Fox_George

Amok

Background color: black white
Font family: Tahoma Georgia Times 
George FoxAmokPrzełożył Jerzy ŚmigielGdańsk 1991 
Spis treści1. Nota Autora
2. Rozdział pierwszy
3. Rozdział drugi
4. Rozdział trzeci
5. Rozdział czwarty
6. Rozdział piąty
7. Rozdział szósty
8. Rozdział siódmy
9. Rozdział ósmy
10. Rozdział dziewiąty
11. Rozdział dziesiąty
12. Rozdział jedenasty
13. Rozdział dwunasty
14. Rozdział trzynasty
15. Rozdział czternasty
16. Rozdział piętnasty
17. Rozdział szesnasty
18. Rozdział siedemnasty
19. Rozdział osiemnasty
20. Rozdział dziewiętnasty
21. Rozdział dwudziesty
22. Rozdział dwudziesty pierwszy
Dla Steve'a
— po raz ostatni 
Nota Autora [top] Zwrot „szalejący amok” na stałe utrwalił się w ję­zyku 
an­giel­skim pod ko­niec ubie­głego stule­cia. Sto­so­wano go, aby opi­sać 
dzi­kie, pełne mor­der­czej furii walki bo­jow­ni­ków Fili­pin z 
ame­ry­kań­skimi si­łami oku­pa­cyj­nymi. Jed­nak w ję­zyku ma­laj­skim, amok 
jest rze­czowni­kiem. 
Rozdział pierwszy [top] A więc był po­now­nie w doli­nie Ca­gayan — w miej­scu, 
w któ­rym wszystko się za­częło. Po­niżej wy­so­kiego grzbietu gór­skiego 
zna­lazł do­godny punkt ob­ser­wa­cyjny. Sie­dział tam teraz zu­peł­nie 
nie­ru­chomo ze skrzyżo­wa­nymi po tu­recku no­gami. Z mie­czem, uło­żo­nym 
tro­skli­wie na ma­syw­nych udach wpa­try­wał się w do­linę czar­nymi oczyma, 
które były rów­nie bez­duszne i po­zba­wione wy­razu, jak wy­pole­ro­wane 
gór­skie ka­myki. Kie­dyś, dawno temu, przy­dy­mił lśniące ostrze mie­cza nad 
pło­mie­niem ogni­ska oba­wia­jąc się, że od­bite od błyszczą­cej po­wierzchni 
słońce na­pro­wa­dzić może na jego ślad ści­gają­cych go z upo­rem żoł­nie­rzy. 
Lecz już po paru dniach, wsty­dząc się wła­snego tchó­rzo­stwa, przywró­cił 
klin­dze jej dawną świetność. Te­raz miecz spo­czy­wał bez­piecznie, w dłu­giej, 
bo­gato nie­gdyś or­na­mentowa­nej po­chwie.Nie zwa­żając na do­tkliwe ukłu­cia 
głodu w żo­łądku cze­kał cier­pli­wie, jak zaw­sze, gdy wkraczał na otwarty 
teren. Tkwił tak już od prze­szło go­dziny, nie zmienia­jąc pozy­cji, po­dobny w 
niej do sta­rego, nad­gry­zio­nego już zę­bem czasu, omszałego pnia. 
Przy­pa­try­wał się doli­nie w taki sam spo­sób jak dziecko, które stu­diuje 
pil­nie obra­zek łami­główki, aby móc go po­tem od­two­rzyć z roz­sypa­nych 
kloc­ków w jedną ca­łość. Per­spektywa pozo­stała nie zmieniona — mila za milą 
cią­gnęły się brą­zowe pola tyto­niu, prze­dzielone od czasu do czasu pa­sami 
wy­so­kiej trawy lub drzewami, które ota­czały ja­kieś nie­wiel­kie bar­rio. 
Jedna z tu­byl­czych osad była tak bli­sko, że po­przez splą­tane gałę­zie bez 
trudu poli­czyć mógł da­chy chat nipa. Je­żeli nie znaj­dzie ła­twiej­szego 
łupu, od­wie­dzi to bar­rio dziś w nocy. Kiedy po­now­nie wkraczał na te­reny, 
na któ­rych nie po­lował od lat, po­cząt­kowo uni­kał na­wet naj­mniej­szych 
sku­pisk ludz­kich. Ata­kując izo­lo­wane, po­je­dyn­cze domy mógł koń­czyć swe 
rajdy, za­nim wróg był w sta­nie do­strzec jego obec­ność, i znik­nąć w dżungli 
rów­nie nie­po­strze­żenie, jak się po­jawił. Jed­nak przez ostat­nich parę dni 
nie jadł nic, za wy­jąt­kiem małej małpy i gar­ści dzi­kich jagód. Głód stał się 
już zbyt do­kuczliwy. Nie mógł dłu­żej cze­kać.W końcu, w pano­ra­mie do­liny 
do­strzegł coś no­wego — dwu­pa­smową, as­fal­tową drogę. Kiedy ostat­nim ra­zem 
był w tej czę­ści do­liny, nie było tu żad­nego ozna­ko­wa­nego szlaku. W tej 
sa­mej chwili do­strzegł mknący po asfal­cie czer­wony, sportowy sa­mo­chód. Sam 
wła­ści­wie nie wie­dząc dla­czego, wpadł w złość na wi­dok sztucznej 
poły­skli­wo­ści mknącego po­jazdu, jak gdyby był on celo­wym i roz­myślnym 
za­kłó­ce­niem zie­lo­nego kra­jo­brazu, w któ­rym prze­trwał już tak 
długo.Sa­mo­chód zwolnił nagle, a jego kie­rowca po­ma­chał ręką w stronę 
męż­czy­zny nad­jeż­dża­ją­cego wła­śnie z prze­ciw­nej strony na ko­niu. Gdy 
ten uniósł w od­po­wie­dzi rękę, sa­mo­chód przy­śpie­szył i po chwili znik­nął 
z pola wi­dze­nia. Jeź­dziec przez parę chwil je­chał na połu­dnie, a po­tem 
skrę­cił w wą­ską ścieżkę bie­gnącą przez pola tyto­niu.Gdyby jeź­dziec dalej 
podą­żał tą ścieżką, to wkrótce przejeż­dżałby cał­kiem nie­da­leko. Być może 
nie bę­dzie mu­siał na­cho­dzić tego bar­rio. Pod­niósł się i za­czął scho­dzić 
w do­linę, poru­sza­jąc się cicho i z jed­no­stajną szyb­ko­ścią, uni­kając 
szczelin i in­nych nie­rów­ności te­renu. Gdy był już poni­żej strefy ja­sno 
oświetlo­nej słoń­cem, wol­nym, płyn­nym ru­chem wyjął z po­chwy miecz... * * 
*Le­ster Bra­den pró­bo­wał ogra­ni­czyć swe oso­biste in­spek­cje plantacji do 
wcze­snych go­dzin ran­nych i póź­nego po­połu­dnia. Po dziadku i ojcu 
odziedzi­czył deli­katną skórę i pro­ste blond włosy. Już od dziecka starał się 
uni­kać peł­nego słońca pół­noc­nego Lu­zonu, wie­dząc, że na­wet go­dzinne 
prze­by­wa­nie pod palą­cymi pro­mie­niami spo­wo­duje dłu­go­trwałe i 
do­kuczliwe po­draż­nie­nie skóry.Dzi­siaj po­sta­no­wił sobie, że sprawdzi 
oso­bi­ście dwa akry no­wych, eks­pe­ry­mental­nych za­sie­wów, leżą­cych na 
za­chód od no­wej drogi. W ze­szłym ty­go­dniu setki deli­kat­nych rośli­nek 
zgi­nęły bez­pow­rot­nie, gdy główny nad­zorca za­mknął śluzę sys­temu 
iry­ga­cyj­nego o parę mi­nut za późno. Za­siew ten był hy­brydą róż­nych 
od­mian, sprowa­dzo­nych aż z Wysp Ka­na­ryj­skich. Le­ster Bra­den wie­rzył 
głę­boko, że przy ostrożnej i cier­pli­wej uprawie otrzyma wreszcie tytoń o 
wy­star­cza­jącej jako­ści, aby pod­bić nim ry­nek ame­ry­kań­ski — od 
dzie­się­cio­leci nie­zisz­czone ma­rze­nie Bra­de­nów.Pla­nując wy­jazd 
bez­po­śred­nio po lun­chu, więk­szość czasu spę­dził ob­ser­wu­jąc Carę da­jącą 
w ba­senie lek­cję pły­wa­nia ich czte­rolet­niej có­reczce, Evie. Po­cząt­kowo 
prze­ciwny był bu­do­wie ba­senu. W końcu rzeka Ca­gayan, prze­pły­wa­jąca 
nie­spełna ćwierć mili od domu, wy­star­czała w zu­peł­ności dla niego i Mike'a. 
Lecz wkrótce, jak zwy­kle zresztą, uległ żąda­niom żony. Szybko zro­zu­miał, 
dla­czego tak bar­dzo na to nale­gała. Ten wy­ło­żony bia­łymi ka­fel­kami, 
pro­sto­kątny obiekt wy­peł­niony chlo­ro­waną wodą i wy­posa­żony w śmieszny 
zby­tek — patio z czer­wo­nego, kali­for­nij­skiego drewna — był jesz­cze jedną 
sym­bo­liczną wię­zią, łą­czącą Carę z Ame­ryką.Była już pra­wie czwarta po 
połu­dniu gdy Le­ster Bra­den, w zsu­nię­tym nisko na oczy sze­roko­skrzydłym, 
trzci­no­wym ka­pelu­szu wy­ru­szył w kie­runku eks­pe­ry­mental­nego pola. Za 
cza­sów jego ojca utrzymy­wali co naj­mniej tu­zin koni pod wierzch. Lecz teraz, 
na­wet przy czę­stych sko­kach cen ben­zyny, po­jazdy napę­dzane na cztery koła 
były ła­twiej­sze do utrzyma­nia. Większość wiel­kich plantato­rów z do­liny już 
dawno po­zbyła się swych wierz­chowców. On sam jed­nak nigdy nie czuł się 
na­prawdę wol­nym, sie­dząc za kie­row­nicą jeepa.Na­gle do­strzegł zbli­ża­jące 
się z dużą szyb­ko­ścią czer­wone Fer­rari. Nale­żało ono do Harry'ego 
Die­tri­cha, który trud­nił się po­śred­nic­twem w han­dlu tyto­niem. Le­ster z 
po­błaż­li­wym uśmie­chem za­sta­na­wiał się, jak długo jesz­cze ten nisko 
za­wie­szony sa­mo­chód bę­dzie jeź­dził po wy­bo­istych wer­te­pach nim 
po­łamie sobie re­sory. Był pewny, że naj­wy­żej dwa tygo­dnie. Jed­nak 
co­kol­wiek by nie po­wie­dzieć o Harry'm, w jego przy­padku nie spraw­dzało się 
utarte mniema­nie, że Szwajca­rzy są nad­mier­nie oszczędni.Gdy Bra­den wje­chał 
na drogę, pu­ścił konia w kłus. Jak na wczesny kwie­cień, dzień był dość 
cie­pły. Po­wie­trze było już jed­nak nie­przyjem­nie po­ro­wate, co zaw­sze w 
ten sam szcze­gólny spo­sób zwia­sto­wało zbli­żanie się pory desz­czo­wej, 
która po­trwa przy­najmniej mie­siąc. Pierwsze gwałtowne opady mogą zniszczyć 
deli­katne jesz­cze sa­dzonki. Lecz już po chwili prze­stał się o to kło­potać, 
po­zwa­lając swemu ciału przy­sto­so­wać się do rytmu cwa­łują­cego konia. 
Zaw­sze czuł się naj­lepiej, gdy pę­dził sa­mot­nie przez bru­natne pola, na 
chwilę przy­najmniej ode­rwany od rze­czy­wi­sto­ści.Był za­do­wo­lony, że 
zde­cy­do­wał się od­być tę po­dróż konno, po­nie­waż mógł w ten spo­sób 
za­osz­czę­dzić pół go­dziny prze­kra­cza­jąc skali­ste wzgórze, nie­do­stępne 
dla jeepa. Gdy wje­chał na ła­godne, żwi­rowe zbo­cze, koń nie­spo­dzie­wa­nie 
za­czął par­skać i pod­rzu­cać ner­wowo łbem. Le­stera Bra­dena ude­rzył nagle w 
noz­drza dziwny, ostry odór — jak mie­szanka zjeł­cza­łego ludz­kiego potu i 
gni­ją­cych ro­ślin...Zu­peł­nie jak ob­łok sza­rego pyłu po dmuchnię­ciu w 
po­piół, na szczycie wzgórza zma­teria­lizo­wał się nagle nie­okre­ślony 
kształt. Roz­legł się gar­dłowy, dziki wrzask gdy męż­czy­zna zbie­gał ze 
wzgórza, dzierżąc w unie­sio­nych nad głową dło­niach błysz­czący, sa­mu­rajski 
miecz. Le­ster Bra­den zo­rien­tował się in­stynktow­nie, że oto spo­tkał się 
oko w oko z po­two­rem, w ist­nie­nie któ­rego nigdy na­prawdę nie wie­rzył. 
Jed­nak zbli­ża­jąca się gwałtow­nie po­stać wy­glą­dała do­kład­nie tak, jak 
przez trzy­dzie­ści lat opi­sy­wali ją prze­ra­żeni wie­śniacy — ogrom, 
prze­cho­dzący wy­obra­żenie i czarne, krwiożer­cze oczy błyszczące sza­leń­czo 
w pry­mi­tyw­nej, oko­lonej czarną brodą twa­rzy.Przez krótką chwilę, wal­cząc 
go­rącz­kowo z na­ra­sta­jącą pa­niką, za­sta­na­wiał się, co robić. Jego 
je­dyną szansą było naje­cha­nie ko­niem pro­sto na na­past­nika i zmu­sze­nie 
go za po­mocą koń­skich ko­pyt do od­sko­cze­nia w bok. Gdyby za­wró­cił i 
spró­bo­wał ucie­kać, wy­sta­wiłby plecy na cios czte­ro­sto­po­wego ostrza. Nie 
miał wy­boru. Wbił ostrogi w boki konia, pusz­cza­jąc go pra­wie w galop. Był 
już tuż przy na­past­niku gdy ten — ze zdu­mie­wa­jącą szyb­ko­ścią jak na swój 
wzrost — usko­czył zwinnie w bok, wy­dając wciąż nie­sa­mo­wity, wo­jenny 
okrzyk.Koń skrę­cił gwałtow­nie w kie­runku głosu, sta­jąc jed­no­cze­śnie na 
za­dnie nogi, ale na luź­nym żwi­rze ko­pyta nie zna­lazły do­sta­tecz­nego 
opar­cia. Zwie­rzę przewró­ciło się na bok, wy­rzu­cając swego jeźdźca z 
sio­dła. Trzcinowy ka­pe­lusz spadł mu z głowy.Bra­den sto­czył się pra­wie na 
sam dół zbo­cza i znie­ru­cho­miał, leżąc z twa­rzą w pia­sku. Prze­raże­nie 
spo­wo­do­wało gwałtowne torsje. Wy­czer­pany, wal­cząc o od­dech, z tru­dem 
przewró­cił się na plecy i za­mru­gał peł­nymi pia­sku oczyma. Gdy przej­rzał, 
na­past­nik stał do­kład­nie nad nim. Ką­tem oka do­strzegł jesz­cze, jak 
lśniące ostrze spada w dół z tak oszała­mia­jącą pręd­ko­ścią, iż błyszcząca 
stal two­rzy jedy­nie sre­brzy­sto­szarą smugę. Pró­bo­wał krzyknąć, ale ze 
ści­śnię­tego grozą gar­dła wy­do­był mu się tylko chra­pliwy jęk.Przez krótką 
chwilę Bra­den miał wra­żenie, jakby ktoś tuż poni­żej klatki pier­sio­wej 
zało­żył mu nie­wi­dzialną linę i z de­spe­racką siłą zaci­snął. Wy­dało mu się, 
że dolna część ciała od­suwa się od torsu, do­strzegł jesz­cze, jak jego prawa 
noga wy­ko­nuje poje­dyn­cze, spa­zma­tyczne kop­nię­cie. Już martwy osu­nął się 
w dół, zna­cząc swój ślad stru­mie­niem świe­żej krwi bu­cha­jącej z 
roz­dar­tych płuc.Upew­niw­szy się, że koń przy upadku nie po­niósł żad­nego 
uszczerbku, na­past­nik ujął wo­dze, sprowa­dził go w dół zbo­cza i przywią­zał 
do drzewa. Wró­cił z po­wro­tem do martwego męż­czy­zny, zła­pał dolną część 
ciała za obie kostki i od­cią­gnął w głąb gę­stej trawy, pozo­sta­wia­jąc na 
niej ciemnosz­kar­łatną smugę. Wra­cając po drugą część prze­rąba­nego ciała, 
za­uwa­żył, że zabił bia­łego czło­wieka, naj­prawdo­po­dob­niej Ame­ryka­nina. 
Zaw­sze było dużo Ame­ryka­nów w doli­nie Ca­gayan. Gdy po­chy­lił się, aby ująć 
nad­garstki, jego spoj­rze­nie padło na twarz martwego męż­czy­zny. Uklęknął i 
przez dłuż­szą chwilę wpa­try­wał się uważnie w zdu­mie­wa­jąco zna­jome rysy 
twa­rzy swo­jej ofiary.Prze­cież już raz zabi­łem tego czło­wieka, po­my­ślał 
wstając i za­sta­na­wia­jąc się, jak to moż­liwe... * * *Cara Bra­den nie 
zno­siła tych chwil, w któ­rych mu­siała opuszczać patio i prze­nosić się do 
wiecznie za­cie­nio­nego wnę­trza bu­dynku mieszkal­nego. Gdy nia­nia za­brała 
już Evie, która odziedzi­czyła po ojcu wrażliwą skórę, Cara po­sta­no­wiła 
pole­żeć jesz­cze tro­chę nad brze­giem ba­senu po­zwa­lając, aby ostat­nie 
pro­mie­nie tropi­kal­nego słońca mu­skały jej zgrabne, opa­lone ciało.Nie 
pod­no­siła się, do­póki słońce nie prze­stało do­cie­rać nad ba­sen. 
Na­stęp­nie wstała, we­szła do domu ku­chen­nymi drzwiami i po­dą­żyła na 
dru­gie pię­tro. Miała mniej niż pół go­dziny, aby przy­go­to­wać się do 
kola­cji.We­szła do ła­zienki i wzięła prysznic. Po wy­tar­ciu się szorstkim 
ręcz­ni­kiem usia­dła przy oknie i szczotku­jąc swe dłu­gie, kaszta­nowe włosy 
ob­ser­wo­wała ostat­nie pro­mie­nie za­cho­dzą­cego słońca. Paru ro­bot­ni­ków 
wra­cało wła­śnie do domu. Cara spoj­rzała na zega­rek, który wskazy­wał 
dwa­na­ście mi­nut po siódmej i za­częła się za­sta­na­wiać, dla­czego Les 
jesz­cze się nie po­jawił.Mój Boże, a więc znowu będę z nim sama, po­my­ślała, 
na­kła­dając przez głowę ba­weł­nianą su­kienkę. Dzia­dek jej męża miał znaczną 
ilość oso­bi­stych dzi­wactw, na­wet jak na swoje 93 lata. Naj­bar­dziej 
iry­to­wały Carę jego od­mowy sia­dania przy stole, ile­kroć jakaś ko­bieta w 
domu miała na sobie dżinsy lub ko­szulkę.Gdy Cara we­szła do ja­dalni, Sam 
Bra­den sie­dział już za sto­łem. Jak zwy­kle gwałtow­nie wstał na jej wi­dok, 
po­trą­cając stół i wy­wra­cając przy oka­zji sol­niczkę.— Pro­szę, dziadku, nie 
trzeba — po­wie­działa, jak już dzie­siątki razy przedtem i po­sta­wiła 
sol­niczkę na miej­sce. — To nie­po­trzebne.Je­dyną od­po­wie­dzią było 
nie­okre­ślone kiw­nię­cie głową, gdy z po­wro­tem zapa­dał w fotel. Z 
nie­za­do­wo­loną miną spoj­rzał na puste miej­sce Lesa.— Jesz­cze nie ma go w 
domu? — za­pytał. W jego gło­sie wciąż po­brzmie­wała resztka sta­lowej nie­gdyś 
siły.— Nie, dziadku.Stary czło­wiek nie ode­zwał się już wię­cej, ku 
nie­wy­sło­wio­nej uldze Cary. Parę mie­sięcy temu wy­słu­chała prawdzi­wego 
mo­no­logu o jego pierw­szych dniach na Fili­pi­nach. Przy­był na Wy­spy jako 
młody Ma­rine, tuż po za­koń­cze­niu wojny hisz­pań­sko-ame­ry­kań­skiej. Brał 
po­tem udział w krwawej kam­panii, która stłu­miła po­wsta­nie tu­byl­czych 
in­sur­rectos. Cara nie­jed­no­krot­nie już za­sta­na­wiała się, dla­czego ta 
tak czę­sto po­wta­rzana histo­ria nie­odmiennie koń­czy się w tym wła­śnie 
miej­scu.Słu­żąca przy­nio­sła główne danie — pie­czoną ba­ra­ninę, jedną z 
nie­wielu po­traw o aro­ma­cie na tyle sil­nym, aby po­czuł ją na­wet Sam 
Bra­den. Cara, wciąż na­słu­chu­jąc po­wrotu męża, ja­dła nie­wiele, ba­wiąc się 
jedy­nie trzy­maną w dłoni szklanką z wodą. Za­sta­na­wiała się, dla­czego Les 
wła­śnie dzi­siaj wy­brał się na tę in­spek­cję. Zu­peł­nie jakby prze­czu­wał, 
że po kola­cji chce z nim wreszcie po­waż­nie po­roz­ma­wiać.Pró­bo­wała 
na­mó­wić go na wy­jazd do Sta­nów. W my­ślach raz jesz­cze po­wtó­rzyła swoje 
ul­ti­ma­tum, które osta­tecz­nie ubrała w słowa le­żąc nad base­nem: Nie by­łam 
w domu od sied­miu lat, Les. Za parę tygo­dni roz­pocz­nie się pora desz­czowa i 
wcale nie bę­dziesz miał tak dużo pracy. Mie­siąc wy­star­czy, aby wyje­chać 
stąd i od­wie­dzić mo­ich ro­dzi­ców w Ari­zonie. Mój Boże, Les, prze­cież oni 
na­wet nie wi­dzieli jesz­cze Evie! Je­żeli i tym ra­zem mnie za­wie­dziesz, 
zde­cy­duję się poje­chać tam sama. Na­prawdę, Les...Cara nigdy nie potra­fiła 
zro­zu­mieć nie­chęci męża do tej po­dróży. Pro­siła go o to przez trzy lata, 
lecz on za każ­dym ra­zem wy­naj­dy­wał jakiś nie cier­piący zwłoki po­wód, aby 
przełożyć ją na póź­niej. Czuła jed­nak, że w jakiś nie­zro­zu­miały dla niej 
spo­sób oba­wia się od­wie­dzin w swym ro­dzin­nym kraju, któ­rego nigdy 
prze­cież nie wi­dział.Do­kład­nie o ósmej Sam Bra­den roz­po­czął swą 
co­dzienną, mo­zolną wę­drówkę w górę scho­dów, mocno za­ci­ska­jąc na 
balu­stradce zwię­dłe, po­kryte siatką nie­bie­skich żył dło­nie. Nigdy nie 
po­zwa­lał sobie ni­komu to­wa­rzy­szyć, za wy­jąt­kiem Elpi­dio, ostat­niego 
szefa służby do­mo­wej. Gdy wierny sługa, pra­wie tak wie­kowy jak jego pan, 
zmarł dwa lata temu, stary czło­wiek zaw­sze od­by­wał tę ciężką drogę 
sa­mot­nie.Cara cze­kała cier­pli­wie, aż Sam Bra­den za­mknie za sobą drzwi do 
swego po­koju i po­szła po­cało­wać Evie na do­bra­noc.— Tatuś zaj­rzy do 
cie­bie jutro — po­wie­działa, czo­chrając nie­sforne, ja­sne włosy córki. 
Po­tem zmie­szała sobie bour­bona z wodą, usia­dła na we­ran­dzie i za­pa­trzyła 
się w atra­mentowo czarną noc do­liny Ca­gayan. Przez chwilę za­sta­na­wiała 
się, czy nie we­zwać Ro­molo, szefa pra­cow­ni­ków po­lo­wych i po­lecić mu, by 
wy­słał ko­goś na po­szu­ki­wa­nia. Lecz już po chwili za­rzu­ciła ten po­mysł. 
Nie było po­wodu do nie­po­koju. Les czę­sto nie wra­cał na kola­cję — 
szczegól­nie gdy wie­dział, że bę­dzie bara­nina. Z pew­no­ścią za­trzy­mał się 
u Die­trich'ów lub Tully'ch na parę drin­ków i wróci z jakąś mętną wy­mówką, gdy 
bę­dzie miał już pew­ność, że wszystko zo­stało sprzątnięte ze stołu.Dzi­wiło ją 
tylko to, że Les poje­chał na ko­niu. Gdy je­chał od­wie­dzić któ­regoś ze 
swo­ich przyjaciół, za­zwy­czaj brał jeepa. Ani Tully, ani Harry Die­trich nie 
mieli stajni, a Les po za­cho­dzie słońca nie zo­sta­wiłby nigdy ko­nia na 
po­wie­trzu. A może spadł z ko­nia i leży gdzieś te­raz ranny i nie­przy­tomny 
na polu?Do dia­bła z tym wszystkim! Idę po Ro­molo — za­decy­do­wała.Wła­śnie 
od­wra­cała się aby wejść do domu, gdy w od­dali do­strze­gła świa­tła 
sa­mo­chodu. Po chwili mo­gła już usły­szeć wy­jący na naj­wyż­szych ob­ro­tach 
silnik. W mi­nutę póź­niej jeep zje­chał z drogi i za­trzy­mał się tuż przed 
stop­niami we­randy. Po­znała czło­wieka za kie­row­nicą — był nim młody 
pra­cow­nik, któ­rego Les za­trud­nił na swej eks­pe­ry­mentalnej plantacji. Gdy 
wy­ska­kiwał z sa­mo­chodu, Cara do­strze­gła w jego sze­roko otwartych oczach 
prze­raź­liwy strach.— Co się stało? — krzyknęła zbie­gając ze scho­dów. — Na 
mi­łość Bo­ską, co się stało?!Męż­czy­zna za­trzy­mał się i za­czął mó­wić, 
ge­sty­ku­lując przy tym gwałtow­nie. Cara na­tychmiast zdała sobie sprawę, że 
czło­wiek ten, jak więk­szość pra­cow­ni­ków po­lo­wych, nie zna an­giel­skiego. 
W końcu zro­zu­miała tylko jedno słowo, które padło spoza po­bla­dłych warg: 
„Amok!” Po­wtó­rzył to jesz­cze raz i jesz­cze, gło­sem zała­mu­ją­cym się w 
coraz więk­szym prze­raże­niu i na­pię­ciu: Amok..! Amok..! Amok..! 
Rozdział drugi [top] Od­nale­zie­nie ciała za­jęło dwa dni. Połą­czone siły 
lo­kal­nej poli­cji i pra­cow­ni­ków kilku są­sied­nich plantacji pra­cowi­cie 
prze­szu­ki­wały teren w po­bliżu eks­pe­ry­mental­nego po­letka Le­stera 
Bra­dena. Zo­stał on już prze­trzą­śnięty bli­sko tuzin razy i grupka męż­czyzn 
zbli­żała się wła­śnie do stóp wzniesie­nia, gdy jeden z po­li­cjantów na­tknął 
się na trzci­nowy ka­pe­lusz. Ka­pe­lusz ten roz­po­znany zo­stał jako wła­sność 
Le­stera Bra­dena. Od tej chwili wy­padki za­częły to­czyć się szybko — w 
nie­spełna pół go­dziny po­tem, jeden z po­li­cjantów z Tu­gu­ega­rao do­strzegł 
obutą stopę, wy­sta­jącą z gąsz­czu wy­so­kiej trawy... * * *Ma­jor Virgilio 
Ra­mos, szef Wy­działu Za­bójstw na pro­win­cję, poin­for­mo­wany zo­stał o 
od­nale­zie­niu zwłok przez tele­fon po­lowy. Ofi­cer od­po­wie­dzialny za 
po­szu­ki­wa­nia, wy­ko­nując roz­kaz Ra­mosa, przed zapa­ko­wa­niem zwłok do 
pla­sti­ko­wego worka pole­cił usu­nąć z te­renu wszyst­kich cy­wili. Gdy Ra­mos 
do­wie­dział się, jak zgi­nął Bra­den, po­win­szo­wał sobie w du­chu 
prze­zor­ności — cho­ciaż wie­dział, że pa­nika i tak bę­dzie nie­unik­niona. Z 
pew­no­ścią w ciągu paru dni po­gło­ska roz­prze­strzeni się po całej doli­nie 
Ca­gayan.Ra­mos od­wie­sił słu­chawkę i zapa­lił pa­pie­rosa. Na jego 
przy­stoj­nej, oliw­ko­wej twa­rzy zdra­dza­jącej po­tomka hisz­pań­skiej i 
ma­laj­skiej krwi, po­jawił się wy­raz zatro­ska­nia. Wie­dział już, co wy­darzy 
się w prze­ciągu paru go­dzin. Ka­retce nie po­winno za­jąć dłu­żej niż 45 
mi­nut, aby do­trzeć do kli­niki w Tu­gu­ega­rao, gdzie dr Ma­pi­tang bę­dzie 
mógł prze­pro­wa­dzić na­tychmia­stową sek­cję ciała Bra­dena. Jej re­zultat 
zade­cy­duje o jego ko­lej­nym ra­por­cie dla władz i prasy. Tylko co 
dalej?Cze­kając na tele­fon od Ma­pi­tanga, jesz­cze raz przej­rzał wszystkie 
mate­riały, które udało mu się zgroma­dzić w tej spra­wie. Jedy­nym do­ku­mentem 
po­sia­dają­cym istotne zna­cze­nie było ze­zna­nie Pio Ci­ka­lica, pra­cow­nika 
tej wła­śnie plantacji, którą wi­zy­to­wać chciał Le­ster Bra­den. Przez chwilę 
wpa­try­wał się w le­żącą tuż przed nim kartkę ma­szy­no­pisu — nie­wprawne 
tłu­ma­cze­nie z dia­lektu Ilo­cano na an­giel­ski, do­ko­nane przez 
poli­cyj­nego tłu­ma­cza — i za­czął czy­tać: „Pa­tron nie przy­był” — 
oświad­czył Ci­kalic — „Ro­biło się późno, więc po­zwo­liłem in­nym 
pra­cow­ni­kom odejść do do­mów. Ja zo­sta­łem i sie­dzia­łem na przednim 
sie­dze­niu jeepa. Ba­łem się, że może przyje­chać i bę­dzie zły, że nie 
zo­sta­łem. W ze­szłym ty­go­dniu za dużo po­lałem pole i wiele ro­ślin umarło. 
Chciałem mu poka­zać, że już wię­cej nie zro­bię błę­dów. Gdy tak cze­ka­łem, 
nagle za­sną­łem. Gdy się obu­dzi­łem, słońce już za­szło. Wie­dzia­łem, że 
pa­tron już nie przyjedzie. Wy­ru­szy­łem do domu. Nie odje­cha­łem da­leko, gdy 
usły­sza­łem konia. Od­głosy ko­pyt zbli­żały się od połu­dnia. Po­my­śla­łem, 
że to musi być pa­tron. Na­wet zdzi­wi­łem się, dla­czego w nocy zje­chał tak 
da­leko ze szlaku.W sa­mo­cho­dzie mam ru­chomy re­flek­tor. Ob­róci­łem go w 
kie­runku źró­dła dźwięku. Wtedy go zoba­czy­łem. Amoka. Na ko­niu pa­trona. Był 
tak duży, że koń wy­glą­dał pod nim jak ku­cyk. Jego oczy były czer­wone jak 
ogień, a twarz i ręce po­kryte miał czar­nymi wło­sami. Miał miecz, 
przewie­szony przez plecy — je­den z tych dłu­gich, sa­mu­raj­skich mie­czy. Nie 
za­ata­ko­wał mnie. Nie wiem dla­czego. Poje­chał pro­sto w kie­runku gór. Nigdy 
jesz­cze nie wi­dzia­łem konia, który by biegł tak płyn­nie — mu­siał za­mie­nić 
go w de­mona, ta­kiego jak on sam...”Se­kre­tarka otwo­rzyła drzwi i 
za­ko­mu­ni­ko­wała, że dr Ma­pi­tang za­koń­czył wła­śnie sek­cję. Rzu­cił 
ma­szy­nopis na stół i po­śpiesznie opu­ścił po­kój. * * *— Czego ty 
wła­ści­wie ode mnie ocze­ku­jesz? — za­pytał chłodno dr Isi­doro Ma­pi­tang, 
gdy Ra­mos wkroczył do jego nie­wiel­kiego biura. — Gdy czło­wiek zo­staje 
prze­cięty na pół, przy­czyna śmierci po­winna być wię­cej, niż oczywista.Ra­mos 
wy­chwycił nutkę kpiny w gło­sie sta­rego leka­rza. Jak wszyscy członko­wie 
naro­do­wych sił poli­cyj­nych wie­dział, że nie był spe­cjal­nie lu­biany przez 
wielu ludzi w doli­nie Ca­gayan. Lecz tym ra­zem jed­nak sar­kazm w gło­sie 
dłu­go­let­niego pra­cow­nika rządu z pew­no­ścią brać się mu­siał z innej niż 
zwy­kle przy­czyny. Nie cho­dziło tym ra­zem o żadne lo­kalne ani­mo­zje.— 
In­tere­suje mnie, jak to zo­stało zro­bione — od­parł sztywno. — Czy ma­czeta 
lub bolo mogą za­dać po­dobną ranę?Słaby uśmiech prze­mknął przez per­ga­mi­nową 
twarz Ma­pi­tanga, który wpa­try­wał się wła­śnie w umiesz­czoną w spe­cjal­nych 
ram­kach kli­szę.— Ma­czeta lub bolo — po­wtó­rzył w za­my­śle­niu. — 
Krę­go­słup Le­stera Bra­dena prze­cięty zo­stał przez nie­wia­ry­god­nie ostre 
na­rzę­dzie, pro­wa­dzone w do­datku przez czło­wieka ob­da­rzo­nego nie­zwy­kłą 
siłą fi­zyczną. Cię­cie przez chrząstki było tak pre­cy­zyjne, że nig­dzie nie 
zna­la­złem żad­nego odłamka kości. Naj­lep­szy chi­rurg, uży­wa­jąc 
naj­lep­szych na­rzę­dzi, nie zro­biłby tego lepiej. Czy teraz wy­razi­łem się 
do­sta­tecz­nie jasno?Igno­rując napis „Nie palić” na ścia­nie, napi­sany w 
dia­lek­cie Ilo­cano, Ta­ga­long i po an­giel­sku, Ra­mos się­gnął po 
pa­pie­rosa.— A więc jed­nak po­wró­cił — po­wie­dział ni­skim, na­pię­tym 
gło­sem. — Cały czas mo­dli­łem się, aby był to tylko zwy­kły mord 
ra­bun­kowy.Ma­pi­tang wpa­try­wał się w Ra­mosa w zdu­mie­niu. Od 1946 roku, 
wy­słał do władz fili­piń­skich 27 me­dycz­nych ra­por­tów, w któ­rych 
szczegó­łowo opi­sy­wał ofiary amoka. Wie­dział także, że przy­najmniej 
dzie­więć­dzie­się­ciu in­nych ludzi zo­stało za­mor­do­wa­nych w są­sied­nich 
pro­win­cjach w prze­ciągu ostat­nich trzy­dzie­stu lat. W więk­szo­ści byli to 
wie­śniacy, paru — jak Le­ster Bra­den — biali plantato­rzy. Jed­nak wszyscy 
zgi­nęli w po­dobny spo­sób — za­bici nie­zwy­kle sil­nym i pre­cy­zyj­nym 
cię­ciem ostrza.A te­raz, wła­ści­wie po raz pierwszy, wy­soki rangą ofi­cer 
poli­cji przy­znaje, że jeden czło­wiek może być od­po­wie­dzialny za 
naj­więk­szą chyba jatkę w hi­storii oko­lic. Za­sta­na­wia­jąc się, czy Ra­mos 
bę­dzie miał dość od­wagi by po­dać ten fakt do wia­do­mo­ści pu­blicznej, 
Ma­pi­tang z roz­tar­gnie­niem po­pro­sił o pa­pie­rosa... * * *W 
mo­men­cie, gdy Cara zoba­czyła wy­krzy­wioną prze­raże­niem twarz Pio 
Ci­ka­lica, wie­działa już, że Les nie żyje. Po­cząt­kowo nie sko­ja­rzyła sobie 
tego słowa z histo­rią, którą sły­szała już wie­lo­krot­nie: o ol­brzymim 
ja­poń­skim żoł­nie­rzu, który po za­koń­cze­niu wojny od­mó­wił zło­żenia broni 
i za­szył się gdzieś głę­boko w ma­sy­wie Kor­dylie­rów, skąd wy­łaniał się 
cza­sami w napa­dach mor­der­czej furii. Les także uwa­żał to tylko za le­gendę. 
Prze­raź­liwa pew­ność, że już nigdy nie zoba­czy go ży­wego, przy­tło­czyła ją 
zu­peł­nie. Jed­nak trzy dni póź­niej, gdy przy­był ka­pitan z fili­piń­skiej 
poli­cji aby poin­for­mo­wać ją, że ciało zo­stało już od­nale­zione, pierwszy 
ból mi­nął.— Nie bę­dzie pani wzy­wana, aby do­ko­nać ofi­cjal­nej 
identyfi­kacji zwłok — oświad­czył jej ka­pitan. — Ma­jor Ra­mos po­wie­dział 
mi, że w pani przy­padku nie bę­dzie to ko­nieczne.Po wyj­ściu ka­pi­tana Cara 
długo jesz­cze sie­działa na sofie. Nigdy nie czuła się jesz­cze tak sa­mot­nie, 
lecz, co było ra­czej dziwne, sły­szała wszystkie do­mowe od­głosy z nie­zwy­kłą 
wy­razi­sto­ścią — stu­kanie garn­ków w kuchni, dzie­cinny gło­sik Evie nu­cący 
jakąś pio­senkę, a na­wet szu­ranie mio­tły po patio. Jedy­nie zza drzwi 
sy­pialni Sama Bra­dena nie do­cho­dził ża­den dźwięk. Stary czło­wiek nie 
zszedł na dół, od kiedy do­wie­dział się o śmierci Lesa.Tak wielu ludzi, któ­rym 
trzeba to wszystko po­wie­dzieć...Evie nie zro­zu­mia­łaby. „Ta­tuś wyje­chał” — 
tak po­wiem, po­sta­no­wiła. Ale wła­ści­wie w ja­kim wieku dziecka umarli 
lu­dzie prze­stają „wy­jeż­dżać”? Sze­ściu lat? Siedmiu? A może była już zbyt 
doj­rzała na takie kłam­stwo? Nie, z pew­no­ścią nie zro­zu­mia­łaby.A ten stary 
czło­wiek? Jak mam to po­wie­dzieć jemu? Wszyst­kie jego dzieci zmarły i oto 
ko­lejne po­kole­nie od­cho­dzi w nie­pa­mięć. Prze­cież wciąż mamy jesz­cze 
Evie, mo­głaby po­wie­dzieć. Ale to też by­łoby kłam­stwo. Nie dla­tego, że Sam 
Bra­den wła­ści­wie nie zda­wał sobie sprawy z obec­ności pra­wnuczki, 
wyłą­cza­jąc chwile na­rze­kania na hałas, gdy Evie ba­wiła się w domu. Cara po 
pro­stu wie­działa, że wkrótce ona i córka opuszczą to miej­sce. Od paru dni 
mo­gła my­śleć wy­łącz­nie o po­wro­cie do Sta­nów. A sama tylko myśl o 
po­zo­sta­niu tutaj przy­pra­wiała ją o dreszcze.Co­raz moc­niej zaci­ska­jąc 
obie dło­nie, wciąż od nowa kom­ple­to­wała w my­ślach listę na­zwisk, 
nie­zdolna do żad­nego dzia­łania, żad­nego ru­chu. Na­stęp­nym na li­ście był 
star­szy brat jej męża... * * *Sie­dząc w fo­telu Jumbo Jeta 747 Pan 
Ame­rican, który pozo­sta­wał na ścieżce scho­dze­nia nad mię­dzy­naro­do­wym 
lotni­skiem w Ma­nilii od prze­szło go­dziny, Mi­chael Bra­den spo­glą­dał z 
góry na mia­sto, które opu­ścił 25 lat temu. W swych li­stach Les pisał czę­sto, 
że nie po­zna tego miej­sca, gdy wreszcie po­wróci. Ale nie było to prawdą. 
Wszyst­kie szczegóły, które wryły mu się głę­boko w pa­mięć, pozo­stały: 
chro­po­waty, pięt­na­sto­sto­po­wej sze­roko­ści mur In­tra­mu­ros, 
staro­żyt­nej hisz­pań­skiej for­tecy, czy zbyt wą­skie mo­sty, prze­rzu­cone 
przez brą­zową i rwącą rzekę Pasiq. Je­dyną zmianą był brak zniszczeń i gru­zów 
pozo­sta­łych po dru­giej woj­nie, a które wciąż jesz­cze zgroma­dzone były w 
nie­po­rząd­nych sto­sach, gdy Mi­chael opuszczał to miej­sce w 1955 roku. Z 
za­toki znik­nęły prze­rdzewiałe pozo­stało­ści zato­pio­nych stat­ków. Dawni 
wro­go­wie po­wró­cili w la­tach sześćdzie­sią­tych, za­pła­cili rzą­dowi 
Fili­pin za zbombar­do­wane wraki, po­cięli je i wy­wieźli do Japo­nii.Mi­chael 
Bra­den zda­wał sobie sprawę, że nie pach­nie zbyt pięk­nie, oraz że stan ten 
po­gor­szy się jesz­cze, gdy opu­ści kli­ma­ty­zo­wane wnę­trze sa­mo­lotu i 
go­rąco Ma­nilii prze­nik­nie jego brudny i prze­siąk­nięty po­tem ba­weł­niany 
kom­bine­zon. Nie­spełna 48 go­dzin wcześniej nad­zo­ro­wał montaż no­wego 
urzą­dze­nia na plat­for­mie wiertni­czej na Ala­sce, w tem­pe­ratu­rze 
nie­wiele wyż­szej od zera, gdy nad­szedł jeden z in­ży­nie­rów i po­wie­dział 
mu, że czeka na niego za­mor­ska roz­mowa te­lefo­niczna...Pod pra­wym skrzydłem 
sa­mo­lotu po raz ko­lejny prze­su­nęły się wieże Santo Tho­mas University. 
Pod­czas wojny, gdy Ja­poń­czycy zaj­mo­wali Lu­zon, cały ten teren był 
gi­gan­tycz­nym obo­zem dla lud­ności cy­wil­nej. Mi­chael miał pięć lat, gdy 
Bra­de­no­wie prze­kra­czali omotane dru­tem kol­cza­stym bramy, a Les, wtedy 
dwulatek, spał w ra­mio­nach ojca. Ich sio­stra nigdy nie do­tarła na­wet do 
Santo Tho­mas...Za­le­wa­jąca go fala wspo­mnień wy­wo­łała wście­kłość, którą 
szybko po­starał się stłu­mić. Sa­mo­loty pasa­żer­skie nie są do­brym miej­scem 
na oka­zy­wa­nie wściekło­ści. Po chwili na­de­szła ste­war­desa i ner­wowo 
za­py­tała, czy ma ja­kieś ży­cze­nia odno­śnie ob­sługi. Mi­chael uśmiech­nął 
się pod no­sem. Nic dziwnego, że była zde­ner­wo­wana. Jego nie­ogo­lona twarz i 
ro­bo­czy dre­lich nie wzbudzały za­ufa­nia, lecz nie miał czasu, aby kupić coś 
bar­dziej od­po­wiedniego. Na to przyjdzie czas póź­niej.Było już pra­wie 
połu­dnie, gdy sa­mo­lot wreszcie wy­lą­do­wał. Jesz­cze z San Fran­cisco 
Mi­chael wy­słał ka­blówkę do Kena Tis­saka, który był pilo­tem jed­nej z dwu 
ma­szyn jedy­nej linii, która łą­czyła Ma­nilię z odle­głą o 250 mil do­liną 
Ca­gayan. Te­raz Ken, stary przyjaciel jego ojca, cze­kał już na niego w holu.— 
Prze­pra­szam, Mike — po­wie­dział niski, o po­chy­lo­nych ple­cach pilot z 
za­fra­so­waną twa­rzą. — Ale bę­dziemy mo­gli wy­star­to­wać do­piero za 
go­dzinę.— Dla­czego?— Służba bez­pie­czeń­stwa lotni­ska ka­zała mi cze­kać na 
ko­lejny lot JAL z To­kio. Jakiś VIP je­dzie do Tu­gu­ega­rao.— Je­zusie!Ken 
wzru­szył bez­rad­nie ra­mio­nami.— Pró­bo­wa­łem po­wie­dzieć im o po­grze­bie, 
ale na­wet nie słu­chali. A nie mo­głem ka­zać im po pro­stu się od­cze­pić — 
nie z ta­kim kon­trak­tem, któ­rego mu­szę pil­no­wać.— W po­rządku. I tak nie 
li­czy­łem, że zdążę — po­wie­dział roz­draż­nie­niem Mi­chael.Pró­bując 
zwal­czyć nara­sta­jący gniew kupił ba­weł­nianą, sportową ko­szulkę i wszedł do 
mę­skiej toa­lety. Ro­ze­brał się do pasa i umył tak do­kład­nie, jak było to 
moż­liwe. Po wyj­ściu z to­alety wrzucił górę od kom­bine­zonu do ko­sza na 
śmieci.Gdy Mi­chael wchodził na po­kład nale­żącej do Tis­saka Cessny, drugi 
pasa­żer sie­dział już w środku. Był to tęgi, w śred­nim wieku Ja­poń­czyk, 
któ­rego ele­gancki gar­nitur z pew­no­ścią był nie na miej­scu w tym gorą­cym, 
dusz­nym kli­ma­cie. Po obu stro­nach cien­kiego nosa spły­wały kro­ple potu, a 
szkła ciemnych, prze­ciw­sło­necz­nych oku­la­rów były zu­peł­nie zapo­cone. Gdy 
Mi­chael sa­do­wił się w fo­telu dru­giego pi­lota, po­słał mu kiw­nię­cie 
głową, lecz Ja­poń­czyk pozo­stał obo­jętny na ten gest. Nie wy­po­wie­dział 
także ani jed­nego słowa pod­czas ca­łego lotu. Bę­dąc pew­nymi, że nie 
ro­zu­mie po an­giel­sku, Mi­chael i Ken Tis­sak pra­wie za­po­mnieli o jego 
obec­ności.— Czy chciałbyś do­wie­dzieć się cze­goś o Lesie? — za­pytał Ken, gdy 
prze­rwał już połą­cze­nie z wieżą kon­tro­lną lotni­ska w Ma­nilii.Mi­chael 
po­krę­cił prze­cząco głową.— Nie. Jack Tully po­wie­dział mi już dość przez 
tele­fon.Gdy Ces­sna opu­ściła się poni­żej pod­stawy chmur i oczom jego uka­zał 
się roz­legły wi­dok na do­linę Ca­gayan, Mi­chael po­czuł w żo­łądku ukłu­cie 
bólu. Dla jego brata ta do­lina stała się do­mem, miej­scem, któ­rego nigdy nie 
chciał opu­ścić. Jedy­nym miej­scem na ziemi, do któ­rego na­prawdę nale­żał. Na 
wy­soko­ści 10 ty­sięcy stóp iluzje Lesa na­bie­rały sensu. Gó­rzy­sta dżungla 
po obu stro­nach Ca­gayan przy­po­mi­nała zie­lony, falu­jący dy­wan. Lecz 
Mi­chael wie­dział, że od cza­sów po­wsta­nia i dru­giej wojny światowej, kiedy 
to Ilo­kań­czycy stali się naj­bar­dziej nie­ustra­szo­nymi wo­jow­ni­kami 
Lu­zonu, ta tak nie­win­nie wy­glą­da­jąca dżungla stała się miej­scem krwawych 
mor­dów i nie­usta­ją­cych jatek...Dziwny dźwięk wy­rwał Mi­cha­ela z 
za­my­śle­nia. Spoj­rzał przez ra­mię na dru­giego pasa­żera, któ­rego od­dech 
stał się nagle chra­pliwy i prze­ry­wany. Dło­nie trzy­mał kur­czowo 
za­ci­śnięte na dy­plo­matce. Przez mo­ment Mi­chael po­my­ślał, że Ja­poń­czyk 
do­znał na­głego na­padu mor­skiej cho­roby. Lecz już po chwili, czu­jąc na 
sobie za­cie­ka­wione spoj­rze­nie Mi­cha­ela, męż­czy­zna z wi­docz­nym 
wy­sił­kiem przywołał na twarz spo­kój i zdo­był się na­wet na za­kło­po­tany 
półu­śmiech.Zaku­rzony pic­kup był jedy­nym po­jaz­dem za­par­ko­wa­nym obok 
poje­dynczego pasa, speł­niają­cego rolę lotni­ska w Tu­gu­ega­rao. Kie­rowca — 
jeden z pra­cow­ni­ków na far­mie Bra­de­nów — pod­biegł do sa­mo­lotu i wziął 
od Mi­cha­ela jego dużą, lotni­czą torbę. Nikt nie wy­szedł, aby po­witać 
Ja­poń­czyka. Stał opusz­czony i bez­radny obok pasa star­to­wego pa­trząc, jak 
Tis­sak za­wraca i star­tuje do lotu po­wrot­nego do Ma­nilii. Jego dy­plo­matka 
i skó­rzana wa­lizka stały tuż obok niego na ziemi.Samo Tu­gu­ega­rao było 
przy­najmniej o go­dzinę pie­szej drogi od lą­dowi­ska. Nie spo­dzie­wa­jąc się, 
że zo­sta­nie zro­zu­miany, Mi­chael wskazał na pic­kupa i za­pytał:— Może 
pod­rzu­cić pana do mia­sta?— Dzię­kuję panu, ale nie — od­parł Ja­poń­czyk 
nie­na­ganną an­gielszczy­zną. — Sa­mo­chód po mnie po­wi­nien przyje­chać już 
lada chwila.Mi­chael ski­nął sztywno głową i po­pę­dzany przez kie­rowcę, 
po­szedł w stronę sa­mo­chodu. Za­cie­ka­wiony, ob­ser­wo­wał sa­motną fi­gurkę 
we wstecz­nym lu­sterku, do­póki nie stra­cił jej z oczu. Kim­kol­wiek był ten 
Ja­poń­czyk, był do­sta­tecz­nie usto­sun­ko­wany, aby prze­trzy­mać ma­szynę 
Tis­saka na lotni­sku w Ma­nilii przez bitą go­dzinę. A więc co te­raz 
spo­wo­do­wało tę zwłokę?Po­grzeb Le­stera Bra­dena za­pla­no­wano na go­dzinę 
trze­cią po połu­dniu. Było już do­brze po wpół do czwartej, gdy pic­kup 
za­trzy­mał się przed głównym bu­dyn­kiem po­sia­dło­ści Bra­de­nów. Cały 
pod­jazd za­sta­wiony był sa­mo­cho­dami.Nie cze­kali, po­my­ślał Mi­chael z 
ulgą, gdy wkraczał do foyer pu­stego domu. Wszedł na górę do sy­pialni Sama 
Bra­dena, w któ­rej okna wy­cho­dziły na ro­dzinny cmentarz, poło­żony 
nie­da­leko, nad rzeką. Wy­glą­dało na to, że ce­re­mo­nia już się za­koń­czyła, 
ża­łob­nicy bo­wiem kie­ro­wali się z po­wro­tem do domu, idąc po­mię­dzy dwoma 
rzę­dami ra­chi­tycz­nych eu­ka­liptu­sów, które oj­ciec Mi­cha­ela zasa­dził 
jesz­cze przed wojną.Mi­chael od­wró­cił się od okna i usiadł na brzegu łóżka. 
Być może jesz­cze nie wie­dzą, że już tu je­stem, po­my­ślał, sły­sząc na dole 
ści­szone głosy. Gdy tylko wy­siadł, kie­rowca sa­mo­chodu odje­chał do ga­rażu, 
a słu­żąca na­wet nie zwróciła na niego uwagi.Na­gle na scho­dach usły­szał 
wolne, nie­re­gu­larne kroki. Otworzyły się drzwi i wszedł Sam Bra­den. Stary 
czło­wiek za­trzy­mał się w progu i spoj­rzał nie­pew­nie w kie­runku 
Mi­cha­ela.— Mike? — za­pytał wreszcie.— Pró­bo­wa­łem, dziadku, ale ża­den 
sa­mo­lot nie mógł przylecieć o cza­sie — od­parł Mi­chael.Pod­szedł bliżej i 
de­likat­nie objął po­chy­lone ra­miona. — Nie wró­ciłem tu tylko na po­grzeb 
Le­stera, dziadku. Wró­ciłem, aby zabić amoka. * * *W gór­skim wą­wo­zie, na 
za­chód od plantacji Bra­de­nów, trzech żoł­nie­rzy z poli­cji fili­piń­skiej 
za­koń­czyło wła­śnie misję, po­ru­czoną im przez ma­jora Ra­mosa. Zna­leźli 
klacz Le­stera Bra­dena. Głowa zwie­rzę­cia, przednie nogi i wnętrzno­ści 
le­żały po­rzu­cone w tra­wie. Na­gie kości le­żące obok pry­mi­tyw­nego 
pale­niska wskazy­wały jasno, co stało się z resztą kla­czy.Sie­dząc w ja­skini, 
wy­soko w ścia­nie jaru, ob­ser­wo­wał od­dala­ją­cych się żoł­nie­rzy. Zaw­sze 
nosili te dzi­wacznie wy­glą­da­jące hełmy i zie­lone mun­dury. Kie­dyś, dawno 
temu, twa­rze pod tymi heł­mami były białe. Te­raz są przeważ­nie brą­zowe. Ale 
same mun­dury nie zmieniły się nigdy.Wie­dział, że wkrótce żoł­nie­rze zejdą z 
wą­wozu i idąc drogą, którą tu przy­szli, skie­rują się w do­linę Ca­gayan. 
Je­żeli pój­dzie za nimi i za­bije ich, wkrótce przy­bę­dzie tu dużo wię­cej 
żoł­nie­rzy w po­szu­ki­wa­niu swych za­gi­nio­nych towa­rzy­szy. Być może 
ze­pchną go na­wet głę­biej w dżunglę, a ten rok jest złym ro­kiem na 
po­lo­wa­nia. Wtedy być może po raz ko­lejny bę­dzie mu­siał uciec się do 
osta­tecz­ności. Od czasu wy­dania przez ka­pi­tana Shi­murę ostat­niego 
roz­kazu, już osiem razy zmu­szony był jeść ludz­kie mięso. 
Rozdział trzeci [top] Parę mi­nut po od­jeź­dzie pic­kupa, drogą wzdłuż pasa 
star­to­wego nad­je­chał poli­cyjny jeep. Po­mimo go­rą­cego po­połu­dnia 
bre­zen­towy dach był pod­nie­siony, a boczne klapy sta­ran­nie za­sznu­ro­wane. 
A więc pod­da­wany je­stem kwa­ran­tan­nie, po­my­ślał nie­we­soło Shi­mura, gdy 
jeep za­trzy­mał się tuż przed nim. Ale prawdo­po­dob­nie tak być 
po­winno.Kie­rowca — miej­scowy ka­pral — usprawie­dli­wiał się po an­giel­sku 
za spóź­nie­nie:— Ma­jor Ra­mos pole­cił mi, abym się nie poka­zy­wał, do­póki 
wszyscy nie od­jadą — tłu­ma­czył, gdy je­chali w kie­runku mia­sta.Shi­mura z 
ulgą przyjął fakt, iż młody po­li­cjant nie zna jego na­zwi­ska. W cza­sie 
roz­mowy te­lefo­nicz­nej Ra­mos przy­rzekł, że jego na­zwi­sko znane bę­dzie 
jedy­nie paru wyż­szym rangą ofice­rom poli­cji. „Wojna skoń­czyła się już 
prze­szło trzy­dzie­ści lat temu” — mó­wił — „Lecz tu­tejsi lu­dzie cią­gle 
jesz­cze zabi­jają się z po­wodu spraw, które wy­da­rzyły się pod­czas 
oku­pacji. Nie jeste­śmy spe­cjal­nie wy­ba­cza­ją­cymi ludźmi, panie 
Shi­mura.”Dla­czego wła­ści­wie tu je­stem? — po raz ko­lejny za­py­tywał sam 
sie­bie, krę­cąc w za­my­śle­niu głową. Ale od­po­wiedź znał już od dawna. 
Zgroma­dził zbyt wiele dłu­gów, za­równo od ży­wych jak i umarłych, dłu­gów, 
które spła­cone być mogą tylko w doli­nie Ca­gayan. Lecz nie przewi­dział tego 
para­liżu­ją­cego uczu­cia stra­chu, ja­kiego do­znał, gdy po raz pierwszy 
spoj­rzał w dół ze zni­żają­cej się Cessny. Na­gle wszystko wró­ciło w 
gwałtow­nym, mdlącym spa­zmie — długi, uciążliwy od­wrót do Aparri; Ku­rusu, 
śmier­dzący krwią i ta­nim ru­mem, le­żący bez­władnie w kącie jak ogromna, 
dra­pieżna be­stia, zdy­cha­jąca już, lecz wciąż jesz­cze zdolna do ostat­niego 
wy­bu­chu mor­der­czej furii; jego decy­zja, by użyć tej nie­spo­żytej 
ener­gii...— Był pan już kie­dyś na Fili­pi­nach? — za­pytał nagle kie­rowca.— 
Dawno temu — od­parł ostrożnie Shi­mura.Wjeżdżali już w przedmie­ścia 
Tu­gu­ega­rao. Większość bu­dyn­ków sta­no­wiły po­sta­wione na pa­lach chaty 
nipa, takie same, ja­kie spo­tkać można było w całej doli­nie. Tylko domy w 
cen­trum mia­sta zbu­do­wane były z ka­mie­nia i oto­czone wy­so­kimi mu­rami, 
któ­rymi bo­gaci fili­piń­czycy od­gra­dzali się od swych bied­niej­szych 
są­sia­dów...Shi­mura skrzywił się, czu­jąc do­cho­dzący z otwartych ka­na­łów 
ście­ko­wych odór. Pod­czas oku­pacji mi­nęły dłu­gie mie­siące, za­nim 
przy­zwy­czaił się do tego skrę­cają­cego wnętrzno­ści smrodu.Gdy przejeż­dżali 
przez główny plac, do­strzegł zna­jome bu­dynki, nie zmienione wła­ści­wie od 
cza­sów wojny. Znaj­do­wał się tutaj hotel, z nie­wia­do­mych po­wo­dów no­szący 
dumne miano „New Reno” oraz bar, który był miej­scem ze­brań bia­łych 
plantato­rów tyto­niu, a póź­niej ofice­rów z jego regi­mentu. Tu­ziny 
Ilo­kań­skich, wy­nędz­nia­łych tu­byl­ców — z cia­łami po­kry­tymi otwartymi 
ra­nami lub wrzodami — sie­działy na ocie­nio­nym ganku miej­sco­wej kli­niki, 
zu­peł­nie jak w 1942 roku. Cie­kawe, czy dr Ma­pi­tang wciąż jesz­cze pełni swe 
obo­wiązki? Chyba już nie. Mu­siał już umrzeć, albo dawno temu przejść na 
eme­ry­turę. Shi­mura uśmiech­nął się lekko, gdy przy­po­mniał so­bie, z ja­kim 
lek­ce­wa­że­niem stary le­karz odno­sił się do nie­któ­rych edyktów oku­panta. 
Być może nigdy nie do­wie­dział się, że unik­nął areszto­wa­nia jedy­nie 
dla­tego, że wszyscy pozo­stali cy­wilni leka­rze tuż przed inwa­zją ucie­kli do 
Ma­nilii. Ko­men­dant gar­ni­zonu, puł­kow­nik Ha­runa, mie­wał ataki wo­reczka 
żół­cio­wego, i w obli­czu świeżo upie­czo­nych leka­rzy woj­sko­wych nie mógł 
po­zwo­lić sobie na luk­sus utraty ostat­niego chi­rurga z prawdzi­wego 
zda­rze­nia. Fakt, iż bez obaw pod­dałby się ope­racji prze­pro­wa­dza­nej przez 
oczywi­stego fili­piń­skiego pa­triotę, zaw­sze roz­śmie­szał Shi­murę.Za­nim 
doje­chali do rezy­den­cji ma­jora Ra­mosa, obaj męż­czyźni byli zlani po­tem. 
Wartow­nik otwo­rzył bramę, aby wpu­ścić zbli­ża­jący się po­jazd.— Ma­jor udał 
się na po­grzeb — po­wie­dział kie­rowca, gdy wyj­mo­wał ba­gaże Ja­poń­czyka z 
sa­mo­chodu. — Sier­żant Gar­cia po­każe panu pań­ski po­kój.— We­zmę jedną — 
po­wie­dział Shi­mura do sier­żanta, który pod­nosił wła­śnie z ziemi wa­lizkę i 
dy­plo­matkę. Męż­czy­zna w dal­szym ciągu pa­trzył w stronę domu i Shi­mura 
zdał sobie sprawę, że sier­żant nie ro­zu­mie po an­giel­sku.Za­pro­wa­dzono go 
do ocie­nio­nej sy­pialni na pierw­szym pię­trze nie­wiel­kiego domku. Krótko 
ski­nął w po­dzię­ko­wa­niu głową w kie­runku mil­czą­cego wciąż sier­żanta. 
Ten, po chwili wa­hania, nie­chęt­nie od­wza­jem­nił uśmiech i ukło­nił się 
nie­zgrabnie. Wtedy wła­śnie po raz pierwszy Shi­mura od­czuł to, czego od 
sa­mego po­czątku oba­wiał się naj­bar­dziej — przez uła­mek se­kundy w oczach 
sier­żanta za­mi­go­tała nie­skrywana nie­na­wiść.Po wyj­ściu sier­żanta, 
Shi­mura zdjął oku­lary i poło­żył je ostrożnie na bla­cie biurka. Z 
wes­tchnie­niem wyjął chu­s­teczkę i otarł spo­coną twarz.Ża­łował, że ma­jor 
Ra­mos jest nie­obecny w chwili jego przyjazdu. Kie­rowca po­wie­dział, że 
Ra­mos po­szedł na po­grzeb. Z roz­mowy pod­słu­cha­nej mi­mo­cho­dem w Cessnie 
wy­wnio­sko­wał, że ten młody, gniewnie wy­glą­da­jący Ame­ryka­nin je­dzie do 
Tu­gu­ega­rao w tym sa­mym celu. Bez wąt­pie­nia było to zwią­zane z ostat­nią 
ofiarą Ku­rusu. Z ofiarą Ku­rusu, po­my­ślał gorzko Ta­kei Shi­mura, i z moją 
także... * * *Cara Bra­den obu­dziła się tego ranka z ja­kimś 
nie­spre­cy­zo­wa­nym uczu­ciem ulgi. Dziś Les bę­dzie po­cho­wany, a to zmusi 
ją do skon­cen­tro­wa­nia myśli na przy­szło­ści.Nie wie­rzyła, że długi lot do 
domu uśmierzy jej ból, ale być może znik­nie ten głos, który na­wie­dzał ją co 
noc w sen­nych koszma­rach, głos, po­wta­rza­jący z chra­pli­wym prze­raże­niem 
tylko jedno słowo: „Amok... amok...”Gdy ze­szła na dół, Ma­ria, młoda nia­nia 
Evie, da­wała wła­śnie dziecku śnia­danie.— Dzi­siej­szego ranka po­zwól ba­wić 
się jej na patio — po­wie­działa do dziew­czyny, gdy ode­szła z nią tro­chę na 
bok. — Ale gdy wszyscy za­czną przyjeż­dżać, chcę, aby zo­stała na górze.Ma­ria 
kiw­nęła w zro­zu­mie­niu głową.— Evita mo­głaby się czuć lepiej w bar­rio — 
zasu­ge­ro­wała.Domki pra­cow­ni­ków plantacji i ich ro­dzin le­żały nie dalej 
niż pół mili w dół rzeki. To może być na­wet nie­zły po­mysł, po­my­ślała Cara. 
Bę­dąc na górze, mała z pew­no­ścią usły­sza­łaby wiele nie­po­trzebnych 
rze­czy. Lecz w tej sa­mej chwili w jej umysł po­now­nie wdarł się oszalały ze 
stra­chu głos Ci­ka­lica...— Nie — po­wie­działa, in­stynktow­nie żału­jąc 
nie­po­trzebnej ostro­ści w gło­sie. — Nie chcę, aby Evie była dziś poza 
do­mem.Za­nim służba za­częła przy­go­to­wy­wać zimny bu­fet w salo­nie, Cara 
zja­dła śnia­danie w kuchni. Sam Bra­den nale­gał, aby posi­łek podany zo­stał 
do­piero po po­grze­bie.— Nie­któ­rzy z nich będą mu­sieli przeje­chać setki mil 
— mó­wił. — Mu­simy wziąć to pod uwagę.Koń­czyła wła­śnie trze­cią fili­żankę 
kawy, gdy przez ku­chenne drzwi we­szła nie­za­po­wie­dzia­nie Le­nore Tully.— 
Do­brze się czu­jesz? — za­py­tała, sta­wia­jąc na ziemi dużą, wy­pchaną torbę.— 
Tak, dzię­kuję.— Po­my­śla­łam, że być może bę­dziesz dzi­siaj po­trze­bo­wała 
po­mocy — po­wie­działa Le­nore.Wy­soka ko­bieta, o po­staw­nej figu­rze zaw­sze 
przy­po­mi­nała Ca­rze jedną z ty­po­wych he­roin przedwo­jen­nych we­ster­nów. 
Pełną po­świę­cenia żonę far­mera, która wo­la­łaby się za­strzelić, niż do­stać 
żyw­cem w ręce Ko­man­czów. Na­wet suk­nie od Hal­stona czy ory­gi­nalne 
pary­skie dżinsy, które przywo­ziła ze swych re­gu­lar­nych wy­jaz­dów do 
Ma­nilii, nie były w sta­nie zmniej­szyć tej ema­nują­cej od niej 
spe­cy­ficz­nej aury nie­ugiętości.Cara miała wła­śnie za­pytać co jest w tej 
tor­bie, ale nagle zdała sobie sprawę, że po­nie­waż przyja­ciółka ubrana była w 
luźny strój khaki, torba mu­siała za­wie­rać jej ubra­nie na po­grzeb.Inez 
po­dała Le­nore fili­żankę kawy.— W dal­szym ciągu pla­nu­jesz po­wrót do 
Sta­nów? — za­py­tała, sia­dając na sta­ro­mod­nym, obi­tym bla­chą ku­chen­nym 
stole.— Tak szybko, jak tylko mi się uda.Le­nore wy­jęła z to­rebki małą 
pi­gułkę sa­cha­ryny i z lek­kim gry­ma­sem wrzuciła ją do fili­żanki.— A co cię 
wła­ści­wie tam tak cią­gnie?Było to pyta­nie, na które Cara od dłuż­szego już 
czasu uni­kała od­po­wie­dzi. Gdy oj­ciec prze­szedł ze służby w Si­łach 
Po­wietrz­nych na eme­ry­turę, jej ro­dzice ku­pili ru­chomy dom i osie­dlili 
się koło Pho­enix, w Ari­zonie. „Nie mu­sisz się o nic martwić” — mó­wiła matka 
pod­czas roz­mowy te­lefo­nicz­nej, jaką od­były po­przedniego wie­czora — „Tata 
kupił przy­czepę z trzema sy­pial­niami i ła­zienką, spe­cjal­nie z my­ślą o 
tobie i o Evie, gdy bę­dzie­cie chciały nas od­wie­dzić. Dla wszyst­kich 
wy­star­czy miej­sca”.— Tam jest mój praw­dziwy dom — od­parła z więk­szą 
pew­no­ścią, niż czuła.— Wiem — od­parła Le­nore, wzru­sza­jąc ra­mio­nami. — 
Tak czy ina­czej, nie po­win­nam cię na­ma­wiać, abyś tutaj zo­stała. Ale miło 
było mieć inną ame­ry­kań­ską dziew­czynę nie dalej niż dzie­sięć mil od domu. 
Bę­dzie mi cie­bie bra­ko­wało.Cara wie­działa, że ta zdawkowa uwaga nie była 
przy­pad­kowa. Jej wy­jazd po­grąży tę ko­bietę w sa­mot­ności więk­szej, niż 
wy­ra­żają to jej słowa. Co za po­żytek z sukni od Hal­stona, gdzie jedy­nym 
miej­scem, w któ­rym można ją poka­zać, jest re­stau­racja ho­telu „New Reno”? 
Lecz z dru­giej strony, Cara nigdy nie sły­szała jesz­cze, aby Le­nore 
wy­po­wia­dała ja­kieś gorz­kie uwagi o swym życiu w doli­nie Ca­gayan. 
Po­dob­nie jak Les, wy­da­wała się ak­cep­to­wać je z ja­kimś stoic­kim, 
cza­sami na­wet że­nują­cym spo­ko­jem.— Po­wie­dzia­łaś już o swych pla­nach 
Sa­mowi? — za­py­tała Le­nore.Cara po­krę­ciła prze­cząco głową.— Nie można z 
nim teraz roz­ma­wiać o ni­czym in­nym, oprócz po­grzebu. Boże, dla­czego 
mu­simy przez to przejść? Większość ludzi, któ­rych za­pro­sił, będę wi­działa 
po raz pierwszy w ży­ciu. Oprócz cie­bie i Jacka po­winni przyjść tylko 
naj­bliżsi są­sie­dzi.Le­nore, po­pija­jąc drob­nymi łycz­kami kawę, 
przy­glą­dała jej się z roz­ba­wie­niem lekko zmrużo­nymi oczyma. Po­my­ślała, 
że ta dziew­czyna wciąż nie ma poję­cia o tej szczegól­nej więzi, która łączy 
wszystkie białe ro­dziny w doli­nie Ca­gayan. Ty nic nie ro­zu­miesz, chciała 
po­wie­dzieć. Po­grzeby to dla nas luk­sus. Mój oj­ciec umarł w obo­zie 
je­niec­kim w Santo Tho­mas. Tak samo jak matka Lesa i oboje ro­dzice Jacka. 
Skoro świt Ja­poń­czycy za­brali ciała i już nigdy nie do­wie­dzie­liśmy się, co 
się z nimi stało. Zo­stały po pro­stu gdzieś za­ko­pane, jak wiele in­nych. A 
Les nie był ta­kim sobie zwy­kłym dzieckiem są­sia­dów. Gdy miał trzy latka, 
sia­dał na mo­ich kola­nach, pod­czas gdy ja kar­mi­łam go gula­szem, który moja 
matka ro­biła z na pół zgniłych wa­rzyw, zbie­ra­nych ukrad­kiem w ogródku 
straż­ni­ków. Cuchnące, żyla­ste ka­wałki pły­wają­cego w nim mięsa były 
reszt­kami szczura, któ­rego mały Mike Bra­den zabił ki­jem po­przedniego 
wie­czora...— Nie wy­jeż­dża­ła­bym tak wcześnie, gdyby nie wra­cał Mike — 
po­wie­działa usprawie­dli­wia­jąco Cara.— A jesteś pewna, że zo­sta­nie?— A kto 
inny bę­dzie pro­wa­dził plantację? Le­nore uśmiech­nęła się nie­we­soło.— Nie 
licz zbyt­nio na Mike'a, ko­cha­nie. On nigdy nie był taki, jak pozo­stali 
Bra­de­no­wie. Ani jak my, jeśli cho­dzi o ści­słość.An­tonio, szef służby 
do­mo­wej, po­jawił się w drzwiach ku­chen­nych i dys­kret­nie zapu­kał we 
fra­mugę.— Już są, pani — po­wie­dział cicho. — Pan Tully i lu­dzie z 
Tu­gu­ega­rao.Cara, czu­jąc nagły ucisk w żo­łądku, wstała. Gdy wy­szły w ślad 
za An­tonio, Le­nore ob­jęła ją ra­mie­niem. Gdy wy­szły na we­randę, 
pra­cow­nicy plantacji wy­cią­gali trumnę z czar­nego Pac­karda. Jack Tully, 
który je­chał za ka­ra­wa­nem wła­snym sa­mo­cho­dem, wchodził wła­śnie na 
schody. Jego na­lana, lecz wciąż jesz­cze przy­stojna twarz była silnie 
za­czer­wie­niona.— Czy w środku już wszystko go­towe? — za­pytał.— Tak — 
wy­szeptała Cara.Jej wzrok utkwiony był w trumnę, którą pra­cow­nicy wno­sili 
wła­śnie przez po­dwójne, sze­rokie drzwi do wnę­trza domu. Wzdry­gnęła się, 
pró­bując wy­obra­zić sobie le­żące w środku ciało. „Nie po­czuł żad­nego bólu” 
— za­pew­niał ją stary dr Ma­pi­tang. Lecz czy nie tak samo mó­wią zaw­sze 
leka­rze krewnym zmarłego, który zgi­nął gwałtowną śmiercią?Trumna wnie­siona 
zo­stała do nie­wiel­kiego salo­niku i uło­żona na udra­po­wa­nym na czarno 
kata­falku. Pra­cow­nicy cicho wy­szli.Co ja wła­ści­wie mam teraz robić? — 
za­sta­na­wiała się roz­pacz­liwie Cara, wpa­tru­jąc się w trumnę. Wciąż 
jesz­cze nie mo­gła uwie­rzyć, że w tym drewnia­nym pudle na­prawdę leży jej 
mąż. Czy po­win­nam pła­kać? A może po­dejść bliżej i do­tknąć jej? Co mam 
robić? Le­dwie pa­mię­tała po­grzeb babki prze­szło 10 lat temu. Ale ona nie 
zo­stała prze­cięta na pół i wy­sta­wiona na pro­mie­nie palą­cego słońca.— Czy 
chcesz, aby ktoś z tobą zo­stał? — za­pytał Jack Tully, wy­ry­wa­jąc ją z 
chwilowej za­dumy.— Nie, to nie jest ko­nieczne — od­po­wie­działa.Gdy zbie­rali 
się już do wyj­ścia, w drzwiach salo­niku uka­zał się Sam Bra­den. Prze­szedł 
obok nich na­wet nie za­uwa­żając ich obec­ności i usiadł ciężko na jed­nym ze 
skła­da­nych krze­seł. Cara nigdy nie lu­biła tego sta­rego czło­wieka, który 
stale mie­szał się w ich pry­watne, mał­żeń­skie sprawy. Lecz teraz, 
spo­glą­dając na po­chy­lone ra­miona i star­cze, sę­kate dło­nie 
spo­czy­wa­jące spo­koj­nie na kola­nach, zro­biło jej się go nagle żal. 
Pode­szła do niego i de­likat­nie do­tknęła bia­łych wło­sów.— Gdy tylko zmienię 
suk­nię, wrócę i po­sie­dzę tu ra­zem z tobą, dziadku — po­wie­działa.— Nie, 
pro­szę — od­parł cicho. — Zo­staw mnie na parę chwil sa­mego.Cara i Tully'owie 
bez słowa opu­ścili za­cie­niony sa­lonik. Jack spoj­rzał py­ta­jąco na Carę. 
Gdy po­woli ski­nęła głową, ci­cho za­mknął za sobą drzwi.— Idź na górę i 
od­pocz­nij tro­chę — zasu­ge­ro­wała Le­nore. — Ja i Jack zaj­miemy się 
wszystkim.Przez pozo­stałą część po­ranka Cara le­żała nie­ru­chomo na łóżku, 
wpa­tru­jąc się w łopo­czącą nad nią mo­ski­tierę. Parę mi­nut przed pierwszą do 
jej sy­pialni we­szła Le­nore.— An­tonio zaraz otwo­rzy drzwi.— Wiem — 
po­wie­działa Cara. — Znam swoje obo­wiązki. Nało­żyła po­now­nie czarną suk­nię 
i ze­szła do salo­niku, gdzie usia­dła obok Sama Bra­dena, pod­czas gdy 
pra­cow­nicy plantacji i ich ro­dziny zgroma­dzili się za trumną. Na­gle 
uświado­miła sobie, jak nie­wiele wie o życiu mieszkań­ców tej ziemi, która była 
dla niej do­mem przez prze­szło sie­dem lat. A prze­cież więk­szość z nich znała 
Lesa od dziecka. Ude­rzyło ją, że wy­da­wali się od­bie­rać to, co się stało 
jako coś, co wy­da­rzyło się gdzieś da­leko, jako coś, co nigdy nie wpłynie na 
bieg ich wła­snego ży­cia. Służba do­mowa, która była ostat­nią grupą jaka 
we­szła do salo­niku, za­cho­wy­wała się z tą samą, for­malną grzeczno­ścią.— 
Czy ktoś poje­chał do Tu­gu­ega­rao po brata Lesa? — za­py­tała, gdy na chwilę 
opu­ścili salo­nik.— Tak, już pół go­dziny temu — od­po­wie­dział Jack Tully, 
szczodrą ręką nale­wa­jąc sobie po­dwójnego scot­cha.— Nalej mi także, 
do­brze?Jack wrę­czył jej drinka, a ona wy­piła go trzema głę­bo­kimi ły­kami. 
Przez krótką chwilę w no­gach po­czuła dziwny bez­wład, jak gdyby trzci­nowa 
mata wy­ssała z niej całą ener­gię. Lecz już po chwili whi­sky za­częła 
dzia­łać.— Rów­nie do­brze mo­gliby sie­dzieć w ki­nie — wy­szeptała. — Na­wet 
Inez, a ona prze­cież tak ko­chała Lesa!— Nie za­po­mi­naj, że dla nich to był 
przede wszystkim pa­tron — od­parł Jack Tully, ro­biąc sobie ko­lej­nego drinka. 
— Ilo­kań­czycy uwa­żają, że to nie­grzecznie oka­zy­wać ja­kieś uczu­cia, gdy 
ktoś umiera. Dia­bli wie­dzą dla­czego, ale zaw­sze tak było.Cara wró­ciła do 
salo­niku i ra­zem z Sa­mem Bra­de­nem wi­tała nad­cho­dzą­cych uczestni­ków 
po­grzebu, mru­czą­cych swoje kon­do­len­cje. Cara z ulgą do­strze­gła wśród 
nich dr Ma­pi­tanga i ma­jora Ra­mosa — ubra­nego na tę oka­zję w świeżo 
wy­kroch­ma­lony mun­dur — wchodzą­cych ra­zem do po­mieszcze­nia. Ze 
wszyst­kich ludzi ze­bra­nych w tym po­koju tylko ta dwójka wy­da­wała się 
pa­mię­tać o leżą­cym w trum­nie ciele. Ich obec­ność i za­cho­wa­nie było 
ja­skra­wym prze­ci­wień­stwem sztucz­nych póz i ści­szo­nych gło­sów 
gro­ma­dzą­cych się ża­łob­ni­ków.Sto­jąc w dru­gim kącie po­koju, Ra­mos 
po­chwycił pełne wy­rzutu spoj­rze­nie żony Le­stera Bra­dena. Był to uboczny 
efekt ko­bie­cej ża­łoby, do któ­rego nigdy wła­ści­wie nie potra­fił się 
przy­sto­so­wać. Jej spoj­rze­nie zaw­sze mó­wiło to samo: mój mąż, mój syn albo 
moja córka nie żyje, a ty bę­dziesz tak długo współwin­nym, do­póki mor­derca 
cho­dzi na wol­ności. Ta reak­cja była bez­sen­sowna, lecz zara­zem 
nie­unik­niona.Po­dobny wy­raz twa­rzy wi­dział w tej chwili u więk­szo­ści 
plantato­rów z do­liny — obu­rze­nie, uraza, nie­omal wście­kłość. Po­przedniego 
dnia za­mie­ścił oświad­cze­nie w pra­sie in­for­mu­jące, iż Le­ster Bra­den 
za­mor­do­wany zo­stał prawdo­po­dob­nie przez pozo­sta­łego przy życiu 
żoł­nie­rza armii ja­poń­skiej z cza­sów dru­giej wojny światowej, oraz że tym 
ra­zem ma za­miar prze­pro­wa­dzić gruntowne śledztwo. W parę mi­nut po 
pierw­szym ra­dio­wym oświad­cze­niu tej treści, kilku z go­ści, któ­rzy teraz 
zgroma­dzili się w tym po­koju, wy­ko­nało tele­fony do bez­po­śred­niego 
przełożo­nego Ra­mosa w Ma­nilii. Wszyst­kie były pra­wie takie same: „Mam 
za­miar za­koń­czyć zbiory jesz­cze przed porą desz­czową... Po­łowa mo­ich 
pra­cow­ni­ków jest zbyt wy­stra­szona, aby wyjść w pole... Da­wa­nie 
ofi­cjal­nego po­par­cia tej śmiesznej le­gen­dzie jest 
nie­do­pusz­czalne...”Ma­pi­tang także wy­czuł ema­nu­jącą z obec­nych tu 
wro­gość.— Po­zo­staną grzeczni aż do po­grzebu — ode­zwał się z nie­we­so­łym 
uśmie­chem do ma­jora. — Ale po­tem, Virgilio, mu­sisz być go­towy na 
wszystko.Ra­mos od­po­wie­dział mu kwa­śnym uśmie­chem. Dzie­sięć lat temu, 
pro­test ame­ry­kań­skich plantato­rów stał się przy­czyną ostrej na­gany 
Ra­mosa i pra­wie spo­wo­do­wał jego prze­nie­sie­nie. Ich wpływ, cho­ciaż już 
nie tak po­tężny jak kie­dyś, nadal może być przy­czyną wielu kło­po­tów, jeżeli 
nie uda mu się udo­wod­nić ist­nie­nia amoka. A oni prze­cież nie byli 
jedy­nymi, któ­rzy wo­le­liby unik­nąć skon­cen­tro­wa­nia się uwagi opi­nii 
pu­blicznej na fak­cie, że je­den czło­wiek od­po­wie­dzialny jest za bli­sko 
setkę mor­derstw. Pod­czas rebe­lii Huk­bala­ha­pów, prze­szło tuzin 
nie­wy­kry­tych za­bójstw zło­żo­nych zo­stało na karb terro­ry­zmu Czerwo­nych. 
A te­raz wielu ludzi, od­po­wie­dzialnych za taki stan rze­czy, pia­sto­wało 
wy­sokie funk­cje w armii i w rzą­dzie. Oni także z pew­no­ścią wo­le­liby, aby 
amok pozo­stał jedy­nie mgli­stym wy­my­słem. Je­stem już za stary, aby być 
bun­tow­ni­kiem, po­my­ślał gorzko.Za dzie­sięć trze­cia Cara, Sam Bra­den i 
Tully'owie za­jęli miej­sca w pierw­szym rzę­dzie skła­da­nych krze­seł.— Czy 
jest już Mike? — za­pytał Sam Bra­den. Jego oczy przy­ćmione były mgiełką 
zmę­cze­nia.— Nie, dziadku — od­parła Cara.Ce­re­mo­nia po­grze­bowa 
prze­pro­wa­dzona zo­stała przez wie­leb­nego Eilers — mło­dego, 
kor­pu­lent­nego mi­sjo­narza z ko­ścioła Ad­wenty­stów Dnia Siódmego. Gdy tylko 
jego nie­pewne ka­zanie roz­po­częło się — nieja­sne fra­zesy po­świę­cone 
męż­czyź­nie, któ­rego nigdy nie spo­tkał i któ­rego wy­zna­nia 
prawdo­po­dob­nie nigdy nie był pewny — Cara psy­chicznie za­mknęła się na te 
słowa. Pod ko­niec kaza­nia usły­szała niski, prze­pra­sza­jący głos i od­głos 
prze­su­wa­nego krze­sła, jakby ktoś zaj­mo­wał po­śpiesznie miej­sce z tyłu 
salo­niku. Cara obró­ciła się przez ra­mię i do­strze­gła, że to tylko Harry 
Die­trich i jego piękna, młoda żona, Luz. Na prze­kór oko­licz­no­ściom, 
brą­zowa twarz Luz przy­oble­czona była w zwy­kły dla niej, miły uśmiech.O 
trze­ciej trzy­dzie­ści było już po wszystkim. Trumna za­wie­ziona zo­stała na 
ro­dzinny cmentarz ka­ra­wa­nem braci Diaz, a ża­łob­nicy podą­żali za nim na 
pie­chotę. Wie­lebny Eilers za­into­no­wał nad gro­bem ostat­nią mo­dli­twę i 
wró­cili do domu. Sam Bra­den, ciężko od­dy­cha­jąc, nie­omal na­tychmiast udał 
się do swego po­koju.Wła­śnie teraz roz­po­czy­nała się dla Cary 
naj­nie­przyjem­niej­sza część ca­łego przyjęcia. Pro­szę, idź­cie już sobie, 
chciało jej się krzy­czeć. Wy­pijcie swoją kawę, zjedzcie te małe, śmieszne 
ka­napki i po pro­stu sobie idź­cie! Po­sta­cie ze­brane do­okoła bu­fetu 
wzmagały jedy­nie ogar­nia­jące ją co­raz bar­dziej uczu­cie wy­ob­co­wa­nia. 
Wszyscy wy­glą­dali dziwnie pła­sko i nie­real­nie, zu­peł­nie jak natu­ral­nej 
wiel­kości foto­gra­fie, poro­zwie­szane na ścia­nach ba­wialni. Wszech­obecny, 
przy­ci­szony szmer roz­mów rów­nie do­brze do­cho­dzić mógł z ni­skiej jako­ści 
gło­śnika, za­montowa­nego w prze­ciw­nym końcu po­koju.We­szła do pu­stego 
foyer i oparła się o chłodne ściany ma­jąc na­dzieję, że przez parę chwil 
bę­dzie sama, za­nim wszystko­wi­dząca Le­nore Tully po­dej­dzie do niej i 
spró­buje za­ba­wić ją roz­mową. Na­gle do­strze­gła sa­mot­nego męż­czy­znę, 
stoją­cego na szczycie cen­tral­nych scho­dów. Ubrany był w tanią, wzo­rzy­stą 
ko­szulę, która sta­no­wiła ja­skrawy kon­trast z po­nu­rymi, ciemnymi 
ubra­niami ota­cza­ją­cymi ją przez cały ranek i po­połu­dnie. Jego szorstkie, 
brą­zowe włosy poły­ski­wały wil­gocią. Nie­omal fi­zycz­nie po­czuła na sobie 
spoj­rze­nie jego lekko zmrużo­nych, zim­nych oczu.A więc brat Lesa po­wró­cił 
jed­nak do domu. * * *Do czasu, kiedy żoł­nie­rze znik­nęli poza za­się­giem 
wzroku, pod­jął decy­zję. Po­wrót w Kor­dy­liery był nie­moż­liwy. Musi opróżnić 
swe schowki z żyw­no­ścią jesz­cze przed na­dej­ściem mon­sunu, lub cier­pieć 
głód. Su­sza i wio­senne po­żary — jedne z naj­więk­szych, ja­kie pa­mię­tał — 
zniszczyły nie­wiel­kie po­letka yamu i brą­zo­wego ryżu, które pry­mi­tywni 
tu­bylcy uprawiali głę­boko w dżungli. W naj­bliż­szych dniach naj­ście na ich 
wio­ski bę­dzie zu­peł­nie bez­ce­lowe. Tylko do­lina Ca­gayan ofe­ro­wała 
za­pasy, któ­rych po­trze­bo­wał, aby prze­trwać nad­cho­dzący mon­sun.De­cyzja, 
aby oszczędzić życie tych żoł­nie­rzy była nie­zwy­kle mą­dra — roz­my­ślał, 
scho­dząc z po­wro­tem w do­linę, obie­rając spe­cjal­nie odle­głą trasę tak, 
aby się z nimi nie spo­tkać. Gdy po po­wro­cie za­mel­dują, że szli jego 
śla­dami aż do gór, siły główne z pew­no­ścią roz­poczną po­szu­ki­wa­nia od 
miej­sca, w któ­rym zabił klacz, za­kła­dając, że od­szedł głę­biej w dżunglę. 
Przy odro­binie szczęścia i ostrożno­ści uda mu się wy­ko­nać to, co ma do 
zro­bie­nia i ucieknie, za­nim żoł­nie­rze od­kryją swój błąd.Te­raz już 
wie­dział, że zabi­cie tego bia­łego czło­wieka było błę­dem. Co prawda na kilka 
dni na­peł­nił brzuch, ale kosztem zdra­dze­nia swej obec­ności. Gdy szedł 
bez­sze­lest­nie przez busz, z mie­czem przewie­szo­nym przez plecy, jesz­cze 
raz przy­po­mniała mu się blada, po­marsz­czona twarz ostat­niej ofiary. Te­raz 
był pewny, że już kie­dyś zabił tego czło­wieka. Ale to prze­cież nie­moż­liwe, 
mam­rotał do sie­bie bez prze­rwy. Wi­docz­nie dni głodu przytępiły jego 
zmy­sły.Do­tarł do żwi­ro­wa­tego łoży­ska stru­mie­nia. Uklęknął, w lewą dłoń 
za­czerpnął tro­chę męt­nej wody i za­czął pić. Na­gle, zu­peł­nie 
nie­spo­dzie­wa­nie przy­po­mniał so­bie wy­raź­nie, kiedy to pierwszy raz zabił 
tego bia­łego.Wy­da­rzyło się to na brzegu tego sa­mego stru­mie­nia, wiele lat 
temu. Ten czło­wiek szedł pie­chotą, ze strzelbą przewie­szoną przez ra­mię, 
pro­wa­dząc za sobą muła. Nie ryzy­ko­wał bez­po­śred­niego ataku, cze­kając 
cier­pli­wie ukryty za pniami palm na spo­sobną oka­zję. Oka­zja taka nada­rzyła 
się, gdy męż­czy­zna przy­sta­nął nad brze­giem stru­mie­nia i zajął się 
roz­wią­zy­wa­niem rze­mie­nia, krę­pują­cego ładu­nek na grzbiecie muła. 
Ob­ser­wu­jąc to spoza gru­bych, pal­mo­wych liści zdzi­wił się wi­dząc, że 
ła­du­nek muła to duże, szklane słoje wy­peł­nione wodą. Każdy z nich za­wie­rał 
około setki ma­leń­kich ry­bek, poru­sza­ją­cych się bły­ska­wicz­nie jak 
roz­bły­ski srebrnego świa­tła. Przyjmu­jąc, że męż­czy­zna jest my­śli­wym, 
miał na­dzieję, że ładu­nek bę­dzie za­wie­rał żyw­ność i sprzęt obo­zowy. Ale 
sam muł i tak bę­dzie już wy­star­cza­jącą na­grodą. Biały czło­wiek oparł 
strzelbę o drzewo; wyjął jeden ze sło­jów, od­krę­cił go i wylał za­war­tość do 
stru­mie­nia. Od strzelby dzie­liło go wię­cej niż 15 stóp otwartej 
prze­strzeni.Wy­jął miecz z po­chwy, pod­niósł go obu­rącz po­nad głowę i 
wy­sko­czył gwałtow­nie spo­mię­dzy palm. Biały męż­czy­zna, w dal­szym ciągu 
klę­czący nad stru­mie­niem od­wró­cił głowę, gdy tylko się uka­zał. 
„Za­trzy­maj się!” — za­wołał po ja­poń­sku. Już tak długo nie sły­szał 
oj­czy­stego ję­zyka, że w pierw­szej chwili nie zro­zu­miał słów. Lecz jego 
mię­śnie same, bez udziału woli, za­trzy­mały ostrze za­led­wie parę cali nad 
głową bez­bron­nej ofiary. Męż­czy­zna nie uczy­nił żad­nego ru­chu, na­wet nie 
za­słonił się w obron­nym ge­ście ra­mie­niem, a jego szczera, opa­lona twarz 
pozo­stała za­dzi­wia­jąco spo­kojna. „Wiem, kim jesteś” — mó­wił dalej po 
ja­poń­sku. — „Nie masz żad­nego po­wodu, aby mnie zabi­jać, żad­nego po­wodu, 
aby żyć w ten spo­sób. Wojna się skoń­czyła. Skończyła się prze­szło osiem lat 
temu”.To na­iwne kłam­stwo wy­wo­łało u niego no­stal­giczne wes­tchnienie, że 
wreszcie sły­szy ko­goś mó­wią­cego po ja­poń­sku, choćby i bar­ba­rzyńcę. 
Po­stąpił pół kroku do tyłu i za­kre­ślił mie­czem krótki, mi­go­tliwy łuk. 
Ko­niec ostrza roz­ciął gar­dło męż­czy­zny tak bły­ska­wicz­nie, że przez 
chwilę tylko szkarłatna cienka jak włos linia zna­czyła ślad cię­cia. Lecz już 
po chwili rana otwo­rzyła się sze­roko, jak za po­cią­gnię­ciem nie­wi­dzialnego 
su­waka, i szkarłatna krew blu­znęła na prze­po­coną ko­szulę. Męż­czy­zna, z 
twa­rzą wciąż za­ska­ku­jąco spo­kojną, przewró­cił się na plecy zanu­rza­jąc 
głowę w wo­dzie. Uwolnione rybki prze­pły­wały przez skrwa­wioną wodę w dół 
stru­mie­nia...To był ten sam męż­czy­zna, po­my­ślał pa­trząc jak lo­do­wata 
woda prze­cieka mu po­mię­dzy pal­cami. Mu­siał zna­leźć ja­kieś ra­cjo­nalne 
wyja­śnie­nie lub po­go­dzić się z my­ślą, że zwa­rio­wał, a była to je­dyna 
rzecz, ja­kiej się kie­dy­kol­wiek na­prawdę oba­wiał.Klę­czał nad stru­mie­niem 
jesz­cze przez parę mi­nut, ukła­dając plan dzia­łania. Kiedy zo­ba­czył go po 
raz pierwszy, jeź­dziec na kla­czy podą­żał zaku­rzoną drogą wzdłuż pól 
tyto­niu. Są­dząc po kie­runku, z któ­rego nad­je­chał, droga pro­wa­dziła 
pro­sto do du­żego domu z sze­roką we­randą i po­kry­tym czer­woną da­chówką 
da­chem, prawdo­po­dob­nie domu jeźdźca. Od­po­wiedź na drę­czącą go coraz 
bar­dziej za­gadkę być może bę­dzie mógł od­na­leźć wła­śnie tam.Wstał i pod­jął 
na nowo wę­drówkę w kie­runku do­liny Ca­gayan. 
Rozdział czwarty [top] Przez parę mi­nut Mi­chael Bra­den stał nie­zau­wa­żony. 
Wpatry­wał się w ża­łob­ni­ków przez po­dwójne, sze­roko otwarte w tej chwili 
drzwi pro­wa­dzące do sa­lonu, za­sta­na­wia­jąc się, czy któ­ryś z tych 
męż­czyzn po­może mu w wy­tro­pie­niu mor­dercy. Po krót­kiej roz­mo­wie z 
dziadkiem ogo­lił się, i wło­żył głowę pod stru­mień zim­nej wody, by po­zbyć 
się uczu­cia zmę­cze­nia, które coraz bar­dziej da­wało mu się we znaki.Byli 
tutaj wszyscy — zresztą tak, jak się tego spo­dzie­wał — ten sam tuzin lub 
wię­cej ame­ry­kań­skich ro­dzin. Ob­ser­wo­wał ich z gorz­kim roz­ba­wie­niem 
świa­domy, iż wy­siłek tych ludzi, aby na­rzu­cić obcy spo­sób życia tej 
od­dalo­nej od świata azja­tyc­kiej doli­nie nie po­wiódł się. Wszyscy ci dumni, 
o ostrych ry­sach twa­rzy oj­co­wie ro­dzin pod­pisać mu­sieli do­ku­menty, 
stwier­dza­jące, że zie­mia, którą ich przodko­wie ujarzmili pół wieku temu, 
sta­nowi teraz wła­sność repu­bliki, która była jed­nak na tyle 
wspania­ło­myślna, by wy­dzierża­wić im ją z po­wro­tem. Biedny Les, który 
po­świę­cił życie dla plantacji Bra­de­nów, leży teraz w wy­poży­czo­nej 
ziemi.Jack Tully wy­szedł wła­śnie z po­koju bilar­do­wego i prze­szedł przez 
foyer do ba­wialni, gdzie cze­kała na niego Le­nore. Ze zi­ry­to­wa­nym, 
nie­chęt­nym spoj­rze­niem schwyciła go za ra­mię i wcią­gnęła do środka. 
Mi­cha­elowi za­jęło parę se­kund, aby roz­po­znać tę parę. Gdy wy­jeż­dżał, 
Jack był smu­kły i mu­sku­larny, po­ru­szał się z natu­ralną płyn­no­ścią. 
