich czterech, tamte zaś należało połączyć z następnymi.
- Kolczugę łatwo jest założyć i daje ona swobodę ramionom - stwierdził Thorvin, kiedy 
Shef uporał się wreszcie z pracą. - Nie daje jednak dobrej ochrony przed mocnym ciosem, 
poza tym jest prawdziwym piekłem dla kowali.
Z biegiem czasu Thorvin powierzał Shefowi coraz więcej rutynowych zadań, a sam 
koncentrował się na wyjątkowo ciężkich, albo bardzo specjalistycznych pracach. Był jednak 
niemal zawsze w pobliżu. Rozmawiając używał języka norweskiego, powtarzając, jeśli było 
to konieczne, niektóre słowa i wyrażenia. Na początku pomagał sobie też gestykulacją. Shef 
wiedział, że Thorvin zna dobrze angielski, ale nie chce się nim posługiwać. Co więcej, Shef 
został nakłoniony do odpowiadania po norwesku, choćby miał tylko powtarzać słowa 
Thorvina. Szybko przekonał się jednak, że oba języki są do siebie bardzo podobne i to 
zarówno pod względem słownictwa, jak i samego stylu wypowiedzi. Stopniowo Shef zaczął 
traktować norweski jak dziwaczny dialekt angielski o specyficznej wymowie, dialekt, który 
można z powodzeniem naśladować, jednak trudno uczyć się go od podstaw. Wkrótce potem 
zaczął robić szybkie postępy.
Rozmowa z Thorvinem była poza tym dobrą odtrutką na nudę i zniechęcenie. Za sprawą 
Thorvina i czekających przed kuźnią mężczyzn Shef nauczył się mnóstwa rzeczy, o których 
wcześniej nie miał pojęcia. Wikingowie wydawali się znakomicie poinformowani, jeśli 
chodzi o wszelkie decyzje bądź zamiary swoich wodzów, nie mieli też żadnych oporów, aby 
sprawy te poddawać dyskusji, a nawet krytykować. Jedna rzecz stała się szybko oczywista, 
wielka armia, której obawiało się całe chrześcijaństwo, nie okazała się monolitem. Jej serce 
stanowili synowie Ragnara i ich stronnicy, lecz była to najwyżej połowa wszystkich 
żołnierzy. Reszta to przybyłe z różnych stron kontyngenty, które liczyły na swój udział w 
zdobyczach wojennych. Kontyngenty te były rozmaitej wielkości, tak więc pewien jarl z 
Orkadów przywiódł dwadzieścia statków; nie brakowało jednak niewielkich oddziałów 
zwerbowanych w wioskach Jutlandii i Skandynawii. Część z tych ludzi była wyraźnie 
rozczarowana przebiegiem wydarzeń. Mówili, że kampania rozpoczęła się wprawdzie dobrze, 
ale zajęcie East Anglii miało być tylko etapem do podboju królestwa Northumbrii, 
prawdziwego celu kampanii. Nie zamierzali zostawać tu tak długo.
- Dlaczego nie wylądowaliście od razu w Northumbrii? - spytał kiedyś Shef jednego ze 
swych klientów. Krępy wiking z zarysowaną wyraźnie łysiną zaśmiał się głośno w 
odpowiedzi. Wyjaśnił, że najbardziej skomplikowaną częścią kampanii jest jej rozpoczęcie, a 
więc wprowadzenie statków w górę rzeki, znalezienie miejsca, w którym można je ulokować, 
znalezienie koni dla tysięcy jeźdźców, a wreszcie zebranie w jednym miejscu wszystkich 
kontyngentów, które przybywają z opóźnieniem i gubią drogę.
- Jeżeli chrześcijanie mieliby choć trochę rozumu - rzekł wreszcie z emfazą, spluwając 
siarczyście - mogliby nas wykurzyć za każdym razem, nawet zanim uda nam się zacząć.
- Jednak nie wówczas, gdy dowodzi Wężowe Oko - dorzucił inny mężczyzna.
- Może i nie - zgodził się krępy wiking. - Może nie udałoby im się z Wężowym Okiem, 
ale czy pamiętasz słabszych dowódców? Pamiętasz wyprawę Ulfketila do kraju Franków?
Tak więc lepiej jednak trochę przeczekać zanim się w końcu uderzy, zgodzili się 
wszyscy, ale tym razem trwa to już za długo. Pomysł się nie sprawdził. Wszystko to wina 
tego króla Edmunda, "Jatmunda", jak go nazywali. Co sprawia, że zachowuje się tak głupio? 
Tak łatwo byłoby im spustoszyć to całe jego królestwo, ale nie mieli na to ochoty. Trwałoby 
to zbyt długo, narzekali klienci Shefa, a łupy byłyby bardzo mizerne. Czemu, do czorta, król 
nie chce im zapłacić i dojść do ugody. Dostał przecież ostrzeżenie.
Może było ono zbyt okrutne - pomyślał Shef, przypominając sobie spojrzenie 
okaleczonego Wulfgara. Przypomniał sobie także atmosferę potężnego gniewu, jaki opanował 
całą okolicę, o czym przekonał się na własnej skórze w trakcie wyprawy. Kiedy spytał 
dlaczego wikingowie uparli się, żeby zaatakować właśnie Northumbrię, największe 
wprawdzie, ale na pewno nie najbogatsze z angielskich królestw, jego słowa powitał wybuch 
śmiechu, który potrwał jeszcze dobrą chwilę. W końcu opowiedziano mu historię o Ragnarze 
Lothbroku i królu Elli, o starym odyńcu i jego warchlaczkach, o spotkaniu Vigi-Branda z 
Ragnarssonami w Braethraborgu. Shef słuchał w napięciu i czuł przechodzące po plecach 
ciarki. Przypomniał sobie dziwne słowa, które wypowiedział umierający wojownik o 
siniejącej twarzy i złowrogie przeczucie, jakiego wtedy doświadczył.
Teraz zrozumiał już powód zemsty, wiele rzeczy pozostało jednak nie wyjaśnionych.
- Dlaczego mówisz czasem o "piekle"? - spytał Thorvina po całym dniu znojnej pracy, 
kiedy usiedli wreszcie przy kuflach piwa. Czy wierzysz, że jest miejsce, gdzie wymierzana 
jest po śmierci kara za grzechy? Chrześcijanie wierzą w Piekło, ale ty nie jesteś przecież 
chrześcijaninem.
- Naprawdę sądzisz, że Piekło jest chrześcijańskim słowem? - odrzekł Thorvin. - A co to 
takiego "Niebiosa"?
- To samo co niebo - odparł zdziwiony Shef.
- Ale także miejsce pośmiertnej chwały i błogości, w które wierzą chrześcijanie. To słowo 
istniało jednak zanim powstał Kościół. Zostało pożyczone i zmieniło się wtedy jego 
znaczenie. To samo z Piekłem. Co oznacza "hulda"? - spytał Shefa tym razem używając 
norweskiego określenia.
- Oznacza: coś chować, przykrywać, podobnie jak słowo "helian" w angielskim.
- A więc Piekło jest tym, co pozostaje zakryte. Tym, co znajduje się pod ziemią. Proste 
słowo, podobnie jak Niebo. Możesz podłożyć pod nie takie znaczenie, jakie ci się tylko 
podoba. Teraz twoje drugie pytanie. Tak, wierzymy, że jest miejsce, gdzie po śmierci ukarane 
zostaną nasze grzechy. Niektórzy z nas nawet je widzieli. Wierzymy więc w karę za grzechy, 
lecz mamy chyba nieco inne niż chrześcijanie wyobrażenie o tym, co jest grzechem, a co nim 
nie jest.
- O kim mówisz "my"?
- Już czas, żebym ci wszystko powiedział. Wiele razy doznałem wrażenia, że jesteś 
powołany, aby poznać naszą historię.
Thorvin zamilkł na chwilę i dotknął swego amuletu.
- Wszystko zaczęło się kilka pokoleń przed nami, może sto pięćdziesiąt lat temu. W 
tamtym czasie wielki jarl Fryzów, który był poganinem, na skutek opowieści, jakie przynieśli 
mu misjonarze z kraju Franków, a także z uwagi na więzy jakie łączyły go z chrześcijańską 
już wtedy Anglią, zdecydował się przyjąć chrzest. Tak jak było w zwyczaju, chrzest odbyć się 
miał w miejscu publicznym, pod gołym niebem w specjalnie wy budowanym do tego celu 
basenie. Postanowiono, że po tym jak ochrzczony zostanie jarl Radbod, w jego ślady pójdą 
możni z jego dworu, a następnie całe hrabstwo. Hrabstwo, bowiem Fryzowie byli zbyt dumni, 
a pozwolić komukolwiek spośród siebie na posługiwanie się tytułem króla. Tak więc jarl 
podszedł do krawędzi basenu ubrany w swoje gronostaje i purpury i wszedł na prowadzące do 
wody stopnie. Kiedy umoczył w wodzie jedną stopę odwrócił się nagle i zadał pytanie 
przełożonemu misjonarzy, którego Frankowie nazywali Wulfhramm, bądź Wolfraven. Spytał 
go, czy to prawda, że jeśli on, Radbod, przyjmie chrzest, jego przodkowie, którzy wraz z 
innymi grzesznikami cierpią męki w piekle, zostaną uwolnieni i od tej chwili czekać będą na 
swych potomków, aby wejść z nimi do Królestwa Niebieskiego. Nie, odparł Wolfraven, twoi 
przodkowie byli poganami, którzy nigdy nie dostąpili chrztu, nie mogą więc zostać zbawieni. 
Nie ma zbawienia poza Kościołem, dodał i dla większego efektu powtórzył to raz jeszcze po 
łacinie: Nulla salvatio extra ecclesiam. Lecz moich przodków nikt nigdy nie nakłaniał do 
przyjęcia chrztu, rzekł Radbod. Nie mieli nawet okazji się od niego uchylić. Czemu więc mają 
zostać potępieni na wieki za coś, o czym nie mieli pojęcia? Taka jest wola boska, rzekł 
frankoński misjonarz wzruszając ramionami. Słysząc to Radbod wyjął z wody swą stopę i 
złożył uroczystą przysięgę, że nigdy nie zostanie chrześcijaninem. Jeżeli miałby wybierać, 
dodał jeszcze, wolałby już żyć w piekle wraz ze swoimi niewinnymi przodkami niż iść do 
nieba ze świętymi i biskupami, którym brak poczucia sprawiedliwości. I tak zaczęło się 
wielkie prześladowanie chrześcijan w całym hrabstwie fryzyjskim, które wpędziło w gniew 
króla Franków.
Thorvin pociągnął głęboki łyk grzanego piwa i dotknął wiszącego na szyi amuletu.
- Tak to się wszystko zaczęło. Jarl Radbod był człowiekiem mądrym i przewidującym. 
Zrozumiał, że jeśli chrześcijaństwo będzie nadal jedyną religią dysponującą kapłanami, 
księgami i pismem, to wkrótce stanie się tak, że to, co głosi, zostanie przez wszystkich 
przyjęte. Na tym polega siła, a zarazem grzech chrześcijan. Nie są w stanie zaakceptować 
faktu, że ktoś poza nimi mógłby posiadać choć cząstkę Prawdy. Nie zamierzają się z nikim 
układać. Nie uznają półśrodków. Tak więc, aby ich pokonać, albo przynajmniej zatrzymać na 
długość ramienia, Radbod postanowił, że kraje Północy powinny mieć swoich kapłanów i 
swoje własne podania. W ten oto sposób powołana została Droga.
- Droga? - powtórzył Shef, gdy Thorvin zamilkł na chwilę.
- My właśnie jesteśmy kapłanami Drogi, a nasze obowiązki są trojakiego rodzaju. 
Pierwszy, to oddawać cześć starym bogom, całej rodzinie Azów: Thorowi i Odynowi, 
Freyrowi i Ullrowi, Tyrowi i Njordowi, a także Hajmdalowi i Baldurowi. Ci, którzy wierzą 
szczerze, noszą amulety, symbolizujące boga, którego kochają najbardziej. Znakiem Tyra jest 
miecz, róg znakiem Hajmdala, zaś znakiem Thora młot, taki właśnie jaki noszę na szyi. Wielu 
ludzi nosi taki amulet.
Shef dobrze już znał te amulety.
- Naszym drugim obowiązkiem jest utrzymywać się z wykonywania jakiegoś rzemiosła, 
w moim przypadku jest to kowalstwo. Nie wolno nam bowiem postępować jak kapłani boga 
Chrystusa, którzy sami nie pracując pobierają dziesięcinę i datki, bogacąc się na cudzej pracy. 
Trzeci z naszych obowiązków trudno jest wytłumaczyć. Musimy troszczyć się o to, co ma 
nadejść, czuwać nad tym, co ma się dopiero wydarzyć. I to nie w przyszłym świecie, lecz 
tutaj, na ziemi. Widzisz chłopcze, chrześcijańscy kapłani wierzą, że ten świat to tylko krótki 
etap na wielkiej drodze do wieczności i że najświętszą powinnością człowieka jest przejść 
przezeń czyniąc jak najmniej złego. Nie wierzą, żeby ten świat sam w sobie miał jakąś 
wartość. Jednak my, kapłani Drogi wierzymy, że na tym właśnie świecie rozegra się wielka 
bitwa, tak wielka, że żaden człowiek nie jest w stanie sobie tego wyobrazić. Naszym celem 
jest wesprzeć naszą stronę, stronę bogów i ludzi, żeby była silniejsza, gdy nadejdzie ten 
wielki dzień. Dzień ostatecznej walki. Tak więc naszą powinnością jest nie tylko wykonywać 
nasze rzemiosło, ale ulepszać naszą pracę, wprowadzać do niej to wszystko, czego możemy 
się sami nauczyć. Najbardziej poważani wśród nas wymyślają zupełnie nowe rodzaje sztuki i 
rzemiosła, takie, o których nikt wcześniej nie słyszał. Cóż, daleko mi do nich. Przyznać 
jednak trzeba, że wielu nowych rzeczy nauczyliśmy się już na Północy od czasów jarla 
Radboda.
Uśmiechnął się.
- Słyszano już o nas nawet na Południu. W miastach gdzie panują Maurowie, w Kordobie 
i w Kairze, mówi się już o Drodze, opowiada o "czcicielach ognia", jak nas tam nazywają. 
Wysyłają do nas ludzi, aby patrzyli i słuchali. Chrześcijanie jednak nikogo do nas nie 
posyłają. Są przekonani, że tylko oni posiedli Prawdę, że tylko oni wiedzą co jest 
zbawieniem, a co grzechem.
- Czy to nie grzech uczynić z człowieka "heimnara"? - spytał Shef, a Thorvin spojrzał na 
niego badawczo.
- Nie ja nauczyłem cię tego słowa. Wciąż jednak zapominam, że wiesz znacznie więcej, 
niż mogłem z początku podejrzewać. Tak, to grzech uczynić z człowieka "heimnara", 
niezależnie od tego, co człowiek ten miałby na swoim sumieniu. To sprawa Lokiego, demona, 
w intencji którego paliliśmy ogień w naszym kręgu, przy włóczni jego ojca, Odyna. Niewielu 
z nas nosi jednak znak Odyna, a żaden nie nosi znaku Lokiego... Zrobić z kogoś żywego 
trupa. Czuję w tym rękę Ivara, niezależnie od tego, czy zrobił to sam, czy nie. Istnieją inne 
sposoby, aby pokonać chrześcijan, a sposób, jaki stosuje Ivar Ragnarsson, jest głupi. Do 
niczego nie doprowadzi. Ale dosyć już tego. Pora spać.
Praca dla Thorvina odebrała Shefowi możliwość zajęcia się własną misją. Hund zabrany 
został niemal od razu do Ingulfa, który także był kapłanem Drogi. Od tego czasu nie mieli 
okazji się spotkać. Thorvin powtarzał Shefowi, żeby nie wychodził poza obręb okalających 
kuźnię girland z jarzębiny. Wewnątrz jesteś pod ochroną Thora - mówił - a tego, kto by cię 
zabił, dosięgłaby jego zemsta. Muirtach byłby niezwykle szczęśliwy, gdyby spotkał cię 
błąkającego się po obozie.
Następnego ranka w kuźni pojawił się Hund. Shef był sam i klęczał ugniatając ciasto na 
chleb, który zgodnie z umową mieli wypiekać tego dnia dla wojowników.
- Widziałem ją! Widziałem ją tego ranka - szepnął, gdy tylko zobaczył Shefa.
Shef poderwał się na równe nogi wysypując na ziemię mąkę.
- Kogo?! - krzyknął. - Widziałeś Godivę? Gdzie? Kiedy?
- Błagam cię, usiądź - uspokajał go Hund starając się posprzątać z ziemi rozsypaną mąkę. 
- Musimy wyglądać normalnie. Wokół pełno ludzi. Usiądź i słuchaj. Najpierw zła 
wiadomość: Godiva została kobietą Ivara Ragnarssona. Nikt jej jednak nie skrzywdził, żyje i 
ma się dobrze. Wiem to, ponieważ jako medyk, Ingulf bywa wszędzie, a teraz, kiedy zobaczył 
już, co potrafię, często mnie że sobą zabiera. Przed kilkoma dniami został wezwany do Ivara. 
Nie pozwolili mi wejść do środka, wokół ich namiotów stoją silne straże, ale kiedy czekałem 
na Ingulfa, widziałem jak tamtędy przechodziła. Nie może być mowy o pomyłce. Przeszła w 
odległości zaledwie pięciu jardów ode mnie, choć mnie nie zobaczyła.
- Jak wyglądała? - spytał Shef przypominając sobie niedawne spotkanie z matką i Trudą.
- Śmiała się. Wyglądała na szczęśliwą.
Obaj młodzieńcy zamilkli na chwilę. Po tym co do tej pory usłyszeli wydawało im się 
zupełnie nieprawdopodobne, aby ktoś mógł się czuć, lub nawet wydawać się szczęśliwy w 
zasięgu władzy Ivara Ragnarssona.
- Słuchaj, Shef, ona jest w okropnym niebezpieczeństwie, choć sama tego nie rozumie. 
Ona myśli, że jeśli Ivar jest w stosunku do niej uprzejmy i nie wykorzystał jej od razu jak 
dziwki, to znaczy, że jest bezpieczna. Ale z Ivarem jest coś nie tak, może być chory na ciele, 
albo na umyśle. Musisz ją stamtąd zabrać, Shef, i to szybko. Najpierw jednak pozwól, aby cię 
zobaczyła. Nie wiem, co zrobimy potem, ale jeśli będzie wiedziała, że jesteś w pobliżu, może 
uda jej się przemycić jakąś wiadomość. Usłyszałem jeszcze jedno. Wszystkie kobiety 
Ragnarssonów i wyższych dowódców mają opuścić dziś namioty. Słyszałem już wcześniej 
jak narzekały, że nie ma miejsca, gdzie mogłyby się umyć, z wyjątkiem tej brudnej rzeki. Idą 
więc dzisiaj się umyć poza terenem obozu. Jest jakiś staw, może o milę stąd.
- Czy możemy ją wtedy porwać?
- Nawet o tym nie myśl. W armii są tysiące mężczyzn, każdy łasy na kobiety. Będzie tak 
wielu strażników w eskorcie, że nie dasz rady ich nawet policzyć. Jedyne co możesz zrobić, 
to postarać się, aby cię ujrzała. A teraz powiem ci dokładnie, którędy będą szli.
I Hund opisał Shefowi całą drogę.
- Ale jak ja stąd wyjdę? Thorvin...
- Pomyślałem już o tym. Kiedy kobiety zaczną wychodzić, przyjdę tu i powiem 
Thorvinowi, że wzywa go mój pan. Powiem, że trzeba zaostrzyć narzędzia, których Ingulf 
używa do otwierania ludzkich brzuchów i głów. Ingulf potrafi niezwykle rzeczy - dodał Hund 
kiwając z podziwu głową. - Więcej niż jakikolwiek chrześcijański medyk. Tak więc Thorvin 
pójdzie ze mną. Wtedy ty musisz się stąd wymknąć, prześliznąć na zewnątrz i starać się jak 
najbardziej wyprzedzić kobiety i ich eskortę. To ma wyglądać, jakbyś spotkał je przypadkowo 
na drodze.
Thorvin wyszedł zaraz po tym jak Hund przyniósł mu prośbę od Ingulfa, potem jednak 
sprawy przybrały zły obrót. W kuźni było jeszcze dwóch klientów, których Shef musiał 
obsłużyć, a kiedy wreszcie sobie poszli - przyszedł jeszcze jeden, który najwyraźniej chciał 
sobie trochę porozmawiać. Trwało długo, zanim Shefowi udało się go pozbyć i nie pozostało 
mu już nic innego, jak wybrać najbardziej niebezpieczny sposób wydostania się z 
zatłoczonego obozu: pośpiech.
Szedł więc szybko nie oglądając się na nikogo, aż nagle zboczył w stronę kilku 
opuszczonych namiotów przy samej palisadzie. Wspiął się na nią i dwiema rękami podciągnął 
na jednej z zaostrzonych belek. Usłyszał za sobą krzyk, lecz nie było pościgu. Fakt, że 
wydostawał się na zewnątrz, a nie wślizgiwał do środka nie pozwalał zakwalifikować go jako 
złodzieja.
Po chwili był już na równinie, gdzie pasły się konie i spacerowali wojownicy. W oddali 
ujrzał rząd drzew, za którymi miała znajdować się woda. Kobiety wybrały pewnie drogę 
wzdłuż rzeki, ale byłoby samobójstwem biec teraz za nimi. Musiał znaleźć się tam wcześniej i 
poczekać aż nadejdą. Shef podjął decyzję i ruszył na przełaj, przez łąkę.
W przeciągu dziesięciu minut Shef dotarł do stawu i zaczął się przechadzać po biegnącej 
w pobliżu podmokłej ścieżce. Nie było tam jeszcze nikogo. Wiedział, że powinien wyglądać 
jak żołnierz odpoczywający na łonie natury. Problem polegał na tym, że było coś, co 
odróżniało go od wszystkich innych. Był sam. Poza obszarem obozu, a nawet w jego obrębie, 
wikingowie poruszali się zwykle w gronie towarzyszy ze statku, w wyjątkowych przypadkach 
chodzili we dwóch.
Nie miał jednak wyboru. Musiał po prostu wyjść kobietom na spotkanie łudząc się, że 
Godiva będzie wystarczająco spostrzegawcza, żeby go rozpoznać i dostatecznie sprytna, aby 
nie powiedzieć słowa.
Wkrótce usłyszał przed sobą głosy, nawoływania i śmiech kobiet, okrzyki mężczyzn. 
Shef wyszedł zza zakrętu i ujrzał Godivę na samym przedzie nadciągającej grupy. Ich oczy 
spotkały się na chwilę.
W tym samym momencie ujrzał jednak kroczącego z uśmiechem tryumfu Muirtacha. 
Zanim zdołał się poruszyć, ktoś wykręcił mu do tyłu oba ramiona. Wokół Muirtacha zebrał 
się odział jego gwardii w zabarwionych szafranem ubiorach. Kobiety pozostawione zostały 
teraz bez nadzoru.
- Oto nasz zadziomy wróbelek! - wykrzyknął rozradowany Muirtach biorąc się pod boki. 
- Ten sam, który próbował podnieść na mnie rękę. Przyszedłeś popatrzeć na niewiasty? Mam 
rację? Oj, przyjdzie ci drogo zapłacić za ten widok. Dalej, chłopcy, zabierzcie go trochę na 
bok - krzyknął do swoich ludzi, a sam wyciągnął z pochwy swój wielki miecz. - Nie chcę, aby 
nasze panie musiały patrzeć na krew.
- Chcę z tobą walczyć - rzekł hardo Shef.
- Co to, to nie. Ja, wódz gaddgedlarów, mam się zmierzyć ze zbiegłym niewolnikiem, 
który ledwo co zerwał swoją obręcz?!
- Nigdy nie miałem obręczy na szyi! - warknął Shef. Czuł jak narasta w nim dziwne 
gorąco, które wypiera stopniowo lodowate uczucie lęku i przerażenia. Wiedział, że jest dla 
niego tylko jeden ratunek. Musiał ich skłonić, aby traktowali go jak równego sobie, a wtedy 
może uda mu się przeżyć. W przeciwnym razie za moment zostanie z niego tylko bezgłowy 
korpus.
- Moje pochodzenie jest równie dobre, jak twoje. I lepiej niż ty władam norweskim - 
dodał po chwili.
- To prawda - odezwał się ktoś z tyłu. - Muirtach, twoi ludzie powinni pilnować kobiet. 
Chyba nie potrzebujesz ich wszystkich, aby poradzić sobie z tym chłopcem?
Gęsty szereg stojących naprzeciw Shefa mężczyzn rozstąpił się szybko i chłopak stanął 
oko w oko z tym, który wypowiedział ostatnie słowa. Człowiek ten wpatrywał się w niego 
jasnymi jak lód oczami. Czekał aż Shef spuści wreszcie wzrok. Chłopak poczuł, że śmierć jest 
bardzo blisko. Z trudem oderwał wzrok od mężczyzny.
- Czujesz do niego urazę, Muirtach?
- Tak, panie - przyznał Irlandczyk z opuszczonymi oczyma.
- A więc stań z nim do walki.
- Nie, panie. Ja mówiłem wcześniej...
- Jeśli więc sam nie chcesz, wyznacz kogoś ze swych ludzi. Wybierz najmłodszego. 
Niechaj chłopak walczy z chłopakiem. Jeżeli twój człowiek zwycięży, coś mu podaruję - Ivar 
zdjął z ramienia srebrną bransoletę i podrzuciwszy ją do góry założył z powrotem. - A teraz 
cofnąć się, dać im miejsce. Pozwólcie też patrzeć kobietom. Żadnych reguł i nie można się 
poddać! - dodał po chwili, a jego zęby błysnęły w posępnym uśmiechu. - Będziecie walczyć 
do końca!
Chwilę potem Shefowi raz jeszcze udało się uchwycić spojrzenie Godivy, jej oczy były 
teraz okrągłe ze strachu. Stała w kręgu, który otoczył miejsce, gdzie miała rozegrać się walka. 
Oprócz kobiet stali tam ludzie Muirtacha oraz cała arystokracja wikingów, stronnicy Ivara i 
jarlowie w purpurowych płaszczach. Pośród nich dostrzegł Shef znajome oblicze Vigi-
Branda. Wiedziony jakimś impulsem Shef podszedł w jego stronę.
- Panie, użycz mi swego amuletu. Oddam ci go, jeśli tylko będę mógł.
Brand zdjął łańcuch i z kamienną twarzą podał go Shefowi.
- Zrzuć buty, chłopcze. Ziemia jest tu śliska.
Shef usłuchał rady. Świadomie zaczął kontrolować oddech, starając się wciągać 
powietrze głęboko do płuc. Wiedział z doświadczenia, że zapobiega to atakom chwilowego 
odrętwienia, w jaki wpadają nieraz walczący wojownicy. Potem zdjął koszulę, zawiesił na 
szyi amulet i dobył miecza, odrzucając na bok swój pas. Przeczuwał, że w tej walce 
decydująca może okazać się szybkość.
Jego przeciwnik był także gotowy. Rozebrany do pasa, podobnie jak Shef, w jednej ręce 
trzymał miecz gaddgedlarów, którego ostrze było cieńsze, ale za to niemal o stopę dłuższe od 
normalnego, w drugiej zaś okrągłą tarczę z kolcem po środku. Na głowę nasunięty miał hełm.
Nie wyglądał na dużo starszego i Shef nie bałby się stanąć naprzeciw niego w zapasach. 
Młodzieniec miał jednak potężny miecz i tarczę, broń w każdej ręce. Poza tym był 
wojownikiem, który zaznał już walki, brał udział w niejednej potyczce.
Naraz pojawił się przed oczami Shefa obraz przemawiającego śpiewnie Thorvina. 
Pochylił się, podniósł z ziemi gałązkę i rzucił ją w stronę swego przeciwnika, niczym 
oszczep.
- Strącę cię do piekła! - zapowiedział uroczyście.
Tłum zawrzał z podniecenia, słychać było okrzyki zachęty, nikt jednak nie dodawał 
otuchy Shefowi.
Irlandzki wojownik natarł i zaatakował błyskawicznie. Zamarkował cios w głowę, który 
przeszedł później w długie cięcie wymierzone prosto w szyję. Shef schylił się i miecz 
przeszedł nad jego głową. Gaddgedlar natarł jednak ponownie zadając dwa cięcia, z prawej i 
lewej strony. Shef cofnął się do tyłu i udając, że odskoczy w prawo, rzucił się na lewą stronę. 
Mógł teraz zadać cios w odsłonięty bark przeciwnika, zamiast tego cofnął się błyskawicznie 
na sam środek placu. Wiedział już jaką obrad taktykę, wiedział też, że może polegać na 
swoich mięśniach. Czuł pulsowanie krwi i ogarniającą go lekkość.
Flann, bo tak nazywał się irlandzki wojownik, podszedł teraz do Shefa wymachując 
szybko mieczem. Chciał zepchnąć go w stronę kręgu widzów i uniemożliwić dalszą ucieczkę. 
Był naprawdę szybki, ale po raz pierwszy zdarzyło mu się walczyć z kimś, kto nie ma 
zamiaru odparowywać ciosów, lecz ich po prostu unika. Shefowi znowu udało się uskoczyć, a 
kiedy się odwrócił zobaczył, że Flann zaczyna już dyszeć. Armia wikingów była armią 
żeglarzy i jeźdźców, mocnych w barach i ramionach, nie przyzwyczajonych jednak do 
chodzenia, nie mówiąc już o bieganiu.
Kiedy widzowie pojęli w końcu taktykę Shefa, zaczęli pokrzykiwać gniewnie w jego 
kierunku. Gdyby trwało to dłużej, mogliby zacząć zacieśniać pierścień wokół walczących. 
Kiedy Flann po raz kolejny spróbował swojego popisowego cięcia idącego skosem ku dołowi, 
tym razem wolniej niż poprzednio, Shef natarł pierwszy i odparował gwałtownie, uderzając 
szeroką klingą swego miecza w sam koniec wymierzonego w siebie ostrza. Ostrze nie pękło 
wprawdzie, ale Irlandczyk osłupiał na moment i Shef zdecydował się błyskawicznie na 
zadanie ciosu. Z ramienia Flanna trysnął strumień krwi.
Przez długą chwilę młodzieńcy stali na środku placu jeden naprzeciw drugiego. Prawe 
ramię Flanna broczyło dość mocno, chłopak wiedział więc, że jeśli chce przeżyć - musi 
działać szybko. Ruszył do przodu próbując teraz ostrych pchnięć i nacierając tarczą. Shef 
stosował uniki i odparowywał ciosy starając się wytrącić miecz z zakrwawionej ręki 
przeciwnika.
W pewnej chwili poczuł, że ciosom Irlandczyka zaczyna brakować pewności. Shef znów 
zaczął krążyć po placu, pełen energii, niepomny zmęczenia. Flann z trudem chwytał 
powietrze, nagle wyrzucił do przodu tarczę celując kolcem w twarz Shefa, po czym 
wymierzył w niego cios mieczem. Shef błyskawicznie przykucnął uchylając się od ostrza i 
równie szybko wstał zagłębiając swój oręż w brzuchu Irlandczyka. Flann zatoczył się do tyłu, 
lecz Shef nie pozwolił mu upaść. Zacisnął lewe ramię na szyi przeciwnika i zamierzył się do 
kolejnego ciosu.
Pośród panującej wokół wrzawy Shef usłyszał nagle głos Branda Zabójcy.
- Przyrzekłeś zrzucić go do Nastrónd - krzyknął. - Musisz z nim skończyć!
Shef spojrzał w dół na poszarzałą, skręconą z bólu i przerażenia twarz i niespodziewanie 
ogarnęła go furia. Wepchnął miecz w pierś Flanna i poczuł jak ciało Irlandczyka skręca 
spazm śmierci. Powoli opuścił nieruchome już zwłoki i uwolnił tkwiący w nich miecz. Potem 
rozejrzał się dookoła i ujrzawszy pobladłą z gniewu twarz Muirtacha, podszedł prosto do 
Ivara, u którego boku stała Godiva.
- Wyjątkowo pouczające - rzekł Ivar. - Lubię obserwować kogoś, kto potrafi walczyć nie 
tylko ręką, ale też głową. Ocaliłeś też mój srebrny naramiennik. Kosztowało mnie to jednak 
wojownika. Jak zamierzasz mi za niego zapłacić?
- Ja także jestem wojownikiem, panie.
- Skoro tak, dołącz do moich ludzi. Zostaniesz jednym z wioślarzy. Ale nie w drużynie 
Muirtacha. Przyjdziesz dziś wieczór do mego namiotu. Mój marszałek znajdzie dla ciebie 
odpowiednie miejsce. Ivar zamilkł i przyjrzał się uważnie Shefowi.
- Twój miecz jest w jednym miejscu wyszczerbiony, nie zrobił tego Flann. Powiedz, czyj 
oręż to uczynił.
Shef zawahał się przez chwilę, zdecydował jednak, że wikingowie najbardziej docenią 
brawurę.
- To był miecz jarla Sigvartha!
Rysy Ivara ściągnęły się wyraźnie.
- Rozumiem. Kończmy jednak ten turniej. Inaczej kobiety nigdy się nie wykąpią.
Ivar odwrócił się i popchnął przed sobą Godivę, ale przez chwilę jej spojrzenie raz 
jeszcze spoczęło na Shefie.
Gdy odeszli, chłopak podszedł do Vigi-Branda i zdjął z szyi amulet.
- W normalnych okolicznościach powiedziałbym: "Zatrzymaj go chłopcze, boś na to 
zasłużył. Pewnego dnia zostaniesz może wielkim wodzem". Coś mi jednak mówi, że młot 
Thora nie jest dla ciebie właściwym znakiem, mimo że jesteś przecież kowalem. Wydaje mi 
się, że należysz do Odyna, którego nazywają także Bileyg, lub Bolverk.
- Bolverk? - zdziwił się Shef. - Czyż jestem sprawcą zła i niedoli?
- Jeszcze nie teraz. Ale możesz stać się powolnym instrumentem w czyichś rękach. Miej 
się na baczności. Dziś jednak spisałeś się świetnie, zwłaszcza jak na początkującego. Dziś 
zabiłeś chyba po raz pierwszy, mówię to jako znawca. Spójrz, zabrali już ciało, zostawili 
jednak ekwipunek. Miecz, tarcza i hełm należą teraz do ciebie. Tak nakazuje zwyczaj.
Brand mówił jakby próbował go sprawdzić. Shef zdał sobie z tego sprawę i pokręcił 
głową.
- Nie mogę czerpać korzyści z kogoś, kogo posłałem do Nastrónd, Miejsca Umarłych 
Ludzi - rzekł uroczyście, następnie zaś cisnął w krzaki hełm i tarczę, miecz zaś zgiął nogą i 
zostawił na ziemi.
- Sam widzisz - powiedział Brand. - Thorvin nigdy by cię tego nie nauczył. To znak 
Odyna.
Rozdział siódmy
Thorvin nie okazał zdziwienia kiedy Shef powrócił do kuźni i opowiedział mu, co się 
wydarzyło. Chrząknął tylko z powątpiewaniem, gdy chłopak pochwalił się, że dołączy do 
kontyngentu Ivara.
- A więc dobrze, nie idź tam jednak tak jak stoisz. Zostałbyś od razu wyśmiany, a wtedy 
mogłyby cię ponieść nerwy i doprowadzić do nieszczęścia.
Z leżącego na tyłach kuźni stosu uzbrojenia Thorvin wyciągnął świeżo osadzoną 
włócznię i obitą skórą tarczę.
- Z tym wzbudzisz większy szacunek.
- Czy to twoja własność?
- Czasami ludzie zostawiają u mnie rzeczy do reperacji, ale nie przychodzą po nie z 
powrotem.
Shef przyjął podarki i stanął zakłopotany.
- Muszę ci podziękować, za wszystko coś dla mnie uczynił.
- Zrobiłem to, gdyż tak nakazywała mi moja wiara. Tak mi się przynajmniej wydaje. Nie 
jestem jednak głupcem, wiem, że przyszedłeś tu w jakiejś innej sprawie. Nie wiem co to za 
sprawa, ale mam nadzieję, że nie wpędzi cię w kłopoty. Może kiedyś nasze drogi znowu się 
skrzyżują.
Rozstali się bez dalszych słów. Shef dopiero drugi raz przestępował krąg, w którym 
chroniła go moc Thora, lecz tym razem czynił to bez strachu. Z podniesioną głową przeszedł 
pomiędzy namiotami kierując się nie do kwatery synów Ragnara, lecz do Ingulfa.
Jak zwykle obok jego domostwa stała gromadka ludzi. Gdy pojawił się Shef, rozeszli się 
powoli, a chłopak ujrzał, że zabierają kogoś na noszach. Hund wyszedł na spotkanie 
przyjaciela.
- Co robiłeś?
- Pomagałem Ingulfowi. To niezwykłe, jakie cuda on potrafi. Tamten człowiek wdał się 
w bójkę, upadł niezgrabnie i złamał nogę. Co byś z nim zrobił, gdyby się to stało u nas w 
Emneth?
- Zabandażowałbym go - wzruszył ramionami Shef. - Nic innego nie da się zrobić. W 
końcu wszystko się zrośnie.
- Ale ten człowiek nigdy nie mógłby już chodzić jak przedtem. Kości zrosłyby się 
całkiem przypadkowo, noga byłaby pokrzywiona i guzowata. Pamiętasz, jak zrosła się noga 
Crubby, po tym jak spadł z konia? Ingulf naprostowuje nogę, rozciąga mocno, aż złamane 
końcówki kości znowu się spotkają, unieruchamiając ją potem pomiędzy dwiema deseczkami, 
tak żeby mogła się spokojnie goić, i dopiero bandażuje. Ingulf potrafi czynić jeszcze większe 
cuda. Widziałeś tego człowieka na noszach? W tym przypadku złamanie było tak 
niebezpieczne, że kości wyszły przez skórę. Ingulf otworzył ostrzem nogę i wepchnął kość do 
środka, od razu ją nastawiając. Nigdy bym nie uwierzył, że można przeżyć taki zabieg, jednak 
Ingulf jest szybki i zwinny, poza tym zawsze wie, co trzeba zrobić.
- Czy możesz się tego nauczyć? - spytał Shef, widząc wielki entuzjazm na nieruchomej 
zazwyczaj twarzy przyjaciela.
- Owszem. Mając nieco praktyki i dostatecznie dużo wskazówek. I jeszcze coś. Ingulf 
studiuje ciała zmarłych, patrzy jak połączone są kości. Pomyśl, co by na to powiedział ojciec 
Andreas?
- A więc chciałbyś zostać z Ingulfem?
Hund skinął z wahaniem głową, a następnie wyjął spod swej tuniki łańcuch. Wisiał na 
nim niewielki srebrny amulet w kształcie jabłka.
- Dał mi to Ingulf. To jabłko Ithuna-Uzdrowiciela. Jestem teraz jednym z wiernych. 
Wierzę w Ingulfa i Drogę, choć trochę mniej w samego Ithuna.
Hund spojrzał teraz na szyję swego przyjaciela.
- Widzę, że ciebie Thorvin nie nawrócił. Nie nosisz znaku młota.
- Nosiłem go przez chwilę - Shef wyjaśnił pokrótce, co mu się przydarzyło. - Teraz mam 
szansę, aby uratować Godivę i uciec. Może Bóg będzie dla mnie łaskawy.
- Bóg?
- Bóg albo Thor. Może Odyn. Zaczynam sądzić, że jest to dla mnie bez różnicy. Zapewne 
któryś z nich nas teraz obserwuje.
- Czy mogę coś dla ciebie zrobić?
- Nie - Shef ścisnął ramię przyjaciela. - Niewykluczone, że nigdy się już nie zobaczymy. 
Lecz jeśli kiedyś opuścisz wikingów, znajdę dla ciebie jakieś schronienie. Nawet jeśli będzie 
to tylko chata na moczarach.
Potem Shef odwrócił się i skierował w stronę miejsca, na które nie ośmielił się dotąd 
nawet przelotnie spojrzeć: do głównej kwatery dowództwa.
Kwatery te ciągnęły się wzdłuż rzeki na przestrzeni ponad dwustu jardów. W samym 
środku znajdował się wielki namiot przeznaczony do spotkań. Przy ustawionych wewnątrz 
stołach pomieścić się mogło około stu osób. Niedaleko stały namioty braci Ragnarssonów, 
każdy z nich otoczony zabudowaniami dla kobiet, strażników i służby. Nieco dalej rozciągał 
się obóz wojowników, zazwyczaj na załogę jednego statku przypadały trzy, czasem cztery 
namioty.
Ludzie Sigurtha byli przeważnie Duńczykami. W armii mówiło się otwarcie, że z czasem 
Sigurth powróci do Danii, aby objąć należne mu po ojcu królestwo Sjaellandu i Skaane, a 
później spróbuje przejąć władzę nad całą Danią - od Bałtyku aż po Morze Północne. Ubbi i 
Halvdan, którzy sami nie zgłaszali na razie pretensji do żadnego tronu, otoczyli się 
wojownikami pochodzącymi z całej niemal Skandynawii: ze Szwecji, Norwegii, Gotlandii, 
Bornholmu i rozmaitych wysepek.
Wokół Ivara zgromadzili się natomiast wszelkiego rodzaju wygnańcy i uciekinierzy. 
Wielu z nich było bez wątpienia pospolitymi mordercami uciekającymi przed czyjąś zemstą 
bądź przed prawem. Większość stanowili jednak Norwegowie, którzy od wieków 
przemieszczali się w rejony wysp Morza Północnego, opanowując najpierw Orkady i 
Szetlandy, później Hebrydy i północną Szkocję. Ludzie ci zaprawieni już byli w walkach w 
Irlandii i szczerze wierzyli, że pewnego dnia Ivar zawładnie całą wyspą i zasiądzie na zamku 
Dubh Linn.
W tym właśnie podzielonym i skorym do waśni otoczeniu Ragnarssonów pojawił się 
nagle Shef. Marszałek wysłuchał uważnie jego opowieści i przyjrzał się z dezaprobatą 
skromnemu ekwipunkowi, który chłopak dostał od Thorvina. Potem zawołał swego giermka, 
aby pokazał Shefowi namiot, miejsce do spania i wiosło oraz wyjaśnił obowiązki. Człowiek 
ten, którego imienia Shef nawet nie zapamiętał, objaśnił, że wykonywał będzie na zmianę z 
innymi cztery rodzaje obowiązków: wartę przy statkach, wartę przy bramie, wartę przy 
zabudowaniach, gdzie więziono niewolników, i, jeśli zajdzie taka konieczność, wartę przy 
namiocie Ivara.
- Sądziłem, że to gaddgedlarowie chronią Ivara - rzekł Shef.
- Tylko jeśli jest tutaj. Jeśli wychodzi, idą wraz z nim, a tu zostają kobiety i kosztowności. 
Ktoś musi tego pilnować.
- Czy nie trzeba być zaufanym człowiekiem, żeby pilnować namiotu Ivara?
- A co, ty nie jesteś? - giermek popatrzył na Shefa z ukosa. - Powiem ci jedno, Enzkir, 
jeżeli myślisz o kosztownościach Ivara, daj sobie z tym spokój. Od razu zrobi ci się lepiej. 
Słyszałeś chyba co Iv ar zrobił w Knowth z irlandzkim królem?
Kiedy przechadzali się po obozie, Shef bez specjalnego zainteresowania wysłuchiwał 
opowieści o okrutnych czynach Ivara. Wiedział, że mają one tylko jeden cel, wywołać strach, 
wolał więc przyglądać się uważnie okolicy.
Upewnił się, że najsłabszym punktem obozowiska były statki. Nie było wokół nich 
żadnych fortyfikacji, gdyż odgrodziłoby to statki od rzeki. Okręty stanowiły wprawdzie 
rodzaj przeszkody, ale równocześnie były przecież najcenniejszą własnością wikingów. Jeżeli 
komuś udałoby się ominąć stojących nad rzeką wartowników, i znalazłby się wśród statków z 
pochodnią i toporem, niełatwo byłoby się go pozbyć.
Trudniej byłoby z wartownikami przy bramie. Nie sposób ich zaskoczyć. Trzeba by 
stoczyć z nimi regularną walkę, w czasie której mieliby przewagę dzięki swoim wielkim 
toporom i osadzonym na żelaznych trzonach oszczepom. Poza tym każdy, kto mimo wszystko 
zdołałby sobie z nimi poradzić, musiałby stawić czoło kolejnym jednostkom, które 
nadciągałyby z obozu z odsieczą.
Kiedy przechodzili obok zabudowań, w których więzieni byli niewolnicy, Shef dostrzegł 
nagle znajomą twarz. Na ziemi, skuty kajdanami leżał jego przyrodni brat Alfgar. Jego jasne 
kręcone włosy zlepione były brudem, a oblicze wyrażało krańcową rozpacz. Czując na sobie 
czyjeś spojrzenie chłopak podniósł głowę, Shef błyskawicznie odwrócił wzrok.
- Czy sprzedaliście już jakichś niewolników od czasu przyjazdu?
- Nie. Za dużo kłopotu, aby wywieźć ich teraz na morze. Anglicy czają się wszędzie. 
Większość z nich należy do Sigvartha - giermek splunął na ziemię. - Czeka, żeby ktoś inny 
przetarł za niego drogę.
- Przetarł drogę?
- Za dwa dni Ivar weźmie pół armii i wyruszy na spotkanie temu królikowi, Jatmundowi, 
czy Edmundowi, jak wy Anglicy go nazywacie. Chce wyzwać go do walki, albo zniszczyć 
cały jego kraj. Wybralibyśmy najprostszą drogę, ale i tak zmarnowaliśmy już mnóstwo czasu. 
Oj, nie będzie to miłe spotkanie dla Jatmunda.
- Jedziemy z nim, czy zostajemy tutaj?
- Nasza załoga zostaje - raz jeszcze giermek spojrzał na Shefa z ukosa. Na poły z 
ciekawością, na poły z gniewem. - A jak myślisz, po co bym ci to wszystko opowiadał? 
Będziemy stać na warcie i cały czas pilnować obozu. Żałuję, że nie mogę pojechać. 
Chciałbym zobaczyć, co zrobią królowi, gdy go w końcu pojmają. Opowiadałem ci już o 
Knowth. Byłem tam, gdy Ivar plądrował groby dawnych królów, a mnisi próbowali nam 
przeszkodzić. Widziałem, co Ivar zrobił...
Temat ten powracał jeszcze kilkakrotnie podczas wspólnej biesiady, na którą złożyły się: 
bulion, solona wieprzowina i kapusta. Była też beczka piwa, z której wszyscy czerpali do 
woli. Shef wypił więcej niż mu się wydawało i jego myśli zaczęły wirować, nie pozwalając 
mu na stworzenie planu działania. Wyczerpany położył się na posłaniu. Obraz konającego w 
jego ramionach Irlandczyka wydał mu się teraz mało istotnym szczegółem z zamierzchłej 
przeszłości.
Wyczerpanie owładnęło nim i powiodło w sen. W coś więcej niż sen nawet.
Wyglądał na zewnątrz przez wpół zasłonięte okno. Była noc. Jasna, księżycowa noc. Było 
tak jasno, że przesuwające się po niebie chmury rzucały na ziemię swe cienie. I nagle coś 
zabłysło.
Obok niego stał mężczyzna, próbował wytłumaczyć to dziwne zjawisko. On jednak nie 
potrzebował wyjaśnień. Już wiedział. Narastało w nim poczucie zguby, zatracenia. Wzbierała 
też gwałtowna furia.
- To nie są promienie jutrzenki - rzekł Shef, który nie był Shefem. - Nie jest to także 
latający smok, ani łuna pożaru. To błysk dobywanej broni. Nasi wrogowie chcą nas zaskoczyć 
w czasie snu. Nastała bowiem nowa wojna, wojna, która przyniesie wszystkim zniszczenie. 
Powstańcie więc, moi rycerze, pomyślcie o waszej odwadze, pilnujcie bram i walczcie 
dzielnie.
I wtedy Shef usłyszał potężny głos, tak potężny, że nie mógł należeć do człowieka. Był to 
głos boga, nie taki jednak, jakiego ktoś mógłby się po bogu spodziewać. Nie był to głos pełen 
godności i dumy, lecz sardoniczny chichot.
- Pół-Duńczyku, który nie jesteś z rodu Pół-Duńczyków - rzekł bóg. - Nie słuchaj tego, co 
mówi dzielny wojownik. Nie idź do walki. Pozostań z boku. Trzymaj się blisko ziemi.
Shef obudził się raptownie i poczuł odór spalenizny. Przez kilka chwil, wciąż 
nieprzytomny ze zmęczenia, próbował poskładać myśli: dziwna drażniąca woń, jak smoła. 
Skąd mógł się tu wziąć taki zapach? Później rozpoczęła się szaleńcza bieganina, ludzie 
potykali się o jego posłanie, deptali po jego nogach, aż w końcu obudził się całkowicie. W 
namiocie roiło się od mężczyzn, szukających nerwowo ubrań, butów, broni. Wszystko w 
głębokim mroku rozświetlonym jedynie poświatą płonącego gdzieś na zewnątrz ognia. Shef 
zdał sobie nagle sprawę, że w tle słychać przez cały czas potężny łoskot. Krzyki ludzi, trzask 
drewna, a ponad tym wszystkim ogłuszający brzęk metalu, nacierających na siebie mieczów i 
odpierających ataki tarczy. Odgłosy prawdziwej bitwy.
Mężczyźni w namiocie krzyczeli i pchali się jeden na drugiego. Na zewnątrz także 
słychać było okrzyki, niektóre w odległości zaledwie kilku jardów. Były to okrzyki 
Anglików. Nagle Shef wszystko zrozumiał. W uszach wciąż jeszcze brzęczały mu 
wypowiedziane potężnym głosem słowa. Rzucił się na ziemię i zaczął posuwać się w stronę 
środka namiotu, jak najdalej od ścian. Kilka chwil później jeden bok zapadł się, a poprzez 
materiał wtargnęło do środka ostrze włóczni. Giermek, który niedawno oprowadzał Shefa po 
obozowisku, obrócił się w tamtą stronę i włócznia trafiła go w sam środek piersi. Shef 
pochwycił padające ciało i podtrzymał je w ramionach. Po raz drugi w przeciągu kilkunastu 
zaledwie godzin oglądał ludzką agonię.
Wkrótce namiot się zawalił, przygniatając sobą Shefa i kilku pozostałych w środku ludzi. 
Na płótno namiotu wbiegli Anglicy przebijając włóczniami szamoczących się w środku ludzi. 
Shef leżał nieruchomo, jednak w pewnym momencie jedna z włóczni otarła się o jego kolano. 
Potem Anglicy odeszli, a odgłosy ucichły nieco. Walka przeniosła się najwyraźniej do 
samego środka obozu.
Shef wiedział, co się stało. Angielski król przyjął wyzwanie wikingów. Natarł na ich obóz 
w środku nocy i jakimś cudem udało mu się sforsować palisady i wtargnąć do środka. Szedł 
teraz w kierunku statków i namiotów dowództwa, siejąc po drodze krwawe spustoszenie. Shef 
wciągnął spodnie, włożył buty i przypasawszy miecz wyczołgał się na zewnątrz po trupach 
swoich niedawnych towarzyszy. Potem pobiegł, pochylony nisko nad ziemią.
Nie dostrzegł nikogo w promieniu dwudziestu jardów. Pomiędzy nim a palisadą ciągnął 
się pas zrównanych z ziemią namiotów, a obok nich stosy trupów i garstka rannych. 
Niektórzy z nich wzywali pomocy, inni próbowali wstać o własnych siłach. Angielscy 
najeźdźcy starali się rozpłatać mieczami wszystko, co tylko się rusza, mało komu udało się 
więc uratować.
Shef wiedział, że jeśli wikingom nie uda się szybko przyjść do siebie i połączyć sił, 
najeźdźcy mogą wedrzeć się już bardzo głęboko i rozstrzygnąć o losach bitwy.
Wzdłuż rzeki widać było błysk ognia i gęsty dym. Natarcie Anglików na straże wokół 
statków spotkało się z niewielkim oporem, lecz przy samej wodzie napotkali najeźdźcy 
znacznie silniejszą i lepiej zorganizowaną obronę. Co jednak działo się przy namiotach 
Ragnarssonów? Czy nastał już odpowiedni moment? Czy nadeszła chwila, aby uwolnić 
Godivę?
Nie, zdecydował Shef po chwili zastanowienia. Zbyt zacięta była trwająca wokół walka. 
Jeżeli wikingowie odeprą natarcie, Godiva pozostanie nadal niewolnicą, nałożnicą Ivara. Jeśli 
jednak atak się powiedzie, powinien być na miejscu, aby ją uratować...
Shef zaczął biec, jednak nie w stronę, gdzie rozgrywała się walka, tam bowiem na wpół 
uzbrojony człowiek znaleźć mógł tylko pewną śmierć. Początkowo sądził, że nie ma tam 
nikogo, jednak zorientował się, że istnieją dwa ogniska bitwy, jedno wewnątrz obozu, w 
rejonie rzeki, i drugie bardzo rozległe, wokół całej palisady. Król Edmund zaatakował obóz 
jednocześnie ze wszystkich stron.
Shef niczym cień podążał w stronę zabudowań niewolników. Kiedy był już blisko, drogę 
przeciął mu wojownik. W ognistej poświacie dostrzec można było jego czarne od krwi udo.
- Fraendi! - krzyknął mężczyzna. - Pomóż mi, zatamuj krew...
Shef powalił go mieczem. To pierwszy - pomyślał, podnosząc z ziemi oręż wikinga.
Przy zabudowaniach nadal stali wartownicy. Zbici w gęstą gromadę przy samych wejściu 
przygotowani byli do odparcia każdego ataku. Poprzez grube żerdzie, z których zbudowane 
zostało ich więzienie, wystawały głowy niewolników. Próbowali zorientować się, co dzieje 
się na zewnątrz. Shef przerzucił swój nowy miecz poprzez boczną ścianę, odbił się z całej siły 
i skoczył, przerzucając ciało ponad przeszkodą. Usłyszał za sobą krzyk wartowników, jednak 
nikt nie ruszył w pościg. Nie wiedzieli czy mają pilnować bramy, czy próbować wyciągnąć 
Shefa ze środka.
Kiedy znalazł się wewnątrz, otoczyły go i zaczęły szarpać cuchnące postacie. Odepchnął 
je od siebie przeklinając po angielsku. Szybko przeciął skórzane więzy na rękach i nogach 
najbliższego mężczyzny i przekazał mu miecz.
- Dalej, zacznij ich uwalniać! - syknął, wyjmując z pochwy własny oręż i oswobodzając 
nim kolejnego człowieka. Niewolnicy widząc, co się dzieje, wyciągali do niego ręce. W 
niedługim czasie udało mu się oswobodzić dziesięciu.
Nagle ściana runęła z jednej strony i do środka wkroczyli wikingowie, zdecydowawszy 
najwyraźniej, że muszą schwytać intruza. Pierwszego z nich Anglicy powalili gołymi rękami 
wyrywając mu topór i włócznię, następnie rzucili się z furią na jego towarzyszy. Shef nadal 
przecinał więzy. W pewnej chwili spostrzegł przed sobą ręce Alfgara. Jego oczy wyrażały 
zdumienie, a twarz wykrzywiała wściekłość.
- Musimy uwolnić Godivę - rzekł Shef, a Alfgar skinął głową. - Chodź ze mną.
- Niech pójdą za mną wszyscy, którzy mają broń i chcą walczyć za króla Edmunda! - 
wykrzyknął zwracając się do pozostałych.
Ludzie zaczęli wydostawać się na zewnątrz. Część z nich usiłowała schronić się w 
bezpiecznej ciemności, inni rzucili się z wściekłością na resztę strażników. Shef pobiegł w 
stronę zrównanych z ziemią namiotów, prowadząc za sobą grupkę kilkunastu mężczyzn.
Broni było pod dostatkiem, leżała obok martwych wojowników, część zaś tam, gdzie 
odłożono ją poprzedniego wieczora. Shef podniósł do góry kawałek płótna i wyciągnął 
włócznię i tarczę. Chwilę trwało, zanim uzbroili się wszyscy jego ludzie i Shef mógł się im 
uważniej przyjrzeć. Ocenił, że są to przeważnie kerlowie, rozsierdzeni i gotowi na wszystko, 
jednak tylko jeden z nich sylwetką przypominał wojownika.
Shef wskazał w kierunku namiotów dowództwa.
- Tam jest król Edmund. Próbuje zabić Ragnarssonów. Jeżeli mu się to uda, wikingowie 
nie zdołają się już pozbierać i zostaną rozgromieni. Jeśli nie, schwytają nas wszystkich i 
wszystkie wioski w okolicy znajdą się w niebezpieczeństwie. Jesteśmy wypoczęci i uzbrojeni. 
Przyłączymy się do nich, aby razem pokonać wroga!
Uwolnieni niewolnicy rzucili się do walki. Alfgar został z tyłu i podszedł do Shefa.
- Nie przybyłeś tu chyba z Edmundem, półnagi i na wpół uzbrojony. Skąd wiesz, gdzie 
szukać Godivy?
- Zamknij się i biegnij za mną - krzyknął Shef i pobiegł w stronę namiotu, gdzie 
mieszkały kobiety Ivara.
Rozdział ósmy
Edmund, syn Edwolda, potomek Raedwalda Wielkiego, ostatniego z Wuffingasów, a 
teraz z Bożej łaski król East Anglii, spoglądał z bezsilną wściekłością poprzez otwory w 
ozdobnej przyłbicy.
Muszą się przebić! Jeszcze jedno natarcie i wreszcie przerwą ich linię. Wszyscy 
Ragnarssonowie zginą skąpani w krwi i ogniu, a reszta wielkiej armii wycofa się w 
popłochu... Ale jeśli wytrzymają... Jeśli wytrzymają, to w przeciągu następnych paru minut 
wikingowie zorientują się w końcu, że palisadę atakują tylko rozwścieczeni wieśniacy, 
którymi można się nie przejmować, a wtedy zbiorą ludzi i uderzą prosto na nich... Jego 
żołnierze zostaną wówczas wyłapani jak szczury. On, król Edmund nie miał synów. Cała 
przyszłość jego dynastii i królestwa zależała teraz od wyniku tej potyczki. Po każdej ze stron 
walczyła chyba setka ludzi: najlepsi rycerze East Anglii i przyboczna świta Ragnarssonów.
Edmund zacisnął dłoń na rękojeści swojego zakrwawionego miecza i ruszył do przodu. 
Po jego obu stronach pojawili się od razu kapitanowie gwardii przybocznej. Zagrodzili mu 
drogę tarczami nie pozwalając, aby znalazł się w centrum szalejącej bitwy.
- Spokojnie, mój panie - mruknął Wigga. - Spójrz, Totta i jego chłopcy już tam poszli. 
Zaraz przebiją się przez tych łotrów.
Tymczasem fala natarcia kołysała się raz w jedną, raz w drugą stronę. Najpierw kilka 
kroków do przodu, kiedy Anglikom udało się odeprzeć wikingów i zająć na chwilę ich 
miejsce, potem jednak zaczęła się znowu cofać. Edmund dostrzegł postać ogromnego 
wojownika, który wymachiwał toporem i zachęcał Anglików, żeby się zbliżyli.
- Musieliśmy zabić już z tysiąc tych świń - rzekł Eddi, stojący po lewej stronie króla. 
Edmund wiedział, że zaraz któryś z nich powie: "Czas już, aby się stąd wycofać, panie" i 
zostanie odesłany do diabła. Większość armii, tanowie i zwerbowani przez nich naprędce 
wojownicy, i tak zaczęła już się cofać. Wykonali, co do nich należało. Wraz ze swym królem 
przedarli się przez palisadę, zmasakrowali śpiących, rozbili warty przy rzece i podpalili tyle 
statków, ile tylko zdołali. Ani przez chwilę jednak nie sądzili, że będą musieli stanąć w 
otwartej walce z najlepszymi wojownikami Północy i nie mieli wcale zamiaru tego robić. To 
była rzecz, którą powinien zająć się ktoś lepszy.
Tylko jeden wyłom, modlił się Edmund. Wszechmogący Boże, jeden wyłom w tej linii, a 
przebijemy się do środka i zaatakujemy ze wszystkich stron. Wojna będzie zakończona, 
poganie pobici. Nie będzie już porozrzucanych po polach ciał i dziecięcych trupów 
wrzucanych do studni. Lecz jeśli uda im się wytrzymać jeszcze minutę, to wystarczy, aby 
kosiarz naostrzył swe narzędzie... Wtedy to my zostaniemy zmiażdżeni, a mnie czeka los 
Wulfgara.
Wspomnienie umęczonego tana zakłuło jego serce. Król odepchnął na bok Wiggę i ruszył 
do walki z podniesionym orężem.
- Przebijać się! Przebijać! - krzyknął ile tchu w płucach, a jego potężny głos wibrował w 
metalowej przyłbicy. - Temu, kto przebije się pierwszy, obiecuję skarb Raedwalda. I pięć 
setek dla tego, kto przyniesie mi głowę Ivara!
Dwadzieścia kroków dalej Shef zebrał swój oddział uciekinierów. Wzdłuż wybrzeża 
płonęły uszczelniane smołą statki wikingów rzucając swój trupi blask na walczących. 
Wszędzie wokół namioty zostały zrównane z ziemią, a ich mieszkańcy zabici bądź ranni. 
Tylko w jednym miejscu wciąż stało osiem czy dziesięć zabudowań, siedziby Ragnarssonów, 
wszystkich dowódców, oraz ich gwardii i kobiet. Wokół tego właśnie miejsca trwała zaciekła 
walka.
Shef odwrócił się do Alfgara oraz muskularnego rycerza stojącego na czele grupy pół 
uzbrojonych i ciężko dyszących wieśniaków.
- Musimy przedostać się do tamtych namiotów. Tam właśnie znajdziemy Ragnarssonów.
A także Godivę - pomyślał w duchu. Łuna oświetliła wykrzywioną ponurym uśmiechem 
twarz rycerza.
- Spójrz - zwrócił się do Shefa wskazując coś palcem.
Chłopak dostrzegł sylwetki dwóch wojowników. Ich miecze wręcz wirowały. Każdy cios 
był natychmiast odparowywany, uderzenia precyzyjne, dokładnie wymierzone. Rycerze 
stosowali uniki, pomagali sobie tarczami, błyskawicznie zmieniali pozycje.
- Popatrz na nich. Z jednej strony zaprawieni w boju wojownicy naszego króla, z drugiej 
najlepsi z piratów. Mówią o nich "drengir", twardzi, "herechempan". Czy sądzisz, że uda nam 
się stawić im czoło? Mnie może udałoby się sprawić jednemu z nich trochę kłopotu przez 
minutę. Ciebie nie znam, ale oni... - wskazał kciukiem wieśniaków - zostaną od razu 
poszatkowani, jak mięso na kiełbasę.
- Lepiej stąd chodźmy - włączył się nagle Alfgar, a jego słowa wywołały poruszenie 
wśród wieśniaków.
- Nie - krzyknął rycerz chwytając Alfgara za ramię. - Posłuchajcie, to głos waszego króla. 
Wzywa swoich wiernych ludzi. Posłuchajcie, czego od nich żąda.
- Chce głowy Ivara - krzyknął jeden z wieśniaków.
Nagle wszyscy rzucili się naprzód potrząsając włóczniami, pośród nich także rycerz.
On wie dobrze, że nic z tego nie wyjdzie, lecz ja znalazłem chyba sposób - pomyślał 
naraz Shef i rzucił się w pogoń za swymi ludźmi. Zabiegł im drogę i gestykulując zmusił, aby 
stanęli. Wspólnie pobiegli w stronę najbliższego z płonących statków.
Mimo brzęku metalu wikingowie także usłyszeli słowa króla. Wielu zrozumiało je bez 
trudu, część wikingów od lat utrzymywała angielskie nałożnice, podobnie zresztą jak 
wcześniej ich ojcowie.
- Król Jatmund żąda twej głowy! - krzyknął jeden z jarlów.
- Lecz ja nie chcę jego! - odkrzyknął Ivar. - Pojmijcie go żywego.
- Co chcesz z nim zrobić?
- Muszę nad tym pomyśleć. Będzie to jednak coś zupełnie nowego. Coś bardzo 
pouczającego.
Coś, co natchnęłoby ludzi otuchą, dokończył w myśli. Wciąż nie mógł się nadziwić, że 
król takiego małego państewka jak to, miał tyle śmiałości, żeby zaatakować wielką armię w 
jej własnym obozie.
- W porządku - zwrócił się do gaddgedlarów, którzy wciąż jeszcze nie włączyli się do 
walki, tworząc ostateczną rezerwę. - Nie ma już na co czekać. I tak się nie przebiją. W 
każdym razie nie tutaj, przy namiotach. Teraz, na mój rozkaz pójdziecie do natarcia. Nie 
włączajcie się jednak do walki. Macie pojmać króla Jatmunda. Widzicie, jest tam. Ten niski 
człowiek w wojennej masce na twarzy.
Ivar nabrał powietrza w płuca, aby krzyknąć parodiując króla Edmunda: "Dwadzieścia 
uncji, dwadzieścia uncji złota dla człowieka, który przyprowadzi mi angielskiego króla! Nie 
zabijajcie go! Chcę go mieć żywego!".
Zanim jednak otworzył usta, dostrzegł jak znowu otaczają go Irlandczycy, a Muirtach 
wskazuje coś z przerażeniem.
- Spójrz, panie!
- Spada na nas płonący krzyż!
- Mac na hoige slan!
- Matko Boska, zmiłuj się nad nami.
- Na Odyna, co to takiego?
Ponad głowami walczących mężczyzn zamajaczył olbrzymi kształt podobny do krzyża, 
monstrualnego płonącego krzyża, który rósł w oczach. Szeregi Anglików rozstąpiły się nagle, 
Brand Zabójca skoczył do przodu z podniesionym toporem. Potężny krzyż runął na ziemię.
W jednej chwili ściany namiotów stanęły w płomieniach, a do odgłosów bitwy dołączył 
teraz przeraźliwy krzyk kobiet. Gaddgedlarowie rozpierzchli się na wszystkie strony.
Nagle po płonącej belce nadbiegł jeden z wyzwolonych niewolników potrząsając 
włócznią. Wymierzył ją niezręcznie w twarz Ivara. Ten zdołał ją odepchnąć ściągając grot z 
drzewca. Wieśniak ponowił atak drzewcem i tym razem udało mu się trafić wikinga w bok 
głowy. Cios był ogłuszający. Ivar zachwiał się i runął na ziemię, oczy przesłoniła mu 
ciemność.
Przez szalejące wokół płomienie przeskoczyło jeszcze kilka postaci. Ivar rozpoznał jedną 
z nich. To ten, który wygrał pojedynek przy stawie - pomyślał odzyskując świadomość. - A ja 
sądziłem, że to jeden z naszych...
W tym samym momencie czyjaś stopa spadła na jego krocze.
Shef biegł po tlącym się maszcie. Czuł, że poparzone ręce pokrywać zaczynają pęcherze, 
ale nie miał czasu się nad tym zastanawiać. Maszt udało im się wyciągnąć przy pomocy 
wieśniaków z jednego z płonących statków, a następnie zanieść w stronę obozowiska 
Ragnarssonów i zwalić prosto na ich ludzi. Wiedział, że teraz wkroczyć tam mógł wreszcie 
król Edmund wraz ze swą drużyną. Jemu, Shefowi, pozostało jednak jeszcze uratowanie 
Godivy.
