HENRY KUTTNERA


KSIĘGA IODA

Dziesięć opowiadań związanych z mitami Cthulhu autorstwa Henry’ego Kuttnera
ponadto Historie dotyczące przerażającej księgi loda
napisane przez Roberta Blocha, Henry’ego Kuttnera i Roberta M. Price’a

TYTUŁ ORYGINAŁU: THE BOOK OF IOD
PRZEKŁAD: WITOLD NOWAKOWSKI

Sekret Kralitzów	Henry Kuttner
Żerca dusz	Henry Kuttner
Potwór z Salem	Henry Kuttner
Czarny pocałunek	Robert Bloch i Henry Kuttner
Żart Dromm–Avisty	Henry Kuttner
Najeźdźcy	Henry Kuttner
Żaba	Henry Kuttner
Hydra	Henry Kuttner
Dzwony grozy	Henry Kuttner (jako Keith Hammond
Łowcy	Henry Kuttner
Pod nagrobkiem	Robert M. Price
Śmierć z zaciemnienia	Lin Carter

Dedykowane pamięci
Karla Edwarda Wagnera,
Rycerza Carcosy

MITY KHUT–N’HAHA
WSTĘP

Gdyby ktoś parę lat temu pisał podobny wstęp, zacząłby pewnie zdaniem, że oto mamy 
przed sobą zbiór mało znanych, wczesnych utworów pisarza, który dziś cieszy się zasłużoną 
sławą uznanego autora fantasy i science fiction. Teraz jednak nie można tak powiedzieć, gdyż 
jaśniejąca niegdyś gwiazda Henry’ego Kuttnera wyraźnie zbladła. Nawet Ray Bradbury, w 
antologii „The Best of Henry Kuttner”, zatytułował swe wspomnienia o przyjacielu i 
mentorze: „Mistrz zapomniany”. A przecież pisał je prawie przed dwudziestu laty. Ze 
smutkiem trzeba przyznać, że niezwykła twórczość Kuttnera znana jest dzisiaj tylko 
miłośnikom staroci oraz antykwariuszom. Spadła do poziomu literackiego curiosum, chociaż 
nadal ciekawi różnicą między stylem ucznia i doświadczonego wygi. Dla badacza Mitologii 
Cthulhu najbardziej zajmujące są młodzieńcze próby Kuttnera nawiązania do dzieł 
Lovecrafta.
Henry Kuttner (1914–1958) był przyjacielem młodego Roberta Blocha i — podobnie jak 
on — początkującym pisarzem. Obaj działali na tym samym polu, publikując w „Weird 
Tales” i „Strange Stories”. Nawet współpracowali przy paru opowiadaniach. Inną, łączącą ich 
cechą była literacka przyjaźń z Wielkim Przedwiecznym… eeee… z Wielkim Klasykiem, 
H.P. Lovecraftem. Chyba to właśnie Bloch zapewnił Kuttnera, że samotnik z Providence jest 
całkiem przystępnym człowiekiem i nakłonił go do podjęcia korespondecji. Kutter wkrótce 
dołączył do grona wielbicieli Lovecrafta. Prosił go o ocenę swoich opowiadań i przez krótki 
okres jednego roku (od lutego 1936 roku do lutego 1937) podtrzymywał ożywione kontakty, 
przerwane dopiero śmiercią Mistrza.
Edmund Wilson dość mocno skrytykował młodzieńczy „kult Lo — vecrafta”, w tym 
samym duchu, w jakim Ateny oskarżyły Sokratesa o korupcję młodych umysłów. Lovecraft 
zainspirował całą rzeszę pisarzy takich jak Bloch, Kuttner, August Derleth, Duane Rimel, 
Richard F. Searight, Willis Conover, czy (pośmiertnie) Ramsey Campbell, Brian Lumley. 
Gary Myers i wielu, wielu innych. Niektórzy z nich zaczynali myśląc, że chcą pisać jak 
Lovecraft, ale z czasem podejmowali samodzielną karierę literacką. „Nigdy nie chciał być 
Lovecraftem drugiej ligi” mówił Bradbury o Kuttnerze. To stwierdzenie pasuje także do 
pozostałych. Mniej lub bardziej odnaleźli właściwe miejsce, niezależnie od tego czy w 
pierwszej, czy w drugiej lidze. Kuttner, w swoim czasie, bez wątpienia należał do pierwszej. 
Trafił do niej tuż po tym, jak zarzucił dziecinny zamysł pisania pastiszy Lovecrafta.
Jakby na przekór, właśnie jego wcześniejsze dokonania interesują mnie i Ciebie, drogi 
czytelniku. Obaj chcemy się bliżej przyjrzeć tym właśnie opowieściom Kuttnera, które należą 
do Mitologii Cthulhu. I nie trzeba gnać naprzód, gdyż wiele z nich dostarcza rzetelnej 
rozrywki, a wszystkie zawierają szereg fascynujących elementów, godnych baczniejszej 
uwagi.
Prawdą jest, że nie styl Lovecrafta najbardziej pociągał rzeszę naśladowców, a niezwykła 
pseudomitologia stworzona przez Starego Gentlemana. Każdy, kto wstąpił w jego ślady, z 
dziką radością komplikował Mity, poszerzał panteon i dodawał garść nowych tytułów do 
obszernego zbioru manuskryptów. Nasz Kuttner nie był wyjątkiem. Zerknijmy więc na chwilę 
w źródła i zobaczmy, co legło u podstaw Mitologii Kuttnera, czy (jak HPL przezywał swego 
ucznia) Khut–N’haha.
Bez wątpienia największy wpływ na ówczesną twórczość Kuttnera miały dzieła samego 
Lovecrafta. Po pierwszym doświadczeniu z gotycką opowieścią grozy („Sekret Kralitzów”), 
Kuttner stworzył dwa pastisze opowieści lorda Dunsany. Są to „Żart Droomavisty” i „Żerca 
Dusz”. Potem jeszcze używał nazw i imion występujących w obu opowiadaniach, lecz 
zarzucił generalną koncepcję i zaczął pisać „prostsze” horroiy, z akcją osadzoną we 
współczesności. Czasem tylko wspominał o stworach Lovecrafta, takich jak Yog–Sothoth, 
Cthulhu, Yuggoth i Yig. Był to jednak zabieg uboczny i mógł być z łatwością usunięty, tak 
jak to zrobił w odniesieniu do Mitów Fritz Leiber w pierwszej wersji „Adept’s Gambit”.
Równie ważny na dokonania Kuttnera był wpływ Roberta Blocha. Liczne opowiadania 
Kuttnera, publikowane w tym okresie w „Weird Tales” i „Strange Stories”, mogłyby równie 
dobrze wyjść spod ręki Blocha. Urywana, szybka narracja (na wzór scenariuszy filmowych z 
lat czterdziestych), nastrój średniowiecznej, diabelskiej grozy — i górujące nad wszystkim 
poczucie alienacji. Nawet w pryzmacie Mitów widać jasno, że Kuttner na ogół pomijał 
milczeniem słynny „Necronomicon” Lovecrafta na rzecz „Tajemnic glisty/De Vermis 
Mysteriis” Blocha. Imię, które nadal czarownicy z „Potwora z Salem”, Abigail Prinn, także 
jest oczywistym hołdem dla flamandzkiego maga, Ludviga Prinna, z opowiadań Blocha.
Ezoteryczna wiedza Lovecrafta nawiązywała bezpośrednio do prastarych tradycji. Stąd też 
brał imiona i nazwy „Yuggoth”, „shoggoty”, „Yog–Sothoth”, „Azathoth” itp. z 
lingwistycznym akcentem na hebrajski i arabski, czyli języki, które w starożytności i 
średniowieczu ściśle łączono z magią. „Nug i Yeb” miały tatarskie bądź tybetańskie 
konotacje. Kuttner bezbłędnie wpisał się w tę manierę i umiejętnie ubrał własną twórczość w 
słowa pradawnych religii. Lubił zwłaszcza (może dlatego, że Lovecraft nie wykorzystał tego 
źródła) perski zoroastrianizm. Widać to bez osłonek w nie zamieszczonym w niniejszym 
zbiorze opowiadaniu „Towers of Death” („Weird Tales”, listopad 1939), gdzie brak 
znajomych stworów Mitologii, jest za to postać wchodząca w pakt z perskim antybogiem, 
Ahirmanem. Inne opowiadania z kręgu Mitów (wszystkie już uwzględnione w tym tomie) 
zawierają wyraźne bądź ukryte odniesienia do kultu Zaratustry, co zresztą próbowałem 
wykazać we wprowadzeniu do każdego z utworów.
Lovecraft obficie czerpał z teozofii, zwłaszcza po tym, jak Edgar Hoffman Price zdołał go 
zapoznać z jej ogólnymi zasadami. Nacechowane erudycją, choć zwariowane dzieła madame 
Bławackiej: „Isis Unveiled” i „The Secret Doctrine” były prawdziwą żyłą złota dla autorów 
powieści zeszytowych spod znaku fantasy. W arcyciekawym artykule John Carter: Sword of 
Theosophy” (wydanym przez Mirage Press w zbiorze tekstów „Amry” zatytułowanym „The 
Conan Swordbook”), Fritz Leiber wyjaśnia ze szczegółami, w jaki sposób Edgar Rice 
Burroughs czerpał z madame Bławackiej przy tworzeniu podstawowych zrębów Barsoomu. 
We wstępie do jednej z kilku antologii opowiadań Clarka Ashtona Smitha, zatytułowanej 
„Poseidonis”, Lin Carter przeprowadza podobną analizę, tyle że dotyczącą Smitha. To 
właśnie Carter całkiem słusznie stwierdził, że „madame Bławacki jest niezwykle ważną 
osobistością w świecie fantasy. W (swych) dwóch niedokończonych i całkiem nieczytelnych 
dziełach z zakresu okultyzmu (…) zdołała zawrzeć zdawkową i niespójną dawkę legend, 
teorii i nonsensu, dając zarazem wielce uporządkowaną prehistorię świata. (…) Ów wykaz, 
upowszechniony przez „popularne — opracowania i weekendową prasę, został wzięty, 
połknięty i przetrawiony przez autorów powieści zeszytowych, którzy tym samym zaciągnęli 
ogromny dług wdzięczności”.
Dla wspomnianych autorów zapożyczenia z madame Bławackiej były czymś całkiem 
naturalnym, gdyż ona także postępowała w ten sam sposób: podpierała się mitologią, aby 
stworzyć sztuczne ciążenie dla własnych pomysłów i innowacji.
„Zew Cthulhu” oraz inne opowiadania Lovecrafta zawierają wyraźne porównania między 
kultem Cthulhu i Towarzystwem Teozoficznym. Fragmenty „Children of the Fire Mist” 
pochodzą wprost od Bławackiej, podobnie jak cytaty z „Księgi Dzyan”, spisanej ponoć w 
prasanskryckim narzeczu senzar na pergaminie z palmowych liści. (Prawdę mówiąc, cała 
„The Secret Doctrine” jest niczym innym, jak obszernym komentarzem do zmyślonego 
tekstu.) Najjaskrawszym przykładem wpływu teozofii na twórczość Lovecrafta jest „Cień 
spoza czasu” (więcej na ten temat mówi mój esej „Lovecraft’s Use of Theozopy” ze zbioru 
„H.P. Lovecraft and the Cthulhu Mythos”, drugie wydanie, Borgo Press).
Większość zagadkowych, okultystycznych imion i nazewnictwa, stosowanego przez 
Kuttnera też pochodzi wprost z „The Secret Doctrine”. Dobrym przykładem na potwierdzenie 
tej tezy jest wielokrotnie publikowany „Potwór z Salem”. Kto z Was się zastanawiał nad 
„zaklęciem Vach–Viraja”, „eliksirem Tikkouna”, bądź wreszcie nad samą, wielce bluźnierczą 
„Księgą Ioda”? Posłuchajcie dalej.
Słowa „Vach” „Viraj” pochodzą z przypisu zamieszczonego na dziewiątej stronie 
pierwszego tomu „The Secret Docrine”: „Patrz opis Manu, kiedy Brahma podzielił swe ciało 
na męskie i żeńskie, te ostatnie jako żeńskie Vach, z którego powstał Viraj”. „Viraj” jest 
zmodyfikowanym określeniem wadżry, niepokonanego pioruna Indry, stosowanym także na 
określenie penisa w tantryckim mistycyzmie.
A „eliksir Tikkouna”? Tikkoun lub tikkun występuje w obrzędzie oczyszczenia w 
kabalistycznym judaizmie (patrz: Gershom Sholem, „Major Trends injewish Mysticism”, 
strona 233: „Zatarcie plamy, odnowa harmonii — oto znaczenie hebrajskiego słowa tikkun, 
po okresie Zohar wziętego przez Kabałę na oznaczenie ludzkich wysiłków w doczesnym 
świecie”.) Podejrzewam jednak, że Kuttner zaczerpnął ten termin z drugiej ręki, z „The Secret 
Doctrine”, tom drugi, strona 25:
„Niebiański Człowiek (Tetragrammaton), czyli Protogonos (np. pierworodny w akcie 
stworzenia, jak w Ad Colossenses 1,15), Tikkoun, pierworodny z pasywnego bóstwa i 
pierwsza manifestacja cienia boskiej istoty, jest powszechną formą i zamysłem, od którego 
pochodzą Logos, Adam Kadmon, czteroliterowy symbol Kabały i sam Wszechświat, zwany 
drugim Logosem”. Jest też przypis na stronie 706:
„Forma Tikkuna, czyli Protogonosa, pierworodnego, czyli powszechnej formy i zamysłu, 
jak dotąd nie znalazła odbicia w Chaosie”.
Stąd wynika, że Bławacka nie szła na żywioł. Jej prawdziwy geniusz kryje się w całkiem 
spójnej syntezie uderzających analogii między Gnozą, świętymi tekstami Hindusów, Kabałą i 
Bóg wie, czym jeszcze. McGregor Mather dokonał identycznej sztuki z tradycjami oraz 
ceremonialną magią Zachodu. Lovecraft i Kuttner działali w podobnym stylu, tyle że na polu 
literackiej fikcji. Widać zresztą wyraźnie, że Kuttner nie zaprzątał sobie głowy znaczeniem 
poszczególnych terminów; podobały mu się jedynie nazwy.
I choć w pełni sam stworzył postać loda, mógł zaczerpnąć imię z przypisu w tomie 
pierwszym, na stronie 90:
„Pewne liczby dla Kabały są synonimem Jahwe, mianowicie 1065, gdzie wartości 
kolejnych cyfr tworzą imię — Jod, Vau i dwa razy He — czyli 10, 6 i 5”.
Moim zdaniem kuttnerowski „Iod” jest fonetycznym zapisem hebrajskiego znaku „Yodh” 
(Jod”).
Inny fragment ezoterycznych Mitów Kuttnera pojawia się w „Hydrze” (oraz w „Łowach”). 
Chodzi o „Chhaya Ritual”. W tym przypadku znów trzeba sięgnąć do madame Bławackiej. W 
drugim tomie „The Secret Doctrine”, na stronie 17 znajdujemy odnośny fragment „Księgi 
Dzyan”:
„Siedmiu Gospodarzów, tak zwanych «Znarodzonych Panów», pędzonych duchem dawcy 
życia, dzieli lud od siebie, każdemu dając własne sioło. Siedemkroć siedem cieni dalszych 
ludzi spłodzonych będzie, a każdy własnej barwy i rodzaju. I każdy pośledniejszy od swego 
ojca. Ojce, bezkostne, nie skrzesają żywota istotom kostnym. A potomstwem ich Bhuta, bez 
kształtu, ni rozumu. Stąd zwą ich Chhaya (…) cienie bez zmysłów”.
W „Hydrze” i „Łowach” Kuttner wykorzystuje zasłyszane słowo bez odniesień do teozofii. 
W opowieści „Terror in the House” („Thrilling Mystery”, styczeń 1937) pokusił się o 
wyjaśnienia. Tu narrator patrzy na obraz malowany w stylu Pickmana i zatytułowany „Łowy” 
(brzmi znajomo?), na którym widnieje „Chhaya — «bezkostny» z Tajemniczej Księgi 
Dzyan”. Tytuł księgi jest kompilacją „Księgi Dzyan” i „The Secret Doctrine”. Zresztą 
„Tajemnicza Księga Dzyan” też wspomina o „Siedmiu Gospodarzach, bezkostnych, jacy nie 
skrzesają żywota istotom kostnym. A potomstwem ich Chhaya…” Później ktoś użył „gestów 
Tikkuna”, żeby dopełnić wezwania i wyrecytował zaklęcie, zaczynające się od słów: „Throg 
Chhaya thruggakad’sh Chhaya… Yin Chhaya” itd. To na pewno „Chhaya Ritual”, o którym 
czytamy w „Łowach” i „Hydrze”. Warto w tym miejscu zauważyć, że słowo „kad’sh” 
powtarza się w zaklęciu z „Potwora z Salem”: „Ya na kadishtu nilgh’ri…”. To nawiązanie do 
hebrajskiego „kadesz”, co znaczy „święty”. Jeszcze jedna paralela z Kabałą.
Henry Kuttner stworzył własną, prywatną wersję Mitów Cthulhu, w równej mierze 
czerpiącą z Lovecrafta, Blocha, kultu Zaratustry i teozofii. Tworzył jednak dzieła oryginalne, 
które legły u podstaw jego Mitologii. Jądrem jest niewątpliwie „Księga loda”. Lovecraft był 
mocno (przynajmniej na pozór) zaintrygowany tym tytułem: „W szerszym znaczeniu — 
Księga Ioda» brzmi naprawdę interesująco” (list z dwunastego marca 1936 roku).
„Czasem w ciemno cytuję Twoją «Księgę Ioda» — którą warto traktować na równi z 
innymi reliktami przedludzkiej Ziemi, choćby takimi jak Skorupy z Eltdown, rękopisy 
pnakotyckie, czy diabelskie sekrety zaczerpnięte przez pierwszych ludzi z Księgi Ebona, De 
Vermis Mysteriis, Cultes des Goules księcia d’Erlette, Unaussprechlichen Kulten von Junzta, 
czy strasznej i pogardzanej Al Azif albo Necronomiconu szalonego Araba, Abdula 
Alhazreda”. (16 luty 1936 roku).
„To musi być (niemożliwy do odczytania pseudohieroglif) wspominany na siódmej 
Skorupie z Eltdown… oraz «akazana» sięga, którą wymienia Necronomicon [IX,21 — str.598 
w wydrukowanym gotykiem (ale po łacinie) egzemplarzu z biblioteki uniwersytetu 
Miskatonic]. Przyjdzie dzień, że pożyczę i przeczytam przekład Negusa (chyba też po łacinie) 
z Biblioteki Huntingtona.” (16 kwietnia 1936 roku).
W druku, „Księga loda” pojawiła się trzy lata później, w „Dzwonach grozy” („Strange 
Stories”, kwiecień 1939), które Kuttner opublikował pod pseudonimem Keith Hammond. 
Przedtem korzystał z odniesień do „Tajemnic glisty” Blocha („Najeźdźcy”) lub 
„Necronomiconu” Lovecrafta („Potwór z Salem”). W tym samym miesiącu, ale w „Weird 
Tales” („Hydra”) wspomniał o dwóch innych dziełach okultystycznych: o „Starszym 
Kluczu”, o którym nic więcej nie wiadomo, i o „Księdze Karnaku”, być może powiązanej ze 
starożytnym Egiptem, choć to też nic pewnego. Ewolucję ostatniej nazwy można prześledzić, 
począwszy od „Żercy Dusz” i „Żartu Droom–avisty”, z grodem Yarnak, poprzez „Potwora z 
Salem”, gdzie słychać „k’yarnak” w magicznej inwokacji, aż do „Hydry”, w której czytamy o 
„Księdze Karnaku”. Zmiana „y” w „k” sugeruje, że Kuttner w porę sobie przypomniał 
egipskie mity (chociaż nigdy nie użył imienia Nyarlathotepa).
Już zwracałem uwagę, że Kuttner w swej twórczości rzadko wykorzystywał bóstwa 
stworzone przez Lovecrafta. Do wyjątków należy Azathoth, występujący w „Hydrze” i Dagon 
ze swym stadem, obecny w „Pomiocie Dagona”. „Sekret Kralitzów” zawiera krótką 
wzmiankę o „wyznawcach oślizłego Yog–Sothotha”. Kuttner zaraz porzucił ten wątek, choć 
powstaje pytanie, czy tu właśnie nie należy szukać prapoczątków późniejszej charakterystyki 
Yog–Sothotha jako bóstwa ziemi, dokonanej przez Augusta Derletha. W prozie Lovecrafta 
nie ma najmniejszej wzmianki na ten temat.
Kuttner, rzecz jasna, najwięcej uwagi poświęcał własnym bogom. Jednym z pierwszych 
był Vorvadoss, czczony tylko przez królów (sindara) Bel Yarnak. Zjawił się jako demon 
piasku w „Żercy Dusz” i podsunął władcy sposób, jak pokonać potwora, miejscowego trolla, 
osiadłego w Szarej Przepaści Yarnak. W „Najeźdźcach” śmiertelnicy wzywają go zaklęciem: 
„Vorvadossie z Bel–Yarnak! Burzycielu Piasku! Ty, któren czekasz w Odległej Ciemni, 
Rozpalaczu Ognia…” Mogłoby się nawet wydawać, iż zapożyczył nieco od Żercy Dusz, gdyż 
jest zwany „Vorvadossem z Szarej Przepaści Yarnak”. Skąd Kuttner wziął imię Vorvadoss? 
Licho wie. Podejrzewam, że trochę przekręcił „Barbados”.
Nyogtha (Rzecz, Która Nie Powinna Istnieć, Czarny Bóg Obłędu) z „Potwora z Salem” 
jest najsłynniejszym z Przedwiecznych Kuttnera. Wprawdzie ustęp „Necronomicon” mówi o 
nim jako o „bracie Przedwiecznych”, ale niemal to samo można wyczytać o Cthulhu, który 
jest tylko „ich kuzynem” w odnośnym fragmencie księgi, cytowanym przez Lovecrafta w 
„Koszmarze w Dunwich”. Nyoghta żyje pod ziemią, chociaż można go wezwać tajemnym 
zaklęciem i, jak sądzę, to właśnie na nim wzorował się Brian Lumley, tworząc Shude–M’elle, 
Drążącego Pod Ziemią. Z drugiej strony sam Nyogtha jest odbiciem Nyarlathotepa z „Ducha 
ciemności”. Oba bóstwa są smolistymi chmurami zła, bezwiednie wezwanymi przez pisarza 
wynajmującego nawiedzoną posiadłość.
Iod jako bóstwo pojawia się w dwóch utworach: „Najeźdźcy” i „Łowy”, gdzie jest 
określany jako „Błyszczący Prześladowca” i „Łowca Dusz”. To bóg w prawdziwym stylu 
Lovecrafta: „Był to gorejący, kosmiczny potwór, zrodzony z wyjętego spod prawa 
wszechświata, przedludzka bestia, starą magią wydarta z bezdennej otchłani dziejów. Wielkie 
błyszczące oko spoglądało (…) beznamiętnym wzrokiem”, a wokół „półprzeźroczystego” 
cielska „na oślep wirowały paskudne czułki, kształtu roślin, lecz cicho cmokające z głodu…”
Wreszcie, w „Dzwonach grozy” Kuttner opisał demona ciemności, Zucheąuona, Wielkiego 
i Cichego. Jest gońcem i zwiastunem mroku, który miał się zjawić dopiero pod koniec wieku, 
lecz garstka oszalałych śmiertelników obudziła go znacznie wcześniej, bijąc w przeklęte 
dzwony. Znów wracamy do Nyarlathotepa, jako awatara mroku w „Duchu ciemności”. Co 
ciekawe, Kuttner, który łączył loda i Vorvadossa, a także Cthulhu i Yiga z panteonem bogów 
czczonych w prastarym Mu, bez wahania wykreślił Zuchequona z listy Przedwiecznych. Nie 
jest to gwiezdny pomiot, ale szerzej pojęte „prawo kosmosu”. W tym znaczeniu Zuchequon 
przypomina Ubbo–Sathlaa Clarka Ashtona Smitha, także usuniętego z grona Przedwiecznych, 
rodzimego mieszkańca dymiącej Ziemi i żyjącego na niej długo przedtem, zanim Cthulhu i 
Yog–Sothoth przybyli z głębin wszechświata. Oczywiście, powyższy wywód nie 
przeszkadzał Linowi Carterowi, by zaliczyć Zuchequona i Ubbo–Sathlę do Przedwiecznych. 
Mało tego, uznał nawet, że pierwszy jest synem drugiego! (patrz: „Śmierć z zaciemnienia”, 
zamieszczona w niniejszym zbiorze, oraz „Zoth–Ommog” w antologii „Disciples of 
Cthulhu”, zredagowanej przez Paula Berglunda w 1976 roku. To drugie opowiadanie pojawi 
się także pod wcześniejszym tytułem „The Horror in the Gallery” w planowanym przeze mnie 
zbiorze twórczości Cartera pt. „The Xothic Legend Cycle”.)
Lin Carter z upodobaniem traktuje Mity w ten sam sposób co Helena Pietrowna Bławacka: 
wtłacza oderwane i niespójne fragmenty legend, teorii i nonsensu w jeden wspaniały system. 
(Pełniejszą analizę Mitów Cartera zawiera rozdział „The Statement of Lin Carter”, w mojej 
książce „Lin Carter: A Look behind His Imaginary Worlds”, wydanej przez Borgo Press.) 
Zaskakuje natomiast fakt, że pominął w swym zbożnym dziele większość istot i artefaktów 
stworzonych przez Kuttnera, umieszczając w licznych słownikach i traktatach teogonicznych 
tylko Nyogtha, Zulchequona i „Księgę loda”.
Niniejszy tom jest w pewnym sensie wyzwaniem, rzuconym przez Cartera spuściźnie 
pozostawionej przez Kuttnera. „Księga Ioda” (to Lin wpadł na pomysł, aby tak właśnie 
zatytułować zbiór opowiadań Kuttnera) będzie wznowiona w serii „Lin Carter Fantasy 
Selections”, zapowiadanej przez Zebra Books. Pierwszą pozycją cyklu były „Tajemnice 
glisty” Roberta Blocha (uwzględnione także w edycji Chaosium). Lin najwyraźniej chce 
stworzyć kanon ksiąg pisanych przez każdego z Wielkich kręgu Lovecrafta. Niezły pomysł.

Robert M. Price

* * * * *

Ta niesamowita opowieść o życiu pozagrobowym w zasadniczym układzie zaskakująco 
przypomina wiersze Lovecrafta z tomu „Fungi from Yuggoth”, zwłaszcza sonety XVI, XVII i 
XVIII, „Okno”, „Pamięć” i „Ogrody Yin”, w których narrator także penetruje sekrety rodowej 
posiadłości i odkrywa dziwaczne zgromadzenie swych zmarłych przodków. Jednak to 
podobieństwo może być zwodnicze. Lovecraft wciąż pracował nad cyklem sonetów, kiedy 
Kuttner pokazał mu rękopis „Sekretu Kralitzów”. (Czyżby HPL tym razem został 
zainspirowany przez młodszego stażem pisarza?). Opowiadanie uznał za w pełni udane.

„Choć na pierwszy rzut oka nacechowane jest młodzieńczą przesadą, od razu je 
polubiłem. Tchnie iście gotycką atmosferą, do której tak jestem przywiązany — to 
jedyny element, jaki w moich oczach czyni opowieść grozy prawdziwie fascynującą i 
silną. Aż żal bierze, jak wiele «horrorów» rezygnuje z tej podstawowej zasady i usilnie 
chce być nowoczesna i dziarska.” (15 października 1936 r.)

Można spytać, co myślał Lovecraft o coraz nowocześniejszym tonie opowiadań 
publikowanych przez Kuttnera w „Strange Stories” i „Weird Tałes” po śmierci Mistrza. Ktoś 
się musiał gęsto tłumaczyć owego dnia 1958 roku, kiedy Kuttner przybył do posępnej 
Walhalli pisarzy grozy na spotkanie z HPL.
Publikowane po raz pierwszy w „Weird Tales”, w październiku 1936 r.

* * * * *

Henry Kuttner
SEKRET KRALTTZÓW
The Secret of Kralitz

Obudziłem się z głębokiego snu i zauważyłem dwie, stojące tuż obok postacie spowite w 
czerń. Ich twarze jaśniały w mroku rozmazaną bielą. Zamrugałem gwałtownie, żeby spędzić 
sen z oczu, a wtedy jedna z nich skinęła niecierpliwie. W tej samej chwili zrozumiałem, co 
było powodem nocnej wizyty. Oczekiwałem jej całe lata, od czasu, gdy mój ojciec, baron 
Kralitz, zdradził mi sekret i klątwę ciążącą nad naszym starym rodem. Wstałem bez słowa i 
poszedłem za milczącymi posłańcami, w głąb smętnych korytarzy zamku, który od urodzenia 
był mi domem.
W czasie wędrówki wspomniałem surową twarz ojca, w uszach zabrzmiały mi uroczyste 
słowa, którymi opisywał legendarną klątwę rodu Kralitzów, tajemnicę, jaką we właściwym 
czasie z pokolenia na pokolenie powierzano najstarszemu z synów.
— Kiedy? — spytałem ojca, gdy leżał na łożu śmierci, walcząc z narastającą słabością.
— Gdy zdołasz pojąć — odparł. Patrzył na mnie uważnie spod zmierzwionych białych 
brwi. — Byli tacy, co doświadczyli tego wcześniej niż inni. Od pierwszego barona Kralitza 
przekazywano sekret…
Przycisnął dłoń do piersi i przerwał. Upłynęło pełne pięć minut, zanim na tyle zebrał siły, 
by na nowo przemówić dźwięcznym, władczym głosem. Żadnych jęków, ni wyznań 
czynionych urywanym szeptem. Był Kralitzem.
— Franz… — odezwał się w końcu. — Znasz ruiny starego klasztoru w pobliżu wioski. 
Pierwszy baron kazał go spalić, a mnichów posłał pod topór. Opat zbyt często sprzeciwiał się 
kaprysom wielmoży. Jakieś dziewczę szukało schronienia w klasztorze i opat nie zgodził się 
jej wydać. Baron stracił cierpliwość — słyszałeś opowieści, jakie wciąż o nim prawią — zabił 
opata, spalił klasztor i wziął dziewczynę. Opat przed śmiercią przeklął swego zabójcę i 
wszystkich męskich potomków następnych generacji. I tak narodziła się tajemnica, dotycząca 
naszego rodu.
Nie mogę zdradzić, czym jest klątwa. Nie próbuj szukać wyjaśnienia na własną rękę. 
Czekaj cierpliwie, a we właściwym czasie strażnicy mroku poprowadzą cię schodami do 
podziemnej jaskini. Tam poznasz sekret Kralitzów.
Z ostatnim słowem ojciec wyzionął ducha i surowe rysy jego posępnej twarzy zastygły na 
wieki.

