Edward Guziakiewicz
Z OAZĄ NA TY
Vademecum animatora oazy rekolekcyjnej
ISBN 83-910197-4-8   All rights reserved
 
 
SPIS TREŚCI
Rozdział pierwszy
Rozdział drugi
Rozdział trzeci
Rozdział czwarty
Rozdział piąty
Rozdział szósty
Rozdział siódmy
Rozdział ósmy
Rozdział dziewiąty
Rozdział dziesiąty
Rozdział jedenasty
Rozdział dwunasty
 
 
 
 
 
 
 
Rozdział pierwszy
Wspólnota służb i charyzmatów
 
 
Na oazy rekolekcyjne, które od dziesiątków lat odbywają się w różnych 
przeuroczych i malowniczych zakątkach kraju, przybywają chłopcy i dziewczęta, 
dzieci i młodzież, studenci i dorośli, klerycy i kapłani, a także całe rodziny, z 
dużych miast, małych miasteczek i licznych wiosek, z każdej diecezji i pewnie ze 
wszystkich parafii. Na rozśpiewane grupy oazowe w upalnych miesiącach letnich 
natknąć się można właściwie wszędzie – od wysokich Tatr i Podhala, zalesionych 
Beskidów i malowniczych Pienin po wybrzeże Bałtyku na północy, a także w 
rozmaitych i równie urzekających miejscach za granicą. Dla uważnego obserwatora 
to coś niezmiernie frapującego. Oto bowiem kilkadziesiąt osób spotyka się razem z 
zamiarem doświadczenia tajemnicy życia chrześcijańskiego! Do kipiącej nowością 
rodzącej się niewielkiej wspólnoty każdy z przybyłych wnosi coś bezsprzecznie 
oryginalnego i twórczego. Dochodzi w niej jak w tyglu do konfrontacji i 
polaryzacji między różnymi barwnymi i często silnymi osobowościami. Wszyscy 
spontanicznie dzielą się swą radością i nadzieją przeżycia czegoś niezwykłego. Jest 
to zazwyczaj prawdziwa manifestacja ogromnego potencjału duchowego, którym 
należy się cieszyć i w osobistej modlitwie zań dziękować Bogu. Z drugiej jednak 
strony patrząc, ten potencjał wymaga ujęcia w pewne ramy i pożądanego 
ukierunkowania. Służy temu wypracowywana przez lata w Ruchu Światło-Życie 
metoda oazy – z właściwymi jej założeniami wychowawczymi i znakomicie 
przygotowanym programem.
Nowo przybyli cieszą się posiadaniem różnych przydatnych na oazie 
umiejętności. Ujawniają się one bądź to już od razu, niejako na „dzień dobry”, w 
pierwszym dniu pobytu, bądź to w ciągu kilku następnych podczas późniejszych 
wspólnych zajęć. Może to być maestria w grze na jakimś instrumencie, na przykład 
gitarze czy flecie, znakomity słuch, dobry głos i umiejętność prowadzenia nauki 
śpiewu, zdolności graficzne, malarskie lub rzeźbiarskie, umiejętność zabawiania 
towarzystwa arcyciekawymi gawędami czy żartobliwymi opowiastkami, talenty 
literackie, wyrażające się potem w prowadzonej na bieżąco i odczytywanej w 
czasie pogodnych wieczorów nieco żartobliwej oazowej kronice, kunszt kulinarny, 
oraz wiele, wiele innych. Prowadzący oazę, a więc moderator i asystujący mu 
animatorzy, nie mogą przechodzić obok tej obfitości obojętnie. Spoczywa na nich 
ewangeliczny obowiązek umiejętnego zagospodarowania ofiarowanego im 
bogactwa. Muszą być uwrażliwieni na to, co potrafią przyjezdni, wyławiać 
zamiłowania, jeśli pozostają ukryte, a posiadający je w swej skromności nimi się 
nie chwalą, i pozwolić, by z pożytkiem korzystała z nich cała wspólnota. 
Rozpoznawać charaktery i wyczulać się na temperamenty. Rekolekcje oazowe są 
głęboko personalistyczne. Uzmysławiają uczestnikom ich niezbywalną osobową 
godność. Pozwalają wyczulić się na życie wewnętrzne. Ale również na tajemnicę 
działania łaski Bożej i związany z sakramentem chrztu świętego dar dziecięctwa 
Bożego. Biorący w nich udział odkrywają, że zostali stworzeni z miłości przez 
Boga i uposażeni przez Niego wieloma nadaniami – tak przyrodzonymi jak 
nadprzyrodzonymi. Odsłoniętym na oazie duchowym kredytem młodzi i starsi 
ludzie mogą się nawzajem dzielić i służyć sobie z radością w tworzącej się 
rodzinie. Dopełniać się i ubogacać.
Można w związku z tym mówić o niepowtarzalnym charyzmacie Ruchu 
Światło-Życie i metody pracy rekolekcyjnej, zwanej oazą. Kto w tych rekolekcjach 
z zaangażowaniem uczestniczy, obcując we wspólnocie z innymi, ma szansę 
dostrzeżenia jakby na nowo samego siebie, właściwego oszacowania swojej 
kondycji duchowej, odkrycia posiadanych przymiotów ciała, duszy i ducha – a w 
związku z tym znalezienia odpowiedzi na kluczowe w życiu pytania o kierunki 
samorealizacji, o wybór szkoły czy wyższej uczelni, o przyszłą pracę zawodową, o 
wybór stanu; a co się z tym następnie łączy – zbudowania właściwego projektu 
życia oraz rozpoznania powołania życiowego i religijnego. Wielu przyszłych 
kapłanów, braci i sióstr zakonnych właśnie dzięki tej formie rekolekcji usłyszało 
wezwanie Chrystusa. Bardzo liczni świeccy znaleźli swoje miejsce w Kościele i w 
świecie. Niektórzy też doświadczyli szczególnej mocy Ducha Świętego, łącznie z 
darami charyzmatycznymi.
 
 
 
 
Rozdział drugi
Animator, świadek wiary
 
 
Aby mierząca się z funkcją animatora osoba okazała się należycie 
przysposobiona do zadań rekolekcyjnych, powinna mieć za sobą udany udział w 
wakacyjnych oazach kolejnych dwóch, a najlepiej trzech stopni, nie mówiąc o 
kursie animatora. Niezbędne umiejętności pogłębia aktywność w grupie 
apostolskiej przy kościele parafialnym po pierwszym i drugim stopniu oazy. To 
dwa lata cennych doświadczeń. Nie każdy się nadaje w takiej samej mierze do 
kierowania grupą oazową. Można zapytać, dlaczego. Otóż obok wiedzy i 
doświadczenia, oraz autentycznego zaangażowania apostolskiego, liczy się bowiem 
również to, co można nazwać umiejętnością integrowania grupy. Predyspozycje do 
tej radosnej posługi przede wszystkim mają więc ci, którzy odruchowo pociągają za 
sobą innych, spontanicznie skupiają ich wokół siebie i potrafią wzbudzić 
zainteresowanie tym, co czynią. 
Z drugiej jednak strony patrząc, zapędy do dyrygowania innymi nie 
wystarczą. Animator bowiem to osoba głęboko przeświadczona o niezaprzeczalnej 
wartości ideałów, które ukazuje swoim podopiecznym. I nie ma tu miejsca na grę 
pozorów. Jeśli ktoś decyduje się na obowiązki animatora właściwie tylko dlatego, 
żeby zajmująco, w miarę tanio i raczej leniwie spędzić w atrakcyjnej miejscowości 
dwa skwarne wakacyjne tygodnie w towarzystwie swych przyjaciół, również niby 
to animatorów, efekty jego działalności ewangelizacyjnej mogą okazać się nikłe. Z 
duchowego punktu widzenia  przypomni kopcącą się świecę. Zamknięty na świat 
nadprzyrodzony i na ożywczą moc Ducha Świętego, nie będzie się niczym 
szczególnym różnić od wychowawcy czy instruktora na koloniach letnich. Na oazie 
rekolekcyjnej to jednak zdecydowanie za mało. Z predyspozycjami przywódczymi 
musi się wiązać wiedza religijna i głębokie oddanie wielkim sprawom Bożym.
Jeżeli oaza jest udana, należący do małej wspólnoty już w pierwszych dniach 
konstatują, że przydzielony im animator jest nie tylko sympatycznym kompanem, z 
którym można z niejednego pieca jeść chleb, lecz również niekłamanym i szczerym 
świadkiem Chrystusa. Uderza ich jego osobiste zaangażowanie w sprawy Boże. 
Obcują z kimś, kto w medytacji i skupieniu modlitewnym odnajduje samego siebie. 
Uzmysławiają sobie sobie, że Pismo święte jest najważniejszą księgą w jego życiu. 
Widzą, że ten wertuje ją, poddając się światłu Ducha Świętego, że szuka w niej dla 
natchnień dla siebie, oraz że spotyka Jezusa Chrystusa, który jest wcielonym 
Słowem Ojca. Wszak nie znać Pisma świętego, to nie znać Chrystusa. To ich 
niewątpliwie uderza, a jeśli przyjechali na oazę pierwszego stopnia ma – w 
konsekwencji – niebagatelny wpływ na ich pierwsze osobiste wybory. Wyrażają 
gotowość, by szczerze się zaangażować w oazową przygodę z Bogiem i wspólnotą 
Kościoła, oraz by świadomie wejść w horyzont zbawienia. Świadectwo animatora 
ułatwia im odkrycie tego, że znaleźli się na oazie nie przypadkiem, ale z woli Boga. 
Bez żywej modlitwy żadne nawet najlepiej przygotowane rekolekcje nie będą 
udane. Według tradycyjnego określenia, które przywołuje się w kazaniach i 
katechezie, jest ona oddechem życia chrześcijańskiego. Nie można być 
prawdziwym chrześcijaninem, jeżeli się ją bagatelizuje lub z niej rezygnuje. 
Oczywiście, fundamentem, na którym wznosi się gmach życia chrześcijańskiego, 
jest chrzest święty, a wraz z nim – inne sakramenty. Jednakże te wymagają 
zaangażowania. Kolejne dni życia winny być wypełnione godzinami obcowania z 
Bogiem. Porównanie do oddechu jest najzupełniej trafne. Stanie się ono jeszcze 
bardziej czytelne, jeżeli zostanie odniesione do opisu stworzenia człowieka z 
Księgi Rodzaju. Bóg Jahwe w ulepionego z gliny pierwszego mężczyznę tchnie 
„tchnienie życia”, a tym samym udziela mu jakby cząstki swego jestestwa. Żyjąc, 
człowiek więc niejako oddycha Bogiem. Brata się z Tym, który dał mu początek i 
jest jego zbawczym kresem. A kiedy zwraca się do Niego świadomie, a więc 
modląc się, staje się kimś nadzwyczaj Mu bliskim.
         Modlitwa jest niewątpliwie potrzebna – zwłaszcza obecnie, w dobie 
zaawansowanej urbanizacji i industrializacji, gdyż człowiek, reprezentujący 
cywilizację techniczną, mieszkaniec „globalnej wioski”, zatracił naturalną więź z 
przyrodą, a poprzez to również – więź z Bogiem. Przyroda, z jej pięknem, 
wspaniale unaocznia majestat Stwórcy. Kontemplujący w pogodną noc wypełnione 
miliardami gwiazd czarne niebo ma świadomość tego, że Bóg jest niezwykle blisko 
– obecny w paśmie Drogi Mlecznej, w pokrytym wieczną zmarzliną masywie 
górskim, w głosach lasu, czy wreszcie w zapachu ogniska, do którego wrzucono 
gałązki jałowca. Psalmy eksponują więź z Bogiem, tworzoną na fundamencie 
afirmacji przyrody i jej żywiołów. Wspaniałe cedry Syjonu pobudzały pobożnego 
Izraelitę do szukania Boga. Autor Listu do Rzymian przypomina o tym, że przez 
obserwację przyrody można dojść do odkrycia istnienia Boga (por. Rz 1, 19 – 20). 
Na wspomnianym tekście biblijnym wspiera się – między innymi – dogmat wiary o 
możliwości naturalnego poznania Boga przez rzeczy stworzone.
         Kto zatem z rozmysłem zatrzymuje się w obliczu piękna Tatr, Pienin, 
Beskidów, pól Mazowsza czy mazurskich jezior, kto oddycha chłodnym nocnym 
powietrzem, wpatrując się z zachwytem w gwiazdy, ten subtelnymi zmysłami 
duszy dotyka tego, co prawdziwie transcendentne. W obliczu Boga widzi lepiej 
siebie i weryfikuje zastane systemy wartości. Staje się kimś innym, bogatszym i 
pełniejszym. Uzyskuje równowagę wewnętrzną. A w rezultacie tego może 
życzliwie obdarowywać bliźnich tym, co sam zyskał. Miasto, z ogromem spraw i 
zadań, spycha wierzącego do roli drobnego kółka zębatego w złożonym 
mechanizmie i do roli pojedynczej mrówki, zagubionej w labiryncie korytarzy 
ruchliwego mrowiska. Nie ma on czasu na to, żeby się choć na chwilę zatrzymać i 
zastanowić w spokoju nad tym, co jest ważne, a co nie. Najczęściej też nie ma 
czasu w ogóle. Wierzący, zbyt zajęty sobą, aby szukać Boga, stawia pod znakiem 
zapytania nie tylko sens swego zaangażowania religijnego, ale również potrzebę 
istnienia Kościoła, który reprezentuje. Życie religijne jest sferą, która nie poddaje 
się żadnym sztucznym redukcjom. Kto zatem ogranicza czas, poświęcany Bogu, 
tłumacząc się wielością powinności i obowiązków, przestaje być – po prostu – 
żywą gałązką w winnym krzewie (por. J 15, 1 i nast.). Niebezpiecznie karleje i 
usycha. A w rezultacie – zgodnie z tym biblijnym obrazem – nadaje się do 
wrzucenia w ogień.
         Dramat współczesnej cywilizacji technicznej wiąże się z kryzysem modlitwy, 
o czym pisze wielu autorów chrześcijańskich. Widać to również w naszym kraju, w 
którym sprawy ekonomiczne przysłoniły wiele innych, prowadząc do negacji 
postaw modlitewnych. Wydaje się, że pieniądze są najważniejsze, a Bóg i 
Ewangelia – pozostają li tylko reliktami odchodzącej epoki. Nic jednak bardziej 
mylnego. Ucieczka w działanie, w pogoń za luksusami życia i za dobrobytem, 
który nie nadchodzi, jest faktycznie ucieczką przed Wszechmocnym. Adam dnia 
dzisiejszego przypomina owego biblijnego pierwszego mężczyznę, który skrył się 
przed nadchodzącym Bogiem, tłumacząc, że jest nagi. Przeraźliwa i gorsząca 
„nagość” nie wiąże się wszakże z brakiem odzienia, ale z brakiem dyspozycji 
duszy. Człowiek, który nie podtrzymuje więzi ze Stwórcą, próbując sobie układać 
życie „po swojemu”, według opacznych zasad, które niewiele mają wspólnego z 
chrześcijańską moralnością, a przede wszystkim z przykazaniem miłości bliźniego, 
zaczyna się lękać Boga – tak jak małe dziecko lęka się dorosłego, którego nigdy nie 
widziało. Wydaje mu się, że Wszechmocny mu zagraża. Próbuje też ominąć to 
zagrożenie, kwestionując możliwość istnienia Boga i asekuracyjnie deklarując 
ateizm.
Animator może być całkiem udanym kumplem i wspaniałym przyjacielem, 
może żywo reagować na każdą nawet najmniejszą krzywdę – jeżeli jednak nie umie 
się głęboko modlić, nie będzie naprawdę dobrze kierować zespołem. W tym 
właśnie niezwykłym wymiarze jego posługa wydaje się być najcenniejsza. Jeśli on 
sam jest skupiony i wyciszony wewnętrznie, inni także – poprzez niego – znajdą 
przypuszczalnie drogę do duchowego wyciszenia i pełnego pokoju ładu 
wewnętrznego. Służąc więc członkom swojej grupy rekolekcyjnej, nie może 
zapominać o tym, że musi znajdować czas na dłuższą osobistą modlitwę – na 
„Namiot spotkania”. Jego regularna praktyka jest w oazie bardzo ważna. „Mojżesz 
zaś wziął namiot i rozbił go za obozem, i nazwał go Namiotem Spotkania. (...) A 
Pan rozmawiał z Mojżeszem – wyjaśnia autor Księgi Wyjścia – twarzą w twarz, jak 
się rozmawia z przyjacielem” (33, 7. 11). 
Współczesnym rozkrzyczanym nastolatkom podpowiada się niekiedy tytułem 
duszpasterskiej zachęty, że modlitwa ma w sobie coś z randki, czyli ze spotkania z 
bliską sercu dziewczyną czy podziwianym chłopakiem. Jest w tym z pozoru 
marginalnym lecz bardzo impresyjnym porównaniu wiele racji. Unaocznia ono – 
między innymi – że trwanie przed Bogiem pozostaje naprawdę czymś 
wyjątkowym. Osobie, którą się miłuje, nie liczy się bowiem czasu – i nie racjonuje 
się chwil, które jej się poświęca. Wiosenne spotkania chłopaka i dziewczyny 
prowadzą – siłą rzeczy – do narzeczeństwa i małżeństwa. Randki z Bogiem wiodą 
człowieka do wiecznego bytowania ze Stwórcą i do widzenia uszczęśliwiającego w 
niebie.
 