Wszyscy wie­dzieli że pił zbyt dużo, ale pa­so­wało to na­wet do jego wize­runku 
je­dy­nego spo­śród osad­ni­ków bo­ha­tera wo­jen­nego. W wieku szes­nastu lat, 
ra­czej by unik­nąć inter­no­wa­nia przez Ja­poń­czy­ków w obo­zie, wziął 
strzelbę i dołą­czył do bun­tow­ni­ków w dżunglach Kor­dylie­rów. Wal­czył tam 
aż do końca oku­pacji i na­dej­ścia par­ty­zan­tów Au­relio Vil­la­mora. A teraz 
ten miękki, o zbyt roz­la­nym ciele męż­czy­zna poru­szał się wolno i 
nie­po­rad­nie.Zmiany w Le­nore nie były tak ja­skrawe. Po­ten­cjalna 
ocię­ża­łość zaw­sze kryła się w jej pięk­nym, peł­nym ciele. W doj­rzały, 
zmy­słowy spo­sób nadal była piękna. Lecz jak na razie nie mógł zna­leźć 
żad­nego po­wią­zania po­mię­dzy tą czterdzie­sto­letnią żoną far­mera a 
tęt­niącą ży­ciem dziew­czyną, o mlecznej skó­rze i twa­rzą obsy­paną ka­skadą 
ru­dych wło­sów, z którą dzie­lił po­kój w ho­telu pod­czas ostat­niej nocy w 
Ma­nilii. Lecz wtedy ja także by­łem dwa­dzie­ścia jeden lat młodszy — 
po­my­ślał.Po chwili, w za­sięgu jego wzroku po­ja­wiły się inne, zna­jome 
twa­rze. Oto dr Ma­pi­tang, aro­gancki jak zaw­sze, prze­szedł przez drzwi jak 
dzie­więt­na­sto­wieczny na­uczy­ciel, trzy­ma­jąc ręce sple­cione sztywno za 
ple­cami. Harry Die­trich pod­szedł do Walta Ly­dec­kera i jego ojca — i ku 
zdzi­wie­niu Mi­cha­ela — zo­stał przyjaciel­sko po­wi­tany. Szwajcar wy­glą­dał 
na pra­wie tak samo nie­zmienio­nego, jak Walt — gę­ste włosy za­cze­sy­wał do 
tyłu, a grube rysy twa­rzy uło­żone były w wy­raz lek­kiego roz­ba­wie­nia, jak 
gdyby usły­szał wła­śnie jakąś skan­dali­zu­jącą plotkę, lecz nie miał dość 
od­wagi, by po­dać ją dalej.Mi­chael miał już za­miar zejść ze scho­dów, gdy 
nagle jakaś szczupła dziew­czyna wy­su­nęła się nie­po­strze­żenie z ba­wialni i 
oparła się ple­cami o ścianę, poza za­się­giem wzroku pozo­sta­łych gości. 
Cho­ciaż wi­dział tylko jedną foto­gra­fię bra­towej, przy­słaną mu przez Lesa, 
a wy­ko­naną w dniu ich ślubu, pod­świa­do­mie wie­dział, że to musi być Cara. 
Jej re­gu­larne rysy miały w tej chwili dziwny wy­raz we­wnętrznej udręki, 
zu­peł­nie jak małe zwie­rzątko zła­pane za tylne nogi przy prze­kra­cza­niu 
stru­mie­nia, świa­dome już, że musi uto­nąć, a jesz­cze nie czu­jąc 
towa­rzy­szą­cego temu bólu. Za­uwa­żyła go i szybko pode­szła do scho­dów.— Czy 
pan jest Mi­chael? — za­py­tała nie­cier­pli­wie, gdy zszedł na jej 
spo­tka­nie.— Tak — od­parł i ujął wy­cią­gniętą w jego kie­runku dłoń. Na 
prze­kór go­rącu po­połu­dnia, jej palce były za­dzi­wia­jąco zimne.— 
Prze­pra­szam za spo­sób, w jaki je­stem ubrany, ale nie było czasu, aby kupić 
coś od­po­wiedniej­szego.— Dzia­dek po­szedł już do swego po­koju.— Wiem. Już 
się z nim wi­dzia­łem.Po­win­nam go po­witać w domu, po­my­ślała Cara. 
Ostatecz­nie to jego dom, a nie mój. Po­czuła się nagle nie­pew­nie w obec­ności 
tego męż­czy­zny, o któ­rym Les i Sam Bra­den wspomi­nali pra­wie co­dziennie, a 
o któ­rym ona sama nie wie­działa do­słow­nie nic.Le­nore Tully wy­szła z 
ba­wialni i na wi­dok Mi­cha­ela sta­nęła jak wryta. Cara za­sta­na­wiała się, 
dla­czego — wie­działa prze­cież o jego przyjeź­dzie już od kilku dni.— Hello, 
Mike — rzu­ciła z nie­pew­nym uśmie­chem.— Wy­glą­dasz wspaniale, Len­nie.— Nikt 
tak już do mnie nie mówi od lat, Mike, na­wet Jack. — po­de­szła bliżej i 
do­tknęła war­gami jego po­liczka.W chwilę póź­niej pod­szedł do nich Walt 
Ly­dec­ker i roze­śmiał się sze­roko, lecz przy­po­mniał so­bie oko­licz­ności 
spo­tka­nia i szybko spo­waż­niał.— Cie­szę się, że cię wi­dzę, chło­pie — 
wy­krzyknął, po­kle­pując Mi­cha­ela po ra­mie­niu. — I na­prawdę ża­łuję, że 
stało się to w taki wła­śnie spo­sób.Mi­chael po­zwo­lił, aby Walt wprowa­dził 
go do ba­wialni.Z ulgą, że wreszcie po­wszechna uwaga prze­stała kon­cen­tro­wać 
się wy­łącz­nie na niej, Cara ob­ser­wo­wała, jak Mi­chael wita się ze swoimi 
daw­nymi zna­jo­mymi. Cho­ciaż wszyscy jej mó­wili, że nie jest po­dobny do 
pozo­sta­łych Bra­de­nów, to jed­nak mimo wszystko nie spo­dzie­wała się tak 
wiel­kiej róż­nicy. Kon­tra­stu­jąc z nor­dycką bla­do­ścią jej męża i Sama 
Bra­dena, mógł nale­żeć do innej, ciemniej­szej rasy. Ale naj­bar­dziej 
ude­rza­jące były jego ma­niery, bez śladu tego miękkiego, cza­rują­cego 
zagu­bie­nia, które po­cząt­kowo tak bar­dzo po­cią­gało ją u Lesa. Jego 
spo­kojne, pewne ru­chy przywo­dziły na myśl chy­trego, do­świadczo­nego kota.W 
końcu go­ście za­częli zbie­rać się do wyj­ścia, mru­cząc pod adre­sem Cary swe 
ostat­nie kon­do­len­cje. Mi­chael wy­szedł na ze­wnątrz z Wal­tem 
Ly­dec­ke­rem.— Wciąż ma­cie te swoje piąt­kowe, nocne par­tyjki po­kera w New 
Reno? — za­pytał, gdy pod­cho­dzili do lan­drovera Walta. Mi­chael do­piero 
teraz za­uwa­żył, że przyjaciel wciąż ku­leje na prawą nogę. Pra­wie 
spa­rali­żo­wany przez nie­do­ży­wie­nie i ane­mię pa­nu­jące w Santo Tho­mas, 
po za­koń­cze­niu wojny przez prze­szło rok był ho­spi­tali­zo­wany i zmu­szony 
do uży­wa­nia kul aż do osią­gnię­cia peł­no­letno­ści.Walt spoj­rzał na niego w 
zdu­mie­niu.— Ja­sne.— Kto jesz­cze bie­rze udział?— Róż­nie. Jack Tully. Harry 
Die­trich, cza­sami. Każdy, kto ma na to ochotę. Les rzadko opuszczał te 
spo­tka­nia.— To może teraz ja zajmę jego krze­sło? — uśmiech­nął się 
uspo­kaja­jąco. — To nie brak deli­kat­ności z mo­jej strony, Walt. Po pro­stu 
mu­szę po­roz­ma­wiać z tobą i resztą przyjaciół Lesa.— Do­brze — od­parł Walt 
lekko zdzi­wio­nym to­nem. — Za­zwy­czaj za­czy­namy około ósmej.Mi­chael 
od­wró­cił się i miał już za­miar wró­cić do domu, gdy nagle usły­szał dziwnie 
przy­ci­szony głos. An­son Ly­dec­ker stał obok oliw­ko­wego jeepa i mó­wił coś 
do fili­piń­skiego ma­jora. Za­uwa­żył także, że Die­trich, Jack Tully i dr 
Ma­pi­tang rów­nież idą w stronę je­epa. Westchnął i wolno ru­szył w ich 
kie­runku.Było coś nie­omal za­baw­nego w to­nie głosu Ly­dec­kera, który 
naj­wy­raź­niej da­wał upust gnę­bią­cej go zło­ści, sta­rając się 
jed­no­cze­śnie za­cho­wać do­bre ma­niery obo­wią­zu­jące na po­grze­bie. Gdy 
ce­dził słowa przez zęby, na skroni pul­so­wała mu nie­bie­ska żyłka:— Chyba nie 
ma pan za­miaru mi wmówić, ani ni­komu in­nemu przy zdrowych zmy­słach, że to 
ten ja­poń­ski de­zer­ter za­mor­do­wał Lesa? Czy chce pan, aby w ca­łym 
ob­wo­dzie wy­bu­chła cho­lerna pa­nika i to w do­datku na pod­sta­wie ja­kiejś 
nie­spraw­dzo­nej po­gło­ski?Ra­mos, z pra­wie wy­zy­wają­cym spo­ko­jem, 
przy­słu­chi­wał się tej ty­ra­dzie. Wszyst­kie ar­gu­menty, które Ly­dec­ker 
wy­rzu­cał teraz z sie­bie wście­kłym, zdu­szo­nym to­nem, roz­pa­try­wał już 
wczoraj przez dłu­gie, po­ranne go­dziny, za­nim zde­cy­do­wał się dać to 
oświad­cze­nie dla radia. Był obecny przy uję­ciu dzie­siąt­ków ja­poń­skich 
żoł­nie­rzy — nie­śmiałych, wy­stra­szo­nych ludzi, któ­rzy wal­czyli do końca, 
bo­wiem pro­pa­ganda wła­snego kraju obie­cy­wała im po pod­daniu się tor­tury i 
śmierć z rąk bia­łych dia­błów. Większość z nich uprawiała nie­wiel­kie po­letka 
na odle­głych wzgórzach, cza­sami za­pusz­cza­jąc się na pola far­me­rów, aby 
ukraść i zjeść jakąś kurę czy psa. Wszyscy zo­stali ujęci w pro­mie­niu paru mil 
od pier­wot­nego miej­sca ukry­cia. Ale ża­den z nich nie miał sied­miu stóp 
wzro­stu, ża­den nie miał sa­mu­raj­skiego mie­cza, ża­den z sza­tań­ską 
chy­tro­ścią nie prze­mieszczał się z miej­sca na miej­sce i nie rąbał ludzi na 
ka­wałki...— Pio Ci­kalic go wi­dział, panie Ly­dec­ker — po­wie­dział 
spo­koj­nie Ra­mos. — A w prze­szło­ści także wielu in­nych.— Ale nigdy ża­den 
biały czło­wiek!— Je­dynie prze­sądni, po­dejrzliwi i dzie­cinni tu­bylcy, 
prawda? — za­pytał Ma­pi­tang.Sły­sząc wy­raźny sar­kazm w gło­sie sta­rego 
leka­rza, Ly­dec­ker od­wró­cił się gwałtow­nie.— To nie jest do­kład­nie to, co 
mia­łem na myśli.— Tato, nie tutaj — prze­rwał Walt wskazując na Mi­cha­ela.— On 
także wie, że to, co mó­wię jest prawdą.— A jed­nak myli się pan — oświad­czył 
Mi­chael. — To amok zabił Lesa. Na­szego ojca także.Spo­kojna pew­ność jego słów 
spra­wiła, że na parę chwil zapa­dła ner­wowa ci­sza. Prze­rwał ją do­piero 
An­son:— Frank Bra­den wpadł w pu­łapkę Huk'sów.— W doli­nie Ca­gayan nie było 
już wtedy żad­nych Huk'sów — od­parł Mi­chael.— Ale zaw­sze mie­liśmy 
ban­dy­tów. A Ilo­kań­czycy w dżungli w dal­szym ciągu uprawiają rytu­alne 
mor­der­stwa. W tych oko­li­cach nigdy nie było trudno zo­stać 
za­mor­do­wa­nym.— An­son ma rację — wtrą­cił Harry Die­trich gło­sem, w któ­rym 
wciąż jesz­cze le­ciutko po­brzmiewał szwajcar­ski ak­cent. — Po­trze­bu­jemy 
amoka tak samo, jak Da­chau po­trze­bo­wało swo­jego Kuby Roz­pru­wa­cza.Walt 
Ly­dec­ker roze­śmiał się nie­pew­nie i rap­tow­nie urwał, gdy Mi­chael ode­zwał 
się ostro:— To nie jest za­bawne, Harry. A już szczegól­nie, gdy mówi to ktoś, 
kto nigdy nie był na­wet za dru­tami. Santo Tho­mas to nie Da­chau, ale było 
wy­star­cza­jąco po­dobne.Jako oby­watel neu­tral­nego pań­stwa, Die­trich 
unik­nął inter­no­wa­nia pod­czas wojny, a na­wet udało mu się utrzymać 
nie­wielką plantację, pod­czas gdy grunty są­sia­dów za­mie­niały się w ja­łowe, 
zaku­rzone pu­sty­nie. Po­tem, do swej po­sia­dło­ści dodał jesz­cze setki 
akrów, od­ku­pio­nych za pół darmo od męż­czyzn i ko­biet zubo­ża­łych 
gwałtow­nie przez trzy lata wojny. Po wy­zwo­leniu wiele ta­kich ro­dzin — 
mię­dzy in­nymi Ly­dec­ke­ro­wie — od­mó­wiły za­równo roz­mów z nim, jak i 
wspólnego udziału w eks­por­cie tyto­niu.Pod opa­leni­zną twarz Die­tri­cha 
wy­raź­nie po­bla­dła. Walt Ly­deeker szybko wsu­nął się po­mię­dzy niego a 
Mi­cha­ela.— Nie po­wi­nie­neś tego mó­wić, Mike — ode­zwał się z 
wy­rzu­tem.Mi­chael zdał sobie sprawę, że jego wy­czer­panie przy­brało 
kata­stro­falne roz­miary. Je­żeli jego plan miał się po­wieść, nie mógł 
po­zwo­lić sobie na luk­sus zra­żania któ­rego­kol­wiek z tych męż­czyzn.— 
Prze­pra­szam, Harry — po­wie­dział szybko.Die­trich wy­da­wał się na­wet nie 
sły­szeć tych prze­pro­sin. Szybkim kro­kiem, z unie­sio­nymi w gniewie 
ra­mio­nami, od­cho­dził wła­śnie w stronę swo­jego Fer­rari. Jego żona już 
cze­kała w sa­mo­cho­dzie. Wśli­znął się za kie­row­nicę, zapu­ścił silnik i 
ru­szył gwałtow­nie, przy wtó­rze ryku sil­nika i prze­ni­kli­wym swą­dzie 
spa­lonej gumy.Po chwili ode­zwał się Jack Tully:— Wra­cajmy do domu. 
Przyjecha­liśmy tu, aby po­grze­bać przyja­ciela, a nie roz­po­czy­nać wojnę od 
po­czątku.Mi­chael stał na we­ran­dzie, do­póki ostat­nie sa­mo­chody 
od­jeż­dża­ją­cych gości nie stały się jedy­nie tu­ma­nami pyłu na dro­dze 
pro­wa­dzą­cej w kie­runku no­wej auto­strady. An­son Ly­dec­ker być może nie 
wie­rzył w amoka, lecz Mi­chael we wnę­trzu jego lan­drovera do­strzegł tkwiącą 
w spe­cjal­nych uchwytach strzelbę. Był pewny, że we wszyst­kich pozo­sta­łych 
sa­mo­cho­dach także znaj­duje się broń... * * *— Mia­łeś rację, dok­torze — 
ode­zwał się Ra­mos, gdy wjeż­dżali na auto­stradę, pro­wa­dzącą do 
Tu­gu­ega­rao. — Ly­dec­ker na­wet nie za­cze­kał, aż za­koń­czą ukle­py­wać 
zie­mię.Sie­dzący obok niego Ma­pi­tang za­chi­cho­tał zgrzytli­wie.— Na­prawdę 
spo­dzie­wa­łeś się cze­goś in­nego?— Nie — przy­znał Ra­mos.— Przez 
trzy­dzie­ści lat nie przyjmo­wali prawdy o amoku do wia­do­mo­ści, na­wet 
po­mię­dzy sobą. I wiesz co, na­wet trudno ich za to potę­piać. Po­twory i 
mon­stra po­winny po­zo­stać two­rami wy­obraźni.Lan­drover Ly­dec­kera był już 
tuż przed nimi. Przed wy­prze­dze­niem go, Ra­mos silnie ude­rzył dło­nią w 
klak­son.— Są w sta­nie my­śleć tylko o tych swo­ich cho­ler­nych zbio­rach — 
warknął.— Do­bry far­mer po­wi­nien my­śleć wła­śnie o tym, Virgilio.Zda­jąc 
sobie sprawę, że Ma­pi­tang z niego żar­tuje, Ra­mos zmu­sił się do kwa­śnego 
uśmiechu.— Ty i Ame­ryka­nie zaw­sze ra­zem, co?— Wła­ści­wie to na­wet rzadko o 
nich my­ślę. Bar­dzo nie­wielu z nich było mo­imi pa­cjen­tami, za wy­jąt­kiem 
na­głych wy­pad­ków. Wła­ści­wie to ostat­nimi czasy mia­łem jedy­nie paru 
mło­dych z oka­zjo­nal­nym przy­pad­kiem try­pra, któ­rego bali się 
za­de­mon­stro­wać przed bia­łym leka­rzem.— Pa­trzysz na nas wszyst­kich jak na 
po­ten­cjal­nych pa­cjentów, prawda? — za­pytał roz­we­se­lony Ra­mos.— 
Sze­rokie spoj­rze­nie na ro­dzaj ludzki jest luk­su­sem, do­stęp­nym jedy­nie 
dla leka­rzy z lu­kra­tywną pry­watną praktyką — za­uwa­żył cierpko Ma­pi­tang. 
— A gdy sam usta­wiłeś się po stro­nie prze­sąd­nych, po­dejrzli­wych i 
dzie­cin­nych, to co ci pozo­staje?Ra­mos za­wa­hał się. Wie­dział, że 
Ma­pi­tang nie­omal cu­dem pro­wa­dził otwartą kli­nikę przez cały okres wojny i 
oku­pacji i na wła­sne oczy wi­dział wszystkie okropno­ści, po­peł­niane przez 
ja­poń­skie woj­ska w Tu­gu­ega­rao. In­stynkt pod­po­wia­dał mu, że Ma­pi­tang 
jest osobą, któ­rej można za­ufać. Lecz pa­mię­tając jed­no­cze­śnie o swej 
obietnicy utrzyma­nia misji Ta­keo Shi­mury w ta­jem­nicy tak długo, jak tylko 
bę­dzie to moż­liwe, uznał za sto­sowne zmienić temat:— Nie wie­dzia­łem, że 
oj­ciec Le­stera Bra­dena także zo­stał za­mor­do­wany.Ma­pi­tang ski­nął krótko 
głową.— W pięć­dzie­sią­tym trze­cim, albo czwartym. Oko­licz­ności były 
za­dzi­wia­jąco po­dobne. Po­szedł sam w góry, już za­po­mniałem po co, i ktoś 
pode­rżnął mu gar­dło. Oczywi­ście, wtedy wła­śnie był szczyt re­belii Huk'sów, 
więc po­szło to na ich ra­chu­nek.— Ja oso­bi­ście był­bym ostrożny z 
przy­pisy­wa­niem tego amo­kowi. Sa­mu­rajski miecz jest zbyt długą bro­nią, aby 
wy­god­nie pod­ciąć ko­muś gar­dło.Ma­pi­tang wło­żył pa­pie­rosa po­mię­dzy 
wargi i przy­sunął się bliżej okna.— Le­ster zo­stał za­mor­do­wany mniej 
wię­cej w tym sa­mym wieku, co jego oj­ciec. Nie­któ­rzy z pew­no­ścią już 
my­ślą, że za­krawa to na ro­dzinne prze­kleń­stwo... * * *Gdy odje­chali 
ostatni go­ście, Cara Bra­den po­śpie­szyła na górę. Tuż przed chwilą usły­szała 
nie­cier­pliwy płacz dziecka. We­szła do po­koju dzie­cin­nego i za­stała Evie 
sie­dzącą na brzegu łóżka.Cara wzięła dziecko na ręce, przytuliła do sie­bie i 
deli­kat­nie po­sta­wiła na pod­łodze, a mała na­tychmiast wy­bie­gła z po­koju. 
W po­łowie scho­dów pro­wa­dzą­cych do sa­lonu zoba­czyła dziwnego męż­czy­znę 
opusz­cza­ją­cego wła­śnie we­randę, który wpa­try­wał się w nią bez słowa. 
Prze­stra­szona dziew­czynka za­wró­ciła na pię­cie i wbiegła z po­wro­tem do 
po­koju.Mi­chael pa­trzył za nią, do­póki nie znik­nęła mu z oczu. Wie­dział, że 
Les dał córce imię, jakie no­siła ich sio­stra, lecz po­do­bień­stwo małej do 
in­nego, zmarłego dawno temu dziecka wstrzą­snęło nim. Na­tychmiast, z 
szo­ku­jącą ostro­ścią wró­ciły wspo­mnienia, które przez lata bez­sku­tecz­nie 
pró­bo­wał wy­ma­zać z pa­mięci: młody, ja­poń­ski ofi­cer, który spo­koj­nym 
to­nem od­czy­tuje z listy na­zwi­ska członków ich ro­dziny; żoł­nie­rze z 
dłu­gimi ba­gne­tami na kara­bi­nach upy­cha­jący ich na otwartą cięża­rówkę, 
gdzie ro­dzice Jacka Tully i tu­zin in­nych ro­dzin ku­liło się już pod strażą. 
Jego matka, trzy­ma­jąca ma­łego Lesa na kola­nach, pró­bu­jąca uspo­koić 
star­sze dzieci, gra­jąca z nimi w słówka pod­czas dłu­giej, mor­der­czej 
po­dróży do Aparri. A na sa­mym końcu sam sta­tek. Stary pa­ro­wiec zbu­do­wany 
prawdo­po­dob­nie jesz­cze w ubie­głym stule­ciu, stał przy­cu­mo­wany przy 
końcu chwieją­cego się mola. Za­nim za­gnano ich pod po­kład, ja­poń­ski ofi­cer 
z uśmie­chem roz­da­wał dzie­ciom nie­wiel­kie torby ze sło­dy­czami, pod­czas 
gdy woj­skowy fo­to­graf robił zdję­cia. A po­tem zna­leźli się w ciemnej, 
dusz­nej ła­downi, po­śród setki in­nych cy­wili i tak cia­snej, że było 
nie­moż­liwo­ścią, aby na­wet naj­mniejsze dziecko mo­gło się poło­żyć. „Nie 
bę­dzie tak źle” — obie­cy­wał oj­ciec. — „Po­dróż do Ma­nilii nie za­bie­rze 
nam wię­cej, jak jeden dzień”. Po chwili sil­nik za­czął sapać i po­mru­ki­wać, 
sta­tek wolno wy­szedł z portu. Spa­rali­żo­wany stra­chem, Mi­chael leżał 
sztywno z głową na kola­nach swej star­szej, ośmiolet­niej sio­stry. Evie 
nu­ciła coś ci­chutko głaszcząc go uspo­kaja­jąco po wło­sach. Me­lodia jed­nak 
co parę se­kund prze­ry­wana była napa­dami gwałtow­nego kaszlu. Wra­cała 
wła­śnie do zdrowia po cięż­kim prze­zię­bie­niu, gdy przy­szli Ja­poń­czycy. 
Wreszcie za­snął, uko­ły­sany ryt­micznym po­stę­ki­wa­niem an­tycz­nego 
sil­nika, a obu­dził się, sły­sząc prze­raź­liwe krzyki. Sil­nik nagle sta­nął. 
„Ta prze­klęta łajba roz­pada się na ka­wałki” — mruknął dzia­dek. To był 
po­czą­tek prawdzi­wego pie­kła. Przez całe dnie pa­ro­wiec koły­sał się 
bez­rad­nie na wo­dach Mo­rza Chiń­skiego, a go­rące, tropi­kalne słońce 
na­grzewało bla­chy i po­kłady do tego stop­nia, że od­dy­cha­nie sta­wało się 
tor­turą. Czas za­marł, sta­nął w miej­scu, bo­wiem je­dyną miarą jego upływu 
był otwiera­jący się od czasu do czasu luk w po­kła­dzie ła­downi, przez który 
za­łoga opusz­czała wia­dra za­wie­ra­jące nie­wia­ry­god­nie małe ilości wody i 
zim­nego ryżu. Za­nim wy­cią­gnięto je po­now­nie na po­kład, wy­peł­niane były 
eks­tre­mentami z pięć­dzie­się­cio­galo­no­wych be­czek, które były jedy­nym 
wy­posa­że­niem sani­tar­nym. Na po­czątku po­dróży dały się sły­szeć szepty, 
wes­tchnienia, a na­wet wy­bu­chy histe­rycz­nego śmie­chu. Lecz z upływem dni, 
wraz ze wzra­stają­cym zadu­chem i go­rą­cem, więź­nio­wie za­mie­niali się w 
bez­władny ładu­nek po­zba­wio­nego głosu mięsa. Evie, zże­rana po­woli cięż­kim 
za­pale­niem płuc, była jedną z pierw­szych, któ­rzy mieli umrzeć. On sam, leżąc 
bez­władnie z gar­dłem zbyt su­chym, aby choć wy­char­czeć ból, który cier­piał, 
ob­ser­wo­wał, jak dwoje lu­dzi z za­łogi wy­ciąga ją na górę. Ką­tem oka 
do­strzegł jesz­cze jej dłu­gie, złote włosy i bez­władne ra­mię, gdy 
prze­cią­gali Evie przez właz ła­downi. Parę mi­nut po tym, jak jej ciało 
plu­snęło za burtą, sil­nik za­czął pra­co­wać i sta­tek ru­szył znowu...Cara 
scho­dziła wła­śnie ze scho­dów, cią­gnąc za sobą oporną córkę.— Nie bój się — 
po­wie­działa do dziecka. — To jest twój wu­jek Mi­chael.— Hello — po­wie­dział 
i wy­cią­gnął w jej kie­runku rękę. Mała krzyknęła, wy­rwała się matce i 
czmych­nęła do kuchni.— Evie, wra­caj na­tychmiast! — krzyknęła Cara, ale 
dziecko nie zwra­cało na nią żad­nej uwagi.— Za­przyjaź­nimy się póź­niej — 
po­wie­dział Mi­chael. — A zresztą, to moja wina. Po­wi­nie­nem coś 
po­wie­dzieć, za­miast stać i gapić się na nią jak idiota. Ale wy­glą­dała tak 
bar­dzo jak...— Twoja sio­stra?— Wła­śnie.— Le­nore i Jack zaw­sze po­wta­rzali 
to samo.— Czy Les nigdy nie wspomi­nał ci o na­szej sio­strze?Cara po­krę­ciła 
prze­cząco głową.— Rzadko wspomi­nał o woj­nie, na­wet gdy wszyscy w po­koju 
mó­wili tylko o tym. Przy­pusz­czam, że był zbyt młody, aby wiele 
pa­mię­tać.Na­wet jako chło­piec, przy­po­mniał so­bie Mi­chael, jego brat żył 
wy­łącz­nie te­raź­niej­szo­ścią, jakby oba­wia­jąc się spoj­rze­nia po­nad 
mo­ment obec­nej egzy­sten­cji. Nie było to nie­zwy­kłe wśród męż­czyzn i 
ko­biet, któ­rzy za­czy­nali swe dzie­ciń­stwo w miej­scu ta­kim, jak Santo 
Tho­mas. Fakt, że zo­stał za­mor­do­wany przez czło­wieka, który także 
pa­mię­tał te znie­na­wi­dzone czasy, za­kra­wał na okrutną iro­nię.— Le­piej 
pójdę się roz­pa­ko­wać — po­wie­dział w końcu.— Kola­cja bę­dzie dziś póź­niej, 
niż zwy­kle.— Ka­napka wy­star­czy. A zresztą, ja­dłem już w sa­mo­locie. 
Za­palił pa­pie­rosa i pod­szedł do jed­nego z wy­so­kich okien, które 
wy­cho­dziły na we­randę.— Kiedy przy­cho­dzą straż­nicy? — za­pytał.— Oba­wiam 
się, że nie bar­dzo ro­zu­miem, o co ci cho­dzi.— Chcesz przez to po­wie­dzieć, 
że nie wy­sta­wiłaś jesz­cze noc­nej straży?— Nie.— A dla­czego dzia­dek o tym 
nie po­my­ślał, do dia­bła?— Nie wiem — od­parła. — Być może dla­tego, że ma 
dzie­więć­dzie­siąt trzy lata.Mi­nął ją w mil­cze­niu i wszedł do gabi­netu 
Lesa. Cara, za­sko­czona tym na­głym wy­bu­chem, po raz ko­lejny zdała sobie 
sprawę, jak w su­mie nie­wiele wie o swym szwagrze. Opu­ścił Lu­zon aby 
stu­dio­wać inży­nie­rię lą­dową na uni­wer­syte­cie w Kali­fornii, ale po roku 
rzu­cił to i wstą­pił do armii. Od tego czasu jego kon­takt z ro­dziną 
ogra­ni­czał się do bo­żona­ro­dze­nio­wych kar­tek i oka­zjo­nal­nych, 
krót­kich li­stów, jed­nak tylko raz mo­gła usły­szeć wy­razy nie­za­do­wo­lenia 
z po­wodu jego od­osob­nie­nia. Oglądali wła­śnie wia­do­mo­ści w tele­wizji, 
mó­wiące o zaję­ciu Saj­gonu przez ko­mu­ni­stów.— Mike wal­czył w Wietna­mie — 
mruknął wtedy dzia­dek. — Mógłby wreszcie po­my­śleć, aby wsiąść w sa­mo­lot i 
nas od­wie­dzić. Prze­cież to tylko kilka­set mil.— Też o tym my­śla­łem — 
od­parł Les. — Ale sły­sza­łem, że jest pra­wie nie­moż­liwo­ścią, aby do­stać 
prze­pustkę ze strefy wo­jen­nej, dziadku.— Chyba masz rację — mruknął Sam 
Bra­den. I to było wszystko.Po chwili po­jawił się Mi­chael, trzy­ma­jąc w dłoni 
pi­stolet, któ­rego jak do­brze wie­działa, Les nigdy na­wet nie wyjął zza 
oszklonej ga­blotki w swym gabi­necie.— Idę do bar­rio — rzu­cił krótko i po 
chwili znik­nął w mroku ota­cza­ją­cym już we­randę.Cara była oszoło­miona, a 
na­wet tro­szeczkę prze­stra­szona my­ślą, że ten obcy dla niej w grun­cie 
rze­czy czło­wiek za­czyna od­gry­wać do­mi­nu­jącą rolę w do­mo­stwie 
Bra­de­nów. Ale co to mnie wła­ści­wie ob­cho­dzi, po­my­ślała. Już wkrótce 
ra­zem z Evie wy­je­dziemy stąd na zaw­sze. 
Rozdział piąty [top] Po­wrotną drogę do swej plantacji Le­nore i Jack Tully 
od­byli w kom­plet­nym mil­cze­niu. Jack ode­zwał się do­piero, gdy wchodzili do 
domu:— No cóż, przy­kro mi, że tak to się skoń­czyło — wy­mam­rotał. — Do 
dia­bła, Cara z pew­no­ścią nie bę­dzie za­do­wo­lona.— Nie my­śla­łam o tym w 
ten spo­sób — od­parła Le­nore.— Chyba się na­piję jed­nego. To był mę­czący 
dzień. Wszedł do sa­lonu i na­lał sobie so­lid­nego scot­cha.— Wy­gląda na to, 
że Mike wy­rósł na twar­dego su­kin­syna.— Nie za­uwa­ży­łam.Usiadł na kana­pie 
i po­cią­gnął łyk ze szklanki. Ob­ser­wo­wała go zimno, świa­doma, jak to się 
skoń­czy — po kola­cji bę­dzie już osu­szał szklanki co pięć mi­nut. W tę noc 
także, jak zwy­kle zresztą, pój­dzie do łóżka sama. Rano znaj­dzie go z 
pew­no­ścią roz­cią­gniętego na ka­napce w nie­wiel­kim biu­rze, w któ­rym 
trzy­mał wszystkie ra­chunki plantacji. Za­czy­nało być to de­ner­wu­jące. 
Dzi­siej­szej nocy nie chciała jed­nak, aby leżał tuż obok niej w łóżku.— Co się 
wła­ści­wie wy­da­rzyło obok sa­mo­chodu Ra­mosa? — za­py­tała. — Przez chwilę 
wy­da­wało mi się, że ten stary głu­piec An­son go ude­rzy.Jack opo­wie­dział 
jej po­krótce prze­bieg sprzeczki.— Zdziwiło mnie, jak ob­szedł się z bied­nym 
Harry'm — dodał. — Mój Boże, kiedy prze­sta­niemy wreszcie o tym roz­ma­wiać? A 
może Harry miał zgło­sić się do obozu na ochotnika?— Chyba masz rację — 
za­uwa­żyła, że jego ko­lejny łyk był głęb­szy, niż po­przedni. 
Prawdo­po­dob­nie tego wie­czoru upije się prę­dzej, niż za­zwy­czaj.— Mike był 
zbyt długo za gra­nicą. Gdyby po­był tu dłu­żej, za­uwa­żyłby, że wiele rze­czy 
się zmieniło.Nic się nie zmieniło, miała nagłą ochotę na niego krzyknąć. Nic a 
nic, żadna na­prawdę istotna sprawa. Wciąż tu sie­dzimy, uda­jąc, że wciąż 
jesz­cze zna­czymy coś w kraju, który już nas tu nie chce! Tak samo ugrzęźli­śmy 
w prze­szło­ści, jak ten sza­le­niec, który zabił Lesa — a ty na­wet nie masz 
od­wagi przy­znać, że on ist­nieje!Za­miast tego, po­wie­działa je­dynie:— Idę 
wziąć ką­piel przed kola­cją.Jack obo­jętnie ski­nął głową, szybko skoń­czył 
drinka i pod­niósł się, aby nalać sobie na­stęp­nego.Le­nore we­szła do 
sy­pialni i za­częła zdejmo­wać długą, czarną suk­nię. Zu­peł­nie, jak 
zrzu­canie zu­żytej skóry — po­my­ślała, wy­su­wa­jąc się ze śli­skiego 
mate­riału.Na­peł­niła wannę i we­szła do cie­płej, pach­nącej wody. Opie­rając 
głowę o ścianę za­sta­na­wiała się, dla­czego wła­ści­wie tak bar­dzo wstrząsnął 
nią wi­dok Mi­cha­ela Bra­dena. Prze­cież nie z po­wodu tego kró­ciut­kiego 
spo­tka­nia, przelotnej przy­gody dwójki dzie­cia­ków. Jed­nak po­wra­ca­jące 
wspo­mnienia były za­dzi­wia­jąco wy­raźne... * * *Pod ko­niec wrze­śnia 
1955 roku Le­nore była jedną z se­tek pasa­że­rów, zgroma­dzo­nych na lotni­sku 
w Ma­nilii. Przy­była do mia­sta wczoraj, aby wziąć udział w balu, wy­da­wa­nym 
przez am­ba­sadę USA, a na­stęp­nie prze­no­co­wała u ciotki. Po­ranne 
wia­do­mo­ści po­da­wały co prawda ostrzeże­nia przed tajfu­nem dla ca­łego 
Min­da­nao, ale nie przewi­dy­wano jego przej­ścia nad Lu­zo­nem. Gdy je­chała 
tak­sówką pa­dał już zaci­na­jący deszcz. Za­nim doje­chała na lotni­sko 
na­stąpił istny po­top, wspoma­gany na do­datek na­głymi po­dmu­chami sil­nego 
wia­tru.Gdy na lotni­sku do­wie­działa się, że wszystkie loty są już 
zare­zer­wo­wane, nie­chęt­nie zde­cy­do­wała się po­wró­cić do mieszka­nia 
ciotki. Po tym, co wy­da­rzyło się na balu czuła de­spe­racką po­trzebę 
zna­lezie­nia się we wła­snym domu, opuszcze­nia tego mia­sta i wszyst­kich,; 
któ­rzy ją z nim łą­czyli. Skie­ro­wała się do wyj­ścia z holu, gdy do­strze­gła 
Mi­cha­ela Bra­dena, sie­dzą­cego sa­mot­nie w ka­fete­rii. Cho­ciaż po­znali 
się w okre­sie dzie­ciń­stwa dość do­brze, to jed­nak nie lubili się 
spe­cjal­nie, szczegól­nie w okre­sie doj­rze­wa­nia. Le­nore była o trzy lub 
cztery lata star­sza — a była to dość duża róż­nica wśród mło­dych, na­wet w tak 
małej i od­izo­lo­wa­nej spo­łecz­ności, jaką była grupa bia­łych 
ob­co­kra­jow­ców w Ca­gayan. To, oraz fakt, iż nie nale­żała do ro­dziny 
ty­powo far­mer­skiej — jej oj­ciec pro­wa­dził sklep w Tu­gu­ega­rao — 
do­dat­kowo ogra­ni­czał ich kon­takty tylko do pik­ni­ków z oka­zji święta 
czwartego lipca i oka­zjo­nal­nych po­tań­có­wek w hotel „New Reno”. Nie 
zna­czyło to, że więk­szość dzie­cia­ków w jego wieku było z nim bliżej, niż 
ona. Prze­ciw­nie, przez dzieci w ame­ry­kań­skiej szkole w Tu­gu­ega­rao 
zaw­sze uwa­żany był za sa­mot­nika. Nie­mniej jed­nak był tutaj kimś 
zna­jo­mym, to­wa­rzy­stwem, ja­kiego w tej chwili po­żą­dała.— Także utknąłeś? 
— za­py­tała po wej­ściu do ka­fete­rii.Wstał i uśmiech­nął się nie­pew­nie. 
Jego szczupła, o re­gu­lar­nych ry­sach twarz przy­brała wy­raz ja­kiejś 
nie­okre­ślo­nej sa­mot­ności...To, co wy­da­rzyło się po­tem, na zaw­sze 
pozo­stało dla niej nie­zu­peł­nie jasne. Wła­śnie za­mó­wili colę, gdy 
gło­śniki ob­wie­ściły, że wszystkie loty zo­stają wstrzy­mane aż do 
od­wo­łania.— Taki sztorm może po­trwać aż do rana — rzu­cił z nieco iry­tu­jącą 
pew­no­ścią w gło­sie. — A może po­szli­by­śmy do kina? Grają wła­śnie 
naj­now­szy film z Gary Co­oper'em i Bar­barą Stanwyck.— Oba­wiam się, że już go 
wi­dzia­łam. I wcale nie je­stem pewna, czy chciała­bym obej­rzeć go 
po­now­nie.W końcu zna­leźli się w jed­nym z ciemnych hote­li­ków na Rizal 
Boulevard, w któ­rym biali Ame­ryka­nie w śred­nim wieku spo­ty­kali się, by 
spo­koj­nie, bez żon, przy paru drin­kach po­grać w po­kera. We­szli do 
re­stau­racji i zna­leźli wolny stolik. Mi­chael za­mó­wił dla sie­bie bu­telkę 
piwa Sam Mi­guel, a dla niej wy­trawne mar­tini. Wła­ści­wie nie prze­pa­dała za 
mar­tini, lecz dzi­siaj wy­jąt­kowo po­zwo­liła sobie na jed­nego drinka, 
jesz­cze bar­dziej pod­kre­śla­jąc tym rolę, jaką na sie­bie przyjęła — 
dwu­dzie­sto­trzy­letnia ko­bieta, bio­rąca pod swe opie­kuń­cze skrzydła 
mło­dego, sa­mot­nego chłopca...Ile on wtedy miał lat? — pró­bo­wała sobie 
przy­po­mnieć. Nie wię­cej niż dzie­więt­na­ście, z pew­no­ścią...— Może 
po­win­ni­śmy za­dzwonić do biura Kena Tis­saka i zo­sta­wić mu tele­fon? — 
po­wie­działa, spo­glą­dając po­sęp­nie na sze­rokie okna, ude­rzane co chwila 
stru­gami desz­czu.— Ja nie jadę do domu, Len­nie. Wra­cam do Ame­ryki.— 
Na­prawdę? — nagle przy­po­mniała so­bie, jak jej matka ty­dzień czy dwa temu 
wspomi­nała, że star­szy z Bra­de­nów zapi­sał się do ja­kiejś szkoły w 
Sta­nach.— Nigdy tu nie wrócę — oświad­czył nad­spo­dzie­wa­nie po­waż­nym 
to­nem. Za­brzmiało to, jak pro­ste stwierdze­nie faktu. — Nigdy, aby tu żyć.— 
Dla­czego?— Po­nie­waż nie przy­na­leżę tutaj.— A gdzie wła­ści­wie 
przy­nale­żysz? — za­py­tała, pró­bując ukryć roz­ba­wie­nie. Po­dob­nie jak 
Le­nore i więk­szość ich wspólnych przyjaciół uro­dził się w doli­nie Ca­gayan, 
nie­wiele w grun­cie rze­czy wie­dząc o ży­ciu poza nią.— To jest wła­śnie to, 
czego mu­szę się do­wie­dzieć.Przez parę go­dzin mó­wił, poto­kami słów 
prze­ko­nując sam sie­bie. Od po­czątku za­kla­syfi­ko­wała ten mo­no­log jako 
nudny, więc nie­wiele z niego pozo­stało w jej pa­mięci. Po­pijała po pro­stu 
mar­tini i ki­wała z sym­patią głową, gdy spo­glą­dał od czasu do czasu w jej 
kie­runku. My­ślami błą­dziła jed­nak wo­kół po­staci mło­dego, 
ame­ry­kań­skiego wi­ce­kon­sula, który towa­rzy­szył jej na balu w 
am­basa­dzie. Był jej ko­chan­kiem — pierw­szym, i jak dotąd jedy­nym. Wie­czór 
skoń­czył się, gdy po­wie­dział nagle, że prze­no­szą go na pla­cówkę do Eu­ropy 
i wy­jeż­dża jesz­cze w tym tygo­dniu. Sama wła­ści­wie pla­no­wała, aby ze­rwać 
ten zwią­zek, zmę­czona kosztow­nymi po­dró­żami na weekendy do Ma­nilii, aby 
zoba­czyć się z męż­czy­zną, któ­rego, jak po­woli za­częła zda­wać sobie 
sprawę, nigdy szczegól­nie nie lu­biła. Lecz chłodny spo­kój, z ja­kim 
po­wie­dział jej o tym, ukłuł ją jak nie­wi­dzialna szpilka.— Do­wie­dzia­łem 
się do­piero dziś rano — po­wie­dział.— To kłam­stwo! — ucięła krótko. — Na­wet 
ja wiem, że ten nasz cały rząd ni­czego nie robi tak bły­ska­wicz­nie!Opu­ściła 
bal sa­mot­nie, ze spły­wają­cymi po po­licz­kach łzami zło­ści...— Mia­łem 
rację — po­wie­dział Mi­chael. — Wcale nie ma za­miaru prze­stać.Zmiana w tonie 
jego głosu przywró­ciła ją do rze­czy­wi­sto­ści. Przez krótką chwilę trudno jej 
było przy­po­mnieć so­bie, z kim wła­ści­wie sie­dzi w tej przy­ciemnio­nej 
sali.— Co nie ma za­miaru? — za­py­tała.Ski­nął głową w stronę okien, 
ob­my­wa­nych wciąż stru­mie­niami wody.— Ten prze­klęty deszcz. Może tak lać 
całą noc.— Prawdo­po­dob­nie.— Mam za­miar wy­nająć tu po­kój, Len­nie. Chcesz 
ze mną zo­stać?Za­jęło jej parę do­brych se­kund, aby w pełni zro­zu­mieć to, co 
przed chwilą usły­szała. On nie może mieć tego na myśli, po­my­ślała. Prze­miana 
z za­kło­pota­nego chłopca w pro­win­cjo­nal­nego uwo­dzi­ciela nie może być 
prze­cież aż tak bły­ska­wiczna. Je­żeli było na­wet coś przedtem — przelotny 
po­cału­nek, czy do­tyk jej dłoni — pro­pozy­cja nie po­winna być aż tak 
obce­sowa. Oczywi­ście, że nie, ty mały głuptasie — miała za­miar 
od­po­wie­dzieć z od­po­wiednim, stro­fują­cym śmie­chem. Lecz ku wła­snemu 
zdu­mie­niu usły­szała swój głos, mó­wiący wła­śnie:— Czemu nie?Póź­niej, gdy 
pró­bo­wała sobie wy­tłu­ma­czyć dla­czego to zro­biła, żadna od­po­wiedź nie 
miała wła­ści­wie sensu. Czyżby szu­kała emo­cjo­nal­nej ze­msty na 
wice­kon­sulu? A może była po pro­stu za­hip­noty­zo­wana chwilo­wym 
za­po­mnieniem o cza­sie i od­po­wie­dzialności? Wy­trą­cona z nor­mal­nego 
trybu życia przez dwa mar­tini i uczu­cie na­głej rezy­gna­cji? Do­piero z 
upływem lat zdała sobie sprawę, że ta decy­zja była zako­rze­niona gdzieś 
głę­boko w niej i da­to­wała się jesz­cze z cza­sów, gdy ra­zem z Mi­cha­elem i 
in­nymi dziećmi w Santo Tho­mas leżeli pod­czas nie koń­czą­cych się nocy pod 
na­mio­tami i słu­chali, jak mon­su­nowy deszcz za­cie­kle za­cina w bre­zent 
nad ich gło­wami...We­wnętrzne drzwi łą­czyły re­stau­rację z ho­lem ho­telu. 
Mi­chael prze­szedł przez nie i po paru mi­nu­tach wró­cił mó­wiąc, że wy­najął 
po­kój. Gdy pod­no­siła ba­gaże z pod­łogi, w żo­łądku po­czuła pul­su­jący 
ucisk. Po­szła za nim przez ko­ry­tarz dzię­kując w du­chu Bogu, że w tym 
ma­łym, trze­cio­rzęd­nym ho­telu spo­tka­nie ko­goś zna­jo­mego rów­nało się 
praktycz­nie zeru. Gdy wchodzili do ma­leń­kiej windy, re­cep­cjoni­sta 
przy­glą­dał się jej z otwartym zain­tere­so­wa­niem. Białe ko­biety były tu 
naj­prawdo­po­dob­niej rzad­ko­ścią.Ich po­kój znaj­do­wał się na ostat­nim 
pię­trze, z oknami wy­cho­dzą­cymi na skwer. Tak jak przy­pusz­czała, ho­tel 
mu­siał spe­cjali­zo­wać się w ta­kich wła­śnie spo­tka­niach. Obok łóżka 
wi­siało dłu­gie, ma­sywne lu­stro. Mu­sia­łam chyba zwa­rio­wać — po­my­ślała, 
gdy Mi­chael poło­żył torbę na pod­łodze i wziął ją w ra­miona, cału­jąc ją 
nie­śmiało w usta. Z pew­no­ścią nie był to ten ro­dzaj po­ca­łunku, ja­kiego 
ocze­ki­wała i na­gle zdała sobie sprawę, że był tak samo spięty, jak ona. Jego 
prawa dłoń wę­dro­wała wolno po jej ple­cach. Pró­bo­wała się roz­luź­nić, lecz 
wszystkie mię­śnie wciąż były nie­świa­do­mie na­pięte.— Je­żeli nie chcesz, nie 
mu­simy tego robić — wy­mru­czał, obejmu­jąc ją ści­ślej.— A więc dla­czego mnie 
o to pro­siłeś? — za­repli­ko­wała. — Czy chcesz mieć tylko pa­miątkę z 
ostat­nich go­dzin na Fili­pi­nach?— Po pro­stu nie chciałem być dzi­siaj sam. I 
coś mi po­wie­działo, że ty także nie.— A skąd mo­głeś o tym wie­dzieć? — 
za­py­tała i zdzi­wiła się po­now­nie sły­sząc spo­kojną pew­ność jego głosu, 
ra­czej nie­zwy­kłą u ko­goś tak mło­dego:— Spoj­rze­nie two­ich oczu... coś... 
— wzru­szył ra­mio­nami.Ale przez cały ten czas my­ślę o kimś in­nym — wy­znała 
nie­omal, czu­jąc nie­od­partą po­trzebę śmie­chu. Lecz nagle, słu­cha­jąc 
mo­no­ton­nych ude­rzeń kro­pel desz­czu o szyby wie­działa, że in­stynkt go nie 
mylił. Sa­motna noc spę­dzona u ciotki z pew­no­ścią by­łaby nie do 
znie­sie­nia. Po­stą­piła krok do tyłu i stu­diu­jąc jego tak do­brze znane rysy 
twa­rzy za­sta­na­wiała się, czy kie­dy­kol­wiek wy­dał się jej atrakcyjny. 
Czu­jąc na sobie jej prze­ni­kliwe spoj­rze­nie, od­wró­cił głowę. Ko­niuszkami 
pal­ców deli­kat­nie po­gła­skała go po po­liczku. Do tej chwili nie czuła 
żad­nego pod­nie­cenia — lecz nagle, nie­spo­dzie­wa­nie, od­czuła lek­kie 
drgnienie wzra­stają­cego pożą­dania.Pod­nio­sła dło­nie do gór­nych guzi­ków 
bluzki, lecz jego palce zna­lazły się tam o se­kundę wcześniej. Pod­czas 
spo­tkań z wi­ce­kon­su­lem roz­bie­rała się w ła­zience jego aparta­mentu, 
pod­czas gdy on cze­kał już na nią w łóżku. To teraz było jed­nak dużo lep­sze. 
Dło­nie Mi­cha­ela zsu­nęły z niej bluzkę i leni­wie roz­pięły za­mek 
bły­ska­wiczny u spód­nicy, która opa­dła do­okoła jej ko­stek. Się­gnął za 
plecy, roz­piął sprzączkę jej bia­łego sta­nika, ci­snął go na pod­łogę i 
klęk­nął, aby od­piąć poń­czo­chy przymo­co­wane do obci­słego pasa, który 
Le­nore i wszystkie jej kole­żanki na­mięt­nie no­siły w la­tach 
pięć­dzie­sią­tych, obo­jętnie, jak pła­skie były ich brzu­chy. Jego ciemne 
włosy mu­skały pro­wo­ku­jąco łuki jej peł­nych, okrą­głych piersi, które nagle 
wy­dały się jej zbyt duże w po­rów­naniu ze szczupło­ścią reszty ciała.— Le­piej 
po­zwól mi zro­bić resztę — szepnęła, gdy zsu­wał poń­czo­chy z jej dłu­gich, 
zgrabnych nóg.— Nie — od­parł. — Do końca.Poru­szyła bio­drami, aby po­móc jego 
dło­niom ścią­gnąć pas. Chłopak kil­ka­krot­nie robił prze­rwy, aby pie­ścić jej 
ciało uka­zu­jące się stop­niowo spod czar­nego, ela­stycznego mate­riału. Z 
wi­ce­kon­su­lem zaj­mo­wało jej zale­dwie parę mi­nut, aby być w pełni go­tową, 
a te­raz czuła, jak przyjemna fala go­rąca stop­niowo ob­lewa całe jej ciało. 
Gdy pas był już na pod­łodze, obiema dłońmi przy­ci­snęła jego głowę do swego 
brzu­cha. Prawą ręką uchwycił ją pod kola­nami a lewą, pod­no­sząc się, 
prze­sunął wzdłuż jej ple­ców w kie­runku ra­mion i na­gle Le­nore po­czuła, że 
uno­szona w po­wie­trzu pły­nie w stronę łóżka.— Boże, po­śpiesz się — 
wy­mru­czała, gdy le­żała już na białej po­ścieli.Lecz on wy­da­wał się 
roz­bie­rać iry­tu­jąco długo. W końcu sta­nął nagi tuż obok łóżka. Prze­su­nęła 
spoj­rze­niem po jego mło­dej, mu­sku­lar­nej po­staci i po chwili po­czuła na 
sobie jego cię­żar.Oba­wiała się, że być może bę­dzie jesz­cze zbyt 
nie­do­świad­czony, aby za­spo­koić ją w pełni, ale weekendy spę­dzane z 
pro­sty­tut­kami w Ma­nilii mu­siały nie­źle go wy­szko­lić. W jego gwałtow­nym 
wej­ściu w nią było coś prze­raża­ją­cego. Wi­ce­kon­sul pod­czas ta­kich chwil 
ję­czał, mru­czał, i szeptał jej do ucha różne świń­stwa, lecz Mi­chael 
pozo­sta­wał przez cały ten czas mil­czący, wy­da­wał się na­wet nie od­dy­chać, 
zu­peł­nie jakby jego wszystkie fi­zyczne reak­cje ze­środ­ko­wały się w 
ener­gii, która bez­litoś­nie szturmo­wała jej ciało. Po chwili usły­szała jakiś 
char­czący od­głos i ze zdu­mie­niem stwier­dziła, że dźwięk ten wy­do­bywa się 
z jej wła­snych ust. Głowa dziew­czyny — zu­peł­nie sama — za­częła gwałtow­nie 
ude­rzać o po­duszkę. W pew­nej chwili, gdy jej wzrok padł przy­pad­kowo na 
sto­jące tuż obok łóżka lu­stro, do­strze­gła w nim zu­peł­nie obcą twarz. 
Ciemno­mie­dziane włosy per­liły się po­tem, wil­gotne ko­smyki przylgnęły do 
zaró­żo­wio­nych po­licz­ków i czoła. Ścią­gnięte wargi uka­zy­wały białe, 
błyszczące zęby. To nie mogę być ja — po­my­ślała jesz­cze, gdy jej cia­łem 
za­częły wstrząsać pierwsze spa­zmy roz­ko­szy.Bu­rza ustała parę go­dzin przed 
świ­tem. Le­nore po raz ostatni wi­działa Mi­cha­ela o dzie­wią­tej 
trzy­dzie­ści rano, gdy wsia­dał na po­kład lecą­cego do Sta­nów sa­mo­lotu. Pół 
go­dziny póź­niej była już w sa­mo­locie Kena Tis­saka, lecąc do pół­noc­nego 
Lu­zonu. Osiemna­ście mie­sięcy póź­niej wy­szła za mąż za Jacka Tully... * * 
*Woda w wan­nie stała się chłodna. Le­nore spoj­rzała w dół my­śląc, że mi­nęło 
już dużo czasu, od kiedy prze­stała martwić się fak­tem, że jej piersi są w 
dys­pro­por­cji do reszty ciała. Prze­su­nęła dło­nią wzdłuż brzu­cha, który już 
dawno prze­stał być sprę­żysty i pła­ski, do­tknęła swego krą­głego uda i 
przy­rze­kła sobie, że musi po­wró­cić do za­rzu­co­nych w lu­tym 
ćwi­czeń.Nie­zwy­kła ostrość tego wspo­mnienia wstrzą­snęła nią. To nie było 
prze­cież nic po­waż­nego, po­wta­rzała sobie nie raz. Po pro­stu 
nie­zo­bo­wią­zu­jąca, przyjaciel­ska noc, nic wię­cej. A może jed­nak było to 
ważne, tylko że ona nigdy nie potra­fiła tego zro­zu­mieć? Przy­po­mniało jej 
się, jak le­żała w ra­mio­nach śpią­cego Mi­cha­ela i fan­ta­zjo­wała, że 
po­prosi ją, aby poje­chała z nim ra­zem do Sta­nów i wy­zna, że ko­cha ją 
se­kret­nie już od dzie­ciń­stwa. Za­chi­cho­tała na to wspo­mnienie. Boże, ależ 
by­łam wtedy głu­pia — wy­mru­czała. Ale nie było jej trudno wy­obra­zić sobie, 
jak poto­czy­łoby się jej życie, gdyby...Zmu­siła się do po­wrotu do 
rze­czy­wi­sto­ści i spoj­rzała na zega­rek, który poło­żyła tuż obok wanny. 
Było już wpół do siódmej, a więc słu­żąca z pew­no­ścią na­krywa już stół do 
kola­cji. Szum w ru­rach po­wie­dział jej, że Jack jest w ła­zience na dole. 
Na­gle po­czuła się za­wsty­dzona swymi wspo­mnie­niami. Je­dy­nym de­fek­tem 
jej mał­żeń­stwa z Jac­kiem była jego skłonność do kie­liszka — a prze­cież 
mo­gło być go­rzej. Był jed­nym z tych ci­chych, sa­mot­nie po­szu­kują­cych 
za­po­mnienia w alko­holu męż­czyzn, któ­rzy upi­jając się nigdy nie wpa­dali w 
złość. To, że pod­czas wojny wła­sno­ręcz­nie zabił prze­szło pięć­dzie­się­ciu 
Ja­poń­czy­ków, ude­rzało ją zaw­sze jako gro­te­skowe 
nie­prawdo­po­do­bień­stwo. Mi­łość z nim też była nie­zła, chyba że wy­pił 
zde­cy­do­wa­nie zbyt dużo. Z pew­no­ścią oboje by­liby bar­dziej szczęśliwi 
ma­jąc wię­cej, niż tylko jedno dziecko — ich szes­na­sto­letni syn Kevin 
uczęszczał do szkoły śred­niej w Ma­nilii — ale to już nie była wy­łącz­nie wina 
Jacka...Szes­na­ście, prze­mknęło jej przez głowę. Kevin ma szes­na­ście lat. 
Jest tylko o trzy lata młod­szy niż Mike tam­tej nocy. Za­szlo­chała cicho. 
Rozdział szósty [top] Gdy tylko jeep skrę­cił w brudną ulicę bie­gnącą przez 
całe bar­rio pra­cow­ni­ków plantacji, Mi­chael Bra­den mógł wy­raź­nie 
do­strzec, w jak wiel­kim stra­chu żyli jego miesz­kańcy. Cho­ciaż słońce 
za­szło nie dalej jak pół go­dziny temu, mię­dzy zabu­do­wa­niami wi­dział 
zale­dwie kilka osób. Li Tung, chiń­ski skle­pi­karz, sie­dział sa­mot­nie za 
słabo oświetlo­nym ba­rem mieszczą­cym się w sze­ro­kiej cha­cie nipa, która 
słu­żyła mieszkań­com rów­no­cze­śnie jako bar i sklep. Zwy­kle o tej go­dzi­nie 
po­winno być w środku prze­szło tuzin męż­czyzn po­pija­ją­cych cie­płe piwo, 
pró­bują­cych zrzu­cić z mię­śni ból cało­dziennej pracy w polu. Dalej przy 
wy­locie ulicy, dwie stare ko­biety sie­działy po tu­recku obok rowu 
ście­ko­wego paląc pa­pie­rosy w nie­prawdo­po­dobny, tu­byl­czy spo­sób: 
za­cią­gały się wkładając ża­rzący się ko­niec pa­pie­rosa w bez­zębne 
usta.Ra­molo, przeło­żony pra­cow­ni­ków plantacji, mieszkał w naj­więk­szej 
cha­cie w bar­rio, tuż nad brze­giem rzeki. Dla za­bez­pie­cze­nia przed 
wy­le­wem, bu­dy­nek usta­wiony zo­stał na gru­bych, ośmiosto­po­wych pa­lach. 
Bra­den za­trzy­mał jeepa przed fron­tem chaty i za­uwa­żył, że dra­bina 
zo­stała już wcią­gnięta na ga­nek. Nor­mal­nie, o tak wczesnej porze 
sta­no­wi­łoby to po­ważne uchybie­nie miej­sco­wego prawa go­ścin­ności. Cały 
dom, tak jak i wszystkie pozo­stałe w bar­rio, był zu­peł­nie ciemny.Mi­chael 
nie­cier­pli­wie ude­rzył w klak­son. Po chwili na ganku po­jawił się Ra­molo, 
dzierżąc w wy­cią­gniętej przed sie­bie ręce naf­tową lampę. Gdy Mi­chael 
wi­dział go po raz ostatni, Ra­molo był zwy­kłym pra­cow­ni­kiem po­lo­wym. 
Nie­wy­raźne, mi­go­tliwe świa­tło wy­do­by­wało z mroku je­dynie ogromny brzuch 
i górną część kor­pusu.— Je­stem Mi­chael Bra­den — ode­zwał się pierwszy.— 
Pa­mię­tam pana, pa­tron — od­parł Ra­molo. Wrę­czył lampę mło­dziutkiej 
dziew­czy­nie, która po­ja­wiła się wła­śnie na we­ran­dzie i opu­ścił 
dra­binę.Mi­chael wspiął się na we­randę i za Ra­molo i dziew­czyną wszedł do 
wnę­trza chaty. Ca­łym wy­posa­że­niem naj­więk­szego po­koju były jedy­nie 
siza­lowe maty i ni­ski stół. Po­środku su­fitu za­wie­szono dużą, oliwną lampę. 
Ra­molo zapa­lił ją, zga­sił mniejszą i po­now­nie wrę­czył ją dziew­czy­nie, 
która na­tychmiast znik­nęła w kuchni.— Wi­tamy z po­wro­tem w Ca­gayan, pa­tron 
— wy­mam­rotał Ra­molo, ob­raca­jąc ku Bra­de­nowi swą po­zba­wioną wy­razu 
twarz. Lek­kie drże­nie prze­bie­gło przez ozdobioną pa­cior­kami za­słonę 
od­dzie­la­jącą po­kój od sy­pialni, w któ­rej z pew­no­ścią ukrywała się reszta 
ro­dziny nad­zorcy.Mi­chael po­ha­mo­wał gniew, nara­sta­jący w nim od mo­mentu 
opuszcze­nia domu. Wie­dział, że ostre słowa wy­rzutu, które padną w obec­ności 
ro­dziny nad­zorcy mogą stać się urazą, która nigdy nie zo­sta­nie mu 
za­po­mniana. Lecz za­nim zdą­żył co­kol­wiek po­wie­dzieć, w po­koju po­now­nie 
po­ja­wiła się dziew­czyna. W drżą­cych dło­niach trzy­mała czer­woną, 
la­kie­ro­waną tacę, na któ­rej stała szklanka wy­peł­niona ciemnym pły­nem.— 
Dzię­kuję — po­wie­dział Mi­chael, bio­rąc szklankę. Spró­bo­wał ostrożnie, 
wie­dząc, że jest to mocny, trzci­nowy rum, pę­dzony po­kąt­nie w całej 
doli­nie. Smak tego płynu zaw­sze przy­po­mi­nał mu poli­turo­wane cu­krem 
drewno.— Czy mo­żemy po­roz­ma­wiać na ze­wnątrz, Ra­molo?Nad­zorca ski­nął 
ocię­żale głową, jed­nak led­wie do­strze­galny błysk winy w jego oczach 
świadczył, iż wie do­sko­nale, czego ta roz­mowa bę­dzie doty­czyła.— Dla­czego 
do­okoła domu nie zo­stała wy­sta­wiona żadna straż? — za­pytał Mi­chael, gdy 
tylko wy­szli na we­randę.— Nikt nie dał mi żad­nego pole­cenia — Ra­molo 
pra­wie to wy­szeptał.— Nie po­wi­nie­neś był po­trze­bo­wać żad­nego 
pole­cenia.— Nie mamy żad­nych strzelb, pa­tron. A co ma­chety zdziałają 
prze­ciw niemu?Dwa lata wcześniej rząd naro­dowy — na pod­sta­wie edyktów 
woj­sko­wych, które dały pre­zy­den­towi Mar­co­sowi nie­ogra­ni­czoną wła­dzę — 
skon­fi­sko­wał broń w ca­łym okręgu. Po­dobno dla­tego, by zdu­sić w za­rodku 
każdy ruch re­wo­lu­cyjny. Za­rzą­dze­nie to nie obejmo­wało jedy­nie głównych 
po­sia­da­czy ziem­skich.— Mam strzelby w domu — po­wie­dział Mi­chael. — 
Po­trze­buję trzech ochotni­ków.Ra­molo za­wa­hał się.— Pa­tron, za każ­dym 
ra­zem kiedy on nad­cho­dzi, strach jest coraz więk­szy. Nikt nie zo­stawi żony 
i dzieci sa­mych przez całą noc.Za­biję każ­dego, kto od­mówi — nie­omal od­parł 
Mi­chael. Miał już te słowa na końcu ję­zyka, gdy nagle przy­po­mniał so­bie 
bez­sen­sowną kłót­nię z Har­rym Die­tri­chem, którą wcześniej sam 
sprowo­ko­wał. Większość mieszkań­ców bar­rio naj­prawdo­po­dob­niej nie miała 
na­wet poję­cia, kim jest Mi­chael — a nic nie mo­gło tych ludzi ura­zić 
bar­dziej, niż tyra­nia ob­cego.— Po­proś o ochotni­ków tylko z tych do­mów, 
gdzie jest trzech lub wię­cej doro­słych męż­czyzn — mruknął 
jedy­nie.Zre­zy­gno­wany Ra­molo zszedł z ganku. Mi­chael wzru­szył lekko 
ra­mio­nami, dopił resztkę rumu, a pustą szklankę po­sta­wił na porę­czy 
balu­stradki. Zszedł po dra­binie na zie­mię, która pod wpływem wie­czor­nego 
chłodu za­częła już lekko pa­ro­wać. Dra­bina na­tychmiast zo­stała wcią­gnięta 
na we­randę przez star­szą córkę Ra­molo. Dla ko­goś ob­cego jej dzi­waczny 
po­śpiech wy­da­wać się mógł za­bawny, a nad­mierny strach i prze­raże­nie 
wie­śnia­ków na­wet dzie­cinne. Ale Mi­chael wie­dział lepiej. Tak samo jak i 
oni, dora­stał w at­mos­ferze opo­wia­dań nie­licz­nych świadków wy­da­rzeń, 
które roz­gry­wały się głę­boko w dżungli. Dzie­siątki razy słu­chał snu­tych 
przy­ci­szo­nymi gło­sami opo­wia­dań o nie­spo­dzie­wa­nych ata­kach amoka, 
który w napa­dach mor­derczego szału ście­rał do­słow­nie z po­wierzchni ziemi 
całe osady. Co prawda nigdy nic ta­kiego nie wy­da­rzyło się w doli­nie Ca­gayan 
— być może nie wy­da­rzyło się także nig­dzie in­dziej — ale trzy­dzie­ści lat 
usta­wicz­nego stra­chu mo­gło nadać po­zory prawdo­po­do­bień­stwa naj­mniej 
na­wet wia­ry­god­nym opo­wie­ściom.Mi­chael wje­chał na śro­dek drogi 
bie­gną­cej przez bar­rio. Za­trzy­mał jeepa i cze­kał, nie ga­sząc świateł i 
nie wyłą­cza­jąc sil­nika. Wie­dział, że z tego miej­sca wi­dzą go pra­wie 
wszyscy miesz­kańcy — i wie­dział także, że jeżeli bę­dzie teraz zmu­szony 
odje­chać sam, bę­dzie to wstyd wo­bec całej wsi. Wła­ści­wie nie zno­sił 
ta­kich te­atral­nych ge­stów, ale ważne było, aby jak naj­szyb­ciej wy­robić 
sobie auto­rytet po­śród mieszkań­ców.Po prze­szło pię­ciu mi­nu­tach pierwszy 
ochotnik — wła­ści­wie jesz­cze dzie­ciak o chło­pię­cej syl­wetce — zbli­żył 
się do jeepa.— Je­stem z domu Jose Ma­riano, pa­tron — przemó­wił w dia­lek­cie 
ilo­cano.Mi­chael nie mó­wił tym języ­kiem, od­kąd opu­ścił Fili­piny.— Znam 
twego ojca — po­wie­dział nie­pew­nie. — Był sta­jen­nym.Sze­roki, mło­dzieńczy 
uśmiech wskazy­wał, że Mi­chael od­gadł pra­wi­dłowo. Chłopiec wspiął się do 
jeepa i usiadł na tyl­nym sie­dze­niu, z dłońmi wsu­nię­tymi cia­sno po­mię­dzy 
uda. Wkrótce nad­szedł drugi ochotnik, nie­wiele star­szy niż pierwszy. Trzeci, 
jesz­cze młodszy, nad­szedł ra­zem z Ra­molo. Mi­chael miał na­dzieję, że 
pra­cow­nicy, któ­rzy go pa­mię­tali, dali mu swych naj­star­szych sy­nów. Była 
to sztuczka, któ­rej na­uczył się od swego dziadka, który sto­so­wał ją 
nie­ustannie — skie­ro­wać mę­ską dumę prze­ciwko niemu sa­memu, okrę­cić go 
sobie wo­kół ma­łego palca aż zrobi do­kład­nie to, co chcesz, aby zro­bił. A 
Mi­chael, przez lata bę­dąc poza wy­spami prze­konał się, że me­toda ta działa 
tak samo sku­tecz­nie w Los An­geles, Se­attle czy w No­wym Jorku, jak i w 
doli­nie Ca­gayan...— Zo­ba­czymy się rano — po­wie­dział do Ra­molo. — I chcę, 
aby wszystko do­okoła domu było oświe­tlone tak jasno, jak za daw­nych 
cza­sów.Pod­czas rebe­lii Huk­bala­ha­pów, więk­szość plantato­rów wy­posa­żyła 
swe domy w po­tężne re­flek­tory, aby za­bez­pie­czyć się w ten spo­sób przed 
noc­nymi naj­ściami par­ty­zan­tów.— Ża­rówki i przewody nie były uży­wane od 
wielu lat, pa­tron. Nie je­stem pewny, czy będą dzia­łać.— Je­żeli bę­dziesz 
mu­siał, ku­pisz nowe wy­posa­żenie. Zrób tak, aby cały sys­tem był sprawny już 
na ju­trzej­szą noc.Gdy Mi­chael ra­zem z trzema ochotni­kami wchodził do domu, 
na dole nie było już ni­kogo. Po­pro­wa­dził ich do gabi­netu i wy­cią­gnął 
łań­cuch prze­cią­gnięty przez ka­błąki strzelb, usta­wio­nych wzdłuż jed­nej ze 
ścian. Po cha­rakte­ry­stycznym zapa­chu mógł wy­wnio­sko­wać, że broń nie była 
uży­wana od lat, ale jego brat miał przy­najmniej na tyle roz­sądku, aby 
utrzymy­wać ją w czy­sto­ści. Bra­den wyjął z uchwytów dwu­na­sto­strzałowy 
kara­bin, zała­do­wał na­bo­jami wy­ję­tymi z pu­dełka leżą­cego w szu­fla­dzie 
biurka i wrę­czył go pierw­szemu z ochotni­ków. Pozo­sta­łym dał po lek­kiej 
strzelbie, wprowa­dza­jąc uprzednio nabój do ko­mory i upewniw­szy się, że broń 
nie jest od­bez­pie­czona. Po nie­zdar­nym spo­sobie, w jaki trzy­mali wrę­czone 
im kara­biny, zo­rien­tował się, że nie byli wprawieni w po­słu­gi­wa­niu się 
no­wo­cze­sną bro­nią.— Je­den z was może spać, pod­czas gdy dwu pozo­sta­łych 
bę­dzie ob­cho­dzić we­randę — po­wie­dział, gdy wy­szli na ze­wnątrz. — 
Zmieniaj­cie się co parę go­dzin. Je­żeli zoba­czy­cie coś po­dej­rza­nego, to 
ra­czej krzyczcie, a nie strzelajcie. Naj­pew­niej bę­dzie to tylko za­błą­kane 
zwie­rzę.— A jeżeli to nie bę­dzie zwie­rzę? — za­pytał syn sta­jen­nego.— 
Wszystko, czego od was wy­ma­gam — przy­najmniej w tej chwili — to jak 
naj­wię­cej ha­łasu. Ja zajmę się resztą. I dzię­kuję wam. Będę o tym 
pa­mię­tał.Wszedł do po­koju Inez i po­wie­dział jej, aby na rano 
przy­go­to­wała śnia­danie dla straż­ni­ków. Ku­charka przyjęła 
roz­po­rzą­dze­nie spo­koj­nym skło­nem głowy, jakby to dni — a nie pra­wie 
dwa­dzie­ścia lat — dzie­liły ich od ostat­niego spo­tka­nia. Gdy opuszczał jej 
po­kój, z tru­dem udało mu się ukryć roz­ba­wie­nie. Wi­docz­nie dalej go nie 
lu­biła, tak samo jak wtedy, gdy był jesz­cze dzieckiem. Nigdy nie wie­dział, 
dla­czego.Wciąż ma­jąc na bio­drach pas z re­wol­we­rem kali­bru 39, Mi­chael 
za­czął wspi­nać się po scho­dach. Po­nie­waż nikt nie po­wie­dział mu gdzie 
bę­dzie spać, zało­żył, że może roz­go­ścić się w swym sta­rym po­koju w 
za­chodnim skrzydle bu­dynku. Gdzieś pod czaszką od­czu­wał do­tkliwe igiełki 
bólu, zu­peł­nie jakby nie­wiel­kie, o ostrych jak brzytwa pa­zur­kach 
zwie­rzątko usi­ło­wało wy­ko­pać sobie jamkę w twar­dej gle­bie. Gdy poło­żył 
dłoń na gałce u drzwi, na­gle usły­szał, jak ktoś woła go po imie­niu. 
Od­wró­cił się i zoba­czył Carę, sto­jącą w drzwiach sy­pialni jego ro­dzi­ców. 
Prze­brała się już w długą, białą, je­dwabną suk­nię. Z dłu­gimi, 
kasztano­wa­tymi wło­sami wy­glą­dała w niej na bar­dziej zre­lak­so­waną.— 
Wi­dzia­łam, jak przyje­cha­łeś — po­wie­działa gło­sem, w któ­rym 
po­brzmie­wały le­ciut­kie nutki nie­po­koju. — Czy to ko­nieczne, abyś 
przy­pro­wa­dzał ich tutaj?— Bar­dzo ko­nieczne.— A czy nie są­dzisz, że oni 
po­winni ochraniać ra­czej wła­sne domy?— One są do­sta­tecz­nie chro­nione. A 
nie­bez­pie­czeń­stwo, które nam grozi, jest więk­sze niż mo­głoby się zda­wać. 
Mamy wię­cej tego, czego on po­trze­buje.— Amok?— Oczywi­ście.— A więc 
wie­rzysz, że on ist­nieje?— Kie­dyś stali­śmy w odle­gło­ści zale­dwie paru 
jar­dów od sie­bie. A może jesz­cze mniej.— Nie ro­zu­miem.— To ra­czej długa 
histo­ria — od­parł. — Je­stem już na ostat­nich no­gach, Cara. Je­żeli zaraz 
się tro­chę nie prze­śpię, to po­lecę na twarz.— Prze­pra­szam, Mike, do­bra­noc 
— zmu­siła się do uśmiechu, ze­szła po scho­dach i znik­nęła w po­koju 
dzie­cin­nym.Mi­chael zna­lazł swą lotni­czą torbę le­żącą na wą­skim łóżku, 
które pach­niało świeżo upraną po­ścielą. Roz­glą­dając się po pra­wie 
za­po­mnianym już wnę­trzu nagle zdał sobie sprawę, jaki był młody, gdy 
no­co­wał tu po raz ostatni. Wszystko wy­da­wało się nie­zmienione — od 
wy­pło­wia­łych foto­grafii Mic­key'a Spil­lane'a i Car­tera Browna na półce z 
książkami, aż do ory­gi­nal­nych ilo­kań­skich łu­ków, strzał i ja­skrawo 
po­ma­lo­wa­nej wo­jen­nej tar­czy, które poro­zwie­szane były na ścia­nach. Ta 
broń była pre­zen­tem od dziadka. Była tu także inna broń — no­wo­cze­sny 
kara­bin Browning 375, ofia­ro­wany mu na jego czternaste uro­dziny, a mo­gący 
po­walić lwa jed­nym strzałem. Ale od­kąd naj­więk­szą zwie­rzyną łowną w 
dżungli stały się jedy­nie dziki, Mi­chael strzelał głównie do pa­pie­ro­wych 
tarcz i pu­szek. Te­raz, dwa­dzie­ścia sześć lat póź­niej, wreszcie bę­dzie mógł 
zro­bić z tej broni wła­ściwy uży­tek.Pas z re­wol­we­rem przewie­sił przez 
po­ręcz krze­sła, zdjął tylko ko­szulę i cięż­kie buty, i z wes­tchnie­niem ulgi 
padł na łóżko. Po­cząt­kowo wy­da­wało mu się, że za­śnie w se­kundę, ale 
mię­śnie przez prze­szło go­dzinę opor­nie po­zby­wały się nę­kają­cego je 
zmę­cze­nia.W końcu pod­niósł się, pod­szedł do okna i wyj­rzał w ciemność 
spo­wi­ja­jącą do­linę Ca­gayan. Ból głowy po­wró­cił znie­nacka, jako stały 
ucisk po­mię­dzy brwiami. On może być teraz gdziekol­wiek, po­my­ślał. 
Dwa­dzie­ścia mil stąd albo dwa­dzie­ścia stóp, uży­wa­jąc ciemności nocy jako 
zbroi, otu­lając się nią ni­czym war­stwą stali.Innej bez­księ­ży­co­wej nocy, 
gdy miał sie­dem­na­ście lat, Mi­chael Bra­den także usi­łował przy­wdziać tę 
zbroję — i uległ... * * *Tego ranka — w so­botę — oj­ciec Mi­cha­ela wy­brał 
się na sa­motną prze­jażdżkę ku gęsto zale­sio­nym wzgórzom, na połu­dniowej 
gra­nicy tery­to­rium Bra­de­now. Pa­ku­nek na grzbiecie muła mie­ścił pół 
tu­zina sło­ików za­wie­rają­cych młode pstrągi, spe­cjal­nie sprowa­dzo­nych 
drogą po­wietrzną aż z No­wej Ze­lan­dii.Ty­dzień temu, od­dział woj­ska z 
Fili­pin wpadł w pu­łapkę Huk'sów nie­spełna dzie­sięć mil na pół­noc od 
plantacji. Jako śro­dek ostrożno­ści, Frank Bra­den wziął ze sobą swą 
wy­pró­bo­waną strzelbę, ale nikt nie przy­pusz­czał, by wpadł w ja­kieś 
po­waż­niej­sze tara­paty. Jak więk­szość far­me­rów w doli­nie, Bra­de­no­wie 
pła­cili w se­kre­cie rebe­lian­tom co­mie­sięczny „okup”, w za­mian za 
obietnicę nie po­ja­wia­nia się na ich tere­nach. Trzeba było przy­znać 
szczerze, że obietnica ta ła­mana była nie­zwy­kle rzadko. Jed­nak gdy oj­ciec 
nie wró­cił przed porą obiadu, Mi­chael za­czął się nie­po­koić. Frank Bra­den 
przy­rzekł, że dołą­czy do Sama na połu­dniowo-za­chodnim polu, gdzie dzia­dek 
nad­zo­ro­wał zbiór tyto­niu — gdy tylko skoń­czy zary­bia­nie stru­mie­nia. 
Po­dróż przez wzgórza nie po­winna mu zająć wię­cej, niż trzy go­dziny.— Może 
tata poje­chał pro­sto do dziadka — zasu­ge­ro­wał jego dwu­na­sto­letni brat. 
Obaj chłopcy całe wa­kacje prze­by­wali w domu, przy­go­to­wu­jąc się do 
eg­za­mi­nów na Ame­ry­kań­ską Aka­de­mię.— Na ko­niu to zbyt długa droga. 
Naj­pierw przyje­chałby tu­taj i wziął sa­mo­chód. Idę go po­szu­kać.W 
towa­rzy­stwie Ra­molo — wtedy jesz­cze szczupłego chło­paka — wy­ru­szył 
je­epem, nigdy bo­wiem nie po­dzie­lał entu­zja­zmu pozo­sta­łych członków 
ro­dziny do koni. Pro­wa­dził sa­mo­chód szybko, nie zwa­żając na­wet na co 
więk­sze ka­mie­nie, tak, że Ra­molo, aby nie wy­paść, mu­siał trzy­mać się 
kra­wę­dzi przedniej szyby obiema rę­kami. W końcu do­strze­gli wierz­chowca 
Franka Bra­dena, uwią­za­nego do drzewa ro­sną­cego na skraju za­ku­rzo­nej 
drogi. Mi­chael ostro za­ha­mo­wał tuż przed zwie­rzę­ciem. Ślady żółtej, 
za­krze­płej śliny przy py­sku kla­czy świad­czyły, że zwie­rzę dawno nie było 
po­jone. Wi­docz­nie Frank Bra­den uwa­żał, że dal­sza droga stała się już zbyt 
stroma, by je­chać konno, więc po­szedł pie­szo pro­wa­dząc za sobą muła. Te­raz 
po­waż­nie już za­nie­po­ko­jony, Mi­chael wprowa­dził nabój do ko­mory swego 
win­che­stera i ra­zem z Ra­molo ru­szyli szybko pod górę.Zna­leźli Franka 
Bra­dena leżą­cego na ple­cach na dnie stru­mie­nia. Otwarte oczy pa­trzyły 
martwo przez po­wierzchnię czy­stej wody, na szyi ziała sze­roko otwarta rana, a 
cała twarz była już na­brzmiała i pra­wie nie do roz­po­zna­nia. Mi­chael wy­dał 
zdu­szony okrzyk, rzu­cił broń Ra­molo i wskakując do wody wy­cią­gnął ciało na 
brzeg.Wła­ści­wie nigdy po­tem nie potra­fił zde­fi­nio­wać uczuć, które 
tar­gały nim, gdy trzy­mał martwe ciało ojca w ra­mio­nach — żal, nie­na­wiść do 
nie­wi­dzialnego mor­dercy, ale przede wszystkim, wście­kłość. Oto jesz­cze 
jeden bliski mu czło­wiek zo­stał mu gwałtow­nie ode­brany. Sio­stra, matka, a 
teraz oj­ciec. Wszyscy padli ofiarą tej sza­lonej, nie­ustannej wojny. Zaw­sze 
naj­ła­god­niej­szy, po­my­ślał. Na­wet w pie­kle Santo Tho­mas, oj­ciec jako 
je­dyny uczył się ja­poń­skiego, aby pró­bo­wać stwo­rzyć coś na kształt 
po­ro­zu­mie­nia po­mię­dzy przymie­rają­cymi gło­dem, scho­ro­wa­nymi 
więź­niami a ich opraw­cami. Zaw­sze naj­ła­god­niej­szy...— Dla­czego? — 
wy­mam­rotał przez łzy. — Dla muła? Dla tych paru pesos? Jak to ma po­móc ich 
pie­przo­nej re­wo­lucji?— Tego nie zro­bili Huk'sowie — po­wie­dział drżą­cym 
szeptem Ra­molo.Mi­chael spoj­rzał w twarz swego to­wa­rzy­sza i po raz pierwszy 
do­strzegł w oczach Ra­molo ro­snącą pa­nikę.— Co masz na myśli?Ra­molo bez 
słowa ski­nął głową w stronę drzewa. Oparta lufą o pień drzewa stała strzelba 
Franka Bra­dena.— On nie po­trze­buje strzelby.Póź­niej, oczywi­ście przy­znał 
rację Ra­molo. Wie­dział, że źle uzbrojeni par­ty­zanci nie prze­pu­ści­liby 
takiej oka­zji, jak no­wo­cze­sny kara­bin. Ale wtedy był zbyt wy­trą­cony z 
rów­no­wagi, aby ro­zu­mo­wać zu­peł­nie trzeźwo.— Nie za­wra­caj mi głowy tym 
cho­ler­nym amo­kiem! — warknął. — Jedź pro­sto do Tu­gu­ega­rao i na 
po­ste­runku opo­wiedz do­kład­nie, co się stało. Ja idę za nimi.Ra­molo bez 
słowa wsiadł do jeepa i ru­szył w kie­runku do­liny. Mi­chael przy­sta­nął na 
se­kundę i spoj­rzał na ciało ojca żału­jąc, że nie ma go czym przy­kryć. W 
końcu wes­tchnął i ru­szył pod górę.Na po­czątku ślady były łatwe do 
od­nale­zie­nia. Przez całą po­przednią noc padał ob­fity deszcz i na grzą­skim 
grun­cie ślady pod­ków muła były wy­raź­nie wi­doczne. Lecz Mi­chael po­lował 
już kie­dyś na tych wzgórzach ra­zem z oj­cem i wie­dział, że grunt dalej 
prze­cho­dzi miej­scami w litą skałę, na któ­rej bar­dzo ciężko od­na­leźć 
ja­kie­kol­wiek wska­zówki. Je­żeli nie od­naj­dzie spraw­ców przed zmrokiem, 
dal­sze tro­pie­nie bę­dzie zu­peł­nie bez­sen­sowne. Nie za­brał ze sobą 
żyw­ności ani wody, a bez tego nie mógł po­zwo­lić sobie na długi po­ścig.Słońce 
było już nisko nad hory­zon­tem, gdy Mi­chael za­trzy­mał się na swój pierwszy — 
i je­dyny — od­po­czy­nek. Mo­zol­nie wspi­nał się wy­żej i wy­żej, dwu­krot­nie 
gu­biąc ślad, lecz szczęśli­wie od­naj­dując go po­now­nie. Chłopak wła­śnie 
zgu­bił trop po raz trzeci. Wszedł na szczyt, z któ­rego miał pełny wi­dok na 
płytką, nie­wielką do­linę, poro­śniętą ba­na­now­cami i cien­kimi, wy­so­kimi 
bam­bu­sami. Znał to miej­sce. Zale­dwie przed pa­roma mie­sią­cami po­lował tu 
na jele­nie. Usiadł na skale, zdjął okrę­coną do­okoła szyi chu­stę i otarł 
spo­coną twarz. W tej chwili ża­łował już pierw­szego im­pulsu, który pchnął go 
w tę sza­loną po­goń. Po­wi­nien wró­cić ra­zem z Ra­molo na plantację i 
spró­bo­wać ze­brać więk­szą grupę lu­dzi.Na­gle, zu­peł­nie 
nie­spo­dzie­wa­nie, na skali­stym zbo­czu po prze­ciw­nej stro­nie do­liny, 
około trzech mil stąd, do­strzegł ciemny, nie­wy­raźny kształt. Poło­żył się na 
brzu­chu i osło­nił oczy przed ostat­nimi, czer­wo­nymi pro­mie­niami 
za­cho­dzą­cego słońca. Z tej odle­gło­ści nie­po­do­bień­stwem było 
roz­po­zna­nie kształtu, który zsu­wał się ze zbo­cza. Mógł to być pro­wa­dzący 
muła czło­wiek lub — co bar­dziej prawdo­po­dobne — grupa my­śli­wych idą­cych 
bli­sko sie­bie. Gdy­bym tylko miał lor­netkę, po­my­ślał ze zło­ścią.Mi­chael 
go­rącz­kowo za­sta­na­wiał się, co robić. Znał starą, nie­uży­waną ścieżkę, 
prze­cho­dzącą bez­po­śred­nio przez całą do­linę. Idąc nią, a nie 
bez­po­śred­nio po śla­dach, mógłby osią­gnąć miej­sce, w któ­rym za­uwa­żył 
za­gad­kowy kształt jesz­cze przed zmrokiem. Pro­blem pole­gał na tym, że 
je­żeli nie spo­tkałby tam mor­der­ców ojca, mógłby zagu­bić trop już na do­bre. 
W swym pra­gnie­niu ze­msty nie przy­szło mu na­wet na myśl, że le­żąc od­kryty 
na sa­mym szczycie oświetla­nym przez za­cho­dzące słońce, jest o wiele 
bar­dziej wi­doczny niż lu­dzie czy zwie­rzęta, które wła­śnie ob­ser­wo­wał... 
* * *Gdy tylko zsu­nął się ze zbo­cza i od­na­lazł ścieżkę, szybko 
zo­rien­tował się, że bę­dzie miał po­ważne kło­poty. Ścieżka, którą pa­mię­tał 
zaro­sła szczelnie krzewami i wy­soką trawą, do czego przy­czy­nił się 
pa­da­jący od kilku tygo­dni deszcz. Bez ma­chety, po­ru­szał się o wiele 
wol­niej, niż to sobie pier­wot­nie zało­żył. Wraz z za­pad­nię­ciem zmroku 
bliski był zu­peł­nego wy­czer­pania, a nie był na­wet w po­łowie drogi do 
obra­nego celu.Głodny i spra­gniony — od dawna nie na­tknął się na ża­den 
stru­mień — zszedł ze ścieżki i wdrapał się na stary bana­no­wiec, któ­rego 
sze­rokie liście za­pew­niały względną ochronę przed noc­nym desz­czem. Uło­żył 
się wy­god­nie na sze­ro­kiej ga­łęzi opie­rając plecy o ma­sywny pień, z 
win­che­ste­rem poło­żo­nym w po­przek kolan. Wie­dział do­brze, że nocny marsz 
mi­jałby się zu­peł­nie z ce­lem — w ciemno­ściach nie potra­fiłby trzy­mać się 
ścieżki. Wraz z za­pad­nię­ciem zu­peł­nych ciemności ucichł także skrzek 
ha­sają­cych gdzieś nad jego głową małp.Na­wet nie zda­wał sobie sprawy, że 
za­padł w drzemkę, gdy nagle obu­dziły go wrza­ski wy­stra­szo­nych małp. 
Gałę­zie drzewa chwiały się, gdy ja­kieś nie­wiel­kie stwo­rzonka zbie­gały w 
dół pnia, pisz­cząc na alarm. W prze­ciągu kilku se­kund dżunglę po­now­nie 
spo­wiła cisza. Nadal po­brzmiewał jedy­nie nigdy nie usta­jący, cichy chór 
in­sek­tów i drzew­nych żab. Spoj­rzał na fosfo­ry­zu­jące wska­zówki ze­garka — 
było już wpół do pierw­szej. Tem­pe­ra­tura spa­dła o co naj­mniej dzie­sięć 
stopni, jak zwy­kle w dżunglach Kor­dylie­rów po pół­nocy. Drżąc z zimna, 
Mi­chael opu­ścił pod­wi­nięte wcześniej rę­kawy bluzy i po­zapi­nał gu­ziki. Z 
pew­no­ścią małpy wy­stra­szyły się ja­kie­goś noc­nego dra­pież­nika, 
po­my­ślał sen­nie.Na­gle dole­ciał go ten za­pach. Przy­po­mi­nał 
wy­de­sty­lo­waną esen­cję wszyst­kich dżungli świata, z do­dat­kiem krwi, 
błota, prze­gni­łej wody i sta­rych, zmursza­łych drzew. Był to za­pach, jaki 
pa­no­wać mu­siał w świe­cie dino­zaurów. Z po­czątku słaby, szybko stał się tak 
inten­sywny, że Mi­chael nie­omal zwymio­tował. To ja­kieś dzi­kie zwie­rzę, 
po­my­ślał, ale po chwili już wie­dział. Mor­derca jego ojca po­wró­cił i 
po­lował teraz na niego! Po raz pierwszy na­prawdę zdał sobie sprawę, że amok 
rze­czy­wi­ście ist­nieje. Strach, nie­po­dobny do ni­czego, czego 
kie­dy­kol­wiek do­świadczył — wcześniej czy po­tem — wstrząsnął ca­łym jego 
cia­łem. Dło­nie chło­paka zaci­snęły się na me­talu broni ni­czym szpony. 
Mu­siał natę­żyć całą siłę woli, chcąc nie­znacznie roz­luź­nić mię­śnie pra­wej 
dłoni, by móc od­bez­pie­czyć broń. Wy­konał ten tak do­brze znany ruch 
nie­zwy­kle po­woli, bojąc się, że co­kol­wiek jest tam na dole, z pew­no­ścią 
usły­szy cichy szczęk zwal­nia­nej sprę­żyny. Prawą dło­nią ścią­gnął man­kiet 
le­wego rę­kawa, za­sła­nia­jąc fosfo­ry­zu­jącą tar­czę ze­garka.Zgodnie z 
le­gendą, amok uzbro­jony był jedy­nie w miecz — a on miał kara­bin. 
Pod­świa­do­mość Mi­cha­ela po­wta­rzała wciąż i wciąż ten sam roz­kaz: idź za 
nim, ty cho­lerny głup­cze! Ale strach był zbyt silny. Wszystko, co mógł zro­bić 
to wtu­lić się w zbawczy pień, wal­czyć, aby wzbiera­jące w pier­siach 
ci­śnie­nie nie uszło na ze­wnątrz na­wet naj­lżej­szym odde­chem i mo­dlić się 
go­rąco, aby nie­wi­dzialna śmierć mi­nęła go w mroku. Wię­cej niż tuzin razy 
oszalałym z prze­raże­nia umy­słem wy­obra­żał sobie, że oto z mroku wy­łania 
się gi­gan­tyczna syl­wetka i pod­nosił już lufę kara­binu, ale w ostat­niej 
chwili uda­wało mu się po­wstrzymać palec przed naci­śnię­ciem na spust i 
zdra­dze­niem w ten spo­sób swej pozy­cji.Był już pra­wie brzask, gdy prze­stał 
do­cie­rać do niego ten odu­rza­jący odór. Spo­śród ga­łęzi po­now­nie usły­szał 
wrzask małp, wie­dział więc, że jest już bez­pieczny. Spoj­rzał na ręce. Kostki 
dłoni, które z de­spe­racką siłą zaci­skały się na me­talu kara­binu, po­pę­kały 
i po­zna­czone były krwa­wymi zyg­za­kami.Po­bity i za­wsty­dzony wła­snym 
tchó­rzo­stwem po­wlókł się z po­wro­tem do domu. Parę go­dzin póź­niej na­tknął 
się na od­dział żoł­nie­rzy, pro­wa­dzony przez dziadka i Ra­molo. Chciał 
po­wie­dzieć Sa­mowi o wszystkim, co za­szło, ale to upo­ka­rza­jące wy­zna­nie 
nie mo­gło mu jakoś przejść przez usta. Po­wie­dział tylko, że szedł śla­dem 
muła aż do zmroku, a po­tem mu­siał za­wró­cić z po­wodu braku wody.Sam Bra­den 
i Ra­molo wró­cili ra­zem z nim na plantację, pod­czas gdy żoł­nie­rze 
kon­tynu­owali bez­sku­teczną po­goń za mor­dercą. Póź­niej, tak jak Mi­chael 
przy­pusz­czał, ofi­cjalny ra­port ob­cią­żył tą zbrodnią Huk'sów. Lecz Mi­chael 
po raz ko­lejny prze­konał się, że Fili­piny nie są już jego do­mem... * * 
*Gdy­bym wtedy nie stra­cił głowy, Les żyłby do dzi­siaj — my­ślał Mi­chael, 
wpa­tru­jąc się przez otwarte okno w otu­lone mro­kiem pola. Wła­śnie wtedy, 
roz­my­ślał dalej, nie zdał pierw­szego, prawdzi­wego eg­za­minu w do­ro­słym 
życiu. Ale w końcu miał tylko sie­dem­na­ście lat i w do­datku pod­jął się 
zada­nia, do któ­rego był zu­peł­nie nie­przy­go­to­wany. Drugi raz nie może 
po­wtó­rzyć tego sa­mego błędu. Każdy krok musi być sta­ran­nie za­pla­no­wany, 
a wszystkie moż­liwo­ści przewi­dziane z góry. A co naj­waż­niej­sze, sztuka 
tro­pie­nia i zabi­jania in­nych istot ludz­kich — obo­jętnie, w ciemno­ściach 
czy peł­nym świe­tle — już dawno prze­stała być dla niego ta­jem­nicą. Prze­cież 
amok, nie­ważne w jak wiel­kim stop­niu be­stial­skie było jego dzia­łanie, był 
także istotą ludzką. To tylko prze­bie­gły, nie­obli­czalny umysł kie­ro­wał tym 
mon­stru­al­nym cia­łem.Ale ja­kiego ro­dzaju umysł? 
Rozdział siódmy [top] Na­zy­wał się Ku­rusu — po­wie­dział Ta­kei Shi­mura. — 
Słu­żył jako pod­ofi­cer w kem­peitai.— Pa­mię­tam tę or­gani­zację — od­parł 
chłodno ma­jor Ra­mos. Ja­poń­ska poli­cja woj­skowa — ma­jąca zaj­mo­wać się 
wy­łącz­nie wzra­stają­cym opo­rem wśród lud­ności cy­wil­nej — była 
naj­bar­dziej znie­na­wi­dzoną jed­nostką w ca­łych si­łach oku­pa­cyj­nych. 