Zatopiony we wspomnieniach nie zwracałem uwagi gdzie idę, ocknąłem się dopiero, gdy 
ciemne sylwetki posłańców zamarły tuż przed szczeliną w kamiennej posadzce, odsłaniającą 
zejście, którego nie widziałem w czasie wcześniejszych wędrówek po zamku. Stopnie wiodły 
w głąb podziemi. Gdy zaczęliśmy schodzić, zauważyłem, iż tunel był oświetlony — wątła, 
fosforyzująca poświata płynęła z nieznanego źródła i skłonny byłem uwierzyć, że to moje 
oczy przywykły do półmroku, niż że mam do czynienia z prawdziwym blaskiem.
Szliśmy już bardzo długo. Sztolnia skręcała i wiła się w litej skale, i tylko dwie ruchome 
postacie przede mną rozpraszały monotonię tej smutnej wędrówki. Wreszcie, głęboko pod 
ziemią, dotarliśmy do końca schodów i zerknąwszy nad ramionami moich towarzyszy, 
dostrzegłem ogromne drzwi, zagradzające dalszą drogę. Były topornie wykute z jednego 
głazu i pokryte dziwnie niepokojącym wzorem, ułożonym z nieznanych mi znaków. Po chwili 
stanęły otworem. Wszedłem i zatrzymałem się tuż za progiem, wbijając wzrok w siwy ocean 
mgły.
Stałem na łagodnym zboczu, które tonęło w oparach, a z dali dobiegały stłumione 
pohukiwania i wysokie, piskliwe wrzaski, przywodzące na myśl obsceniczny śmiech. 
Mroczne, niewyraźne kształty tańczyły i znikały za szarą zasłoną, a ogromne cienie 
szybowały na gigantycznych skrzydłach nad moją głową. Tuż obok mnie stał długi, 
prostokątny stół z kamienia, przy którym siedziało dwudziestu mężczyzn, wlepiających we 
mnie martwo połyskujące spojrzenia głęboko osadzonych oczu. Dwaj przewodnicy w 
milczeniu zajęli miejsca wśród pobratymców.
Nagle, gruba zasłona mgły zaczęła rzednąć. Chłodny powiew zmiótł resztki oparów. 
Zobaczyłem tonący w mroku odległy koniec jaskini i znieruchomiałem, w potężnym uścisku 
strachu, pomieszanego z równie silnym, nieskończenie podniecającym uczuciem rozkoszy. 
Część umysłu pytała: „Co to za koszmar?”, druga zaś podpowiadała szeptem: „Znasz to 
miejsce!”
Nie. Nie widziałem go nigdy. Gdybym wiedział, co kryją podziemia zamku, nie mógłbym 
zasnąć, owładnięty obsesyjną bojaźnią. Podczas gdy tak stałem, targany sprzecznymi falami 
zgrozy i ekstazy, wokół mnie kłębił się tłum upiornych mieszkańców owego świata.
Diabły, demony, nienazwane monstra! Koszmarny kolos przemknął przez mrok z głuchym 
rykiem, a szare, bezpostaciowe stwory, niczym olbrzymie ślimaki wędrowały na słupowatych 
nogach. Strzępy miękkiej, bezkształtnej masy, upstrzone, niczym mityczny Argus, tysiącami 
gorejących oczu, wierciły się i kręciły w złowrogiej poświacie. Uskrzydlone bestie — nie 
były to nietoperze — z łopotem i szumem latały w ciężkim powietrzu i syczały coś szeptem 
— całkiem ludzkimi glosami.
W dali, u stóp zbocza, na którym stałem, zobaczyłem chłodny błysk wody skrytego przed 
promieniami słońca jeziora. Stwory, na szczęście niewidoczne w mrocznej oddali, z 
wrzaskiem, burzyły taflę zatoki, której wielkości i kształtu mogłem się ledwie domyślać. 
Latające monstrum zwiesiło błoniaste skrzydła niczym namiot nad moją głową, zerknęło na 
mnie palącym spojrzeniem, po czym pomknęło dalej, niknąc w cieniu.
Przez cały czas, choć drżałem z przerażenia i wstrętu, towarzyszyło mi owo uporczywe 
poczucie radości — głos, który szeptał: „Znasz to miejsce! Stąd przecież pochodzisz! Czy to 
źle wrócić do domu?”
Obejrzałem się. Wielkie drzwi zatrzasnęły się cicho, odcinając mi drogę ucieczki. 
Pomocne okazało się poczucie dumy. Byłem Kralitzem. A żaden Kralitz nie okaże strachu 
nawet przed obliczem diabla!

Postąpiłem krok naprzód i popatrzyłem na postacie, które nadal siedziały za stołem, z 
napięciem wpatrując się we mnie płonącymi oczyma. Odepchnąłem straszliwą myśl, że oto 
stoję przed zgromadzeniem bezcielesnych szkieletów, podszedłem do szczytu stołu, gdzie 
wznosił się prymitywny tron, i przyjrzałem się z bliska milczącej sylwetce po prawej stronie.
Zamiast nagiej czaszki, moim oczom ukazało się upiornie blade, brodate oblicze. Pełne, 
zmysłowe usta błyszczały szkarłatem, niczym uszminkowane, a martwe źrenice nieruchomo 
patrzyły w moją stronę. Ślad nieludzkiego cierpienia wyrył głębokie piętno na białej twarzy, a 
w zapadłych oczach czaiła się męka. Żaden opis nie oddałby wrażenia nieziemskiej obcości, 
jaką odczuwałem równie mocno, jak mdlący smród grobu, bijący z ciemnej szaty. Strażnik 
skinął spowitą w czerń ręką w stronę pustego miejsca na szczycie stołu. Usiadłem.
Upiorne odczucie nierzeczywistości! Wydawało mi się, że śnię, że ukryta część mojej jaźni 
z wolna wkracza z krainy marzeń do realnego świata, aby przejąć władzę nad moim 
zachowaniem. Stół był zastawiony starożytnymi pucharami i półmiskami, jakich nie używano 
już od stuleci. Na półmiskach leżało mięso, zdobne klejnotami kielichy były pełne 
czerwonego wina. W nosie wiercił ciężki, przytłaczający zapach, pomieszany z trupim 
odorem mych towarzyszy i spleśniałą wonią mokrej, pozbawionej światła piwnicy. Wszystkie 
wyblakłe twarze zwróciły się w moją stronę, twarze, które nie wiedzieć czemu wyglądały 
dziwnie znajomo. Niemal identyczne, o krwistych, pełnych ustach, naznaczone niebywałym 
cierpieniem. Czarne, gorejące oczy wpatrywały się we mnie niczym niezgłębiona otchłań 
Tartaru, aż poczułem, że włos zjeżył mi się na karku. Mimo wszystko — byłem Kralitzem! 
Wstałem i dumnym głosem przemówiłem archaiczną niemczyzną, która jakoś bez trudu 
popłynęła przez moje usta:
— Jestem Franz, dwudziesty pierwszy baron Kralitz. Czego ode mnie oczekujecie?
Pomruk aprobaty przetoczył się nad stołem. Zapanowało poruszenie. Z drugiego końca 
uniósł się brodaty olbrzym z okrutną blizną, która zmieniała mu lewą stronę twarzy w 
przerażająco biały strzęp z trudem zagojonego mięsa. Znów odniosłem znajome wrażenie — 
gdzieś już widziałem tego człowieka — choć panujący półmrok uniemożliwiał mi dokładną 
identyfikację.
— Witaj, Franz — odezwał się olbrzym starym, gardłowym, germańskim narzeczem. — 
Witaj, baronie Kralitz. Pozdrawiam cię — i wszystkich członków twego rodu!
Podjął kielich ze stołu i uniósł go wysoko. Spowite w czerń postacie wstały z krzeseł i 
poszły za jego przykładem, wznosząc bogato zdobione puchary i powtarzając słowa toastu. 
Każdy pociągnął głęboki łyk zacnego trunku. Złożyłem stosowny ukłon.
— Pozdrawiam was, strażników tajemnicy Kralitzów — powiedziałem niemal bezwiednie. 
— Pozdrawiam i przepijam do was.
Wokół, nawet w najdalszych kątach mrocznej jaskini, zapanowała cisza. Umilkły szepty, 
pohukiwania i natrętny szelest latających stworów. Postacie, zgromadzone wokół stołu, 
wyczekująco patrzyły w moją stronę. Uniosłem kielich i wypiłem. Trunek był mocny, 
orzeźwiający, o lekko słonawym smaku.
Nagle pojąłem, czemu cierpiętnicza, szpetna twarz mego gospodarza wydawała mi się 
dziwnie znajoma. Po wielokroć miałem okazję oglądać ją wśród portretów przodków. 
Poprzez mrok gigantycznej sali spoglądała ku mnie groźna i zniekształcona postać 
pierwszego z rodu Kralitzów. Ten sam jasny błysk zrozumienia pomógł mi rozpoznać resztę 
biesiadników, których wizerunki również widywałem na płótnie. Ale jakże wielka zaszła w 
nich zmiana! Piętno wiecznego zła, niczym niewidzialna zasłona, przylgnęło do ich 
umęczonych twarzy, do tego stopnja deformując rysy, że nie byłem do końca pewien, czy 
dobrze odgaduję tożsamość danej osoby. Wydawało mi się, iż jedno z bladych, sardonicznych 
oblicz należało kiedyś do mego ojca, choć uległo tak monstrualnej przemianie, że mogłem 
polegać wyłącznie na domysłach.
Ucztowałem z własnymi przodkami — z domem Kralitzów!
Nadal trzymałem puchar. Opróżniłem go aż do dna, spodziewając się równie smętnego 
rozwiązania. Dziwny żar wypełnił mi żyły i wybuchnąłem głośnym śmiechem, wywołanym 
okrutną radością. Zawtórowali mi inni — gardłowym rechotem, przypominającym warczenie 
wilków. Bolesny śmiech ludzi rozpiętych na kole tortur, opętańczy chichot mieszkańców 
piekieł. Z mrocznej groty doleciał jazgot diabelskiego pomiotu. Olbrzymie cienie, wysokie na 
parę piędzi, chwiały się wśród grzmiących ryków, w górze, z chytrym piskiem, zawirowały 
skrzydlate stwory. Gigantyczna jaskinia huczała straszliwą uciechą, aż wpół ukryte monstra z 
czarnego jeziora odpowiedziały rozdzierającym uszy wrzaskiem, a echo zadudniło pod 
niewidocznym sklepieniem.
Śmiałem się razem z nimi, śmiałem do rozpuku, w końcu bezsilnie opadłem na fotel i 
popatrzyłem na oszpeconą postać po drugiej stronie stołu.
— Godzien jesteś naszej kompanii i biesiady przy naszym stole — przemówił baron. — 
Wspólny toast uczynił cię jednym z naszych. Jedzmy razem.
I tak się stało. Jak stado wygłodniałych bestii rwaliśmy soczyste białe mięso, leżące na 
zdobnych półmiskach. Usługiwały nam dziwne stwory, w pewnej chwili, poczułem zimny 
dotyk na ramieniu, odwróciłem się i ujrzałem jak dolewa mi wina okropna, purpurowa postać, 
wyglądająca jak dziecko odarte ze skóry. Straszna, straszna i nieskończenie bluźniercza była 
to uczta. Wrzaski, śmiech i mlaskanie wypełniały ciemną jaskinię, a wokół nas harcowały 
piekielne hordy. Zaiste, było piekło pod zamkiem Kralitzów, a tej nocy diabeł urządził 
karnawał.

Potem odśpiewaliśmy dziką, pijacką pieśń, wymachując do taktu kielichami. Stara to była 
pieśń, ale obce słowa nie sprawiały mi żadnej trudności; wymawiałem je równie gładko, 
jakbym słuchał ich już w dzieciństwie, usadowiony na kolanach matki. Myśl o matce 
sprawiła, że zadrżałem i owładnęła mnie nagła słabość, lecz szybko ją przepędziłem nowym 
łykiem ciężkiego wina.
Długo, długo okrzyki, pieśni i żarty krążyły po ogromnej grocie, aż wreszcie odeszliśmy 
od stołu i wąskim, łukowato wygiętym mostem podążyliśmy na drugi brzeg jeziora. Nie 
opowiem, co tam zastałem ani nie podam imion wszystkich istot, jakie mi przyszło oglądać. 
Wspomnę tylko, że usłyszałem o nieziemskich grzybach, zamieszkujących odległy, zimny 
glob Yuggoth i o cyklopowych stworach, czuwających nad rozbudzonym Cthulhu w 
podmorskim mieście. Dowiedziałem się o dziwnych rozkoszach, dostępnych wyznawcom 
oślizłego Yog–Sothotha i poznałem niewiarygodny kult, jakim w innych galaktykach 
otoczony jest Iod, Źródło. Zanurzyłem się w najczarniejszej otchłani piekła i wróciłem 
stamtąd ze śmiechem. Byłem jednym z czarnych strażników i wespół z nimi szalałem w 
upiornych saturnaliach, aż ponownie przemówił baron o przeciętej blizną twarzy.
— Nasz czas mija — oświadczył. Oszpecone, brodate lico połyskiwało w półmroku 
niczym pysk chimery. — Wkrótce się rozstaniemy. Ale ty, Franz, jesteś prawdziwym 
Kralitzem i czeka nas jeszcze niejedna wspólna uczta. Będziem pić i weselić się dłużej niźli 
myślisz. Ostatni toast!
Chwyciłem kielich.
— Za ród Kralitzów! Oby trwał wiecznie!
Wówczas opadła mnie dziwna niemoc. Wraz z innymi odwróciłem się tyłem do groty 
pełnej roztrzęsionych, jękliwych i pełzających cieni i wyszedłem przez kamienny portal. 
Szliśmy po schodach, w górę, wciąż w górę, aż dotarliśmy do dziury ziejącej w posadzce, a 
potem dalej, milczącą, smętną kompanią, w głąb równie smętnych korytarzy. Z wolna 
zacząłem rozpoznawać otaczające mnie mury. Już wiedziałem, gdzie jestem.
Znaleźliśmy się w wielkim lochu pod zamkiem, gdzie z uroczystym ceremoniałem 
składano zwłoki kolejnych baronów. Każdy z rodu spoczywał w kamiennym sarkofagu, w 
oddzielnej krypcie, a każda z krypt przylegała do następnej, niczym paciorki naszyjnika. 
Szliśmy od tyłu, od najstarszych grobów, w stronę nie zajętych jeszcze pomieszczeń, gdyż od 
zarania wieków część krypt stała pusta, w oczekiwaniu na chwilę, w której kamienna trumna, 
opatrzona odpowiednią inskrypcją, trafiała na swoje miejsce. Nic dziwnego, że tu właśnie 
ukryto tajemnicę Kralitzów.
Nagle spostrzegłem, że z moich towarzyszy pozostał tylko najstarszy, ten o przeciętej 
blizną, brodatej twarzy. Pochłonięty myślami, nie widziałem dokąd odeszli pozostali. Mój 
przewodnik uniósł czarno odzianą rękę i nakazał mi stanąć. Popatrzyłem nań pytającym 
wzrokiem. — Muszę cię już opuścić — wyjaśnił dźwięcznym głosem. — Wracam do siebie.
Wskazał w stronę, z’ której nadeszliśmy.
Skinąłem głową, gdyż wiedziałem, kim byli moi współbiesiadnicy. Domyśliłem się, iż 
każdy baron Kralitz, spoczywający w kamiennym grobie, wstaje jako nieziemski stwór, ni to 
martwy, ni to żywy, aby zejść do podziemnej jaskini na demoniczne saturnalia. Pojąłem 
także, że wraz z nadejściem świtu musieli wracać na swe zimne leże i czekać w 
przypominającym śmierć transie, aż zmierzch przyniesie im krótkie wyzwolenie. Studia nad 
okultyzmem, jakie uprzednio prowadziłem, sprawiły, że umiałem rozpoznać oznaki upiornej 
przemiany.
Pokłoniłem się czarno ubranej postaci i już chciałem ruszyć dalej, w górne rejony zamku, 
gdy mój towarzysz zagrodził mi drogę. Z wolna potrząsnął głową, a jego blizna błysnęła bielą 
w skąpej poświacie. — Za wcześnie, bym odszedł? — spytałem.
Spojrzał na mnie zbolałym, gorejącym wzrokiem, oczami, które nieraz patrzyły w głąb 
piekła i wskazał w dół, a wówczas w nagłym przebłysku przerażenia odkryłem sekret klątwy 
Kralitzów. Myśl ta zmieniła mi umysł w rozpaczliwą pustkę, w której już po wsze czasy 
miały wirować krzyczące strzępy ciemności. Pojąłem, kiedy każdy baron Kralitz zawierał 
braterstwo krwi. Wiedziałem — wiedziałem — że żadna trumna nie trafia pusta do 
podziemnej krypty, a na leżącym u mych stóp kamiennym sarkofagu mogłem odczytać wyrok 
losu. Moje własne imię: „Franz, dwudziesty pierwszy baron Kralitz”.

* * * * * *

Lovecraft mniej szczodrze chwalił to krótkie opowiadanie. „Ma parę dobrych momentów”. 
Hmmm… Mógłby dodać coś więcej, skoro sam pisał pastisze prozy lorda Dunsany. Mógłby 
chociaż powiedzieć, czy mu się spodobało.
Lin Carter wstąpił w ślady Kuttnera i Lovecrafta, tworząc własną serię pastiszy: opowieści 
z Simrany. Jedna z nich, zatytułowana „The Gods of Niom Panna”, jest chyba jego 
najlepszym utworem. Nie od rzeczy będzie tu zauważyć, że początek każdej historii cyklu, 
zaczynający się od słów: „Powiadają w Simranie…” wziął się raczej nie z Lovecrafta, czy 
Dunsany’ego, ale z dwóch opowiadań Kuttnera o Bel Yarnak.
Publikowane po raz pierwszy w „Weird Tales”, w styczniu 1937 r.

* * * * *

Henry Kuttner
ŻERCA DUSZ
The Eater of Souls

Powiadali w mieście Bel Yarnak, w nieziemskim języku, że okrutną głębię Szarej 
Przepaści Yarnak zamieszkiwała zrazu złośliwa i potworna bestia. Nie znajdziesz Bel Yarnak 
na Ziemi ani na żadnej z planet, jakie wirują wokół gwiazd naszego nieba, za to za 
Betlegezem, za Olbrzymami, na zielonym i wesołym globie, wciąż jeszcze promieniejącym 
młodością, błyszczały wieże i srebrne minarety owego miasta. Mieszkańcy Bel Yarnak w 
niczym nie przypominali ludzi, a jednak w długie ciepłe noce rozpalali ogień w dziwacznych 
kominkach. A tam gdzie ogień, jak kosmos długi i szeroki, nie brak też opowieści i wiernych 
słuchaczy, przynoszących radość sercu bajarza.
Sindara rządził dobrotliwie, lecz dawnymi laty strach i zagłada niczym całun spowiły 
ziemię, a w Szarej Przepaści Yarnak rozsiadł się upiorny potwór. Dziwny czar zmroził 
nieboskłon i pociemniałą mgłą przesłonił trzy księżyce. Stwór zaspokajał swój zły głód na 
ziemi, a mieszkańcy Bel Yarnak nazwali go Żercą Dusz. Nie poznali jego wyglądu, gdyż 
żaden go nie widział na tyle dobrze, by o tym opowiadać. Stwór tkwił w otchłani, a gdy głód 
mu już dobrze dopiekł, słał bezgłośne wezwanie, po którym z tawern i świątyń, od ognisk i z 
mroku nocy wolno wychodziły postacie naznaczone martwym piętnem śmierci i szły do Bel 
Yarnak w stronę Szarej Przepaści. Nikt nie wracał. Mówiono, że ów potwór był pół–
demonem, pół–bogiem i że dusze pomordowanych pełniły przy nim wieczną służbę, 
wypełniając złowieszczą misję w mrocznej przestrzeni za gwiazdami. Zdaniem hydromantów, 
stwór przybył z ciemnego słońca, gdzie został poczęty przez Starszych, krążących między 
wszechświatami i szukających wsparcia u Błyszczącego Mrokiem o nieznanej przeszłości. 
Nekromanci twierdzili co innego, lecz ze względu na powszechnie znaną niechęć, jaką żywili 
do potężniejszych hydromantów, na ogół nie zwracano uwagi na ich wróżby. Jeden Sindara 
wysłuchał obu szkół magów i z wysokości chalcedonowego tronu zdecydował, że sam 
pójdzie do Zatoki Yarnak, którą wielu uważało za bezdenną.
Nekromanci wyposażyli Sindarę w dziwne akcesoria zrobione z kości zmarłych, a od 
hydromantów dostał wielce skręconą, przezroczystą tubę z kryształu, pomocną ponoć w 
walce z Żercą Dusz. Potem nekromanci i hydromanci siedli pospołu u wrót miasta i 
rozpoczęli swe posępne pienia, a Sindara na swym gorlaku, chyżym, lecz ohydnym gadzie, 
pogalopował na zachód. Po pewnym czasie odrzucił broń, gdyż, jak każdy władca w owych 
czasach, był wyznawcą kultu Vorvadossa. Z bożego nakazu nikt nie mógł czcić Vorvadossa 
prócz Sindary Bel Yarnak. Sindara zsiadł z gorlaka i żarliwie zaczął się modlić. Przez dłuższy 
czas nie było odpowiedzi.
Potem piasek zawirował, zatańczył i buchnął pyłem w górę, oślepiając Sindarę. Z wiru 
dobiegł głos boga, cienki niczym pobrzękiwanie niezliczonych, maleńkich, kryształowych 
kieliszków.
— Kroczysz ku zagładzie — złowrogo oznajmił Vorvadoss. — Ale syn twój śpi w Bel 
Yarnak, zatem kiedy znikniesz, nie zbraknie mi czciciela. Idź bez trwogi, gdyż bóg nie może 
zniszczyć boga, a tylko człowiek, co go stworzył.

Po tych zagadkowych słowach Vorvadoss odszedł, a Sindara zamyślił się głęboko, nim 
ruszył w dalszą drogę. Kiedy przybył nad otchłań, z której, jak powiadali, brał początek 
najbliższy księżyc, padł zmęczony i osłabiony nad samą jej krawędzią i popatrzył w zamgloną 
pustkę. Od przepaści ciągnął zimny wiatr, a głębia zdawała się nie mieć końca. Gdzieś w 
oddali majaczył zarys drugiego brzegu.
Po grubo ciosanych schodach wchodził ten, którego szukał Sindara. Piął się szybko, 
wspierając tułów na licznych mackach. Był biały, włochaty i zadziwiająco wstrętny, a choć 
niekształtną głową sięgał władcy zaledwie do pasa, pajęcze członki czyniły go pozornie 
większym. Za nim podążały nieszczęsne dusze, szept niezliczonych głosów uporczywie 
wibrował w powietrzu, przeplatany jękami i westchnieniami za utraconą nirwaną. Sindara 
dobył miecza i ciął wroga.
Po dziś dzień krążą sagi o bitwie, jaka trwała, zda się, bez końca na wąskim skrawku 
wieczności. W końcu Sindara padł, brocząc z ran, a nietknięty przeciwnik zamamrotał 
złośliwie. Demon gotował się do uczty. Gdzieś w umyśle Sindary zabrzmiał cichy głos 
Vorvadossa.
— Są różne ciała we wszechświecie, jak też inne tworzywa, nie będące ciałem. Nakarm 
Żercę Dusz.
Tu Vorvadoss opisał ów szczególny posiłek, połączenie dwóch istot, wchłonięcie 
pośledniego i przemianę, po której z sytego pół–boga ulatywała jękliwa dusza, by dołączyć do 
służebnego kręgu. Łaska wiedzy spłynęła na Sindarę, a wraz z nią ponura ulga. Z 
rozpostartymi ramionami powitał widmowy uścisk, gdyż Vorvadoss podał mu sposób jak 
zażegnać groźbę zagłady.
Stwór rzucił się na niego, ciało i kości władcy przeszył rozdzierający ból agonii. Twierdza 
jego jestestwa zakołysała się w posadach, a dusza uciekła z krzykiem w najdalszy kąt 
schronienia. Tam, na krawędzi Szarej Przepaści Yarnak, dopełniła się monstrualna fuzja, 
metamorfoza i poród, tak obrzydliwy i groźny, że urągał wszelkiemu pojęciu. Jak bagno 
wchłania swe ofiary, tak ciała Żercy i Sindary stopiły się w jedno.
Ból agonii był jednak niczym w porównaniu z cierpieniem, jakie odczuł Sindara, gdy 
ujrzał piękno ziemi, którą rządził. Pomyślał wówczas, że niczego nie da się porównać z urodą 
zielonego i wesołego globu, a myśl ta ukłuła go w serce i wypełniła je dziwnym, 
niezaspokojonym poczuciem straty. Zerknął w złe, czarne oczy potwora, błyszczące kilka cali 
od jego twarzy, i popatrzył w dół, na straszliwą, szarą i zimną pustkę. Ze łzami i ciężkim 
sercem wspomniał srebrzyste minarety i wieże Bel Yarnak, błyszczące nagim pięknem w 
świetle trzech księżyców. Wiedział, że nigdy więcej ich nie zobaczy.
Raz jeszcze odwrócił głowę i oślepły od płaczu ruszył ku przeznaczeniu. W chwili skoku 
usłyszał rozdzierający wrzask, a potem jakby przepaść wyszła im na spotkanie. Pół–bóg i 
władca stoczyli się w głąb otchłani. Jak powiedział Vorvadoss, przez to, i tylko przez to, 
można było zniweczyć klątwę.
Skalna ściana zaczęła chudnąć, zniknęła w ciemnoszarej mgle, a Sindara padł w pusty opar 
i w ostatnią, nieruchomą ciemność.

* * * * *

To chyba najlepiej znany pastisz Mitów Cthulhu jaki wyszedł spod pióra Kuttnera. Ale za 
cenę sławy trzeba płacić. Tu zapłatą okazał się śmieszny błąd zecerski. W wydanych przez 
Arkham House „Tales of the Cthulhu Mythos” oraz wszystkich następnych publikacjach 
opartych na tej edycji czytamy, że drewniany posąg czarownicy „żarł robactwo” (worm–
eating image). Niezły numer. Kuttner, rzecz jasna, pisał o „zżartym przez robactwo” (worm–
eaten image).
Lovecraft miał dużo do powiedzenia o tym opowiadaniu.
„Potwór z Salem sprawił mi dużą przyjemność i naprawdę sądzę, że jest o całe niebo 
lepszy niż większość historyjek drukowanych przez Wrighta. (Czyżby Wright odrzucił 
pierwszą wersję utworu? Ze słów HPL przebija współczucie.) Główny zarzut, jaki mogę 
postawić, to słabe umotywowanie akcji. Cóż bowiem zasadniczo legło u podstawy wydarzeń? 
Przecież Carson na pewno nie był pierwszym lokatorem domu starej wiedźmy, a jakoś trudno 
sobie wyobrazić, by za każdym razem, gdy ktoś rozpalał ogień w kominku, działy się równie 
dziwne i niesłychane rzeczy. W opowieściach, w których nienazwany potwór przybywa z 
zaświatów, dobrze jest powiązać jego inkarnację z tajemniczą sztuką lub ciągiem 
zagadkowych wydarzeń, jakie nigdy przedtem nie miały miejsca (lub też wywoływały zgoła 
inny rezultat), choć na pierwszy rzut oka wyglądają na całkiem prozaiczne i naturalne. Już nie 
pamiętam sporych fragmentów „Domu Wiedźmy”, ale wydaje mi się, że mój student — 
ofiara wybełkotał jakąś rzadką matematyczno–magiczną formułę, która przypadkiem 
pasowała do zaklęć zmarłej czarownicy — i wywołała wiadomą reakcję (…) Można też 
utyskiwać nad przyciężką barwą — dziwne rzeczy zbyt szybko następują po sobie i dzieją się 
zbyt nagle (…) I jeszcze jedno — warto byś lepiej zwiedził Salem, by opis miasta zyskał na 
realności”. (12 marca 1936 r.)
Lovecraft najwyraźniej uznał utwór Kuttnera za przeróbkę swoich „The Dreams of the 
Witch House”, choć nigdy nie wspominał związków łączących „The House of the Worm” 
Mearle Prouta i „Zew Cthulhu”.
Lovecraft wskazał także na pewne anachronizmy w kuttnerowskim opisie Salem (usunięte 
potem pieczołowicie przez Kuttnera), lecz przepuścił bez komentarza inny passus: we 
fragmencie „Necronomicon”, Kuttner każe Abdul Alhazredowi mówić o wielkim Chanie 
Mongolii — a więc o kimś, kto żył stulecia po Alhazredzie! (W eseju „Critical Commentary 
on the Necronomicon” wyjaśniam, że cały wspomniany ustęp jest późniejszą interpolacją do 
tekstu Alhazreda.)
Publikowane po raz pierwszy w „Weird Tales”, w maju 1937 r.

