ANDRE DUBUS III

DOM Z PIASKU I MGŁY

Przełożył MIROSŁAWP. JABŁOŃSKI
Dla mojego rodzeństwa:
brata Jeba i czterech sióstr
- Suzanne, Nicole, Cadence i Madelaine
Gdzieś poza sobą 
czekam na swoje przybycie
Octavio Paz, Balkon
Część pierwsza
Grubas, radish Torez, nazywa mnie Wielbłądem, po-
nieważ jestem Persem i potrafię wytrzymać w sierp-
niowym słońcu dłużej niż Chińczycy, Panamczycy czy 
nawet mały Wietnamczyk Tran. Tran pracuje bardzo 
szybko i bez odpoczynku, ale gdy Torez zatrzymuje 
przed ekipą pomarańczową ciężarówkę obsługi auto-
strady, Tran wraz z całą resztą spieszy po swój papie-
rowy kubek z wodą. Ten upał nie sprzyja pracy. Cały 
poranek szliśmy autostradą od Sausalito do Golden 
Gate Park. Ubrani w kamizelki tej samej barwy co 
ciężarówka obsługi autostrady, niesiemy małe szpikul-
ce na śmieci i ciągniemy za sobą jutowe worki. Nie-
którzy Panamczycy pozdejmowali koszule i wsadzili je 
do tylnych kieszeni spodni, tak że zwisają niczym 
zabrudzone olejem szmaty, ale Torez mówi coś do nich 
w ich ojczystym języku i każe im włożyć kamizelki na 
gołe ciało. Jesteśmy na małym wzgórzu. Pomiędzy 
drzewami mój wzrok sięga ponad Sausalito aż do 
zatoki, gdzie chmury są tak gęste, że nie widzę jej 
drugiego brzegu, na którym - w Berkeley - mieszkam z 
rodziną, z żoną i synem. Ale tutaj nie ma mgły, masz 
tylko słońce na głowie i plecach, a pod nosem rozmaite 
zapachy: suchej trawy i kurzu, dymu papierosowego
Chińczyków, gorącego metalu i gazów z rur wydecho-
wych przejeżdżających samochodów. Pocę się pod ko-
szulą i kamizelką. Jestem pięćdziesiąt sześć lat stary i 
nie mam włosów. Muszę kupić kapelusz.
Kiedy docieram do ciężarówki, ekipa skończyła pić 
wodę, a dwaj Chińczycy po powrocie na trawę palą 
kolejne papierosy. Panamczycy rzucili kubki na ziemię, 
a Tran potrząsa głową i mówi coś w swoim języku, 
kiedy schyla się, żeby je podnieść własnymi rękami. 
Mendez śmieje się. Jest prawie tak wielki jak radish, a 
na jednym z grubych ramion ma od oparzenia długą 
bliznę w kolorze piasku. Widzi, że patrzę na nią, gdy 
piję lodowatą wodę, i przestaje się śmiać, już nawet nie 
uśmiecha się do mnie, tylko mówi:
-	Na co się gapisz, viejo?
Piję ze swego kubka i pozwalam Mendezowi patrzeć 
sobie w oczy. Jego bracia ruszyli już z powrotem do 
pracy, ale teraz zatrzymali się i też patrzą.
-	Stary mańcón - mówi Mendez.
Z pomarańczowej klapy auta podnosi swoją dzidę do 
śmieci, ale mój wzrok znowu spoczywa na jego bliźnie 
wystarczająco długo, żeby to zauważył. Twarz staje mu 
się jeszcze brzydsza niż normalnie; krzyczy coś do 
mnie w swoim języku, a zęby ma bardzo kiepskie, jak 
stary pies. Nie spuszczam z niego oczu i teraz 
podchodzi do mnie, krzycząc głośniej, i czuję zapach 
zeszłonocnego wina i dzisiejszego potu, a teraz Torez 
krzyczy głośniej od Mendeza w ich języku, i niebawem 
jest po wszystkim, bo Mendez wie, że ekipa doskonale 
może obejść się bez niego, a on potrzebuje pieniędzy 
na swój sharob, swoje wino. On jest goh, nawóz życia. 
Oni wszyscy są goh.
-	Vanomos, Camello. - Torez przechodzi obok mnie 
i zamyka klapę.
Tran pracuje już daleko przed ciężarówką, podczas 
gdy palący Chińczycy i leniwi Panamczycy idą w cień 
drzew, udając, że widzą tam śmieci.
Zarzucam worek na ramię i mówię do pana Toreza:
-	W moim kraju kazałbym go wychłostać.
-	Si, Camello? W kraju Mendeza on sam by cię obił.
-	Byłem pułkownikiem, panie Torez. Byłem puł-
kownikiem Cesarskich Wojsk Lotniczych. Wie pan o 
tym, panie Torez? Byłem pułkownikiem.
Wręcza mi dzidę do śmieci i patrzy w oczy. Jego są 
gavehee, brązowe jak kawa, jak wszystkich jego roda-
ków, także jak moich. Ale widzę, że powziął co do 
mnie decyzję.
Mówi do mnie, do genoba sarhanga Massouda Ami-
ra Behraniego:
' - Dobra, pułkowniku, ale dzisiaj ja jestem Seńor 
General. Comprende?
W porze lunchu Torez przyprowadza ciężarówkę pod 
drzewa i wszyscy wyjmujemy ze skrzynki na narzędzia 
papierowe torby, które zostawiliśmy tam dziś rano. 
Jemy w cieniu. Wiele razy Tran je obok mnie i nie 
mam nic przeciwko temu, bo ten mały Wietnamczyk 
nie mówi po angielsku, więc starcza mi czasu, żeby 
przegryźć się przez strony z drobnymi ogłoszeniami w 
gazecie. W swoim kraju byłem nie tylko oficerem 
sztabowym; w Izraelu i w Stanach Zjednoczonych 
kupowałem odrzutowce F-16, i kiedy byłem kapitanem 
w Teheranie, genob sawan, własnymi rękami 
pracowałem przy silnikach. Oczywiście, wszystkie 
najlepsze firmy lotnicze są tutaj, w Kalifornii, ale w 
ciągu czterech lat wydałem setki dolarów na
kopiowanie swoich listów uwierzytelniających; niszczy-
łem francuskie garnitury i włoskie buty, by osobiście 
doręczać swoje świadectwa; czekałem, a potem telefo-
nowałem po odczekaniu odpowiedniego czasu, ale to na 
nic. Odbyłem tylko jedną rozmowę kwalifikacyjną, i to 
z młodą dziewczyną z college'u, której - jak sądzę - 
firma zapewniała w ten sposób nabycie doświadczenia 
w sprawach kadrowych. To było ponad dwa lata temu. 
Ale dzisiaj i przez cały tydzień nawet nie usiłuję szukać 
pozycji. Moja córka Soraya w sobotę wyszła za mąż, a 
wraz z jej odejściem poczułem pustkę w piersi. Pustka 
jest także w naszym domu, ale teraz możemy opuścić 
to mieszkanie, które kosztowało mnie trzy tysiące 
dolarów miesięcznie przez cztery lata. I od razu kieruję 
wzrok na dział zwany Ogłoszenia Urzędowe/Aukcje. 
To ta część gazety, której wcześniej nigdy nie 
przeglądałem. Mówię i czytam po angielsku od ponad 
dwudziestu pięciu lat, ale język prawniczy w obu 
naszych krajach wydaje się wymyślony dla zmylenia 
przeciwnika. Wiem, oczywiście, co to jest aukcja, i 
tego ranka, gdy powietrze było nadal chłodne, a my, 
śmieciowi żołnierze, siedzieliśmy na metalowej 
podłodze ciężarówki obsługi autostrady i jechaliśmy 
pod wysokim przęsłem złotego mostu, pozostawiając 
za sobą zapach oceanu, mocno trzymałem gazetę na 
kolanach, żeby wiatr nie mógł jej porwać, właśnie 
wtedy zobaczyłem notatkę o Zajętej Nieruchomości na 
Sprzedaż, o domu z trzema sypialniami. Chociaż to, 
oczywiście, nie był mój plan. Mój plan był nadzwyczaj 
prosty: przestać wydawać pieniądze, żebyśmy mogli 
użyć ich na otwarcie jakiegoś interesu. Przyglądałem 
się wielu możliwościom - mała restauracja, pralnia, 
może sklep wideo. Chociaż znam te
amerykańskie gazety i wiem, co mówią o ich gos-
podarce, to ciągle widzę, jak po obu stronach zatoki 
małe sklepy wypadają z interesu. I, oczywiście, tak 
samo nie mieliśmy pieniędzy na kupno domu, ale jest 
wiele aukcji w moim kraju. To się nazywa legalnym 
sposobem kradzieży.
Z trzymanego na kolanach woskowanego papieru 
Tran je ryż z warzywami wielką plastikową łyżką. 
Wietnamczyk jest bardzo mały i żółtobrązowy. Ma 
głębokie zmarszczki wokół ust i na czole między ocza-
mi. Uśmiecha się i wskazuje skinieniem głowy moje 
jedzenie. Ja także jem ryż. Soraya odkładała dla mnie 
tadżq, twardą, przypaloną warstwę z dna garnka, którą 
Amerykanie wyrzucają, ale dla nas, Persów, to jest sam 
klejnot. Gotujemy ryż z wielką ilością masła, tak że 
kiedy garnek odwróci się do góry nogami, cały ryż 
spływa na talerz, nawet brązowa i przypalona część, 
zwana przez nas tadią. Teraz każdego wieczoru 
Nadereh, moja żona, zostawia mi połowę na lunch. 
Pakuje mi także rzodkiewki, chleb, jedno jabłko i mały 
termos z gorącą herbatą. Gdy nalewam do kubka 
parującą herbatę, Panamczycy obserwują mnie i po-
trząsają głowami, jakbym był głupim dzieckiem. Nie 
wiedzą o gorącu tego, co ja wiem: że ogień wewnątrz 
ciebie musi być porównywalny z tym na zewnątrz. W 
Mehrabadzie, w mojej bazie w pobliżu Teheranu, 
tarmakan nieopodal piasków czasami stawał się tak 
jaskrawy, że nawet my, oficerowie, w naszych euro-
pejskich okularach przeciwsłonecznych zamykaliśmy 
oczy. Oczywiście najczęściej dni spędzaliśmy w kli-
matyzowanych gabinetach. Wtedy, między spotkaniami 
i odprawami, wiele razy polecałem swemu ordy-
nansowi dzwonić do Nadi do naszego domu w stolicy.
Rozmawialiśmy o drobnych wydarzeniach dnia, a potem 
oddawała słuchawkę dzieciom. Pewnego ranka, gdy mój 
syn Esmail miał półtora roku, powiedział do mnie przez 
telefon pierwsze słowo: Bawbaw-joon, najdroższy tata.
Wyrwałem małą notatkę o domu wystawionym na 
aukcję i umieściłem świstek w kieszeni koszuli pod 
kamizelką. Dziś jest środa, jedyny dzień, kiedy nie 
pracuję na nocnej zmianie w małym sklepiku ogólnym 
w El Cerrito; w okolicy, w której raczej nie zobaczę 
żadnych Persów; nie tych bogatych, pooldar, którzy 
mieszkają obok nas w stojącym na wzgórzu, 
wznoszącym się nad zatoką, nad San Francisco i Gol-
den Gate Bridge wielopiętrowym apartamentowcu o 
wygórowanych cenach. Czynsz za to mieszkanie z 
dwiema sypialniami kosztował mnie za cztery lata 
ponad sto czterdzieści tysięcy dolarów. Ale teraz nie 
pozwolę sobie o tym myśleć. Nie mogę.
Tran kończy swój lunch. Wygładza woskowy papier i 
składa go porządnie przed włożeniem do worka razem 
z plastikową łyżką. Wyjmuje czekoladowy baton i 
proponuje mi kęs, ale potrząsam głową i dalej piję 
herbatę. Wiem, że Tran jutro użyje tego wymęczonego 
papieru do zapakowania lunchu, a łyżka praw-
dopodobnie posłuży mu z pół roku. Wiem, że tak jak ja 
jest ojcem, może nawet dziadkiem. I, być może, wkrót-
ce ja także nim będę.
Nie raz i nie dwa opowiadałem się za rozsądniej-
szym mieszkaniem, ale Nadi mnie pokonała; musimy 
zachować pozory. Musimy postępować tak, jakby stać 
nas było na życie na takim poziomie, do jakiego nawy-
kliśmy. Wszystko dlatego, że dla naszej Sorai był to 
czas hastegar: młodzi mężczyźni z dobrych rodzin 
posyłali róże jej i naszej rodzinie, ich ojcowie dzwonili
do mnie, żeby porozmawiać, a ich matki telefonowały 
do Nadi, żeby się przedstawić. Jeśli nie będzie od-
powiedniej rodziny, nie będzie i małżeństwa. A że 
nasza córka jest bardzo piękna, ma długie, proste 
czarne włosy, małą twarz i oczy królowej, miała wiele 
propozycji i, naturalnie, nie potrafiła się zdecydować. 
Z drugiej zaś strony Nadi nie mogła pozwolić, żeby 
nasza córka przyciągnęła jakichś zwyczajnych Persów, 
więc zamówiła same najlepsze meble, lampy i dywany. 
Na ścianach powiesiła francuskie obrazy i przedstawie-
nie męczeńskiej bitwy w Karbala w mozaikowej ramie. 
Na srebrnym stoliku do kawy stały kryształowe misy z 
pistacjami, daktylami i wspaniałymi czekoladkami. A 
w pobliżu rozsuwanych szklanych drzwi na balkon 
stały zielone rośliny wielkości małych drzewek.
W tym budynku mieszkali i inni Persowie, wszyscy 
bogaci, wszyscy pooldar. Wielu z nich było prawnika-
mi lub chirurgami. Jeden z nich był nawet sędzią w 
Kum, naszym świętym mieście, zanim stało się ono 
kwaterą główną szalonego imama, ale mułła już nie 
żyje, a my nadal jesteśmy na liście tych, którzy po 
powrocie do kraju zostaną powieszeni lub zastrzeleni. 
Mułła zostawił po sobie wiele takich list.
Myślałem o tym, spoglądając na śpiącego w cieniu 
Mendeza, któremu brązowy brzuch wystawał spod 
peerhan. Kiedy przylecieliśmy z Francji - Nadi, Es-
mail i ja - przywiozłem ze sobą czeki bankowe na 
dwieście osiemdziesiąt tysięcy dolarów. Mężczyzna 
taki jak Mendez przepiłby je, jestem tego całkiem 
pewien. Ale często w nocy sen nie chce do mnie 
przyjść, gdy myślę, jak niemądrze pozwoliłem, by ta 
suma spłonęła doszczętnie; spłonęła, ponieważ moja 
droga Nadereh nie mogła i nie mogła znieść tego, by 
inne
rodziny się dowiedziały, że prawie nic nam nie zostało 
ze stylu, w jakim dawniej żyliśmy. Gdybym był dla niej 
twardszy, gdyby nie moja pewność, że niedługo zacznę 
pracować w Boeingu czy Lockheadzie, zarabiając 
przyzwoite pieniądze, wtedy najpewniej zainwestował-
bym w rynek nieruchomości. Powiedziałbym Sorai, że 
jej hastegar musi poczekać rok lub dwa, wynająłbym 
dla nas skromne mieszkanie za mniej niż tysiąc dolarów 
miesięcznie i nabyłbym udział w biurowcu lub nawet w 
wyrastającym w sąsiedztwie osiedlu mieszkaniowym 
nowych domów. Obserwowałbym rynek jak wilk, a po-
tem błyskawicznie sprzedałbym wszystko z przyzwoi-
tym zyskiem tylko po to, żeby znów zrobić to samo.
Zostało nam czterdzieści osiem tysięcy dolarów, to 
wszystko; takiej kwoty tylko sam mój czternastoletni 
syn będzie potrzebował na pierwsze dwa lata studiów 
uniwersyteckich. To była moja nadzieja na rozpoczęcie 
interesu, ale teraz obawiałem się, żeby nie stracić tego 
wszystkiego, nie zbankrutować jak wielu Amerykanów. 
Zawsze, oczywiście, postrzegałem samowar jako w 
połowie pełny, a też i Nadi mogła mieć rację - Soraya 
poślubiła młodego, spokojnego inżyniera z Tabrizu. Ma 
dwa doktoraty z nauk technicznych i możemy spać 
spokojnie, że będzie się nią opiekował, za co dziękuję 
Bogu. Ojciec młodego człowieka nie żyje, a szkoda, 
ponieważ prawdopodobnie był porządnym 
biznesmenem, ewentualnym wspólnikiem dla mnie. 
Możliwe, że trzeba będzie przyjrzeć się tej zajętej 
nieruchomości, domowi z drugiej ręki, zniszczonemu, 
do remontu, skradzionemu. Bo może to jest to, od 
czego spróbujemy zacząć od nowa.
Nasza praca kończy się o wpół do czwartej, więc 
słońce nadal stoi wysoko, gdy Torez wiezie nas przez 
San Francisco wzdłuż Van Ness Street. Siedzę z Tra-
nem i Chińczykami naprzeciwko Panamczyków i spo-
glądam na świński łeb Mendeza - gapi się na mnie 
tanbal oczami, leniwymi oczami człowieka, który chce 
spać, a potem znowu wina - przyglądam się rezyden-
cjom na Pacific Heights, wysokim ścianom pokrytym 
białymi i żółtymi kwiatami, żelaznym bramom, które 
przepuszczają tylko eleganckie europejskie samochody 
- porsche, jaguary, nawet lamborghini; samochody 
dawnego Teheranu. W stolicy mój kierowca, Bahman, 
prowadził dla mnie szarą limuzynę mercedes benz. W 
środku był telewizor, telefon i barek. Pod Rezą 
Pahlavim wszyscy je mieliśmy. Wszyscy wyżsi oficero-
wie Cesarskich Wojsk Lotniczych.
Skórę na głowie mam spaloną. Każdego ranka Nadi 
daje mi emulsję z filtrem przeciwsłonecznym, którą 
sobie wcieram, ale teraz, nawet w gorącym wietrze na 
pace otwartej ciężarówki, łysina mnie piecze i jeszcze 
raz obiecuję sobie, że kupię kapelusz. Nadal jedziemy 
przez miasto na południe, obok Japantown i pięcioak-
rowego Japan Center, gdzie można kupić elektronikę, 
porcelanę i perły. Wiele perskich kobiet z naszego 
domu zaopatruje się tutaj, więc muszę pochylić się na 
pace ciężarówki i pozostać w takiej pozycji, póki Torez 
nie skręci w Market Street, potem w dół do Mission 
Street, gdzie znajduje się zajezdnia Wydziału Auto-
strad. Wiezie nas pod drogą szybkiego ruchu obok 
kina, w którym wyświetlają filmy wyłącznie w języku 
hiszpańskim. Na obu chodnikach nie ma ludzi pooi-
dar, tylko robotnicy, cargar, brązowoskórzy mężczy-
źni i kobiety niosące torby z zakupami. Jest tam wiele
małych sklepów spożywczych, restauracji, pralni i 
sklepów z ubraniami, których właścicielami są Nika-
raguańczycy, Włosi, Arabowie i Chińczycy. Ostatniej 
wiosny, po naszym trzydziestodniowym poście - ra-
madanie, od jednego Araba kupiłem koszulę w jego 
sklepie w pobliżu kładki nad autostradą. Był Irakij-
czykiem, wrogiem mojego ludu, i niedawno Ameryka-
nie zabili ich tysiące na pustyni. Był niski, ale pod 
ubraniem miał tęgie ramiona i grube nogi. Oczywiście 
natychmiast zaczął do mnie mówić w języku swojej 
matki, po arabsku, a kiedy zrobiłem mu przeproszenie i 
powiedziałem, że nie mówię w jego języku, poznał, że 
jestem Persem, i zaproponował mi herbatę ze swego 
samowara, po czym usiedliśmy na dwóch niskich drew-
nianych stołkach w pobliżu jego okna wystawowego i 
mówiliśmy o Ameryce, i jak dawno temu ostatni raz 
byliśmy w domu. Dolał mi herbaty i graliśmy w tryk-
traka, i w ogóle nie rozmawialiśmy.
Torez wjeżdża do ciemnego budynku, który śmierdzi 
olejem samochodowym i kurzem. Jest tak wielki, że 
przypomina mi hangar lotniczy, co doceniam. Parkuje 
ciężarówkę naprzeciwko biura obok dystrybutorów z 
paliwem, a my, oddział śmieciowych żołnierzy, 
idziemy przedziurkować nasze karty zegarowe. Ale 
Mendez i jeden z jego przyjaciół zostają w tyle. Każ-
dego dnia kogoś innego Torez wybiera do czyszczenia 
narzędzi i ciężarówki, i jestem pewny, że ta świnia 
Mendez mnie uważa za odpowiedzialnego za dzisiejszy 
dzień. Idę przez jasny parking dla ciężarówek, który 
otacza wysoka siatka, i nie niosę nic więcej jak tylko 
gazetę, torbę i termos. Każdego dnia o tej porze jest tak 
samo; plecy i nogi mam sztywne, głowę i twarz spaloną 
przez słońce, i muszę iść cztery przecznice do
Market Street, do hotelu Concourse, gdzie w ich pod-
ziemnym parkingu przechowuję za opłatą swego bia-
łego buicka regal. To oczywiście dodatkowy wydatek, 
ale w pobliżu Zarządu Autostrad nie ma nigdzie bez-
piecznego miejsca dla mojego samochodu. To daje mi 
także okazję do umycia się przed powrotem do domu i 
do zmiany ubrania.
Z początku wchodziłem do hotelu przez wyłożony 
dywanami hol. O tej porze za kontuarem recepcji jest 
tylko jeden pracownik, mężczyzna około czterdziestki 
o bardzo krótkich czarnych włosach i olbrzymich czar-
nych wąsach. Jest ubrany w elegancki garnitur, ale w 
jednym uchu ma kolczyk z jaskrawym małym bry-
lantem. Każdego dnia patrzył na mnie, ubranego w ro-
boczy strój brudny od kurzu i mokry od potu, i za 
każdym razem pytał: „W czym mogę panu pomóc, 
sir?". Dość szybko przestałem wyjaśniać i po prostu 
wskazywałem na windę, którą zjeżdżałem do garażu. 
Ale pewnego popołudnia, kiedy przy kontuarze recepcji 
dobrze ubrana dama i dżentelmen regulowali rachunek, 
brylantowy człowiek, kunee, ten, który daje dupy, który 
w moim kraju by wisiał, spojrzał ponad ich ramionami i 
zapytał mnie bardzo głośno: „W czym mogę panu 
pomóc, sir?". Dama i dżentelmen odwrócili się i 
zobaczyłem, że to turyści, być może Niemcy, ale 
patrzyli na mnie nie dłużej, niż człowiek spoglądałby 
podczas jazdy na martwego owada na przedniej szybie. 
I po raz tysięczny w tym okropnym kraju zapragnąłem 
mieć na sobie swój mundur, doskonale skrojony 
mundur szanownego pułkownika, genob sarhang 
Cesarskich Wojsk Lotniczych, lotnictwa Króla Królów, 
szachinszacha Rezy Pahlaviego, którego trzykrotnie w 
mojej karierze całowałem w rękę - dwa razy podczas
oficjalnych zebrań w Sadabaad Palące i raz w wielkim 
domu mego drogiego przyjaciela generała Pourata. Ale 
oczywiście wtedy, w holu hotelu Concourse, mój 
mundur to był wilgotny kombinezon ze źdźbłami trawy 
na spodniach i kurzem na plecach. Więc nic nie 
zrobiłem, tylko szybko odszedłem, a gorąca krew za-
bójcy znów uderzała mi z serca do rąk.
Teraz po prostu wyeliminowałem hol i codziennie 
betonową rampą dla aut idę w dół do mrocznego 
brzucha budynku, gdzie otwieram samochód i wyjmuję 
ubranie, które nosiłem rano. Nigdy nie jestem pewny, 
czy w windzie naszego apartamentowca będą Persowie, 
czy nie. W chłodniejsze miesiące noszę garnitur, ale 
teraz, w lecie, wkładam koszulę z krótkimi rękawami i 
krawat, spodnie od garnituru, wypolerowane buty, 
skarpetki i pasek. Trzymam to w zapinanym na zamek 
błyskawiczny pokrowcu na ubrania, który całkiem 
porządnie leży w bagażniku. Hotelowa winda jest 
pokryta wykładziną i klimatyzowana. Wciągam do płuc 
chłodne powietrze i wkrótce jestem na pierwszym 
piętrze, w toalecie naprzeciwko maszyny do lodu. 
Wyjmuję z kieszeni notatkę o aukcji, ściągam koszulę, 
po czym myję ręce, ramiona i twarz. Golę się drugi raz 
dzisiaj, osuszam papierowymi toaletowymi ręcznikami 
i wcieram wodę kolońską w policzki, a dezodorant pod 
pachy. Dzisiaj ubieram się w brązowe spodnie, białą 
wyprasowaną koszulę i brązowy jedwabny krawat. 
Wkładam notatkę o aukcji do portfela, zawijam 
roboczy strój i buty w papier, a potem wkładam to do 
pokrowca na ubrania. Kiedy wchodzę do westybulu i 
idę do windy z ubraniem schowanym pod pachą, z 
krawatem zawiązanym poprawnie i prosto, a twarzą 
czysto ogoloną, mijam pchającą swój
wózek filipińską pokojówkę i zauważam, że się uśmie-
cha. A nawet skłania głowę.
Dżentelmen z biura podatkowego hrabstwa San Ma-
teo dał mi mapę w celu znalezienia domu przeznaczone-
go do zlicytowania. Poinformował mnie, żebym stawił 
się o dziewiątej rano i był przygotowany do zaoferowania 
dziesięciu tysięcy dolarów wadium, które powinienem 
mieć, chcąc nabyć nieruchomość. Powiedział też, że dom 
jest ulokowany na wzgórzu w Coronie i gdyby na dachu 
była wdowia platforma, to ponad sąsiednimi domami 
widziałoby się Pacyfik poniżej. Wcześniej nie słyszałem 
określenia „wdowia platforma". Po podróży do banku po 
potwierdzony czek na dziesięć tysięcy dolarów pojecha-
łem do mieszkania w wysokościowcu, i pod koniec 
ostatniego wieczoru, po kolacji z Esmailem i Nadereh, 
podczas której nie ujawniłem niczego, po kolacji złożo-
nej z obgoosht, ryżu i jogurtu z ogórkiem, za którymi 
nadeszła herbata, odprawiłem syna z sofreh na podłodze, 
gdzie jadł boso, i poszukałem w naszym persko-angiel-
skim słowniku „wdowiej platformy". Znalazłem tylko 
„wdowa", słowo, które w farsi całkiem dobrze znałem, 
i poczułem, jak ogarnia mnie smutek, ponieważ nie 
wydawało się to dobrym znakiem przy nabyciu domu.
Ale tego ranka każda cząstka tego uczucia zniknęła z 
mego ciała. Przez wiele letnich wieczorów zamiast 
spać na sofie w swoim gabinecie, leżałem na dywanie 
w pobliżu rozsuwanych drzwi na taras, z głową na 
poduszce pod liśćmi drzewek, o które moja Nadi dbała 
jak o własne dzieci. Ostatniego wieczoru niebo było 
czyste i gdy przez zasłonę obserwowałem gwiazdy, 
przyszedł do mnie sen.
Wstałem z pierwszym światłem ze wschodu i po 
prysznicu, goleniu i śniadaniu złożonym z tostu i her-
baty obudziłem Esmaila, który roznosi gazety. Potem 
wybrałem numer Wydziału Autostrad i poinformowa-
łem ich, że cierpię na letnią grypę. Przygotowałem dla 
Nadi herbatę i na tacy zaniosłem ją do sypialni. Pokój 
jest oczywiście ciemny, okiennice są zamknięte, a za-
słony zaciągnięte, ale wiem, że Nadereh nie śpi, bo 
obok jej łóżka gra cicho kaseta z sentymentalną muzy-
ką Daryoosha. Stawiam tacę na toaletce i rozsuwam 
zasłony i obie żaluzje.
-	Eh, Behrani. Nakon. Chee kar mekonee?
Głos mojej żony jest nadal ochrypły od snu, i już 
wiem, że znowu źle spała.
-	Nie - mówi do mnie. I: - Co robisz?
Ale tego ranka, prawdopodobnie pierwszy raz od 
czasu Francji, wiem, co robię; pułkownik Massoud 
Amir Behrani wie, co robi.
Siada, a ja ostrożnie kładę tacę na jej nogach. Po-
chylam się, żeby pocałować Nadereh w policzek, ale 
ona odwraca ode mnie twarz, a ja siadam na krześle w 
pobliżu łóżka. Włosy mojej żony są gęste i krótkie, a w 
sąsiedztwie twarzy pojawiły się szare pasma, które 
farbuje na czarno. Czasami używa za dużo farby i ta 
część jej włosów ma kolor śliwki. Nadi zawsze mart-
wiła się bardzo o wszystko to, co nie jest takie, jak 
powinno być, i przewrót w naszym społeczeństwie 
postarzył ją bardziej niż mnie. Ale nawet teraz jej twarz 
jest mała i piękna, i wiele razy, gdy wolno mi stać lub 
siedzieć w tym mrocznym pokoju, w którym spędza tak 
wiele swych dni, w tle śpiewu Daryoosha słyszę 
dudnienie domback i widzę Nadi, a ona już nie jest 
pięćdziesiąt lat stara, tylko dwadzieścia pięć,
i znowu pragnę być z nią w ten sposób, w jaki męż-
czyzna powinien być ze swoją żoną.
-	Jak ci się zdaje, na co patrzysz, Behrani? - pyta 
w naszym ojczystym języku, sięgając po kolejną kost 
kę cukru.
Nie odrywa ode mnie wzroku. Włosy z tyłu ma 
potargane. Myślę o naszych dzieciach i uśmiecham się 
do niej, a kaseta dobiega końca i urządzenie natych-
miast wyłącza się ze szczękiem.
-	Nadi-joon, dziś może być dla nas wielka okazja
-	mówię, oczywiście, po angielsku, ale to nigdy nic nie 
daje, bo ona jeśli w ogóle odpowiada, to wyłącznie 
w farsi.
Nic nie mówi. Obraca kasetę Daryoosha i nie czeka, 
żebym mówił dalej o tej okazji. Sięga, żeby podkręcić 
głośność, a ja podnoszę się, opuszczam pokój i wkła-
dam letni szary garnitur.
Nie jest to żadne z moich elegantszych ubrań, bo nie 
chcę sprawiać wrażenia pooldar ani też nie chcę wy-
glądać jak żebrak na rynku. Przed wyjściem całuję syna 
w czubek głowy, gdy przy małym stole w kuchni je 
zimne płatki. Jego włosy pachną snem i wymagają 
mycia. Ubrany jest w luźny T-shirt i szorty, a obok 
niego na podłodze leży deskorolka i torba gazet. Jest 
dopiero czternaście lat stary, ale ma już mój wzrost
-	sto siedemdziesiąt pięć centymetrów - i twarz matki. 
Oboje moich dzieci ma małą, piękną twarz Nadi.
Dom jest piętrowy, ale w stanie niewymagającym 
naprawy. Jest pomalowany na biało i wydaje się bardzo 
jasny w tym wczesnoporannym słońcu już palącym 
moją głowę, która nadal nie nosi kapelusza. Pod
oknami rosną krzewy żywopłotu, a od frontu jest mały 
trawnik, który wymaga przystrzyżenia. Ulica nazywa 
się Bisgrove i leży na wzgórzu między domami ciasno 
zabudowanymi po jednej stronie a lesistym terenem po 
drugiej. Ale dżentelmen z biura podatkowego hrabstwa 
miał rację: ulica nie jest wystarczająco stroma, żeby 
dało się dostrzec wodę, widać tylko blade poranne 
niebo, rozpostarte bardzo wysoko i szeroko ponad 
szczytami dachów. Po drugiej stronie drogi rosną 
wiecznie zielone lasy i zarośla, a dalej w górze stoją 
kolejne domy, wszystkie małe, wiele z nich otaczają 
krzewy i ogrodzenia oddzielające trawniki. Patrzę je-
szcze raz na las, na to, jak słoneczne światło pada 
poprzez gałęzie, i myślę o naszym letnim domu w gó-
rach w pobliżu Morza Kaspijskiego, gdzie światło tak 
samo przeświecało przez drzewa rosnące wzdłuż krętej 
gruntowej drogi wiodącej do naszego bungalowu, i 
przez moment odnoszę wrażenie sarnehvesht, prze-
znaczenia; a gdy tylko to nadchodzi, staję wypros-
towany i patrzę ponownie na nieruchomość tak chłod-
nym okiem, na jakie tylko mogę się zdobyć, bo nie 
chcę, żeby na tym etapie sprzedaży trzeźwość mojego 
sądu uległa osłabieniu.
Wszyscy zebraliśmy się przed upływem trzydziestu 
minut; dżentelmen z urzędu podatkowego hrabstwa, 
licytator i zaledwie dwoje ewentualnych nabywców: 
młoda para, chłopak i jego żona, nie tak stara jak moja 
córka Soraya i ubrana w dżinsy i białe sportowe buty, 
oraz dżentelmen mniej więcej w moim wieku, chociaż 
bardzo gruby, wielki jak Torez, w eleganckich spod-
niach, ale bez marynarki; ma luźny krawat i białą 
opiętą na brzuchu koszulę, a pot pokrywa mu czoło i 
górną wargę. To w nim widzę mego głównego rywala,
ale to jego pocenie się powoduje, że prostuję ramiona i 
czuję się całkiem spokojny.
Na początek dżentelmen z urzędu podatkowego 
hrabstwa bierze nas na obchód bungalowu. Nie ma 
klimatyzacji, ale pokoje są chłodne i zauważam, że 
wszystkie podłogi z wyjątkiem kuchennej i łazienkowej 
pokryte są wykładziną. Salon jest wystarczająco duży, 
a aneks jadalny to kontuar ze stołkami, skąd zaczyna 
się kuchnia. Z tyłu domu są trzy pokoje, a kiedy 
wychodzimy do ogródka, klepię kieszonkę na piersi i 
dotykam potwierdzonego czeku z Bank of America.
Młoda żona okazuje wielkie upodobanie do tylnego 
trawnika, który jest mały i otoczony przez wiecznie 
zielony żywopłot wyższy od człowieka. Osłania on nas 
przed porannym słońcem, i dziewczyna zaczyna mówić 
mężowi o prywatności, jaką mogłoby im to zapewnić, 
ale tym, na kogo patrzę, jest radish, spocony 
dżentelmen. Trzyma się blisko urzędnika podatkowego 
i licytatora, który liczy sobie tyle lat co ja, ma notatnik 
i pióro i nosi koszulę i muszkę z domu towarowego. Na 
twarzy ma wyraz zmieszania, ciągnie dżentelmena z 
biura podatkowego na stronę i coś szepczą.
Potem obchodzimy dom z boku i idziemy na front. 
Sprzedaż zaczyna się od zaproponowanej przez licyta-
tora ceny wyjściowej w wysokości trzydziestu tysięcy 
dolarów. Przez moment jestem tak zaskoczony tą niską 
kwotą, że nie reaguję, i młoda żona podnosi rękę, 
licytator potwierdza zgłoszenie, a radish kiwa głową i 
już jest trzydzieści pięć tysięcy. Żona ponownie 
podnosi rękę, ale młody mąż ściąga w dół jej dłoń i 
głośno zaczyna szeptać, że nie mają tyle odłożonych
pieniędzy, i przypomina jej, że całą należność powinni 
uiścić natychmiast. Moja ręka podrywa się lekko i li-
cytator wskazuje na mnie, i cena wynosi teraz czter-
dzieści tysięcy. Radish obraca ku mnie swoją szeroką 
twarz, a oczy zwężają mu się, gdy jednocześnie taksuje 
mnie i ocenia moje zamiary, przerzucając liczby w 
swojej głowie, i teraz jest dla mnie jasne, że to 
zawodowiec, spekulant, który prawdopodobnie kupuje i 
sprzedaje tuziny takich bungalowów. Odwracam się do 
niego i prezentuję możliwie najbardziej swobodny 
uśmiech; taki, który ma oznaczać, że zapraszam go do 
licytowania przez całe popołudnie, ponieważ jestem 
gotów robić to samo, sir. Chociaż, oczywiście, to 
nieprawda; ledwo mogę posunąć się odrobinę dalej i 
wcale nie jestem pewny, czy to w ogóle ma sens.
-	Czterdzieści dwa pięćdziesiąt - mówi radish, ma-
jąc wzrok wbity we mnie.
-	Czterdzieści pięć - odpowiada mój głos.
-	Czy ktoś da pięćdziesiąt tysięcy dolarów za tę 
nieruchomość? Czy słyszę pięćdziesiąt, panie i pano-
wie? Pięćdziesiąt tysięcy?
Licytator przygląda się twarzom nas wszystkich, 
naszym rękom i palcom. Urzędnik podatkowy patrzy 
na zegarek, a ja czuję na sobie wzrok grubasa i spog-
lądam na dom, jakbym miał zamiar licytować i licyto-
wać. Słońce grzeje mnie w głowę.
-	Czterdzieści pięć tysięcy po raz pierwszy, po 
raz drugi...
Radish odwraca się i idzie do samochodu, a licytator 
krzyczy teraz:
-	Sprzedane!
Urzędnik podatkowy robi krok do przodu, ściska mi 
rękę i przyjmuje depozyt, który wręczam mu, wyj-
mując z kieszeni marynarki. Podpisuję jego dokumenty 
i słyszę, jak młoda para odjeżdża w dół drogi, ale już 
kalkuluję, ile ten dom mógłby mi przynieść na wolnym 
rynku, i jestem przekonany, że na pewno podwoję 
swoje pieniądze. Tak, tak, wystawię go na sprzedaż, 
gdy tylko się wprowadzimy.
Nadi zauważa nowy kapelusz na mojej głowie, zanim 
jeszcze powie cokolwiek o kwiatach, które jej przynios-
łem, o tygrysich liliach, jak nazwał je dżentelmen z 
kwiaciarni na Ghirardelli Sąuare. Moja żona nadal jest w 
koszuli nocnej i poleruje srebrny stolik do herbaty. Na 
dywanie wokół siebie postawiła kryształowe misy z 
czekoladkami, orzechami i daktylami, a każda z nich 
jest opakowana w plastik, żeby zabezpieczyć je przed 
obłokami środka do polerowania srebra. W farsi mówi:
-	Powinieneś mieć brązowy colah na głowie, Beh- 
rani, nie niebieski.
Wiem, oczywiście, że ma rację. Nowy kapelusz jest 
w kolorze basenu pływackiego, ma krótkie rondo i jest 
ze sztucznego materiału; taki, jakie noszą kierowcy 
taksówek. Ale kupiłem go dlatego, że w sklepowym 
lustrze nadał mi wygląd człowieka przyjmującego ży-
cie z poczuciem humoru; człowieka, który jest w stanie 
przeżyć życie dla samego przeżywania. A gdy kupiłem 
kwiaty, miałem naturalnie nadzieję, że może moja Nadi 
także przez moment zobaczy sprawy w ten sposób. Ale 
kiedy włożyłem tygrysy do wody w wazonie i 
postawiłem je na podłodze, złapałem się na 
przygotowywaniu w głowie wielu metod. To musi być 
przeprowadzone bardzo subtelnie.
-	Nadi-joon?
-	Dlaczego nie pracujesz dzisiaj, Behrani? - Nie 
podniosła wzroku znad swego zajęcia.
Chcę się napić herbaty, ale czuję, że to jest chwila, 
którą trzeba wykorzystać. Siadam na sofie blisko srebr-
nego stolika i żony.
-	Nadereh, czy pamiętasz nasz bungalow w pobliżu 
Damavand? Pamiętasz, jak kazałem ściąć drzewa od 
północy, żebyśmy mieli widok na Morze Kaspijskie?
-	Saket-bosh, Behrani. Bądź cicho, proszę - w głosie 
mojej żony brzmi zmęczenie, a także strach, ale muszę 
ciągnąć to dalej.
-	Czy pamiętasz, jak na nasz Nowy Rok Pourat 
przywiózł tam swoją rodzinę i razem świętowaliśmy 
wiosnę na tarasie? I jego kohum, twoja droga przyja-
ciółka, powiedziała: co za dar od Boga, gdy ma się 
morze rozpościerające się przed sobą?
-	Hafesho, Behrani! Co za sprawa z tobą? Proszę. 
Przestaje polerować i zamyka oczy, a kiedy to robi,
widzę łzy, które zbierają się w kąciku jednego z nich, i 
czuję, że chwila nadeszła.
-	Nadi, dzisiaj kupiłem dla nas inny bungalow. 
Powoli otwiera oczy, jakby nie usłyszała tego, co
powiedziałem.
-	Nie żartuj. Dlaczego nie pracujesz?
Oczy ma mokre i ciemne, i myślę, że w naszym kraju 
nigdy nie pozwoliłaby mi oglądać się w takim stanie: 
bez makijażu na twarzy, z zaniedbanymi włosami, 
nadal pod szlafrokiem ubrana w to, w czym spała, i 
robiąc to, co wcześniej robili dla nas tylko żołnierze 
lub kobiety ze stolicy. Ale tak bezpośrednio nie patrzy-
liśmy na siebie od wielu miesięcy, i pragnę ująć w dło-
nie jej zmęczoną starą twarz i całować jej oczy.
-	Nie żartuję, Nadi.
I zaczynam mówić jej o aukcji oraz o kwocie, co nikt 
nie uwierzy, że ją zapłaciłem za dom; i, oczywiście, o 
tym, że wolny rynek przyniesie nam trzy razy tyle, co 
jest istotą sprawy, Nadereh; teraz to jest sposób, 
żebyśmy zrobili większe pieniądze - nie Boeing czy 
Lockhead, ale nieruchomości; pomieszkamy w tym 
domu krótki czas, i być może w celu dalszego pod-
niesienia wartości posiadłości zbudujemy wdowią 
platformę, na której będziemy pić herbatę i patrzeć na 
ocean, i będzie ci tam bardzo wygodnie, Nadi; będziesz 
się cieszyć, zapraszając tam Sorayę i naszego zięcia, 
póki nie sprzedamy domu i nie znajdziemy nawet 
lepszego, i być może...
To jest teraz, gdy ona wstaje, rzuca szmatkę do 
polerowania i krzyczy na mnie w farsi, że nie przyje-
chała do Ameryki, żeby żyć jak brudna Arabka! Tak, 
kaseef. Niektóre rodziny włóczą się po ulicach jak 
Cyganie! Wszystkie ich ruchomości zniszczone po dro-
dze i zrujnowane! Urywa i zamyka oczy, i podnosi ręce 
do skroni, a palce jej drżą z powodu świadomości, że 
oto zaprosiła jedną ze swoich migren. Obserwuję ją, jak 
idzie z powrotem do swego pokoju i zamyka za sobą 
drzwi. Wkrótce słyszę muzykę Daryoosha z mag-
netofonu kasetowego w jej pokoju, bębnienie dom-baćk 
brzmiące w tle stanowczo jak marsz pogrzebowy.
Kładę się na wznak na sofie i już nie chcę herbaty, 
tylko odpoczynku. Moja żona zawsze się boi. Obaj nasi
t
ojcowie byli adwokatami w Isfahanie, kolegami, dobrymi 
przyjaciółmi, i planowali nasze małżeństwo od czasów, gdy 
oboje byliśmy dziećmi. Sądzę jednak, że fpo dojściu do 
swoich lat tak czy inaczej posłałbym Nadi kwiaty w jej 
hastegar. Zawsze była taką cichą dziewczyną, zawsze 
trzymającą się na uboczu spraw,
a jej wielkie brązowe oczy, tak gavehee, często spog-
lądały na mnie, błyszcząc od uczucia.
Jej pewność siebie, jako żony oficera, wzrosła, i Nadi 
zaczęła mi odpowiadać, ale zawsze była bardzo dobra 
i uprzejma dla naszych dzieci i dla służących w naszym 
domu żołnierzy. W noc ucieczki trzęsła się jak mokry 
ptak i pozwoliła mi kierować wszystkim, podczas gdy 
sama obejmowała dzieci i powtarzała im wszystko, co 
już powiedziałem, gdy o trzeciej nad ranem, na tydzień 
przed dniem po odlocie szachinszacha do Kairu, ima-
mowie i ajatollahowie gromadzili na ulicach olbrzymie 
tłumy, a ja i dwaj kapitanowie ukradliśmy wielki 
samolot transportowy i przewieźliśmy nasze rodziny na 
drugą stronę Zatoki Perskiej, do Bahrajnu. Nadereh, 
nasz kierowca Bahman i ja załadowaliśmy pięć walizek, 
wszystko, co mogliśmy zmieścić w bagażniku limuzy-
ny. Nadi bała się jechać nią przez ulice; bała się, że 
motłoch zaatakuje nas za to, że jesteśmy pooldar, 
a zaledwie sześć przecznic na zachód od nas palił się 
jeden z naszych najelegantszych hoteli. Brodaci studen-
ci uniwersytetu rozbijali skrzynki szampana Dom Peri-
gnon, a zawartość butelek wylewali do ulicznych kana-
łów. Zapewniłem żonę, że w nocy najlepszy jest ciemny 
samochód, a szczególnie taki z kuloodpornymi szybami.
Podczas lotu nad czarną wodą nasze żony i dzieci, 
owinięte w koce, siedziały pośrodku wielkiej powierzch-
ni ładunkowej, i kobiety śpiewały piosenki najmłod-
szym dzieciom, które bardzo się bały, ponieważ usły-
szały, co stało się z Pouratami, naszymi drogimi 
przyjaciółmi. Słyszały, że poprzedniego dnia mój 
rafeegh, generał Pourat i jego rodzina zostali zatrzymani 
na lotnisku i oskarżeni o zabranie tego, co do nich nie 
należało; słyszały, że cała rodzina została oddana pod
sąd w pustej przechowalni bagażu, że wszystkich ich 
zmuszono do tego, by stanęli przed ścianą, na której 
wisiał transparent z materiału z wielkim napisem w 
naszym języku: MUZUŁMANIE NIE OKRADAJĄ 
SWOICH MUZUŁMAŃSKICH BRACI. MUZUŁMA-
NIE NIE TORTURUJĄ I NIE ZABIJAJĄ SWOICH 
MUZUŁMAŃSKICH BRACI. To pod tym transparen-
tem po kolei zostali zastrzeleni trzej młodzi synowie i 
żona mojego przyjaciela. Najpierw zmuszono ich do 
czytania Koranu, a potem zabito. Mojego przyjaciela, 
oficera, którego za jego wielkoduszność i siłę uwiel-
biali nawet najniżsi rangą żołnierze, zostawiono na 
koniec. Wielokrotnie strzelili mu w głowę i klatkę 
piersiową. Potem ubrali jego ciało w galowy mundur i 
wywiesili za nogi na wieży obserwacyjnej.
Zamykam oczy. Wyrosłem przyzwyczajony do tych 
obrazów w mojej głowie; nawiedzają mnie w porze, 
gdy zaczyna morzyć mnie sen, po czym ponownie śnię 
o wielkiej jaskini pełnej nagich dzieci. Są brudne, na 
ich chudych ramionach i nogach widnieją smugi kurzu. 
Są ich setki. Tysiące. Trwają tak w ciszy, a twarze 
mają wzniesione ku ciemności, jakby oczekiwały na 
chleb i wodę. Potem przez tłum płyną w kabriolecie 
szach Reza Pahlavi i cesarzowa Farah, ubrani w długie 
szaty pokryte brylantami, rubinami, szmaragdami i 
perłami. Niektóre dzieci usuwają się sprzed samo-
chodu, ale inne są zbyt małe lub zbyt słabe i pękają pod 
kołami. Szachinszach i jego królowa machają do nich, 
nadgarstki mają sztywne, a na twarzy drętwe uśmiechy. 
Siedzę w fotelu pilota za wielką skałą. Ręce mam na 
sterach, ale nie mogę zrobić nic więcej jak tylko 
patrzeć. Obserwuję ich wszystkich.
Środowe wieczory nie są zbytnio pracowite w tym 
sklepie ogólnym na stacji benzynowej w pobliżu San 
Pablo Avenue w El Cerrito; za to w czwartki i w piątki 
muszę zwijać się za kontuarem jak ten młody czło-
wiek, z którym pracuję w owe noce, a - oczywiście
-	nogi już mam ciężkie po długim dniu pracy dla pana 
Toreza w ekipie autostrady. Jednak to nie jest ten 
wieczór, i jestem za to wdzięczny.
Po drzemce tego popołudnia przygotowałem sobie 
herbatę i ignorując dźwięk pełnej melancholii perskiej 
muzyki dochodzącej z pokoju Nadereh, położyłem na 
podłodze książkę telefoniczną i aparat, po czym wybra-
łem sześć numerów pośredników handlu nieruchomoś-
ciami na obszarze Corony - San Bruno - Dały City. 
Opisałem każdemu dom, którego stałem się właścicie-
lem, i dopytywałem się o przyzwoitą cenę sprzedaży. 
Każdy z nich przypominał mi o recesji, w której żyjemy, 
panie Behrani; to jest rynek nabywców, i nadal, nieste-
ty, prawie nikt nie kupuje. Tak, powiedziałem, ale czy 
dużo dobrych domów z trzema sypialniami sprzedaje 
się poniżej stu tysięcy dolarów? Wszyscy pośrednicy
-	cztery kobiety i dwaj mężczyźni - powiedzieli: nie, 
zwykle nie, a potem zapytali mnie, oczywiście, czy mam 
kogoś, kto reprezentuje moje interesy w tej sprawie. 
Właśnie skończyłem ostatnią rozmowę, gdy do domu 
wrócił Esmail, który z przyjaciółmi jeździł na deskorol 
ce. Oba kolana miał otarte do krwi, więc powiedziałem 
mu, że musi je umyć, zanim pomyśli o jedzeniu.
- Mohamneest, Baiobaio-jah/n.
Nie ma problemu, tato, powiedział, a ja wszedłem za 
nim do łazienki i siedziałem na desce sedesowej, 
podczas gdy on zdejmował sportowe nike'i, a potem 
wszedł do wanny, by puścić wodę na kolana. Mil-
czałem, kiedy się mył, i po raz kolejny zauważyłem 
czarne włosy, które jak u mężczyzny rosną mu na 
nogach. Przed uszami ma cień, który najdalej za rok, 
lub coś koło tego, stanie się reesh, brodą. I pierwszy 
raz poczułem, że wobec niego także znalazłem się w 
trudnej sytuacji.
-	Esmail-joon?
-	Taaa? - Syn zakręcił wodę i przelotnie spojrzał mi 
w twarz.
Podałem mu ręcznik, a Esmail zaczął się wycierać. 
Po angielsku powiedziałem:
-	Nie pracowałem dzisiaj. Wiesz dlaczego? 
Potrząsnął głową, wyszedł z wanny i złożył ręcznik.
-	Kupiłem dla nas dom, Esmail. Jest tam piękne 
wzgórze do zjeżdżania na deskorolce, a twoi przyjacie-
le mogą przyjechać kolejką BART, żeby cię odwiedzić.
-	Cojah?
-	W Coronie. Pamiętasz tę wioskę na plaży, przez 
którą dawniej przejeżdżaliśmy w niedziele?
Mój czternastoletni syn zwrócił wtedy do mnie pięk-
ną twarz Nadi, która tak łatwo staje się brzydka od 
złych uczuć, przeszedł obok mnie i powiedział w na-
szym języku:
-	Nie chcę się przeprowadzać.
W połowie nocnej zmiany mam zwyczaj kupować 
coca-colę i popijać nią krakersy z masłem orzecho-
wym. O dziewiątej trzydzieści czy dziesiątej większość 
klientów przyjeżdża tylko po paliwo lub papierosy, 
chociaż bardzo często młody mąż lub żona wpada po 
mleko i chleb, czasem po lody. Siedzę na stołku za 
kontuarem, jem swoją przekąskę i jestem wdzięczny, 
że długi stelaż z papierosami nade mną osłania mi oczy 
przed jaskrawym jarzeniowym światłem. Dziś był
dzień wielu decyzji. Kiedy mój syn opuścił łazienkę, 
wstałem szybko i poczułem, że gorąca krew spływa mi 
do dłoni i palców; kopnąłem bosą stopą kosz z po-
krywą na ubrania Nadi, a potem pognałem do pokoju 
Esmaila, gdzie był włączony telewizor, więc go wyłą-
czyłem i stanąłem nad łóżkiem, na którym leżał mój 
syn. Pokazywałem na niego palcem, krzycząc na cały 
głos, i nie pamiętam, co powiedziałem, wiem tylko, że 
Esmaila to zraniło, może nawet przeraziło; widziałem 
to w jego oczach - chociaż leżał tam, jakby czuł się 
bardzo swobodnie, z rękami luźno po bokach, i nic z 
tego nie pokazał swemu ojcu. Powiedziałem mu, że 
bezwzględnie powinien zrobić, co powiedziałem, a po-
tem usłyszałem, że muzyka w pokoju Nadereh urywa 
się, sprężyny łóżka skrzypią, jakby żona siadała, żeby 
posłuchać, więc pchnięciem otworzyłem drzwi jej sy-
pialni, podszedłem prosto do magnetofonu, wyrwałem 
kabel ze ściany i cisnąłem urządzenie na drugi koniec 
pokoju, gdzie przewróciło biurową lampę, której ża-
rówka rozleciała się na kawałki, a Nadi zaczęła krzy-
czeć, ale ja wrzasnąłem w odpowiedzi i wkrótce Nade-
reh się uspokoiła, ale ja nie ściszyłem głosu; 
krzyczałem w naszym języku, że tak, możliwe, że nie 
przyjechała do Ameryki, żeby żyć jak Cyganka, ale i ja 
nie przyjechałem tutaj, by harować jak Arab! By być 
traktowany jak Arab! Potem jednak zniżyłem głos, 
ponieważ nawet mój syn nie wie, jakiego rodzaju 
zajęcia tutaj wykonuję. Widzi mnie wychodzącego w 
garniturze i wie, że pracuję na dwóch posadach, ale to 
wszystko; i podczas wielu nocy spędzanych przeze 
mnie w tym sklepie ogólnym, mimo że znajduje się on 
o dwa miasta od nas, martwię się starszymi kolegami 
szkolnymi Esmaila, którzy mają prawa jazdy i mogą
dokonać tego odkrycia. Więc zniżyłem głos niemal do 
szeptu i powiedziałem żonie, że począwszy od jutra 
zacznie się pakować, i koniec dyskusji, pani Behrani. 
Nie otwieraj ust.
Pewnego razu przed obiadem w naszym domu w 
stolicy, gdy Nadereh i żona Pourata były w drugim 
pokoju, a ja właśnie podniosłem głos na naszą sied-
mioletnią córkę z powodu, którego teraz już nie pa-
miętam, Pourat cicho powiedział do mnie: „Behrani, 
każdej nocy musisz swoją pracę zostawiać za sobą".
Pourat i ja mieliśmy wówczas tę samą rangę, obaj 
byliśmy kapitanami, genob sawan, i z początku nie 
zrozumiałem, póki nie skinął na Sorayę i nie pokazał 
mi jej brązowych oczu, wilgotnych z powodu mojego 
krzyku, moich rozkazów. Twarz zaczęła mnie palić ze 
wstydu i po tym incydencie mocno pracowałem nad 
sobą, żeby przestać postrzegać własną żonę jak młod-
szego oficera, a dzieci jak żołnierzy.
Ale teraz jestem gotowy wydać wszelkie niezbędne 
rozkazy, póki nie opuścimy tego pooldar apartamentu. 
Czynsz jest zapłacony za miesiąc, czyli jeszcze za dwa 
tygodnie, ale obiecuję, że rodzina Behranich wymasze-
ruje stąd w ten weekend. Mam do odzyskania kaucję w 
wysokości trzech tysięcy dolarów. To pozostawi nas z 
sześcioma tysiącami dolarów, kiedy już dopłacę za 
nieruchomość pozostałe trzydzieści pięć tysięcy. Jutro, 
w piątek, odbiorę czeki ze sklepu i z Zarządu 
Autostrad, i bez wypowiedzenia odejdę z tych robót. 
Torez i Mendez, a nawet Tran, mogą się gapić na moje 
plecy, gdy będę szedł, mogą patrzeć, jak genob sarhang 
Behrani przygotowuje się do nowego życia, życia w 
amerykańskim handlu nieruchomościami.
JYLojego męża wszystko to ominęło; oto, co myślałam 
cały czas - że nie musiał być przy tym wszystkim, 
podczas gdy ja utknęłam w El Rancho Motel w San 
Bruno, małym, gównianym, parterowym L złożonym z 
pokoi. Był wciśnięty między dom towarowy z częś-
ciami elektrycznymi a bar dla kierowców ciężarówek 
przy zjeździe z szosy 101. W telewizorze w moim 
pokoju był dźwięk, ale żadnego obrazu na ekranie, i 
choć to dopiero środowa noc, w barze grał na żywo 
zespół country, a kierownictwo musiało widocznie ot-
worzyć wszystkie okna, więc podkręciłam głośność w 
odbiorniku i słuchałam starego filmu z Humph-reyem 
Bogartem, który na koniec zostaje zastrzelony, a jego 
dziewczyna szlocha i mówi, że teraz jest już wolny, 
jest wolny.
Ale wciąż byłam wściekła, że wszystko to do mnie 
wróciło, i czułam się słabo, i trochę mnie mdliło. 
Umierałam z chęci zapalenia, co jeszcze bardziej mnie 
złościło, bo po odejściu Nicka nie paliłam przez mie-
siąc i naprawdę tego nie pragnęłam. Więc żułam gumę.
Brałam poranny prysznic, kiedy zapukali do drzwi 
wejściowych mojego domu: mężczyzna w garniturze, 
dwóch gliniarzy i ślusarz z wielkim bandziochem ster-
czącym nad pasem z narzędziami. Otworzyłam w 
szlafroku, z mokrymi i potarganymi włosami. Od frontu 
stała zaparkowana furgonetka, wielki LTD, oraz dwa 
policyjne radiowozy. Facet w garniturze trzymał gadkę. 
Wręczył mi jakiś dokument i powiedział, że jest z 
wydziału cywilnego biura szeryfa hrabstwa San Mateo. 
Był ostrzyżony na jeża i miał podwójny podbródek, a 
resztę ciała szczupłą. Policjanci przypięli sobie 
metalowe gwiazdy na niebieskich bluzach; zastępcy 
szeryfa. Jeden był wysoki i kościsty, o czarnych 
włosach i wąsach, które za bardzo przyciął z jednej 
strony, i cały czas gapił się na mnie. Przeczytałam 
postanowienie sądu, po czym drżącymi palcami od-
dałam je mężczyźnie w garniturze i powiedziałam mu 
prawdę: że mój mąż i ja nigdy nie prowadziliśmy 
interesów w naszym domu, więc nie jestem winna 
żadnego podatku obrotowego. Byłam osobiście w biu-
rze podatkowym hrabstwa i zeznałam to, a nawet 
podpisałam oświadczenie, które uwierzytelniłam no-
tarialnie, i myślałam, że to koniec sprawy. Mężczyzna 
w garniturze poprosił, żeby go wpuścić, a kiedy się 
cofnęłam, wszyscy czterej weszli do mojego małego 
salonu, podczas gdy ja stałam tam w szlafroku, pod nim 
nadal goła i mokra. Gruby ślusarz kucnął przy drzwiach 
i zaczął odkręcać gałkę oraz zamek.
-	Co on robi?
Mężczyzna w garniturze jeszcze raz wręczył mi na-
kaz sądowy.
-	Hrabstwo wystąpiło do sądu o zabezpieczenie 
swoich interesów, pani Lazaro. Nie powinno to pani 
dziwić. Jestem pewien, że odpowiednio panią ostrze 
żono; pani dom został wystawiony na licytację, która 
odbędzie się jutro rano.
-	Licytację?
Odezwał się pager na jego pasku. Urzędnik spytał, 
czy może skorzystać z mojego telefonu na kuchennym 
blacie, i podszedł do niego, nie czekając na odpowiedź. 
Patrzyłam na nakaz sądowy, ale nie mogłam odczytać 
słów; widziałam wszystkie te listy z urzędu podat-
kowego hrabstwa, które od ostatniej zimy wyrzucałam 
nie otwarte, przekonana, że zrobiłam, co do mnie 
należało, i że teraz chodzi im o kogoś innego.
-	Czy pani mąż jest w domu? - zapytał wysoki 
funkcjonariusz z nierównymi wąsami.
-	To nie pański interes.
Zastępca sprawiał takie wrażenie, jakby chciał po-
wiedzieć coś jeszcze, ale potem tylko spojrzał na mnie.
-	O co chodzi? Po co chce pan to wiedzieć?
-	Musimy powiadomić wszystkich mieszkańców 
domu, pani Lazaro.
-	Dobra, już tutaj nie mieszka.
Wysoki zastępca skinął głową, założył ręce na brzu-
chu i spojrzał na moje bose stopy. Odsunęłam się od 
niego, ale nie wiedziałam, dokąd iść.
Drugi zastępca szeryfa był niski, żuł gumę i obser-
wował ślusarza, jakby chciał się nauczyć, jak to zrobić 
samemu. Mężczyzna w garniturze skończył rozmawiać 
i machnięciem ręki przywołał wysokiego zastępcę, 
szepnął coś do niego, a potem wrócił do salonu i 
powiedział, że musi jechać, ale zastępca szeryfa 
Burdon będzie mi asystował podczas opróżniania po-
siadłości. To było dokładnie słowo, jakiego użył - opróż-
nianie, a wypowiedział je cicho, jakby to była umiejęt-
ność, którą posiadało niewielu ludzi. Potem zniknął, a 
wysoki zastępca z krzywym wąsem zapytał, gdzie 
trzymam kawę. Zasugerował, żebym się ubrała, a on
przygotuje dzbanek kawy. Wahałam się przez chwilę, 
ale czułam się tak, jakby wszyscy trzej widzieli przez 
mój szlafrok. Poszłam i przebrałam się w dżinsy i blu-
zę od dresu, a kiedy wróciłam, niski zastępca roz-
mawiał przez mój telefon, ślusarz zajmował się już 
gałką tylnych drzwi, a zastępca Burdon ustawiał na 
kontuarze cztery filiżanki. Zerknął na mnie i powie-
dział, że mogłam włożyć coś przewiewniejszego; dzi-
siaj nie ma mgły i na pewno zrobi się cieplej.
-	Nie ma sprawy, i tak nigdzie się stąd nie ruszam.
-	Gardło miałam wyschnięte i ściśnięte.
Ślusarz zerknął znad swego zajęcia przy tylnych 
drzwiach. Zastępca Burdon oparł dłoń na kontuarze, a 
na twarzy miał wyraz zrozumienia, ale nienawidziłam 
go tak czy inaczej.
-	Obawiam się, że nie ma pani wyboru, pani Lazaro. 
Wszystkie pani ruchomości zostaną zlicytowane razem 
z domem. Chce pani tego?
-	Niech pan posłucha... - odziedziczyłam ten dom po 
ojcu, jest spłacony. Nie możecie mnie eksmitować!
-	Oczy wypełniły mi się łzami i obraz mężczyzn cał 
kiem się rozmazał. - Nigdy nie byłam winna żadnego 
podatku obrotowego. Nie macie prawa tego robić.
Wysoki zastępca podał mi serwetkę z kontuaru.
-	Ma pani adwokata?
Potrząsnęłam głową i wytarłam wilgoć pod oczami.
-	Nie stać mnie na adwokata, jestem sprzątaczką. 
Z kieszeni koszuli wyjął notes i pióro, zapisał nazwę
Biura Porad Prawnych w San Francisco, wyrwał kartkę 
i wręczył mi ją.
-	Niczego tutaj nie podpisano krwią, tylko musi się 
pani dzisiaj wyprowadzić. Kto wie, być może wprowa 
dzi się pani z powrotem zaraz w przyszłym tygodniu.
Chce pani zadzwonić do przyjaciółek, żeby przyszły 
pomóc pani się spakować?
-	Nie - wpatrywałam się w swoją filiżankę pełną 
kawy.
-	Obawiam się, że wszystko musi zakończyć się 
dzisiaj.
Ślusarz przy tylnych drzwiach posługiwał się wier-
tarką na baterie. Czułam zapach wiórków sypiących się 
na linoleum.
-	Nie mam do kogo zadzwonić.
Burdon spojrzał na mnie, a jego brązowe oczy zwęzi-
ły się, jakby myślał, że znał mnie kiedyś dawno temu. 
Czułam, że płoną mi policzki. Wyciągnął rękę.
-	Na imię mam Lester.
Zawahałam się, zanim ją uścisnęłam. Potem on wstał 
i skorzystał z telefonu, żeby zadzwonić do Golden State 
Movers, podpisał świstek papieru dla ślusarza, wziął od 
niego nowe klucze, których nie miałam dostać, i razem 
z drugim zastępcą wyszedł na werandę przed domem. 
Stanęli obaj blisko siatkowych drzwi i słyszałam, że 
zastępca szeryfa Lester Burdon poleca swemu koledze, 
żeby wracał do patrolowania, on zaś zadzwoni, że bierze 
kilka godzin wolnego i pomoże tej pani się wyprowadzić.
Kontenery magazynowe naprzeciwko El Rancho 
Motel to był jego pomysł. Tylko cztery godziny zabrało 
przeniesienie mojego życia z jedynego domu, jaki 
kiedykolwiek miałam, do jednej z tych stalowych szop 
z kłódkami, za którą muszę płacić, a nie stać mnie na 
to. Ci od przeprowadzek nie mieli żadnych pudeł, żeby 
mi sprzedać, więc wysoki zastępca pojechał po nie, 
podczas gdy tragarze - trzech chłopaków z college'u - 
zaczęli wynosić mój kolonialny zestaw wypoczynkowy 
z kraciastą tapicerką, ślubny prezent od rodzi-
ców Nicka. Czułam się jakaś odrętwiała, gdy upycha-
łam drobne przedmioty do plastikowych worków na 
śmieci, z których każdy lądował na ciężarówce firmy 
przewozowej, jakby to wszystko było naturalne, jakby 
stanowiło część jakiegoś szerszego planu, który nie 
powinien tak bardzo mnie zaskakiwać i niepokoić.
Zespół country wreszcie ucichł na noc, a ja wyłączy-
łam lampę i siedziałam oparta o zagłówek łóżka. Słysza-
łam wjeżdżającą na parking osiemnastokołową ciężarów-
kę, a z sali barowej nawoływanie do ostatniej kolejki. 
Walczyłam z pokusą zapalenia. Wyciągnęłam się na 
motelowym łóżku, złożyłam ręce na piersiach i zamknę-
łam oczy, ale nie mogłam zasnąć. Znowu się zastanawia-
łam, gdzie jest Nicky; może w Los Angeles lub w Meksy-
ku, chociaż na Wschodzie nikt nawet nie wiedział, że 
mnie opuścił. Więc leżałam w ciemności, wspominając, 
co powiedział mi Irlandczyk Jimmy Doran. Pochodził z 
Dublina, był mały, żylasty, miał popsute zęby i prowa-
dził bar, w którym byłam kelnerką - w Tip Top na starej 
drodze numer 1. Spotkałam go na parkingu sklepu 
spożywczego zaraz po tym, gdy Nick dostał propozycję 
pracy we Frisco. Był szary kwietniowy dzień, ale Jimmy 
mrużył oczy, jakby oślepiało go słońce, a kiedy mnie 
ujrzał, podszedł i objął mnie mocno. Śmierdział chester-
fieldami i sznapsem. Powiedziałam mu, że wyjeżdżamy 
do Kalifornii, krainy mlekiem i miodem płynącej.
- Właśnie tak gadają o tym kraju tam, w domu, Kath: 
,Ameryka. Kraj Mlekiem i Miodem Płynący". Ale nigdy 
ci nie mówią, że mleko skwaśniało, a miód ukradli.
Z pierwszym blaskiem światła rozlewającego się po 
samochodach na parkingu El Rancho Motel zrezyg-
nowałam z próby zaśnięcia i pojechałam bonneville'em 
wzdłuż wybrzeża autostradą numer 1. Słońce wstawało 
na wschodzie. Ocean po mojej prawej ręce miał 
kasztanowatą barwę, a niebo powyżej było srebrne. Na 
mięsistym, fioletowym przypołudniku, porastającym 
pobocza drogi, widniały smugi piasku. Kilka samo-
chodów, które wyminęłam, miało zapalone reflektory, 
a w głowie cały czas słyszałam głos zastępcy szeryfa 
Burdona, ostrzegającego mnie, żebym - póki nie po-
rozmawiam z adwokatem i nie wyprostuję swoich 
spraw - trzymała się z dala od Bisgrove Street, bo 
mogę zostać uznana za osobę wkraczającą na cudzy 
teren i aresztowana. To przyśpieszyło mi bicie serca; 
radio miałam wyłączone i przez dwadzieścia minut 
jechałam obok publicznych plaż, przez Montara, mias-
teczko sklepów dla turystów, do Moss Beach, gdzie 
zatrzymałam się na stacji benzynowej połączonej z 
plażowym sklepem i przy stoliku pod oknem wypiłam 
kawę. Poranek nadal był cichy. Plaża po drugiej stronie 
szosy była pusta, a ja obserwowałam mewę nurkującą 
za rybą. Przy kasie z przodu sklepu siedziała stara 
kobieta. Poszłam do automatu z papierosami, 
wrzuciłam monety i mocno pociągnęłam za gałkę. Jak 
im się zdaje, kogo eksmitowali? - pomyślałam. I za co? 
Za podatki, którymi obciążyli, kurwa, niewłaściwy 
dom? Dom mojego ojca?
Cofnęłam bonneville'a i wzdłuż wody pojechałam na 
południe. Zapaliłam kolejnego papierosa. Cały czas 
widziałam twarz Nicka w ten poranek, gdy odszedł; 
widziałam go w mrocznym pokoju, gdy siedząc na 
brzegu łóżka, obudził mnie, trącając łokciem. Najpierw
pomyślałam, że zaspałam, a on wybiera się do pracy, 
ale potem zobaczyłam, jak jest wcześnie, poczułam 
w jego oddechu wszystkie te papierosy i zrozumiałam, 
że już od dawna nie spał. Poruszyłam się, żeby zapalić 
lampkę przy łóżku, ale dotknął mojej ręki i prze-
szkodził mi. Potem przytrzymał moją dłoń. W mrocz-
nym świetle nie widziałam jego oczu.
- Co, kochanie? Co? - spytałam.
Pomyślałam o jego ojcu lub matce, o telefonie 
dzwoniącym późno w nocy, którego nie usłyszałam. 
Ale gdy tylko otworzył usta i powiedział „Kath", 
wiedziałam, że znowu chodzi o nas, i chciałam usiąść, 
ale drugą rękę położył mi na piersiach, więc leżałam 
nieruchomo i czekałam, żeby powiedział to, co zamie-
rzał powiedzieć. Ale nigdy nie wykrztusił kolejnego 
słowa; siedział tam, ze wzrokiem wlepionym w moją 
twarz i nawet gdy zapytałam go co, o co chodzi, Nick, 
dalej tylko patrzył, a potem, po kolejnej półminucie 
niczego, ścisnął mi palce i wyszedł z pokoju, ja zaś 
wyskoczyłam z łóżka w samym T-shircie i szłam za 
nim przez cały dom do frontowych drzwi, mówiąc: 
„Zaczekaj, zaczekaj". Stanęłam i patrzyłam, jak wsia-
da do używanej hondy, którą dopiero co kupiliśmy 
jako drugie auto. Światło dnia wybuchało nad ogród-
kiem i drzewami po drugiej stronie drogi. Potem na 
tylnym siedzeniu auta zauważyłam dwie walizki i gi-
tarę basową, i wybiegłam na podjazd, a styczniowe 
powietrze uderzyło mnie z siłą kija bejsbolowego. 
Nicky cofał już, więc zabębniłam w okno kierowcy, 
zawołałam go po imieniu i wołałam go cały czas, gdy 
on zmieniał biegi na ulicy i zjeżdżał ze wzgórza, nie 
obejrzawszy się na mnie ani razu, nawet we wstecz-
nym lusterku.
A K
Jadąc, zaczęłam płakać. Słońce oświetlało ocean 
i piasek lśnił w jego blasku.
Gdy wjechałam na parking motelu, była blisko dzie-
siąta. Większość samochodów kempingowych z są-
siedztwa zniknęła, a jaskrawe światło słońca odbijało 
się od aut tkwiących na miejscach postojowych. Po 
wejściu do pokoju zapaliłam następnego papierosa 
i zadzwoniłam pod numer prawników, który zastępca 
szeryfa Burdon zapisał mi na odwrocie swojej wizytów-
ki. Odpowiedział mi mężczyzna o łagodnym głosie, 
a ja zaczęłam opowiadać, w jaki sposób zostałam wczo-
raj eksmitowana z własnego domu. Prawie się po-
płakałam i nienawidziłam się za to. Mężczyzna odparł, 
że przykro mu słyszeć o moim kłopotliwym położe-
niu, ale połączyłam się z Doraźną Społeczną Pomocą 
Prawną, i wszystko, co muszę zrobić, to przyjść tutaj 
i wyjaśnić swoją sprawę jednemu z ich adwokatów. 
Podał mi adres w mieście i życzył powodzenia. Zanim 
się rozłączyliśmy, zapytałam go, ile to miałoby kosz-
tować, a on powiedział, że wszelkie usługi wyceniane 
są według elastycznych stawek.
Rozebrałam się, włożyłam szlafrok i usiadłam na 
brzegu łóżka. Miałam jakieś osiemset dolców w cze-
kach, pięćdziesiąt w gotówce, a w tym miesiącu nale-
żało zapłacić składkę ubezpieczeniową za dom. Teraz 
miałam do opłacenia przechowalnię i tego nowego 
prawnika, ale w żaden sposób nie mogłam zmusić się 
do tego, żeby wziąć dupę w troki i zabrać się dzisiaj do 
sprzątania u moich dwóch klientów. Jednym zajęciem 
były porządki w domu powyżej zbiornika San An-
dreas, a drugim w gabinecie lekarskim w mieście.
Zadzwoniłam i przełożyłam obie prace, zostawiając sobie 
trzy sprzątania na jutro, a potem wzięłam długi prysznic. 
Wytarłam się w zielony, cienki, motelowy ręcznik, 
myśląc, jak bardzo takie miejsce może człowieka przy-
tłoczyć, chociaż wiedziałam, że nie mam dokąd pójść.
Zaczęłam suszyć włosy, które urosły mi poniżej 
ramion; nie były tak długie od czasu, gdy miałam 
dziewiętnaście lat i byłam żoną Donniego, przeżywa-
łam pierwszą kokainową burzę i spóźniał mi się okres, 
więc oboje powiedzieliśmy sobie, że jeszcze nie jeste-
śmy gotowi, po czym Donnie zawiózł mnie do kliniki 
w Brooklynie i cała rodzina się o tym dowiedziała. Po 
prawdzie tata nigdy nie patrzył na mnie przychylnym 
okiem, ale potem w ogóle przestał to robić, tylko 
pokazywał mi swój spokojny profil, zwykle ze swego 
fotela przed telewizorem. A Ma zaczęła spoglądać na 
mnie w charakterystyczny sposób, skupiając na mnie 
wzrok ciemnych matowych oczu, jakbym była stwo-
rzeniem rodem z jej koszmarów, które pokazuje się jej 
na jawie, w jej własnym domu, a w ogóle to wyob-
rażam sobie, że kim jestem?
Przegrzebałam walizkę w poszukiwaniu najmniej 
wygniecionych ubrań, którymi okazały się nowe dżin-
sy i biała bluzka z poziomymi plisami na przodzie. Tuż 
przed wyjściem wtarłam palcami trochę różu w blade z 
niewyspania policzki. Oczy miałam zapadnięte, więc 
podkreśliłam je czarną kredką.
Biuro Porad Prawnych mieściło się w Mission Dist-
rict w San Francisco. Kilka razy musiałam objechać 
kwartał domów, zanim ujrzałam szyld w oknie na 
pierwszym piętrze budynku na rogu 16. i Valencia. 
Kancelaria znajdowała się nad Cafe Amaro, jedną z 
tych kafejek New Age, których to miasto jest pełne.
Do lunchu zostało jeszcze pół godziny, a wszystkie 
małe stoliki były zajęte przez mężczyzn i kobiety 
Zachodniego Wybrzeża, jedzących sałatki taboukeh 
i miso rozsmarowane na sezamowych krakersach; męż-
czyźni szczupli i gładko ogoleni, wielu z kucykami, ale 
gdy przechodziłam obok, widziałam tylko kobiety bez 
makijażu, o długich gęstych włosach upiętych z tyłu 
i zaplecionych; widziałam ich kolorowe T-shirty, 
biusty małe albo długie i ciężkie, zwisające pod baweł-
ną, którą prawdopodobnie kupowały wyłącznie z kata-
logów. W uszach, na szyjach i nadgarstkach miały 
ręcznie robioną biżuterię. Były ubrane w szorty, pros-
te spódniczki lub obszerne dżinsy, i żadna nie miała 
pomalowanego choćby jednego paznokcia, rzęsy czy 
wargi. Niektóre z tych kobiet podnosiły wzrok, zer-
kając na mnie, a potem odwracały spojrzenia, prawdę 
mówiąc w ogóle nie zainteresowane, a ja znów znalaz-
łam się w ogólniaku i szłam korytarzem pełnym dziew-
cząt zrzeszonych w klubach i uczestniczących w zor-
ganizowanych zajęciach, które mnie, co prawda, nic 
nie obchodziły, ale mimo to czułam się odrzucona; 
moja twarz jak maska z papier-mache.
Recepcjonista na górze miał taki sam łagodny głos 
jak mężczyzna, z którym rozmawiałam przez telefon. 
Nosił dżinsy i jasną, niebieskozieloną jedwabną ko-
szulę. Był w moim wieku, trzydzieści pięć lub sześć 
lat, a kiedy wstał, żeby mnie powitać, uśmiechnął się 
i powiedział, że na imię ma Gary, po czym wręczył mi 
formularz do wypełnienia. W poczekalni nie było niko-
go więcej. Na ścianach wisiały plakaty zapowiadające 
marsze ruchów kobiecych, ogłoszenia dotyczące les-
bijskich wieczorków poetyckich oraz bojkotów gos-
podarstw rolnych i ogrodniczych w stanie.
AQ
Kiedy już wypełniłam ankietę personalną, łącznie z 
podaniem dochodów oraz sposobu, w jaki je zarabiam, 
recepcjonista zaprowadził mnie do narożnego pokoju 
konferencyjnego, małego, ale pełnego dziennego 
światła, które wpadało przez wysokie okna wy-
chodzące na leżącą poniżej ulicę. Gary zaproponował 
mi butelkowaną wodę, ziołową herbatę lub kawę. Po-
wiedziałam mu, że wypiję całą kawę, jaką ma, i roze-
śmiałam się, ale nie było mi do śmiechu; naprawdę 
czułam się jak stary ilustrowany magazyn, który ktoś 
znalazł wetknięty pod poduszkę fotela; i wiedziałam, że 
było to właśnie miejsce, w którym chciałam się 
znaleźć, gdzieś pod wielką poduszką, spokojnie zwi-
nięta i ukryta, by móc bardzo długo spać.
Po wyjściu z Biura Porad Prawnych popełniłam błąd: 
zdrzemnęłam się w motelu. Kiedy się obudziłam, pokój 
był ciemny, a z pobliża dobiegały odgłosy rozmów i 
śmiechów. Powietrze pachniało dymem tytoniowym i 
nie wiedziałam, gdzie jestem. Potem na zewnątrz 
odpaliła osiemnastokołowa ciężarówka; jej kierowca 
przegazowywał silnik, aż coś zaczęło metalicznie 
zgrzytać. Włączyłam lampkę przy łóżku i spojrzałam 
na zegarek - prawie dziewiąta. Położyłam się i wzięłam 
głęboki wdech, który sprawił, że zadrżałam, ale nie 
poddałam się płaczowi. Skoncentrowałam się na brązo-
wym zacieku na suficie; słuchałam wczesnego tłumu 
ludzi pijących tuż obok w barze dla kierowców i wspo-
minałam przedostatnią wiosnę, gdy obie nasze rodziny 
urządziły nam pożegnalne przyjęcie w domu mojego 
brata we wschodnim Bostonie. Frank wziął wolne 
popołudnie w swoim przedstawicielstwie sprzedaży
samochodów w Revere i nadal miał na sobie szary 
dwurzędowy garnitur oraz krzykliwy jedwabny krawat. 
Frank był wysoki i przystojny, czarne włosy miał 
zaczesane do tyłu przy użyciu pianki. W przyjęciu 
uczestniczyło ze czterdzieści, pięćdziesiąt osób, tylko 
krewni i powinowaci, którzy zapełnili wszystkie trzy 
kondygnacje domu mego brata. To było przyjęcie bez 
koktajli czy piwa - moja teściowa, matka i ciotki już tego 
dopilnowały - nie było nawet czerwonego wina do 
cielęciny, kiełbas i spaghetti. Większość starszych kobiet 
pozostała w kuchni, gdzie podgrzewały potrawy i bez 
przerwy pouczały się wzajemnie, jak należy gotować. 
Wszystkie małe dzieci przebywały na parterze, gdzie był 
stół do ping-ponga i tarcza do strzałek, a ponieważ to 
była marcowa sobota, większość wujów i kuzynów 
zasiadła w rodzinnym salonie, oglądając mecz koszy-
kówki na wielkoekranowym telewizorze Franka. Jeden 
czy dwóch z nich stało z Nickiem na podeście drugiego 
piętra, chcąc usłyszeć coś na temat nowej pracy mojego 
męża. Stałam razem z Jeannie w wejściu do kuchni, 
sącząc kawę przed kolacją i patrząc na Nicka na 
półpiętrze. Za nim widziałam olbrzymi Mistic Bridge, 
szare chmury i bostońskie drapacze nieba. Do początku 
wiosny pozostało kilka dni, ale było na tyle ciepło, że nie 
nosiłam płaszcza. Mój nowy mąż miał na sobie jaskrawo-
żółty kaszmirowy sweter i czarne dżinsy, i palił papiero-
sa, strzepując popiół do puszki po coca-coli. Kiwał głową, 
potakując czemuś, co mówił jeden z jego kuzynów, a ja 
czułam do niego taką miłość, że oczy natychmiast 
wypełniły mi się łzami, aż Jeannie położyła mi dłoń na 
ramieniu i zapytała, co się stało, K? O co chodzi?
Później Frank wyprowadził wszystkich z domu na 
podjazd w stronę lśniącego, czerwonego bonneviłle'a.
Od przedniego zderzaka przez dach i do bagażnika 
biegła szeroka biała wstążka, a do okienka po stronie 
kierowcy ktoś przykleił taśmą wielki karton, na którym 
podpisały się obie rodziny, chociaż wiedziałam, że 
samochód był od Franka, premia za niskie koszty 
sprzedaży, którą zwykle zatrzymywał dla siebie, ale 
teraz dał nam. Jeden z wujów nagrywał na wideo, jak 
wsiadamy do auta, a potem cofamy je, by ruszyć na 
próbną jazdę. Nie chcieliśmy dużego amerykańskiego 
samochodu; zamierzaliśmy kupić coś małego. Ale 
podczas jazdy na zachód włączyliśmy urządzenie do 
utrzymywania stałej prędkości i przez całą drogę kie-
rowaliśmy dwoma palcami. Gdy nie rozmawialiśmy, 
wyciągaliśmy nogi i puszczaliśmy kasety, póki któreś z 
nas nie musiało przeczołgać się na tylne siedzenie, by z 
poduszką i pledem położyć się na kasztanowej 
tapicerce i spać.
Wstałam z motelowego łóżka i w łazience umyłam 
twarz mydłem i zimną wodą. W ciągu ostatnich ośmiu 
miesięcy płakałam częściej niż przez całe swoje życie, 
ale przestałam to robić, ponieważ zdawało mi się, że 
im więcej płaczę, tym trudniej mi wpływać na bieg 
swoich spraw czy choćby unikać gówna, które na mnie 
spadało. Moja nowa prawniczka zupełnie nie mogła 
pojąć, dlaczego wyrzuciłam całą tę korespondencję z 
biura podatkowego hrabstwa, nie otwierając jej. Od 
razu polubiłam tę adwokatkę, pewnie dlatego, że nie 
miała butów, tylko nosiła okrągłe okulary, białą bluzkę 
i szare spodnie opadające na bose stopy. Nalała sobie 
kubek kawy. a potem usiadła w fotelu z dala ode mnie, 
z notesem prawniczym i ołówkiem. Poprosiła, żebym 
opowiedziała jej o wszystkim, co zrobiłam, łącznie z 
tym, że byłam wcześniej
w urzędzie podatkowym w Redwood City i podpisałam 
oświadczenie, stwierdzające, że nigdy nie prowa-
dziliśmy w domu żadnej firmy, więc skąd podatek 
obrotowy w wysokości pięciuset trzydziestu dolarów?
-	Pięćset dolarów? Za to eksmitowali panią z domu?
-	Zgadza się.
Zapaliłam papierosa, ubawiona, że moja prawniczka 
wzdrygnęła się na ten widok. Zapytała, gdzie zatrzy-
maliśmy się z mężem, a ja wbiłam wzrok w stolik i w 
robaka tlącego się papierosa.
-	Nie ma go już na obrazku. - Sięgnęłam do popiel 
niczki z muszli morskiej. - Zameldowałam się w mote 
lu w San Bruno.
Zawahała się na chwilę i zacisnęła wargi w prostą 
kreskę, jakby przykro było jej to słyszeć. Potem zadała 
mi mnóstwo pytań na temat odziedziczonej posiadłości. 
Czy nieruchomość została zapisana w testamencie 
ojca? Czy była całkowicie spłacona? Jaki bank? Czy 
ma pani kopię oświadczenia podpisanego w biurze 
podatkowym hrabstwa? To interesowało ją bardziej niż 
cokolwiek innego, i powiedziałam, że mogę dla niej 
znaleźć odpis, chociaż nie miałam pojęcia, gdzie by 
mógł być. Po zadaniu tych wszystkich pytań wstała, 
zdjęła okulary i uśmiechnęła się.
-	Pierwsza rzecz, jaką musimy zrobić, to powstrzy 
mać ich przed sprzedażą domu. Potem wszystko od 
kręcimy. Zapłacą także za pani motel.
Przejrzała wypełniony przeze mnie formularz, żeby 
upewnić się, że ma numer mojego pokoju, potem 
uścisnęła mi rękę i powiedziała, żebym się nie martwiła 
i zadzwoniła do niej następnego dnia późnym 
popołudniem.
Włączyłam telewizor i usiadłam w nogach łóżka, ale 
nadal był tylko dźwięk, reklamówka dietetycznego 
napoju. Słyszałam śmiejącą się na parkingu kobietę i 
zastanawiałam się, czy ten przystanek dla ciężarówek 
był jak te na Wschodzie: zimne piwo, muzyka na żywo 
w barze, gorące steki i jajka na kolację, kurwy do 
pokoi na górze. Siedziałam tam i słuchałam 
zaczynającego się programu telewizyjnego o 
gliniarzach, prokuratorach okręgowych i ulicach 
Nowego Jorku. Zza okna dochodził brzęczący rytm 
grającego tuż obok kolejnego zespołu country, i po raz 
czterdziesty od ostatniego stycznia spojrzałam na 
telefon, starając się nie zadzwonić do kogoś w domu.
Przez długi czas moja matka telefonowała w każde 
niedzielne popołudnie, mówiąc o różnych sprawach, 
ale tak naprawdę pragnąc dowiedzieć się, jak nam 
idzie. Przez kilka pierwszych niedziel po odejściu 
Nicka, kiedy odbierałam telefon i słyszałam jej głos, 
musiałam zasłaniać ręką usta, żeby powstrzymać się od 
płaczu. Ale potem zaczęłam kłamać, jak dobrze radzi 
sobie w nowej pracy. Powiedziałam jej, że jego biuro 
znajduje się na szesnastym piętrze odpornego na 
trzęsienia ziemi budynku z widokiem na San Fran-
cisco, że zarabia przyzwoite pieniądze i prawdopodob-
nie niebawem awansuje. To miała być prawda.
Czasami chciała z nim rozmawiać, a ja mówiłam, że 
uciął sobie drzemkę i nie chcę go budzić albo że 
pracuje (nigdy się jej to nie podobało, nie w niedzielę), 
albo że gra w kosza z facetami z biura. To zdawało się 
sprawiać jej największą przyjemność - że Nick zawie-
rał przyjaźnie i robił coś zdrowego.
- A co z tobą, K? Też masz nowych znajomych?
-	Taaa - odpowiadałam. - Spiknęłam się z paroma 
żonami i robimy zakupy, i wiesz, takie rzeczy. - Na jej 
końcu przewodu zapadało milczenie. - I jest jedna 
dziewczyna, Mam. W moim wieku i z lekką nadwagą. 
Mieszka w pobliżu i wieczorem biegamy razem cztery 
razy w tygodniu.
To pomagało - kłamstwa o zawieraniu przyjaźni i 
dbaniu o siebie. Jak tylko czuła się usatysfakcjonowana 
moimi wiadomościami, przechodziła do Franka i moich 
nowych bratanków, ich domu, jej rzednących włosów, 
hazardowej wycieczki do Atlantic City, którą 
planowały jej dwie siostry. Ale w tle tych wszystkich 
rozmów kryło się jedno pytanie, którego nigdy nie 
zadała: uczestniczysz tam w zajęciach grup terapeu-
tycznych, K? I to było jedyne kłamstwo, na które nie 
mogłabym się zdobyć. Więc zamiast tego kończyła 
rozmowę, zadając mi inne istotne pytanie, tkwiące w 
niej jak zadra, które w taktowny sposób mogła wydusić 
z siebie tylko spodziewając się, że w końcu usłyszy 
właściwą odpowiedź:
-	A kiedy wy zamierzacie mieć dzieci, K?
I przynajmniej raz w trakcie naszych rozmów mog-
łam powiedzieć prawdę:
-	Jak tylko zdołam przekonać Nicka, Mam.
Co rzeczywiście było prawdą, gdy Nick jeszcze 
mieszkał ze mną. Gdy jednak mówiłam to długo po 
odejściu męża, mój głos brzmiał głucho.
Zaledwie trzy lata temu byliśmy w trakcie drugiego 
tygodnia terapii. Mieliśmy ten sam podwójny problem 
- koka i alkohol - ale dzień wcześniej w grupie Nick 
przyznał się do trzeciego: porno. Wielu z nas nie
potrafiło uznać tego za prawdziwe uzależnienie, ale 
Lany kazał nam się uciszyć i „słuchać" Nicka. Dla 
mnie nie było to trudne, ponieważ nawet wtedy, gdy 
organizm Nicka nadal wychodził z dziesięciodniowego 
ciągu ścieżek koki, piwa i Southern Comfort, ciągu, 
który zaprowadził go na pogotowie, a potem do uczest-
nictwa w programie odwykowym, gdzie zawsze drżały 
mu palce, gdy palił, nie mogłam na niego nie patrzeć - 
w te zimne niebieskie oczy, na jego gęste czarne włosy 
i bladą twarz ze śladami pryszczy na policzkach. Ręce i 
nogi miał chude, a jego brzuch uwydatniał się bardziej, 
gdy Nick siedział, ale wszystko, czego od samego 
początku pragnęłam, to czuć całe swoje spustoszone 
ciało na ciele Nicka Lazaro.
Gdy mówił, podobało mi się to, bo niski i głęboki 
głos Nicka kontrastował z jego chłopięcym wyglądem, 
a także dlatego, że mówił dobrze, jakby był wykształ-
cony lub przeczytał dużo książek. Powiedział, że to 
było jeszcze gorsze, gdy usiłował pozostać trzeźwy i 
zamiast pić lub zażywać kokę oglądał filmy dla 
dorosłych. Czasami nawet dzwonił do pracy, mówiąc, 
że jest chory, wypożyczał pół tuzina ostrych filmów i 
oglądał je całymi godzinami.
- Godzinami? - spytałam i zaczęłam się śmiać, cho-
ciaż czułam mocne obrzydzenie.
Lany obciął mnie, mówiąc, jak bardzo „niewłaściwe" 
są w Grupie takie uwagi. Spojrzałam na Nicka. Sie-
dział wpatrzony w swój palący się papieros, jakby ta 
rozmowa w ogóle go nie dotyczyła. Potem zerknął na 
mnie ciemnymi, lekko błyszczącymi oczami, a mnie 
zapłonęły policzki i musiałam odwrócić wzrok.
W dzień odwiedzin, kiedy czekałam na brata i jego 
żonę, uporczywie patrzyłam na Nicka, siedzącego na
drugim końcu pokoju na wprost jego rodziców, którzy 
przypominali mi o moich własnych, chociaż tata nie 
żył, a Ma nie mogła znieść mojego widoku. Czasami 
Nick zerkał w moją stronę, a ja odwracałam wzrok. 
Otaczały nas odwiedzające rodziny, siedzące na plas-
tikowych krzesłach wokół składanych stołów; niektó-
rzy z gości twardo patrzyli sobie w oczy, inni głośno 
opowiadali anegdoty i dowcipy, jakby doznawali ulgi 
we wszystkim, co do tego doprowadziło; helowy balon 
„Miejcie Się Dobrze" polatywał nad nimi we mgle 
dymu tytoniowego.
Ale byłam wdzięczna już za samo to, że tam siedzia-
łam. W ciągu tych dwóch tygodni, które spędziłam 
uczestnicząc w programie, śluzówka nosa przestała mi 
krwawić, nie piłam nic mocniejszego od kawy, a jedy-
nym obcym, przy którym się budziłam, byłam ja sama. 
Więcej - przestałam chcieć tego, czego pragnęłam co 
pewien czas, odkąd skończyłam piętnaście lat - 
Śmierci, która by przyszła i zabrała mnie tak, jak wiatr 
odrywa od gałęzi suchy liść.
'
-
W piątek bardzo wcześnie rano, kiedy śpię na dywanie 
w pobliżu otwartych rozsuwanych drzwi, syn dotyka 
mego ramienia i budzi mnie na szklankę gorącej 
herbaty i cztery kostki cukru. Na zewnątrz, w drzewach 
poniżej nas, krzyczą ptaki, ale niebo jest szare, a 
przenikające przez zasłonę powietrze zimne.
-	Bawbaw-jahn. Man goh khordam. Przepraszam. 
Mój syn jest już ubrany w szorty i T-shirt, włosy ma
suche, ale uczesane. Siadam, biorę herbatę i piję ją bez 
cukru. Patrzę przez drzwi na mały betonowy balkon i 
słyszę, że mój Esmail siada obok mnie na dywanie.
-	Wiem, że bardzo ciężko pracujesz, Bawbaw. We 
wszystkie dni i prawie we wszystkie noce w ty 
godniu.
Patrzę na swego syna, w jego brązowe oczy, które u 
kobiety byłyby piękne, w farsi dziękuję mu za jego 
przeprosiny i za herbatę i mówię mu, że musi zacząć 
przygotowywać swój pokój do przeprowadzki.
Dzisiaj nasza ekipa autostradowych śmieciowych 
żołnierzy pracuje przy zmierzających na południe pa-
sach szosy numer 101 w miejscu, w którym droga 
przebiega obok wysokich, wiecznie zielonych drzew
Ośrodka Wypoczynkowego Golden Gate. Cały dzień 
noszę swój nowy niebieski kapelusz, ale, oczywiście, 
poranna mgła wcale się nie podnosi i żałuję, że nie 
wziąłem cienkiego swetra. Podczas przerwy na lunch 
jem szybko obok Trana, a potem podnoszę się, żeby 
porozmawiać z Torezem, który siedzi za kółkiem swo-
jej ciężarówki, drzwi ma bardzo szeroko otwarte i stu-
diuje w gazecie jedną z tych dziwacznych panoramicz-
nych krzyżówek. Tkwię tam przez chwilę, aż 
zauważam, że stoję na baczność. Nakazuję sobie roz-
luźnić ramiona i mówię:
-	Od jutra nie będę już tutaj dłużej pracował, 
panie Torez.
Kończy wpisywać słowo ołówkiem, podnosi wzrok i 
mówi:
-	Zawiadomiłeś biuro, pułkowniku? 
-Nie.
-	Więc po co mówisz to mnie, facet? - Patrzy na 
gazetę. - Znasz inne słowo na „huragan"?
Wracam do Trana i swojej herbaty; chcę powiedzieć 
Wietnamczykowi do widzenia, ale kiedy wskazuję na 
swoją klatkę piersiową, a potem na drogę, uśmiecha się 
i kiwa głową, jakbym mu opowiedział bardzo starą i 
bardzo zabawną anegdotę.
A teraz jest wieczór, a ja jestem w sklepie ogólnym, 
mam ciężkie nogi i oczy zaczynają mi łzawić ze zmę-
czenia, ale wypełnia mnie radość, bo odpracowuję 
swoją ostatnią zmianę. Rico, pracujący ze mną młody 
człowiek, zawsze był opętany przez zwyczaj żucia gu-
my, co w inne wieczory bardzo mi przeszkadzało - ten 
obrzydliwy dźwięk, jaki to wywołuje - ale dziś wieczo-
rem mam to gdzieś; żaden z drażniących czynników nie 
ma nade mną władzy: ani jaskrawe jarzeniowe
światło nad półkami z paczkowanym i puszkowanym 
jedzeniem po zawyżonych cenach; ani studenci uni-
wersytetu, którzy z głupimi uśmieszkami po wypiciu 
zbyt dużej ilości piwa przychodzą kupić czekoladowe 
batoniki i papierosy; ani nawet ludzie, którzy wręczają 
mi paliwowe karty kredytowe, w związku z czym 
muszę użyć nieporęcznej maszyny stojącej pod stela-
żem z kolorowymi magazynami; ani nawet tamte ka-
seefi sprośne pisma z nagimi kobietami na okładkach, 
którymi zawsze pogardzałem, kiedy musiałem dotknąć 
ich czy je sprzedać - nawet to nie denerwuje mnie tak, 
jak bywało wiele razy wcześniej. Tyle wiem o ciężkich 
chwilach w życiu: zawsze jest czas, żeby się zaczęły, i 
czas na ich koniec; a człowiek, który to wie, musi 
dziękować Bogu za każdy dzień, który przecierpiał, bo 
zawsze przybliża go to o ten jeden dzień do słońca, do 
prawdziwego słońca.
Ale podczas wielu nocy następujących po wielu dłu-
gich dniach w Ameryce nie pamiętałem o Bogu i myś-
lałem wyłącznie o swoich kłopotach, o zajęciach, do 
których wykonywania zostałem tutaj zmuszony, o za-
jęciach, których w moim dawnym życiu nie wyzna-
czyłbym nawet podległemu sobie żołnierzowi. Tutaj 
pracowałem przy puszkowaniu pomidorów, w auto-
myjni, magazynie meblowym, na parkingu, na dwóch 
stacjach paliwowych, a w końcu w wydziale autostrad i 
w tym sklepie ogólnym. Tak, zarobiłem dosyć, by 
spowolnić ubytek naszej gotówki, ale realizując każdy 
czek, czułem się tak, jakby mi ubyła jedna kość czy 
mięsień na grzbiecie spośród tych, których człowiek 
potrzebuje, żeby stać prosto.
Mój młody kolega i ja zamykamy sklep punktualnie 
o pierwszej w nocy. Wieczorne przychody chowamy
w małym sejfie na zapleczu i zanim wyjmiemy z szuf-
ladki na monety kasy sklepowej nasze czeki z zarob-
kiem, zostawiamy formularz rozliczeniowy dla dżen-
telmena z dziennej zmiany. Zamykamy drzwi i pod 
lampami oświetlającymi pompy z paliwem idziemy do 
naszych pojazdów; do młodego człowieka mówię tyl-
ko: „Dobranoc, Rico", nic więcej, i kiedy jadę swoim 
buickiem regalem pod ulicznymi latarniami San Pab-lo 
Avenue tak wcześnie rano, czuję swoje ciało jak 
przyszyte zmęczeniem do fotela, ale kłaniam się pięć 
razy ku wschodowi i dziękuję Bogu, a usta zaczynają 
mi drżeć, bo jeszcze raz nagrodził mnie wolnością i 
pozwolił odzyskać godność, której już nie miałem 
nadziei odzyskać.
? -
?
Jak dotąd piątek był najlepszym i najgorszym dniem. 
Najlepszym, bo cały porządnie przepracowałam, 
sprzątając przypadającą na ten dzień rezydencję, plus 
dom nad zbiornikiem i gabinet pediatryczny, które 
wczoraj pominęłam. Od plaż napierały zwały mgły, 
która innego dnia zepchnęłaby mnie poza krawędź, 
zasnuwając w taki sposób miasto, ale w piątek po 
prostu nie zwracałam na to uwagi i sprzątałam z 
większą energią, niż mogłam z siebie wydobyć od 
dłuższego czasu.
Moi klienci zostawiali mi klucz w skrzynce na listy 
lub pod kamieniem na trawniku, co oznaczało, że nie 
ma nikogo poza psem czy kotem i mogę sama 
pracować szybko, żując gumę i słuchając walkmana, 
którego przypięłam do szortów; przeważnie słucham 
starych taśm Nicka, głośnego, szybkiego rocka, który 
pomaga mi ruszać się w dobrym tempie i nie pozwala 
zbyt dużo myśleć. Obudziwszy się w piątek wcześnie 
rano w El Rancho postanowiłam, że przestanę 
wałkować swój problem, a zamiast tego skoncentruję 
się na jego rozwiązaniu. Musiałam to rozważyć z 
Connie Walsh. Była moją prawniczką. Zanim się 
ubrałam, przekonałam samą siebie, że
pod koniec dnia usłyszałam coś pozytywnego na temat 
odzyskania domu. Zamiast więc zarezerwować sobie 
pokój na weekend, poszłam do recepcji i zapłaciłam 
kolejnych trzydzieści jeden dolarów tylko za piątkową 
noc.
Wróciłam do motelu, jeszcze zanim na szosach roz-
palił się weekendowy ruch końca pracy. W ramionach, 
nogach i lędźwiach czułam zmęczenie, a pot trzy razy 
obsechł mi na skórze, ale zanim wzięłam prysznic, 
zadzwoniłam do Biura Porad Prawnych i Gary prawie 
pięć minut trzymał mnie na linii, zanim zgłosiła się 
Connie Walsh.
-	Przykro mi, Kathy, ale najwyraźniej hrabstwo 
sprzedało twój dom.
Stałam nieruchomo i płytko oddychałam.
-	Co? Jak?
-	Datę licytacji ustalono całe miesiące temu, Kathy; 
to było w poczcie, którą wyrzucałaś.
Wyobraziłam sobie okrągłą twarz matki, jej ciemne 
oczy i matowe spojrzenie. Słyszałam głos mego brata 
Franka, który powiedział mnie i Nickowi, że jeśli o 
niego chodzi, dom jest nasz; może będzie chciał swojej 
połowy za dwadzieścia lat, ale, hej, K, Kiedyś, 
Pewnego Dnia, zgoda? Poczułam napływające do oczu 
łzy i skręcił mi się żołądek.
-	To skurwysyny.
-	Możesz mi to dać w poniedziałek rano, Kathy?
-	Co?
-	Twoją kopię oświadczenia podatkowego. Mam na-
dzieję, że do tego czasu zdobędę ich dokumenty i bę-
dziemy mogły zacząć od tego miejsca, dobra?
Connie Walsh milczała na drugim końcu przewodu. 
Wytarłam nos i zapytałam, co zamierza zrobić.
-	To, co właśnie powiedziałam, Kathy. Zażądamy 
unieważnienia sprzedaży albo wytoczymy hrabstwu 
proces sądowy.
Powiedziała, żebym nie martwiła się zbytnio, a po-
tem przypomniała mi, że mam dostarczyć jej doku-
menty do poniedziałku rano.
Pierwszą część nocy spędziłam w metalowym kon-
tenerze po drugiej stronie ulicy, szukając podpisanego 
oświadczenia podatkowego. Ale było już zbyt ciemno, 
żeby cokolwiek widzieć, a ja nie miałam latarki, więc 
pojechałam na drugą stronę szosy do sklepu ogólnego, 
by ją kupić. Na ulicach leżała mgła, a powietrze było 
wilgotne i zbyt chłodne, żeby nosić szorty. Wróciłam 
do kontenera, znalazłam starą bluzę od dresu Nicka i 
wciągnęłam ją na siebie. Była czarno-biała i ozdabiała 
ją nazwa zespołu, w którym Nick lata temu grał na 
basie. Bluza była wyprana, więc nie pachniała nim, ale 
ja nadal go widziałam, jak leży w niej na kanapie, 
czytając książkę w miękkiej oprawie przy włączonym 
telewizorze lub radiu, a czasami przy obu odbiornikach 
na chodzie. Zawsze czytał w ten sposób.
Po ponad godzinie grzebania w pudłach i torbach, z 
karkiem sztywnym od trzymania latarki pomiędzy 
brodą a ramieniem, żebym mogła posługiwać się obie-
ma rękami, prawie się poddałam, gdy przypomniałam 
sobie o kufrze. Ściągnęłam z niego dwie torby pełne 
śmieci, a potem podniosłam ciężkie drewniane wieko. 
Wewnątrz były rzeczy, na które nawet nie spojrzałam 
od przeprowadzki na Zachód: stare ubrania i buty, 
ręczniki i koce, tuzin albumów rockowych z czasów 
ogólniaka - głównie Rolling Stonesów i Allman Bro-
thers - ale żadnych dokumentów.
-	Jest tam ktoś?
Krzyknęłam, okręciłam się wokół własnej osi i upu-
ściłam latarkę. Jakiś mężczyzna podniósł ją i skierował 
światło na swoją twarz. Była pokryta cieniami, więc się 
cofnęłam, ale zaraz poznałam nierówne wąsy. Zastępca 
szeryfa Burdon uśmiechnął się, podał mi latarkę, a ja 
wzięłam głęboki oddech, po czym wypuściłam 
powietrze.
-	Cholera, nie rób tak nigdy więcej.
-	Przepraszam, nie chciałem pani przestraszyć.
-	Ale przestraszyłeś.
Włożyłam zdjęcia z powrotem do kufra, wyszłam z 
kontenera i zamknęłam go na kłódkę, łokciem przy-
ciskając latarkę do żeber. Serce nadal biło mi mocno. 
Teraz było już całkiem ciemno. Mgła unosiła się nad 
parkingiem i ulicą. W świetle lamp bezpieczeństwa 
widziałam, że Lester Burdon ma na sobie dżinsy, 
sportowe buty i wiatrówkę.
-	Skontaktowała się pani z Biurem Porad Prawnych?
-	Taaa, dzięki.
Zgasiłam latarkę i ruszyłam przez parking. Było mi 
zimno w gołe nogi, sutki stwardniały mi pod koszulą i 
nie wiedziałam, co czuję, z powodu tego, że on był 
obok.
-	Robi pan za tajniaka czy co?
-	Słucham? - Spojrzał na swoje tenisówki. - Och, 
nie, mam wolne. Tylko... przejeżdżałem tędy. Po-
myślałem, że sprawdzę, co u pani, zobaczę, jak się pani 
miewa.
Jego głos brzmiał tak jak, tak jakby mu naprawdę o to
chodziło, i wydawał się nawet łagodniejszy niż dzień 
wcześniej, kiedy Burdon przyprowadził ludzi, którzy 
wykopali mnie z mojego domu. Kiedy dotarliśmy do
jego samochodu, toyoty kombi ustawionej na skraju 
parkingu w pobliżu siatkowego ogrodzenia, miałam 
pewną nadzieję, że będzie coś do mnie mówił; Connie 
Walsh była pierwszą osobą, z którą po ponad ośmiu 
miesiącach odbyłam prawdziwą rozmowę, a i tak było 
to bardziej przesłuchanie niż wymiana myśli. Prag-
nęłam rozmowy, nawet stojąc we mgle z zastępcą 
szeryfa. Patrzył na drugą stronę drogi, na wszystkie te 
ciągniki siodłowe, stojące obok motelu za barem i sta-
cją paliw dla ciężarówek. Zza ściany knajpy słyszałam 
bęben basowy zespołu country i samochody jadące 
wiaduktem nad szosą wzdłuż szeregu domów. Burdon 
spojrzał na mnie, twarz miał mroczną.
-	Mogę pani postawić kawę, albo coś?
-	Byłoby miło.
Powiedziałam mu, że najpierw muszę włożyć coś 
cieplejszego. Czekał w samochodzie na parkingu mo-
telu, a ja przebrałam się w to samo, co miałam na sobie 
podczas wizyty w Biurze Porad Prawnych. Wtarłam 
pod pachy dezodorant i przeciągnęłam kredką po 
dolnych powiekach.
Zgodziliśmy się, że bar dla kierowców będzie zbyt 
głośny, więc zajechaliśmy do Carl Jr.'s, milę od szosy, 
na obrzeżach San Bruno. Lokal był jasno oświetlony, 
pachniał smażonymi kurczakami i ziemniakami. Nic 
nie jadłam i miałam pusty żołądek, ale nie chciałam 
zamówić żadnej potrawy, żeby za żadne skarby nie 
zamienić propozycji wspólnego wypicia kawy w coś 
więcej. Usiedliśmy przy stole pod oknem. Zastępca
Burdon zdiął kurtkę, pod którą miał pasiastą golfo-
wą koszulę. Ramiona miał opalone i złoto ślubnej 
obrączki odcinało się jaskrawo od skóry. Wąsy miał 
wygięte w dół jak wczoraj, a ciemne oczy nieco łzawe.
Niewątpliwie miałam przed sobą najpoważniejszego 
mężczyznę, jakiego kiedykolwiek spotkałam.
Zjawiła się nasza kawa. Do swojej dodałam słodkiej 
śmietanki, ale on pił czarną, wpatrzony we mnie. 
Podczas jazdy zapytał mnie, czy w Biurze Porad Praw-
nych mają już dla mnie prawnika, a ja mu powiedziałam, 
że taaa, a potem przekazałam nowiny od Connie Walsh 
o tym, że hrabstwo zlicytowało już mój dom. Teraz on 
opuścił wzrok na blat stolika i potrząsnął głową.
-	Rany, nie żartują, co?
-	Ale nie jest trudno unieważniać takie sprawy, co? 
To plan mojej prawniczki.
Poczułam się wstrząśnięta jego reakcją. Podniosłam 
kubek kawy, ale zaraz go odstawiłam; bolał mnie 
trochę brzuch. Zapaliłam papierosa i kącikiem ust 
wydmuchnęłam dym.
-	Naprawdę niewiele wiem na ten temat, pani Lazaro.
-	Kathy. Panieńskie nazwisko Nicolo.
-	Pasuje do ciebie.
Jego wzrok zatrzymał się na mnie przez sekundę, a 
potem Burdon zerknął za okno. Miałam ochotę go 
zapytać, czy ma dzieci; chciałam to wiedzieć, ale nie 
zapytałam, tylko zaciągnęłam się papierosem.
-	W każdym razie nigdy nie powinniśmy byli zostać 
oskarżeni o niezapłacenie podatków, a poza tym jestem 
właścicielką tylko połowy domu. Moja prawniczka 
wydaje się godna zaufania, więc staram się nie gadać o 
negatywach.
-	Reszta należy do twojego męża?
-	Brata. Jeszcze nic o tym nie wie. Nikt nie wie.
Podeszła kelnerka i dolała nam kawy. Lester Burdon 
uśmiechnął się do niej, ale smutno, pomyślałam, jakby 
wiedział o niej coś niedobrego. Gdy zauważył, że
mu się przyglądam, zmienił wyraz twarzy i siorbnął 
kawę.
-	Ma pan dzieci, panie Burdon?
-	Dwoje.
Odstawił filiżankę i oparł łokcie na stole. Jego oczy 
znów wpatrywały się w moje, ale tym razem nie od-
wrócił wzroku i ja też tego nie zrobiłam. Nie byłam 
przyzwyczajona, by przyglądano mi się tak badawczo, 
by mnie oglądano.
-	Mąż zostawił mnie osiem miesięcy temu. O tym 
też nikt nie wie, tam, w domu.
-	Zawsze masz tyle sekretów?
-	Tylko wtedy, gdy muszę.
Nie spuszczał ze mnie brązowych oczu, a ja spoj-
rzałam w bok i zdusiłam papierosa.
-	Rozumiem.
-	Czyżby?
-	Myślę, że tak. - Skinął głową tylko raz, tak jak to 
robią gliniarze.
Powrotna jazda do hotelu trwała krótko i była dziw-
na. Żadne z nas nic nie mówiło, a mgła nadal płynęła 
wolno ulicami. Lampy nad dystrybutorami z olejem 
napędowym na parkingu ciężarówek wyglądały, jakby 
na brzegach były pokryte rosą, tak jak i neonowa 
niebiesko-czerwona reklama piwa w oknie baru i wyso-
kie żółte litery El Rancho Motel nad recepcją po drugiej 
stronie parkingu, przyćmione i nieco rozmazane.
Burdon wjechał na parking, a ja oparłam dłoń na 
klamce.
-	Chcę wrócić do własnego domu, ale musiałabym 
stłuc szybę w oknie, żeby dostać się do środka.
Dotknął mojego kolana czterema palcami i równie 
szybko je podniósł, ale pozostawiły na mojej nodze 
ciepło, które rozluźniło coś we mnie aż po diafragmę.
-	Nie masz nic przeciwko temu, żebym udzielił ci 
zawodowej rady?
-	Chyba nie.
-	Nie rób głupstw i załatwiaj wszystko przez praw-
niczkę, Kathy. Gdybym był na twoim miejscu, nawet 
nie pojechałbym tam, póki z powrotem nie miałbym 
kluczy w ręku.
Jego oczy znów stały się ciemne i ponure, a ja nie 
chciałam wysiąść z jego samochodu, ale nie chciałam 
także zostać.
-	Dzięki za odwiedziny.
Zwrócił ku mnie przystojną twarzą z opadającymi 
wąsami, a ja wysiadłam i zamknęłam drzwi; stałam i 
patrzyłam, jak jego małe kombi skręca w ulicę i tylne 
światła momentalnie znikają.
W sobotę i w niedzielę wszystkie miasta wybrzeża 
spowijała mgła. Weekend spędziłam w pokoju, paląc, 
czytając czasopisma i oglądając telewizję na moim 
własnym kolorowym odbiorniku, który przyniosłam z 
kontenera magazynowego. Kiedy zgłodniałam, po-
szłam do fast foodu. W niedzielę późno w nocy przeje-
chałam pod drogą szybkiego ruchu, żeby kupić papiero-
sy i snickersa, a kiedy wróciłam, zdawało mi się, że 
widzę samochód Lestera Burdona, jak odjeżdża od 
krawężnika po drugiej stronie ulicy; mały zagraniczny 
silnik z wysiłkiem przystosowywał się do zmiany 
biegów.
Patrzę na Nadi ponad pizzą, którą jemy na podłodze 
naszego nowego domu. Nadereh ma na sobie modny 
dres w kolorze róż. Nie położyła kosmetyków na twa-
rzy i pod oczami ma cienie. Esmail pracował ciężko 
przez cały weekend i sięga po piąty kawałek pizzy, 
zanim jeszcze skończył żuć poprzedni. Ale Nadereh 
nie oddaje mi spojrzenia. Od czasu, gdy krzyczałem i 
rozbiłem jej magnetofon kasetowy, ciskając nim w 
sypialni naszego pooldar apartamentu, odzywa się do 
mnie bardzo rzadko, w farsi lub po angielsku. 
Kończymy posiłek, a ja daję synowi pozwolenie opusz-
czenia sofreh i udania się do jego pokoju. Nadi podnosi 
się i przygotowuje samowar.
Tragarze skończyli swoją robotę wczoraj przed 
zmierzchem, a moja żona pracowała do północy, za-
prowadzając porządek w jej nowym pokoju, najwięk-
szym, z dwoma dużymi oknami wychodzącymi na 
ogród z tyłu domu. Pokoje mój i Esmaila są mniejsze i 
od strony frontowego trawnika, ulicy i lesistego terenu 
za nią; jako rodzina będziemy dzielić ze sobą łazienkę. 
Chociaż nie odzywała się do mnie, cieszyło mnie, że 
słyszałem Nadi mówiącą po angielsku do wielkich 
mężczyzn od przeprowadzek, pouczającą
ich: proszę być przemyślni i proszę pracować wolno i 
unikać zniszczenia bardzo doskonałych mebli, dziękuję 
panom.
Kładę się z powrotem na dywanie i opieram na 
łokciu, ale za barowym kontuarem i stołkami nie mogę 
już dostrzec żony w aneksie kuchennym. To jest coś 
bardzo zachodniego, fragment saloonu w prywatnym 
domu, i gdybym nie zamierzał sprzedać bungalowu 
Amerykanom, usunąłbym to. Z pokoju Es-maila 
dobiega śmiech z telewizora. Wczoraj syn był 
podniecony odkryciem, że na tym wzgórzu ma tyle 
samo programów na ekranie jak w pooldar aparta-
mencie, a dzisiaj, kiedy już urządził sobie pokój, przez 
dwie godziny jeździł bez przerwy na swojej desce po 
długim spadku Bisgrove Street, a miniaturowe kółka 
hałasowały na drodze niczym lecący bardzo daleko w 
chmurach F-16.
Nadi stawia przy moich stopach herbatę i cukier, 
szybko zabiera pusty pojemnik po pizzy i wraca do 
kuchni, którą przez całe popołudnie doprowadzała do 
porządku. Na sofie leżą nierozpakowane pudła, lampy, 
złożone zasłony i koce. Zostawia ten pokój na koniec, 
co jest dobre, bo wiem, że jest tu dosyć pracy, by zajęło 
ją to co najmniej przez pierwszy tydzień. Jutro, far-
doh, nabędę dla niej nowy magnetofon kasetowy, a na-
wet jedną czy dwie taśmy, może Googosh, tej zeebah 
perskiej pieśniarki, która jest mniej sentymentalna niż 
Daryoosh.
Wstaję, wynoszę herbatę przez frontowe drzwi i idę 
boso po trawie. Źdźbła są długie, co najmniej dwucen-
tymetrowe, i gdy obchodzę dom z boku, notuję w pa-
mięci, żeby kupić także kosiarkę do trawy - jakąś 
używaną, nic ekstrawaganckiego. Niebo straciło więk-
szość swego światła i moi nowi sąsiedzi zapalają w do-
mach lampy. Rozczarowałem się, że jak weekend długi 
nie było tutaj słońca, tylko ta dziwna, zimna mgła, ale 
jestem wdzięczny za wysoki żywopłot okalający nasz 
mały bungalow i podoba mi się zapach, którym sosny 
nasycają powietrze. Przez kuchenne okno ledwie widzę 
moją pracującą Nadi, bo nie zapaliła światła. Jutro 
zaczynam nową pracę, tę kupującego i sprzedającego. 
Poświęcę jej najlepsze godziny dnia, niczym 
urzędowej posadzie, i już wiem, co muszę zrobić ze 
swoim pokojem - ustawić odpowiednie biurko, fotel i 
telefon, i może także maszynę do pisania. Ale najpierw 
muszę zostać sprzedawcą; dzięki nabywcy bardzo 
szybko muszę podwoić zainwestowane pieniądze. I, 
oczywiście, wszystko trzeba przeprowadzić subtelniej 
niż cokolwiek innego. Nie mogę za szybko pchać Nadi 
zbyt daleko i prosić jej, by zaraz znów się spakowała i 
przeprowadziła. Może powinienem odczekać miesiąc 
czy dwa, żeby zadomowiła się tutaj, z dala od całego 
tego kłamliwego i udawanego życia panującego w 
naszym pooldar wysokościowcu. Ale czy nakłanianie 
jej do ponownej przeprowadzki nie będzie trudniejsze, 
kiedy już za przyzwoitą cenę sprzedam dom na 
wolnym rynku? Wtedy jednak będę mógł pokazać jej 
osiemdziesiąt czy dziewięćdziesiąt tysięcy dolarów w 
garści - okazję do nabycia na licytacji kolejnej 
nieruchomości w celu sprzedania jej z zyskiem lub 
nawet do natychmiastowego rozpoczęcia jakiegoś in-
teresu.
Spojrzałem na pochyłość dachu nad głową, na cał-
kiem pociemniałe niebo, i postanowiłem zatelefono-
wać także do najara, cieśli, żeby podał cenę za zbudo-
wanie wdowiej platformy. Będę mógł mówić o tym
bungalowie jako o Posiadłości z Widokiem na Ocean, a 
zanim sprzedam dom, moja żona i ja możemy siadywać 
tam we wczesne wieczory, wysoko na domu i na 
wzgórzu, by patrzeć na morze i niebo.
Najar jest uprzejmym młodym człowiekiem, nie 
całkiem trzydziestoletnim, i podał mi cenę tysiąca stu 
dolarów za zbudowanie wdowiej platformy. Nie bę-
dziemy mogli wejść na nią z wnętrza domu; aby 
wspiąć się na dach, trzeba będzie wyjść na zewnątrz do 
nowych schodów przed kuchennym oknem. Nie ma 
innej dostępnej metody wzniesienia tej konstrukcji, 
zapewnia mnie najar, więc przystaję na ten kom-
promis, ale nie informuję Nadereh o tym oknie.
Dziś rano, w poniedziałek, podczas gdy mój syn 
jedzie na deskorolce w dół Bisgrove Street, by w słoń-
cu przyjrzeć się miasteczku Corona, spędzam czas w 
swoim nowym pokoju, urządzając go jak biuro. Gdy 
tylko uwalniam biurko od wszystkich niepotrzebnych 
papierów i pudełek, natychmiast zaczynam pisać ogło-
szenie o sprzedaży tego domu. Studiuję język użyty w 
innych ogłoszeniach działu nieruchomości w miej-
scowej gazecie i stosuję taki sam w moim ogłoszeniu, 
chociaż nie czuję się na tyle kompetentny, by podać 
cenę. Bardzo wiele z oferowanych do sprzedaży do-
mów nie wygląda ani na większe, ani na lepiej utrzy-
mane od tego bungalowu, i także stoją „w spokojnych 
okolicach", ale ceny za nie znacznie przekraczają sto 
siedemdziesiąt tysięcy dolarów. Zaczynają mi drżeć 
palce; po raz kolejny zdumiewam się niską ceną, jaką 
zapłaciłem za dom, i wyobrażam sobie, że gdybym 
mógł sprzedać go choćby za sto pięćdziesiąt, potroił-
bym swoją inwestycję. Za drzwiami i dalej w głębi 
korytarza Nadi zajmuje się salonem. Od czasu do 
czasu słyszę jej głos, gdy mówi sama do siebie. Zawsze 
miała taki zwyczaj, i jestem zadowolony słysząc to, bo 
wiem, że dzieje się tak tylko wtedy, gdy żona jest 
czymś głęboko pochłonięta.
Dzisiaj wstała z łóżka wcześnie rano, razem z synem 
i ze mną. Przygotowała nam tosty i herbatę; kiedy mi 
ją nalała, podziękowałem, a ona powiedziała:
- Habeshmeekonam, Behrani.
Co jest właściwą odpowiedzią, chociaż nigdy nie 
dbałem o to, czy zwracając się do mnie, używa nazwis-
ka mojej rodziny. Kiedy byliśmy młodsi, nazywała 
mnie Massoud-joon lub, często, Mass. Ale teraz, od 
wielu lat - jestem całkowicie pewny, że od czasu 
rewolucji - moja Nadi nazywa mnie Behrani. Pewnego 
wieczoru w naszym wielkim mieszkaniu w Paryżu, na 
prawym brzegu tej brudnej, ale pięknej Sekwany, 
Nadi odbyła długą rozmowę telefoniczną z jedną ze 
swoich sióstr w Teheranie. Natychmiast po odłożeniu 
słuchawki zaczęła płakać. Dałem żonie kilka chwil 
samotności, a potem zacząłem ją pocieszać, ale ode-
pchnęła mnie i bardzo głośno krzyknęła w farsi, że nie 
powinna była za mnie wychodzić, za kaseef żołnierza! 
Nikt z jej rodziny nie został zmuszony do opuszczenia 
kraju; ich nazwiska nie znalazły się na liście śmierci, 
a jej tylko dlatego, że poślubiła mnie i plugawe kaseef 
siły powietrzne, i to jest wszystko twoja wina, Beh-
rani! Nasz kraj został zrujnowany przez ciebie i twoich 
przyjaciół z SAVAK-u!
Wtedy bardzo mocno uderzyłem swoją żonę w twarz 
otwartą dłonią, a Nadi upadła na podłogę i leżała tam, 
płacząc.
- Mam meekham bemiram.
Chcę umrzeć, płakała. Chcę umrzeć.
Oczywiście, nie pozwoliłbym jej tak zostać na dywa-
nie, gdyby nasz syn był w domu, ale Esmail bawił się 
na ulicy ze swoimi młodymi francuskimi przyjaciółmi, 
więc pozwoliłem Nadereh leżeć twarzą na ziemi i pła-
kać. A to dlatego, że całkowicie myliła się co do moich 
powiązań z tajną policją. Miałem bardzo niewiele 
wspólnego z ich sprawami. I, oczywiście, nigdy wcześ-
niej nie narzekała na nasze przywileje, nie protestowała 
przeciwko naszym wyjazdom na narty w góry na 
północy czy przeciwko naszemu bungalowowi w 
Chahloose, który wychodził na Morze Kaspijskie; nie 
skarżyła się nigdy na eleganckie suknie, które mogła 
nosić na przyjęciach u generałów, sędziów, prawników 
oraz sławnych aktorów i piosenkarzy; nigdy nie 
narzekała, gdy w niedzielę po południu polecałem 
Bahmanowi zawieźć naszą rodzinę do najelegantszego 
kina w Teheranie, gdzie, oczywiście, stała wielka 
kolejka oczekujących, ale ja byłem w mundurze, więc 
nigdy nie czekaliśmy, nigdy nawet nie płaciliśmy; 
byliśmy uroczyście wprowadzani na balkon 
zarezerwowany dla Bardzo Ważnych Osobistości, z 
dala od tłumu. Owszem, często widziałem strach za 
uśmiechami tych kierowników kin, kiedy kłaniali się i 
prowadzili nas osobiście do naszych miejsc; owszem, 
nikt z tych czekających na zewnątrz nie ośmielił się 
poskarżyć na tyle głośno, żebym to usłyszał; ale na 
moich rękach nie było krwi. Kupowałem odrzutowce. 
Nie pracowałem w SAVAK-u.