 
Rozdział trzeci
Abstynencja od alkoholu i tytoniu
oraz kultura wolności
 
 
Z pierwszymi kłopotami wychowawczymi można się już zetknąć w dniu 
przyjazdu. Dotyczą one z reguły oazy pierwszego stopnia. Drażniący powonienie 
zapach dymu tytoniowego będzie oznaczać, że któryś z nowo przybyłych nie pojął 
oazowego wymagania abstynencji i nie zamierza zaakceptować praw Nowej 
Kultury. Należy przeprowadzić z nim poważną i szczerą rozmowę. Jeśli ktoś 
nieopatrznie przywiózł ze sobą paczkę papierosów, powinien się jej czym prędzej 
pozbyć, bowiem trzymana w torbie podróżnej lub plecaku może być pokusą także 
dla innych uczestników oazy. I żadnego tam konspiracyjnego krycia jej w dziupli 
okolicznego starego drzewa. Na oazie rekolekcyjnej nie ma miejsca na wykrętnie 
pojmowane kompromisy. Nie wolno absolutnie nikogo zwalniać z obowiązku 
zachowania abstynencji i odwoływać się do z pozoru humanitarnej przesłanki, iż 
przecież nie każdy umie podołać tak surowemu i wręcz bezlitosnemu wymaganiu. 
Nic gorszego od tworzenia dyskretnych miejsc, w których niektórym uczestnikom 
wolno palić. Takie połowiczne rozwiązania, do których usiłowano się niekiedy 
odwoływać w przeszłości, niestety się nie sprawdziły. Chodzi o to, iż ustępstwo na 
rzecz jednej czy dwóch osób, którym pozwala się pociągać na stronie, jest 
milczącym dowodem, że abstynencja jest w zasadzie tylko nieistotnym dodatkiem 
do oaz i że nie należy jej traktować poważnie. Tak to inni odbierają. Mylnie potem 
utrzymują, że można palić i jeździć na oazy, a nawet palić i być animatorem. 
Zdarza się, iż chłopcy lub dziewczęta przywożą papierosy tylko dla szpanu, chcąc 
popisać się przed kolegami i wywołać opaczne wrażenie, że są już dorośli, bądź też 
podroczyć się z animatorami i moderatorem, jak również przekornie sprawdzić, jak 
dalece mogą się posunąć w narzucaniu obcych praw wspólnocie. Zapalony 
papieros w ręku daje nastolatkowi złudne przeświadczenie, iż jest kimś 
wyjątkowym, i sprawia, że znajduje się on przez pewien czas w centrum uwagi. 
Bywają to szczenięce wygłupy i nie wiąże się z nimi żadne uzależnienie.
Na oazach obowiązuje także kategoryczny zakaz picia alkoholu, piwa, wina i 
wódki, oraz gry w karty. Należy to uczestnikom uzmysłowić już w dniu przyjazdu 
podczas pierwszej pogawędki. Podobny wymóg dotyczy telewizji i radia. Jeśli ktoś 
jest całkiem bez charakteru – tak miękki i tak dalece poddany złym nawykom, 
wyniesionym ze swego środowiska, iż nie umie sobie narzucić przez dwa tygodnie 
minimalnej dyscypliny w tym zakresie, jest wątpliwe, czy powinien pozostać na 
oazie do końca. Jego przyjazd był przypuszczalnie zupełną pomyłką i totalnym 
nieporozumieniem. W pojedynczych przypadkach należy więc z pewnością odesłać 
do domu osobę, która nie rokuje nadziei, by zaakceptowała program oazy i 
ukazywane na niej prawa życia. Taka surowa decyzja jest wszakże wstydliwą 
ostatecznością. Wielu moderatorów i animatorów cieszy się z tego, że nigdy nikogo 
nie usunęli z oazy, a w sytuacjach z pozoru beznadziejnych zdecydowanie stawali 
po stronie trudnych wychowanków, pomagając im odnaleźć się we wspólnocie. I 
jest to powód do dumy. Zwykle potwierdzeniem słuszności takiego postępowania 
(„Nie złamie trzciny nadłamanej, nie zagasi knotka o nikłym płomyku”; Iz 42, 3) są 
późniejsze świadectwa samych zainteresowanych. Ci w czasie międzyoazowego 
dnia wspólnoty bądź też ostatniego dnia oazy z własnej inicjatywy dziękują za 
okazaną im życzliwość i przepraszają za kłopoty, jakie na początku pobytu 
sprawiali.
O tym, że palenie jest szkodliwe dla zdrowia, wie każdy, kto ma choć 
odrobinę oleju w głowie. Szkodzi zwłaszcza młodym. Na oazach nie ma miejsca 
dla papierosów i alkoholu. Pod tym względem każdy zespół wychowawczy winien 
być zdecydowany i konsekwentny, bowiem pobłażliwość może pociągnąć za sobą 
fatalne skutki. Często dla młodych palących osób oaza rekolekcyjna jest jedynym 
miejscem, w którym mogą na serio, a przy tym z powodzeniem zmierzyć się z 
zależnością od tytoniu, podjąć walkę z nałogiem i poszerzyć granice osobistej 
wolności. Uzależnień i źle ukształtowanych przyzwyczajeń i nawyków jest zresztą 
więcej. Obok najgroźniejszych i najniebezpieczniejszych, takich jak narkotyki, 
znaczą się również inne, może nie tak niszczące, niemniej mające niejakie 
znaczenie z punktu widzenia rozwoju psychicznego i duchowego. Wspomnieć 
wypada – na przykład – o zależności od gier komputerowych czy od Internetu, od 
kaset wideo lub nawet od magnetofonu. Ten ostatni nawyk, choć niekiedy wydaje 
się niegroźny czy wręcz tylko cokolwiek śmieszny (ktoś ciągle biega z walkmanem 
i przychodzi z słuchawkami na uszach nawet na zajęcia rekolekcyjne czy na Mszę 
świętą), też jest jakąś formą uzależnienia.
Na oazach nie zdarza się, by ktoś sięgał po narkotyki, na przykład po 
marihuanę. Gdyby jednak do udziału w nich umiejętnie wkręcali się dealerzy, 
rozprowadzający „prochy”, to w obliczu takiego zagrożenia postępowanie zespołu 
wychowawczego nie powinno budzić wątpliwości. Dla szukającego rynku zbytu 
dla swego towaru „sprzedawcy śmierci” nie ma miejsca na rekolekcjach oazowych.
Podstawą wychowania jest osobiste świadectwo animatorów, zachowujących 
abstynencję przez cały rok, a nie tylko na użytek wakacyjnej oazy rekolekcyjnej. 
Ks. Franciszek Blachnicki stale podkreślał, że „życie rodzi się z życia” i że nie 
można udzielać misji kandydatowi na animatora, który nie podjął drogi Krucjaty 
Wyzwolenia Człowieka. 
 
 
Rozdział czwarty
Jak tworzyć zastępy?
 
 
Wspólnota rekolekcyjna dzieli się na zastępy. Wzorcowy zastęp składa się – 
obok animatora – z pięciu uczestników, zaś cała grupa wakacyjna z pięciu 
zastępów. Ujmując obrazowo, modelowa oaza to 1 + 5 + 25. Od tej reguły znaczą 
się – oczywiście – rozmaite odstępstwa, podyktowane najczęściej lokalnymi 
warunkami, na które nie ma się wpływu. Zdarza się zatem, że moderator kierując 
się koniecznością tworzy nieco liczniejsze zastępy niż to z przedłożonego rachunku 
wynika. Trzeba wszakże przy tym umieć zachować umiar i nie przekraczać 
rozsądnych granic. Dlatego też bez względu na okoliczności animator nie powinien 
skupiać wokół siebie więcej niż sześciu lub siedmiu podopiecznych. Im większa 
jego grupa, tym trudniej mu ją ogarnąć i wywiązać się z obowiązków 
formacyjnych. 
Jest nie tylko mile widziane, ale i wskazane, aby podziałowi na zastępy 
odpowiadał podział na pokoje sypialne. Innymi słowy: każdy zastęp powinien mieć 
w ośrodku rekolekcyjnym swoje cztery kąty. Przywoływany bywa niekiedy 
zwyczaj nadawania zastępom nazw, podobnie jak w harcerstwie. Jeżeli uczestnicy 
nie mają własnych pomysłów, można im podsunąć wiele mówiące imiona i nazwy 
biblijne. Wspólne lokum integruje grupę, decydując o przytulności, kameralności i 
intymności – i jest pierwszym widomym znakiem zawiązania się małej wspólnoty. 
Oczywiście, w pokojach winno być czysto i schludnie. Nie mogą one przypominać 
mitologicznej stajni Augiasza. Należy zadbać o to, aby się w nich znalazły 
wymowne i czytelne symbole –  krzyż, figurka Niepokalanej, księga Pisma 
świętego, świeca zastępu, znak „fos-dzoe” i żywe kwiaty. 
Należący do tego samego zastępu nie powinni zbytnio odbiegać od siebie 
wiekiem. Ten szczególny wymóg dotyczy – naturalnie – oaz młodzieżowych i oaz 
dla dzieci. W okresie dorastania i dojrzewania różnica trzech czy czterech lat rzuca 
się już w oczy, a w jej rezultacie uczestnicy mogą mieć niejakie trudności ze 
znalezieniem wspólnego języka i stworzeniem swobodnych partnerskich relacji ze 
sobą. Świat przeżyć i doznań chłopaka, który dopiero chodzi do gimnazjum, różni 
się od świata starszego od niego licealisty czy już maturzysty. Podobne 
rozbieżności związane z wiekiem rysują się między dziewczętami. 
Do zadań animatora należy ustawiczne konsolidowanie zespołu. W zastępie 
powinna panować taką atmosfera, żeby należący do niego czuli się dobrze razem i 
chętnie ze sobą przebywali. Spotkania w małej grupie mają uaktywniać, 
mobilizować, dawać satysfakcję i przynosić radość uczestnikom. Dlatego animator 
musi być bezsprzecznie nieco starszy od swych podopiecznych. Jeśli jest w tym 
samym wieku co oni, albo co gorsza nieco młodszy, trudniej mu utrzymać posłuch 
i z korzyścią dla nich prowadzić zajęcia.
Pojmowana w duchu Nowego Testamentu wspólnota chrześcijańska (por. Dz 
2, 42 – 47) jawi się zawsze jako konglomerat osób, które otwierają się nie tylko na 
siebie nawzajem – a więc niejako do wewnątrz, ale również na innych, którzy są 
poza nią – zatem na zewnątrz. Jeżeli rodząca się wspólnota okaże się niekłamana i 
szczera, to entuzjazm należących do niej dosyć szybko zacznie udzielać się 
najbliższemu otoczeniu. Autentyczna grupa oazowa jest apostolska i misyjna, 
rozwojowa i ekspansywna, a jej skłonność do rozrastania się i pączkowania 
sprawia, że rychło staje się ona zalążkiem nowych wspólnot. Jej swoistym 
przeciwieństwem jest młodzieżowa paczka, tworzona przez nastolatków, silnie 
związanych ze sobą i wspólnie spędzających wiele czasu, lecz jednocześnie 
merkantylnie zamykających się na tych, którzy do ich grona nie należą. Paczka jest 
socjetą raczej wydzieloną i ekskluzywną, a nawet rodzajem kasty z silnie 
zarysowanymi zasadami, które sprawiają, że nie jest łatwo zaskarbić sobie zaufanie 
jej członków i przeniknąć do jej wnętrza. Ci, którzy w niej są, żyją świadomością 
tego, że stanowią rodzaj elity, a to sprawia, że niechętnie dopuszczają obcych do 
kompanii. Mają swoje sekrety, swój sposób kodowanego porozumiewania się oraz 
własne recepty na zabijanie nudy.
Początkujący animatorzy nie widzą niczego złego w tym, że na rekolekcje 
oazowe przyjeżdżają niewielkie grupy o charakterze młodzieżowych paczek. Z 
pozoru tak zwartą załogą jest stosunkowo łatwo kierować. Należący do niej 
trzymają się razem, są przeważnie weseli i roześmiani, a poza tym rzadko kiedy 
dochodzi między nimi do większych napięć, sporów i kłótni. Chętnie wykonują 
pospołu rzucane im zadania i najogólniej biorąc „sprawdzają się” jako niewielki 
zespół ludzki. Tym wartościom młodzieżowej paczki nie sposób zaprzeczyć. Ma 
ona jednak i swoje złe strony. Po pierwsze, będąca zamkniętym gronem grupa 
chłopców czy dziewcząt izoluje się – chcąc nie chcąc – od pozostałych 
uczestników rekolekcji bądź też narzuca im ton. Po drugie, takie gremium jest z 
reguły samowystarczalne, żyje własnym życiem, i ci, którzy je tworzą, są 
przeświadczeni, że już stanowią prawdziwą wspólnotę. Nie widzą zasadnej 
potrzeby wychodzenia naprzeciw wyzwaniu, jakim są rekolekcje oazowe. Chcą je 
przeżyć po swojemu, we własnym towarzystwie, bez konieczności wzbogacania się 
o nowe radosne relacje z innymi przyjezdnymi, którzy w ich nierozmyślnym 
przekonaniu nie są im wcale potrzebni do szczęścia.
Oaza rekolekcyjna stanowi na tym polu godną uwagi prowokację. Zmusza 
przyjezdnego do tego, by wyrwał się z utartych torów myślenia i zignorował swe 
dotychczasowe nawyki – a w rezultacie tego, by przeżył coś nowego, by odkrył 
wcześniej nieznaną fascynującą perspektywę życiową i nowy niebanalny horyzont 
życia eklezjalnego i społecznego. Dla należących do paczki oznacza to: na jakiś 
czas zapomnieć o przyjaciołach od serca, wejść między nowo przybyłych, jeszcze 
nieznajomych, zaś nie negując wartości dotychczasowych relacji stworzyć nowe – 
przyjąć tych, którzy pojawili się w punkcie rekolekcyjnym jako bliźnich i braci 
niejako osobiście przysłanych przez Chrystusa. Aby ułatwić to zadanie, zaraz na 
początku rekolekcji każdą przyjezdną paczkę dzieli się, rozsyłając jej członków do 
różnych zastępów. Oczywiście, nie obywa się przy tym z rzadka bez scen 
humorystycznych i zabawnych epizodów. Niektórzy nowo przybyli, świadomi 
tego, że nie będą przez dwa tygodnie razem, jak to sobie wymarzyli, oponują, 
dąsają się i buntują. Nie spodziewali bowiem tego, że wezmą w łeb ich 
wycyzelowane wakacyjne scenariusze. Dzielenie ich do różnych grup jest jednak 
nie tylko wskazane, ale i w pełni zasadne, a animatorzy winni być przekonani o 
słuszności tego rozwiązania. Rozbijanie zgranych młodzieżowych paczek może się 
niektórym wychowawcom wydawać mało humanitarne i fałszywie kojarzyć z jakąś 
bolesną i całkiem zbędną chirurgią życia społecznego, faktycznie jednak pociąga 
ono za sobą liczne korzyści dla całej wspólnoty rekolekcyjnej. Po kilku dniach 
zwykle rozumieją to i ci, którzy na początku przeciw temu się burzyli. Na oazie 
wakacyjnej od pierwszych chwil przyjezdni mają uczyć się otwartości, 
szczególniejszego „bycia-dla-innych” i dostrzegania naglących potrzeb tych, 
których los ulokował poza rogatkami ich życia towarzyskiego.
 
 
Rozdział piąty
W zespole wychowawczym
 
 
 