Minął wieśniaka próbującego rozprawić się z wikingiem, któremu pękła właśnie włócznia 
i kilku biegających w panice gaddgedlarów, przekonanych najwyraźniej, że płonący krzyż to 
zemsta za ich odszczepieństwo. Wreszcie dobiegł do namiotu, z którego dochodziły krzyki i 
zawodzenia kobiet. Wtedy wyciągnął miecz i przeciąwszy płótno na wysokości kolan, 
rozerwał je z całej siły rękami.
Ze środka wydobył się przeraźliwy lament. Kobiety stały zbite w jedną masę, jedne w 
sukniach, inne w bieliźnie, a kilka wciąż jeszcze nagich. Gdzie Godiva?! Może tamta 
odwrócona plecami z chustą na głowie? Złapał ją za ramię i odwrócił gwałtownie. Zobaczył 
rozsierdzone spojrzenie nieznajomych oczu, a kobieca dłoń wymierzyła mu siarczysty 
policzek.
Kobiety rozbiegły się nagle i Shef dostrzegł wreszcie wśród nich znajomą sylwetkę. 
Biegła lekko jak młoda sarna, wprost na zatracenie. Anglicy byli teraz wszędzie. Wiedzieli, że 
zaraz nadciągnie odsiecz z drugiej części obozu, szlachtowali więc wszystko, co się ruszało, 
rozglądając się wciąż za Ivarem i jego braćmi.
Shef dopędził Godivę i chwytając od tyłu przewrócił na ziemię. Oboje potoczyli się po 
ziemi, później Shef pociągnął dziewczynę w bezpieczne miejsce.
- Shef!
- Tak, to ja - potwierdził zatykając jej usta. - Teraz posłuchaj. Musimy stąd uciec. Taka 
szansa się już nie powtórzy. Wrócimy tą samą drogą, którą przyszedłem, nie został tam już 
nikt żywy. Zrozumiałaś? A więc w drogę.
Bitwa dobiegła końca - pomyślał Edmund. Wiedział, że poniósł klęskę. Dzięki pomocy 
wieśniaków pod wodzą tego półnagiego młodzieńca udało im się przełamać ostatni bastion 
wikingów. Udało im się dokonać spustoszenia wśród najlepszych wojowników, wśród 
żołnierskiej elity wielkiej armii, która nigdy już nie odzyska dawnego blasku. Cóż jednak z 
tego, skoro Ragnarssonowie nadal żyli. Dopiero gdyby udało mu się pozabijać ich 
wszystkich, byłby pewny, że odniósł ostateczne zwycięstwo Nie ma już jednak na to szansy. 
W sercu Edmunda wygasał powoli gniew i entuzjazm, zaczęła się chłodna kalkulacja. 
Dostrzegł, że poza obrębem płomieni zaczynają zbierać się wikingowie. Najwyraźniej 
wydane zostały już jakieś rozkazy. Czuł, że niedługo zacznie się kontruderzenie.
- Czas wracać, panie - mruknął Wigga.
Edmund skinął głową, wiedział, że jest to rzeczywiście ostatni moment. Droga ucieczki 
była wciąż wolna, poza tym pozostała jeszcze grupka zaufanych wojowników, którzy osłania 
go podczas odwrotu w stronę wschodniej palisady.
- Wracamy! Wracamy tam, skąd przyszliśmy! Zabijajcie każdego, kto znajdzie się na 
drodze. Nieważne, nasz czy obcy. Nie chcę ich zostawić dla Ivara. I nie pozostawiajcie 
niedobitków!
Ivar poczuł, jak powraca mu świadomość. Wracała jednak stopniowo i nie od razu udało 
mu się pozbierać myśli. Czuł, że zbliża się coś straszliwego. Słyszał zbliżające się kroki. To 
był draugr - gigant, spuchnięty i siny jak rozkładający się trup, lecz tak potężny jak dziesięciu 
mężczyzn. Wrócił na ziemię, aby niepokoić swoich potomków albo pomścić ich śmierć.
Ivar przypomniał sobie to oblicze. To irlandzki król Maelguala, którego zabił przed 
wieloma laty. Pamiętał dobrze tę wykrzywioną wściekłością i cierpieniem twarz. Pamiętał 
przekleństwa rzucane nawet wtedy, kiedy koła zaczęły rozciągać jego ciało. Rozciągali go aż 
nagle - Ivar przypomniał sobie trzask pękającego kręgosłupa i w jednej chwili oprzytomniał 
całkowicie. Poczuł, że ma coś na twarzy, chyba kawałek tkaniny. Czy zawinęli go już w 
całun?
Prawe ramię było zupełnie bezwładne. Ivar usiadł i poczuł teraz ból z lewej strony głowy. 
O dziwo, nie z prawej, tam gdzie otrzymał cios, lecz właśnie z przeciwnej. A więc to wstrząs, 
pomyślał. Powinien się teraz położyć i nie poruszać głową, nie mógł sobie jednak na to 
pozwolić.
Powoli podniósł się z ziemi. Wysiłek ten spowodował przypływ nudności i zawrotów 
głowy. W dłoni wciąż dzierżył miecz. Spróbował go podnieść, jednak ręka odmówiła 
posłuszeństwa. Opuścił więc broń i podparłszy się na niej popatrzył na zdewastowane 
obozowisko. Pośród namiotów wciąż walczyło kilkudziesięciu wojowników. I nagle dostrzegł 
nadciągającą zgubę.
Nie był to draugr. Kilkanaście kroków od niego stanęła nagle niska postać w zaciągniętej 
na oczy wojennej masce. Angielskie królewiątko. Jatmund. Z obu jego stron oraz za jego 
plecami kroczyło sześciu mężczyzn, potężnych jak wikingowie, potężnych jak Viga-Brand. Z 
pewnością jego gwardia przyboczna. Samo serce i dusza angielskiego rycerstwa, "the 
chempan", jak ich tam nazywają. Było ich sześciu, a on, Ivar, nie mógł nawet unieść miecza. 
Zrobił jednak krok w ich kierunku, żeby nikt nie śmiał powiedzieć, że on, wielki wojownik 
Północy, schwytany został przy próbie ucieczki.
Edmund rozpoznał go nagle i z jego ust wyrwał się okrzyk tryumfu. W kierunku Ivara 
ruszyło teraz sześciu rycerzy z podniesionymi mieczami.
Tymczasem Shef przemykał się właśnie w ciemności i widząc lukę pomiędzy namiotami 
popchnął do przodu Godivę, aby pobiegła pierwsza. Dziewczyna wyrwała się z jego uścisku i 
ruszyła pędem w stronę jakiegoś mężczyzny. Potem chwyciła go za rękę, a on, najwyraźniej 
ranny, wsparł się na jej ramieniu. Chryste, to przecież Ivar! Shef nie mógł uwierzyć własnym 
oczom.
Chłopak zagryzł wargi i zaczaj zbliżać się ostrożnie jak lampart, z uniesionym na 
wysokości bioder mieczem. Wiedział już, że ostrze skieruje pod samą brodę, gdzie ciała nie 
krył żaden pancerz.
Nagle naprzeciw niego znalazła się Godiva przytrzymując jego prawą rękę. Chciał ją 
odtrącić, lecz przywarła do niego z całej siły oplatając rękami i zaczęła przeraźliwie krzyczeć.
- Uważaj! Z tyłu!
Shef rzucił ją na bok, a sam odwrócił się i w ostatniej chwili odparował cios wymierzony 
we własną szyję. Drugi cios przyszedł jednak zaraz po pierwszym, uchylił się przed nim i 
usłyszał świst przecinanego powietrza. W tej samej chwili uświadomił sobie, że Godiva stoi 
za jego plecami. Musiał ją ocalić.
Zaczął się powoli cofać wąskim korytarzem między namiotami, a wraz z nim Godiva i 
Ivar. Przed nim kroczyło sześciu potężnych mężczyzn, a wśród nich jeden niski w 
kunsztownie ozdobionej przyłbicy. To musiał być król. On, Shef, niewolnik i nędzny pies stał 
teraz naprzeciw króla East Anglii.
- Zejdź mi z drogi - rzekł Edmund postępując jeszcze krok naprzód. - Jesteś Anglikiem. 
Zwaliłeś maszt. Przerwałeś ich linię. Widziałem, że to ty. Za tobą jest Ivar. Zabij go albo 
pozwól, żebym ja to zrobił, a nie ominie cię nagroda, którą ci obiecałem.
- Ta kobieta... - zaczął Shef. Chciał powiedzieć, aby zostawili w spokoju kobietę, ale nie 
starczyło mu czasu.
Przerwa między namiotami rozszerzyła się nagle i na Shefa rzucili się ludzie Edmunda. 
Jeden wysunął się naprzód tnąc na odlew, raz za razem i wyrzucając do przodu tarczę. Shef 
cofał się, uskakiwał, kucał, nie przyjmując ciosów, lecz uciekając przed nimi, jak podczas 
pojedynku z młodym Irlandczykiem.
Nagle z ciemności wyłoniło się kilkunastu wikingów prowadzonych przez samego Vigę-
Branda. Anglicy cofnęli się, aby chronić swego króla. Broniąc go ginęli jeden po drugim, 
podczas gdy Ivar napominał bez przerwy swoich ludzi, aby pozostawili przy życiu Jatmunda.
Shefowi udało się tymczasem wymknąć i pociągnąć za sobą przerażoną Godivę. Pobiegli 
w stronę dopalających się okrętów i błotnistego brzegu rzeki Stour. Angielskie królestwo 
legło w gruzach, Godiva wyszła jednak bez szwanku. Udało mu się ją ocalić.
Lecz ona ocaliła Ivara.
Rozdział dziewiąty
Gwiazdy zaczęły już blednąc na niebie, kiedy Shef i Godiva przedzierali się ostrożnie 
przez leśną gęstwinę. Najwyższe gałęzie poruszał lekki wietrzyk, którego nie czuć było na 
dole. Gdy przebiegli przez niewielką polankę rozpościerającą się wokół przewróconego dębu, 
ich stopy zmoczyła rosa. To będzie upalny dzień - pomyślał Shef - jeden z ostatnich dni tego 
pełnego wydarzeń lata.
Na razie było im jednak zimno. Shef miał na sobie jedynie buty i wełniane spodnie, które 
wciągnął w pośpiechu podczas ataku Anglików, Godiva zaś cienką koszulę. Zdjęła długą 
suknię, gdy wchodziła do rzeki. Pływała dobrze niczym wydra, i jak wydra musiała nurkować 
i przepływać długie odcinki pod wodą. Płynęli bardzo ostrożnie, starając się nie robić 
najmniejszego hałasu i śledząc uważnie brzeg, czy nie ma na nim patroli. Oboje zanurkowali 
głęboko, gdy rzeka wpłynęła w zakole przy krańcu palisady. Było to miejsce, gdzie zawsze 
czuwały straże.
Shef nie poczuł chłodu, gdy wchodził do wody, jedynie uczucie pieczenia na 
poparzonych dłoniach, teraz jednak ciałem wstrząsały bez przerwy dreszcze. Wiedział, że 
długo tak nie wytrzyma. Musiał koniecznie się położyć, rozluźnić mięśnie i poukładać sobie 
w głowie wydarzenia ostatnich dwudziestu czterech godzin. Zabił człowieka, nie, dwóch 
ludzi. Widział króla, co zdarzyć się może raz, czasem dwa razy w życiu. Tym razem jednak 
król także go dostrzegł, a nawet przemówił do niego! Stał też oko w oko z Ivarem 
Ragnarssonem. Wiedział, że mógłby go zabić, gdyby nie Godiva. Mógłby zostać bohaterem 
całej Anglii, całego chrześcijaństwa.
Powstrzymała go jednak. I wtedy zdradził swego króla, zatrzymał go, oddał go w ręce 
pogan. Jeżeli ktoś kiedyś się o tym dowie... Nie chciał o tym teraz myśleć. Ważne, że udało 
im się uciec. Kiedy tylko nadarzy się okazja zapyta Godivę, co naprawdę łączyło ją z Ivarem.
Gdy zrobiło się już zupełnie widno, Shef odnalazł zarośnięty trawą szlak, najwyraźniej 
nikt nie przechodził tamtędy od tygodni. Był to dobry znak, zwłaszcza że na końcu tej drogi 
odnaleźć powinni jakąś chatę albo szałas, gdzie mogliby znaleźć schronienie.
Istotnie, drzewa zaczęły się wkrótce przerzedzać i oboje zobaczyli zbudowany z gałęzi 
szałas. Zbudowali go zapewnię drwale, którzy pracowali nie opodal przy wyrębie lasu.
Teraz nie było tam nikogo. Shef i Godiva stanęli na wprost siebie objęci rękami.
- Pewnego dnia - zaczął Shef patrząc dziewczynie głęboko w oczy - będziemy mieli 
prawdziwy dom. Miejsce, gdzie będziemy mogli mieszkać oboje przez nikogo nie 
niepokojeni. Dlatego właśnie przyszedłem, aby odebrać cię wikingom. Nie powinniśmy 
podróżować w czasie dnia, to zbyt niebezpieczne. Zostaniemy tutaj i odpoczniemy sobie aż 
do wieczora.
Shef obudził się, kiedy słońce zaczęło przeświecać między ścianami szałasu. Podniósł się 
ostrożnie, aby nie obudzić dziewczyny i wyszedł na zewnątrz. W szparze pomiędzy gałęziami 
znalazł ukrytą hubkę i krzesiwo. Czy można rozpalić ogień? Shef zastanawiał się chwilę i 
postanowił nie ryzykować. Mieli pod dostatkiem wody, ale nic do jedzenia. Powinien był o 
tym pomyśleć.
Nie sądził, aby ktoś mógł im przeszkodzić, jeszcze nie tego dnia. Znajdowali się wciąż w 
zasięgu patroli wikingów, które widział, gdy podkradał się wraz z Hundem w pobliże obozu. 
Teraz jednak wikingowie mieli chyba inne zmartwienia. Wszyscy zebrali się pewnie w 
obozie, szacując straty, zastanawiając się co dalej robić i spierając się o dowództwo nad 
pozostałością wielkiej armii. Czy udało się ocaleć Sigurthowi - Wężowemu Oku? Jeżeli 
nawet ocalał, nawet jemu trudno będzie utrzymać nadszarpnięty ostatnimi wydarzeniami 
autorytet.
Shef położył się w słońcu i poczuł, jak rozluźnia się jego ciało. Patrzył jak mięsień uda 
kurczy się nierytmicznie, aby po chwili uspokoić się zupełnie, potem przyjrzał się pęcherzom 
na swoich dłoniach.
- Czy nie będzie lepiej, jak je przebiję? - spytała Godiva, która pojawiła się nagle u jego 
boku trzymając w dłoni długi kolec. Shef skinął głową.
Kiedy pochyliła się nad nim i zajęła się jego lewą dłonią, objął ją drugim ramieniem, 
tuląc do siebie jej rozgrzane snem ciało.
- Powiedz mi - spytał - dlaczego stanęłaś pomiędzy mną a Ivarem? Co było między 
wami?
Dziewczyna spuściła oczy, wydawało się, że nie wie, co ma odpowiedzieć.
- Czy wiesz, że zostałam mu ofiarowana? Przez... przez Sigvartha.
- Przez mego ojca. Tak wiem. Lecz co stało się potem?
Godiva nadal nie podnosiła wzroku przypatrując się uważnie pęcherzom.
- On mnie ofiarował w trakcie biesiady, przy wszystkich. Tylko to miałam na sobie. 
Niektórzy z nich robią ze swymi kobietami okropne rzeczy, na przykład Ubbi. Powiadają, że 
kocha się z nimi na oczach swoich ludzi, a kiedy nie potrafią go zadowolić, oni je dostają i 
korzystają z nich jeden po drugim. Wiesz, że byłam dziewicą... Jestem nią nadal. Bardzo się 
bałam.
- Wciąż jesteś dziewicą?
Godiva skinęła głową.
- Ivar nic do mnie powiedział w trakcie przyjęcia, ale kazał, aby przywiedli mnie do jego 
namiotu tej samej nocy. Wtedy ze mną rozmawiał. Powiedział mi... Powiedział, że jest inny 
niż reszta mężczyzn. Nie jest wałachem, to coś innego. Spłodził już dzieci, przynajmniej tak 
mówił. Powiedział mi jednak, że podczas gdy inni mężczyźni czują przypływ pożądania na 
sam widok kobiecego ciała, on potrzebuje czegoś innego.
- Czy wiesz, co jest tym czymś? - spytał Shef bez ogródek przypominając sobie 
wskazówki, jakie dał mu Hund.
- Nie wiem - Godiva potrząsnęła głową. - Nie mogę tego zrozumieć. Ale on mówił, że 
jeśli mężczyźni dowiedzieliby się, jak jest z nim naprawdę, kpiliby z niego. W młodości 
koledzy przezywali go Sopel Lodu, ponieważ nie potrafił tego, co oni. Mówił mi, że zabił 
wielu mężczyzn, którzy z niego kpili i sprawiło mu to przyjemność. Dziś wszyscy, którzy się 
z niego śmiali, nie żyją i tylko najbliżsi podejrzewają, że jest jakiś inny. Jeżeli wszyscy by o 
tym wiedzieli, Sigvarth nie odważyłby się ofiarować mnie otwarcie, tak jak to uczynił. Ivar 
powiada, że teraz nazywają go Soplem Lodu, ponieważ się go boją. Mówią, że nie zamienia 
się w nocy w wilka czy niedźwiedzia, jak jego bracia, lecz w smoka. Wielkiego, długiego 
smoka.
- A co ty o tym myślisz? - spytał Shef. - Czy pamiętasz, co zrobili z twym ojcem? Twoim 
ojcem, nie moim, lecz nawet ja poczułem żałość na jego widok. Wprawdzie Ivar nie zrobił 
tego osobiście, wydał jednak odpowiednie rozkazy. To są właśnie rzeczy, jakimi się trudni. 
Mógł oszczędzić ci gwałtu, ale kto wie, jakie miał w stosunku do ciebie zamiary. Powiadasz, 
że ma dzieci. Czy ktokolwiek widział ich matki?
Godiva pochyliła się nad dłonią i zaczęła przebijać pęcherze.
- Nie wiem. Jest na pewno okrutny i pełen nienawiści w stosunku do mężczyzn, ale to 
dlatego, że się ich obawia. Boi się, że są bardziej męscy od niego. Ale jak oni pokazują tę 
męskość? Znęcając się nad słabszymi, czerpiąc przyjemność z ich cierpienia. Może Ivar 
zesłany został przez Boga, jako kara za męskie grzechy.
- Czy żałujesz, że cię od niego zabrałem? - Głos Shefa zrobił się nagle ostrzejszy.
Godiva pochyliła się nad nim, poczuł na piersi jej policzek i przesuwające się wzdłuż 
ciała dłonie. Przyciągnął ją do siebie. Ramiączko jej koszuli opadło nagle odsłaniając nagą, 
dziewczęcą pierś. Jedyną kobietą, którą widział dotąd rozebraną, była potężna, grubo ciosana 
Truda o ziemistej, niezdrowej cerze. Jego stwardniałe dłonie zaczęły pieścić ciało Godivy z 
niewiarygodną delikatnością. Jeżeli sądził, że kiedyś to nastąpi, a rozmyślał o tym często 
siedząc samotnie w kuźni, spodziewał się, że będzie to dopiero w dalekiej przyszłości, kiedy 
już na nią zasłuży, kiedy znajdzie miejsce, gdzie razem będą bezpieczni. Nie tak jak teraz, w 
środku lasu, pod gołym niebem, bez błogosławieństwa księdza ani zgody rodziców.
- Jesteś lepszym człowiekiem niż Ivar, czy Sigvarth, czy ktokolwiek, kogo spotkałam w 
życiu - powiedziała ze szlochem Godiva. - Wiedziałam, że po mnie przyjdziesz. Bałam się 
tylko, że mogą cię za to zabić.
Podciągnął jej koszulę i powoli obrócił na plecy.
- Oboje powinniśmy już nie żyć. Jestem tak szczęśliwy, że jestem tutaj wraz z tobą... Nie 
łączy nas krew, pochodzimy od różnych ojców i różnych matek.
Posiadł ją w blasku słońca. Ten, który obserwował ich z ukrycia, wstrzymał z zazdrości 
oddech.
Godzinę później Shef leżał na miękkiej trawie w przedzierających się poprzez konary 
dębów promieniach słońca. Był senny i całkowicie rozluźniony. Nie spał jednak. Myślał o 
przyszłości, o tym gdzie mogą teraz pójść, może na mokradła, tam gdzie nocował wspólnie z 
tanem Edrichem. Czuł na twarzy ciepło słońca i miękkość darni, na której leżał, lecz wszystko 
zaczęło się powoli oddalać. Doznał już wcześniej podobnego uczucia. W obozie wikingów. 
Jego myśli zaczęły błądzić gdzieś bardzo daleko, opuszczając leśną polanę i uśpione ciało.
- Potężni są panowie, którym odebrałeś kobietę - przemówił do niego głos, twardy, 
szorstki i pełen dostojeństwa.
Shef zdał sobie sprawę, że znalazł się nagle w kuźni. Wszystko było znajome: napięcie 
mięśni, kiedy wyjmował z ognia rozgrzany do czerwoności kawał metalu, i automatyczne 
odchylenie głowy, gdy iskry wzbiły się ku jego włosom. Nie była to wszakże kuźnia w Emneth, 
ani kuźnia Thorvina w obozie wikingów. Shef poczuł rozciągającą się wokół olbrzymią 
przestrzeń, wytyczoną gigantycznymi kolumnami, które ginęły wysoko w górze.
Wziął do ręki młot i zaczął wykuwać kształt z połyskującej na kowadle bryły metalu. Nie 
wiedział, jaki to ma być kształt. Wiedziały jednak jego ręce, poruszały się bowiem szybko i bez 
wahania. Nie było to ostrze włóczni ani topór, nie był to także lemiesz. Wyglądało tak jak 
koło, lecz koło z wieloma zębami, ostrymi jak u psa. Shef patrzył w zdumieniu, w głębi serca 
wiedział, że to co właśnie robił, jest niemożliwe. Nikomu nie udałoby się wykonać czegoś 
takiego za jednym zamachem. Najpierw należałoby wykuć obręcz i osobno każdy z zębów, 
dopiero wtedy można by połączyć te elementy w całość. Jednak po co to wszystko? Być może, 
gdyby mieć jedno takie koło, ustawione nad ziemią jak ściana, koło, które poruszałoby się w 
jedną stronę i drugie koło umocowane płasko, to jedno z nich nadawaćby mogło pęd 
drugiemu.
Lecz jaki miałoby to sens? Z pewnością istniał powód. Miało to coś wspólnego z dziwnym 
urządzeniem majaczącym w oddali, potężną konstrukcją znajdującą się pod jedną ze ścian.
W pewnej chwili Shef zdał sobie sprawę, że wokół niego stoi jeszcze kilka postaci i to 
postaci równie gigantycznych rozmiarów, co całe pomieszczenie. Nie widział ich dokładnie, 
zresztą nie ośmielił się otwarcie podnieść na nie wzroku, rzucał więc jedynie ukradkowe 
spojrzenia. Postacie stały jedna obok drugiej i obserwując go wymieniały uwagi, takie 
przynajmniej odniósł wrażenie. Były to bóstwa Thorvina, bóstwa Drogi.
Najbliżej stojąca postać przypominała jeszcze potężniejszą i wyższą replikę Vigi-Branda. 
Pod krótkimi rękawami tuniki widać było napinające się gigantyczne bicepsy. To musi być 
Thor, pomyślał Shef. Twarz bóstwa wyrażała pogardą, wrogość i jakiś niepokój. Zaraz za nim 
stała inna postać o uważnym spojrzeniu i ostrych rysach, która spoglądała na Shef a ze 
zręcznie skrywaną aprobatą, tak jakby był koniem wystawionym na sprzedaż przez głupiego 
kupca, nie orientującego się w jego rzeczywistej wartości.
Ten jest po mojej stronie, pomyślał Shef, lub też myśli, że ja jestem po jego.
Za plecami tych dwóch stała grupa innych postaci, z których najwyższa, a zarazem 
najdalej oddalona podpierała się na potężnej włóczni o trójkątnym grocie.
Shef zdał sobie sprawę z jednej jeszcze rzeczy: ktoś podciął mu ścięgna w kolanach. 
Poruszał się po kuźni przy pomocy swoich ramion, wlokąc za sobą bezużyteczne już nogi. 
Wokół niego porozstawiane były stołki, ławki, leżały sterty drewna, wszystko to sprawiało 
wrażenie bałaganu, lecz w istocie pomagało mu przemieszczać się z jednego miejsca na 
drugie. Mógł dźwignąć się na rękach i stanąć wyprostowany, niczym człowiek starający się 
złapać równowagę na szczudłach, w nogach nie było jednak życia, jedynie tępy ból 
rozchodzący się od kolan w górę.
Był jeszcze ktoś, kto go obserwował, tym razem ktoś bardzo mały, gdzieś przy samej 
ziemi. To Thorvin! Choć nie, to nie był Thorvin, lecz ktoś jeszcze mniejszy i drobniejszy, z 
wysokim czołem odsłoniętym i przerzedzonymi włosami. Postać ta miała jednak biały strój 
Thorvina oraz naszyjnik z kiści jarzębiny.
- Kim jesteś, chłopcze? - spytała. - Czy jesteś wędrowcem z krainy ludzi? Jak tu trafiłeś? 
W jaki sposób udało ci się odnaleźć Drogę?
Shef potrząsnął głową, udając, że chroni oczy przed iskrami.
Wrzucił gotowe już koło do stojącego obok kubełka z wodą i zaczął pracować nad 
następnym kawałkiem metalu. Pracował z zapałem człowieka, który wie, że któregoś dnia 
zwrócona mu zostanie wolność, nie chce jednak, aby prześladowcy odkryli rosnącą w jego 
sercu radość.
Nagle Shef zorientował się, że jedna z olbrzymich postaci zaczyna poruszać się w jego 
kierunku. Była to ta najwyższa, ta, która dzierżyła włócznię. Palec niczym konar dębu uniósł 
do góry brodę Shef a. Twarz wydała się chłopcu ostrzem topora: prosty nos, wystająca 
szczęka, szpiczasta, siwa broda i wystające, szerokie kości policzkowe. W dół spoglądało na 
niego jedno nieruchome oko. W tym zestawieniu oblicze Ivara mogłoby napełnić otuchą, jako 
coś co przynajmniej ogarnąć można rozumem, było mimo wszystko ludzkie. Ta twarz była 
inna. Shef czuł, że mogłaby przywieść człowieka do szaleństwa.
Teraz nie wyrażała jednak wrogości, raczej koncentrację, skupienie.
- Dużo ci jeszcze zostało do przejścia, karle - rzekł w końcu. - Dobrze jednak zacząłeś. 
Módl się, abym nie musiał cię wezwać zbyt szybko.
- Dlaczego miałbyś mnie wzywać, Najwyższy? - spytał Shef oszołomiony własną 
zuchwałością.
- Nie pytaj. Mądry człowiek nie podpatruje i nie podgląda, jak panna szukająca swego 
kawalera.
Wielka dłoń spadła nagle na kuźnię roztrącając ławy, wiadra i narzędzia, niczym 
człowiek strząsający z serwety łupiny orzecha. Shef został ciśnięty w powietrze, a unosząc się 
zdołał jeszcze zauważyć badawcze spojrzenie wychylającej się z cienia maleńkiej, ubranej na 
biało postaci.
W przeciągu sekundy znalazł się znowu na trawie, pod gołym niebem. Słońce przesunęło 
się trochę, pozostawiając go w cieniu.
Gdzie Godiva? Shef zaniepokoił się nagle. Odeszła na chwilę na bok, ale co potem...
Shef zerwał się na nogi i zaczął rozglądać się wokół w poszukiwaniu wroga. Z krzaków 
doszedł go zgiełk, trzask gałęzi i krzyk kobiety, której usta zasłonił ktoś szybko dłonią.
Shef skoczył w tamtym kierunku, lecz zza drzew wyrośli nagle mężczyźni i otoczyli go 
szczelnie niczym zaciśnięte palce Przeznaczenia. Na czele ich stał Muirtach, z przecinającą 
twarz świeżą pręgą i wyrazem niepohamowanej furii.
- Prawie ci się udało, chłopcze - rzekł. - Powinieneś był dalej uciekać, ale ty wolałeś się 
zatrzymać i wypróbować kobietę Ivara. Cóż, gorący kutas nie zna co to rozum, wkrótce 
jednak będzie zupełnie zimny.
Silne ramiona ścisnęły Shefa, który wciąż się wyrywał w stronę zarośli. Czy już ją 
pojmali? Jak udało im się ich znaleźć? Czy zostawili jakiś ślad?
Szyderczy śmiech wybuchł nagle pośród głosów gaddgedlarów. Shef rozpoznał go od 
razu. Był to śmiech Anglika. Jego przyrodniego brata, Alfgara.
Rozdział dziesiąty
Kiedy Shef znalazł się z powrotem w obrębie palisady, bliski był załamania. Przyczynę 
stanowiło ogromne wyczerpanie oraz głęboki wstrząs związany z nagłą i niespodziewaną 
utratą wolności. Wikingowie obchodzili się z nim bardzo surowo, popychając i szturchając 
boleśnie przez całą drogę powrotną. Shef czuł jednak, że sami są mocno wystraszeni. Wracali 
do Ivara tylko z jednym trofeum, co nie stanowiło z pewnością właściwej przeciwwagi wobec 
poniesionych szkód. Było jasne, że gaddgedlarowie chcą się na nim odegrać. Został 
uwięziony w miejscu, gdzie trzymano niewolników i pobity do nieprzytomności.
Leżał tak aż do wieczora, a kiedy wreszcie się ocknął i otworzył zlepione krwią powieki, 
czuł się obolały i odrętwiały. Był także zziębnięty oraz osłabiony z pragnienia i głodu. 
Podczas gdy wokół zapadała noc rozglądał się desperacko, oceniając perspektywy ucieczki 
bądź ocalenia. Nie było jednak żadnego ratunku. Żelazne obręcze spinające jego stopy 
przymocowane były do wbitych w ziemię grubych kołków, ręce zaś miał związane z przodu. 
Być może z czasem udałoby mu się przegryźć pęta na nadgarstkach, lecz najmniejszy ruch z 
jego strony prowokował strażnika do wymierzenia kolejnego kopniaka. Shef uświadomił 
sobie, że strażnicy nie mieli teraz zbyt wielu więźniów do pilnowania. Niemal wszystkim 
pojmanym w czasie kampanii Anglikom udało się uwolnić i zniknąć pod osłoną nocy.
Oprócz Shefa pod strażą przebywało tylko kilku rycerzy króla Edmunda, którzy 
zdecydowali się walczyć do samego końca. Wszyscy byli ciężko ranni, przygotowani na 
śmierć i rozmawiali cicho czekając na swoją kolej. Zgodzili się w końcu, że powinni byli 
najpierw zaatakować obóz Ragnarssonów, uznali jednak, że tak czy owak, zasłużyli na wielką 
chwałę. Spalili przecież statki i mocno przerzedzili zastępy wroga.
- Szkoda tylko, że schwytali naszego króla - rzekł jeden z nich po chwili milczenia. 
Pozostali pokiwali smutno głowami i spojrzeli w kierunku odległego narożnika.
Shef poczuł ciarki na plecach. Król Edmund był ostatnią osobą, z którą chciałby się teraz 
spotkać. Pamiętał chwilę, kiedy król podszedł do niego, marnego niewolnika z prośbą, aby 
odsunął się z jego drogi. Gdyby go posłuchał, ta noc zakończyłaby się całkowitym 
zwycięstwem, a on, Shef, nie musiałby znosić teraz gniewu Ivara. Słyszał już rozmowy 
strażników opowiadających z rozbawieniem, co go wkrótce czeka. Pamiętał też słowa 
giermka, który oprowadzał go po obozie nie dalej jak poprzedniego wieczoru. Zbrodnia, 
jakiej się dopuścił, była ciężka. Zabrał Ivarowi kobietę, uprowadził ją i posiadł, tak że nigdy 
już nie mogła być mu zwrócona. Co się z nią stało? Nie została zawleczona z powrotem do 
obozu. Ktoś musiał ją porwać. Shef nie był jednak w stanie długo nad tym rozmyślać, zbyt 
pochłonięty własnym losem. Gniew Ivara wydawał mu się straszniejszy niż śmierć i 
dojmujący wstyd z powodu zdrady. Gdyby tak mógł umrzeć z zimna i nie doczekać poranka. 
Niczego nie pragnął bardziej.
Nad ranem obudziło go uderzenie buta. Usiadł i pierwszą rzeczą, z której zdał sobie 
sprawę, była suchość w ustach. Wokół niego uwijali się strażnicy przecinając niektórym 
więźniom pęta i wywlekając trupy na zewnątrz. Udało im się, pomyślał Shef.
Przed sobą ujrzał kucającą postać w brudnej poplamionej tunice. Był to Hund. W rękach 
trzymał dzban z wodą. Przez pewien czas Shef nie był w stanie o niczym innym myśleć, 
Hund tymczasem ostrożnie i powoli pozwolił mu pić, robiąc nieznośne przerwy po każdym 
jego łyku. Dopiero gdy poczuł, że woda wypełniła mu już cały brzuch, Shef zaczął 
rozkoszować się jej smakiem. W tym samym momencie zdał sobie sprawę, że Hund coś do 
niego mówi.
- Shef, Shef, mówię do ciebie. Musisz mi coś powiedzieć. Gdzie jest Godiva?
- Nie wiem. Uprowadziłem ją. Potem ktoś inny musiał ją porwać. Pojmali mnie zanim 
mogłem coś na to poradzić.
- Jak ci się wydaje, kto mógł ją porwać?
Shef przypomniał sobie śmiech w zaroślach, przeczucie, które kiedyś oddalił od siebie, 
przeczucie, że w lesie są jeszcze inni uciekinierzy.
- To Alfgar. Musiał nas śledzić.
Shef zamyślił się starając odegnać od siebie zmęczenie.
- Wydaje mi się, że to on przyprowadził do nas Muirtacha i jego ludzi. Być może zawarli 
jakiś układ. Oni wzięli mnie, a on ją. Może udało mu się po prostu ją porwać, podczas gdy 
wszyscy zajęli się mną. Nie było ich dostatecznie dużo, aby ryzykować dalsze poszukiwania.
- Widać więc, że Ivarowi bardziej zależy na tobie niż na niej. Wie jednak, że to ty 
uprowadziłeś ją z obozu. To nie wróży dobrze - Hund pogładził się po swojej rzadkiej 
brodzie. - Zastanów się, czy ktoś widział cię, jak zabijałeś któregoś z wikingów własnymi 
rękami.
- Zabiłem tylko jednego. To było w ciemności i nikt tego nie zauważył. Ktoś mógł jednak 
widzieć, jak uwolniłem niewolników, jak uwolniłem Alfgara - twarz Shefa wykrzywił 
grymas. - Poza tym to właśnie ja rozbiłem umocnienia wokół obozu Ragnarssonów 
spuszczając na nie płonący maszt. Zrobiłem to, czego nie udało się dokonać towarzyszom 
króla.
- No tak, ale nie powinno to być jeszcze powodem do krwawej zemsty. Ingulf i ja 
zrobiliśmy wiele w ciągu ostatniego dnia. Wielu dowódców pozostałoby kalekami do końca 
życia, gdyby nie nasza pomoc. Ingulf potrafi nawet zaszyć z powrotem jelita, które wydostały 
się z rozprutego brzucha. Jeśli ktoś jest dostatecznie silny, aby wytrzymać ból, powinien 
przeżyć.
- Staracie się wybłagać moje życie? Wstawiliście się za mnie u Ivara?
- Tak.
- Ty i Ingulf? Ale cóż ja dla niego znaczę?
Hund zamoczył w dzbanie kawał chleba i podał go przyjacielowi.
To zasługa Thorvina. Mówi, że to sprawa Drogi. Mówi, że musimy cię uratować. Nie 
wiem dlaczego, ale on całkowicie poświęcił się dla ciebie. Wczoraj ktoś z nim rozmawiał. 
Potem Thorvin przybiegł prosto do nas. Czy zrobiłeś coś, o czym mi nie wiadomo?
- Wiele rzeczy, Hund. Jednego jestem wszak pewien. Nikt nie zdoła uchronić mnie przed 
gniewem Ivara. Zabrałem jego kobietę, co mogę mu ofiarować w zamian?
- Warto o tym pomyśleć - rzekł Hund napełniając dzban wodą ze skórzanego bukłaka. 
Postawił dzban na ziemi, obok zaś resztę chleba i kupon brudnego samodziału, który 
przyniósł ze sobą na ramieniu.
- W obozie brakuje jedzenia, a połowa koców użyta została jako całuny. To wszystko, co 
mogłem ci teraz przynieść. Postaraj się, aby starczyło na dłużej. Jeśli chcesz odpłacić się 
Ivarowi, rozejrzyj się, może król ci pomoże.
- Czy jest jakaś nadzieja? - szepnął Thorvin.
Viga-Brand popatrzył na niego ze zdziwieniem.
- Czy tak powinien mówić kapłan Drogi? Nadzieja... Jeżeli zaczniemy robić pewne 
rzeczy tylko dlatego, że jest jakaś nadzieja, skończymy nie lepiej jak chrześcijanie śpiewający 
hymny do swego Boga łudząc się, że da im lepsze życie po śmierci. Zapominasz się, 
Thorvinie.
Brand urwał i spojrzał na swoją prawą dłoń, nad którą nachylał się właśnie Ingulf. Była 
rozcięta prawie do nadgarstka, a cięcie przechodziło równo pomiędzy drugim a trzecim 
palcem.
Ingulf przemył ranę ciepłą wodą, z której unosił się zapach ziół, a później rozwarł 
ostrożnie jej brzegi. Przez chwilę widać było białą kość, wkrótce jednak wszystko zalała 
krew.
- Byłoby znacznie lepiej, gdybyś przyszedł z tym do mnie od razu, zamiast czekać półtora 
dnia - powiedział medyk. - Mogłem wyczyścić ranę póki była świeża, teraz brzegi zaczęły już 
się zasklepiać, muszę więc ją rozerwać na nowo. Mógłbym ją zaszyć bez tego, ale kto wie, co 
było na tamtym ostrzu.
- Rób swoje, Ingulfie. Widziałem zbyt wiele ran, które nie chciały się goić, aby samemu 
ryzykować. To tylko ból, a zgorzel to pewna śmierć.
- Nadal jednak twierdzę, że przyszedłeś za późno.
- Przez pół dnia leżałem pośród trupów, aż pewien bystry człowiek zauważył wreszcie, że 
wszyscy z wyjątkiem mnie ostygli. A kiedy wreszcie się pozbierałem i upewniłem, że to 
najgroźniejsza z moich ran, byłeś zajęty dużo poważniejszymi rzeczami.
Thorvin westchnął i przesunął kufel piwa bliżej lewej dłoni Branda.
- Twoja mowa była dla mnie wystarczającą karą. Teraz możesz mi już powiedzieć, czy 
jest jakaś szansa.
Twarz Branda pobladła gwałtownie, gdyż Ingulf wyciągał właśnie z rany odłamek kości, 
odpowiedział jednak spokojnym tonem.
- Nie sądzę. Wiesz sam jak to jest z Ivarem.
- Wiem - przyznał Thorvin.
- To sprawia, że nie potrafi zachować rozsądku w pewnych sytuacjach. Nie mówię o 
"przebaczeniu", nie jesteśmy chrześcijanami, aby puszczać w niepamięć wyrządzane nam 
krzywdy. Lecz Ivar nie zechce nawet nas wysłuchać. Chłopak uprowadził jego kobietę. 
Porwał kobietę, w stosunku do której Ivar miał pewne plany. Gdyby ten głupiec Muirtach 
przyprowadził ją z powrotem, wtedy być może udałoby się coś zrobić. Ale nie sądzę, gdyż 
najgorsze jest to, że kobieta odeszła z własnej woli. To znaczy, że chłopakowi udało się to, 
czego Ivar nie mógł dokonać. Krew musi się polać.
- Musi być jednak coś, co sprawi, że Ivar zmieni zdanie i przyjmie to, co proponujemy w 
zamian.
Ingulf rozpoczął właśnie zszywanie rany. Thorvin położył dłoń na srebrnym młocie, który 
wisiał na jego piersi, i zwrócił się do Branda.
- Przysięgam, że to prawdopodobnie największa przysługa, jaką możemy oddać Drodze. 
Wiesz chyba, że są wśród nas tacy, którzy mają Widzenia?
- Pamiętam, że kiedyś o tym mówiłeś - przyznał Brand.
- Ludzie ci podróżują do krainy bogów, a później wracają stamtąd i opowiadają, co 
widzieli. Niektórzy uważają, że to tylko wizje, podobne do tych, jakie miewamy w snach, 
rodzaj poezji. Lecz ludzie ci widzą te same rzeczy. Przynajmniej niekiedy się to zdarza. 
Najczęściej jest tak, jakby wszyscy oni widzieli tylko część jakiegoś obrazu czy wydarzenia, 
tak że mogą go po kolei uzupełniać.
Brand chrząknął, nie wiadomo czy z niedowierzania, czy pod wpływem bólu.
- Jesteśmy pewni, że ten inny świat istnieje i ludzie mogą się tam dostać. Nie dalej jak 
wczoraj miał miejsce dziwny wypadek. Odwiedził mnie Farman, który jest kapłanem Freyra, 
tak jak ja jestem kapłanem Thora. Z tą jednak różnicą, że Farman już kilkakrotnie odwiedzał 
tamten świat, podczas gdy ja nie byłem tam ani razu. Mówił, że był w Wielkiej Sali, tam 
gdzie spotykają się bogowie, aby decydować o losach dziewięciu światów. Stał przy samej 
ziemi, niczym mysz szukająca okruchów. Widział jak obradują bogowie, ujrzał też mojego 
ucznia Shefa. Nie miał wątpliwości, że to on, widział go nieraz w kuźni. Ubrany był dziwnie, 
niczym myśliwy w lasach Halogalandu i z trudem utrzymywał równowagę, jakby został 
okaleczony. Farman widział, jak przemówił do niego ojciec bogów i ludzi. Gdyby Shef 
przypomniał sobie, co wtedy usłyszał...
- Rzadko się zdarza, żeby jeden podróżnik do tamtego świata zobaczył drugiego. Rzadko 
też bogowie zwracają się do podróżników, zwykle nie zauważają nawet ich obecności. I jest 
jeszcze jedna rzecz. Ktokolwiek dał chłopcu imię, nie wiedział co czyni. Teraz jest to imię 
nadawane psom, nie było tak jednak zawsze. Czy słyszałeś kiedyś o Skioldzie?
- To założyciel dynastii Skioldungów, królów Danii. Przodek królów, których Ragnar i 
jego synowie wygnaliby najchętniej z kraju, gdyby tylko mogli.
- Anglicy nazywają go "Scyld Sceafing - Shield with the Sheaf, czyli Tarcza ze Snopem i 
opowiadają bzdurną historię jak dryfował przez ocean na swojej tarczy, mając za żagiel snop 
zboża, stąd właśnie miał wziąć się jego przydomek. Nie wiedzą jednak, że "Sceafing" to 
znaczy także "Syn Sheafa". Kim więc był Sheaf? Kimkolwiek był, to on właśnie posłał za 
morze najpotężniejszego z królów i powiedział mu jak uczynić życie ludzkie szczęśliwym i 
pełnym chwały. Sheaf to imię zwiastujące wielkie szczęście, zwłaszcza gdy zostanie nadane 
bezwiednie. Sheaf lub Shef, bo tak właśnie wymawiają to imię mieszkańcy tych stron.
- Musimy wyrwać chłopca z rąk Ivara. Jego także ludzie widzieli w tamtym świecie. Nie 
miał jednak ludzkiej postaci.
- To człowiek o wielu obliczach.
- To jeden z rodu demona Lokiego, zesłany na ziemię, aby siał na niej spustoszenie. 
Musimy uchronić przed nim mego ucznia. Ale jak możemy tego dokonać? Jeżeli nie 
powstrzymają go twoje perswazje, Brand, ani moje prośby, czy zdołamy go jakoś przekupić? 
Czy jest coś, czego Ivar pragnie bardziej niż zemsty?
- Nie wiem, co sądzić o tej historii o innych światach - rzekł Brand. - Znalazłem się wśród 
was, ponieważ mogę przy waszej pomocy zdobyć wiele różnych umiejętności, poza tym, 
podobnie jak wy, nie lubię chrześcijan i szaleńców w rodzaju Ivara. Ten chłopak dokonał 
niezwykłej rzeczy przychodząc do obozu po dziewczynę. Trzeba mieć ikrę, żeby coś takiego 
zrobić. Wiem o tym dobrze. Pamiętam, jak za namową waszych towarzyszy przyjechałem do 
Braethraborgu, aby wciągnąć Ragnarssonów w tę wojnę. Życzę chłopcu jak najlepiej. Nie 
znam zamiarów Ivara, nikt ich pewnie nie zna. Powiem wam jednak, czego mu potrzeba. Być 
może i on zdaje sobie z tego sprawę, mimo swego szaleństwa. Lecz jeśli nie, Wężowe Oko 
powinien przemówić mu do rozsądku.
Kiedy wypowiadał te słowa, pozostali mężczyźni pokiwali ze zrozumieniem głowami.
Shef zorientował się od razu, że to nie ludzie Ivara przyszli po niego. Nie byli to także 
gaddgedlarowie, nie wyglądali też na przybyszów z Norwegii. Ludzie, którzy po niego 
przyszli, byli potężnie zbudowani i w sile wieku, włosy mieli już posiwiałe.
Shef zauważył srebrne pasy i złote naramienniki, świadczące o odnoszonych w 
przeszłości sukcesach. Kiedy dowódca straży zastąpił im drogę, Shef nie dosłyszał 
wyjaśnienia, jakiego jeden z nich udzielił szeptem. Strażnik zaczął wykrzykiwać coś w 
odpowiedzi gestykulując w stronę zrujnowanych zabudowań obozu. Zanim jednak zdołał 
dokończyć zdanie, rozległ się jęk poprzedzony głuchym odgłosem. Przybysz spojrzał na 
ziemię upewniając się, czy sprawa została zakończona, a następnie schował do rękawa worek 
z piaskiem.
Po chwili mężczyźni rozcinali już krępujące Shefa więzy. Jego serce zaczęło walić jak 
szalone. Czy czeka go śmierć? Czy wyciągają go stąd, aby poprowadzić na ścięcie? Shef 
zagryzł wargi. Nie mógł pozwolić sobie na błaganie o litość, zaraz by go wyśmiali.
Zaciągnęli go kilka jardów dalej w stronę innych zabudowań, gdzie przetrzymywano 
więźniów. Zatrzymali się przed wejściem do niewielkiej komórki. Shef zorientował się, że 
jeden z przybyłych wojowników, zapewne ich przywódca, przypatruje mu się niezwykle 
uważnie, jakby chciał coś wyczytać z jego twarzy.
- Rozumiesz po norwesku?
Shef skinął głową.
- Zrozum więc, że jeśli ty będziesz mówił, to bez znaczenia, lecz jeśli on się odezwie, być 
może uda ci się zachować życie. Całkiem niewykluczone. Jest coś, co ciebie może uratować, 
dla mnie zaś znaczy jeszcze więcej. Niezależnie od tego, czy masz umrzeć czy nie, niedługo 
będziesz potrzebował przyjaciela. Przyjaciela na dworze Ragnarssonów. Jest wiele sposobów, 
w jakie stracić można życie.
Potem Shef wepchnięty został do ciemnej komórki. W ścianę wbite były dwa metalowe 
pierścienie, przez które przeciągnięto łańcuchy. Shef poczuł jak mężczyźni zakładają mu na 
szyję obręcz, obręcz połączoną z łańcuchami. Nogi pozostawili nie związane, jednak jego 
ręce były wciąż skrępowane. Mógł wstać i przechadzać się po kilka kroków w każdą stronę, 
tyle na ile pozwalał łańcuch.
Wkrótce Shef zorientował się, że w celi znajduje się ktoś jeszcze. Widział zwieszający się 
ze ściany łańcuch, ginący gdzieś w ciemności. Wyobrażając sobie leżącą na ziemi postać 
poczuł nagle przypływ lęku i wstydu.
- Panie? - spytał niepewnie. - Panie, czyś jest królem?
Postać wzdrygnęła się nerwowo.
- Jestem król Edmund, syn Edwolda, władca East Anglii. Lecz kim ty jesteś, skoro 
mówisz jak człowiek z Norfolku? Nie jesteś żadnym z mych rycerzy. Czy przybyłeś wraz z 
pospolitym ruszeniem? Zostałeś schwytany w lesie? Zbliż się trochę, abym mógł ujrzeć twe 
oblicze.
Shef odwrócił się w stronę króla, a promień słońca oświetlił nagle jego twarz.
- A więc to ty. Ty, który stanąłeś pomiędzy mną a Ivarem. Pamiętam cię dobrze. Nie 
miałeś pancerza ani broni, lecz powstrzymałeś przez dobrą chwilę jednego z moich 
najlepszych ludzi, Wiggę. Gdyby nie ty, to byłyby ostatnie chwile w życiu Ragnarssona. 
Dlaczego Anglik miałby ratować Ivara? Uciekłeś swemu panu? Byłeś niewolnikiem u 
zakonników?
- Moim panem był twój tan, Wulfgar - rzekł Shef. - Wiesz panie, co zrobili z nim 
wikingowie.
Król skinął głową. Oczy Shefa przyzwyczaiły się do słabego oświetlenia i chłopak mógł 
już przypatrzeć się obliczu swego władcy. Oblicze to nie wyrażało litości, było skupione i 
poważne.
- Zabrali też jego córkę, moją mleczną siostrę. Przyszedłem tutaj, aby ją odzyskać. Nie 
zamierzałem chronić Ivara, lecz twoi ludzie, panie, zamierzali zabić ich oboje. Chciałem 
tylko, abyś pozwolił mi zabrać ją na bok. Wtedy przyłączyłbym się do ciebie. Nie jestem 
wikingiem. Dwóch z nich zabiłem własnymi rękami. Poza tym zrobiłem coś dla ciebie, mój 
panie, coś co usiłowali wcześniej twoi ludzie...
- Zrobiłeś to, widziałem. Wołałem, aby ktoś przełamał pierścień i tobie się to udało. 
Tobie i garstce wieśniaków, przy pomocy masztu. Gdyby Wigga o tym pomyślał, albo Totta, 
albo Eddi, zrobiłbym z nich najbogatszych ludzi w królestwie. Co też ja wtedy obiecywałem?
Edmund pokręcił w milczeniu głową i spojrzał na Shefa.
- Czy wiesz, co oni chcą ze mną zrobić? Budują teraz ołtarz ku czci swoich pogańskich 
bogów. Jutro przyjdą po mnie i położą mnie na nim. Wtedy wkroczy Ivar. Zabijanie królów to 
jego rzemiosło. Powiedzieli mi, że na jutro przygotował on coś specjalnego. Chciał zostawić 
to dla króla Northumbrii, Elli, zabójcy jego ojca, lecz zdecydował, że ja także na to zasługuję. 
Położą mnie na ołtarzu, twarzą do ziemi. W środek moich pleców Ivar wbije swój miecz. 
Wiesz, jak żebra przylegają ściśle do kręgosłupa i tworzą na piersiach kościaną klatkę? Ivar 
będzie nacinał je po kolei zaczynając od tych na samym dole. Mówią, że użyje miecza tylko 
do pierwszego cięcia, potem korzystać będzie z młota i dłuta. Potem wykroi w plecach wielką 
dziurę, włoży do środka ręce i będzie wyciągać stamtąd żebra, jedno po drugim.
Król mówił spokojnie.
- Sądzę, że powinienem wtedy umrzeć. Mówią, że potrafi pozostawić człowieka przy 
życiu, aż do tego momentu, jeżeli tylko uda mu się ciąć nie zbyt głęboko. Lecz kiedy wyciąga 
żebra na zewnątrz, serce musi pęknąć. Na koniec wyciągają też twoje płuca i ustawiają żebra 
w ten sposób, że wyglądają jak skrzydła kruka lub orła. Dlatego nazywają to "wycinaniem 
krwawego orła". Zastanawiam, jakie to będzie uczucie, kiedy zatopi ostrze w moich plecach. 
Wiesz chłopcze, wydaje mi się, że jeśli uda mi się zachować zimną krew do tego momentu, 
reszta pójdzie już łatwo. Ale dotyk tej zimnej stali na plecach, zanim jeszcze nastąpi ból... 
Nigdy nie sądziłem, że coś takiego może mnie spotkać. Chroniłem mój lud, nigdy nie 
złamałem żadnej przysięgi, byłem hojny dla sierot. Czy wiesz, chłopcze, co powiedział 
Chrystus, kiedy wisiał umierający na krzyżu?
Shef potrząsnął głową. Nauki ojca Andreasa ograniczały się zazwyczaj do przypominania 
o obowiązku daniny na rzecz Kościoła.
- "Mój Boże, czemuś mnie opuścił?"
Król zamilkł na chwilę.
- Wiem dobrze, dlaczego on chce to zrobić. W końcu jestem władcą, tak jak on. Wiem, 
czego potrzebują teraz jego ludzie. Ostatnie miesiące nie były dobre dla jego armii. 
Wydawało im się, że będą mieli łatwy początek kampanii, zanim zdecydują się ruszyć na 
York. I tak mogło się stać, gdyby nie to, co zrobili z twoim opiekunem. Niewiele udało im się 
zebrać łupów, ot garstkę niewolników, a teraz jeszcze przerzedziły im się szeregi. Widzieli 
swoich przyjaciół, jak umierali z ran, a wielu czeka jeszcze na śmierć ze zgorzeli. Jeżeli nie 
zobaczą czegoś naprawdę krzepiącego, gotowi są stracić ducha. Ivar potrzebuje jakiegoś 
tryumfu. Egzekucji. Albo...
Shef przypomniał sobie ostrzeżenie, jakie usłyszał przy wejściu do celi.
- Nie mów zbyt otwarcie, panie. Oni chcą, żebyś mówił. Chcą też, żebym ja słuchał.
Edmund zaśmiał się krótko. Słońce było już nisko i w celi panowała niemal zupełna 
ciemność.
- Słuchaj więc. Obiecałem ci połowę skarbu Raedwalda, jeśli rozbijesz linię wikingów. 
Zrobiłeś to. Możesz mieć nawet cały skarb, powierzę ci sekret, a ty zrobisz, co będziesz 
uważał. Ten, kto przekaże im tę wiadomość, uratować może życie i sporo zyskać. Gdybym to 
ja im o tym powiedział, mógłbym zostać jarlem. Nie jest jednak rzeczą króla kierować się 
lękiem. Ale ty, chłopcze, zyskać możesz niejedno. Słuchaj więc uważnie i dobrze zapamiętaj. 
Zdradzę ci sekret skarbu Wuffingasów.
Król zamilkł, a po chwili zaczął mówić półgłosem:
Gdzie bród u wierzb, drewniany most
Tam królów ród w swych łodziach śpi
Cztery pagórki w ziemi tkwią;
Patrz na północ i omiń trzy.
W czwartym spoczywa tajemny skarb,
Strzeże go Wuffa, z Wehhy krwi.
Odszukaj go, jeśli masz hart.
Głos zamarł nagle.
- To moja ostatnia noc, chłopcze. Być może twoja także. Pomyśl co zrobić, aby uratować 
życie. Nie sądzę, by angielska zagadka okazała się prosta dla wikingów. Lecz jeśli z ciebie 
tylko zwykły prostaczek, ty także nie pojmiesz ni słowa.
Rozdział jedenasty
Wielka armia gnębiona była niepokojem i niepewna swej siły, dokładnie jak przewidział 
to król Edmund. Została zaskoczona i częściowo rozbita przez władcę niewielkiego 
państewka, królika, o którym nawet nie słyszeli i choć wszystko skończyło się pomyślnie, w 
głębi serca wikingowie wiedzieli, że nie są jeszcze zdolni do następnej bitwy. Wprawdzie 
zabici zostali już pochowani, ranni przychodzili do zdrowia, a dowódcy poszczególnych 
kontyngentów porozumieli się w sprawie wymiany ludzi i sprzętu, jednak wojownicy 
potrzebowali czegoś, co przywróciłoby im wiarę we własne siły. Jakiegoś rytuału, który 
pomógłby im uwierzyć, że nadal są wielką armią - postrachem chrześcijan, niezwyciężonymi 
zastępami Północy.
Od samego rana ludzie tłoczyli się wokół wytyczonego poza obrębem obozu terenu, gdzie 
miało odbyć się wielkie zebranie. Zgodnie z tradycją, aplauz miano wyrażać uderzeniami 
mieczy o tarcze. W tym samym czasie trwała narada przywódców.
Shef był przygotowany na przyjście żołnierzy. Odczuwał silny głód i silne pragnienie, 
które wysuszyło mu język i usta, był jednak w pełni świadomy i czujny. Edmund także już się 
obudził, nie zdradzał jednak tego żadnym ruchem. Shef nie odważył się do niego przemówić.
Ludzie Wężowego Oka zjawili się z tą samą pewnością siebie, co poprzedniego dnia. W 
przeciągu kilku sekund zdjęli Shefowi żelazną obręcz i wyprowadzili go na zewnątrz w 
półmrok jesiennego poranka. Nad rzeką wciąż wisiała mgła, kropelki wody zebrały się też na 
krawędzi dachu. Shef wpatrywał się w nie intensywnie, zastanawiając się, czy udałoby mu się 
je zlizać.
- Rozmawialiście wieczorem. Co ci powiedział?
Shef potrząsnął głową i wskazał skrępowanymi rękami w kierunku pasa mężczyzny, do 
którego przywiązany był skórzany bukłak. Mężczyzna podał mu go w milczeniu. W środku 
było piwo, gęste i zawiesiste, zaczerpnięte bez wątpienia z samego dna beczki. Shef wypił je 
duszkiem przechylając głowę do tyłu. Kiedy skończył, wytarł usta rękami i poczuł jak piwo 
zaczyna wypełniać całe jego ciało niczym skórzany worek. Wikingowie obserwowali go z 
rozbawieniem.
- Dobre, co? Piwo jest dobre. Życie także. Jeśli chcesz spróbować więcej obu tych rzeczy, 
lepiej nam opowiedz, co usłyszałeś.
Dolgfinn obserwował twarz Shefa z niezwykłą uwagą. W jego oczach czaiła się 
wątpliwość, był w nich jednak także upór. Mężczyzna odwrócił się i przywołał ręką jednego 
ze stojących w pobliżu wojowników. Shef od razu go rozpoznał. Ten człowiek ze złotym 
łańcuchem na szyi i mieczem o srebrnej rękojeści był jego ojcem.
Kiedy ruszył w stronę Shefa, pozostali cofnęli się nieco, aby pozostawić obu mężczyzn 
sam na sam. Przyglądali się sobie przez kilka selcund, badając wzrokiem od stóp do głów. 
Patrzy na mnie w ten sam sposób w jaki ja patrzę na niego - pomyślał Shef. Próbuje 
rozpoznać się w moim ciele, ja zaś w jego. Wie już, że jestem jego synem.
- Spotkaliśmy się już kiedyś - zaczął Sigvarth - na pewnej drodze. Muirtach powiedział, 
że w obozie jest pewien młody Anglik, który przechwala się, że mnie pokonał w walce. Teraz 
mówią mi, że jesteś mym synem. Twierdzi tak ten pomocnik medyka, chłopak, który przybył 
tu wraz z tobą. Czy to prawda?
Shef skinął głową.
- To świetnie. Tęgi z ciebie zuch, dobrze walczyłeś. - Sigvarth podszedł jeszcze bliżej i 
dotknął bicepsów Shefa. - Stoisz jednak po złej stronie, synu. Wiem, że twoja matka to 
Angielka, ale tak samo jest z połową wojowników naszej armii. Można by powiedzieć, że są 
Anglikami, Frankami, Irlandczykami albo Finami, lecz krew dziedziczy się po ojcu. Wiem 
oczywiście, że ciebie wychowali Anglicy, chował cię ten głupiec, którego chciałeś ocalić. Ale 
co oni dla ciebie właściwie zrobili? Jeżeli wiedzieli, że jesteś moim synem, śmiem twierdzić, 
że ciężkie było twoje życie. Czy się mylę?
Sigvarth spojrzał na chłopca, świadom, że słowami tymi powinien go sobie zjednać.
- Uważasz pewnie, że zostawiłem cię tam na pastwę losu. Masz rację, tak było. Lecz nie 
wiedziałem wtedy o twoim istnieniu, nie znałem cię. Teraz jest inaczej. Widzę, jak wyrosłeś, 
widzę, że mógłbyś stać się moją chlubą. Powiedz tylko słowo, a uznam cię swoim 
prawowitym synem. Będziesz miał takie same prawa i przywileje jakbyś się narodził w moim 
domu. Porzuć Anglików. Porzuć chrześcijan. Zapomnij o swojej matce. Pójdę do Ivara i 
porozmawiam z nim o tobie, jako o moim synu, a słowa moje poprze Wężowe Oko. Masz 
kłopot, synu, i trzeba cię z niego wyciągnąć.
Shef spojrzał w górę ponad ramieniem ojca. Przypomniał sobie koński żłób i znoszone z 
pokorą razy. Przypomniał sobie klątwę, jaką rzucił na niego ojczym i oskarżenie o 
tchórzostwo. Przypomniał sobie niekompetencję, ociężałość i powolność angielskich 
oddziałów, rozdrażnienie Edricha z powodu ich niezdecydowania. Czy można odnosić 
zwycięstwa mając przy boku takich ludzi? Później dostrzegł stojącego kilka kroków za 
plecami Sigvartha młodzieńca o jasnej cerze i wystających jak u konia siekaczach. On także 
jest synem Sigvartha - pomyślał Shef. Jeszcze jeden przyrodni brat. W dodatku wyraźnie 
nierad z obrotu sprawy.
Shef przypomniał sobie śmiech Alfgara dochodzący z zarośli.
- Co powinienem uczynić? - spytał w końcu.
- Opowiedz nam, co usłyszałeś od króla Jatmunda. Albo wyciągnij z niego to, co 
chcielibyśmy wiedzieć.
Shef przyjął wyzwanie i splunął prosto na skórzany but ojca błogosławiąc w myśli wypite 
piwo.
- Odrąbałeś ręce i nogi Wulfgara, podczas gdy przytrzymywali go twoi ludzie. Potem 
pozwoliłeś im zgwałcić moją matkę, nie zważając na to, że urodziła ci syna. Nie jesteś żaden 
"drengir". Jesteś niczym. Przeklinam krew, którą od ciebie dostałem.
W jednej chwili pomiędzy nimi stanęli ludzie Sigurtha, próbowali powstrzymać 
Sigvartha, który chwytał już za miecz. Nie opierał się jednak zbyt silnie. Kiedy odciągali go 
do tyłu, wciąż wpatrywał się w syna z jakąś tęsknotą w oczach. Myśli pewnie, że pozostało 
jeszcze coś do powiedzenia - zreflektował się Shef. Stary głupiec.
- A więc zrobiłeś, co chciałeś - mruknął Dolgfinn, wysłannik Sigurtha, popychając 
chłopca do przodu. - Twoja sprawa. Wyprowadźcie go na zewnątrz, za palisadę - zwrócił się 
do swoich ludzi. - Przyprowadzicie tam też tego króla, wcześniej jednak upewnijcie się, czy 
aby nie nabrał rozumu. Ci Anglicy nie potrafią walczyć ani się poddać, kiedy trzeba. Teraz 
życie Jatmunda należy do Ivara, a przed zmierzchem stanie przed obliczem Odyna.
Armia wikingów zebrała się już za wschodnią palisadą. Ludzie tłoczyli się po trzech 
stronach pustego kwadratu, wzdłuż czwartego boku stali jedynie jarlowie oraz całe najwyższe 
dowództwo z Ragnarssonami na czele.
W chwili, gdy podchodził tam eskortowany przez grupkę wojowników Shef, z gardeł 
zebranych popłynął nagle tryumfalny okrzyk, któremu towarzyszył brzęk metalu. Sekundę 
później miecz odrąbał głowę stojącemu w rogu wysokiemu mężczyźnie o kredowobiałej 
twarzy. Shef patrzył z niedowierzaniem, widział już w swoim życiu wiele trupów, ale taka 
scena była dla niego nowością. Nie dadzą mi wiele czasu na przygotowanie, pomyślał. Muszę 
być gotowy, jak tylko usłyszę brzęk mieczy.
- Co to za jeden? - spytał Shef wskazując w stronę rzucanej właśnie na stos głowy.
- To jeden z angielskich rycerzy. Ktoś mówił, że walczył naprawdę dobrze i wiernie 
bronił swego pana, więc powinniśmy dostać za niego okup. Lecz Ragnarssonowie 
postanowili, że nie czas teraz na branie okupów. Trzeba dać Anglikom lekcję. Teraz twoja 
kolej.
Żołnierze wypchnęli go do przodu, niemal na sam środek kwadratu, tak że znalazł się o 
dziesięć kroków od najwyższych dowódców.
- Kto ma ochotę przedstawić tę sprawę? - odezwał się jeden z mężczyzn donośnym 
głosem.
Gwar zaczął wyraźnie słabnąć. Z szeregu wyszedł Ivar Ragnarsson. Jego prawe ramię 
unieruchomione było na temblaku. To dlatego nie mógł walczyć przeciw rycerzom Edmunda 
- pomyślał Shef.
- Ja ją przedstawię - rzekł Ivar. - Stoi przed wami nie wróg, lecz zdrajca. Nie jest to jeden 
z ludzi Jatmunda, lecz jeden z moich. Przyjąłem go do swego oddziału, nakarmiłem, dałem 
schronienie. Kiedy przyszli Anglicy, nie walczył dla mnie. W ogóle nie walczył. Przybiegł do 
mojego obozu i uprowadził moją kobietę. Skradł mi ją, a ona nigdy już nie może mi zostać 
zwrócona. Nie należy już do mnie, choć została mi ofiarowana w majestacie prawa przez jarla 
Sigvartha. Wyznaczyłem okup za tę dziewczynę, lecz on nie może go spłacić. Nawet jednak 
gdyby mógł, zabiłbym go za wyrządzoną mi zniewagę. Poza tym nasza armia powinna ukarać 
go za zdradę. Kto jest za?
- Popieram - zawołał posiwiały mężczyzna stojący obok Ivara, zapewne Ubbi lub 
Halvdan. W każdym razie któryś z Ragnarssonów, jednak nie ich wódz, Sigurth, który stał 
bez ruchu w samym środku szeregu. - Popieram cię - ciągnął mężczyzna. - Ten człowiek miał 
szansę wykazać się lojalnością, odrzucił ją jednak. Przyszedł do naszego obozu jako szpieg i 
złodziej.
- Jaką karę proponujesz? - spytał herold.
- Śmierć to zbyt mało - wykrzyknął Ivar. - Żądam jego oczu za zniewagę, jaką mi 
wyrządził, żądam jego jaj za to, że zabrał mi kobietę. Żądam jego rąk za zdradę, jakiej 
dopuścił się w stosunku do armii. Kiedy będzie po wszystkim, niechaj zachowa swe życie.