Ale były takie chwile w mojej karierze, które spę-
dzałem w towarzystwie tych ludzi. W ostatnich latach 
w każdy czwartkowy wieczór starsi oficerowie, pięciu
czy sześciu z nas, spotykaliśmy się przy wódce i mast-
vakhiar w domu generała Pourata. Ile bym dzisiaj dał 
za to towarzystwo! W wieżowcu pooldar Persów w Ber-
keley usiłowałem namówić niektórych mężczyzn do 
uczestnictwa w okazjonalnych wieczorach, ale ci mło-
dzi lekarze i inżynierowie spędzili tyle lat na Zacho-
dzie, że nawet nie umieli pić ze sobą, jak przystało 
mężczyznom; nie wiedzieli, że najstarszy i najbardziej 
doświadczony w pokoju jest saghi, że on i tylko on 
trzyma butelkę wódki, i on napełnia, lub nie, inne 
kubki stojące obok niego. W każdy czwartkowy wie-
czór u Pourata to on, oczywiście, był saghi. W jego 
wielkim domu żołnierz odprowadzał nas do pokoju, w 
którym my, dżentelmeni, zdejmowaliśmy w wejściu 
buty i siadaliśmy w kręgu na ciemnoczerwonym dy-
wanie z Tabrizu. W zimie w kamiennym wysokim 
kominku za nami płonął ogień. W przeciwległym rogu 
stał śpiewak i dwóch czy trzech muzyków cicho grają-
cych pieśni mające więcej niż tysiąc lat, choć nadal 
tylko w jednej trzeciej tak stare, jak nasz kraj. Na 
wschodniej ścianie wisiał długi gobelin przedstawiają-
cy Hazrata Abbasa i jego świętych towarzyszy szar-
żujących w dół piaskowego wzgórza Karbali, gnają-
cych na tysiące wrogich żołnierzy, którzy poddali ich 
torturom.
A przed każdym z nas stał mały gliniany kubek, 
pamiątka po rodzinie Pourata z Isfahanu. Pudełko 
hawańskich cygar leżało zamknięte, bo nigdy nie 
paliliśmy, póki nasz gospodarz nie zapalił pierwszy, 
ani nie zanurzaliśmy dwóch palców w popitce, jak 
mogliby to nazwać Amerykanie, w misie z mast-
vakhiar - tym cudownie kwaśnym jogurtem zmie-
szanym z kawałkami ogórka - ten moment nie
nadchodził wcześniej niż dopiero po pierwszej kolejce 
zimnej rosyjskiej wódki, którą Pourat nalewał, gdy 
tylko pojawiał się w smokingowej marynarce, jedwab-
nych spodniach i eleganckich paryskich skarpetach. 
Był przystojnym mężczyzną, khosh teep, łysym, o sze-
rokich ramionach i płaskim brzuchu. Oczywiście 
wstawaliśmy, ale Pourat machnięciem ręki sprowadzał 
nas z powrotem na podłogę i żartował sobie z któregoś 
z nas, opowiadając coś, co usłyszał w tym tygodniu w 
Mehrabadzie, a my zawsze śmialiśmy się z dowcipów 
Pourata nie z szacunku, ale dlatego, że naprawdę był 
zabawnym człowiekiem. Czasami drażnił się z którymś 
z młodszych lub ambitniejszych mężczyzn, pomijając 
jego czarkę podczas nalewania pierwszej kolejki, co 
saghi robi rzadko, bo jego głównym celem jest 
powstrzymanie mężczyzny od wypicia więcej, niż 
może. Młody starszy oficer o pustym kubku pochylał 
ze wstydu głowę, twarz czerwieniała mu od usilnego 
zastanawiania się, czym obraził generała. Ale potem 
Pourat śmiał się bardzo głośno, jak i reszta z nas, i 
nalewał wódkę młodemu mężczyźnie, który uśmiechał 
się z ulgą, po czym napełniał kubki nas wszystkich.
Kiedy wznosiliśmy toast za nasze zdrowie, każdy 
mężczyzna, łącznie z Pouratem, usiłował stuknąć swo-
im kubkiem w spód pozostałych, co w Persji jest 
oznaką prawdziwego szacunku.
Mcm nokaretam, mówimy, rozumiejąc przez to: jes-
tem twoim sługą. I, oczywiście, każdy mężczyzna chce 
uszanować drugiego bardziej niż siebie samego, jeśli 
tamten prawdziwie na to zasługuje, więc nie pozwoli, 
żeby jego kubek pozostał wyżej, gdy oba naczynia się 
zetkną; momentalnie obniży swój kubek, jakby mó-
wiąc: nie, to ja jestem twoim sługą. Ale tamten czasami 
będzie się upierać, że właśnie jego kubek powinien być 
niżej, i widywałem dorosłych mężczyzn obniżających 
swoje kubki w ten sposób, jeden po drugim, przez całą 
drogę do podłogi, a potem stających do walki na pięści, 
żeby udowodnić, który którego bardziej szanuje. Ale u 
Pourata nigdy do tego nie dochodziło. Byliśmy dumni 
z tego, że jesteśmy nie tylko wysokimi oficerami, ale 
również perskimi dżentelmenami.
Pewnego zimowego wieczoru generał Pourat zapro-
sił do swego domu siódmego mężczyznę. Był ciem-
noskóry i młodszy od nas wszystkich, miał nie więcej 
jak trzydzieści trzy, trzydzieści cztery lata. Odznaczał 
się dobrym wyglądem, szeroką szczęką, małym nosem 
i głęboko osadzonymi oczami, jakie widywałem u 
aktorów filmowych, a jego budowa była całkiem 
odpowiednia i wyglądała na mocną pod elegancko 
skrojonym garniturem. Za każdym razem, gdy podnosił 
kubek wódki, by wypić, mięsień ramienia zbijał mu się 
w okrągły kamień, a gdy jeden z mężczyzn zrobił 
uwagę na temat siły młodego człowieka, Pourat 
powiedział: „Tak, Bijan przetrwał wszystkich w zur 
khaneh".
Siedzący obok mnie starszy dżentelmen zaczął opo-
wiadać o swoich chłopięcych latach w Rasht, o tym, 
jak chodził ze swoim ojcem do zur khaneh i oglądał 
tam wszystkich tych wielkich mężczyzn, półnagich, 
pocących się i podnoszących milos ponad głowy, pod-
czas gdy kantor śpiewał i grał na domback, na bębnie, 
przed ogniem i gorącymi kamieniami, które chłopiec 
polewał wodą, by wytworzyć więcej pary. I nie podoba-
ło mi się, w jaki sposób bratanek Pourata słuchał tej
historii; wypił wódkę i zanurzył trzy palce, nie dwa, w 
mastvakhiar, a gdy oblizał palce do czysta, nawet nie 
spojrzał na starszego mężczyznę mówiącego o swoim 
dzieciństwie w Rasht. Młody człowiek wbijał wzrok w 
swoje stopy w skarpetkach, jakby po raz pięćsetny 
słyszał coś, o czym w dodatku doskonale wiedział, 
zanim to jeszcze usłyszał pierwszy raz. Kiedy dżentel-
men obok mnie skończył opowiadać historię o swoim 
ojcu i zur khaneh, Pourat nalał każdemu z nas wódki, i 
gdy wznieśliśmy kubki w toaście za naszą przeszłość i 
tradycję, patrzyłem, aby się upewnić, że młodszy 
mężczyzna, ten Bijan, dość nisko trzyma swój kubek 
dla okazania szacunku, co uczynił, chociaż jego twarz 
pozostała niewzruszona, i już wiedziałem, że ten chło-
piec był przyzwyczajony, żeby go podziwiano, ogląda-
no i słuchano; on nawet tego oczekiwał.
-	Jaką posadę ma pański bratanek, genob generał 
Pourat?
To pytanie zadał uprzejmie Mehran Hafsandżani, 
niski mężczyzna, który miał wysoką rangę i był spe-
cjalistą od łączności radarowej. Młody człowiek spojrzał 
bezpośrednio na Hafsandżaniego i obraził Pourata, 
swego wuja i gospodarza, uprzedzając jego odpowiedź:
-	Pracuję w SAVAK-u, sir.
Pourat natychmiast zażartował pod adresem nas 
wszystkich, żebyśmy zważali na nasze maniery, bo 
nigdy nie wiadomo, jakie tajemnice mają ci policjanci, 
ale jego bratanek nie uśmiechnął się; siedział wypros-
towany, z obiema grubymi rękami opartymi nadgarst-
kami o kolana, i z roztargnieniem stukał dwoma pal-
cami w dywan.
-	Mój Bijan był szkolony w Ameryce, w Nowym 
Jorku.
Przystojny bezpieczniak potrząsnął głową w udawa-
nym pokazie skromności. Pochyliłem się do przodu.
-	A czego pana tam uczyli, młody panie Pourat? 
Nawet nie starałem się ukryć brzmiącej w moim
głosie pogardy, a słowo „młody", jcwoon, zadźwięczało 
jak zniewaga, ale nie dbałem o to; generał Pourat był 
moim najstarszym przyjacielem, w brzuchu czułem 
ciepło wódki, no i byłem pułkownikiem. Przystojny 
bratanek spojrzał mi prosto w oczy.
-	Uczyli nas technik, genob sarhang.
-	Jakich technik?
Młody człowiek zaskoczył mnie; zerknął na swego 
wuja, by sprawdzić, czy powinien odpowiedzieć. 
Pourat nieznacznie skinął głową, w jego oczach lśnił 
blask ognia.
-	Tortur, genob sarhang.
-	Uczyli pana tego w Ameryce? - spytał inny dżen-
telmen, wielki radish biurokrata imieniem Ali.
-	Między innymi. - Przez twarz młodego człowieka 
przemknął cień uśmiechu.
-	Słyszałem pewne historie - rzekł Ali. - Wszyscy 
słyszeliśmy.
Spojrzał na generała Pourata i odchrząknął.
-	Słyszałem o człowieku z partii Tudeh, którego 
zmuszono do tego, by obserwował, jak gwałcą mu żonę 
w miejskim więzieniu.
Młody Pourat pomachał ręką, jakby miał muchę na 
nosie.
-	To jest skuteczne tylko do pewnego stopnia. Jeśli 
chce się zdobyć prawdziwe informacje, trzeba wziąć 
ich dzieci. Zmusisz wywrotowca, by obserwował, jak 
jego mały traci dłoń lub ramię, a powie wszystko. 
- Uśmiechnął się, a wzrok miał wbity w stojący na
podłodze kubek z wódką. - Ale najtrudniejsza część tej 
pracy polega na tym, żeby wiedzieć, kogo aresztować.
Dwaj mężczyźni zaśmiali się.
Ja także słyszałem te historie. Wszyscy słyszeliśmy. 
Ale poczułem, że wódka wewnątrz mnie robi się 
zimna.
-	Lubi pan swoją pracę, panie Pourat? 
Bezpieczniak momentalnie zmrużył oczy.
-	Przyjemność nie ma z tym nic wspólnego, sir. 
Służę szachinszachowi, sir. Mogę tylko przypuszczać, 
że pan także.
Muzycy właśnie skończyli swoją pieśń i w pokoju 
panowała cisza. W ogniu zatrzeszczała długa kłoda 
i zaraz zmieniła się w rozżarzone węgle. Poczułem, że 
żar mego serca sączy się do moich palców i przez 
chwilę wyobrażałem sobie, że zatapiam kciuki w 
oczach młodego policjanta. Generał Pourat dwu-
krotnie klasnął w dłonie.
-	Dobra, dobra, dosyć tego gadania. Zaskakujecie 
mnie obaj. Jesteście kolegami i tak powinniście się 
zachowywać. - Zwrócił się do muzyków. - Zagrajcie 
coś wesołego!
Generał nalał nam wszystkim wódki i chwila prze-
minęła. Wkrótce, wraz z pozostałymi, byłem most, na 
wpół pijany, i leżeliśmy na dywanie oparci na łok-
ciach, paląc cygara i słuchając muzyki. Od czasu do 
czasu spoglądałem na młodego kata i widziałem, że 
pustymi oczami patrzy w ogień; chciałem, żeby wcześ-
niej opuścił naszą grupę i więcej nie wracał, bo nie 
lubiłem, żeby mi przypominano o tajnej policji i o lu-
dziach, którzy znikali w naszym kraju za jej sprawą, 
o tych studentach i przedstawicielach wolnych zawo-
dów, o żonach, matkach, mężach, ojcach i dzieciach,
o niepiśmiennych cargar mieszkających w małych 
domkach z błota i patyków w odległości mniejszej niż 
kilometr od wielkiego pałacu ze wszystkimi jego ele-
ganckimi ozdobami sprowadzonymi z całego świata; 
nie chciałem ponownie myśleć, że Ameryka, z którą 
łączyły mnie ścisłe interesy, polegające na nabywaniu 
myśliwskich odrzutowców, ma w tym wszystkim swój 
udział; nie podobał mi się sposób, w jaki nasz król 
utrzymał swój tron i nasz styl życia; ale najbardziej ze 
wszystkiego nie chciałem się pogodzić z tym, że gene-
rał Pourat miał rację, mówiąc, że młodzi policjanci i ja 
jesteśmy kolegami, więc jeszcze raz wypiłem więcej 
wódki, niż powinienem, i przez resztę wieczoru nie 
zanurzyłem swoich dwóch palców w tej samej misie z 
mastvakhiar, co młody kat Bijan.
-	Behrani?
W drzwiach stoi moja żona. Od przeprowadzki ubie-
ra się codziennie w bawełniane spodnie i luźny pulo-
wer, w czym wygodnie jej pracować. Przez kilka ostat-
nich miesięcy bardzo dużo straciła na wadze. Ma pasek 
z imitacji złota, którym przytrzymuje w pasie spodnie, 
a jej biodra wydają się szczupłe jak u chłopca. Ale 
umalowała sobie usta i oczy, a jej gęste włosy są 
zebrane do tyłu i podwiązane do góry wstążką.
-	Tak, Nadi-jahn?
-	Kiedy musimy się znowu przeprowadzić? 
Wstrzymuję oddech.
-	Niezbyt szybko. Możliwe, że kiedy nawet znaj 
dziemy nabywców, powiemy im, żeby zaczekali do 
jesieni. Odpowiada ci to bardziej?
Spogląda obok mnie przez okno na słońce na naszej 
wysokiej trawie, na drogę i leśny teren za nią, i jej 
oczy stają się szkliste.
- Zrobię, jak sobie życzysz, Massoud.
Stoję i obejmuję swoją żonę, i przez krótką chwilę 
pozwala mi na to. Czuję miękkość jej piersi. Czuję jej 
czyste włosy, znajomą woń lawendy i herbaty. Ale 
Nadi odsuwa się i szybko wraca korytarzem do swoje-
go zajęcia.
Nadereh zawsze miała więcej dumy niż królowa, i 
jestem pewien, że to, co właśnie zaszło między nami, 
było przeprosinami. Ale gdy siedzę przy swoim biurku, 
czuję w brzuchu ciężar, spowodowany brakiem 
odwagi, ponieważ to ja jestem tym, który powinien 
przeprosić; to ja jestem tym, który pomógł nam tak 
daleko zboczyć z kursu.
Jjyłam na plaży w Coronie w tych samych szortach, w 
których pracowałam, i leżałam oparta na łokciu na 
ręczniku z El Rancho Motel. Niebo było czyste i błękit-
ne, ani śladu mgły, która mogłaby przypłynąć, ilekroć 
panuje podobna pogoda. Był odpływ i zielone fale wiły 
się długo i leniwie, rozlewając się na mokrym piasku, 
gdzie kucała czwórka dzieci, budując wzgórze dla 
czerwonej plastikowej ciężarówki.
W poniedziałek pracowałam w jednopiętrowym 
bliźniaku w Colma River. Moim klientem był spokojny 
przysięgły księgowy, który w weekendy sprawował 
opiekę nad dwunastoletnią córką. Miał brodę i grube 
okulary, i raz zostawił mi napisaną na maszynie 
notatkę, prosząc, żebyśmy wyszli dokądś razem, a ja 
odpisałam ołówkiem u dołu, że nie mogę, jestem 
mężatką, co było prawdą, chociaż Nick odszedł już 
całe miesiące wcześniej. W następnym liściku 
przysięgły księgowy zawarł przeprosiny, a ja czułam 
się jak kłamczucha i tchórz, a on więcej nic już nie 
pisał, tylko po prostu zostawiał czek pod tęczowym 
magnesem na lodówce. Wysprzątawszy jego mały 
dom, pojechałam prosto do motelu i zatelefonowałam 
do Connie Walsh.
Zanim podeszła do telefonu, minęło prawie dziesięć 
minut, a kiedy wzięła słuchawkę, powiedziała, że do 
późna była w sądzie i nadal nie ma żadnej wiadomości 
z hrabstwa; potem poprosiła mnie o podrzucenie kopii 
uwierzytelnionego notarialnie oświadczenia podat-
kowego. Powiedziałam jej, że go nie znalazłam. Odpar-
ła, że to nie jest dobra wiadomość, ale mam nie tracić 
ducha; prawdopodobnie będzie w dokumentach, które 
jej wysłali.
-	No i sugerowałabym, Kathy, żebyś się zatrzymała 
u przyjaciół. Biurokraci z hrabstwa są znani z przecią-
gania spraw. Odkręcenie tego może potrwać kilka 
tygodni.
-	Kilka tygodni?
-	Tak, zgadza się.
Miałam zamiar powiedzieć swojej prawniczce, że to 
za długo, że nie mogę sobie na to pozwolić, ale od-
łożyła słuchawkę, a zaraz potem do pokoju zatele-
fonowała recepcjonistka, pytając, czy zwalniam pokój, 
czy też zostaję na kolejny dzień. Nie wiedziałam, gdzie 
mam się podziać, ale powiedziałam jej, że się wymel-
dowuję. Spakowałam walizkę, a potem zaniosłam tele-
wizor na drugą stronę ulicy i znów zamknęłam w kon-
tenerze. Kierowca ciągnika siodłowego wycofywał 
swój pojazd na plac, żeby zawrócić, a kiedy ponownie 
przechodziłam przez ulicę, zatrąbił na mnie, potem 
wytknął głowę przez okno, zaśmiał się głośno i powie-
dział coś, czego nie dosłyszałam przez warkot silnika. 
Powinnam była pokazać mu środkowy palec, ale za-
miast tego wróciłam do pokoju i spakowałam dwa 
motelowe ręczniki, żeby zabrać je ze sobą; rewanż, jak 
sądzę, za zepsuty telewizor, chociaż nigdy im nie 
powiedziałam, że odbiornik nie działa.
Za mną zastartował silnik bez tłumika i odwróciłam 
się, żeby zobaczyć wyjeżdżające z parkingu przy plaży 
stare malibu, które nad zardzewiałą rurą wydechową 
miało na zderzaku nalepkę: Najpierw Rzeczy Najważ-
niejsze. Nick nie znosił tych Dwunastu Kroków, sloga-
nów Wyższych Zdolności, szczególnie jeśli znajdowały 
się na samochodach, które widział podczas drogi do 
pracy lub w trakcie załatwiania sprawunków.
-	Wielki Brat rządzi tobą z czyjejś pieprzonej rury 
wydechowej - mówił.
-	To nie są reguły, to przypomnienia.
-	To są pieprzone przypomnienia, by stosować się 
do reguł, Kath.
Ale ja nie rozumiałam tego w ten sposób. Za każdym 
razem, gdy widziałam taką nalepkę - zwykle na tylnym 
zderzaku - czułam się jak wtedy, gdy na zatłoczonej 
miejskiej ulicy spostrzegasz kogoś, kogo niegdyś 
znałeś, i nawet jeśli nie chcesz rozmawiać z tą osobą, 
nagle czujesz się bardziej związany ze swoją 
przeszłością i teraźniejszością. Kiedy brałam, nie lubi-
łam ich widoku. Ale po odwyku, za każdym razem 
kiedy widziałam coś takiego, czułam coś jakby smutny 
pociąg do wszystkiego, co głosiły: Żyj i Pozwól Żyć, 
Poznaj Boga, Raz na Czas, Nie Przejmuj Się, Bierz to 
Lekko. To Nick skłonił mnie, bym przestała uczest-
niczyć w spotkaniach. Podczas kuracji pozwalają ci 
spróbować obu sposobów: AA, który mówi, że jeste-
śmy bezsilni wobec naszego uzależnienia i musimy 
poddać je czemuś silniejszemu; i RO, bazujący na 
Małej książeczce, która jest na rynku zaledwie od kilku 
lat i która głosi, że nie jesteśmy bezsilni, a myślenie w 
ten sposób ułatwia pozbycie się nałogu; trzeba tylko 
rozpoznać w sobie Upiora, Uzależnienie, Głos
Wroga, który chce brać, i oskarżyć go o złośliwość 
wobec ciebie; trzeba sobie przypomnieć, że jesteś bar-
dzo wartościową osobą, która przywiązuje najwyższą 
wagę do swojej trzeźwości, a wtedy nie jest tak trudno 
wykorzystać to wszystko przeciwko Upiorowi i nie dać 
mu tego, czego chce. I piszą UPIÓR dużymi literami:
U	=	upijanie się
P	=	poznanie Głosu Wroga
I	=	istota samokontroli
Ó	=	oskarżenie Głosu o złą wolę
R	=	ratunek w trzeźwości
To wszystko pozostawiało mnie obojętną, jak obcy 
język, którego nigdy nie byłam w stanie się nauczyć. 
Skoro jednak poszedł tam Nick, poszłam i ja. Ale 
zmarnowałam kilka spotkań AA, na których byłam; 
wszyscy siedzieli w obłokach własnego dymu, opo-
wiadali swoje historie i popierali się wzajemnie, a ża-
den ani trochę mądrzejszy czy bardziej pozbierany od 
innych.
Nick uwielbiał tę część o poznawaniu Głosu Wroga. 
Podczas tej pięciodniowej jazdy na zachód naszym 
nowym samochodem, gdy holowaliśmy małą przycze-
pę, Nick pił termos kawy za termosem i bez przerwy 
gadał o tym, jak to w każdym z nas jest część, która 
chce nas zabić, K, nawet kiedy sprawy idą dobrze, 
szczególnie, gdy sprawy idą dobrze. I jedyną metodą, 
żeby to pokonać, jest rozum i rozsądek. Jak matka i 
ojciec dla dziecka. I uśmiechał się, i uderzał otwartymi 
dłońmi w kierownicę, patrząc na mnie znad 
niebieskawych od zarostu policzków i brody. Był tego 
tak pewny, że także pragnęłam w to uwierzyć. Ale
zawsze tkwił we mnie ten swarliwy duch przekory. 
Patrzyłam wstecz na uciekające białe linie autostrady 
albo rozkładałam fotel pasażera i zamykałam oczy; to 
nie słuchanie głosu swego wroga czy oskarżanie go o 
złą wolę stanowiło dla mnie problem, tylko następna 
część, wydobywanie całej tej miłości własnej, którą 
każdy z nas rzekomo ma głęboko w sobie, a potem 
mówienie sobie, że życie bez haju jest lepsze. To jest 
to, czego nigdy nie zrobiłam. A po odwyku, kiedy 
siedziałam obok Nicka podczas cotygodniowego spot-
kania naszej grupy Racjonalnego Ozdrowienia w 
Cambridge, nikt nie mówił o bezsilności ani o życiu z 
dnia na dzień, a ja to właśnie czułam. Zamiast tego 
byliśmy silni i racjonalni - silni, ponieważ racjonalni - i 
mówiliśmy o przeżywaniu życia, jednego życia na raz. 
Wielu ludzi z RO rzuciło nawet w ten sposób palenie, 
więc w pokoju prawie nie było popielniczek, chociaż 
była kawa i zdawało się, że wszyscy pijemy jej bardzo 
dużo.
Zawsze kiedy wychodziłam z tych spotkań, czułam 
się jak oszustka. Jednak Nick nie; przechodziliśmy 
przez chodnik, idąc od strony wysokich ceglanych 
murów Harvardu, a on chwytał mnie za rękę i całował 
w kark, ciągnął mnie za sobą i mówił mi, że słyszy w 
spodniach cichy głos, który może oskarżyć tylko o 
miłość. Czasami szliśmy na Harvard Sąuare coś zjeść 
lub do kina. Zawsze chciałam obu tych rzeczy, zjeść 
coś ciężkiego i smakowitego, jak lasagne czy żeberka, 
a potem przejść obok stoiska z gazetami i wszystkich 
tych nastolatków w luźnych spodniach, wejść do 
małego kina i skulić się w ciemności w czerwonych 
fotelach z wielkimi butelkami coli i dziesięcioma 
kubkami masła orzechowego, i po prostu
pozwolić, by migające światło opowieści zdusiło na 
dwie godziny mój racjonalny, rozsądny głos. Ale po-
tem światła zawsze się zapalały i mrugałam, widząc 
obok siebie spanikowanego Nicka. Mało która z filmo-
wych postaci panowała nad swoimi popędami i prob-
lemami i Nick mówił, że oglądanie ich jest dla niego 
zbyt wyczerpujące i przygnębiające. Więc w wieczory 
RO przestaliśmy chodzić do kina. Niedługo potem 
opuściliśmy Wschodnie Wybrzeże.
Przez wiele wieczorów po odejściu Nicka wsiadałam 
do bonneville'a i jeździłam. Jechałam na wybrzeże, a 
potem wzdłuż niego, i zawsze wypatrywałam tej szarej 
hondy. Przez większość czasu byłam świadoma, że on 
jest daleko stąd, chociaż czasami wyobrażałam sobie, 
że mieszka nie dalej jak dziesięć mil od Bis-grove 
Street; możliwe, że gra na basie w zespole, że mieszka 
samotnie albo z dwudziestodwuletnią dziewczyną, 
która nie ma zamiaru obarczyć go dziećmi, nie ma 
zamiaru obarczyć go czymkolwiek. Nadal trochę mnie 
mdli na myśl, że jest z kimś, ale byłam pewna, że jego 
kobieta, jeśli ją ma, musi być na tyle młoda, żeby ją 
mógł ukształtować, tak jak chciał. Był takim tchórzem. 
I nie dowiedziałam się, póki nie upłynęły dwa miesiące 
od jego odejścia. Tknęło mnie coś, gdy oglądałam film 
z wypożyczalni. Robiłam tak niemal co noc aż do 
momentu, gdy pojawił się zastępca szeryfa Bur-don z 
nakazem eksmisji. Wypożyczałam dwa lub trzy filmy i 
oglądałam je jeden po drugim. Czasami zaczynałam już 
późnym popołudniem. Wliczając w to weekend, 
oglądałam średnio dwadzieścia filmów tygodniowo. 
Wiedziałam, że każdemu uczestnikowi tamtego 
odwyku czy RO bardzo pachniałoby to uzależnieniem, 
ale w końcu nic nie wprowadzałam do
organizmu, wtedy nawet nie paliłam, więc rozumowa-
łam, że nie ma żadnego Wrogiego Głosu, który mogła-
bym oskarżyć o złą wolę; no bo go nie było, prawda? 
Chodziło o film porno, który chwyciłam z działu dla 
dorosłych i wsunęłam pomiędzy dwa dozwolone poni-
żej trzynastu lat. Czytałam kiedyś, że onanizuje się 
dziewięćdziesiąt pięć procent mężczyzn, podczas gdy 
masturbacji oddaje się tylko czterdzieści sześć procent 
kobiet, i zawsze myślałam, że jestem gdzieś na 
granicy; robiłam to raz na kilka miesięcy, nie dość 
często, żeby za tym tęsknić. Ale kiedy włożyłam kasetę 
i usłyszałam elektryczny jęk odtwarzacza przewija-
jącego taśmę, zrobiłam się już mokra, a na zewnątrz 
nadal był dzień, więc obeszłam dom i zaciągnęłam 
wszystkie rolety, zgasiłam światło w kuchni, a potem, 
gdy pojawiły się napisy rojące się od takich nazwisk, jak 
Fiona Lace i John Rod, usiadłam na podłodze, zanim 
tamci znaleźli się nad młodą blondynką, która klęcząc 
ssała opalonego Włocha w koszuli, krawacie i podwiąz-
kach. Widywałam wcześniej takie filmy, ale niezbyt 
dużo, zwykle podczas imprez, na których byłam zbyt 
nawalona, żeby dostrzec cokolwiek, więc gdy zaczęli 
się pieprzyć, byłam lekko zaskoczona i nie czułam 
potrzeby rozpięcia dżinsów. Oparłam się tylko o kana-
pę, krzyżując ramiona i nogi, i oglądałam, jak facet 
każe robić blondynce to czy tamto albo skłania ją, by 
stojąc położyła tułów na biurku, żeby mógł rozsunąć 
jej pośladki i wejść w nią od tyłu. Potem wyobraziłam 
sobie swojego męża, onanizującego się przy tym, i w 
jednej chwili poczułam, jak ściskają mi się wszystkie 
wnętrzności, i dźgnęłam przycisk wyjmowania kasety, 
po czym cisnęłam ją za siebie, nawet się nie oglądając.
Wyszłam do ogrodu z tyłu domu. Był wtedy marzec, 
w dodatku chłodny. Ziemia była zmarznięta, a ja 
patrzyłam na nią. Nicky był dobrym kochankiem. Nie 
pieprzył mnie tak jak tamci mężczyźni. Nie rządził mną 
jak szmacianą lalką do sondowania. Wydawało mi się 
zawsze, że było to jakieś wspólne przeżycie. Ale od 
pierwszego razu jedno było dla mnie całkowicie jasne: 
kiedy wszystko zostało powiedziane i zrobione, Nick 
Lazaro musiał mieć całkowitą władzę.
Zbliżało się południe i słońce grzało mnie mocno w 
nogi i twarz. Wstałam i otrzepałam się z piasku, a po 
zakupionym w fast foodzie lunchu, złożonym z kanap-
ki z rybą i dietetycznej coli, pojechałam z powrotem na 
teren kontenerów magazynowych, żeby jeszcze raz 
poszukać oświadczenia podatkowego. W pomieszcze-
niu nie było wentylatorów i nawet przy szeroko otwar-
tych drzwiach wewnątrz było tak gorąco, że po kilku 
minutach mój podkoszulek na szerokich ramiączkach 
przykleił mi się do skóry, tak samo szorty, a gardło 
dopominało się kolejnego zimnego napoju. Zamknęłam 
drzwi na kłódkę, włączyłam klimatyzację w samo-
chodzie i po prostu ruszyłam przed siebie. Ochrzaniłam 
się w myślach za to, że przed opuszczeniem El Rancho 
nie wzięłam prysznica. Skręciłam na stację benzynową, 
napełniłam bak, płacąc kartą paliwową, i jak kot 
umyłam się nad umywalką w damskiej toalecie. Potem 
ubrałam się w czysty bawełniany pulower, kupiłam 
papierosy i pojechałam dwanaście mil drogą 101 na 
południe do centrum handlowego Cine-plex. Było tam 
dziesięć sal kinowych i zamierzałam przesiedzieć to 
popołudnie w co najmniej trzech spośród nich.
Nie wiem, czy to z powodu kieliszka szampana, który 
wypiła moja Nadi, czy też dlatego, że Esmail zasnął 
wcześnie przed telewizorem w swoim pokoju, czy też 
po prostu stało się to za sprawą radosnych wiadomości 
od rzeczoznawcy budowlanego, którego wynająłem, 
żeby przyszedł tutaj wczoraj, wieści, za które dziękuję 
Bogu i nadal nie mogę w nie uwierzyć, że ten 
bungalow jest wart cztery razy tyle, ile za niego 
zapłaciłem, a rzeczoznawca nie widzi trudności w zna-
lezieniu przez nas nabywcy na dom, szczególnie z no-
wą wdowią platformą, która będzie wychodziła na 
morze. Być może to przez to albo przez nowy magneto-
fon kasetowy, który wczoraj późnym popołudniem 
kupiłem Nadi w Japantown w San Francisco; nie wiem. 
Mcm nehmee doonam. Wszystko, czego jestem pewny, 
to tego, że wczoraj Bóg ucałował nasze oczy i zeszłej 
nocy żona zaprosiła mnie do swojej sypialni - zaledwie 
trzeci raz w ciągu wszystkich tych lat, które 
spędziliśmy w Ameryce.
Leżeliśmy razem w ciemności, słuchając nowej 
kasety, na której piosenkarka recytowała rubaiyats 
Fayeza Dashtestaniego. W tle mężczyzna cicho grał na 
ney, pasterskiej fujarce, i wkrótce Nadi przyciągnęła
mnie do siebie, i to było niemal zbyt wiele; znowu czułem 
się jak młody człowiek, leżący z nowo poślubioną 
żoną. Nadi bardzo mocno obejmowała moje plecy, a ja 
widziałem swego ojca, jak w dzień naszego ślubu 
niesie tłustą owcę do drzwi naszego nowego domu. 
Było lato i bardzo gorąco, a zachodni wiatr sprawiał, że 
nasze eleganckie ubrania były zakurzone. Mój ojciec 
miał czarny garnitur, a czoło i policzki lśniły mu od 
potu, gdy pod lewym ramieniem niósł owcę, a w pra-
wej ręce długi nóż; klęknął i przytrzymał zwierzę na 
progu, owca zaczęła beczeć, wyrywając się i wierzgając 
pod ciężarem ojca, a Nadi ściskała moją dłoń obiema 
swoimi, gdy ojciec głęboko wbił ostrze w szyję zwie-
rzęcia i zaraz wyciągnął nóż, pozwalając, żeby krew 
pociekła na próg naszego nowego domu; ojciec Nadi 
kucał i palcami wcierał krew w drewno, a za nami stali 
klaszcząc mężczyźni i kobiety, gorący wiatr dął na nas 
wszystkich, na szyi czułem oddech Nadi, tłum wpychał 
nas do ciemnego domu obok zdychającej owcy, której 
zadnie nogi skręcały się i wierzgały w pyle.
Pasterska fujarka grała nadal. Moja żona przesunęła 
się, żebym mógł oprzeć twarz na jej ramieniu, i 
łagodnie, jakbym był jej dzieckiem, potarła palcami 
skórę na mojej głowie.
Muzyka wkrótce ucichła, a Nadi usnęła, ale ja nie 
mogłem spać. Poszedłem do pokoju Esmaila i wyłą-
czyłem telewizor, potem okryłem syna prześcieradłem. 
Nawet zwinięte, jego ciało zajmowało prawie całe 
łóżko. Rośnie bardzo szybko, szybciej niż rosła jego 
siostra Soraya, i stojąc nad nim w szlafroku, jedno-
cześnie czułem dumę i obawę.
A teraz, tuż przed wschodem słońca, budzę się na 
sofie w salonie i czuję smutek, że nie zostałem w łóżku
z Nadereh, bo nie wiem, czy zeszła noc powtórzy się w 
najbliższym czasie. I wspominam Sorayę, gdy była 
dziewczynką. Nogi miała długie, chude i brązowe, i 
matka zawsze ubierała ją w ładne sukienki. Pamiętam, 
że pewnego wieczoru po moim powrocie do domu, gdy 
Soraya nie była starsza niż siedem czy osiem lat, moja 
córka wyszła na werandę z tyłu domu, żeby mnie 
powitać. Usłyszałem jej śmiech, siedząc w aucie, 
spojrzałem w górę i zobaczyłem ją stojącą na baczność 
w żółtej sukience; jej chude kolana ledwo dotykały 
jedno drugiego, a na głowie miała czapkę z daszkiem 
od mojego starego munduru sanana. Kapitańska czap-
ka była oczywiście tak duża, że zsunęła się i zasłoniła 
oczy Sorai, i pamiętam tę cudowną szczelinę między 
jej przednimi zębami, gdy salutowała ze śmiechem, 
chociaż nie widziała ani mnie, ani niczego innego.
Teraz jest czyjąś żoną. Ta myśl spowodowała, że 
podniosłem się z sofy, ubrałem i wyniosłem herbatę do 
ogrodu z tyłu domu. Wysoka trawa jest lekko wilgotna 
i zaczyna łaskotać mnie w bose stopy, kiedy z gorącą 
herbatą w ręku okrążam bungalow. Nadal jest bardzo 
wcześnie. Na niebie widać gwiazdy. Dzisiaj młody 
najar zaczyna budowę wdowiej platformy, i nie wiem, 
czy to czasem nie był błąd, że dałem ogłoszenie o 
sprzedaży domu przed ukończeniem tej pracy. Opu-
szczam wzrok na ciemniejący las po drugiej stronie 
drogi i nieruchomieję, bo obok drzew stoi zaparkowany 
czerwony samochód rzeczoznawcy. Czuję nagłą 
lekkość w piersiach i ciężar w nogach; jestem pewny, 
że przyjechał tutaj, żeby mnie poinformować, że to 
wszystko jest pomyłką, że ten bungalow jest nic 
niewart. Ale wkraczam na twardą, zimną jezdnię i 
czuję się zażenowany własnym strachem, swoimi
wątpliwościami; samochód wygląda na całkiem nowy i 
na pewno nie należy do rzeczoznawcy; i, oczywiście, 
on nie przyjechałby tutaj w interesach tak wcześnie 
rano. Pourat wiele razy mówił mi, że jestem człowie-
kiem małej wiary, i byłem zmuszony się z nim zgodzić. 
To dlatego zawsze spodziewam się nieszczęścia w 
kąciku ust boskiego uśmiechu.
W aucie widać jakiś ruch. Podchodzę, zaglądam 
przez okienko i widzę młodą kobietę śpiącą na wznak 
na przednim fotelu. Ma na sobie szorty i koszulkę bez 
rękawów. Ramieniem osłania oczy. Zaglądam też 
przez tylne okno, ale jest sama. Potrząsam głową nad 
tym, w jaki sposób żyją te Amerykanki. Patrzę jeszcze 
raz na jej gołe nogi i bose stopy, a potem wracam z 
herbatą do ogrodu.
Niebo jest ciemne, a Nicky siedzi na brązowym koniu, 
stojącym w strumieniu. Ja także tam jestem, po kolana 
w wodzie. Nick patrzy na mnie z siodła w dół w taki 
sposób, jak patrzył tego poranka, kiedy odszedł; jakby 
było za późno na cokolwiek, a on podjął decyzję, by 
odejść natychmiast, zanim zrobi mu się zbyt smutno i 
nie będzie w stanie się ruszyć. Ani on, ani jego koń. 
Zwierzę patrzy na mnie wielkimi oczami. Za każdym 
razem, gdy Nick szarpie za wodze, koń otwiera pysk i 
wydaje z siebie wysoko nastrojone rżenie. A kiedy 
Nick kopie go w żebra obcasami, słychać taki dźwięk, 
jakby kamień uderzał w pusty pień drzewa. Kładę dłoń 
na wilgotnym karku konia i spoglądam w górę na 
Nicka, a potem wszystko się zmienia: on i ja siedzimy 
gdzieś na sofie, oboje palimy, ja błagam, żeby zgodził 
się na dziecko, Nick, bardzo nieruchomy i spokojny, 
patrzy prosto przed siebie, jakbym właśnie poprosiła 
go, żeby wypił cyjanek. Na zewnątrz słyszę obecność 
konia, rżenie i stukanie. Ale kim jest jeździec?
Kim jest jeździec?
Otwieram oczy i siadam na przednim fotelu bon-
neville'a. Czuję smak zeszłonocnych papierosów i do
połowy obracam kluczyk w stacyjce, żeby podświetlić 
cyfrowy zegar. Nie ma jeszcze ósmej rano, ale słońce 
grzeje przez przednią szybę mnie i kasztanowatą tapi-
cerkę. Las jest gęsty i mroczny jak zawsze, a w głębi 
widać plamy słonecznego blasku. Potem słyszę dźwięk, 
który dobiegał mnie we śnie, i spoglądam na dom po 
drugiej stronie ulicy. Na dachu nad moją kuchnią 
pracują dwaj cieśle.
Obaj są nadzy do pasa, jeden z nich zrywa gonty 
pazurami młotka, podczas gdy drugi przecina elek-
tryczną piłą mój dach, dach mojego ojca, dach Franka. 
Pikap cieśli jest zaparkowany przed domem w pobliżu 
podjazdu, na którym zeszłej nocy, gdy wjeżdżałam na 
wzgórze, zobaczyłam w blasku swoich reflektorów 
nowego białego buicka, ale teraz auta nie ma, a ja 
powinnam była posłuchać Lestera Bur-dona i trzymać 
się daleko stąd. Ale było to jedyne miejsce, jakie 
poprzedniej nocy przyszło mi do głowy, kiedy przez 
ponad godzinę jeździłam bez celu, długo zastanawiając 
się nad zameldowaniem w jakimś innym motelu. Teraz 
dwaj cieśle stanęli razem i żelaznym drągiem wyważyli 
olbrzymi czworokąt mojego dachu. Pozwalają mu 
spaść na ziemię, a potem stają na podłodze strychu 
między krokwiami. Ten z piłą zaczął wcinać się w 
jedną z nich, a ja gwałtownie otworzyłam drzwi, 
wyskoczyłam zza kierownicy i boso pobiegłam na 
drugą stronę ulicy. Krzyknęłam do nich, ale przez hałas 
pracującej piły nie usłyszeli mnie, więc obeszłam 
fragment dachu i wspięłam się po drabinie. Obaj są 
opaleni, a jeden ma tatuaż na barku. Drugi przestał 
piłować i przeniósł wzrok ze mnie na tego z tatuażem, 
a potem z powrotem na mnie.
-	Co tu robicie?
Ten wytatuowany wsunął młotek w uchwyt pasa z 
narzędziami.
-	Słucham?
-	Kto wam kazał to robić? To jest, kurwa, mój dom! 
Spojrzał ponad dachem na swoją półciężarówkę
i mój samochód.
-	A pani jest...?
-	Ja jestem właścicielką tego domu. Ja. Wynocha z 
mojego dachu.
-	Nazywa się pani Behrani?
-	Nie.
Drugi cieśla sięgnął do roboczego fartucha, wytrząs-
nął papierosa z paczki i zapalił. Nie mogłam znieść 
jego wzroku na moich nagich ramionach, udach i na 
potarganych od snu włosach. W nocy było zimno; 
czułam się tu nie na miejscu i źle.
-	Wynajął mnie pan Behrani. Musi pani z nim po 
rozmawiać.
Przeniosłam wzrok z wytatuowanego cieśli na tego, 
który palił. Patrzył w bok i przyglądał się widokowi, a 
ja odwróciłam się i popatrzyłam na szczyty dachów 
poniżej w Coronie, a dalej na zielonoszary ocean, 
rozciągający się od plaży po horyzont. W jakiś sposób 
wzmogło to moją wściekłość, więc zeszłam po drabinie 
i zaczęłam iść po gontach, a jeden z cieśli zawołał do 
mnie, żebym uważała na gwoździe, dokładnie w tej 
samej chwili, kiedy nastąpiłam na odwróconą do góry 
nogami sklejkę, z której wystawały dziesiątki gwoździ, 
a teraz cztery czy pięć z nich zagłębiło się w mojej 
pięcie i brzuścu dużego palca u nogi. Krzyknęłam, 
poderwałam w górę kolano; kapała krew.
-	Cholera.
Podskoczyłam i usiadłam, a potem wykręciłam sto-
pę, ale była tak zalana krwią, że nie widziałam miejsc 
skaleczeń.
-	Kurwa mać.
-	Proszę.
Wytatuowany cieśla kucnął przede mną i obwiązał 
swoją bandanę wokół mojej kostki. Pomógł mi wstać i 
podprowadził mnie do frontowych schodków, po czym 
zapukał w siatkowe drzwi. Opierałam dłoń na nagim 
barku mężczyzny, a łokieć przyciskałam do jego boku. 
Pod ciepłą i wilgotną skórą czułam mięśnie. Myślałam 
o tym, że nie umyłam zębów ani twarzy, że spałam całą 
noc w samochodzie, a teraz stoję na własnym progu, 
czekając, żeby ktoś obcy otworzył mi drzwi.
Podszedł do nich czarnowłosy chłopiec. Miał może z 
piętnaście lat, a na sobie pomarańczowe surfingowe 
szorty i luźny T-shirt. Zerknął na moją stopę, którą nie 
ośmielałam się dotknąć podłoża. Za chłopcem zjawiła 
się kobieta. Miała krótkie gęste włosy i ciemne oczy, 
prawie bez makijażu. Nosiła markowy dres, a na lewej 
dłoni miała wielki pierścionek. Chciałam jej powie-
dzieć, że jest w moim cholernym domu, że nie ma, 
kurwa, żadnego prawa, żeby go przebudowywać, ale 
pierwszy odezwał się cieśla i zapytał ją, czy mogliby-
śmy skorzystać z łazienki, bym mogła umyć stopę, i 
czy ma coś, czym mógłby zabezpieczyć jej dywan 
przed zakrwawieniem go. Tak, to był jej dywan. Widzia-
łam go za nią - ogromny, rozciągający się od ściany do 
ściany, ciemnoczerwonobrązowy perski dywan. Kobie-
ta powiedziała coś do chłopca w języku, który brzmiał 
jak arabski lub hebrajski, a chłopak poszedł do kuchni, 
skąd wrócił z plastikowym workiem na śmieci;
wręczył go cieśli, a ten pochylił się i luźno zamotał 
worek wokół mojej nogi. Żołądek mi się skurczył i 
czułam się tak, jakbym zaraz miała zwymiotować. 
Kobieta przyjrzała się moim włosom i twarzy oraz 
pomiętemu podkoszulkowi, a jej oczy wydawały się tak 
pełne troski, że odetchnęłam słabo i nie powiedziałam 
słowa, gdy cofnęła się, pozwalając cieśli i mnie wejść 
do środka.
Jednym ramieniem obejmowałam plecy mężczyzny, 
a wolną ręką podtrzymywałam na stopie plastikową 
torbę. Minęliśmy srebrny stolik do kawy z misami 
orzechów i czekoladek. Obok stała pluszowa sofa i lam-
py sprawiające wrażenie drogich. Cieśla zatrzymał się 
obok kuchni i zapytał kobietę, gdzie jest łazienka, ale 
zanim ta zdążyła odpowiedzieć, powiedziałam mu, by 
szedł prosto korytarzem. Oparłam się o jego ramię i 
skakałam po domu, który już nie wyglądał na mój; 
drzwi do mojej sypialni stały otworem, więc dostrzeg-
łam królewskiej wielkości łoże z mosiężnymi słup-
kami. Na podłodze koło okna stały w donicach wielkie 
zielone rośliny, a na dywanie wokół łóżka leżały małe 
chodniczki - ciemnofioletowe, zielone i czarne.
W łazience siadłam na brzegu wanny i puściłam 
zimną wodę na stopę, obserwując wirującą w odpływie 
krew. Cieśla stał obok mnie, trzymając się pod boki. 
Nadal miał na sobie pas z narzędziami i trzonek młotka 
kołysał mu się przy udzie.
-	Kiedy ostatni raz szczepiła się pani przeciwko 
tężcowi?
-	Szy ona jeszcze krwawi?
Kobieta sięgnęła obok mnie, jej ramię otarło się o 
moją twarz, a ja poczułam zapach lawendy i bawełny. 
Klęknęła na podłodze, wyregulowała temperaturę
wody, a potem wzięła mydło i umyła mi stopę pod 
gorącą wodą. W swoim języku przywołała syna, póź-
niej usiadła na brzegu wanny, łagodnie ujęła moją 
stopę i obróciła, żeby oprzeć ją na swoich przykrytych 
ręcznikiem udach. To był biały ręcznik, gruby i miękki, 
jakich używają tylko w pięciogwiazdkowych hotelach, 
więc chciałam zabrać nogę.
-	Szy to boleć tak bardzo?
Ciemnymi oczami spojrzała w moje oczy, a zmarszcz-
ki na jej twarzy były tak delikatne, jakby miała je od 
niedawna.
-	Nie chcę zniszczyć pani ręcznika. 
Uśmiechnęła się, ale nie sądzę, żeby zrozumiała, co
powiedziałam. Do łazienki wszedł jej syn, niosąc pu-
dełko wacianych tamponików i rolkę elastycznego 
bandaża. Powiedział coś do kobiety - po arabsku, 
uznałam - a potem zwrócił się do mnie, mówiąc bez 
żadnego akcentu:
-	Używam go do jazdy na deskorolce. Proszę się nie 
obawiać, uprałem go.
-	Przepraszam, ale zanim wrócę do pracy, muszę 
wiedzieć, o co chodzi. - Cieśla stał w drzwiach, pod-
czas gdy kobieta przemywała rany na mojej stopie 
wacikiem nasączonym przezroczystym płynem, który 
pachniał jak imbir.
Twarz zaczęła mi pałać i wycelowałam palec w stro-
nę mężczyzny, pokazując mu, żeby zaczekał chwilę, 
chociaż nie miałam pojęcia, co chcę powiedzieć. Ko-
bieta przycisnęła wacik do każdego po kolei skalecze-
nia na mojej stopie, po czym zaczęła ją ciasno ban-
dażować. Przy nawijaniu bandaża zerkała na mnie, 
sprawdzając, jak się mam. Jej syn wyszedł z łazienki i 
po chwili usłyszałam włączony telewizor w pokoju,
który był pokojem Nicka do prób na gitarze basowej. 
Spojrzałam na cieślę i powiedziałam:
-	Porozmawiam z jej mężem.
-	Dobra. Przykro mi, że się pani skaleczyła. 
Patrzyłam, jak odchodzi korytarzem - w szortach,
z pasem z narzędziami i bez koszuli. Poczułam się 
opuszczona.
Kobieta naciągnęła wokół mojej kostki ostatni ka-
wałek elastycznej taśmy, przytrzymała ją tam kciu-
kiem, a potem przymocowała agrafką. Uśmiechnęła się 
i przez chwilę patrzyłyśmy na siebie, co zmusiło mnie 
do zdjęcia nogi z jej kolan i stanięcia na podłodze, ale 
bez wywołania piekącego bólu z przodu łydki nie 
mogłam przenieść całego ciężaru ciała na zranioną 
stopę. Nowa mieszkanka mojego domu pomogła mi 
opuścić łazienkę, a ja przez całą drogę do salonu 
mocno się na niej wspierałam. Podprowadziła mnie do 
sofy przy srebrnym stoliku. Miałam zamiar 
zaprotestować, ale ona poprawiła poduszkę, przesunęła 
misę ze słodyczami na brzeg stolika, a potem położyła 
tam złożony ręcznik, żebym mogła oprzeć stopę; 
wszystko, co mogłam zrobić, to zapaść się w miękkość 
kanapy.
-	Przyniosę pani herbatę i cukier. Musi pani dla 
odpoczynku.
Obserwowałam ją, jak wchodzi do mojej kuchni i 
sięga do kredensu po czystą szklaną filiżankę. Na 
ścianie naprzeciwko mnie wisiały obrazy przedstawia-
jące góry wznoszące się od brzegu wody i brodatych 
jeźdźców w długich szatach. Na blacie lampy obok 
mnie stało rodzinne zdjęcie uśmiechniętej kobiety u 
boku łysego mężczyzny w wojskowym mundurze. 
Przed nimi siedział ten sam chłopiec, który otworzył
mi drzwi, tylko na fotografii był młodszy, twarz miał 
gładszą i krągłej szą, a obok niego zobaczyłam piękną 
młodą kobietę z długimi czarnymi włosami, które 
spadały jej na ramiona i białą bluzkę. Oczy i łagodny 
uśmiech miała takie same jak matka.
-	To jest na pewno zdjęcie naszej rodziny.
Kobieta położyła mi na kolanach czarną śniadaniową 
tacę. Sączyłam herbatę, która parowała mi prosto w 
twarz, a kobieta poszła do kuchni i wróciła stamtąd z 
małą miseczką czerwonych winogron.
-	Dziękuję - powiedziałam.
Uśmiechnęła się z drugiego końca kanapy i zanim 
siorbnęła herbaty, włożyła do ust kostkę cukru, sta-
wiając filiżankę na talerzyku na kolanach. Patrzyła na 
moje bose stopy, wysoki obrąbek moich bawełnianych 
szortów, oceniając mnie wzrokiem w taki sposób, w ja-
ki zrobiłaby to moja matka. Zaczerwieniłam się. Sły-
szałam stłumione głosy robotników przecinających się 
przez drewno na górze, potem przybijających coś, 
potem znowu coś piłujących. Kobieta delikatnie ssała 
cukier. Winogrona były chłodne i słodkie, ale żałowa-
łam, że w ogóle przyjechałam tutaj zeszłej nocy; od-
stawiłam tackę na stolik, usiadłam prosto, po czym 
wstałam, opierając się na zdrowej nodze.
-	Nie, musi pani dla odpoczynku pani stopów. Pani 
przyjaciel musi do szpitala zabrać panią.
Okrążyłam stolik i skacząc dotarłam do drzwi. Z 
krawędzi stolika częściowo spływał złożony biały 
ręcznik; wysychała na nim moja krew.
-	Dziękuję za pomoc, ale on nie jest moim przyja 
cielem. Nawet nie wiem, jak się nazywa.
Gdy kuśtykając weszłam po schodach nad Cafe Amaro 
i powiedziałam Gary'emu, że nie wyjdę, nie zobaczywszy 
się z Connie Walsh, prawniczka uczestniczyła akurat w 
spotkaniu. Spojrzał na moją obandażowaną stopę i 
spytał, co się stało, ale siadłam, nie odpowiadając, bo 
bałam się, że mogłabym kogoś zabić; kogokolwiek, ale 
nie Gary'ego, zwłaszcza nie wtedy, gdy przyciągnął 
krzesło, żebym, czekając, mogła oprzeć na nim nogę.
Porannymi klientkami Connie Walsh okazały się 
dwie kobiety, nieco starsze ode mnie i nieco lepiej 
ubrane. Śmiejąc się wyszły z pokoju konferencyjnego, 
ale kiedy ujrzały, że siedzę w poczekalni ze stopą na 
krześle niemal blokującym im drogę, ich śmiechy
-	gdy przeciskały się obok i znikały na schodach
-	skurczyły się do uśmiechów. Moja 
prawniczka stała w drzwiach.
-	Co ci się stało?
-	Oni rozrywają na części mój pieprzony dom.
-	Co?
Skacząc obok niej wtarabaniłam się do pomieszczenia 
konferencyjnego, które pachniało goździkowymi papie-
rosami. Wszystkie wysokie okna były otwarte i pokój 
zalewał słoneczny blask. Oparłam się o stół i skrzyżowa-
łam ramiona na piersi, żeby nie trzęsły mi się ręce.
-	Przebudowują go. Co zamierzasz z tym zrobić?
-	Usiądź, Kathy.
-	Nie chcę siadać. Chcę, kurwa, kogoś zabić. Jak to 
możliwe, że oni nawet nie wiedzą, że zajmują cudzy 
dom? Jestem zmęczona całym tym gównem.
Zapaliłam papierosa. Connie usiadła i poprosiła Ga-
ry'ego, żeby z łaski swojej przyniósł nam dwie filiżanki 
kawy. Spojrzała na mnie z wyrazem cierpliwości na 
twarzy.
-	Właśnie dziś rano kurier przyniósł dokumenty z 
hrabstwa. Miałam zamiar przejrzeć je i zatelefonować 
do ciebie po południu.
-	Nie chcę, żebyś do mnie dzwoniła; chcę, żebyś 
zadzwoniła do tych Arabów, którzy rżną mój dom.
Głos mi się załamał, ale nie zamierzałam dopuścić, 
żeby na powierzchnię przedarło się cokolwiek, co kry-
ło się w głębi. Wszedł Gary i zostawił dwie kawy. Stopa 
mi puchła, więc odsunęłam krzesło, usiadłam i oparłam 
jedną nogę na drugiej.
-	Co się stało?
-	Mój ogród jest terenem budowy.
-	Byłaś tam, Kathy?
-	Zgadza się.
Opróżniłam do swojej kawy całe opakowanie słod-
kiej śmietanki i mieszałam zawartość naczynia, pod-
czas gdy Connie cichym głosem ciągnęła wykład pod 
tytułem: jak dobrze byłoby, żebym trzymała się z dala 
od nieruchomości, bo dzięki temu ona, niczym nie-
skrępowana, będzie mogła robić swoje.
-	To bardzo ważne, żebyśmy obie miały co to tego 
jasność - powiedziała. - Zgoda?
Spojrzałam na nią, na jej przedwcześnie posiwiałe 
włosy i poważną minę; nadal byłam tak wściekła z 
powodu tego, jak daleko to wszystko zaszło, że 
ściskało mnie w gardle, ale powiedziałam „tak", a 
potem wypiłam swoją kawę. Connie przeprosiła mnie, 
że musi pójść po dokumenty. Na zewnątrz, po drugiej 
stronie ulicy, na ceglanym kominie na płaskim dachu 
Roxie Theater siedziały w słońcu dwa gołębie. Patrzyły 
w dół na ulicę i przyglądając się całej scenerii, kiwały 
dziobami w przód i w tył, w lewo i w prawo.
Bolała mnie noga. Paliłam kolejnego papierosa i 
myślałam, że dzisiaj jest mój dzień bez sprzątania, i że 
jeśli będę miała szczęście, to może jutro będę mogła 
wystarczająco mocno oprzeć się na tej nodze podczas 
pracy. Ale w trakcie jazdy tutaj podeszwa prawej stopy 
bolała mnie tak bardzo, że niemal musiałam siedzieć 
trochę bokiem i nisko jak staruszka, żeby lewą nogą 
obsługiwać oba pedały, gazu i hamulca. Już 
zaczynałam wstawać, żeby ruszyć na poszukiwanie 
adwokatki, kiedy weszła do pokoju, uśmiechając się i 
niosąc przed sobą żółtą kopertę.
-	Miałam rację. Razem ze wszystkimi innymi papiera 
mi przysłali twoje uwierzytelnione oświadczenie. Proszę.
Wzięłam od niej dokument. Był to oryginał zeznania, 
które Nick i ja podpisaliśmy w obecności notariusza. 
Spojrzałam na podpis męża; każda litera wykali-
grafowana bardzo porządnie, podczas gdy mój podpis 
był pospieszną skrobaniną. Myślałam dawniej, że Nick 
robił tak dlatego, żeby ludzie nie musieli go 
odcyfrowywać, żeby nikomu nie utrudniać życia, żeby 
nie zostawiać za sobą bałaganu. Tak uważałam.
Connie Walsh powiedziała coś, a ja podniosłam na 
nią wzrok i skinęłam głową, jakbym usłyszała.
-	Jasne jest, że postanowili odłożyć to oświadczenie 
ad acta, więc dziś wysłałam im list faksem, a przed 
zamknięciem urzędu zadzwonimy tam. Jeśli nie za 
proponują natychmiastowego unieważnienia sprze 
daży, wytoczymy hrabstwu proces o odszkodowanie. 
Nadal mieszkasz w motelu?
Potrząsnęłam głową.
-	Chcę także, żebyś zatelefonowała do tych ludzi 
w moim domu. Są tam już bardziej wrośnięci, niż ja 
kiedykolwiek byłam. To nie w porządku.
Moja prawniczka postukała się ołówkiem w dłoń.
-	Wiesz, jak się nazywają?
-	Nie wiem, Bahroony czy Behmini, coś w tym 
guście. Są ze Środkowego Wschodu. Zadzwoń do nich, 
proszę, żeby założyli dach na miejsce i wynieśli się.
Wyszła z pokoju i słyszałam, jak mówiła Gary'emu, 
żeby naszkicował list dla firmy kurierskiej. Gołębie 
odleciały, a ja powiedziałam sobie, że powinnam być 
zadowolona, że hrabstwo przysłało to przeklęte oświad-
czenie, które pozwoli mi odzyskać dom Franka i mój, 
ale w stopie czułam cztery dziury żaru, miałam sztyw-
ny kark po nocy spędzonej w samochodzie, ściśnięte 
gardło i przez moment widziałam samą siebie, jak 
opróżniam większą część magazynowego kontenera do 
bonneville'a i jadę z powrotem prosto na Wschód, 
najzwyczajniej w świecie wtaczam się na podjazd do-
mu matki i mówię jej o wszystkim - że nie mam 
przyjaciół, że znowu palę i ledwo wyskrobuję na życie, 
sprzątając cudze domy, że wszystko, co robię, to oglą-
dam filmy, których treści nie pamiętam, że opuścił 
mnie mąż i straciłam dom, Ma, dom przepadł.
-	Gdzie się zatrzymałaś, Kathy? - Connie weszła, 
czytając jakieś papiery. Na nosie miała okrągłe okulary.
-	Nigdzie.
-	Nie jesteś u przyjaciół?
Patrzyła na mnie, ale w jej szczerym spojrzeniu kryło 
się wahanie, i momentalnie uznałam ją za osobę, która 
nie wytrzymałaby sama ze sobą, gdyby nie po-
stępowała właściwie; ale także za kogoś, kto nigdy nie 
potrafi powiedzieć „nie", a tacy ludzie naprawdę chcą, 
żeby ich okłamywać, bo to oszczędzi im zrobienia tej 
właściwej rzeczy, takiej jak zaproszenie mnie, bym 
zatrzymała się u niej przez tydzień.
-	Taaa, mieszkam u przyjaciół.
-	Na pewno?
To także zawsze robią: przyciskają cię tak, że praw-
da o mało nie wychodzi na jaw.
-	Przed końcem tygodnia chcę wrócić do swojego 
domu, kapujesz, Connie?
-	Nie mogę ci niczego obiecać, ale zrobimy, co w na-
szej mocy.
Uśmiechnęła się, wstała i odprowadziła mnie do 
drzwi. Gdy skakałam w dół po schodach, Connie po-
wiedziała mi, żebym się nie martwiła i że ma nadzieję, 
że z moją stopą wkrótce będzie lepiej.
Chyba łatwiej jest być pod wozem, chociaż samo-
tnie, niż kiedy jesteś na szczycie, ale nie masz z kim 
dzielić widoku. Nie to, żebym czuła się tak wspaniale, 
gdy w blasku słońca jechałam Skyline Boulevard na 
południe przez Dały City. Podobno ćpuny słyną z tego, 
że spodziewają się nieszczęścia za każdym rogiem 
ulicy zwanej powodzeniem, ale moje nadzieje trochę 
teraz wzrosły; Uczyłam, że Connie Walsh uda się do 
weekendu uporządkować ten bałagan. Potrzebowałam 
jakiejś rozrywki.
Prawą stopę oparłam pod konsolą na kanale pośrod-
ku podłogi auta. Ból nie był już tak ostry, ale teraz 
czułam ciepłe pulsowanie wywołane biciem serca, 
szybszym niż zwykle, bo praktycznie paliłam jednego 
papierosa za drugim. Myślałam także o Lesterze Bur-
donie, o jego smutnych oczach i opadających wąsach, 
o jego małym kombi znikającym we mgle. Zdawałam 
sobie sprawę, że od tamtej pory myślę o nim od czasu 
do czasu; widziałam ciemną żądzę w jego twarzy, gdy

siedział naprzeciwko mnie w Carl Jr.'s. Mężczyźni, 
którzy patrzą w ten sposób, zwykle chcą wgryźć się 
w ciebie, jakbyś była świeżą, zimną śliwką; a gdy już 
wgryźli się, wessali i przeżuli, spodziewają się, że 
twoje soki powrócą, tak samo słodkie. Ale żądza Les-
tera wydawała się inna. Była w niej także łagodność, 
cierpliwość. Więc może to w ogóle nie była żądza, tylko 
ochota. Może miał ochotę.
W Dały City wjechałam na stację benzynową i pokuś-
tykałam do ubikacji z kosmetyczką, szczoteczką do 
zębów, czystym T-shirtem i majtkami. Umyta i z oban-
dażowaną nogą wpakowałam się z powrotem do bon-
neville'a, a potem przekopałam portfel w poszukiwa-
niu wizytówki Lestera Burdona. Wsunęła się do 
książeczki czekowej pomiędzy dwa czyste druki; Les-
ter pracował w biurze szeryfa hrabstwa San Mateo 
w Redwood City i sprawował funkcję, która nazywała 
się „oficer szkoleniowy". Wrzuciłam bieg, lewą nogą 
nacisnęłam na gaz i wjechałam na Bayshore Freeway, 
zmierzając na południe.
Słońce grzeje mi ramiona, kiedy pcham jaskrawo-
czerwoną kosiarkę do trawników, która odpaliła od 
pierwszego pociągnięcia linki, i czuję benzynę i ten 
amerykański zapach zielonej trawy skoszonej w upal-
ny dzień. Silnik pracuje głośno, ale nadal słyszę od-
głosy pracy najarów na górze bungalowu. Popołu-
dnie zastaje ich w pierwszym dniu roboczym, ale już 
skończyli budować w dachu ramę wdowiej platfor-
my, a ja pcham kosiarkę z jednego końca posiadło-
ści na drugi i widzę, że w poprzek konstrukcji kładą 
nowe deski dłużyc i w słońcu wbijają w nie młot-
kami gwoździe.
Ścięta trawa wylatuje spod mojej maszyny jak mar-
twi żołnierze, i jestem wdzięczny za głupi niebieski 
kapelusz na głowie, bo ocienia skórę czaszki, i nawet 
czoło i oczy są osłonięte. Ale wdzięczny jestem za 
coś więcej niż tylko za to; po lunchu złożonym z kur-
czaka, tanią i rzodkiewek dałem Esmailowi pozwo-
lenie, by pojechał na deskorolce do kolejki BART 
i do wczesnego wieczoru spędził czas ze swoimi przy-
jaciółmi. Młodzi najarowie pojechali swoją ciężarówką 
po materiały budowlane, a ja siedziałem przy ku-
chennym kontuarze i przeglądałem w gazecie strony
*
poświęcone handlowi nieruchomościami, gdy Nadi 
przerwała sprzątanie i pocałowała mnie w policzek. 
Stała blisko mnie, trzymając przy piersiach złożony 
sofreh.
- Dlaczego nie zostałeś ze mną zeszłej nocy, Mas-
soud?
Moja żona jest pięćdziesiąt lat stara, ale mówiła 
jakby była młodą dziewczyną, nowo poślubioną żoną. 
Pomyślałem, że może jest mną rozczarowana, ale po-
tem przyjrzałem się jej uśmiechowi i nisko spuszczonej 
głowie, gdy tak patrzyła na mnie tymi gavehee oczami, 
a gdy ujęła moją dłoń i poprowadziła mnie korytarzem 
do swojego pokoju, moje serce było płaskim 
kamieniem odbijającym się od powierzchni wody, a 
oddech zatrzymał się jak u chłopca liczącego obroty 
koła fortuny.
Potem, gdy nad naszymi głowami najarowie podjęli 
pracę, Nadi włożyła mi na głowę niebieski colah i 
śmiała się, gdy wyszedłem na słońce środka dnia. Ja 
także się śmiałem, ponieważ - nie licząc pewnych 
programów telewizyjnych, których prawie nie rozumie 
- Nadi się nie śmiała. Nie w pooldar mieszkaniu, nie. 
Ale tutaj jest inaczej; tutaj zdaje się żyć, a nie czekać 
na życie. Tutaj czuje się wolna od naszej maskarady, 
naszych kłamstw.
Z łatwością koszę dalej trawę, produkując proste i 
porządne linie martwej zieleni, i podejmuję decyzję: 
tak, musimy zostać tutaj przez lato; to będzie dobre dla 
nas, dobry odpoczynek. Codziennie będę kontynuował 
poszukiwanie kupca, ale zawrę w kontrakcie, że 
nieruchomość nie będzie dostępna przed jesienią. To 
mi da także niezbędny czas na znalezienie kolejnej 
posiadłości do nabycia, bo to jasne, że muszę kupować
bungalowy tylko takie jak ten, domy, które są licyto-
wane przez hrabstwo lub bank. Być może znajdę miły 
dom lub mieszkanie, które wynajmiemy na czas, gdy 
będę kupował i sprzedawał dla zysku.
Takie były moje myśli, i były to najprzyjemniejsze 
myśli, bo znów czułem się jak mężczyzna, który trzy-
ma w rękach wodze swego potwora. Najar mówi mi, że 
platforma wychodząca na Coronę i morze będzie goto-
wa przed upływem dwóch dni. Soraya i jej mąż kończą 
swoją podróż poślubną w piątek, więc musimy zaprosić 
do naszego domu ich oraz rodzinę pana młodego na 
małą uroczystość. Polecę Nadi, żeby przygotowała 
najlepszy chelo kebab, zarówno barg, jak i delikatne 
mięso kubehdeh. Kupię szampana i ustawię krzesła na 
platformie widokowej, i wszyscy będziemy pić zdrowie 
państwa młodych i nasze własne zdrowie, salomahti.
Przy ulicy wyłączam kosiarkę, zostawiając rzędy 
skoszonej trawy Esmailowi, żeby po powrocie zgrabił 
je do worka. Wycieram pot z twarzy. Nie jestem w sta-
nie ściąć trawy z boku domu z powodu drabiny na-
jarów, ich narzędzi i nowego budulca, który porządnie 
złożyli na ziemi obok małego fragmentu starego dachu. 
Kiedy pcham kosiarkę obok tego wszystkiego, najar 
woła do mnie z góry.
Zadzieram głowę ku dwóm młodym mężczyznom, 
ale niebo jest bardzo jasne i nawet z nowym colah na 
głowie muszę jeszcze dłonią osłonić oczy.
-	Tak, panowie, wykonujecie wspaniałą robotę.
-	Dziękuję - odpowiada jeden z nich, ten z tatuażem 
na barku. - Ustalił pan wszystko z tamtą kobietą?
-	Słucham? O jakiej kobiecie pan mówi?
-	O tej, która skaleczyła się w nogę. Nie rozmawiała 
z panem?
-	Jeśli mogę prosić, niech pan zejdzie na dół, żeby 
nie zesztywniał mi kark w tej pozycji.
Najar schodzi po drabinie, a na szortach ma skórzany 
fartuch z narzędziami. Nie ma koszuli i widzę, że jego 
plecy są niemal tak ciemne jak u Hindusa z Bombaju. 
Kiedy mężczyzna staje na ziemi, odwraca się do mnie i 
wyciera pot z czoła.
-	Chciałem się tylko upewnić, że z panem rozma-
wiała. Powiedziała, że to zrobi.
-	Ach tak, żona powiedziała mi, że pańska przyja-
ciółka rozcięła sobie nogę. Przykro mi to słyszeć.
-	Przyjaciółka? Nigdy wcześniej jej nie widziałem. 
Dziś rano weszła na dach, cała zdenerwowana z powo-
du naszej roboty. Powiedziała, że to ona jest właś-
cicielką domu.
Ręce robią mi się ciężkie, a głos drży.
-	Co pan mówi, młody człowieku? To ja jestem 
właścicielem tego domu. Zapłaciłem za niego gotówką. 
Kim jest ta kobieta?
-	Wyglądała mi na świrniętą - mówi drugi najar z 
dachu, paląc papierosa. - Pływa z jedną płetwą. 
Prawdopodobnie jest gdzieś w dole ulicy, wmawiając 
innym ludziom, że jest właścicielką ich domów.
Najar obok mnie śmieje się, a ja się uśmiecham, ale 
nie wierzę całkiem temu uśmiechowi i przestaję.
-	W moim kraju szaleńcy są oddawani do szpitala, 
ale tutaj pozwalacie im łazić jak zbłąkanym owcom.
-	To prawda - mówi młody najar.
Podnosi z ziemi papierową torbę z gwoździami, a po-
tem wspina się po drabinie do pracy. Drugi stopą gasi 
papierosa na nowych deskach.
-	Proszę mi powiedzieć, jeśli ta kobieta wróci, dzię 
kuję bardzo.
Pcham dalej kosiarkę na tyłach domu w stronę 
trawnika, który leży całkowicie w cieniu. Wąski pas 
słonecznego blasku leży tylko u podstawy wysokiego 
żywopłotu, i staję tam, żeby dwa razy pociągnąć za 
linkę rozruchową, zanim silnik zaskoczy. Daję mu tyle 
paliwa, ile tylko może wypić, i jestem wdzięczny za 
cały ten hałas, który powoduje.
x rzez prawie trzydzieści minut siedzę w samochodzie 
zaparkowanym po drugiej stronie ulicy, przy której stoi 
Pałac Sprawiedliwości w Redwood City. Ma siedem 
czy osiem pięter, a betonowy chodnik błyszczy w 
słońcu taką bielą, że muszę niżej opuścić osłonę 
przeciwsłoneczną i włożyć okulary Nicka, które są dla 
mnie za duże. Naprzeciwko Pałacu Sprawiedliwości, 
po drugiej stronie ulicy, stoi budynek starego sądu z 
olbrzymią kopułą z witrażowego szkła, a po obu 
stronach głównej drogi nie rosną drzewa, tylko stoją 
parkometry i błyszczące samochody. Co kilka minut, 
mając nadzieję na ewentualną randkę podczas lunchu, 
czułam ochotę, żeby otworzyć drzwi i ruszyć na 
poszukiwanie Lestera, ale potem myślałam o jego 
obrączce na palcu, o tym smutku w jego oczach, i 
paliłam papierosa, stukałam swoją własną obrączką o 
kierownicę i zastanawiałam się, czy w ogóle wiem, co 
robię.
Obserwowałam dwóch umundurowanych zastępców 
szeryfa, którzy wchodzili do Pałacu Sprawiedliwości. 
Jeden z nich był równie wielki jak mój brat Frank. 
Ponownie pomyślałam, że bardzo chciałabym go zoba-
czyć; tylko my dwoje siedzący przy stoliku w jakiejś
restauracji w North End w Bostonie, tak jak to dawniej 
mieliśmy w zwyczaju. Przychodził w jednej ze swoich 
koszulek polo, turkusowej lub żóitopomarań-czowej, i 
czy mówiłam o pieniądzach, które byłam winna, czy o 
kimś, z kim się widywałam, zawsze dawał mi tę samą 
radę, która mnie wkurwiała, ale czasem sprawiała 
także, że czułam się lepiej.
-	To łatwe, K. Po jednej stronie masz swoje Koszty, 
a po drugiej Przychody. Wszystko, co robisz, to za 
znaczasz, co jest co, a potem porównujesz jedną stronę 
z drugą i na tej podstawie podejmujesz decyzję. To 
wszystko, co musisz zrobić. Ja żyję w ten sposób.
Czasami przebywanie z kimś, kto tak patrzył na 
życie, przynosiło ulgę. Już całe miesiące temu powie-
działabym Frankowi o Nicku, gdybym nie była pewna, 
że on opowiedziałby wszystko swojej żonie, która, jak 
wiedziałam, powtórzyłaby to mojej matce.
-	A co, jeśli nie odróżniasz zysków od strat? - pyta 
łam go zawsze. - Co, jeśli nigdy nie byłeś dobry 
w odróżnianiu plusów od minusów?
Była pora lunchu; kobiety i mężczyźni wychodzili w 
niewielkich grupkach z budynku, żeby coś zjeść. Na 
betonowej ławce nieopodal mojego samochodu sie-
działy trzy kobiety w biurowych spódnicach i bluz-
kach. Paliłam i obserwowałam je, jak jadły jogurt z 
małych plastikowych pojemników. Jedna z nich 
zaśmiała się, skończyła jogurt i ugryzła kawałek her-
batnika. Wiedziałam, że nigdy nie chciałam prowadzić 
takiego biurowego życia jak one - wiedziałam to - ale 
siedząc tam i patrząc na nie, jedzące i plotkujące w 
słońcu, czułam się tak, jakbym przez całe życie była 
odseparowana od normalnych ludzi toczących miłe 
rozmowy. Innego dnia mogłabym czuć się bezdomna,
cierpieć z powodu porzucenia przez męża i braku 
przyjaciół, ale teraz czułam się lepsza od nich, silniej-
sza, ponieważ więcej wiedziałam o życiu, dlatego że 
żyłam na jego krawędzi.
Wypaliłam ostatniego papierosa do samego filtra 
i zdusiłam niedopałek w popielniczce. Zbierałam się 
do odjazdu, zmuszając się do zastanowienia, jak zna-
leźć bezpieczne miejsce, by zaparkować samochód na 
noc, gdy ktoś zastukał w okno obok mojej głowy, a ja 
aż się szarpnęłam. Umundurowany Lester Burdon 
stał w słonecznym blasku, trzymając plik dokumen-
tów. Opuściłam szybę do samego dołu i panujący na 
zewnątrz żar uderzył mnie w twarz. Wyschło mi w 
ustach i żałowałam, że nie miałam nic do zabicia 
zapachu papierosów.
-	To ci niespodzianka - powiedział Lester i zerknął 
na wolne miejsce pasażera, jakby starał się odgadnąć, 
kto mnie tu przywiózł.
-	Miła czy nie?
Uśmiechnął się, opadające wąsy wyprostowały się 
trochę.
-	Miła. Jest miła.
-	Moja adwokatka uważa, że może odzyskać mój 
dom. Pomyślałam, że chciałbyś o tym wiedzieć.
-	Miło mi to słyszeć.
-	Jadłeś lunch?
-	Muszę iść do sądu - kciukiem wskazał za siebie, 
na przykryty kopułą budynek sądowy. - Zwykle o tej 
porze jestem na patrolu. Dziwię się, że mnie znalazłaś.
-	Raczej to ty mnie znalazłeś - uśmiechnęłam się 
i uruchomiłam silnik, ale czułam się tak, jakby przyła-
pano mnie z wypiętymi pośladkami na sikaniu w 
krzakach. - No cóż, muszę spadać.
-	Poczekaj, po południu będę w twojej okolicy - zwi-
nął w rękach papiery, aż się trochę pogniotły. - Kawa?
-	Zależy o której. - Miałam nadzieję, że nie było to 
tak przejrzyste, jak brzmiało w moich uszach.
-	O czwartej? Podjadę pod motel. - Tuż nad brwiami 
miał kreskę potu.
Pomyślałam o zeszłej niedzieli, gdy po powrocie ze 
sklepu zauważyłam jego samochód odjeżdżający 
sprzed El Rancho.
-	Już tam nie jestem. Mieszkam w bonneville.
-	Nie wiem, gdzie to jest.
-	Patrzysz na to, Lester. - Włączyłam bieg i do 
połowy podkręciłam szybę w oknie. - Spotkamy się w 
Carl Jr.'s w San Bruno. Miłej zabawy w sądzie.
I prawie nie patrząc wyjechałam na ulicę, ale nikt na 
mnie nie zatrąbił, za to było mnóstwo wolnej drogi 
przede mną i za mną, i pomyślałam, że moje szczęście 
może się w końcu odwrócić.
Przyjechałam o takiej porze, żeby nie być pierwsza 
w restauracji, ale kiedy pięć po czwartej wjechałam na 
parking w San Bruno, słońce świeciło mi w oczy i nie 
widziałam ani toyoty kombi Lestera, ani jego 
radiowozu. Czekałam w samochodzie do piętnaście po 
czwartej, a potem, podskakując, aby nie obciążać 
obandażowanej nogi, powędrowałam do knajpy i przyj-
rzałam się ludziom przy barze, w boksach i tym 
siedzącym przy stolikach, ale nie było go tam, a ja nie 
chciałam stać przy drzwiach, gdy wejdzie, więc 
wróciłam do auta i przesiedziałam za kółkiem kolejne 
dwadzieścia minut, gapiąc się na wszystko, co wjeż-
dżało na plac. Ani śladu Lestera. Za kwadrans piąta
odjechałam, chociaż nie miałam pojęcia, dokąd jadę 
ani co pocznę, gdy już tam dotrę.
Powiedzieć, że czułam się rozczarowana, to mało. 
Żywiąc niejasną nadzieję, że zobaczę samochód Les-
tera i pojadę za nim na naszą spóźnioną kawę, ob-
jechałam San Bruno, przejeżdżając obok niskich otyn-
kowanych domów i małych wyschniętych ogródków. 
Gardło miałam spuchnięte i piekły mnie oczy. Od 
tygodni nie czułam się taka samotna i wiedziałam, że to 
dlatego, iż pożegnałam się ze swoimi nadziejami; sądzę 
także, że po prostu nie wyobrażałam sobie, że uprzejmy 
zastępca szeryfa Lester Burdon może mnie zawieść. Na 
światłach jakiś łysy facet w odkrytym dżipie mrugnął 
do mnie, a moje oczy wypełniły się łzami i odjechałam, 
nie czekając na zmianę świateł.
Byłam chora od przebywania w samochodzie, chora 
z powodu konieczności jeżdżenia w kółko, żeby zna-
leźć miejsce na ukrycie auta i siebie na noc. Ale 
przynajmniej było to znajome, chociaż reszta mnie 
znajdowała się w kontenerze magazynowym naprze-
ciwko El Rancho Motel. Po niemal godzinie marno-
wania benzyny pojechałam tam, zaparkowałam samo-
chód obok kontenera i siedziałam w aucie, patrząc 
przez przednią szybę na przejeżdżające pojazdy, myś-
ląc o tym, że naprawdę powinnam się złamać i wynająć 
inny pokój w El Rancho po drugiej stronie drogi, pokój 
z działającym telewizorem, po prostu położyć się w 
łóżku przed odbiornikiem i godzina za godziną oglądać 
wszystkie te śmieci, jakie pokazują. Gdybym 
zgłodniała, zadzwoniłabym, a coś by mi dostarczono. 
Wypisałabym czeki, na których wypisanie nie mogłam 
sobie pozwolić; nie poszłabym do pracy; nie opuściła-
bym łóżka i tego pokoju, póki Connie Walsh by nie
zadzwoniła, żeby ponownie wprowadzić mnie do moje-
go domu.
Oto, co czułam. Ale do czego miałam wracać? Do 
sprzątania domów i gabinetów innych ludzi? Ogląda-
nia jeden za drugim filmów w telewizji lub na wideo? 
Czekania na powrót męża? Kłamania rodzinie?
Zapaliłam papierosa i wydmuchnęłam dym za okno. 
Podczas terapii pouczyliby cię, że w takiej sytuacji 
masz powiedzieć STOP! Jeśli jesteś Głodna, Zła, Sa-
motna lub Zmęczona - jeśli zachodzi którykolwiek 
z tych przypadków - powinnaś zwolnić i zacząć uwa-
żać na siebie. Mnie dotyczyły wszystkie cztery, wie-
działam to, a ostatnią rzeczą, na którą miałam ochotę, 
było stawianie w wyobraźni czoła UPIOROWI i rozpo-
znawanie w swojej głowie Głosu Wroga, żeby móc 
zacząć oskarżać go o pieprzoną złośliwość.
W stopie czułam pulsowanie. Oparłam się o drzwi 
i położyłam nogę na siedzeniu pasażera. Musiałam 
przyznać, że Arabka dobrze się spisała, bandażując ją, 
ale jak to się stało, że nie wyjaśniłam tej kobiecie 
sytuacji, gdy wtedy wróciłam do domu? Właśnie za-
stanawiałam się nad tym, gdy z drogi na parking, 
kołysząc długą anteną, wjechał samochód z biura sze-
ryfa hrabstwa San Mateo, a Lester Burdon oderwał 
dłoń od kierownicy, żeby pomachać mi na powitanie.
Zostawił silnik na chodzie i podszedł do okienka 
mojego wozu, a ja opuściłam nogę i usiadłam prosto. 
Pod pachami Lester miał plamy potu, a przy jego 
mundurowej koszuli wisiała złota gwiazda.
-	Przepraszam za tę kawę, Kathy, ale wezwano 
mnie do rodzinnej kłótni. Długo czekałaś?
-	Jakąś godzinę lub dwie.
-	Przepraszam, ja...
-	Żartowałam. Zapomnij o tym, jeździłam bez celu. - 
Miałam nadzieję, że w moim głosie nie słychać 
zadowolenia, jakie czułam na jego widok. - Nadal chcę 
się napić kawy.
-	Dobra.
Obie ręce opierał na drzwiach, znowu patrząc na 
mnie tym mrocznym spojrzeniem; spragnionym, po-
myślałam, zdecydowanie spragnionym. Popatrzyłam 
na swoje dłonie na kierownicy.
-	Masz na myśli jazdę radiowozem?
-	Tylko jeśli mnie nie aresztujesz. Uśmiechnął się, a 
ja zaparkowałam bonneville'a
między dwiema osiemnastokołowymi ciężarówkami za 
knajpą dla kierowców. Podskakując, powędrowałam do 
krążownika szos Lestera, a kiedy wsunęłam się do 
wnętrza i zatrzasnęłam drzwiczki, zapytał mnie o moją 
stopę, z wyrazem twarzy jednocześnie łagodnym i 
trochę twardym. Powiedziałam mu o moim przebu-
dzeniu na Bisgrove Street dziś rano, o cieślach i frag-
mencie dachu w moim ogrodzie. Lester potrząsnął 
głową i obrzucił mnie tym przeciągłym spojrzeniem, 
które mi się nie podobało, więc przypomniałam mu, że 
Connie Walsh obiecała mi, że wrócę do domu przed 
końcem tygodnia, a teraz jestem z kimś, z kim mogę to 
uczcić. Wykładając to w ten sposób, czułam się nieco 
zbyt obnażona, a Lester nic na to nie odpowiedział, 
tylko włączył bieg i wyjechał z parkingu zajazdu, 
zmierzając na zachód.
Spojrzałam na czarny zestaw radia na konsoli, na 
zielone i pomarańczowe światła skanera. Pod deską 
rozdzielczą była przyczepiona gładkolufowa strzelba, a 
ja zerknęłam na siedzącego za kółkiem Lestera. 
Potrząsał głową.
-	Czy twoja prawniczka wie, że sypiasz w samo-
chodzie?
-	Myśli, że mieszkam u przyjaciół. To jest w każ-
dym razie to, w co chętnie wierzy.
-	O co ci chodzi?
-	O to, że są pewne granice, do których chce się 
posunąć, pomagając mi; to wszystko. Zna swoje 
granice.
Wjechał na Cabrillo Highway i zamilkł na chwilę.
-	Nie masz u kogo się zatrzymać, Kathy? 
Wzruszyłam ramionami, twarz mnie paliła.
-	Nie poznajesz wielu ludzi, sprzątając cudze domy.
Czułam na sobie jego wzrok. Zerknęłam na błysz-
czący ocean. Bolała mnie stopa i brakowało mi moich 
okularów przeciwsłonecznych. Wyprzedziliśmy kilka 
samochodów, a ja przyglądałam się kierowcom, którzy 
sztywno trzymali głowy, patrzyli na prędkościomierze, 
potem na drogę i tylko na chwilę podnosili wzrok, gdy 
przejeżdżaliśmy obok nich.
-	Przywykłeś do tego? - spytałam.
-	Do czego?
Skinieniem głowy wskazałam zwalniające za oknem 
samochody.
-	Do ludzi, o których wiesz, że się ciebie boją.
-	Naprawdę myślisz, że się boją?
-	Wystarczająco, żeby zważać na swoje słowa i czy-
ny.
Lester zjechał z Cabrillo na parking stojącej na plaży 
budy z hot dogami i lodami. Po obu jej stronach, a 
także za nią, stały piknikowe stoliki, a pięcioro czy 
sześcioro nastolatków obojga płci siedziało przy tym 
najbliższym okienka. Ramiona, nogi i twarze mieli 
opalone albo nawet poparzone przez słońce. Gdy
zobaczyli wysiadającego z radiowozu Lestera, popa-
trzyli takim wzrokiem, jakby był czternastym gliną, 
którego widzą w ciągu kwadransa, a mnie podobało się 
to, że jestem na drugim końcu tego spojrzenia. Czułam 
zapach hot dogów, dym papierosów palonych przez 
nastolatków, czyjąś emulsję do opalania. Dziewczyna 
w okienku powiedziała Lesterowi, że nie mają kawy, a 
on odparł, że mogą być dwie cole, ale potem spojrzał 
na mnie, żeby sprawdzić, czy rzeczywiście mogą, a ja 
uśmiechnęłam się do niego.
Les niósł nasze napoje w cień za budką, a ja skaka-
łam po piasku pełnym niedopałków. Siedliśmy przy 
zniszczonym stoliku, a widoczny daleko przed nami 
Pacyfik zdawał się oddalać w odpływie; jego fale, 
zanim się w końcu załamały, nadbiegały długie i nis-
kie. Nad wodą wisiał wał niebieskoszarych chmur w 
rodzaju tych, które zwykle sprowadzają mgłę, a niebo 
było zasnute lekką mgiełką. Lester usiadł obok mnie, 
twarzą zwrócony do plaży, i przez chwilę po prostu 
patrzyliśmy na wodę. Piłam colę i odwróciłam się na 
tyle, żeby widzieć jego profil, głęboko osadzone 
brązowe oczy, mały nos i nierówno przystrzyżone wą-
sy. Znowu była w nim ta łagodność, ten spokój.
-	Jak w ogóle wskoczyłeś w ten mundur, Lester?
-	Les - zerknął na mnie z uśmiechem.
-	Les - oddałam mu uśmiech, ale pomyślałam, że 
zachowuję się tak, jakbym flirtowała. Jakbym nie była 
naprawdę zainteresowana odpowiedzią na swoje pytanie.
-	Właściwie to chciałem być nauczycielem.
-	Tak właśnie wyglądasz. To znaczy... mnie się taki 
wydajesz.
Miałam ochotę zapalić papierosa, ale nie chciałam 
jego smaku w ustach, nie teraz.
-	Więc jak stałeś się niebieskim chłopcem?
Potrząsnął głową i spojrzał na zniszczony blat stoli-
ka, na deskę, na której ktoś wyciął dwie piersi z sut-
kami w kształcie iksów.
-	Żona była w ciąży. Akademia policyjna była tańsza 
od studiów i gwarantowała otrzymanie pracy. Tego 
rodzaju sprawy.
-	Lubisz to?
-	Przeważnie.
-	Przeważnie?
Uśmiechnął się do mnie, a w jego oczach pojawiła 
się czułość i nagle wydał mi się tak kruchy, że spoj-
rzałam prosto przed siebie na wał chmur, który przy-
bliżył się w ciągu zaledwie kilku minut, a nas otoczyła 
mgiełka. Piasek plaży nie był już tak jaskrawy jak 
wcześniej, i doleciał mnie zapach wodorostów.
-	Nadciąga mgła - odezwałam się.
Czułam, że Les cały czas na mnie patrzy. Piłam colę, 
póki lód nie zagrzechotał mi o zęby.
-	Kathy?
-	Taaa?
-	Chciałbym ci zadać osobiste pytanie, jeśli mogę.
-	W porządku, wal śmiało.
Znowu żartowałam z niego, ale nie mogłam na niego 
spojrzeć, więc wpatrywałam się w zieloną wodę i 
mgiełkę, którą zdawała się wydzielać.
-	Dlaczego twój mąż nie jest już z tobą?
Obserwowałam niską falę sunącą po plaży i na chwi-
lę zanim się załamała, stwierdziłam, że ją dopinguję, 
mając nadzieję, że do tego nie dojdzie.
-	Chciałam mieć dzieci, a on nie. Nie wiem, ale 
myślę, że gdyby naprawdę chciał być ze mną, to także 
pragnąłby je mieć, wiesz?
Lester położył swoją dłoń na mojej. Jego była ciepła 
i ciężka.
-	Jest głupcem. Spojrzałam 
na jego rękę.
-	Śledził mnie pan, funkcjonariuszu Burdon?
-	Tak.
-	Dobrze.
-	To znaczy?
-	Że nie skłamałeś. 
Wstrzymał oddech.
-	Od eksmisji nie przestaję o tobie myśleć, Kathy.
Teraz spojrzałam na niego. Mówił cicho, ale w jego 
oczach widać było większą śmiałość. Bolała mnie 
prawa stopa, a nasze kolana się dotykały. Opuścił 
wzrok, ale zaraz, jakby zmusiwszy się do tego, znowu 
na mnie spojrzał, a w jego brązowych oczach nie było 
już śmiałości. Przypomniał mi o mnie samej. Ścisnął 
moją rękę i nagle wydał mi się tak bliski, że całując go 
nawet się nie nachyliłam. Na górnej wardze miałam 
jego kłujące i miękkie wąsy; otworzyłam usta i 
poczułam smak słodkiej coli, którą pił. Obejmowałam 
go, a on obejmował mnie, i zdawało się, że pocałunek 
trwał bardzo długo, aż w końcu wzięłam oddech i 
oderwaliśmy się od siebie, a mgła przybliżyła się do 
plaży i trudno już było dostrzec wodę. Spojrzałam na 
niego, na jego mały prosty nos, dolną wargę, ogolony 
podbródek. Kiedy dotarłam do oczu, które mnie 
pochłaniały, własne usta poczułam jak nieswoje, więc 
skupiłam się na jego złotej odznace, na 
wygrawerowanym nazwisku na identyfikatorze 
poniżej, i zachciało mi się przesunąć palce po literach. 
Temperatura spadła; na rękach i nogach miałam gęsią 
skórkę.
-	Poszukamy ci jakiegoś miejsca do spania. - Les 
ter wstał i wziął puste kubki, a ja milczałam, gdy 
pomagał mi dojść po piasku do samochodu.
Także w milczeniu przejechaliśmy przez Coronę do 
San Bruno, gdzie tuż przed El Camino Real Highway 
skręcił na północ. Jadąc pod szarym niebem, mijali-
śmy parterowe domki z małymi trawnikami od frontu. 
Za domami biegła autostrada, na której widziałam 
samochody i długie ciężarówki jadące na południe do 
takich miast, jak HiUsborough, San Carlos, Menlo 
Park, Los Altos i Sunnyvale; miast, przez które od 
miesięcy przejeżdżałam samotnie, mówiąc sobie, że 
nie szukam szarej hondy Nicka. Les milczał za kie-
rownicą i chociaż jechaliśmy jego policyjnym radio-
wozem, siedzenie znowu obok mężczyzny na miejscu 
pasażera było czymś tak znajomym, że przeżywałam 
huśtawkę uczuć. Potem znaleźliśmy się z dala od 
domów, za to w sąsiedztwie stacji benzynowych, knaj-
pek z żarciem na wynos i centrum handlowego, leżą-
cego zaraz przy autostradzie.
-	Dokąd jedziemy, Les?
Spojrzał na mnie, oparł dłoń na moim kolanie, skrę-
cił w lewo i przejechał obok centrum handlowego 
w stronę motelu i restauracji dla podróżnych, zbudo-
wanych na trawiastym wzgórzu ciągnącym się wzdłuż 
El Camino Real Highway.
-	Chcesz mieć basen?
Nie czekając na odpowiedź, wjechał na mały parking 
Eureka Motor Lodge, ceglanego jednopiętrowego bia-
łego budynku o dachu ze sztucznej dachówki. Przed 
wejściem do recepcji stały dwa automaty z coca-colą 
i maszyna do lodu. Nad oknem biura widniał wyrzeź-
biony w drewnie napis: „Eureka: znalazłem!".
-	To lepsza okolica od tamtej, Kathy. Nie mogę 
pozwolić, żebyś spała w samochodzie.
-	Oddam ci pieniądze.
-	Szszsz - przybliżył palec do moich ust. 
Udałam, że go gryzę, a on uśmiechnął się i wszedł
do recepcji w mundurze, z bronią i obrączką ślubną. 
Przez chwilę pytałam samą siebie, co ja właściwie 
robię, ale zaraz skoncentrowałam się na tym, jaką 
przyjemnością będzie kąpiel i sprężyste łóżko z czystą 
pościelą.
Pokój był od tyłu, z dala od autostrady i wychodził 
na basen. Les pomógł mi wejść do środka i przeprosił, 
że musi iść do łazienki. Siadłam w nogach królewskiej 
wielkości łoża przykrytego narzutą o wzorze w kwiaty 
barwinka. Na podłodze leżała czysta wykładzina. Na-
przeciwko zasłoniętego okna, po obu stronach niskiego 
stolika ze szklanym blatem, stały dwa wyściełane 
krzesła. Obok toaletki z orzechowego drewna miałam 
przed sobą kolorowy telewizor na stojaku. Z miejsca, w 
którym siedziałam, nie mogłam dostrzec swojego 
odbicia, więc zaczęłam się podnosić na zdrowej nodze, 
ale w toalecie rozległ się dźwięk spuszczanej wody i do 
pokoju wszedł Les, wycierając dłonie w ręcznik, który 
rzucił na toaletkę.
-	Wygląda tak, jakbyś robił to już wcześniej - po-
wiedziałam.
-	Dlaczego tak mówisz? - Stał tam z dłońmi opar-
tymi o pas z bronią i ze zbolałym wyrazem twarzy.
-	Przepraszam, to był tylko żart.
Otworzył usta, jakby zamierzał coś powiedzieć, a po-
tem kucnął przy małej lodówce obok toaletki, wyjął 
dwie puszki piwa Michelob i wręczył mi jedną. Czu-
łam jej zimno w dłoniach i na podołku i spojrzałam na
nią tak, jakbym patrzyła na stare polaroidowe zdjęcie 
kogoś, kogo niegdyś znałam, a nagle, nie wiem dlacze-
go, już nie znam. Les otworzył swoją puszkę i pił z 
niej, stojąc nade mną, ale nawet nie mogłam na niego 
spojrzeć. Pozwoliłam, by puszka spadła na podłogę, a 
sama opadłam na plecy i zasłoniłam twarz. Co ja 
robiłam? Bolała mnie zwisająca stopa i zastanawiałam 
się, czy z miejsca, w którym stał Lester, moje uda nie 
wyglądają grubo. Słyszałam, że odstawił puszkę na 
toaletkę, potem kucnął, żeby podnieść tę drugą; 
skrzypiał skórzany pas broni. Materac ugiął się pod 
jego ciężarem, opuściłam dłonie, a Lester, opierając się 
na jednym ramieniu, patrzył mi w twarz, przez co bark 
podjechał mu pod ucho. W tej pozycji wyglądał niemal 
kobieco i z jakiegoś powodu ten widok sprawił, że 
znowu miałam ochotę go pocałować. Przesuwał 
środkowy palec po moim nadgarstku i przedramieniu; 
w jego oczach nie było już tamtej śmiałości, ale nie 
wyglądały też na smutne.
-	Nie wiesz, kim jestem, Lester.
-	Uważam, że jesteś najpiękniejszą kobietą, jaką 
kiedykolwiek spotkałem.
Położyłam dłoń na jego owłosionym ramieniu, a on 
pochylił się i pocałował mnie. Język miał zimny od 
piwa, a ja poczułam to; i przez to coś się ze mną zrobiło. 
Wywinęłam się Lesterowi i usiadłam, opierając się 
plecami o zagłówek łóżka.
-	O co chodzi, Kathy?
Chciało mi się palić, ale nie pamiętałam, gdzie zo-
stawiłam papierosy. Skrzyżowałam ramiona na piersi. 
Les usiadł w nogach łóżka, patrząc na mnie takim 
wzrokiem, jakbym miała zaraz powiedzieć coś głę-
bokiego.
-	Od prawie trzech lat nie piję alkoholu, Lester.
-	Przepraszam, nie wiedziałem.
-	Wiem, że nie wiedziałeś. Nie wiesz o mnie bardzo 
wielu rzeczy, prawda?
Wargi pod wąsami miał rozchylone; spojrzał w bok, 
wstał, podszedł do puszki z piwem i wyniósł ją do 
łazienki, skąd dobiegł mnie dźwięk towarzyszący 
opróżnianiu jej do umywalki. Chciałam powiedzieć 
Lesowi, że nie musiał tego robić, ale nie ufałam swoje-
mu głosowi na tyle, by mieć pewność, że nie zabrzmi 
to jędzowato. Na ścianie włączył się klimatyzator, cho-
ciaż w pokoju było już bardzo zimno, ale stopę miałam 
ściśniętą i gorącą; pochyliłam się do przodu i roz-
pięłam agrafkę, którą Arabka spięła bandaż. Odwrja-
jąc go, nie czułam bólu, a kiedy odwinęłam cały opat-
runek, Les wrócił z łazienki, ja zaś bałam się, czy moja 
noga trochę nie zalatuje. Rzeczywiście zalatywała. Le-
ster kucnął i przyjrzał się podeszwie stopy.
-	Powinnaś ją wymoczyć. - Teraz wyglądał inaczej: 
miał na twarzy wyraz roztargnienia, jakby był dokądś 
spóźniony, ale jakby jednocześnie nie wiedział, gdzie 
to miejsce jest ani nawet czy naprawdę istnieje.
-	Nie musiałeś wylewać piwa, Les. To nie tak. 
Spojrzał mi w oczy.
-	No więc jak, Kathy? Chciałbym wiedzieć.
-	Chciałbyś?
-	Tak. Chciałbym.
Wierzyłam mu i nie chciałam, żeby tak sterczał nad 
moją śmierdzącą nogą. Klepnęłam narzutę.
-	Chodź tutaj.
Zawahał się na ułamek sekundy, jakby nie wiedział o 
co mi chodzi, a, szczerze mówiąc, nie sądzę, żebym i 
ja to wiedziała. Chciałam tylko, żeby odsunął się od
mojej nogi. Ale kiedy usiadł obok mnie na łóżku, a 
potem pochylił się, żeby całować moje czoło, policzek 
i usta, kiedy jedną rękę położył mi na żebrach, a drugą 
głaskał mnie po włosach, poczułam się tak, jakbym 
była wyschniętą studnią i nie wiedziała o tym, póki on 
mnie nie znalazł i nie zaczął padać we mnie deszczem; 
pociągnęłam go na siebie, otworzyłam usta, trzymałam 
go za głowę i całowałam tak mocno, że nasze zęby się 
zderzyły; całowałam jego policzki, jego oczy, jego nos; 
lizałam go po wąsach i znowu całowałam w otwarte 
usta. Zaczęłam rozpinać mu koszulę, a on zdjął mi 
przez głowę T-shirt, a potem, gdy dotknął moich piersi, 
wszystko zwolniło. Zaszła w nim zmiana i we mnie też. 
Spojrzał mi w oczy, sprawdzając coś ostatni raz, a 
potem usiadł prosto i bardzo powoli rozwiązał 
sznurowadła. Odstawił buty na bok, odpiął zatrzask 
kabury i wyjął z niej pistolet, który położył na nocnym 
stoliku. Kiedy wyciągnął ze spodni poły koszuli, 
przerzuciłam nogi na drugą stronę łóżka, rozpięłam 
szorty i zdjęłam je razem z figami. Drżały mi palce i 
chciało mi się pić, ale pulsujący żar przeniósł się teraz 
z mojej podziurawionej stopy między uda; położyłam 
się dokładnie w chwili, w której Les pozbył się swoich 
bokserek; zadek miał szczupły i ciemny. Odwrócił się 
do mnie przodem i zmusiłam się, żeby spojrzeć na jego 
opadające wąsy, potargane włosy, wąskie ramiona. 
Znowu miałam szesnaście lat, Ma pojechała na zakupy, 
tata był w pracy, mnóstwo czasu, zanim zostaniemy 
nakryci. Chwyciłam go za ramiona, przesunęłam pięty 
wzdłuż jego ud z tyłu i pociągnęłam go na siebie.
Wcześniej była mgła, ale teraz niebo ma barwę 
brzoskwiń i słońce wisi nisko nad oceanem, którego 
jeszcze nie widzę z naszego domu. Najarowie poszli 
dwie godziny temu. Przed odejściem dobrze po-
sprzątali teren, przykrywając nowy budulec wielkim 
zielonym płótnem, które przycisnęli starym drew-
nem z dachu. Siedzę na schodku przed domem i 
obserwuję syna, który w ogrodzie zbiera grabiami 
skoszoną trawę. Ma na sobie podkoszulek z szeroki-
mi ramiączkami i bardzo luźne krótkie spodnie; 
widzę długie mięśnie, które zaczynają się uwydat-
niać na ramionach, nogach i barkach Esmaila. Na 
głowie ma swoje żółte słuchawki od walkmana, który 
Nadi kupiła mu w Japantown. Jestem pewien, że 
słucha kalifornijskiego rock and rolla, który dla 
mnie brzmi równie miło, co pięć F-16 lecących nad 
głową. W tym ostatnim świetle dnia skóra mojego 
syna jest cudownie złotobrązowa, i przyłapuję się na 
tym, że przez chwilę myślę o naszym martwym 
szachu Pahlavim.
To nie jest tak, że często używam alkoholu, ale 
ostatniego wieczoru Nadi i ja wypiliśmy tylko po lamp-
ce z butelki szampana, która kosztowała trzydzieści
pięć dolarów. Teraz jest lekko zwietrzały, ale nie dbam 
o to, frekresh neestam, i piję z jednego z wysokich 
kryształowych kieliszków, który kupiliśmy na Rue de 
Touraine w Paryżu. Mówię sobie, że pijąc ten szampan, 
nie pozwalam mu się zmarnować, ale wiem, że w rze-
czywistości usiłuję przedłużyć nastrój świętowania, w 
jakim byłem, kiedy kupowałem trunek; bo w głowie 
nadal słyszę to, co najar powiedział mi o młodej 
kobiecie, która twierdziła, że to ona jest właścicielką 
bungalowu, i staram się zastąpić wypowiedziane przez 
niego słowa tym, co mówił jego kolega, który sądził, że 
wyglądała na szaloną, deevoonay, i że prawdopodobnie 
przyznaje się do posiadania na własność całego miasta.
Po skoszeniu trawy pomyślałem, czyby nie zadzwo-
nić do dżentelmena z urzędu podatkowego hrabstwa, 
który nadzorował aukcję, i nie zapytać o tę kobietę, ale 
nie byłem w stanie podnieść słuchawki; jeśli nie masz 
węża pod nogami, nie podnosisz kamieni z boku drogi.
Zza siatkowych drzwi za mną dolatywał mnie zapach 
mięsnego bulionu i duszonych pomidorów ob-goosht, 
parującego ryżu i tadią. Kiedy Nadereh pracuje w 
kuchni, śpiewa pod nosem jedną z miłosnych piosenek 
Googoosha. Oczywiście, nic jej nie powiedziałem o 
tym, czego dowiedziałem się od najarów. Zamiast tego 
poprosiłem ją o przygotowanie menu i listy zakupów 
na kolację, na której będziemy gościć naszą córkę, 
zięcia i jego rodzinę. Na to twarz mojej żony tak 
rozjaśniła się ze szczęścia, spowodowanego tym, że 
nasze życie w skromny sposób zdawało się wracać na 
stare tory, że uszczypnęła mnie w policzek i 
powiedziała: oh, Jujeh-man, mój kurczaczku, coś, 
czego nie słyszałem od niej od wielu lat.
Mój syn pakuje do worka skoszoną trawę i kiwa 
głową w takt muzyki, którą tylko on słyszy, moja 
zadowolona żona mruczy w kuchni, a ja czuję się 
głupio, że martwię się bardziej, niż sam Bóg tego od 
nas wymaga. Wołam do Esmaila, że tańczy jak kogut, 
ale nie słyszy mnie, a ja zaczynam myśleć o Sorai, 
o tym, jak mocno uścisnę ją po jej powrocie. I zamyś-
lam się tak głęboko nad tą chwilą, nad miłością, którą 
żywię do tej dziewczyny, że kiedy mały biały samo-
chód wjeżdża na wzgórze i zatrzymuje się pod drzewa-
mi po drugiej stronie ulicy, wstaję, myśląc, że to oni 
wrócili wcześniej, żeby zaskoczyć nas w naszym no-
wym domu. Ale na drzwiach kierowcy napisane jest 
„Bay Area Couriers", i wkrótce trzymam w dłoni opie-
czętowaną kopertę z Biura Porad Prawnych Lambert 
& Walsh, Adwokaci. Na kopercie widnieje błędnie 
napisane moje nazwisko. Rozrywam papier, ale muszę 
iść po okulary do domu, więc zamykam drzwi swego 
gabinetu i siadam przy biurku.
Drogi Panie,
piszę, aby poinformować Pana, że nasza firma 
stoi na stanowisku, iż nieruchomość przy Bisgro-
ve Street 34, Corona, Kalifornia, została sprzedana 
Panu na licytacji przez urzędników podatkowych 
hrabstwa San Mateo w toku niewłaściwego i błęd-
nego postępowania. Dzisiaj powiadomiliśmy w tej 
kwestii Urząd i wnieśliśmy, by - w celu przywró-
cenia tytułu własności do domu jego prawowitej 
właścicielce - sprzedaż wyżej wymienionej posia-
dłości została bezzwłocznie unieważniona.
W związku z tym proszę być przygotowanym do 
opuszczenia realności tak szybko, jak to możliwe.
Przykro nam z powodu wszelkich niedogodności, 
jakie to może Panu sprawić.
Z wyrazami szacunku, CS. 
Walsh, adwokat
Trzy razy przeczytałem list i zacząłem czytać po raz 
czwarty, kiedy moje ręce bezwiednie podarły papier na 
kawałki i rzuciły je w stronę kosza na śmieci, gdzie 
skrawki rozsypały się i spadły na podłogę. Serce biło mi 
tak mocno, jakbym właśnie wspiął się na szczyt góry. 
Podniosłem pióro i złamałem je; niebieski atrament 
momentalnie rozprysnął się w powietrzu. Och, co za 
kraj, co za okropne miejsce; co to za zasady społeczne, 
skoro nie można oczekiwać, że transakcja została za-
kończona z chwilą, gdy podpisano dokumenty i zdepo-
nowano pieniądze? Co oni sobie myślą? Nie, to jasne, że 
nic nie myślą; to idioci; poza tym są słabi, są głupi. A co 
z wdowią platformą? Co z tym? Zwrócą mi moje tysiąc 
sto dolarów? Zwrócą mi moje czterdzieści pięć tysięcy 
dolarów? Ale nie wolno mi myśleć w ten sposób, bo i tak 
nie przyjmę żadnego zwrotu! Będę postępował tak, jak 
zaplanowałem; sprzedam ten dom z zyskiem, do które-
go mam prawo, i niech Bóg pośle ich wszystkich do 
piekła: biznes to biznes. Teraz nie mogą tego zatrzy-
mać. Jest za późno. Jakim cudem może to być legalne 
postępowanie? Natychmiast muszę do nich zadzwonić.
Opadam na kolana i przerzucam skrawki listu w po-
szukiwaniu nagłówka pisma. Nadi wchodzi do pokoju, 
polerując srebrną misę, którą trzyma w obu rękach.
-	Ch.ee kar meekonee, Massoud?
-	Heech.ee, nic, nic nie robię.
Ale musiała dostrzec coś w mojej twarzy, bo oczy jej 
mrocznieją i przestaje przesuwać szmatą po misie.

Zaczynam zbierać skrawki listu z podłogi. Pyta w 
farsi:
-	Co się stało, Massoud? Co to za bałagan?
-	Nie trafiłem do kubła, to wszystko. Pora na posi-
łek? Czuję się trochę słabo.
Wydaje się, że ta odpowiedź jej wystarcza; mówi, że 
ostrzegała mnie, żebym zbyt długo nie siedział w 
słońcu.
-	I ten szampan, Massoud. Chodź, musisz zjeść. 
Chodź.
Wstaję, a ona bierze mnie za rękę i prowadzi koryta-
rzem, ale uwalniam się i mówię, że muszę umyć ręce, a 
potem przyjdę.
-	Pospiesz się. Esmail jest głodny.
W gabinecie wkładam do kieszeni spodni kopertę 
listu od prawnika. Za późno, żeby dzwonić do tych 
pijawek, tych modargendehs, tych kurwich matek, ale 
jutro pojadę tam osobiście. Nie chcę, żeby tutaj telefo-
nowali, Nadereh nie może o tym nic wiedzieć. Nic. W 
łazience myję ręce i ramiona gorącą wodą z odrobiną 
lawendowego mydła Nadi. Woda jest bardzo gorąca, a 
ja pozwalam, by płynęła coraz gorętsza, i napełniam 
nią dłonie. Chcę je rozdzielić, ale pochylam głowę i 
chlustam sobie wodą w twarz, parząc nos, policzki i 
powieki zamkniętych oczu. Zakręcam wodę i 
opuszczam łazienkę, po czym siadam na podłodze na 
obiadowym sofreh obok żony i syna. Nadi mówi do 
mnie w farsi:
-	Ech, Massoud, masz mokrą twarz. Dlaczego się 
nie wytarłeś?
Wstaje i przynosi mi ręcznik.
-	Co z tobą, Behrani? Czasami zachowujesz się jak 
dziecko.
Kochaliśmy się, póki nie zgłodnieliśmy do tego 
stopnia, że musieliśmy przestać i Les poszedł kupić coś 
do jedzenia. Gdy go nie było, leżałam na brzuchu i 
piersiach pod prześcieradłem i kocem, z jednym 
kolanem podciągniętym, mokra i otarta między udami. 
Gdy Les otworzył drzwi, żeby wyjść, zauważyłam, że 
mgła na zewnątrz się podniosła, a słońce już prawie 
zaszło; wpadające teraz przez zasłonięte okno światło 
zmierzchu sprawiało, że w pokoju było niemal ciemno.
Przez chwilę przyglądałam się pistoletowi, który 
Lester zostawił na szafce nocnej. Broń miała czarną, 
kratkowaną kolbę i kwadratową lufę. To takie dziwne, 
że ma taką robotę; kochał się tak delikatnie, poruszając 
się w taki sposób, jakby każde pchnięcie zależało od 
tego, czy mi się ono podoba, czy nie. I to 
spowodowało, że pomyślałam o Nicku, o różnicy 
między ich ciałami; plecy Nicka były gładkie i chło-
dne, nieco otłuszczone, podczas gdy Lester miał 
grzbiet twardy, a skórę rozgrzaną; Nick chował twarz 
w zagłębieniu mojego obojczyka i czasami ssał moją 
skórę, podczas gdy Lester całował mnie w usta, po 
twarzy i po ramionach, jakby w końcu wrócił do
domu z długiej podróży. Doszedł dwa razy, za każdym 
razem we mnie, ale nic nie powiedziałam, tylko go 
obejmowałam. Przez straszną chwilę pomyślałam o 
wirusie, o tym, że niczym się przed nim nie zabez-
pieczyłam, ale potem przypomniałam sobie, że Les jest 
żonaty, co sprawiło, że z jednej strony poczułam się 
lepiej, a z drugiej gorzej.
Nick nie wrócił. Czekając na Lestera w Eureka 
Motor Lodge, po raz pierwszy zdałam sobie sprawę, że 
mój mąż naprawdę odszedł, że pewnego dnia skontak-
tuje się ze mną jego adwokat, ktoś zatelefonuje lub 
dostanę list, albo jedno i drugie - ale nie od samego 
Nicka. I z jakiegoś powodu, ponieważ dopiero co prze-
spałam się z mężczyzną, wiedziałam, że ten dzień jest 
bliższy niż jeszcze niedawno, bliższy nawet niż był 
dziś rano, gdy jak jakaś uciekinierka obudziłam się w 
naszym samochodzie naprzeciwko naszego domu.
Wzięłam długi prysznic, jakby tego popołudnia nie 
było już nic więcej poza gorącą wodą, co mogłabym 
odczuwać na twarzy i piersiach, szczytach ramion i 
pośladkach; para czyściła mi nos i płuca, w dłoniach 
trzymałam ułamek kostki mydła, między udami czułam 
lekko obolałe ciało, a w goleni i stopie ból. Czułam się 
tak złączona z podłożem, jak stara gazeta niesiona 
wiatrem wzdłuż ulicy. Zaczynałam czuć lekkie przera-
żenie, a po zakręceniu wody usłyszałam, że w sąsied-
nim pomieszczeniu Lester wyjmuje coś z papierowych 
toreb. Lustro było zbyt zaparowane, żebym mogła w 
nim dostrzec swoją twarz, ale tak czy inaczej nie 
chciałam jej oglądać. Owinęłam się dwoma ręcznika-
mi, a potem pokuśtykałam do pokoju i usiadłam pod 
oknem przy stoliku ze szklanym blatem naprzeciwko 
Lesa, który właśnie skończył wykładać papierowe ta-
lerze, plastikowe widelce i pudełka z syczuańskim 
jedzeniem na wynos, które pachniało soją i gotowanym 
mięsem. Lester uśmiechnął się do mnie, pochylił się, 
wziął moją twarz w obie dłonie i całował po policzkach 
i w usta. Trzymałam go za nadgarstki, oddając 
pocałunki, zaskoczona wdzięcznością, jaką czułam 
dlatego, że to zrobił.
Jedliśmy wołowy szaszłyk teńyaki na zaostrzonych 
patyczkach, pieczony ryż i pędy bambusa, a gorącą 
wieprzowinę mushi zawijaliśmy w cienkie naleśniki. 
Czasami zerkałam na Lestera, on się uśmiechał, a ja 
oddawałam mu uśmiech. Nadal jadłam, gdy wstał, 
wyjął coś z torby, kucnął przede mną i zaczął wcierać 
mi maść w stopę. Bardziej to łaskotało, niż bolało, i 
zaśmiałam się.
-	Dobra, wystarczy.
-	To antybiotyk. Kupiłem też trochę gazy.
Nogi miałam rozstawione, a on tarł moją stopę obie-
ma rękami, uśmiechając się do mnie; jego wąsy two-
rzyły prostą linię, w ciemnobrązowych oczach było 
więcej ciepła niż kiedykolwiek wcześniej. Nagle zrobi-
ło mi się mokro; wstałam, wywinęłam się z jego rąk i 
położyłam się na wznak na łóżku, rozsuwając przed 
nim ręcznik, a on niemal natychmiast znalazł się we 
mnie ze spodniami wokół kostek; przyciskał mi do 
skóry gwiazdę i plakietkę ze swoim nazwiskiem.
Potem wziął prysznic. Wiedziałam, że zmywa z sie-
bie nasz zapach, i zastanawiałam się, jak wytłumaczy 
żonie późny powrót do domu i mokre włosy. Słowo 
„żona" w jakiś sposób zaległo mi w brzuchu jak gorący 
metal, ale potem pomyślałam, że ja także jestem czyjąś 
żoną i że prawdopodobnie dokładnie w tej samej 
chwili mój mąż jest z inną kobietą. Ale to
było kiepskie wytłumaczenie tego, co zrobiłam; usły-
szałam, że woda w łazience przestała lecieć, a zasłonę 
odsunięto szarpnięciem.
W środę sprzątałam dom przysięgłego księgowego w 
Colma River. Był tam mały taras, wychodzący na 
drzewa zstępujące w dół do wody, i stałam teraz na 
nim, opierając się o balustradę, żeby dać odpocząć 
prawej nodze. Całe rano, kiedy sprzątałam odkurza-
czem, ścierałam kurze i porządkowałam dom, skaka-
łam podpierając się palcami zranionej stopy i co kilka 
minut łydkę wykręcał mi skurcz, po czym musiałam 
stawać i rozmasowywać ją, póki mięśnie znów się nie 
rozluźniły.
Taras był ocieniony i panował na nim miły chłodek, 
ale słońce oświetlało całą rzekę, podkreślając jej zielo-
ność i pływającą na powierzchni warstwę pyłków roś-
lin. W powietrzu czuć było woń ścieków i kory, i sły-
szałam kruki gnieżdżące się w koronach drzew. Dobrze 
było pracować, chociaż prawdopodobnie powinnam 
była posłuchać Lesa i odpocząć jeszcze jeden dzień. 
Zeszłej nocy podwiózł mnie z powrotem do mojego 
samochodu w San Bruno. W świetle placu z 
kontenerami magazynowymi pocałowaliśmy się na 
dobranoc, a potem wróciłam do motelu, wciągnęłam do 
środka walizkę, spakowałam do torby resztki naszego 
syczuańskiego dania i wcisnęłam je do mini-lodówki 
na podłodze. Stały w niej małe zielone butelki białego 
wina Inglenook, bączki wódki Smirnoff i Bai-ley's 
Irish Cream, dwa heinekeny i puszka micheloba. 
Włączyłam telewizor, położyłam się na łóżku i obej-
rzałam większą część filmu o człowieku, który zabija
swoją żonę i troje dzieci, po czym znika na niemal 
dwadzieścia lat, aż wreszcie łapią go, mieszkającego z 
nową żoną i rodziną ledwo o półtora stanu dalej. Gdy 
zadzwonił telefon, nawet nie wiedziałam, że przedtem 
usnęłam. To był Lester, który powiedział, że dzwoni z 
budki telefonicznej nieopodal swego domu, bo już za 
mną tęskni. Potem urwał, pewnie dając mi szansę, 
żebym powiedziała to samo, ale nie mogłam się na to 
zdobyć; przywykłam do samotności, a właśnie teraz 
potrzebowałam czegoś, do czego byłam przyzwyczajo-
na. Zapytał, czy może zaprosić mnie na śniadanie. 
Powiedziałam mu taaa, ale po odłożeniu słuchawki 
czułam się tak, jakbym nie była całkiem zakotwiczona 
w ziemi; takie wrażenie przychodzi, kiedy wypijesz 
zbyt wiele, ale póki leżysz, wcale o tym nie wiesz; i ten 
moment tuż przed tym, gdy pokój zacznie wirować, 
gdy czujesz, że pękają łańcuchy. Było mi miło, że Les 
zadzwonił, ale czułam się trochę jak utrzymanka, i 
chyba powiedziałam mu to tego ranka nad kawą w Carl 
Jr.'s.
Była zaledwie szósta trzydzieści, ale prawie wszyst-
kie barowe stołki były zajęte przez mężczyzn w czap-
kach kierowców, niektórzy z nich w garniturach i 
krawatach, pijących kawę i czytających gazety między 
kęsami jajecznicy, tostów i domowych frytek. Lester 
był w mundurze; już od trzydziestu minut na służbie, 
od szóstej do szóstej, powiedział mi. Jego koszula 
miała porządne kanty na rękawach i wyobraziłam sobie 
jego żonę, prasującą ją dla niego zeszłej nocy. Trudno 
mi było patrzeć mu prosto w twarz. Byłam 
zadowolona, kiedy podeszła kelnerka, żeby przyjąć 
zamówienie, i zostawiła nas nad dwoma kubkami 
kawy.
-	Teraz moja kolej, Lester.
-	Powiedziałem, że zabieram cię na śniadanie.
-	Powiedziałeś. Przywiozłeś mnie tutaj, ale ja płacę.
-	Zatrzymaj swoje pieniądze, Kathy, będą ci po-
trzebne. - Siorbał kawę, wlepiając we mnie wzrok.
-	Płacisz za mój pokój, więc na co, kurwa, potrzebu-
ję pieniędzy? - Byłam trochę zdziwiona, jak bardzo 
jestem wściekła.
Lester odstawił kubek. Już wyciągał rękę, żeby ująć 
moją dłoń, ale się powstrzymał. Pochylił się i powie-
dział spokojnie i cicho:
-	Ja także nie wiem, co się z nami dzieje, Kathy, ale 
wiem na pewno, że nie próbuję zrobić z ciebie swojej 
zabawki. Po prostu musiałem zobaczyć się z tobą przed 
upływem kolejnego dnia.
-	Żeby co?
-	To wszystko.
-	Nie, powiedz. - Dotknęłam jego ręki. Nie byłam już 
wściekła. - Przed upływem kolejnego dnia, żeby co?
-	Żebyś nie zapomniała.
Spojrzał mi w twarz i zacisnął usta; pociemniała mu 
szyja i policzki. Był najsłodziej wyglądającym męż-
czyzną, jakiego kiedykolwiek spotkałam.
-	Hej, masz szczęście, że chociaż teraz pamiętam - 
pochyliłam się do przodu. - Jednak następnym razem 
będziesz musiał coś nałożyć, kowboju.
-	Czuję się zakłopotany.
-	Taaa, dobra. - Lekko poklepałam jego dłoń. - Nie 
rób tego więcej.
Zaraz potem zjawiła się kelnerka z naszym jedze-
niem i oboje zaczęliśmy się śmiać.
Kiedy podrzucił mnie do zajazdu, całowaliśmy się 
jeszcze długo, siedząc na przednich fotelach jego ra-
diowozu. Zapytał, czy mógłby wpaść po służbie, a ja 
powiedziałam, że taaa, mógłby. Ale kiedy wysiadłam, 
znów doznałam tego wrażenia oderwania od ziemi, 
spraw kręcących się zbyt szybko, i wiedziałam, że 
muszę wrócić do swoich rutynowych zajęć - z bolącą 
nogą czy nie.
Obserwowałam liściastą gałąź płynącą w słońcu 
rzeką, a potem pokuśtykałam do wnętrza domu, żeby 
dokończyć robotę. Najpierw jednak chciałam spraw-
dzić, jakie postępy poczyniła Connie Walsh, bo 
wiedziałam, że nic bardziej nie sprawi, iż poczuję się 
mocniej zakorzeniona, jak to, że wprowadzę się z 
powrotem do domu. Usiadłam na podłokietniku czarnej 
sofy Naugahyde, którą zdaje się kupuje bardzo wielu 
mężczyzn w średnim wieku, i wystukałam numer, 
który teraz znałam równie dobrze jak numer do matki.
?
l\.urwie matki mieściły się nad kawiarnią niedaleko 
Wydziału Autostrad i hotelu Concourse. Niosąc pod 
pachą skórzaną teczkę, wychodzę z zimnego mroku 
podziemnego garażu, który śmierdzi spalinami i 
zaschniętym na betonie olejem. Na to spotkanie 
włożyłem swój najlepszy garnitur, letnią, kaszmiro-wo-
moherową czarną dwurzędówkę z Pakistanu, którą 
kupiłem w północnym Teheranie. Koszula jest biała, 
krawat niebieskobrązowy, kolor stali. Kiedy 
opuszczałem bungalow, Nadi zapytała mnie, dlaczego 
się tak ubrałem, a ja powiedziałem prawdę: troszczę się 
dzisiaj o ważny interes, Nadi. Interes inwestycyjny. Nie 
zadawała więcej pytań. Tego ranka Nadi miała na sobie 
bawełniane spodnium w kolorze czerwonego sharob. 
Czesała włosy, aż były dobrze ukształtowane na jej 
głowie, i położyła kosmetyki na oczy, policzki i wargi. 
Uśmiechnęła się i wręczyła mi listę zakupów na 
sobotnie przyjęcie na cześć naszej córki, a wyglądała 
wtedy tak zeebah, tak pięknie w jej nowych 
oczekiwaniach, że kiedy ruszałem spod domu i 
zjeżdżałem ze wzgórza, miałem piekło w żołądku z 
powodu tego, czego musiałem dokonać.
Wychodząc z hotelu Concourse, czuję to nawet moc-
niej, ponieważ myślę o długich dniach spędzonych w 
towarzystwie Trana, Toreza i tej panamskiej świni, 
Mendeza. Wspominam autostradowy kurz na ubraniu, 
które pot przyklejał mi do skóry, pieczenie gołej głowy 
i tego kunee za kontuarem w hotelowym holu, który 
widział to wszystko i nie obdarzał mnie respektem 
należnym nawet zwykłemu cargar, jakim się stałem. 