Złożona z pięciu lub sześciu zastępów duża grupa rekolekcyjna, na czele 
której stoi moderator czyli kapłan prowadzący rekolekcje, może być ulokowana w 
ośrodku, gdzie odbywają się równocześnie inne oazy. Do tradycji należy łączenie 
Oaz Nowego Życia z Oazami Niepokalanej, o ile są oazami tego samego stopnia. 
Kieruje nimi wówczas ten sam moderator. W zakresie spraw wychowawczo-
formacyjnych za oazę dziewczęcą odpowiada żeńska moderatorka. Chociaż każda z 
oaz ma własny program, jednak niektóre ich zajęcia mogą być wspólne. Dotyczy to 
zwłaszcza Mszy świętej, nabożeństwa wieczornego i pogodnego wieczoru. Obie 
grupy, chłopięca i dziewczęca, mają zwykle wspólną kuchnię i jadalnię.
 Świadectwo dużej grupy rekolekcyjnej wpada o wiele bardziej w oczy niż 
orędzie małego zastępu. Do takiego świadectwa skłaniają szczególne okazje, takie 
jak animowana przez grupę oazową niedzielna Msza święta w kościele 
parafialnym, czy – na przykład – międzyoazowy dzień wspólnoty, odbywający się 
w każdym turnusie dla oaz na terenie diecezji. Duża grupa rekolekcyjna 
manifestuje swą obecność bardzo wyraziście poprzez wspólny żywiołowy śpiew, 
który jest niejako jej ewangelizacyjną wizytówką. Jeżeli jest naprawdę 
rozśpiewana, to swą pogodą i radością zaraża przygodnych świadków i 
postronnych obserwatorów. Boża radość, która staje się udziałem grupy, jest jak 
rzeka. Dzięki świadectwu młodych rozśpiewanych kilkunastolatków, 
zafascynowanych światłem Chrystusa i przejętych Ewangelią, z tej rzeki mogą 
czerpać inni.
W związku z tym wyraźnym zadaniem ewangelizacyjnym, szczególna rola na 
oazie wakacyjnej przypada w udziale animatorowi muzycznemu. Bardzo trudno 
sobie wyobrazić oazę, w której by go nie było. Trudno też ponadto wyobrazić sobie 
oazę, złożoną z zamkniętych w sobie mruków. Jest nie tylko wskazane, ale i 
konieczne, aby na każdym turnusie oazowym zagościła osoba obeznana z grą na 
gitarze, a może również na innych instrumentach (flet czy keyboard), umiejąca 
ciekawie poprowadzić naukę śpiewu, a i zarazem zdolna sama do osobistego i 
głębokiego przeżywania religijnego. Radosny śpiew ułatwia spotkanie z Bogiem – 
pod tym wszakże warunkiem, że jest przepojony duchem cnót chrześcijańskich. 
Śpiew powinien towarzyszyć w miarę możliwości różnym spotkaniom 
rekolekcyjnym, a przede wszystkim wzbogacać liturgię eucharystyczną. W niej 
zyskuje on najgłębszy i niepowtarzalny wymiar. Kto modli się, śpiewając, ten dwa 
razy się modli. Wszak liturgia przenosi wierzącego jakby do przedsionków nieba, 
stawiając go w obliczu chórów anielskich. Może także towarzyszyć grupie przy 
innych okazjach – podczas wyprawy z góry, w czasie pogodnego wieczoru, nie 
mówiąc o modlitwach porannych i wieczornych, o jutrzni i o nieszporach. Jeśli 
grupa rekolekcyjna jest rozśpiewana, każda wspólna czynność jest dla niej 
wystarczającą racją, uzasadniającą okazanie uwielbienia Bogu.
Jak już wcześniej wspomniano, duża grupa oazowa składa się z mniejszych 
grup, czyli z zastępów. Jest więc poniekąd wspólnotą wspólnot. Te zaś muszą ze 
sobą umiejętnie współdziałać, służyć sobie wzajem (czytelnym tego wyrazem są 
umieszczone w grafiku dyżury) i uzupełniać się w działaniu. Żadna z małych 
oazowych wspólnot nie istnieje przecież i nie działa w kosmicznej próżni, a wręcz 
przeciwnie – każdą z nich znaczą odniesienia do większej całości, którą jak w 
kalejdoskopie współtworzą i współkształtują. Porządek i ład, wypracowane przez 
animatora w kierowanym przez niego zastępie, rzutują na porządek i ład w całej 
grupie rekolekcyjnej. Jeżeli więc tylko jeden z zastępów nie pojawi się punktualnie 
w miejscu zbiórki, na przykład na modlitwy poranne, wszyscy pozostali muszą 
niecierpliwić się i czekać; jutrzni zaś grupa liturgiczna nie może rozpocząć. 
Podstawą bezkolizyjnego współdziałania poszczególnych małych wspólnot 
oazowych jest bezkolizyjne współdziałanie animatorów. Oni sami muszą znaleźć 
wspólny język we wszystkich najważniejszych kwestiach i utworzyć w pierwszej 
kolejności sprawny zespół, rozumiejący się w pół słowa. Jedność zespołu 
wychowawczego jest fundamentalną gwarancją jedności całej grupy rekolekcyjnej.
Aby rekolekcje były udane, animatorzy powinni tworzyć zwartą i 
skonsolidowaną załogę, gotową odeprzeć wszelkie burze i oprzeć się przeciwnym 
wiatrom. W zespole wychowawczym, niczym w swego rodzaju monolicie, nie 
może być wyrw, które uczestnikom będą się rzucać w oczy. Żadnemu z 
animatorów nie wolno chadzać własnymi ścieżkami, ignorować moderatora i 
kolegów, i wyniośle uznawać ich za gorzej przygotowanych od siebie do 
prowadzenia oazy. Gdyby tak czynił, dawałby dowód tego, iż jest pyszałkowaty, 
próżny i nadęty. Na taką samowolę nie ma miejsca na oazie. Obecność animatora w 
zespole wychowawczym opiera się na solidarności z moderatorem i pozostałymi 
animatorami. Nie może on więc boczyć się na swych kolegów, prowadzących inne 
zastępy ani obrażać się na nich z byle powodu lub też przekonywać ich 
podopiecznych, by ich nie słuchali. Albo co gorsze – kłócić się z innymi 
prowadzącymi i to w obecności wychowanków. Właściwie powinna być 
ukształtowana jego relacja do moderatora. Musi być posłuszny jego zaleceniom i 
przekazywać je bez kąśliwych komentarzy uczestnikom. Nie wolno mu ośmieszać 
jego decyzji ani udowadniać, że są nieprzemyślane i błędne. Żaden z animatorów 
nie może wydawać poleceń sprzecznych z jego postanowieniami, ani decydować w 
ważnych sprawach dotyczących ogółu bez niego lub za niego. Chyba, że otrzymał 
mandat do tego – na przykład w związku z krótkim koniecznym wyjazdem kapłana 
– i podczas jego nieobecności oficjalnie go zastępuje.
Warto tu pamiętać o zasadzie jednoosobowego kierownictwa, doskonale się 
sprawdzającej w prawie każdym – mniejszym lub większym – zbiorowisku czy 
skupisku ludzkim, szkole, zakładzie pracy, firmie, w wojsku czy nawet w 
młodzieżowej paczce. Stosowanie się do niej niesłychanie ułatwia życie i sprawia, 
że unika się chaosu i bałaganu. Przy odrobinie fantazji można bowiem sobie 
wyobrazić kłopotliwą sytuację, w której każdy ciągnie w inną stronę i podejmuje 
decyzje na własną rękę, zupełnie nie licząc się z pozostałymi i nimi się nie 
przejmując. Takie postępowanie na oazie rekolekcyjnej było by prawdziwą tragedią 
– uniemożliwiło by stworzenie i przeżycie prawdziwej wspólnoty. W ogólnym 
zamieszaniu relacje między uczestnikami zaczęłyby przypominać dziką afrykańską 
dżunglę, w której każde zwierzę zaciekle walczy o swoje. Zasada jednoosobowego 
kierownictwa stanowi, że w konkretnym zespole, złożonym z określonej liczby 
członków, decyzje podejmuje tylko jedna osoba. Oczywiście, wspomnianej zasady, 
jakkolwiek bardzo przydatnej, nie należy przeceniać i nadawać jej rangi normy 
absolutnej. Wspólnota opiera się bowiem na afirmacji podmiotowości osób, które 
do niej należą, uznaniu ich godności, rozumności i wolności. Nikt nie może 
decydować za nich czy wbrew ich woli. Z drugiej jednak strony patrząc, wspólnota 
rodzi się wtedy, kiedy wchodzące w jej skład gremium nie szczędzi wysiłków, by 
jego zespołowe przedsięwzięcia i działania były wyrazem duchowej jedności grupy 
i tę jedność pogłębiały.
By uniknąć wszelkich nieporozumień, dotyczących regulaminu i dyscypliny 
oraz programu kolejnych dni i prowadzonych zajęć, wypada przewidzieć codzienne 
spotkania zespołu wychowawczego i na tym forum uzgadniać wspólne kroki i 
posunięcia. Animatorzy powinni orientować się w całości spraw ośrodka 
rekolekcyjnego, wiedzieć o tym, co dzieje się w innych zastępach, a zwłaszcza o 
pojawiających się na bieżąco trudnościach i kłopotach wychowawczych.
W miarę możności na każdej oazie winny odbywać się zatem regularne 
narady animatorów – najlepiej codziennie o stałej porze. Nie należy ich jednak 
umieszczać w grafiku z programem dnia. Naradom przewodniczy moderator, 
względnie osoba, którą on wskaże, o ile on sam będzie chwilowo nieobecny. W ich 
ramach konsultuje się i uzgadnia wszelkie plany i strategie, dotyczące całej grupy 
rekolekcyjnej, informuje o nowościach, o projektach na najbliższe dni czy 
deliberuje nad zgłoszonymi przez animatorów lub uczestników propozycjami 
zmian w codziennych zajęciach. Na naradach omawia się także bieżące sprawy 
wychowawcze. Trzeba uważać, aby te spotkania nie były li tylko okazją do czczego 
gadulstwa, a podjęte tematy roztrząsać zwięźle i krótko. Narad nie powinno się 
zwoływać późnymi wieczorami, kiedy animatorzy muszą bezwzględnie być razem 
ze swymi podopiecznymi. Najlepiej jeśli odbywają się one około południa lub po 
obiedzie – przed planowanym wymarszem lub wycieczką. Nie powinny one trwać 
zbyt długo, ale też – z drugiej strony patrząc – nie mogą odbywać się w pośpiechu, 
gdyż grozi to utratą z pola widzenia wielu ważnych spraw, które winny być 
uwzględnione i przedyskutowane. Dla członków zespołu wychowawczego te 
spotkania są ponadto okazją do krótkiej wspólnej modlitwy, może także wypicia 
filiżanki herbaty czy kawy, a ponadto odnowienia łączącej ich więzi w obliczu 
codziennych obowiązków i powinności.
Ważny jest również właściwy stosunek całego zespołu wychowawczego do 
uczestników oazy. Animatorzy winni – w duchu budzących szacunek zasad 
wychowawczych księdza Jana Bosco – dzielić z nimi wszystkie oazowe obowiązki 
i niewygody. Co to w praktyce znaczy? Animator śpi w tym samym pokoju, co 
podopieczni, korzysta z tej samej łazienki, siada razem z nimi przy stole i je to 
samo, co inni uczestnicy. Nie jest wskazane, aby w jadalni znajdował się osobny 
stół dla moderatora i pozostałych członków zespołu wychowawczego. Jeżeli gdzieś 
na oazach utrwaliła się taka praktyka, to – jak wypada podkreślić – jest ona z 
gruntu błędna i winno się z niej zrezygnować. Nie jest również wskazane, by 
uczestnicy zwracali się do animatorów przez „pan” lub „pani”, czy w inny sposób, 
podkreślający różnicę między nimi a zespołem wychowawczym. Winni raczej 
odnosić się do nich wprost i bezpośrednio – wołając po imieniu. Wszelkie 
podziały, związane z tym, że jedni korzystają ze specjalnych udogodnień (na 
przykład mają deser po obiedzie, wygodniejsze łóżko w pokoju albo ciepłą wodę w 
oddzielnej łazience), a inni nie, wynikają z niezrozumienia ducha wspólnoty. 
Animować – to być razem z wychowankami, partycypować w ich warunkach życia 
i poddawać się wymaganiom, którym i oni muszą się poddawać. Dlatego też 
ponadto animatorzy muszą serio podchodzić do swego udziału w dyżurach i 
służbach, które przewiduje grafik oazowy. Nie mogą dyspensować się od pracy w 
kuchni, obierania ziemniaków i jarzyn, nabywania i dźwigania zakupów ze 
sklepów, mycia tłustych naczyń, szczególnie patelni i garnków, sprzątania stołów 
po posiłku i innych zadań, zwłaszcza tych „brudniejszych” i „cięższych”, które 
zlecają członkom swojej grupy. Do tych ostatnich należy – na przykład – mycie 
posadzki w kaplicy czy szorowanie podłogi w jadalni lub kuchni. Wszystkie 
powinni wykonywać razem z nimi.
Doświadczonych i wyrobionych animatorów cechuje głębokie 
przeświadczenie o potrzebie współuczestnictwa we wszystkim, co dzieje się na 
rekolekcjach, od rana do wieczora – nawet jeśli ten czy inny punkt programu 
wprost ich nie dotyczy lub bezpośrednio nie angażuje. Wspomnianej zasady 
wychowawczej, wyrażającej się w tezie, że wychowawca winien być przez cały 
czas z wychowankami, nie tracą więc z oczu od początku do końca oazy. 
Umiejętnie, chętnie i z wyczuciem włączają się w to, co robią i czym się zajmują 
ich podopieczni. Angażując się w rolę animatora, nie przestają być przecież 
członkami małych wspólnot, którymi przez dwa tygodnie kierują. Nie są „ponad” 
zastępem oazowym ani „obok” tworzącej się wspólnoty. Nie wolno im więc – na 
przykład – dyspensować się od udziału w szkole apostolskiej lub próbach śpiewu i 
wykrętnie tłumaczyć, że znają już przekazywane treści, a także pieśni liturgiczne 
czy ewangeliczne piosenki, których akurat uczy się uczestników. Nie wolno im 
także rezygnować z wypraw w góry i błędnie utrzymywać, że już kiedyś chodzili z 
plecakiem okolicznymi szlakami turystycznymi i że w związku z tym znają je jak 
własną kieszeń i niczego ciekawego tam nie ujrzą. Jeżeli by tak czynili, popisując 
się niefortunnie jak rozgrymaszeni i rozpieszczeni jedynacy, oznaczało by to, że nie 
zdają sobie sprawy z tego, po co naprawdę przyjechali na oazę, a wyznaczenie ich 
do tego odpowiedzialnego zajęcia było błędem organizatorów rekolekcji.
 