Na­gle po­czuł się za­do­wo­lony, że jego żona wy­brała się z wi­zytą do 
krewnych, mieszka­ją­cych w Min­doro. Jej bra­cia, ska­zani za 
roz­po­wszech­nia­nie an­tyja­poń­skich ulo­tek, byli tortu­ro­wani i stra­ceni 
wła­śnie przez kem­peitai. Gdyby usły­szała tę roz­mowę, mo­głaby poło­żyć ona 
tamę jej wro­dzo­nemu po­czu­ciu go­ścin­ności.— Był pan członkiem tej 
orga­niza­cji?Nie­we­soły uśmiech prze­mknął przez cien­kie wargi Shi­mury.— 
Na­wet Ce­sar­ska Ar­mia mu­siała do­pusz­czać w swe sze­regi 
za­przy­się­żo­nych urzędni­ków, majo­rze. Poza ćwi­cze­niami na strzelnicy, 
pod­czas całej wojny nie od­da­łem na­wet jed­nego strzału. A teraz tego 
ża­łuję. Po­wi­nie­nem był wy­strzelić cho­ciaż raz.Brwi Ra­mosa po­wę­dro­wały 
do góry.— Zro­zu­mie mnie pan lepiej, gdy usły­szy pan wszystko o Ku­rusu — 
po­wie­dział Shi­mura.Po póź­nym obie­dzie, dwaj męż­czyźni usie­dli na 
we­ran­dzie przy ka­wie. Pod­czas ca­łego po­siłku Shi­mura za­cho­wy­wał 
dys­kretny dy­stans, ogra­ni­cza­jąc się do zdawko­wych uwag na temat lotu z 
To­kio lub zmian, ja­kie za­szły w Tu­gu­ega­rao. Nic w jego za­cho­wa­niu nie 
wskazy­wało, że jest to spe­cjalny wy­słan­nik rządu ja­poń­skiego, przy­były 
aby po­móc w roz­wi­kła­niu za­gadki ma­so­wego mor­dercy. Ra­mos z trud­no­ścią 
po­wstrzy­my­wał się przed za­da­wa­niem tuzi­nów pytań wie­dząc, że za fa­sadą 
po­zor­nego spo­koju Shi­mura toczy jakąś we­wnętrzną walkę i że bę­dzie mó­wił, 
gdy bę­dzie już do tego go­towy.— Skąd może być pan pewny, że to aku­rat Ku­rusu 
jest amo­kiem! — za­pytał w końcu Ra­mos.— Był prawdzi­wym gi­gan­tem, pra­wie 
dwa razy więk­szym, niż jaki­kol­wiek żoł­nierz w na­szym regi­men­cie.Ra­mos 
wzru­szył ra­mio­nami.— Spo­tka­łem już paru Ja­poń­czy­ków, mie­rzą­cych 
wię­cej, niż sześć slóp wzro­stu. We wszyst­kich wa­szych od­dzia­łach na ca­łym 
Lu­zonie było ta­kich z pew­no­ścią wię­cej, niż setka. A my nie mamy na­wet 
pew­ności, że mor­derca sta­cjo­no­wał w tym okręgu pod­czas oku­pacji.Na twarz 
Shi­mury po­wró­cił wy­raz bole­snej za­dumy. Wy­pił resztę kawy i spo­koj­nie 
oświad­czył:— To Ku­rusu. I nie zwa­rio­wał, jak pan prawdo­po­dob­nie sądzi, 
do­piero po ukry­ciu się w dżungli. Był obłą­ka­nym rzeź­ni­kiem na długo przed 
koń­cem wojny. Być może był nim na­wet przed jej wy­bu­chem. Naj­lepiej bę­dzie, 
jak opo­wiem panu wszystko od po­czątku. Jako poli­cjant, po­wi­nien pan być 
przy­zwy­cza­jony do wy­słu­chi­wa­nia wy­znań.— Wy­znań czego, panie 
Shi­mura?Ja­poń­czyk odsu­nął na bok pustą fili­żankę, jakby nagle zdał sobie 
sprawę, że za­wie­rała ona truci­znę, i kon­tynu­ował ci­chym gło­sem:— 
Wszyst­kie zbrodnie Ku­rusu po­peł­nione zo­stały na sku­tek mego ostat­niego 
roz­kazu... * * *Pod­bój Fili­pin był już pra­wie za­koń­czony, gdy 11 
kwietnia 1942 roku po­rucz­nik Ta­kei Shi­mura za­mel­do­wał się w swym no­wym 
regi­men­cie, sta­cjo­nują­cym na Lu­zonie. Tylko garstka ame­ry­kań­skich i 
fili­piń­skich żoł­nie­rzy trzy­mała wy­spę Cor­regi­dor — ostatni ba­stion 
obrony aliantów w tym re­gio­nie. Do­lina Ca­gayan była pra­wie nie­tknięta 
dzia­ła­niami wo­jen­nymi, bo­wiem wszystkie więk­sze walki to­czyły się setki 
mil na połu­dnie.Większość mło­dych ofice­rów, któ­rzy towa­rzy­szyli Shi­mu­rze 
w czte­ro­dniowej po­dróży z Joko­hamy do portu Aparri, nie ukrywała swego 
roz­cza­ro­wa­nia z przy­działu do służby gar­nizo­no­wej da­leko poza głównym 
te­atrem dzia­łań. Shi­mura, cho­ciaż przytaki­wał ich na­rze­ka­niom, cie­szył 
się skry­cie z faktu, że unik­nął pierw­szej linii frontu. Syn ja­poń­skiego 
dy­plo­maty, który do końca był prze­ciw­ni­kiem otwartego kon­fliktu ze 
Sta­nami Zjed­no­czo­nymi, uwa­żał wojnę za akt naro­do­wego sa­mo­bój­stwa, a 
jego jedy­nym ma­rze­niem było prze­żyć i pod­jąć na nowo prze­rwane stu­dia na 
wy­dziale ar­chi­tek­tury. Wstąpił do woj­ska wy­łącz­nie po to, by ulżyć 
róż­nora­kim naci­skom, ja­kim ze względu na poli­tyczne po­glądy ojca 
pod­da­wana była jego ro­dzina.Re­gi­ment kwa­tero­wał pod na­mio­tami 
roz­bi­tymi na dzie­wię­cio­doł­ko­wym polu gol­fo­wym, wy­bu­do­wa­nym przez 
bia­łych plantato­rów, a le­żą­cym nie opo­dal Tu­gu­ega­rao. Cho­ciaż woj­skowe 
buty i koła cięż­kich po­jaz­dów zmieniły zie­lony nie­gdyś teren w zie­mię 
ja­łową, przy nie­któ­rych doł­kach pozo­stały jesz­cze nie­wiel­kie 
cho­rą­giewki, trze­po­czące na wie­trze jak wy­strzę­pione pro­porce 
po­ko­na­nych ryce­rzy. Shi­mura, dzie­lący na­miot z trzema, także nowo 
przy­by­łymi mło­dymi ofice­rami nie skoń­czył na­wet jesz­cze się 
roz­pa­ko­wy­wać, gdy zja­wił się sier­żant i pole­cił mu, aby na­tychmiast 
za­mel­do­wał się u ka­pi­tana Hi­sao Ta­nape, do­wódcy jed­nostki kem­peitai w 
re­gi­men­cie. Pró­bując zi­gno­ro­wać zdu­mione spoj­rze­nia swych 
współ­mieszkań­ców, Shi­mura wy­szedł na ze­wnątrz. Na­wet tutaj — po­my­ślał 
gorzko, gdy szli w kie­runku bu­dynku kwa­tery głównej, który nie­gdyś z 
pew­no­ścią był klu­bem gol­fo­wym. A tak głu­pio wie­rzył, iż 
prze­śla­do­wa­nie skoń­czy się, gdy tylko opu­ści Japo­nię.Biuro ka­pi­tana 
Ta­nape po­grą­żone było w głę­bo­kim cie­niu. Poje­dyn­cze okno za­sło­nięte 
było ciężką za­słoną, a je­dyne źró­dło świa­tła po­cho­dziło z nie­wiel­kiej, 
biu­ro­wej lampki. Sam Ta­nape oka­zał się być szczupłym męż­czy­zną około 
czter­dziestki o uj­mu­ją­cym wy­razie twa­rzy. Lecz Shi­mura do­brze wie­dział, 
jak bar­dzo my­lące może być to pierwsze wra­żenie. Elita sił kem­peitai 
re­kru­to­wana była spo­śród za­wo­do­wych żoł­nie­rzy, któ­rzy wy­ka­zali się 
ślepą wiarą i fa­na­tycz­nym wręcz prze­strze­ga­niem ko­deksu Bus­hido. Ta­nape 
nie mógł być wy­jąt­kiem.Nie pod­no­sząc wzroku znad kartki, którą wła­śnie 
czy­tał, Ta­nape, w od­po­wie­dzi na ni­ski ukłon Shi­mury wskazał fotel 
sto­jący po prze­ciw­nej stro­nie biurka. Dłu­żej niż pięć mi­nut Shi­mura 
sie­dział w prze­pi­sowo sztywnej pozy­cji, z dłońmi opartymi nie­ru­chomo na 
kola­nach, pod­czas gdy ka­pitan wy­da­wał się go igno­ro­wać. W pew­nej chwili 
Ta­nape pod­niósł kartkę na tyle wy­soko, że u jej szczytu Shi­mura do­strzec 
mógł wła­sne na­zwi­sko. Wzdłuż ple­ców po­ciekł mu lo­do­wato zimny 
stru­my­czek potu.— Wi­dzę, że zna pan bie­gle an­giel­ski, po­rucz­niku — 
przemó­wił wreszcie Ta­nape, od­kła­dając kartkę na bok.— Tak, sir.— To do­brze. 
W tej chwili jest to bar­dzo cenna umiejęt­ność. Re­gi­ment od­ko­men­de­ro­wany 
zo­stał na Fili­piny w ta­kim po­śpie­chu, że nie mie­liśmy czasu, aby za­brać 
ze sobą choć jed­nego tłu­ma­cza.Shi­mura wes­tchnął ci­chutko z ulgą wie­rząc, 
że być może tutaj nie po­wtó­rzy się wszystko od po­czątku. Jed­nak po 
ko­lej­nym pyta­niu zdał sobie sprawę, że był zbyt wiel­kim optymistą:— Gdzie 
na­uczył się pan tak do­brze an­giel­skiego? W szkole?— Nie, sir — od­parł 
po­now­nie czu­jąc zimne igiełki stra­chu. Wi­docz­nie cała prze­szłość jego 
ro­dziny mu­siała znaj­do­wać się w dos­sier kem­peitai. Ta­nape badał go z 
chłodną pre­cyzją.— Gdy by­łem dzieckiem, sir, mój oj­ciec słu­żył w na­szych 
am­basa­dach w Wa­szyngto­nie i Ot­tawie. Tam wła­śnie opa­no­wa­łem 
język.Ta­nape wskazał ge­stem w kie­runku okna, za któ­rym znaj­do­wały się 
resztki pola gol­fo­wego.— Grał pan w tę grę w Ame­ryce?— Raz czy dwa — od­parł 
Shi­mura, zdzi­wiony tą nie­spo­dzie­waną zmianą te­matu. Ton głosu Ta­nape 
suge­ro­wał jasno, że już sam fakt ude­rze­nia w pi­łeczkę gol­fową rów­nał się 
pra­wie zdra­dzie stanu.— Do­brze jest mieć świa­do­mość, że ta głu­pia 
roz­rywka nigdy nie przyjmie się w Japo­nii, prawda?— Tak jest, sir.Ta ostat­nia 
uwaga Ta­nape czę­sto przy­cho­dziła mu na myśl już w la­tach po­wo­jen­nych, 
szczegól­nie gdy cze­kał go­dzi­nami, aby wy­ko­nać parę doł­ków na jed­nym z 
fanta­stycznie zatło­czo­nych, leżą­cych tuż obok To­kio, pól gol­fo­wych. Poza 
tym jed­nym zda­niem, nic, co po­wie­dział ten męż­czy­zna nie wy­wo­ły­wało 
cie­nia uśmiechu, na­wet we wspo­mnieniach.— Pro­szę za­mel­do­wać się rano — 
rzu­cił Ta­nape. — I zmienić bluzę. Jest prze­siąk­nięta po­tem. Ten podły 
kli­mat nie jest wy­tłu­ma­cze­niem dla ofi­cera, który ma ho­nor być członkiem 
Ar­mii Ce­sar­skiej.Shi­mura wstał, ukło­nił się raz jesz­cze i skie­ro­wał się 
w stronę drzwi, gdy nagle zo­rien­tował się, że przez cały czas ich roz­mowy w 
po­koju znaj­do­wał się jesz­cze ktoś. Za biur­kiem, umiesz­czo­nym w mrocznym 
kącie po­koju sie­dział ol­brzymi, zwa­listy męż­czy­zna, no­szący mun­dur z 
insy­gniami pod­ofi­cera kem­peitai. Mocna, sze­roka i po­zba­wiona 
ja­kie­go­kol­wiek wy­razu twarz przywo­dziła mu na myśl ka­mienne po­sągi 
wo­jow­ni­ków, sto­jące w staro­żyt­nej świątyni Shinto — za­sty­głe na wieki 
lecz ema­nu­jące jed­no­cze­śnie aurą uśpionej ener­gii, jakby cze­kając na 
cza­row­nika, który mocą ta­jem­ni­czego za­klę­cia przy­wróci je do życia. 
Czarne, nie­ru­chome oczy wy­da­wały się nie do­strze­gać obec­ności mło­dego 
po­rucz­nika w po­koju.Ta­kei Shi­mura wie­dział in­stynktow­nie, że pa­trzy w 
twarz le­gal­nego egze­ku­tora kem­peitai. Na­wet trzy lata póź­niej, gdy stał 
się pa­nem życia i śmierci tego czło­wieka, nigdy nie prze­stał się go bać... * 
* *Nie do­wie­dzia­łem się nigdy jego na­zwi­ska — cią­gnął Shi­mura. — Nigdy 
nie sły­sza­łem, aby wy­po­wie­dział choć jedno słowo. Bar­dzo nie­wielu ludzi 
sły­szało go mó­wią­cego, za wy­jąt­kiem Ta­nape, oczywi­ście. Przez jakiś czas 
wie­rzy­łem na­wet, że jest głu­cho­niemy.— Czy wie pan coś o po­cho­dze­niu 
tego czło­wieka? — za­pytał Ra­mos. Skończyli wła­śnie kawę i prze­nieśli się do 
salo­niku na cy­gara i brandy.— Po­cho­dził z Shi­kotan, jed­nej z na­szych 
naj­bar­dziej wy­su­nię­tych na pół­noc wysp. To dziwne i ja­łowe miej­sce. 
Na­wet dzi­siaj, jej miesz­kańcy są pry­mi­tyw­nymi ryba­kami po­lują­cymi na 
foki i wie­lo­ryby. Nie mam poję­cia, jak zna­lazł się w sze­re­gach kem­peitai, 
cho­ciaż zda­rzało się do­syć czę­sto, że re­kru­to­wali i szko­lili ta­kich 
wła­śnie męż­czyzn na pod­ofice­rów. Je­żeli pań­skim ce­lem jest 
zain­spi­ro­wa­nie mak­sy­mal­nego stra­chu i ter­roru, tacy wielcy, silni 
lu­dzie są bar­dziej uży­teczni, niż nie­po­zorni i słabi. Oprócz tych paru 
fak­tów zaw­sze wie­dzia­łem, że był nie­ustra­szony — i zdolny do każ­dej 
bru­talno­ści, jakiej za­żąda od niego Ta­nape. Ku­rusu bał­wo­chwalczo wprost 
wiel­bił tego czło­wieka.Shi­mura od­sta­wił pustą szklankę, którą ma­jor 
skwapli­wie na­peł­nił po­now­nie.— Gdy słu­ży­łem jako tłu­macz, Ta­nape 
czę­sto wy­kła­dał mi kodo, starą dok­trynę, która mó­wiła, że Impe­rium 
Ja­poń­skie zo­stało wy­brane, aby za­pro­wa­dzić mile­nia po­koju, prawa i 
po­rządku na tery­to­rium całej Azji — kon­tynu­ował Shi­mura z lek­kim 
gry­ma­sem na twa­rzy. — Jak więk­szość fa­naty­ków, cier­piał na nie­ustanną 
po­trzebę po­wta­rza­nia wciąż tego sa­mego, na ko­nieczneść sa­mo­utwierdza­nia 
się w słuszności wła­snych słów — szczegól­nie gdy wie­rzył, że jego słu­chacz 
był czę­ściowo sko­rum­po­wany przez kul­turę Za­chodu. Po­nie­waż wie­dzia­łem, 
że od tego może zale­żeć moje życie, oka­zy­wa­łem tym wy­wo­dom nale­żytą 
uwagę. Ku­rusu za­zwy­czaj by­wał obecny na ta­kich se­sjach, ale słowa Ta­nape 
miały dla niego zu­peł­nie inne zna­cze­nie — rów­nie do­brze mógł słu­chać 
głosu sa­mego Boga. Zresztą Ta­nape, na swój wła­sny spo­sób, także re­spektował 
Ku­rusu. „To zna­ko­mity żoł­nierz” — ma­wiał — „Wy­szkolony tak, że jest już 
po­nad wszelkie ludz­kie odru­chy i sam stał się bro­nią do­sko­nałą”. Nie 
wie­dzia­łem wtedy jesz­cze, co miał wła­ści­wie na myśli. Ale działo się to, 
nim za­częła się ta rzeź­nia...— Jak długo pra­co­wał pan dla 
kem­peitai?Shi­mura mi­mo­wol­nie za­wa­hał się. Ale w końcu, po­my­ślał, 
chro­niczne po­dej­rze­nia mu­szą dla poli­cjanta być tym, czym dla chi­rurga 
nie­wzru­szona pew­ność ręki.— Przez dość krótki okres — od­parł ostrożnie. — Do 
mo­mentu, w któ­rym po­ja­wili się nowi tłu­ma­cze, wy­szkoleni w dia­lek­tach 
fili­piń­skich. Do tego czasu nie mia­łem zbyt wielu obo­wiąz­ków. 
Uczestni­czy­łem głównie w kilku spo­tka­niach, ja­kie Ta­nape orga­ni­zo­wał z 
cy­wi­lami, któ­rzy przejęli wła­dzę w okręgu. Większość z nich mó­wiła po 
an­giel­sku.— Po woj­nie po­ma­ga­łem wie­szać paru z nich — po­wie­dział 
Ra­mos, za­cią­gając się z lubo­ścią cyga­rem.— W końcu zo­sta­łem ofice­rem 
za­opa­trze­nio­wym. Ży­cie w pierw­szych mie­sią­cach oku­pacji nie było zbyt 
uciążliwe dla czło­wieka, który nie miał woj­sko­wych am­bicji. Wasi 
par­ty­zanci nie za­częli jesz­cze akcji za­czep­nych, a na­sze do­wództwo wciąż 
jesz­cze łu­dziło się, że więk­szość Fili­piń­czy­ków z ulgą po­wita uwolnie­nie 
spod kolo­nial­nego jarzma ame­ry­kań­skiego. A po­tem za­częły się rajdy — i 
Ku­rusu wy­ru­szył do akcji... * * *Do końca 1942 roku, regi­ment Ta­keo 
Shi­mury za­do­mo­wił się na Fili­pi­nach na do­bre. Na­mioty za­stą­pione 
zo­stały so­lid­nymi bara­kami, i ho­tel „New Reno” stał się kwa­terą dla 
wyż­szych ofi­ce­rów. Miesz­kańcy Tu­gu­ega­rao za­częli po­woli ak­cep­to­wać 
no­wych cie­mię­ży­cieli. Czę­ściowo pod wpływem faktu, że ocze­ki­wana orgia 
gwałtów i ma­sakr jakoś nie nad­cho­dziła, a więk­szość ofi­cjal­nych, daw­nych 
władz okręgu zo­stała po­za­my­kana w wię­zie­niu, lub po pro­stu stra­cona.Ten 
chwilowy spo­kój zo­stał gwałtow­nie prze­rwany, gdy grupa par­ty­zan­tów 
za­ata­ko­wała z za­sadzki kon­wój, wio­zący do­stawy z Aparri, zabi­jając 
wszyst­kich kie­row­ców i kon­wo­jen­tów. Na­tychmiast zor­gani­zo­wano po­ścig. 
Shi­mura i inni ofice­ro­wie ad­mini­stra­cyjni nagle z po­wro­tem zna­leźli się 
w pie­cho­cie, do­wo­dząc plu­to­nami. Po woj­nie był na­prawdę bar­dzo 
zdzi­wiony czy­tając, że Ame­ryka­nie i Bry­tyj­czycy uwa­żali Ja­poń­czy­ków za 
mi­strzów walki w dżungli. Być może zmieni­liby zda­nie, gdyby zo­ba­czyli 
wy­stra­szone twa­rze żoł­nie­rzy, któ­rych Shi­mura tego po­połu­dnia wiódł w 
głąb Kor­dylie­rów. Dla nich — dla niego także — czar­no­zie­lone ściany 
omywa­nych desz­czem drzew gę­sto pora­stają­cych ota­cza­jące ich ze­wsząd 
zbo­cza, były straszli­wym, nie­zro­zu­mia­łym światem, tak samo ob­cym, jak 
po­wierzchnia innej pla­nety.Dłu­żej niż ty­dzień od­działy ja­poń­skie — 
po­słu­gując się prze­sta­rza­łymi ma­pami, ma­jąc za przewod­ni­ków 
fili­piń­skich kola­bo­ran­tów, któ­rzy, jak to się wkrótce stało jasne, 
wie­dzieli o dżungli nie­wiele wię­cej, niż sami Ja­poń­czycy — po­su­wały się 
mo­zol­nie wzdłuż szla­ków wio­dą­cych doni­kąd, opę­dza­jąc się nie­mrawo przed 
hor­dami ja­do­wi­tych in­sek­tów, które zaw­sze jakoś do­sta­wały się do oczu, 
noz­drzy i in­nych wrażli­wych miejsc. Żoł­nie­rze dusili się od smrodu 
wła­snego potu, co w wiecznej wil­goci i wy­so­kiej tem­pe­ratu­rze sta­wało się 
coraz bar­dziej do­kuczliwe. Dwa razy, już po roz­biciu się na noc, bu­dzeni 
byli od­gło­sami gwałtow­nej walki, a rano do­wia­dy­wali się, że nie­przyjaciel 
za­ata­ko­wał są­siedni od­dział. W końcu — zde­mo­rali­zo­wani — wielu 
cier­piało na do­kuczliwe cho­roby skóry i de­zyn­terię — po­wle­kli się z 
po­wro­tem do Tu­gu­ega­rao. Dwudzie­stu trzech lu­dzi nie wró­ciło. 
Dziewięt­nastu zo­stało za­strzelo­nych przez par­ty­zanc­kich snaj­pe­rów, a 
po­zo­stała czwórka po pro­stu znik­nęła w dżungli, zu­peł­nie tak jak znika 
kro­pla wody spusz­czona na roz­pa­loną bla­chę. Nie za­bito ani jed­nego 
nie­przyja­ciela.Na­stęp­nego dnia Hi­sao Ta­nape, obec­nie ma­jor, otrzymał 
roz­kaz, gene­ral­nej roz­prawy z par­ty­zan­tami. Jego pierwsze kroki były 
łatwe do przewi­dze­nia — wzniósł bary­kady z drutu kol­cza­stego na wszyst­kich 
dro­gach pro­wa­dzą­cych do Tu­gu­ega­rao, wy­dał karty identyfi­ka­cyjne 
sta­łym mieszkań­com mia­sta oraz ogło­sił go­dzinę poli­cyjną od 10 wie­czo­rem 
do 8 rano. Shi­mura był jed­nym z nie­wielu ludzi w re­gi­men­cie, któ­rzy 
wie­dzieli, że praw­dziwa ak­cja zo­stała za­pla­no­wana już mie­siąc wcześniej. 
Ta­nape utwo­rzył coś na kształt ru­chu wy­zwo­leńczego, re­kru­tując cy­wili do 
tajnej pracy wy­wia­dow­czej. Jed­nak naj­waż­niej­szym wy­da­rze­niem było 
wy­sła­nie Ku­rusu i za­pra­wio­nego w bo­jach od­działu kem­peitai w dżunglę 
zale­dwie w go­dzinę po otrzyma­niu przez Ta­nape no­wego roz­kazu.Przez 
na­stępne dwa tygo­dnie par­ty­zanci ude­rzyli jesz­cze kil­ka­krot­nie. 
Naj­więk­szy most w doli­nie wy­sa­dzony zo­stał w po­wie­trze, łódź pa­tro­lowa 
ostrzelana z brzegu ogniem ka­ra­bi­nów ma­szy­no­wych. Walki szybko wkroczyły 
do sa­mego Tu­gu­ega­rao. Pew­nego dnia, wczesnym ran­kiem, trzech żoł­nie­rzy 
po wyj­ściu z domu pu­blicznego zo­stało za­kłu­tych no­żami w nie oświetlo­nej 
alei. Wśród ofi­ce­rów za­częło się sły­szeć na­rze­kania: „Dla­czego nie 
sto­su­jemy żad­nego od­wetu?” — pytał Shi­murę stary wete­ran wojny chiń­skiej 
— „Gdyby­śmy byli w Nan­kinie, już dawno za­częli­by­śmy roz­strzeliwać 
za­kład­ni­ków”. „Je­stem pewny, że ma­jor wreszcie coś z tym zrobi” — 
od­po­wia­dał za­zwy­czaj Shi­mura.Tego sa­mego po­połu­dnia, cier­piąc na 
po­wra­ca­jącą stale nie­strawność, któ­rej na­bawił się od czasu za­ciągu do 
armii, Shi­mura skoń­czył pracę w kan­cela­rii pół go­dziny wcześniej. 
Wy­cho­dząc z po­koju miał za­miar się poło­żyć — gdy spo­tkał Ta­nape, 
stoją­cego na scho­dach przed ho­telem „New Reno”. Jego ła­godne, pra­wie 
ko­biece oczy błyszczały pod­nie­ce­niem.— Pro­szę do mego po­koju, Shi­mura — 
po­wie­dział ma­jor. — Jest coś, co musi pan zoba­czyć.Za­pro­sze­nie — a przede 
wszystkim nie­zwy­kle uprzejma jak na Ta­nape forma — zdu­miały Shi­murę. Po­kój 
do­wódcy kem­peitai z oknami wy­cho­dzą­cymi na główny plac, mie­ścił się na 
trze­cim pię­trze, Gdy tylko we­szli, Ta­nape spoj­rzał na zega­rek.— Mamy 
jesz­cze parę chwil — po­wie­dział z uśmie­chem. — Może na­pije się pan tro­chę 
sake?— Dzię­kuję, panie majo­rze — zdu­mie­nie Shi­mury rosło. Pod­czas gdy 
Ta­nape nale­wał napój do cza­rek, Shi­mura po­wiódł wzrokiem po po­koju, 
ume­blo­wa­nym w tra­dy­cyjny, ja­poń­ski spo­sób. Zwi­nięta mata do spa­nia 
za­stę­po­wała łóżko. Tuż nad nią, na ścia­nie wi­siał wspaniały, 
dzie­więt­na­sto­wieczny sa­mu­rajski miecz, z rę­koje­ścią okrę­coną 
fine­zyj­nie zło­tym dru­ci­kiem prze­pla­ta­nym mi­ster­nie szkarłat­nym, 
je­dwabnym sznu­rem.— To dar cesa­rza Mat­sus­hito dla mego dziadka. Otrzymał go 
w 1905 roku — po­wie­dział Ta­nape, do­strze­gając pełne po­dziwu spoj­rze­nie 
Shi­mury prze­śli­zgu­jące się wzdłuż lśnią­cej klingi. Wrę­czył po­rucz­ni­kowi 
czarkę sake i po­now­nie sprawdził czas.— Wy­pijmy na ze­wnątrz — po­wie­dział. 
— A tak przy oka­zji. Wró­cił Ku­rusu.Shi­mura, czu­jąc nagle w żo­łądku jakiś 
nie­przyjemny cię­żar, wy­szedł za Ta­nape na nie­wielki bal­kon. Była już 
pra­wie szó­sta. Plac poni­żej wy­da­wał się jed­nak wciąż za­tło­czony, 
cho­ciaż nie­któ­rzy ze sprzedaw­ców za­cią­gali już me­ta­lowe story na 
wy­stawy skle­pów. Ko­biety z tor­bami na za­kupy tar­go­wały się za­wzię­cie ze 
sprzedaw­cami stoją­cymi tuż obok, uło­żo­nych na kolo­ro­wych skraw­kach 
mate­rii, swych to­wa­rów. Do­kład­nie na­prze­ciwko ho­telu dr Ma­pi­tang, 
wi­docz­nie skoń­czywszy już pracę, usiadł przed fron­tem kli­niki na 
skła­da­nym, bre­zen­to­wym krze­sełku.Na­gle po prze­ciw­nej stro­nie placu 
uka­zała się od­kryta, woj­skowa cię­ża­rówka. Wła­ści­ciel pu­stego wózka 
zdą­żył od­cią­gnąć swego pony na bok, lecz, sprze­dawca cy­tryn, mniej szybki, 
ob­ser­wo­wał w chwilę póź­niej bez­rad­nie, jak koła sa­mo­chodu roz­gniatają 
owoce na zie­loną papkę, Shi­mura pod­nosił wła­śnie czarkę do ust, lecz 
opu­ścił ją nagle, gdy zoba­czył ładu­nek cięża­rówki. Z pew­nej odle­gło­ści, 
za­war­tość skrzyni przy­po­mi­nała stertę po­pla­mio­nych łachma­nów, lecz 
ohydny fetor, który bły­ska­wicz­nie za­czął roz­cho­dzić się w gorą­cym 
po­wie­trzu, zdra­dził jego praw­dziwe po­cho­dze­nie.— Ku­rusu nie był w 
sta­nie od­na­leźć głównych sił par­ty­zan­tów — ode­zwał się mi­łym, 
wyja­śnia­ją­cym gło­sem Ta­nape. — Jest ich nie wię­cej, niż pięć­dzie­się­ciu 
i ukrywają się głę­boko w dżungli. Ale mają setki po­pleczni­ków w oko­licz­nych 
wio­skach. Mu­sieli­śmy, nie­stety, za­cząć od nich.Cię­ża­rówka za­trzy­mała 
się na środku placu. Z me­ta­licz­nym ję­kiem skrzynia za­częła się pod­nosić, 
zrzu­cając ciała pro­sto na bruk. Nie­któ­rzy z po­mor­do­wa­nych byli już 
sztywni jak kłody, inni za­bici mu­sieli zo­stać cał­kiem nie­dawno, bo­wiem 
krew w dal­szym ciągu są­czyła się z po­roz­cina­nych w okrutny spo­sób ciał.Na 
ten wi­dok prze­ra­żeni Fili­piń­czycy — ko­biety i dzieci, krzy­cząc i pła­cząc 
za­częli ucie­kać, gu­biąc po dro­dze torby z za­ku­pami. Gdy na zaku­rzony plac 
spa­dło ostat­nie ciało, na miej­scu zo­stał tylko dok­tor Ma­pi­tang, 
wpa­tru­jąc się z na­pię­ciem w bal­kon, na któ­rym stali obok sie­bie Ta­nape i 
Shi­mura. Czarka z sake wy­padła ze zmar­twiałych nagle dłoni Shi­mury, 
roz­bija­jąc się na chodniku poni­żej. Ma­pi­tang pod­niósł się po­woli, 
nie­spiesznie zło­żył bre­zen­towe krze­sełko, wziął je pod pa­chę i skie­ro­wał 
się w stronę wej­ścia do kli­niki.— Ku­rusu? — za­pytał tylko Shi­mura, z 
trud­no­ścią po­wstrzy­mu­jąc drże­nie głosu.— Tak.Z ka­biny wy­siadł kie­rowca 
i wol­nym kro­kiem prze­szedł obok sterty martwych ciał, nie zwra­cając na nie 
żad­nej uwagi. Ku zdzi­wie­niu Shi­mury był to nie­wy­soki, chudy ka­pral. — 
Wró­cił już z po­wro­tem do dżungli — po­wie­dział Ta­nape, uprzedza­jąc 
pyta­nie Shi­mury. Od­pra­wił kie­rowcę ge­stem sta­ran­nie wy­pie­lę­gno­wa­nej 
dłoni... * * *Wiem o wszystkim, co tutaj wy­pra­wiali­ście — ode­zwał się 
Ra­mos, prze­ry­wa­jąc wspo­mnienia Shi­mury. Wy­siłki Ar­mii Ce­sar­skiej 
zmie­rza­jące do uni­ce­stwienia ru­chu po­wstańczego na czele któ­rego stał 
Au­relio Vil­la­mor, młody prawnik z Tu­gu­ega­rao, cha­rakte­ry­zo­wały się 
bez­względ­nym okru­cień­stwem. Prze­szło dwa ty­siące nie­win­nych zo­stało 
roz­strzela­nych, po­wie­szo­nych lub po pro­stu ścię­tych — dzie­się­ciu za 
każ­dego żoł­nie­rza ja­poń­skiego za­bi­tego przez par­ty­zan­tów.Słaby gwar 
ulicy, wpa­da­jący przez okna mieszka­nia Ra­mosa, umilkł już dawno temu. Ta 
na­ma­calna nie­omal cisza przy­po­mniała Shi­mu­rze ostat­nie, zło­wieszczo 
ciche dni tuż przed upadkiem Tu­gu­ega­rao.— Po pierw­szych eg­zeku­cjach rzadko 
wi­dy­wali­śmy Ku­rusu — kon­tynu­ował Shi­mura. — On i jego od­dział 
pozo­sta­wali w gó­rach mie­sią­cami, tro­piąc i zabi­jając po­wstańców, a 
martwe ciała wy­syłali do mia­sta, gdzie wy­sta­wiano je na wi­dok pu­bliczny. 
Do końca 1944 roku są­dzili­śmy na­wet, że walki bli­skie są już za­koń­cze­nia. 
Ku­rusu do­wie­dział się, że kwa­terą główną Vil­la­mora była nie­wielka 
ilo­kań­ska wio­ska, poło­żona 30 mil w głębi dżungli. Ku­rusu na­głym raj­dem 
za­sko­czył par­ty­zan­tów, zabi­jając prze­szło trzy­dzie­stu naj­bliż­szych 
współpra­cow­ni­ków Vil­la­mora, Cho­ciaż sam Vil­la­mor i kilku z jego 
od­działu zdo­łało uciec, wia­domo było, że re­wolta zo­stała już stłu­miona. 
Oczywi­ście, na­wet dzie­sięć ty­sięcy ta­kich „zwy­cięstw” nie zna­czy­łoby 
wiele, w świe­tle dal­szych wy­pad­ków. Ame­ryka­nie po­ko­nali naszą flotę w 
za­toce Lin­gayen i wy­lą­do­wali już na połu­dniowych wy­spach. Ich B-29 
roz­po­częły ma­sowe na­loty na Japo­nię. Cóż więc zna­czyła jakoś 
od­izo­lo­wana do­lina na Lu­zonie? Wszyst­kich opę­tało wręcz ob­se­syjne 
bu­do­wa­nie róż­nora­kich schronów, aby przy­najmniej psy­chicznie 
za­bez­pie­czyć się przed śmiercią... * * *26 maja 1945 roku już tylko 
szkielet daw­nych sił ja­poń­skich trzy­mał Tu­gu­ega­rao. Resztki re­gi­mentu — 
pod do­wództwem puł­kow­nika Ha­runy — prze­szły na połu­dnie aby wzmocnić siły, 
ma­jące za zada­nie po­wstrzymać Ame­ryka­nów. Większość od­działów 
pozo­sta­wio­nych do obrony mia­sta re­kru­to­wała się z członków kem­peitai. 
Do­wo­dził nimi puł­kow­nik Hi­sao Ta­nape, naj­star­szy obec­nie rangą ofi­cer 
w gar­nizo­nie. Shi­mura, który osią­gnął wreszcie rangę ka­pi­tana — także 
pozo­stał w mie­ście, ma­jąc pod swym do­wództwem od­dział pod­sta­rza­łych 
żoł­nie­rzy i trzy cięża­rówki. Jego zada­niem było do­star­cza­nie 
za­opa­trze­nia na front — je­żeli, ja­kimś cu­dem, ja­poń­skie statki zdo­łały 
by prze­do­stać się do portu Aparri.Na go­dzinę siódmą tego wie­czoru Ta­nape 
zwo­łał na­radę swego sztabu. Pewny, że bę­dzie to ko­lejna pom­pa­tyczna 
prze­mowa na temat bliżej nie­okre­ślo­nych zwy­cięstw Ar­mii Ce­sar­skiej, 
zre­zy­gno­wany Shi­mura wy­brał się po obie­dzie na spa­cer. Już od prze­szło 
sze­ściu mie­sięcy ża­den bę­dący przy zdrowych zmy­słach ja­poń­ski żoł­nierz 
nie prze­cha­dzał się sa­mot­nie po wą­skich uliczkach Tu­gu­ega­rao, bo­wiem 
lud­ność cy­wilna cier­piała bar­dziej, niż oku­panci — po­wo­dem była 
sku­teczna blo­kada mor­ska Fili­pin prze­pro­wa­dzona przez ame­ry­kań­ską 
flotę. Do­słow­nie wszystkie zbiory z do­liny Ca­gayan szły na po­trzeby ar­mii 
oku­pa­cyj­nej. Cią­gły głód i cho­roby wy­ko­ny­wały lep­szą ro­botę, niż 
kem­peitai pod­czas walk z par­ty­zan­tami.W czy­stym, wie­czor­nym po­wie­trzu 
Shi­mura wy­raź­nie sły­szał odle­gły grzmot arty­lerii. Wie­dział, że mu­siał 
to być ogień nie­przyja­ciela. Ostatnie poci­ski obrońców zo­stały wy­strzelone 
już kilka tygo­dni temu.Miał już za­wra­cać do kwa­tery głównej, gdy usły­szał 
nagle ko­biecy krzyk, ago­nalne rzę­żenie ja­kie­goś męż­czy­zny, trzask 
ła­ma­nego drewna i roz­bija­nego szkła. Wszyst­kie te od­głosy do­cho­dziły z 
bu­dynku, obok któ­rego wła­śnie stał. Shi­mura znał to miej­sce — zwy­kły 
bur­del, czę­sto od­wie­dzany przez pod­ofice­rów. Nie przy­śpie­szył kroku 
za­kła­dając, że była to tylko zwy­kła, żoł­nier­ska bójka. Lecz nagle, ja­kaś 
umundu­ro­wana po­stać wyle­ciała z nie­prawdo­po­dobną szyb­ko­ścią przez 
za­cią­gnięte bam­bu­sową storą okno i ude­rzyła głową w drewniany słup 
tele­fo­niczny. Przy­po­mniało to Shi­mu­rze sceny z ame­ry­kań­skich 
we­ster­nów, któ­rych sporo obej­rzał przed wojną. Róż­nica pole­gała na tym, że 
w fil­mach, wy­rzu­cany przez okno męż­czy­zna pod­nosił się w parę se­kund 
póź­niej, marszcząc ko­micznie brwi. Jego czaszka nie pę­kała jak prze­gniła 
po­ma­rań­cza, i nie bry­zgała krwią i mó­zgiem po ca­łym chodniku.Za­nim 
Shi­mura do­tarł do drzwi, z placu zbie­gło się już około pół tu­zina 
uzbrojo­nych żoł­nie­rzy kem­peitai. Je­dy­nym dźwię­kiem do­cho­dzą­cym w tej 
chwili z baru był niski, chra­pliwy i dud­niący po­mruk, przy­po­mi­na­jący 
od­głos wy­da­wany przez roz­pa­loną lawę, która pró­buje prze­ci­snąć się przez 
oporną sko­rupę ziemi. Shi­mura przy­sta­nął na chwilę przy martwym żoł­nie­rzu 
i za­uwa­żył, że ma on na sobie mun­dur z insy­gniami star­szego sier­żanta.Gdy 
żoł­nie­rze wpa­dli wreszcie do baru, pierwszą osobą, jaka rzu­ciła im się w 
oczy był Ku­rusu sto­jący po­środku ma­leń­kiego par­kietu do tańca. Jego 
ma­sywny tu­łów poru­szał się w ja­kimś nie­pew­nym ryt­mie, jak wa­ha­dełko 
roz­re­gu­lo­wa­nego me­tro­nomu. Shi­mura, który wpadł do baru tuż za 
żoł­nie­rzami, zo­rien­tował się, że ów nie­sa­mo­wity dźwięk był czę­ścią 
dzi­wacznej, beł­ko­tli­wej pie­śni, która wy­do­by­wała się z ust Ku­rusu. 
Przód jego mun­duru po­pla­miony był świeżą krwią, a on sam pra­wie 
nie­przy­tomny. W kącie po­mieszcze­nia, po­śród szczątków po­roz­bija­nych 
krze­seł i stoli­ków, le­żały skur­czone ciała trzech ja­poń­skich żoł­nie­rzy. 
Pięć mło­dych, fili­piń­skich pro­sty­tutek, zbyt prze­rażo­nych aby się 
poru­szyć, sku­piło się pod jedną ze ścian. Szó­sta dziew­czyna — szczupła, 
bar­dzo ładna, bły­ska­jąca zło­tymi zę­bami z na wpół otwartych ust, le­żała 
ze­mdlona na pod­łodze. Pod wpływem szoku jej twarz była szara, a wy­rwane z 
barku lewe ra­mię trzy­mało się reszty ciała na skraw­kach skóry i mię­śni.W 
ciągu kilku pierw­szych se­kund żoł­nie­rze zało­żyli oczywi­ście, że Ku­rusu 
zo­stał zra­niony przez par­ty­zan­tów, któ­rzy zdą­żyli już uciec tyl­nymi 
drzwiami. Opu­ścili lufy i mieli już za­miar wy­biec przez te drzwi, gdy 
po­wstrzymał ich okrzyk Shi­mury: „Nie! Zo­stań­cie tam, gdzie jeste­ście!” 
Ka­pitan znał tylko jed­nego czło­wieka w ca­łym Tu­gu­ega­rao, który byłby na 
tyle silny, by rzu­cić doro­słym męż­czy­zną jak oszczepem. Żoł­nie­rze 
przy­sta­nęli nie­pew­nie, pa­trząc ze zdzi­wie­niem na Shi­murę. W tej sa­mej 
chwili je­den z leżą­cych na pod­łodze męż­czyzn po­ru­szył się lekko. Ku­rusu, 
zata­cza­jąc się, pod­szedł w jego kie­runku, pod­niósł obutą stopę i ude­rzył 
nią w bok głowy żoł­nie­rza. Chrupnął ła­many krę­go­słup i męż­czy­zna legł bez 
ru­chu.Żoł­nie­rze po raz ko­lejny pod­nieśli lufy gdy Ku­rusu, wciąż 
mam­ro­czący swą nie­zro­zu­miałą pieśń, upadł nagle na ko­lana. Ce­lu­jący 
za­wa­hali się przed otwar­ciem ognia, nie chcąc strzelać do czło­wieka, 
któ­rego bali się i re­spektowali po­nad wszystko. Ich dy­lemat roz­wią­zał się 
sam gdy Ku­rusu, już nie­przy­tomny, przewró­cił się na bok. Roz­legło się 
gło­śne, pi­jac­kie chra­panie. Rum wy­pły­wał z ką­cika jego ust i ście­kając 
na po­pla­miony krwią mun­dur bar­wił się na ró­żowo.— Uwa­żaj­cie na niego — 
ostrzegł Shi­mura.Pro­wa­dzący pa­trol ka­pral ski­nął krótko głową. Od pasa 
od­piął kaj­danki. Po­lecił mło­demu żoł­nie­rzowi, aby trzy­mał kara­bin tuż 
przy gło­wie Ku­rusu, pod­czas gdy sam wy­krę­cał ręce nie­przytom­nego gi­ganta 
do tyłu. Nad­garstki Ku­rusu były tak grube, że że­lazne ob­rączki le­dwie się 
na nich zaci­snęły.Na­gle Shi­mura usły­szał za sobą pod­nie­sione głosy. 
Od­wró­cił się i zoba­czył, jak jeden z żoł­nie­rzy broni wstępu dok­to­rowi 
Ma­pi­tan­gowi.— Po­zwól­cie mu wejść — roz­kazał.Ma­pi­tang, już z otwartą 
torbą lekar­ską, pod­szedł do leżą­cej na pod­łodze dziew­czyny. Shi­mura 
wie­dział, że było jego obo­wiąz­kiem po­wie­dzieć, by zajął się naj­pierw 
ja­poń­skimi żoł­nie­rzami, lecz nie rzekł nic. Szybkie spoj­rze­nie na le­żące 
bez ru­chu ciała wskazy­wało jasno, że jest to bez­ce­lowe. Dwaj żoł­nie­rze 
zo­stali ska­to­wani na śmierć, z piersi trze­ciego ster­czała szyjka roz­bitej 
bu­telki.Pod­czas gdy czte­rech dy­szą­cych ciężko żoł­nie­rzy wy­wle­kało 
Ku­rusu z po­koju, jedna z pro­sty­tutek do­szła do sie­bie na tyle, że mo­gła 
opo­wie­dzieć, co tu wła­ści­wie za­szło. Ku­rusu bawił w bur­delu od sa­mego 
rana, pijąc czy­sty rum po­mię­dzy sean­sami z ko­lej­nymi dziew­czy­nami. „Co 
parę mie­sięcy wpa­dał tutaj jak dzika be­stia!” — chli­pała — „Zmuszał nas do 
ro­bie­nia ohydnych rze­czy! Zaw­sze były­śmy mu po­słuszne! Nie mia­ły­śmy 
in­nego wyj­ścia!” Pod ko­niec dnia, już za­spo­ko­jony, usa­do­wił się w kącie 
baru i roz­po­czął trze­cią bu­telkę rumu. W tej wła­śnie chwili do baru we­szło 
czte­rech sier­żan­tów, także już so­lid­nie pija­nych, i usia­dło przy 
są­sied­nim sto­liku. Gdy pode­szła do nich naj­młodsza z dziew­czyn, jeden z 
nich — wła­śnie ten, któ­remu Ku­rusu wbił chwilę póź­niej w serce stłu­czoną 
bu­telkę — po­wie­dział gło­śno do swych kom­pa­nów, że wojna jest już 
prze­grana, a oni sie­dzą tu jak ostatni idioci cze­kając, aż Ame­ryka­nie ich 
poza­bijają. Bez słowa, Ku­rusu pod­niósł się ze swego miej­sca i ru­szył w ich 
kie­runku, roz­bija­jąc po dro­dze bu­telkę o kra­wędź stołu. Roz­po­częła się 
rzeź... — A więc w końcu mor­duje­cie na­wet sie­bie na­wza­jem — za­uwa­żył po 
an­giel­sku dok­tor Ma­pi­tang, za­trza­sku­jąc swą lekar­ską torbę. 
Sa­nita­riu­sze wy­nosili wła­śnie ranną dziew­czynę na no­szach. Ma­pi­tang 
wy­szedł za nimi, od­pro­wa­dzany zi­ryto­wa­nym spoj­rze­niem Shi­mury. Przez 
ostat­nie dwa lata czę­sto do­star­czał do kli­niki nie­wiel­kie ilości 
le­karstw i środ­ków opa­trun­ko­wych z za­pa­sów armii, ry­zy­kując sąd 
wo­jenny, gdyby sprawa się wy­dała. Bez chi­niny, którą do­star­czył 
Ma­pi­tan­gowi ze­szłej wio­sny gdy wy­bu­chła epi­de­mia mala­rii, umarłyby 
setki cy­wili. Lecz aro­gancki le­karz nigdy nie po­dzię­ko­wał mu w 
naj­prost­szy na­wet spo­sób.Shi­mura był już spóź­niony na od­prawę o prze­szło 
pół go­dziny. Cie­kawe, co po­wie do­wódca kem­peitai, gdy do­wie się, że jego 
„broń do­sko­nała” wpa­dła w szał godny ber­ser­kera. Ru­szył po­śpiesznie przez 
pole gol­fowe, kie­rując się w stronę bu­dynku kwa­tery głównej. Był około 50 
jar­dów od celu, gdy grupa ame­ry­kań­skich sa­mo­lo­tów — my­śliw­ców 
bom­bar­dują­cych P-61 — wy­sko­czyła nagle od strony za­cho­dzą­cego słońca, 
szy­jąc ra­kie­tami i strzelając ze wszyst­kich luf. Shi­mura pod­biegł do 
naj­bliż­szego dołu prze­ciw­lotni­czego i rzu­cił się twa­rzą na zie­mię, tuląc 
się w prze­raże­niu do wy­so­kiej na trzy stopy ściany. Gdy po­wie­trze roz­darł 
huk zbli­żają­cych się coraz szyb­ciej eks­plo­zji, przy­ci­snął dło­nie do uszu 
i nie odejmo­wał ich, do­póki ostatni od­głos za­ska­kują­cego ataku nie ucichł 
w od­dali.Gdy wy­czoł­gał się z dołu parę mi­nut póź­niej, był już do­wódcą 
gar­ni­zonu. Bu­dy­nek kwa­tery głównej mu­siał otrzymać co naj­mniej trzy 
bez­po­śred­nie tra­fie­nia i stał się stertą dy­mią­cych gru­zów — a wszyscy 
przewyż­sza­jący go rangą ofice­ro­wie znaj­do­wali się w środku w cza­sie 
od­prawy. Zniszcze­nia były straszliwe. Wszyst­kie sa­mo­chody i cięża­rówki 
pło­nęły, ba­raki zrównane zo­stały z zie­mią, a cen­trala do­wo­dze­nia ogniem 
cięż­kiej arty­lerii sta­no­wiła masę po­skrę­ca­nego żela­stwa. Mo­gło 
ozna­czać to tylko jedno — Ame­ryka­nie przy­go­to­wy­wali ofen­sywę.Po 
zało­żeniu tym­cza­so­wej kwa­tery głównej w ru­inach ho­telu „New Reno”, 
Shi­mura i oca­lała garstka młod­szych ofi­ce­rów ocze­ki­wała na roz­kazy, 
które nigdy nie nade­szły. Znie­kształcony ko­mu­nikat ra­diowy poin­for­mo­wał 
ich jedy­nie, że droga ewa­ku­acji dla wszyst­kich wal­czą­cych jesz­cze 
od­działów bie­gnie na połu­dnie. Do świtu setki wy­nędz­nia­łych, 
wy­czer­pa­nych żoł­nie­rzy ze wszyst­kich jed­no­stek w Ca­gayan zja­wiło się w 
Tu­gu­ega­rao. Był to zale­dwie pierwszy przy­sta­nek przed gene­ral­nym 
od­wro­tem, który stać się miał prawdzi­wym pie­kłem na ziemi. Rano roze­szła 
się po­gło­ska, że flota transpor­tow­ców przedarła się przez blo­kadę do portu 
w Aparri, by za­brać nie­do­bit­ków Ar­mii Ce­sar­skiej.— My­śli pan, że to może 
być prawda? — za­pytał Shi­murę młody, wy­stra­szony po­rucz­nik.— Tak — 
skła­mał Shir­nura. — Ty­siące na­szych lu­dzi ewa­ku­owano z Gu­alal­canal i 
Attu przed sa­mym no­sem Ame­ryka­nów.Nie dodał jed­nak, że wy­da­rze­nia te 
miały miej­sce parę mie­sięcy wcześniej, gdy Japo­nii pozo­stały przy­najmniej 
resztki floty. Lecz w końcu — po­nie­waż stało się jasne, że Ame­ryka­nie będą w 
Tu­gu­ega­rao w prze­ciągu paru go­dzin, a gar­nizon nie miał in­nego wyj­ścia 
jak dołą­czyć do ogól­nego exo­dusu — fał­szywe na­dzieje lep­sze, niż żadne.— 
Co zro­bimy z Ku­rusu? — za­pytał po­rucz­nik.To pyta­nie za­sko­czyło Shi­murę. 
Przez tych kilka go­rącz­ko­wych go­dzin pra­wie za­po­mniał o za­mkniętym w 
wię­zie­niu sza­leńcu. Jako ko­men­dant gar­ni­zonu miał pełne prawo po pro­stu 
za­strzelić Ku­rusu. Na­gle przy­szło mu do głowy, że ten ol­brzymi mor­derca 
wciąż jesz­cze może peł­nić swą funk­cję. Nale­żało użyć wszyst­kiego, co choć o 
kilka go­dzin opóźni marsz zwy­cię­skiej armii.— Niech pan idzie do po­koju 
puł­kow­nika Ta­nape — po­lecił. — Na ścia­nie wisi ce­re­mo­nialny miecz. 
Pro­szę mi go przy­nieść.W Tu­gu­ega­rao zo­stała już tylko ja­poń­ska straż 
tylna gdy Shi­mura, dzierżąc w dłoni miecz, otwo­rzył drzwi celi, w któ­rej 
znaj­do­wał się Ku­rusu. Gi­gant — obec­nie zu­peł­nie trzeźwy — sie­dział 
wprost na beto­no­wej pod­łodze, opie­rając się ple­cami o ścianę. Czarne oczy 
spo­częły na ka­pita­nie, jed­nak ża­den ich błysk nie zdra­dził, czy wię­zień 
roz­po­znał Shi­murę.— Znasz mnie, Ku­rusu? — za­pytał, usi­łując po­wstrzymać 
nie­przyjemne dra­panie w gar­dle, wzbiera­jące pod wpływem zadu­chu, jaki 
wy­dzie­lały krew, wy­mio­ciny i rum, za­schłe na po­dar­tym mun­durze.Ku­rusu 
ski­nął lekko głową.— Ze­szłej nocy pod­czas na­lotu ranny zo­stał puł­kow­nik 
Ta­nape — po­wie­dział Shi­mura, wy­cią­gając przed sie­bie miecz. — Wie­dział, 
że mia­sto ma zo­stać ewa­ku­owane, a ranni, któ­rzy nie mogą się poru­szać, 
mają tu zo­stać. Nie ak­cep­tując hańby nie­woli, sam otwo­rzył sobie brzuch. 
Uży­łem tego — jego staro­żyt­nej broni przodków — aby ściąć mu głowę i skró­cić 
cier­pie­nia. Lecz przedtem pro­sił mnie, abym mu przy­rzekł, że wrę­czę ten 
miecz to­bie i po­wiem, co masz zro­bić, aby zma­zać swe zbrodnie.Ci­chy, pełen 
żalu po­mruk wy­do­by­wa­jący się spo­mię­dzy zaci­śnię­tych warg Ku­rusu 
prze­konał Shi­murę, że jego fik­cyjna opo­wieść zo­stała zaak­cep­to­wana bez 
za­strze­żeń. Poło­żył miecz u stóp Ku­rusu.— Za pół go­dziny reszta z nas 
odej­dzie — kon­tynu­ował Shi­mura. — Lecz ty zo­sta­niesz tutaj i bę­dziesz 
kon­tynu­ował walkę. Zro­bisz wszystko, co w twej mocy, aby po­wstrzymać marsz 
nie­przyja­ciela. To lep­szy spo­sób na za­koń­cze­nie życia, niż zo­stać 
po­wie­szo­nym. Jak puł­kow­nik Ta­nape kie­dyś nam po­wie­dział: „Najwięk­szym 
przywi­lejem żoł­nie­rza jest moż­li­wość wy­boru miej­sca i czasu wła­snej 
śmierci”.Shi­mura wy­szedł z celi. Nie oglą­dał się, ale lekki brzęk me­talu 
po­wie­dział mu, że Ku­rusu pod­niósł miecz... * * *Do Aparri wy­ru­szyło 
nas prze­szło trzy ty­siące — kon­tynu­ował ści­szo­nym gło­sem Shi­mura. 
An­tyczny ze­gar za­wie­szony na ścia­nie salo­niku wskazy­wał jede­nastą. — 
Są­dzili­śmy, że uda nam się do­trzeć do portu w prze­ciągu paru dni. Lecz 
wła­śnie wtedy lot­nic­two ame­ry­kań­skie roz­po­częło bom­bar­do­wa­nie. Wasi 
par­ty­zanci, uzbrojeni w broń uzy­skaną ze zrzutów, ata­ko­wali nas w nocy. W 
końcu roz­padli­śmy się na małe, nie­zdy­scy­pli­no­wane grupy ukrywa­jące się 
tygo­dniami w dżungli. Wszyscy bali­śmy się wy­cho­dzić na otwartą prze­strzeń. 
Gdy skoń­czyły się za­pasy żyw­ności, zda­rzały się przy­padki kani­bali­zmu. 
Wielu po­peł­niło hara­kiri. Ofi­ce­ro­wie w tra­dy­cyjny spo­sób, mie­czami. 
Żoł­nie­rze — za­zwy­czaj w gru­pach po pię­ciu lub sze­ściu — sta­wało do­okoła 
od­bez­pie­czo­nego gra­natu. W ocze­ki­wa­niu na wy­buch trzy­mali się za ręce. 
Po­cząt­kowo pró­bo­wa­łem ich po­wstrzy­my­wać, ale po­tem, wraz z upływem 
czasu, wszystko tra­ciło swój sens. Tylko trzy­dzie­stu dwóch z na­szego 
re­gi­mentu do­tarło do Aparri, gdzie cze­kali już Ame­ryka­nie, aby za­mknąć 
nas w obo­zie. W końcu osią­gną­łem cel, jaki po­sta­wi­łem sobie na po­czątku 
wojny. Prze­ży­łem. Nigdy nie przy­szło mi do głowy, że Ku­rusu także mo­gło się 
to udać. * * *Wró­cił my­ślami do ranka trzy dni temu. Prze­glą­dał wła­śnie 
po­ranną ga­zetę, gdy nagle w oczy rzu­cił mu się arty­kuł o śmierci Le­stera 
Bra­dena. Au­tor tego arty­kułu snuł teo­rię, że wi­nien tej śmierci jest 
ja­poń­ski de­zer­ter, uzbro­jony w sa­mu­rajski miecz. Go­dziny 
nie­zde­cy­do­wa­nia po­prze­dzały tele­fon do Pań­stwowej Ko­misji 
Re­pa­tria­cyj­nej w To­kio. Nigdy nie przy­pusz­czał, że rząd ofi­cjal­nie 
po­prosi go, aby oso­bi­ście udał się na miej­sce zaj­ścia i na­kło­nił Ku­rusu 
do pod­dania się. „W ta­kich wy­pad­kach dawny to­wa­rzysz broni jest je­dyną 
osobą, która jest w sta­nie na­wią­zać bliż­szy kon­takt z tymi 
nie­szczęśni­kami” — tłu­ma­czył mu przedsta­wi­ciel Ko­misji. To prze­cież 
śmieszne — miał ochotę po­wie­dzieć. Je­stem eme­ryto­wa­nym ar­chi­tek­tem... 
Wdow­cem z wnu­kami... Zbyt sta­rym, aby włó­czyć się po dżungli w 
po­szu­ki­wa­niu obłą­ka­nego mor­dercy. Lecz w końcu zdał sobie sprawę, że musi 
wró­cić do do­liny Ca­gayan. Nie z po­wodu tego, co zro­bił. Ra­czej z po­wodu 
mo­ty­wów, które nim wtedy kie­ro­wały. Praw­dziwy mo­tyw, dla któ­rego wy­dał 
Ku­rusu ten roz­kaz, nie był czy­sto woj­skowy, jak za­czy­nał po­woli to 
ro­zu­mieć. Był to oszu­kań­czy w sto­sunku do sa­mego sie­bie pod­stęp, 
po­zwa­la­jący mu na unik­nię­cie od­po­wie­dzialności za to nie­spo­dzie­wane 
do­wództwo. Jak więk­szość mło­dych ofice­rów nie wie­rzył świę­cie w to, o co 
wal­czy. Nie był fa­naty­kiem. Ale wła­śnie jemu udało się prze­dłu­żyć koszmar 
wojny o ko­lejne 30 lat, koszmar, który po­wi­nien za­koń­czyć się w 1945 
roku.Do po­koju wszedł nagle sier­żant Gar­cia i przemó­wił coś gwłatow­nie do 
ma­jora w ję­zyku Ta­ga­long. Ra­mos z bły­skiem pod­nie­cenia w oczach szybko 
pod­niósł się z fo­tela. Przez krótką chwilę wy­raz jego twa­rzy przy­po­mi­nał 
Shi­mu­rze wy­raz twa­rzy Ta­nape, gdy sto­jąc na bal­konie cze­kał na 
po­ja­wie­nie się cięża­rówki z cia­łami za­mor­do­wa­nych przez Ku­rusu.— 
Pa­trol wró­cił wła­śnie z gór, panie Shi­mura — po­wie­dział Ra­mos 
roz­glą­dając się za czapką. Gar­cia zna­lazł ją le­żącą na półce i wrę­czył mu 
ją. — Zna­le­ziono miej­sce, w któ­rym amok zabił klacz Le­stera Bra­dena. 
Ra­dzę po­rząd­nie się wy­spać. Na­sze po­lo­wa­nie roz­pocz­nie się wcześnie 
rano.Shi­mura z za­kło­pota­niem ob­ser­wo­wał, jak dwójka męż­czyzn wy­cho­dzi 
po­spiesznie z po­koju. Było jasne, że Ra­mos nie zro­zu­miał nic z tego, co 
Shi­mura wła­śnie mu opo­wie­dział. Nie zro­zu­miał, że on nie przyjechał tu po 
to, aby po­móc zabić amoka. On jest tu po to, aby spró­bo­wać go oca­lić... * 
* *Do tej pory żoł­nie­rze po­winni już za­mel­do­wać, że zna­leźli szczątki 
konia bia­łego czło­wieka — po­my­ślał z za­do­wo­le­niem. Na­gonka na niego 
prawdo­po­dob­nie za­cznie się z sa­mego rana — ale w złym miej­scu.Do­tarł już 
do bazy, którą wy­brał na nad­cho­dzącą ope­rację — po­ro­śnięte grubą wy­soką 
trawą miej­sce le­żące około dwóch mil na pół­noc od plantacji, z któ­rej 
wyje­chał biały męż­czy­zna — ale pozo­stało jesz­cze sporo do 
zro­bie­nia.Wy­jął z torby ka­wa­łek koń­skiego mięsa, po­sma­ko­wał ostrożnie i 
stwierdził, że jest już nad­psute. A więc przed nim ko­lejny dzień głodu. 
Rzu­cił mięso na zie­mię i spoj­rzał w kie­runku za­bu­do­wań plantacji, 
ciemnych o tej porze, za wy­jąt­kiem poje­dynczego, oświetlo­nego okna na 
pierw­szym pię­trze. Za­sta­na­wiał się, kto może mieszkać w tym 
po­koju.Przyjdzie czas, gdy się tego do­wiem — po­wie­dział do sie­bie, 
zanu­rza­jąc się w gąszcz wy­so­kich traw. Ale przedtem musi za­sta­wić swoją 
pu­łapkę. 
Rozdział ósmy [top] Była już pra­wie jede­nasta rano, gdy Cara obu­dziła się 
nagle. Wciąż miała na sobie swą długą, wie­czo­rową suk­nię. Za­po­mniała na­wet 
zga­sić nocną lampkę. Żywe, tropi­kalne pro­mie­nie słońca wdzierały się przez 
pół­nocne okno sy­pialni, a słabe świa­tło pa­da­jące od strony noc­nego 
sto­lika wy­wie­rało na niej dziwne, nie­przyjemne wra­żenie. Przy­po­mi­nało 
jej ubie­głą noc.Pod­nio­sła się na łok­ciu by wyłą­czyć lampkę i po­now­nie 
opa­dła na po­duszkę. Za­zwy­czaj bu­dziła się wcześnie, z ja­snym i 
wy­po­czę­tym umy­słem. Les, który po­trze­bo­wał dwóch fili­ża­nek kawy aby 
upo­rać się ze skar­pet­kami, wciąż się o to z nią dro­czył. Ale dzi­siaj, 
cho­ciaż spała go­dzinę dłu­żej, niż za­zwy­czaj, czuła się wy­zbyta z wszelkiej 
ener­gii. Co się ze mną dzieje, my­ślała, bez­sku­tecz­nie usi­łując uwolnić się 
z obez­władniają­cego le­targu, który przy­tła­czał ją ni­czym lepki i cie­pły 
pla­styk. Ale jak wła­ści­wie po­winna się czuć w dzień po po­grze­bie wła­snego 
męża?Po­winna za­cząć po­waż­nie my­śleć o wy­jeź­dzie do Ame­ryki. Cho­ciaż 
czę­sto po­dró­żo­wała po ca­łym świe­cie, nigdy oso­bi­ście nie ro­biła 
żad­nych przy­go­to­wań i nie była pewna, czy tym ra­zem pora­dzi sobie z 
wszystkim. Tak jak przed ślu­bem oj­ciec, po ślu­bie Les zaj­mo­wał się 
wszyst­kimi deta­lami. Czy moż­liwa jest re­zer­wa­cja lotu przez tele­fon, czy 
bę­dzie mu­siała spe­cjal­nie w tym celu je­chać do Ma­nilii? Czy bę­dzie 
mu­siała zwrócić wszystkie swe do­ku­menty wła­dzom Fili­pin? Czuła się 
okropnie, nie zna­jąc od­po­wie­dzi na te pod­sta­wowe pyta­nia.Przez całe życie 
zaw­sze ktoś o mnie dbał — po­my­ślała gorzko gdy wstała już z łóżka, 
od­gar­nia­jąc opa­da­jące na oczy włosy. Dawno temu, w jed­nym z ko­bie­cych 
ma­gazy­nów prze­czy­tała, że wiele wdów ma za złe mę­żom ich wła­sną śmierć, 
uwa­żając to pod­świa­do­mie za pewną formę po­rzu­cenia. Wtedy wy­dało jej się 
to wię­cej, niż śmieszne. Do­piero teraz zro­zu­miała...Wło­żyła dżinsy, lekką 
ba­weł­nianą blu­zeczkę i ze­szła do kuchni. Ma­ria sie­działa już przy stole 
wy­szy­wa­jąc chu­s­teczkę.— Gdzie jest Evie? — za­py­tała Cara.— Pa­tron 
za­brał ją na spa­cer, ma­dam.Na dźwięk słowa pa­tron wy­ma­wia­nego spo­koj­nym 
gło­sem przez dziew­czynę Cara po­czuła zimne ukłu­cie w żo­łądku. Pra­cow­nicy 
zwra­cali się w ten spo­sób wy­łącz­nie do Lesa. Przez kró­ciutką chwilę 
wy­obra­ziła sobie, że wszystko, co wy­da­rzyło się w ciągu ostat­nich paru dni 
było jedy­nie sen­nym koszma­rem, że za chwilę przez drzwi wej­dzie Les, 
trzy­ma­jąc córkę za rękę. Lecz szybko zdała sobie sprawę, że nia­nia musi 
mó­wić o Mi­chael'u.Po szyb­kim śnia­daniu skła­dają­cym się z kawy i to­stów, 
Cara wy­szła na patio wy­pa­tru­jąc Mi­cha­ela i Evie, za­do­wo­lona, że mała 
prze­zwy­cię­żyła wreszcie swój strach przed ob­cym. Parę mi­nut póź­niej 
do­strze­gła dwie nie­wiel­kie fi­gurki idące wzdłuż eu­ka­liptu­so­wej alejki, 
pro­wa­dzą­cej w stronę rzeki — i ro­dzin­nego cmentarza. Nie po­wi­nien był 
tego robić, po­my­ślała. Nie miał prawa!— Mamo, Mi­chael poka­zał mi, gdzie jest 
tatuś! — wy­krzyknęła dziew­czynka, gdy cmoknęła już matkę w poli­czek. — Tam 
jest tak ład­nie!— Wejdź do środka, Evie — po­wie­działa Cara, sta­rając się 
ukryć zde­ner­wo­wa­nie. — Mu­szę po­roz­ma­wiać z twoim wuj­kiem.Evie zro­biła 
parę pod­sko­ków w kie­runku drzwi, gdy nagle od­wró­ciła się i spoj­rzała 
pro­sto na Mi­cha­ela.— Czy ty na­prawdę je­steś bra­tem mo­jego tatu­sia? — 
za­py­tała po­wąt­pie­wa­jąco.— Na­prawdę.— Nie jesteś do niego 
po­dobny.Mi­chael lekko po­czo­chrał deli­katne, ja­sne włosy dziew­czynki.— 
Póź­niej po­sta­ram ci się to udo­wod­nić, do­brze?— Jak?— Zo­ba­czysz.— Czy 
mu­siałeś poka­zy­wać jej grób? — za­py­tała gwałtow­nie Cara, gdy Evie 
zna­lazła się już poza za­się­giem słu­chu.— Ona mnie o to pro­siła, Cara.— Ale 
prze­cież ona nie miała poję­cia, że...— Więc dla­czego pro­siła? — uciął 
krótko. — Nie po­wie­dzia­łaś jej, że oj­ciec nie żyje?Zu­peł­nie 
nie­świa­do­mie po­stą­piła krok do tyłu.— Wczoraj wie­czo­rem — od­parła. — Ale 
nie wy­razi­łam tego tymi sło­wami.— Słowa nie mają tu zna­cze­nia. Dzieci i tak 
ro­zu­mieją — i boją się. Le­piej po­wie­dzieć od razu wszystko do końca.— Ale 
to po­winna być moja decy­zja! — krzyknęła.— Prze­pra­szam.Złość opu­ściła ją 
nagle, ustę­pując miej­sca uczu­ciu ja­kiejś nie­okre­ślo­nej ulgi. Mi­chael 
naj­prawdo­po­dob­niej miał rację. Lecz Evie z pew­no­ścią bę­dzie chciała 
wie­dzieć, jak umarł jej oj­ciec. Ale w tej chwili to pyta­nie musi pozo­stać 
bez od­po­wie­dzi. Po­czuła się w pe­wien spo­sób uwolniona od cze­goś — nie 
była jed­nak pewna czy chciała, aby to uczu­cie wy­wołał u niej brat Lesa.— Chcę 
prze­pro­wa­dzić in­spek­cję pól — po­wie­dział Mi­chael. — I chciałbym, abyś 
poje­chała ra­zem ze mną.— Do­brze — od­parła nie­chęt­nie. — Ale nie wiem 
zu­peł­nie, po co.— Zo­ba­czysz. Spo­tkamy się tutaj za parę mi­nut.Mi­chael 
po­szedł do ga­rażu po jeepa. Ra­molo z dwoma pra­cow­ni­kami był już w środku, 
roz­wi­jając wła­śnie przewód z wiel­kiego bębna.— I jak to wy­gląda? — za­pytał 
Mi­chael.— Przewody są chyba do­bre — od­parł Ra­molo. — Ale oprawy ża­ró­wek 
całe prze­rdzewiałe. Mu­szę wy­słać ko­goś do Tu­gu­ega­rao, aby kupił nowe.— 
Zdą­żysz za­montować wszystko przed zmrokiem?— Mam na­dzieję, że tak, 
pa­tron.Gdy Mi­chael pod­je­chał pod dom, Cara cze­kała już na we­ran­dzie. 
Wsiadając do sa­mo­chodu po­słała mu ner­wowy półu­śmiech. W prze­ciągu paru 
mi­nut jazdy Mi­chael prze­konał się, że jego bra­towa nie ma naj­mniej­szego 
poję­cia o zasa­dach funk­cjo­no­wa­nia plantacji. Po­cząt­kowo chciał, aby 
ro­bot­nicy na polu mieli moż­li­wość zoba­cze­nia ich ra­zem. Mo­gło być to 
po­mocne w ugrunto­wa­niu jego pozy­cji chwilo­wego wła­ści­ciela plantacji. 
Lecz nagle ze zdu­mie­niem stwierdził, że oto daje jej cały wy­kład na temat 
uprawy tyto­niu, obja­śnia funk­cje dłu­gich, re­gu­lar­nych ro­wów 
na­wad­niają­cych, mówi, dla­czego nie­które od­miany dla peł­nego wzro­stu 
po­trze­bują mu­śli­no­wej za­słony przed pro­mie­niami słońca. Nie spo­dzie­wał 
się, że bę­dzie wie­działa o tech­nicz­nych szczegó­łach pracy swego męża, lecz 
jej zu­pełna igno­ran­cja za­sko­czyła go cał­ko­wicie.To na­wet po­dobne do 
Lesa, po­my­ślał Mi­chael, od­dala­jąc się od domu starą drogą pro­wa­dzącą na 
pół­noc. Już na­wet jako chło­piec, Les dro­bia­zgowo sta­rał się dzie­lić swój 
czas, dą­żąc do jak naj­więk­szej pro­stoty — tyle a tyle go­dzin na na­ukę, 
tyle na czy­tanie, tyle na sport. Żona, którą wreszcie wy­brał, żyć mu­siała 
po­dob­nym sys­te­mem — zaj­mu­jąca się do­mem, nad­zo­ru­jąca służbę, dba­jąca 
o dzieci. Cu­dow­nie wy­dajny i pro­sty sys­tem — chyba że zgi­nie się z ręki 
ma­niaka i po­zo­stawi wszystko na gło­wie dzie­więć­dzie­się­cio­trzy­let­niego 
starca i mło­dej ko­biety, która za­cho­wy­wała się, jakby mieszkała na 
przedmie­ściach Los An­geles...— Dla­czego nic nie ro­śnie na tych po­lach? — 
za­py­tała Cara wskazując na jeden z ob­sza­rów, zaro­śnię­tych w cało­ści 
wy­soką, gęstą trawą. Droga wio­dła wła­śnie przez jedno z ta­kich miejsc.— Były 
upra­wiane przed wojną — wyja­śnił. — Lecz gdy Ja­poń­czycy wy­co­fy­wali się 
stąd w czterdzie­stym pią­tym, na ca­łym tym tere­nie poza­kła­dali miny 
prze­ciw­pie­chotne. Było ich tak dużo, że pozo­sta­wili­śmy te te­reny le­żące 
po pro­stu odło­giem.— Czy to jest wciąż nie­bez­pieczne?Mi­chael wzru­szył 
ra­mio­nami.— Po tylu la­tach? Nie sądzę. Ale gdy ta trawa zapu­ści już gdzieś 
swe ko­rze­nie, to bar­dzo trudno ją po­tem usu­nąć. A na uży­cie cięż­kiego 
sprzętu nie mo­gli­śmy sobie po­zwo­lić.— Czy nie odje­chali­śmy już zbyt 
da­leko, Mi­chael?— Chcesz wró­cić do domu?— Je­żeli nie masz nic prze­ciwko. 
Mam jesz­cze sporo do zro­bie­nia... * * *Pod­czas tej krót­kiej chwili, w 
któ­rej kie­rowca zwolnił i za­wró­cił jeepa z po­wro­tem, z ła­two­ścią mógł 
wy­sko­czyć ze swej kry­jówki i go zabić. W pew­nym mo­men­cie sa­mo­chód 
przejeż­dżał wolno nie dalej niż o dwa­dzie­ścia stóp od miej­sca, w któ­rym był 
ukryty. Wie­dział jed­nak, że nie mia­łoby to więk­szego sensu. Sa­mo­chodu nie 
po­trze­bo­wał — nie był na­wet pewny, czy po­trafi jesz­cze pro­wa­dzić — a 
za­uwa­żył, że w sa­mo­cho­dzie nie było żad­nych zapa­sów żyw­ności. A zresztą 
przy takiej ilości szu­kają­cych go żoł­nie­rzy, wy­pad taki mógłby oka­zać się 
nie­bez­pieczny.Za­sta­na­wiał się, jakie ist­nieją po­wią­zania po­mię­dzy 
sie­dzą­cymi w je­epie oso­bami, a bia­łym męż­czy­zną. Dziew­czyna z 
pew­no­ścią była Ame­ry­kanką — wciąż pa­mię­tał ten za­ska­ku­jący wy­raz 
otwartej szczerości na twa­rzach tury­stek sprzed wojny. Za­decy­do­wał, że to 
nie mo­gła być żona jego ofiary. Była zbyt młoda, aby po­ślu­bić bia­łego 
czło­wieka, kiedy zabił go po raz pierwszy. Może jego córka? Albo młodsza 
sio­stra?Miał już kie­dyś Ame­ry­kankę, luk­su­sową dziwkę w Sin­gapu­rze. 
Go­dzina z nią koszto­wała go pra­wie wszystkie oszczędno­ści — był wtedy 
mło­dym re­kru­tem — ale nigdy tego nie żało­wał. Pa­mię­tał, że miała dłu­gie i 
kształtne nogi, któ­rymi oplo­tła go w bio­drach zmu­sza­jąc, by wchodził w nią 
głę­biej i głę­biej. Była także pierwszą ko­bietą, która na wi­dok jego 
ogrom­nego ciała nie oka­zy­wała stra­chu lub wstrętu. Cie­kawe, czy dziew­czyna 
w je­epie miała takie same nogi...Po­wtór­nie usły­szał od­da­lony war­kot 
lotni­czego sil­nika. Zsu­nął się głę­biej i tro­skli­wie po­pra­wił uło­żenie 
za­ma­sko­wa­nej po­krywy swej pod­ziemnej kry­jówki... * * *To L-19 — 
po­wie­dział Mi­chael, gdy nie­wielki sa­mo­locik przeleciał tuż nad je­epem. 
Drugi sa­mo­lot tego sa­mego typu zata­czał wiel­kie, le­niwe kręgi nad 
zie­lo­nymi szczytami Kor­dylie­rów.— Uży­wali­śmy ich w Wietna­mie, jako 
po­wietrz­nego zwiadu przy po­szu­ki­wa­niach par­ty­zan­tów. Tutaj także nie na 
wiele się przy­da­dzą.— Czy one...?— Szu­kają amoka? Pew­nie. Ra­mos roz­krę­cił 
ope­rację na dużą skalę. Dziś rano wi­dzia­łem parę cięża­ró­wek 
wy­ła­do­wa­nych żoł­nie­rzami po brzegi.Cara, zdzi­wiona tym cy­nicz­nym 
to­nem, spoj­rzała na niego przelotnie.— Ty nie wie­rzysz, że go zła­pią, 
prawda?— Nie — od­parł krótko.— Dla­czego?— Po­nie­waż zaw­sze po­peł­niają te 
same, stare błędy. Pod­czas wojny z Huk'sami, ar­mia i poli­cja zgroma­dziła w 
sa­mej tylko doli­nie co naj­mniej ty­siąc ludzi. Zrównali z zie­mią pola 
tyto­niowe, wy­strzelili w dżunglę ty­siące poci­sków. Wojna trwała prze­szło 
sześć lat. A efekt? Czy wiesz, ilu par­ty­zan­tów zgi­nęło w całej doli­nie 
Ca­gayan?Cara po­trzą­snęła głową.— Ośmiu — wy­buchnął chra­pli­wym, 
nie­we­so­łym śmie­chem. — Oczywi­ście, całe mnó­stwo Bogu du­cha win­nych 
cy­wili, ale tylko ośmiu za­przy­się­głych ko­mu­ni­stów.Ze­szłego wie­czoru 
Mi­chael opo­wie­dział jej o swym nie­for­tun­nym spo­tka­niu z amo­kiem 
kil­kana­ście lat temu. Parę razy pod­czas tej wy­cieczki chciała go po­pro­sić, 
aby po­wie­dział jej o tym coś wię­cej. Lecz nagle prze­stało ją to ob­cho­dzić. 
Zdą­żyła się już zo­rien­to­wać, że jej szwagier jest czło­wie­kiem, 
po­sia­dają­cym jakiś głę­boko zako­rze­niony kom­pleks — a próba zro­zu­mie­nia 
jego pod­łoża może jedy­nie zwięk­szyć jej wła­sny ból.Wjeżdżali już w ob­szar 
zabu­do­wań plantacji, gdy nagle Cara po­wie­działa ostrożnie, że ma za­miar 
za­brać Evie do Sta­nów tak szybko, jak tylko bę­dzie to moż­liwe.— Bę­dziemy ci 
tylko prze­szka­dzać — za­koń­czyła.Mi­cha­elowi nigdy nie przy­szło do głowy, 
że ona może uwa­żać, iż jego po­wrót ma jaki­kol­wiek zwią­zek z przeję­ciem 
rzą­dów nad plantacją. Pla­no­wał zo­stać jedy­nie tak długo, by zabić amoka i 
przy­pil­no­wać, aby prace poto­czyły się swym zwy­kłym try­bem. To wszystko. 
Cho­ciaż zo­stał nie­mile za­sko­czony jej wy­zna­niem, udało mu się za­cho­wać 
spo­kój. Po­wie­dze­nie jej prawdy na­tychmiast mo­gło oka­zać się gru­bym 
błę­dem.— Na twoim miej­scu nie robił­bym żad­nych pla­nów przed roz­mową z 
Lu­isem De­lgado — po­wie­dział jedy­nie.Luis De­lgado był wie­lolet­nim 
prawni­kiem ro­dziny Bra­de­nów.— Luis dzwonił do mnie z Ma­nilii dwa dni temu — 
od­parła Cara. — Po­wie­dział, że nie bę­dzie pro­ble­mów z ostat­nią wolą Lesa. 
Jego udziały w plantacji zo­stały po­dzielone równo na Evie i na mnie.Mi­chael 
zwolnił, gdyż pod­jeż­dżali już do ga­rażu. Ra­molo z pra­cow­ni­kami 
roz­cią­gali kable, przy­go­to­wu­jąc oświetle­nie te­renu.— Fi­lipiń­skie prawo 
nie jest takie pro­ste, Cara — po­wie­dział w końcu Mi­chael. — Szczegól­nie, 
gdy cho­dzi o ty­tuły wła­sno­ści do ziemi oby­wa­teli ob­cego pań­stwa. Dla 
two­jego wła­snego do­bra — i oczywi­ście dla do­bra dziecka — pro­po­nuję, abyś 
wstrzy­mała się z wy­jaz­dem przy­najmniej do czasu, aż De­lgado zgroma­dzi 
wszystkie po­trzebne do­ku­menty. Znasz chyba prawni­ków. Z wszyst­kiego 
potra­fią zro­bić dużą sprawę.— Może masz rację — od­parła po­wąt­pie­wa­jąco.— 
Wiesz, że mam. Za­dzwonię do niego dziś po połu­dniu i umówię nas na 
spo­tka­nie. A przy oka­zji, po­wie­dzia­łaś już dziadkowi o swoim za­mia­rze?— 
Nie.— Po­cze­kał­bym z tym jesz­cze parę dni. Gdy wi­dzia­łem go wczoraj, 
wy­glą­dał na kom­plet­nie przy­bi­tego.— Na­prawdę wie­rzysz, że on dba o to, 
czy ja i Evie pozo­sta­niemy tu czy nie?— Oczywi­ście.— A ja nie. On led­wie 
za­uważa na­szą obec­ność...Po lun­chu, pa­mię­tając o obietnicy danej wcześniej 
Evie, Mi­chael po­szedł do swego po­koju i otwo­rzył szafę na ubra­nia. Jego 
stary al­bum z fo­togra­fiami leżał cią­gle na swoim miej­scu. Za­mie­rzał 
wy­brać wszystkie foto­gra­fie swoje i Lesa, po­czy­nając od okresu 
dzie­ciń­stwa. Jed­nak już po chwili głosy pra­cują­cych do­okoła domu Ra­molo i 
jego po­moc­ni­ków stały się cich­sze, a on sam po­grą­żył się zu­peł­nie w 
po­wol­nym prze­rzu­caniu czar­nych kart al­bumu...Ko­lek­cja roz­po­czy­nała 
się czterna­stoma po­strzę­pio­nymi na brze­gach foto­gra­fiami. Zna­lazł je 
kie­dyś na pod­łodze zde­mo­lo­wa­nej sy­pialni ro­dzi­ców. Sta­no­wiły one 
je­dyną nić łą­czącą go z pro­wa­dzo­nym w doli­nie ży­ciem, za­nim ro­dzina 
Bra­de­nów nie zo­stała ze­słana do Santo Tho­mas. Miał dzie­więć lat gdy Les, 
oj­ciec, dzia­dek i on sam, po mie­sią­cach reha­bili­tacji w szpi­talu 
Ma­ry­narki Wo­jen­nej, po­wró­cili do domu i stwierdzili, że Ja­poń­czycy lub 
miej­scowi wan­dale wy­kra­dli stąd wszystko, co przedsta­wiało jaką­kol­wiek 
war­tość. Zo­sta­wili po sobie tylko szczątki — i te foto­gra­fie. Nosił te 
foto­gra­fie wszędzie — jak ja­kieś święte re­li­kwie — do czasu, gdy było go 
stać na kupno pierw­szego al­bumu. Przez wiele lat wręcz ob­se­syj­nie starał 
się od­two­rzyć wła­sną prze­szłość. Pa­mię­tał, że czę­sto by­wał ziry­to­wany 
obo­jętno­ścią Lesa do tej pasji, a na­wet jego nie­chę­cią przed 
wy­szu­ki­wa­niem wciąż no­wych foto­grafii, które pa­so­wa­łyby do jego 
ko­lekcji. Po la­tach do­piero zro­zu­miał, dla­czego. Pierwsze świa­dome 
wspo­mnienia jego młod­szego brata łą­czyły się nie­odmiennie z obo­zem. On na 
swój chwiejny, dzie­cięcy spo­sób starał się za­czy­nać wszystko od po­czątku. 
Oby­dwaj wy­brali­śmy wła­sne spo­soby na da­wa­nie sobie rady z 
emo­cjo­nal­nymi spu­sto­sze­niami, ja­kie wy­wo­łała w nas wojna, roz­my­ślał. 
Kto wie, być może Les wy­brał lepiej.Byli tu wszyscy: uśmie­cha­jąca się 
pro­miennie matka, brze­mienna jesz­cze Le­sem; oj­ciec, gra­jący w kry­kieta z 
wy­glą­dają­cym na znu­dzo­nego Sa­mem; Evie, rado­sna jak i jej imien­niczka, 
uśmie­cha­jąca się we­soło na zdję­ciu, przedsta­wia­ją­cym całą jej klasę. 
Po­now­nie sio­stra — tym ra­zem z ra­mio­nami owi­nię­tymi opie­kuń­czo 
do­okoła ma­łego Mi­cha­ela — sto­jący ra­zem pod ja­poń­skim pla­ka­tem 
pro­pa­gan­do­wym, trak­tują­cym o hu­ma­nitar­nym trak­to­wa­niu lud­ności 
cy­wil­nej przez Ar­mię Ce­sar­ską. Ko­lejne zdję­cie przedsta­wiało port w 
Aparri. Mu­siało zo­stać zro­bione na chwilę, nim Bra­de­no­wie i inne 
ame­ry­kań­skie ro­dziny stło­czone zo­stały w cia­snej ła­downi. Mi­chael, 
pa­trzący wy­stra­szo­nym wzrokiem pro­sto w obiektyw, otrzymy­wał wła­śnie z 
rąk mło­dego, ja­poń­skiego ofi­cera paczkę ze sło­dy­czami.Skąd ja do dia­bła 
wy­trza­sną­łem to zdję­cie, po­my­ślał z gory­czą, od­wra­cając stronę. W 
chwilę po­tem, prze­glą­dając arty­kuł ga­ze­towy opi­su­jący wy­zwo­lenie obozu 
Santo Tho­mas przez od­działy ame­ry­kań­skie, do głowy przy­szła mu 
nie­prawdo­po­dobna myśl. Przewró­cił z po­wro­tem kartę wpa­tru­jąc się z 
nie­do­wie­rza­niem w twarz bezi­miennego ofi­cera, twarz, którą wi­dział 
prze­cież tak nie­dawno temu. Przy­mknął oczy i wy­obra­ził sobie tę samą twarz, 
ale o tro­chę głę­biej osa­dzo­nych oczach, moc­niej­szej linii szczęki i 
pa­sem­kami siwi­zny w czar­nych wło­sach. Nie było wąt­pli­wo­ści — była to 
twarz tego sa­mego Ja­poń­czyka, który ra­zem z nim przyleciał wczoraj z 
Ma­nilii... * * *Parę mi­nut po siódmej rano Shi­mura, Ra­mos i od­działy 
po­licji fili­piń­skiej roz­ło­żyli się obo­zem na sze­ro­kiej prze­cince u stóp 
zie­lonej dżungli Kor­dylie­rów. Nad ich gło­wami dwa L-19 roz­rzu­cały wła­śnie 
ty­siące bro­szur w ję­zyku ja­poń­skim na tuzi­nie mil kwa­dra­to­wych lasu. 
Bro­szurka była wia­do­mo­ścią dla amoka gło­szącą, że jego dawny to­wa­rzysz 
broni, Ta­kei Shi­mura, chce spo­tkać się z nim na osob­ności i przedsta­wić 
do­wody na za­koń­cze­nie wojny. In­for­mo­wała go także, że w wy­padku 
pod­dania się nie zo­sta­nie uczy­niona mu żadna krzywda. Shi­mura co pół 
go­dziny wy­strzeliwać miał flarę dymną, aby usta­lić miej­sce spo­tka­nia.Nad 
dżunglą zapa­dał już zmierzch, gdy sa­mo­loty odle­ciały do Tu­gu­ega­rao. 
Shi­mura usiadł na bre­zen­to­wym krze­sełku ob­ser­wu­jąc, jak ko­lejna flara 
zna­czy swój ślad po­ma­rań­czo­wym dy­mem. Za­sta­na­wiał się, czy Ku­rusu 
także ob­ser­wuje jej lot, usi­łując sobie przy­po­mnieć, czy cho­dzi o tego 
sa­mego męż­czy­znę, który kie­dyś wy­dał mu roz­kaz walki do sa­mego 
końca.Ra­mos wy­siadł z sa­mo­chodu do­wo­dze­nia i wy­dał z sie­bie ja­kieś 
nie­okre­ślone wes­tchnięcie.— Ko­niec na dzi­siaj — po­wie­dział. — Ju­tro rano 
za­czniemy parę mil dalej na pół­noc. Są­dzę jed­nak, że mu­siał już 
prze­czy­tać naszą wia­do­mość. Nie mógł odejść zbyt da­leko w dżunglę.— Ju­tro 
by­łoby lepiej, aby sa­mo­loty odle­ciały od razu po zrzu­ceniu ulo­tek — 
zasu­ge­ro­wał Shi­mura. — Może wyj­dzie do­piero wtedy, gdy bę­dzie miał 
pew­ność, że nie zo­sta­nie za­ata­ko­wany z po­wie­trza.Ra­mos z roz­ma­chem 
usa­do­wił się na krze­sełku tuż obok Shi­mury, ogry­zając z iryta­cją 
pa­zno­kieć kciuka.— Już pana za­pew­ni­łem, że do­pro­wa­dzi­łem do 
poro­zu­mie­nia po­mię­dzy na­szymi rzą­dami. Gdy podda się bez oporu, bę­dzie 
trak­to­wany jako zwy­kły je­niec wo­jenny. A mnie oso­bi­ście nie ob­cho­dzi, 
czy resztę ży­cia spę­dzi w fili­piń­skim wię­zie­niu, czy w ja­poń­skim 
za­kła­dzie dla umy­słowo cho­rych.— Ja nie mam po­dej­rzeń co do pań­skich 
mo­ty­wów — od­parł Shi­mura z lek­kim roz­ba­wie­niem w gło­sie. — Ale on je 
ma.— Pa­nie Shi­mura, bra­łem już udział w tuzi­nach ta­kich po­lo­wań na 
ja­poń­skie nie­do­bitki po za­koń­cze­niu wojny — za­uwa­żył Ra­mos, 
po­trzą­sając lekko głową. — Roz­ma­wia­łem po tym z więk­szo­ścią z nich. 
Pro­szę mi wie­rzyć — cią­gle nie mam naj­mniej­szego poję­cia, co mo­gło 
spo­wo­do­wać taką za­cię­tość. Wiem, że wasi żoł­nie­rze uwa­żali pod­danie się 
nie­przyjacie­lowi za utratę ho­noru, my­śleli, że alianci tortu­rują i 
zabi­jają wszyst­kich zbie­gów. Ale jak, na Boga, przez prze­szło trzy­dzie­ści 
lat ktoś na­wet tak sza­lony jak amok wciąż może jesz­cze uwa­żać, że wojna nie 
jest za­koń­czona? Czy może mi pan to wy­tłu­ma­czyć, panie Shi­mura?Ja­poń­czyk 
wskazał na od­działy żoł­nie­rzy, gru­pu­jące się do­okoła jed­nej z 
cięża­ró­wek. Wszyscy ubrani byli w oliw­kowe, ma­sku­jące stroje.— Niech pan 
spoj­rzy na tych żoł­nie­rzy — po­wie­dział. — Albo na sie­bie sa­mego. Wszyscy 
nosi­cie takie same mun­dury i hełmy jak Ame­ryka­nie, któ­rzy lą­do­wali tu w 
czterdzie­stym czwartym. Dla ukrywają­cego się w dżungli zbiega — nie mają­cego 
moż­liwo­ści czy­tania ani roz­ma­wia­nia w swym oj­czy­stym ję­zyku, który 
po­święca każdą chwilę na walkę o utrzyma­nie się przy życiu — wy­gląda to tak, 
jakby nic się nie zmieniło. My wszyscy — Ku­rusu także — je­ste­śmy ofia­rami 
jan­ke­skiej stan­dar­tyza­cji. Ale jest jesz­cze inna moż­li­wość.— 
Mia­no­wicie?— Być może wie, że Japo­nia prze­grała wojnę — lecz nie dba już o 
to. Być może do­ko­nuje aktu geko­kujo.Ra­mos wpa­try­wał się w niego w 
osłu­pie­niu.— Co ta­kiego?— Nie bar­dzo wiem, jak to wy­razić. W ję­zyku 
an­giel­skim nie ma po­dob­nego poję­cia. Je­dyne, co mi przy­cho­dzi na myśl to 
„pełna czci nie­sub­ordy­nacja”. Ku­rusu być może wie­rzy, że nasze woj­ska, 
po­zwa­lając się pobić, zdra­dziły Cesa­rza. Nie pod­dając się, sym­bo­licz­nie 
po­ku­tuje za winę ca­łego wła­snego rządu, po­ka­zując jed­no­cze­śnie ca­łemu 
światu, że praw­dziwy duch na­rodu ja­poń­skiego jest wciąż nie­tknięty, choćby 
tylko w jego oso­bie.— A więc nic nie mo­żemy zro­bić, aby zmu­sić go do 
pod­dania?Shi­mura roze­śmiał się sar­do­nicz­nie.— Na­wet go­rzej, z mo­jego 
punktu wi­dze­nia. Je­żeli rze­czy­wi­ście do­ko­nuje geko­kujo — i prze­czy­tał 
moją bro­szurę — to musi uwa­żać mnie za zdrajcę. Spo­tka­nie po­mię­dzy nami 
musi za­koń­czyć się moją śmiercią.Ra­mos wstał i spoj­rzał na ciemnie­jące 
gwałtow­nie niebo.— A mnie przy­cho­dzi do głowy jesz­cze jedna moż­li­wość, 
dla­czego nie skontak­tował się z nami — po­wie­dział spo­koj­nie. — Być może on 
wcale nie jest tam, gdzie spo­dzie­wamy się, że jest. * * *Przez prze­szło 
go­dzinę kulił się w pora­stają­cych brzeg rzeki trzci­nach, cze­kając aż 
poga­sną ostat­nie świa­tła bar­rio. Wie­dział, że to już nie po­trwa długo. 
Na­uczył się dawno temu, że gdziekol­wiek od­kryto jego obec­ność, lud­ność 
wio­sek nie­odmiennie — i głu­pio zara­zem — szu­kała ra­tunku w ciemno­ściach. 
W tych sa­mych ciemno­ściach, które były mu tak nie­zbędne, by prze­pro­wa­dzać 
ko­lejne wy­pady.W końcu ostat­nie światełko za­mi­go­tało i zga­sło. Całe 
bar­rio po­grą­żyło się w ciemno­ściach. Po­cze­kał jesz­cze parę mi­nut, za­nim 
opu­ścił kry­jówkę. Już wcześniej wy­brał obiekt ko­lej­nego rajdu — był nim 
wio­skowy sklep. Je­żeli bę­dzie od­po­wiednio za­opa­trzony w pusz­ko­wane 
pro­dukty żyw­no­ściowe, po­zwoli mu to na prze­trzy­ma­nie mon­sunu.Sklep był 
jedy­nym dwu­pię­tro­wym bu­dyn­kiem w całej wio­sce. Jego wła­ści­ciel 
naj­prawdo­po­dob­niej mieszkał na pię­trze. Szczęśli­wie, za bu­dyn­kiem 
znaj­do­wał się spory, ocie­niony plac. Ko­lejne pół go­dziny cze­kał ukryty za 
wra­kiem starej cięża­rówki, upewnia­jąc się, że w środku nie ma żad­nego 
ru­chu. W końcu wyjął miecz i prze­biegł bez­sze­lest­nie kilka jar­dów otwartej 
prze­strzeni, przylega­jąc wreszcie ple­cami do drzwi. Za­bez­pie­czone były 
so­lidną, żela­zną kłódką. Ujął ją w prawą dłoń i ści­snął, aż me­cha­nizm pękł 
z ci­chym trza­skiem. Ostrożnie otwo­rzył drzwi.Tak jak się tego spo­dzie­wał, 
znaj­do­wał się w ma­gazy­nie. Z ulgą za­uwa­żył, że półki wy­peł­nione były po 
brzegi. Czę­sto kupcy w tak ma­łych wio­skach trzy­mali za­opa­trze­nie jedy­nie 
na parę dni. Pod ścianą stały wiel­kie, ju­towe worki wy­peł­nione ry­żem. 
Roz­ciął jeden z nich koń­cówką mie­cza i po­zwo­lił, by za­war­tość białą 
strugą wy­sy­pała się na pod­łogę.Na­peł­niał torbę pusz­ko­wa­nymi pro­duk­tami 
gdy, nagle, od strony głównych drzwi, do­biegł go cichy szmer. Rzu­cił wo­rek na 
zie­mię i przyjął pozy­cję do ataku, pew­nie trzy­ma­jąc wy­cią­gnięty przed 
sobą miecz. Cze­kał, sto­jąc twa­rzą do drzwi wej­ścio­wych. Po­przez belki w 
ścia­nie są­czył się słaby, żółty blask. Po chwili ci­chutko skrzypnęły 
otwierane drzwi i do środka wszedł stary, przy­gar­biony Chiń­czyk. W pra­wej 
dłoni trzy­mał lampę oliwną a w lewej — na­piętą pu­łapkę na 
szczury.Za­sko­cze­nie ma­lu­jące się w oczach sta­rego czło­wieka nie miało 
czasu by zmienić się w prze­raże­nie, gdy miecz za­to­czył świsz­czący łuk, 
ude­rza­jąc w prawą stronę szyi i wy­cho­dząc pod le­wym bar­kiem. Głowa 
Chiń­czyka, lewy bark i ra­mię — z dło­nią wciąż za­ci­śniętą na uchwycie lampy 
— z lek­kim mla­śnię­ciem upa­dły w kącie ma­ga­zynu.Prze­sko­czył całe 
po­mieszcze­nie i za­dep­tał pło­mie­nie, które za­częły ła­ko­mie wspi­nać się 
na kon­tuar. Te­raz nie miał już in­nego wyj­ścia — mu­siał poza­bijać 
wszyst­kich mieszkań­ców tego domu, za­nim pod­nie­siony zo­sta­nie alarm. 