* * * *

Henry Kuttner
POTWÓR Z SALEM
The Salem Horror

Kiedy Carson pierwszy raz usłyszał szmery dochodzące z piwnicy, uznał, że to szczury. 
Potem poznał historię szeptaną przez przesądnych Polaków z fabryki na Derby Street. 
Dotyczyła ona pierwszej właścicielki domu, Abigail Prinn. Nikt z żywych nie pamiętał tej 
starej wiedźmy, lecz w ponurych legendach o „dzielnicy czarownic” z Salem, poplątanych jak 
chwasty na zapomnianym grobie, wspominano jakoby składała ohydne ofiary posągowi 
nieznanego pochodzenia, zdobionemu półksiężycem i przeżartemu przez robactwo. Starzy 
wciąż powiadali, że Abbie Prinn była kapłanką przeraźliwie potężnego bożka, żyjącego w 
górskich ustroniach. Jest faktem, iż niecodzienne praktyki doprowadziły do nagłej i 
tajemniczej śmierci wiedźmy. Zdarzyło się to roku pańskiego tysiąc sześćset 
dziewięćdziesiątego drugiego, w tym samym, w którym dokonano słynnej egzekucji na 
Gallows Hill. Nikt nie lubił rozprawiać głośno o tamtych czasach, ale z rzadka jakaś bezzębna 
starucha zamamrotała ze strachem, że płomień nawet nie dotknął dała czarownicy i że Abbie 
została uśpiona za sprawą tajemnej siły.
Tak czy owak, chociaż Abigail Prinn i jej posąg już dawno zniknęli ze świata, niełatwo 
było znaleźć chętnych do zamieszkania w jej zgrzybiałym domu, z podpartym na słupach 
piętrem i dziwacznymi, wyciętymi na kształt diamentu oknami. Całe Salem uważało go za 
siedlisko zła. Co prawda, przez zeszłe lata nie zdarzyło się nic takiego, co potwierdzałoby 
krążące opowieści, jednakże każdy z kolejnych lokatorów pospiesznie przeprowadzał się w 
inne miejsce, niemrawo i od niechcenia wymawiając się plagą szczurów.
A to właśnie szczur przywiódł Carsona do Izby Wiedźmy. Nocne piski i przytłumione 
chrobotanie pazurów o przegniłą ścianę dały mu się we znaki już w pierwszym tygodniu 
pobytu. Carson wynajął tę ruderę, by w samotności i ciszy skończyć książkę — jeszcze jedną 
powieść z popularnej serii romansów. Początkowo nie zwracał uwagi na szczura, aż któregoś 
wieczora, kiedy zwierzak wyskoczył mu spod nóg w mrocznej sieni, zaczął snuć fantastyczne 
rozważania o jego inteligencji.
Dom był od dawna podłączony do sieci elektrycznej, ale mała żarówka w korytarzu nie 
dawała zbyt wiele światła. Szczur wyglądał jak zniekształcony fragment cienia. Odbiegł parę 
kroków, stanął i zerknął na człowieka.
Innym razem Carson zbyłby go groźnym ruchem ręki i wrócił do pisania, lecz tego dnia 
głośny hałas z Derby Street wciąż odrywał go od pracy. Poza tym, bez wyraźnych powodów 
dokuczała mu chandra i wyobraził sobie, że szczur, przycupnięty w bezpiecznej odległości, 
przygląda mu się z drwiącym rozbawieniem.
Bardzo śmieszne. Podszedł do zwierzęcia. Szczur uciekł w stronę otwartych drzwi 
piwnicy. Otwartych? Carson zmarszczył brwi ze zdumieniem, gdyż nie znosząc przeciągów 
pilnował, aby wszystkie okna i drzwi były zawsze zamknięte. Pewnie ostatnim razem, kiedy 
wracał z dołu, miał głowę zaprzątniętą czymś innym.
Szczur stanął w progu. Carson, nie wiedzieć czemu, wpadł w złość i zgonił go ze schodów. 
Potem zapalił światło. Szczur siedział w kącie i z uwagą patrzył na niego błyszczącymi 
oczkami.
Carson zszedł na dół, chociaż był przekonany, że postępuje jak wariat. Prawdę mówiąc, 
miał szczerze dość pracy i z niemałym zadowoleniem przyjmował każdą przerwę. Kiedy 
wszedł w głąb piwnicy, zobaczył ze zdziwieniem, że szczur nie ucieka. Zrobiło mu się 
nieswojo. Żaden gryzoń nie zachowywał się w taki sposób. Chłodne spojrzenie małych, 
nieruchomych oczu przyprawiało go o gęsią skórkę.
Nagle szczur czmychnął w bok i wpadł do dziury w ścianie. Carson parsknął pod nosem 
urywanym śmiechem i czubkiem buta naskrobał krzyżyk na zapiaszczonej podłodze, żeby 
pamiętać, w którym miejscu rano ustawić pułapkę.
Z dziury wysunął się mały pyszczek i postrzępione wąsy zwierzęcia. Szczur ruszył 
naprzód, stanął i na powrót zniknął w kryjówce. Potem wykonał parę dziwnych i zgoła 
nieoczekiwanych ruchów. Jakby tańczył, pomyślał Carson. Ostrożny krok, chwila wahania, 
odwrót. Znów mała próba, pauza, pospieszna rejterada. Zachowuje się, jakby widział węża 
tuż przed wejściem do dziury, przemknęło Carsonowi przez głowę. Ale na ziemi widniał 
jedynie krzyżyk nakreślony w kurzu.
Przyczyną zachowania szczura był bez wątpienia sam Carson, stojący zaledwie kilka stóp 
od ściany. Kiedy lekko poruszył nogą, zwierzak natychmiast zniknął w dziurze.
Carson z rosnącym zaciekawieniem wziął do ręki złamany patyk i wetknął go do otworu. 
A że przy tym musiał stanąć przy murze, zobaczył dziwny kamień tuż nad kryjówką szczura. 
Szybki rzut oka na spoinę potwierdził jego podejrzenia. Kamień dawał się wyjąć.
Staranne oględziny ujawniły niewielkie zagłębienie, pełniące rolę uchwytu. Carson wsunął 
palce w szczelinę i z wolna pociągnął. Kamień drgnął nieco i znieruchomiał. Carson szarpnął 
mocniej, posypała się sucha ziemia, głaz odskoczył od ściany, jakby na zawiasach.
W murze ział prostokątny otwór, sięgający ramienia. Z lochu buchnął wilgotny odór 
zastałego powietrza, tak silny, że Carson bezwiednie dał krok do tyłu. Nagle przypomniał 
sobie wiedźmę Prinn i opowieści o straszliwych sekretach, jakie ponoć skrywała w 
podziemiach domu. Czyżby odkrył zapomnianą kryjówkę dawno zgładzonej czarownicy?
Zanim wszedł głębiej, wrócił na górę po latarkę. Potem ostrożnie pochylił głowę i macając 
przed sobą plamą jasnego światła, wkroczył w wąski, cuchnący korytarz.
Strop ciasnego, kamiennego tunelu zwisał mu tuż nad głową. Przejście wiodło, jak strzelił, 
przez jakieś piętnaście stóp i kończyło się sporą kryptą. Raczej podziemną komnatą, pomyślał 
Carson. Pokój bez wątpienia pełnił rolę kryjówki, chociaż nie uratował Abbie Prinn w dniu, 
gdy oszalała strachem tłuszcza wpadła na Derby Street. Carson wstrzymał oddech w niemym 
zdumieniu. Krypta była zadziwiająco piękna.
Wzrok przyciągała zwłaszcza podłoga. Szare, obłe mury ustępowały miejsca różnobarwnej 
mozaice, zdominowanej przez błękit, zieleń i wszystkie odcienie szkarłatu. Żadnych kolorów 
lata. Tysiące barwnych kamieni, z których ani jeden nie przekraczał wielkością włoskiego 
orzecha, tworzyło skomplikowany wzór, nieznany Carsonowi, ale z pewnością wykonany 
według ściśle określonych reguł. Łuki purpury i fioletu w splątanych arabeskach mieszały się 
z pasami zieleni i błękitu. Tu trójkąty, koła, tam pentagram i mnóstwo innych, mniej 
czytelnych figur. Większość symboli i linii rozchodziła się promieniście ze środka komnaty, 
gdzie spoczywał okrągły czarny kamień, o średnicy sięgającej dwóch stóp.
Było cicho. Nie dochodził tu nawet warkot aut, od czasu do czasu przejeżdżających przez 
Derby Street. Carson dostrzegł widniejący w małej niszy rząd znaków, więc udał się w tamtą 
stronę i przesunął światłem latarki po ścianie.
Znaki, cokolwiek przedstawiały, zostały wyryte w kamieniu dawno temu. To, co z nich 
pozostało, nie dawało się odczytać. Parę hieroglifów mogło uchodzić za arabskie, ale były to 
czcze domysły. Na podłodze niszy Carson zobaczył zardzewiały krąg metalu o średnicy 
ośmiu stóp, ale choć podświadomie wiedział, że można go unieść, nie znalazł żadnego 
sposobu, by to zrobić.
Nagle spostrzegł, że stoi pośrodku komnaty, na kolistym czarnym kamieniu, skąd brał się 
początek zawiłego wzoru. Znowu zwrócił uwagę na wszechobecną ciszę. Pod wpływem 
nagłego impulsu zgasił latarkę. Zapadła nieprzenikniona ciemność.
Doznał wówczas przedziwnego uczucia. Miał wrażenie, że znalazł się na dnie mrocznej 
studni, pod spływającym strumieniem. Wody wciąż przybywało, sięgała coraz wyżej, a gdzieś 
z ogromnej dali dobiegał głuchy pogłos łomoczącego wodospadu. Carson drgnął, zapalił 
latarkę i szybkim spojrzeniem omiótł wnętrze krypty. Huk wodospadu, rzecz jasna, okazał się 
niczym innym, jak jego własnym pulsem, spotęgowanym przez kompletną ciszę. Normalne 
zjawisko. Z drugiej strony, skoro panował tu taki spokój…
Nagła myśl zaświtała mu w głowie i przywróciła poczucie realizmu. Znalazł idealne 
miejsce do pracy. Wystarczyło podciągnąć prąd, znieść biurko i parę krzeseł, w razie potrzeby 
włączyć wentylator… wyraźna na początku woń stęchlizny ulotniła się już zupełnie. Carson 
na powrót zniknął w paszczy tunelu. Porzucając podziemną komnatę, z westchnieniem ulgi 
rozluźnił mięśnie, choć do tej pory nie zdawał sobie sprawy, że jest spięty. Złożył to na karb 
podniecenia i wszedł na górę, by wypić kubek czarnej kawy i napisać do dzierżawcy z 
Bostonu o swoim odkryciu.

Kiedy Carson otworzył drzwi, gość z ciekawością zajrzał do korytarza i jakby z satysfakcją 
pokiwał głową. Był wysoki, szczupły, o siwych, krzaczastych brwiach, ocieniających bystre 
szare oczy. Twarz miał surową i wyrazistą, lecz pozbawioną zmarszczek.
— Pan w sprawie Izby Wiedźmy? — niechętnie spytał Carson. Dzierżawca nie potrafił 
dochować tajemnicy i od tygodnia do Salem ściągali rozmaici antykwariusze i okultyści, żeby 
choć rzucić okiem na tajemniczą kryptę, w której Abbie Prinn odprawiała czary i gusła. 
Carson wściekał się i rozważał ucieczkę w spokojniejsze miejsce, ale w końcu z tępym 
uporem postanowił dokończyć książkę, bez względu na trudności. Poczęstował intruza 
chłodnym spojrzeniem i oświadczył:
— Niestety, wystawę zamknięto.
Nieznajomy cofnął się z zaskoczeniem, lecz zaraz w jego oczach błysnęło współczucie. 
Wyciągnął wizytówkę i podał ją Carsonowi.
— Michael Leigh… okultysta, hę? — przeczytał Carson. Westchnął głęboko. Zdążył się 
już nauczyć, że okultyści byli najgorsi. Wszędzie węszyli wpływ ciemnych mocy i szukali 
ukrytych znaczeń w mozaice pokrywającej podłogę Izby.
— Przykro mi, panie Leigh, ale… jestem bardzo zajęty. Naprawdę. Proszę wybaczyć.
Zaczął zamykać drzwi.
— Jedną chwilę! — pospiesznie zawołał Leigh.
Chwycił Carsona, nim ten zdążył zaprotestować i spojrzał mu prosto w oczy. Po chwili na 
jego smutnej twarzy pojawił się niezwykły wyraz bólu i zrozumienia. Zdumiony pisarz 
uwolnił się z uścisku. Miał wrażenie, że okultysta zobaczył coś groźnego — ale w pełni 
spodziewanego.
— Co to za pomysł? — warknął ostro. — Nie przywykłem…
— Przepraszam — wtrącił Leigh. Mówił głębokim, miłym głosem. — Proszę o 
wybaczenie. Myślałem… jeszcze raz serdecznie przepraszam. Chyba jestem zbyt podniecony. 
Widzi pan, przyjechałem aż z San Francisco, by popatrzeć na pańską Izbę. Mógłbym tam 
chociaż zerknąć? Zapłacę każdą sumę…
Carson przecząco machnął dłonią.
— Nie — odparł, choć w jego sercu zakiełkowała przewrotna sympatia do gościa. Podobał 
mu się modulowany głos, szczera twarz i silna, niemal magnetyczna osobowość okultysty. — 
Potrzebuję nieco spokoju… Nawet pan sobie nie wyobraża, jak mi wciąż przeszkadzają. — 
Chociaż nie chciał, zabrzmiało to jak usprawiedliwienie. — Prawdziwa plaga. Bywają chwile, 
że wolałbym nigdy nie znaleźć tej krypty.
Leigh z niepokojem pochylił się w jego stronę.
— Mogę zerknąć? — powtórzył. — To dla mnie bardzo ważne… Od dawna polowałem na 
podobną okazję. Ręczę, że nie zabiorę panu nawet dziesięciu minut.
Carson pomyślał chwilę, po czym przyzwalająco skinął głową. Wprowadził gościa do 
piwnicy i opowiedział mu po drodze, w jakich okolicznościach dokonał odkrycia. Leigh 
słuchał z wyraźną ciekawością, od czasu do czasu wtrącając jakieś pytanie.
— Co się stało ze szczurem? — zagadnął w końcu.
Carson zrobił zdumioną minę.
— Nooo… Chyba umknął do dziury. Czemu pan pyta?
— Nigdy nic nie wiadomo — tajemniczo odparł Leigh. Weszli do Izby Wiedźmy.
Carson zapalił światło. Dosyć dawno przeciągnął kabel do piwnicy, zniósł także stół i kilka 
krzeseł, ale poza tym niczego nie zmieniał. Z zaskoczeniem spostrzegł, że twarz okultysty 
zastygła w gorzkim, niemal gniewnym wyrazie.
Leigh wyszedł na środek krypty i popatrzył na fotel ustawiony w czarnym kamiennym 
kręgu.
— Pan tu pracuje? — spytał powoli.
— Tak. Spokój… Na górze nie mogłem się skupić. Ciągły hałas. Za to tutaj panują idealne 
warunki. Łatwiej się pisze. Mam… — urwał na chwilę — całkowicie wolny umysł. 
Oderwany od przyziemnych zmartwień. Niezwykłe uczucie.
Leigh skinął głową, jakby słowa Carsona potwierdzały jego domysły. Podszedł do niszy, 
popatrzył na okrągłą metalową płytę. Carson podążył za nim. Leigh stanął tuż przy ścianie i 
szczupłym palcem wodził po zatartych znakach. Mruczał przy tym pod nosem jakieś dziwne 
słowa, które w uszach Carsona pobrzmiewały szwargotem.
— Nyogtha… k’yarnak…
Ze ściągniętą, pobladłą twarzą spojrzał na gospodarza.
— Dość widziałem — powiedział cicho. — Chodźmy.
Carson z lekkim zdziwieniem pokiwał głową i wyprowadził go z piwnicy.
Już na górze, Leigh przystanął z wyraźnym wahaniem, jakby obawiał się poruszyć 
dręczącą go sprawę.
— Panie Carson… — powiedział w końcu. — Mógłbym spytać, czy ostatnio nie miewał 
pan koszmarów?
W oczach pisarza zatańczyły iskierki wesołości.
— Koszmarów? — powtórzył. — Aaaa… rozumiem. Nie zdoła pan mnie wystraszyć. 
Pańscy koledzy… okultyści, którzy nagabywali mnie przed panem, też próbowali tej sztuczki.
Leigh uniósł brwi ze zdumienia.
— Tak? A pytali może, co się konkretnie panu śniło?
— Niektórzy.
— Odpowiedział im pan?
— Nie — mruknął Carson. Zauważył, że gość zrobił niewyraźną minę, więc dodał: — 
Prawdę mówiąc… sam nie jestem tego pewien.
— To znaczy?
— Sądzę — lecz to tylko marne wrażenie — że nawiedza mnie jakaś wizja. Nie umiem jej 
opisać, bo po przebudzeniu nic nie pamiętam. A poza tym… może to być sugestia po 
rozmowach z okultystami.
— Może… — wymijająco odparł Leigh i zaczął się zbierać do wyjścia. Znów przystanął. 
— Panie Carson… Proszę wybaczyć obcesowe pytanie, ale czy musi pan nadal mieszkać w 
tym domu?
Pisarz westchnął z rezygnacją.
— Od samego początku wyjaśniam, że potrzebuję spokoju do pracy nad najnowszą 
książką. Co z tego, skoro teraz tak trudno o ciche miejsce? A od kiedy odkryłem Izbę 
Wiedźmy, praca ruszyła z kopyta. Nie znajduję powodów, czemu miałbym się przeprowadzić 
i znów ślęczeć nad każdą stroną. Skończę pisać, opuszczę dom i wszyscy okultyści świata 
będą go mogli zmienić w muzeum, czy cokolwiek innego. Nic mnie to nie obchodzi. Dopóki 
jednak pracuję, będę tu siedział.
Leigh potarł podbródek.
— Zdaje się, że rozumiem pański punkt widzenia, ale… w całym budynku nie ma lepszego 
miejsca do pracy?
Przez chwilę patrzył na Carsona, po czym dodał:
— Nie chcę, by pan mi wierzył. Jak większość ludzi jest pan materialistą. Są jednak tacy, 
którzy sądzą, że nad tym, co na co dzień nosi miano nauki, wznosi się inna, większa wiedza, 
oparta na podstawach niedostępnych zwykłym śmiertelnikom. Jeśli pan czytał Machena, 
może utkwiły w pańskiej pamięci słowa o przepaści między światem zmysłów i światem 
materii. Da się przekroczyć tę przepaść. Izba Wiedźmy jest swoistym pomostem! Słyszał pan 
kiedyś o galerii szeptów?
— Co? — spytał Carson. — Przecież nie ma…
— Chodzi o zwykłe porównanie. We wspomnianej galerii lub jaskini nawet najcichszy 
szept biegnie do ściśle określonego miejsca, odległego, powiedzmy, o sto jardów, choć ktoś 
stojący dziesięć stóp od „nadawcy” nie słyszy ani słowa. Proste zjawisko akustyczne; dźwięk 
skupia się w jednym punkcie. Tę zasadę można rozszerzyć na inne rzeczy. Na każdą falę. Na 
myśli.
Carson próbował przerwać, ale Leigh mówił dalej.
— Czarny kamień pośrodku Izby to jeden z takich punktów. Wzór na podłodze… Kiedy 
siedzi pan w czarnym kręgu, jest pan niezwykle czuły na pewne wibracje… podatny na 
rozkazy przekazywane drogą myśli! Czemu pański umysł staje się tak klarowny podczas 
pracy? Złuda, fałszywa wolność, gdyż naprawdę jest tylko instrumentem, mikrofonem 
włączonym na obłąkańcze głosy, których rzeczywista natura przechodzi pańskie pojęcie!
Twarz pisarza wyrażała zdumienie pomieszane z niewiarą.
— Ale… Chyba pan nie przypuszcza…
Leigh odchylił głowę, z jego oczu zniknęło napięcie. Patrzył teraz posępnie i chłodno.
— Jak pan chce. Wspomnę tylko, że studiowałem życie pańskiej Abigail Prinn. Ona także 
zgłębiła nadnaukę, o której mówiłem przedtem. Używała jej jednak do złych celów. Do 
czarnej magii, jak powiadają powszechnie. Wyczytałem, że w owych latach rzuciła klątwę na 
Salem, a klątwa czarownicy to iście przerażająca groźba. Może… — Zagryzł dolną wargę i 
podszedł do drzwi. — Zgodzi się pan chociaż, żebym jutro zadzwonił?
Carson niemal bezwiednie skinął głową.
— Myślę jednak, że to strata czasu. Nie wierzę… to znaczy, nie mam podstaw… — 
zająknął się, nie znajdując właściwego słowa.
— Chcę się tylko upewnić, że pan… Och, jeszcze jedno. Niech pan spróbuje zapisać 
dzisiejszy sen. Oczywiście, jeśli się panu coś przyśni. Zaraz po obudzeniu, pamięć bywa 
najbardziej sprawna.
— Dobrze. Jeśli tylko…
Tej nocy Carson śnił. Zbudził się tuż przed świtem; serce waliło mu w piersi i czuł się 
dziwnie nieswojo. Szybko wstał z łóżka, dygocząc w chłodzie szarego poranka. Blady księżyc 
wciąż widniał na pojaśniałym niebie.
Ostatnie słowa okultysty zabrzmiały w uszach Carsona. Śnił — to nie podlegało dyskusji. 
Ale o czym? Zupełnie inna sprawa. Z całej siły wytężał umysł, lecz jedyne, co zapamiętał, to 
zamglony obraz panicznej ucieczki w ciemność.
Ubrał się. Cisza panująca w wiekowym domu zaczynała go drażnić, więc wyszedł po 
gazetę. Było jeszcze zbyt wcześnie na otwarcie sklepów, toteż za pierwszym rogiem skręcił 
na zachód, w poszukiwaniu gazeciarza. Od paru chwil towarzyszyło mu niezwykłe i dziwne 
uczucie: powrotu. Miał wrażenie, że kiedyś szedł tą ulicą i raz po raz znajdował coś 
znajomego w sylwetkach i dachach domów. Z drugiej strony — i to zakrawało na czystą 
fantazję — mógłby przysiąc, że trafił tu po raz pierwszy. Mało chodził po Salem, gdyż był z 
natury leniwy, a jednak z każdym krokiem odżywały w nim nowe wspomnienia.
Dotarł do następnego rogu i machinalnie skręcił w lewo. Dziwne uczucie przybrało na sile. 
Szedł coraz wolniej, z namysłem.
Bez wątpienia odbył kiedyś tę trasę — pewnie szedł zadumany i nie zwracał uwagi na 
okolicę. To jedyne rozsądne wyjaśnienie. Skręcił w Charter Street i poczuł dziwny niepokój. 
Salem budziło się do życia: bladym świtem obojętni na wszystko Polacy spieszyli do fabryk. 
Czasem przejechał jakiś samochód.
W dali, na chodniku zgromadził się mały tłum. Carson zaczął iść szybciej, świadom 
nadciągającej katastrofy. Ze zdumieniem zobaczył, że mija Burying Ground — stare, 
otoczone złą sławą miejsce, gdzie niegdyś płonęły stosy. Pospiesznym krokiem podszedł do 
grupki gapiów.
Posłyszał kilka wymamrotanych półgłosem komentarzy, a tuż przed nim wyrosła barczysta 
sylwetka w granatowym mundurze. Zerknął ponad ramieniem policjanta i jęknąwszy ze 
zgrozy, wstrzymał oddech. Jakiś człowiek opierał się o żelazne ogrodzenie otaczające stary 
cmentarz. Miał na sobie tani, podniszczony płaszcz i tak mocno ściskał zardzewiałe pręty, że 
aż mięśnie rysowały mu się pod skórą na owłosionych dłoniach. Był martwy, a na jego 
twarzy, skierowanej ku niebu pod dziwnym kątem, rysował się straszliwy wyraz przerażenia. 
Wytrzeszczone oczy upiornie połyskiwały białkami, na ustach zamarł zagadkowy grymas.
Jeden ze stojących w pobliżu gapiów zwrócił pobladłą twarz w stronę Carsona.
— Umarł ze strachu — odezwał się schrypniętym głosem. — Nie chciałbym widzieć tego, 
co on oglądał. Uffff… co za koszmar…
Carson bezwiednie dał krok do tyłu, czując lodowy oddech nieznanej bestii. Przetarł oczy, 
lecz nie potrafił się pozbyć widoku zmaltretowanej twarzy trupa. Drżący, oszołomiony, 
zawrócił z drogi. W pewnej chwili popatrzył w bok, na wiekowe nagrobki i krzyże. Od stu lat 
nie grzebano tutaj nikogo, więc porośnięte mchem mogiły, skrzydlate czaszki, pyzate 
cherubiny i urny otaczała aura zatęchłej starości. Cóż mogło tak przerazić dorosłego 
mężczyznę? Carson wziął głęboki oddech. Prawda, widok trupa nie był najprzyjemniejszy, 
ale to jeszcze nie powód, by wpadać w panikę. Nie. Najważniejsza jest powieść. Poza tym — 
tłumaczył sam sobie — wszystko da się rozsądnie wyjaśnić. Facet był pewnie Polakiem, 
jednym z tych imigrantów, którzy zawsze kręcą się wokół portu. Szedł nocą przez cmentarz 
— i to taki, co od trzech wieków cieszy się ponurą sławą — no i w pijanym widzie zobaczył 
upiora. Polacy zawsze byli niezrównoważeni, podatni na histerię i zbiorowy obłęd. Wielka 
panika w 1853 roku, kiedy doszczętnie spalono trzy „domy czarownic”, zaczęła się od 
bezładnego i histerycznego zeznania starej baby, co rzekomo zobaczyła biało ubranego 
przybysza, który „zdjął twarz”. Czego się można spodziewać po takich ludziach? — dumał 
Carson.
Nie potrafił jednak do końca zapanować nad nerwami i powrócił do domu dopiero przed 
południem. Czekał na niego Leigh. Ucieszony spotkaniem Carson, serdecznie zaprosił 
okultystę do środka.
Leigh był niezmiernie poważny.
— Słyszał pan już o swej przyjaciółce, Abigail Prinn? — spytał bez żadnych wstępów. 
Carson, który właśnie napełniał szklankę wodą sodową, zamarł w bezruchu z ręką na syfonie. 
Dopiero po dłuższej chwili przycisnął dźwignię i uzupełnił syczącą pianą porcję whisky. 
Wręczył szklankę gościowi, sam poprzestał na czystym trunku.
— Nie mam pojęcia, o czym pan mówi — odpowiedział powoli. — Chyba to nie ona… O 
co chodzi?
— Sprawdziłem zapis — oznajmił Leigh. — Abigail Prinn została pochowana 
czternastego grudnia tysiąc sześćset dziewięćdziesiątego roku na Burying Ground przy 
Charter Street. Z kołkiem w sercu. — Niespokojnie popatrzył na Carsona. — Co się stało?
— Nic — bezbarwnym głosem odparł pisarz. — I?
— Cóż… jej grób został rozkopany i ograbiony. To wszystko. W pobliżu leżał wyrwany 
kołek, a wokół mogiły widniały liczne ślady. Ślady butów. Śnił pan o czymś ostatniej nocy?
Pytanie zabrzmiało jak trzaśniecie z bicza. Leigh wbił w Carsona surowe spojrzenie 
szarych oczu.
— Nie wiem — z zakłopotaniem odparł pisarz. Potarł czoło. — Nie pamiętam. Dziś rano 
byłem na cmentarzu przy Charter Street…
— Och. Zatem musiał pan słyszeć o nieszczęśniku…
— Widziałem go — przerwał Carson. Wzdrygnął się. — Okropność. Jednym haustem 
wychylił swoją porcję whisky. Leigh nie spuszczał z niego wzroku.
— I co? — spytał. — Nadal pan nie chce przeprowadzki? Carson odstawił szklankę i 
wstał.
— Nie — warknął. — Niby dlaczego?
— Po zdarzeniach ubiegłej nocy…
— Jakich zdarzeniach? Obrabowano grób. Przesądny Polak spostrzegł rabusiów i 
wykitował ze strachu. Coś jeszcze?
— Zgrywa pan bohatera przed samym sobą — spokojnie powiedział Leigh. — W głębi 
serca wie pan — musi wiedzieć — jak wyglądała prawda. Carson, jest pan narzędziem w 
rękach podstępnej i potwornej siły. Przez trzy wieki Abbie Prinn — żywa — leżała w grobie i 
czekała, aż ktoś wpadnie w jej pułapkę. Aż ktoś odnajdzie Izbę Wiedźmy. Może umiała 
wejrzeć w przyszłość? Może zajęta budowaniem myślała o dniu, gdy do piekielnej krypty 
wkroczy jej ofiara i ugrzęźnie w zawiłym wzorze mozaiki? To pan ugrzązł, Carson. Dzięki 
panu, wiedźma stworzyła pomost między światem materii i zmysłów i en rapport dotarła do 
pana. Hipnoza to dziecinna igraszka w porównaniu z jej demoniczną mocą. Bez trudu skłoniła 
pana do rozkopania grobu i usunięcia gnębiącego ją kołka, a potem wymazała pańską pamięć, 
tak że nawet we śnie nie pozostały żadne wspomnienia!
Carson stał nieruchomo, oczy płonęły mu dziwnym światłem.
— W imię Boga, człowieku, wiesz, co mówisz?
Leigh roześmiał się ostro.
— W imię Boga? Diabła raczej, gdyż diabeł w tej chwili nawiedził Salem. Nad nami wisi 
straszliwa groźba. Jaki los czeka mężczyzn, kobiety i dzieci z miasta, które przeklęła Abbie 
Prinn, kiedy ją przywiązano do pala? A przecież nie spłonęła. Nie dalej jak dziś rano 
przejrzałem kilka tajnych zapisów i raz jeszcze proszę pana o opuszczenie tego domu!
— To już koniec? — chłodno zapytał Carson. — Bardzo dobrze. Zostaję. Jest pan pijakiem 
lub szaleńcem i nie straszne mi pańskie bujdy.
— A jeśli oferuję panu tysiąc dolarów? — spytał Leigh. — Albo więcej… dziesięć 
tysięcy? Rozporządzam wspomnianą sumą.
— Nie, do diaska! — z nagłym gniewem uciął Carson. — Chcę być sam i w spokoju 
dokończyć książkę. Nie potrafię pracować gdzie indziej… Nie chcę… nie chcę…
— Spodziewałem się tego — odparł Leigh cichym głosem, niespodziewanie zabarwionym 
współczuciem. — Carson, pan po prostu nie może uciec! Nic pan nie może zrobić, póki 
Abbie Prinn kontaktuje się z panem przez Izbę Wiedźmy. Gorzej, ona egzystuje tylko z 
pańską pomocą. Karmi się pańską siłą… i jak wampir, spija esencję życia!
— Pan oszalał — z uporem powtórzył Carson.
— Być może. Boję się jednak tego, co ukrywa się pod żelaznym kręgiem. Abbie Prinn 
wyznawała dziwnych bogów… Znaki wyryte w niszy dały mi sporo do myślenia. Słyszał pan 
może imię „Nyogtha”?
Carson niecierpliwie potrząsnął głową. Leigh poszperał w kieszeni i wyciągnął świstek 
papieru.
— Odpisałem to z księgi znalezionej w Bibliotece Kestera — oznajmił. — Ma tytuł 
„Necronomicon”, a jej autor tak głęboko wniknął w tajniki magii, że wśród współczesnych 
zyskał opinię szaleńca.
Niech pan czyta.
Carson ze zmarszczonymi brwiami spojrzał na kartkę.

„Wśród ludzi określany jest mianem Mieszkańca Ciemności, brata Wielkiego 
Przedwiecznego imieniem Nyogtha, Rzeczy, Która Nie Powinna Istnieć. Czasem wnijdzie na 
lico Ziemi przez tajemne jaskinie lub szpary, a magowie widywali go w Syrii i pod czarną 
wieżycą Leng. Z groty Thangów w Tatarii przybył żądny łupu i wwiódł chaos i okropieństwa 
w pawilony wielkiego Chana. Tylko spleciony krzyż, zaklęcie Vach–Viraja i eliksir Tikkouna 
mogą go zapędzić na powrót do mrocznych jaskiń skrytego zła, które zamieszkuje”.

Leigh ze spokojem patrzył na stropionego pisarza.
— Teraz pan już rozumie?
— Zaklęcia i eliksiry! — wybuchnął Carson, oddając mu papier. — Bzdury!
— Nic podobnego. Wymienione zaklęcie oraz eliksir od tysięcy lat znane są okultystom i 
adeptom magii. Sam kiedyś ich używałem przy pewnych… okazjach. Jeśli teraz mam rację… 
— Spojrzał na drzwi i zacisnął usta w wąską, bezkrwistą linię. — Zło można pokonać, lecz 
największa trudność w zdobyciu eliksiru… Ciężko go dostać. Ale mam nadzieję, że wrócę. 
Do tego czasu proszę nie wchodzić do Izby.
— Niczego nie obiecuję — odparł Carson. Miał okropną migrenę, która niemal pozbawiała 
go zmysłów i przyprawiała o mdłości. — Żegnam.
Odprowadził gościa do drzwi i na chwilę został na schodach, niechętnie myśląc o powrocie 
do domu. Zanim wysoka postać okultysty zniknęła w głębi ulicy, z sąsiedniego budynku 
wyszła jakaś kobieta. Na widok Carsona westchnęła, aż zafalowały jej ciężkie piersi i 
wybuchnęła głośnym, gniewnym jazgotem.
Carson z bezgranicznym zdumieniem zwrócił głowę w jej stronę. Łupało mu w skroniach. 
Baba podeszła bliżej, wściekle wygrażając pięścią.
— Czego mi straszysz Sarę? — wrzeszczała, czerwona na twarzy. — Zachciało ci się 
wrednych sztuczek, co?
Carson oblizał usta.
— Przepraszam — powiedział z wolna. — Nikogo nie zamierzałem straszyć. Przez cały 
dzień nie było mnie w domu. Czego się zlękła?
— Jakieś brunatne bydlę łaziło po sieni, a Sara…
Baba urwała w pół zdania. Szeroko rozwarła oczy. Prawą ręką zrobiła osobliwy znak: 
wskazujący i mały palec wyciągnęła w stronę Carsona, a kciuk zamknęła na pozostałych 
palcach.
— Stara jędza!
Uciekła szybko, mrucząc coś po polsku wystraszonym głosem.
Carson wrócił do domu. Nalał sobie solidną porcję whisky, pomyślał chwilę, po czym 
odstawił pełną szklankę. Parę chwil krążył po pokoju, wciąż pocierając czoło. Palce miał 
gorące i suche. Błędne, nieokreślone myśli zalewały mu umysł. Do tego jeszcze ten 
dokuczliwy ból głowy…
W końcu zszedł na dół, do Izby Wiedźmy. Siedział, lecz nie pracował, mimo że głucha 
cisza podziemnej krypty łagodziła jego cierpienia. Potem zasnął.
Nie pamiętał, jak długo trwał w głębokim uśpieniu. Śnił o Salem, o mgliście 
połyskującym, galaretowato czarnym stworzeniu mknącym z zadziwiającą szybkością ulicami 
miasta, o czymś, co wyglądało jak ogromna, smoliście czarna ameba i wchłaniało 
uciekających z krzykiem ludzi. Śnił o wychudłej jak czaszka twarzy, patrzącej mu prosto w 
oczy, o pobrużdżonym, skarlałym obliczu, w którym tylko źrenice wydawały się żywe, 
błyszcząc diabelnie złym światłem.
Nagle zbudził się i siadł prosto. Było mu bardzo zimno.
Wokół panowała niczym nie zmącona cisza. W jasnym świetle żarówki zielonoszkarłatna 
mozaika wiła się i pełzała, lecz to wrażenie zniknęło, gdy tylko Carson przetarł zaspane oczy. 
Popatrzył na zegarek. Druga. Spał całe popołudnie i sporą część nocy.
Ogarnęła go dziwna słabość. Znużony, wciąż bez ruchu trwał w fotelu. Czuł, jakby coś 
pozbawiło go siły. Zimny powiew wwiercał mu się w głąb czaszki, ale ból głowy minął. 
Umysł miał jasny — wyczekujący, jakby zaraz miały nastąpić doniosłe wydarzenia. Nagle, 
przyciągnął jego uwagę drobny ruch.
Część kamiennego muru zaczęła sunąć. Rozległ się cichy szmer i wąska czarna szczelina 
powoli przybrała formę kwadratu. Jakiś cień kulił się w mroku. Carson z dzikim, obłędnym 
przerażeniem wpatrywał się w zjawę, która wpełzła do oświetlonej krypty.
Wyglądała jak mumia. Przez straszliwą, długą jak wiek sekundę, w głowie pisarza kołatało 
jedno okropne słowo: „Mumia!” Chude, zbrązowiałe, wyschnięte na pergamin ciało 
wyglądało jak szkielet obciągnięty skórą ogromnej jaszczurki. Z uporem parło naprzód, 
głośno drapiąc o kamień długimi paznokciami. W białym świetle błysnęła nieruchoma twarz i 
oczy migoczące trupim życiem. Carson już widział kostropaty zarys brunatnych, 
przykurczonych pleców…
Zdrętwiał. Obca siła odebrała mu zdolność ruchu. Siedział jak tknięty sennym paraliżem, 
w którym umysł pełnił rolę ogłupiałego widza, niezdolnego, bądź niechętnego do zmuszenia 
do pracy zesztywnia — łych mięśni. W duchu powtarzał sobie, że to jedynie sen i ze 
wszystkich sił próbował się obudzić.
Koślawy stwór wstał. Wyprostował wychudłe ciało i podszedł do niszy z żelaznym 
kręgiem. Stanął plecami do Carsona; zeschły, starczy szept zmącił ciszę. Carson chciał 
wrzasnąć ze strachu, lecz nie potrafił wydobyć z siebie żadnego dźwięku. Złowieszczy głos 
nadal szeptał słowa w nieziemskim języku, a wówczas, jakby w odpowiedzi, lekki, niemal 
niewidoczny dreszcz poruszył metalową pokrywą. Żelazny krąg zadrgał i z wolna ruszył w 
górę. Skurczony stwór uniósł cienkie ręce w geście triumfu. Krąg miał niemal stopę grubości, 
i teraz, gdy zawisł nad podłogą, w pomieszczeniu zaczął się unosić zdradziecki odór. Był 
jakby odrobinę gadzi, czuć w nim było piżmo, wywoływał mdłości. Dysk wzniósł się 
nieubłaganie i niewielki ,palec ciemności wypełzł spod jego krawędzi. Carson wspomniał 
swój sen, w którym oślizła czarna masa przelewała się przez ulice Salem. Bezskutecznie 
próbował zwalczyć obezwładniającą go drętwotę. Izba pociemniała, myśli Carsona stały się 
jednym, mrocznym wirem… Ściany krypty poczęły tańczyć.
Krąg żelaza wciąż sunął w górę. Zwiędła postać nadal wyciągała suche gałęzie ramion w 
bluźnierczym błogosławieństwie. Czarna maź ślamazarnie wylewała się na podłogę.
Nagle, jakiś nowy dźwięk zagłuszył suchy szept mumii — echo nadbiegających kroków. 
Carson kątem oka dostrzegł człowieka wpadającego do Izby Wiedźmy. Był to okultysta, 
Leigh, śmiertelnie blady, z gorejącymi oczami. Minął Carsona i stanął przed alkową, z której 
wypełzał czarny horror.
Mumia z okrutną powolnością odwróciła się w jego stronę. Leigh ściskał w lewej dłoni 
jakiś przedmiot: crux ansata ze złota i kości słoniowej. Prawą rękę, zwiniętą w pięść, trzymał 
przy biodrze. Na jego bladej twarzy widniały drobne krople potu.
— Ya na kadishtu nilgh’ri… stell’bsna kn’aa Nyogtha… k’yarnak phlegethor… — mówił 
donośnym, rozkazującym głosem. Niezwykłe, nieziemskie słowa huczały echem pod kopułą 
krypty. Leigh dał krok w przód, wysoko unosząc krucyfiks. Czarna maź pod żelaznym 
dyskiem zadrgała gwałtownie.
Pokrywa sfrunęła na bok, a wielka fala lśniącej czerni, nie będącej ani w pełni cieczą, ani 
też ciałem stałym, lecz straszliwą galaretowatą masą, runęła na okultystę. Leigh nawet nie 
przystanął, tylko szybkim zamachem ramienia cisnął w maź małą szklaną fiolkę.
Bezkształtna bestia zamarła. Przez krótką, straszliwą chwilę wahała się co zrobić, po czym 
szybko umknęła do dziury. Dławiący smród palonego trupa wypełnił powietrze i na oczach 
Carsona na ziemię zaczęły padać duże czarne płaty, jakby stwór zetknął się ze żrącym 
kwasem. Maź spłynęła we względnie bezpieczne miejsce, znacząc drogę ucieczki kawałkami 
ohydnego ciała.
Potem, ze środka bestii wyrosło coś na kształt ogromnego pierwotniaka, czarna macka 
chwyciła trupią postać i zagarnęła ją przez krawędź, w głąb studni. Drugi kłąb czerni bez 
żadnego wysiłku szarpnął żelaznym dyskiem, pociągnął go do otworu i w chwili, gdy potwór 
znikał w podziemnej kryjówce, klapa z donośnym hukiem zapadła na dawne miejsce.
Carson błędnym wzrokiem patrzył na wirujący pokój. Chwyciły go mdłości. Zebrał 
wszystkie siły, by wstać, lecz nagle zgasło światło.
Ogarnęła go ciemność.