 
Rozdział szósty
Dzień przyjazdu
 
 
Dzień przyjazdu uczestników jest dniem próby dla całego zespołu 
wychowawczego. Już w pierwszych godzinach po przyjęciu nowo przybyłych w 
ośrodku prowadzący oazę mogą się zazwyczaj wstępnie zorientować, czy 
dostatecznie sprostają wyzwaniu, które podjęli i czy są do tej pracy 
ewangelizacyjnej wystarczająco przygotowani. 
Zgromadzeni w ośrodku rekolekcyjnym animatorzy muszą mieć świadomość 
tego, że przyjmują – niejako do siebie, do swego „wakacyjnego domu” – grupę 
młodzieży, której mają ukazać chrześcijański styl życia i ewangeliczny system 
wartości, a ponadto doprowadzić myślących jeszcze po świecku, w kategoriach 
„tego świata”, uczestników do autentycznego nawrócenia. Spoczywa na nich w 
związku z tym ogromna moralna odpowiedzialność. Niezbędne jest zatem, aby się 
do tego poważnego zadania z pewnym wyprzedzeniem i właściwie przysposobili i 
wdrożyli. Nie należy przypominać, że powinni się wcześniej zapoznać z 
podręcznikiem oazy, tak z jego częścią ogólną jak szczegółową. Jeśli przyjechali 
do ośrodka dzień lub dwa wcześniej niż uczestnicy, co jest wskazane i zalecane, 
mogą kilka godzin poświęcić na osobiste rekolekcje – na wspólną medytację, 
refleksję i modlitwę. Pozwolą im one uprzytomnić sobie, że sami są pod wodzą 
moderatora małą żywą wspólnotą, która ma teraz – drogą duchowego pączkowania 
– przekształcić się w pięć lub sześć nowych wspólnot chrześcijańskich. Mogą 
przeprowadzić rozmowę ewangeliczną lub ewangeliczną rewizję życia, podzielić 
się ze sobą swymi oczekiwaniami, ale także obawami, próbować wesprzeć się 
wzajem na sobie, w zaufaniu zdradzić sobie, czego się lękają, a w czym czują się 
silni. Oni przede wszystkim muszą znaleźć wspólny język i wzmocnić łączące ich 
więzi. 
Dzień przed rozpoczęciem się oazy i dzień przyjazdu uczestników – to dla 
animatorów czas wytężonej pracy. Powinni doprowadzić ośrodek do oczekiwanego 
stanu, usunąć wszelkie usterki, zlustrować wszystkie pomieszczenia, sprawdzić 
stan zaopatrzenia, dokonać niezbędnych zakupów i przygotować pierwszy posiłek 
– tak aby zmęczeni podróżą uczestnicy przyjechali już „na gotowe” i nie musieli na 
nic czekać. Krótko mówiąc – muszą zapiąć wszystko na ostatni guzik w kuchni, 
jadalni i kaplicy, w miejscu modlitw i szkoły apostolskiej, oraz w pokojach 
sypialnych. Jest ważne, aby przybyli od pierwszej chwili czuli, że są w ośrodku 
miłymi gośćmi i że witają ich ludzie operatywni, sprawni i prężni, którym można w 
związku z tym zaufać nie tylko w sprawach bytowych. Najczęstsze kłopoty, które 
pojawiają się tego dnia – zwłaszcza na oazach ponaddiecezjalnych – wiążą się z 
tym, że nie zawsze liczba przybyłych pokrywa się z liczbą miejsc w witającym ich 
ośrodku. Trzeba więc niekiedy błyskawicznie się dostosować, zmienić skład grup 
czy dokonać innych szybkich retuszów, na przykład postarać się o dodatkowe 
miejsca noclegowe. Animatorom nie wolno kręcić nosem i narzekać, że pojawili 
się akurat nie ci, których się spodziewano, może z innych stron kraju niż 
oczekiwano, w innym składzie niż to pierwotnie planowano, nieco młodsi lub nieco 
starsi niż liczono, i że będą musieli – w związku z powyższym – przenieść swe 
bagaże do innych pomieszczeń mieszkalnych, zająć mniej wygodne posłania lub 
przyjąć na siebie nowe obowiązki.
W dniu przyjazdu powinien działać w ośrodku rekolekcyjnym punkt 
recepcyjny. Chodzi o to, by przybywający zostali zaraz po przybyciu zapisani i 
skierowani do właściwych zastępów i pokoi, i nie musieli irytująco długo czekać na 
walizkach na osobę, która rozstrzygnie o ich dalszym losie, gdyż ta się akurat 
gdzieś się zawieruszyła. W punkcie recepcyjnym powinien ponadto czuwać ktoś, 
kto zaprowadzi przybyłych do ich pokoi, pomoże nieść torby i plecaki i udzieli 
pierwszych podstawowych wskazówek. Do pomocy w tym ostatnim zajęciu można 
wciągnąć przyjezdnych, którzy najwcześniej pojawili się w ośrodku. Miłym 
zwyczajem jest wpinanie każdemu nowo przybyłemu w kołnierz bluzy zabawnej 
wizytówki – na przykład kartonowego serduszka – z jego imieniem wypisanym 
kolorowym flamastrem. Każdy zastęp może mieć inny kolor wizytówek. Ułatwia to 
komunikowanie się w pierwszych godzinach i dniach pobytu, kiedy jeszcze 
przybyli nie znają się po imieniu. Podobne wizytówki mogą mieć także członkowie 
zespołu wychowawczego – z dodatkowo wypisaną funkcją (moderator, animator, 
animator muzyczny, animator liturgiczny, aprowizator, itp.).
Dzień przyjazdu ma ogromne znaczenie z punktu widzenia zdyscyplinowania 
i ładu. Już od pierwszych chwil uczestnicy muszą czuć, że obowiązuje w oazie 
określony regulamin. Oczywiście, nie należy przesadzać i straszyć jakimś 
wojskowym reżimem. Oaza nie jest bowiem obozem dla komandosów ani pustynną 
szkołą przetrwania dla sił szybkiego reagowania. Jednakże animator musi 
dopilnować, aby już pierwszego wieczoru wszyscy położyli się spać o ustalonej w 
programie dnia porze, pogasili światła i zachowali ciszę nocną. Jeśli zaraz po 
przyjeździe będą jakieś „luzy”, przyjezdni od razu wyczują, że nie wszystko, co 
zawiera wywieszony regulamin muszą brać sobie do serca i traktować serio. 
Postawa diakonii animatora wiąże się z jednym z podstawowych celów 
rekolekcji oazowych. Ma on doprowadzić w małej grupie rekolekcyjnej do 
wytworzenia się atmosfery żywej i autentycznej wspólnoty. Na oazy, zwłaszcza na 
oazę pierwszego stopnia, przyjeżdżają uczestnicy zazwyczaj nie znający się 
wzajemnie, a równocześnie nie do końca jeszcze wiedzący, czym są rekolekcje 
prowadzone tą metodą – i w związku z tym mający niekiedy rozbieżne 
wyobrażenia, oczekiwania i nastawienia, dotyczące tego, co ich tam czeka. Jedni są 
przeświadczeni, że jadą na wypoczynek i sądzą, że znajdą w ośrodku 
rekolekcyjnym komfortowe warunki materialne, na to też przede wszystkim licząc; 
inni są przekonani, że zapowiadany program formacyjny jest li tylko mało ważnym 
dodatkiem, który można będzie bagatelizować lub wręcz całkiem ignorować, i że w 
związku z tym będą dysponować ogromną ilością wolnego czasu dla siebie na 
zabawę i rozrywkę. Nie wszyscy wiedzą, że program oazy łączy się ze ściśle 
określonymi koniecznościami, którym trzeba będzie się podporządkować. W tym 
kontekście zadania animatora, zwłaszcza w pierwszych dniach pobytu, mają 
niezaprzeczalne znaczenie. Ma on dopomóc przyjeżdżającym w otwarciu się na 
cały wachlarz wymagań, decydujących o właściwym przeżyciu rekolekcji; ma im 
ułatwić akceptację programu i regulaminu, i uwrażliwić na to, że winni podjąć 
wysiłek spotkania się z Bogiem i między sobą w miłości.
Pierwszy dzień pobytu jest pod tym względem najczęściej decydujący. 
Uczestnicy, widząc, co ich czeka, muszą w nim wyrazić swoje „tak”, zgadzając się 
na prawa życia we wspólnocie i je afirmując. Nieliczni jednak się na to nie 
decydują i wyjeżdżają z powrotem do domów. Oaza rekolekcyjna różni się od 
innych form spędzania czasu w słonecznym okresie wakacyjnym i ci, którzy 
szczerze pragną się w niej uczestniczyć, muszą zdawać sobie sprawę z jej specyfiki 
i niezwykłości. Oaza – to nie kolonie czy obóz harcerski w górach, choć 
niewątpliwie jakieś cechy tych sposobów spędzania wakacji posiada. Oaza – to nie 
wczasy dla letników, połączone z chodzeniem do kościoła, choć i takich elementów 
można się w niej dopatrzyć. Jest zdecydowanie czymś więcej. To „coś więcej” 
powinno uwyraźnić się przed przybyłymi, aby nie mieli wątpliwości co do tego, w 
jaką „przygodę” się angażują. Ma to być przecież „przygoda z Bogiem” o 
znaczeniu, decydującym niejednokrotnie dla całego późniejszego życia. Czy się nią 
stanie? Zależy to w sporej mierze od animatora. Przybywa on tam jako świadek, 
który sam już przeżył oazę, przechodząc przez jej kolejne trzy stopnie, a także 
przez związaną z nimi formację w swej parafii, i chce jej wartości zaszczepić teraz 
w nowym małym środowisku ludzkim. Przybywa również jako świadek tego, że 
odkrycie Boga we wspólnocie może mieć (i faktycznie ma) miejsce, o ile grupa 
osób wewnętrznie się na to odkrycie otwiera i go pragnie.
Miłość Boga wiąże się ściśle z miłością bliźniego. Święty Jan podkreśla tę 
głęboką prawdę, pisząc: „Jeśliby ktoś mówił: „Miłuję Boga”, a brata swego 
nienawidził, jest kłamcą, albowiem kto nie miłuje brata swego, którego widzi, nie 
może miłować Boga, którego nie widzi” (1 J 4, 20). Nie można dążyć do Boga, a 
jednocześnie pozostawać w konflikcie z najbliższymi, bądź też tracić z oczu ich 
potrzeby. Jeżeli więc uczestnicy oazy chcą zakosztować radości obcowania z 
„Tym, który jest” (por. Wj 3, 14), muszą stworzyć braterską wspólnotę, dając jej 
prym przed wakacyjnymi uciechami, frajdami i rozrywkami (film, radio, telewizja, 
rozgrywki sportowe i inne) i realizacją małych egoistycznych i przyziemnych 
interesów. Animator jest pierwszym w ośrodku rekolekcyjnym, kto odsłania przed 
nowo przybyłymi taką właśnie postawę duchową.
Wróćmy jeszcze do warunków bytowych, widocznych w oazowym ośrodku 
rekolekcyjnym. Warto pamiętać o tym, że ten, o ile jest właściwie zorganizowany, 
wcale nie pozostaje luksusowo wyposażony i nie oferuje wygód, posiadanych przez 
okrzyczane pensjonaty i domy wczasowe, motele i hotele, mieszczące się w 
nadmorskich czy górskich kurortach. Wyjazd na oazę nie jest wyprawą na Majorkę. 
Wręcz przeciwnie! Dobrze przygotowany ośrodek oazowy cechuje się skromnością 
wyposażenia, a warunki, w nim panujące, są – by nie popaść w przesadę – odrobinę 
spartańskie. Ma to swoje głębokie psychologiczne uzasadnienie. Nie jest żadną 
tajemnicą, że otoczeni luksusowymi przedmiotami ludzie pozostają zazwyczaj 
bardzo samotni. Świat rzeczy, który wynoszą często ponad wszystko, sprawia, że 
zamykają się w sobie i izolują od innych. Nierzadko też w rezultacie nie umieją 
spontanicznie i z oddaniem budować nowych relacji międzyludzkich. By temu 
przeciwdziałać, w latach siedemdziesiątych na Zachodzie zaczęto organizować 
specjalne kursy dla biznesmenów, mających pewne trudności w komunikowaniu 
się nie tylko z klientami firmy, ale i z własnym personelem. Posłużono się 
techniką, zwaną metodą pełnego zanurzenia. Wymagała ona – przynajmniej na 
jakich czas – uwolnienia się uczestników kursu od świata luksusowych rzeczy. 
Nawykłych do rozkazywania przez telefon, krycia się za monitorem komputera, 
przebywania w dużych i wygodnych apartamentach i podróżowania prywatnymi 
samolotami menadżerów zbierano razem, oferując im warunki koszarowe (koce, 
prycze) i niejako zmuszając ich do tego, by uczyli się nawiązywać między sobą 
kontakty od nowa – w ciasnocie, ciągłym ocieraniu się o siebie i przy konieczności 
wzajemnego wspomagania się w najprostszych sprawach bytowych. Oaza ma w 
sobie coś z tej „metody pełnego zanurzenia”. Oczywiście, ośrodek nie musi 
przypominać koszar dla rekrutów. Pokoje mieszkalne dla zastępów nie mają być 
urządzane i wyposażane na wzór cel trapistów lub kamedułów. Niezbędne 
prowizorium musi być jednak zachowane. Chodzi o to, by świat rzeczy (wygodne 
fotele, telewizory z dużym ekranem, lodówki z zimną colą, porcelanowe zastawy 
na stole, klimatyzacja w pokojach, baseny z podgrzewaną wodą, błyszczące 
chromem roboty kuchenne i zmywarki w kuchni) nie odciągał uczestników od 
tego, co na oazie najważniejsze – od spotkania się z bliźnimi.
 
 
Rozdział siódmy
W małej wspólnocie
 
 
W każdej nowo powstałej grupie krystalizuje się szybko i spontanicznie 
pewien układ wzajemnych dynamicznych zależności. Jedni są bardziej aktywni, 
dominują i zręcznie przewodzą, będąc górą i umiejętnie pociągając za sobą 
pozostałych, inni zaś są bardziej pasywni i ulegli, bez oporów rezerwując dla siebie 
rolę drugich skrzypiec. Animator musi dyskretnie przypatrywać się zmieniającym 
się relacjom między przyjezdnymi. Jeżeli któryś z członków jego zastępu z natury 
dominuje, budzi większy szacunek, szybko zyskując autorytet i uznanie, animator 
może uczynić go swym nieformalnym zastępcą, nieco silniej wiążąc z sobą, a 
następnie cedując na niego niektóre ze swych obowiązków. Raczej nie powinien 
dążyć do konfrontacji ze swym niepisanym „alter ego”, gdyż w ten sposób dojdzie 
do zgrzytów, które szybko przeniosą się na innych członków grupy. Ci będą 
zmuszeni opowiadać się frakcyjnie za jednym albo za drugim. Animator, dbając by 
do tego nie doszło, musi jednocześnie czuwać nad tym, by silniejsi nie wyrządzali 
krzywdy słabszym, i by nie wykorzystywali ich w żaden sposób ani nimi nie 
pomiatali – a poza tym, by nie wymigiwali się od obowiązków, przerzucając je na 
tych ostatnich. Warto zwracać na to uwagę, zwłaszcza przy pełnieniu dyżurów, 
szczególnie wtedy, kiedy dzieli się prace i zdania między członków zastępu, a 
następnie sprawdza ich wykonanie.
Polaryzacja „silny – słaby” może rzucać się w oczy podczas wspólnych zabaw 
i innych zajęć. Gra w piłkę, wyprawa w góry, występy w czasie pogodnego 
wieczoru – ujawniają zachowania fair play, ale też przeciwnie – wymagające 
niezbędnej korekty wychowawczej. Nawet drobne spięcia między członkami 
zespołu są okazją do zastanowienia i swoistej ewangelicznej rewizji życia nad tym, 
co dzieje się we wspólnocie. Animator powinien w miarę szybko reagować – i nie 
czekać, aż inni członkowie ekipy wychowawczej zaalarmują go, że w jego zespole 
dzieje się coś niepokojącego. Uczestnicy muszą rozumieć i akceptować 
chrześcijańskie normy postępowania, ucząc się ich stosowania na co dzień. 
Przykazanie miłości bliźniego nie jest abstrakcyjną normą, pozbawioną odniesień 
do realiów codziennego życia, a jej rzeczywiste znaczenie poznaje się, obcując z 
tymi bliźnimi, którzy są najbliżej i poznając ich konkretne potrzeby („Bo byłem 
głodny, a daliście Mi jeść; byłem spragniony, a daliście Mi pić; byłem przybyszem, 
a przyjęliście Mnie; byłem nagi, a przyodzialiście Mnie; byłem chory, a 
odwiedziliście Mnie; byłem w więzieniu, a przyszliście do Mnie”; Mt 25, 35 – 36).
Animator winien zaprzyjaźnić się ze wszystkim członkami zastępu, nikogo 
nie pomijając. Łatwo zapomnieć o tych słabszych i cichszych, którzy ciągną na 
szarym końcu – gdzieś daleko za silniejszymi, bardziej przedsiębiorczymi, 
śmiałymi i rozbawionymi. Nie są kłopotliwi, podporządkowują się regulaminowi i 
może się wydawać, że niczego szczególnego dla siebie nie oczekują. Czasami 
jednak im właśnie należy poświęcić więcej czasu i uwagi. Warto pamiętać o tym, 
że każdy przywozi ze sobą na oazę niewidoczny z początku bagaż własnych 
doświadczeń życiowych, sukcesów i triumfów, ale i klęsk i niepowodzeń.  Może 
ten z szarego końca grupy boryka się z czymś, o czym animator nie ma zielonego 
pojęcia i właśnie w ośrodku rekolekcyjnym pragnie znaleźć rozwiązanie 
przeżywanych zmartwień i zgryzot? Może ma poważne kłopoty rodzinne lub 
walczy z trudnościami w szkole? Może w głębi ducha liczy, że właśnie na oazie 
znajdzie prawdziwego przyjaciela, który z nim cierpliwie o tym porozmawia, nie 
żałując swego czasu? I że pomoże mu wzmocnić jego społeczne DNA?
Relacje animatora z podopiecznymi muszą więc być zróżnicowane, z każdym 
nieco inne, jedyne w swym rodzaju i niepowtarzalne. Do każdego z uczestników 
trzeba stosować nieco inną miarę i z każdym rozmawiać nieco inaczej. Przed 
każdym też stawiać poprzeczkę oazowych wymagań w sposób roztropny i 
przemyślany, oraz dostosowany do jego możliwości. Animator nie musi zagłębiać 
się w zaawansowane analizy psychologiczne, wypada jednakże, aby zdawał sobie 
sprawę z tego, że z psychometrycznego punktu widzenia grupa, którą prowadzi, 
jest tworem raczej złożonym. Wspomnieć należy, że jeżeli wraz z nim obejmuje 
ona sześć osób, to daje się w niej wyróżnić aż piętnaście relacji wzajemnych i aż 
trzydzieści jednostronnych – każdy z członków zespołu posiada bowiem z reguły 
czynne odniesienia do pięciu pozostałych. Jeżeli prowadzący zespół będzie mieć na 
to czas i ochotę, może te relacje nanieść na kartkę papieru, rozrysować je i 
zastanowić się nad specyfiką każdej z nich.
 
 
Rozdział ósmy
Śladami programu dnia
 
 
Pierwsze poranne zajęcia
 
Każdy bez wyjątku dzień rekolekcyjny, licząc od pierwszego do ostatniego, 
rozpoczyna się około szóstej trzydzieści. Temat to odwieczny, wczesne wstawanie. 
Wbrew pozorom, nie jest ono wcale trudne i nie wymaga od uczestników 
karkołomnego poświęcenia, zważywszy, że latem słońce już między trzecią a piątą 
rano ciekawie zagląda do okien. O wschodzie świat jest naprawdę piękny, o czym 
przez ostatnie dziesięciolecia przypominało wielu wykonawców piosenki „Radość 
o poranku” do słów Jonasza Kofty: „Jak dobrze wstać skoro świt, jutrzenki blask 
duszkiem pić – nim w górze tam skowronek zacznie tryl, jak dobrze wcześnie 
wstać dla tych chwil...” Ludowe przysłowie uczy: „Kto rano wstaje, temu Pan Bóg 
daje”, a w Ruchu Światło-Życie nie były dotąd organizowane żadne specjalne 
wakacyjne oazy dla śpiochów. Zatem poddawanie w wątpliwość regulaminowej 
zasady, o której mowa, nie ma najmniejszego sensu. Na nic spory i dysputy, 
polemiki i erystyczne popisy, po prostu trzeba wstać – i tyle. Uczestnicy mają 
zazwyczaj od trzydziestu do czterdziestu pięciu minut na poranną toaletę, ubranie 
się, udanie się na miejsce zbiórki i przysposobienie do wspólnej modlitwy. Byłby 
wstyd, gdyby się spóźniali, a głównie od animatora zależy, czy uda im się stawić 
tam punktualnie, czy nie. 
Z powyższego jednoznacznie wynika, że animator jako żywo powinien 
należeć do godnych pochwały rannych ptaszków. Jak wypadłby w oczach innych, 
gdyby się okazał horrendalnym śpiochem, nie potrafił podnieść się na czas i gdyby 
musieli go sznurami wyciągać z pościeli dopiero bardziej niż on zdyscyplinowani 
uczestnicy? Do absolutnie dobrego tonu należy, żeby zrywał się pierwszy, zaś 
następnie stawiał innych na nogi. Jeżeli z góry przewiduje, że może mieć z tym 
niejakie kłopoty, powinien przed wyjazdem na oazę zaopatrzyć się w sprawny 
budzik turystyczny. Rzecz to nieduża i zajmująca niewiele miejsca w plecaku, ale 
wydatnie wzbogacająca wyposażenie. Na jego barkach spoczywa obowiązek 
zadbania o to, aby podopieczni byli gotowi na oznaczoną godzinę. W miarę 
potrzeby może ponaglić opieszałych, zaś przed opuszczeniem pokoju upewnić się, 
że wychodzący na modlitwy pozostawili po sobie porządek. 
Do omówienia pozostaje sprawa „wąskich gardeł”. Pierwsze to łazienka. 
Niebezpieczeństwem są kolejki z ręcznikami przed drzwiami i towarzyszące im 
spory o to, kto powinien wejść pierwszy, a kto po nim. Ktoś opieszały może zająć 
łazienkę na dłużej. Aby uniknąć spóźnień, należy określić zasady korzystania z 
umywalek. Jeżeli tworzą się „korki” i zastęp nie może uwinąć się z toaletą na czas, 
trzeba poszukać jakiegoś rozwiązania. Najbardziej drastycznym byłoby 
przesunięcie pobudki całego zastępu na nieco wcześniejszą godzinę. Ale nie 
zawsze to jest konieczne. W zespole znajdują się zazwyczaj pojedynczy chętni, 
gotowi wstawać i myć się nieco wcześniej. To „wąskie gardło” szczególnie dotyczy 
oaz dla dziewcząt. Te potrzebują z reguły więcej czasu niż chłopcy na poranną 
toaletę. Drugie wiąże się z tym, co dzieje się wieczorem w sypialni.
 Jeżeli uczestnicy nie kładą się spać o wyznaczonej porze, a do programu 
dziennego, o którym uczy podręcznik oazy, swawolnie i figlarnie dorzucają własny 
„program nocny”, kończący się godzinę lub dwie po północy, bardzo trudno 
zerwać się im rano i podołać regulaminowym obowiązkom. Nawet początkujący 
moderator bez trudu dostrzeże, który zastęp wyłamał się z ustalonych ram. Będzie 
to widać po nieprzytomnych i zaspanych twarzach. Jeżeli uczestnicy grzebią się jak 
muchy w smole, ziewają co rusz, nie dociera do nich to, co się do nich mówi, to 
trudno przypuszczać, iż będą zdolni do świadomego angażowania się w poranne 
ćwiczenia. Te okażą się dla nich ani chybi pańszczyzną i mordęgą. To nic 
przyjemnego, gościć na zajęciach odsypiające błogo zaległości nocne marki. 
Wybór jest dość wyrazisty i nie dopuszcza żadnych odstępstw, zaś decydują o nim 
właściwości ludzkiego zegara biologicznego. Oazy nie są dla nietoperzy i dla sów. 
 