Na­wet jeżeli lu­dzie nic nie sły­szeli, to w każ­dej chwili ktoś może zejść, 
aby spraw­dzić, dla­czego ten stary czło­wiek tak długo nie wraca. Wszedł do 
fronto­wego po­koju sklepu, skrę­cił na schody i bez szele­stu za­czął wspi­nać 
się na górę.Na pię­trze znaj­do­wały się cztery po­koje. Ła­zienka, kuchnia i 
nie­wielki sa­lonik były puste. Być może wła­ści­ciel był sa­motny. Lecz gdy 
otwo­rzył drzwi pro­wa­dzące do sy­pialni, na po­dwójnym łóżku do­strzegł starą, 
drobną Chinkę. Światło księ­życa pa­dało na jej po­marsz­czoną twarz i 
od­bi­jało się od sze­roko otwartych oczu. Z ci­chym ję­kiem prze­krę­ciła się 
na bok, wtu­lając twarz w po­duszkę. Za­uwa­żył, jak zaci­ska kur­czowo palce na 
brzegu mate­raca a chude ra­miona pod wy­tartą, weł­nianą, nocną ko­szulą 
za­czy­nają wy­raź­nie drżeć.Za­sta­na­wiał się nie­jed­no­krot­nie, dla­czego 
oni wszyscy ak­cep­tują wła­sną śmierć bez walki. Spoj­rzał na od­kryty kark 
starej ko­biety. Wie­dział, że prze­cina­jąc główny nerw po­mię­dzy pierw­szym a 
dru­gim krę­giem szyj­nym spo­wo­duje na­tychmia­stową, bez­bole­sną śmierć. 
Miecz opadł ru­chem tak ła­god­nym, że jego do­tyk był nie­omal pieszczotą. 
Rozdział dziewiąty [top] — Mu­simy iść w góry i za­bić go — po­wie­dział 
Mi­chael Bra­den. — Na­wet, jeżeli po­trwa to ty­dzień lub rok. Nie mamy in­nego 
wyj­ścia.Już w se­kundę po wy­po­wie­dze­niu tych słów wie­dział jed­nak, że 
męż­czyźni sku­pieni wo­kół kar­cia­nego stołu naj­prawdo­po­dob­niej od­mó­wią 
mu swej po­mocy. Wi­dać to było wy­raź­nie po krzywym uśmiechu Jacka Tully, po 
ru­mieńcu za­kło­pota­nia, który wy­kwitł nagle na bla­dych po­licz­kach Walta 
Ly­dec­kera, po nie­przyjem­nym gry­ma­sie Harry Die­tri­cha. Pozo­stali gra­cze 
— Lile Mil­ler i Tim Cus­hing — byli jesz­cze zu­peł­nymi dziećmi, gdy opuszczał 
do­linę Ca­gayan. Ale oni także byli za­kło­po­tani.Gdy Mi­chael wszedł do 
ho­telu „New Reno” gra to­czyła się już od prze­szło go­dziny. Nie uczy­niono 
żad­nej aluzji co do jego wczoraj­szej kłótni z Die­tri­chem, cho­ciaż Jack 
Tully wspo­mniał mi­mo­cho­dem, że Szwajcar ryzy­ko­wał ży­ciem, do­star­cza­jąc 
żyw­ność par­ty­zan­tom pod­czas oku­pacji ja­poń­skiej. To Jack także 
wy­po­wie­dział słowa, na które wszyscy pod­świa­do­mie cze­kali:— Walt mó­wił 
nam, że chciałbyś się z nami zoba­czyć.Szorstka od­po­wiedź Mi­cha­ela 
za­koń­czyła grę. Die­trich wstał z krze­sła i pod­szedł do sto­lika, na któ­rym 
stały tale­rze z pła­tami zim­nego mięsa i wia­derko z lo­dem, za­wie­ra­jące 
bu­telki piwa San Mi­guel.— Wie­dzia­łem, że o to cho­dziło — mruknął, kła­dąc 
na chleb pla­ste­rek szynki. — Ale nie mam za­miaru brać udziału w ta­kim 
sza­leń­stwie. Nie było cię tu bar­dzo długo, Mi­chael. Rząd już dawno od­mó­wił 
trak­to­wa­nia bia­łych plantato­rów jako klasy uprzywi­lejo­wa­nej, uwierz mi. 
Każdy ob­co­kra­jo­wiec, który wchodzi w kom­pe­ten­cje rządu jest albo 
de­por­to­wany, albo koń­czy w pudle.— A poza tym — dodał Walt. — Ma­jor Ra­mos 
wy­słał już w góry setki żoł­nie­rzy. Do tej pory z pew­no­ścią go do­padli.— 
Żoł­nie­rze nic tam nie wskórają — od­parł Mi­chael z całą pew­no­ścią, na jaką 
było go stać. — Nie mają od­po­wiedniego przy­go­to­wa­nia, ani tre­ningu, by 
wejść głę­boko w dżunglę i po­lo­wać na niego na jego wła­snym tere­nie. Połażą 
po pro­stu po wzgórzach ty­dzień czy dwa, a on w tym cza­sie po­szat­kuje ko­goś 
in­nego.— A w czym my byli­by­śmy lepsi od nich? — za­pytał Tim Cus­hing.— 
Większość z nas po­lo­wała już w Kor­dylie­rach. Nasi oj­co­wie także. 
Pra­cow­nicy na­szych plantacji mają krewnych wśród Ilo­kań­czy­ków — 
mo­gli­by­śmy nająć ich jako tropi­cieli. Oni znają ob­szary, na któ­rych amok 
poka­zuje się naj­czę­ściej. Z całą pew­no­ścią nie będą współpra­co­wać z 
żoł­nie­rzami, ale nam mogą po­móc. My­ślę, że sze­ściu z nas, jeżeli tylko 
bę­dziemy od­po­wiednio zde­cy­do­wani, może go wreszcie wy­koń­czyć.— To nam 
się nigdy nie uda — po­wie­dział Jack Tully. Wszyst­kie oczy zwróciły się w jego 
kie­runku. Przez trzy lata, wal­cząc u boku Au­relio Vil­la­mora, ukrywał się 
głę­boko w dżungli i miał moż­li­wość spe­ne­tro­wać o wiele więk­szy ob­szar, 
niż jaki­kol­wiek biały męż­czy­zna przed nim.— A dla­czego nie? — za­pytał z 
iryta­cją Mi­chael. Ostatkiem sił zmu­szał się do za­cho­wa­nia spo­koju.— Amok 
— jeżeli to rze­czy­wi­ście amok — żyje w Kor­dylie­rach od czasu za­koń­cze­nia 
wojny. A więc mu­siał wy­pra­co­wać sobie środki ochrony i kry­jówki, o któ­rych 
nie mamy na­wet poję­cia. Mike, po­wie­dzia­łeś, że bę­dziesz po­lował przez 
rok, jeżeli bę­dzie to ko­nieczne. Ja uwa­żam, że na­wet dzie­sięć lat może 
oka­zać się nie­wy­star­cza­jące. Je­stem już za stary na takie 
rze­czy.Die­trich wró­cił do stołu i krzywiąc się nie­miło­sier­nie od­gryzł 
ka­wa­łek ka­napki.— Gdy już ochłoniesz po śmierci Lesa, sam przy­znasz, że 
mie­liśmy rację, Mike — po­wie­dział do Mi­cha­ela.Przed oczyma opa­dła mu nagle 
czer­wona za­słona wściekło­ści.— Dla mnie to wię­cej, niż tylko oso­bista 
ze­msta — warknął zdu­szo­nym gło­sem. — Uwa­żam po pro­stu, że ten mor­der­czy 
su­kin­syn żyje już sta­now­czo za długo.Od­sunął gwałtow­nie krze­sło, ski­nął 
wszystkim głową i szyb­kim kro­kiem wy­szedł z po­koju.— On spró­buje zro­bić to 
sam — po­wie­dział Walt Ly­dec­ker, krę­cąc w prze­raże­niu głową. — Chry­ste!— 
Opuszczę jedno roz­danie — po­wie­dział wstając Jack Tully. Pod­szedł do stołu 
ba­ro­wego i otwo­rzył sobie bu­telkę piwa. Lecz już po pierw­szym łyku 
wie­dział, że piwo nie jest w sta­nie spłu­kać uczu­cia nie­smaku, jaki 
pozo­sta­wiła po sobie ta roz­mowa. Wie­dział także, że każde słowo, ja­kie 
wy­po­wie­dział Mi­chael Bra­den, było praw­dziwe — a on nie miał w so­bie dość 
siły, aby go po­przeć.Jacka nie było w po­koju od prze­szło dzie­się­ciu mi­nut, 
kiedy po­chło­nięci grą męż­czyźni za­uwa­żyli jego nie­obec­ność... * * 
*Po­wi­nie­nem był się tego spo­dzie­wać, roz­my­ślał gniewnie Mi­chael, 
zbie­gając po fronto­wych scho­dach ho­telu. Być może nie miał prawa tak się 
uno­sić, wi­dząc ich nie­chęć do wzię­cia udziału w nie­bez­piecznym i 
uciążli­wym po­lo­wa­niu na, bądź co bądź, także istotę ludzką. Mają prze­cież 
swoje plantacje, ro­dziny. A poza tym, co stało się dla niego zu­peł­nie 
nie­zro­zu­miałe, fakt ist­nie­nia amoka przy­brał u nich formę 
za­ak­cep­to­wa­nego nie­bez­pie­czeń­stwa, klę­ski ży­wio­łowej, jak taj­funy 
czy sezo­nowe po­żary pól, które w parę mi­nut zni­we­czyć mogą doro­bek wielu 
lat pracy. Je­żeli cze­goś nie da się unik­nąć, na­leży to za­ak­cep­to­wać. 
Kło­pot pole­gał jedy­nie na tym, że on sam nigdy nie potra­fił roz­wi­nąć w 
so­bie takiej sztuki.Za­par­ko­wał jeepa na rynku w Tu­gu­ega­rao, peł­nego 
jesz­cze o tej porze sprzedaw­ców i ku­pują­cych. Wszedł w tłum i za­czął 
prze­ci­skać się wśród roz­gada­nych wie­śnia­ków. Z je­dy­nego kina w mie­ście 
wylał się wła­śnie tłu­mek. Na pla­kacie fil­mo­wym tuż obok wej­ścia, to­porny 
męż­czy­zna ubrany w pa­sia­sty pod­ko­szu­lek zdzierał bluzkę ze ślicz­nej, 
tu­byl­czej dziew­czyny. Mi­chael uśmiech­nął się w du­chu. Przy­po­mniał 
so­bie, że zdzieranie blu­zek było kla­sycz­nym „mo­mentem” we wszyst­kich 
fil­mach, emi­to­wa­nych w dia­lek­cie Ta­ga­long. Ileż go­dzin on i Les 
spę­dzili w tym kinie, nie ro­zu­mie­jąc ani słowa z to­czą­cego się dia­logu, 
lecz z za­par­tym tchem cze­kając, że być może tym ra­zem zoba­czą nagie piersi. 
Nie zoba­czyli nigdy.Mi­nął kino gdy nagle usły­szał, że ktoś woła go po 
imie­niu. Od­wró­cił się i zoba­czył Le­nore Tully. Siwe pa­semka znik­nęły z 
jej kasztano­wych wło­sów, które przy­strzy­żone zo­stały w krót­szy, bar­dziej 
mło­dzie­żowy spo­sób.— Może wstą­pimy gdzieś na kawę, Mike? — za­py­tała. — Mam 
do zabi­cia mnó­stwo czasu.Za­jęli miej­sce przy bam­bu­so­wym sto­liku w 
nie­wiel­kiej ka­wia­rence na świe­żym po­wie­trzu.— Od­kąd Kevin cho­dzi już do 
szkoły, jeż­dżę czę­sto z Jac­kiem do mia­sta — wyja­śniła Le­nore po­cią­gając 
ma­łymi łycz­kami ciemny, mocny płyn, który w tych stro­nach uchodził za kawę. — 
Bie­rzemy po­kój w „New Reno”. Co prawda on używa go wy­łącz­nie po to, aby 
ogo­lić się rano. Ja cho­dzę do księ­garni, jem obiad w re­stau­racji i idę do 
kina, jeżeli nie je­stem aku­rat umó­wiona z przyja­ciółką.— Po­dobał ci się 
film?Ro­ze­śmiała się dźwięcz­nie.— Chyba tak. O ile może po­do­bać się film, 
oglą­dany już po raz czwarty — nagle wy­raz roz­ba­wie­nia znikł z jej twa­rzy. 
— Jak się czuje Cara?— O ile mogę wy­wnio­sko­wać, to chyba do­brze.— Na­prawdę? 
— Le­nore wy­jęła pa­pie­rosa z paczki, która znaj­do­wała się w kie­szeni jej 
bluzy. — Zaw­sze współczu­łam tej dziew­czy­nie, jesz­cze za­nim to się stało. 
Les rze­czy­wi­ście od­na­lazł ją jako swoją wy­śnioną księż­niczkę z bajki — 
pani na plantacji, no wiesz, wszystko, za wy­jąt­kiem su­kien z kry­no­liny. Za 
wszelką cenę starał się kon­tynu­ować to ma­rze­nie.Mi­chael pod­niósł 
pla­sty­kową za­pal­niczkę, aby przy­palić jej pa­pie­rosa.— W świe­cie ma­rzeń 
można umrzeć rów­nie łatwo, jak w prawdzi­wym.— Prze­pra­szam — po­wie­działa 
szybko, pal­cami doty­kając grzbietu jego dłoni. — Nie żar­to­wa­łam z Lesa, 
na­prawdę.— Wiem.Natu­ral­nym ge­stem jej ręka spo­częła na jego dłoni.— A co z 
twoim światem, Mi­chael? — za­py­tała ła­god­nie. — Od­nala­złeś już swoje 
miej­sce na ziemi?Przez kilka pierw­szych se­kund nie zro­zu­miał, o czym ona 
wła­ści­wie mówi. Do­piero po chwili przy­po­mniał so­bie nieja­sno swój 
dra­ma­tyczny mo­no­log w ho­telu w Ma­nilii. Za­sko­czyło go, że po tak dłu­gim 
okre­sie czasu wró­ciła do tej jedy­nej, krót­kiej nocy.— Chyba nie, Len­nie — 
od­parł.— Tak my­śla­łam — od­parła, pod­no­sząc rękę... * * *Żadne z nich 
nie do­strze­gło Jacka Tully, sto­ją­cego w cie­niu sta­rego drzewa, tuż na 
gra­nicy świa­tła rzu­ca­nego przez pa­pie­rowe latar­nie umiesz­czone na 
tara­sie ka­wiarni. Wy­szedł z ho­telu z za­mia­rem do­pę­dze­nia Mi­cha­ela i 
podania mu prawdzi­wych po­wo­dów, dla któ­rych nie może przyłą­czyć się do jego 
pry­wat­nej wy­prawy w dżunglę. Był już pra­wie po­środku skweru, gdy zu­peł­nie 
przy­pad­kowo stał się świad­kiem spo­tka­nia Mi­cha­ela z jego żoną. Nim 
do­szedł do ka­wiarni, oni usie­dli już przy sto­liku. Ob­ser­wu­jąc ich, 
schronił się mi­mo­wol­nie w cień drzewa. Na­gle wszystko stało się zro­zu­miałe 
— jej na­pię­cie, nie­wy­tłu­ma­czalny do tej pory chłód i obo­jęt­ność pod­czas 
ze­szłej nocy, czy wreszcie jej nagła, pierwsza od mie­sięcy decy­zja o zmianie 
ucze­sania. Zaw­sze wie­dział, że Le­nore przed ślu­bem miała ko­chan­ków. Lecz 
to, że młody Mi­chael Bra­den mógł być jed­nym z nich, nigdy nie przy­szło mu do 
głowy. Pró­bo­wał prze­ko­nać sam sie­bie, że jego po­dej­rze­nia są po pro­stu 
głu­pie — lecz na­wet z tej odle­gło­ści spoj­rze­nie zie­lo­nych oczu Le­nore 
doty­kają­cej dłoni Mi­cha­ela było jed­no­znaczne. Było to spoj­rze­nie, 
ja­kiego nie wi­dział u niej od lat.Wol­nym kro­kiem ru­szył z po­wro­tem do 
ho­telu. W barze na dole kupił bu­telkę rumu i udał się do po­koju. Nalał pełną 
szklankę brą­zo­wego płynu i szybko osu­szył ją do końca. Je­żeli Le­nore i 
Mi­chael chcieliby kon­tynu­ować swój ro­mans, z ła­two­ścią mo­gliby to zro­bić 
wła­śnie dziś wie­czo­rem. Wie­dzieli, że on gra cią­gle w po­kera i że wróci 
prawdo­po­dob­nie do­piero nad ra­nem. Za­sta­na­wiał się, gdzie mo­gliby pójść. 
Na pewno nie do ho­telu „New Reno”. Zbyt duże prawdo­po­do­bień­stwo, że 
spo­tka­liby tam ko­goś zna­jo­mego. Lecz oczywi­ście, Mi­chael mógłby wy­nająć 
tam po­kój, a ona mo­głaby se­kret­nie do niego dołą­czyć. A może po­wi­nien 
pójść do ka­wiarni i skoń­czyć z tym, przy­najmniej na dziś wie­czór? Wie­dział 
jed­nak, że choćby nie wia­domo jak się starał, nie potra­fiłby ukryć 
za­zdro­ści.Nalał sobie ko­lejną pełną szklankę, usiadł na łóżku i mar­twymi 
oczami za­pa­trzył się w lu­stro. Wła­sne odbi­cie wy­dało mu się nagle 
od­py­cha­jące — nie­wiel­kie fałdy tłusz­czu w ką­ci­kach szczęk, sfla­czałe, 
trzę­sące się dło­nie trzy­ma­jące nie­pew­nie szklankę, wy­datny, miękki 
brzuch, wałki tłusz­czu przelewa­jące się po­nad pa­skiem. Jak wiele star­szy 
jest od Mi­cha­ela? Nie wię­cej niż 10 lat, naj­wy­żej. Wy­star­czy.Skrzyp­nęły 
otwierane drzwi i we­szła Le­nore.— A ty co tutaj ro­bisz? — spy­tała wy­raź­nie 
za­sko­czona. — Skończyli­ście dzi­siaj wcześniej?— Nie mia­łem ochoty na 
dal­szą grę.— Boże, ale je­stem zmę­czona — wes­tchnęła schylając się, aby 
wy­jąć ko­szulę nocną z leżą­cej na pod­łodze torby.— Po­szłaś gdzieś po 
fil­mie?— Spo­tka­łam Mike'a Bra­dena — od­parła ostrożnie. — By­liśmy ra­zem na 
ka­wie.Gdy znik­nęła w ła­zience za­my­kając za sobą drzwi, wes­tchnął z ulgą. 
Naj­wi­docz­niej jego wy­obraźnia spła­tała mu pa­skud­nego figla. Jakie miał 
wła­ści­wie do­wody na po­par­cie swych głu­pich po­dej­rzeń? Przyja­ciele z 
dzie­ciń­stwa czę­sto doty­kają swych dłoni. Wy­raz jej twa­rzy z pew­no­ścią 
był wy­ra­zem sym­patii, a nie pożą­dania.— Są­dzę, że Mike po­wie­dział ci, że 
był dziś wie­czo­rem ra­zem z nami? — po­wie­dział pod­no­sząc głos, aby być 
sły­sza­nym przez drzwi ła­zienki. — Pro­sił, aby­śmy po­mo­gli w wy­tro­pie­niu 
mor­dercy Lesa.— Ale chyba nie zgo­dzi­łeś się na to sza­leń­stwo? — za­py­tała 
ostro, wy­cho­dząc z ła­zienki. Przez cienki mate­riał ko­szuli noc­nej 
wy­raź­nie wi­dział zarys jej krą­głych piersi. Po­mimo tego, że przed chwilą 
wy­tłu­ma­czył sobie ra­cjo­nal­nie wszystkie swoje po­wody do za­zdro­ści, w 
wy­obraźni zoba­czył nagle dło­nie i usta Mi­cha­ela wę­dru­jące po na­gim ciele 
jego żony.— Nie — od­parł.Pode­szła do łóżka i wśli­zgnęła się pod koł­drę. Już 
leżąc, jak zwy­kle kop­nęła ją oby­dwiema no­gami. Ten drobny ruch 
spo­wo­do­wał, że koł­dra z jej strony zsu­nęła się na pod­łogę. Do rana z 
pew­no­ścią bę­dzie już zu­peł­nie od­kryta, po­my­ślał. Jak zwy­kle bę­dzie 
spała cia­sno do niego przytulona, obejmu­jąc go rę­kami w pa­sie. Po­wta­rzał 
jej nie­zli­czoną ilość razy by nie ko­pała po­ścieli, jed­nak jak do tej pory 
nie potra­fiła od­uczyć się tego dziwnego odru­chu.Jack zga­sił świa­tło, 
roze­brał się i wszedł do łóżka. Spró­bo­wał ko­chać się z nią, lecz nic z tego 
nie wy­szło. Zda­rzało się to już nie raz, ale wtedy zaw­sze był mocno pi­jany. 
A dzi­siaj miał w so­bie prze­cież jedy­nie dwie szklanki rumu...Nie mogę 
prze­stać o tym my­śleć, prze­mknęło mu przez głowę. Po pro­stu do­tyk rąk, 
spoj­rze­nie. A ja nie mogę prze­stać o tym my­śleć...— Idź już spać, ko­cha­nie 
— szepnęła w ciemności. Ci­cho skrzypnęły sprę­żyny łóżka gdy opusz­czała 
ko­szulę, którą wcześniej pod­niósł jej aż do szyi. — Rano po­czu­jesz się 
lepiej.— Mike mó­wił, że w dżungli spi­szemy się lepiej niż żoł­nie­rze, bo 
znamy ją o wiele lepiej od nich — po­wie­dział. — I pa­trzył na mnie. Do 
dia­bła! Nie by­łem w dżungli od czterdzie­stego pią­tego. I po co, do cho­lery? 
Żeby po­lo­wać na dzi­kie świ­nie czy jele­nie?Le­nore po­kle­pała go le­ciutko 
po na­gim ra­mie­niu.— To nie było tak, jak oni wszyscy my­ślą — mó­wił dalej. — 
By­cie ra­zem z Vil­lamo­rem. Na po­czątku ro­bili­śmy oczywi­ście tylko to, co 
le­żało w na­szych moż­liwo­ściach. Ostrzeli­wali­śmy cięża­rówki, 
wy­sa­dzali­śmy w po­wie­trze mo­sty, roz­nosi­liśmy bro­szury i ulotki.— 
Pa­mię­tam wojnę, Jack — od­parła szorstko.— By­łaś w Santo Tho­mas.— To też 
była wojna.Nie­mniej jed­nak opo­wie­dział jej wszystko jesz­cze raz od 
po­czątku. Jak Ja­poń­czycy za­sko­czyli par­ty­zan­tów w odle­głej, poło­żonej 
w sercu dżungli osa­dzie. Jak on, Vil­la­mor i garstka towa­rzy­szy wy­wal­czyli 
sobie drogę ucieczki z pu­łapki, która koszto­wała życie trzy­dzie­stu trzech 
par­ty­zan­tów. Jak przez prze­szło rok ukrywali się głę­boko w dżungli, stale 
na gra­nicy głodu, tro­pieni jak zwie­rzęta i za­bi­jani bez lito­ści.— Mu­sieli 
wy­słać za nami jakąś spe­cjalną jed­nostkę — mó­wił. — Nigdy ich nie 
wi­dzie­liśmy, ale jasne było, że mu­szą gdzieś taml być. Za każ­dym ra­zem, gdy 
scho­dzili­śmy z gór do wio­ski, która po­ma­gała nam po­przednio oka­zy­wało 
się, że zo­stała już spa­lona, zbiory znisz­czone a miesz­kańcy po­mor­do­wani. 
Jesz­cze mie­siąc albo dwa i po­wy­mie­rali­by­śmy z głodu. Ale wtedy wła­śnie 
do do­liny do­tarli już Ame­ryka­nie i wszystko się zmieniło.Od­dech Le­nore 
sta­wał się bar­dziej głę­boki, coraz bar­dziej ryt­miczny.Jak do tej pory 
ni­komu nie mó­wił jesz­cze o swym udziale w ata­kach na roz­bitą ar­mię 
ja­poń­ską, wy­co­fu­jącą się przez do­linę Ca­gayan na pół­noc. Te­raz słowa 
same jed­nak pły­nęły ci­chym, mo­no­ton­nym stru­mie­niem:— Zrzu­cali nam 
żyw­ność i broń. Tylko parę dni za­jęło nam zgroma­dze­nie no­wych sił. 
Przy­by­wali do nas na­wet ci, któ­rzy bali się przy­stą­pić do nas na 
po­czątku. Nigdy nie mie­liśmy do nich peł­nego za­ufa­nia, ale wtedy nie było 
to już takie ważne. Ważne było zabi­janie Ja­poń­czy­ków. I za­bija­liśmy ich. 
Przy­pusz­czam, że w su­mie parę ty­sięcy. To było łatwe. Aparri i inne por­towe 
mia­sta zo­stały już za­jęte przez Ame­ryka­nów, nie mieli więc do­kąd ucie­kać. 
Bra­ko­wało im amu­nicji, nie mieli żyw­ności. A sa­mo­loty roz­biły ich na 
małe, izo­lo­wane grupki. Na po­czątku szli­śmy rów­nole­gle z nimi, 
orga­ni­zując za­sadzki. I strzelali­śmy do nich, natu­ral­nie. Lecz wkrótce 
za­częło nas to mę­czyć. Zresztą Vil­la­mor mó­wił, że szkoda kul. A więc 
za­częli­śmy uży­wać ma­czet i kolb kara­bi­nów. Pew­nego po­połu­dnia 
roz­trza­ska­łem głowy osiemna­stu żoł­nie­rzom, tak sła­bym i wy­czer­pa­nym 
de­zyn­terią, że na­wet nie byli w sta­nie cho­dzić. In­nego razu trzy plu­tony 
zwa­bili­śmy do wą­wozu i ob­ru­szyli­śmy na nich la­winę ka­mieni. 
Ukamie­nio­wali­śmy ich. Za­jęło to go­dziny, lecz i tak po­szło szyb­ciej, niż 
roz­strzelanie ich z kara­bi­nów ma­szy­no­wych. Ob­le­wali­śmy ich ben­zyną i 
pa­lili­śmy żyw­cem. Rzu­cali­śmy ich zwią­za­nych na zie­mię i cze­kali­śmy, aż 
słońce wy­go­tuje im oczy. Do­piero po­tem pod­cina­liśmy im gar­dła. A oni po 
paru tygo­dniach już się na­wet nie bro­nili. Mieli jesz­cze gra­naty, ale 
za­trzy­my­wali je dla sa­mych sie­bie. Ile­kroć natra­fiali­śmy na 
zma­sa­kro­wane trupy wy­sa­dzo­nych gra­na­tami żoł­nie­rzy, wpa­dali­śmy w 
au­ten­tyczną wście­kłość. Czu­liśmy się, jakby ce­lowo po­zba­wili nas 
przyjem­ności zabi­jania. Bo to była przyjem­ność, Len­nie. Na po­czątku 
wmawia­łem sobie, że po­peł­niane przeze mnie okro­pień­stwa są wy­ni­kiem 
ze­msty. Ze­msty za to, co oni robili z nami i na­szymi ludźmi. Ale to nie była 
prawda. Za­bija­łem dla przyjem­ności.I na­gle wszystko się skoń­czyło. 
Za­cho­ro­wa­łem na mala­rię i lu­dzie Vil­la­mora od­transpor­to­wali mnie do 
ame­ry­kań­skiego szpi­tala po­lo­wego. Przez parę tygo­dni by­łem 
nie­przy­tomny — chi­nina była jesz­cze wtedy nie­osią­galna — a kiedy 
odzy­ska­łem zmy­sły, do­sta­łem ataku po­twor­nych torsji. Nie z po­wodu 
cho­roby. Po pro­stu zda­łem sobie nagle sprawę, co kie­ro­wało mną wtedy 
na­prawdę. Człowiek nigdy nie po­wi­nien się do­wie­dzieć, do czego jest 
na­prawdę zdolny. Dla­tego wła­śnie nigdy nie po­lo­wa­łem, z tego wła­śnie 
po­wodu od­mó­wi­łem Mike'owi po­mocy. Gdy­bym tam teraz wró­cił, z po­wro­tem 
za­mie­nił­bym się w zwie­rzę. Wiem, że tak mo­głoby się stać...Na­gle po­czuł, 
jak jej ra­miona co­raz moc­niej obejmują go w pasie. Po jej stro­nie koł­dra 
już le­żała na pod­łodze. Pod­cią­gnął ją w górę zda­jąc sobie sprawę, że śpi 
już od do­brych paru mi­nut i prawdo­po­dob­nie nie sły­szała ani słowa z jego 
mo­no­logu... * * *Zna­la­złeś już swoje miej­sce w życiu?To pyta­nie 
dźwię­czało mu w gło­wie przez całą drogę po­wrotną na plantację. Jak długo już 
sam sie­bie zali­czał do prze­sie­dleń­ców? Prawdo­po­dob­nie pełne 
sa­mo­okre­śle­nie przy­szło w Wietna­mie, ale już w parę dni po zapi­saniu się 
na uni­wer­sytet w Sta­nach po­znał część prawdy. Ta da­leka oj­czy­zna, któ­rej 
ża­den z Bra­de­nów nie wi­dział przez pół wieku z górą, oka­zała się być 
bar­dziej iluzo­ryczna, niż ją so­bie wy­obra­żał. Mó­wił po­toczną 
an­gielszczy­zną, przez całe życie ubie­rał się jak Ame­ryka­nin — ale dla 
swo­ich szczerych, iry­tu­jąco dzie­cin­nych kole­gów z uni­wer­sy­tetu był 
ta­kim sa­mym ob­cym, luk dla Ilo­kań­czy­ków. Być może dla­tego wła­śnie jego 
brat nigdy nie od­wie­dził Ame­ryki. Stany Zjed­no­czone były czę­ścią 
prze­szło­ści — a Les był na tyle mą­dry, by wie­dzieć, że prze­szłość po­trafi 
być zdra­dliwa.Mi­chael w dal­szym ciągu nie był pe­wien, ja­kim cu­dem udało mu 
się prze­brnąć przez dwa lata uni­wer­sy­tetu. Chyba wszystko za­częło się psuć 
do­piero wtedy, gdy zapi­sał się na cykl wy­kła­dów, na któ­rych czuł się 
póła­nal­fa­betą. Nigdy wcześniej nie za­sta­na­wiał się nad po­zio­mem swego 
wy­kształce­nia. Po­zycja jego ro­dziny w doli­nie Ca­gayan nigdy nie 
pro­wo­ko­wała do ta­kiego pyta­nia. Po wyj­ściu z obozu miał już jede­na­ście 
lat, gdy za­czął uczęszczać do Aka­de­mii Ame­ry­kań­skiej w Tu­gu­ega­rao, 
pro­wa­dzoną przez pod­sta­rza­łego Au­stra­lij­czyka i jego wiecznie pi­janą 
żonę. Jego oj­ciec, we wcze­snych la­tach po­wo­jen­nych zaan­ga­żo­wany bez 
reszty w od­bu­dowę plantacji, nie mógł po­zwo­lić sobie na wy­sła­nie jego i 
Lesa do ja­kiejś lep­szej szkoły w Ma­nilii. Zresztą wszystkie dzieci bia­łych 
plantato­rów w doli­nie były w ta­kim sa­mym poło­żeniu — ale jedy­nie Mi­chael 
zade­cy­do­wał, że nie pój­dzie śla­dem swego ojca.Po rezy­gna­cji z dal­szych 
stu­diów — był bole­śnie świa­domy, że lata dal­szej nauki nie otwo­rzą przed 
nim drzwi do za­awanso­wa­nych kur­sów inży­nierii — zgło­sił się na ko­misję 
woj­skową. Jak mi­liony mło­dych ludzi przed nim, wie­dział, że ar­mia jest 
do­brym miej­scem dla ta­kich prze­sie­dleń­ców, jak on. Być może byłby te­raz w 
dal­szym ciągu w woj­sku, li­cząc lata do spo­koj­nej eme­ry­tury, gdyby 
pew­nego razu nie usi­łował skrę­cić karku puł­kow­ni­kowi Blessin­game. Po­tem 
przy­szły lata pracy na kon­strukcjach. Prace na pust­ko­wiach, lub jego 
obrzeżach — pół­nocny Pa­cyfik, Góry Ska­liste, a ostat­nio szyby naf­towe na 
Ala­sce. Cza­sami my­ślał o po­wro­cie do do­liny Ca­gayan — Les czę­sto 
na­ma­wiał go do tego w swych li­stach — ale wie­dział jed­no­cze­śnie, że 
by­łoby to błę­dem. A gdy Les napi­sał w końcu, że jego żona uro­dziła córkę, 
na­gle zdał sobie sprawę, że gdzieś po dro­dze zgu­bił całe po­kole­nie...Cały 
dom po­grą­żony był w ciemno­ściach za wy­jąt­kiem poje­dynczego światełka w 
oknie po­koju Cary. Pa­mię­tając obietnicę Ra­molo, że całe oświetle­nie bę­dzie 
go­towe do wie­czora, pod­je­chał je­epem pod otwarte drzwi ma­ga­zynu. 
Zmę­czony Ra­molo okrę­cał gu­mową ta­śmą gruby ka­bel.— Jesz­cze parę mi­nut, 
pa­tron — po­wie­dział. — Prze­rwał się główny kabel od prąd­nicy.— Wy­sta­wiłeś 
straż?Ra­molo ski­nął głową.— Ci sami trzej ochotnicy. Mó­wią, że to 
ła­twiej­sza praca niż cały dzień na polu.Mi­chael wyjął pas z re­wol­we­rem ze 
schowka w sa­mo­cho­dzie i po­szedł w kie­runku domu.— Kto idzie? — do­biegł go 
wy­stra­szony głos, gdy sta­wał na po­grą­żo­nym w głę­bo­kim cie­niu stop­niu 
we­randy. Księ­życ za­szedł już dawno temu.— Mi­chael Bra­den — od­parł.Na­gle 
zapa­liły się umiesz­czone na drzewach lampy, zale­wa­jąc cały teren do­okoła 
domu ośle­piają­cym bla­skiem. Po chwili, w syl­wetce stoją­cej po­środku placu 
roz­po­znał syna sta­jen­nego z ka­rabi­nem w dło­niach. Chłopiec miał 
wy­stra­szoną twarz i otwarte sze­roko oczy. Przez pierwszą se­kundę Mi­chael 
po­my­ślał, że mu­siał zo­stać ośle­piony przez roz­bły­sku­jące nagle świa­tło, 
ale już po chwili zdał sobie sprawę, że chło­piec w ro­sną­cym prze­raże­niu 
wpa­truje się w coś za jego ple­cami.Od­wró­cił się szybko i przez mgnienie oka, 
tuż na skraju oświetlo­nego te­renu do­strzegł ol­brzymią syl­wetkę. W chwilę 
póź­niej kształt roz­pły­nął się w ciemno­ściach.— To on! — krzyknął Mi­chael, 
wy­szar­pując re­wol­wer z ka­bury.Bar­dziej by zbu­dzić służbę, niż trafić 
ko­go­kol­wiek oddał poje­dyn­czy strzał i po­biegł w kie­runku, w któ­rym 
do­strzegł zni­ka­jącą syl­wetkę. Po chwili wbiegł w ob­szar ciemności — i 
strach, ja­kiego przed laty do­znał pod­czas swego pierw­szego spo­tka­nia z 
amo­kiem — po­wró­cił z oszała­mia­jącą siłą. In­stynkt pod­po­wia­dał mu, by 
wra­cać w bez­pieczny krąg świa­tła, lecz Mi­chael kon­tynu­ował bieg przez 
pole, trzy­ma­jąc się ro­wów od­wad­niają­cych, by sze­lest poru­sza­nych liści 
nie zdra­dził jego pozy­cji. Co parę se­kund przy­sta­wał i na­słu­chi­wał 
uważnie, świa­domy, że w każ­dej chwili wróg może za­ata­ko­wać go od tyłu, tak 
jak pró­bo­wał tego przed laty w gó­rach.Oczy Mi­cha­ela stop­niowo przywy­kły 
do ciemności. W odle­gło­ści dzie­się­ciu stóp przed sobą, do­strzegł le­żący w 
ka­nale kształt. Wy­tre­no­wa­nym ru­chem rzu­cił się na brzuch, opie­rając lufę 
o lewe przedra­mię. Po chwili, ośmielony bra­kiem ja­kie­go­kol­wiek ru­chu, 
pod­pełzł bliżej i do­strzegł, że była to po pro­stu wy­ła­do­wana czymś torba. 
Le­żała otwarta, a z jej wnę­trza wy­sy­pało się prze­szło pół tu­zina kon­serw. 
Uno­sił się nad nią ten sam silny, zjeł­czały odór, mo­gący nale­żeć do jed­nej 
tylko osoby.Na dźwięk świszczą­cego odde­chu i nie­pew­nego od­głosu stóp po 
swej lewej stro­nie, od­wró­cił się bły­ska­wicz­nie i moc­niej zaci­snął 
spo­cony palec na spu­ście. To nie może być amok, po­my­ślał. On nie jest tak 
nie­zdarny. Spoj­rzał w kie­runku domu. Nie od­dalił się od niego wię­cej niż 
sto jar­dów, lecz w tej chwili ja­sno oświe­tlony bu­dy­nek wy­da­wał się być 
nie­prawdo­po­dob­nie da­leko. W otwartych drzwiach stała Cara, ma­jąc przy 
sobie dwóch na­sto­let­nich straż­ni­ków. Jeep, z sie­dzą­cym za kie­row­nicą 
Ra­molo ha­mo­wał wła­śnie przy we­ran­dzie, ale nig­dzie nie było syna 
sta­jen­nego. W na­głym przy­pły­wie prze­raże­nia po­my­ślał, że ten głupi 
szczeniak mu­siał pójść za nim, i to wła­śnie jego od­dech sły­szy po swej lewej 
stro­nie.— Wra­caj do domu! — wrza­snął.Na­gle ogłu­szył go poje­dyn­czy huk 
wy­strzału. Jed­no­cze­śnie roz­legł się prze­raża­jący, nie­ludzki wrzask 
umie­rają­cego czło­wieka.Mi­chael szybko pod­pełzł w kie­runku tego no­wego 
dźwięku. Po rośli­nach za­tań­czyły nagle dwa słupy świa­tła, gdy Ra­molo 
skie­ro­wał sa­mo­chód w stronę pola. Jeep do­tarł do ciała chłopca zale­dwie 
se­kundę po Mi­cha­elu. Leżał bez­władnie na ple­cach. Z jego roz­cię­tego 
brzu­cha wy­do­by­wały się cie­niut­kie strużki pary, gdy od­sło­nięte, go­rące 
wnętrzno­ści sty­kały się nagle z chłodnym po­wie­trzem nocy. Strzelba le­żała 
parę stóp dalej.— Idę za nim — po­wie­dział Mi­chael, wstając. — Jedź za mną 
je­epem.— A co zro­bimy z chłopcem?— A co tu jest jesz­cze do zro­bie­nia? Po 
pro­stu jedź za mną, cho­lera jasna!Pierwszy ślad krwi zna­lazł na tyto­nio­wym 
liściu, a więk­szą ka­łużę parę jar­dów dalej. Świeża jesz­cze krew szybko 
wsią­kała w grunt. Są­dząc po rów­no­cze­snych od­gło­sach wy­strzału i krzyku, 
chło­piec i jego mor­derca mu­sieli znaj­do­wać się tuż obok sie­bie, za­pewne 
nie dalej, niż kilka stóp. Na­wet amok mu­siał od­nieść po­ważną ranę przyj 
bez­po­śred­nim tra­fie­niu z broni ta­kiego kali­bru, i z ta­kiej 
odle­gło­ści.Przez prze­szło go­dzinę Mi­chael szedł wciąż do przodu, w 
nie­pew­nym bla­sku re­flek­to­rów po­szu­kując ko­lej­nych śla­dów krwi. 
Znaj­do­wał je jesz­cze kil­ka­krot­nie, lecz ku wła­snemu zdu­mie­niu od­krył, 
że bie­gły one nie w jed­nym, lecz w kilku, le­żą­cych tuż obok sie­bie, 
ro­wach. Naj­wi­docz­niej amok — nie­zdolny za­ta­mo­wać upływu krwi — biegł 
zyg­za­kami, usi­łując za­gmatwać swój ślad. Mi­chael prze­kli­nał w du­chu, że 
jeep nie był wy­posa­żony w ru­chomy re­flek­tor.Ślad koń­czył się w tym sa­mym 
pasie gę­stej trawy, o którą Cara py­tała go dziś po połu­dniu.— Chyba nie 
pój­dziemy za nim dalej, pa­tron? — za­pytał nie­pew­nie Ra­molo.Za­nim Mi­chael 
zdo­łał od­po­wie­dzieć, usły­szał ryk klak­sonu. Cztery woj­skowe sa­mo­chody — 
wóz do­wo­dze­nia i cięża­rówki — nad­jeż­dżały wła­śnie zaku­rzoną drogą po 
wschod­niej stro­nie tego ob­szaru.Cara mu­siała za­dzwonić do Tu­gu­ega­rao po 
po­moc. Mi­chael szybko wsiadł do jeepa i po­lecił Ra­molo, by je­chali w 
kie­runku drogi. Spo­tkali się z kon­wo­jem na sa­mym skraju ob­szaru trawy.— 
Jest gdzieś tu­taj? — za­pytał ma­jor Ra­mos, gdy tylko wy­siadł z wozu 
do­wo­dze­nia. Żoł­nie­rze, sły­sząc ko­mendy wy­da­wane przez sier­żanta 
Gar­cię, wy­ska­ki­wali z cię­ża­ró­wek i usta­wiali przełącz­niki swych M-16 na 
ogień cią­gły.Mi­chael ski­nął głową. Jego spoj­rze­nie jed­nak po­wę­dro­wało 
po­nad ra­mie­niem ma­jora do wnę­trza wozu do­wo­dze­nia. Re­flek­tory 
stoją­cej tuż za nimi cięża­rówki słabo oświetlały twarz sie­dzą­cego w środku 
Ja­poń­czyka, który pod­czas wojny był do­wódcą od­działu, transpor­tują­cego 
więź­niów ame­ry­kań­skich do obozu.— Jak duże jest to pole? — po­now­nie 
za­pytał Ra­mos.— Ja­kieś cztery do pię­ciu akrów — wy­szeptał Mi­chael, 
wpa­tru­jąc się w Ja­poń­czyka.Dzie­sięć mi­nut póź­niej cały ten ob­szar 
zo­stał szczelnie oto­czony żoł­nie­rzami. Jed­nak w trak­cie go­rącz­ko­wych 
po­szu­ki­wań, ku zdu­mie­niu wszyst­kich obec­nych, nie od­nale­ziono świe­żych 
śla­dów krwi. A Mi­chael Bra­den za­czął nieja­sno po­dej­rze­wać, że coś jest 
tu nie w po­rządku. Dla­czego ktoś tak do­brze zna­jący dżunglę, na­wet jeżeli 
ciężko ranny, zata­czał się prze­szło dwie mile do kry­jówki, która teraz nie 
za­pew­niała mu na­wet cie­nia szansy na prze­trwa­nie? 
Rozdział dziesiąty [top] Gdy Mi­chael i Ra­molo we­szli do salo­niku. Cara 
Bra­den ode tchnęła z ulgą. Twarz szwagra, dło­nie i całe ubra­nie po­wa­lane 
były bło­tem, lecz nie wy­da­wał się ranny.— Co się dzieje? — za­pytał młody 
po­rucz­nik, który na pole­cenie Ra­mosa ra­zem z trzema żoł­nie­rzami 
po­zo­stał w domu.— Osa­czyli go w pasie trawy parę mil na pół­noc stąd — 
od­parł Mi­chael. — Ma­jor Ra­mos nie po­dej­mie żad­nych kro­ków przed 
na­dej­ściem ranka. W tej cho­ler­nej tra­wie nie­bez­piecznie jest dzia­łać 
na­wet przy peł­nym świe­tle. Zna­lazł pan chłopca, Ma­riano?— Za­brali­śmy go 
do wio­ski na jed­nej z pań­skich pół­cięża­ró­wek. Po­sła­łem już po dok­tora 
Ma­pi­tanga i księ­dza z Tu­gu­ega­rao.Mi­chael w paru sło­wach opo­wie­dział mu 
o tor­bie z pusz­kami, po­rzu­conej przez ucie­kają­cego mor­dercę.— Nie 
wy­glą­dało to na za­pasy z pry­wat­nej kuchni. Było tego zbyt dużo. Sprawdź­cie 
lepiej sklep Li Tunga.Po­rucz­nik ski­nął głową i szyb­kim kro­kiem wy­szedł na 
we­randę. Mi­chael po chwili usły­szał chra­pliwe, wy­da­wane w ję­zyku 
Ta­ga­long ko­mendy i od­jeż­dża­jący na dużej szyb­kości jeep.— Idź do domu, 
Ra­molo — rzu­cił Mi­chael pod adre­sem sta­rego, zmę­czo­nego wi­docz­nie 
przyja­ciela. — Nic wię­cej nie mo­żesz już tu pora­dzić. I dzię­kuję ci za 
po­moc.— Całe bar­rio nie bę­dzie dziś spało, pa­tron.— Wiem. Po­wiedz lu­dziom, 
że jutro nie mu­szą iść do pracy. Niech paru z nich po­prawi je­dynie rowy.Gdy 
Ra­molo wy­szedł wreszcie z po­koju, Mi­chael usiadł na kana­pie i nalał sobie 
fili­żankę kawy, którą Inez przy­go­to­wała dla żoł­nie­rzy. Gdy pod­nosił 
fili­żankę do ust, Cara za­uwa­żyła, że drżą mu ręce.— Jest już chyba zimna — 
po­wie­działa szybko. — Za­raz zapa­rzę świeżą.— Dzię­kuję ci, ale może być ta.— 
Mi­chael, czy wi­dzia­łeś go tym ra­zem?— Tylko przez chwilę.— I nie ma 
spo­sobu, aby stamtąd uciekł?— Nie.— A więc ko­niec z nim, dzięki Bogu — 
po­wie­działa drżąc pod cien­kim szla­fro­kiem, który na­rzu­ciła na sie­bie na 
od­głos pierw­szego strzału. Na­wet teraz, wy­da­rze­nia prze­szłych paru 
go­dzin wy­da­wały jej się frag­menta­ryczne i nie­re­alne: szybki bieg po 
scho­dach na dół, na we­randę, w chwili, w któ­rej Mi­chael zni­kał wła­śnie w 
ciemno­ściach; huk wy­strzału i ludzki krzyk; Ra­molo ja­dący w je­epie za 
Mi­cha­elem; roz­pacz­liwy tele­fon do Tu­gu­ega­rao po po­moc; po­wrót na górę 
by uspo­koić pła­czącą Evie i jej rów­nie prze­ra­żoną pia­stunkę; przy­bycie 
Ra­mosa i jej cha­otyczna próba opi­sania tego, co za­szło; wi­dok ciała, które 
żoł­nie­rze wno­sili wła­śnie w krąg świa­tła. Szczęście, że te ha­łasy nie 
obu­dziły Sama Bra­dena. Le­kar­stwa, które bie­rze na swe pod­wyż­szone 
ci­śnie­nie zaw­sze za­pew­niały mu głę­boki sen.— Ra­molo miał rację — 
po­wie­działa ci­cho. — Nikt z nas nie bę­dzie spał tej nocy.— Przy­najmniej 
spró­buj. Rano bę­dziesz mu­siała zło­żyć wi­zytę ro­dzi­nie Ma­riano. Oczekują 
tego od cie­bie.— Czy to ko­nieczne? Nie mó­wię po ilo­kań­sku. A Les zo­stał 
po­cho­wany do­piero dwa dni temu...— Ma to więk­sze zna­cze­nie, niż 
przy­pusz­czasz. Chłopak zgi­nął, pró­bując ochronić ro­dzinę Lesa.— Chyba masz 
rację — przy­znała nie­chęt­nie. — Poje­dziesz ze mną?— Je­żeli wrócę do tego 
czasu. Mu­szę być przy za­koń­cze­niu tego wszyst­kiego, Cara. Chyba mnie 
ro­zu­miesz.— Oczywi­ście — od­parła pa­trząc w stronę holu. — Być może 
rze­czy­wi­ście po­win­nam spró­bo­wać za­snąć. Do­bra­noc, Mi­chael — 
pod­nio­sła się i ru­szyła w kie­runku scho­dów.— Co robi­łaś, gdy zapa­liło się 
świa­tło?Za­trzy­mała się, za­sko­czona tym nie­spo­dzie­wa­nym pyta­niem.— 
Kła­dłam się wła­śnie spać. Dla­czego py­tasz?— Przy otwartych okienni­cach? .— 
Być może za­po­mniałam je za­mknąć. Ale z ze­wnątrz nie wi­dać, co dzieje się na 
pierw­szym pię­trze.— To nie­ważne — za­pew­nił ją. Pod­czas po­wrotu do domu 
przez cały czas za­sta­na­wiał się dla­czego — jeżeli za­kła­dając, że 
skra­dziona żyw­ność rze­czy­wi­ście po­cho­dziła ze sklepu Li Tunga — amok 
zde­cy­do­wał się na przej­ście tak wiel­kiej odle­gło­ści, by zna­leźć się w 
nie­bez­piecznej bli­sko­ści wiel­kiego domu. Prze­cież gęste zaro­śla nad 
brze­giem rzeki za­pew­ni­łyby mu o wiele lep­szą osłonę. Naj­wi­docz­niej coś 
go mu­siało przy­cią­gnąć na tę plantację. Przy­po­mi­nając sobie poje­dyn­cze 
świa­tło w oknie sy­pialni Cary, po­my­ślał, że to wła­śnie ono mo­gło być tą 
nie­znaną przy­nętą.Gdy Cara znik­nęła wreszcie na górze, Mi­chael oparł 
wy­god­nie głowę o opar­cie ka­napy i przy­mknął oczy. Był pe­wien, że ta młoda 
ko­bieta nie ro­zu­mie mo­ty­wów, które pchały go do wzię­cia udziału w 
fina­ło­wym po­lo­wa­niu. Nie je­stem żad­nym krwiożer­czym łowcą głów, chciał 
jej po­wie­dzieć. Mu­szę być po pro­stu pewny, że to się na­prawdę stało. Gdy 
Ra­mos pole­cił, aby on i Ra­molo wy­co­fali się z bez­po­śred­niego re­jonu 
po­szu­ki­wań, przez krótką chwilę po­czuł się do­tknięty, po­zba­wiony szansy 
oso­bi­stego wy­eli­mi­no­wa­nia ma­nia­kal­nego mor­dercy. Lecz złość szybko go 
opu­ściła, ustę­pując miej­sca uczu­ciu stłu­mio­nej ulgi, zu­peł­nie, jakby 
usu­nął wła­śnie bo­lący ząb i cze­kał na dzia­łanie no­wo­kainy. Li­czyło się 
prze­cież jedy­nie, że znik­nął przedmiot bólu, a nie to, kto trzy­mał nio­sący 
ulgę in­stru­ment...Gdy Cara zna­lazła się przed drzwiami swo­jej sy­pialni, 
do­strze­gła nagle przy­gar­bioną syl­wetkę Sama Bra­dena, stoją­cego w 
otwartych drzwiach swego po­koju.— Czy z Mike'm wszystko w po­rządku? — 
szep­nął.A więc ten stary czło­wiek przez cały czas zda­wał sobie sprawę z 
nie­bez­pie­czeń­stwa, prze­mknęło jej przez głowę. Dla­czego w ta­kim razie 
pozo­stał na górze?— Tak, dziadku — od­po­wie­działa.— Wie­dzia­łem, że tak 
bę­dzie. Chłopak zaw­sze wie­dział, jak dbać o sie­bie — wszedł do mrocz­nego 
po­koju i ci­cho za­mknął za sobą drzwi.Cara zaj­rzała jesz­cze do Evie i 
upewniw­szy się, że córka głę­boko śpi, we­szła do swo­jej sy­pialni. Za­miast 
poło­żyć się do łóżka, otu­liła się ko­cem i usia­dła w fo­telu na­prze­ciwko 
okna. Lampy wciąż za­le­wały dzie­dzi­niec ośle­piają­cym bla­skiem. 
Pod­cią­gnęła koc wy­żej, bo­wiem ze szczytów Kor­dylie­rów na­pły­wał już 
po­ranny chłód.Gdy parę mi­nut po ósmej ze­szła na śnia­danie, Mi­cha­ela nie 
było już w domu. Je­dynie pełna nie­do­pał­ków po­piel­niczka świad­czyła o tym, 
jak nie­spo­koj­nie spę­dził ostat­nie go­dziny nocy... * * *— To bez sensu 
— stwierdził po­iry­to­wany ma­jor Ra­mos. — Mu­simy tam wejść.Po­słu­gując się 
ręcz­nym me­gafo­nem, Ta­kei Shi­mura przez całą noc słał we­zwa­nie do 
pod­dania się, ma­jąc na­dzieję, że Ku­rusu go sły­szy. Nie otrzymał jed­nak 
żad­nej od­po­wie­dzi. Było już wpół do dzie­wią­tej i pro­mie­nie słońca stały 
się nie­przyjem­nie pa­lące. Pot stru­mie­niami spły­wał już po twa­rzach 
fili­piń­skich żoł­nie­rzy, wy­glą­dają­cych gro­te­skowo w zbyt du­żych 
heł­mach za­pro­jek­to­wa­nych dla Ame­ryka­nów. W ciągu nocy, do sił Ra­mosa 
dołą­czyło jesz­cze sie­dem­dzie­się­ciu trzech lu­dzi, ze­bra­nych po­śpiesznie 
z są­sied­nich jed­no­stek.Shi­mura oparł me­ga­fon o przedni zde­rzak 
sa­mo­chodu do­wo­dze­nia i otarł czoło chu­s­teczką.— My­śli pan, że on 
jesz­cze żyje?Ra­mos wzru­szył ra­mio­nami.— Są­dząc po ilości krwi, jaką 
stra­cił, po­wie­działbym, że to nie­moż­liwe. Ale co dla niego jest wła­ści­wie 
nie­moż­liwe, ro­zu­mu­jąc kate­go­riami ra­cjo­nal­nego umy­słu?Spoj­rzał na 
ob­szar wy­so­kiej trawy, falu­jący ła­god­nie w po­dmu­chach połu­dniowego 
wia­tru. Przez chwilę roz­wa­żał pro­pozy­cję sier­żanta Gar­cii, aby pod­palić 
trawę i wy­ku­rzyć amoka ogniem. Ale kom­bina­cja wia­tru i tygo­dni suszy 
mo­gła oka­zać się kata­stro­falna w skut­kach dla oko­licz­nych pól 
upraw­nych.— Prze­pra­szam, pa­nie Shi­mura — ode­zwał się wreszcie. — Ale 
mu­szę zająć się przy­go­to­wa­niami.Shi­mura ob­ser­wo­wał, jak Ra­mos kro­czy 
w kie­runku sier­żanta, sku­lo­nego przy tele­fonie po­lo­wym. Za­sta­na­wiał 
się, czy nie prze­ka­zać swej wia­do­mo­ści jesz­cze raz, ale szybko 
zre­flek­tował się, że to rze­czy­wi­ście nie ma sensu. Je­żeli Ku­rusu był 
przy­tomny, mu­siał usły­szeć to we­zwa­nie przy­najmniej tuzin razy, lecz 
naj­wi­docz­niej je zi­gno­ro­wał. Na­gle po raz ko­lejny przy­po­mniał so­bie 
słowa Hi­sao Ta­nape, kie­ro­wane do nich obu: Naj­więk­szym przy­wile­jem 
żoł­nie­rza jest moż­li­wość wy­boru czasu i miej­sca swej wła­snej śmierci. Być 
może to, co się zaraz wy­darzy, zo­stało za­pla­no­wane przez sa­mego Ku­rusu 
już dawno temu — ostat­nia walka obłą­ka­nego umy­słu z wy­ima­gi­no­wa­nym 
prze­ciw­ni­kiem. Je­żeli to prawda, tego dnia może zgi­nąć jesz­cze wielu 
ludzi.Szybko ode­gnał od sie­bie te wizje. Za­miast tego spró­bo­wał wy­obra­zić 
sobie swój ry­chły po­wrót do domu, u stóp góry Nan­goy­ama. Obojętnie, czy 
Ku­rusu ujęty zo­sta­nie żywy lub martwy, jego oso­bista od­po­wie­dzialność 
skoń­czy się.Od­wró­cił się i po raz ko­lejny spo­strzegł, że jest obiektem 
nie­chęt­nego spoj­rze­nia Mi­cha­ela Bra­dena. Ze­szłej nocy, tuż przed 
od­jaz­dem Ame­ryka­nina i tego tłu­stego pra­cow­nika z po­wro­tem na 
plantację, Bra­den po­słał mu pełne nie­nawi­ści spoj­rze­nie. Ta jawna wro­gość 
za­sko­czyła Shi­murę. Pa­mię­tał do­sko­nale, że za­cho­wa­nie się Mi­cha­ela 
pod­czas ich wspólnego lotu z Ma­nilii było bez za­rzutu, a na­wet 
za­pro­po­no­wał mu pod­rzu­cenie do Tu­gu­ega­rao. Wcze­snym ran­kiem Bra­den 
wró­cił sam i za­par­ko­wał jeepa tuż przed jedną z ba­ry­kad, jaką lu­dzie 
Ra­mosa wznieśli, by od­gro­dzić cały ten teren. Od tej pory pra­wie wcale nie 
spuszczał Shi­mury z oczu. To było nie­po­jęte, jak długo ludzka pa­mięć 
po­trafi prze­cho­wy­wać urazy — prze­cież pod­czas oku­pacji mu­siał być 
jesz­cze dzieckiem.Znad rzeki nad­jeż­dżał poli­cyjny jeep. Ku za­sko­cze­niu 
Shi­mury, za jego kie­row­nicą sie­dział dok­tor Ma­pi­tang. Jego twarz była 
ciemniej­sza i być może bar­dziej po­marsz­czona, ale przez te wszystkie lata 
nie­wiele się zmienił. Pod­czas gdy żoł­nie­rze usu­wali prze­szkodę, by 
prze­pu­ścić nad­jeż­dża­jący sa­mo­chód, Ma­pi­tang po­wie­dział coś krótko do 
Mi­cha­ela Bra­dena, który skwitował wia­do­mość nie­okre­ślo­nym kiw­nię­ciem 
głowy. Je­den z żoł­nie­rzy dał znak, że droga wolna. Jeep przejechał parę stóp 
od Shi­mury, ale twarz sta­rego leka­rza pozo­stała jak zaw­sze 
nie­wzru­szona.Dla­czego wła­ści­wie miałby mnie po­znać? To było prze­cież tak 
dawno temu... * * *Ra­mos ode­słał wła­śnie sier­żanta z pole­ce­niem 
ze­bra­nia wszyst­kich ofice­rów jed­no­stek, gdy nagle obok niego za­trzy­mał 
się jeep Ma­pi­tanga.— Jak ci się udało od­na­leźć Shi­murę? — za­pytał le­karz, 
gdy tylko wy­sko­czył na zie­mię.Ra­mos na­tychmiast po­żało­wał, że po­zwo­lił 
Ja­poń­czy­kowi na opuszcze­nie wozu do­wo­dze­nia. Ale po­nie­waż 
przewi­dy­wał, że po­lo­wa­nie na amoka za­koń­czy się w prze­ciągu paru 
go­dzin, nie wi­dział w tym żad­nego nie­bez­pie­czeń­stwa. Około pół­nocy, 
Shi­mura bę­dzie już prawdo­po­dob­nie na po­kła­dzie od­rzu­towca JAL.— 
Za­pa­mię­tałeś go spo­śród tak wielu sta­cjo­nują­cych tu żoł­nie­rzy? — 
za­pytał Ra­mos z nie­we­so­łym uśmie­chem na ustach. — Po­wi­nie­nem był się 
tego spo­dzie­wać.— Wielu lu­dzi go pa­mięta. Słu­żył w kem­peitai.— Tylko jako 
tłu­macz — od­parł szybko Ra­mos. — Te­raz zresztą nie ma to już zna­cze­nia, 
Isi­doro. Jest ofi­cjal­nym wy­słan­ni­kiem swego rządu i pod­lega mo­jej 
ochronie.— Do­brze, ni­komu o nim nie po­wiem — przy­rzekł Ma­pi­tang.— 
Otrzyma­liśmy wła­śnie tele­fo­niczną in­for­ma­cję o Li Tungu i jego żonie. 
Przy­pusz­czam, że stamtąd wła­śnie wra­casz.Ma­pi­tang z nie­do­wie­rza­niem 
po­krę­cił głową.— Zejdę z tego świata bez naj­słab­szego choćby wy­obra­żenia, 
jak działa umysł tego czło­wieka. Tung był roz­cięty na dwoje jak doj­rzała 
śliwka. Ale za­jęło mi do­brych parę mi­nut, aby od­na­leźć ranę, która za­biła 
tę ko­bietę. Cię­cie nie grub­sze, niż włos! Nie­by­wałe!— Chciał­bym, abyś 
pozo­stał tutaj do końca — po­wie­dział Ra­mos.Ma­pi­tang kiw­nął głową, wyjął z 
je­epa swą lekar­ską torbę i skie­ro­wał się w stronę za­par­ko­wa­nego po 
prze­ciw­nej stro­nie drogi am­bu­lansu. Pie­lę­gnia­rze na jego wi­dok 
ode­tchnęli z ulga. Prze­szedł już obok wozu do­wo­dze­nia, gdy nagle 
im­pul­syw­nie za­wró­cił i pod­szedł w stronę Ja­poń­czyka.— Jak się pan miewa, 
ka­pita­nie Shi­mura? — za­pytał.Shi­mura wy­cią­gał już dłoń lecz nagle 
opu­ścił ją, nie­pewny, czy stary le­karz ją przyjmie.— Dzię­kuję, dok­torze 
Ma­pi­tang.Przez parę mi­nut dwoje męż­czyzn pa­trzyło na sie­bie bez słowa. 
Shi­mura do­strzegł, że prze­byte do­świadcze­nia i pode­szły wiek wyci­snęły 
już swe piętno na twa­rzy Ma­pi­tanga. Je­żeli ko­muś z nas udało się oszu­kać 
czas, po­my­ślał Shi­mura, to chyba tylko temu sza­leń­cowi, ukrytemu teraz w 
tra­wie. Dla niego czas za­trzy­mał się w roku 1945.— Gi­gant z bur­delu? — 
za­pytał w końcu Ma­pi­tang, wskazując ge­stem w kie­runku traw.— 
Prawdo­po­dob­nie.— Czę­sto my­śla­łem, że to mógłby być on. Ta­kie dzi­kie 
okru­cień­stwo to rzad­kość.— To Ku­rusu.— Wąt­pię, aby na­wet on sam jesz­cze o 
tym pa­mię­tał. A pan, ka­pita­nie Shi­mura? Czym pan się teraz zaj­muje?— 
Je­stem ar­chi­tek­tem.— No cóż, po­wie­działbym, że jest to bar­dziej 
kon­struk­tywne za­jęcie. — Ma­pi­tang ski­nię­ciem głowy wy­raził swą 
apro­batę. — Być może to na­wet do­brze, że oszczędzi­łem pań­skie życie.— A 
kiedy miał je pan w swo­ich rę­kach?— Po wa­szej ka­pitu­lacji — od­parł 
spo­koj­nie Ma­pi­tang. — Na­zwi­ska wszyst­kich ja­poń­skich jeń­ców wy­słane 
zo­stały do mnie, bym mógł wskazać tych, któ­rzy brali udział w mor­der­stwach 
po­peł­nio­nych na lud­ności cy­wil­nej. Działo się to, nim wprowa­dzono 
ofi­cjalne pro­cesy zbrodnia­rzy wo­jen­nych. Bar­dzo łatwo mógł pan wtedy 
zo­stać prze­ka­zany w ręce par­ty­zan­tów i po­wie­szony.— Nie po­peł­ni­łem 
żad­nej zbrodni.— Tego wła­śnie nigdy nie by­łem pewny. W więk­szo­ści 
przy­pad­ków już sam fakt przy­na­leż­ności do kem­peitai był wy­star­cza­jący, 
by ko­goś stra­cić. Co prawda był pe­wien fakt, dzia­ła­jący na pań­ską 
ko­rzyść. Swego czasu do­star­czył mi pan nie­wiel­kie ilości le­karstw i 
po­zwo­lił opa­trzeć ranną fili­piń­ską pro­sty­tutkę przed żoł­nie­rzami 
ja­poń­skimi.— Rze­czy­wi­ście, pa­mię­tam — Shi­mura ski­nął głową.— Tak więc 
umie­ści­łem w końcu pań­skie na­zwi­sko na li­ście osób, które mają zo­stać 
stra­cone. Lecz wró­ciłem my­ślami do tego po­połu­dnia, gdy pan i ta świ­nia 
Ta­nape pa­trzy­liście z okna bal­konu na martwe ciała wie­śnia­ków, zrzu­cane z 
cię­ża­rówki na zie­mię. Oby­dwaj pili­ście coś z cza­rek. Ta­nape pił dalej, 
na­to­miast pań­ska wy­padła panu z rąk i roz­biła się na chodniku. To 
wy­da­wało się wskazy­wać, że nie był pan poin­for­mo­wany wcześniej o tym 
przedsię­wzię­ciu. Tak więc, pod wpływem im­pulsu, wy­kre­śli­łem pań­skie 
na­zwi­sko.— Po pro­stu upusz­cza­jąc czarkę — wy­szeptał Shi­mura w 
zdzi­wie­niu, przy­po­mi­nając sobie tu­ziny in­nych ofice­rów za­bie­ra­nych z 
obozu po to, by nigdy nie po­wró­cić.— Wła­śnie, to wy­star­czyło — od­parł 
Ma­pi­tang. — Ale co pan chce, w cza­sach bez­pra­wia... * * *Do­okoła 
Mi­cha­ela Bra­dena zgroma­dziło się już około dzie­się­ciu pra­cow­ni­ków 
plantacji. Przez pola wciąż nad­cho­dzili inni. Już wkrótce jak tylko wieść 
roz­nie­sie się po całej oko­licy, setki mieszkań­ców do­liny zbie­rze się tutaj 
i będą ocze­ki­wały w na­pię­tym mil­cze­niu na śmierć po­twora, przed któ­rym 
strach ter­rory­zo­wał ich przez całe dzie­się­ciole­cia.Mi­chael po raz 
ko­lejny spoj­rzał w stronę Ma­pi­tanga i Ja­poń­czyk. Iry­to­wało go, że stary 
le­karz tak spo­koj­nie gwa­rzy z czło­wie­kiem, który po­ma­gał prze­cież 
mor­do­wać jego wła­snych ziomków. Nigdy jesz­cze nie zda­rzyło się, by wete­ran 
Ar­mii Ce­sar­skiej po­wró­cił na teren, na któ­rym sta­cjo­no­wał. 
Szczegól­nie, gdy teren ten zo­stał tak bru­talnie do­tknięty wojną, jak do­lina 
Ca­gayan. Tutaj wciąż jesz­cze mieszkali lu­dzie, któ­rzy na sam dźwięk jego 
na­zwi­ska zabi­liby go bez wa­hania. Przyjaciel­skie ma­niery Ma­pi­tanga były 
zu­peł­nie nie­wy­tłu­ma­czalne wo­bec faktu, że sam stra­cił jedy­nego syna 
pod­czas ja­poń­skiego rajdu na kwa­terę główną Vil­la­mora.Do­wódcy plu­to­nów, 
sku­pieni do tej pory przy Ra­mo­sie, roz­cho­dzili się wła­śnie do swych 
lu­dzi. Ich miny świad­czyły wy­raź­nie, że mają do prze­kaza­nia jedy­nie złe 
wie­ści. A więc zaraz się za­cznie, po­my­ślał. Lecz nagle jego uwagę od­wró­cił 
od to­czą­cych się przy­go­to­wań szum po­tęż­nego sil­nika. Harry Die­trich, 
ssąc wy­pa­lone do po­łowy cy­garo, za­par­ko­wał swe czer­wone Fer­rari przed 
pierwszą z ba­ry­kad. Przez chwilę wpa­try­wał się w długi łań­cuch ludzi i 
cię­ża­ró­wek, po czym wy­cofał gwałtow­nie sa­mo­chód i po­pę­dził w stronę 
no­wej auto­strady.Mu­siał wra­cać z po­kerka w „New Reno”, po­my­ślał zimno 
Mi­chael. Za­sta­na­wiał się, dla­czego wła­ści­wie Harry nie po­wie­dział 
żoł­nie­rzom, by prze­pu­ścili go przez bary­kadę. W nor­mal­nych wa­run­kach 
nie nale­żał prze­cież do ludzi, któ­rzy ak­cep­tują opóźnie­nia bez 
po­da­wa­nia przy­czyn.Lecz wkrótce prze­stał za­przątać sobie tym głowę. 
Do­wódcy plu­to­nów prze­ka­zali roz­kazy Ra­mosa i pier­ścień ludzi pękł nagle, 
gdy żoł­nie­rze szybko ma­sze­ro­wali na wy­zna­czone po­zycje. Na ko­lejny 
roz­kaz Ra­mosa, wy­krzy­czany przez me­ga­fon, uformo­wali zwartą li­nię wzdłuż 
czoła naj­szer­szego skraju za­ro­śnię­tej po­lany. Ma­pi­tang opu­ścił 
Ja­poń­czyka i od­dalił się w stronę am­bu­lansu. Trzy od­działy po­zo­stały na 
ze­wnątrz szybko łą­czą­cych się for­macji, tak aby wspomóc siły główne 
na­tychmiast, gdy te na­tkną się już na swą ofiarę.Mi­chael z uwagą przy­glą­dał 
się tak do­brze sobie zna­nemu ma­new­rowi. Brał już udział w prze­szło tuzi­nie 
ta­kich pod­cho­dów i wie­dział, jak w takiej chwili żoł­nie­rze mają ści­śnięte 
stra­chem gar­dła. W Wietna­mie na­zy­wali taką trawę sło­niową, bo­wiem 
ofe­ro­wała schronie­nie tak ide­alne, że żoł­nierz mógł do­słow­nie otrzeć się 
o ło­kieć nie­przyja­ciela nie za­uwa­żając go — do­póki nie po­czuł wbi­ja­nego 
w plecy ba­gnetu.Ma­jor Ra­mos i sier­żant Gar­cia, obaj uzbrojeni w pi­sto­lety 
au­to­ma­tyczne M-16, za­jęli miej­sce na czele for­macji. Ra­mos pod­niósł do 
ust dyn­da­jący mu na pier­siach gwizdek i wy­dał dwa krót­kie, ostre sy­gnały. 
Żoł­nie­rze ru­szyli... * * *Przez pół go­dziny póź­niej linia żoł­nie­rzy 
nie posu­nęła się o wię­cej, niż 200 stóp. Gdy roz­chy­lali grube ło­dygi traw 
lu­fami kara­bi­nów, Ra­mos przy­po­mniał so­bie in­strukcje, jakie wy­dał 
wcześniej do­wód­com plu­to­nów: „Prawdo­po­dob­nie wmawia­cie sobie, że jest 
albo martwy, albo zbyt ciężko ranny, aby sta­wiać jaki­kol­wiek opór. To głu­pie 
zało­żenie. Mu­simy trzy­mać się teorii, że jest nie tylko żywy, ale w pełni 
sił. Niech ża­den z wa­szych żoł­nie­rzy nie idzie na­wet o krok do przodu, nie 
bę­dąc pew­nym, że po obu stro­nach widzi towa­rzy­szą­cych mu ludzi. W tak 
wy­so­kiej tra­wie łatwo jest stra­cić się wza­jem­nie z oczu, a to może 
stwo­rzyć ko­ry­tarz, da­jący mu szansę ucieczki.Ra­mos nie brał udziału w 
ta­kich ak­cjach od czasu wojny z Huk'sami dwa­dzie­ścia lat temu, za­po­mniał 
więc uczu­cia izola­cji, które opa­no­wuje każ­dego, kto wej­dzie w taką trawę. 
W tej chwili już wie­dział, jak trudno bę­dzie wy­ko­nać jego roz­kazy. 
Do­dat­ko­wym utrudnie­niem był wiatr, po­ru­sza­jący szczyty 
dwu­na­sto­sto­po­wych traw. Żoł­nie­rze szli nie wię­cej niż jard obok sie­bie, 
a tylko od czasu do czasu mógł do­strzec nie­wy­raźny zarys syl­wetki Gar­cii po 
swej pra­wej stro­nie i mło­dego żoł­nie­rza po lewej. Sil­niej­sze po­rywy 
zbi­jały trawę w jedną masę, która ogra­ni­czała wi­docz­ność, a ostre 
kra­wę­dzie co więk­szych ło­dyg bole­śnie ude­rzały w twarz i od­sło­nięte 
dło­nie. Nie sły­szał żad­nego dźwięku, za wy­jąt­kiem ci­chego szele­stu ło­dyg 
i sła­bych od­gło­sów kro­ków żoł­nie­rzy.Po­szu­ki­wa­nie od­by­wało się wolno, 
krok za kro­kiem. Tak jak i inni, Ra­mos szu­kał śla­dów krwi, lecz 
jed­no­cze­śnie wie­dział, że do tego czasu słońce wy­su­szyło jasną czer­wień 
na ciemny brąz, nie do od­róż­nie­nia od ło­dyg. Nie­po­mny na wła­sne słowa 
przyłapał się na tym, że z na­pię­ciem wpa­truje się w pod­łoże, ma­jąc 
na­dzieję zna­leźć le­żące bez życia, ogromne ciało.Na­gle, zu­peł­nie 
nie­spo­dzie­wa­nie, usły­szał dzi­waczny, świsz­czący dźwięk, a po chwili 
od­głos upadku cze­goś cięż­kiego. Sier­żant Gar­cia znikł z jego pola 
wi­dze­nia. Zdezo­rien­to­wany, szybko ru­szył w kie­runku tego za­gad­ko­wego 
dźwięku. Po chwili na­tknął się na sier­żanta, le­żą­cego twa­rzą na ziemi.— 
Po­tknąłem się — wy­mam­rotał słabo Gar­cia, pró­bując pod­nieść się na pra­wym 
łok­ciu. Jego okrą­gła, spo­cona twarz była po­pie­lato­szara, a z sze­roko 
otwartych oczu wy­zierał wy­raźny prze­strach. Ra­mos prze­sunął spoj­rze­niem 
wzdłuż ciała sier­żanta i z nie­do­wie­rza­niem spoj­rzał na ucięte po­wy­żej 
kolan nogi. Stopy le­żały zwrócone gro­te­skowo ku sobie, a wy­pły­wa­jąca z 
otwartych sze­roko tętnic krew two­rzyła ja­skra­wo­czer­woną ka­łużę.Ra­mos 
gwałtow­nie we­pchnął gwizdek po­mię­dzy wargi i za­gwizdał trzy­krot­nie, dając 
sy­gnał do za­trzy­ma­nia się. Zato­czył lufą M-16 krótki łuk, pró­bując 
umiejsco­wić ucie­kają­cego amoka, ale nie do­strzegł ni­czego. Wszędzie 
do­okoła ło­dygi traw były nie­poru­szone. Do dia­bła, nie mógł prze­cież 
znik­nąć tak szybko! — po­my­ślał z wściekło­ścią. Na chwilę za­go­ściła w nim 
zwa­rio­wana myśl, że po­szu­ki­wany jest rze­czy­wi­ście ja­kimś 
nie­wi­dzialnym, po­nad­ludz­kim de­mo­nem, stwo­rzo­nym przez wy­obraźnie 
wie­śnia­ków.Gwizdnął jesz­cze dwu­krot­nie, by przywo­łać leka­rza. Jed­nak 
jego drugi gwizd za­głu­szony zo­stał od­gło­sem na­głej eks­plo­zji, 
do­bie­gają­cej gdzieś ze środka pola. Po chwili usły­szał drugą eks­plo­zje, a 
zaraz po­tem trze­cią. Na­gły po­dmuch przy­gniótł trawę do ziemi. Ką­tem oka 
do­strzegł le­cący w po­wie­trzu frag­ment umundu­ro­wa­nego ciała, a po chwili 
krzyki ran­nych i huk broni pal­nej, gdy zdez­o­rien­to­wani żoł­nie­rze na 
oślep otwo­rzyli ogień. Po­wie­trze roz­darły ko­lejne eks­plo­zje, oto­czył go 
czarny, gry­zący dym. Pod­niósł ciało sier­żanta i za­czął nieść je w kie­runku 
cię­ża­ró­wek.Na­gle tuż obok nich prze­biegł jeden z żoł­nie­rzy, mru­gając 
zala­nymi oczyma krwią, która spły­wała z sze­ro­kiej rany na gło­wie.— Tędy! — 
wrza­snął Ra­mos zda­jąc sobie rów­no­cze­śnie sprawę, że sam wła­ści­wie 
stra­cił wszelkie po­czu­cie kie­runku. Rów­nie do­brze może iść w sam śro­dek 
tego pie­kła. Żoł­nierz znik­nął w tra­wie — a w se­kundę po­tem w tym sa­mym 
miej­scu eks­plo­do­wała ko­lejna mina, roz­ry­wa­jąc go na ka­wałki. Po­dmuch 
rzu­cił Ra­mosa na zie­mię. Go­rące odłamki, jak sta­lowe szczęki 
nie­wi­dzialnej mo­dliszki cięły ło­dygi wszędzie do­okoła. W końcu z 
wy­sił­kiem pod­niósł się na ko­lana, chwycił ciało sier­żanta pod pa­chy i 
za­czął wlec przez po­ła­maną trawę.Ostatnia eks­plo­zja ude­rzyła go tak 
go­rącą falą, że nie­omal za­bra­kło mu tchu. Odłamki szy­bo­wały łu­kiem w 
po­wie­trzu, po­wo­dując na­tychmia­stowy po­żar, gdziekol­wiek wy­lą­do­wały. 
Sier­żant Gar­cia, pod wpływem szoku i bólu, za­czął krzy­czeć... * * *Na 
od­głos pierw­szej eks­plo­zji Mi­chael Bra­den in­stynktow­nie rzu­cił się na 
zie­mię, przy­po­mi­nając sobie jed­no­cze­śnie o ist­nie­niu na tym tere­nie 
sta­rego pola mi­no­wego. Wszędzie do­okoła niego, ilo­kań­scy wie­śniacy idąc 
za jego przy­kła­dem rzu­cali się na zie­mię, albo ucie­kali w pa­nice.Mi­chael 
wczołgał się za osłonę je­epa, ob­ser­wu­jąc jedną deto­nację po dru­giej. Ich 
dźwięk zlał się w końcu w jeden, ogłu­sza­jący huk. Chmura sza­rego dymu 
prze­sło­niła wszystko — aż w końcu ostat­nia eks­plo­zja blu­znęła w niebo 
stru­mie­niem ognia. Po chwili od­głosy wy­bu­chów uci­chły. Za­stąpił je trzask 
pło­nącej trawy i odle­głe krzyki zła­pa­nych w pu­łapkę, umie­rają­cych 
ludzi.Żoł­nie­rze z for­macji pozo­sta­wio­nych w od­wo­dzie rzu­cili się na 
ratu­nek giną­cym kole­gom. Jed­nak po prze­bie­gnię­ciu zale­dwie paru kro­ków 
natra­fili na ry­czącą ścianę ognia. Inni po pro­stu stali, z ro­sną­cym 
nie­do­wie­rza­niem ga­piąc się na roz­gry­wa­jący się na ich oczach dra­mat. 
Ja­poń­czyk, tak jak i Mi­chael, rzu­cił się na zie­mię. Po chwili z dymu i 
pło­mieni po­częły wy­ła­niać się, po­krwa­wione syl­wetki tych co prze­żyli. 
Je­den z żoł­nie­rzy, któ­rego bluza i włosy pło­nęły ja­skra­wym pło­mie­niem, 
prze­biegł krzy­cząc około ośmiu jar­dów, za­nim jeden z pie­lę­gnia­rzy nie 
przewró­cił go na zie­mię, usi­łując zdu­sić ogień go­łymi rę­kami.Na­gle tuż 
przy nim po­jawił się Ma­pi­tang. Zła­pał go za szyję i za­ska­ku­jącą siłą 
od­cią­gnął od ran­nego żoł­nie­rza.— Nie spal sobie rąk, dur­niu! — krzyknął. — 
Będę ich jesz­cze po­trze­bo­wał! — zła­pał ta­rzają­cego się na brzu­chu 
żoł­nie­rza za nad­garstki, prze­krę­cił na plecy, po­sta­wił stopę na gar­dle i 
trzy­mał, do­póki gwałtowne ru­chy ca­łego ciała o sypką, su­chą zie­mię same 
nie zdu­siły pło­mieni.Mi­chael pod­niósł się i spoj­rzał w stronę pło­nącej 
trawy. Bły­ska­wicz­nie zo­rien­tował się w gro­żą­cym nie­bez­pie­czeń­stwie. 
Wie­jący pół­nocy wiatr roz­sze­rzył już ogień na pierwsze rzędy tyto­niu. Za 
parę mi­nut, cały ten teren sta­nie się pie­kłem pło­mieni. Wskoczył do jeepa i 
za­pu­ścił silnik.Ostatnią rze­czą jaką zoba­czył przed swym od­jaz­dem był 
wi­dok ma­jora Ra­mosa, wlo­ką­cego za sobą bez­nogą po­stać... 
Rozdział jedenasty [top] Cara, po­wra­ca­jąca już do domu po wizy­cie w bar­rio, 
za­uwa­żyła nagle na pół­noc­nym hory­zon­cie cięż­kie, czarne słupy dymu.Na 
po­czątku była bar­dziej niż nie­chętna tej wizy­cie. Lecz ku jej wła­snemu 
za­sko­cze­niu, chwile spę­dzone z ro­dziną za­mor­do­wa­nego chłopca zro­biły 
pierwszy wy­łom w mu­rze szczelnej izola­cji, jaką oto­czyła się od mo­mentu 
śmierci Lesa. Ich szczery ból od­wró­cił uwagę Cary od jej wła­snych zmartwień, 
utwier­dza­jąc ją w prze­ko­naniu, że ten koszmar nie­długo się skoń­czy. Po raz 
pierwszy od wielu dni po­czuła się wreszcie spo­kojna — aż do mo­mentu, w 
któ­rym sie­dzący za kie­row­nicą An­tonio pod­niósł rękę i wskazał jej dym.— 
Jedź prę­dzej — pole­ciła wie­dząc, że dym unosi się nad ob­sza­rem, w któ­rym 
żoł­nie­rze zlo­kali­zo­wali amoka. Po­czuła wzbiera­jący w niej gniew. Les, 
chło­piec Ma­riano, Li Tung — a te­raz ten nowy hor­ror. Ten de­mon na­wet na 
sa­mym końcu mu­siał zna­leźć jakiś śro­dek, by zniszczyć swych 
prze­śla­dow­ców. Na­gle zro­zu­miała, dla­czego Mi­chael tak bar­dzo chciał być 
obecny przy jego uję­ciu, dla­czego świad­kami jego śmierci chcieli być wszyscy 
miesz­kańcy bar­rio. Unieszko­dli­wie­nie ta­kiego po­twora musi od­być się przy 
świad­kach. Wszyst­kie szczegóły mu­szą zo­stać za­pa­mię­tane, tak aby póź­niej 
mo­gły zo­stać po­wtó­rzone z de­ta­lami wszystkim wąt­pią­cym. Musi zo­stać 
stwo­rzona le­genda to­wa­rzy­sząca śmierci, tak samo, jak towa­rzy­szyła 
ca­łemu jego życiu. Ina­czej strach po­zo­sta­nie.Pod­jeż­dżali już do głównego 
bu­dynku, gdy nagle roz­legł się alarm poża­rowy. Mi­chael z tu­zi­nem in­nych 
pra­cow­ni­ków wy­nosili z ma­ga­zynu ło­paty i ki­lofy i wrzucali je na otwartą 
cięża­rówkę. Inne po­jazdy, na­wet trak­tory, wy­jeż­dżały już poza ob­ręb 
zabu­do­wań.Ka­zała An­tonio za­trzy­mać sa­mo­chód. Wy­sko­czyła szybko na 
zie­mię i po­bie­gła w kie­runku szwagra.— Co się stało? — krzyknęła w 
biegu.Mi­chael, ła­dując wciąż sprzęt na plat­formę, po­krótce zrela­cjo­no­wał 
jej prze­bieg wy­pad­ków.— Gdy tylko zoba­czy­łem, że ogień się 
roz­prze­strze­nia — koń­czył — ru­szy­łem z po­wro­tem. Bóg jeden wie jak, ale 
udało mi się za­wró­cić przy­najmniej po­łowę tego tłumu do walki z ogniem. 
Reszta wciąż chyba ucieka... Ale my­ślę, że na­wet z taką ilo­ścią ludzi uda nam 
się opa­no­wać ten pożar. Ale będą po­trze­bo­wali na­rzę­dzi.— Wiem, co mogę 
tutaj zro­bić! Po­ma­ga­łam Le­nore, gdy mieli pożar plantacji dwa lata 
temu!Zmu­sił się do uśmiechu, ści­snął ją lekko za ra­mię i wskoczył na 
plat­formę. Reszta lu­dzi była już w środku. Cara krzyknęła w stronę An­tonia, 
który wciąż dreptał w ślad za nią:— Zwołaj wszyst­kich do kuchni!Sam Bra­den 
sie­dział w buja­nym fo­telu na we­ran­dzie i star­czymi oczyma wpa­try­wał się 
w czarne stopy, które były już o wiele wyż­sze niż wtedy, gdy Cara wi­działa je 
po raz pierwszy.— Jak źle to wy­gląda? — wy­szeptał.— Jesz­cze nie wiemy. Czy 
mógłbyś przez chwilę za­opie­ko­wać się Evie? Będę po­trze­bo­wała Marii.Sam 
ski­nął głową.— Ten wiatr sprawi im mnó­stwo kło­po­tów — mruknął.Cara była już 
w domu, gdy nagle za­świ­tała jej myśl, że nigdy przedtem nie pro­siła sta­rego 
czło­wieka o po­moc, na­wet w tak pro­stej spra­wie, jak opieka nad wnuczką. 
Zna­lazła córkę i pia­stunkę w holu, wy­słała Ma­rię do kuchni by po­mo­gła 
Inez, a sama wzięła dziecko za rękę i za­pro­wa­dziła na we­randę.— A teraz 
po­baw się grzecznie z dziadkiem — po­leciła.Sam i Evie przy­glą­dali się sobie, 
jak jej się wy­da­wało, z równą dozą po­dejrzliwo­ści. Od uro­dze­nia dziecka, 
Sam nie wy­po­wie­dział do niej wię­cej, jak sto słów. Evie, z dru­giej strony, 
uwa­żała go za pew­nego ro­dzaju ro­dzin­nego du­cha, który co prawda dzie­lił z 
nią ra­zem dom, ale na innej płaszczyź­nie egzy­sten­cji.— Chcesz, że­bym 
opo­wie­dział ci bajkę? — za­pytał wreszcie Sam. — Taką, jaką mó­wi­łem ci 
kie­dyś?— Nigdy mi nie mó­wiłeś!Za­sko­czony wy­raź­nie Sam za­mru­gał szybko 
po­wie­kami. Cara na­tychmiast zro­zu­miała, że mu­siał po­my­lić Evie z jej 
dawno nie­ży­jącą już imien­niczką. We­szła z po­wro­tem do domu.Inez, An­tonio 
i słu­żące przy­go­to­wy­wali już ogromne ilości kana­pek, go­to­wały ryż i 
przy­rzą­dzały tu­byl­cze po­trawy. Ma­ria, po­słu­gując się w tym celu wę­żem 
na­peł­niała wodą wszystkie kani­stry, jakiej tylko mo­gli zna­leźć. Ga­sze­nie 
po­żaru czę­sto trwało cały dzień, albo i dłu­żej — pra­cu­jący męż­czyźni 
mu­sieli mieć za­pew­nione za­pasy po­ży­wie­nia i wody.— Bę­dziemy 
po­trze­bo­wały wię­cej chleba i mięsa — po­wie­działa Inez, od­ry­wa­jąc się na 
chwilę od go­rącz­ko­wej pracy. — Wię­cej wszyst­kiego!Cara od­wró­ciła się w 
stronę An­tonia.— Wra­caj do bar­rio, do sklepu Li Tunga. Za­bierz stamtąd 
wszystko, co tylko bę­dziesz mógł zna­leźć.— A co bę­dzie, jeżeli poli­cja mnie 
nie wpu­ści? Gdy od­jeż­dżali­śmy, cią­gle tam byli.Cara z iryta­cją po­pchnęła 
go w kie­runku drzwi.— Po­rucz­nik Diaz wie, co dzieje się na po­lach. Je­żeli 
bę­dzie miał ja­kieś pyta­nia, przy­ślij go do mnie.— Le­niwy tchórz — mruknęła 
Inez, gdy An­tonio z wy­raźną nie­chę­cią wsiadł wreszcie do jeepa. — Nie taki 
jak stary Elpi­dio. On po­strzeliłby każ­dego, kto pró­bo­wałby prze­szko­dzie 
mu w wy­ko­ny­wa­niu obo­wiąz­ków.Do kuchni wpa­dła zaró­żo­wiona Le­nore Tully 
i uści­skała Carę z em­fazą.— Jack i ja wra­cali­śmy wła­śnie z Tu­gu­ega­rao, 
gdy zoba­czyli­śmy dym. Wy­sa­dzi­łam Jacka przy poża­rze, a sama poje­cha­łam 
do domu i przywio­złam tro­chę z na­szych za­pa­sów. Chodź i po­móż mi 
roz­ła­do­wać pic­kupa.Cara i dwie młode dziew­czyny wy­szły za Le­nore na 
ze­wnątrz. Brały pusz­ko­waną żyw­ność i wa­rzywa z sa­mo­chodu, 
bez­ce­re­mo­nial­nie zwa­lały to wszystko na pod­łogę w kuchni i wra­cały po 
na­stępną por­cję. Pod­czas ich dru­giego na­wrotu, ni­sko nad do­mem 
przele­ciały trzy woj­skowe śmi­głowce, kie­rując się na pół­noc.— Mu­sieli je 
wy­słać, by za­brały ran­nych — po­wie­działa Le­nore z gry­ma­sem 
nie­do­wie­rza­nia. — Od cza­sów wojny nie wi­dzia­łam nic tak okrop­nego. Mój 
Boże, tam mu­siała być re­gu­larna bitwa! Wszędzie pełno tru­pów!Go­dzina za 
go­dziną mi­jały na wy­ko­ny­wa­niu ruty­no­wych w ta­kich sytu­acjach 
czyn­ności — go­to­wano po­ży­wie­nie, ła­do­wano w ja­kie­kol­wiek do­stępne 
po­jem­niki i tasz­czono na cze­ka­jące cięża­rówki, myto garnki i na­peł­niano 
je na­tychmiast, gdy tylko wra­cały. An­tonio wró­cił wreszcie z po­wro­tem, 
przywo­żąc jedy­nie parę wor­ków z ry­żem i ja­rzy­nami.— Po­licja wpu­ściła 
mnie do środka — tłu­ma­czył się nie­pew­nie po­trzą­sając głową. — Ale półki 
były pra­wie puste. Amok mu­siał za­brać wszystko.Cara nie­cier­pli­wym ru­chem 
ręki ka­zała mu się wy­nosić. Pod­czas jego nie­obec­ności cięża­rówki z 
oko­licz­nych farm przywio­zły im tyle żyw­ności, że same już nie wie­działy, co 
z nią robić.Je­dyne wie­ści o walce z ogniem po­cho­dziły od kie­row­ców 
cięża­ró­wek, które do­wo­ziły żyw­ność i wodę. Strzępy in­for­macji 
na­tychmiast po­da­wane były z ust do ust: „Traktory wy­ryły 15-sto­powy rów na 
pół­noc od pło­mieni... Nie­sione wia­trem iskry roz­nie­cają ogień na nowo... 
Mi­chael otwo­rzył tamę na rzece, za­le­wa­jąc akry naj­lep­szego ty­toniu, ale 
po­wstrzymał pło­mie­nie... Grupa pra­cow­ni­ków oto­czona na­gle zo­stała 
obło­kiem nie­sio­nego przez wiatr dymu i nie­omal ule­gła za­cza­dze­niu, 
za­nim ra­tow­ni­kom udało się ich po­wy­cią­gać...”Parę mi­nut po dwu­na­stej 
do kuchni wszedł Sam Bra­den i oznajmił:— Dziecko jest głodne.Cara schwyciła 
go­rącz­kowo dwie ka­napki i nie spraw­dza­jąc na­wet co znaj­do­wać się może 
po­mię­dzy paj­dami chleba, poło­żyła je na tale­rzyk i wci­snęła w ręce Sama. 
Kiw­nął w po­dzię­ko­wa­niu głową, lecz już wkrótce był z po­wro­tem, pro­sząc o 
szklankę mleka. Około dru­giej Cara wy­szła na we­randę, za­mie­rza­jąc za­brać 
córkę na jej zwy­kłą, po­połu­dniową drzemkę. Lecz ku jej zdu­mie­niu, na 
we­ran­dzie nie było ani śladu Evie, ani Sama Bra­dena. Zna­lazła ich w 
sy­pialni. Dziew­czynka le­żała uśpiona na łóżku. Sam sie­dział na fo­telu przy 
oknie, wpa­tru­jąc się w pola.— Nie po­win­naś była mi tego robić, Cara — 
po­wie­dział nie od­wra­cając głowy.— Parę go­dzin opieki nad dzieckiem to 
na­prawdę zbyt wiele? — wy­szeptała w zdu­mie­niu. — Na­wet w ta­kiej chwili, 
jak ta?— Ależ nie — spoj­rzał wy­peł­nio­nymi łzami oczyma w kie­runku śpią­cego 
dziecka. — Nie zro­zu­mia­łaś mnie. Te­raz wiem, że będę za wami tęsk­nił... * 
* *Słońce już za­cho­dziło gdy Ma­jor Ra­mos — zmę­czony i blady — do­tarł 
wreszcie do swego domu w Tu­gu­ega­rao. Przez prze­szło dwie go­dziny był 
prze­słu­chi­wany przez poli­cyj­nego do­wódcę okręgu. Na­wet teraz, okrop­ność 
tego co się wy­da­rzyło, nie chciała znik­nąć z jego otę­pia­łego umy­słu. 
Wszystko, o czym mógł w tej chwili my­śleć, te tylko cyfry: dwu­dzie­stu 
sied­miu żoł­nie­rzy zagi­nio­nych i prawdo­po­dob­nie martwych, ośmiu tak 
ciężko ran­nych lub popa­rzo­nych, że nie będą żyli dłu­żej, niż parę go­dzin, 
dwu­nastu, któ­rzy po­tra­cili ręce lub nogi. Cy­fry te po­wra­cały wciąż i 
wciąż, jako wy­star­cza­jąca na­miastka do wy­obra­żenia sobie ciał i 
twa­rzy.Ta­kei Shi­mura i dok­tor Ma­pi­tang cze­kali w po­grą­żo­nym w mroku 
sa­lonie. Gdy ma­jor prze­szedł przez drzwi, Ma­pi­tang nalał pełną szklankę 
brandy i wci­snął mu ją do ręki. Shi­mura sie­dział na porę­czy krze­sła. Ze 
ścią­gniętą twa­rzą i sty­kają­cymi się pal­cami dłoni wy­da­wał się mo­dlić.— 
Dla­czego nie jesteś w kli­nice? — za­pytał Ma­pi­tanga Ra­mos, gdy jed­nym 
ły­kiem opróżnił po­łowę za­war­tości szklanki.— Woj­sko przy­słało wła­snych 
chi­rur­gów i spe­cjali­stów od popa­rzeń z Ma­nilii — wyja­śnił le­karz z 
iro­nicz­nym półu­śmie­chem. — Nie po­wie­dzieli mi tego wprost, ale wy­czu­łem, 
że moja obec­ność jest tam ra­czej zbędna.Ra­mos zwa­lił się ciężko na ka­napę.— 
Co z sier­żan­tem Gar­cią? — za­pytał le­karz. — Bę­dzie żył? Wspo­mnienie 
na­zwi­ska dłu­go­let­niego przyja­ciela zbu­rzyło mur otę­pie­nia, który 
Ra­mos, w ge­ście sa­mo­obrony, zbu­do­wał we wła­snym umy­śle. Na­gle, lu­dzie 
stali się na po­wrót ludźmi, a nie cy­frami w ra­por­cie czy na­zwi­skami na 
sze­regu szpi­tal­nych no­szy.— Tak wielu za­bi­tych — rzu­cił ochryple, 
bar­dziej do sie­bie, niż do towa­rzy­szy. — Za­bi­tych, albo go­rzej. Te­raz 
ża­łuję, że nie zo­sta­wi­łem tam bied­nego Gar­cii. Za sześć mie­sięcy bę­dzie 
ulicznym że­bra­kiem, wlo­ką­cym ciało na roz­sy­pują­cym się wózku. Nie bę­dzie 
mógł na­wet li­czyć na litość, no­sząc stary mun­dur. Zbyt wielu ludzi jesz­cze 
by na niego splu­nęło...— Dość, Virgilio! — rzu­cił ostro Ma­pi­tang wi­dząc, że 
Ra­mos jest na kra­wę­dzi zała­ma­nia.— Ale to prze­cież prawda — upie­rał się 
Ra­mos. — I oby­dwaj o tym wiemy. Być może to wła­śnie dla­tego zi­gno­ro­wa­łem 
rady mych zwierzch­ni­ków i zaan­ga­żo­wa­łem się tak mocno w tą śmier­dzącą 
sprawę. Nie mam złu­dzeń, co do cha­rak­teru mej pracy. Pod­czas walk z 
Huk'sami, czy pod­czas rebe­lii Moro na połu­dniu, czy wreszcie pod­czas 
ści­gania ludzi, któ­rzy chcieli przywró­cić nie­ist­nie­jące już przywi­leje w 
miej­sce prawa wo­jen­nego, by­łem poli­cjan­tem poli­tycz­nym. A te­raz, przed 
pój­ściem na eme­ry­turę choć raz chciałem zro­bić coś, z czego mógłbym być 
na­prawdę dumny. Skończyć z tą groźbą prze­śla­du­jącą mych wła­snych lu­dzi, 
któ­rzy nie po­sia­dają wy­star­cza­jącej ilości pie­nię­dzy, czy wła­dzy.— Nie 
roz­po­wszech­niał­bym ta­kich wy­znań pu­blicznie — uśmiech­nął się słabo 
Ma­pi­tang.Ra­mos do­koń­czył brandy i po­kiwał w za­my­śle­niu głową.— Zresztą 
i tak nie ma to teraz zna­cze­nia. Zo­sta­łem za­wie­szony w wy­ko­ny­wa­niu 
obo­wiąz­ków służ­bo­wych. Na wto­rek zo­stała wy­zna­czona ofi­cjalna 
roz­prawa. Oba­wiam się, panie Shi­mura, że do tego czasu zmu­szony pan bę­dzie 
pozo­stać w Tu­gu­ega­rao. Bę­dzie pan po­wo­łany jako świa­dek.— To jakiś obłęd 
— mruknął Ma­pi­tang i nalał sobie szklankę brandy, więk­szą na­wet, niż 
wrę­czył po­przednio Ra­mo­sowi. — Nie po­peł­niłeś prze­cież żad­nego 
wy­kro­cze­nia.— Nie zba­da­łem wa­run­ków tere­no­wych. To główny za­rzut. Cały 
ten teren zo­stał za­mi­no­wany przez Ja­poń­czy­ków jesz­cze przed koń­cem 
wojny.— Te rze­czy nie mo­gły tam prze­cież leżeć przez trzy­dzie­ści lat — 
upie­rał się Ma­pi­tang. — Jedna, być może dwie stare miny mogą wy­buchnąć, ale 
prze­szło tuzin? To śmieszne! A ta ostat­nia była prze­cież miną ogniową. 