Ale kiedy idę pod niebem pełnym słońca, radzę sobie 
trzymać się w ryzach i zapomnieć o tych rzeczach, bo 
wtedy czuję się tak, jakbym został pobity, zanim jesz-
cze zacząłem walczyć. Jestem genob sarhang, emeryto-
wany pułkownik Cesarskich Wojsk Lotniczych. Kupu-
jąc ten bungalow, uszanowałem wszelkie formalności i 
jestem pewien, że nie ma nic takiego, co tamci mogą 
zrobić, żeby zmienić ten fakt.
Poczekalnia na szczycie schodów jest mała i nędzna 
i to napełnia mnie nadzieją. Wyłuszczam uśmiechają-
cemu się za biurkiem kunee, jaką mam sprawę, a on 
proponuje, żebym usiadł, ale ja stoję i czekam. Na 
ścianach wiszą ogłoszenia o marszach kobiet, które 
kochają kobiety, i kunee'ów, którzy kochają kunee'ów. 
Co to za zasady społeczne, gdy każdy może robić, co 
mu się podoba? Mówiono mi, że w innych miastach 
Ameryki nie ma takiej swobody jak tu. Powiedział mi 
młody pooldar doktor z apartamentowca w Berkeley, 
że serce tego kraju, miejsce zwane Środkowym Za-
chodem, jest przyzwoitsze niż miasta na obu wybrze-
żach: Ohio, powiedział. Iowa. Być może po sprzedaniu 
tego bungalowu przeniosę tam żonę i syna. Ale Nade-
reh nie chciałaby mieszkać tak daleko od Sorai, nie 
teraz, gdy zanosi się na wnuki. A ja tęskniłbym za 
oceanem, i chociaż Pacyfik to nie Morze Kaspijskie,
to jego rozległa obecność stanowi dla mnie przypo-
mnienie.
-	Pan Barmeeny?
Sekretarka adwokata jest porządnie ubrana w szarą 
spódniczkę i bluzkę, ale bez butów na stopach.
-	Behrani. Nazywam się pułkownik Massoud Amir 
Behrani. Chcę rozmawiać z panem Walshem.
Uśmiecha się.
-	Jestem Connie Walsh. To moja kancelaria, puł 
kowniku. Proszę za mną.
Kobieta prawnik nie daje mi czasu na przeproszenie 
za moją pomyłkę, więc idę za nią do jej gabinetu z 
wielkim stołem, wieloma krzesłami i wysokimi oknami 
otwartymi na promienne powietrze. Proponuje mi kawę 
lub herbatę. Napiłbym się herbaty, ale mówię jej nie, 
dziękuję, a kiedy siadam, nie pozwalam sobie czuć się 
zbyt swobodnie. Biorę krótki oddech, by zacząć 
mówić, ale ona sprawia wrażenie, jakby wiedziała, co 
zaraz powiem, i podnosi dłoń.
-	Jestem przekonana, że nasz Ust przyprawił pana 
o szok, pułkowniku. Sytuacja jest następująca: hrab 
stwo San Mateo popełniło wiele błędów. Po pierwsze, 
nałożyli na moją klientkę, poprzednią właścicielkę 
nieruchomości, podatki, których nie była winna. Po 
drugie, eksmitowali ją za niezapłacenie tychże. I po 
trzecie, zlicytowali nieruchomość. Niestety, w tym 
miejscu pojawił się pan, sir, i obawiam się, że nie 
mamy innej możliwości, jak tylko żądać od hrabstwa 
odwrócenia całego procesu przez unieważnienie 
sprzedaży, dzięki czemu moja klientka będzie mogła 
odzyskać dom.
W palcach czułem ciężar, a w piersi i na twarzy gorąco.
-	Ale teraz ja posiadam ten dom.
-	Czy transakcja jest sfinalizowana?
-	Oczywiście. Zapłaciłem gotówką, mam potwier-
dzenie kupna.
Otwieram teczkę i wyjmuję wszystkie dokumenty 
dotyczące sprzedaży domu. Kobieta adwokat przegląda 
je przez chwilę. Siedzi oparta na swoim krześle i patrzy 
mi prosto w oczy, jak patrzyłby mężczyzna, mężczyzna 
posiadający wpływy i pozycję.
-	Jest pan skłonny odsprzedać dom hrabstwu? Do-
pilnowałabym, żeby przeprowadzili tę transakcję naj-
dogodniej, jak to tylko możliwe.
-	Proszę uważnie do mnie słuchać, panno Walsh. 
Jedyną możliwą dogodną transakcją jest taka, gdy 
urząd skarbowy hrabstwa zapłaci mi za nieruchomość 
sto siedemdziesiąt tysięcy dolarów. Jeśli mi to dadzą, 
wyniosę się, ale dopiero na jesieni. Moja żona jest 
chora i potrzebny jej letni wypoczynek. Będzie także 
wymagało czasu znalezienie nowego domu.
-	Panie Behrani, zapłacił pan czwartą część tej kwoty. 
Wstaję i odsuwam się od krzesła.
-	Rynek już mi to płaci. Sądzę, że jest to sprawa, 
którą powinna pani omówić z dżentelmenami z urzę 
du skarbowego. Dzień dobry, panno Walsh.
Wyciągam dłoń do tej kobiety prawnika. Ściska ją 
bardzo krótko i także wstaje.
-	Prawowita właścicielka tego domu mieszka w mo 
telu, panie Behrani. Wszystkie jej rzeczy są zamknięte 
w magazynie. Dlaczego ma czekać choć trochę dłużej, 
niż to niezbędne, zanim wróci do domu, z którego tak 
niesprawiedliwie została usunięta?
Znowu czuję krew w piersi, na twarzy i w głowie za 
oczami. Kim są ci ludzie? Jak im się zdaje, z kim 
rozmawiają?
- 
Oczyw
iście 
nie 
rozumi
e pani, 
co 
mówię: 
ja 
jestem 
prawo
witym 
właścic
ielem 
nieruch
omości
. To ja 
jestem 
pokrzy
wdzon
y. 
Słyszał
a pani 
moją 
propoz
ycję. 
Ma 
pani 
szczęśc
ie, że w 
ogóle 
zdecyd
owałem 
się 
sprze-
dać 
posiadł
ość.
Wych
odzę 
szybko 
bez 
jednego 
słowa 
więcej. 
Kafejka 
na dole 
jest 
pełna 
ludzi 
siedząc
ych 
przy 
małych 
stoli-
kach, 
pijącyc
h kawę, 
jedzący
ch 
wyroby 
cukiern
icze. 
Gra 
tam 
muzyk
a, jeden 
z 
europej
skich 
kompo
zyto-
rów, a 
gdy 
przecho
dzę, 
ubrani 
tylko w 
T-shirty 
i dżinsy 
mężczy
źni i 
kobiety 
podnos
zą na 
mnie 
wzrok. 
Przy-
glądają 
się 
mojej 
twarzy, 
garnitu
rowi i 
teczce 
pod 
pachą, 
i kiedy 
zwraca
m na 
nich 
oczy, 
odwrac
ają 
wzrok, 
jakbym 
przysze
dł 
odebrać 
im coś, 
czego 
nie są 
w 
stanie 
zapłaci
ć.
lipni
Resztę popołudnia spędziłam w ogrodowym fotelu 
w najodleglejszym końcu motelowego basenu. Wokół 
nie było nikogo więcej; zamknęłam oczy przed słoń-
cem, paliłam, sączyłam dietetyczną colę i stukałam 
zdrową stopą o gorący beton. Nie mogłam się uspo-
koić. Nie podobało mi się słyszane wcześniej w te-
lefonie brzmienie głosu Connie; stwierdziła, że tego 
rana widziała się z „nowym właścicielem" i że dobra 
wiadomość jest taka, iż gotów jest odsprzedać dom 
hrabstwu, ale że w dalszym ciągu władze najpierw 
muszą przyznać się do popełnienia błędu, potem 
chcieć unieważnić sprzedaż, a wreszcie odkupić dom. 
Zdawało mi się, że jest zmęczona i skołowana, jakby 
miała na głowie dziewięć innych spraw. Powiedziała, 
że oddzwoni pod koniec dnia, a potem zmusiła się 
do radośniejszego tonu i powiedziała mi, żebym nie 
traciła ducha, dopiero się rozgrzewamy. Nie podobało 
mi się, że tak mówi; jeśli w ten weekend miałam 
wprowadzić się z powrotem do domu, to czy nie po-
winnyśmy być już rozgrzane do czerwoności? Jednak 
byłam zadowolona, słysząc, że arabska rodzina gotowa 
jest sprzedać dom, i starałam się skoncentrować na 
tym fragmencie nowin.
Cień przesunął się po mnie i spojrzałam w uśmiech-
niętą twarz Lestera. Nie słyszałam jego samochodu. 
Les stał, opierając ręce na biodrach, a dwa górne guziki 
mundurowej bluzy miał rozpięte.
-	Cześć - powiedziałam.
-	Cześć ci. - Kucnął, a jego skórzana kabura za-
skrzypiała cicho; wziął mnie za rękę i pocałował. - Po-
zwól, żebym dziś wieczorem zabrał cię na prawdziwą 
randkę, Kathy.
Oczy miał pełne nadziei, a ja nie mogłam się po-
wstrzymać.
-	Znowu będziemy kłócić się o to, kto płaci?
-	Nie, ponieważ zamierzasz pozwolić, żebym to ja 
zapłacił.
-	Tylko jeśli pójdziemy w jakieś miłe miejsce. 
Uśmiechnął się pod wąsem.
-	Taki miałem plan.
-	Adwokatka mówi, że Arabowie odsprzedadzą 
dom.
-	Naprawdę? 
Skinęłam głową.
-	Jednak zanim będę mogła ponownie się wprowa-
dzić, musi nastąpić cała kupa innych bzdur.
-	Z hrabstwem?
-	Taaa.
-	Jednak jest jakiś postęp.
-	To właśnie sobie powtarzam.
-	No to powinniśmy to uczcić.
Pochylił się i pocałował mnie. Jego wąsy łaskotały i 
smakowały jak eukaliptusowy cukierek, chociaż nie 
sądzę, żeby Les miał chore gardło czy był przeziębio-
ny. Miałam nadzieję, że ja sama nie przypominam w 
smaku brudnej popielniczki. Lester wstał i zapytał,
czy siódma trzydzieści mi odpowiada, a ja powiedzia-
łam, że będę gotowa; powinnam włożyć sukienkę?
Skinął głową i uśmiechnął się, a ja patrzyłam, jak 
wychodzi na parking motelu, wsiada do toyoty kombi 
i odjeżdża. Zastanawiałam się, co powiedział żonie 
o tej nocy; o tym, dokąd się wybiera i z kim, i jeszcze 
raz zadumałam się nad tym, co ja właściwie robię, 
skoro wcześniej przespałam się już raz z żonatym 
mężczyzną, tam w Saugus, w Massachusetts, kiedy 
jeszcze byłam ćpunką. Był klientem baru, komiwoja-
żerem, nosił szyte na miarę garnitury, jedwabne kra-
waty, a nawet złote spinki. Wszyscy uważaliśmy, że 
przesadzał z elegancją, ale pewnej nocy, gdy sprzątali-
śmy, Jimmy Doran pozwolił mu zostać po godzinach, 
i wkrótce nasza czwórka czy piątka niuchała kokę, 
piła i podrygiwała w rytm muzyki. Po chwili tamten 
podrygiwał na mnie, a Głos Wroga w mojej głowie był 
gruchającą białą gołębicą.
Nadereh jest już ubrana i w kuchni sieka bakłażana na 
jeden z wielu półmisków, które przygotuje na 
jutrzejsze wieczorne przyjęcie. Ale jest dopiero 
piątkowy poranek, nie później niż ósma, a ja siedzę 
przy kuchennym kontuarze z gorącą herbatą i tostem.
-	Nadi-joon, czy nie uważasz, że będziesz w stanie 
przygotować jeden posiłek w jeden dzień?
-	Khawk bah sar, Massoud.
Kurz na twoją głowę, mówi do mnie. I ma na ustach 
uśmiech, gdy odwraca się, żeby opłukać ręce w wodzie 
nad zlewem. Schody nowej platformy widokowej tylko 
częściowo zasłaniają okno kuchenne przed nią, i 
zobaczyłem to z wdzięcznością, bo Nadi nic na ten 
temat nie powiedziała. Najarowie skończyli wczoraj 
pracę niedługo po porze lunchu. Byłem tak zadowolo-
ny z powodu ostatecznego efektu ich pracy, z długich, 
prostych poręczy schodów, mocnych, szerokich desek 
platformy i jej barierki, że wypisując młodemu nąja-
rowi końcowy czek, doliczyłem pięćdziesięciodolaro-
wą premię za tak dobrze wykonaną profesjonalną ro-
botę. Oczywiście cały czas czułem dobroczynne skutki 
wizyty, jaką tego popołudnia odbyłem u prawnika
w centrum Corony, bardzo niskiego dżentelmena z jed-
wabną apaszką na szyi, który za sto pięćdziesiąt dolarów 
wysłuchał szczegółów mojej sytuacji, zbadał dokumen-
ty sprzedaży domu przez hrabstwo, a potem poradził 
mi, że nie ma nic takiego, co ktokolwiek mógłby 
przeciwko mnie przedsięwziąć. Nieruchomość należała 
teraz do mnie i mogłem zrobić z nią, co chciałem.
Zeszłego wieczoru Nadi, Esmail i ja staliśmy na 
nowej konstrukcji i obserwowaliśmy znikanie słońca. 
Było jak tonąca w morzu kula jaskrawego szafranu, 
zamieniającego wodę w purpurę, a niebo w oranż i 
zieleń. Nadi objęła naszego syna w pasie i zaczęła 
mówić mu o pięknie Morza Kaspijskiego, czyje pamię-
tał? Ale kiedy mówiła o naszym dawnym życiu, po raz 
pierwszy w jej głosie brzmiał lekki ból, a ja położyłem 
jej rękę na ramieniu i słuchałem, co mówi do naszego 
syna; a kiedy barwy nieba i morza z wolna ciemniały, 
czułem pewien żal, że muszę sprzedać posiadłość, 
która odrodziła moją Nadi. Ale czułem się także bar-
dziej zdeterminowany, by poświęcić temu moje kłopo-
ty, by odzyskać co najmniej trzy razy moją oryginalną 
inwestycję. Przez dwa dni nie miałem żadnych wiado-
mości od kobiety prawnika z San Francisco. Ani z urzę-
du skarbowego hrabstwa. I to jest tak, jak powinno być; 
nie skontaktuję się z nimi. Usłyszeli moją propozycję. 
A jeśli ją odrzucą, zwrócę się do wolnego rynku. 
Wczoraj odebrałem dwa telefony z pytaniami na temat 
domu, i na poniedziałek umówiłem się na oględziny.
Wstaję od śniadania i idę do drzwi po buty. Widzę, że 
Nadi powiesiła coś nowego na ścianie nad sofą. W zło-
tej ramie widnieje cenna fotografia mnie i generała 
Pourata, zwracających się do szachinszacha w Pałacu 
Cesarskim podczas święta perskiego Nowego Roku.
Król ma na sobie najlepszy europejski garnitur, pod-
czas gdy Pourat i ja, w galowych mundurach, z czap-
kami w rękach, uśmiechamy się z powodu jakiegoś 
komplementu, który król wypowiedział pod adresem 
naszego lotnictwa wojskowego. Na zdjęciu są jeszcze 
trzej inni mężczyźni: minister spraw zagranicznych z 
Afryki i dwóch wielkich bezpieczniaków o rękach 
skrzyżowanych na piersi i bez śladu humoru w twa-
rzach i oczach. Wiem, że Nadi powiesiła zdjęcie nie 
tylko ze względu na Sorayę, ale także ze względu na 
siebie, bo nowa rodzina Sorai widziała już tę fotografię 
w naszym drogim apartamencie w Berkeley. Spraw-
dzili, z jakiego kalibru ludźmi mają do czynienia, ale 
przypuszczam, że Nadi tak postąpiła, żeby patrząc na 
ten mały bungalow, nie zapomnieli o tym.
Moja żona płucze w zlewie rzodkiewki i ogórki do 
posiłku, którego nie zjemy wcześniej jak jutro wieczo-
rem. Chcę jej powiedzieć, żeby zwolniła, odpoczęła; 
nasza córka wyszła za mąż i już nie musimy naginać 
karków. Ale znam swoją Nadi. Mój brak zainteresowa-
nia zaniepokoi ją jeszcze bardziej, a potem zacznie 
nalegać, żeby przed jutrem malować ściany i wieszać 
nowe zasłony. Nie, w tej chwili wolę zostawić ją samej 
sobie. Zjadę ze wzgórza do Corony i kupię gustowne 
ogrodowe meble na naszą wdowią platformę i - być 
może - znajdę to, co nazywa się „miłosnym siedze-
niem" dla młodego męża i żony, dla mojej ukochanej 
córki, którą ostatnio widziałem dwa tygodnie temu, gdy 
wsiadała z tyłu do limuzyny ubrana w satynę barwy 
kości słoniowej, z długimi czarnymi włosami podpięty-
mi pod gałązką goździków, którą nosiła jak koronę.
W ciągu zaledwie dwóch nocy i dwóch poranków 
Lester Burdon przestał być dla mnie dodatkiem, a stał 
się głównym filmem, i nawet nie miałam pojęcia, jak to 
się stało, chociaż wiem, że zaczęło się wtedy, gdy 
dokładnie o siódmej trzydzieści w środę wieczorem 
przyjechał po mnie, w wyglansowanych czarnych 
kowbojskich butach, czarnych spodniach, szarej 
tweedowej marynarce i zapiętej pod szyję białej 
koszuli. Włosy zaczesał gładko do tyłu, a jego wąsy 
sprawiały wrażenie mniej opadniętych. Był tak 
przystojny, że momentalnie zwątpiłam w mój własny 
wygląd; przy przebieraniu się tylko dwa razy 
zmieniłam zdanie, lądując w końcu w czarnych spod-
niach ze sztucznego jedwabiu, białej wieczorowej 
bluzce i krótkim rdzawym żakiecie, który zawsze 
lubiłam, bo kiedy zapięłam go u dołu, ściskał mnie w 
pasie, dzięki czemu mój biust wydawał się większy. 
Włożyłam czarne lakierki, z których prawy obejmował 
mi stopę niemal tak ściśle, jak nowy bandaż. Upięłam 
także włosy i zastanawiałam się, czy wyglądam 
wystarczająco kobieco, ale Les spojrzał na mnie tak, 
jakby nigdy wcześniej nie widział nic równie 
doskonałego; a podczas jazdy w blasku
zachodzącego słońca autostradą do San Francisco 
zastanawiałam się, co Lester powiedział żonie, kiedy 
tak ubrany wyszedł z domu.
Orion Room zbudowano na szczycie Hyatt Regency 
w pobliżu długich nabrzeży Embarcadero Street. Re-
stauracja zajmowała całe ostatnie piętro, a jej ściany 
tworzyły pochylone na zewnątrz pod niewielkim kątem 
okna wysokie od podłogi do sufitu. Pośrodku 
pomieszczenia stał wielki kwadratowy bar, za którym 
pracowało teraz trzech barmanów, a ich koszule, kra-
waty i twarze oświetlał od dołu zielony blask. Bar 
pełen był elegancko ubranych mężczyzn i kobiet; ich 
śmiechy i rozmowy wybijały się ponad dźwięki muzyki 
siedzącego w mroku na podium pianisty, śpiewającego 
do własnego akompaniamentu starą piosenkę, której 
tytułu nie pamiętałam. Kierownik sali poprowadził nas 
obok zajętych, oświetlonych świecami stolików, a ja 
starałam się nie utykać tak mocno, jak moja noga tego 
wymagała - co było trudne w szpilkach i miałam 
wrażenie, że wszyscy na mnie patrzą. Nasz stolik był 
niewielki, przykryty białym obrusem i stał tuż pod 
jedną ze szklanych ścian. Widziałam szczyty drapaczy 
chmur, mieniące się złotem i różem w blaskach 
zmierzchu, oraz niebieski przestwór zatoki, ale cały ten 
obraz się poruszał, i musiałam usiąść na krześle, które 
odsunął dla mnie maitre d'hótel.
- To sala obrotowa - powiedział Lester. - Może 
wolałabyś iść gdzieś indziej?
Spojrzałam na niego, a później z powrotem za okno. 
Miał rację. Teraz widziałam mniej wysokich biurow-
ców, a więcej zatoki San Francisco, z pół tuzina 
małych białych żagli i żółte wzgórza Berkeley po dru-
giej stronie. Roześmiałam się.
-	To dziwne.
-	Podoba ci się? - Lester uśmiechał się, chociaż 
oczy miał zmrużone, jakby istniała tylko jedna od-
powiedź, którą mógł przyjąć.
-	Taaa, podoba mi się.
I rzeczywiście tak było, kiedy już do tego przywyk-
łam. Szybko zjawił się kelner o tak krótko ściętych 
blond włosach, że pasowałby do wojska. Zapytał, cze-
go mamy ochotę się napić, a kiedy zamówiłam wodę 
mineralną, Les zrobił to samo. Po odejściu kelnera 
zapaliłam papierosa.
-	Nie musisz tego robić ze względu na mnie, Lester.
-	Och, nie brakuje mi tego. Żaden ze mnie wielki 
pijak.
-	Ze mnie również. To znaczy nie był.
-	Nie piłaś?
-	Tylko gdy niuchałam. Prawie mnie to zabiło. 
Brązowe oczy Lestera zdawały się głębiej osadzone
niż zwykle.
-	Prawda, że robił pan to samo, funkcjonariuszu 
Burdon?
Les potrząsnął głową.
-	Raczej nie.
Młody kelner przyniósł nasze wody mineralne. Wrę-
czył nam podłużne karty menu, a potem wyrecytował 
specjalności wieczoru. Obserwowałam go, jak szedł 
przez główną część restauracji, a potem ponad skąpa-
nymi w blasku świec stolikami spojrzałam na pianis-
tę, który teraz nie śpiewał, tylko grał coś wolnego 
i smutnego, a ja odwróciłam się i wyjrzałam przez 
okno. Tym razem widziałam Bay Bridge prowadzący 
do Oakland, długie szare przewody w zmierzchu.
-	Czy kiedykolwiek zrobiłeś coś wbrew prawu, Lester?
-	Dziwne pytanie. 
Wydmuchnęłam dym na szybę.
-	Po prostu żeby zacząć rozmowę. Spaliśmy już ze 
sobą, a nawet nie wiem, czy masz jakieś drugie imię.
-	Victor.
-	Lester Victor?
-	Niezbyt melodyjne, co?
-	Nie - siorbnęłam łyk wody mineralnej. - Więc?
-	Ostatnio czy dawno temu?
-	Najpierw niedawno.
Opuścił wzrok na obrus. Restauracja odwróciła się 
teraz na wschód, nasze okna wychodziły na południowe 
San Francisco, więc twarz Lestera kryła się w cieniu.
-	To całkiem poważne.
-	Jak poważne?
-	Wystarczająco, żeby nikt inny o tym nie wiedział. 
Zniesiesz to?
-	Chcesz wiedzieć, czy możesz mi zaufać?
-	Już ci zaufałem, Kathy. Chcesz to mieć na swoim 
sumieniu?
-	Muszę to tam trzymać? 
Lester uśmiechnął się.
-	Chyba nie.
Rozejrzał się po restauracji, a potem pochylił się ku 
mnie i powiedział cichym głosem:
-	Podrzuciłem dowód.
-	Zrobiłeś to?
Skinął głową, powoli, jakby chciał zobaczyć, jak to 
przyjęłam.
-	Nie nasz nauczyciel w niebieskim mundurze.
W ramionach i na twarzy czułam coś w rodzaju 
elektrycznego prądu. Lester uśmiechnął się znowu, 
jednak nieco smutno.
-	Więc?
-	Był taki facet nieopodal zbiornika, ot, kurdupel, 
który bijał żonę, jakby to była rozrywka. Był inżynie-
rem czy kimś takim, abstynent, ale porywały go emocje 
i zabierał się do niej z pasem lub kawałkiem 
ogrodowego węża. Nigdy się nie dowiedzieliśmy, co to 
dokładnie było. Sąsiedzi wezwali nas, mój partner i ja 
zjawiliśmy się w gorącą noc i przekonaliśmy małżon-
ków, żeby nas wpuścili. Ona miała na rękach i nogach 
krwawe pręgi, ale stali tam razem, ramię w ramię, 
jakby to była wyłącznie ich sprawa. Wziąłem ją na 
stronę i pytam, czy milczy ze strachu przed nim, ale 
ona spojrzała tylko na mnie wielkimi wilgotnymi 
oczami, jakby nie rozumiała, o czym mówię. To było 
jeszcze przed wprowadzeniem przepisów dotyczących 
przemocy w rodzinie, Kath; wtedy nie mogliśmy are-
sztować kogoś, kto znęcał się nad rodziną, póki ofiara 
nie złożyła na niego skargi.
-	Myślisz, że to lubiła?
-	Mój partner tak uważał; ja nie. W każdym razie 
przynajmniej raz na tydzień bywaliśmy tam wzywani, i 
po jakimś czasie nie mogłem znieść ich widoku, 
szczególnie jego. Drań miał najdłuższą i najchudszą 
szyję, jaką kiedykolwiek widziałem.
Roześmiałam się, Lester także.
-	Jednak mieliśmy coś na niego: ciążył na nim 
wcześniejszy wyrok za uleganie twojemu poprzednie 
mu nałogowi, a ja nie zgadzałem się z moim part 
nerem, tylko uważałem, że ta kobieta jest śmiertelnie 
przerażona. Więc podczas jednej z tych gorących, mę 
czących nocy przeprosiłem, że muszę iść do klopa, no 
i wsunąłem dwie działki za stos ręczników w ich 
szafce.
-	Bez jaj! - Czułam w gardle narastające łaskotanie. 
Przyłożył palec do ust.
-	Mój ekspartner nic o tym nie wie.
-	Skąd je wziąłeś?
-	Z odnalezionego dzień wcześniej lincolna.
-	No i co?
-	Nie mieliśmy nakazu rewizji, więc tego wieczoru 
po powrocie do domu złożyłem telefonicznie anonimo-
wy donos do wydziału, a potem spałem jak dziecko. 
Zabrali ich oboje, ale ze względu na swoją przeszłość 
facet dostał parę lat. Kilka miesięcy później przejecha-
łem obok ich domu, żeby sprawdzić, co z nią, ale nowi 
lokatorzy powiedzieli, że się wyprowadziła. - Potrząs-
nął głową. - Bała się go śmiertelnie.
-	Cholera, Lester, ty po prostu robisz, co chcesz, 
nie? - Pod stolikiem zsunęłam ze stóp szpilki. Prawa 
podeszwa pulsowała, ale nie bolała zbytnio.
Uśmiechnął się ostrożnie i upił łyk wody.
-	A co, jeśli się myliłeś? Co, jeśli ona to lubiła? 
Wyprostował się i przekrzywił głowę.
-	Naprawdę w to wierzysz?
-	Może.
-	Podobałoby ci się to? - Mówił zupełnie szczerze i 
trudno było nie zabawić się z nim trochę.
-	Nie, ale znałam różne prawdziwe szajbuski.
-	Ale o ile lepiej by im było, gdybyśmy pozwolili im 
żyć w ten sposób? - Twarz znowu miał napiętą, a ja nie 
wiedziałam, czy ukrywa w środku twardość, czy 
miękkość.
Pianista śpiewał radosną piosenkę Sinatry, a po-
mocnik kelnera przyniósł nam w wyłożonym lnianą 
serwetką koszyku gorące rogaliki. Rozerwałam jeden 
na pół.
-	Więc jak doszedłeś do tego, że chcesz nosić tę 
pelerynę i maskę, Les?
-	To dobre pytanie.
Rozciął rogalik i posmarował go masłem. Zaraz po-
tem zjawił się nasz kelner i zapytał, czy wybraliśmy już 
przystawki. Pomyślałam, że bardzo się stara nabić 
wysoki rachunek, ale postanowiliśmy pominąć przy-
stawki, a zamiast tego zamówiliśmy dwie spośród 
specjalności wieczoru - kurczaka po prowansalsku dla 
mnie i miecznika w cytrynowo-kaparowym sosie dla 
Lestera, który wyciągnął w stronę kelnera nieotwartą 
kartę win, ale zanim chłopak zniknął, powiedziałam 
mu, żeby przyniósł nam przyzwoite chardonnay Napa 
Valley.
-	Co chcesz zrobić?
Nie mogłam powstrzymać uśmiechu.
-	Zamówiłam je dla ciebie. Wiem, że masz ochotę. 
Więc jaki to nielegalny czyn, który popełniłeś dawno 
temu?
Patrzył na mnie przez chwilę.
-	Nadal jestem ci winien odpowiedź na poprzednie 
pytanie.
-	Dobra, mów.
Lester uśmiechnął się do mnie, napięcie znikło z jego 
twarzy i teraz nie było w niej nic prócz łagodności. 
Pianista śpiewał starą jazzową piosenkę. Les dotknął 
zębów widelca do sałatek i zaczął opowiadać o czasach 
swojego dzieciństwa, które spędził na granicy mek-
sykańskiej w miasteczku zwanym Chula Vista. Powin-
nam była słuchać każdego słowa, ale myślałam o wi-
nie, które zamówiłam; myślałam o tym, na ile 
prawdziwe było stwierdzenie, że nigdy nie miałam 
żadnych problemów z piciem, póki nie zaczęłam ćpać,
wciągając nosem wprost do mózgu długie białe węże. 
Potem przy naszym stoliku zjawił się kelner z kubeł-
kiem lodu. Lester przerwał i spróbował wina ze swoje-
go kieliszka. Pochwalił, ale kiedy kelner zaczął nale-
wać, Les dotknął jego ramienia i podziękował mu, 
mówiąc, że wolimy obsłużyć się sami. Kelner odszedł i 
Lester napełnił tylko swój kieliszek, zerknąwszy na 
mnie, zanim z powrotem włożył butelkę do kubełka z 
lodem.
-	O czym nawijałem?
-	O Chula Vista.
-	Mój brat Martin i ja byliśmy jedynymi angloję-
zycznymi dziećmi w całej szkole i prawie każdego dnia 
musieliśmy walczyć z kimś o coś.
-	To dlatego podkładasz dowody?
-	Podłożyłem. Tylko raz. - Próbował się uśmiech-
nąć, ale nie udało mu się to do końca. - O co chodzi? 
Uważasz, że zrobiłem coś okropnego?
-	Nie, w sumie sądzę, że postąpiłeś słusznie. Prze-
praszam, Les. Powiem ci prawdę, to wino mnie roz-
prasza.
-	Każę je zabrać.
-	Nie. - Położyłam palce na jego dłoni. - Widzisz, 
ilekroć myślę o swojej trzeźwości, myślę nie o winie, 
ale o kokainie. To z tego powodu jestem dumna... że 
trzymam się od niej z daleka. Mój mąż... mój były mąż, 
czy jak go tam chcesz nazwać, był ostrym pijakiem i 
nigdy wcześniej bym tego nie powiedziała, ale sądzę, 
że po prostu pozwoliłam mu, by włączył mnie do 
programu swojego odwyku, rozumiesz? Ilekroć 
musiałam iść na RO, to nie dlatego, że chciałam wypić 
kieliszek wina, tylko dlatego, że wściekle pragnęłam 
niuchnąć milę koki.
Lester ponownie objął mnie długim spojrzeniem i 
ściskał mi rękę, kiedy mówiłam.
-	Nie masz na myśli AA?
-	Nie, RO, Racjonalne Ozdrowienie. Twoja Wyższa 
Siła to zdolność do rozumowania. Wszystko to kupa 
gówna, ale... nie wiem.
Odwróciłam wzrok i wyjrzałam za okno. Teraz byli-
śmy zwróceni na zachód, a ja spoglądałam ponad 
północnym krańcem miasta, ponad wszystkimi jego 
budynkami i pirsami ku pomarańczowej rozpiętości 
Golden Gate Bridge, na ocean po drugiej stronie mostu 
i niebo jak obręcz czerwieni i fioletu. W restauracji 
przybyło klientów i za plecami słyszałam cichy gwar 
ludzi rozmawiających i śmiejących się przy posiłku, 
szczękanie srebrnej zastawy o porcelanę, pianistę 
kończącego jazzową piosenkę i przechodzącego do 
jakiegoś innego kawałka. Wpatrywałam się w ocean, 
podczas gdy restauracja kontynuowała swój powolny 
odwrót od niego, a potem usłyszałam, że Lester nalewa 
coś do mojego kieliszka, i odwróciłam się, żeby 
zobaczyć, że trzyma butelkę chardonnay.
-	Jesteś dorosła, Kathy. Może wylałaś dziecko z 
kąpielą.
-	A co, jeśli dziecko jest demonem?
-	To wyrzuć je na dobre i nie oglądaj się.
-	Czy ty czasem oglądasz się za siebie, Les?
-	Bez przerwy - uśmiechnął się. - To mój problem, 
Kathy: podchodzę do swoich pomyłek w sentymental-
ny sposób.
-	Ja też.
Uśmiechnęłam się i podniosłam kieliszek; poczułam 
jego zimny ciężar. Lester dotknął mojej dłoni, a ja 
wpatrywałam się w niego, podnosząc wino do warg
i smakując coś, czego od trzech lat nawet nie po-
zwoliłam sobie powąchać. Przez moment uważałam, że 
ciągle jeszcze jest czas, żeby wypluć trunek, ale jeśli w 
głowie słyszałam Głos Wroga, to był nim ten, który 
trzymałby ode mnie z dala przełykanie i suchy żar 
rozlewający się w klatce piersiowej; smak i doznawane 
wrażenia były tak znajome - zdawało się wręcz, że 
nigdy nie odeszły - że nagle poczułam moje prawdziwe 
Ja", prawdziwsze niż to, które nosiłam w sobie od nie 
wiedzieć jak dawna.
-	Na razie w porządku? - spytał Les.
-	Tak. - Wypiłam jeszcze trochę, a potem odstawi-
łam kieliszek, lekko trzymając palcami za nóżkę. - 
Opowiedz więcej o sobie, Les.
Wtedy zjawiły się nasze dania, a Lester napełnił 
kieliszki. Wiedziałam, że jako racjonalnie ozdrowiona 
powinnam przez cały wieczór patrzeć na wino jak na 
UPIORA; nie inaczej, jak na okazję do Upicia się i 
czując konieczność Poznania Głosu Wroga, który 
musiałam Oskarżyć o złośliwość, podczas gdy moce 
mojego rozsądku przypominałyby mi o Istocie samo-
kontroli, wiodącej do Ratunku w trzeźwości - i w ten 
sposób powinnam się powstrzymać.
Ale, powiedziałam sobie, w mojej głowie nie roz-
brzmiewa Głos Wroga. Gdyby był, już by zamawiał 
drugą butelkę, której wcale nie pragnęłam. A więc nie 
było czego oskarżać o złośliwość. W każdym razie nie 
czułam się tak, jakbym kogokolwiek oskarżała o co-
kolwiek; nie dziś wieczorem. Żywiłam pozytywne uczu-
cia nawet do tej arabskiej rodziny w moim domu, do 
kobiety o uprzejmej twarzy, Arabki, która obandażo-
wała mi nogę, do ludzi, którzy zgodzili się odsprzedać 
dom hrabstwu. Podczas jedzenia i picia Lester opo-
wiedział mi o rozwodzie rodziców, kiedy on miał dwa-
naście lat, a jego brat dziewięć, o tym, że jego ojciec, 
który był celnikiem, odwiedzał go co tydzień, póki nie 
dostał innej pracy w Teksasie, i obaj chłopcy widywali 
go tylko dwa razy do roku, a żeby się z nim spotkać, 
musieli odbyć piętnastogodzinną podróż autobusem. 
Powiedział, że jego matka była ładną kobietą o długich 
brązowych włosach i wysokich kościach policzkowych, 
i że miała w sobie ten rodzaj spokoju, który 
natychmiast przyciągał do niej mężczyzn. Była maszy-
nistką w przedsiębiorstwie wyrębu lasu, i gdy tylko 
rozniosło się, że jest rozwódką, Lester i jego brat 
niemal co wieczór widzieli przyjeżdżających po nią 
mężczyzn. Sączyłam wino, a twarz mi pałała. Bardzo 
podobało mi się to, jak mówił, i sposób, w jaki światło 
świecy wydobywało bruzdy na jego twarzy - sprawiało 
to wrażenie, że wygięte wąsy są grube jak słoma, a 
oczy głębokie i ciemne.
-	Już wiem dlaczego - powiedziałam.
-	Co?
-	Musiałeś bronić swojej matki, więc teraz bronisz 
spokoju.
-	Myślisz, że to takie proste?
-	Nie - uśmiechnęłam się. - Ale chciałabym, żeby 
było. Chciałabym, żeby wszystko było proste.
Wyjrzałam za okno, żeby przekonać się, gdzie teraz 
jesteśmy, i spojrzało na mnie odbicie mojej własnej 
twarzy oświetlonej blaskiem świecy. Po drugiej stronie 
szyby panowała noc, a pod nami rozpościerały się 
wszystkie światła San Francisco. Wypiłam resztkę wi-
na z kieliszka; nie mogłam sobie przypomnieć, kiedy 
ostatni raz czułam się tak wolna od wszelkiego gówna, 
które ciążyło mi jak grawitacja dwóch planet. Trochę
czułam wino, ale nie bardzo. Zjadłam połowę pieczo-
nych ziemniaków i kurczaka. Spojrzałam na Lesa i 
zauważyłam, że na mnie patrzy.
-	Zatańczmy, Lester.
-	A co z twoją nogą?
-	Cholera, zapomniałam o niej.
Jechaliśmy w milczeniu. Bayshore Freeway była 
oświetlona pomarańczowymi latarniami. Lester pro-
wadził, trzymając ciepłą dłoń na mojej, a ja myślałam o 
Nicku - o nas obojgu, jadących na zachód nowym 
bonneville'em, jadących cały dzień i całą noc. Spoj-
rzałam na ciemny profil Lestera.
-	Myślę czasami, że w małżeństwie chodzi o to, żeby 
mąż i żona prowadzili się wzajemnie, wiesz? Jakby tak 
naprawdę nie miało znaczenia, czy do końca pozostaną 
razem. Czy to smutne patrzeć w ten sposób?
-	Zależy od sytuacji człowieka, jak sądzę.
-	A jaka jest twoja sytuacja, Les? Nie zająknąłeś się 
na ten temat ani słowem.
Lester włączył kierunkowskaz, zerknął we wsteczne 
lusterko, a potem skręcił na pas wyjazdowy. Czekając 
na jego odpowiedź, czułam się dziwnie spokojna. Les 
wjechał na estakadę wyjazdową, zdjął swoją rękę z 
mojej, żeby zredukować bieg, i zostawił ją na lewarku.
-	Moja sytuacja jest taka, że żona sądzi, że do rana 
mam patrol. To dosyć bezczelne z mojej strony, co?
-	Czy takie jest twoje prawdziwe położenie?
Lester nie odpowiedział. Przejechaliśmy obok cen-
trum handlowego, którego okna wystawowe były częś-
ciowo oświetlone, a pusty parking ciemny. Les pod-
jechał pod moje drzwi w Eureka Motor Lodge i wyłą-
czył reflektory, ale silnik trzymał na chodzie.
-	Poślubiłem swoją najlepszą przyjaciółkę, Kathy, 
taka jest moja sytuacja. Mamy syna i córkę, ale przez 
ostatnich siedem z dziewięciu lat naszego pożycia nie 
miałem ochoty na nic więcej, jak na objęcie żony czy 
cmoknięcie jej w policzek.
Padające z podestu światło oświetlało tylko profil 
Lestera, podkreślając mocno kość policzkową i wąsy, a 
ja pomyślałam, że wiem, jak Les będzie wyglądać jako 
stary człowiek - przystojny, smutny i milczący.
-	Nadal ją kochasz?
-	Jak siostrę. Nie mam siostry, ale czuję się tak, 
jakbym miał.
-	A co z nią?
-	Z nią jest inaczej. - Patrzył przez przednią szybę na 
drzwi mojego pokoju. - Zrozumiem, jeśli nie zechcesz 
spędzić ze mną tej nocy, i nie mówię tego po to, żebyś 
czuła się zobowiązana... ale tak czy inaczej nie wracam 
do domu. Muszę pomyśleć.
Przypomniałam sobie, jak wyglądała twarz Nicka 
tego poranka, gdy odszedł - jakby był pewny, że zabija 
mnie, odchodząc. Teraz Lester miał niemal identyczny 
wyraz twarzy, co zaczynało mnie złościć, ale potem 
odwrócił się do mnie, jakbym właśnie powiedziała mu, 
co myślę, i oznajmił, że gdyby szło tylko o niego i Carol, 
odszedłby od niej, ale nie chodziło wyłącznie o to; były 
jeszcze dzieci, jego córka Bethany, jego syn Nat.
-	Przepraszam, Kathy, nie zamierzałem zwalić ci 
tego na głowę.
Wysiadł z samochodu, otworzył drzwiczki i pomógł 
mi wysiąść. Silnik nadal pracował. Objęłam Lestera za 
szyję i pocałowałam.
- Wyłącz to cholerstwo i chodź do środka.
Tej nocy obejmowaliśmy się pod przykryciem, a Les 
zadawał mi pytanie za pytaniem - jak to się stało, że 
znalazłam się w tym małym domku na zboczu wzgórza 
w Coronie, jak wcześniej wyglądało moje życie - a ja 
opowiedziałam mu o dorastaniu w Saugus z jego 
gównianym szlakiem neonów dealerów 
samochodowych, włoskich i chińskich restauracji, 
solariów i centrów handlowych; o prowadzonym przez 
ojca małym interesie polegającym na rozwożeniu 
prania; o tym, że gdy byłam mała, towarzyszyłam tacie 
podczas sobotnio-porannych objazdów, dostarczając do 
restauracji fartuchy i obrusy; jak piłam tyle napoju 
Shirley Tempie w trakcie objazdu, że dostawałam 
zawrotów głowy; jak mój ojciec palił w samochodzie 
cygara Garcia y Vegas i słuchał przez radio 
sprawozdań z meczów piłkarskich, i że czasami mdliło 
mnie, ale nie mówiłam mu tego, bo prawie ze mną nie 
rozmawiał, a ja nie chciałam marnować swojej szansy.
Przytuliłam się mocniej i przełożyłam nogę przez 
nogę Lestera. Jego skóra pachniała miło, trochę tak jak 
ziemia. Nie mówiłam o swoim pierwszym mężu ani o 
Nicku, nie wspomniałam już o rehabilitacji ani o tym, 
że to mój brat znalazł mnie w mieszkaniu, w którym 
biały wąż wił się we mnie tak głęboko, że gdy tylko 
Frank i Jeannie mnie przywieźli do szpitala, zostałam 
uznana za przypadek próby samobójczej. Nie 
wspomniałam o tym ani słowem, a Les na razie zdawał 
się zadowolony, że słyszy o mnie tylko jak o młodej 
dziewczynie, chociaż potem umilkł, a ja nie wiedzia-
łam, czy to z powodu dziewczyny, o której mu opowie-
działam, czy jego córki. Usnęłam z policzkiem na
piersi Lesa, a potem obudziliśmy się w środku nocy i 
kochaliśmy się.
Następnego dnia, w czwartek, pojechał do domu, do 
swojej rodziny, a ja spędziłam przedpołudnie, robiąc 
pranie w automacie w centrum handlowym. Nadal 
skakałam na zdrowej nodze, ale druga była już dużo 
lepsza, a po lunchu złożonym z zimnego syczuań-
skiego dania zjedzonego w pokoju motelowym wymo-
czyłam obie nogi w wannie. Po południu zebrałam się 
na odwagę, żeby zadzwonić do kancelarii Connie 
Walsh. Gary ponownie powiedział, że wyszła, ale że 
zrobili postępy w sprawie domu. Jego głos brzmiał 
inaczej, nie tak oficjalnie.
-	Jakie postępy, Gary?
-	Szefowa mnie zabije, ale... och, do diabła, urzęd-
nicy hrabstwa przyznali się, że popełnili błąd, pani 
Lazaro! Od samego początku powinni byli zlicytować 
dom na Biscove Street 34, a nie na Bisgrove. I naj-
wyraźniej są skłonni unieważnić sprzedaż.
-	Do soboty? - Wstałam i zatańczyłam na dywanie, 
zupełnie zapominając o bolącej stopie.
Gary odparł, że powiedział już więcej, niżby Connie 
się zgodziła, i że naprawdę powinnam porozmawiać na 
ten temat z nią; nadal ma do załatwienia pewne sprawy 
z nowym właścicielem. Potem powiedział mi, żebym 
może zadzwoniła jutro; wie na pewno, że Connie 
będzie w biurze.
-	Mogłabym cię ucałować, Gary.
-	Dobry Boże, nie - roześmiał się i odłożył słuchawkę. 
Późnym popołudniem zajęłam się domem, którego
sprzątanie wypadało w czwartek, a potem pojechałam
do gabinetu pediatrycznego w pobliżu San Bruno i tam 
też zabrałam się za robotę. Pracowałam do siódmych 
potów i nawet kuśtykając z odkurzaczem poruszałam 
się całkiem żwawo. Umówiliśmy się z Lesterem, że 
przyjedzie do mnie do motelu o wpół do ósmej, a kiedy 
się zjawił, wyszłam spod prysznica i przekazałam mu 
dobre wieści, wycierając się i ubierając w łazience przy 
uchylonych drzwiach. Wszedł do środka, uściskał mnie 
i powiedział, że powinniśmy pójść to uczcić, ale byłam 
zmęczona po całym dniu balansowania na bolącej 
nodze. Powiedziałam mu to, a on przez sekundę czy 
dwie wyglądał na rozczarowanego; potem wyszedł i 
pół godziny później wrócił z pizzą z awokado i 
czarnymi oliwkami, pintą czekoladowych lodów i 
dwiema butelkami szampana Great Western.
Siedliśmy po turecku na łóżku i zjedliśmy pół pizzy, 
popijając pierwszą butelką musującego wina z plas-
tikowych kubków Eureka Motor Lodge. Zaczęliśmy się 
całować i Lester otworzył paczkę kondomów, ale na 
łóżku był taki bałagan, że kochaliśmy się na podłodze 
w pobliżu łazienki, a ja byłam na wpół nawalona, albo i 
całkiem; pod powiekami miałam rój pszczół i 
pamiętam, że w chwili, gdy usłyszałam, iż autostradą 
obok przejeżdża coś wielkiego, ciało Lestera stężało, 
pchnął jeszcze raz, jęknął i powiedział mi do ucha:
- Kocham cię, Kathy.
Nie byłam gotowa odpowiedzieć mu tym samym; 
zaśmiałam się i zaczęłam spychać go w dół za ramiona, 
aż nie miał innego wyjścia, jak dokończyć mnie języ-
kiem. Zrobił to, i nie zabrało mi wiele czasu, by dojść.
Drugą butelkę wypiliśmy w wannie. Les usiadł tyłem 
do baterii; z wąsów skapywała mu woda, a mokre
czarne włosy tak przylegały do czaszki, że sterczały mu 
uszy. Zaczęłam się śmiać i nie mogłam przestać, aż 
Lester wyciągnął mnie z tego ataku, śpiewając 
meksykańską piosenkę, której nauczył się jako chłopak. 
Śpiewał po hiszpańsku, patrząc mi prosto w oczy, 
jakby starał się pieścić mnie każdym obcym, pięknie 
brzmiącym słowem. Potem przerwał, żeby pociągnąć z 
butelki great western, i wyrecytował ostatnią zwrotkę 
po angielsku, a małe brązowe oczy miał lekko 
przekrwione.
Twoja miłość była błyskawicą na szczycie, 
Twoja miłość była rzeką wśród drzew, 
Twoja miłość była słońcem ponad pustynią 
Och, ale gdzież się podział twój dym, Twój 
strumień, twoja sól? Dlaczego milczą 
kojoty? Kiedy wyszczekają twoje imię?
W piątek rano obudziliśmy się skacowani. Zasłony 
były zaciągnięte i w pokoju panowała ciemność. Les 
usiadł nagi na brzegu łóżka, zadzwonił do recepcji po 
kawę, a potem z nocnego stolika wziął swój zegarek i 
popatrzył na niego w bladym świetle. Usta miałam 
wyschnięte i łupało mnie w skroniach.
-	Dwie godziny temu powinienem być w domu. 
Opadł na plecy, a ja się przekręciłam, pozwalając,
żeby oparł kark w okolicy mojej talii. Spojrzał na mnie.
-	Na pewno zadzwoniła na posterunek, a oni zapy 
tali ją, czy czuję się lepiej.
Zaśmiał się, ale brzmiało to niczym odgłos powietrza 
wyciskanego z pudełka.
-	Naprawdę jest ci do śmiechu? - Położyłam rękę 
na jego włosach.
- Nie, ale sprawy toczą się już własnym rozpędem. 
Chyba nawet ulżyło mi w pewien sposób.
Rozległo się pukanie do drzwi. Lester otworzył, ubra-
ny tylko w ręcznik owinięty wokół bioder, i wziął kawę 
od blond nastolatki w workowatych szortach. Dał jej 
piątkę i powiedział, żeby zatrzymała resztę. Włożyłam 
szlafrok i skorzystałam z łazienki, po czym odsłoniłam 
okna na jaskrawe światło dnia, na słoneczny blask 
odbijający się od otaczającego basen białego betonu i 
od samochodów na parkingu, po czym usiadłam przy 
stole z pojemnikiem wyjętych z minilodówki czekola-
dowych lodów, które rozpuściły się przez noc. Na 
przemian jedliśmy je z Lesterem małymi plastikowymi 
łyżeczkami, które zjawiły się wraz z kawą. Ale zdawało 
się, że Les przebywa całkiem gdzie indziej; popatrzył 
na plamę na stole, włożył do ust porcję lodów i potrząs-
nął głową, potem łyknął kawy i znów potrząsnął głową. 
Bolały mnie oczy, musiałam je mrużyć przed światłem 
wpadającym przez okno. Podniosłam się, pokuśtyka-
łam do toaletki i włożyłam ciemne okulary Nicka. 
Lester wyglądał teraz przez okno, a włosy z tyłu głowy 
sterczały mu jak psie uszy. Trochę wstrząśnięta świa-
domością, że sprawy pomiędzy nim a jego żoną doszły 
w pewnym sensie do punktu zwrotnego, znów dozna-
wałam tego wrażenia oderwania od ziemi. Nie planowa-
łam tego; nie planowałam niczego. Nagle zapragnęłam 
być sama, sama w domu ojca na Bisgrove Street. Ale 
potem Lester się odwrócił, a ja - stojąc tam w szlafroku, 
w przeciwsłonecznych okularach i z włosami swobod-
nie spływającymi na ramiona - poczułam się jak gwiaz-
da filmowa. Podszedł i pocałował mnie. Usta miał 
zimne i słodkie od czekolady, a ja objęłam jego nagie 
plecy i chciałam coś powiedzieć, ale nie wiedziałam co.
-	Powiem ci prawdę - odezwał się Les. - Czuję 
większe przerażenie niż ulgę.
-	Ja też.
-	Ty? - Cofnął się i spojrzał na mnie, opierając mi 
dłonie na ramionach. - Dlaczego?
Wzruszyłam ramionami i wzięłam głęboki oddech.
-	Nie wiem. Czuję się zagubiona; po prostu czuję się 
zagubiona.
Rozpłakałam się. Przyciągnął mnie do siebie i koły-
sał wolno, całując jednocześnie w czubek głowy.
-	Poczujesz się lepiej, gdy wrócisz do swojego do 
mu. Dlaczego nie zadzwonisz do prawniczki i nie 
zapytasz jej, kiedy możesz wynająć transport?
Poszłam do łazienki i wydmuchałam nos. Usta mia-
łam wyschnięte, więc puściłam do umywalki zimną 
wodę i napiłam się jej z podstawionej ręki. Kiedy 
wróciłam do pokoju, Lester był ubrany. Siedział w no-
gach łóżka, wciągając buty. Słoneczny blask za jego 
plecami sprawiał wrażenie, że Les jest ledwie cieniem. 
Potem cień usiadł wyprostowany i spojrzał na mnie.
-	Mam zamiar uporać się z tym, Kath.
-	Z tym?
-	Powiedzieć jej prawdę. Przerwać tę maskaradę, w 
której uczestniczę od lat. - Wstał. - Dziwne, nie? Ty 
czujesz się zagubiona, ale ja się odnalazłem. Napraw-
dę. Jestem przerażony, ale odnalazłem się.
Idąc do drzwi, odwrócił się do mnie.
-	I ty także się odnajdziesz, Kath, obiecuję ci. Doko 
nam tego.
Zdarzają się trudne chwile, momenty stłamszenia, 
podczas których duchowo jesteś na minusie, a nie na
plusie, jesteś pusta w środku i zimna. Mężczyźni 
zawsze słuchają wszystkiego brzuchem. Wyznałam 
Lesterowi, że czuję się zagubiona, a on natychmiast 
uznał, że to dlatego, że mieszkam na walizkach. Nie 
wiedziałam o tym, póki tego nie powiedział, ale chyba 
spodziewałam się po nim czegoś więcej niż smutnych 
oczu, opadniętych wąsów, wąskich ramion, ciemnej 
skóry i meksykańskich piosenek z jego młodości; może 
oczekiwałam pewnej mądrości. A oto, co dostałam: 
roztargnionego gliniarza wracającego do domu, by - 
być może - porzucić żonę. Stąd brało się wrażenie, że 
jestem czarownicą, która czeka, aż jej napar odniesie 
skutek o całe mile dalej; chciałam wstać i biec jak 
najszybciej, ale wnętrze mojej głowy było zbyt 
spragnione mózgu, którego czułam się pozbawiona, i 
bolało za każdym razem, gdy się poruszyłam. Leżałam 
na materacu z poduszką na oczach, ale po jakimś czasie 
zaczęło mi się zdawać, że kawa i lody wypływają poza 
płaszczyznę moich żeber; poczułam mdłości i usiadłam 
prosto. Dlaczego wypiliśmy aż dwie butelki? Ale to 
pytanie pozostawiło mnie w czarnej jaskini. 
Podniosłam słuchawkę i zadzwoniłam do Connie 
Walsh. Zamierzałam ją zapytać, kiedy mogę zacząć 
przewozić swoje pudła i torby, ale chyba jakaś część 
mnie nie była zaskoczona, gdy adwokatka podeszła do 
telefonu i swoim bezbarwnym prawniczym tonem 
przekazała mi nowe wieści; sądzę, że naprawdę 
spodziewałam się czegoś podobnego, na przykład tego, 
że nowy właściciel żąda niemożliwej ceny i nie tylko 
nie wyprowadzi się z mojego domu w ten weekend, ale 
Connie nie była nawet przekonana, czy to w ogóle 
wkrótce nastąpi.
-	Więc kiedy, Connie? - Patrzyłam na dwie puste 
butelki po szampanie, jedna tkwiła do góry nogami 
w koszu na śmieci, druga etykietą na dół leżała na 
podłodze. Connie coś mówiła. - Przepraszam, nie do-
słyszałam.
-	Powiedziałam, że powinnaś przyjść do mnie do 
kancelarii, Kathy. Najlepiej dzisiaj.
W sobotę po południu wiozę moją Nadereh do San 
Francisco, by jej włosy ułożył włoski kunee, który żąda 
więcej, niż powinniśmy zapłacić. Jego zakład mieści 
się na Ghirardelli Sąuare, pomiędzy specjalistycznymi 
sklepami, restauracjami, kafejkami i galeriami, których 
drzwi są otwarte dla turystów z całego świata. Rano 
przystrzygłem krzaki żywopłotu z tyłu domu i nadal 
jestem ubrany jak cargar, jak przedtem podczas pracy 
w Wydziale Autostrad, więc nie wchodzę do zakładu 
Włocha, pamiętając, jak wiele znam perskich żon, 
które się z nim umawiają.
Siedzę na ławce na jednym z dolnych dziedzińców i 
obserwuję przechodzących ludzi. Nad naszym bun-
galowem w Coronie świeciło słońce, ale tutaj, w mieś-
cie, na obszarze zwanym North Beach, a obejmującym 
wielkie pirsy i nabrzeża, rozciąga się chłodna letnia 
mgła; w powietrzu unosi się delikatny opar, przez co 
wielu turystów wygląda nie na miejscu w krótkich 
spodenkach, sandałach i koszulach bez rękawów, uka-
zujących ich niezdyscyplinowane ciała. Wielu z nich 
przerywa zakupy; proszą jedni drugich o zrobienie im 
zdjęć i pozują pod szyldem sklepu lub na środku 
dziedzińca, a obok nich przechodzą tuziny obcych
ludzi. Słyszę mowę Dalekiego Wschodu, Greków, 
Niemców i Francuzów. Ale większość stanowią dużo 
więksi, lepiej odkarmieni, zdrowo wyglądający Ame-
rykanie, którzy niosą torby z zakupami, jedzą lody lub 
piją z kubków słodkie gazowane napoje, gdy prze-
chodzą obok prowadzeni przez swoje małe, głośne 
dzieci.
Siedzę i patrzę na te krowy, na tych radishów, i 
powtarzam sobie: „Ci ludzie nie zasługują na to, co 
posiadają". Kiedy pierwszy raz przyjechałem do tych 
Stanów Zjednoczonych, spodziewałem się spotkać 
więcej ludzi tego kalibru, z jakimi miałem do czynienia 
podczas transakcji w Teheranie - zdyscyplinowanych 
dżentelmenów z amerykańskiego wojska, zwykle w 
dobrej kondycji, i dobrze ubranych przedstawicieli 
przemysłu obronnego oraz ich żon, które doskonale 
zabawiały gości w naszych przeważnie bogatych do-
mach. W dodatku sprowadzane stąd filmy i programy 
telewizyjne pokazywały nam tylko takich ludzi, którym 
się powiodło: byli atrakcyjni dla oka, ubrani według 
najnowszej mody, prowadzili nowe automobile i 
zawsze - nawet gdy grzeszyli przeciwko swojemu 
Bogu - zachowywali się, jak na damy i dżentelmenów 
przystało.
Ale myliłem się całkowicie, co stało się dla mnie 
jasne zaledwie po tygodniu jeżdżenia z rodziną w górę 
i w dół Zachodniego Wybrzeża. Tak, bogactwo jest 
tutaj większe niż gdziekolwiek indziej na świecie. 
Każdy sklep ma cały czas na składzie wszystkie towa-
ry. No i jest tutaj Beverly Hills i inne podobne miejsca. 
Ale bardzo wielu z tych ludzi mieszka w domach nie 
bardziej kolorowych niż budynki bazy lotniczej. Poza 
tym, gdy późno w nocy wracałem po pracy do
1 I-7C
pooldar mieszkania w Berkeley, widziałem w oknach 
bladoniebieskie błyski co najmniej jednego telewizora 
w każdym domu. Powiedziano mi, że także wiele 
rodzinnych posiłków spożywa się przed tymi ekranami. 
Być może to wyjaśnia wygląd Amerykanów, wyraz ich 
oczu, które nigdy nie wydają się usatysfakcjonowane 
spokojem ich pracy czy dniem, który dał im Bóg; ci 
ludzie mają oczy bardzo małych dzieci, które cały czas 
wyglądają nowego źródła rozrywki, zabawy czy 
czegoś słodkiego w ustach. I nie jest już dla mnie 
zaskoczeniem, że dominują w tym kraju ostatni imi-
granci - Indochińczycy, Grecy i tak, Persowie. Po-
trafimy pochwycić dobrą okazję, gdy ją .widzimy.
Nadi wygląda cudownie, gdy wychodzi z salonu 
kunee, z czarnymi włosami natapirowanymi gęsto wo-
kół twarzy. Przystaje, żeby schować książeczkę czeko-
wą do zielonej torebki ze skóry aligatora, którą kupiła 
w Bahrajnie niedługo po naszym przylocie z kraju. Ma 
na sobie ładny zielony kostium, którego żakiet opina 
talię zbytnio w tych dniach wyszczuplała; także jej 
biodra i nogi są zbyt szczupłe. Nawet stąd, gdzie 
siedzę, widzę zmarszczki wokół jej ust i między brwia-
mi powyżej nosa. Moja Nadereh tak łatwo się dener-
wuje. Nawet ta rodzinna kolacja na cześć naszej córki 
wystawiła ją na próbę. Obawiam się, że może to spro-
wadzić jeden z tych bólów głowy, które na godziny - 
lub dni - posyłają ją do łóżka. Ale jest piękną kobietą i 
podnoszę się, żeby spotkać się z nią na zatłoczonym 
dziedzińcu.
Podczas jazdy na południe do Corony zatrzymujemy 
się przy kwiaciarni w Dały City i kupuję Nadi kwiaty, 
które sama wybiera; jest ich tyle, że wypełniają wielki 
bagażnik buicka regala. Niepokoję się, oczywiście,
1 ni*
z powodu pieniędzy, które wydajemy na tę aferę; 
Nadereh uparła się także przy najlepszych szampanach, 
trzech butelkach Dom Perignon, każda dobrze powyżej 
stu dolarów. Posługując się swoim wątpliwym 
angielskim dzwoniła nawet do miasta, żeby znaleźć 
perskich muzyków, by zagrali dla nas na kaman-cheh i 
dombacfc, i ulżyło mi, gdy ze względu na krótki termin 
nie znalazła ani jednego. Ale moja Nadi wygląda na 
całkiem zadowoloną. Siedzi obok mnie, gdy jadę 
autostradą wzdłuż wybrzeża w stronę Corony, i mruczy 
melodię starej amerykańskiej piosenki pop, którą 
poznaję - o zawiązywaniu żółtej wstążki wokół pnia 
dębu. Słońce nadal świeci w Coronie, i teraz, na dwie 
godziny przed przybyciem Sorai, lśni na zielonym 
oceanie, sprawiając, że woda błyszczy zbyt jaskrawo, 
by wpatrywać się w nią dłuższą chwilę.
-	Będziemy mieli dla naszych gości piękny zachód 
słońca, Nadi-jahn.
Nadereh zdawkowo kiwa głową, po czym jeszcze raz 
recytuje ostateczną listę zadań do wykonania tylko w 
najbliższej godzinie: wszystkie kwiaty muszą zostać 
rozmieszczone wokół domu i na dachu portyku - tak to 
nazywa - pomiędzy nowymi ogrodowymi meblami; 
butelki szampana Waterford muszą zostać odkurzone i 
odpowiednio schłodzone w lodówce; musisz ustawić w 
salonie nowy magnetofon i upewnić się, że Esmail 
posprzątał swój pokój, wykąpał się i włożył francuski 
garnitur. Kiwam głową i mówię:
-	Baleh, baleh.
Tak, tak. Ale nie ma potrzeby, żebym choć chwilę 
dłużej wysłuchiwał tej listy, ponieważ bardzo dobrze ją 
znam. Kiedy przyspieszam, jadąc w górę Bisgrove, 
myślę o Sorai, o jej małej cudownej twarzyczce, którą

ujmę w dłonie, i wtedy w słońcu dostrzegam Esmaila, 
rozmawiającego na naszym trawniku z młodą kobietą. 
Włosy ma proste i ciemne. Ubrana jest w dżinsy i białą 
bluzkę; i stoi tam czerwony bonneville, którego wcześ-
niej widziałem zaparkowanego pod lasem. Skręcam na 
podjazd, a ona patrzy prosto na mnie: to jest kobieta, 
która wczoraj wcześnie rano spała w swoim samocho-
dzie. Nadi dotyka mojego ramienia i mówi w farsi:
-	To ta kobieta, która skaleczyła się w stopę, 
Massoud.
Wyłączam silnik i mówię żonie, tak, przyszła po 
narzędzie, które jej chłopak, najar, zapomniał zabrać; 
spodziewałem się jej. Wysiadam z samochodu, uśmie-
cham się i podchodzę po skoszonej trawie, wyciągając 
rękę do kobiety, która przez moment waha się, zanim 
poda mi swoją.
-	Cieszę się, że pani przyszła - delikatnie biorę ją za 
łokieć. - Proszę tędy, pokażę pani.
Odwracam się do syna i mówię cicho w farsi:
-	Pomóż matce i nic jej nie mów. Później ci wy 
jaśnię.
Za rogiem bungalowu, przy schodach na podest, 
kobieta mówi do mnie:
-	Przepraszam, ale chyba z kimś mnie pan pomylił.
-	Nie, jestem absolutnie pewny, kim pani jest.
-	Nazywam się Kathy Nicolo. - Podaje mi rękę, a ja 
ujmuję ją i szybko puszczam. Stoimy w słońcu i w tym 
świetle jej kosmetyki zbytnio rzucają się w oczy. Patrzy 
w ziemię. - Wiem, że moja prawniczka rozmawiała z 
panem, ale pomyślałam, że powinniśmy spotkać się 
twarzą w twarz, panie Bahrooni.
-	Nazywam się Behrani. Pułkownik Behrani. 
Kobieta oddycha głęboko i patrzy na nową platformę.
-	Ten dom zostawił nam nasz ojciec. Zostawił go 
mnie i mojemu bratu.
Pojawia się Esmail, który wnosi w ramionach na 
dach wielki dzban chryzantem. Proszę go, żeby po-
stawił je na ziemi i odszedł. Oddala się, a ja mówię do 
kobiety:
-	Przykro mi, panienko, ale powinna pani powie-
dzieć to biurokratom w urzędzie skarbowym hrabstwa. 
To oni popełnili błąd, nie ja.
-	Tak, ale już przyznali się do niego. Powiedzieli, że 
oddadzą panu pańskie pieniądze. Proszę posłuchać, 
wiem, że położył pan nowy dach; jestem pewna, że 
zapłacą za to.
Kobieta wyjmuje z kieszonki na piersi paczkę pa-
pierosów i zapala jednego tanią plastikową zapalnicz-
ką. Wciąga głęboko dym, a ja czuję narastającą we 
mnie gorącą niecierpliwość. Słyszę wodę lejącą się do 
kuchennego zlewu. Patrzę na siatkową zasłonę okna 
pod schodami na platformę, ale panuje tam cień i nie 
widzę w środku swojej żony. Robię krok naprzód, 
mając nadzieję, że kobieta pójdzie za mną, ale ona się 
nie rusza.
-	Przepraszam, panienko, ale jeśli o mnie chodzi, to 
jest wszystko, co mam komukolwiek do powiedzenia. 
Dlaczego mam zostać ukarany za ich niekompeten 
cję? Proszę mi to powiedzieć. Powinna pani zaskarżyć 
ich o takie pieniądze, by starczyły na dziesięć domów. 
Nawet sprzedam pani ten dom za odpowiednią cenę. 
To wszystko, czego żądam.
Tylne drzwi bungalowu otwierają się i zamykają, 
więc biorę kobietę za ramię i prowadzę ją z powrotem 
po trawie.
-	Przykro mi, ale nie wiem, gdzie zostawił młotki.
Kobieta zaczyna się opierać, ale ściskam jej ramię 
nieco mocniej, zatrzymując się w słońcu na środku 
trawnika.
-	Moja rodzina nic o tym nie wie, panienko. Nie 
mam nic więcej do powiedzenia.
-	Puszczaj. - Uwalnia ramię, a jej papieros spada na 
trawę.
Cofa się z wyrazem niedowierzania na twarzy.
-	Nie może pan wprowadzić się tutaj i próbować 
zarobić na tym pieniądze. To nie w porządku!
Spoglądam na bungalow, a potem krzyżuję ramiona 
na klatce piersiowej, czując w niej nacisk serca. Kobie-
ta krzyczy coś o mojej niesprawiedliwości i zaczyna 
przeklinać, ale ja tylko cierpliwie potrząsam nad nią 
głową; jeśli Nadereh obserwuje nas z okna, to szybko 
uwierzy w to, co jej powiem, że dziewczyna najara jest 
szalona, deevoonay, uważając mnie za kogoś, kim nie 
jestem.
Kobieta nagle milknie, jakby dotarła do niej darem-
ność wszystkiego, co mówi. Odsuwa włosy z twarzy i 
patrzy na mnie długą chwilę, potem odwraca się i z 
powrotem kuśtyka przez ulicę do swojego drogiego 
sedana. Obserwuję, jak zawraca ogromny samochód, a 
kiedy zjeżdża ze wzgórza, następuję na jej tlący się 
papieros, miażdżąc go pod butem.
?
Paląc jednego papierosa za drugim jadę na południe 
Cabrillo Highway obok stanowych plaż. Zapomniałam 
zabrać z motelu ciemne okulary i teraz odbite od wody 
słońce zmusza mnie do mrużenia oczu, ale cały czas 
widzę, jak mój brat Frank wgniata w ziemię tego 
bliskowschodniego kutasa. Chciałam jechać szybko, ale 
droga była zatłoczona przez późno-popołudniowy ruch 
plażowiczów, więc w Montara skręciłam na parking 
sklepu rowerowo-surfingowe-go, wysiadłam z auta i po 
prostu opierałam się o nie przez chwilę, czując na 
złożonych ramionach ostatnie promienie słońca.
Dziesięć stóp ode mnie stała wolna budka telefonicz-
na. Tak bardzo chciałam zadzwonić do Franka, że aż 
bolał mnie brzuch, ale nie ruszyłam się. Według mnie 
Nick wrócił na Wschodnie Wybrzeże, pokazując się we 
wszystkich dawnych miejscach, w związku z czym 
wiadomość dotarła do mojej rodziny, i to była jedna 
sprawa; mogli zobaczyć na własne oczy, kto kogo 
zostawił. Ale nie mogli zobaczyć, że zabrano nam dom 
ojca, kiedy w nim mieszkałam. Wczoraj, w kancelarii, 
Connie Walsh powiedziała mi, że hrabstwo zrobiło 
swoje i reszta należy teraz do nowego właściciela, ale
on nie chce nic zrobić; stwierdziła, że jedyne co może-
my uczynić, to pozwać hrabstwo San Mateo o od-
szkodowanie za dom. Wraz z upływem dnia mój kac 
po szampanie nasilał się. Głowę miałam ciężką i suchą, 
a panika, którą zaczynałam odczuwać z powodu tego 
wszystkiego, zdawała się mnie przerastać.
-	Masz na myśli wniesienie sprawy o zadośćuczy-
nienie za szkody i kupienie innego domu?
-	Tak.
-	Uważasz, że legalnie nie mogę odzyskać domu?
-	Nie, póki właściciel nie odda go hrabstwu, żeby 
oni mogli oddać go tobie. I przykro mi, Kathy, ale to 
nie wydaje się już bardzo prawdopodobne.
Po tej rozmowie odwołałam popołudniowe sprząta-
nie, zasunęłam w pokoju motelowym zasłony i długi 
czas leżałam na łóżku. Zadzwonił telefon. To był Les-
ter. Jego głos brzmiał inaczej, był wysoki, ale i smutny, 
jakby Les nie całkiem wierzył we własne słowa. 
Powiedział, że odbył z żoną długą rozmowę, po której 
postanowili, że powinien się wyprowadzić.
-	Powiedziałeś o mnie?
-	Tak. Ale powiedziałem jej też, Kathy, że to nie 
przez ciebie. I to prawda.
Potem obiecał, że zadzwoni następnego dnia. Kto 
wie? Może będziemy mogli wynająć tych samych 
przewoźników? Chciałam mu powiedzieć, powiedzieć 
o domu, ale głos miał napięty, na krawędzi załamania.
Wieczór spędziłam przed telewizorem, paląc, a tego 
ranka siedziałam w motelowym pokoju i czekałam, 
żeby zadzwonił telefon i żeby Les powiedział, że przy-
jeżdża zabrać mnie na śniadanie, żeby Connie powie-
działa, że się myliła, wszystko załatwione, zabieraj z 
magazynu swoje rzeczy. Po prostu siedziałam tam,
w piersiach mnie paliło, i myślałam o tej Arabce, która 
bandażowała mi nogę, o tym, jak uśmiechała się do 
mnie, jakbym była kimś, komu należało się 
współczucie. Pomyślałam o orientalnych dywanach i 
mosiężnym łóżku w mojej sypialni, o nomadach i 
koniach na ścianach salonu, o tej gównianej konstrukcji 
w ogrodzie, i ubrałam się, i położyłam trochę kolorów 
na twarz; po prostu pojadę tam i sama wszystko 
wyjaśnię.
A teraz miałam ramię posiniaczone w miejscu, gdzie 
ten arabski sukinsyn je ściskał. Od plaży wiał gorący 
wiatr, niosąc zapach wodorostów i asfaltu, a słońce 
zbliżało się do horyzontu i musiałam zasłonić oczy 
dłońmi. Ruch nawet jeszcze bardziej spowolniał, a ja 
obserwowałam przejeżdżającego dżipa pełnego opalo-
nych nastolatków. Głowy chłopców były ostrzyżone 
prawie na zero, a włosy dziewczyn swobodnie powie-
wały im wokół ramion, chociaż jechali powoli, a droga 
przed nimi otwierała się tak szeroko; sto możliwości, 
by być gdzieś indziej.
Gdy dotarłam do zajazdu, Les już tam był. Jego małe 
kombi stało zaparkowane obok wozu kempingowego z 
rejestracją z Pensylwanii, a z tyłu jego toyoty 
zobaczyłam koszule na wieszakach, przerzucone przez 
walizkę. Mundur w plastikowym worku z pralni wisiał 
na haczyku nad oknem. Moje nadzieje wzrosły, ale 
czułam się także przerażona; wysiadłam z bonneville'a 
i już wchodziłam pod markizę drzwi, kiedy Les 
zawołał mnie po imieniu. Stał obok krzesła na brzegu 
basenu, ubrany w dżinsy, sportowe buty i tę samą 
koszulę w paski z pierwszego spotkania w Carls Jr.'s. U 
jego stóp stała wysoka puszka budweisera. Uśmiechnął 
się, kiedy podeszłam bliżej.
-	Wygląda, że mniej kulejesz.
Weszłam na biały beton otaczający basen. Pomyś-
lałam, że powinnam podejść do Lesa i objąć go, ale coś 
mnie przed tym powstrzymywało. Staliśmy tam i pa-
trzyliśmy na siebie. Wydawał się wyższy i szczuplejszy. 
Wydawał się wyższy nawet bez kowbojskich butów.
-	Nadal uważasz, że się odnalazłeś?
Patrzył na wodę w basenie, trzymając ręce na 
biodrach.
-	Tak bardzo, że po prostu nie czuję nic innego. 
Ponownie spojrzał na mnie zmrużonymi oczami.
-	Co powiedziałeś dzieciom?
-	Skłamałem. Okłamałem je, Kathy.
Jego wargi zacisnęły się w płaską linię; podeszłam 
bliżej i objęłam go. Pachniał bawełną i potem. Także 
mnie uścisnął, a ja poczułam w nim coś jakby drżenie, 
ale gdy się odezwał, jego głos brzmiał normalnie.
-	Nie chcę cię przerażać, Kathy. Naprawdę nie chcę.
Policzek miałam na jego piersi, słyszałam samo-
chody jadące po Camino Real. Les cofnął się i spojrzał 
na mnie.
-	Nie przerażam, co?
W jego oddechu czułam zapach piwa i też miałam 
ochotę na jedno.
-	Och, bądź cicho, cieszę się, że tu jesteś.
To była prawda; cieszyłam się. Wzięłam go za rękę i 
poprowadziłam przez parking do swojego pokoju. 
Kucnęłam przy minilodówce, wyjęłam dwie puszki 
micheloba, otworzyłam obie i wręczyłam mu jedną. 
Podniosłam swoją w szybkim toaście, a potem za-
częłam pić. Piwo było zimne i wspaniałe; uważałam, że 
jestem nierozważna, ale nie obchodziło mnie to. Prze-
kazałam Lesowi wiadomości od Connie Walsh, opo-
wiedziałam o swojej wycieczce na Bisgrove Street, o 
podjęciu próby odbycia ludzkiej rozmowy z tym 
pieprzonym Arabem, który nawet nie powiedział swo-
jej rodzinie, jak wygląda sytuacja, i który ścisnął mnie 
za ramię, żebym siedziała cicho w tej kwestii.
-	Dotknął cię?
-	Można tak powiedzieć.
Piłam i patrzyłam na Lestera; słońce za jego plecami 
znów sprawiało, że zdawał się cieniem, w którym tylko 
wąsy i oczy były ciemniejsze od reszty.
-	Przypominasz kowboja.
-	Na czym stanęło? - Głos Lestera był wysoki i 
napięty.
Wzruszyłam ramionami i pociągnęłam jeszcze łyk. 
Nigdy nie piłam dużo piwa, wyjąwszy dnie takie jak 
ten, gorące, gdy człowiek jest zmęczony, trochę głod-
ny, a wszystko huśta się na krawędzi. Siedząc na 
krześle, Les pochylił się do przodu.
-	Chcesz powiedzieć, że jeśli ten facet nie zechce 
odsprzedać twojego domu, to nie musi tego robić?
Skinęłam głową i zdobyłam się na krótki śmiech.
-	Spójrz na nas, Les. Oboje jesteśmy bezdomni. - 
Potem zaśmiałam się bardziej twardo, jakby mnie w 
ogóle nic nie obchodziło, i nie mogłam przestać.
-	To nie w porządku.
-	Co? - Jeszcze się uśmiechałam.
-	Jesteś skomplikowaną kobietą, prawda?
-	Błąd. Myślę, że jestem zupełnie zwyczajną kobie-
tą- Mam tylko talent do komplikowania życia.
Skończyłam piwo, ale opuściłam puszkę na podo-
łek, jakby nie była całkiem pusta.
-	Czy ja komplikuję sprawy? - spytał Lester. 
Spojrzałam na niego.
-	Nie. To znaczy, taaa, trochę, ale cieszę się, że 
jesteś tutaj. Naprawdę, Les.
Wstał, poderwał mnie na nogi i objął, splatając palce 
u podstawy moich pleców.
-	Spędź tę noc ze mną.
-	Nie chcę, żebyś nadal płacił za ten pokój, Les. 
Musisz myśleć o sobie, wiesz?
Pocałował mnie, chyba żebym się zamknęła.
-	Na południe stąd jest domek wędkarski, którym 
mogę dysponować. Wypożyczył mi go inny zastępca 
szeryfa, żebym miał czas zastanowić się, co robię lub 
dokąd zmierzam. - Znowu mnie pocałował. - Chodź, 
pomóż mi w nim pozamiatać. Potem siądziemy i za 
stanowimy się, jak odzyskać twój dom. Znam tak 
wielu przeklętych prawników, że to wcale nie jest 
zabawne.
Znów wróciło to wrażenie oderwania od ziemi; jakby 
nie miało znaczenia, co robiłam, bo i tak nie byłam 
związana z niczym rzeczywistym. Ale chciałam wrócić 
z tym mężczyzną na Bisgrove, wejść tuż za wysokim 
Lesterem Burdonem, ubranym w mundur, z gnatem za 
pasem i jakimś papierem w ręku, do swojego domu i 
zobaczyć, jak wykopuje tę arabską rodzinę z powrotem 
na piaski, czy skąd tam, do diabła, przybyli.
-	To dobrzy prawnicy?
-	Z pewnością lepsi od tych, których masz teraz. 
Nie wiem, dlaczego pomyślałam, że jego adwokaci
mogą wiedzieć więcej niż moi. Jednak pomyślałam. 
Pocałowałam go, a on odpowiedział mi tym samym, 
popychając mnie na łóżko, ale powiedziałam mu nie, 
zaczekajmy, zaczekajmy i zróbmy z tego coś nie-
zwykłego.
1 O/?
Moje nadzieje znowu wzrosły. Podczas jazdy za 
miasto, gdy siedziałam w samochodzie Lestera na 
miejscu pasażera z pięcioma puszkami zimnego bud-
weisera na podołku, poprosiłam, żeby pojechał na 
Bisgrove Street. Zbliżając się do szczytu wzgórza, Les 
jechał powoli. Za białym buickiem na moim podjeździe 
stał zielony mercedes benz, a przed trawnikiem nowy 
lśniący saab, lub coś takiego. Mieliśmy w aucie 
opuszczone szyby i słyszeliśmy śmiechy i jakąś 
blaszaną muzykę, jakby grecką czy libańską. Lester 
stanął pod lasem.
-	Jezu - powiedział. - Popatrz na nich.
W ostatnich blaskach słońca nowy podest na moim 
dachu zajmowało siedmioro czy ośmioro obcych ludzi; 
mężczyźni byli w garniturach, kobiety w czer-
wonościach i brzoskwiniowych różowościach. Jedna z 
nich była wielka, miała krótkie włosy i tak gruby złoty 
naszyjnik, że nawet stąd wyraźnie go widziałam. 
Spoczywali na białych ogrodowych szezlongach, 
trzymając w dłoniach wysokie kieliszki z szampanem, 
a pod olbrzymim białym parasolem stał stół. Stał 
jedynie Bahrooni; miał na sobie czarny garnitur, a 
jedną rękę trzymał w kieszeni. Podniósł kieliszek w 
kierunku siedzącej pary, której nie widziałam zbyt 
dobrze z powodu doniczek z kwiatami na balustradzie, 
i mówił coś, zwrócony plecami do ulicy.
-	Jest jakimś pułkownikiem, wiesz. Chciał, żebym 
nazywała go pułkownikiem.
-	Do diabła z tymi ludźmi. - Les zawrócił samochód, 
zmieniając bieg przed dodaniem gazu. Bahrooni i kil-
koro z tamtych spojrzało na ulicę, ale gdy tylko mój 
wzrok spotkał się ze wzrokiem pułkownika, uśmiech
natychmiast zniknął z jego twarzy. Les przyspieszył 
i przejechaliśmy przez Coronę obok parterowych skle-
pów i składów, a potem wjechaliśmy na Cabrillo High-
way, mając nad sobą sliwkowozielone niebo i nie 
widząc słońca, które pokonywało swoją drogę, by za-
lśnić nad Azją i Środkowym Wschodem.
.
.
Nadereh zapaliła w pokoju dziesięć świec. Nasza 
rodzina i goście siedzieli przez wiele godzin na pod-
łodze na sofreh, jedząc i pijąc, rozmawiając i śmiejąc 
się. Teraz opieramy się na wielkich karmazynowych 
poduszkach z Tabrizu, popijając gorącą herbatę i za-
gryzając pistacjami i miętówkami, podczas gdy z taś-
mowego urządzenia gra muzyka Googoosha. Soraya 
opowiada historyjki z dawnego życia w Teheranie, 
kiedy była młodą dziewczyną, o naszym kierowcy 
Bahmanie i o tym, jak pozwalał jej i jej koleżankom 
siadać z tyłu limuzyny, gdy jechał przez naszą dziel-
nicę, a one udawały, że piją herbatę i plotkują o pała-
cowych romansach. Nadi przyniosła do pokoju nasz 
oprawny w skórę album z fotografiami, a ja obserwuję 
nową rodzinę córki, gdy Soraya pokazuje im zdjęcie za 
zdjęciem. Mój zięć jest spokojnym, pełnym respektu 
młodym człowiekiem. Ma na sobie szary garnitur w 
drobne prążki; jak wieczór długi nie odstępował boku 
Sorai, ale ani razu jej nie dotknął, co jest właściwe. W 
okularach i bardzo krótko ostrzyżony, wydaje się 
starszy niż na swoje trzydzieści lat. Jego siostra i matka 
to wielkie kobiety, chociaż ubrane bardzo gustownie, w 
barwne stroje wedle ostatniej mody; są
też bardzo cieple, śmieją się swobodnie z najbłahszego 
powodu. Męża dziewczyny uważam za trudniejszego 
do zniesienia; jest ledwo dwadzieścia pięć czy sześć lat 
stary i ma sklep jubilerski w San Francisco. Garnitur 
ma elegancki, ale na palcach obu dłoni nosi złote 
pierścienie - diamentowy i rubinowy. I za każdym 
razem, przez całą kolację złożoną z chelo fcebab, kho-
resh badamjan i obgoosht, gdy sięgał po szklankę coca-
coli, mankiety jego koszuli podjeżdżały w górę, 
odsłaniając złote bransoletki na obu chudych nadgarst-
kach. A kiedy zwracał się do mnie, tytułował mnie 
genob sarhang, szanowny pułkowniku, ale z tak prze-
sadnym respektem, że nie wierzyłem w jego szczerość. 
Więc teraz czuję ulgę, że poszedł do sypialni Esmaila 
pograć z moim synem w gry komputerowe. Ale nadal 
nie mogę całkiem się rozluźnić. W świetle świec 
obserwuję twarz Sorai. Stała się taką cudowną młodą 
kobietą, teraz już żoną. Ubrana jest w skromną białą 
bluzkę i pasujący do tego żakiet ze spódnicą, nogi 
trzyma podkulone pod siebie jak dama. Czarne włosy 
ma upięte. Na szyi nosi naszyjnik z pereł, który daliśmy 
jej w prezencie ślubnym, a jej oczy ożywia płomień; 
zęby ma białe, ale jej mowa i śmiech nie pozwalają mi 
się zrelaksować; gdy tylko wysiadła z automobilu męża, 
obrzuciła wzrokiem bungalow i zanim pospieszyła, 
żeby spotkać się z nami na trawniku, jej oczy zmieniły 
wyraz. Zdawało się, że Dom Perignon na platformie 
widokowej, świeże kwiaty, nowe meble i widok morza 
przynoszą jej - mimo tego dowodu naszej pozycji w 
życiu - pewną ulgę. Jak wieczór długi nie przestawała 
mówić o naszej letniej willi w Chalus, o domu w 
najmodniejszej dzielnicy stolicy, o przyjęciach u 
wysokich urzędników szachinszacha Pahlaviego.
Nasi goście uprzejmie słuchali, a Nadi - która przez 
cały wieczór była wspaniałą gospodynią - przerywała 
Sorai, żeby zapytać jej teściową o członków jej rodziny 
i ich zdrowie. A teraz zdjęcia przypominają oczywiście 
Sorai wszystko od początku. Wcześniej, gdy Nadi po-
dała tadią i mastyakhiar, mój zięć zapytał mnie, jak mi 
się podoba na emeryturze? Czy mam jakieś hobby? 
Spodziewałem się tego pytania, jeszcze zanim przybyli 
nasi goście, i przygotowałem się do rozmowy na temat 
mojej działalności na rynku obrotu nieruchomościami, 
ale w chwili gdy padło to pytanie, Sora-ya opowiadała 
swojej teściowej i szwagierce o wieczorze, kiedy szach 
osobiście zatelefonował do naszego domu, i poczułem 
się tak zażenowany, że nie potrafiłem w żaden sposób 
mówić o kupowaniu i sprzedawaniu przeze mnie 
bungalowów, żeby nie wydawało się, że przepraszam 
za to, jak teraz mieszkamy. Ciepłym głosem 
poprosiłem córkę, żeby zmieniła temat, beefc-horeem, 
i pozwoliła nam jeść.
A teraz, sącząc perską herbatę poprzez trzymaną w 
zębach kostkę cukru, pragnę, żeby wszyscy sobie 
poszli, także Soraya, ale nie wcześniej, aż wezmę ją na 
stronę i zbesztam za popisywanie się; i nie wcześniej, 
aż przytulę ją do siebie i powiem jej, żeby się nie 
martwiła, ten mały bungalow to przejściowa sprawa, 
twoja matka i ja spodziewamy się pokaźnego zarobku; 
proszę, nie kłopocz się o nas.
No i martwię się z powodu syna. Lista zadań wy-
znaczonych mi przez Nadi była długa, a czas krótki, 
więc zanim zaczął się wieczór, nie miałem kiedy po-
wiedzieć mu o tej amerykańskiej kobiecie, Kathy Ni-
colo. Esmail jest szczerym chłopcem, który czasami 
mówi coś bez namysłu. Wyobrażam sobie, jak siedzi
przed swoją grą wideo, w którą może wygrać z zamk-
niętymi oczami, może z nudów rozmawiając z młodym 
jubilerem i opowiadając mu o szalonej kobiecie, która 
odwiedziła nas dzisiaj. Nadi i teściowa mojej córki 
rozmawiają teraz o ojczystym kraju, o tym, jak tęsknią 
za kwiatami Isfahanu, meczetami Kum, o nie-
wiarygodnej tutaj cenie szafranu. Uśmiechając się i 
pokazując mu swoje dziewczęce fotografie, Soraya 
nachyla się do męża, a światło świec odbija się w jego 
okularach. Przepraszam gości i idę do pokoju Esmai-la. 
Jedyne światło pochodzi z ekranu komputera, tamci 
dwaj siedzą przed monitorem, a twarze mają skupione. 
Zauważam, że mój syn jest wyższy od jubilera. Stoję w 
drzwiach i słucham pisków elektronicznej gry. Słucham 
też głosów kobiet w drugim pokoju, Googoosha 
śpiewającego z japońskiej maszyny taśmowej jedną z 
powstałych trzy tysiące lat temu pieśni miłosnych, i 
nagle czuję, że jestem mardeh peer, bardzo starym 
człowiekiem. Niebawem zaprosimy na kolację żonę 
Esmaila. Ale gdzie wtedy będziemy mieszkali, Nadi i 
ja? Czy jeszcze w tym kraju? Dziś w nocy chciałbym 
być z powrotem w Chalus, widzieć rozciągające się 
przed nami Morze Kaspijskie, gościć znowu Pourata i 
jego rodzinę, żywych, bawiących z wizytą w naszym 
domu. Wcześniej tego wieczoru, gdy słońce zachodziło 
nad Pacyfikiem, a my z rodziną wśród kwiatów piliśmy 
francuskiego szampana, wznosząc toasty za nasze 
zdrowie, ponownie zacząłem czuć we krwi dawne 
życie. Ale potem rozległ się ten głośny dźwięk silnika 
automobilu i odwróciłem się, by zauważyć tę Kathy 
Nicolo, patrzącą na mnie z fotela pasażera, oraz 
mężczyznę za kierownicą, chociaż nie zobaczyłem go 
wyraźnie; odjechali, a ja pozostałem
z uczuciem, ze jestem oskarżony o zbrodnię, której nie 
popełniłem.
Czułem się porządnie zmęczony i miałem nadzieję, 
że nasi goście niebawem wyjdą. Całymi dniami czeka-
łem na tę kolację, pragnąłem znów ujrzeć swoją jedyną 
córkę, ale - jak z wieloma rzeczami w tym życiu - nic 
nigdy nie jest takie, jak sobie wymarzysz. I jest dla 
mnie jasne, że Soraya nie szanuje mnie tak jak dawniej; 
przez cały wieczór, pośród całego tego jej gadania 
przyłapywałem ją na tym, że przyglądała mi się z 
lekkim smutkiem w taki sposób, w jaki ludzie patrzą na 
niewidomych lub ciężko chorych. I być może to 
właśnie bardziej niż cokolwiek innego napełniło moje 
ramiona i nogi tak wielkim zmęczeniem. Ponieważ 
Soraya ma rację: jak nisko upadliśmy, skoro wszystko, 
co mamy, jest zainwestowane w mały bungalow na 
kalifornijskim wzgórzu.
Nadereh śmieje się całkiem głośno, siedząc na sof-
reh, ale to nie jest szczery śmiech. Teraz chcę spać. 
Chcę spać i śnić o królach.
Zieszłej nocy Lester i ja zatrzymaliśmy się w Half 
Moon Bay przy sklepie spożywczym. Szliśmy pod 
jarzeniowym światłem między rzędami rozmaitych 
produktów; spokojni i rozluźnieni, jakbyśmy żyli ze 
sobą od lat, przystawaliśmy, żeby wziąć Wheat Thin, 
steki i kawę. Ale ja wcale nie byłam rozluźniona ani nie 
sądzę, żeby on był. Jazda do mojego domu wkurzyła 
go; mówił o tym, kiedy opuściliśmy Coro-nę i 
autostradą numer 1 jechaliśmy na południe przez te 
małe mieściny, a niebo wyglądało jak krwawy 
rozgardiasz nad wodą. Les nie przestawał mnie pytać, 
za kogo tamci się uważają? Co świętowali w tych 
swoich drogich samochodach i strojach? Odebranie 
kobiecie domu? Siedziałam cicho, dzieląc się z nim 
piwem podczas jazdy. Zażartowałam, że jest 
policjantem, który pije prowadząc, i wyglądało na to, 
że Lester się uspokoił, bo powiedział mi, że w Teksasie 
jeszcze do niedawna wolno było pić i prowadzić 
pojazd, póki nie było się pijanym. W sklepie ponownie 
zachowywał się pogodnie, pytając mnie, czy lubię to, 
czy też wolałabym tamto, zanim wrzucił coś do 
naszego wózka. Ale nadal słyszałam w jego głosie 
napięcie, jakby w ramionach
niósł coś ciężkiego. Byłam głodna, piwo uderzyło mi 
do głowy i nie podobało mi się to. Byłam też zmęczona 
i miałam wrażenie, że moje stopy nie całkiem trzymają 
się ziemi, jakby moje prawdziwe „ja" czekało na mnie 
gdzieś na zewnątrz mojego ciała - i ślubowałam, że 
przez resztę wieczoru nie wypiję ani kropli.
Jakieś pięć mil na południe od Half Moon Bay Lester 
skręcił z nadoceanicznej autostrady i pojechaliśmy 
wzdłuż tego, co według niego nazywało się rzeką 
Purismą, a było suchym kamiennym łożyskiem, któ-
rego środkiem płynęła cienka wstążka wody, tworzącej 
grzywiaste fale na małych otoczakach w swojej 
wędrówce na zachód do Pacyfiku. Na niebie pozostało 
blade zielone światło, a ja widziałam przez okno niskie 
uprawy karczochów, potem lasy, od czasu do czasu 
dom lub przyczepę. Wewnątrz świeciły się światła, 
więc chyba spodziewałam się elektryczności tam, do-
kąd zmierzaliśmy. Na autostradzie włączyłam radio, ale 
teraz, może z powodu drzew i góry, o której wie-
działam, że jest gdzieś przed nami, źle odbierało, więc 
Les je wyłączył. Był bardzo milczący, a ja wolałabym, 
żeby coś mówił.
Porzuciliśmy główną drogę na rzecz dużo węższej, o 
nawierzchni miejscami zniszczonej aż do gruntu. 
Potem Les skierował samochód na trakt z płaskich 
kamieni i sosnowych igieł, wyznaczony przez gęsty las 
rosnący po obu stronach, i jechał wolno, a auto 
kołysało się na boki w płytkich koleinach. Parę razy 
spód samochodu zazgrzytał na kamieniach i Lester 
zaklął pod nosem. Gdy szlak zwęził się jeszcze 
bardziej, a niskie gałęzie sosen zaczęły szurać po 
dachu, Les zatrzymał toyotę i zamknął ją, po czym 
ruszył przodem ścieżką, niosąc dwie torby ze sklepu
spożywczego, a ja poszłam za nim z jedną. Było 
właściwie zbyt ciemno, by widzieć cokolwiek bez 
latarek, a powietrze pochłodniało i czuć w nim było 
zapach sosen i wyschniętego eukaliptusa. W lesie po 
lewej stronie słyszałam płynącą Purismę, a potem 
Lester wszedł po trzech drewnianych stopniach na 
ganek, a ja tuż za nim. Komary zaczęły siadać mi na 
twarzy i rękach, a jeden przez bluzkę zagłębił żądło w 
moich plecach. Les postawił zakupy na ziemi, otworzył 
kluczem drzwi, później macając po ścianie znalazł 
drogę i zapalił jedną z tych kempingowych lamp, które 
syczą i dają światło jak naga żarówka. Wziął lampę i 
zawiesił na haku u sufitu pośrodku pokoju, oświetlając 
ściany i podłogę z sosnowych desek, które były albo 
stare, albo pomalowane na ciemny brąz. Czułam lekki 
zapach zgnilizny.
Lester wziął moją torbę z zakupami i postawił ją na 
trzystopowej średnicy pniaku do rąbania, stojącym pod 
wiszącą lampą. Idąc po zakupy pozostawione na ganku, 
przystanął, pocałował mnie i przytulił do siebie.
-	Głodna?
-	Mogłabym coś zjeść - powiedziałam w jego klatkę 
piersiową. Czułam zapach wody po goleniu i zanim 
Lester wyszedł na zewnątrz, objęłam go mocno.
Pod biegnącymi przy ścianie drewnianymi schodami 
stał czarny żelazny piecyk. Les natychmiast rozpalił w 
nim ogień i chociaż w pokoju zrobiło się nawet trochę 
za gorąco, przyjemnie było widzieć płomienie i czuć 
zapach dymu. W rogu, obok polowego łóżka stała 
plastikowa skrzynka na lód; Les otworzył ją i znalazł 
pływające w wodzie stare ścierwo kurczaka.
-	Kurwa.
- Nie, raczej myślę, że to kurczak, Lester.
Zaśmiał się i zabrawszy ze sobą gazową lampę, 
wyniósł lodówkę w stronę rzeki. W blasku z paleniska 
wyładowałam zakupy na pniak, a potem rozejrzałam 
się za jakimiś kuchennymi naczyniami. Na skrzynce 
pod schodami zobaczyłam nieduży stosik garnków i 
patelni, więc odkurzyłam żelazny czarny rondel, 
postawiłam na piecyku nad ogniem, a potem rozpako-
wałam steki i ułożyłam je w naczyniu.
Kiedy Les wrócił, otworzył butelkę czerwonego wi-
na, które kupił, a ja nalałam trochę trunku na smażone 
mięso. Pijąc przed piecykiem, Lester wręczył mi 
papierowy kubek z winem. Ja także się napiłam, poły-
kając śluby, że tego nie zrobię, i karmiąc Głos Wroga 
w swojej głowie. Pomyślałam, że Les mógłby mnie 
objąć, ale nie zrobił tego. Po prostu stał obok, patrząc, 
jak w piecu płonie drewno, a steki się smażą. Objęłam 
go ramieniem.
Po bardzo milczącej kolacji, którą zjedliśmy, siedząc 
przed ogniem z papierowymi talerzami na kolanach, 
poszliśmy na poddasze, rozebraliśmy się w świetle 
gazowej lampy i położyliśmy do łóżka - a dokładnie na 
leżącym na podłodze królewskiej wielkości materacu. 
Pościel była nieco zapiaszczona, więc zastanowiłam 
się, kiedy ostatni raz ją prano i kto w niej wcześniej 
spał. Chciałam umyć twarz i zęby, ale nie było łazienki 
ani nawet zlewu. Zwinęłam się przy Lesie, opierając 
rękę i policzek na jego nagiej piersi. Słyszałam sy-
czenie gazu w lampie. Dawała przymglone światło i 
zobaczyłam, jak nisko jest sufit i gołe krokwie bieg-
nące pod ostrym kątem do niskich ścian; widziałam po 
połówce okna po każdej stronie, wpadające na siatki 
komary i ćmy i czułam pod dłonią bijące serce
Lestera. Nie podnosząc głowy, spytałam, czy dobrze 
się czuje.
-	Tak. W porządku. - Głos miał słaby i nabrzmiały 
zmęczeniem.
-	W porządku, ale smutny, co?
Głęboko wciągnął powietrze i wypuścił je przez nos. 
Czułam, że ten oddech porusza moje włosy.
-	Widzę ojca, jak odjeżdża swoim wypakowanym 
kombi. Przysiągłem, Kathy, że sam nigdy tego nie 
zrobię.
Coś we mnie zatrzepotało.
-	Chcesz wrócić do domu?
-	To nie jest dom.
Pomyślałam, że wiem, co ma na myśli, ale nie 
chciałam go naciskać. Przesunęłam dłoń w dół tylko po 
to, by zagłębić palce w szorstkich włosach, ale on 
momentalnie stwardniał i nasza rozmowa zdawała się 
trwać nadal, chociaż żadne z nas nie powiedziało już 
słowa.
Następnego dnia, w niedzielę, było właśnie tak, 
pełno słońca. Po pierwsze musiałam się wysikać, więc 
Lester wręczył mi rolkę papieru toaletowego, pocało-
wał mnie i poradził, żebym znalazła sobie miejsce w 
lesie. Potem powiedział, żebym przyniosła swoją 
szczoteczkę do zębów, i pokazał ścieżkę za domkiem, 
która prowadziła wśród sosen do polanki nad rzeką. Na 
miękkim gruncie, na pniakach, leżała odwrócona do 
góry dnem aluminiowa łódź wiosłowa. Rzeka była 
spokojna i zdawała się kończyć swój bieg między 
drzewami. Wyglądała raczej na staw otoczony z trzech 
stron lasem, co sprawiało dziwne wrażenie, bo nadal
słyszałam wodę, która płynęła w dół kamiennym ło-
żyskiem.
-	Nie wyschnie? - zapytałem. 
Les objął mnie.
-	Jest zasilana przez podziemną rzekę. Jak często 
w życiu widzi się coś takiego? Źródło czegoś?
Ważki skakały po powierzchni wody ku wysokim 
trawom na skraju zalewu. Les kucnął i zaczął myć 
zęby. Ja także, spluwając na ziemię za sobą i płucząc 
usta zimną wodą nabieraną ze stulonych dłoni. Lester 
napełnił blaszany garnek i po powrocie do chaty wypi-
liśmy na małym ganku od frontu gorącą kawę i zjed-
liśmy chleb przypieczony na piecyku. Lester był nie-
ogolony i miejscami sterczały mu włosy. Trzymał 
stopy w sportowych butach na balustradzie i pił kawę 
rozparty w swoim krześle, i wyglądał spoko, jakby ból, 
który czuł zeszłej nocy, należał tylko do jego snów. 
Zapaliłam papierosa.
-	Sprzątamy tę budę czy co?
-	Jak twoja stopa?
-	Mogę na niej stanąć całym ciężarem ciała.
-	Dranie; powinniśmy zażądać odszkodowania także 
i za to.
-	Do kogo zamierzasz zadzwonić w tej sprawie?
-	Do mnóstwa ludzi. Jutro dzień prawnika. - Spojrzał 
na mnie i uśmiechnął się, a potem wstał i chlusnął 
resztką kawy nad poręczą. - Do roboty.
Cały poranek i wczesne popołudnie spędziliśmy na 
sprzątaniu chaty. A była naprawdę brudna. Pod kurzem 
na podłodze, wokół pniaka do rąbania, do desek 
przylgnęły rybie łuski. Na czworakach odskrobywa-
łam je łyżką. W rogach wisiały długie na cztery czy 
pięć stóp pajęczyny pełne kurzu, a składany stolik pod
oknem zaścielały niedopałki papierosów i cygar. Pod-
czas gdy ja zamiatałam, Les zagrzał na piecyku w 
dwóch małych garnkach rzeczną wodę, a potem 
zmywał ze mną podłogę. Nie miał żadnych detergen-
tów, więc nalałam trochę środka do mycia szyb, który 
znalazłam pod skrzynką z garnkami i patelniami. Był 
tam także podarty T-shirt, więc zabrałam się do mycia 
okien i siatek. Z początku brakowało mi mojego walk-
mana, jakiegoś szybkiego rytmu w głowie, który napę-
dzałby mnie do pracy, ale już po chwili nie tęskniłam 
za muzyką. Po prostu przyjemnie było słuchać pisz-
czenia szmaty ze środkiem czyszczącym na szybie, 
bulgotania Purismy za drzewami, pracującego ze mną 
Lestera.
W rogu ganku, obok zardzewiałego grilla, leżał brud-
ny koc, a pod nim topór na długim stylisku, żółta piła 
łańcuchowa i plastikowy baniak o pojemności galona, 
w połowie wypełniony czymś, co wyglądało jak mie-
szanka benzyny i oleju. Les znalazł kombinerki i śru-
bokręt, przykręcił mocniej łańcuchowe ostrze, a potem 
uruchomił urządzenie. Wypluwało z siebie niebieski 
dym, warczało jak terenowy motocykl, a Lester zaniósł 
je między drzewa i przez długi czas słyszałam, jak 
piłuje. Byłam zadowolona, kiedy skończył. Poszłam 
tam, nadal nieco kulejąc, i pomogłam mu przynieść 
klocki do domku. Pociął jakiś gładkokory pień, klon, 
jego zdaniem, o twardym drewnie, które dobrze 
powinno palić się w piecu. Każde z nas zrobiło po trzy 
nawroty. Les ładował mi drewno na ręce, a potem sam 
chwytał w ramiona, ile tylko mógł, i szedł za mną do 
domu. Wracając po kolejne kłody trzymaliśmy się za 
ręce, a Lester pokazywał mi między drzewami 
rozmaite leśne kwiaty albo po prostu szliśmy
razem przez gorący las, pocąc się i oddychając głębo-
ko; miejscami wystawialiśmy twarz na słońce i nie 
słyszeliśmy nic prócz szumu rzeki i głosów nielicz-
nych ptaków.
Kiedy już zgromadziliśmy przed gankiem wszystkie 
klocki, Lester zdjął koszulę i zaczął rąbać je toporem. 
Poszłam z plastikowym kubkiem do Purismy i wypi-
łam trzy porcje wody, a potem przyniosłam trochę 
Lesterowi. Pot kapał mu z nosa i wąsów; uśmiechnął 
się, podziękował mi i wypił wodę, a potem nachylił się 
i szybko mnie pocałował. Paliłam papierosa na stop-
niu ganku i przez chwilę obserwowałam Lestera, jak 
rąbie drewno. Barki i plecy błyszczały mu od potu, 
a na długich ramionach zaczęły występować żyły. 
Opuszczając siekierę na koniec kłody, czasami wyda-
wał z siebie ciche stęknięcie, potem kopniakiem od-
suwał na bok rozłupane drewno, schylał się po następ-
ny klocek i ponownie brał zamach. Na twarzy 
wylądowała mu mucha i wędrowała po policzku w 
stronę ucha, ale Lester zdawał się nawet tego nie 
zauważać. Z początku pomyślałam, że to dlatego, iż 
tak bardzo jest pochłonięty tym, co robi, ale potem 
zaczęłam się zastanawiać, czy nie chodzi o coś więcej, 
czy Lester nie myśli o rodzinie, o żonie i dzieciach. 
Miałam nadzieję, że nie.
Opuściłam ganek i weszłam do domku, żeby przy-
gotować kanapki z tuńczykiem. Rozłupawszy jeszcze 
kilka klocków, Les przestał rąbać, po czym między 
drzewami powędrował do samochodu. Później zoba-
czyłam, że wraca do chaty, niosąc wyprany w pralni 
chemicznej mundur i ubrania na wieszakach prze-
rzucone przez ramię. Nadal był nagi do pasa; gwiżdżąc 
przez zęby jakąś melodię, wszedł w światło słoneczne
na polance. Ulżyło mi, gdy to usłyszałam; naprawdę 
dobrze mi było z Lesterem Burdonem u boku. Pomyś-
lałam, że w ten poranek po raz pierwszy od bardzo 
dawna, być może od pierwszych dni z Nickiem, czułam 
się bardziej sobą. I chciałam, żeby ten dzień był dobry 
także dla Lesa, więc kiedy usłyszałam, że gwiżdże, 
pognałam do drzwi, by wziąć od niego te ubrania na 
wieszakach, a on pocałował mnie mocno i przycisnął 
do swojej śliskiej piersi.
Na górze, na gorącym poddaszu, rozebraliśmy się i 
położyliśmy razem na materacu. Pomieszczenie 
pachniało niemal jak strych, suchym drewnem i wy-
ściółką starych mebli. Ale na zewnątrz, za otwartymi 
siatkami okien, czułam zapach lasu, sosen i euka-
liptusów, i twardego drewna, które Les porąbał. Leża-
łam tam i gdy Lester mnie lizał, czułam zapach własnej 
wilgoci; ze wzrokiem wbitym w krokwie nad sobą 
wyciągnęłam obie ręce i wzięłam w dłonie jego głowę. 
Myślałam o Nicku, o tym poranku, kiedy odszedł, jak 
siedział na krawędzi łóżka i tylko patrzył na mnie. 
Tylko tyle. Patrzył na mnie. Potem pomyślałam o swo-
im domu, moim i Franka, o mieszkającej w nim i urzą-
dzającej przyjęcia arabskiej rodzinie. Dobrze mi było z 
tym, co robił Les, ciepło i lekko elektryzująco, ale zbyt 
wiele myślałam, by poddać się orgazmowi, do którego 
usiłował mnie doprowadzić. Odsunęłam się i wzięłam 
mu do ust, aż doszedł w głębi mego gardła, po czym 
przełknęłam. Podciągnęłam się w górę, podczas gdy on 
usiłował wejść we mnie, ale był zbyt miękki, więc 
obejmując się leżeliśmy przez chwilę, a nasze skóry 
lepiły się od potu.
Brakowało mi papierosa, ale nie chciałam się ruszyć.
-	Żona nigdy mi tego nie zrobiła.
-	Podobało ci się?
-	A tobie?
-	Taaa.
-	To dobrze.
-	A co, gdyby mi się jednak nie podobało?
-	A nie podobało?
-	Nie, podobało. Ale co, gdyby nie? 
Pocałował mnie w policzek pod okiem.
-	Wtedy i mnie by się nie podobało.
-	Bzdura.
-	To prawda, Kathy.
Podniósł się na łokciu i długo patrzył mi w twarz, a 
jego wąsy i oczy koncentrowały na sobie moją uwagę.
-	To prawda.
Pocałowałam go, otwierając usta, a on wśliznął się 
na mnie.
-	Cholera, mam kłopot, Les. Wierzę we wszystko, co 
mówisz.
Zaczął się poruszać, a ja czułam w ustach kwaśny 
smak i miałam ochotę na jedną z tych wysokich puszek 
budweisera ze skrzynki z lodem na dole. Zadarłam nogi 
i obejmowałam plecy Lestera, pragnąc, żeby wszedł we 
mnie, wszedł głęboko, tam gdzie wszystko, co mówię, 
ma drugą stronę, jak na przykład gdy nalegam, żeby 
nakładał kondom, chociaż wiem, że niczego takiego 
nie chcę. Wcale a wcale.
Jjardzo wcześnie w niedzielę rano niosę do pokoju syna 
tacę z cukrem i gorącą herbatą i mówię mu wszystko, 
przed czym stoimy jako rodzina. Esmail z nagim 
torsem siedzi na łóżku, oczy ma wciąż ciężkie od snu, 
czarne włosy nieuczesane. Pije herbatę i słucha 
uważnie, gdy wyjaśniam obecność młodej kobiety, z 
którą w sobotę po południu rozmawiał na trawniku. 
Syn odwraca ode mnie wzrok.
-	Powiedziała, że to jej dom, Bawbaw-jahn. I że bez 
powodu został jej odebrany.
-	Nie, jak właśnie powiedziałem, był powód. Nie 
zapłaciła podatków, Esmail. Takie rzeczy zdarzają się, 
gdy jesteśmy nieodpowiedzialni. Fardmeekonee? Ro-
zumiesz?
-	Tak, Bawbaw.
Nie lubię okłamywać syna, ale jestem pewien, że 
gdyby wiedział, iż dom tej kobiety został jej odebrany 
wyłącznie za sprawą biurokratycznej pomyłki, nie po-
trafiłby zachować tego wszystkiego w tajemnicy przed 
Nadereh.
-	Teraz my posiadamy ten dom, Esmail. Nabyliśmy 
go legalnie i ta kobieta nie ma prawa nas niepokoić. 
To dlatego nie chcę, żebyś cokolwiek mówił matce.
Wiesz, jak łatwo może rozchorować się od swoich 
zmartwień.
-	Moham-neest, Bawbaw-jahn. Nie ma problemu.
Kiwam głową i piję swoją herbatę, ważąc, czy powinie-
nem powiedzieć mu więcej - że planowałem, żebyśmy 
pozostali tutaj do czasu, aż zaczną się chłody, ale teraz 
czuję się zmuszony sprzedać i opuścić dom, póki wciąż 
jest jasne, że nikt nie stosuje przeciwko nam prawa 
regresu. Dobrze mi tu siedzieć z Esmailem i dyskutować 
o poważnych sprawach. Zachowywanie tajemnicy i nie-
sienie brzemienia odpowiedzialności za innych było 
naturą mojego zawodowego życia. Ale często czuję się 
bardzo zmęczony i bardzo samotny. I, oczywiście, dla 
Esmaila to ważna chwila, gdy ojciec zwierza mu się 
pierwszy raz w życiu. Mój syn siedzi prosto na łóżku, z 
ramionami ściągniętymi do tyłu, trzyma filiżankę z 
herbatą i spodeczek i potakuje mi głową.
-	Wiesz, że muszę zebrać pieniądze na twoje uni-
wersyteckie wykształcenie.
-	Mogę wziąć jeszcze jedną trasę gazetową.
-	Mcm meedoonam, wiem. I musisz zacząć oszczę-
dzać swoje pieniądze.
-	Tak, Bawbaw.
-	Jutro przychodzą tutaj ludzie oglądać dom. Jeśli 
nam się powiedzie, możemy zarobić dużo pieniędzy. 
Życz mi błyszczących oczu.
-	Będziemy musieli się wyprowadzić?
-	Tak, ale wystarczy nam kasy, by dobrze żyć, być 
może kupić kolejną nieruchomość lub założyć jakiś 
interes.
Mój syn spogląda na martwy ekran swojego kom-
putera, ale jestem pewien, że go nie widzi. Zaczynam 
żałować, że mówię mu o swoich sprawach.
-	Bawbaw-jahn? 
-Tak.
-	Byliśmy bogaci w Iranie, prawda? Czy nie byli-
śmy pooldar? - Patrzy na mnie z lekko rozchylonymi 
ustami, jakby nie widział mnie od dłuższego czasu. 
Wstaję, żeby wyjść.
-	I tak, i nie, synu. I tak, i nie.
Żywię takie przekonanie, że ludzie lżejszą ręką wy-
dają pieniądze przy dobrej pogodzie, więc jestem roz-
czarowany dzisiejszym dniem, poniedziałkiem, z jego 
szarym niebem i wałem mgły wzdłuż wybrzeża. Z plat-
formy nie widzę oceanu, tylko biel w dole poniżej 
szczytów dachów Corony. W dodatku zatelefonował 
mój pierwszy klient, żeby odwołać spotkanie, i oświad-
czył, że w trakcie weekendu obejrzeli nieruchomość, 
której nie mogą odrzucić. Starałem się przekonać 
dżentelmena, żeby przynajmniej rzucił okiem na mój 
bungalow, ale był nieporuszony.
W południe zjawia się Soraya, żeby zabrać Nadi na 
lunch. Moja córka jest gustownie ubrana w spódniczkę, 
bluzkę i biżuterię, a czarne włosy ma zebrane z tyłu 
głowy srebrną ozdobą. Jestem na dachu, gdy wychodzi, 
więc macha mi na pożegnanie i posyła pocałunek. Dziś 
rano powiedziała Nadi przez telefon, że cieszy ją 
urządzanie ich nowego kondominium w Montain 
View, ponad godzinę jazdy na południe od nas. I jest 
dobrą córką, skoro jedzie tak daleko, by zjeść z matką 
lunch w eleganckiej restauracji w San Francisco. Nie 
powiedziałem Nadi o swoich dzisiejszych klientach i 
jestem wdzięczny losowi, że nie będzie jej w domu.
Gdy odjeżdżają, schodzę na dół, chcąc poprosić Es-
maila, żeby zrobił to samo, żeby wyszedł, ale on już 
zniknął, a wraz z nim jego deskorolka. Podejrzewam, 
że nawiązuje przyjaźnie z miejscowymi młodymi 
ludźmi na plaży. Teraz bungalow jest pusty i cichy i 
przez krótką chwilę czuję się bardzo zagubiony, 
przebywając w tych pokojach bez rodziny. Jeszcze raz 
poddaję je oględzinom pod względem porządku i czys-
tości, ale nie muszę się martwić. Nadi opiekuje się 
każdym pomieszczeniem tak, jakbyśmy codziennie 
spodziewali się specjalnych gości.
?
W poniedziałek rano Les obudził mnie przed świ-
tem, proponując kubek tej kowbojskiej, za gorącej 
kawy z piecyka. Płomień w lampie Colemana był 
nisko skręcony, nawet nie syczał, i w mroku widzia-
łam, że Lester jest w mundurze, ze swoją wielką 
odznaką i bronią, a włosy ma uczesane i nadal mokre 
od rzecznej wody. Ukląkł na jednym kolanie w 
rogu materaca i powiedział, że zagrzał mi miednicę 
wody do mycia; mogę zostać tutaj albo jak chcę, to 
podrzuci mnie do Eureki, żebym zabrała swoje 
rzeczy.
-	Zabrać rzeczy?
Zerknął w dół na swoje dłonie.
-	Jeśli chcesz.
-	Chcę, Les. - Trąciłam go stopą w plecy. - Masz 
jednak dziwaczny sposób proszenia.
-	Jestem nieśmiały, Kathy - uśmiechnął się. - Bę-
dziesz wiedziała, jak tutaj trafić?
-	Taa. - Ubrałam się na jego oczach, potem wysika-
łam w ciemnym lesie i umyłam zęby na ganku, używa-
jąc ciepłej wody do płukania ust.
Podczas jazdy do San Bruno Les powiedział mi 
o dwóch znajomych prawnikach z miasta, którzy nie-
zwłocznie mogą wprowadzić mnie z powrotem do do-
mu. Niebo zaczęło jaśnieć, chociaż było szare, a plaże 
wydawały się jednym długim wałem mgły. Siedziałam 
na fotelu pasażera, opierając stopy na konsoli; czułam 
się niemal pewna, że wszystko zostanie załatwione. W 
motelu Lester uregulował rachunek i wyniósł do auta 
moją walizkę. Pocałowaliśmy się na do widzenia i 
umówiliśmy o siódmej wieczorem w domku wędkar-
skim. Powiedział mi, żebym uważała, prowadząc sos-
nową przecinką ten luksusowy samochód, a potem 
odjechał.
Kilka minut siedziałam w aucie i paliłam papierosa, 
strzepując popiół za okno. Zaczynałam wpadać w dy-
got, chociaż wypiłam tylko pół kubka kawy Lestera, i 
palce lekko mi drżały, gdy paliłam drugiego papierosa, 
chociaż miałam zamiar wypalić tylko jednego. W 
trakcie terapii w Grupie wszyscy wyczarowywaliśmy z 
siebie w przestwór pokoju węże i garguice, mając w 
płucach kwaśny dym, a oczy przekrwione, podczas gdy 
„oczyszczaliśmy się" ze wszystkiego innego. I 
wiedziałam, że żaden z moich byłych doradców tam, 
na Wschodzie, nie uznałby, że kontroluję swoje życie: 
znowu piłam i paliłam; sypiałam z facetem, który 
dopiero co zostawił swoją rodzinę, i w każdej chwili 
spodziewałam się odzyskać dom, który jakimś cudem 
straciłam. Wiedziałam, że picie nazwaliby obsuwa, 
palenie rozjechaniem się, kochanie się seks-terapią, a 
niepowodzenie z domem nieszczęściem, które - sam z 
siebie - ściągnął brak postępów w moim ozdrowieniu. 
Podczas RO byłby czas, by odwołać się do 
samoopanowania i samooceny, do użycia sił rozsądku, 
do powiedzenia sobie, że jestem sympatyczna i że nie 
musiałam robić niczego niebezpiecznego,
ponieważ naraziłabym na niebezpieczeństwo dobrą 
duszę, siebie. Wiedziałam, co powiedziałyby te wszy-
stkie racjonalnie ozdrowione dupki, ale nie byłam 
zainteresowana kochaniem samej siebie. Tu chodziło o 
kochającego mnie Lestera, o nas oboje mieszkających 
na Bisgrove Street, pracujących tylko w dzień, byśmy 
razem mogli spędzać wieczory, tuląc się przed 
telewizorem lub idąc wcześniej do łóżka, żeby się 
kochać. I to było to, co zaczynałam czuć: miłość.
Później, gdy sprzątałam przypadającą na poniedzia-
łek rezydencję, odkurzałam dywany i zmywałam pod-
łogę, wydawało mi się, że przez większą część dnia 
mój umysł będzie zajęty sprawą mojego domu, ale nie 
był; myślałam o Lesterze, o jego wysokiej, chudej 
łagodności, o jego zapachu - jak słodkiej, wilgotnej 
ziemi - o tym, jak obdarzał mnie swoją uwagą. Znowu 
pomyślałam o dzieciach. Chciałam zobaczyć zdjęcia 
jego syna i córki. Chciałam poznać ich wiek i ich 
ulubione potrawy. Znałam wielu mężczyzn, którzy 
założyli nowe rodziny i mieli kolejne dzieci, kiedy te z 
pierwszego małżeństwa były już niemal na swoim. Ale 
nieźle wyrwałam do przodu, nie?
Koło południa odebrałam na poczcie koresponden-
cję, a potem poszłam do baru kanapkowego w centrum 
handlowym, by w trakcie posiłku przesiać listy. Poczta 
uzbierała się tylko z dziesięciu dni, ale zajęła cały mój 
stolik, więc ułożyłam dwa stosiki - jeden z 
przeznaczeniem do kosza, gdy będę wychodzić, a drugi 
do zatrzymania. Do wyrzucenia były głównie ulotki 
reklamowe, a drugą część stanowiły rachunki: 
ubezpieczenie samochodu, rachunek za gaz, ostatni 
rachunek za prąd i telefon. Najświeższy był za elek-
tryczność, więc otworzyłam go i sprawdziłam termin 
zapłaty za ostatni okres naliczeniowy: zaledwie dwa dni 
temu. Oderwałam kęs kanapki z indykiem, popiłam 
dietetyczną colą i potrząsnęłam głową nad tym, jak to 
było popieprzone. To samo z rachunkiem za gaz.
Pierwszą moją myślą było zadzwonić do Connie 
Walsh, ale wiedziałam, że powie mi tylko, żebym zate-
lefonowała do zakładów energetycznych i do gazowni i 
wyjaśniła sprawę. Nie miałam ochoty tego słuchać. 
Odsunęłam kanapkę, zapaliłam papierosa i patrzyłam 
przez okno na parking centrum handlowego, na wszyst-
kie te samochody stojące pod zamglonym niebem. 
Sięgałam do popielniczki, gdy w stosie rachunków 
spostrzegłam pocztówkę, błyszczące zdjęcie Hilltop 
Steak House z Saugus przy drodze numer 1. Przed 
restauracją stał wielki kaktus z włókna szklanego, może 
na siedemnaście metrów wysoki, a na małym 
ogrodzonym trawniku wokół niego rozmieszczono z 
tuzin młodych wołów naturalnej wielkości. Wiedzia-
łam, że pocztówka przyszła od matki, więc zanim 
zaczęłam czytać, zaciągnęłam się jeszcze raz i upiłam 
łyk coli.
Droga K,
Twój telefon nie działa. Macie zastrzeżony nu-
mer? Twoje ciotki wygrały dwa bilety do San 
Francisco. Mogę z nimi przylecieć w Dzień Pracy. 
Napisz, jaki jest twój nowy numer.
Matka
Wyszłam z baru kanapkowego i wstąpiłam do droge-
rii po blok listowy. W samochodzie napisałam:
Cześć Ma,
przepraszam, że nie zadzwoniłam. W zeszłym 
tygodniu przetoczyło się tutaj spore trzęsienie 
ziemi i drzewo zerwało przewody telefoniczne na 
początku ulicy. Miło wiedzieć, że przyjeżdżasz, ale 
Nicka i mnie nie będzie w mieście w weekend, 
o którym piszesz. Zabiera mnie w podróż służ-
bową. Przykro mi, że się miniemy.
K.
Zastanawiałam się, czy powinnam dodać cokolwiek 
o trzęsieniu ziemi, może o tym, jak to jest znaleźć się 
w jego zasięgu, ale potem pomyślałam nie, nie spo-
dziewa się po mnie czegoś podobnego.
Później napisałam do gazowni i elektrowni, wyjaś-
niając swoją sytuację i polecając, by zamiast mnie 
naliczali swoje rachunki panu Barmeeny. Pojechałam 
z powrotem na pocztę nadać listy, ale gdy wrzuciłam 
do skrzynki ten do matki, poczułam się tak, jakbym 
na drodze wzbierającej wody rzuciła ostatni worek 
piasku i jakby nie zostało już wiele czasu.
Była zaledwie pierwsza po południu i miałam do 
zabicia sześć godzin, zanim ponownie spotkam się 
z Lesem w wędkarskim domku. Przyszło mi do głowy, 
żeby pojechać tam wcześniej i przygotować dla nas 
dobrą kolację, zrobić mu niespodziankę, ale potem 
wyobraziłam sobie, jak usiłuję rozpalić ogień w piecu, 
w którym nie ma piekarnika. A moją specjalnością 
były potrawy z kamionek - lasagne lub cielęcina z ba-
kłażanem i parmezanem. Zamiast pichcić, postanowi-
łam pójść do kina na jeden czy dwa poranki do Cine-
pleksu w centrum handlowym w MiUbrae za Camino 
Real. Zeszłej nocy, kiedy morzył nas sen, a ja opiera-
łam policzek na piersi Lesa, jeszcze raz zapytałam go o 
imiona jego dzieci. „Bethany i Nat", odparł głosem 
nabrzmiałym wdzięcznością. Potem spytałam, gdzie 
mieszka, a gdy powiedział, że w Millbrae, na osiedlu 
domków, które mija się w drodze do centrum hand-
lowego, powiedziałam mu, iż prawdopodobnie dzie-
siątki razy przejeżdżałam obok jego domu, może nawet 
widziałam jego żonę.
-	Carol - stwierdził.
-	Taaa, Carol.
Ale teraz, zamiast przejechać przez San Bruno w 
stronę autostrady do Millbrae, wjechałam do spowitego 
mgłą centrum Corony, potem w prawo na długie 
wzniesienie Bisgrove Street. Chciałam stanąć pod 
drzewami naprzeciwko mojego domu i tylko poprzy-
glądać mu się przez kilka minut, może przypomnieć 
sobie, co było moje, zanim odjadę zmitrężyć popo-
łudnie w ciemnym kinie. I chyba naprawdę nie spo-
dziewałam się, że kogokolwiek tam zastanę, ale obok 
lasku stało kombi, więc mogłam zaparkować tylko w 
pobliżu posesji, a nie chciałam tego zrobić, bo w 
ogrodzie stali ludzie i oglądali mój dom: mężczyzna, 
kobieta i mały chłopak, może ośmioletni. Ręce trzymał 
w kieszeniach krótkich spodni i jedną nogą kopał 
trawnik. Na jego ramieniu spoczywała dłoń ojca, a 
wszyscy patrzyli na to, co pokazywał im pułkownik 
Barmeeny - nowy pokład na moim dachu. Łysy Arab 
miał krawat i wizytową koszulę z krótkimi rękawami, 
która w panującej szarości wyglądała bardzo biało. 