Modlitwy poranne
 
Modlitwy poranne niosą z sobą pierwsze sygnały tego, jakimi treściami 
będzie wypełniony kolejny dzień rekolekcji. Rozpoczynając je, moderator podaje 
zwykle jego hasło i myśl przewodnią, słowo życia i piosenkę dnia. Przy okazji 
modlitw porannych powinny być dokładnie zapowiedziane wszystkie ważniejsze 
punkty całodziennego programu – ze szczególnym uwzględnieniem 
zaplanowanych wycieczek oraz ewentualnych nadprogramowych zadań. Jest to 
bardzo ważne, uczestnicy oazy mogą bowiem dzięki temu już z rana dostroić się 
duchowo do oczekujących ich zajęć. Program dnia powinien być stabilny. Nie 
należy ich zaskakiwać później nagłymi zmianami, których się nie spodziewają. Są 
one bowiem z reguły odbierane jako dowód niezdecydowania i chwiejności 
prowadzących oazę. A ci przecież nie mogą być jak chorągiewka na wietrze. 
Od samego rana w ośrodku oazowym obowiązuje cisza. Jeśli ma być 
utrzymany rekolekcyjny charakter pobytu, wspomniana cisza powinna trwać aż do 
porannej Mszy świętej. Animatorzy czuwają nad tym, aby uczestnicy jej 
przestrzegali, a w razie konieczności rozmawiali półgłosem i nie hałasowali. Skoro 
o tym mówimy, to nie okłamujmy się. Zachowanie nastroju skupienia i zadumy 
bywa dosyć trudne – zwłaszcza gdy na oazie są ludzie bardzo młodzi, nieledwie 
nastoletni, żywi jak rtęć, zachłystujący się wszystkim, co wokół nich się dzieje i 
gotowi włączyć się z nieskrywanym entuzjazmem w każde nowe przedsięwzięcie. 
Niemało zależy tu od osobistej postawy kierującego zastępem i od jego 
wewnętrznej dyscypliny. 
Wypada pamiętać o tym, że w Ruchu Światło-Życie jest szczególnie 
pielęgnowana Liturgia Godzin. W Oazie Dzieci Bożych rano przeprowadza się 
nabożeństwo na wzór jutrzni, a na wyższych stopniach oazy proponuje się pełną 
jutrznię. W Oazie Nowego Życia trzeciego stopnia oprócz jutrzni odmawia się też 
nieszpory i godzinę czytań. Dobry animator jest za pan brat z brewiarzem i z 
porządkiem godzin liturgicznych, potrafi szybko odszukać potrzebne psalmy i 
antyfony, przypadające na dany dzień liturgiczny, nie mówiąc o ich innych 
częściach składowych wspólnej modlitwy (hymn, czytanie, responsorium, prośby, 
modlitwa dnia czy kantyk). 
 
Celebracja eucharystyczna
 
Celebracja eucharystyczna stanowi główny akcent programu dnia i wokół niej 
ogniskują się wszystkie zajęcia rekolekcyjne. Jest to zgodne z przesłaniem 
soborowej konstytucji o liturgii świętej. Na oazach przywiązuje się ogromną wagę 
do tego, aby Eucharystia była sprawowana w duchu odnowy i w sposób poniekąd 
modelowy. Co zatem z tego w praktyce wynika? Służący do Mszy świętej 
wszystkie czynności przy ołtarzu wykonują dokładnie, bez pośpiechu, z powagą, ze 
czcią i z namaszczeniem. Celebracje muszą być przemyślane, szczegółowo 
rozpracowane, rozważne, pełne piękna, czaru, naznaczone świadomością 
doświadczenia sacrum, a akcje przy ołtarzu zgrane ze sobą i pozbawione 
dysonansów. Aby osiągnąć wzorcowy pułap celebracji, odpowiadający dorobkowi 
ośrodków, propagujących w latach posoborowych odnowioną liturgię, każdą Mszę 
świętą należy bardzo starannie i z dużym wyczuciem przygotować. To sprawa 
pewnej wrażliwości, a nawet smaku, nie mówiąc o swego rodzaju wirtuozerii. 
Liturgia jest bowiem poniekąd utworem muzycznym, rozpisanym na wiele 
instrumentów. Ma się rozumieć, jest to koronne zadanie moderatora i kolejnych 
zespołów liturgicznych.
Kilka elementarnych zasad trzeba mieć niewątpliwie w pamięci. Powinny 
mieć miejsce przewidziane w mszale procesje liturgiczne. Wszystkie funkcje 
liturgiczne przy ołtarzu muszą być codziennie obsadzone i bez wyraźnej potrzeby 
nie należy ich łączyć (niosący krzyż, dwaj akolici światła, akolita do mszału, 
akolita do ampułek, jeden lub dwóch lektorów, psałterzysta, kantor, komentator, 
względnie także turyferariusz i nawikulariusz). Nadto należy wyznaczyć dwie lub 
trzy osoby do procesji z darami. Wiodący charakter mają śpiewy liturgiczne, 
dlatego też na oazie niezastąpiona rola przypada w udziale scholi, stwarzającej 
niepowtarzalny nastrój i nadającej swoistą barwę celebracji. Jeżeli odbywają się 
pospołu oaza dla chłopców i oaza dla dziewcząt, tą ostatnią funkcją zostają 
obarczone na ogół dziewczęta, które zazwyczaj są bardziej rozśpiewane. Na oazie 
pierwszego stopnia od samego początku liturgia eucharystyczna musi być 
celebrowana poprawnie – i w związku z tym pierwszego dnia sami animatorzy jako 
obznajomieni z kanonami służby przy ołtarzu i doskonale się orientujący w czym 
rzecz powinni zająć miejsca w prezbiterium. 
Codzienna Msza święta jest odprawiana – podobnie jak w przypadku 
tradycyjnych rekolekcji zamkniętych – tylko dla osób, które uczestniczą w oazie. 
Umożliwia to odwołanie się do przepisów liturgicznych, dotyczących celebracji w 
małych grupach i zastosowanie formularzy mszalnych, przewidzianych w mszale 
oazowym. A jeśli Eucharystię sprawuje się w prowizorycznej kaplicy lub w 
plenerze, na szlaku turystycznym – dostosowanie się do przepisów, odnoszących 
się do liturgii „sub divo”. Wspomniana zasada dotyczy dni powszednich. 
Natomiast w niedziele i większe święta grupa oazowa włącza się w celebracje 
miejscowej wspólnoty parafialnej. Oczywiście, włącza się czynnie, animując 
liturgię mszalną (lekcje, psalm responsoryjny, komentarze, śpiewy scholi). Jest to 
znakomita okazja do świadectwa wobec parafian i letników.
Tak więc liturgia mszalna musi być zawsze na oazach oczkiem w głowie 
moderatora i zespołu animatorów. Wiąże się z tym szereg konkretnych zadań, 
których nigdy nie wolno zaniedbać. Animator, na którego zespół przypada – 
zgodnie z grafikiem – dyżur liturgiczny, powinien dzień wcześniej skonsultować 
się z moderatorem, zapoznać się z formularzem mszalnym, znaleźć czytania i 
zastanowić się nad kształtem celebracji. Bezpośrednie przygotowanie do Mszy 
świętej – jak to wcześniej wspomniano – odbywa się w ramach kręgu 
liturgicznego. Animator, wraz ze swym zespołem, musi zatem podjąć refleksję nad 
tekstami czytań mszalnych – z wykorzystaniem elementów kręgu biblijnego, 
wybrać śpiewy mszalne, dostosowane w treści do idei przewodniej liturgii i jej 
głównych tematów, wraz z grupą napisać komentarze (na wejście, przed 
czytaniami, na procesję z darami i inne), wybrać akt pokutny (a w przypadku aktu 
pokutnego tropicznego zredagować – jeśli nie ma ich w teczce oazowej – wezwania 
dla celebransa), zaplanować modlitwę wiernych, przećwiczyć czytania z 
wyznaczonymi lektorami i psalm responsoryjny z psałterzystą. Wypada mu także 
wcześniej sprawdzić w zakrystii – zwłaszcza gdy nie przewidziano odrębnej 
funkcji dla oazowego zakrystianina (animatora liturgicznego) – czy wszystko, co 
potrzebne do sprawowania liturgii, zostało przygotowane i znajduje się na swoim 
miejscu, tak gdy chodzi o stroje dla kapłana i służby (humerały, alby i paski), jak 
naczynia liturgiczne, księgi i to, co potrzebne do procesji z darami (ampułki, 
puszka, naczynie z komunikantami). Uniknie się w ten sposób nerwowości i 
bieganiny tuż przed rozpoczęciem celebracji. Powyższe uwagi dotyczą w dużej 
mierze także nabożeństw wieczornych. Wymagają one również starannego 
przygotowania. Wcześniej trzeba rozdzielić funkcje liturgiczne i poinformować 
służbę o porządku nabożeństwa, zwracając szczególną uwagę – zwłaszcza gdy 
przypada adoracja Najświętszego Sakramentu – na funkcje turyferariusza i 
nawikulariusza.
Naturalnie, o owocach Eucharystii decyduje nie tylko sposób jej 
sprawowania, ale i właściwe nastawienie duchowe uczestników. Nie należy dziwić 
się sugestii, że to w pierwszej kolejności sami animatorzy powinni doświadczać jej 
głębi. Muszą nie tylko dobrze rozumieć to, co dzieje się w prezbiterium – w 
miejscu przewodniczenia, głoszenia słowa Bożego i przy stole eucharystycznym, 
lecz i zarazem umieć przybliżyć uczestnikom wymowę wszystkich aktów, rytów i 
symboli. Co zrozumiałe, wiąże się z tym pewne minimum przygotowania 
teologicznego. To rzecz, której nie da się zignorować. Szczegółowe wprowadzenie 
w tajemnice liturgii odbywa się w ramach szkoły apostolskiej na oazie drugiego 
stopnia i w oparciu o nie przyszły animator może później pogłębiać swoją wiedzę, 
sięgając do odpowiednich lektur, a poza tym doskonalić praktyczne przygotowanie 
do sprawowania funkcji ceremoniarza.
 
Przy wspólnym posiłku
 
Zwykle po Mszy świętej uczestnicy dysponują wolnym czasem – aż do 
śniadania. Ta zasada nie dotyczy członków zespołu, na który danego dnia przypada 
dyżur gospodarczy. Ci ostatni bowiem prosto ze świątyni żywo udają się do 
kuchni, aby uporać się do końca z przygotowaniem posiłku. Troska o wygłodniałe 
żołądki, temat to niebłahy, więc warto przy nim się zatrzymać. Jak jest z tym na 
oazie? Trzeba rzec, że wiele zależy od przyjętych form diakonii stołu i od 
organizacji zaplecza gospodarczego – a pod tym względem w prawie każdym 
punkcie rekolekcyjnym sytuacja może nieco inaczej się przedstawiać. Jeśli zadbano 
o dorosłe osoby, mające zajmować się wyłącznie kuchnią, one wezmą na swoje 
barki związane z tym zadania. Zespół dyżurujący służyć im będzie tylko pomocą w 
pewnym ograniczonym zakresie. Jednak w przypadku gdy oaza nie ma własnej 
kucharki lub kucharza, ciężar odpowiedzialności za tę odcinek życia we 
wspólnocie spadnie na animatorów. Chyba obecnie taka sytuacja raczej rzadko ma 
miejsce, niemniej warto o niej pamiętać. Na oazie, jak to w życiu, może się bowiem 
zdarzyć, że zajmująca się kuchnią osoba dorosła nagle się pochoruje, albo raptem 
musi wyjechać na dzień lub dwa. Co wtedy? Można z całą grupą rekolekcyjną udać 
się na obiad do jadłodajni lub restauracji, więcej satysfakcji jednakże sprawi 
samodzielne przygotowanie posiłku i popisanie się własnymi talentami 
kulinarnymi.
Zajęcie to wymaga zmysłu praktycznego, zaradności i odrobiny wyobraźni. 
Obyty animator nie lęka się takiego pułapu odpowiedzialności, umie pokierować 
kilkuosobową grupą kręcących się po kuchni podopiecznych, wskazać trafnie 
każdemu prace do wykonania i wszystkiego dopilnować – od obrania ziemniaków i 
pokrojenia jarzyn na zupę po przyprawienie sosu i osłodzenie kompotu. 
Opanowanie tego typu umiejętności nie wymaga wcale od niego ukończenia 
technikum gastronomicznego. Wystarczy, że na kolejnych oazach, w których pilnie 
uczestniczy, będzie zwracał baczną uwagę na to, co się dzieje w kuchni i jak sobie 
radzą z posiłkami dla dużej grupy trzymający się w niej dzielnie spece od rusztu i 
patelni. Liczy się też doświadczenie, wyniesione z obozów harcerskich czy 
studenckich.
Przy tej okazji warto wspomnieć o punktualności – owej kardynalnej oazowej 
cnocie, z której są tak dumni wyrobieni animatorzy, zwłaszcza trudzący się kilka 
lat pod rząd w tym samym lub niewiele zmienionym składzie. Wyjazd na oazę nie 
oznacza rozstania się z zegarem. Wszystkie zajęcia rekolekcyjne należy 
rozpoczynać dokładnie o tej godzinie, na którą były – zgodnie z grafikiem – 
zaplanowane, zaś spóźnienia powinny należeć do rzadkości. Dotyczy to zwłaszcza 
pory rozpoczynania posiłków, szczególnie zaś obiadu. Nic tak bardzo nie rozluźnia 
dyscypliny w dużej grupie oazowej jak konieczność nużącego wyczekiwania na 
śniadanie lub kolację, które nie są na czas przygotowane. 
Posiłki nie powinny nadmiernie się przeciągać. Należy baczyć na to, aby 
wszyscy pospołu zasiadali przy oazowych stołach, razem wstawali i razem od nich 
odchodzili. Wspólne krótkie modlitwy przed i po jedzeniu tworzą ich naturalne 
ramy. Ich teksty powinny być wywieszone w widocznym miejscu. Nikt nie 
powinien wymykać się z jadalni wcześniej, nim się wraz z innymi nie pomodli, ani 
też nie rozpoczynać jedzenia na własną rękę. Przy stole jadalnym – między innymi 
– zaznacza się w sposób niezwykle czytelny i widoczny duch oazowej wspólnoty. 
Ważnym elementem posiłków jest dobrze zorganizowana posługa stołu, leżąca w 
gestii mającego danego dnia dyżur zespołu oazowego. Nie może być za mało 
kubków, sztućców czy talerzy. Dwie lub trzy osoby winny czuwać, by na stołach 
niczego nie brakowało, a w miarę potrzeby donosić chleb lub kanapki, czy 
przygotowane napoje. Nie można dopuszczać do tego, by każdy, komu czegoś nie 
dostaje, sam biegał do kuchni, albo w czasie wspólnego posiłku bez powodu w niej 
pozostawał.
Kultura posiłków jest – bez wątpienia – jedną z form świadectwa grupy 
oazowej. O właściwym zachowaniu się przy stole wiele pisano w różnych 
podręcznikach savoir-vivre’u. Trudno zatem zakładać, że uczestniczący w oazie 
pierwszego stopnia nie wiedzą, co wypada przy stole, a co nie, co jest godne 
pochwały, a co naganne. W gronie, złożonym z bardzo młodych osób, nietrudno o 
sztubackie popisy, które stanowczo nie powinny mieć miejsca. Rozochocony 
neandertalczyk, „dowcipnie” nadgryzający na zapas leżące na tacy kanapki albo 
chomikujący je dla siebie pod stołem, biegunowo różni się od żywiącego szacunek 
do samego siebie i bliźnich „nowego człowieka”, troszczącego się o to, by niczego 
nie zabrakło siedzącym obok niego i zauważającego ich potrzeby. Ten ostatni w 
właściwym momencie poda dalej kosz z chlebem, wręczy cukiernicę sąsiadowi czy 
podsunie mu półmisek z wędlinami. A i pamięta o słowach „proszę” i „dziękuję”.
 
Ku szkole apostolskiej
 
Śniadanie w naturalny sposób zamyka poranną fazę programu dnia. 
Uczestnicy czują się wtedy bardziej swobodni, mogą ze sobą pogawędzić i chwilę 
wypocząć, napisać list, wysłać pocztówkę, podumać nad notatnikiem oazowym czy 
wybrać się na krótki spacer. Ekipa, na którą przypada dyżur porządkowy, ma 
okazję, by rozejrzeć się po zajmowanych pomieszczeniach i o ile trzeba 
doprowadzić je do należytego stanu. Ta chwila „oddechu” kończy się wraz z 
rozpoczęciem kolejnych zajęć, opatrywanych najczęściej mianem szkoły 
apostolskiej. Są one różnie kształtowane, zależnie od stopnia i typu oazy 
rekolekcyjnej. Różne są także tematy podejmowane w ich ramach. To samo 
dotyczy stosowanych środków dydaktycznych. Na oazie pierwszego stopnia 
najczęściej prowadzi się szkołę modlitwy, zaś na oazie drugiego stopnia – szkołę 
liturgiczną. Należy uważać, by nie przeholować z czasem trwania szkoły 
apostolskiej. To przedpołudniowe spotkanie nie powinno trwać dłużej niż godzinę. 
Jeśli korzysta się ze środków audiowizualnych lub innych dynamizujących jego 
przebieg pomocy, można je nieco przedłużyć. Prowadzenie nie musi spoczywać na 
barkach tylko jednej osoby. W zajęciach może uczestniczyć kilku animatorów, 
dzielących się podejmowanymi wątkami, co będzie na pewno dobrze przyjęte przez 
słuchaczy. 
Ze szkołą apostolską łączy się często próbę śpiewu. Rekolekcje wakacyjne są 
okazją do zapoznania się z nowymi pieśniami liturgicznymi i wykonywanymi przy 
gitarze piosenkami ewangelicznymi. Ucząc ich, należy kłaść nacisk na refleksyjny 
stosunek do ich treści i rozumienie ich przesłania. Niosą one z sobą wiele 
głębokich prawd, pouczeń i wezwań o znaczeniu ewangelizacyjnym, 
wzbogacających duchowo uczestników rekolekcji. 
Należy w tym miejscu dorzucić kilka słów na temat prowadzonych przez 
oazowiczów zapisków. Notatnik oazowy, to jedno. Animator powinien 
zasugerować uczestnikom już pierwszego dnia, żeby postarali się ponadto o kajet 
na bardziej osobiste notatki oraz na teksty nowych piosenek – zwłaszcza jeśli nie 
mają dostępu do wydanych drukiem śpiewników. Można oczywiście teksty z 
nutami kserować. Z ręcznym wpisywaniem ich do zeszytów łączy się wszakże coś 
istotnego – łatwiej się bowiem utrwalają, zważywszy działanie mechanizmu 
pamięci psychoruchowej. Takie zeszyty pełnią przy okazji rolę swoistej oazowej 
kroniki lub sztambucha, mogą zawierać życzliwe pamiątkowe wpisy uczestników i 
adresy do korespondencji, a także krótkie i żartobliwe relacje z tego, co się 
intrygującego działo. Po powrocie z oazy przydają się one w pracy apostolskiej w 
parafii.
 