Mo­żesz mi wy­tłu­ma­czyć, jak jej che­miczne ele­menty mo­gły prze­trwać 
de­kady susz i mon­su­nów w nie­naru­szo­nym sta­nie?Shi­mura ode­zwał się po 
raz pierwszy od czasu przy­bycia Ra­mosa:— Ter­mit — po­wie­dział swym 
spo­koj­nym, zrówno­wa­żo­nym gło­sem. — Uży­wali­śmy go do puła­pek w dżungli. 
Pry­mi­tywny, w po­rów­naniu z ame­ry­kań­skim na­pal­mem, ale działa, choć w 
ogra­ni­czony spo­sób. Ale dok­tor Ma­pi­tang ma rację — przez trzy­dzie­ści lat 
te miny stały się zu­peł­nie bezu­ży­teczne. Ku­rusu mu­siał uzbroić cały ter 
te­ren na nowo, sto­sując mate­riał, który zdo­był i za­bez­pie­czył jesz­cze w 
czterdzie­stym pią­tym. Gdy wy­co­fy­wali­śmy się do Aparri, pozo­sta­wili­śmy 
całe ma­ga­zyny róż­nych środ­ków wy­bu­cho­wych.— Ale dla­czego? — wy­krzyknął 
Ra­mos i zaci­snął dłoń w ge­ście kom­plet­nej bez­rad­ności. — Dla­czego on to 
wszystko robi?— Ge­ko­kujo — po­now­nie zasu­ge­ro­wał Shi­mura. — Chce 
zniszczyć tak wielu nie­przyjaciół, jak to tylko moż­liwe, na­wet gdyby miało to 
po­cią­gnąć za sobą jego wła­sną śmierć. Ostatni gest oporu.Ma­pi­tang 
ner­wo­wym kro­kiem za­czął cho­dzić po po­koju.— Jak to moż­liwe, ka­pita­nie 
Shi­mura? Wiemy, że gdy schronił się w tę trawę ze­szłej nocy, był po­waż­nie 
ranny. A na­wet zu­peł­nie zdrowy czło­wiek nie byłby w sta­nie za­sta­wić 
takiej pu­łapki w taki krót­kim cza­sie. A więc cały ten teren mu­siał 
za­mi­no­wać jesz­cze przed za­mor­do­wa­niem tego chłopca, kiedy nie mógł mieć 
jesz­cze naj­mniej­szego poję­cia, że za parę go­dzin bę­dzie okrą­żony przez 
woj­sko.— Więc dla­czego to zro­bił? — za­pytał Ra­mos.— Nie wiem — przy­znał 
szczerze Ma­pi­tang.— Ale w końcu jest martwy, choćby na­wet za tę zbyt wy­soką 
cenę.— Czy od­nale­ziono ciało Ku­rusu? — za­pytał Shi­mura.Ra­mos po­krę­cił 
głową.— Woj­sko prze­szu­kuje teraz cały ten teren. Spraw­dzają cały ob­szar 
wy­kry­wa­czami min, oba­wia­jąc się, że parę z nich mo­gło jesz­cze nie 
wy­buchnąć. Ale bar­dzo nie­wielu ludzi bę­dzie można zi­den­tyfi­ko­wać. Co 
mo­gło z nich pozo­stać — po ta­kich eks­plo­zjach i ogniu — za wy­jąt­kiem 
kości i paru ka­wał­ków upie­czo­nego mięsa?Mózg Shi­mury prze­szyło nagle 
prze­raża­jące przy­pusz­cze­nie.— Ma­jorze Ra­mos, czy po tym wy­padku z 
sier­żan­tem Gar­cią, do­strzegł pan Ku­rusu? Choćby przez chwilę?— Gdy­bym go 
wi­dział, za­bił­bym go.— A czy sier­żant go wi­dział?— Gar­cia był jesz­cze pod 
nar­kozą, gdy opusz­cza­łem kli­nikę — wtrą­cił Ma­pi­tang. — Mogę za­pytać go o 
to jutro, jeżeli uważa pan to za ważne.— A kto inny mógł go za­ata­ko­wać, 
oprócz amoka! — warknął Ra­mos.— Nikt — od­parł Shi­mura. Był już pewny, że 
Ku­rusu z pew­no­ścią żyje i cały cię­żar od­po­wie­dzialności za 
po­wstrzyma­nie dal­szej rzezi spada wy­łącz­nie na jego barki... * * *Przed 
za­cho­dem słońca ciężka, czarna masa dymu ustą­piła miej­sca nie­wiel­kim, 
sza­rym smu­gom. Jesz­cze przed przy­by­ciem Jacka Tully, który oznajmił, że 
walka z ogniem jest już za­koń­czona. Cara i po­zo­stali wie­dzieli, że to już 
ko­niec. W prze­ciągu dwóch go­dzin wszystkie cięża­rówki, po uprzednim 
roz­wie­zie­niu wy­czer­pa­nych ludzi do do­mów, wró­ciły na farmę.Na polu 
zo­stał jedy­nie Mi­chael. Cara i Sam Bra­den cze­kali na niego w salo­nie. 
Stary czło­wiek nie ode­zwał się dotąd ani sło­wem. Sprawiał wra­żenie 
za­wsty­dzo­nego swym wcześniej­szym, emo­cjo­nal­nym wy­zna­niem.To był dzień 
pełen nie­spo­dzia­nek. Cara czuła się para­dok­sal­nie winna uczu­ciu 
na­pię­cia, które opa­no­wało ją całą na sku­tek roz­gry­wają­cych się 
wy­da­rzeń, zacie­rając na pe­wien czas wszelkie myśli o Le­sie i o jej 
wła­snej, nie­pew­nej przy­szło­ści. Wie­działa, że to wszystko wkrótce wróci, 
ale z pew­no­ścią mniej in­ten­syw­nie. Po raz pierwszy od śmierci Lesa była 
wła­ści­wie zmę­czona życz­liwo­ścią, oka­zy­waną jej bezu­stan­nie przez 
Le­nore Tully. Je­żeli jesz­cze raz po­wie mi, abym po­szła stąd i od­po­częła, 
to dam jej po gło­wie ron­dlem — przy­rze­kła sobie Cara, gdy ich ak­tyw­ność w 
kuchni zbli­żyła się do szczytu. Lecz Le­nora po­skromiła jakoś swą chęć do 
obejmo­wa­nia przy­wództwa i pra­co­wała obok in­nych ko­biet.— Gdzie do dia­bła 
jest Mike? — mruknął Sam. — Już wpół do dzie­wią­tej.— Na pewno wszystko z nim w 
po­rządku, dziadku. Jack po­wie­dział prze­cież, że nikt nie zo­stał ranny.W 
końcu Sam, choć nie­chęt­nie, po­szedł jed­nak spać. Cara zde­cy­do­wała się 
pozo­stać jesz­cze przez parę mi­nut na dole. Wyj­rzała przez okno i 
do­strze­gła, że świa­tła zapa­liły się po­now­nie. Przy­po­mniała so­bie 
tłu­ma­cze­nia Mi­cha­ela, że za­pa­lają się au­to­ma­tycz­nie wraz z 
za­pada­niem ciemności.Gdy Mi­chael wszedł w końcu do po­koju, Cara po­znała go 
z naj­wyż­szą trud­no­ścią. Jego twarz i całe ubra­nie czarne były od dymu i 
sa­dzy, a prze­po­cone, czarne od po­piołu włosy przy­kle­jone były do 
cza­szki.— Stra­cili­śmy prze­szło sto akrów — oznajmił, sia­dając ciężko w 
fo­telu. Po­tarł skro­nie opusz­kami pal­ców, zo­sta­wia­jąc na skó­rze 
ja­śniej­sze ślady. — By­łoby o wiele go­rzej, ale na szczęście po połu­dniu 
wiatr za­czął cich­nąć.— Mi­chael, dla­czego nie wró­ciłeś do domu ra­zem z 
in­nymi?— Mu­sia­łem się upewnić, że ten cho­lerny pożar rze­czy­wi­ście zo­stał 
opa­no­wany — skła­mał. Przez go­dziny sie­dział za kie­row­nicą wpa­tru­jąc się 
w czar­no­szarą pu­sty­nię, nie­wy­raź­nie oświe­tlaną świa­tłem księ­życa i 
la­tar­kami żoł­nie­rzy, któ­rzy po­szu­ki­wali zwłok. W po­wie­trzu wi­siał 
ciężki odór spa­lo­nych ciał. To sza­leń­stwo, po­my­ślał. Pora wra­cać do domu. 
Nie masz tu już nic do ro­boty. Lecz w dal­szym ciągu pa­trzył, mu­siał 
pa­trzeć, zaci­ska­jąc kur­czowo obie dło­nie na kie­row­nicy cięża­rówki.Cara 
za­wa­hała się, nim za­dała wreszcie pyta­nie, o któ­rym wie­dział, że jest 
nie­unik­nione.— Czy od­nale­ziono... go?— Każdy, kto nie wy­szedł z tego 
ob­szaru w prze­ciągu dwu mi­nut od wy­bu­chu min, nie żyje — po­wie­dział 
ni­skim, na­pię­tym gło­sem. — On nie wy­szedł.Coś w to­nie jego głosu 
za­sko­czyło ją. Był to głos czło­wieka, który za wszelką cenę usi­łuje 
za­ma­sko­wać wła­sną nie­pew­ność. Na­gle zdała sobie sprawę, że re­flek­tory 
do­okoła domu palą się w dal­szym ciągu, a prze­cież wstawia­jąc sa­mo­chód do 
ga­rażu, mu­siał prze­cho­dzić tuż obok głównego wy­łącz­nika. Mu­siał po 
pro­stu za­po­mnieć, po­my­ślała, do­my­śla­jąc się rów­no­cze­śnie prawdy. 
Światła będą pło­nęły przez całą noc — a także przez wszystkie ko­lejne... * * 
*Jego stra­tegia za­pew­niła mu jedy­nie parę go­dzin życia wię­cej. Gdy 
wsta­nie słońce, bę­dzie zu­peł­nie od­sło­nięty i zbyt słaby, by zabić swych 
nie­przyjaciół. Na po­czątku, już po opuszcze­niu swej kry­jówki, czoł­gał się 
po­śród śmierdzą­cych rzę­dów spa­lo­nego tyto­niu, ma­jąc na­dzieję zna­leźć 
kry­jówkę wśród drzew i krzewów, pora­stają­cych brzeg rzeki. Ale po prze­byciu 
pierw­szej mili zdał sobie nagle sprawę, że sam nie zdoła utrzymać się przy 
życiu. Cho­ciaż wy­dłu­bał kulę mie­czem, to jed­nak sam jej czu­bek utkwił 
głę­boko w bio­drze, które bar­dzo spu­chło. Ból z zain­fe­ko­wa­nej rany 
na­pły­wał pul­sują­cymi fa­lami, tak sil­nymi, że przy­pra­wiały o mdłości. 
Po­trze­bo­wał miej­sca, w któ­rym mógłby od­po­cząć. Miej­sca, w któ­rym mógłby 
spać bez stra­chu, że znajdą go pra­cow­nicy plantacji lub przy­pad­kowi 
ry­bacy.Po raz pierwszy, od­kąd ka­pitan Shi­mura dał mu miecz, szu­kał po­mocy 
u in­nej istoty ludz­kiej. Roz­po­znał dom już parę dni temu, nie miał jed­nak 
pew­ności, że wciąż za­mieszkuje go ten sam męż­czy­zna. Ma­jąc w alter­na­tywie 
śmierć, bę­dzie mu­siał spró­bo­wać szczęścia.Peł­znąc po ziemi, nie osią­gnąłby 
miej­sca prze­zna­cze­nia przed świ­tem. Lecz świa­tła lata­rek 
prze­szu­kują­cych teren żoł­nie­rzy znik­nęły już poza nim. Pod­niósł się na 
rę­kach i oparł się na pra­wym kola­nie — ale druga noga była tak sztywna, że 
nie mógł jej zgiąć. Wy­jął miecz z po­chwy, wbił ostrze w miękką, roz­oraną 
zie­mię i pod­niósł się z wy­sił­kiem. Całą siłą woli zaci­skał zęby by nie 
krzy­czeć, gdy przy prze­su­wa­niu nogi przez całe ciało prze­pły­wał szar­piący 
każ­dym ner­wem ból.Po­su­wał się wolno w kie­runku celu, uży­wa­jąc mie­cza dla 
za­cho­wa­nia rów­no­wagi. Mo­dlił się w du­chu by ostrze zmu­szone do 
pod­trzy­my­wa­nia ca­łego cię­żaru jego ma­syw­nego ciała nie pękło. Miał tę 
broń już tak długo, że stała się jego inte­gralną czę­ścią. Jej utrata by­łaby 
tak samo do­tkliwa, jak utrata ręki, czy nogi...Dwie go­dziny póź­niej do­tarł 
wreszcie na szczyt wzgórza i do­strzegł le­żący poni­żej zna­jomy bu­dy­nek. Był 
za­sko­czony, wi­dząc trzy oświe­tlone okna na parte­rze. Oba­wia­jąc się, że 
bę­dzie wi­doczny na tle hory­zontu, resztę drogi prze­był na brzu­chu. Ciężko 
dy­sząc z wy­siłku, pół­przy­tomny z wy­czer­pania, pod­pełzł do naj­bliż­szego 
okna, pod­niósł się na nogi i zaj­rzał ostrożnie do środka. Człowiek, któ­rego 
szu­kał, był na szczęście w środku. Sie­dział sa­mot­nie w po­koju, który nie 
zmienił się od jego ostat­niej wi­zyty.Wszedł nie­po­rad­nie po kilku stop­niach 
i upadł przy sa­mych drzwiach. Słabo, sa­mymi kost­kami pal­ców, za­stu­kał we 
fra­mugę. Gdyby nie to, że dawno już za­po­mniał na­zwi­ska tego czło­wieka, 
mógłby go wy­wo­łać. Wreszcie, po cza­sie, który wy­dał mu się wieczno­ścią, 
drzwi po­woli otwo­rzyły się do środka. W ich świe­tle uka­zał się męż­czy­zna, 
trzy­ma­jący w dłoni od­bez­pie­czoną czter­dziestkę piątkę.— Ku­rusu! — 
wy­szeptał w prze­raże­niu Harry Die­trich, wpa­tru­jąc się w po­stać 
roz­cią­gniętą na progu jego domu. Je­dynie całą siłą woli po­wstrzymał się, by 
nie naci­snąć spu­stu re­wol­weru i nie wy­słać tej koszmar­nej zjawy tam, gdzie 
było jej praw­dziwe miej­sce — z po­wro­tem w ciemność. Wie­dział jed­nak, że 
gdyby tak zro­bił, także jego życie zo­sta­łoby znisz­czone.Die­trich opu­ścił 
broń i na­chy­lił się by po­móc czło­wie­kowi, któ­rego bał się i nie­na­wi­dził 
bar­dziej, niż ko­go­kol­wiek ze zna­nych sobie ludzi. 
Rozdział dwunasty [top] Za­biję go jutro rano, wy­szeptał bez­gło­śnie Harry 
Die­trich. Wpatry­wał się wła­śnie przez okno swego biura w ni­ską, ce­mentową 
ko­mórkę, w któ­rej cztery dni temu ukrył Ku­rusu. Bu­dy­nek ten, uży­wany przez 
jego pierwszą żonę jako pod­ręczny ma­gazy­nek, nie był uży­wany od lat. Je­dyny 
klucz od cien­kich, wy­ko­na­nych ze sklejki drzwi spo­czy­wał bez­piecznie w 
kie­szeni Die­tri­cha. To po­winno być łatwe — po pro­stu wej­dzie tam i 
strzeli, a poli­cji po­wie po­tem, że od­krył go tam przy­pad­kowo, zo­stał 
za­ata­ko­wany i za­bił w obro­nie wła­snej.Już wkrótce może to się oka­zać 
nie­moż­liwe. Każ­dej nocy, kiedy zano­sił Ku­rusu żyw­ność i wodę, był coraz 
bar­dziej za­sko­czony wi­dząc, jak szybko ten nie­zwy­kły czło­wiek 
przy­cho­dził do sie­bie. Pierw­szego, szo­kują­cego po­ranka Die­trich wi­dząc 
ohydną, głę­boko zain­fe­ko­waną ranę był pewny, że Ku­rusu musi umrzeć. Lecz 
ol­brzym — uży­wa­jąc ge­stów i strzę­pów an­giel­skich słów — po­pro­sił o 
ban­daże, jakiś śro­dek de­zyn­fek­cyjny i go­rącą wodę. Póź­niej, pod­czas gdy 
Die­trich przy­glą­dał się temu ze wstrętem i nie­do­wie­rza­niem, że 
kto­kol­wiek może za­cho­wać tak nie­wzru­szoną, ka­mienną twarz przy tak 
po­twor­nym bólu. Ku­rusu ostrzem mie­cza roz­ciął opuch­niętą ranę na bio­drze. 
Na wi­dok wy­pły­wają­cej ropy i strzę­pów gni­ją­cego mięsa o mało nie 
zwymio­tował. Lecz już na­stęp­nej nocy opu­chli­zna znik­nęła, tak samo jak 
go­rącz­kowy ru­mie­niec, który po­kry­wał do tej pory brudną, oko­loną 
czar­nymi wło­sami twarz ol­brzyma.Die­trich wie­dział już o fia­sku ma­jora 
Ra­mosa i o pla­no­wa­nym odsu­nię­ciu go od sta­nowi­ska. Gdyby był jesz­cze 
pewny, że Ta­kei Shi­mura zło­żył swoje oświad­cze­nie i wyje­chał, mógłby 
wreszcie ode­tchnąć spo­koj­nie. Ja­poń­czyk był je­dyną osobą, która mo­gła 
jesz­cze ujawnić fakt jego kola­bora­cji z kem­peitai. Lecz bę­dąc już z 
po­wro­tem w Ja­ponii wy­da­wało się prawdo­po­dobne, iż po­zwoli, by wo­jenna 
prze­szłość po­zo­stała ta­jem­nicą. A zresztą, prze­ko­ny­wał sam sie­bie 
Die­trich, być może on wcale mnie już nie pa­mięta. Prze­cież spo­tkał Shi­murę 
jedy­nie raz, a Ku­rusu może dzie­sięć razy.Za­palił cy­garo i spró­bo­wał 
skon­cen­tro­wać się na le­żą­cych przed nim na stole ra­chunkach, ale cyfry 
roz­pły­wały mu się przed oczami. W końcu to nie była moja wina, po­my­ślał 
gorzko, zo­sta­łem zła­pany w pu­łapkę...Od po­czątku oku­pacji Die­trich, oraz 
jego cię­żarna, pierwsza żona, Inge, de­spe­racko wal­czyli o utrzyma­nie swej 
nie­wiel­kiej farmy. Cho­ciaż wojna za­mknęła wszystkie lo­kalne rynki zbytu na 
tytoń, po­sta­no­wili uprawiać swe pola.Dla mło­dego mał­żeń­stwa, w do­datku 
jedy­nego w doli­nie, pozo­stałe bo­wiem ro­dziny wy­wie­ziono już do Santo 
Tho­mas, była to dziwna, sa­motna eg­zy­sten­cja. Die­trich starał się 
ogra­ni­czyć swe kon­takty z Ja­poń­czy­kami do nie­zbęd­nego mi­ni­mum, 
jeż­dżąc po za­kupy do Tu­gu­ega­rao tylko raz w mie­siącu. Zresztą i to na­wet 
robił bar­dzo nie­chęt­nie, czu­jąc się nie­pew­nie pod ostrzałem bacz­nych 
spoj­rzeń będą­cych na prze­pu­stce ofice­rów Ar­mii Ce­sar­skiej. Żyw­ność w 
pusz­kach była ma­rze­niem na długo przed blo­kadą, ale zaw­sze uda­wało mu się 
coś zdo­być. Inge bar­dzo roz­sąd­nie — i wła­ści­wie wbrew jego woli, jako że 
cały ob­szar po­sta­no­wił prze­zna­czyć pod uprawę tyto­niu — wy­mo­gła na nim, 
aby akr gruntu za­mie­nić w ogród wa­rzywny. To, oraz dwie mleczne krowy, dwie 
świ­nie, parę kur po­zwa­lało pro­wa­dzić im skromne życie.Ka­pitan Ta­nape i 
po­rucz­nik Shi­mura przy­byli, tak jak i amok, w nocy. Die­trich wy­słał żonę 
na górę a sam, czu­jąc nara­sta­jące uczu­cie pa­niki, za­pro­po­no­wał go­ściom 
drinka. Ta­nape, po­przez Shi­murę jako tłu­ma­cza, krótko od­mó­wił. Su­chym, 
rze­czo­wym to­nem Shi­mura krótko wyja­śnił cel ich wi­zyty. W doli­nie, 
oświad­czył, spo­dzie­wany jest wzrost ru­chu oporu. Harry Die­trich ma 
ra­por­to­wać wła­dzom ja­poń­skim o każ­dej wzmożo­nej ak­tyw­ności po­śród 
wła­snych pra­cow­ni­ków, jak i u są­sia­dów.— Je­stem oby­wa­telem 
neu­tral­nego pań­stwa — za­pro­te­sto­wał słabo Die­trich. — Nie mogę 
anga­żo­wać się w tutej­sze życie poli­tyczne.— Każdy czło­wiek pozo­sta­jący 
pod opieką i wła­dzą Ce­sar­stwa ma obo­wią­zek wy­stą­pie­nia prze­ciwko 
wszelkim ru­chom po­wstań­czym — wyja­śnił Shi­mura po prze­tłu­ma­cze­niu uwagi 
Die­tri­cha ka­pita­nowi Ta­nape.— Nie sądzę, aby Fili­piń­czycy chcieli za­ufać 
cu­dzo­ziem­cowi — bro­nił się ner­wowo Die­trich. — Ra­zem z żoną 
przyjecha­liśmy tu zale­dwie dwa lata temu. Poza pa­roma Ame­ryka­nami — a ich 
już prze­cież nie ma — nie znamy tu ni­kogo.Słu­cha­jąc stru­mie­nia słów 
wy­po­wia­da­nych po ja­poń­sku przez Ta­nape, Die­trich zro­zu­miał, że jego 
ar­gu­menty po­zo­stały bez echa.— Ka­pitan Ta­nape mówi, że musi pan na­wią­zać 
po­trzebne kon­takty — stwierdził Shi­mura. — A także, co jak sądzę nie jest dla 
pana bez zna­cze­nia, że zyski ze współ­pracy będą znaczne. Ar­mia jest 
upraw­niona do kon­fi­skaty mięsa i zboża wśród lud­ności cy­wil­nej. Ten edykt 
nie wyłą­cza ob­co­kra­jow­ców. Szczegól­nie nie­chęt­nych nam 
ob­co­kra­jow­ców.Die­trich zna­lazł się w sytu­acji bez wyj­ścia. Ra­zem z żoną 
byli sa­motni w ob­cym kraju, bez przyjaciół czy krewnych, do któ­rych mo­gliby 
się zwrócić o po­moc. Wojna trwać może jesz­cze lata, eli­mi­nując i tak skromne 
już do­chody ze sprzedaży tyto­niu. A gdy na­stąpi kon­fi­skata dóbr, ra­zem z 
żoną i nie­naro­dzo­nym jesz­cze dzieckiem staną w obli­czu głodu.Gdy 
Ja­poń­czycy wy­szli, Die­trich po­szedł na górę do sy­pialni i opo­wie­dział o 
wszystkim żonie.— I co masz za­miar zro­bić? — za­py­tała.— Nie wiem — 
prze­sunął wzrokiem po jej wy­raź­nym już brzu­chu. — Na razie przy­rze­kłem im 
po­moc, aby zy­skać na cza­sie.— Ale w jaki spo­sób mo­żesz im po­móc? — 
wy­krzyknęła. — Nie znasz się prze­cież na poli­tyce! Na­wet jeżeli 
rze­czy­wi­ście roz­poczną się tutaj ja­kieś roz­ru­chy, nikt ci o tym nie 
po­wie.— Wy­ja­śni­łem im to wszystko, ale oni na­wet nie chcieli mnie słu­chać. 
Zresztą, kto byłby na tyle głupi, by wal­czyć teraz z Ja­poń­czy­kami?Mó­wił to 
wła­ści­wie tylko po to, by uspo­koić żonę. Po­wszechnie wia­domo było, że na 
parę dni przed wej­ściem Ja­poń­czy­ków do Tu­gu­ega­rao, tu­ziny męż­czyzn 
wzięło broń i tyle żyw­ności, ile mo­gli udźwignąć i wy­ru­szyli w dżunglę. Znał 
dwie spo­śród tych osób — Au­relio Vil­la­mora, lo­kal­nego prawnika i Jacka 
Tully, na­sto­let­niego syna są­sia­dów. Być może po­wi­nie­nem po­dać ich 
na­zwi­ska Ta­nape, po­my­ślał. Ja­poń­czycy i tak mu­szą je już znać. Nie 
wy­rzą­dzi­łoby to ni­komu żad­nej krzywdy.W ciągu mie­sięcy mon­sunu Die­trich 
nie był już wię­cej naga­by­wany przez kem­peitai. Do­szedł więc do wnio­sku, że 
wi­zyta obu ofice­rów była czę­ścią sze­ro­kiego pro­gramu za­stra­sza­nia 
lud­ności cy­wil­nej, i że nigdy nie był brany pod uwagę jako po­ten­cjalny 
in­for­ma­tor. Uro­dziło się dziecko, które po­ma­gało Inge wy­peł­niać czymś 
go­dziny przymu­so­wego uwię­zie­nia w domu, z po­wodu pa­dają­cego 
bezu­stan­nie desz­czu. Póź­niej, pod ko­niec wrze­śnia 1942 roku, po­goda 
po­pra­wiła się i za­częły się ataki par­ty­zan­tów.Już nigdy wię­cej nie 
zoba­czył Shi­mury. Za­miast niego, w trzy noce po pierw­szym ataku 
par­ty­zan­tów, przy tyl­nych drzwiach po­jawił się pod­ofi­cer na­zy­wany 
Ku­rusu, wraz z miej­sco­wym tłu­ma­czem. Die­trich, sam mie­rzący prze­szło 
sześć stóp wzro­stu, był do­słow­nie przy­gnie­ciony fi­zycz­nym ogromem 
Ja­poń­czyka. Lecz naj­więk­sze wra­żenie ro­biły jego oczy, nie­ru­chome i 
czarne, ni­czym oczy po­sągu. Tłu­macz za­pytał Die­tri­cha, czy ma ja­kieś 
in­for­ma­cje dla kem­peitai. Nie, od­parł prze­ra­żony Die­trich, są­dząc, że 
zo­sta­nie za chwilę ścięty. Lecz ol­brzymi pod­ofi­cer i tłu­macz po pro­stu 
od­wró­cili się i znik­nęli w ciemno­ściach. Ale kiedy rano Die­trich po­szedł 
do za­grody, jedna z jego krów le­żała na ziemi z od­ciętą głową.Wró­cił do 
domu, spoj­rzał na żonę kar­miącą pier­sią ma­leńką có­reczkę i wie­dział już, 
co musi zro­bić. Dwie noce póź­niej, Ku­rusi wraz z tłu­ma­czem po­ja­wili się 
po­now­nie. Die­trich podał im na­zwi­sko są­siada, u któ­rego do­strzegł 
kie­dyś bro­szurkę, zale­ca­jącą opór prze­ciwko edyktom oku­panta. Spo­dzie­wał 
się, że czło­wiek ten do­sta­nie na­ganę lub, w naj­gor­szym wy­padku, ty­dzień 
lub dwa wię­zie­nia. Za­miast tego, zna­lazł się w pierw­szym ła­dunku ciał 
zrzu­ca­nych z cię­ża­ró­wek na ry­nek w Tu­gu­ega­rao...W na­stęp­nych 
mie­sią­cach Die­trich wciąż po­wta­rzał sobie, że nie ma wy­boru, że musi 
współpra­co­wać z oku­pan­tem. Ży­cie jego żony i córki jest prze­cież 
waż­niej­sze, niż tych pry­mi­tyw­nych, ciemno­skó­rych mieszkań­ców do­liny. 
Oni osta­tecz­nie, jeżeli nie ze­chcą współpra­co­wać z Ja­poń­czy­kami, mogą 
schronić się w dżungli, którą tak nie­dawno opu­ścili. Dla niego, Inge i Friedy 
naj­bez­pieczniej­szym miej­scem by­łaby teraz Szwajcaria, le­żąca obec­nie na 
dru­gim końcu tego pija­nego krwią i mor­dem świata. Je­ste­śmy kom­plet­nie 
sami, my­ślał czę­sto z roz­pa­czą.Tak jak przy­pusz­czał, nie był w sta­nie 
ze­brać zbyt wielu in­for­macji dla kem­peitai. Jego zna­jo­mość miej­sco­wego 
ję­zyka była mniej niż frag­menta­ryczna i ogra­ni­czała się zale­dwie do paru 
pro­stych pole­ceń i roz­ka­zów. Jaka­kol­wiek próba pytań na temat 
par­ty­zan­tów mo­głaby wzbudzić jedy­nie po­dej­rze­nia. Co prawda parę razy 
zna­lazł ślady du­żych grup prze­cho­dzą­cych przez jego pola i po­wia­do­mił o 
tym Ku­rusu, jed­nak Ja­poń­czycy zaw­sze po­ja­wiali się zbyt późno. Jed­nak 
oprócz pierw­szego in­cy­dentu z krową, dal­szych re­per­kusji nie było. Lecz 
Die­trich nie miał złu­dzeń, że po­wrócą, gdy w naj­bliż­szym cza­sie nie 
prze­każe kem­peitai ja­kiejś na­prawdę istot­nej in­for­macji.W 1944 roku, gdy 
obli­cze wojny od­wró­ciło się już prze­ciwko Ja­poń­czy­kom, nada­rzyła się 
oka­zja. Za­koń­czył już pracę na polu i wra­cał wła­śnie konno do domu. Na­głe, 
prze­szło tuzin ob­szar­pa­nych, uzbrojo­nych po­staci wy­sko­czyło z 
przy­droż­nego rowu i za­tara­so­wało mu drogę. Miał wła­śnie za­miar za­wró­cić 
konia i po­mknąć na ukos przez pola, gdy nagle po­wstrzymał go zna­jomy głos:— 
Harry! Za­trzy­maj się, to ja!Die­trich pu­ścił lejce. Kiedy wi­dział go po raz 
ostatni, Jack Tully był jesz­cze dzieckiem. Te­raz, po dwóch la­tach, wy­glą­dał 
co naj­mniej o dzie­sięć lat sta­rzej. Jego przy­stojna twarz wy­chu­dła i 
stward­niała, skóra przy­brała żół­tawy od­cień czło­wieka cier­pią­cego na 
chro­niczną mala­rię.— Nie po­win­ni­ście tutaj przy­cho­dzić — po­wie­dział 
Die­trich ma­jąc na­dzieję, że par­ty­zanci nie po­pro­szą go o nic i pójdą 
wkrótce swoją drogą.Jego na­dzieje oka­zały się płonne. Jack po­wie­dział, że 
jego od­dział przy­był tu z gór na coś w ro­dzaju reko­ne­sansu. Woj­ska 
ja­poń­skie, w celu po­zba­wie­nia par­ty­zan­tów do­staw żyw­ności, se­rią 
bru­tal­nych na­jaz­dów zniszczyły wszystkie zbiory i za­pasy w oko­licz­nych 
wio­skach.— My już po pro­stu przymie­ramy gło­dem — po­wie­dział Jack pra­wie 
prze­pra­sza­ją­cym to­nem. — Wiemy, że sytu­acja w doli­nie nie jest o wiele 
lep­sza, ale co­kol­wiek uda­łoby ci się uzy­skać, by­łoby to dia­blo po­mocne.— 
Wie­czo­rem zo­sta­wię wam coś za szopą — po­wie­dział i za­ciął konia.Nie 
mó­wiąc nic żonie, wy­ła­do­wał parę wor­ków ziemnia­kami, dy­niami i in­nymi 
wa­rzy­wami, które Inge ho­do­wała pie­czo­łowi­cie na ich naj­lep­szej gle­bie 
z na­sion, przywie­zio­nych jesz­cze z Eu­ropy. To wszystko, ra­zem z dwiema 
nie­wiel­kimi szyn­kami, uło­żył pod po­zba­wioną okien ścianą szopy i wró­cił 
na kola­cję, mio­tany na przemian uczu­ciami ulgi i stra­chu. Wy­danie Jacka 
Tully wy­dało mu się nie do po­my­śle­nia. Był prze­cież jesz­cze jed­nym 
bia­łym męż­czy­zną, sy­nem są­siada. Lecz jeśli przy­szedł raz, z pew­no­ścią 
przyjdzie po raz drugi — a jeżeli Ku­rusu od­kryje, że Die­trich wspomaga 
par­ty­zan­tów, kem­peitai z pew­no­ścią wy­mor­duje całą jego 
ro­dzinę.Na­stęp­nej nocy, Ku­rusu i tłu­macz po­now­nie zło­żyli wi­zytę w 
kuchni Die­tri­cha. Na po­czątku Die­trich po­sta­no­wił, że ani sło­wem nie 
wspomni o swym kon­tak­cie z Jac­kiem. Jed­nak póź­niej, pod wpływem 
nie­ru­cho­mego spoj­rze­nia pod­ofi­cera, jąka­jąc się opo­wie­dział 
nie­składnie o tym spo­tka­niu, zu­peł­nie jakby był pod wpływem ja­kie­goś 
nar­ko­tyku.— Od dawna wiemy o tym mło­dym Ame­ryka­ninie — prze­tłu­ma­czył 
tłu­macz od­po­wiedź Ku­rusu. — Jest jed­nym z głównych ofice­rów w szta­bie 
Vil­la­mora. Po­wie­dział, gdzie jest zlo­kali­zo­wana ich kwa­tera główna?— 
Nie, za­mie­nili­śmy jedy­nie parę słów.— Czy po­wie­dział, kiedy przyjdą 
po­now­nie?— Je­stem pewny, że nie przyjdą. To by­łoby zbyt nie­bez­pieczne.Gdy 
ostat­nia od­po­wiedź Die­tri­cha zo­stała prze­tłu­ma­czona, sze­rokie noz­drza 
Ku­rusu zaci­snęły się nagle. Przez chwilę Die­trich po­my­ślał, że pod­ofi­cer 
jest zły. Jed­nak gdy przemó­wił tłu­macz zdał sobie sprawę, że prze­ciw­nie, 
Ku­rusu jest roz­ba­wiony.— Żadna ak­cja nie jest nie­bez­pieczna dla głod­nego 
czło­wieka — brzmiała od­po­wiedź Ku­rusu.— Co chce­cie, bym zro­bił gdy 
przyjdą? — za­pytał Die­trich.— Nic — od­parł tłu­macz, gdy Ku­rusu pod­nosił 
się z krze­sła. — Zro­biłeś już wszystko, co ko­nieczne...Prze­szło dwa 
tygo­dnie póź­niej, Jack i nie­wielki od­dział par­ty­zan­tów po­now­nie 
po­jawił się na dro­dze, jesz­cze raz pro­sząc go o po­ży­wie­nie. 
Pod­świa­do­mie ocze­kując, że w każ­dej chwili może zo­stać zła­pany w 
krzy­żowy ogień ja­poń­skich kara­bi­nów ma­szy­no­wych, Die­trich przy­rzekł 
do­star­czyć im tro­chę żyw­ności jesz­cze tej sa­mej nocy. Ku­rusu z 
pew­no­ścią musi mieć całą farmę pod ob­ser­wa­cją, po­my­ślał zmie­szany, 
kła­dąc worki z ja­rzy­nami i so­lo­nym mię­sem na sta­rym miej­scu pod ścianą. 
Dla­czego bo­wiem nie przy­szedł z głównymi od­dzia­łami?W nocy przez go­dziny 
leżał obok żony, nie mo­gąc za­snąć, cze­kając na odle­głe strzały, które 
świad­czy­łyby, że Ja­poń­czycy za­sko­czyli od­dział Jacka. Lecz noc mi­nęła 
spo­koj­nie. Rano stwierdził, że za­pasy żyw­ności znik­nęły i po raz ko­lejny 
za­czął się za­sta­na­wiać, dla­czego kem­peitai po­zwo­liło par­ty­zan­tom 
uciec. Parę dni póź­niej do­wie­dział się, że bry­gada Ar­mii Ce­sar­skiej 
od­kryła głę­boko w dżungli kwa­terę Au­relio Vil­la­mora. Do­szło do bi­twy, 
jed­nak sa­memu Vil­lamo­rowi i gar­stce jego naj­bliż­szych współpra­cow­ni­ków 
udało się zbiec. Ku­rusu mu­siał śle­dzić Jacka, słusznie ro­zu­mu­jąc, że ten 
za­pro­wa­dzi go pro­sto do Vil­la­mora.Po zniszcze­niu par­ty­zan­tów, 
kem­peitai nie po­ja­wiło się już w domu Die­tri­cha. Jego współ­praca z nimi 
skoń­czyła się. Lecz Ta­nape, co było dla Die­tri­cha pew­nym za­sko­cze­niem, w 
dal­szym ciągu go ochraniał. Poza pa­roma nie­wiel­kimi kon­fi­ska­tami — co 
miało stwa­rzać ra­czej wra­żenie, że Die­trich cierpi na równi z pozo­sta­łymi 
— jego zbiory po­zo­stały nie­tknięte. W pierw­szych la­tach po woj­nie 
po­zwo­liło mu to sto­sun­kowo nie­wiel­kim kosztem po­więk­szyć plantacje, a 
na­wet zało­żyć da­jącą nie­złe zyski firmę eks­por­tu­jącą tytoń w 
Aparri.Po­cząt­kowo żył w cią­głym stra­chu, że jego współ­praca z kam­peitai 
zo­sta­nie wreszcie od­kryta. Gdy do­wie­dział się, że Jack Tully prze­żył i 
za­mie­rza od­bu­do­wać plantację swego nie­żyją­cego już ojca, po­waż­nie 
roz­wa­żał moż­li­wość wy­jazdu z żoną i córką do Szwajcarii. Lecz póź­niej, po 
po­now­nym przemy­śle­niu całej tej sprawy do­szedł do wnio­sku, że prze­cież 
Jack nie ma po­wodu, dla któ­rego miałby po­dej­rze­wać go o zdradę. Nie 
cho­dził prze­cież za par­ty­zan­tami ani nie za­da­wał żad­nych pytań, a tak 
wła­śnie po­stę­po­wałby płatny in­for­ma­tor. Jego przewi­dy­wa­nia oka­zały 
się słuszne. Jack po­witał go jak przyja­ciela, bę­dąc jed­nym z nie­wielu 
bia­łych plantato­rów, któ­rzy nie czuli się do­tknięci jego po­wo­jen­nym 
pro­spe­rity. W za­mian Die­trich wspania­ło­myślnie poży­czył zubo­ża­łemu 
Ame­ryka­ni­nowi parę ty­sięcy dola­rów, aby ten mógł po­sta­wić zruj­no­waną 
plantację na nogi, oraz udo­stęp­nił wła­sne ma­szyny i urzą­dze­nia.Jed­nak 
Die­trich nigdy nie wy­zbył się w pełni stra­chu przed zde­ma­sko­wa­niem. 
Au­relio Vil­la­mor, po woj­nie zo­stał sę­dzią w Tu­gu­ega­rao i zajął się 
bez­względ­nym ści­ga­niem kola­bo­ran­tów. Po­nie­waż prawo nie limi­to­wało 
kary dla tych zbrodni — lu­dzie cią­gle gi­nęli z tego po­wodu na­wet parę lat 
po woj­nie. Setki in­nych — nie­do­stęp­nych z po­wodu poli­tycz­nych wpływów 
lub braku do­wo­dów — zo­stało za­mor­do­wa­nych przez daw­nych członków ru­chu 
oporu. Także wielu pra­cow­ni­ków Die­tri­cha było braćmi, oj­cami lub sy­nami 
ludzi, któ­rzy zo­stali po­mor­do­wani pod­czas na­jazdu Ku­rusu na kwa­terę 
Vil­la­mora.Lecz wraz z upływem lat, jego obawy bla­dły. Cza­sami, po 
po­wsta­niu już le­gendy amoka bawił się my­ślą, że mor­dercą być może jest 
Ku­rusu — po pro­stu z po­wodu jego ogrom­nego wzro­stu — ale zaw­sze od­rzu­cał 
ją, jako zbyt nie­prawdo­po­dobną. Ku­rusu z całą pew­no­ścią zgi­nął pod­czas 
od­wrotu do Aparri. Je­żeli amok zo­sta­nie w końcu ujęty, to okaże się, że jest 
zwy­kłym czło­wie­kiem, a jego prze­sa­dzone roz­miary wy­lęgły się w 
prze­rażo­nych umy­słach wie­śnia­ków. Nici łą­czące go z wo­jenną 
prze­szło­ścią rwały się jedna po dru­giej. Jego żona Inge — je­dyna, która 
wie­działa o noc­nych od­wie­dzi­nach kem­peitai w ich domu — zmarła na raka w 
1969 roku. A dwa lata póź­niej, w kli­nice dok­tora Ma­pi­tanga, zmarł na­gle na 
atak serca Au­relio Vil­la­mor.Do­cze­kam tu końca mych dni, tak jak i inni 
ob­co­kra­jowcy — zade­cy­do­wał po­nuro pew­nego po­połu­dnia 1976 roku, gdy 
jego córka Frieda wraz z mę­żem — au­stra­lij­skim inży­nie­rem gór­ni­czym — 
od­le­cieli do Syd­ney. Będę spę­dzał wie­czory gra­jąc w karty lub 
prze­sia­dując w ba­rze. Będę prze­ko­ny­wał sam sie­bie, że w dal­szym ciągu 
robię coś po­ży­tecz­nego, cho­ciaż wszystko prze­każę już nad­zor­com, 
urzędni­kom i prawni­kom. Będę pro­wa­dził spo­kojne, do­stat­nie życie — i będę 
tego nie­na­wi­dził.Po­tem spo­tkał Luz Ra­mi­rez. Była piękną i nie­śmiałą 
córką urzędnika w fir­mie w Aparri. Wie­dział od sa­mego po­czątku, że Ra­mi­rez 
— jak więk­szość tu­byl­czych me­stizos z klas śred­nich — pró­bo­wał 
za­aran­żo­wać dla swej córki szczęśliwe mał­żeń­stwo. Roz­ba­wiony tym 
po­stę­po­wa­niem przyjął za­pro­sze­nie na obiad, cie­kaw, jak da­leko 
Ra­mi­rez bę­dzie w sta­nie się posu­nąć. A pod ko­niec wie­czoru, był już 
oczywi­ście zako­chany.Przez pierw­szych dzie­sięć mie­sięcy mał­żeń­stwa był 
szczęśliw­szy, niż kie­dy­kol­wiek przedtem. Zda­wał sobie do­sko­nale sprawę, 
że inni biali osad­nicy z pew­no­ścią będą mocno zdzi­wieni fak­tem, iż 
dzie­się­cio­latek po­ślu­bia osiemna­sto­letnią dziew­czynę. Zwy­cza­jowe 
plotki o ich poży­ciu ero­tycz­nym — lub o jego braku — były ro­bione jedy­nie 
za jego ple­cami. Ale wła­ści­wie nie­wiele go one ob­cho­dziły. Piękne, młode 
ciało Luz wzmagało w nim wi­gor, któ­rego nie czuł już od wcze­snych lat jego 
pierw­szego mał­żeń­stwa. W za­mianj wy­pro­wa­dził ją z wą­skiego światka 
pro­win­cjo­nal­nej ro­dziny. Dwa razy w mie­siącu jeź­dzili do Ma­nilii, mieli 
dłu­gie wa­kacje w Hong-Kongu i Sin­gapu­rze, a po okre­sie mon­sunu pla­no­wali 
współny wy­jazd do Eu­ropy. Jak na razie nie li­czyło się nic, za wy­jąt­kiem 
jej przyjem­ności.Roz­wa­żał wła­śnie moż­li­wość dal­szego, szczęśli­wego życia 
— pla­no­wał na­wet ko­lejne dziecko — gdy zu­peł­nie nie­ocze­ki­wa­nie parę 
dni temu, przy zapo­rze na dro­dze, do­strzegł stoją­cego obok Ma­pi­tanga, 
tłu­ma­cza ka­pi­tana Ta­nape. Jak grom z ja­snego nieba ude­rzył go fakt, że 
nie­bez­pie­czeń­stwo, po­mimo lat, zani­kają­cej pa­mięci i śmierci, wciąż 
po­zo­staje re­alne.Gdy za­my­ślony, pro­wa­dząc sa­mo­chód rzadko uży­waną, 
boczną drogą do­tarł wreszcie do domu, za­stał całą plantację w sta­nie wrzenia. 
Do­piero Luz opo­wie­działa mu, co wy­da­rzyło się w gę­stwi­nie wy­so­kiej 
trawy. Zaab­sor­bo­wany wła­snymi my­ślami, nie zwrócił wcześniej uwagi na 
odle­głe eks­plo­zje, czy dym na połu­dniu. Pole­cił nad­zor­com by po­mo­gli 
ze­brać ludzi do po­mocy w ga­sze­niu po­żaru na po­lach Bra­de­nów i pole­cił 
Luz, aby za­jęła się przy­go­to­wa­niem po­ży­wie­nia dla pra­cow­ni­ków — lecz 
cały czas pod czaszką tłu­kła mu się jedna i ta sama myśl: „A jeżeli ten mały, 
ja­poń­ski skur­czy­byk roz­po­znał mnie przy zapo­rze i opo­wie Ra­mo­sowi lub 
Ma­pi­tan­gowi o tym, co wy­da­rzyło się pod­czas wojny?”Przez cały dzień 
do­cie­rały do niego strzępy wia­do­mo­ści: miny poza­bi­jały lub ra­niły 
kil­ku­dzie­się­ciu żoł­nie­rzy, ogień zo­stał uga­szony, amok z pew­no­ścią 
zgi­nął w swej wła­snej, pu­łapce. Nikt nie wy­mie­nił na­zwi­ska Shi­mury. A 
jed­nak jedy­nym lo­gicz­nym wy­tłu­ma­cze­niem jego obec­ności tutaj był fakt 
udzielenia Ra­mo­sowi po­mocy przy uję­ciu amoka.Tej nocy Die­trich zo­stał na 
dole. Wy­tłu­ma­czył Luz, że wy­padki dzi­siej­szego dnia zbyt wy­trą­ciły go z 
rów­no­wagi, by mógł za­snąć. Była to zresztą szczera prawda. Sie­dząc 
go­dzi­nami w salo­nie po­woli do­cho­dził do wnio­sku, że jed­nak prze­sa­dził 
z tym ewentual­nym nie­bez­pie­czeń­stwem. Shi­mura nie­wąt­pli­wie wkrótce 
od­leci. Je­żeli Die­trich pozo­sta­nie na plantacji aż do jego wy­jazdu, nie ma 
żad­nego po­wodu, dla któ­rego mo­gliby się jesz­cze kie­dy­kol­wiek 
spo­tkać.Miał już za­miar wra­cać do łóżka, gdy nagle usły­szał nie­wy­raźne 
pu­kanie do drzwi. Po­biegł do biura, z szu­flady biurka wyjął re­wol­wer 
kali­bru 45. Wró­cił do po­koju, ostrożnie otwo­rzył drzwi — i zoba­czył 
Ku­rusu. * * *Ryk prze­cią­żo­nego sil­nika sku­tecz­nie prze­rwał tok jego 
myśli. Wyj­rzał przez okno i do­strzegł, jak czer­wone fer­rari ha­muje z 
pi­skiem opon tuż przed drzwiami jego biura. Po­krę­cił z roz­draż­nie­niem 
głową. Wie­dział, że taki sportowy sa­mo­chód w zu­peł­ności nie na­daje się na 
tutej­sze drogi, ku­pił go jed­nak, by spra­wić przyjem­ność żonie.Chwilę 
póź­niej — i jak zwy­kle bez pu­kania — Luz wtar­gnęła do biura, uka­zując w 
uśmiechu równe, nie­wia­ry­god­nie białe ząbki. De­likat­nymi pal­cami 
wyj­mo­wała wła­śnie szpilki, któ­rymi pod­czas jazdy spi­nała dłu­gie do talii 
włosy w zgrabny kok. Miał wła­śnie za­miar po­wie­dzieć jej parę cierpkich słów 
na temat zbyt szyb­kiej jazdy, ale wi­dząc, jak ka­skada czar­nych wło­sów 
spływa jej na ra­miona, nie był w sta­nie wy­dusić z sie­bie ani słowa.— Jak tam 
Remi? — za­pytał w końcu.Luz poje­chała na obiad do Tu­gu­ega­rao, do córki 
bur­mi­strza. Dzi­wiło go, jak bar­dzo opor­nie na­wią­zuje przyjaźnie z in­nymi 
ko­bie­tami, oraz jak nie­chęt­nie wzięła udział w tak obo­wiąz­ko­wej prze­cież 
uro­czy­sto­ści, jaką był po­grzeb Le­stera Bra­dena. Luz po­krę­ciła 
wdzięcz­nym ru­chem głową.— Była w sta­nie mó­wić tylko o tym prze­słu­cha­niu 
na ko­men­dzie poli­cji — rzu­ciła z roz­draż­nie­niem. — Jej oj­ciec 
po­wie­dział, że biedny ma­jor Ra­mos być może sta­nie na­wet przed są­dem 
wo­jen­nym. Czy to moż­liwe?— Przy­pusz­czam, że nie­stety tak.— To 
nie­spra­wie­dliwe. Za­bił prze­cież amoka.— Tak — za­wa­hał się na mo­ment. — 
Czy gdy wy­jeż­dża­łaś, prze­słu­cha­nie jesz­cze trwało?Luz wzru­szyła 
ra­mio­nami.— A skąd mogę wie­dzieć? Mu­szę iść wy­dać dys­pozy­cje 
ku­charce.Po­chy­liła się i po­cało­wała go w czoło. Po jej wyj­ściu za­pa­trzył 
się po­nuro w tele­fon za­sta­na­wia­jąc się, do kogo za­dzwonić, by 
do­wie­dzieć się, czy Ta­kei Shi­mura odle­ciał już do Ma­nilii. W końcu 
za­decy­do­wał, że to nagłe zain­tere­so­wa­nie osobą Ja­poń­czyka może wy­dać 
się ko­muś po­dej­rzane. Nie­ważne, że ry­zyko było nie­wiel­kie. Oba­wiał się 
naj­mniej­szego choćby śladu po­dej­rze­nia.A zresztą, je­żeli Shi­mura nie 
odle­ciał dzi­siaj, z pew­no­ścią od­leci jutro. Dla ja­kiego bo­wiem po­wodu 
miałby pozo­stać w Tu­gu­ega­rao dłu­żej? 
Rozdział trzynasty [top] Po wej­ściu do po­koju, Ta­kei Shi­mura stwierdził, że 
hotel „New Reno” nie­wiele zmienił się od czasu, kiedy kwa­tero­wał w nim jako 
młody ofi­cer Ar­mii Ce­sar­skiej. Ściany po­ma­lo­wane były na ten sam 
nie­okre­ślony, musztar­dowy kolor, a po­zba­wione pod­główka łóżko miało ten 
sam mało za­chę­ca­jący, od­ma­wia­jący na­wet mi­ni­mum kom­fortu, wy­gląd.Aż 
do mo­mentu, w któ­rym wsiadł do jeepa, który miał od­wieść go na lotni­sko w 
Tu­gu­ega­rao, nie był pewny, czy ma w sobie dość od­wagi, by prze­pro­wa­dzić 
swój plan.— Roz­my­śli­łem się — rzu­cił kie­rowcy, gdy tylko za­mknęła się za 
nimi brama. — Pro­szę za­wieźć mnie do ho­telu „New Reno”.Shi­mura wy­szedł na 
bal­kon i wyj­rzał na wą­ską, za­cie­nioną ulicę. Był za­do­wo­lony, że nie 
do­stał po­koju z oknem wy­cho­dzą­cym na plac, co z pew­no­ścią stale 
przy­po­mi­na­łoby mu o wy­da­rze­niach z prze­szło­ści. Bę­dzie miał czas, aby 
o tym wszystkim po­my­śleć, gdy roz­pocz­nie po­szu­ki­wa­nia Ku­rusu.Usiadł na 
fan­ta­zyj­nym krze­śle bal­ko­no­wym i wdy­cha­jąc rześ­kie, chłodne 
po­wie­trze choć na chwilę pró­bo­wał za­po­mnieć o wy­da­rze­niach mi­nio­nego 
tygo­dnia. Lecz wkrótce przed oczami po­now­nie sta­nęły mu sceny z 
dzi­siej­szego prze­słu­cha­nia. Po­wie­dział trzy­oso­bo­wemu skła­dowi 
sę­dziow­skiemu w mun­du­rach, że jest zu­peł­nie pewny, iż miny i bomby 
ter­mi­towe zo­stały zało­żone na omawia­nym tere­nie cał­kiem nie­dawno.— 
Je­żeli ktoś po­peł­nił tam błąd, to z pew­no­ścią ja by­łem tą osobą — 
oświad­czył. — Za­po­mniałem poin­for­mo­wać ma­jora Ra­mosa, że Ku­rusu był 
do­świadczo­nym mine­rem i prze­szedł w na­szym regi­men­cie spe­cjalne 
prze­szkolenie na temat róż­nych puła­pek. Ma­jor prawdo­po­dob­nie wcale nie 
zda­wał sobie sprawy, co może leżeć na tym tere­nie...Woj­skowy spe­cjali­sta od 
mate­ria­łów wy­bu­cho­wych także po­twierdził opi­nię Shi­mury oświad­cza­jąc, 
że te wszystkie ła­dunki z całą pew­no­ścią nie mo­gły przeleżeć nie uszko­dzone 
od cza­sów dru­giej wojny światowej. Mi­chael Bra­den także przy­znał, że jako 
małe dziecko czę­sto bawił się w tej tra­wie bez wie­dzy ro­dzi­ców.— Je­żeli te 
miny by­łyby w po­rządku, nie by­łoby mnie teraz tutaj — za­koń­czył. Ale 
Shi­mura, pa­trząc na nie­ru­chome, obo­jętne twa­rze ze­społu sę­dziow­skiego 
wie­dział, że Ra­mos jest w po­waż­nych tara­pa­tach. Gdy ginie lub zo­staje 
ran­nych tak wielu ludzi, musi zo­stać zna­le­ziony ko­zioł ofiarny. Ra­mos, 
sie­dzący sztywno za pro­stym, drewnia­nym stoli­kiem zda­wał się nie sły­szeć 
na­wet oświad­czeń świadków, nie szu­kał także ich po­cie­sza­ją­cych spoj­rzeń. 
Po koń­co­wym ze­zna­niu Bra­dena sę­dziowie udali się na na­radę. Gdy Shi­mura 
wsia­dał do jeepa, do domu Ra­mosa nie do­tarła jesz­cze wia­do­mość o 
wy­roku.Shi­mura usły­szał nagle ostre, nie­cier­pliwe pu­kanie. Prze­szedł 
przez po­kój i otwo­rzył drzwi. Na progu stał dok­tor Ma­pi­tang, z twa­rzą 
wy­raża­jącą gniew i iryta­cję.— Czy pan zwa­rio­wał, ka­pita­nie Shi­mura?— 
Skąd pan wie­dział, że je­stem tutaj? — od­po­wie­dział pyta­niem Shi­mura, gdy 
stary le­karz wszedł już do po­koju.— Po­wie­dział nam o tym kie­rowca. 
Dla­czego nie wy­kazał pan krzty roz­sądku i nie wsiadł pan do sa­mo­lotu?— Mam 
tu jesz­cze coś do zro­bie­nia.Ma­pi­tang par­sknął z roz­draż­nie­niem.— Już 
się roze­szło, że brał pan udział w prze­słu­cha­niu. Setki ludzi już wie, że 
jest wśród nich były ofi­cer kem­peitai. Nie­długo cała do­lina bę­dzie ostrzyła 
noże i ma­chety!— Nie by­łem członkiem kem­peitai.— Słu­żył pan im — Ma­pi­tang 
pod­niósł wa­lizkę Shi­mury. — Wąt­pię, czy na­wet w ho­telu bę­dzie pan 
bez­pieczny. Prze­no­cuje pan u mnie, a rano zła­pie pan sa­mo­lot do Ma­nilii.— 
Czy za­padł już wy­rok w spra­wie ma­jora Ra­mosa?— Parę mi­nut temu otrzymał 
tele­fon. Ko­men­dant chce się z nim wi­dzieć jutro o dzie­siątej. Dla­czego pan 
tutaj zo­stał? Aby do­wie­dzieć się, co sta­nie się z Virgilio?Shi­mura 
zde­cy­do­wał, że nie ma wy­boru. Musi po­wie­dzieć Ma­pi­tan­gowi o swo­ich 
po­dej­rze­niach.— Nie wie­rzę, aby Ku­rusu na­prawdę zgi­nął. Nig­dzie nie 
od­nale­ziono jego ciała.Ma­pi­tang, opusz­cza­jąc po­woli wa­lizkę na zie­mię, 
wpa­try­wał się w niego z ro­sną­cym zdu­mie­niem.— Prze­cież w są­dzie sły­szał 
pan moje ze­zna­nie. Prze­szło po­łowa z od­nale­zio­nych tam ludzi była tak 
spa­lona i zma­sa­kro­wana, że wszelka identyfi­kacja stała się nie­moż­liwa. 
Zo­stało z nich jedy­nie kilka zwę­glo­nych i po­pęka­nych kości. Wy­nosi­liśmy 
ich w nie­wiel­kich wo­recz­kach.— A miecz Ta­nape?— Czy ma pan w ogóle 
poję­cie, jaką tem­pe­ra­turę wy­twa­rza pło­nący ter­mit? Od­nale­ziono 
jedy­nie ja­kieś sto­pione, me­ta­lowe resztki.Shi­mura z upo­rem po­krę­cił 
głową.— Wy­soka tem­pe­ra­tura pa­nuje jedy­nie w bez­po­śred­nim ob­sza­rze 
wy­bu­chu bomby ter­mi­towej. Sier­żant Gar­cia zo­stał przy­pusz­czal­nie 
za­ata­ko­wany o setki stóp od tego miej­sca, a prze­cież bomba wy­bu­chła w 
parę se­kund póź­niej.— Przy­pusz­czal­nie za­ata­ko­wany? — Prze­cież ten 
bie­dak stra­cił obie nogi! To, co pan suge­ruje, jest nie­moż­liwe, 
ka­pita­nie. Amok nie mógł uciec nie bę­dąc wi­docz­nym. Prze­cież to wszystko 
działo się w peł­nym świe­tle!On nigdy nie był w tej tra­wie — a przy­najmniej 
nie tam, gdzie był naj­sil­niej­szy ogień.— To śmieszne!— Czy ma pan sa­mo­chód? 
— po­wie­dział Shi­mura zmę­czo­nym gło­sem prze­ko­nany, że słow­nie nigdy nie 
prze­kona Ma­pi­tanga.— Oczywi­ście.— Zmierzch za­pad­nie do­piero za parę 
go­dzin. Je­żeli za­wie­zie mnie pan w to miej­sce, po­każę panu, jak to się 
wszystko od­było.Ma­pi­tang z nie­chę­cią ski­nął głową. * * *Przez jakiś 
czas wszystko było tak, jak przed wojną — wy­szeptał Sam Bra­den. — Żad­nych 
strzałów w nocy. Żad­nego stra­chu. Wie­dzia­łem, że Cara nie bar­dzo mnie lubi, 
ale nie było to naj­waż­niej­sze. Ważne było, aby życie szło na­przód. Aby było 
w pew­nym sen­sie spo­kojne, szczęśliwe. „Sam” — po­wie­dzia­łem sobie, gdy 
by­łem z Evie — „nie mia­łeś racji. To może się stać. Wszystko to, o czym 
zaw­sze ma­rzy­łeś i o co wal­czy­łeś, może się stać”.Parę mi­nut wcześniej, 
Mi­chael Bra­den wró­cił z prze­słu­cha­nia na ko­men­dzie i był za­sko­czony, 
za­sta­jąc dziadka na we­ran­dzie. O tej go­dzi­nie Sam Bra­den za­zwy­czaj 
od­by­wał swą co­dzienną drzemkę. Sie­dząc w czar­nym fo­telu, który Mi­chael 
pa­mię­tał bę­dąc jesz­cze na­sto­lat­kiem, Sam nagle za­czął opo­wia­dać o 
la­tach, w któ­rych Les za­rzą­dzał plantacją.— Ale nic z tego nie wy­szło, 
prawda? — mó­wił dalej. — Zaw­sze to sza­leń­stwo... Przy­pusz­czam, że nie 
pa­mię­tasz swej sio­stry... By­łeś taki mały...— Pa­mię­tam, dziadku.— Do­piero 
z jej śmiercią prze­ko­na­łem się, że sza­leń­stwo mnie po­ko­nało. 
Po­wi­nie­nem się był do­my­ślić tego wcześniej. Do dia­bła, prze­cież już wtedy 
by­łem stary! Mia­łem coś koło sześćdzie­siątki. Ale nie wie­dzia­łem. 
Za­zwy­czaj wszystko ukła­dało się po mo­jej myśli. Ważne sprawy. Na­rze­ka­łem, 
gdy desz­cze przy­cho­dziły zbyt późno i tra­ciłem zbiory. Ale to prze­cież nie 
było ważne. Tu była moja zie­mia, moja ro­dzina. I gdy­bym dalej... Pa­mię­tasz 
sta­tek?— Pa­mię­tam.— Wła­śnie wtedy się do­wie­dzia­łem. Na statku. Gdy 
pa­trzy­łem, jak Evie umiera i nie mo­głem nic zro­bić. Gdy pa­trzy­łem, jak 
za­czy­nają umie­rać twój oj­ciec i matka, i nie by­łem w sta­nie nic zro­bić. 
Gdy sam chciałem umrzeć, przed wami, bo było to po­nad moje siły, ale to także 
mi się nie udało.— To było dawno, dziadku — po­wie­dział ła­god­nie Mi­chael.— 
Śmieszne, ale do­piero w Santo Tho­mas zro­zu­mia­łem, że będę z tym wszystkim 
żył. A tak wielu ludzi, któ­rzy po­winni jed­nak żyć, umarli. Za­uwa­żyłeś?— 
Tak.— Ale twoja matka nie umarła.— Wiem.— Tak jak i twój oj­ciec. Wy­szedł z 
tego z ży­ciem, tak jak i my.— Wiem.— Po tym wszystkim za­czął zaj­mo­wać się 
głup­stwami. Robił dzi­waczne rze­czy. Pa­mię­tasz pstrągi?— Tak.— Nie 
po­wi­nien był na­wet pró­bo­wać. W tych gó­rach nic się nie uchowa przy życiu, 
chyba, że jest tu na­ro­dzone. A czę­sto na­wet i wtedy nie.— Wiem.— Ale 
mie­liśmy prze­cież jesz­cze jedną szansę, prawda? Les, Cara i Evie. My­śla­łem, 
że wszystko bę­dzie do­brze.— Bę­dzie do­brze.— Czy za­uwa­żyłeś, jak ona jest 
po­dobna do two­jej sio­stry?— Tak.— Zu­peł­nie jak twoja sio­stra, gdy była 
dzieckiem. To mnie prze­raża, Mike. Brzmi to, jak­bym zwa­rio­wał, prawda?— Nie, 
wcale nie.— Pró­bo­wa­łem trzy­mać się od niej z da­leka. To był błąd. Ego­izm z 
mo­jej strony. Ale była tak po­dobna do tej pierw­szej, że nie chciałem być zbyt 
bli­sko niej. Ego­izm. A gdyby coś się stało, my­śla­łem sobie, i utracę ją po 
raz drugi? Już bym chyba tego po pro­stu nie zniósł — Sam oparł głowę na 
opar­ciu fo­tela i za­mknął oczy. Drżący głos prze­szedł w le­dwie sły­szalny 
szept. — Wkrótce od­jadą... Cara i Evie... Być może to i lepiej... Uciekną od 
tego sza­leń­stwa...— One nie od­jadą, dziadku — po­wie­dział z mocą Mi­chael. — 
Do­pil­nuję tego.Spoj­rzał na sta­rego czło­wieka i zro­zu­miał, że ten już 
prawdo­po­dob­nie spał, gdy Mi­chael czy­nił swą im­pul­sywną obietnicę. 
Nie­mniej jed­nak miał za­miar jej do­trzy­mać. Prze­szło ćwierć wieku temu jego 
dzia­dek sa­mot­nie za­wę­dro­wał do do­liny Ca­gayan, bez ni­czy­jej po­mocy 
obró­cił kilka akrów po­ro­śnię­tego trawą pust­ko­wia w za­czą­tek bo­gac­twa 
Bra­de­nów, prze­żył wojnę i obóz, wi­dział śmierć wszyst­kich, któ­rych 
ko­chał. Ska­zanie go na spę­dze­nie ostat­nich mie­sięcy, czy lat życia w 
zu­peł­nej sa­mot­ności, by­łoby ak­tem bez­względ­nego okru­cień­stwa. Mi­chael 
nie miał żad­nych złu­dzeń, co do swego dal­szego po­bytu tutaj. Dzielenie domu 
z wnu­kiem, który już dawno wy­jało­wił swe życie prze­by­wa­jąc z dala od domu, 
jesz­cze bar­dziej una­ocz­ni­łoby Sa­mowi stały, bez­li­tosny pro­ces roz­padu 
ro­dziny Bra­de­nów.Ich ad­wo­kat, Luis De­lgado, przyleci jutro z Ma­nilii, by 
spo­tkać się z nim i Carą. To z pew­no­ścią bę­dzie krót­kie i szyb­kie 
spo­tka­nie. Za­koń­czy się pod­pisa­niem do­ku­mentów, jasno okre­ślają­cych 
przy­szłe do­chody Cary i Evie z plantacji. Do­ku­menty te są nie­zbędne z 
punktu wi­dze­nia fili­piń­skiego prawa, nie­zwy­kle rygo­ry­stycznie 
trak­tują­cego wszelkie ty­tuły wła­sno­ści ob­co­kra­jow­ców do ziemi. 
Wie­dząc, co musi zro­bić, Mi­chael upewnił się, że Cary nie ma w domu i 
za­dzwonił do De­lgado. Krót­kimi, bez­barwnymi zda­niami opi­sał mu treść 
do­dat­ko­wego do­ku­mentu, który musi być spo­rzą­dzony na jutro.— Czy jesteś 
pewny, że cho­dzi ci wła­śnie o to? — za­pytał zdzi­wiony prawnik.— Jak 
naj­bar­dziej.— To bę­dzie zna­czyło ko­niec plantacji Bra­de­nów.— To już się 
stało, Luis — od­parł Mi­chael. — Ona umarła wraz z Le­sem.Drżącą dło­nią 
odło­żył słu­chawkę i po­szedł na górę, aby się prze­brać. Rano Ra­molo 
po­pro­sił go, by prze­pro­wa­dził in­spek­cję prac po­rząd­ko­wych na po­lach 
stra­wio­nych przez ogień. Obie­cał mu, że to zrobi, jak wróci tylko z 
Tu­gu­ega­rao. Ilu­zja dal­szej egzy­sten­cji plantacji po­winna być 
pod­trzy­my­wana.Zbli­żał się wła­śnie do ga­rażu, gdy za sobą usły­szał miękki 
stu­kot ko­pyt. Od­wró­cił się i do­strzegł Carę, ja­dącą na sro­ka­tym ko­niu. 
Evie sie­działa tuż przed nią na sio­dle, pię­tami ko­piąc ryt­micznie w 
ło­patki konia. Zwie­rzę­ciu naj­wi­docz­niej nie spra­wiało to żad­nej 
róż­nicy. Tuż obok niego prze­bie­gła Ma­ria. Wy­cią­gnęła ręce i po­mo­gła 
zejść dziecku na zie­mię.— Wujku Mike, czy po obie­dzie będę mo­gła poo­glą­dać 
twoje foto­gra­fie? — za­py­tała Evie, pod­czas gdy pia­stunka bez­sku­tecz­nie 
sta­rała się za­wró­cić ją w kie­runku kuchni.— Ja­sne — od­parł Mi­chael, 
wpa­tru­jąc się w opięte spło­wia­łymi dżin­sami nogi i bio­dra Cary.— Gdzie 
były­ście? — za­pytał idąc tuż obok Cary, która od­pro­wa­dzała wła­śnie 
sro­ko­sza do stajni.— Po­je­cha­ły­śmy do rzeki i z po­wro­tem. Evie ko­cha 
konie, tak samo jak jej oj­ciec.— Chciał­bym, abyś nie wy­bie­rała się nig­dzie 
sa­mot­nie. Jesz­cze nie teraz.Cara za­trzy­mała się i spoj­rzała na niego 
wzrokiem, w któ­rym ma­lo­wało się nie­do­wie­rza­nie.— Wciąż nie jesteś pewny, 
czy amok rze­czy­wi­ście nie żyje, prawda?— Wręcz prze­ciw­nie. Nie mogę 
wy­obra­zić sobie spo­sobu, w jaki mógłby prze­żyć. Ale zbyt­nia ostroż­ność nie 
za­wa­dzi.Nie po­wie­dział jej, że przez parę dni grupa pra­cow­ni­ków plantacji 
prze­szu­ki­wała cały teren po­mię­dzy plantacją a bar­rio, po­szu­kując reszty 
żyw­ności skra­dzio­nej ze sklepu Li Tunga. Od­nale­ziony wcześniej jeden, 
nie­wielki wo­rek za­wie­rał około dzie­się­ciu pu­szek. Było jasne, że amok 
ukrył gdzieś resztę, za­mie­rza­jąc póź­niej prze­transpor­to­wać ją głę­biej w 
dżunglę. Gdyby kry­jówki po­zo­stały nie­tknięte, zna­czy­łoby to, że mor­derca 
nie po­jawił się wię­cej. Mi­chael czuł, że to mo­głoby wreszcie roz­wiać 
drę­czące go wąt­pli­wo­ści.We­szli do stajni. Mi­chael po­mógł dziew­czy­nie 
roz­kul­ba­czyć konia i wy­trzeć spie­nione boki.— Po­wie­dzia­łam Ra­molo, aby 
sta­jenny pra­co­wał dziś w polu — po­wie­działa. — Nigdy nie ro­zu­mia­łam, 
dla­czego Les nale­gał na trzy­ma­nie sta­jen­nego dla dwu tylko koni. Bez końca 
prze­sia­dy­wał w kuchni i iry­tował służbę.— Idę prze­pro­wa­dzić in­spek­cję — 
po­wie­dział Mi­chael, kie­rując się w stronę drzwi.— Jak było na 
prze­słu­cha­niu?Od­wró­cił się w jej kie­runku.— Ro­bi­łem, co mo­głem, ale 
nie­wiele to dało.— Czy to zna­czy, że mogą po­sta­wić go przed są­dem?Mi­chael 
po­krę­cił prze­cząco głową.— Mo­głoby po­wstać zbyt wiele nie­przyjem­nych 
pytań. Na przy­kład, dla­czego rząd i poli­cja przez tyle lat upar­cie 
ne­go­wali ist­nie­nie amoka? Ale nie­za­leż­nie od tego, jak to roz­wiążą, 
ka­riera Ra­mosa jest skoń­czona.Cara spoj­rzała na niego szybko, za­sko­czona 
go­ryczą, którą za­pra­wiona była jego ostat­nia uwaga. Nie był prze­cież 
przyjacie­lem Ra­mosa, wi­dział go jedy­nie dwa razy. Na­gle, za­częła 
ro­zu­mieć.— Mi­chael, dla­czego po tylu la­tach rzu­ciłeś ar­mię?Mi­chael 
po­now­nie ru­szył w stronę drzwi.— To nie ja rzu­ciłem ar­mię — po­wie­dział 
nie pa­trząc na nią. — To ar­mia rzu­ciła mnie. Zo­sta­łem wy­lany tak samo, jak 
sta­nie się to z Ra­mo­sem — ła­god­nie, po dżentel­meń­sku. Będę z po­wro­tem 
za go­dzinę.Już w sa­mo­cho­dzie za­sta­na­wiał się, dla­czego wła­ści­wie 
od­po­wie­dział na to ostat­nie pyta­nie Cary. Nigdy ni­komu nie po­wie­dział 
jesz­cze całej prawdy o tym zwolnie­niu. Jako ka­pitan Sił Spe­cjal­nych, przez 
prze­szło osiemna­ście mie­sięcy był do­radcą w szta­bie wojsk Połu­dniowego 
Wietnamu, ope­rują­cych u dżunglach na wschód od An Tuc. Był to ob­szar tak 
bar­dzo pro-komu­ni­styczny, że jed­nostki rzą­dowe ope­ro­wać mu­siały z 
ufortyfi­ko­wa­nych wio­sek.Póź­nym po­połu­dniem 13 paź­dziernika 1965 roku, 
Mi­chael towa­rzy­szył puł­kow­ni­kowi Hu­ghowi Blessin­game, naj­star­szemu 
stop­niem do­wódcy okręgu, w na­po­wietrznej in­spek­cji. Do­stali się w ogień 
ukrytych strzelców wy­bo­ro­wych i je­den z cel­nych strzałów uszkodził główny 
mo­tor. Tylko Mi­chael i Blessin­game uszli z ży­ciem z pło­ną­cego wraku, w 
jaki zmienił się heli­kop­ter po upadku w gęste krzaki. Przez na­stępne dwa dni 
— uzbrojeni w je­den kara­bin — prze­dzie­rali się w kie­runku An Tuc, parę razy 
cu­dem uni­kając spo­tka­nia z pa­tro­lem Viet­kongu. Cze­kanie na po­moc w 
miej­scu kata­strofy było nie­moż­liwe, z po­wodu wzmożo­nych w tym rejo­nie 
dzia­łań par­ty­zan­tów.Ran­kiem trze­ciego dnia, pra­wie zu­peł­nie 
wy­czer­pani, natra­fili na krętą ścieżkę. Mi­chael nieja­sno pa­mię­tał, że 
pro­wa­dziła ona do ufortyfi­ko­wa­nej wio­ski 50 mil dalej na wschód. Za­miast 
trzy­mać się bu­szu, tak jak robili to wcześniej, zary­zy­ko­wali wę­drówkę 
ścieżką. Była to zła decy­zja. Parę mil dalej, mi­jając za­kręt, na­tknęli się 
na wy­stra­szoną, wę­dru­jącą ro­dzinę wiet­nam­ską, ja­kich setki na­po­tkać 
można było ostat­nimi czasy w tym kraju — sta­ruszka, męż­czy­zna i ko­bieta, 
mo­gący mieć około trzy­dziestki, oraz czworo dzieci, z któ­rych naj­młodsze 
miało może sześć lat. Wszyscy mieli na sobie stare, po­darte ubra­nia. Mi­chael, 
trzy­ma­jąc kara­bin oparty wy­god­nie o bio­dro, zadał im parę pytań swym 
ła­ma­nym wiet­nam­skim. Męż­czy­zna od­po­wie­dział, że po­cho­dzą z wio­ski 
zbombar­do­wa­nej dzień wcześniej, a te­raz udają się do domu wuja. Mi­chael 
prze­tłu­ma­czył tę in­for­ma­cję puł­kow­ni­kowi, który po wy­słu­cha­niu jej 
ode­zwał się po an­giel­sku: „Je­den do stu, że to sym­pa­tycy czer­wo­nych. Za 
pół go­dziny prze­każą o nas wia­do­mość do swych przyjaciół. Zabij ich”. Gdy 
Mi­chael usły­szał ten roz­kaz, pa­trzył wła­śnie na sze­ścio­let­niego chłopca. 
Dzie­ciak wpa­try­wał się w niego z wy­ra­zem takiej sa­mej prze­rażo­nej 
nie­pew­ności, jaką w oczach mu­siał mieć on sam, gdy do­strzegł ofi­cera Ar­mii 
Ce­sar­skiej, który za­brał całą jego ro­dzinę na sta­tek śmierci w Aparri. W 
na­głym, śle­pym wy­bu­chu wściekło­ści od­wró­cił się do­okoła wła­snej osi i 
kolbą kara­binu ude­rzył w bok głowy puł­kow­nika. Blessin­game, jak wór pełen 
łachma­nów, upadł bez­władnie na ścieżkę. Prze­ra­żeni Wietnam­czycy ci­snęli 
swe to­bołki i rzu­cili się do ucieczki.Mi­chael niósł nie­przytom­nego 
puł­kow­nika przez resztę drogi do wio­ski, skąd woj­skowy he­li­kop­ter za­brał 
ich do szpi­tala w Saj­gonie. Gdy puł­kow­nik przy­szedł wreszcie do sie­bie — 
miał nie­wiel­kie pęk­nię­cie cza­szki — nie wy­raził zgody na po­sta­wie­nie 
Mi­cha­ela przed są­dem wo­jen­nym, na któ­rym mu­siałby przy­znać, że wy­dał 
roz­kaz otwarcia ognia do bez­bron­nych cy­wili. Jed­nak Mi­chael wie­dział, że 
jego dni w woj­sku są już poli­czone. Wia­do­mość prze­ka­zana mu zo­stała przez 
sa­mego gene­rała, ko­legę Blessin­game'a z West Point. Ge­nerał bar­dzo 
uprzejmie poin­for­mo­wał go, że wszystkie pa­piery zo­stały już 
przy­go­to­wane, a Mi­chael ma jedy­nie pod­pisać swą rezy­gna­cję. W 
prze­ciw­nym wy­padku wy­sto­so­wany zo­sta­nie ofi­cjalny ra­port, doty­czący 
jego za­równo psy­chicznych jak i fi­zycz­nych nie­dy­spo­zycji, co 
spo­wo­do­wać może zwolnie­nie karne. Czterdzie­ści osiem go­dzin póź­niej, 
Mi­chael był już w dro­dze po­wrot­nej do Sta­nów. Nie po­zwolono mu na­wet na 
zło­żenie krót­kiej wi­zyty ro­dzi­nie na Lu­zonie...Gdy wjeż­dżał w 
zruj­no­wane pola po­my­ślał, jak głę­boko wspo­mnienie tego ja­poń­skiego 
ofi­cera wpłynęło na całe jego życie. Lecz w tej chwili, jego zjawa z 
prze­szło­ści miała już kon­kretne na­zwi­sko — Ta­kei Shi­mura. Mi­chael 
przy­glą­dał mu się, gdy Ja­poń­czyk skła­dał swe ze­zna­nie na ko­men­dzie. 
Wy­glą­dał na przy­zwo­itego, skrom­nego czło­wieka — pełen re­zerwy, 
przema­wia­jący miękkim, spo­koj­nym gło­sem, o nie­na­gan­nych ma­nie­rach. 
Człowiek, który przy­był do do­liny, aby po­móc poło­żyć kres pa­nują­cemu tu 
złu. Lecz Mi­chael w dal­szym ciągu nie­na­wi­dził go tak inten­syw­nie, że na 
każdą myśl o nim czuł, jak wszystkie mię­śnie napi­nają się, ni­czym 
po­stronki... * * *— Pro­szę po­my­śleć o jego trud­nym poło­żeniu — 
po­wie­dział Ta­kei Shi­mura, gdy ra­zem z Ma­pi­tan­giem szli wzdłuż gra­nicy 
wy­palo­nego ob­szaru trawy. Woj­sko wy­co­fało się z tego te­renu, gdy tylko 
od­nale­zione zo­stało ostat­nie ciało. — Za parę dni roz­pocz­nie się mon­sum i 
uniemoż­liwi ja­kie­kol­wiek po­lo­wa­nie. Zszedł z gór za­mie­rza­jąc zro­bić 
coś, co stało się już jego zwy­cza­jem — ude­rzyć nocą na ja­kieś nie­wiel­kie 
bar­rio i zabić wszyst­kich świadków, by wieść o zbrodni nie do­tarła do 
poli­cji wcześniej, niż on zgroma­dziłby od­po­wiednią ilość zapa­sów, które 
po­zwo­li­łyby mu prze­trwać desz­cze. Ale, mor­dując przy­pad­kowo bo­ga­tego 
bia­łego plantatora za­miast zwy­kłego wie­śniaka, roz­pętał po­lo­wa­nie na 
sie­bie.— Wiem o tym wszystkim — od­parł ra­czej chłodno Ma­pi­tang. — Czego pan 
wła­ści­wie szuka?Od­kąd wy­siedli z sa­mo­chodu dok­tora, cała uwaga Shi­mury 
skon­cen­tro­wana była na spa­lonej ziemi. Parę razy przy­sta­nął na­wet, by 
kop­nąć coś czub­kiem swego cięż­kiego, wy­so­kiego buta.— Ta­kot­subo Ku­rusu.— 
Je­stem ra­czej słaby w ja­poń­skim.Shi­mura na chwilę zmarsz­czył czoło, 
pró­bując od­szu­kać w pa­mięci an­giel­ski ekwiwa­lent tego słowa.— Jego 
„pu­łapki na ośmior­nice”. Na­zy­wali­śmy to tak z po­wodu jej kształtu, bo­wiem 
rze­czy­wi­ście przy­po­mi­nała siatkę, ja­kiej uży­wają po­ła­wia­cze 
gło­wo­no­gów. Wi­dzi pan, dok­torze Ma­pi­tang, jed­nym z po­wo­dów, dla 
któ­rych on tak długo po­zo­stał przy życiu jest fakt, że na­wet tak 
do­świad­czony po­li­cjant jak ma­jor Ra­mos wie zbyt mało o woj­sko­wym 
sys­temie, który stwo­rzył ta­kich ludzi, jak Ku­rusu. Jego życie jest esen­cją 
bus­hido, z jego wszyst­kimi zasa­dami i tra­dy­cjami. Na przy­kład: 
Ame­ryka­nie są zwo­len­ni­kami ru­chli­wo­ści. Gdy zaj­mują pozy­cję, 
wy­ko­pują jedy­nie nie­wiel­kie za­głę­bie­nia i są go­towi do 
na­tychmia­sto­wego od­skoku w wy­padku kontrataku. Szkolenie żoł­nie­rza 
ja­poń­skiego spra­wia, iż wie­rzy on, że raz zdo­byty teren musi być utrzymany 
aż do śmierci. Kon­stru­uje więc takot­subo, głę­boki wy­kop, umoc­niony drzewem 
lub in­nym do­stęp­nym mate­ria­łem. Jest on bar­dzo do­brze za­ma­sko­wany i w 
wy­padku na­dej­ścia nie­przyja­ciela, sie­dzący we­wnątrz żoł­nierz musi być 
stamtąd wy­ku­rzany, jak lis z jamy.— Wy­gląda to na je­dyne moż­liwe 
roz­wią­zanie — mó­wił dalej Shi­mura, roz­glą­dając się uważnie po ziemi. — Po 
od­kry­ciu ciała Le­stera Bra­dena, Ku­rusu miał do wy­boru dwie moż­liwo­ści: 
mógł schować się głę­boko w dżungli lub zo­stać w doli­nie Ca­gayan, pla­nując 
poje­dyn­czy wy­pad, który gwa­ran­tował mu zdo­bycie wszyst­kiego, czego 
po­trze­bo­wał. Zna­czy­łoby to za­ata­ko­wa­nie domu ja­kie­goś bo­ga­tego 
plantatora lub bar­rio na tyle du­żego, by miało taki sklep, jak Li Tung. 
Wy­brał tę drugą moż­li­wość, po uprzednim wprowa­dze­niu żoł­nie­rzy na 
fał­szywy trop w góry. Był to nie­bez­pieczny plan, po­nie­waż mógł zo­stać 
przyła­pany na otwartej prze­strzeni. Za­decy­do­wał więc, że je­żeli 
nie­przyjacie­lowi uda się go zlo­kali­zo­wać, to sto­czy swą ostat­nią walkę w 
ta­kim miej­scu, w któ­rym bę­dzie w sta­nie poza­bijać naj­więk­szą liczbę 
swych wro­gów. A więc, uży­wa­jąc środ­ków, które za­cho­wał i ukrył jesz­cze 
pod ko­niec wojny, za­mi­no­wał cały ten ob­szar i wy­kopał takot­subo w ta­kim 
miej­scu, które gwa­ran­to­wało, że nie wpadnie we wła­sną pu­łapkę.— To tylko 
po­dej­rze­nia — za­pro­te­sto­wał Ma­pi­tang.— Oczywi­ście.Shi­mura prze­szedł 
przez drogę i od­wró­cił się w kie­runku, z któ­rego wła­śnie nade­szli. Uważnym 
spoj­rze­niem omiótł rzędy tyto­niu, które pozo­stały nie­tknięte przez ogień. 
Po chwili ru­szyli z po­wro­tem. Byli już w po­łowie drogi do sa­mo­chodu 
dok­tora, gdy nagle Shi­mura przy­sta­nął gwałtow­nie i kop­nął bu­tem w ja­kiś 
ciężki, za­ma­sko­wany obiekt. Upadł na ko­lana i za­czął szybko pra­co­wać 
rę­kami. Ma­pi­tang uklęknął tro­chę z boku i pa­trzył z fa­scy­nacją, jak 
poru­sza­jące się deli­kat­nie dło­nie Ja­poń­czyka od­sła­niają stop­niowo 
sze­roki, sple­ciony z pę­dów bam­busa dysk, wy­glą­da­jący jak przy­krywka 
du­żego ko­sza. Po­mię­dzy łody­gami bam­busa wsa­dzone były ło­dygi i li­ście 
tyto­niu. Ka­mu­flaż był tak do­sko­nały, iż wąt­pliwe było by ktoś, kto nie wie 
w do­datku czego szu­kać, za­uwa­żył coś nie­zwy­kłego w tym miej­scu, bę­dąc 
na­wet dwie czy trzy stopy obok.— Mój Boże, a więc to prawda! — wy­szeptał z 
prze­raże­niem Ma­pi­tang.Shi­mura szarpnął po­krywę i uniósł ją do góry. W 
ziemi wy­ko­pany był wą­ski i głę­boki tunel. Z ciemnego wnę­trza wciąż jesz­cze 
uno­sił się wy­czu­walny wy­raź­nie odór za­schłej krwi i potu.— Gdy ści­gał go 
Mi­chael Bra­den — prze­rwał mil­cze­nie Shi­mura. — Ku­rusu wszedł na parę 
jar­dów w trawę, wy­star­cza­jąco głę­boko, by zo­sta­wić na li­ściach ślady 
świe­żej krwi. Na­stęp­nie tą samą drogą wy­cofał się i ukrył w ta­kot­subo. 
Po­tem wszyscy, nie wyłą­cza­jąc ma­jora Ra­mosa zało­żyli, że Ku­rusu mu­siał 
schować się w sa­mym środku tych traw.— To kto w ta­kim razie od­ciął nogi 
sier­żan­towi Gar­cii?Shi­mura ostrożnie umie­ścił wieko na swoim miej­scu. 
Wstał i wy­jętą z kie­szeni chu­s­teczką oczy­ścił dło­nie z ku­rzu.— Nikt. 
Na­trafił na pu­łapkę, którą Ku­rusu i jego od­dział spe­cjalny czę­sto 
umiesz­czali na szla­kach w dżungli, uży­wa­nych przez wa­szych par­ty­zan­tów. 
To pro­ste urzą­dze­nie — po pro­stu wą­ski, giętki i bar­dzo ostry pas stali, 
umo­co­wany parę stóp po­nad gruntem, dwu­krot­nie zgięty i połą­czony z 
za­padką. Być może w tra­wie było ta­kich puła­pek wię­cej, lecz jedy­nie biedny 
Gar­cia miał to nie­szczęście, że sta­nął na jed­nej z nich.Słowa Ja­poń­czyka 
przy­po­mniały nagle Ma­pi­tan­gowi tu­ziny oka­le­czo­nych w dziwny spo­sób 
Ilo­kań­czy­ków, któ­rych opa­try­wał w swej kli­nice. Vil­la­mor także 
po­wie­dział mu kie­dyś, że jego par­ty­zanci uni­kają wy­dep­ta­nych ście­żek w 
dżungli, w oba­wie przed ta­kimi wła­śnie pu­łap­kami.— To było tak 
nie­wia­ry­god­nie dawno temu — po­wie­dział po­woli le­karz.— Nie dla Ku­rusu — 
od­parł Shi­mura, gdy po­now­nie ru­szyli w stronę sa­mo­chodu. — Pozo­stał w 
ukry­ciu aż do zmierzchu, a po­tem, pod osłoną ciemności, prze­czoł­gał się 
przez pole.— Do­kąd?— Nie mam poję­cia — Shi­mura wzru­szył ra­mio­nami. — Być 
może wcale nie jest ranny tak po­waż­nie, jak przy­pusz­cza ma­jor. 
Prawdo­po­dob­nie w tej chwili jest już gdzieś głę­boko w dżungli.— Dla­czego 
nie po­wie­dział pan wcześniej o tych po­dej­rze­niach? — za­pytał Ma­pi­tang, 
cho­ciaż już sam do­my­ślał się od­po­wie­dzi.— Do­póki nie zoba­czy­łem 
takot­subo, mo­dli­łem się, abym był w błę­dzie. To, co wy­da­rzyło się do tej 
pory, sta­nowi i tak wy­star­cza­jący koszmar.Wą­skie wargi Ma­pi­tanga 
roz­cią­gnęły się w nie­we­so­łym uśmiechu.— Ma pan za­miar pójść za nim?— Tak,— 
Wła­śnie tak przy­pusz­cza­łem.— Być może nie czy­tał bro­szur, które ma­jor 
roz­rzu­cał po dżungli. Schowany głę­boko w ziemi mógł też nie sły­szeć mo­jej 
wia­do­mo­ści, po­da­wa­nej przez me­ga­fon. On prawdo­po­dob­nie wciąż nie 
zdaje sobie sprawy, że je­stem tutaj. Je­żeli spo­tkam go twa­rzą w twarz, być 
może prze­ko­nam go, by się pod­dał. A je­żeli je­stem w błę­dzie, nikt oprócz 
mnie nie zgi­nie.On jest tak samo sza­lony, jak ten jego amok, po­my­ślał z 
roz­ba­wie­niem Ma­pi­tang. Przez chwilę za­sta­na­wiał się, czy nie warto by o 
tym wszystkim opo­wie­dzieć na­stępcy Ra­mosa. Za­decy­do­wał jed­nak, że nie. 
Co naj­wy­żej w góry wy­słany zo­sta­nie ko­lejny od­dział woj­ska. Przez 
ty­dzień lub dwa, heli­kop­tery wy­posa­żone w silne re­flek­tory co noc 
prze­cze­sy­wać będą puste pola tyto­niu. A po­tem woj­sko po­wróci do bazy i 
wszyscy ocze­ki­wać będą ko­lejnej ma­sakry. Aż do dzi­siaj, Ma­pi­tang my­ślał 
o amoku jako o bez­ro­zum­nej bestii. Jed­nak dia­bo­liczna chy­trość, która 
była w sta­nie wy­my­śleć taką pu­łapkę, do­wo­dziła inte­li­gen­cji. A jeżeli 
pozo­stała inte­li­gen­cja, to być może za­cho­wała się także pa­mięć. Shi­mura 
po­wie­dział wcześniej, że pod­ofi­cer Ku­rusu zaj­mo­wał się zbie­ra­niem 
wszelkich in­for­macji doty­czą­cych par­ty­zan­tów. Je­żeli rze­czy­wi­ście był 
on amo­kiem i mógł być ujęty żyw­cem, być może ozna­czało to od­po­wie­dzi na 
pyta­nia, które drę­czyły za­równo Ma­pi­tanga, jak i pozo­sta­łych przy życiu 
członków ru­chu oporu...— Nie może pan iść w góry sa­mot­nie — ode­zwał się w 
końcu Ma­pi­tang. — Nie prze­żyje pan tam na­wet czterdzie­stu ośmiu go­dzin.— 
Wła­śnie dla­tego wta­jem­ni­czy­łem pana w mój plan, dok­torze. Być może 
po­leci mi pan ja­kie­goś kom­pe­tent­nego przewod­nika.Pode­szli do 
sa­mo­chodu. Przez kilka se­kund palce Ma­pi­tanga bęb­niły ner­wowo o dach 
po­jazdu.— Za­biorę pana ze sobą — po­wie­dział wreszcie. — Rząd zało­żył parę 
stacji me­dycz­nych — ża­łosne przedsię­wzię­cie, pro­wa­dzone za­zwy­czaj przez 
aku­szerki — w paru więk­szych ilo­kań­skich wio­skach. Przed mon­su­nem udaję 
się za­zwy­czaj w góry, by do­star­czyć im nie­zbędne me­dy­ka­menty, które 
po­zwolą im prze­trwać porę desz­czów. Je­żeli mam czas, pró­buję ich także 
szczepić na ty­fus lub na coś in­nego. Nie wi­dzę po­wodu, dla któ­rego nie 
mo­gli­by­śmy połą­czyć na­szych mi­sji.— Kiedy wy­ru­szamy?— Za parę dni — 
Ma­pi­tang wśli­znął się za kie­row­nicę. — Do tej pory, jak już po­wie­dzia­łem 
to panu w Tu­gu­ega­rao, za­mieszka pan u mnie. Je­stem prze­ko­nany, że w 
dal­szym ciągu nie zdaje pan sobie sprawy, na jakie ry­zyko na­raża się pan, 
para­dując po mie­ście.Shi­mura wsiadł do sa­mo­chodu i ru­szyli w kie­runku 
no­wej auto­strady. Zaab­sor­bo­wani roz­mową, nie za­uwa­żyli sa­mot­nego 
jeepa, który stał tro­chę dalej na pół­noc. * * *Mi­chael Bra­den skoń­czył 
wła­śnie in­spek­cję te­renu stra­wio­nego ogniem i kie­ro­wał się w stronę 
domu, gdy nagle tuż przed sobą do­strzegł sta­rego, zie­lo­nego saaba 
nale­żą­cego do Ma­pi­tanga. Tuż obok niego wi­doczne były syl­wetki dwu ludzi. 
Wie­dział, że towa­rzy­szem dok­tora musi być Ta­kei Shi­mura. Wciąż ma­jąc w 
pa­mięci swą ostat­nią roz­mowę z dziadkiem na temat statku śmierci z Aparri, z 
tru­dem po­wstrzymał się, by nie zdjąć z uchwytów Browninga 375, który miał ze 
sobą w sa­mo­cho­dzie od czasu po­ja­wie­nia się amoka obok domu. To by­łoby 
takie pro­ste — pod­nieść kara­bin, zła­pać Shi­murę w obiektyw tele­skopu i 
prze­strzelić mu głowę. Po­wstrzy­mała go jedy­nie pew­ność, iż wia­do­mość o 
ostat­nim wnuku ska­za­nym za mor­der­stwo, osta­tecz­nie zała­mie Sama 
Bra­dena.Gdy saab znik­nął już za za­krę­tem, za­czął się za­sta­na­wiać, co ci 
lu­dzie wła­ści­wie tu ro­bili. Sen­sowne było tylko jedno wy­tłu­ma­cze­nie. 
Po­dob­nie jak on, nie byli do końca pewni, że amok rze­czy­wi­ście zgi­nął w 
ogniu i szu­kali do­wo­dów, po­twierdza­ją­cych ich przy­pusz­cze­nia.Lecz 
dla­czego Shi­mura zo­stał w doli­nie Ca­gayan? Wy­glą­dało to na 
pro­wo­ko­wa­nie nie­szczęścia. Gdyby Mi­chael na­tknął się na Ja­poń­czyka w 
ja­kichś bar­dziej sprzyjają­cych oko­licz­no­ściach — sam, albo na mniej 
otwartej prze­strzeni — z pew­no­ścią dałby upust swym mor­der­czym 
in­stynktom.Wra­caj do domu! — miał ochotę krzyknąć w ślad za od­dala­ją­cym się 
sa­mo­cho­dem. Po­zwól nam wreszcie za­po­mnieć o tym, co zro­biłeś! Lecz 
Mi­chael wie­dział, że on sam nigdy tego nie za­po­mni. 