Zerknął na moje auto, ale odwrócił się, jakby nic nie 
zauważył. Mówił szybko, urzędowym tonem, chociaż 
jego słowa nie docierały do mnie przez otwarte 
okienko. Jeszcze raz obejrzał się na mnie, po czym
poprowadził młodą rodzinę po schodach na dach, by 
pokazać im zamglony widok. Nie mogłam uwierzyć w 
to, co widziałam, i z głębi brzucha wydobyłam 
chorobliwy śmiech: ten pieprzony bękart próbował 
sprzedać mój dom! A potem włączyłam po prostu 
klakson, opierając się na nim obiema rękami. Pa-
trzyłam prosto przed siebie i widziałam, że kierownica 
drży. Jakaś kobieta wytknęła głowę z drzwi wejścio-
wych dwa domy wyżej i patrzyła na mnie. Ale nadal 
opierałam się na kierownicy i dźwiękiem klaksonu 
rozrywałam powietrze, aż zaczęły boleć mnie nadgarst-
ki, a ja poddałam się i wrzasnęłam przez okno:
- Nie może sprzedać wam tego domu! Nie jest jego 
właścicielem! Próbuje go, kurwa, ukraść! Próbuje 
sprzedać kradziony dom!
Mężczyzna uśmiechnął się półgębkiem, jakby nie był 
pewny, czy to żart, czy nie. Przeniósł wzrok ze mnie na 
Barmeeny'ego, a potem z powrotem na mnie. Jego żona 
podeszła do syna, a twarz pułkownika nadal była jak 
wyciosana z kamienia. Nadepnęłam na pedał gazu, 
pognałam w górę ulicy i zawróciłam na jej ślepym 
końcu. Zjechałam i ponownie zatrąbiłam. Pułkownik 
stał przy balustradzie, rozmawiając z mężczyzną i 
kobietą; teraz skinął głową i pokazał w moją stronę, 
jakby czyniony przeze mnie hałas dowodził jakiejś 
kwestii, którą próbował uwiarygodnić. Ale nie dbałam 
o to, co powiedział; całą drogę w dół wzgórza 
pokonałam, przyciskając rękami klakson.
III
W adereh wróciła z popołudnia spędzonego z Sorayą w 
dobrym nastroju. Po lunchu robiły zakupy i Nadi była 
bardzo podekscytowana, pokazując mi nową koszulę i 
krawat dla mnie oraz spodnie i sportową bluzę, które 
kupiła dla Esmaila. Z torby wyjęła także kolejne kasety 
z perską muzyką i zabierając się do przygotowywania 
obiadu, włożyła jedną do maszyny. Muzyka była 
najnowsza i nie podobała mi się. Nadal używano 
starych instrumentów - tar, kamancheh i domback - ale 
także elektrycznej gitary, a piosenkarz kwilił jak 
dziecko; byłem zdumiony, że Nadi to wybrała. 
Patrzyłem, jak wodą z kranu napełnia garnek do 
gotowania ryżu, lekko poruszając głową w takt 
muzyki; wcisnąłem klawisz wyłączający urządzenie. 
Nadereh niecierpliwie odwróciła do mnie głowę.
-	Nakon, Massoud. Co z tobą?
-	Nie możesz wydawać tyle pieniędzy, Nadereh.
-	To nie jest dużo pieniędzy - powiedziała w farsi, 
uśmiechając się. - Teraz są szkolne promocje. Nawet 
twoja garderoba, Behrani.
Podeszła do mnie, wycierając ręce w fartuch. Poca-
łowała mnie w policzek, potem znów włączyła muzykę
i podjęła gotowanie. I już wiedziałem, że nie mogę jej 
powiedzieć o swoich zmartwieniach. Wiedziałem, że 
wolę ją właśnie taką, radosną i niewinną jak dziecko.
Ale miałem płomień w brzuchu i teraz, po obiedzie, 
siedzę na mojej platformie przy nowym stole pod 
parasolem i nad szczytami domów Corony patrzę w dół 
ku szarej mgle, która skrywa plażę i morze. Do 
zapadnięcia nocy są dwie godziny lub więcej. Piję 
gorącą herbatę, mocną od naciągania w samowarze od 
rana, i słyszę, że na dole w domu żona myje naczynia w 
kuchennym zlewie. Niebo i ocean są tak szarobiałe, że 
jakby nierozłączne. Siedzę i myślę. Muszę rozważyć 
swoje opcje w stosunku do tej Kathy Nicolo, ale trzęsą 
mi się ręce, a mój umysł wyrywa się w całkiem inne 
miejsce, do Jaśmin, mojej kuzynki, która miała dzie-
więtnaście lat i była bardzo piękna. Głos miała niski jak 
na kobietę, ale ciało wysokie i szczupłe, włosy bardzo 
gęste i czarne; a kiedy coś ją rozbawiło, śmiała się bez 
żenady, pozwalając, by każdy widział jej zęby i 
błyszczące oczy. Ale miała romans z kierownikiem z 
amerykańskich zakładów petrochemicznych, o którym 
mówili, że jest bogaty i bardzo przystojny. Popełniała 
to w miejskim domu, który jedna z jej sąsiadek 
sprzątała trzy razy w tygodniu. Wkrótce wszystkie 
kobiety z wioski wiedziały, że bez ślubu oddała swój 
dziewczyński kwiat, bez błogosławieństwa Boga i 
świętego meczetu, i to żonatemu obcokrajowcowi z 
Zachodu. Zabrało to miesiąc, zanim wiadomość o tym 
dotarła do jej ojca, a mego wuja, i jej dwóch braci. Wuj 
był sprzedawcą dywanów, chociaż niezbyt mu się 
wiodło, podczas gdy jego jedyny brat, mój
ojciec, był poważanym prawnikiem, który pewnego 
dnia mógł zostać sędzią. Gdy wuj usłyszał w końcu 
plotkę od starych khamooms, nie uwierzył w nią, ale 
Jaśmin nie potrafiła dobrze kłamać, w związku z czym 
poznał, że to prawda, i zbił córkę. Przez dwa tygodnie 
trzymał ją w domu pod kluczem. Nocami zaczął pić 
wódkę, najpierw z mężczyznami z sąsiedztwa, ale nie 
mógł znieść ich milczenia, więc potem pił samotnie, 
zwykle na zapleczu swego sklepu, w którym dywany 
wisiały na ścianach lub w postaci długich rulonów 
leżały zmagazynowane we wszystkich czterech rogach 
pomieszczenia. Mój wuj sam skręcał sobie papierosy i 
wyobrażałem go sobie, jak pali czarny turecki tytoń i 
pije w spokoju i ciszy swego kantoru, którego ściany 
groziły zawaleniem się na niego. Do domu wracał 
bardzo późno, często nad ranem, wyciągał Jaśmin z 
łóżka i okładał ją pięściami, krzycząc: Gendeh! 
Gendeh! Ciotka usiłowała czasem go powstrzymać, ale 
ją także bił, wołając na nią: Modar gendeh,.' Kurwią 
matka!
Pierwszego poranka trzeciego tygodnia Mahmud, 
jego najstarszy syn, wrócił do domu i opowiadał, jak 
podsłuchał na bazarze pięć handlarek, które roz-
mawiały o rodzinie Behranich, o wstydzie, jaki ich 
kaseef córka sprowadziła na głowy jej członków. Był 
chłodny zimowy poranek i mój wuj nie wyszedł jeszcze 
ze sklepu. Siedział przy piecu, trzymając herbatę i 
chleb, chociaż nie pił ani nie jadł; kolejny raz nie spał 
całą noc i nadal był mast, pijany. Ciotka wraz z 
Mahmudem wcześnie wyszła z domu i była na bazarze, 
a najmłodszy dzieciak, mój młodszy kuzyn Kamfar, 
siedział przy stole nad porannym zadaniem domowym; 
i to jego brat pognał do pokoju
Jaśmin i wyciągnął ją stamtąd. Była ubrana w długą 
białą koszulę nocną, włosy miała luźno rozpuszczone i 
potargane, małą twarz posiniaczoną i spuchniętą od 
bicia. Mahmud przyciągnął siostrę przed oblicze ich 
ojca i wrzasnął, że musi coś zrobić. „Rodzina jest 
zhańbiona, Bawbaw! Wszyscy jesteśmy zhańbieni 
przez tę śmierdzącą gendehl". Jaśmin mocowała się z 
bratem, przeklinając go, ale nie puścił jej, a mój wuj 
odwrócił wzrok od syna i córki i patrzył w ogień, jakby 
nie słyszał, nie widział ani nie czuł niczego wokół 
siebie. W końcu wstał, wyszedł z pokoju i wrócił z nie-
mieckim pistoletem Lugera. Jaśmin nadal usiłowała 
wyrwać się z rąk Mahmuda, ale gdy ujrzała ojca z pis-
toletem, zaczęła krzyczeć, dopóki starczyło jej tchu. 
Zawołała Kamfara, ale kiedy wstał, jego ojciec kazał 
mu zostać na miejscu. Złapał Jaśmin za włosy i z po-
mocą najstarszego syna wywlókł za drzwi.
Ziemia była zmarznięta, ale nie było śniegu. Dom 
stał nie dalej jak w odległości krótkiego spaceru od 
rynku wioski i na bazarze widać było długie stoły z 
chlebem i świecidełkami, klatki z kurczętami oraz 
wiszące na belkach mięso rzezników. Przechodnie 
zatrzymywali się, by oglądać sprzedawcę dywanów 
celującego z pistoletu w swoją brudną kaseef córkę, 
trzymaną z tyłu za ręce przez brodatego starszego 
brata, który odsunął się na bok, a wzrok miał wbity w 
oczy ojca. Dziewczyna była w białej koszuli nocnej, 
bose stopy Jaśmin zaczynały już sinieć, czarne włosy 
zasłaniały jej twarz, gdy krzyczała tak głośno, że nie 
dało się rozróżnić słów. Także mężczyźni i kobiety z 
bazaru zaczęli patrzeć, i może zauważyli najmłodszego 
syna wybiegającego z domu w chwili, gdy ojciec 
nacisnął spust, usłyszeli dźwięk jakby pękającego lo-
du, ujrzeli unoszącą się w powietrze wstęgę dymu i 
młodą, piękną Jaśmin, gendeh, kurwę, padającą na 
ziemię, zwijającą się, jakby było jej zimno, jęczącą, 
potem cichnącą, patrzyli, jak siada w wielkim skupie-
niu i przyciska dłonie do dziury w piersi. Ale przed 
upływem paru sekund przód jej koszuli staje się cał-
kowicie czerwony i mokry, i zaraz Jaśmin leży nieru-
chomo z otwartymi oczami, a para z jej rany unosi się 
we wczesnoporanne powietrze Tabrizu.
Nienawidziłem swojego wuja, przekonany, że działał 
nierozważnie i ze zbytnią gwałtownością. Jesteśmy 
wykształconą rodziną; nie musimy żyć jak klasa wieś-
niacza, rozwiązująca swoje problemy przelaną krwią. 
Moja ciotka zabrała Kamfara i przeniosła się do swoich 
krewnych na południu, do Bandar Abbas nad cieśniną 
Ormuz. Ale żaden z jej braci czy wujów nie wziął 
pomsty na mordercy Jaśmin. Mężczyzna miał prawo, 
nawet obowiązek, chronić dobre imię rodziny. Wiele 
lat później, gdy byłem już żonaty, a Esmaila nie było 
jeszcze na świecie, Kamfar opowiedział mi szczegóły 
tej historii, kiedy byliśmy most od ruskiej wódki i obaj 
opłakiwaliśmy Jaśmin. Soraya miała osiem czy 
dziewięć lat i nawet w pijanym widzie nie potrafiłem 
sobie wyobrazić, żebym wycelował w nią choćby nie-
naładowany pistolet. I latami śniłem padającą na zie-
mię Jaśmin w bieli, Mahmuda stojącego nad nią w 
chwili, gdy na próżno usiłowała zatrzymać opusz-
czające ją życie, przyciskając dłonie do rozdarcia ot-
wierającego się między jej piersiami.
Nie aprobowałem krzywdzenia kobiet, chociaż tak, 
niekiedy zdarzało mi się uderzyć żonę, ale głęboko 
żałowałem każdego takiego incydentu. Raz w naszym 
domu w Teheranie spoliczkowałem Nadi za to, że
•
w obecności młodszego oficera podniosła na mnie głos. 
Jej oczy wypełnił smutek i upokorzenie i płacząc, 
wybiegła z pokoju. Później tego wieczoru, gdy nadal do 
mnie milczała, podwinąłem rękaw, zapaliłem tureckie 
cygaro i przycisnąłem żarzący się koniec do skóry. 
Chciałem krzyknąć, ale nie zrobiłem tego. Rozżarzyłem 
cygaro i ponownie się przypiekłem. Zrobiłem to pięć 
razy, za każdym przypaleniem ciała prosząc Boga o 
przebaczenie. Na przedramieniu pozostała mi biała 
blizna, która jest dla mnie przypomnieniem, żebym 
panował nad swoim gniewem, ale dzisiaj, kiedy ta Kathy 
Nicolo znieważyła ze swego automobilu moich klientów 
i mnie, kiedy poczułem, że sprzedaż bungalowu zaczyna 
prześlizgiwać się obok mnie jak wiatr, pragnąłem palnąć 
jej w łeb; ponieważ każdym swym fałszywym oskarże-
niem usiłowała odebrać mi nie tylko moją przyszłość, ale 
chleb i wodę mojej rodzinie, nasze schronienie i ubrania. 
Wyjaśniłem dżentelmenowi i damie, że to była szalona 
kobieta, która nie wie, o czym mówi; będę szczęśliwy, 
mogąc pokazać wszelkie dokumenty dotyczące sprzeda-
ży domu; ja jestem jego prawowitym właścicielem. 
Mężczyzna i kobieta spojrzeli po sobie i potem już 
mówiliśmy o innych sprawach, takich jak bliskie położe-
nie domu w stosunku do plaży i San Francisco, o spokoj-
nym charakterze ulicy. Mąż powiedział, że telefonicznie 
przekażą decyzję, ale odprowadzając całą trójkę do 
samochodu, wiedziałem, że ich straciłem.
Może powinienem jeszcze raz rozważyć swoją decy-
zję o przeprowadzeniu tej transakcji bez udziału po-
średnika. Słyszałem o wielu ludziach, którzy płacili za 
dom, tylko widząc jego kolorowe zdjęcie w biurze 
handlu nieruchomościami. To pozwoliłoby mi nie 
martwić się tą psującą interesy kaseef kobietą.
Ale nie, nie mogę pozwolić na to, by sprzedawca 
wziął duży procent, który prawnie jest mój. Będę 
czekał na telefony na temat posiadłości, a jeśli ta 
kobieta znowu będzie mnie niepokoić, pożałuje tego. 
To wszystko. Nie ma się więcej nad czym zastanawiać.
Moja wizyta na Bisgrove Street pogorszyła mi na-
strój, jakbym właśnie rozdmuchała ogień, który pró-
bowałam stłumić. Porzuciłam zamysł obejrzenia 
dziennego seansu filmowego i zamiast tego poszłam na 
zakupy spożywcze, a potem pojechałam na południe do 
domku wędkarskiego, by przygotować jakąś potrawę-
niespodziankę dla Lesa, kiedy ten zjawi się o siódmej, 
możliwe, że z dobrymi wieściami od prawnika. Kiedy 
jechałam bonneville'em pod górę sosnową przecinką, 
była dopiero druga trzydzieści, ale nie zajechałam zbyt 
daleko, bo parkowała tam już toyota kombi Lestera. 
Przed nią stał czerwony pikap, na którego tylnym 
oknie, pod małą kalkomanią z zawodów w łapaniu 
pstrągów, widniała wyblakła nalepka „Jedź z Bogiem".
Wzięłam obie torby z zakupami i przecisnęłam się 
obok kombi i półcięzarowki, a sosnowe gałęzie targały 
mi włosy. Kiedy weszłam na polankę, dojrzałam na 
ganku Lestera i jakiegoś mężczyznę, chociaż oni jesz-
cze mnie nie widzieli; Les, nadal w mundurze, siedział 
na trzcinowym fotelu pod ścianą i trzymając w jednej 
ręce puszkę piwa, patrzył w dół, na podłogę. Mężczyz-
na opierał się o barierkę, zwrócony plecami do mnie
i do lasu. Ubrany był w dżinsy i ciemnoniebieską 
koszulę z krótkimi rękawami; ramiona miał grube. 
Nadepnęłam na gałązkę i Lester podniósł głowę, ale 
przez krótką chwilę jego wyraz twarzy nie zmienił się; 
patrzył na mnie tak, jakbym była kimś obcym, kto 
wtrącił się w jakąś prywatną sprawę. Ale potem jego 
rysy zmiękły; Les wstał, wyszedł mi na spotkanie na 
stopnie i wziął torbę, całując mnie w policzek.
-	Wcześnie jesteś - powiedział.
-	Ty też.
Lester wskazał swego wielkiego przyjaciela i przed-
stawił nas sobie. Tamten nazywał się Doug i to był jego 
domek. Doug uśmiechnął się, skinął mi głową i napił 
się piwa imbirowego z puszki, a mój wzrok 
przyciągnęła jego ślubna obrączka. Kwadratowa, mię-
sista twarz Douga mogłaby być przystojna, gdyby 
głowy nie miał ogolonej praktycznie na łyso. Zauważy-
łam, jaką potężną miał klatkę piersiową i bicepsy. 
Przypominał mi wielu mężczyzn ze Wschodu, i nie 
spodobało mi się to. Niosąc zakupy, weszłam za Les-
terem do wnętrza. Wydawał się chudszy niż zwykle. 
Podeszłam i objęłam go.
-	Nie najlepiej wyglądasz. O co chodzi? 
Trzymał mnie długo, milcząc, a potem puścił.
-	Carol jest naprawdę wytrącona z równowagi. 
Słyszałam, jak Doug schodzi z ganku i oddala się od
chaty, i nie wiedziałam, co Lester usiłuje mi powie-
dzieć. Wyjęłam jedzenie z toreb, czując w piersi nagły 
dreszcz.
Przez siatkową zasłonę okna Les patrzył na drzewa 
na zewnątrz, chociaż zdawał się ich nie widzieć.
-	Kiedy dziś rano dotarłem do pracy, Carol z dzieć 
mi czekała na mnie w samochodzie; zaczęła krzyczeć
i płakać, i bić mnie. Dzieci nadal były w piżamach i też 
płakały. Było źle.
Znów doznałam tego wrażenia ulatywania; moje 
serce biło w powietrzu gdzieś przede mną. Zaczęłam 
składać pustą papierową torbę. Les milczał i też składał 
torbę, która była już złożona.
-	Wracasz do niej, Lester?
-	To nie jest alternatywa, Kathy.
Dlaczego? Chciałam wiedzieć. Ponieważ i tak już by 
go nie przyjęła? Czy dlatego, że naprawdę był zaan-
gażowany w tę nową drogę, po której jechał? Tę drogę 
ze mną? Ale w jego głosie było słychać rozdrażnienie, 
jakby mógł - gdybym go przycisnęła - zacząć krzyczeć 
albo płakać, albo i jedno, i drugie, i wyobraziłam sobie 
jego syna i córkę w piżamach, w samochodzie, płaczą-
cych. Chciałam go objąć, ale zamiast tego zapaliłam 
papierosa i kącikiem ust wydmuchnęłam dym.
-	Przykro mi, że twoje dzieci tam były. To musiało 
być trudne.
-	Było. - Zwrócony do mnie plecami, czubkiem 
stopy otworzył siatkowe drzwi. - Powinienem iść po-
móc Dougowi przy łodzi. Zamienia ją na coś więk-
szego.
Głęboko zaciągnęłam się papierosem, a potem poło-
żyłam go, w równowadze, na samej krawędzi pniaka; 
gdy wypuściłam z płuc całe gorąco, drżały mi palce.
-	Les?
-	Taaa?
-	To wszystko i tak by się zdarzyło, tak? Gdybyś 
mnie nie spotkał?
Odwrócił się do mnie, jakby zaskoczony, że to po-
wiedziałam, jego wargi rozchyliły się pod wąsami. 
Pozwolił, żeby drzwi zamknęły się za nim, podszedł,
objął mnie i powiedział, że - oczywiście - wcześniej 
czy później tak by się stało, wszystko zmierzało do 
takiego finału. Cofnął się o krok i patrzył na mnie, 
opierając mi dłonie na ramionach.
-	To nie przez ciebie, Kathy. Ani trochę. 
Poczułam się lepiej, ale także dziwnie opuszczona,
jak młodsza siostra, i odsunęłam się od niego, żeby 
dokończyć papierosa.
-	Wiem, że to gówniana pora, ale czy miałeś okazję 
zatelefonować do swoich prawników w sprawie domu?
Powiedział, że nie, ale miał zamiar zrobić to przed 
wieczorem. Podszedł i pocałował mnie, smakując kwaś-
nym piwem, które zestarzało się w ustach. Potem 
powiedział, że zaraz podjedzie do Half Moon Bay i 
zadzwoni, wróci migiem. Poinformowałam go, że 
zablokowałam im obu wyjazd swoim samochodem, i 
wręczyłam mu kluczyki, a on wyszedł w szare światło, 
pochylając głowę, gdy opuszczał ganek. Podeszłam do 
drzwi i obserwowałam Lestera, idącego ścieżką w 
stronę rzeki z lekko zgarbionymi ramionami i opu-
szczoną głową, jakby bał się nią o coś uderzyć.
Stojąc w drzwiach, paliłam papierosa, podczas gdy 
tamci dwaj nieśli aluminiowy skif przez polankę obok 
naszego stosu drewna, a potem dalej przecinką, aż 
straciłam ich z pola widzenia. Słyszałam cichy głos 
Douga i zastanawiałam się, czy mówią o mnie. 
Zastanawiałam się, co Les powiedział mu o nas, i 
wyobrażałam sobie Douga i jego żonę w trakcie kolacji 
z Lesterem i Carol Burdonami. Miałam ochotę 
odjechać; wsiąść do samochodu i jechać całymi 
dniami. Ale tak czy inaczej Lester miał zabrać moje 
auto, a robił to po to, żeby w mojej sprawie zadzwonić 
do prawników. Siadłam przy stole i potoczyłam
wzrokiem po wnętrzu domku, po gołych sosnowych 
ścianach, żelaznym czarnym piecu, zakupach na klocu 
do rąbania, stromych schodach na poddasze. Słyszałam 
płynącą między drzewami Purismę. Cisza tylko 
bardziej mnie denerwowała i żałowałam, że nie 
przyniosłam z samochodu walkmana. Wyszłam na 
zewnątrz, kucnęłam za stosem drewna i sama sobie 
naładowałam całą pryzmę szczap.
Lesa nie było prawie dwie godziny, dłużej niż po-
winno zabrać mu przejechanie pięciu mil i odbycie 
kilku rozmów telefonicznych. Kupiłam dwa słoiki sosu 
marinara i zamierzałam podgrzać go na piecu, gotując 
jednocześnie spaghetti i smażąc włoskie kiełbaski w 
innym rondlu, ale nie chciałam tego zaczynać przed 
przybyciem Lestera, bo na gorącej blasze wszystko to 
dałoby się przygotować bardzo szybko, zatem w końcu, 
po rozpaleniu ognia, wrzuciłam na papierowe talerze 
trzy zielone sałaty, obrałam osiem ząbków czosnku, 
posiekałam je tępym nożem, przecięłam na pół 
bagietki, potem nałożyłam na nie pełne łyżki 
margaryny i przed zawinięciem bułek w folię posypa-
łam je czosnkiem. Siedziałam na ganku i paliłam 
papierosa. W każdej chwili spodziewałam się, że Les 
wyjdzie z lasu na polankę, ale tkwiłam tam blisko 
godzinę, słuchając szumu rzeki, rzadkich głosów pta-
ków i trzaskania płomieni w domku za moimi plecami. 
Mniej więcej co dwadzieścia minut wchodziłam do 
środka i dorzucałam drewna do ognia, żeby utrzymać 
wysoką temperaturę pieca. W chacie były tylko dwa 
garnki i jeden rondel na skrzynce pod schodami, 
wszystkie dość małe. Oba garnki napełniłam czystą
wodą z rzeki i w każdym z nich powoli wrzała. Miałam 
zamiar ugotować w obu vermicelli, a potem wylać 
wodę i zagrzać sos, licząc jednocześnie na to, że kieł-
baski z rondla będą wystarczająco gorące, żeby pod-
grzać sobą pochłodniały makaron, chociaż nie obawia-
łam się zbytnio, że cokolwiek w domku wystygnie; 
było w nim gorąco jak w saunie. Koszula lepiła mi się 
do ciała, a pot zaczynał piec w oczy. Przegrzebałam 
kijem ogień, zamknęłam drzwiczki pieca, a potem 
skrótem poszłam do Purismy, gdzie zdjęłam bluzkę i 
stanik, zrzuciłam szorty i majtki, weszłam do zimnej 
wody i zanurkowałam.
To był wstrząs, ale natychmiast poczułam się oczy-
szczona do szpiku kości; wypłynęłam na powierzchnię, 
obróciłam się na plecy i kopałam nogami, aż znalazłam 
się z dala od wierzchołków drzew i nad sobą widziałam 
tylko szare niebo na zachodzie. Zamknęłam oczy i 
dryfowałam chwilę, ale woda była zimna, a ja nie 
miałam pojęcia, jak tu jest głęboko, i z jakiegoś 
powodu wyobraziłam sobie, że wędkarski domek stoi 
w ogniu, wysokie płomienie biją z okien, a czarny dym 
wije się spomiędzy gontów dachu. Popłynęłam z 
powrotem ku porośniętemu mchem brzegowi i wytar-
łam się bielizną, jak mogłam najlepiej. Ubrałam się bez 
niej i poszłam do chaty, która nie płonęła, za to był tam 
Lester, który przez polankę od strony samochodów 
taszczył moją walizkę. W drugiej ręce niósł przykryty 
wieczkiem styropianowy kubek na kawę, z którego 
usiłował pić, idąc i wlepiając ciemne oczy w ziemię 
przed sobą. Kiedy mnie spostrzegł, przełknął i opuścił 
kubek.
-	Byłaś pływać?
-	Zgubiłeś się?
Sięgnęłam po walizkę, ale cofnął się wraz z nią.
-	Twoja noga.
-	Nic jej nie jest.
Znów chciałam wziąć walizkę, ale nie pozwolił mi na 
to i ruszył przed siebie, podczas gdy ja stałam, obser-
wując jego niepewny krok, kiedy zmierzał na ganek. 
Upuścił walizkę pod ścianą i usiadł. Zostałam tam, 
gdzie byłam.
-	Pojechałeś się napić?
Lester spojrzał na mnie, mrużąc lekko oczy, jakby 
nie za bardzo wiedział, jak ma przyjąć to, co właśnie 
powiedziałam. Ale naprawdę wydawał się zbity z tropu, 
jakbym przerwała mu jakiś ważny ciąg myśli. Zerwał z 
kubka plastikowe wieczko i zaczął pić. Skrzyżowałam 
ramiona i patrzyłam na niego, trzymając w dłoni zwi-
niętą w kulkę mokrą bieliznę. Było mi przykro, że nie 
przywiózł mi kubka kawy. Po kąpieli czułam się od-
świeżona; zaraz po niej, a przed gotowaniem, kawa 
sprawiłaby mi przyjemność. Wiedziałam jednak, że 
mogę wejść do domku i zaparzyć sobie kawę. I nie 
mogłam znieść tego, że stoję, patrząc na niego w ten 
sposób, ze skrzyżowanymi ramionami i zadartą głową. 
Czemu po prostu nie zaczęłam tupać nogą?
Usiadłam na najwyższym stopniu schodków, opiera-
jąc się plecami o słupek. Lester oparł łokcie na kola-
nach i trzymając obiema dłońmi kubek kawy, obdarzył 
mnie słabym uśmiechem, a potem ponad balustradą 
spojrzał na las. Mundurowa bluza Lesa była zmięta i 
miała na plecach plamy potu, a mankiety spodni 
podjechały wysoko, ukazując chude, owłosione golenie 
i czarne skarpetki, które zsunęły się ku czarnym butom. 
Zdawało mi się, że przepłynął przeze mnie prąd 
powietrza.
-	Nie masz dla mnie dobrych wieści, co? - Pytając 
o to, czułam się egoistką i zaraz chciałam cofnąć 
pytanie.
Lester przyglądał mi się dłuższą chwilę, a potem 
potrząsnął głową.
-	Nie mam dobrych wieści dla nikogo, Kathy.
-	To znaczy?
-	To znaczy, że jestem Posłańcem Przynoszącym Złe 
Wieści, Kathy. - Podniósł brwi, jakby to była 
wskazówka dla mnie, żebym się roześmiała.
-	Nawaliłeś się przed rozmowami, czy po?
Les gapił się na mały stosik porąbanego przez siebie 
drewna.
-	Po. Ale wcale się nie nawaliłem. Zacząłem, ale 
potem Doug mi to wyperswadował - przyjrzał mi 
się uważnie. - Bardzo pięknie wyglądasz z takimi 
włosami.
Myślałam o Dougu i dwunastu krokach, o naklejce 
Wyższych Zdolności na zderzaku jego ciężarówki,
0	jeździe z Bogiem.
-	Nic nie mogą zrobić Bahroony'emu, co?
Les potrząsnął głową i poczułam pustkę w piersiach.
-	Telefonowałem do trzech adwokatów. Dwaj z nich 
powiedzieli, że jeśli kupił dom legalnie, to może z nim 
zrobić, co mu się żywnie podoba. Mówią, że powinnaś 
wytoczyć sprawę przeciwko hrabstwu, Kathy.
-	Ale hrabstwo powiedziało, że odkupi go od niego.
1	nie chcę, żeby mi kupili inny dom. Nie możemy 
zmusić go do oddania?!
Podskoczyłam i wyszłam na polankę.
-	Ten pieprzony kutas usiłuje sprzedać mój dom, 
Les! Dziś po południu widziałam, że pokazywał go 
jakimś ludziom.
-	Dzisiaj?
-	Pewnej rodzinie. Ten skurwiel chce forsy. Praw-
dopodobnie robi to cały czas, zbija kasę na ludzkim 
nieszczęściu! A co ci powiedział trzeci prawnik?
-	To był mój adwokat.
-	Tak? Powiedział coś innego?
-	Nie dzwoniłem do niego w tej sprawie, Kathy.
-	Och. - Zapiekły mnie policzki i poczułam się tak, 
jakbym weszła do salonu obcych ludzi, klapnęła na ich 
kanapę i zaczęła oglądać telewizję.
Myślałam, że po odbyciu rozmów Les wrócił pod-
łamany głównie z powodu złych wiadomości dotyczą-
cych mnie samej, a teraz wstydziłam się i nie wiedzia-
łam, co powiedzieć. Chciałam zapalić. Weszłam do 
rozgrzanej chaty i przypaliłam papierosa od żaru w 
piecu. Podrzuciłam do paleniska kolejny kawałek 
drewna, a potem wyszłam na ganek i paląc, siadłam na 
werandzie. Les wstał i wylał resztkę kawy ponad 
barierką. Oparł się o nią rękami; oboje milczeliśmy. 
Daleko za drzewami zaszczekał pies.
-	Wydaje mi się, że moja żona nie przypuszczała 
nigdy, że do tego dojdzie. Kiepsko się czuję z tego 
powodu.
-	Uważasz, że robisz błąd?
To dziwne, ale byłam spokojna. Les stał nierucho-
mo, wsparty na długich ramionach. Mógł odpowie-
dzieć, jak chciał.
-	Jak myślisz?
-	Czy ja uważam, że robisz błąd? 
Les skinął głową.
-	Nie potrafię na to odpowiedzieć. Możliwe, że sko-
ro musisz mnie zapytać, to tak.
-	No to nie pytam.
_ To o co pytasz w takim razie?
Nie odpowiedział od razu, tylko patrzył na mnie.
-	Możesz przejść ze mną przez to wszystko?
-	To jest twoje pytanie?
-	Tak, tak sądzę.
-	Myślę, że tak. Ale chyba zależy od tego, co to jest 
„to wszystko".
Lester oderwał z bariery płatek farby.
-	Carol dostała szału. Zadzwoniła do adwokata 
wcześniej niż ja i już wnosi o anulowanie małżeń 
stwa.
Skrzywiłam się.
-	Rozwód - wyjaśnił. - W Kalifornii nie używa się 
tego słowa. Tutaj anulujemy małżeństwa. Uważa się to 
za przyjemniejsze dla wszystkich zainteresowanych; to 
jak wśliznięcie się do balii z gorącą wodą i rozpusz-
czenie się.
-	A ty tego nie chcesz?
-	Chcę tego, co najlepsze.
Złuszczył kolejny fragment farby i zerknął na mnie.
-	Wiem, że to jest to, co musi się stać, ale ona 
zadawała mu także wstrętne pytania dotyczące opieki 
nad dziećmi i majątku. Bez mediacji nie może prze 
ciwko mnie nic zrobić, ale już sam fakt, że to usłysza 
łem, doprowadza mnie do szaleństwa.
Podeszłam i objęłam go. Zdawało mi się, że jest 
moim starym przyjacielem, chociaż nigdy nie miałam 
takiego. Jednak tak musiało to wyglądać: mają dla 
ciebie mnóstwo ciepła, a ty ich kochasz i szanujesz, i 
bez względu na wszystko jesteś po ich stronie. Za-
pytałam Lesa, czy ma ochotę na smaczną włoską ko-
lację, a on powiedział, że tak. Pocałowaliśmy się, we-
szliśmy do środka i zaczęliśmy się rozbierać; bardzo
pragnęliśmy to zrobić, ale w chacie było tak gorąco, że 
objęci ramionami pospieszyliśmy ścieżką do Purismy, 
gdzie na omszałym brzegu zdjęliśmy ubrania, a potem 
kochaliśmy się tam, a Lester wchodził we mnie i wy-
chodził tak szybko, że aż trochę bolało. Twarz miał 
skupioną z wysiłku, a ja poczułam się nagle bardzo 
odległa i zamknęłam oczy w chwili, gdy wydał z siebie 
krótkie stęknięcie, wysunął się ze mnie i doszedł na 
moim brzuchu gorącą, mokrą strugą.
Może spowodowało to gorąco panujące w chacie. 
Może to był spokój i cisza. Myślę, że wszystko naraz. 
Kolacja udała się lepiej, niż przypuszczałam, a ponie-
waż w domku było zbyt gorąco, zjedliśmy na ganku z 
talerzy trzymanych na kolanach. W połowie posiłku 
zaczęły nas atakować komary, więc spryskaliśmy się 
środkiem przeciw owadom; żałowałam, że się z tym nie 
wstrzymaliśmy, bo reszta kolacji nie smakowała już tak 
dobrze.
Przez jakiś czas siedzieliśmy na ganku jak starzy 
ludzie, którzy czekają na czyjąś wizytę, i patrzyliśmy 
na drzewa i mały stos porąbanych szczap. Niebo nadal 
było szare, ale już ciemniejsze, i wiedziałam, że nieba-
wem zapadnie noc. Les siedział na krześle wypros-
towany. Przebrał się w dżinsy i tę sfatygowaną golfową 
koszulę w paski, a na nogach miał sportowe buty bez 
skarpetek. Ale nie wyglądał na zrelaksowanego; 
siedział z ramionami skrzyżowanymi na piersi, stopami 
płasko ułożonymi na podłodze i od czasu do czasu 
machnięciem ręki odganiał od twarzy komara, a potem 
ponownie krzyżował ramiona. Myślałam o matce i jej 
dwóch siostrach, które planowały wycieczkę na
zachód, i żałowałam, że nie podałam im lepszego 
powodu, żeby nie przyjeżdżały. Wiedziałam, że skoro 
uznają, iż Nicka i mnie nie będzie przez weekend, to i 
tak przylecą; a nawet gorzej, prawdopodobnie będą 
chciały zatrzymać się w pustym domu.
-	Cholera.
-	Co?
Opowiedziałam Lesowi o pocztówce od matki i re-
szcie mojej poczty, o rachunkach, które miałabym 
zapłacić, żeby arabska rodzina czuła się wygodnie w 
ukradzionym mi domu.
-	Masz rację, wiesz - oparł się i spojrzał na mnie. - 
Ten facet kupił skradzioną własność, a teraz próbuje ją 
zastawić.
-	Jednak tak naprawdę nie jest skradziona, co?
-	Formalnie - oddech Lestera przyspieszył. - To 
jedyna rzecz w organach ścigania, której nienawidzę, 
Kathy.
-	Co takiego?
-	Czy wiesz, ile razy widzę ludzi bez powodzenia 
zmagających się z literą prawa? To jak z przemocą 
domową: nieważne, które z małżonków ją stosuje, 
musimy wsadzić ich oboje. To znaczy, że jeśli ważący 
dwieście pięćdziesiąt funtów hodowca karczochów z 
Pescadero grzmoci swoją żonę, a ona mu oddaje, to 
także jest oskarżona.
-	Za to, że się broni?
-	Tak. Wsadziliśmy gościa, który nieźle używał so-
bie na swojej żonie, naprawdę ją maltretował. Nie 
wystąpiła o zakaz zbliżania się do niej, a kiedy mąż 
wyszedł za kaucją, wrócił do domu i drażnił się z nią i 
wyśmiewał z niej, póki pazurami nie zaczęła drapać go 
po twarzy. A on stał tam, pozwalając na to, bo znał
prawo i wiedział, że teraz przyszła jej pora, by posie-
dzieć w celi. A ja nie mogłem jej nie zabrać. A ten 
arabski skurwysyn... wie, że robi źle, ale tak czy 
inaczej chroni go prawo. Tego dnia, kiedy przejeżdża-
liśmy obok, widziałaś, jakie samochody stały zapar-
kowane przed twoim domem? Widziałaś ubrania tych 
ludzi? A ty jesteś na dworze, na mrozie.
-	Jestem na dworze w upale - uśmiechnęłam się.
Było mi bardzo miło słyszeć, że z ust Lestera wy-
chodzą słowa nasycone tego rodzaju uczuciami do 
mnie i do mojego problemu. Zapaliłam papierosa.
-	Nie mogę uwierzyć, że po prostu nie można go 
eksmitować. To właśnie to jest tak popieprzone.
Les obrzucił mnie długim spojrzeniem ciemnych 
oczu, zwężonych, jakby myślał o czymś innym.
-	Mówiłaś, że ten facet był pułkownikiem?
-	Tak powiedział.
-	W jakim kraju?
-	Nie wiem, ale jego żona prawie nie mówi po 
angielsku.
-	Może nie są tutaj długo, Kathy. Może nie znają 
panujących tu stosunków. - Lester wszedł do chaty; 
słyszałam, że się rozbiera. - Jutro zatelefonuję do Biura 
Imigracyjnego, żeby sprawdzić, czy mają coś, co 
moglibyśmy wykorzystać.
-	Wykorzystać?
Nie odpowiedział. Słyszałam, że zdejmuje z ubrania 
plastikowy worek z pralni chemicznej.
-	Wykorzystać w jakim celu?
-	Dla większego dobra.
Teraz słyszałam, że się ubiera, a potem wyszedł na 
zewnątrz, zapinając spodnie zastępcy szeryfa i wcis-
kając w nie koszulę. Sięgnął do kieszeni po jakieś
mundurowe plakietki i odznakę w kształcie złotej 
gwiazdy, po czym je przypiął.
-	Co ty, do diabła, robisz, Lester?
-	Funkcjonariusze skłonni są nadstawiać ucha innym 
funkcjonariuszom, Kathy. Warto spróbować.
Zaczął zapinać koszulę, ale podeszłam i zrobiłam to 
za niego, tak jak robiłam Nickowi.
-	A jeśli nie posłucha, Les?
-	To przykręcimy śrubę - roześmiał się z własnej 
kwestii, z jej kowbojskiej twardości, jak mi się 
zdawało.
Powiedziałam mu, żeby stał spokojnie, wygładziłam 
czubki kołnierzyka koszuli i pocałowałam Lestera w 
szyję. Miałam mu powiedzieć dziękuję, ale już schodził 
z ganku, więc włożyłam reeboki, wyszłam i uru-
chomiłam bonneville'a, podczas gdy Les otwierał swoje 
auto. Patrzyłam, jak prostuje się, żeby zapiąć pas z 
bronią. Przechodząc na stronę pasażera w moim 
samochodzie, Les wyglądał doskonale, kanty munduru 
miał ostre i równe, odznakę zawieszoną tuż pod 
sercem. Zauważyłam, że nie przypiął plakietki z na-
zwiskiem. Kiedy wsiadł i zatrzasnął drzwiczki, pochyli-
łam się, pocałowałam go i powiedziałam:
-	Kocham cię za to, co robisz, Lester. Naprawdę.
.Przygnębienie przytłacza moje serce na naszej nowej 
wdowiej platformie. To z powodu wspominania Jaś-
min, ale też znów zaczynam się martwić trudnościami, 
którym już stawiłem czoło podczas sprzedaży domu. 
Nawet gdybym sprzedał bungalow z zyskiem, jaki 
zaplanowałem, to nadal muszę być gotów do kolejnej 
przeprowadzki rodziny, i tym razem będzie to musiało 
być skromne mieszkanie w jednej z tych skromnych 
wiosek na wybrzeżu. To będzie, oczywiście, najlep-
szym sposobem na uniknięcie wydania moich zaso-
bów, kiedy będę szukał korzystnych okazji inwesty-
cyjnych. Ale pamiętam wyraz twarzy mojej córki, to, w 
jaki sposób spojrzała na mnie, przychodząc do naszego 
domu na kolację, agresywny i szorstki styl, w jakim 
przez wspominanie naszego dawnego życia cały 
wieczór przepraszała za obecną sytuację mieszkaniową 
rodziny. Jak spojrzy na swoją matkę, brata i mnie, 
mieszkających w domku w takiej miejscowości, jak na 
przykład San Bruno? Lub w Dały City, wśród 
wszystkich tych Filipińczyków? Czy będzie zbytnio 
zawstydzona, żeby nas odwiedzić? Żeby przywieźć 
męża i jego rodzinę? Te myśli zaczęły mnie gniewać; 
bo kim ona jest, jak się jej zdaje, żeby sądzić
własnego ojca? Albo mu współczuć? Ach tak, to było 
współczucie, co widziałem na jej twarzy tego wieczoru, 
gdy siedząc na sofreh, patrzyła na mnie w świetle 
świec, to, a również swego rodzaju zawstydzenie. Poza 
tym wydawała mi się zmieszana z powodu zmiany, 
jaka się dokonała, i za to winiłem siebie, bo nigdy nie 
dopuściłem, by Soraya wiedziała cokolwiek o naszych 
finansach. Nawet kiedy tak długo pracowałem na 
dwóch posadach, nigdy nie wiedziała, jakiego rodzaju 
pracę wykonuję ani gdzie; oczywiście, wychodziłem z 
domu porządnie ubrany i tak samo ubrany wracałem. 
Możliwe, że utrzymywałem tę maskę powodowany 
dumą i próżnością. Być może byłem soosool.
Ale dosyć tej autoanalizy. To jest zwyczaj, którego 
zacząłem nabierać dopiero po upadku naszego społe-
czeństwa, gdy przekonałem się, że w rękach i na 
ramionach niosę więcej czasu, niżbym sobie tego ży-
czył. Nigdy nie chciałem mieć tyle czasu. Muszę się 
zdyscyplinować, by skupić uwagę na obecnych zada-
niach i wyzwaniach, pojechać do Corony, zanim 
zamkną dom towarowy, i kupić ze dwie dodatkowe 
tabliczki informujące o sprzedaży domu.
Kupuję dwie tablice, jaskrawoszkarłatne litery na 
czarnym tle, informujące o domu na sprzedaż i o 
sprzedaży przez właściciela. Pierwszą, gdy niebo 
ciemnieje, mocuję sznurkiem do ulicznego słupka u 
wylotu Bisgrove Street. W zarezerwowanym na numer 
telefoniczny miejscu tablicy rysuję niebieską at-
ramentową strzałkę, wskazującą w górę wzniesienia. 
Drugiej tablicy nie myślałem nabywać, żeby umoco-
wać na słupku, a więc przyklejam ją taśmą po lewej
stronie drzwi nad oświetlonym przyciskiem dzwonka. 
Wewnątrz naszego bungalowu Nadi wylała dla mnie 
herbatę z samowara do szklanki i postawiła ją na 
kontuarze. Sofreh zniknęła z podłogi i widzę, że moja 
żona przebrała się w swój drogi francuski dres, który 
wisi na niej bardzo luźno. Na tym ma bawełniany 
fartuch, i nie podoba jej się, że myję dłonie w zlewie 
obok jej czystych i schnących naczyń.
-	Nakon - mówi do mnie i uderza mnie żartobliwie 
w bark.
Usiłuję szybko pocałować ją w nos, a ona mnie 
odpycha, ale jej oczy uśmiechają się, a ja siadam za 
kontuarem i jem winogrono. Z głębi korytarza dobie-
gają dziwne elektroniczne dźwięki komputerowej gry 
Esmaila. Dzisiaj, z własnej decyzji, wziął jeszcze jedną 
trasę roznosiciela gazet. W moim gabinecie, krótko 
przed tym, gdy Nadi zawołała nas na sofreh na kolację, 
syn poinformował mnie, że odda mi każdy grosz, jaki 
zarabia, jako wkład w jego wykształcenie i przyszłość.
-	I możesz także kupić za to jedzenie, Bawbaw- 
-jahn. Co tylko chcesz.
Stał przede mną wyprostowany, z kolanami znowu 
otartymi na skutek uprawiania jazdy na deskorolce, z 
czarnymi włosami wołającymi o grzebień, a ja prag-
nąłem przytulić go do siebie tak mocno i bez reszty, jak 
to robiłem, gdy był małym dzieckiem. Ale teraz zbliżał 
się do mnie jako młody odpowiedzialny mężczyzna, a 
ja nie chciałem tego umniejszać czy odbierać mu tego. 
Wstałem i uścisnąłem mu dłoń, która była gładka i 
ciepła, i już nie mniejsza od mojej.
Piję gorącą herbatę. Patrzę na Nadi wycierającą 
ręcznikiem rondel do gotowania ryżu i czuję się dużo
lepiej, niż czułem się zaledwie kilka krótkich godzin 
temu; ta rodzina pokonała dużo trudniejsze wyzwania 
niż sprzedaż małego bungalowu, a z nowymi tablicami 
na miejscu i ogłoszeniami nadal ukazującymi się w 
prasie jestem pewien, że bardzo prędko spotkamy 
naszego prawdziwego kupca. Nadi odwraca się do 
mnie z garnkiem w rękach i zaczyna mi przypominać, 
że jutro są urodziny jej siostry. Posłała jej prezent, ale 
chciałaby zatelefonować do niej wcześnie rano, zanim 
w Iranie zrobi się zbyt późno. Opuszcza wzrok jak 
młoda dziewczyna i mówi w farsi:
-	Obiecuję, że nie będziemy długo rozmawiać. 
Jestem wypełniony dawną miłością do mej żony,
miłością blisko trzydziestoletnią, i w żaden sposób nie 
mogę pozwolić, by z moich warg uciekło słowo „nie". 
Odzywa się dzwonek przy wejściu. Nadi wydaje się 
poruszona, a ja idę prosto do drzwi, spodziewając się 
klienta, damy lub dżentelmena, który widział moje 
tablice i zatrzymał się, żeby zasięgnąć informacji. Ale 
na stopniu pod zewnętrzną lampą elektryczną stoi 
wysoki policjant z wąsami, i natychmiast myślę o So-
rai, czy nic jej się nie stało? Policjant wskazuje na 
prawo od wejścia.
-	Pan wystawił tę tablicę, sir?
-	Tak - momentalnie czuję ulgę. - Jakiś problem, 
panie oficerze?
-	I to pańska tablica u podstawy wzgórza? 
-Tak.
Opierając dłonie na pasie w bardzo swobodny spo-
sób, policjant zagląda ponad moim ramieniem do 
wnętrza domu.
-	Proszę wejść, panie oficerze - cofam się i po 
zwalam mu wejść do środka.
Oglądam się za siebie i widzę, że Nadi opuszcza 
kuchnię i znika, jestem pewny, w swoim pokoju. Mó-
wię policjantowi, że jestem nowy w tej okolicy; czy na 
stawianie tablic wymagane jest pozwolenie?
-	Nie na domu, ale uliczny słupek jest własnością 
miasta.
-	Rozumiem. Bardzo dobrze, przeniosę tablicę 
gdzieś indziej.
Policjant przygląda się obrazowi męczeńskiej bitwy 
na ścianie, zbliżając się, żeby obejrzeć oprawioną foto-
grafię generała Pourata i mnie samego z szachinsza-
chem Pahlavim.
Podchodzę do drzwi.
-	Usunę tablicę natychmiast. Dziękuję, że mnie pan 
poinformował.
Ale policjant nie docenia mego ruchu. Odwraca się 
do mnie i jestem przekonany, że uśmiecha się pod 
wąsem, który, widzę teraz, jest przystrzyżony trochę 
nieporządnie. Mówi:
-	Jest pan daleko od domu, co?
-	To jest mój dom, sir. Jestem amerykańskim oby-
watelem.
Uśmiecham się, ale bezruch opanował moją pierś. 
Policjant stąpa po dywanie i badawczo przygląda się 
naszemu portretowi rodzinnemu na stole obok sofy.
-	Był pan generałem, sir?
-	Pułkownikiem - odsuwam się od drzwi i dołączam 
do tego człowieka, ale staję przy kuchennym blacie, więc 
nie może swobodnie zajrzeć wzdłuż korytarza do na-
szych sypialni. Teraz mam żar w brzuchu. Już nie słyszę 
komputerowej gry syna. Bungalow stał się bardzo cichy. 
- Proszę mi powiedzieć, panie oficerze, co więcej mogę 
dla pana zrobić dziś wieczorem?
Wyjmuje zza pasa mały skórzany notes.
-	Może mi pan podać swoje pełne nazwisko.
-	Chce mnie pan ukarać?
-	Nie, sir, tylko potrzebna mi pańska godność do 
raportu.
Literuję swoje nazwisko, a potem on dopytuje się o 
imiona wszystkich zamieszkałych w realności.
-	Nie rozumiem. Do czego to jest potrzebne, takie 
nazwiska mojej rodziny? - Przyglądam się odznace 
policjanta, złotej gwieździe, a pod nią mniejszemu 
znaczkowi w postaci skrzyżowanych ze sobą dwóch luf 
pistoletowych, potem kolejnej plakietce, złotym lite 
rom OS. - A jak pan się nazywa, oficerze?
Mężczyzna przygląda mi się i mięśnie jego szczęki 
tężeją na krótką chwilę.
-	Zastępca szeryfa Joe Gonzalez. Niech pan pozwoli, 
że zapytam, pułkowniku: sam pan sprzedaje ten dom?
-	Słucham?
-	Żadnego pośrednika czy agencji? „Sprzedaż przez 
właściciela", tak?
-	Zgadza się.
-	Ma pan tytuł prawny lub pełnomocnictwo firmowe 
do występowania w tej sprawie?
-	Nie, nie mam.
W domu jest bardzo cicho. Nadi z pewnością pod-
słuchuje pod drzwiami, a ja jestem zbity z tropu. 
Dlaczego ten zastępca szeryfa zadaje takie pytania? 
Odsuwam się od kontuaru i wracam do salonu, mając 
nadzieję, że intruz pójdzie za mną.
-	Nie chcę pana obrazić, oficerze, ale może mi pan 
wybaczy, bo mam pracę, którą muszę wykonać dziś 
wieczorem.
-	Przede wszystkim kodeks cywilny, paragraf 1101.
-	Tak, poinformował mnie pan o tym. Proponuję, żeby 
poszedł pan ze mną i był świadkiem usunięcia tablicy.
Otwieram drzwi, przytrzymując je dla niego.
-	Mówię o obowiązku ujawnienia wszelkich infor 
macji, pułkowniku. Nie zna pan tego przepisu?
Funkcjonariusz staje i zawraca pod przeciwległą 
ścianę, gdzie ponownie ogląda oprawione w ramkę 
zdjęcie Pourata, mnie i szachinszacha Mohammeda 
Rezy Pahkwiego. Policjant stoi do mnie plecami, po-
ważna zniewaga w moim kraju. Nadal trzymam siat-
kowe drzwi otwarte, ale ramię zaczyna mi się męczyć i 
muszę płytko odetchnąć.
-	Nie, panie oficerze, ale może pan mi go poda.
-	Ten przepis mówi, że musi pan ujawnić prawdę, 
pułkowniku. Na panu, właścicielu, spoczywa obowią-
zek powiedzenia każdemu ewentualnemu nabywcy na 
temat nieruchomości wszystkiego, co tamten ma prawo 
wiedzieć.
-	Nie rozumiem.
-	Na pewno?
Policjant odwraca się od ściany, przyglądając mi się 
z uśmiechem. Puszczam drzwi, a one zamykają się 
cicho na sprężynującym ramieniu.
-	Czy pan mnie przesłuchuje, panie Gonzalez?
-	Nie wiem, pułkowniku. Niech pan mi to powie. 
Rozumiem, że pański przyjaciel szach uczynił z tego 
prawdziwy nałóg.
-	Nie wiem, za kogo pan mnie bierze, sir, ale mam tego 
całkiem dość. Zrobił pan swoje, a teraz może pan wyjść.
Ponownie otwieram drzwi, odsuwając się na bok. 
Policjant zbliża się. Jest wyższy ode mnie. Pachnie 
czosnkiem i zwęglonym drewnem.
-	Jest pan przyzwyczajony do wydawania rozkazów, 
prawda, pułkowniku? Proszę mi pozwolić przejść do 
rzeczy. San Mateo zaproponowało panu zwrot pań 
skich pieniędzy, zatem ten dom może wrócić do jego 
prawowitego właściciela. Hrabstwo nie chce mieć 
sprawy sądowej. Prawdę mówiąc, pułkowniku, nikt 
tutaj nie chce żadnych kłopotów. Z wyjątkiem pana. 
Wydaje się, że pan nie chce zrobić jedynej właściwej 
rzeczy, którą jest odsprzedanie domu za cenę, jaką 
pan zapłacił, żeby nieruchomość mogła zostać zwróco 
na prawowitemu właścicielowi. Prawowitemu właści 
cielowi, panie Behrani. Według mnie zajmuje pan 
skradzioną własność, a po mojemu to nie chwyci.
Policjant wychodzi na stopień, ale nie mogę zrobić 
nic więcej, jak patrzeć na niego.
-	Ma pan rodzinę. Na pana miejscu troszczyłbym 
się o nich trochę bardziej. Mam sporo kontaktów 
w Urzędzie Imigracyjnym. Codziennie deportuje się lu 
dzi. Jest mnóstwo rzeczy, które mogę zrobić, pułkow 
niku. Sugeruję, żeby wezwał pan firmę przewozową, 
wtedy ja nie będę musiał tego robić. Dziękuję, że 
poświęcił mi pan swój czas. Wiem, że już nie będziemy 
musieli się spotkać.
Obserwuję funkcjonariusza oddalającego się po mo-
im oświetlonym frontowym trawniku i w ciemność 
ulicy. Nie ma tam policyjnego automobilu. Żadnego 
samochodu. Wkrótce nie widzę już policjanta, ale sły-
szę jego kroki, gdy schodzi ze wzgórza.
Puszczam drzwi i odwracam się do żony i syna, 
którzy patrzą na mnie tak, jakbyśmy wszyscy dopiero 
co usłyszeli bardzo głośny hałas w pobliżu.
-	Cheeh shodeh, Massoud? - mówi Nadereh. - Co 
się stało?
Mój syn przygląda mi się przez krótką chwilę, a po-
tem otwiera lodówkę i zaczyna nalewać sobie szklankę 
coca-coli.
-	Daj mi odpowiedź, Behrani. Co ten człowiek po-
wiedział o deportowaniu?
-	Nic nie powiedział, Nadi. - Nagle czuję się tak 
zmęczony, że nie wypowiadam wyraźnie słów. Zamy-
kam drzwi na zamek.
-	Nie kłam mi, Behrani. Słyszałam go. Kto to był?
-	Nie mów do mnie Behrani. Nie lubię tego. 
Siadam na sofie, ale patrzę tylko na srebrny stolik
przed sobą. Nie rozumiem poprawności tego, co właś-
nie zaszło. Jak to możliwe, żeby urząd podatkowy 
hrabstwa wysłał do mnie policjanta z pogróżkami? Jak 
to możliwe w Ameryce? Nie zrobiłem nic poniżej 
prawa.
-	Beh man beh goo, Behrani! Powiedz mi, co zrobi-
łeś? - Żona stoi przede mną z oczami małymi ze 
strachu. Momentalnie się unoszę.
-	To nie twój interes, co zrobiłem czy nie zrobiłem, 
Nadereh! Nie masz do mnie zaufania? Szacunku? 
Mówię ci, że ten człowiek nic nie powiedział, tylko 
muszę usunąć tablicę z własności miasta, to wszystko.
Moja żona mówi mi, że kłamię. Zaczyna drżeć i pod-
nosi głos, domagając się wiedzy na temat tego, co nas 
czeka; znów opadły ją obawy. Muszę wyjść z bun-
galowu, usunąć tablicę, a następnie zastanowić się, co 
dalej począć, ale Nadereh krzyczy, stojąc przed moim 
synem, że jestem kaseef kłamca i tchórz, a ja zdaję się 
obserwować z bardzo daleka, jak moja ręka uderza ją w 
twarz, po czym trzymam szczupłe ramiona żony
i potrząsam nią, jej głowa miota się w tył i w przód, a ja 
wydaję jakieś dźwięki spomiędzy zębów. Potem ra-
miona Esmaila obejmują moją klatkę piersiową i syn 
ciągnie mnie do tyłu na stolik do herbaty. Następuje 
chwila ciszy, zanim pękają nogi stolika, i siedzę na 
synu na podłodze przed sofą, a moja żona krzyczy i 
płacze na dywanie przed nami. Usiłuję pomóc Es-
mailowi podnieść się na nogi, ale syn wstaje szybko 
bez mojej pomocy. Tylko krótko zerka na swojego 
ojca, po czym znika w głębi korytarza prowadzącego 
do jego pokoju. Nadereh pozostaje na kolanach na 
podłodze, krzycząc, lamentując nad połamanym stoli-
kiem jej nieżyjącej matki, że wszystko zrujnowałem w 
jej życiu, wszystko. Czarne kosmetyki rozpłynęły się 
pod jej oczami, a gdy opuszczam bungalow, popycha 
mnie w nogi, ale ignoruję ją; czuję się osobliwie, 
jakbym obserwował ten moment zamiast być jego 
uczestnikiem, jakby to nie dotyczyło mojej rodziny, 
tylko jakiejś innej. Na zewnątrz, w ciemności, czuję 
woń oceanu. W górze jest wiele gwiazd, ale trzy czy 
cztery domy niżej nadal słyszę krzyki żony. Przeklina 
mnie w naszym ojczystym języku i jestem wdzięczny, 
że to mowa, jakiej nikt w tej wiosce nie rozumie.
U stóp wzniesienia, w mdłym, żółtym świetle latarni 
w górze widzę, że moja tablica została już zerwana z 
miejskiego słupka, ćwierć jej wisi jeszcze na taśmie. 
Podczas długiej wspinaczki pod górę oddycham z pew-
ną trudnością, ale nie czuję zmęczenia w kończynach, 
mój umysł ponownie jest jasny i już nie uważam się za 
bezradnego świadka niepomyślnych wydarzeń tego 
wieczoru. Dlaczego ten funkcjonariusz nie miał
O/iK
w swoim używaniu policyjnego samochodu? Dlaczego 
sam zerwał tablicę, i to w tak emocjonalny sposób? 
Dlaczego nie miał na bluzie jednej z tych plakietek z 
nazwiskiem, jakie widziałem przypięte do mundurów 
wszystkich innych funkcjonariuszy amerykańskich 
organów ścigania? I dlaczego zawahał się, podając mi 
nazwisko Gonzalez?
Kiedy docieram do bungalowu, czuję w piersi bardzo 
mocną wątpliwość, czy to w ogóle był prawdziwy 
policjant. Wiem, że Ameryka ma swoich urzędników, 
którzy działają ponad prawem, ale nawet obawiający 
się procesu, skorumpowani poborcy podatków hrab-
stwa nie wysłaliby mundurowego policjanta, takiego 
jak ten; wysłaliby ludzi, których śladem nie dałoby się 
dotrzeć do nich czy do ich urzędu. Tajemniczych 
mężczyzn w garniturach. Bezpieczniaków.
Przechodzę przez niską trawę swego ogródka i 
wchodzę do domu z nowym postanowieniem: jutro 
odwiedzę tego samego prawnika, który doradzał mi 
wcześniej. Odwiedzę także urząd skarbowy hrabstwa, 
no i biuro szeryfa hrabstwa San Mateo, by poinfor-
mować ich o rzucającym groźby „funkcjonariuszu 
Gonzalezie". Może też być, że on nie groził w imieniu 
biurokratów, tylko tej kaseef kobiety, Kathy Nicolo; 
może jest jej bratem, przyjacielem lub kimś więcej.
Jestem zaskoczony, widząc, że Nadereh zostawiła na 
podłodze połamany srebrny stolik i rozrzucone wokoło 
misy z pistacjami i czekoladkami. Z jej zamkniętego 
pokoju dobiega melancholijna muzyka Dar-yoosha, 
tego kunee piosenkarza z ładnym głosem, którym 
zacząłem pogardzać. Ale frekresh neestam, to bez 
różnicy; dłużej nie mogę chronić swojej żony przed 
kłopotliwymi nowinami w taki sposób, w jaki
się chroni dziecko. Jeśli boi się, jest nieszczęśliwa i 
niezdolna się przystosować do naszego nowego życia, 
tak jak ja się przystosowałem, jeśli nie może szanować 
mnie czy stać przy mnie w kolejnym dniu, to niech tak 
będzie. Een zendeh-geeheh, takie jest życie. Nasze życie. 
Sprzątam orzeszki i słodycze, potem oglądam poła-
mane nogi stolika. Są zrobione z cyprysowego drewna 
z Turcji; dwie z nich się połamały. Jutro je skleję. 
Starannie opieram blat stolika o sofę, pozostałe nogi 
sterczą jak w ostatecznym salucie. Drzwi do pokoju 
syna są otwarte, a on sam leży na łóżku, nadal ubrany 
w szorty i podkoszulek na szerokich ramiączkach, nogi 
ma skrzyżowane, ręce złożone na brzuchu. Patrzy na 
mnie, gdy wchodzę, potem ponownie skupia wzrok na 
ścianie. Biorę krzesło sprzed biurka Esmaila i siadam. 
W farsi mówię mu, że przykro mi z powodu bójki z 
jego matką.
-	Źle zrobiłem, uderzając ją, Esmail-joon. Kiedy 
ożenisz się pewnego dnia, nie rób tak, jak ja postąpi 
łem dziś wieczorem.
Mój syn nic nie mówi. Nawet nie odwraca do mnie 
głowy. Wyciągam rękę i ściskam go za ramię. Sztyw-
nieje nieco, ale ignoruje to, a ja mówię mu, jaki robi się 
silny. Niedługo będzie silniejszy ode mnie pod każdym 
względem. Mój syn prycha i krzyżuje ramiona na 
piersi. Teraz zupełnie odwraca ode mnie głowę.
-	Nie lekceważ mnie, synu. Patrz na mnie, kiedy 
mówię.
Esmail szybko siada.
-	Dlaczego mnie okłamałeś, Bawbaw? Powiedziałeś 
mi, że ta kobieta nie zapłaciła podatków i dlatego 
zabrali jej dom.
-	Tak, to dlatego zabrali jej ten dom.
-	Ale ja słyszałem przez okno wszystko, co powie-
dział ten gliniarz. Dlaczego twierdził, że to ona jest 
prawowitą właścicielką?
-	Ponieważ wszyscy oni to głupcy, oto dlaczego. 
Biurokraci z urzędu podatkowego hrabstwa pomylili 
się i odebrali dom niewłaściwej osobie. Teraz ona chce, 
żeby odkupili go od nas, żeby mogła tu wrócić.
-	No to powinniśmy go oddać, prawda? Dlaczego go 
jej nie oddasz? Możemy mieszkać gdzieś indziej.
Nie chcę dalej omawiać z synem tych szczegółów, 
ale tak intensywnie patrzy na mnie swymi ciemnymi 
oczami, że czuję, iż nadszedł czas, żeby przekazać mu 
coś więcej z brzemienia, które dźwigam.
-	Pesaram, mój synu, przykro mi, że ukryłem przed 
tobą prawdę, ale dom tej kobiety został jej zabrany 
dlatego, iż oni myśleli, że nie zapłaciła należnych 
podatków.
-	Ale wiedziałeś, że się pomylili?
-	Nie wtedy, kiedy go nabyłem. Ale teraz z wielką 
ochotą odsprzedam im dom, żeby mogli go jej zwrócić.
-	To dlaczego ten glina powiedział, że mógłby ode-
słać nas z powrotem do Iranu? Naprawdę może to 
zrobić, Bawbaw?
-	Nie, jesteśmy amerykańskimi obywatelami, nic nie 
mogą nam zrobić.
-	Ale... ja nie rozumiem.
-	Urzędnicy podatkowi zapłacą mi tylko tyle, ile ja 
zapłaciłem im. Widzisz, Esmail, nie pozwolą zarobić 
nam tyle, ile nam się należy. W związku z tym jestem 
/mus/ony sprzedać dom komuś innemu. Nie mamy 
wyboru.
Esmail milczy przez chwilę. Patrzy na ścianę poza 
mną.
-	A co z tą kobietą?
-	Powiedziałem jej osobiście, że powinna zaskarżyć 
urzędników hrabstwa o kwotę wystarczającą na dzie-
sięć domów. Z dobrym prawnikiem, Esmail, mogłaby 
być bardzo pooldar po tym wszystkim.
-	Ale tamtego dnia w ogrodzie powiedziała mi, że 
ojciec przed śmiercią dał jej ten dom.
Wstaję.
-	Ona ma spór z ludźmi, którzy ją stąd wyrzucili, 
Esmail-jahn, nie z nami. Nie zrobiliśmy nic złego. 
Pamiętaj, co ci powiedziałem o bardzo wielu Amery 
kanach: brak im dyscypliny i odwagi, żeby wziąć 
odpowiedzialność za własne czyny. Jeśli ci ludzie za 
płacą nam stosowną cenę, o którą prosimy, wyprowa 
dzimy się, a ona będzie mogła tu wrócić. To takie 
proste. Ale oni są jak dzieci, synu. Chcą wszystko po 
swojemu. Rozumiesz?
Esmail patrzy w podłogę, kiwając głową.
-	Żal mi tej kobiety, Bawbaw.
-	Masz dobre serce, Esmail, ale nie zapominaj, że 
ona odrzuca okazję, która przed nią stoi. - Odstawiam 
krzesło przed biurko. - Cieszę się, że wziąłeś tę pracę z 
gazetami.
Pochylam się, biorę twarz syna w obie dłonie i całuję 
go w czoło i nos. Jego wargi pachną resztkami coca-
coli.
-	Wkrótce wszystko będzie za nami. Umyj twarz 
przed snem. Shahbakreh.
Godziny później sen nadal do mnie nie przychodzi. 
Leżę w ciemności na kocu na podłodze swojego gabi-
netu, ale nie mogę znaleźć wytchnienia. Wcześniej
O/in
pukałem do drzwi Nadereh, ale nie otworzyła, chociaż 
jestem pewny, że słyszała mnie mimo muzyki. Ale to 
nie to nie daje mi wypocząć, tylko ostatnie słowa 
skierowane do mnie przez tego człowieka, jego groźby, 
że skontaktuje się z Urzędem Imigracyjnym. 
Oczywiście, nic nie może zrobić Bahranim - teraz 
wszyscy jesteśmy obywatelami - ale jest nowa rodzina 
Sorai; jej mąż stara się o zieloną kartę, podczas gdy 
matka i siostry nadal czekają na przyznanie im azylu. 
Ale nie powiedziałem mu o istnieniu córki, więc może 
mu to zupełnie umknie.
Te myśli przyspieszają bicie mojego serca. Mięśnie 
pleców i karku mam napięte. Myślę o tym Gonzalezie, 
mówiącym mi, że jest dużo rzeczy, które może zrobić. 
Późno w nocy przejeżdża obok automobil, a ja wstaję i 
w bieliźnie idę do salonu. Bosą stopą uderzam w wy-
stającą nogę stolika i klnę podczas wędrówki do drzwi. 
Ich zamek jest zaryglowany. Włączam zewnętrzne 
oświetlenie, ale nie widzę nic poza kilkoma latającymi 
owadami, a dalej fragment małego trawnika. Zosta-
wiam włączone światło i układam się na sofie.
?
Paliłam za kierownicą bonneville'a, kiedy Lester 
przemaszerował pod ulicznymi latarniami w dół Bis-
grove, zerwał ze słupka tablicę „Dom na sprzedaż", a 
potem wsiadł do auta. Odjechałam, powstrzymując się 
z pytaniem, co się stało, póki nie byliśmy w drodze. 
Gdy wreszcie zapytałam, Les - z dłońmi na udach - 
zerknął na mnie, sprawiając takie wrażenie, jakby 
wiedział, że zapytam, ale wcale tego nie chciał.
-	Najwyraźniej ten facet nie jest naiwniakiem.
-	To znaczy?
Z sercem bijącym w gardle posłałam pstryknięciem 
papierosa za okno. Wyjeżdżaliśmy z miasta przez Ju-
nipero Serra Freeway, na skróty do San Bruno. Wcześ-
niej postanowiliśmy podjechać do mojego kontenera 
magazynowego i wziąć trochę rzeczy, które ułatwiłyby 
nam życie w chacie - pudełko świec, których nie 
rozpakowałam od gwiazdki, szklanki, talerze, sztućce i 
małe barbecue hibachi, którego Nick używał w ogródku 
od tyłu do erillowania hamburgerów z pieczarkami. Od 
plaży napływała mgła, którą moje reflektory roz-
świetlały przed nami, kiedy ją przeorywałam.
-	No dobra, powiedz mi, co tam zaszło, Les?
OC1
-	Wiedział, że powinien mnie zapytać o nazwisko, 
Kathy. Musiałem go okłamać.
Nie wiedziałam, jak rozumieć jego słowa. Czyj to 
był, kurwa, pomysł? Oskarżał mnie? Skręciłam na 
oświetloną drogę szybkiego ruchu, gdzie mgła była 
ledwo mgiełką, i nadepnęłam na gaz.
-	Więc co powiedziałeś temu arabskiemu kutasowi?
-	Nie jest Arabem, tylko Irańczykiem. Myślę, że 
forsa wychodzi mu uszami. Albo przynajmniej wy-
chodziła. Na ścianie wisi jego zdjęcie z szachem. Tym 
szachem. Ten facet miał własną mennicę.
-	Co mu powiedziałeś, Lester? - Dłoń sama zacisnęła 
mi się na kierownicy.
Chciało mi się krzyczeć. Les spojrzał najpierw na 
mnie, a potem wyjrzał przez okno.
-	Przysięgam na Boga, Lester, że jeśli się nie po-
spieszysz i nie powiesz mi, co się tam stało, to wjadę 
prosto do rowu.
-	Postawiłem mu ultimatum.
-	Co?
-	Powiedziałem mu, że napuszczę na jego rodzinę 
wydział imigracyjny, i zrobiłem aluzję, że mogę do-
prowadzić do gorszych rzeczy, jeśli tego nie wyczyści.
-	Powiedziałeś tak? - Zaśmiałam się nerwowo i 
przyspieszyłam, żeby wyprzedzić ubłoconą rolniczą 
ciężarówkę. - A co on na to?
-	Poprosił, żebym wyszedł, ale wiem, że to nim 
trzasnęło.
-	Wspomniałeś o mnie?
-	Nie 7 nazwiska.
-	Cholera, Les! - Znów się zaśmiałam.
-	Można także powiedzieć, że jak dzień długi przy-
zwyczajony jest wydawać rozkazy. Myślę, że miałaś
rację... prawdopodobnie kupuje po prostu zajęte nie-
ruchomości i robi na tym dużą kasę. Postąpiłem słusz-
nie. To męt.
-	Myślisz, że zadzwoni na posterunek?
-	Nie sądzę. Jego słowo przeciwko mojemu. Poza 
tym, o ile wie, jestem Meksykaninem o nazwisku 
Gonzalez.
Zaśmialiśmy się twardo, chociaż to, co Les powie-
dział, nie było szczególnie zabawne. Zaczęło mi się 
zdawać, że znowu wszystko jest możliwe, i myślę, że 
on czuł podobnie. I chyba tyle mieliśmy ze sobą wspól-
nego: wrażenie, że moglibyśmy zacząć na nowo, mając 
rozliczone wszystkie długi.
W kontenerze magazynowym w San Bruno Les trzy-
mał latarkę, podczas gdy ja przekopywałam rzeczy w 
poszukiwaniu tego, co było nam potrzebne. Słyszeli-
śmy zespół muzyczny, grający w barze dla kierowców 
obok El Rancho Motel, i kobietę śpiewającą do mikro-
fonu. Położyłam poduszki i złożoną pościel na tylnym 
siedzeniu auta, a wszystko inne włożyłam do bagaż-
nika. Palce miałam czarne od hibachi, więc z powrotem 
weszłam do magazynu i wytarłam ręce w gazetę. 
Zawołałam do Lestera, że nie chcę jeszcze wracać do 
domku. Powiedział, że on także nie chce, ale nie może 
chodzić w mundurze. Wzięłam od niego latarkę i zna-
lazłam jedną z niebieskich koszul Nicka z kołnierzy-
kiem o końcach przypinanych guziczkami. Była wy-
mięta i przypuszczalnie za duża na Lestera, ale w 
każdym razie włożył ją - wydęła się w pasie, gdy 
wetknął ją do spodni, a rękawy były za krótkie. Odpiął 
pas z bronią i włożył go do bagażnika; został tylko w 
mundurowych spodniach, czarnych butach i w wy-
miętej koszuli. Roześmiałam się.
- Wyglądasz jak wyrzucony z roboty ochroniarz.
W odpowiedzi roześmiał się, założył mi łagodnego 
nelsona i pocałował mnie w czoło.
Nie pojechaliśmy daleko, tylko na drugą stronę ulicy 
do baru dla szoferów, zatłoczonego przed ponie-
działkową nocą głównie przez kierowców ciężarówek 
w roboczych dżinsach i podkoszulkach opiętych ciasno 
na bandziochach. Niektórzy z nich siedzieli przy 
małych czarnych stolikach z żonami lub dziewczynami, 
które wzięli w drogę; z kobietami ubranymi jak 
mężczyźni, w podobne podkoszulki z rodeo lub węd-
rownych wesołych miasteczek. Podłoga, ściany i sufity 
były tu pomalowane na czarno, a oświetlenie po-
chodziło głównie z teatralnych reflektorów, które 
wisiały nad zespołem, krótką estradą ze sklejki i małym 
parkietem do tańca. Tamten koniec pomieszczenia był 
w całości pomarańczowo-czerwono-zielony, a nas 
spowijał cień.
Siedliśmy przy jednym ze stolików pod ścianą, nie-
daleko zespołu, który grał skoczną piosenkę country. 
Les poszedł do baru, żeby coś dla nas wziąć, a ja 
zapaliłam papierosa nieco zatroskana tym, co też Les-
ter przyniesie mi do picia; obserwowałam tańczącą na 
parkiecie grubą parę, mężczyznę i kobietę, oboje w 
kowbojskich butach, dżinsach i ciemnych podko-
szulkach, którzy szybko poruszali się w takt muzyki.
Les wrócił do stolika z pełnym dzbankiem piwa i 
dwiema szklankami. Nalewał mi, póki piana nie 
zaczęła przelewać się wierzchem, a ja musiałam się 
odchylić i wypić jedną trzecią duszkiem. Piwo było 
lodowato zimne i zmyło smak papierosów z moich ust 
i gardła. Les skończył nalewać sobie, uśmiechnął się i 
stuknął swoją szklanką o moją, ale zespół grał zbyt
głośno, żebyśmy mogli rozmawiać, więc odwrócił się 
bokiem na krześle i razem obserwowaliśmy taniec 
starszej pary. Wokalistka zespołu była ładna, miała 
najwyżej dwadzieścia pięć czy sześć lat. Do tego kręco-
ne rude włosy - lub przynajmniej tak wyglądały w sce-
nicznym oświetleniu - obcisłe dżinsy i naprawdę moc-
ny głos. Basista był łysy, bliższy czterdziestki niż 
trzydziestki; próbowałam wyobrazić sobie Nicka, gra-
jącego w podobnym zespole, w miejscu takim jak to, 
ale nie udawało mi się. Pewnej nocy, kiedy powiedzia-
łam mu, że powinien spróbować znaleźć robotę w lo-
kalnym zespole, może grać w klubach, potrząsnął 
tylko głową i zapytał, czy zapomniałam już, że U ozna-
cza UPIORA? Powiedziałam, że nie, nie zapomniałam, 
ale zawstydziłam się. Kluby nie były niczym innym, 
jak okazją do Uwalenia się. Ale teraz, gdy skończyłam 
pierwszy kufel piwa i gdy Les nalał mi kolejny, a gło-
wa kołysała mi się luźno na szyi, poczułam pewność, 
że obawa przed piciem nie miała nic wspólnego z tym, 
dlaczego Nick nigdy nie wziął swojej gitary basowej 
na przesłuchanie; jak większość ćpunów najbardziej 
bał się tego, że jego marzenia mogą się ziścić.
A ja nie byłam w barze - ciepłym i ciemnym, głoś-
nym i zadymionym - od czasów, gdy jako narkoman-
ka pracowałam u Jimmiego Dorana w Tip Top. Ale 
czułam się w porządku, bo nie miałam w polu widze-
nia białego węża; w każdym razie tamte czasy wyda-
wały się bardzo odległe, niemal jakby przeżył je ktoś 
inny; i teraz w moim życiu był dojrzały mężczyzna, 
a nie jakiś uzależniony typ, usiłujemy uwiesić się na 
mnie ze swoim odwykiem. Patrzyłam na ciemny profil 
Lestera na tle mandarynkowego światła przed nami, 
na głęboko osadzone oczy i mały nos, na wąsy pod
nim. Wypiłam większą część drugiego piwa i ponownie 
napełniłam kufel. Dzbanek stawał się coraz lżejszy i 
chciałam, żeby Les kupił dla nas następny. Był takim 
poważnym mężczyzną, który, jak wiedziałam, z po-
wrotem wprowadzi mnie do mojego domu, a ja chcia-
łam sprawić, żeby mu się to opłaciło. Wiedziałam, że 
cierpi z powodu dzieci. Zastanawiałam się, jak to jest 
mieć dzieci, od których trzeba teraz żyć z dala, ponie-
waż już więcej nie pragnie się ich matki lub ojca, i 
stworzyłam w głowie miły obrazek jego syna i córki, 
odwiedzających nas w moim domu, śpiących w pokoju 
gościnnym, a może nawet z nami. Dopiłam piwo, a 
potem nalałam sobie jeszcze trochę, Lester także. 
Uśmiechnął się do mnie, a ja podniosłam pusty dzba-
nek, ale Les skinął w stronę parkietu, który niósł teraz 
dwie pary więcej, i wstał, i wziął mnie za rękę, a ja już 
czułam alkohol, i poszłam za Lesterem Burdonem na 
środek parkietu.
Obudziłam się ze ścieżką słonecznego blasku na 
twarzy. Światło przeciskało się pomiędzy gałęziami 
drzew i wpadało przez okno poddasza, a ja odwróciłam 
się i skopałam z siebie przykrycie. Byłam naga, poci-
łam się, a usta miałam tak wyschnięte, że gdy usiłowa-
łam przełknąć ślinę, język na moment przykleił mi się 
do podniebienia. Czułam zapach kawy, co wywróciło 
mi żołądek, i słyszałam trzaskanie ognia w piecyku na 
dole, za to nie słyszałam nigdzie poruszającego się 
Lesa. Musiałam się wysikać i wypić coś bardzo zim-
nego i słodkiego, sok z arbuza lub z mango. Pa-
miętałam, że Les prowadził bonneville'a, gdy grubo po 
północy opuściliśmy bar. Siedziałam nisko w fotelu
pasażera, obserwując w świetle prędkościomierza 
twarz Lestera, a on prowadził, nie przestając mówić, że 
jest pijany, ale pragnie mnie, pragnie wściekle. Potem 
zaparkowaliśmy w ciemności za plażowym stoiskiem 
przy Cabrillo Highway i kochaliśmy się na przednim 
siedzeniu. Musiałam być sucha, bo teraz czułam się 
otarta, i nie pamiętałam, jak dostaliśmy się tutaj. Gdy 
usiadłam, głowa zaciążyła mi mocno; piekły mnie 
oczy.
Wciągnęłam majtki, szorty i włożyłam koszulę Ni-
cka, którą wczoraj nosił Lester, po czym boso poszłam 
na dół. Blaszany garnek z kawą stał na chłodnej 
połowie blachy piecyka, ale nadal parował, a ja wzię-
łam papierową serwetkę i wyszłam na ganek. Lestera 
nigdzie nie było, jaskrawe słońce oświetlało drzewa i 
zarośla. Doszłam tylko do stosu szczap, gdzie kuc-
nęłam i wysikałam się, wdychając zapach porąbanego 
drewna i zamykając oczy przed całym tym dziennym 
światłem. Potrzebowałam czterech aspiryn, coli i kina 
z klimatyzacją. Wtorek, mój dzień bez sprzątania. Mo-
że Les zechce pójść ze mną, może nawet obejrzy dwa 
filmy, jeden po drugim.
Kiedy Lester nadszedł ścieżką znad rzeki, myłam 
zęby na ganku, płucząc usta lodowatą wodą z chło-
dziarki. Les był goły do pasa, czarne włosy miał mokre 
i ociekające wodą, w jednej ręce niósł pusty kubek po 
kawie, a w drugiej podkoszulek. Uśmiechnął się i 
zapytał, czy dobrze spałam. W ustach miałam wodę z 
pastą do zębów, więc odwróciłam się od niego, żeby ją 
wypluć ponad poręczą ganku. Pragnęłam normalnej 
łazienki, gorącego prysznica, czystego lustra i drzwi 
zamykanych na zamek. Odwracając się do niego, nie 
wiedziałam, jak wyglądam, ale miałam
nadzieję, że lepiej, niż się czułam. Zastanawiałam się, 
czy ma kaca jak ja, ale nie chciałam pytać; nie chcia-
łam zwracać uwagi na kwestię mojego picia.
-	Jak zabita. A ty?
-	Byłem zbyt pijany, żeby zauważyć. Naciągnął na 
siebie koszulę i wszedł na ganek, żeby
mnie objąć i pocałować. Smakował kawą, ale także 
rzeką, błotem i mchem.
-	Zeszłej nocy świetnie się bawiłem - powiedział, ale 
mówiąc to, wyglądał na nieco przybitego, jakby stało 
się to dawno temu.
-	Pływałeś?
-	Tylko zamoczyłem głowę.
Poszłam za nim do domu, gdzie nalał mi trochę 
kawy, potem ponownie napełnił swój kubek i usiedli-
śmy naprzeciwko siebie pod oknem przy małym stole, 
na którego blacie kładł się promień słońca. Les wyjrzał 
na zewnątrz, twarz miał w cieniu. Zaczęłam sięgać 
przez stolik, żeby dotknąć jego ręki, ale coś mnie 
powstrzymało.
-	Wszystko w porządku? 
Spojrzał prosto na mnie.
-	Chwilami czuję się winny, ponieważ włóczę się po 
okolicy i myślę o różnych sprawach. Wiesz, jak umysł 
potrafi odpłynąć? A następna rzecz, której jestem 
świadom, to że myślę o Carol i o tym, jak bardzo 
chciałbym widzieć ją poślubioną komuś innemu, ko 
muś, kto kochałby ją tak, jak ona kochałaby jego.
Wyjrzał przez okno. Chciałam zapalić, ale oba-
wiałam się, że jeśli wstanę po papierosa, Lester 
przestanie mówić.
-	Pewnego razu, za El Granada, podjechałem do 
7-Eleven tuż przed zamknięciem. Jakiś chłopak doko-
nał właśnie napadu z bronią w ręku, ale jeszcze
0	tym nie wiedziałem. Właśnie wysiadałem z ra-
diowozu, gdy on wychodził frontowymi drzwiami - 
taki naprawdę chudy filipiński dzieciak, nie więcej jak 
szesnaście czy siedemnaście lat - trzymając zwitek 
banknotów i srebrny rewolwer wycelowany prosto w 
niebo, bo tą samą ręką otwierał drzwi.
1	żaden z nas się nie ruszył, tylko patrzyliśmy na 
siebie.
Nie byłem spokojny, ale także nie czułem strachu. 
Była tam tylko moja krew i mój oddech; moje, ale i 
jego. Czułem to. Jakbyśmy byli jednym ciałem. Potem 
spytałem, czy chce pogadać, a on skinął głową, nadal 
trzymając tego gnata wycelowanego w powietrze. Obie 
dłonie opierałem na szczycie drzwiczek samochodu, 
żeby je widział, ale zdawał się przyszpilo-ny tam, gdzie 
stał - nie mógł się cofnąć i nie mógł iść naprzód. 
Słyszałem, że kasjer kręci się po sklepie, więc 
powiedziałem chłopakowi, żeby przyniósł tutaj broń, 
jeśli chce, ale nie musi mi jej oddawać, nie musi robić 
niczego, jeśli tego nie chce.
A potem on zaczął płakać, Kathy. Nie pamiętam, 
żebym odchodził od radiowozu, ale nagle stałem przed 
chłopakiem, który był młodszy, niż sądziłem - miał 
dwanaście czy trzynaście lat - i rozładowywałem jego 
broń, a dzieciak płakał tak gwałtownie, że objąłem go. 
Plecy miał bardzo szczupłe, a ja po prostu obejmowa-
łem go i mówiłem, że postąpił słusznie. Wszystko 
będzie dobrze. Na zewnątrz wyszedł pracownik sklepu, 
wykrzykując coś, ale nie słuchałem go; ręce miałem 
mokre. Mój głos brzmiał obco dla mnie samego. Cały 
czas pocieszałem chłopca, ale robiłem to w równym 
stopniu dla siebie, co i dla niego.
-	Jezu, Les - wyciągnęłam rękę i położyłam na jego 
dłoni, ale on wstał, podszedł do pieca i wlał sobie 
resztkę kawy.
-	I cały czas myślałem o swoim synu, o Nathanie, i 
po raz setny poprzysiągłem sobie, że będę o niego tak 
dbał, żeby nigdy nie doszedł do stanu takiej desperacji, 
nie stał się taki pokręcony.
Lester wyjrzał przez siatkowe drzwi, stał tam boso, z 
wystającą z dżinsów koszulą, wysoki, o lekko zgar-
bionych plecach. Było w nim coś takiego, czego nie 
widziałam nigdy wcześniej, tylko przeczuwałam; dob-
roć za tym smutkiem w jego oczach, może akceptacja 
dla wszystkiego tego, czym nigdy, jego nie wyłączając, 
do końca nie mogliśmy się stać.
-	Muszę dzisiaj wpaść na chwilę do domu. 
Skinęłam głową, ale wewnątrz mnie otworzyło się
coś ciemnego i pustego.
-	Pewne rzeczy trzeba wytłumaczyć Carol dokład-
niej. Natowi i Bethany też. Powinienem być w domu, 
gdy wrócą ze szkoły. - Spojrzał w dół na swoje dłonie, 
a ja pomyślałam, że właśnie dwukrotnie w ciągu kilku 
sekund użył słowa „dom".
-	W porządku, Lester. Pojadę obejrzeć jakiś film, 
czy coś takiego, i spotkamy się, gdy wrócisz.
-	Nie zasługuję na ciebie.
-	Zasługujesz.
Przywołałam uśmiech na twarz, podeszłam do Lesa i 
pocałowałam go, otwierając usta przed jego ustami, ale 
uciął to szybko i wspiął się po schodach na poddasze, 
żeby wziąć buty; a wszystko, co chciałam wiedzieć, 
sprowadzało się do tego: czy dlatego mówił, że na 
mnie nie zasługuje, żeby móc mnie zostawić? Od-
chodził ode mnie? Ale pytanie wydało mi się tak
wstrętne, iż obawiałam się, że jeśli wypowiem je na 
głos, zacznie żyć wśród nas własnym życiem - z kłami 
i pazurami.
Idąc przez las do samochodów, milczeliśmy. Pociłam 
się i byłam pewna, że śmierdzę. Przy swoim kombi 
Les odwrócił się do mnie, ujął moją twarz w obie 
dłonie, pocałował mnie mocno i bez tchu, powiedział, 
że zobaczymy się później, po czym wsiadł do auta, a ja 
wycofałam swoje, żeby mógł przejechać.
Siedziałam na ganku w porannym cieniu i paliłam 
ostatniego papierosa. Usta i gardło miałam jak jedna 
wielka popielniczka, i trochę drżały mi palce, chociaż 
nie wiedziałam, czy to skutek zeszłonocnego pijań-
stwa, dzisiejszej kawy i nikotyny, czy rozmyślania 
o bólu Lestera z powodu dzieci; ten ból był tak wielki, 
że być może Les w ogóle nie wróci.
Pojechałam bonneville'em do minimarketu na stacji 
benzynowej przy Cabrillo Hihgway, gdzie kupiłam 
dwie dietetyczne cole i trzy paczki papierosów. Nadal 
było wcześnie, ale blask słońca na białej fasadzie 
małego budynku był tak jaskrawy, że od samego 
patrzenia na nią bolał mnie mózg. Obserwowałam 
przejeżdżające obok, oświetlone przez słońce samo-
chody, dżipy i furgonetki, ludzi w ich wnętrzach, 
młodych i radośnie wyglądających, i wyobrażałam so-
bie, że wjeżdżam prosto w nich. Ale żaden samochód 
nie jechał odpowiednio szybko, żeby to było skutecz-
ne, żeby osiągnąć coś więcej niż tylko skasować pre-
zent, który Frank dał mnie i Nickowi, obecnie moją 
jedyną cenną rzecz; nikt nie jechał odpowiednio szyb-
ko, żeby skasować mnie. A tego właśnie chciałam 
- skasowania. Zdziesiątkowania. Po prostu chwilowy 
rozmaz ze mnie tuż obok wszystkiego tego, co wznosi
się, opada i niczego nie zmienia, co odbiera się jak 
życie.
Czarny kac głęboko zapuścił we mnie korzenie. 
Zaczęłam obawiać się wszystkiego, co się poruszało: 
pojazdów przede mną, pracownika stacji benzynowej 
pompującego paliwo do dżipa, samotnego latawca, tak 
znikomego nad oceanem, mojej własnej dłoni, którą 
podniosłam do warg kolejnego papierosa.
Wrzuciłam bieg i wyjechałam na ciągnącą się wzdłuż 
plaży autostradę, zmierzając na północ. Włączyłam 
radio, ale didżej zachwalał darmową wycieczkę do 
Canun głosem tak pełnym sztucznej radości, że je 
wyłączyłam, klimatyzację również. Opuściłam szybę i 
pozwoliłam, by wiatr od plaży owiewał mi twarz. 
Pojechałam przez Half Moon Bay do El Granada i 
przypomniałam sobie opowieść Lestera o filipińskim 
chłopcu, a potem wyobraziłam go sobie, jak obejmuje 
dwójkę własnych dzieci, synka i córkę, i poczułam 
wyrzuty sumienia tak gorące i gęste, że mnie zemdliło. 
Nie myślałam o tym w ten sposób, w jaki myślałyby 
dzieci, tylko wyobrażałam je sobie w moim domu, 
śmiejące się i bawiące, jedzące posiłki, które dla nich 
przygotowałam, śpiące w dawnym pokoju Nicka do 
ćwiczeń na gitarze. Teraz wyobraziłam sobie, że płaczą 
w nocy, aż usną ze zmęczenia, i zdusiłam papierosa, i 
zapaliłam kolejnego. Upiłam trochę dietetycznej coli, 
ale były to tylko słodkie bezwartościowe chemikalia, 
które spłynęły mi w głąb gardła, a ja poczułam, że 
zaczynam drżeć, bo wiedziałam, że jestem zbyt słaba, 
by podołać własnemu brzemieniu, a dodatkowo 
dopuściłam do tego, żeby mieć ogromny udział w 
zniszczeniu rodziny kogoś innego. Gdy jechałam przez 
Montara, zmierzając na północ do Point
San Pedro i Corony, usiłowałam robić to, do czego 
zachęcali nas w Grupie: zadawać sobie pytania, które 
człowieka przerażają najbardziej. Ale znałam już odpo-
wiedź; wiedziałam, dlaczego zeszłej nocy się upiłam, 
dlaczego znowu tak dużo paliłam i dlaczego sypiałam 
z Lesterem Burdonem - utrata domu ojca była ostatnim 
pchnięciem w długim dryfowaniu ku krawędzi; i pomy-
ślałam, żeby ponownie zatelefonować do Connie Walsh 
i po prostu powiedzieć jej, by pozwała hrabstwo o naj-
większą z możliwych kwot. Ale sprawa trwałaby miesią-
ce, może nawet lata, a i tak jedyny spadek Franka i mój 
po ojcu byłby stracony; i chociaż był to tylko mały dom 
w nadmorskim miasteczku o niskich cenach wynajmu, 
za nic nie chciałam być jedyną z rodziny, która pozwoli-
ła, by dom wymknął się jej z rąk.
Zaczęłam jechać szybciej, wciąż widząc twarz matki, 
tym razem inne jej spojrzenie, jedno z tych, którymi 
czasami obdarzała Nicka i mnie, kiedy już się po-
braliśmy, racjonalnie ozdrowieliśmy i oboje mieliśmy 
pracę, a podczas rodzinnego spotkania - chrzcin, uro-
dzin lub niedzielnego obiadu - przyłapywałam ją na 
tym, że mnie obserwuje; tylko rzucałam na nią wzro-
kiem i widziałam, że patrzy na mnie z lekko ściąg-
niętymi ustami, jakby nie była całkiem pewna, co ma 
myśleć. Myliła się co do mnie? Czy rzeczywiście miała 
zajść we mnie zmiana na lepsze? I w jakiś sposób to, 
że mnie obserwowała, sprawiając takie wrażenie, że 
przy tym wstrzymywała oddech, było także obserwo-
waniem mnie przez siebie samą. Byłam nią, a ona 
mną, i nie mogłam znieść braku tolerancji dla mojego 
towarzystwa, dla istoty mnie samej.
Wpadający przez okno kierowcy wiatr od plaży był 
ciepły, czułam zapach spalin i wodorostów. Pociłam
się i pociłam z powodu piwa i zeszłonocnej nikotyny. 
Zastanawiałam się, czy Lester w swym pijackim za-
mroczeniu skończył we mnie. Nagle poczułam się 
bliska płaczu i nie wiedziałam, czy to znaczy, że go 
kocham, czy nie. Nie wiedziałam. Wściekle pragnęłam 
długiej kąpieli pod prysznicem.
Gdy wjechałam do centrum Corony, wolno mijając 
parterowe lub piętrowe sklepy, a blask słońca odbitego 
od ich wystaw mimo przeciwsłonecznych okularów 
przyprawiał mnie o ból oczu, pomyślałam o wynajęciu 
w motelu pokoju na jeden dzień, tylko po to, by się 
wynagrodzić. Ale wynagrodzić za co? Za dalsze 
czekanie? Dalsze ześlizgiwanie się poza krawędź? 
Zamiast do motelu pojechałam do willowej dzielnicy w 
Colma River, do domu mojego rozwiedzionego 
księgowego, i weszłam do środka. W łazience na dole 
wzięłam prysznic, żałując, że nie mam w bagażniku 
swojej walizki. Może powinnam zabrać wszystkie 
rzeczy z domku wędkarskiego, z powrotem wpakować 
je do magazynu i po prostu całkiem spuścić Lestera z 
haczyka?
Wytarłam włosy ręcznikiem i naga powędrowałam 
korytarzem do pokoju córki gospodarza. Słońce padało 
przez rozsuwane drzwi na jej małe biurko zwrócone ku 
rzece, a łóżko było zaścielone. O poduszki opierała się 
Kapuściana Lalka, kot Garfield i dwa pluszowe misie. 
Boso przeszłam po dywanie, otworzyłam górną 
szufladę biurka i wyjęłam zrolowane żółte figi. Były 
odrobinę ciasne w biodrach, ale za to czyste. Zapięłam 
stanik, włożyłam luźne robocze szorty khaki, które 
nadal było czuć środkiem przeciwko komarom i dy-
mem z ogniska, i skorzystałam ze znalezionej na toa-
letce suszarki dziewczynki, by wysuszyć i ułożyć wio-
sy. Potem otworzyłam pozostałe szuflady, wyjęłam za 
duży T-shirt z Fisherman's Wharf i włożyłam go, 
mówiąc sobie, że oddam czysty i złożony. Moja twarz 
w lustrze wyglądała blado, a oczy były zmęczone. Na 
toaletce leżała fioletowa kosmetyczka, więc grzebałam 
w niej, póki nie znalazłam tuszu do oczu i pasteli. Były 
zbyt różowe dla mnie, więc nałożyłam ich tak mało, jak 
się tylko dało, ale i tak raziły. Był to kolor, jakiego 
używają cheerleaderki; tak jaskrawy i tak natarczywie 
radosny, że czasem twarze tych dziewczyn zdawały się 
niemal fosforyzować. W porządku, jeśli wyglądałam 
wesoło, ale nie chciałam wyglądać tanio, nie dla żony 
pułkownika. Gdzieś pomiędzy domkiem wędkarskim a 
domem księgowego postanowiłam, że to z nią muszę 
porozmawiać. Jeśli naprawdę nie zna sytuacji, to 
wszystko jej wyjaśnię. Po prostu pojadę tam, pocze-
kam, aż jej mąż wyjdzie, i pogadam. Żadnych gróźb. 
Żadnych mężczyzn przepychających się ze swoją wa-
gą. Tylko dwie kobiety omawiające wspólny problem. 
Wróciłam do łazienki, wilgotny ręcznik powiesiłam 
porządnie na wieszaku obok umywalki, a potem ot-
worzyłam szafkę z lekarstwami i z buteleczki wytrząs-
nęłam cztery anaciny, po czym, zadzierając głowę, 
połknęłam je naraz i bez popijania. W pobliże domu 
podjechał samochód, silnik zgasł, a ja wstrzymałam 
oddech i zastygłam w bezruchu. Trzasnęły drzwiczki, 
potem usłyszałam, że drzwi sąsiedniego domu się 
otwierają, a później zamykają; wypuściłam powietrze. 
Rozejrzałam się ostatni raz po łazience, włożyłam 
przeciwsłoneczne okulary i wyszłam, myśląc, że to nie 
w porządku; to bardzo nie w porządku nachodzić czyjś 
dom.
1 o jest dzień jasnego słońca, zbyt ciepły na garnitur 
i jedwabny krawat, które mam na sobie, jadąc obok 
olbrzymich centrów handlowych i przedstawicielstw 
automobilowych, restauracji i butików Redwood City. 
Odkąd wyszedłem z biura adwokata w Coronie, po-
zwoliłem sobie na ulgę klimatyzacji, w niczym mi to 
nie pomogło. Nad słabą amerykańską kawą i za kolej-
ne sto pięćdziesiąt dolarów prawnik z muszką utwier-
dził mnie w moich podejrzeniach na temat wizyty Joe 
Gonzaleza. Adwokat powiedział mi, że jest wysoce 
nieprawdopodobne, żeby jakiekolwiek osoby z urzędu 
podatkowego hrabstwa wysłały do mnie funkcjonariu-
sza policji z groźbami. A kiedy poinformowałem go, że 
ten człowiek miał złotą gwiazdę z biura szeryfa hrab-
stwa San Mateo, ale bez plakietki z nazwiskiem, o któ-
rej wiem, że jest wymagana w tym kraju, przez szero-
ką twarz adwokata przemknął cień zastanowienia, po 
czym prawnik powiedział mi, że Corona podlega jurys-
dykcji tego posterunku. Natychmiast do nich zatele-
fonował, ale nie byłem zaskoczony, gdy dowiedział się, 
że funkcjonariusz o takim nazwisku w ogóle tam nie 
pracuje. Adwokat przekazał mi słuchawkę, a mężczyz-
na, który przedstawił się jako porucznik, spytał, czy
miałbym ochotę przyjechać do Redwood City, by do-
kładniej omówić tę sprawę.
Budynek Pałacu Sprawiedliwości ma siedem czy 
osiem pięter i stoi naprzeciwko sądu, którego dach jest 
wielką kopułą z witrażowego szkła. Natychmiast 
przypomina mi to o meczecie w Kum - sam jego widok 
przynosi mi otuchę i poczucie zaufania, których 
skądinąd nie czułem. Także przebywanie wewnątrz 
budynku jest pociechą; sufity są wysoko, podłoga 
twarda i wypolerowana, a urzędnik sądowy kieruje 
mnie na czwarte piętro, gdzie mężczyźni w takich 
samych mundurach jak rzekomy pan Gonzalez siedzą 
przy biurkach, obsługując klawiatury komputerów lub 
telefony. Przypomina mi się moje dawne życie, moi 
oficerowie w Mehrabadzie, i prostuję się na powitanie 
porucznika, z którym rozmawiałem z biura adwokata. 
Jest ciemnoskóry i całkiem ostrzyżony, ma bardzo 
krótkie włosy amerykańskiego marynarza lub 
wojskowego. Oświadcza, że jest z Wydziału Wewnętrz-
nego, i prowadzi mnie do swojego gabinetu, gdzie 
domaga się opisu, a ja oczywiście wspominam o wy-
sokim wzroście policjanta i o jego wąsach. Porucznik 
pyta o wszystkie odznaki i plakietki na bluzie funk-
cjonariusza, a ja informuję go o złotej gwieździe i o 
odznace w postaci dwóch skrzyżowanych luf 
pistoletowych; a kiedy mówię mu, że tamten miał złote 
litery OS, porucznik przygląda mi się bardzo uważnie, 
potem przeprasza i na chwilę wychodzi z pokoju tylko 
po to, żeby bardzo szybko wrócić z pojedynczym 
arkuszem czarno-białych zdjęć twarzy policjantów.
- W całym biurze jest tylko ośmiu oficerów szkole-
niowych - mówi porucznik, chociaż nie uśmiecha się
z powodu tego szczęśliwego trafu. Natychmiast wska-
zuję twarz pana Gonzaleza, która widnieje w drugim 
rzędzie zdjęć, a także zauważam jego nazwisko: Bur-
don, Lester V.
-	Jest pan całkowicie pewien, że to ten funkcjona 
riusz, sir?
-	Tak. To on. To jest człowiek, który mi groził. 
Porucznik zapisuje coś na kartce w bloku papieru.
Potem zadaje mi dodatkowe pytania, interesując się, 
dlaczego ten człowiek, obcy mi, mógłby chcieć usunąć 
mnie z posiadłości, więc wyjaśniam naszą sytuację, 
mówiąc także, że nie znam powodu, dla którego ten 
człowiek jest w to zamieszany. Może jest przyjacielem 
poprzedniej właścicielki? Porucznik wręcza mi ofi-
cjalny formularz zgłoszenia skargi, a ja tracę trzy 
kwadranse na opisanie moim najporządniejszym pi-
smem i najlepszą angielską gramatyką tego, co stało się 
w poprzedni wieczór. Porucznik dziękuje mi i od-
prowadza mnie do windy, zapewniając, że będzie pro-
wadził tę sprawę, i proszę nie wahać się zadzwonić do 
nas, mówi, gdyby nastąpiły jakiekolwiek dalsze 
niepokoje.
Jadę na północ po Bayshore Freeway. Rozluźniam 
krawat na szyi; myślę i odczuwam wiele rzeczy. Mię-
dzy funkcjonariuszami sił porządkowych w tym bardzo 
porządnym budynku czułem się tak, jak czuje się ktoś, 
spotykając dalekiego kuzyna i widząc w twarzy tego 
kuzyna własnego brata lub siostrę; nawet jeśli nigdy 
wcześniej nie spotkałeś tego krewnego, czujesz 
potrzebę objęcia go tylko dlatego, że dzielisz z nim 
miarę tej samej krwi. Tak właśnie poczułem się od razu 
wśród tych umundurowanych ludzi. I zaczynam się 
zastanawiać, dlaczego chciałem znaleźć pracę jedy-
nie w przedsiębiorstwach lotniczych. Po sprzedaniu 
tego bungalowu, a podczas szukania przyzwoitej oka-
zji inwestycyjnej mógłbym może spróbować znaleźć 
stanowisko w lokalnym oddziale policji. Chera na? 
Dlaczego nie? Jestem naturalizowanym obywatelem. 
I byłbym całkiem zadowolony, zajmując jedynie biu-
rowe stanowisko, odbierając telefony czy doglądając 
aresztantów, zdejmując im odciski palców czy jakieś 
takie rzeczy. Chętnie pracowałbym pośród ludzi obo-
wiązku i dyscypliny.
Tymczasem mam jednak, oczywiście, inne gniotące 
mnie troski. Podczas wszystkich lat spędzonych w 
wojsku wiele razy byłem świadkiem tego, co może 
stać się z żołnierzem, któremu przypisuje się uchy-
bienie wobec innego żołnierza czy oficera. Przestaje 
mu się ufać; jest unikany i nawet bity. Pewien męż-
czyzna imieniem Mehran, młody żołnierz wojsk lot-
niczych, został utopiony w toalecie w Mehrabadzie, 
a jego zabójcy nigdy nie ujawniono. I nie miałem 
złudzeń co do tego, jak ten facet Burdon może przyjąć 
mój donos na niego. Gdy przejeżdżam swoim bui-
ckiem regalem obok lotniska San Carlos, a słońce 
jasno błyszczy na pasach startowych za wysokim prze-
ciwhuraganowym ogrodzeniem od strony drogi szyb-
kiego ruchu, zwyczajnie rozważam odsprzedanie do-
mu hrabstwu za tyle, ile zapłaciłem, może godząc 
się nawet na stratę z powodu platformy widokowej. 
Mielibyśmy prawie tyle, z czym wystartowaliśmy, 
a wszystkie te kłopoty byłyby poza nami. Ale co mam 
zrobić? Pracować na autostradzie czy w kolejnym 
sklepie, czy nawet na posterunku policji, obserwując 
znikanie resztek naszych oszczędności? Nie, na to 
nie mogę pozwolić. To jasne, że odkryłem prawdziwą
okazję na rynku nieruchomości, która może zdarzyć się 
tylko na skutek biurokratycznego błędu. To nie-
prawdopodobne w warunkach tego rynku, żebym po-
troił swoje pieniądze tak pewnie, jak na tym bun-
galowie przy Bisgrove Street. Nie, musimy zostać i 
sprzedać. Czasami to życie podsuwa nam tylko jedną 
czy dwie prawdziwe okazje, które musimy chwytać bez 
względu na ryzyko.
Ale teraz muszę rozważyć, jak mogę ochronić siebie 
i rodzinę, i mocno ściskam kierownicę, zły, że w ogóle 
jestem zmuszony do myślenia o takich rzeczach. Nie 
mam broni. Jest tylko kozacki sztylet z Azerbejdżanu, 
który kupiłem na letnim bazarze nad Morzem Kaspij-
skim i używam jako przycisku do papierów. Może nie 
postąpiłem mądrze, donosząc na tego Burdona. Może 
powinienem zostawić rzeczy, jakimi były. Po prostu 
starać się zapomnieć o groźbach tego człowieka i po-
stępować ze sprzedażą nieruchomości. W Teheranie 
mój szofer, Bahman, nosił pistolet, i oczywiście mia-
łem własną prywatną broń, chociaż do upadku naszego 
społeczeństwa nie odczuwałem potrzeby jej posiadania; 
to był prezent, który dostałem w Tel Awiwie od 
amerykańskiego urzędnika ministerstwa obrony dla 
uczczenia finalizacji wielkiej sprzedaży F-16 Cesar-
skim Siłom Powietrznym - posrebrzany rewolwer ka-
libru .45. Na każdej z okładzin kolby miał wygrawero-
wanego amerykańskiego kowboja na stającym dęba 
koniu, i tej nocy, której uciekliśmy z Teheranu, trzy-
małem tę broń, w pełni naładowaną, za paskiem spod-
ni. Po przybyciu do Bahrajnu bałem się prawnych 
opóźnień w naszym locie do Europy, więc byłem zmu-
szony sprzedać rewolwer. Teraz chciałbym czuć w ręku 
jego ciężar, kowboja i konia na skórze dłoni. Ale co
potem, genob sarhang? Strzelam do tego Lestera V. 
Burdona, jak go tylko zobaczę? Czy tylko celuję w nie-
go z broni, aby był zmuszony wyjąć swoją, i strzelamy 
do siebie nawzajem? Nie, man beehoosham, jestem 
bardzo głupi; ta linia myślenia nie przyniesie korzyści, 
tylko zniszczenie. No i nie jestem swoim wujem z 
Tabrizu.
W pobliżu San Bruno zjeżdżam z autostrady i jadę do 
centrum handlowego, żeby kupić klej do drewna do 
sklejenia stolika Nadi. Już blisko południe i mam 
pragnienie, tak samo głód, a także słońce na mojej łysej 
głowie, gdy idę przez duży parking. Przypomina mi się 
ostatnia wiosna, nasz trzydziestodniowy post ramadan, 
gdy jadłem tylko skromny posiłek przed wschodem 
słońca, a następny dopiero po zapadnięciu nocy. W 
tamtym czasie nadal pracowałem jako śmieciowy 
żołnierz i kiedy gruby radish Torez zatrzymywał 
ciężarówkę na lunch, ja tylko przepłukiwałem usta 
wodą, a potem wypluwałem ją. Nic więcej. Stary 
Wietnamczyk Tran proponował mi porcję swojego 
ryżu, ale ja spokojnie chyliłem głowę. Jako wieloletni 
oficer nie byłem przyzwyczajony do skutków pracy 
fizycznej połączonej z głodem ramadanu, i przez 
pierwsze dni, szczególnie te ciepłe, czułem się słabo, 
kończyny miałem ciężkie i miękkie jak ślimak, a gdy 
poruszyłem się zbyt szybko, trawa i autostrada kręciły 
mi się przez chwilę w głowie. Pewnego popołudnia, 
kiedy Torez już od dziesięciu dni obserwował, że nie 
jem południowego posiłku, poprosił mnie do swojej 
ciężarówki, gdzie zaoferował mi olbrzymie mięso i 
kanapkę z serem. Podziękowałem mu, wyjaśniając 
naszą religię; powiedziałem, że ramadan przychodzi do 
nas co roku, dziewiątego miesiąca
muzułmańskiego kalendarza. Skinął w milczeniu gło-
wą, jakby spodziewał się tej odpowiedzi, ale potem 
rzekł:
- Rób, jak uważasz, Camello. Ale idź i powiedz 
Allahowi, że to ja tutaj kieruję ekipą, człowieku.
Panamczycy i ta świnia Mendez nie odzywali się do 
mnie w tamte dni, ponieważ, jak myślę, widzieli, że 
mam coś, czego oni nie mają, wiarę w coś więcej niż 
tylko w codzienną pracę i conocne wino. Co prawda w 
moim kraju nie byłbym uważany za religijnego 
człowieka, a tylko za jednego z wielu pokrzepionych 
przez dawne praktyki religijne. Po tych pierwszych 
dziesięciu dniach południowy głód i słabość zniknęły, 
zastąpione przez lekkość ciała, jasność głowy, szeroką 
i otwartą przestrzeń w piersi. Gdy pracowałem, dźga-
jąc swoją włócznią kawałki śmieci i strząsając je do 
żółtego plastikowego worka, miewałem wizje na temat 
tego, co ten kraj może jeszcze zaofiarować mojej rodzi-
nie: Soraya nadal była w okresie hastegar i wyob-
rażałem ją sobie pomyślnie zamężną, otoczoną gro-
madką dzieci. W moim umyśle Esmail był młodym 
przystojnym mężczyzną w doskonale skrojonym gar-
niturze, może dobrze prosperującym biznesmenem, 
inżynierem lub lekarzem. Tak, jakimś chirurgiem, 
zbawicielem chorych. Widziałem Nadi i siebie, miesz-
kających w jednym z tych dworków z białymi sztuka-
teriami w San Francisco's Pacific Heights. Jak w na-
szym poprzednim życiu, mielibyśmy szofera. Nasz 
dom byłby otoczony wysokim murem porośniętym 
winem i kwitnącymi kwiatami. Podczas postu wszyst-
kie te rzeczy wydawały się bardziej prawdopodobne, 
szczególnie w Ameryce, gdzie - jak w żadnym innym 
kraju - ciężka praca, poświęcenie i dyscyplina mogą
zostać nagrodzone stokrotnie. Ale potem lekkość mojej 
wyobraźni stalą się niemal gorączkowa. Żeby nasze 
szczęście było całkowite, Pourat, jego żona i dzieci byli 
znowu żywi i jedli z nami obiad w naszym domu, z 
nami wszystkimi; Soraya, jej mąż i dzieci, Esmail i 
jego rodzina, Nadi i ja, wszyscy siedzieli na wielkiej 
sofreh, na podłodze przykrytej najwspanialszymi dy-
wanami z Isfahanu; piliśmy francuskiego szampana i 
jedli najlepszy chelo kebab; śmialiśmy się z dowcipów 
i ripost Pourata, z jego łagodnego przekomarzania się z 
dziećmi. Nadi i żona Pourata obejmowały się z radości, 
podczas gdy Pourat i ja usunęliśmy się na wychodzący 
na miasto balkon, żeby zapalić kubańskie cygara i 
rozmawiać o dawnym życiu, którego już nie 
potrzebowaliśmy.
Wewnątrz klimatyzowanego centrum handlowego 
siadam przy białym plastikowym stole na wprost wielu 
knajpek i jem japoński lunch ze smażonego mięsa i 
klusek i wiem w swoim sercu, że to nie jest święta 
wizja - Pourat i ja na balkonie w Ameryce; to jest 
kłamstwo, dooroogh, zrodzone z głodu i gorąca, i prag-
nienia, i tęsknoty za moim dawnym życiem, która 
czasami jest tak silna, że czuję, iż byłbym w stanie 
zrobić niemal wszystko, żeby to życie odzyskać. Ale 
nie mogę, nie bardziej niż Pourat może wstać z mar-
twych, by wyjąć kule rewolucjonistów z żony i dzieci, 
a potem z siebie samego. I ponownie nawiedza mnie 
widok ciała mojego drogiego przyjaciela, wiszącego za 
nogi nad tarmakanem, poły marynarki od garnituru 
zakrywają mu głowę, z rękawów kapie krew. Wstaję, 
nie kończąc posiłku. Idę korytarzami centrum hand-
lowego w poszukiwaniu sklepu żelaznego.
X oczułam ulgę, gdy podjechałam i nie zobaczyłam 
na podjeździe białego samochodu pułkownika. Za-
dzwoniłam do drzwi, mając nadzieję, że ona nie wy-
szła razem z nim, bez względu na to dokąd pojechał, 
a jednocześnie znów o mało nie dostałam kota, że 
teraz muszę dzwonić do własnego domu.
Z wnętrza, zza zamkniętych drzwi, słyszałam środ-
kowowschodnią muzykę, wysoki głos mężczyzny śpie-
wającego do akompaniamentu arabskich gitar. Sita-
rów, jak sądzę. Zadzwoniłam jeszcze trzy razy, a 
potem zaczęłam stukać w siatkowe drzwi. Oparłam o 
siatkę dłonie i twarz i zajrzałam do środka. Srebrny 
stolik do kawy stał na boku oparty o kanapę, dwie 
złamane nogi leżały obok na dywanie. Pomyślałam 
o Lesie, o jego zeszłonocnej wizycie. Ale reszta salonu 
i kuchni wyglądała czysto i schludnie, stołki we-
pchnięto równo pod blat, na którym stały trzy wazony 
pełne kwiatów, a część kuchennej podłogi, którą wi-
działam, była wyfroterowana do połysku.
- Halo? Przepraszam, jest ktoś w domu?
Muzyka ucichła i usłyszałam, że w głębi korytarza 
otwierają się drzwi którejś sypialni. Potem dobiegł 
mnie głos żony pułkownika, jej ciężki akcent.
-	Proszę zaczekać moment. Proszę o wybaczenie 
dla mnie.
Słyszałam, jak spieszy w głąb korytarza do łazienki i 
zamyka za sobą drzwi. Miałam ochotę zapalić, ale nie 
chciałam, żeby widziała mnie z papierosem i tak ska-
cowaną, jak się czułam. Aspiryna przyćmiła ból głowy, 
ale paliło mnie w żołądku. Musiałam się wysikać. 
Zaczęłam sobie powtarzać, co jej powiem. Usiłowałam 
przypomnieć sobie prawidłową wymowę jej nazwiska, 
to, w jaki sposób wypowiedział je Les, ale wszystko, co 
mogłam wyskrobać z głowy, sprowadzało się do tego, 
jak je zapamiętałam podczas pierwszego spotkania z 
cieślą na dachu: Barmeeny. Czy byli Arabami? Or-
mianami? Irańczykami? A co to za różnica? Postano-
wiłam, że postaram się nie wymieniać nazwiska, tylko 
od razu przejść do sprawy. Kiedy niemal dziesięć 
minut później podeszła w końcu do drzwi, pęcherz 
miałam tak pełny, że prawie zaciskałam uda.
Uśmiechając się, otworzyła siatkowe drzwi. Tym 
razem włożyła inną markową bluzę, kasztanową ze 
srebrnym włoskim napisem naszytym na rękawie. 
Krótkie gęste włosy miała spłaszczone z boku głowy, 
jakby na tej stronie spała, i widziałam, że w pośpiechu 
podkreśliła sobie oczy i nałożyła tusz na rzęsy. Pokryta 
zmarszczkami skóra wyglądała blado, ale uśmiech 
kobiety był ciepły; mówiąc z tym swoim akcentem, 
przeprosiła mnie za „trzymanie w czekaniu". Spytała o 
moją stopę.
-	Szy pani przyjaciel zostawił więcej narzędzi?
Z początku pomyślałam, że nawiązuje do Lesa, ale 
potem zrozumiałam; ona naprawdę nie wiedziała, co 
się działo. Ale ciśnienie między moimi nogami było 
wystarczająco mocne, żebym nawet nie próbowała
wyjaśniać czegokolwiek przed odwiedzeniem toalety. 
Powiedziałam jej, że moja stopa ma się dobrze, i z ża-
łosnym uśmiechem na twarzy zapytałam, czy mogę 
znowu skorzystać z jej łazienki. Powiedziała tak, oczy-
wiście, trzymając przede mną otwarte drzwi.
Kiedy wróciłam, kobieta ustawiała na kontuarze 
półmisek czerwonych winogron i sera feta.
-	Jestem przepraszająca za ten bałagan. Nie mogę 
pani zaproponować sofy do siedzenia.
-	Nic nie szkodzi. - Stanęłam przy blacie, sięgnęłam 
po winogrono i wsunęłam je do ust.
-	Miałaby pani ochotę pić herbatę?
-	Nie, bardzo dziękuję, pani Barmeeny. - Muszę pani 
coś powiedzieć; nie jestem przyjaciółką cieśli, którego 
wynajęliście. Nigdy wcześniej go nie widziałam. 
Nazywam się Kathy Nicolo - wyciągnęłam rękę, a żona 
pułkownika uścisnęła ją.
Jej dłoń była mniejsza od mojej i tak miękka, że 
czułam na jej skórze swoje odciski od sprzątania. 
Ciągnęłam dalej.
-	Moim ojcem był Salvatore Nicolo. To był jego 
dom, i kiedy umarł, zostawił go mnie i mojemu bratu.
Stała bardzo spokojnie, jedną małą dłonią oparta o 
kontuar; raz tylko potrząsnęła głową.
-	Nie rozumiem.
Oczy miała lekko błyszczące i głębokie zmarszczki 
wokół ust.
Zjadłam jeszcze dwa winogrona, głównie dla ich 
soku, i spojrzałam w jej ściągniętą, nieruchomą twarz.
-	Widzi pani, hrabstwo eksmitowało mnie z tego 
domu przez pomyłkę. Pani mąż kupił go, ale teraz 
hrabstwo przyznało się, że spieprzyli sprawę, i od 
dadzą mi dom, jednak pani mąż musi najpierw od-
sprzedać go im, a on nie chce. Chcą mu oddać jego 
pieniądze, ale on chce cztery razy tyle, ile zapłacił, a ja 
nie mam gdzie mieszkać. Nie mogę już dłużej pozwolić 
sobie na motel. Nie mogę. Nie mam gdzie mieszkać. 
Rozumie pani?
Powoli odwróciła ode mnie twarz, wyciągnęła jeden 
ze stołków i usiadła z wyprostowanymi plecami i no-
gami skrzyżowanymi tak po kobiecemu, jakby nosiła 
suknię. Złożyła dłonie na podołku i spojrzała mi prosto 
w twarz.
-	Zmuszą nas zwrócić dla naszego kraju? - Głos był 
bardziej ochrypły niż przedtem, jakby miała flegmę w 
gardle.
-	Kto? Hrabstwo?
-	Policjant przyszedł do tutaj ostatniej nocy. Powie-
dział do mojego męża, że nas deportuje. - Oczy zaczęły 
jej błyszczeć, ale nadal siedziała prosto i nieruchomo. - 
Proszę, pani nie ma zrozumienia, oni zabiją nas. 
Proszę, oni zastrzelić moje dzieci.
Zaczęła mrugać, potem obiema rękami zasłoniła 
twarz i przycisnęła brodę do mostka. Z początku nie 
było żadnego dźwięku, tylko ten ruch ramion w górę i 
w dół, ale biorąc oddech, wydała z siebie długi jęk, a ja 
wyciągnęłam rękę i dotknęłam jej kolana, drobnego jak 
ptasie kostki. Na stoliku lampy obok rodzinnego 
zdjęcia leżała paczka chusteczek higienicznych, więc 
wzięłam kilka i poklepałam kobietę po szczupłych 
plecach, mówiąc jej, żeby się nie martwiła, nikt nie 
zamierza jej deportować. Ale zdawało się, że ani mnie 
nie słyszy, ani nie rozumie. Trzymała dłonie przy 
twarzy i płakała. Poklepałam ją jeszcze raz i ro-
zejrzałam się po moim dawnym salonie; widziałam 
rodzinny portret, stojący na boku i oparty o kanapę
połamany srebrny stolik do kawy, oprawny w ramę 
obraz przedstawiający konnych szermierzy, czarno--
białą fotografię pułkownika z szachem Iranu.
Wyprostowała się i podziękowała mi; wzięła chus-
teczkę i wytarła sobie twarz pod oczami. Siedziałam 
naprzeciwko niej, ożywiona nadzieją, że w końcu 
wszystko to może przynieść jakiś skutek.
-	Nikt nikogo nie chce deportować, pani Barmeeny. 
Miałam po prostu nadzieję, że jeśli porozmawiam z pa-
nią, to pani spróbuje przekonać męża, by odsprzedał mi 
dom... to znaczy hrabstwu.
-	Proszę, pani jest bardzo miłą dziewczyną. Proszę... 
- sięgnęła za kwiaty, wyjęła biały blok listowy i 
ołówek. - Napisz mi wszystko. Chcę mieć zrozumienie 
do dyskutowania z moim mężem.
Podziękowałam i ścisnęłam jej rękę, tę z wilgotną 
chusteczką, i zaczęłam pisać wszystko to, co właśnie 
powiedziałam. Na górze czystej kartki było czyjeś 
środkowowschodnie pismo. Litery były piękne; długie 
zakrzywione linie, pętle i owale, w których, lub wokół 
nich, zaznaczono dwie lub trzy kropki, a inne podkreś-
lono długimi wężykowatymi zakrętasami. Wydawały 
mi się egzotyczne i ich widok w jakiś sposób dodawał 
mi otuchy, gdy bardzo prostym angielskim, porząd-
nymi, zwartymi, drukowanymi literami opisywałam 
swoją sytuację. A kiedy to robiłam, ona opowiadała 
mi, jak trudno jest jej mężowi od czasu, gdy rodzina 
opuściła Persję, że on był tam bardzo ważnym człowie-
kiem. Całe życie pracował na to, by zająć tę pozycję, a 
potem przyszła rewolucja ludu i wszystko zostało 
stracone.
-	Ale jest dobrym człowiekiem. Chce tylko do swo 
jej rodziny jak najlepiej, to wszystko. Ale tych rzeczy
ja nie wiedziałam, które pani mi mówi. Pani jest miłą 
dziewczyną. Nigdy nie chcemy sprawiać dla ludzi 
kłopotów.
Trudno było pisać i słuchać jednocześnie, ale w ża-
den sposób nie chciałam jej obrazić, więc co linijkę lub 
dwie podnosiłam wzrok i kiwałam głową. Powiedziała, 
że dzisiaj telefonowała do kraju, ponieważ to były 
urodziny najmłodszej siostry, której nie widziała od 
ponad czternastu lat, gdy tamta miała zaledwie 
dziewiętnaście lat, a teraz jest żoną i matką trójki 
dzieci, siostrzenic i siostrzeńców, których ona nigdy 
nie widziała, tylko dostawała ich zdjęcia w Ustach. 
Potem umilkła. Zerknęłam na nią i zobaczyłam, że 
patrzy na połamany stolik na podłodze, a kreski na 
powiekach rozlały się jej na policzkach w brudnoszare 
plamy.
Kiedy skończyłam pisać, wręczyłam jej blok papieru 
i ołówek.
-	Bardzo pani dziękuję, pani Barmeeny. Czy po-
prawnie wymawiam pani nazwisko?
-	Ono jest Behrani - uśmiechnęła się. Ciemne oczy 
były pozbawione głębi, jakby przynajmniej raz widzia-
ła już wszystko. - Nie ma pani męża? Dzieci?
Rozumiałam, że jest szczera; twarz miała nierucho-
mą i pozbawioną wyrazu, jakbym była małym zwie-
rzątkiem, którego nie chce przerazić żadnym gwałtow-
nym ruchem.
-	Byłam mężatką, ale nigdy nie mieliśmy dzieci. 
Zerknęłam na rodzinny portret jej i pułkownika, na
dwoje dzieci przed nimi, ich młodego przystojnego 
syna, córkę ubraną na biało, z włosami czarnymi i 
lśniącymi, oczami jak u matki, zębami białymi i pro-
stymi, widocznymi, kiedy uśmiecha się do aparatu.
-	Pani dzieci są piękne, pani Behrani.