Nigdy już nie dokończył rozpoczętej powieści. Rękopis spalił i choć nadal pisał, żadna z 
jego następnych książek nie znalazła wydawcy. Redaktorzy kręcili głowami, wciąż pytając, 
czemu tak znany autor popularnych romansów nagle zajął się okultyzmem i grozą.
— Mocna rzecz — stwierdził jeden, odrzuciwszy powieść „Czarny bóg szaleństwa”. — Na 
swój sposób dobra, lecz chorobliwie smutna. Nikt nie zechce jej czytać. Carson, czemu pan 
nie wróci do dawnego stylu, do książek, które przyniosły panu sławę?
Wówczas to po raz pierwszy Carson złamał ślub milczenia i opowiedział o Izbie Wiedźmy. 
Mówił szczerze, gdyż w głębi serca liczył na sympatię i zrozumienie. Kiedy skończył, stracił 
wszelką nadzieję, gdyż twarz wydawcy wyrażała współczujące niedowierzanie.
— Senny koszmar, prawda?
Carson roześmiał się gorzko na to pytanie.
— Tak…
— Musiał wywrzeć na panu niezatarte wrażenie. Tak bywa z pewnymi snami. Z czasem 
zdoła pan o tym zapomnieć.
Pisarz tylko pokiwał głową.
Wiedział, że jeśli nie chce uchodzić za wariata, nie powinien wspominać o jeszcze jednej 
rzeczy, którą zobaczył w krypcie, ocknąwszy się z chwilowego omdlenia. Nim blady i 
roztrzęsiony, z pomocą Michaela Leigha opuścił Izbę Wiedźmy, rzucił wstecz szybkie 
spojrzenie. Skurczone i zetlałe płaty czerni, oderwane od cielska bluźnierczej bestii, zniknęły, 
choć na kamieniach pozostawały ciemne plamy. Abbie Prinn pewnie powróciła do piekieł, 
którym tak wiernie służyła, a jej nieludzki bóg zapadł w ukrytą otchłań, przekraczającą 
ziemskie pojęcie, pokierowany potężniejszą i starszą magią okultysty. Ale wiedźma zostawiła 
po sobie groźną pamiątkę, kątem oka zauważył Carson tuż przed ucieczką z krypty. Z nad 
krawędzi żelaznego dysku, zda się uniesiona w drwiącym salucie, sterczała pomarszczona, 
szponiasta ręka.

* * * * *

Ten utwór, drugi w zamierzonej, ale nieukończonej serii przygód detektywa — okultysty, 
Michaela Leigh, jest owocem współpracy Kuttnera z Robertem Blochem. Bloch twierdził, że 
„Czarny Pocałunek to głównie jego (Kuttnera) dzieło”, w odróżnieniu od innych, wspólnie 
pisanych opowiadań, nad którymi „pracowaliśmy wspólnie, lub z zawczasu przygotowanych 
scenariuszy”. Kuttner zwykle tworzył pierwszą wersję, a Bloch zmieniał ją linijka po linijce. 
(Z listu Blocha do Roberta M. Price’a, 25 stycznia 1994 r.)
Dziwi zwłaszcza znikoma rola Michaela Leigh w tej historii. Przez większą część akcji 
pozostaje na uboczu, reprezentowany per procura w osobie mniej znanego kolegi z Dalekiego 
Wschodu. Może Kuttner w ten sposób chciał zatuszować podobieństwa łączące „Czarny 
Pocałunek” z „Potworem z Salem”. W obu opowiadaniach, pisanych niemal jedno po drugim, 
okultysta powtarza te same ostrzeżenia! Tak jak Bloch stawał „Tarletonem Fiske”, a Kuttner 
— „Keithem Hammondem”, kiedy w tym samym numerze „Strange Stories” zamieszczali po 
dwa utwory, Michael Leigh musiał także znaleźć wygodne alter ego.
Publikowane po raz pierwszy w „Weird Tales”, w czerwcu 1937 r.

* * * *

Robert Bloch i Henry Kuttner
CZARNY POCAŁUNEK
The Black Kiss

Wstali grzmiący, w zielonych szatach, z zielonego piekła morza,
Gdzie ślepe stwory, złe okrzyki i potrzaskana zorza.
Chesterton, „Lepanto”
1. COŚ W WODZIE

Graham Dean nerwowo zdusił papierosa i zerknął na zatroskaną twarz doktora Hedwiga.
— Nigdy dotąd nie miałem podobnych kłopotów — stwierdził. — Sny dręczą mnie z 
zadziwiającą regularnością. W niczym nie są podobne do zwykłych koszmarów. Wyglądają 
— wiem, że to zabrzmi naiwnie — jakby były zaplanowane.
— Zaplanowane? Nonsens. — Doktor Hedwig zrobił pogardliwą minę. — Panie Dean, jest 
pan artystą o wybujałej wyobraźni. To naturalne. Przejął pan dom w San Pedro i nasłuchał się 
strasznych bajęd. Sny powstają z imaginacji oraz przepracowania.
Dean popatrzył w okno. Jego nienaturalnie blada twarz zastygła w dziwnym grymasie.
— Wierzę, że ma pan rację — mruknął półgłosem. — A mój wygląd? To też sen?
Pod oczami młodego artysty malowały się duże, sine kręgi. Przesunął dłonią po 
bezkrwistych plamach na wychudzonych policzkach.
— Przepracowanie, panie Dean — powtórzył siwowłosy lekarz. — Lepiej od pana wiem, 
co to za przypadłość.
Wziął kartkę pokrytą ledwie czytelnymi notatkami i uważnie jej się przyjrzał.
— Parę miesięcy temu osiadł pan w domu w San Pedro, prawda? Szukał pan samotności i 
odpowiednich warunków do pracy.
— Tak. Na wybrzeżu jest wiele wspaniałych pejzaży. — Przez chwilę twarz Deana 
zajaśniała prawdziwym blaskiem, a młodzieńczy entuzjazm przegnał popielate cienie.
— Niestety — ciągnął ze zmarszczonymi brwiami. — Nie mogłem malować… Zwłaszcza 
morza. To bardzo dziwne. Szkice… nie pasowały. Było w nich coś nowego, coś, czego nigdy 
nie przeniosłem na płótno…
— Coś nowego, powiada pan?
— Tak, jakieś… szkaradzieństwo, jeśli tak można powiedzieć. Trudne do opisania. Jakby 
coś za obrazem odbierało mu całe piękno. W ciągu ostatnich trzech tygodni naprawdę nic nie 
zrobiłem, doktorze Hedwig.
Lekarz raz jeszcze zerknął na kartkę.
— Tu bym się z panem nie zgodził. Może pan być nieświadom wysiłków włożonych w 
malowanie. Niepokojące sny o morzu w gruncie rzeczy nie mają znaczenia, poza tym, że 
wskazują na duże zdenerwowanie.
— Nieprawda. — Dean zerwał się z krzesła i zaczął mówić ostrym, przenikliwym głosem. 
— To jest właśnie najgorsze. Każdy sen coś oznacza. Są złożone… i przez kogoś 
zaplanowane. Co noc stają się wyraźniejsze i coraz lepiej widzę błyskające zielenią miejsce w 
głębi morza. Idę bliżej i bliżej… w stronę pływających czarnych cieni, o których wiem, że nie 
są cieniem, lecz czymś o wiele gorszym. Co noc widzę więcej. To jak szkic, w którym stale 
przybywa szczegółów, aż do czasu…
Doktor Hedwig z uwagą patrzył na pacjenta.
— Do czasu?… — powtórzył.
Ale z twarzy Deana zniknął wyraz napięcia. Zdążył się opanować.
— Nie, doktorze. Przyznaję panu rację. Tak jak pan mówił: przepracowanie i nerwowy 
tryb życia. Dawno bym zgłupiał, gdybym wierzył we wszystko, co Meksykanie plotą o 
Morelli Godolfo.
— Kim jest Morella Godolfo? Starą wiedźmą, która karmiła pana niestworzonymi 
historiami?
— Nie musimy się nią kłopotać — uśmiechnął się Dean. — Była moją pra–pra–prababką. 
Mieszkała w San Pedro i, jak sądzę, to w związku z nią powstało parę legend.
Hedwig zapisał coś pospiesznie na skrawku papieru.
— Właśnie, właśnie, młody człowieku! Usłyszałeś starą legendę i uległeś grze wyobraźni. 
Stąd i sny. Ta diagnoza powinna poskutkować.
— Dzięki.
Dean wziął receptę, zabrał kapelusz ze stołu i ruszył do wyjścia. W drzwiach odwrócił się 
z kwaśnym uśmiechem.
— Myli się pan, doktorze, sądząc, że to wpływ legend. Pierwszy sen przyszedł, zanim 
poznałem historię domu.
Zniknął na korytarzu.
W powrotnej drodze do San Pedro usiłował zrozumieć, co się naprawdę stało. Jak zwykle 
trafił na gładki mur niemocy. Każde logiczne wyjaśnienie zakrawało na czczą fantazję. A 
pierwszą rzeczą, której nie umiał wyjaśnić — doktor Hedwig nawet tego nie popróbował — 
były sny.
Zaczął śnić wkrótce po przejęciu spadku: starego, z dawna opuszczonego domu na północ 
od San Pedro. Malownicze miejsce od pierwszego wejrzenia urzekło go swoją urodą. 
Budynek wzniósł jeden z przodków Deana, w czasach kiedy Hiszpanie władali Kalifornią. 
Ów Dean — prawdę mówiąc, nosił wówczas nazwisko Dena — przywiózł sobie z Granady 
młodą żonę. Nazywała się Morella Godolfo i była to ta sama, dawno zaginiona kobieta, wokół 
której narosły liczne legendy.
Nawet dziś, starzy, bezzębni Meksykanie z San Pedro szeptem opowiadali niezwykłe 
historie o Morelli — o tej, która była wiecznie młoda i miała okrutną władzę nad morzem. 
Ród Godolfo należni do najświetniejszych w Granadzie, ale złośliwe plotki mówiły o ich 
powiązaniach z kapłanami i nekromantami Maurów. Morella, jak zachowało się w 
straszliwych podaniach, w czarnych wieżach mauretańskiej Hiszpanii zgłębiają nieziemską 
wiedzę i zanim Dena przewiózł ją przez ocean jako swoją oblubienicę, zawarła tam pakt z 
Ciemnością i uległa przemianie.
Tak mówiły legendy, opisując nadto dalsze losy Morelli w starym domu w San Pedro. Jej 
mąż od czasu ślubu przeżył jakieś dziesięć lat lub nawet więcej, powiadano jednak, że utracił 
duszę. Zmarł tajemniczą śmiercią, a Morella zatuszowała sprawę i od tej pory mieszkała sama 
nad brzegiem morza.
W tym miejscu każdy peon zniżał głos do chrypliwego szeptu, rzecz bowiem dotyczyła 
przemiany Morelli Godolfo, magicznej transformacji, która sprawiała, że w księżycowe noce 
wypływała daleko w morze. Postronni świadkowie widzieli jedynie jej białe ciało 
prześwitujące spod fal. Najodważniejsi obserwowali z krawędzi klifu jak igrała ze stadem 
ohydnych stworów, wirujących w smolistej wodzie i trącających ją paskudnie 
zdeformowanymi łbami. Zaręczano, iż nie były to ani foki, ani inne ze znanych morskich 
stworzeń. Czasami w trakcie zabawy rozlegał się głośny śmiech, przypominający kaszel lub 
szczekanie. Powiadano także, że któregoś razu Morella nie wróciła z nocnej wyprawy. Mimo 
to śmiech nadal głośno dobiegał z oddali i nie ustały zabawy przy czarnych skałach, więc i 
podania starych peonów przetrwały po dzień dzisiejszy.
Taką legendę poznał Dean. Fakty były o wiele prostsze i mniej barwne. Stary dom 
zmurszał i przez kolejne lata nieliczni zagościli w jego progach. Lokatorzy wyprowadzali się 
równie prędko, jak się wprowadzili. W sumie, posiadłość między White’s Point i Point 
Fermin nie różniła się zbytnio od innych, lecz powiadano, że szum fal brzmi tam zgoła 
inaczej, zwłaszcza, gdy dobiega przez okna od strony wybrzeża. Byli i tacy, którzy narzekali 
na koszmary. Wspominano także o okropieństwach, jakie można było zobaczyć w czasie 
księżycowych nocy, gdy morze stawało się lepiej widoczne w bladej poświacie. Jakkolwiek 
było, nikt nie zagrzał zbyt długo miejsca w domu Morelli.
Dean dopełnił niezbędnych formalności i zaraz się przeprowadził, pewien że znalazł 
idealne miejsce na pracownię. Nieco później poznał legendę i fakty i zaczął się borykać się z 
uporczywymi snami. Z początku wydawały mu się one całkiem zwyczajne, zwłaszcza, że 
dotyczyły ukochanego morza. Ale morze ze snu nie było tym samym, które tak kochał.
W jego snach żyły Gorgony. W ciemnych, zbełtanych wodach bulgotała złowieszczo 
Scylla, a w górze z wrzaskiem przelatywały harpie. Nieziemskie stwory wolno wypełzały ze 
smoliście czarnych głębin, zamieszkałych przez wzdęte, ślepe demony. Gigantyczny lewiatan 
targał ohydnym cielskiem wysoko ponad fale, a monstrualne węże składały hołd dziwnemu 
księżycowi. W każdym śnie pełno było groźnych i obrzydliwych potworów morza.
Już to mogło przyprawić o dreszcze, choć stanowiło tylko wstęp do dalszych wydarzeń. 
Sny ulegały zmianie. Mogłoby się wydawać, że pierwsze były jedynie preludium do dalszych, 
o wiele gorszych wizji. Z gąszczu mitycznych stworów zaczął się wyłaniać nowy obraz. 
Najpierw ubogi, potem klarowniejszy, z każdym mijającym tygodniem nabierał doskonalszej 
formy. I właśnie jego Dean obawiał się najbardziej.
Nadchodził zwykle tuż przed przebudzeniem — błysk jasnego, zielonego światła, w 
którym wolno poruszały się czarne cienie. Noc w noc szmaragdowa poświata zyskiwała na 
sile, a cienie przybierały upiorne kształty. Nadal były niewyraźnie, ale Dean nie mógł się 
oprzeć wrażeniu, że kiedyś już widział te niekształtne głowy.
W ostatnich snach demoniczne cienie odpłynęły gdzieś na bok, jak gdyby robiąc miejsce 
kolejnemu potworowi. W zielonkawym blasku majaczył nowy, giętki kształt — Dean nie 
potrafił określić czy był on podobny, czy odmienny od reszty. W tym momencie koszmar się 
kończył. Szok, wywołany widokiem monstrum, sprawiał, że malarz budził się zlany potem.
Mimo ta nadal śnił, że nurkuje w towarzystwie cieni o parszywych głowach i co noc był 
coraz bliżej zagadkowego kształtu.

Rankiem budził go wpadający przez okno chłodny powiew porannej bryzy. Przez cały 
dzień, do późnego wieczora snuł się w smętnym, leniwym nastroju. Wstając z łóżka, czuł się 
śmiertelnie zmęczony i nie mógł malować. Raz spojrzał w lustro i zobaczywszy swoją 
wymęczoną twarz postanowił poszukać porady lekarza. Niestety, doktor Hedwig nie okazał 
się zbyt pomocny.
Tak czy inaczej, w drodze powrotnej Dean wykupił receptę, przełknął łyk brunatnego, 
gorzkiego płynu i poczuł się nieco lepiej. Ledwie jednak zdążył zaparkować przed domem, na 
nowo popadł w depresję. Zgnębiony, z ciężkim sercem powlókł się w stronę schodów.
Pod drzwiami leżał telegram. Dean zaczął czytać ze zmarszczonym czołem.

WŁAŚNIE SIĘ DOWIEDZIAŁEM ŻE MIESZKASZ W SAN PEDRO STOP 
NATYCHMIAST MUSISZ SIĘ WYPROWADZIĆ STOP POKAŻ TO PISMO 
DOKTOROWI MAKOTO YAMADZIE SAN PEDRO BUENA STREET 17 STOP 
WRACAM SAMOLOTEM STOP JESZCZE DZIŚ ODWIEDŹ YAMADA
MICHAEL LEIGH

Dean musiał jeszcze raz przeczytał wiadomość, zanim przypomniał sobie nazwisko 
nadawcy. Michael Leigh był jego stryjem, ale nie widzieli się całe lata. Zagadkowa postać: 
okultysta, który większość czasu spędzał w zapadłych zakątkach globu. Nieraz znikał z oczu 
na dłużej. Telegram nadszedł z Kalkuty, co świadczyło, że stryj właśnie opuścił indyjską 
dżunglę i w jakiś sposób dowiedział się o przeprowadzce bratanka.
Dean zamyślił się. Teraz mu się przypomniało, że przed wielu laty słyszał rodzinną 
sprzeczkę na temat domu w San Pedro. Nie pamiętał szczegółów, ale wiedział, że Leigh 
głośno domagał się zniszczenia wzmiankowanej budowli. Żądanie odrzucono z braku 
sensownych powodów, a stryj znowu zaszył się w głuszy. A teraz ten tajemniczy telegram…
Dean był zmęczony długą jazdą, a bezowocna wizyta u lekarza zdenerwowała go bardziej 
niż przypuszczał. Nie miał ochoty gonić za jakąś, zachcianką stryja i tłuc się na odległą o 
kilka mil Buena Street. Wyczerpanie, jakie teraz odczuwał, było czysto fizycznej natury i w 
niczym nie przypominało przygnębienia z paru ostatnich tygodni. Zatem mikstura przyniosła 
pewien efekt.
Opadł na ulubiony fotel przy oknie wychodzącym na morze i z pewnym ożywieniem 
spojrzał na płomienisty zachód słońca. Tarcza dziennej gwiazdy zniknęła za widnokręgiem i 
nadszedł szary zmierzch. Pojawiły się gwiazdy, a w dali, na północy, mgliście połyskiwały 
światła pływających kasyn, zakotwiczonych w pobliżu Venice. Szczyty gór zasłaniały widok 
San Pedro, ale rozległa, blada poświata zdradzała miejsce, gdzie New Barbary wstawało do 
hałaśliwego, szybkiego życia. Toń Pacyfiku pojaśniała z wolna. Księżyc w pełni wschodził 
nad wzgórza San Pedro.
Dean siedział przez długi czas przy otwartym oknie z zapomnianą fajką w dłoni i 
obserwował miękkie ruchy oceanu, który zdawał się pulsować krzepkim i obcym życiem. 
Ogarnęła go senność. Nim zapadł w otchłań snu, wspomniał słowa Leonarda da Vinci:
„Dwie są najurokliwsze rzeczy na świecie. Uśmiech kobiety i ruch wielkiej wody”.
Zasnął, ale tym razem śnił inny sen. Wpierw ciemność i huk, i dudnienie rozgniewanego 
morza, splątane z mglistym wspomnieniem kobiecego uśmiechu — kobiecych ust — 
kuszących, lekko rozwartych — lecz dziwnie ograbionych z czerwieni… Nie! Usta były 
blade, bezkrwiste, jakby należały do kogoś, kto od dawna leżał w głębinie…
Sen uległ zmianie i przez krótką chwilę Dean widział ciche, spowite zielenią miejsce z 
dawnych wizji. Ciemne kształty o wiele szybciej krążyły za przezroczystą zasłoną, lecz w 
następnej sekundzie obraz błysnął i znikł, a Dean stanął samotnie na plaży — na znajomym 
skrawku piasku u stóp domu.
Słony wiatr wiał mu w twarz chłodem, a morze, niczym srebro, zamigotało w świetle 
księżyca. Cichy plusk świadczył, że któryś z mieszkańców głębin wypłynął na powierzchnię. 
Na północy fale omywały postrzępioną część klifu, strzelały w górę i budziły tysiące 
czarnych cieni. Nagle Dean poczuł przemożną chęć, by pobiec w tamtą stronę. Uległ jej.
Już na skałach doznał dziwnego odczucia, że spoczywa na nim czyjeś uważne spojrzenie. 
Wzrok, który ganił i strzegł jednocześnie. Potem w myślach zobaczył surową twarz stryja — 
błyszczące, głęboko osadzone oczy Michaela Leigha. Później i ten obraz znikł, a Dean stanął 
przed niszą w ścianie klifu, głębszą i ciemniejszą od innych. Miał tam wejść.
Wcisnął się między dwa wystające zręby skały i wkroczył w smoliście czarną pustkę. 
Skądś wiedział, że jest w grocie. Słyszał szumiące w pobliżu fale. Wdychał ciężką, słoną woń 
zgniłych wodorostów, cuchnący odór pustych, nadmorskich jaskiń i porzuconych statków. 
Dał krok w przód, zachwiał się na stromej krawędzi i padł głową w płytką, lodowatą wodę. 
Bardziej poczuł niż spostrzegł ruch wokół siebie, a potem czyjeś gorące usta spoczęły na jego 
wargach. Ludzkie usta, pomyślał bezwiednie.
Leżał na boku w zimnej kałuży, wciąż zatopiony w dziwacznym pocałunku. Nic nie 
widział, gdyż wszystko zakrywała ciemność. Nieziemski powab niewidzialnych ust 
przyprawił go o zawrót głowy.
Wpił się w nie, wczepił, dał czego zażądały. Niewidoczna woda pluskała o kamień, 
szepcząc ostrzeżenia.
Dean ulegał dziwnym uczuciom. Wpierw szok, potem podniecenie, wreszcie dreszcz 
nagłej ekstazy, a tuż po nim obłędny strach. Miast umysłu miał złowieszczo mroczną pustkę, 
nienazwaną, lecz upiornie prawdziwą i przyprawiającą o mdłości. Bluźnierczy pocałunek 
sprawił, że jakieś niewypowiedziane zło wkradało mu się w głąb ciała, głowy, duszy. Czuł się 
zbrukany, zbezczeszczony. Upadł na plecy. Wstał. I wówczas, kiedy zachodzący księżyc 
wejrzał bladym promieniem do wnętrza groty, Dean po raz pierwszy zobaczył straszną 
postać, którą przed chwilą całował. Coś na kształt węża, wysmukłej foki, wirowało przed nim 
w licznych skrętach, zwojach, całe pokryte wstrętnym śluzem. Wrzasnął i uciekł owładnięty 
rozdzierającym umysł strachem, a za sobą posłyszał cichy plusk, jakby ciężkie ciało wśliznęło 
się na powrót w głąb wody…

2. WIZYTA DOKTORA YAMADY

Zbudził się. Nadal siedział w fotelu przy oknie, a poblakły księżyc niknął w szarym 
brzasku. Mdliło go, drżał, ciągle zszokowany niesłychaną realnością koszmaru. Serce waliło 
mu jak oszalałe, ubranie miał mokre od potu. Ogarnął go tak silny bezwład, że z największym 
trudem wstał z fotela i rzucił się na kanapę, by już w zupełnym spokoju przespać parę godzin.
Obudził go ostry dźwięk dzwonka u drzwi wejściowych. Nadal czuł się słaby i otępiały, 
ale niepokojący bezwład po części ustąpił. Poszedł otworzyć. Stojący na werandzie 
Japończyk schylił głowę w lekkim ukłonie, lecz przerwał w pół ruchu i wbił w twarz Deana 
przenikliwe spojrzenie czarnych oczu. Ze świstem wciągnął powietrze.
— Słucham? — z irytacją warknął Dean. — Chciał mnie pan widzieć? Nieznajomy wciąż 
patrzył. Mała głowa pod sztywną szczotką siwych włosów. Był niski, szczupły, o twarzy 
pokrytej gęstą siecią zmarszczek.
— Jestem doktor Yamada — przedstawił się po chwili.
Dean ze zdziwieniem zmarszczył brwi. Nagle przypomniał sobie wczorajszy telegram od 
stryja. Targnęła nim dziwna, bezrozumna złość i odezwał się ostrzej niż zamierzał:
— Mam nadzieję, że nie chodzi o żadną poradę. Już byłem…
— Pański stryj — wszak mam przyjemność z panem Deanem? — przysłał mi pilną 
depeszę. Był mocno zatrwożony. — Doktor Yamada ukradkiem popatrzył wokół siebie.
Dean poczuł niesmak. Denerwował się coraz bardziej.
— Obawiam się, że mój stryj należy do ekscentryków. Nie ma żadnych powodów do 
zmartwień. Przykro mi, że fatygował się pan na darmo.
Doktor Yamada nie wyglądał na speszonego. Wprost przeciwnie, na jego drobnej twarzy 
pojawił się przelotny wyraz współczucia.
— Mogę wejść? — spytał i pewnym krokiem wkroczył do wnętrza domu.
Dean nie znalazł pretekstu, by przerwać tę wizytę, więc z niechęcią zaprosił gościa do 
pokoju, w którym spędził noc, wskazał mu fotel i wziął się za parzenie kawy.
Yamada siedział bez ruchu i patrzył.
— Pański stryj to wspaniały człowiek — powiedział bez zbędnych wstępów.
Dean zbył go nieokreślonym ruchem ręki.
— Widziałem go pewnie raz w życiu.
— Jest jednym z najlepszych współczesnych okultystów. Sam studiowałem wiedzę 
tajemną, lecz w porównaniu z pańskim stryjem jestem nowicjuszem.
— To ekscentryk — mruknął Dean. — Ten… jak pan to nazywa, okultyzm, nigdy nie 
budził mojego zainteresowania.
Mały Japończyk obserwował go ze spokojem.
— Popełnia pan powszechny błąd, panie Dean. Pańskim zdaniem, okultyzm to hobby dla 
dziwaków. Nie — uniósł szczupłą dłoń — ma pan wypisany na twarzy wyraz niedowierzania. 
To całkiem zrozumiałe. Przecież to anachronizm, zwyczaj przekazywany od najdawniejszych 
czasów, gdy naukowców zwanych alchemikami albo magami palono za paktowanie z 
diabłem. Dziś nie ma czarnoksiężników, ani… czarownic Przynajmniej nie w normalnym 
pojęciu tego słowa. Są za to ludzie po mistrzowsku zaznajomieni z nauką, która nie podlega 
zwykłym prawom fizyki.
Dean uśmiechnął się z lekkim niedowierzaniem.
— Pański sceptycyzm jest wynikiem niewiedzy — ciągnął Yamada. — Niewielu z nas 
może albo chce zrozumieć wyższą fazę nauki, urągającą ziemskim ograniczeniom. Ale mam 
pewne pytanie, panie Dean… — W czarnych oczach zamigotała iskierka ironii. — Może mi 
pan powiedzieć skąd wiem, że ostatnio dręczą pana koszmary?
Dean drgnął i wlepił wzrok w gościa. Potem uśmiechnął się.
— Tak się składa, że znam odpowiedź, doktorze. Lekarz zawsze trzyma z lekarzem… a 
właśnie wczoraj byłem z wizytą u doktora Hedwiga. — Mówił wyzywającym tonem, lecz 
Japończyk lekko wzruszył ramionami.
— Zna pan Homera? — zagadnął pozornie bez związku, a gdy zaskoczony Dean skinął 
głową, pytał dalej: — A Proteusza? Pamięta pan morskiego starca, który potrafił zmieniać 
postać? Nie chciałbym polemizować z pańskimi przekonaniami, ale wnikliwe studia adeptów 
okultyzmu wykazały, iż pewne mity kryją przerażającą prawdę. Wszelakie opowieści o 
nawiedzeniach, reinkarnacji, jak też z pozoru niewinne doświadczenia z wymianą myśli, 
prowadzą do jednego wniosku. Czemu ludowe baśnie pełne są istot zdolnych zmieniać 
człowieczą postać w kształt bestii? Skąd biorą się wilkołaki, hieny, tygrysy, ludzie — foki z 
legend Eskimosów? Z faktów!
Przerwał na chwilę.
— Nie znaczy to jednak, że istnieje możliwość zwykłej metamorfozy — podjął. — Od 
dawna wiadomo, iż intelekt — umysł — wyćwiczonego adepta magii może przeniknąć w 
ciało wybranej postaci. Mózgi zwierząt są słabe, pozbawione instynktu obrony. Ludzie należą 
do wyjątków, choć pod pewnymi warunkami…
Zawahał się. Dean wręczył mu kubek kawy — w owych latach kawę parzono na ogół w 
perkolatorze — a Yamada w podzięce skinął głową. Dean trzema szybkimi haustami wychylił 
swoją porcję i nalał następną. Japończyk upił niewielki łyk, odstawił kubek i pochylił się w 
stronę malarza.
— Niech pan odrzuci uprzedzenia — poprosił. — Nie chcę, żeby konwencjonalne wzorce 
zmąciły obraz, który panu przedstawię. Musi mnie pan wysłuchać, choćby ze względu na 
własne dobro. Potem, może…
Urwał i znów rzucił ukradkowe spojrzenie w kierunku okna.
— Życie w morzu biegło odmiennym torem niż na lądzie. Ewolucja poszła zupełnie innym 
kursem. W przepastnych głębiach oceanu odkryliśmy obce stwory, świecące… ba, nawet 
eksplodujące w niższych ciśnieniach, na przykład na powietrzu. W tychże głębiach istnieją 
jeszcze inne, nieludzkie formy życia, które niewyszkolony umysł mógłby poczytać za 
niemożliwe. W moim wyspiarskim kraju, w Japonii, od pokoleń znano mieszkańców morza. 
Z kolei wasz angielski pisarz, Artur Machen, dotarł do źródeł prawdy i uznał, iż człowiek, 
ogarnięty bojaźnią przed tymi istotami, zaczął im przypisywać boskie bądź groteskowe 
przymioty, w niczym nie pasujące do realnego świata. Tak powstały nereidy i oceanidy, choć 
człowiek nadal nie znał prawdziwego, jakże ohydnego oblicza tych tworów. Są Gorgony, 
Scylla i harpie… i syreny o nieziemskiej, lecz pustej urodzie. Zna pan opowieść o syrenach? 
O tym, jak pocałunkiem usiłują skraść duszę nieostrożnego kochanka?…
Dean stanął przy oknie, tyłem do Japończyka. Kiedy Yamada przerwał, mruknął 
zduszonym głosem:
— Co dalej?
— Mam powody, by wierzyć — cicho zaczął Yamada — że kobieta z Alhambry, Morella 
Godolfo, nie była w pełni… człowiekiem. Nie zostawiła potomka. Żaden z tych stworów nie 
może mieć dzieci.
— O czym pan mówi? — Blady jak kreda Dean odwrócił się w stronę gościa. Miał 
wyraźnie podkrążone oczy. — O czym pan mówi? — powtórzył chrapliwie. — Usiłuje pan 
mnie przestraszyć? Tak, tak… bez wątpienia. Pan… i mój stryj, z sobie znanych powodów 
chcecie przegnać mnie z tego domu. Chodzi wyłącznie o to, bym odszedł. Prawda? Mam 
rację?
— Musi pan odejść — odpowiedział Yamada. — Boję się, że pański stryj przybędzie za 
późno. Proszę posłuchać: te stwory — mieszkańcy głębin — zazdroszczą ludziom. 
Zazdroszczą słońca, ognia, ziemskich przestrzeni… wszystkiego, co im niedostępne. A 
najbardziej miłości. .Pamięta pan co mówiłem o wymianie myśli? Dla nich to jeden jedyny 
sposób zaspokajania pragnień i zaznania głębszych uczuć. Czasem — niezbyt często — 
któraś z bestii przybiera ludzką postać. Zawsze nas obserwują. Potrafią pływać 
niewiarygodnie szybko i jak sępy krążą wokół każdego wraku. Gdy człowiek tonie, znika 
bariera chroniąca jego umysł, a ciało staje się własnością mieszkańców morza. Wszak nie 
brakuje opowieści o cudem uratowanych rozbitkach — odmieńcach.
Takim właśnie potworem była Morella Godolfo! Jej ród znał tajniki okultyzmu, ale używał 
wiedzy do niecnych celów. Chodzi mi o tak zwaną czarną magię. Dzięki czarom, jedna z 
morskich bestii posiadła umysł i ciało kobiety. Nastąpiła wymiana. Jaźń potwora weszła w 
ciało Morelli, a jej umysł został uwięziony w ohydnej powłoce monstrum. Z czasem ludzkie 
ciało zmarło, a okupujący je umysł powrócił do pierwotnej skorupy. Jaźń Morelli, zwolniona 
z dotychczasowego więzienia, pozostała bezdomna. Oto prawdziwa śmierć.
Dean z wolna pokręcił głową, jakby usiłował zaprzeczyć, ale nie wyrzekł ani słowa. 
Yamada mówił dalej:
— Bestia czekała przez lata, przez całe pokolenia… Tu, gdzie kiedyś mieszkała, jest 
najsilniejsza, ale jak już wspomniałem, trzeba wyjątkowo dobrych warunków, żeby doszło do 
transformacji. Koszmar, dręczący kolejnych lokatorów domu, jest jedyną oznaką jej mocy. 
Nie potrafi skraść ciała. Pański stryj wiedział o tym i dlatego chciał zniszczyć to miejsce. Nie 
przewidywał pańskiej przeprowadzki.
Mały Japończyk pochylił się w stronę Deana. Jego oczy błysnęły czarnym światłem.
— Nie musi mi pan mówić, co zaszło w ciągu minionego miesiąca. Wiem. Morski upiór 
zyskał nad panem władzę. Jesteście spokrewnieni, choć nie wywodzi się pan w prostej linii od 
Morelli. A pańska miłość do oceanu, o której tyle słyszałem od stryja… Jest pan samotny, 
zatopiony w świecie obrazów i marzeń. Idealna ofiara. Stwór z łatwością dobrał się do pana. 
Nawet teraz widać oznaki jego wpływu.