Rozdział czternasty [top] Cara pod­nio­sła oczy znad do­ku­mentu, który wła­śnie 
czy­tała i spoj­rzała z za­kło­pota­niem na Mi­cha­ela i Luisa De­lgado.— 
Przy­kro mi — po­wie­działa. — Ale oba­wiam się, że nic z tego nie ro­zu­miem.— 
Słownic­two jest pro­ste — wtrą­cił prawnik swym wy­stu­dio­wa­nym an­giel­skim. 
— W do­ku­men­cie tym Mi­chael zga­dza się prze­pisać wszelkie prawa do 
plantacji na panią i Evie, pod wa­run­kiem, że bę­dzie pani mieszkała na niej aż 
do śmierci Sama Bra­dena. Oznacza to, że zo­sta­nie pani je­dyną wła­ści­cielką 
plantacji, po­nie­waż Sam Bra­den zrzekł się swych wszyst­kich praw na Lesa i 
Mi­cha­ela już wiele lat temu.Cara we­szła do tego po­koju ocze­kując jedy­nie 
paru zwy­cza­jo­wych pa­pier­ków. Tym­cza­sem, pierw­szym do­ku­mentem jaki 
wrę­czył jej De­lgado, była ugoda.— Dla­czego? — za­py­tała — roz­trzę­sio­nym 
gło­sem Mi­cha­ela. — Dla­czego od­da­jesz wła­sny dom?— Sam ma 
dzie­więć­dzie­siąt trzy lata — od­parł spo­koj­nie Mi­chael. — Prze­żył już dwa 
cięż­kie ciosy. Chcę, aby do czasu gdy umrze, czuł, że reszta jego ro­dziny 
pozo­staje ra­zem. Że wciąż mamy kon­trolę nad plantacją.Dla­czego po pro­stu 
nie po­pro­sił mnie, abym pozo­stała — po­my­ślała w na­głym przy­pły­wie 
gniewu. Dla­czego mu­siał za­ofe­ro­wać ła­pówkę? Na­gle przy­po­mniała so­bie 
roz­mowę z Mi­cha­elem, pod­czas któ­rej wy­znała, że ani ona, ani Evie nie mogą 
już dłu­żej żyć pod jed­nym da­chem z Sa­mem. Nie­mniej jed­nak w to­nie jej 
głosu po­brzmie­wała złość.— Ale to jest... To jest oszu­stwo!— Sam nigdy nie 
bę­dzie zda­wał sobie z tego sprawy — od­parł spo­koj­nie Mi­chael.— Nie mogę 
być od­po­wie­dzialna za wszystko sama — za­pro­te­sto­wała.— Nie mu­sisz. Mogę 
na razie zo­stać, jako twój za­rządca. Płać mi tyle, ile uznasz za 
sto­sowne.Cara po­trzą­snęła głową i za­częła pod­nosić się z fo­tela.— Nie... 
Nie mo­gła­bym...— Czy masz poję­cie, jak nie­wiele pie­nię­dzy otrzymasz z 
plantacji, jeżeli ra­zem z Evie wró­cicie teraz do Sta­nów? — za­pytał szorstko 
Mi­chael. — Po­wiedz jej, Luis.De­lgado spra­wiał wra­żenie za­kło­pota­nego.— 
Nie­wiele wię­cej, niż pięć ty­sięcy dola­rów rocz­nie.— To nie­moż­liwe — 
wy­szeptała Cara, opa­dając z po­wro­tem na fotel. — Prze­cież to jedna z 
naj­więk­szych plantacji w całej doli­nie.Mi­chael wstał, na­lał sobie 
fili­żankę kawy i usiadł z po­wro­tem.— Przed chwilą uży­łaś słowa oszu­stwo, 
Cara. Na­wet nie wiesz, jak bli­ska byłaś prawdy. Jeśli cho­dzi o wa­runki 
eko­no­miczne, to za­równo na­sza, jak i inne plantacje bia­łych wła­ści­cieli, 
zaw­sze były czę­ściowo oszu­stwem. Oczywi­ście, utrzymy­wali­śmy wiel­kie domy 
i mnó­stwo służby, ale te rze­czy na Lu­zonie zaw­sze były tanie. Pro­sta prawda 
jest taka, że duże, pro­wa­dzone przez całe ro­dziny plantacje nigdy nie miały 
tu więk­szego sensu. Sensu w zna­cze­niu zy­sków, oczywi­ście. I cho­ciaż my 
upra­wiamy na­szą wła­sną zie­mię, to jed­nak więk­szość do­liny na­leży do 
miej­sco­wych me­stizos, któ­rzy mieszkają w Ma­nilii i po­bie­rają opłaty od 
setek nie­wiel­kich dzierżaw­ców.— I jest jesz­cze kom­pli­kacja wy­nikła z 
po­ro­zu­mie­nia Lau­rel — Lan­gley — do­dał De­lgado. — Czy zna pani prawo, 
pani Bra­den?Cara ski­nęła głową.— Oczywi­ście. Pa­mię­tam, jak zde­ner­wo­wany 
był Les, gdy Fili­piń­ski Sąd Naj­wyż­szy za­twierdził to po­ro­zu­mie­nie.— A 
więc jest pani świa­doma faktu, że od 1974 roku wszystkie ty­tuły wła­sno­ści 
ob­co­kra­jow­ców do te­re­nów na­leżą do rządu, cho­ciaż zo­stały im po­now­nie 
wy­dzierża­wione przy mi­ni­mal­nych zresztą kosztach. Wszystko, co pani tu 
po­siada, to bu­dy­nek miesz­kalny i za­bu­do­wa­nia go­spo­dar­cze, które bez 
ziemi są wła­ści­wie bez­war­to­ściowe.— A więc suge­ruje pan, że je­stem po 
pro­stu bez gro­sza? — za­py­tała z nie­do­wie­rza­niem.De­lgado obda­rzył ją 
czymś, co w jego mniema­niu miało być uspo­kaja­ją­cym uśmie­chem.— Wręcz 
prze­ciw­nie. Jed­nak wła­ściwe użyt­ko­wa­nie tych tere­nów na­strę­cza parę 
prawni­czych trud­ności.Mi­chael od­sta­wił fili­żankę na bok.— Luis chce po 
pro­stu po­wie­dzieć, że po śmierci dziadka ra­zem z Evie bę­dzie­cie za­możne 
do końca ży­cia. I nigdy wię­cej nie bę­dzie­cie już na­wet mu­siały spo­glą­dać 
w kie­runku Fi­lipin.— W jaki spo­sób?— Za­kła­dając spółkę ziem­ską z 
od­po­wiednią liczbą Fi­lipiń­czy­ków, tak aby od­po­wia­dało to prze­pi­som 
Lau­rel — Lan­gley. Spółka może z po­wro­tem wy­kupić nasze prawa wła­sno­ści, 
pod­naj­mu­jąc pewną część na­szych ziem nie­za­leż­nym far­me­rom. 
Wy­łą­cza­jąc mój udział, po­winno ci to za­pew­nić... — Mi­chael umilkł i 
spoj­rzał py­ta­jąco w stronę De­lgado.— Sza­cując ostrożnie, około 
czterdzie­ści ty­sięcy dola­rów rocz­nie — od­parł prawnik.Wciąż zbita z tropu 
ofertą Mi­cha­ela i zdez­o­rien­to­wana fak­tami, pod­su­wa­nymi jej przez 
ad­wo­kata, wstała.— Będę mu­siała to przemy­śleć.— Pani Bra­den, mogę panią 
za­pew­nić, że wszystko, co pani przed chwilą po­wie­dzie­liśmy, jest prawdą. 
Od­mowa nie by­łaby zbył mą­drym posu­nię­ciem.— Jak długo po­zo­sta­nie pan u 
nas, panie De­lgado?— Będę mu­siał wyje­chać do Tu­gu­ega­rao przed trze­cią, 
aby zła­pać po­połu­dniowy sa­mo­lot do Ma­nilii.— Dam panu od­po­wiedź o wpół 
do trze­ciej — po­wie­działa, kie­rując się w stronę drzwi. De­lgado wpa­try­wał 
się w nią w zdu­mie­niu. Mi­chael, wręcz prze­ciw­nie, wy­da­wał się być 
cał­kiem spo­kojny...Cara resztę po­ranka spę­dziła w po­koju dzie­cin­nym 
ba­wiąc się z Evie. Roz­my­ślała jed­no­cze­śnie o dziwnych sprzeczno­ściach w 
cha­rakte­rze szwagra. Gdy spo­tkała go po raz pierwszy, około trzech ty­go­dni 
temu, ude­rzył ją jego chłód, jego zimna bez­względ­ność. Jed­nak całe go­dziny 
potra­fił spę­dzać ra­zem z Evie, poka­zując jej foto­gra­fie i pa­miątki ze 
swego wcze­snego dzie­ciń­stwa, czy opo­wia­dając o krewnych, któ­rych mała 
nigdy nie wi­działa na oczy. Cara po­woli za­częła zda­wać sobie sprawę, że jego 
obo­jęt­ność ma­sko­wała po­trzebę emo­cjo­nal­nych kon­tak­tów, które do tej 
pory wy­da­wały się być nie­za­spo­ko­jone. Les z pew­no­ścią wie­dział o 
ist­nie­niu tego al­bumu ze zdję­ciami, jed­nak nie poka­zał im go nigdy. 
Bar­dziej niż kto­kol­wiek inny wie­działa, że jej mąż po­sia­dał sztukę 
za­czy­nania wszyst­kiego od po­czątku każ­dego ranka, sta­wia­jąc czoło 
wy­da­rze­niom ko­lej­nego dnia z za­ska­kują­cym spo­ko­jem. I do­piero gdy 
Mi­chael poka­zał im te wszystkie pa­miątki zro­zu­miała, że owa usta­wiczna 
po­goda du­cha Lesa była jedną z przy­czyn jej nie­za­do­wo­lenia z ży­cia na 
plantacji Bra­de­nów. Umieścił ją w miękkiej, bez­piecznej klatce, z któ­rej 
uwalniał jedy­nie od czasu do czasu. A teraz Mi­chael wstrząsnął nią po raz 
ko­lejny. Jego nie­chęć do sprzedaży tej plantacji była tak ja­skrawa, że już 
sama nie wie­działa, co o tym wszystkim my­śleć...Gdy Cara ze­szła na dół, 
Mi­chael i De­lgado cze­kali na nią w salo­nie.— Czy mo­gła­bym zoba­czyć tę 
ugodę jesz­cze raz? — za­py­tała.De­lgado szybko pod­szedł do biurka, wyjął z 
szu­flady cienki ar­kusz pa­pieru i wrę­czył go dziew­czy­nie. Cara spo­koj­nie 
przedarła do­ku­ment na pół i wrę­czyła go za­sko­czo­nemu prawni­kowi.— To był 
błąd, pani Bra­den — wes­tchnął ze szczerym ża­lem De­lgado.— A więc po­wrót do 
domu na­prawdę tak dużo dla cie­bie zna­czy? — za­pytał z roz­cza­ro­wa­niem 
Mi­chael.— Nie wra­cam do domu — od­parła. — Zro­bię, o co mnie pro­siłeś, 
Mi­chael. Jed­nak nie za cenę co­dziennego spo­glą­dania w twarz Sama i 
prze­ko­ny­wa­niu sa­mej sie­bie, że na­prawdę nie chcę, aby umarł. O 
przy­szło­ści farmy po­roz­ma­wiamy w od­po­wiedniej­szym ter­mi­nie. Te­raz 
mu­szę wra­cać do dziecka. Do wi­dze­nia, panie De­lgado.— Nigdy nie 
po­dej­rze­wa­łem, że zrobi coś ta­kiego — prze­rwał mil­cze­nie prawnik, gdy 
Cara znik­nęła już na górze.— Ja także, nie — od­parł Mi­chael. * * *Tej 
nocy Harry Die­trich po­sta­no­wił osta­tecz­nie zniszczyć amoka.Za­rzu­cił 
jed­nak swój wcześniej­szy plan za­strzelenia Ku­rusu. Obecność w doli­nie 
Ta­keo Shi­mury wy­klu­czała taką ewentual­ność. Ku jego zdu­mie­niu — i 
wła­ści­wie wszyst­kich pozo­sta­łych — Ma­pi­tang za­brał go do swego domu. Był 
to śro­dek ochronny sku­tecz­niej­szy niż plu­ton uzbrojo­nych straż­ni­ków. 
Na­wet ktoś naj­bar­dziej za­cie­kły w szu­kaniu ze­msty, nigdy nie ośmie­liłby 
się wy­stą­pić otwarcie prze­ciwko sta­remu leka­rzowi. Oprócz tego, że był 
ini­cjato­rem po­wsta­nia ru­chu wy­zwo­leńczego pod­czas oku­pacji, był też 
naj­bar­dziej re­spektowa­nym — a przez nie­któ­rych wręcz wiel­bio­nym — 
czło­wie­kiem w całej doli­nie Ca­gayan.Die­trich nie miał teraz in­nego 
wy­boru, jak na­tychmia­stowe za­bicie Ku­rusu i se­kretne ukry­cie jego ciała. 
Nie mógł ryzy­ko­wać uży­cia broni. Jego pra­cow­nicy spali w cha­tach 
usy­tu­owa­nych nie dalej, niż 20 jar­dów od głównych zabu­do­wań 
go­spo­dar­czych. Od­głos kilku strzałów ko­niecznych do zabi­cia ko­goś 
ta­kiego jak Ku­rusu, z pew­no­ścią sły­szalny bę­dzie na­wet przez ce­mentowe 
ściany szopy. To musi zo­stać zro­bione bez­gło­śnie. Środki ku temu były 
osią­galne — po­jem­niki z ar­sze­ni­kiem, uży­wa­nym przez far­me­rów do 
tru­cia po­lnych szczurów.Tego ranka, na suge­stię Die­tri­cha, Luz poje­chała 
do ro­dzi­ców mieszka­ją­cych w Aparri i miała pozo­stać tam na całą noc. Na 
obiad za­mó­wił pan­cit, lo­kalną po­trawę wie­dząc, że mocno pi­kantne da­nie 
musi być przy­go­to­wy­wane w du­żych ilo­ściach. Tak jak przy­pusz­czał w 
lo­dówce zna­lazł pra­wie pełny gar­nek. O je­dena­stej, gdy ku­charka już 
wy­szła, po­sta­wił gar­nek na ogniu i dosy­pał wy­star­cza­jącą ilość 
truci­zny, by na miej­scu po­walić doro­słego samca ca­rabao. Po­sma­ko­wał 
deli­kat­nie, aby prze­ko­nać się, że smak ar­sze­niku jest nie­wy­kry­walny. 
Nie było wąt­pli­wo­ści, Ku­rusu z pew­no­ścią nie na­bie­rze żad­nych 
po­dej­rzeń. Die­trich przemy­cał mu mięso raz dziennie, a ape­tyt Ku­rusu, w 
miarę po­wrotu do sił stale wzra­stał.Przez parę se­kund — ocze­kując na 
pod­grza­nie się po­trawy — Die­trich roz­wa­żał moż­li­wość za­stą­pie­nia jej 
mi­ską ryżu. W końcu rana Ku­rusu była już pra­wie wyle­czona. Die­trich mógł 
wy­pro­wa­dzić go z szopy, za­opa­trzyć w za­pas ryżu i wy­eks­pe­dio­wać w 
góry. Nie, zade­cy­do­wał po­nuro, nale­wa­jąc wodę do pla­sty­ko­wego 
po­jem­nika. Na­leży go zabić. Ku­rusu, prze­ko­nany, że zna­lazł so­jusz­nika, 
wra­całby wciąż do niego, za­mie­nia­jąc życie Die­tri­cha w nie­usta­jący 
koszmar. A jak długo po­zo­staje żywy, zaw­sze ist­nieje prze­cież moż­li­wość, 
że może zo­stać ujęty i opo­wie­dzieć o wo­jen­nych po­wią­za­niach Die­tri­cha 
z kem­peitai.Wal­cząc z drże­niem dłoni, Die­trich umie­ścił pan­cit i bu­telkę 
wody na tacy. Gdy niósł ją w kie­runku szopy, w żo­łądku od­czuł nara­sta­jące 
uczu­cie stra­chu. Niski, gar­baty bu­dy­nek wy­dał mu się nagle za­dzi­wia­jąco 
po­dobny do cmentar­nej krypty w pew­nym szwajcar­skim mia­steczku. Poło­żył 
tacę na ziemi i otwo­rzył drzwi. Ciężki, chra­pliwy od­dech Ku­rusu wy­da­wał 
się bić mu pro­sto w twarz. Sam Ja­poń­czyk był nie­wi­doczny, ale słabe 
świa­tło księ­życa oświetlało nie­wy­raź­nie ostrze trzy­ma­nego przez Ku­rusu 
mie­cza. Die­trich bez słowa poło­żył tacę na pod­łodze, wy­szedł z szopy i 
za­mknął za sobą drzwi.Zro­bi­łem to, po­my­ślał z ulgą wra­cając już do domu. 
Jed­nak w dło­niach i sto­pach czuł dziwny chłód. Wszedł do sy­pialni i cho­ciaż 
wie­dział, że nie bę­dzie mógł za­snąć, na­sta­wił bu­dzik na trze­cią rano. Za 
kilka go­dzin bę­dzie już po wszystkim, mruknął kła­dąc się do łóżka. Wy­brał 
już na­wet miej­sce na grób — od­legły, gęsto poro­śnięty krzewami jar, w 
któ­rym ze­szłego roku jeden z jego pra­cow­ni­ków zo­stał śmiertelnie uką­szony 
przez ko­brę. Od tej pory na ca­łym tym ob­sza­rze nie sta­nęła ludzka 
stopa.Die­trich nie zda­wał sobie sprawy, że za­padł w ner­wową drzemkę, do­póki 
nie usły­szał głu­chego od­głosu sil­nego ude­rze­nia. Usiadł gwałtow­nie na 
łóżku i spoj­rzał pół­przytom­nie na lśniący cy­fer­blat ze­garka. Było 
zale­dwie parę mi­nut po pół­nocy. Ude­rze­nie nie po­wtó­rzyło się i przez 
chwilę miał wra­żenie, że pod­su­nęła mu je tylko jego roz­go­rącz­ko­wana 
wy­obraźnia. Na­gle, w prze­bły­sku obez­władniają­cego prze­raże­nia, 
do­my­ślił się, co mo­gło ono ozna­czać — Ku­rusu od­czuwa pierwsze efekty 
dzia­łania truci­zny i usi­łuje wy­do­stać się z szopy!Jego au­to­ma­tyczna 
czter­dziestka piątka le­żała tuż obok na sto­liku. Schwycił pi­stolet, 
od­bez­pie­czył, zbiegł do kuchni, z szu­flady wyjął silną la­tarkę i wy­biegł w 
mrok. Tak jak się tego oba­wiał, drzwi do szopy były wy­ła­mane. Skie­ro­wał 
świa­tło la­tarki na brudną pod­łogę. Na­czy­nie z resztką za­trutej żyw­ności 
le­żało przewró­cone na ziemi.Die­trich aż do świtu prze­szu­kiwał wszystkie 
po­mieszcze­nia go­spo­dar­cze i przylega­jące do nich pola. Jed­nak nig­dzie 
nie od­na­lazł żad­nego śladu Ja­poń­czyka. Mu­siał od­czoł­gać się gdzieś 
głę­biej i tam umrzeć, zade­cy­do­wał Die­trich. Wy­star­czyło parę kę­sów. Jego 
ciało, nie­za­leż­nie od roz­mia­rów, było tak samo śmiertelne, jak każ­dego 
in­nego czło­wieka. Na­wet jeżeli ktoś go w końcu znaj­dzie, to i tak nie 
bę­dzie wie­dział, kto go otruł.Gdy spo­tkał pierw­szych, wy­cho­dzą­cych na 
pola pra­cow­ni­ków, wró­cił do domu. Za go­dzinę wyda lu­dziom pole­cenia na 
cały dzień. Lecz przede wszystkim po­wi­nien się prze­brać i ogo­lić. Jed­nak 
za­nim udał się do ła­zienki, po­za­my­kał na za­suwy wszystkie drzwi i okna. * 
* *Mi­chael Bra­den z za­dzi­wia­jącą ła­two­ścią przy­sto­so­wał się do 
co­dziennego rytmu plantacji. Przez dwa­na­ście go­dzin na dobę prze­by­wał na 
polu, nad­zo­rując zbiory. Pro­wa­dził kon­woje wy­ła­do­wa­nych tyto­niem 
cięża­ró­wek do Aparri, gdzie nad­zo­ro­wał skła­do­wa­nie go w ma­gazy­nach 
Die­tri­cha. Wy­bie­rał te­reny, które po­winny zo­stać ob­siane po­now­nie oraz 
na­siona, które po­winny zo­stać do tego celu użyte. Te ostat­nie prace 
prze­pro­wa­dzane były w za­sa­dzie przez Ra­molo, bo­wiem tech­niczna strona 
upraw nie była jego naj­sil­niej­szą stroną. Na szczęście Les był na tyle 
roz­sądny, że po­dzie­lił się swą wie­dzą na ten temat z nad­zorcą.Nie­usta­jąca 
praca speł­niała jesz­cze jedną funk­cję — po­zwa­lała chwilowo za­po­mnieć o 
obse­syj­nej myśli, że amok jest wciąż żywy.Na po­szu­ki­wa­nie reszty 
skra­dzio­nej żyw­ności ze sklepu Li Tunga wy­słano spe­cjalny od­dział ludzi. 
Jak do tej pory nic nie od­nale­ziono, ale po­szu­ki­wa­nia trwały nadal. 
Mi­chael pole­cił jed­nak roz­montować in­stala­cję oświetle­niową do­okoła 
domu, nie chcąc nie­po­koić już dłu­żej Cary. Je­żeli ja­kimś cu­dem mor­derca w 
dal­szym ciągu żyje, musi być w tej chwili głę­boko w dżungli. Jed­nego był 
pewny — poli­cja nie po­dej­mie żad­nych kro­ków, do­póki nie wy­darzy się 
ko­lejne mor­der­stwo. Ra­mos zmu­szony zo­stał do odej­ścia na wcześniej­szą 
eme­ry­turę, a jego na­stępca sta­ran­nie uni­kał „błę­dów”, które zła­mały 
ka­rierę jego po­przedni­kowi.Mi­chael za­zwy­czaj pozo­sta­wał na po­lach aż do 
póź­nego zmierzchu. Jed­nak sześć dni po spo­tka­niu z Lu­isem De­lgado, wró­cił 
z Aparri wczesnym po­połu­dniem, z uro­czy­stym po­sta­no­wie­niem, że wreszcie 
od­pocz­nie. Dom stał cichy i spo­kojny. Sły­szał jedy­nie odle­gły śmiech Evie, 
do­bie­ga­jący z pa­tio. Dziecko ra­zem z matką mu­siało być w ba­senie.Jego 
przy­pusz­cze­nia oka­zały się słuszne. Gdy wszedł do swego po­koju aby zmienić 
ko­szulę, śmiech dziecka stał się dużo gło­śniej­szy. Za­palił pa­pie­rosa, 
otwo­rzył sze­roko okno i wyj­rzał na ze­wnątrz. Evie — w gu­mo­wym czepku 
ką­pie­lo­wym na gło­wie — le­żała na nie­wiel­kim mate­racu. Cara krę­ciła 
mate­ra­cem po wo­dzie, wy­wo­łując tym okrzyki prze­stra­chu dziecka... * * 
*Cara okrę­ciła mate­rac po raz ostatni i igno­rując pro­testy Evie miękkimi, 
peł­nymi gra­cji ru­chami pod­pły­nęła do prze­ciw­le­głego końca ba­senu. 
Wspięła się po me­talo­wej dra­bince na brzeg i po­pra­wia­jąc bi­kini na swych 
lekko za­okrą­glo­nych bio­drach uło­żyła się na pla­żo­wym fo­telu. Le­nore 
Tully, czy­tając Ti­mes'a, le­żała tuż obok w po­dob­nej pozy­cji.— Nigdy nie 
bę­dziesz wie­działa, jak dużo dla mnie zro­biłaś, na­ma­wia­jąc Lesa na ten 
ba­sen — wy­mru­czała Le­nore uda­jąc, że nie do­strzega Mi­cha­ela, stoją­cego 
w oknie na pierw­szym pię­trze. — Ale oba­wiam się, że ostat­nio za­czy­nam już 
zbyt czę­sto z niego ko­rzy­stać.— Nie wy­głu­piaj się — od­parła Cara — je­stem 
ci wdzięczna za towa­rzy­stwo.Le­nore odło­żyła ma­ga­zyn na bok.— Są­dzę, że 
wiesz, iż za parę dni na­dej­dzie mon­sun i zmu­szeni zo­sta­niemy do życia jak 
pu­stel­nicy. Pró­buję wła­śnie za­opa­trzyć się w taką ilość wi­ta­miny D, aby 
prze­trwać cały ten okres.Ostatnio była co­dziennym go­ściem na plantacji 
Bra­de­nów — cho­ciaż nie­zu­peł­nie z po­wo­dów, jakie po­dała Ca­rze. Od 
pa­mięt­nej nocy w ho­telu jej mąż był bez prze­rwy pi­jany — i po raz pierwszy, 
od­kąd Le­nore mo­gła się­gnąć pa­mię­cią po­zwa­lał, by koli­do­wało to z jego 
pracą. Prze­ka­zując cały nad­zór nad zbio­rami pra­cow­ni­kom, całe dnie 
spę­dzał w swym nie­wiel­kim biu­rze, za­opa­trzony w bu­telkę szkockiej, którą 
nie­odmiennie wy­kań­czał jesz­cze przed obia­dem. Pyta­nia czy wy­mówki nie 
wy­wo­ły­wały u niego żad­nej reak­cji. Wi­dząc, że po­mię­dzy nimi wy­rósł 
nagle jakiś nie­zro­zu­miały mur mil­cze­nia, Le­nore wo­lała całe dnie spę­dzać 
poza do­mem.— Nie wy­pły­waj z cie­nia! — krzyknęła Cara, wi­dząc, że dziecko 
po­now­nie wy­pły­nęło na śro­dek ba­senu.Le­nore po raz ko­lejny po­słała 
szyb­kie spoj­rze­nie w stronę okna, za któ­rym stał Mi­chael. Przez prze­szło 
dwa­dzie­ścia lat swego mał­żeń­stwa z Jac­kiem zaw­sze pozo­sta­wała mu wierna 
— lecz wie­działa, że teraz była bliż­sza zdrady, niż kie­dy­kol­wiek. Jej 
dawna, je­dyna noc z Mi­cha­elem po­woli za­częła sta­wać się my­ślą 
do­mi­nu­jącą, szczegól­nie od czasu, gdy Jack za­czął igno­ro­wać jej 
obec­ność. Co noc sa­motna, wy­obra­żała sobie sie­bie z Mi­cha­elem, cie­pło 
jego warg na swo­ich ra­mio­nach i pier­siach; jego ra­miona, obejmu­jące ją w 
ocze­ki­wa­niu na fi­nał coraz moc­niej... Za­sta­na­wiała się, czy 
przy­pa­tru­jąc się jej z okna sy­pialni my­ślał o tym sa­mym.— Le­piej pójdę 
już do domu — po­wie­działa wstając. — Za­czy­nam się sma­żyć.— Po­zdrów Jacka.— 
Oczywi­ście.Le­nore prze­bie­rała się zaw­sze w po­koju Cary. Pod­cho­dząc do 
scho­dów za­uwa­żyła, że drzwi do po­koju Mi­cha­ela są otwarte. Szybko we­szła 
do sy­pialni i zrzu­ciła bi­kini. Za­czy­nam być nie­mą­dra, po­my­ślała, 
wpa­tru­jąc się w le­żące na łóżku bluzkę i spód­niczkę. Zu­peł­nie, jak 
po­strzelona na­sto­latka. To już nie bę­dzie jak kie­dyś. Prze­cież to tylko 
moja wy­obraźnia.Spoj­rzała na odbi­cie swego na­giego ciała w lu­strze. To 
jesz­cze wciąż było do­bre ciało. Jej duże, krą­głe piersi były pra­wie tak samo 
fo­remne, jak tej nocy, gdy Mi­chael roz­bie­rał ją w ho­telu w Ma­nilii. 
Ty­go­dnie diety i ćwi­czeń spra­wiły, że brzuch był w dal­szym ciągu pła­ski. 
Za­cho­wana zo­stała także szczupła linia bio­der. Było to ciało, które 
ćwi­czyła i o które dbała — je­dynie po to, by zo­stało zlek­ce­wa­żone i 
od­rzu­cone przez wła­snego męża.Gniew­nym ru­chem otwo­rzyła szafę i na­ło­żyła 
na sie­bie jedną z su­kie­nek Cary. Roz­ba­wiony gło­sik Evie kazał zga­dy­wać, 
że Cara pozo­sta­nie z córką jesz­cze około go­dziny. Gdy wchodziła do domu, 
cała służba była w kuchni, po­ma­gając Inez w przy­go­to­wy­wa­niu wie­czor­nego 
po­siłku. Sam Bra­den z pew­no­ścią śpi w swoim po­koju. Wie­działa, że w końcu 
jedno z nich bę­dzie mu­siało wy­ko­nać ten pierwszy krok. Dla­czego nie mieć 
tego już za sobą?Z mocno bi­ją­cym ser­cem skie­ro­wała się w stronę po­koju 
Mi­cha­ela. Było tak nie­wiele czasu — ale wy­star­cza­jąco dużo, by 
po­wie­dzieć mu, jak bar­dzo go pra­gnie. Mo­głaby po pro­stu tam wejść i bez 
słowa zdjąć su­kienkę. Mógłby ko­chać się z nią na­tychmiast, po­my­ślała z 
pod­nie­ce­niem, wy­obra­żając sobie ich sple­cione ciała na łóżku lub na 
pod­łodze, aby unik­nąć skrzypie­nia sprę­żyn. To spo­tka­nie z ko­nieczności 
mu­sia­łoby być nie­zwy­kle krót­kie, ale prze­cież mo­gliby się umówić na 
na­stępny dzień...Sta­nęła w progu jego po­koju. Mi­chael wciąż stał przy oknie, 
wpa­tru­jąc się w ba­sen z dziwnym, bole­snym wy­ra­zem twa­rzy. Na­gle 
ro­zu­mie­jąc wszystko, Le­nore z tru­dem po­wstrzy­mała wy­buch gorz­kiego 
śmie­chu. Ty dur­niu! — chciała wy­krzyknąć. To prze­cież bez sensu. Gdy tylko 
zbli­żysz się do niej o krok, ona na­tychmiast spa­kuje swoje rze­czy i 
wy­je­dzie! Czy nie wi­dzisz, że to na­prawdę bez sensu?Za­miast tego 
od­wró­ciła się i wró­ciła do sy­pialni Cary. Mi­chael na­wet jej nie 
za­uwa­żył...Gdy go­dzinę póź­niej Le­nore wró­ciła do domu, za­stała Jacka 
sie­dzą­cego nie­dbale na sofie w ką­cie sa­lonu.— Wró­ciłeś dziś wcześniej z 
biura? — rzu­ciła z sar­ka­zmem, sta­wia­jąc torbę na pod­łodze.— To stało się 
dzi­siaj, prawda? — za­pytał po paru se­kun­dach upo­rczywego wpa­try­wa­nia się 
w jej twarz.— Co ta­kiego?— Pie­przyłaś się z Mike'm.Wciąż miała przed oczyma 
obraz stoją­cego w oknie Mi­cha­ela, gdy nagła, spo­kojna uwaga Jacka 
wstrzą­snęła nią. Na po­licz­kach po­czuła wy­kwi­tu­jące nagle ru­mieńce, a 
całe ciało na­pięło się w po­czu­ciu winy i wstydu.— Zwa­rio­wa­łeś? — 
za­py­tała drżą­cym gło­sem wie­dząc, że żadne słowa nie zdo­łają za­trzeć 
wra­żenia, ja­kie wy­warło na nią jego stwierdze­nie. Na­wet gdyby po­wie­działa 
mu całą prawdę, i tak by w nią nie uwie­rzył.— No cóż, chyba zbliża się pora, 
abym coś zjadł — po­wie­dział wstając Jack.Jak on się mógł o tym do­wie­dzieć? — 
za­sta­na­wiała się de­spe­racko Le­nore, pa­trząc, jak jej mąż z opuszczo­nymi 
ra­mio­nami wy­cho­dzi wolno z sa­lonu. Na­wet gdyby rze­czy­wi­ście coś 
wy­da­rzyło się po­mię­dzy nią a Mi­cha­elem, on nie po­wi­nien o tym 
wie­dzieć.Ale wie­dział — i nagle Le­nore Tully za­częła się bać... * * 
*Za­głę­bie­nie w grun­cie miało może trzy stopy głę­boko­ści i cztery 
sze­roko­ści. Świeżo naru­szona zie­mia na kra­wę­dziach wskazy­wała, że nad 
wy­ko­pem uło­żony był duży ka­wał darni.Parę mi­nut wcześniej, Ra­molo 
przy­biegł do domu i oznajmił, że lu­dzie po­szu­ku­jący skra­dzio­nej żyw­ności 
na­tknęli się na coś dziwnego. Mi­chael na­tychmiast poje­chał w to miej­sce. 
Cho­ciaż o tym, że kry­jówka mie­ściła w so­bie po­ży­wie­nie świad­czyło 
jedy­nie parę roz­sypa­nych zia­ren ryżu, Mi­chael był pe­wien, że zo­stała ona 
wy­ko­nana przez amoka.— To dziwne — po­wie­dział Ra­molo po an­giel­sku, 
po­nie­waż jak do tej pory nie wyja­śnili jesz­cze uśmie­cha­ją­cym się 
triumfu­jąco ro­bot­ni­kom prawdzi­wego celu ich po­szu­ki­wań. — Spraw­dzali 
cały ten teren około czte­rech dni temu, ale ni­czego nie zna­leźli.— To 
zna­czy, że on żyje — od­parł szorstko Mi­chael.— To nie jest takie pewne, 
pa­tron. Być może ktoś inny zna­lazł żyw­ność. Ktoś biedny nie po­wie­działby o 
tym ani słowa — a w doli­nie pełno jest bied­nych ludzi.Na­czel­nik poli­cji z 
pew­no­ścią wy­ra­ziłby po­dobną opi­nię. Stwier­dziłby, że Mi­chael nie ma 
prze­ko­ny­wują­cych do­wo­dów po­twierdza­ją­cych fakt, że amok prze­żył 
eks­plo­zję. A rów­nie prze­ko­ny­wują­cych wyja­śnień, do­ty­czą­cych 
ist­nie­nia tej ta­jem­ni­czej kry­jówki, może być kilka. Mi­chael 
zde­cy­do­wał, że wi­zyta na poli­cji nie ma więk­szego sensu.— Kto jest 
naj­lep­szym tropi­cie­lem w doli­nie? — za­pytał Mi­chael.— Ne­me­lio Tega­say 
— od­parł bez wa­hania nad­zorca. — Na skraju dżungli ma nie­wielką farmę i 
czę­sto ofe­ruje swe usługi wy­ru­sza­ją­cym na po­lo­wa­nie my­śli­wym.— 
Pa­mię­tam go — po­wie­dział Mi­chael. — Czę­sto towa­rzy­szył dziadkowi, gdy 
by­łem jesz­cze chłopcem. Po­ślij po niego. Ju­tro wy­ru­szam w góry. 
Rozdział piętnasty [top] Tego ranka za­uwa­żył, że czer­wony, sportowy 
sa­mo­chód — zaw­sze pro­wa­dzony przez zdrajcę — znik­nął ze swego miej­sca 
par­ko­wa­nia. Po­nie­waż droga koń­czyła się na plantacji, męż­czy­zna, aby 
do­stać się do domu, musi mi­nąć miej­sce, jakie wy­brał na swą za­sadzkę — 
ostry za­kręt, około dzie­się­ciu kilo­me­trów na wschód od auto­strady do 
Tu­gu­ega­rao. Cze­kał już cały dzień, uważnie wy­pa­tru­jąc naj­mniej­szego 
ru­chu.Rzadko zabi­jał dla oso­bistej ze­msty. Ale czyn po­peł­niony przez 
zdrajcę był nie­wy­ba­czalny. Nie tylko wo­bec niego, ale także wo­bec 
puł­kow­nika Ta­nape, który ochraniał ro­dzinę tego czło­wieka we wcze­snych 
la­tach wojny. Jego wście­kłość wzmo­żona zo­stała uży­ciem przez zdrajcę 
truci­zny, broni tchó­rzy — a w tym wy­padku — także głup­ców. Od sa­mego 
po­czątku był nie­zwy­kle ostrożny z żyw­no­ścią, któ­rej sam nie przy­rzą­dził. 
Zaw­sze pró­bo­wał nie­wielką ilość i do­piero po dłuż­szej chwili, gdy nie 
nad­cho­dziły żadne bóle, kon­su­mo­wał pozo­sta­łość. W tym wy­padku, gdy tylko 
wy­stą­piły pierwsze ob­jawy za­tru­cia, szybko wy­kopał dziurę w rogu szopy, 
zwymio­tował nie­wielki kęs, który po­łknął, wylał więk­szą część za­war­tości 
garnka do dziury i zasy­pał zie­mią. Je­żeli zdoła prze­ko­nać zdrajcę, że zjadł 
śmiertelną por­cję, jego zada­nie bę­dzie ła­twiej­sze do prze­pro­wa­dze­nia.Po 
wy­ła­ma­niu drzwi szopy, przez cztery dni ukrywał się w zaro­ślach nad 
brze­giem rzeki. No­cami prze­nosił skra­dzioną ze sklepu żyw­ność do no­wej 
kry­jówki w gó­rach. Była to długa i uciążliwa praca, bo­wiem rana na bio­drze 
nie zo­stała jesz­cze cał­ko­wicie za­go­jona. Do­piero gdy upo­rał się ze 
wszyst­kimi zapa­sami, za­sta­wił pu­łapkę na zdrajcę. Spo­rzą­dził nowe 
tokot­subo na gęsto zale­sio­nym wzgórzu, za­pew­niają­cym do­brą ob­ser­wa­cję 
domu bia­łego czło­wieka. Człowiek ten naj­wi­docz­niej nie był pe­wien swego 
bez­pie­czeń­stwa, bo­wiem przez cały czas nosił przy­tro­czony do pasa 
pi­stolet. Bez­po­średni atak mógłby być zbyt nie­bez­pieczny. Szybko zdał sobie 
sprawę, że klu­czem do suk­cesu jest czer­wony, sportowy sa­mo­chód. Na­wet na 
pro­stych od­cin­kach drogi zdrajca pro­wa­dził go z prze­sadną ostrożno­ścią, a 
na ostrych za­krę­tach zwal­niał do paru kilo­me­trów na go­dzinę. Na­le­żało 
zna­leźć jedy­nie wła­ściwe miej­sce...Słońce za­cho­dziło już za ma­syw 
Kor­dylie­rów. Nie­cier­pli­wość jest oj­cem błędu — była to naj­cen­niej­sza z 
nauk, ja­kich nie szczędził mu puł­kow­nik Ta­nape. Te­raz jed­nak, po raz 
pierwszy od czasu pod­jęcia tej misji, za­czy­nał się nie­cier­pli­wić. A 
je­żeli czło­wiek ten wyje­chał gdzieś na dłu­żej? Aby prze­żyć mon­sun, bę­dzie 
mu­siał prze­nieść wszystkie za­pasy do ja­kiejś so­lid­niej­szej kry­jówki, 
za­nim ob­fite opady nie za­mie­nią ście­żek w nie­do­stępne trzę­sawi­ska. Nie 
mógł po­zwo­lić sobie na spę­dze­nie jesz­cze kilku dni w doli­nie.Uspokój się, 
prze­ko­ny­wał sam sie­bie. Je­żeli nie zabi­jesz go w tym roku, zabi­jesz w 
na­stęp­nym.Na­gle usły­szał słaby od­głos pra­cują­cego sil­nika. Wie­dział, że 
dźwięk tutaj nie­sie się da­leko. Sam sa­mo­chód mógł być w odle­gło­ści 
jesz­cze dwóch, trzech ki­lo­me­trów. Bez­sze­lest­nie prze­sunął się do 
kra­wę­dzi krzewów i trzy­ma­jąc miecz w po­go­to­wiu, wpa­try­wał się we 
wschodni łuk za­krętu. Było cie­pło, a więc zdrajca z pew­no­ścią opu­ści dach. 
To bę­dzie łatwe — skok w mo­men­cie mija­nia go przez sa­mo­chód, szybki 
za­mach i ścię­cie głowy zdrajcy...Sa­mo­chód po­jawił się na za­krę­cie. 
Wy­ska­kiwał już z krzewów, gdy nagle zdał sobie sprawę, że coś jest nie w 
po­rządku. Sa­mo­chód pę­dził z o wiele więk­szą szyb­ko­ścią, niż to 
przewi­dy­wał. Jego pęd nie­omal od­rzu­cił go po­now­nie w krzaki. Z fine­zją 
godną ma­ta­dora okrę­cił się do­okoła wła­snej osi, o cen­ty­me­try uni­kając 
przedniego zde­rzaka. Gdy sa­mo­chód mijał go ry­cząc prze­cią­żo­nym 
silni­kiem, bły­ska­wicz­nym cio­sem, samą koń­cówką mie­cza, prze­ciął prawą 
tylną oponę. Eks­plo­do­wała z hu­kiem. Sa­mo­chód za­rzu­cił ostro na lewą 
stronę, trzy razy prze­ko­zioł­ko­wał i wy­strzelił z drogi. Na krótko przed 
pierwszą wy­wrotką usły­szał prze­raź­liwy, ko­biecy krzyk...Wy­rzu­cona z wozu 
dziew­czyna była już martwa, gdy do niej do­tarł. Po­trzą­sając głową z 
roz­cza­ro­wa­niem, spoj­rzał na nią za­sta­na­wia­jąc się, czy była ładna. 
Wi­dy­wał ją już przed do­mem zdrajcy, ale odle­głość była zbyt wielka, aby 
oce­nić rysy twa­rzy. Dłu­gie, czarne włosy za­sła­nia­jące czę­ściowo 
zma­sa­kro­waną twarz miały wspaniały po­łysk, świad­czący o co­dziennym 
szczotko­wa­niu. Tak, po­my­ślał. Była piękna. I ko­chana przez zdrajcę. Córka, 
są­dząc po mło­dym wieku.Nie mógł oczywi­ście po­zwo­lić, by zdrajca po­my­ślał, 
że zgi­nęła w wy­padku. To zmniej­szy­łoby jego strach, a prze­cież przez cały 
okres mon­sunu musi cze­kać, aż przyjdzie chwila za­płaty za zdradę. Uniósł 
miecz wy­soko po­nad głowę i opu­ścił. Po­wtó­rzył to jesz­cze raz. I 
jesz­cze... * * *Gdy Luz nie zja­wiła się w porze obia­do­wej, Harry 
Die­trich był już po­waż­nie za­nie­po­ko­jony. Prze­cież ich kłót­nia nie 
mo­gła wpłynąć na to, że zde­cy­do­wała się pozo­stać poza do­mem. Czyżby aż tak 
bar­dzo nie spodobały się jej wy­po­wie­dziane w paru ostrych sło­wach 
ogra­ni­cze­nia, które nało­żył na nią dla jej wła­snego do­bra?Gdy przez 
pierw­szych parę dni nie od­nale­ziono ciała Ku­rusu, po­wta­rzał sobie, że być 
może nigdy nie zo­sta­nie ono od­nale­zione. Ja­poń­czyk, zu­peł­nie jak 
zwie­rzę, tuż przed śmiercią wy­szu­kać sobie mu­siał ja­kieś ciemne i trudno 
do­stępne miej­sce. Lecz brak kon­kret­nego po­twierdze­nia śmierci sza­leńca 
wciąż spę­dzał Die­tri­chowi sen z po­wiek. Szczegól­nie martwił się o Luz. 
Przez parę dni wy­naj­dy­wał różne wy­mówki, by trzy­mać ją bli­sko domu, a w 
końcu z po­wodu zbyt szyb­kiej jazdy zaka­zał jej pro­wa­dze­nia sa­mo­chodu. 
Wie­dział, że ta decy­zja do­pro­wa­dziła ją do wściekło­ści. Lecz jak jed­nak 
mógł po­wie­dzieć jej całą prawdę? Je­żeli amok rze­czy­wi­ście prze­żył, to w 
tej chwili po­luje naj­prawdo­po­dob­niej wła­śnie na nich.Oprócz na­pię­tego, 
tak nie­natu­ral­nego dla niej mil­cze­nia, Luz prze­strze­gała jed­nak tego 
za­kazu — aż do dzi­siej­szego ranka. Był czwartek, a więc dzień, w któ­rym 
zwy­cza­jowo wy­bie­rała się na za­kupy do Tu­gu­ega­rao. Ran­kiem po­wie­dział 
jej, by zo­stała w domu, lecz w od­po­wie­dzi za­lany zo­stał poto­kiem 
zu­peł­nie nie­zro­zu­mia­łych, lecz ja­snych co do sensu słów w dia­lek­cie 
ta­ga­long. Zde­ner­wo­wany, trza­snął drzwiami i udał się na pola. Gdy wró­cił, 
nie było ani Luz, ani czer­wo­nego fer­rari. Zbyt zmar­twiony, aby być zły, 
przez parę chwil roz­wa­żał moż­li­wość poje­cha­nia za nią do mia­sta. Szybko 
jed­nak za­rzu­cił ten po­mysł. Zna­jąc jej cha­rak­ter, spo­wo­do­wa­łoby to 
zbyt wiele pytań z jej strony. A zresztą, w jaki spo­sób amok może za­gro­zić 
pę­dzą­cemu sa­mo­cho­dowi?Wraz z za­pad­nię­ciem zmroku, jego umy­słem 
za­władnął strach. Przytro­czył do pasa re­wol­wer i wsiadł do jeepa, 
wy­posa­żo­nego w ru­chomy re­flek­tor. Po­nie­waż ko­zioł­ku­jący sa­mo­chód 
wyle­ciał prze­szło trzy­dzie­ści stóp z drogi, Die­trich nie­omal mi­nął wrak w 
ciemno­ściach. Na­gle, do­strze­gając na po­bo­czu dwie głę­bokie bruzdy, 
gwałtow­nie za­ha­mo­wał i skie­ro­wał re­flek­tor w prawo. Snop świa­tła omiótł 
po­ła­mane krzewy i za­trzy­mał się na le­żą­cym do góry ko­łami czer­wo­nym 
sa­mo­cho­dzie.Die­trich wy­sko­czył z je­epa i przedarł się przez krzewy w 
stronę wraka. Na wi­dok bez­władnego ra­mie­nia, leżą­cego na ziemi pod 
miej­scem, w któ­rym nor­mal­nie znaj­duje się fotel kie­rowcy, z gar­dła 
wy­do­był mu się zdu­szony jęk. Klęknął i zła­pał za nad­gar­stek, pró­bując 
wy­czuć puls. Ciało było już jed­nak zimne. To tylko szok, prze­mknęło mu 
sza­leń­czo przez głowę. Po­cią­gnął za nad­gar­stek, ma­jąc na­dzieję 
wy­cią­gnąć ciało żony spod wraka. Za­sko­czony ła­two­ścią, z jaką da­wała się 
prze­su­wać spoj­rzał na to, co trzy­mał w dłoni — i po­znał okrutną 
prawdę...Ze­rwał się na nogi i od­rzu­cił od­cięte ra­mię, jakby prze­pły­wał 
przez nie prąd o na­pię­ciu ty­sięcy wolt. Prze­ra­żony, rzu­cił się w stronę 
je­epa...Cho­ciaż od­dalił się już o prze­szło milę, echo peł­nego bólu okrzyku 
do­tarło do niego ni­czym zimny, upiorny wiatr, na­wie­dza­jący jego ro­dzinną 
wy­spę Shi­kotan. Tak, po­my­ślał nie prze­ry­wa­jąc mar­szu. Po porze desz­czu 
bę­dzie wy­star­cza­jąco dużo czasu, by do­koń­czyć ze­msty... * * *Mu­szę 
go od­na­leźć — po­wie­dział nagle sie­dzący obok Cary Mi­chael. — Być może już 
nie żyje, ale ja mu­szę być tego pewny.Go­dzi­nami za­sta­na­wiał się, jaki 
po­wód byłby wy­star­cza­jąco po­ważny, by usprawie­dli­wić jego wy­cieczkę w 
Kor­dy­liery w sa­mym środku zbio­rów. Jed­nak jego szwa­gierka i tak 
mo­mentalnie do­my­śli­łaby się całej prawdy. Po­cze­kał, aż Sam i Evie pójdą 
już spać, a po­tem opo­wie­dział jej o od­nale­zie­niu pu­stej skrytki na 
żyw­ność. Sie­dzieli wła­śnie w salo­nie, oglą­dając w tele­wizji jakąś starą 
ko­me­dię. Cara wstała i wyłą­czyła tele­wi­zor.— Pój­dziesz sam?— Ra­molo szuka 
wła­śnie przewod­nika. Ma go przy­pro­wa­dzić jesz­cze dziś. Jutro chcę 
wy­ru­szyć tak wcześnie, jak to tylko bę­dzie moż­liwe.Cara pode­szła do barku i 
zro­biła sobie bour­bona z wodą. Za­led­wie parę chwil temu my­ślała, jak 
nor­mal­nie za­po­wiada się ten wie­czór — drink albo dwa po obie­dzie i 
spo­kojne chwile przed tele­wizo­rem. Wszystko tak, jak gdyby żył jesz­cze Les. 
I wszystko to oka­zało się jedy­nie iluzją.— Czy mogę ci po­móc w ja­kiś 
spo­sób?Mi­chael po­krę­cił prze­cząco głową.— Da­łem już Inez listę 
wszyst­kiego, czego bę­dziemy po­trze­bo­wać. Przy­go­tuje wszystko na rano. Od 
Ly­dec­ke­rów poży­czę muła — je­dynie oni jesz­cze je ho­dują.— Jak długo cię 
nie bę­dzie?— Nie wiem. Tak długo, jak okaże się to ko­nieczne.— A desz­cze? Są 
opóźnione. Nie prze­ży­jesz w dżungli pod­czas mon­sunu.— Może amok, mogę i ja — 
od­parł. — Nie martw się o zbiory. Ra­molo za­trosz­czy się o wszystko.Cara 
od­sta­wiła po­zba­wio­nego nagle smaku drinka z po­wro­tem na barek i usia­dła 
na kana­pie.— Pra­wie prze­ko­na­łam już samą sie­bie, że wszystko skoń­czone — 
po­wie­działa nie pa­trząc w jego stronę i pró­bując ukryć łzy, które nagle 
za­krę­ciły się w jej oczach.— Wrócę, gdy będę pewny, że amok na­prawdę nie 
żyje. Wtedy ty i Evie wreszcie bę­dzie­cie miały ży­cie, na jakie 
za­słu­guje­cie. Na jakie wszyscy za­słu­gu­jemy.Cara po­czuła nagle na swym 
karku do­tknięcie jego pal­ców. Wie­działa, że chce się z nią ko­chać. Już od 
paru dni po­dej­rze­wała, że coś ta­kiego musi się wy­da­rzyć — wie­działa to po 
na­pię­ciu w jego gło­sie, na­wet pod­czas naj­bar­dziej ba­nal­nych roz­mów, 
czy po spo­sobie, w jaki na nią pa­trzył, gdy byli sami. Gdy jego dłoń 
ześli­znęła się na jej plecy, od­wró­ciła się ku niemu, do­strze­gając na jego 
twa­rzy wy­raz wzmożo­nego pra­gnie­nia. In­ten­syw­ność jego spoj­rze­nia 
oszoło­miła ją. Nie opie­rała się, gdy przy­cią­gał ją do sie­bie. Po­czuła 
do­tknięcie jego warg, wolną dłoń poło­żył deli­kat­nie na jej piersi. Ku 
wła­snemu zdu­mie­niu od­po­wie­działa na tę pieszczotę, roz­chy­lając wargi pod 
naci­skiem ję­zyka.Gdy roz­piął pierwszy guzik bluzki, po­my­ślała: Mój Boże, 
prze­cież Les umarł nie daw­niej, jak mie­siąc temu...Ode­pchnęła go i 
po­trzą­snęła głową.— Nie — po­wie­działa le­dwie sły­szal­nym szeptem.— W końcu 
to i tak się kie­dyś sta­nie — od­parł. — Oboje o tym wiemy. Bę­dziemy tu ra­zem 
żyli jesz­cze przez okropnie długi okres czasu. By­łoby ła­twiej­sze dla nas 
obojga — i dla Evie — gdy­by­śmy się po­brali.Jej zmie­sza­nie za­mie­niło się w 
gniew.— Nie je­stem ka­wał­kiem me­bla! Czymś, co otrzymuje się ra­zem z 
do­mem!— Nie przy­szłaś ra­zem z do­mem. Nale­żysz do niego. Tak jak i ja.Na­gle 
zro­zu­miała, dla­czego tak chęt­nie prze­pisał na nią swe prawa do plantacji. 
On nie chciał za­stą­pić jej męża — on chciał być Le­sem! Ona i jego córka stały 
się dla Mi­cha­ela czę­ścią jego prze­szło­ści, tak jak wy­bla­kłe twa­rze na 
foto­gra­fiach w sta­rym al­bu­mie. Do­strze­gając szansę na prze­kre­śle­nie 
swych wła­snych nie­po­wo­dzeń, po­sta­no­wił po­wró­cić i przejąć to, co 
stwo­rzył jego brat.— Do­bra­noc, Mi­chael — po­wie­działa, pod­no­sząc się z 
ka­napy. Wy­szła z po­koju nie oglą­dając się ani razu... * * *Bę­dziemy tu 
ra­zem żyli jesz­cze przez okropnie długi okres czasu... Stwier­dze­nie to z 
upo­rem dźwię­czało w uszach Cary, gdy roz­bie­rała się do łóżka. Coś 
po­dob­nego czę­sto przy­cho­dziło jej na myśl pod­czas ostat­nich paru dni, 
kiedy to ona i jej szwagier zajęli się swą co­dzienną, ruty­nową pracą — 
zu­peł­nie jak mąż i żona. Evie zaw­sze cało­wała go na do­bra­noc, jak przedtem 
ojca. Póź­niej, gdy Sam od­cho­dził do swej sy­pialni, czę­sto oglą­dali ra­zem 
tele­wizję bądź omawiali wy­da­rze­nia mi­nio­nego dnia. Cza­sami wchodzili 
ra­zem na schody, roz­dzie­lając się do­piero na ko­ryta­rzu i kie­rując się do 
wła­snych sy­pialni, poło­żo­nych nie dalej, niż 20 stóp od sie­bie...W 
od­po­wiednim cza­sie z pew­no­ścią bę­dzie inny męż­czy­zna, roz­my­ślała, 
leżąc już w łóżku. Wraz ze stop­nio­wym przemija­niem żalu, wy­obra­żenie 
sze­regu nie koń­czą­cych się sa­mot­nych nocy za­czy­nało dzia­łać na nią 
de­pry­mu­jąco. Bar­dzo moż­liwe, że sta­nie się wła­śnie tak, jak z taką 
pew­no­ścią zade­kla­ro­wał dzi­siaj Mi­chael. Opady desz­czu spra­wią, że dość 
długo będą uwię­zieni pod jed­nym da­chem. Na­gle przy­po­mniała so­bie, jak 
pod­czas po­dob­nych okre­sów było z Le­sem. Gdy tylko uło­żyli Evie na jej 
po­połu­dniową drzemkę, szli na górę i ko­chali się po­woli i czule, do­póki nie 
usły­szeli pła­czu roz­bu­dzo­nego dziecka i szyb­kich kro­ków bie­gną­cej 
niani. Tak, to musi po­wró­cić... Ale jesz­cze nie teraz... Jesz­cze 
nie...Za­pa­dała już w ciężki, nie­spo­kojny pół­sen, gdy nagle uświado­miła 
sobie, że oszu­kuje prze­cież samą sie­bie. To pro­pozy­cja mał­żeń­stwa tak nią 
wstrzą­snęła, a nie fakt, że Mi­chael jej pra­gnie... O tym wie­działa już od 
dawna, i nie ro­biła wła­ści­wie ni­czego, aby go znie­chę­cić... A je­żeli on 
pró­bo­wał mnie tylko uwieść? — za­sta­na­wiała się dalej. Je­żeli sta­no­wię 
dla niego tylko obiekt fi­zycz­nego pożą­dania?Gdzieś w od­dali słabo, 
nie­wy­raź­nie roz­dź­wię­czał się tele­fon. Zi­gno­ro­wała go, na­cią­gając 
po­duszkę na głowę. W chwilę póź­niej usły­szała lek­kie, ale zde­cy­do­wane 
pu­kanie do drzwi jej sy­pialni. Za­wa­hała się na mo­ment wie­dząc, że o tej 
porze może to być jedy­nie Mi­chael. A jeżeli zde­cy­do­wał się wziąć ją siłą? 
Stu­kanie po­wtó­rzyło się — tym ra­zem gło­śniej.Włą­czyła nocną lampkę, 
wy­sko­czyła z łóżka i po­de­szła do krze­sła, przez które przewie­szony był jej 
szla­frok. Zdejmo­wała go wła­śnie z krze­sła, gdy drzwi otwo­rzyły się nagle i 
do po­koju wszedł Mi­chael. Zdu­miała się, wi­dząc ścią­gnięte rysy jego 
twa­rzy. Świadoma, że całe jej ciało jest do­sko­nale wi­doczne po­przez cienki 
mate­riał noc­nej ko­szuli, przy­ci­snęła szla­frok do piersi. Mi­chael 
spoj­rzał na nią nie­wi­dzą­cymi oczyma.— Wła­śnie za­mor­do­wał Luz Die­trich. 
* * *Pierwsi nade­szli Ra­molo i Te­ga­say. Tro­piciel był krę­pym 
męż­czy­zną o ciemnej twa­rzy, któ­rego po­liczki wciąż jesz­cze no­siły ślady 
rytu­al­nego tatu­ażu, no­szo­nego przez ilo­kań­skich wo­jow­ni­ków. 
Pod­je­chali pod dom je­epem nad­zorcy. Na tyl­nym sie­dze­niu sa­mo­chodu 
le­żał roz­cią­gnięty ogromny, szary pies. Mi­chael był już świad­kiem paru 
po­lo­wań z udziałem ta­kich psów i wie­dział, że zwie­rzę to na roz­kaz swego 
pana zmieni się w bez­względ­nego mor­dercę.— Idziemy za­po­lo­wać na amoka — 
po­wie­dział do Tega­say. — Je­żeli nie chcesz mi po­móc, Ra­molo od­wie­zie cię 
do domu.Tega­say bez słowa wy­sko­czył z sa­mo­chodu. Przez jego ra­miona 
przewie­szony był zro­lo­wany koc, owi­nięty w ame­ry­kań­ski płaszcz 
prze­ciw­desz­czowy. Na gar­dłowy roz­kaz pies zna­lazł się tuż przy jego 
no­dze.— Do­brze — rzu­cił Mi­chael i opo­wie­dział mu o mor­der­stwie Luz 
Die­trich oraz o miej­scu, w któ­rym się to wy­da­rzyło. — Spró­buj od­na­leźć 
ślad, ale nie idź za nim sa­mot­nie. Cze­kaj na mnie przy za­kolu rzeki na 
pół­noc od farmy Die­tri­cha.Tro­piciel ski­nął krótko głową i bez słowa 
od­dalił się.Pół go­dziny póź­niej, jadąc cięża­rówką, na far­mie zja­wił się 
Walt Ly­dec­ker. Z tyłu sa­mo­chodu znaj­do­wały się cztery muły, które 
cze­ka­jący już pra­cow­nicy sprowa­dzili po spe­cjal­nej ram­pie na zie­mię.— 
Mia­łeś rację, Mike — po­wie­dział Ly­dec­ker gło­sem, w któ­rym po­brzmie­wały 
nutki wstydu. — To my po­win­ni­śmy go od­na­leźć. Zaw­sze było to na­szym 
zada­niem.— Czy do­wie­dzia­łeś się cze­goś no­wego? — za­pytał Mi­chael, gdy 
ra­zem z przyjacie­lem kie­ro­wali się w stronę domu.— Gdy wy­jeż­dża­łem z 
Tu­gu­ega­rao, wła­śnie przy­wieźli ją do kost­nicy. Chry­ste, ten wa­riat 
po­ciął ją na ka­wałki! Dla­czego?— Kto to wie, do dia­bła! I wąt­pię, aby 
kie­dy­kol­wiek ktoś się o tym do­wie­dział.— Kto jesz­cze idzie z nami?— Jack 
Tully i ma­jor Ra­mos.— Ra­mos? Dla­czego on? — za­pytał ze zdzi­wie­niem Walt.— 
Jest twardy, po­my­słowy i wie o amoku wię­cej, niż kto­kol­wiek z nas.— A 
jeżeli za­wia­domi poli­cję?— Nie zrobi tego — od­parł Mi­chael z ab­so­lutną 
pew­no­ścią w gło­sie. — Nie po tym, co stało się ostat­nim ra­zem. Z po­wodu 
jego błędu zgi­nęło prze­szło dwu­dzie­stu ludzi. Nie wy­ma­rzesz tego z 
pa­mięci wzy­wa­jąc poli­cję, na­wet gdy­byś był jed­nym z nich.Cara, ubrana w 
dżinsy i błę­kitną blu­zeczkę roz­sta­wiała wła­śnie na stole kubki z kawą i 
tace z ka­nap­kami.— Mi­chael, czy po­wie­cie Harry'emu, co za­mier­zacie 
zro­bić? — za­py­tała. — Gdy ża­den z was nie po­jawi się na po­grze­bie Luz, 
po­wsta­nie mnó­stwo pytań.— Dziś wie­czo­rem bę­dzie miał dość na gło­wie — 
od­parł cierpko Mi­chael. — Wy­pij kawę, Walt. Nie mia­łem jesz­cze czasu, aby 
się spa­ko­wać.Gdy zszedł na dół, dźwigając ple­cak i zro­lo­wany śpi­wór, w 
kuchni znaj­do­wał się już ma­jor Ra­mos. W cy­wil­nym ubra­niu wy­glą­dał nieco 
mniej oka­zale, bar­dziej orientalnie. Wy­da­rze­nia ubie­głych tygo­dni od­biły 
się na jego twa­rzy, która stra­ciła swój zwy­kły, oliw­kowy od­cień. Jed­nak w 
gło­sie wciąż po­brzmie­wały echa wy­da­wa­nych nie­gdyś roz­ka­zów.— Dzię­kuję, 
że po­zwo­lił mi pan sobie towa­rzy­szyć, panie Bra­den. Czy mogę jed­nak 
pro­sić o wy­świadcze­nie mi przy­sługi?— Oczywi­ście, majo­rze.— Nie mam ze 
sobą żad­nej broni, a w skle­pach nie jest ona do­stępna w spo­sób le­galny. Czy 
mógłby poży­czyć mi pan jakąś strzelbę?Mi­chael i Ra­mos we­szli do gabi­netu i 
za­trzy­mali się przed szafką z bro­nią. Po uważnym spraw­dze­niu paru 
kara­bi­nów, Ra­mos wy­brał mar­lina 444.— Do­bry wy­bór — przy­znał Mi­chael.— 
Czy któ­ryś z was za­wia­do­mił już poli­cję?— Ta wy­prawa miała być 
prze­pro­wa­dzona w se­kre­cie.— W ta­kim razie ja to zro­bię. Po­wia­do­mię o 
tym by­łego de­pu­to­wa­nego, któ­remu ufam jak sobie sa­memu. Może to oka­zać 
się przy­datne. Na­din­spektor nie wie­rzy, że to amok za­mor­do­wał Luz 
Die­trich.— A kiedy to, prócz pana, jaki­kol­wiek poli­cjant wie­rzył w 
ist­nie­nie amoka?Ra­mos zapa­lił swego ulu­bio­nego pa­pie­rosa i za­cią­gnął 
się głę­boko.— Gdyby nie po­wie­dział mi pan o od­kry­ciu pu­stej kry­jówki na 
żyw­ność, to wąt­pię, czy sam uwa­żał­bym, że te ostat­nią zbrodnię po­peł­nił 
wła­śnie amok. Na­wet pan prze­cież nie ma naj­mniej­szego poję­cia, jak mógł 
uciec z tej prze­klętej trawy. Inne aspekty tej sprawy także są 
za­sta­na­wia­jące. Za­bój­stwo pani Die­trich było ak­tem sady­stycznego mordu, 
zbrodni oso­bistej.— A inne nie były? — za­pytał Mi­chael z wy­raź­nym 
sar­ka­zmem w gło­sie.— Czy­tałem wszystkie ra­porty z przy­pisy­wa­nych 
amo­kowi za­bójstw. Jest nie­zwy­kle kon­se­kwentny w spo­sobie swych dzia­łań. 
Je­żeli oczywi­ście zaak­cep­tuje pan sza­lone prze­słanki, na pod­sta­wie 
któ­rych działa. Każda z jego ofiar za­mor­do­wana zo­stała jed­nym cię­ciem 
mie­cza, pre­cy­zyj­nym i bar­dzo sil­nym. Za każ­dym ra­zem jego mo­tywy były 
zu­peł­nie jasne — zdo­bycie po­ży­wie­nia lub obrona przed gro­żą­cym 
nie­bez­pie­czeń­stwem. Nigdy nie było na­wet cie­nia po­dej­rze­nia, że 
od­czuwa psy­chiczną po­trzebę za­da­wa­nia bólu. Za­bijał bez żalu — ale i bez 
przyjem­ności.Nie­cier­pli­wiąc się prze­dłu­żają­cymi się przy­go­to­wa­niami, 
Mi­chael led­wie słu­chał wy­wodu Ra­mosa.— Ma­jorze, nie mamy te­raz czasu, aby 
za­sta­na­wiać się nad jego mo­ty­wami — je­żeli rze­czy­wi­ście ma 
ja­kie­kol­wiek. I mó­wiąc szczerze, nie­wiele mnie to ob­cho­dzi. Po pro­stu 
chcę go zabić.Przed do­mem usły­szeli od­głos za­jeż­dża­ją­cego sa­mo­chodu. 
Mi­chael szybko wy­szedł z ga­bi­netu a Ra­mos, wciąż za­my­ślony, po­zo­stał w 
środku. Wie­dział, że zro­bił błąd roz­ma­wia­jąc teraz z Bra­de­nem. 
Ame­ryka­nin był w tej chwili zbyt pod­nie­cony, by ro­zu­mo­wać lo­gicz­nie. 
Lecz intu­icja, wy­ro­biona przez prze­szło ćwierć wieku pracy w poli­cji 
pod­po­wia­dała mu, że w przy­padku ostat­niego za­bój­stwa, nie wszystko 
jesz­cze zo­stało wyja­śnione do końca. Rów­nie dziwnym był fakt, że osiem dni 
temu Ma­pi­tang za­brał Shi­murę w góry. Po swej przymu­so­wej dy­misji, bę­dąc 
w chwilo­wym od­izo­lo­wa­niu, o po­dróży tej do­wie­dział się do­piero od 
jed­nego ze swych eks-pod­władnych. To jasne, iż Shi­mura wciąż po­dej­rzewa, że 
amok żyje i w ja­kiś spo­sób na­kło­nił Ma­pi­tanga, aby ten za­brał go na 
sa­motne po­szu­ki­wa­nia do­wo­dów. Wy­padki za­czy­nają to­czyć się 
nie­zwy­kle szybko, po­my­ślał. Lęki i nie­po­koje po­woli zbie­gają się w 
jed­nym punkcie, ni­czym stru­myki, które spły­wa­jąc z gór two­rzą na dnie 
wą­wozu śmiertelny wir. Aby po­znać całą prawdę — i aby zniszczyć amoka — 
bę­dzie zmu­szony pod­dać się bie­gowi jed­nego z tych stru­mieni...Gdy Mi­chael 
wszedł do sa­lonu, Cara roz­ma­wiała już z Jac­kiem Tully.— Po dro­dze tutaj 
za­trzy­ma­łem się u Harry'ego — mó­wił, po­trzą­sając z go­ryczą głową. — 
Bie­da­czy­sko nie może jesz­cze dojść do sie­bie... Kiedy wy­ru­szamy?— 
Przy­najmniej na go­dzinę przed świ­tem — od­parł Mi­chael. — Nie mam za­miaru 
na­tknąć się na jakiś woj­skowy pa­trol.Mi­chael ze zdu­mie­niem spo­glą­dał w 
stronę Jacka. Wciąż pa­mię­tał jego kate­go­ryczną od­mowę na pierwszą, taką 
samą pro­pozy­cję. Jed­nak tym ra­zem przyjaciel zgo­dził się 
nad­spo­dzie­wa­nie łatwo. Uni­kał jed­nak spoj­rze­nia Mi­cha­ela i wi­dać 
było, że przez cały ten czas jest nie­natu­ral­nie spięty. Do dia­bła z tym 
wszystkim, po­my­ślał Mi­chael ze zło­ścią. Za­czy­nam szu­kać już dziury w 
ca­łym, jak Ra­mos. W końcu idzie z nami, a tylko to się liczy.— Je­stem 
ostatni? — za­pytał Jack.— Tak. Im mniejsza grupa, tym szyb­ciej mo­żemy się 
prze­mieszczać. Do rana bę­dzie miał nad nami około dwu­dzie­stu czte­rech 
go­dzin przewagi. Są­dzę, że te­raz po­win­ni­śmy so­lid­nie wy­po­cząć. 
Za­po­wiada się nieli­cha wy­cieczka.— Przy­go­to­wa­łam już po­koje go­ścinne — 
wtrą­ciła Cara. Mi­chael spał ubrany, za wy­jąt­kiem bu­tów. Obu­dziło go 
deli­katne po­trzą­sanie za ra­mię. Otworzył oczy i zo­ba­czył Carę. Miała na 
sobie tę samą blu­zeczkę i dżinsy, co po­przedniego wie­czoru. Pa­trzyła na 
niego zmę­czo­nymi oczyma.— Już czwarta, Mi­chael — po­wie­działa szeptem.— Nie 
kła­dłaś się?Nie od­po­wia­dając, skie­ro­wała się w stronę drzwi.— Obu­dzę 
lepiej pozo­sta­łych.— Cara... prze­pra­szam.Od­wró­ciła się i spoj­rzała mu 
pro­sto w oczy.— Za co?— Wtedy w salo­nie zro­bi­łem z sie­bie głupca. To już 
się wię­cej nie po­wtó­rzy.— Nic się nie stało.— Bę­dziesz tu­taj, gdy wró­cimy? 
— bez­sku­tecz­nie starał się za­dać to pyta­nie swym nor­mal­nym to­nem.— 
Oczywi­ście — od­parła i za­mknęła za sobą drzwi. * * *Po­przez otwarte 
drzwi ku­chenne Cara ob­ser­wo­wała, jak męż­czyźni spraw­dzają roz­mieszcze­nie 
pa­kun­ków na grzbietach mu­łów Walta Ly­dec­kera. Wszyst­kie świa­tła w domu 
zo­stały wy­ga­szone, tak aby ich wy­jazd pozo­stał nie­zau­wa­żony. W 
nie­pew­nym świe­tle bu­dzą­cego się dnia, cztery po­sta­cie były pra­wie 
nie­roz­po­zna­walne. W końcu Mi­chael pod­szedł do drzwi i wy­mru­czał 
poże­gna­nie. Po­cało­wała go szybko w poli­czek i po­ma­chała ręką 
pozo­sta­łym. Do­piero w parę se­kund póź­niej, gdy ko­lumna męż­czyzn i 
zwie­rząt znik­nęła już w mroku uświado­miła sobie, że być może ich udziałem 
sta­nie się ten sam ro­dzaj ma­ka­bry, ta sama ba­nalna, nie­po­trzebna śmierć, 
która spo­tkała jej męża. We­szła z po­wro­tem do kuchni i za­trza­snęła za sobą 
drzwi, aby po­wstrzymać na­pływ zim­nego, po­ran­nego po­wie­trza.Od­grzała 
dzba­nek kawy i z pełną fili­żanką usia­dła przy ku­chen­nym stole. 
Za­sta­na­wiała się wła­śnie, czy nie udać się na górę, gdy nagle 
roz­dź­wię­czał się tele­fon. Po­bie­gła do sa­lonu i pod­nio­sła słu­chawkę.— 
Już wyje­chali? — usły­szała niski, za­nie­po­ko­jony głos Le­nore Tully.— Tak.— 
Tego się oba­wia­łam. Chciałam prze­ko­nać Jacka, by zre­zy­gno­wał z tej 
eska­pady, ale na­wet nie chciał słu­chać.— Wszystko bę­dzie do­brze, Le­nore.— 
Po­wie­dział mi, że to wszystko sza­leń­stwo. Że nie mają żad­nej szansy, aby 
od­na­leźć amoka.— Więc dla­czego...— Chciałam po­wie­dzieć coś Mike'owi — 
prze­rwała. — Nie spa­łam całą noc, pró­bując uspo­koić nerwy.— Co ta­kiego?— To 
już nie­ważne. Za późno. A zresztą może to tylko moja wy­obraźnia — Le­nore 
od­wie­siła słu­chawkę, nie mó­wiąc na­wet do wi­dze­nia. Od­kła­dając po­woli 
słu­chawkę na wi­dełki Cara po­czuła nagle ten sam nie­po­kój, ja­kiego 
do­znała, gdy sie­działa na po­grą­żonej w mroku we­ran­dzie, cze­kając na 
po­wrót Lesa... * * *Za­nim osią­gnęli bród, słaba po­świata na wschod­nim 
hory­zon­cie zwia­sto­wała naro­dziny no­wego dnia. Po mie­sią­cach suszy, rzeka 
w tym miej­scu miała jedy­nie parę stóp głę­boko­ści. Było to do­brze wy­brane 
miej­sce, bo­wiem bar­dzo rzadko go­ścił tu ja­ki­kol­wiek pa­trol. Naj­bliż­szy 
most był 10 mil dalej na pół­noc. Po obu stro­nach rzeki kłę­biły się tu­many 
sza­rej mgły.Walt Ly­dec­ker za­czął wprowa­dzać już muły do wody, gdy nagle 
do­strze­gli zbli­ża­jące się w ich kie­runku, mi­go­tliwe świa­tła sa­mo­chodu. 
Walt za­czął szar­pać gwałtow­nie za wo­dze, do­póki nie po­wstrzymał go 
spo­kojny głos Mi­cha­ela:— Za­cho­wuj się nor­mal­nie. Je­żeli to pa­trol, 
po­wiemy, że jeste­śmy na zwy­kłej wy­pra­wie my­śliw­skiej.Jed­nak nie była to 
poli­cja. Za kie­row­nicą jeepa sie­dział jeden z pra­cow­ni­ków na far­mie 
Die­tri­cha. Sam Die­trich, z bladą twa­rzą i prze­krwio­nymi oczyma sie­dział z 
tyłu, trzy­ma­jąc na kola­nach strzelbę i zro­lo­wany śpi­wór. Gdy po­jazd 
za­trzy­mał się, wy­siadł i przewie­sił strzelbę przez ra­mię.— Nie, Harry! — 
wy­krzyknął wy­so­kim gło­sem Jack i pod­szedł w jego kie­runku. — Zo­staw to 
nam!— Ona była moją żoną — od­parł po­nuro Die­trich i ge­stem naka­zał 
kie­rowcy, by odje­chał. — Mu­szę iść z wami.— Do­go­nisz nas póź­niej, gdy 
doj­dziesz już do sie­bie — nale­gał Ly­dec­ker.— Jej ro­dzina może 
za­trosz­czyć się o po­grzeb... Zresztą nie dbam o to...— Walt ma rację — 
wtrą­cił Mi­chael, prze­kli­nając w du­chu Jacka za wprowa­dze­nie Die­tri­cha w 
ich plany. — W ta­kim sta­nie nie po­wi­nie­neś iść z nami.— Idę!Jedy­nie Ra­mos 
nie wy­po­wie­dział ani jed­nego słowa, przez cały ten czas wpa­tru­jąc się 
upo­rczywie w zmienione rysy twa­rzy Die­tri­cha. Z pew­no­ścią wy­ra­żała żal i 
smu­tek, de­ter­mi­nację do szu­kania ze­msty. Sło­wem to wszystko, co w takiej 
chwili jest jak naj­bar­dziej na miej­scu. A jed­nak, gdzieś głę­boko pod tym 
wszystkim, Ra­mos do­strze­gał z tru­dem ma­sko­wany strach...Mi­chael 
wie­dział, że gdyby od­mó­wił teraz Szwajca­rowi udziału w tym po­lo­wa­niu, to 
ten i tak podą­żałby za nimi w pew­nej odle­gło­ści.— Chodźmy — po­wie­dział 
uj­mu­jąc wo­dze swo­jego muła. — Tra­cimy jedy­nie czas.Gdy prze­kra­czali 
rzekę, ma­syw Kor­dylie­rów roz­cią­gał się przed nimi jak sza­ro­zie­lony mur. 
Na dru­gim brzegu rzeki cze­kał już na nich Tega­say, sie­dząc na ziemi obok 
roz­cią­gniętego w po­bliżu psa. Wi­dząc ich wstał i ski­nął w stronę Mi­cha­ela 
głową. Błysk w jego oku świadczył, że od­na­lazł ślad. 
Rozdział szesnasty [top] Shi­murę obu­dził śmiech dzieci. Przez chwilę le­żał na 
swym trzci­no­wym po­sła­niu, ma­jąc na­dzieję, że być może dzi­siaj zmniejszy 
się ten do­kuczliwy ból mię­śni ple­ców i nóg. W końcu spoj­rzał w bok. Wi­dząc, 
że po­sła­nie Ma­pi­tanga jest puste wstał, prze­cią­gnął się i otwo­rzył okno. 
Wieś Tic­lac osią­gnęli już po­przedniej nocy i na­tychmiast po­szli spać, 
le­dwo tylko do­szli do chaty, trak­to­wa­nej jako sta­cja me­dyczna. W peł­nym 
świe­tle dnia wio­ska nie wy­glą­dała ina­czej niż pozo­stałe osady, które 
od­wie­dzili w ciągu tej ośmio­dniowej po­dróży — zbio­rowi­sko sło­mia­nych 
chat nad brze­giem pra­wie wy­schniętego stru­mie­nia, wzdłuż któ­rego leżał 
rząd wy­cią­gniętych do po­łowy z wody łódek typu ca­noe. Na głównym placu ze 
świergo­tem ba­rasz­ko­wało stado kur­cza­ków.Je­dyną rze­czą świad­czącą, że 
znaj­do­wali się głę­boko w dżungli, było ubra­nie wie­śnia­ków. Na 
pod­gó­rzach, więk­szość tu­byl­ców ubie­rała się na spo­sób za­chodni — 
ko­szule khaki, dre­li­chowe spodnie, tanie pod­ko­szulki lub wy­bla­kłe 
ko­szule w fan­ta­zyjne wzory. Lecz gdy ra­zem z Ma­pi­tan­giem coraz bar­dziej 
od­dalali się od do­liny Ca­gayan, przy­odziewek taki po­ja­wiał się coraz 
bar­dziej spo­ra­dycz­nie. Męż­czyźni nosili prze­paski na bio­drach, a za 
ko­nopne pasy po­przety­kane mieli noże bolo w bo­gato or­na­mentowa­nych 
po­chwach. Ciała ko­biet osło­nięte były bia­łym, wy­ko­na­nym wła­sno­ręcz­nie 
mate­ria­łem. Dzieci, tak jak i ta nie­wielka grupka, wpa­tru­jąca się w niego z 
na­pię­ciem, były nagie.Roz­glą­dając się przez chwilę za Ma­pi­tan­giem 
Shi­mura do­szedł do wnio­sku, że stary le­karz naj­prawdo­po­dob­niej 
kon­fe­ruje z na­czel­ni­kiem wio­ski, lub wyja­śnia po­łoż­nej, jak uży­wać 
przywie­zione przez nich lekar­stwa. Za­sta­na­wiał się, dla­czego wła­ści­wie 
le­karz z ta­kim po­śpie­chem nale­gał, aby jak naj­prę­dzej do­trzeć do tej 
osady. Za­zwy­czaj, jeżeli nie do­stali się do ja­kiejś wio­ski przed za­cho­dem 
słońca, roz­bijali obóz. Lecz ostat­niej nocy, po zmroku szli jesz­cze do­brych 
parę go­dzin.Wszedł z po­wro­tem do chaty i szybko otwo­rzył na śnia­danie 
puszkę brzo­skwiń. Wie­dział, że za chwilę po­jawi się jedna z ko­biet i 
za­ofia­ruje mu zwy­cza­jowy ranny po­siłek, skła­da­jący się z lep­kiej, 
stę­chłej pasty, wy­ra­bia­nej z yamu i owi­niętej w bana­nowy liść. Po 
śnia­daniu ogo­lił się elek­tryczną ma­szynką. Z iryta­cją za­uwa­żył, że 
bate­rie za­czy­nają się już wy­czer­py­wać. Gdy wy­szedł na ze­wnątrz, w 
dal­szym ciągu nie do­strze­gał nig­dzie żad­nych śla­dów Ma­pi­tanga. Zszedł z 
we­randy na zie­mię i sta­nął przed mil­czącą grupką dzieci. Pa­ro­krot­nie 
wy­mó­wił wy­raź­nie słowo „le­karz”, lecz w od­po­wie­dzi obda­rzony zo­stał 
jedy­nie kil­koma nie­zro­zu­mia­łymi gry­ma­sami. W końcu ode­grał małą 
pan­to­mimę, ob­ra­zu­jącą wbi­janie w ra­mię igły. Naj­wyż­szy chło­piec 
ski­nął ener­gicz­nie głową i wskazał wy­sokie, po­kryte gęsto krzewami 
urwi­sko, le­żące po pół­noc­nej stro­nie wio­ski. Do­kład­nie po­środku 
urwi­ska wid­niało wej­ście do nie­wiel­kiego ka­nionu.Shi­mura, ma­jąc tuż za 
sobą roz­ba­wione dzieci, ru­szył w tamtą stronę. * * *W Japo­nii Shi­mura 
zaw­sze dumny był z faktu, że w prze­ci­wień­stwie do więk­szo­ści swo­ich 
ró­wie­śni­ków, udało mu się utrzymać nie­złą sto­sun­kowo kon­dycję fi­zyczną. 
Jed­nak w trak­cie od­by­wa­nej wła­śnie po­dróży przez Kor­dy­liery szybko zdał 
sobie sprawę, że oka­zjo­nalne me­cze te­nisa czy piłki ręcz­nej nie są w 
sta­nie przy­go­to­wać będą­cego w śred­nim wieku ar­chi­tekta do mar­szu przez 
wy­soko­gór­ską dżunglę. Świado­mość tego faktu do­tarła do niego nie­zwy­kle 
bole­śnie już pierw­szego po­połu­dnia, kiedy to cią­gnęli i po­py­chali muły 
pod wzgórze, po­kryte luź­nym, wul­ka­nicz­nym tor­fem.— Nie by­łoby szyb­ciej i 
pro­ściej do­trzeć do tych wio­sek heli­kop­te­rem? — wy­dy­szał, led­wie 
zna­leźli się na szczycie.Ma­pi­tang, który po­mimo tego, że był nie­omal o dwie 
de­kady star­szy od Shi­mury, nigdy nie wy­da­wał się zmę­czony — uśmiech­nął 
się i od­parł:— Pro­ściej, ale by­łoby to jed­nak o wiele bar­dziej 
nie­bez­pieczne. Dla lud­ności tych gór­skich osad to wciąż za­gro­żenie. 
Do­brze jesz­cze pa­mię­tają rajdy woj­sko­wych śmi­głowców na ich ro­dzinne 
wio­ski pod­czas wojny z Huk'sami. A bar­dzo nie­wielu z nich wie, że pra­cują 
one teraz dla tego sa­mego rządu, który kie­dyś z nimi wal­czył.Pa­mię­tając 
epi­de­mię cho­rób dzie­siąt­ku­jącą od­działy prze­bija­jące się przez 
Kor­dy­liery w 1942 roku, Shi­mura z ulgą za­uwa­żył, że obec­nie in­sekty nie 
sta­no­wiły już nie­zna­nej tor­tury.— Ob­ser­wo­wa­łem z praw­dziwą 
przyjem­no­ścią, z jaką nie­fra­so­bli­wo­ścią wę­dro­wali­ście w tam­tych 
cza­sach po dżungli — od­parł Ma­pi­tang, za­py­tany o przy­czynę ich 
nie­obec­ności. — Wła­śnie pod sam ko­niec mon­sunu, kiedy nowe roje 
mala­rycz­nych mo­ski­tów wy­latują, aby po raz pierwszy roz­pro­sto­wać 
skrzydła.— Szkoda, że wtedy wie­dzie­liśmy tak mało — wes­tchnął Shi­mura.— Nic 
nie wie­dzie­liście — prze­rwał szorstko Ma­pi­tang. — Lecz niech się pan nie 
oba­wia, ka­pita­nie, po pierw­szych desz­czach śro­dowi­sko bę­dzie bar­dziej 
przyjazne. Wy­stę­puje wtedy tylko jeden mi­kro­sko­pijny in­sekt — nie sądzę, 
aby zo­stał już przez ko­goś na­zwany, który po­jawia się jedy­nie pod­czas 
pierw­szych dni mon­sunu. Składa jajka na ludz­kiej gałce ocznej. Parę dni 
póź­niej, za­nim ofiara zda sobie sprawę, że jest zain­fe­ko­wana, larwy 
prze­do­stają się w głąb siat­kówki, po­wo­dując doj­mu­jący ból i 
nie­od­wra­calną śle­potę.— Z pew­no­ścią nie za­po­mnę, aby przez cały ten czas 
nosić oku­lary.Po­cząt­kowo, Shi­mura był wię­cej niż zdu­miony wi­dząc, że jego 
stary towa­rzysz po­dróży nie wy­najął żad­nego przewod­nika. Lecz już wkrótce 
prze­konał się, że stary le­karz zna te góry rów­nie do­brze, jak ich rdzenni 
miesz­kańcy. Pew­nego razu, gdy osią­gnęli szczyt z któ­rego roz­cią­gał się 
względnie roz­legły wi­dok, Shi­mura był za­sko­czony wi­dząc do­linę Ca­gayan 
zre­du­ko­waną do ni­czym nie wy­róż­niają­cego się, brą­zo­wego ko­ryta­rza 
po­mię­dzy nie koń­czą­cymi się, zie­lo­nymi wzniesie­niami.— Co wio­snę od 1937 
roku — oczywi­ście oprócz okresu, w któ­rym pań­ska ar­mia oku­po­wała 
Tu­gu­ega­rao — od­by­wa­łem taką po­dróż — ode­zwał się su­cho Ma­pi­tang, gdy 
oboje wpa­try­wali się w dżunglę. — I nie ma ta­kiego miej­sca na ziemi, 
któ­rego bym tak nie­na­wi­dził, jak to.— Dla­czego?— Dżungle połu­dnia to 
po­tworne trudy i cho­roby — ale także palmy ko­ko­sowe, ba­nany, ka­la­mansi i 
wreszcie zie­mia, która po­zwala uzy­skać nie­złe zbiory ryżu. Dżungla 
Kor­dylie­rów — po­mimo la­sów i desz­czy — jeśli cho­dzi o po­trzeby 
czło­wieka, jest jak ja­łowa pu­sty­nia. Wła­śnie dla­tego amok tak czę­sto 
po­wraca do Ca­gayan. Dra­pież­niki przymie­rają gło­dem, gdy bra­kuje 
zwie­rzyny łow­nej...W każ­dej wio­sce, któ­rej zło­żyli wi­zytę Ma­pi­tang 
prze­ka­zy­wał pa­kiet z lekar­stwami lo­kal­nej po­łoż­nej i starał się po­móc 
tylu cho­rym, na ile po­zwa­lał mu ogra­ni­czony li­mit czasu.— Nie­bez­pieczny 
rok — za­uwa­żył pew­nego razu pod adre­sem Shi­mury, szczepiąc dzieci 
prze­ciwko du­rowi brzusz­nemu, naj­bar­dziej po­wszechnej cho­robie 
epi­de­micznej w gó­rach. — Pora su­cha roz­po­częła się wcześnie i za­koń­czy 
późno. Pozo­stała woda, w nie­wiel­kich zresztą ilo­ściach, stała się 
martwa.Shi­mura sam mógł do­strzec prze­raża­jące skutki su­szy. Pra­wie każdy 
stru­mień, na jaki na­po­tkali, był su­chy, a ofe­ro­wana im w wio­skach woda 
oka­zy­wała się nie­zdatna do picia, na­wet po prze­go­to­wa­niu.Gdy Ma­pi­tang 
koń­czył swe czyn­ności z za­kresu me­dy­cyny, ra­zem z Shi­mura spo­tykał się 
ze star­szy­zną wio­sek i pytał ich o ostat­nie wia­do­mo­ści o po­ja­wie­niach 
się amoka. Naj­wi­docz­niej Ma­pi­tang był re­spekto­wany tak samo w gór­skich 
wio­skach jak i w doli­nie Ca­gayan, bez trudu bo­wiem potra­fił prze­bić się 
przez róż­nora­kie tabu i rytu­alne ob­rzędy, wy­zna­cza­jące rytm życia 
tu­byl­ców. Po pro­stu kazał im mó­wić całą prawdę, a oni byli mu po­słuszni, na 
do­datek w obec­ności Ja­poń­czyka, który nie mó­wił na­wet ich języ­kiem.We 
wszyst­kich wio­skach, wszystkie prze­szłe po­ja­wie­nia się amoka były takie 
same. By­wało, że przez lata pozo­sta­wiał jakąś wieś w spo­koju. A po­tem, 
za­zwy­czaj w po­rze zbio­rów, za­czy­nały się na­pady — chłopi mor­do­wani dla 
ko­szyka ryżu, młode dziew­czyny uprowa­dzane i gwał­cone z taką bru­talno­ścią, 
że za­zwy­czaj od­naj­dy­wano je w sta­nie głę­bo­kiego szoku.— Nigdy nie 
za­bija ko­biet, które zgwałcił — po­wie­dział kie­dyś Ma­pi­tang. — Nikt nie 
wie, dla­czego.Każde miej­sce napa­ści — i przy­bli­żona data — było 
za­zna­czone na ma­pie, którą Shi­mura otrzymał od Ma­pi­tanga. Po­cząt­kowo, 
mło­dzi wo­jow­nicy wy­ru­szali w po­goń za mor­dercą — lecz nikt nigdy wię­cej 
ich już nie zoba­czył. Obecnie, jego po­ja­wie­nie się trak­to­wane było jak 
po­nad­natu­ralne wy­roki losu i ak­cep­to­wane ze stoic­kim spo­ko­jem, tak jak 
la­winy czy po­żary lasu. Ostatnie pyta­nie Shi­mury było zaw­sze takie same: 
czy kto­kol­wiek z nich sły­szał o ja­kiejś wio­sce, która unik­nę­łaby na­padu 
amoka? Usły­szał bar­dzo wiele róż­nych od­po­wie­dzi, opartych przede wszystkim 
na plot­kach od nie­czę­stych gości z in­nych wsi. Świat tych ludzi ogra­ni­czał 
się do chaty, pola oraz miejsc, w któ­rych po­lo­wali. Wszystko, co działo się 
poza tymi miej­scami, było mało istotne.Jed­nak jesz­cze przed nocą, w któ­rej 
do­tarli do Tic­lac, Shi­mura zgroma­dził już wy­star­cza­jącą ilość 
in­for­macji, by poku­sić się o okre­śle­nie miej­sca, w któ­rym Ku­rusu miał 
za­miar prze­cze­kać mon­sun. Po­nie­waż gdy do­tarli do wio­ski było już 
zu­peł­nie ciemno, po­sta­no­wił po­cze­kać do rana, by po­dzie­lić się swymi 
przy­pusz­cze­niami z Ma­pi­tan­giem. * * *Dzieci po­pro­wa­dziły Shi­murę 
do wej­ścia do ka­nionu, po czym z pi­skiem ucie­kły w kie­runku wio­ski. Dalej 
szedł już sam, za­sta­na­wia­jąc się, po co Ma­pi­tang zapu­ścił się aż tak 
da­leko. Prze­cho­dząc przez za­wa­lony gła­zami stok, co za­jęło mu pra­wie 
go­dzinę, był już nie­omal zde­cy­do­wany za­wró­cić i cze­kać na Ma­pi­tanga w 
wio­sce. Lecz nagle wkroczył na pła­ski ob­szar, poro­śnięty trawą i rzad­kimi 
kę­pami krzewów. Ma­pi­tang, trzy­ma­jąc w dłoni za­palo­nego pa­pie­rosa, 
sie­dział na pła­skim otoczku i wpa­try­wał się za­my­ślony w zie­mię. 
Pa­pie­ros do­palił się nie­omal do ust­nika.— Dzień do­bry, dok­torze — 
prze­rwał ciszę Shi­mura.Ma­pi­tang, naj­wy­raź­niej za­sko­czony, szybko 
od­wró­cił się i spoj­rzał w jego kie­runku. Przez chwilę w jego oczach 
za­mi­go­tała uraza, szybko prze­ra­dza­jąca się w gniew.— Czy ma pan ja­kieś 
poję­cie, gdzie się pan w tej chwili znaj­duje, ka­pita­nie?— A po­wi­nie­nem?— 
Przy­pusz­czam, że nie — le­karz rzu­cił pa­pie­rosa na zie­mię i przy­dep­tał 
go bu­tem. — Była tutaj kwa­tera główna par­ty­zan­tów Au­relio Vil­la­mora. Tuż 
przed świ­tem 17 wrze­śnia 1944 roku wasz od­dział do za­dań spe­cjal­nych 
do­tarł do tego ka­nionu i wy­mor­do­wał wszyst­kich, za wy­jąt­kiem garstki ze 
sztabu. Mój syn, Raul, był po­mię­dzy tymi, któ­rzy tu zo­stali.— Nie 
wie­dzia­łem o tym.— Nie mu­siał pan — od­parł z chłodnym uśmie­chem Ma­pi­tang. 
— Jak pan może pa­mięta, wielu krewnych zi­den­tyfi­ko­wa­nych par­ty­zan­tów 
zo­stało bez sądu stra­co­nych przez kem­peitai. Nikt z nich nie uży­wał 
prawdzi­wych na­zwisk, na­wet w roz­mo­wach z naj­bliż­szymi przyja­ciółmi. 
Przy­najmniej mnie i mo­jej żonie oszczę­dzono wi­doku jego ciała leżą­cego na 
rynku w Tu­gu­ega­rao. Po­nie­waż za­bra­łoby zbyt wiele czasu przewie­zie­nie 
ich do mia­sta, wa­sze od­działy po pro­stu zo­sta­wiły je tutaj. Całe Tic­lac 
zo­stało oczywi­ście do­szczętnie spa­lone, ale paru mieszkań­com udało się 
uciec. Gdy wró­cili, po­cho­wali ciała we wspólnym gro­bie. Nikt już teraz nie 
wie do­kład­nie gdzie, ale je­stem pe­wien, że jest to gdzieś nie­da­leko. Być 
może na­wet pod pań­skimi sto­pami.— Tego dnia wła­śnie Ku­rusu pro­wa­dził ten 
od­dział.— Ma­jor Ra­mos już mnie o tym poin­for­mo­wał.— Do­my­śli­łem się, że 
mu­siał to zro­bić.— Pan mnie nie ro­zu­mie — od­parł Ma­pi­tang. — Nie czuję 
już nie­nawi­ści do Ja­poń­czy­ków. Na­wet do tego obłą­ka­nego sza­leńca, 
któ­rego szu­kamy. To byli żoł­nie­rze, wy­ko­ny­wali roz­kazy. Zresztą, 
par­ty­zanci Vil­la­mora także nigdy nie brali jeń­ców.Od tego po­połu­dnia, w 
któ­rym zna­leźli tokot­subo Ku­rusu, Shi­mura nie potra­fił zro­zu­mieć, 
dla­czego stary le­karz tak bar­dzo na­lega, by ująć Ku­rusu żyw­cem.— Co 
jesz­cze ma­jor Ra­mos po­wie­dział panu o Ku­rusu? — za­pytał wie­dząc z góry, 
jaką otrzyma od­po­wiedź.— Że był łącz­ni­kiem kem­peitai z miej­sco­wymi 
in­for­mato­rami.Shi­mura z sy­kiem wcią­gnął po­wie­trze.— Ro­zu­miem.— Pro­szę 
spoj­rzeć na to miej­sce — po­wie­dział Ma­pi­tang, wskazując na skali­ste 
zbo­cza ka­nionu. — Czy na­prawdę wie­rzy pan, że to obo­zowi­sko mo­gło zo­stać 
od­kryte przy­pad­kowo przez jeden z wa­szych pa­troli?— Nie.— Przy­pro­wa­dził 
ich tu jakiś zdrajca. Lub do­kład­nie okre­ślił pozy­cję.Shi­mura ze zgrozą 
po­krę­cił głową.— To wszystko wy­da­rzyło się prze­szło trzy­dzie­ści pięć lat 
temu. Po woj­nie stra­cili­ście setki kola­bo­ran­tów. Być może zdrajca 
znaj­do­wał się po­mię­dzy nimi. A je­żeli nie, to i tak prawdo­po­dob­nie zmarł 
już śmiercią natu­ralną.Ma­pi­tang zapa­lił ko­lej­nego pa­pie­rosa.— Być może 
ma pan cał­ko­witą rację. Ale ja chcę znać na­zwi­sko. Tak samo jak ro­dziny 
tych, któ­rzy tutaj zgi­nęli. Ich ro­dzice są już sta­rzy, wielu na­wet 
star­szych niż ja. Nie chcieliby za­koń­czyć życia wie­dząc, że taki by­dlak 
bę­dzie po ich śmierci cho­dził spo­koj­nie po ziemi... Za­sko­czy­łem pana, 
prawda?— Tro­chę — przy­znał Shi­mura. — W końcu całe życie po­świę­cił pan 
rato­wa­niu in­nych.— Aby ko­goś ura­to­wać, cza­sami ko­nieczne jest 
prze­cię­cie bole­snego wrzodu — po­wie­dział wstając Ma­pi­tang. — W 1971 roku, 
do mej kli­niki przywie­ziono Au­relio Vil­la­mora. Był po za­wale serca. 