-	Mogłaby pani być bliźniaczką naszej Sorai. Wy-
gląda jak ona, widzi pani?
Nie mogłam uwierzyć w to, co powiedziała. Byłam 
pewnie z piętnaście lat starsza od jej córki, ale nawet 
gdy miałam dwadzieścia czy dwadzieścia jeden lat, 
nigdy nie było we mnie tego rodzaju światła, jakim 
promieniowała ta dziewczyna. I nie chodziło tylko o jej 
rysy; nawet na zdjęciu unosiła się wokół niej jakaś 
aura, widać było, że jest kimś szczególnym, jedną z 
wybranych i wie o tym; a ja w tym wieku byłam żoną 
spawacza z Charlestown, z którym wdychałam białe 
węże, aż, jak sądzę, też czuliśmy się wybrani. Ale 
każdego ranka kop znikał, pozostawiając nas z 
obrzmiałymi językami i ogłupiałych, nawet nie chcą-
cych się dotknąć. Ale pani Behrani uśmiechała się do 
mnie i widziałam, że wierzy w to, co powiedziała. 
Spytała, czy moja rodzina jest grecka lub armeńska.
-	Włoska.
Wstałam, by podejść do drzwi. Dzień poszarzał, słoń-
ce zniknęło, ale pani Behrani mrużyła oczy i przycis-
kała palce do czoła. Mówiła ze swoim ciężkim środ-
kowowschodnim akcentem, jak uwielbia Włochów: 
Marcello Mastroianni, Sophia Loren, ale ja już zaczy-
nałam popadać w zadumę; nigdy nie miałam tego co jej 
córka, jej czystej i nacechowanej szacunkiem przeszło-
ści, jej wygodnej teraźniejszości i obiecującej przyszło-
ści; chciałam wsiąść do samochodu i odjechać, ale pani 
Behrani opowiadała mi teraz, że kiedyś, dawno temu 
we Włoszech poznała Sophię Loren na przyjęciu, więc 
czekałam, uśmiechając się i potakując głową.
•
San Bruno było w słońcu, ale ulice Corony zalegała 
mgła znad plaży, zimna mgiełka, której obecność 
przekonywała mnie do drzemki, gdy tylko wrócę do 
bungalowu. Zeszłego wieczoru nie wypocząłem dobrze 
na sofie i, oczywiście, byłem na nogach z pierwszymi 
ptakami, żeby obudzić Esmaila przed jego gazetową 
trasą, więc czułem, jak sen nachodzi mnie nawet 
wtedy, gdy kupowałem niezbędne środki w sklepie 
metalowym; klej do stolika Nadi, trzy nowe tablice 
„Nieruchomość na sprzedaż" na drewnianych palikach 
i długi żelazny drąg do rozbijania. To pożyteczne 
narzędzie do posiadania, i wierzę, że z tego powodu je 
kupiłem, nie myśląc o nim jak o broni.
U podstawy Bisgrove Street zatrzymuję auto przed 
miejskim słupkiem, do którego zeszłego wieczoru 
przymocowałem moje ogłoszenie, i używam stalowego 
drąga do wstawienia w ziemię jednej z moich nowych 
tablic. Mówię sobie, że muszę wrócić tu i namalować 
na niej strzałkę, taką, która wskazuje w górę wzniesie-
nia w kierunku bungalowu, ale zrobię to po drzemce. 
Po prostu wysiłek podnoszenia drąga nad głowę jesz-
cze bardziej mnie wyczerpał i gdy jadę pod górę, mam
nadzieję - cały ten czas - że moja żona nadal jest w 
swoim pokoju wraz ze swoją melancholijną muzyką i 
jej rozczulaniem się nad sobą, że Esmail pojechał 
kolejką BAET odwiedzić w Berkeley swoich jeżdżących 
na deskorolkach przyjaciół, że mogę położyć się na 
dywanie w gabinecie i spać, póki nie wypocznę. Ale 
Nadereh nie ma w sypialni. Jest na zewnątrz domu, stoi 
na stopniu i rozmawia z kobietą zwróconą plecami do 
drogi. Kobieta ma na sobie krótkie spodnie i jasnoniebie-
ski T-shirt turystki, ale rozpoznaję jej czerwony automo-
bil zaparkowany obok lasku i przyspieszam, i z hałasem 
zawijam swoim buickiem na podjazd. Obie kobiety 
kierują na mnie wzrok, twarze mają jak maski, jakbym 
przyłapał je na jawnym omawianiu cennego sekretu. 
Zatrzymuję samochód tak gwałtownie, że kołysze się w 
przód i w tył, ale stopy mam już na ziemi i zbliżam się do 
mojej żony i tej gendeh, tej kurwy. Nadi mówi głośno:
-	Nakon, Behrani, nie.
Ale ja położyłem obie dłonie na Kathy Nicolo, ścis-
kając jej ramiona i popychając ją do tyłu przez trawnik; 
twarz ma ciężką od tanich kosmetyków, wargi 
rozchylone do mówienia. Próbuje się wyrwać, a mój 
głos z trudem wychodzi przez zęby:
-	Myślisz, że możesz mnie przestraszyć? Myślisz, że 
możesz mnie przestraszyć tym głupim zastępcą szery 
fa? Przychodząc tutaj i opowiadając kłamstwa?
Potrząsam nią, włosy spadają jej na twarz. Jesteśmy 
prawie na ulicy i Nadi krzyczy za mną, żebym zostawił 
dziewczynę w spokoju, velashkon! Ale ja jeszcze raz 
potrząsam tą kobietą, z całej siły ściskam jej gołe 
ramiona, popycham ją do tyłu.
-	Jak myślisz, kim ja jestem? Powiedz mi! Czy 
jestem głupi? Myślisz, że jestem głupi?
Kobieta płacze cicho, jakby nie mogła złapać wy-
starczającej ilości powietrza do oddychania, na twarzy 
ma brązowe włosy. Chcę ją zbić, chcę ją pchnąć na jej 
automobil. Krzyki Nadi stają się głośniejsze i słyszę, że 
wbiega za mną na ulicę, ale nie przestaję. Otwieram 
drzwiczki samochodu i wpycham płaczącą gendeh na 
miejsce kierowcy. Uderza tyłem głowy o dach, a gdy 
tylko wciąga do środka gołe nogi, zatrzaskuję z roz-
machem drzwiczki i pochylam się do okna, moja twarz 
tylko centymetr lub dwa od jej twarzy. Oddycham z 
trudem.
-	W moim kraju nie byłabyś tyle warta, żeby pod 
nieść na mnie wzrok. Jesteś niczym. Niczym.
Nadi zaczyna krzyczeć za moimi plecami, krzyczeć 
w farsi, że jestem zwierzęciem, zostaw ją, velashkon! 
Ale krzyki mojej żony nie są głośniejsze od krwi w 
mojej głowie. Każę kurwie uruchomić silnik i nigdy 
więcej nie wracać.
-	I powiedz swojemu przyjacielowi, że jego przeło 
żeni wiedzą o wszystkim. Ty jemu powiedz to.
Łapię kurwę za brodę i zmuszam, żeby spojrzała na 
mnie. W wilgoci jej oczu jest strach, a Nadi zaczyna 
okładać mnie po plecach swoimi małymi piąstkami; jej 
uderzenia nie są silniejsze od pacnięć ptasich skrzydeł.
-	Ty powiedz mu to. To jest nasz dom. Nasz dom. 
Gendeh wyrywa głowę, włącza bieg i gna na szczyt
wzgórza. Zawraca, a ja odpycham Nadi do tyłu, gdy ta 
kobieta przejeżdża blisko nas. Patrzy dokładnie przed 
siebie, obie dłonie ma na kierownicy, a do twarzy 
przyklejone pasmo długich włosów. Moja żona milk-
nie. Słyszę tylko jej oddech, tak jak i swój.
Jtlamiona miałam posiniaczone, piekł mnie tył głowy i 
byłam tak wściekła, że zaczęłam płakać. Gwałtowne 
wybuchy nie mijały podczas całej drogi przez San 
Francisco i Golden Gate Bridge, przez Sausałito i Ma-
rin City, obok tablic Mili Valley, Corte Madera i Larks-
pur. Z drogi 580 na wzgórzach widziałam mury z pias-
kowca, początkowy fragment wieży strażniczej 
więzienia San Quentin, i skręciłam na wschód, na 
Richmond-San Rafael Bridge. Pode mną rozciągała się 
w słońcu zatoka San Pablo. Blask mnóstwa białych 
żagli raził mnie w oczy. Unikając spoglądania w lus-
terko, ścierałam z policzków skradzione kosmetyki, a 
most zdawał się ciągnąć całymi milami.
W El Cerito zatrzymałam się przy 7-Eleven, żeby 
kupić pudełko chusteczek. Miałam także ochotę na 
butelkowaną wodę, ale nie widziałam żadnej wśród 
niealkoholowych napojów, a nie chciałam pytać, więc 
kupiłam sandwicz lodowy. Wiedziałam, że źle wyglą-
dam, ale Azjatka za kontuarem była na tyle miła, że nie 
wpatrywała się w moją twarz. Wracając do bon-
neville'a, minęłam telefon przymocowany do ściany 
budynku i zanim się zorientowałam, co robię, dzwoni-
łam już do Revere, do przedstawicielstwa samochodo-
wego Franka, mojego brata, na jego koszt. Tutaj była 
prawie pierwsza, tam czwarta. Odebrał wspólnik Fran-
ka, Rudy Capolupo, głosem jak zawsze niskim i char-
czącym, jakby rozmawiał, mając na gardle czyjąś 
stopę. Poprosił operatora, by dwukrotnie powtórzył 
moje nazwisko, potem zawahał się i zgodził się uiścić 
opłatę.
-	Przepraszam, że dzwonię na koszt odbiorcy, Rudy.
-	Nie ma sprawy, podczas lunchu odbiorę to sobie z 
portfela Franka. Hej, jak tam słoneczna Kalifornia? Jak 
wiesz, idę na emeryturę. Marina Del Rey. Byłaś tam 
już? - Nie czekając na moją odpowiedź, powiedział: - 
Nie rozłączaj się, skarbie, twój brat będzie chciał z tobą 
porozmawiać.
Chwilę zabrało, zanim Frank podszedł do telefonu. 
Gdy otwierałam lodowaty przekładaniec i odgryzałam 
kęs, drżały mi ręce. Ale prawie nie poczułam jego 
smaku, a kiedy dotarł do mojego pustego żołądka, był 
tak zimny, że prawie mnie zabolało. Do 7-Eleven pod-
jechał jaskrawofioletowy odpicowany chevy malibu. W 
środku siedzieli trzej meksykańscy chłopcy. Kierowca 
wszedł do sklepu, ale pozostali dwaj - obaj we 
flanelowych koszulach zapiętych pod szyję, jeden z 
obcisłą siatką na włosach - obejrzeli mnie od stóp do 
głów. Chciałam ich zapytać, na co się gapią. Nie chcą 
czasem mieć zębów wbitych do gardła? Ale potem na 
linii pojawił się głos Franka, a ja odwróciłam się 
plecami do chłopców i zgarbiłam nad telefonem.
-	K? To ty? - Był tak bardzo sobą, akcent z Saugus 
miał mocniejszy niż zwykle, a głos tak głęboki i pełen 
werwy, że zaczęłam płakać, zanim jeszcze się ode 
zwałam. Upuściłam lody, zasłoniłam usta i odsunęłam 
mikrofon od twarzy.
-	Kath?
-	Zaczekaj.
Wyjęłam chusteczkę i wydmuchałam nos, potem 
drugą, świeżą, wytarłam twarz pod oczami i wzięłam 
głęboki, urywany wdech.
-	To ja, Franky. Przepraszam.
Powiedział, że wszystko w porządku, nie ma prob-
lemu, ale jego głos nie brzmiał już tak rześko.
-	O co chodzi, K? Wszystko gra? Nick w porządku? 
Przesunęłam palec po numerze wydrapanym na
telefonie. Zaczynałam kołysać się na boki.
-	Kath?
-	Nicka nie ma, Frank.
-	Co to znaczy „nie ma"?
-	Odszedł.
Przez chwilę mój brat milczał. Wyobrażałam sobie, 
jak stoi w swoim biurze w wizytowej koszuli z mono-
gramem, w spodniach od Hugo Bossa, butach Johnson 
& Murphy, jasnopastelowym krawacie, a rękę trzyma 
na biodrze.
-	Kiedy, K? - Teraz w jego głosie brzmiało rozdraż-
nienie i słyszałam w nim wszystko: całe swoje życie, 
jego zdanie o nim, jego zdanie o moim małżeństwie, 
które od samego początku uważał za skazane na fiasko. 
A teraz wiedziałam, że Nick nie wrócił do domu, bo 
inaczej Frank słyszałby o tym.
-	Niedawno.
-	Zabrał pontiaca?
-	Nie, nie zabrał pontiaca. Chryste, to wszystko, co 
cię obchodzi, Frank? Ten pieprzony samochód, który 
nam dałeś?
-	Hej, uspokój się, tylko zapytałem. - Mój brat 
odetchnął do mikrofonu słuchawki. Wyobraziłam so-
bie, jak potrząsa głową, i pożałowałam, że zadzwo-
niłam. Milczał jakiś czas, a potem powiedział:
-	To dlatego nie dzwoniłaś do mamy, K?
Ton miał teraz łagodny, ale dlaczego pytał mnie o to?
-	Tak, dlatego. Posłuchaj, Frank. Ja tylko... - łzy 
popłynęły bez ostrzeżenia.
Znowu ujrzałam wściekłą twarz pułkownika, popy-
chającego mnie przez ogródek; poczułam jego zgniły 
oddech, niczym odór zostawionego na słońcu mięsa; 
zobaczyłam jego szeroko otwarte brązowe oczy o żółk-
nących białkach, gdy wypluwał na mnie swoje słowa i 
pchał mnie coraz dalej i dalej od mojego domu, 
mojego i Franka.
-	Frank? -
K?
-	Taaa?
-	Nic nie bierzesz?
-	Proszę cię, nie mów tak do mnie, Frank.
-	Jak?
-	Jakbym była napieprzona.
-	Nie to miałem na myśli. Słuchaj no, po prostu 
przyjedź do domu. Do diabła z Lazaro. Przyjedziesz na 
Wschód, K?
-	Nie mogę.
-	Dlaczego?
-	Mam tu pracę.
-	Sprzątanie?
Wydmuchałam nos. Znowu milczał, wystarczająco 
długo, żebym sobie wyobraziła, jak przewraca oczami.
-	Wszędzie możesz to robić, K. Posłuchaj, Mam 
i ciotki lecą do Kalifornii w weekend Święta Pracy.
Tak czy inaczej chcą zatrzymać się w domu, czemu 
więc nie pozwolić im, żeby pomogły ci się spakować? 
Jeśli chcesz, mogę nawet przylecieć z nimi, a potem 
przyjechać tutaj z tobą. Jeannie nie będzie miała nic 
przeciwko temu. Jak ci się to podoba? Ty i ja jadący 
razem od wybrzeża do wybrzeża? Zanim dojedziemy 
do Massachusetts, będziesz gotowa zacząć wszystko z 
zupełnie czystym kontem.
Miał zamiar powiedzieć coś więcej, ale potem usły-
szałam, jak Rudy chrypi obok niego, że Frank spieprzy 
transakcję, jeśli nie wróci do salonu.
-	Muszę iść, Kath. Pomyśl o tym. Zadzwonię póź 
niej.
Nawet nie byłam już wściekła; właściwie to nic nie 
czułam, byłam tylko wyschnięta i pusta, jakby coś 
ważnego wyczerpało się we mnie.
-	Frank?
-	Taaa?
Darowałam sobie powiedzenie mu o domu i po-
proszenie o wszelką możliwą pomoc z jego strony, ale 
mogłam poprosić o coś innego:
-	Nie możesz do mnie zadzwonić, wyjeżdżam. Za-
planowałam to dawno temu i mam przyjaciół, którzy 
będą pilnować domu podczas mojej nieobecności. Mo-
żesz powiedzieć o tym mamie? Przeproś ją za mnie. 
Powiedz jej, że gdybym wiedziała wcześniej, to...
-	Okay, Kath, wszystko, co chcesz. Posłuchaj, mu-
szę iść. Głowa do góry, skarbie. Odezwij się.
Trzymałam słuchawkę, póki nie rozległ się sygnał, a 
ja słuchałam go przez chwilę, zanim ją odwiesiłam. 
Zaczęło otwierać się we mnie to stare ciemne uczucie, 
jakbym znajdowała się w piwnicy domu i nie mogła 
uciec. Wiedziałam, że mój brat powie Jeannie o mnie
i o Nicku, że ona powtórzy mojej matce, a potem 
wszyscy będą znali prawdę, że Kathy Nicolo się nie 
zmieniła; dwa kroki naprzód, cztery kroki wstecz; jak 
tylko usłyszałam głos brata, od razu wiedziałam, że tak 
czy inaczej nie mogę mu powiedzieć o domu taty. Nie 
Frankowi, który zawsze patrzył najpierw swego 
interesu, ubrania miał czyste, a włosy z prostym prze-
działkiem; nie Frankowi, który dawał z siebie wszystko 
tylko wtedy, gdy twoje problemy nie miały z nim 
absolutnie nic wspólnego i gdy w tych swoich drogich 
ciuchach mógł się oprzeć na krześle podczas lunchu, za 
który zapłacił, i dawać ci chłodne, praktyczne rady, i 
pokazywać, jak bardzo ufa tobie i twojemu nowemu 
mężowi, skoro daje wam nowiutkiego jak spod igły 
bonneville'a na drogę na Zachód.
Obeszłam swoje auto, żeby podejść do drzwiczek. 
Fioletowy malibu odjeżdżał właśnie od krawężnika. 
Jeden z meksykańskich chłopaków wystawił przez 
okno głowę, spojrzał na moje krocze i powoli oblizał 
górną wargę. Zachowałam się tak, jakbym go nie 
widziała, ale kiedy wsiadłam do bonneville'a, zabloko-
wałam drzwi, uruchomiłam silnik i odczekałam, póki 
tamci nie odjechali w stronę San Pablo. Potem zapali-
łam papierosa i ruszyłam na południe. Dzień pojaśniał, 
ale i pochłodniał, i czułam w powietrzu zapach 
zardzewiałego frachtowca. Jadąc Eastshore Freeway 
minęłam olbrzymi parking przy Golden Gate Bridge 
Fields Race Track, a kilka mil z przodu wisiało długie 
przęsło Oakland Bay Bridge; mglista zieloność Yerba 
Buena Island w połowie jego długości i szary statek w 
miejscu, które Nick i ja pokazywaliśmy sobie na 
mapach, kiedy dotarliśmy tutaj pierwszy raz. Pomyś-
lałam, czyby nie pojechać na południe do Millbrae i po
prostu nie pokrążyć po osiedlu domków w pobliżu 
centrum handlowego, póki nie zauważę zaparkowane-
go przed domem Lestera jego samochodu. Ale co 
potem? Siedzieć tam i czekać, aż dzieci przyjdą ze 
szkoły? Obserwować, jak Les z żoną wychodzą im na 
spotkanie? Przypomniałam sobie, co pułkownik po-
wiedział o Lesterze: że jego przełożeni wiedzą o wszyst-
kim. Zastanawiałam się, czy nie powinnam spróbować 
skontaktować się z nim, ale nie wiedziałam, jak 
mogłabym to zrobić, nie pogarszając jeszcze sytuacji; 
mogłam przecież nadziać się na jego żonę, która ode-
brałaby telefon czy otworzyła drzwi - gdybym w ogóle 
znalazła ten dom.
Miałam to chorobliwe wrażenie wolno płynącej krwi, 
które przynosi zapowiadającego się na cały dzień kaca; 
a dodatkowo bóle z głodu, żołądek ściśnięty ze szczę-
tem. Pojechałam do Mission District, zaparkowałam na 
wyznaczonej przez palmy ulicy, po czym, mijając 
budynki mieszkalne z suszonej na słońcu cegły, prze-
szłam w słońcu dwie przecznice do Cafe Amaro i kan-
celarii Connie Walsh na górze. Gary stał za biurkiem, 
rozmawiając przez telefon. Miał na sobie wetknięty w 
dżinsy czarno-biały podkoszulek reklamowy z Nędz-
ników, a brzuch zwisał mu trochę nad plecionym pas-
kiem do spodni. Drzwi do pokoju konferencyjnego stały 
otworem, a w poczekalni nie było nikogo więcej. Miałam 
wrażenie, że nie było także Connie Walsh. Jej recepcjoni-
sta odłożył słuchawkę i oparł dłonie na biodrach.
- Patrzcie tylko, kogo diabli przynieśli.
Nie wiedziałam, czy mam ochotę kopniakiem wybić 
dziurę w ścianie, czy zwinąć się w kłębek na fotelu. 
Zapytałam o Connie, a on odparł, że nie ma jej, jest w 
sądzie.
-	Ale usiłowała dodzwonić się do ciebie do motelu. 
Musi wiedzieć, czy powinna rozpocząć w twoim imie 
niu postępowanie przeciwko hrabstwu. Mój Boże, co 
się stało z twoimi ramionami?
Podniosłam łokieć i popatrzyłam na prawe ramię, a 
potem na lewe. Zaczynały już nabierać słabego od-
cienia fioletu. Ponownie spojrzałam na Gary'ego, w je-
go ciepłe zielone oczy; na twarzy miał wyraz praw-
dziwej troski.
-	Słuchaj, nie mieszkam już w motelu, nie mogę 
sobie na to pozwolić, i nie chcę skarżyć hrabstwa. 
Chcę tylko odzyskać mój pieprzony dom.
Podeszłam do biurka, wyjęłam ołówek z kubka na 
kawę i na jednym z różowych bloczków obok telefonu 
zaczęłam pisać numer mojej skrytki pocztowej.
-	Jeśli Connie dojdzie do czegoś nowego, niech do 
mnie napisze. Inaczej nie ma więcej o czym gadać.
Ciemnymi schodami zeszłam do kafejki; powinnam 
była czuć się winna, że w ten sposób rozmawiałam z 
sekretarzem mojej adwokatki, ale dobrze było wyła-
dować się na kimś, na kimkolwiek. Stałam w kawiarni, 
nie wiedząc, czy chcę coś jeść, czy nie, ale z głośników 
dobiegła ta medytacyjna newage'owa muzyka, takie 
bardzo spokojne, wznoszące się i opadające kom-
puterowe dźwięki, w których był rytm respiratora przy 
szpitalnym łóżku mojego umierającego ojca.
W Millbrae zjechałam z Camino Real i przejechałam 
przez parking centrum handlowego, mijając wszystkie 
smażące się w słońcu samochody, po czym zaczęłam 
krążyć po osiedlach mieszkaniowych o takich nazwach 
jak Hunter's Arch, Palomino Meadows i Eureka Fields, 
i jeździłam tak wolno, jak gliniarz albo
porywacz dzieci, nienawidząc kalifornijskich domów, 
tych płaskich i parterowych, z drewna i tynku, różo-
wych lub w kolorze brzoskwini. Większość z nich 
miała krótkie podjazdy wiodące pod wiaty dla samo-
chodów, obręcze do koszykówki przybite tuż pod zie-
lonymi dachami z włókna szklanego. Wewnątrz, na 
betonie sprawiającym wrażenie gładkiego, leżały pla-
żowe piłki, plastikowe kije i pogryzione przez psy 
talerze frisbee. Przejeżdżając wolno obok, starałam się 
przypomnieć sobie wiek dzieci Lestera, ale nie mog-
łam. Niektóre z domów stały w cieniu eukaliptusów, 
których cienka, szara, łuszcząca się kora przypominała 
owadzie wylinki. Inne domy, z małymi ogródkami po 
obu stronach drzwi wejściowych, były całkowicie 
odsłonięte. Przejechałam obok otynkowanego domu w 
kolorze bananowym i zobaczyłam opaloną blondynkę 
w szortach i podkoszulku na szerokich ramiącz-kach, 
wygrzewającą się w słońcu na ogrodowym leżaku. Jej 
nogi błyszczały od oliwki dla dzieci, a paznokcie miała 
pomalowane na jaskraworóżowy kolor. Na podjeździe 
stała toyota; poczułam płomień w żołądku, ale 
zobaczyłam, że nie należy do Lestera, więc jechałam 
dalej, teraz zastanawiając się nawet usilniej niż 
kiedykolwiek do tej pory, jak wygląda jego żona i o 
czym ze sobą rozmawiają. Kochają się ostatni raz, tak 
jak ludzie robią czasami na koniec? I czy to był koniec? 
Nie miałam pewności i byłam zaskoczona, jak bardzo 
czuję się tym dotknięta. Zastanowiłam się jeszcze raz, 
czy powinnam spróbować go ostrzec, że może mieć 
kłopoty w pracy, ale nie dlatego zadzwoniłabym do 
niego - i wiedziałam o tym.
Zapaliłam papierosa i nadal jechałam wolno od jed-
nej cichej, krętej uliczki do następnej, spoglądając
na całe to rodzinne życie spoza lotniczych okularów 
Nicka Lazaro, z żołądkiem tak napiętym i gorącym jak 
rozciągnięta guma tuż przed pęknięciem.
Resztę popołudnia zamierzałam zabić podwójnym 
seansem w Cinepleksie, ale gdy tylko weszłam do 
wyłożonego terakotowymi płytkami holu i stanęłam w 
kolejce razem z innymi ludźmi, którzy mogli sobie 
pozwolić na oglądanie filmu w połowie dnia roboczego 
- z dziećmi celebrującymi letnie wakacje, z emeryto-
wanymi staruszkami wyciągającymi szyje, żeby prze-
czytać zapowiedzi filmu nad wejściem - cofnęłam się, 
potrząsając głową jak wariatka w rodzaju tych, które 
można zobaczyć w mieście, jak gadają z powietrzem i 
karmią niewidzialne ptaki.
Bolał mnie żołądek. Przed kinem była granitowa 
fontanna życzeń i sadzawka pełna drobniaków. Po 
drugiej stronie zobaczyłam meksykańską restaurację 
należącą do sieci, którą można spotkać tylko na Za-
chodnim Wybrzeżu; weszłam tam, usiadłam przy wy-
łożonym niebieskimi płytkami stoliku pod oknem i 
usłyszałam samą siebie, jak zamawiam sałatkę gua-
camole i coś do picia, truskawkową margaritę. Mogłam 
poprosić o czyściochę, ale nie zrobiłam tego.
Moje zamówienie pojawiło się natychmiast, ale na 
widok kremu z awokado nałożonego na sałatę zemdliło 
mnie i odepchnęłam danie; wypiłam tylko margaritę, 
która była zimna i słodka. Z głośników restauracji 
dobiegał rytm szybkiej salsy granej przez sześć czy 
siedem gitar. Czułam już w twarzy krew niosącą teąui-
lę. Zamówiłam następną; moją ospałość po piwie ze-
szłej nocy zastąpiła płynna lekkość; paliłam papierosa
i sączyłam zimny truskawkowy żar. Obserwowałam 
ludzi przechodzących głównym pasażem centrum 
handlowego, ale naprawdę nie ich widziałam, tylko ich 
ruch w nieskończonym pochodzie do kupowania 
przedmiotów. Mój wzrok przyciągnął mężczyzna, 
szczupły blondyn, trzymający za rękę córeczkę, pod-
czas gdy w nosiłkach na jego piersi spało niemowlę. 
Przeszli tuż po oknem, dziewczynka sunąc palcami po 
szkle, jej młody ojciec uśmiechnięty z powodu czegoś, 
co mała mówiła. Ale nie zajrzeli do wnętrza, a ja 
głęboko zaciągnęłam się papierosem i wypuściłam 
dym, zanim całą mnie wypełnił tym, co i tak wiedzia-
łam - że Lester nie zostawi swojej rodziny, że zostanie 
z żoną, zostanie z rozpaczy, że mógłby obejść się bez 
któregoś ze swoich dzieci. Nagle stało się to dla mnie 
tak jasne, że, jak stwierdziłam, musiałam wiedzieć o 
tym od samego początku; Les nie należał do gatunku 
ludzi, którzy odwracają się plecami do cudzych 
oczekiwań tylko dlatego, że są nieszczęśliwi. Co dwa, 
trzy lata może miewać tygodniowe skoki w bok z ko-
bietami takimi jak ja, bezdomnymi, które spotyka z 
racji swojej pracy, ale to było wszystko, na ile mógł 
sobie pozwolić w kwestii porzucenia rodziny. Wiedzia-
łam o tym. On może jeszcze nie. Ale ja tak. Może 
wrócić tego wieczoru, ale jeśli to zrobi, będzie pełen 
rodzinnego bólu i zmieniony. Weźmie mnie na randkę, 
na pozostawiającą niezatarte wspomnienia kolację albo 
sam coś ugotuje, a potem będzie kochał się ze mną jak 
człowiek, który wciąga tlen przed udaniem się na długą 
podwodną wyprawę. Zapakuje do auta swoje rzeczy i 
rano zniknie tylko po to, żeby przekonać się w pracy, 
że czas spędzony ze mną będzie kosztował go drożej, 
niż przypuszczał.
Podeszła kelnerka i spytała, czy sałatka jest w po-
rządku, a ja powiedziałam nie, nie jest, jest zbyt 
zielona. Dziewczyna była młoda, niska i klockowata, z 
blond włosami do ramion, i sprawiała wrażenie, jakby 
zamierzała mi wyjaśnić, że w guacamole znajdują się 
owoce awokado, które są zielone, ale obcięłam ją i 
poprosiłam o kolejnego drinka, myśląc, kiedy odeszła z 
moją sałatką, że i ona jest zielona i nowa dla świata, 
który ją pożre. On pożera wszystkich. Pomyślałam, że 
się rozpłaczę, ale wzbraniałam się przed tym. Z trzecią 
margaritą kelnerka przyniosła mi rachunek, znak dla 
mnie, żeby nie kłopotać się zamawianiem następnej. 
Nie lubiłam dostawać takich wiadomości. Sączyłam 
drinka równie lodowatego i owocowego, jak dwa 
poprzednie; obracałam kieliszek i lizałam jego brzeg, 
aż zjadłam całą sól i przełknęłam ją, mówiąc sobie, że 
nie powinnam być w domku wędkarskim, kiedy on 
przyjedzie. Muzyka się urwała. Słyszałam szczękanie 
sztućców, otwieranie kuchennych drzwi. Twarz miałam 
miękką jak gliniana lalka. Chętnie bym wypiła 
kolejnego drinka, ale wiedziałam, że nie ma sensu 
próbować go zamówić; te restauracje w centrach 
handlowych utrzymują trzydrinkowe limity dla swoich 
klientów, bo uważa się, że pijani ludzie więcej kradną, 
nie dość kupują i odstraszają właściwych nabywców. 
Wiedza o tym nie zmyła tego, co czułam, gdy 
zostawiałam swojej dziecinnej kelnerce suty napiwek. 
Wyszłam na teren centrum i rozglądałam się za kolejną 
restauracją, mając wrażenie, że jestem obserwowana, a 
może nawet monitorowana.
Market rozbrzmiewał głosami klienteli, dzwonkami 
kas, muzyką dobiegającą z różnych sklepów - jakby to 
był test na to, ile możesz znieść; nastoletnie
dziewczyny, w grupkach po dwie, po trzy, rozmawiały 
i chichotały; włosy zaczesane wysoko, błyskające paz-
nokcie. Minęłam kilka z nich przed sklepem muzycz-
nym i jedna zerknęła na mnie, a potem odwróciła się 
do grupki przyjaciółek.
Zatrzymałam się i stałam nieruchomo, twarz mnie 
paliła. Ludzie przechodzili obok, gdy ja obserwowałam 
te dziewczyny, czekając, żeby któraś z nich spojrzała 
na mnie jeszcze raz, spróbowała powiedzieć coś złoś-
liwego lub zrobiła minę. Stanowiły swoje wierne ko-
pie: miały dżinsy o trzy numery za duże, luźne lub 
obcisłe pastelowe T-shirty - albo ukrywające ich piersi, 
albo je uwypuklające - znoszone skórzane plecaki na 
jedno ramię, brzęczące na nadgarstkach luźne 
bransoletki i zbyt nachalny makijaż. Wszystkie żuły 
gumę i wszystkie mówiły jednocześnie, niepomne, że 
obserwuje je trzydziestosześcioletnia kobieta, pragną-
ca, w każdym razie na jeden dzień - nie, tylko w tej 
chwili - być znowu jedną z nich; chociaż właściwie 
nigdy kimś takim nie byłam. Nie naprawdę. Nie dziew-
czyną mającą przyjaciółki. Teraz, dwadzieścia lat póź-
niej, mogłam być ich matką, ale nie byłam niczyją 
matką ani żoną. Nie byłam dla nikogo prawdziwą 
dziewczyną ani przyjaciółką; ledwo siostrą, a ilekroć 
pomyślałam o sobie jak o córce, moje ciało wydawało 
mi się zbyt małe i zbyt brudne, by w nim mieszkać.
Na przeciwległym krańcu centrum handlowego we-
szłam do eleganckiej pizzerii, siadłam na końcu sali i 
zamówiłam kieliszek białego wina, ponieważ oprócz 
piwa mieli tylko to. Minęła pora lunchu i tylko kilka 
stolików było zajętych. Sufit wisiał nisko, a ściany 
pokrywały fałszywe starocie: lustra oprawne w skórza-
ne jarzma wołów, lampy naftowe z zielonego szkła,
pożołkłe gazetowe zdjęcia siłaczy i drewniane rzeźby 
Indian. Było tutaj spokojnie, mroczno i chłodno, żadnej 
muzyki, tylko cichy odgłos czyszczenia stołu przez 
pomocnika kelnera. Paliłam papierosa, piłam wino i 
udawałam, że studiuję menu. Kiedy podszedł kelner, 
żeby odebrać ode mnie zamówienie, uśmiechnęłam się 
do niego ostrożnie, by nie zrobić tego zbyt sztywno, i 
przemówiłam bardzo wyraźnie, koncentrując się na 
tym, żeby nie bełkotać:
- Nie widzę tu nic, co bym chciała. Jeszcze jedno 
chardonnay proszę.
Bez słowa przyjął zamówienie i zabrał kartę. Mu-
siałam siedzieć tam dłuższą chwilę, bo gdy wrócił z 
drugim kieliszkiem wina i koszyczkiem pokrojonego 
włoskiego chleba, a ja odłożyłam palonego papierosa, 
przy filtrze między palcami ujrzałam długi wałek 
popiołu. Wzięłam oszczędny, jak dama, łyk wina. 
Zaczęłam smarować masłem chleb, o którym 
wiedziałam, że nie powinnam go jeść. Czułam prze-
nikanie się głowy i twarzy, jednej w drugą, ta druga 
parowała mi do czaszki i włosów, i dzisiaj równie 
dobrze mogło być wczoraj, kiedy byłam dziewczynką 
w wieku dziewięciu czy dziesięciu lat i w każdą sobotę 
ojciec zabierał mnie w swój objazd, podczas którego 
dostarczał pranie do restauracji, rzeźniczych jatek i 
domów opieki społecznej wzdłuż starej drogi numer 1, 
ja na fotelu pasażera jego brązowej furgonetki, on 
palący cygaro Garcia y Vega, radio nastawione na 
mecz baseballu lub muzykę z czasów, gdy ojciec był 
młody, chociaż dla mnie zawsze był stary; mały, 
spokojny człowieczek w grubych okularach, o wąskich 
wargach i zawsze zajętych rękach; moje także były 
zajęte, oboje maglowaliśmy czyste
płótna na elektrycznym maglu, który stał w piwnicy, ja 
na stołku od strony podkładania materiału, tata siedząc 
na drugim końcu i odbierając, ponieważ składał 
materiał lepiej i szybciej ode mnie; uczył mnie, jak 
obsługiwać kolanem dźwignię, która podnosiła gorące 
wałki, dzięki czemu mogłam wsunąć pierwszy obrus, 
fartuch lub serwetkę, ale gdy to zrobiłam, nie chciał 
już, żebym znów używała dźwigni, nie chciał, by do-
chodziło do spowolnienia pracy przy wkładaniu każdej 
sztuki; zamiast tego nauczył mnie, jak kciukami i 
palcami wskazującymi chwytać za rogi następną i 
przytrzymywać ją przy rogach poprzedniej, wolno 
wciąganej, tak że jeden materiał wwalcowywał się w 
drugi; pracowaliśmy Jak Henry Ford", a ja ciągle 
parzyłam sobie koniuszki palców, gdy podkładałam 
jedną sztukę płótna po drugiej, ale ojciec zdawał się tak 
zadowolony, siedząc na drugim końcu magla, milczący 
i może dumny, że ma tak użyteczną córkę, że nigdy nie 
powiedziałam mu o swoich palcach, bo wydawały się 
nie mieć związku ze mną; a w dodatku zawsze 
przestawały mnie boleć, kiedy później kupował mi w 
restauracji zimną colę, a ja wkładałam palce do lodu.
Moje wino już się skończyło. Ciało i głowa pulsowa-
ły; zapaliłam papierosa, potrzymałam płonącą zapałkę 
blisko twarzy, badawczo przyglądając się płomieniowi, 
zielononiebieskim siarczanym barwom u podstawy, 
gdy ogień sunął wzdłuż tekturowego trzonka. Pa-
trzyłam, jak płomień dociera do moich palców, zderza 
się ze skórą, która się nie paliła, a ja mało co czułam, i 
upuściłam dymiącą zapałkę na stół, widząc siebie, jak 
rzucam inną w krzakach przy domu ojca, płomienie 
sięgają okien. Popiół do popiołu. Proch do prochu.
Widziałam swój dom płonący od fundamentów; pło-
mienie, które pożerały wszystko, co było w środku: 
perskie dywany i ekstrawaganckie meble, obrazy bro-
datych jeźdźców na ścianie, zdjęcie pułkownika i sza-
cha, nawet ich portret rodzinny; ogień tak gorący, że 
szybka poczerniałaby i trzasnęła, a piękna córka zwi-
nęłaby się w cienki arkusik popiołu. Ale potem pomy-
ślałam o pani Bahroony, małej płaczącej Arabce, i o jej 
miłości do Włochów, o tym, że mogła uczestniczyć w 
tym samym przyjęciu co Sophia Loren; nie chciałam 
skrzywdzić jej, tylko to, co posiadała. Znalazłabym 
sposób, żeby wyciągnąć ją z domu, zanim go spalę, jej 
syna także. Może jakiś podstęp. Pożar w ogródku od 
frontu. Na tę myśl zadrżał mi żołądek i poczułam w 
nim łaskotanie, gotowa byłam się roześmiać.
Niedługo potem szłam przez cały ten ożywiony hałas 
w Sears, wzdłuż czystych, szerokich rzędów fabrycznie 
nowych elektrycznych narzędzi i przyborów 
wędkarskich, kosiarek do trawy i łóżek do opalania, 
filtrów powietrza i w końcu kanistrów. Zdawałam się 
obserwować je z dystansu, jakbym po prostu wpadła 
dokądś za cudzym sprawunkiem i zapomniała, co mam 
kupić. Były tam ich całe stosy, pięciogalono-wych, z 
blachy, pomalowanych w jaskrawe żółto-czer-wone 
pasy. W pewien sposób były piękne i pomyślałam, jak 
musi być miło mężom innych kobiet kupować je i 
przed sobotnim porankiem napełniać benzyną do 
własnych kosiarek. Pomyślałam o domu Lestera przy 
Eureka Fields, tym, którego nie znalazłam. Sam kosił 
trawę? Czy to była część jego rodzinnego życia? Obok 
kanistrów stały półki z rozpałkami do węgla drzewnego 
i torby z samym węglem. Powinnam kupić trochę do 
hibachi, który miałam
w bagażniku. Ale wiedziałam, że po dzisiejszej nocy -
jeśli dopiero wtedy - domek wędkarski będzie tylko 
wspomnieniem, a wtedy co zrobię? Spędzę całe mie-
siące, parkując samochód na terenach piknikowych, 
przygotowując sobie kolację na barbecue i rozglądając 
się za bezpiecznym miejscem na nocleg, aż Connie 
rozwiąże spór z hrabstwem? Miesiące? Podniosłam 
kanister. Był lekki, tylko przypomnienie tego, jaki 
może być ciężki.
Dzieciak za kontuarem zapytał, czy potrzebny mi 
lejek.
- Nie - powiedziałam, nie przejmując się już, czy 
słychać, że jestem nawalona. - Tylko paczka zapałek.
I uśmiechnął się, ten dziewiętnastolatek o chudej 
szyi, jakby z pierwszej ręki wiedział, jakiego rodzaju 
problemy wymagają podobnych rozwiązań, a gdy wy-
niosłam na parking swój nowy kanister, zobaczyłam, że 
pogoda się zmieniła, że z plaży napływa jedna z tych 
mgieł Zachodniego Wybrzeża; niebo stało się szare, 
powietrze chłodniejsze i pachniało jak mokry metal, 
chociaż samochody były suche, a bagażnik mojego 
bonneville'a nadal gorący od słońca. Czułam to dłonią, 
gdy się podparłam, żeby go otworzyć, kanister u moich 
stóp jak wierny pies, a moja twarz obca, z 
przyklejonym uśmiechem, który wypłynął z mojego 
wnętrza. Usiłując włożyć kluczyk, przeżyłam trudne 
chwile. Samochody przyjeżdżały i odjeżdżały jak par-
king długi i szeroki. Słyszałam piszczące na asfalcie 
kółka wózków na zakupy, płaczące gdzieś dalej dziec-
ko. Zamek bagażnika szczęknął, schyliłam się po ka-
nister, a w moim bagażniku obok hibachi leżał zwinięty 
skórzany pas Lestera, delikatna kratka nacięć na 
rękojeści broni, zniszczona czerń kabury, i to było tak,
jakbym znowu miała jedenaście lat, weszła do pokoju 
brata po ołówek czy pióro, wysunęła szuflady i znalaz-
ła kolorowe pisma z kobietami obciągającymi męż-
czyznom; kiedy wszystkie te prądy otwierają się w to-
bie i czujesz je jak zło i okazję jednocześnie, kuszenie i 
zbawienie, przyczynę i lekarstwo; dotknąć ich, pod-
nieść, zabrać ze sobą.
I tak zrobiłam.
Jednym płynnym ruchem włożyłam do bagażnika 
kanister, a wyjęłam zwinięty skórzany wąż. Otwierając 
kluczykiem drzwi kierowcy, trzymałam go pod pachą, 
po czym na siedzeniu obok położyłam to, co Lester 
zostawił, zanim weszliśmy do baru dla kierowców na 
nasz ostatni taniec - swoją szeryfowatość, swój miecz -
jak prezent, który miał wolę mi dać, fragment siebie 
samego do noszenia i pamiętania go dzięki temu. 
Pomyślałam o tym, jak kochaliśmy się na brzegu 
Purismy, o tym, jak wyszedł ze mnie i skończył na 
moim brzuchu, zachowując rezerwę w swoich działa-
niach. Pomyślałam o tym, że męska wyschnięta sperma 
śmierdzi jak zdechła krewetka, że nigdy wcześniej nie 
strzelałam z pistoletu, tylko raz trzymałam jeden, mały, 
który mój pierwszy mąż miał przez jakiś miesiąc, kiedy 
biały wąż wiercił się w nas, a on zmusił mnie, żebym 
potrzymała broń, naładowaną, i pod jarzeniowym świa-
tłem łazienki wycelowała we własne odbicie w lustrze.
Pojechałam na północ Camino Real, Królewską 
Autostradą. Wyciągnęłam rękę, oparłam ją na pistolecie 
i poczułam jego stalową obojętność. Trzymałam na nim 
palce, gdy jechałam dwie mile do San Bruno, mijając 
brzydkie osiedla domków po obu stronach drogi 
szybkiego ruchu; rozgrzane szczyty dróżek ucięte przez 
przypadkowy gaik eukaliptusów, które
w szarym świetle morskiej mgły wyglądały oleiście. 
Włożyłam kasetę Toma Petty'ego i niemal przez całą 
drogę słuchałam go podkręconego na fuli, skręciłam do 
minicentrum handlowego, położyłam kaburę i broń na 
podłodze, zamknęłam bonneville'a na klucz i poszłam 
do sklepu monopolowego, który mieścił się obok salo-
nu fryzjerskiego. Kupiłam trzy bączki bacardi, dwie 
dietetyczne cole i paczkę miętowej gumy. Wróciwszy 
do samochodu, nie pamiętałam, kto mi to wszystko 
sprzedał - mężczyzna? kobieta? Zaparkowałam w po-
bliżu manzanitowych zarośli na przeciwległym końcu 
parkingu, połowę gazowanego napoju wylałam za okno, 
dopełniłam naczynie dwoma bączkami i teraz pociąga-
łam czysty żar Caribbean, paląc, słuchając z odtwarza-
cza Toma Petty'ego - ale cicho, bo nie chciałam zwracać 
na siebie uwagi - i czując się jak gliniarz, który przez 
okno zaparkowanego radiowozu obserwuje samochody 
oraz wchodzących do sklepów i wychodzących z nich 
ludzi. Czekałam, żeby coś się stało.
Za krzakami po prawej stronie stała samoobsługowa 
stacja benzynowa. Uruchomiłam silnik, pociągnęłam 
zdrowy łyk mojego dietetycznego rumu, ale bąbelków 
było zbyt dużo, więc rozkasłałam się i zaczęłam się 
dławić; musiałam wychylić się przez okno, ale nie 
zwymiotowałam. Wypaliłam dwa papierosy, zanim za-
uważyłam, że kaseta się skończyła. Odwróciłam taśmę, 
podkręciłam głośność i podjechałam do jednej z 
wysepek z dystrybutorami na stacji benzynowej. 
Wyjęłam kanister z bagażnika i przycisnęłam guzik 
pompy, obiecując, że zapłacę wewnątrz, po czym za-
częłam napełniać bańkę, a mój odtwarzacz hałasował 
spoza opuszczonych szyb - głośniej, niż myślałam. 
Pistolet Lestera nadal leżał na podłodze, gdzie nikt
nie mógł go zobaczyć, zresztą wokół nikogo nie było, 
tylko czytająca coś kobieta w kasie, okulary ściskały jej 
czubek nosa, podbródek miała tłusty, a Tom Petty 
śpiewał: „Break down, it's all right", głos bardzo wysoki 
i tak poza krawędzią, jak wszystko co czułam, co - 
wiedziałam - racjonalista nazwałby Głosem Wroga, ale 
dla mnie jego brzmienie było jak dobra kompania, jak 
ciepła pijacka dłoń na moich plecach, zachęta do tego, 
co musiałam zrobić, nawet do nieuchronności tego 
czynu. Ale kobieta cały czas patrzyła sponad swojej 
lektury, obserwując mnie z głową lekko odchyloną do 
tyłu, żeby lepiej widzieć przez okulary, więc czekałam, 
aż ściągnie wargi tak jak moja matka, już stwierdzając, 
kim jestem i na co byłam gotowa, zanim jeszcze ja 
sama to wiedziałam. Pompa szczęknęła, wyłączając się, 
pienista benzyna wypłynęła z kanistra na moje stopy, 
wydzielając opary tak silne, że wreszcie poczułam jakiś 
zapach i smak. Pochyliłam się do wnętrza samochodu, 
śpiew Petty'ego jak plama dźwięku, z torebki wyjęłam 
kilka banknotów, ale nie wiedziałam, czy to dosyć, 
więc nie przestawałam liczyć, muzyka była tak głośna, 
że niedopałki papierosów drżały w popielniczce, a 
wszystko, co czułam, to była benzyna; nie chciałam 
zostawić broni Lestera wystawionej w aucie na pokaz, 
więc rozpięłam kaburę i wysunęłam pistolet, czarny, z 
czworokątną lufą, lżejszy, niż się spodziewałam.
Wepchnęłam go do torebki, której prawie nigdy nie 
nosiłam, przewiesiłam pasek przez ramię i pod zada-
szeniem podeszłam do kobiety w budce. Widziałam 
swoje odbicie w szybie okienka, wargi rozchylone, 
jakbym spała, twarz nieruchoma niczym u zakonnicy 
przed modlitwą. Okulary kasjerki tkwiły w połowie
długości jej nosa, ściskając go, a ona trzymała palce na 
krótkim mikrofonie przed sobą, mówiąc coś, co dla 
mnie brzmiało jak nieznośne zakłócenia; nic takiego, 
co zdołałabym usłyszeć ponad grzmiącym z bonnevil-
le'a odtwarzaczem kasetowym, ponad głosem Pet-
ty'ego, błagającego „Break down, it's all right, it's all 
right"; szufladka kasy wysuwa się ku mnie, a ja upu-
szczam pieniądze, lewa dłoń nadal w torebce, na twar-
dej szachownicy kolby broni Lestera. Kobieta rozwija i 
liczy banknoty, trzy dolary. Potrząsa głową, szufladka 
wysuwa się, pusta, a ona siedzi tam, patrząc na mnie i 
czekając, z głową lekko odchyloną, twarzą skrzywioną, 
oczami zwężonymi, jakby ani chwili dłużej nie mogła 
znieść mojego widoku lub hałasu dobiegającego z 
mojego auta. Ponownie potrząsnęła głową. Przyłożyła 
usta do mikrofonu, ale wtedy cofnęłam się, poczułam, 
że wyciągam pistolet, ujrzałam, że celuję w nią przez 
szybę, jej ręce poderwały się w górę, gdy zassała wargi, 
jakby wstrzymując oddech; ściśnięte nozdrza usiłowały 
się rozdąć, oczy za okularami wypełniły się łzami. 
Przyglądałam się jej, zaskoczona tym - jak sądzę - jaki 
obrót wzięły sprawy między nami. Chciałam jej 
powiedzieć, że wszystko w porządku, w porządku. 
Wargi jej drżały, a palce złożyły się na kształt 
kościelnej wieży. Opuściłam ramię, ale tamta nie 
patrzyła na mnie, tylko na broń, więc wepchnęłam ją 
do torebki i poszłam do samochodu, półciężarowy 
pikap podjeżdżał do przeciwległej zatoczki, a ja usiad-
łam za kierownicą, ściszyłam muzykę i wolno wyje-
chałam z powrotem na ulicę, z ciałem tak wiotkim i 
lekkim, jak nadpływająca i poruszająca się wokół nas 
mgła; klapa bagażnika otwarta, kanister z benzyną 
nadal przy pompach.
'
Klęczę na gazetach, nakładając klej na połamane nogi 
stolika matki Nadereh. To było bardzo męczące 
popołudnie; muszę jeszcze zdrzemnąć się albo napić 
herbaty, a w głowie między oczami i uszami trwa ból, 
ostre rwanie w karku. Kiedy gendeh Kathy Nicolo 
odjechała, płacząc, a moja żona i ja znaleźliśmy się z 
powrotem w bungalowie, Nadi wepchnęła mi do ręki 
notatkę napisaną przez tę kobietę, która jest gotowa 
okraść nas z naszej przyszłości. Nadereh stała na 
dywanie, a oczy lśniły jej ze złości i nieufności do mnie. 
Widzę, że dłużej nie ma co ukrywać przed nią prawdy.
- Tak - powiedziałem w farsi, kładąc list kobiety na 
kontuarze. - To jest nasze położenie. I co z tego?
Nadereh milczała przez chwilę ze wzrokiem wbitym 
we mnie, ale twarz miała niezmienioną, głowę po-
chyloną na bok, jakby bardzo starała się usłyszeć, co 
powiedziałem. Potem przeklęła mnie w farsi, nazywa-
jąc złodziejem, psem, człowiekiem bez ojca. Stała się 
brzydka, zesht, oczy jej zmalały, skórę między nimi 
miała głęboko zmarszczoną. Ale moja furia wyczerpała 
się na zmuszeniu tej Nicolo do opuszczenia naszego 
domu, i czułem się bardzo zmęczony, pozbawiony 
jakichkolwiek uczuć. Dość tych wrażeń.
Odsunąłem na bok połamany stolik i siadłem na 
sofie, ciężkie i bezwładne ręce trzymałem na kolanach 
i czułem się bardzo odległy, gdy tak czekałem, żeby 
Nadereh skończyła znieważać mnie i mój rozum, moje 
zdolności i brak szczerości w stosunku do niej. Po-
zwalałem, żeby wszystko to omijało mnie niczym tre-
ningowe odrzutowce bez amunicji, ponieważ widzia-
łem, że była bliska łez ze strachu, który władał nią od 
upadku naszego społeczeństwa. I rzeczywiście, nie-
bawem zaczęła płakać, ujawniając przede mną swoje 
nieświadome przekonanie, że teraz zostaniemy de-
portowani z tego kraju za skradzenie domu młodej 
kobiecie.
- Powiedziała tak, Nadi? - spytałem o to moją żonę 
równie spokojnie, jak ktoś spytałby dziecko, które 
właśnie upadło i uderzyło brodą o kamień.
Ale nie odpowiedziała mi. Nadal przeklinała mnie 
nawet za to, że byłem genob sarhang, wysokim ofice-
rem na prominentnym stanowisku, które umieściło 
wszystkie nasze nazwiska na liście śmierci, w związku 
z czym nigdy nie wrócimy do domu. Słyszałem od niej 
wszystkie te rzeczy już wcześniej, od samej ucieczki 
do Bahrajnu i Europy, a teraz do Kalifornii, i, oczywiś-
cie, powinienem wiedzieć od dnia, w którym moja 
żona zatelefonowała do swojej siostry w Teheranie, że 
zawsze może mi okazywać swój brak szacunku. Ale 
możliwe, że pierwszy raz, gdy siedziałem na sofie 
ciężko jak piasek, podczas gdy ona ciągle robiła swoją 
histerię jak pijana Cyganka, poczułem, że więcej nie 
chcę mieć z tą kobietą nic wspólnego. Nie mogłem jej 
znieść ani chwili dłużej. I zastanowiłem się nad prze-
życiem reszty mych dni i nocy bez niej. Wynająłbym 
mały pokój na spokojnej ulicy w spokojnym mieście
i żyłbym jak święty mąż, mając tylko materac, prosty 
samowar i kilka niezbędnych części garderoby. 
Wstawałbym rano i modlił się na wschód. Pościłbym 
nie tylko w ramadan, ale także co tydzień. Uwolniłbym 
się od wszelkich więzów. Stałbym się lekki jak pył.
Ale nie dałem rady dłużej słuchać Nadereh; zaczęła 
nazywać mnie tagohtee, egoistą, a tego nie mogłem 
znieść. Wstałem i spytałem, jak jej się zdaje, dla kogo 
tak ciężko pracowałem.
-	Dla siebie? Nie robię nic dla siebie, heechee, nic. 
Przez długi czas kłóciliśmy się jak taksówkarze,
jeden nie ustępujący drugiemu, moja żona upierała się, 
że młoda kobieta była bardzo miła.
-	Bardzo miła? Ona wysłała uzbrojonego mężczyz 
nę, żeby nam groził, Nadereh. Sang nan doz, nie 
rzucaj tych głupich kamieni.
Znowu i znowu usiłowałem wytłumaczyć jej, że nic 
o tym wszystkim nie wiedziałem podczas aukcji, a te-
raz to jest problem kogoś innego, nie nasz.
-	Bóg dał nam ten bungalow, Nadi. Nie będziemy 
mieli innej okazji, żeby zdobyć takie pieniądze.
Usiłowałem wytłumaczyć, że ta młoda kobieta Nico-
lo ma nawet większą okazję do wzbogacenia się, po-
nieważ przeciwko niej działało całe hrabstwo. Ale tego 
Nadi nie słuchała. Zawsze była przesądna, szczególnie 
w postępowaniu z ludźmi, którym powodziło się gorzej 
od nas; w Teheranie, na bazarach i w sklepach, nosiła 
dodatkowe pieniądze, garście tomanów, by rozdawać 
wszystkim żebrakom, którzy o to poprosili, kulawym
r
i ślepym, tym z poparzonymi twarzami i pozbawionym ramion 
lub rąk, ofiarom SAVAK-u. A jeśli w tłumie nie było 
żebraków, nie przestawała zakupów, póki
jakiegoś nie znalazła, żeby dać mu pieniądze. I jest 
teraz dla mnie jasne, że Kathy Nicolo stała się dla 
Nadi żebraczką, którą musimy zaspokoić albo będzie-
my przeklęci.
A potem moja żona przeklęła mnie i ponownie zaba-
rykadowała się w swoim pokoju.
Jechałam na zachód do Corony. Na szerokim suchym 
zjeździe z autostrady, który prowadził do osiedla dom-
ków, zatrzymałam się, zatrzasnęłam bagażnik i poje-
chałam dalej, myśląc, że tylko tyle miałam czasu, 
zanim nadjedzie policja, szukając mojego bonneville'a 
z uzbrojoną kobietą w środku. W nogach i piersi 
miałam stado pijanych ptaków i sączyłam swój diete-
tyczny rum, paliłam i jechałam, posłuszna wszystkim 
ulicznym sygnalizatorom na Hillside Boulevard, z 
opuszczoną szybą po swojej stronie i wdychając zapach 
Pacyfiku; powietrze było zimne i wilgotne, niebo szare, 
Tom Petty w moim radiu ściszony tak bardzo, że 
brzmiał jak cichy głos w mojej głowie, która z tyłu 
wydawała mi się otwarta na oścież, ptaki wlatywały i 
wylatywały.
W centrum Corony mgła była tak gęsta, że nie 
widziałam wody ani nawet piasku na plaży. Parterowe 
sklepy i magazyny wysuwały się z szarości, a po 
minięciu drogerii zobaczyłam zaparkowany za rogiem 
radiowóz policji z Corony; w środku siedział młody 
gliniarz, czytając coś, a ja czułam się tak drobna i 
lekka, że pomyślałam, że ptaki poniosą mnie daleko 
stąd. Broń Lestera leżała na siedzeniu obok mnie;
patrzyłam prosto przed siebie i przejechałam obok 
policjanta, trzymając głowę nieruchomo; sprawdziłam 
we wstecznym lusterku, ale nikt za mną nie jechał, i 
przejechałam przez mrugające żółte światła w górę 
Bisgrove Street. Nie byłam pewna, co robiłam i czego 
się spodziewałam czy choćby jak będzie wyglądało 
kilka ostatnich minut tego dnia, ale gdy osiągnęłam 
szczyt wzgórza, ujrzałam na swoim podjeździe białego 
buicka pułkownika, porządnie przystrzyżony trawnik, 
platformę na dachu, przyciągającą uwagę nowymi 
ogrodowymi meblami i wielkim białym otwartym pa-
rasolem pod szarym niebem. Dokąd mogłam pójść, jak 
nie do domu?
Wjechałam na podjazd, stanęłam za autem pułkow-
nika, wyłączyłam silnik i radio i po prostu siedziałam 
za kierownicą. Broda opadła mi na piersi, na twarzy 
miałam włosy, w żyłach płonęły alkoholiczne opary. 
Teąuila, wino i rum wykarmiły we mnie rzekę lawy, 
toczyła się po mnie olbrzymia stopiona matka, popiół 
do popiołu, proch do prochu, a mały biały domek 
przede mną wcale nie wyglądał jak mój dom; był taki 
biały, czworokątny i porządny, krzaki pod oknami 
gęste i zielone, i porządnie przystrzyżone. Pomyślałam 
o Lesterze, o jego obwisłych wąsach i smutnych 
brązowych oczach. Znowu chciałam go całować i obej-
mować, ale zdawało się, że chcę także zobaczyć ojca, 
tylko że tata nie żył, a jego mały emerycki domek był 
stracony, i szloch podchodził mi do ust i chciał się z 
nich wyrwać, i było mi przykro, że tak przestraszyłam 
tamtą kobietę. Czułam obok siebie obecność czarnego 
pistoletu, śpiącego węża, który obudził się i zmienił w 
judzący mnie milczący gadżet; wyciągnęłam rękę, 
podniosłam go i powąchałam mały czarny
otwór, ale czułam tylko benzynę ze swoich palców. 
Potem pistolet wylądował na moim podołku. Widzia-
łam go przez zasłaniające mi twarz włosy.
Czekałam, ale nikt nie wyszedł z domu. Poczekałam 
jeszcze trochę, przypuszczam, że nawet na chwilę zamk-
nęłam oczy, ale to był błąd, nocny statek kołyszący się 
na przybrzeżnych falach. Kiedy znów podniosłam po-
wieki, za sobą, w lasku po drugiej stronie ulicy słysza-
łam ptaki, ich łagodną konwersację.
Potem, jakby to był pomysł, który chciałam tylko 
wypróbować, żeby zobaczyć, jak się sprawdza, przycis-
nęłam wylot lufy do mostka; oczy zamknięte, statek 
zaczął się rozpadać, mój kciuk na spuście, wszystko 
sprowadzone do ciemnego punktu w mojej głowie.
Uwinąłem taśmą jedną nogę i zacząłem owijać drugą, 
klej spada kroplami na gazetę. Palce mi się lepią, a ból 
w karku wznosi się teraz przez potylicę. Wiem, że 
powinienem położyć się i odpocząć, ale najpierw mu-
szę skończyć zabezpieczać nogę stolika, bo inaczej 
sklei się krzywo. Z zamkniętego pokoju Nadi ponow-
nie słychać muzykę Googoosha, tę przesłodzoną mu-
zykę romantyków niepomnych żadnej historii poza ich 
własną. Ale w tej chwili uważam ją za wygodniejszą 
od ciszy, lepszą od moich niekończących się ma-
szerujących myśli, tych zmęczonych poleceń ode mnie 
samego, żebym kontynuował strategię, o której wiem, 
że jest najlepsza dla rodziny.
Myślę o mojej Sorai, tak zeebah, takiej pięknej, o 
tym, że jej nazwisko nie brzmi już Behrani, tylko 
Farahsat. W sercu czuję ukłucie na wspomnienie jej 
wstydu za nas, za mnie, za kolację, którą wydaliśmy 
dla niej, jej cichego męża i jego rodziny. Mam ból 
głowy. Zdaje się, jakby mi ją ściskano między dwoma 
kamieniami. Kolana i plecy mam sztywne i zmęczone. 
Czuję się taki biedny, taki stary. Ale moja własna krew 
nie może mnie źle rozumieć; muszę zatelefonować do 
Sorai i umówić się z nią na spotkanie, na
wspólny lunch lub obiad, tylko ojciec i córka. Może 
przespacerujemy się po Fisherman's Wharf wraz z ludź-
mi zwiedzającymi miasto, jej szczupłe ramię zagięte 
wokół mojego, gdy mówię jej, mówię jej co? Co ja 
mówię swojej córce? Nie patrz na mnie z góry, proszę, 
bo nie mam już silnej pozycji w naszym społeczeń-
stwie? Nie mnie należy winić, że nasze społeczeństwo 
już nie istnieje? To nie jest moja wina, że teraz miesz-
kamy w Ameryce, gdzie liczą się tylko pieniądze? 
Proszę, córko, uczyń wysiłek i zapomnij, jak niegdyś 
żyliśmy, zostaw to za sobą i nie zawstydzaj nas mówie-
niem o tym, jakbyśmy teraz, bez wspominania daw-
nych czasów byli w ogóle niczym? Jesteśmy twoją 
matką i ojcem. Nie zapominaj o tym.
Myję ręce w kuchennym zlewie Nadi, pryskam zim-
ną wodą na twarz i wiem, że jestem kłamcą, bo te 
słowa w mojej głowie są puste jak drewniana noga 
kulawego: sam w nie nie wierzę; ten mały bungalow 
jest mniejszy od przybudówki, w której Bahman par-
kował w stolicy nasz automobil. Być może Soraya 
miała rację, bagatelizując to nerwowym wspomina-
niem, kim naprawdę byliśmy, kim był jej ojciec. Ale 
teraz muszę odpocząć; jeszcze nie jestem pokonany. 
Może trzeba będzie obniżyć cenę, żeby szybciej zna-
leźć kupca. Jeśli na sprzedaży tylko podwoję swoją 
inwestycję, to nadal będzie to sto tysięcy dolarów w 
naszych kieszeniach. W tym kraju ten rodzaj nasienia z 
pewnością może urodzić drzewo.
Dzień na zewnątrz jest szary; wśród ciemnych drzew 
zagajnika po drugiej stronie drogi wisi mgła. Frontowy 
zamek jest zaryglowany i nie mam pewności, czy 
Esmail ma przy sobie klucz - nigdy nie nosi nic w 
kieszeniach - ale nie mogę zostawić dla niego
otwartych drzwi; po prostu obudzę się na jego pukanie. 
Długi żelazny drąg zostawiam w rogu obok framugi i 
już zawracam do swego gabinetu, kiedy zauważam 
coś, w co moje oczy nie mogą uwierzyć: za moim 
buickiem regalem stoi czerwony automobil żebraczki 
Kathy Nicolo. Nie słyszałem, jak przyjechała. Musiała 
to zrobić, gdy myłem się nad kuchennym zlewem. 
Siedzi w samochodzie; oczy zamknięte, głowa oparta 
na zagłówku fotela, broda zadarta do góry, szyja biała i 
długa. Czarne włosy ma w nieładzie, a ich część leży 
na policzku, i czuję się dziwnie, bo nie słyszałem jej 
przyjazdu, i jeszcze dlatego, że teraz wygląda bardzo 
podobnie do mojej dawno zmarłej kuzynki Jaśmin, i 
przez chwilę nie wiem, gdzie jestem ani jaki jest dzień, 
i jak to się stało, że znalazłem się tutaj. Czy ona śpi? 
Czy jest aż tak pozbawiona rozumu?
Ale wychodząc na zewnątrz, na zimne szare po-
wietrze, niewiele czuję; tylko zmęczenie, zmieszanie i 
głębokie przeświadczenie w sercu, że może to, co 
widzę przed sobą, jest snem. Kobieta Kathy Nicolo nie 
poruszyła się, jej głowa nadal spoczywa na oparciu 
siedzenia, oczy ma zamknięte, ale gdy przysuwam się 
bliżej, zaczyna płakać w milczeniu, kręcąc głową z 
boku na bok, a usta ma otwarte do wtóru słów, które z 
nich nie wychodzą. Potem krzywi się, zamknięte 
powieki się zaciskają, a ramiona zwisają do przodu. 
Ciało wiotczeje, ramiona się cofają i nadal płacze, 
potrząsając głową i poruszając ustami, jakby kogoś 
jeszcze niewidocznego usiłowała przekonać do 
zrobienia czegoś bardzo pilnego. Płacząca wydawała 
mi się młodsza, z niewiele większymi latami od mojej 
Sorai, i przysuwając się bliżej czułem tkliwość, 
chwilowy żal z powodu tego, że wcześniej po-
traktowałem ją tak szorstko, że wepchnąłem ją do 
samochodu, jakby była mężczyzną. Jednak muszę 
zdecydowanie powiedzieć jej, że musi stąd odjechać. 
Jeszcze raz się krzywi, a ja odnoszę wrażenie, że mój 
sen trwa, kiedy widzę, że obie jej dłonie spoczywają na 
wielkim automatycznym pistolecie przyciśniętym lufą 
do serca, a jeden z kciuków ma oparty na spuście, 
ewidentnie zablokowanym przez mechanizm 
bezpiecznika. Potem zdaję się tylko świadkiem swojej 
własnej dłoni, która przez otwarte okienko sięga do 
wnętrza auta i wykręca broń z uchwytu kobiety. 
Otwiera przekrwione oczy i mruga, jakby wychodząc z 
głębokiego snu, ale potem patrzy na mnie i na pistolet, 
krzyczy głośno, włosy spadają jej na oczy i usta. 
Naciskam przycisk zwalniający, wysuwam z kolby w 
pełni naładowany magazynek, a potem odciągam 
zamek w poszukiwaniu kuli w komorze nabojowej. Jest 
pusta. Ręce mi drżą, gdy wkładam magazynek do 
kieszeni spodni, wciskam pistolet za pasek i otwieram 
drzwiczki, żeby pomóc Kathy Nicolo wysiąść z jej 
automobilu. Wnętrze czuć benzyną, a ją samą 
alkoholem i dymem papierosowym. Odpycha moje ręce 
i krzyczy jeszcze głośniej, ale nie ma wiele sił, więc 
odciągam ją od samochodu i prowadzę do drzwi domu, 
bo jest pijana, most, i już w środku, stojąc niepewnie w 
salonie i mając moje ramię na swoim łokciu, zaczyna 
mówić przez łzy, z włosami spadającymi jej na twarz. 
Mówi, że już nie obchodzi jej ten dom, że nie dba już o 
nic. Mówi głośno, tak jak robią to bardzo pijani, i chcę, 
żeby Nadereh wyszła z muzyki za zamkniętymi 
drzwiami i była tego świadkiem, zobaczyła tę bardzo 
miłą upojoną dziewczynę, która próbowała zastrzelić
się przed naszym progiem. Miękną mi nogi i potrzebuję 
pomocy Nadi, ale boję się zostawić tę Kathy Nicolo 
samą choćby na chwilę. Płacze teraz ciszej, kołysząc 
się na stopach jak marionetka. Wolno prowadzę ją do 
pokoju syna, sadzam ją na łóżku i kładę, pochylając się, 
żeby podnieść także na materac jej gołe nogi. Odwraca 
do mnie twarz mokrą od łez i mówi:
-	Ja tylko... nie możemy po prostu...
Płacze. Ale wkrótce broda jej opada i zdaje się 
mocno zagłębiać w poduszkę mego syna.
-	Nicky?
-	Nakhreh - odpowiadam w farsi; potem po angiel-
sku: - Musisz teraz spać. Musisz odpocząć.
Stawiam przed łóżkiem krzesło Esmaila i siadam na 
nim. Pistolet uciska mnie niewygodnie, więc wyciągam 
go i trzymam w rękach. Czuję zapach smaru na jego 
powierzchni i myślę o Teheranie. Gdzie młoda kobieta 
zdobywa broń taką jak ta? Wydaje się, że dziewczyna 
śpi i przez chwilę zastanawiam się, czy zdjąć jej reebo-
ki, ale nie robię tego. Obserwuję śpiącą młodą kobietę, 
patrzę na jej lekko otwarte usta. Piersi pod jaskrawym 
T-shirtem z Fisherman's Wharf ledwie wznoszą się i 
opadają, a ja patrząc na pistolet w swoich rękach, 
widzę padającą na ziemię Jaśmin, jej długie nieokiełz-
nane włosy, rękę przyciśniętą między piersiami, białą 
koszulę nocną czerwieniejącą niczym kwiat szafranu.
Kobieta Kathy Nicolo spała przez całe popołudnie i 
do wczesnego wieczora. Z początku chciałem powie-
dzieć Nadi bezpośrednio, ale drzwi żony nadal były dla 
mnie zamknięte, a Googoosh wyśpiewywał ją od jej 
bólów głowy i dalej w melancholijny sen. I żadne
natychmiastowe dobro nie wyniknęłoby z jej wiedzy o 
naszej obecnej sytuacji. Panika słabego nigdy nie 
pomaga silnemu. Nalałem sobie herbatę z samowara w 
kuchni, siadłem z nienaładowanym pistoletem przy 
barowym blacie i jeszcze raz zacząłem rozważać alter-
natywne kierunki akcji.
Mogłem, oczywiście, zadzwonić na policję i wnieść 
przeciwko Kathy Nicolo kryminalne oskarżenie o 
wkroczenie z niebezpieczną bronią na teren nie-
ruchomości mojej rodziny. Ale gdy otwarłem książkę 
telefoniczną na stronie wymieniającej numer policji w 
Coronie, stwierdziłem, że nie jestem w stanie prze-
prowadzić niezbędnej rozmowy, bo było dla mnie 
jasne, że ta kobieta zamierzała skrzywdzić tylko siebie, 
i w głowie ciągle widziałem jej zapłakaną twarz, gdy 
usiłowała - z wielką nieznajomością broni krótkiej - 
wstrzelić w swoją pierś wielki pocisk. Włożyłem do ust 
kolejną kostkę cukru, upiłem łyk gorącej perskiej 
herbaty i przez chwilę słuchałem dochodzącej z pokoju 
Nadi stłumionej kasetowej muzyki. Tak, ta muzyka 
była chorobliwie romantyczna, ale przywiodła mi na 
myśl mój chłopięcy dom w Rasht, zapasy w słońcu na 
zakurzonej drodze z grubym kuzynem Kamfarem, jego 
siostrę Jaśmin obserwującą nas zza kamiennego muru 
przed domem mojego ojca; widać tylko górną połowę 
jej małej głowy, wielkie śmiejące się oczy. Pomyślałem 
o bratanku Pourata, Bijanie, który bezkarnie mówił o 
odcinaniu dzieciom kończyn, gdy piłem obok niego 
wódkę, przekonując siebie samego, że odmowa 
zanurzenia z nim ręki w mastvakhiar jest moralnie 
wystarczającym zachowaniem dla człowieka o mojej 
pozycji. Ale podczas tamtych wieczorów pijałem za 
trzech mężczyzn
i przez następne dni wykonywałem swoje dzienne 
obowiązki ze smutkiem, traktując młodszych oficerów 
z pokorą i wydając rozkazy, których jedynym celem 
było pokazanie podwładnym, kto tutaj rządzi.
Trzy razy przeszedłem cicho korytarzem, by przyj-
rzeć się uważnie tej Kathy Nicolo. Za każdym razem 
widziałem, że nie zmienia swojej pozycji; spała nieru-
chomo jak małe dziecko, z twarzą zwróconą w moją 
stronę, oczami zamkniętymi, częścią włosów na lekko 
rozchylonych ustach. Teraz pokój mojego syna pach-
niał nią, starym alkoholem z jej ust, i na moment 
ogarnęło mnie obrzydzenie. Ale potem, tak jak wydo-
stająca się z głębokiej wody bańka powietrza rozprasza 
się po osiągnięciu powierzchni, nie czułem już 
obrzydzenia do tej Kathy Nicolo, tylko współczucie; 
współczucie i nowo odnalezione pragnienie w sercu, by 
ją dobrze traktować. W moim kraju panuje przeko-
nanie, że jeśli ptak wleci do twojego domu, to jest to 
anioł, który przybył, żeby cię prowadzić, i musisz 
patrzeć na jego obecność jak na błogosławieństwo 
boże. Raz, gdy spędzaliśmy lato w bungalowie nad 
Morzem Kaspijskim, a Soraya była jeszcze małą 
dziewczynką, znalazła u podnóża cyprysa młodego 
ptaka z połamanymi skrzydłami i przyniosła go nam. 
Nadereh zrobiła na jego skrzydło drewnianą łubkę, i 
obie pielęgnowały ptaka wodą z cukrem i okruszkami 
chleba, a pod koniec lata wyjęły go z klatki i wyniosły 
na nasz wychodzący na morze ganek. Soraya otwarła 
dłoń i ptak poszybował w górę, i odleciał do lasu. Przez 
dwa dni nasza córka płakała, chociaż w końcu 
powiedziała nam, jak bardzo jest szczęśliwa, że 
połamany anioł przyszedł pobłogosławić nasz dom.
Wracam do kuchni i piję więcej herbaty. W bungalo-
wie zrobiło się ciszej. Żadnego Googoosha, tylko milcze-
nie dwóch śpiących kobiet. Szara mgła na zewnątrz nie 
podniosła się, więc włączam górne światło w kuchni. 
Lśni teraz na srebrnym samowarze na przeciwległym 
blacie, na czystych i suchych talerzach w stojaku na 
naczynia. Czuję się dziwnie zadowolony i przywołuję na 
myśl tamto popołudnie spędzone z Irakijczykiem w je-
go sklepie w pobliżu remizy Wydziału Autostrad, kiedy 
w pobliżu okna graliśmy w tryktraka, a nasze milczenie 
było jak obustronne przyzwolenie na to, żeby krew 
przelana pomiędzy naszymi krajami odpłynęła pod 
mostem daleko od nas. Potem przez całe dnie, pracując 
z Wietnamczykiem Tranem i Panamczykami jako zbie-
racz śmieci na autostradzie, czułem w sobie lekkość i 
dobroć, i nawet Mendez z długą blizną na ramieniu i 
wonią starego wina w pocie, nawet on nie mógł 
wywołać we mnie nienawiści, kiedy w swojej ojczystej 
mowie nazywał mnie staruchem i gdy upuścił na ziemię 
pusty kubek po wodzie, żeby Tran go podniósł.
I to uczucie znowu jest we mnie. Kto może powie-
dzieć, ile jeszcze minie pijanych chwil rozpaczy, zanim 
ta kobieta Kathy Nicolo znajdzie bezpiecznik, a potem 
bardzo spokojnie strzeli sobie w serce? Tak, duma jest 
próżnością słabego, ale naprawdę czuję radość, że 
uratowałem jej życie. I owszem, kobieta jest odurzona, 
ale jednak czuję się ośmielony jej słowami, żeby 
więcej nie przejmować się kwestią domu. Może kiedy 
już obudzi się ze swojego snu i zje dobry posiłek 
przygotowany przez Nadi, Kathy Nicolo zechce prze-
lać to na papier; będzie wystarczająco zdolna ocenić, 
kto stał się jej prawdziwym wrogiem, i zacznie działać 
stosownie do tego.
01 n
Ale teraz muszę obudzić Nadi, żeby przygotowała 
wieczorny posiłek. Muszę wejść do jej mroczniejącego 
pokoju pachnącego kremem do twarzy i bawełnianą 
pościelą, i muszę usiąść i powiedzieć jej o smutnym 
pijanym ptaku, którego znalazłem przed drzwiami, o 
żebraczym aniele śpiącym w pokoju naszego syna.
Część druga
'
J. eraz było już ciemno, a Lester od dwóch godzin 
siedział na ganku domku wędkarskiego. Gęsta mgła 
między drzewami sprawiała, że czarny las wokół chaty 
wyglądał jak zanurzony w mlecznej wodzie. Lester 
nadal czuł zapach klonu, który ściął, porąbał i złożył w 
stos; dwukrotnie słyszał odgłos samochodu jadącego 
asfaltem wzdłuż Purismy i spodziewał się, że zaraz 
silnik przejdzie na niższy bieg, a światła reflektorów 
zapalą się za drzewami - ale nie pojawiły się, więc 
czekał.
Był głodny i spragniony, ale siedział na trzcinowym 
fotelu w pobliżu siatkowych drzwi i nie ruszał się. Cały 
czas widział twarz Bethany, jak wyglądała tego 
popołudnia, stojąc w szkolnej sukience przy kuchen-
nym stole. Dopiero co przyszła do domu i już czekała, 
by usłyszeć od niego, co się z nimi dzieje, z ich 
rodziną; stała tam, dzielnie czekając na słowa z jego 
ust. Ale potem zadzwonił telefon, który odebrała Ca-
rol, mówiąc przez zatkany nos. Zmęczonym tonem 
oznajmiła, że to do niego, położyła słuchawkę na kon-
tuarze, podeszła do Bethany, odwróciła się i delikatnie 
wyprowadziła córkę z kuchni. Zanim ruszył do te-
lefonu, Lester patrzył za nimi, gdy szły przez hol
i po schodach w górę. Dzwonił porucznik Alvarez z 
Wydziału Wewnętrznego. Lester znał go, ale niezbyt 
dobrze, ponieważ tamten był z WW i ponieważ był 
niskim, pozbawionym poczucia humoru byłym pie-
chociarzem morskim, który codziennie rano przebiegał 
sześć mil i którego służbowa postawa i zawodowe akta 
osobowe były równie idealnie czyste jak jego krawat, 
który nosił nawet w lecie, kiedy szeryf tego nie 
wymagał. Inni zastępcy czuli się w jego obecności 
nieswojo, ale nie takie wrażenie opanowało Lestera, 
gdy podnosił słuchawkę; mając na górze córkę na 
skraju załamania nerwowego; to, że mu przeszko-
dzono, odczuł niemal jak okrucieństwo, i zgłosił się 
tak, jakby nie wiedział, kto jest na drugim końcu 
przewodu.
-	Czego?
Porucznik przedstawił się tym swoim wyrachowa-
nym, pozbawionym emocji tonem, po czym przerwał 
na moment, dając rozmówcy szansę na właściwe za-
meldowanie się, ale Les milczał, więc w głosie Al-
vareza zabrzmiał ślad pasji, gdy poprosił Lestera, by 
natychmiast przybył do Redwood City na rozmowę.
-	Czy to nie może zaczekać, aż będę na służbie, sir?
-	Nie, zastępco. Nie może.
Porucznik powiedział, że będzie w swoim biurze, i 
zaraz przerwał połączenie, ale Lester nie zamierzał 
jechać prosto do Pałacu Sprawiedliwości, by dać prze-
słuchiwać się temu kutasowi z powodu, którym mogła 
być tylko jego wizyta po pracy u irańskiego pułkow-
nika. Kiedy już odłożył słuchawkę, zastanowił się, czy 
nie zaprzeczyć wszystkiemu, czy po prostu nie kłamać 
w tej sprawie. W tej chwili nie był gotów stawić czoło 
żadnym innym prawdom; nie po dniu, który zaczął się
wcześnie rano od wejścia do domu z kacem, z włosami 
wciąż mokrymi od wody Purismy i zapachem Kathy na 
skórze. Carol była w kuchni i nalewała wodę do 
ekspresu kawowego na kontuarze, odwrócona tyłem; 
powiedziała rozważnym tonem, że nie spodziewała się 
go. Lester przeprosił, że wcześniej nie zadzwonił, 
usiadł przy stole na swoim miejscu i patrzył na żonę 
myjącą naczynia po śniadaniu dzieci. Włosy z pasem-
kami miała upięte i związane z tyłu głowy w węzeł, a 
na sobie szorty khaki i białą koszulkę bez rękawów. 
Ramiona sprawiały wrażenie pulchnych, zawsze takie 
były, chociaż Lesterowi nigdy to nie przeszkadzało i 
kiedy Carol skarżyła się na nie, mówił jej, że jest ładna 
taka, jaka jest. I tak uważał. Była ładna.
Gdy kawa była gotowa, Carol nalała sobie trochę i 
usiadła, pozostawiając Lesterowi trud wstania i na-
pełnienia własnego kubka. Zamieszał w nim mleko i 
zapytał, czy Nat jest na górze, a ona odparła, że nie, 
przed chwilą podrzuciła go do swojej siostry w 
Hillsborough.
-	Muszę dzisiaj jechać do miasta.
Lester rozumiał, co miała na myśli. Usiadł z powro-
tem i przez kilka następnych godzin obserwował, jak 
jego żona zmienia się w cztery zupełnie różne kobiety. 
Mniej więcej przez pierwszą godzinę zachowywała re-
zerwę, przemawiając zimno i racjonalnie jak prawnik, 
do którego wybierała się do San Francisco. Siedziała 
wyprostowana i o ich dziewięcioletnim małżeństwie 
mówiła jak o kontrakcie, który oboje zawiązali, ponie-
waż mieli dzieci i ten fakt musiał być uszanowany.
-	Co to jest przysięga, Lester? Co to jest ślub? 
Powiedział jej, że nie potrafi odpowiedzieć; nie wie 
dział już, co znaczy ślubowanie. Ale przed południem
ooc
jej nieugięta postawa pękła i Carol zaczęła krzyczeć, że 
jest słabym, zapatrzonym w siebie sukinsynem, i taka 
sama jest ta kurwa, która z nim śpi! Rzuciła w niego 
swoim kubkiem kawy, ale nie trafiła; naczynie 
uderzyło o ścianę, ale się nie rozbiło. Podniósł kubek, 
ale zupełnie nie wiedział, jak zacząć, więc spacerując 
tam i z powrotem, powiedział niewiele, wrzeszcząc, 
póki Carol nie załamała się i nie popłakała, zasłaniając 
twarz dłońmi, a temu jednemu Lester nie potrafił się 
długo opierać, więc podszedł do żony i objął ją, i nawet 
zapłakał wraz z nią, ale ulga, którą czuł, była większa 
od wszystkiego innego: prawda wyszła na jaw. Tylko 
trzymaj się. Przetrwaj burzę. Potem, w 
niewytłumaczalny sposób, minęła połowa dnia. Gdzie 
ten czas przepadł? Było już wczesne popołudnie, pora, 
żeby Bethany wróciła ze szkoły, a kiedy córka 
niepewnie, prawie na palcach weszła do domu, Lester 
obserwował przeobrażenie Carol w taką matkę, jaką 
była: wytarła łzy, przybrała uśmiech na twarz i 
przykucnęła z rozpostartymi ramionami, by objąć 
Bethany. Wtedy Lester poczuł dla niej mglisty, ale 
duży podziw; taki sam, jaki czuł od chwili, gdy ujrzał 
ją w college'u na zajęciach z etyki, kiedy wstała i ot-
warcie nazwała wykładowcę głupcem za insynuowanie, 
że świeckie społeczeństwo z natury jest bardziej 
tolerancyjne, a w związku z tym bardziej demokra-
tyczne od wyznaniowego. W jej oczach błyszczało nie-
złomne przekonanie, plecy miała proste, a dziesięć 
palców rozłożonych na pulpicie, żeby się nie trzęsły. 
Teraz po zakończeniu rozmowy z Alvarezem Lester 
wiedział, że musi udawać co najmniej ten sam rodzaj 
odwagi, przybrać odpowiednią ojcowską twarz, z prze-
konaniem pójść na górę do pokoju córki i wypowie-
dzieć właściwe słowa, chociaż nie będą całą prawdą, w 
każdym razie nie teraz, nie dziś.
Żona i córka były na górze w pokoju Bethany. Córka, 
leżąc na wznak na łóżku, wpatrywała się w sufit; twarz 
miała teraz jeszcze bledszą. Obiema rękami przyciskała 
do brzucha pluszowego królika Petera, a Carol 
siedziała obok niej, głaszcząc ją i odsuwając włosy z jej 
twarzy. Wszedł do pokoju, ale kiedy deski podłogi 
zatrzeszczały pod chodnikiem, tylko żona podniosła na 
niego wzrok; oczy miała zmrużone, a usta jak wąska 
kreska. Córka w milczeniu zwróciła na niego oczy tak 
szeroko otwarte i niemrugające jak wtedy, gdy była 
niemowlęciem, które patrzyło w górę ze swego 
łóżeczka; całkowicie zależna, a jednak bez reszty 
ufająca każdemu jego ruchowi. I ufała mu teraz, 
widział to w jej twarzy, chociaż leżała tak cicho i 
nieruchomo, jakby myślała, że jeśli nie powie słowa 
czy nie ruszy się, to wszystko wróci na swoje miejsce. 
Lester także stał bez ruchu, świadomy tylko bicia 
swojego serca, powietrza wchodzącego i wychodzące-
go z płuc, a spojrzenie Bethany trzymało go tam, 
chociaż zupełnie nie miał pojęcia, gdzie to „tam" było.
- Powiedz coś, Lester - głos Carol był spokojny.
No więc wydobył z siebie głos, ale nie całkiem 
własny, raczej coś zbliżonego do normalnego brzmie-
nia, do tego, skąd Lester przyszedł, gdzie jest i gdzie 
rozpaczliwie chciał się znaleźć, chociaż nie chodziło o 
wydział, do którego - głos powiedział to jego żonie i 
córce - musi jechać na spotkanie; chodziło o domek 
wędkarski i o spotkanie z Kathy Nicolo, tą słodko 
smakującą dziwną kobietą o głęboko osadzonych 
oczach, która tkwiła w nim teraz tak głęboko, że dalsze 
znoszenie z Carol tego, czego już z nią nie
dzielił, stało się niemal fizycznie bolesne; spanie z nią 
w jednym łóżku, jedzenie przy tym samym stole, 
siadanie na tej samej kanapie i sedesie.
-	Wezwali mnie do pracy, Bethany, skarbie. Nie 
mogę teraz rozmawiać, ale wszystko jest w porządku, 
cukiereczku. Zobaczysz. Wszystko będzie dobrze.
Córka przeniosła spojrzenie z niego na matkę, jakby 
poszukiwała jakiegoś potwierdzenia tego, co powie-
dział ojciec. Carol uśmiechnęła się do niej, mężnie, 
pomyślał Lester, a potem obrzuciła go lodowatym 
spojrzeniem i wyszła z pokoju. Lester pocałował córkę 
w czoło, czując zapach czystej skóry pod włosami. 
Bethany sprawiała wrażenie, że chce coś powiedzieć, 
może zapytać go o coś, ale teraz nie miał dla niej słów, 
jeszcze nie.
-	Muszę jechać do pracy. O nic się nie martw, 
złotko, wszystko w porządku.
Powiedział to takim pewnym i budzącym zaufanie 
głosem, że sam był bliski uwierzenia.
Na dole Carol siedziała przy kuchennym stole, trzy-
mając przed sobą złożone ręce. Patrzyła na szafki; jej 
także chciał powiedzieć coś pocieszającego, coś, co 
mogłoby ją wzmocnić przed tym, co ją czekało, ale gdy 
wszedł, żona nie spojrzała na niego, tylko powiedziała:
-	Idź, Les. Proszę. Po prostu wyjdź.
Lester wiedział, że powinien wsiąść do swojej toyo-
ty, przejechać dwanaście obowiązkowych mil do Red-
wood City i spotkać się z porucznikiem Alvarezem, ale 
zamiast tego ruszył drogą 92 na zachód wzdłuż 
wyschniętego koryta rzeki Pilarcitos, obok zamglonych 
pól karczochów i pojawiających się od czasu do
czasu kęp manzanity, które ledwie widział. Sprawy 
stały się dla niego niezmiernie jasne - doznawał stanu 
pierwotnej klarowności, jaką osiąga się tylko, trafiając 
w środek czegoś wielkiego, brawurowego i toczącego 
się swoim torem. Bicie serca przetaczało się przez jego 
głowę i żyły z wysokim szumem, i ciągle widział 
Kathy Nicolo; jej szczupłe szczere ciało; to, w jaki 
sposób lekko zadzierała głowę, ilekroć patrzyła na 
niego - jakby chciała uwierzyć w to, co powiedział, ale 
nie mogła, nie całkowicie; zdradzające ją za każdym 
razem oczy, te małe brązowe oczy, które błyszczały 
ciemnym światłem nadziei. Nigdy wcześniej nie 
widział takich oczu u dorosłej osoby. Zmiękczały jej 
skądinąd twarde rysy - dołki w policzkach, bruzdy 
wokół ust, które zdawały się zrodzone bardziej z gry-
masu niż ze śmiechu. I chciał być w niej, dostać się do 
jej najciemniejszego sedna.
W Half Bay Moon, z powodu mgły, musiał włączyć 
reflektory, po czym skręcił na południe na nadbrzeżną 
autostradę w stronę Purismy, ale nie mógł tam dotrzeć 
tak szybko, jak chciał. Chociaż widział przed sobą tylko 
na trzy, cztery długości samochodu, jechał dobrze 
powyżej dozwolonej prędkości i dwukrotnie nadział się 
na tylne światła innego samochodu, po czym musiał 
gwałtownie skręcać, ale i tak zwolnił tylko raz, gdy 
dotarł do zjazdu na gruntową drogę prowadzącą do 
domku wędkarskiego, gdzie spodziewał się widoku 
czerwonego bonneville'a zaparkowanego pod gałęzia-
mi sosny, ale nie było go tam, więc pognał wzdłuż 
przecinki prosto do chaty. Jej otwarta walizka nadal 
leżała pod oknem na poddaszu; zszedł z powrotem po 
drabinie, oddychając ciężko i przeklinając się za to, że 
tak tego potrzebował, że miał tak mało zaufania.
dzielił, stało się niemal fizycznie bolesne; spanie z nią 
w jednym łóżku, jedzenie przy tym samym stole, 
siadanie na tej samej kanapie i sedesie.
-	Wezwali mnie do pracy, Bethany, skarbie. Nie 
mogę teraz rozmawiać, ale wszystko jest w porządku, 
cukiereczku. Zobaczysz. Wszystko będzie dobrze.
Córka przeniosła spojrzenie z niego na matkę, jakby 
poszukiwała jakiegoś potwierdzenia tego, co powie-
dział ojciec. Carol uśmiechnęła się do niej, mężnie, 
pomyślał Lester, a potem obrzuciła go lodowatym 
spojrzeniem i wyszła z pokoju. Lester pocałował córkę 
w czoło, czując zapach czystej skóry pod włosami. 
Bethany sprawiała wrażenie, że chce coś powiedzieć, 
może zapytać go o coś, ale teraz nie miał dla niej słów, 
jeszcze nie.
-	Muszę jechać do pracy. O nic się nie martw, 
złotko, wszystko w porządku.
Powiedział to takim pewnym i budzącym zaufanie 
głosem, że sam był bliski uwierzenia.
Na dole Carol siedziała przy kuchennym stole, trzy-
mając przed sobą złożone ręce. Patrzyła na szafki; jej 
także chciał powiedzieć coś pocieszającego, coś, co 
mogłoby ją wzmocnić przed tym, co ją czekało, ale gdy 
wszedł, żona nie spojrzała na niego, tylko powiedziała:
-	Idź, Les. Proszę. Po prostu wyjdź.
Lester wiedział, że powinien wsiąść do swojej toyo-
ty, przejechać dwanaście obowiązkowych mil do Red-
wood City i spotkać się z porucznikiem Alvarezem, ale 
zamiast tego ruszył drogą 92 na zachód wzdłuż 
wyschniętego koryta rzeki Pilarcitos, obok zamglonych 
pól karczochów i pojawiających się od czasu do
o r\ rt
czasu kęp manzanity, które ledwie widział. Sprawy 
stały się dla niego niezmiernie jasne - doznawał stanu 
pierwotnej klarowności, jaką osiąga się tylko, trafiając 
w środek czegoś wielkiego, brawurowego i toczącego 
się swoim torem. Bicie serca przetaczało się przez jego 
głowę i żyły z wysokim szumem, i ciągle widział 
Kathy Nicolo; jej szczupłe szczere ciało; to, w jaki 
sposób lekko zadzierała głowę, ilekroć patrzyła na 
niego - jakby chciała uwierzyć w to, co powiedział, ale 
nie mogła, nie całkowicie; zdradzające ją za każdym 
razem oczy, te małe brązowe oczy, które błyszczały 
ciemnym światłem nadziei. Nigdy wcześniej nie 
widział takich oczu u dorosłej osoby. Zmiękczały jej 
skądinąd twarde rysy - dołki w policzkach, bruzdy 
wokół ust, które zdawały się zrodzone bardziej z gry-
masu niż ze śmiechu. I chciał być w niej, dostać się do 
jej najciemniejszego sedna.
W Half Bay Moon, z powodu mgły, musiał włączyć 
reflektory, po czym skręcił na południe na nadbrzeżną 
autostradę w stronę Purismy, ale nie mógł tam dotrzeć 
tak szybko, jak chciał. Chociaż widział przed sobą tylko 
na trzy, cztery długości samochodu, jechał dobrze 
powyżej dozwolonej prędkości i dwukrotnie nadział się 
na tylne światła innego samochodu, po czym musiał 
gwałtownie skręcać, ale i tak zwolnił tylko raz, gdy 
dotarł do zjazdu na gruntową drogę prowadzącą do 
domku wędkarskiego, gdzie spodziewał się widoku 
czerwonego bonneville'a zaparkowanego pod gałęzia-
mi sosny, ale nie było go tam, więc pognał wzdłuż 
przecinki prosto do chaty. Jej otwarta walizka nadal 
leżała pod oknem na poddaszu; zszedł z powrotem po 
drabinie, oddychając ciężko i przeklinając się za to, że 
tak tego potrzebował, że miał tak mało zaufania.
Przez pierwsze pół godziny siedzenia na ganku wy-
obrażał sobie, gdzie mogła być i co robiła. Może poje-
chała do magazynu w San Bruno, by przywieźć więcej 
swoich rzeczy; albo wstąpiła do sklepu spożywczego, 
żeby kupić świeży lód do chłodziarki lub węgiel drzew-
ny do hibachi, który woziła w bagażniku. Tam też 
zostawił swój pas z bronią, więc potrząsnął głową nad 
takim brakiem rozwagi. Zamierzał wyjąć broń z ba-
gażnika zaraz po przyjeździe Kathy, bo wożąc pistolet 
w samochodzie łamała prawo.
Siedział tam w ostatnim świetle dnia, czekając i ob-
serwując mgłę gęstniejącą między drzewami przy 
ścieżce i widząc cały czas twarz Bethany, chociaż 
starał się temu nie poddawać; przypomniał sobie, w ja-
ki sposób patrzyła na niego ze swego łóżka, jakby nie 
mogła i nie chciała się ruszyć, póki nie usłyszy od ojca, 
co się stało, kiedy to zaszło, a przede wszystkim: 
dlaczego? I rozumiał jej bezruch, ponieważ także go 
czuł. Wszystko wokół niego, wszystkie codzienne i 
określone parametry jego życia - Carol, posterunek, a 
nawet Bethany i Nat - zdawało się wisieć tuż poza 
polem jego widzenia, poza zasięgiem słuchu, nawet 
poza sferą najprawdziwszych uczuć. Myślał o tym, że 
Carol nie pojechała dzisiaj na umówione spotkanie do 
San Francisco, i o odbieraniu przez nią ich syna od jego 
ciotki w HiUsborough. Wyobrażał sobie, że żona 
zapina czterolatka w foteliku, podczas gdy mały pyta, 
czy tatuś jest w domu. Lester zmusił się do wyob-
rażenia sobie tego, ale nie poświęcił temu więcej uczuć, 
niż to było niezbędne. Wiedział, że Carol powie coś 
pocieszającego, na przykład, że tata jest w pracy, 
zobaczysz go jutro. I czuł pewność, że to, co powiedział 
Bethany, także podtrzyma ją na duchu; wszystko bę-
dzie w porządku. Zobaczy. Później dodałby, że dzieci 
rozwodników dają sobie radę. Połowa twoich przyja-
ciół odwiedza swoje mamy lub ojców i ich nowych 
przyjaciół albo przyjaciółki, i wszyscy dają sobie radę. 
Nawet dobrze się bawią. Może jutro spróbuje jej to 
powiedzieć; Natowi także, lecz w inny, mniej skom-
plikowany sposób. Ale wybiegał zbyt daleko przed 
siebie. I Kathy także. Żeby tylko przyjechała i weszła 
w zamgloną ciemność polanki.
Po pierwszej godzinie oczekiwania Lester zaczął się 
niepokoić, że Kathy mogła mieć wypadek albo trafić do 
sklepu, do którego wszedł jakiś dzieciak z fabrycznie 
nową bronią za pięćdziesiąt dolarów, do której użycia 
aż go skręcało; albo może poszła do kina, w którym 
wybuchł pożar. Ale to były normalne demony zastępcy 
szeryfa, który dobrze to znał; Ku-rewskie Dwadzieścia 
Cztery Godziny, których nigdy naprawdę nie pokonasz; 
dwadzieścia cztery godziny, podczas których patrzysz 
na swój świat tak, jakbyś był na nieustającym patrolu, 
ze złotem nadal przy-szpilonym do koszuli; każdemu 
choćby trochę odstającemu przyglądasz się dwa razy; 
każdy głośno mówiący w restauracji, każdy zrywus na 
światłach, każdy róg ulicy pełen bijących się z nudów 
dzieciaków - wszystko to przyciąga twoją uwagę. 
Nigdy nic im nie mówisz, bo jesteś po służbie, a zresztą 
oni zwykle nie łamią żadnych przepisów, ale zawsze 
jesteś nastawiony na spotkanie przestępcy - podczas 
załatwiania sprawunków, mając obok siebie syna w 
jego foteliku, w snach na jawie i sennych marzeniach. 
Lester w swoim śnie był zawsze sam, przyklejony do 
siedzenia w wozie patrolowym, stojącym w pełnym 
świetle dnia na pustym parkingu, a wokół jego 
samochodu
tłoczyli się - czekając, żeby wysiadł z radiowozu - 
wszyscy przestępcy, których kiedykolwiek aresztował: 
pedofile i bijący swoje żony, gwałciciele, winni 
rozbojów i pijani kierowcy, zawodowi włamywacze i 
nieletnie prostytutki, złodzieje samochodów i pod-
palacze oraz jedyny morderca, jakiego aresztował, po-
rządnie ostrzyżony, cicho mówiący mężczyzna w białej 
wykrochmalonej koszuli i czarnym krawacie, który 
machaniem ręki zatrzymał go na głównej drodze East 
Pało Alto w gorące, jasne, sobotnie popołudnie, a na 
dłoniach i przedramionach miał zaschniętą krew żony, 
matki i szwagierki i cichym głosem poprosił Lestera, 
żeby go aresztował. Ale we śnie Lestera nawet on stał 
w tłumie, patrzył na niego przez szyby wozu 
patrolowego i czekał, aż wyjdzie. Drzwi samochodu 
były zamknięte i zablokowane, ale silnik miał się już 
nigdy nie obrócić, a gdy Lester podnosił mikrofon 
radiostacji, słyszał tylko ciszę. Sięgał po krótką strzelbę 
osadzoną w uchwycie pod deską rozdzielczą, ale 
zawsze była przybita, może nawet przyspawana. Wyj-
mował pistolet, odbezpieczał, repetował, żeby wpro-
wadzić nabój do komory, ale wtedy w tłumie pojawiały 
się dzieci, dzieci wszystkich przestępców, nawet dzieci 
molestowane. Stały obok swoich matek i ojców, a ich 
twarze były blade i jakby sflaczałe, pozbawione wyra-
zu, a on kładł broń na siedzeniu obok i po prostu czekał 
na nadejście pomocy. Ale nigdy nie nadchodziła. W 
niektóre noce tłum napierał na samochód, przyciskając 
twarze do szyb, dzieci także, a Lester celował z 
pistoletu tylko w dorosłych, ale ich twarze stawały się 
twarzami dzieci, a dzieci zamieniały się w swoich 
własnych zniszczonych życiem rodziców, i Lester po 
prostu zaczynał strzelać. Szkło pękało i eksplodowało
wokół niego. Twarze rozdzielały się i rozrywały jak 
cienki karton, padając z trzepotem w światło dnia za 
nimi. Naciskał spust, czując w dłoni siłę odrzutu, a w 
powietrzu zapach spalonego prochu. Potem broń się 
zacinała i wszyscy - nawet ci, których zastrzelił - 
patrzyli na niego wielce rozczarowani nie z powodu 
tego, co zrobił, ale czego nie mógł dokończyć, jakby to 
był prawdziwy wstyd.
Kiedyś w Dały City Lester miał nocny patrol od 
szóstej do szóstej. Bary były już zamknięte od pół 
godziny, gdy odebrał zgłoszenie o zakłóceniu porządku 
o przecznicę od miejsca postoju, na całodobowej 
samoobsługowej stacji benzynowej. Szedł przez par-
king kawiarni, wracając do samochodu, więc rzucił 
pełny kubek kawy do kubła na śmieci, wsiadł do 
radiowozu i pognał z włączonym kogutem, ale bez 
syreny. Tuż za granicą świateł dystrybutorów ujrzał w 
cieniu dwóch mężczyzn. Jeden był niski i leżał 
zwinięty na ziemi, osłaniając ramionami uszy i twarz, 
podczas gdy drugi klął po hiszpańsku i kopał go po 
głowie, karku i plecach. Butem obrócił leżącego, a po-
tem zaczął wymierzać kopniaki w klatkę piersiową i 
brzuch. Przelotnie spojrzał na niebieskie błyski wozu 
patrolowego, ale nie przerwał swego zajęcia, a Lester 
był pewny, że tamten ucieknie lada moment. Jednak 
nawet wtedy, gdy wysiadł z auta i przedstawił się jako 
zastępca szeryfa, wielki Latynos dalej kopał swoją 
ofiarę i Lester poczuł strach, który przepływał przez 
niego jak zimny wiatr. Natychmiast wezwał wsparcie i 
przez chwilę zastanawiał się, czy nie zaczekać na 
przyjazd drugiego radiowozu, ale człowiek na ziemi 
opuścił ręce, jego głowa podrygiwała i kołysała się 
przy każdym kopniaku, usta i szczęka latały luźno.
-	Odsuń się! Natychmiast!
Lester odpiął kaburę, ale Latynos nawet na niego nie 
spojrzał, tylko dalej kopał, więc Les powtórzył swoje 
polecenie, tym razem po hiszpańsku, i teraz tamten 
przestał. Oddychał ciężko; w światłach dystrybutorów 
Lester widział na jego policzkach i brodzie lśnienie 
potu. Pod podkoszulkiem Latynos miał szerokie 
zaokrąglone barki, a po jego grubych ramionach pełzły 
ozdobne więzienne tatuaże. Napastnik uśmiechnął się, 
jeszcze raz kopnął nieprzytomnego w głowę, a Lester 
wyciągnął pistolet, odbezpieczył, ale trzymał go przy 
boku, po czym po hiszpańsku polecił tamtemu położyć 
się twarzą do ziemi. Ale Latynos uśmiechnął się 
jeszcze raz, zadzierając nieco brodę, jakby zamierzał 
rozwiązać problem Lestera, po czym zaczął iść w jego 
kierunku. Lester podniósł pistolet i wycelował w jego 
klatkę piersiową.
-	Na kolana! Natychmiast!
Własne kolana zdawały mu się zrobione z włókna 
szklanego, a w głosie brzmiało drżenie, o którym 
wiedział, że go zdradzało. Latynos zatrzymał się, a Le-
ster czuł, jak jego palec ślizga się po gładzi spustu; 
serce biło mu w paznokciach. Na parking za nim 
wjechał radiowóz wsparcia, a światła jego niebieskich 
sygnalizatorów przebiegały po twarzy Latynosa jak 
błyski stroboskopu. Ale napastnik nie wyglądał na 
przerażonego. Uśmiechnął się twardo do Lestera, po 
czym skinął głową jemu i wycelowanemu w niego 
pistoletowi, jakby to był drobny problem, którym zaj-
mie się we właściwym czasie.
Funkcjonariusz za plecami Lestera kazał tamtemu się 
położyć, a Lester rzucił się do przodu, z palcem 
odgiętym od spustu, bo wielki Latynos nagle stał się
cieniem, który przeskoczył nad swoją ofiarą i pognał w 
ciemność za rogiem sklepu z częściami samochodo-
wymi. Lester pobiegł za nim, ale długi chodnik był 
pusty, latarnie rozbite, z wyjątkiem jednej, trzydzieści 
metrów dalej, rzucającej na beton w dole mętne świat-
ło, a po drugiej stronie nic prócz czerni. Po lewej była 
cicha ulica, a po prawej zamknięte sklepy i składy 
używanych towarów, i Lester wiedział, że uciekinier 
prawdopodobnie kryje się w wejściu do jednego z ich. 
Wyobraził go sobie nisko przykucniętego, gotowego 
do błyskawicznego skoku; zatrzymał się i nie poszedł 
ani kroku dalej. Jeszcze raz spojrzał na oświetlony 
fragment trotuaru przed sobą, potem na rozciągniętą 
dalej ciemność, wycofał się i wrócił do młodego funk-
cjonariusza policji z Dały City, który wzywał ambulans 
do nieprzytomnej ofiary. Lester powiedział, że zgubił 
przestępcę, a młody gliniarz, który żuł gumę, patrzył 
na niego dłuższą chwilę, zanim potrząsnął głową.
- Cholera.
Przez resztę patrolu Lester usiłował przekonać sa-
mego siebie, że nie dlatego wypuścił niebezpiecznego 
człowieka, iż był zbyt przestraszony, żeby go wytropić. 
Usiłował znaleźć pociechę w jednej z głównych wytycz-
nych Podręcznika szkolenia terenowego: „Nie pakuj 
się w sytuacje, które cię przerastają. Nie obawiaj się 
czekać na wsparcie". Ale prawda była taka, iż Lester 
często czuł, że sytuacje go przerastają i że pewnego 
dnia ktoś zwyczajnie spostrzeże, jak bardzo jest słaby i 
nie nadaje się do tej roboty; a wówczas będzie po 
wszystkim, prawdziwy Lester wyjdzie na jaw. I wie-
dział, że gdyby w Dały City jego wsparcie przybyło pół 
minuty później, gdyby ten wielki Latynos nadal szedł
na niego, strzeliłby do napastnika i prawdopodobnie nie 
w ramię czy w kolano, ale tam, gdzie była wycelowana 
jego broń, w samo serce. Bo Lester nie tylko bał się 
tego wielkiego mężczyzny z ciemnymi wąsami 
podobnymi do jego własnych, ale pogardzał nim 
głęboko, ponieważ tamten był wszystkimi Me-
ksykanami, jakim Lester kiedykolwiek musiał stawić 
czoło w Chula Vista, gdy jego ojciec wyjechał do 
Teksasu, matka pracowała, a młodszy brat godzinami 
tkwił w domu, szukając ucieczki przed telewizorem. 
Tamten to był brat dziewczyny Lestera, Pablo Munoz, 
który dźwigał ciężary, miał ponad sześć stóp wzrostu, 
spłaszczony nos i kości policzkowe meksykańskiego 
Indianina; oczy były jak ciemne szparki w prawie 
przystojnej twarzy poznaczonej krostami trądziku. 
Wyleciał z ogólniaka i pracował jako operator wózka 
widłowego w składzie drewna naprzeciwko domu Le-
stera. Po raz pierwszy Lester zobaczył jego siostrę w 
szkole późną wiosną, gdy stała w towarzystwie 
czterech czy pięciu Meksykanek w dżinsowych bio-
drówkach i ni to bluzkach, ni stanikach odsłaniających 
płaskie brązowe brzuchy. Wszystkie paliły papierosy i 
żuły gumę, wszystkie poza Charitą, która była niska i 
szczupła jak gimnastyczka, a długie czarne włosy 
opadały jej do pasa, gdzie powyżej pośladków Lester 
dostrzegł na skórze dwa małe dołki. Przed końcem dnia 
już byli znajomymi i do weekendu podzielił z nią dwa 
tali boy schlitzers w wysokich chwastach za 
ogrodzeniem składu drewna, gdzie całowali się i 
dotykali, a ona smakowała słono i słodko, jak 
przyprawa, której nie umiał nazwać. Nazywała go 
Lezter i pewnego sobotniego popołudnia siedziała z 
nim na Natoma Street na stopniach jego ganku;
słońce stało wysoko, a wszystkie przylegające do siebie 
domy z suszonej na słońcu cegły po obu stronach ulicy 
były niemal zbyt jasne, by dało się na nie patrzeć. 
Trzymała jego rękę na swoim podołku, a on przez 
drelich czuł ciepło jej ciała. Chciał zabrać ją na górę do 
swojego pokoju, ale w domu była matka, więc to 
musiałby być parking obok składnicy drewna, chwasty, 
w których mogliby się położyć, widziani tylko przez 
ptaki, więc wstał, by pociągnąć ją w tamtą stronę, ale 
jej twarz zmieniła wyraz, usta otworzyły się nagle 
tworząc owal, a oczy zogniskowały się na czymś po 
drugiej stronie ulicy. Tym czymś był Pablo, spadający z 
siatki po tej stronie ogrodzenia; podczas gdy silnik jego 
wózka widłowego pracował nadal na placu, on sam - ze 
wzrokiem wbitym w Charitę - pokonał szybko 
śmieciowisko. Szedł, nie rozglądając się, przez ulicę i 
ściągał robocze rękawice. Nosił spłowiały T-shirt bez 
rękawów, brązową skórę miał spaloną słońcem, 
mięśnie barków zaokrąglone i zdecydowane. Jedną ręką 
odepchnął Lestera, a drugą chwycił Charitę za włosy, 
ciągnąc ją na chodnik. Charita krzyczała; gdy 
przylgnęła do ramienia brata, włosy zakryły jej twarz. 
Lester zerwał się na równe nogi; nie pamiętał, żeby 
zbiegał ze stopni. Stał na trotuarze wystarczająco blisko 
Pabla, by zrobić to, co miał nadzieję, że zrobi: rąbnie go 
lub chwyci za ramię, lub kopnie w kolana - cokolwiek - 
ale Pablo wyciągnął muskularne ramię, oparł wolną 
dłoń na twarzy Lestera i pchnął go, a Lester zadrobił w 
tył osiem czy dziesięć stóp i przewrócił się na bok. 
Charita już nie krzyczała,
I
ale płakała, mówiąc coś do Pabla. Lester wstał, ale nie mógł 
zrobić ani kroku naprzód, zupełnie jakby usiłował biec 
przez głęboką do pasa wodę; Pablo
Munoz o grubych ramionach i szerokich barach, o spo-
conej i brudnej płaskiej twarzy trzymał za włosy swoją 
małą skamlącą siostrę i celował w Lesa palcem.
- Jeszcze raz przyłapię ją z tobą, a zedrę ci twarz i 
usmażę, gavacho.
Wzmocnił chwyt na włosach Charity, dziewczyna 
wydała z siebie kolejny krzyk, a żołądek, ramiona i 
nogi Lestera stały się burzą elektrycznych nerwów; 
chciał pobiec naprzód, ale spoczywał na nim wzrok 
czarnych oczu Pabla, więc został tam gdzie był, wszyst-
ko w nim zamarło, nagle jego ciało stało się betonem 
na wilgotnym gruncie.
Pablo ściągnął Charitę z chodnika. Potknęła się o 
krawężnik, jeden sandał spadł jej z nogi, brat puścił jej 
włosy, by chwycić ją za ramię, a kiedy byli w połowie 
długości Natoma, skręcając za róg do głównego 
wejścia składu drewna, Charita jeszcze raz odwróciła w 
stronę Lestera małą ciemną twarzyczkę, na jeden długi, 
wywołujący pałanie policzków moment, jakby nie była 
całkiem pewna, czy dobrze widziała.
Lester poczuł mdłości ze wstydu. Wszedł do domu, 
położył się na łóżku i godzinami wyobrażał sobie zu-
pełnie odmienną scenę: miażdży dłoń Pabla we własnej 
ręce, potem wali Munoza tak mocno w twarz, że tam-
ten całe dnie będzie nieprzytomny, po czym obudzi się 
w śmiertelnym strachu przed Lesterem Burdo-nem. 
Albo wyobrażał sobie, że odskakuje przed ramieniem 
Pabla tylko po to, by je chwycić, wykręcić mu je za 
plecy i złamać. I te obrazy w jego głowie nie były 
nowe. Tworzył je, przedstawiając każdego chłopaka, z 
którym musiał się bić w ogólniaku w Chula Vista. 
Może dlatego, że był wysoki, cichy i szczupły, zwracał 
na siebie w szkole większą uwagę niż inni Angole. Ale
zawsze było tak samo - Burdone mańcón! Burdone 
maricónl - a Lester usiłował unikać bójek najdłużej, jak 
się dało. Najpierw zaprzeczał przed samym sobą, że to 
naprawdę jego nazwisko było przedrzeźniane; próbował 
uśmiechać się na każdą zniewagę rzucaną w jego stronę 
i tylko wtedy, gdy czuł nacisk rąk na piersi, odpowiadał 
tym samym, w nadziei że to wystarczy, ale nigdy nie 
wystarczało; więc podnosił pięści, w które nie wierzył, 
tylko po to, żeby powalono go na ziemię, gdzie mógł 
pozostać zwinięty, czekając na nauczyciela łub kogoś, 
kto to przerwie, lub mając nadzieję, że znęcający się nad 
nim straci zainteresowanie i pójdzie sobie. Ale rzadko 
tak się działo. Nawet jeśli ich aresztowałeś, pokazywali 
się we śnie, zdecydowani zdemaskować cię i pokazać ci, 
że jesteś tchórzem, jakim rzeczywiście byłeś.
Czasami Lester budził Carol i opowiadał jej swój 
sen, ale to zawsze był błąd, bo przysparzał jej w ten 
sposób amunicji, której używała podczas niemal cose-
zonowych prób zmuszenia go do odejścia z biura 
szeryfa, z pracy, której tak naprawdę nigdy nie za-
akceptowała; a przede wszystkim nie zrozumiała, dla-
czego szkolił się do jej wykonywania. Nie dość, że jest 
to zbyt niebezpieczne, mówiła mu, ale „mój Boże, tak 
bardzo przerastasz tych prostackich kowbojów, dla 
których pracujesz. Każdy barani łeb z maturą może iść 
do akademii i robić to co ty!". Mówiła mu, że nie 
wykorzystuje swojego potencjału, że powinien wrócić 
na uczelnię i skończyć studia nauczycielskie, a gdyby 
okazało się, że w kalifornijskim szkolnictwie nie ma 
dla niego pracy, byłaby gotowa przenieść się gdziekol-
wiek indziej, gdzie mógłby dostać zajęcie.
Ale Carol myliła się, przypominał jej niekiedy Le-
ster, ponieważ był już nauczycielem; był oficerem
szkoleniowym z biura szeryfa w San Mateo, jednym z 
ośmiu w całym hrabstwie, i z tych ośmiu najmłodszym; 
dali mu tę robotę po zaledwie sześciu i pół roku służby 
patrolowej. Wszystkim im przydzielano świeżych 
rekrutów po szkoleniu w Gavilan College i przez cztery 
tygodnie - czasami na dziennej zmianie od szóstej do 
szóstej, czasami całą noc - siedział w swoim radiowozie 
na miejscu pasażera, podczas gdy jego młody 
podopieczny prowadził, i niespiesznie, metodycznie 
wyzbywał się wszystkiego, co wiedział na temat bycia 
zastępcą szeryfa. A co takiego wiedział? Wiedział, że 
jeśli osobiście podchodzisz do sprawy, stajesz się 
bardziej niebezpieczny. Wiedział, że raz niezgodnie z 
prawem wsadził do paki męża, który znęcał się nad 
żoną, i że coraz brutalniej podchodzi do niektórych 
aresztantow. Nie drobnych przestępców - złodziei 
samochodów czy kieszonkowców, złodziei sklepowych 
czy nawet pijanych kierowców - tylko do tych, którzy 
znęcali się nad słabszymi, bili żony i dzieci, byli 
podejrzani o gwałt; do wszystkich, którzy stosowali 
siłę, by miażdżyć innych. Zachował czyste konto, ale 
aresztowania sprawiały mu przyjemność; wykręcanie 
ramienia damskiego boksera daleko na plecy, kiedy 
tamten leżał twarzą na podłodze lub trotuarze. Bardzo 
mocno zaciskał kajdanki, a potem za nadgarstki 
podrywał gościa na równe nogi. Jeśli pacjent krzyknął, 
Lester pochylał się do jego ucha i mówił mu, żeby się 
zamknął. Wsadzając go do radiowozu nie kłopotał się 
osłanianiem mu głowy i pozwalał, by aresztant uderzył 
się wsiadając. Czasami byli to wielcy mężczyźni, 
zwykle pijani, i Lester bał się ich, więc zaciskał 
kajdanki tak mocno, że aż krzyczeli. Ale kiedy indziej, 
gdy widział posiniaczoną lub krwa-
wiącą matkę i dziecko, żołądek Lestera wypełniał się 
elektryzującym, niemal wywołującym mdłości żarem; 
podrywając faceta na równe nogi, czuł drżenie w rę-
kach i ramionach, i zdarzało się, że podczas wychodze-
nia z domu wpychał go twarzą na futrynę, a czasem 
klękał całym swoim ciężarem na karku mężczyzny, 
jeszcze mocniej zaciskając kajdanki.
Ale po tych aresztowaniach wściekłość i adrenalina 
Lestera opadały, czuł się wyczerpany i fizycznie słaby. 
Potem przychodziły wyrzuty sumienia; poczucie winy, 
że każde takie aresztowanie, w trakcie którego dawał 
upust swoim namiętnościom, powodowało w rezultacie 
coraz większą niesprawiedliwość jego działań; przysię-
gał sobie nie dać się już w to wciągnąć, a zamiast tego 
wykonywać swoje obowiązki w taki sposób, w jaki 
został wyszkolony. Ale gdy tylko znowu zobaczył posi-
niaczoną i zrozpaczoną ofiarę kolejnego faceta, który 
wsączał swoją truciznę w kogoś mniejszego i słabszego, 
te śluby opadały z Lestera jak wystygły popiół, a jego 
serce zwracało się w inną stronę. A potem, po przekaza-
niu aresztanta, kiedy z powrotem był na patrolu, pijąc 
za kierownicą wodę sodową, którą starał się napełnić 
pustynię w swoich ustach, u podstawy brzucha, niczym 
zimne podziemne źródło, zaczynał rozlewać się strach, 
strach, że traci kontrolę nad sobą i pozostaje tylko 
kwestią czasu, zanim jeden z owych przestępców 
spojrzy na wylot przez jego mundur, odznakę i broń i 
zobaczy, że funkcjonariusz Burdon jest oszustem, że 
jest jednym z tych mężczyzn, którzy nigdy nie uczest-
niczyli w bójce i nie wyszli z niej zwycięsko, a całe jego 
kozactwo można by w jednej chwili zdeptać jak robaka.
Co jakiś czas Lester był w stanie trzymać się w ry-
zach przez kilka miesięcy. Odwracał oczy i zamykał
uszy przed zranionymi. Dokonywał aresztowań i za-
kładał kajdanki łagodnie, eskortując mężczyznę - a 
czasami kobietę - do swego wozu patrolowego. 
Oddychał głęboko przez nos, ignorował gapiów i ot-
wierał tylne drzwi samochodu. Ale czasami aresztant 
ociągał się nieco z wsiadaniem albo jeszcze coś krzy-
czał do stojącego w pobliżu przyjaciela czy członka 
rodziny lub przeklinał Lestera, a ten zatrzaskiwał 
drzwiczki, udając, że nie zwraca uwagi, czy ramię lub 
noga zatrzymanego są już w samochodzie. Znów po-
zwalał, by emocje brały w nim górę, nawet w sytuacji z 
filipińskim chłopcem, tam, na wybrzeżu; chłopak był 
młody i przerażony, i wydawało się niemożliwe, żeby 
Lester nie żywił do niego ojcowskich uczuć i cierpliwie 
nie zrobił tego, co należało. Ale co, gdyby chłopak był 
dorosłym mężczyzną? Wyjąłby przeciwko niemu broń? 
Zastrzeliłby go?
A w nocy, leżąc obok Carol, śnił o parkingu i o 
wszystkich tych czekających na niego ludziach. Pewnej 
nocy na zewnątrz stała także jego żona i dzieci, a nawet 
postaci z jego dzieciństwa; Pablo Munoz trzymał w 
rękach odciętą głowę Charity, jakby to był przedmiot, 
którego Lester zapomniał zabrać.
W trzecim czy czwartym tygodniu takiego szkolenia 
Lester czuł, że całkiem dobrze zna młodego człowieka 
za kółkiem. Przez pięć dni w tygodniu spędzali ze sobą 
w samochodzie dziewięć do dziesięciu godzin. 
Większość z tych chłopaków była tuż po dwudziestce, 
miała za sobą trening fizyczny i lekką wysypkę od 
golenia na szyi lub policzku. Gdy on i jego uzbrojony 
po zęby uczeń jechali przez wyznaczony im rewir - czy 
to przez szerokie zielone posiadłości Portola Valley, 
czy obok czynszówek i spękanych asfaltowych boisk,
winiarni, barów z zamalowanymi oknami, czy też obok 
zabitych deskami drogerii - Lester przekazywał pewne 
podstawowe narzędzia i procedury policyjnej szychty: 
jak jasno opisać kolizję drogową i sporządzić raport 
kryminalny; co zrobić, gdy znajdziesz skradziony 
pojazd; jak postępować, dopytując się przez radio o 
dane rejestracyjne samochodu i jak za pośrednictwem 
oficera dyżurnego uzyskać dostęp do komputera. Ale 
trening z zastępcą szeryfa nie był wypełniony 
wyłącznie przez materiał z Podręcznika szkolenia te-
renowego. Lester przywiązywał wagę do wiedzy o do-
mowym życiu swoich podopiecznych, ich dzieciństwie, 
a przede wszystkim o tym, dlaczego wybrali pracę w 
organach ścigania. Jeden chłopak o twarzy dziecinnie 
pulchnej i miękkiej powiedział, że nie przeszedł przez 
obóz rekrutacyjny piechoty morskiej w San Diego, 
więc postanowił spróbować w policji. Raczej rzadko 
zdarzało się, żeby Lester usłyszał tak szczere wyznanie 
z ust kursanta. Większość z nich odpowiadała zwykle 
sloganami, językiem znanym z wojskowych plakatów 
werbunkowych lub tablic ogłoszeniowych szkół 
pomaturalnych. Chcę coś zmienić. Chcę się przyczynić. 
Nie wiem, odczuwam potrzebę, żeby służyć. I wszystko 
było fajnie, ale Lester zauważył, że w końcu, w miarę 
jak jedna godzina zamieniała się w następną, jeden 
dzień w kolejny, a te rozlewały się w tygodnie, 
niejeden chłopak zaczynał się otwierać i mówić o 
swojej rodzinie; i mięśnie jego twarzy zdawały się 
napinać, gdy wspominał o swoim ojcu lub matce; o 
tym, które odeszło, kiedy on był jeszcze bardzo mały, 
albo pozostało w domu dłużej, niżby to było z 
korzyścią dla kogokolwiek. Lekko zgarbieni nad 
kierownicą używali mglistych
określeń i spoglądali przez przednią szybę na słonecz-
ny blask zalewający wszystkich tych cywilów w samo-
chodach lub pieszych; i znowu Lester widział siebie - 
kogoś, kto nie tylko chciał naprawić działania wszyst-
kich innych ludzi, ale przez zrobienie tego pragnął 
ponownie uczynić świat bezpiecznym, poprawnym raz 
na zawsze.
Lester wszedł do chaty, zapalił gazową lampę Cole-
mana, wyniósł ją na polankę i postawił na ziemi, a sam 
nabrał pełne naręcze szczap do żelaznego piecyka. 
Było zbyt ciemno, żeby widzieć polankę i mgłę między 
drzewami, ale powietrze nadal było od niej gęste; czuł 
też zapach oceanu i tę zrodzoną w ziemi woń porąba-
nego drewna. Naprawdę nie było aż tak zimno, żeby 
rozpalić ogień, ale tak czy inaczej chciał tego.
Gazowa lampa zasyczała i zabłysła białym światłem, 
które Lesterowi nie dawało żadnej pociechy; a kiedy 
wniósł do wnętrza chaty naręcze drewna, poczuł do 
siebie obrzydzenie za to, że pragnie otuchy; jego córka, 
praktycznie wstrzymując oddech, była w domu, a on 
chciał tylko, żeby Kathy Nicolo weszła do tej 
jednoizbowej chaty rozświetlonej płomieniem kozy, 
żeby na podłodze przed piecem leżał śpiwór, żeby 
oboje rozebrali się bez słowa, kochali się bez słowa, a 
potem leżeli; ich pot odbijałby światło ognia, a oni 
czuliby tylko to, czym są teraz, parą, Kathy i Lesterem.