Shef poczuł jak przeszywa go dreszcz. Jego kręgosłup zamienił się nagle w kawał lodu. 
Zaraz rozlegnie się okrzyk i brzęk stali, pomyślał z przerażeniem, a potem pójdzie prosto w 
ręce kata.
Z tłumu stojących po przeciwległej stronie mężczyzn wyszedł jednak potężny wojownik z 
przewiązaną zaplamionym bandażem ręką.
- Jestem Brand. Zna mnie tutaj wielu.
Jego słowom towarzyszył okrzyk poparcia i aprobaty.
- Chciałem powiedzieć o dwóch rzeczach. Po pierwsze, powiedz nam Ivarze, skąd 
wziąłeś tę dziewczynę? Albo skąd wziął ją Sigvarth? Jeżeli ją porwał, a chłopak zabrał ją z 
powrotem, co jest w tym złego? Powinieneś był go zabić w czasie kradzieży. Jeśli tego nie 
zrobiłeś, zbyt późno już, żeby wzywać do zemsty. Jest jeszcze druga rzecz. Przyszedłem ci 
pomóc, Ivarze, kiedy otoczyli cię rycerze Jatmunda. Walczę już od dwudziestu lat i nigdy się 
nie cofnąłem przed atakiem. Tę oto ranę dostałem, gdy walczyłem za ciebie. Przerwij mi, jeśli 
to nieprawda! Widziałem jak angielski król wraz ze swymi wyszedł prosto na ciebie. Byłeś 
ranny i nie mogłeś nawet unieść miecza. Twoi ludzie byli martwi, a ja miałem tylko lewą 
rękę, aby cię bronić. Kto wtedy zasłonił cię swoim ciałem, jeśli nie ten młodzieniec? To on 
właśnie powstrzymał Anglików dopóki nie wróciłem tam wraz z Arnketilem i jego drużyną. 
Powiedz, Arnketilu, czy ja kłamię?
- Było tak jak powiedziałeś, Brandzie - odezwał się ktoś z tłumu. - Widziałem Ivara, 
widziałem Anglików, widziałem też chłopca. Pomyślałem, że zaraz zabiją go w tej potyczce i 
zrobiło mi się. przykro, bowiem walczył dzielnie.
- Tak więc oskarżenie o porwanie upada. Oskarżenie o zdradę nie jest prawdziwe, 
bowiem właśnie temu chłopcu zawdzięczasz życie. Nie wiem, co łączyć go może z 
Jatmundem, chcę jednak powiedzieć, że jeśli jest dobry w porywaniu kobiet, mam dla niego 
miejsce w swojej drużynie. Potrzeba nam paru nowych ludzi. A jeśli ty nie potrafisz sam 
strzec swoich kobiet, Ivarze, w porządku, twoja sprawa, ale nie mieszaj do tego armii.
Shef zobaczył, jak Ivar podchodzi do Branda wpatrując się w niego z nienawiścią i 
oblizując wargi językiem niczym wąż. Wokół rozległ się pomruk zainteresowania. Nie był to 
objaw wrogości, żołnierze lubili takie przedstawienia.
Brand nie poruszył się nawet, oparł tylko lewą dłoń na rękojeści miecza. Ivar stanął jakieś 
trzy kroki od niego i podniósł do góry zabandażowaną rękę, tak żeby wszyscy mogli ją 
zobaczyć.
- Kiedy twoja dłoń będzie już sprawna, przypomnę sobie, co mi teraz powiedziałeś, 
Brandzie - syknął Ivar.
- Ja też ci o tym przypomnę, kiedy wyleczysz już swój bark - odparował Brand.
Ich spór przerwał nagle potężny i lodowaty głos Sigurtha Ragnarssona, zwanego 
Wężowym Okiem.
- Armia ma przed sobą znacznie poważniejsze rzeczy niż dyskusje o chłopcach. 
Słuchajcie więc. Mój brat Ivar musi dostać zapłatę za uprowadzoną kobietę. W zapłacie za 
własne życie, Ivar musi zwrócić chłopcu jego życie, i nie okaleczyć go zbyt dotkliwie. 
Chłopiec musi żyć, lecz musi także zostać ukarany. Przyszedł tu jako jeden z nas, lecz nie 
zachował się jak nasz prawdziwy towarzysz. Gdy nas zaatakowano, myślał o własnym zysku. 
Jeżeli miałby przyłączyć się do załogi Vigi-Branda, musimy dać mu lekcję. Nie obetniemy 
mu ręki, bo nie będzie mógł walczyć, nie pozbawimy jąder, bo nie chodziło tu naprawdę o 
kradzież kobiety. Armia zabierze mu jednak oko.
Shefowi z trudem udało się ustać na swoim miejscu, kiedy usłyszał okrzyk aprobaty.
- Nie dwoje oczu. Jedno. Co na to armia?
Jego słowa powitał ryk entuzjazmu i brzęk ostrzy. Shef popchnięty został w narożnik 
kwadratu. Mężczyźni rozstąpili się i chłopiec ujrzał metalowy kosz z rozgrzanymi do 
czerwoności węglami i Thorvina dmuchającego w miechy. Do Shefa podszedł pobladły ze 
zdenerwowania Hund.
- Trzymaj się - mruknął po angielsku, podczas gdy mężczyźni przewrócili Shefa na 
ziemię i odchylili do tyłu jego głowę. Shef zorientował się, że brązowe ramiona, które 
obejmują go jak kleszcze, należą do Thorvina. Próbował się wyrwać, krzyczeć, oskarżyć ich o 
zdradę, ale ktoś wepchnął mu w usta kawał szmaty. Do jego twarzy zbliżała się rozżarzona do 
białości igła, czuł naciskający na gałkę oczną kciuk. Zacisnął mocno oczy i raz jeszcze 
spróbował przekrzywić głowę, krzyknąć.
Czuł bezustanny, nieubłagany uścisk. Opalony nad ogniem szpic igły zbliżał się wciąż do 
prawego oka. Ból, paroksyzm bólu ogarniający niczym rozszalały ogień wszystkie zakamarki 
mózgu. Po chwili łzy i krew zmieszane razem i spływające wolno po policzku, a gdzieś w tle 
syk rozgrzanego metalu zanurzanego w wodzie.
Unosił się w powietrzu, właściwie wisiał nogami ku ziemi. Jego oko przebite było 
ostrzem, a przeraźliwy ból wykrzywił twarz. Ból nie zmniejszał się wcale, nie zanikał. Umysł 
jednak był jasny i skupiony.
Nietknięte było także jego drugie oko. Pozostało otwarte i nie mrugało nawet. 
Niezależnie, w którym ze światów się akurat znajdował, mógł się przyglądać wszystkiemu. 
Teraz był bardzo, bardzo wysoko. W dole widział góry, równiny, rzeki i morza, na których 
bieliły się czasem żagle wikingów. Po równinach maszerowały wielkie armie wzbijając w 
górę tumany kurzu: to chrześcijańscy królowie Europy i pogańscy nomadowie 
przygotowywali się do kolejnej wojny. Zorientował się, że jeśli zwęził odpowiednio oczy, a 
właściwie oko, dostrzec mógł co tylko zapragnął. Mógł czytać z ust dowódców i żołnierzy, z 
ust cesarza Greków i tatarskiego chana.
Pomiędzy nim a rozpościerającym się w dole światem szybowały ptaki. Dwa z nich minęły 
go całkiem blisko, tak że dostrzec mógł żółty błysk ich inteligentnych oczu. Ich pióra były 
połyskliwie czarne, a dzioby ostro zakrzywione. To kruki, kruki, które wydziobywały ludziom 
oczy. Przyjrzał im się nieruchomym wzrokiem, a one zwinęły skrzydła i odleciały pospiesznie.
Igła przeszywająca oko, czy to ona utrzymywała go w powietrzu? Na to wyglądało. W 
takim jednak razie powinien był już dawno nie żyć. Nikt nie mógł żyć z ostrzem 
przechodzącym przez mózg i czaszkę i wbitym w drzewo. Znowu przeszył go ból. Twarz 
wykrzywił grymas, ręce zwieszały się w dół, bezwładne jak u trupa. Zobaczył nadciągające 
kruki: zaciekawione, tchórzliwe, sprytne i wyczulone na każdy objaw słabości. Szybowały w 
jego stronę, trzepotały skrzydłami. Były coraz bliżej. W końcu kilka wylądowało na jego 
barkach. Tym razem wiedział jednak, że nie powinien obawiać się ich dziobów. Przyleciały do 
niego, aby dodać mu otuchy, podtrzymać na siłach. Zbliżał się król.
Postać uniosła się z tego punktu na ziemi, od którego odwrócił właśnie wzrok i 
zatrzymała się tuż przed nim. Była naga, a twarz wykrzywiało jej nieludzkie cierpienie. Ujrzał 
lejącą się po biodrach krew, sterczące z pleców krwawe skrzydła i całkowicie zapadniętą 
pierś. W dłoni trzymała własny kręgosłup.
Przez moment wisieli tak twarzą w twarz, oko w oko. Postać rozpoznała go, zmierzała 
jednak ku swemu odległemu przeznaczeniu, poza obrębem dziewięciu światów. Tam gdzie nikt 
prawie się nie zapuszcza. Poczerniałe wargi poruszyły się nieznacznie.
- Nie zapomnij. Nie zapomnij słów, których cię nauczyłem.
Ból w oku Shefa podwoił się jeszcze, chłopak krzyknął i potrząsnął głową chcąc uwolnić 
się od przytrzymującego go szpikulca. Nagle poczuł wokół siebie delikatny dotyk czyichś rąk. 
Powoli otworzył oko. Nie był to już panoramiczny krajobraz dziewięciu światów rozciągający 
się z wierzchołka wielkiego dębu, lecz pochylająca się nisko twarz Hunda. Hunda 
trzymającego igłę. Shef krzyknął ponownie i starał się wyswobodzić z uścisku, ręce jednak 
zacisnęły się na nim jeszcze mocniej.
- Spokojnie, spokojnie - szeptał Hund. - Już po wszystkim. Nikt cię już nie tknie. 
Należysz do armii, do drużyny Branda z Halogalandu. Przeszłość została zapomniana.
- Muszę sobie przypomnieć... - krzyknął Shef.
- Co takiego?
Łzy wypełniły jego oczy, to zdrowe i to, które właśnie stracił.
- Nic już nie pamiętam... - szepnął. - Zapomniałem sekretne słowa wypowiedziane przez 
króla.


Część druga
Karl
Rozdział pierwszy
Z początku szlak wiódł płaską, suchą równiną, która
stanowiła południową część wielkiej Doliny Yorku, roz-
ciągającej się na północ od bagien Humberu. Nawet
wówczas jednak dla wielkiej armii był to ciężki marsz:
osiem tysięcy wojowników, tyleż samo koni, setki hand-
larzy, prostytutek oraz niewolników na sprzedaż krok po
kroku udeptywało ziemię. Po ich przejściu nawet kamienne
drogi zbudowane jeszcze przez Rzymian zamieniały się
w grząskie bagna, gdzie błoto bryzgające spod kopyt
chlapało na końskie brzuchy. Teraz zaś, gdy armia poru-
szała się po glinianych traktach czy pasterskich dróżkach,
zostawał za nią jedynie pas podmokłego gruntu.
Brand Zabójca uniósł w górę wciąż zabandażowaną
rękę i szereg jeźdźców - dziewięć tuzinów ludzi, trzy pełne
załogi - ściągnął wodze. Ci na samym końcu natychmiast
zaczęli się odwracać, spoglądając na szarą, wilgotną płasz-
czyznę, gdzie mdłe jesienne światło jęło już przygasać.
Dwaj mężczyźni na czele oddziału pilnie wpatrywali się
w drogę przed sobą. Błotnista szeroka ścieżka schodziła
w dół, zakręcając w stronę koryta jakiegoś strumienia.
Widać było, że sto jardów dalej szlak ponownie wyłania się
z zagłębienia i biegnie przez otwartą przestrzeń. Przedtem
jednak prowadził obok gęstego lasu, porastającego brzegi
potoku. Olbrzymie dęby i leszczynowe zarośla, szeleszczące
liśćmi w podmuchach wiatru, tłoczyły się wokół ścieżki.
- I co o tym sądzi nasz młody kapitan? - zapytał
Brand, skubiąc brodę palcami lewej ręki. - Podobno
jednym okiem widzisz więcej niż większość ludzi oby-
dwoma.
- Wystarczyłaby mi połówka oka, żeby dostrzec to,
co najważniejsze, mój drogi mańkucie - odparł Shef ze
spokojem. - Spójrz na to końskie łajno przy drodze;
przestało już dymić. Główne siły coraz bardziej się oddalają.
Idziemy zbyt wolno. Mieszkańcy Yorkshire mieli mnóstwo
czasu, żeby nas otoczyć.
- A jak masz zamiar sobie z tym poradzić, pogromco
Ivara?
- Na twoim miejscu sprowadziłbym ludzi z drogi
i ruszył w dół prawą stroną. Prawą, bo mogliby się
spodziewać, że zejdziemy lewą, z tarczami zwróconymi
w stronę drzew i zasadzki. Możemy zjechać aż do strumie-
nia, a potem zadąć w rogi i zaatakować, jakbyśmy dostrzegli
lukę w palisadzie wroga. Jeżeli nikogo tam nie ma, wy-
jdziemy na głupców. Jeżeli jednak urządzili zasadzkę, uda
nam się ich wykurzyć. Cokolwiek zamierzamy zrobić,
zróbmy to szybko.
Brand z lekkim poirytowaniem pokręcił głową.
- Głupi nie jesteś. To dobra odpowiedź. Ale od-
powiedź taka przystoi może czcicielowi twojego jednookiego
patrona, Odyna, Zdrajcy Wojowników. Nie jest godna
karla Wielkiej Armii. Wyznaczono nas do zbierania maru-
derów, by żaden z nich nie dostał się w łapy Anglików.
Wężowe Oko nie przejmuje się głowami, które co ranka
wrzucają nam do obozu. Ludzie robią się niespokojni.
Lubią myśleć, że wszyscy są równie ważni i że każdy, kto
ginie, ginie w jakimś celu, a nie ot tak, przez przypadek.
Gdybyśmy zjechali z drogi, moglibyśmy kogoś przeoczyć,
a prędzej czy później jego przyjaciele zaczęliby się o niego
dopytywać. Zaryzykujemy więc i pojedziemy szlakiem.
Shef skinął głową. Zdjął tarczę z pleców, przesunął
dłoń pod skórzanym paskiem i zacisnął palce wokół
uchwytu, znajdującego się tuż pod wypukłym guzem
zdobiącym szczyt puklerza. W szeregach rozległy się szme-
ry i szczęk metalu; stu dwudziestu pięciu wojowników
ujęło broń w pozycji bojowej i ruszyło przed siebie.
Shef zdawał sobie sprawę, że Brand rozpoczyna tego
typu rozmowy po to, aby go wypróbować i wpoić mu
sposób myślenia dowódcy. Nie czuł żalu, gdy doświa-
dczony wojownik odrzucał jego radę.
Jednak w głębi duszy podejrzewał, że wszyscy ci mądrzy
ludzie, ci wspaniali i doświadczeni wojownicy - Brand
Zabójca, Ivar Sopel Lodu, nawet sam niedościgły Wężowe
Oko - wszyscy oni się mylą. Popełniają wciąż te same
błędy. Co prawda błędy te nie przeszkodziły im w podbiciu
każdego królestwa, przeciwko któremu się zwrócili. Ulegały
im państwa o wiele potężniejsze od mizernego, nędznego
państewka East Anglii. Mimo to on, Shef, niegdyś niewol-
nik, potem zabójca, który nawet przez dziesięć uderzeń
serca nie stał w szyku bojowym - on właśnie uważał, że
lepiej się zna na sprawach wojskowych.
Czy dowiedział się tego ze swoich wizji? Czy wiedzę tę
zesłał mu jego opiekun z Walhalli - Odyn Sprzeniewierca,
Bóg Powieszonych, Zdrajca Wojowników - tak jak to
sugerował Brand?
Tak czy owak, gdyby to Shef był wodzem armii,
zarządzałby postój sześć razy dziennie i kazał dąć w trąby,
żeby straż boczna i tylna wiedziała o posunięciach głównych
sił. W dodatku nie ruszałby dalej, póki nie usłyszałby
odpowiedzi.
Najlepiej byłoby, gdyby wszyscy wiedzieli, o jakiej porze
mają się odzywać trąbki. Ale jak można to osiągnąć, jeżeli
poszczególne oddziały stracą się z oczu? Czarni mnisi
w klasztorach mieli jakiś sposób, żeby odmierzać czas
między nabożeństwami. Przez chwilę chłopak zastanawiał
się nad tym problemem. Koń niósł go między drzewami;
cienie poczynały zalegać ścieżkę. Ostatnimi czasy głowa
Shefa wprost puchła od natłoku myśli, pomysłów i prob-
lemów, dla których, wydawałoby się, dostępna wiedza nie
zapewnia rozwiązania. Chłopak zatęsknił do pracy w kuźni
i huku młota. Czuł, że łatwiej przyszłoby mu wykuć
odpowiedź na kowadle. Na bezowocnych rozmyślaniach
tracił tylko siły.
Na drodze przed nimi stał jakiś człowiek. Aż pod-
skoczył, gdy usłyszał tętent kopyt - rozpoznał jednak
jeźdźców i schował miecz do pochwy.
- Jestem Stuf - powiedział. - Byłem w oddziale
Humlego z Ribe.
Brand skinął głową. Humli dowodził małym, niezbyt
dobrze zorganizowanym oddziałem. Często się zdarzało, że
taka grupa gubiła człowieka i nie interesowała się jego
losem do chwili, gdy było już za późno.
- Mój koń okulał i nie nadążałem za resztą. W końcu
postanowiłem puścić go wolno i ruszyć dalej na piechotę.
Brand ponownie przytaknął.
- Mamy kilka luzaków. Pozwolę ci dosiąść jednego.
Będzie cię to kosztować sztukę srebra.
Stuf już otworzył usta, żeby zaprotestować i rozpocząć
tradycyjną sprzeczkę, która powinna towarzyszyć targom
o konia, jednak zmienił zdanie, widząc, że Brand gestem
każe swoim ludziom ruszać dalej. Szybko chwycił wodze
wierzchowca, którego prowadził dowódca.
- Cena jest wysoka - powiedział - ale chyba nie
mam czasu się wykłócać. W pobliżu kręcą się Anglicy.
Czuję to.
Ledwo przebrzmiały te słowa, gdy Shef kątem oka
dostrzegł jakiś ruch. Poruszyła się jedna z gałęzi. Nie, całe
drzewo wygięło się nagle w okazały łuk; sznury przywiązane
do jego czubka, napięte teraz do granic możliwości, stały
się całkowicie widoczne. Chwilę później po lewej stronie
szlaku rozpoczęło się jakieś zamieszanie.
Shef szybko zasłonił się tarczą. Usłyszał głuchy stuk.
Grot strzały przebił miękkie, lipowe drewno tuż obok jego
dłoni. Z tyłu rozległy się krzyki i wrzaski. Konie wierzgały
i stawały dęba. Chłopak zdążył już ześliznąć się z siodła
i kulił się teraz przy szyi wierzchowca, odgradzając się nim
od zasadzki. Jego umysł w mgnieniu oka zarejestrował
kilkanaście faktów.
Zasadzkę przygotowano już po przejściu armii. Tylna
straż oddaliła się bardziej, niż się spodziewał. Atak nastąpi
z lewej; napastnicy będą chcieli ich zepchnąć w zarośla
po prawej. Ucieczka jest niemożliwa; z przodu zagradza
drogę powalone drzewo, z tyłu leżą trupy koni i kłębią
się zaskoczeni ludzie. Trzeba zrobić to, czego najmniej
oczekują!
Shef przemyka pod pyskiem konia, unosi tarczę i na
czworakach wspina się na strome zbocze po lewej stronie
szlaku, trzymając włócznię w opuszczonej dłoni. Trzy
skoki, jeden po drugim; gdyby się zatrzymał, błotnisty
grunt mógłby się pod nim osunąć. Pośpiesznie sklecona
barykada z gałęzi, wygląda zza niej czyjaś twarz, jakiś
Anglik nerwowo sięga do kołczana po strzałę. Shef dźga
włócznią przez gałęzie na wysokości krocza. Twarz wy-
krzywia się z bólu. Chłopak przekręca dłonie na drzewcu,
wyszarpuje włócznię, po czym sięga w stronę rannego
i przerzuca go przez barykadę. Wbija ostrze w ziemię i jak
o tyczce skacze przez gałęzie. Odwraca się gwałtownie i tnie
nieprzyjaciół.
Nagle zdał sobie sprawę, że gardło boli go od krzyku.
Towarzyszył mu o wiele grubszy, mocniejszy głos: to
Brand, niezdolny do walki jedną ręką, kierował zaskoczo-
nych wikingów w stronę wyłomu. Shefa otacza już kil-
kanaście postaci. Chłopak odcina się na wszystkie strony,
usiłując ich odeprzeć. Nagle ktoś wbija mu łokieć w plecy,
Shef się potyka. Dookoła roi się od mężczyzn w kolczugach.
Anglicy wycofują się w pośpiechu, uciekają ile sił w nogach.
Wieśniacy, stwierdził Shef. Skórzane kapoty, myśliwskie
łuki i ościenie, używane do poganiania knurów, nie do
walki z ludźmi. Gdyby wikingowie uciekli w las, jak tego
się spodziewali napastnicy, bez wątpienia natrafiliby na
doły i sieci, gdzie szamocąc się nadaremnie czekaliby, aż
ich dobiją. Jednak w walce wręcz angielscy chłopi nie mogli
dorównać wojownikom, kryjącym się za drewnianymi
tarczami.
Nie było sensu ścigać kerlów w ich własnym lesie.
Wikingowie rozejrzeli się dokładnie i bez pośpiechu dobili
wszystkich, których udało im się zranić w pierwszym
ataku. W ten sposób zyskiwali pewność, że żaden z nich nie
przeżyje, by chełpić się tym dniem. Shef poczuł, jak ciężka
ręka uderza go po plecach.
- Dobra robota, chłopcze. Nigdy nie stój bezczynnie
w zasadzce. Zawsze albo uciekaj, albo rzucaj się naprzód.
Skąd jednak o tym wiedziałeś? Może Thorvin nie mylił się
co do ciebie.
Brand zapiął na szyi amulet-młot i ponownie zaczął
wykrzykiwać rozkazy, każąc ludziom zejść ze szlaku i obejść
powalony pień, zdjąć uprząż z martwych bądź okaleczonych
koni oraz zająć się kilkunastoma mężczyznami, zranionymi
w potyczce.
- Na taką odległość strzała posłana z krótkiego łuku
może przebić kolczugę, ale nic więcej. Nie ma siły, by wbić
się w żebra czy brzuch. Strzały i łuki jeszcze nigdy nie
wygrały bitwy.
Orszak ruszył pod górę wijącą się ścieżką po drugiej
stronie strumienia, po czym wydostał się z lasu na równinę
oświetloną resztkami jesiennego słońca.
Na szlaku leżała jakaś rzecz. Nie, nie jedna - kilka
rzeczy. Dopiero gdy podjechali bliżej Shef dostrzegł, że to
ludzie - maruderzy jak Stuf, odziani w brudną, połataną
odzież charakterystyczną dla weteranów. W ich wyglądzie
było jednak coś przerażającego, coś, co widział już przed-
tem...
Z tym samym szokiem nagłego rozpoznania, którego
doświadczył w Emneth, Shef zdał sobie sprawę, że wojow-
nicy są zbyt mali. Ich ręce zostały odcięte w łokciach,
a nogi w kolanach; swąd przypalonego ciała dobitnie
świadczył o tym, co ich spotkało. Obaj żyli jeszcze. Jeden,
słysząc nadjeżdżających, uniósł głowę, ujrzał zszokowane
i gniewne twarze.
- Bersi - zawołał. - Z drużyny Skulego. Fraendir,
vinir, czyńcie waszą powinność. Dajcie nam umrzeć, jak
przystało wojownikom.
Brand z poszarzałym obliczem zeskoczył z konia, lewą
ręką wyciągnął sztylet. Delikatnie pogładził zabandażowaną
dłonią twarz okaleczonego, ustawił ją odpowiednio, po
czym mocno wbił ostrze tuż za uchem. To samo zrobił
z drugim mężczyzną, który na szczęście był nieprzytomny.
- Ściągnijcie ich z drogi - powiedział. - Ruszamy
dalej. "Heimnarowie" - dodał pod adresem Shefa. - Za-
stanawiam się, kto ich tego nauczył.
Shef nie odpowiedział. Daleko przed sobą, w ostatnich
promieniach zachodzącego słońca, które padały niemal
poziomo przez szparę w chmurze, dostrzegł żółte kamienne
ściany, stadko domów na łagodnym zboczu przed nimi,
dym wznoszący się z tysiąca kominów. Widział to już
kiedyś. Znowu nadeszła fala przypomnienia.
- Eoforwich - powiedział.
- Yovrvik - powtórzył stojący w pobliżu wiking,
z trudem wypowiadając obce zgłoski.
- Do diabła z tym - odezwał się Brand. - Po
prostu York.
Po zmroku grupka ludzi na miejskich murach spo-
glądała w dół na nieprzebrane mrowie ognisk armii wikin-
gów. Patrzący stali na szczycie południowo-wschodniej
wieży starej fortecy, zbudowanej na planie kwadratu. Tę
imponującą budowlę wznieśli jeszcze Rzymianie, by trzymać
w ryzach mieszkańców północy. Niegdyś stacjonował tu
Szósty Legion. Za plecami patrzących znajdowało się trzysta
dwadzieścia akrów bronionego terytorium, gdzie piętrzyła
się katedra Świętego Piotra, niegdyś najsłynniejsze na
północy siedlisko wiedzy i źródło nauki. W obrębie murów
mieściła się również siedziba króla, domy szlachetnie
urodzonych oraz ciasno skupione chaty, w których miesz-
kali ich tanowie, kompani i najemnicy. A także kuźnie,
zbrojownie, warsztaty płatnerzy, garbarnie - słowem
wszystko, co stanowi o potędze. Na zewnątrz zaś rozciągało
się miasto z jego składami i portami na brzegach rzeki
Ouse. Samo miasto jednak nie było aż tak ważne. Najważ-
niejsze kryło się za murami: tymi otaczającymi starą fortecę
legionistów, a także tymi, które broniły twierdzy po drugiej
stronie rzeki, z kościołem Marii Panny pośrodku. Niegdyś
znajdowała się tam rzymska kolonia; fortyfikacje zbudowali
weterani, którzy się tam osiedlili, zgodnie ze swym zwycza-
jem odgradzając się od ewentualnych zamieszek czy oporu
krajowców.
Król Ella ponuro spoglądał na niezliczone ognie. Przy
jego boku tkwiła krzepka postać Cuthreda, kapitana straży.
W pobliżu stał arcybiskup Yorku, Wulfhere, odziany w biel
i purpurę. Flankował go archidiakon Erkenbert w czarnej
sutannie.
- Nic nie opóźniło ich przybycia - powiedział Ella. -
Myślałem, że może zatrzymają ich bagna Humberu, ale
udało im się prześliznąć. Liczyłem na to, że skończy im się
żywność, ale widać dali sobie radę.
Mógł też dodać, że wiązał pewne nadzieje z desperackim
atakiem króla Edmunda, o którym krążyło tyle opowieści.
Jednak na samo wspomnienie poczuł zimno w sercu.
Wszystkie te opowieści kończyły się opisem męczarni,
w jakich król rozstał się z życiem. A Ella wiedział - wie-
dział to od chwili, gdy doszły go słuchy o przybyciu
Ragnarssonów ¦- że dla niego szykują to samo, jeżeli nie
coś gorszego. Osiem tysięcy ludzi siedzących przy ogniskach
czyhało na jego życie. Gdyby uciekł, ruszyliby za nim.
Gdyby się ukrył, wyznaczyliby cenę za jego głowę. Wulf-
here, a nawet Cuthred, mogli liczyć na to, że przetrwają
porażkę. EUa wiedział, że musi pokonać armię albo zginie.
- Stracili wielu wojowników! - odezwał się diakon
Erkenbert. - Nawet wieśniacy ruszyli, by opóźniać ich
marsz, napadać na tylne straże i odcinać dostawy żywności.
Do tej pory musiały zginąć setki, może tysiące wikingów.
Wszyscy nasi ludzie szykują się do obrony.
- To prawda - zgodził się Cuthred. -Wiesz jednak,
z czyjego powodu to robią.
Cała grupka odwróciła się, by spojrzeć na dziwaczny
przedmiot stojący kilka jardów dalej. Wyglądał jak płaska
skrzynia, do której doczepiono żerdzie, tak by mogła
służyć jako nosze. Pomiędzy jedną parą żerdzi tkwiła oś
z kołami, aby na płaskim gruncie można ją było pchać
niczym taczki. W skrzyni tkwił kadłub człowieka. Teraz,
gdy skrzynia była przechylona, człowiek ów stał niemal
pionowo i podobnie jak reszta mógł spoglądać ponad
blankami. Utrzymywał go w tej pozycji szeroki pas,
biegnący wokół piersi i pod pachami. Krocze okaleczonego
spoczywało na wyściełanej podpórce. Całe ciało opierało
się na obandażowanych kikutach nóg.
- Teraz jestem ostrzeżeniem - zagrzmiał Wulfgar,
zdumiewająco donośnym głosem jak na tak strasznie
pomniejszonego człowieka. - Pewnego dnia posłużę jako
zemsta. Za to i za wszystko, co zrobili mi ci poganie.
Nikt się nie odezwał. Wszyscy wiedzieli, jaki skutek miało
pojawienie się okaleczonego tana z East Anglii. W swoim
niemal triumfalnym przejeździe z rodzinnych stron, wyprze-
dzając armię, zatrzymywał się w każdej wiosce, by opowia-
dać wieśniakom, jaki los czeka ich i ich kobiety.
- Czy te wszystkie przygotowania miały w ogóle jakiś
sens? - zapytał gorzko król EUa.
Cuthred zmarszczył czoło w zamyśleniu.
- Nie opóźniły ich marszu. Nie przetrzebiły szeregów.
Sprawiły, że musieli trzymać się razem. Może nawet
pomogły im się zjednoczyć. Wciąż jest ich koło ośmiu
tysięcy.
- Możemy wystawić o połowę więcej - odezwał się
archidiakon Erkenbert. - Tu nie East Anglia. W samym
Eoforwich żyje koło dwóch tysięcy ludzi zdolnych do
walki. W dodatku jesteśmy zbrojni mocą Pana Zastępów.
- Nie sądzę, aby to wystarczyło - odparł Cuthred
powoli. - Nawet pomijając Pana Zastępów, trzy do
dwóch to dobre proporcje. Jednak w otwartym polu zawsze
walczy się jeden na jednego. My też mamy doskonałych
wojowników, ale nie aż tak wielu, jak oni. Jeżeli stawimy
im czoło na zewnątrz, przegramy.
- A wiec nie wyjdziemy z fortecy?
- Zostaniemy tutaj. Jeżeli będą chcieli się do nas
dostać, niech spróbują wspiąć się na mury.
- Oni zniszczą naszą własność - krzyknął Erken-
bert. - Wybiją stada, uprowadzą młodzież, wytną sady.
Spalą zboże. Ale to nie wszystko. Dzierżawa z gruntów
kościelnych jest wyznaczona na Świętego Michała. Nikt
jeszcze nie zapłacił. Wieśniacy nadal mają pieniądze scho-
wane w sakiewkach, albo ukryte w ziemi. Jeśli zobaczą, że
ich ziemie są plądrowane, a szlachta kryje się za murami,
czy będą chcieli zapłacić?
Teatralnym gestem wzniósł ręce do nieba.
- Nastąpi katastrofa! Wszystkie kościoły w całej
Northumbrii popadną w ruinę, a słudzy Boży umrą z głodu.
- Nie umrą, jeżeli stracą tylko roczną dzierżawę --
powiedział Cuthred. - Ile wam zostało z zeszłego roku?
- Jest jeszcze jedno wyjście - odezwał się Ella. -
Proponowałem to już wcześniej. Moglibyśmy zawrzeć
pokój. Zaproponować im daninę, można by ją nazwać
wergildem za zmarłego ojca. To musiałby być wielki skarb,
żeby ich skusił. Ale w Northumbrii jest dziesięć domów na
każdego wikinga w armii. Dziesięć gospodarstw powinno
spłacić jednego karla. Dziesięć rodzin tanów może spłacić
jednego szlachetnie urodzonego. Część z nich może się
sprzeciwiać, ale jeżeli ogłosimy rzecz publicznie, przekonają
ich właśni towarzysze. Poprosimy o rok pokoju. A przez
ten rok - bo oni na pewno pojawią się znowu - wy-
szkolimy wszystkich zdolnych do walki tak, że będą mogli
stawić czoło Ivarowi Ragnarssonowi, albo i samemu diabłu.
Wtedy, przy proporcjach trzy do dwóch, uda nam się ich
pokonać, co, Cuthred? A jeśli będzie trzeba, to i jeden na
jednego damy sobie radę.
Krępy kapitan aż prychnął z rozbawienia.
- Odważne słowa, panie, i dobry plan. Chętnie bym
się do niego zastosował. Problem w tym... - Cuthred
rozwiązał rzemienie sakiewki u pasa i wysypał jej zawartość
na otwartą dłoń. - Spójrzcie na to. Kilka porządnych
srebrnych pensów ze sprzedaży konia na południu. Reszta
to podróbki z mennicy naszego arcybiskupa. W większości
ołów, jeżeli nie miedź. Nie wiem, co się stało z całym
srebrem, kiedyś mieliśmy go w bród. Od jakichś dwudziestu
lat jest go coraz mniej. My używamy pieniędzy arcybiskupa,
ale już południowcy ich nie przyjmują; jeżeli chce się
prowadzić z nimi handel, trzeba mieć coś na wymianę.
Możecie być pewni, że armii też nie skuszą. Co chcecie im
dać w zamian, ziarno i miód?
- A jednak przypłynęli do nas - odparł Ella. - Mu-
simy mieć coś, na co mają ochotę. Kościół posiada zasoby
złota i srebra...
- Zamierzasz poświęcić skarby Kościoła, żeby spłacić
wikingów? - krzyknął Erkenbert. - Zamiast wyjść za
mury i walczyć z nimi, co jest twoim chrześcijańskim
obowiązkiem? To, o czym mówisz, to świętokradztwo,
odstępstwo od wiary! Jeżeli chłop ukradnie srebrny talerz
z najpośledniejszej kaplicy, obdziera się go żywcem ze
skóry i przybijają do drzwi kościoła. To, co ty proponujesz,
jest tysiąc razy gorsze.
- Narażasz swą nieśmiertelną dusze - zawołał ar-
cybiskup.
- Nie po to zrobiliśmy cię królem - zasyczał jak
żmija Erkenbert.
Głos Wulfgara zagłuszył ich obu.
- Wszyscy zapominacie, z kim mamy do czynienia.
To nie są ludzie, to pomiot diabelski. Nie możemy się
z nimi targować. Nie wolno pozwolić, by obozowali tu
całymi miesiącami. Trzeba ich zniszczyć... - Na bladych
wargach mężczyzny pojawiła się piana. Tan uniósł na
moment kikut ramienia, jak gdyby chciał ją otrzeć, zaraz
jednak opuścił go z powrotem. - Panie królu, poganie nie
są ludźmi. Nie mają duszy.
Sześć miesięcy temu - pomyślał Ella - poprowadził-
bym zastępy Northumbryjczyków do bitwy. Tego właśnie
oczekują. Jeżeli rozkażę cokolwiek innego, nazwą mnie
tchórzem. Nikt nie słucha tchórza. Erkenbert wyraził się
zupełnie jasno: jeżeli nie będę walczył, przywrócą władzę temu
prostakowi Osbertowi. Pewnie nadal ukrywa się gdzieś na
północy. Ten pomaszerowałby do boju z wdziękiem idioty.
Jednak Edmund udowodnił, co się dzieje, kiedy walczy
się z wikingami na otwartym terenie, nawet jeżeli uda się
ich zaskoczyć. Jeżeli ruszymy do walki w starym stylu,
przegramy, wiem że przegramy, a ja umrę. Muszę zrobić
coś innego. Coś, na co Erkenbert się zgodzi. A na jawne
zapłacenie daniny nie zgodzi się na pewno.
Ella zdecydował się nagle. Przemówił z całą mocą
i powagą swojego urzędu:
- Przygotujemy się do oblężenia i spróbujemy ich
zmęczyć. Cuthred, sprawdź obronę i zapasy żywności,
odeślij wszystkich bezużytecznych ludzi. Panie arcybiskupie,
powiedziano mi, że w katedralnej bibliotece są uczone
księgi starożytnych Rzymian, którzy pisali wiele na tematy
wojenne, zwłaszcza o oblężeniach. Powinny one dopomóc
w pokonaniu wikingów.
Król odwrócił się i zszedł z murów. Za nim postępował
Cuthred i gromadka pośledniejszej szlachty. Dwaj krzepcy
niewolnicy znieśli Wulfgara po kamiennych schodach.
- Tan z East Anglii ma raqę - szepnął Erkenbert do
arcybiskupa. - Musimy pozbyć się tych ludzi zanim
zniszczą nasze dzierżawy i zbałamucą niewolników. A także
szlachtę. Znam kilku takich, którzy łatwo daliby się
przekonać, że mogą się obejść bez nas.
- Odszukaj księgę Wegecjusza zatytułowaną "De Re
Militari" - odparł Wulfhere. - Nie wiedziałem, że nasz
pan jest taki uczony.
- Siedzi tam już cztery dni - zauważył Brand.
On, Thorvin, Hund i Ingulf, mistrz Hunda, stali zbici
w gromadkę kilka jardów od migoczącego paleniska kuźni.
Wikingowie znaleźli ją, pełną węgla drzewnego, w wiosce
Osbaldwich, kilka mil od Yorku. Shef natychmiast ją
zajął, żądając ludzi, żelaza i paliwa. Czwórka przyjaciół
przyglądała mu się teraz przez otwarte szeroko drzwi
warsztatu.
- Cztery dni - powtórzył Brand. - Prawie nic nie
jadł. Nie spałby też, gdyby ludzie nie oświadczyli, że oni,
w przeciwieństwie do niego, potrzebują trochę snu i nie
zmusili go, by w nocy przestawał walić młotem przynajmniej
na kilka godzin.
- Nie wygląda na to, żeby poniósł jakąś szkodę -
stwierdził Hund.
Rzeczywiście, jego przyjaciel, którego nadal w myślach
nazywał chłopcem, zmienił się całkowicie w trakcie ostat-
niego lata. Postury był niezbyt masywnej, sądząc według
standardów armii, pełnej olbrzymów. Wydawało się jednak,
że nie ma zbędnego ciała. Shef, nie bacząc na paździer-
nikową niepogodę, rozebrał się do pasa. Gdy kręcił się
dookoła paleniska, pracując nad jakimś drobnym przed-
miotem, podnosząc szczypcami rozpalony do czerwoności
metal, pokrzykując na swego pomocnika - Anglika
w żelaznej obroży - żeby mocniej dął w miechy, mięśnie
pod jego skórą rysowały się tak wyraźnie, jak gdyby nie
pokrywała ich najcieńsza nawet warstwa tłuszczu. Gwał-
towne szarpniecie, syk metalu i kolejny element wyłania się
z ognia. Przy każdym ruchu poszczególne mięśnie nasuwały
się gładko na siebie. W czerwonym blasku kuźni Shef
przypominał spiżowe posągi z dawnych czasów.
Brakowało mu jednak ich urody. Nawet w przy-
tłumionym świetle prawy oczodół wyglądał jak gnijąca
czeluść. Na grzbiecie chłopaka wyraźnie odcinały się
ślady chłosty, pamiątka z niewolniczych czasów. Niewielu
ludzi w armii równie beztrosko ukazywałoby oznakę
podobnej hańby.
- Może nie ucierpiał na ciele - odparł Thorvin. -
Ale co do umysłu, to nie byłbym tego taki pewien.
Pamiętasz słowa ballady o Vólundzie:
Siedział, nie sypiając, wciąż uderzał młotem,
Cierpiał nienawistną pracę dla Nidhada...
- Nie wiem, jaką przemyślną rzecz twój przyjaciel
wykuł w swoim umyśle. Ani dla kogo ją wykonuje. Mam
nadzieję, że powiedzie mu się lepiej niż Vólundowi, że
łatwiej zdobędzie to, czego pożąda jego serce.
- A co właściwie on tam robił przez te cztery dni? -
zapytał Ingulf.
- Na przykład to. - Thorvin podsunął przyjaciołom
hełm do zbadania.
Nie przypominał on żadnego hełmu, które dotychczas
widzieli. Był zbyt duży, bombiasty jak głowa olbrzymiego
owada. Osadzono na nim obręcz, opiłowaną z przodu
ostro niczym czubek sztyletu. Z przodu biegł ochraniacz na
nos, kończąc się pałąkami, które łączyły się z osłonami
policzków. Szeroka koszulka z solidnego metalu opadała
na kark.
Jeszcze bardziej zdumiało ich wnętrze hełmu. Przymo-
cowano doń paskami skórzaną wyściółkę. Po założeniu
wyściółka ściśle otulała głowę, chroniąc ją przed dotykiem
metalu. Szeroki pasek z klamrą służył do zapinania pod
brodą.
- Nigdy nie widziałem czegoś takiego - odezwał się
Brand. - Uderzenie w metal nie uszkodzi czaszki, chociaż
i tak wolałbym unikać ciosów.
Gdy rozmawiali, huk w kuźni ustał nagle i ujrzeli
Shefa, jak pilnie składa w całość maleńkie elementy.
Wkrótce podszedł do nich, uśmiechnięty i spocony.
Brand podniósł głos.
- Moim zdaniem, niewczesna pobudko wojowników,
hełm niepotrzebny jest temu, kto unika ciosów. A cóż to
w imię Thora trzymasz w ręce?
Shef uśmiechnął się szeroko i zaprezentował świeżo
wykutą broń. Trzymał ją poziomo, wspaniale wyważoną,
w miejscu, gdzie drewno łączyło się z metalem.
- Co to ma być - zapytał Thorvin. - Dzido-topór?
Siekiera na drągu?
- Bastard topora bojowego i lemiesza? - podpowie-
dział Brand. - Nie rozumiem, jaki z tego użytek.
Shef ujął wciąż zabandażowaną dłoń Branda i delikatnie
podwinął rękaw. Przytknął własną rękę do ramienia przy-
jaciela.
- Jakim jestem szermierzem? - zapytał.
- Kiepskim. Brak treningu. Trochę talentu.
- Gdybym zaczął trenować, czy mógłbym kiedykol-
wiek dorównać komuś takiemu jak ty? Nigdy. Spójrz na
swoje ramię. Jest dwa razy grubsze od mojego? A może
tylko o połowę grubsze? A przecież nie jestem słaby. Po
prostu mam inną budowę. Ty nadajesz się idealnie do
machania mieczem, czy nawet toporem. Potrafisz zawinąć
bronią niczym mały chłopiec patykiem do łamania ostów.
Ja tego nie potrafię. A pewnego dnia będę musiał stawić
czoło takiemu mistrzowi, jak ty. Może Muirtachowi.
A może jeszcze gorzej.
Cała piątka w milczeniu skinęła głowami.
- Muszę więc wyrównać szansę. Tym zaś, zobacz-
cie... - Shef począł z wolna obracać bronią. - Mogę
pchnąć. Mogę ciąć od lewej i od prawej, nie musząc
przekręcać rąk na rękojeści. Mogę zmienić uchwyt i uderzyć
rękojeścią. Mogę zablokować uderzenie z dowolnego kie-
runku. Mogę używać obu rąk. Nie potrzebuję tarczy. A co
najważniejsze, taki oręż, nawet w moich rękach, może
zadać cios dorównujący ciosowi Branda, który niewielu
potrafi sparować.
- Ale masz odsłonięte ręce - powiedział Brand.
Shef skinął w stronę kuźni. Angielski pomocnik wybiegł
z niej pośpiesznie. Niósł dwa metalowe przedmioty. Shef
wziął je i przekazał przyjaciołom.
Były to rękawice: wyściełane skórą, z długimi metalo-
wymi ochraniaczami sięgającymi do pół łokcia. Najbardziej
jednak zadziwiającą rzeczą był sposób, w jaki poruszał się
metal. Na każdym palcu znajdowało się pięć kawałków
blachy, z których każdy łączył się z sąsiednimi małymi
nitami. Większe kawałki chroniły kłykcie i wierzch dłoni;
one też się poruszały. Shef założył rękawice i zademonst-
rował ich działanie, otwierając i zamykając ręce wokół
drzewca broni.
- Wyglądają jak łuski smoka Fafnira - odezwał się
Thorvin.
- Fafnir został zabity ciosem w brzuch, od spodu.
Mam nadzieję, że mnie trudniej będzie ukatrupić. - Shef
odwrócił się. - Muszę załatwić jeszcze jedną sprawę. Nie
zdołałbym zrobić wszystkiego na czas bez pomocy Halfiego.
Świetnie szyje skórę, chociaż za wolno pracuje przy mie-
chach.
Gestem kazał Anglikowi uklęknąć, po czym zaczął
przepiłowywać żelazną obrożę na jego szyi.
- Powiecie pewnie, że nie ma sensu go uwalniać,
skoro i tak ktoś zaraz go schwyta. Ale nocą wyprowadzę
go poza ogniska wartowników armii, a jego pan jest
uwięziony w Yorku. Jeżeli będzie miał trochę szczęścia
i oleju w głowie, ucieknie stąd, tak daleko, by nikt już go
nigdy nie złapał.
Anglik podniósł wzrok, gdy Shef jął delikatnie ściągać
żelazo z jego karku.
- Jesteście poganami - powiedział niewolnik, nie
rozumiejąc. -Księża mówią, że nie znacie litości. Ucięliście
tanowi ręce i nogi, sam go widziałem! Jak to możliwe, że
uwalniacie człowieka, którego sprzedali w niewolę kapłani
Chrystusa?
Shef postawił go na nogi. Odpowiedział po angielsku,
nie po norwesku, którym to językiem posługiwał się
do tej pory.
- Ludzie, którzy okaleczyli tana, nie powinni byli
tego robić. Nie mówię jednak o chrześcijanach i poganach,
lecz o tym, że źli ludzie są wszędzie. Mogę dać ci tylko
jedną radę. Jeżeli nie wiesz, komu ufać, spróbuj zwrócić się
do tych, którzy noszą taki znak. - Machnął ręką w stronę
przyjaciół, którzy w milczeniu ukazali srebrne amulety:
Brand i Thorvin młot, zaś dwaj medycy, Hund i Ingulf,
jabłka Ithun.
- Są różne symbole. Łódź dla Njórda, młot dla Thora,
fallus dla Freyra. Nie twierdzę, że ci pomogą. Ale będą cię
traktować jak człowieka, a nie jak bydlę.
- Ty nie nosisz żadnego znaku - zauważył Halfi.
- Nie wiem, jaki powinienem.
Dookoła zwykły zgiełk obozu przeradzał się właśnie we
wrzawę, towarzyszącą rozchodzącym się wieściom; roz-
mawiano podniesionymi głosami, wojownicy krzyczeli do
siebie. Ludzie w kuźni unieśli głowy, gdy pojawił się jeden
z podkomendnych Branda. Jego usta w gęstwinie splątanej
brody rozciągnięte były w szerokim uśmiechu.

- Ruszamy! - wykrzyknął. - Jarlowie i Ragnars-
sonowie przestali wreszcie kręcić się w kółko, rozmyślać
i drapać po tyłkach. Jutro bierzemy się za mury! Strzeżcie
się, kobiety i dziewczyny Yorku!
Shef rzucił mu ponure spojrzenie. Nie rozbawiły go te
słowa.
- Moja dziewczyna nazywała się Godiva - powie-
dział. - To znaczy "Dar od Boga". - Założył rękawice
i zamachnął się halabardą. - Nazwę ją "Pomsta thralla",
Zemsta Niewolnika. Pewnego dnia zemszczę się za Godivę.
I za inne dziewczęta.
Rozdział drugi
W szarym świetle poranka wikingowie jęli przemykać
wąskimi uliczkami wśród ruder zewnętrznej części Yorku.
Wszystkie trzy główne mosty na rzece Ouse znajdowały
się za murami starej kolonii na południowym brzegu,
ale to nie sprawiło trudności doświadczonym szkutnikom
zapełniającym szeregi armii, której główną bronią były
przecież topory. Wojownicy rozebrali kilka domów oraz
oddalony kościół i z co większych desek zbudowali w po-
bliżu własnego obozowiska szeroki most przez Ouse.
Przedostali się na drugą stronę i poczęli wspinać się,
niczym przypływ, ku żółtym ścianom w sercu miasta.
Nie było żadnego pośpiechu, wykrzykiwania rozkazów;
osiem tysięcy ludzi, nie licząc kilku oddziałów pozosta-
wionych dla obrony obozu, zbliżało się w stronę oczy-
wistego celu.
Podczas marszu od gromady odrywały się niewielkie
grupki ludzi, by kopniakami otwierać drzwi lub rąbać
okiennice. Shef sztywno, niezgrabnie odwrócił głowę, nie-
przywykłą jeszcze do ciężkiego hełmu i spojrzał pytająco
w stronę Branda, który spokojnie szedł u jego boku, co
chwila rozprostowując dłoń, świeżo odwiniętą z bandaży.
- Głupcy są wszędzie - stwierdził Brand. - Ucieki-
nierzy mówili, że król wiele dni temu kazał opuścić miasto;
część ludzi schroniła się w fortecy, inni powędrowali gdzieś
na wzgórza. Zawsze jednak znajdzie się ktoś, kto uważa, że
wie lepiej, i że nic się nie stanie.
Nagle z przodu, jak gdyby na potwierdzenie tych słów,
wybuchło jakieś zamieszanie. Rozległy się okrzyki męż-
czyzn, wrzask kobiety, odgłos uderzenia. Zza strzaskanych
drzwi wyłoniło się czterech wojowników, uśmiechniętych
od ucha do ucha. W ich uścisku wiła się i szamotała
obdarta, niechlujna młoda kobieta. Wikingowie podcho-
dzący pod górę zatrzymywali się, by pożartować.
- Nie przemęczaj się zbytnio, Tosti! Zabraknie ci siły
na później.
Jeden z mężczyzn zarzucił dziewczynie sukienkę na
głowę niczym worek, unieruchamiając ramiona i tłumiąc
wrzaski. Dwóch innych chwyciło jej gołe nogi i rozwarło je
brutalnie. Nastrój w przechodzącym obok tłumie zmienił
się nagle. Ludzie zaczynali zatrzymywać się, żeby popatrzeć.
- Zostawisz coś dla innych, Skakul?
Shef mocno zacisnął urękawiczone dłonie na rękojeści
Zemsty Niewolnika i również skierował się w stronę
kotłującej się i postękującej grupy. Olbrzymia dłoń Branda
zamknęła się delikatnie wokół jego ramienia.
- Zostaw to, chłopcze. Jeżeli wywiąże się walka,
dziewczyna na pewno zginie. W takich przypadkach naj-
pierw zawsze ginie najsłabszy. Zostaw ich w spokoju,
a może pod koniec puszczą ją wolno. Idą do bitwy, więc
muszą się pośpieszyć.
Shef niechętnie odwrócił wzrok i poszedł dalej, starając
się nie słyszeć dźwięków dobiegających z tyłu - a także,
w miarę dalszego marszu, również z innych stron. Miasto,
jak stwierdził, przypominało pole jesiennego zboża. Z po-
zoru puste, ale gdy kosiarze posuwają się coraz dalej,
coraz bardziej zawężając pas nie zżętej pszenicy, nagle
ujawniają się jego mieszkańcy, niespokojni, przerażeni,
uciekający w popłochu na oślep, byle dalej od ludzkich
głosów i ostrzy kos. Powinni odejść, kiedy im kazano,
pomyślał. Król powinien się upewnić, czy wszyscy za-
stosowali się do jego rozkazu. Dlaczego ludzie nie mogą
zachowywać się rozsądnie?
Budynki skończyły się. Przed wikingami ciągnęła się
otwarta przestrzeń, szeroka gdzieś na osiemdziesiąt jardów,
pełna błota i gruzów, dochodząc ostatecznie do żółtych
kamiennych murów, wzniesionych przez Rzymian. Brand
i jego towarzysze wyłonili się z uliczki, spoglądając na
blanki, gdzie poruszały się jakieś postacie, nawołując
szyderczo. W powietrzu rozległ się świst i strzała .wbiła się
w pokrytą gliną, splecioną z gałęzi ścianę pobliskiego
domu. Kolejny świst i jeden z wikingów zaklął gniewnie,
patrząc na drzewce wystające z uda. Brand wyciągnął rękę
i wyrwał strzałę, zerknął na nią po czym odrzucił w tył,
przez ramię.
- Jesteś ranny, Arnthorze?
- Lekko draśnięty. Gdyby szła kilka cali wyżej, po
prostu odbiłaby się od kurtki.
- Nie mają dostatecznego pędu - stwierdził
Brand. - Lepiej jednak nie patrzcie w tamtą stronę.
Możecie dostać w okp.
Shef ruszył naprzód, usiłując na równi z innymi ig-
norować świsty i odgłosy uderzeń.
- Robiłeś już kiedyś coś takiego? - zapytał.
Brand zatrzymał się, zwołał swoją drużynę, po czym
odwrócił się w stronę ściany i przysiadł na piętach.
- Raczej nie. Nie na tę skalę. Ale dzisiaj musimy po
prostu wykonać to, co nam kazano. Ragnarssonowie
mówią, że mają plan i zdobędą miasto, jeżeli wszyscy będą
w pogotowiu, żeby w razie czego się przyłączyć. Musimy
więc patrzeć i czekać. Do licha, jeżeli ktokolwiek wie,
w jaki sposób zabrać się do nieciy, to właśnie Ragnars-
sonowie. Czy wiesz, że ich ojciec, Ragnar, usiłował kiedyś
zdobyć miasto Franków? Nazywało się Paryż. Och, to
musiało być ze dwadzieścia lat temu. Ragnarssonowie od
tej pory wiele myśleli o murach i miastach. Oczywiście,
trudno porównać osady w Kilkenny czy Meath z tym tutaj.
Z chęcią popatrzę, jak się zabiorą do dzieła.
Shef wsparł się na halabardzie i rozejrzał dookoła.
Z przodu wznosił się mur zwieńczony blankami. Po jego
szczycie przechadzali się ludzie, nie marnując już pocisków.
Przyglądali się masie wikingów, zgromadzonych na skraju
otwartej przestrzeni, najwyraźniej gotowi strzelać natych-
miast, gdy rozpocznie się jakiś ruch. Shef, zaskoczony,
pomyślał, jak niewielką przewagę może dać łucznikom
nawet wysoki kamienny mur. Ludzie na blankach, trzydzie-
ści jardów nad ziemią, byli bezpieczni, nietykalni. Mimo to
ich łucznicy niewiele mogli zdziałać. W odległości pięć-
dziesięciu jardów było niebezpiecznie, przy dziesięciu czło-
wiek miał nikłe szansę przeżycia. W odległości osiem-
dziesięciu jardów można było stać na otwartej przestrzeni
i bez pośpiechu robić przygotowania.
Chłopak dokładniej przyjrzał się murom. Po lewej, jakieś
dwieście jardów dalej, kończyły się one okrągłą, wysuniętą
w przód wieżą, skąd obrońcy mogli strzelać wzdłuż linii
blanków, przynajmniej na taką odległość, na jaką mogły nieść
łuki. Za wieżą teren opadał w stronę bryzowej, mulistej Ouse.
Na drugim brzegu znajdowała się drewniana palisada chronią-
ca nadrzeczną część kolonii - Marystown, jak nazywali ją
miejscowi. Tam również tkwiła grupka mężczyzn, przygląda-
jąc się niespokojnie przygotowaniom pogan, znajdujących się
tak blisko, a jednak będących poza ich zasięgiem.
Wikingowie czekali, ustawiwszy się w szyku, roz-
ciągniętym na pięćset jardów, po sześciu-ośmiu ludzi
w każdym rzędzie. Większość wojowników schroniła
się w wylotach uliczek i alejek, para z ich oddechów
unosiła się w powietrzu. W masie matowego metalu,
zgrzebnej wełny i kiepsko wyprawionej skóry z rzadka
jedynie połyskiwały jaskrawe farhy na tarczach. Wo-
jownicy stali spokojni, opanowani, niczym parobcy cze-
kający na gospodarza.
Z centrum oczekujących szeregów, jakieś pięćdziesiąt
czy sześćdziesiąt jardów na prawo od Shefa rozległ się
dźwięk rogów. Chłopak nagle zdał sobie sprawę, że powi-
nien raczej przyjrzeć się bramie tkwiącej pośrodku murów.
Wybiegała z niej szeroka ulica, teraz już niezbyt imponująca
pośród zwałów mułu i stert gałęzi, które pozostały na
miejscu domów, ale najwyraźniej pełniąca niegdyś funkcję
głównej drogi na wschód. Sama brama była nowa; nie
stanowiła dzieła Rzymian, jednak wyglądała wystarczająco
potężnie i masywnie. Tworzące ją bale pochodziły z pni
najstarszych dębów, wznosiła się równie wysoko jak wieże
po obu jej stronach. Zawiasy wykonano z najtwardszego
żelaza, jakie mogli wykuć angielscy kowale.
Była jednak słabsza niż kamienie. Naprzeciwko niej
ruszało teraz czterech Ragnarssonów. Shef odszukał wzro-
kiem najwyższego z nich, który wyglądał niemal wątle
u boku swych potężnych braci. Ivar Sopel Lodu. Przyodział
się na tę okazję w migotliwy, szkarłatny płaszcz. Zielone
jak trawa spodnie wystawały spod długiej kolczugi; hełm
i tarczę miał pomalowane na srebrno. Ragnarsson zatrzymał
się i machnął ręką, każąc zagrać sygnał. Znowu zabrzmiały
rogi; Anglicy na blankach odpowiedzieli deszczem strzał,
świszczących w powietrzu, wbijających się w tarcze, od-
bijających się od kolczug.
Tym razem Wężowe Oko dał znak i setki ludzi truchtem
ruszyły naprzód. Byli to specjalnie dobrani poplecznicy
Ragnarssonów. Pierwszy szereg niósł tarcze, nie te okrągłe,
używane do walki wręcz, ale wielkie prostokąty, mogące
zakryć ciało od kostek aż po szyję. Przebiegli pod gradem
strzał i zatrzymali się, tworząc wielką literę V wycelowaną
w bramę. W drugim i trzecim szeregu stali łucznicy. Ci też
ruszyli naprzód, przykucnęli za tarczami i jęli strzelać
w górę. Teraz po obu stronach zaczęły padać trupy,
z przestrzelonym gardłem lub mózgiem. Shef widział, jak
wojownicy siadają, mocując się ze strzałami mocno wbitymi
w zbroje i skórę. Gromadki rannych wycofywały się na tyły.
Jednak zadaniem pierwszych atakujących było tylko
oczyszczenie blanków.
Z gardzieli jednej z uliczek powoli wytoczyła się duma
Ragnarssonów. Shefowi, który przyglądał się, jak wyłania
się spomiędzy szeregów ludzi, przypominała monstrualnego
odyńca. Nogi mężczyzn, popychających konstrukcję, były
niewidoczne. Długą na dwadzieścia stóp machinę z boków
i od góry chroniły ciężkie, zachodzące na siebie tarcze.
Wewnątrz znajdował się wykonany z pnia dębu taran,
który zwieszał się z drewnianego szkieletu na żelaznych
łańcuchach. Pięćdziesięciu najsilniejszych mężczyzn pchało
platformę umieszczoną na ośmiu kołach, dwukrotnie więk-
szych niż koła zwykłych wozów. Z przodu wystawał żelazny
czub tarana. Gdy machina dostojnie sunęła pośród szere-
gów, wojownicy zaczynali wiwatować i razem z nią ruszać
przed siebie, nie zważając na angielskie strzały. Ragnars-
sonowie kroczyli obok tarami, gestami każąc swoim lu-
dziom trzymać się z tyłu i sformować coś w rodzaju
kolumny. Shef posępnie spoglądał na furkoczący, kraciasty
pled koloru szafranu. To był Muirtach. Nie wyciągnął
jeszcze miecza z pochwy, podobnie jak inni wymachiwał
rękami, klnąc.
- Tak właśnie wygląda plan - odezwał się Brand; nie
zadał sobie nawet trudu, by wstać. - Taran rozwali bramę
i wejdziemy do środka.
- Uda się?
- Gdyby można to było przewidzieć, nie musielibyśmy
walczyć.
Taran znajdował się już o dwadzieścia metrów od
bramy; zrównał się z najbardziej wysuniętymi do przodu
łucznikami. Machina ruszyła teraz szybciej; pchający ją
mężczyźni musieli ujrzeć cel przez szczelinę znajdującą się
z przodu. Na blankach nagle pojawili się ludzie. Łucznicy
wikingów powitali ich gradem strzał. Obrońcy także naciąg-
nęli łuki i z murów posypały się w stronę taranu płonące
pociski, z łoskotem uderzając w twarde drewno.
- Nie zapalą - stwierdził Brand. - Gdzie indziej,
może, ale w Anglii? Po żniwach? Musiałbyś suszyć to
drewno przez cały dzień, zanim wreszcie zajęłoby się
ogniem.
Płomienie zasyczały i przygasły. Taran był już przy
samej bramie, wciąż przyśpieszając, nim w końcu zatrzymał
się z hukiem. Nastąpiła chwila przerwy; wojownicy zostawili
powrozy, na których ciągnęli machinę i podeszli do uch-
wytów przy taranie. Cała konstrukqa drgnęła, gdy ciężki
bal został odciągnięty w tył na żelaznych łańcuchach.
Potem pchnięcie w przód, napędzane siłą setki ramion
i masą samego tarana. Brama zatrzęsła się.
Shef zdał sobie nagle sprawę, że wszystkich poczyna
ogarniać bitewna gorączka. Nawet Brand stał już na
nogach; wojownicy pchali się do przodu. Zorientował się,
że znajduje się dziesięć jardów bliżej muru niż poprzednio.
Obrońcy nie odpowiadali, nie naprzykrzali się już próbami
podpalenia.
Uwaga obu walczących stron skupiła się na bramie.
Potężna konstrukcja zadygotała, gdy wikingowie ponownie
rozbujali kłodę. Kolejne uderzenie, towarzyszący mu huk
głośniejszy niż echo tysiąca głosów, drżenie masywnych
wrót. Co robili Anglicy? Jeżeli nie udaremnią poczynań
ludzi przy taranie, brama ich fortecy wkrótce rozsypie się
w drzazgi i armia przedrze się do środka.
Na wieżach poczęły ukazywać się głowy. Obrońcy nie
kryli się, mimo deszczu pocisków, którymi zasypywali ich
wikingowie. Każdy mężczyzna - a wszyscy oni musieli
mieć niepospolitą siłę - taszczył spory kamień, który teraz
dźwignął ponad głowę i cisnął w dół, prosto na tarcze
chroniące taran. Takiego celu nie sposób było chybić.
Tarcze łamały się z trzaskiem. Jednak mocujące je gwoździe
trzymały mocno, a zresztą dach pokrywający całą machinę
zbudowano pod pewnym kątem. Kamienie spadały, staczały
się po pochyłości.
Działo się jednak coś jeszcze. Shef stał teraz blisko, tuż
za linią łuczników Ragnarssonów. Wojownicy za nim
przeciskali się do przodu z naręczami odzyskanych strzał.
Cóż to było? Liny. Ludzie na wieżach przy bramie mieli
liny, mnóstwo lin - ciągnęli je ile sił, będąc wciąż poza
zasięgiem strzał. W polu widzenia pojawił się na moment
jeden z Ragnarssonów - prawdopodobnie Ubbi - krzy-
cząc coś do napierających w przód wojowników. Kazał im
rzucać oszczepy na blanki, celować w ludzi ciągnąc- ch
powrozy. Kilku wikingów złożyło się do rzutu, lecz niezbyt
wielu. Takie ciskanie na ślepo oznaczało bezsensowne
pozbawianie się kosztownej broni, jaką był oszczep. Liny
naprężyły się.
Ponad górną krawędzią bramy pojawił się dziwny
przedmiot, olbrzymi walec balansował tuż na skraju murów.
Była to kolumna; kamienna kolumna jeszcze z czasów
rzymskich, opiłowana na obu końcach. Żadna konstrukcja
nie mogłaby przetrzymać jej upadku z trzydziestu stóp.
Shef przekazał Zemstę Niewolnika Brandowi i biegiem
ruszył przed siebie, wrzeszcząc coś nieartykułowanie. Wo-
jownicy we wnętrzu odyńca nie widzieli nic z tego, co się
działo ponad ich głowami, ale inni już spostrzegli, co się
święci. Problem w tym, że nikt nie wiedział, co robić. Gdy
Shef dopadł do tylnego końca machiny, stało tam już kilku
ludzi, przynaglając załogę, by rzucała uchwyty i ponownie
chwytała za liny, aby wyprowadzić cały mechanizm w bez-
pieczne miejsce. Inni wołali do Muirtacha i jego oddziałów
szturmowych, aby przyłożyli się od zewnątrz i pomogli
pchać taran. Gdy to się stało, angielscy łucznicy znów
pojawili się na blankach i powietrze napełniło się świstem
strzał, tym razem nadchodzących z morderczej odległości.
Shef odepchnął jakiegoś człowieka, potem następnego,
i tylnym wejściem wśliznął się do wnętrza machiny. Natych-
miast ogarnęła go smrodliwa fala potu i oddechów. Pięć-
dziesięciu herosów stękało z wysiłku, niektórzy ciągnęli już
liny, inni odsuwali się pośpiesznie od masywnego tarana.
- Nie - krzyknął Shef na całe gardło. - Wracajcie
do uchwytów.
Wojownicy obrócili w jego stronę nierozumiejące twarze,
coraz to nowi ludzie poczynali chwytać za liny.
- Nie trzeba wycofywać całej machiny, po prostu
odciągnijcie taran do tyłu...
Ktoś złapał go za ramię, obrócił gwałtownie, wcisnął
linę do ręki. Inni mijali ich w pośpiechu.
- Ciągnij, ty przeklęty próżniaku, albo ci wytnę
wątrobę - wrzasnął chłopakowi Muirtach prosto w ucho.
Shef poczuł, jak cała konstrukcja drży; koło za nim
zaczęło się obracać. Z całej siły pociągnął za linę - wystar-
czy, jeśli odsuną całość o dwie, może o trzy stopy, przecież
i tak nie zdołają wycofać olbrzymiej machiny dalej...
Nagle ziemia się trzęsie, gwałtowny cios w plecy, głowa
uderza o deski, rozlega się potworny wrzask, wysoki jak
głos kobiety, rozbrzmiewa wciąż na tę samą nutę, bez
końca...
Shef dźwignął się na nogi, rozejrzał wokół. Wikingowie
okazali się zbyt wolni. Kamienna kolumna, setką ramion
przerzucona ostatecznie przez krawędź muru, spadła prosto
na żelazny czub tarana, wbijając go w ziemię, zrywając
łańcuchy i wyrywając sworznie. Strzaskała także przednią
część drewnianej konstrukcji i upadła przygniatając w biod-
rach jednego z członków załogi. To właśnie on - potężny,
szpakowaty mężczyzna po czterdziestce - tąk krzyczał.