Dean milczał. Jego twarz odcinała się jasną plamą od ciemnych kątów pokoju. Jak miał 
traktować słowa gościa? Do czego prowadziła ta rozmowa?
— Proszę pamiętać, co powiedziałem — z niewzruszoną powagą dodał doktor Yamada. — 
Bestia pragnie jedynie pańskiej młodości… i duszy. Kusi we śnie wizją podmorskich jaskiń, 
mrocznego Posejdonis, ale to tylko złuda, konieczna by ukryć prawdziwe intencje. Chce 
wyssać pańską siłę, osłabić opór i zyskać moc przejęcia władzy nad rozumem. Powiedziałem 
już, czego żąda. Czego żądają wszystkie podobne stwory. Wkrótce pan ją zobaczy — we śnie, 
kiedy jest najmocniejsza i kiedy może panem kierować. Zawiedzie pana w głębiny, do zatoki 
będącej jej leżem, pilnowanej przez oślizłe krakeny. Pójdzie pan z własnej woli i na własną 
zgubę. Może dopuści pana do uczty, jaką urządza, gdy znajdzie w morzu szczątki 
wypływające z wraków. Ów sen sprawi panu straszliwą mękę, a potem… potem będzie pan 
już nazbyt słaby, żeby się bronić. Zło zaspokoi swoje pragnienia. Morski stwór zawładnie 
ludzkim ciałem i ponownie postawi stopę na lądzie. Pan zaś na zawsze zniknie w sennym 
mroku. O ile się nie mylę, zobaczył pan już dostatecznie wiele, by wiedzieć, że mówię 
prawdę. Zbliża się najstraszliwsza chwila i ostrzegam: sam nie da pan sobie rady. Tylko z 
pomocą stryja i moją…
Wstał. Podszedł bliżej i spojrzał prosto w twarz oszołomionego młodzieńca.
— Czy… — spytał półgłosem — całowała już pana we śnie?
Przez chwilę, krótką jak uderzenie serca, w pokoju panowała cisza. Dean otworzył usta, by 
odpowiedzieć, ale gdzieś w głębi głowy posłyszał ciche ostrzeżenie. Głos narastał, szumiał 
jak echo w zwojach muszli, przyprawiał o lekkie mdłości.
— Nie — odpowiedział Dean, prawie wbrew swojej woli.
Słabo, jakby z ogromnej dali, usłyszał zdumione westchnienie Japończyka.
— Dobrze — mruknął Yamada. — Bardzo dobrze. Pański stryj wynajął samolot i zjawi się 
już niebawem. Może do jego przybycia zechce pan mieszkać u mnie?
Deanowi wydawało się, że na pokój spłynęła gruba zasłona mroku. Postać Japończyka 
zaczęła chwiać się i kurczyć, a przez okno wpadł grzmiący huk fali, docierający do 
najgłębszych zakamarków umysłu młodego malarza. Wśród gromowych dźwięków przebijał 
cichy, natarczywy szept.
— Zgódź się! — coś mamrotało. — Zgódź się!
Dean przyjął zaproszenie Yamady, choć ze zdziwieniem przysłuchiwał się własnym 
słowom. Nie mógł się w żaden sposób skoncentrować. Ostatni sen całkiem wytrącił go z 
równowagi, a teraz jeszcze ta złowroga bajka… Był chory. Tak! Na pewno był chory. Chciał 
zasnąć. Ogarnęła go fala ciemności. Z ulgą pozwolił jej spłukać swój wymęczony umysł. Był 
tylko mrok i odwieczny plusk niespokojnej wody…
W dziwny sposób wciąż zdawał sobie sprawę, że — przynajmniej w połowie — wciąż jest 
przytomny. Jak przez mgłę pamiętał, że wyszli przed dom, wsiedli do samochodu i wyruszyli 
w długą drogę do San Pedro. Część jego jaźni gawędziła z doktorem, potem, w mieszkaniu 
Yamady, zajął się jedzeniem i piciem, ale duchem — całym swoim jestestwem — tkwił w 
okowach mroku.
W końcu poszedł do łóżka. Coś na kształt fali zbełtało od spodu czerń spowijającą mu 
umysł. Przemówiło, więc wstał po cichu i zbliżył się do okna. Skok z piętra wyraźnie 
wstrząsnął jego ciałem, obyło się jednak bez obrażeń. Ukryty w cieniu, pobiegł w stronę plaży 
— w czarnym, wygłodniałym cieniu, jak ten, który zżerał mu duszę.

3. TRZY OKROPNE GODZINY

Z osłupieniem spostrzegł, że znów jest… cały. Chłodna woda przywróciła mu zmysły. 
Chłodna woda? Ależ tak, płynął wśród fal migoczących srebrem w świetle błyskawic. Słyszał 
huk gromu i czuł kąsające krople deszczu. Ani trochę nie dziwiła go ta dziwna metamorfoza, 
płynął wciąż dalej i dalej, jakby w myśl ułożonego z góry planu. Pierwszy raz od miesiąca 
czuł się naprawdę wolny i pełen życia. Ogarnęła go dzika rozkosz, przecząca 
dotychczasowym faktom. Nie pamiętał o nagłej chorobie, o złowieszczych słowach stryja i 
doktora Yamady, o niezwykłej czerni, która przedtem spowijała mu umysł. Prawdę mówiąc, 
nie musiał myśleć o niczym — miał wrażenie, że coś kieruje całym jego postępowaniem.
Płynął teraz wzdłuż plaży i kątem oka ujrzał, że sztorm zaczął słabnąć. Nie wywarło to na 
nim żadnego wrażenia. Blada, mglista poświata zdawała się uspokajać rozszalałą kipiel.
Woda była przejmująco zimna, a fale wciąż wysokie, mimo to Dean nie odczuwał 
zmęczenia ani chłodu. Kiedy zobaczył, co go czeka na skalistym brzegu, niemal całkowicie 
zatracił się w narastającej radości.
Trudno to było wyjaśnić, gdyż w dali, przed nim, kłębiły się potwory z ostatniej, 
najgorszej wizji. Nie widział ich dokładnie, nawet kiedy skakały nad fale, lecz w ich 
ohydnych kształtach rozpoznawał dawne koszmary. Przypominały foki: wielkie, zwaliste 
cielska, obłe niczym u ryby, o miękkich, nieforemnych głowach. Każdy łeb tkwił na grubym, 
ale giętkim karku. Skórę — co zauważył bez zdziwienia — miały zatrważająco bladą, jak u 
topielca.
Wkrótce znalazł się między nimi, płynąc z zadziwiającą łatwością. W głębi ducha 
odczuwał jakby dawno zapomniane wrażenia i ani trochę nie bał się mieszkańców morza. 
Wprost przeciwnie, słuchając głuchych pomruków i jęków, był świadom łączącej ich więzi. 
Słuchał — i rozumiał.
Wiedział, co mówią, a mimo to nie był ani trochę zdziwiony. Słowa, które we śnie 
napawały go przerażeniem, teraz nie wywierały na nim żadnego wrażenia.
Wiedział też, dokąd płyną i co zamierzają, a mimo to nie odczuwał lęku. Dziwny głód 
mącił mu umysł na myśl o najbliższej przyszłości. Głód tak silny, że po chwili Dean był już 
na czele sfory, gładko i bez wysiłku tnąc lodowatą wodę. Płynął jak strzała, choć przeminęło 
jeszcze wiele godzin, zanim brzeg na dobre wyłonił się z mroku, rozjaśniony oślepiającym 
blaskiem od strony morza.
Zmierzch przemienił się w noc i nad wodami zapadła ciemność, lecz jasna plama światła 
nadal wskazywała drogę. Blask sączył się z ogromnego wraku, zakleszczonego w 
podwodnych skałach. Masywny kadłub kołysał się po falach niczym zraniona bestia. Wokół 
tańczył rój łódek, raz po raz strzelały w niebo.
Dean, kierowany instynktem, powiódł stado w tę stronę. Płynęli szybko i w ciszy, wymijali 
szalupy, zataczając coraz ciaśniejsze kręgi wokół konającego olbrzyma. Coś zamajaczyło w 
górze, nad głową Deana, i za chwilę jakiś człowiek, desperacko machający rękami, chlupnął 
w toń morza. Za nim drugi, trzeci… Kolos, z którego skakali, wyglądał jak plątanina 
pogiętych rusztowań, z grubsza tylko przypominających dawne kształty.
Obojętny na wszystko Dean leniwie pływał w kółko, starannie omijając migoczące na 
wodzie plamy blasku i przypatrując się swoim towarzyszom. Polowali. Zwinne macki 
chwytały tonących, wąskie szpony wyczesywały ciała z ciemnej otchłani. Wystarczyło, by 
któryś z rozbitków trafił w mrok, nie dostrzeżony z szalupy, a już stawał się ofiarą 
mieszkańców morza.
Po pewnym czasie bestie zaczęły z wolna odpływać. Niemal każda z nich przyciskała do 
łuskowatej piersi ponure trofeum. Trupio białe ręce i nogi topielców znaczyły miejsce, gdzie 
w mroku zniknęło stado. Potwory z głuchym, urągliwym śmiechem podążały wzdłuż lądu.
Dean odpłynął wraz z nimi. Znów jego umysł zmienił się w rozmazaną smugę. Wiedział, 
czym była góra stercząca z wody, a mimo to nie potrafił jej nazwać. Patrzył, jak upiorne 
stwory porywały w głębinę tonących nieszczęśników, ale nie próbował im w tym 
przeszkodzić. Co się z nim działo? Nawet teraz, gdy z przeraźliwą zwinnością sunął przez 
fale, słyszał zew, którego nie potrafił do końca pojąć. Zew zrozumiały jedynie dla jego ciała.
Sfora poszła w rozsypkę. Morskie hybrydy, jedna po drugiej, z donośnym pluskiem 
znikały w czarnych wodach, unosząc do podmorskiej kryjówki zwiotczałe ciała ofiar.
Były głodne, bezwiednie pomyślał Dean. Płynął dalej, wzdłuż brzegu, gnany wewnętrzną 
potrzebą. Właśnie… Też był głodny.
Wkrótce czekała go uczta.
Godzinami płynął na południe. Potem ujrzał znajomą plażę i oświetlony dom, który 
natychmiast rozpoznał. Jego własny dom na wysokiej skarpie. Na skalistym zboczu poruszały 
się dwie sylwetki; dwóch mężczyzn z pochodniami w dłoniach. Dean zdawał sobie sprawę, że 
nie powinni go widzieć. Nie rozumiał dlaczego, ale wiedział, że tak będzie najlepiej. 
Popełznął plażą, tuż przy krawędzi wody. Nawet na lądzie poruszał się dużo sprawniej niż 
kiedyś.
Ludzie z pochodniami zostali daleko z tyłu. Przed Deanem majaczyło inne znajome 
miejsce — jaskinia. Chyba kiedyś już chodził po tych głazach. Znał kręgi cienia widoczne na 
skalnym klifie, znał także wąską szczelinę wśród kamieni, w którą właśnie w tej chwili 
wcisnął swe napięte jak struna ciało.
Czyżby ktoś krzyczał?
Mrok i chlupocząca kałuża. Pełzł dalej, zimna woda obmywała mu boki. Gdzieś w dali 
rozbrzmiewały stłumione, natarczywe głosy.
— Graham! Graham Dean!
Potem poczuł woń zgniłych wodorostów. Miły, znajomy zapach. Wiedział już, dokąd 
dotarł. W tejże grocie podczas snu całował morską bestię. W tejże grocie…
Wróciła mu pamięć. Umysł, wyswobodzony z czarnego kiru, zaczął normalnie 
funkcjonować, wypełniając lukę we wspomnieniach. Tuż przed tym, jak znalazł się w wodzie, 
uświadomił sobie, że odwiedził jaskinię minionego wieczoru.
Przywołała go Morella Godolfo. To jej mroczny szept wyciągnął go z łóżka, z domu 
doktora Yamady i pokierował na plażę. To jej syrenie łkania słyszał w nocnych koszmarach.
Przypomniał sobie, że gdy tylko wszedł, wężowym ruchem oplotła mu nogi i uniosła swe 
miękkie ciało tak, że jej wstrętna głowa znalazła się tuż przed jego twarzą. A potem jej 
gorące, wydatne usta znów spoczęły na jego wargach w czułym, oślizłym pocałunku. Mokry, 
ohydny i przesiąknięty złem całus śmierci! Dean stracił zmysły, lecz podświadomie wiedział, 
że dopełniło się jego przeznaczenie.
„Morski stwór zawładnie pańskim ciałem…” — mówił Yamada. Ów drugi pocałunek 
przypieczętował zgubę Deana. Było to przecież wiele godzin temu!
Dean wpełznął w skalny korytarz, by bardziej nie zmoczyć się w płytkiej niecce, 
przypadkiem zerknął w dół i z wysokości giętkiego karku po raz pierwszy tej nocy ujrzał 
własne ciało — to, które przez trzy godziny służyło mu w morzu. Dostrzegł rybie łuski, 
oślizłą, białą skórę i żyłkowane skrzela. Zbliżył się do kałuży i tam, w wątłym świetle 
księżyca, wpadającym przez szpary w skałach, zobaczył swoje odbicie.
Zobaczył…
Głowa spoczywała na długiej, gadziej szyi. Z pozoru przypominała ludzką, lecz jej płaskie, 
monstrualne rysy przywodziły na myśl złośliwą karykaturę. Blade, wytrzeszczone oczy 
patrzyły w przestrzeń martwym spojrzeniem topielca. Pośrodku twarzy, w miejscu nosa, 
widniał kłąb niebieskich, glistopodobnych czułków. Ale najgorsze były usta. Niemal białe na 
nieruchomym obliczu trupa. Ludzkie. Usta, które niedawno go całowały, a teraz… teraz 
należały do niego.
Tkwił w ciele morskiego demona — bestii, która niegdyś ukradła duszę Morelli Godolfo!
Dean naraz zapragnął umrzeć, gdyż nie potrafił znieść szoku wywołanego potwornym 
odkryciem. Wspomniał sny oraz opowieści peonów… Poznał prawdę, ale zapłacił za to 
straszliwą cenę. Wspomniał chwilę, gdy znalazł się w morskiej toni i na tyle odzyskał 
świadomość, by dołączyć do… innych. Wspomniał wielki kłąb czerni, gdzie szalupy czekały 
na rozbitków. Rozpruty wrak. Jak to określił Yamada? „Niczym sępy krążą wokół każdego 
wraku…” W końcu odnalazł odpowiedź na uporczywe pytanie: znajomy kształt na 
powierzchni wody był po prostu rozbitym sterowcem. Okrutna sfora popędziła na miejsce 
wypadku, aby porwać paru nieszczęsnych topielców… Trzy godziny! Boże! Dean z całej siły 
pożądał śmierci, nie wyobrażał sobie dalszego życia w ciele Morelli.
Morella Godolfo! Gdzie teraz przebywała? Gdzie było jego własne ciało, ciało Grahama 
Deana?

Szmer dochodzący z tyłu, z mrocznego kąta groty, przyniósł mu odpowiedź na ostatnie 
pytanie. W bladym świetle księżyca Dean spostrzegł siebie, jakby z zamiarem ucieczki 
pełznącego powoli, cal po calu, po drugiej stronie niecki.
Błyskawicznie poruszył płetwami i odwrócił się w stronę niedoszłego zbiega.
W miejscu, gdzie nie było żadnego lustra z obrzydzeniem oglądał własną postać. Jeszcze 
trudniej przychodziło mu patrzeć w swoje oczy, które nie należały już do niego. Chytry, 
urągliwy wzrok bestii nie pasował do ziemskiej powłoki. Był przesiąknięty złem minionych 
stuleci. Pseudoczłowiek warknął ochryple i zanurkował w ciemność. Dean na czworakach 
pogonił za nim.
Wiedział, co musi zrobić. Ostatnim czarnym pocałunkiem bestia — Morella — posiadła 
jego ciało, lecz jeszcze nie zyskała na tyle siły, żeby ruszyć na podbój świata. Dlatego do tej 
pory przebywała w jaskini. Teraz usiłowała uciec i wprowadzić w błąd stryja Michaela. 
Zresztą nie tylko jego. Początkowo nikt by nie wiedział, jakie zło krąży po ziemi, a potem 
byłoby już zbyt późno. Dean, chociaż brzydził się swą obecną postacią, musiał działać.
Z rozmysłem zagnał upiorną parodię samego siebie w skalny róg groty. W szklistych 
oczach dostrzegł błysk przerażenia…
Głośny dźwięk przyciągnął jego uwagę. Wygiął wężowy kark i zerknął za siebie. Michael 
Leigh i doktor Yamada z pochodniami w dłoniach wkraczali do jaskini.
Dean wiedział, co nastąpi, ale było mu wszystko jedno. Pochwycił ludzkie ciało 
skrywające mózg bestii, przytrzymał je szponiastymi płetwami, zamknął w twardym uścisku i 
błysnął kłami nad bladym, ludzkim karkiem.
Tuż za sobą słyszał nawoływania i krzyki. Nieważne. Musiał spełnić swój obowiązek i 
odpokutować za grzechy. Kątem oka ujrzał rewolwer błyskający w ręku Yamady.
Potem dwukrotnie huknęły strzały i Dean zapadł w nicość. Zmarł szczęśliwy, gdyż odkupił 
swą winę.
Tuż przed śmiercią wbił groźne kły we własną grdykę i ze spokojem w sercu patrzył, że 
nie on jeden wyszedł na spotkanie losu…
Wtargnął duszą w trzeci pocałunek Śmierci.

* * * * *

Ta opowieść, będąca w istocie niczym innym jak rozwinięciem porzekadła „nie wygrasz z 
diabłem”, nosi w sobie kilka istotnych cech rzutujących na dalszy rozwój mitów Kuttnera. 
Przede wszystkim, Droom–avista jest prototypem Zuchequona z późniejszych „Dzwonów 
grozy”. Pierwszego zwą imieniem Błyszczącego Mrokiem, drugiego — Sprawcy Mroku. 
Inkarnację obu poprzedza smolista ciemność. Już ‘wspominałem, że „Dzwony grozy” 
wyraźnie czerpią z „Ducha ciemności” Lovecrafta. W ten sam sposób określenie „Błyszczący 
Mrokiem” łączy się z Błyszczącym Trapezohedronem i Duchem Mroku.
Jeśli zaś chodzi o imię Droom–avisty, widać tu wpływy kultu Zaratustry. „Avista” 
pochodzi wprost od tytułu świętej księgi zoroastrian, „Avesty”. W starszych pracach na temat 
zoroastrianizmu, tekst znany jest pod tytułem Zend Avesty, ze względu na to, że został 
spisany w unikalnym narzeczu zend. Kuttner też wykorzystał ten termin — pojawia się jako 
imię czarnoksiężnika Zenda w „Pomiocie Dagona”.
Publikowane po raz pierwszy w „Weird Tales”, w sierpniu 1937 r.

* * * * *

Henry Kuttner
ŻART DROOM–AVISTY
The Jest of Droom–avista

Jest to opowieść o głosach, które jękliwym dźwiękiem napełniały nocami marmurowe 
ulice dawno upadłego Bel Yarnak. — Zło nadejdzie nad ziemię — zawodziły. — Klęska 
spadnie na” zacne miasto, gdzie chodzą dzieci naszych dzieci. Biada, biada Bel Yarnak.
Wówczas mieszkańcy grodu trwożliwie zbijali się ciasno w grupy i rzucali bojaźliwe 
spojrzenia na Czarny Minaret, sterczący niczym gigantyczna włócznia z ogrodów świątyni. 
Wszyscy bowiem wiedzieli, że gdy nadejdzie dzień klęski, ów święty przybytek odegra 
znaczącą rolę w straszliwych wydarzeniach.
Biada, biada Bel Yarnak! Padły na zawsze błyszczące srebrem wieże, zginął czar i odeszła 
świetność. Z wolna, nocą, w świetle trzech księżyców, dryfujących spiesznie po aksamitnym 
niebie, zło niestrudzenie wypełzało z Czarnego Minaretu.
Kapłanami Czarnego Minaretu byli potężni magowie. Tak, potężni alchemicy i 
czarodzieje, od wieków — szukający kamienia filozoficznego, dziwnej siły, która dawała 
moc przekształcania każdej rzeczy w najrzadszy metal. A w krypcie pod ogrodami świątyni, 
wśród migoczących dzbanów i połyskliwych tygli, w widmowym świetle lamp ocuru, krzątał 
się nieustannie Thorazor, najwyższy kapłan i największy z mędrców, jacy zamieszkiwali Bel 
Yarnak. Dnie, tygodnie, lata, gdy dziwne księżyce raz po raz znikały za widnokręgiem — 
trudził się szukając Eliksiru. Złotem i srebrem brukowane ulice, rozjarzone brylanty, 
świetliste opale, purpurowe klejnoty, stopione żywym ogniem spadającej gwiazdy, czyniły z 
Bel Yarnak osobliwe zjawisko, jaśniejące nocą niczym drogowskaz dla zmęczonego 
wędrowca, przemierzającego rozległą pustynię. Lecz Thorazor szukał czegoś więcej. Inne 
światy miały ów metal, gdyż wymyślne lunety astronomów odkrywały jego obecność w 
gorejących słońcach na chaotycznie upstrzonym niebie, które nocą zmieniało się w lustro, 
odbijające świetność Bel Yarnak lub w szkarłatny i rozgwieżdżony arras, po którym trzy 
księżyce kreśliły skomplikowane wzory. Tak więc Thorazor z Czarnego Minaretu wciąż 
pracował w komnacie z smoliście czarnego onyksu.
Przegrywał, wciąż przegrywał, aż w końcu pojął, że tylko z pomocą bogów odnajdzie 
żądany Eliksir. Nie małych bogów, nie bogów zła czy dobra, ale samego Droom–avistę, 
Mieszkańca Podziemi {?}, Błyszczącego Mrokiem, bluźnierczo wezwał Thorazor z otchłani. 
Rozum opuścił maga; zbyt wielu trudów i porażek doświadczył w przeszłości, aby nie ulec 
jednej opętańczej myśli. Tak więc uczynił rzecz zakazaną: nakreślił Siedem Kręgów i 
wypowiedział Imię, które zbudziło Droom–avistę z odwiecznej drzemki.
Spłynął cień, skrywający Czarny Minaret, ale Bel Yarnak pozostało nietknięte; jak dawniej 
promieniało dumą i chwałą, tylko jękliwe głosy błądziły po ulicach.
Biada, biada Bel Yarnak! Bowiem cień zgęstniał i otulił Minaret, a czerń owinęła się 
wokół maga Thorazora. Stał samotnie w swojej komnacie, choć żaden promyk światła nie 
rozpędził ciemności, zwiastujących nadejście Błyszczącego Mrokiem. Potem, z wolna zaczęła 
formować się Postać. Wtedy Thorazor krzyknął i zakrył oczy, gdyż nikt nie mógł patrzeć na 
Mieszkańca Podziemi, niech jego dusza będzie przeklęta na wieki.
Niczym głuchy huk ogromnego dzwonu ozwał się głos boga, łomocząc echem po Czarnym 
Minarecie. Słyszał go tylko Thorazor, bo to on wezwał Droom–avistę.
— Zakłóciłeś mi drzemkę — zadudnił bóg. — Zniszczyłeś sny, a przez to będę musiał 
tworzyć nowe wizje. Zniszczyłeś setki światów o wiele potężniejszego kosmosu… choć są 
jeszcze inne sny i światy. Podejrzewam, że ta mała planetka też mi dostarczy rozrywki. Azaliż 
nie nazywają mnie także Trefnisiem?
Dygoczący ze strachu Thorazor przemówił, nie otwierając oczu:
— Znam twe imię, wielki Droom–avisto. Wymieniłem je. Pod karą klątwy, przed jaką 
nawet ty nie znajdziesz ucieczki, musisz spełnić jedno żądanie tego, który cię wezwał.
Mrok zabulgotał i zapulsował. Droom–avista przytaknął drwiąco.
— Zatem rozkazuj. Rozkazuj, nędzny głupcze, własnemu bogu! Znam wielu takich, co 
próbowali ujarzmić bogów i, zaiste, mogli być wielce dumni z wyniku!
Ale Thorazor nie słuchał ostrzeżenia. Myślał o Eliksirze; o magii, która zmieniała każdą 
rzecz w najrzadsze pierwiastki. Bez lęku mówił do Droom–avisty i przedstawił swoje 
żądanie.
— I to wszystko? — z wolna zapytał bóg. — Niezbyt wiele, zważywszy, że zechciałeś 
mnie zbudzić. Spełnię prośbę, wszak jestem nazywany Trefnisiem. Zrób to i to.
Tu Droom–avista opisał, co trzeba zrobić, by zmienić wszystko w najrzadszy metal w Bel 
Yarnak.
Bóg odszedł, cień wzleciał w niebo. Droom–avista znów zapadł w ciężką drzemkę, śniąc 
wielce skomplikowaną kosmogonię, i raz–dwa zapomniał o Thorazorze. A czarnoksiężnik 
stał w swej komnacie i aż dygotał z podniecenia, gdyż u swych stóp spostrzegł prawdziwy 
klejnot, pozostawiony przez boga.

Ogień, błyski i fale widmowej poświaty, rzucanej przez kamień, rozświetliły mroczną 
komnatę i przepędziły cienie do najdalszego kąta. Thorazor nie mógł oderwać oczu od 
klejnotu. Oto kamień filozoficzny! Oto Eliksir! Z rozpromienioną twarzą jął się przygotować 
miksturę opisaną przez Droom–avistę.
Gdy płyn zaszumiał i zabulgotał w złotym tyglu, Thorazor uniósł rozmigotany klejnot. Z 
nadzieją rozbudzoną w ciągu całego życia, cisnął go w pianę.
Przez krótką chwilę, jak jedno uderzenie serca, nic się nie stało. Potem, z wolna, lecz coraz 
prędzej, złoty tygiel zaczął przybierać inną barwę. Pociemniał. Thorazor krzyknął, sławiąc 
Droom–avistę, gdyż tygiel nie był już złoty. Potęgą klejnotu zmienił się w najrzadszy z 
metali.
Kamień, jakby lżejszy od bulgoczącej mikstury, unosił się lekko na powierzchni piany. Ale 
przemiana jeszcze nie dobiegła końca. Cień spłynął na stojak podtrzymujący tygiel, padł 
niczym skaza pleśni na onyksową podłogę. Dotarł do stóp Thorazora i mag zamarł ze zgrozy, 
widząc, że straszliwa mutacja zmienia mu krew i ciało w lity metal. W przebłysku 
świadomości pojął żart Droom–avisty i zrozumiał, że moc Eliksiru zmieniała wszystko w 
najrzadszy pierwiastek.
Wrzasnął raz, zanim jego krtań przestała być ciałem. Cień powoli, powoli rozprzestrzeniał 
się po podłodze i kamiennych ścianach komnaty. Błyszczący onyks zmartwiał i stracił połysk. 
Żarłoczny cień wypełzł z Czarnego Minaretu na Bel Yarnak, gdzie smutne głosy zawodziły 
po marmurowych ulicach.
Biada, biada Bel Yarnak! Upadła chwała, złoto i srebro zatraciły swój splendor, bezduszny 
chłód wdarł się w magiczną twierdzę. Cień parł w przód i w przód, a tam, gdzie przeszedł, 
wszystko ulegało zmianie. Mieszkańcy Bel Yarnak już nie krążyli beztrosko wśród domów; 
zimne posągi sterczały z ulic i pałaców. Sindara siedział nieruchomy i cichy na zmatowiałym 
tronie, ciemność i smutek spowijały miasto pod krążącymi księżycami. Powstało Dis: 
przeklęty gród, w którym tylko jękliwe głosy świadczyły o dawnej glorii.
Zginął Bel Yarnak! Zmieniony magią Thorazora i żartem Droom–avisty, zmieniony w 
najrzadszy z metali planety, gdzie królowało złoto, srebro i klejnoty.
Nie było już Bel Yarnak — powstało Dis, Miasto Żelaza.