Podpalił zwiniętą pod rozpałką gazetę, opadł na 
czworaki i rozdmuchał płomień; żar podziurawił pa-
pier, który żarzył się pomarańczowo. Chciał, żeby ta 
kula ognia była w nim, spopielając czarne macki. Ale
to nie był strach. Nie, to była wątpliwość. Czarne 
zwątpienie. I to nie pociechy chciał od Kathy, tylko 
przywrócenia zaufania, takiego milczącego zaufania, 
które ujawnia się w bezruchu po uprawianiu seksu; 
takiego, które żyje poza słowami. Nie chciał usłyszeć 
od Kathy, że postępuje właściwie, ponieważ - szczerze 
mówiąc - absolutnie nie mogła tego wiedzieć. Tylko on 
mógł. I miał także świadomość, że jego wiedza nie 
będzie kompletna, póki znowu, teraz, nie obejmie 
Kathy. To dlatego nie pojechał prosto do biura Al-
vareza, i dlatego nie zabrał córki na przejażdżkę lub 
spacer, żeby powiedzieć jej prawdę o tym, co się 
działo. Wszystko i wszyscy trzymali się czasu. Zdawa-
ło się, że odkąd dzisiaj wcześnie rano pocałował z roz-
targnieniem Kathy, zanim wycofała swój samochód, 
żeby Lester mógł wyjechać, minął niemal miesiąc. 
Gdzie była?
Kucnął przed piecykiem i włożył do niego dwie 
rozłupane kłody; trochę popiołu wzbiło się w górę i 
lekko przylgnęło do jego przedramienia. Odsunął się i 
patrzył, jak drewno zaczyna płonąć. Z początku ogień 
zdawał się przygasać, ale potem się wzmógł, 
niebieskozielone płomienie lizały kłody, wznosząc się 
w szczelinach między nimi jak wężowe języki, śliz-
gając się po gładkiej korze, oświetlając coś, co wkrótce 
miały pochłonąć. Nagle wnętrze chaty wydało mu się 
bardzo małe, więc wyszedł na zewnątrz i stanął na 
ganku, trzymając ręce w kieszeniach. Pomyślał o 
Alvarezie, prawdopodobnie piszącym raport o tym, że 
zastępca szeryfa Burdon nie posłuchał jego bez-
pośredniego rozkazu. Niedobrze. Ludzi za to zwal-
niano. Ale mieli także zabazgraną kartotekę, naruszenie 
przepisów tu, raport tam. Pomimo brutalnych

aresztowań kartoteka Lestera była czysta, bez jednego 
kółka po kubku z kawą. I za każdym razem, kiedy 
ogłaszano egzamin promocyjny, dostawał z biura ka-
pitana Baldiniego notatkę z sugestią, żeby do niego 
przystąpił, a potem odbył rozmowę z komisją kwalifi-
kacyjną w celu uzyskania awansu na sierżanta. Kapitan 
nazywał to akceleracją kariery.
Ale teraz był ten incydent z pułkownikiem, i trzeba 
było temu stawić czoło. Zaledwie kilka godzin 
wcześniej Lester mógł pojechać do Redwood City i 
wszystkiemu zaprzeczyć. Jego słowo przeciwko słowu 
jakiegoś bogatego irańskiego sukinsyna, który 
najprawdopodobniej nawet nie był amerykańskim 
obywatelem. Ale teraz, ponieważ nie stawił się na 
wezwanie, będą mogli zakwestionować jego uczci-
wość, rozsądek, a także niewinność. Przy założeniu, że 
Alvarezowi przede wszystkim o to chodzi. Ale Lester 
czuł uzasadnioną pewność, że to nie mogło być nic 
innego. Nie byłoby wielkim kłopotem dla pułkownika 
pojechać do Redwood City, złożyć skargę na zastępcę 
szeryfa Gonzaleza i przekonać się, że taki nie istnieje. 
To zdecydowanie zaostrzyłoby ciekawość takiego ku-
tasa jak Alvarez. Prawdopodobnie podałby pułkow-
nikowi kawę i pokazał mu katalog zdjęć identyfikacyj-
nych pracowników posterunku. I Lester znów 
pomyślał, że wszystko to powinien był rozważyć, za-
nim w ogóle włożył mundur i wszedł do domu Kathy - 
kolejny raz emocje wzięły górę nad rozsądkiem.
Ale nie chciał zostać złapany w wir „powinieneś to 
czy tamto". Skrucha to wielka siostra Strachu, a Lester 
uważał, że nigdy nie powinno się wpuszczać jej za 
próg. Wolał obserwować Skruchę, stojąc bezpiecznie 
po drugiej stronie okna, obserwować ją, jak tkwi na
werandzie pod lampą, czekając cierpliwie, zawsze cier-
pliwie, żeby ją wpuścić; długie włosy przedwcześnie 
posiwiałe, zdrętwiała z zimna. Czasami Skrucha obra-
cała się ku niemu i uśmiechała przez okno, kiwając 
ręką, a zęby miała proste, czyste i przezroczyste jak 
wilgotny lód. Od lat stała przed drzwiami Lestera, 
czekając, i bywało, że miała na sobie ślubną suknię - 
stałe przypomnienie, że zaledwie po dwóch czy trzech 
latach swego małżeństwa z Carol zrozumiał, iż to było 
jej sprawą, że się jej oświadczył, jej sposób patrzenia na 
świat złym i jednocześnie litościwym okiem.
Ze względu na jej wystąpienie w obronie religii 
podczas wykładu z etyki przypuszczał, że Carol jest 
kimś w rodzaju odrodzonej ewangelistki. Ale potem, 
między zajęciami, zobaczył, że siedząc w słońcu na 
jednym z patio czytelni robi gazetkę ścienną. Miała 
wtedy długie blond włosy, które zwykle luźno opadały 
jej na plecy. Ubrana była w szorty, a nogi miała tęgie, 
opalone i muskularne. Jednego popołudnia robiła na 
ochotnika tablicę „Palestyńczycy i samostanowienie", 
innego dnia był to „Południowoafrykański Sojusz na 
Rzecz Przerwania Apartheidu", a jeszcze innego „Ko-
alicja Przeciwko Interwencji i Uciskowi". Nad tą gazet-
ką pracowała sama; siedziała w cieniu iglastego drzewa 
i jadła falafel, a Lester podszedł i przedstawił się. 
Skinęła głową i powiedziała, że poznaje go z zajęć, co 
go ośmieliło, bo w końcu uczestniczyło w nich stu 
pięćdziesięciu studentów. Zapytał, przeciwko jakiemu 
rodzajowi interwencji i ucisku zwraca się jej koalicja.
-	Interwencji wielonarodowych korporacji.
-	Na przykład?
Zmierzyła go wzrokiem od stóp do głów, od kow-
bojskich butów po czarny T-shirt z trasy Waylon
Jennings. Potem napiła się butelkowanej wody mine-
ralnej i pchnęła w jego kierunku broszurę. Powiedział 
jej, że robi specjalizację z socjologii i ma już dosyć 
rzeczy do czytania, więc czy nie mogłaby mu tego 
opowiedzieć w dwóch, trzech zdaniach? Po paru mie-
siącach wyznała mu, że dręczyli ją Młodzi Repub-
likanie i chłopcy z bractwa, którzy po prostu obcinali 
ją, nazywając anty-Amerykanką i wywloką; ale w spo-
sobie, w jaki ją zapytał, było coś, co skłoniło ją do 
mówienia; to była szczerość w głosie, jego dalekie od 
osądzania czegokolwiek brązowe, głęboko osadzone 
oczy; to, jak stał przed nią - chudy, o pochyłych 
ramionach. Więc zaczęła mówić i mówiła bez przerwy, 
prezentując trzy warte poznania historie: o wysłaniu do 
Nikaragui na początku lat trzydziestych amerykańskiej 
piechoty morskiej, której zadaniem było zabijać dla 
Fruit Company głodnych wieśniaków; o CIA, która z 
powodu pól naftowych dla Rockefellerów zabiła w 
1953 roku irańskiego przywódcę, pochodzącego z 
wyboru; o rządzie USA, który wspiera czternaście 
krwiożerczych rodzin, posiadających na własność cały 
Salwador. Mówiła i mówiła, jej policzki rozkwitły czer-
wienią, a głos ochrypł. W końcu Lester usiadł na ziemi 
obok tablicy; słuchał z wrażeniem, że oto spotkał 
kogoś, kogo od dawna, od bardzo dawna nie widział; 
kogoś, kogo niesprawiedliwość świata oburzała tak 
łatwo jak jego samego. Zaczęły się zapalać latarnie 
kampusu, a z niej powoli uchodziło powietrze, i wtedy 
zaprosił ją na drugi koniec miasta na hamburgery i 
piwo do knajpy na wTolnym powietrzu, wychodzącej na 
tor minigolfa w kolorze flaminga. Wypili dwa i pół 
dzbanka piwa, a zjedli bardzo mało, rozmawiając o 
swoich planach na po studiach; z aparatem i notat-
nikiem zamierzała objechać wszystkie rejony walk na 
świecie, by uchwycić prawdę o amerykańskim im-
perializmie, a Lester powiedział jej, że nie ma pojęcia, 
co chce robić, ale cokolwiek by to było, chce być 
dobry, chce czynić dobro. I zdawało się, że to coś w 
niej poruszyło. Przestała mówić i spojrzała na niego, 
oczy miała nieco szkliste, a usta lekko rozchylone, 
jakby nie mogła pojąć tego, co właśnie usłyszała. 
Spojrzała na niego w sposób, który odebrał jako słodki, 
choć był prawie pijany; i wrócili do jej pokoju, 
podstawili krzesło pod gałkę drzwi na wypadek po-
wrotu współmieszkanki Carol i w koszulach kochali się 
na podłodze.
Następnej wiosny pobrali się na miesiąc przed pro-
mocją i na trzy miesiące przed narodzinami Bethany. 
Lester dostał pracę w firmie sprzątającej restauracje od 
północy do świtu; poranki spędzał na spaniu, popo-
łudnia na zajmowaniu się Bethany, Carol zaś podjęła 
kurs fotografii w szkole pomaturalnej. Niekiedy wsa-
dzał dziecko w nosiłki i także wychodził, zatrzymując 
się w biurze poradnictwa zawodowego, gdzie prze-
glądał przewodniki dla absolwentów, podczas gdy Be-
thany spała lub płakała, a on nosił ją po małym pokoi-
ku, mrucząc córeczce jakąś piosenkę i zerkając na 
ogłoszenia oraz plakaty na ścianach. Pewnego popołu-
dnia jego wzrok przyciągnął nowy plakat, olbrzymia 
kolorowa fotografia młodego gliniarza, ledwie trzy-
dziestoletniego przystojnego Latynosa, który stał mię-
dzy mężczyzną a kobietą, jedną ręką naciskając łagod-
nie na pierś mężczyzny, a drugą ledwo dotykając 
nadgarstka kobiety; jej rude włosy były potargane, a 
oczy mokre od łez. Mężczyzna miał lekko zaciśnięte 
pięści, a wzrok wbity w ziemię; najwyraźniej słuchał
i cierpiał z powodu tego, co młody gliniarz musiał 
powiedzieć. Pod zdjęciem znajdował się napis: ŚWIA-
TOWY POKÓJ ZACZYNA SIĘ W DOMU, numer tele-
fonu miejscowego posterunku i numer gorącej linii dla 
ofiar domowej przemocy. I było coś w twarzy młodego 
gliny - zarys mocno wysuniętej dolnej szczęki, który 
zdawał się zmuszać delikwenta do właściwego 
zachowania, jakie Lester widywał u innych mężczyzn; 
stojąc tam tak i trzymając w objęciach malutką 
córeczkę, czuł, że wreszcie nadszedł czas, by postarać 
się wyglądać podobnie. Niedługo potem był już w aka-
demii policyjnej, później na patrolu jako kursant, a 
kiedy został zastępcą szeryfa, kupili z Carol mały 
domek na osiedlu Eureka Fields w Millbrae. Carol 
dostała pracę jako nieetatowy korespondent dwóch 
miejscowych gazet i opisywała spotkania towarzyskie, 
wystawy psów i sądowe sprawy o miedzę. Płacono jej 
dwadzieścia pięć dolarów za tekst i chociaż artykuły 
nie należały do nurtu demaskatorskiego, nadal ją to 
interesowało; powiedziała Lesterowi, że jest zadowolo-
na, wykonując pracę, która stawia jej wyzwania, a jed-
nocześnie, dzięki nienormowanemu czasowi, daje 
szanse, by być matką i żoną.
I tu krył się problem; gdy tylko uniwersyteckie życie 
zostało za nimi, gdy tylko intelektualne ognie i 
sprawiedliwy gniew Carol wygasły, Lester zaczął 
odczuwać, że czegoś między nimi brak, czegoś bardzo 
istotnego; że pomimo jej oddania, jej kostycznego 
dowcipu i mądrych rozmów, dobrej kuchni zza połu-
dniowej granicy, a nawet mimo ciepłego timbre'u jej 
głosu, Lestera nic już w niej nie pociągało. Nie pragnął 
obejmować jej, całować, smakować i wąchać. A jeśli 
nawet to robił, nigdy nie czuł się w porządku. Było to
tak, jakby przymuszał się do seksu z bliską krewną, z 
kimś z rodziny. Smuciło go to i niemal wywoływało 
obrzydzenie, tak jakby oddzielało go od Carol. Spra-
wiało, że czuł się płytki i niedojrzały, prawie jak gów-
niarz. Przez lata, na ulicy czy na patrolu, Lester widział 
różne kobiety i wyobrażał sobie, że mógłby się z nimi 
kochać. Czasami zabierał ich obraz ze sobą do domu - 
falowanie włosów, kołysanie się bioder pod spódnicą 
czy ciemne oczy, które zawierały obietnicę czegoś 
bardziej zmysłowego niż intelektualnego. I gdy jego 
żona z dwójką małych dzieci była na dole lub poza 
domem, czasami zamykał się w łazience, odkręcał 
kurki i jak nastolatek onanizował się nad umywalką. 
Wtedy Skrucha stawała się tylko bardziej namolna. Już 
ani chwili dłużej nie czekała na werandzie, tylko 
lodowatymi kłykciami zaczynała stukać do drzwi.
Lester zaczął czuć się tak, jakby przestawał być 
mężczyzną; żył w małżeństwie, do którego nie miał już 
serca, pracował jako stróż porządku, mimo że nigdy nie 
potrafił onieśmielić żadnego mężczyzny, służyć komuś 
lub chronić kogoś samodzielnie, nie mając biura 
szeryfa hrabstwa San Mateo za plecami. Wyobrażał 
sobie, że zostawia Carol; po prostu pakuje manat-ki i 
wynajmuje mieszkanie na drugim końcu miasta. Ale 
zaraz potem myślał o Bethany i Nathanie, o ich małych 
okrągłych buziach patrzących na niego w górę z 
niemym niedowierzaniem, zanim zaczną rozpaczliwie 
płakać. A poza tym musiałby łożyć na dwa gos-
podarstwa domowe. Trzeba by pomagać dzieciom, mo-
że nawet płacić alimenty, a także spłacać hipotekę 
domu, a tym wszystkim rzeczom razem w żadnym 
wypadku nie podołałby ze swoim uposażeniem.
Ale to nie było jedyne wytłumaczenie, dlaczego nie 
odchodził, i wiedział o tym. Czasami, podczas całonoc-
nego patrolu, gdy o trzeciej czy czwartej nad ranem 
jechał ciemnymi, pustymi ulicami lub bocznymi dro-
gami, ze ściszoną radiostacją, sącząc zimną kawę, 
wiedział, co to było, i przyznawał się przed samym 
sobą, że to ten jasny sobotni poranek w czerwcu, gdy 
był chłopcem; zaparkowane przed ich domem na Na-
oma Street używane białe kombi, które kupił ich 
ojciec, żeby przeprowadzić się do Brownsville w Tek-
sasie. Chodziło o bagażnik i o dwie walizki na dachu. 
Chodziło o to, że w przedpołudniowym słońcu wszyst-
ko było niemal zbyt jasne, by na to patrzeć - biały 
samochód z białymi obrzeżami opon, biała koszula 
ojca z czubkami kołnierzyka przypiętymi guziczkami; 
chodziło o to, jak brzuch starego napierał na sprzączkę 
paska od spodni, która także świeciła jaskrawo. Cho-
dziło o T-shirt dwunastoletniego brata Lestera, gdy 
ten pomagał ojcu przymocować płótno do lśniącego 
chromem bagażnika dachowego. I o dochodzący z do-
mu zapach kawy i biszkoptów; o to, w jaki sposób ich 
matka przygotowała dla wszystkich śniadanie, jakby 
to był normalny niedzielny poranek. Chodziło o to, jak 
podała im talerze jajecznicy, nalała chłopcom mleko 
i sok, a ich ojcu kawę, cały czas zadając mężowi 
szczerze brzmiące pytania na temat jego nowej pracy 
w straży granicznej w Brownsville, jakby nie miał już 
pracy w Chula Vista, jakby wyjeżdżał do Teksasu ze 
względu na nich. Ale głównie chodziło o to, jak to było, 
gdy została w domu, kiedy nadszedł czas, żeby ich 
ojciec odjechał; o to, w jaki sposób, już w drodze do 
drzwi, poklepał ją po ramieniu -jakby właśnie dostała 
jakieś złe wiadomości, z którymi on nie miał nic
wspólnego. Lester siedział na stopniach ganku i czuł na 
plecach całą ciszę domu. A jego ojciec po prostu stał na 
rozświetlonym trotuarze, z rękami na biodrach, ze 
zniekształconą paczką tareytonów w kieszonce na 
piersi; spojrzał na siedzącego na stopniach szesnasto-
letniego Lestera, jakby czekając, że jego pierworodny 
syn zachowa się uprzejmie, wstanie i pożegna się z 
nim. Ojciec zerknął na dom za Lesterem i znów na 
niego, po czym skinął mu głową, tylko raz, jakby 
mówił: „Jeśli tak chcesz to rozegrać, to w porządku". 
Potem potrząsnął dłonią młodszego syna. Brat Lestera 
zaczął płakać, a ich ojciec odwrócił się szybko, jakby to 
było coś intymnego, czego nie spodziewał się zoba-
czyć. Chodziło też o odgłos uruchamianego silnika 
kombi, o widok odjeżdżającego od krawężnika samo-
chodu, który w pełnym blasku dnia przesuwał się 
wzdłuż rzędu domów z suszonej na słońcu cegły i do 
znaku „stop" na rogu Las Lomas. I o widok twarzy jego 
płaczącego brata, obserwującego malejący samochód; 
szczupłe drżące ramiona, ręce luźno wiszące po 
bokach. Chodziło o przeniesienie spojrzenia z powro-
tem na róg, gdzie nie było już ani śladu samochodu, i o 
to, jak gorący stał się ten dzień; o to, jak pachniała stara 
farba na deskach stolarki, psie gówno w sąsiednim 
ogrodzie, suchy beton trotuaru, drewno ze składu 
materiałów budowlanych po drugiej stronie ulicy.
Przez niemal dziesięciolecie pożycia z Carol cały żar 
i całe światło tego jednego dnia wystarczały, żeby 
trzymać w szachu chłodny żal, wynikający z własnej 
decyzji małżeńskiej. Ale wszystko to się zmieniło, gdy 
z wyrokiem z powództwa cywilnego wszedł do małego 
domku na wzgórzu w Coronie, i gdy pojawiła się 
Kathy Nicolo ubrana we frotowy
szlafrok, z pomalowanymi na różowo paznokciami 
stóp, włosami w nieładzie i małą ciemną twarzą pełną 
niedowierzania, ale dosyć dzielną w obliczu nowin, 
które jej przynieśli. Lester poczuł głębokie pożądanie, 
które nabrzmiało w nim tak momentalnie, że poczer-
wieniała mu szyja; nie potrafił odwrócić wzroku od 
pani Lazaro i obserwował ją, gdy przyjmowała złe 
wieści na temat swego domu, a on stał tam w mun-
durze, z bronią, czując tak dziką żądzę, że prawie było 
ją słychać w pokoju. I to zmieniło także jego przekona-
nie, że nie ma dokąd iść. Wraz z głodem Kathy 
przyszła nowa wiara, że może nie jest za późno. A to 
wrażenie wzmogło się jeszcze, gdy na twardym szero-
kim łóżku Eureka Motor Lodge dosłownie wzięła go 
w siebie, wzięła jego głód razem ze swoim własnym 
głodem, który był ciemny, śliski i bardziej rozpalony 
niż jakikolwiek dzień w Chula Vista. Skrucha zdawała 
się ześlizgiwać z jego werandy, a na jej miejscu 
pojawił się w jego głowie obraz własnego domu, w 
którym dzieci miałyby osobne pokoje. Może domu na 
wzgórzu w Coronie. Kathy napomykała o takim 
scenariuszu, mówiła, że dom ma trzy sypialnie. Potem 
Lester musiałby tylko zająć się finansowym wspiera-
niem dzieci i ewentualnie wziąć na siebie połowę spłat 
hipotecznych za dom w Millbrae, który nie byłby już 
jego domem. Podołałby temu. Może przyszła pora, 
żeby naprawdę wziął pod uwagę jedną z notatek 
kapitana Baldiniego i postarał się o paski sierżanta 
oraz związane z tym wyższe pobory? Lester znów 
pomyślał o wymiganiu się od spotkania z Alvarezem 
i poczuł gorąco na twarzy; to nie było mądre. Może 
powinien pojechać teraz do miasta i wsunąć liścik pod 
drzwi Alvareza, przeprosić go i wyjaśnić, że niezależne
od mego okoliczności nie pozwoliły mu stawić się do 
raportu? A zresztą byłaby to prawda, no nie? Ale to 
zabrałoby zbyt wiele czasu, a podczas jego nieobecno-
ści mogła się zjawić Kathy.
Lester wszedł z powrotem do chaty i w blasku ognia 
z paleniska napisał do niej liścik na odwrocie torby ze 
sklepu spożywczego.
Jest prawie ósma. Nigdzie nie wyjeżdżaj, Kathy 
Nicolo. Pojechałem zatelefonować do pracy.
Kocham cię, Les
Położył torbę na stole, a żeby zwrócić na nią uwagę 
Kathy, postawił na papierze pustą butelkę po winie. 
Zamknął drzwiczki pieca i wyszedł na polankę oświet-
loną przez syczącą lampę Colemana, którą podniósł i 
ruszył ścieżką do samochodu. Miał nadzieję, że bon-
neville Kathy pokaże się zaraz na zjeździe z autostrady, 
ale droga była ciemna i cicha, a spękany asfalt zasnuty 
powłoką mgły, która - gdy przez nią jechał - wznosiła 
się ponad dach jego samochodu i przednią szybę, 
wirując jak stado duchów. Przez chwilę zdawało mu 
się, że jest w jakimś miejscu egzotycznym i 
niebezpiecznym, i pomyślał o irańskim pułkowniku, o 
jego zdjęciu z przyjęcia u jednego z najbogatszych 
sukinsynów świata - człowieka dysponującego własną 
tajną policją. Tej nocy, gdy Lester złożył pułkownikowi 
wizytę, zdawało się, że tamten ma na sobie codzienne 
ubranie, ale Lester zauważył, jak elegancko były 
skrojone jego spodnie i koszula. A gdy Behrani mówił, 
jego słowa brzmiały jasno i niespiesznie, wypowiadane 
tonem człowieka przyzwyczajonego do posłuchu.
Trudno by było Alvarezowi stawić czoło takiemu gład-
kiemu draniowi, pomyślał Les, jadąc we mgle na-
brzeżną autostradą; wypatrując na przeciwległym pasie 
ruchu bonneville'a Kathy, zastanawiał się, jak daleko 
mogły zajść sprawy. Czy zostanie oskarżony tylko o 
zachowanie niegodne funkcjonariusza, czy też zrobi się 
bardziej gorąco? Czy groźby pod adresem Behraniego 
zostaną zinterpretowane jako przymuszenie? Opuść tę 
nieruchomość, albo...? Ale przy tego rodzaju 
oskarżeniu trzeba było mieć dowód lub świadków, 
więc gdyby chodziło o to przestępstwo, to praw-
dopodobnie był czysty. Nadal jednak w jego aktach 
pozostałaby ciemna plama, która mogła bardzo za-
szkodzić szansom na awans.
W Montara zjechał z nadbrzeżnej drogi na parking 
sklepu przy stacji benzynowej i skorzystał z wiszącego 
na zewnątrz automatu telefonicznego, żeby zadzwonić 
do Wydziału Wewnętrznego w Redwood City. Zostawił 
wiadomość w poczcie głosowej Alvareza, przeprasza-
jąc go, że nie stawił się na wezwanie, i obiecując, że 
jutro z samego rana zjawi się w biurze porucznika. 
Rozłączył się, a potem wybrał numer, który do tej pory 
kojarzył mu się z domem. Chciał porozmawiać z oboj-
giem dzieci, nawet jeśli miało to oznaczać, że trzeba je 
będzie obudzić. Nic zbyt długiego czy poważnego; 
pragnął im tylko powiedzieć, że pracuje, kocha je i 
jutro jakoś zobaczy się z nimi. Ale po czwartym 
dzwonku zgłosiła się automatyczna sekretarka. Nie 
spodziewał się tego. Wyobrażał sobie, że Carol czyta 
coś jednemu lub obojgu dzieciom, i poczuł się zraniony 
tym, że żona trzyma fason przed dziećmi. Potem 
usłyszał jej radosny głos, który mówił mu, że rodzina 
Burdonów nie może teraz odebrać telefonu, proszę
zostawić swoje nazwisko i numer albo zadzwonić póź-
niej. Les zaczekał na sygnał, ale ciszę, która potem 
nastąpiła, odebrał jak czarną pustkę. Nie wyobrażał 
sobie, że mógłby po niej przemówić do syna lub córki. 
Odwiesił słuchawkę, ale poczuł się jak głupiec, bo 
Carol z pewnością będzie wiedziała, że to on dzwonił. 
Drogą przy plaży przejechał za jego plecami samochód 
i Lester szybko odwrócił się na jego dźwięk, ale to był 
czarny el camino z zachlapanymi błotem felgami, a on 
stał, obserwując, jak tylne światła auta pochłania mgła. 
Słyszał fale rozbijające się na plaży. Podniósł wzrok w 
kierunku autostrady, ale nie dostrzegł, by jakieś światła 
reflektorów przeszywały mgiełkę.
Coś było nie tak.
Ale w końcu wszystko było nie tak; nie powinien stać 
przy automacie telefonicznym, mając nadzieję, że 
Kathy przejedzie obok. I nie powinni spotykać się w 
takim miejscu, jak wędkarski domek Douga. Nie dziś w 
nocy, przycupnięci w jakiejś ciasnej chałupie, jakby 
byli zbiegami. Lester stał w elektrycznym świetle 
automatu telefonicznego i patrzył na mgłę, która 
płynęła nad piaszczystą powierzchnią parkingu. Prze-
stał być głodny, ale teraz czuł się rozbity i roztrzęsiony, 
niezbyt pewnie stojący na własnych nogach. Nic 
zresztą nie było pewne. Świat wisiał w powietrzu, póki 
obecność Kathy - i to, co by razem zrobili - ponownie 
nie wprawi go w ruch. Mógł wejść do sklepu po hot 
doga z chili lub kubek kawy, ale znał właściciela z 
nocnych patroli, wielkiego faceta z siwą brodą, który 
lubił sobie pogadać i nigdy nie brał od Lestera pienię-
dzy; zamiast tego, jako zapłaty, oczekiwał rozmowy. I 
zwykle Lesterowi to nie przeszkadzało. Gość był 
inteligentny i naprawdę miły, więc pogawędki z nim
nie traktował jak straty czasu. Ale dziś Lesowi nie 
chciało się gadać. Trzeba wtedy patrzeć drugiemu 
człowiekowi w twarz i pozwolić mu na to samo, a Bur-
don nie czuł się na siłach, żeby temu podołać.
Zaczął czuć, że coś naprawdę jest nie w porządku. 
Już nie demony Kurewskich Dwudziestu Czterech 
Godzin. I już nie tylko widok twarzy jego córki, tak 
nieruchomo patrzącej na niego z łóżka. Drętwota, którą 
czuł, była tego rodzaju, jaka nachodzi jelenia tuż po 
tym, gdy but myśliwego złamie leżącą na ziemi gałąz-
kę; zwierzę podnosi łeb i węszy; jeszcze marnuje chwi-
lę na zwrócenie błyszczących ciemnych oczu w stronę 
niebezpieczeństwa, które zwietrzyło, ku jaskrawopo-
marańczowej kamizelce, ku naoliwionemu otworowi 
wielkokalibrowych drzwi z jego życia.
Lester wsiadł do toyoty i wjechał w mgłę nabrzeżnej 
autostrady, kierując się na północ ku Point San Pedro i 
Coronie. Mgła była tak gęsta, że światło jego reflek-
torów odbijało się od niej; musiał naprawdę jechać 
wolno i ostrożnie.
Leżę naga, z piersiami rozpłaszczonymi na łożysku z 
gładkich czarnych kamieni w płytkiej wodzie przy 
plaży. Jest odpływ i drobne fale, załamując się, popy-
chają mnie do przodu, a potem ciągną w tył, i czuję 
kamienie pod sobą, ale chociaż powinny być zimne i 
mokre, są gorące i suche, a ja chcę wstać i odejść; ciało 
mam jednak zbyt ciężkie, a z szarej jak popiół plaży 
przede mną sterczy w dziesiątkach miejsc czarna broń 
Lestera, rękojeść lub lufa. Całe ich setki. Także 
zagrzebane do połowy w szarym piasku zabawki: stare 
talerze frisbee, plastikowe kije i gumowe piłki, i 
czerwony trójkołowy rowerek o prawie zasypanych 
kołach. Mój przełyk jest spaloną rurą prowadzącą do 
żołądka. Fale, które mnie kołyszą, teraz także robią się 
gorące, więc zaczynam krzyczeć, a woda cofa się, 
wyrzucając mnie na szary piasek pełen pistoletów i 
zabawek. Fale nie wracają tak długo, że myślę, iż 
właśnie się spiętrzają w jedną ogromną ścianę wody. 
Na plecach czuję nieruchome powietrze, zagłębiam 
dłonie w piasek i opuszczam ku niemu twarz, czekając 
na ostateczne miażdżące uderzenie wody; całe ciało 
mam sztywne, ale fala nie nadchodzi. Nic się nie 
dzieje. Słyszę ptaki. Rybitwy. Podnoszę głowę i widzę
swojego męża i Lestera, idących razem po szarym 
piachu. Koszule mają rozpięte i obaj są opaleni, nawet 
Nick, który schudł. Wołam go po imieniu, ale mam tak 
wyschnięte gardło, że nie wydobywa się z niego żaden 
dźwięk. Potem zauważają mnie i zaczynają mnie piep-
rzyć, jeden po drugim. Lester wychodzi ze mnie i spu-
szcza mi się na biodro i bok. Tryska cały czas. I jego 
sperma zaczyna pokrywać mnie, przygniatać, i nie 
przestaje, aż wreszcie zaczyna twardnieć i staję się 
kamieniem, białym gładkim kamieniem pośród czar-
nych kamieni. A powietrze pachnie jak aromatyzowana 
herbata.
Ktoś dotknął mojego nadgarstka i ujrzałam pochy-
loną nisko i patrzącą na mnie żonę pułkownika. Brą-
zowymi, lekko przekrwionymi oczami spojrzała na 
moje ramiona, po czym dotknęła siniaka. Potrząsnęła 
głową i cicho powiedziała coś do siebie w swoim 
języku, a potem odsunęła mi włosy z twarzy i uśmiech-
nęła się.
- Proszę, musisz to wypić dla siebie.
Na krześle obok łóżka stała taca, szklanka gorącej 
herbaty, spodeczek pełen kostek cukru i talerz po-
krojonych owoców kiwi, zielonych, z malutkimi czar-
nymi nasionkami w środku. Kobieta usiadła na brzegu 
materaca i sięgnęła po herbatę, ale żołądek wywrócił 
mi się na drugą stronę, a usta wypełniły śliną, i 
musiałam czmychnąć obok żony pułkownika w nogi 
łóżka i do łazienki, gdzie zwymiotowałam. Nic prócz 
płynu. Dwukrotnie odetchnęłam głęboko - bolały mnie 
żebra i gardło - a potem oparłam czoło na rękach. 
Nadal czułam się nieco pijana. Zamknęłam
oczy, ale za nimi była kołysząca się ciemność. Pod-
niosłam powieki, wspominając rozmowę z Frankiem i 
to, że niczego od niego nie uzyskałam. I że piłam w 
centrum handlowym. I była ta płacząca przede mną 
kobieta. Kasa. Chłopak z chudą szyją. Wytarłam usta 
papierem toaletowym, a potem użyłam go do wytarcia 
plam na obrzeżu sedesu. Siadłam na desce pokrytej 
grubą jagnięcą wełną, taką, jaką bogaci ludzie na-
kładają na przednie siedzenia swoich samochodów; i 
chciałam nacisnąć dźwignię spłukiwania, ale w tym 
momencie czułam się zbyt słabo, żeby odwrócić się i to 
zrobić. Umywalka i lustro przede mną były tak czyste, 
że niemal zbyt błyszczące, by na nie patrzeć. Pochyli-
łam głowę i spojrzałam na gruby szary dywan na 
podłodze. Próbowałam przypomnieć sobie, jak ta pod-
łoga wyglądała, gdy należała do mnie. Gardło miałam 
suche jak piasek, ale czułam się zbyt niepewnie, by się 
napić. Pamiętałam, że jechałam w górę wzniesienia, 
chcąc przyjrzeć się domowi, a wszystko to w białym 
wirze.
Żona pułkownika zapukała cicho do drzwi, a ja 
chyba musiałam odpowiedzieć, bo weszła, niosąc czys-
ty ręcznik i płaszcz kąpielowy w kolorze róży. Prze-
rzuciła to przez umywalkę, odsunęła zasłonę i puściła 
wodę do wanny. Odwróciła się i spojrzała na mnie tak, 
jak matka patrzy na małe dzieci, kiedy są chore, i 
odsunęła mi włosy z twarzy. Odebrałam to jednocześ-
nie tak dobrze i tak źle, że oczy wypełniły mi się łzami 
i musiałam spuścić wzrok.
- Proszę wziąć kąpiel do rozluźnienia. Dla nas gotu-
ję. Może będziesz miała życzenie jeść.
Zamknęła za sobą drzwi. Wstałam, żeby przekręcić 
klucz, ale podniosłam się zbyt szybko i zdawało mi się,
że coś ciągnie mnie w dół i w tył. Przez drzwi sły-
szałam wodę lejącą się do zlewu w kuchni, a ponad 
tym dźwiękiem żonę pułkownika, mówiącą w ich ję-
zyku. Potem usłyszałam niższy głos pułkownika i 
przypomniałam go sobie na tle szarego światła jako 
cień, który rozładowywał broń Lestera i wkładał ją 
sobie za pasek spodni. Śniło mi się to? Nie wiedziałam. 
Otworzyło się we mnie czarne niebo. Nagle poczułam 
się tak przestraszona, tak odległa od solidnego dotyku 
rzeczywistego znaczenia mojego dawnego życia, że nie 
mogłam się ruszyć. Poczułam coś w piersi i dotknęłam 
mostka. Wrażliwe miejsce: lufa pistoletu Lestera; 
zaczęłam płakać i przypomniałam sobie płaczącą grubą 
kobietę oraz siebie, przez szybę celującą do niej z 
pistoletu. A spoza drzwi łazienki dochodziły dźwięki 
towarzyszące wyjmowaniu sztućców z szuflady. 
Czułam zapach gotowanego mięsa, pomidorów i 
cebuli, i pomyślałam, że znowu zwymiotuję, ale byłam 
zbyt słaba, żeby opaść na kolana, więc oparłam głowę 
o umywalkę, ale nic ze mnie nie wyszło. Spojrzałam na 
swoje odbicie w lustrze i zobaczyłam ślady łez na 
rozsmarowanej różowo na moich policzkach barwiczce 
córki księgowego; oczy poznaczone czerwonymi 
żyłkami, podpuchnięte; włosy sterczące; byłam bardzo 
brudna i bardzo zasługiwałam na wszystko złe, co 
kiedykolwiek mnie spotkało czy jeszcze spotka. 
Szarpnięciem otworzyłam lustrzane drzwiczki łazien-
kowej szafki. Na czystych szklanych półeczkach leżały 
białe opakowania gazowych bandaży, emulsja do zmy-
wania twarzy, tubki antybiotyków w płynie, słoiczek 
francuskiej aspiryny, dwa małe brązowe pudełka z 
arabskimi czy perskimi napisami w robaczkowym 
alfabecie. A na najniższej półce brązowa plastikowa
butelka przepisana na receptę pani N. Behrani: hal-cion. 
Pojemnik był w trzech czwartych pełny, i czułam bicie 
serca w koniuszkach palców i w dłoniach; kiszki mi się 
rozluźniły. Nacisnęłam na kapturek, przekręciłam go i 
zdjęłam drżącymi rękami; chłód powędrował w górę 
moich ramion i pleców, sutki sterczały pod koszulką 
skradzioną dziewczynce, czyjejś córce, jakiej nigdy nie 
będę miała; ani syna. Stracona rodzina. Moja droga 
była kręgiem gówna wznoszącym się ku zachodowi 
tylko po to, by z powrotem spaść na wschód; 
sprowadzała się do tego właśnie, do rozebrania się w 
domu obcych ludzi, w domu mojego ojca, który zawsze 
był mi obcy, do wejścia nago na dywan, puszczenia 
wody do umywalki. Żadnego więcej uciekania; tabletki 
poleciały w dół przełyku jak małe embriony 
rozwiązywanych trudności. Żadnych wrogich głosów w 
głowie, tylko poddanie się moim stulonym dłoniom pod 
baterią umywalki, kiedy piłam i przełykałam, widząc na 
rękach nagniotki od sprzątania i zastanawiając się, kto 
przejmie moich klientów. To było to, o czym myślałam, 
gdy zanurzyłam się w wodzie, która była tak gorąca, że 
dostałam gęsiej skórki. Myślałam: kto będzie utrzy-
mywał w czystości domy i gabinety? Kto tam będzie, 
by wziąć na siebie piasek, pył i złe wiadomości wszyst-
kich innych ludzi? Powoli wsunęłam się niżej, mój 
grzbiet rozluźniał się w cieple, lepkie ręce spoczywały 
na porcelanowym brzegu wanny. Bosą stopą pchnęłam 
gałkę baterii i zamknęłam dopływ wody. Spoza drzwi 
słyszałam pana i panią Behrani rozmawiających w 
swojej mowie, która wydawała się starsza niż Ziemia. 
Żadnych złośliwych głosów pod moim adresem. Żadnej 
złości, by kogoś oskarżyć. Z kranu do wanny
kapała woda i przez chwilę słuchałam spadania każdej 
pojedynczej kropli. Plusk, plusk, plusk. Zaczęłam je 
liczyć. Kiedy doszłam do trzydziestu sześciu, zaczęłam 
liczyć od początku; każda kropla była jednym rokiem 
zasysanym przez grawitację we wszystkie inne lata, a 
trzydzieści sześć równie dobrze może być setką. 
Zamknęłam oczy na ciemność, która się już nie poru-
szała, i liczyłam dalej, ale tym razem liczyłam od 1957, 
1958,1959; i miałam nadzieję, że żona pułkownika nie 
będzie zbytnio się obwiniać. Miałam nadzieję, że poło-
ży mnie na swoim mosiężnym łóżku w dawnym pokoju 
Nicka i moim, na tych ładnych kobiercach - 1970, 1971 
- owinie mnie w jagnięcą wełnę i spróbuje uczynić 
mnie tak piękną, jak jej córka. I staną wokół mnie w 
świetle świec, i będą mówić w swojej starożytnej 
mowie. Matki i córki. Krew i piersi - 1990, 1991, 1992 
- a mleko jest dla wszystkich. Proszę pić. Proszę.
Proszę?

Jeszcze raz jest dla mnie jasne, że moja Nadereh 
czuje się najszczęśliwsza, kiedy ją wezwać do służenia 
komuś słabemu i do pielęgnowania go. Podczas gdy 
ta Kathy Nicolo kąpie się w łazience, ja siedzę na 
stołku przy kontuarze i obserwuję moją żonę, niosącą 
parujące półmiski ryżu i ogoosht ku położonej na 
dywanie w salonie sofreh. Otoczyła ją najgrubszymi 
poduszkami z Tabrizu i krzyczy na mnie w farsi, 
żebym z łaski swojej usunął stamtąd gazety, klej i 
naprawiany stół; głos ma wciąż naładowany poczu-
ciem misji, która - gdy powiedziałem jej o zdespe-
rowanej dziewczynie pod naszym dachem - wyciąg-
nęła ją z ciemności sypialni. Kiedy ujawniłem jej 
pistolet, dała mi mocnego klapsa w ramię i pospie-
szyła włożyć suknię, mówiąc w farsi: „To twoja wina, 
Behrani. Ty to zrobiłeś".
Ale od tamtej pory nie dołożyła już więcej winy na 
mój talerz. Jest głęboko pochłonięta swoimi obowiąz-
kami; układaniem na sofreh mastvakhiar i chleba czy 
przykrywaniem wilgotnym ręcznikiem garnka z ry-
żem, żeby uwięzić tam parę, a w trakcie tego wszyst-
kiego mruczy miłosną piosenkę Googoosha, jakby na 
blacie nie leżał pistolet i pełny magazynek, i jakby
wcześniej tego dnia ta kobieta z łazienki nie chciała 
zwrócić broni przeciwko sobie na naszym podjeździe. 
Ale nastrój podniecenia Nadi dodaje mi ducha, bo 
kiedy wypełnia ją uczucie, że jest potrzebna, staje się 
bardzo piękna, a ja oczywiście mam nadzieję, że jej 
uroda zmiękczy później tę Kathy Nicolo, no a trady-
cyjny perski posiłek i nasze przebaczenie tego, co 
przyjechała tutaj zrobić - cóż, może po tym wszystkim 
ona i jej przyjaciel, Lester V. Burdon, będą bardziej 
skłonni zostawić nas w spokoju i skierować swój 
gniew na ludzi z urzędu podatkowego, którzy wy-
rzucili tę kobietę z jej domu.
W gabinecie kładę ostrożnie stolik matki Nadi do 
góry nogami na podłodze. Kathy Nicolo zachowuje się 
cicho w łazience, i wydaję się sobie nieprzyzwoity, że 
w ogóle to zauważam. Wracam do kuchni i salonu 
i siadam przy kontuarze. Na podłodze, pomiędzy paru-
jącymi półmiskami na sofreh, Nadi postawiła trzy 
świece w małym świeczniku i zgasiła lampę w pobliżu 
sofy, a w całym domu cudownie pachnie mięsem, 
ryżem z szafranem i gotowanymi pomidorami. Mam 
wielki głód i wielką nadzieję, że Kathy Nicolo pokaże 
się bardzo szybko. Podnoszę pistolet. Jest dobrze 
utrzymany i mocno pachnie olejem do broni. Odcią-
gam zamek, po czym pozwalam mu ześliznąć się z po-
wrotem, a Nadi słysząc ten dźwięk wzdryga się i o ma-
ło nie wypuszcza z rąk podgrzanych talerzy.
- Nakon, Massoud.
Mówi mi, żebym usunął broń gdzieś poza zasięg 
wzroku biednej dziewczyny, a ja przepraszam żonę za 
to, że ją przestraszyłem, ale nie odkładam jeszcze 
pistoletu, bo myślę o piątkowych popołudniach przed 
ramadanem, gdy Pourat i ja korzystaliśmy ze strzel-
nicy zbudowanej w Mehrabadzie przez Amerykanów. 
Mieliśmy na uszach słuchawki, paliliśmy francuskie 
papierosy i strzelaliśmy z jednej lub z obu rąk, usiłując 
powystrzeliwać dziury w czarnych sylwetkach pa-
pierowych mężczyzn na drugim końcu galerii. Pourat 
nie czuł się dobrze z bronią, dziewięciomilimetrowym 
pistoletem, takim jak ten Kathy Nicolo; szarpał za spust 
i pudłował, a jego kule znikały w workach z piaskiem 
pod betonową ścianą. Ale generał Pourat nie dbał o to. 
Śmiał się z siebie, nawet w obecności stojących na 
posterunku przed drzwiami żołnierzy, i dawał mi swoją 
broń, a ja jemu swój kaliber czterdzieści pięć z 
kowbojem i stającym dęba koniem na kolbie, i Pourat 
strzelał nawet jeszcze mniej celnie. Ale byłem młodszy, 
oczy miałem bystre i wiele razy wstrzymywałem 
oddech, naciskałem spust i wywalałem sporo dziur w 
klatkach piersiowych i brzuchach papierowych 
mężczyzn. Później Pourat chełpił się moim strzelaniem 
przed innymi oficerami. Pewnego roku przez całą 
wiosnę nazywał mnie Duke Behrani, od 
amerykańskiego aktora Johna Wayne'a, ale, oczywiś-
cie, Pourat śmiał się zawsze ostatni, bo w farsi „Duke" 
brzmi bardzo podobnie jak słowo „kłamca".
Kładę broń i pełny magazynek na złożonym papie-
rowym ręczniku i umieszczam przed wazonem z kwia-
tami na blacie. Z zewnątrz, z mglistego zmierzchu, 
dochodzi znajomy metaliczny dźwięk toczących się po 
betonowym trotuarze kółek deskorolki mojego syna. 
Zaczynam przygotowywać się do rozmowy z nim, a 
kiedy wchod/i do domu. mając na sobie tylko szorty, 
sportowe buty i luźny T-shirt, krzyczę na niego za to, 
że ubrał się za lekko, i za to, że jest za ciemno. Stoi w 
drzwiach wysoki jak mężczyzna. Czarne włosy na
czole ma zmatowiałe od mgły i jego własnego potu, a 
oczy patrzą na sofreh, na cztery talerze zamiast trzech. 
Nadi stoi obok zlewu, przygotowując na później 
samowar, i woła w farsi, żeby Esmail zdjął buty, a 
potem przyszedł do kuchni umyć się. Żona patrzy na 
mnie, trzymając dłonie na pokrywce samowara, i kiwa 
głową w moją stronę, żebym rozpoczął wyjaśnienia. 
Esmail zdejmuje buty, pyta mnie, czy ten automobil na 
podjeździe nie należy do tej kobiety, Bawbaw--jahn? 
Znów muszę stawić czoło chwili, kiedy nie wiem, ile 
faktów z naszej sytuacji mogę dzielić z moim synem. 
Ale potem mówię sobie, że to jest również jego 
sytuacja; ta Kathy Nicolo spała w jego łóżku. Proszę 
swojego czternastoletniego, wysokiego, przystojnego 
syna, by podszedł do kontuaru, pokazuję mu rozłado-
wany pistolet i opowiadam o wszystkim.
Twarz Esmaila wygląda tak, jak to bywało, kiedy był 
małym chłopcem, nie miał własnego telewizora ani 
gier wideo i jeszcze interesował się opowieściami lu-
dzi, słuchaniem moich rozmów z żołnierzami o ich 
tryumfach i porażkach, słuchaniem matki lub starszej 
siostry, które z żalem mówiły o kalekich żebrakach na 
targu. Oczy powiększały mu się, robiły bardziej okrąg-
łe i lekko zamglone z ciekawości tak wielkiej, że aż 
przeradzającej się w obawę. Tak samo wygląda teraz, a 
gdy mówię, jego wzrok spoczywa na broni. Dwukrotnie 
odwraca się i spogląda w głąb korytarza ku zamk-
niętym drzwiom łazienki.
Nadereh zbliża się do niego, wycierając suchą ścier-
ką pokrywkę samowara. Mówi w farsi, że ta kobieta 
źle się czuje.
- Musisz być dżentelmenem, joon-am. Bardzo mi-
łym. Bardzo uprzejmym. Bardzo spokojnym.
Prosi go, żeby szybko przyniósł ze swojego pokoju 
długie spodnie, koszulę i skarpetki; przebrać może się 
w jej sypialni, a umyć nad zlewem w kuchni. Teraz 
oczy naszego syna zmieniają się; błyszczy w nich 
radość przygody. Wkrótce jest ubrany i umyty, i siedzi 
na podłodze przy sofreh, mając w oczach światło świec. 
Siadam także, pozwalając mu jeść chleb, i może też 
toropcheh, rzodkiewkę. Przykryte półmiski stygną, la-
ski świec płoną niżej, i wkrótce woń herbaty zacznie 
się rozchodzić z samowara, więc mówię żonie, żeby z 
łaski swojej poinformowała Kathy Nicolo o czekają-
cym na nią posiłku.
Nadi znika w korytarzu, puka do drzwi łazienki.
- Proszę, halo? Pani jedzenie jest do jedzenia 
wkrótce. Halo?
Uśmiechamy się z synem do siebie z powodu angiel-
szczyzny Nadi. Jemy chleb i słuchamy jej pukania. Ale 
odpowiada mu cisza. Zbyt wielka cisza. I to w tej ciszy 
moje serce przyspiesza. Wstaję i słyszę, że Nadi obraca 
gałkę drzwi i otwiera je, a ja poruszam się w samych 
skarpetkach ciemniejącym korytarzem, maruder wbrew 
mojej własnej wiedzy o tym, co ma się zdarzyć: 
powinienem był okazać więcej ostrożności z tą kobietą. 
Przeklinam się i nie dziwię wcale, gdy moja żona 
krzyczy, a ja wchodzę do łazienki i widzę w umywalce 
pustą farmaceutyczną butelkę i Kathy Nicolo leżącą 
nago w czystej wodzie z twarzą tak białą i nieruchomą, 
jakby dziewczyna była pogrążona w najgłębszym ze 
snów. Nadi krzyczy w farsi, że musimy się spieszyć, 
musimy uwolnić jej żołądek! Odwracam oczy od piersi 
kobiety tylko po to, by zobaczyć ciemność między jej 
nogami. Twarz zaczyna mnie palić, kończyny mam 
niezdarne. Nadi ciągnie Kathy Nicolo
za mokre ramiona i tamta otwiera oczy, wąskie i tak 
ciemne, jakby była niewidoma lub widziała nas tylko 
we śnie. Nadereh wydaje się przestraszona, ale przy-
chodzi do siebie i nie odwracając się poleca mi w farsi, 
żebym natychmiast wyszedł z łazienki.
Jestem posłuszny. Esmail także tu stoi i wiem, że 
widział tę nagą kobietę, ale nic nie mówię na ten temat.
-	Co się stało, Bawbaw?
Mówię mu, żeby wrócił na sofreh i jadł kolację. Mój 
syn otwiera usta, chcąc coś powiedzieć, ale ja po-
trząsam głową i wskazuję ramieniem salon. Robi pra-
wie to, co mu poleciłem, z wyjątkiem tego, że nie je na 
sofreh. Napełnia swoją miskę ryżem i obgoosht, i siada 
przy barowym blacie, skąd ma widok na mnie i na 
zamknięte drzwi łazienki. Stoję tam, słuchając, ale uszy 
wypełnia mi bicie własnego serca. Obracam gałkę i na 
ułamek sekundy uchylam drzwi. Moja żona mówi 
cicho, w połowie po angielsku, w połowie w farsi, a ta 
Kathy Nicolo mówi także, ale nie rozumiem jej słów, 
bo są wypowiadane wysoce chaotycznym tonem 
dziecka.
-	Tak, dobrze - mówi Nadi. - Een bosheh. Beeah. 
Bardzo dobrze.
Słychać szum wody, szelest ręcznika i głos Kathy 
Nicolo, która mówi mojej żonie, że jest bardzo piękna, 
ale słowa są stłumione i jej oświadczenie wydaje mi się 
raczej pytaniem. Nadereh dziękuje jej i mówi do Kathy 
Nicolo, że ona także jest piękna. Khelee zeebah. Potem 
Nadi mówi:
-	Bee-ah injah. Chodź tutaj, proszę.
I słyszę tylko ciszę. Wreszcie Nadereh odzywa się 
znowu:
-	Tak, twoje usta otworzyć. Khelee khobe, bardzo 
dobrze.
Jej głos dobiega z pobliża drzwi i jestem pewien, że 
obie kobiety klęczą obok sedesu. Kathy Nicolo zadaje 
jakieś pytanie, aleja dalej nie rozumiem słów. Zlewają 
się jedno z drugim. Kobieta zaczyna kasłać i charczeć, i 
słyszę tylko napiętą ciszę, potem wymioty uderzają w 
wodę w sedesie.
Wracam do salonu, ale zapach ryżu z szafranem i 
obgoosht już mnie nie pociąga. Siadam przy kontuarze 
obok syna, serce mam w dłoniach i mówię mu, żeby 
dokończył jedzenie. Napełnia łyżkę ryżem.
-	Bawbaw-jahn? 
-Tak?
-	Wzięła mamy pigułki, co? -
Tak.
Esmail je ryż i pije coca-colę ze szklanki. Jest tym 
wszystkim podniecony i widzę, że stara się nie dopuścić 
do tego, żeby uwidoczniło się to na jego twarzy. Pewnie 
powinienem zadzwonić po karetkę, ale co mogą zrobić 
takiego, czego moja Nadi właśnie nie robi? A z nimi 
mogą zjawić się także policjanci, kolejne kłopoty, cho-
ciaż nie zrobiliśmy nic złego. Przysuwam do siebie broń, 
przeciągam palcami po jej czarnej, plastikowej kolbie.
-	Społodu gomu?
-	Nie mów z pełnymi ustami, synu. Nie rozumiem, 
co mówisz.
Esmail przełyka, wycierając usta serwetką.
-	Powiedziałem, czy to z powodu domu, Bawbaw? 
Czy to dlatego próbowała się zabić?
Na podbródku syna widzę ziarenko ryżu. Esmail 
patrzy mi prosto w oczy. Ścieram ryż z jego twarzy i 
mówię mu prawdę:
-	Man nehmeedoonam. Nie wiem.
Esmail spogląda w głąb korytarza ku zamkniętym 
drzwiom umywalni, potem patrzy na jedzenie na ta-
lerzu, duszone pomidory i mięso; ich soki plamią biały 
ryż.
-	Żal mi jej. Powinniśmy się wyprowadzić, Baw- 
baw-jahn.
Biorę głęboki oddech, ale moja cierpliwość nie jest 
poddana próbie. Jestem tylko bardzo zmęczony, 
zmęczony wszystkimi tymi zawirowaniami w naszym 
życiu. Chcę spokoju i ciszy, i żadnych gwałtownych 
emocji. Esmail nie je. Jakby czekał na moją odpowiedź.
-	Beekhore - mówię mu. - Jedz.
Odchodzę od barowego kontuaru i wracam do drzwi 
umywalni, żeby sprawdzić, czy Nadi skończyła rato-
wać życie tej młodej kobiety; może nawet złapała je w 
swoje ręce.
'
w Coronie mgła była tak gęsta, że latarnie 
uliczne nad trotuarem wyglądały na ciemne 
przybliżenie światła, a gdy Lester jechał wolno obok 
ciągnących się po obu stronach plażowych sklepów i 
butików, odróżniał tylko oświetlone czworokąty ich 
wystaw. Przez dziesięć zamglonych mil z Montara 
przejechały obok niego tylko dwa samochody 
zmierzające w przeciwnym kierunku, przy czym turkot 
osi jednego zdradzał półtonową ciężarówkę, a z 
drugiego dobiegał jęk wyso-koobrotowego silnika 
małego zagranicznego auta. Ale żadnego bonneville'a. 
Wyobrażał sobie Kathy w kontenerze magazynowym w 
San Bruno, gdzie były wszystkie jej ruchomości. Może 
władowała więcej rzeczy do swojego samochodu i teraz 
była zbyt wystraszona przez mgłę, żeby jechać. W 
chacie nie było telefonu, więc nie mogła zadzwonić. 
Mogła być w Carl Jr.'s, o milę dalej wzdłuż drogi, 
czekając, aż się przejaśni, albo mogła wejść do baru dla 
kierowców ciężarówek. Lesterowi zrobiło się gorąco w 
żołądku na myśl o Kathy, siedzącej samotnie w tym 
ciemnym lokalu pełnym niezależnych szoferów, na całe 
dnie wyjeżdżających samotnie w trasę; mężczyzn, 
którzy na podkoszulkach bez rękawów nosili swoją 
samotność niczym wymagającą
polerowania odznakę. I na przekór sobie Lester zaczął 
myśleć o takim facecie, jeszcze młodszym - może 
kościsty chłopak z San Diego czy Phoenix - kupującym 
jej drinka albo nawet proszącym ją do tańca. I niemal 
poczuł mdłości z tego powodu, zrozpaczony jak 
licealista na skutek pierwszego niepowodzenia. Czuł 
się zawstydzony, że odbiera to w ten sposób, i wcale 
nie był pewny, czy ufa Kathy; ufał? Czy w odpo-
wiednich okolicznościach oddałaby się komuś innemu 
tak całkowicie i szybko jak jemu? Ale poczuł zawsty-
dzenie. Teraz wszystko traciło proporcje. Nic nie wy-
dawało się zakotwiczone czy rzeczywiste. W ogóle nie 
było proporcji.
Mógłby pojechać do San Bruno i rozejrzeć się tam za 
Kathy. Praktycznie były to całe geograficzne ramy ich 
związku. Gdyby nie było jej w magazynie, w barze dla 
kierowców lub w El Rancho Motel, wtedy spróbo-
wałby w Carl Jr.'s po drugiej stronie drogi szybkiego 
ruchu. A gdyby i to nie przyniosło rezultatu, pojechał-
by na południe do Cinepleksu w Millbrae, gdzie ewen-
tualnie mogła być w którymś z kin. Przed nim główna 
ulica Corony kończyła się we mgle u podstawy wzgórz 
i na skrzyżowaniu za skrętem w Hillside Boulevard i 
do San Bruno. Migające w górze żółte światło było tak 
słabe, że wydawało się Lesterowi milczącym tętnem. 
Kathy nie mogłaby być w jej skradzionym domu na 
wzgórzach, ale mógł tam być pułkownik, a wolne 
przejechanie obok to nie przestępstwo; Burdon był po 
służbie i nie w mundurze.
Lester zredukował bieg i przejechał przez skrzyżo-
wanie prosto w Bisgrove Street. Mgła zrzedła nieco, 
gdy przyspieszył, jadąc pod górę obok częściowo 
oświetlonych zarysów domów po lewej i ciemnego
zagajnika po prawej. Zdawało mu się, że krew krąży mu 
szybciej, a zmysły się wyostrzyły. Opuścił szybę w oknie 
i poczuł zapach oceanu, nikłą woń czegoś jeszcze w 
słonej wodzie, jego palców w Charicie, oboje czternas-
toletni pod spalonym słońcem ogrodzeniem za składem 
drewna; pozwoliła mu włożyć rękę do dżinsów i do 
majtek, a Lester tylko słyszał o istniejącej tam dziurze, 
nigdy nawet nie widział zdjęcia, i pocierał szorstkie 
włosy na kości łonowej, czekając, żeby rozstąpiły się w 
to, co miało tam być. Całowali się, wzwiedziony 
członek miał zagięty w spodniach, a ona wyginała się, 
póki w końcu jego palce nie ześlizgnęły się niżej, do 
wnętrza ciepłej, wilgotnej odpowiedzi na jego pytanie. 
A tam, w pobliżu szczytu wzgórza, w blasku światła nad 
drzwiami wej ściowymi, stał czerwony bonneville Kathy, 
zaparkowany za białym buickiem regalem pułkownika, 
jakby to zawsze było jego miejsce. Padający na mały 
ogród blask sprawiał, że płożąca się warstwa zasnuwają-
cej ziemię mgiełki wyglądała niemal jak śnieg.
Lester wjechał samochodem na miękkie pobocze pod 
drzewami. Przez chwilę nie ruszał się, tylko siedział 
tam i patrzył na dom, zmieszany tak bardzo, że nie tyle 
czuł ulgę, co przykrość -jakby chodziło o przyjęcie u 
bliskich przyjaciół, na które nie został zaproszony. 
Przykrość, że Kathy zostawiła go poza kręgiem tego 
wszystkiego - cokolwiek to było. Przez okno od frontu 
padało światło z kuchni i Lesterowi zdawało się, że 
widzi siedzącego i jedzącego przy kuchennym kon-
tuarze nastolatka. Nisko, na podłodze we frontowym 
pokoju płonęły świece, których Lester widział tylko 
czubki, ale nie było Kathy, pułkownika ani jego żony.
Lester wysiadł z auta i znalazł się po drugiej stronie 
ulicy, zanim w ogóle dotarło do niego, że się porusza.
Schylony, biegł w kierunku dość ciemnego podjazdu i 
bonneville'a Kathy. Przyłożył stulone dłonie do okienka 
pasażera i zajrzał do wnętrza samochodu, chociaż nie 
miał pojęcia, co spodziewa się zobaczyć, może więcej 
dowodów, że to naprawdę było auto Kathy; i, oczywiś-
cie, było jej. W mrocznym świetle, które kładło się w 
poprzek przedniego siedzenia, widział jej zniszczoną 
płócienną torebkę. Była otwarta, i otwarty był także 
portfel, a z niego wystawał do połowy pięciodolarowy 
banknot, jakby Kathy w pośpiechu wyciągała pienią-
dze. I coś leżało na podłodze przed fotelem pasażera, coś 
ciemnego: to był jego pas, częściowo rozwinięty, ze 
sterczącą ku górze pustą kaburą. Lester poczuł w sobie 
słabe drżenie, obejrzał się na dom, a potem otworzył 
drzwiczki pasażera. Auto śmierdziało benzyną; włączy-
ło się wewnętrzne światło, brzęczyk zapłonu także, więc 
Lester cicho zamknął drzwi, napierając na nie, póki nie 
zatrzasnęły się ze szczękiem, a on przykucnął nisko za 
samochodem, czując, że serce bije mu w twarzy, a nogi 
nagle są zbyt słabe, by go nieść. Mogła tam wejść z jego 
bronią? Usłyszał dochodzące zza węgła domu głosy i z 
początku uznał, że tamci są na zewnątrz, więc 
przygotował się, by popędzić wprost na nich lub uciec. 
Ale głosy były nieco stłumione, raczej jak dźwięki, 
które słyszysz przez otwarte okno, więc wyszedł na 
trawę podjazdu i podążył za nimi ku światłu padające-
mu osiem stóp nad ziemią z okna kabiny natryskowej. 
Lester sunął plecami po deskach oszalowania ściany. 
Słyszał głos pułkownika, jego i kobiety, oboje mówili po 
persku, prowadząc coś w rodzaju gorączkowej wymiany 
zdań, chociaż Lester nie był pewny, czy było w niej 
podniecenie, bo dla niego rozmowy ludzi ze Środkowe-
go Wschodu brzmiały zawsze tak, jakby w grę wchodzi-
ło coś niezwykle ważnego. Ale gdzie głos Kathy? Gdzie 
ona jest?
Potem rozmowa tamtych urwała się i Lester usłyszał 
słaby jęk. Żona pułkownika ponownie zaczęła mówić 
piskliwie, ale Lester biegł już do tylnych drzwi domu. 
Z tyłu wokół ogrodu rósł wysoki żywopłot; Les przecis-
nął się przez niego, gałązki podrapały mu nos i policzek, 
a on wkroczył na betonową wylewkę i zajrzał do kuchni. 
Chłopiec stał przy końcu kontuaru, obserwując coś, co 
działo się w głębi korytarza. Lester widział mały frag-
ment sofy w oświetlonym świecami salonie, ale jego 
wzrok przyciągnęły kwiaty na blacie za chłopcem, trzy 
doniczki nagietków, paproci, białych i czerwonych róż 
oraz innych kwiatów, których nazw nie znał, i tam, na 
serwetce obok jednej z przybranych zieloną folią doni-
czek leżał jego pistolet. Na serwetce. Jakby dopiero co 
był czyszczony. Zażenowanie Lestera objawiło się czar-
ną bezpowietrzną pustką. Ledwie oddychał, a musiał się 
ruszyć. Chwycił gałkę i obrócił ją wolno, ale drzwi były 
zamknięte na klucz. Mógł cofnąć się i rozbić pięścią 
szybę, ale zanim dobrałby się do zamka po drugiej 
stronie, pułkownik, chłopak czy kto tam wie kto jeszcze 
mógł wycelować w niego z jego własnego pistoletu. Z 
wnętrza domu znów doszły odgłosy ruchu, Lester 
słyszał, że pułkownik sprzecza się z żoną. Chłopiec nadal 
patrzył w głąb korytarza, długie ramiona zwisały wzdłuż 
ciała, usta miał lekko otwarte. Potem Lester usłyszał 
stłumione uderzenie, a on cofnął się i kopnął trzy szyby; 
rozbite szkło i rozłupane drewno rozsypało się po 
czystym linoleum na podłodze kuchni Kathy, a chłopiec 
odskoczył w tył tak daleko, że stracił równowagę i zrzu-
cił niską lampę stojącą obok kanapy. Lester położył dłoń 
na wewnętrznej gałce drzwi, jego palce gmerały przy
zapadce mechanizmu, a on sam wlepiał wzrok w chło-
paka, który wydawał się przyszpilony do stolika lampy. 
Gałka obróciła się, chłopiec się wyprostował i zniknął 
w głębi korytarza, a Lester znalazł się w kuchni, 
poruszając się szybko wśród zapachów gotowanego 
mięsa, parzonej herbaty i zwiędłych kwiatów. Pośliznął 
się na szklanej drzazdze, wpadł na laminowany blat 
kuchennego kontuaru, chwycił swój pistolet i nadal 
naładowany magazynek, włożył go do kolby, odciągnął 
zamek i wsunął jeden nabój do komory, po czym 
kciukiem zabezpieczył broń.
Żona pułkownika krzyczała coś po persku, chłopiec 
także, a Lester odwrócił się i ujrzał, że oboje stoją w 
ciemniejącym korytarzu nad leżącą na plecach Ka-thy 
ubraną w szlafrok, który rozchylał się aż do pasa, 
odsłaniając jedną pierś. Oczy miała na wpół otwarte, 
wpatrzone w sufit - albo z wielkim zainteresowaniem, 
albo bezmyślnie. Potem ze światła bocznego pokoju 
wyszedł pułkownik, niosąc żelazną sztangę, ale jedną 
ręką, jakby po prostu przenosił ją w inne miejsce, a 
jego żona krzyknęła jeszcze głośniej, ze szlochem, 
chłopiec zaś stał absolutnie nieruchomo, tak samo jak 
pułkownik, kiedy Lester wziął go na muszkę. Krzyczał 
do pułkownika rzuć to! rzuć to! chociaż chodziło mu 
raczej o to, żeby tamten odłożył żelazny drąg, bo gdyby 
go rzucił, mógłby uderzyć Kathy; ale nie potrafił wy-
krzyczeć niczego innego. Czuł tętno w kleszczach dło-
ni, we wszystkich zaciśniętych palcach, wszystkich z 
wyjątkiem jednego, i powstrzymywanie go od pulso-
wania na spuście stanowiło bolesny wysiłek, od pulso-
wania do chwili, aż nie byłoby tu więcej żadnych 
krzyków, nikt nie stałby nad leżącą na podłodze półna-
gą Kathy; nikt, nawet ta kobieta i przystojny chłopiec.
Opieram o ścianę żelazny drąg i pragnę umieścić swoje 
ciało pomiędzy wzniesioną bronią Lestera V. Burdona 
a moją żoną i synem, ale nie mogę tego zrobić, nie 
przechodząc nad prawie przytomną Kathy Nicolo, a to 
jest coś, na co wysoki zastępca szeryfa z pewnością by 
nie pozwolił. Krew mam gęstą i zimną, i czuję, że moje 
ramiona stają się miękkie jak sznurki. Lester V. Burdon 
trzyma pistolet wycelowany prosto w moje serce i 
krzyczy wiele rzeczy naraz. Pytania i rozkazy. Co jej 
zrobiliście? Cofnąć się! Podnieś ją! Zamknij się! To 
ostanie jest skierowane do Nadi, która krzyczy bez 
opamiętania, a on przesuwa na nią broń i moja żona 
milknie, obejmując naszego syna, który kompletnie 
znieruchomiał, jakby obserwował mężczyznę i jego 
pistolet z wielkiej odległości.
Usiłuję zacząć wyjaśniać okoliczności, ale tylko roz-
kładam ręce i mówię: „Słuchaj, słuchaj". A on znów 
kieruje na mnie broń, kwiaty za nim wyglądają jak 
skrzydła zła. Ale wtedy Kathy Nicolo wydaje z siebie 
dźwięk i Lester V. Burdon poskramia swoje krzyki i 
patrzy, jak dziewczyna porusza głową z boku na bok, z 
ociężałym wzrokiem skupionym w powietrzu nad sobą.
-	Les? Nie, nie.
-	Ruszać!
Pan Burdon macha swoim pistoletem w naszym 
kierunku i moja żona, syn i ja wycofujemy się w głąb 
korytarza, a zastępca szeryfa klęka u boku kobiety, 
zwrócony plecami do ściany; pistolet z jego ręki 
spoczywa na dywanie. Dokładnie naciąga płaszcz 
kąpielowy na pierś Kathy Nicolo, potem kładzie dłoń 
na czole dziewczyny, wypowiada jej imię i pyta, czy 
nic jej nie jest. W świetle z łazienki kolor twarzy 
młodej kobiety nie wygląda dobrze, ma odcień 
zielonych oliwek zbyt długo zanurzonych w wodzie. 
Obraca głowę do Lestera V. Burdona, a jej dziwnie 
małe i ciemne oczy zdają się go nie widzieć. Uśmiecha 
się słabo.
-	Jesteś tutaj.
-	Tak, jestem. Jestem tu.
Odsuwa włosy z jej twarzy. Czuję, że nadszedł czas, 
żeby się odezwać, ale muszę ostrożnie dobierać słowa. 
Jest jasne, że kocha tę Kathy Nicolo, więc nie mogę 
mieć w głosie żadnego lekceważenia. Zamknęła oczy, 
na ustach ma niepewny uśmiech, a Lester V. Burdon 
natychmiast patrzy na nas.
-	Co jej zrobiliście?
Biorę oddech, żeby przemówić, ale Esmail występu-
je naprzód.
-	Zażyła całą butelkę pigułek na sen mojej matki. 
Chce pan zobaczyć?
I nie czekając na odpowiedź uzbrojonego pana Bur-
dona Esmail wyjmuje z umywalki w łazience pustą 
apteczną buteleczkę, a potem wraca do boku matki, 
trzymając pojemnik przed sobą, żeby pan Burdon mógł 
się mu przyjrzeć.
-	Przynieś mi to - Burdon podnosi pistolet, ale nie 
celuje w nas.
Jego głos ujawnia pewne uczucie: strach. I ja też 
jestem go pełen, gdy mój syn staje u bosych stóp Kathy 
Nicolo i podaje Burdonowi flaszeczkę. Ten musi 
zmrużyć oczy, by przeczytać etykietkę w świetle 
padającym tylko z kuchni i w blasku świec z salonu, a 
ja po angielsku proszę syna, żeby wrócił do nas, ale on 
zostaje u stóp Kathy Nicolo, jakby to było ważne, żeby 
tam czekał.
Burdon opuszcza rękę z buteleczką.
-	Ile? I kiedy?
Żona mówi mi w farsi, że butelka była niemal pełna, 
prawdopodobnie trzydzieści do czterdziestu tabletek.
-	Po angielsku!
-	Żona mówi, że we flakoniku było trzydzieści tab-
letek, ale Kathy Nicolo była w łazience bardzo krótko, 
prawdopodobnie tylko pół godziny, a moja żona opróż-
niła jej żołądek. Zwymiotowała proszki.
Burdon znów spogląda na młodą kobietę. Zdejmuje z 
jej brody i ust pasmo włosów, opiera dłoń na jej czole. 
Czuję, że nadszedł moment, żeby kontynuować.
-	Próbowała także zastrzelić się z tego pistoletu. 
Pan Burdon obrzuca mnie krótkim spojrzeniem,
skórę nad oczami ma ściągniętą w gęste zmarszczki, a 
ja uważam, żeby nie użyć jego nazwiska.
-	Znalazłem ją z nim w jej automobilu. Była zupeł 
nie rozstrojona. Dużo piła.
Lester V. Burdon przenosi wzrok ze mnie na Nadi, 
na Esmaila, potem ponownie na mnie, wargi pod 
wąsami ma rozchylone, jakby ta informacja musiała 
wejść tak samo przez jego usta, jak i przez uszy. Ale 
potem potrząsa głową i wstaje.
- Bzdura. Bzdura.
I poleca nam zanieść Kathy Nicolo do łóżka.
W oczach Nadi widać łzy, ale zdaje się odczuwać 
ulgę, że znowu wolno jej się poruszać. Szybko udziela 
pomocy Kathy Nicolo, zbierając płaszcz kąpielowy wo-
kół jej nagich nóg i mocniej zawiązując węzeł w pasie. 
W ułomnym angielskim poleca mi wziąć Kathy Nicolo 
pod ramiona, a Esmailowi zająć się nogami. Plecy mam 
sztywne, ale kucam nisko za głową kobiety i opieram 
ręce na jej ramionach. Otwiera oczy, znowu bardzo 
małe i ciemne. Podnosimy ją i zaczynamy nieść do 
pokoju Nadereh, a Lester V. Burdon jest tak blisko za 
mną, że słyszę jego oddech. Mówi nam, żebyśmy 
uważali, bardzo uważali, a w jego głosie nadal brzmi 
groźba gniewu i niedowierzania, ale także obawa o 
zdrowie tej młodej kobiety. Jednak tym, co interesuje 
mnie bardziej, jest prawdopodobna wiedza tego 
mężczyzny o mojej wizycie u jego zwierzchnika. Jeśli 
jest zdolny włamać się do naszego domu, wycelować w 
nas naładowaną broń, to czego jeszcze możemy się po 
nim spodziewać?
Usta mam całkiem suche i gdy kładziemy Kathy 
Nicolo na łóżku Nadereh, usiłuję spojrzeć w twarze 
mojej żony i syna, ale oboje mają oczy zwrócone na 
czekające ich zadanie; Nadereh delikatnie podnosi 
stopy Kathy Nicolo, dzięki czemu Esmail może wyjąć 
spod nich cienki pled. Okrywają ją po ramiona, a Les-
ter Burdon każe nam odsunąć się od łóżka. Jesteśmy 
posłuszni. Siada na materacu obok niej i dotyka jej 
twarzy, wymawia jej imię i pyta, czy jest przytomna. 
Młoda kobieta otwiera oczy i ponownie uśmiecha się 
do niego, ale oczy ma wilgotne i zaczyna płakać; nic 
nie mówi, tylko po prostu płacze.
Zaledwie kilka minut wcześniej, gdy Nadereh usiło-
wała prowadzić kobietę korytarzem, sprzeczaliśmy się 
w farsi na temat konieczności zadzwonienia do szpita-
la. Postanowiłem, że powinniśmy, ale moja żona, oczy-
wiście, wpadła w panikę i zaczęła krzyczeć, że zo-
staniemy aresztowani za ukradzenie domu tej kobie-
ty, Behrani, za wyrządzenie jej krzywdy, za pistolet, 
za... wtedy puściła ramię Kathy Nicolo, a zaraz potem 
Lester V. Burdon siedział nam na karku.
Teraz patrzymy, jak głaszcze włosy swojej kochan-
ki, która ma zamknięte oczy i wydaje się pogrążona 
we śnie. Jej policzki są żółtawe, wargi mają kolor 
wyblakłego szafranu. Przygotowuję się do wystąpie-
nia naprzód i zaproponowania panu Burdonowi, żeby 
zadzwonił do szpitala, ale on już podniósł się i wziął 
słuchawkę. Patrzy w naszą stronę, potem kładzie broń 
na łóżku i naciska właściwe klawisze telefonu; ich 
komputerowe piski są jedynymi dźwiękami w pokoju. 
Wyciągając z kieszeni spodni pusty apteczny flakonik 
prosi o połączenie z dyżurną pielęgniarką izby przy-
jęć. Pielęgniarce się nie przedstawia, tylko po prostu 
podaje fakty. Podaje jej nazwę leku. Podaje przybliżo-
ny wzrost i wagę Kathy Nicolo. Mówi, ile jego zdaniem 
czasu minęło, zanim zwymiotowała. I kiwa głową, tak, 
reaguje, ale nadal jest bardzo ospała. Słucha pielęg-
niarki, przenosząc wzrok z twarzy śpiącej Kathy Nico-
lo na nas, potem na pustą apteczną buteleczkę w swo-
jej dłoni. Dziękuje pielęgniarce i kończy telefoniczną 
rozmowę, nawet się nie przedstawiając, i nie mam już 
dłużej nadziei, że pojedziemy do szpitala, do jask-
rawych świateł i wielu twarzy publicznego miejsca.
Burdon znów podnosi swój pistolet, ale patrząc na 
Kathy Nicolo pozwala, by zwisał przy jego boku jak
zapomniany artefakt. Nadereh wciska mi łokieć w że-
bra, ale nic nie mówi, a ja nie odwracam się do niej, 
chociaż jestem pewny, że widzi tę chwilę jako 
stosowny czas na załagodzenie i pojednanie, i że po-
winienem się odezwać. Ale mój mądrzejszy osąd 
sprzeciwia się temu; w świetle lampy przy łóżku 
Burdon wygląda na zagubionego, gom shode. Na 
policzkach ma cienie, a oczy zmrużone, i chyba nie 
tylko z niepokoju o Kathy Nicolo, ale także z powodu 
głębokiego i bolesnego zdziwienia i zażenowania. Nie, 
w tym momencie jest słaby. I to słabością, która 
naprawdę jest niebezpieczna.
Esmail przenosi ciężar ciała na drugą nogę, a ja 
dotykam jego ramienia i ściskam je. Ze wzgórza, obok 
bungalowu, zjeżdża samochód. Burdon prostuje się 
nagle i machaniem nieuzbrojonej ręki wygania nas z 
pokoju.
- Proszę wyjść. Potrzebny jej spokój. Idźcie.
Lester obserwował młodego chłopaka, który jako 
ostatni opuścił sypialnię. Był niemal tak wysoki jak on 
sam, a włosy miał gęste i czarne. Przed wyjściem z 
pokoju Les chciał jeszcze raz spojrzeć na Kathy, ale 
popełnił błąd, pozwalając pułkownikowi wyjść na 
korytarz, gdzie ten zostawił swój żelazny drąg, więc 
wymknął się do holu tylko po to, by zobaczyć, że 
pułkownik, jego żona i syn idą spokojnie gęsiego w 
stronę barowego kontuaru, oddzielającego salon od 
kuchni. Na podłodze salonu nadal płonęły świece i po 
raz pierwszy Lester zauważył tam jedzenie, naczynie z 
białym ryżem, półmisek czegoś, co wyglądało na 
gulasz, a także chleb, jogurt i rzodkiewki. Trzy czyste, 
nie używane talerze. Żołądek miał suchy i pusty jak 
stary bukłak wiszący w słońcu na sznurku. Broń w jego 
ręku stała się nagle ciężka i niemal nieprzyzwoita, 
jakby się obnażył przy ludziach.
Nieliczna rodzina zatrzymała się przy krótkim kon-
tuarze między dwoma pomieszczeniami i zwróciła ku 
Lesterowi twarzami; zdawało się, że czekając na jego 
następne polecenie. Chłopak miał na nogach tylko 
skarpetki i stał na kuchennym linoleum niedaleko
szklanej drzazgi. Lester musiał usiąść i zastanowić się 
przez chwilę. Odkrył, że trudno mu patrzeć w ich 
twarze. Machnął pistoletem w stronę posiłku na 
podłodze.
- Siadajcie i jedzcie - powiedział.
Pułkownik sprawiał takie wrażenie, jakby chciał coś 
powiedzieć, ale zmilczał, odwrócił się i poprowadził 
rodzinę w stronę ich kolacji. Syn wziął z kontuaru 
talerz i zanim usiadł, długim spojrzeniem obrzucił broń 
Lestera. Burdon pchnął do przodu bezpiecznik i po 
prostu stał tak minutę, może dłużej, na wpół w mroku 
korytarza, a na wpół w świetle kuchni, z głową tak 
zamroczoną, jak to tylko możliwe bez upicia się. Jego 
twarz była okienną szybą, której wewnętrzną 
powierzchnię pokrywały rojące się, brzęczące muchy. I 
nic nie było jasne. Nic. Kathy powinna z tego wyjść. 
Wiedział to, zanim jeszcze zadzwonił na pogotowie; 
jeśli po zażyciu wszystkich tych pigułek poznawała go 
i była w stanie mówić, to - zanim je zwróciła - do krwi 
nie dostała się zbyt duża ich ilość. A nie miał wątp-
liwości co do tego, że zwymiotowała, bo cały hol było 
czuć świeżym, kwaśnym zapachem wymiocin. A kiedy 
w sypialni pocałował Kathy, czuć ją było także al-
koholem, zgniłą wonią z trzewi, wydzielaną po jego 
rozłożeniu się w żołądku. Policzek miała miękki i su-
chy, a on miał ochotę położyć się obok niej i objąć ją, 
jakby uścisk mógł wypełnić go wiedzą, w jaki sposób 
poranek w domku wędkarskim przywiódł ich tej nocy 
do jej skradzionego domu w Coronie, do tego, co 
Irańczycy mówią, że zrobiła, do tego, że stał tam w 
korytarzu, podczas gdy rodzina wygnańców jadła w 
milczeniu na podłodze, a on trzymał naładowany 
służbowy pistolet, jak ciążące przypomnienie, że to
jest tu, gdzie ziemia spotyka się z jego stopami, to tu 
jest Kathy, więc i on powinien tu być. I nie istniał 
żaden rozsądny powód, by nie wierzyć tym ludziom. 
Lester przekonał się o tym, gdy tylko Kathy odwróciła 
do niego swoją małą, nieco obrzmiałą twarz i z uśmie-
chem nadal bezmyślnym z powodu proszków powie-
działa: „Jesteś tu". Potem płakała w sypialni, patrząc 
prosto na niego; na jej słodkiej, zmęczonej twarzy 
malował się wstyd, i Lester nie miał więcej wątp-
liwości, że opowieść Irańczyków jest prawdziwa. To 
przekonanie legło mu ciemną kulą w żołądku. Patrzył, 
jak Behrani jedzą wolno i w milczeniu, brzuścami 
widelców nagarniając ryż i gulasz na łyżki, maczając 
rzodkiewki w jogurcie i po kolei zerkając w jego stronę 
- ale nie bezpośrednio na niego. Był zmęczony i trochę 
piekły go oczy. Kuchnia pachniała aromatyzowaną 
herbatą. Linoleum na podłodze zaścielały drzazgi 
połamanego drewna i potrzaskanego szkła z tylnych 
drzwi domu, teraz szeroko otwartych. Obok po ścianą 
stała miotła; Lester podniósł do światła swój służbowy 
pistolet, odciągnął kurek w położenie jedna czwarta, a 
potem sięgnął za siebie i wepchnął broń za pasek 
dżinsów na plecach. Zerknął w dół na rodzinę Behrani, 
której troje członków patrzyło na niego znad 
oświetlonego świecami posiłku na podłodze, przeszedł 
po linoleum, wziął szczotkę i zaczął zamiatać, czując 
na lędźwiach dziewięciomilimetrową stalową dłoń.
-
1 o jest w chwili, w której Lester V. Burdon zamiata z 
kuchennej podłogi rozbitą szybę, gdy Nadi pochyla się 
ku mnie bliżej, mając oczy szeroko otwarte z wielkiej 
prośby, i szepcze w farsi:
-	Boro, zaproś go do jedzenia.
Co i tak, kiedy zobaczyłem, że podwójnie zabez-
pieczył pistolet, zamierzałem zrobić.
Podnoszę się, abym mógł widzieć go po drugiej 
stronie kontuaru, gdy stoi w blasku kuchennego światła 
i wyrzuca do plastikowego pojemnika na śmieci 
szklane i drewniane odpadki. Na ręce ma złotą obrącz-
kę, której wcześniej nie zauważyłem.
-	Panie Burdon - mówię i twarz mi płonie, bo nie 
miałem zamiaru wymieniać jego nazwiska, ale już jest 
za późno; wychodzi to ze mnie tak naturalnie, jak 
oddech.
Patrzy mi prosto w twarz i wolno stuka szufelką o 
brzeg kubła na śmieci. Wydaje się bliski podjęcia 
jakiejś decyzji. Zapraszam go, by zjadł z nami, ale 
mówi mi, żebym usiadł i nie przyłącza się do mojej 
rodziny, tylko rusza do barowego kontuaru i spogląda 
na nas z góry, zza pleców widać kolbę jego broni. 
Patrzy poza mnie na oprawioną fotografię na ścianie
- na zdjęcie mnie, generała Pourata i szachinszacha 
Pahlaviego. Zdaje się je studiować, oczy ma jakieś 
mniejsze, wargi pod wąsami lekko zaciśnięte. Nie 
obchodzi mnie wyraz jego twarzy. To wyraz osądu, a 
kimże on jest, żeby mnie sądzić? Ale nie okazuję 
swoich uczuć. Zapach herbaty z samowara wypełnia 
bungalow. Normalnie w tym momencie wieczoru 
Esmail wróciłby do swojej sypialni i gier komputero-
wych, a Nadi podniosłaby się, żeby umyć brudne 
naczynia i napełnić nasze filiżanki herbatą. Ale ona się 
nie rusza. Ani Esmail. Czuję, że mój syn mnie 
obserwuje. Biorę oddech i siadam tak prosto, jak 
potrafię.
-	Sir, moja żona poda nam herbatę.
Ale to wszystko, co mówię. Nie proszę o pozwolenie, 
żeby mogła wstać, i żałuję, że zwróciłem się do niego 
„sir", ale nie mogę ponownie użyć jego nazwiska tylko 
po to, by ryzykować przypomnienie mu, że zadałem 
sobie trud, żeby je poznać. Przenosi wzrok ze ściany i 
najpierw patrzy na mnie, a potem na Nadereh. Kiwa 
głową, a Nadi zbiera nasze talerze i wstaje. Lester V. 
Burdon zerka na mojego syna, potem jego oczy 
wracają do mnie. Są ciemne i głęboko osadzone w 
twarzy. Włosy i wąsy ma równie ciemne, i dociera do 
mnie, że jest bardzo podobny do Alego, młodszego 
brata Nadereh.
-	Co się stało?
Waham się, bo nie wiem, czy pyta o moją skargę na 
niego, czy po prostu nawiązuje do Kathy Nicolo.
-	Kiedy się tutaj zjawiła?
-	Późnym popołudniem. Syn był z kolegami. Moja 
żona odpoczywała. Nie wiem, jak długo jej automobil 
stał na podjeździe, zanim go spostrzegłem.
Chce wiedzieć, co robiła, a pyta o to szybko, jakby 
macał moją opowieść w poszukiwaniu miękkiego 
miejsca kłamstwa.
-	Płakała - opuszczam wzrok na naładowany pis 
tolet, który ma za paskiem. - I celowała z niego 
w swoje serce. Usiłowała pociągnąć za spust, ale bez 
piecznik był zablokowany, rozumie pan. Wziąłem pis 
tolet i pomogłem jej wejść do domu.
Wzrok Burdona zmiękł i zastępca szeryfa patrzy mi 
prosto oczy, ale nie sądzę, żeby mnie widział; raczej 
widzi coś innego, wspomnienie, może wspomnienie o 
nim i Kathy Nicolo lub po prostu obraz tego, co mu 
właśnie opowiedziałem.
-	Tak było - mówi Esmail. - Mój ojciec by nie 
skłamał. On nigdy nie kłamie.
Burdon patrzy na Esmaila. Wygląda na to, że chce 
coś powiedzieć mojemu synowi, ale nie odzywa się. 
Nadereh stawia przed panem Burdonem filiżankę go-
rącej herbaty, a potem podaje także i nam. Wkładam do 
ust kostkę cukru i piję. Potem wyjmuję cukier, aby - 
kiedy znów muszę się odezwać - pan Burdon nie 
pomyślał, że jestem nieuprzejmy. Rozumiem, że wsty-
dzi się zadać to pytanie, ale i tak na nie odpowiadam.
-	Była zupełnie pijana.
-	Jak bardzo?
Widzę, że nie podobają mu się użyte przeze mnie 
słowa. Jego wzrok znów twardnieje, i mówię sobie, że 
muszę być ostrożny i pełen szacunku. Myślę, że nigdy 
w życiu nie widziałem kobiety tak mast jak Kathy 
Nicolo; chyba że prostytutki, gendeh w południowym 
Teheranie.
-	Nie mogła iść bez pomocy ani wyraźnie mówić, 
sir.
Spoglądam w dół na sofreh, ale tylko przez najkrót-
szą z możliwych chwil; nie chcę, żeby Lester V. Bur-
don błędnie zrozumiał gest szacunku z mojej strony 
jako wyraz zawstydzenia z powodu młodej kobiety. 
Nadereh siada obok mnie. Bardzo wolno pije herbatę. 
Ale kiedy pan Burdon odzywa się ponownie, ton jego 
głosu nie jest już taki indagujący. Pyta, kiedy Kathy 
Nicolo wzięła pigułki halcionu, a ja mówię mu, że po 
tym, jak przespała się w pokoju syna.
- To moja żona znalazła ją w wannie i natychmiast 
zmusiła do zwrócenia zawartości żołądka.
Pan Burdon patrzy na Nadi. Nie umiem odczytać 
wyrazu jego twarzy, bo pełno na niej światła i cieni od 
blasku świec. Nadi pochyla głowę. Patrzę na syna. 
Łokcie ma oparte na kolanach, brodę podparł pięś-
ciami. Sprawia takie wrażenie, jakby obserwował roz-
grywaną przez dwóch profesjonalnych zawodników 
partię szachów lub tryktraka. Z tego powodu czuję 
pewną irytację, ale ebnadereh, to nie ma znaczenia.
Piję herbatę i czekam, żeby pan Burdon powiedział 
coś lub może zrobił, bo z pewnością następny ruch 
należy do niego.

jrokój 
wydaw
ał się 
bardzo 
mały i 
chociaż 
Lester 
chciał 
się 
ruszyć, 
nie 
miał 
pojęcia, 
gdzie 
miałby 
się 
przenie
ść - na 
kanapę
? Na 
jeden 
ze 
stołków
? Właś-
ciwie 
powini
en 
zanieść 
Kathy 
do 
swojeg
o auta i 
za-
wieźć 
ją do 
domu, 
żeby 
odpocz
ęła i 
obudził
a się 
obok 
niego. 
Ale 
gdzie 
był ten 
dom? 
Wędkar
ska 
chata? 
Motelo
wy 
pokój 
w San 
Bruno? 
Kathy 
więcej 
nie po-
winna 
być 
niepok
ojona. 
Niepok
ojona. 
Słowo 
zdawał
o się 
szarpać 
w jego 
głowie 
jak 
strzęp 
jedwabi
u na 
drucie 
kolczas
tym.
A ona 
nie 
miała 
domu 
przez 
tego 
pułkow
nika, 
który 
zerkał 
cały 
czas na 
syna, 
potem 
na 
siedząc
ą obok 
żonę, 
później 
na 
Lestera, 
ale 
tylko 
przelot
nie. 
Popije 
herbaty 
i znów 
spojrzy 
na 
płonące 
świece. 
Od 
czasu 
do 
czasu 
oko 
pułkow
nika 
przenos
iło się 
na broń 
ster-
czącą 
za 
paskie
m 
Lestera, 
i 
Burdon
owi nie 
podobał
o się, że 
tamten 
na nią 
patrzy - 
jakby 
miał na 
oku 
jedyną 
rzecz, 
której 
napraw
dę 
musiał 
się 
obawia
ć. 
Lester 
znowu 
chciał 
poczuć 
pistolet 
w ręce i 
dać puł-
kownik
owi 
poznać, 
że 
jedno 
idzie w 
parze z 
drugim. 
Ale czy 
było 
tak? 
Nie 
miał 
pewnoś
ci. 
Jedna 
jego 
część 
chciała 
się 
gęsto 
tłumacz
yć za 
utorow
anie 
sobie 
kop-
niakiem 
drogi 
do 
domu - 
tak 
napraw
dę 
właman
ie
i najście - i pragnęła wziąć służbowy pistolet, wyjść 
frontowymi drzwiami i po prostu wpaść rano po Ka-
thy. Do tego czasu powinna być wystarczająco trzeźwa, 
żeby poprowadzić swoje auto, i mogłaby pojechać za 
nim wszędzie, dokądkolwiek by się wybrali. Ale druga 
jego część przemawiała znacznie głośniej: nie wyob-
rażał sobie, żeby Kathy została tutaj na noc bez niego; 
nie w sytuacji, gdy czuł się tak odgrodzony od niej, od 
wielu decyzji, które najwyraźniej dzisiaj podjęła, a 
które zdawały się w ogóle go nie dotyczyć. Od wzięcia 
jego broni począwszy aż po zażycie tabletek w łazience 
- co mogło zdarzyć się tego rana, co w ten sposób 
wypchnęło ją poza krawędź? Jedyne, co mu 
przychodziło na myśl, to alkohol. Lester nadal czuł 
stępione ostrze własnego kaca po zeszłej nocy i nie 
wyobrażał sobie, by dzisiaj mógł się napić. Ale ona się 
upiła i zaczynał przypuszczać, że to musiał być ten 
brakujący kawałek układanki. Od czasu do czasu wi-
dywał to w swojej pracy; ludzi, którzy pod mocnym 
wpływem alkoholu robili rzeczy, o jakich nawet nie 
pomyśleliby na trzeźwo; wszystkie te ofiary wypadków 
drogowych, drobne kradzieże i podpalenia. I niczego 
mu nie ułatwiała. Czy choć przelotnie pomyślała o nim, 
gdy wyjmowała z bagażnika jego broń? Obeszło ją, jak 
zostałby przez to uwikłany? A gdyby już raz opuścili to 
miejsce, co miałoby powstrzymać tego szczupłego 
oficera przed zatelefonowaniem do biura szeryfa albo 
nawet na policję w Coronie? Irańczyk miał teraz 
przeciwko niemu nowe oskarżenia: włamanie, najście i 
terroryzowanie bronią palną. A na Lesterze nadal 
ciążyły zarzuty o złamanie regulaminu służbowego, i 
pułkownik mógł ścigać go na podstawie każdego z 
nich.
Lester był spragniony i miał ochotę na herbatę, którą 
podała mu żona pułkownika, ale gdyby zrobił to w tej 
chwili, można by to potraktować jak gest pojednania; 
jakby był psem, który odsłania gardło przed silniejszym 
przeciwnikiem. Ponownie zerknął na wiszącą na 
ścianie oprawną w ramki fotografię Beh-raniego 
zwracającego się do szacha Iranu - człowieka, o którym 
Carol opowiedziała przed laty Lesterowi wszystko; 
człowieka, który pewnego popołudnia skosił salwą 
setki, a może i tysiące nieuzbrojonych manifestantów, 
ośmielających się demonstrować przeciwko niemu i 
jego otoczeniu. Behrani uśmiechał się do szacha z 
pewną poufałością; a teraz wzrok pułkownika znów 
spoczywał na broni, prawdopodobnie dokładnie 
widocznej za paskiem na plecach.
Lester zerknął na gospodarza. Behrani spojrzał w dół 
na swoją herbatę i wolno, niemal niedbale zamieszał ją 
kciukiem i palcem wskazującym. Był to gest pewności 
siebie, gest człowieka z łatwością przystosowującego 
się do nowych okoliczności; ten gest przekonał Lestera, 
że został pobity w grze, chociaż nawet nie wiedział, że 
w nią gra. Znowu poczuł strach i nabrał ochoty, by 
kopnąć pułkownika w zęby, tego przyjaciela 
dyktatorów, tego człowieka, który nie zgodził się 
odsprzedać Kathy jej domu.
Lester wyjął pistolet zza paska i z trzaskiem położył 
go na blacie.
- Idźcie coś robić. Wszyscy.
Chłopak wstał pierwszy, potem pułkownik i jego 
żona. Unikała patrzenia w kierunku Lestera; kucnęła i 
zdmuchnęła świece. Potem podniosła z kanapy lampę, 
którą chłopiec przewrócił, z powrotem postawiła ją na 
końcu stołu, włączyła ją i zaczęła sprzątać z dywa-
nu resztę talerzy i szklanek. Pułkownik stał w miejscu, 
podczas gdy żona uwijała się wokół niego. Chłopak 
przeniósł wzrok z ojca na broń Lestera, a potem na 
jego twarz.
-	Idź do swojego pokoju, joon-am - powiedział puł-
kownik i chłopiec ruszył korytarzem.
-	Zaczekaj. - Burdon odwrócił się do niego i zapytał, 
jak ma na imię.
-	Esmail.
-	Masz w pokoju telefon, Esmail? 
-Nie.
Lester zerknął na pułkownika, który stał teraz wy-
prostowany, broda w górze, wzrok na dziecku. W ku-
chni pani Behrani podniosła brudny talerz i trzymała 
go przed sobą. Lester wziął głęboki oddech; logiczny, 
nieuchronny kolejny krok wzbierał mu w piersi. Polecił 
całej trójce cofnąć się do korytarza i do pokoju 
chłopca.
Nie było tam telefonu, tylko lampka przy łóżku obok 
oprawionej w ramki fotografii. Na ścianie wisiał 
kolorowy plakat z wiszącym w powietrzu deskorol-
kowcem o szeroko rozpostartych ramionach i zgiętych 
kolanach. Na biurku w nogach łóżka stał komputer z 
klawiaturą i modemem, którego przewody były włą-
czone do telefonicznego gniazdka pod biurkiem. Lester 
kiwnął głową w stronę chłopca, polecił mu wyjąć 
wtyczki z obu stron modemu i oddać mu go. Zajęło to 
zaledwie kilka sekund, a wręczając urządzenie, Esmail 
zerknął na pistolet; Lester pilnował się bardzo, żeby nie 
celować nim w chłopaka.
-	Esmail, chcę, żebyś został w tym pokoju, póki nie 
zdecyduję inaczej, dobra? Jeśli musisz iść do łazienki, 
to najpierw mnie zapytaj.
Chłopiec spojrzał na ojca i matkę. Pani Behrani 
chwyciła się najpierw za palce jednej ręki, a potem 
drugiej, i Lester usłyszał samego siebie, jak każe im 
wracać na front domu. Położył modem i przewody na 
stoliku lampy obok kanapy; zdawało mu się, że pani 
Behrani chce zagłuszyć niepokój pracą, sprzątaniem 
dywanu, na którym jedli, i zwijaniem go; mąż przesu-
nął się na bok, by zrobić jej miejsce, a Lester słyszał 
dochodzące z głębi korytarza dźwięki gry komputero-
wej, serie obłędnych niemelodyjnych pisków, po któ-
rych następowały rozproszone zakłócenia symulowa-
nych wybuchów. Pułkownik odwrócił się do Lestera, 
ramiona miał nadal złożone na piersi. W padającym z 
kuchni świetle wyglądał staro i chudo; wygnany 
patriarcha.
-	Nic wam nie zrobiliśmy. Czego pan chce? 
Lester nie miał pojęcia. Najmniejszego. Usiadł na
kanapie. Była miękka i głęboka, pokryta drogą tkaniną. 
Wszystko w tym domu zdawało się drogie: nowe 
mosiężne łóżko, w którym spała Kathy; obraz perskich 
jeźdźców w mozaikowej ramie na ścianie; ciężki srebr-
ny samowar na kuchennym blacie; złota lampa i aba-
żur, którego chłopiec o mało nie rozbił, gdy Lester 
kopnął w drzwi; nawet zeszłoroczny model buicka na 
podjeździe. Lester jeszcze raz poczuł, że stoi wobec 
czegoś większego od siebie. W ustach miał sucho, broń 
położył płasko na podłokietniku kanapy i ze wzrokiem 
wbitym w dywan przesuwał palec wskazujący po ma-
lutkich nacięciach języczka bezpiecznika.
-	Z kim pan rozmawiał w Redwood City, puł-
kowniku?
-	Z porucznikiem.
-	Jak się nazywa?
-	Alvarez, porucznik Alvarez.
Lester zaczerwienił się, słysząc to, czego się spodzie-
wał, i próbował przełknąć ślinę, ale nie udało mu się. 
Sofa wydawała się za miękka, jakby bardziej się w nią 
zapadł.
-	Z pewnością postąpiłby pan tak samo, panie 
Burdon.
Żona pułkownika puściła wodę nad zlewem, więc 
Lester nie był pewien, czy w głosie mężczyzny usłyszał 
wyzwanie, czy tylko wywnioskował to dlatego, że 
tamten użył jego nazwiska, ale coś się w nim zmieniło - 
nie chodziło o Kathy; nie była niczemu winna; nie 
zrobiła niczego, co nie prowadziłoby do tego kutasa, do 
tego człowieka, który patrzył na swoją rękę spoczy-
wającą na kolanie, na złoty pierścień z czerwonym 
kamieniem w środku. Rubin? Lester poczuł, że napinają 
mu się mięśnie wokół oczu i ust. Usiadł prosto.
-	Kiedy zamierza pan oddać ten dom, pułkowniku? 
Pani Behrani stała nadal przy zlewie, wycierając
talerze białą ścierką; twarz zwróciła bokiem w stronę 
kontuaru, przy którym siedział jej mąż, chociaż ten 
milczał, wyprostowany, jakby był ponad to, żeby od-
powiedzieć na pytanie. Lester wziął oddech.
-	Naprawdę jest panu potrzebny ten mały domek?
-	To nie pański interes, sir.
Lester zerwał się z sofy i znalazł przy kontuarze 
szybciej, niż zdążył porządnie zacisnąć dłoń na kolbie 
pistoletu. Nakazał sobie trzymać broń przy boku, nie 
ma potrzeby kopać głębszej przepaści, ale twarz puł-
kownika była tak nieruchoma, tak kamienna, a białka 
oczu tak pożółkłe z powodu wieku i znużenia życiem, 
że zdawały się momentalnie unieważniać groźby Les-
tera i redukować je do rozmiarów zwykłej przykrości
- takiej jak Kathy, jak dyskusja na temat domu. Lester 
nie miał wyboru, więc wepchnął pułkownikowi pod 
brodę kwadratową lufę. Serce trzepotało mu w piersi, a 
reszta organów zdawała się pływać w jego wnętrzu. 
Odciągnął całkowicie kurek, ale bezpiecznik 
pozostawił zablokowany; w oddechu pułkownika czuł 
rzodkiewki. Irańczyk zaczął ściągać wargi, jakby przy-
gotowywał się, żeby coś powiedzieć, ale Lester głębiej 
wcisnął mu lufę w podbródek.
-	Ta kobieta, która tam śpi, to jest mój interes. 
Interesuje mnie wszystko, co jej dotyczy. Rozumiesz? 
A teraz chcę, żebyś zaczął myśleć, jak to wszystko 
rozwikłać.
Żona pułkownika płakała cicho; Lester kątem oka 
widział ją w kuchni, jak stoi trzymając w obu rękach 
białą ścierkę, jakby modliła się z nią.
-	Proszę, proszę. My nic nie mamy. Nic. Mój mąż 
tylko jest dobry. Nasz syn musi iść na uniwersytet. To 
wszystko. Proszę, jesteśmy dobrymi ludźmi.
Płakała cicho, biorąc z drżeniem długie oddechy. 
Pułkownik miał wilgotne oczy, chociaż Lester nie 
wiedział, czy ze strachu, czy dlatego, że tamten nie 
mrugał. Kciukiem opuścił kurek, wysunął pistolet spod 
brody Irańczyka i usiadł na stołku obok niego, 
zwrócony ku niemu twarzą. Położył broń na blacie i 
zdawało się, że czeka, żeby żona pułkownika mówiła 
dalej, ale ona tylko pociągnęła nosem i dyskretnie 
przycisnęła go palcem. Dźwięki komputerowej gry 
chłopca przyspieszyły do wysokich tonów melodyjki 
zwycięstwa, która wkrótce zwiędła w elektronicznej 
przestrzeni, a Lester nagle poczuł, że plecy i głowę ma 
zbyt odsłonięte, więc wstał i podszedł do wejścia na 
korytarz, ale hol był pusty, a żelazny drąg nadal stał
oparty o framugę drzwi, tam gdzie pułkownik go 
zostawił. Lester miał ciężkie ramiona i nogi, i lekko 
drżała mu ręka trzymająca broń. Chciał zobaczyć Ka-
thy, sprawdzić, co u niej, ale teraz nie mógł zostawić 
tych ludzi samych.
-	Powiedz do niego, Massoud - odezwała się żona. 
- Mu wyjaśnij.
Ale pułkownik zdawał się nie słyszeć. Patrzył prosto 
na Lestera, policzki miał pozbawione kolorów, oczy 
lekko zmrużone, wargi jak prosta kreska i Lester 
wiedział, że nie tylko sam przekroczył pewną granicę, 
ale do tego samego doprowadził Behraniego. Burdon 
machnął pistoletem mniej więcej w kierunku Irań-
czyków, a potem odsunął się na bok od wejścia na 
korytarz i kazał im iść przed sobą.
-	Pójdziemy zobaczyć, jak miewa się właścicielka 
tego domu.
Słowa zabrzmiały głucho, jakby w tym, co właśnie 
powiedział, kryło się kłamstwo; i gdy pułkownik i jego 
żona minęli go, przy czym kobieta nadal pociągała 
nosem, Lester podążył za nimi ze swoim ciężko wiszą-
cym u boku pistoletem i nagle zapragnął, żeby puł-
kownik coś powiedział, chwycił sztangę i spróbował 
zamachnąć się na niego lub uciec, zrobić cokolwiek; 
cokolwiek, co mogłoby sprawić, że broń w jego ręku 
stałaby się mniej uciążliwą zgrywą, niż nią była.
(chwile minęły od czasu, gdy Lester V. Burdon 
przycisnął do mojego ciała naładowaną broń, jednak 
nadal czuję ją na skórze i nie jest to wielki wysiłek 
wyobrazić sobie wielkokalibrową kulę, która niczym 
pocisk rakietowy rozszarpuje mi głowę, i chcę tylko 
zabić tego człowieka, który włamał się do naszego 
domu po tym, gdy uratowaliśmy żałosne życie tej jego 
gendeh.
Ale, oczywiście, nic nie mogę zrobić z tym prag-
nieniem i ciało całkiem mi zesztywniało, mięśnie kar-
ku, pleców i nóg mam tak napięte, jakby były związane 
zardzewiałym łańcuchem. Mężczyzna każe nam iść do 
sypialni Nadereh. Idę wolno. Nadi jest za mną, Burdon 
za nią. Pierwszy wchodzę do pokoju. Gendeh śpi 
spokojnie, gęste włosy tworzą gniazdo wokół jej małej 
twarzy. Burdon każe nam stanąć po drugiej stronie 
łóżka i palce wolnej dłoni przyciska do tętnicy pod 
szczęką kobiety. Po chwili kładzie dłoń na jej czole i 
już nie wydaje się zażenowany. Dotyka jej policzka, 
potem mówi nam, że pójdziemy odwiedzić syna, i idzie 
za nami. Ponownie wchodzę pierwszy. Esmail siedzi na 
łóżku, na którym spała Kathy Nicolo. Na kolanach ma 
odwrócony w drugą stronę panel
zdalnego sterowania gry komputerowej, a okno za 
jego plecami jest szeroko otwarte, razem z siatkową 
zasłoną; na płożącej się nad trawnikiem mgiełce lśnią 
zewnętrzne światła. Esmail ma ogromne oczy, a ja 
czuję w dłoniach uderzenia serca; w farsi szepczę do 
syna, żeby natychmiast zamknął okno: Holah, holah. 
Podrywa się, chcąc wypełnić polecenie, a skrzynka 
zdalnego sterowania spada na podłogę. Kaszlę głośno, 
ale jesteśmy spóźnieni; Lester V. Burdon przepycha 
się obok mnie i Nadi, jedną ręką chwyta Esmaila za 
ramię i odciąga go od okna. Syn prawie spada z łóżka, 
ale Burdon podtrzymuje go bokiem ciała, broń trzyma 
wzdłuż uda. Pistolet jest o krok ode mnie. Mogę 
sięgnąć, chwycić i wykręcić mu go z ręki, ale nic nie 
robię, bo wyobrażam sobie, że broń strzela, a mój syn 
lub żona zostają ranni - lub gorzej.
Burdon ściąga Esmaila z łóżka i zmusza go, żeby 
stanął obok nas. Natychmiast obejmuję ramiona syna. 
I trzymam szczupłe, ciepłe ramię Nadi. Żona drży, 
a może to ja jestem tym, który się trzęsie. Jestem 
zaskoczony, czując, że moje ciało staje na baczność.
-	Co mam z wami zrobić? - Pyta o to nas wszyst-
kich, ale patrzy tylko na nasze dziecko. - Co zamie-
rzałeś zrobić, Ismail?
-	Esmail - mówi mu mój syn.
Ściskam jego bark i mam nadzieję, że nie zrozumie 
tego opacznie, jako zachęty do dalszego pyskowania.
Lester V. Burdon wdycha głęboko powietrze i nie 
odwracając głowy wypuszcza je z płuc.
-	Wychodziłeś z domu, Esmail?
Na ramieniu dotykającym pleców syna czuję bicie jego 
serca. Potrząsa głową, nie, nie wychodził. Gra kompute-
rowa emituje elektroniczną melodyjkę, towarzyszącą
odlotowi obcego statku sposobiącego się do walki w 
kosmosie, jej refren powtarza się co kilka sekund. 
Burdon rozgląda się po pokoju, potem znów patrzy na 
mojego syna.
-	Zamierzałeś skorzystać z telefonu sąsiadów, Es- 
mail?
Syn nie odpowiada. Nasz władca opiera na biodrze 
nieuzbrojoną dłoń. Druga ręka, ta z bronią, po prostu 
wisi przy boku, ramiona zdają się mu opadać, jakby 
przygniecione wielkim ciężarem. Burdon ma opusz-
czoną twarz, ale oczy na poziomie oczu naszego syna.
-	Tracę cierpliwość, Esmail. Ponownie 
ściskam syna za ramię.
-	Udziel mu odpowiedzi, joon-am.
-	Taaa, zamierzałem wyjść.
Refren gry komputerowej trwa, powtarzając się co 
pięć sekund; to muzyka mikroprocesora, automatyczna 
i nieszczera jak kłamstwa.
-	Wyszedłeś?
-	Nie.
Esmail odpowiedział zbyt szybko; Lester V. Burdon 
mruży oczy i skubie dolną wargę. Patrzy najpierw na 
mnie, na Nadi, potem na powtarzającą się bez końca 
grę komputerową.
-	To się nie sprawdza - mówi Lester V. Burdon. - Po 
prostu.
Poleca nam wejść do łazienki, którą nadal czuć 
wymiotami Kathy Nicolo. Dywan jest wilgotny po jej 
kąpieli, a wanna pełna wody. Kiedy moja rodzina stoi 
blisko siebie między umywalką a sedesem i wanną, 
Burdon patrzy poza nas i ponad nami na małe okienko 
umieszczone wysoko w wykładanej kafelkami ścianie; 
jego oczy przemykają szybko po Esmailu i Nadi,
potem przenoszą się na panjare, wreszcie kiwa do 
siebie głową i dotyka gałki drzwi.
- Nie chcę widzieć tego ruchu. Zrozumiano?
Potem Burdon prostuje się bardziej, jakby właśnie 
zrzucił z pleców ciężką paczkę. Jeszcze raz spogląda na 
nas, a potem zamyka za sobą drzwi.
?
i
ijester patrzył jeszcze chwilę na drzwi, a potem 
zaryzykował i pognał na front domu. Znów wetknął 
pistolet za pasek spodni na plecach, wyłączył zewnę-
trzne oświetlenie i wyszedł na frontowy ganek. Naj-
bliższy dom znajdował się po drugiej stronie stojących 
na podjeździe samochodów; światła na jego osłoniętej 
siatką werandzie były włączone, także oświetlenie w 
pokoju dziennym. Lester widział róg telewizora, 
kolorowe migotania na ekranie, potem przegub dłoni 
mężczyzny, który położył papieros na popielniczce na 
stole pod oknem. Na ganku nikogo nie było, nikt nie 
tkwił w żadnym z okien i nie patrzył w tę stronę. Lester 
spojrzał w prawo, ale stojący tam mały otynkowany 
domek wyglądał na równie cichy i nieporuszony, tylko 
na dole paliło się kilka świateł, i nikt nie wyglądał 
spoza pociemniałych czy rozświetlonych okien, 
czekając na efekty wezwania pomocy.
Wrócił do pokoju Kathy. Nie odzyskała kolorów; jej 
policzki nadal miały żółtawy odcień, ale tętno biło 
równo i mocno, a czoło miała chłodne i suche; lekko 
zadarła brodę i dalej spała. Wstał i otworzył rozsuwane 
drzwi szafy. Szukał krawatów pułkownika, ale
ta szafa mieściła tylko kobiece stroje, elegancko wy-
glądające wełniane suknie osłonięte długimi płach-
tami plastiku z pralni chemicznej, jedwabne bluzki 
i wełniane żakiety; na półce powyżej leżały owalne 
pudła na kapelusze z francuskimi napisami wytłoczo-
nymi na bokach, a na podłodze szafy stało dwadzieś-
cia czy trzydzieści par damskich butów, większość 
wypchana bibułą. Nadal słyszał żonę pułkownika, któ-
ra mówiła, że nic nie mają, nic; i złościło go to, kiedy 
widział, że mieli choćby tyle, żeby na aukcji kupić ten 
dom od hrabstwa. Na haczykach półki wisiały paski 
do sukienek - srebrne, złote, z czarnej lakierowanej 
skóry, jeden brązowy ze skóry aligatora. Lester owinął 
go dookoła obu pięści i pociągnął, ale pasek zanadto 
się poddawał, więc go odwiesił, znów spoglądając na 
Kathy, która miała lekko rozchylone wargi, a włosy 
rozsypane wachlarzem na poduszce; wrócił na kory-
tarz i wziął długi żelazny drąg.
Słyszał Behranich szepczących w farsi w łazience; 
wszedł do pomieszczenia, które wyglądało na gabinet 
pułkownika. Było tam biurko, krzesło i maszyna do 
pisania. Na gazetach na podłodze leżał bokiem srebr-
ny stolik do kawy, którego dwie nogi były owinięte 
taśmą klejącą. W szafie wisiało dwadzieścia czy trzy-
dzieści garniturów, niektóre z nich w eleganckich 
skórzanych workach. Na podłodze stał długi na sześć 
stóp, mosiężny trzypoziomowy stelaż na obuwie pełen 
lakierków, mokasynów, białych tenisówek i spor-
towych butów; były tam trzy pary kaszmirowych pan-
tofli, a nawet para zniszczonych butów roboczych. 
Krawaty pułkownika wisiały na drążku w szafie po-
między ciemną dwurzędówką a mundurem wojsko-
wym - kobaltowoniebieskim, o jaskrawych złotych
epoletach, z mnóstwem kolorowych wstążek i baretek 
na obu napierśnych kieszeniach.
Les wziął dwa jedwabne krawaty, wrócił na korytarz, 
stanął przed zamkniętymi drzwiami łazienki i zaczął 
zawiązywać krawaty wokół podstawy gałki. 
Obcojęzyczne szepty po drugiej stronie drzwi zamarły; 
Lester przytrzymał poziomo drąg, opierając jego końce 
o sosnową framugę, po czym zawiązał oba krawaty 
wokół sztaby, wzmacniając węzły dwiema 
podwójnymi pętlami. Ciągnął, póki żelazo nie było 
dociśnięte do framugi, a potem cofnął się i przyjrzał 
badawczo temu, co właśnie zrobił. Zaczerpnął głęboko 
powietrza i wypuścił je; wszedł do pokoju Es-maila, 
wyłączył komputer i ruszył w stronę lampy obok łóżka 
chłopca, żeby ją też wyłączyć. Na stoliku obok stała 
oprawiona w ramkę fotografia pułkownika w galowym 
mundurze; Behrani siedział w głębokim skórzanym 
fotelu, na kolanach trzymał malutkiego chłopca, a na 
ścianie za nimi widać było pod szkłem zielone, białe i 
czerwone pasy irańskiej flagi. Mężczyzna i mały 
chłopiec uśmiechali się szeroko do aparatu. Lester 
szybko odwrócił wzrok i wyłączył lampę.
W salonie zamknął drzwi wejściowe i opuścił rolety. 
Przepatrzył szafki kuchenne w poszukiwaniu kawy, 
choćby rozpuszczalnej, ale nic nie znalazł, więc wziął z 
suszarki czysty kubek i podstawił go pod kurek 
srebrnego samowara. Nalał czarnej, mocnej, parującej 
herbaty, którą zaniósł do sypialni, gdzie spała Kathy; 
do pokoju, który - jak przypuszczał - wcześniej należał 
do niej.
Postawił herbatę na nocnym stoliku obok magneto-
fonu kasetowego, wyglądającego na nowy.
- Kathy? - Dotknął jej ramienia i łagodnie ścisnął. -
Kath?
Nigdy wcześniej nie nazwał jej tak, nie skracał w ten 
sposób jej imienia i na chwilę dało mu to wrażenie, że 
łączy ich dużo więcej niż w rzeczywistości. Miała roz-
chylone wargi, głowę odwróconą na bok, a z ust spły-
wała na poduszkę cienka nitka śliny, pozostawiając 
wilgotną plamę. Lester położył dłoń na czole Kathy i 
odsunął do tyłu włosy. Były gęste i suche, a gdy jego 
palce dotknęły poszewki poduszki, Kathy przekręciła 
głowę i wydała z siebie cichy dźwięk, niemal kwilenie. 
Lester wypowiedział jej imię, ale usta Kathy znowu 
zwiotczały, a oczy pozostały zamknięte. Jednak puls 
miała miarowy, więc usiadł na łóżku i zdjął buty, 
czując, że lufa pistoletu za paskiem z tyłu spodni 
twardo wciska mu się w lędźwie. Słyszał stłumione 
głosy Irańczyków, dobiegające z łazienki w głębi kory-
tarza. Zdawało się, że pułkownik miał najwięcej do 
powiedzenia, jego farsi brzmiał głęboko i władczo. Na 
czoło i kark Lestera wystąpił zimny pot.
W skarpetkach wyszedł w mrok holu. Pod drzwiami 
łazienki widniała wąska drzazga światła, a żelazny 
drąg przylegał ściśle do framugi, jakby pomieszczenie 
za drzwiami było przeklęte. Lester stał tam kilka minut 
i nasłuchiwał. Z początku uznał, że pani Beh-rani 
znowu płacze, bo jej głos zdawał się załamywać, ale 
potem zaczęła wypluwać słowa w postaci zaporowego 
ognia gardłowych spółgłosek i samogłosek, na które 
pułkownik natychmiast spokojnie odpowiadał; głos 
Behraniego wydostawał się z jakiegoś centralnego 
miejsca w jego wnętrzu, jakby pułkownik zabierał 
właśnie żonę i syna na wycieczkę w znaną sobie 
okolicę.
Lester cofnął się i mocno kopnął w drzwi. Natych-
miast zapadło milczenie. Coś spadło do umywalki, 
może fiolka z apteczki, nie wiedział; ale wiedział jed-
no: że ten bogaty kutas nie traktował go poważnie i że 
od razu powinien zacząć to zmieniać. Wyjął pistolet i 
odciągnął stalowy zamek, wyrzucając na dywan nie-
wystrzelony pocisk, po czym głośno wprowadził na 
jego miejsce następny. Lufą broni postukał lekko w 
drzwi, potem przerwał; cisza po drugiej stronie była 
prawie namacalna, jakby mógł wziąć i ścisnąć ją mię-
dzy palcami. Serce biło mu szybko; przycisnął nos do 
drzwi i poczuł zapach drewna i farby.
-	Niech pan trochę odpocznie, pułkowniku, ponie 
waż jutro odsprzeda pan ten dom hrabstwu. Rozumie 
mnie pan?
Pułkownik zaczął odchrząkiwać za drzwiami, ale w 
końcu zrezygnował i nic nie odpowiedział.
-	Zadałem ci pytanie, Behrani.
Lester wyobraził sobie małą rodzinę kucającą w róż-
nych kątach niedużej łazienki i poczuł w sercu dźgnię-
cie tępym patykiem; byłoby lepiej, gdyby kobieta i na-
stolatek nie uczestniczyli w tym, ale już nie można było 
tego odwrócić, nie można było opuścić gardy i odsłonić 
gardła przed tymi ludźmi, żony i chłopaka nie 
wyłączając.
-	Niech mi pan powie, pułkowniku, co zrobi pan 
jutro w pierwszej kolejności?
Teraz też nie padła żadna odpowiedź, nie rozległ się 
nawet spanikowany szept pani Behrani. Lester wyob-
raził sobie, że przemawia do pustego pomieszczenia, że 
wysoko umieszczone okienko prysznica zostało jakoś 
rozmontowane i okazało się większe, niż mu się 
zdawało, a irańska rodzina biegnie boso przez mgłę
w poszukiwaniu pomocy. Przez chwilę prawie czuł 
mdłości; pomyślał, że nic mu się nie udaje, w końcu 
wszystko spada na niego.
A potem pułkownik odezwał się głosem ochrypłym 
ze zmęczenia.
-	Nie wiem. Może powiesz mi, co muszę jutro 
zrobić.
-	Nie traktuj mnie protekcjonalnie. - Lester przycis-
nął policzek do drzwi, czując na biodrze żelazny drąg. 
- Jutro zadzwonisz do biura podatkowego hrabstwa 
i przyjmiesz ich propozycję zwrotu pieniędzy za dom. 
Potem, gdy będą ci wypisywać miły, tłusty czek, ty 
i twoja rodzina spakujecie swoje rzeczy i wyniesiecie 
się. To takie proste. Zrozumiano?
Ale czy to rzeczywiście było takie proste? Co potem? 
Czy spodziewa się, że tamci tak zwyczajnie odjadą 
i nic nie zrobią? Przez krótką chwilę Lester kom-
binował, w jaki sposób mógłby teraz odwrócić to 
wszystko; po prostu wypuściłby rodzinę z łazienki, 
wyniósł Kathy do jej lub do swojego samochodu i od-
jechał. Ale zostawiliby po sobie jedno auto, a Behrani 
z pewnością zatelefonowałby na posterunek. Potem 
nastąpiłyby kolejne oskarżenia przeciwko Lesterowi, 
dużo poważniejsze: grożenie bronią, napaść z bronią, 
a teraz, gdy tamci siedzą zamknięci w łazience, jesz-
cze bezprawne uwięzienie. Oskarżenia, które zostały-
by potwierdzone przez żonę i syna; oskarżenia, które 
nie tylko doprowadziłyby do wyrzucenia go z policji, 
ale także do aresztowania i uwięzienia - gliniarz wśród 
więźniów - i Lester doświadczył gorącego błysku zro-
zumienia i przerażającego popłochu. Bosą nogą kop-
nął mocno drzwi, czując płomienny ból w podeszwie 
stopy i w łydce.
-	Odpowiadaj, sukinsynu.
Pułkownik nadal nic nie mówił, ale jego żona za-
szeptała. Tym razem jej głos brzmiał mniej ochryple, a 
bardziej prosząco, pomyślał Lester. Zamknął oczy, 
potarł czoło i wziął przez nos głęboki wdech; gniew 
opuszczał go jak coś cennego, o czym nie wiedział, czy 
to odzyska, gdy będzie tego potrzebował. A teraz 
poczuł mdłości z wyczerpania, skrucha zaczęła krążyć 
w nim jak zimna mgła. Powiedział sobie, że nie jest 
mądrze nalegać teraz na odpowiedź ze strony puł-
kownika; duma byłego oficera i jego męskość już 
zostały poddane wystarczająco mocnej próbie. Ta noc 
zmieniła tyle, że - na lepsze czy na gorsze - Lester 
musiał zaangażować się w powrót na właściwą drogę; 
było to niczym zjechanie z gładkiego asfaltu na pia-
szczyste pobocze podczas szybkiej jazdy na rowerze: 
jeśli wpadniesz w panikę i użyjesz hamulców lub 
szarpniesz kierownicą, na pewno się przewrócisz. Ale 
utrzymaj tylko prędkość i kierunek jazdy, powiedział 
sobie, trzymaj nerwy na wodzy, a bez szwanku wrócisz 
na szosę.
-	Niech pan się z tym prześpi, pułkowniku. - Lester 
jeszcze raz zabezpieczył pistolet, a potem kucnął na 
podłodze, żeby podnieść pocisk. - Słyszy mnie pan? 
Niech pan się z tym prześpi.
Usłyszał głos chłopca, wysoki i pytający, i pełen 
strachu. Ten dźwięk także mógł pochodzić z własnego 
ciała Lestera, które nagle wydało mu się chude i mało 
znaczące; palce mu drżały, gdy podnosił nabój. To 
było znajome uczucie - strach, który zawsze postępo-
wał za wyrzutami sumienia, ale tym razem nie chodziło 
o procedurę aresztowania czy rejestrowania więźniów, 
by odesłać ich gładko i bezpiecznie. Co zrobi
rano, jeśli pułkownik nadal będzie odmawiał współ-
pracy? Zmusi go do tego? I jaka była jego strategia na 
wypadek, gdyby Behrani zgodził się odsprzedać dom 
hrabstwu? Czy liczył na to, że on i jego rodzina po 
prostu znikną? Nie wiedział. Wszystko, co mógł teraz 
zrobić, to ufać, że pułkownik przystanie na od-
sprzedanie domu. To przynajmniej zacząłby uważać 
za jakiś postęp, a później musiałby tylko wymyślić 
coś, co bezpiecznie przeniosłoby ich oboje do następ-
nego etapu.
Esmail przestał zadawać pytania i Lester odmasze-
rował w głąb holu. Wyobraził sobie Nata śpiącego na 
brzuchu w swoim łóżku, z twarzą odwróconą na bok 
i tyłkiem wystawionym na widok. A Bethany praw-
dopodobnie poszła do ich sypialni, co czasami robiła, 
gdy przeraził ją jakiś sen, pozostawiający ją z wraże-
niem oderwania od świata, który rozumiała jako włas-
ny. Przypuszczalnie przytulała się teraz do Caroł; ma-
łe ciało jego córki zaczynało dopiero wypełniać puste 
miejsce, które należało do niego.