Jego towarzysze wycofali się - przestraszeni i zawstydze-
ni - ignorując trzy czy cztery leżące bez ruchu ciała, które
uderzył rozpędzony łańcuch bądź spadające deski. W każ-
dym razie wszyscy, poza tym jednym człowiekiem, trwali
w milczeniu. Shef zdawał sobie sprawę, że gwar głosów
wybuchnie już za chwilę, lecz teraz jeszcze mógł nagiąć
tych ludzi do swojej woli. Wiedział, co trzeba zrobić.
- Muirtach. Ucisz go.
Ciemna, okrutna twarz spojrzała nań, najwyraźniej nie
rozpoznając, po czym mężczyzna postąpił krok do przodu,
wyciągając sztylet z cholewy.
- A wy, reszta, odciągnijcie taran do tyłu. Nie za
daleko. Sześć stóp. Dosyć. Teraz... - Shef stał przy
deskach z przodu, badając uszkodzenia. - Dziesięciu na
zewnątrz; weźcie połamane deski, drzewca oszczepów,
cokolwiek, i odtoczcie kolumnę tuż pod bramę. Jest szeroka
tylko na kilka stóp, jeśli wesprzemy o nią przednie koła,
będziemy jeszcze mogli zrobić użytek z tarana.
- Teraz trzeba połączyć łańcuchy. Potrzebny mi jest
młot, dwa młoty. Zacznijcie ciągnąć taran do tyłu, powoli,
żeby nie zsunął się z pętli...
Czas mijał szybko. Shef kątem oka dostrzegał wpat-
rujące się w niego twarze, gdzieś przy tylnym wejściu
mignął mu srebrny hełm, Muirtach wycierał klingę sztyletu.
Nie zwracał na to uwagi. W jego głowie łańcuchy i słupy,
gwoździe i połamane deski jawiły się jako świetliste linie,
zmieniając położenie w miarę jak podejmował kolejne
decyzje. Nie miał żadnych wątpliwości, co robić.
Na zewnątrz rozległa się pełna podniecenia wrzawa;
armia przypuściła niespodziewany atak na nie broniony
fragment murów, przystawiając do nich sklecone naprędce
drabiny. Obrońcy jednak szybko zorientowali się w sytuacji
i napastnicy musieli się wycofać.
Wewnątrz odyńca słychać było postękiwania z wysiłku,
pomruki.
- To kowal, jednooki kowal. Róbcie, co mówi.
Gotowe. Przechodząc do tyłu, Shef machnął ręką
w stronę wojowników, aby ponownie chwytali za liny,
ujrzał, jak machina toczy się w przód, jak koła opierają się
0 kolumnę, a wierzchołek tarana - żelazny czub odrąbano
1 porzucono - znów uderza o bramę, dąb o dąb. Wojow-
nicy podeszli do uchwytów, odciągnęli je do tyłu, po czym
pchnęli w przód. I jeszcze raz w przód. Śpiewali teraz pieśń
wioślarzy. Ich ciała poddawały się rytmowi, tak że mogli
uderzać bez namysłu i bez komendy. Shef przedostał się
przez otwór i wyszedł na zewnątrz.
Dookoła, tam gdzie rano była tylko pusta, błotnista
równina, rozciągało się pobojowisko. Na ziemi leżały ciała,
wlekli się ranni - sami lub z pomocą towarzyszy, wszędzie
poniewierały się strzały, które skrzętnie zbierali zapobiegliwi
łucznicy. Niespokojne twarze obróciły się w stronę Shefa.
Potem obejrzały się na bramę.
Wrota zaczynały już trzaskać. Z każdym uderzeniem
przechodziło przez nie drżenie; jeden ze słupów przechylił
się lekko. Ludzie wewnątrz machiny przesuwali właśnie
taran, szykując się do tym lepszego ciosu. Za pięćdziesiąt,
może sto oddechów, brama stanie otworem. Wypadną
z niej Northumbryjczycy, wymachując mieczami o złotych
rękojeściach, by stawić czoło mistrzom z Danii, Vik oraz
irlandzkim odstępcom. To był punkt zwrotny całej bitwy.
Shef zorientował się nagle, że spogląda prosto w twarz
Ivara Ragnarssona, który stał ledwie kilka stóp dalej,
wpatrując się weń nienawistnym, podejrzliwym spojrzeniem
bladych oczu. Po chwili jednak Ivar skierował uwagę na
coś zupełnie innego. On także wiedział, że zbliża się
rozstrzygająca chwila walki. Odwracając się, wiking zama-
chał ramionami w umówionym geście. Spośród domów
nad brzegiem Ouse wybiegła zgraja ludzi. Nieśli długie
drabiny, nie prowizoryczne, jak podczas ostatniego ataku,
ale starannie wykonane i ukrywane dotychczas. Nowi
wojownicy dobrze wiedzieli, co robią. Skoro doborowi
szermierze atakowali bramę, Ivar posyłał swoje oddziały
w stronę narożnej wieży, skąd odeszli co odważniej si
i bardziej doświadczeni spośród Anglików, by przyłączyć
się do walki przy bramie.
Anglicy są skończeni, pomyślał Shef. Ich obrona za-
łamała się w dwóch miejscach. Teraz armia zdoła się
przedostać.
Dlaczego to zrobiłem? Dlaczego pomogłem Ivarowi,
tym, którzy wypalili mi oko?
Zza skrzypiących wrót dobiegł go dziwny, głuchy brzęk,
jak gdyby pękającej struny harfy, lecz nieporównanie
głośniejszy, nie dający się zagłuszyć przez bitewny zgiełk.
W powietrze wzniósł się jakiś przedmiot, ogromny przemiot,
głaz, jakiego nie uniosłoby nawet dziesięciu ludzi. To
niemożliwe, pomyślał Shef. Niemożliwe.
Głaz jednak nadal się wznosił, w górę, wysoko, tak że
Shef musiał dobrze zadzierać głowę, żeby mu się przyjrzeć.
Wydało mu się, że kamień na ułamek sekundy zamarł
w powietrzu.
A potem runął w dół.
Wylądował dokładnie pośrodku tarana, miażdżąc tarcze
i drewnianą konstrukcję jak dziecinny domek z kory.
Wierzchołek tarana wystrzelił w górę, i opadł na bok,
niczym zdychająca ryba. Wewnątrz odyńca rozległy się
gardłowe okrzyki bólu.
Atakujące oddziały zdążyły już oprzeć drabiny o mur;
wojownicy wspinali się w górę; jedna drabina została
odepchnięta, inne trzymały się mocno. Dwieście jardów
dalej, za nurtem Ouse, na szczycie drewnianej palisady
Marystown trwało jakieś zamieszanie: ludzie pochylali się
nad maszyną.
Tym razem nie głaz, lecz jakiś podłużny przedmiot
przeciął powietrze wznosząc się nad rzeką, po czym zaczął
opadać, kierując się w stronę drabin. Wojownik na szczycie
najbliższej z nich chwycił już za blanki i właśnie usiłował
przedostać się do środka. Jego ciało znalazło się na linii
lotu pocisku.
Mężczyzna szarpnął się nagle w przód, jak gdyby
uderzony w plecy przez giganta, szarpnął się tak mocno, że
drabina pod nim załamała się od impetu. Wojownik zwinął
się w powietrzu, rozłożył szeroko ramiona; Shef ujrzał
gigantyczny pocisk sterczący mu z kręgosłupa. Wiking
spadając nienaturalnie wygiął się do tyłu, złożył wpół, po
czym opadł powoli na stertę swoich towarzyszy, usiłujących
właśnie dźwignąć się na nogi.
Strzała. A jednak nie strzała. Żadna ludzka istota nie
mogłaby jej wystrzelić, ani rzucić głazu. A przecież te
rzeczy zdarzyły się naprawdę. Shef powoli ruszył naprzód
i obejrzał wielki kamień leżący pośród szczątków taranu,
ignorując rozpaczliwą szamotaninę rannych i wołanie
o pomoc.
Tego zniszczenia dokonały maszyny. I to jakie maszyny!
Gdzieś wewnątrz fortu, może pośród czarnych mnichów,
jest mistrz maszyn, o jakim nawet nie śnił. Musi go
odnaleźć. W każdym razie wiedział już, dlaczego pomaga
armii: nie mógł znieść widoku niewłaściwie wykorzys-
tywanej maszyny. Teraz jednak maszyny były po obu
stronach.
Brand chwycił go, wcisnął mu do ręki Zemstę Niewol-
nika i pogonił go, sycząc gniewnie.
- ...stój tam jak czubek, za moment przejdą do ataku!
Shef spostrzegł, że są jednymi z ostatnich, którzy zostali
jeszcze na opustoszałej równinie, miejscu rzezi. Reszta
wycofywała się już w dół zbocza, na które wspinali się rano.
Atak Ragnarssonów na York zakończył się niepowo-
dzeniem.
Bardzo ostrożnie, lekko wysuwając język, Shef przyłożył
do postronka błyszczące ostrze kuchennego noża. Sznurek
pękł. Ciężarek na jednym końcu drewnianego ramienia
opadł, drugi podskoczył w górę. Kamienny okruch szerokim
łukiem poszybował nad paleniskiem kuźni.
Shef usiadł z westchnieniem.
- Tak to właśnie działa - wyjaśnił Thorvinowi. -
Krótkie ramię, duży ciężar; długie ramię, mniejszy ciężar.
Nareszcie.
- Cieszę się, że w końcu jesteś usatysfakcjonowany -
odparł Thorvin. - Przez dwa dni zabawiałeś się drewien-
kami i kawałkiem sznurka, a ja musiałem odwalać całą
robotę. Może teraz mi trochę pomożesz.
- Oczywiście, ale to też jest ważna praca. To nowa
wiedza, której muszą szukać ludzie Drogi.
- Zgoda, ale nie można zaniedbywać codziennych
obowiązków.
Thorvin odnosił się do eksperymentów z równym jak
Shef entuzjazmem, lecz po kilku próbach udzielenia mu
pomocy zdał sobie sprawę, że tylko tłamsi rozpaloną
wyobraźnię swojego byłego czeladnika, i wrócił do ogromu
obowiązków, które każda armia, przez sam fakt swego
istnienia, nakłada na swoich płatnerzy.
- Czy jednak jest to nowa wiedza? - zapytał
Hund. - Ingulf umie robić rzeczy, których żaden Anglik
nigdy nie potrafił. A on uczy się metodą prób i błędów, oraz
poprzez krajanie na części ciał umarłych. Ty też uczysz się
na błędach, ale starasz się osiągnąć tylko to, co czarni mnisi
umieją już od dawna. A oni nie bawią się modelami.
Shef skinął głową.
- Wiem, że marnuję czas. Teraz rozumiem, jak można
było tego dokonać, ale wciąż są sprawy, których nie
pojmuję. Gdybym umieścił tu prawdziwy ciężar, jak ten,
który oni przerzucili przez mury, czym musiałbym obciążyć
drugie ramię? Musiałoby to być o wiele cięższe niż jakakol-
wiek rzecz, którą może udźwignąć tuzin mężczyzn. A gdyby
było aż tak ciężkie, jak zdołałbym opuścić długie ramię, to,
które wyrzuca pocisk? Potrzebowałbym jakiegoś kołowrotu.
A przecież wiem, co za dźwięk usłyszałem tuż przed
ukazaniem się głazu. To był brzęk przecinanej liny, którą
ktoś zwolnił, aby uruchomić machinę. Jednak najbardziej
niepokoi mnie coś zupełnie innego. Anglicy wystrzelili
jeden kamień, a on strzaskał taran. Gdyby nie powiodło im
się za pierwszym razem, brama poszłaby w drzazgi i wszyscy
mistrzowie machin by zginęli. Musieli być absolutnie pewni,
że trafią.
Shef gwałtownie zatarł linie, które do tej pory rysował
w pyle.
- To strata czasu. Rozumiesz, o czym mówię, Thor-
vinie? Musi istnieć jakiś rodzaj wiedzy, jakiś rodzaj rzemios-
ła, które pozwala ludziom przewidzieć, co się stanie, bez
potrzeby kolejnych powtórek. Kiedy po raz pierwszy
ujrzałem palisadę wokół waszego obozu nad Stour, byłem
zaskoczony. Zastanawiałem się, skąd wodzowie wiedzą, ile
pni przygotować, aby wznieść ogrodzenie, które pomieści
wszystkich ich ludzi. Teraz wiem, że nawet Ragnarssonowie
potrafią to zrobić. Na każdy statek biorą jeden patyk,
robią dziesięć nacięć na każdym z nich, a potem rzucają
patyki na kilka stert, po jednej dla każdej z trzech ścian,
czy czterech ścian, czy ile ich tam jest, a kiedy nie ma już
patyków, liczą, ile jest w każdej stercie. Oto, co obchodzi
największych wodzów i kapitanów tego świata. Sterta
patyków. Ale w tym mieście kryje się wiedza Rzymian,
którzy potrafili pisać cyframi równie łatwo, jak literami.
Gdybym umiał pisać cyframi Rzymian, zbudowałbym
maszynę!
Thorvin odłożył szczypce i w zamyśleniu spojrzał na
srebrny młot zawieszony na swojej piersi.
- Nie powinieneś myśleć, że Rzymianie znali od-
powiedź na wszystkie pytania - zauważył. - Gdyby tak
było, to do dzisiejszego dnia władaliby Anglią z Yorku.
Zresztą, cokolwiek by o nich mówić, to byli przecież tylko
chrześcijanie.
Shef gwałtownie zerwał się na nogi.
- Ha! A jak wyjaśnisz to drugie urządzenie? To, które
wystrzeliło olbrzymią strzałę? Myślałem nad tym i myślałem.
Tego się nie da zrobić. Nie można zrobić tak dużego łuku.
Drewno się złamie. A co poza łukiem może strzelać?
- Wiem, czego ci trzeba - odezwał się Hund. - Ucie-
kiniera z miasta, albo z Marystown. Kogoś, kto widział
machiny przy pracy.
- Może kogoś złapiemy.
Zapadła cisza, zakłócana jedynie przez miarowy stukot
młota Thorvina i przez syk miechów, którymi Shef ze
złością poruszał przy palenisku. Uciekinierzy stanowili
drażliwy temat. Po zakończonym niepowodzeniem ataku,
Ragnarssonowie, w swej wściekłości, zwrócili się przeciw
wsiom dookoła miasta York, przeciw bezbronnym rol-
nikom - bo przecież wszyscy zbrojni, i szlachta, i thanowie,
i szermierze, zamknęli się z królem Ellą za murami.
- Jeżeli nie możemy zdobyć miasta - krzyczał Ivar -
obrócimy w perzynę całą prowincję. - I tak też zrobili.
- Niedobrze mi się robi - zwierzył się Shefowi Brand,
gdy nadeszła ich kolej przejścia przez spustoszony już
krajobraz. -- Nie myśl że jestem mięczakiem, albo chrześ-
cijaninem. Chcę się wzbogacić i nie ma wielu rzeczy,
których nie zrobiłbym dla pieniędzy. Ale z tego, co robimy,
nie będzie pieniędzy. A w tym, co robią Ragnarssonowie
i gaddgedlarowie nie ma, jak na mój gust, zbyt wielkiej
rozrywki. Żadna przyjemność przechodzić przez wioskę po
tym, jak oni już przez nią przeszli. Wiem, to są tylko
chrześcijanie, i może zasługują na swój los za to, że
płaszczą się przed tym bogiem, Chrystusem, i jego kap-
łanami. - Brand westchnął. - Nie widzę w tym sensu.
Łapiemy niewolników całymi setkami, towar najlepszej
jakości. Ale gdzie ich sprzedać? Na południu? Trzeba by
mieć mocną flotę i szeroko otwarte oczy. Nie jesteśmy tam
zbyt popularni, a za to winie Ragnara i jego potomstwo.
Do Irlandii? Daleka droga, dużo czasu by minęło, zanim
ujrzelibyśmy pieniądze. A poza niewolnikami nie ma tu
nic. Kościoły odprowadziły swoje złoto i srebro do Yorku
jeszcze przed naszym przybyciem. Zaś to, co mają wieśniacy
czy ich tanowie to nędza. Jedna wielka nędza. Dziwne. To
bogata kraina, widać na pierwszy rzut oka. Gdzie się
podziało całe srebro? W ten sposób nigdy się nie wzboga-
cimy. Czasami żałuję, że zawiozłem do Braethraborgu
wieści o śmierci Ragnara, bez względu na to, co mówili
kapłani Drogi.
Mimo to Brand ponownie wyprowadził swoją drużynę,
przemierzając całą prowincję w stronę świątyni w Strenshall,
mając nadzieję, że uda mu się znaleźć choć trochę złota czy
srebra. Shef poprosił go o zwolnienie z tego obowiązku.
Obrzydł mu już widok ziemi plądrowanej przez Ragnars-
sonów i ich popleczników, z których każdy marzył tylko
0 tym, żeby popisać się przed innymi umiejętnością wydo-
bywania tajemnic, informacji i ukrytych skarbów od kerlów
1 thrallów, którzy żadnej z tych rzeczy, a już zwłaszcza
skarbów, nie posiadali. Brand zawahał się, spojrzał spode łba.
- Wszyscy jesteśmy w armii - powiedział w końcu. -
To, o czym zadecydujemy, wszyscy musimy wykonywać,
nawet jeżeli niektórzy są przeciwni. Jeżeli powstają jakieś
wątpliwości, należy je przedyskutować na otwartym spot-
kaniu. Nie podoba mi się, młody człowieku, że chciałbyś
wedle swej woli popierać w armii jedne rzeczy, a odrzucać
inne. Jesteś teraz karlem. Karlowie robią to, co uważają za
najlepsze dla większości. Dlatego wszyscy mamy prawo
głosu.
- Kiedy złamał się taran robiłem to, co uważałem za
najlepsze.
Brand spojrzał powątpiewająco.
- Dla swoich własnych celów - mruknął.
Pozwolił jednak Shefowi zostać razem z Thondnem i górą
pracy w kuźni, w obozie naprzeciwko Yorku, dobrze
strzeżonym wobec możliwości wypadu oblężonych. Shef
natychmiast zaczął bawić się modelami, wyobrażać sobie
olbrzymie łuki, proce, młoty. Jeden problem przynajmniej
udało mu się rozwiązać, chociaż nie w praktyce, ani nawet nie
w teorii.
Przed kuźnią rozległ się tupot nóg, urywany ze zmęcze-
nia oddech. Trzech mężczyzn w środku jak na komendę
ruszyło w stronę szeroko otwartych drzwi. Kilka stóp
przed nimi Thorvin ustawił szereg palików, połączonych
przędzą, na której pozawieszał owoce jarzębiny oznaczające
granice jego posiadłości, zasięg świętego miejsca. Do
jednego z owych palików przywarła zadyszana postać,
odziana w podarte łachmany. Żelazna obroża wokół szyi
mężczyzny zdradzała jego status. Niewolnik rozpaczliwie
wodził wzrokiem po trzech przypatrujących mu się ludziach.
Jego twarz nagle rozjaśniła się z ulgi; spostrzegł młot na
masywnym karku Thorvina.
- Sanctuarium - wydyszał. - Udzielcie mi sanc-
tuarium - mówił po angielsku, ale użył łacińskiego słowa.
- Czego on chce? - zapytał Thorvin.
- Schronienia. Chce dostać się pod twoją opiekę.
Wśród chrześcijan panuje zwyczaj, że uciekinier może
chwycić drzwi kościoła i tym samym znaleźć się pod opieką
biskupa, póki jego przypadek nie zostanie rozpatrzony.
Thorvin powoli pokręcił głową. Widział już zbliżający
się pościg. Pół tuzina mężczyzn, sądząc z wyglądu - He-
brydyjczyków, najgorliwszych pośród łowców niewolni-
ków. Teraz, mając zdobycz w zasięgu wzroku, już się
nie śpieszyli.
- My tutaj nie mamy tego zwyczaju - powiedział.
Niewolnik zawył ze strachu, widząc jego gest i czując za
sobą obecność swych prześladowców. Jeszcze mocniej
uchwycił się wątłego palika. Shef przypomniał sobie mo-
ment, gdy on sam podchodził do Thorvina, nie wiedząc,
czy idzie na śmierć, czy też nie. Chłopak miał jednak
wówczas tę przewagę, że mógł się nazwać kowalem, kolegą
po fachu. Ten człowiek zaś wyglądał po prostu na niewyk-
walifikowanego robotnika, nie umiejącego nic, co mogłoby
przedstawiać jakąś wartość.
- Chodź no tutaj - odezwał się przywódca Heb-
rydyjczyków, uderzając skuloną postać w ucho i rozginając
palce zaciśnięte na paliku.
- Ile za niego chcecie? - zapytał Shef impulsywnie. -
Odkupię go od was.
Wybuch śmiechu.
- Po co, Jednooki? Chcesz mieć popychadło? W za-
grodzie mam o wiele lepszych.
- Powiedziałem, że kupię tego. Patrzcie, mam pienią-
dze. - Shef odwrócił się w stronę Zemsty Niewolnika
wbitej w ziemię tuż przy wejściu do kuźni. Wieszał zwykle
na niej swoją sakiewkę z kilkoma monetami, które dał mu
Brand jako udział w mizernym łupie.
- Nie ma mowy. Jeżeli chcesz niewolnika, przyjdź do
zagrody, sprzedam ci którego zechcesz. Tego muszę zabrać
z powrotem i przykładnie ukarać. Zbyt wielu z nich uciekło
od jednego pana i teraz sądzi, że mogą uciekać również od
innych. Trzeba im pokazać, że to się nie opłaca.
Niewolnik zrozumiał coś z dialogu, bo znowu zawył,
przerażony, tym razem jeszcze bardziej rozpaczliwie. Kiedy
prześladowcy chwycili go za dłonie i ramiona, odciągając
go na bok i starając się jednocześnie nie uszkodzić palików,
wyrywał się i walczył.
- Amulety - krzyknął. - Mówili mi, że ludzie
z amuletami są bezpieczni.
- Nie możemy ci pomóc - odparł Shef, znowu
przechodząc na angielski. - Powinieneś był zostać ze
swoim angielskim panem.
- Moimi panami byli czarni mnisi. Wiecie, jacy oni są
dla swoich niewolników. A moim panem był najgorszy z nich
wszystkich, diakon Erkenbert, ten, który robi maszyny...
Rozgniewany Hebrydyjczyk stracił w końcu cierpliwość
do szamocącego się uciekiniera, odwiązał od pasa worek
z piaskiem i zadał cios. Chybił jednak, trafił niewolnika
w szczękę, a nie w skroń. Rozległ się trzask, szczęka
obwisła bezwładnie, z kącika ust pociekła krew.
- E...ken...ert. To...abeł....obi...bełskie...szyny.
Shef podniósł rękawice, naciągnął je na dłonie, gotując
się, by wyrwać halabardę z ziemi. Kotłująca się gromadka
cofnęła się o kilka kroków.
- Stać - powiedział. - Ten człowiek jest cenny. Nie
ważcie się go więcej uderzyć.
Dziesięć słów - pomyślał. Potrzeba mi tylko dziesięciu
słów, a będę znał zasadę działania wielkiego łuku.
Niewolnik, walczący teraz z zaciekłością schwytanej
łasicy, uwolnił jedną stopę, wymierzył kopniaka. Jeden
z Hebrydyjczyków stęknął, zgiął się wpół, zaklął.
- Dosyć tego - warknął przywódca gromady. Shef
skoczył przed siebie, wyciągając ręce obronnym gestem, ale
Hebrydyjczyk dobył noża, zrobił krok w stronę leżącego
i zadał cios wygiętą dłonią. Niewolnik, nadal podtrzymy-
wany przez liczne ręce, wygiął się w łuk, wykrzywił z bólu,
po czym zwisł bezwładnie.
- Ty zakuta pało! - wrzasnął Shef. - Zabiłeś
człowieka od maszyn!
Hebrydyjczyk obrócił się w jego stronę, gniewnie wydy-
mając wargi. Chciał coś powiedzieć, ale Shef dłonią w żelaz-
nej rękawicy uderzył go prosto w twarz. Mężczyzna runął
na wznak. Zapadła głucha cisza.
Hebrydyjczyk powoli dźwignął się na nogi, wypluł na
rękę jeden ząb, chwilę później wypluł drugi. Spojrzał na
swoich ludzi, wzruszył ramionami. Jego podwładni porzucili
trupa niewolnika, odwrócili się i odeszli w stronę obozu.
- Doigrałeś się, chłopcze - odezwał się Thorvin.
- Jak to?
- Tylko jedna rzecz może się teraz wydarzyć.
- Co takiego?
- Holmgang.
Rozdział trzeci
ijhef leżał na sienniku tuż obok paleniska kuźni, rzucając
się niespokojnie przez sen. Thorvin wmusił w niego ogrom-
ną kolację, którą powinien przyjąć z wdzięcznością po wielu
dniach zmniejszających się nieustannie racji, typowych dla
obozu, który w kwestii żywności był całkowicie zależny od
oddziałów plądrujących okolicę. Mimo to żytni chleb i wo-
łowa pieczeń ciężko zaległy mu na żołądku. Jeszcze cięższe
były jednak myśli chłopaka. Towarzysze wyjaśnili mu już
zasady holmgangu, tak bardzo różne od chaotycznej bójki,
w której kilka miesięcy wcześniej zabił Irlandczyka Flanna.
Zdawał sobie sprawę, że znalazł się w bardzo niekorzystnym
położeniu. Nie mógł się jednak w żaden sposób wymigać.
Wiedział, że cała armia wyczekuje jutrzejszego pojedynku
jako głównej atrakcji dnia. Znalazł się w pułapce.
A mimo to wciąż myślał o machinach. Jak je budowano?
Jak można ulepszyć te, które on budował? W jaki sposób
można zburzyć mury Yorku? Z wolna zapadł w mocniejszy sen.
Stał na jakiejś odległej równinie. Przed nim piętrzyły
się ogromne mury, tak wielkie, że całkowicie przyćmiewały
potęgę ścian Yorku oraz innych budowli wzniesionych przez
śmiertelnego człowieka. Wysoko na murach stały jakieś
postacie, które już wcześniej widywał w swoich snach -
w "wizjach", jak je nazywał Thorvin - olbrzymie istoty
0 twarzach niczym ostrze topora i surowym, poważnym
wyrazie oczu. Teraz jednak na twarzach tych malowały
się troska i trwoga. Na przedpolu, przed murami ujrzał
postać jeszcze bardziej gigantyczną niż figury bogów, tak
przepotężną, że wzrostem sięgała niemalże blanków. Postać
ta nie miała proporcji ludzkiej istoty: krępe nogi, grube
ramiona, pękaty brzuch, szczerbate zęby. Wyglądała po
prostu błazeńsko. Wyglądała jak zdeformowane od uro-
dzenia dziecko, które, jeśli ojca Andreasa nie będzie akurat
pod ręką, cicho zakończy swój żywot w bagnach Emneth.
Olbrzym poganiał równie monstrualnego konia, zbudowa-
nego jakby na jego miarę, który ciągnął wóz, a na nim
kamienny blok wielki jak góra.
Shef zdał sobie sprawę, że blok ów ma zapełnić lukę
w wielkim murze. Mur bowiem był prawie kompletny - z jed-
nym tylko wyjątkiem. Słońce w tym dziwnym świecie zacho-
dziło właśnie, a chłopak wiedział, że jeżeli budowa muru
zostanie ukończona przed zachodem, wydarzy się coś przera-
żającego, coś nieodwracalnego i strasznego. To dlatego
bogowie spoglądali z niepokojem, dlatego olbrzym popędzał
konia - ogiera, jak dostrzegł Shef - okrzykami radości
1 zniecierpliwienia.
Z tyłu rozległo się ciche rżenie. Następny koń, tym razem
bardziej proporcjonalnej budowy. Klacz o kasztanowej sierści
i grzywie opadającej na oczy. Klacz zarżała znowu, po czym
odwróciła się bojaźliwie.jak gdyby nieświadoma efektu, jaki
wywarł jej glos. Ogier jednak usłyszał. Poderwał głowę.
Potrząsnął uprzężą. Jego członek zaczął powoli wysuwać się
z moszny. Olbrzym krzyczy, bije ogiera po głowie, usiłuje
zasłonić mu oczy. Nozdrza konia falują, rozlega się rżenie
wściekłości. Kolejna zachęta ze strony klaczy, tym razem
z bliższej odległości, podkowy kokieteryjnie podzwaniają
0 ziemię. Ogier staje dęba, zamierza się na olbrzyma mocnymi
kopytami, zrywa uprząż. Wóz przewraca się, głaz koziołkuje
na ziemię. Olbrzym tupie nogami z irytacji. Ogier jest wolny,
pędzi w stronę klaczy, by zatopić w niej swój naprężony
członek, długi niczym łańcuch. Klacz jednak zwodzi go,
tańczy, prowokuje, aby się do niej zbliżył, po czym odskakuje
w bok. Dwa konie wirują, nagle zrywają się do galopu, ogier
powoli dogania klacz, ale wkrótce zwierzęta znikają za
horyzontem. A z tyłu, za nimi, olbrzym przeklina i podskakuje
w komicznej pantomimie. Słońce zaszło. Jedna z postaci na
murze z nieruchomą twarzą rusza do przodu, naciąga
metalowe rękawice.
Ktoś będzie musiał zapłacić grzywnę, myśli Shef.
I znowu równina, i znowu otoczone murami miasto
na równinie. To miasto także jest potężne - mury wznoszą
się o wiele wyżej niż w Yorku - ale przynajmniej zbudowano
je w ludzkiej skali. Podobnie ludzkie są tysiące postaci
uwijających się w mieście i na równinie. Ludzie za murami
ciągną olbrzymią figurę - nie odyńca, na którego kształt
został wykonany taran Ragnarssonów, ale gigantycznego
konia. Drewnianego konia. Jaki sens budować konia z dre-
wna, zastanawia się Shef. Z pewnością nikt nie da się
na to nabrać.
Istotnie, nikt się nie nabrał. Strzały i pociski wylatywały
zza murów, trafiając w konia, w ludzi pchających ciężkie
koła. Część z nich odbiła się nie czyniąc żadnej szkody, inne
dziesiątkowały ciągnących, ale nie zdołały rozproszyć ani
zniechęcić setek nowych wojowników, którzy natychmiast
przejmowali obowiązki zabitych towarzyszy. Koń przysunął
się do samych murów, górując ponad blankami. Shef wiedział,
że to, co się teraz wydarzy, będzie rezultatem konfliktu,
który trwał od wielu lat, pochłonął już tysiące istnień
1 pochłonie dalsze tysiące. Coś mówiło mu także, że te
wypadki będą fascynować ludzi przez cale pokolenia - ale
niewielu pojmie, o co naprawdę chodziło, więc powstanie
mnóstwo nieprawdopodobnych domysłów.
Nagle w głowie Shefa odezwał się głos, który chłopak
słyszał już wcześniej. Głos, który ostrzegał go przed nocną
bitwą nad Stour. Tym razem również przemówił w jego
umyśle z wyraźną nutą rozbawienia, nie pozbawioną jednak
troski.
- Patrz teraz - odezwał się głos. - Patrz uważnie.
Pysk konia otworzył się, język wysunął się i oparł
o blanki. A z pyska...
Thorvin potrząsał jego ramieniem, nieubłaganie ścią-
gając z wyrka. Shef usiadł, nadal usiłując rozwikłać zna-
czenie snu.
- Czas wstawać - powiedział Thorvin. - Czeka cię
ciężki dzień. Mogę jedynie mieć nadzieję, że dożyjesz
zachodu.
Archidiakon Erkenbert siedział w swoim pokoiku na
wieży, wysoko ponad główną nawą katedry. Przysunął
bliżej świecznik. Tkwiły w nim trzy świece, wszystkie
wykonane z najlepszego pszczelego wosku, nie śmierdzące
łojem i dające jasne światło. Erkenbert spojrzał na nie
z upodobaniem, po czym wyciągnął gęsie pióro z kałamarza.
To, co zamierzał zrobić, nie było proste, wymagało mozol-
nej pracy, a efekty mogły być mało zadowalające.
Przed diakonem leżała sterta welinowych zwitków,
zapisanych, pokreślonych i zapisanych na nowo. Mężczyzna
ujął pióro, przygotował sporą kartę świeżego, czystego
welinu i napisał:
De parochia ąuae dicitur Schirlam desunt nummi XLVIII
" " " Fulford " " XXXVI
Haddinatunus " " LIX
Lista ciągnęła się długo. Wreszcie mężczyzna podkreślił
zapis nie zapłaconych dzierżaw grubą linią, wziął głęboki
oddech i przystąpił do wyczerpującej umysł czynności
dodawania liczb.
- O eto et sex -mruczał pod nosem - ąuattuordecim.
Et novo, sunt... viginta tres. Et septem. - Aby sobie ułatwić
zadanie, rysował małe kreski na luźnej karcie, przekreślając
je, gdy doszedł do dziesięciu. Zaczął też, przesuwając
palcem po liście, stawiać mały znaczek pomiędzy XL
a VIII, między L a IX, aby tym lepiej pamiętać, które cyfry
należy dodawać, a które zostawiać. Nareszcie dobrnął do
końca pierwszego obliczenia, pewnym ruchem zapisał
CDXLIX, po czym znów zaczął liczyć od góry karty, tym
razem dodając cyfry, które wcześniej pominął.
- Quaranta et triginta sunt septuaginta. Et ąuinąuagin-
ta. Centum et viginta.
Nowicjusz, który po paru minutach skromnie wsunął
się do komnaty, żeby sprawdzić, czy nie jest potrzebny,
pełen respektu wrócił do swych towarzyszy.
- Powtarza liczby, których nigdy nie słyszałem - oz-
najmił.
- To cudowny człek - odezwał się jeden z czarnych
mnichów. - Oby Pan sprawił, aby taka znajomość czar-
nych kunsztów nie przyniosła mu żadnej szkody.
- Duo milia ąuattuor centa nonaginta - powiedział
Erkenbert, zapisując jednocześnie: MMCDXC. Obok siebie
leżały teraz dwie liczby: MMCDXC oraz CDXLIX. Znowu
minęło kilka minut intensywnego kreślenia i poprawiania.
Wreszcie miał gotowy wynik: MMCMXXXIX. Teraz
dopiero zaczynały się prawdziwe trudności. To była suma
zaległych dzierżaw za jeden kwartał. Ile pieniędzy straci
Kościół, jeżeli Bóg dopuści, aby plaga wikingów ciążyła na
grzbietach Jego owieczek przez okrągły rok? Wielu ludzi,
nawet spośród arithmeticusów, poszłaby łatwiejszą drogą
i czterokrotnie dodała do siebie tę samą liczbę. Erkenbert
jednak stawiał się wyżej ponad takimi wykrętnymi sposo-
bami. Z drobiazgową dokładnością przygotował się do
najbardziej złożonej procedury, do najtrudniejszego spośród
wszystkich diabelskich kunsztów: mnożenia rzymskich cyfr.
Skończywszy, pełen niedowierzania wpatrywał się w wy-
nik. Mimo sporego doświadczenia nigdy jeszcze nie spotkał
się z tak olbrzymią sumą. Powoli, trzęsącymi się palcami,
zgasił świece. Za oknem szarzał już świt. Po jutrzni będzie
musiał spotkać się z arcybiskupem.
Straty byłyby zbyt wielkie. Nie wolno do nich dopuścić.
Daleko, sto pięćdziesiąt mil na południe, światło budzą-
cego się poranka padło na powieki kobiety, wtulonej
w puchowy materac, chroniącej się przed zimnem pod
stosem wełnianych kocy. Kobieta poruszyła się, drgnęła.
Jej dłoń trafiła na ciepłe, nagie udo mężczyzny leżącego
obok. Wzdrygnęła się, jak gdyby dotknęła łusek żmii.
To mój przyrodni brat, pomyślała chyba po raz tysięcz-
ny. Syn mojego własnego ojca. Żyjemy w śmiertelnym
grzechu. Ale jak mogę im to powiedzieć? Nie mogę się
zwierzyć nawet kapłanowi, który nas zaślubił. Alfgar
powiedział mu, że zgrzeszyliśmy cieleśnie podczas ucieczki
od wikingów, i że teraz modli się do Boga o wybaczenie
i odkupienie w naszym związku. Wszyscy myślą, że jest jak
święty. A królowie Mercji i Wessexu z zapartym tchem
słuchają jego opowieści o zbrodniach wikingów, o tym, co
zrobili jego ojcu, o tym, jak przedarł się do obozu wroga,
aby mnie uwolnić. Uważają go za bohatera. Mówią, że
uczynią go aldermanem i nadadzą mu własną prowincję, że
przywiozą z Yorku jego biednego, umęczonego ojca, który
nadal broni się przed poganami.
Co się stanie, gdy ojciec ujrzy nas razem. Gdyby Shef
żył...
Na przypomnienie tego imienia, podobnie jak poprzed-
niego ranka, łzy popłynęły spod zamkniętych powiek
Godivy, skapując na poduszkę.
Shef maszerował błotnistą uliczką pomiędzy szeregami
szałasów, wzniesionych przez wikingów dla ochrony przed
zimową pogodą. Halabardę trzymał opartą na ramieniu,
na dłoniach miał metalowe rękawice, ale hełm został
w kuźni Thorvina. Jak się dowiedział, regulamin holmgangu
nie zezwalał na noszenie kolczug ani hełmów. Pojedynek
był sprawą honorową, więc nie należało myśleć o drobnos-
tkach, takich jak przeżycie czy zabicie przeciwnika.
Co nie oznaczało, że w holmgangu nie można zginąć.
W walce brały udział cztery osoby. Dwaj przeciwnicy
kolejno zadawali ciosy, przed którymi bronili ich sekun-
danci z tarczami. Ich zadaniem było trzymać tarczę i wy-
chwytywać na nią uderzenia. Życie walczącego zależało
więc od zręczności sekundanta.
Shef takowego nie posiadał. Brand i cała jego drużyna
jeszcze nie wrócili. Thorvin nerwowo szarpał brodę i w zde-
nerwowaniu uderzał młotem o ziemię, ale jako kapłan
Drogi nie mógł uczestniczyć w walce. Gdyby zgłosił
swą kandydaturę, sędziowie z pewnością by ją odrzucili.
To samo dotyczyło Ingulfa, mistrza Hunda. Jedyną
osobą, którą mógł poprosić na sekundanta, był Hund.
Rozważywszy ten pomysł, Shef doszedł do wniosku,
że Hund - skoro tylko zorientuje się w sytuacji - sam
zaofiaruje się z pomocą. Uprzedził go więc, wybijając
mu to z głowy. Pomijając wszystko inne, chłopak był
pewien, że w krytycznym momencie, gdy ostrze miecza
zacznie opadać, Hund spostrzeże czaplę na bagnie albo
traszkę w mokradle i prawdopodobnie przyczyni się
do śmierci ich obu.
- Sam sobie poradzę - oznajmił kapłanom Drogi,
którzy schodzili się, by mu udzielać rad, zresztą ku jego
wielkiemu zdumieniu.
- Nie po to przemówiliśmy za tobą do Wężowego
Oka i uchroniliśmy cię przed zemstą Ivara - odezwał się
ostro Farman, kapłan Freyra, słynny ze swych wędrówek
w innych światach.
- Tacy jesteście pewni ścieżek losu? - zapytał Shef
i kapłani nie znaleźli na to odpowiedzi.
Jednak prawdę mówiąc, kiedy szedł na miejsce holm-
gangu, nie martwił go sam pojedynek. Martwiło go to, czy
sędziowie pozwolą mu rozegrać walkę bez sekundanta.
Jeżeli nie, zostanie po raz drugi w życiu zdany na łaskę
vapna takr, zbiorowego osądu wojowników armii. Na
samo wspomnienie zgiełku i szczęku broni, które towarzy-
szyły wyrokowi, poczuł, jak jelita skręcają mu się w supeł.
Przeszedł przez bramę w palisadzie i wydostał się na
zdeptaną łąkę przy rzece, gdzie zgromadziła się już cała
armia. Gdy się zbliżał, rozległ się szmer głosów. Tłum
rozstąpił się, aby dać mu przejść. W centrum znajdował się
pierścień wytyczony przez wierzbowe witki, szeroki zaledwie
na dziesięć stóp.
- Tradycja każe, by holmgang odbywał się na wyspie
pośrodku strumienia - tłumaczył mu Thorvin. - Kiedy
jednak w pobliżu nie ma nic odpowiedniego, można
posłużyć się symbolem. W holmgangu nie wolno stosować
uników. Walczący stoją naprzeciw siebie i uderzają, póki
jeden z nich nie padnie martwy. Albo stanie się niezdolny
do walki, złoży okup, rzuci broń na ziemię czy wystąpi
poza oznakowany obszar. Ostatnie dwie możliwości są
równoznaczne z oddaniem się na łaskę przeciwnika, który
może zażądać śmierci bądź okaleczenia. Jeżeli walczący
okaże się tchórzem, sędziowie z pewnością zażądają jednej
z tych dwóch rzeczy, jeśli nie obu.
Shef spostrzegł, że jego wrogowie już stoją przy wierz-
bowych gałązkach. Hebrydyjczyk, któremu wybił zęby,
a który nazywał się Magnus, trzymał w dłoni nagi miecz,
tak wypolerowany, że węże wyobrażone na klindze zdawały
się pełzać i wić w mętnym, szarym świetle. Obok Hebrydyj-
czyka zajął pozycję jego sekundant: wysoki, pokryty bliz-
nami, potężnie wyglądający mężczyzna w średnim wieku.
Trzymał pokaźnych rozmiarów tarczę z malowanego drew-
na, opatrzoną w metalowe brzegi i takiż guz. Shef przy-
glądał im się przez moment, po czym ostentacyjnie rozejrzał
się w poszukiwaniu sędziów.
Serce załomotało mu mocno, gdy na pierwszy rzut oka,
w grupce czterech mężczyzn nieomylnie rozpoznał sylwetkę
Sopla Lodu. Jego wróg wciąż miał na sobie szkarłatno-
-zielony strój, ale srebrny hełm odłożył na bok; blade oczy
o niewidocznych brwiach i rzęsach spoglądały prosto w źre-
nice chłopaka. Tym razem Ragnarsson nie patrzył podejrzli-
wie, zareagował za to rozbawieniem i pogardą na niekontro-
lowany paroksyzm strachu Shefa oraz jego natychmiastową
próbę przywołania na twarz bardziej obojętnego wyrazu.
Ivar ziewnął, przeciągnął się i odwrócił.
- Rezygnuję z sędziowania tego przypadku - powie-
dział. - Mam z tym kogucikiem kilka rachunków do
wyrównania. Nie chcę, by mógł mówić, że wykorzystałem
sytuację i rozstrzygnąłem sprawę na jego niekorzyść.
Zostawiam jego śmierć Magnusowi.
Wśród najbliżej stojących rozległ się szmer aprobaty.
Słyszeć się dało także falę szeptu, gdy zaczęto przekazywać
informację bardziej oddalonym gapiom. Shef ponownie
zdał sobie sprawę, że wszystkie działania armii podlegają
kolektywnemu osądowi. Zawsze dobrze było mieć opinię
publiczną po swojej stronie.
Po odejściu Ivara w radzie sędziów pozostało trzech
mężczyzn, najwyraźniej doświadczonych wojowników, dobrze
uzbrojonych, o karkach, pasach i ramionach połyskujących
od srebra, które miało świadczyć o ich pozyqi. W środkowym
Shef rozpoznał Halvdana Ragnarssona, najstarszego z braci.
Miał on opinię mężczyzny okrutnego, rzucającego się do walki
bez powodu - nie tak mądrego, jak jego brat Sigurth, ani tak
przerażającego, jak jego brat Ivar, ale na pewno kogoś, kto nie
okaże litości człowiekowi niegodnemu miana wojownika.
- Gdzie jest twój sekundant? - spytał Halvdan,
marszcząc brwi.
- Nie potrzebuję sekundanta - odparł Shef.
- Musisz go mieć. Nie można walczyć w holmgangu
bez tarczy i tarczownika. Jeżeli stajesz przed nami sam,
oddajesz się tym samym na łaskę swojego przeciwnika.
Magnus, co chcesz z nim zrobić?
- Powiedziałem, że nie potrzebuję sekundanta! -Tym
razem Shef krzyknął głośniej, wystąpił naprzód i wbił
koniec halabardy w ziemię. - Tarczę mam. - Uniósł lewe
ramię, do którego przypasał prostokątny ochraniacz, sze-
roki na stopę, mocno przytwierdzony do łokcia i nadgars-
tka, a wykonany w całości z żelaza. - Nie walczę mieczem
i drewnianym puklerzem, ale tym i tym. Nie potrzebuję
sekundanta. Jestem Anglikiem, nie Duńczykiem!
Tłum odpowiedział głośnym pomrukiem - pomrukiem
z nutką rozbawienia. Armia uwielbiała przedstawienia,
Shef dobrze o tym wiedział. Mogli nagiąć reguły gry, jeżeli
spodziewali się zobaczyć coś atrakcyjnego. Wojownicy
poprą każdego, kto wykaże się dostatecznym tupetem.
- Nie możemy przyjąć tej propozycji - odezwał się
Halvdan do dwójki sędziów. - Zgadzacie się ze mną?
Zamieszanie z tyłu, ktoś przepycha się w stronę kręgu,
by zająć miejsce obok Shefa przed sędziami. Następna
potężna, mocarnie wyglądająca postać, odziana w srebro.
Hebrydyjczycy zmarszczyli brwi. Wstrząśnięty Shef roz-
poznał swojego ojca, Sigvartha. Sigvarth popatrzył na
syna, po czym zwrócił się w stronę sędziów. Umięśnione
ramiona rozpostarł w pojednawczym geście.
- Chcę wystąpić jako sekundant tego człowieka.
- Czy prosił cię o to?
- Nie.
- Jaka jest wiec twoja rola w tej sprawie?
- Jestem jego ojcem.
Kolejny pomruk wśród tłumu, pełen narastającego
podniecenia. Wojownicy w zimowym obozie nudzili się
i marzli. To była najlepsza rozrywka, jaka ich spotkała od
czasu nieudanego ataku na York. Podobnie jak dzieci,
żołnierze armii bardzo troszczyli się o to, żeby przed-
stawienie nie skończyło się za szybko. Zaczęli przepychać
sie bliżej, nadstawiać ucha i przekazywać wiadomości
kolegom z tyłu. Ich postawa zrobiła wrażenie na sędziach:
musieli nie tylko wydać właściwą decyzję, ale również
właściwie wyczuć nastrój tłumu.
Gdy trzej mężczyźni zaczęli się cicho naradzać, Sigvarth
obrócił się w stronę Shefa. Podszedł bliżej, nachylił się
trochę i przemówił błagalnym tonem:
- Posłuchaj, chłopcze. Już raz się mnie wyparłeś,
kiedy byłeś w kłopotach. To dowiodło twojej odwagi,
muszę to przyznać. Ale zobacz, ile to cię kosztowało.
Straciłeś oko. Nie rób tego znowu. Przykro mi z powodu
tego, co stało się z twoją matką. Gdybym wiedział, że ma
syna takiego, jak ty, nigdy bym tego nie zrobił. Wielu ludzi
opowiadało mi o tym, czego dokonałeś podczas oblężenia,
przy taranie. W armii wciąż jeszcze huczy na ten temat.
Jestem z ciebie dumny. Pozwól mi trzymać tarczę dla
ciebie. Robiłem to już kiedyś. Jestem lepszy niż Magnus,
lepszy niż jego sekundant Kolbein. Mając mnie za tarczow-
nika możesz się niczego nie bać. A przecież już raz
przewróciłeś tego hebrydyjskiego głupca, wziąłeś go z kom-
pletnego zaskoczenia. Zrób to znowu! Wspólnie wykoń-
czymy tę dwójkę.
Chwycił syna za ramię. Jego oczy błyszczały z pod-
niecenia, widniała w nich mieszanina dumy, zakłopotania
i czegoś jeszcze - żądzy sławy, jak to ocenił Shef. Nikt nie
może przez dwadzieścia lat być zwycięskim wojownikiem,
jarlem, dowódcą oddziałów, jeżeli w sercu nie ma potrzeby
przebywania na szczycie, zawsze na oczach wszystkich,
przekreślania losu jednym ciosem miecza. Shef poczuł, jak
nagle ogarnia go spokój i opanowanie. Mógł nawet za-
stanowić się nad sposobem, w jaki sposób pozwolić ojcu
zachować twarz, odrzucając jednocześnie jego propozycję.
Wiedział już, że jego najgorsze obawy się nie sprawdzą.
Sędziowie pozwolą mu walczyć samemu. Gdyby teraz
zmienił zdanie, armia straciłaby dla niego całe zaintereso-
wanie i poparcie.
Shef odsunął się lekko, nie pozwalając ojcu na objęcie
go ramionami.
- Dziękuję jarlowi Sigvarthowi za ofertę trzymania
mojej tarczy w tym hobngangu. Między nami jest jednak
przelana krew, on wie, czyja. Wierzę, że popierałby mnie
lojalnie w tej sprawie, a jego pomoc oznaczałaby wiele dla
tak młodego człowieka, jak ja. Straciłbym jednak drengs-
kapr przyjmując tę propozycję.
Shef użył słowa oznaczającego honor, przymioty wojow-
nika - słowa, które stosowano, aby oznajmić, że jest się
ponad wszelkimi błahostkami, że nie dba się o własny
pożytek. Gdy ktoś odwołał się do drengskapru, jego
przeciwnik nie mógł okazać się gorszy.
- Powtarzam: mam tarczę, mam broń. Jeżeli to nie
wystarczy, tym lepiej dla Magnusa. Ja mówię, że wystarczy
aż nadto. Walka rozstrzygnie, czy się mylę, czy nie.
Halvdan Ragnarsson spojrzał na dwóch współsędziów.
Zobaczywszy, że kiwają głowami, również uczynił gest
zgody. Dwaj Hebrydyjczycy natychmiast weszli w obręb
wytyczonego kręgu i zajęli pozycje ramię przy ramieniu:
wiedzieli, że wahanie lub przeciąganie dyskusji zrobiłoby
złe wrażenie na armii. Shef stanął naprzeciwko, zobaczył,
że dwaj młodsi sędziowie zajmują miejsca po bokach,
a Halvdan, stojąc w środku, powtarza reguły walki. Kątem
oka dostrzegł Sigvartha. Jarl wciąż nie ruszał się z miejsca.
U jego boku pojawił się młody człowiek, którego Shef
widział już wcześniej - ten z wystającym, końskim zębem.
Hjórvarth Jarlsson, stwierdził beznamiętnie. Jego przyrodni
brat. Tuż za ojcem i synem stał szereg mężczyzn z Thor-
vinem pośrodku. Mimo starań, by skupić się na przemowie
Halvdana, chłopak zdołał zauważyć, że każdy z nich ma na
szyi srebrny amulet, tak ułożony, by wszyscy dobrze go
widzieli. Thorvin zadbał o to, by w razie czego mogli się
wypowiedzieć ludzie darzeni powszechnym szacunkiem.
- ...walczący muszą uderzać na zmianę. Jeśli któryś
z was spróbuje zadać cios po raz drugi, nawet chcąc
wykorzystać nieuwagę przeciwnika, złamie reguły holmgan-
gu i będzie musiał poddać się wyrokowi sędziów. A nie
będzie on łagodny! Tak więc, zaczynajcie. Magnus, jako
strona poszkodowana, będzie uderzał pierwszy.
Halvdan odsunął się, patrząc czujnie, z mieczem w ręce,
aby zablokować każdy niedozwolony cios. Shef znalazł się
nagle pośrodku wielkiej ciszy, twarzą w twarz z dwójką
wrogów.
Przesunął halabardę do przodu, celując prosto w twarz
Magnusa. Lewą ręką uchwycił broń tuż pod masywnym,
złożonym ostrzem. Prawą dłoń trzymał opuszczoną, gotowy
w każdej chwili uchwycić drzewce i zablokować bądź
odparować dowolny cios. Magnus zmarszczył brwi, zdając
sobie sprawę, że musi teraz przesunąć się w którąś stronę,
zdradzając tym samym kierunek ataku. Zrobił dwa kroki,
w przód i w prawo, stając tuż przy linii, którą wyrysował
w błocie Halvdan, oddzielając w ten sposób walczących.
Uderzył z góry, wyprostowaną ręką, celując w głowę -
najbardziej podstawowy cios. Chce jak najszybciej z tym
skończyć, pomyślał Shef. Uderzenie było bezlitosne i szybkie
jak błyskawica. Chłopak poderwał lewe ramię, wyłapując
cios w sam środek żelaznego ochraniacza.
Miecz odbił się z brzękiem. Klinga zostawiła na och-
raniaczu matową rysę i wklęśnięcie przez całą jego długość.
Co stało się z ostrzem miecza, o tym Shef, jako kowal,
wolał nawet nie myśleć.
Magnus cofnął się daleko za linię, a do przodu wystąpił
Kolbein z nastawioną tarczą. Shef obiema rękami uniósł
halabardę powyżej prawego ramienia, podszedł do linii
i pchnął prosto w serce Magnusa, nie zwracając uwagi na
osłaniającą go tarczę. Trójkątne ostrze przebiło lipowe
drewno niczym ser, ale w tym samym momencie Kolbein
podrzucił puklerz do góry, tak że ostry czub minął policzek
Magnusa, nie czyniąc mu szkody. Shef szarpnął mocno,
przekręcił drzewce w dłoni, szarpnął znowu i uwolnił broń
wśród trzasku łamanego drewna. W błękitno malowanej
tarczy zionęła teraz szeroka dziura. Kolbein i Magnus
wymienili posępne spojrzenia.
Magnus ponownie wystąpił naprzód, rozumiejąc, że nie
może uderzać od strony ochraniacza. Zamachnął się z dru-
giej strony, nadal jednak mierząc w głowę, wciąż sądząc, że
człowiek bez prawdziwego miecza i tarczy musi znajdować
się w niekorzystnej sytuacji. Nie zmieniając uchwytu, Shef
przesunął w bok ostrze halabardy, wyłapując cios opada-
jącej klingi nie siekierą, ale grubym jak kciuk żelaznym
hakiem.
Miecz wyfrunął z dłoni Magnusa, lądując daleko za
linią po stronie Shefa. Wszystkie oczy zwróciły się na
sędziów. Shef cofnął się o krok, potem jeszcze o jeden,
utkwił wzrok w niebo.
Wśród widzów, do których dotarło wreszcie, co właś-
ciwie się wydarzyło, przeszedł szmer uznania. Szmer ten
narastał w miarę jak żywo zainteresowana publiczność
zaczęła zdawać sobie sprawę z możliwości halabardy
i z problemu, przed jakim stanęli Hebrydyjczycy. Magnus
z kamienną twarzą wystąpił naprzód, odzyskał ostrze,
zawahał się, po czym szybko zasalutował bronią i wrócił na
swoją stronę linii.
Tym razem Shef zadał cios znad lewego ramienia
i uderzył niczym drwal powalający drzewo, lewą dłonią
przesuwając w dół styliska, mobilizując wszystkie siły
i całą moc siedmiu stóp metalu podtrzymujących roz-
pędzone, długie prawie na dwie stopy ostrze. Kolbein
skoczył szybko i bez wahania, zasłaniając swojego partne-
ra i unosząc tarczę wysoko ponad głowę. Siekiera prze-
rąbała się przez drewno, zmieniła lekko kierunek na
metalowej krawędzi i odpłatała ze dwie stopy tarczy,
po czym z mlaśnięciem wbiła się w błotnisty grunt.
Shef wyszarpnął ją szybko, po czym przybrał obronną
pozycję.
Kolbein spojrzał na połówkę tarczy wciąż przypasaną
do swego ramienia, szepnął coś do Magnusa. Halvdan
Ragnarsson, niewzruszony, zbliżył się, podniósł strzaskany
owal drewna i odrzucił go na bok.
- Tarcze można wymieniać jedynie za zgodą obu
stron - zauważył. - Uderzaj.
Magnus zrobił krok do przodu, a w jego oczach
błysnęło coś na kształt rozpaczy. Uderzył nagle, bez
ostrzeżenia, na wysokości kolan. Szermierz przeskoczyłby
nad klingą albo przynajmniej by usiłował - cios został
zadany odrobinę powyżej wysokości, na którą człowiek
spodziewałby się doskoczyć. Shef przesunął lekko prawą
rękę i zablokował uderzenie za pomocą wzmocnionego
metalem drzewca halabardy. Ledwo Magnus zdołał schro-
nić się za tarczą swego partnera, chłopak skoczył w przód
i pchnął z dołu, z wysuniętym do przodu hakiem. Żelazo
z głuchym łoskotem wbiło się w resztki tarczy. Tym razem
na jego drodze znalazło się nie tylko drewno. Kolbein
z niedowierzaniem wpatrywał się w długi na stopę szpikulec,
który przeszedł przez tarczę i jego przedramię, rozdzielając
kość łokciową i ramieniową.
Shef z kamienną twarzą przesunął rękę pod głowicę
halabardy, uchwycił mocno i szarpnął. Kolbein zachwiał
się na nogach, postawił stopę poza linią, po czym odzyskał
równowagę i wyprostował się, z twarzą pobladłą z szoku
i bólu. Widząc, jak jeden z walczących przekracza linię,
tłum zawrzasnął jednym głosem, po czym wybuchnął
tumultem okrzyków.
- Walka skończona, wyszedł za znak!
- Uderzył sekundanta!
- Celował w Magnusa. Skoro sekundant podsunął
ramię...
- Pierwsza krew dla kowala, to rozstrzyga wszystkie
zakłady!
- Przerwać walkę, przerwać walkę - zawołał Thorvin.
Zagłuszył go jednak mocny głos Sigvartha:
- Niech walczą dalej! To wojownicy, a nie małe
dziewczynki, które płaczą na widok zadrapania.
Shef rozejrzał się, zobaczył jak Halvdan, poważny lecz
zafascynowany, gestem każe walczyć dalej.
Kolbein, trzęsąc się cały, zaczął mocować się z klamrami
bezużytecznej tarczy, najwyraźniej nie będąc w stanie
trzymać jej dłużej. Magnus także pobladł. Z każdym
dotychczasowym ciosem halabardy ledwie o włos unikał
śmierci. Teraz nie miał już żadnej ochrony. Nie mógł
jednak ani uciec, ani się poddać.
Gryząc pobielałe wargi, wystąpił naprzód z odwagą
rozpaczy, uniósł miecz i ciął prosto, od góry. W normalnych
warunkach każdy wojownik mógłby uniknąć takiego ciosu,
nawet o tym nie myśląc; w holmgangu jednak należało stać
nieruchomo. Po raz pierwszy w tym pojedynku Shef
przekręcił lewą ręką, by z całej mocy odparować uderzenie
siekierą halabardy. Oba ostrza spotkały się w pół drogi.
Klinga miecza odskoczyła w bok, wytrącając Magnusa
z równowagi. Hebrydyjczyk odzyskał ją szybko, spoglądając
na swą broń. Nie pękła, ale została przecięta wzdłuż
i mocno wygięta.
- Miecze mogą zostać wymienione - zaintonował
Halvdan - jedynie za zgodą obu stron.
Twarz Magnusa skurczyła się z rozpaczy. Usiłował się
wyprostować, by z godnością przyjąć śmiertelny cios.
Kolbein przysunął się kawałek do przodu, trzymając się za
łokieć zdrową ręką.
Shef spojrzał na ostrze halabardy, przeciągnął kciukiem
po świeżej szczerbie. Wystarczy trochę pracy z pilnikiem,
pomyślał. Jego broń nazywała się Zemstą Niewolnika.
Walczył, ponieważ jego przeciwnik zabił niewolnika. Teraz
nadszedł czas zemsty, za tego zabitego i bez wątpienia za
wielu innych.
Ale przecież uderzył Hebrydyjczyka nie dlatego, że ten
zamordował niewolnika, ale dlatego, że on, Shef, chciał go
dla siebie. Chciał się dowiedzieć czegoś o maszynach, które
niewolnik robił. Zabicie Magnusa nie przywróciłoby tej
wiedzy. A zresztą i tak już wiedział więcej.
Pośród kompletnej ciszy Shef cofnął się, wbił halabardę
ostrzem w błoto, odwiązał ochraniacz i rzucił go na ziemię.
Obrócił się w stronę Halvdana i zawołał głośno, tak by
usłyszała go cała armia:
- Poddaję ten holmgang i oczekuję werdyktu sędziów.
Żałuję, że w gniewie uderzyłem Magnusa Ragnaldssona,
wybijając mu dwa zęby. Jeżeli zwolni mnie od holmgangu,
proponuję mu grzywnę za tamtą szkodę i za zranienie jego
partnera Kolbeina, prosząc jednocześnie o przyjaźń i popar-
cie w przyszłości.
Jęki rozczarowania zmieszały się z krzykami aprobaty.
W tłumie zawrzało; zwolennicy dwóch przeciwstawnych
poglądów już zaczynali się przepychać. Halvdan i sędziowie
zebrali się na naradę, po kilku minutach dopuszczając do
niej także obu Hebrydyjczyków. W końcu osiągnęli poro-
zumienie. Powoli zapadała cisza. Widzowie chcieli usłyszeć
decyzję, by móc ją zaaprobować. Shef nie czuł strachu, nie
naszło go przypomnienie ostatniego razu, kiedy to stał
czekając na werdykt Ragnarssona. Wiedział, że właściwie
ocenił nastrój tłumu, i że sędziowie nie ośmielą się postąpić
wbrew woli armii.
- Wszyscy trzej sędziowie doszli do wniosku, że ten
holmgang został rozegrany dobrze i sprawiedliwie, bez
ujmy dla któregoś z przeciwników, i że Shef... - Mówca
walczył z angielskim imieniem, nie mogąc go wypowie-
dzieć. - ...Skjef, syn Sigvartha, miał prawo oddać walkę
pod osąd w momencie, gdy nadeszła jego kolej uderze-
nia. - Halvdan rozejrzał się, po czym powtórzył: - Gdyż
była to jego kolej uderzenia. A zatem, skoro Magnus
Ragnaldsson również jest przygotowany, by zaakceptować
wyrok, ogłaszamy, że ten pojedynek może zostać przerwany
bez kary dla którejkolwiek ze stron.
Magnus Hebrydyjczyk wystąpił naprzód.
- A ja oświadczam, że przyjmuję ofertę Skjefa Sig-
varthssona dotyczącą grzywny za szkody wyrządzone mnie
i Kolbeinowi Kolbrandssonowi, i oceniam je na pół miarki
srebra dla każdego z nas... - Wśród wyspiarzy, których
pazerność była przysłowiowa, rozległy się gwizdy i pohuki-
wania, jako wyraz dezaprobaty dla niskiej ceny. - ...pod
jednym wszelako warunkiem: że Skjef Sigvarthsson w swojej
kuźni zrobi dla nas broń taką, jaką dzisiaj walczył, i sprzeda
po pół miarki srebra od sztuki. Gdy ten warunek zostanie
spełniony, ofiarujemy mu naszą przyjaźń i pełne poparcie.
Magnus ruszył naprzód, z szerokim uśmiechem na
twarzy, uścisnął dłoń Shefa. Kolbein również pokuśtykał
do przodu. W kręgu pojawił się Hund, pochylił się nad
skrwawionym i już zapuchniętym łokciem Kolbeina, za-
cmokał na widok brudnego rękawa. Sigvarth kręcił się
w pobliżu niedawnych przeciwników, usiłując coś po-
wiedzieć. Nagle przez gwar przebił się głos zimny niczym
lód:
- Coś szybko dochodzicie do porozumienia. Jeśli
zamierzaliście przerwać walkę, skoro tylko padną dwie
krople krwi, powinniście raczej załatwić to na osobności,
a nie angażować w to całą armię. Ale powiedz no mi jedną
rzecz, koguciku... - Głos Sopla Lodu, który sunął do
przodu, z gorejącymi oczami, padał teraz w sadzawkę
ciszy. - Co zamierzasz zrobić, by zdobyć moją przyjaźń
i pełne poparcie? Co? Bo między nami również jest rozlana
krew. Co możesz mi ofiarować w zamian?
Shef obrócił się, podnosząc głos, znów nadając mu
wyzywające, pogardliwe brzmienie. Chciał, by armia wie-
działa, że Ivar znalazł godnego przeciwnika.
- Mogę dać ci, Ivarze Ragnarssonie, coś, co już raz
próbowałem dla ciebie*zdobyć, skoro sam nie możesz sobie
z tym poradzić. Nie, nie myślę o kobiecych spódnicach... -
Ivar cofnął się, nie spuszczając wzroku z twarzy Shefa.
Shef wiedział, że teraz Ivar go już nie opuści, że nie
zapomni go, póki jeden z nich nie padnie martwy. - Nie.
Przydziel mi pięciuset ludzi, a ja dam ci coś, czym będziesz
mógł się podzielić z nami wszystkimi. Dam ci maszyny
mocniejsze od tych, które posiadają chrześcijanie. Broń
większą od tej, której użyłem w tej walce. A kiedy już będę
miał to wszystko, dam ci coś innego. Dam ci York!
Zakończył przemowę głośnym okrzykiem, a cała armia
mu towarzyszyła, waląc mieczami o tarcze na znak aprobaty.
- Łatwo jest się chwalić - odparł Ivar, spoglądając
na Sigvartha, na Hebrydyjczyków, na Thorvina i grupkę
jego noszących amulety przyjaciół, którzy otoczyli Shefa,
by w ten sposób wyrazić swoje poparcie dla niego. - Ale
przyrzekam, że jeśli chwalipięta nie spełni tej obietnicy,
gorzko jej pożałuje!
Rozdział czwarty
X rudno stwierdzić, kiedy nadchodzi świt podczas angiel-
skiej zimy - pomyślał Shef. Chmury unosiły się nisko nad
ziemią, zalewając równinę strugami deszczu lub deszczu ze
śniegiem. Grdziekolwiek znajdowało się słońce, jego światło
nie mogło się przebić przez grube zasłony. A Shef pot-
rzebował światła dla swoich ludzi, potrzebował go, by
widzieć Anglików. Do tego czasu wszyscy musieli czekać.
Obolałe ciało chłopaka ocierało się o warstwę nasiąk-
niętej potem wełny, która była jego tuniką, i o sztywną,
wygotowaną skórę, która stanowiła jedyną zbroję, jaką
zdołał dotychczas wysłużyć. Teraz, po godzinach mozolnej
harówki, wilgotna tkanina przyprawiała go o dreszcze.
Najbardziej pragnąłby zdjąć z siebie wszystko i owinąć się
suchym płaszczem. Ludzie w ciemnościach za nim musieli
czuć się tak samo.
A przecież każdy z nich powinien myśleć tylko o jednej
rzeczy i wykonywać jeden tylko obowiązek, bez względu na
to, jak bardzo zmęczyła ich już jego monotonia. Jedynie
Shef nosił w umyśle obraz rzeczy, które mają się wydarzyć,
wizję fragmentów, które muszą się połączyć w całość.
Tylko on przewidywał setki spraw, które mogą się nie
powieść. Shef nie obawiał się śmierci ani okaleczenia, nie
bał się bólu, wstydu ani niesławy - zwykłych niebez-
pieczeństw, o których pozwala zapomnieć zgiełk walki,
i podniecenie, i szał bitewny. On obawiał się tego, co
nieprzewidywalne, niespodziewane: złamanej szprychy koła,
śliskich liści, nieznanej maszyny.