W porze obiadu i później
 
Po zakończeniu szkoły apostolskiej uczestnicy mają znowu trochę wolnego 
czasu, którym mogą dysponować – aż do obiadu. Trzeba umieć tę przerwę 
roztropnie wykorzystać. Są to sprzyjające chwile dla zastępu, który ma 
przygotować pogodny wieczór – można wtedy zastanowić się nad jego 
przebiegiem, zaplanować piosenki, monologi, inscenizacje, konkursy, dowcipy i 
skecze, rozdzielić role i przećwiczyć trudniejsze kwestie. Błędem byłoby z tym 
zwlekać, a konieczne zabiegi i próby odkładać na ostatnią chwilę. Ta sama rada 
dotyczy zastępu, na który przypada następnego dnia dyżur liturgiczny. I jego 
członkowie mogą wraz z animatorem zacząć się do niego przysposabiać. Trzeba 
przejrzeć teksty mszalne i pomedytować nad nimi, zastanowić się nad doborem 
śpiewów, nad komentarzem liturgicznym, nad modlitwą wiernych i nad tym, jak 
rozdzielić funkcje liturgiczne.
Jeżeli zastęp nie ma innych obowiązków, jest rzeczą wskazaną, aby animator 
jeszcze przed obiadem przypomniał o „Namiocie spotkania” i do udziału w nim 
taktownie zachęcił. Przed południem, gdy umysł jeszcze jasno pracuje, o wiele 
łatwiej pomodlić się i w odosobnieniu pomedytować – niż później, po obiedzie, 
kiedy wszyscy myślą już o zamierzonej pielgrzymce czy wyprawie w góry, o 
wyjściu na spacer poza ośrodek rekolekcyjny lub o innych eskapadach, 
angażujących pojedyncze zastępy lub dużą grupę rekolekcyjną. Oazowy Namiot 
spotkania” jest osobistą, co najmniej kilkunastominutową modlitwą, odbywaną w 
samotności. Każdy z uczestników, nie mówiąc oczywiście o animatorze, szuka 
takiego cichego miejsca dla siebie, w którym będzie mógł pozostać sam na sam z 
Bogiem, a inni swą obecnością, rozmowami i śmiechami nie będą go rozpraszać i 
zakłócać jego spokoju. Można w tym celu udać się do kaplicy i w milczeniu 
uklęknąć przed tabernakulum, przy którym pali się wieczna lampka, albo też z 
Nowym Testamentem w dłoni poszukać uroczej samotni na łonie natury. 
Przy tej okazji wypada wspomnieć o osobistej lekturze Pisma świętego, 
która bywa często łączona z Namiotem spotkania. Upowszechnił się zwyczaj 
zaznaczania ołówkiem, długopisem lub nawet flamastrem uderzających i 
ekscytujących zdań przy pomocy trzech znaków – wykrzyknika, pytajnika i strzałki 
(metoda Västeras), podkreślania całych fraz, posiadających dobitne znaczenie, bądź 
też nanoszenia przy wyjątkowo absorbujących fragmentach odnośników do innych 
tekstów, których teologiczna wymowa jest podobna. Z posiadaniem i lekturą Pisma 
świętego wiąże się swoisty paradoks. Zadbany, świecący nowością i wyglądający 
jakby dopiero co wyszedł z drukarni egzemplarz Nowego Testamentu w rękach 
oazowicza jeszcze wcale nie oznacza, że ten żywi głęboki szacunek do słowa 
Bożego. Autentyczna cześć dla tej księgi wyraża się bowiem w obcowaniu z nią na 
co dzień. Kto często i z potrzeby serca po nią sięga, zagłębiając się w jej zbawcze 
przesłanie, pozostawia na jej stronicach wspomniane wyżej widoczne ślady 
angażującej go lektury. To one dopiero są naocznym dowodem tego, że księga ta 
budzi w nim cześć, a jej niezwykłe frazy wplatają się w jego życie, w 
egzystencjalne poszukiwania i dokonywane wybory. „Pokaż mi swój egzemplarz 
Pisma świętego – można w związku z tym rzec – a powiem ci, jaki jest twój 
stosunek do słowa Bożego!”
Oazowy obiad wydaje się przedzielać dzień rekolekcyjny  na dwie połowy. 
Niejako zwiera pierwszą, wymagającą większej uwagi, wysiłku umysłowego i 
samodyscypliny, i otwiera drugą – zaplanowaną nieco swobodniej i może z 
większą imaginacją i pomysłowością. Po obiedzie pozostaje kilka godzin czasu na 
wyprawę zastępu lub całej wspólnoty rekolekcyjnej. Można udać się wytyczonymi 
trasami turystycznymi, odwiedzić pobliskie miejscowości, obejrzeć zabytki, nie 
zapomnieć o niedalekich sanktuariach i świątyniach oraz podumać w miejscach, z 
którymi wiążą się regionalne lub lokalne tradycje. W czasie wycieczki lub 
bezpośrednio po niej zazwyczaj stwarza się okazję do przeprowadzenia ćwiczeń w 
zastępach: rozmowy ewangelicznej na pierwszym stopniu lub kręgu biblijnego na 
drugim. Wyprawa poza ośrodek rekolekcyjny musi być z rozwagą zaplanowana. Z 
jednej strony patrząc, powinna służyć wypoczynkowi, a z drugiej – wiązać się z 
określonym zamysłem poznawczym i wychowawczym. Jeśli u jej kresu kryje się 
zabytkowy kościół lub urocza połemkowska cerkiew – to zyska ona charakter 
pielgrzymki. Jej celem może być także wyniosły szczyt górski lub inne 
malowniczo położone wzniesienie, z którego roztacza się rozległy i czarowny 
widok na okolicę. W czasie wspólnych wypraw należy uczyć uczestników 
kontemplatywnego kontaktu z żywą przyrodą. Jej niezaprzeczalne piękno ułatwia 
spotkanie z Bogiem. Porastające zbocza zagajniki i lasy, pokryte kobiercami 
kwiatów barwne polany, otoczone wieńcem zieleni jeziora i urocze zakola rzek, 
odsłaniają przecież wielkość i majestat Stwórcy. Przemawia On niezwykle 
wyraziście do człowieka przez dzieło stwórcze.
 
Wyprawa otwartych oczu
 
W tym kontekście wspomnieć wypada o metodzie pracy, zwanej wyprawą 
otwartych oczu, którą przewiduje podręcznik oazowy. Wyprawę tę można połączyć 
ze wspomnianą wycieczką lub pielgrzymką całej grupy oazowej, bądź odbyć ją w 
innej porze, wybierając odpowiadające jej kolejnym tematom urzekające zakątki w 
pobliżu ośrodka rekolekcyjnego. Metoda ta została wypracowana w dawnym 
skautingu, a jej rola wychowawcza jest niezaprzeczalna. Angażuje ona wzrok, 
słuch i inne zmysły, uwrażliwiając młodych ludzi na to, obok czego na co dzień 
przechodzą obojętnie. Uczy podglądania sekretów przyrody, których w życiowej 
zadyszce, pośpiechu i pędzie raczej się nie dostrzega. W oazie wzbogaca się ona o 
treści teologiczne. Uczestniczący w niej są więc swoistymi tropicielami Pana Boga. 
Szukają nie tyle jak traperzy i łowcy śladów dzikiej zwierzyny, co raczej znaków 
obecności Stworzyciela. W miarę potrzeby wyprawy otwartych oczu można 
samodzielnie rozbudować, sięgając do harcerskich pomocy metodycznych.
 
Na turystycznych szlakach
 
Budzące entuzjazm turystyczne wyprawy poza ośrodek rekolekcyjny 
wymagają starannego przygotowania. Chodzi przede wszystkim o odpowiednie 
wyposażenie, ekwipunek i stroje uczestników. Nie wszyscy przybyli na oazę mają 
bowiem wystarczające doświadczenie w tym względzie. Wielu z przyjezdnych 
może nie zdawać sobie sprawy z konieczności posiadania przystosowanego do 
trudnego terenu mocnego obuwia czy zabezpieczenia na wypadek nagłej ulewy lub 
burzy z wyładowaniami atmosferycznymi. Szczególnie ważne są porządne buty, 
najlepiej pionierki, albo przynajmniej adidasy. Jeżeli oaza odbywa się w wyższych 
górach, należy na to zwracać baczną uwagę, bowiem zdarzają się niefrasobliwi 
uczestnicy, solennie przeświadczeni o tym, że z powodzeniem mogą wybrać się w 
klapkach nawet na... Mount Everest. Animator przed każdą wycieczką powinien 
zlustrować ekwipunek swych podopiecznych i zorientować się, czy przypadkiem 
nie rzucają się z motyką na słońce. W razie potrzeby doradzić, co mogą zabrać ze 
sobą, a co bezwzględnie pozostawić w ośrodku, ewentualnie zwolnić z wyprawy 
tych, którzy nie są przygotowani do udziału w forsownym marszu i pokonywania 
stromych wzniesień. 
W górach grupa rekolekcyjna powinna zawsze być razem. Można oddalać się 
od innych, ale nigdy na tyle, by tracić z nimi kontakt wzrokowy. W przeciwnym 
wypadku jest trudno zaplanować wspólny posiłek na trasie, czy wypoczynek z 
myślą o tych, którzy są mniej sprawni i wysportowani. Stara turystyczna zasada 
stanowi, że grupę marszową otwiera wyznaczony doświadczony członek wyprawy, 
który wie dokąd iść, a ponadto umie narzucić właściwe tempo, nie za wolne i nie za 
szybkie, podczas gdy drugi podobny zamyka wycieczkę. Ten ostatni wyłapuje 
maruderów, ślamazarnie wlokących się za pozostałymi uczestnikami rajdu. Nikt z 
idących nie może zostawać w tyle za „zamkowym”, ani wyrywać się i wyprzedzać 
prowadzącego wyprawę. Te dobrze znane i raczej sensowne rady są jednak dość 
często lekceważone, a grupa rekolekcyjna rozciąga się w marszu czasem na kilka 
kilometrów. Trudno wtedy coś wspólnego przedsięwziąć i zapanować nad całością. 
Silniejsi są na przedzie, gnając z właściwą im werwą, a słabsi pozostają daleko za 
nimi, zazwyczaj zasapani i półżywi. Ta zasada dotyczy również powrotu z 
wyprawy. Nie można dopuszczać do tego, aby uczestnicy schodzili się do ośrodka 
„na raty” – przez jedną lub dwie godziny. Należy ponadto dobrze znać trasę, którą 
po bacowsku wiedzie się grupę. Na turystycznych szlakach przydają się mapy, pod 
warunkiem, że umie się je czytać. Nic bardziej żenującego, niż animatorzy kłócący 
się z kompasem w ręku na oczach pozostałych członków wyprawy o to, czy skręcić 
w prawo, czy w lewo na napotkanym górskim rozdrożu.
Kwestia stroju na turystycznej trasie to nie tylko sprawa wygody, zdrowia i 
bezpieczeństwa. Nawet podczas wycieczki grupa rekolekcyjna nie przestaje być 
zespołem osób zebranych razem ze względu na Chrystusa. Na turystycznym szlaku 
mają dawać o Nim świadectwo. Dlatego strój wycieczkowiczów musi być 
możliwie kompletny. Nawet jeżeli jest bardzo upalnie i słońce mocno przygrzewa, 
chłopcy nie ściągają bluz i koszul, i nie pędzą pod górę w samych szortach. Nie 
mogą się zachowywać tak jakby byli na plaży w Mombasa. Podobne zasady 
dotyczą dziewcząt. Rymując: swobodnie ale godnie. Trzeba pod tym względem 
zachować dużą roztropność i umieć wyjaśnić potrzebę pewnej dyscypliny. Nie 
należy zapominać, że oazy rekolekcyjne mają być i pod tym względem nośnikami 
nowej kultury.
Jeżeli jest zaplanowana dłuższa wyprawa, trzeba zabrać ze sobą suchy 
prowiant. Najlepiej rozdzielić go na poszczególne zastępy. W związku z tym przed 
wyjściem z ośrodka każdy animator musi przygotować plecak, który potem można 
nieść na zmianę. Nie są wskazane kanapki, ponieważ po kilkugodzinnej marszrucie 
zazwyczaj tak się utrzęsą w plecaku, że wyglądają mało apetycznie bądź nie nadają 
się już do spożycia. Najlepiej przygotować zestawy, składające się z bochenków 
chleba, zamykających się szczelnie puszek z masłem czy margaryną, oraz 
dodatków w postaci konserw, żółtego sera i twardych warzyw (na przykład 
ogórków). W takich przypadkach zestaw powinien zawierać przynajmniej jeden 
nóż do krojenia i smarowania chleba oraz otwieracz do konserw. Nie należy 
zapominać o papierowych serwetkach. Jeżeli posiłek odbywa się na trasie, po jego 
zakończeniu należy po sobie uprzątnąć i nie pozostawiać kompromitujących 
śladów na trawie w postaci śmieci. 
Jeden z animatorów powinien mieć z sobą apteczkę z niezbędnymi środkami 
pomocy. Szczególnie zaś chodzi o elastyczne bandaże, przydatne, gdy ktoś sobie na 
przypadkowym korzeniu naciągnie ścięgno lub skręci kostkę. Zawsze warto 
zabierać ze sobą wodę utlenioną i proste opatrunki, nieodzowne w przypadku otarć 
lub skaleczeń.
 
Popołudniowe ćwiczenia w małej grupie rekolekcyjnej
 
Rozmowę ewangeliczną i krąg biblijny można przeprowadzić na łonie natury 
– w ujmującym odosobnieniu, gdzie łatwo o skupienie i wyciszenie, na przykład 
gdzieś na rozświetlonej słońcem leśnej polanie lub na porośniętym gęstą trawą 
wygonie, a w razie niemiłosiernego upału – w cieniu rozłożystych drzew. Trzeba 
oczywiście stworzyć odpowiedni nastrój, zaprzestać pogaduszek i uciąć chichoty, 
żarty i śmiechy. Jest mile widziane, aby grupa otaczała zapaloną świecę i otwartą 
księgę Pisma świętego. Płonąca świeca podkreśla medytacyjny charakter spotkania, 
które rozpoczyna się i kończy wspólną modlitwą. Należy zachować zawsze ryt jej 
zapalania (Wezwanie „Światło Chrystusa!” i odpowiedź „Bogu niech będą 
dzięki!”). Ponieważ rozmowa ewangeliczna jest ćwiczeniem duchowym, które 
animator prowadzi całkowicie samodzielnie, musi zatem być pewien, że będzie ono 
przebiegać właściwie, zgodnie z przyjętymi regułami, i że uczestnicy nie narzucą 
mu żadnej spłycającej je konwencji. Temat rozmowy musi mu być bliski. Powinien 
przemyśleć różne warianty refleksji nad prowokującym do namysłu wydarzeniem, 
nad którym ma się z grupą zastanawiać, i nad zadanym tekstem biblijnym, jak 
również wziąć pod uwagę możliwość wprowadzenia uzupełnień, ubogacających 
przebieg ćwiczenia (lektura fragmentu książki lub czasopisma, itp.). Najważniejsze 
jest wszakże to, aby umiał doprowadzić do autentycznego zainteresowania 
przedłożonym tematem. Tylko doświadczeni animatorzy mogą sobie pozwolić na 
improwizowane spotkania, bez uprzedniego przygotowania i uważnego studium 
materiałów pomocniczych. Do takiej wprawy dochodzi się zwykle dopiero po kilku 
latach pracy formacyjnej i po zdobyciu sporej wiedzy na podejmowany temat. 
Rozmowa ewangeliczna jest połączeniem modlitwy i rozmowy, medytacji i 
wymiany zdań; jest wspólnym poszukiwaniem chrześcijańskim, które ma sens, jeśli 
uczestnicy akceptują jego zasady. Nie wypada redukować tego ćwiczenia do samej 
tylko świeckiej rozmowy (chłodnej i niezobowiązującej dyskusji), ale ponadto – z 
drugiej strony patrząc – nie wypada również nadawać mu charakteru jakiejś 
sztucznie uduchowionej medytacji. Ważne są uczciwość i szczerość, duch 
zaangażowania, jak również pragnienie znalezienia chrześcijańskiego rozwiązania 
badanej kwestii. Jeśli rozmowa ewangeliczna odbywa się w pomieszczeniu, które 
służy jako sypialnia, animator winien zwrócić uwagę na to, by uczestnicy w jej 
trakcie nie wyciągali się leniwie na łóżkach. Ćwiczenie to nie przypomina lektury 
do poduszki, wymaga skupienia i uwagi – co w naturalny sposób wiąże się z 
określoną postawą ciała. Wymaga także okazania szacunku Temu, którego 
symbolizuje zapalona świeca. Rozmowa ewangeliczna trwa zwykle około godziny. 
Nie powinno się jej nadmiernie przedłużać, ale też jej za szybko kończyć. W tym 
ostatnim przypadku pozostanie bowiem uczucie niedosytu.
Prowadzenie kręgu biblijnego i liturgicznego, rozmowy ewangelicznej i 
innych zajęć, przewidzianych w części szczegółowej podręcznika oazy, wymaga – 
co tu dużo mówić – posiadania sporych kwalifikacji podmiotowych i 
przedmiotowych, które najlepiej pogłębiać i rozwijać poprzez udział w podobnych 
spotkaniach we wspólnocie apostolskiej w parafii. Najlepiej najpierw tam – w 
ciągu roku szkolnego – popróbować swoich sił, przetestować siebie i zbadać już 
zdobyte umiejętności. Z jednej strony patrząc, jak już wspomniano, animator musi 
mieć posłuch, a więc umieć zapanować nad rozbawioną grupą, wyciszyć obecnych 
i doprowadzić do atmosfery spotkania religijnego, z drugiej zaś – wywołać 
rzeczywiście zainteresowanie podjętym wątkiem i sprawić, by uczestnicy dzielili 
się naprawdę tym, co myślą i czują. Jeśli nie będzie sobie z tym radzić i prowadzić 
zajęcia niedołężnie i nieskładnie, jego podopieczni szybko się nastawią na li tylko 
przeczekanie nudnego spotkania. Odgadną, że animator niewiele wie na zadany 
temat, a jak wiadomo z pustego przecież nawet Salomon nie naleje. Jeżeli więc 
zostaną zmuszeni do zabierania głosu, będą bąkać jedynie coś przez grzeczność. 
Bardzo wiele się w ten sposób straci.
Z rozmową ewangeliczną lub kręgiem biblijnym łączy się zwykle dziesiątek 
różańca. Warto pamiętać, że metoda oazy jest integralnie związana z modlitwą 
różańcową. Oaza trwa piętnaście dni, a każdemu z nich odpowiada jedna tajemnica 
różańcowa, od części radosnej, przez bolesną, po chwalebną. Drugim odniesieniem 
dla jej programu jest cykl roku liturgicznego, od Adwentu po uroczystość 
Chrystusa Króla. Różaniec oazowy odmawia się z dopowiedzeniami. W oazach 
pierwszego i drugiego stopnia uczestnicy uczą się je tworzyć, wpisując codziennie 
do notatników po dziesięć dopowiedzeń do każdej kolejnej tajemnicy. Animatorom 
wypada zwracać uwagę na ich poprawność. Zazwyczaj uczestnicy nie mają 
większych trudności ze znalezieniem i dostosowaniem treści biblijnych i 
teologicznych, odpowiadających kolejnym tajemnicom różańcowym. Kłopoty 
wywołuje natomiast wymóg zachowania poprawności językowej, szczególnie zaś 
gramatycznej. Dopowiedzenie jest uzupełnieniem przerwanego w pół zdania, które 
kończy się na słowie „Jezus” – powinno zatem zaczynać się od „którego”, 
„którym”, „z którym”, „o którym”, „dla którego” lub „przez którego”. Tworzony 
zwrot jednak odnosić się musi nie do Jezusa, lecz do Maryi, gdyż to do Niej 
skierowana jest ta modlitwa.
 