Za­równo ja, jak i on sam, wie­dzie­liśmy, że nie ma żad­nych szans. By­łem przy 
nim w jego ostat­nich chwilach. „Isi­doro” — po­wta­rzał w kółko — „nigdy się 
nie do­wiemy, kto to był”. Ale ja będę wie­dział, ka­pita­nie Shi­mura! Mu­szę 
wie­dzieć! I tylko jeden czło­wiek może mi po­wie­dzieć, kto to był!— Ku­rusu?— 
Wła­śnie.— Wra­camy do wsi? — za­pytał Shi­mura po kilku mi­nu­tach 
nie­przyjem­nej ciszy. — Wy­daje mi się, że wiem, gdzie się ukrył, by 
prze­cze­kać mon­sun. Zro­zu­mie pan wszystko, gdy po­każę panu mapę.Jest w 
błę­dzie, po­my­ślał gorzko Shi­mura, gdy ra­zem z pod­eks­cy­to­wa­nym nagle 
Ma­pi­tan­giem scho­dzili w kie­runku wio­ski. Ktoś oprócz Ku­rusu mu­siał znać 
na­zwi­sko czło­wieka, od­po­wie­dzialnego za ma­sakrę par­ty­zan­tów. Shi­mura 
wciąż jesz­cze pa­mię­tał słowa Ta­nape, wy­po­wie­dziane w barze ho­telu „New 
Reno”, krótko po tym, jak Ku­rusu za­mel­do­wał o swym zwy­cię­stwie: 
„Na­uczyłem się w Szanghaju, że oby­wa­tele państw neu­tral­nych są 
naj­lep­szymi in­for­mato­rami. Zro­bią wszystko, aby za­cho­wać swój bez­cenny 
sta­tus nie­zaan­ga­żo­wa­nego w to­czą­cej się woj­nie”. Ta­nape mógł mó­wić 
jedy­nie o tym szwajacar­skim plantato­rze, któ­rego pró­bo­wał zwerbo­wać do 
swego cy­wil­nego wy­wiadu, w parę tygo­dni po przy­byciu Shi­mury do 
Tu­gu­ega­rao... * * *Tego sa­mego po­połu­dnia, pies Tega­say 
do­pro­wa­dził Mi­cha­ela Bra­dena i jego towa­rzy­szy do ko­lejnej skrytki na 
po­ży­wie­nie. Tak jak i ta od­kryta w po­bliżu plantacji, miała ona kształt 
płyt­kiego rowu na­kry­tego bre­zen­tem — ukra­dzio­nym ze sklepu Li Tunga — i 
za­ka­mu­flo­wa­nego zie­mią. Lecz tym ra­zem skrytka nie była pusta.— Wy­gląda 
to na dwa lub trzy worki — po­wie­dział Mi­chael, pod­no­sząc ostrożnie brzeg 
bre­zentu uwa­żając przy tym, aby nie poru­szyć pu­szek. — Resztę musi mieć przy 
sobie.Nie spo­dzie­wał się, że tak wcześnie znajdą tak kon­kretny ślad. Za­szyty 
głę­boko w dżungli jesz­cze przed na­dej­ściem mon­sunu, amok mógł tym ra­zem 
zre­zy­gno­wać ze sta­ran­nego zacie­rania śla­dów, pewny, że ulewne desz­cze 
uniemoż­liwią ko­mu­kol­wiek pod­jęcie jego tropu. Nie była to wcale tak wielka 
nie­ostroż­ność, po­nie­waż już od wcze­snego ranka nad szczytami uno­siły się 
cięż­kie, nała­do­wane desz­czem chmury. A na­wet nie­wielka mżawka mo­gła 
oka­zać się wy­star­cza­jąca, by pies zgu­bił ślad, po któ­rym pro­wa­dził ich 
od wraka roz­bi­tego fer­rari.— Z pew­no­ścią po to wróci — oświad­czył Walt 
Ly­dec­ker. — Mu­simy jedy­nie tutaj na niego za­cze­kać.— Amok nie prze­żyłby 
mie­siąca, gdyby ro­bił rze­czy, któ­rych wszyscy spo­dzie­wają się, że zrobi — 
za­uwa­żył z cierpkim uśmie­chem Ra­mos. — A za­łóżmy że ma inne kry­jówki z 
żyw­no­ścią i na­wyk nie­od­wie­dza­nia tej naj­now­szej, do­póki nie 
wy­czer­pie sta­rych zapa­sów?— Dla­czego więc ryzy­ko­wałby tak bar­dzo w 
ze­szłym mie­siącu, ma­jąc już dość zapa­sów? — nie rezy­gno­wał Walt.— Po raz 
drugi robi pan ten sam błąd, panie Ly­dec­ker. Mu­siał ukryć tu tę żyw­ność już 
dość dawno temu, nie miał więc żad­nego „roz­sąd­nego” po­wodu, by wra­cać do 
do­liny. A jed­nak wró­cił. W prze­ciw­nym wy­padku biedna pani Die­trich 
ży­łaby nadal.Pod wpływem ostat­nich słów Ra­mosa, na po­licz­kach Szwajcara 
wy­kwitł słaby ru­mie­niec. Jack Tully wstrzymał od­dech i po­słał 
eks-poli­cjantowi pełne dez­apro­baty spoj­rze­nie. Od czasu, gdy Die­trich 
dołą­czył do nich nad rzeką, nikt na­wet sło­wem nie wspo­mniał o śmierci Luz.— 
A więc zo­sta­jemy tutaj, czy nie? — za­pytał Jack, spo­glą­dając zna­cząco na 
Mi­cha­ela. — Ty zor­gani­zo­wa­łeś ten cyrk, a więc ty decy­duj.Wy­raźny 
sar­kazm w jego gło­sie za­sko­czył Mi­cha­ela. Za ty­dzień lub dwa, gdy 
na­pię­cie i trudy wy­prawy da­dzą się im już do­brze we znaki, wy­bu­chy gniewu 
będą czymś na­tural­nym, na­wet u tak opa­no­wa­nego czło­wieka, ja­kim był 
Jack. Zły hu­mor w zale­dwie czterna­ście go­dzin od wy­ru­sze­nia był co 
naj­mniej nie na miej­scu. Zresztą od sa­mego po­czątku Jack był dziwnie nie w 
sosie. Du­chowo nie­obecny, rzadko od­zy­wał się do ko­go­kol­wiek, za 
wy­jąt­kiem rów­nie mil­czą­cego Die­tri­cha.— Nie za­mie­rzam ni­komu 
na­rzu­cać wła­snego zda­nia — po­wie­dział spo­koj­nie Mi­chael. — Ty 
spę­dzi­łeś w tych gó­rach o wiele wię­cej czasu, niż my wszyscy ra­zem. Co 
pro­po­nu­jesz?— My­ślę, że zbyt łatwo zna­leźli­śmy ten schowek. Na pewno 
są­dził, że woj­sko uda się za nim w po­goń, więc pod­rzu­cił przy­nętę. Gdyby 
ści­gała go mała grupa, z pew­no­ścią zro­bi­łaby to, co pro­po­nuje Walt. 
Większa zmu­szona zo­sta­łaby do po­dzie­lenia swych sił, zo­sta­wia­jąc tu 
dwóch lub trzech lu­dzi, obni­żając tym sa­mym swe szansę na jego ko­rzyść, 
gdyby do­szło do walki.— A co bę­dzie, jeżeli się my­lisz? — za­pro­te­sto­wał 
Walt. — Oznacza to utratę kon­taktu z je­dy­nym miej­scem, co do któ­rego 
jeste­śmy pewni, że wróci.— Ist­nieje pro­sty spo­sób, aby roz­wią­zać ten 
pro­blem — wtrą­cił Ra­mos, uśmie­cha­jąc się gorzko na samo wspo­mnienie. — Po 
tym, co wy­da­rzyło się w tej pie­kiel­nej tra­wie za­czy­nam wąt­pić, aby 
dy­wer­sja była jedy­nym mo­ty­wem, dla któ­rego za­kłada te prze­myślne 
pu­łapki. Czy nie ze­chciałby pan prze­pro­wa­dzić ma­łego testu, panie Bra­den? 
Pań­ski kara­bin jest bar­dziej sku­teczny na nie­wielką odle­głość.— Ukryjcie 
się — pole­cił Mi­chael, od­bez­pie­cza­jąc browninga. — przy­najmniej 
pięć­dzie­siąt stóp. A muły jesz­cze dalej.Wszyscy cofnęli się w głąb drzew, 
ku­cając za cien­kimi pniami. Mi­chael pod­niósł broń do ra­mie­nia, wy­celo­wał 
w kie­runku ma­sku­ją­cego bre­zentu i na­ci­snął spust. Pierwszy po­cisk z 
wiel­ko­kali­bro­wego kara­binu roze­rwał mate­riał na strzępy. Ko­lejny strzał 
spo­wo­do­wał eks­plo­zję, która wy­rzu­ciła w po­wie­trze przy­najmniej tuzin 
pu­szek. Opa­dając, ła­mały gałę­zie jak su­chy oset. W parę se­kund po 
ogłu­sza­ją­cym huku eks­plo­zji, jedy­nym dźwię­kiem było oszalałe szczekanie 
psa i rże­nie wy­stra­szo­nych mu­łów.— Cho­lera, za­czy­nam my­śleć, że ten 
su­kin­syn rze­czy­wi­ście chciał, aby ktoś to od­na­lazł — ode­zwał się 
wreszcie Mi­chael.Walt i Ra­mos za­klęli. Na twa­rzy Die­tri­cha zago­ścił 
nie­pewny uśmiech, a Jack Tully po pro­stu wpa­try­wał się w Mi­cha­ela zimno, 
za­sta­na­wia­jąc się, czy on i Le­nore śmieli się na­wza­jem z wła­snych 
dow­ci­pów, leżąc ze sobą w łóżku. Jak ona mu­siała się ze mnie śmiać w dniu 
na­szego ślubu — po­my­ślał z gory­czą. Nie­ważne, że to było tak dawno temu... 
* * *On nic nie zrobi — po­wie­działa Le­nore Tully. — Nigdy nie mó­wił, że 
coś zrobi. Po pro­stu czuję, że wszystko bę­dzie w po­rządku.Jed­nak Cara, za 
tymi uspo­kaja­ją­cymi sło­wami, wy­czu­wała w gło­sie przyja­ciółki 
na­ra­sta­jące na­pię­cie. Le­nore zja­wiła się na plantacji wczesnym 
po­połu­dniem i zo­stała na obie­dzie. Do­piero gdy usia­dły w salo­nie, Le­nore 
opo­wie­działa jej o ob­se­syj­nych po­dej­rze­niach Jacka, że zdra­dziła go z 
Mi­cha­elem. O tym, że była na­prawdę zde­ner­wo­wana, prze­ko­nało Carę 
wy­picie przez Le­nore trzech szyb­kich drin­ków, za­miast zwy­cza­jowej whi­sky 
z wodą so­dową.— A więc to wła­śnie chciałaś po­wie­dzieć Mi­cha­elowi rano 
przez tele­fon? — za­py­tała za­sko­czona Cara. Jed­nak mu­siała przed samą sobą 
przy­znać, że prócz za­sko­cze­nia, roz­po­znaje jesz­cze jedno uczu­cie — 
nie­wiel­kie ukłu­cie za­zdro­ści. Tak długo uwa­żała Le­nore jedy­nie za 
uprzejmą, po­mocną star­szą są­siadkę, że na­wet nie za­uwa­żyła jej wciąż 
zmy­sło­wego piękna.— Tak — od­parła Le­nore.— Ale skąd mu to przy­szło do 
głowy?— Nie je­stem pewna — Le­nore wzru­szyła lekko ra­mio­nami. — Dla ko­goś 
ob­cego, Jack jest mi­łym i uprzej­mym czło­wie­kiem. Ale po­trafi do­strze­gać 
różne rze­czy.— A było coś, co mógłby do­strzec? — za­py­tała Cara, oba­wia­jąc 
się rów­no­cze­śnie mo­gącej paść za chwilę od­po­wie­dzi.Le­nore za­wa­hała się 
na chwilę, lecz w końcu po­wie­działa ni­skim, na­pię­tym gło­sem:— Raz, około 
pół­tora roku przed moim ślu­bem z Jac­kiem. I chyba chciała­bym, aby to się 
po­wtó­rzyło.— Ale jeżeli to się nie stało...— Co za róż­nica, jak długo Jack 
wie­rzy, że się stało? — od­parła Le­nore żału­jąc, że zwie­rzyła się z tej 
histo­rii Ca­rze.— I tak po pro­stu... oskarżył cię? Bez żad­nego 
do­wodu?Le­nore wie­działa, jak nie­prawdo­po­dob­nie mu­szą brzmieć jej 
wyja­śnie­nia dla ko­goś, kto nie był świad­kiem za­cho­wa­nia jej męża od tej 
nocy, kiedy po raz pierwszy za­rzu­cił jej zdradę. Za­czął po­now­nie dzie­lić z 
nią łóżko — ale nie po to, by spać z nią czy się ko­chać. Po pro­stu leżał bez 
ru­chu i mo­no­ton­nym gło­sem, przez nie­koń­czące się go­dziny, wy­py­tywał ją 
o naj­mniejsze de­tale doty­czące nie­ist­nieją­cych spo­tkań z Mi­cha­elem. 
Przez trzy ko­lejne noce bezu­stan­nie za­pew­niała go, że nigdy nic po­mię­dzy 
nimi nie za­szło. Lecz czwartej — znu­żona i za­czy­na­jąca od­czu­wać 
nara­sta­jący strach — opo­wie­działa mu o tej jedy­nej nocy w Ma­nilii. „Ale to 
było wszystko” — za­koń­czyła swą obronę — „Tylko parę go­dzin. Mój Boże, 
prze­cież byli­śmy wtedy jesz­cze dziećmi!” Po paru mi­nu­tach mil­cze­nia, 
za­pytał: „Jak wiele razy cię pie­przył? Trzy? Cztery?” „Już nie pa­mię­tam” — 
skła­mała — „Na pewno nie tak wiele”. „Jest już star­szy, do­biega do 
czter­dziestki. Dalej jest w tak do­brej for­mie, czy mu­sisz mu po­ma­gać, aby 
mu sta­nął?” Tego wie­czora, w któ­rym zgi­nęła Luz Die­trich, prze­ko­nana że 
Jack po­pada w obłęd, pla­no­wała wy­jazd do Ma­nilii. Lecz po­tem za­dzwonił 
Mi­chael, opo­wie­dział mu o mor­der­stwie i po­now­nie po­pro­sił o wzię­cie 
udziału w wy­pra­wie prze­ciw amo­kowi. „Przyjadę tak szybko, jak tylko spa­kuję 
nie­zbędny ekwipu­nek” — po­wie­dział w słu­chawkę tym swoim rze­czo­wym, 
bez­na­mięt­nym to­nem, któ­rym tak długo za­drę­czał ją swymi ob­sce­nicz­nymi 
pyta­niami...— Chyba pójdę już do domu — po­wie­działa Le­nore, szybko koń­cząc 
drinka.— Bo­isz się, że za­bije Mi­cha­ela, prawda? — za­py­tała Cara. — Trudno 
w to uwie­rzyć. Jest zaw­sze taki ła­godny...— Nie zaw­sze. Ten, kto wal­czył 
ra­zem z Vil­lamo­rem, nigdy już nie bę­dzie ła­godny.— Ale to było pod­czas 
wojny.— Ach, wy Ame­ryka­nie — wes­tchnęła Le­nore.— Ty także jesteś 
Ame­ry­kanką.Le­nore po­trzą­snęła głową.— Mam ame­ry­kań­ski pasz­port, ale nie 
je­stem Ame­ry­kanką. Tak samo, jak nie są nimi Jack, Mi­chael czy Walt 
Ly­dec­ker. Les także nie był Ame­ryka­ni­nem. Ame­ryka­nie to lu­dzie, któ­rzy 
wal­czą w ob­cych kra­jach, a po­tem wra­cają do swych ma­łych, bez­piecznych 
ro­dzin w swych ma­łych, bez­piecznych mieszkan­kach i wy­ga­dują takie wła­śnie 
cy­niczne bzdury, jak „to było pod­czas wojny”. Tu jest obcy kraj, Cara. Ale my 
uro­dzili­śmy się tutaj, tutaj ży­jemy i nie mo­żemy wró­cić do domu, bo dla nas 
ża­den dom nie ist­nieje. Ist­nieje tylko wojna i wszystko, co się z nią łączy. 
Na­wet amok wie, że...Le­nore wstała i wol­nym kro­kiem pode­szła w stronę 
drzwi. Cara, wi­dząc że jej przyja­ciółka jest wsta­wiona, pode­szła do niej 
szybko i ob­jęła ją ra­mie­niem.— Zo­stań tu na noc — za­pro­po­no­wała. — W 
pu­stym domu bę­dziesz czuła się jesz­cze go­rzej.— „Nigdy go nie od­najdą” 
po­wie­dział Jack, gdy się pa­ko­wał — wy­mru­czała Le­nore, nie zwra­cając 
uwagi na za­pro­sze­nie Cary. — „Le­piej pójdę tam ra­zem z nimi i do­pil­nuję, 
by ci dur­nie nie poza­bijali się wza­jem­nie”. Być może to wła­śnie był jego 
praw­dziwy po­wód. Być może...Do­tarły już nie­mal do scho­dów, gdy nagle 
usły­szały bęb­nie­nie o dach pierw­szych kro­pli desz­czu. Dźwięk był tak 
nie­spo­dzie­wany, że parę se­kund za­jęło jego roz­po­zna­nie. Le­nore 
nie­pew­nie pode­szła do drzwi wej­ścio­wych i otwo­rzyła je na oścież. Strugi 
desz­czu spły­wały już z da­chu we­randy.— Za­częło się — po­wie­działa z ulgą. 
— W takiej po­go­dzie zgu­bią ślad. Będą mu­sieli za­wró­cić.— Tak — od­parła 
Cara, usi­łując wy­krze­sać z sie­bie odro­binę na­dziei, któ­rej wcale nie 
czuła. Nie prze­ży­jesz w dżungli pod­czas mon­sunu — po­wie­działa parę dni 
temu Mi­cha­elowi i wciąż pa­mię­tała tę za­ciętą de­ter­mi­nację w jego oczach, 
gdy od­po­wia­dał: „Może amok, mogę i ja”. 
Rozdział siedemnasty [top] Dla­czego to zaw­sze za­czyna się w nocy, 
za­sta­na­wiał się Mi­chael, na­słu­chu­jąc głu­chych ude­rzeń pierw­szych 
kro­pli desz­czu o bre­zen­towy dach na­miotu, który dzie­lił z Ra­mo­sem i 
Ly­dec­ke­rem. Za­cią­gnął do końca za­mek śpi­wora, zapa­lił pa­pie­rosa i 
cze­kał, ma­jąc na­dzieję, że ten deszcz nie prze­rodzi się w praw­dziwą ulewę. 
Jed­nak od ja­kie­goś czasu kro­ple pa­dały z wzra­sta­jącą siłą.— Praw­dziwy 
pech — do­biegł go z ciemności głos Ra­mosa. — Pań­ski tropi­ciel jest 
wspaniały. O wiele lep­szy niż jaki­kol­wiek, ja­kiego mia­łem w poli­cji. 
Jesz­cze parę dni i wie­rzę, że do­pro­wa­dziłby nas do amoka.— Wciąż jesz­cze 
może to zro­bić, jeżeli nie za­trzy­mamy się tutaj zbyt długo. Pierwsze desz­cze 
mają za­zwy­czaj cha­rak­ter lo­kalny. Być może na­stępna do­lina jest wciąż 
su­cha, i pies bę­dzie mógł pod­jąć trop na nowo.— Być może — od­parł 
po­wąt­pie­wa­jąco Ra­mos. Tak jak i Mi­chael, o porze desz­czo­wej wie­dział 
pra­wie wszystko. Pierwsze opady będą krót­kie, a po nich na­stę­po­wać będą 
go­dziny, oka­zjo­nalne dni, do­brej po­gody. Stop­niowo jed­nak desz­cze będą 
trwały co­raz dłu­żej, aż w końcu za­mie­nią się w bez­li­tosną strugę wody, 
która może lać się na zie­mię ca­łymi tygo­dniami, za­mie­nia­jąc wą­wozy i 
pa­rowy w rwące rzeki.— A jeżeli nie bę­dziemy w sta­nie tro­pić go dłu­żej?— Co 
pan pro­po­nuje?— Jak dotąd wiemy, że skie­ro­wał się na połu­dniowy za­chód. 
Idąc w tym kie­runku, mo­gli­by­śmy od­wie­dzać wszystkie le­żące po dro­dze 
bar­rio. Być może ktoś go wi­dział.— Bar­dzo mało prawdo­po­dobne — od­parł 
nie­chęt­nie Mi­chael.— Wi­dzi pan ja­kieś inne wyj­ście?— Nie.Unio­sło się 
wej­ście do na­miotu i wszedł Walt Ly­dec­ker, trzę­sąc się gwałtow­nie pod 
przemo­czoną, weł­nianą ko­szulą.— Twoja kolej na wartę, Mike — 
po­wie­dział.Cho­ciaż zało­żyli że amok, po przy­go­to­wa­niu swej pu­łapki nie 
po­jawi się wię­cej na tym tere­nie, to jed­nak głu­potą by­łoby od­po­wiednio 
się nie za­bez­pie­czyć.Mi­chael wy­czoł­gał się ze śpi­wora, wyjął z ple­caka 
grube pon­cho, zało­żył je przez głowę i się­gnął po swój kara­bin.— Jest 
ja­kieś miej­sce, które wy­glą­da­łoby względnie su­cho? — za­pytał.— Nie ma — 
od­parł Walt. — Dla­czego po pro­stu nie zo­sta­niesz w środku? Ster­cze­nie na 
ta­kim desz­czu to czy­sty non­sens.Mi­chael, nie od­po­wia­dając ani sło­wem, 
sprawdził kara­bin i wy­sunął się na ze­wnątrz. Walt zrzu­cił przemo­czone 
ubra­nie, wy­su­szył się ręcz­ni­kiem i wsu­nął do śpi­wora.Za nie­całą go­dzinę 
ulewa ustała. Po ryt­micznym odde­chu Ly­dec­kera Ra­mos po­znał, że 
Ame­ryka­nin już śpi. Jego wła­sna noc z pew­no­ścią bę­dzie bez­senna, do­póki 
nie roz­wiąże dy­le­matu, jaki wy­łonił się wraz z po­cząt­kiem pory desz­czu. 
Ly­dec­ker był bliż­szy prawdy, niż Mi­chael — bez so­lid­nego tropu, ich 
po­lo­wa­nie już wkrótce za­mieni się w bez­sen­sowny marsz przez góry, w 
po­ścigu za fan­to­mem, któ­rego na­tura jest wciąż poza za­się­giem ich 
ro­zu­mo­wa­nia. Naj­wi­docz­niej nikt z nich jesz­cze nie wie­dział, że 
Shi­mura i Ma­pi­tang wy­ru­szyli w góry dzie­więć dni wcześniej, i być może do 
tej pory na­tknęli się na jakiś trop, pro­wa­dzący do kry­jówki amoka. 
Lo­gicz­nym posu­nię­ciem by­łoby połą­cze­nie się z nimi. Spo­wo­do­wa­łoby to 
wzrost sił i do­świad­czeń, ale jed­no­cze­śnie wie­dział, że w tym wy­padku 
spo­tka­nie takie mo­głoby przy­nieść kata­stro­falne wręcz re­zul­taty.Cho­ciaż 
nie był już ofice­rem służby czyn­nej, Ra­mos czuł się od­po­wie­dzialny za 
bez­pie­czeń­stwo Shi­mury — a więk­szość z jego towa­rzy­szy miała istotne 
po­wody, aby nie­na­wi­dzić tego czło­wieka. Jack Tully był jed­nym z czwórki, 
która prze­żyła ma­sakrę w Tic­lac. Mi­chael Bra­den i Walt Ly­dec­ker jako 
dzieci wię­zieni byli w obo­zie i wi­dzieli, jak ich ro­dzice i przyja­ciele 
umie­rają z głodu, cho­rób i bicia. A zale­dwie parę dni temu Harry Die­trich 
zna­lazł zma­sa­kro­wane ciało swej mło­dej żony, po­ciętej na ka­wałki przez 
oprawcę z kem­peitai. Z pew­no­ścią jest na tyle wściekły i wy­trą­cony z 
rów­no­wagi, że z ła­two­ścią mógłby wy­ła­do­wać swą złość na by­łym ofice­rze 
tej znie­na­wi­dzo­nej orga­niza­cji.Ży­cie Shi­mury nara­żone bę­dzie na 
wy­padki, które w jego mło­dości wy­da­wać by się mo­gły sza­leń­stwem — ale 
Ra­mos prze­konał się już dawno, że w ta­kich spra­wach sza­leń­stwo jest 
re­gułą... * * *Tego sa­mego po­połu­dnia, Ta­kei Shi­mura wyja­śnił swój 
plan Ma­pi­tan­gowi. Obaj męż­czyźni klę­czeli nad mapą, roz­ło­żoną na 
pod­łodze stacji me­dycz­nej w Tic­lac. Zna­jąc loka­liza­cję każ­dego bar­rio, 
jakie od­wie­dzili do tej pory, Shi­mura wy­no­tował przy­bli­żone daty 
wszyst­kich po­przednich ata­ków amoka.— Każdy atak po­na­wiał się co 
trzy-cztery lata — wyja­śniał. — Nie zda­rzyło się jesz­cze, aby dwie 
są­sia­du­jące ze sobą wio­ski za­ata­ko­wane zo­stały tego sa­mego roku. 
Wy­bie­rając cele le­żące dość da­leko od sie­bie, pozo­sta­wiał sobie 
moż­li­wość ucieczki we wszyst­kich kie­run­kach. Dłu­gie okresy po­mię­dzy 
po­szczegól­nymi napa­dami usy­piały czuj­ność mieszkań­ców, tak, że 
praktycz­nie nigdy nie na­poty­kał na po­waż­niej­szy opór. Jak na obłą­ka­nego 
po­twora, za któ­rego go tu wszyscy uwa­żają, jest cał­kiem prze­bie­gły.— Być 
może ma pan rację — od­parł sceptycz­nie Ma­pi­tang. — Ale w dal­szym ciągu nie 
ro­zu­miem, jak to może nam po­móc w zlo­kali­zo­wa­niu jego miej­sca 
po­bytu.Shi­mura wskazał na pięć, za­zna­czo­nych na czer­wono, punktów. 
Wy­ję­tym z kie­szeni ołówkiem połą­czył je grubą li­nią, for­mu­jąc ostry 
pół­okrąg z pod­stawą na grzbiecie gór­skim, na pół­noc od Tic­lac.— Zgodnie z 
tym, co mó­wili wie­śniacy, wszystkie te bar­rio unik­nęły ata­ków. Jak to pan 
już z pew­no­ścią za­uwa­żył, wszystkie leżą zale­dwie o parę mil od sie­bie. A 
więc po raz ko­lejny wi­dzimy pla­nowe, ostrożne dzia­łanie. W każ­dym 
zor­gani­zo­wa­nym za nim po­ścigu, tro­pi­ciele z góry zało­ży­liby, że wio­ski 
te unik­nęły napa­dów, po­nie­waż leżą poza za­się­giem jego dzia­łań. A 
wła­śnie o to mu cho­dzi. Ich względne bez­pie­czeń­stwo — tak samo jak 
za­ka­mu­flo­wane wej­ście do takot­subo — stwa­rza strefę bufo­rową, 
od­dzie­la­jącą go od prze­śla­dow­ców. Je­stem prze­ko­nany, że jego kry­jówka 
leży gdzieś po­mię­dzy tymi wio­skami, a ob­sza­rem na pół­noc od 
nich.Ma­pi­tang z iryta­cją bęb­nił pal­cami o drewnianą pod­łogę chaty.— Ten 
„ob­szar na pół­noc” roz­ciąga się na setki mil kwa­dra­to­wych pustki! Na­wet 
jeżeli miałby pan rację, po­trze­bo­wali­by­śmy całej armii ludzi, aby go 
zna­leźć.— Za­mie­rzam spra­wić, aby to Ku­rusu zna­lazł mnie — od­parł 
spo­koj­nie Shi­mura. — Roz­palę ogień na ja­kimś wy­so­kim, wy­eks­po­no­wa­nym 
miej­scu i będę cze­kał. Obecność ko­goś ob­cego tak bli­sko jego kry­jówki z 
pew­no­ścią go poru­szy. Bę­dzie chciał to wyja­śnić.Ma­pi­tang po­kiwał z 
po­lito­wa­niem głową i wstał.— A po­tem po­prosi go pan, aby się pod­dał? A on 
grzecznie odda panu miecz i wró­cicie ra­zem do To­kio? Śmieszne! Na­wet jeżeli 
rze­czy­wi­ście jest tam, gdzie mówi pan, że jest — w co zresztą wąt­pię — to po 
pro­stu pana za­bije.— Nie, dok­torze, nie za­bije. Je­stem jego przełożo­nym.W 
oczach Ma­pi­tanga od­biło się rów­no­cze­śnie roz­ba­wie­nie i groza.— 
Ka­pita­nie Shi­mura — po­wie­dział w końcu. — Zjeź­dził pan pra­wie cały świat, 
mówi pan po an­giel­sku lepiej, niż ja kie­dy­kol­wiek mó­wi­łem — ale 
nie­stety, pozo­stał pan nie­po­prawnym Ja­poń­czy­kiem.— Nim także, na prze­kór 
jego po­zor­nie obłą­ka­nemu dzia­łaniu, pozo­stał Ku­rusu. Jest to czło­wiek 
uwię­ziony w pu­łapce rytu­al­nego fa­naty­zmu. W pu­łapce, z któ­rej tylko ja 
potra­fię go uwolnić.— Kie­dyś by­łem na tym ob­sza­rze, o któ­rym pan mówi, 
ka­pita­nie. Tych paru ludzi, któ­rzy wciąż jesz­cze tam żyją, osiąga zbiory tak 
nie­wiel­kie, że stale są na gra­nicy głodu. Nie przy­szło panu do głowy, że 
amok tole­ruje ich wy­łącz­nie dla­tego, że nie po­sia­dają nic, co warto by 
było im za­brać?— Nie pro­szę pana, aby mi pan towa­rzy­szył. Wąt­pię, aby 
chciał się ze mną skontak­to­wać, po­dej­rze­wa­jąc, że w po­bliżu może być ktoś 
jesz­cze.— A więc jak ma pan za­miar tam do­trzeć?— No cóż, nie je­stem na tyle 
głupi, by wie­rzyć, że sam od­najdę drogę — od­parł Shi­mura. — Może pan 
po­pro­sić jed­nego z wie­śnia­ków, aby mnie tam za­pro­wa­dził. Wróci, gdy 
tylko roz­biję obóz. Za parę tygo­dni — za­leż­nie od tego, ile czasu 
po­trze­buje pan na za­koń­cze­nie wła­snej pracy — za­pro­wa­dzi pana do 
miej­sca, w któ­rym mnie zo­sta­wił. Wró­cimy wtedy do Tu­gu­ega­rao, z Ku­rusu, 
czy bez. Je­żeli przez cały ten czas będę pozo­sta­wał bli­sko obozu, nie 
bę­dzie mi gro­ziło więk­sze nie­bez­pie­czeń­stwo.— Za wy­jąt­kiem kobr, 
ja­do­wi­tych in­sek­tów i sa­mego amoka — Ma­pi­tang po raz ko­lejny 
po­trzą­snął głową. — Nie mogę na to po­zwo­lić, a bez mo­jej zgody nikt panu 
nie po­może. Do na­stęp­nej wio­ski wy­ru­szamy ju­tro rano.Jed­nak póź­niej, w 
umy­śle Ma­pi­tanga za­częły ro­dzić się wąt­pli­wo­ści. Pod­czas mie­sięcy 
mon­sunu amok z pew­no­ścią nie bę­dzie ak­tywny — ale gdy tylko po­goda się 
po­prawi, bę­dzie zabi­jał dalej. Po­now­nie spoj­rzał na mapę i za­uwa­żył, że 
cały okręg Tic­lac przez pięć lat był wolny od napa­dów. Je­żeli teo­ria 
Shi­mury o stra­tegii mor­dercy była słuszna — a wy­glą­dała na to, że była — to 
nie­któ­rzy z tych, któ­rych dzi­siaj le­czył, umrą wkrótce od mie­cza amoka. 
Zresztą Shi­mura pro­po­no­wał je­dyny roz­sądny spo­sób na uję­cie tego 
sza­leńca żyw­cem — uwalnia­jąc pewne wia­do­mo­ści, zma­gazy­no­wane w jego 
sza­lo­nym umy­śle...Osta­teczną de­cyzję pod­jął jed­nak do­piero ostat­niej 
nocy, kiedy to po raz pierwszy od sied­miu mie­sięcy spadł deszcz. Cho­ciaż 
zmierzch za­padł już parę go­dzin temu, wy­raź­nie sły­szeli do­bie­ga­jące z 
ze­wnątrz eks­ta­tyczne okrzyki wie­śnia­ków. Wy­szli na ga­nek i 
ob­ser­wo­wali, jak kil­koro stoją­cych na dra­binie dzieci nad­sta­wia twa­rze 
na spo­tka­nie pierw­szych kro­pel. Na in­nych we­ran­dach pło­nęły po­chodnie — 
to wy­cho­dzili męż­czyźni, by uro­czy­ście uczcić ko­niec suszy.— W po­rządku, 
ka­pita­nie — po­wie­dział Ma­pi­tang, nie pa­trząc w stronę Shi­mury. — Otrzyma 
pan przewod­nika. Być może to wła­śnie pan jest prze­zna­cze­niem, które może 
za­koń­czyć ten hor­ror.— Dzię­kuję — od­parł spo­koj­nie Shi­mura.— Mam jed­nak 
jeden wa­ru­nek.— Jaki?— Już go pan zna.— Mam za­pytać Ku­rusu, kto zdra­dził mu 
loka­liza­cję kwa­tery głównej Vil­la­mora?— Wła­śnie.Przez chwilę Shi­mura 
roz­wa­żał moż­li­wość wy­raże­nia fik­cyj­nej zgody, a po­tem kłam­stwa, że od 
Ku­rusu nie był w sta­nie do­wie­dzieć się cze­go­kol­wiek. Lecz coś ta­kiego 
nigdy nie by­łoby w sta­nie przejść mu przez usta.— Po­mię­dzy na­szymi kra­jami 
ist­nieje kon­kretne po­ro­zu­mie­nie w ta­kich wła­śnie spra­wach — 
po­wie­dział ostrożnie. — Je­żeli Ku­rusu się podda, musi być trak­to­wany jako 
je­niec wo­jenny, pod­lega­jący Konwen­cji Ge­new­skiej. Nie może być zmu­szony 
do udzielania in­for­macji, bę­dą­cych w sprzeczno­ści z usta­le­niami tej 
Konwen­cji.Ma­pi­tang zaci­snął mocno dło­nie na porę­czy balu­stradki i 
wy­chy­lił się do przodu.— Kor­dy­liery nie są naj­lep­szym miej­scem do 
prze­strze­gania cy­wili­zo­wa­nych zasad — po­wie­dział zimno. — A Ku­rusu nie 
był już prze­cież na­wet żoł­nie­rzem! Jak może nale­gać pan na trak­to­wa­nie 
go jako zwy­kłego jeńca wo­jen­nego, skoro sam roz­kazał go pan areszto­wać za 
za­mor­do­wa­nie towa­rzy­szy broni? To prze­cież nie ma sensu!— Prze­szło 
trzy­dzie­ści lat temu czło­wiek, który być może już nie żyje, po­peł­nił 
zbrodnię prze­ciwko pań­skiemu naro­dowi — oświad­czył Shi­mura i na­gle 
uświado­mił sobie że to, co chce wła­śnie po­wie­dzieć, rów­nie do­brze mo­głoby 
być wy­po­wie­dziane przez sa­mego Hi­sao Ta­nape. — Nie jest ważne, czy ja 
oso­bi­ście uwa­żam jego dzia­łania za godne po­gardy. Zbrodnie te po­peł­nione 
zo­stały na wy­raźny roz­kaz ofi­cera Ar­mii Ce­sar­skiej. Pro­szę nie 
za­po­mi­nać, że ja także by­łem ofice­rem w tej armii. Je­żeli po­mógłbym panu, 
lub in­nemu by­łemu wro­gowi mo­jej oj­czy­zny w uję­ciu go, zhań­bił­bym mój 
wła­sny ho­nor.Ma­pi­tang z wściekło­ścią za­trząsł bam­bu­sową ba­rierką, lecz 
jego oczy pozo­stały utkwione w ba­wią­cych się na desz­czu dzie­ciach. W końcu 
udało mu się ode­rwać zbie­lałe palce od porę­czy.— Tylko głu­piec po­świę­ciłby 
ży­wych, aby po­mścić umarłych — wy­szeptał. — Bę­dzie pan miał swego 
przewod­nika, ka­pita­nie. Do­bra­noc.Gdy Ma­pi­tang znik­nął już we wnę­trzu 
chaty, Shi­mura przez jakiś czas pozo­stał jesz­cze na we­ran­dzie. Przez chwilę 
przy­glą­dał się, jak wie­śniacy na­wo­łują swe dzieci i ga­szą po­chodnie. Gdy 
wchodził do chaty, deszcz przy­brał formę za­cina­jącej mżawki. Uło­żył się na 
po­sła­niu obok sta­rego Fili­piń­czyka, który nie­omal stał się już jego 
przyjacie­lem... * * *Trzy dni póź­niej, gdy we­szli na ob­szar poro­śnięty 
ni­ską, sa­wan­nową trawą Mi­chael Bra­den mu­siał przy­znać, że ślad amoka 
za­gu­biony zo­stał bez­pow­rot­nie. Co prawda kilka razy w miej­scach, gdzie 
zbite li­sto­wie nad ich gło­wami prze­pusz­czało zale­dwie parę kro­pel 
desz­czu, psu Tega­say udało się pod­jąć trop, ale za każ­dym ra­zem gubił go po 
paru mi­nu­tach. Do­strze­gli też nie­wy­raźne ślady. Za­tarte za­głę­bie­nia w 
ziemi które mo­gły, choć nie mu­siały, być odci­skami stóp cięż­kiego 
męż­czy­zny. Na­tknęli się także na drewnianą pu­łapkę skon­stru­owaną 
sto­sun­kowo nie­dawno, bo­wiem sok wy­cie­ka­jący ze zła­ma­nych ga­łęzi nie 
zdą­żył jesz­cze za­schnąć. Nie były to jed­nak zbyt prze­ko­ny­wu­jące do­wody. 
Rów­nie do­brze mo­gły one zo­stać pozo­sta­wione przez ilo­kań­skiego 
my­śli­wego.Pod­czas gdy Tega­say prze­szu­kiwał oko­licę, pozo­stali 
przy­rzą­dzali zimny po­siłek z pu­szek, w po­bliżu bo­wiem nie można już było 
zna­leźć su­chego drewna. Cho­ciaż nie pa­dało od kilku go­dzin, to jed­nak 
grunt był tak pod­mo­kły, że wszyscy, za wy­jąt­kiem Walta Ly­dec­kera, jedli na 
sto­jąco. Spo­glą­dając w dół na przyja­ciela, Mi­chael po­my­ślał, że jego 
szczupłe ciało, w dzie­ciń­stwie tak osła­bione stałą gło­dówką w Santo Tho­mas, 
nigdy nie do­sto­so­wało się do wy­czer­pują­cego re­żymu szlaku. Po­dążał za 
nimi kie­ro­wany jedy­nie siłą woli.Jak na razie jed­nak, pozo­stali ra­dzili 
sobie cał­kiem nie­źle. Na po­czątku Mi­chael oba­wiał się, że brak alko­holu 
zmusi Jacka do wcześniej­szego po­wrotu do Do­liny. Lecz jak do tej pory, Jack 
ani razu nie wspo­mniał o po­trze­bie kieli­cha, a na­wet wręcz prze­ciw­nie. 
Każ­dego dnia jego pulchne ciało tward­niało w oczach, a jego ru­chy sta­wały 
się pew­niej­sze, bar­dziej kon­tro­lo­wane. Wy­da­wał się czer­pać jakąś 
ta­jem­niczą ener­gię z ota­cza­jącej ich ze­wsząd dżungli. Stop­niowo jego 
tęga, na­brzmiała twarz coraz bar­dziej za­czy­nała przy­po­mi­nać twar­dego, 
bez­względ­nego par­ty­zanta Au­relio Vil­la­mora.Po chwili wró­cił do Tega­say 
i po­krę­cił prze­cząco głową. Walt Ly­dec­ker wstał i prze­cią­gnął się.— Ktoś 
wreszcie musi to po­wie­dzieć — rzu­cił spo­glą­dając na Mi­cha­ela. — Deszcz 
nas pobił.Mi­chael spoj­rzał na zaro­śnięte twa­rze pozo­sta­łych męż­czyzn. 
Zda­wał sobie bole­śnie sprawę, że być może pozo­sta­nie jedy­nym, który 
nale­gać bę­dzie na kon­tynu­owa­nie po­szu­ki­wań. Spo­wo­do­wa­łoby to roz­łam 
w gru­pie, a na­wet zwrócenie się pozo­sta­łych prze­ciwko niemu. Jed­nak gdy 
nikt się nie ode­zwał, po­wie­dział:— Mu­simy zmienić me­todę, to wszystko. 
Po­py­tajmy w wio­skach. Być może ktoś go wi­dział?— Dla­czego wła­ści­wie 
uwa­żasz, że bę­dzie pod­cho­dził w po­bliże wio­sek? — za­pytał Jack Tully. — 
Ma już wy­star­cza­jącą ilość żyw­ności.— Ty także chcesz wra­cać?— Nie, ale 
uwa­żam, że po­win­ni­śmy wy­zna­czyć sobie jakiś limit czasu. Nikt z was, 
chłopcy, być może za wy­jąt­kiem Tega­say, nie żył w dżungli w cza­sie trwa­nia 
mon­sunu. Ja ży­łem tu przez trzy cho­lerne lata. Za parę dni wskoczy­cie w 
pierwszą su­chą dziurę, na jaką na­po­tka­cie. Bę­dzie­cie wi­dzieli, jak gniją 
wam buty i ubra­nia i bę­dzie­cie się mo­dlić, aby nie zgniły wam także jaja!— A 
więc jak długo po­win­ni­śmy jesz­cze zo­stać? — za­pytał Harry Die­trich.— 
Naj­wy­żej dwa tygo­dnie. Póź­niej po­wrót bę­dzie pra­wie nie­moż­liwy.Pod­czas 
tej krót­kiej wy­miany zdań, Mi­chael za­cho­wał mil­cze­nie. Wie­dział, że Jack 
miał rację — i wie­dział także, że jeżeli inni wrócą, Jack zo­sta­nie z nim w 
dżungli. Prze­cież w końcu amok wy­czer­pie wszystkie za­pasy, skra­dzione ze 
sklepu Li Tunga i zmu­szony bę­dzie do uczy­nie­nia ko­lej­nego wy­padu. A kiedy 
to się sta­nie, Mi­chael nie chciał sie­dzieć bez­czyn­nie na far­mie, 
pięć­dzie­siąt mil stąd.Ra­mos wyjął pa­pie­rosa z kie­szeni na piersi i 
bez­sku­tecz­nie pró­bo­wał go zapa­lić. Za­pałki, tak jak i wszystko, były 
zu­peł­nie przemo­czone. Wy­jął pa­pie­rosa z ust i z gry­ma­sem obrzydze­nia 
rzu­cił go na zie­mię.— Kto jest na­szym wro­giem — za­pytał ostro, 
po­dej­mu­jąc im­pul­syw­nie decy­zję, z którą zwle­kał od kilku dni.Wszyst­kie 
spoj­rze­nia spo­częły ze zdzi­wie­niem na eks-poli­cjan­cie.— Amok, oczywi­ście 
— po­wie­dział Walt Ly­dec­ker.— I tylko amok?— Co pan wła­ści­wie suge­ruje, 
majo­rze? — za­pytał Die­trich.— Chcę, aby­ście przy­rze­kli, że nie 
pod­nie­sie­cie ręki na ni­kogo, za wy­jąt­kiem amoka.Przez krótką chwilę Jack 
po­my­ślał, iż Ra­mos od­gadł, co działo się w jego umy­śle od po­czątku tego 
po­lo­wa­nia. Być może uda im się zapę­dzić Ja­poń­czyka w jakąś pu­łapkę, 
zła­pać w mor­der­czy, krzy­żowy ogień. Mi­chael Bra­den mógłby „przypad­kowo” 
zna­leźć się na li­nii jego strzału, a on rów­nie „przypad­kowo” mógłby 
od­strzelić mu głowę. I cho­ciaż wie­dział, że sytu­acja taka była bar­dzo mało 
prawdo­po­dobna, to jed­nak ostat­nie słowa Ra­mosa spra­wiły, że po­czuł 
wy­kwi­tu­jące na po­licz­kach silne ru­mieńce winy.— A więc dacie mi swoje 
słowo? — nale­gał Ra­mos.Wszyscy, za wy­jąt­kiem Jacka Tully, wy­mam­rotali 
nie­wy­raźne po­twierdze­nia.— Nic panu nie przy­rzeknę — po­wie­dział Jack, 
na­poty­kając na wy­cze­ku­jące spoj­rze­nie Ra­mosa. — Do­póki nie do­wiem się, 
w co się wła­ści­wie pa­kuję.Ra­mos po­wie­dział już zbyt dużo, aby mógł się 
teraz wy­cofać. Opowie­dział więc im do końca o sa­mot­nym wy­pa­dzie Shi­mury i 
dok­tora Ma­pi­tanga w góry.— A więc chce pan mego słowa, że nie skrzywdzę 
Shi­mury? — za­pytał Jack.— Wła­śnie.— W po­rządku — od­parł wzru­sza­jąc 
ra­mio­nami Jack. — Ma je pan.— Mu­sieli jakoś od­kryć, że amok wciąż żyje — 
wtrą­cił Mi­chael i opo­wie­dział o tym po­połu­dniu, w któ­rym ob­ser­wo­wał 
oby­dwu męż­czyzn, prze­cha­dza­ją­cych się po te­re­nie, na któ­rym amok 
za­sta­wił swą pu­łapkę. — Ale dla­czego nie po­wia­do­mili poli­cji?— Shi­mura 
jest prze­ko­nany, że po­trafi zmu­sić tego sza­leńca do pod­dania się — 
wyja­śnił Ra­mos. — Bez wąt­pie­nia myśli, że ma więk­sze szanse sa­mot­nie, niż 
oto­czony po­licją i woj­skiem.— To nie wyja­śnia, dla­czego po­szedł z nim 
Ma­pi­tang. On także mu­siał coś wie­dzieć.— Ja także nie bar­dzo ro­zu­miem 
jego mo­tywy — przy­znał Ra­mos.— Ma­jorze, pan na­prawdę myśli, że skrzyw­dzimy 
tego fa­ceta tylko dla­tego, że jest Ja­poń­cem? — wy­krzyknął ze zdu­mie­niem 
Walt Ly­dec­ker.— Był ofice­rem w re­gi­men­cie, który oku­po­wał 
Tu­gu­ega­rao.— Wiemy o tym — od­parł Walt. — Po pań­skim prze­słu­cha­niu 
wie­działo o tym całe mia­sto. Ale prze­cież, Chry­ste, wojna skoń­czyła się już 
dawno temu!Mi­chael Bra­den, za­gry­zając gorzko wargi za­sta­na­wiał się, czy 
Walt byłby tak samo wspania­ło­myślny, gdyby wie­dział, że Ta­kei Shi­mura 
od­po­wie­dzialny był za ma­sowe osa­dza­nie oby­wa­teli ame­ry­kań­skich w 
obo­zach w 1942 roku, które za­mie­niły całe jego dzie­ciń­stwo w nie­usta­jące 
pa­smo cier­pień i głodu. Z całą pew­no­ścią Shi­mura był członkiem kem­peitai. 
Zwy­kły ofi­cer nie by­wał wy­zna­czany do tego ro­dzaju za­dań.— A więc co pan 
pro­po­nuje? — za­pytał zimno Mi­chael. — Mamy się z nimi połą­czyć?— Być może 
ni­czego nie od­kryli. A po­nie­waż zgu­bili­śmy ślad wy­daje mi się, że nie 
mamy in­nego wyj­ścia.— Prze­cież nie wiemy na­wet, gdzie oni są — słowa z 
wi­doczną trud­no­ścią prze­cho­dziły przez wy­schnięte gar­dło Harry'ego 
Die­tri­cha. Wy­brał się na tę eks­pedy­cję jedy­nie po to, aby się upewnić, że 
Ku­rusu nie żyje. Gdyby wró­cili, a Shi­mura wciąż jesz­cze pozo­sta­wałby w 
Tu­gu­ega­rao, ża­den z my­śli­wych z pew­no­ścią nie przy­znałby się do 
po­ścigu za amo­kiem, gro­ziło to bo­wiem wię­zie­niem. Wia­do­mość, że Shi­mura 
także znaj­duje się gdzieś w Kor­dylie­rach spra­wiła, iż po­czuł, jak zie­mia 
za­czyna ob­su­wać mu się spod nóg.— Ma­pi­tang wy­ru­szył, aby jesz­cze przed 
mon­su­nem do­star­czyć lekar­stwa do paru wio­sek, leżą­cych głę­boko w dżungli 
— po­wie­dział Ra­mos.— Ale któ­rych? — za­pytał Mi­chael. — Na tym ob­sza­rze 
po­roz­rzu­ca­nych jest kil­kana­ście ta­kich wio­sek.— Znam jedną, którą stale 
od­wie­dza — wtrą­cił Jack Tully z na­dzieją w gło­sie. — Na­zywa się Tic­lac. 
Jest tam po­grze­bany jego syn, Raul ra­zem z trzy­dzie­stoma dwoma mo­imi 
przyja­ciółmi.— Jak da­leko stąd leży to miej­sce? — za­pytał ner­wowo Walt 
Ly­dec­ker.— Je­żeli bę­dziemy szli szybko, zaj­mie nam to pół­tora dnia. Być 
może dwa. A je­żeli Ma­pi­tang już tam był, to wie­śniacy po­wie­dzą nam, w 
któ­rym kie­runku się udał.Walt po­krę­cił ze znu­że­niem głową.— Przy­kro mi, 
Mike, ale ja re­zy­gnuję. Już nie mogę. Wy­da­wało mi się, że je­stem twardszy.— 
Nie szko­dzi, Walt. I tak prze­sze­dłeś spory ka­wa­łek — od­parł Mi­chael.— 
Wy­sia­dają mi nogi. Przez całe lata nie po­dej­mo­wa­łem żad­nego wy­siłku, a 
jak przy­szło co do czego, to je­stem słaby, jak ar­tre­tyczna sta­ruszka. Tylko 
bym was opóźniał.— Bę­dziesz w sta­nie do­trzeć do domu?— Ja­sne, utrzymu­jąc 
wła­sne tempo.— A więc w po­rządku — po­wie­dział Mi­chael. — Zo­sta­wimy ci 
muła.Przez parę go­rącz­ko­wych se­kund Die­trich roz­wa­żał moż­li­wość 
po­wrotu do do­liny ra­zem z Wal­tem. Ale po po­cząt­ko­wym stwierdze­niu że 
zrobi wszystko, by od­na­leźć mor­dercę żony, pierwsza próba wy­cofa­nia się z 
pew­no­ścią wy­glą­da­łaby po­dej­rza­nie. Wie­dział że Ra­mos, cho­ciaż jak do 
tej pory nie za­da­wał żad­nych pytań, wciąż za­sta­na­wiał się nad 
oko­licz­no­ściami śmierci jego mło­dej żony. Jesz­cze w Szwajcarii, jako 
dziecko na far­mie swego ojca czę­sto przy­glą­dał się, jak sowy po­lują na 
dzi­kie gołę­bie. Go­łębie tak długo były bez­pieczne przed dzio­bami i 
pa­zu­rami na­past­ni­ków, do­póki sie­działy w ka­nale od­wad­niają­cym. Sowa 
sia­dała z boku i skrzydłem naci­skała na naj­bliżej sie­dzą­cego gołę­bia. Ten 
całą siłą pró­bo­wał odsu­nąć się jak naj­dalej, co wy­wo­ły­wało falę ru­chu, 
spy­cha­jącą pozo­stałe gołę­bie jesz­cze głę­biej do rowu. Po chwili 
po­wta­rzało się to od po­czątku — aż do chwili, gdy jeden z go­łębi nie 
wy­trzy­my­wał i zry­wał się do lotu, a w se­kundę póź­niej znaj­do­wał się już 
w szpo­nach na­past­nika. Za­cho­wa­nie się Ra­mosa nie­po­ko­jąco 
przy­po­mi­nało Die­tri­chowi ta­kie wła­śnie fał­szywe wy­cze­ki­wa­nie sowy. 
Naj­gor­szą rze­czą, jaką mógł teraz zro­bić, było wy­pad­nię­cie z roli. A 
zresztą szanse, że rze­czy­wi­ście od­najdą Shi­murę i Ma­pi­tanga, były 
na­prawdę zni­kome. Znaj­do­wali się na ol­brzymim, dzi­kim ob­sza­rze. A na­wet 
gdyby ich od­na­leźli, Ja­poń­czyk z pew­no­ścią nie bę­dzie już go 
pa­mię­tał...Prze­cież spo­tkali­śmy się tylko raz, po­wta­rzał sobie Die­trich, 
tak jak czy­nił to już setki razy, od czasu nie­spo­dzie­wa­nego spo­tka­nia z 
Shi­murą przy bary­ka­dzie. Tylko raz...Ko­lejne pół go­dziny za­jęło im 
gro­ma­dze­nie zapa­sów dla Walta na drogę po­wrotną i po­nowne obju­cza­nie 
mu­łów. Ly­dec­ker ob­ser­wo­wał przyjaciół, do­póki ci nie znik­nęli za 
wzniesie­niem. Nie był pewny, czy łzy w jego oczach były efektem upo­ko­rze­nia, 
czy ośle­piają­cego słońca, które na krótką chwilę po­ja­wiło się po­mię­dzy 
chmurami. To po­trwa jesz­cze tylko chwilę, po­my­ślał. Z pół­nocy nad­cią­gały 
już cięż­kie, gra­na­towe chmury. W Kor­dylie­rach widzi się deszcz na mi­nutę, 
za­nim spad­nie on w po­staci gę­stej, cie­płej kur­tyny.Walt od­wró­cił się i 
skie­ro­wał w stronę muła, gdy nagle do­strzegł, że po­mię­dzy nim a 
zwie­rzę­ciem mate­riali­zuje się jakiś ciemny, wielki kształt. Jego oczy 
led­wie zdą­żyły roz­po­znać go jako syl­wetkę czło­wieka, gdy spa­da­jące 
ostrze roz­cięło mu głowę na krwawe po­łówki. 
Rozdział osiemnasty [top] Cara ze zdzi­wie­niem za­uwa­żyła, że cho­ciaż 
Mi­chael wró­cił ze Sta­nów już prze­szło mie­siąc temu, nie prze­pro­wa­dził w 
swym po­koju żad­nych zmian. To był wciąż po­kój ma­łego chłopca. Na ścia­nach w 
dal­szym ciągu wi­siały foto­gra­fie dawno już za­po­mnianych, ame­ry­kań­skich 
sportow­ców, oraz bo­gata ko­lek­cja ilo­kań­skich noży, łu­ków i strzał. Gdy 
Evie na­uczyła się cho­dzić, Cara po­pro­siła Lesa, by zniósł całą tą 
pry­mi­tywną broń na dół, oba­wia­jąc się, że dziecko może ją przy­pad­kiem 
od­na­leźć i ska­le­czyć o ja­kieś ostrze. Za­miast tego, Les roz­kazał, aby 
przez cały czas drzwi do tego po­koju pozo­stały za­mknięte.Wie­czorne 
wia­do­mo­ści dono­siły o bu­rzo­wym fron­cie nad Lu­zo­nem i o sil­nym sztormie 
po­mię­dzy pół­noc­nymi Fili­pi­nami a For­mozą. Po ta­kim ostrzeże­niu, 
naj­sen­sow­niej­szą rze­czą by­łoby za­trza­śnię­cie cięż­kich, ma­ho­nio­wych 
okiennic i uda­nie się do cie­płego łóżka.Gdy za­my­kała okiennice w po­koju 
Mi­cha­ela, usły­szała szczęk po­zo­sta­łych, za­trza­ski­wa­nych na dole przez 
Ma­rię. Chyba po­pa­dam w klau­stro­fobię, po­my­ślała, wpa­tru­jąc się w ciemne 
drewno, które od­cięło jej wi­dok na omywane desz­czem pola. Po­wie­trze, już i 
tak wy­star­cza­jąco gęste, wy­da­wało zmieniać się w jakąś pół­płynną 
sub­stan­cję, zu­peł­nie jak tward­nie­jąca szybko żela­tyna. Za­paliła 
wszystkie świa­tła i zbie­gła do holu.W salo­nie, Sam i Evie sie­dzieli już 
ra­zem na kana­pie. Sta­ru­szek, który obec­nie spę­dzał co naj­mniej dwie 
go­dziny z dzieckiem, opo­wia­dał jej wła­śnie ko­lejną histo­rię z cza­sów 
swo­jej służby w Ma­rines:— Po walce, zaw­sze po­ja­wiali się ne­gri­tos — 
mó­wił. — Tutaj ich nie wi­dzia­łaś. Żyją dużo dalej na połu­dnie. To bar­dzo 
mali lu­dzie. Do­rosły ne­grito jest two­jego wzro­stu, a ich dzieci są 
nie­wiele więk­sze, niż nowo naro­dzony pie­sek. Bar­dzo czę­sto, jesz­cze 
za­nim za­koń­czyła się strzelanina, ca­łymi set­kami wy­ła­niali się nagle z 
dżungli i ko­pali w ziemi ka­miennymi no­żami. Inte­reso­wały ich łuski po 
na­szych na­bo­jach. Nie było spo­sobu, aby ich wy­stra­szyć. Strzelali­śmy tuż 
nad ich gło­wami, a oni ucie­kali, lecz już po paru mi­nu­tach byli z 
po­wro­tem, śmiejąc się i traj­ko­cząc coś do sie­bie w swym nie­zro­zu­mia­łym 
na­rze­czu. Nigdy nie że­brali o pa­pie­rosy, czy o żyw­ność. Inte­reso­wał ich 
wy­łącz­nie mo­siądz. Nigdy nie do­wie­dzie­liśmy się, do czego wła­ści­wie był 
im po­trzebny — może robili ostrza do strzał, a może ozdoby dla swych pań. I 
nigdy nic im się nie stało. Kule gwizdały wszędzie do­okoła, po­ciski 
wy­bu­chały ro­biąc dziury w dżungli — lecz nigdy nie wi­dzie­liśmy zabi­tego 
ne­grito. Na­wet ża­den nigdy nie był ranny.— Byli bez­pieczni, bo byli tacy 
mali — po­waż­nie oświad­czyła Evie.— Chyba masz rację, ko­cha­nie.— No, 
star­czy już tego do­brego. Czas do łóżka — prze­rwała Cara, bio­rąc dziecko w 
ra­miona. Czę­sto za­sta­na­wiała się, dla­czego na­wet w chwili obec­nej, gdy 
wciąż stoją w obli­czu nie­bez­pie­czeń­stwa, ten stary czło­wiek musi wciąż 
opo­wia­dać małej o gro­zie odle­głych walk, które prze­cież miały miej­sce 
prze­szło sie­dem­dzie­siąt lat temu. Jed­nak wi­dząc, jak bar­dzo zbli­żył się 
do Evie przez tych ostat­nich parę tygo­dni, wa­hała się po­roz­ma­wiać na ten 
temat z Sa­mem. Nie potra­fiła się zmu­sić, aby po­now­nie zbu­do­wać ba­rierę 
nie­chęci i wza­jem­nej po­dejrzliwo­ści, która tak długo ich już dzie­liła.— 
Za­nosi się na burzę — po­wie­dział Sam Bra­den, gdy Cara po­now­nie ze­szła na 
dół.— To jesz­cze nic pew­nego, dziadku.— Jesz­cze nie dzi­siaj. Być może jutro. 
Albo, co bar­dziej prawdo­po­dobne, poju­trze. Ale czuję ją.— Mam na­dzieję, że 
Mi­chael i reszta da­dzą sobie radę.— Z pew­no­ścią.O ósmej wie­czo­rem, jak 
zwy­kle, Sam Bra­den udał się do swej sy­pialni. Wie­czo­rami, kiedy nie była 
jesz­cze bar­dzo zmę­czona, Cara lu­biła prze­sia­dy­wać sa­mot­nie w salo­niku, 
uwa­żając go za naj­bar­dziej kom­for­towe miej­sce na ca­łym parte­rze. Lecz 
dzi­siaj usia­dła w bar­dziej sta­ro­mod­nym, lecz dużo bar­dziej otwartym 
po­ko­iku przylega­ją­cym do we­randy, i wsłu­chi­wała się w mo­no­tonny stu­kot 
kro­pel desz­czu o dach.Z pew­no­ścią, po­wie­dział Sam Bra­den z tą samą 
za­cięto­ścią w gło­sie, jaką już nie raz sły­szała u Mi­cha­ela. Zu­peł­nie, 
jakby po­sia­dali jakąś po­nad­natu­ralną zdol­ność uni­kania 
nie­bez­pie­czeństw, które dla in­nych ludzi oka­zy­wały się zgubne. Lecz Cara 
była pewna, że tak na­prawdę przez to wszystko prze­bijała nie­ugięta — i przez 
to cza­sami nie­bez­pieczna — duma. Wbrew okrzy­kowi ulgi Le­nore sześć dni 
temu, gdy spadł pierwszy deszcz, my­śliwi nie po­wró­cili. Cara była pewna także 
i tego, że to wła­śnie Mike objął nad nimi do­wództwo i pro­wa­dzi ich — ale 
wła­ści­wie ku czemu? Ku śmierci z rąk czło­wieka, któ­rego uwa­żał za 
naj­lep­szego przyja­ciela?Mu­szę prze­stać wreszcie o tym my­śleć, 
po­wie­działa so­bie twardo Cara. Le­nore była wtedy pi­jana, na gra­nicy 
histe­rii. Na­prawdę trudno było uwie­rzyć że Jack, na­wet do­tknięty do ży­wego 
zdradą żony, mógłby za­ata­ko­wać Mi­cha­ela. Jed­nak po wy­słu­cha­niu 
histo­rii Le­nore przez parę go­dzin cał­kiem po­waż­nie roz­wa­żała moż­li­wość 
po­wia­do­mie­nia o wszystkim poli­cji, cho­ciaż wie­działa, że skoń­czyć się to 
może uwię­zie­niem wszyst­kich uczestni­ków tej wy­prawy. Lecz teraz, wraz z 
po­cząt­kiem pory desz­czo­wej, już nic nie można było zro­bić. Deszcz z 
pew­no­ścią za­trze wszelkie ślady — za­równo my­śli­wych, jak amoka.Cara nagle 
zro­zu­miała, dla­czego za­my­kanie cięż­kich okiennic tak ją zaw­sze 
iry­to­wało. Wy­glą­dało to tak, jakby nagle cały bu­dy­nek za­mie­niał się w 
po­tworną, ma­ho­niową trumnę! Pod­bie­gła do naj­bliż­szego okna, otwo­rzyła 
sze­roko okiennice i cze­kała, aż chłodne, wie­czorne po­wie­trze owieje jej 
twarz. Lecz at­mos­fera na ze­wnątrz była tak samo nie­przyjem­nie nie­ru­choma, 
jak po­wie­trze uwię­zione we wnę­trzu domu... * * *Na­stęp­nego 
po­połu­dnia my­śliwi do­tarli do Tic­lac. Wie­śniacy od­mó­wili jed­nak 
udzielenia ja­kich­kol­wiek in­for­macji na temat miej­sca po­bytu sta­rego 
leka­rza, do­póki Jack Tully i na­czel­nik wio­ski nie roz­po­znali się 
wza­jem­nie.— Ga­geng był przewod­ni­kiem u Vil­la­mora — wyja­śnił Jack. — 
Le­piej po­roz­ma­wiam z nim sam. Oni nigdy nie współpra­cują z ob­cymi. Na­wet 
z ilo­kań­czy­kami z in­nych wio­sek.Pod­czas gdy Jack i jego stary towa­rzysz 
broni kon­fero­wali w cha­cie na­czel­nika, pozo­stali po­wie­dli muły w stronę 
tra­wia­stego brzegu rzeki. Strumień ten — wą­ski do­pływ Ca­gayan — od 
roz­po­czę­cia pory desz­czo­wej wez­brał o do­brych kilka stóp. Mi­chael usiadł 
na ziemi, oparł się o pień drzewa i ob­ser­wo­wał, jak dwoje na­gich dzieci myje 
całą ro­dzinę cara­bao, gli­nia­nymi czar­kami po­le­wa­jąc sze­rokie barki 
zwie­rząt. Ra­mos i Harry Die­trich po­szli za jego przy­kła­dem. Mi­chael 
po­my­ślał, że są­dząc po ich zmę­czo­nych twa­rzach i opuszczo­nych ra­mio­nach 
będą gło­so­wali za po­wro­tem, jeżeli Jack Tully nie do­wie się ni­czego 
kon­kret­nego od na­czel­nika wio­ski. Je­żeli cho­dziło o sa­mego Jacka, 
Mi­chael wciąż nie był pewny. Po po­cząt­ko­wym okre­sie nie­chęci, obec­nie 
wy­da­wał się być tak samo zain­tere­so­wany wy­prawą, jak sam Mi­chael.Mi­nęło 
prze­szło pół go­dziny za­nim po­now­nie po­jawił się Jack, ma­jąc u swego boku 
mło­dego wo­jow­nika.— Zga­dza się, byli tu — po­wie­dział. — Wy­szli stąd pięć 
dni temu, ale nie ra­zem. Ma­pi­tang po­szedł na za­chód, aby do­star­czyć 
lekar­stwa jesz­cze jed­nej wio­sce, a Shi­mura udał się na pół­noc.— Sam? — 
wy­krzyknął za­sko­czony Ra­mos. Jack ru­chem głowy wskazał mło­dego 
wo­jow­nika.— To jest Sa­cda. Był przewod­ni­kiem Shi­mury w dżungli i 
zo­sta­wił go o dwa dni mar­szu stąd. Wró­cił dziś rano. Ma cze­kać na po­nowne 
po­ja­wie­nie się Ma­pi­tanga, a po­tem ma go za­brać do miej­sca obo­zo­wa­nia 
Ja­poń­czyka.— To nie ma sensu — mruknął Harry Die­trich. Gdy nie spo­tkali 
Shi­mury i sta­rego leka­rza w wio­sce, od­czuł wy­raźną ulgę. Te­raz strach 
po­wró­cił, przy­bie­rając na sile.— Ma — od­parł Mi­chael. — Shi­mura sądzi, że 
ła­twiej skontak­tuje się z amo­kiem, gdy bę­dzie sam.— Czy Sa­cda za­pro­wa­dzi 
nas do niego? — ode­zwał się mil­czący do tej pory Ra­mos.— Już go o to 
py­tałem. Przy­rzekł cze­kać na Ma­pi­tanga i nic go nie zmusi, aby zmienił swój 
za­miar. Oni tu uwa­żają tego sta­rego dra­nia za ko­goś w ro­dzaju Pana Boga! 
Ale zgo­dził się opi­sać drogę Te­ga­say — Jack zmarsz­czył nagle czoło, 
za­sta­na­wia­jąc się nad czymś. — Po­wie­dział, że nie bę­dzie ciężko go 
od­na­leźć. Dla nie­po­ję­tych dla mnie po­wo­dów, roz­bił po­noć obóz na 
szczycie wzniesie­nia, wi­docz­nego z wielu mil.— Aby przy­cią­gnąć amoka — 
zasu­ge­ro­wał Ra­mos.— Ma­jorze, spę­dził pan sporo czasu ra­zem z Shi­murą — 
po­wie­dział Mi­chael. — Mu­siał panu po­wie­dzieć, jaki ten ma­niak był, za­nim 
uciekł w góry. Na­prawdę wie­rzy pan, że ist­nieje jakaś szansa, iż się podda?— 
Być może. Ale tylko Shi­mu­rze.Ra­mos z ulgą przyjął fakt, że Mi­chael nie 
za­da­wał wię­cej pytań. Im mniej będą wie­dzieli o wo­jen­nej prze­szło­ści 
Shi­mury — szczegól­nie o jego przy­na­leż­ności do kem­peitai — tym dla nich 
lepiej. Ra­mos sam nie był pe­wien, czy to, co po­wie­dział mu Shi­mura o swej 
służ­bie w kem­peitai — że była oka­zjo­nalna i wy­mu­szona — było szczerą 
prawdą.Sa­cda usiadł w kucki obok Tega­say i uży­wa­jąc koń­cówki swego noża, 
za­czął ry­so­wać na ziemi plan mar­szruty, mru­cząc coś przy tym w miej­sco­wym 
dia­lek­cie. Jack Tully wstał nagle i ru­szył w kie­runku głównych zabu­do­wań 
wio­ski, wpa­tru­jąc się w urwi­sko, prze­cięte na pół wą­skim ka­nio­nem, 
le­żące tuż za obrę­bem ostat­nich chat. Mi­chael pod­niósł się i po­szedł za 
nim, pla­nując pod­jęcie ko­lejnej próby mają­cej na celu przełama­nie tej 
dziwnej, mil­czą­cej ba­riery, którą oto­czył się jego przyjaciel.— To wła­śnie 
tutaj? — za­pytał spo­koj­nie.— Ja­kieś pół mili dalej, w głębi tego ka­nionu — 
od­parł Jack, nie pa­trząc w stronę Mi­cha­ela. — Ja­poń­czycy nie mo­gli 
do­stać się do nas bez ostrzeże­nia, zwłaszcza w nocy. Przy obu po­dej­ściach do 
obozu mie­liśmy tuzin do­sko­nale za­ma­sko­wa­nych war­tow­ni­ków. A jed­nak 
jakoś to zro­bili. Póź­niej, wie­śniacy po­wie­dzieli nam, że wszyscy 
war­tow­nicy zo­stali zna­le­zieni na swych po­ste­run­kach z po­de­rżniętymi 
gar­dłami. To byli twar­dzi, wy­szkoleni lu­dzie. Naj­lepsi par­ty­zanci na 
świe­cie, a jed­nak kto­kol­wiek pro­wa­dził wtedy tych Ja­poń­ców wie­dział, 
jak uci­szyć ich tak, jakby byli ma­łymi dziećmi!— Amok?— Być może — od­parł 
wzru­sza­jąc ra­mio­nami Jack. — Co to te­raz wła­ści­wie za róż­nica?— Jesz­cze 
tro­chę tu zo­sta­niemy. Je­śli miał­byś ochotę...— Obej­rzeć to miej­sce 
jesz­cze raz? — Jack wy­buchnął ponu­rym śmie­chem. — To by­łoby zu­peł­nie, 
jak­bym od­wie­dzał swój wła­sny grób!— W po­rządku — od­parł Mi­chael i ru­szył 
z po­wro­tem. Naj­wi­docz­niej nic nie jest w sta­nie skru­szyć tej ba­riery.— 
Za­cze­kaj, mam pyta­nie.Mi­chael przy­sta­nął i od­wró­cił się wolno.— Wal.— Co 
bę­dzie, jak znaj­dziemy Shi­murę i okaże się, że amok już mu się pod­dał?To 
samo pyta­nie za­świ­tało już w gło­wie Mi­cha­ela.— Po pro­stu go zabi­jemy — 
stwierdził pła­skim, bez­na­mięt­nym to­nem.— Wie­dzia­łem, że to po­wiesz — 
uśmiech­nął się Jack Tully, po­dej­mu­jąc swą wła­sną, mil­czącą decy­zję... * 
* *Virgilio Ra­mos, sie­dząc nad brze­giem rzeki ob­ser­wo­wał dys­kusję 
oby­dwu Ame­ryka­nów i za­sta­na­wiał się, czego może ona doty­czyć. Byli zbyt 
da­leko, aby mógł usły­szeć słowa. Po chwili całą uwagę zwrócił ku 
Die­tri­chowi, który sie­dział nie­ru­chomo pod drzewem i wpa­try­wał się martwo 
w wodę. Ra­mos z ła­two­ścią do­strzegł wy­raz ulgi ma­lu­jący się na twa­rzy 
plantatora, gdy do­wie­dział się, że Shi­mury i Ma­pi­tanga nie ma już w 
wio­sce. Z równą ła­two­ścią do­strzegł po­nowny wzrost na­pię­cia, gdy Jack 
Tully oświad­czył, że wie, jak od­na­leźć Ja­poń­czyka. Ra­mos był coraz 
bar­dziej prze­ko­nany, że mor­der­stwo Luz Die­trich było ak­tem oso­bistej 
ze­msty, wy­mie­rzo­nej w jej męża. Było bar­dzo prawdo­po­dobne, że Die­trich w 
ja­kiś spo­sób po­znał Ku­rusu pod­czas oku­pacji, być może na­wet coś 
po­mię­dzy nimi za­szło. Ale dla­czego w ta­kim razie Ku­rusu cze­kał na to 
prze­szło trzy­dzie­ści lat? I dla­czego Die­trich ukrywał fakty, które 
po­mo­głyby w uję­ciu mor­dercy jego żony? Ra­mos po­dej­rze­wał, że 
od­po­wie­dzi na te pyta­nia zna wła­śnie Shi­mura.Tega­say wstał, pod­szedł do 
Mi­cha­ela i ski­nął krótko głową, stwier­dza­jąc, że jest go­towy ich 
po­pro­wa­dzić. * * *Tylko idiota za­brałby w dżunglę elek­tryczną ma­szynkę 
do gole­nia, po­wie­dział do sie­bie z nie­sma­kiem Shi­mura, wpa­tru­jąc się w 
trzy­mane w dłoni prze­rdzewiałe bate­rie. Z lek­kim wes­tchnie­niem iryta­cji 
rzu­cił ma­szynkę w wą­wóz i ob­ser­wo­wał, jak obi­jając się o zbo­cze znika 
wreszcie w gę­stwi­nie krzewów pięć­dzie­siąt stóp poni­żej.Mi­nęło już sie­dem 
dni, od­kąd on i młody ilo­kań­czyk opu­ścili Tic­lac. Pięć, od­kąd był sam. 
Od­krywka skalna, jaką wy­brał na miej­sce obo­zowi­ska, le­żała poni­żej 
głównej grani sza­rego, wul­ka­nicz­nego szczytu, po­cię­tego szra­mami krę­tych 
żle­bów. Na połu­dnie, aż po kres hory­zontu roz­cią­gała się dżungla, w któ­rej 
znik­nął Sa­cda. Trze­ciego ranka, tuż po prze­bu­dze­niu stwierdził, że dżungla 
roz­kwi­tła sze­ro­kimi pa­smami deli­kat­nych, ró­żo­wych or­chi­dei, 
przywo­ła­nych do życia przez rzęsi­stą ulewę. Na nie­szczęście jed­nak, opady 
za­owo­co­wały także wzro­stem liczby mo­ski­tów i in­nych do­kuczli­wych 
in­sek­tów, zmu­sza­jąc Shi­murę do po­kry­wa­nia całej twa­rzy i rąk 
pa­skud­nie śmierdzą­cym — ale sku­tecz­nym — spe­cyfi­kiem, poda­ro­wa­nym mu 
przez Ma­pi­tanga. Lecz do­piero wczoraj po raz pierwszy do­znał uczu­cia 
cał­ko­wi­tego wy­ob­co­wa­nia. Naj­bliż­sza ro­ślin­ność — sku­pisko 
po­skrę­ca­nych bana­now­ców — po­cząt­kowo znaj­do­wała się o do­bre 
dwa­dzie­ścia stóp od jego nylo­no­wego na­miotu. Jed­nak pną­cza z 
za­dzi­wia­jącą pręd­ko­ścią wy­strzeliły w jego kie­runku, i znaj­do­wały się 
teraz tylko o parę stóp od na­miotu. Gdy po­szedł uzu­peł­nić za­pasy wody w 
stru­myku u stóp góry, od­krył, że ścieżka, którą wy­ciął w bu­szu Sa­cda 
znik­nęła, co zmu­siło go do toro­wa­nia sobie drogi ma­czetą.Po chwilo­wym 
wy­bu­chu zło­ści spo­wo­do­wa­nym nie­uży­teczną ma­szynką, po­wró­cił do 
co­dziennych, ruty­no­wych czyn­ności. Ze stosu su­chego drewna zdjął 
ilo­kań­ską, czer­woną matę — tkaną tak gęsto, że była praktycz­nie 
nie­przema­kalna — uło­żył ogni­sko z bli­sko pół tu­zina klo­ców i zapa­lił. 
Gdy czarny dym za­czął się już pod­nosić, ugo­tował sobie mi­seczkę ryżu. 
Dzię­ko­wał przy tym w du­chu Bogu, że cho­ciaż tego po­połu­dnia nie zano­siło 
się na deszcz. Po śnia­daniu i umy­ciu mi­seczki nie miał już wła­ści­wie nic do 
ro­boty. Mu­siał jedy­nie cze­kać, aby w przy­padku desz­czu jed­nym 
kop­nię­ciem roz­rzu­cić ogień i oca­lić od za­mok­nię­cia czę­ściowo zwę­glone 
kloce.Usiadł na pod­kur­czo­nych no­gach i z ma­czetą poło­żoną w po­przek 
kolan, za­pa­trzył się w dżunglę. Po­cząt­kowo nosił broń jedy­nie po to, by 
na­ści­nać drzewa lub oczy­ścić drogę do stru­mie­nia. Lecz już po paru dniach 
za­bie­rał ją ze sobą wszędzie. Po­my­ślał, że tak wła­śnie na sa­mym po­czątku 
mu­siał czuć się Ku­rusu — utrata po­czu­cia rze­czy­wi­sto­ści i 
wy­ima­gi­no­wany strach, na­ra­sta­jący w koń­cówce każ­dego nerwu. 
Ob­ser­wo­wa­nie, jak wraz z po­ja­wie­niem się na ubra­niu ple­śni bledną 
co­raz bar­dziej wszelkie wspo­mnienia o cy­wili­zacji...Przez pierwsze dni 
swego sa­mot­nego czu­wa­nia Shi­mura miał na­dzieję, że Ma­pi­tang da mu 
przy­najmniej dwa tygo­dnie czasu. Lecz gdy opady desz­czu prze­dłu­żały się, 
za­czy­nał pra­gnąć, aby stary le­karz po­jawił się jak naj­prę­dzej, ratu­jąc 
go przed po­wolną utratą zmy­słów.My­liłem się, zade­cy­do­wał. Ku­rusu nie ma 
tutaj. Ża­den czło­wiek nie mógłby żyć w ta­kim miej­scu. Nie­mniej jed­nak 
kon­tynu­ował swe me­cha­niczne czyn­ności — nie­cił ogni­sko, do­rzu­cał drew, 
by otrzymać jak naj­bar­dziej inten­sywny dym i cze­kał... * * *— On się w 
ogóle nie poru­sza — po­wie­dział Mi­chael, opusz­cza­jąc lor­netkę. — Sie­dzi 
po pro­stu obok ognia.My­śliwi osią­gnęli swój cel póź­nym po­połu­dniem. 
Zna­leźli do­godne miej­sce ob­ser­wa­cyjne w uskoku skal­nym, co 
gwa­ran­to­wało, że nie będą za­uwa­żeni przez Shi­murę. Opis obo­zowi­ska 
Ja­poń­czyka, który prze­kazał przewod­nik od­po­wia­dał prawdzie — so­lidny 
ma­syw wul­ka­nicz­nej skały wi­dziany był z odle­gło­ści wielu mil.— W 
po­rządku, zna­leźli­śmy go — po­wie­dział Jack Tully. — Ale co dalej?— Nic — 
od­parł Mi­chael. — Je­żeli amok jest gdzieś w po­bliżu, z pew­no­ścią 
po­dej­dzie do Shi­mury. A my pój­dziemy za nim.Ra­mos, uwią­zu­jący wła­śnie 
muły na wspólnym sznu­rze, skrzywił się sły­sząc ostat­nie słowa Mi­cha­ela.— 
Za­mie­rza pan użyć tego czło­wieka jako przy­nęty, panie Bra­den?— Wła­śnie.— 
Po­win­ni­śmy pójść do niego i wyja­śnić, dla­czego tu­taj je­ste­śmy. Dać mu 
szansę, aby współpra­co­wał z nami z wła­snej woli.— A jeżeli nie ze­chce? — 
za­pytał Mi­chael. — Sam pan po­wie­dział, że on chce ująć amoka żyw­cem. Bóg 
jeden zresztą wie, dla­czego. A jeżeli po­wie nam, aby­śmy się wyp­chali?— To 
nie­moż­liwe — skrzywił się Ra­mos. — Sam nie od­naj­dzie drogi po­wrot­nej do 
Tic­lac. Je­żeli amok się po­jawi, a my za­ata­ku­jemy, Shi­mura z pew­no­ścią 
zgi­nie. Je­żeli nie od na­szych kul, to od jego mie­cza.Mi­cha­elowi nigdy jak 
do tej pory nie za­świ­tało w gło­wie, że Ra­mos — wi­dząc, jak jego plu­ton 
za­mie­nia się w ochłapy krwawego mięsa — do­szedł mimo wszystko do ja­kie­goś 
pry­wat­nego poro­zu­mie­nia z Shi­mura. Mój Boże! — chciało mu się krzy­czeć. 
Mój oj­ciec i brat zgi­nęli za­mor­do­wani przez tego po­twora! Żona Harry'ego 
także! Czy ty na­prawdę wie­rzysz, że po­zwo­limy mu ujść z ży­ciem?Jed­nak 
za­nim się ode­zwał, po­mię­dzy nich wkroczył Jack Tully.— Wy­daje mi się, że 
obaj prze­ce­nia­cie nasze szansę — po­wie­dział spo­koj­nie. — Sta­wiam do­lary 
prze­ciwko orze­chom, że amoka nie ma w pro­mie­niu pięć­dzie­się­ciu mil. I nie 
po­jawi się, choć­by­śmy tu mieli ster­czeć przez cały mon­sun. Naj­głup­szą 
rze­czą, jaką czło­wiek może zro­bić jest roz­trwo­nie­nie wy­gra­nej, za­nim ta 
jesz­cze na­dej­dzie.— Ma pan rację — przytaknął Ra­mos, odzy­sku­jąc z wolna 
spo­kój.— Mike także ją ma. Da­wa­nie znaku Shi­mu­rze o na­szej obec­ności 
tutaj by­łoby błę­dem. W tej chwili jest je­dyną nicią łą­czącą nas z amo­kiem. 
Nie mo­żemy jej prze­rwać.— Nie ru­szymy się stąd na krok, chyba że bę­dziemy 
wie­dzieli, że Ja­poń­czyk jest bez­pieczny i na wi­doku — do­dał 
Mi­chael.Kła­mie, po­my­ślał Ra­mos, wpa­tru­jąc się w stward­niałe nagle rysy 
twa­rzy Mi­cha­ela. Ru­szy za amo­kiem na­tychmiast, gdy go spo­strzeże. Na­wet, 
gdyby miało to kosztować życie Shi­mury. Ale to kłam­stwo było przy­najmniej 
nie­skompli­ko­wane. Nie, jak te Harry Die­tri­cha. Dla­czego Szwajcar, sto­jący 
parę stóp od nich, ani razu nie za­brał głosu w tej, bądź co bądź, waż­nej 
dys­kusji? Miał prze­cież naj­sil­niej­szą mo­tywa­cję, aby ująć mor­dercę. A 
jed­nak od sa­mego po­czątku ogra­ni­czył się do roli bier­nego ob­ser­wa­tora, 
pozo­sta­wia­jąc decy­zję in­nym, jakby oba­wia­jąc się zwrócić na sie­bie 
uwagę. Ra­mos zade­cy­do­wał, że za­nim ta wy­prawa do­bie­gnie końca, musi 
wie­dzieć dla­czego.— Na razie zro­bimy tak, jak pan pro­po­nuje, panie Bra­den 
— po­wie­dział nie­chęt­nie. W końcu za­alar­mo­wa­nie Shi­mury nie po­winno 
przedsta­wiać spe­cjal­nego pro­blemu. Wy­star­czy poje­dyn­czy wy­strzał w 
po­wie­trze.Gwał­towny, zimny po­wiew nie­przyjem­nie roz­szele­ścił szczyty 
drzew nad ich gło­wami. Pies Tega­say, le­żący dotąd spo­koj­nie u stóp swego 
pana, pod­niósł się gwałtow­nie i ner­wowo za­sko­wy­czał. Tro­piciel 
po­wie­dział coś uspo­kaja­ją­cego i po­łożył dłoń na grzbiecie zwie­rzę­cia.— 
Bę­dziemy dziś mieli kiep­ską po­godę — po­wie­dział Jack Tully, wpa­tru­jąc się 
w cięż­kie chmury gro­ma­dzące się nad szczytami... * * *To się sta­nie, 
po­my­ślał Harry Die­trich. Chyba, że za­dzia­łam teraz. W końcu po­jawi się 
Ma­pi­tang, a wtedy my­śliwi nie będą już mieli po­wodu, aby pozo­sta­wać 
dłu­żej w ukry­ciu. Shi­mura roz­po­zna Die­tri­cha i po­wie Ma­pi­tan­gowi, że 
był on szpiegiem kem­peitai. Shi­mura mógł na­wet wie­dzieć, że to przy jego 
po­mocy Ku­rusu prze­pro­wa­dził tę pa­miętną ma­sakrę w Tic­lac.Drzemała w nim 
co prawda na­dzieja, że być może Shi­mura za­chowa mil­cze­nie. Jed­nak wiara ta 
zała­mała się, gdy uj­rzał Ja­poń­czyka sie­dzą­cego jak ka­mienna fi­gura na 
szczycie wzgórza, nie dalej niż ćwierć mili od obo­zowi­ska my­śli­wych. 
Przewi­dzieć reak­cje czło­wieka, który do­bro­wol­nie wy­sta­wił się na takie 
ry­zyko, wy­da­wało się nie­prawdo­po­dobne. Ja­sne było, że nie dbał o wła­sne 
życie — a więc dla­czego miałby przejmo­wać się Die­tri­chem? Tak więc 
pozo­sta­wało tylko jedno wyj­ście — zabić go...Die­trich sta­nął na war­cie o 
jede­na­stej wie­czo­rem, zmienia­jąc Tega­say. Od mo­mentu roz­bicia obozu, 
za­pro­wa­dzili stałą ob­ser­wa­cję góry, zmienia­jąc się co trzy go­dziny. Za 
wy­jąt­kiem krót­kiego opadu tuż po zmroku, nie pa­dało cały dzień, co czę­sto 
by­wało za­po­wie­dzią zbie­rają­cej się na pół­nocy, gwałtow­nej bu­rzy. 
Die­trich pod­niósł po­now­nie lor­netkę do oczu, aku­rat w mo­men­cie, gdy 
Shi­mura pod­nosił się, koń­cząc naj­prawdo­po­dob­niej wartę na dzi­siej­szy 
dzień. Cho­ciaż po­szy­cie u stóp góry wy­da­wało się gęsto poro­śnięte, 
Die­trich obli­czył, że mógłby do­trzeć do obo­zowi­ska Shi­mury za mniej 
wię­cej go­dzinę. Ja­poń­czyk z pew­no­ścią bę­dzie już wtedy spał. Mógłby zabić 
go kolbą kara­binu, zako­pać go gdzieś i wró­cić, za­nim przyjdzie kolej na 
wartę Jacka Tully. Przy zga­szo­nym ogniu nikt, aż do rana, nie bę­dzie 
po­dej­rze­wał, że Shi­mura znik­nął. Póź­niej jego znik­nię­cie także nie 
po­winno wzbudzać więk­szych po­dej­rzeń — w dżungli Kor­dylie­rów było tak 
wiele moż­liwo­ści, by zgi­nąć...Roz­po­częli ob­ser­wa­cję Shi­mury na szczycie 
za­drzewio­nej skarpy. Virgilio Ra­mos — sto­jąc ukryty w głę­bo­kim cie­niu — 
ob­ser­wo­wał, jak Die­trich wy­rusza gdzieś w noc. Pewny, że Die­trich, 
Shi­mura i amok łą­czyli się w jakiś spo­sób w prze­szło­ści, Ra­mos wy­śli­znął 
się z na­miotu parę mi­nut po obję­ciu warty przez Szwajcara i ob­ser­wo­wał go 
uważnie chłodnym okiem za­wo­dowca.On idzie do Shi­mury, za­decy­do­wał Ra­mos, 
gdy Die­trich opu­ścił swój po­ste­ru­nek. Ale dla­czego? Aby po­wie­dzieć 
Ja­poń­czy­kowi, że jest pod ob­ser­wa­cją? Nie miało to sensu — za­kła­dając 
oczywi­ście, że wszystko to, co mó­wił do tej pory Die­trich, było prawdą. A 
może idzie tam, aby do­wie­dzieć się cze­goś od Shi­mury? Cze­goś, co z 
nie­zna­nych po­wo­dów nie może zo­stać po­wie­dziane resz­cie grupy? Rów­nie 
śmieszne? Nie miał żad­nego do­wodu na to, że Die­trich i Shi­mura roz­ma­wiali 
ze sobą od czasu przyjazdu tego ostat­niego na Fili­piny. Wła­ści­wie to 
spo­tka­nie było zu­peł­nie nie­prawdo­po­dobne, po­nie­waż od chwili swego 
przyjazdu Shi­mura dla wła­snego bez­pie­czeń­stwa był zu­peł­nie 
od­izo­lo­wany, naj­pierw przez poli­cję, a póź­niej przez Ma­pi­tanga. A więc 
spo­tka­nie Die­tri­cha z Shi­murą mo­gło od­być się jedy­nie pod­czas 
oku­pacji. Ra­mos wi­dział tylko jeden po­wód, dla któ­rego Die­trich tak 
roz­pacz­liwie pra­gnął ukryć swą zna­jo­mość z ja­poń­skim ofice­rem — był to 
fakt, że Shi­mura słu­żył jako tłu­macz dla kem­peitai...Ra­mos przez krótką 
chwilę roz­wa­żał moż­li­wość po­wia­do­mie­nia pozo­sta­łych o opuszcze­niu 
obo­zowi­ska przez Die­tri­cha. Ale za­wró­cenie go z drogi nie udo­wodni 
ni­czego. Die­trich mógłby po pro­stu stwierdzić, że nie wy­trzy­mał już 
cze­kania i wy­brał się, aby zmu­sić Shi­murę, by ten po­wie­dział mu o amoku 
wszystko, co wie. A ta­kie tłu­ma­cze­nie bar­dziej wyja­śnia­łoby jego 
za­cho­wa­nie niż mętne, nie­spre­cy­zo­wane po­dej­rze­nia Ra­mosa. A zresztą, 
Mike Bra­den i Jack Tully byli bia­łymi pro­duk­tami sys­temu kolo­nial­nego, 
który już wiele lat temu zdo­mi­no­wał do­linę Ca­gayan. Trudno było 
przewi­dzieć, jak zare­agują, gdy nagle jakiś me­stizo wy­stąpi prze­ciwko 
jed­nemu z ich kasty.Sam do­wiem się prawdy, zade­cy­do­wał. Wszedł do na­miotu, 
który dzie­lił ra­zem z Bra­de­nem i upewnił się, że Ame­ryka­nin po­grą­żony 
jest w głę­bo­kim śnie. Wziął strzelbę i wy­szedł z na­miotu, podą­żając w 
stronę przy­ga­sają­cego już coraz bar­dziej ogni­ska Ta­keo Shi­mury... * * 
*Mi­cha­ela Bra­dena wy­rwał nagle z głę­bo­kiego snu odle­gły od­głos 
kara­bi­no­wych wy­strzałów — dwa na­stę­pu­jące szybko jeden po dru­gim i 
trzeci, parę se­kund póź­niej. Spoj­rzał na zega­rek i stwierdził, że było już 
po pół­nocy.— Obudź się, Ra­mos! — krzyknął, za­nim jesz­cze zdał sobie sprawę, 
że jest w na­mio­cie sam.Zła­pał swój kara­bin i wy­sko­czył na ze­wnątrz. 
Pra­wie w tej sa­mej chwili ze swego na­miotu wy­chy­nął Jack Tully. Te­ga­say — 
który wolał kry­jówkę natu­ralną — do­łą­czył do nich w se­kundę póź­niej, 
ma­jąc u boku nie­od­łącz­nego psa.— To ze strony obo­zowi­ska Shi­mury! — 
stwierdził Jack. — W po­bliżu nie ma ni­kogo in­nego. Ale Sa­cda po­wie­dział mi 
prze­cież, że Ja­poń­czyk nie miał żad­nej broni.— Ale Ra­mos miał — od­parł 
Mi­chael. — A on gdzieś prze­padł.— My­ślisz, że po­szedł ostrzec Shi­murę, że 
tu je­ste­śmy?— Moż­liwe — mruknął Mi­chael za­sta­na­wia­jąc się, dla­czego 
wła­ści­wie nie po­jawił się jesz­cze Harry Die­trich, sto­jący prze­cież na 
war­cie. — Gdzie jest do dia­bła Die­trich?Jack po­biegł na punkt 
ob­ser­wa­cyjny. Po chwili wró­cił i zady­szany stwierdził, że Szwajcar także 
znik­nął.— Co tu się do cho­lery dzieje? — wy­krzyknął za­sko­czony. — Mogę 
jesz­cze zro­zu­mieć, że Ra­mos chce ostrzec tego Ja­pońca. W końcu nigdy nie 
po­do­bało mu się to, co ro­bimy. Ale Harry ra­zem z nim?— Mamy tylko jeden 
spo­sób, aby to spraw­dzić. Jack ski­nął krótko głową i po­biegł po strzelbę... 
Po­cząt­kowo poru­szali się szybko, Tega­say od­krył bo­wiem ścieżkę do­piero co 
wy­ciętą ma­czetą. Jed­nak po paru mi­nu­tach, wzbiera­jący wciąż na sile wiatr 
roz­koły­sał drzewa do tego stop­nia, że trzy­ma­nie się jej było mocno 
utrudnione.Za­nim pode­szli do pod­nóża obo­zowi­ska Shi­mury, wi­docz­ność, 
na­wet po­mimo trzy­ma­nej przez Jacka la­tarki, spa­dła do dwóch jar­dów. Gdy 
wspięli się wreszcie na szczyt, pierw­szym obiektem, jaki rzu­cił im się w oczy, 
był pusty na­miot Shi­mury. Na­gle pies rzu­cił się w kie­runku rzędu drzew 
bana­nowca, ro­sną­cych tuż za na­mio­tem i za­trzy­mał się obok ja­kie­goś 
leżą­cego na ziemi, ciemnego przed­miotu. Gdy pod­bie­gli bliżej, stwierdzili, 
że było to ludz­kie ciało. Światło la­tarki od­kryło spo­kojną, po­wa­laną 
bło­tem twarz Virgilio Ra­mosa. Jego pierś prze­strzelona była poci­skiem 
du­żego kali­bru. Po­ży­czony od Mi­cha­ela Mar­lin leżał w odle­gło­ści paru 
cali od sztyw­nych, za­krzywio­nych pal­ców pra­wej dłoni.— Mu­simy od­na­leźć 
Harry'ego i Ja­poń­czyka! — wrza­snął Mi­chael, prze­krzy­kując wiatr.Dru­gie 
ciało zo­stało zna­le­zione parę mi­nut póź­niej. Le­żało nie­ru­chomo na dnie 
po­bli­skiego jaru. Po­nie­waż czę­ściowo za­sło­nięte było splą­ta­nymi 
krzewami, po­cząt­kowo nie potra­fili zi­den­tyfi­ko­wać, do kogo nale­żało. 
Jack i Mi­chael, ubez­pie­cza­jąc się wza­jem­nie, ześli­znęli się po śli­skim 
zbo­czu. Oczeki­wali od­nale­zie­nia Die­tri­cha, lecz ku ich za­sko­cze­niu, 
za­krwa­wiona twarz ofiary nale­żała do Shi­mury. Ja­poń­czyk wy­da­wał się 
wciąż od­dy­chać...Wtasz­czyli nie­przytom­nego męż­czy­znę na szczyt i uło­żyli 
w na­mio­cie. Oprócz głę­bo­kiej, krwawią­cej rany na czole, Shi­mura otrzymał 
do­dat­kowo po­strzał w lewą nogę, tuż po­wy­żej ko­lana.— Cho­lera. Szkoda, że 
nie wzięliśmy ap­teczki — mruknął Mi­chael. — Bę­dziemy mu­sieli za­nieść go z 
po­wro­tem do obozu. Tutaj jeste­śmy zbyt wy­eks­po­no­wani. Wiatr może ze­rwać 
ten na­miot w każ­dej chwili.— Ale co z Harry'm? — za­pro­te­sto­wał Jack. — On 
także może być ranny.— Nie jest.— A ty skąd, do dia­bła, mo­żesz o tym 
wie­dzieć?— Po­nie­waż, oprócz Ra­mosa, tylko jeden męż­czy­zna tutaj miał broń. 