JLo już trzy godziny od chwili, gdy Burdon przez 
drzwi wygłosił swoje groźby. W łazience jest teraz 
ciemno, ale słabe światło dociera ze znajdującego się 
powyżej panjare, ponieważ Burdon nie wyłączył ze-
wnętrznego oświetlenia nad samochodami na podjeź-
dzie. Esmail zrobił się cichszy niż kiedykolwiek. Leży 
w ciężkiej wannie na posłaniu z ręczników, a stopy ma 
oparte na płytkach nad baterią. Siedzę pod ścianą, 
trzymając lewe ramię na porcelanowym obramowaniu 
wanny, więc moją twarz oddzielają od syna tylko 
centymetry, ale nie wiem, czy Esmail śpi, czy nie. Jego 
matka leży zwinięta na podłodze na dwóch ręcznikach. 
Powietrze jest zimne i pachnie lekko morzem i chorobą 
Kathy Nicolo. Nadereh wygląda na zmarzniętą i 
chciałbym ją przykryć, ale wszystkie ręczniki poszły 
pod nią i pod naszego syna.
Zanim Burdon podszedł do drzwi i zamocował jakieś 
zamknięcie, Nadereh mówiła mi swoim spanikowanym 
szeptem, żebym oddał kobiecie jej bungalow; o co ci 
chodzi? Znajdziemy inny. Ale po ostatniej groźbie 
Burdona Esmail, który był już mocno wstrząśnięty, 
przeniósł wzrok z matki na mnie, później znowu na nią, 
potem ponownie na mnie, a jego oczy nie lśniły
już blaskiem przygody, ale matowiały ssaniem w żo-
łądku, które jest prawdziwym strachem. Wyciągnąłem 
do niego rękę, ale się uchylił. Oczy mu powilgotniały i 
zapytał swego ojca w farsi, którego nie znał tak dobrze 
jak angielskiego:
-	Co zamierzasz zrobić, Bawbaw?
Przez przykrą chwilę nie miałem nic do powiedzenia 
swojemu synowi, żadne słowa nie uformowały się na 
moich wargach. Po prostu stałem tam tylko kilka 
centymetrów dalej, a usta mojego syna były lekko 
otwarte, i mrugał powiekami odpędzając łzy z oczu, 
gdy czekał, co może nastąpić. Teraz to była Nadi, która 
zadziałała stanowczo.
-	Nie bój się, Esmail - powiedziała; przeszła obok 
niego i zaczęła wypuszczać wodę z wanny. - Twój 
ojciec jest pułkownikiem, genob sarhang. Ten czło 
wiek w naszym domu nie jest nawet sierżantem. Twój 
ojciec z łatwością zajmie się tą sprawą.
Powiedziała mu, żeby umył twarz i zęby, a ona 
przygotuje mu posłanie w wannie. Esmail zawahał się, 
nie spuszczając ze mnie wzroku.
-	Tak, joon-am. Umyj się i odpocznij. Widziałem 
setki takich mężczyzn; są zdesperowani z jakiegoś 
powodu, więc do ostatniej chwili wymachują pistole-
tem, ale zawsze blefują. Rozumiesz? Nie zamierza nam 
zrobić nic z tego, co mówi.
-	Ale, Bawbaw...
-	Szszsz, szszsz, umyj się, skorzystaj z toalety, mat-
ka nie będzie patrzeć, i odpocznij. Zajmę się tym 
człowiekiem.
Esmail zaczął myć ręce i twarz nad umywalką, a Na-
di przecisnęła się obok mnie, żeby do sucha wytrzeć 
wannę; jej wzrok spoczął na mnie tylko na moment,
żona miała oczy wąskie i lśniące, a ja, oczywiście, 
uznałem, że to wściekłość; wściekłość na mnie za to, że 
doprowadziłem nas wszystkich do tej zamkniętej 
łazienki. Ale ręce jej drżały; opadła na kolana i gwał-
townymi, urywanymi ruchami zaczęła wycierać wannę, 
a ja pomyślałem o małym ptaszku, znalezionym przez 
Sorayę obok pnia drzewa i usiłującym machać 
złamanym skrzydłem, ale nie robiącym dystansu od 
miejsca, z którego zaczął. Nadi przygotowała posłanie 
dla naszego syna i skierowała go tam, nie mówiąc 
więcej ani słowa do żadnego z nas. Wyłączyła światło i 
leży na podłodze, bez przeproszenia odwróciwszy się 
do mnie plecami. Wiem, że jej strach przed panem 
Burdonem, przed tym, co może zrobić, jest tak wielki, 
iż Nadereh nie może nic powiedzieć, nie zdradzając się 
z tym przed naszym młodym synem, więc wybaczam 
jej nieuprzejmość. Ale nie wybaczyłem jej, że się boi. 
Mniej się bała, gdy przed świtem Bahman wiózł nas 
przez płonące ulice stolicy, przez ciemniejące aleje 
obok tandety amerykańskich i francuskich hoteli, z dala 
od głównych bulwarów, na których studenci i Cyganie, 
rolnicy i cargar palili podobizny szachinsza-cha i 
cesarzowej Pahlavi - zniewaga, która zaledwie kilka 
miesięcy wcześniej sprowadziłaby tortury i egzekucję 
na całe ich rodziny. Na tylnym siedzeniu limuzyny 
Nadi trzymała naszego małego synka, podczas gdy 
nasza dziesięcioletnia córka siedziała mi na kolanach, 
płacząc i przyciskając twarz do mojej piersi. 
Obejmowałem Sorayę tylko jedną ręką, bo w drugiej 
trzymałem podarowany mi przez amerykańskiego ofi-
cera rewolwer kalibru czterdzieści pięć. Bahman wiózł 
nas obok oświetlonych okien posterunku strażniczego 
prosto na pas startowy w Mehrabadzie. Żołnierze byli
posłuszni i poganiali nas machaniem, ale ich twarze 
wydawały się całkiem nieruchome, jakby zaczynali 
rozumieć, że mogą stanowić część okrutnego oszustwa. 
Silniki odrzutowca ryczały już w ciemności, a gdy po 
podstawionych schodkach gnaliśmy do samolotu, 
obawiałem się o uszy moich dzieci, szczególnie o ma-
łego synka. Żona i dzieci mojego drugiego pilota, 
zawinięci w koce, tkwili wśród swoich kufrów, pudeł i 
bagaży. Nadi zostawiła syna u khonoum, Soraya siadła 
z pozostałymi dziećmi, a moja żona podążyła za mną z 
powrotem w noc, w krzyk silnika i zapach paliwa 
odrzutowca na pas startowy, gdzie Bahman podał nam 
z limuzyny nasze ruchomości, tylko trzy kufry i pięć 
sztuk bagażu. To wszystko, co zabraliśmy ze sobą ze 
swojego życia. Ale Nadi się nie skarżyła. Niosąc w obu 
rękach ciężką walizę, weszła po schodach do samolotu, 
a Bahman i ja poszliśmy za nią z kufrem, którego 
skórzany uchwyt wrzynał mi się w dłoń. Nawet wtedy 
Nadereh była odpowiednio ubrana - w kostium safari w 
kolorze khaki, a niezliczone kieszenie kamizelki 
wypchała wszystkim, co mogła wynieść z domu: 
kolczykami i naszyjnikami, wzorzystymi drobiazgami, 
małymi kuchennymi przyborami i garścią francuskich 
monet, które ojciec dał jej, gdy była dziewczynką. 
Pomagała mi przy pozostałych dwóch kufrach, a w 
samolocie, gdy wreszcie podniosłem płócienną zasłonę, 
żeby wejść do kokpitu, ścisnęła mnie za rękę, a potem 
przycisnęła do mojej twarzy swoją dłoń, a jej gavehee 
oczy były pełne wdzięczności.
Ale co, gdyby wtedy, w tamtej chwili wiedziała, że 
rewolucyjny rząd nie padnie, tylko urośnie w siłę? Że 
nasze nazwiska, a także wszystkich naszych przyjaciół 
i znajomych znajdą się na liście śmierci? Że już nigdy
nie wrócimy do kraju, do naszych rodzin, do domów, 
w których przyszliśmy na świat? Czy nadal byłaby 
wdzięczna? Nawet w tamtym jednym jedynym mo-
mencie? Bo dopiero w tym bungalowie ponownie się 
ujawniło dawne poczucie szczęścia Nadi. Była wolna 
od udawania pooldar w Berkeley Hills; mieszkaliśmy 
na naszym własnym małym wzgórzu z jego wdowią 
platformą i widokiem na morze; nasza córka była 
świeżą mężatką, a Esmail co rano wychodził wcześnie 
z domu, by radośnie zjechać ulicą ze wzgórza na 
swojej deskorolce. Nie byłem już dłużej śmieciowym 
żołnierzem o szorstkich dłoniach cargar, o głowie 
i twarzy spalonej przez słońce. A ona nie musiała 
więcej kłamać podczas pooldar przyjęć w Berkeley, 
bezczelnie kłamać żonom chirurgów, prawników i in-
żynierów: „Mój sarhang cały dzień grał w słońcu w te-
nisa, a także w golfa". To dlatego, że zostałem inwes-
torem na rynku nieruchomości, człowiekiem, który 
raz jeszcze zapewnił swojej rodzinie możliwość uciecz-
ki; i czy także dlatego Nadi zaprosiła mnie dwa razy, 
żebym dzielił z nią łóżko?
Ale w tej chwili, w ciemności, leży zwrócona do mnie 
plecami. Jeśli oprę koniuszki palców na jej ramieniu, 
odsunie się, bo wiem, że nie śpi. „Proszę - powiedziała 
do naszego porywacza. - Mój mąż jest tylko dobry". 
Możliwe, że Burdon zrozumiał to jako pozytywny ko-
mentarz na temat mego charakteru; jako usiłowanie 
przedstawienia przez żonę tylko najlepszej strony mę-
ża, strony, którą może najbardziej kocha. Ale to wcale 
nie było to, co mówiła Nadereh: „Proszę, sir, mojemu 
mężowi pozostały już tylko dobre intencje. Już jest 
nikim. Nikim. I ja jestem nikim. Proszę, sir, miej dla 
nas litość, bo teraz jesteśmy niczym. Heechee. Niczym".
Nadi jest jagnięciem, które chce spać tylko z lwem. 
A teraz słabe jagnię nie może usnąć, bo nie tylko boi 
się tego wysokiego, szczupłego policjanta, ale boi się 
także, bo okłamało swego własnego syna, bo jego 
ojciec nie potrafi dać sobie rady z tym obcym człowie-
kiem w domu.
-	Bawbaw? - szepcze mój syn głosem stłumionym z 
powodu zapchanego nosa.
-	Tak, joon-am.
-	Chcę wrócić do Berkeley.
Czuję, że mięśnie karku mam zupełnie sztywne. 
Zamykam oczy i wciągam głęboko powietrze, pozwa-
lając ujść mu wolno, ale odprężenie nie nadchodzi. 
Esmail obraca się w wannie.
-	To było dobre mieszkanie, Bawbaw.
-	Dlaczego tak mówisz? Co w nim było dobrego?
-	Mieliśmy windę i basen. Maman-jahn lubiła sia-
dywać przy oknie i patrzeć na San Francisco. Miesz-
kają tam wszyscy nasi przyjaciele.
-	Nie mam tam przyjaciół. Tamci ludzie nie byli 
moimi przyjaciółmi.
-	Ale cały czas spotykałeś się z nimi na przyjęciach.
-	To było z powodu twojej siostry, joon-am. Tylko 
po to, żeby pomóc siostrze zakończyć hastegar, znaleźć 
jej dobrego męża. Teraz znalazła go i już tam nie 
wrócimy.
-	Ale dokąd pójdziemy, Bawbaw?
-	Donikąd... - urywam i patrzę w ciemności na bladą 
białość zamkniętych drzwi; mówię tylko w farsi. - 
Zostaniemy w tym bungalowie, póki go nie sprzedamy, 
a potem będziemy mieli dosyć pieniędzy, żeby udać się 
w różne miejsca, joon-am, robić wiele rzeczy.
-	Ale ten gliniarz, Bawbaw. Kazał nam iść.
-	Nie obchodzi mnie, co powiedział. Nie może niko 
mu grozić, Esmail. I mam zupełnie dość wyrzucania 
nas z domu przez różnych zbirów.
To jest słowo, którego w farsi Esmail nie zna, i prosi 
mnie o wyjaśnienie.
-	Zbiry to ludzie, którzy krzywdzą innych tylko po 
to, by zdobyć rzeczy, których pragną. Przestępcy, Es 
mail. Źli ludzie.
Mój syn milczy przez dłuższy czas, a ja jestem 
wdzięczny za ciszę, za spokój. Jutro będę udawał, że 
robię to, na co Lester V. Burdon nalega, a gdy ja i moja 
rodzina znajdziemy się bezpiecznie na zewnątrz, do-
niosę na pana Burdona do jego przełożonych. Wniosę 
oskarżenie i on straci wszystko, a my z zyskiem sprze-
damy bungalow i pojedziemy tam, gdzie nie będzie 
mógł nas znaleźć.
-	Bawbaw?
-	Tak?
Esmail siedzi w wannie. Jego ciemna ręka pojawia 
się na porcelanie obok mojego ramienia, ale syn nic nie 
mówi.
-	O co chodzi, Esmail?
-	Czy my nie jesteśmy zbirami? Nie krzywdzimy tej 
kobiety z powodu jej domu?
Momentalnie zaczyna palić mnie twarz.
-	Nie. Nie zrobiliśmy nic złego. Nic.
-	Nałam, Behrani - moja żona odwraca głowę, w cie-
mności widzę blady kształt. - Twój syn mówi tylko 
prawdę. Nigdy nie powinieneś był zatrzymywać domu 
tej dziewczyny. Ty nam to zrobiłeś...
-	Khafesho! Zamknij się! - Wstaję, ale nie ma miej-
sca, żebym mógł się ruszyć. Patrzę w dół na podłogę i 
do wanny, na cienie, które są moją żoną i synem.
-	Myślisz, że robię to dla siebie? Ja mógłbym miesz 
kać na ulicy. Robię to dla ciebie, Esmail, ponieważ 
jestem twoim ojcem, a ty weźmiesz to, co ci dam. 
Myślisz, że ta kobieta, tam, jest bez winy? Ta gendeh, 
która przyjechała tutaj spita na śmierć? Myślisz, że 
nic nie zrobiła, żeby pomóc sobie stracić ten dom? To 
ja nic nie zrobiłem. Po prostu nabyłem nieruchomość, 
która może zapewnić przyszłość mojemu synowi. Czy 
to ja jestem tym, który zamknął nas tej toalecie? Czy 
to ja wygnałem nas z naszego dawnego życia, Nadi? 
Powiedz mi. Co takiego zrobiłem poza tym, że zabez 
pieczyłem los swojej rodziny? Nie myślę o niczym 
innym. Nigdy; nigdy, Nadereh. Tylko to. Tylko wy. 
Więc zamknijcie gęby, oboje. Albo okażecie mi re 
spekt, albo...
-	Co, Behrani? - Moja żona wstaje prędko i słyszę 
jej szybki oddech, pachnący starą herbatą i obgoosht.
-	Wezwiesz SAVAK? Powiesz im, że nie okazujemy ci 
szacunku? Nie rzucaj w nas tymi kamieniami; to 
kłamstwa. Chcesz tego domu dla siebie. Siebie. Nigdy 
nie mieszkałbyś na ulicy, bo nikt by cię wtedy nie 
szanował, Behrani, a ty potrzebujesz, żeby wszyscy cię 
szanowali; nawet obcy muszą cię szanować. Tutaj twój 
mundur nic nie znaczy i to cię zabija...
-	Nie mów tak do mnie, skoro to ty zmusiłaś nas do 
wydania wszystkich naszych pieniędzy, żeby zrobić 
wrażenie na obcych ludziach...
-	Dla Sorai, tak. Dla niej.
-	Ale ty...
-	Ale ja nic. Chcę tylko, żeby moje dzieci były 
szczęśliwe, Behrani. Nie obchodzi mnie nic więcej.
-	Maman, Bawbaw, proszę, nie kłóćcie się, proszę, 
nie róbcie hałasu. - Esmail stoi w wannie, jego wysokie
ciało jest tylko ciemnością na tle ściany poniżej 
panjare.
Syn ma głos piskliwy ze strachu i czuję się jak mój 
rafigh Pourat, zmuszony patrzeć na swojego własnego 
syna stojącego pod taką ścianą; gniew opuszcza mnie 
równie szybko jak woda z pękniętej urny.
-	Tak, joon-am, masz rację. Musimy być spokojni. 
Połóż się i odpocznij.
-	Nie mogę, Bawbaw. Co zamierzasz zrobić?
-	Szszsz, tylko w farsi - szepczę. - Połóż się. 
Siadam na krawędzi wanny, podczas gdy mój syn
znów ostrożnie umieszcza stopy na ścianie z baterią i 
gałkami. Nadi siada za mną na opuszczonej desce 
sedesowej i oddycha głośno. Głowę opiera na rękach i 
jestem pewien, że doprowadziła się do kolejnej mig-
reny, ale w tej chwili nie obchodzi mnie to.
-	Bawbaw?
-	Joon-am.
-	Służyłeś w SAVAK-u?
-	Oczywiście, że nie. Wiesz, że nie. Proszę, nawet o 
tym nie myśl.
-	Ale znałeś ich, prawda?
-	Tak, znałem kilku z nich.
-	Poznałeś ich w pałacu szachinszacha?
-	Nie, mój synu. - Znów widzę bratanka Pourata, 
Bijana, gdy siedzimy wokół wódki i mastvakhiar, 
widzę odbicie ognia w jego zamroczonych oczach, 
równie ciemnych i obojętnych jak psie.
-	Znasz nowego szwagra Sorai, Bawbaw? 
-Tak?
-	Powiedział, że to wina SAVAK-u, że zostaliśmy 
wykopani z naszego kraju, ponieważ zabili za dużo 
ludzi. To prawda?
-	Nie wiem, Esmail. Spij. Jutro będzie nam potrzeb-
na cała nasza energia i koncentracja.
-	Co zrobimy?
Wciągam głęboko powietrze, pozwalając, by odpo-
wiedź wydostała się wraz z oddechem.
-	Udamy, że ten człowiek panuje nad sytuacją, oto 
co zrobimy. Pozwolimy, żeby tak myślał, a gdy nie 
będzie uważał, pokonamy go.
-Jak?
-	Odwagą. Stara się przerazić nas, ale nie przestra-
szymy się, co, joon-am?
-	Nie boję się. - Esmail zakłada ręce na piersi.
-	Dobrze. Dobrze. Ale pesaram, mój synu; chcę, 
żebyś jutro wyglądał na przerażonego. Chcę, żebyś 
robił wszystko, co tamten ci poleci.
-	Dlaczego?
Nie podaję synowi głównego powodu - że obawiam 
się, by moje dziecko nie spróbowało zrobić czegoś 
młodzieńczego i heroicznego, co mogłoby sprowoko-
wać Burdona do zdecydowanego działania.
-	Bo jeśli będzie myślał, że się go boimy, może 
poczuć się na tyle bezpiecznie, że zostawi nas w spo-
koju.
-	Uważasz, że on myśli, iż będziemy zbyt przeraże-
ni, żeby próbować zrobić cokolwiek nawet wtedy, gdy 
sobie pójdzie?
-	Tak, zgadza się.
-	Nie ma sprawy, Bawbaw-jahn.
Całuję syna w głowę. Jego włosy pachną morzem.
-	Dobranoc, mój synu.
Po raz kolejny siadam na podłodze obok wanny. 
Esmail nie odzywa się przez jakiś czas. Nadereh leży w 
milczeniu na ręcznikach.
-	Bawbaw?
-	Szszszsz. Spij. Odpocznij.
-	Szwagier Sorai powiedział, że szach kazał SA-
VAK-owi zabijać całe rodziny, także dzieci, tylko dla-
tego, że ich ojciec czytał pewne książki.
-	Szwagier Sorai jest głupi. Nic nie wie. A teraz śpij, 
proszę.
-	Ale on powiedział też...
-	Saket bosh, śpij.
-	Dobra, Bawbaw. Dobranoc.
Na zewnątrz nadal panuje noc i nie wiem, czy mgła 
zniknęła, czy nie, ale podejrzewam, że nie. Przez pan-
jare nie dobiega żaden dźwięk, żaden ptasi świergot, 
nie słychać owadów, żadnego upadku uschłej sosnowej 
gałązki w lesie po drugiej stronie ulicy. Nawet żadnego 
warknięcia psa w wiosce w dole wzgórza czy odgłosu 
przejeżdżającego automobilu, więc wyobrażam sobie, 
że cała okolica pokryta jest warstwą gęstej mgły; takiej, 
która skrywa, ochrania i omamia, takiej, która pozwala 
żyć niesprawdzonym kłamstwom. Jak bym mógł 
powiedzieć mojemu synowi, że ja także słyszałem 
dziesiątki takich opowieści? Jak bym mógł mu 
powiedzieć, że w domu Pourata piłem wódkę z 
bezpieczniakiem? Jak bym mógł powiedzieć Esmai-
lowi, że przykro mi, iż krzyczałem na niego, żeby nie 
zdradził mnie rumieniec na twarzy? I to uczucie w 
mojej krwi, że gdybym sam był zamknięty w tej 
toalecie, bez żony i syna, w końcu dostałbym to, na co 
zasługiwałem; że nadszedł czas, by pułkownik Mas-
soud Amir Behrani stanął pod ścianą, stanął na bacz-
ność i stawił czoło swoim oskarżycielom.
J-iester wjechał na ogrodzony parking za Pałacem 
Sprawiedliwości dokładnie w chwili, gdy porucznik 
Alvarez zamykał swojego dżipa. Włosy miał zaczesane 
do tyłu na mokro po porannym prysznicu, który wziął 
po biegu; teczka porucznika wisiała przy wyprasowanej 
nogawce spodni. Lester zaparkował poza zasięgiem 
wzroku Alvareza, w parku maszynowym między 
dwoma radiowozami K-9, i czekał, aż tamten wejdzie 
do budynku. Była dopiero za kwadrans ósma, piętnaś-
cie minut do otwarcia Wydziału Wewnętrznego, i Bur-
don chciał dać czas porucznikowi, żeby ten odsłuchał 
jego nagranie, żeby zapoznał się z wiadomością z mi-
nionej nocy. Przejrzał się we wstecznym lusterku; jego 
własne włosy były mokre od płynącej obok domku 
wędkarskiego źródlanej wody Purismy, a poza tym 
miał rozcięty policzek - skutek golenia się bez lustra. 
Przycisnął do ranki zmięty strzęp papieru toaletowego, 
by powstrzymać krwawienie, i teraz skaleczenie było 
suchą czerwoną plamką na twarzy. Oczy miał małe i 
przekrwione z braku snu, a na nosie lekkie zadrapanie, 
pamiątkę po przeciskaniu się zeszłej nocy przez 
żywopłot z tyłu domu; spodnie, które wyjął z walizki, 
prosiły się o żelazko, chociaż niebieska
koszulka polo z krótkimi rękawami wyglądała dobrze. 
Tak czy inaczej nie miało to znaczenia. Ten nieco 
nieporządny wygląd mógł nawet wesprzeć jego histo-
rię, jego prawdziwą historię: moja żona i ja mamy 
poważne kłopoty, poruczniku. Po prostu nie mogłem 
się wyrwać, sir. Jednak Lester nadal nie miał pojęcia, 
czy coś powie o pułkowniku.
Dziś rano, tuż przed świtem, gdy Kathy i jego więź-
niowie spali, Lester usiadł w kuchni przy kontuarze i 
napisał:
Najdroższa Kathy,
wiem, że wszystko to wygląda bardzo dramaty-
cznie i źle, ale teraz wydaje się, że sposób, w jaki 
potoczyły się wypadki, był nieunikniony. Myślę, 
że w końcu zamierzają to odkręcić. Nie wypusz-
czaj ich, proszę, dopóki nie wrócę. (I nie pozwól, 
żeby dowiedzieli się, że nie ma mnie w domu). 
Muszę jechać do Redwood City. Będę przed dzie-
wiątą. Powinnaś pić dużo wody i soku.
Do zobaczenia, Les
PS Jeśli potrzebujesz sobie ulżyć, polecam ogród 
z tyłu domu!
Lester złożył kartkę na pół. Na odwrotnej stronie 
widniało ręczne perskie pismo, które przekreślił i dru-
kowanymi literami napisał imię Kathy. Zastanowił się, 
czy nie napisał za mało na temat tego, co usiłowała 
sobie zrobić zeszłej nocy, czy jego wskazówki, co po-
winna pić, nie wyglądają tak, jakby obawiał się posu-
nąć choć trochę dalej, podczas gdy prawda była taka, że 
chciał teraz wiedzieć więcej niż kiedykolwiek
wcześniej; chciał tak głęboko dotrzeć do jej wnętrza, 
żeby prawie nie być już sobą. Po ostatniej rozmowie z 
pułkownikiem przez drzwi łazienki Lester spędził 
resztę nocy na krześle obok łóżka Kathy. Jej włosy 
rozsypały się wachlarzowato na poduszce, a ona sama 
miała w świetle lampki żywsze kolory. Policzki były 
już bardziej różowe, wargi nie wydawały się tak ciem-
ne, a wszystko, czego on chciał, to całować je, poczuć 
jej język i zęby, być całkowicie wewnątrz niej, całym 
sobą.
Ale najpierw musiał uwolnić się od uwikłania w 
sprawę tego irańskiego pułkownika i jego rodziny; 
musiał tego ranka przyjść do Alvareza z czymś wiary-
godnym, chociaż opuszczenie tego domu było ostatnią 
rzeczą, na jaką Lester miał ochotę. A jeśli Kathy się 
obudzi, nie czytając jego listu powędruje po omacku do 
łazienki i wypuści ich wszystkich? Albo będzie 
trzymała ich pod kluczem, ale pułkownik zrozumie, że 
w domu nie ma już Lestera ani jego broni? Zachęci 
rodzinę, żeby wołała o pomoc? Ale jaki był wybór? 
Burdon nie podporządkował się bezpośredniemu roz-
kazowi porucznika z Wydziału Wewnętrznego, a po-
tem pozostawił wiadomość na jego automatycznej se-
kretarce, że przyjdzie do niego z samego rana, by 
wszystko wyjaśnić. Jeśli Lester znowu się nie zjawi, 
wtedy ostatecznie straci wiarygodność i szansę na 
wytłumaczenie się z incydentu z pułkownikiem. Co 
więcej, Alvarez, któremu płacą za węszenie w poszuki-
waniu najgorszych scenariuszy rozwoju wypadków, 
mógłby zapragnąć jeszcze raz porozmawiać z pułkow-
nikiem, zadzwonić do niego, a nawet wysłać radiowóz.
Lester zostawił liścik na stoliku nocnym obok swo-
jego pustego kubka po herbacie, ale potem zastanowił
się i wsunął go częściowo za framugę drzwi na takiej 
wysokości, którą uznał za wysokość wzroku Kathy. 
Miał ochotę pocałować ją w policzek albo w czoło, ale 
nie chciał jej obudzić; tyle wydarzyło się od chwili, gdy 
ostatni raz rozmawiali ze sobą, że próba doprowadzenia 
spraw do jakiegoś porządku lub choćby zrozumienia 
ich zabrałaby zbyt wiele czasu, a on musiał już wyjść. 
Przeszedł korytarzem wyłożonym dywanem, przycisnął 
ucho do drzwi łazienki i usłyszał, że jedna z 
uwięzionych osób chrapie; to lekkie nosowe chrapanie 
pozostawiło go z wrażeniem, że mimo wszystko jego 
plan może się powieść.
Wetknął pistolet z przodu za pasek spodni, przykrył 
go koszulą i wyszedł z domu w panującą na zewnątrz 
ciemność. Wysikał się w lasku po drugiej stronie ulicy. 
Między czarnymi drzewami wisiała mgła, a niebo 
zaczynało już jaśnieć. Przełożył dźwignię auta na luz, 
drzwiczki samochodu pozostawił otwarte i pchał go, aż 
toyota znalazła się na miękkim poboczu, a wzgórze - 
tak jak Lester na to liczył - zaczęło ściągać ją w dół; 
potem cicho, na wolnym biegu, zjechał w kierunku 
morza.
Teraz jaskrawe słońce wisiało za siatkowym ogro-
dzeniem parku maszynowego; Lester zerknął na zega-
rek. Jeszcze pięć minut i wejdzie. I będzie musiał 
powiedzieć prawdę. Gdyby skłamał, Alvarez musiałby 
zadzwonić do Irańczyków łub nawet odwiedzić ich w 
celu odbycia kolejnej wyjaśniającej rozmowy. Wyob-
rażał sobie, że rodzina Behranich się budzi i musi 
wysikać się w swojej obecności; także matka, wycho-
wana w kulturze, która wymaga od kobiet, by były 
zasłonięte od stóp do głów. Wyobrażał sobie stukające-
go do drzwi pułkownika, gotowego zrobić to, co jest
jego obowiązkiem. Jeśli Kathy nadal śpi i nikt nie 
odpowie, czy Behrani pomyśli, że Lester także śpi, a 
potem powie rodzinie, że wszyscy muszą trochę 
zaczekać? Czy też cisza sprawi, że uzna dom za pusty i 
zacznie hałasować?
Musiał istnieć lepszy sposób postępowania, ale w tej 
chwili Lester nie miał pojęcia, jaki; wiedział tylko, że 
całkiem sporo rzeczy nie zrobił tak dobrze, jak mógł. 
Pomyślał o Bethany i Nathanie; o tym, że w ciągu dnia 
musi jakoś porozmawiać z nimi na osobności. Może 
wczesnym wieczorem wziąłby ich na hamburgery i 
czekoladowe koktajle do jakiejś budy na plaży. Wy-
obraził sobie, że jest z nimi Kathy, ale potem odpuścił 
to sobie; syn i córka nie byli jeszcze na to gotowi, a 
prawda była taka, że i on także nie był zupełnie gotów. 
Tak czy owak o zmierzchu, przy odrobinie szczęścia, 
Kathy będzie przeprowadzała się z powrotem do 
swojego domu; przypomniał sobie Bethany podczas 
pewnego zachodu słońca, kiedy córka miała cztery lata, 
a oni wszyscy byli na plaży. Carol karmiła piersią Nata, 
a Bethany siedziała na piasku obok Lestera, zawinięta 
w ręcznik z Gwiezdnych wojen. Odwróciła się do ojca i 
zapytała, skąd się biorą nowe słońca.
-	Nowe słońca? O co ci chodzi, skarbie?
-	To nowe, tatusiu, które pojawia się co rano.
-	Jest tylko jedno słońce, złotko.
-	Nie, bo popatrz, tato, ocean je zabiera. Widzisz? 
Robi się całe mokre. Wszystkie robią się takie, tatusiu. 
Nie wiedziałeś o tym?
Roześmiał się, posadził ją sobie na kolanach, mocno 
przytulił i całował jej wilgotne, zapiaszczone włosy, 
póki nie zdrętwiały mu wargi.
Na Broadwayu rozległ się dźwięk klaksonu ciężarów-
ki, a Lester wysiadł z toyoty i zamknął ją na klucz. 
Pistolet zostawił pod siedzeniem pasażera; żałował, że 
o świcie nie wyjął kabury z bonneville'a Kathy. Zastano-
wił się, jak mogła czuć się po przebudzeniu. Czy proszki 
i jego pistolet stały się fragmentem odległego pijackie-
go zamroczenia, o czym nie musiała już więcej myśleć?
Szedł przez zalany słońcem parking ku ocienionym 
drzwiom na tyłach Pałacu Sprawiedliwości, mrużąc 
oczy od blasku; głowa bolała go lekko na wysokości 
brwi, a nogi czuł pod sobą jak dwa długie worki 
piasku. Usta miał wyschnięte i zamierzał kupić zimną 
colę w automacie za rogiem obok wind. Wziął głęboki 
oddech i powiedział sobie, że na temat poniedział-
kowej nocy ma mówić tylko prawdę - ani słowa o ze-
szłej nocy, ale przyznać się do wszystkiego w sprawie 
poniedziałku. Akta miał czyste; Alvarez mógł nawet 
skwitować to wszystko ustnym upomnieniem.
-	Cześć, Les.
Głos dobiegł z tyłu, ale Lester wszedł w cień budyn-
ku i dopiero potem się odwrócił. To był Doug; wy-
skoczył z wozu patrolowego, pozostawiając silnik na 
chodzie. Mundur opinał mu się ciasno na barkach i 
piersi, a przedramiona, jak zwykle, wyglądały niemoż-
liwie grubo. Żuł gumę, co robił wyłącznie na patrolu. 
Był u fryzjera - kasztanowe włosy miał krótsze niż 
Alvarez i zanim Doug wszedł w cień, Lester widział 
błyszczącą w świetle słońca skórę jego głowy.
-	Myślałem, że masz wolne - powiedział Doug.
-	Zostawiłem książkę w szafce. Czemu nie jesteś na 
patrolu?
Doug potrząsnął głową i powiedział, że musiał wy-
czyścić dwa raporty z wczorajszych zatrzymań. Patrzył
Lesterowi prosto w twarz i żuł swoją gumę z zamknię-
tymi ustami, jakby w tych okolicznościach żucie gu-
my było czymś lekko nieprzyzwoitym.
-	Wczoraj wieczorem Barbara poszła zobaczyć się 
z Carol. Została do późna.
-	Taaa? - Lester pomyślał, że wie, dokąd to zmierza, 
i nie podobało mu się to.
Chciał także jak najszybciej wejść do środka, mieć 
z głowy spotkanie i wrócić na prowadzącą na północ 
drogę szybkiego ruchu.
-	Carol chciała, żebyśmy przyszli oboje, ale prawdę 
mówiąc, Les, nie miałem ochoty słuchać przez całą 
noc, jak miesza się ciebie z błotem. Przy okazji, gów-
nianie wyglądasz. Spałeś zeszłej nocy w domku?
-	Jesteśmy tam. - Ponad siatkowym ogrodzeniem 
Lester spojrzał na stary sąd po drugiej stronie ulicy. 
Widoczna w słońcu olbrzymia kopuła z witrażowego 
szkła wyglądała chłodno i statecznie.
-	Nadal „my", co?
-	Zgadza się, Doug.
-	Posłuchaj, wiem, że odbywaliśmy już ten taniec, 
ale czy jesteś zupełnie pewny tego, co robisz?
Zupełnie pewny. Doug cały czas używał takiego 
języka; była to pozostałość po wszystkich tych week-
endowych zajęciach uzdrawiania wewnętrznego, w któ-
rych uczestniczył wraz z Barbarą. Doug położył na 
ramieniu Lestera ciepłą, stwardniałą łapę.
-	Bo wiesz, facet, że odrzucasz to wszystko? Wyrzu 
casz na śmietnik wszystkie wspólne lata. Wiesz o tym.
Lester spojrzał Dougowi w twarz; czoło przyjaciela 
było zmarszczone z niepokoju, a oczy niebieskie, jasne 
i poważne jak zawsze. Ale także naiwne. To było to, co 
Lester jednocześnie w nim lubił i nie lubił.
- Nie patrzę na to w ten sposób. - Lester odwrócił się, 
żeby otworzyć drzwi; pozwolił przy tym, by dłoń 
Douga spadła. W żyłach czuł echo bicia serca i był 
spragniony bardziej niż kiedykolwiek. - Doceniam, 
Doug, że troszczysz się o mnie, ale powiem ci coś: 
strzeż swojego terytorium, a ja będę patrolował swoje, 
w porządku, facet?
Les odwrócił się i wszedł do klimatyzowanego wnę-
trza Pałacu Sprawiedliwości. Przed drzwiami wind 
stało trzech adwokatów w ciemnych garniturach; mieli 
ze sobą teczki i dokumenty. Zerknął na zegarek i 
postanowił zrezygnować z coli. Może Alvarez zapro-
ponuje mu kawę albo wodę. Stał i czekał; ręce miał 
założone na piersi, a wzrok wbity w polerowane, mo-
siężne drzwi windy. Widział w nich swoje odbicie, 
wyższe od odbić adwokatów, ale przedzielone środ-
kową krechą w miejscu, w którym spotykały się płasz-
czyzny drzwi. Potem rozległ się brzęk, drzwi zaczęły 
się rozsuwać, a gdy Lester ruszył naprzód, zobaczył, że 
jego obraz rozłazi się pośrodku, a potem znika.
Przed sobą miałam rzeczy, które znałam, i takie, 
których nie znałam: pusty fotel zwrócony przodem 
do boku łóżka; otwarte drzwi z mosiądzowaną gałką, 
taką, jakie miały wszystkie drzwi wszystkich pokoi, 
w których kiedykolwiek mieszkałam; światło lampy 
na kocu, który okrywa mnie całą, nawet ramiona - 
wygląda na wełniany, brązowy i fioletowy jak 
bakłażan; było mi pod nim zbyt gorąco, ale nie 
ruszyłam się.
Gardło miałam suche i obolałe, a twarz i głowa 
wydawały mi się płaskie jak część poduszki pod 
spodem. Spociłam się. W przełyku czułam sól i cze-
kałam, żeby przez drzwi weszła moja matka, każąc 
mi wstać przed jazdą autobusem do szkoły. Ale w tym 
samym miejscu leżałam i obserwowałam wycho-
dzącego z łazienki Nicka. Wracał nagi lub owinięty 
w ręcznik, potem ubierał się cicho przed szafą, więc 
mnie nie budził; wciągał majtki, wciskając pod gumkę 
podskakujący członek; potem spodnie od garnituru, 
które pozostawiał niezapięte i z niezaciągniętym zam-
kiem, póki nie znalazł odpowiedniej koszuli. Siadałam 
i zapalałam papierosa; paliłam go i obserwowałam, 
jak Nick wkłada strój, którego zrzucenia każdego
wieczoru po przyjściu do domu nie mógł się doczekać; 
później jadł za dużo i palił za dużo, grając na basie w 
swoim pokoju do prób, póki nie zmusiłam go, żeby 
przyszedł oglądać ze mną telewizję albo się kochać.
Teraz słyszałam dochodzące zza ściany stłumione 
głosy; starożytny język pułkownika, a potem jego żony. 
Usiadłam na ich mosiężnym łóżku w szlafroku, którego 
wkładania nie pamiętałam. Szlafrok trzymałam 
zaciśnięty pod szyją, chociaż pociłam się i czułam 
gwałtowne mdłości. Rolety były zaciągnięte, ale po 
jednej stronie ciężkich zasłon, których nigdy nie wie-
szałam, lśniła drzazga słonecznego blasku. Przypo-
mniałam sobie przekrojony na pół owoc kiwi na tacce 
do herbaty, żonę pułkownika, która klęczała obok 
mnie, trzymając mnie za czoło.
Odrzuciłam koc i prześcieradło i usiadłam, żeby 
sięgnąć po swoje ubrania. Ale był tam tylko pusty fotel. 
Zamknęłam oczy i wzięłam głęboki oddech; pachniało 
herbatą. Usta miałam wyschnięte, czułam w nich 
ohydny smak i nie chciało mi się wychodzić z tego 
pokoju. Słyszałam, że frontowe, siatkowe drzwi 
otwierają się, a potem zamykają, i wstałam, żeby za-
mknąć drzwi sypialni, ale z korytarza wszedł Lester i 
spojrzał na mnie takim wzrokiem, jakby nie był 
całkiem pewny, że to naprawdę ja. Potem przyciągnął 
mnie do siebie i uściskał; kark miał mokry od potu. 
Objęłam go i poczułam kolbę broni, która wystawała z 
tyłu jego spodni; i przypomniałam sobie swoje złożone 
w miseczkę dłonie w jarzeniowym świetle pod baterią 
kranów. Les ściskał mnie mocno, obracając to w lewo, 
to w prawo. Nie mogłam oddychać. Odepchnęłam się 
od Lestera i stałam tak, patrząc na niego. Oczy
miał małe i przekrwione, na nosie zadrapanie, na 
policzku małe skaleczenie, wąsy jak zawsze opadnię-te. 
Stał zupełnie nieruchomo, ze zwieszonymi ramionami, 
z bronią ukrytą za plecami; był każdym chłopakiem, w 
jakim kiedykolwiek się kochałam - szczupłym, 
wysokim i niecierpliwym - i zaczęłam płakać, 
zasłaniając usta i naprężając mięśnie ręki tak, że Les 
nie mógł się przysunąć ani trochę bliżej. Usiadłam na 
łóżku i pozwoliłam, żeby to przyszło.
Lester usiadł na brzegu fotela przede mną i oparł na 
moich kolanach obie dłonie, duże, o palcach tak dłu-
gich, że czułam się jak mała dziewczynka, a nie wie-
działam, czy to dobrze, czy nie. Potem wstał, wyszedł z 
pokoju i wrócił z chusteczkami higienicznymi. Wy-
tarłam oczy i wydmuchałam nos. Nie mogłam na niego 
patrzeć i nie chciałam, żeby on patrzył na mnie. Moje 
bose stopy na dywanie wyglądały jak rozmazane, 
paznokcie się łuszczyły.
-	Powiedz mi, co się stało, Kathy. - Głos miał słaby 
i słychać w nim było wyczerpanie.
Ciągle słyszałam mruczenie Behranich dobiegające z 
innego pomieszczenia.
-	Czy oni wiedzą, że wszedłeś do ich domu?
-	Ich domu?
Obejrzał się na drzwi, a potem spojrzał w dół, na 
dywan. Leżała tam kartka papieru, którą podniósł, 
rozłożył i podał mi. Czytałam, twarz mi pałała, w żołąd-
ku czułam zimną pustkę.
-	Są w łazience? 
Skinął głową.
Pomyślałam o żonie pułkownika, która przyniosła mi 
herbatę i owoce, o jej pięknej twarzy pociętej zmarszcz-
kami, gdy pani Behrani poświęcała mi całą swoją uwagę.
-	Cholera.
-	Właśnie. - Wziął ode mnie kartkę i wepchnął ją do 
przedniej kieszeni dżinsów. - Czekałem na ciebie w 
domku, ale kiedy się nie pokazałaś, zacząłem cię 
szukać i dotarłem aż tutaj. Zajrzałem przez okno, 
zobaczyłem na kontuarze swoją broń, za to ciebie 
nigdzie nie było, więc zacząłem obawiać się najgor-
szego.
Na chwilę zatrzymał na mnie wzrok, a potem spoj-
rzał w bok. Opowiedział mi, jak usłyszał jęk, jak 
kopniakiem rozwalił tylne drzwi i porwał swój pistolet, 
a potem zobaczył mnie na podłodze - a gdy mówił to 
wszystko spokojnym głosem, moja głowa zaczęła mi 
się wydawać za ciężka dla szyi.
Teraz Les używał urzędowego języka na określenie 
tego, co zrobił: wtargnięcie i najście, grożenie bronią, 
bezpodstawne uwięzienie; same prawdziwe kłopoty, w 
których tkwił po uszy. Siedział w fotelu, z łokciami na 
oparciach; plecy miał zgarbione, długie palce zwisały 
luźno. Powiedziałam:
-	Nie sądziłam, że wrócisz.
-	Dlaczego, Kathy? Dlaczego tak myślałaś? 
Pochylił się do przodu i położył ręce na moich
kolanach.
-	Nie wiem.
Spojrzałam na jego ręce, na długie niebieskie żyły po 
wewnętrznej stronie przedramienia. Opowiedziałam 
mu o wczorajszym dniu, kiedy po raz pierwszy 
zaczęłam myśleć o tym, jak bardzo musi kochać swoje 
dzieci i jak one muszą kochać jego; i jak źle się 
czułam, wciskając się w ten obraz. Więc ślubowałam 
sobie, że spróbuję rozwiązać swoje problemy, nie piep-
rząc niczyjego życia; i przyjechałam tutaj, by jak ko-
bieta z kobietą porozmawiać z żoną pułkownika, ale jej 
mąż wrócił do domu i siłą wepchnął mnie do 
samochodu; a gdy opowiedziałam o tym Lesowi, zno-
wu poczułam złość. Mówiąc, cały czas wpatrywałam 
się w żyły na ramieniu Lestera. Lekko postukiwał 
stopą, potem przestał.
-	Kiedy piłaś, Kathy?
Powiedziałam mu, ale nie pamiętałam, co było naj-
pierw, a co potem. Omał nie pominęłam relacji o ko-
biecie na stacji benzynowej, ale potem przyznałam się, 
a on zapytał, czy tamta dobrze przyjrzała się mnie i 
tablicom rejestracyjnym mojego auta.
-	Nie wiem.
Milczeliśmy oboje. Podniósł się i usiadł obok na 
łóżku, otaczając ramieniem moje plecy. Było go inten-
sywnie czuć, a oddech miał zepsuty, jak zapach starej 
kawy, i to sprawiło, że poczułam się trochę lepiej - że 
on też nie pachnie miło i porządnie. Potem pomyślałam 
o swoich zębach pokrytych wyschniętym kwasem 
żołądkowym i opuściłam nisko głowę. Rozległo się 
pukanie w wewnętrzną stronę drzwi łazienki w głębi 
korytarza, a później stłumiony głos pułkownika, który 
zwracał się do Lestera „sir" i prosił o wypuszczenie 
ich, żeby jego rodzina mogła coś zjeść.
-	To szaleństwo, Les.
-	Szaleństwo? - Trzymał mnie przy sobie, jego głos 
żarem palił mi ucho. - A co powiesz o próbie samobój-
stwa, Kathy? Jak to nazwiemy?
Odsunął się ode mnie i wstał; kolba broni sterczała 
mu zza paska.
-	Powiedz mi tylko: czy to było zbyt ostre picie 
z powodu naprawdę złego dnia, czy też naprawdę 
chcesz umrzeć?
Pułkownik ponownie zastukał w drzwi łazienki. 
Znowu spojrzałam na perski dywan, na wszystkie te 
ciemne czerwienie i fiolety. Zaczęło ściskać mnie w 
gardle.
-	Ja tylko...
-	Taaa?
-	Chcę tylko coś zmienić.
Pułkownik załomotał w drzwi. Brzmiało to tak, jak-
by walił w nie pięścią.
-	Musisz natychmiast dopuścić nas do jedzenia! 
Lester wyskoczył na korytarz.
-	Będziesz jadł, jak zadzwonisz do tego przeklętego 
hrabstwa!
-	Tak. - Głos pułkownika za zamkniętymi drzwiami 
był cichy i stłumiony, ale następne jego słowa usłysza-
łam wyraźnie. - Zrobię, jak pan mówi. Sprzedamy.
Lester obejrzał się na mnie i uśmiechnął tak szeroko, 
że jego wąsy podniosły się, tworząc nad zębami prostą 
czarną kreskę. Ale ja ledwo mogłam się ruszyć. 
Siedziałam tam, nie mając pojęcia, co właśnie wy-
grałam. Położyłam dłoń na wargach, a Lester podszedł 
i kucnął na podłodze u moich stóp.
-	Jak to jest? - Potrząsnął głową. - Kiedy przekona 
łem się, co zrobiłaś, poczułem, że miałem rację. Czy to 
nie dziwne? Co to o mnie mówi?
Nie wiedziałam, co to o nim mówi, ale wiedziałam, 
że poczułam mu się bliższa, gdy to powiedział. Sięg-
nęłam po jego dłoń, potarłam palcem jego kłykcie, a 
potem, po obrączce, przesunęłam palec w dół.
-	Nie sądzę, Les, żebym cokolwiek z tego zrobiła na 
trzeźwo. Jeśli ci to pomoże.
-	Owszem.
Pułkownik ponownie zapukał, tym razem cicho.
-	Będę musiał trzymać ich na muszce, póki sobie nie 
pójdą, Kathy. Może powinnaś zniknąć na ten czas?
-	Zostaję tutaj.
-	Obiecujesz?
Les patrzył mi prosto w twarz oczami tak ciemnymi, 
ciepłymi i pełnymi pragnienia, że nie wiedziałam, czy 
chcę go pocałować, czy się odsunąć.
Pocałował mnie i jeden włos z jego wąsów wszedł mi 
do nosa. Patrzyłam, jak Lester wychodzi z pokoju, 
wyciągając po drodze pistolet. Rozejrzałam się w po-
szukiwaniu swojego ubrania, ale nigdzie go nie było. 
Podniosłam się więc, stanęłam na progu i patrzyłam, 
jak Les opiera drąg o ścianę, pchnięciem otwiera drzwi 
i odstępuje od nich, trzymając broń przy boku. Na 
chodniku u jego stóp leżały dwa krawaty; polecił Beh-
ranim iść do kuchni. Kiedy wyszli, ściągnęłam szlafrok 
ciaśniej pod szyją. Chciałam cofnąć się do sypialni i 
zamknąć drzwi, ale wiedziałam, że już mnie zobaczyli. 
Lester szedł tyłem przed nimi, po czym wsunął się do 
pokoju obok mnie, żeby ich przepuścić. Pierwszy 
kroczył pułkownik, potem szli jego żona i syn; mijając 
mnie, Behrani patrzył prosto przed siebie i wysoko 
zadzierał brodę, jakby maszerował podczas wojskowej 
parady. Koszulę miał wymiętą, a pod dolną szczęką 
maźnięcie kremu do golenia. Patrząc na niego w tej 
chwili i mając obok siebie Lestera stojącego z bronią 
przy boku, byłam zadowolona, że sprawy wzięły taki 
obrót i że ten porywczy gnojek był już dla mnie tylko 
środkowowschodnią historią. Ale potem jego żona 
zerknęła na mnie, nie odwracając głowy, i poznałam, że 
boi się Lestera i chce wiedzieć, gdzie w tym wszystkim 
jest moje miejsce. Spojrzałam na podłogę w samą porę, 
żeby zobaczyć duże, brązowe stopy jej syna.
Les trącił mnie w ramię i skinął głową, żebym 
skorzystała z toalety, jeśli potrzebuję, a potem podążył 
za chłopcem do kuchni, ja zaś zamknęłam się w ła-
zience, przekręciłam klucz i wysikałam się najciszej, 
jak potrafiłam. Pachniało pastą do zębów i kremem do 
golenia pułkownika. Zobaczyłam moje ubranie na-
przeciwko, na półce z ręcznikami, ułożone pod ścianą 
w równym stosiku: szorty, turkusowy T-shirt z Fisher-
man's Wharf córki mojego klienta, trójkąt jej majtek, a 
pod spodem mój stanik. Reeboki, jeden obok drugiego, 
stały na podłodze. Na umywalce przy ścianie stała 
pusta apteczna butelka. Nawet nie pamiętałam, żebym 
trzymała ją w dłoni, ale patrząc na nią nie czułam 
wyrzutów sumienia ani przerażenia, jakich doznawałam 
poprzednio. Czy choćby ciemnego popędu, żeby znowu 
spróbować. Czułam tylko wdzięczność, że zawartość 
pustej brązowej flaszeczki zmieniła sytuację wokół 
mnie bardziej, niż mogło tego dokonać cokolwiek 
innego. Myjąc ręce i twarz mydłem i gorącą wodą, 
wyobrażałam sobie, jak piorę i oddaję dziewczynce jej 
bieliznę i T-shirt. Dziś była środa - tak, środa - mój 
poranek w Colma River, kiedy tak czy inaczej miałam 
posprzątać ich dom, ale będę musiała zadzwonić do jej 
ojca do biura i powiedzieć, że z powodu przeprowadzki 
przekładam sprzątanie o dzień lub dwa. Z powrotem 
przeprowadzałam się do swojego domu.
Wzięłam czysty ręcznik i wytarłam twarz, wdychając 
świeży zapach grubej, frotowej tkaniny. Nadal 
chciałam zniknąć, ale niezupełnie. W ustach miałam 
okropny smak. Wycisnęłam na palec wskazujący cal 
pasty do zębów i użyłam jej, płucząc usta sześć czy 
siedem razy. Potem napiłam się wody z kranu. Na
półce były przybory pułkownika, ale nic, co by należa-
ło do jego żony. Żadnej szczotki, grzebienia czy choć-
by puderniczki. Pochyliłam się, pozwalając, by włosy 
spłynęły w dół, po czym poderwałam się i przeciąg-
nęłam palcami po skórze głowy, prostując wszystko, na 
co natrafiłam, chociaż i tak ledwo na sekundę 
ośmieliłam się spojrzeć na siebie w lustrze.
Zsunęłam z siebie szlafrok pani Behrani i zaczęłam 
się ubierać. Po próbie zrobienia porządku z włosami 
lekko kręciło mi się w głowie, a z kuchni słyszałam 
szczęk sztućców oraz głos Lestera, mówiącego coś o 
książce telefonicznej. Mówił głośniej i szybciej niż 
normalnie, bardziej nerwowo. Wiedziałam, że całą noc 
był na nogach i że teraz robił coś, co naprawdę mogło 
obrócić się na złe, gdyby ktokolwiek dowiedział się o 
tym; coś, czego nigdy by nie zrobił, gdyby nie chodziło 
o mnie. Ale potem przypomniałam sobie jego 
opowieść, jak podrzucił kokę w łazience faceta, który 
bił swoją żonę, a kiedy wciągnęłam przez głowę T-shirt 
i dotarła do mnie słaba woń rzygowin i oleju do broni, 
poczułam się nieco lepiej. Ja i Lester.
Pachniało tostami. Mój żołądek nigdy jeszcze nie był 
tak pusty i ściśnięty. Z bólu skręcało mnie pod żebrami. 
Moje ciało było lekkie, niemal czyste; ale nie głowa. 
Jakbym watę miała nie w uszach, ale w mózgu. 
Papieros i herbata, oto czego potrzebowałam. Złożyłam 
ręcznik i odłożyłam go na półkę. Z kuchni dobiegło 
stuknięcie sztućców o talerz. Pułkownik odchrząknął, 
potem powiedział coś do telefonu. Czułam pulsowanie 
w głowie i palcach rąk; uchyliłam drzwi na tyle, żeby 
usłyszeć, że Behrani przedstawia się komuś na drugim 
końcu przewodu pełnym imieniem i nazwiskiem oraz 
podaje adres. Wystawiłam głowę przez
drzwi i zobaczyłam ich syna, który siedział przy ku-
chennym blacie, zgarbiony nad miską płatków. Wi-
działam ręce jego matki, która smarowała masłem tost 
tak ostrożnie, jakby był czymś żywym. Pułkownik stał 
pod przeciwległą ścianą obok dwóch czy trzech 
doniczek z kwiatami i oburącz trzymał słuchawkę. 
Nigdzie nie widziałam Lestera, ale wyobrażałam sobie, 
że stoi z bronią w salonie; wyszłam z łazienki, 
przeciągając palcami przez włosy, i miałam nadzieję, 
że w nikogo nie celuje.
:
JT odążyłem za rozkazami Burdona, skończyłem roz-
mowę telefoniczną i siedzę teraz na stołku przy 
kontuarze z żoną i synem i piję czarną herbatę, bardzo 
gorzką, bo samowar był włączony cały długi wieczór. 
Burdon i jego gendeh siedzą na sofie za naszymi 
plecami, jedząc nasz chleb i pijąc naszą herbatę. Za 
kuchennym oknem pod schodami nowej wdowiej 
platformy niebo jest czyste i błękitne, jak w 
bezchmurnym powietrzu podczas lotu na wielkiej 
wysokości. Z lasku po drugiej strome ulicy dochodzą 
ptasie śpiewy i gdzieś daleko, prawdopodobnie w 
wiosce na dole, szczeka pies. Nie służyłoby to celowi 
Burdona strzelić nam w plecy, gdy siedzimy, ale i tak 
mam wrażenie, że moje plecy są nagie, a nawet bez 
skóry na kościach. Nadereh zjadła bardzo mało ze 
swojego tostu, który leży przed nią; pije herbatę bez 
cukru w ustach. Robi tak bardzo rzadko i myślę, że to 
dlatego, iż chce uniknąć odgłosów siorbania, jakie 
czasem wywołuje powietrze wciągane między kostką 
cukru a zębami. Jak ranek długi, była cicha; ten sam 
milczący ptak, który w środku nocy kurczowo trzymał 
naszego małego synka, gdy kuloodporna limuzyna 
jechała alejami
stolicy. Znowu przerzuciła na mnie ciężar działania, i 
jestem tyleż wdzięczny, co i urażony.
Mój syn skończył jeść i czeka, co ma się stać. Znowu 
tego ranka, kiedy przyszła nasza kolej do umywalki, 
powiedziałem mu, żeby nie robił nic poza tym, co pan 
Burdon poleci.
- Tak, Bawbaw - odparł, patrząc na mnie oczami, w 
których było ciemne, pełne nadziei światło, leżące teraz 
ciężką belką na moich ramionach, bo nie mam żadnego 
realnego planu postępowania. Słyszę Burdo-na 
szepczącego na sofie do Kathy Nicolo. Kiedy roz-
mawiałem przez telefon z tym samym biurokratą po-
datkowym co poprzednio, Burdon siedział na brzegu 
kanapy z bronią na poduszce obok siebie, a głos biuro-
kraty, niezdolnego ukryć ulgi z powodu wiadomości, 
że odsprzedaję hrabstwu bungalow, brzmiał niemal 
chłopięco. Przez krótką chwilę czułem miarę jego ulgi; 
pragnienie, by po prostu zastosować się do jego in-
strukcji, pojechać do Redwood City i podpisać stosow-
ne dokumenty zwalniające czek na moje nazwisko. Po 
prostu zrobić, co mi każą, i odejść. Ale kto każe? Ten 
chudy policjant, słaby i chory z miłości? I odejść 
dokąd? Do hotelu, który będzie pożerał nasze małe 
zasoby pieniężne, zanim znajdziemy nowy dom? Taki, 
którego z pewnością nie zdołamy kupić i sprzedać, 
potrajając przy tym zainwestowane pieniądze? Piję 
swoją gorzką herbatę, a za plecami słyszę szepty na-
szych porywaczy. Przez wiele dni, podczas których w 
gorącym słońcu lub w zimnej wilgotnej mgle mozo-
liłem się jako śmieciowy żołnierz w towarzystwie sta-
rego Wietnamczyka, grubych i leniwych Panamczy-
ków, tej świni Mendeza i Chińczyków, którzy palili 
papierosy, jakby to było powietrze sprowadzone z ich
rodzinnego kraju, gdy szliśmy wachlarzem wzdłuż 
pobocza drogi ze swoimi harpunami i jasnożółtymi 
plastikowymi workami, uważałem czasami, że spotyka 
mnie kara za wygodne życie, które jako wyższy rangą 
oficer prowadziłem wśród żebraków. Ale to 
przekonanie pojawiało się tylko w najgorsze dni, gdy 
zmęczenie zdawało się pochodzić z mojej własnej 
krwi. Jednak przez większość czasu wierzyłem, że 
jestem poddawany próbie przez Boga i że gdybym 
naprawdę pragnął ucieczki od tego życia, to muszę 
mieć cierpliwość i znosić je, póki moja okazja nie 
ujawni się sama; ta uzbrojona para w naszym domu nie 
jest niczym więcej jak próbą wewnątrz próby; czymś, 
co pojawia się, gdy nagroda jest w zasięgu ręki. Znowu 
muszę po prostu pochylić głowę i czekać.
Obok bungalowu przejeżdża automobil i ktoś pod-
nosi się z kanapy. Rozlega się cichy szelest zasłony 
przy oknie i odgłos stóp na dywanie, zmierzający do 
kontuaru i telefonu po mojej lewej ręce. To Burdon, 
któremu z przodu spodni sterczy kolba broni. Burdon 
patrzy na nas, przyciskając guziki telefonu. Jest praw-
dopodobnie dwadzieścia lat ode mnie młodszy, ale 
żyły mi przyspieszają na myśl o wyrwaniu mu broni ze 
spodni. Stałem się zbyt powolny? Jeśli muszę o to 
pytać, to jest już za późno. Oddycham cicho, odwra-
cam się od pana Burdona i patrzę na Nadi i Esmaila, 
który przygląda się mnie, potem broni Burdona, potem 
znowu mnie, twarz ma nieruchomą, a oczy błyszczące.
Przez telefon Lester V. Burdon przedstawia się jako 
zastępca szeryfa i prosi o wszelkie informacje na temat 
doniesień o grożeniu bronią wczoraj w San Bruno, na 
samoobsługowej stacji benzynowej obok King's
Highway. Milczy dłuższą chwilę i nie wiem, czy obser-
wuje nas, czy swoją kobietę. Potem znów się odzywa:
-	Podano przy tym numer rejestracyjny samo 
chodu?
Wreszcie dziękuje swojemu koledze i odkłada słu-
chawkę. Nie rusza się, a ja spokojnie patrzę na niego. 
Oczy ma małe i zamglone ze zmęczenia. To jasne, że 
nie spał, ale nie wiem, czy to będzie na moją korzyść, 
czy nie.
-	Pan i pański syn jedziecie ze mną. Zbierajcie się. 
Mamy mnóstwo do zrobienia.
ijester pozwolił pułkownikowi i chłopcu, pojedynczo, 
wziąć ze swoich pokoi świeże ubrania, a potem kazał 
im przebrać się w łazience. Stał w mrocznym koryta-
rzu i czekał, trzymając przy nodze opuszczony pis-
tolet, ale chociaż broń była podwójnie zabezpieczona, 
wolałby, żeby w ogóle nie stanowiła części równania. 
Ale jakie to było równanie? Nie miał pojęcia. Wszyst-
ko, co wiedział, sprowadzało się do tego, że mieli 
przeciwko Kathy opis napastniczki i jej samochodu, 
ale nie znali numeru rejestracyjnego, a jego spotkanie 
z Alvarezem poszło lepiej, niż się spodziewał w naj-
śmielszych snach. Lester usiadł na stalowym krześle 
przed biurkiem porucznika i powiedział mu prawie 
całą prawdę na temat wydarzeń poniedziałkowego 
wieczoru: że w interesie przyjaciółki pojechał pod ten 
adres w Coronie i tylko zasugerował panu Behranie-
mu, żeby postąpił właściwie i wyprowadził się. Nie 
czynił żadnych gróźb, próbował tylko działać jak nego-
cjator w sporze.
-	Niestety - powiedział porucznikowi - zrobiłem 
błąd, że byłem w mundurze. Teraz wiem, że było to 
wysoce niewłaściwe.
-	Powiedział, że groził pan jego rodzinie deportacją.
Lester uśmiechnął się i potrząsnął głową.
-	Nie jestem z imigracyjnego.
Być może tego poranka Alvarezowi szczególnie udał 
się bieg, albo widok mokrych włosów zastępcy szeryfa, 
jego pociętej twarzy i wymiętych spodni przypomniał 
porucznikowi telefoniczną wiadomość Lestera o jego 
rodzinnych kłopotach. Alvarez rozparł się za biurkiem 
w fotelu, trzymając łokcie na poręczach, a końce 
wszystkich dziesięciu palców złączone.
-	Czy pan i pańska żona zwróciliście się do ad 
wokatów?
-Tak.
To było kłamstwo, do którego Lester nie zamierzał 
się posunąć, ale wyrwało mu się tak naturalnie, że 
musiał się zastanowić, czy otrzymywał pomoc prawną. 
Porucznik przyglądał mu się przez długie pięć sekund. 
Potem nachylił się do przodu i podniósł pióro z bloku 
do pisania.
-	Jest pan oficerem szkoleniowym, zastępco. Nie 
muszę chyba przypominać panu, żeby przysiadł pan 
nad kodeksem wydziałowym.
-	Nie, sir.
Porucznik stuknął piórem w otwartą dłoń i wstał, a 
Lester zrobił to samo.
-	Niech ta ustna nagana zawróci pana do szeregu. A 
następnym razem, jeśli wezwę pana do biura, nie 
będzie mnie obchodziło, czy ma pan śmierć w rodzinie, 
tylko chcę pana widzieć na tym krześle. Zrozumiano?
-	Tak, sir.
-	Czeka pana tutaj świetlana przyszłość, zastępco. 
Stanowczo przestrzegam przed sraniem tam, gdzie pan 
je. Miłego dnia.
Za drzwiami łazienki pułkownik mówił w farsi do 
swojego nastoletniego syna, ale chłopak milczał i Les-
ter zastanawiał się, czy był przerażony. Pułkownik 
zdecydowanie nie sprawiał wrażenia wystraszonego. 
Czuł się pogodzony z nową sytuacją? Że musi odkręcić 
sprzedaż domu, i załatwione? Lester tak nie uważał; 
pamiętał wyraz twarzy pułkownika, kiedy wyjął lufę 
spod jego brody - zwężone oczy, wargi jak prosta 
kreska. Teraz Lester wytarł pot z czoła i spróbował 
głęboko oddychać przez nos, ale powietrze nie 
cyrkulowało wystarczająco szybko. To szaleństwo; Be-
hrani był zbyt dumny, by tak biernie przyjąć porażkę. 
Czaił się? Po prostu czekał stosownej chwili, aż on i 
jego rodzina będą wolni od groźby broni Lestera? A 
kiedy miałoby to nastąpić? Gdy ten mały dom zostanie 
już opróżniony z ich rzeczy, a oni zjadą ciężarówką do 
przewozu mebli mniej więcej cztery przecznice w dół 
do automatu telefonicznego, żeby zadzwonić do 
Alvareza w Redwood City?
Żona pułkownika w milczeniu myła naczynia w zle-
wie pełnym wody. Lester czuł dym z papierosa Kathy i 
pomyślał, że mógłby zostawić panią Behrani na 
minutkę lub dwie. Zawołał Kathy po imieniu i usłyszał, 
że natychmiast wstała z kanapy. Nie miał pojęcia, jak 
przyjmie to, co miał jej do powiedzenia, ale zaczął od 
tego, że wyjął z pistoletu pełny magazynek i kciukiem 
wypchnął z niego na otwartą dłoń wszystkie 
dziewięciomilimetrowe pociski. Kathy podeszła do 
niego z włosami w lekkim nieładzie i mroczną twarzą, 
a on szybko pocałował ją w usta; poczuł smak nikotyny 
i herbaty, a potem ujął jej rękę i włożył do niej naboje. 
Jeden upadł na dywan; schylił się szybko i znowu 
włożył go jej w dłoń.
-	Musimy wywinąć się z tego.
Kathy spojrzała na niego i potrząsnęła głową; oczy 
miała ciemne i wilgotne, a wargi rozchylone, jakby 
przygotowywała się, żeby coś powiedzieć, ale zapom-
niała, o co jej szło.
-	Ten kutas nie zamierza puścić tego wszystkiego 
płazem, Kath. Jak tylko wyślemy go, spakowanego, 
wykona swój ruch.
-	O co ci chodzi? Mamy pozwolić mu zatrzymać 
dom?
Lester widział bicie jej serca w żyłce na szyi.
-	Nie. Musisz sprzedać mu dom. Wziąć pieniądze, 
które zapłacił hrabstwu, i pozwolić mu zrobić z tym 
małym domkiem, co tylko chce.
-	Należał do mojego ojca, Les.
Na powiece jej prawego oka pojawiła się łza, którą 
Lester starł kciukiem. Zamknął oczy i oddychał głębo-
ko przez nos. Miał już powiedzieć, że mu przykro, że 
stracił panowanie nad sobą i że jest wykończony, ale 
drzwi łazienki otworzyły się i pułkownik z chłopcem 
wyszli na korytarz; Behrani w spodniach od garnituru, 
białej koszuli i jedwabnym krawacie, a chłopak w bu-
tach do koszykówki, jaskrawozielonych surferskich 
szortach i w podkoszulku na szerokich ramiączkach. 
Lester czuł zapach wody kolonskiej pułkownika, coś 
słodkiego i europejskiego. Wraz z Kathy cofnął się za 
próg pokoju chłopca i machnął bronią w stronę Irań-
czyków, żeby szli do kuchni. Czuł, że Kathy stoi tuż za 
nim, poza polem jego widzenia, i pociągając nosem 
wsuwa pociski do kieszeni szortów. Kiedy obaj Beh-
rani dotarli do kuchennego kontuaru, zwróceni plecami 
do holu, Lester polecił im się zatrzymać. Chłopiec był 
wyższy od ojca; patrzył w stronę matki przy zlewie.
Lester oparł się o framugę drzwi, skąd nadal mógł 
widzieć nie tylko ich, ale i Kathy. Patrzyła na niego 
załzawionymi oczami.
-	To moja wina. Nie zamierzałam cię w to wciągać.
Lester pomyślał, że to absolutna prawda; nie znaleź-
liby się tutaj, gdyby tylko zeszłej nocy spotkała się z 
nim w domku wędkarskim, gdyby dojechała tam - 
pijana czy trzeźwa - a nie tutaj z jego bronią, ale czuł, 
że Behrani czekają, i to nie była odpowiednia pora; 
mogą porozmawiać później.
-	Wiem, że nie chciałaś - szepnął. - Posłuchaj, 
weź jego pieniądze, on zatrzyma nieruchomość, a po 
tem może uda mi się go przekonać, żeby to zostało 
między nami.
Kathy wytarła nos i potrząsnęła głową.
-	Nie uda się. Nie widziałeś go, kiedy się wścieknie. 
Lester spojrzał na ojca i syna. Chłopak skrzyżował
ramiona na piersi, a pułkownik oparł jedną rękę na 
blacie kontuaru, jakby był bliski utraty cierpliwości. 
Gorący płomień przemknął Lesterowi przez twarz i 
kark, a usta miał suche. Miała rację; nawet jeśli 
Behrani zgodzi się na tę nagłą zmianę planów, nie 
mogli być pewni, czy później, z zemsty, nie zwróci się 
przeciwko nim - mając dom w swoich rękach lub nie. 
Les czuł na swoim ramieniu palce Kathy.
-	Musimy uciekać, co?
Skinął głową. Ale co mieli zrobić? Po prostu od-
jechać stąd i ruszyć przed siebie? I czym? Jego toyotą i 
poszukiwanym samochodem Kathy? Czy też powinni 
porzucić bonneville'a? Lotniska będą pod obserwacją, 
tak jak wszystkie stacje kolejowe i dworce auto-
busowe. Musieliby się ukrywać, wynająć samochód 
pod fałszywymi nazwiskami i jechać na północ lub
południe ku granicy. Lester czuł w ustach smak metalu, 
zdawało mu się, dryfuje bez nóg w zimnej, czarnej 
przestrzeni. Jak i kiedy będzie mógł ponownie zoba-
czyć Bethany i Nata? Objąć ich? Pocałować? Ale jaki 
mieli wybór? Oskarżenia kryminalne? Więzienie?
-	Będziemy potrzebowali tych pieniędzy, Kathy. 
Spojrzała w głąb korytarza, zamknęła oczy i potrząs 
nęła głową.
-	Nie chciałam, żebyś wpadł w moje gówno, Les. 
Naprawdę nie chciałam.
-	Hej - powiedział, całując ją szybko w policzki i 
usta. - Twoje kłopoty są moimi kłopotami. Pomyśl o 
jakimś słonecznym miejscu, do którego możemy 
pojechać.
Kluczyki były nadal w bonneville'u Kathy. Lester 
kazał pułkownikowi i chłopcu usiąść z przodu, podczas 
gdy sam zajął miejsce z tyłu. Tapicerka była już gorąca 
od słońca i wnętrze samochodu zalatywało benzyną i 
dymem papierosów Kathy. Pod nogami Lestera leżał 
pusty bączek po rumie bacardi. Les polecił pułkowni-
kowi uruchomić silnik i po trawniku przejechać na tyły 
domu. Przed włączeniem biegu Behrani zawahał się. 
Syn spojrzał na ojca, ale zaraz odwrócił wzrok, a Lester 
pochylił się do przodu i przycisnął lufę broni do karku 
pułkownika. Zdawało się, że chłopiec zesztywniał na 
fotelu pasażera, i Lester poczuł się źle z tego powodu, 
ale nie na tyle, żeby odsunąć pistolet. Pułkownik wolno 
objechał dom. Na łysej głowie miał krople potu. Jedna 
łączyła się z drugą, tworząc strumyczek, który wpłynął 
w szpakowate, rzednące włosy na karku starego oficera.
-	Podjedź tuż pod żywopłot i daj mi kluczyki.
Lester odwrócił się do chłopca, który przez przednią 
szybę patrzył prosto przed siebie, jakby byli na otwar-
tej drodze.
-	Esmail... dobrze wymawiam twoje imię? 
Chłopiec skinął głową.
-	W porządku. Chcę, żebyś mnie teraz posłuchał, 
Esmail. Zeszłej nocy zrobiłeś coś, co spowodowało, że 
twoja rodzina została zamknięta w łazience, a teraz 
pojedziemy do Redwood City i chcę, żebyś nam towa 
rzyszył. Spójrz na mnie, proszę.
Chłopiec zrobił, co mu kazano, a Lester nieco głębiej 
wcisnął lufę w kark pułkownika.
-	Ludzie uczą się na błędach, Esmail. A ty nie 
chcesz, żeby nastąpiły gorsze konsekwencje, co?
Esmail potrząsnął głową, oczy miał wpatrzone w 
spoczywający na spuście palec Lestera.
-	Grzeczny chłopiec.
Lester wysiadł z samochodu i wsadził broń za pasek 
spodni, zasłaniając ją koszulą. Niebo było jasnoszarą 
mgiełką, która zmuszała go do mrużenia oczu. Kazał 
pułkownikowi iść przodem, potem chłopcu. Wnętrze 
buicka Behraniego było tak czyste, jakby samochód 
pochodził prosto z fabrycznego parkingu. Lester zajął 
miejsce dokładnie za siedzącym w fotelu pasażera 
Esmailem i wyciągnął nogi w poprzek szarej wykła-
dziny. Gdy pułkownik uruchomił silnik, Lester przy-
cisnął guzik, by opuścić szybę i wpuścić nieco po-
wietrza; pistolet trzymał na podołku i powiedział 
pułkownikowi, żeby zjechał ze wzgórza i skierował się 
na Hillside Boulevard w stronę wiodącej na południe 
El Camino Real.
Lester czuł w ustach suchość po czarnej perskiej 
herbacie i z powodu niewyspania. Miał ochotę na
zimną colę, chociaż wiedział, że nie potrzebuje cukru 
ani kofeiny; było tak, jakby zbiegał z góry, czując 
subtelny elektryczny prąd biegnący od stóp do mózgu, 
i wiedział, że to wrażenie nie ustanie, póki nie wylądu-
je na pewnym gruncie. Ale gdzie by to miało być? W 
Meksyku? Po przejechaniu na południe przez Chu-la 
Vista i okolice, w których spędził młodość, przez ten 
sam posterunek graniczny, na którym pracował jego 
ojciec? Nie, pojechaliby na północ do Vancouver lub 
do Brytyjskiej Kolumbii, gdzie, jak słyszał, góry scho-
dziły aż na wybrzeże. On i Kathy mogliby się w nich 
zaszyć, znaleźć chatę, w której ranki i wczesne popołu-
dnia spędzaliby w łóżku, po czym wstawaliby, brali 
razem prysznic, ubierali się i jechali do jednego z tych 
miasteczek na wybrzeżu w poszukiwaniu gorącego 
posiłku, nad którym spędzaliby dłuższy czas. Lester 
czuł obecność stojących poza tym obrazkiem Bethany i 
Nata; próbował przełknąć ślinę, ale nie mógł. A poza 
tym, czy to okazałoby się takie łatwe? Czy Stany 
Zjednoczone podpisały z Kanadą układ o ekstradycji? 
Nie miał pojęcia. Powinien to sprawdzić.
U podstawy wzgórza pułkownik zatrzymał auto na 
skrzyżowaniu z główną drogą przebiegającą przez cen-
trum Corony. Przy krawężniku po drugiej stronie ulicy 
stał czarno-biały radiowóz i Lester poznał młodego 
glinę za kółkiem. Nazywał się Cutler. Pewnej nocy 
zeszłej wiosny Lester udzielił mu wsparcia poza grani-
cami podlegającego mu obszaru - chodziło o dżipa 
pełnego pijanych chłopaków z uniwersytetu stanowego 
w San Francisco. Teraz, w chwili gdy Behrani skręcił 
w lewo w Hillside, tamten spojrzał na buicka 
pułkownika, a Lester wolno odwrócił głowę, wpatrując 
się w profil Irańczyka, wiozącego ich pod górę obok
skupisk żółtej sosny przedzielonych przystrzyżonymi 
trawnikami domów, z których pierwszych pięter roz-
ciągał się widok na brzeg morza. Niebo było nadal 
szare, co sprawiało wrażenie, że trawa jest bardziej 
zielona, jakby nie całkiem naturalna. Pułkownik 
prowadził, trzymając obie dłonie na kierownicy, i co 
kilka sekund zerkał we wsteczne lusterko. Lester 
odwrócił się; na spadku terenu za sobą ujrzał trzy czy 
cztery samochody. Oparł się i polecił pułkownikowi 
spokojnym i zrelaksowanym tonem, żeby nieco przy-
spieszył. Ten natychmiast usłuchał. Nadal grał? Czy też 
Lester miał go w garści? Les poczuł przypływ nadziei. 
Może jednak istniał sposób, żeby z tego wybrnąć. 
Sięgnął po swój służbowy pistolet i wsunął go pod udo.
-	Musimy porozmawiać, pułkowniku.
Behrani strzelił oczami we wsteczne lusterko i Lester 
ujrzał w nich nowy strach; strach i hardość, którą 
natychmiast powinien zacząć zmiękczać.
-	Ile zapłacił pan za dom?
-	Czterdzieści pięć tysięcy dolarów.
Lester spojrzał na swoje dłonie, długie szczupłe 
palce, kobiece palce; wiedział, że cena aukcyjna będzie 
niska, ale nie przypuszczał, że trzykrotnie mniejsza od 
rzeczywistej wartości domu. Wziął płytki oddech i 
wypuścił powietrze. Dlaczego ma proponować temu 
dyktatorskiemu sukinsynowi najlepszy układ? Co 
tamten zrobił takiego, żeby na to zasłużyć? Dlaczego 
nie wziąć i jego pieniędzy, i domu? Ale Lester 
wiedział, że nie chodziło o to, co zeszłej nocy zrobił 
pułkownik; chodziło o to, co zrobił on sam. I Kathy. 
Nadal był czas na negocjacje; jeszcze nie uciekali.
-	Z panią Nicolo nie jest dobrze.
Oczy pułkownika ponownie powędrowały do wstecz-
nego lusterka i tym razem sprawiały wrażenie ła-
godniejszych, nawet ciekawych. Pewnie nie tyle spraw 
Kathy, co kierunku rozmowy, zmiany tonu. To dobrze, 
pomyślał Lester; dwaj mężczyźni rozmawiają.
-	Zrozumiał pan to ostatniej nocy, pułkowniku, co? 
Chłopiec spojrzał na ojca, a potem prosto przed
siebie na drogę.
-	Tak.
-	Wszystko, czego jej trzeba, to odpoczynku. 
Behrani sprawiał takie wrażenie, jakby chciał coś
powiedzieć, ale jednocześnie skłonny był czekać na to 
godzinami.
-	Zmieniła zdanie co do domu.
-	Co to znaczy? - Pułkownik spojrzał we wsteczne 
lusterko.
-	To znaczy, że może pan go zatrzymać.
Brwi Behraniego powędrowały w górę; dwa cienkie 
wężyki, wyskakujące znikąd.
-	Nie chce unieważnić sprzedaży?
-	I tak, i nie. Chce tylko tym razem uczestniczyć w 
transakcji. Bez hrabstwa, tylko prywatny układ.
-	Nie rozumiem.
-	Między wami dwojgiem. Weźmie pan czek z hrab-
stwa i przepisze na nią. Kiedy hrabstwo przywróci 
Kathy prawo własności domu, ona pozwoli panu go 
zatrzymać, a sama zyska nieco spokoju.
Wjechali na niewielki obszar dzielnicy handlowej, 
mijając butik odzieżowy, sklep z przecenionym sprzę-
tem do golfa, magazyn wideo i lokal z kanapkami. 
Oczy Behraniego spoglądały znowu na drogę, twarz 
miał pozbawioną wyrazu.
-	Napisze odpowiedni dokument na tę kwotę? Do-
stanę na piśmie, że bungalow należy do mnie?
-	Tak.
Przed nimi był zjazd na Skyline Boulevard i Junipe-
ro Serra Freeway. Lester zwykle jeździł El Camino 
Real, ale droga szybkiego ruchu doprowadziłaby ich 
wcześniej na miejsce.
-	Zgoda, pułkowniku?
Behrani zerknął we wsteczne lusterko.
-	Dam jej pieniądze, kiedy biurokraci hrabstwa 
przepiszą na mnie dom.
Lester wziął urywany oddech i wypuścił powietrze. 
To zajęłoby wiele dni.
-	Proszę wjechać na Skyline.
Pułkownik wolno skręcił w lewo. Właśnie zgodził się 
przepisać czek, więc skąd ten smutek, ta wątpliwość w 
jego głosie? Lester był przekonany, że chodziło o 
warunki, w jakich wszystko to się odbywało. I o dumę 
pułkownika. Zastanowił się, czy nie powinien go 
przeprosić, po prostu wyjaśnić, że nie wiedział, co stało 
się z Kathy, że zareagował przesadnie, a teraz, gdyby 
mógł, chciałby, żeby to pozostało za nimi. Ale wtedy 
ofiarowałby schwytanemu pułkownikowi odsłonięte 
gardło. Nowy strach zaczął wędrować chłodem przez 
klatkę piersiową Burdona; urząd podatkowy hrabstwa 
znajdował się o pięćdziesiąt metrów od budynku 
Pałacu Sprawiedliwości w Redwood City, więc Les 
będzie musiał pozwolić pułkownikowi iść samemu, 
mając nadzieję, że tamten jest wystarczająco 
oszołomiony tą nową propozycją, żeby tylko podpisać 
dokumenty i wyjść, nie odzywając się niepotrzebnie do 
nikogo ani słowem. A co z chłopakiem? Jeśli Lester 
pozwoli mu pójść z ojcem, sam stanie się samotnym
celem - gdyby Behrani doszedł do wniosku, że lepiej 
będzie wezwać psy niż trzymać się umowy. I jakiż to 
cel miałby Behrani w dotrzymaniu układu? Miał już 
dom. Wszystko, co dostałby w zamian, właściwie już 
było w jego posiadaniu; a poza tym zdjęto by mu z 
pleców Kathy i Lestera, bo gdyby z urzędu podat-
kowego zadzwonił na posterunek, pół tuzina zastępców 
szeryfa spadłoby na Burdona siedzącego w regalu 
pułkownika. Nie, pomyślał Lester, to nie jest 
odpowiednia pora na fałszywe nadzieje; tym, co nale-
żało osiągnąć, był powrót do Corony z czekiem hrab-
stwa i zastanowienie się, co dalej. Jeszcze raz będzie 
musiał rozważyć skutki całej tej wymiany; dla Lestera 
miało jeszcze znaczenie tylko to, że zeszłej nocy stracił 
panowanie nad sobą, że nadal był uzbrojony i dla 
prozaicznych celów zmuszał pułkownika i jego syna do 
działania wbrew ich woli, a oni nadal nie wiedzieli, do 
czego był zdolny; co oznaczało, że po dotarciu do 
Redwood City Lester będzie musiał zostawić chłopca 
ze sobą w samochodzie, trzymać go jako swego rodza-
ju ludzki zastaw - ta myśl spowodowała, że gorąco 
przemknęło Burdonowi po karku i barkach. Pokręcił 
głową, ale mięśnie miał zbyt napięte, żeby cokolwiek 
przełamać.
Wyjrzał przez okno. Skyline Boulevard biegł po 
grzbietach wzgórz, które oceaniczną część półwyspu 
oddzielały od strony zatokowej; kiedy Lester zaczynał 
patrolować ten rejon, był pod wrażeniem ogromnego 
kontrastu pomiędzy roślinnością obu części lądu. Teren 
po zachodniej stronie, od wzgórz do plaż Pacyfiku, 
spowity był w deszcz i mgłę, i dzięki temu porastał go 
gęsty płaszcz lasów wiecznie zielonych dębów, sosen i 
kanadyjskich świerków. A na południe od Half
Moon Bay tereny rolnicze były zagospodarowane do 
samego brzegu - szeroko rozpostarte pola karczochów, 
tak nieprzerwanie zielone, że było niemal ponad siły 
Lestera patrzeć na nie podczas jazdy. Trawniki rosły 
gęste i szorstkie, ale zielone. Za to w miastach na 
wschodzie, od San Bruno po Pało Alto, trawa sprawiała 
wrażenie wysuszonej i zżółkłej. Nawet nawadniane 
tereny posiadłości w Woodside nie wyglądały na rów-
nie bogate w chlorofil, co te na zachodzie. Własny 
trawnik Lestera w Millbrae był zbyt suchy i szorstki, 
by na nim usiąść. Trawa żółciła się od samych korzeni. 
Zamiast wysokich, wiecznie zielonych roślin miasta 
nad zatoką były porośnięte suchymi zaroślami man-
zanity, pinii i toyonu; florą, która dobrze sobie radziła 
na jałowej glebie.
Wkrótce znaleźli się na drodze szybkiego ruchu; 
pułkownik prowadził z normalną prędkością. Po lewej 
zaczęła ich wyprzedzać osiemnastokołowa ciężarówka 
i Lester widział przez okno tylko wirujące chromy jej 
kół. Opuścił pistolet między kolana i położył go na 
podłodze auta między stopami. Z lewej strony mieli 
jezioro San Andreas, początek azylu ryb i rozrywki, 
woda odbijała jasną szarość nieba. Na moment Lester 
zamknął przed tym oczy, ale równie szybko je 
otworzył. Nadal słyszał w sobie to mruczenie, i nie 
było mu ono nieznane; kończyny miał lekkie, jakby 
zamiast krwi płynęła przez nie mgła, a wszystko, co 
widział, miało w sobie nową klarowność: małe kropki 
na płótnie szarej tkaniny zagłówków buicka; profil 
pułkownika widoczny za każdym razem, gdy tamten 
spoglądał w prawo lub w lewo; każda z osobna rzęsa na 
jego powiekach; włosy chłopca czarne jak u 
Meksykanina, różowa skóra głowy ledwie widoczna
między grubymi kosmykami, tylko cień gładkiego, 
brązowego pigmentu. To była adrenalina, ale i coś 
więcej; adrenalina, która przestała wypływać w spora-
dycznych wytryskach, a zamiast tego zamieniła się w 
stały pokarm; całe ciało w stanie pobudzenia cząs-
teczkowego. Lester znał to uczucie z czasów narodzin 
obojga jego dzieci; znał je, w rozmaitym natężeniu, ze 
swojej pracy, a teraz zdawało się pochodzić z teryto-
rium rozstania z żoną. Przekroczył w tym celu granicę, 
tak daleko, że teraz mógł albo wrócić z patelnią pełną 
złota, albo dać się zmyć przez rzekę. I naprawdę nie 
można było tego nazwać złym doznaniem. Dotarło do 
niego teraz, że przestępcy chcą się tak czuć cały czas. 
Słońce przebiło się przez wał chmur i przez szybę 
paliło mu skórę. Czuł pragnienie i miał ochotę na 
butelkę zimnej źródlanej wody, ale nie mógł po nią 
posłać do sklepu pułkownika czy chłopca ani też nie 
zaryzykowałby pójścia tam we trójkę. Na pasie przed 
nimi jechał miejski mikrobus pełen meksykańskich 
dzieciaków w wieku dziesięciu czy jedenastu lat. Więk-
szość z nich wierciła się na swoich miejscach, śmiejąc 
się i krzycząc do siebie. Ale przy ostatnim oknie 
siedział bokiem dziesięcioletni chłopiec w białym kas-
ku; usta miał otwarte i patrzył wprost na buicka - na 
nich trzech, zdawało się. Pułkownik powoli zmienił 
pas, żeby wyprzedzić mikrobus, a chłopiec zaczął szyb-
ciej obracać się na swoim miejscu, podążając wzro-
kiem za ich samochodem, kiedy ten zaczął mu znikać z 
pola widzenia; usta dzieciaka były ciemną dziurą w 
jego twarzy.
'
Przez długi czas po odjeździe Lestera z pułkownikiem i 
jego synem po prostu stałam w sypialni i słuchałam, 
jak pani Behrani cicho sprząta w kuchni. Nie podobało 
mi się, że zostałam z nią sama. Nie wiedziałam, jak 
powinnam się zachować, naprawdę wolałabym, żeby 
mnie tu nie było. Lester powiedział mi, żebym zastano-
wiła się nad jakimś słonecznym miejscem, do którego 
moglibyśmy pojechać, ale potrafiłam myśleć tylko o 
swojej rodzinie, o Franku i o mojej matce; wyobrażać 
sobie wyraz ich twarzy, gdy się dowiedzą, że nie tylko 
sprzedałam dom ojca, nic im o tym nie mówiąc, ale że 
wszystko, co za niego dostałam, ograniczało się do ceny 
aukcyjnej; po czym uciekłam z miasta, żeby wydać te 
pieniądze. A potem poznają całą historię: o moim piciu, 
o broni i tabletkach, o Lesterze oraz o rodzinie, którą 
wziął jako zakładników. Brat ostatni raz wywróci ocza-
mi z mojego powodu, po czym na stałe wpisze moje 
imię po stronie kosztów w swoim osobistym arkuszu 
zysków i strat. Matka po prostu przeklnie mnie na 
dobre. Czułam mdłości, jakby jakiś ważny wewnętrzny 
organ w moim ciele nie był dostatecznie przymocowa-
ny. Przednie kieszonki szortów miałam ciężkie od 
pocisków z broni Lestera.
Wczoraj byłam przekonana, że dzisiaj o tej porze 
Lester będzie z powrotem ze swoją żoną i dziećmi, w 
swoim dawnym życiu Eureka Fields. Zamiast tego 
jednak popełnił całe mnóstwo przestępstw, żeby móc 
siedzieć i czuwać nade mną, pogrążoną w wywołanym 
tabletkami śnie, podczas gdy on sam w ogóle nie spał. 
Kiedy kazał pułkownikowi zaparkować mój wóz w 
ogrodzie z tyłu domu, gdzie auto byłoby niewidoczne, 
poszłam do sypialni, skąd widziałam przez okno, jak 
Les pochylił się do przodu i przycisnął lufę niena-
ładowanej broni do karku pułkownika. Potem wysiadł 
pierwszy, wepchnął pistolet do spodni i zasłonił go 
koszulą. A kiedy pułkownik podążył za nim, z blas-
kiem porannego słońca na twarzy, miło było czuć, że 
tamten się boi; przyjemnie było widzieć, że jest za-
straszony.
„Twoje kłopoty są moimi kłopotami". Ale nigdy nie 
chciałam rozwiązać tego problemu w taki sposób, żeby 
przerazić taką miłą kobietę, jak pani Behrani. I co 
powinnam zrobić? Iść tam i doglądać jej, jakbym była 
więzienną strażniczką? Ale jak mogłabym zrobić co-
kolwiek innego, niż pomóc Lesterowi w wydostaniu się 
z kłopotu, który był bardziej moim niż jego?
W kuchni zapadła cisza. Wyobraziłam sobie, że pani 
Behrani zbiega ze wzgórza do miasta, żeby znaleźć 
gliniarza i opowiedzieć mu o wszystkim. Może złapali-
by Lestera na drodze, przekonani, że jest uzbrojony, 
podczas gdy ja wiedziałam, że tak nie było. Wolno 
wypuściłam powietrze z płuc i szybko wyszłam na 
korytarz.
Nadal stała przy kuchennym zlewie. Talerze ze śnia-
dania były ułożone w porządny stosik, a ona po prostu 
stała tam, wyglądając przez okno, chociaż poza drew-
nianymi schodami wiodącymi na nową platformę na 
dachu, który teraz należał do niej, nie było tam wiele 
do oglądania. Lubiłam wyglądać przez to okno, płu-
cząc talerz lub kubek po kawie, i widzieć swój mały 
ogródek z boku domu oraz spadek wzgórza ku mias-
teczku.
Pani Behrani wolno obróciła głowę i spojrzała na 
mnie przez ramię. Zdawało się, że trwało to sekundę 
lub dwie. Włosy z jednej strony głowy miała nadał 
nieco spłaszczone i wyobraziłam ją sobie, jak spała w 
łazience, w wannie lub na podłodze. Chyba spodzie-
wałam się zobaczyć ją w jakiś sposób gotową do walki 
ze mną, ale zamiast tego jej pokryta zmarszczkami 
twarz wyglądała na zbolałą, a oczy patrzyły na mnie 
tak, jakby chciała mnie zrozumieć, zanim będzie za 
późno. Było to prawie jak spojrzenie mojej matki.
-	Proszę, pani przyjaciel... - głos miała cichy; spuś-
ciła wzrok i przycisnęła rękę do skroni, a potem wzięła 
głęboki wdech i znów na mnie spojrzała. - Skrzywdzi 
mojego syna?
-	Nie, on nie chce więcej żadnych kłopotów, pani 
Behrani. Stara się tylko skończyć to wszystko.
Zastanowiłam się, czy nie sięgnąć do kieszeni po 
naboje.
Stała nieruchomo z ręką przyciśniętą do skroni i pa-
trzyła na mnie. Zamierzałam jej powiedzieć, że sprze-
daję im dom, ale oczy miała prawie czarne, jakby 
wyobrażała sobie coś, co naprawdę ją przerażało - a ja 
wiedziałam, co to takiego.
-	On sam ma syna.
Skinęła głową, raz, i odetchnęła. Potem zamknęła 
oczy i przyciskała rękę do skroni, aż zbielały jej ko-
niuszki palców.
-	Nic pani nie jest?
-	Migrena. Proszę, muszę... - minęła mnie, a ja 
patrzyłam, jak idzie mrocznym holem, wolno i ostroż-
nie niczym staruszka, z jedną ręką przed sobą, a drugą 
przyciśniętą do lewej skroni.
Drzwi łazienki zostawiła na wpół otwarte, widziałam 
jej stopy i łydki, jak klęczała na podłodze przed sede-
sem. Poczułam się bardzo dziwnie, jakby to było prze-
znaczenie, że podeszłam i trzymałam ją za czoło, gdy 
zwracała swoje skromne śniadanie; potem pociągnęła 
nosem i wydała z siebie długi jęk.
-	Nic pani nie jest?
Podniosła głowę, twarz miała szarobiałą.
-	Muszę do lekarstwa.
Na umywalce stała brązowa fiolka, którą opróżniłam 
poprzedniej nocy, i gdy otwierałam apteczkę, poczer-
wieniałam; myślałam: proszę, proszę, niech to nie 
będzie ta. Ale w środku były tylko fiolki opisane tym 
robaczym alfabetem, i nawet gdybym je przeczytała, to 
i tak nie wiedziałabym, której ona potrzebuje. Wzięłam 
pustą buteleczkę z umywalki i odwróciłam, ale pani 
Behrani już wstała i była w połowie za drzwiami.
-	Przykro mi, pani Behrani, zaraz pojadę do cen 
trum i kupię pani coś. Naprawdę mi przykro.
Zobaczyłam siebie samą, jak wyciągają mnie z sa-
mochodu i aresztują za wczorajsze naruszenie prawa na 
stacji benzynowej, a ja nie mogę już tutaj wrócić, żeby 
ulżyć pani Behrani w jej męczarniach. Musiałabym 
zejść lub zbiec ze wzgórza do miasteczka, albo może 
ich syn ma rower. Czy ona mogła to wszystko udawać, 
żeby pozbyć się mnie z domu i wezwać policję? Nie, 
zbyt źle wyglądała; sunęła końcami palców po ścianie, 
potem weszła do swojej sypialni, a ja za
"1
nią; patrzyłam, jak siada na łóżku, wysuwa szufladę 
nocnej szafki i wyjmuje apteczną buteleczkę. Na widok 
tego, z czego jej nie okradłam, a czego najbardziej w 
tej chwili potrzebowała, poczułam taką ulgę, że niemal 
radość. Usiłując zerwać wieczko opuściła brodę, ale nie 
mogła sobie poradzić z fiolką, więc wzięłam ją z jej rąk 
i otworzyłam.
Obok lampy stał do połowy napełniony kubek zimnej 
czarnej herbaty, Lestera, jak sądzę, a pani Behrani 
wytrząsnęła dwie kapsułki, podała je sobie na dłoni do 
ust i popiła resztką herbaty. Przycisnęła palce do 
skroni, ręka drżała jej lekko.
-	Muszę dla odpoczynku.
-	W porządku.
Nie było nic więcej do powiedzenia czy zrobienia. 
Patrzyłam, jak kładzie się na łóżku i podciąga kolana. 
Ramieniem przysłoniła oczy.
-	Proszę... - jej głos był niemal szeptem. - Proszę 
zasłonić dla mnie światło okienne.
Zrobiłam, o co mnie prosiła. Podeszłam do okna, pod 
którym stał w słońcu mój czerwony bonneville, i 
zaciągnęłam ciężkie zasłony. Szczęknął magnetofon 
kasetowy, ta sama muzyka, którą usłyszałam wczoraj, 
gdy przyszłam tutaj, żeby porozmawiać z panią Be-
hrani. Widziałam jej chudą rękę regulującą głośność, 
chociaż drugie ramię nadal spoczywało na oczach, i 
pojęłam, że było to coś, co pani Behrani robiła bardzo 
często - przychodziła tutaj i kładła się w ciemności na 
łóżku otoczona muzyką, od samego początku 
nasuwającą mi na myśl baśnie, które czytałam jako 
dziewczynka; o wężach z głowami księżniczek, o 
dywanach latających nad czarnymi pustyniami i pod 
zimnymi gwiazdami, o mężczyznach tańczących
z długimi szablami wokół dołu pełnego płomieni. Ale 
potem w ich języku zaczęła śpiewać kobieta, głosem 
wysokim i żałobnym z powodu czegoś, co straciła, i 
nagle zrozumiałam, że znajduję się w miejscu, w 
którym w ogóle nie powinnam przebywać - to tak, 
jakbym obserwowała śmierć obcej osoby lub dwoje 
ludzi uprawiających seks.
Wyszłam z mojej byłej sypialni i z mojego byłego 
domu. Poszłam do mojego poszukiwanego samochodu, 
usiadłam w fotelu kierowcy i zapaliłam. Głowy nie 
wypełniały mi już mokre strzępy, ale nadal wszystko 
wydawało się zbyt jaskrawe i pokryte meszkiem: 
lśniące na masce wozu słońce; sposób, w jaki żywopłot 
wokół tylnych drzwi domu zdawał się unosić nieco 
ponad gruntem; dochodzący z wnętrza domu stłumio-
ny, cichutki dźwięk muzyki pani Behrani. Ale papie-
rosy pomagały; nikotyna, jak niemowlę, zapuszczała 
korzenie w mojej klatce piersiowej, a ja siedziałam w 
bonneville'u, którego siedzenia aż parzyły, rozgrzane 
przez słońce, i paliłam, i czekałam, czekałam na 
Lestera.
:
J-iester kazał pułkownikowi skręcić w lewo w Syca-
more Street. Urząd podatkowy hrabstwa znajdował się 
na rogu, nawet nie o pół minuty piechotą od starego 
kopulastego budynku sądu i Pałacu Sprawiedliwości po 
drugiej stronie Broadwayu, i Burdon poczuł ulgę, 
widząc, że blisko rogu nie było wolnych miejsc parkin-
gowych. Zaczął stukać palcami w kolano, usta i gardło 
miał suche jak papier. Pułkownik jechał wolno, przy-
glądając się badawczo obu stronom ulicy w poszuki-
waniu wolnego miejsca. Ulicę wyznaczały wysokie 
drzewa laurowe i Lester był wdzięczny za ich cień. 
Gdy tylko skręcili z drogi szybkiego ruchu na wschód 
w Woodside Road, niebo zmieniło barwę z przybrzeż-
nej szarości na blady, metaliczny błękit; jaskrawo 
lśniące słońce było wszechobecne. Wywoływało u Les-
tera ból oczu.
Prawie trzy przecznice od Broadwayu od krawężnika 
odjechał żółty dostawczak i Behrani przymierzył się do 
zajęcia jego miejsca. Cofał ostrożnie samochód, 
odwracając się, żeby przez ramię spojrzeć przez tylną 
szybę. Lester wiedział, że siedzi dokładnie na Unii 
wzroku pułkownika, ale nie ruszył się; postąpić tak 
byłoby uprzejmością, a właśnie teraz, tuż przed
wysłaniem pułkownika samego, by zrobił, co do niego 
należało, Burdon nie mógł sobie pozwolić na okazywa-
nie uprzejmości. Czy na zwracanie uwagi na innych. 
Czy na najmniejszą choćby uległość.
Behrani zaparkował i wyłączył silnik. Lester pod-
niósł pistolet z podłogi, a potem wyjął z przedniej 
kieszeni trochę drobnych i ponad oparciem siedzenia 
podał dwie ćwierćdolarówki.
-	To jest trzydzieści minut na parkometrze. Spo 
dziewają się ciebie, więc raczej nie powinieneś czekać.
Lester zwrócił uwagę na chłopca, który miał ciemne 
oczy i oczekujący wzrok, widzący tylko ojca, i ponow-
nie poczuł, że wolałby, żeby nastolatek nie uczest-
niczył w tym wszystkim; cóż, kiedy uczestniczył i wła-
śnie nadeszła chwila, kiedy należało się nim posłużyć.
-	Twój syn zostaje tu ze mną. Jeśli nie wrócisz do 
pół godziny, Esmail i ja odjedziemy. Rozumiemy się?
Pułkownik obrócił się na swoim miejscu. Białka oczu 
miał lekko żółtawe, a na brodzie i czole krople potu. 
Spojrzał na syna, obaj na chwilę zwarli się wzrokiem, i 
Lester momentalnie poczuł się brudny i zły, jakby 
właśnie zniszczył coś cennego - ale teraz nie mógł się 
cofnąć; na stole leżała zbyt duża stawka, a on grzązł po 
pas we własnym blefie.
Behrani obejrzał się na niego i Lester zauważył 
drobny mięsień drgający w pobliżu skroni Irańczyka.
-	Ale mamy pewną umowę.
-	Zgadza się, więc weź czek i wracaj do samochodu, 
pułkowniku.
-	Nie. Nic dla ciebie nie zrobię bez mojego syna. 
Nic.
Lester wziął głęboki oddech i wypuścił powietrze. 
Wyobraził sobie, jak cała ich trójka wkracza do biura
podatkowego, on sam ze służbowym pistoletem ledwo 
przykrytym koszulą, starając się pozostawać jak naj-
bliżej pułkownika, jednocześnie trzymając w szachu 
chłopca. Był środek przedpołudnia, gdy co najmniej 
pół tuzina ludzi z posterunku mogło zmierzać chod-
nikiem do piekarni na Stockton i Broadwayu, i co, jeśli 
jednym z nich okazałby się porucznik Alvarez lub 
ktokolwiek z Wydziału Wewnętrznego, kto mógłby 
wiedzieć o Irańczyku i jego skardze na Lesa Burdona? 
Oliwkowa twarz pułkownika nadal wyglądała jak mas-
ka, ale jego ciemne oczy pełne były ognia i żelaza, i 
mil, które gotów był pokonać. Potem z zewnątrz 
dobiegło stukanie obcasów o trotuar; obok przechodziła 
młoda kobieta, czarnowłosa stenotypistka, którą Lester 
wielokrotnie widywał w starym budynku sądu, 
siedzącą prosto za malutkim biurkiem i cicho wy-
stukującą każde wypowiedziane głośno słowo; lśniący, 
czarny kruk na gałęzi. Niebawem znalazła się poza 
zasięgiem ich wzroku, a Lester czuł w głębi oczodołów 
pulsowanie krwi. Musiał trzymać się w ryzach i za-
chować spokój. Wykazać rozsądek i władczość. Nadal 
spoczywał na nim wzrok pułkownika. Tak naprawdę 
Lester wiedział, że on także w żadnym wypadku nie 
zostawiłby swojego syna w takiej sytuacji; jego zdol-
ność do oceny sytuacji zdawała się pogarszać z każdym 
oddechem.
Ruszyli w cieniu w kierunku Broadwayu, Lester trzy 
kroki za nimi. Ojciec i syn szli wyprostowani, normal-
nym krokiem, niezbyt spiesznie. Ale Lester miał pierś 
zapadłą ze zmęczenia, kark i barki sztywne, i chciało 
mu się pić bardziej niż kiedykolwiek w życiu, a przy 
każdym kroku kolba broni ocierała mu lędźwie. Po 
lewej stronie rozciągał się błyszczący betonowy dzie-
dziniec starego kopulastego budynku sądu, a tuż za 
laurowymi drzewami ustawił swój wózek uliczny 
sprzedawca hot dogów. Pracował w cieniu żółto-nie-
bieskiego parasola, wkładając do pełnej lodu chłodziar-
ki puszki coli. Lester wściekle pragnął jednej z nich, ale 
dziedziniec sądu był pełen ludzi. Mała grupka 
recepcjonistek opierała się o niski betonowy murek, 
pijąc kawę z biurowych kubków i paląc papierosy. 
Adwokaci i ich klienci stali po dwóch, po trzech, 
konferując nad papierosami. Umundurowani funkcjo-
nariusze wchodzili lub wychodzili z budynku, niosąc 
pod pachami pliki dokumentów. Jednym z policjantów 
okazał się Brian Gleason, krępy jasnowłosy chłopak, 
którego Lester szkolił osiemnaście miesięcy temu. 
Wydawał się miły i sumienny; promując go, Lester 
przyłapał się na myśli, że Gleason nie przetrwa
długo. Miał zbyt miękkie serce, zanadto pozytywne 
nastawienie, i nie wiedziałby, co począć z tymi wszyst-
kimi obrazami śmiertelnych wypadków samochodo-
wych, maltretowanych żon i porzuconych dzieci, przy-
padkowych strzelanin i pijanych matek, które czasami 
musisz własnoręcznie wsadzić na tylne siedzenie 
swojego radiowozu. A teraz Gleason szedł przez 
dziedziniec prosto w stronę wózka sprzedawcy, i Lester 
odwrócił się, czując żar wykwitający pod skórą twarzy.
-	Szybciej, pułkowniku; szybciej.
Pułkownik i jego syn i tak szli żwawo, ale Lesterowi 
wydawało się, że powinien to powiedzieć, żeby dźgnąć 
ich czymś. Teraz jednak poruszali się zbyt szybko, co 
mogło sprawić, że ściągną uwagę na nich wszystkich, a 
Lester musiał prawie machać ramionami, by dotrzymać 
im tempa.
-	Wolniej.
Behrani zatrzymał się na trotuarze. Jego syn zrobił 
jeszcze kilka kroków, zanim się zorientował, że jest 
sam, a potem się odwrócił. Pułkownik nadal stał zwró-
cony plecami do Lestera, który miał ochotę kopnąć go 
prosto w białą, nieco wymiętą i wilgotną od potu 
koszulę. Kim tamten był, żeby pokazywać mu plecy? 
By stać tam, jakby czekał, żeby Lester podjął decyzję? 
Swoje wyobrażenie o pułkowniku zaczął odczuwać jak 
zdrętwiałą rękę, i Lester pożałował, że wyjął pociski ze 
swojego półautomatycznego pistoletu.
-	Zastępca szeryfa Burdon? Sir? - Gleason prze 
kroczył szpaler drzew, po czym z otwartą puszką coli 
classic w ręku wszedł na trotuar, a Lester musiał 
powiedzieć coś plecom pułkownika, coś, co jego i syna 
zatrzymałoby dokładnie tam, gdzie stali - ale już było
za późno. Odwrócił się, kierując plecy i przykrytą broń 
w stronę ulicy; na twarzy czuł woskowy i nieszczery 
uśmiech.
-	Witam, zastępco.
Gleason także się uśmiechał, policzki mu pałały. 
Podał Lesterowi rękę, którą ten uścisnął. Mundur 
młodego zastępcy szeryfa był czysty i świeżo wypraso-
wany, złota gwiazda wypolerowana i nowa, i Lester 
niemal rozpaczliwie pragnął mieć na sobie swój mun-
dur, siedzieć za kierownicą radiowozu i jechać ku 
wybrzeżu z puszką zimnej coli w ręku, czując wiatr na 
twarzy, widząc zielone pola karczochów po prawej, a 
Pacyfik z jego niebieskoszarymi przestrzeniami po 
lewej. Gleason puścił dłoń Burdona i obrzucił wzro-
kiem pułkownika, który się odwrócił. Na chłopięcej 
twarzy Gleasona widniało nieme pytanie, ale Lesterowi 
nie przyszły na myśl żadne słowa; nic, co miałoby 
jakikolwiek sens.
-	Sąd, Brian?
-	Rozwód. Byłem naocznym świadkiem; mąż zabie-
rał się do niej, kiedy przybyłem na miejsce. - Gleason 
przeniósł wzrok z pułkownika na chłopca, a potem 
znów spojrzał na Lestera. - Widzę, że jest pan zajęty, 
sir; chciałem tylko powiedzieć, że naprawdę cenię 
sobie wszystko, czego mnie pan nauczył.
Młody zastępca uśmiechnął się.
-	Wie pan, to dziwne. Kiedy jestem na patrolu, cały 
czas słyszę pański głos, wprowadzający mnie w to czy 
w tamto, zapoznający z kodeksem, i kieruję się pań-
skimi zasadami.
-	Doceniam to, Brian.
-	No cóż... - Gleason ponownie spojrzał na pułkowni-
ka. - Nie będę pana zatrzymywał. Jeszcze raz dziękuję.
Podniósł rękę i z powrotem ruszył na skróty między 
drzewami w stronę jasnego od słońca dziedzińca i 
przejścia do parku maszynowego. Lester skinął na 
Behranich, żeby szli dalej, a kiedy we trójkę zbliżali się 
do przedpołudniowej krzątaniny Broadwayu, Bur-don 
wpatrywał się w łysiejącą głowę pułkownika, nie-
nawidząc każdego włosa, nienawidząc fałdy ciemnej 
skóry tuż nad wykrochmalonym białym kołnierzykiem, 
nienawidząc tego, w jaki sposób Behrani odchylał do 
tyłu ramiona, ale bardziej od wszystkiego innego 
nienawidząc tego, jak sam czuł się w tym momencie - z 
palącą twarzą, ze spuchniętym ze wstydu językiem, w 
najmniejszym stopniu nie zasługujący na 
najskromniejszy bodaj szacunek ze strony młodego 
zastępcy szeryfa.
Behrani zaczęli przechodzić przez Sycamore w stro-
nę rogu Broadwayu, chłopiec oglądał się na Lestera, 
który podążał za nim; sen Burdona ogarnął go nagle jak 
wiatr, który podrywa się z ziemi - obraz jego samego, 
siedzącego w wozie patrolowym z zepsutym radiem, 
tkwiącego na pustym parkingu, podczas gdy wszyscy - 
mężczyźni, kobiety i dzieci, z którymi kiedykolwiek 
miał styczność - przyciskali twarze do okien 
samochodu, czekając na niego. Podszedł od tyłu do 
pułkownika i jego syna i polecił im przejść przez ulicę, 
ale zmitrężyli na to nieco czasu, szczególnie 
pułkownik, jakby nie chodziło o nic poważnego. Mijali 
ich ludzie - kobieta pchająca dziecko w sportowym 
wózku, dwaj młodzi mężczyźni o krótkich, modnych 
fryzurach i opalonych twarzach, w koszulach i krawa-
tach, każdy z nich niósł butelkę wody mineralnej, obaj 
śmiali się z czegoś - a Lester oddychał głęboko przez 
nos i starał się trzymać stopy płasko na ziemi. Czuł
przy tym, że jego sen zanika i oddala się niczym 
dźwięk klaksonu samochodu w wielkim pędzie.
Na trotuarze pułkownik zatrzymał się, a Lester twar-
do wcisnął dwa palce w podstawę jego kręgosłupa, po 
czym szybko poprowadził obu Behranich ku małemu 
ocienionemu wejściu do urzędu podatkowego hrabstwa. 
Popchnął pułkownika do rogu ceglanej ściany; po 
prawej ręce szklane drzwi, nagie plecy Lestera zwró-
cone do jasnego trotuaru i ulicy. Chłopak stał u jego 
boku, jakby było ich teraz dwóch przeciwko pułkow-
nikowi. Twarz Burdona znajdowała się tak blisko twa-
rzy Irańczyka, że czuł w jego oddechu zapach herbaty; 
musiał umieścić rzeczy tam, gdzie było ich miejsce, 
wycisnąć na Behranim nową prawdę, że Lester Bur-don 
zrobi wszystko, co niezbędne, żeby doprowadzić 
sprawę do samego końca. Ręce pułkownika wisiały po 
bokach i z początku jego ciemne oczy wyglądały na 
przestraszone, ale teraz były spokojne, jakby wiedział, 
że Lester pozostanie pasywny jak dziecko po przewi-
dywalnym napadzie złego humoru, czyjeś niesforne 
dziecko. Lester dźgnął pułkownika palcem w mostek, 
powodując, że Irańczyk cofnął się o pół kroku pod 
ścianę. Burdon zaciskał zęby tak mocno, że aż bolała 
go głowa; wiedział, że musi się odsunąć, zanim ktokol-
wiek zacznie się nimi interesować, ale to było tak, 
jakby zmusić ciało, by przestało dyszeć, albo powstrzy-
mać orgazm, który już wybuchnął. Słyszał szuranie o 
trotuar podeszew czyichś butów, kiedy ten ktoś 
przystanął, żeby na nich popatrzeć, i wiedział, że nie 
zyskiwał teraz cennego gruntu, ale tracił go; i ta 
świadomość doprowadziła go niemal do mdłości z po-
wodu nagłej słabości nóg, ramion i żołądka. Cofnął się 
i chciał coś powiedzieć, by - zanim wejdą do środka
- przynajmniej utrzymać stan rzeczy w równowadze, 
ale wtedy jego służbowy pistolet, szarpnięty, wysko-
czył zza paska i Lester odwrócił się, żeby ujrzeć celują-
cego w niego Esmaila, który cofał się w słoneczny 
blask z drugą ręką podniesioną, jakby zrywał się do 
lotu; nagie, gładkie barki chłopca lśniły w słońcu 
brązem. Jakaś kobieta wydała z siebie skrzek, biznes-
men cofnął się, jakby chłopiec był rozprzestrzeniają-
cym się u jego stóp ogniem, a Lester trzymał jedną 
rękę na pułkowniku za sobą, czego stał się świadom w 
chwili, gdy ściśnięto mu nadgarstek, ramię szarpnięto 
w dół i wykręcono za plecy; czuł rwący płomień w 
obręczy barkowej. Behrani gmerał w poszukiwaniu 
drugiej ręki Lestera, ale ten ją wyszarpnął; uwagę nadal 
miał skierowaną na chłopca. Pułkownik krzyknął coś w 
farsi do syna, potem po angielsku o pomoc, żeby ktoś 
wezwał policję. Lester czuł, że obserwuje to więcej niż 
pół tuzina ludzi, ale nie widział ich, tylko czuł, że tam 
stoją, cztery czy pięć metrów dalej; męski głos polecał 
komuś, żeby poszedł do telefonu. Ale Lester patrzył na 
chłopca, w jego oczy, ciemniejsze od oczu ojca, 
bardziej podobne do oczu matki - głęboko osadzone 
elipsy, naprawdę piękne, teraz zamglone przez strach i 
zakłopotanie. Ramię i dłoń Esmaila drżały, jego wargi 
zaczęły się rozchylać, jakby chłopak chciał coś 
powiedzieć, ale nie mógł. Szybko zerknął na ojca za 
plecami Lestera, potem z powrotem na Bur-dona. 
Lester słyszał, że ktoś biegnie trotuarem, może do 
pobliskiego sklepu. Dwie, trzy sekundy zabrałoby mu 
uwolnienie się od tego chwytu, ale w tym czasie 
chłopak mógł uciec tą zatłoczoną ulicą. Wzrok miał 
nadal wbity w Esmaila, wiedząc, że powinien mu 
powiedzieć, że pistolet jest nienaładowany, że bez
powodu ściąga na siebie niebezpieczeństwo, ale po-
wiedzenie tego pozbawiłoby Lestera możliwości za-
stosowania jakiegokolwiek nacisku, gdy już odzyskałby 
broń; uniemożliwiłoby zaprowadzenie obu Behranich z 
powrotem do buicka i odjechanie stąd. Lester próbował 
zmusić swoje ciało, by stało się krwią i oddechem, ale 
pułkownik napierał silniej, zmuszając Burdona do 
mocniejszego zgięcia ciała; był teraz w połowie w 
słońcu, a w połowie w mroku wejścia. Behrani nadal 
mówił w farsi do syna, głos miał spokojny, czekając, 
żeby chwila przeminęła, jakby był pewny, że sprawy 
wzięły teraz korzystny dla nich obrót. Potem Lester 
usłyszał, że ktoś biegnie po rozświetlonym chodniku, 
znajome, skórzane, stłumione kłapanie butów więcej 
niż jednego posterunkowego, a potem był nimi, 
biegnącymi z piekarni i przepychającymi się między 
beztrosko nieosłoniętymi gapiami, by zobaczyć 
ciemnoskórego chłopca, trzymającego na muszce 
dwóch mężczyzn; i już nie było więcej czasu: Lester 
nadepnął z rozmachem na stopę pułkownika, usłyszał 
jego chrząknięcie, gdy pchnął go w tył, a potem za-
machnął się dwukrotnie swoim swobodnym łokciem, 
trafiając Behraniego w skroń; pułkownik pada, ktoś 
krzyczy: „Rzuć to! Rzuć to!". Lester wykręcił się, zoba-
czył, że Esmail zwraca się w kierunku krzyków, oczy 
ma wielkie, usta jak ciemny owal, nieporuszona broń w 
ręku wycelowana teraz w kierunku mężczyzny, którego 
Lester nie widział. Lester krzyknął:
- Stój! Zaczekaj!
Zaczął wynurzać się z wejścia, ale jego ruchowi 
towarzyszył dźwięk, podmuch, który uderzył chłopca 
wysoko w tors i szarpnął nim na boki; ręce Esmaila 
zakołysały się luźno, a pistolet Lestera zagrzechotał
na betonie, gdy drugi strzał podciągi kolana chłopaka; 
upadł na trotuar, nogi zgięte i rozrzucone, jedno ramię 
wyciągnięte, jakby po coś sięgał.
Lester nie mógł się ruszyć ani nic powiedzieć. Żyły 
miał zimne i grube, płucom brakowało powietrza.
-	Nakhreh! Nakhreh! Nakhreh! - krzyczał Behrani, 
pełznąc obok Lestera, a krew rozpływała się już wokół 
barków i ramion chłopca, ściekała w dół po jego 
gołej nodze.
Potem w polu widzenia znaleźli się dwaj zastępcy 
szeryfa, obaj nadal celując w Esmaila, a teraz i w puł-
kownika, który lamentował, trzymając głowę syna, a 
potem odwrócił go na plecy i przycisnął obie dłonie do 
rany w górnej części klatki piersiowej.
-	Szpital! Dzwoń do szpitala!
Broń Lestera leży u jego stóp, a on czuje ją jak 
wskazujący palec. Jeden z zastępców przeszedł przed 
Burdonem, postawił nogę na pistolecie i zaczął nacią-
gać gumowe rękawiczki. Drugi włożył służbową broń 
do kabury i przez radiostację wzywał ambulans czy 
straż pożarną; obaj byli młodzi, między dwudziestką a 
trzydziestką, ten bliżej Lestera szczupły i wysoki, ten 
drugi niski i jasnoskóry; Lester nie szkolił żadnego z 
nich. Nie sprawdzali się, jeśli chodzi o obejmowanie 
szerszego obrazu, i Burdon wiedział, że w tej chwili 
mógłby wyśliznąć się z wejścia budynku i zniknąć w 
tłumie, ale pułkownik skamlał, tak mocno przyciskał 
ranę syna, że aż się zgarbił; kołysał się lekko, działając 
jak pompa zamiast tamponu, krew opuszczała ranę na 
biodrze chłopca w postaci pulsujących wytrysków. 
Bliższy Lesterowi zastępca szeryfa skończył nakładanie 
rękawiczek, ale zamiast zająć się udzielaniem pierwszej 
pomocy, pochylił się,
żeby podnieść leżący u jego stóp pistolet. Zastępca z 
krótkofalówką skończył rozmawiać, ale teraz zmagał 
się ze swoimi własnymi gumowymi rękawiczkami i dla 
Lestera wszystko znowu odżyło; był lekki i prze-
nikliwy jak dym, z sercem bijącym w twarzy, zagar-
niany przez zastępcę.
- Nich cię szlag, dzieciak wykrwawia się na śmierć!
Lester klęknął przy chłopcu, zsunął mu szorty poni-
żej otworu wlotowego kuli, a potem zerwał z siebie 
koszulę i kciukiem wepchnął trochę materiału do rany. 
Pułkownik nie odwrócił się, ale przestał się kołysać, 
tylko nadal naciskał, pociągając nosem i bez końca 
powtarzając synowi to samo perskie zdanie. Barki i 
plecy pułkownika były tak blisko Lestera, że ten nie 
mógł dojrzeć twarzy chłopca, ale i tak nie chciał jej 
widzieć. Opuścił głowę i całym ciężarem oparł się na 
rękach, całych w czerwone smugi i kropki. Dwaj 
zastępcy skończyli wkładać rękawiczki i teraz odsuwali 
tłum, robiąc przejście dla sanitariuszy. Zaledwie pięć, 
może sześć przecznic dalej Burdon słyszał syreny 
straży pożarnej. Szorty i majtki Esmaila były ściągnięte 
niemal do nasady jego członka i Lester spoglądał w dół 
na włosy łonowe chłopca, na małą łatę czerni. Zamknął 
oczy i naciskał tak mocno, że zaczęły boleć go ręce.
Trwało to sekundy i lata, zanim syreny przecięły się 
przez wszystko, a potem zamilkły; Burdon usłyszał 
otwieranie drzwi, o trotuar uderzyły kółka składanych 
noszy. Ktoś dotknął jego ramienia i Lester podniósł się, 
patrząc na kobietę i mężczyznę ze straży pożarnej, 
którzy uklękli przy chłopcu. Mężczyzna odsunął ko-
szulę Lestera, potem przyłożył ją na miejsce, a na udzie 
Esmaila zawinął żółtą opaskę uciskową, podczas
gdy kobieta nasunęła na twarz chłopca maskę tlenową, 
pułkownik zaś, płacząc, cały czas naciskał i naciskał. 
Kobieta trzymała rękę na jego dłoni i mówiła coś do 
niego, ale Behrani nadal zdawał się jej nie słyszeć. Od 
tyłu zbliżył się do niego wysoki zastępca szeryfa; 
schylił się i pułkownik, pociągając nosem, w końcu się 
poddał, z otwartymi ustami i wzrokiem skupionym na 
synu. Zastępca szeryfa wziął pułkownika pod ramię i 
pomógł mu wstać. Sanitariusze wsunęli chłopca na 
wózek, podnosząc go rozłożyli stelaż i mijając ludzi, 
wytoczyli na ulicę.
Stopy chłopca były rozłożone, a brudne, zniszczone, 
prawie gładkie podeszwy jego sportowych butów pod-
skakiwały lekko, gdy wózek wpychano do ambulansu. 
Pułkownik usiłował wsiąść za nim, ale wysoki zastępca 
szeryfa trzymał go za ramiona, a gdy furgonetka 
odjechała, Behrani wyciągnął ciało do przodu; ponow-
nie rozległ się dźwięk syren, zastępca z krótkofalówką 
podszedł do Lestera i powiedział coś, pytał o coś, o 
jego nazwisko, co się stało? W ręku miał notes i pióro, 
brzydki oddech, głos drżący, palce też. Burdon spojrzał 
na niego, niższego, w dół, na ściągnięcie ust, gdy 
tamten czekał, traktując Lestera jak cywila, ofiarę lub 
przestępcę; sam nie bardzo wiedział jeszcze jak. 
Podobnie jak i Lester.
Torując sobie drogę przez tłum nadchodzili w swoich 
błękitnych mundurach kolejni zastępcy szeryfa, a 
pierwszym z nich był Brian Gleason. Jego oczy 
natychmiast napotkały oczy Lestera; Gleason zatrzymał 
się i spojrzał w dół na krew na chodniku. Za nim 
poruszało się coś, to Behrani mocował się z zastępcą 
szeryfa, starając się uwolnić ramiona, wzrok miał wbity 
w Burdona.
Ann
-	To on! On to zrobił! To on!
Pułkownik kopał i uderzał łokciami do tyłu, więc 
Gleason wraz z drugim zastępcą szeryfa podeszli i wy-
kręcili mu ręce za plecy, podczas gdy jeszcze inny 
zakuł go w kajdanki. Behrani nadal napinał ciało do 
przodu, na czoło i skroń wystąpiły mu żyły, oczy miał 
wpatrzone w Lestera.
-	Zabiję cię! Zabiję!
Wszyscy trzej zastępcy przytrzymywali pułkownika, 
a Gleason odwrócił się i spojrzał na Lestera. Tłum 
urósł; do przodu próbowały przedrzeć się dzieci, by 
stanąć na swoich deskorolkach i patrzeć ponad ramio-
nami prawników i sekretarek, kobiet w klasycznych 
bluzach do aerobiku, klientów, właścicieli sklepów i 
sprzedawczyń, wszystkich, którzy patrzyli teraz na 
pułkownika, na krew chłopca na trotuarze, na pięciu 
zastępców szeryfa i na tego człowieka, do którego 
krzyczał łysy, skuty obcokrajowiec, na Lestera Bur-
dona, który czuł, że znalazł się w sytuacji, o której już 
śnił, a która teraz stała się realna; nie żaden wypadek, 
nic przypadkowego, ale coś uporządkowanego i logicz-
nego, nieuchronne wyrażenie tego, kim naprawdę był. 
W gardle miał kurz, dłonie miękkie i wilgotne, nogi 
kruche. Zastępca szeryfa znowu mówił, ponad krzyka-
mi pułkownika zadawał Lesterowi inne pytanie, ale 
Lester chciał tylko wody, zimnej słodkiej wody przy 
domku wędkarskim.
-	Co?
-	Jak się pan nazywa. Pańskie nazwisko, sir? 
Podjechał wóz patrolowy i Gleason z dwoma innymi
funkcjonariuszami wepchnęli pułkownika na tylne 
siedzenie; Behrani krzyczał teraz tylko w farsi, głębo-
kie, gardłowe trzaskanie samogłosek i spółgłosek, któ-
re w uszach Lestera brzmiały jak tysiącletnia klątwa na 
głowy ich wszystkich, na niego, na jego dzieci i dzieci 
ich dzieci - i spojrzał w dół na trotuar, taki ciemny i 
czerwony tam, gdzie był mokry, i zapragnął zobaczyć 
Bethany i Nata, uścisnąć dzieci i pocałować.
Gleason zamknął drzwiczki radiowozu, a Lester w 
dalszym ciągu słyszał stłumione krzyki pułkownika. 
Odwrócił się do jasnoskórego zastępcy szeryfa, który 
nadal miał grymas na bladej twarzy.