Doświadczonemu jarlowi piratów niewątpliwie wydało-
by się, że Shef dotychczas popełniał same błędy. Jego
ludzie zostali zgromadzeni, ale byli zziębnięci, zmęczeni,
zesztywniali i niepewni swej przyszłości.
To jednak miała być bitwa zupełnie inna od dotych-
czasowych. O jej losach przesądzi nie to, jak ludzie się
czują, ani to, jak walczą. Byle tylko każdy zrobił to, co do
niego należy, nic więcej nie będzie się liczyło. Ta walka
odbędzie się niczym oranie pola albo karczowanie pniaków.
Bez chwały, bez bohaterstwa.
W oddali błysnęło coś jakby iskra. Rzeczywiście. Cały
snop iskier, rosnące jęzory płomieni, pojawiające się w róż-
nych miejscach. Widać już było zarysy budynków, nad
dachami zaczynał unosić się dym, rozwiewany wiatrem.
Ogień oświetlił długą linię muru oraz bramę, którą Rag-
narssonowie usiłowali sforsować dwa tygodnie temu. Na
całej długości wschodniej ściany ludzie podpalali chaty.
Kłęby dymu buchały pod niebo, wojownicy pędzili naprzód
z przygotowanymi drabinami - nagłe starcie, świst strzał,
dźwięk rogów, nowi wojownicy zastępują wycofujących się
towarzyszy. Hałas, płomienie i ataki nie czyniły jednak
żadnej szkody. Wkrótce angielscy wodzowie zorientują się,
że to tylko fałszywy alarm i zwrócą uwagę gdzie indziej.
Shef zapamiętał jednak z Emneth rozpaczliwą powolność
i zamieszanie; w szeregach Anglików to, co myślą wodzowie,
nie miało większego znaczenia. Zanim dowódcy przekonają
swoich ludzi, by nie wierzyli temu, co widzą ich oczy, bitwa
powinna już dobiec końca.
Ogień, dym. Wojenne rogi na blankach trąbiły na
alarm, naprzeciwko na murach zaczynały się już jakieś
ruchy. Czas zaczynać.
Shef obrócił się w prawo i rozmyślnie powoli jął iść
wzdłuż linii domów przy północnej ścianie. Halabardę
luźno trzymał w dłoni. Powinien odliczyć czterysta po-
dwójnych kroków. Kiedy doszedł do czterdziestu, ujrzał
wielki, kanciasty kształt pierwszej z wojennych machin. Jej
załoga tłoczyła się w wylocie jednej z alejek, dokąd
z wielkim trudem przywlokła olbrzymie urządzenie. Chło-
pak drzewcem halabardy dotknął człowieka stojącego
z przodu - był to Egil ze Skaane. Egil poważnie skinął
głową i zaczął maszerować w miejscu, mozolnie licząc pod
nosem za każdym razem, gdy jego lewa stopa dotknęła
ziemi.
To był najtrudniejszy etap przygotowań: namówić
dowódców, by zgodzili się robić coś takiego. To się nie
mieściło w ich wyobrażeniu o wojnie. W ten sposób nie
zachowuje się żaden drengir. Ludzie mogliby się z nich
śmiać. A poza tym, kto zdołałby liczyć tak długo? Shef dał
Egilowi pięć białych kamyków, po jednym na każdą setkę,
i jeden czarny, na ostatnią sześćdziesiątkę. Po pięciuset
sześćdziesięciu krokach Egil ruszy naprzód - o ile nie
pomyli się w rachubie, a jego ludzie nie zaczną się śmiać.
Do tego czasu Shef dotrze do końca swej trasy, zawróci,
i znów znajdzie się na swoim stanowisku pośrodku. Nie
sądził, by ludzie Egila zaczęli się śmiać. Specjalnie dobrał
najsławniejszych pośród wojowników. Godność nieroze-
rwalnie wiązała się z ich imionami.
Oto rola przywódcy w nowym stylu wojowania, roz-
ważał Shef posuwając się naprzód. Dobierać ludzi tak, jak
cieśla dobiera belki na szkielet domu. Doliczył do osiem-
dziesięciu, zobaczył drugą machinę, dotknął Skulego, ujrzał,
jak ten chwyta kamyczki i zaczyna odliczanie, po czym
ruszył dalej. Dowódca musi nie tylko dobrać belki, ale
i osobiście sprawdzić, czy będą do siebie pasować.
Musi być jakaś łatwiejsza metoda, myślał Shef, mijając
trzecią i czwartą machinę. Rzymianie ze swoją znajomością
liczb nie mieliby z tym żadnego problemu. Chłopak wiedział
jednak, że na żadnym kowadle, choćby najtwardszym, nie
zdoła wykuć dla siebie tej wiedzy.
Trzy drużyny Branda tworzyły załogi kolejnych trzech
machin w szeregu. Dalej stało pół tuzina Hebrydyjczyków,
każdy ze świeżo wykutą halabardą w dłoni.
Dziwni byli ci ochotnicy, którzy się do niego zgłosili.
Po holmgangu chłopak poprosił Sigurtha Wężowe Oko
0 pięciuset ludzi. Pod koniec potrzebował najmarniej dwóch
tysięcy, nie tylko po to, aby obsadzić załogami machiny
1 stworzyć oddziały dywersyjne, ale przede wszystkim by
mieć robotników do gromadzenia drewna, przycinania go
do odpowiednich kształtów, wyszukiwania bądź wykuwania
olbrzymich gwoździ, wtaczania wielkich konstrukcji pod
błotniste wzgórze. Jednak ludzie wykonujący całą tę pracę
nie przyszli od Sigurtha, Wara, ani któregokolwiek z Rag-
narssonów, którzy po kilku dniach zaczęli trzymać się
z daleka. Pochodzili oni z małych drużyn, niezorganizowa-
nych obrzeży armii. Większość nosiła amulety Drogi.
Shef z niepokojem uświadamiał sobie, że spora część
wojowników zaczyna podzielać zdanie Thorvina i Branda
co do jego osoby. Na jego temat poczynały krążyć opo-
wieści.
Jeżeli wszystko pójdzie dobrze, wkrótce przybędzie im
jeszcze jedna historia do opowiadania.
Doliczywszy do czterystu dwunastu znalazł się przy
ostatniej machinie, zawrócił na pięcie i przyśpieszył kroku,
rozumiejąc, że rachuba dobiegła już końca. Mrok rzedł
coraz bardziej; przy wschodniej ścianie nadal panował
zamęt, dym unosił się pod wciąż ciemne niebo.
Niespodziewanie w głowie Shefa rozbrzmiała strofa
wiersza, angielskiego wierszyka zapamiętanego z czasów
dzieciństwa:
Gdzie bród u wierzb, drewniany most,
Tam królów ród w swych łodziach śpi...
Nie, nie tak! To było: Pył wzbił się w niebo, szron
pokrył ziemię, zapadła noc - tak brzmiał ten wierszyk...
Więc co to za słowa mu się przypomniały?
Chłopak zatrzymał się, zgiął się w pół, jak gdyby
chwycił go kurcz. Coś strasznego działo się w jego głowie,
a on nie miał czasu, by się tym zająć. Zmusił się, żeby
ruszyć dalej. Zobaczył, jak nadchodzi Brand. Na twarzy
wikinga malowała się troska.
- Straciłem rachubę.
- Nie szkodzi. Widać już na czterdzieści kroków.
Ruszymy, gdy Gummi ruszy ze swoimi. Jest tylko jedna
sprawa... - Brand nachylił się wprost do ucha Shefa. -
Z tyłów przyszedł jakiś człowiek. Mówi, że Ragnarssonów
nie ma za nami. Nie chcieli się podporządkować.
- A więc poradzimy sobie sami. Ale mówię ci: Rag-
narssonowie czy nie, jeśli nie będą walczyć, nie dopuścimy
ich do podziału!
- Ruszają.
Shef wycofał się do własnej machiny, z lubością wciągnął
w nozdrza zapach trocin. Zanurkował do wnętrza, zaczepił
ostrze halabardy o złamany gwóźdź, który osobiście wbił
zeszłej nocy, stanął na wyznaczonej pozycji przy ostatniej
belce, z całej siły pchnął do przodu. Machina z wolna
zaczęła sunąć w stronę murów.
Angielskim wartownikom wydało się, że to domy
zaczęły się ruszać. Jednak nie znajome, przysadziste chaty
z plecionki i gliny toczyły się w ich stronę pośród wstającej
mgły, ale budowle wysokie niczym dwory tanów, wieże
kościołów czy dzwonnice. Tygodniami spoglądali z murów,
bacząc na wszystko, co może dostrzec ludzkie oko. Teraz
zbliżały się do nich konstrukcje sięgające aż do blanków.
Czy to tarany? Czy może ukryte drabiny? Albo też tarcze
dla jakichś innych diabelskich wynalazków? Sto łuków
napięło się, wypuściło strzały. Bezskutecznie. Na pierwszy
rzut oka było widać, że pocisk z krótkiego łuku nie uczyni
tym konstrukcjom żadnej szkody.
Ale Anglicy mieli przecież lepszą broń. Tan dowodzący
obroną północnej bramy, burcząc gniewnie, odesłał blado-
licego chłopaka, rekruta w służbie jednego z pomniejszych
władców, z powrotem na jego miejsce na blankach. Chwycił
też jednego z gońców-niewolników.
- Idź na wschodnią wieżę - warknął. - Każ ludziom
przy maszynie, żeby strzelali. Ty tam! To samo do zachod-
niej wieży. Ty! Wracaj na dziedziniec, powiedz załodze
miotacza kamieni, że do północnego muru zbliżają się
machiny. Powiedz machiny! Z całą pewnością! Cokol-
wiek się dzieje, to nie jest udawany atak. No dalej, ruszajcie.
Gdy gońcy rozbiegli, tan skupił uwagę na własnych
oddziałach. Część ludzi pędziła po drabinach, by zajmować
stanowiska. Ci, którzy zorientowali się już, co się dzieje,
krzyczeli i wskazywali palcami na zbliżające się konstrukqe.
- Nie rozpraszać się - wrzasnął. - Patrzcie na dół,
na litość boską! Czymkolwiek są te konstrukcje, nie można
pozwolić, by dotknęły murów. Broń mnichów zniszczy je,
gdy tylko dostatecznie się zbliżą!
Gdyby w fortecy nadal siedzieli rzymscy żołnierze,
myślał Shef, u podstawy murów znajdowałby się głęboki
rów, który zagradzałby atakującym drogę. Wieki zanied-
bania oraz sterty odpadków wypełniły zagłębienie, tworząc
wciąż rosnący, pokryty darnią wał, wysoki na pięć stóp
i równie szeroki. Człowiek, który wspiąłby się nań, wciąż
by się znajdował kilkanaście stóp poniżej często napra-
wianych blanków, więc obecność wybrzuszenia nie wy-
dawała się obrońcom niebezpieczna. Prawdę mówiąc,
całkowicie bezwiednie stworzyli sobie w ten sposób kolejne
zabezpieczenie.
Gdy wieża oblężnicza zbliżała się do murów, człowiek
z przodu krzyknął nagle, załogi napierające na belki
przyśpieszyły krok do truchtu. Machina potoczyła się
w przód, napotkała wybrzuszenie, zatrzymała się z dygotem.
Natychmiast kilkunastu mężczyzn wyłoniło się zza wieży
i ruszyło do przodu. Połowa z nich wznosiła w górę ciężkie,
czworokątne tarcze, zasłaniając się przed deszczem strzał.
Pozostali mieli ze sobą oskardy i łopaty. Bez słowa zabrali
się do kopania kolein na linii wytyczonej przez przednie
koła, odrzucając ziemię na bok niczym borsuki.
Shef przedarł się pomiędzy ociekającymi potem wo-
jownikami i przez cienkie przepierzenie wyjrzał na ze-
wnątrz machiny. Cały problem polegał na wadze. Z grub-
sza rzecz biorąc wieża składała się z drewnianej konstrukcji
na osiem stóp szerokiej, dwanaście stóp długiej i trzydzieści
stóp wysokiej, wspartej na sześciu kołach. Całość była
raczej niestabilna i dość nieporęczna do obsługi. Dla
obrony przed angielskimi machinami dół wieży po bokach
wykonano z najcięższych belek, jakie można było znaleźć
wśród ruin northumbryjskich domów i kościołów. Dla
równowagi należało odciążyć koła w innym miejscu. Wy-
bór Shefa padł na front konstrukcji. Deski miały tam
grubość tarczy. Groty angielskich strzał przebijały je
bez trudu; ich ostrza sterczały po wewnętrznej stronie.
Zaledwie kilka cali dalej pracowali ludzie z łopatami,
gorączkowo usiłując przedłużyć koleinę o następne dwie
stopy.
Nareszcie. Gdy Shef odwrócił się, by krzyknąć na
wojowników przy belkach, z tyłu rozległ się zbiorowy
okrzyk i głuchy odgłos upadku. Shef zakręcił się wokół
własnej osi, serce podeszło mu do gardła. Wielka strzała?
Jeden z olbrzymich głazów? Nie, nie aż tak źle. Jakiś
krzepki Anglik cisnął w dół kamieniem, ważącym najmar-
niej pięćdziesiąt funtów. Ciężar przełamał osłonę i runął na
przód machiny, druzgocąc deski. Nic poważnego. Na ziemi
jednak znalazł się także jakiś człowiek - Eystein leżał
z nogą wykrzywioną tuż przed lewym kołem, z otwartymi
ustami wpatrując się w górujący nad nim kształt.
- Stać! - Ludzie zamarli w bezruchu. Właśnie zbierali
siły do ostatecznego wysiłku, który miał pchnąć machinę
dokładnie przez zmiażdżoną nogę Eysteina.
- Stać. Wyciągnij go, Stubbi. W porządku. Wy z ło-
patami - z powrotem pod osłonę. Do roboty, chłopcy,
pchnijcie porządnie. Wystarczy! Jesteśmy w domu. Brand,
wbij z tyłu kilka palików, żebyśmy nie potoczyli się do tyłu.
Opuścić drabiny. Łucznicy na górną platformę. Oddział
szturmowy, za mną!
Jedna para drabin wyniosła ciężko uzbrojonych wojow-
ników dwanaście stóp w górę. Wszyscy dyszeli teraz
z wysiłku, ale z podnieceniem parli pod górę. Następne
drabiny, kolejne dwanaście stóp. Ktoś podał Shefowi
halabardę, zapomnianą w pośpiechu. Chwycił ją, patrząc
na ludzi tłoczących się na górnej platformie. Czy są na
jednym poziomie z blankami?
Tak! Widział pod sobą szczyt murów, niewiele niżej
niż na długość kolana. Stojący tam Anglik strzelał w górę
z łuku. Grot trafił na przerwę pomiędzy deskami, brzechwa
zagrzechotała o drewno, po czym ugrzęzła, zatrzymała
się zaledwie o cal od zdrowego oka Shefa. Chłopak
odłamał strzałę, odrzucił ją. Ludzie byli już gotowi, czekali
na sygnał.
Shef przyłożył ostrze halabardy do liny i ciął.
Zwodzony most natychmiast zaczął opadać w dół,
najpierw powoli, potem z rozmachem niczym wielki młot:
jego przednią krawędź obciążono workami z piaskiem.
Rozległ się głuchy łoskot, chmura piasku z pękniętego
worka rozwiała się z wiatrem. Z góry dochodził jęk cięciwy;
to łucznicy starali się oczyścić blanki.
W końcu dało się słyszeć głośne stęknięcie; na pomoś-
cie pojawiła się olbrzymia postać Branda z uniesionym
toporem. Shef skoczył za nim, ale w tym samym momen-
cie od tyłu złapały go czyjeś ramiona. Chłopak spojrzał
przez ramię i ujrzał Ulfa, statkowego kucharza, najpotęż-
niejszego mężczyznę we wszystkich trzech załogach, nie
licząc Branda.
- Brand powiedział, że ty nie. Kazał ci na początku
trzymać się z daleka.
Ludzie parli naprzód: najpierw doborowy oddział
szturmowy, potem reszta załogi. Nadciągali nieprzerwanym
strumieniem, wspinając się po drabinach i biegnąc po-
mostem. Następnie pojawili się wojownicy, którzy pra-
cowali łopatami. Shef wił się w uścisku Ulfa, majtał
nogami w powietrzu. Słyszał szczęk broni, jęki i bitewne
okrzyki.
Gdy na drabinach pojawili się obcy ludzie z innych
załóg, Ulf zwolnił uścisk. Shef skoczył na pomost, wybiegł
na zewnątrz, i zobaczył wreszcie, jak działa jego plan.
W szarym świetle poranka olbrzymie machiny na
oczyszczonym pasie ziemi pomiędzy murami a miastem
zewnętrznym wyglądały niczym potężne zwierzęta, które
dowlokły się tu, by umrzeć. Ta musiała zgubić koło
albo złamać oś na nierównym terenie; może wjechała
w stary dół kloaczny. Druga, ta, którą prowadzili Hebry-
dyjczycy, pomyślnie dotarła do murów. Pomost wciąż
wspierał się o blanki, właśnie pędziła po nim kolejna
grupa ludzi. Następna nie miała tyle szczęścia. Załoga
przecięła linę i most opadł o stopę za blisko. Zwieszał
się teraz bezwładnie, niczym olbrzymi jęzor wystający
z bezokiej twarzy. Między nim a podstawą ściany leżały
ciała w kolczugach.
Shef cofnął się, by dać przejście kolejnej fali atakujących,
po czym zaczął liczyć. Trzy wieże nie dotarły do ściany,
dwie dotarły, ale ludzie z nich nie zdołali przedostać się na
blanki. A więc w najlepszym wypadku pięć machin spełniło
zadanie. Powinno wystarczyć. Gdyby ruszali się wolniej,
straciliby dużo więcej. Albo gdyby nie zaatakowali wszyscy
naraz.
W tym musi być jakaś prawidłowość. Jak to powiedzieć?
Może: Hóggva ekki hyggiask. Uderzaj i nie myśl. Jeden
potężny cios, a nie seria drobnych. Brand uznałby to za
dobrą zasadę, gdyby mu ją wytłumaczyć.
Shef spojrzał w górę i ujrzał na niebie coś, co przez całe
tygodnie widział w swoich snach, w swoich koszmarach:
oto gigantyczny głaz wznosi się z nadludzką łatwością,
wciąż wyżej i wyżej, przecząc zdrowemu rozsądkowi,
wreszcie osiąga szczyt. I spada. Nie na niego. Na wieżę.
Chłopak skulił się z przerażenia - nie w trosce o własną
skórę, ale w oczekiwaniu przeraźliwego trzasku, rozdziera-
jącego jęku miażdżonych desek, kół i osi, które tak
pieczołowicie łączył ze sobą. Wikingowie na moście skulili
się także, wznosząc bezużyteczne tarcze.
Głuchy odgłos, szmer spadających grudek ziemi. Shef
z niedowierzaniem spojrzał na głaz zaryty w ziemię dwa-
dzieścia stóp od wieży, wyglądający, jak gdyby leżał tam
od początku świata. Anglicy chybili. Chybili o całe jardy.
Nie przypuszczał, że to jest możliwe.
Nagle mężczyzna z przodu, zwalisty osiłek w kolczudze,
został zmieciony z pomostu.
Krew w powietrzu, brzęk, jakby ktoś szarpnął najgrub-
szą strunę harfy olbrzymów, pocisk zbyt szybki, żeby go
można dostrzec, przebił na wylot ciało wojownika.
A więc wielki łuk także działał, nie tylko miotacz
kamieni. Shef przysunął się do krawędzi muru, by spojrzeć
na zmasakrowane ciało leżące na ziemi. No tak, machiny
może i działają, ale jedna chybiła, a obie wystrzeliły o wiele
za późno. Widać Anglicy jeszcze nie otrząsnęli z za-
skoczenia.
-- Dalej, nie stójcie tam jak prawiczki, które po raz
pierwszy zobaczyły byka! - Shef gniewnie machnął ręką
na ludzi tłoczących się przy wyjściu z wieży. - Minie
godzina, zanim ponownie zdołają ustawić machiny. Chodź-
cie za mną, a dopilnujemy, żeby to im się nie udało.
Chłopak odwrócił się i ruszył szybko wzdłuż szczytu
murów, za blankami. Ulf, niczym olbrzymia niańka, sadził
olbrzymimi krokami tuż za nim.
Branda znaleźli tuż za bramą, teraz już otwartą, na
placu usłanym wszystkim, co kojarzy się z bitwą: strzas-
kanymi tarczami, powyginaną bronią, ciałami. Shef do-
strzegł także, absurdalnie wyglądający w tym otoczeniu,
podarty but, który w jakiś dziwny sposób rozstał się ze
swym właścicielem. Brand oddychał ciężko i trzymał usta
przytknięte do draśnięcia na gołym ramieniu, tuż nad
rękawicami, ale poza tym nie odniósł żadnych obrażeń.
Ludzie wciąż przepychali się przez wrota, kierowani w różne
strony przez szyprów, najwyraźniej zgodnie z jakimś wcześ-
niejszym planem. Wszystko to odbywało się w gorącz-
kowym pośpiechu. Kiedy się zbliżyli, Brand przywołał
dwóch starszych wojowników i wydał krótkie rozkazy.
- Sumarrfugl, weź sześciu ludzi, obejdź wszystkie ciała
dookoła, obszukaj Anglików i zgromadź to, co znajdziesz,
przy tamtym domu. Kolczugi, broń, łańcuchy, klejnoty,
sakiewki. Nie zapomnij sprawdzić pod pachami. Thorstein,
weź kolejną szóstkę i zrób to samo wzdłuż murów. Nie
dajcie się otoczyć i nie ryzykujcie bez powodu. Przynieście
wszystko i zwalcie na jedną kupę. Kiedy już to zrobicie,
możecie posegregować naszych zabitych i rannych. A te-
raz... Thorvin, tutaj!
Kapłan pojawił się w bramie, prowadząc jucznego
konia, obładowanego do granic możliwości.
- Masz swoje narzędzia? Chcę, żebyś został tutaj póki
nie zdobędziemy katedry i przyszedł do nas gdy tylko poślę
po ciebie. Wtedy będziesz mógł rozstawić warsztat i zacząć
przetapiać łupy.
- Łupy! - Oczy Branda błysnęły zachwytem. - Już
widzę tę farmę w Halogaland. Gospodarstwo! Posiadłość!
W porządku, do roboty.
Shef wystąpił naprzód i chwycił go za łokieć.
- Brand, potrzebuję dwudziestu ludzi.
- Po co?
- Żeby zdobyć strzelającą machinę na narożnej wieży,
a potem iść do tej rzucającej głazy.
Wiking odwrócił się, nie spuszczając oka z pobojowiska
dookoła. Chwycił ramię Shefa olbrzymimi, metalowymi
palcami, ścisnął lekko.
- Posłuchaj no, uparty smarkaczu. Dokonałeś dzisiaj
wielkich rzeczy. Ale pamiętaj: ludzie walczą, aby zdobyć
pieniądze. Pieniądze! - Brand użył słowa fe, oznaczającego
każdy rodzaj dóbr: pieniądze, metal, towary, bydło. - Więc
na jeden dzień, młody kowalu, zapomnij o machinach
i chodźmy się obłowić!
- Ale gdybyśmy mieli...
Shef poczuł, jak palce boleśnie wpijają mu się w oboj-
czyk.
- Powiedziałem. Zapamiętaj sobie: nadal jesteś karlem
Wielkiej Armii, jak my wszyscy. Walczymy razem i dzielimy
się zyskami. I na błyszczące cycki Gerth-dziewicy, pląd-
rujemy też razem. A teraz wracaj do szeregów!
Chwilę później pięciuset wojowników zwartą kolumną
maszerowało w stronę gardzieli jednej z uliczek wewnętrz-
nego miasta, kierując się do katedry. Shef, na samym
końcu, zerknął na odziane w kolczugę plecy, zważył w dłoni
halabardę, po czym tęsknie obejrzał się przez ramię na
małe grupki wikingów pozostawione z tyłu.
- Chodź - ponaglał Ulf. - Nie przejmuj się. Brand
zostawił wystarczająco dużo ludzi, by chronić łup. I tak
wszystkim dostanie się równy udział, wszyscy w armii to
wiedzą. Ci z tyłu są tylko po to, żeby uważać na Anglików.
Kolumna przyśpieszyła kroku niemalże do truchtu
i jednocześnie przybrała znajomy, klinowaty kształt, który
Shef zapamiętał ze swojej pierwszej potyczki. Dwukrotnie
napotkali opór; wzniesione w pośpiechu barykady za-
gradzały wąską uliczkę, zdesperowani northumbryjscy
tanowie godzili w swych wrogów ponad tarczami z lipowego
drewna, ich kerlowie zaś i sprzymierzeńcy ciskali oszczepy
i kamienie z okien na górze. Wikingowie przypuścili szturm,
wymienili ciosy, wdarli się do domów, usunęli łuczników
i oszczepników, zburzyli wewnętrzne ściany, by zajść
Anglików z boku i od tyłu, działając cały czas bez rozkazu
i bez zatrzymania, z przerażającą żądzą zabijania. Za
każdym razem, gdy następowała chwila przerwy, Shef
wykorzystywał to, by przedrzeć się bardziej do przodu,
obierając sobie za cel szerokie plecy Branda. Zdał sobie
sprawę, że będzie musiał pozwolić im zdobyć katedrę. Ale
może kiedy znajdą już swój łup, drogocenne pamiątki
wielu wieków, Shef dostanie kilku ludzi, by przechwycić
machiny. A nade wszystko musi poruszać się blisko dowód-
ców, aby uratować życie jeńców - życie ludzi wykształ-
conych, znających liczby.
Wikingowie znowu poruszali się truchtem, Brand wy-
przedzał teraz chłopaka zaledwie o kilka szeregów. Zakręt
w wąskiej uliczce, ludzie po wewnętrznej stronie wyhamo-
wują powoli, by ich towarzysze na zewnątrz mogli do-
trzymać kroku. I oto katedra, wyrastająca ponad wojow-
nikami niczym dzieło gigantów, oddalona zaledwie o sześć-
dziesiąt kroków, tkwiąca pośród stłoczonych pomniejszych
budynków.
I znowu Northumbryjczycy; rzucają się do walki po
raz ostatni, z odwagą zrodzoną z rozpaczy bronią domu
swego Boga.
Wikingowie zwolnili nieco, wysoko dźwignęli tarcze.
Shef, który nadal przepychał się do przodu, znalazł się
nagle w jednym szeregu z Brandem, ujrzał klingę northum-
bryjskiego miecza lecącą niczym meteor w stronę jego szyi.
Bez namysłu sparował cios, usłyszał znajomy trzask
łamiącego się brzeszczotu. Zadał pchnięcie halabardą,
przekręcił drzewce i szarpnął, wyrywając tarczę z dłoni
przeciwnika. Wsparty barkami w plecy Branda, chłopak
zamachnął się szeroko. Dookoła zrobiło się pusto; wrogowie
ze wszystkich stron. Uderzył znowu, siekiera halabardy ze
świstem przecięła powietrze. Zmienił uchwyt i ciął w tył;
wrogowie usiłowali prześlizgiwać się poniżej zasięgu hala-
bardy. Chybił powtórnie, ale przez ten czas wikingowie
zdołali odtworzyć szyk. Klin ruszył do przodu, klingi cięły
¦
pod wszystkimi kątami. Prowadził Brand, wymachując
toporem z precyzją cieśli.
Pierwsza fala szturmujących załamała się nad angiels-
kimi obrońcami, miażdżąc ich doszczętnie. Nagle Shef
spostrzegł, że biegnie ile sił w nogach po otwartej przest-
rzeni, po wyludnionym nagle terenie, z przodu wznosi się
katedra, zewsząd dochodzą go okrzyki podniecenia.
Oślepiony nagłym przebłyskiem słońca chłopak ujrzał
przed sobą... jaskrawożółte, szafranowe płaszcze. Z niedo-
wierzaniem rozpoznał znajomą, rozciągniętą w szyderczym
uśmiechu twarz Muirtacha. Mężczyzna wbił oszczep w zie-
mię. Tkwił tam już szereg oszczepów powiązanych sznur-
kiem, niczym ogrodzenie z owoców jarzębiny strzegące
kuźni Thorvina. Okrzyki zamarły na ustach.
- Nieźle biegacie, chłopcy. Ale na tym koniec. Trzy-
majcie się z daleka od sznurka, słyszycie?
Muirtach cofnął się widząc postępującego naprzód
Branda, rozpostarł ramiona.
- Spokojnie, spokojnie. Każdy dostanie swój udział,
bez obawy. Rozstrzygnięto o tym bez was. Dostalibyście
swój udział, nawet gdyby atak się nie powiódł.
- Weszli od tyłu - krzyknął Shef. - Wcale nie
przyłączyli się do nas rano. Zdobyli zachodnią bramę, gdy
my atakowaliśmy od północy.
- Zdobyli, akurat - warknął jakiś głos. - Wpusz-
czono ich. Spójrzcie!
W drzwiach katedry, opanowany jak zawsze, wciąż
odziany w szkarłat i zieleń, pojawił się Ivar. U jego boku
kroczyła postać w stroju, jakiego Shef nie widział od
śmierci Ragnara zeszłego roku: mężczyzna miał na sobie
biało-purpurową szatę, na głowie dziwaczną, wysoką czapę,
a w dłoni dekorowaną złotem laskę z kości słoniowej.
Wolną rękę odruchowo uniósł w geście błogosławieństwa.
Był to metropolita Eoforwich we własnej osobie, arcybiskup
Wulfhere.
- Zawarliśmy układ - odezwał się Ivar. - Chrześ-
\f
cijanie zaproponowali, że wpuszczą nas do miasta jeśli
katedra zostanie oszczędzona. Dałem im na to słowo.
Możemy wziąć wszystko inne: miasto, całą okolicę, majątek
króla, cokolwiek. Nie wolno jednak ruszać katedry ani
mienia Kościoła. W zamian chrześcijanie będą naszymi
przyjaciółmi i pokażą, jak wycisnąć z tego kraju wszystko.
- Jesteś jarlem armii - zawył Brand. - Nie masz
prawa zawierać układów, nikomu nic o tym nie mówiąc.
Ivar teatralnym gestem uniósł ramię, poruszył nim,
zakręcił, przesadnie wykrzywiając się z bólu.
- Widzę, Brand, że twoja ręka jest już sprawna.
Kiedy ja też wyzdrowieję, będziemy mieli kilka spraw do
omówienia. Ale teraz trzymaj się po swojej stronie liny!
I przypilnuj swoich ludzi, bo inaczej źle skończą. Chłop-
ców też to dotyczy - dodał, gdy natrafił wzrokiem na
Shefa.
Zza katedry wyłaniali się ludzie, setki popleczników
Ragnarssonów - uzbrojonych po zęby, wypoczętych,
pewnych siebie, zimno spoglądających na zdziesiątkowa-
nych, wyczerpanych towarzyszy. Spośród gromady wystąpił
Wężowe Oko. Flankowali go obaj bracia - posępny
Halvdan oraz Ubbi, który przynajmniej raz wyglądał na
zawstydzonego i spoglądał w ziemię, mówiąc:
- Spisaliście się dobrze. Przykro nam, że spotkała was
niespodzianka. Wszystko zostanie wyjaśnione na zgroma-
dzeniu. Ale Ivar ma rację. Nie przekraczajcie liny. Trzymaj-
cie się z dala od katedry. Wszędzie indziej możecie grabić,
ile dusza zapragnie.
- Bardzo zabawne - zawołał jakiś anonimowy
głos. - Czy ktoś kiedy widział, aby kapłani Chrystusa
zostawiali cokolwiek dla innych?
Wężowe Oko nic nie odpowiedział. Jego brat Ivar
odwrócił się, machnął ręką. Za plecami Ragnarssonów
wzbił się w powietrze jakiś drąg. Silne dłonie zatknęły go
w ubitą ziemię przed katedrą. Szarpnięcie za sznurek
i z drąga rozwinął się - powiewając niemrawo na wilgot-
nym wietrze - słynny Kruczy Sztandar, na którym czarny
ptak, godło braci, rozpościerał skrzydła na znak zwycięstwa.
Zjednoczona dotychczas gromada ludzi, która sztur-
mowała mury i wywalczyła sobie drogę przez miasto,
powoli zaczynała tracić na zwartości, dzielić się na mniejsze
grupki, szeptać miedzy sobą, liczyć poległych.
- No i dobrze, niech sobie zachowają katedrę - mruk-
nął Shef do siebie. - My jeszcze możemy zająć maszyny.
- Brand! - zawołał. - Brand! A teraz, czy dasz mi
tych dwudziestu ludzi?
Rozdział piąty
W bladym, zimowym słońcu, pośród bezlistnych drzew
zagajnika poza murami Yorku, siedziała grupka mężczyzn.
Otaczały ich sznury, owoce jarzębiny czerwieniły się po-
między włóczniami. Było to tajne zgromadzenie kapłanów,
wszystkich kapłanów Drogi do Asgardu, którzy towarzy-
szyli armii Ragnarssonów. Siedział tu Thondn, kapłan
Thora, Ingulf, kapłan Ithun, i inni: Vestmund, nawigator,
znawca gwiazd, kapłan morskiego boga Njórda; Geirulf,
kronikarz bitew, kapłan Tyra; Skaldflnn tłumacz, kapłan
Hajmdalla. A także najbardziej poważany ze wszystkich, ze
względu na swoje wizje i wędrówki w innych światach,
Farman, kapłan Freyra.
Pośrodku kręgu tkwiła srebrna włócznia Odyna, tuż
obok świętego ognia Lokiego. Jednak żaden kapłan w armii
nie pragnął wziąć na swoje barki wielkiej odpowiedzialności,
jaka wiązała się z włócznią. Podobnie nie było kapłana
Lokiego - chociaż o istnieniu boga ognia nigdy nie
zapominano.
Wewnątrz pierścienia znajdowało się też dwóch ludzi
lie należących do rady kapłanów: Brand Zabójca oraz
lund, uczeń Ingulfa siedzieli w milczeniu, z dala od
łownej grupy. Wezwano ich by dali świadectwo oraz,
razie potrzeby, udzielili rady.
Pierwszy, powiódłszy wzrokiem po zgromadzeniu, odez-
yał się Farman:
- Nadszedł czas, byśmy rozważyli naszą pozycję.
Słuchacze w milczeniu skinęli głowami. Ludzie Drogi
lie odzywali się bez potrzeby.
- Wszyscy wiemy, że nic w historii heimsins kringla,
akręgu świata, nie jest z góry przesądzone. A przecież wielu
nas w swoich wizjach oglądało rzeczy, które zdają się
zbliżać nieubłaganie. Nadchodzi świat, w którym dominuje
)óg-Chrystus. Gdzie przez ponad tysiąc lat ludzie będą
legli jemu jednemu, oraz jego kapłanom, póki pod
koniec owego tysiąclecia nie nastanie głód i pożoga. A do
tego czasu trwać będzie walka, by ludzie pozostali takimi,
jakimi są, i by nie myśleli o tym świecie, a jedynie
0 przyszłym. Jak gdyby Ragnarók, walka bogów, ludzi
1 gigantów została już rozstrzygnięta, a ludzie byli pewni
swego zwycięstwa.
Farman z kamienną twarzą spojrzał na krąg kapłanów.
- Takiemu właśnie światu musimy się przeciwstawić,
nim właśnie musimy walczyć. Pamiętacie zapewne, że
srzez przypadek dowiedziałem się w Londynie o śmierci
tagnara Lothbroka. Wówczas we śnie przyszło do mnie
objawienie, że to jest jeden z tych momentów, kiedy
listoria świata może przybrać zupełnie inny obrót. Dlatego
wezwałem Branda - mówca machnął ręką w stronę
masywnej postaci przycupniętej kilka stóp dalej - aby
przekazał wiadomość synom Ragnara, i to w takiej formie,
żeby nie mogli oprzeć się wyzwaniu. Niewielu ludzi podo-
łałoby takiej misji. A przecież Brand tego dokonał, speł-
niając swój obowiązek wobec nas wszystkich, w imię tego,
który, jak wierzymy, nadejdzie z Północy, by sprowadzić
świat na właściwą ścieżkę.
Ludzie w kręgu z szacunkiem dotknęli amuletów.
Farman mówił dalej:
- Łudziłem się, że synowie Ragnara, spadając na
chrześcijańskie królestwa Anglii, zniweczą ich potęgę i staną
się naszą forpocztą, forpocztą ludzi Drogi. Byłem głupcem,
sądząc, że zdołam przeniknąć zamierzenia bogów. Głupio
też wierzyłem, że zło Ragnarssonów może zrodzić jakiekol-
wiek dobro. Synowie Ragnara nie są chrześciianami, ale
ich czyny dają chrześcijanom siłę. Tortury. Gwałty. Mno-
żenie "heimnarów".
W tym momencie wtrącił się Ingulf, mistrz Hunda.
- Ivar jest z rodzaju Lokiego. Posłano go, by siać
zamęt na ziemi. Widywałem go już po drugiej stronie, i to
nie jako człowieka. Nie można go wykorzystać w żadnym
dobrym celu.
- Teraz to widzimy - odparł Farman. - Zamiast
walczyć z potęgą kościoła boga-Chrystusa, zawarł z nim
układ, dla swoich własnych celów. I tylko taki głupiec jak
ten arcybiskup mógł mu zaufać. Co nie zmienia faktu, że
chwilowo obaj na tym skorzystali.
- A myśmy stracili! - warknął Brand, zapominając
o należnym szacunku.
- Ale czy Ivar istotnie coś zyskał? - zapytał Vest-
mund. - Nie rozumiem, co Ivar i jego bracia osiągnęli
przez ten układ. Poza wejściem do Yorku.
- Mogę ci udzielić na to odpowiedzi - powiedział
Thorvin - gdyż dobrze wejrzałem w tę sprawę. Wszyscy
widzieliśmy, jak marnego pieniądza używa tutejsza ludność.
Niewiele srebra, dużo miedzi i ołowiu. Gdzie się podziało
całe srebro? Nawet Anglicy zadają sobie to pytanie. A ja
wiem. Kościół je zabrał. Nie tylko nam, ale również
Warowi trudno jest sobie wyobrazić, jak bogaty jest Kościół
w Northumbrii. Istnieje tu od dwustu lat i przez cały ten
czas dostawał podarki w postaci srebra, złota i ziemi.
A z ziemi potrafi czerpać jeszcze więcej srebra. I to nie
tylko z tej, którą posiada. Ochlapać niemowlę wodą,
uświęcić małżeństwo, a w końcu pogrzebać człowieka
w poświęconej ziemi oraz oddalić groźbę wiecznych męcza-
rni, męczarni nie za popełnione grzechy, ale za opieszałość
w płaceniu daniny.
- Ale co oni robią z całym tym srebrem? - zapytał
Farman.
- Ozdoby dla swojego boga. Wszystko to leży teraz
w katedrze, równie bezużyteczne jak wtedy, gdy jeszcze
tkwiło pod ziemią. Złote i srebrne kielichy, wielkie krucyfik-
sy, zdobione sklepienia, naczynia na ołtarzu, kasetki na
szczątki ich świętych. To wszystko pochodzi z pieniędzy.
Im bogatszy jest Kościół, tym nędzniejsze są monety. -
Thorvin z odrazą pokręcił głową.
- Kościół niczego nie odda, a Ivar nawet nie zdaje
sobie sprawy, na czym mógłby położyć rękę. Księża
powiedzieli mu, że zbiorą wszystkie monety z całego
królestwa i przetopią na nowo. Usuną nieszlachetny metal,
a z całego srebra wybiją jego własną monetę. Monetę Ivara
Zwycięskiego, króla Yorku. Oraz Dublina.
- Ragnarssonowie może nie będą bogatsi, ale na
pewno potężniejsi.
- A Brand, syn Barna, będzie biedniejszy! - warknął
gniewny głos.
- A więc dokonaliśmy tylko tyle - podsumował
Skaldfinn - że połączyliśmy Ragnarssonów i kapłanów
Chrystusa. Co teraz myślisz o swoim śnie, Farmanie? I co
z historią świata oraz jego przyszłością?
- Jest jedna rzecz, o której wtedy nie śniłem - odparł
Farman. - Za to od tamtej pory zdarzało mi się to dość
często. Mówię o tym chłopcu, Skjefie.
- On nazywa się Shef - wtrącił Hund.
Farman skinął głową na znak zgody.
- Pomyślcie tylko. Sprzeciwił się Ivarowi. Walczył
w holmgangu. Przedarł się przez mury Yorku. A kilka
miesięcy temu przybył do Thorvina, mówiąc, że jest tym,
który przychodzi z Północy.
- Miał na myśli tylko tyle, że pochodzi z północnej
części królestwa, z Northfolku - zaprotestował Hund.
- Co on myślał, to jedna rzecz, a co mieli na myśli
bogowie, to zupełnie co innego - odparł Farman. - Poza
tym nie zapominajcie, że widziałem go po drugiej stronie.
W domu bogów.
- I jeszcze jedna zagadka. Kto jest jego ojcem? Jarl
Sigvarth myśli, że on. Ale na to mamy tylko słowo jego
matki. Wydaje mi się, że być może ten chłopak jest
zaczątkiem wielkiej zmiany, środkiem kręgu, chociaż nikt
by się tego po nim nie spodziewał. Mam więc jedno pytanie
do jego przyjaciół i tych, którzy go znają: czy on jest
opętany?
Wszystkie oczy zwróciły się w stronę Ingulfa. Ten
uniósł brwi.
- Opętany? Medycy nie używają raczej tego słowa.
Ale skoro ująłeś to w ten sposób, odpowiem ci. Tak,
oczywiście, on jest opętany. Pomyśl tylko...
Hund znalazł swego przyjaciela dokładnie tam, gdzie
się spodziewał: pośród kawałków usmolonego drewna
i odłamków żelaza na północno-wschodniej wieży. Ota-
czała go garstka zaintrygowanych mężczyzn z amuletami
na szyjach. Hund przecisnął się przez tłumek niczym
węgorz.
- Udało się? - zapytał.
Shef podniósł wzrok.
- Sądzę, że znam już odpowiedź. Przy każdej maszynie
stali mnisi, których obowiązkiem było zniszczyć urządzenie,
by nie wpadło w nasze ręce. Ci zrobili, co uważali za
najpilniejsze, po czym schronili się do katedry. Thrallom,
których zostawili, nieszczególnie zależało na pilnowaniu,
by ogień dopalił się do końca. Ten niewolnik został
schwytany - Shef skinął głową w stronę Anglika w obroży,
który stał pośród wikingów. - Powiedział mi, jak działała
machina. Nie próbowałem jej odbudować, ale wszystko
rozumiem.
Wskazał ręką na stos nadpalonego drewna i kawałków
żelaza.
- To jest maszyna, która wyrzuca pociski. Sekret nie
tkwi w drewnie, ale w linie. Skręconej linie. Oś się obraca
i skręca linę, która naciąga oba ramiona łuku. A potem,
we właściwym momencie zwalniasz cięciwę...
- I buch, trafiasz starego Tonniego - powiedział
jeden z wikingów.
Wojownicy parsknęli śmiechem. Shef pokazał zębate
koła na ramie konstrukcji.
- Widzisz tę rdzę? Są stare jak świat. Nie wiem,
ile czasu minęło, odkąd odeszli Rzymianie, ani czy te
rzeczy walały się do tej pory w jakiejś zbrojowni. Wiem
jednak, że nie zrobili ich ludzie z katedry. Potrafią ich
tylko używać.
- A co z maszyną od wielkich głazów?
- Spłonęła prawie doszczętnie. Ale wiedziałem, jak
działa, jeszcze zanim przedostaliśmy się przez mury. Ludzie
z katedry mieli wszystko w książce. Mieli też zapasowe
części, pozostałe z dawnych czasów, jak mówi niewolnik.
Choćby dlatego żałuję, że wszystko spłonęło. Chciałbym
zobaczyć książkę, która mówi, jak budować machiny. I tę
drugą, o sztuce liczb.
- Erkenbert zna sztukę liczb - odezwał się nieocze-
kiwanie thrall, wychwytując znajomo brzmiące słowo; Shef
wciąż mówił po norwesku z lekkim angielskim akcentem. -
On jest arithmeticusem.
Kilku wikingów obronnym gestem dotknęło amuletów
na piersi. Shef zaśmiał się.
- Arithmeticus czy nie, i tak potrafię budować machiny
lepsze niż ma on. Wiele machin. Thrall mówi, że słyszał
niegdyś, jak jeden z ludzi katedry porównywał chrześcijan
do karłów na ramionach gigantów - Rzymian. Cóż, może
czarni mnisi istotnie siedzą na ramionach gigantów, mając
I
te wszystkie książki, stare machiny i stare mury, pozo-
stawione z minionych czasów. Ale to nie zmienia faktu, że
są karłami. A my, my jesteśmy...
- Nie mów - przerwał nagle jeden z wikingów,
występując naprzód. - Nie wypowiadaj tego słowa, Skjefie
Sigvarthssonie. Nie jesteśmy gigantami, a giganci, iót-
narowie, to przeciwnicy bogów i ludzi. Sądziłem, że wiesz
o tym. Czy nigdy ich nie widziałeś?
Shef z wolna skinął głową, przypominając sobie sen
o nieukończonych murach i gigantycznym, niezgrabnym
właścicielu ogiera. Tłumek poruszył się, spoglądając po sobie.
Chłopak rzucił na ziemię żelazne części, trzymane do tej
pory w ręce.
- Steinulfie, puść niewolnika wolno, w nagrodę za to,
co nam powiedział. Pokaż mu, jak się stąd wydostać, żeby
nie wpadł w łapy Ragnarssonów. Teraz możemy już sami
zbudować machinę.
- Czy wystarczy nam na to czasu? - zapytał jakiś
wojownik.
- Potrzebujemy tylko drewna. Oraz trochę pracy przy
kowadle. A do spotkania armii zostały jeszcze dwa dni.
- To nowa wiedza - dodał jeden ze słuchaczy. -
Thondn kazałby nam to wypróbować.
- Przyjdźcie tu jutro rano - powiedział Shef sta-
nowczo.
Gdy ludzie zaczęli się rozchodzić, któryś z wikingów
powiedział:
- To będą bardzo długie dwa dni dla króla Elli.
Chrześcijański biskup postąpił jak pies wydając go Ivarowi.
Ivar porządnie się przygotował na to spotkanie.
Shef zagapił się na plecy odchodzących, po czym obrócił
się w stronę przyjaciela.
- Co tam masz?
- Eliksir od Ingulfa. Dla ciebie.
- Nie potrzebuję żadnego eliksiru. Na co to?
Hund zawahał się.
- Ingulf powiedział, że dla uspokojenia umysłu. I...
przywrócenia pamięci.
- Co jest nie tak z moją pamięcią?
- Ingulf i Thorvin mówią... mówią, że zapomniałeś
nawet o tym, że to my wypaliliśmy ci oko. Że Thorvin
cię trzymał, Ingulf rozgrzał igłę, a ja ją ustawiłem. Zro-
biliśmy tak dlatego, żeby nie oddać cię w ręce któregoś
z rzeźników Ivara. Ale oni mówią, że nienaturalne jest,
żebyś nigdy o tym nie wspominał. Sądzą, że zapomniałeś
tamtą chwilę. I nie pamiętasz już Godivy, dla której
wszedłeś do obozu.
Shef spojrzał na niewysokiego medyka ze srebrnym
jabłkiem-amuletem na szyi.
- Możesz im powiedzieć, że nigdy nie zapomniałem
żadnego z tych momentów. Ale mimo to - wyciągnął
rękę - przyjmę twój eliksir.
- Wziął eliksir - oznajmił Ingulf.
- Shef przypomina mi ptaka ze starej historii - po-
wiedział Thorvin. - Tej, którą opowiadają chrześcijanie
tłumacząc, jak Anglicy z pomocy przeszli na nową wiarę.
Podobno kiedy król Edwin zwołał radę, by zdecydować,
czy on i jego poddani powinni zostać przy wierze ojców,
czy też przyjąć naukę Chrystusa, odezwał się kapłan
Aesira, mówiąc, że starzy bogowie nie przynieśli im
żadnej korzyści, więc lepiej ich porzucić. Wtedy jednak
wstał inny z członków rady, i to jest prawdziwsza opo-
wieść, i rzekł, że świat przypomina mu królewską ko-
mnatę podczas zimowego wieczoru: ciepłą i jasno oświe-
tloną, odgrodzoną od ciemnego, zimnego świata na
zewnątrz. "I do tej komnaty - opowiadał królewski
doradca - wlatuje ptak, przez moment czuje ciepło
i widzi światło, lecz po chwili znowu wyfruwa w ciemność
i zimno. Jeżeli bóg-Chrystus może nam lepiej wytłu-
maczyć, co się dzieje z człowiekiem przed narodzinami
i po śmierci, powinniśmy dowiedzieć się czegoś więcej
0 jego naukach".
- To dobra historia i zawiera trochę prawdy - stwier-
dził Ingulf. - Rozumiem, dlaczego uważasz, że Shef może
być jak ten ptak.
- Może tak, a może nie. Może być czymś zupełnie
innym. Kiedy Fannan ujrzał go w swoich wizjach, w As-
gardzie, widział go na miejscu Vólunda, kowala bogów.
Chyba nie znasz tej historii, Hundzie. Vólunda schwytał
1 uwięził zły król Nidhad, przeciął mu ścięgna pod kolanami,
by mógł pracować, lecz nie mógł uciec. Ale Vólund zwabił
do swej kuźni królewskich synów, zabił ich, zrobił brosze
z ich oczu i naszyjnik z ich zębów, i dał to ich ojcu,
swojemu panu. Zwabił do kuźni córkę króla, spoił ją
piwem i zgwałcił.
- Dlaczego miałby to robić, skoro wciąż był więź-
niem? - zapytał Hund. - Jeżeli kulał i nie mógł uciec?
- Był mistrzem-kowalem - odparł Thorvin. - Kiedy
córka króla obudziła się i pobiegła do ojca, żeby wszystko
mu opowiedzieć, a Nidhad przybył, aby zabić swego
niewolnika wśród męczarni, Vólund przypiął skrzydła,
które sekretnie wykuł sobie na kowadle. I odleciał, naś-
miewając się z tych, którzy uważali go za kalekę.
- W czym Shef przypomina Vólunda?
- Widzi rzeczy na górze i na dole. Większość ludzi
tego nie potrafi. To wielki dar, ale obawiam się, że to dar
od Odyna, Odyna Ojca Wszystkich, Odyna B61verka,
Niosącego Zgubę. Twój eliksir, Ingulfie, ześle mu sny. Co
zobaczy w tych snach?
Resztkami gasnącej świadomości Shef usiłował przenik-
nąć skład wypitego specyfiku. Smakował miodem, co
stanowiło odmianę od obrzydliwych mieszanek, które Ingulf
i Hund zwykle sporządzali. Jednak poza słodyczą czuł też
inny smak. Pleśni? Grzyba? Nie miał pojęcia, lecz wyczuwał
coś gorzkiego i gnijącego. Ledwo wypił, zdał sobie sprawę,
że będzie musiał coś przecierpieć.
A mimo to sen zaczął się słodko, jak te, które miewał
w czasach, zanim zaczęły się jego kłopoty, zanim się
dowiedział, że przeznaczyli go na thralla.
Pływał w jeziorze. Wyrzuty jego ramion stawały się
coraz silniejsze, brzeg oddalał się w zawrotnym tempie;
poruszał się szybciej od galopującego konia. Pęd wyrwał go
z wody. Wznosił się teraz w powietrzu. Nie wymachiwał już
rękami. Z początku rozpaczliwie wspinał się coraz wyżej,
a potem, gdy strach minął, poszybował przed siebie, frunąc
wysoko niczym ptak. Kraina pod nim była zielona i słoneczna,
wszędzie rozwijały się świeże, wiosenne liście, a łąki pięły się
ku zalanym słońcem wzgórzom. Nagła ciemność. Tuż przed
nim zwarta kolumna ciemności. Wiedział, że był tu już
wcześniej. Wtedy jednak znajdował się wewnątrz ciemności,
wyglądał na zewnątrz; nie chciał znów ujrzeć tego, co wtedy
zobaczył. Król, król Edmund o smutnej i umęczonej twarzy,
z własnym kręgosłupem w ręce. Jeżeli przeleci ostrożnie, nie
rozglądając się na boki ani nie patrząc za siebie, może tym
razem go nie zobaczy.
Powoli, ostrożnie, wędrująca dusza zbliżyła się do olb-
rzymiego, pociemniałego drzewa. Shef wiedział, co tam
zobaczy: przybitą do pnia postać z kolcem wystającym
z jednego oka. Chłopak z uwagą zajrzał w twarz przybitego,
zastanawiając się, czy nie zobaczy swojej własnej.
Ale nie. Zdrowe oko było przymknięte. Zdawało się nie
zwracać uwagi na przybysza.
Nad głową postaci krążyły dwa czarne ptaki z czarnymi
dziobami. Kruki. Obróciły na chłopaka błyszczące oczy,
przekrzywiając ciekawie głowy. Lotki ich skrzydeł zaszeleś-
ciły, poruszyły się lekko. Ptaki bez najmniejszego wysiłku
nieruchomo tkwiły w powietrzu. Postacią był Odyn czyli
Woden, kruki zaś były jego nieodłącznymi towarzyszami.
Jak one się nazywały? Shef wiedział, że to bardzo ważne.
Słyszał gdzieś ich imiona. Tak, zgadza się -¦ brzmiały one
Hugin i Munin. Po angielsku to będzie Hyge i Myne.
Hugin/Hyge. To oznaczało ,,rozum". Nie tego szukał. Ptak,
jak gdyby odprawiony, opuścił się w dół i przysiadł na
ramieniu pana.
Munin/Myne. To znaczy "pamięć". Tego właśnie pragnął.
Wiedział jednak, że będzie musiał zapłacić cenę. Miał
przyjaciela, opiekuna, pośród bogów, z tego już zdał sobie
sprawę. Ale nie był nim O dyn, wbrew przypuszczeniom
Branda. Tak więc cena zostanie zapłacona. I znowu, nieocze-
kiwanie, przypomniał mu się fragment wiersza. Angielskiego
wiersza. Opisywał on człowieka, który wisiał na szubienicy,
kołysząc się w te i we wte, nie mogąc unieść ręki, by odgonić
czarne kruki, które nadleciały...
Nadleciały, żeby wydziobać mu oczy. Oko. Ptak pojawił
się nagle, tak blisko, że zasłaniał sobą cały świat. Jego
czarny dziób niczym strzała godził w oko Shefa. Ale nie
w zdrowe oko. W to wypalone, które już stracił. Tam jednak
była pamięć. Pamięć, którą utracił wraz ze źrenicą. Ręce
miał opuszczone, nie mógł nimi poruszyć. To dlatego, że
Thorvin je trzymał. Nie, tym razem mógł ruszać rękami, tyle
tylko, że mu nie wolno. Nie poruszy.
Ptak jakby to zrozumiał. Podleciał bliżej, skrzecząc
triumfalnie i zatopił ostrze dzioba w oku chłopaka, w jego
mózgu. Ból przeszył ciało Shefa, a wraz z nim pojawiły się
słowa: słowa dawno umarłego króla.
Gdzie bród u wierzb, drewniany most
Tam królów ród w swych łodziach śpi.
Cztery pagórki w ziemi tkwią;
Popatrz na północ i omiń trzy.
W czwartym spoczywa tajemny skarb,
Strzeże go Wuffa, z Wehhy krwi.
Odszukaj go, jeśli masz hart.
Shef spełnił swój obowiązek. Ptak puścił go wolno.
Chłopak natychmiast odpadł od pnia, koziołkując bezwładnie
z unieruchomionymi rękami, spadając w stronę ziemi, od-
dalonej o całe mile. Nie potrzebował rąk. Mógł po prostu
odwracać ciało we właściwą stronę i toczyć się, póki znów się
nie zanurzy w blasku słońca, opadać, zataczając łagodne
kręgi, w stronę miejsca, gdzie jego ciało leżało na słomie.
Dziwnie jest oglądać świat z góry; ludzie, armie, kupcy
przychodzili i odchodzili, niektórzy miotali się rozpaczliwie,
a przecież z tej wysokości zdawało się, że wcale się nie
poruszają. Widział mokradła, widział morze, widział wielkie
kurhany, pagórki porosłe zieloną darnią. Musi to zapamiętać,
pomyśleć o tym później. Teraz trzeba dopilnować jednej
rzeczy, wykonać ją skoro tylko jego duch znajdzie się
z powrotem na swoim miejscu, w ciele, które leżało na
materacu, w ciele, do którego właśnie wchodził...
Shef rozbudził się gwałtownie, zerwał z posłania.
- Muszę zapamiętać, a nie umiem pisać - jęknął
z rozpaczą.
- Ja umiem - odezwał się Thorvin, który siedział na
stołku kawałek dalej, ledwo widoczny na tle płomieni.
- Umiesz? Umiesz pisać jak chrześcijanie?
- Jak chrześcijanie też, ale bardziej jak kapłan Drogi,
Umiem pisać runami. Co mam ci napisać?
- Pisz szybko - powiedział Shef. - Kupiłem to od
Munina za cenę bólu.
Thondn spuścił wzrok, wyjął bukową deseczkę oraz
nóż i przygotował się do rycia.
Gdzie bród u wierzb, drewniany most
Tam królów ród w swych łodziach śpi...
- Trudno jest pisać runami po angielsku - mruknął
Thorvin. Ale mruknął to bardzo cicho.
Armia zgromadziła się na otwartej przestrzeni poza
wschodnimi murami miasta w trzy tygodnie przed dniem,
w którym chrześcijanie obchodzili narodziny swego Boga.
Wojownicy, nieufnie nastawieni, spoglądali na siebie spode
łba. Siedem tysięcy ludzi zajmowało sporo miejsca, zwłasz-
cza że wszyscy byli uzbrojeni od stóp do głów i szczelnie
opatuleni przed wiatrem oraz sporadyczną mżawką. Ponie-
waż jednak Shef spalił wszystkie domy pozostałe w tej
części miasta, wolna przestrzeń była wystarczająco duża,
aby wszyscy mogli utworzyć półokrąg, sięgający od muru
do muru.
W środku półkręgu stali Ragnarssonowie i ich poplecz-
nicy. Za nimi powiewał Kruczy Sztandar. Kilka kroków
dalej, w silnym uchwycie ludzi odzianych w szafranowe
pledy, czekał czarnowłosy król, a raczej były król, Ella.
Jego twarz była tak blada, że Shef owi, patrzącemu z odleg-
łości trzydziestu jardów, przypominała białko ugotowanego
kurzego jaja.
Bowiem król Ella był zgubiony. Wyrok nie został
jeszcze ogłoszony, ale nikt nie wątpił, jaka będzie jego
treść. Wkrótce Ella usłyszy szczęk broni, przy którym to
dźwięku armia zawsze oznajmiała swoją decyzję. A wtedy
wikingowie zajmą się nim, jak przedtem zajęli się Shefem,
królem Edmundem, królem Maelgualą i całą resztą irlan-
dzkich królików, na których Ivar ostrzył sobie zęby
i doskonalił technikę. Dla Elli nie było nadziei. Wrzucił
Ragnara do dołu ze żmijami. Nawet Brand, nawet Thorvin
zgadzali się, że synowie mają prawo pomścić ojca. Więcej
niż prawo, obowiązek. Zaś armia miała dopilnować, by
sprawę załatwiono porządnie i w sposób godny wojow-
ników.
Prócz tego jednak w rękach armii leżała moc osą-
dzania własnych przywódców. Nie tylko Ella był za-
grożony. Nawet Ivar Ragnarsson, nawet sam Sigurth
Wężowe Oko nie mogli mieć całkowitej pewności, że
wyjdą bez szwanku z tego spotkania, że ich reputaga
pozostanie nienaruszona. W powietrzu wyczuwało się
napięcie.
Gdy blade zimowe słońce osiągnęło południe, Sigurth
rozpoczął spotkanie, wołając:
- Jesteśmy Wielką Armią. Spotkaliśmy sie, aby omó-
wić to, co zostało zrobione .i to, co ma się jeszcze
dokonać. Mam do powiedzenia kilka rzeczy. Ale najważ-
niejsze jest, że dochodzą mnie słuchy o ludziach, którym
nie podoba się sposób, w jaki miasto zostało zdobyte. Czy
jeden z nich zechce przemówić otwarcie przed nami
wszystkimi?
Z pierścienia wyłonił się jakiś mężczyzna i przeszedł na
środek, ustawiając się tak, by słyszeli go zarówno właśni
poplecznicy jak i Ragnarssonowie. Był to Skuli, który
doprowadził machinę do murów, ale nie zdołał umieścić
pomostu na ich szczycie.
- Ukartowana sprawa - mruknął Brand. - Za-
płacono mu, żeby ponarzekał, ale niezbyt ostro.
- Ja nie jestem zadowolony - zawołał Skuli. - Po-
prowadziłem moją drużynę do ataku na mury tego
miasta. Straciłem kilkunastu ludzi, w tym własnego szwa-
gra, dobrego człowieka. Mimo to dostaliśmy się do
środka i wywalczyliśmy sobie drogę do katedry. Wtedy
jednak nie pozwolono nam jej złupić, chociaż wedle
tradygi to było nasze prawo. I odkryliśmy, że śmierć
naszych towarzyszy poszła na marne, gdyż miasto było'
już zdobyte. Nie dostaliśmy ani łupów, ani żadnej rekom-
pensaty. Dlaczego pozwoliłeś nam rzucać się na mury jak
głupcom, Sigurth, skoro wiedziałeś, że nie ma takiej
potrzeby?
Szmer aprobaty, gwizdy w drużynie Ragnarssonów.
Sigurth wystąpił naprzód, uniesieniem ręki nakazał ciszę.
- Dziękuję Skulemu za te słowa i przyznaję, że
racja jest po jego stronie. Chcę jednak powiedzieć dwie
rzeczy. Po pierwsze, nie wiedziałem, że nie ma takiej
potrzeby. Nie mogliśmy być pewni, że się dostaniemy
do miasta. Księża mogli nas okłamać. A gdyby król
dowiedział się o całej sprawie, obsadziłby otwieraną bramę
własnymi ludźmi. Gdybyśmy wtajemniczyli całą armię,
jakiś niewolnik mógłby nas podsłuchać i zdradzić. Tak
więc zachowaliśmy to dla siebie. A po drugie: nie przypusz-
czałem, że Skuli i jego ludzie przedostaną się przez mury.
Nie sądziłem, że w ogóle uda im się do nich dotrzeć. Te
machiny, te wieże są czymś, czego nigdy dotychczas nie
widziałem. Wydawały mi się zabawkami, które można
zatrzymać strzałą z łuku. Gdybym myślał inaczej, powie-
działbym Skulemu, żeby nie ryzykował życia i nie narażał
ludzi. Myliłem się i za to przepraszam.
Skuli z godnością skinął głową i wycofał się na swoje
miejsce w szeregach.
- To nie wystarczy! - krzyknął ktoś z tłumu. -
A co z rekompensatą? Z wergildem za naszych towarzy-
szy?
- Ile dostaliście od księży? - zawołał inny. - I dla-
czego nie podzieliliście się ze wszystkimi?
Sigurth ponownie uniósł rękę.
- Pozwólcie, że was zapytam: po co tu przybyliśmy?
Brand wystąpił naprzód, zamachnął się toporem i wrzas-
nął tak, że kark poczerwieniał mu z wysiłku:
- Po pieniądze!
Ale nawet jego głos utonął w ogólnym zgiełku:
- Pieniądze! Bogactwo! Złoto i srebro! Okup!
Gdy wrzawa przycichła, Sigurth wystąpił znowu. Shef
zdał sobie sprawę, że Ragnarsson trzyma całe zgromadzenie
w garści. Wszystko rozgrywało się zgodnie z planem.
Nawet Brand działał na jego korzyść.
- A po co wam te pieniądze? - zapytał Sigurth.
Zamieszanie, wątpliwości, okrzyki różnej treści - niektóre
lubieżne.
Wężowe Oko przekrzyczał je wszystkie.
- Ja wam powiem. Chcecie kupić sobie ziemię, razem
z ludźmi, którzy będą ją dla was uprawiać, żebyście już
nigdy nie musieli dotykać pługa. Słuchajcie uważnie: tutaj
nie ma wystarczająco dużo pieniędzy, by zaspokoić wasze
marzenia. Tu nie ma dobrych pieniędzy. - Ragarsson
pogardliwie cisnął na ziemię garść monet. Wszyscy rozpoz-
nali bezwartościowy stop, który spotykali aż za często.
- Nie mówię jednak, że nie możemy się wzbogacić.
Ale na to trzeba czasu.
- Czasu, Sigurth? Po to, żebyś zdążył ukryć swoje
łupy?
Wężowe Oko postąpił krok naprzód. Jego dziwne,
biało obrzeżone oczy szukały w tłumie człowieka, który go
oskarżał. Dłoń położył na głowni miecza.
- Wiem, że to otwarte spotkanie, gdzie każdy może
mówić, co mu się podoba - zawołał. - Ale jeżeli
ktoś oskarży mnie albo moich braci o czyny niegodne
wojowników, wezwę go, żeby zdał z tego sprawę po
spotkaniu! Słuchajcie, co mówię. Mnisi zapłacili nam
okup, to prawda. Ci z was, którzy wdarli się na mury,
także się obłowili, obdzierając zmarłych albo plądrując
domy. Wszyscy odnieśliśmy korzyść z tego, co dała
nam katedra.
- Ale całe złoto było w katedrze! - To krzyknął
Brand, wciąż rozwścieczony, i dobrze wysunięty w przód,
tak że nie można go było pomylić z nikim innym.
Sigurth obdarzył go zimnym spojrzeniem, ale nie zripos-
tował.
- Powiadam wam, że cały okup, wszystkie łupy
złożymy do jednej puli i podzielimy je między drużyny, jak
to zawsze było w zwyczaju armii. A potem nałożymy
dodatkową daninę na cały ten kraj, z terminem zapłaty do
końca zimy. Zapłacą złą monetą, to pewne. My jednak
weźmiemy ją, wytopimy z niej srebro i wybijemy własny
pieniądz. A ten podzielimy między siebie, żeby każdy miał
swój udział. Jest tylko jeden problem. Aby tego dokonać,
musimy mieć mennicę. - Szmer głosów; wikingowie
powtarzali nieznane słowo. - Potrzebujemy narzędzi oraz
ludzi, którzy zrobią monety. A oni są w katedrze. To
kapłani Chrystusa. Nie mówiłem o tym dotychczas, ale
mówię teraz: musimy przekonać mnichów, żeby pracowali
dla nas.
Tym razem swary trwały o wiele dłużej. Wielu ludzi
występowało naprzód i mówiło naraz. Shef powoli zrozu-
miał, że w dyskusji przeważają zwolennicy Sigurtha. Jego
słowa wywarły pożądany efekt na wikingach zmęczonych
bezowocną wojaczką. Napotkały też jednak zdecydowany
opór - wśród kapłanów Drogi, wśród ludzi, którzy po
prostu nie lubili chrześcijan i im nie ufali, którym wciąż
nie uśmiechała się utrata bogactw zgromadzonych w ka-
tedrze.
I opór ten nie cichł. Stosowanie przemocy w trakcie
spotkania było prawie nie do pomyślenia, gdyż zwyczaj
przewidywał niezwykle surowe kary. Jednak wojownicy,
wszystko ludzie zaprawieni w walce, stali w pełnym
uzbrojeniu, łącznie z kolczugami, tarczami i hełmami.