A Ra­mos nie żyje.— My­ślisz, że to wła­śnie Harry go zabił? Ale dla­czego, na 
mi­łość Bo­ską?— O to wła­śnie mu­simy za­pytać Shi­murę...Nio­sąc 
nie­przytom­nego wciąż Ja­poń­czyka na za­im­pro­wi­zo­wa­nych no­szach, 
wy­ko­na­nych z bre­zentu i paru żer­dzi, po dwóch go­dzi­nach, kom­plet­nie 
wy­czer­pani, do­tarli wreszcie do obozu. Do tej pory sza­le­jąca wi­chura 
osią­gnęła już swój szczyt, ośle­pia­jąc sie­ką­cymi pro­sto w twarz stru­gami 
desz­czu i za­mie­nia­jąc grunt pod no­gami w śli­ską, błot­nistą maź. Cho­ciaż 
ich na­mioty wy­glą­dały na nie naru­szone, Mi­chael za­trzy­mał się na skraju 
drzew.— Za­cze­kaj — po­wie­dział od­bez­pie­cza­jąc kara­bin. — Le­piej 
upew­nijmy się, że Harry nie czeka tam na nas. Miał mnó­stwo czasu, by wró­cić 
przed nami.Szybko oka­zało się, że jego ostroż­ność była usprawie­dli­wiona. Dwa 
muły le­żały na ziemi z prze­strzelo­nymi gło­wami. Trzeci znik­nął, ra­zem z 
za­pa­sami żyw­ności.— Dla­czego? — za­pytał kom­plet­nie zdez­o­rien­to­wany 
Jack, gdy ukła­dali Shi­murę w śpi­wo­rze Mi­cha­ela i otwierali ap­teczkę 
pierw­szej po­mocy. — Czy on zwa­rio­wał?— Wąt­pię — od­parł Mi­chael, 
uży­wa­jąc noża Ra­mosa, by roz­ciąć no­gawkę spodni na ran­nej no­dze Shi­mury. 
Ja­poń­czyk był już przy­tomny, cho­ciaż biała jak pa­pier twarz i przymru­żone 
oczy wskazy­wały, że bar­dzo cier­piał. Po­cisk roze­rwał mię­sień, ale na 
szczęście nie naru­szył kości.— Ma­jor Ra­mos? — za­pytał słabo Shi­mura.— Nie 
żyje.— Ten drugi — po­wie­dział Shi­mura, po gwałtow­nym ataku kaszlu, 
wy­wo­ła­nym brandy, którą Mi­chael wlał mu mię­dzy wargi. — Ten, który do nas 
strzelał... Było ciemno... Nie do­strze­głem jego twa­rzy...— Harry Die­trich — 
po­wie­dział Mi­chael, prze­cie­rając alko­ho­lem ranę na czole. Ja­poń­czyk 
przez dłuż­szą chwilę mil­czał.— Ten duży męż­czy­zna... Szwajcar? — przemó­wił 
wreszcie.— Tak.— Prze­ra­żony głu­piec... Na­wet mi nie przy­szło na myśl... Po 
tylu la­tach nie pa­mię­tałem już na­wet jego na­zwi­ska...— O czym pan mówi? — 
za­pytał nagle Jack Tully.— Nie naci­skaj go, Jack — prze­rwał Mi­chael. — Może 
znowu ze­mdleć.Jack spoj­rzał na niego pała­ją­cymi gniewem oczyma.— Mike! 
Fa­cet, któ­rego przez całe życie uwa­ża­łem za przyja­ciela, zabił wła­śnie 
czło­wieka i zo­sta­wił nas w tej dziu­rze bez żyw­ności. Mu­szę wie­dzieć, 
dla­czego!Ja także, zgo­dził się z nim mil­cząco Mi­chael. W prze­ciw­nym razie 
zo­sta­wił­bym tego su­kin­syna na dnie jaru.— Wciąż nie je­stem zu­peł­nie 
pewny, co się wła­ści­wie stało — wy­szeptał Shi­mura przez zaci­śnięte zęby, 
pod­czas gdy Mi­chael czy­ścił i ban­da­żo­wał jego lewą łydkę. — Już 
zasy­pia­łem... Usły­sza­łem nagle jakiś słaby dźwięk... Może ktoś się 
po­tknął... Gdy wy­sze­dłem z na­miotu, zoba­czy­łem syl­wetkę czło­wieka... 
Du­żego męż­czy­zny... Po­my­śla­łem, że to musi być Ku­rusu... Wtedy 
usły­sza­łem krzyk ma­jora Ra­mosa... Spo­mię­dzy bana­now­ców... Ten 
męż­czy­zna od­wró­cił się i wy­strzelił, a ma­jor jęk­nął i upadł... 
Ucie­kłem... Ten czło­wiek wy­strzelił jesz­cze raz... Po­czu­łem ude­rze­nie w 
nogę i sto­czy­łem się na dno jaru... Ude­rzy­łem o coś głową...— Wszystko jasne 
— po­wie­dział Mi­chael, za­wią­zując na no­dze Shi­mury ostatni supeł i 
ob­ser­wu­jąc z satys­fak­cją ścią­gniętą bó­lem twarz Ja­poń­czyka. — Ra­mos 
zoba­czył, jak Die­trich wy­cho­dzi z obozu i po­szedł za nim. Za­sko­czył go, 
gdy ten przymie­rzał się do zabi­cia Shi­mury. Harry stra­cił głowę i za­czął 
strzelać, a po­tem uciekł, my­śląc, że reszta z nas jest z Ra­mo­sem.— Ale 
dla­czego? — wy­krzyknął Jack, wpa­tru­jąc się w Ja­poń­czyka. — Po­wiedz 
dla­czego, do cho­lery!— Był pan ofice­rem kem­peitai, prawda? — za­pytał 
Mi­chael. — A Harry był jed­nym z pań­skich in­for­mato­rów?— Nie mogę 
od­po­wia­dać na takie pyta­nia — wy­mam­rotał Shi­mura.— Ra­mos zgi­nął 
ratu­jąc panu życie — po­wie­dział zimno Mi­chael. — Jest pan wi­nien mu prawdę, 
na­wet jeżeli on nie może już jej wy­słu­chać.Lecz Jack Tully już nie słu­chał 
wyja­śnień Shi­mury. Okrutna prawda ude­rzyła go z przy­pra­wia­jącą o mdłości 
bru­talno­ścią. Pod­czas wojny tylko jeden raz wy­stąpił prze­ciwko jed­nej z 
naj­su­ro­wiej prze­strze­ga­nych zasad Vil­la­mora: Nigdy nie proś o po­moc dwa 
razy tego sa­mego czło­wieka. Lecz on dwu­krot­nie w ciągu jed­nego tygo­dnia 
przyjął żyw­ność od Die­tri­cha, idio­tycz­nie pewny, że biały plantator — i 
przyjaciel ro­dziny — nigdy nie wyda go Ja­poń­czy­kom. A prze­cież zale­dwie 
kilka dni po­tem Ja­poń­czycy ude­rzyli na obóz w Tic­lac. Po­wo­jenna 
wspania­ło­myślność Die­tri­cha, jego bez­inte­re­sowna po­moc w od­bu­do­wie 
plantacji Tully'ch na­brała nagle dla niego no­wego, wła­ści­wego sensu. Była to 
po pro­stu cho­lerna, pod­szyta winą, skurwy­syń­ska ła­pówka!— Idę za nim — 
po­wie­dział pod­no­sząc strzelbę.Mi­chael ru­chem głowy wskazał na płótno 
na­miotu, o które z bęb­nie­niem roz­pry­ski­wały się kro­ple desz­czu.— 
Nig­dzie nie pój­dziesz w taki deszcz. Na­wet nie mu­sisz. Na pewno sie­dzi w 
ja­kiejś dziu­rze i czeka na ko­niec ulewy. Znaj­dziemy go rano.Na­wet nie 
słu­cha­jąc, Jack wy­sko­czył z na­miotu i znik­nął w ota­cza­ją­cych ich 
ciemno­ściach. Przez parę se­kund Mi­chael roz­wa­żał moż­li­wość pój­ścia za 
nim, ale po chwili uznał to za bez­ce­lowe. Z pew­no­ścią nie za­trzy­małby 
Jacka, gdy ten znaj­do­wał się w ta­kim sta­nie. Być może zrobi to ulewa. Gdy 
prze­kona się, że przy takiej po­go­dzie od­nale­zie­nie śladu jest 
nie­moż­liwe, z pew­no­ścią wróci do obozu. A zresztą, Mi­chael przy­był tu, aby 
zła­pać amoka, a nie ja­kie­goś żało­snego kola­bo­ranta, który i tak umiera już 
ze stra­chu.— Jak się tu wszyscy zna­leźli­ście? — za­pytał nagle Shi­mura.— Dla 
tego sa­mego po­wodu, co i pan.— Aby za­po­lo­wać na Ku­rusu?— Wła­śnie. Ale 
może pan od­po­wie mi na parę pytań? Na przy­kład, dla­czego zde­cy­do­wał pan, 
że amok po­jawi się wła­śnie w tej czę­ści gór? Od­krył pan coś w tej tra­wie?— 
Prze­sta­łem wie­rzyć, że jest tutaj — od­parł Shi­mura. — Gdyby był, już by się 
ze mną skontak­tował. Ale ja także mam pyta­nie, panie Bra­den. Dla­czego pan 
mnie tak nie­na­widzi? Na­wet gdy opa­try­wał mnie pan, wy­czu­wa­łem 
ema­nu­jącą od pana nie­na­wiść.Po­cząt­kowo — cho­ciaż po­trze­bo­wał 
in­for­macji, któ­rych jedy­nie Shi­mura mógł mu udzielić — Mi­chael za­mie­rzał 
coś skła­mać. Ale wła­ści­wie wbrew jego woli, histo­ria uwię­zio­nych w obo­zie 
Ame­ryka­nów po­pły­nęła spo­mię­dzy jego warg lo­do­wa­tym, wście­kłym 
stru­mie­niem słów.Gdy skoń­czył, Shi­mura przez kilka mi­nut za­cho­wał 
mil­cze­nie. Przy­po­mniał so­bie dzień, w któ­rym Hi­sao Ta­nape wy­słał go w 
teren z od­dzia­łem uzbrojo­nych żoł­nie­rzy i sze­ścioma cięża­rów­kami. Było 
to naj­bar­dziej nie­przyjemne zada­nie, jakie mu kie­dy­kol­wiek poru­czono — 
mia­rowe od­czy­ty­wa­nie na­zwisk, wyja­śnia­nie każ­dej ro­dzi­nie, do­kąd się 
udaje, próby sta­ran­nego ukry­cia odru­chów współczu­cia, gdy żoł­nie­rze 
upy­chali prze­rażo­nych męż­czyzn, ko­biety i dzieci na cięża­rówki. 
Do­sko­nale zda­wał sobie sprawę, że naj­mniejsze wa­hanie z jego strony z 
pew­no­ścią za­mel­do­wane zo­sta­nie Ta­nape. Prze­zna­cze­niem tego transportu 
było Aparri, gdzie za­okręto­wano wszyst­kich więź­niów na stary pa­ro­wiec. 
Od­dział pro­pa­gandy — do­wo­dzony przez sta­rego, oschłego ma­jora — cze­kał 
już w do­kach. Wtedy to wła­śnie Shi­mura zmu­szony zo­stał do wy­ko­nania 
roz­kazu sta­rego ma­jora — wrę­czał wy­stra­szo­nym dzie­cia­kom paczki 
cu­kier­ków, pod­czas gdy ope­rato­rzy wy­ko­ny­wali zdję­cia...— Przy­kro mi — 
po­wie­dział wreszcie. — Otrzy­ma­łem takie zada­nie, po­nie­waż by­łem jedy­nym 
w ca­łym regi­men­cie ofice­rem, który wła­dał an­giel­skim. Sta­tek i za­łoga 
nie były pod roz­ka­zami mo­jego regi­mentu. Moja od­po­wie­dzialność koń­czyła 
się w do­kach.— Zaw­sze to samo gówno! — warknął Mi­chael, po­trzą­sając z 
iryta­cją głową. — Zaw­sze wi­nien jest ktoś inny!— Mia­łem wujka, który w 
la­tach dwu­dzie­stych wy­emi­gro­wał do Kali­fornii — po­wie­dział Shi­mura. — 
Miał kwia­ciar­nię w San Diego. Któ­regoś ranka 1942 roku przy­szli 
ame­ry­kań­scy żoł­nie­rze i pod lu­fami kara­bi­nów roz­ka­zali mu, oraz 
wszystkim in­nym mieszka­ją­cym w tej oko­licy ro­dzi­nom ja­poń­skim, aby 
wsie­dli do auto­bu­sów. Spę­dził całą wojnę za dru­tami, w roz­latu­ją­cych się 
le­pian­kach na pu­styni Utah. Są­dzę, że ła­du­jący ich do tych auto­bu­sów 
żoł­nie­rze także wy­ko­ny­wali czy­jeś roz­kazy.Mi­chael po­pa­trzył na niego 
uważnie.— To było coś in­nego.— Dla­czego? — za­pytał grzecznie Shi­mura.— Byli 
ży­wieni, mieli ubra­nia i po­moc lekar­ską. Nie po­zwa­lano gnić im na 
po­wie­trzu, jak zwie­rzę­tom!— Dwie córki mego wuja umarły w tym obo­zie na 
dyfte­ryt, panie Bra­den. Jedna miała dzie­więć lat, a druga tylko cztery. 
Leka­rzom po­zwolono wejść do­piero trze­ciego dnia epi­de­mii — za­mknął oczy. 
— Chyba spró­buję się tro­chę prze­spać.Tega­say — który naj­prawdo­po­dob­niej 
nie ro­zu­miał nic z tego, co przed chwilą za­szło — sie­dział cier­pli­wie na 
ziemi. Mi­chael, po­słu­gując się swym ła­ma­nym ilo­kań­skim wy­dał mu 
in­strukcje, aby po­wró­cił do swej kry­jówki, lecz uwa­żał na wszystko, co się 
do­okoła dzieje. Gdy tropi­ciel ski­nął głową i od­szedł, Mi­chael zapa­lił, 
bate­ryjną lampę i usiadł, cze­kając na Jacka Tully. Przez dżunglę przetoczył 
się grzmot.O świ­cie wiatr ucichł zu­peł­nie, a deszcz za­mie­nił się w 
do­kuczliwą mżawkę. Jack wciąż jesz­cze nie wró­cił. Mi­chael pole­cił Tega­say, 
aby opie­ko­wał się Shi­murą, a sam wy­ru­szył, aby go od­na­leźć. 
Rozdział dziewiętnasty [top] Ta­kei Shi­mura obu­dził się sły­sząc gło­śne, 
wściekłe uja­danie psa Tega­say. Spró­bo­wał usiąść, lecz prze­szy­wa­jący ból w 
zra­nio­nej no­dze zmu­sił go do po­now­nego opadnię­cia na po­sła­nie. Po 
chwili szczekanie uci­chło, i przez parę se­kund jedy­nym dźwię­kiem było 
bzy­kanie ja­kiejś za­błą­kanej w na­mio­cie mu­chy. Shi­mura do­szedł do 
wnio­sku, że musi być około połu­dnia, nie czuło się już bo­wiem po­ran­nego 
chłodu. Ja­sne świa­tło wpa­da­jące przez okno na­miotu wskazy­wało, że burza 
się skoń­czyła.Na prze­kór wy­da­rze­niom po­przedniej nocy, czuł się dziwnie 
spo­kojny. Za­sta­na­wiał się dla­czego, wie­dząc o tym, co wczoraj po­wie­dział 
mu Mi­chael Bra­den, jesz­cze żyje. Być może, w końcu ten świat nie jest tak 
kom­plet­nie zwa­rio­wany.Na­gle uchyliła się płachta wej­ściowa i wszedł 
Ku­rusu. Ob­na­żony miecz trzy­mał w obu dło­niach, błyszczące ostrze 
po­pla­mione było krwią. Ku swemu zdu­mie­niu, na wi­dok zbli­żają­cej się 
ma­syw­nej po­staci, Shi­mura nie od­czuł na­wet cie­nia stra­chu. W głębi serca 
zaw­sze po­dej­rze­wał, że spo­tka­nie takie było nie­unik­nione. Było to tylko 
kwe­stią czasu.— Pa­mię­tasz mnie? — za­pytał wpa­tru­jąc się w zimne, czarne 
otwory oczu Ku­rusu.Miecz nie zmienił pozy­cji. Był wciąż go­towy do 
ude­rze­nia. Szkar­łatna kro­pla spa­dła z ostrza na śpi­wór.— A pozo­stali 
lu­dzie — po­now­nie za­pytał Shi­mura. — Za­biłeś ich?Po­nowny brak 
od­po­wie­dzi. Czy było moż­liwe, że po tylu la­tach od­osob­nie­nia, Ku­rusu 
za­po­mniał swego oj­czy­stego ję­zyka?— Co za­mie­rzasz ze mną zro­bić?Ku­rusu 
schował miecz do po­chwy i po­stąpił krok na­przód. Pod­niósł Shi­murę z taką 
ła­two­ścią, jakby ten był umie­rają­cym z głodu dzieckiem i wy­niósł z 
na­miotu. W prze­ciągu paru se­kund po­chło­nęła ich dżungla. Shi­mura nie był w 
sta­nie uświado­mić sobie, jak długo trwała ta po­dróż. Kilka razy, gdy ból w 
zra­nio­nej no­dze sta­wał się nie do znie­sie­nia, tracił przytom­ność, a gdy 
po­wra­cały mu zmy­sły stwierdzał, że wciąż po­su­wają się szybko do przodu. 
Stop­niowo gę­sta do tej pory ro­ślin­ność sta­wała się coraz rzad­sza. Shi­mura 
do­my­ślił się, że mu­szą wspi­nać się pod górę. Lecz ból po­now­nie stał się 
tak przejmu­jący, że przytę­pione zmy­sły Shi­mury nie reje­stro­wały w pełni 
oto­cze­nia. Kil­ka­krot­nie ogar­niała go ciemność i wy­da­wało mu się, że już 
umiera. W końcu zdał sobie sprawę, że zna­leźli się w czymś w ro­dzaju 
ja­skini.Ku­rusu uło­żył go na po­sła­niu i zapa­lił po­chodnię. W jej świe­tle 
Shi­mura rozej­rzał się z cie­ka­wo­ścią po po­mieszcze­niu. Po­nad wszelką 
wąt­pli­wość była to ko­mora wy­ko­nana ręką czło­wieka, tro­skli­wie pod­parta 
drewnia­nymi stem­plami. Był za­sko­czony, wi­dząc pa­nu­jącą w ja­skini 
czy­stość. Na ścia­nie wi­siała flaga Ce­sar­stwa. Pod nią stał stół z 
umiesz­czo­nym na nim ofi­cer­skim krót­kim mie­czem oraz foto­gra­fią Cesa­rza. 
Shi­mura przy­po­mniał so­bie, że wi­dział ją po­przednio w po­koju Hi­sao 
Ta­nape. Ca­łość przy­po­mi­nała świątynię — i z pew­no­ścią była nią dla 
Ku­rusu. Parę stóp dalej stał ko­lejny stół, za­sta­wiony pusz­kami z 
żyw­no­ścią i bań­kami z wodą, a obok znaj­do­wało się do­brze za­bez­pie­czone 
ka­mie­niami pa­leni­sko. Do­cie­rało tam dzienne świa­tło co wskazy­wało, że 
po­wy­żej znaj­do­wać się mu­siał otwór, speł­nia­jący funk­cję ko­mina.— 
Dla­czego mnie tutaj przy­nio­słeś? — za­pytał Shi­mura i na­gle, roz­glą­dając 
się za Ku­rusu, do­strzegł, że jest w ja­skini sam... * * *Mi­chael szedł w 
kie­runku pół­nocno-za­chodnim, tam bo­wiem udałby się Harry Die­trich, gdyby 
nie zde­cy­do­wał się na po­wrót do do­liny Ca­gayan. Szwajcar z pew­no­ścią 
liczył na to, że utrata żyw­ności i mu­łów sku­tecz­nie po­wstrzyma po­ścig, a 
on sam bę­dzie miał szansę do­trzeć do Tic­lac, by uzu­peł­nić za­pasy. Na 
miej­scu Die­tri­cha, roz­my­ślał Mi­chael, kon­tynu­owałbym marsz przez góry aż 
do leżą­cej na sa­mym skraju dżungli wio­ski Bayag, skąd łatwo mógłbym do­stać 
się do portu w Aparri — a stamtąd na jakiś sta­tek, który wy­wió­złby mnie z 
Fi­lipin.Ze­szło­nocna bu­rza zu­peł­nie zmieniła teren, przez który 
prze­dzie­rał się teraz Mi­chael. Pa­rowy i jary, jesz­cze dzień temu pra­wie 
zu­peł­nie su­che, wy­peł­nione były teraz wodą, która się­gała doro­słemu 
męż­czyź­nie pra­wie do pasa. Lecz co gor­sza, woda wciąż spły­wała z gór 
rwą­cymi stru­mie­niami. Zmu­szało go to do ro­bie­nia sze­ro­kich obejść.Było 
już pra­wie połu­dnie, gdy do­strzegł ślad, który po­twierdzał, że jego 
do­my­sły co do Die­tri­cha oka­zały się słuszne. Prze­cho­dząc przez 
wy­peł­niony bło­tem pa­rów, do­strzegł wy­raź­nie odci­śnięte ślady ko­pyt 
muła. Zdjął kara­bin z ra­mie­nia i od­bez­pie­czył. Po prze­ciw­nej stro­nie 
pa­rowu na­tknął się wreszcie na obiekt swych po­szu­ki­wań. Twarz le­żą­cego u 
stóp Jacka Tully czło­wieka była tak zma­sa­kro­wana, że Mi­chael po­znał 
Die­tri­cha wy­łącz­nie po ubra­niu.— Wiesz, co wciąż po­wta­rzał, gdy go 
wreszcie zna­la­złem? — za­pytał Jack, nie pod­no­sząc przy tym głowy. — „Ba­łem 
się...” Po­wtó­rzył to przy­najmniej z dzie­sięć razy.Mi­chael po­now­nie 
przewie­sił kara­bin przez ra­mię i spoj­rzał współczu­jąco na Jacka. 
Po­lo­wa­nie skoń­czone. Dwaj lu­dzie nie żyją, a trzeci był ranny. I na­wet nie 
zoba­czyli amoka. Te­raz pozo­stało im tylko po­cho­wać Ra­mosa i Die­tri­cha, 
ozna­czyć ich groby i po­wia­do­mić o wszystkim poli­cję. Po raz ko­lejny nie 
udało mu się uni­ce­stwić amoka — a być może już nigdy nie bę­dzie miał 
trze­ciej szansy. Na­wet jeżeli unik­nie wię­zie­nia, wła­dze z pew­no­ścią 
za­rzą­dzą jego de­por­tację za zor­gani­zo­wa­nie tej prze­klętej wy­prawy. 
Tak, po­lo­wa­nie było już na­prawdę skoń­czone...— To było łatwe — 
kon­tynu­ował Jack mo­no­ton­nym gło­sem. — Do­strze­głem go, gdy był na 
wzniesie­niu... Za­sze­dłem go od tyłu i ka­za­łem rzu­cić broń... Vil­lamo­rowi 
by to się nie spodobało... On nigdy z nimi nie roz­ma­wiał... Są­dzi­łem, że 
Harry po­wie, jak do­brymi by­liśmy przyja­ciółmi, jak po­ma­gał mi po 
woj­nie... Ale on po pro­stu usiadł w tym bło­cie, roz­pła­kał się i po­wta­rzał 
w kółko: „Ba­łem się”... Rzu­ciłem kara­bin i ude­rzy­łem go pię­ścią... Chyba 
na­wet tego nie po­czuł... A ja chciałem, żeby czuł... A już po wszystkim 
wie­dzia­łem, że po­now­nie sta­łem się zwie­rzę­ciem... To było tak cho­ler­nie 
łatwe... Gdy byli­śmy w Tic­lac by­łem pewny, że po­now­nie za­biję 
czło­wieka... Cho­ciaż to nie miał być Harry... Śmieszne... Ale to nie­prawda, 
co..? To wszystko, o czym my­śla­łem...— Nie ro­zu­miem, o czym mó­wisz.Jack 
wy­buchnął nie­przyjem­nym śmie­chem.— Wiem, że nie ro­zu­miesz. Ale to 
nie­ważne. W końcu, i tak zabi­łem...— Gdzie jest jego muł? Bę­dziemy 
po­trze­bo­wali żyw­ności.— Od­szedł, gdy pu­ści­łem lejce.— Pójdę go 
po­szu­kać. Nie mógł odejść zbyt da­leko.Zna­lazł muła pasą­cego się w 
wy­so­kiej tra­wie, ja­kieś sto jar­dów dalej na pół­noc. Po­pra­wiał wła­śnie 
uprząż, gdy za­uwa­żył, że długi, po­chy­lony stok pa­rowu leży do­kład­nie 
przed nim. Zaab­sor­bo­wany od­szu­ki­wa­niem śla­dów, tylko przez mo­ment 
za­sta­na­wiał się, dla­czego to tak głę­bokie za­głę­bie­nie nie zo­stało 
za­lane, cho­ciaż wszystkie szczeliny, na jakie się do tej pory na­tknął, 
wy­peł­nione były wodą. Przyjął wtedy, że stru­mie­nie mu­siały spły­wać 
bo­kiem. Te­raz do­strzegł, że po­wód, dla któ­rego ten jar pozo­stał 
nie­zato­piony, naj­wy­raź­niej nie był natu­ralny.Usły­szał odle­gły ru­mor, 
zu­peł­nie jakby ktoś za­palał jakiś przedpoto­powy silnik. W tej sa­mej chwili 
przy­po­mniał so­bie ostrzeże­nie Jacka Tully, wy­po­wie­dziane jesz­cze 
pod­czas po­kera w „New Reno”: „Mu­siał wy­pra­co­wać sobie środki obrony i 
kry­jówki tak prze­myślne, że na­wet nie mo­żemy sobie ich wy­obra­zić”.Zbiegł w 
dół pa­rowu. „Uciekaj!” — wrzesz­czał jak opę­tany — „Na mi­łość Bo­ską, 
ucie­kaj!” Zo­ba­czył wreszcie Jacka, który wciąż klę­czał przy ciele 
Die­tri­cha. Mu­siał już spo­strzec, że dzieje się coś nie­do­brego, ale wciąż 
nie zda­wał sobie sprawy, co. Wstał i nie­zde­cy­do­wa­nie uniósł ręce. Ru­mor 
sta­wał się coraz gło­śniej­szy.Wi­dząc, że pozo­stały mu jedy­nie se­kundy, 
Mi­chael rzu­cił się de­spe­racko na ścianę pa­rowu, wczepia­jąc się pal­cami w 
wil­gotną zie­mię. Wspiął się na ja­kieś dwa­dzie­ścia stóp, gdy na dno jaru 
ru­nęła ściana błota i wody. Zo­ba­czył, jak muł Die­tri­cha wi­ruje w 
sza­leją­cym ży­wiole, zu­peł­nie jak dzie­cięca za­bawka, wrzucona do wanny pod 
bi­jący z kranu stru­mień wody...Dno pa­rowu było teraz tylko sześć stóp pod 
nim. A je­żeli on już tam na mnie czeka? — po­my­ślał Mi­chael, wy­obra­żając 
sobie, jak miecz amoka od­cina mu dło­nie w mo­men­cie, w któ­rym zna­lazły 
wreszcie stałe opar­cie. Nie... Nie miałby tyle czasu...Lewa stopa zna­lazła 
chwilowe opar­cie na wy­stają­cym ka­wałku skały. Na­ci­snął na nią silnie, 
przy­go­to­wu­jąc się do skoku, który wy­nie­sie go na szczyt. Jed­nak skała, 
nie wy­trzy­mu­jąc jego cię­żaru odłamała się i po­zba­wiła go rów­no­wagi. 
Palce roz­luź­niły się i runął w sza­le­jącą poni­żej wodę... * * *W 
pierw­szej chwili, spo­strze­gając nie­obec­ność Ku­rusu, Shi­mura po­my­ślał, 
że nie­długo wróci. Ale go­dziny mi­jały. Pod­czas okresu prze­raża­jącej 
sa­mot­ności, spoj­rze­nie Shi­mury skon­cen­tro­wane było na do­pala­jącej się 
już po­chodni, która rzu­cała coraz dłuż­sze cie­nie na ściany. Wkrótce 
zaga­śnie i zła­pany zo­sta­nie w pu­łapkę ciemności.Na­gle, tak samo cicho, jak 
znik­nęła, ma­sywna syl­wetka Ku­rusu po­now­nie po­ja­wiła się u wej­ścia do 
ja­skini. Usiadł po tu­recku i czuj­nymi oczyma omiótł uważnie wnę­trze 
po­mieszcze­nia.Nie­pewny, czy jego słowa w ogóle zo­staną zro­zu­miane, 
Shi­mura prze­rwał krę­pu­jącą ciszę:— Przy­sze­dłem, aby za­brać cię do domu. 
Wojna się skoń­czyła. Stwier­dze­nie to nie wy­wo­łało u Ku­rusu żad­nej 
reak­cji. Shi­mura za­czął opo­wia­dać o ato­mo­wej za­gła­dzie Hiro­szimy i 
Na­ga­saki; o pierw­szych, bole­snych la­tach po woj­nie; o poro­zu­mie­niu i 
współ­pracy po­mię­dzy ich roda­kami a daw­nymi wro­gami; o wiel­kich 
biu­row­cach i kom­plek­sach przemy­sło­wych, wy­ro­słych na gru­zach To­kio. 
Gdy skoń­czył wreszcie tę przy­długą opo­wieść, zmę­czony opadł na po­sła­nie, 
ocze­kując na jaką­kol­wiek reak­cję Ku­rusu. Przez kilka mi­nut jaski­nia 
po­grą­żona była w ci­szy. Po­tem usły­szał głos — głę­boki i chra­pliwy, 
przy­po­mi­na­jący bar­dziej dźwięk wyją­cego w tu­nelu wia­tru, niż wy­da­wany 
przez struny gło­sowe:— By­łeś kie­dyś na wy­spie Shi­kotan?Słowa wy­po­wia­dane 
były z wi­docz­nym wa­ha­niem, wy­dzie­lane po­woli jedno po dru­gim gdzieś z 
głę­bin ogrom­nego ciała. Jak zresztą mo­gło być ina­czej? Po raz pierwszy 
prze­cież od prze­szło trzy­dzie­stu lat przema­wiał do innej, ludz­kiej 
istoty.— Nie — od­parł Shi­mura,— Na wy­spie na­wet wio­sną wieją zimne wia­try. 
Kie­dyś, moja młodsza sio­stra i ja szli­śmy w lek­kim, cie­płym desz­czu. 
Na­gle znad mo­rza po­wiał zimny wiatr i zmienił deszcz w lód. Pa­mię­tam, jak 
kryształki lodu dźwię­czały na ubra­niu mo­jej sio­stry, zu­peł­nie jak małe 
dzwo­neczki. Gdyby nie przy­szli żoł­nie­rze, zo­stał­bym ryba­kiem, tak jak mój 
oj­ciec. Chciałem być ryba­kiem. Chciałem wy­pły­wać sa­mot­nie w mo­rze i nie 
sły­szeć, jak inni śmieją się ze mnie. Już jako dziecko, by­łem wyż­szy od 
naj­wyż­szego Shi­kotan. Żoł­nie­rze przy­szli na wy­spę w nocy. Zbu­dzili 
wszyst­kich i za­brali wszyst­kich mło­dych męż­czyzn do woj­ska. Pa­mię­tam, 
jak moja matka i sio­stra pła­kały, prze­ko­nując ich, że nie je­stem jesz­cze 
męż­czy­zną. Żoł­nie­rze na­wet ich nie słu­chali...Po­pły­nął dziwny, 
cha­otyczny łań­cuch wspo­mnień, pełen za­pa­mię­ta­nych ze zdu­mie­wa­jącą 
ja­sno­ścią szczegó­łów. Shi­mura szybko od­krył, dla­czego — Ku­rusu opi­sy­wał 
prze­szłość, by za­peł­nić lukę lat mil­cze­nia, by od­na­leźć 
te­raź­niej­szość. Opi­sy­wał obóz szkole­niowy, mó­wił o przy­dzie­laniu go do 
naj­gor­szych prac fi­zycz­nych, po­nie­waż nie było mun­duru, który pa­so­wałby 
na jego ma­sywną syl­wetkę. Opowia­dał o po­dróży stat­kiem na pole bi­twy w 
pół­noc­nych Chi­nach. Mó­wił, jak za od­mowę wy­ko­ny­wa­nia nie­któ­rych 
roz­ka­zów za­przę­gany był do lawet dział, gdyż bra­ko­wało koni i mu­łów. W 
końcu, opo­wie­dział jak zoba­czył go pe­wien młody ofi­cer kem­peitai, gdy sam 
wy­cią­gał przednie koło tkwiącej w bło­cie cięża­rówki, i jak po­szedł do 
ko­men­danta jego od­działu i po­pro­sił, aby prze­nie­siono Ku­rusu do jego 
jed­nostki.— By­łem be­stią — mó­wił Ku­rusu. — Ale puł­kow­nik Ta­nape zro­bił 
ze mnie czło­wieka.Shi­mura przez mo­ment wy­obra­ził sobie Hi­sao Ta­nape, 
wpa­trują­cego się w Ku­rusu swymi fa­na­tycz­nymi oczyma. Po­cząt­kowo, z 
pew­no­ścią szu­kał jedy­nie ja­kie­goś prze­ro­śnię­tego wie­śniaka do swych 
do­bo­ro­wych od­działów kem­peitai. Lecz cóż ta­kiego po­sia­dał w sobie 
Ku­rusu, że Ta­nape zde­cy­do­wał się nie włą­czać go do zwy­kłej poli­cji 
woj­sko­wej, czy­niąc z niego ad­iu­tanta, a w końcu pod­no­sząc go na­wet do 
rangi pod­ofi­cera?Na­gle zro­zu­miał.— Ku­rusu — za­pytał. — Ile mia­łeś lat, 
gdy zna­lazł cię puł­kow­nik Ta­nape?— Nie je­stem pewny. Czy to ważne?— Tak.— 
Mia­łem dzie­więć lat, gdy żoł­nie­rze za­brali mnie z Shi­kotan. By­łem w 
bata­lio­nie pracy nie dłu­żej, niż dwa lata. A więc mo­głem mieć jede­na­ście 
lat, może dwa­na­ście.Aby stwo­rzyć swą „broń do­sko­nałą”, Ta­nape 
po­trze­bo­wał dziecka, po­my­ślał Shi­mura. Ko­goś, kto był jesz­cze nie­winny, 
po­datny za­równo na uprzejmo­ści, jak i groźby. Ta­nape kształto­wał Ku­rusu 
niby mistrz wy­ku­wa­jący miecz.— Mu­simy wró­cić do domu, Ku­rusu — 
po­wie­dział w końcu z ża­lem.— Nic po mnie w tym no­wym świe­cie. Puł­kow­nik 
Ta­nape roz­kazał mi wal­czyć aż do śmierci. Mam za­miar wy­ko­nać ten roz­kaz 
do końca.— To był mój roz­kaz. A te­raz go co­fam.— Ty tylko po­wtó­rzy­łeś mi 
jego słowa.— Skłama­łem wtedy — po­wie­dział Shi­mura wie­dząc, że to wy­zna­nie 
może go kosztować życie. — Ta­nape umarł za­nim po­wie­dzia­łem mu, że zabi­łeś 
tych żoł­nie­rzy w bur­delu. To ja wy­da­łem ten ostatni roz­kaz.Ku­rusu 
pod­niósł się i zbli­żył w stronę po­sła­nia. Shi­mura skur­czył się pod 
spoj­rze­niem czar­nych, nie­prze­nik­nio­nych oczu.— To nie­istotne — 
po­wie­dział spo­koj­nie Ku­rusu. — Taki roz­kaz puł­kow­nik wy­dałby z całą 
pew­no­ścią — za­równo dla sie­bie, jak i dla mnie. To był nasz obo­wią­zek, 
wal­czyć do końca — a po­tem umrzeć.— Ale to wszystko było trzy­dzie­ści dwa 
lata temu! — wy­krzyknął Shi­mura, wciąż ocze­kując na koń­czące jego życie 
cie­cie mie­cza.— To jedy­nie uła­twi to, co mu­szę zro­bić — po­wie­dział 
Ku­rusu i pod­szedł do stołu, na któ­rym leżał krót­szy miecz i wziął go do 
ręki. — Zo­sta­wiam ci więk­szość żyw­ności. W tej po­dróży nie będę jej 
po­trze­bo­wał zbyt wiele.— W jakiej po­dróży?— Idę do bia­łego domu z 
czer­wo­nymi da­chówkami na da­chu. Żyje tam czło­wiek, któ­rego zabi­łem dwa 
razy.— Ża­den czło­wiek nie żyje dwa razy.— Ten żyje — Ku­rusu opu­ścił krótki 
miecz na pod­łogę, w za­sięgu dłoni Shi­mury. — Pierw­szym ra­zem po­wie­dział 
mi, że wojna jest już skoń­czona i że mogę wra­cać do domu. Dru­gim ra­zem nie 
po­wie­dział nic. Być może stra­ciłem roz­są­dek. Ale być może jest to sy­gnał, 
że moja misja musi zo­stać prze­pro­wa­dzona do końca. I gdzie.Prze­gra­łem, 
po­my­ślał Shi­mura z roz­pa­czą. On jest sza­lony.— Zna­la­złem ten miecz w 
po­koju puł­kow­nika Ta­nape, gdy uwolniłeś mnie z wię­zie­nia. Je­żeli chcesz, 
mo­żesz go użyć, aby zma­zać winy i od­zy­skać ho­nor, który stra­ciłeś, 
pod­dając się Ame­ryka­nom. Albo mo­żesz wziąć żyw­ność i po­szu­kać drogi 
po­wrot­nej do do­liny Ca­gayan. Nie ma to już dla mnie zna­cze­nia.— A co z 
ludźmi, któ­rzy byli ze mną? — za­pytał Shi­mura. — Co się z nimi stało?— 
Wszyscy nie żyją. Ostatni zgi­nął parę go­dzin temu. Ob­ser­wo­wa­łem ich przez 
wiele dni, cze­kając na spo­sob­ność, aby zabić zdrajcę. Ale on nigdy nie 
od­dalał się od pozo­sta­łych. A po­tem zabił go jeden z jego przyjaciół. Czy 
wiesz, dla­czego?— Dla tego sa­mego po­wodu, dla któ­rego ty tkwisz w tych 
prze­klę­tych gó­rach przez trzy­dzie­ści dwa lata.Ku­rusu wy­peł­nił wo­rek 
zapa­sami i prze­rzu­cił go przez ra­mię.— Że­gnaj, ka­pita­nie Shi­mura. Już tu 
nie wrócę.— Że­gnaj, Ku­rusu.Ku­rusu znik­nął w ciemno­ściach i Shi­mura 
pozo­stał sam. Wpatrując się w doga­sa­jącą już po­chodnię, za­sta­na­wiał się 
nad swymi szan­sami na prze­życie. W ja­skini z pew­no­ścią są jesz­cze ja­kieś 
po­chodnie, a za­pasy żyw­ności i wody po­winny wy­star­czyć na kilka tygo­dni. 
Ale co bę­dzie po­tem? Na długo, za­nim po­now­nie bę­dzie w sta­nie cho­dzić, 
Sa­cda przy­pro­wa­dzi Ma­pi­tanga, a ci znajdą je­dynie ciała, które do tego 
czasu z pew­no­ścią za­mie­nią się już w nagie stosy kości. Bez do­wo­dów, że 
Shi­mura wciąż żyje, stary le­karz z pew­no­ścią po­wróci do Tu­gu­ega­rao, 
pozo­sta­wia­jąc go na pa­stwę głodu...Ta­kei Shi­mura wy­buchnął chra­pli­wym, 
nie­we­so­łym śmie­chem. Pod­niósł miecz i prze­cią­gnął ostrzem wzdłuż kciuka. 
Ostatecz­nie, po­my­ślał, wciąż jesz­cze może umrzeć, jak przy­stało na ofi­cera 
Ar­mii Ce­sar­skiej. * * *Gdy Mi­chael do­tarł wreszcie do miej­sca, w 
któ­rym Shi­mura roz­bił obóz, słońce dawno już za­szło. Szu­kając 
po­rzu­co­nego gdzieś na ziemi kara­binu poli­cjanta, wie­lo­krot­nie 
prze­cho­dził obok martwego ciała Ra­mosa. Nie­ru­chomy kształt po­kryty był 
miej­scami tak gęstą masą wiją­cego się ro­bac­twa, że zatra­cił już zu­peł­nie 
swoją ludzką po­stać. Tak jak się tego Mi­chael oba­wiał, broń znik­nęła. Tak 
samo, jak ma­czeta Shi­mury.Każdy krok, po­my­ślał Mi­chael. On znał każdy nasz 
krok. Wie­dział o wszystkim, co robi­liśmy...Gdy spadł do pa­rowu, 
nisz­czy­ciel­ski im­pet wody już mi­nął, ale i tak prąd po­niósł go o prze­szło 
milę. Woda rzu­ciła go nagle na po­ła­mane, splą­tane gałę­zie drzew. Był 
led­wie świa­domy, co się do­okoła niego dzieje. Udało mu się uchwycić 
po­ła­ma­nych ga­łęzi i prze­cze­kać, aż ten spo­wo­do­wany przez czło­wieka 
po­top wreszcie usta­nie. Po wy­do­sta­niu się na stały grunt, przez kilka 
mi­nut leżał nie­ru­chomo, nie ma­jąc na­wet tyle siły, by unieść twarz z błota. 
Mu­szę zdo­być jakąś broń — po­wta­rzał sobie bezu­stan­nie. Co­kol­wiek. 
Wkrótce mnie znaj­dzie. Z pew­no­ścią... Browning ześli­znął mu się z ra­mie­nia 
i spo­czy­wał teraz pod to­nami błota, ra­zem z Jac­kiem i Harry'm. Co prawda 
nóż my­śliw­ski wciąż tkwił w skó­rza­nej po­chwie u pasa, ale cóż to była za 
broń prze­ciwko śmiercio­no­śnemu ostrzu amoka!W końcu pod­niósł się nie­pew­nie 
na nogi i po­wlókł się przez dżunglę w stronę obo­zowi­ska. Do­tarł tam póź­nym 
po­połu­dniem i od­na­lazł martwe ciało Tega­say i psa, le­żące w odle­gło­ści 
paru stóp od sie­bie. Bolo i ma­czeta tropi­ciela znik­nęły. Tak samo pusty był 
na­miot, w któ­rym zo­sta­wili Shi­murę. Ma­jąc słabą na­dzieję, że mor­derca 
prze­oczył broń Ra­mosa, zmu­sił się, by pójść do obo­zowi­ska Shi­mury — i 
roz­wiała się jego ostat­nia na­dzieja...Je­dyne, co Mi­chael mógł zro­bić w tej 
sytu­acji, to spró­bo­wać do­trzeć do Tic­lac, za­nim za­po­luje na niego amok. 
Je­żeli uda mu się tam do­stać, wie­śniacy z pew­no­ścią za­opa­trzą go w 
wy­star­cza­jącą ilość po­ży­wie­nia, by po­wró­cić do do­liny Ca­gayan. Być 
może — je­żeli skła­mie ko­men­dan­towi, że pozo­stali członko­wie wy­prawy 
uto­nęli pod­czas bu­rzy — uda mu się unik­nąć de­por­tacji. Kto w ta­kiej 
sytu­acji mógłby mu za­rzu­cić kłam­stwo? Szansa no­wego życia z Carą, Evie i 
dziadkiem — szansa, o którą wal­czył, od kiedy zdał sobie sprawę, że jest 
zako­chany w swej bra­towej — była wciąż re­alna...A amok wciąż po­zo­sta­nie w 
Kor­dylie­rach.Usiadł i spró­bo­wał otrzeć twarz z błota i potu, roz­my­śla­jąc 
przy tym o wła­snym upo­ko­rze­niu. Pierw­szym ra­zem, gdy spró­bo­wał zmie­rzyć 
się z po­two­rem i prze­grał — tłu­ma­czył sobie, iż był zbyt młody, aby 
po­dołać temu zada­niu. Te­raz prze­grał po raz ko­lejny — i to bez żad­nego 
ra­cjo­nal­nego wy­tłu­ma­cze­nia. Za­śle­piony dumą i za­wziętością, był 
bar­dziej wi­nien śmierci Ra­mosa, Jacka i Te­ga­say, niż sam amok. Jesz­cze na 
plantacji, przed wy­ru­sze­niem na tę nie­szczęsną wy­prawę, Ra­mos po­wie­dział 
mu o dziwnych oko­licz­no­ściach śmierci Luz Die­trich, ostrzega­jąc 
jed­no­cze­śnie, że Die­tri­chowi nie na­leży ufać. Lecz on, za­śle­piony szansą 
za­bicia amoka, zi­gno­ro­wał ostrzeże­nie eks-poli­cjanta. Ze­szłej nocy 
po­wi­nien był pójść za Jac­kiem i prze­ko­nać go, aby po­wró­cił do obozu. Nie 
zro­bił tego jed­nak — głównie dla­tego, że wo­jenna prze­szłość Die­tri­cha nie 
miała bez­po­śred­niego związku z po­lo­wa­niem. A te­raz, przez jego 
nie­zde­cy­do­wa­nie, zginą ko­lejni, nie­winni lu­dzie. Po­my­ślał z 
roz­draż­nie­niem o swym no­wo­cze­snym brow­ningu, któ­rego wziął ze sobą 
jedy­nie po to, by uto­pić go w bło­cie. Ten kara­bin był dla niego ta­kim 
sa­mym tali­zma­nem, ja­kim miecz sa­mu­rajski mu­siał być dla amoka — a 
wy­strzelił z niego jedy­nie raz! W do­datku w worki z żyw­no­ścią!Nie, mruknął 
do sie­bie. Mu­szę to do­pro­wa­dzić do końca. Wraz z pod­ję­ciem tego 
po­sta­no­wie­nia po­czuł nagle we­wnętrzny spo­kój, który za­stąpił strach i 
zwąt­pie­nie, nę­ka­jące go od kilku go­dzin. Był teraz w sta­nie ra­cjo­nal­nie 
przemy­śleć całą swą sytu­ację, która być może wcale nie była tak 
bez­na­dziejna. Amok z pew­no­ścią zało­żył, że Mi­chael zgi­nął w pa­ro­wie, 
ina­czej na pewno pró­bo­wałby go zabić.Po kilku zale­dwie go­dzi­nach snu 
Mi­chael po­now­nie wy­ru­szył w stronę pa­rowu, trzy­ma­jąc przez cały czas w 
dłoni swój długi, my­śliw­ski nóż. Fakt, iż amok wy­bu­do­wał tę pu­łapkę na 
pół­noc­nej stro­nie pa­rowu wskazy­wał, że tam wła­śnie mo­gła znaj­do­wać się 
jego kry­jówka. W prze­ciw­nym bo­wiem razie usy­tu­owana w ten spo­sób pu­łapka 
nie mia­łaby więk­szego sensu. Ale wciąż po­zo­sta­wało pod­sta­wowe pyta­nie: 
co zrobi, je­żeli rze­czy­wi­ście od­kryje kry­jówkę amoka? Czy ma cze­kać 
gdzieś w ukry­ciu i pró­bo­wać zabić go przy pierw­szej, nada­rzają­cej się 
oka­zji? Ale by­łaby to roz­grywka, w któ­rej jego prze­ciw­nik miałby o wiele 
więk­sze szansę.Gdy Mi­cha­elowi udało się do­trzeć wreszcie do pa­rowu, słońce 
schowało się już za ni­sko za­wie­szone szare chmury. Oba­wia­jąc się, by nie 
zdra­dzić ko­mu­kol­wiek swej obec­ności, Mi­chael po­su­wał się ostrożnie 
skra­jem drzew i krzewów, podą­żając stop­niowo co­raz wy­żej. Pół mili od 
miej­sca, w któ­rym po raz pierwszy usły­szał odle­gły ru­mor nad­cią­gają­cej 
po­wo­dzi, zoba­czył resztki zbu­do­wa­nej przez amoka tamy. Spoj­rzał w górę. 
Około sie­dem­dzie­się­ciu stóp dalej po­szy­cie koń­czyło się, ustę­pując 
miej­sca na­giej, wul­ka­nicz­nej skale. Wła­śnie gdzieś tam, po­wy­żej, 
przy­czaić się mógł amok, ocze­kując na­stęp­nych intru­zów. I znowu się boisz, 
po­my­ślał. On też musi jeść i spać, jak każdy nor­malny czło­wiek. A zresztą 
nie ma już żad­nego po­wodu by przy­pusz­czać, że ktoś może go jesz­cze tro­pić. 
Po krót­kiej chwili od­po­czynku Mi­chael wy­padł na otwartą prze­strzeń, 
przy­padł w naj­bliż­szej szczelinie, wy­biegł po­now­nie, kry­jąc się w zbawczy 
cień zbo­cza...Pół go­dziny póź­niej, około stu stóp po­wy­żej ostat­niej linii 
drzew, Mi­chael do­strzegł szarą smugę dymu uno­szącą się ze szczytu krą­głego, 
skal­nego na­wisu. Przez dłuż­szą chwilę przy­pa­try­wał się temu zja­wi­sku w 
zdu­mie­niu. Było mało prawdo­po­dobne by amok, na­wet w pełni prze­ko­nany o 
wła­snym bez­pie­czeń­stwie, tak nie­fra­so­bli­wie roz­palał ogień. Na­gle 
przy­po­mniał so­bie pło­mień, jaki wciąż utrzymy­wał Shi­mura na swym skal­nym 
sta­nowi­sku. Czy jest moż­liwe by Ja­poń­czyk, jeżeli jest jeń­cem amoka, 
da­wał ko­lejny sy­gnał, aby przy­cią­gnąć grupę Mi­cha­ela? Je­żeli tak, to 
dla­czego amok pil­nuje go tak nie­dbale? Mi­chael nie miał czasu na 
wąt­pli­wo­ści. Bez broni i za­pa­sów żyw­ności mógł poru­szać się albo bar­dzo 
szybko, albo wcale. Po chwili wa­hania skie­ro­wał się w stronę 
dymu...Po­grą­żone w głę­bo­kim cie­niu wej­ście do ja­skini było tak wą­skie, 
że Bra­den okrą­żył kil­ka­krot­nie pod­stawę skały, za­nim je wreszcie 
za­uwa­żył. Trzyma­jąc w wy­cią­gniętej do przodu ręce nóż, szybko wśli­znął się 
do środka i prze­mknął przez wą­ski ko­ry­tarz. Po chwili zna­lazł się w 
sze­ro­kiej ko­mo­rze, gdzie od­na­lazł Shi­murę. Ja­poń­czyk leżał na ziemi i 
pod­kła­dał drewniane nogi po­ła­ma­nego stołu do nie­wiel­kiego ogni­ska. 
Mi­chael rozej­rzał się szybko do­okoła, jed­nak we­wnątrz nie było żad­nych 
za­ka­mar­ków, w któ­rych mógłby się ukryć jego prze­ciw­nik. Pod­biegł szybko w 
stronę Shi­mury.— Gdzie on jest? — warknął.— Od­szedł... Już wczoraj... — 
od­parł Shi­mura, gdy Mi­chael niósł go na po­sła­nie. — Po­wie­dział, że 
wszyscy nie żyje­cie. Po­my­śla­łem jed­nak, że być może ktoś wreszcie za­uważy 
ten dym... Nie mia­łem in­nego wyj­ścia.— Po pro­stu od­szedł? — za­pytał z 
nie­do­wie­rza­niem Mi­chael. — Bez żad­nego wyja­śnie­nia?— Ja­kieś 
maja­cze­nia... Coś o czło­wieku, któ­rego zabił dwa razy. Ale jed­nego je­stem 
pe­wien — on od­szedł aby umrzeć.— Dla­czego?Shi­mura po­pa­trzył na 
Ame­ryka­nina.— Pan nie ro­zu­mie tortur, ja­kie prze­cier­piał ten czło­wiek. 
To nie bez­myślny po­twór — Ku­rusu stał się do­sko­na­łym two­rem 
cho­ro­bli­wej kre­acji czło­wieka, o na­zwi­sku Hi­sao Ta­nape. Ku­rusu przez 
trzy­dzie­ści dwa lata przy­go­to­wy­wał akt skru­chy, bę­dąc ży­wym sym­bo­lem 
zwy­cię­stwa Impe­ra­tora nad jego wro­gami. Jak długo żył — i był groźny — 
lu­dzie tego kraju wciąż pa­mię­tali, że wojna jesz­cze się nie za­koń­czyła. 
Wczoraj ode­bra­łem mu tę wiarę, zniszczy­łem cel jego ist­nie­nia. Nie ma już 
po­wodu, aby wal­czyć lub żyć — a naj­więk­szym przy­wile­jem żoł­nie­rza jest 
wy­bór czasu i miej­sca wła­snej śmierci. Te słowa po­wie­dział mi kie­dyś 
praw­dziwy sza­le­niec, panie Bra­den!Mi­chael obej­rzał nogę Shi­mury. 
Opuch­nięta, lecz ban­daże były na swoim miej­scu, a skóra po­wy­żej nie 
wy­ka­zy­wała oznak za­każe­nia.— A może po­wie­dział panu do­kąd się udaje?— Do 
domu męż­czy­zny, któ­rego zabił dwa razy — biały dom z da­chem po­kry­tym 
czer­wo­nymi da­chówkami. Lecz w doli­nie Ca­gayan przy­najmniej setka 
bu­dyn­ków musi od­po­wia­dać ta­kiemu opi­sowi.Mi­chael zro­zu­miał nagle, co 
przy­cią­gnęło amoka na ich plantację w tę noc, gdy uchwyciły go re­flek­tory.— 
Za­brał nam całą broń — ode­zwał się chra­pli­wym, ury­wa­nym gło­sem. — Wie 
pan, co z nią zro­bił?— Nie. A co to ma za zna­cze­nie?Mi­chael do­strzegł 
le­żący na pod­łodze ja­skini krótki, ofi­cer­ski miecz. Shi­mura uży­wał go, by 
ciąć drewno do ogni­ska. Je­żeli nie wy­darzy się nic wię­cej, ostrze to bę­dzie 
przy­najmniej po­mocne przy wy­cina­niu drogi przez wy­soką trawę. Pod­niósł 
miecz i ru­szył w kie­runku wyj­ścia z ja­skini. Ostatnią rze­czą, jaką 
usły­szał, był słaby pełen stra­chu okrzyk Shi­mury:— Czy wy­śle pan ko­goś z 
po­wro­tem? Pro­szę, panie Bra­den, niech mi pan od­po­wie!Wy­szedł bez 
od­po­wie­dzi. Ze­śli­zgu­jąc się w dół zbo­cza roz­po­czął roz­pacz­liwy 
wy­ścig, o któ­rym wie­dział, że nie może go wy­grać. 
Rozdział dwudziesty [top] Od czasu wy­jazdu Mi­cha­ela w góry, Cara zmu­szała 
się do oży­wio­nego, lecz mimo to wciąż nie­natu­ral­nego trybu życia: 
spraw­dzała ra­chunki, ak­cep­to­wała wy­datki pro­po­no­wane przez Ra­molo, czy 
też wi­zy­to­wała pola w jego je­epie. Była za­do­wo­lona, że upo­rano się ze 
zbio­rami jesz­cze przed desz­czem. Nie­mniej jed­nak po­czuła się 
zain­try­go­wana swymi no­wymi obo­wiąz­kami — pierwsza po­ważna 
od­po­wie­dzialność za wła­sne życie, jak sama to okre­ślała. Inne prace do­mowe 
— go­to­wa­nie, czyszcze­nie, czy bar­dziej nie­przyjemne strony opieki nad 
dzieckiem — były teraz w rę­kach in­nych.Na­stęp­nego dnia po tym, jak 
skoń­czyła się wreszcie za­po­wia­dana ulewa, ra­zem z Ra­molo wy­brała się na 
pola, aby obej­rzeć zniszcze­nia, które wy­wołał deszcz. Gdy wró­ciła póź­nym 
po­połu­dniem, tuż przed do­mem do­strze­gła za­par­ko­wane volvo Le­nore Tully. 
Sama Le­nore, z twa­rzą za­czer­wie­nioną i za­puchniętą od pła­czu, cze­kała 
już na nią na we­ran­dzie.— Co się stało? — wy­krzyknęła Cara.— Nie tak gło­śno 
— szepnęła Le­nora. — Evie lub dzia­dek mogą nas usły­szeć. Pró­bo­wa­łam 
zate­lefo­no­wać, ale linia jest uszko­dzona przez burzę.— Do­brze — od­parła 
Cara, wprowa­dza­jąc przyja­ciółkę do domu.— Walt Ly­dec­ker nie żyje — 
po­wie­działa w końcu Le­nore. — Gdy poje­cha­łam do sklepu w Tu­gu­ega­rao, 
wie­działo już o tym całe mia­sto. Paru rzą­do­wych geo­lo­gów od­nala­zło ciało 
trzy dni temu, ale do­tarli do do­liny do­piero wczoraj.— Amok?— Tak.— A 
reszta?— Dla­czego mie­liby ich szu­kać? Nikt poza nami na­wet nie wie, że 
wy­brali się w góry. — Le­nore za­wa­hała się przez chwilę. — Cara, czy 
mo­gła­bym tutaj zo­stać? Mia­łaś rację, pro­po­nując mi to. Nie chcę być sama, 
kiedy przyjdzie poli­cja i po­wie mi, że Jack nie żyje. Je­żeli w ogóle go 
od­najdą.— Oczywi­ście.— Po­jadę tylko do domu i spa­kuję nie­zbędne rze­czy.— 
Do­brze — mruknęła Cara mo­dląc się w du­chu, aby Mi­chael pozo­stał żywy. To 
nie może się zda­rzyć po­now­nie. Nie tak szybko... * * *Doktor Ma­pi­tang 
roz­po­znał Mi­cha­ela do­piero wtedy, gdy ten przemó­wił. Twarz i ra­miona 
uma­zane były bło­tem i krwią, a skóra na od­kry­tych czę­ściach ciała po­kryta 
była uką­sze­niami in­sek­tów. Naj­prawdo­po­dob­niej młody Ame­ryka­nin nie 
utrzy­małby się na no­gach bez wy­dat­nej po­mocy Sa­cdy...Go­dzinę wcześniej, 
Ma­pi­tang po­wró­cił do Tic­lac. Tu do­wie­dział się, że kilka dni wcześniej we 
wsi po­ja­wili się my­śliwi i wy­ru­szyli tro­pem Ta­keo Shi­mury. Prze­ra­żony 
tym, co może tam zna­leźć, pole­cił mło­demu my­śli­wemu, aby na­tychmiast 
przy­go­tował się do for­sow­nego mar­szu na pół­noc. Sam po­śpie­szył do punktu 
me­dycz­nego i pa­ko­wał wła­śnie nie­zbędny sprzęt, gdy nad­szedł mały 
chłopczyk i oznajmił, że w stronę bar­rio zbliża się jakiś obcy. Chwilę póź­niej 
sła­nia­jącą się na no­gach po­stać wprowa­dzono do wnę­trza chaty...— Czy ma 
pan na­daj­nik? — za­pytał Mi­chael, uwalnia­jąc się od uchwytu Sa­cdy.— Niech 
pan siada — po­lecił Ma­pi­tang.Mi­chael nie­chęt­nie osu­nął się na 
po­sła­nie.— Ra­dio — po­wie­dział po­now­nie. — Mu­simy po­wia­do­mić poli­cję. 
Mu­simy ich po­wia­do­mić, że on idzie w kie­runku mo­jego domu.— Amok?!Mi­chael 
ocię­żale ski­nął głową.— Sze­dłem tutaj dwa dni... Po­cząt­kowo, kie­ro­wa­łem 
się pro­sto do do­liny... Po­tem zmieni­łem za­miar... Miał nade mną kilka 
go­dzin przewagi, zna szlak, skróty, któ­rych ja nigdy nie od­najdę... Je­dyna 
szansa, to skontak­to­wać się z pa­nem...— Nie mam na­daj­nika. Mo­żemy 
sy­gna­lizo­wać dy­mem i mieć na­dzieję, że do­strzeże nas jakiś sa­mo­lot lub 
heli­kop­ter. Lecz przy takiej po­go­dzie, rzadko po­ja­wiają się nad 
dżunglą.Mi­chael nie­pew­nie pod­niósł się na nogi.— A więc mu­szę iść. Może mi 
pan poży­czyć strzelbę?— Nie mam żad­nej broni — od­parł Ma­pi­tang. Poło­żył 
obie dło­nie na ra­mio­nach Mi­cha­ela, zmu­sza­jąc go do po­now­nego 
opadnię­cia na po­sła­nie. — A Ilo­kań­czycy nie mają prawa do po­sia­dania 
broni. A pan musi coś zjeść i się prze­spać, Mike. W ta­kim sta­nie nie da pan 
rady iść dalej.Mimo fa­na­tycz­nego wręcz uporu, by kon­tynu­ować po­dróż, 
Mi­chael wie­dział, że stary le­karz ma rację. Lecz każda zmarno­wana przez 
niego se­kunda przy­bli­żała amoka do jego celu. Prze­cież mu­siał być jakiś 
spo­sób, by prze­ciąć szlak mor­dercy. Przez otwarte okno chaty Mi­chael 
spoj­rzał na rzekę i wą­skie ło­dzie, le­żące na błot­ni­stym brzegu. Z 
pod­nie­ce­niem zdał sobie sprawę, że do tej pory wszystkie do­pływy Ca­gayan 
po­winny już być zdatne do że­glugi. Amok z pew­no­ścią nie od­waży się na 
ko­rzy­sta­nie z dróg wod­nych. Ale on może. Przy odro­binie szczęścia za 
pół­tora dnia mógł do­trzeć do do­liny Ca­gayan, wy­prze­dza­jąc amoka w dziele 
cał­ko­wi­tego zniszcze­nia ro­dziny Bra­de­nów.Szybko po­dzie­lił się swym 
pla­nem z Ma­pi­tan­giem.— Niech pan mi da tylko żyw­ność i paru ludzi do 
po­mocy przy wio­słach — po­wie­dział. — Mogę prze­spać się w łodzi.— Ale 
naj­pierw mu­szę wie­dzieć, co się tam na­prawdę stało — na­legał Ma­pi­tang. — 
Co z in­nymi?— Nie żyją.— Shi­mura rów­nież?Mi­chael wy­obra­ził sobie nagle 
Ja­poń­czyka, sie­dzą­cego sa­mot­nie w po­grą­żonej w ciemno­ściach ja­skini 
amoka. Z pew­no­ścią za­czy­nał zda­wać już sobie sprawę, że wkrótce umrze — 
zu­peł­nie jak jego sio­stra, stop­niowo tra­cąca życie w ciemnej, śmierdzą­cej 
ła­downi statku śmierci z Aparri.— A więc? — wes­tchnął Ma­pi­tang.Mimo wszystko 
Mi­chael nie potra­fił zdo­być się na kłam­stwo. Jest ranny — od­parł. — 
Unie­ru­cho­miony w kry­jówce amoka. Za­nim wy­ruszę, na­ry­suję panu plan...Pół 
go­dziny póź­niej Ma­pi­tang ob­ser­wo­wał, jak Mi­chael i dwóch po­tęż­nie 
zbu­do­wa­nych kra­jow­ców wy­py­cha łódź na wodę i uj­muje wio­sła. Ma­pi­tang 
po­ma­chał na poże­gna­nie ręką, ale Mi­chael, sie­dzący na dzio­bie łodzi i 
wpa­tru­jący przed sie­bie na­wet tego nie za­uwa­żył.Ma­pi­tang od­cze­kał, aż 
łódź znik­nie za za­krę­tem rzeki. Od­wró­cił się i ski­nął na Sa­cdę, który 
trzy­mał w dłoni wo­dze obju­czo­nego muła. Naj­wyż­sza pora, by roz­po­cząć 
wła­sną po­dróż ku śmierci. * * *W cztery dni po opuszcze­niu ka­pi­tana 
Shi­mury, do­tarł do do­liny Ca­gayan. Od go­dziny padał do­kuczliwy deszcz a 
po­połu­dniowe niebo było już pra­wie czarne, co umożli­wiało mu szybki marsz 
przez pola tyto­niu. Na­wet jeżeli zo­sta­nie do­strze­żony — a świa­dek 
unik­nie ostrza jego mie­cza — nie bę­dzie to już miało więk­szego 
zna­cze­nia...Gdy dom czło­wieka, któ­rego zabił dwa razy po­jawił się w 
za­sięgu wzroku, poło­żył się na brzu­chu i za­czął peł­znąć, do­póki 
zabu­do­wa­nia nie stały się zu­peł­nie wy­raźne w szkłach lor­netki, którą 
za­brał zabi­temu Ame­ryka­ni­nowi. Po wy­re­gu­lo­wa­niu ostro­ści stwierdził, 
że w za­sięgu wzroku nie ma uzbrojo­nych straż­ni­ków. Wąt­pił, by miesz­kańcy 
tego domu za­cho­wy­wali szczególną ostroż­ność pod­czas mon­sunu, nie­mniej 
jed­nak zade­cy­do­wał, że pozo­sta­nie w ukry­ciu aż do za­pad­nię­cia 
głę­bo­kich ciemności. Za­pa­lone we­wnątrz domu świa­tła po­wie­dzą wtedy, co 
może go tam cze­kać.Cho­ciaż wie­dział, że pozo­stało mu prawdo­po­dob­nie 
jedy­nie kilka go­dzin życia, był spo­kojny. Drę­czyła go jedy­nie za­gadka 
czło­wieka, któ­rego zabił dwa razy. Gdy ją wreszcie roz­wiąże, bę­dzie w pełni 
go­towy do ostat­niego aktu geko­kujo. Z pew­no­ścią wy­ślą prze­ciwko niemu 
hordę żoł­nie­rzy — ale tym ra­zem spo­tka się z nimi, twa­rzą w twarz, do­póki 
nie zgi­nie z mie­czem w dłoni, o cza­sie i miej­scu wy­bra­nym przez sie­bie 
sa­mego — tak, jak na­uczał go jego mentor.Cho­ciaż, jak do tej pory, nie 
po­konał go ża­den czło­wiek, zro­biło to prze­kleń­stwo czasu. Prze­kleń­stwo, 
przed któ­rym ucie­kał, od kiedy Ta­keo Shi­mura po­jawił się w sercu jego 
sanktu­arium. Siwe włosy i po­marsz­czona twarz ka­pi­tana były bar­dziej 
szo­ku­jące niż słowa, że wojna już się skoń­czyła. Po­sta­rzał się, po­my­ślał, 
stu­diu­jąc uważnie twarz Shi­mury, sam sie­dząc w bez­piecznej ciemności 
ja­skini. A je­żeli on, to i ja także. Tylko na po­czątku swej misji roz­my­ślał 
o upływie czasu, po­tem po­zwo­lił po­rom roku zmie­szać się w jed­no­stajne 
kon­ti­nuum, przy­po­mi­na­jące zimny wiatr bi­jący bez ustanku o skali­ste 
klify Shi­kotan. I nagle, zu­peł­nie nie­ocze­ki­wa­nie, po­sta­rzał się. Już 
wkrótce za­czną opuszczać go siły i lu­dzie na tej dziwnej, wiecznie gorą­cej 
wy­spie wy­zbędą się swego stra­chu. I za­czną spy­chać go coraz głę­biej w 
dżunglę. Umrze nie jak żoł­nierz, a jak krwiożer­cza be­stia, na którą się 
po­luje, przedkła­dając prze­życie nad obo­wią­zek i ho­nor. Le­piej za­koń­czyć 
to te­raz, niż za­cząć za­sta­na­wiać się, od kiedy za­czął się sta­rzeć...Nad 
Ca­gayan za­padła już noc. Deszcz prze­stał już pa­dać, co uła­twiło mu 
ob­ser­wa­cję domu. Na pierw­szym pię­trze pa­liły się świa­tła we wszyst­kich 
oknach. Ob­ser­wo­wał osoby, prze­su­wa­jące się we­wnątrz bu­dynku. Szczupła, 
wdzięczna dziew­czyna, którą wi­dział już dwu­krot­nie. Po raz pierwszy, w 
sa­mo­cho­dzie przejeż­dża­ją­cym tuż obok jego takot­subo, a po raz drugi, gdy 
owi­nięta w błę­kitny szla­frok stała w oświetlo­nym oknie... Była też ko­bieta 
o czer­wo­nych wło­sach, która cho­dziła ner­wowo tam i z po­wro­tem po 
po­koju... Stary czło­wiek, sie­dzący w czar­nym, skó­rza­nym fo­telu, 
trzy­ma­jący na kola­nach dziew­czynkę o dłu­gich, ja­snych wło­sach... Ale 
żad­nych uzbrojo­nych męż­czyzn...Wstał, wyjął miecz i skie­ro­wał się pro­sto 
do domu czło­wieka, któ­rego zabił dwa razy. * * *A więc zdą­ży­łem, 
po­my­ślał Mi­chael, gdy dla na­bra­nia odde­chu za­trzy­mał się na skraju 
ro­dzin­nego cmentarza. Od tego miej­sca bie­gła już alejka, pro­wa­dząca do 
sa­mej we­randy. Sie­działa tam teraz ku­charka Inez, co parę se­kund 
pod­no­sząc do ust grube, ża­rzące się cy­garo...Gdy był już tak bli­sko domu 
dwu­dniowa, sza­lona po­dróż gór­skimi stru­mie­niami przy­brała formę 
ja­kie­goś odle­głego koszmaru. W ciągu kilku go­dzin od opuszcze­nia Tic­lac 
Mi­chael zdał sobie sprawę, że jego życie leży w rę­kach tu­byl­ców, któ­rym 
Ma­pi­tang naka­zał do­pro­wa­dzić go do do­liny Ca­gayan. Wy­cień­czony 
mar­szem do bar­rio, pierwszą część po­dróży spę­dził wy­cią­gnięty na dnie 
łodzi, z głową po­mię­dzy ich no­gami. Pod­czas nie­czę­stych mo­mentów po­wrotu 
peł­nej świa­do­mo­ści, przyjmo­wał od nich gar­ście ryżu i yamu, pod­czas gdy 
kra­jowcy wprawnie ma­new­ro­wali ło­dzią, uni­kając koli­zji ze skłę­bio­nymi 
ko­rze­niami drzew. Jed­nak naj­gor­sze były chwile, gdy opady desz­czu 
zmu­szały ich do wy­cią­gania łodzi na brzeg i cze­kania, aż nurt uspo­koi się 
na tyle, aby można było kon­tynu­ować po­dróż. Pod­czas ta­kich przymu­so­wych 
po­sto­jów nie opusz­czała go bole­sna świa­do­mość, że amok wciąż jest w 
ru­chu. W końcu osią­gnęli główny nurt rzeki Ca­gayan. Cho­ciaż roz­pa­dało się 
po­now­nie, nale­gał by pły­nęli dalej. Gdy tylko do­strzegł po­kryty czer­woną 
da­chówką dach, wy­sko­czył z ło­dzi i po­biegł, zwal­nia­jąc do­piero wtedy, 
gdy na we­ran­dzie do­strzegł ognik tlą­cego się bez­tro­sko 
cy­gara...Spo­koj­nym kro­kiem ru­szył w stronę domu.To był naj­bar­dziej 
nie­spo­kojny wie­czór od chwili, gdy Le­nore roz­po­częła swą wi­zytę, 
po­my­ślała Cara, ob­ser­wu­jąc po­wolne wspi­nanie się Sama Bra­dena w górę 
scho­dów. Aż do wczoraj, oby­dwu ko­bie­tom udało się pod­trzy­mać mi­zerną 
iluzję do­mo­wej nor­mal­ności. Wczoraj wła­śnie po­jawił się u nich po­rucz­nik 
Diaz py­tając, do­kąd udali się Mi­chael Bra­den i Jack Tully. Cho­ciaż 
wie­działy, że od­nale­zie­nie ciała Walta Ly­dec­kera wy­klu­cza jaki­kol­wiek 
pod­stęp, zgodnie ze­znały, że obaj męż­czyźni udali się na po­lo­wa­nie na 
dziki.— A Harry Die­trich? — za­pytał Diaz prze­sad­nie uprzej­mym to­nem. — 
Także wy­brał się na po­lo­wa­nie na dzi­kie świ­nie? W parę go­dzin po 
mor­der­stwie żony?— Mój zięć nic nie wspomi­nał o Harry'm — od­parła Cara, 
za­sta­na­wia­jąc się mi­mo­wol­nie, dla­czego wciąż cią­gnie te głu­pie 
kłam­stwa. Tak samo jak Le­nore, za­czy­nała go­dzić się z my­ślą, że nigdy 
wię­cej nie zoba­czy już Mi­cha­ela ani pozo­sta­łych. Wie­działa, że po­dob­nie 
myśli Sam Bra­den, cho­ciaż nigdy nie wy­py­tywał ją o wi­zytę tego 
poli­cjanta...— Mamo, dzia­dek jest chory! — krzyknęła nagle Evie.W po­łowie 
scho­dów Sam Bra­den, z po­sza­rzałą nagle twa­rzą, osu­nął się bez­władnie na 
ko­lana. My­śląc, że Sam ma wła­śnie ko­lejny atak, Cara pod­nio­sła się szybko, 
wy­wra­cając przy tym stolik. Usły­szała nagle od­głos wcią­ga­nego gwałtow­nie 
po­wie­trza. Od­wró­ciła się i do­strze­gła Le­nore, wpa­tru­jącą się w 
osłu­pie­niu w coś za jej ple­cami. Cara od­wró­ciła się po­now­nie, 
do­strze­gła ol­brzymią po­stać i po­rwała Evie w ra­miona...Wiele razy 
sły­szała te gro­te­skowe hi­storie po­wta­rzane bez końca przez ilo­kań­skich 
słu­żą­cych, ale żadne słowa nie przy­go­to­wały ją na fi­zyczną real­ność 
amoka. Ta ogromna syl­wetka była zbyt przy­tła­cza­jąca, aby zaak­cep­to­wać ją 
jako ca­łość. Gdy co­fała się w kie­runku ściany, przy­ci­ska­jąc twarz Evie do 
swego ra­mie­nia, reje­stro­wała jedy­nie jego po­szczególne frag­menty: ciemna, 
spa­lona słoń­cem i wia­trami twarz oko­lona czarną brodą; ol­brzymi tu­łów, 
przy­odziany w ko­szulę tak starą, wy­bla­kłą i wy­pło­wiałą, że zda­wała się 
już być czę­ścią ciała; nie­prawdo­po­dob­nie wiel­kie, owło­sione dło­nie, 
trzy­ma­jące wy­cią­gnięty przed sie­bie długi, błysz­czący miecz. Na­gle 
po­czuła ude­rze­nie w plecy i wie­dząc, że do­tarła już do ściany, osu­nęła się 
bez­władnie na pod­łogę. Evie, wy­swo­bo­dzona czę­ściowo z kur­czo­wego chwytu 
jej ra­mion, od­wró­ciła głowę w kie­runku zbli­żają­cego się amoka...A więc po 
raz ko­lejny czas mnie zdra­dził, po­my­ślał, wpa­tru­jąc się w białą, 
pie­go­watą twa­rzyczkę dziecka, bę­dącą re­pliką twa­rzy męż­czy­zny, któ­rego 
zabił dwa razy. Ten nie­ru­chomy sta­rzec na scho­dach rów­nież po­sia­dał rysy 
po­dobne do jego pierw­szej ofiary. To było tak śmiesznie pro­ste — oj­ciec i 
syn, złą­czeni w jedną osobę przez upływa­jące jed­no­staj­nie lata jego 
wła­snej egzy­sten­cji. Ta­jem­nica, która z ta­kim upo­rem spę­dzała mu sen z 
po­wiek, nie była wcale ta­jem­nicą!— Ucie­kaj­cie stąd! — krzyknął w stronę 
ko­biety trzy­mają­cej w ra­mio­nach dziecko. Być może, tak jak męż­czy­zna, 
któ­rego zabił dwa razy, miesz­kańcy tego domu znali jego oj­czy­sty język. 
Jed­nak gdy ta nie ru­szyła się z miej­sca, zro­zu­miał, że nie znała 
ja­poń­skiego. Nie znali go także czer­wono-włosa ko­bieta i sta­rzec na 
scho­dach. Spa­rali­żo­wani stra­chem, nie zda­wali sobie sprawy, iż chce, aby 
ucie­kli, by sprowa­dzili żoł­nie­rzy, umożli­wia­jąc mu śmierć w walce. 
Wy­dając głę­boki, pełen żalu po­mruk, wskazał mie­czem w kie­runku drzwi...W 
tej chwili Mi­chael wo­lałby ra­czej nie spo­tykać się z Inez, ale wie­dząc, że 
bę­dzie to ra­czej nie­wy­ko­nalne, wkroczył na pierwsze stop­nie scho­dów. 
Ku­charka za­cią­gnęła się cyga­rem i spoj­rzała na niego z za­inte­reso­wa­niem 
nie więk­szym, niż gdyby wró­cił ze zwy­kłej po­dróży do Tu­gu­ega­rao.— Do­bry 
wie­czór, pa­tron — wy­mru­czała.— Do­bry wie­czór, Inez.Miał wła­śnie otwierać 
drzwi, gdy usły­szał nagle chra­pliwą ko­mendę amoka. Z tej odle­gło­ści słowa 
wy­głu­szone przez dwie grube ściany, ode­brane zo­stały jako zdu­szony, 
prze­raża­jący char­kot. Lecz Mi­chael in­stynktow­nie wie­dział, że po­mylił 
się po raz ko­lejny. Jego wróg przy­był tu przed nim! Wy­jął zza pasa krótki 
miecz, bez­sze­lest­nie otwo­rzył drzwi i wśli­znął się do holu.— Czego od nas 
chcesz?Drżący szept Cary do­bie­gał z salo­niku. Jasno oświe­tlone wej­ście 
znaj­do­wało się zale­dwie o kilka stóp dalej, po­mię­dzy nim, a ga­bi­ne­tem, w 
któ­rym prze­cho­wy­wano broń. Mi­chael szybko zdał sobie sprawę, że 
prawdo­po­dob­nie nie bę­dzie w sta­nie do­stać się do gabi­netu 
nie­po­strze­żenie. A na­wet gdyby mu się to udało, z pew­no­ścią od­głos 
zdejmo­wa­nego z ka­błą­ków broni łań­cu­cha do­trze do uszu amoka. A więc ten 
krótki miecz musi być jego je­dyną bro­nią.Aby zoba­czyć, co dzieje się we 
wnę­trzu sa­lonu, Mi­chael mu­siał prze­mknąć pod prze­ciw­ległą ścianę. 
Zo­ba­czył amoka stoją­cego nad Carą i Evie; Le­norę, sie­dzącą sztywno na 
krze­śle i dziadka, który na wpół leżał na scho­dach. Cho­ciaż amok był 
od­wró­cony do niego ple­cami, Mi­chael był bez­silny. Po­mię­dzy nim a 
na­past­ni­kiem było dwa­dzie­ścia stóp otwartej prze­strzeni — a Carę z córką 
dzie­liły od błyszczą­cego ostrza za­led­wie cale. Gdyby Mi­chael poru­szył się 
po­wo­dując naj­cich­szy na­wet od­głos amok z pew­no­ścią bę­dzie miał dość 
czasu, by zabić ko­bietę i dziecko, a po­tem spo­koj­nie od­wróci się na 
spo­tka­nie no­wego prze­ciw­nika...Na mi­łość bo­ską, na co on czeka, 
po­my­ślała z roz­pa­czą Cara, przy­ci­ska­jąc twarz Evie do swego ra­mie­nia.— 
Za­bij nas wreszcie! — wy­krzyknęła bez­sil­nym gło­sem. — Dla­czego nie chcesz 
z tym skoń­czyć? — W tym mo­men­cie do­strze­gła w holu syl­wetkę 
Mi­cha­ela...To się zda­rzy po­now­nie, prze­mknęło przez głowę Sama Bra­dena. 
Tak samo jak z pierwszą Evie. Umrze na mo­ich oczach, a ja nic nie będę mógł na 
to pora­dzić. Na­gle przy­po­mniał so­bie o łu­kach i strzałach, za­wie­szo­nych 
na ścia­nie w po­koju Mi­cha­ela. Świa­domy, że na­wet jeżeli uda mu się 
do­trzeć do tej pry­mi­tyw­nej broni, bę­dzie zbyt słaby, aby jej użyć, za­czął 
roz­pacz­liwie czoł­gać się w górę scho­dów...Mi­chael do­strzegł ruch dziadka 
na se­kundę wcześniej, niż chro­bot pal­ców o drewniane schody zwrócił uwagę 
amoka. Ja­poń­czyk od­wró­cił się od Cary i dziecka i po­stąpił trzy kroki w 
kie­runku scho­dów. Mi­chael gwałtow­nym sko­kiem wy­strzelił przez drzwi 
sa­lonu i trzy­ma­jąc miecz na wy­soko­ści bio­dra, wbił go w pod­brzu­sze 
amoka. Na łok­ciu po­czuł stru­mień cie­płej krwi, a miecz jego prze­ciw­nika 
wy­padł z dłoni i brzęknął o pod­łogę. Jed­nak Mi­chael po­peł­nił błąd, 
usi­łując wy­cią­gnąć swój miecz z ciała amoka. Na­gle ol­brzymie dło­nie z 
miaż­dżącą siłą zła­pały go za ra­miona, z dzie­cinną ła­two­ścią unio­sły w 
po­wie­trze i rzu­ciły przez całą dłu­gość po­koju o prze­ciw­ległą ścianę. 
Ude­rzył o mur ple­cami i ty­łem głowy tra­cąc przytom­ność, za­nim jesz­cze 
jego ciało osu­nęło się bez­władnie na pod­łogę.Wła­ści­wie nie czuł jesz­cze 
bólu. Po pro­stu cię­żar, tak jakby w jego wnętrzno­ściach ktoś umie­ścił ka­wał 
gra­nitu. Lecz wie­dział, że już wkrótce się za­cznie. Spoj­rzał za­mglonymi 
oczyma na or­na­mento­waną zło­tem rę­ko­jeść, roz­po­zna­jąc w niej miecz, 
który zo­sta­wił dla ka­pi­tana Shi­mury. Chwiejąc się na no­gach, rozej­rzał 
się za wła­sną bro­nią, zde­cy­do­wany skoń­czyć z prze­ciw­ni­kiem, który 
za­ata­ko­wał go zdra­dziecko od tyłu. Na­gle za­mru­gał ze zdzi­wie­niem, 
wi­dząc, że do po­rzu­co­nego na pod­łodze mie­cza pod­bie­gła ta smu­kła, o 
ła­god­nych ry­sach twa­rzy dziew­czyna, i pod­nio­sła go.— Ucie­kaj Evie! — 
krzyknęła Cara, uno­sząc w górę miecz w oby­dwu drżą­cych dło­niach.Mała wbiegła 
na schody i przy­sta­nęła tuż obok Sama Bra­dena, który osią­gnął tym­cza­sem 
ostatni sto­pień scho­dów. Na­chy­liła się, aby mu po­móc.— Ucie­kaj, Evie! 
Ucie­kaj!Pisz­cząc z prze­raże­nia Evie prze­mknęła ko­ryta­rzem, wpa­dła do 
swego po­koju i za­trza­snęła za sobą drzwi. Cara co­fała się po­woli w stronę 
scho­dów, wpa­tru­jąc się w oczy amoka, który zata­cza­jąc się, nie­pew­nie, 
ru­szył w jej kie­runku.— Idź stąd! — krzyknęła prze­raź­liwie, 
za­sta­na­wia­jąc się, czy bę­dzie miała dość siły, aby za­machnąć się cięż­kim 
mie­czem. — Zo­staw nas w spo­koju!Zro­bił ko­lejny krok — i nagle za­trzy­mał 
się. Ca­łym cia­łem wstrząsnął wy­buch ponu­rego śmie­chu.Na­gle zdał sobie 
sprawę, że jest to wła­śnie spo­sób, w jaki po­wi­nien za­koń­czyć swą misję. 
Umrze tak, jak ka­pitan Shi­mura po­wie­dział mu, że umarł puł­kow­nik Ta­nape — 
pod ostrzem broni, która była sym­bo­lem ich oby­dwu.Upadł przed dziew­czyną na 
ko­lana i skło­nił głowę, do­póki czo­łem nie do­tknął pod­łogi. Dłu­gie, 
splą­tane włosy spły­nęły na bok, od­kry­wa­jąc kark...Cara unio­sła miecz 
obu­rącz po­nad głowę i krzyknęła, wkładając w ten okrzyk całą swą roz­pacz, ból 
i strach. Za­mknęła oczy i z całą siłą, na jaką było ją stać, opu­ściła 
miecz...Amok przewró­cił się na bok. Krew try­ska­jąca z roz­cię­tego ciała 
do­tknęła szkarłat­nym stru­my­kiem stóp Le­nore Tully, za­ła­mała się 
mi­niatu­ro­wymi fa­lami na nie­ru­cho­mym ciele Mi­cha­ela. Cara rzu­ciła miecz 
i sko­czyła na schody, jakby oba­wia­jąc się, że szkarłatny stru­mień za­leje 
cały dom. 
Rozdział dwudziesty pierwszy [top] Ob­ser­wo­wali, jak Ces­sna Kena Tis­saka 
pod­cho­dzi do lą­do­wa­nia na pasie lotni­ska w Tu­gu­ega­rao i na­tychmiast 
usta­wia się w pozy­cji star­towej.— Spie­szy się — mruknął Mi­chael Bra­den w 
stronę Cary. — Gdzieś po dro­dze musi być kiep­ska po­goda.Sie­dzieli ra­zem na 
przednich sie­dze­niach jeepa, za­par­ko­wa­nego na skraju lą­dowi­ska. Tuż obok 
stał poli­cyjny sa­mo­chód, który towa­rzy­szył im przez całą drogę od kli­niki 
dok­tora Ma­pi­tanga. Chcą się upewnić, że od­lecę w wy­zna­czo­nym ter­mi­nie, 
po­my­ślał nie­we­soło Mi­chael, wpa­tru­jąc się w za­chmurzoną twarz 
po­rucz­nika Diaza sie­dzą­cego w poli­cyj­nym sa­mo­cho­dzie.— To nie jest w 
po­rządku — po­wie­działa Cara. — Nie po­peł­niłeś w końcu żad­nej zbrodni.— 
Prawo tego kraju twierdzi ina­czej — od­parł nie­chęt­nie Mi­chael. — Gdy­bym 
był Fili­piń­czy­kiem, skoń­czy­łbym w wię­zie­niu. A zresztą, być może mają 
rację. Zgi­nęło nie­po­trzebnie pię­ciu ludzi...Od nocy, w któ­rej amok 
wtar­gnął do domu Bra­de­nów, mi­nęły już dwa tygo­dnie. Go­dzinę temu — na 
roz­kaz rządu — Mi­chael zo­stał za­trzy­many w kli­nice Tu­gu­ega­rao. Ta 
zbyt­nia ostroż­ność roz­śmie­szyła go. Ma­jąc pęk­nię­tych sie­dem żeber, jego 
ewentu­alna ucieczka z pew­no­ścią by­łaby naj­wol­niej­szą w całej histo­rii 
Fili­pin.Jed­nak to nie fi­zyczny ból przy­pra­wiał mu naj­wię­cej cier­pie­nia 
— o wiele gor­sze było spo­tka­nie twa­rzą w twarz z ro­dzi­nami ludzi, któ­rych 
za­brał w góry. Przy­cho­dzili poje­dyn­czo do jego cia­snego, bia­łego 
szpi­tal­nego po­koju, po­szu­kując prawdy o tym, co się wy­da­rzyło — An­son 
Ly­dec­ker, usi­łu­jący ukryć ból i urazę, któ­rej jedy­nie Mi­chael mógł być w 
pełni świa­domy; drobna, po­marsz­czona żona Tega­say, nie oka­zu­jąca żad­nych 
emo­cji na jego obietnicę, że ro­dzina Bra­de­nów za­pewni jej utrzyma­nie do 
końca ży­cia; pani Ra­mos, wy­soka, chłodna i wy­nio­sła i wreszcie Le­nore 
Tully, która przy­szła ra­zem ze swym szes­na­sto­let­nim sy­nem, Kevinem.— Czy 
to prawda, co pi­szą w ga­ze­tach? — za­pytał Kevin. — Że tata od­krył, że to 
wła­śnie pan Die­trich był od­po­wie­dzialny za ma­sakrę w Tic­lac? I że 
zna­lazł go pod­czas mon­sunu?— Tak — od­parł Mi­chael żału­jąc, że nie ma 
od­wagi opi­sać tego obłą­ka­nego, nie­na­wist­nego wo­bec sa­mego sie­bie 
wy­razu twa­rzy Jacka, gdy od­na­lazł go sie­dzą­cego nad zma­sa­kro­wa­nym 
cia­łem Die­tri­cha. Lecz w doli­nie Ca­gayan na­robił już sobie 
wy­star­cza­jącą ilość wro­gów, na­wet bez odzierania dzieci z iluzji o 
he­ro­icz­nej śmierci ich oj­ców.Gdy Kevin wy­szedł z po­koju, Le­nore zwróciła 
się do Mi­cha­ela:— Czy Jack po­wie­dział ci kie­dy­kol­wiek, po co wła­ści­wie 
z tobą po­szedł?— Nie. Len­nie. Nic mi nie mó­wił — od­parł, zdzi­wiony tym 
nie­spo­dzie­wa­nym pyta­niem.— Całe szczęście — mruknęła. Od­wró­ciła się i 
wy­szła do syna...Jed­nak naj­częst­szym go­ściem była Cara. Po­ja­wiała się 
co­dziennie, cza­sami z dziadkiem lub Evie, naj­czę­ściej jed­nak sama. Mi­chael 
wy­czu­wał, że musi znaj­do­wać się jesz­cze w sta­nie szoku, cho­ciaż nic w jej 
za­cho­wa­niu na to nie wskazy­wało. Była opa­no­wana i ser­deczna, zu­peł­nie, 
jakby amok nigdy nie ist­niał.— Roz­ma­wia­łam tele­fo­nicz­nie z Lu­isem 
De­lgado — po­wie­działa mu pod­czas swo­jej dru­giej wi­zyty. — Jest pewny, że 
uda mu się uchylić na­kaz de­por­tacji w prze­ciągu roku.— Był także pewny, że 
uda mu się prze­chy­trzyć ustawę Lau­rel — Lan­gley — od­parł z nie­we­so­łym 
uśmie­chem. — No cóż, przy­zwy­cza­imy się do tego, jeżeli bę­dziemy mu­sieli. 
Ale teraz mu­szę za­dać ci na­prawdę ważne pyta­nie. Gdy­by­śmy byli w domu, Sam 
i Evie by­liby na pik­niku, a ja nie był­bym taki po­ła­many, to czy po­szła­byś 
ze mną do łóżka?Po­wie­dział to wy­łącz­nie po to, aby od­wró­cić jej uwagę od 
sprawy jego de­por­tacji, był więc zdzi­wiony, nie wi­dząc na jej twa­rzy 
uśmiechu.— Nie je­stem pewna — od­parła po­waż­nie.— No cóż, w tej chwili to i 
tak czy­sto aka­de­mic­kie pyta­nie...Ostatniego wie­czoru w szpi­talu 
od­wie­dził go ktoś, o kim my­ślał, że już go nigdy nie zoba­czy. Wie­dział 
jed­nak, że Ta­keo Shi­mura zaj­muje po­kój tuż obok. Woj­skowy he­li­kop­ter 
wy­ru­szył po Ja­poń­czyka i Ma­pi­tanga na­tychmiast po tym, gdy Mi­chael 
przy­szedł do sie­bie na tyle, by po­dać Dia­zowi względnie do­kładne 
ko­ordy­naty kry­jówki amoka. Jed­nak pięć dni sa­mot­ności w gór­skiej ja­skini 
skoń­czyło się dla Shi­mury po­ważną in­fek­cją zra­nio­nej nogi i za­pale­niem 
płuc. Przez prze­szło ty­dzień, jak mu po­tem po­wie­dział Ma­pi­tang, cały 
per­sonel był prze­ko­nany, że Ja­poń­czyk umrze, cho­ciaż główną przy­czyną 
za­ła­ma­nia się Shi­mury było wtar­gnię­cie grupy Mi­cha­ela w plan, który 
do­pro­wa­dzić miał do uję­cia amoka.Już pra­wie zasy­piał, gdy nagle usły­szał 
po­wolny stu­kot kul. Otworzył oczy i zo­ba­czył ubra­nego w szla­frok Shi­murę, 
sto­ją­cego w no­gach jego łóżka.— Wy­jeż­dża pan jutro, panie Bra­den? — 
za­pytał Ja­poń­czyk.— Tak.— Oba­wiam się, że ja nie­stety będę zmu­szony 
po­zo­stać tu nieco dłu­żej. Chciałem panu po­dzię­ko­wać, że wy­słał pan po 
mnie dok­tora Ma­pi­tanga.— A nie za to, że nie po­wie­dzia­łem panu, że mam 
za­miar to zro­bić?— A był pan pewny, że to zrobi?— Wła­ści­wie, to nie — 
przy­znał szczerze Mi­chael. — Do­póki nie do­tar­łem do Tic­lac. Przy­kro mi.— 
To nie ma zna­cze­nia — Shi­mura od­wró­cił się na swych ku­lach i ru­szył w 
kie­runku drzwi. — Po­wo­dze­nia w pań­skiej po­dróży.— Czy mogę za­dać panu 
jedno pyta­nie? — za­pytał cicho Mi­chael.— Pro­szę.— Czy na­prawdę wie­rzy pan, 
że gdy­by­śmy wtedy, w gó­rach, nie po­mie­szali panu szy­ków, rze­czy­wi­ście 
uda­łoby się panu zmu­sić go, by pod­dał się do­bro­wol­nie?— Nie — od­parł 
Shi­mura.— Nie jest pan zbyt prze­ko­ny­wują­cym kłamcą.— Wprost prze­ciw­nie — 
od­parł z nie­we­so­łym uśmie­chem Ja­poń­czyk. — Je­stem nie­zwy­kle 
prze­ko­ny­wują­cym kłamcą, panie Bra­den. Gdyby nie to, Ku­rusu zgi­nąłby w 
czterdzie­stym pią­tym i wielu, wielu nie­win­nych ludzi ży­łoby do dzi­siaj. 
Wina nie jest wy­łącz­nym mo­no­po­lem Za­chodu. Do­bra­noc...Na­stęp­nego 
ranka, po poże­gna­niu Sama i Evie w kli­nice, Cara od­wio­zła Mi­cha­ela na pas 
star­towy w Tu­gu­ega­rao, a za nimi, w bez­piecznej odle­gło­ści, podą­żał 
poli­cyjny sa­mo­chód...Wy­gląda na to, że nie ma już wię­cej pasa­że­rów — 
po­wie­dział Mi­chael do Cary, gdy Ken Tis­sak pod­grzewał silnik Cessny. 
Po­cało­wał ją deli­kat­nie na poże­gna­nie.— Uwa­żaj na Evie i dziadka.Cara 
po­trzą­snęła głową i zła­pała go za ra­mię.— Mi­chael, czy na­prawdę uwa­żasz, 
że dam sobie z wszystkim radę? Że uda mi się sa­mo­dzielnie po­pro­wa­dzić 
plantację?— Po­tra­fisz wszystko — od­parł we­soło. — Prze­cież na­wet sama 
zabi­łaś amoka.Krzywiąc się z bólu, jaki spra­wiały mu jesz­cze obo­lałe plecy, 
się­gnął po wa­lizkę, wy­siadł z wozu i ru­szył w stronę ocze­kują­cego 
sa­mo­lotu. Prze­szedł zale­dwie parę kro­ków, gdy Cara pod­bie­gła do niego i 
po­cało­wała jesz­cze raz.— Na­wet z ta­kim po­ła­ma­nym — po­wie­działa, 
uśmie­cha­jąc się... * * *— Sły­sza­łem o twej de­por­tacji — po­wie­dział 
Ken Tis­sak, gdy po­mógł już Mi­cha­elowi usa­do­wić się w fo­telu obok sie­bie. 
— Kiep­ska sprawa, Mike. Przy­kro mi.— Nie ma po­trzeby — od­parł Mi­chael, 
za­pi­nając pas. — Moje wy­gna­nie za­częło się już dawno temu.Pilot zwiększył 
moc i Ces­sna poto­czyła się po pasie, wzbiła się w górę bio­rąc kurs na 
połu­dnie, pro­sto po­mię­dzy zie­lone, otu­lone mgłą góry po dru­giej stro­nie 
do­liny Ca­gayan... * * *Ob­ser­wo­wała sa­mo­lot, do­póki ten nie znik­nął 
z pola wi­dze­nia, po czym wes­tchnęła i zapa­liła silnik. On wróci, 
po­wie­działa sama do sie­bie. Musi wró­cić. Na­gle za­częła żało­wać, że nie 
po­wie­działa mu o tym pierw­szym, sza­lo­nym po­ranku po śmierci amoka. Kiedy 
sama, nie przyjmu­jąc żad­nej po­mocy, na kola­nach i uży­wa­jąc sza­rego 
my­dła, zmywała za­schniętą krew z pod­łogi sa­lonu, do­póki nie znik­nęła 
ostat­nia bru­natna smuga — i ostatni ślad jej wła­snego stra­chu...Cara Bra­den 
skie­ro­wała się w stronę ho­telu „New Reno”, gdzie spo­tkać się miała z 
cze­kają­cymi na nią Sa­mem i Evie. Po­jadą ra­zem na plantację, która w końcu 
stała się jej prawdzi­wym do­mem. [top]