* * * * *

Will Murray określił twórczość Kuttnera jako kwintesencję powieści i opowiadań 
zeszytowych. Kuttner pisywał w każdym stylu, szybko i na zamówienie. Kiedy Robert E. 
Howard przepłynął Styks, Kuttner zaczerpnął z tradycji Conana i skomponował mały, lecz 
wartościowy cykl przygód Księcia Raynora i bohatera następnej opowieści, Elaka z 
Atlantydy. Gary Lovisi (z Gryphon Books, P.O. Box 209, Brooklyn, New York 11228, 
U.S.A.) wydał obie serie w dwóch kieszonkowych tomikach, a każdy, kto lubi grzebać w 
książkach, znajdzie poszczególne utwory w starych antologiach: „Pomiot Dagona” w „The 
Ghoul Keepers”, zredagowanej przez Leo Marguliesa dla wydawnictwa Pyramid w 1961 
roku, a także w „The Magie of Atlantis” Lina Cartera (Lancer, 1970), „The Barbarian 
Swordsmen” Seana Richardsa (Star, 1981), opowiadanie „Dragon Moon” w „The Fantastic 
Swordsmen” L. Sprague de Campa (Pyramid, 1967) i w „The Mighty Barbarians” Hansa 
Stefana Santessona (Lancer, 1969), opowiadanie „Thunder in the Dawn” w „Warlocks and 
Warriors” de Campa (Berkley, 1970, .opowiadanie „Beyond the Phoenix” w pierwszym tomie 
„Weird Tales” Petera Haininga (Sphere, 1978), opowiadanie „Cursed Be the City” w „The 
Young Magicians” Lina Cartera (Ballantine, 1969), a „Citadel of Darkness” w „Swords and 
Sorcery” de Campa (Pyramid, 1963). Carter zawsze twierdził, że Kuttner bije Howarda na 
jego własnym polu. Rzeczywiście, „Pomiot Dagona” ma coś wspólnego z howardowskim 
„Domem pełnym łotrów” (i, jak lepiej pomyśleć, z „Thieves of Zangabal” Cartera!). Ocena, 
co jest lepsze, należy do czytelników.
Dagon, rzecz jasna, nie został wymyślony przez Lovecrafta. HPL zapożyczył imię boga 
Filistynów, wspomniane w Biblii. Pewne dane wskazują, iż Dagon był półrybą, 
półczłowiekiem, co rozwinął później Brian Lumley, łącząc go z postacią boga–ryby, Oannesa. 
Można sądzić, że Kuttner na własny sposób wykorzystał postać bóstwa, chociaż w tle 
pobrzmiewają pomysły Lovecrafta o morskich stworach chcących zatopić kontynenty i 
odzyskać utraconą władzę.
Warto na koniec wspomnieć o zamierzonym dowcipie Kuttnera. Zaczajony Elak słyszy 
pomruki Zenda: „Nowa dusza na moje rozkazy… Uwolnioną z ciała odeślę na Antares. Tam 
ponoć jest planeta przepełniona magią. A nuż poznam nowe sekrety…” To oczywiste 
nawiązanie do „Kaldar, World of Antares” Edmonda Hamiltona. („The Magie Carpet”, 
kwiecień 1933 r., wydane powtórnie w antologii Dona Wollheima „Swordsmen in the Sky”). 
Sam Hamilton pamięta, że Kuttner, jeszcze jako licealista, przysłał list do redakcji „Weird 
Tales” zapewniając go, że „jest jego ulubionym autorem” (w „Weird Tales Story” Roberta 
Weinberga, FAX Collector’s Editions, 1977, str.53).
Publikowane po raz pierwszy w „Weird Tales”, w lipcu 1938 r.

* * * * *

Henry Kuttner
POMIOT DAGONA
Spawn of Dagon

Pod każdym grobem gwar narasta,
Zgiełki i wrzawa wściekła.
To czeredź padłych królestw kona,
Co niczym martwy deszcz stracona,
Nad krwistym niebem piekła.
Chesterton

Po szerokich deskach podłogi spływały z wolna dwie strugi krwi. Jedna wypływała z 
gardła ubranego w zbroję ciała, druga ze szpary w zniszczonym kirysie. Zwisająca z sufitu 
lampa rzucała groteskowe cienie na zwłoki i dwóch kucających w pobliżu mężczyzn. Obaj 
mężczyźni byli mocno pijani. Jeden z nich, wysoki i nadzwyczaj szczupły, mruczał:
— Wygrałem, Lycon. Krew dziwacznie faluje, ale ta, którą utoczyłem, pierwsza dotrze do 
tej szczeliny.
Sztychem miecza wskazał wąski otwór między dwoma deskami. Dziecięce oczy jego 
towarzysza rozwarły się ze zdumienia. Lycon był niski, krępy, o niemal małpiej głowie 
osadzonej na szerokich barkach. Zachwiał się lekko i jęknął:
— Na Isztar! Krew płynie w górę!
Chudy, imieniem Elak, parsknął krótkim śmiechem.
— Po tej ilości miodu, jaką zdołałeś wypić, nawet morze popłynęłoby w górę. W każdym 
razie, koniec zakładu. Biorę, co moje.
Uniósł się i stanął nad martwym mężczyzną. Sprawnym ruchem obszukał zwłoki i zmiął w 
ustach plugawe przekleństwo.
— A to bydlę! Goły niczym bachantka! Nie ma nawet sakiewki.
Lycon wyszczerzył zęby w szerokim uśmiechu, przez co jeszcze bardziej stał się podobny 
do karłowatej bezwłosej małpy.
— Bogowie mi sprzyjają — oznajmił z satysfakcją.
— Z milionów ludzi osiadłych na Atlantydzie musiałeś wdać się w zwadę z żebrakiem — 
warknął Elak. — Teraz trza nam uciekać z San–Mu, tak jak poprzednio z Posejdonii i 
Karnaku. Wszystko przez twoje bójki. A w San–Mu warzą miód najlepszy w świecie. Skoro 
tak lubisz bijatykę, czemu nie znajdziesz grubego lichwiarza? Chociaż by nam opłacił fatygę.
— Bogowie mi sprzyjają — powtórzył Lycon. Zakołysał się w przód i w tył, chichocząc 
pod nosem. Chwilę potem za mocno się wychylił, padł na twarz i legł bez ruchu. Coś 
wysunęło mu się spod tuniki i z metalicznym brzękiem stuknęło o dębową podłogę. Lycon 
zachrapał.
Elak ze złośliwym uśmiechem zgarnął sakiewkę i zerknął na jej zawartość.
— Masz zręczniejsze palce ode mnie — mruknął do bezwładnego Lycona. — Ja za to 
mogę wypić więcej miodu. Następnym razem nie próbuj okpić kogoś, kto w jednym palcu u 
nogi ma więcej rozumu niż ty w całym swoim pokracznym ciele. Złośliwa małpa! Wstawaj! 
Karczmarz powraca z żołnierzami.
Wetknął sakiewkę w torbę zawieszoną u pasa i serdecznie kopnął Lycona, lecz mały 
złodziej nie zamierzał się zbudzić. Elak zaklął z całego serca, wziął nieprzytomnego druha na 
plecy i chwiejnym krokiem odszedł w głąb gospody. Z ulicy dobiegały coraz głośniejsze 
krzyki, wśród których już wyraźnie dawało się słyszeć płaczliwe zawodzenie karczmarza.
— Przyjdzie dzień obrachunku, Lycon! — gorzko zamruczał Elak. — Och, na Isztar, 
zobaczysz…
Ściągnął na bok złocistą draperię, minął niewielką sień, kopniakiem rozwarł dębowe drzwi 
i wpadł w zaułek na tyłach gospody. W górze zimnym blaskiem połyskiwały gwiazdy. 
Chłodny powiew owionął twarz Elaka i nieco go otrzeźwił.
Lycon wiercił mu się na ramionach.
— Jeszcze grogu! — bełkotał. — O bogowie! Już nie ma?
Rzewna łza spłynęła na kark Elaka. Przez chwilę miał ochotę cisnąć Lycona na ziemię i 
zostawić go na żer straży. Żołnierze San–Mu słynęli z twardego serca, a opowieści o tym, co 
niekiedy robili z jeńcami, niejednemu jeżyły włosy.
W końcu jednak popędził w głąb uliczki. Nagle wpadł na zwalistą postać, która wychynęła 
z mroku i w słabym świetle dostrzegł skrzywione, brodate oblicze. Bez namysłu rzucił 
Lycona i dobył miecza. Żołnierz już atakował, dźgając szerokim ostrzem na wysokości szyi.
Potem się stało. Żołnierz otworzył usta w bezbrzeżnym zdumieniu, w chłodnych oczach 
zajaśniał błysk przerażenia. Twarz stężała mu w wyrazie nieludzkiego strachu. Dał krok w tył 
— koniec miecza nieledwie musnął kark Elaka.
Żołnierz uciekł, znikając w cieniu.

Elak, z mieczem w ręku, odwrócił się wężowym ruchem. Coś mignęło — człowiek, który 
stał przed nim gwałtownie uniósł ręce do twarzy i równie szybko je opuścił. W jego gestach 
nie było nic zaczepnego, a jednak Elak poczuł dziwne mrowienie wzdłuż kręgosłupa. Z 
uwagą spojrzał na swego wybawcę. Żaden żołnierz z San–Mu nie był tchórzem, nawet jeśli 
nie grzeszył zbytnią uprzejmością. Cóż więc tak wystraszyło atakującego strażnika?
Raz jeszcze spojrzał na obcego. Był to człowiek średniego wzrostu, odziany w luźną, szarą 
szatę, sprawiającą, że w półmroku był niemal nie do zauważenia. W bladej twarzy o 
regularnie rzeźbionych rysach poruszyły się czarne usta — obcy przemówił:
— Pragniesz uciec przed strażnikami? Schowaj miecz. Jestem przyjacielem.
— Kto u… Nie ma czasu na próżne gadki. Dzięki i żegnaj.
Elak schylił się, by dźwignąć półprzytomnego Lycona. Karzeł mrugał oczami i mrukliwie 
domagał się więcej miodu. Nie opodal zabrzmiało ciężkie echo zbrojnych kroków i ruchliwe 
światło pochodni padło na przycupniętą trójkę.
— Tędy — szepnął szary. — Tu będziecie bezpieczni.
Elak dostrzegł prostokątny otwór w kamiennym murze. Bez większego zastanowienia 
wpadł do tunelu. Obcy podążył za nim. Ukryte drzwi zgrzytnęły na zardzewiałych zawiasach 
i zapadła nieprzenikniona ciemność.
Elak poczuł muśnięcie miękkiej dłoni. Dłoni? Przez chwilę miał nieprzyjemne wrażenie, 
że ciało, którego dotknął, nie należało do ludzkiej istoty. Było zbyt miękkie, zbyt zimne. 
Przyprawiało o dreszcze. Dotyk zniknął i Elak poczuł w ręce skrawek tkaniny. Zacisnął palce.
— Za mną!
Z Lyconem na plecach, uczepiony szaty przewodnika, szedł naprzód w ciszy. Nie miał 
pojęcia, w jaki sposób szary odnajduje drogę w ciemnościach. Chyba, że miał mapę wyrytą 
prosto w sercu. Przejście — jeśli to było przejście — niezliczoną liczbą zakrętów biegło w 
dół. W końcu poczuł, że weszli w obszerniejszą przestrzeń, prawdopodobnie do jaskini. 
Szelest kroków brzmiał jakoś inaczej, a w otaczającym ich mroku rozległy się ciche szepty.
Szepty w nieznanym języku. Na ich dźwięk Elak zmarszczył brwi i bezwiednie wsparł 
wolną dłoń na rękojeści miecza.
— Kto tu? — warknął.
Niewidoczny przewodnik wydał niezrozumiały okrzyk. Szept zaraz ucichł.
— Jesteście wśród przyjaciół — dobiegł z ciemności łagodny głos. — Prawie doszliśmy. 
Jeszcze parę kroków…
Parę, kroków i pojaśniało światło. Stali w małej, wykutej w skale izbie. Gładkie, 
prostokątne ściany połyskiwały wilgocią w blasku oliwnej lampy, a wąski strumień sączył się 
po kamiennej posadzce i niknął w niewielkim otworze z cichym bulgotem, przywodzącym na 
myśl śmiech goblina. Do wnętrza krypty prowadziło dwoje drzwi. Szary przewodnik właśnie 
zamykał te, którymi weszli.
Całe umeblowanie izby stanowił grubo ciosany stół i parę krzeseł. Elak nadstawił ucha. 
Słyszał odgłos, którego nie powinno być w interiorze San–Mu. Z drugiej strony, na pewno nie 
mógł się mylić. Był to szum pluskających w oddali fal, przerywany raz po raz głuchym 
rykiem przyboju bijącego o skały.
Bezceremonialnie posadził Lycona na najbliższym krześle. Karzeł wsparł głowę na stole, 
na złożonych ramionach.
— Nie ma już miodu w Atlantydzie? — zamruczał smutno. — Umieram. Mój brzuch jest 
wyschniętą pustynią, po której maszerują wojska Ebilisu.
Płaczliwie pociągnął nosem i zasnął.

Elak ostentacyjnie wyjął miecz z pochwy i wsparł go o blat stołu, zaciskając na rękojeści 
szczupłe palce.
— Chcę wyjaśnień — zażądał. — Gdzie jesteśmy?
— Mów mi Gesti — odparł człowiek w szarej opończy. W świetle kaganka jego twarz 
wyglądała jak wysmarowana kredą. Głęboko osadzone oczy błyszczały ciekawością. — 
Ocaliłem cię przed strażnikiem. Nie zaprzeczysz.
— Masz mą wdzięczność — oznajmił Elak. — Co dalej?
— Potrzebuję pomocy dzielnego wojownika. Dobrze płacę. Jeśli to coś dla ciebie, 
świetnie. Jeśli nie, bez szwanku opuścisz San–Mu.
Elak zastanawiał się chwilę.
— To i prawda, żeśmy ostatnio nie cierpieli na moc gotówki. — Wspomniał mieszek 
ukryty w torbie i uśmiechnął się kwaśno. — W każdym razie nie starczy nam na długo. Może 
więc przyjmę twą ofertę. Chociaż… — Zawahał się.
— Tak?
— Chciałbym wiedzieć, jaką sztuczką przegoniłeś żołnierza skrytego za gospodą.
— To chyba bez znaczenia — szepnął Gesti syczącym głosem. — Każdy z nich jest 
przesądny. Łatwo zagrać na ich słabościach. Ot, i tyle! — Zmierzył gościa kosym 
spojrzeniem zimnych, błyszczących oczu. Elak uznał, że warto mieć się na baczności.
Wyczuł ukrytą groźbę. Nie zwykł jednak rejterować przed ukrytym bądź jawnym 
niebezpieczeństwem.
— Ile płacisz? — zapytał.
— Tysiąc złotych monet.
— To pięćdziesiąt tysięcy garnców miodu — sennie zamruczał Lycon. — Weź je, Elak. Ja 
tu poczekam.
Elak obrzucił towarzysza mało przyjaznym spojrzeniem.
— Nic nie dostaniesz — warknął. — Ani złotego okrucha! Przeniósł wzrok na milczącego 
gospodarza.
— Co miałbym zrobić?
— Zabić Zenda — z kamienną twarzą odparł Gesti.
— Zabić… Zenda? — powtórzył Elak. — Wielkiego Maga Atlantydy?
— Boisz się? — bezbarwnym głosem spytał Gesti.
— Pewnie, że się boję — nie podnosząc głowy wtrącił Lycon. — Ale jak Elak chce, może 
go zabić. Ja tu poczekam.
Elak nie zwracał na niego uwagi.
— Prawią o nim dziwaczne rzeczy — mruknął. — Ponoć włada nieludzką siłą. Już 
dziesięć lat nie widziano go na ulicach San–Mu. Ludzie mówią, że jest nieśmiertelny.
— Ludzie to głupcy. — Coś w głosie szaro odzianej postaci sprawiło, że Elak wbił w nią 
badawcze spojrzenie. Mogłoby się wydawać, iż Gesti traktuje ludzi jako zupełnie obcą rasę.
— Wykopaliśmy tunel pod pałacem — dodał pospiesznie, jakby wyczuł wątpliwości 
Elaka. — Można tam wejść w każdej chwili. Nawet dzisiaj. Masz dwa zadania: zabić Zenda i 
zniszczyć czerwoną kulę.
— Mówisz zagadkami — odparł Elak. — Co to jest „czerwona kula”?
— Znajdziesz ją w najwyższym minarecie pałacu. Źródło magii. W innych komnatach nie 
brak bogatych łupów… Elak? Tak chyba brzmi twoje imię. Tak cię nazywa ten mały.
— Elak albo tuman, albo łotr, co okrada pijanych — wybełkotał Lycon, machinalnie 
obmacując swoją tunikę. — Wszystko jedno. Wołaj na niego jak chcesz, zawsze trafisz. 
Gdzie moje złoto?
Nie czekając na odpowiedź, opadł na oparcie krzesła, zamknął oczy, otworzył usta szeroko 
i zachrapał. Po chwili zsunął się pod stół, na podłogę i tak już pozostał.
— Co, u diabła, mam z nim począć? — spytał Elak. — Przecież go nie zabiorę. Jest…
— Zostanie tutaj — odparł Gesti.
Elak zmierzył go zimnym wzrokiem.
— To bezpieczne?
— Jak najbardziej. Prócz naszej grupy nikt w San–Mu nie zna tych podziemi.
— Jakiej grupy? — zaciekawił się Elak.
Gesti milczał przez dłuższą chwilę.
— A musisz wiedzieć? — szepnął w końcu. — Partii politycznej planującej obalenie 
władcy San–Mu i zniszczenie Zenda, któremu król zawdzięcza całą swoją potęgę. Masz 
jeszcze jakieś… pytania?
— Nie.
— To idziemy.
Podprowadził Elaka do dębowych drzwi, otworzył je i zniknął w ciemnym przejściu. Elak 
zahaczył nogą o niski schodek. Zachwiał się, poczuł w dłoni skrawek szarej opończy, więc 
mocno zacisnął palce. Zaczęli wchodzić po omacku po kamiennych stopniach.
Gesti przystanął w połowie drogi.
— Nie mogę iść dalej — szepnął. — Tunel jest prosty. Na końcu schodów znajdziesz 
kamienną zapadnię. Otwórz ją. Wejdziesz do pałacu Zenda. Tu masz broń. — Wepchnął w 
dłoń Elaka tubę z chłodnego metalu. — Ściśnij boki, a cieńszy koniec skieruj na Zenda. 
Zrozumiałeś?
Elak skinął głową, a Gesti, chociaż na dobrą sprawę nie mógł widzieć w ciemnościach jego 
ruchów, powiedział:
— Dobrze. Niech cię Dagon strzeże!
Odwrócił się. Elak słyszał cichnący szmer kroków. Z namysłem ruszył w dalszą drogę. 
Dagon… Czyżby Gesti należał do czcicieli demona oceanu? W całym kraju stawiano 
marmurowe świątynie dobrotliwego boga morza, Posejdona, zaś mroczny kult Dagona był 
zakazany od wielu pokoleń. Krążyły też opowieści o obcej rasie wyznawców Dagona. Rasie, 
której nie stworzyły ludzkie ani w ogóle ziemskie lędźwie…

Elak piął się w górę, dzierżąc w garści dziwaczny oręż. W końcu boleśnie walnął głową o 
kamień i ze zduszonym przekleństwem obmacał sufit. Po chwili znalazł klapę, o której mówił 
Gesti. Oba bolce odsunęły się lekko na dobrze naoliwionych łożyskach. Elak wsparł klapę 
ramieniem, odskoczyła bez trudu.
Wgramolił się do małego pustego pokoju. Wokół panował półmrok, przez niewielkie okno 
wykute wysoko na ścianie wpadała jedynie wątła smuga światła. Spod nóg Elaka czmychnęła 
z piskiem wystraszona mysz. Chyba rzadko ktoś bywał w tym pomieszczeniu. Elak ostrożnie 
podkradł się do drzwi i pchnął je lekko dłonią.
Przed nim ciągnął się długi korytarz, skąpo oświetlony niebieskim blaskiem, rzucanym 
przez maleńkie klejnoty osadzone w równych odstępach w suficie. Elak skierował się w 
stronę schodów. Gesti zapewniał, że czerwonej kuli trzeba szukać w najwyższym minarecie. 
A więc w górę.
Tuż obok, w płytkiej niszy, stała głowa. Elak aż zamarł ze zdziwienia na jej widok. Głowa 
bez ciała, ustawiona na złotym podium, o zapadłych policzkach, długich, zmierzwionych 
włosach… i niewiarygodnie żywym spojrzeniu! Oczy pytająco patrzyły na intruza.
— Isztar! — sapnął Elak. — A to co za sztuczka?
Zaraz poznał odpowiedź. Blade usta wykrzywił okropny grymas i rozległo się głośne, 
piskliwe ostrzeżenie:
— Zend! Zend! Obcy w twoim…
Błysnął miecz Elaka. Nawet nie było krwi. Szermierz wyrwał brzeszczot z oczodołu i 
wezwał w duchu wszystkie boginie i bogów, jakich spamiętał. Głowa rozwarła usta, 
spomiędzy zębów wysunął się nabrzmiały, poczerniały język. Czerwona, pomarszczona 
powieka zasłoniła przebite oko.
W korytarzu zapadła głucha cisza, przerywana jedynie pospiesznym oddechem intruza. 
Elak rzucił podejrzliwe spojrzenie na potwora we wnęce, po czym uznał, że z jego strony nic 
mu już nie grozi i pobiegł dalej. Czy Zend słyszał wołanie strażnika? Jeśli tak, wszędzie 
czyhało niebezpieczeństwo.
W poprzek korytarza wisiała srebrzysta kotara znaczona czarnym pasem. Elak rozchylił ją, 
spojrzał i znów ze zgrozy zastygł w bezruchu.
Karzeł, wzrostu może na cztery stopy, o nieproporcjonalnie wielkiej głowie i szarej, 
pomarszczonej skórze, śmiesznie drepcząc, biegł w jego stronę. Elak wspomniał słyszane 
opowieści i uznał, że to właśnie Zend. Za czarnoksiężnikiem sadził półnagi olbrzym, niosący 
na ramieniu bezwładną dziewczynę. Elak obrócił się na pięcie i uciekł. I tak zwlekał zbyt 
długo. Zanim zdążył dobiec do końca korytarza, mag odchylił srebrzystą zasłonę.
Obok Elaka zamajaczył czarny prostokąt. Przejście, którego wcześniej nie zauważył. 
Jednym susem wpadł w zbawczą ciemność. Chciał powalić przechodzącego Zenda i zmierzyć 
się z olbrzymem. Pomyślał jednak o jego gładkich, twardych mięśniach, wyraźnie rysujących 
się pod trupio bladą skórą i mniej pewnie ocenił swoje szansę. Nagle przypomniał sobie, 
czemu postać olbrzyma wydawała mu się dziwnie znajoma.
Już to wiedział. Dwa dni temu był świadkiem egzekucji, dokonanej w świątyni Posejdona 
na pojmanym przestępcy. Nie było mowy o pomyłce. Olbrzym to ów skazaniec, przywrócony 
do życia złymi czarami Zenda!
— Isztar… — szepnął spocony Elak. — Lepiej by mi było w rękach straży.
Jak miał zabić kogoś, kto już nie żył?
Stał przez chwilę z opuszczonym mieczem. Po co się pchać w kłopoty? Lepiej było 
pozostać w ukryciu, póki Zend nie odprawi upiornego strażnika — a potem bez większych 
ceregieli wepchnąć sześć cali ostrzy w ciało czarownika. Elak nigdy nie ryzykował bez 
potrzeby i był całkiem zadowolony, że znalazł kryjówkę. Słysząc narastający tupot, schował 
się głębiej w cieniu. Niestety, Zend, zamiast iść dalej, skręcił w boczną odnogę korytarza, 
wprost na niego. W dłoni trzyma jaśniejący klejnot, który rozpraszał nieco mrok panujący w 
tunelu.
Elak zaczął uciekać. Tunel był pochyły, wąski i kończył się litą ścianą. Z tyłu dochodziło 
coraz głośniejsze echo kroków. Elak z rozpaczą wodził dłońmi po murze. Nawet jeśli była 
jakaś sprężyna zwalniająca ukryte przejście, nie zdołał jej znaleźć.
Nagle uśmiechnął się i ocenił szerokość korytarza. Może jednali się uda…

Płasko zaparł się dłońmi o ścianę, a bosą stopą z łatwością wymacał mur po drugiej 
stronie. Twarzą w dół, szybko, chociaż mięśnie trzeszczały mu ze zmęczenia, wpełznął pod 
sufit, ponad głowę olbrzyma. Mokry od potu znieruchomiał i zerknął na dół.
Tylko ktoś bardzo silny mógł się pokusić o taką sztuczkę. Elak nie dałby rady, gdyby 
ważył choć trochę więcej. Mimo bólu w ramionach i biodrach wisiał w zupełnym bezruchu.
Dziwaczna trójka była coraz bliżej. Gdyby któryś z nich przypadkiem spojrzał w górę, 
Elak zamierzał użyć miecza, bądź tajemniczej broni, którą ofiarował mu Gesti. Na szczęście 
nikt nie zamierzał oglądać mrocznych zakamarków sufitu.
Elak rzucił okiem na brankę niesioną przez olbrzyma. Ponętna dziewka! Zend bez 
wątpienia do swych ohydnych czarów i nekromancji wybierał najpiękniejsze.
Gdyby nie ten żywy truposz, skoczyłbym wprost na głowę maga — medytował Elak. — 
Dziewka byłaby mi naprawdę wdzięczna.
Na razie była nieprzytomna. Długie czarne rzęsy dotykały kremowo białych policzków, a 
ciemne loki kołysały się lekko w takt kroków olbrzyma. Zend przesunął ręką po ścianie. 
Gładki kamienny mur podjechał w górę i szary karzeł podreptał w mrok tunelu. Olbrzym 
poszedł za nim, mur opadł na swoje miejsce.
Elak ze zduszonym przekleństwem zszedł po cichu na dół i wytarł dłonie o skórzaną 
tunikę. Krwawiły. Dobrze chociaż, ze zgrubiała skóra na podeszwach stóp uchroniła go przed 
innymi ranami. Odczekał chwilę, po czym pogmerał przy ścianie i znalazł schowaną 
sprężynę.
Drzwi uchyliły się z lekkim szelestem. Elak znalazł się w krótkiej sieni, przegrodzonej 
kolejną srebrno–czarną zasłoną. Ostrożnie dał krok naprzód i z ulgą zauważył, że drzwi nadal 
były otwarte.
Za kurtyną znajdował się pokój — wielki, wysoko sklepiony, o dużych, otwartych oknach, 
przez które wpadało zimne powietrze nocy. Ściany i sufit migotały tysiącami cudnych 
klejnotów, ułożonych w zadziwiające arabeski. Za jednym z okien Elak zobaczył żółtą tarczę 
wschodzącego właśnie księżyca. Trzy łukowate przejścia, zawieszone draperią, zakłócały 
gładkie pole przeciwległej ściany. Komnata, przystrojona bogato dywanami, jedwabiem i 
przebogatymi ornamentami, była pusta. Elak bezgłośnie podszedł do pierwszego łuku i zajrzał 
za zasłonę.
Oślepiło go białe światło. Przez chwilę wydawało mu się, że widzi ogromne, iście 
cyklopowe siły, uwiązane na smyczy, daremnie próbujące uwolnić się z uwięzi. Teraz miał 
przed sobą jedynie pustą izbę. Nie… Na pewno nie była pusta. Niezwykła moc emanowała z 
każdej ściany i przenikała każdą komórkę jego ciała. Błyszczące stalowe ściany odbijały jego 
zdumioną twarz.
Na podłodze, w samym środku sali, leżał niewielki kamień o barwie błota. To wszystko. 
Ale biła zeń tak wielka siła, że Elak opuścił kotarę i cofnął się z przerażeniem w oczach. 
Podszedł spiesznie do następnych drzwi i ostrożnie uniósł draperię.
Ujrzał małą komnatę, pełną tygli, retort i innych magicznych przedmiotów. W kącie stał 
blady, milczący olbrzym. Dziewczyna, wciąż nieprzytomna, leżała na niskim stole. Nad nią 
pochylał się szary karzeł, dzierżący kryształową fiolkę. Poruszył dłonią. Spadła maleńka 
kropla.
— Nowa służka — dobiegł uszu Elaka chrapliwy głos Zenda. — Nowa dusza na moje 
rozkazy. Uwolnioną z ciała odeślę na Antares. Tam ponoć jest planeta przepełniona magią. A 
nuż poznam nowe sekrety…
Elak zajrzał do ostatniej alkowy. Odciągnął zasłonę i znalazł strome schody. Gdzieś z góry 
biła różowa poświata. W uszach zadźwięczały mu słowa, które Gesti rzucił w podziemnej 
krypcie: „Rozbij czerwoną kulę! Z niej czarownik czerpie swą siłę”.
Dobrze! Wpierw kula, potem Zend. Mag pozbawiony swej siły stanie się łatwym łupem. 
Elak gibko wskoczył na schody. Z tyłu, za plecami, posłyszał gardłowy okrzyk.
— Eblis, Isztar i Posejdon! — mruknął pod nosem Elak. — Chrońcie mnie teraz!
Był już na szczycie schodów, w wysokiej sali oświetlonej blaskic księżyca, wpadającym 
przez wąskie okna. Była to komnata czerwonej kuli.
Błyszczący, duży, otoczony delikatną różową poświatą krąg czerwonego światła 
spoczywał na srebrnym stojaku, wśród sieci metalowych rur i drutów, łączących go za ścianą. 
Sięgał Elakowi do pasa i miał w sobie tę delikatną, lecz hipnotyzującą siłę, sprawiającą, że 
szermierz na chwilę stanął jak wryty.