Zawsze należało się liczyć z możliwością rozruchów. Shef
pomyślał, że Wężowe Oko będzie musiał coś zrobić, jeżeli
chce odzyskać kontrolę nad tłumem. W tym właśnie
momencie jeden z wikingów - był to Egil ze Skaane, który
dowodził jedną z wież - przykuł uwagę całej armii
wygłaszając płomienny monolog o zdradzieckich metodach
chrześcijan.
- I jeszcze jedno - wołał. - Wszyscy wiemy, że
chrześcijanie nigdy nie dotrzymują danego nam słowa, bo
sądzą, że tylko wyznawcy ich boga mogą żyć po śmierci.
A ja wam mówię, co jest jeszcze bardziej niebezpieczne.
Oni sprawiają, że inni również zaczynają zapominać
0 swych obietnicach. Zaczynają myśleć, że człowiek może
jednego dnia mówić jedno, a drugiego dnia drugie, a potem
powiedzieć o tym kapłanowi, poprosić o przebaczenie
1 wytrzeć całe zdarzenie ze swojej pamięci równie łatwo, jak
mamka wyciera kupę z tyłka niemowlaka. To właśnie wam
mówię! Wam, synowie Ragnara!
Odwrócił się w stronę braci i postąpił ku nim o krok
w geście wyzwania. Odważny człowiek, pomyślał Shef,
odważny i rozgniewany. Egil odrzucił na ramię płaszcz,
by zademonstrować srebrny róg Hajmdala jaśniejący na
tunice.
- Jak pomściliście ojca, który poniósł śmierć w tym
właśnie mieście, w wężowym dole? Co wynikło z waszych
przechwałek w Roskilde, kiedy staliście na dębowym klocu
i przysięgaliście, biorąc sobie Bragiego na świadka? Jaki los
spotyka krzywoprzysięzców w świecie, w który wierzymy?
Czy już zapomnieliście?
Z gromady poparł go nagle czyjś głęboki, poważny
głos. To Thorvin recytował święte pieśni.
Tam to mordercy i krzywoprzysięzcy
Żywot swój pędzą w trwodze i katuszach.
Z ciał obnażonych Nithhógg krew wysysa
Wilcze kły ich szarpią. Czy to cię nie wzrusza?
- Krzywoprzysięzcy! - krzyknął Egil. Odwrócił się
na pięcie i wtopił w tłum, pokazując Ragnarssonom plecy.
Mimo to bracia wyglądali na zadowolonych, nawet
usatysfakcjonowanych. Wiedzieli, że ktoś wystąpi z tym
zarzutem.
- Rzucono nam wyzwanie - powiedział Halvdan
Ragnarsson, odzywając się po raz pierwszy. - Pozwólcie
nam więc odpowiedzieć. Bardzo dobrze pamiętamy, co
mówiliśmy w Roskilde. Ja przysiągłem najechać Anglię
w zemście za naszego ojca... - Bracia poparli go, pow-
tarzając:
- Ja też przysiągłem. I Sigurth przysiągł...
- ...pokonać wszystkich królów Anglii i sprawić, by
byli nam podlegli.
- Dwóch już pokonaliśmy, przyjdzie czas na resztę.
Od strony popleczników Ragnarssonów dobiegły okrzy-
ki aprobaty.
- A Ivar przysiągł...
- ...wywrzeć zemstę na czarnych krukach, kapłanach
Chrystusa, który wydali wyrok na naszego ojca.
Zapadła absolutna cisza. W tej ciszy przemówił Ivar:
- Tego nie dokonałem. Ale odłożyłem zemstę na
później, nie zapomniałem o niej. Pamiętajcie: mam teraz
czarne kruki w garści. Sam zdecyduję, kiedy zacisnąć ją
w pięść.
Pośród całkowitego milczenia Ivar mówił dalej:
- Ale Ubbi, mój brat, przysiągł...
Bracia znów podjęli wspólnie:
- ...pochwycić króla EUę i zabić go wśród męczarni,
jako zapłatę za śmierć Ragnara.
- I to właśnie zrobimy - zawołał Ivar. - Tak wiec
dwie z naszych przysiąg zostaną dopełnione i dwaj z nas
będą wolni przed obliczem Bragiego, boga przysięgi. Zaś
pozostałe dwie wypełnią się już wkrótce.
- Przyprowadzić więźnia.
Muirtach i jego zbiry natychmiast wepchnęli króla
Ellę na środek kręgu. Shef zdawał sobie sprawę, że
Ragnarssonowie liczyli na zmianę nastroju tłumu. Przy-
pomniał sobie młodzika, który oprowadzał go po zagrodach
dla niewolników w obozie nad Stour, opowiadając o ok-
rucieństwie Ivara. Na niektórych ludziach robiło ono
wrażenie. Trudno jednak powiedzieć, czy plan zadziała
i tym razem.
Ludzie Muirtacha zaczęli wbijać w ziemię gruby pal.
Król był jeszcze bledszy niż poprzednio, co uwidaczniało
się zwłaszcza na tle jego czarnych włosów i czarnej brody.
Ella nie został zakneblowany, usta miał otwarte, lecz nie
wydobywał się z nich żaden dźwięk. Na szyi jeńca widniała
zakrzepła krew.
- Ivar przeciął mu struny głosowe - stwierdził
Brand. - Tak się robi ze świniami, żeby nie mogły kwiczeć.
A to co znowu?
Gaddgedlarowie, z rękoma owiniętymi szmatami, wnie-
śli żelazny kosz pełen rozżarzonych węgli. Żelazne pręty,
rozpalone do czerwoności, wystawały z niego złowieszczo.
Tłum poruszył się, zaszemrał. Niektórzy zaczęli się przepy-
chać do przodu, by lepiej widzieć, inni najwyraźniej
zdawali sobie sprawę, że odwraca się ich uwagę od
prawdziwego problemu, ale nie wiedzieli, jak temu prze-
ciwdziałać.
Muirtach zdarł nagle płaszcz ze skazańca, tak że stanął
przed nimi nagi, nawet bez przepaski na biodrach. Śmiech,
drwiny, kilka gwizdów dezaprobaty. Czterech gaddgedlarów
chwyciło jeńca i rozkrzyżowało go między sobą, twarzą do
góry. Ivar wystąpił naprzód, w jego ręce błysnął nóż.
Ragnarsson pochylił się nad brzuchem Elli, zasłaniając
króla przed przerażonym wzrokiem Shefa. Nagi człowiek
wyprężył się nagle, aż zatrzeszczały kończyny przytrzymy-
wane bezlitośnie przez czterech oprawców.
Ivar cofnął się, trzymając w ręce zwój czegoś śliskiego,
niebiesko-szarego.
- Otworzył mu brzuch i wyjął flaki - skomentował
Brand.
Ivar zbliżył się do słupa, ciągnąc delikatnie lecz nieub-
łaganie za rozwijające się jelita, z krzywym uśmieszkiem
spoglądając na wyraz rozpaczy i męczarni na twarzy króla.
Ragnarsson wziął młot i przybił do pala wolny koniec
wnętrzności Elli.
- A teraz - zawołał - król Ella będzie chodził
dookoła słupa póki nie wyrwie sobie serca i nie umrze.
Dalej, Angliku. Im szybciej ruszysz, tym prędzej będziesz
to miał za sobą. Trochę to jednak potrwa. Wedle moich
obliczeń masz do przejścia dziesięć jardów. Czy proszę
0 tak wiele? Pomóż mu, Muirtach.
Muirtach zbliżył się z kawałkiem rozpalonego żelaza
1 szturchnął króla w pośladek. Ella drgnął, twarz mu
zszarzała. Powoli ruszył naprzód.
To najgorsza śmierć, jaka może spotkać człowieka -
myślał Shef. Bez szacunku, bez godności. Jedynym wyjściem
jest spełnić żądanie ciemięzców i pokornie wysłuchać ich
szyderstw. Człowiek wie, co musi zrobić, żeby zakończyć
cierpienie, ale nie może tego zrobić szybko. Rozpalone
żelazo uniemożliwia nawet wybranie własnego tempa. Nie
można nawet krzyknąć. A przez cały ten czas jelita powoli
wysuwają się z brzucha.
Chłopak w milczeniu przekazał halabardę Brandowi
i wyśliznął się spośród rozpychających się, wyciągających
szyje ludzi. Z wieży spojrzało nań kilku pomocników,
których zostawił tam, by mieli oko na machinę. Po chwili,
gdy patrzący zorientowali się, o co mu chodzi, z góry
spuściła się lina. Krótka wspinaczka po murze i Shef
poczuł znajomy, czysty zapach trocin i świeżo wykutego
żelaza.
- Obszedł już słup trzy razy - odezwał się jeden
z wikingów na wieży, mężczyzna z fallusem Freyra na
szyi. - To nie jest koniec godny wojownika.
Chłopak umieścił bełt w rowku, machina gładko ob-
róciła się wokół własnej osi; poprzedniego dnia wpadli na
pomysł, żeby wesprzeć spód konstrukcji na parze mocnych
kół. Grot trochę w górę, żeby mimo trzystujardowej
odległości poszybował dostatecznie wysoko.
Gdy jeniec, poganiany rozpalonym do czerwoności
prętem, znalazł się naprzeciw muru, okrążając pal po raz
czwarty, Shef wycelował w ranę na jego podbrzuszu.
Zwolnił spust.
Brzęk. Pocisk wzniósł się w górę, po czym zaczął
opadać; ugodził króla prosto w pierś, przeszywając na
wylot jego zamierające serce. Gdy Ella, odepchnięty siłą
uderzenia, padał na wznak, Shef ujrzał, jak jego wy-
krzywiona cierpieniem twarz odpręża się, uspokaja.
Tłum zafalował, wszystkie oczy zwróciły się w stronę
wieży, z której nadleciał bełt. Ivar pochylił się nad ciałem,
po czym się wyprostował, zaciskając pięści.
Shef ujął w dłoń jedną z nowych halabard i ruszył
murem w stronę gromady, chcąc, żeby go rozpoznano.
Gdy znalazł się nad tłumem, jednym susem wskoczył na
blanki.
- Jestem tylko karlem, a nie jarlem! - zawołał. -
Mimo to chcę powiedzieć armii trzy rzeczy. Po pierwsze,
synowie Ragnara spełnili tę przysięgę, bo nie mieli ochoty
dotrzymać pozostałych. Po drugie, niezależnie od tego, co
mówi Wężowe Oko, kiedy Ragnarssonowie wśliznęli się do
Yorku, nie mieli na myśli dobra armii, ale swoje własne.
Nie mieli ochoty ani walczyć, ani dzielić się łupami.
Okrzyki gniewu, gaddgedlarowie miotają się wkoło,
szukając wejścia do miasta i schodów prowadzących do
miejsca, w którym stał Shef. Inni powstrzymują ich,
chwytając za pledy. Shef jeszcze bardziej podniósł głos, by
słyszano go mimo całej wrzawy.
- A po trzecie: zabicie mężczyzny i wojownika tak,
jak został zabity król Ella jest pozbawione drengskapru.
Twierdzę, że to zwykły nithingsverk.
Czyn nithinga, człowieka pozbawionego honoru, bez
żadnych praw, gorszego od banity. Nazwanie kogoś nithin-
giem na oczach całej armii było najgorszą obelgą. Jeżeli
armia się z tym zgodziła.
Część ludzi pokrzykiwała na znak zgody. Shef ujrzał
Branda z uniesionym toporem, gotowego do uderzenia.
Wokół niego kłębili się jego ludzie, odpychając tarczami
popleczników Ragnarssonów. Z drugiego krańca pierścienia
nadciągali wojownicy, by się do niego przyłączyć. Kto to
się wycofuje? Sigvarth z poczerwieniałą twarzą odkrzyknął
coś w odpowiedzi na czyjąś obelgę. Skuli, wyraźnie nie
mogąc się zdecydować, stał nad trupem Elli. Ubbi wołał
coś do niego.
W armii wrzało, tworzyły się dwa obozy. Gdy minęło
sto uderzeń serca dwie grupy stały już w sporej odległości
od siebie, a dystans zwiększał się z każdą chwilą. Na czele
dalszej grupy stali Ragnarssonowie, na czele bliższej Brand,
Thorvin i garstka innych.
- Ludzie Drogi plus kilku twoich przyjaciół przeciwko
reszcie - mruknął czciciel Freyra, stojący za Shefem. -
Dwa do jednego na naszą niekorzyść, jak sądzę.
- Podzieliłeś armię - odezwał się Hebrydyjczyk z dru-
żyny Magnusa. - To wielki czyn, lecz nieco pochopny.
- Cięciwa była napięta - odparł Shef. - Ja ją tylko
zwolniłem.
Rozdział szósty
VJdy armia oddalała się spod murów Yorku, płatki
śniegu jęły opadać z bezwietrznego nieba. Nie była to już
Wielka Armia, ona przestała istnieć. Ta część niegdyś
wielkiej armii, która odmówiła służenia pod rozkazami
Ragnarssonów i nie chciała już im towarzyszyć, liczyła
sobie około dwustu tuzinów ludzi - dwa tysiące czterystu,
wedle rachuby Rzymian. Odchodzący prowadzili stadko
luzaków, jucznych koni i mułów oraz pięćdziesiąt drew-
nianych wozów, skrzypiących pod ciężarem ładunku. Na
wozach leżały łupy: brąz i żelazo, kowalskie narzędzia,
kamienie szlifierskie oraz skrzynki bezwartościowych monet
i nędzna garstka srebra, pochodząca z podziału. A także
ranni, niezdolni iść czy dosiąść kuca.
Reszta armii obserwowała ich odejście z murów miasta.
Kilku młodszych, bardziej zapalczywych wojowników po-
krzykiwało i szydziło, a nawet posłało kilka strzał w ślad
za odchodzącymi kamratami. Jednak milczenie panujące
w oddalającej się kolumnie, a także posępne twarze dowód-
ców na murach złamały ich ducha. Wikingowie otulili się
szczelniej płaszczami, spojrzeli na niebo, na nisko wiszące
chmury, na oszronioną trawę porastającą pagórki wokół
miasta. Poczuli ulgę na myśl o ciepłych kwaterach, zapasach
drewna, zamykanych oknach i szczelnych ścianach.
- Przed świtem sypnie gęściej - mruknął Brand,
idący w tylnej straży kolumny, w miejscu najbardziej
wystawionym na niebezpieczeństwo póki nie znajdą się
w sporej odległości od Ragnarssonów.
- Jesteście wikingami - odparł Shef. - Sądziłem, że
śnieg wam nie przeszkadza.
- Nie przeszkadza, o ile trzyma ostry mróz - powie-
dział Brand. -Jeżeli śnieg pada i zaraz topnieje, jak w tym
kraju, trzeba maszerować po błocie. Ludzie się męczą,
zwierzęta się męczą, a wozy nie chcą się toczyć. W dodatku
jeśli podróżujesz w takich warunkach, potrzebujesz jedze-
nia. Wiesz, ile czasu zabiera parze wołów pochłonięcie
siana o masie dorównującej im wagą? A przecież musimy
oddalić się od tych z tyłu. Kto wie, co im teraz przyjdzie
do głowy.
- Dokąd idziemy? - zapytał Shef.
- Nie mam pojęcia. A poza tym kto dowodzi tą
armią? Wszyscy myślą, że ty.
Shef umilkł, zakłopotany.
Gdy ostatni opatuleni wojownicy tylnej straży zniknęli
pośród zrujnowanych domów zewnętrznego Yorku, Rag-
narssonowie na murze spojrzeli po sobie.
- No i bardzo dobrze - powiedział Ubbi. - Mniej
gąb do żywienia, mniej głów do podziału. Poza tym cóż
znaczy kilkuset ludzi Drogi? Miękkie ręce, słabe nerwy.
- Nikt nigdy nie posądził Vigi-Branda o miękkie
ręce - odparł Halvdan. Od holmgangu nieczęsto popierał
ataki swoich braci na Shefa i jego frakcję. - Poza tym nie
wszyscy z nich byli ludźmi Drogi.
- Nieważne, kim byli - odezwał się Sigurth. - Teraz
są wrogami. A to już wystarczy. Nie możemy sobie
pozwolić, by z nimi walczyć. Musimy zabezpieczyć zdo-
bycz...
Wskazał palcem na grupkę ludzi na murze kilka jardów
dalej. Stał tam arcybiskup Wulfhere w otoczeniu czarnych
mnichów, wśród których wyróżniała się nienaturalnie blada,
wychudła twarz diakona Erkenberta, od paru dni zarzą-
dzającego mennicą.
Ivar roześmiał się nagle. Trzej bracia spojrzeli nań
niespokojnie.
- Nie musimy z nimi walczyć - odezwał się Sopel
Lodu. - Odchodzą na własną zgubę. Ich los już jest
przesądzony.
Wulfhere także spoglądał spode łba na oddalającą się
kolumnę.
- Część krwiożerczych potworów odeszła - powie-
dział. - Gdyby podzielili się wcześniej, nie musielibyśmy
układać się z resztą. A tak mamy ich w środku miasta. -
Mówił po łacinie, aby mieć pewność, że nie podsłuchają go
wrogie uszy.
- W tak niespokojnych czasach musimy być roztropni
jak węże, zachowując pozory niewinnych jak gołębice -
odparł Erkenbert w tym samym języku. - Nasi nie-
przyjaciele, zarówno w mieście jak i poza nim, mogą zostać
jeszcze pokonani.
- Że w mieście, to rozumiem. Jest ich mniej niż
przedtem i można z nimi walczyć. Nie mówię o North-
umbryjczykach, ale o sprzymierzeńcach z południa: o Bur-
gredzie z Mercji, o Ethelredzie z Wessexu. Dlatego przecież
posłaliśmy do tych krajów okaleczonego tana z East
Anglii. On da świadectwo o naturze wikingów i rozbudzi
bojowego ducha władców. Ale jaki masz plan względem
tych, co odeszli, Erkenbercie? Co możemy zrobić w środku
zimy?
Niewysoki archidiakon uśmiechnął się.
- Ludzie maszerujący zimą potrzebują jedzenia, a wi-
kingowie przyzwyczaili się do plądrowania. Każda ukra-
dziona garstka ziarna zwiększy liczbę dzieci, które umrą do
wiosny. Wobec takiego zagrożenia nawet kerlowie rzucą
się do walki. Dopilnowałem, aby wieści o ich nadejściu
rozprzestrzeniły się po kraju.
Ataki rozpoczęły się ledwo blade, zimowe słońce znik-
nęło za horyzontem. Z początku wyglądało to nieszkodliwie:
pojedynczy kerlowie wyłaniali się zza drzew, posyłali
z wiatrem kamień bądź strzałę i uciekali pośpiesznie, nie
patrząc nawet, czy pocisk trafił w cel. Później zaczęli
podchodzić bliżej, w małych grupkach. Wikingowie, nie
przerywając marszu, wyjmowali z kołczanów nieliczne
posiadane łuki i, starając się chronić cięciwy przed śniegiem,
odpowiadali strzałami. Inni osłaniali głowy tarczami, po-
zwalali pociskom odbić się od nich, po czym krzyczeli
szyderczo w stronę napastników, wyzywając ich do otwartej
walki. W końcu jakiś wojownik, poirytowany, cisnął
włócznią w jedną z postaci, która zdawała się podejść za
blisko. Chybił jednak i klnąc pod nosem zszedł ze szlaku,
aby odzyskać broń. Natychmiast okryła go kurzawa śniegu.
Gdy wszystko się uspokoiło, wiking zniknął. Jego towarzy-
sze zatrzymali kolumnę, brnącą naprzód z niemałym
trudem, po czym trzydziestoosobową grupą ruszyli mu na
ratunek. Po chwili wrócili z ciałem, już obdartym z odzieży
i okaleczonym. W ślad za nimi z ciemności pomknęły
strzały.
Kolumna zdążyła się już rozciągnąć na milę. Szyprowie
i sternicy przekleństwami i kuksańcami usiłowali zaprowa-
dzić porządek, ustawiając wozy pośrodku a łuczników po
bokach.
- Nie mogą nam nic zrobić - powtarzał Brand. -
Mają tylko myśliwskie łuki. Krzyczcie i uderzajcie w tarcze,
a zniechęcą się i uciekną. Jeżeli ktoś dostanie w nogę,
wsadźcie go na jucznego konia. Jeśli trzeba, wyrzućcie
trochę tego złomu z wozów. Ale się nie zatrzymujcie.
Wkrótce angielscy kerlowie zorientowali się, na czym
polega ich przewaga. Wrogowie byli objuczeni wojennym
rynsztunkiem, ubrani grubo i ciężko. Nie znali okolicy.
Kerlowie znali tu każde drzewo, każdy krzak, ścieżkę
czy grudkę błota. Mogli rozebrać się do tunik i portek,
zwinnie doskakiwać, uderzać i znikać, zanim przeciwnik
zdoła wyzwolić rękę spod płaszcza. Żaden wiking nie
odważy się ścigać ich w ciemnościach dalej niż na kilka
stóp.
Po pewnym czasie jakiś wioskowy przywódca zdołał
zgromadzić większą liczbę ludzi. Czterdziestu czy pięć-
dziesięciu kerlów zaatakowało z zachodniej flanki, powaliło
kilku wikingów uderzeniami pałek i ościeni, po czym
zaczęło odciągać na stronę ciała niczym wilki swą zdobycz.
Wikingowie, rozwścieczeni, rzucili się za nimi w pościg,
zasłaniając się tarczami, wznosząc topory. Kiedy przywlekli
się z powrotem, burcząc gniewnie, nie złapawszy nikogo,
zobaczyli stojące wozy i woły, leżące w bezruchu na ziemi.
Płachty na wozach były odsłonięte, a ranni zniknęli. Śnieg
już zaczął zasypywać ślady.
Brand, niczym śnieżny troll, przemierzył krokami całą
kolumnę, po czym zwrócił się do Shefa, który szedł
u jego boku.
- Myślą, że mają nas w garści - warknął. - Ale
niech tylko nastanie świt, a dam im nauczkę, choćby to
była ostatnia rzecz, jaką zrobię w życiu.
Shef popatrzył na niego, mruganiem powiek strząsnął
śnieg z rzęs.
- Nie - powiedział. - Myślisz jak karl, jak karl
armii. Armii już nie ma. Musimy oduczyć się myślenia jak
karlowie. Mówiłeś, że ja patrzę na świat jak wyznawca
Odyna, wodza bitew. Wy też będziecie się musieli tego
nauczyć.
w
- A jakie są twoje rozkazy, mały wodzu? Wodzu,
który nigdy nie stałeś w szyku bojowym?
- Zwołaj szyprów, wszystkich, którzy są w zasięgu
głosu. - Shef szybko zaczął rysować na śniegu.
- Zanim rozpadało się na dobre, przeszliśmy przez
Eskrick, mniej więcej tutaj. Teraz musimy być o krótką
milę na północ od Riccall. - Wojownicy skinęli głowami,
przytaknęli. Podczas plądrowania zdążyli dobrze poznać
okolice Yorku.
- Potrzebuję setki mężczyzn, młodych, zwinnych i nie
zmęczonych. Trzeba będzie ruszyć szybciej naprzód i zdobyć
Riccall. Wziąć paru jeńców, będą nam potrzebni, a resztę
przepędzić. Zostaniemy tam na noc. Nie ma tam wiele,
pięćdziesiąt chat i nędzny kościół. Ale zyskamy schronienie,
nawet jeśli będzie nam trochę ciasno.
- Druga setka w czterech grupkach niech patroluje
obrzeża kolumny. Anglicy nie zaatakują, jeśli damy im
powód do przypuszczeń, że zdołamy ich odeprzeć. Wojow-
nicy w patrolu niech zdejmą płaszcze, rozgrzeją się
w biegu. Cała reszta ma po prostu maszerować i poganiać
woły. Jak tylko dotrzecie do Riccall, użyjcie wozów do
zablokowania przerw między chatami. Woły i ludzi zgru-
pujcie pośrodku pierścienia. Rozpalimy ogniska i po-
stawimy osłony. Brand, wybierz ludzi, daj rozkaz do
wymarszu.
Minęły dwie pracowite godziny. Shef siedział na stoł-
ku w domu tana Riccall, patrząc na posiwiałego, star-
szawego Anglika. Pomieszczenie było pełne wikingów.
Wojownicy przeciągali się leniwie lub przysiadali na
piętach; przemoknięte ubrania zaczynały już parować.
Zgodnie z rozkazem nikt nie zwracał uwagi na to,
co się działo.
Pomiędzy dwójką mężczyzn, na chropowatym stole,
stał skórzany kufel piwa. Shef łyknął z niego, spojrzał
uważnie na mężczyznę naprzeciwko. Anglik wyglądał na
w miarę przytomnego. Na szyi miał żelazną obrożę.
Chłopak pchnął kufel w jego stronę.
- Widziałeś jak piję, możesz być pewny, że nie jest
zatrute. Dalej, pij. Gdybym chciał cię zabić, wybrałbym
łatwiejszy sposób.
Oczy thralla rozszerzyły się na dźwięk płynnej angielsz-
czyzny Shefa. Wziął kufel, pociągnął głęboki łyk.
- Kim jest pan, któremu płacicie dzierżawę?
Mężczyzna dopił piwo.
- Większość ziemi posiada tan Ednoth, z nadania
króla Elli. Zginął w bitwie. Reszta należy do czarnych
mnichów.
- Zapłaciliście dzierżawę na Świętego Michała? Jeśli
nie, mam nadzieję, że ukryliście pieniądze. Mnisi nie cackają
się z opieszałymi płatnikami.
Gdy Shef wspomniał o mnichach i ich metodach, przez
twarz niewolnika przebiegł skurcz strachu.
- Skoro nosisz obrożę, musisz wiedzieć, co mnisi
robią z uciekinierami. Hund, pokaż mu swoją szyję.
Hund w milczeniu odpiął amulet Ithun, podał go
Shefowi, po czym odsunął tunikę, ukazując odciski i pręgi,
powstałe w ciągu lat noszenia obręczy.
- Czy pojawiali się tu jacyś uciekinierzy? Ludzie,
którzy wspominali o czymś takim? - Shef zważył w dłoni
amulet Ithun, po czym oddał go Hundowi. - Albo
takim. - Wskazał na Thorvina, Vestmunda, Farmana
i czwartego kapłana, stojących w pobliżu. Widząc jego
gest, oni także w ciszy odsłonili swoje insygnia.
- Jeśli tak, może wspominali także, że tym ludziom
można ufać.
Niewolnik opuścił wzrok, zadrżał wyraźnie.
- Jestem dobrym chrześcijaninem. Nic nie wiem o ta-
kich pogańskich sprawach...
- Mówię o zaufaniu, nie o pogaństwie czy chrześ-
cijaństwie.
- Wy, wikingowie, jesteście tymi, którzy biorą niewol-
ników, a nie ich uwalniają.
Shef wyciągnął rękę i poklepał żelazną obręcz.
- To nie wikingowie ci ją założyli. A poza tym ja
jestem Anglikiem. Nie przekonała cię jeszcze moja wymo-
wa? A teraz słuchaj uważnie. Puszczę cię wolno. Powiedz
tym na zewnątrz, żeby zaprzestali ataków, bo nie my
jesteśmy ich wrogami. Tamci zostali w Yorku. Jeśli twoi
ziomkowie pozwolą nam przejść, nikomu nie stanie się
krzywda. I wspomnij im o tej chorągwi.
Shef wskazał palcem na drugą stronę pełnego dymu
i pary pokoju, gdzie siedziała gromadka towarzyszących
armii kobiet. Podniosły się teraz z ziemi i rozwinęły wielki
sztandar, który w pośpiechu wyszywały. Na czerwonym
jedwabiu, pochodzącym z łupów, widniał kowalski młot
o dwóch obuchach, zrobiony z kawałka białego lnu ob-
rębionego srebrną nicią.
- Druga armia, ta, którą opuściliśmy, walczy pod
Czarnym Krukiem, padlinożercą. Tamten znak zwiastuje
chrześcijanom męki i śmierć. Nasz jest symbolem tworzenia.
Powiedz im o tym. A teraz dam ci dowód, co młot może
zrobić dla ciebie. Zdejmiemy ci obręcz z szyi.
Niewolnik zadrżał ze strachu.
- Ale czarni mnisi, kiedy powrócą...
- Zabiją cię w okrutny sposób. Zapamiętaj to i powtórz
innym. Ofiarowaliśmy ci wolność, my poganie. Ale strach
przed chrześcijanami trzyma cię w niewoli. A teraz idź.
- O jedno tylko proszę, i proszę w strachu. Nie zabijaj
mnie za to, co powiem, ale... wasi ludzie opróżniają składy
z żywnością, zabierają nasze zapasy. Będziemy głodować
do wiosny. Umrze wiele dzieci.
Shef westchnął. To był twardy orzech do zgryzienia.
- Brand, daj coś thrallowi. Zapłać mu czymś. Ale
uczciwym srebrem, jeśli łaska, a nie chłamem arcybis-
kupa.
- Ja mam mu płacić! To on mnie powinien zapłacić.
Co z wergildem za ludzi, których straciliśmy? I od kiedy to
armia płaci za prowiant?
- Armia już nie istnieje. A on nie musi ci płacić
żadnego wergildu. Wszedłeś na jego ziemie. Zapłać mu.
Dopilnuję, żebyś na tym nie stracił.
Brand mruknął coś pod nosem, po czym rozsupłał
sakiewkę i odliczył sześć srebrnych pensów z Wessexu.
Niewolnik ledwo mógł uwierzyć własnym oczom, wpat-
rywał się w błyszczące monety, jak gdyby nigdy nie widział
pieniędzy takich jak te. Może istotnie nie widział.
- Powiem im wszystko - powiedział, niemalże wy-
krzykując poszczególne słowa. - O chorągwi także.
- Jeżeli to zrobisz i wrócisz tutaj przed zmierzchem,
dostaniesz drugie tyle, dla siebie, a nie do podziału.
Gdy niewolnik zniknął za drzwiami razem z eskortą,
która miała go bezpiecznie przeprowadzić przez straże,
Brand, Thorvin i reszta z powątpiewaniem spojrzeli na
Shefa.
- Nie zobaczysz więcej ani pieniędzy, ani niewol-
nika - stwierdził Brand.
- Zobaczymy. A teraz potrzebuję osiemnaście tuzinów
mężczyzn oraz najlepszych koni z jukami pełnymi żywności,
gotowych do drogi ledwo niewolnik powróci.
Brand uchylił okiennicę i wyjrzał w noc, popatrzył na
wirujące płatki śniegu.
- A to po co? - warknął.
- Chcę odzyskać twoje dwanaście pensów. A poza
tym mam pomysł. - Z czołem zmarszczonym w skupieniu,
Shef ostrzem noża jął ryć w deskach stołu jakieś linie.
Czarnych mnichów z katedry Świętego Jana w Beverley,
w przeciwieństwie do ich konfratrów od Świętego Piotra
w Yorku, nie otaczały bezpieczne mury fortecy legionistów.
Za to ich dzierżawcy i mieszkańcy równin na wschód od
Yorkshirskich Wzgórz mogli z łatwością wystawić dwa
tysiące zbrojnych, nie licząc łuczników ani oszczepników.
Przez całą jesień, gdy trwał najazd na York, wiedzieli, że
mogą nie obawiać się niczego poza głównymi siłami wielkiej
armii. Wiedzieli też, że siły te w końcu nadejdą. Kilka
miesięcy temu zniknął zakrystian, unosząc z sobą co
cenniejsze relikwie katedry, a parę dni później wrócił
z wieściami przeznaczonymi tylko dla uszu opata. Połowa
sił zbrojnych Beverley trwała w pogotowiu, a reszta rozeszła
się po okolicy, strzegąc zbiorów i nadzorując przygotowania
do zimy. Tego wieczoru poczuli się bezpieczniej. Zwiadowcy
donieśli, że wielka armia podzieliła się, a jedna jej część
odmaszerowała na południe.
Jednak angielska noc w środku zimy trwa szesnaście
godzin od zachodu do świtu; wystarczająco długo, by dać
gromadzie zdeterminowanych ludzi szansę przebycia czter-
dziestu mil. Wikingowie przez pierwszych kilka mil węd-
rowali błotnistymi, wijącymi się polnymi dróżkami, później
dopiero przyspieszając kroku i poganiając konie na lepszych
drogach wśród wzgórz. Stracili trochę czasu na obchodzenie
dookoła wiosek, na które się natknęli. Niewolnik, Tida,
prowadził ich dobrze, a oddalił się dopiero wtedy, gdy
wieże katedry w Beverley jęły rysować się na świtającym
niebie. Z chat strażniczych na obrzeżach miasta właśnie
wyłaniały się zaspane niewolnice od żaren, by rozpalić ogniska
i zemleć ziarno na poranną owsiankę. Na widok wikingów
rozbiegły się z krzykiem i zawodzeniem, zaczęły ściągać
z barłogów niedowierzających wojowników, tylko po to, by
dowiedzieć się, że są idiotkami i by stać się częścią kompletne-
go zamieszania, które tradycyjnie czynią zaskoczeni Anglicy.
Shef otworzył na oścież wielkie drewniane drzwi katedry
i wkroczył do środka. Za nim tłoczyli się jego towarzysze.
Wewnątrz kościoła rozbrzmiewała antyfonalna pieśń
śpiewana przez dwa chóry, stojące naprzeciw siebie po obu
stronach nawy. Słodko brzmiące hymny głosiły, że oto
narodziło się Dzieciątko Jezus. W katedrze nie było innych
wiernych, chociaż drzwi stały nie zaryglowane. Mnisi
wysławiali swego Boga codziennie, niezależnie diii tego, czy
mieli słuchaczy, czy nie. Zimą, o świcie, słusznie czynili nie
spodziewając się tłumów.
Gdy wikingowie pojawili się w nawie prowadzącej do
głównego ołtarza - odziani w przemoczone płaszcze, bez
widocznej broni nie licząc halabardy na ramieniu Shefa -
twarz opata, siedzącego na wysokim krześle pośród chóru
wykrzywiła się z przerażenia. Shef poczuł nagle, jak
odstępuje go cała pewność siebie - takie wrażenie zrobił
na nim widok dostojnika, uosabiającego majestat Kościoła,
w szacunku dla którego przecież dorastał.
Chłopak przełknął głośno ślinę, niepewny, jak zacząć.
Guthmund, stojący tuż za nim szyper ze szwedzkiego
wybrzeża Kattegat, nie miał ani skrupułów, ani wątpliwości.
Przez całe życie marzył, by obrabować porządny kościół
albo opactwo i nie zamierzał dopuścić do tego, by zdener-
wowanie jakiegoś nowicjusza pozbawiło go takiej okazji.
Z szacunkiem podniósł młodego dowódcę do góry i odstawił
go na bok, po czym chwycił najbliższego mnicha za habit,
powalił go na posadzkę, wyciągnął topór spod płaszcza
i z hukiem wraził go w balustradę ołtarza.
- Do roboty - zawołał. - Przeszukajcie tych ptasz-
ków i zapędźcie ich w tamten róg. Tofi, przynieś świeczniki.
Frani, daj mi te talerze. Snok, Uggi, wy jesteście lżejsi,
obejrzyjcie no tę figurę... - Wskazał ręką na wielką
postać ukrzyżowanego Chrystusa wysoko nad ołtarzem,
spoglądającego w dół umęczonym wzrokiem. - Właźcie
na górę i zobaczcie, czy uda wam się zdjąć koronę, wygląda
na złotą. A wy, reszta, przewróćcie wszystko do góry
nogami, łapcie co tylko się świeci. To miejsce ma być
dokładnie ogołocone, zanim te łobuzy na zewnątrz zdążą
wzuć buty. Ej, ty... - Guthmund zbliżył się do opata,
kulącego się na swym tronie.
Shef wyprzedził go.
- W porządku, ojcze - zaczął, przechodząc znów na
angielski. Na dźwięk znajomego języka opat, przerażony,
113
lecz równocześnie śmiertelnie obrażony, posłał mu bazylisz-
kowe spojrzenie. Shef zawahał się na moment, po czym
przypomniał sobie drzwi katedry, jak wiele innych obite od
wewnątrz skórą. Ludzką skórą, zdartą z żywego ciała
świętokradców, którzy chcieli przywłaszczyć sobie własność
Kościoła. Pozwolił stwardnieć swemu sercu.
- Twoi strażnicy wkrótce nadbiegną. Jeśli chcesz
przeżyć, musisz ich odwołać.
- Nie!
- A więc umrzesz. - Szpic halabardy dotknął gardła
opata.
- Na jak długo? - Kapłan trzęsącymi się rękami
bezskutecznie usiłował odepchnąć ostrze.
- Nie na długo. Potem możecie nas ścigać, spróbować
odzyskać skradzione dobra. A więc rób, jak mówię...
Z tyłu dobiegły jakieś trzaski. Guthmund zbliżył się,
ciągnąc za sobą jednego z mnichów.
- To chyba zakrystian. Mówi, że skarbiec jest pusty.
- To prawda - potwierdził opat. - Wszystko zostało
ukryte całe miesiące temu.
- Co zostało ukryte, zawsze można odnaleźć - odparł
Guthmund. - Zacznę od najmłodszych, żebyś wiedział, że
mówię serio. Jeden, dwa trupy i zaczniesz mówić.
- Nie zrobisz tego - rozkazał Shef. - Weźmiemy ich
ze sobą. Nie będzie tortur wśród ludzi Drogi. Azowie
zabraniają. I tak nieźle się obłowiliśmy. A teraz wy-
prowadźcie ich, żeby zobaczyli ich strażnicy. Mamy przed
sobą długą drogę.
W katedrze pojaśniało. Shef spostrzegł, że coś wisi na
ścianie: spory kawałek welinu ozdobiony jakimś dziwnym
rysunkiem.
- Co to takiego? - zapytał opata.
- To nie ma żadnej wartości dla kogoś takiego, jak ty.
Nie ma w tym ani złota, ani srebra. To mappa mundi.
Mapa świata.
Shef zdarł ją ze ściany, zwinął i schował głęboko pod
tunikę. Wikingowie wypchnęli opata i mnichów na ze-
wnątrz, gdzie stał nierówny szereg uzbrojonych Anglików,
którzy wreszcie zwlekli się z łóżek.
- No to drogę powrotną mamy odciętą - mruknął
Guthmund nie wiadomo który raz, przyciskając do siebie
worek z brzęczącą zawartością.
- A kto powiedział, że chcemy wracać tamtędy? -
odparł Shef. - Wkrótce sam się przekonasz.
n
Rozdział siódmy
lJurgred, król Mercji, jednego z dwóch wielkich królestw
Anglii nadal nie podbitych przez wikingów, zatrzymał się
przy wejściu do swych prywatnych komnat, odprawił tłum
sług i pieczeniarzy, zrzucił kunie futro, pozwolił zdjąć sobie
przemoczone buty oraz zastąpić je miękkimi kapciami ze
skóry i przygotował się, by rozkoszować się nadchodzącą
chwilą. Zgodnie z jego rozkazem młodzik wraz z ojcem
czekał już na niego, podobnie jak Alfred, który reprezen-
tował swojego brata Ethelreda, króla Wessexu, drugiego
z ocalałych wielkich królestw Anglii.
Tematem, nad którym mieli radzić, był los East
Anglii. Jej król umarł bezpotomnie, ludność żyła w stra-
chu i niepewności. Mimo to Burgred wiedział bardzo
dobrze, że gdyby wystąpił zbrojnie, aby siłą przyłączyć
East Anglię do Mercji, jej mieszkańcy stanęliby do walki.
Anglicy przeciwko Anglikom, jak to już często bywało
w przeszłości. Liczył jednak na to, że jeśli pośle im
ich rodaka, kogoś ze szlachetnego rodu, kto wszystko,
łącznie z towarzyszącą mu armią, będzie zawdzięczał
właśnie jemu, królowi Burgredowi - no cóż, może
wtedy to przełkną.
Zwłaszcza że ten właśnie szlachetny i wdzięczny młody
człowiek, o którym myślał, ma bardzo przydatnego ojca.
Kogoś, kto, jeśli można się tak wyrazić - Burgred pozwolił
sobie na gorzki uśmiech - dowody swojej nienawiści do
wikingów zawsze nosi przy sobie. Któż oparłby się sile
przekonywania tak posągowej postaci? Postaci, która
przypominała posąg, czy może raczej popiersie? Burgred
w duchu błogosławił ten dzień, kiedy z Yorku przybyły
dwa kuce, dźwigając między sobą nosze z pasażerem.
No i ta piękna, młoda kobieta. Cóż to była za wzru-
szająca scena! Młody człowiek, o jasnych włosach za-
czesanych do tyłu, klęczy u stóp swego ojca zanim jeszcze
zdjęto go z noszy, błagając o wybaczenie, że wziął sobie
żonę bez jego pozwolenia. Tej parze można by wybaczyć
dużo więcej, po tym wszystkim, co razem przeszli, ale
nie, młody Alfgar jest wcieleniem przyzwoitości. Ta właśnie
cecha uczyni w przyszłości Anglików największym ze
wszystkich narodów. Uczciwość, dumał Burgred, niena-
ganne maniery.
Słowa, które Alfgar wyszeptał u stóp swego ojca,
brzmiały naprawdę: "Poślubiłem Godivę, ojcze. Wiem, że
jest moją przyrodnią siostrą, ale nie wspominaj o tym
nikomu, albo rozpuszczę pogłoskę, że oszalałeś. A wtedy
mogłoby ci się przydarzyć coś złego. Ludzi bez rąk łatwo
się dusi. Poza tym nie zapominaj, że oboje jesteśmy twoimi
dziećmi. Jeżeli nam się uda, twoje wnuki mogą nadal być
książętami. Albo i lepiej".
Wulfgar, kiedy już otrząsnął się z pierwszego szoku,
łatwo pogodził się z tym wszystkim. To prawda, jego dzieci
były winne incestu. Ale czy taka drobnostka mogła mieć
jakiekolwiek znaczenie? Thryth, jego żona, dopuściła się
cudzołóstwa z jakimś pogańskim wikingiem. Czy ktoś
zrobił coś w tej sprawie? Jeśli z kazirodczego związku
Alf gara i Godivy narodzi się dziecko, jak Siegmundowi
i jego siostrze w legendzie, nie może być gorsze od tego
bękarta, którego on, Wulfgar, hodował w swej głupocie.
Gdy władca Mercji wkroczył do komnaty, ludzie zna-
jdujący się w niej wstali i złożyli pokłon. Jedyna obecna
kobieta, piękność z East Anglii, dygnęła wedle nowej mody
szerzonej przez Franków. Dwaj służący - jeszcze przed
chwilą spierali się cicho, co wypada im uczynić - unieśli
wyściełaną skrzynię Wulfgara do pionu, po czym ponownie
oparli ją o ścianę. Na zezwalający gest króla obecni zajęli
miejsca: dla wszystkich poza Burgredem i Wulfgarem
przeznaczone były zwykłe trójnogi. "Heimnar" na równi
z władcą zajął wysokie krzesło z drewnianymi poręczami;
nie można było od niego wymagać, by siedział na stołku.
- Mam wieści z Eoforwich - zaczął król. - Świeższe
od tych, które przyniósł Wulfgar. I lepsze. Mimo to
zmusiły mnie one do działania. Jak słyszałem, po kapitulacji
Kościoła i króla Elli...
- Powiedz raczej - wtrącił Alfred z Wessexu - po
haniebnej zdradzie, której dopuścili się na osobie króla Elli
ci, których chronił.
Burgred zmarszczył brwi. Młodzieniec, jak zdążył zau-
ważyć, żywił niewielki szacunek dla królów, a już żadnego
dla dostojników Kościoła.
- Po kapitulacji Ragnarssonowie, a zwłaszcza ten,
którego nazywają Sopel Lodu, skazali króla Ellę na okrutną
śmierć. Podobnie jak przydarzyło się to twemu panu,
szlachetnemu Edmundowi - dodał, skinąwszy głową
Wulfgar owi.
- Wydaje się jednak, że wydarzenie to stało się
przyczyną kłótni wśród pogan. Doszły mnie dziwne wieści,
że egzekucja została przerwana za pomocą swego rodzaju
machiny. Zaiste, wszystko w Eoforwich zdaje się kręcić
wokół machin. Najważniejsza jednak w tym wszystkim jest
kłótnia, gdyż doprowadziła ona do rozłamu pośród wi-
kingów.
Rozległ się szmer zdziwienia i zadowolenia.
- Część barbarzyńców opuściła Eoforwich i maszeruje
na południe. Jest to mniejsza część armii, lecz nadal groźna.
Zastanawiałem się więc, dokąd zmierzają. I doszedłem do
wniosku, że ich celem jest East Anglia, skąd wyruszyli.
- Chcą wrócić na statki - rzucił Alfgar.
- Może i tak. Problem jednak w tym, że East Anglia
raczej nie stanie do walki. Stracili króla oraz wielu przywód-
ców, tanów i wojowników w bitwie nad Stour, skąd ty,
młody człowieku, tak mężnie wywalczyłeś sobie drogę
ucieczki. A przecież, jak wciąż powtarzacie - Burgred
zmierzył Alfreda sarkastycznym spojrzeniem - wikingowie
muszą zostać pokonani. Tak więc wyślę do East Anglii
wojennego przywódcę wraz ze sporymi siłami moich wojsk,
żeby go wspierały póki nie zbierze własnej armii. Mówię
o tobie, młody człowieku. Alfgarze, synu Wulfgara. Pocho-
dzisz z tamtych stron. Twój ojciec był tanem króla Edmunda.
Twoja rodzina straciła więcej, wycierpiała więcej i ważyła się
na więcej niż jakakolwiek inna. Ty właśnie podźwigniesz
królestwo z gruzów. Z tym, że nie będzie już ono królestwem.
Burgred odszukał wzrokiem spojrzenie młodego księcia.
Alfred z Wessexu oczy miał równie błękitne a włosy równie
jasne jak Alfgar; prawdziwy książę krwi. Było w nim
jednak coś dziwnego, niepokojącego: trzeźwe spojrzenie.
Obaj wiedzieli, że zbliżyli się do drażliwego punktu. Burgred
z Mercji nie miał do East Anglii więcej praw niż Ethelred
z Wessexu. Zaś ten, który zdoła wyprzedzić rywala, urośnie
w potęgę.
- Jaki będzie mój tytuł? - spytał Alfgar ostrożnie.
- Alderman. Zarówno North Folk jak i South Folk.

- To są dwie prowinge - zaprotestował Alfgar. -
Jeden człowiek nie może być aldermanem dwóch prowincji
naraz.
- Nowe czasy, nowe obyczaje - odparł Burgred. -
Ale w tym, co mówisz, kryje się prawda. W swoim czasie,
Alfgarze, możesz zyskać nowy tytuł. Możesz zostać tym, co
księża nazywają subregulus. Możesz zostać moim wice-
królem. Powiedz, czy będziesz lojalnie służył mnie i Mercji?
Czy będziesz wierny Marchii?
Alfgar w milczeniu ukląkł przed królem, na znak
poddania. Burgred poklepał go po ramieniu, podniósł
z klęczek.
- W odpowiedniej chwili załatwimy to bardziej formal-
nie. Chciałem po prostu wiedzieć, czy doszliśmy do porozu-
mienia. - Król zwrócił się do Alfreda. - Tak, młodzieńcze,
wiem, że ty nie wyraziłeś zgody. Ale powiedz swojemu
królowi i bratu, jak teraz sprawy stoją. Niech on siedzi po
swojej stronie Tamizy, a ja zostanę po swojej. Ale północna
część Tamizy i południe Humberu należy do mnie. Całość.
Burgred pozwolił, by pełna napięcia cisza trwała jeszcze
przez moment, po czym zdecydował się ją przerwać.
- Doszły mnie również inne dziwne wieści. Armią
zawsze dowodzili Ragnarssonowie, ale oni wszyscy zostali
w Eoforwich. Część informatorów twierdzi, że ci, którzy
odeszli, nie mają żadnych przywódców, inni mówią o wielu
wodzach. Jednak mój zwiadowca dał mi do zrozumienia,
że jednym z ich dowódców, albo też głównym dowódcą jest
Anglik. Z East Anglii, sądząc z wymowy. Posłaniec mógł
mi przekazać jedynie imię, jakim nazywają go wikingowie,
ale oni mówią naszym językiem tak fatalnie, że nic mi to
nie dało. Podobno wołają tego człowieka Skjef Sigvarths-
son. Co to może być za imię?
- Shef! - To odezwała się milcząca kobieta. Nie
odezwała się: westchnęła. Jej oczy, jej błyszczące, jakby
szklane oczy ożywiły się nagle. Mąż spojrzał na nią jak
człowiek, który zastanawia się, ile ma przygotować rózeg,
Wulfgar zaś zakrztusił się nagle, poczerwieniał.
- Mówiłeś, że widziałeś go martwym - warknął
oskarżycielsko pod adresem syna.
- Nic straconego - mruknął Alfgar. - Daj mi tylko
ludzi.
Prawie dwie setki mil dalej na północ Shef po raz kolejny
odwrócił się w siodle, by sprawdzić, czy straż tylna nadąża
za głównymi siłami. Musiał uważać, by wszyscy jechali
w zwartej gromadzie, trzymając się w zasięgu głosu. Shef
wiedział, że w ślad za nimi po błotnistych drogach zmierza
grupa ludzi czterokrotnie przewyższająca ich liczebnością,
niezdolna jednak zaatakować ze względu na zakładników,
mnichów od Świętego Jana i ich opata Saxwulfa. Ważne też
było, żeby poruszać się w miarę szybko, nawet po długiej
nocnej jeździe, żeby nie dać się wyprzedzić wieściom
i uniemożliwić przeciwnikom poczynienie przygotowań.
Prowadził ich zapach morza a także, odkąd dotarli na
szczyt łagodnego wzniesienia, nie dający się z niczym
pomylić kształt przylądka Flamborough. Shef ponaglił
awangardę okrzykiem i gestem.
Guthmund został kilka kroków z tyłu, wciąż trzymając
uzdę opackiego konia. Shef przywołał go uniesieniem ręki.
- Nie ociągaj się. Prowadź opata blisko mnie.
Chłopak cmoknął i wbił pięty w boki zmęczonego
wałacha, doganiając resztę kawalkady w momencie, gdy
stu dwudziestu jeźdźców i trzydziestu zakładników scho-
dziło długim zboczem w stronę zbiorowiska nędznych
chałup, składających się na osadę Bridlington.
Wybuch paniki. Kobiety rzucają się do ucieczki, unosząc
z sobą obdarte dzieci o poodmrażanych nogach. Mężczyźni
chwytają włócznie, rzucają je znowu, niektórzy pędzą
w stronę plaży, gdzie na brudnym, pokrytym śniegiem
piasku spoczywają wyciągnięte na brzeg łodzie. Shef zato-
czył koniem koło, wypchnął naprzód opata, rozpoznawal-
nego bez trudu dzięki czarnym szatom.
- Pokój - zakrzyknął. - Pokój. Chcę Ordlafa.
Ale Ordlaf już stał przed nim, sędzia okręgu Bridlington,
a także, chociaż nikt go dotychczas nie wiązał z tym
wydarzeniem, pogromca Ragnara. Wystąpił spomiędzy
swoich ludzi, zdumionym wzrokiem mierząc wikingów
i mnichów, niechętnie biorąc na siebie odpowiedzialność.
- Pokaż im opata - rzucił Shef Guthmundowi. -
Niech ci z tyłu trzymają się z daleka. - Zwrócił się do
Ordlafa. - Ty i ja spotkaliśmy się już kiedyś. Tego dnia,
gdy złapałeś Ragnara.
Chłopak zsiadł z konia, wbił halabardę głęboko w piasz-
czystą ziemię. Kładąc rękę na ramieniu sędziego, odciągnął
go na stronę, poza zasięg słuchu opata, patrzącego na nich
z nienawiścią. Zaczął tłumaczyć coś naglącym tonem.
- To niemożliwe - powiedział Ordlaf chwilę póź-
niej. - Nie da się zrobić.
- Czemu nie? Morze jest wzburzone i zimne, ale wiatr
wieje z zachodu.
- Z południowego zachodu - poprawił Ordlaf od-
ruchowo.
- Możesz płynąć wzdłuż wybrzeża i mieć wiatr od
burty. Tylko do przylądka Spurn. Dwadzieścia pięć mil,
nie więcej. Zdążysz przed zmrokiem. Nie proszę cię o prze-
jście przez morze. Ani na moment nie stracisz ziemi z oczu.
A jeśli pogoda się zmieni, rzucimy dryfkotwę i przeczekamy.
- Za Spurn będzie trzeba wiosłować pod wiatr.
Shef wskazał palcem za siebie.
- Najlepsi wioślarze na świecie i ty jako kapitan.
Postoisz sobie tylko za sterem, jak król.
- Taak. A co się stanie, jeśli wrócę a opat wyśle
swoich ludzi, aby spalili osadę?
- Robisz to, żeby ratować mu życie.
- Wątpię, żeby był wdzięczny.
- W drodze powrotnej nie musisz się śpieszyć. Zdą-
żysz dobrze schować to, co ci damy. A zapłacimy ci
srebrem z katedry. Twoim własnym srebrem, pochodzą-
cym z wielu lat dzierżaw. Ukryj je, przetop. Nigdy go nie
wywęszą.
- Skąd mam wiedzieć, że po prostu nie poderżniecie
mi gardła? Mnie i moim ludziom?

- Tego nie możesz wiedzieć, ale masz niewielki wybór.
Decyduj.
Ordlaf wahał się jeszcze przez moment. Przypomniał
sobie Merlę, kuzyna swej żony, którego opat kazał sprzedać
w niewolę za długi. Pomyślał o żonie i dzieciach Merli,
które do dziś żyły na łasce mieszkańców Bridlington, po
tym jak ich mąż i ojciec zniknął z okolicy.
- W porządku. Ale udawaj, że mi grozisz.
Shef wybuchł udawaną wściekłością, uderzył Ordlafa
w głowę, wyszarpnął sztylet z pochwy. Sędzia odwrócił się,
wykrzykując rozkazy w stronę garstki mężczyzn, stojącej
kilka jardów dalej. Wkrótce rybacy zaczęli spychać łodzie
na wodę, stawiać maszty, wyciągać żagle z worków.
Wikingowie w zwartej gromadzie zbliżyli się do brzegu
morza, pchając przed sobą jeńców. Pięćdziesiąt jardów
dalej pięciuset angielskich jeźdźców postąpiło kawałek
naprzód, nie chcąc dopuścić, by wrogowie wymknęli im się
z rąk. Powstrzymał ich dopiero widok błyszczących mieczy
nad wygolonymi głowami mnichów.
- Nie pozwól im się zbliżyć - warknął Shef do
opata. - Wypuszczę połowę twoich braciszków, gdy tylko
wejdziemy na pokład. Ty i reszta zostaniecie z nami jeszcze
przez moment.
- Jak rozumiem to oznacza, że stracimy konie - ode-
zwał się Guthmund ponuro.
- Ukradłeś je. Możesz ukraść sobie nowe.
Tak więc o zmroku wpłynęliśmy na wiosłach do zatoki
Humberu, dobiliśmy do brzegu na noc, kiedy byliśmy już
pewni, że nikt nas nie śledzi, a rano powiosłowaliśmy
w górę rzeki. Razem z łupem.
- Ile tego jest? - zapytał Brand, siedząc wraz z innymi
członkami zgromadzonej naprędce rady.
- Już zważyłem - odparł Thorvin. - Naczynia,
świeczniki, te małe pudełeczka, w których chrześcijanie
trzymają palce swoich świętych, kielich na kawałki ciasta,
które nazywają ciałem swego Boga, puszki, w których palą
kadzidło a także sporo monet. Sądziłem, że mnichom nic
nie wolno posiadać na własność, ale Guthmund mówi, że
kiedy się dobrze potrząśnie, z każdego habitu wypadnie
sakiewka. W każdym razie po podziale z rybakami zostały
nam dziewięćdziesiąt dwa funty srebra. No i jeszcze złoto.
Korona, którą zdjęliście z posągu Chrystusa, była szczeroz-
łota, i dość ciężka. Tak samo kilka talerzy. To daje
dodatkowo czternaście funtów. A ponieważ złoto jest
osiem razy cenniejsze od srebra, razem mamy dwieście
cztery funty.
- Dwieście cztery - powtórzył Brand w zamyśle-
niu. - Trzeba będzie podzielić to między załogi i pozwolić
im dokonać własnego podziału.
- Nie - odezwał się Shef.
- "Nie" wydaje się ostatnio twoim ulubionym sło-
wem - zauważył Brand.
- To dlatego, że ja, w przeciwieństwie do innych,
wiem co robić. Nie wolno nam dzielić tych pieniędzy. To
będzie wojenny skarbiec armii. Dlatego zorganizowałem tę
wyprawę. Gdybyśmy dokonali podziału, wszyscy byliby
odrobinę bogatsi. A ja chcę ich użyć, żeby wszyscy stali się
dużo bogatsi.
- Skoro tak to ujmujesz, sądzę, że armia nie wyrazi
sprzeciwu - powiedział Thorvin. - W porządku. Osta-
tecznie sam zdobyłeś te pieniądze. Ale jak chcesz sprawić,
żebyśmy się wszyscy wzbogacili?
Shef wyciągnął spod tuniki mapę, którą zdjął ze ściany
katedry.
- Spójrzcie - powiedział. Kilkanaście głów pochyliło
się nad welinową kartą. Twarze wyrażające rozmaite stopnie
zdumienia wpatrywały się w nakreślone tuszem znaczki.
- Czy umiecie czytać takie pismo? - zapytał chłopak.
- Tu, w środku - odezwał się Skaldfinn, kapłan
Heimdalla - nad tym małym obrazkiem, jest napis:
"Hierusalem". To święte miasto chrześcijan.
- Kłamstwo, jak zwykle - skomentował Thorvin. -
Ta czarna plama ma przedstawiać Ocean, wielkie morze
otaczające całą Mithgarth, ziemię. Chcą nam wmówić, że
ich święte miasto znajduje się w centrum świata. Bardzo
typowe.
- Rozejrzyjmy się po brzegach - zagrzmiał Brand. -
Zobaczmy, co znaki mówią o miejscach, które znamy. Jeśli
kłamią na ich temat, możemy sądzić, że cała reszta też jest
kłamstwem, jak mówi Thorvin.
- Dacia et Gothis - przeczytał Skaldfln. - Gocja. To
ten kraj na południe od Szwecji. Chyba że chodziło im
o Gotlandię. Ale Gotlandia jest wyspą, a to tutaj jest
zaznaczone jako stały ląd. Zaś tuż obok napisano: "Buł-
garia".
Rada wybuchnęła gromkim śmiechem.
- Bułgarowie są wrogami cesarza Greków - odezwał
się Brand. - Podróż z kraju Gotów do Bułgarów zajmuje
co najmniej dwa miesiące.
- Po drugiej stronie Gocji jest napisane: "Slesvic".
No, w tym przynajmniej nie ma nic niejasnego. Wszyscy
znamy Szlezwik zamieszkany przez Duńczyków. A te małe
literki głoszą: Hic abundanł leones. To znaczy: "Tu jest
wiele lwów".
Kolejny ryk śmiechu.
- Wiele razy byłem na rynku w Szlezwiku - rzekł
Brand. - I rzeczywiście spotkałem człowieka, który opo-
wiadał o lwach. Lwy wyglądają jak wielkie koty, a żyją
w gorącym kraju daleko na południu. W Szlezwiku nigdy
nie było lwów, zwłaszcza wielu. Straciłeś tylko czas przy-
nosząc nam tę - jak jej tam? - tę mappa. To czysty
nonsens, jak wszystko, co chrześcijanie uważają za mądrość.
Shef wodził palcem po welinie, mrucząc pod nosem
litery, których z takim trudem usiłował go wyuczyć ojciec
Andreas.
- Tu jest jakiś napis po angielsku - powiedział. -
Dopisany inną ręką. Mówi on: "Suth-Bryttas", co znaczy
"południowi Brytowie".
- To ma oznaczać Bretończyków - odezwał się
Brand. - Mieszkają na dużym półwyspie po drugiej
stronie Kanału.
- A więc nie wszystko jest kłamstwem. Można znaleźć
prawdę na mapie. O ile się ją tam umieści.
- Nadal nie rozumiem, jak to ma nas wzbogacić -
odparł Brand. - Od tego przecież zaczęliśmy rozmowę.
- Ta mapa nas nie wzbogaci. - Shef zwinął welin,
odrzucił go na bok. - Ale sama jej idea może to zrobić.
Musimy znać więcej ważnych rzeczy. Przecież gdybyśmy nie
wiedzieli, gdzie jest Riccall, tego dnia podczas zawiei,
moglibyśmy zamarznąć albo dać się wyrżnąć co do nogi.
Kiedy wyruszałem do Beverley znałem kierunek, ale bez
przewodnika nigdy nie trafiłbym do katedry. Bridlington zaś
i człowieka, który wyprowadził nas z pułapki, odnalazłem
tylko dzięki temu, że byłem tam już wcześniej. Rozumiecie,
o co mi chodzi? Posiedliśmy mnóstwo wiedzy, ale jesteśmy
zależni od ludzi. Nie ma takiego człowieka, który umiałby
odpowiedzieć na wszystkie pytania. Na mapie można umieś-
cić mądrość wielu osób. Gdybyśmy ją mieli, moglibyśmy
odnaleźć drogę do miejsc, w których nas nigdy nie było.
Potrafilibyśmy określić kierunek, zmierzyć odległość.
- Dobrze więc, sporządzimy sobie taką mappa - po-
wiedział Brand stanowczo. - A teraz przejdź wreszcie do
tego bogactwa.
- Posiadamy jeszcze jedną cenną rzecz - zaczął
Shef. - A tej nie dostaliśmy od chrześcijan. Thorvin wam
opowie. Kupiłem ją sam. Od Munina, kruka Odyna.
Okupiłem ją bólem. Pokaż im, Thorvinie.
Thomn wyjął spod tuniki małą, kwadratową deszczuł-
kę. Widniały na niej szeregi runicznych liter, wydrapanych
nożem i zabarwionych czerwoną farbą.
- To jest zagadka. Ten, kto ją rozwiąże, odnajdzie
skarb Raedwalda, króla East Anglii. Tego właśnie szukał
Ivar zeszłej jesieni. Ale król Edmund zabrał tajemnicę do
grobu.
- Królewski skarb - zamyślił się Brand. - To
mogłoby być warte zachodu. Więc najpierw rozwiążmy
zagadkę.
- Do tego właśnie będzie nam potrzebna mapa - po-
wiedział Shef stanowczo. - Jeśli zaczniemy zapisywać
wszystko, czego się dowiemy, pod koniec będziemy mieć
wystarczająco dużo kawałków, żeby z nich ułożyć od-
powiedź. Ale jeśli nic nie zapiszemy, zanim dobrniemy do
końca, zdążymy zapomnieć, co było na początku. I jeszcze
jedno. - Shef walczył z pamięcią, usiłował przywołać
obraz krainy widzianej z góry, z perspektywy, z jakiej nie
mógł oglądać ziemi żaden żyjący człowiek. - Również ta
mapa przedstawia nową ideę. Przedstawia świat widziany
z góry. Taki, jakim mógłby go widzieć lecący orzeł. W ten
sposób musimy szukać nowych rzeczy.
Zapadła długa cisza. Przerwał ją dopiero Guthmund.
- Ale zanim coś znajdziemy, musimy zdecydować,
dokąd pójdziemy teraz.
- Jest coś jeszcze ważniejszego - wtrącił Brand. -Trze-
ba uzgodnić, w jaki sposób prowadzić armię, pod jakim
prawem żyć. Kiedy walczyliśmy w Wielkiej Armii, podlegaliśmy
staremu hermanna log naszych przodków, prawu wojowników.
Ale Ivar Sopel Lodu złamał to prawo i nie chcę już do niego
wracać. Wiem, że nie wszyscy wśród nas noszą amulety. -
Brand spojrzał znacząco na Shefa i Guthmunda, siedzących
wraz z innymi przy stole. - Ale przyszło mi do głowy, że
powinniśmy wprowadzić nowe prawo. Nazwałbym je vegman-
na log, prawo ludzi Drogi. Jednak pierwszym krokiem musi być
zwołanie otwartego zebrania całej armii i uzgodnienie, kogo
obdarzyć przywilejem tworzenia nowych praw.
Natychmiast rozgorzała dyskusja. Shef, jak to często
bywało, odpłynął umysłem zupełnie gdzie indziej. On
wiedział, co armia będzie musiała zrobić. Przemaszerować
przez Northumbrię, aby oddalić się od Ragnarssonów,
przejść przez prowincje Burgreda, potężnego króla Ma-
rchii, tak szybko, jak to tylko możliwe. Osiedlić się
w pozbawionej króla East Anglii i nałożyć na ludność
odpowiednią daninę - w zamian za ochronę. Ochronę
przed królami, opatami i biskupami. Po pewnym czasie
taka danina przyniesie efekty, z których nawet Brand
będzie zadowolony.
Jednocześnie zaś trzeba będzie popracować nad mapą.
I nad zagadką. A także, co najważniejsze, jeżeli armia
Drogi ma chronić swoje ziemie przed łupieżcami, trzeba
będzie dać ludziom nową broń. Nowe machiny.
Gdy Shef zaczął rysować, przed oczami swego umysłu,
kształty nowej katapulty, do jego świadomości przedarł się
głos, gwałtownie żądający, by do rady dopuścić przede
wszystkim dziedzicznych jarlów. •
To obejmowałoby Sigvartha, ojca Shefa, którego dru-
żyny w ostatniej chwili dołączyły do kolumny opuszczającej
York. Chłopak żałował, że tak się stało. Nie pragną}
widywać Sigvartha ani jego syna, Hjóvartha. Może nie
będą musieli się spotykać. Może pomysł z jadami nie
przejdzie.
Shef na powrót zajął się rozważaniami, jaką siłą można
zastąpić powolną i niewygodną w obsłudze przeciwwagę.
Palce go swędziały, by znów wziąć młot do ręki.
Rozdział ósmy
W ciągu następnych czterech tygodni swędzenie palców
Shefa zostało dość wydatnie złagodzone. Poza obozem,
w którym armia zatrzymała się na zimę, znajdowało się
pole, gdzie chłopak przeprowadzał próby z katapultami.
Ale machiny, za którą właśnie stał, Rzymianie z dawnych
czasów z pewnością by nie rozpoznali.
- Opuszczać! - krzyknął w stronę swych ośmiu
pomocników.
Długie ramię ze skrzypieniem opuściło się ku jego
wyciągniętym dłoniom, dziesięciofuntowy kamień zawiro-
wał w skórzanej sakwie, podwieszonej na dwóch hakach:
jednym wolnym, drugim umocowanym.
- Trzymać! - Ośmiu krzepkich wikingów przy drugim
ramieniu katapulty napięło liny, przygotowało się do
ciągnięcia. Shef poczuł, jak długie drzewce - wykorzystał
na nie górną część masztu, odpiłowanego tuż nad po-
kładem - napręża się nagle, poczuł, jak stopy odrywają
mu się od wilgotnej ziemi.
- Ciągnąć! - Wikingowie pociągnęli potężnie, z całej
siły, doskonale jednomyślni, jak gdyby walczyli z martwą
falą na Atlantyku. Krótkie ramię katapulty wygięło się
w dół. Długie ramię skoczyło do góry. Skórzana sakwa,
wirując gwałtownie, osiągnęła punkt, w którym wolny hak
wyrwał się z zaczepu i zwisł luźno.