Nabożeństwo wieczorne
 
Nabożeństwo wieczorne jest drugim obok porannej Mszy świętej – jeśli nie 
liczyć jutrzni – oazowym spotkaniem o charakterze liturgicznym. O jego kształcie 
decyduje „Podręcznik nabożeństw Oazy Nowego Życia”. O ile poranną Mszę 
świętą celebruje się przez około półtorej godziny, to nabożeństwo odprawiane 
wieczorem powinno „zmieścić się” w trzech kwadransach. Jest już bowiem późno, 
dzień się chyli ku zachodowi, uczestnicy są syci wrażeń i nieco zmęczeni – i 
trudniej im o uwagę i dłuższe skupienie. Nabożeństwo wieczorne może być bogate 
w śpiewy. Wypada pamiętać o sugestii, zawartej w „Podręczniku nabożeństw Oazy 
Nowego Życia”, by w niedziele i święta, przypadające w czasie oazy odprawić 
nieszpory według odnowionej Liturgii Godzin.
 
Od kolacji do pogodnego wieczoru
 
Kolacja jest ostatnim wspólnym posiłkiem w ciągu dnia. Podobnie jak 
śniadanie i obiad winna rozpocząć się punktualnie. Jeśli wyprawa w góry się 
przedłużyła i powrót wypadł nieco później niż to zaplanowano, grupa dyżurna 
może mieć zrozumiałe kłopoty z uwinięciem się na czas. Animatorzy innych 
zespołów mogą wtedy przyjść jej z pomocą.
Utrzymanie porządku i ładu po kolacji bywa niekiedy niewdzięcznym 
zadaniem dla zespołu wychowawczego. Po udanej wycieczce uczestnicy są na ogół 
rozbawieni, by nie mówić rozbrykani i rozhasani, dlatego niekiedy ulatuje im z 
pamięci prawda o rekolekcyjnym charakterze oazy. Przedostatni wspólny punkt 
programu dnia, czyli pogodny wieczór, nastraja ich swobodnie i relaksowo. Czują, 
że są na luzie. Jeśli jednak górę wezmą emocje, uczestnicy utracą samokontrolę, a 
ich żywiołowa radość przeniesie się na późniejsze godziny – mogą być poważne 
kłopoty z zachowaniem ciszy nocnej i uszanowaniem pory snu. Bez wątpienia, 
czynnikiem wyciszającym grupę jest nabożeństwo wieczorne i nie należy z niego 
rezygnować, nawet jeśli wyprawa była męcząca albo uczestników dopadł rzęsisty 
deszcz. Ponadto – na zakończenie kolacji – można w kilku słowach przypomnieć o 
idei dnia rekolekcyjnego i podsumować popołudniowe zajęcia, szczególną uwagę 
zwracając na wyprawę otwartych oczu i rozmowę ewangeliczną.
I w przypadku pogodnego wieczoru liczy się punktualność. Bywa, że zespół 
odpowiedzialny za jego program jest tak dalece zaaferowany próbą generalną za 
kulisami, że w następstwie tego uczestnicy muszą czekać przed wejściem do sali i 
się niecierpliwić. Zwlekanie z rozpoczęciem najczęściej oznacza, że będzie on 
krótszy niż się spodziewano. Lepiej unikać takich sytuacji. Pogodny wieczór 
zazwyczaj trwa około półtorej godziny i kończy się najpóźniej o wpół do dziesiątej. 
Należy pamiętać o pewnych zasadach, dotyczących jego przebiegu. Zabawa nie 
może być bez reszty żywiołowa i niepohamowana, bez projektu i planu, a przy tym 
przez nikogo nie prowadzona. Należy wyznaczyć jedną lub dwie osoby do roli 
konferansjera lub konferansjerów. Zapowiadają oni kolejne występy, wplatając w 
anonse żarty i dowcipy. Program winien zróżnicowany, a jego kolejne punkty tak 
ułożone, by monologi, dialogi, inscenizacje, konkursy, zabawy i skecze, 
przerywane wspólnymi śpiewami, łączyły się ze sobą i tworzyły pewną całość. W 
prowadzenie pogodnego wieczoru powinien być włączony oazowy akompaniator, 
który będzie umiał towarzyszyć śpiewnym przerywnikom i harcerskim czy 
obozowym balladom (musi znać melodie, chwyty i słowa). Powinny być 
przygotowane teksty piosenek, zaplanowanych do wspólnego wykonania. Warto 
pamiętać o tym, że pogodny wieczór jest sprawdzianem osobistej kultury 
uczestników oazy. Mogą się razem setnie bawić, ale nie za cenę ośmieszania i 
poniżania swych kolegów i koleżanek, czy szydzenia z animatorów i innych osób z 
zespołu wychowawczego. Raz lub dwa razy w turnusie pogodny wieczór można 
przeprowadzić metodą obozową, to znaczy przy rozpalonym ognisku, o ile są po 
temu terenowe warunki. W niektóre dni może być zastąpiony nieco 
poważniejszymi w swej wymowie i treści tematycznymi wieczornicami.
 
Modlitwy wieczorne i cisza nocna
 
Modlitwy wieczorne kończą pogodny wieczór, a także cały dzień 
rekolekcyjny, stanowiąc jego refleksyjne podsumowanie. Uczestnicy mają w ich 
ramach czas na rachunek sumienia – obejmujący ich stosunek do całodziennych 
obowiązków, do kolegów czy koleżanek w grupie i do członków zespołu 
wychowawczego. Obok tego animator może przewidzieć w swoim zastępie jeszcze 
tuż przed snem tzw. pięć minut szczerości. Ćwiczenie to dodatkowo scementuje 
grupę. Chodzi w nim o to, by jego podopieczni w kilku słowach powiedzieli sobie 
wzajem szczerze, z czego byli tego dnia zadowoleni, a z czego nie, za co mogą 
siebie pochwalić, a za co zganić. Można sobie podać dłonie i przeprosić się 
wzajemnie. Podobnie jak rankiem, również wieczorem – po modlitwach – 
obowiązuje cisza i animator musi kłaść nacisk na to, aby jej przestrzegano. 
Zasadniczo nie powinno się już wtedy załatwiać żadnych pilnych spraw, a 
uczestnicy po umyciu się mają położyć się do łóżek. Nie ma mowy o bieganiu, 
odwiedzaniu kolegów w innych sypialniach czy przygotowywaniu zadań na 
następny dzień, ani też o okupowaniu kuchni, zaglądaniu do spiżarni i robieniu 
sobie kanapek – puszczeni tam samopas rozbawieni uczestnicy mogą bowiem 
dokładnie „wyczyścić” spiżarnię z zapasów na cały następny dzień. A już tym 
bardziej o zbieraniu się razem, głośnym opowiadaniu sobie dowcipów, hałaśliwym 
śmiechu i przygrywaniu na gitarze czy o nocnych wyprawach poza ośrodek 
rekolekcyjny. Dziewczęta są skłonne łamać ciszę nocną w mniej rzucający się w 
oczy niż chłopcy sposób, ale i on nie jest godny pochwały. Lubią zbierać się przy 
jednym łóżku i szeptem opowiadać sobie do ucha – często długo w noc – jakieś 
zabawne facecje i dykteryjki. W rezultacie tego rankiem są niewyspane i senne, a 
ich zdolność percepcji – jak to zostało już wyżej powiedziane – ulega widocznemu 
przytępieniu. Choć przecież wydawało się, że późnym wieczorem w ich pokoju 
było cicho. O godzinie 22. 00 lub pół godziny później, zależnie od lokalnych 
ustaleń, w całym ośrodku muszą być pogaszone światła i powinna panować cisza 
nocna. Jest ona ważnym sprawdzianem dyscypliny panującej na rekolekcjach i 
ładu, jaki utrzymują animatorzy w swoich zastępach.
 
 
Rozdział dziewiąty
Międzyoazowy dzień wspólnoty
 
 
Podręcznik oazy rekolekcyjnej przewiduje dni specjalne, których przebieg 
odbiega nieco od ramowego. Chodzi szczególnie o dzień wspólnoty – w ramach 
którego spotykają się grupy rekolekcyjne danego regionu, kilku dekanatów czy 
całej diecezji, oraz w następnej kolejności o ostatni dzień rekolekcji. Dzień 
rozwiązania oazy i rozesłania uczestników ma szczególnie uroczysty i odświętny 
charakter. Odbywają się ponadto w oazach inne dni specjalne – na przykład dzień 
pokuty, połączony z drogą krzyżową w plenerze, sakramentem pojednania, postem 
i milczeniem. Program dni specjalnych musi być pieczołowicie i interesująco 
przygotowany, aby nie przyniósł zawodu zespołowi wychowawczemu. Ponieważ 
różni się on od programu codziennego i jeśli tak można rzec – standardowego, 
czasami trudno przewidzieć, jakie niespodziankami zaskoczy animatorów. Przy 
organizacji i przeprowadzaniu dni specjalnych dobrze pamiętać o doświadczeniu 
innych grup oazowych, jak również o wzorach, wypracowywanych przez całe lata 
przez różne ośrodki rekolekcyjne. A w razie wątpliwości poradzić się moderatorów 
i animatorów, mających większe doświadczenie w tym względzie. Wszyscy 
członkowie zespołu wychowawczego muszą się w tych dniach specjalnie 
zmobilizować – przypadną im bowiem w udziale obowiązki, których na co dzień w 
oazie nie mają.
Dzień Wspólnoty jest kulminacyjnym przeżyciem podczas oazy 
rekolekcyjnej – wprowadza w doświadczenie Kościoła „wspólnoty w Duchu 
Świętym”, jako wspólnoty wspólnot. Odbywa się w trzynastym dniu oazy 
(Zesłanie Ducha Świętego), jednakże wypada o nim pomyśleć nieco wcześniej, by 
uporać się z niezbędnymi pracami przygotowawczymi. Ma on wielorakie znaczenie 
i jest w jakiejś mierze sprawdzianem wkładu zespołu wychowawczego w 
prowadzone rekolekcje. Zwykle na dniu wspólnoty widać w całej okazałości, jak 
przebiega oaza, jaki jest jej poziom, w jakim duchu trwają jej uczestnicy, co 
przeżywają i ku czemu faktycznie dążą. Słowem: jest świadectwem działania 
Ducha Świętego podczas rekolekcji, równocześnie ukazując owoce pracy 
animacyjnej, prowadzonej w każdym ośrodku, ale też jej niedomogi i braki. Dzień 
wspólnoty służy wymianie doświadczeń różnych grup rekolekcyjnych. Każda z 
nich się przedstawia, ma swój znak rozpoznawczy i zabiera głos przez swoich 
reprezentantów w czasie godziny świadectwa. Każda z grup rekolekcyjnych 
współuczestniczy także w przygotowaniu i celebracji liturgii eucharystycznej. 
Bierze ponadto udział w następującej po niej agapie. Międzyoazowy dzień 
wspólnoty, będąc spotkaniem wspólnoty Kościoła jako wspólnoty wspólnot, staje 
się manifestacją Ruchu Światło-Życie na szczeblu regionalnym, diecezjalnym czy 
międzydekanalnym. Warto w tym szczególnym dniu pamiętać o twórcy tego ruchu 
i jego pierwszym moderatorze. 
Każdy element programu dnia wspólnoty musi być dla animatorów 
zrozumiały; powinni także wiedzieć, jak się należy do niego przysposobić i jak 
przygotować podopiecznych, by ci nie byli zaskoczeni – zwłaszcza jeżeli 
uczestniczą w oazie pierwszego stopnia – jego programem i przebiegiem.
Przygotowania do dnia wspólnoty najlepiej podzielić na trzy fazy i nad każdą 
osobno się zastanowić. Pierwsza wiąże się z pielgrzymką do miejsca zbiórki 
wszystkich grup oazowych i zajęciem o czasie wyznaczonego miejsca. Jeżeli dzień 
wspólnoty odbywa się daleko, należy przewidzieć możliwość pokonania części 
trasy środkami komunikacji. Byłby wstyd, gdyby cała grupa się spóźniła i dotarła – 
na przykład – już po rozpoczęciu Mszy świętej. Druga faza wiąże się programem 
dnia wspólnoty i sposobem udziału w niej grupy rekolekcyjnej. Trzecia faza – z 
powrotem do oazowego „domu”. Podobnie jak w przypadku dłuższych wypraw czy 
wycieczek, należy zadbać o prowiant dla wszystkich zastępów, rezerwując 
wiktuały na zaplanowaną po Mszy świętej agapę. W czasie agapy można dzielić się 
własnymi zapasami z innymi grupami oazowymi, co jest również czytelnym 
znakiem jedności.
Przybyłe z entuzjazmem na międzyoazowy dzień wspólnoty grupy 
rekolekcyjne chcą dobrze się zaprezentować, dlatego też najczęściej należący do 
nich pragną, aby ich znak rozpoznawczy dawał się łatwo zapamiętać i był tak 
oryginalny i ciekawy, by inni nie mogli oderwać od niego oczu. Znak oazy grupuje 
– jak dawniej sztandar na polu bitwy, wokół którego formowała się idąca do boju 
chorągiew – wszystkich, którzy w niej uczestniczą. Aby osiągnąć cieszący 
wszystkich rezultat, animatorzy muszą wcześniej pomyśleć o wykonaniu tego 
znaku i jego wymowie identyfikującej się z daną grupą. W ten celu należy wyłonić 
z grona uczestników osoby o uzdolnieniach artystycznych i zlecić im jego 
zaprojektowanie i stworzenie. Kształty, jakie przyjmie, zależą od inwencji i 
pomysłowości jego wykonawców. Może przypominać klasyczny płócienny 
proporzec czy sztandar. Może być z drewna, ze sklejki, z fantazyjnego korzenia lub 
płaszcza kory brzozowej. Nie ma – praktycznie biorąc – żadnych ograniczeń, jeśli 
chodzi o dobór materiałów i pomysły na finezyjne wykończenie, byle by tylko 
efekt pracy nad tym dziełkiem był nietuzinkowy i nieszablonowy, słowem – 
niebanalny. W kompozycji całości powinny się mieścić: nazwa oazy, miejscowość, 
w której się ona odbywa, turnus, a także hasła, związane z jej programem 
formacyjnym. Obok dużego sztandarowego znaku, można również wziąć pod 
uwagę możliwość wykorzystania – zależnie od pomysłowości uczestników i 
posiadanych środków – innych oazowych gadżetów, na przykład koszulek z 
napisem „oaza” lub znakiem, czy podobnych chust lub znaczków, przypinanych do 
kołnierza bluzy. Od lat są popularne skórzane „medaliony” na rzemykach z 
wytłoczonym znakiem „fos-dzoe”.
Do składania świadectwa na dniu wspólnoty wyznacza się zwykle jedną, dwie 
lub trzy osoby z każdej oazy. Świadectwo ma charakter konkretny, osobisty i jest 
szczerą wypowiedzią uczestnika, pragnącego odsłonić przed innymi „kulisy” 
działania w nim Ducha Świętego. Bóg dokonuje na oazach wielkich dzieł 
(„magnalia Dei”) i choć mogą one być ukryte dla obcych oczu, ich rezultaty są z 
reguły dostrzegalne dla samych zainteresowanych. Wypowiedź powinna tchnąć 
autentyzmem i nie wolno jej redukować do recytacji zdawkowej wyuczonej 
pobożnej kwestii. Nie chodzi bowiem o wywołanie dobrego wrażenia i jakąś 
fałszywie pojętą reklamę oazy, którą się reprezentuje. Zabierać więc głos powinni 
ci, którzy do tego wewnętrznie dojrzeli, tego pragną i czują, że to, co powiedzą, 
może duchowo wzbogacić innych obecnych na dniu wspólnoty. 
 