Podszedł Gleason, z rękami na biodrach, i skinął 
głową w kierunku krwi na chodniku.
- Co się stało?
Ludzie ciągle stali wokół nich. Dwaj młodzi biznes-
meni, jeden z wodą, drugi z kawą, patrzyli wprost na 
Lestera, tak samo jak Gleason; Lester miał ochotę 
unieść się ponad to wszystko jak obłok, podryfowac 
ponad doliną i wybrzeżem ku Pacyfikowi i jak deszcz 
rozpuścić się w jego olbrzymiej zielonej rozciągłości.
ijyłam niespokojna. Pociłam się, siedząc w samo-
chodzie, ale niebo było szare i wiedziałam, że w dole, 
w Coronie, rozprzestrzenia się mgła. Czułam zapach 
oceanu. To była pogoda, do jakiej przywykłam, tak 
powinien wyglądać normalny dzień - i to wprawiało 
mnie nawet w większe zdenerwowanie; tak naprawdę, 
to chciałam jechać całymi godzinami wzdłuż auto-
strady nad brzegiem oceanu i nie wracać, póki Les nie 
zjawi się tutaj z czekiem. Ale wiedziałam, że nie mogę 
tego zrobić, nie w swoim czerwonym bonneville'u. 
Prawdopodobnie i tak będziemy musieli go zostawić, 
prawda? I jakim cudem będziemy mieli czas, żeby 
spieniężyć taki wielki czek hrabstwa? Znowu zwiąże-
my Behranich? W dodatku była środa. Wcześniej za-
mykają banki. Jeśli Les niebawem nie wróci, będziemy 
musieli zaczekać do jutra rana i przetrzymać 
Irańczyków przez noc w więzach. Rzygać mi się chcia-
ło na tę myśl. I myślałam o Lesterze, który razem ze 
mną będzie musiał uciekać od całego swojego życia, od 
swoich dzieci. Byłam na powietrzu, ale ledwie mogłam 
oddychać.
Weszłam z powrotem do domu. Słyszałam cichą 
perską muzykę. Powietrze pachniało herbatą i kwiata-
mi. Przeszłam przez wyłożony dywanem hol, czując się 
tak, jakby w mrocznym korytarzu stał mój ojciec 
ubrany w beżowy uniform Nicolo Linen, i trzymając 
między palcami zapalone cygaro Garcia y Vega, pa-
trzył na mnie zza okularów wielkimi oczami, patrzył 
tak jak zawsze - jakbym była rzadkim ptakiem, którego 
przyzwyczaił się widywać w swoim ogródku.
Kiedy weszłam do zacienionej sypialni, pani Beh-
rani leżała tak nieruchomo, jak ją zostawiłam. Ręce 
miała skrzyżowane na brzuchu, a w mroku pokoju jej 
śpiąca twarz wyglądała blado. Chciałam coś dla niej 
zrobić, chociaż nie miałam pojęcia, co by to mogło być. 
Głos młodej kobiety z magnetofonu kasetowego recy-
tował coś, co musiało być poezją, coś na tle bębnów i 
gardłowych głosów mężczyzn. Oczy przyzwyczaiły mi 
się już do ciemności i widziałam, że klatka piersiowa 
pani Behrani wznosi się i opada, widziałam jej ręce na 
brzuchu. Przypomniałam sobie, w jaki sposób patrzyła 
na siniaki na moim ramieniu -jakby ich widok ją ranił. 
Pamiętałam jej twarz, jej pełne ciepła oczy, gdy Iranka 
myła moją krwawiącą stopę, a potem opierała ją na tym 
grubym białym ręczniku. Pomyślałam, czyby nie 
zmoczyć w zimnej wodzie ścierki i nie położyć jej na 
czole pani Behrani, ale z tego, co wiedziałam, mogło to 
tylko wzmóc migrenę. Zamiast tego weszłam do kuchni 
i wróciłam ze szklanką lodowato zimnej wody, którą 
postawiłam obok magnetofonu kasetowego na szafce 
przy łóżku. Szklanka stuknęła o podstawę lampy i 
cierpiąca zacisnęła powieki tak mocno, jakby ktoś 
wrzasnął jej prosto w ucho. Stałam tak nieruchomo, jak 
potrafiłam. Rysy twarzy kobiety ponownie zaczęły 
mięknąć, a ja na palcach wyszłam z pokoju i wróciłam 
do kuchni.
Tylne drzwi domu były zamknięte, ale szklane drza-
zgi nadal sterczały w dolnej części ramy. W rogu stał 
kubeł na śmieci; zaniosłam go pod drzwi i zaczęłam 
usuwać szkło. Duże kawałki łatwo było wyjąć, ale do 
usunięcia mniejszych musiałam użyć noża do masła, 
który wyjęłam z suszarki pani Behrani. Kucnęłam na 
podłodze i wydłubywałam ze szprosow potrzaskane 
fragmenty szyby. Niekiedy nóż zgrzytał na szkle, od 
czego przechodziły mnie ciarki. Czułam się brudna: 
skóra, włosy, zęby, oczy, język, płuca, żołądek i krew 
w moich żyłach nadal zawierały to, co łyknęłam zeszłej 
nocy. Pomyślałam, czyby nie wziąć długiego, gorącego 
prysznica, ale potem musiałabym znowu włożyć te 
skradzione rzeczy, a Lestera nie było już blisko 
godzinę, a ja nie chciałam być pod prysznicem, gdy 
wróci.
Ale musiałam coś zrobić. Z powrotem popchnęłam 
kubeł w róg kuchni i wstałam. Do lodówki było przy-
klejone taśmą kolorowe zdjęcie córki Behranich i jej 
męża, jak uznałam, trzymających się za ręce przed 
luksusowym hotelem, wszystkie te baldachimy, mar-
murowe kolumny i złote mocowania w szklanych 
drzwiach. Para stała w słońcu i była ubrana w podobne 
koszulki polo i workowate szorty. Mąż nosił okulary i 
był niski, u przegubu jego ręki wisiał na pasku aparat. 
Córka Behranich była drobniutka i piękna, uśmiechała 
się sztucznie, ale w dyskretny sposób, jakby zbytnio 
nie chciała pysznić się tym, o czym wiedziała, że to 
ma. I patrząc na nią na mojej lodówce czułam się stara, 
przeżyta i tania. Chciałam, żeby Lester był tutaj, ale nie 
dlatego, że pragnęłam, by pospieszył się i skończył to 
wszystko; chciałam widzieć, że patrzy na mnie z góry 
tymi swoimi kochany-
mi oczami i z tym lekko oniemiałym uśmiechem pod 
opadniętymi wąsami, jakbym stanowiła odpowiedź na 
każde bolesne pytanie, jakie kiedykolwiek sobie za-
dał, i jakby wciąż nie mógł uwierzyć, że należałam do 
niego. Miałam nadzieję, że nadal tak to czuje. Miałam 
nadzieję, że miniony dzień i noc nie zmieniły tego.
C^hcę
tylko swojego syna. Posadzili mnie na 
wyściełanym krześle w nowym gabinecie i zadają mi te 
same pytania, które zadawali chwilę temu, a ja 
odpowiadam, ale pragnę tylko iść do syna. Rozkuli 
mnie i wielki detektyw podaje mi mokry ręcznik, 
żebym wytarł ręce, ale odmawiam. Mężczyźni patrzą 
jeden na drugiego, bo boją się krwi mojego syna. 
Spoglądam w dół na swoje czerwone palce. Skóra 
ściągnęła się, gdy khoon wyschła, a ja nie chcę, żeby 
schła. Boję się zmyć ją z rąk. Wstaję.
-	Proszę, ja muszę...
Do pokoju wchodzi porucznik Alvarez. Jeden z dete-
ktywów wstaje ze swojego miejsca.
-	Burdon wszystko potwierdza, poruczniku. 
Porucznik nie patrzy na detektywa, tylko wpatruje
się we mnie.
-	Panie Behrani, przysługuje panu prawo regresu. 
Zaczyna mówić do mnie o wniesieniu oskarżeń, ale
ja widzę wyłącznie ruch jego warg; to, w jaki sposób 
kołnierzyk koszuli wciska się mu w szyję.
-	Proszę, szpital. Gdzie jest ten szpital? 
Porucznik wskazuje w stronę ogromnego okna wy 
chodzącego na teren ogrodzonego parkingu samocho-
dów funkcjonariuszy, na sklepy ciągnące się w słońcu 
wzdłuż Broadway Avenue, na wielki szary budynek 
stojący pośród innych domów. Mówi mi, że to jest tam, 
gdzie muszę iść, i pada propozycja eskorty, zastępcy 
szeryfa do towarzystwa, ale nie mogę przynaglić swo-
ich nóg, by szły wystarczająco szybko. Niebawem 
znajduję się na chodniku między ludźmi i zaczynam 
biec. Jakaś kobieta odsuwa się, gdy przebiegam obok 
niej, a na jej twarzy maluje się przerażenie. To ta krew, 
khoon, na moich rękach i koszuli, mojej krwawej 
peerhan. Chodzi o to, że biegnę, ale widzę tylko twarz 
Esmaila, gdy trzyma ciężką broń wycelowaną w 
człowieka, który okradłby nas, oczy mojego pesara tak 
ciemne od pytania, co następnie powinien zrobić; to, w 
jaki sposób patrzył na mnie, na swego ojca, a ja mu 
powiedziałem: „Trzymaj pistolet wycelowany w jego 
serce i nie bój się".
Po drugiej stronie ulicy jest tablica POGOTOWIE. 
Wbiegam na khiaboon i automobil zatrzymuje się z 
piskiem opon. Inny kierowca naciska na klakson, a 
potem kolejny, i jeszcze jeden, a ja odwracam się i klnę 
ich w swoim języku, hańbiąc ich matki, babki i siostry 
jako kurwy. Boli mnie gardło, a oczy zalewa mi 
piekący pot. Bardzo blisko mnie przejeżdża mercedes 
benz i słyszę z wnętrza auta krzyk mężczyzny, ale nie 
dbam o to. Pluję na tych ludzi. Pluję na ten kraj i na 
całą jego broń, na wszystkie automobile i domy.
Ale wewnątrz szpitala jest chłodno, czysto i cicho. 
Uprzejma recepcjonistka patrzy na krew mojego syna i 
kieruje mnie do izby przyjęć. Korytarze są szerokie i 
szare, lśnią w świetle jarzeniówek powyżej. Powietrze 
czuć bawełnianymi bandażami i płynem do mycia 
podłóg. Czuję, że nie mogę oddychać. Podążam za
wielkimi znakami do POGOTOWIA. Na korytarzach 
jest teraz dużo ludzi, niektórzy z nich w wózkach na 
kółkach, popychanych przez męża czy żonę. Inni idą z 
kwiatami i małymi dziećmi. Widzą krew na moich 
rękach i peerhan, i natychmiast patrzą mi w oczy. I 
rozbrzmiewa wiele dźwięków, głosów i kroków, aleja 
słyszę wyłącznie swój oddech i widzę twarz mojego 
syna, gdy przyciskam jego ranę; oczy miał otwarte, ale 
zdawał się już mnie nie widzieć, a ja powiedziałem mu, 
żeby się trzymał, żeby trzymał stopy na ziemi, żeby 
palcami stóp trzymał się swojej deskorolki, bo bardzo 
szybko zjeżdża ze wzgórza i musi tylko się trzymać. 
Nie poddawaj się, Esmail-joon. Nie poddawaj.
Oddycham z trudem, mówiąc do wysokiej pielęgniar-
ki, w moim wieku. Na twarzy ma głębokie zmarszczki i 
nie boi się krwi na moich rękach, gdy prowadzi mnie 
do umywalki i mówi mi, żebym się umył, a ja się nie 
waham. Niebawem jesteśmy w windzie i gdy wznosi-
my się ku memu Esmailowi, kobieta podnosi klip-
board i pyta o imię mojego syna, moje nazwisko i nasz 
adres. Mówię jej 34 Bisgrove Street, Corona, Kalifor-
nia, ta nieruchomość, która nadal jest całkowicie moja 
własna, Burdon w areszcie u swoich własnych funk-
cjonariuszy; on przegrał, a ja wygrałem - siostra dwu-
krotnie pyta mnie o ubezpieczenie, ale nic nie mówię: 
muszę zobaczyć Esmaila. Muszę przyjrzeć mu się bar-
dzo uważnie, muszę go zobaczyć.
Drzwi się otwierają i idę pustym korytarzem, podą-
żając za wysoką pielęgniarką, która już nie naciska 
mnie, tylko mnie prowadzi. Jest znak w kierunku 
chirurgii, mała poczekalnia z kolorowymi magazynami 
i wyściełanymi krzesłami, okno wychodzące na ulicę i 
budynki poniżej. Siostra prosi, żebym usiadł,
i znika za grubymi drzwiami. Ale nie mogę usiedzieć. 
Ani ustać spokojnie. Chodzę tam i z powrotem po 
cienkim dywanie, widzę pisma, kolorowe okładki ze 
sławnymi mężczyznami i kobietami, bogatymi i pięk-
nymi, i przypominam sobie swoją dłoń w dłoni szacha 
Pahlaviego; palce miał gładkie jak twarz niemowlaka, a 
na najmniejszym palcu nosił pierścień z rubinem 
wielkości winogrona.
Dla naszego nieumiarkowania straciliśmy wszystko.
Zwrócony na wschód klęczę pod oknem i pochylam 
głowę do dywanu, który czuć kurzem, i przeklinam się, 
że kiedykolwiek płakałem za swoją utraconą pozycją, za 
szacunkiem, który straciłem między obcymi. Muszę 
uczynić nazr przed Bogiem, tak jak zrobił to mój wuj 
Hadi, gdy byłem chłopcem, a Shamsi, jego żona, leżała 
chora w łóżku; i mój wuj zrobił nazr Bogu, że jeśli ten 
uzdrowi Shamsi, to Hadi da tysiące pomidorów biednej 
kurdyjskiej rodzinie z niższych wzgórz; i by przypieczę-
tować tę nazr, Hadi jeździł każdego dnia do największe-
go meczetu w Tabrizie i karmił ziarnem gołębie, a po 
zaledwie pięciu dniach moja ciotka Shamsi wyzdrowiała.
Przyciskam głowę do szpitalnego dywanu, oczy mam 
mocno zaciśnięte: man nazr meekonam, czynię nazr 
dla... ale nie znam żadnych biednych rodzin, którym 
mogę coś dać. Myślę tylko o starym Wietnamczyku 
Tranie. Być może to jemu muszę dać. Ponownie 
zaczynam słowa nazr, ale kiedy wypowiadam w mod-
litwie imię Trana, czuję, że kłamię; mówię dooroogh i 
nie wiem dlaczego, ale przeraża mnie to, bo jest bardzo 
mało czasu i muszę być czysty w nazr za swego syna. 
W tej modlitwie nie może być nic brudnego czy 
ukrytego, i teraz, na myśl o brudzie, o kaseef, wiem, że 
to jest ta Kathy Nicolo, ta żebracza kurwa, dla której
muszę uczynić nazr. Dla niej. Ale nie mogę. Jak mogę 
dać tej kobiecie, której działania doprowadziły do 
zranienia mego syna? Tej kobiecie, która przyniosła do 
naszego bungalowu broń, co zaowocowało postrzele-
niem Esmaila? Tej kobiecie, którą przyjęliśmy do 
domu, gdy była tak most, jak uliczny pijak? Której 
odstąpiliśmy łóżko naszego syna? Przygotowaliśmy 
gorący posiłek? Zaoferowaliśmy naszą łazienkę, którą 
ona - zanim drugi raz uratowaliśmy jej życie - zanie-
czyściła swoją słabością? Jak mogę zrobić nazr na 
korzyść tej kobiety, której przyjaciel trzymał nas jako 
zakładników? Jak mogę cokolwiek dać jej z serca, poza 
trucizną, którą nas napoiła? I wniosę kryminalne 
oskarżenia przeciwko temu Lesterowi V. Burdonowi. 
Pozwę całe biuro szeryfa za to, co tamten zrobił. I 
pozwę obu zastępców szeryfa, którzy strzelali do mego 
syna. Odbiorę im ich pracę i ich domy - ale nie mogę 
pozwolić, żeby te myśli zbrukały wodę mojej nazr. 
Płaczę, znów widząc oczy mojego syna, gdy naciskałem 
na jego ranę. To były oczy Nadi i oczy Sorai, i mojego 
ojca, ale one nie widziały mnie, tylko coś innego, coś, 
czego ja nie widzę. Boże, czynię nazr dla tej kobiety, 
Kathy Nicolo, i przyrzekam Ci, że jeśli uzdrowisz mego 
syna, to oddam jej dom jej ojca. Oddam jej także 
wszystkie pieniądze, jakie mam. Proszę, mój Boże, 
Khoda, robię nazr za mego jedynego syna.
-	Proszę pana? 
Błagam Cię.
-	Proszę pana?
Zrobię wszystko, co będzie Twoją wolą. Nabędę 
dziesięć kilo najlepszych nasion i znajdę amerykański 
meczet, i rzucę ziarno wszystkim ptakom.
-	Panie Behrani?
Pójdę także do innych świętych miejsc. Nakarmię 
gołębie przed chrześcijańskimi kościołami. Będę je 
karmił przed drzwiami żydowskich świątyń. Pozwolę, 
by ptaki obsiadły mnie, a potem wrócę z większą 
ilością nasion, i znowu je nakarmię.
-	Proszę pana? I 
znowu.
-	Panie Behrani?
Moja nazr jest w Twoich rękach.
Podnoszę się wolno. Obok pielęgniarki stoi męż-
czyzna. Jest niski i bardzo ciemny. Hindus lub Pakis-
tańczyk. Ale gdy przedstawia się i podaje mi rękę, 
mówi bez żadnego akcentu, a oczy ma czarne, na sobie 
zielony strój chirurga, papierowa maska wisi mu pod 
szyją, i nie puszcza mojej ręki, a ja wiem dlaczego, i 
zaczynam wyciągać rękę z jego dłoni, ale jest już za 
późno, on już uwolnił swoje słowa, a one uderzają 
mnie jak odłamki eksplozji. Nie ma powietrza. Nie ma 
światła. Nie ma dźwięku. Tylko ciemna pustka zamk-
niętych drzwi Boga, Jego „nie" na moją nazr, jego 
„nie" dla mojego syna, do którego mnie teraz prowadzą 
moi oprawcy, ten mężczyzna i ta kobieta, do Esmaila, 
który leży na wózku noszowym.
Esmail Kamfar Behrani.
Białe prześcieradło przykrywa go do ramion, które są 
nagie, gładkie i brązowe na skutek dni spędzonych 
przez niego na słońcu, a prześcieradło jest czyste, z 
wyjątkiem kropli khoon na wysokości biodra; zła róża 
na śniegu. Lekarz mówi łagodnie, podając mi szczegóły 
boskiej odpowiedzi, ale ja teraz widzę tylko twarz 
mego syna. Jest lekko zwrócona w stronę ściany. 
Esmail ma zamknięte oczy, ale wargi rozchylone jak 
wtedy, gdy śpi z zatkanym nosem. Jego szczęka
jest podłużna i piękna, a ja dotykam miękkich czarnych 
włosów na policzku w pobliżu uszu. Skórę ma chłodną 
i nie wygląda ona naturalnie. Jest jednocześnie zbyt 
twarda i zbyt miękka, i wiem, że syna nie ma już pod 
moją dłonią. Rozlega się duża głośność na korytarzu, 
wibruje mi od niej w głowie i w trzewiach. To jestem ja, 
uciszony przez głowę syna, kiedy trzymam go przy 
swojej piersi, mając jego włosy w swoich ustach, jego nos 
i wargi przyciśnięte do mojej szyi, i z radością nagi 
położyłbym się na tysiąc lat w płomieniach, by na powrót 
tchnąć życie w tego chłopca. Czuję dłoń na ramieniu. 
Dłoń należy do jednego z moich dręczycieli, ale nie 
ciągnie mnie ani nie popycha, tylko spoczywa nierucho-
mo, jakby rozumiała, co straciłem: mego syna, który 
zaczął chodzić, zanim skończył rok, krótkie brązowe 
nóżki miał łukowate jak zapaśnik w zur khaneh - po 
półtora roku usłyszałem przez telefon w Mehrabadzie 
jego pierwsze słowa do mnie: Salome, Bawbaw-joon -
jego bose stopy w Paryżu, czarne od brudu ulicy, gdy 
przewodził francuskim chłopcom w grze, której nie 
znaliśmy -jego swoboda w grach komputerowych, które 
były dla mnie tak skomplikowane, jak przyrządy kon-
trolne odrzutowca -jego uprzejmość i charakter, budzenie 
mnie z herbatą w pooldar mieszkaniach, mówienie mi 
wczesnym świtem, że przykro mu z powodu jego złego 
zachowania, wie, jak ciężko pracuję, to on popełnił błąd... 
Nie mogę oddychać. Nie widzę. Dźwięk wije się 
wewnątrz mnie, uwalniając się w wykrzyknięciu imie-
nia syna. Całuję zamknięte oczy Esmaiła. Jego słodkie 
wargi. Dłoń spoczywa na moich plecach, kobieca, po-
klepująca mnie, ale pielęgniarka nie wie, jak bardzo 
zawiodłem to dziecko; nie wie, że zachęcałem syna, by 
stał nieruchomo z bronią, by stał na linii ognia swoich
zabójców. Głos dobywający się ze mnie jest głosem 
zwierzęcia, słabego i prymitywnego zwierzęcia, niewar-
tego nawet złożenia w ofierze. Twarz Esmaila jest 
mokra od moich łez, i musi zostać umyty.
Musi zostać zawinięty w biel na swoją podróż do 
drzwi Boga.
I to Nadi musi to zrobić.
Musi to zrobić jego matka.
Ale jak mogę jej to powiedzieć? Jak jej powiedzieć, 
że nasze młodsze dziecko odeszło wcześniej od nas? 
Jak powiem swojej Nadi, że go nie ochroniłem? Jak 
wytłumaczę, że kazałem mu trzymać Burdona na 
muszce, póki nie przybędzie policja? Ta amerykańska 
policja, która zastrzeliła naszego syna?
Kładę Esmaila, opuszczam głowę i wpadam na ścia-
nę, czując zbyt mało, tylko gorący wstrząs i oszołomie-
nie uderzeniem. Czuję na ramieniu dłoń chirurga, ale 
wyrywam się temu człowiekowi, który mnie zabił. 
Pielęgniarka woła mnie po nazwisku, ale ja dalej 
ponownie biegnę.
W windzie nie mogę ustać. Nie mogę siedzieć. Rzu-
cam się od ściany do ściany. W ustach mam krew i 
teraz wiem, że mojemu drogiemu bratu Pouratowi 
została oszczędzona ta tortura, gdy w owej godzinie 
został natychmiast zastrzelony. Ale mnie nie wyświad-
czono tej grzeczności. A ja nie oszczędzę tego człowie-
ka, który nie oszczędził mego syna.
Znowu biegnę. Ulice pełne są Amerykanów, którzy 
idą chodnikami, zatrzymują się w sklepach lub wcho-
dzą do biurowców, jakby mój syn nie został właśnie 
zmieciony z tej ziemi. Przede mną idą dwaj mężczyźni 
w garniturach, plecami do mnie, i przebijam się przez 
ich brak szacunku, odpychając ich na boki, słysząc ich
przekleństwa, słabe przekleństwa dżentelmenów; głosy 
mają wysokie ze strachu i zaskoczenia, że ktokolwiek 
śmiał zmącić ich spokojną wodę. W myślach pluję na 
nich. W myślach przygotowuję się już do tego, jaki 
ostrożny muszę być, gdy wejdę do tego budynku 
Pałacu Sprawiedliwości, jak to muszę przejść przez te 
czyste szklane drzwi i po twardej i lśniącej podłodze do 
wind, bez potu czy łez na twarzy, bez żadnego zamiaru 
w oku, tylko beznamiętna twarz człowieka mającego na 
górze sprawę do załatwienia.
I nie jestem już dłużej w swoim umyśle, tylko w 
Pałacu Sprawiedliwości. Mijają mnie mężczyźni w 
garniturach i przyglądają się mojej twarzy, i widzą 
krew na mojej peerhan. Wchodzę do windy i naciskam 
guzik zamykający drzwi. Wznoszę się ku piętru detek-
tywów i funkcjonariuszy Wydziału Wewnętrznego, i 
jestem pewien, że znajdę Lestera V. Burdona, tego 
wysokiego, chudego kochanka kurew, zabójcę mego 
syna, że znajdę go, być może siedzącego na miękkim 
krześle podczas przesłuchania prowadzonego tylko 
przez jego kolegów i przyjaciół.
Drzwi windy są z brązu, a w nich odbija się mężczyzna 
z krwią na głowie, ma jej krople na czole i brwiach. Drzwi 
otwierają się i nie jestem na piętrze detektywów i po-
ruczników, tylko zastępców szeryfa w niebieskich mun-
durach, siedzących za biurkami i prowadzących swoje 
sprawy. Jeden mnie widzi, a potem kolejny, obaj patrzą 
na krew na mojej twarzy i peerham. Wołają do mnie.
- Niech pan wyjdzie z windy, sir. Proszę pana?
Ale moje ręce szybko przyciskają guziki, drzwi za-
mykają się i winda opada, podczas gdy ja chcę się 
wznosić, wznosić ku detektywom, tam, gdzie trzymają 
swego upadłego kolegę. Teraz drzwi otwierają się
w holu, czystym i przestronnym, ale pełnym mężczyzn 
i kobiet w oficjalnych strojach sądowych. Po błyszczą-
cej podłodze idzie strażnik, wzrok ma na mojej krwi. 
Odwracam się, ale windy zamknęły swoje drzwi.
- Proszę pana? Proszę się nie ruszać.
Ponownie biegnę. Na zewnątrz słońce pada mi na 
głowę i twarz. Powietrze śmierdzi spalinami samo-
chodowymi i pieczonym mięsem ze straganów ulicz-
nych sprzedawców, transportem miejskim i gorącymi 
daniami, jakby ten moment był taki, jak każdy inny. 
Pieką mnie oczy. Oddycham z trudnością i przestaję 
biec. Oglądam się za siebie, raz, ale nie ma tam 
strażnika. Przed urzędem podatkowym po drugiej 
stronie khiaboon, za żółtą taśmą Biura Szeryfa roz-
mawia ze sobą wielu funkcjonariuszy i mężczyzn w 
garniturach. Mężczyźni i kobiety gapią się, gadają 
między sobą, obserwują, jak jeden z mężczyzn schyla 
się, by przyjrzeć się krwi Esmaila. Kim są ci ludzie, 
żeby to oglądać? By najeżdżać moje serce niczym 
żołnierze z brudem na butach? Wchodzę na khiaboon, 
ale żaden z samochodów nie dźwięczy swoim klak-
sonem, więc spokojnie przechodzę na drugą stronę, na 
tyły tłumu, szukając ludzi, którzy zastrzelili mego syna, 
i widzę jednego z nich, stojącego w cieniu budynku 
podatkowego i rozmawiającego z dwoma mężczyznami 
w źle skrojonych garniturach. To jest młody zastępca 
szeryfa. Okrągła biała twarz. Ręce ma na biodrach i 
patrzy w dół na swoje buty. Jeden z detektywów mówi 
do niego, a młody człowiek patrzy tylko na swoje buty. 
Potrząsa głową. Jego wargi poruszają się, jakby mówił. 
Nadal potrząsa głową. Drży mu ręka z boku ciała i 
chciałbym widzieć go martwym na ziemi, ale nie 
pragnę go zranić. Tylko Burdona,
naszego ciemięzcę, i jego żebraczą kurwę, która nadal 
jest z Nadi, i nagle czuję, że moja żona znajduje się w 
niebezpieczeństwie.
Autostrada błyszczy. Jadę bardzo szybko, białe linie 
drogi zlewają się w jedną. Mój oddech zdaje się docie-
rać tylko do skóry. Drżą mi palce. Wycieram khoon z 
oka i czuję obok siebie puste miejsce, na którym 
siedział mój syn, brzuch ciąży mi od krzyku, którego 
nie słyszę. Dzień pracy zaczynał się dopiero i powie-
trze było chłodne, trzeci dzień ramadanu, i gdy przed 
świtem jadłem śniadanie z Nadi, powiedziała mi, że to 
już ma być wkrótce, a o zmierzchu mój szofer Bahman 
uśmiechał się, i zanim wsiadłem do auta, przekazał mi 
wiadomość, że mam syna, kapitan Massoud Amir 
Behrani jest ojcem syna.
Nie widzę wyraźnie, ale to nie ma znaczenia. Jadę 
we mgle wzgórz w kierunku Corony. Rękawem wycie-
ram oko i nos. Powietrze tutaj pachnie oceanem, zgni-
łymi wodorostami na piasku, solą morza i śmieciami. 
Moje ręce kierują automobil w górę wzniesienia, obok 
bungalowów po lewej stronie, które są małe, lecz świe-
żo malowane, werandy i chodniki mają czysto zamie-
cione, trawniki w ogródkach krótko przystrzyżone. To 
brzydka ulica, zest, i teraz widzę wznoszącą się na 
naszym dachu wdowią platformę; głupia rzecz. Moja 
stopa i noga to tylko drewno uschłego drzewa, a silnik 
odpowiada dźwiękiem, wioząc mnie oraz wszystko, co 
zrobiłem i czego nie zrobiłem, na podjazd. W oknie 
między zasłonami jest przerwa, po czym draperie opa-
dają nieruchomo, a ja, jak czarny olej, wyślizguję się z 
automobilu. Ruszam do drzwi mojego domu i przez 
chwilę wszystkie kończyny mam ciężkie jak z żelaza, 
ale zaraz jestem tylko pustym ubraniem, frontowe
drzwi otwierają się z siłą, która mnie zdumiewa, bo nie 
pamiętam, żebym ich dotknął. Kathy Nicolo wznosi do 
ust trzęsącą się dłoń. Pomiędzy nami rozciąga się morze 
dywanu z domu mojej matki, ale teraz znajduję się na 
jego drugim końcu i jestem przekonany, że z ust 
żebraczej kurwy dobywa się dźwięk, ale nie mogę być 
pewny, bo kończyny ponownie mam z żelaza, a dłonie 
przytwierdzone do szyi tej gendeh. Zdaje mi się, że 
obserwuję jej twarz z jakiejś większej wysokości, i tę 
zmagającą się rzeźbę mężczyzny i kobiety, jej ciało 
ciepłe i miękkie, ścięgna jej karku, które zaczynam 
łamać jedno po drugim. Włosy przesłoniły jej pół twarzy, 
powieki trzepoczą, jej dźwięk zupełnie brzydki, kapiąca 
wilgoć, język różowy. Palcami ściska mi nadgarstki, a 
paznokciami przebija to, co niegdyś było moim ciałem. 
Płynie krew, ale nie dosyć, i podnoszę kobietę z podłogi, 
jej nogi kopią, ciągną się pod nią. Potrząsam nią raz, 
drugi, znowu i znowu, jej głowa miota się w tył i w przód. 
Nie ma końca mojej sile ani temu, jak długo potrząsam 
tą żebraczą kurwą, a potem jej dłonie ześlizgują się z 
moich nadgarstków i bungalow robi się cichszy.
Słyszę tylko swój oddech, łomot krwi między usza-
mi. Opuszczam Kathy Nicolo na dywan mojej matki. 
Włosy spadają gendeh z twarzy, która ma fioletowo-
czerwoną barwę kwiatu szafranu; usta są otwarte, 
między zamkniętymi oczami bruzda, jakby kobieta 
była pogrążona w złym śnie. Moje ręce puszczają ją i 
przez chwilę siedzę na niej, i ponownie znajduję się w 
swoim ciele. Serce miota mi się w piersi, mokre dłonie 
mam oparte na udach i czekam teraz na dźwięk 
deskorolki Esmaila na podjeździe, odgłosu podania jej 
kopniakiem do rąk, kiedy syn wstępuje na ganek i 
wchodzi do domu. Jak dzień długi był poza domem,
na wycieczce, której się nie spodziewał, a teraz zawoła-
łem go do domu. Siedzę na klatce piersiowej martwej 
kobiety i czekam na swojego syna, ale nic nie słyszę.
Nadi. Gdzie jest moja Nadi?
Wstaję i znajduję ją na łóżku w zacienionej sypialni. 
Małą twarz ma spokojną, czoło bez zmarszczek, a na 
stoliku lampy widzę jej lek przeciwko migrenie. Siadam 
na fotelu, który przyniósł tutaj Lester V. Burdon. 
Pamiętam wyraźnie, jak doglądał tej gendeh, jak patrzył 
na nią, jakby była jakimś cennym kamieniem. A teraz 
będzie kamieniem rzuconym w niego, i modlę się, żeby 
jego miłość do niej była nawet większa od tego, czego 
byłem świadkiem. W mroczniejącej ciemności tego 
pokoju twarz Nadi straciła trzydzieści lat życia; migrena 
minęła i teraz Nadereh pogrążona jest w głębokim śnie, 
jaki przychodzi do tych, których ból minął. To jest 
drobna twarz o miękkiej skórze dziewczyny. Usta ma 
ciemne, szczęki już nie są zaciśnięte w osądzie, a zamk-
nięte oczy nie potrafiłyby zwęzić się ze strachu i żalu. 
Czy to możliwe, że z tego spokoju podniesie się po to, by 
usłyszeć o swoim utraconym synu? Czy to w tym 
małym, żałosnym bungalowie pozna finał tego, czym 
niegdyś byliśmy? I znowu, podczas gdy Bahman, moja 
żona i dzieci czekają w mercedesie, którego bagażnik 
załadowany jest na tydzień lub na weekend nad Morzem 
Kaspijskim, ja zostaję wewnątrz naszego pustego domu 
z powodu czegoś, czego zapomniałem - aktówki lub 
ulubionych butów, ostatniego telefonu do Mehrabadu, 
wszystkich tych rzeczy, które muszą wyjść na jaw, zanim 
razem udamy się w nasz safar, naszą długą szczęśliwą 
podróż; tych szczegółów ostatniej chwili, które mogą 
zostać zawierzone tylko ojcu i mężowi, moje ręce na 
nosie Nadi, na jej ustach i oczach, to opanowanie, by
oprzeć się jej zmaganiu, chwytaniu, wykręcaniu i kopa-
niu. Oczy mam pełne łez i żona rozmazuje się pode mną, 
ale mówię sobie, że to tylko drobne cierpienie, które 
musi znieść, zanim zostanie uwolniona, by połączyć się 
z naszym synem, zanim będzie wolna, by powrócić do 
kwiatów Isfahanu, meczetów Kum i eleganckich hoteli 
Teheranu, zanim będzie wolna, by rozdawać pieniądze 
żebrakom na bazarze, zanim będzie wolna, by żalić się 
na swój los - żona milczy, ramiona opadają po bokach jej 
ciała. Zabieram ręce z jej twarzy. Brwi ma wygięte w 
łuki, jakby odbierała długo oczekiwaną odpowiedź, 
usta są otwarte, a ja całuję jej wargi. Język ma ciepły. 
Całuję ją po nosie, po policzkach i zamkniętych oczach. 
Śpij, Nadereh. Odpocznij przed swojąsafar. Odpocznij. 
Bungalow jest cichy jak pustynia. Mijam pokój syna. 
Żaden oddech nie wnika we mnie i muszę się wysilić, 
żeby iść dalej, by wejść do mego gabinetu, rozebrać się 
i rozsunąć drzwi. Wyjmuję mundur, którego w tym 
kraju nigdy nie nosiłem. Wyciągam go z czystego 
plastikowego worka z pralni chemicznej w Bahrajnie, 
tkanina cięższa, niż to zapamiętałem; czuję zapach 
wieszaka z drewna cedrowego. Spodnie doskonale pa-
sują do moich bioder, koszula jest z miękkiej bawełny, 
ale wymaga prasowania. Staję i bez lustra wiążę krawat 
na pełny windsorski węzeł, który wtedy zawsze 
stosowałem. W wewnętrznej kieszeni marynarki znaj-
duję złote spinki do mankietów i spinkę do krawata, 
grawerowany lew dynastii Pahlavich. Zawijam poje-
dynczo rękawy koszuli i każdy mankiet zapinam na 
spinkę, na każdej z nich wycięto moje nazwisko rodo-
we. Wchodzę do pokoju Nadereh. Z szuflady toaletki 
wyjmuję swoje służbowe skarpety z czarnego jedwabiu 
z małym, ciemnozielonym rombem wyszytym wysoko
u góry. Nadereh leży za mną na łóżku, ale nie jest już 
sobą; to tylko suknia lub płaszcz, który zapomniała 
spakować przed naszą safar.
W gabinecie odwijam służbowe buty, czarne, lśniące, 
bez śladu kurzu. Zawiązuję je porządnie na podwójną 
kokardkę, a potem podnoszę się i wślizguję w mundu-
rową marynarkę, każde ramię ciężkie od czerwono--
złotych epoletów, kieszeń na piersi pokryta baretkami, 
emblematami i znaczkami moich wojsk. Zapinam środ-
kowe guziki i staję na baczność, genob sarhang Behra-
ni, szanowny pułkownik Massoud Amir Behrani.
Wyjmuję papier z pudełka na biurku, staję w kuchni 
przy barowym kontuarze i zaczynam pisać w swoim 
ojczystym języku.
Soraya-joon,
zrobiłem wszystko, co mogłem. Nie żałuj nas. 
Twoja matka i ja oczekujemy na ciebie po twoim 
powrocie. Kochamy Cię bardziej, niż kochaliśmy 
życie.
Po swoim drogim bracie nazwij swego pierw-
szego syna.
Bawbaw
Automobil przejeżdża drogą w dół wzgórza i muszę się 
spieszyć, bo pamiętam rozkazy porucznika, jego prośbę, 
gdy wybiegłem do szpitala, żeby wysłano tu radiowóz. 
W strzelaniu do chłopca są skuteczni; w ratowaniu 
kobiety trzymanej jako zakładniczka spóźniają się.
Biorę następną kartkę i piszę po angielsku, że ja, 
pułkownik Massoud Amir Behrani, zostawiam swojej 
córce ten bungalow i całą jego zawartość, tak jak i swój 
automobil, i wszystkie pieniądze pozostałe na
naszych kontach. Drukowanymi literami piszę na do-
kumencie swoje pełne nazwisko, a potem się podpisuję. 
To powinno wystarczyć, ale teraz jestem zakłopotany 
słowami „cała jego zawartość", bo nie mogę zostawić 
ciała tej gendeh i zabójczym swojej córce, która, jestem 
tego zupełnie pewny, sprzeda ten dom najszybciej, jak 
tylko będzie mogła. Ponownie biorę pióro i w farsi 
piszę u dołu listu:
Soraya-joon, mieszkaj tutaj, jeśli chcesz, ale jeśli 
go sprzedasz, nie bierz mniej jak sto tysięcy 
dolarów.
Umieszczam obie kartki na drzwiach lodówki, przy-
czepiając je magnesem obok zdjęcia córki i zięcia z ich 
miesiąca miodowego. Stoją w blasku słońca. Wydają 
się absolutnie szczęśliwi. Całuję się w palec i przycis-
kam go do serca Sorai.
W mundurze jest mi bardzo gorąco. Czuję pot na 
czole, na karku i pod peerham. Bardzo niewiele czasu 
pozostało. Pochylam się nad dywanem mojej matki, 
umieszczam ręce pod ramionami Kathy Nicolo, a potem 
podnoszę ją i ciągnę po podłodze do aneksu kuchenne-
go i na zewnątrz na tylny trawnik. Jest dosyć ciężka, jej 
włosy rozsypują się na moich ramionach. Przez wysokie 
zarośla żywopłotu ciągnę ją do jej automobilu. Ochło-
dziło się, ale oczy pieką mnie od potu; kładę kobietę na 
ziemi obok bungalowu i otwieram tylne drzwiczki auta. 
Czuć w nim zastarzałą woń papierosów, a tkanina 
siedzenia jest nadal ciepła od słońca, które już zaszło. 
Patrzę w dół na Kathy Nicolo. Usta ma otwarte, jedną 
rękę wykręconą pod spód ciała. Myślę o Jaśmin, mojej 
drogiej kuzynce. Podnoszę tę kurwę, pcham ją na
siedzenie i zginam jej kolana, żeby zamknąć drzwi, i 
myślę o tym, co powiem Jaśmin: że zawsze ją kocha-
łem, że Kamfar i ja płakaliśmy po niej. I obejmę 
Pourata. Ucałuję go w oboje oczu i powiem mu, jak za 
nim tęskniłem.
Jest bardzo mało czasu. W bungalowie wyjmuję z 
szafki pod zlewem rolkę taśmy, której używaliśmy do 
klejenia pudeł podczas przeprowadzki. Z gabinetu 
odzyskuję plastikowe okrycie mojego munduru. Potem 
wchodzę w ciemność pokoju żony, serce ponownie 
szarpie mi się w piersi. Moja twarz i kark wydzielają 
pot, a mundur zbyt ściśle opina barki; to ta cała praca, 
którą tutaj wykonałem, to te wszystkie dni w słońcu, 
kurzu i mgle; śmieciowy żołnierz pracujący z ludźmi, 
którzy wcześniej pochylaliby głowy, gdybym 
przechodził. Siadam na łóżku. Odrywam wystarczająco 
taśmy z rolki, dźwięk jak pękającego lodu na za-
marzniętym jeziorze, który czułem pod stopami jako 
chłopiec z moim ojcem w górach na północy. Trzy-
mam taśmę w obu rękach, a potem pochylam się i 
jeszcze raz całuję Nadi. Jej wargi nadal są ciepłe, ale 
czuję, że jeśli się nie pospieszę, to pozostawi mnie w 
tyle. Przylepiam jeden koniec taśmy do kolana, a palce 
drżą mi jak wtedy, gdy pierwszy raz rozebrałem moją 
żonę w noc naszego ślubu; nasz nowy dom był cichy 
jak teraz.
Biorę plastikowe okrycie i umieszczam je na głowie 
i twarzy. Ale w pobliżu moich ust jest mała dziurka, 
więc muszę podwoić warstwę, i teraz, gdy biorę taśmę 
i mocno zawijam ją wokół swojej szyi i karku, widzę 
tylko niewyraźną ciemność. Mój oddech momentalnie 
wciąga plastik, który odpycham językiem. Kładę się 
obok Nadi. Sięgam po jej dłoń, ale z początku nie
mogę jej znaleźć i serce ponownie skacze mi w piersi; 
potem odnajduję ją, małą i chłodną, miękką od drogich 
kremów, i przez chwilę jestem spokojny. Zamykam 
oczy i usta i oddycham głęboko przez nos, ale plastik 
szybko go wypełnia, więc ponownie otwieram usta, by 
dokończyć oddech, ale tutaj także jest plastik; 
odpycham go językiem, wciągając więcej powietrza, 
całe, jakiego będę potrzebował, mówię sobie, wstrzy-
mując oddech, klatka piersiowa osłabiona przez jej 
pełność. Czuję ramię Nadi przyciśnięte do mojego i 
żałuję, że nie włączyłem taśmy w jej nowym mag-
netofonie. Mam ostre pragnienie słuchania poezji 
Dashtestaniego, ney i domback, przyzywającej muzyki 
domu. Wypuszczam powietrze, w uszach słyszę 
dźwięk wiatru, plastik ześlizguje mi się z nosa i ust, ale 
potem wraca z uporczywością morza, zakrywając 
wszystkie pozostawione w piasku odciski, wypełniając 
wszystkie dziury i kanały. Ponownie usiłuję odepchnąć 
plastik, jeszcze tylko raz, ale ocean wznosi się razem z 
księżycem, jego ciśnienie na mojej piersi narasta, serce 
i płuca zaczynają pękać pod naporem niewidzialnej 
dłoni, moje ciało wije się, opadając na dno. Plastik na 
twarzy staje się żelazem, płyną pozbawione wagi 
ramiona, gdy usiłuję zerwać taśmę, ale palce nie 
funkcjonują prawidłowo, trzepoczą bezcelowo przy 
gardle i brodzie. Nie mam już nóg i słyszę w uszach 
okropny dźwięk, ogłuszający ton nisko lecących F-16, 
zaczyna mi pękać klatka piersiowa, brzuch dźwiga się i 
dźwiga - coś zaczyna się otwierać i uwalniać, wypełnia 
mnie ciepło, wódka i ogień, gorący pustynny wiatr, 
ziemia spode mnie ucieka.
Oela Lestera składała się ze zlewu i sedesu z nierdze-
wnej stali, metalowego biurka i dwóch żelaznych pry-
czy wpuszczonych w ścianę. Nad każdym z materaców 
znajdowało się małe prostokątne okienko; szybki z ku-
loodpornego szkła były zmatowiałe, więc wszystko, co 
Lester mógł widzieć, to było światło dnia; podłoga 
miała niecałe trzy metry szerokości na cztery długości, 
sufit wisiał dziesięć metrów nad nim; trzy żelazne 
dźwigary pomalowane na biało jak wszystko inne. 
Lester siedział na brzegu dolnej pryczy, trzymając obie 
ręce na kolanach. Powieki miał ciężkie i piekące, usta 
lekko otwarte ze zmęczenia. Było mu za gorąco w obu 
koszulach z więziennego przydziału; leżał na wznak na 
swojej pryczy, patrząc na miliard dziur w stalowej 
ramie łóżka nad sobą. W Pałacu Sprawiedliwości 
siedział bez koszuli na krześle z twardym oparciem i 
słyszał samego siebie, mówiącego o wszystkim całą 
prawdę głosem cichym i opanowanym: że nie przestaje 
widzieć obracającego się chłopca, jego ramion 
wiszących luźno jak liny, gdy wypuścił broń i upadł na 
bok, z jedną ręką wyciągniętą, jakby celował w taki 
sposób, w jaki małe dzieci pokazują coś, co poznają, 
ale nie umieją nazwać.
Ktoś podał mu szklankę wody i Lester wypił ją 
duszkiem do dna. W małym pomieszczeniu znajdowali 
się dwaj zastępcy szeryfa, dwaj detektywi, a porucznik 
Alvarez stał zwrócony plecami do jasnego okna, twarz 
mając w cieniu. Detektywi pytali Lestera o rodzinę 
Behranich, o więżenie jej przez noc, o trzymanie ich 
pod bronią i zmuszenie ojca i syna, by wbrew swej woli 
pojechali do Redwood City. Pytali go o Kathy. Czy w tej 
chwili przebywała w domu pod tym adresem w Coro-
nie, przetrzymując panią Behrani wbrew jej woli?
-	Nie, czeka, żebyśmy wrócili, to wszystko. 
Lester spojrzał w dół na swoje dłonie, wyobrażając
sobie panią Behrani, gdy ta usłyszy, że jej syn został 
postrzelony. Wyobraził sobie siebie samego, gdyby 
usłyszał, że jego syn został postrzelony; natychmiast 
pomyślałby o najgorszym, ujrzałby małą twarzyczkę 
Nata wykrzywioną i bladą, po tym jak zbyt wiele krwi 
zbyt szybko opuściło jego ciało.
-	Czy chłopiec wyjdzie z tego?
Jeden z detektywów powiedział, że ranny jest na 
chirurgii, a Lester dwa razy obrócił obrączkę na palcu. 
Umył ręce, ale w drobnych zmarszczkach skóry dłoni 
nadal miał zaschniętą krew. Pomyślał o Kathy, o jej 
czerwonym bonneville'u w ogrodzie od tyłu, kiedy 
zajedzie tam wóz patrolowy. Podniósł wzrok.
-	Chciałbym zadzwonić do żony.
Porucznik Alvarez pisał coś w swoim bloku, ale 
teraz ruszył naprzód tak szybko, jakby go ktoś właśnie 
znieważył.
-	Będziesz miał prawo do dwóch rozmów po przyję 
ciu do aresztu, Burdon.
Lester poczuł potrzebę odwrócenia wzroku, ale nie 
zrobił tego. Alvarez potrząsnął głową, jakby nawet ten
wzrokowy kontakt był czymś niewłaściwym, po czym 
polecił dwóm zastępcom skuć Burdona i przeprowa-
dzić go na drugą stronę ulicy do nowego aresztu, 
zwykle krótka przechadzka, ale teraz jakoś się dłużyła, 
Lester w kajdankach i bez koszuli jak menel, głowa 
spuszczona, zastępcy po obu jego bokach. Wewnątrz 
zdjęli mu kajdanki, a Lester dał im to, czego chcieli: 
portfel, kluczyki do samochodu i obrączkę. Jeden z 
konwojujących go zastępców szeryfa powiedział, żeby 
Burdon wyciągnął przed siebie ramiona, po czym 
obszukał go ciężkimi i dokładnymi dłońmi. Funkcjo-
nariusz aresztu był szeroki w barach, miał krótkie rude 
włosy, a na brodzie małą białą bliznę. Siedział za 
szybą; kluczyki i ślubną obrączkę włożył do żółtej 
koperty, przeliczył gotówkę w portfelu Lestera, a po-
tem w dwóch miejscach kazał mu podpisać formularz; 
Lester myślał o Kathy znajdującej się na miejscu w 
chwili, gdy zajeżdża tam radiowóz; wszystko szło tak 
źle, jak tylko mogło. Usłyszał sam siebie, że prosi o 
możliwość odbycia rozmowy telefonicznej, ale jego 
głos brzmiał ulegle i był nieco stłumiony. Funkcjona-
riusz aresztu spojrzał wprost na Lestera, ale nie od-
powiedział mu, tylko wrzucił jego osobiste drobiazgi 
do pudełka, którego Les nie widział.
Zastępcy szeryfa zniknęli, a ich miejsce zajął straż-
nik, niski Meks o karku tak szerokim jak jego szczęka. 
Zaprowadził Lestera tam, gdzie odbywała się część 
procedury, przy której Burdon nigdy dotąd nie musiał 
asystować, do pozbawionego okien i oświetlonego ja-
rzeniówkami pokoju z Filipinką w białym laboratoryj-
nym fartuchu. Była mała, ciemna i ładna, włosy miała 
zebrane z tyłu czerwono-fioletową spinką, i Lester 
żałował, że nie ma na sobie koszuli. Kobieta miała na
rękach białe gumowe rękawiczki. Zdezynfekowała al-
koholem wewnętrzną stronę przedramienia Lestera, 
wkłuła się w nie okrągłą dożylną strzykawką, po czym 
równie szybko wyjęła igłę. Powiedziała, żeby Lester 
usiadł, pochyliła się nad blatem zastawionym słoicz-
kami bawełnianych tamponów, wzięła klipboard i za-
pytała funkcjonariusza aresztu o nazwisko aresztanta.
- Lester Victor Burdone. - Akcent zastępcy był ro-
dem z okolic East Pało Alto.
Teraz ładna pielęgniarka zadawała Lesterowi pytania 
na temat przebytych przez niego chorób, stanu jego 
organizmu od czasów chłopięctwa, stosunków 
seksualnych czasu męskiego. Czy kiedykolwiek miał 
pozytywny wynik testu na obecność HRf? Potem spoj-
rzała mu prosto w twarz, co pozostawiło Lestera z 
uczuciem, że skłamał na jakiś temat, choć przecież tego 
nie zrobił. Odparł „nie" i znalazł się w pokoju, w 
którym zdejmowano odciski palców i wykonywano 
zdjęcia do kartoteki; stał pod ścianą przed Ediconem, a 
technik mówił mu, żeby patrzył wprost przed siebie, na 
migające zielone światło; Lester czuł się tak, jakby był 
na prześwietleniu rentgenowskim; zdawało mu się, że 
komputerowy obraz jego twarzy, ta więzienna 
podobizna facjaty jest naprawdę nim, prawdziwym 
Lesterem.
Meksykański strażnik zawołał go do Indeteksu i, 
jeden po drugim, zaczął obracać palce Lestera na 
komputerowej podkładce. Dziwnie było czuć każdy 
palec prowadzony w ten sposób - jakby ktoś pomagał 
mu się ubrać lub go karmił - i gdy Meks skończył, 
poprowadził Lestera jasnym korytarzem, a Burdon 
czuł, że ma się zacząć coś, co nie skończy się przez 
długi czas. Znał zasady obowiązujące przy akceptacji
kaucji i wiedział, że przy oskarżeniu o kidnaping nic z 
tego nie będzie. Co oznaczało, że pozostanie tutaj aż do 
przesłuchania wstępnego. A to mogło trwać całe 
miesiące. Czasami ponad rok. Poczuł mdłości, usta 
nagle miał pełne lepkiej śliny. Pomyślał o Carol, ujrzał 
ją w kuchni, krojącą w kostkę cebulę na blacie. Wyob-
raził sobie swoje dzieci na podłodze w pokoju Be-
thany, rysujące kredkami, po czym jeszcze raz ujrzał 
padającego ciężko na chodnik syna pułkownika, pul-
sującą z jego dwóch ran krew - i poczuł strach.
Strażnik zaprowadził go za róg i otworzył przed nim 
drzwi. Za nimi znajdowało się małe pomieszczenie z 
biurkiem i telefonem; ściany z pustaków były świeżo 
pomalowane.
- Dwie rozmowy w obrębie hrabstwa, Burdone. Pięć 
minut.
Drzwi były ze zbrojonego drutem szkła, a meksy-
kański funkcjonariusz z ramionami założonymi na 
piersi stanął po ich drugiej stronie i co kilka sekund 
zerkał na Lestera. Burdon podniósł słuchawkę, ale nie 
znał numeru telefonu pułkownika. Mając nadzieję, że 
nie zostanie to policzone jako jedna z dwóch przy-
sługujących mu rozmów, wybrał numer informacji, a 
potem zadzwonił do domu Behranich, na świeżo 
zarejestrowany numer. Gardło miał obrzmiałe i wy-
schnięte. Telefon zaczął dzwonić, i Lester przypomniał 
sobie Kathy taką, jaką ją zostawił w korytarzu 
skradzionego jej domu, w szortach i podkoszulku z 
Fisherman's Wharf, z włosami w lekkim nieładzie 
wokół twarzy, którą pocałował przed wyjściem. Wyob-
rażał sobie wtedy, że przed nocą będą jechać na północ 
wynajętym samochodem, może czując lekki zawrót 
głowy z powodu ucieczki w ostatniej chwili. Teraz
tylko chciał usłyszeć jej głos, nieco matowy i niepewny. 
Chciał tylko usłyszeć, jak wypowiada jego imię. Ale 
telefon dzwonił i dzwonił, i nikt go nie odbierał. Do tej 
pory mógł już tam dotrzeć radiowóz, ale Lester nie 
sądził, żeby tak było. Może Kathy i żona pułkownika nie 
przebywały w domu, tylko na zewnątrz? Wyobraził sobie, 
że - czekając - siedzą na tej nowej wdowiej platformie. 
Zastępca zastukał w szybę i pokazał na zegarek. Lester 
zaczekał, żeby telefon zadzwonił jeszcze cztery razy, a 
potem przerwał połączenie. Nie spodziewał się, że 
Kathy nie podniesie słuchawki, i czuł się tak odcięty od 
świata, jak to tylko było możliwe. Przez chwilę miał 
wrażenie, że nigdy nie istniał i nie był rzeczywisty; to, 
co zaczęli razem, było iluzją, po prostu cudownym 
dywanem zakrywającym dziurę w podłodze, a teraz 
dywan zniknął i Lester wpadł do czegoś, co było tam 
cały czas, a Kathy weszła w jego życie tylko po to, by 
go do tego doprowadzić. W brzuchu rozlał mu się 
chłód, a twarz zaczęła pałać. Zerknął na ciemny profil 
strażnika, pomyślał o Behranim, który w radiowozie 
krzyczał w farsi, o żyłach występujących pułkowniko-
wi na czoło i szyję. Może zadzwonił ze szpitala do żony, 
a Kathy zaryzykowała jazdę bonneville'em i pojechała 
tam? To jest to, co by zrobiła. Lester ponownie wybrał 
numer informacji i miał zamiar zapytać o numer 
centrali szpitala, gdy funkcjonariusz wszedł do pomie-
szczenia i przycisnął widełki telefonu.
-	Dwie rozmowy.
-	Obie były z informacją. Nie znałem numerów. 
Strażnik wziął słuchawkę, odłożył ją i dał znak
Lesterowi, by ten z powrotem wyszedł na korytarz. 
Burdon poczuł w sobie tężejący żar i zapragnął walnąć 
funkcjonariusza w gębę.
-	Idziemy, Burdone.
-	Burdon. Zastępca szeryfa Burdon.
Meks uśmiechnął się, mrugając oczami leniwie jak 
jaszczurka.
-	Tutaj będziesz wolał zatrzymać to dla siebie, tre 
nerze. Teraz ruszaj.
Razem z funkcjonariuszem Lester poszedł z powro-
tem korytarzem; oddychał płytko, ściany z pustaków 
błyszczały bielą skorupki jajka, nigdzie żadnej skazy, 
żadnych znaków zadarcia czy wyszczerbionych dziur 
przy wsporniku dźwigara, żadnych graffiti, zaschnię-
tych plwocin ani krwi. Areszt jak spod igły. Ponownie 
zaczął odczuwać tę granicę; wszystkie jego tkanki 
czyste i gotowe, żołądek pali przytłumionym ogniem.
Potem znalazł się w małym pokoju wśród czterech 
czy pięciu innych zatrzymanych. Wszyscy czekali na 
zmianę ciuchów. Strażnik powiedział Lesterowi, że ma 
usiąść na jednym ze stalowych krzeseł, których dwa 
zwrócone do siebie rzędy były przymocowane do 
ścian. Meks wręczył Lesterowi dokumenty dla kolej-
nego funkcjonariusza i wyszedł bez słowa. Naprzeciw-
ko Lestera siedział wysoki czarny dzieciak o skórze 
barwy karmelu; krótkie włosy świeżo od fryzjera, na 
głowie wystrzyżone inicjały jego lub jego dziewczyny. 
Miał na sobie podkoszulek na szerokich ramiączkach, 
za duże dżinsy i rozwiązane białe sportowe buty All--
Stars. Cały czas ogryzał paznokcie; trzy złote pierś-
cionki na palcach prawej ręki, dwa na lewej.
Dwaj pozostali także byli młodzi, Azjata i biały 
chłopak, którzy sprawiali wrażenie, że się znają; biały 
szeptał do żółtego o martwym chłopcu zwanym Beef, 
Azjata opierał głowę o ścianę, oczy miał na wpół 
zamknięte w drzemce na jawie, mały niebieski wy-
kłuty wąż wił się poniżej kącika lewego oka niczym 
łza. Lester zerknął na mężczyznę obok. Siedział na 
krześle bokiem, szerokie ramiona miał pochylone ku 
tamtym, włosy ciemne i matowe, a kiedy ujrzał Bur-
dona, odwrócił szybko wzrok, tak jak i Lester, który 
poczuł rozpuszczający się wewnątrz ciała wytrysk ża-
ru. Mężczyzna był Filipińczykiem, drobnym bookma-
cherem z Dały City, i Lester nie mógł sobie przy-
pomnieć, gdzie i kiedy skrzyżowały się ich drogi. 
Przez chwilę siedział ze spuszczoną głową, ale potem 
pomyślał, że może wydawać się słaby, więc zadarł 
brodę i usiadł prosto na krześle; bicie serca zagubione 
gdzieś w języku.
Drzwi otworzyły się i funkcjonariusz więzienny we-
zwał bookmachera - nazwisko, którego Lester nie znał 
- i poczuł go, gdy tamten przechodził obok: mocz i pot, 
i dym papierosów w starym drelichu. Drzwi się zamk-
nęły i teraz żółty chłopak patrzył wprost na Lestera, 
oczy jak ciemne szczeliny, głowa nadal oparta o ścia-
nę, ramiona skrzyżowane na piersi. Biały chłopak 
przestał mówić i także spojrzał, oglądając Burdona od 
jego sportowych butów po nagą klatkę piersiową i 
twarz.
- Szukasz czegoś? - spytał Lester.
Biały chłopak wzruszył ramionami i spojrzał na 
swego towarzysza. Azjata przyglądał się Lesterowi nie-
co dłużej, potem uśmiechnął się i lekko odwrócił 
głowę w bok, zamykając oczy i pozostawiając na twa-
rzy uśmieszek. Drugi dzieciak jeszcze raz spojrzał na 
Lestera, potem na plamę na ścianie tuż po prawej od 
niego, a Burdon popatrzył na funkcjonariusza za biur-
kiem, szczupłego mężczyznę po pięćdziesiątce, który 
czytał „San Francisco Chronicie" i jadł biały chleb
Kon
z masłem orzechowym i galaretką. Azjata zdawał się 
spać, oczy miał zamknięte, nogi wyciągnięte przed 
siebie, ale jego wargi zastygły w uśmiechu, którym 
wcześniej obdarzył Lestera, a Burdonowi teraz nie 
podobał się ten widok; czuł się tak, jakby dzieciak 
zobaczył całą trajektorię życia Lestera i był zadowolo-
ny, że do tego wszystkiego doszło.
Drzwi otworzyły się ponownie i biały chłopak wstał, 
ale strażnik, poprawnie wymawiając nazwisko, wezwał 
Burdona. Wkrótce ubranie, które Lester porwał tego 
ranka z walizki w domku wędkarskim, zniknęło, a on 
naciągał więzienny pomarańczowy podkoszulek, 
pomarańczowe płócienne spodnie, pomarańczowy T-
shirt i płócienną koszulę na guziki z wytłoczonym na 
plecach czarnym napisem WIĘZIENIE HRABSTWA. 
Na stopach miał pomarańczowe skarpetki i po-
marańczowe gumowe sandały pod prysznic, które stu-
kały, gdy jasno oświetlonym korytarzem szedł z 
kolejnym funkcjonariuszem do Centralnego Aresztu. 
Klawisz był niski i pachniał wodą Old Spice, której 
używał ojciec Lestera; po drodze żuł gumę i przeglądał 
dokumenty Burdona.
- Oficer szkoleniowy? Co się stało, facet?
Opuścił akta, trzymając je przy boku, i wyrównał 
krok. Nie patrzył na Lestera, tylko prosto przed siebie; 
czekał na odpowiedź, nie osądzając, tylko jakby byli 
dwoma starymi przyjaciółmi biegnącymi razem i roz-
mawiającymi o jakimś problemie. Nogi Lestera były 
ciężkie i sztywne i oddychał z wysiłkiem, więzienne 
sandały kłapały jak wyrzut.
Dotarli do szerokich stalowych drzwi na końcu 
korytarza; funkcjonariusz wyjął z kieszeni kartę iden-
tyfikacyjną, przyczepioną do jego pasa czystą pla-
r? -i r\
stikową linką. Wsunął kartę do szczeliny w ścianie, 
potem otworzył Lesterowi drzwi i weszli do pieczaro-
watego pomieszczenia o trzech kondygnacjach zamk-
niętych cel; sufit z jarzeniówkami wisiał ponad 
trzydzieści metrów w górze. Na środku podłogi stał 
zaokrąglony pulpit, za nim dwaj podoficerowie dyżur-
ni, a w rogu drugiego poziomu znajdowała się strażnica 
z lustrem weneckim. W powietrzu czuć było zapach 
świeżej farby i nowej klimatyzacji, i Lester słyszał 
brzęczenie z pół tuzina odbiorników radiowych w ce-
lach nad głową. Drzwi każdej celi miały małe okienko i 
w jednym z nich, na drugim poziomie, widniała męska 
twarz z pasmem spadających na oczy siwych włosów. 
Lester podszedł za funkcjonariuszem do pulpitu, przy 
którym jeden dyżurny rozmawiał przez telefon, a drugi 
sprawdzał nazwiska na liście więźniów. Eskortant 
upuścił na blat dokumenty Lestera.
-	Kiedy ostatni raz mieliście w tymczasowym ofice 
ra szkoleniowego, chłopaki?
Podoficer dyżurny przy telefonie przestał mówić, 
podniósł wzrok na Lestera, a potem przejrzał jego akta. 
Potrząsnął raz głową, pchnął papiery w stronę partnera, 
a potem odłożył słuchawkę i całą uwagę poświęcił 
aresztantowi, mrużąc oczy, jakby chciał sformułować 
pytanie, ale nie wiedział, jak ma je zacząć.
-	Nie zawiadomiłem jeszcze swojego adwokata ani 
żony - powiedział Lester.
Z jednej z wyższych kondygnacji dobiegło metalicz-
ne łupnięcie.
-	Nie odbyłeś swoich dwóch rozmów?
-	Nikt nie odpowiadał.
-	Ostatni posiłek o czwartej. Potem zaprowadzimy 
cię do telefonu.
C1 1
- Witaj w domu - eskortant stuknął raz w blat, 
uśmiechnął się i odszedł; elektronicznie sterowane 
drzwi zamknęły się za nim prawie bez dźwięku.
Teraz Lester leżał na wznak na swojej pryczy. Sły-
szał ciche basowe mruczenie radia innego więźnia, ale 
nic poza tym. Odbiornik był ściszony, a ściany grube. 
Wszystko było ciche i białe. Był głodny i nie miał 
pojęcia, która jest godzina, ale wiedział, że o czwartej 
przyniosą mu jedzenie, a potem będzie mógł zatelefo-
nować. Musiał zadzwonić do Carol, oczywiście. Wyjaś-
ni jej wszystko, co będzie mógł; że jedna rzecz zwyczaj-
nie poprowadziła do kolejnej, że ostatnio nie był 
całkiem sobą, a teraz sprawy są wywrócone do góry 
nogami i na nice. Ale nic z tego nie było prawdą; nie 
pamiętał, kiedy ostatni raz czuł się bardziej ożywiony 
niż przez kilka ostatnich dni; bardziej jak ktoś, kim 
naprawdę mógł być - kochając się z Kathy na brzegu 
Purismy, spuszczając się do jej pięknych ust, a nawet 
wtykając pułkownikowi pistolet pod brodę. Ale nic z 
tego nie powie Carol. Poprosi ją, żeby zadzwoniła do 
ich adwokata, żeby poprosiła go o odpowiednio długie 
zatrzymanie ich dokumentów rozwodowych, o zapro-
ponowanie obrońcy od spraw kryminalnych. Adwokat 
od spraw kryminalnych! Poprosi o rozmowę z Natem i 
Bethany, powie swojej córce, że spotka się z nią w 
godzinach odwiedzin i wyjaśni wszystko - jest tutaj 
dlatego, że zrobił coś złego i ludzie mają rację, że 
trzymają go teraz w tym miejscu. Wyobraził sobie jej 
twarz lepiej niż twarz Carol, jej ciemne oczy natych-
miast wypełniające się łzami. Powie: „Nie, nie, wszyst-
ko w porządku. Wszystko będzie dobrze".
KIO
Lester zamknął oczy; czuł sen, który czekał na niego 
pod powiekami i w kończynach; ciężkie, ciemne ciepło 
- i ponownie otworzył oczy; wiedział, że postrzelenie 
syna pułkownika doda dziesięć lub więcej lat do każ-
dego ewentualnego wyroku. I gdyby nawet został 
uznany za winnego tylko wykroczeń, jego praca w or-
ganach ścigania była skończona. Chciał zobaczyć Ka-
thy. Wóz patrolowy powinien być już teraz przed jej 
domem w Coronie, mężczyźni w niebieskim wchodzą 
po nią, wyprowadzają ją z jej domu, najprawdopodob-
niej oskarżają o wszystko to, co zarzucili jemu. Ale nie 
podniosła słuchawki, więc może wcześniej odjechała. 
Może podrzuciła panią Behrani do szpitala i zwyczaj-
nie była w drodze? Ale miał nadzieję, że to nie była 
prawda. Miał minimalną nadzieję, że gdzieś na niego 
czeka. Chciał ją zobaczyć dokładnie w tej chwili. 
Chciał rozciągnąć się obok niej i oprzeć policzek na jej 
nagich piersiach, czuć zapach jej gładkiej oliwkowej 
skóry, słyszeć bicie jej melancholijnego serca. Chciał 
wepchnąć się na całą długość do jej wnętrza i powie-
dzieć, żeby się nie martwiła, nie martwiła o nic.
Lester znowu zamknął oczy, ale pod powiekami 
ujrzał Esmaila, stojącego w świetle słońca i celującego 
do niego z pistoletu; brązowe oczy syna pułkownika 
zamglone ze strachu, jedna ręka podniesiona, jakby był 
gotów załamać się i uciec; i Burdon był pewien, że 
tamten zrobiłby to, gdyby znał prawdę, gdyby wiedział, 
że broń była nienaładowana i bezużyteczna. Ale Lester, 
żeby ocalić siebie, odmówił mu tej prawdy; pozwolił, 
by strach zrobił swoje, i teraz mógł tylko wyobrażać 
sobie, że stało się inaczej, że chłopiec rzucił broń, 
przedarł się przez kawiarniany tłum i pobiegł dalej, 
machając szczupłymi ramionami; jego gęste
czarne włosy podskakują lekko, ludzie usuwają mu się 
z drogi, a Lester wyrywa się pułkownikowi tylko po to, 
żeby obserwować, obserwować, jak chłopiec ucieka do 
jakiegoś miejsca lepszego niż to. I pomyślał także o 
ludziach, którzy postrzelili Esmaila; praktycznie sami 
byli chłopcami, którzy także pozwolili, by zawładnął 
nimi strach.
Po jakiś czasie, który wydawał się bardzo długi, 
Lester zaczął odczuwać swoje ciało jak część pryczy. 
Oddychał głęboko przez nos i gdy zaczął ogarniać go 
sen, pomodlił się bezgłośnie za Esmaila, za jego pełne 
wyzdrowienie; ujrzał samego siebie, jak obejmuje i ca-
łuje Bethany i Nata. Potem znalazł się w łodzi na 
jakiejś rzece, a Carol i Kathy leżały obok niego, na 
niebie kłębiły się burzowe chmury, ale nie można było 
z nimi nic zrobić, więc Lester zamknął oczy, mając 
każde ramię pod plecami jednej z kobiet. Coś za-
grzmiało daleko na wschodnim niebie. Powietrze po-
chłodniało. Wdychał woń rybich łusek, perfum i mok-
rego drewna. Jedna z kobiet zakwiliła, jakby śniła 
koszmar, ale Lester tylko wtulił się głębiej w dno łodzi 
i czekał; czekał, aż rzeka zabierze ich tam, dokąd tak 
czy inaczej zmierzała, do nieuchronnej konkluzji 
wszystkiego, co zrobił lub czego zaniechał; powietrze 
jest teraz jeszcze zimniejsze, wręcz zimne, łódź za-
czyna się kołysać.
?
?
Niebo było czarne; zaczęło się rozjaśnić dopiero, gdy 
na horyzoncie, jak rozcięcie, otworzyła się wstążka 
jasnego koralu. Na skraju parkingu, w ogrodzie po 
drugiej stronie wysokiego drewnianego parkanu rosły 
wysokie krzewy jałowca. W gęstej i niskiej trawie stała 
piaskownica, huśtawki i dziecięcy małpi gaj, wszystko 
wykonane z pięknego drewna - z sekwoi lub cedru. 
Dom miał beżowe tynki, dachówki w kolorze sjeny i 
niski, szeroki podest ledwie o stopień nad ziemią, 
żadnych barierek, a wokół stolika z parasolem stały 
cztery plastikowe krzesła. Obok dziecięcy plastikowy 
brodzik ozdobiony tryskającymi wodą, uśmiechniętymi 
niebieskimi wielorybami, a ja obserwowałam to z 
drugiej strony płotu, siedząc dwie kondygnacje wyżej, 
a każde przełknięcie dźgało hakiem moje poharatane 
gardło.
O siódmej pielęgniarz przyniósł mi sok pomarań-
czowy, kawę i miskę kleiku, ale nie tknęłam tego. 
Niedługo potem tylne drzwi domu otworzyły się, z po-
destu zbiegł do piaskownicy drobny, kasztanowłosy 
chłopiec, ale widziałam go niewyraźnie. Wytarłam 
oczy. Malec włożył rączki w piasek, potem podniósł je 
wysoko i pozwolił, żeby piasek sypał mu się przez nie
na głowę. Matka postawiła na stoliku z parasolem 
kubek kawy lub herbaty, jej długie rude włosy błysz-
czały w słonecznym blasku. Miała na sobie szorty i 
luźny T-shirt, a kiedy zeszła z podestu i kucnęła przy 
piaskownicy, dostrzegłam zarys mięśni jej ud. Śmiała 
się, wyczesując piasek z włosów synka, a potem wróciła 
do swojej kawy, siadła przy stoliku i zaczęła czytać. 
Chłopczyk kucnął plecami do parkanu i szpitala za 
ogrodzeniem; za uszami sterczały mu kędziory gęstych 
włosów. Patrzyłam na miniaturową koszulkę w żółto-
niebieskie pasy, którą miał na sobie, na jego drobne, 
nagie ramionka i dłonie, i na to, jak wielka wydawała 
się jego głowa w stosunku do barków. Każde 
przełknięcie odczuwałam jak kciuki bez końca 
miażdżące mi tchawicę, a przełykałam częściej, niż 
należało, wyobrażając sobie, jak pędrak w ogródku 
wyrasta na chłopca w niebieskich dżinsach i na czer-
wonym rowerze, potem na nastolatka z deskorolką lub 
może w poobijanym samochodzie, i przełknęłam dwa 
razy, i w końcu ujrzałam go jako mężczyznę, wysokie-
go młodego człowieka, z żoną i własnym dzieckiem. 
Przejedzie przez parking do tego domu, żeby odwiedzić 
rodziców - ale ten obraz mi umknął, a zamiast tego 
ujrzałam syna pani Behrani takim, jakim widziałam go 
ostatni raz, wysiadającego z mojego samochodu w 
światło słońca i patrzącego na Lestera w taki sposób, 
jak to widywałam u chłopców ze szkół średnich, którzy 
czekają na polecenia swoich trenerów.
Chłopczyk podniósł nad głowę ciężarówkę i rzucił ją 
na coś metalowego, czego nie widziałam. Na ten 
dźwięk matka podniosła wzrok, potem wróciła do swo-
jej gazety, a drzwi za mną się otworzyły; zastępca 
szeryfa wetknął w nie głowę i zobaczył, że siedzę
w szpitalnym ubraniu przed oknem. Patrzył na mnie 
tak, jakby starał się wyobrazić sobie, co jeszcze mogła-
bym robić oprócz siedzenia, a potem zamknął drzwi.
Wczoraj obudziłam się w innym szpitalu i zobaczy-
łam Lestera stojącego w nogach łóżka; gardło miałam 
spuchnięte i tak suche, że trzeszczało. Les miał czysty 
mundur, ciemne włosy wydawały się zbyt krótkie, a 
poza tym zgolił wąsy, ale chciałam, żeby podszedł 
bliżej. Usiłowałam przemówić, ale pielęgniarka do-
tknęła palcami mojego nadgarstka i powiedziała, że-
bym się nie odzywała. Była stara i szczupła. Spojrza-
łam z powrotem na Lestera, ale to nie był on. Ten 
człowiek był młodszy. Czarne włosy miał zgolone nie-
mal do gołej skóry, a oczy nie niebieskie, tylko brązo-
we. Spróbowałam usiąść, ale siostra położyła mi dłoń 
na ramieniu, potem pokazała mi przycisk; nacisnęłam 
go, materac uniósł mnie do pozycji siedzącej, a ona 
wyszła z pokoju. Zastępca szeryfa obszedł łóżko. Na 
krześle za jego plecami siedział jeszcze jeden mężczy-
zna, starszy, o włosach piaskowego koloru i opalonej, 
pomarszczonej twarzy. W ręku trzymał kartkę papieru; 
wstał, przedstawiając siebie i młodszego zastępcę 
szeryfa, a potem rozłożył dokument i przeczytał, o co 
jestem oskarżona: czynne uczestnictwo w uprowadze-
niu, bezprawne uwięzienie, terroryzowanie bronią.
Młody zastępca szeryfa pochylił się do przodu. Mia-
łam zatkany nos, ale czułam zapach jego wody po 
goleniu.
- Wiemy, że nie jest pani teraz w stanie mówić, pani 
Lazaro. Chciałaby pani, żebyśmy zadzwonili do pani 
adwokata?
Przypomniałam sobie zgrzyt opon na moim podjeź-
dzie, otwieranie frontowych drzwi. Jako pierwszego
spodziewałam się zobaczyć Lestera, ale gdy ujrzałam 
pułkownika, kontur jego łysej głowy na tle słonecz-
nego blasku w ogrodzie, już wiedziałam, że jest sam, a 
potem nie mogłam się ruszyć, jego ręce zaś oplatały 
moją szyję i potrząsały mną; na twarzy miałam włosy i 
nie mogłam oddychać, a w głowie wznosiła mi się 
brzęcząca ciemność.
Skinęłam głową w kierunku zastępcy szeryfa. Wrę-
czył mi mały notes i ołówek, a ja napisałam nazwisko i 
numer telefonu Connie Walsh, a potem: „Co z Beh-
ranim? O co on jest oskarżony?".
Młody zastępca przeczytał moją notatkę, potem po-
kazał ją temu starszemu, który popatrzył wprost na 
mnie oczami zielonymi i pełnymi czegoś, co zmusiło 
mnie do spojrzenia w dół na jego gęsto owłosione 
ramiona.
- Pan Behrani zmarł.
Leżałam, a oni obaj stali nade mną, ale nagle pokój 
wydał mi się taki spokojny i cichy, że zaczęłam czuć 
się zbyt odległa, żeby zobaczyć i usłyszeć, co będzie 
dalej. Wzięłam notes od młodego zastępcy szeryfa: 
„Co?". Chciałam zapytać o Lestera. Dlaczego nie wró-
cił? Potem pomyślałam, że skoro nazwali mnie kid-
naperką, to jego tym bardziej, ale nie byłam tego 
pewna, więc nic więcej nie napisałam. W każdym razie 
nie odpowiedzieli mi. Dowodzić zdawał się ten starszy. 
Odsunął się od łóżka i powiedział mi, że z faktami 
zapozna mnie moja prawniczka. Potem ten młodszy 
zadzwonił do biura Connie Walsh i wyjaśnił jej, gdzie 
się znajduję i o co jestem oskarżona. Ponownie usły-
szałam oskarżenia i, pomijając grożenie bronią palną, 
gdy na stacji benzynowej wyciągnęłam z torebki pis-
tolet Lestera, trudno mi było dopasować do siebie
zarzuty uprowadzenia i bezprawnego uwięzienia. 
Starszy zastępca przytrzymał przed młodszym otwarte 
drzwi, a potem obaj wyszli.
W moim pokoju stało jeszcze jedno łóżko, ale puste, 
bez pościeli, tylko z białym, plastikowym pokryciem 
materaca; w rogu pod sufitem był zamocowany telewi-
zor, patrzący na mnie ciemny ekran. Pułkownik nie żył. 
Na stoliku na kółkach stał dzbanek i niski stosik 
papierowych kubków. Nalałam wody do jednego z nich 
i wypiłam, każdy łyk jak kolczasty jeżowiec w gardle. 
Rolety w oknie były zaciągnięte, słyszałam odgłosy 
ruchu ulicznego w pobliżu. Przesunęłam się na brzeg 
łóżka. Byłam ubrana w szpitalną koszulę, bez niczego 
pod spodem. Ruszyłam do okna, ale drżały mi nogi. 
Odsłoniłam roletę. Trzy metry niżej był płaski dach 
kryty papą, a na nim potężne urządzenia klima-
tyzacyjne czy grzewcze. A po drugiej stronie kolejne 
budynki i okna. W jednym z nich migały kolorowe 
błyski telewizora. Nie widziałam nieba, ale światło 
dnia nie było zbyt jasne. Zastanawiałam się, czy jest 
rano, czy po południu. Kark miałam sztywny i prawie 
nie byłam w stanie spojrzeć w dół ani w prawo czy w 
lewo. Pamiętałam widok zaciśniętych, pożółkłych 
zębów pułkownika, rozdymanie się jego nozdrzy, 
uczucie, że moje stopy odrywają się od ziemi. Wróci-
łam do łóżka i położyłam się, ale nagle wydało mi się 
ono niebezpiecznym miejscem, jakby posłanie znaj-
dowało się trzysta metrów nad ziemią, i gdybym obró-
ciła się zbyt szybko, żeby sięgnąć po wodę, przechyli-
łoby się i spadło na skały poniżej; jeżeli Behrani nie 
żył, to byłam pewna, że Lester musiał go zabić.
Przed upływem godziny wrócili zastępcy szeryfa i 
powiedzieli mi, że uznano, iż mogę zaryzykować
KI n
ucieczkę, w związku z czym zostanę przeniesiona do 
szpitala hrabstwa San Mateo. Ten starszy jechał ze mną 
z tyłu ambulansu. Siedział naprzeciwko moich noszy, 
żując gumę i oglądając otaczające go urządzenia 
medyczne. Czasami patrzył mi w oczy. Kiedy wieźli 
mnie tutaj, niebo ciemniało, a w windzie starsza 
kobieta z nadmierną ilością różu na policzkach przy-
trzymała dla nas drzwi, uśmiechnęła się do mnie i 
powiedziała: „Nic ci nie będzie, skarbie. Zobaczysz". 
Na przednich zębach, w idealnym stanie i sztucznych, 
miała rozmazaną szminkę, ale chciałam jej uwierzyć. 
Starszy zastępca szeryfa pozostał w moim pokoju, póki 
pielęgniarka nie wyszła, a potem stanął blisko łóżka i 
patrzył na mnie z góry, jakby czekając, żebym 
skończyła odpowiadać na pytanie, którego nigdy nie 
zadał. Przełknęłam ślinę i musiałam na minutę zamk-
nąć oczy. Kiedy je otworzyłam, policjant potrząsał 
głową, jakbym go rozczarowała.
-	Les Burdon i ja byliśmy partnerami, póki nas nie 
rozdzielono i nie stworzono jednoosobowych patroli. 
Mógł zostać szeryfem, ale teraz tkwi w tym wszyst 
kim; mam nadzieję, że wiesz o tym. Nałożyli na niego 
areszt tymczasowy, ale to nie potrwa długo. Rzucą go 
między innych więźniów.
Odsunął się od łóżka i skierował do drzwi.
-	Na zewnątrz postawimy człowieka, dopóki nie bę 
dziesz się nadawać do wyjścia, a potem pojedziesz 
prosto do aresztu w Redwood City. Pomyśl o tym.
Wyszedł, a ja patrzyłam na białe prostokąty sufitu, na 
jarzeniowe światło. Zamknęłam oczy i przełknęłam 
ślinę, co odczułam jak tuzin pinezek, i chciałam, żeby 
ten piaskowłosy, żonaty zastępca szeryfa czuł to samo; 
żeby czuł kciuki pułkownika miażdżące mu jabłko
Adama, jakby to była tektura; chciałam, żeby ten 
dawny przyjaciel Lestera był w domku wędkarskim, 
kiedy Les włożył mundur i zmusił mnie, bym zawiozła 
go na rozmowę z pułkownikiem; chciałam, żeby jego 
przyjaciel był w tym domu, budząc się pod jednym 
dachem z zamkniętą w łazience całą rodziną; i chcia-
łam, żeby zastępca szeryfa stał w sypialni, którą zo-
stawił mu jego ojciec, podczas gdy Lester, siedząc w 
moim samochodzie, przykładał pistolet do szyi puł-
kownika. Nie prosiłam o żadną z tych rzeczy. Nie 
prosiłam o żadną z nich.
Do pokoju weszła pielęgniarka z lekarzem. Siostra 
była młodsza ode mnie. Uśmiechnęła się i przedstawiła 
doktora, niskiego mężczyznę o srebrnych włosach; 
miał grube szkła, przez które jego oczy wydawały się 
bardzo małe. Przeczytał kartę w nogach łóżka, potem 
podszedł bliżej i położył mi na szyi dwa ciepłe palce. 
Oczy zaczęły mi łzawić i musiałam wydać z siebie jakiś 
dźwięk, bo pielęgniarka wzięła mnie za rękę i trzymała 
ją, podczas gdy lekarz zaglądał mi do gardła, świecąc 
sobie maleńką latarką, a potem poklepał mnie po 
ramieniu i powiedział, że moje tkanki miękkie dobrze 
się goją i że najlepiej będzie, jak przez pełne dwa 
tygodnie nie powiem ani słowa. Potem oboje wyszli, 
białe fartuchy zniknęły za drzwiami, a ja nie byłam już 
wściekła; może nie zasługiwałam na osąd ze strony 
zastępcy szeryfa za czyny, których nie popełniłam, ale 
teraz nawet mocniej czułam, że nie zasłużyłam na 
ciepło okazane mi przez siostrę, która trzymała mnie za 
rękę, jakbym była ofiarą całego zajścia. Bo wiedziałam, 
że to nie była prawda. Ani mój obraz nie był prawdziwy.
Otworzyły się drzwi i krągła Meksykanka przyniosła 
mi na tacy kolację: szklankę wody, miskę
klarownego żółtego bulionu i talerzyk budyniu wanilio-
wego. Uśmiechnęła się do mnie, a ja dostrzegłam złotą 
koronkę na jednym z jej zębów. Wyszła z pokoju i zaraz 
weszła Connie Walsh. Ciemne włosy miała krótsze niż 
podczas naszego ostatniego spotkania, przystrzyżone 
na skroniach, co sprawiało, że jej ładna twarz wyglądała 
starzej i nieco oschle. Na nogach miała nowiutkie 
sportowe buty i zaczęłam się uśmiechać, ale własną 
twarz czułam jak obcą, wargi miałam grube i wykrzy-
wione, i nie mogłam spojrzeć wprost na Connie.
Nic nie powiedziała, tylko stała tam, i czułam, że na 
mnie patrzy. Położyła mi dłoń na ramieniu, przysunęła 
tacę z jedzeniem bliżej mnie i zapytała, czy mogę 
usiąść. Nacisnęłam guzik i zaraz byłam w górze, pa-
trząc na Connie, w jej ciemne oczy, w których nie 
widziałam nic poza niepokojem. Pomyślałam o pani 
Behrani, o tym, że tamta patrzyła na mnie tak samo, i 
poczułam się, jakbym była ze starą przyjaciółką, którą 
zamierzałam zawieść - jeśli już tego nie zrobiłam.
Connie Walsh podała mi łyżkę.
- Ile wiesz?
Potrząsnęłam głową i wskazałam na gardło. Prze-
prosiła, pomachała sobie ręką przed twarzą, otworzyła 
na kolanach aktówkę, a potem podała mi żółty praw-
niczy notes i pióro. Odsunęłam na bok tacę z kolacją i 
napisałam: „Powiedzieli, że pan Behrani nie żyje. 
Gdzie jest Lester?".
Connie przeczytała notatkę, zanim jeszcze zaczęłam 
ją dla niej odwracać, i patrzyła na mnie chwilę, mając 
lekko ściągnięte wargi. Napisałam: „Co się stało?".
Wzięła pióro i zaczęła pisać, ale przerwała i potrząs-
nęła głową; przecież ja ją słyszałam. Uśmiechnęłam 
się, a ona także zaczęła się uśmiechać.
-	Czy Burdon jest twoim facetem?
Skinęłam głową, pragnąc słyszeć swój głos mówiący 
„tak".
-	Siedzi w areszcie w Redwood City. 
Patrzyłam na nią i czekałam. Jej wzrok powędrował
w stronę mojej kolacji.
-	Chłopiec został zabity.
Całą twarz miałam jak wyżętą, powietrze cofało się 
w krtani.
-	Najwyraźniej na ruchliwej ulicy chwycił pistolet 
pana Burdona i wycelował w niego. Głos Connie 
Walsh był spokojny i opanowany, ale patrzyła na mnie 
tak, jakby dopiero zaczęła. - Został postrzelony przez 
funkcjonariuszy policji.
Ten chłopak, który dziś rano szedł korytarzem, taki 
wysoki i wyprostowany, z czarnymi włosami wciąż 
rozczochranymi po nocy. Grubymi i gorącymi palcami 
sięgnęłam po papier i pióro: „Myślałam, że to pan 
Behrani nie żyje. Pułkownik".
Connie Walsh spojrzała na mnie tak, jakby czekała, 
aż rozmowa osiągnie ten punkt, a teraz, gdy to się stało, 
nie była na to całkiem przygotowana. Trzymając dłonie 
na kolanach odchyliła się nieco ode mnie. Skinęłam na 
nią, żeby mówiła, ale nawet zanim zaczęła, nie mogłam 
już patrzeć prosto na nią; skupiłam się na jej dłoniach, 
na kostkach, które były szersze od długich, szczupłych 
palców. Paznokcie miała krótkie, niektóre porysowane, 
i przez chwilę wyobrażałam ją sobie na kolanach, 
grzebiącą w ogródku, ale teraz opowiadała mi o 
wszystkim, z dłońmi złożonymi razem, palcami 
zaplecionymi: pan i pani Behrani leżeli martwi w mojej 
dawnej sypialni, a głos Connie Walsh mówił mi o 
detektywach rekonstruujących przebieg wypadków.
-	Chcą z tobą porozmawiać, Kathy.
Teraz spojrzałam na nią, ale było to jak patrzeć na 
kogoś przez odwrotną stronę lunety. Connie nic już nie 
mówiła. Zdawała się czekać, żebym spróbowała coś 
powiedzieć albo zaczęła pisać, ale jej twarz była zbyt 
daleko, bym mogła z niej coś wyczytać; tylko owal 
ciała, proszący mnie teraz, żebym wszystko jej opisała, 
napisała, co i kiedy zrobił mi pułkownik; żebym 
napisała, jak bardzo byłam zaangażowana w 
przetrzymywanie tej rodziny wbrew jej woli.
-	Napisz wszystko, Kathy. Napisz mi prawdę.
To słowo fruwało między nami jak czarny nietoperz. 
Spojrzałam na swoje dłonie, na zgrubienia od sprząta-
nia. Znów widziałam stojącą w kuchni panią Behrani 
przyciskającą ręce do skroni. Pomyślałam o bólu, ja-
kiego musiała doznawać, i miałam nadzieję, że to nie 
była ostatnia rzecz, jaką czuła. Teraz głos Connie 
Walsh był swobodniejszy; podnosiła się, mówiąc mi, że 
jest już spóźniona na kolejne spotkanie, ale wróci jutro, 
żeby zapoznać się z okolicznościami. Tak nazywała to, 
co miałam napisać. Na moment dotknęła mojej dłoni, a 
potem już jej nie było.
Wypiłam łyżkę bulionu. Spływając w dół zdawał się 
kojącą kąpielą dla mego gardła, ale nie wypiłam ani 
łyka więcej. Wyobraziłam sobie Behranich, leżących 
na stole kostnicy: pułkownik, jego cierpiąca żona, 
lojalny syn. Skręcił mi się żołądek; usiadłam szybko, 
ślina wypełniła mi usta. Blok i pióro Connie Walsh 
spadły na podłogę, ale zostawiłam je tam, ruszyłam do 
krzesła pod oknem i usiadłam. Długo i głęboko od-
dychałam przez nos i usta, póki nie poczułam, że nie 
będę wymiotować. Z przeciwległego końca oświetlone-
go przez kilka tylko latarni parkingu wyjeżdżały na
drogę samochody; widziałam ich reflektory i tylne 
światła. Z korytarza na zewnątrz słychać było ciche 
piski podeszew butów przechodzących obok pielęg-
niarek, toczenie się metalowych kółek wózka z jedze-
niem lub wózka noszowego, śmiechy i rozmowy trzech 
kobiet w dyżurce pielęgniarek, kobiecy głos w inter-
komie wzywał lekarza na oddział intensywnej terapii, 
potem znowu rozmowy, rozsuwające się i zamykające 
drzwi windy, szum wody w toalecie w pokoju niezbyt 
oddalonym od mojego, potem czyjeś mruczenie, plas-
kanie mokrego mopa o podłogę, mruczący męski głos, 
melodia nierozpoznawalna; i ja byłam nierozpoznawal-
na. Widziałam w lustrze swoje odbicie, mała ocieniona 
twarz, włosy przygniecione z tyłu głowy. Wyglądałam 
jak chore dziecko, ale czułam się brudna. Gardło 
miałam suche i przełykać było mi trudniej niż kiedy-
kolwiek wcześniej, ale nie dbałam o to. Zamknęłam 
oczy i starałam się skoncentrować na faktach dla 
Connie Walsh, ale cały czas myślałam o Lesterze w 
areszcie tymczasowym, siedzącym samotnie w jednej z 
cel, odseparowanym od reszty więźniów, bo był gliną, 
kimś, kogo oni nigdy nie zrozumieją, człowiekiem, 
który nie strzelił do uzbrojonego filipińskiego chłopca, 
człowiekiem, który zaryzykował swoją pracę, starając 
się przywrócić mi mój dom.
Szuranie mopa i mruczenie oddaliło się w głąb 
korytarza, a ja słyszałam, jak pilnujący mnie zastępca 
szeryfa odchrząkuje i odwraca strony gazety czy cza-
sopisma. Wstałam i przełącznikiem przy drzwiach wy-
łączyłam górne światło. Przycisk wzywający pielęg-
niarkę świecił biało w głowach mojego łóżka, a ja 
wróciłam pod okno na krzesło, którego winylowa tapi-
cerka kleiła mi się do gołych nóg; i przypomniałam
sobie panią Behrani, która przyniosła mi do pokoju jej 
syna kiwi i herbatę; patrząc na moje posiniaczone 
ramię miała w brązowych oczach mnóstwo współczu-
cia, jakby poturbowanie mnie przez jej męża było 
jedynym powodem, dla którego zjawiłam się na jej 
progu - pijana i z pistoletem Lestera.
Ale za tym stało wszystko: rozmowa z moim bratem 
Frankiem i stale to samo protekcjonalne traktowanie; 
meksykański chłopak ze wzrokiem utkwionym w moim 
kroczu, oblizujący sobie wargi, jakby to było coś, co 
widział już setki razy; noszenie skradzionych rzeczy; 
jaskrawe słońce dzień po tym, gdy poprzedniej nocy 
wypiłam z Lesterem za dużo; moje suche usta i strach 
na ciężkim kacu, że Lester użył sobie na mnie i wraca 
do żony; jeżdżenie po okolicy parterowych domów w 
ranczerskim stylu i szukanie w upale tego, czego 
miałam nadzieję nie znaleźć - to były wszystkie te 
rzeczy i żadna z nich; to był Lester wychodzący ze 
mnie w domku wędkarskim, kończący na mnie w sy-
tuacji, która - byłam pewna - przyniosła nagłą zmianę 
postanowienia; to byłam ja, pozwalająca Lesterowi 
skończyć to, co oboje zaczęliśmy, pozwalająca, żeby 
stało się to wszystko, żebym mogła odroczyć chwilę, w 
której musiałabym stawić czoło matce i bratu i po-
wiedzieć im, że dom taty jakoś wyśliznął mi się z rąk. 
Chciałam, żeby Lester zrobił, co w jego mocy, bylebym 
tylko mogła odwlec ten moment sądu.
Wyjrzałam na pusty parking, na pociemniały drew-
niany parkan i czarne drzewa za nim i przez chwilę 
usiłowałam sobie wmówić, że to pułkownik był tym, 
który sprowadził na nas to wszystko. To on nie postąpił 
właściwie z domem mojego ojca. To wina jego 
chciwości, jego dumy. Przypominałam go sobie, gdy
z żoną, córką i przyjaciółmi stał na swojej nowej plat-
formie na dachu; jego drogi garnitur, wysoki kieliszek 
szampana w ręku, ustawione w rogach balustrady i na 
podłodze kwiaty w doniczkach; śmiał się z czegoś, co 
powiedziała jedna z grubych bogatych kobiet; jego 
wzrok, jakim spojrzał na mnie, gdy przejeżdżaliśmy 
obok, oczy zmrużone, wszystkie mięśnie twarzy znie-
ruchomiałe od koncentracji, która rnnie przeraziła.
Drzwi za moimi plecami się otworzyły i po pokoju 
rozlało się światło z holu. Nie odwróciłam się, ale w 
szybie widziałam odbicie sylwetki zastępcy szeryfa, 
jego krótko ostrzyżone włosy, krótkie rękawy koszuli, 
pas z bronią. Zdawało mi się, że przeniósł wzrok z krzesła 
na łóżko, potem ponownie na krzesło, po czym z powro-
tem wyszedł na korytarz; ciężkie drz-wi zamknęły się za 
nim same. Gardło czułam jak potrzaskany kamień, ale 
nie pozwoliłam sobie wstać po wodę czy bulion.
Spałam na krześle pod oknem. Gdy otworzyłam 
oczy, ciemność bladła, a ja patrzyłam na nadchodzące 
ze wschodu światło, rozlewające się po otynkowanym 
domu i jego ogrodzie, i nie mogłam oderwać od niego 
wzroku. Teraz matka chłopczyka piła kawę i czytała 
gazetę przy biurku. W trakcie lektury pochylała się do 
przodu, a gęste włosy miała zebrane i przerzucone 
przez ramię. Zastanawiałam się, jaki jest jej mąż. Był 
dla niej dobry? Chciał dziecka, gdy żona była w ciąży? 
Kochali się wcześnie rano, zanim obudził się ich sy-
nek? Gardło bolało mnie bardziej niż kiedykolwiek 
dotąd. Poszłam do łazienki, a gdy wróciłam, zostawia-
jąc za sobą nadal szumiącą w sedesie wodę, w nogach 
łóżka, czekając na mnie, stał nowy lekarz i zastępca 
szeryfa. Doktor był wysoki. Przedstawił się, kazał mi 
usiąść na łóżku i zajrzał mi do gardła, świecąc sobie
cienką jak ołówek latareczką; położył palce na moich 
gruczołach limfatycznych i powiedział, żebym nie mó-
wiła jeszcze przez dziesięć do czternastu dni. Oczy 
zastępcy szeryfa były pełne światła, które przypomnia-
ło mi brata: zafascynowanego problemami innych lu-
dzi, szczęśliwego, że on sam jest w porządku. Lekarz 
zapisał coś w swoim bloku i wyszedł, a zastępca podał 
mi moje dawne ubranie: szorty, T-shirt z Fisherman's 
Wharf córki księgowego, jej za małe na mnie żółte figi. 
Policjant powiedział, że przewożą mnie do aresztu w 
Redwood City, po czym opuścił pokój, a ja przebrałam 
się przed oknem, wpatrzona w chłopczyka i matkę. 
Majtki nadal były ciasne w udach i na biodrach, a gdy 
wkładałam szorty i podkoszulek, chłopczyk stał, trzy-
mając otwarte dłonie po bokach ciała. Wygramolił się z 
piaskownicy i szedł po trawie. Wspiął się na podest 
przed swoją matką, z wyciągniętymi rączkami, lekko 
cofniętą brodą i sterczącym brzuszkiem. Matka uśmiech-
nęła się do syna. Wytarła mu piasek z dłoni i wzięła 
malca na kolana; jego drobne plecy przylegały do jej 
piersi, a tenisówki ledwie sięgały jej kolan. Drzwi za 
mną się otworzyły, ale nie odwróciłam się; poczułam 
miętową gumę do żucia zastępcy szeryfa, który powie-
dział, że jest mu przykro, ale musi postępować zgodnie 
z procedurą, po czym wziął mnie za nadgarstki i wsu-
nął na nie chłodny metal kajdanek, zatrzaskując je ze 
szczękiem; czułam naciskające na nie tętno. Nie wi-
działam już twarzy dziecka, a podczas godzin i dni, 
które nastąpiły potem, myślałam o nim jak o ważnym 
śnie, który wraca do człowieka przez cały dzień; dzień 
zaczynający się o szóstej trzydzieści od elektronicznego 
otwarcia drzwi; wychodzę na drugi poziom i filuję w dół 
wraz z innymi kobietami - czarnymi, białymi i Meksy-
kankami; wszystkie, ponad pięćdziesiątka, jesteśmy 
ubrane w pomarańczowe drelichowe spodnie, podko-
szulki na szerokich ramiączkach i bluzy więzienia 
hrabstwa San Mateo.
Na dolnym poziomie siedzimy przy stalowych sto-
łach, jemy tosty i zimne płatki lub jajecznicę i kiełbas-
ki. Do ściany przymocowane są dwa kolorowe telewizo-
ry nastawione na poranne wiadomości; czytające je 
kobiety są ładne i szczęśliwe. Pośrodku pomieszczenia 
stoi blat dyżurnej, za nim cztery funkcjonariuszki na 
służbie, a w pogodne dni drzwi na spacerniak są 
otwarte, chociaż to w ogóle nie jest dziedziniec, tylko 
płaski dach z urządzeniem kulturystycznym, którego 
żadna z nas nie używa. Pewnego ranka jedna czarna 
dziewczyna podciągnęła się na drążku, usiadła tam i 
wypaliła dwa papierosy. Na skraju dziedzińca sterczy 
wysoka osłona przeciwwiatrowa, zwieńczona drutem 
kolczastym, a za nią, cztery kondygnacje w dół, są ulice 
Redwood City. Widać kopulasty budynek starego sądu 
i fragment Pałacu Sprawiedliwości, gdzie niegdyś pra-
cował Lester. Ale, oczywiście, Lester jest teraz ze mną, 
gdzieś pod nami, w innym skrzydle z mężczyznami, ze 
złodziejami samochodów, gwałcicielami i mordercami.
Po śniadaniu większość kobiet zostaje na dolnym 
poziomie przy stołach, rozmawiając i paląc. Na ścianie 
wiszą automaty telefoniczne, które zawsze są zajęte; 
kobiety dzwonią do swoich dzieci i facetów, czasem na 
koszt mężów, wzrok mają odległy i bywa, że krzyczą lub 
płaczą do słuchawki; niektóre nawet się śmieją. Ale ja 
nie. Także nie palę. Moje gardło nie toleruje tego dymu 
płynącego w dół niczym żwir wcierany w świeżą ranę.
Jest tu czarna kobieta imieniem Jolene, która pali 
paczkę za paczką marlboro light. Głos ma niemal
męski. Jest niska, o chłopięcych biodrach i małych 
piersiach, a kłykcie ma szerokie i na oko twarde; nigdy 
nie przestaje mówić i nawet duże kobiety wydają się 
przy niej mniejsze. Podczas mojego pierwszego 
tygodnia, pewnego popołudnia przed zamknięciem nas 
w celach na czas sprzątania po lunchu, Jolene 
poklepała mnie po ramieniu i powiedziała wystarcza-
jąco głośno, żeby inne słyszały:
-	Dlaczego tu jesteś, dziewczyno?
Siedziałam przy stole z dwiema Meksykankami, 
które podczas lunchu rozmawiały po hiszpańsku. Za i 
obok Jolene stały trzy lub cztery czarne kobiety, 
czekając na moją odpowiedź. Z początku nie zrozu-
miałam pytania, ale i tak nie mogłam mówić. Wskaza-
łam na gardło i pokręciłam głową.
-	Nie możesz mówić? 
Potwierdziłam skinieniem.
-	Jesteś głucha? Ponownie 
pokręciłam głową.
Jedna z kobiet za Jolene uśmiechnęła się i zobaczy-
łam jej zepsute zęby.
-	Więc jesteś niemową.
Ta z zepsutymi zębami roześmiała się. Kilka innych 
uśmiechnęło się. Jedna ze strażniczek przy stanowisku 
kontrolnym zawołała, żebyśmy wszystkie wracały do 
swoich cel. Skinęłam Jolene głową, a ona uśmiechnęła 
się, jakbym właśnie pokazała jej coś, co od dawna 
chciała wiedzieć.
-	Chodzi ci o to, że Bóg usiadł z pilotem w ręku 
i sukinsyn wyciszył ci tyłek?
Dziewczyny Jolene roześmiały się, ja też się uśmiech-
nęłam, i tego wieczoru po kolacji, gdy czekając na 
swoją kolej wyjścia do kantyny lub po zmianę bieliz-
ny, siedziałyśmy wszystkie przy stołach przed dwoma 
telewizorami nastawionymi na dwa różne kanały, Jo-
lene krzyknęła do mnie przez całe pomieszczenie:
- Hej, Pilot! Ścisz te pierdolone telewizory!
Roześmiała się głośniej od otaczających ją kobiet i 
od tej pory, gdy któraś chciała, żebym podała jej sól, a 
którejś innej zapalniczkę lub papierosa, mówiła głośno: 
„Kopsnij sól, Pilot", albo „Pilot, podaj do Dużej April".
Po dwóch tygodniach, gdy byłam sama w celi, spró-
bowałam znowu mówić, nazywając znajdujące się 
przede mną przedmioty: „Podłoga. Ściana. Sedes. 
Umywalka". Gardło bolało mnie nie bardziej niż wte-
dy, gdy ma się anginę, a głos miałam może niższy niż 
przedtem, ale na dolnej kondygnacji i na spacerniaku 
nadal milczałam, pozwalając dziewczynom, żeby woła-
ły mnie moim nowym imieniem.
W tych pierwszych tygodniach Connie przyszła zo-
baczyć się ze mną trzy razy; raz z dwoma detektywami, 
którzy wzięli mnie do osobnego pokoju i kazali 
napisać, jak pułkownik próbował mnie udusić, zanim 
zabrał się do pozostałych działań. Adwokaci i 
odwiedzający musieli przejść na półpiętrze drugiej 
kondygnacji do pomieszczenia z zamkniętymi kabina-
mi, wyposażonymi w grube szyby oddzielające nas od 
gości. Zanim ponownie mogłam posługiwać się swoim 
głosem, Connie mówiła przez telefon, a ja pisałam 
odpowiedzi i pytania, po czym przykładałam kartkę do 
szyby. Teraz, gdy wrócił mi głos, pochylam się do 
przodu i mówię cicho do słuchawki, więc żadna mająca 
gości współtowarzyszka nic nie zauważy.
Za każdym razem Connie chce poznać fakty. Mówię 
jej, co zrobiłam, żałując, że powiedziałam cokolwiek,
bo planowana przez nią obrona opiera się na tym, że 
gdy Lester zamykał Behranich w łazience, ja byłam 
niezdolna do kierowania swoimi czynami - po próbie 
samobójczej i otumaniona przez proszki nasenne; że 
byłam chora, fizycznie osłabiona i miałam nadwątloną 
zdolność do oceny wydarzeń także następnego dnia, 
gdy zmusił pułkownika i jego syna do jazdy do Red-
wood City. Zamierza utrzymywać, że to nie ja jestem tą 
osobą, którą mają skarżyć, chociaż przyznaje, że ma do 
pokonania niezłą górę, żeby tego dowieść, ponieważ 
najlepszych moich świadków nie ma już wśród nas. 
„Nie ma już wśród nas" to jej wyrażenie; chociaż nie 
wydaje mi się ono prawdziwe.
Connie udało się zdobyć trochę pieniędzy na czaso-
pisma z kantyny, ale podczas godzin odosobnienia po 
porach posiłków siedzę na pryczy i nawet na nie nie 
patrzę. Zamiast tego bez przerwy widzę panią Beh-rani, 
jej małą twarz ze zmarszczkami, głęboko osadzone 
brązowe oczy, to, w jaki sposób patrzyła na mnie, jedna 
kobieta na drugą, gdy pytała, czy Lester skrzywdzi jej 
syna, który, tak jak ja to czuję, unosi się teraz w rogach 
mojej celi, młoda i uprzejma obecność. I widzę jego 
ojca tak, jak nigdy go nie widziałam, łysą głowę ma 
zwróconą w moją stronę, a twarz bez wyrazu, jakby nic 
z tego, co zrobiłam, nie mogło go już teraz dotknąć, ale 
jego oczy są dwiema ciemnymi gwiazdami smutku.
Czasami siedzę pod ścianą na dachu spacerniaka, 
mając słońce na twarzy. Z wnętrza słyszę dźwięk 
telewizora, plotkowanie innych kobiet, któraś z nich 
kaszle. Patrzę poza siatkowe ogrodzenie na krawędzi 
dachu, drut kolczasty jest bardzo jasny, i aż mnie 
skręca, żeby zobaczyć Lestera, leżeć obok niego na
gorącym poddaszu domku wędkarskiego, całować jego 
opadające wąsy i obejmować wąskie plecy. Pamiętam, 
jak jego były partner mówił mi w szpitalu, że Lester 
zostanie rzucony między innych więźniów, i mogę 
tylko mieć nadzieję, że się mylił, że strażnicy będą 
pilnować jednego ze swoich, ale czuję się tak, jakbym 
myśląc w ten sposób, sama się okłamywała. Nie 
pozwalam sobie na rozmyślanie o jego dzieciach czy o 
żonie, a jeśli w ogóle myślę o domu, to tylko o tym, że 
powinnam tam umrzeć, ja i nikt inny; o ileż lepiej 
byłoby, gdyby pan Behrani nie ocalił mnie przed 
bronią Lestera, gdyby pani Behrani nie uratowała mnie 
przed jej proszkami na sen.
Dzisiaj Jolene podchodzi do mnie z palącym się 
papierosem w ustach, oczy ma zmrużone jak męż-
czyzna.
-	Suka z półpiętra kazała mi cię znaleźć. Masz 
gości.
Jestem tak zdziwiona tym, kto to może być, że omal 
o to głośno nie zapytałam. Zamiast tego wpatruję się w 
Jolene, czekając, żeby powiedziała coś więcej.
-	Zgadza się, Pilot, ktoś chce pogadać w języku 
znaków.
Zaledwie dwa dni wcześniej widziałam się z Connie 
Walsh. Nadal stara się o odroczenie daty mego prze-
słuchania. Powiedziałam jej, że nie chcę, żeby po-
stępowała w ten sposób, jakbym nie była odpowie-
dzialna za to, co zrobił Lester.
-	Ale nie jesteś, Kathy. Niczego nie fabrykujemy. 
Connie patrzyła na mnie przez szybę, przyciskając
słuchawkę do ucha. Po obu stronach nosa miała małe 
czerwone znaczki od okularów do czytania lub prze-
ciwsłonecznych. Wyglądała na zmęczoną, gotową
sprzeczać się o wszystko, co miałam zamiar powie-
dzieć. Inne kabiny sali widzeń były puste, ale mówiąc 
do mikrofonu zniżyłam głos do szeptu.
-	Zaprzeczę temu. Powiem, że byłam trzeźwa i ni 
gdy nie wzięłam żadnych pigułek.
Connie Walsh potrząsnęła głową, zaciskając mocno 
wargi.
-	A więc jaka jest twoja linia obrony, Kathy?
-	Nie mam jej. Tamta rodzina nie żyje.
Zaczęło ściskać mnie w gardle, więc odwróciłam 
twarz. Odwiesiłam słuchawkę, opuściłam półpiętro i 
wróciłam na swój poziom, gdzie - wiedziałam - nie 
będę płakać, gdzie czułam ulgę, że jestem niemową.
Teraz wchodzę po betonowych stopniach na drugie 
piętro, myśląc, że to albo Connie, albo Connie zrezyg-
nowała ze mnie jako z klientki i będę rozmawiać z 
nowym adwokatem, przydzielonym mi z urzędu. 
Funkcjonariuszka o blond włosach otwiera przede mną 
drzwi. Ktokolwiek to jest, siedzi, a ja nie jestem 
wystarczająco blisko, żeby rozpoznać gościa przez szy-
by kabin; jedna z nich jest zajęta przez meksykańską 
dziewczynę, a jej mąż lub chłopak po drugiej stronie 
trzyma słuchawkę przy uchu małej dziewczynki. Potem 
za szkłem, kilka kabin dalej, wstaje mój brat Frank. Ma 
na sobie koszulkę polo w kolorze bananowym, czarne 
włosy zaczesane do tyłu na piankę, na szyi gruby złoty 
łańcuch, na nadgarstku złoty zegarek z bransoletką. 
Przybrał na wadze, brzuch lekko wypycha do przodu 
klamrę paska. Zezuje na szybę, dłonie ma oparte na 
biodrach, ale nie widzi mnie. Potem mnie spostrzega i 
rozchyla wargi, oczy mu błyszczą, a ja mam ochotę 
odwrócić się i z powrotem wyjść na pomost przed 
celami: nie wysłałam listu; ani razu nie
zatelefonowałam; sądzę, że czekałam, żeby Dzień Pra-
cy nadszedł i przeminął, żeby moja matka i ciotki 
przejechały obok pustego domu i przekonały się, iż 
Frank miał rację, że wyjechałam w podróż i długo mnie 
nie będzie.
Franky zaczyna się rozmazywać. Wycieram oczy, 
wchodzę do kabiny, a tam na krześle siedzi moja matka 
i patrzy na mnie, jakbym była zjawą, której przyjście 
tyleż wymodliła, co się go bała. Ma za mocny makijaż, 
puder zbyt różowy i za wysoko na policzkach, szminka 
zanadto czerwona. Nosi fałszywe perły i fiole-
towoniebieską sukienkę w kwiaty. I dopiero co była u 
fryzjera. Stamtąd, gdzie stoję, z oddechem wysoko w 
gardle, widzę okrągłą plamę skóry prześwitującej przez 
jej rzednące włosy. Na szyi ma ścięgna starej kobiety.
Frank podnosi słuchawkę i zaczyna coś do niej 
mówić, ale potem przerywa i czeka, żebym podniosła 
swoją. Nadal stoję i trzymam przy uchu słuchawkę, 
lekką jak drewno balsa.
-	Dlaczego do nas nie zadzwoniłaś, Kath? 
Spoglądam w dół na matkę. Patrzy na mnie przez
szybę, oczy ma lekko przekrwione. Przełykam, wska-
zuję na swoje gardło i zamierzam powiedzieć, że nie 
mogłam zadzwonić na czas, ale Frank uprzedza mnie.
-	Nie możesz mówić?
Nie odpowiadam, ale czuję, że z powrotem wślizguję 
się w kłamstwo jak do ciepłej kąpieli. Matka odwraca 
się i prosi go o słuchawkę.
-	K? Nic ci nie jest. Ciotki i ja przejechałyśmy 
wczoraj obok domu, a tam była policyjna taśma na 
drzwiach i w oknach. Dlaczego nie możesz mówić? 
Franky przyleciał dzisiaj rano. Znalezienie cię zabrało
nam cały dzień. Nikt nam nic nie powiedział, K. 
Skarbie, nic ci nie jest?
Matka zezowała na szybę, jakbym była duchem, 
który w każdej chwili może zniknąć. Tak się właśnie 
czułam, martwa dla nich, nic poza głosem z drugiej 
strony; byłam dziwnie swobodna, bezpieczna poza ich 
zasięgiem.
Dolna warga matki zaczęła drżeć. Wzrok wędruje z 
mojej twarzy na pomarańczowy więzienny strój, potem 
z powrotem na twarz, a ja chcę stanąć i pokazać go jej 
w całej krasie, cały ubiór, każdą część garderoby aż po 
pomarańczowe majtki, duże i luźne jak męskie. 
Pochylam się bliżej do szyby i mówię do mikrofonu:
-	Nic mi nie jest, matko.
Nigdy jej tak nie nazywałam, tylko Mam lub Ma, ale 
lubiła dźwięk słowa matka, dostojeństwo, którego zda-
wało się jej przydawać, pogrążonej w smutku.
-	Co się stało, K?
Zaczyna płakać. Franky opiera dłoń na jej ramieniu i 
wręcza matce chusteczkę z monogramem. Przez szybę 
spoglądam mu w twarz, ale nie patrzy na mnie; wzrok 
ma wbity w blat kabiny i zdaje się bliski oszołomienia, 
jakby właśnie przesiedział ten moment gdzieś indziej, 
ale w jego rysach maluje się także boleść, i przez 
chwilę myślę o Jeannie i dzieciach, czy w domu 
wszystko w porządku? Musiałam powiedzieć to do 
mikrofonu, bo pytanie momentalnie podrywa moją 
matkę.
-	Oczywiście, że nie; są chorzy z niepokoju o ciebie. 
Co ty zrobiłaś, K? Dlaczego jesteś tutaj?
Matka nadal wygląda tak, jakby się miała rozpłakać, 
ale teraz w jej twarzy jest coś twardego. Zaciska wargi,
przygotowując się na to, co mam jej do powiedzenia. 
Czeka na fakty, ale jej ostatnie pytanie nadal jest w 
mojej głowie membraną słów, która nie przestanie 
wibrować; tą samą, która śpiewała całymi latami: co ty 
zrobiłaś? Dlaczego jesteś tutaj?
Matka ponownie mówi do słuchawki, pytając mnie o 
dom taty, o policyjną taśmę na frontowych drzwiach, o 
wdowią platformę, na której zbudowanie Frank nigdy 
nie wyraził zgody.
-	Nie możesz mówić, K? Coś jest nie tak z twoim 
głosem? Czy Nick ma z tym wszystkim coś wspól 
nego?
Franky patrzy na mnie przez szybę. Wzrusza ramio-
nami, jakby nie był zupełnie pewny, czy powinien był 
o tym wspomnieć, ale to zrobił. Ponownie spoglądam 
na matkę, w oczach ma oczekiwanie, zawsze oczeki-
wanie. Jej ostatnie pytanie wydaje się tak śmieszne i 
naiwne, jak to tylko możliwe.
-	Nick mnie opuścił, Mam.
-	Ale dlaczego?
-	Nie wiem dlaczego, Ma. Może go znajdziesz i za-
pytasz?
Teraz wzrok matki twardnieje. Jej pytanie mogłoby 
brzmieć w ustach kogoś innego inaczej, łagodniej, 
jakby mężczyzna, który mnie opuścił, musiał być nie-
świadomy moich najlepszych cech. Ale w jej wydaniu 
to jest przesłuchanie: co tym razem zmalowałaś, Ka-
thy? Jak mogłaś pozwolić mu odejść?
Teraz wygląda na zażenowaną; zbyt czerwone wargi 
ma rozchylone, czoło zmarszczone. Potrząsa głową, 
tylko raz, w stylu przykro-mi-to-słyszeć. Chwilę wcześ-
niej miałam ochotę walnąć ją w głowę prawdą o moim 
losie, powiedzieć jej o oskarżeniach przeciwko mnie,
powiedzieć jej o Behranich, rzucić jej to wszystko w 
twarz. Ale w tej chwili wygląda na tak łatwą do 
zranienia, taką żałosną z jej perłami, sukienką i 
makijażem, którymi starała się zrobić dobre wrażenie 
na moich strażniczkach, że nie mogę powiedzieć nic 
więcej. Potrząsam głową i wskazuję na gardło.
- Miałam operację. Nie powinnam teraz mówić. Za-
dzwoń pod ten numer.
W notatniku, który zostawiają dla nas w każdej 
kabinie, piszę numer telefonu Connie Walsh, przycis-
kając ramieniem słuchawkę do ucha, po czym przy-
trzymuję notes przy szybie. Matka siedzi cicho po 
drugiej stronie i to powinno być mi znane, jej mil-
czenie, gdy nie mówię jej prawdy. Frank wystukuje 
numer na skomputeryzowanym rolodeksie w swoim 
zegarku, a ja patrzę w ciemne jak zawsze oczy matki, 
widząc cienkie, różowe, popękane żyłki białek, ale 
teraz jej oczy nie patrzą zimno czy twardo, chociaż i 
nie ciepło. Pod oczami ma worki, których nie może 
ukryć nachalny makijaż. Zadziera brodę, czerwone 
wargi ma zaciśnięte, a ja jestem myśliwym, który 
osaczył starego jelenia w odległości sposobnej do ob-
niżenia łuku. I ta ściana odpornego szkła między nami 
nie wydaje się złą rzeczą; raczej czymś naturalnym, 
nieuchronnym. Matka patrzy mi w oczy dłużej, niż to 
pamiętam z przeszłości. Mogę na nią patrzeć całymi 
dniami. Potem ona mruga, szybko wstaje i zwraca się 
do wyjścia, jakby mnie już tu nie było. Macham do 
Franky'ego, ale brat odwiesza słuchawkę, a ja nie 
czekam, żeby na mnie spojrzał.
Idę obok kabin i wychodzę na drugi poziom. Słyszę 
dochodzący z dołu dźwięk obu telewizorów, szmer
KOO
rozmów i ochrypły śmiech Jolene. Widzę, że siedzi 
przy jednym ze stołów, grając w karty; wygląda na to, 
że w oczko i że ona trzyma bank. Pełno jej kumpelek, 
wszystkie czarne z wyjątkiem jednej blondynki, nowej 
dziewczyny, która siedzi spokojnie między Jolene a 
Wielką April, korpulentną kobietą, której podbródki 
spływają aż do rowka między piersiami. Zatrzymuję 
się na schodach i patrzę, jak Jolene zabiera pieniądze 
Wielkiej April, mały kopczyk skrawków papieru z 
notatnika. Powietrze jest gęste od papierosowego 
dymu, a słoneczne światło wpadające przez otwarte 
drzwi spacerniaka sprawia, że wygląda nawet na 
gęściejsze, niebieskawe - szeroki wał, wiszący im 
wszystkim nad głowami. Myślę o Lesterze, o jego 
toyocie kombi, która odjeżdżała spod neonu El Rancho 
Motel, znikając we mgle. Między nogami rozlewa mi 
się rozluźniające ciepło i bardzo chcę czuć go w sobie, 
ale wiem na pewno, że nigdy nie poczuję.
Stojąca powyżej mnie funkcjonariuszka mówi, że-
bym ruszała dalej, żadnego łazikowania po schodach, a 
Jolene spogląda w górę i śmieje się.
- Chodź na dół, Pilot.
A ja uśmiecham się i kiwam głową, jakby właśnie 
powiedziała coś, czego nigdy dotąd nie rozumiałam, 
ale w końcu udało mi się to pojąć.
Schodzę na dół, wzrok mam skierowany na szeroką 
płaską chmurę, pod którą wnikam, pod ten niebieski 
sufit dymu, który produkujemy. I czuję go nad sobą, 
przechodząc obok kobiet przy telefonach, obok innych 
kobiet przy innych stolikach, a wszystkie palą, 
wydmuchują w powietrze wąskie, gniewne strumyki 
dymu, i staję przy ramieniu Jolene. Przerywa
rozdawanie kart, spogląda na mnie, w ciemnych 
oczach ma oczekiwanie, chociaż nigdy nie słyszała, 
żebym mówiła, a ja kiwam głową w stronę jej paczki 
marlboro light. Z początku zdaje się nie rozumieć, 
czego chcę, ale uśmiecham się i przykładam dwa 
palce do warg.
Podziękowania
Jestem wdzięczny kapitanowi Johnowi Wellsowi z 
biura szeryfa w hrabstwie San Mateo za wszelkie 
techniczne rady, których szczodrze mi udzielał. Czuję 
się dłużnikiem mego przyjaciela Kourousha Zomoro-
diana, który przez dwa lata uczył mnie języka farsi, w 
piątkowe noce nad dzbanami piwa w „Lone Star Beer" 
w Austin, w Teksasie. Dziękuję także Alemu 
Farahsatowi za uwolnienie mnie od pewnej ignorancji, 
dotyczącej perskiej kultury. Dzięki także memu 
agentowi, Philipowi Spitzerowi, za jego wiarę i deter-
minację.
W końcu jestem głęboko wdzięczny Alanę Salerino 
Mason, memu pilnemu i uzdolnionemu wydawcy.
Iw serii ukazały się
Isabel Allende
DOM DUCHÓW
PAULA
NIEZGŁĘBIONY ZAMYSŁ
MIŁOŚĆ I CIENIE
OPOWIEŚCI EWY LUNY
EWA LUNA
CÓRKA FORTUNY
Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk
DOM (część pierwsza, druga, 
trzecia)
KWIATY ŚLIWY W ZŁOTYM 
WAZONIE
Powieść chińska
I
Marc 
Levy
A JEŚLI TO PRAWDA...
Niccoló Ammaniti
OSTATNI SYLWESTER LUDZKOŚCI 
BAGNO
Gabriel Garcia Marquez
MIŁOŚĆ W CZASACH ZARAZY
Sara Backer
AMERICAN FUJI
? 
Karen Blixen
POŻEGNANIE Z AFRYKĄ
? 
Martha Cooley
ARCHIWISTA
' m
Julio Cortazar
GRA W KLASY 
OPOWIADANIA ZEBRANE 
KSIĄŻKA DLA MANUELA
Rubem Fonseca
WIELKIE EMOCJE I UCZUCIA 
NIEDOSKONAŁE
n
Carmen Martin Gaite
KAPTUREK NA MANHATTANIE
B
Ernest Hemingway
49 OPOWIADAŃ STARY 
CZŁOWIEK I MORZE 
NIEPOKONANY I INNE 
OPOWIADANIA
Anchee Min
MADAME MAO
Rosa Montero
CÓRKA KANIBALA
11
Mary Mornssy
MITOMANKA MATKA 
PEARL
w i LM v
Wiesiaw Myśliwski 
WIDNOKRĄG
?
Amślie Nothomb
HIGIENA MORDERCY Z 
POKORĄ I UNIŻENIEM RTĘĆ 
METAFIZYKA RUR
George Orwell
WIWAT ASPIDISTRA! ROK 
1984
Borys Pasternak
DOKTOR ŻYWAGO
Christino Schwarz
TONĄCA RUTH
BI
Ulrich Schmid
CAR BROOKLYNU
Arturo Perez-Reverte 
KLUB DUMAS 
FECHTMISTRZ
OSTATNIA BITWA TEMPLARIUSZA 
SZACHOWNICA FLAMANDZKA 
TERYTORIUM KOMANCZÓW 
CMENTARZYSKO BEZIMIENNYCH	?
STATKÓW	'soac BQSrlevis Singer
wgą	SZTUKMISTRZ Z LUBLINA
Mario Puzo
OJCIEC CHRZESTNY 
SYCYLIJCZYK OSTATNI 
DON OMERTA
Michael Ridpath MAKLER 
FINANSIŚCI OSTATNIA 
TRANSAKCJA
John Steinbeck
TORTILLA FLAT
JM
lrving Stone
PASJA ŻYCIA
m
Peter Ustinov
MONSIEUR RENĘ
następne książki
Giuseppe Ponttggia
URODZENI DWA RAZY
m
Elizabeth Hay
MAGIA POGODY
Amślie Nothomb
KOSMETYKA WROGA
Terry McMillan
O DZIEŃ ZA PÓŹNO, O DOLARA ZA MAŁO
Książkę wydrukowano na papierze 
offsetowym Amber Graphic 70 g/m2
dostarczonym przez firmę Trebruk
TREBRUK
www.trebruk.pl
Warszawskie Wydawnictwo Literackie
MUZA SA ul. 
Marszałkowska 8, 00-590 Warszawa
tel. (0-22) 827 7236, 6295083 e-
mail: info@muza.com.pl
Dział zamówień: (0-22) 6286360, 6293201 
Księgarnia internetowa: www.muza.com.pl
Warszawa 2002 
Wydanie I
Skład i łamanie: MAGRAF s.c, Bydgoszcz 
Druk i oprawa: P.U.P. ARSPOL, Bydgoszcz