Głaz poszybował pod chmurne niebo. Przez długi
moment zdawał się tkwić nieruchomo w szczytowym
punkcie łuku, po czym zaczął opadać i z mlaśnięciem zarył
się w ziemię dwieście pięćdziesiąt kroków dalej. Natychmiast
kilka obdartych postaci popędziło w tamtą stronę, współ-
zawodnicząc o to, kto pierwszy dopadnie kamienia i przy-
niesie go z powrotem.
- Opuszczać! - zawołał Shef ile sił w płucach. Jego
drużyna, jak zwykle, nie zwróciła na niego najmniejszej
uwagi. Wszyscy pokrzykiwali, śmiali się głośno, klepiąc się
nawzajem po plecach, patrząc, gdzie upadł pocisk.
- Nąjmarniej dwieście jardów! - krzyknął Steinulf,
sternik Branda.
- Opuszczać! To jest próba szybkości! - wrzasnął
Shef znowu. Wikingowie powoli przypomnieli sobie o jego
istnieniu. Jeden z nich, kucharz Ulf, niespiesznie obszedł
machinę i delikatnie poklepał chłopaka po plecach.
- Do licha z próbą szybkości - stwierdził dobrodusz-
nie. - Jeśli trzeba będzie strzelać szybko, zrobimy to.
A teraz pora coś zjeść.
Jego towarzysze skinęli głowami na znak zgody i pod-
nieśli kapoty, które wcześniej przewiesili przez podobne do
szubienicy rusztowanie katapulty.
- Fajnie sobie postrzelaliśmy - odezwał się Kolbein
Hebrydyjczyk, od niedawna obnoszący z dumą swój amulet,
fallus Freyra. - Jutro przyjdziemy znowu. Czas na żarcie.
Shef patrzył, jak odchodzą w stronę palisady, w stronę
garstki namiotów i byle jak zadaszonych szałasów, które
stanowiły zimowy obóz armii. W sercu miał gniew i poczu-
cie zawodu.
Pomysł na nową katapultę przyszedł mu do głowy
gdy się przyglądał, jak rybacy Ordlafa stawiają maszt.
Wielki miotacz głazów z Yorku, maszyna, która trzy
miesiące temu zniszczyła taran Ragnarssonów, działała
dzięki przeciwwadze. Sama przeciwwaga była wynoszona
w powietrze za pomocą kołowrotu. Tak więc służyła
ona jedynie magazynowaniu siły, którą ludzie włożyli
w pracę kołowrotu.
A po co magazynować siłę, zapytywał się Shef. Dlaczego
po prostu nie kazać ludziom ciągnąć lin przywiązanych do
krótkiego ramienia? Dla małych kamieni, jak te, którym
z trudem nadali kształt zbliżony do kuli, nowa machina,
"kamieniomiot", jak nazywali ją wikingowie, była wprost
wyśmienita.
Miotała głazy w doskonale prostej linii i można nią
było celować z dokładnością do kilku stóp. Jej pociski
dosłownie rozbijały wszystko w proch, krusząc kamienie
i przebijając tarcze niczym papier. W miarę, jak uczyli się
obsługiwać nowe urządzenie z coraz większą wydajnością,
jego zasięg wzrósł do ósmej części mili. A Shef był pewien,
że gdyby tylko jego ekipa robiła to, co jej każe, mogliby
posyłać dziesięć kamieni w czasie, jaki zabiera doliczenie
do stu.
Ale jego drużyna nie traktowała katapulty jako nowego
rodzaju broni. Dla nich była to tylko zabawka. Może
pewnego dnia przyda się do kruszenia palisady lub murów.
A na razie służyła jako igraszka, pozwalała zapominać
o nudzie zimowego obozu, gdzie tradycyjne rozrywki
wikingów, takie jak grabieżcze wyprawy po pieniądze lub
kobiety, były surowo zabronione.
A przecież ta machina zwyciężyłaby wszystko. Statki.
Armie. Jaki szyk bojowy zdołałby się oprzeć deszczowi
głazów, ciskanych z odległości większej niż strzał z łuku,
z których każdy mógłby okaleczyć bądź zabić wielu ludzi?
Nagle zdał sobie sprawę, że otaczają go podniecone,
uśmiechnięte szeroko twarze. Niewolnicy. Uciekinierzy
z Northfolk i z ziem króla Marchii, przyciągnięci do obozu
na płaskiej, błotnistej rubieży między strumieniami Nene
i Welland przez zdumiewającą plotkę, że tutaj mogą liczyć
na zdjęcie żelaza z szyi. Że mogą pracować w zamian za
jedzenie. Słyszeli też, chociaż nie bardzo w to wierzyli, że
nie zostaną pojmani w niewolę, gdy ich panowie ruszą dalej.
Każda z obdartych postaci dzierżyła dziesięciofuntowy
kamień, które w ostatnich dniach pieczołowicie obrabiali
za pomocą najmniej cennych dłut Thorvina.
- W porządku - powiedział Shef. - Wyjmijcie kołki,
rozbierzcie machinę, owińcie belki w płótno.
Mężczyźni przestąpili z nogi na nogę, spojrzeli po
sobie. Jeden z nich, zachęcony przez resztę, przemówił
z oporem, wpatrując się w ziemię.
- Tak sobie myśleliśmy, panie. Skoro jesteś z Emneth
i tak dalej. I mówisz tak jak my. Więc...
- Wyduś to z siebie.
- Zastanawialiśmy się, skoro jesteś z naszych stron,
może pozwoliłbyś nam raz strzelić.
- Wiemy, jak to się robi! - krzyknął jeden z jego
towarzyszy. - Przyglądaliśmy się dobrze. Nie jesteśmy aż
tak silni jak oni, ale umiemy ciągnąć.
Shef zagapił się na podniecone twarze. Na żylaste,
niedożywione ciała. Czemu nie, pomyślał. Zawsze sądził, że
najważniejsza w tej pracy jest waga i siła. Ale jeszcze
ważniejsza jest koordynacja. Może dwunastu lekkich Ang-
lików zdoła dorównać ośmiu potężnie zbudowanym wikin-
gom. Z mieczami i toporami to nie miałoby sensu. Ale byli
niewolnicy zrobią przynajmniej to, co im się każe.
- W porządku - powiedział. - Najpierw wystrzelimy
pięć razy na próbę. A potem zobaczymy, ile kamieni
zdołacie wypuścić zanim doliczę do pięćdziesięciu.
Wyzwoleńcy aż podskoczyli z radości, rzucili się w stro-
nę lin.
- Spokojnie. To ma być próba szybkości. Ułóżcie
kamienie w jednym miejscu, żebyście nie musieli nigdzie po
nie chodzić. A teraz, uwaga...
Godzinę później, gdy jego nowa drużyna rozbierała
machinę, którą już uważała za swoją, Shef w zamyśleniu
szedł do szałasu Hunda i Ingulfa, gdzie leżeli chorzy
i ranni. Hund stał właśnie na zewnątrz, wycierając za-
krwawione ręce.
- Jak oni się czują? - zapytał Shef. Miał na myśli ofiary
swojej drugiej machiny, którą wikingowie nazywali wielkim
łukiem, a która jakiś czas temu skróciła cierpienia króla Elli.
- Będą żyć. Jeden stracił trzy palce. Dobrze że nie
dłoń albo ramię. Drugi miał połamane żebra. Ingulf musiał
go rozciąć, żeby wyjąć odłamek z płuca. Ale goi się szybko.
Właśnie sprawdzałem szwy. Pachną w porządku. Ta twoja
machina w ciągu czterech dni załatwiła dwóch mężczyzn.
Co się z nią stało?
- Z nią nic. To ci wikingowie. Silni ludzie, dumni ze
swej siły. Porządnie przykręcają koła zębate, ale któryś
z nich zawsze musi naprzeć na dźwignię, żeby sprawdzić,
czy nie pójdzie kawałek dalej. Ramię łuku puszcza i jest
nieszczęście.
- A więc to wina załogi, nie machiny?
- Właśnie. Potrzebni mi ludzie, którzy przekręcą koła
tyle razy, ile trzeba, którzy będą robić, co im się mówi.
- Nie ma wielu takich w tym obozie.
Shef popatrzył na przyjaciela.
- A jednak...
Ziarno idei zakiełkowało.
Zapadał zimowy zmierzch. Wkrótce Shef będzie mógł
wziąć świecę i popracować nad swoją mappa, nad mapą
Anglii.
- Widzę, że z kolaqi nie zostało już nic poza owsianką?
Hund w milczeniu podał mu miskę.
Sigvarth z lekkim niepokojem rozejrzał się dookoła.
Kapłani Drogi uformowali święty krąg, z jarzębiną zwie-
szającą się z lin, wbitą w ziemię włócznią i rozpalonym
ogniem. I tym razem nie dopuszczono nikogo z zewnątrz:
w mrocznej szopie o dachu zrobionym z żagla znajdowało
się jedynie sześciu biało odzianych kapłanów oraz Sigvarth,
jarl Małych Wysp.
- Nadszedł czas, byśmy wreszcie dowiedzieli się wszys-
tkiego - odezwał się Farman. - A mianowicie czy
możesz być pewien tego, że to ty jesteś ojcem Shefa?
- On sam tak twierdzi - odparł Sigvarth. - Wszyscy
tak myślą. A poza tym jego matka była tego zdania, a ona
powinna wiedzieć. Oczywiście mogła zrobić wiele rzeczy po
tym, jak ode mnie uciekła. Dziewczyna po raz pierwszy
spuszczona z uwięzi mogła się zabawić. - Żółte zęby
wyszczerzyły się w uśmiech. - Ale nie sądzę. Była damą.
- Chyba znam całą historię - odezwał się Farman. -
Uprowadziłeś ją od męża. Ale jednego nie rozumiem:
uciekła od ciebie, przynajmniej tak słyszeliśmy. Czy za-
zwyczaj tak kiepsko pilnujesz branek? Jak udało jej się
uciec? I w jaki sposób wróciła do męża?
Sigvarth w zamyśleniu potarł szczękę.
- Minęło już dwadzieścia lat. Ale dziwna rzecz, wciąż
pamiętam całkiem nieźle. Wracaliśmy z wyprawy na połud-
nie. Nie poszła nam za dobrze. W drodze powrotnej
postanowiłem zawinąć do zatoki Wash, tak na wszelki
wypadek. Jak zwykle wszędzie pałętało się mnóstwo Ang-
lików. Dotarliśmy do małej wioski, Emneth, i złapaliśmy,
kogo się dało. Między innymi żonę tana, zapomniałem już,
jak się nazywała. Ale jej samej nie zapomniałem. Była
dobra. Wziąłem ją dla siebie. Miałem wtedy trzydzieści lat,
ona może ze dwadzieścia. To zawsze jest dobra kombinacja.
Miała dziecko i była zupełnie załamana. Ale odniosłem
wrażenie, że mąż nie dawał jej za wiele radości. Z początku
walczyła ze mną jak lwica, ale do tego jestem przy-
zwyczajony; muszą tak robić, aby pokazać, że nie są
kurwami. Kiedy jednak zrozumiała, że nie ma wyboru,
pogodziła się z losem. Miała takie drobne przyzwyczajenie:
kiedy doszła do szczytu, unosiła się z ziemi, ze mną na górze.
Thorvin chrząknął z dezaprobatą. Farman, z jedną
ręką zaciśniętą na wysuszonym końskim penisie, oznace
swojej funkcji, uciszył go gestem.
- Ale jak łódź się kołysze, nie można mieć dobrej
zabawy. Wiec gdy dobiliśmy do brzegu, poszukałem odpo-
wiedniego miejsca. Zamierzałem rozpalić ogniska, upiec
jakiegoś wołu, wytoczyć kilka beczek piwa, zabawić się
wieczorem. Rozruszać trochę chłopców przed przejściem
przez morze. A jednocześnie nie ryzykować, nawet z Anglika-
mi. No i znalazłem takie miejsce. Kawałek plaży, dalej
wysokie klify. Jakiś wąwóz ze strumykiem. Dałem tam pół
tuzina ludzi, żeby się upewnić, że żadna ze schwytanych
dziewczyn nie ucieknie. Postawiłem po jednym człowieku na
klifach po obu stronach, z rogami, by mogli zatrąbić, gdy
dostrzegą jakiś ślad odwetu. No i ze względu na stromiznę
każdy miał linę przywiązaną do palika. Gdyby ich zaskoczo-
no, mieli zatrąbić w rogi. Ci z wąwozu mogli szybko się
wycofać, a tamci ześliznąć się po linach na dół. Mieliśmy trzy
łodzie, przywiązane na dziobie i na rufie: dziobem do plaży,
z rufy kotwica daleko w morze. W razie czego wystarczyło
wskoczyć do środka, zluzować cumę, wyciągnąć się na linie
kotwicznej i postawić żagle. Ale najważniejsze, że moja plaża
była strzeżona, jak zakonnica w klasztorze.
- No tak, kto jak nie ty miałby się znać na zakon-
nicach - odezwał się Thorvin.
Sigvarth zarechotał.
- Chyba tylko biskup zna je lepiej ode mnie.
- A jednak uciekła - podpowiedział Farman.
- Właśnie. Zdążyliśmy się zabawić. Zrobiłem to z nią
na piasku, dwa razy. Zapadł zmierzch. Nie dzieliłem się
moją branką z nikim, ale chłopaki mieli kilkanaście dziew-
czyn i postanowiłem się do nich przyłączyć. Ha, miałem
w końcu trzydzieści lat! Tak więc przyciągnąłem łódź,
zostawiłem ubranie na brzegu i wsiadłem z żoną tana do
środka. Wyciągnąłem się na linie kotwicznej, może ze
trzydzieści jardów od brzegu, zostawiłem dziewczynę w ło-
dzi, skoczyłem do morza i dopłynąłem do plaży. Upatrzyłem
sobie taką dużą blondynkę. Robiła mnóstwo hałasu. Ale po
jakimś czasie, miałem właśnie kawał pieczeni w jednej ręce
a kufel piwa w drugiej, ludzie zaczęli krzyczeć. Tuż za
kręgiem światła z ognisk na piasku leżał jakiś kształt. Duży
kształt. Myśleliśmy, że to wyrzucony na brzeg wieloryb, ale
kiedy dobiegliśmy, to coś ze świstem wciągnęło powietrze
i rzuciło się na pierwszego z brzegu człowieka. Ten odskoczył,
zaczęliśmy się rozglądać za bronią. Sądziłem, że to może być
whaleross. Wieloryb, jak niektórzy mówią. I w tym właśnie
momencie dobiegły nas wrzaski ze szczytu klifu. Chłopak,
którego tam zostawiliśmy, Stig, wołał o pomoc. Nie dął
w róg, ale żądał pomocy. Jak gdyby z kimś walczył. Więc
wspiąłem się po linie, żeby zobaczyć, co to takiego.
- I co to było?
- Nic. Kiedy dotarłem na górę, chłopak prawie płacząc
opowiedział, że zaatakował go skoffin.
- Skoffini - zdziwił się Vigleik. - Co to takiego?
Skaldfinn roześmiał się.
- Musisz więcej rozmawiać ze starymi kobietami,
Vigleik. Skoffin jest przeciwieństwem skuggabaldura. Jeden
jest potomkiem lisa i kotki, drugi kocura i lisicy.
- Do tego czasu - podjął Sigvarth - wszyscy już
poczuli się nieswojo. Tak więc zostawiłem Stiga na górze,
powiedziałem mu, żeby nie robił z siebie głupca, ześliznąłem
się po linie i kazałem ludziom wchodzić do łodzi. Ale kiedy
przyciągnąłem swoją łódź, okazało się, że dziewczyna
zniknęła. Przeszukaliśmy plażę. Sprawdziłem czaty w wą-
wozie; nie ruszyli się nawet z miejsca, przysięgali, że nikt
tamtędy nie mógł przejść. Wspiąłem się na oba urwiska.
Nikt nic nie widział. W końcu wpadłem we wściekłość
i niewiele myśląc zrzuciłem Stiga z urwiska za to, że się
mazgaił. Złamał sobie kark i umarł. Po powrocie do domu
musiałem zapłacić za niego wergild. A swojej kobiety nie
widziałem aż do zeszłego roku. Wtedy byłem jednak zbyt
zajęty, żeby ją o cokolwiek pytać.
- Rzeczywiście. Wszyscy wiemy, czym byłeś tak zaję-
ty - wtrącił Thomn. - Spiskowaniem z Soplem Lodu.
- A co, może stałeś się chrześcijaninem, skoro ci to
przeszkadza?
- Wracając do naszej sprawy - odezwał się Far-
man - wytłumaczenie może być proste. Kobieta mogła
zwyczajnie dopłynąć do brzegu. Ty dopłynąłeś.
- Musiałaby to zrobić w ubraniu, bo jej suknie też
zniknęły. A poza tym nie wystarczyło dopłynąć do brzegu,
bo na plaży jej nie było, tego jestem pewien. Musiałaby
popłynąć morzem, żeby okrążyć klify.
- Whaleross. Skoffin. Kobieta, która znika i pojawia
się brzemienna - rozważał Farman. - Wszystko to
można wytłumaczyć. I to na kilka różnych sposobów.
- Myślicie, że Shef nie jest moim synem - stwierdził
Sigvarth. - Myślicie, że jest dzieckiem jednego z waszych
bogów. To wam powiem: ja nie czczę żadnych bogów poza
Ran, boginią, do której idą utopieni żeglarze. A ten cały
inny świat, te wizje, którymi się przechwalacie, ta wasza
Droga, biorą się z picia i kwaśnego jedzenia, a ględzenie
jednych zaraża innych, aż w końcu wszyscy muszą pleść te
same bzdury, żeby nie różnić się od pozostałych. W tym nie
ma więcej sensu niż w skofjinach. Ten chłopak jest moim
synem. Wygląda jak ja. Zachowuje się jak ja, kiedy byłem
w jego wieku.
- On zachowuje się jak mężczyzna - warknął Thor-
vin. - Nie jak zwierzę w czasie rui. I chociaż przez wiele
lat chodziłeś bezkarnie po ziemi, jest kara dla takich jak ty.
Jeden z naszych poetów opisał, co dla zbrodniarzy przewi-
dziano w świecie Hel:
Widziałem również jak butni wojacy
Na ścieżkach Hel jęczą z rozpaczy i bólu
Krew czarna zalewa ich okrutne twarze.
Oto jest kara za cierpienia niewiast!
Sigyarth dźwignął się na nogi, położył rękę na mieczu.
- A ja odpowiem ci lepszą pieśnią. Skald Ivara
Ragnarssona napisał ją w zeszłym roku na śmierć Ragnara.
Rąbaliśmy mieczami! Mówię, że to dobrze,
By mąż męża spotykał na odległość miecza
A nie drżał przed walką. W świecie wojowników
Za zwycięzcą pójdą najpiękniejsze z kobiet.
- Oto poezja dla wojowników. Dla ludzi, którzy
wiedzą jak żyć i umierać. Dla takich znajdzie się miejsce na
uczcie Odyna, bez względu na to, ile kobiet doprowadził do
płaczu. To poezja dla wikinga, nie mlekosysa.
W ciszy, jaka zapadła, odezwał się Farman:
- Cóż, Sigvarth, dziękujemy ci za opowieść. Weź-
miemy pod uwagę, że jesteś jarlem i członkiem rady. Ty zaś
weź pod uwagę, że żyjesz teraz według prawa Drogi,
niezależnie od tego, co sądzisz o naszych wierzeniach.
Farman rozwiązał sznur wytyczający granice świętego
kręgu, aby wypuścić Sigvartha na zewnątrz. Gdy jarl
wyszedł, kapłani zaczęli się naradzać przyciszonym tonem.
Shef-który-nie-byl-Shefem wiedział, że ciemności, w któ-
rych się znajdował, przez dwieście lat nie rozproszyło żadne
światło. Przez pewien czas kamienna komora i ziemia wokół
niej jaśniała fosforyzującą poświatą rozkładu, blaskiem, przy
którym robaki powoli toczyły zwłoki: oczy, wątroby i szpik
wszystkich, których tu złożono. Ale robaki dawno już
zniknęły. Pozostały tylko białe kości, tak twarde i bezwładne
jak kamień tkwiący w jego własnej, obranej z ciała dłoni.
A także przedmioty, również bez życia, lecz należące tylko
do niego: skrzynie i szkatułki wokół stóp i pod krzesłem. No
i samo krzesło - masywny drewniany tron, na którym
usadowił się siedem wieków temu, by pozostać na nim przez
całą wieczność. Krzesło zgniło pod właścicielem, przez tyle
lat zdołali wrosnąć w siebie nawzajem. Mimo to postać
siedziała bez ruchu, puste oczodoły wpatrywały się w ziemię
i w to, co było poza nią.
On, siedzący na krześle, dokładnie pamiętał, jak się
tu znalazł. Mężczyźni wykopali wielki dół i przyciągnęli
na rolkach duży statek. Wedle jego wskazań tron postawili
na rufie, tuż przy wiośle sterowym. On sam zasiadł na
tronie, na jednej jego poręczy ułożył sceptr - kamienną
osełkę rzeźbioną w wykrzywione gniewem twarze, na drugiej
umieścił miecz. Skinął głową, każąc ludziom kontynuować.
Najpierw przyprowadzili jego bojowego ogiera, ustawili
zwierzę pyskiem do pana i zabili ciosem topora. Potem
przyszła pora na cztery najlepsze psy; każdy dostał nożem
prosto w serce. Człowiek na krześle pilnował, by każdy
został zabity. Nie miał ochoty dać się pogrzebać na wieki
z żywym mięsożercą. Następnie sokoły, wszystkie uduszono.
Potem kobiety, para ślicznotek, łkających i wołających
o litość mimo wywaru z maku, który w nie wmuszono;
mężczyźni udusili je szybko.
W końcu przyniesiono skrzynie. Każdą dźwigało dwóch
łudzi, stękających z wysiłku. I tym razem człowiek na krześle
przypatrywał się uważnie, szukając oznak niechęci i oporu.
Gdyby tylko się ośmielili, zachowaliby jego skarby. Albo
wykopali je później. Ale się nie ośmielą. Przez cały rok
kurhan będzie otaczać błękitna poświata rozkładu; mężczyzna
z pochodnią będzie podpalał gaz wydobywający się z wnętrza
ziemi, aż wszyscy zaczną się bać i unikać grobowca Kara
Starego.
Skrzynie piętrzyły się coraz wyżej, ludzie poczęli je
umieszczać również w środkowej części statku, tam gdzie
leżały martwe ciała. Inni układali kamienie wokół tronu,
póki nie sięgnęły na wysokość jedwabnego baldachimu. Wtedy
ułożyli na nich grube drewniane belki, przykrywając je
dodatkowo ołowianą płytą. Dookoła stóp siedzącego i na
wiekach skrzyń ułożyli smołowane płótno. Po pewnym czasie
drewno zbutwieje, ziemia zasypie wnętrze statku, kości
martwych kobiet i zwierząt przemieszają się ze sobą. A on
będzie tu siedział, spoglądając na nie, nie musząc obawiać się
ziemi. Oni zostaną pogrzebani martwi. On nie.
Kiedy wszystko już zostało zrobione, przed tronem pojawił
się mężczyzna: ludzie nazwą go Koi Niggard, syn Kara
Starego.
- Dokonało się, ojcze - powiedział. Na jego twarzy
malowało się coś pomiędzy strachem i nienawiścią.
Kar skinął głową, nie mrugając powiekami. Nie będzie
się żegnał z synem ani życzył mu szczęścia. Gdyby w Kołu
płynęła czarna krew jego przodków, wolałby raczej przyłączyć
się do ojca i siedzieć na swych skarbach przez całą wieczność
niż oddać je temu nowemu królowi przybyłemu z południa,
niż żyć jako człowiek bez honoru, lennik.
Szóstka zaufanych wojowników jęła mordować niewol-
ników i układać ich ciała wokół statku. Potem zarówno oni
jak i Koi wyszli na zewnątrz. Chwilę później na pokład
zaczęły spadać grudy ziemi, zasypując go szybko, piętrząc
się na deskach, płótnie i ołowianej pokrywie. Kar widział, jak
ziemia powoli sięga jego kolan, jego piersi. Siedział bez
ruchu, nawet gdy piasek pojawił się w kamiennej izbie,
pokrywając rękę umieszczoną na osełce.
Wciąż jeszcze widać trochę światła. Piasek i kamienie
bębnią o strop. Światło znika, mrok gęstnieje. Kar usadowił
się wygodniej, odetchnął z ulgą i zadowoleniem. Teraz
wszystko już jest jak powinno. Wszystkie te skarby pozostaną
jego własnością. Na zawsze.
Zastanowił się, czy umrze tutaj. Bo co niby ma go zabić?
To zresztą nie miało znaczenia. Czy umrze, czy też będzie
żył, nic się nie zmieni. Na wieki już zostanie duchem kurhanu.
Shef przebudził się nagle. Jego ciało, okryte szorstkimi
kocami, było mokre od potu. Niechętnie zsunął z siebie
derki, ze stęknięciem przetoczył się po łóżku na wilgotne
klepisko. Natychmiast uderzyło go mroźne powietrze.
Chłopak chwycił konopną koszulę, wdział ją przez głowę,
rozejrzał się za ciężką wełnianą tuniką i spodniami.
¦¦¦¦¦i
Thondn mówił, że wizje są zsyłane przez bogów dla
pouczenia ludzi. Lecz czego uczyła go ta wizja? Nie było
w niej żadnej machiny.
Płótno zawieszone w drzwiach szopy poruszyło się
nagle i wszedł wyzwoleniec Padda. Na zewnątrz świtał
styczniowy poranek. Widać było tylko gęstą mgłę, wstającą
z nasiąkniętej wodą ziemi. Wojownicy z pewnością późno
dziś wygrzebią się spod ciepłych koców.
Ludzie we śnie nazywali się Kar i Koi. Nie przypomi-
nało to żadnych angielskich imion. Nordyckich też nie. Ale
wikingowie byli niedoścignieni w skracaniu słów. Guth-
mund stawał się dla przyjaciół Gummim, Thormoth -
Tommim. Zresztą Anglicy też to robili. Jak brzmiała
zagadka króla Edmunda? "...Wuffa, z Wehhy krwi..."
- Jak się naprawdę nazywasz, Padda? - zapytał.
- Paldriht, panie. Od śmierci matki nikt mnie tak nie
wołał.
- Od czego skrótem może być Wuffa?
- Nie wiem. Może od Wulfstana? Trudno powiedzieć.
Znałem kiedyś człowieka imieniem Wiglaf. Bardzo szlachet-
ne imię. Nazywaliśmy go właśnie Wuffa.
Gdy Padda zaczął ostrożnie rozdmuchiwać żar na
palenisku, Shef zatopił się w myślach.
Wuffa, syn Wehhy. Wulfstan albo Wiglaf, z krwi...
Weohstana, czy może Weohwarda. Nie znał takich imion.
Będzie musiał poszukać innych.
Padda krzątał się wokół drewna, wody, garnków i nie-
śmiertelnej owsianki, a Shef odwinął welin z nasączonych
woskiem płócien i rozpostarł mapę na stoliku, przytrzymu-
jąc kamykami rogi. Nie patrzył jednak na wykończoną
stronę, na mapę chrześcijan. Na odwrocie już od jakiegoś
czasu rysował własną mapę. Mapę Anglii, na której
umieszczał wszystkie zdobyte wiadomości. Z początku
kreślił je pobieżnie na brzozowej korze, tam szkicował
zarysy, pisał nazwy i odległości. Dopiero gdy je sprawdził
i porównał z tym, co już wiedział, dodawał do mapy nową
informację. Mapa rosła każdego dnia, szczegółowa i do-
kładna w Norfolk i okolicach Mokradeł, niezbyt pewna
i upstrzona białymi plamami w Northumbrii z dala od
Yorku, a zupełnie pusta na południu, nie licząc Londynu
i Tamizy, oraz symbolicznego zarysu Wessexu na zachodzie.
Padda zdołał jednak odszukać wśród wyzwoleńców
człowieka z Suffolk. Ten, w zamian za śniadanie, obiecał
opowiedzieć Shefowi wszystko, co pamiętał ze swoich
rodzinnych stron.
- Zawołaj go - rozkazał Shef, przygotowując świeżą
korę i sprawdzając ostrość rysika. Wszedł wyzwoleniec.
- Chcę, żebyś powiedział mi wszystko o Suffolk.
Zacznij od rzek. Znam już Yare i Waverly.
- No tak - odezwał się mężczyzna w zamyśleniu. -
Niżej jest Alde, która wpływa do morza w Aldeburgh.
Dalej Deben. Ta ma ujście dziesięć mil na południe od
Aldeburgh, w Woodbridge, tam gdzie, jak to powiadają,
leżą starzy królowie. Bo wiecie, panie, my w Suffolk
mieliśmy kiedyś własnych królów, jeszcze zanim przybyli
chrześcijanie...
Chwilę później Shef wpadł do kuźni, gdzie Thorvin
przygotowywał się właśnie do wykuwania kół zębatych dla
wielkich łuków.
- Chcę, żebyś zwołał radę armii - zażądał chłopak.
- Po co?
- Chyba wiem, w jaki sposób zrobić Branda bogatym
człowiekiem.
Rozdział dziewiąty
tspedycja wyruszyła tydzień później, pod nisko wi-
szącymi chmurami, godzinę po świcie. Rada nie zgodziła
się na opuszczenie obozu przez główne siły armii. Na-
leżało przecież strzec statków wyciągniętych na brzegi
rzeki Welland. Obóz zapewniał nie tylko schronienie
na resztę zimy, ale także gromadził pracowicie zebrane
zapasy. Ponadto wielu członków rady mocno powąt-
piewało w to, że mapa Shefa kryje w sobie przepis
na bogactwo.
Mimo to nikt nie kwestionował faktu, że na podobną
wyprawę potrzeba więcej niż kilku drużyn. Królestwo East
Anglii nie było już królestwem, zginęli najpotężniejsi pośród
wojowników i najszlachetniejsi pośród tanów. Zawsze
jednak istniało niebezpieczeństwo sprowokowania rozru-
chów. Mała grupka wikingów mogła zostać otoczona
i zmasakrowana przez przeważające siły. Brand mamrotał
pod nosem, że chociaż uważa cały pomysł za mocno
pomylony, to nie życzy sobie, aby pewnego ranka wyrwano
go ze snu ciskając zza palisady głowy jego towarzyszy.
Koniec końców Shefowi zezwolono na werbowanie ochot-
ników. W obozie ogarniętym zimową nudą chłopak nie
miał z tym żadnych problemów.
Tysiąc wikingów wyruszyło na swoich konikach, osiem-
dziesiąt trzy tuziny wojowników, zgodnie ze swoim zwy-
czajem jadąc załoga za załogą. Setki jucznych kuców
dźwigały namioty i posłania, żywność i piwo. Prowadzili je
angielscy wyzwoleńcy. W centrum kolumny znajdowało się
jednak coś niezwykłego: sznur wozów, wiozących liny,
belki, koła i dźwignie, a wszystko to dokładnie pooz-
naczane, żeby umożliwić sprawną rekonstrukcję odpowied-
nich machin: dwunastu kamieniomiotów, ośmiu wielkich
łuków. Shef zabierał ze sobą wszystkie machiny, które
wraz z Thomnem zdołał zbudować podczas tygodni
spędzonych w obozie. Gdyby ich nie wziął, zostałyby
zapomniane, rozebrane, użyte na opał. Zbyt wiele wysiłku
go kosztowały, by mógł na to pozwolić.
Dookoła kręciło się mnóstwo thrallów, uciekinierów
z okolicy. Załogi katapult otaczały wozy ze swymi
machinami, a każdą z załóg dowodził człowiek z owej
pierwszej dwunastki, która przyszła do Shefa. Wikingom
bardzo się to nie podobało. Owszem, każda armia
potrzebuje gromady thrallów do kopania dołów kloacz-
nych, rozpalania ognisk, dbania o konie. Ale tak wielka
gromada? Chmara głodomorów wyjadających zapasy?
W dodatku ci thrallowie zdawali się wierzyć, że już wcale
nie muszą być thrallami. Nawet wyznawcy Drogi nie
zamierzali uznawać za równych sobie ludzi, którzy mówi-
li po angielsku; nawet Shef nie odważył się tego zasugero-
wać.
Poradził Paddzie i reszcie swoich załóg, żeby nie
podnosili głów za wysoko.
- Jeżeli ktoś chce, żebyście przyrządzili posiłek albo
rozstawili namiot, zróbcie to - mówił. - I starajcie się
trzymać z daleka.
Mimo to pragnął, aby jego rekruci poczuli się inaczej.
Żeby byli dumni z tego, jak szybko i sprawnie zajmują
pozycje, obracają dźwignie czy łączą belki.
Aby można ich było odróżnić, wszyscy jego pomocnicy
nosili teraz jednakowe kamizele, uszyte ze zwykłego
workowego płótna ufarbowanego na zielono, zarzucone na
łachmany, w których przybyli do obozu. Z tyłu i z przodu
każdy z nich przyszył młot o dwóch obuchach wycięty
z białego lnu. Każdy też przepasywał się kawałkiem
sznurka bądź rzemienia, za który zatykał nóż, o ile go
posiadał.
Może się uda, rozmyślał Shef, patrząc, jak wozy ze
skrzypieniem ruszają naprzód, wikingowie z przodu i z tyłu,
wyzwoleńcy pośrodku. Anglicy już o wiele lepiej radzą
sobie z katapultami niż wojownicy, których zastąpili.
A w dodatku nawet w mroźny, zimowy dzień wyglądają na
zadowolonych.
Nagle powietrze rozdarł dziwny jęk. Cwicca, thrall
który przybył kilka dni temu po ucieczce z kościoła Św.
Guthlaca na Crowland, a który maszerował teraz na czele
pochodu, przyniósł ze sobą swój największy skarb - kobzę.
Prowadził kolumnę wozów, nadymając policzki i szybko
przebierając palcami po kościanej piszczałce. Jego towa-
rzysze pokrzykiwali radośnie i przyśpieszali kroku. Nie-
którzy pogwizdywali cicho.
Nagle jakiś wiking ze straży przedniej zawrócił konia,
spojrzał spode łba. Shef ujrzał, że to Hjórvarth Sigvarthson,
jego przyrodni brat. Sigvarth zbyt szybko zgłosił się na
ochotnika, by można go było odprawić z kwitkiem. Szybciej
nawet niż Thorvin, Hebrydyjczycy czy Brand, wciąż pełni
wątpliwości. Teraz Hjórvarth kłusem podjechał do kob-
ziarza; miecz do połowy wyciągnął z pochwy. Muzyk dobył
ze swego instrumentu jeszcze kilka bezładnych tonów
i zamilkł.
Shef wmanewrował swego kuca między Hjórvartha
a thralla, zeskoczył z siodła, oddał wodze Paddzie.
- Muzyka daje ciepło - powiedział do brata, patrząc
w jego gniewną twarz. - Muzyka sprawia, że mile szybciej
płyną. Pozwól mu grać.
Hjórvarth zawahał się, wykręcił łeb kuca.
- Jak tam sobie chcesz - rzucił przez ramię. - Ale
dla wojowników są harfy. Tylko hornung może słuchać
piszczałki.
Hornung, bękart, myślał Shef. Ile słów wymyślono na
określenie nieślubnego dziecka. A jednak nie powstrzymuje
to mężczyzn przed umieszczaniem ich w brzuchach kobiet.
Może Godiva też już ma takie.
- Graj dalej! - zawołał do kobziarza. - Zagraj
"Szybki taniec". Zagraj go dla Thunora, syna Wodena,
i do Hel z mnichami!
Skoczna muzyka rozbrzmiała ponownie, tym razem
głośniej, akcentowana zgodnym gwizdaniem. Wozy toczyły
się naprzód, ciągnięte przez cierpliwe woły.
- Czy jesteś pewien, że Burgred zamierza zawładnąć
East Anglią? - zapytał król Ethelred. Po tym pytaniu
nastąpił długi paroksyzm ostrego, męczącego kaszlu.
Młodszy brat Ethelreda, Alfred, spojrzał na swego
władcę z troską. A także z mimowolną kalkulacją. Ojciec
Alfreda, Ethelwulf - król Wessexu, zwycięzca wikingów
spod Oakley - miał czterech silnych synów: Ethelstana,
Ethelbalda, Ethelberta i Ethelreda. Gdy więc pojawił się
piąty potomek, wydało mu się tak nieprawdopodobne, by
mógł on kiedyś wstąpić na tron, że odstąpił od tradycji
i nadał najmłodszej latorośli imię nie zawierające rdzenia
"Ethel", który określał przynależność do królewskiego
rodu Wessexu. Chłopcu nadano imię Alfred, popularne
wśród ludu jego matki.
Teraz ojciec i jego trzej synowie już nie żyli. Żaden nie
zginął w bitwie, ale wszystkich zabili wikingowie. Przez
całe lata maszerowali nie zważając na pogodę, spali w mok-
rym ubraniu, pili wodę ze strumieni przecinających obozo-
wiska armii, których wojownicy nie dbali o to, by załatwiać
się z dala od wodopoju. Członków królewskiego rodu
wykończyły biegunki i choroby płuc. Teraz kaszel powoli
wyniszczał Ethelreda. Ile czasu jeszcze minie, rozmyślał
Alfred, zanim będę mógł zostać królem? Tymczasem musiał
służyć swemu bratu.
- Całkowicie pewien - odparł. - Nie krył się
z tym wcale. Kiedy odchodziłem, gromadził właśnie
ludzi. Nie zamierza jednak jawnie dokonać przejęcia
władzy. Wyznaczył sobie wicekróla, człowieka z East
Anglii. W ten sposób Anglowie łatwiej przełkną nowe
panowanie. Zwłaszcza że ma po swojej stronie żywy
totem. Tego tana bez kończyn, o którym ci wspomi-
nałem.
- Czy to ma jakiekolwiek znaczenie? - Ethelred
z trudem poruszał oślinionymi wargami.
- Ziemia ta może pomieścić dwadzieścia tysięcy gos-
podarstw. To zaś, dodane do tego, co Burgred już posiada,
uczyni Mercję daleko potężniejszą od Northumbrii. Gdy-
byśmy mogli wierzyć, że Burgred użyje swych sił tylko
przeciwko poganom... Ale może połaszczyć się na łat-
wiejszą zdobycz. Mógłby powiedzieć, że jego obowiązkiem
jest zjednoczenie wszystkich królestw Anglii. Łącznie z na-
szym.
- A więc?
- Więc musimy przystąpić do rozgrywki. Zobacz,
Essex i tak należy do nas. A granica między Essexem
a Suffolk przebiega...
Dwaj mężczyźni, król i książę, niespiesznie zaczęli
określać terytorium, o które przyjdzie im się upomnieć. Nie
mieli żadnego wyobrażenia owej ziemi, a tylko wiedzę, że
jedna rzeka płynie na północ od drugiej, że dane miasto
znajduje się w określonej prowincji. Dysputa pochłonęła
kolejną część i tak nadwątlonych sił Ethelreda.
- Jesteś pewien, że się podzielili? - zapytał Ivar
Ragnarsson ostro.
Wysłaniec skinął głową.
- Prawie połowa wyruszyła na południe.
- Ale żadnych kłótni?
- Nie. Wieści głoszą, że mieli jakiś plan, żeby zdobyć
bogactwa zabitego przez ciebie króla Jatmunda.
- Bzdura - warknął Ivar.
- Słyszałeś, ile wzięli z ataku na katedrę w Beverley? -
zapytał Halvdan Ragnarsson. - Sto funtów srebra i tyle
samo złota. To więcej niż nam się udało zgromadzić do tej
pory. Ten chłopak nieźle planuje. Powinieneś był dojść
z nim do porozumienia po holmgangu. Lepiej mieć go za
przyjaciela niż za wroga.
Ivar obrócił się w stronę brata, twarz zbielała mu
w przypływie wściekłości. Halvdan odwzajemnił spojrzenie.
Ragnarssonowie nigdy nie walczyli między sobą. To był
sekret ich potęgi, nawet Ivar w swym szaleństwie o tym
wiedział. Będzie musiał zaspokoić wściekłość w inny sposób,
wywrzeć złość na kim innym. A jeżeli chodzi o utrzymanie
całej sprawy w tajemnicy, to mieli już w tym niejakie
doświadczenie.
- W każdym razie teraz jest naszym wrogiem - stwie-
rdził Sigurth stanowczo. - Musimy tylko zdecydować, czy
należy traktować go jako wroga numer jeden. Bo jeśli tak...
Wysłanniku, możesz odejść.
Bracia zebrali się w jednym z małych pokoików pełnego
przeciągów dworzyszcza króla EUi w Eoforwich i jęli
dyskutować na temat liczb, zapasów, dystansów, mo-
żliwości.
- Roztropni jak węże, niewinni jak gołębice - ode-
zwał się archidiakon Erkenbert z satysfakcją. - Nasi
wrogowie już zaczynają się bić między sobą.
- W istocie - zgodził się Wulfhere. - Poganie czynią
mnóstwo hałasu, wstrząsają królestwami. Ale Bóg wydał
już wyrok i ich zagłada jest bliska.
Rozmawiali przekrzykując huk młotów panujący w klasz-
tornej mennicy. Świeccy bracia układali srebrne płytki na
matrycach, uderzali w nie młotem, żeby odbić na powierz-
chni metalu odpowiedni wzór. Przenosili srebro na drugą
matrycę, uderzali znowu. Na monetach najpierw pojawiał
się kruk z rozpostartymi skrzydłami, znak Ragnarssonów.
Następnie litery S.P.M. - Sancti Petri Moneta. Niewolnicy
w obrożach kręcili się po sali, dźwigając kosze z węglem
drzewnym, wytaczając wózki pełne odrzuconego ołowiu,
miedzi, żużlu. Jedynie mnisi, ci, których wspólną własnością
były skarby katedry, dotykali srebra. A z nich każdy,
zanim pomyślał o własnej korzyści, musiał sobie przypo-
mnieć regułę Świętego Benedykta, w której zapisano, że
arcybiskup ma władzę wymierzania kary cielesnej. Dużo
czasu wprawdzie minęło odkąd ostatni mnich został za-
ćwiczony na śmierć podczas zebrania kapituły albo zamu-
rowany żywcem w krypcie, ale takie wypadki się zdarzały.
- Są w rękach Boga - stwierdził arcybiskup. - A Je-
go zemsta z pewnością nie minie tych, którzy splądrowali
katedrę Świętego Jana w Beverley.
- Jednak czasami to ludzie muszą wymierzyć Bożą
sprawiedliwość - odezwał się Erkenbert. - I do tych
ludzi musimy się zwrócić o pomoc.
- Do królów Mercji i Wessexu?
- Do kogoś nieporównanie potężniejszego.
Wulfhere spojrzał na swego rozmówcę. Na jego twarzy
odmalowało się zdumienie, powątpiewanie, w końcu zro-
zumienie. Erkenbert przytaknął.
- Napisałem już list. Potrzebna mi tylko pieczęć.
I posłaniec do Rzymu.
W oczach Wulfhere'a błysnęło zadowolenie, być może
przypomniały mu się osławione luksusy Świętego Miasta.
- To sprawa najwyższej wagi - oznajmił. - Pismo
do Rzymu zawiozę sam. Osobiście.
Shef w zamyśleniu spoglądał na odwrotną stronę mapy,
na mapę Anglii. W połowie pracy odkrył, że istnieje coś
takiego jak skala, zbyt późno jednak, by wszystko zmieniać.
Suffolk wyrosło olbrzymie, zajmując czwartą część welinu.
W jednym rogu chłopak wyrysował wszystkie informacje,
które zdołał zgromadzić na temat północnego brzegu
Deben.
Zgadza się, pomyślał. Oto miasto Woodbridge, Drew-
niany Most. To o nim mówiła pierwsza linijka wiersza.
Bo musiało tam chodzić o miasto - w przeciwnym
wypadku nie miałoby to sensu: przecież wszystkie mosty
są drewniane. Jednak ważniejsze jest to, co thrall mówił
0 tym miejscu bez nazwy, w dole rzeki, za brodem. Tam
właśnie znajdują się kurhany, miejsce spoczynku starych
królów. Kim byli ci królowie? Niewolnik nie znał ich
imion, ale tan Helminghamu, który sprzedał wikingom
miód, wymienił przodków Raedwalda Wielkiego, wśród
nich Wiglafa i jego ojca Weohstana. A więc Wuffa, z krwi
Wehhy.
Jeżeli niewolnik dobrze zapamiętał, za rzeką znajdują
się cztery kurhany w jednej linii biegnącej mniej więcej
z południa na północ. Miał wybrać ten najbardziej wysu-
nięty na północ. Tam znajduje się skarb.
Dlaczego nikt dotychczas go nie odkopał? I skoro król
Edmund wiedział, że grobowiec jest tajemnym skarbcem
kryjącym bogactwo jego królestwa, to dlaczego go nie
strzegł?
A może kurhan był strzeżony, tyle że nie przez ludzi.
Tak właśnie sądził niewolnik. Gdy zorientował się, co
zamierza zrobić Shef, umilkł natychmiast. Nikt nie mógł
go odnaleźć. Thrall wolał raczej zaryzykować ucieczkę
1 ponowne schwytanie przez dawnych panów niż uczest-
niczyć w rabowaniu grobu.
Chłopak zajął swój umysł bardziej praktycznymi spra-
wami: kopaczami, strażnikami, szpadlami, skrzynkami
i sposobem wygarniania ziemi na powierzchnię. A także
światłem - nie miał zamiaru kopać w biały dzień na
oczach całej okolicy.
- Powiedz mi, Thorvinie - zagaił. - Jak myślisz, co
znajdziemy we wnętrzu kurhanu? Poza złotem, na które
mamy nadzieję?
- Statek - odparł Thondn krótko.
- Blisko milę od wody?
- Spójrz na mapę. Można przenieść łódź tym zboczem.
Kurhany mają kształt łodzi. A tan powiedział nam, że
Wiglaf był królem-żeglarzem, z wybrzeży Szwecji, o ile
mówił prawdę. W moim kraju nawet bogaci chłopi, jeżeli
mogą sobie na to pozwolić, każą się grzebać w pozycji
siedzącej w swoich łodziach. Wierzą, że dzięki temu pożeg-
lują przez morza do Odainsakr, Wiecznego Brzegu, gdzie
spotkają się ze swymi przodkami i Azami. Wcale nie
twierdzę, że się mylą.
- Cóż, wkrótce się przekonamy. - Shef spojrzał na
zachodzące słońce, zerknął zza płachty namiotu na pięć-
dziesięciu wikingów-strażników oraz garstkę angielskich
kopaczy, którzy w milczeniu przygotowywali się do wymar-
szu. Ruszą zaraz po zmroku.
Gdy chłopak wstał, by poczynić własne przygotowania,
Thorvin chwycił go za ramię.
- Nie traktuj tego zbyt lekko, młody człowieku. Nie
za bardzo wierzę w duchy kurhanów, żywe trupy czy smoki
lęgnące się ze szkieletów. Mimo to chcesz obrabować
zmarłych. Słyszałem wiele opowieści na ten temat, a wszys-
tkie mówią to samo. Zmarli oddadzą swoje bogactwa, ale
nie bez walki. I trzeba za to zapłacić. Powinieneś pozwolić,
żeby poszedł z tobą jakiś kapłan. Albo przynajmniej Brand.
Shef pokręcił głową. Przerabiał to już wcześniej. Przed-
stawiał rozmaite wymówki i racje. Żadna z nich nie była
prawdziwa. W głębi serca czuł, że tylko on ma prawo
zabrać skarb, pozostawiony mu w spadku przez umierają-
cego króla. Chłopak wyszedł w gęstniejący mrok.
Wiele, wiele godzin później Shef usłyszał, jak kilof
uderza o drewno. Podniósł się z kucek, stanął nad
czarną jamą w ziemi. Dotychczas nie wiodło im się
najlepiej. Miejsce znaleźli bez trudu, posługując się mapą.
Nikogo nie spotkali. Ale gdzie zacząć poszukiwania?
Strażnicy i kopacze stali w milczeniu, czekając na rozkazy.
Kazał zapalić pochodnie, żeby sprawdzić, czy gdzieś
nie ma oznak grzebania w ziemi. Jednak ledwo pierwsze
żywiczne polano zajęło się ogniem, z kurhanu buchnął
pod niebo błękitny płomień. W tejże chwili Shef stracił
połowę kopaczy; thrallowie po prostu rozpłynęli się
w ciemnościach. Eskorta wikingów sprawiła się trochę
lepiej, wojownicy wyciągnęli broń i zaczęli rozglądać
się dokoła, jak gdyby spodziewając się w każdej chwili
ataku żądnych zemsty umrzyków. Jednak nawet Guth-
mund Chciwy, najbardziej zagorzały poszukiwacz skar-
bów, stracił cały entuzjazm.
- Odejdziemy kawałek dalej - mruknął. - Trzeba
pilnować, żeby nikt się nie zbliżył.
Od tego momentu Shef nie widział żadnego z wikingów.
Musieli kryć się gdzieś w mroku, stojąc w małych grupkach,
plecami do siebie. Chłopak został z dziesięcioma angielskimi
wyzwoleńcami, podzwaniającymi zębami ze strachu. Nie
mając żadnej wiedzy ani żadnego planu, Shef wprowadził
ich po prostu na szczyt kurhanu i kazał kopać w dół, tak
blisko środka pagórka, jak mógł to określić w tych
warunkach.
W końcu kilof uderzył o coś twardego.
- Czy to skrzynia? - zawołał z nadzieją w stronę
otworu.
Jedyną odpowiedzią było nerwowe ciągniecie za liny,
które prowadziły do środka jamy, głębokiej już na
osiem stóp.
- Chcą wyjść - mruknął jeden z mężczyzn stojących
na zewnątrz.
- A wiec ciągnijcie.
Umazani błotem ludzie powoli wydostali się na powierz-
chnię. Shef, nakazując sobie cierpliwość, czekał na relacje.
- Nie skrzynia, panie. To łódź. Dno łodzi. Musieli ją
zagrzebać stępką do góry.
- No to przebijcie deski.
Anglicy pokręcili głowami. Jeden z wyzwoleńców w mil-
czeniu podał Shefowi kilof. Drugi wyciągnął rękę z ledwo
się żarzącą pochodnią. Chłopak przyjął oba przedmioty.
Zdał sobie sprawę, że nie ma sensu szukać ochotników.
Wbił halabardę głęboko w ziemię, wziął linę, sprawdził
kotwicę, do której była przywiązana i spojrzał po towarzy-
szach. W ciemności widać było jedynie białka ich oczu.
- Zostańcie przy linie. - Głowy skinęły potakująco.
Shef niezgrabnie opuścił się w dół, z pochodnią i kilofem
w jednej ręce.
Wkrótce dotknął stopami drewnianej, lekko zakrzywio-
nej powierzchni. Najwyraźniej znajdował się w pobliżu
stępki. W słabym świetle pochodni przesunął ręką po
deskach. Zbudowane na zakładkę. I, o ile mógł to wyczuć,
porządnie wysmołowane. Ile czasu mogły już leżeć w tej
suchej, piaszczystej ziemi? Chłopak podniósł kilof i uderzył.
Po chwili uderzył jeszcze mocniej, usłyszał jęk pękającego
drewna.
Ogarnęła go fala smrodu. Pochodnia zajaśniała nagle.
Okrzyki przestrachu, poruszenie na górze. Jednak odór,
który poczuł, nie był odorem rozkładu. Bardziej coś jakby
smród obory pod koniec zimy. Shef rąbał deski, poszerzając
otwór. Pod spodem nie było ziemi, ale wolna przestrzeń.
Twórcom kurhanu udało się stworzyć dla zmarłego i jego
skarbu podziemną komorę. Dzięki temu nie trzeba będzie
badać każdej garści ziemi.
Shef wsunął linę w otwór i opuścił się niżej, z pochodnią
w ręce.
Jego stopa trafiła na kości. Ludzkie kości. Chłopak
spojrzał w dół i poczuł, jak ogarnia go fala współczucia.
Zebra, które skruszył nogą, nie należały do władcy skarbca.
I II
bbBW
ffl(r)
To był szkielet kobiety. Poniżej czaszki połyskiwała brosza
płaszcza. Niewiasta leżała twarzą do ziemi, podobnie jak
jej towarzyszka obok, wyciągnięta na podłodze komory.
Dostrzegł teraz, że kręgosłupy obu kobiet zostały zmiaż-
dżone przez wielkie żarna, które najwyraźniej ciśnięto
z góry. Dwie kobiety ze związanymi rękami opuszczono do
grobu, złamano im kręgosłupy i zostawiono, by umarły
w ciemnościach. Żarna dobitnie świadczyły, kim były i po
co się tu znalazły: to były niewolnice, które mełły ziarno na
posiłki swego pana. Teraz miały go żywić przez całą
wieczność.
Gdzie są niewolnice, musi być ich pan. Shef uniósł
pochodnię i ruszył w stronę rufy statku.
Tam, na wysokim krześle, siedział król, patrząc na
swoje psy, konia i kobiety. Spod wysuszonej skóry połys-
kiwały wyszczerzone zęby. Złoty diadem wciąż lśnił na
łysej czaszce. Chłopak podszedł bliżej, spojrzał na częściowo
zachowaną twarz, jak gdyby szukał w niej sekretu do-
stojeństwa. Przypomniał mu się Kar Stary, który wolał
raczej zostać pogrzebany ze swymi skarbami niż żyć bez
nich. Pod dłonią władcy leżała królewska osełka, znak
króla-wojownika, którego utrzymywała na tronie właśnie
ostra broń. Pochodnia Shefa zgasła nagle.
Chłopak zamarł w bezruchu. Przeszedł go dreszcz.
Z przodu rozległo się skrzypienie, jak gdyby stary król
wstawał z miejsca, by rozprawić się z intruzem, który chciał
zagarnąć jego skarb. Shef przygotował się na dotyk kościs-
tych palców, bliskość okropnych zębów w zeschłej twarzy.
Odwrócił się na pięcie i w kompletnych ciemnościach
cofnął się o cztery, pięć, sześć kroków, mając nadzieję
trafić na miejsce, w którym była lina. Czyżby mrok
pojaśniał trochę? I czemu on sam trzęsie się jak zwykły
niewolnik? Przecież na górze też spoglądał śmierci w oczy.
Może to zrobić i tutaj.
- Nie masz już żadnego prawa do tego złota - po-
wiedział w ciemność, po omacku odnajdując drogę z po-
wrotem do wysokiego krzesła. - Dziecko dzieci twoich
dzieci oddało je mnie. Nie bez przyczyny.
Chłopak macał rękami po ziemi, póki jego palce nie
trafiły na pochodnię. Wtedy zatrzymał się, wyjął z sakiewki
hubkę i krzesiwo, po czym zaczął krzesać ogień.
- A poza tym, stary kościotrupie, powinieneś się
cieszyć, że możesz oddać swój skarb Anglikowi. Są gorsi
ode mnie, którzy chcieliby go zagarnąć.
Gdy pochodnia znów zapłonęła, Shef zatknął ją za
przegniłą deskę, postąpił krok w stronę tronu oraz jego
przerażającego rezydenta, po czym otoczył ciało ramionami
i uniósł je ostrożnie, mając nadzieję, że resztki skóry
i ubrania nie dadzą się rozsypać kruchym kościom. Ułożył
zwłoki pośrodku łodzi, obok szkieletów kobiet.
- Teraz możecie sobie we trójkę załatwić stare pora-
chunki.
Zdjął z czaszki złoty diadem i włożył go na własną
głowę. Wrócił do pustego tronu, wziął sceptr, który leżał
pod prawą dłonią króla i w zamyśleniu zważył ciężki
przedmiot w dłoni.
- W każdym razie jedno mogę ci na pewno ofiarować
w zamian za złoto - dodał. - Pomszczę twojego potomka.
Zemszczę się na Soplu Lodu.
Jeszcze nie skończył mówić, gdy coś poruszyło się
w ciemności. Po raz pierwszy Shef odskoczył z przeraże-
niem. Czyżby Sopel Lodu pojawił się na dźwięk swego
imienia? A może grobu strzegł jakiś potworny wąż?
Opanowując się z trudem Shef postąpił w stronę, skąd
dobiegł go szelest, unosząc wysoko pochodnię. To była
lina, po której dostał się na dół. Drugi koniec został odcięty.
Daleko na górze ktoś stękał z wysiłku. Podobnie jak
w jego śnie, ziemia zaczęła osypywać się przez otwór.
Z największym trudem udało mu się zachować zdrowy
rozsądek. To nie był koszmar, wizja, która miała do-
prowadzić go do szaleństwa. Musi myśleć o tym jako
o zagadce, problemie do rozwiązania.
Na górze są jacyś wrogowie. Padda i jego przyjaciele
mogli się wystraszyć i uciec, ale nie przecinaliby liny, ani
nie zrzucali na niego ziemi. Guthmund tym bardziej nie.
Może więc ktoś ich przegonił, kiedy był tu na dole? Może
Anglicy przybyli, żeby bronić grobu swego króla? Widocz-
nie jednak nie mają ochoty zejść do niego na dół. Tak czy
owak, tą drogą już się nie wydostanie.
Czy jednak jest inna droga? Król Edmund mówił
o kurhanie jako o skarbcu Raedwalda, a to przecież jest
grobowiec Wuffy. Czyżby on i jego przodkowie używali
grobu jako skrytki? Jeśli tak, musieli mieć jakiś sposób,
żeby dokładać do niej nowe bogactwa. Oraz wyjmować
stare. Od góry kurhan wyglądał na nienaruszony. Więc czy
jest inna droga? Musiałaby prowadzić blisko złota. A złoto
powinno znajdować się jak najbliżej strażnika.
Shef przestąpił nad ciałami i zbliżył się do tronu.
Odepchnął go na bok, ujawniając cztery mocne skrzynie ze
skórzanymi uchwytami. Obmacał jeden z uchwytów; skóra
wyglądała na w miarę nową. Za skrzyniami, w deskach
tworzących wygięty dziób statku, widniał czarny, kwad-
ratowy otwór, niewiele szerszy niż ramiona mężczyzny.
Tunel! Chłopak poczuł nagłą ulgę, jak gdyby ktoś zdjął
z niego niewidzialny ciężar. Wszystko się zgadzało. Czło-
wiek mógł wpełznąć tunelem, otworzyć skrzynię, zamknąć
skrzynię, zrobić to, o co mu chodziło. Nie musiałby nawet
patrzeć na zwłoki.
A więc do dzieła. Shef ponownie włożył diadem na
głowę, chwycił pochodnię, która dopaliła się już niemal do
końca. Czy powinien wziąć osełkę czy kilof? Kilofem
mógłbym w razie czego poszerzyć otwór, myślał. Ale teraz,
gdy zabrałem królowi sceptr, nie mam prawa go odkładać.
Z pochodnią w jednej ręce a osełką w drugiej, chłopak
wczołgał się w ciemność.
Tunel powoli się zwężał. Wkrótce Shef musiał przeć na
przemian to jednym, to drugim ramieniem. Pochodnia
dopaliła się, parząc mu dłoń. Skruszył ją o ziemię i poczołgał
dalej, starając się nie myśleć o tym, że ściany zaczynają się
zamykać wokół niego. Pot wystąpił mu na czoło i zalał
oczy; nie mógł nawet uwolnić ręki, by go otrzeć. Nie mógł
też się wycofać; tunel stał się zbyt niski, by można było
unieść biodra i poczołgać do tyłu.
Wyciągnięta w przód dłoń napotkała nagle pustkę.
Jedno pchnięcie i głowa oraz ramiona chłopaka znalazły
się nad dziurą w ziemi. Shef ostrożnie obmacał otwór.
Twarda ziemia. Korytarz długi przynajmniej na dwie stopy,
prowadzący w dół. Budowniczowie nie zamierzali nikomu
ułatwiać sprawy, pomyślał.
A przecież wiem, co tam musi być. Wiem, że to nie
pułapka, lecz przejście. Muszę spuścić się w dół, poza
zakręt. Przez jakieś dwie stopy będę miał twarz w ziemi, ale
potrafię wstrzymać oddech na tak długo.
Jeśli się mylę, umrę uduszony, z głową do dołu.
Najgorzej, jeśli zacznę walczyć. Tego nie zrobię. Jeśli nie
będę się mógł przedostać, przycisnę twarz do ziemi i umrę.
Shef przeczołgał się przez krawędź i wsunął tułów
w otwór. Przez moment nie mógł zmusić mięśni do pracy;
nogi zostały na górnym poziomie. Wreszcie wcisnął się cały
do dziury, osunął stopę lub dwie i utknął. Tkwił do góry
nogami w tunelu, pośród kompletnych ciemności.
Tylko bez paniki. Muszę myśleć o tym jak o zagadce.
To nie może być ślepy zaułek, to przeczyłoby zdrowemu
rozsądkowi. Thorvin zawsze powtarza, że najbardziej
użytecznym brzemieniem człowieka jest jego rozsądek.
Shef obmacał ziemię dokoła. Jest przerwa. Z tyłu, za
karkiem. I znowu poziomy korytarz, a za chwilę otwór
prowadzący w górę. Chłopak wśliznął się do środka i po
raz pierwszy od bardzo długiego czasu stanął na nogach.
Pod palcami wyczuł drewniane szczeble.
Z trudem wspiął się pod górę. Jego głowa uderzyła
o zapadnię. Ale drzwi przeznaczone do otwierania się od
zewnątrz nie chciały otworzyć się od środka. Może przy-
gniatała je ziemia.
Chłopak wyszarpnął sceptr zza paska i, zapierając się
plecami o ścianę, pchnął zaostrzonym końcem w górę.
Drewno zaskrzypiało. Uderzał raz za razem. Kiedy mógł
przecisnąć dłoń przez szparę, jął odłamywać deski. Piasz-
czysta ziemia zaczęła spadać do tunelu, osypując się coraz
szybciej w miarę jak otwór się poszerzał, ukazując blade
niebo przedświtu.
Shef z wysiłkiem wydostał się z tunelu, wyłaniając się
pośród rosnących gęsto głogów, nie dalej niż sto kroków
od kurhanu, do którego wszedł tak dawno temu. Na
szczycie pagórka stała grupka ludzi, patrzących w dół. Nie
zamierzał się przed nimi kryć ani uciekać. Wyprostował się,
nasadził mocniej diadem na głowę, zważył sceptr w dłoni
i cicho ruszył w ich stronę.
To był Hjórvarth, jego przyrodni brat. Mógł się tego
spodziewać. Ktoś spostrzegł go w mdłym świetle, krzyk-
nął głośno, odskoczył. Gromadka mężczyzn rozproszyła
się szybko, pozostawiając Hjórvartha, stojącego nad ot-
worem, jeszcze nie zasypanym do końca. Shef przestąpił
nad ciałem jednego z angielskich kopaczy, ciętego mie-
czem przez pierś. Zdał sobie teraz sprawę, że w odległości
pięćdziesięciu jardów stoi Guthmund i grupka jego wikin-
gów. Broń trzymali wyciągniętą, ale nie śpieszyli się do
działania.
Shef ze zmęczeniem spojrzał w twarz przyrodniego
brata.
- Cóż, bracie - powiedział. - Wydaje się, że chciał-
byś mieć więcej, niż wynosi twój przydział. A może działasz
na rozkaz kogoś, kogo tu nie ma?
Twarz Hjórvartha stężała. Młody wiking wyszarpnął
miecz, zasłonił się tarczą i ruszył w dół zbocza.
- Nie jesteś synem mojego ojca - warknął. Klinga
przecięła powietrze.
Shef odparował cios kamiennym sceptrem, grubym jak
nadgarstek.
- Kamień tępi ostrze - powiedział, gdy miecz zgrzyt-
IS8
nął na osełce. - I kamień kruszy czaszki. - Zamachnął się
nagle od lewej. Usłyszał trzask, gdy jedna z rzeźbionych,
okrutnych twarzy uderzyła Hjórvartha w skroń.
Wiking zachwiał się, upadł na jedno kolano, podpierając
się przez moment złamanym mieczem. Shef odstąpił na
bok, zmierzył odległość i uderzył z całej siły. Ponownie
trzasnęła kość. Brat padł na twarz. Krew puściła mu się
z ust i uszu. Shef niespiesznie otarł szarą masę z kamienia
i obejrzał się na mężczyzn z drużyny Hjóvartha, gapiących
się z otwartymi ustami.
- Sprawa rodzinna - oznajmił. - Nikt z was nie
musi się w to mieszać.
w
1
Rozdział dziesiąty
Oprawa, którą Sigvarth przedstawił radzie wikingów,
zdecydowanie nie rozwijała się po jego myśli. Z twarzą
pobladłą i napiętą, ojciec Hjórvartha patrzył przez stół.
- On zabił mojego syna i za to żądam rekompensaty.
Brand uniósł potężną dłoń, nakazując mu milczenie.
- Najpierw wysłuchamy Guthmunda. Mów dalej.
- Moi ludzie stali w ciemnościach, otaczając kurhan.
Ludzie Hjórvartha pojawili się nagle. Słyszeliśmy ich głosy,
więc wiedzieliśmy, że to nie Anglicy, ale nie mieliśmy
pojęcia, co zrobić. Odepchnęli tych, którzy próbowali
zastąpić im drogę. Nikt nie zginął. Wtedy Hjórvarth
spróbował zabić swojego brata, najpierw chcąc pogrzebać
go żywcem, potem rzucając się na niego z mieczem. Wszyscy
widzieliśmy. Shef był uzbrojony jedynie w kamienną pałkę.
- Zabił Paddę i pięciu moich kopaczy - wtrącił Shef.
Rada zignorowała go całkowicie.
Głos Branda zabrzmiał łagodnie, ale stanowczo.
- Z tego, co zrozumiałem, nie możesz żądać rekom-
pensaty, Sigvarth. Nawet za życie syna. Hjórvarth usiłował
zabić swojego towarzysza, wojownika armii, chronionego
przez prawo Drogi. Gdyby mu się udało, kazałbym go
powiesić. Próbował też zasypać brata w grobowcu. A gdyby
to mu się udało, pomyślcie tylko, co byśmy stracili!__
Brand z niedowierzaniem pokręcił głową.
Co najmniej dwieście funtów złota. Większość pod
postacią wyrobów znacznie przekraczających wartością
cenę surowego kruszcu. Zdobione rzymskie misy. Naszyj-
niki torąues z białego złota pochodzące z Irlandii. Monety
z wizerunkami nieznanych rzymskich władców. Wyroby
z Kordoby i Miklagarth, z Rzymu i Germanii. A ponadto
worki srebra, przez całe stulecia upychane w tunelu przez
potomków króla. Wszyscy byli zgodni, że tego, co zdobył
Shef, wystarczy, żeby każdy wojownik armii żył dostatnio
przez resztę swoich dni. O ile zdoła opuścić Anglię. Gdy
tylko wzeszło słońce, całej sprawy nie dało się już utrzymy-
wać w tajemnicy.
Sigvarth pokręcił głową, nie zmieniając wyrazu twarzy.
- Byli braćmi - wymamrotał. - Synami jednego
człowieka.
- Tym bardziej nie możesz żądać pomsty - odparł
Brand. - Nie możesz mścić się na jednym synu za śmierć
drugiego. Musisz to przysiąc. - Urwał na moment. - Tak
chciały Norny. Żaden śmiertelnik nie może kwestionować
ich wyroku.