 
Rozdział dziesiąty
Dzień pokuty?
 
 
         Nie wszystkie tworzone oddolnie zwyczaje i wypracowywane przez lata w 
ruchu oazowym tradycje znajdują odbicie w podręcznikach oaz kolejnych stopni. 
Do tych właśnie należy praktyka specjalnego dnia pokutnego, polegająca na 
spędzeniu kilku czy kilkunastu godzin dnia w zupełnej samotności, całkowitym 
milczeniu i poście. Uczestników rozsyła się zwykle – po specjalnym nabożeństwie 
– gdzieś poza ośrodek rekolekcyjny, pozwalając im wybrać jakiś zakątek, w 
którym mogą oddać się medytacji i modlitwie, jak to uczynił Jezus, udający się na 
czterdzieści dni na pustynię po chrzcie w Jordanie (por. Mt 4, 1 – 11). Praktyka ta 
bywa łączona z nabożeństwem pojednania i sakramentem pokuty, które przypadają 
w jedenastym dniu oazy. Lepiej jednak, z tej racji, że dzień jedenasty jest dniem 
radości paschalnej, pomyśleć w związku z nią o jednym z wcześniejszych dni, 
powiązanych z tajemnicami bolesnymi różańca. Na oazach można wykorzystywać 
w miarę potrzeby niektóre elementy tej praktyki, właściwiej jednak będzie trzymać 
się programu, przewidzianego w podręczniku. Wyjątkiem może być droga 
krzyżowa, odbywana – jak procesje w suche dni – w otwartym terenie. W podobny 
plenerowy sposób można ją odprawiać również przy innych rekolekcyjnych 
okazjach, niekoniecznie na oazie.
W przygotowanie drogi krzyżowej są zazwyczaj włączone wszystkie zastępy. 
Należy bowiem napisać rozważania do każdej z jej czternastu stacji, a także na jej 
zakończenie (stacja „piętnasta”: zmartwychwstanie). Przy ich redagowaniu można 
się oprzeć na bardzo głębokiej w swej wymowie i niezwykle nastrojowej drodze 
krzyżowej Michela Quoista lub na innych mistrzowskich wzorach. Ponadto należy 
wyciąć i poskładać prowizoryczne krzyże. Ich także powinno być czternaście. 
Najlepiej je wykonać z nieco grubszych brzozowych patyków. Na drogę krzyżową 
wybiera się trasę mniej uczęszczaną, przez gęsty las, najlepiej prowadzącą dość 
ostro pod górę, aby biorącym w niej udział dało się we znaki zmęczenie. Przy 
stacjach przybija się kolejne krzyże do napotkanych drzew, jednakże delikatnie, 
aby później – na przykład następnego dnia – można je było zabrać z powrotem do 
ośrodka. Mogą one stanowić jedną z duchowych pamiątek z oazy – może nie tak 
cennych jak korona z krzewu ciernia z pielgrzymki do Jerozolimy, jednakże dobrze 
się kojarzących z tym, co się na niej ważnego działo. Na oazach praktykuje się 
również plenerowe nabożeństwo drogi krzyżowej z dużym ciężkim drewnianym 
krzyżem, niesionym przez kilku uczestników.
  Przy tej okazji wypada wspomnieć o roli i miejscu sakramentu pokuty w 
programie oaz wszystkich stopni. Już w dniu przyjazdu zachęca się uczestników, 
by od pierwszego dnia oazy uczestniczyli w liturgii mszalnej w pełny sposób, a 
więc przystępowali do stołu Pańskiego. W związku z tym wieczorem w dniu 
przyjazdu stwarza się nowo przybyłym możliwość przystąpienia do spowiedzi. Jest 
więc pod tym względem na oazie inaczej niż na tradycyjnych rekolekcjach, gdzie  
spowiedź zamyka cykl kazań formacyjnych i jest proponowana dopiero na ich 
zakończenie. Do sakramentu pokuty powraca się ponadto na oazie – jak już wyżej 
wspomniano – w jedenastym dniu (nabożeństwo pojednania), podkreślając wymiar 
wspólnotowy tego sakramentu i jego charakter daru paschalnego. Oprócz tego ze 
względu na stałą obecność moderatora możliwość indywidualnego przystąpienia do 
sakramentu pokuty mają uczestnicy oazy codziennie.
 
 
Rozdział jedenasty
Agapa i zakończenie rekolekcji
 
 
Ostatni piętnasty dzień oazy ma charakter podsumowania dwutygodniowego 
wspólnego pobytu, a dla uczestników rekolekcji jest on okazją do uzmysłowienia 
sobie ich owoców. W programie tego dnia przewiduje się uroczystą agapę, 
poprzedzoną liturgią eucharystyczną i godziną świadectwa, oraz nabożeństwo 
rozesłania. Stwarza się także możliwość wypełnienia osobistej ankiety. 
Wspomniana ankieta jest anonimowa i zawiera zazwyczaj kilka bardzo prostych 
otwartych pytań: Co mi się na rekolekcjach podobało, a co nie, jakie 
wprowadziłbym zmiany, co z nich wyniosłem, co sądzę o animatorach, o innych 
uczestnikach, itp. Wypełniającym ją pomaga ona przygotować się do godziny 
świadectwa, zaś dla członków zespołu wychowawczego stanowi swoistą 
dokumentację, w oparciu o którą mogą oni – po wyjeździe uczestników i 
zakończeniu rekolekcji – zadumać się nad tym, czego dokonali, a czego nie, 
przeprowadzić ewangeliczną rewizję życia, zaś w jej ramach ujrzeć i ocenić 
widoczne efekty wychowawcze, a także podziękować Bogu za dary łaski, których 
udzielił uczestnikom.
Specjalny charakter ostatniego dnia rekolekcji nie oznacza, że uczestnicy 
mogą sobie „folgować” i lekceważyć regulamin. Obowiązuje ich porządek i 
dyscyplina – takie same jak podczas całego piętnastodniowego pobytu w ośrodku 
oazowym. Ten wymóg szczególnie dotyczy zachowania się po ostatnim pogodnym 
wieczorze i zamykających go wspólnych modlitwach oraz późniejszych godzin 
nocnych. Na oazach nie ma „zielonej nocy”. Warto uczestnikom uzmysłowić, że 
tym właśnie różnią się rekolekcje oazowe od kolonii, wczasów czy wakacyjnych 
obozów o świeckim charakterze. Animatorzy muszą dopilnować, aby do ostatniej 
chwili oaza zachowała charakter rekolekcji. Nie ma mowy o zakłócaniu ciszy 
nocnej, krzykach i wrzawie. Raczej nie należy zgadzać się na to, by niektórzy 
wyjeżdżali wcześniej, na przykład tuż po agapie. Wszyscy uczestnicy rekolekcji 
powinni pozostać do następnego dnia, a po porannej Mszy świętej zasiąść do 
ostatniego wspólnego śniadania. Wtedy dopiero następuje rozwiązanie oazy. Nie 
można zapomnieć o kanapkach na drogę dla wyjeżdżających. Wypada ponadto 
sprawdzić, czy komuś nie zabrakło pieniędzy na bilet. Zdarza się bowiem, że w 
czasie oazy ten i ów zbyt rozrzutnie szafuje zawartością własnego portfela, za dużo 
wydając na łakocie i lody, a w rezultacie pozostając bez grosza w kieszeni. 
Uczestnicy wyjeżdżają najczęściej małymi grupami. Trzeba im zwrócić uwagę na 
to, aby ich zachowanie podczas podróży wynikało z odkrytego na rekolekcjach i 
doświadczonego we wspólnocie ducha służby i świadectwa. Nie należy przesadzać 
z rozstaniami, łkać i wylewać łez, co zdarza się czasami na rekolekcjach dla 
dziewcząt. Jednakże – patrząc z drugiej strony – nie wypada nikogo wypuszczać 
bez serdecznego pożegnania i błogosławieństwa na drogę.
Ci z uczestników, którzy wyjeżdżają nieco później, z tej racji że nie mają z 
rana odpowiednich połączeń kolejowych czy autobusowych, mogą dopomóc 
animatorom – jeśli zechcą – w sprzątaniu i porządkowaniu pomieszczeń 
rekolekcyjnych. 
Najmilszym punktem programu ostatniego dnia oazy jest – bez wątpienia – 
agapa. Słowo to pochodzi od pojawiającego się w Nowym Testamencie greckiego 
rzeczownika „agape”, oznaczającego czystą, szlachetną i bezinteresowną miłość. 
Agapami nazywano starochrześcijańskie uczty, ściśle związane ze sprawowaniem 
Eucharystii. Składa się na nią kilka elementów. Podstawą jest – oczywiście – 
wspólny stół, który tego dnia winien wyglądać okazale i być odświętnie 
udekorowany. Należy go nakryć obrusami lub obrusem. Zwykle znajdują się na 
nim – obok specjałów i smakołyków, których nie było na co dzień w menu oazy – 
także świece, pamiątki dla uczestników rekolekcji oraz kwiaty.
Na agapę zaprasza się gospodarzy miejsca, w którym odbywała się oaza – 
przede wszystkim księdza proboszcza parafii, a także inne osoby, które 
współuczestniczyły w życiu wspólnoty rekolekcyjnej, wspomagając ją na różne 
sposoby. Na początku zapala się uroczyście świecę rekolekcyjną i śpiewa pieśń, 
podkreślającą ideę wspólnoty. Program części oficjalnej można znaleźć w 
podręczniku oazy. Przed rozpoczęciem posiłku jest czas na złożenie stosownych 
podziękowań i można wykonać wtedy wspólne pamiątkowe zdjęcia. Przy okazji 
agapy wszyscy uczestnicy oazy otrzymują w formie dyplomu świadectwa udziału 
w rekolekcjach i drobne upominki. W czasie agapy wymieniają się zwykle 
adresami i obdarowują się autografami z życzliwymi wpisami na pamiątkę 
wspólnie spędzonych dni. Warto na ten ostatni cel przeznaczyć – na przykład – 
jakieś duże okolicznościowe widokówki. Agapę przygotowują sami animatorzy 
wraz z oazową diakonią stołu. Właściwie aż do ostatniej chwili winna ona pozostać 
dla uczestników niespodzianką i dlatego nie wypada im w czasie ostatnich 
przygotowań zaglądać do jadalni i kuchni. 
 
 
Rozdział dwunasty
W jedności z Ruchem Światło-Życie
 
 
Dla zdecydowanej większości uczestników oaza jest z reguły wspaniałym i 
niepowtarzalnym przeżyciem religijnym. Taką jest również najczęściej dla 
prowadzących ją animatorów i innych członków zespołu wychowawczego. I 
jednym, i drugim, gdy może nieco zmęczeni ale i zarazem bardzo radośni po 
piętnastu dniach pobytu opuszczają ośrodek rekolekcyjny, towarzyszy przeważnie 
głęboka świadomość tego, iż dane im było zaangażować się w odkrywanie 
tajemnicy Kościoła, który narodził się w wieczerniku w dniu zesłania Ducha 
Świętego. Budując oazową wspólnotę, niczym żywe kamienie włączyli się w 
budowę wspólnoty Kościoła powszechnego. Nieuchronnie płynący czas jednakże 
sprawia, że nawet najcieplejsze i najbardziej słoneczne wspomnienia, zwłaszcza te, 
których się w sobie nie pielęgnuje, pokrywają się warstwą szarego kurzu. Jest coś 
takiego w człowieku, że choć przegląda się długą chwilę w zwierciadle łaski, to 
jednakże potem odchodzi i zajęty tym, co go absorbuje w codziennym życiu, 
zapomina, jakim naprawdę był. Aby nie stracić tego, czego na oazie się 
doświadczyło, trzeba z rozwagą pomyśleć o trwałej kontynuacji. By nie 
zaprzepaścić jej dzieła, uczestniczący w niej powinni włączyć się w działalność 
oazowych grup, działających w ich parafiach i poddać się rocznemu programowi 
pracy formacyjnej. Po oazie pierwszego stopnia to program parafialnego 
deuterokatechumenatu, obejmujący tak pracę w małej grupie jak celebracje, oparte 
na liturgii dla katechumenów. Są z nim związane podręczniki i notatniki, 
przeważnie nie ma więc kłopotów z jego podjęciem i konsekwentnym 
prowadzeniem. Ponadto nie wypada im tracić kontaktu tak z animatorem, jak i z 
innymi odpowiedzialnymi za Ruch Światło-Życie – nie tylko na szczeblu diecezji 
ale i w miarę możliwości, zwłaszcza po oazach wyższych stopni, na szczeblu 
centralnym. Warto wybrać się z pielgrzymką do grobu założyciela Ruchu Światło-
Życie w Krościenku nad Dunajcem i obejrzeć Centrum Światło-Życie na Kopiej 
Górce. Można ponadto zaprenumerować miesięcznik „Oaza” czy również 
odwiedzić – od czasu do czasu – internetową witrynę Ruchu, mieszczącą się pod 
adresem http://www.oaza.pl/. Oaza wakacyjna inicjuje bowiem drogę 
chrześcijańskiego wzrostu, która trwać może długie lata i rodzić liczne dalsze 
duchowe owoce, przydatne w późniejszym dojrzałym życiu. Ktoś, kto rozpoczął 
rekolekcyjną „przygodę z Bogiem” jako malec na Oazie Dzieci Bożych, może 
podtrzymywać więź z Ruchem, by po kilkunastu czy kilkudziesięciu latach wziąć 
udział – już z własnymi dziećmi – w Oazach Rodzin. Form uczestnictwa ludzi 
dorosłych w Ruchu Światło-Życie jest wiele. Ruch ten jest czymś w rodzaju 
czasoprzestrzennego kontinuum duchowego, w którym odnajdują się od dawna 
liczni wierzący, duchowni i świeccy, młodsi i starsi, rozsiani po kraju, a także po 
całym świecie. Wszak pierwsze Oazy Dzieci Bożych odbywały się już w latach 
pięćdziesiątych, a pierwsze Oazy Niepokalanej i Nowego Życia – w latach 
sześćdziesiątych dwudziestego wieku.
Animatorowi wypada unaoczniać podopiecznym te perspektywy – zaś w 
ostatnich dniach oazy powinien on znaleźć czas, by na ten temat z nimi dłużej 
pogawędzić, a może nawet poświęcić tej kluczowej kwestii odrębną rozmowę 
ewangeliczną. Warto się wspólnie zastanowić nad tym, gdzie kto konkretnie może 
się zaangażować i jakie kroki podjąć, by związać się ze wspólnotą, która już działa 
w jego miejscowości czy w najbliższej mu okolicy. Warto ponadto pamiętać o tym, 
że ukończenie oazy pierwszego stopnia jest nieomal równoznaczne z zaproszeniem 
do udziału w oazie drugiego stopnia, a następnie trzeciego stopnia. Oaza bowiem 
jest „przygodą”, która gdy się już raz rozpoczęła nie musi się nigdy skończyć. 
Chyba, że w niebie. Taką przecież jest i taką być powinna...   
Tym, którzy nie zetknęli się wcześniej z ks. Franciszkiem Blachnickim, 
twórcą Ruchu Światło-Życie, wypada przybliżyć jego krótki życiorys. Sługa Boży 
urodził się 14 marca 1921 roku w Rybniku. W okresie gimnazjalnym był bardzo 
aktywny w harcerstwie. Brał czynny udział w wojnie obronnej 1939 roku, tworzył 
struktury konspiracyjne, a w marcu 1940 roku został ujęty przez Gestapo i 
wywieziony do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. W marcu 1942 roku został 
w Katowicach skazany na karę śmierci przez ścięcie – za działalność przeciw III 
Rzeszy. Po przeszło trzech miesiącach wyczekiwania na wykonanie wyroku został 
ułaskawiony. Pobyt w celi śmierci był dla niego czasem nawrócenia. W rezultacie 
tego po wojnie wstąpił do Śląskiego Seminarium Duchownego, a 25 czerwca 1950 
roku przyjął święcenia kapłańskie. Od 1957 roku prowadził działalność 
trzeźwościową pod nazwą Krucjaty Wstrzemięźliwości. W 1960 roku władze 
komunistyczne zlikwidowały centralę Krucjaty, a ks. Blachnickiego aresztowano. 
Rzecz kuriozalna! W tym samym gmachu sądu, w którym podczas okupacji 
otrzymał wyrok śmierci, skazano go – za działalność duszpasterską – na 13 
miesięcy więzienia z zawieszeniem na trzy lata.
         Później ks. Franciszek Blachnicki osiadł w Krościenku nad Dunajcem. Jako 
Krajowy Duszpasterz Liturgicznej Służby Ołtarza rozpoczął działalność, która 
zaowocowała powstaniem Ruchu Żywego Kościoła, nazwanego później Ruchem 
Światło-Życie. Był jednym z głównych w Polsce promotorów odnowy 
posoborowej. 
 Gwałtowny rozkwit Ruchu Światło-Życie przypadł na późne lata 
siedemdziesiąte, a ks. Franciszek Blachnicki dał się poznać również od strony 
cennych inicjatyw o charakterze społecznym. Wypada wspomnieć o Krucjacie 
Wyzwolenia Człowieka, Planie Wielkiej Ewangelizacji, Niezależnej 
Chrześcijańskiej Służbie Społecznej, czy – powstałej już na Zachodzie – 
Chrześcijańskiej Służbie Wyzwolenia Narodów. Stan wojenny zastał Sługę Bożego 
poza granicami kraju. Osiadł w 1982 roku w Carlsbergu, rozwijając działalność na 
emigracji. Zmarł 27 lutego 1987 roku. Dnia 9 grudnia 1995 roku rozpoczął się jego 
proces beatyfikacyjny, zaś w Roku Wielkiego Jubileuszu – dnia 1 kwietnia 2000 r. 
– sprowadzono jego doczesne szczątki z Carlsberga do Krościenka nad Dunajcem. 
Miejsce, gdzie są złożone, jest obecnie znanym ośrodkiem kultu.