Tym razem Sigvarth przytaknął.
- Taka była wola Norn. Dobrze, Brand. Przysięgnę.
Hjórvarth nie zostanie pomszczony.
- W porządku. Bo mówię wam wszystkim - Brand
rozejrzał się dokoła - całe to bogactwo sprawia, że czuję
się nieswojo jak dziewica na orgii. Cała okolica musi aż
huczeć od opowieści o tym, cośmy znaleźli. Wyzwoleńcy
Shefa rozmawiają z kerlami i thrallami. A plotki rozchodzą
się w obie strony. Słyszeli już, że w stronę tego królestwa
maszeruje nowa armia. Angielska armia, prosto z Mercji,
przybywa, żeby zająć kraj. Możecie być pewni, że już o nas
1
słyszeli. Jeśli mają choć odrobinę zdrowego rozsądku, będą
się śpieszyć, żeby odciąć nam drogę do statków, albo ścigać
nas, gdy przybędą za późno. Chcę, żeby zanim słońce
zajdzie, obóz był zwinięty a ludzie gotowi do drogi. Trzeba
iść przez całą noc i jutrzejszy dzień. Nie zatrzymywać się
przed zachodem słońca. Powiedzcie szyprom, niech każą
nakarmić zwierzęta i zebrać ludzi.
Gdy grupka rozeszła się i Shef zmierzał właśnie, by
sprawdzić swoje wozy, Brand chwycił go za ramię.
- Ty nie - powiedział. - Gdybym miał kawałek
wypolerowanego metalu, kazałbym ci się w nim przejrzeć.
Czy wiesz, że posiwiały ci włosy na skroniach? Guthmund
zajmie się wozami. Ty będziesz podróżował na jednym
z nich, okryty dodatkowo moim płaszczem. - Podał
przyjacielowi flaszkę.
- Wypij to. Udało mi się ją zaoszczędzić. Nazwij to
darem Odyna dla człowieka, który znalazł największy
skarb, odkąd Gunnar ukrył złoto Niflungów. - Shef
poczuł zapach przefermentowanego miodu; napój Odyna.
Brand spojrzał na wycieńczoną, zniszczoną twarz chło-
paka - jedno oko zapadnięte, kości policzkowe wystające
spod napiętej, suchej skóry. Ciekawe, myślał, jakiej ceny
zażąda duch kurhanu w zamian za swój skarb. Poklepał
Shefa po ramieniu i oddalił się pośpiesznie, pokrzykując na
Steinulfa i szyprów.
Armia ruszyła w drogę. Shef, opróżniwszy butelkę,
drzemał na jednym z wozów, uśpiony przez jego kołysanie.
Leżał wciśnięty między dwie skrzynie pełne skarbów i belkę
od katapulty. Każdy wóz otaczało kilkunastu mężczyzn
z załóg Branda, pełniących funkcję eskorty. Wokół nich
maszerowali wyzwoleńcy obsługujący katapulty, pobudzani
przez pogłoskę, że również oni mogą mieć z podziału jakiś
mały udział, że po raz pierwszy w życiu mogą dostać na
własność pieniądze. Z przodu, z tyłu i po bokach jechały
silne oddziały wikingów, nadstawiając uszu na wszelkie
oznaki zasadzki bądź pościgu. Brand przemieszczał się
wzdłuż kolumny, zmieniając konie gdy tylko jakiś zmęczył
się pod jego ciężarem, klątwami przynaglając wszystkich
do większego wysiłku.
Więc teraz on się z tym meczy, pomyślał Shef. Ponownie
zapadł w głębszy sen.
Jechał konno po równinie. Nie tylko jechał - gorączkowo
poganiał konia. Wierzchowiec chrapał i gryzł wędzidło, gdy
jeździec orał ostrogami poranione boki, ale zmuszony do
posłuchu pędził dalej. Shef stanął w strzemionach i spojrzał
za siebie. Zza szczytu niewysokiego pagórka wyłoniła się
horda jego prześladowców. Jeden z nich, ten wysunięty do
przodu, dosiadał krzepkiego siwka. Athils, król Szwecji.
A kim był on sam, uciekający? Umysł Shef a nie potrafił
stwierdzić, w czyim ciele się znalazł. W każdym razie był to
mąż tak wysoki, że nawet siedząc na potężnym koniu niemalże
szurał długimi nogami po ziemi. Wysoki mężczyzna miał
towarzyszy, równie dziwnych jak on sam. Najbliżej jechał
człowiek tak szeroki w ramionach, że wyglądał, jakby włożył
pod skórzaną kurtkę drewniane nosidła. Nos miał zadarty,
twarz szeroką. Malowała się na niej jakaś zwierzęca przebieg-
łość. Jego koń także stękał z wysiłku, niezdolny nieść tak
wielki ciężar w równie szybkim tempie. Obok niego pędził
mężczyzna niezwykle przystojny - wysoki, urodziwy, o rzę-
sach jak u dziewczyny. Dziewięciu czy dziesięciu jeźdźców
z przodu poruszało się z taką samą zabójczą szybkością jak
wysoki człowiek i dwójka jego towarzyszy.
- Dogonią nas! - zawołał ten szeroki. Wydobył z juków
krótki toporek i zamachnął się nim radośnie.
- Jeszcze nie, Bóthvarze - odparł wysoki. Zatrzymał
konia, rozwiązał sakwę przytroczoną do siodła, sięgnął do
środka i wyjął garść złota. Sypnął nim na ziemię, po czym
zawrócił konia i popędził dalej. Chwilę później, obracając
się na szczycie kolejnego wzniesienia, dostrzegł jak pościg
zatrzymuje się, rozprasza, jak ludzie zeskakują z koni
i przepychając się nawzajem zbierają z ziemi cenny kru-
szec. Wielki siwek oderwał się od reszty, kontynuując pościg.
Inni jeźdźcy ruszyli za nim, starając się zmniejszyć dystans.
Jeszcze dwukrotnie wysoki mężczyzna zastosował ten
sam manewr, za każdym razem pozbywając się części
prześladowców. Teraz jednak ostrogi nie dawały już żadnego
rezultatu; wierzchowce z trudem posuwały się stępa. A prze-
cież tak niewiele dzieliło ich od bezpiecznego miejsca - czym
ono było, tego Shef nie mógł wiedzieć. Statek? Granica?
Nieważne. Liczyło się tylko to, żeby tam dotrzeć.
Koń Bóthvara, cały spieniony, zwalił się nagle na ziemię.
Krew popłynęła mu z nozdrzy. Jeździec zwinnie zerwał się na
nogi, chwycił topór i odwrócił w stronę, gdzie w odległości
stu jardów mknął pościg. Prześladowców wciąż jeszcze było
zbyt wielu. Na ich czele jechał Athils ze Szwecji na swoim
koniu, Hrafnie.
- Poczekaj, Hjalti - zawołał wysoki człowiek. Ponow-
nie sięgnął do sakiewki, ale jego palce nic nie znalazły. Nic,
poza jedną rzeczą: pierścieniem Sviagris. Nawet w obliczu
śmierci, gdy ratunek znajdował się tak blisko, mężczyzna się
zawahał. Potem, wyraźnie się do tego zmuszając, podniósł go
w ręce i cisnął daleko na błotnisty szlak, którym zbliżał się
Athils. Następnie ile sił w nogach pognał przez szczyt
wzniesienia w stronę bezpiecznej przystani.
Tam odwrócił się. Athils dojechał do pierścienia. Wstrzy-
mał konia, sięgnął w dół włócznią, usiłując ostrzem podnieść
pierścień z ziemi i jechać dalej bez zsiadania. Pudło. Król
zatoczył koniem, wprowadzając zamieszanie wśród ludzi
jadących z tyłu, spróbował znowu. I znowu pudło.
Athils spojrzał z nienawiścią i niezdecydowaniem na
swego wroga, jeszcze raz zerknął na pierścień grzęznący
w błocie. Nagle zeskoczył z siodła, schylił się, sięgnął po swój
skarb. Stracił szansę.
Wysoki mężczyzna zaniósł się śmiechem, pobiegł za
przyjaciółmi. Gdy Bóthvar obrócił się pytająco w jego stronę,
wykrzyknął z triumfem: "Teraz sprawiłem, że największy
pośród Szwedów rył w ziemi niczym świnia!"
164
r
Shef gwałtownie usiadł na wozie, międląc w ustach
słowo svinebeygt. Ujrzał przed sobą twarz Thorvina.
- Tarzający się jak świnia? To słowa, które wypowie-
dział król Hrolf na równinie Fyrisvellir. Cieszę się, że
wypocząłeś. Teraz jednak chyba nadszedł czas, żebyś na
równi z nami wszystkimi stawił czoło rzeczywistości.
Pomógł Shefowi zsunąć się z wozu, zeskoczył w ślad
za nim.
- Ściga nas armia - powiedział głośnym szeptem. -
W każdej wiosce twoi thrallowie zasięgają języka. Mówią,
że idą za nami trzy tysiące ludzi, armia Mercji. Wyruszyli
z Ipswich, gdy my opuściliśmy Woodbridge. Słyszeli o zło-
cie. Brand wysłał posłańców do obozu w Crowland. Chce,
żeby reszta naszych spotkała się z nami w March, gotowa
do bitwy. Jeśli uda nam się do nich dotrzeć, będziemy
bezpieczni, bo przewaga Anglików nie będzie zbyt duża.
Jeżeli jednak złapią nas przed March, to będzie zupełnie
inna historia. Słyszałem też coś bardzo dziwnego. Jak
powiadają, armię prowadzi jakiś "heimnar". I jego syn.
Shef poczuł, jak przenika go fala zimna. Od przodu
dobiegło go echo wykrzykiwanych komend. Wozy za-
trzymywały się, ludzie zaczynali zdejmować pakunki.
- Brand zatrzymuje kolumnę co dwie godziny, aby
napoić zwierzęta i nakarmić ludzi - wyjaśnił Thorvin. -
Mówi, że na dłuższą metę to oszczędza czas.
Armia za nami - myślał Shef. - A my spieszymy
w stronę bezpiecznego miejsca. Tak jak w moim śnie.
Pierścień powinien mnie czegoś nauczyć. Pierścień Sviagris.
Ale kto chciał mi dać tę lekcję? Jeden z bogów, ale nie
Thor ani Odyn. Thor jest przeciw mnie, a Odyn tylko się
przygląda. Ilu może być bogów? Szkoda, że nie mogę
zapytać Thorvina. Ale nie sądzę, żeby mój opiekun - ten,
który zsyła mi ostrzeżenia - lubił takie dociekania.
Gdy Shef ruszył w stronę czoła kolumny, zastanawiając
się nad pierścieniem, ujrzał na skraju drogi Sigvartha.
Ojciec przysiadł na składanym, płóciennym stołku, który
T
rozstawili dla niego jego ludzie. Starszy mężczyzna od-
prowadził chłopaka spojrzeniem.
Ledwo zaczynało świtać, gdy zmęczone oczy Shefa
w półmroku lutowego poranka dostrzegły wieże katedry
w Ely, wznoszące się pod niebo nieco na prawo od ich linii
marszu. Wielka armia splądrowała ją jakiś czas wcześniej,
ale iglica wciąż godziła w chmury.
- Czy jesteśmy już bezpieczni? - zapytał Thondna.
- Thrallowie uważają, że tak. Spójrz, jak się śmieją.
Ale dlaczego? Przecież do March został nam cały dzień
uciążliwego marszu, a wojownicy z Mercji są tuż za nami.
- Myślą o mokradłach za Ely - stwierdził Shef. -
0 tej porze roku droga do March przez wiele mil biegnie
po grobli, wzniesionej ponad powierzchnią wody i błota.
W razie potrzeby kilku ludzi mogłoby tam zatrzymać całą
armię. Innego przejścia nie ma. Przynajmniej nie dla obcych.
W kolumnie powoli zapadała cisza, towarzysząca poja-
wieniu się Branda. Wiking stanął nagle przed Shefem
1 Thorvinem. Jego płaszcz był czarny od błota, twarz blada.
- Stać! - zawołał. - Stać, wszyscy! Przerwa na
popas. Zluzować popręgi! - O wiele ciszej zwrócił do
swoich dwóch kolegów z rady. - Mamy kłopoty. Jacyś
ludzie przed nami. Nie dajcie nic po sobie poznać.
Shef i Thorvin wymienili spojrzenia. W milczeniu ruszyli
za Brandem.
Kilkunastu mężczyzn, dowódców, stało na skraju szla-
ku. Ich buty już zaczynały przesiąkać. Pośrodku, w mil-
czeniu, zgodnie ze swym zwyczajem trzymając lewą dłoń
na głowni miecza, stał Sigvarth.
- To Ivar - zaczął Brand bez żadnych wstępów. -
Zeszłej nocy zaatakował nasz obóz w Crowland. Zabił
kilku, rozproszył resztę. Z pewnością złapał też paru
naszych. Do tej pory musieli zacząć mówić. A więc wie,
gdzie mieliśmy się spotkać. Wie o złocie. Trzeba przyjąć, że
już wyruszył, aby nam przeciąć drogę. Czyli mamy od
północy Ivara, a od południa Anglików.
166
- Ilu ludzi? - zapytał Guthmund.
- Wojownicy, którzy uciekli, by nam przekazać wia-
domość, twierdzą, że około dwóch tysięcy. Nie cała armia
z Yorku. Nie ma na przykład reszty Ragnarssonów. Tylko
Ivar i jego zgraja.
- Moglibyśmy ich pokonać, jeśli zaatakujemy głów-
nymi siłami - stwierdził Guthmund. - To banda krymi-
nalistów. Gaddgedlarów. Ludzi wyjętych spod prawa. -
Splunął w błoto.
- Nie jesteśmy tu przecież głównymi siłami.
- Ale wkrótce będziemy - ciągnął Guthmund. -
Skoro Ivar wiedział o złocie, mogę się założyć, że nasi
wiedzieli o tym wcześniej. Pewnie właśnie świętowali i spili
się do nieprzytomności. Dlatego Ragnarssonowi udało się
ich zaskoczyć. Gdy tylko wytrzeźwieją, ci, którzy zdołali
uciec, ruszą prosto na wyznaczone miejsce w March. Kiedy
ich spotkamy, nasze siły będą przeważające, a przynajmniej
wyrównane. A wtedy rozprawimy się z Ivarem. Będziesz
mógł go zachować dla siebie, Brand. Masz z nim rachunek
do wyrównania.
Brand uśmiechnął się szeroko. Shef zdał sobie sprawę,
jak trudno jest zastraszyć tych ludzi. Trzeba by ich
pozabijać, jednego po drugim, żeby ich pokonać. Niestety
przyszłość zwiastowała taką właśnie ewentualność.
- A co z Anglikami za nami? - zapytał.
Brand spoważniał nagle, otrząsnął z mrzonek o po-
jedynku.
- Z tym będzie mniejszy problem. Zawsze ich zwycię-
żaliśmy. Ale jeżeli nadejdą w chwili, gdy będziemy zajęci
z Ivarem... Potrzebujemy czasu. Czasu, żeby spotkać się
z resztą armii w March. Czasu, żeby rozprawić się z Ivarem.
Shef przypomniał sobie swoją wizję. Trzeba im rzucić
coś, po co się schylą, pomyślał. Ale nie skarb. Brand nigdy
by na to nie pozwolił.
Za paskiem chłopaka wciąż tkwił sceptr starego króla
z kurhanu. Wyciągnął go teraz, popatrzył na brodate,
koronowane głowy wyrzeźbione po obu końcach. Dzikie
twarze, świadome swej potęgi. Królowie muszą robić rzeczy,
których trudno wymagać od zwykłego człowieka. Dowódcy
tak samo. I jarlowie. Wszyscy mówili, że zmarły zażąda
zapłaty za swoje skarby. Może właśnie nadeszła właściwa
chwila. Shef uniósł głowę i ujrzał, że Sigvarth z szeroko
otwartymi oczami wpatruje się w broń, która rozbiła
czaszkę jego syna.
- Grobla - powiedział Shef ochryple. - Kilku ludzi
może bardzo długo powstrzymywać Anglików.
- Rzeczywiście - zgodził się Brand. - Ale musiałby
tam być ktoś z nas. Jakiś dowódca. Ktoś, kto przywykł do
wydawania rozkazów. Ktoś, kto może polegać na swoich
ludziach. I ma ich przynajmniej trzy załogi.
Zapadło głuche milczenie. Ktokolwiek zostanie, by
bronić przejścia, mógł już się uważać za zmarłego. Nawet
od tych wikingów trudno było wymagać takiego po-
święcenia.
Sigvarth zimno spoglądał na Shefa, czekając na jego
słowa. Ale to Brand przerwał ciszę.
- Potrzebujemy kogoś, kto ma ze sobą całą drużynę.
Kogoś, kto spotkał się już z tanem, którego wiozą teraz za
nami ci Anglicy...
- Czy mówisz o mnie, Brand? Czy chcesz wysłać mnie
i moich ludzi na ścieżki Hel?
- Tak, Sigyarth. Mówię właśnie o tobie.
Sigvarth chciał coś odpowiedzieć, ale obrócił się i popat-
rzył na Shefa.
- Dobrze. Zrobię to. Mam przeczucie, że wyryto już
runy, które będą opowiadać o tym wydarzeniu. Powiedzie-
liście, że mój syn zginął z wyroku Norn. Myślę, że Norny
przędą nić przeznaczenia gdzieś tutaj, na tej grobli. I nie
tylko Norny.
Podniósł wzrok, by spojrzeć w oczy syna.
Pierwsze szeregi wojsk Mercji, nawet nocą ścigając
umykających wrogów, wpadły w zasadzkę Sigvartha w go-
dzinę po zachodzie słońca. Rzeź trwała dwadzieścia uderzeń
serca. Anglicy, maszerujący po dziesięciu w szeregu wąską
groblą, stracili pół setki doborowych wojowników. Re-
szta - zmęczona, przemoczona, głodna i wściekła na
swoich przywódców - wycofała się w popłochu, nie
próbując nawet odzyskać ciał i zbroi. Przez godzinę załogi
Sigvartha czekały w napięciu, słysząc, jak wrogowie po-
krzykują i sprzeczają się między sobą. Potem z wolna
dobiegło ich echo kroków odchodzących ludzi. Anglicy nie
byli wystraszeni. Raczej niepewni. Zastanawiali się, czy nie
ma innej drogi. Czekali na rozkazy. Nikt nie chciał brać na
siebie odpowiedzialności. Woleli się przespać na ziemi, pod
przemoczonymi kocami, niż ryzykować życie na nieznanym
terenie.
Dwanaście godzin już zyskałem - pomyślał Sigvarth -
zezwalając swoim ludziom na spoczynek. Ale nie dla siebie.
Równie dobrze mogę czuwać. Nie zasnę już po śmierci
mego syna. Mojego pierwszego syna. Zastanawiam się, czy
ten drugi też jest moim dzieckiem. Jeśli tak, to wydał
wyrok na swojego ojca.
O świcie wrócili Anglicy, trzy tysiące ludzi, żeby spraw-
dzić, jaka to zapora blokowała im drogę.
Wikingowie rozkopali miękką ziemię po obu stronach
grobli. Na głębokości jednej stopy natknęli się na wodę.
Dwie stopy niżej zalegał muł. Zamiast zwykłego ziemnego
wału stworzyli więc wypełniony wodą rów, szeroki na
dziesięć stóp. Po jednej jego stronie wbili w ziemię kawałki
desek, wszystkie, jakie zdołali odłamać z wozu, pozos-
tawionego im przez Shefa. Śmieszna przeszkoda, którą
gromada kerlów sforsowałaby w ciągu paru minut. Gdyby
nie broniący jej wikingowie.
Na grobli było miejsce jedynie dla dziesięciu ludzi
naraz. Tylko pięciu mogło swobodnie walczyć. Wojownicy
Marchii, zbliżając się ostrożnie z uniesionymi tarczami,
odkryli, że brną w głębokiej po uda lodowatej wodzie, nie
mogąc nawet dosięgnąć wrogów czubkiem miecza. Ich
skórzane buty ślizgały się po dnie. Gdy dotarli do brzegu,
spojrzały na nich brodate twarze. Wikingowie opierali na
ramionach dwuręczne topory. Atakować ludzi? Trzeba by
najpierw wspiąć się na błotnisty pagórek. Wikingowie
mieliby mnóstwo czasu, by wybrać sobie dogodny cel.
A wiec celować w deski, w szaniec. Ale wystarczy
oderwać wzrok od przeciwnika, by ten zdołał odciąć ci rękę
albo strącić głowę z karku.
Bardzo ostrożnie, rozpaczliwie starając się zachować
równowagę, angielscy wojownicy bokiem zbliżali się do
wrogów, zachęcani okrzykami towarzyszy, którzy nie
dotarli jeszcze do rowu.
W miarę jak blade słońce zbliżało się do zenitu
walczący powoli nabierali rozpędu. Cwichelm, kapitan
wojsk Burgreda, wyznaczony przez swego króla na do-
radcę i sprzymierzeńca nowego aldermana, stracił w końcu
cierpliwość. Kazał ludziom wycofać się, pchnął do przodu
łuczników.
- Strzelajcie na wysokości głów - rozkazał. - Nie-
ważne, jeśli chybicie. Bylebyście tylko nie dali im się
podnieść.
Inni ciskali oszczepy, chroniąc w ten sposób walczących
towarzyszy. Najlepsi szermierze Cwichelma, podbechtani
odpowiednio apelami do ich honoru, ruszyli, by spotkać
się z wikingami na długość miecza, nie usiłując jednak
przedostać się przez barykadę.
- Zmęczcie ich po prostu i ustępujcie miejsca następ-
nym szeregom - przykazał Cwichelm.
W tym czasie tysiąc ludzi wycofało się na tyły, aby
wycinać krzaki i znosić gałęzie, rzucając je pod stopy
walczących. Po pewnym czasie miało to dać solidną
platformę.
Alfred, przyglądając się temu z odległości dwudziestu
stóp, niecierpliwie szarpał brodę.
- Ilu jeszcze ludzi potrzebujesz? - zapytał. __To
tylko rów i kawałek płotu. Jeden porządny atak i sprawa
załatwiona. Nic się nie stanie, jeśli stracimy garstkę żoł-
nierzy.
Kapitan z ironią spojrzał na swego nowego pana.
- Powiedz to tej garstce - odparł. - A może wolałbyś
sam stanąć w pierwszym szeregu? Rzuć wyzwanie temu
wielkiemu wikingowi z żółtymi zębami. Temu, co to się
śmieje.
W bladym świetle Alfgar spojrzał ponad zimną wodą
i walczącymi na Sigvartha, który, kołysząc się lekko na
boki, odbijał kolejne ciosy, sam je zadając na prawo i lewo.
Młody alderman zatknął za pas trzęsące się ręce.
- Przynieście mojego ojca - rozkazał sługom. - Jest
tu coś, co powinien zobaczyć.
- Anglicy niosą jakąś trumnę - zauważył jeden
z wikingów obok Sigvartha. - Wydawałoby się, że po-
trzebują więcej niż jednej.
Sigvarth spojrzał na wyściełaną skrzynię, stojącą niemal-
że pionowo, popatrzył na jej lokatora przytrzymywanego
w tej pozycji pasami biegnącymi na wysokości piersi oraz
talii. Napotkał wzrok człowieka, którego okaleczył. Po
chwili wiking odrzucił głowę do tyłu i zaniósł się długim,
dzikim śmiechem. Podrzucił do góry tarczę, potrząsnął
toporem, wołając coś po norwesku.
- Co on mówi? - wymamrotał Alfgar.
- Woła do twojego ojca - przetłumaczył Cwi-
chelm. - Pyta, czy pamięta ten topór. Czy nie sądzi, że
jego ostrze zapomniało o czymś. Jeśli tak, niech tylko
spuści spodnie, a on się postara naprawić niedopatrzenie.
Usta Wulfgara poruszyły się bezgłośnie. Alfgar nachylił
się ku ojcu.
- Mówi, że odda cały swój dobytek temu, kto weźmie
tego człowieka żywcem.
Cwichelm wydął wargi.
- Łatwiej powiedzieć niż zrobić. Te diabły mają jedną
wadę. Czasami można ich pokonać. Ale zawsze jest to
trudne. Cholernie trudne.
Powietrze nad nimi rozdarł nagle ostry świst, zbliżając
się coraz bardziej.
- Opuszczać! - szczeknął dowódca pierwszej katapul-
ty. Dwunastu wyzwoleńców trzykrotnie przesunęło dłonie
po linach, odliczając głośno. Skórzana sakwa opuściła się
prosto do rąk dowódcy. Ładowacz błyskawicznie zerwał
się z klęczek, wsunął do sakwy dziesięciofuntowy kamień
i natychmiast wrócił na swoje miejsce, chwytając kolejny
pocisk.
- Trzymać! - Plecy się zgarbiły, ramię machiny
wygięło się skrzypiąc, a stopy dowódcy lekko uniosły się
z ziemi.
- Ciągnąć! - Jednogłośne stęknięcie, świst, kamień
wiruje w powietrzu. Nacięcia na jego powierzchni zwięk-
szają złowrogi gwizd pocisku. W tym samym momencie
załoga usłyszała okrzyk dowódcy drugiej machiny.
- Trzymać!
Katapulty były dziwnymi stworzeniami; największą moc
osiągały przy największej odległości. Ciskały głazy pod
niebo. Im wyżej któryś wzleciał, z tym większą siłą spadał.
Dwie drużyny wyzwoleńców, które Shef zostawił razem
z wozem i machinami, wspólnymi siłami ustawiły "kamie-
niomłoty" dwieście jardów za szańcem Sigvartha. W ten
sposób pociski spadały dwadzieścia pięć jardów dalej.
Wąska grobla stanowiła idealny cel. Kamienie leciały
cudownie prosto, z odchyleniem najwyżej kilku stóp od
środka. Angielscy thrallowie doszli już w obsłudze machin
do perfekcji. Wszystkie ruchy wykonywali harmonijnie
i z maksymalną szybkością. Przez trzy minuty strzelali.
Potem odpoczywali przez moment, dysząc ciężko.
Głazy niosły śmierć żołnierzom Mercji. Pierwszy pocisk
trafił wysokiego wojownika, stojącego w osłupieniu, niemal-
że wbijając mu czaszkę w ramiona. Drugi uderzył od-
ruchowo wzniesioną tarczę, druzgocząc trzymające ją ramię,
miażdżąc klatkę piersiową. Trzeci grzmotnął w czyjeś
odwrócone plecy, łamiąc kręgosłup. W mgnieniu oka na
grobli powstał straszny zamęt. Ludzie rozpaczliwie próbo-
wali wymknąć się śmierci, której nie widzieli ani nie mogli
pojąć. Kamienie zlatywały na kotłującą się masę, raz
padając bliżej, raz dalej, zależnie od tego, z jaką siłą
wyzwoleńcy ciągnęli liny, ale nigdy nie chybiały grobli.
Jedynie ci atakujący, którzy stali w rowie blisko wikingów,
byli w miarę bezpieczni.
Gdy minęły trzy minuty, wojownicy prowadzący atak
ujrzeli za sobą chaos i ruinę. Ci co uciekli dostatecznie
daleko pojęli, że na tyłach nic im nie grozi.
Cwichelm, stojąc w pierwszych szeregach, zamachnął
się mieczem, z wściekłością krzyknął do Sigvartha:
- Dalej! Wyłaź ze swojego rowu i walcz jak mężczyzna!
Na miecze, a nie na kamienie!
Sigvarth wyszczerzył w uśmiechu żółte zęby.
- Chodź i zmuś mnie do tego - zawołał w języku, który
przy dużej dozie dobrej woli można było nazwać angiel-
skim. - Jesteś taki odważny. Ilu pomocników ci trzeba?
Zaoszczędziłem jeszcze kilka godzin - pomyślał. - Ile
czasu trzeba, żeby nauczyć Anglików rozsądku?
Wcale nie tak dużo. Krótki lutowy dzień zbliżał się do
końca. Zaczął padać deszcz ze śniegiem. O świcie katapulty
i rów wyraźnie budziły postrach wśród wojowników Burg-
reda. Ale powoli, bardzo powoli, może nawet trochę za
szybko, żołnierze otrząsnęli się z szoku i zaczęli działać tak,
jak powinni od samego początku.
Czyli robić wszystko naraz. W pierwszej linii szermierze,
by nie dać Sigvarthowi chwili wytchnienia. Włócznie
i strzały ciskane nad ich głowami, żeby go nieustannie
drażnić. Gałęzie pod stopy walczących, aby zbudować
platformę. Wojownicy nadchodzili teraz jeden za drugim,
rozglądając się uważnie, stanowiąc kiepski cel dla katapult.
Inni w małych grupkach brnęli przez bagno, usiłując
wspiąć się na groblę poza barykadą, rozpraszając i tak
wątłe siły wikingów. Część na zarekwirowanych łodziach
przeprawiała się przez mokradło, odpychając się żerdziami
od dna, z zamiarem odcięcia Sigyarthowi drogi odwrotu.
Anglikom wystarczyłby jeden solidny atak, by zdobyć
szaniec, bez względu na własne straty.
Jeden z niewolników od machin pociągnął Sigvartha za
rękaw, przemówił łamanym norweskim.
- My iść teraz - powiedział. - Nie być kamieni.
Shef mówić, że my strzelać aż nie ma kamieni, potem iść.
Ciąć liny, rzucić machiny w bagno. Iść teraz!
Sigvarth skinął głową, odprowadził wzrokiem drobną
postać. W tej chwili musiał już myśleć jedynie o własnym
honorze. Wypełnić własne przeznaczenie. Ruszył w stronę
pierwszego szeregu walczących, poklepując wojowników
po ramionach.
- Już wystarczy - mówił każdemu. - Bierz konia
i uciekaj. Jedź prosto do March, to cię nie złapią.
Sternik Vestlithi zawahał się, gdy Sigvarth podszedł
z kolei do niego.
- A kto tobie przyprowadzi konia, jarlu? Będziesz
musiał szybko się stąd wynosić.
- Mam tu jeszcze coś do załatwienia. Idź, Vestlithi.
To moje przeznaczenie. Ty nie masz z tym nic wspólnego.
Gdy tupot stóp z tyłu cichł powoli, Sigvarth spojrzał na
pięciu najlepszych wojowników Marchii, którzy zbliżali się
ostrożnie, zmęczeni już całodniową rzezią.
- Dalej - zawołał na nich. - Tylko ja.
Mężczyzna pośrodku pośliznął się nagle. Wiking skoczył
z przerażającą szybkością, ciął, skontrował, wbił ostrze
w gardło przeciwnika po czym odskoczył, odcinając się
rozwścieczonym Anglikom.
- Dalej - powtórzył, rycząc słowa pieśni o śmierci
Ragnara, ułożonej przez skalda Wara Ragnarssona.
Rąbaliśmy mieczami! Sześćdziesiąt i jeden
Razy stawałem już w orężnej sprawie.
Do tej pory jednakże - choć wcześnie zacząłem
Szczerbić kolczugi - nigdy nie spotkałem
W boju godnego siebie przeciwnika.
Nie lękam się śmierci. Czeka mnie Walhalla.
Ponad hałas bitewny, zgiełk walki jednego człowieka
przeciw całej armii, wzbił się mocny głos Wulfgara:
- Brać żywcem! Przygniećcie go tarczami! Brać
żywcem!
Muszę im na to pozwolić - pomyślał Sigvarth, wirując
i parując ciosy. - Nie kupiłem synowi wystarczająco dużo
czasu. Jest sposób, by podarować mu jeszcze jedną noc.
Dla mnie będzie ona bardzo długa.
Rozdział jedenasty
i Brand, stojąc ramię w ramię, patrzyli, jak po
płaskiej łące zbliża się powoli nieprzyjacielska armia,
rozciągnięta w szyku bojowym, szerokim na dwustu ludzi.
Nad ludźmi powiewały bitewne sztandary, rodowe znaki
jarlów i sławnych wojowników. Brakowało jednak Krucze-
go Sztandaru Ragnarssonów, który pojawiał się tylko
wtedy, gdy wszyscy czterej bracia stawali razem. Jedynie
z tyłu, tam gdzie czekał główny odwód przeciwnika, nagły
podmuch wiatru rozwinął długi proporzec: Pełznący Potwór
samego Wara Ragnarssona. Shefowi wydało się, że dost-
rzega błysk srebrnego hełmu i szkarłatny płaszcz.
- Będzie rzeź. Siły są zbyt wyrównane - mruknął
Brand. - Nawet zwycięska strona poniesie spore straty.
Trzeba mieć mocne nerwy, żeby wiedząc o tym ruszać
w pierwszym szeregu. Wara nie ma na czele. Szkoda.
Miałem nadzieję, że uda mi się go spotkać. Naszą jedyną
szansą na łatwe zwycięstwo byłoby zabicie przywódcy
i osłabienie ducha reszty.
- A oni, czy mają szansę na łatwe zwycięstwo?
- Nie sądzę. Nasi chłopcy widzieli pieniądze. Oni
tylko słyszeli o nich.
- Mimo to sądzisz, że przegramy?
Brand poklepał go po ramieniu.
- Wojownik nie powinien myśleć w ten sposób. Ale
każdy kiedyś musi przegrać. A oni mają liczebną przewagę.
- Nie wziąłeś pod uwagę moich thrallów.
- Nigdy nie widziałem, żeby thrallowie wygrywali
bitwy.
- Poczekaj, to zobaczysz.
Shef odbiegł kilka kroków, znalazł się pod sztandarem
ze znakiem młota, który powiewał na tyłach ich armii.
Armia Drogi ustawiła się dokładnie w ten sam sposób co
siły Ivara, z tym, że w każdym rzędzie stało jedynie pięciu
wojowników. Mniej też było odwodów. Shef ustawił w linii
wielkie łuki, chronione zaledwie przez jeden szereg ludzi
z tarczami. Jeszcze dalej stały kamieniomłoty - wszystkie
poza parą, którą zostawił Sigvarthowi. Ich załogi trzymały
zwisające luźno liny.
Pierwszy ruch należał jednak do wielkich łuków. Po-
sługując się halabardą niczym tyczką, Shef wskoczył na
środkowy z dziewięciu wozów, które kazał tam ustawić nie
wyprzęgając wołów. Rozejrzał się po szeregach, spostrzegł,
że załogi katapult przypatrują mu się uważnie.
- Oczyścić pole!
Wikingowie stojący na linii strzału rozstąpili się na
boki. Liny zostały naciągnięte już wcześniej. Dowódcy
załóg stali w pogotowiu z naręczami oszczepów. Machiny
były wycelowane i gotowe. Celu, jaki stanowiła nad-
chodząca masa ludzi, nie sposób było chybić. Z przeciwleg-
łego krańca łąki dobiegło ich ochrypłe zawołanie armii
Ragnarssonów.
- Ver thik - wołali wojownicy raz po razie. - Ver
thik, her ek kom: "Strzeżcie się, oto nadchodzimy".
Shef opuścił ostrze halabardy, wołając jednocześnie:
- Strzelać!
Czarne smugi wznoszą się pod niebo, opadają ze
świstem, wcinają się w gromadę wojowników Wara.
Koła zębate już kręcą się w zawrotnym tempie, oszczepy
wskakują na miejsce. Shef odczekał, aż ostatnia machina
zostanie załadowana, ostatnia dłoń wzniesie się w górę na
znak gotowości.
- Strzelać!
I znowu brzęk, świst pocisku. Szmer podniecenia
w szeregach armii Drogi. Coś działo się także w szyku
Ragnarssonów. Wojownicy Ivara porzucili spokojny krok,
bojowe okrzyki urwały się nagle. Przeciwnicy poruszali
się teraz szybkim truchtem, chcąc przebyć łąkę zanim
zostaną nadziani na piki niczym prosięta na rożen, bez
możliwości obrony. Półmilowy bieg w pełnym uzbrojeniu
porządnie ich zmęczy. Katapulty już dały się we znaki
armii Ragnarssona.
Nie mogli jednak z nich korzystać dużo dłużej. Shef
obliczył, że zdołają wystrzelić jeszcze dwukrotnie zanim
wrogowie zbliżą się na odległość mieczy. Kilku zabiją,
w sercach reszty zasieją niepokój.
Gdy machiny po raz ostatni odskoczyły w tył po
strzale, Shef kazał je wycofać.
Załogi chwyciły za liny, odtoczyły urządzenia w stronę
wozów, wznosząc pełne triumfu okrzyki.
- Cisza tam! Do kamieniomiotów!
W ciągu kilku sekund byli niewolnicy wzięli się do
ładowania i celowania machin. Wikingowie nigdy by tak
nie postąpili, pomyślał Shef. Potrzebowaliby czasu, żeby
opowiedzieć wszystkim, jakich to czynów dokonali. Chło-
pak wzniósł halabardę i dziesięć głazów równocześnie
wzbiło się w powietrze.
Thrallowie załadowali jak najszybciej, wedle wskazówek
swych kapitanów w pocie czoła wyrównali machiny. Pono-
wnie głazy ze świstem przecięły powietrze; nie leciały już
tak równo; każda załoga pracowała we własnym tempie.
Szyk nieprzyjaciela rozpadł się całkowicie; wojownicy,
wytrąceni z równowagi i wstrząśnięci, runęli do bezładnego
ataku. Kamienie leciały teraz zbyt wysoko, spadając poza
nacierającymi ludźmi. Mimo to Shef z satysfakcją dostrzegł
długi szlak zmiażdżonych ciał i rannych, wijących się na
ziemi, znaczący drogę armii jak śluz trasę ślimaka.
Oba wojska spotkały się wśród wrzasku i szczęku
metalu, cofając się natychmiast i znów prąc naprzód.
Ludzie Drogi odebrali impet ataku Ragnarssona, przejęli
go i odpowiedzieli tym samym. W mgnieniu oka bitwa
przerodziła się w szereg indywidualnych walk. Wojownicy
rąbali tarcze mieczami i toporami, starali się przełamać
obronę przeciwnika, wytrącić mu broń z ręki lub zmiażdżyć
twarz albo żebra wypukłym guzem puklerza.
Biało odziani kapłani Drogi, skupieni wokół świętej
włóczni Odyna na tyłach, rozpoczęli monotonną pieśń.
Shef, niezdecydowany, zważył w dłoni halabardę. Zrobił
już to, co zamierzał. Czy teraz powinien stanąć do walki na
równi z szermierzami? Jeden człowiek pośród czterech
tysięcy?
Nie. Wciąż jeszcze można było znaleźć zastosowanie
dla machin. Pobiegł w stronę thrallów przy kamieniomio-
tach, machając rękami i krzycząc. W końcu pojęli, o co mu
chodzi, biegiem wrócili do wielkich łuków, zaczęli wtaczać
opatrzone kołami machiny na wozy.
- Za mną! Skoro są zajęci walką, spróbujemy zajść
ich od tyłu.
Wozy ze skrzypieniem ruszyły z miejsca, tocząc się
w ślad za mozolnie kroczącymi wołami. Shef widział, jak
ludzie odwracają głowy, patrzą za nim, zastanawiają się.
Czyżby uciekał z bitwy? Na wozach? Niektórych rozpo-
znawał: Magnus, Kolbein i inni Hebrydyjczycy czekali
w odwodzie. Brand postawił ich tutaj, mówiąc, że ich broń
nie nadaje się do walki w tłoku.
- Magnus! Potrzebuję po sześciu ludzi do obrony
każdego z wozów.
- Ale wtedy nie będziemy mieć żadnej rezerwy.
- Rób co mówię, a rezerwa nie będzie nam potrzebna.
Halabardnicy otoczyli wozy i ruszyli za Shefem, który
szerokim półkolem omijał obie walczące armie. Odprowa-
dzały ich zdumione spojrzenia zarówno wojowników Drogi,
jak i żołnierzy Ivara. Jednak w zamęcie bitwy nikt nie mógł
poświęcić im większej uwagi. W końcu dotarli na tyły
prawej flanki wojska Ragnarssona.
- Stop. Skręćcie w lewo. Zablokujcie koła. Nie! Nie
zdejmujcie machin. Będziemy strzelać z wozów. Dobrze.
Zrzućcie płachty.
Halabardnicy podważyli ćwieki, pozwolili płachcie zsu-
nąć się w przód. Ukazały się załadowane, gotowe do
strzału katapulty.
Shef dokładnie zbadał sytuację. Dwie armie zwarły się
na dwustujardowym odcinku. Szansę wyglądały na wyrów-
nane; żadna ze stron nie czyniła starań, by nagłym manew-
rem zyskać przewagę. Jednak w samym środku linii Rag-
narssonów Ivar zgrupował dużą część swoich oddziałów.
Wojownicy, w gromadzie głębokiej na dwadzieścia szere-
gów, nieubłaganie parli naprzód, chcąc samą liczebnością
przełamać opór przeciwnika. Nad ich głowami powiewał
sztandar. Tam właśnie należało celować. Wszędzie indziej
Shef mógłby trafić własnych ludzi.
- Celujcie w środek. Celujcie w Pełznącego Potwora.
Strzelać!
Katapulty podskoczyły na twardych deskach; tym razem
siły odrzutu nie wygasiło miękkie podłoże. Machiny poto-
czyły się do tyłu. Thrallowie przytrzymali je i ustawili
w poprzedniej pozycji. Ludzie przy dźwigniach z wysiłkiem
napinali cięciwy.
Wokół sztandaru Ivara zapanował chaos. W kłębiącym
się tłumie Shef na mgnienie oka dostrzegł dwa ciała
nadziane na jedną włócznię niczym dwa skowronki na
rożen. Jakiś wojownik rozpaczliwie usiłował wyciągnąć
z ramienia odłamany grot. W stronę machin odwracały się
twarze. I nie tylko twarze. Ludzie nastawiali tarcze, rozu-
miejąc, że jakimś dziwnym sposobem atak nadszedł od tyłu
i należy stawić mu czoło. Sztandar Ivara wciąż powiewał
na wietrze. Człowieka, który go trzymał, nadal chroniły
całe szeregi jego towarzyszy. Machiny już były gotowe do
strzału.
- Strzelać! - wrzasnął Shef.
Tym razem sztandar osunął się na ziemię. W szeregach
armii Drogi powitano to rykiem zachwytu. Co prawda
ktoś natychmiast przechwycił chorągiew i wyzywająco
podniósł ją do góry, ale i tak pięć środkowych jardów
ataku Ragnarssonów przekształciło się w jatkę, gdzie
wojownicy z trudem utrzymywali równowagę na wilgotnej
od krwi ziemi, a cofając się potykali o ciała własnych
towarzyszy. W stronę wozów pędzili już żołnierze Ivara.
- Zmieniamy cel? - zapytał jeden z kapitanów,
wskazując na zbliżających się ludzi.
- Nie! Ponownie w sztandar. Strzelać!
I znowu grad włóczni posypał się na zbity tłum, znowu
sztandar upadł na ziemię. Nie było czasu patrzeć, czy się
podniesie, ani czy Brand zdoła zakończyć walkę. Ludzie
przy dźwigniach znów pracowali ile tchu, ale z góry było
wiadomo, że nie zdążą już wystrzelić.
Shef dłonią w rękawicy sięgnął po Zemstę Niewolnika
oraz hełm, którego dotychczas jeszcze nie nosił w walce.
- Halabardnicy na wozy - krzyknął. - Trzymajcie
ich z dala. Wy, przy katapultach, użyjcie dźwigni i ki-
lofów.
- A co z nami, panie? - Pięćdziesięciu nie uzbrojo-
nych wyzwoleńców stłoczyło się za wozami. Na ich kafta-
nach widniał znak młota. - Czy mamy uciekać?
- Schowajcie się pod wozy. W razie czego macie noże.
Chwilę później dosięgła ich fala wojowników Ragnars-
sona, pośród błysków kling i wściekłych grymasów. Shef
poczuł, jak gdyby zdjęto z niego wielki ciężar. Nie musiał
już myśleć. Nie był odpowiedzialny za innych. Losy bitwy
rozstrzygną się gdzie indziej. Teraz mógł tylko wymachiwać
halabardą, jak gdyby kuł żelazo w kuźni: zamach i pchnię-
cie, w górę i w dół.
Na ziemi wojownicy Ivara dosłownie przetoczyliby się
po nielicznej i kiepsko uzbrojonej gromadce Shefa. Nie
mieli jednak pojęcia, jak walczyć z ludźmi stojącymi na
farmerskich wozach. Wrogowie znajdowali się o wiele
wyżej, a w dodatku chroniły ich dębowe deski. Halabardy
zrobione przez Shefa dawały Magnusowi i jego Hebrydyj-
czykom kilka dodatkowych stóp zasięgu. Wikingowie
przemykający pod ich ostrzami, usiłujący wspiąć się na
wozy, stawali się łatwym celem dla pałek i kilofów angiel-
skich thrallów. Noże trzymane w wychudzonych rękach
zza zasłony kół godziły w uda i krocza napastników.
Po paru rozpaczliwych próbach wikingowie zaprzestali
ataków. Kilku najrozsądniejszych zaczęło wydawać roz-
kazy. Wojownicy wyprzęgli woły, chwycili za dyszle, chcąc
odciągnąć wozy znad thrallów. Nastawili oszczepy, przy-
gotowując się do zmasowanego natarcia na odsłoniętych
halabardników.
Nagle Shef spostrzegł przed sobą Muirtacha. Potężny
Irlandczyk kroczył naprzód niczym drapieżny wilk; szeregi
rozstępowały się na jego widok. Nie miał na sobie kolczugi,
a tylko szafranowy pled, spod którego wystawał nagi tors
i prawe ramię. Muirtach odrzucił tarczę, oburącz uniósł
długi, ostro zakończony miecz gaddgedlarów.
- Tylko ty i ja - powiedział do chłopaka. - Już
wkrótce będę podcierał sobie tyłek twoim skalpem.
W odpowiedzi Shef wyciągnął ćwiek i kopniakiem
zrzucił płachtę z wozu.
Muirtach zaatakował zanim zdążył się wyprostować.
Shef nigdy nie widział, żeby człowiek poruszał się z taką
szybkością. Skoczył do tyłu, ale potknął się o koło machiny.
Muirtach już był w wozie, miecz trzymał sztychem w dół,
gotowy do pchnięcia. Shef ponownie rzucił się w tył,
odpychając się od przeciwnika nogami. W tej pozycji nie
mógł ani się bronić, ani ciąć wroga halabardą.
Muirtach już szykował się do ciosu. Cwicca uderzył
nagle pałką, zmieniając kierunek klingi, posyłając ją prosto
w napiętą cięciwę katapulty.
Silny brzęk, huk potężny jak gdyby wieloryb rzucił się
na powierzchni wody.
- Synu Dziewicy - jęknął Muirtach, patrząc w dół.
Jedno ramię katapulty, zwolnione, opadło o sześć
cali; tyle tylko miało miejsca. Na tych sześciu calach
zużyło całą energię, która mogła posłać głaz na odległość
mili. Jedna strona nagiej piersi Muirtacha została zmia-
żdżona, jak gdyby uderzył w nią młot giganta. Krew
popłynęła z ust Irlandczyka. Wojownik cofnął się, usiadł,
osunął na burtę wozu.
- Widzę, że znów nawróciłeś się na chrześcijaństwo -
powiedział Shef. - A więc z pewnością pamiętasz: "oko za
oko". - To mówiąc, odwrócił halabardę i wbił ostrze
głęboko przez oko Muirtacha do jego mózgu.
W ciągu kilku sekund cała sytuacja uległa zmianie. Gdy
Shef podniósł wzrok, ujrzał przed sobą jedynie plecy
uciekających. Wojownicy Ragnarssona zrejterowali; inni
odrzucali broń i odpasywali tarcze.
- Bracie - wołali. - Przyjacielu. - Jeden, ku
zaskoczeniu chłopaka, rozsznurował tunikę, wyciągnął
srebrny amulet. Może to jakiś wyznawca Drogi, który
wolał zostać z ojcem bądź przywódcą klanu niż opuszczać
York. Równiną sunął najeżony bronią klin, z olbrzymią
figurą Branda na czele. Poza klinem na łące widać było
jedynie nielicznych wojowników, uciekających, kulejących,
bądź stojących w małych grupkach z uniesionymi ramiona-
mi. Armia Ragnarssona poszła w rozsypkę. Ci, którzy
przeżyli, mogli albo próbować ucieczki w ciężkiej zbroi,
albo oddać się na łaskę zwycięzców.
Shef opuścił Zemstę Niewolnika, nagle zmęczony. Gdy
zaczął zsuwać się z wozu, jego wzrok przykuł jakiś ruch.
Dwa konie, na jednym jeździec w szkarłatnym płaszczu
i spodniach koloru trawy.
Ivar Ragnarsson siedząc w siodle odwrócił głowę, przez
moment patrzył na pobojowisko, na Shefa stojącego na
wozie. Potem oddalił się, ciągnąc za sobą luzaka. Błoto
tryskało spod rozpędzonych kopyt.
Brand przysunął się do chłopaka, ścisnął mu dłoń.
- Zmartwiłeś mnie wtedy. Myślałem, że uciekasz.
A ty pędziłeś do bitwy, a nie od niej. Dobra robota.
- Dzień się jeszcze nie skończył. Wciąż mamy za
plecami armię - odparł Shef. - Żołnierze Mercji powinni
byli runąć na nas już o świcie. Sigvarth przytrzymał ich
dwanaście godzin dłużej, niż to uważałem za możliwe.
- Ale chyba niedostatecznie długo - odezwał się
z wozu Magnus zwany Szczerbatym. Wyciągnął ramię,
wskazał przed siebie. Gdzieś daleko na równinie jakiś
zabłąkany promyk słońca wzbudził nikłe refleksy; to
błyszczały ostrza włóczni. Jakaś armia zbliżała się w roz-
ciągniętym szyku.
- Potrzebuję więcej czasu - tchnął Brand w ucho
Shefa. - Idź, pogadaj z nimi, potarguj się. Graj na
zwłokę.
Nie było wyboru. Thorvin i Guthmund przyłączyli się
do niego i wszyscy trzej ruszyli w stronę nadchodzącego
wojska. Na pierwszy rzut oka różniło się ono od tego,
które właśnie pokonali tylko tym, że wznosiły się nad nim
trzy wielkie krzyże.
Z tyłu armia Drogi usiłowała się przegrupować. Praw-
dopodobnie trzecia część wojowników leżała martwa lub
ciężko ranna. Jednak ci, którzy mogli chodzić, zabrali się
do gorączkowej pracy: odbierali pokonanym broń i zbroje,
przetrząsali pobojowisko, szukając jakichkolwiek wartoś-
ciowych bądź użytecznych przedmiotów - w czym poma-
gali im entuzjastycznie nastawieni wyzwoleńcy Shefa - oraz
odsyłali jeńców razem z tymi rannymi, którzy przeżyli
plądrowanie pobojowiska, w stronę zatoki Wash, gdzie
czekały statki i gdzie mieli się nimi zająć medycy.
To, co Shef uznał za całą armię, stanowiło zaledwie jej
front: kilkuset najsprawniejszych mężczyzn w jednej linii
miało złamać ducha przeciwników. Za nimi stały szeregi
jeńców z luźno związanymi rękami. Obiecano im darować
życie w zamian za to, że dzięki nim armia będzie wydawać
się liczniejsza. Pół mili dalej thrallowie i wojownicy poś-
piesznie kopali rów, ustawiali machiny - a także obracali
konie i wozy do ucieczki. Ludzie Drogi nie byli jeszcze
gotowi do walki - chociaż bynajmniej nie brakło im
ducha. Tradycja nakazywała przerwę w celu uczczenia
wygranej bitwy. Trudno wymagać, by natychmiast stawili
czoło nowej armii.
Następnych kilka minut będzie bardzo niebezpiecz-
nych, pomyślał Shef. Na spotkanie jego niewielkiej grupki
wyszło trzech mężczyzn; w tym jeden kapłan. Z tyłu
dwaj inni pchali dziwną skrzynię na kołach. W tej skrzyni,
jak zdał sobie sprawę chwilę później, spoczywał jego
ojczym, Wulfgar.
Dwie grupy zatrzymały się w odległości dziesięciu
kroków, przyglądając się sobie bacznie. Shef przerwał
głęboką, nienawistną ciszę.
- Cóż, Alfgarze - powiedział do swego przyrodniego
brata. - Widzę, że urosłeś w świecie. Czy nasza matka jest
zadowolona?
- Nasza matka nigdy nie doszła do siebie po tym, co
zrobił jej twój ojciec. Twój zmarły ojciec. Przed śmiercią
dużo nam o tobie opowiedział. Miał mnóstwo czasu.
- A więc schwytałeś go? Czy też znowu kryłeś się na
tyłach, jak podczas bitwy nad Stour?
Alfgar postąpił naprzód, sięgając po miecz. Mężczyzna
z posępną twarzą, ten, który nie był kapłanem, szybko
chwycił go za ramię.
- Jestem Cwichelm, dowódca wojsk Burgreda, króla
Marchii - powiedział. - Wysłano mnie, bym pomógł
nowemu aldermanowi objąć prowincje Norfolk i Suffolk
oraz ustanowił w nich władzę mojego króla. A kim ty jesteś?
Powoli, świadom gorączkowych przygotowań, które
¦
czynili jego towarzysze, Shef przedstawił swoją grupkę,
pozwolił Cwichelmowi zrobić to samo. Odżegnał się od
złych intencji. Zgłosił gotowość wycofania. Rzucił propozy-
cję wynagrodzenia za poczynione szkody.
- Bawisz się ze mną, młody człowieku - przerwał mu
Cwichelm. - Gdybyście byli dostatecznie silni, żeby wal-
czyć, nie rozmawiałbyś ze mną teraz. A wiec powiem ci, co
masz zrobić, jeśli chcesz dożyć jutrzejszego świtu. Po
pierwsze, wiemy że wykopaliście skarby z kurhanu przy
Woodbridge. Musicie oddać wszystko. Należą do mojego
króla, pochodzą z jego królestwa.
- Po drugie - wtrącił kapłan w czarnej sutannie, nie
spuszczając oczu z Thorvina - są miedzy wami chrześ-
cijanie, którzy zdradzili swą wiarę i swych panów. Muszą
zostać nam zwróceni dla przykładnego ukarania.
- To się tyczy również ciebie - powiedział Alfgar. -
Cokolwiek stanie się z innymi, mój ojciec i ja dopilnujemy,
abyś się nie wymknął. Własnoręcznie założę ci obrożę.
I tak możesz być szczęśliwy, że nie potraktujemy cię tak,
jak twojego ojca.
Shef nie trudził się tłumaczeniem tego fragmentu Guth-
mundowi.
- Co zrobiliście mojemu ojcu?
Wulfgar nie odzywał się do tej pory. Wyprostował się
w swojej skrzyni, przytrzymywany pasami. Shef zapamiętał
jego twarz taką, jaką widział ostatnim razem: zżółkła
i pełną bólu. Teraz twarz Wulfgara była rumiana, czerwone
wargi kontrastowały z przetykaną siwizną brodą.
- Co on mnie zrobił - oznajmił - ja jemu zrobiłem.
Ale z większą wprawą. Najpierw palce u rąk, potem u nóg.
Uszy, wargi. Ale nie oczy, żeby mógł widzieć, co robimy.
Ani nie język, żeby mógł krzyczeć. Potem dłonie i stopy.
Kolana i łokcie. Nie pozwalając mu się wykrwawić. Ostru-
gałem go jak dziecko struga patyk. W końcu nie zostało już
nic poza kadłubem. Trzymaj, chłopcze. To pamiątka po
twoim ojcu.
Wulfgar skinął głową i jeden ze służących rzucił w stro-
nę Shefa skórzaną sakiewkę. Chłopak rozwiązał rzemyki,
zerknął do środka, po czym rzucił całość pod nogi Cwi-
chelma.
- Wpadłeś w kiepskie towarzystwo, wojowniku -
stwierdził.
- Czas wracać - odezwał się Guthmund.
Obie grupki wycofały się na bezpieczną odległość, po
czym zwróciły do siebie plecami. Gdy żwawo wracali
w stronę własnych szeregów, uszu Shefa dobiegł dźwięk
wojennych rogów, krzyk żołnierzy i szczęk broni. Angielska
armia ruszyła.
W tej samej chwili, zgodnie z wcześniejszą umową,
wojownicy Drogi odwrócili się od atakujących i zaczęli
biec. Rozpoczął się pierwszy etap długiej, zaplanowanej
ucieczki.
Kilka godzin później, gdy zimowy zmrok zaczął ustępo-
wać miejsca nocy, Brand ochryple wymamrotał do Shefa:
- A więc dzisiaj nam się udało.
- Dzisiaj, tak - zgodził się Shef. - Nie mam jednak
nadziei na jutro.
Brand wzruszył ramionami, kazał ludziom zatrzymać
się, rozpalić ognie, zagrzać wodę, przygotować jedzenie.
Cały dzień ludzie Drogi spędzili w odwrocie. Osłaniali
machiny Shefa, strzelali, gdy Anglicy zbytnio się zbliżyli,
zmuszali ich do trzymania się z daleka, pośpiesznie ładowali
belki na wozy oraz juczne konie i partiami wycofywali się
na następną pozyqę. Żołnierze Mercji podążali za nimi
niczym ludzie, którzy chcą wziąć na łańcuch złego psa:
podchodzili bliżej, uskakiwali przed kłapaniem pyska
i warczeniem, zbliżali się znowu. Przynajmniej trzy razy
obie armie zwarły się w walce. Działo się tak wtedy, gdy
wojownicy Drogi bronili jakiejś przeszkody: wykopanego
rowu, wału wzdłuż brzegu mokradła, głębokiego i błotnis-
tego strumienia Nene. Za każdym razem, po półgodzinnej
wymianie ciosów, Anglicy wycofywali się z ponurymi
minami, nie mogąc przełamać obrony wikingów. A cofając
się, dostawali się pod ostrzał katapult.
Ludzie Drogi walczyli coraz lepiej w miarę jak nabierali
ducha. Problem w tym, że Anglicy uczyli się także. Na
początku kulili się słysząc pierwszy świst w powietrzu,
widząc pierwsze katapulty w szyku. Przed byle rowem
w wilgotnej ziemi przeżywali chwile wahania. Sigvarth
musiał udzielić im niezłej lekcji.
Z upływem czasu stawali się jednak coraz śmielsi;
dostrzegli podstawową słabość armii Drogi: niewielką
liczebność.
Wciąż trzymając w dłoni niedojedzoną miskę owsianki,
Shef osunął się na juki i natychmiast zasnął.
Obudził się zesztywniały, mokry i przemarznięty do
kości. Dźwięk rogów właśnie oznajmiał świt. Wszędzie
dookoła ludzie dźwigali się z ziemi, pili wodę lub osuszali
resztki zapasów piwa i miodu. Powłócząc nogami pod-
chodzili do mizernego szańca, wzniesionego wokół osady,
którą Brand wybrał na ich ostatni bastion.
W szarym świetle oczom wojowników ukazał się
widok, który mógł nawet najdzielniejszych pozbawić
ducha. Armia, z którą walczyli poprzedniego dnia,
podobnie jak ich własna, powoli słabła, ludzie byli
ubłoceni po czubek głowy, ubrania mieli przemoknięte,
tarcze umazane mułem, pod wieczór zaś liczba zabitych
i dezerterów po stronie wroga wzrosła tak bardzo, że
wojsko Anglików zaledwie o połowę przewyższało ludzi
Drogi.
Ta armia zniknęła. Zamiast niej wokół osady, szereg za
szeregiem, dmąc w rogi na znak wyzwania, stała nowa
armia, tak świeża i wypoczęta, jakby nie przemaszerowała
nawet jednej mili. Tarcze błyszczały od nowej farby, broń
i kolczugi połyskiwały czerwono w świetle wschodzącego
słońca. Nad szeregami wznosiły się krzyże, ale sztandary
były zupełnie inne. Obok krzyży przedstawiały złotego
smoka.
Z pierwszego szeregu kłusem wyjechał człowiek na
siwym koniu. Siodło i uprząż miał jasnoszkarłatną, tarczę
odwróconą w drugą stronę na znak rozejmu.
- Chce rozmawiać - powiedział Shef.
Wikingowie w milczeniu odsunęli przewrócony wóz,
robiąc drogę swoim przywódcom. Brand, Shef, Thorvin,
Farman, Guthmund i Steinulf wyszli na zewnątrz. W mil-
czeniu ruszyli za jeźdźcem w stronę długiego stołu na
kozłach, ustawionego pośrodku gromady wojowników.
Po jednej jego stronie siedzieli Cwichelm i Alfgar ze
ściągniętymi twarzami. O krok za nimi stała skrzynia
Wulfgara. Herald gestem kazał sześciu członkom rady
Drogi zająć miejsca po drugiej stronie.
Pomiędzy dwiema grupami zasiadł jeden tylko męż-
czyzna - młody, jasnowłosy, niebieskooki. Na głowie
nosił złoty diadem, niczym król w grobowcu. Patrzył
dziwnie przenikliwie. Gdy Shef siadał, ich spojrzenia się
spotkały. Młody człowiek uśmiechnął się.
- Jestem Alfred, brat króla Wessexu, Ethelreda -
oznajmił. - Jak rozumiem, Burgred z Marchii wyznaczył
aldermana na prowincje należące niegdyś do króla East
Anglii. - Zrobił pauzę. - Nie możemy na to pozwolić.
Alfgar i Cwichelm spojrzeli kwaśno, milcząc. Musieli
słyszeć to już wcześniej.
- Jednocześnie nie możemy pozwolić, żeby jakakol-
wiek armia wikingów z północy obrała sobie za siedzibę
angielską prowincję, by rabować i zabijać, jak to ma
w zwyczaju. Już raczej wolałbym zniszczyć was wszyst-
kich.
Kolejna pauza.
- Ale nie wiem, co z wami zrobić. Z tego co słyszałem,
wczoraj walczyliście z Ivarem Ragnarssonem, i pokonaliście
go. Z nim nie zawarłbym pokoju. Zabił króla Edmunda.
Kto zabił króla EUę?
- Ja to zrobiłem - odparł Shef. - Ale podziękowałby
mi, gdyby tylko mógł. Powiedziałem Ivarowi, że postąpił
z Ellą w sposób niegodny wojownika.
- Czyli w tej kwestii się zgadzamy. Pozostaje tylko
kwestia czy możemy zawrzeć pokój? Czy musimy walczyć?
- A pytałeś swoich kapłanów? - zapytał Thorvin
swoją powolną, ostrożną angielszczyzną.
Młody człowiek uśmiechnął się.
- Mój brat i ja doszliśmy do wniosku, że ile razy ich
0 coś pytamy, zawsze żądają pieniędzy. Na niewiele się też
zdadzą podczas obrony przed ludźmi pokroju Ivara. Mimo
to wciąż jestem chrześcijaninem. Trzymam się wiary moich
ojców. Mam nadzieję, że pewnego dnia nawet wy,
wojownicy Północy, dacie się ochrzcić i zaczniecie pod-
legać naszemu prawu. Ale nie kocham przedstawicieli
Kościoła.
- Niektórzy z nas są chrześcijanami - odparł Shef. -
Niektórzy są Anglikami.
- Czy są pełnoprawnymi członkami armii? Z prawem
do udziału w łupach?
Brand, Guthmund i Steinulf spojrzeli po sobie. Dotarła
do nich intencja tego pytania.
- Jeżeli to konieczne, to tak - powiedział Shef.
- Więc dobrze. Jesteście Anglikami i wikingami.
Chrześcijanami i poganami.
- Nie poganami - wtrącił Thorvin. - Ludźmi Drogi.
- A mimo to potraficie żyć razem. Może powinniście
służyć za model nam wszystkim. Posłuchajcie mnie teraz.
Możemy dopracować szczegóły rozejmu: podział dóbr,
podatki, prawa i obowiązki, zasady dotyczące wergildu
1 wyzwoleńców. Jednak najważniejsze jest to: mogę wam
dać Norfolk, byście wprowadzili tam własne prawo. Ale
musicie rządzić sprawiedliwie. Nigdy nie wpuścić w jego
granice najeźdźcy. A ten, kto zostanie aldermanem, musi
przysiąc na nasze relikwie i wasze świętości, że będzie
przyjacielem króla Ethelreda i jego brata. Skoro już przy
tym jesteśmy, kto ma być tym aldermanem?
Pokryta bliznami dłoń Branda dotknęła ramienia Shefa.
- On musi nim zostać, bracie króla. Mówi dwoma
językami. Żyje w dwóch światach. Zobacz, nie nosi znaku
Drogi. Został ochrzczony. Ale jest naszym przyjacielem.
Wybierzcie jego.
- To uciekinier - zawołał Alf gar nagle. - Zwykły
thrall. Ma na plecach ślady bicza!
- A na twarzy ślady kaźni - odparł Alfred. - Może
dopilnuje, żeby w Anglii było mniej obu tych rzeczy.
Pociesz się jednak, młody człowieku. Nie odeślę cię do
króla Burgreda samego.
Skinął ręką. Gdzieś z tyłu dobiegło ich trzepotanie
spódnic. Wprowadzono gromadkę kobiet.
- Natknąłem się na nie po drodze. Zostały z tyłu
i błąkały się samotnie przyprowadziłem je tutaj, żeby nie
przytrafiło im się coś złego. Słyszałem, że jedna z nich jest
twoją żoną, młodzieńcze. Zabierz ją do króla Burgreda
i bądź mi wdzięczny. 
Jego żona, pomyślał Shef, wpatrując się w szare oczy
Godivy. Wyglądała piękniej niż kiedykolwiek. Co ona
sobie o nim pomyśli, widząc go pokrytego błotem, śmier-
dzącego błotem i gnojem, z wypalonym okiem? Na jej
twarzy pojawił się grymas przerażenia. Chłopak poczuł,
jak zimna pięść zaciska mu się wokół serca.
Nagle Godiva znalazła się w jego ramionach, szlochając.
Objął ją mocno jedną ręką, rozglądając się wokoło. Alfgar
zerwał się na nogi, rzucając się w silnym uchwyciłe dwóch
strażników. Wulfgar wołał coś ze swojej skrzyni. Alfred,
zaniepokojony, wstawał z miejsca.
Gdy zamieszanie ucichło, odezwał się Shef.
- Ona należy do mnie - przemówił.
- To moja żona - zawołał Alfgar.
Oraz przyrodnia siostra - pomyślał Shef. - Gdybym
to powiedział głośno, Kościół by interweniował, zabrał ją
od niego. Ale to oznaczałoby, że pozwalam, by zasady
Kościoła miały wpływ na mnie i na prawo Drogi. Na
ziemię ludzi Drogi. Oto cena, której duch kurhanu żąda za
swoje złoto. Poprzednio zabrał mi oko. Teraz zabiera serce.
Stał spokojnie, pozwalając służącym oderwać od siebie
Godivę, wtrącić ją na powrót w kazirodczy związek, oddając
ją mężowi i jego zakrwawionym wierzbowym rózgom.
Od królów i przywódców wymaga się rzeczy, których
trudno żądać od zwykłych ludzi.
- Skoro jesteś gotów oddać tę kobietę na znak dobrej
woli - przemówił Alfred dźwięcznie - niniejszym przyłą-
czam Suffolk do królestwa mojego brata i uznaję w tobie,
Shefie Sigwardssonie, aldermana Norfolku. Co ty na to?
- Nie mów "aldermana" - wtrącił Brand. - Użyj
naszego słowa. Powiedz, że będzie naszym jarlem.


KONIEC