Usłyszał tupot na schodach. Odwrócił się i zobaczył bladego olbrzyma. Świeża blizna 
otaczała trupio białą szyję. Zatem miał rację. To przestępca ścięty zaledwie wczoraj i 
przywrócony życiu przez Zenda–nekromantę. W obliczu zagrożenia Elak zapomniał o bogach 
i d był miecza. Żadne modły, jak się przekonał, nie powstrzymywały wzniesionego do ciosu 
sztyletu ani rąk dusiciela.
Olbrzym w milczeniu skoczył na Elaka. Ten zanurkował pod wyciągnięte łapy i głęboko 
wpakował sztych miecza w ohydnie bladą pierś przeciwnika. Ostrze wygięło się groźnie; 
ledwie starczyło mu czasu, żeby je wyrwać i uchronić przed złamaniem. Olbrzym nawet nie 
zwolnił, chociaż miecz Elaka przebił mu serce. Nie krwawił.
Walka nie trwała długo, a zakończyła się przy oknie. Przeciwnicy jak burza przetoczyli się 
przez komnatę, rozrywając przewody i gniotąc rury. Czerwone światło kuli ściemniało i 
zgasło. W tej samej chwili Elak poczuł na sobie zimny uścisk ramion olbrzyma.
Zanim gigant zdołał zmiażdżyć wroga, Elak zrobił unik. Księżyc jaśniał tuż przy nim, w 
wąskim wykuszu okna. Elak desperacko chwycił olbrzyma za nogi i z całej siły targnął w 
górę. Żywy trup stracił równowagę.
Runął jak kłoda, nawet nie próbował osłabić upadku. Wciąż sięgał dłońmi do gardła Elaka, 
ale złodziej uparcie napierał na białe, zimne, muskularne ciało i pchał je w stronę niskiego 
parapetu. Ciało olbrzyma na chwilę zawisło na krawędzi… i spadło.
Nie było żadnego krzyku, tylko ciężki łomot o ziemię. Elak wstał, podniósł miecz i głośno 
podziękował Isztar za opiekę. Nieco boskiej pokory nigdy nie zawadzi — myślał — a nikt nie 
wie, czy tu zaważyła moja zręczność, czy łaska Isztar.
Jeszcze nie wykonał w pełni zadania, a boginie bywały bardziej chimeryczne od bogów.
Głośny wrzask, dochodzący gdzieś z dołu, zmusił go do powrotu na schody. Zend pędził 
na górę. Szarą twarz wykrzywiał mu grymas strachu. Stanął na widok Elaka, potem odwrócił 
się, gdyż za plecami posłyszał gwar niskich głosów. Elak spokojnie czekał u podstawy 
schodów.
W odległych drzwiach, wiodących do korytarza, pojawiła się horda dzikich postaci. Na 
czele szedł Gesti, jak zawsze z kamienną miną, w rozwianej, szarej opończy. Za nim 
kotłowała się i międliła koszmarna zgraja. Elak z niejakim obrzydzeniem wspomniał chór 
szeptów, jakie słyszał w podziemnej jaskini. I już wiedział, do kogo należały te głosy.
Rasa, która nie powstała z ludzkich, czy w ogóle ziemskich lędźwi…
Każda twarz przywodziła na myśl okrutną maskę o rybich rysach, papuzim dziobie i 
wodnistym spojrzeniu wyłupiastych oczu. Bezkształtne ciała, półjędrne, półmaziste, 
połyskiwały śluzem na podobieństwo meduz, a wkoło nich wiły się liczne, nieregularne 
macki. Nie mogły to być dzieci rozumnego wszechświata. Sycząc potępieńczo przebiegły 
komnatę. Miecz wypadł z bezsilnej ręki Elaka i zadźwięczał na kamiennej posadzce. Elak 
walczył jeszcze przez chwilę; gdzieś obok słyszał ostre, chrapliwe jęki maga. Oplatały go 
zimne macki, ich masa przesłoniła mu widok. Nagle przygniatający go ciężar zniknął. 
Spostrzegł wówczas, że ręce i nogi ma ciasno skrępowane powrozem. Rzucił się raz i drugi w 
bezsilnej złości, aż w końcu dał sobie spokój.
Obok siebie zobaczył związanego Zenda. Obce stwory w ustalonym porządku ruszyły do 
komnaty z brązowym kamieniem, gdzie wcześniej powitała Elaka eksplozja niewidzialnej 
siły. Jeden po drugim zniknęły za kotarą. Pozostał tylko Gesti. Z nieruchomą twarzą popatrzył 
na jeńców.
— Skąd ta zdrada? — spytał Elak zgaszonym głosem. — Uwolnij mnie i zapłać złotem.
— Nie będzie ci potrzebne — cierpko odparł Gesti. — Wkrótce umrzesz’.
— Co? Czemu…
— Potrzeba świeżej ludzkiej krwi. Tylko dlatego wciąż żyjecie. Wasza krew posłuży za 
ofiarę. Zaraz będziemy gotowi.
Zza srebrzystej kotary dobiegł szmer złowieszczych szeptów.
— Co to za demony? — niespokojnie zapytał Elak.
Czarnoksiężnik zająknął się ze zdziwienia.
— Jego pytasz? Naprawdę nie wiesz?
Gesti podniósł dłonie w rękawiczkach i zdjął twarz. Elak zagryzł wargi, żeby nie krzyknąć. 
Teraz wiedział, czemu obce oblicze, wydawało mu się wciąż nieruchome. To była maska.
A spod maski wyjrzał papuzi dziób i dobrze już Elakowi znane rybie oczy. Szara opończa 
spoczęła na ziemi, rękawice opadły z krótkich macek. Świszczący szept popłynął z 
potwornego dzioba:
— Widzisz zatem, komu służyłeś.
Stwór zwany Gesti odwrócił się i potoczył — tylko w ten sposób można było określić jego 
metodę poruszania — w stronę kotary, za którą zniknęli jego współtowarzysze. Dołączył do 
nich.
Zend spojrzał na Elaka.
— Nie wiedziałeś? Byłeś mu najemnikiem i nic nie wiedziałeś?
— Na Isztar, nie! — klął się Elak. — Myślisz, że dałbym wiarę tym… tym… Co to za 
jedni? Co zamierzają zrobić?
— Przysuń się — rozkazał Zend. — Może rozluźnię ci więzy.
Elak spełnił polecenie i poczuł na przegubach palce maga.
— Wątpię… Żadna ludzka dłoń nie zacisnęła tych węzłów, ale…
— Co to za stwory? — powtórzył Elak. — Powiedz mi, zanim na dobre oszaleję, myśląc, 
że to zastępy piekieł wkroczyły na Atlantydę.
— Dzieci Dagona — mruknął Zend. — Na ogół zamieszkują odmęty oceanu. Nigdy nie 
słyszałeś o nieludzkich wyznawcach Dagona?
— Słyszałem, lecz nie dawałem wiary…
— W każdej legendzie jest ziarno prawdy. Eony, niewyobrażalne eony temu, jeszcze przed 
człowiekiem, na ziemi była tylko woda. Żadnego lądu. Z mazi powstała rasa istot, które żyły 
w morskich głębinach, nieludzkich stworów, wielbiących Dagona. Gdy wody ustąpiły i 
pojawiły się wielkie kontynenty, lud morza musiał odejść jeszcze głębiej. Pod naporem lądu 
skarlało potężne królestwo, ciągnące się niegdyś od bieguna do bieguna. Przyszli ludzie — 
skąd, nie wiem — i wyrosła cywilizacja. Leż spokojnie. Te przeklęte supły…
— Nic z tego nie rozumiem — odparł Elak i wykrzywił usta, gdyż paznokieć maga wbił 
mu się mocno w nadgarstek. — Ale mów dalej.
— Pomiot morza nie znosi ludzi, gdyż uważa, że to właśnie przez nich utracił swą domenę. 
Chcą na nowo zatopić lądy, puścić fale po całej planecie i wytępić znienawidzoną rasę. Tak 
jak niegdyś, eony temu, świat będzie ich własnością. Nie są ludźmi, jak sam widziałeś, i czczą 
Dagona. Nie chcą innych bogów wyznawanych na Ziemi: Isztar, ciemnej Eblis*, nawet 
Posejdona z ozłoconego słońcem oceanu. Boję się, że teraz spełnią swą groźbę.
— Na pewno nie, jeśli będę wolny — warknął Elak. — Jak tam węzły?
— Wciąż trzymają — westchnął czarnoksiężnik. — Chociaż poluźni — łem jedną pętlę. 
Zdarłem już skórę z palców. Zniszczyłeś… czerwoną kulę?
— Nie — odparł Elak. — Parę drutów pękło, gdy walczyłem z twoim niewolnikiem, i 
zgasło światło. Po co pytasz?
— Chwała bogom! — zawołał Zend. — Gdybym tylko zdołał naprawić szkody i na nowo 
rozpalić kulę, byłby to marny kres dzieci Dagona. Rdzawy promień niszczy ich ciała, choć na 
ogół są nieśmiertelne. Gdyby nie kula, już dawno wtargnęliby do pałacu, żeby mnie zabić.
— Mają tunel wykopany w piwnicy — powiedział Elak.
— Ach… Lecz i tak nie weszliby wyżej, w obawie przed śmiercionośnym promieniem. 
Przeklęty sznur! Jeżeli dopną swego…
— To znaczy? — spytał Elak, chociaż domyślał się odpowiedzi.
— Zatopią Atlantydę! Gdybym magią nie trzymał ich w szachu, nasz kontynent już dawno 
spocząłby na dnie morza. To prawdziwi mistrzowie w wywoływaniu trzęsień ziemi, zaś 
Atlantyda nie stoi na zbyt solidnych podstawach. Mają dość siły, by po wiek wieków 
roztoczyć nad nami fale. Lecz w tej komnacie… — Zend skinął głową w stronę zasłony, za 
którą weszły wodne stwory. — W tej komnacie jest większe źródło mocy. Pościągałem 
energię z gwiazd i kosmicznych źródeł z najdalszych granic wszechświata. Nic nie wiesz o 
mojej władzy. Mogę — nawet więcej niż mogę — trzymać trzpień Atlantydy i uczynić go 
niedostępnym dla zakusów Dagoniąt. Wpierw muszą zniszczyć inne lądy, nim ruszą 
Atlantydę.
Kropla gorącej krwi spadła z poszarpanych palców Zenda na ręce Elaka.
— Taaak… Inne lądy. Były rasy zamieszkujące Ziemię przed nadejściem człowieka. 
Dzięki magii widziałem słoneczną wyspę, jaka niegdyś leżała daleko na południu, wyspę 
pełną istot wysokich jak drzewa, o twardym jak kamień ciele i kształtach, których ludzkie 
słowo nie zdoła opisać. Woda zalała ląd, mieszkańcy zginęli. Widziałem gigantyczną górę, w 
młodych latach Ziemi sterczącą pod samo niebo z kłębów piany. W wieżach i minaretach 
pobudowanych na jej stokach żyły stwory podobne sfinksom, o głowach bogów i bestii, ale 
nawet ogromne skrzydła nie uchroniły ich przed zagładą w dzień katastrofy. Gród sfinksów 
popadł w ruinę i zniknął pod oceanem, zatopiony przez dzieci Dagona. Był też…
— Czekaj! — Ostry szept Elaka przerwał wywody czarnoksiężnika. — Czekaj. Widzę 
pomoc.
— Co? — Mag wykręcił głowę i zobaczył małego, podobnego do małpy człowieka, który 
z nożem w ręku cicho przebiegł przez pokój. To był Lycon, którego Elak zostawił w 
podziemnej krypcie.
Nóż błysnął i po chwili Elak i Zend byli wolni.
— Na górę magu — spiesznie warknął Elak. — Napraw magiczną kulę i wytłucz potwory. 
My będziemy pilnować schodów.

Szary karzeł bez słowa zniknął w przejściu prowadzącym na wieżę. Elak popatrzył na 
Lycona.
— Jak, u diabła…
Lycon zamrugał wielkimi niebieskimi oczami.
— Nie wiem, Elak. Wyniosłeś mnie z karczmy, jakiś żołnierz wrzasnął w panicznej 
ucieczce, a potem zobaczyłem coś tak strasznego, że poczułem się bardziej pijany. Niewiele 
pamiętam prócz tych kilku minut. Twarz gargulca, z potwornie wielkim dziobem i oczami jak 
u węża Midgardu. Zanim się odwróciłeś, Gesti założył maskę, więc wiedziałem, że mamy do 
czynienia z demonem.
— I podążyłeś za mną — cicho dodał Elak. — To dobrze, bo… O co chodzi?
Lycon wytrzeszczył oczy.
— To… ten twój demon? — spytał, wskazując palcem.
Elak odwrócił głowę i uśmiechnął się posępnie. Przed nim, wystraszona i blada, stała 
młoda dziewczyna z tajemniczej komnaty Zenda. Ta, której duszę chciał uczynić posłuszną 
swej woli. Miała miękkie, aksamitnie ciemne oczy, a jej kremowa skóra połyskiwała w 
srebrzystej draperii…
Pewnie przed chwilą się przebudziła i zeszła z twardego łoża. Elak uniósł dłoń 
ostrzegawczym gestem, żeby nakazać dziewczynie milczenie, ale już było za późno.
— Kim jesteście? — spytała. — Zend mnie porwał… Przyszliście na ratunek? Gdzie…
Elak chwycił ją wpół, przyciągnął do siebie i wepchnął w korytarz, na schody. Błysnął 
mieczem, zerknął przez ramię i rzucił z wilczym uśmiechem:
— Jak przeżyjemy, uciekniesz od Zenda i jego magii. — Usłyszał gwar ochrypłych 
krzyków i pomruk atakującej zgrai, ale wciąż patrzył za siebie.
— Jak masz na imię? — spytał.
— Coryllis.
— Baczność, Elak! — zawołał Lycon.
Elak odwrócił się i zobaczył, jak miecz małego człowieczka tnie wyciągniętą mackę. 
Odrąbany koniec w ohydnych konwulsjach zwinął się na podłodze. Diabelskie maski 
potworów patrzyły na Elaka. Pomiot Dagona krążył w bezustannym ruchu, zimne oczy 
rzucały nieziemskie błyski, macki ze świstem przecinały powietrze, bulgoczące ciała 
przelewały się z boku na bok niczym galareta. Elak, Lycon i Coryllis, zepchnięci odrażającą 
falą, zaczęli się cofać.
Lycon krzyknął niezrozumiale i machnął mieczem, lecz mięsista macka wyrwała mu oręż z 
dłoni. Elak usiłował zasłonić dziewczynę własnym ciałem, lecz nagle poczuł, że spada, że 
tonie pod ogromem chłodnej, oślizłej masy tętniącej bluźnierczym życiem. Wyrwał się 
desperacko — i w tej samej chwili twarda, gładka powierzchnia stopniała mu pod rękami 
niczym garść śniegu.
Ciężar, który przygniatał go do podłogi, zniknął. Stwory uciekały, pełzły, tłoczyły się po 
schodach, spadały i ginęły przy wtórze przeraźliwych wrzasków. Wiele z nich przemieniło się 
w bezkształtne kałuże mazi spływającej po stopniach szarą smugą.
Elak od razu pojął, co zaszło. Wokół biła czerwonawa łuna. Mag naprawił magiczną kulę i 
potęga kosmicznych promieni niszczyła koszmarne stwory przybyłe z głębin.
Chwilę później było po wszystkim. Nie został nawet ślad atakującej hordy. No, może parę 
szarych kałuż. Elak klął cicho, ale kiedy spostrzegł, co robi, zaraz zaczął mamrotać modlitwę. 
Najszczerzej jak umiał podziękował Isztar za ocalenie.
Lycon odzyskał swoją broń i podał miecz Elakowi.
— Co dalej? — spytał.
— W drogę! Zabierzemy Coryllis… Nie trza tu dłużej siedzieć. Prawda, pomogliśmy 
magowi, ale przedtem go wpędziliśmy w kłopoty. Może to zapamiętał. Nie jestem na tyle 
głupi, żeby liczyć na jego wdzięczność.
Podniósł zemdloną dziewczynę i w pośpiechu podążył za Lyconem w dół schodów. 
Przebiegli przez wielką salę, przez mroczny korytarz i pięć minut później wyszli pod 
drzewem w jednym z licznych parków San–Mu. Elak skradł jedwabną szatę z jakiegoś 
balkonu, a Coryllis owinęła nią swoje smukłe ciało. Gwiazdy połyskiwały zimno na niebie, 
obojętne na los Atlantydy. Miały tam przecież migotać i tysiące lat później, kiedy po wielkiej 
wyspie nie będzie nawet wspomnienia.
Elak nie myślał o gwiazdach i latach. Wytarł miecz garścią trawy, a Lycon, który1 zdążył 
już wcześniej oczyścić ostrze, dłonią osłonił oczy i zerknął na drugą stronę parku. Zamruczał 
coś pod nosem i zdecydowanym krokiem ruszył naprzód. Elak odprowadził go zdziwionym 
wzrokiem.
— A ten dokąd? Tam jest przecież… Na Isztar! Znowu idzie do karczmy. Przecież nie ma 
złota. Jak…
Z nagłym przerażeniem chwycił za wiszącą u pasa sakwę. Zaklął szpetnie.
— Zapijaczona karłowata małpa! Tam w pałacu czarnoksiężnika, jak rozcinał mi więzy, 
zabrał sakiewkę! Zaraz…
Zerwał się na nogi i chciał podbiec, ale w tej samej chwili miękka dłoń przytrzymała go za 
kostkę. Spojrzał w dół.
— Co?…
— Niech idzie — z uśmiechem powiedziała Coryllis. — Zarobił na garniec miodu.
— Tak, ale… co ze mną? Przecież…
— Niech idzie — zamruczała.
Lycon nie potrafił później zrozumieć, czemu Elak nigdy nie wspomniał o skradzionej 
sakiewce.

* * * * *

„The Hounds of Tindalos” Franka Belknapa Longa wywarły wielki wpływ na innych 
pisarzy. Lovecraft wspomina o ogarach w „Szepczącym w ciemności”, potem wziął je na 
smycz Brian Lumley, a po nim Roger Żelazny. Drugim dobrym pomysłem był narkotyk 
pozwalający podróżować w strumieniu czasu. Najpierw trafił do niniejszego opowiadania 
Kuttnera, później — w nieco zmodyfikowanej formie — do „Hydry”.
Kuttner sięgnął także po „Tajemnice glisty” Blocha. Pisze: „Wspomniany tom spoczywa w 
krypcie Biblioteki Huntingtona” i „zdobyłem fotokopie kilku potrzebnych stron”, ale „mało 
kto wie w Kalifornii” gdzie szukać wymienionej książki. Oczywiście, „De Vermis Mysteriis” 
tak naprawdę nie istnieją, ale słowa Kuttnera miały w sobie coś proroczego. Tak się składa, że 
Biblioteka Huntingtona jest prawdziwym skarbcem starych, ezoterycznych manuskryptów — 
jak choćby kompletny zbiór fotokopii zwojów znad Morza Martwego — ale tylko nielicznie 
zdołali poznać jej zbiory. Wprawdzie w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych 
opublikowano trzy czwarte tłumaczenia zwojów, lecz reszta pozostaje w gestii oficjalnych 
czynników w Jerozolimie. Wszystkie prośby i zamierzenia badaczy związane z wydaniem 
pełnej wersji zostały odrzucone.
Aby złamać ów niefortunny monopol, w 1991 roku Biblioteka Huntingtona udostępniła 
swoją kopię wszystkim zainteresowanym. Wywołało to istną burzę na temat datowania i 
autorstwa zwojów, ich datowania i rzekomego wpływu na historię wczesnego 
chrześcijaństwa. Kuttner miał rację, że podziemia Biblioteki kryją niejedną zagadkę i że 
dostęp do fotokopii spowoduje nieliche zamieszanie!
Publikowane po raz pierwszy w „Strange Stories”, w lutym 1939 r.

* * * * *

Henry Kuttner
NAJEŹDŹCY
The Invaders

Aaa, to wy — powiedział Hayward. — Dostaliście mój telegram? Blask padający z drzwi 
chaty okalał jego smukłą, wysoką sylwetkę i zmieniał cień w długą, czarną plamę na wąskim 
skrawku światła biegnącym po piasku aż do miejsca, gdzie szumiały zielono–czame fale.
Gdzieś w ciemnościach rozległ się ostry, chrapliwy krzyk mewy. Hayward drgnął lekko.
— Wchodźcie — dodał szybko, wracając do domu. Mason i ja ruszyliśmy za nim.
Michael Hayward był pisarzem. Niecodziennym pisarzem. Nikt tak jak on nie potrafił 
kreować w swoich opowiadaniach ciężkiej atmosfery prawdziwej grozy. Miał naśladowców 
— jak wszyscy poczytni autorzy — ale żaden nie dorównywał mu w tworzeniu niesamowitej 
iluzji realności, którą wplatał w, bądź co bądź, szokującą fikcję. Hayward wybiegał poza 
zwykłe przesądy, czy ludzkie doświadczenia i zagłębiał się w smętne obszary całkiem innego 
świata. W porównaniu z jego utworami blakły podstawy wampiryzmu Blackwooda, obleśne 
bestie M.R. Jamesa, a nawet czarny horror „Horli” de Maupassanta i „Przeklętego” Bierce’a.
W gruncie rzeczy nie tyle chodziło o potwory, ile o nastrój — po mistrzowsku oddany 
posmak realizmu, który rodził w umyśle czytelnika upiorne podejrzenie, że utwory Haywarda 
nie są fikcją, ale zapisem strasznej, diabelskiej prawdy. Nic dziwnego, że liczne grono 
wielbicieli niecierpliwie czekało na każde nowe opowiadanie.
Dziś po południu Bill Mason zatelefonował do mojej macierzystej redakcji, do Journal”, i 
odczytał pilny telegram od Haywarda. Pisarz prosił — niemal błagał — abyśmy zaraz 
odwiedzili jego samotnię na piaszczystej plaży na północ od Santa Barbara. Teraz, gdy go 
zobaczyłem, zacząłem się zastanawiać, dlaczego tak nalegał, żebyśmy natychmiast przybyli.
Nie wyglądał na chorego, chociaż na jego szczupłej twarzy malowało się pewne napięcie, a 
źrenice połyskiwały nienaturalnym blaskiem. Był bardzo zdenerwowany i wciąż jakby 
nasłuchiwał dźwięków dobiegających zza ścian chaty. Kiedy wziął nasze płaszcze i podsunął 
krzesła, Mason rzucił mi zaniepokojone spojrzenie.
Działo się coś dziwnego. Wyczuwałem to równie dobrze, jak Mason. Hayward nabił i 
zapalił fajkę; obłok dymu wirował wokół jego sztywnych czarnych włosów. Pod skórą na 
skroniach pisarza rysował się siny cień.
— Co się dzieje, stary? — zapytałem. — Nic nie mogliśmy wyczytać z treści telegramu.
Zaczerwienił się.
— Chyba… zawiodły mnie trochę nerwy, gdy go pisałem. Widzisz, Gene… niech to 
szlag… idzie coś złego. Bardzo złego. Początkowo sądziłem, że to tylko nerwy, ale… nie.
W dali znów rozległ się ostry wrzask mewy i Hayward spojrzał w stronę okna. 
Wytrzeszczał oczy i z trudem powstrzymywał drżenie. Po chwili trochę się pozbierał. 
Zacisnął usta i odwrócił się do nas.
— Powiedz mi, Gene… i ty, Bill… Widzieliście po drodze coś dziwnego?
— Nie — odparłem.
— Nic? Jesteś pewien? Może coś niewielkiego… jakieś głosy…
— Mewy. — Mason nastroszył brwi. — Pamiętasz, Gene? Wspominałem ci o tym.
Hayward gwałtownie poderwał głowę.
— Mewy?
— Tak — mruknąłem. — W każdym bądź razie jakieś ptaki. Skrzeczały nieco inaczej niż 
mewy. Żaden z nas ich nie widział, chociaż wciąż leciały za autem, nawołując się wzajemnie. 
Nic prócz tego…
Urwałem zaskoczony, gdyż na twarzy Haywarda pojawił się wyraz niemal bezdennej 
rozpaczy.
— Wystarczy… — odparł. — Nie, Gene. To nie ptaki. To coś… nie uwierzysz — szeptał 
ze strachem w oczach. — Nie uwierzysz, póki ich nie zobaczysz… ale wtedy będzie za 
późno.
— Jesteś przepracowany, Mikę — próbowałem go uspokoić. — Powinieneś…
— Nie! — przerwał. — Nic mi nie jest. Sądzisz pewnie, że oszalałem od ciągłego pisania 
opowiadań grozy?… Jestem tak samo zdrów, jak ty. Tylko… — Zaczął mówić wolniej, 
starannie dobierając słowa. — Chcą mnie napaść.
Jęknąłem w duchu. Mania prześladowcza — pierwszy symptom postępującego obłędu. 
Czyżby umysł Haywarda naprawdę uległ zaburzeniom? Błyszczące oczy, czerwona twarz… i 
te ciągłe, niespokojne spojrzenia w stronę okna…
Poszedłem za jego wzrokiem. Chciałem coś powiedzieć i zamarłem z otwartymi ustami.
Zobaczyłem powój. Tak, gruby, mięsisty powój — nigdy przedtem nie widziałem pnącza 
równie podobnego do liny, jak to, które spływało po parapecie. Uchyliłem okno, żeby je 
lepiej obejrzeć.
Było grube jak moje przedramię i bardzo blade — barwy pożółkłej kości słoniowej. 
Połyskiwało i było niemal półprzeźroczyste, zakończone równo uciętym kikutem, 
obrośniętym sztywnymi, włosowatymi rzęskami. Kikut przypominał trochę trąbę słonia, choć 
tak naprawdę nie było żadnego podobieństwa. Drugi koniec zwisał za parapetem i nikł w 
ciemnościach przed frontem chaty. Całość nie bardzo przypadła mi do gustu.
— Co to? — spytał Mason zza moich pleców.
Podniosłem… to coś i nagle zadygotałem, gdyż pnącze zaczęło mi sunąć przez palce! 
Uciekało. Wyskoczyło mi z dłoni i ze świstem zginęło w mroku. Wychyliłem głowę za okno.
— Ktoś jest przed domem! — wrzasnąłem przez ramię. — Widziałem…
Czyjaś dłoń wciągnęła mnie z powrotem do wnętrza pokoju.
— Zamknij okno — jęknął Hayward.
Usłyszałem trzask zapadającego zamka, a potem nagły, nieartykułowany okrzyk Masona.
Stal w drzwiach, wyglądając na zewnątrz. Na jego twarzy malowała się groza, zmieszana z 
obrzydzeniem. Z mroku dobiegło przenikliwe miauczenie… i łopot ciężkich skrzydeł. Przez 
próg buchnęły fontanny piachu. Mason zatoczył się w tył i zasłonił twarz ręką.
Hayward skoczył do drzwi i zatrzasnął je z hukiem. Podprowadziłem drżącego Masona do 
krzesła. Strach było patrzeć, jak ten, zazwyczaj opanowany człowiek, aż dławił się z 
przerażenia. Opadł na krzesło i wlepił we mnie rozkojarzone spojrzenie. Podałem mu flaszkę. 
Chwycił ją zbielałymi palcami i pociągnął solidny łyk trunku. Miał nierówny, przyspieszony 
oddech.
Hayward stanął tuż przy mnie i ze współczuciem popatrzył na Masona.
— O co, u diabła, chodzi? — krzyknąłem.
Mason nie zwracał na mnie uwagi. Widział teraz wyłącznie Haywarda.
— B–Boże na Niebiosach — szepnął. — Hayward… czy ja… naprawdę zwariowałem?
Pisarz powoli pokręcił głową.
— Też ich widziałem.
— Bill — odezwałem się ostro. — Co zobaczyłeś? Co to było?
Gwałtownie potrząsnął głową, jakby chciał odpędzić gnębiący go paroksyzm strachu.
Odwróciłem się, podszedłem do wyjścia i otworzyłem drzwi. Nie wiem, czego się 
spodziewałem — chyba jakiegoś zwierzęcia — pumy, może nawet wielkiego węża. Nic nie 
było. Jedynie pusta biała plaża.
Owszem, opodal zobaczyłem zbełtany krąg piasku, ale to wszystko. Hayward wołał już, 
żebym wracał.
Zamknąłem drzwi.
— Nic tam nie ma — oznajmiłem.
— Musiał… uciec — wykrztusił Mason. — Daj mi się jeszcze napić. Wręczyłem mu 
flaszkę. Hayward grzebał po biurku.
— Zobacz! — powiedział, wyciągnąwszy po chwili świstek żółtego papieru. Rzucił go 
Masonowi, a ten wydał jakiś niezrozumiały okrzyk.
— Właśnie! — jęknął, kiedy odzyskał panowanie nad głosem. — To… to widziałem!
Zerknąłem przez jego ramię na kartkę. Wykonany ołówkiem szkic przedstawiał coś, co 
wyglądało na zmorę przyrodnika. Na pierwszy rzut oka stwór przypominał dziwnie 
spłaszczoną kulę, pokrytą rzadkim, bardzo długim i grubym włosem. Po chwili zrozumiałem, 
że były to czule i giętkie macki. Na pomarszczonym „grzbiecie” widniało duże siatkowate 
oko, a nieco niżej rozdęty wylot, prawdopodobnie zastępujący paszczę. I choć Hayward nie 
był dobrym rysownikiem, pospiesznie wykonany szkic epatował prawdziwie potężną grozą.
— To on… — bełkotał Mason. — Zabierz tę kartkę! Cały… błyszczał. I… i… skrzeczał.
— Dokąd uciekł? — zapytał Hayward.
— Nie… nie wiem. Nie odskoczył… i nie wpadł do oceanu. Na pewno. Usłyszałem tylko 
szum wiatru, a potem dostałem piaskiem w oczy. I… zniknął.
Zadygotałem.
— Zimno — mruknął Hayward, patrząc na mnie spod oka. — Tak jest zawsze, kiedy 
przychodzą.
Bez dodatkowych wyjaśnień zaczął rozpalać ogień w kamiennym kominku.
— Taki stwór nie powinien istnieć! — nagle zaprotestował Mason, — A przecież go 
widziałem… — dodał z rozpaczą.
— Zbierz się do kupy, Bill — warknąłem.
— Myśl sobie o mnie co zechcesz, Gene — zawołał. — Widziałem coś… eee… Zawsze 
się śmiałem z takich historii… Legendy, zmory… Boże! Kiedy ktoś widzi potwora na własne 
oczy… Gene, wierz mi, nie próbuję kłamać. Już niedługo sam ujrzysz naszego gościa — 
dodał wyraźnie posępnym głosem.
Wiedziałem, że nie kłamie, a jednak…
— Jesteś pewien, że to nie omam? — spytałem. — Kurzawa, może złudzenie optyczne?
— Nie, Gene — wtrącił Hayward. Patrzył na nas; głębokie bruzdy okalały mu usta. — Nie 
iluzja, lecz naga, potworna prawda. Nawet teraz próbuję sobie wmówić, że to fantastyczny, 
niewiarygodny koszmar i że wkrótce ktoś mnie obudzi. Ale nie. Nie umiałem tego 
wytrzymać… w samotności. Stwory siedzą tu już dwa dni. Jest ich kilka: pięć, sześć, może 
więcej… To dlatego wysłałem telegram.
— Pięć, sześć… — powtórzyłem. — Czego?
— Nie możemy uciec? — przerwał mi Mason. — Zostawiłem samochód tuż przy szosie.
— Myślisz, że nie próbowałem? — zawołał Hayward. — Boję się. Też mam auto. Prawdę 
mówiąc, zeszłej nocy wyruszyłem do Santa Barbara. Pomyślałem, że może umknę pod osłoną 
ciemności. Lecz ten hałas… dźwięki… brzmiały coraz głośniej i głośniej, aż w końcu miałem 
wrażenie, że są tuż nade mną. Zaczepiłem jakiegoś gościa i zapłaciłem mu, żeby 
zadepeszował.
— Co to za dziwadła? — wybuchnął Mason. — Nic ci nie przychodzi do głowy? Przecież 
nie powstały z powietrza. Może wynaturzony mieszkaniec morza… nieznana forma życia…
— Właśnie — przytaknął Hayward. — Nieznana forma życia. Zupełnie obca, niepojęta dla 
ludzi. I nie z morza, Bill. Nie z morza. Z innego wymiaru… z innej rzeczywistości.
Nie wytrzymałem.
— Daj spokój, Hayward — jęknąłem. — Przecież nie możesz wierzyć… Nie, to bez sensu.
— Nic nie widziałeś — warknął Mason, błyskając oczami. — Gdybyś stanął na moim 
miejscu i wyraźnie zobaczył tę wstrętną, obrzydliwą…
— Zaraz — pospiesznie wtrącił Hayward. — Chyba… nie powinienem was w to wciągać. 
Teraz, jak widzę Billa, rozumiem w pełni… Zawsze przecież możecie odjechać. Tak będzie 
lepiej…
Potrząsnąłem głową. Nie zamierzałem uciekać przed nocnym skrzekiem, grubą lianą, czy 
jakimś mirażem. Poza tym, zdążyłem zauważyć, ile wysiłku kosztowała Haywarda ostatnia 
propozycja. Zanim jednak zdołałem odpowiedzieć, za domem znowu rozległ się dziwny, 
przenikliwy okrzyk. Hayward szybko popatrzył w okno i zaciągnął zasłonę.
Twarz miał szarą jak popiół.
— Zmiana planów — oświadczył. — Nie możecie dziś w nocy opuścić domu. Może 
jutro…
Wziął z biurka niewielką fiolkę. Wytrząsnął z niej parę okrągłych, czarnych drażetek i bez 
słowa wyciągnął rękę.
Ostrożnie powąchałem jedną z kulek. Poczułem łechtanie w nosie i nagle, bez żadnego 
powodu, pomyślałem o dawno zapomnianej przygodzie z dzieciństwa… Nic ważnego, 
zwykła wyprawa dwóch małych chuliganów do cudzego sadu. Napełniliśmy dwie duże torby 
jabłek…
Skąd mi to przyszło do głowy? Stare, szczeniackie dzieje… nie myślałem o nich przez całe 
łata.
Hayward pospiesznie odebrał mi kulkę i uważnie popatrzył w oczy.
— Sam początek — powiedział po chwili. — Prochy. Tak… — dodał, widząc nasze 
zdumione spojrzenia — brałem. Nie haszysz, ani opium… a szkoda! To jest o wiele gorsze… 
sporządzone według przepisu z „De Vermis Mysteriis” Ludviga Prinna.
— Co takiego? — jęknąłem. — Gdzie znalazłeś…
Hayward chrząknął.
— Prawdę mówiąc, nie obyło się bez łapówki. Jak wiesz, księga leży w podziemiach 
Biblioteki Huntingtona, ale… zdobyłem fotokopie kilku potrzebnych stron.
— O co chodzi z tą książką? — zniecierpliwił się Mason.
— „Tajemnice glisty” — wyjaśniłem. — Czytałem o nich w redakcji, w materiałach nie 
dopuszczonych do druku. Mamy wewnętrzne zalecenie, aby usuwać ten tytuł z każdego 
tekstu. Rodzaj tabu.
— Zmowa milczenia — dodał Hayward. — Mało kto wie w Kalifornii, że ten wspomniany 
tom spoczywa w krypcie Biblioteki Huntingtona. Takie książki nie są dla wszystkich. Jej 
autor był podobno starym flamandzkim magiem, mistrzem sztuk zakazanych i czarnej magii. 
Swoje dzieło spisał w więzieniu, oczekując na proces o czary. Z miejsca znalazło się na 
indeksie. Mnie posłużyło do zdobycia narkotyku.
Potrząsnął dłonią, grzechocząc drażetkami.
— Oto — teraz wam mogę powiedzieć — prawdziwe źródło moich opowieści grozy. 
Niesłychanie działa na wyobraźnię.
— Jak? — spytałem.
— Przenosi w czasie — odparł Hayward i popatrzył na nas. Odpowiedziałem mu 
pytającym spojrzeniem.
— Rzecz jasna, nie chodzi o prawdziwą podróż — dodał. — Nie w sensie fizycznym. Po 
zażyciu pigułki jestem w stanie przypomnieć sobie pewne zdarzenia, jakich nigdy nie 
doświadczyłem w tym życiu.
— Każdy z nas może sięgnąć do pamięci przodków — ciągnął z narastającym 
podnieceniem. — Co w tym dziwnego? Doświadczam innego życia, widzę swoją poprzednią 
inkarnację… Na pewno słyszeliście o wędrówce duszy — wierzy w nią ponad połowa 
ludności świata. Chodzi oto, że w chwili śmierci dusza przenosi się w inne ciało… jak rak 
pustelnik wędrujący z muszli do muszli.
— Niemożliwe — mruknąłem, choć przed chwilą, gdy wąchałem kulkę, sam 
doświadczyłem dziwnego przebłysku pamięci.
— Niby dlaczego? — spytał Hayward. — Przecież dusza, esencja życia, ma własną 
pamięć. A owa ukryta pamięć może być wydobyta z pokładów podświadomości… Gene, 
wierz mi, dawni mistycy rozporządzali dziwną siłą i jeszcze dziwniejszą wiedzą. Nie 
zapominaj, że sam brałem ten narkotyk.
— Jak on działa? — chciał wiedzieć Mason.
— Jak… hmmm… jakby umysł został nagle zalany strumieniem pamięci. Kalejdoskop 
obrazów, film… Nie potrafię tego lepiej określić.
— Za pierwszym razem znalazłem się we Włoszech. W czasach Borgiów. Wszystko jak 
żywe… intrygi, spiski, w końcu ucieczka do Francji, gdzie zginąłem — a raczej któryś z 
mych przodków — w karczemnej bijatyce. Niesamowite wrażenie.
— Od tamtej pory ciągle zażywałem narkotyk, chociaż nie powodował uzależnienia. Kiedy 
po dwóch, góra czterech godzinach budziłem się z transu, na powrót miałem czysty, 
swobodny i niczym nie skażony umysł. Wówczas zacząłem pisać.
— Ludzkie pojęcie przechodzi, jak głęboko sięgają te wspomnienia! Pokolenia wstecz, 
wieki, niezliczone stulecia. Do czasów Dżyngis Chana, Egiptu, Babilonu… i jeszcze dalej, do 
legendarnych, zaginionych krain Mu i Atlantydy. Właśnie tam, w pierwotnym, prymitywnym 
świecie, jaki dziś żyje jedynie w mitach odnalazłem te… stwory, które przed chwilą 
widzieliście. Tysiące lat temu zamieszkiwały Ziemię, a ja…
Znów zabrzmiał ostry, przenikliwy skrzek. Tym razem wydawało się, że dochodzi z góry, 
znad chaty. Ogarnął mnie dotkliwy chłód, jakby temperatura w pokoju spadła nagle o kilka 
stopni. Potem rozległ się ciężki, złowieszczy szum, zmieniający plusk fal w gromowy pogłos 
odległych bębnów.
Po czole Haywarda spływały grube krople potu.
— Wezwałem je do nas — wybełkotał, garbiąc ramiona. — W „Tajemnicach glisty” 
znalazłem spis rytuałów ochronnych, które należy wykonać przed zażyciem leku. Pnakotycki 
pięciokąt, kabalistyczny znak ochrony… rzeczy, których i tak nie zrozumiecie. Autor 
ostrzegał także, co się stanie, jeśli zaniecha się ostrożności… i pisał przede wszystkim o tych 
stworach… o „mieszkańcach Ukrytego Świata”.
— Ale… ale w końcu zlekceważyłem jego słowa. Nie sądziłem… Nie, odwrotnie, 
myślałem, że bez zaklęć doznam silniejszej wizji i napiszę jeszcze lepsze opowiadania. 
Odblokowałem zamknięte wrota i na nowo przywołałem potwory na Ziemię.
Pustym, niewidzącym wzrokiem popatrzył w przestrzeń.
— Przez głupotę dopuściłem się strasznego grzechu — mruknął jakby do siebie.
Mason, drżąc na całym ciele, zerwał się z miejsca.
— Nie zostanę tutaj! Wszyscy powariujemy! Za godzinę dojadę do Santa Barbara… Nie 
będę czekał, aż jakieś monstrum zwali mi się na głowę!
Też tracił nerwy? Zmysły? Czym rzeczywiście jest niewidoczna bestia?
Tłumaczyłem sobie, że to czego boi się Mason to mewy, miraż lub złudzenie. Ale nie. W 
głębi serca byłem przekonany, że nic z tych rzeczy nie mogło doprowadzić obu moich 
przyjaciół na skraj histerii. Poza tym… sam odczuwałem dziwną niechęć do spacerów w po 
cichej, ogarniętej mrokiem plaży.
— Nie — odpowiedział Hayward. — Nie wolno… Wleźlibyśmy wprost w paszczę bestii. 
Lepiej siedzieć tutaj…
Lecz w jego głosie nie było śladu pewności.
— Nie usiedzę bezczynnie! — krzyczał Mason. — Zobaczysz, że zwariujemy! Pal sześć… 
mam pistolet. Poczęstuję ołowiem wszystko, co mi stanie na drodze. Idę!
Nie panował nad sobą. Jeszcze chwilę temu drżał na myśl o opuszczeniu chaty, teraz 
szukał ucieczki przed szarpiącą nerwy bezczynnością. Wyjął z kieszeni płaski, oksydowany 
automat i ruszył do wyjścia.
Hayward z przerażeniem w oczach zerwał się z miejsca.
— Na miłość boską, nie otwieraj! — zawył.
Mason zignorował go i chwycił za klamkę. Buchnął powiew zimnego powietrza. Cienkie 
pasma mgły, niczym upiorne macki, wpełzły do wnętrza.
— Zamknij odrzwi! — Hayward skoczył przez pokój. Ja z kolei chciałem pogonić za 
znikającym w mroku Masonem. Zderzyłem się z Haywardem i zatoczyłem do tyłu. 
Usłyszałem chrzęst butów biegnącego po piasku Masona… i coś jeszcze.
Ostry, drażniący skrzek. Jakiś… dziki, triumfalny. W odpowiedzi, z dala, dobiegły inne 
wrzaski, jakby dziesiątki mew krążyły nad naszymi głowami, niewidoczne w oparach mgły.
Potem rozległ się dziwny jęk… Nie potrafiłem go rozpoznać. Jakby okrzyk ucięty wpół 
słowa. Świst wiatru. Hayward przywarł do drzwi, patrząc przed siebie nieprzytomnym 
wzrokiem.
Zaraz zrozumiałem dlaczego. Mason przepadł — nagle i bez śladu, niczym porwany w 
niebo przez drapieżnego ptaka. Plaża była zupełnie pusta — po lewej ciągnęły się niskie 
wydmy i ani znaku Billa Masona.
Oniemiałem. Nie mógł odbiec aż tak daleko, kiedy przez krótką chwilę patrzyłem w drugą 
stronę. Nie mógł także zniknąć za chatą, gdyż kierował się w stronę plaży.
Hayward zwrócił ku mnie pobladłą, wymizerowaną twarz.
— Dopadli go — szepnął. — Nie chciał mnie słuchać. Pierwsza ofiara… Bóg jeden wie, 
co teraz nastąpi.
Mimo wszystko przez jakiś czas kontynuowaliśmy poszukiwania. Bez skutku. Bill Mason 
zniknął. Doszliśmy aż do jego samochodu. Pusto.
Gdyby w stacyjce tkwił kluczyk, pewnie zdołał bym namówić Haywarda, żeby wsiadł ze 
mną do auta i uciekł z tej nawiedzonej plaży. Odczuwałem coraz większy niepokój, choć 
nawet przed sobą samym nie chciałem się przyznać do strachu. Powoli wróciliśmy do chaty.
— Za parę godzin będzie świtać — mruknąłem, kiedy siedliśmy w pokoju i popatrzyliśmy 
sobie w oczy. — Może… rano znajdziemy Masona.
— Nie. Nigdy — tępo odparł Hayward. — Jest teraz w jakimś piekielnym świecie, 
niedostępnym dla naszej wyobraźni. Nawet w innym wymiarze.
Z uporem pokręciłem głową. Nie chciałem, nie mogłem uwierzyć. Wciąż liczyłem na 
jakieś logiczne wyjaśnienie i na razie nie zamierzałem rezygnować z osłony wątpliwości i 
sceptycyzmu.
Po pewnym czasie znów usłyszeliśmy skrzekliwe głosy. Potem parę chóralnych wrzasków. 
Drżącą ręką zapaliłem papierosa i zacząłem nerwowo chodzić po pokoju.
— Cholerne prochy — mamrotał Hayward. — Otworzyły zamknięte wrota… Moja wina, 
moja wina…
Przystanąłem na chwilę, gdyż kątem oka zauważyłem dziwne zdanie, widniejące na 
papierze wetkniętym w maszynę do pisania. Wyrwałem kartkę z wałka.
— Początek opowiadania — gorzkim tonem wyjaśnił Hayward, który uniósł głowę, 
słysząc szelest papieru. — Napisałem to dwa dni temu, gdy po raz pierwszy przypomniałem 
sobie o stworach. Już ci mówiłem, jak działają te cholerne prochy… Wspomnienia… przyszły 
gdzieś po południu, a więc nocą zasiadłem do pracy. Nie… nie pozwolili mi skończyć.
Milczałem. Z rosnącą fascynacją przeczytałem pół strony. Czułem, jak z wolna ogarnia 
mnie złowrogi cień grozy, chłodny niczym lepkie dotknięcie mgły. W tej niezwykłej 
legendzie, spisanej przez Haywarda, było wystarczająco wiele ohydy, by mój umysł 
zadygotał ze wstrętu, mimo że niektóre nazwy wydawały mi się znajome.
Tekst brzmiał:

Żyłem w archaicznym świecie. W świecie, który zapadł w mrok zapomnienia już 
wówczas, gdy Atlantyda i Cymeria przeżywały swa największą chwałę. W świecie tak 
starym, że po wiekach wieków nie pozostały po nim żadne ślady.
Pierwsza ludzka rasa, zamieszkująca Mu, wyznawała dziwnych, zapoznanych 
bogów, ogromnego jak góra Cthulhu z Wodnej Głębiny, Węża Yiga, loda Błyszczącego 
Łowcę i Vorvadossa z Szarej Przepaści Yarnak.
W tamtych dniach przybyły na Ziemię pewne stwory z innego wymiaru kosmosu, 
nieludzkie, odrażające bestie, owładnięte żądzą wyniszczenia całego życia na naszym 
globie. Zamierzały porzucić własną, ginącą planetę i utworzyć kolonię na Ziemi, 
zbudować tytaniczne miasta w młodszym i bogatszym świecie.
Ich przybycie wywołało okrutną wojnę, gdyż bogowie przychylni ludziom ramię w 
ramię stanęli przeciw najeźdźcom. Pierwszym w cyklopowym boju i najsilniejszym z 
ziemskich bogów był Płomienny Vorvadoss z Bel–Yarnak, ja zaś, jego najwyższy 
kapłan, rozpalałem

I tyle.
Hayward popatrzył na mnie.
— To był mój… sen, Gene, kiedy ostatni raz wziąłem lek czasu. Nie tak przejrzysty jak 
poprzednie… Tu i ówdzie pojawiały się przerwy, luki, jakby pamięć pracowała mniej pewnie. 
Zobaczyłem jednak, co zaszło w moim prehistorycznym życiu, setki inkarnacji temu. 
Wygraliśmy… a raczej nasi bogowie wygrali. Najeźdźcy… te stwory…
Urwał, gdyż przenikliwy skrzek zabrzmiał niepokojąco blisko, potem znów zaczął mówić 
roztrzęsionym głosem:
— Zostały wypędzone do swojego świata, do swego własnego wymiaru… Zatrzaśnięto za 
nimi bramę, żeby nie mogły wrócić. I przez wszystkie minione lata brama była zamknięta.
— Nic by się nie zmieniło — dodał gorzko — gdybym jej nie otworzył. Zachciało mi się 
głupich eksperymentów… Mogłem chociaż stosować rytuały opisane w „Tajemnicach 
glisty”. Teraz mają Masona… Czuję, że chodziło im tylko o to. O ofiarę, która na stałe 
otworzy wrota między naszym światem i ich ohydnym wymiarem, przez które hordy 
najeźdźców zaleją Ziemię…
— Tak się dostali przedtem. Ludzka ofiara…
— Cicho! — Niecierpliwie uniosłem rękę. Wrzask umilkł, ale zamiast tego dało się słyszeć 
inne dźwięki. Zza chaty dochodziły słabe, piskliwe jęki. Hayward nie ruszył się z miejsca.
— Może to Mason — rzuciłem, idąc do drzwi. Zawahałem się chwilę, potem wyszedłem 
na zewnątrz, na piasek. Jęki były coraz głośniejsze. Hayward powoli poszedł za mną. Miał 
lepszy wzrok i od razu coś wypatrzył na skraju mgły, gdyż wydał zdławiony okrzyk.
— Dobry Boże! — Wyciągnął rękę przed siebie. — Spójrz tylko! Zobaczyłem. Stałem jak 
skamieniały, spoglądając na widmo.
Na plaży, nad Pacyfikiem, w blasku żółtego światła, padającego z otwartych drzwi chaty, 
coś z bólem pełzło przez piach w naszą stronę. Zdeformowana, bezkształtna postać, piszcząca 
cicho przy każdym ruchu. Wczołgała się w smugę światła i wówczas zobaczyliśmy ją lepiej.
Hayward kołysał się na boki i wydawał chrapliwe dźwięki, jakby chciał krzyknąć, a nie 
mógł. Dałem krok w tył i uniosłem rękę, żeby zakryć przerażone oczy.
— Odejdź! — wycharczałem. — Na miłość boską, odejdź… nie… nie… nie jesteś 
Masonem! Odstąp, przeklęta zmoro!
Stwór parł naprzód. Czarne, martwe dziury, w miejscach gdzie powinny być oczy, w 
przyćmionym świetle wyglądały niczym ponure cienie. Żywcem odarto z niego skórę, gdyż 
na piasku, za sobą zostawiał krwawe ślady. Biała, naga czaszka błyszczała jak upiorna 
tonsura na oblepionej szkarłatem głowie.
To nie wszystko — ale nie potrafię opisać koszmarnych i obrzydliwych zmian jakim 
poddano ciało potwora, który niegdyś był Billem Masonem. Nawet teraz, gdy pełznął, wciąż 
się zmieniał.
Ulegał wstrętnej metamorfozie. Tracił zarys, miękł, aż w końcu raczej wił się niż czołgał 
po plaży. Nagle zrozumiałem, co zaszło. Na moich oczach, w ciągu paru sekund dokonała się 
odwrotna ewolucja człowieka. Stwór, niczym wąż, wiercił się w piasku i w niczym już nie 
przypominał ludzkiej istoty… Drżący i chory ze strachu patrzyłem na tę przemianę. Upiór 
topił się, malał, kurczył, aż w końcu został po nim jedynie obrzydliwy wysięk — czarną 
kałuża wstrętnej mazi. Niemal bez tchu, histerycznie mamrotałem modlitwy. Potem 
drgnąłem, zmrożony do szpiku kości przenikliwym wrzaskiem dochodzącym z oparów.
Hayward z błyszczącymi oczami chwycił mnie za ramię.
— Idą! — szepnął. — Ofiara… Złamali zaklęcie!
Obróciłem się na pięcie i jednym skokiem dopadłem drzwi chaty. Ostry, nienaturalny ziąb 
przyprawiał mnie o drętwotę i spowalniał ruchy.
— Chodź! — krzyknąłem do Haywarda. — Nie stój tam, głupku! Była już jedna ofiara! 
Chcesz innych?
Wbiegł do wnętrza. Zamknąłem drzwi.
Ze wszystkich stron docierały straszne, wibrujące wrzaski. Potwory nawoływały się 
nawzajem. Wyczuwałem nową nutę w ich głosach… jakby nadziei albo triumfu.
Roleta w oknie zatrzepotała z denerwującym klekotem i odsłoniła szybę. Na zewnątrz 
płynęły fantazyjnie skręcone smugi mgły. Nagły powiew wiatru zatrząsł oknem.
— Zaburzenia atmosferyczne… — jęknął pod nosem Hayward. — O mój Boże! 
Nieszczęsny Mason… Gene, uważaj na drzwi! — zawołał zduszonym głosem.
Przez chwilę nie widziałem, o co mu chodzi. Za chwilę drzwi wygięły się w pałąk, jakby z 
drugiej strony działała na nie olbrzymia siła. Futryna zatrzeszczała głośno. Wstrzymałem 
oddech. Potem… wszystko wróciło do normy.
Metalowa klamka była pokryta białą warstwą lodu.
— To… to nieprawda — bełkotałem bez sensu, chociaż trząsłem się z zimna.
— Prawda. Przechodzą…
Nagłe Hayward powiedział coś tak dziwnego, że odwróciłem głowę i uważnie mu się 
przyjrzałem. Patrzył w przestrzeń niewidzącym wzrokiem, niczym ktoś poddany hipnozie i 
mamrotał coś dziwnym, gardłowym głosem:
— Ognie płoną na Nergu–K’nyan, a Strażnicy przepatrują nocne niebo w poszukiwaniu 
wroga… ny’ghan tharanak grii…
— Hayward! — Złapałem go za ramiona i potrząsnąłem. Zerknął na mnie przytomnie.
— Luka — wymruczał. — Coś sobie przypomniałem… ale zniknęło. Zadygotał, gdyż nad 
chatą znowu rozległy się wrzaski.
Nagle, zupełnie nieoczekiwanie, błysnęła mi pewna myśl. Była droga ucieczki przed złem! 
Hayward… Hayward był odpowiednim kluczem, chociaż sam o tym nie wiedział.
— Pomyśl — powiedziałem bez tchu. — Skup się! Co widziałeś w pamięci?
— A to nie wszystko jedno? I tak… — Spostrzegł moją minę, zrozumiał i zaczął mówić 
niespiesznie, z lekkim rozmarzeniem:
— Stałem na szczycie góry, u stóp ołtarza Vorvadossa, a wielki ogień rozjaśniał 
ciemności. Wokół mnie byli kapłani w białych szatach… Strażnicy…
— Hayward! — wołałem. — Vorvadoss! Patrz tutaj. Chwyciłem maszynopis i z 
pośpiechem zacząłem czytać:
— „…bogowie przychylni ludziom ramię w ramię stanęli przeciw najeźdźcom”.
— Wiem! — krzyknął Hayward. — Wtedy wygraliśmy! Ale teraz…
— Słuchaj! — przerwałem mu z desperacją. — Potrzebuję twojej pamięci. Stałeś na jakiejś 
górze, a Strażnicy spoglądali w niebo w poszukiwaniu wrogów. „Wrogowie” to na pewno te 
stwory. Jak myślisz, może Strażnicy je zauważyli?
Chata zadygotała w posadach, targnięta czymś o wiele potężniejszym niż zwykłe 
podmuchy wiatru. Boże! Czyżby moje olśnienie przyszło za późno? Buchnął chór zjadliwych 
okrzyków, w drzwiach pojawiły się cienkie rysy. Chłód dokuczał nam coraz mocniej. 
Zatoczyłem się, omal nie upadłem, podparłem się dłonią o ścianę. Chata znów zadrżała pod 
ciosem niewidzialnego tarana. Dzwoniłem zębami i prawie nie mogłem mówić. Ogarnęła 
mnie ciemność, straciłem czucie w rękach i w nogach. Przez wirujące morze czerni widziałem 
bladą twarz Haywarda.
— Mamy szansę — wydyszałem, walcząc z mrokiem. — Chyba… był jakiś sposób, by 
wezwać bogów… dobrych bogów… kiedy Strażnicy ujrzeli wroga? W tamtym życiu… 
byłeś… arcykapłanem. Wiesz… jak… wezwać…
Drzwi pękły z trzaskiem. Usłyszałem zgrzyt dartego drewna, lecz nawet nie odwróciłem 
głowy.
— Tak! — krzyknął Hayward. — Już pamiętam… Jest jakieś słowo… Z przerażeniem 
zerknął na pękające drzwi. Pochwyciłem go za ramiona i zmusiłem, by patrzył na mnie.
— Jazda! Myśl!
Oczy zamigotały mu dziwnym blaskiem. Wreszcie do niego dotarłem.
Uniósł ręce i zaczął recytować posępną litanię. Z ust gładko płynęły mu przedziwnie, 
archaiczne słowa. Odwróciłem głowę, żeby spojrzeć na stwora, który wpychał swe cielsko 
przez szparę wybitą w deskach.
Ten sam potwór, którego w całej ohydnej realności naszkicował Hayward!
Na szczęście otępiałość granicząca z omdleniem, odbierała mi jasność widzenia. Mimo to 
wyrwał mi się z gardła dziki wrzask zgrozy. W mrocznym wirze pojawiła się spłaszczona, 
połyskliwa kula, pokryta ruchliwymi jak węże mackami. Przezroczyste, wyblakłe, trupie i 
obrzydliwe ciało… i wielkie oko, patrzące zimnym wzrokiem węża Midgardu. Stwór nagle 
upadł, jakby błyszczące macki nie mogły udźwignąć ciężaru wydętej tuszy. Jak przez watę 
słyszałem monotonny zaśpiew Haywarda.
— Iä! Rhyn tharanak… Vorvadossie z Bel–Yarnak! Burzycielu Piasku! Ty, któren czekasz 
w Odległej Ciemni, Rozpalaczu Ognia… n’gha shugg y’haa…
Wymówił Słowo. Słowo Siły, które tylko częściowo dotarło do moich uszu. A jednak je 
usłyszałem. I poczułem, poza granicami ludzkich zmysłów, jak błyszczy i huczy echem w 
międzygalaktycznej pustce najdalszych przestrzeni. Tam też, w chaosie pierwotnej nocy, Ktoś 
je usłyszał, wstał i odpowiedział na wezwanie.
Nagle, z szybkością błyskawicy, na pokój spadła zasłona mroku. Już nie widziałem 
pełznącego ku nam błyszczącego potwora. Rozległ się straszny, rozdzierający krzyk — a 
potem zapadła głucha cisza, dławiąca nawet odległy szum morza. Palce mrozu do bólu 
szarpały mi trzewia. Później z ciemności wynurzyła się Twarz, przesłonięta cienką woalką 
srebrzystej mgiełki. Nie należała do człowieka, gdyż jej niewyraźne rysy w niczym nie 
przypominały naszych i wydawało się, że podlegają zasadom obcej, dziwnej geometrii. A 
mimo to nie przerażała — raczej przynosiła ukojenie.
Srebrna aura otaczała obce krągłości, fantastyczne cienie, płaszczyzny… Tylko oczy były 
przejrzyste, jasne — choć czarną barwą przywodziły na myśl pusty kosmos między 
gwiazdami. Bił od nich chłód niezgłębionej mądrości. W oczach migotały maleńkie płomyki. 
Zresztą wydawało się, że cała twarz tańczy w blasku drobnych iskier. I chociaż nawet 
najmniejszy ślad uczuć nie mącił mądrego, beznamiętnego spojrzenia, poczułem naglą ulgę. 
Pozbyłem się strachu. Obok posłyszałem szept niewidocznego w mroku Haywarda: — 
Vorvadoss! Rozpalacz Ognia!
Ciemność zaczęła ustępować, twarz zblakła i stała się jedynie zamglonym zarysem. Wokół 
mnie, zamiast znajomych ścian pokoju, rozciągała się panorama obcego świata. Wespół z 
Haywardem przeniosłem się w przeszłość.
Stałem w olbrzymim czarnym amfiteatrze, a wokół mnie, w niebo usiane miliardami 
zimnych gwiazd, strzelało przeogromne, zadziwiające miasto, pełne stożkowych, czarnych 
baszt i wieżyc, ciężkich kamiennych i kutych w metalu wałów, łukowych mostów i 
cyklopicznych szańców. Ze zgrozą zobaczyłem, że w ów koszmarny gród roił się od pomiotu 
istot z innego świata.
Setki, tysiące… niepoliczalne rzesze ohydnych stworów zwisały bez ruchu w ciemnym, 
czystym powietrzu, spoczywając na stopniach amfiteatru albo falując lekko w poprzek 
rozległych pasów wolnej przestrzeni. Tu i tam zimno błyskały spojrzenia nieruchomych oczu, 
toczyły się obłe kule półprzeźroczystego cielska, skręcały gadzie macki. Czułem się 
pokalany, zbrukany. Chyba krzyknąłem i uniosłem ręce, aby zakryć twarz przed 
nienawistnym obrazem zaginionego Abaddonu — świata Najeźdźców.
Nagle, wizja obcego globu mignęła i zgasła.
Znów zobaczyłem boską, obcą Twarz i poczułem na sobie chłodne spojrzenie dziwnych, 
rozumnych oczu. Potem Twarz także zniknęła, a pokój podskoczył i zadygotał w uścisku 
kosmicznych mocy. Zachwiałem się, z trudem unikając upadku i na nowo ujrzałem ściany 
chaty.
Chód ustąpił; słaby szmer fal zakłócał wszechogarniającą ciszę. Za oknem wiatr nadal 
pędził tumany mgły, lecz wygasło natrętne, obsesyjne uczucie obecności starego zła. 
Niespokojnie zerknąłem na potrzaskane drzwi, lecz tam także nie było potwora, który 
próbował wtargnąć do wnętrza.
Hayward stał oparty o ścianę. Dyszał. Tępym wzrokiem popatrzeliśmy na siebie. Potem, 
jakby popchnięci tym samym impulsem, chwiejnie przeszliśmy przez postrzępioną dziurę, 
która niegdyś była drzwiami, i stanęliśmy na plaży.
Mgła słabła, znikała, rozrywana na strzępy podmuchami rześkiego wiatru. Nad chatą 
migotała znaczona gwiazdami kopuła nocnego nieba.
— Odstąpiły — szepnął Hayward. — Tak jak niegdyś, odepchnięte do innego wymiaru, za 
mocno zatrzaśniętą bramę. Ale zdążyły zabić… zamordować nam przyjaciela… niech mi 
Niebo wybaczy…
Odwrócił się i wstrząsany szlochem poczłapał w stronę chaty.
Też miałem mokre policzki.
Hayward wrócił. Stałem tuż obok niego, gdy ciskał w morze lek czasu. Nie chciał już 
więcej podróżować w przeszłość. Żył tu i teraz… myślami nieco tylko wybiegając naprzód, 
jak przystoi zwykłym ludzkim istotom…

* * * * *

Kuttner dość długo ślęczał nad tym opowiadaniem, zanim zyskało ostateczną wersję. Trzy 
lata wcześniej Lovecraft pisał w liście:

„Zaciekawiła mnie Twoja „Żaba”, gdyż ma wszelkie cechy takiej opowieści, jaką 
naprawdę lubię. Gdyby (Farnsworth, wydawca „Weird Tales”) Wright ją odrzucił, pozwól 
mi chociaż zerknąć na rękopis — za nic nie chcę przegapić podobnej okazji! Atmosfera 
sennego pościgu znakomicie pasuje do utworów w tym stylu”. (18 maja 1936 r.)

Wright, jak słusznie przewidywał HPL, ostatecznie odrzucił opowiadanie, gdyż ukazało się 
dopiero po trzech latach na łamach konkurencyjnego czasopisma. Być może uznał je za zbyt 
podobne do „Potwora z Salem”. Jeśli tak, to miał rację.
Na marginesie warto wspomnieć, że tu właśnie po raz pierwszy pojawia się tajemnicza 
wieś Monk’s Hollow, o nazwie pobrzmiewającej mrocznymi praktykami diabolicznych 
mnichów, choćby takich, jak żyli w opisanym przez Lovecrafta Exham Priory, czy członków 
bractwa z „The Feast in the Abbey” Blocha.
Publikowane po raz pierwszy w „Strange Stories”, w lutym 1939 r.

* * * * *

Henry Kuttner
ŻABA
The Frog

Norman Hartley nie znał mrocznych legend związanych z Monk’s Hollow i, prawdę 
mówiąc, niewiele go obchodziły. Dawne, od pokoleń uśpione sioło leżało skryte w ustronnej 
dolinie wśród wzgórz Zachodu i miało własny, odrębny i niepokojący folklor, powstały z 
opowieści wiekowych starców, szepczących niestworzone rzeczy o tamtych dniach, kiedy to 
czarownice odprawiały odrażające gusła na moczarach Północnego Bagna. Nawet teraz ów 
obszar był omijany przez mieszkańców wioski.
Powiadano, że w zamierzchłych czasach trzęsawisko zamieszkiwały potwory i że Indianie 
całkiem słusznie zwali to miejsce Zakazaną .Ziemią. Czarownice odeszły, księgi magii 
wrzucono w ogień, a ich dziwaczne przyrządy po prostu zniszczono. Ale zła sława pozostała 
przez wiele pokoleń i wciąż żyli ci, co pamiętali noc, w którą zwabieni okrutnym krzykiem, 
wtargnęli do domostwa starej, półgłupiej Betsy Codman i znaleźli jej wciąż drgające ciało 
zawieszone w Kołysce Wiedźmy.
Norman Hartley postrzegał Monk’s Hollow tylko jako samotną, cichą i maleńką osadę, 
gdzie mógł wreszcie znaleźć upragniony spokój, którego tak bardzo mu brakowało w Nowym 
Jorku. Brać artystyczna wciąż nawiedzała jego atelier i wciąż zwiedzał nocne kluby, zamiast 
stać przy sztalugach. Cierpiała na tym jego praca. Teraz, kiedy wynajął starą chatę z łamanym 
dachem, stojącą jakieś dwie mile za wioską, czuł, że na nowo pochwyci inspirację, która 
uczyniła go sławnym.

Niepokoił go tylko Kamień Wiedźmy.
Był to grubo ciosany blok szarego głazu, wysoki na jakieś trzy stopy i na dwie pękaty, 
leżący w ogrodzie za domem. Za każdym razem, gdy Hartley wyglądał przez okno, na widok 
Kamienia szlag trafiał jego artystyczne poczucie wartości.
Ogrodnik Dobson starał się tak sadzić kwiaty, żeby zasłaniały kamienną zmorę. Próbował 
ją nawet opleść powojami, ale grunt wokół głazu był najwyraźniej jałowy. W krąg ciągnął się 
wąski pas nagiej, brązowej ziemi, na której nie rosło nic — nawet chwasty.
Dobson utrzymywał, że to wszystko z winy Persis Winthrop, ale Dobson był przesądny i 
głupi.
Niezależnie od tego, czy wspomniana Persis naprawdę spoczywała pod głazem, czy nie, 
pozostawało niezbitą prawdą, że sam widok Kamienia męczył oczy. Wzrok przypadkowych 
widzów najczęściej obojętnie mijał wesołe barwy ogrodu, przyciągany jałowym pasem ziemi 
wokół szarego złomka skały. Hartley, który piękno traktował niczym religię, uważał Kamień 
Wiedźmy za istny kamień obrazy. W końcu polecił Dobsonowi go usunąć. Na brązowej i 
pomarszczonej twarzy starego ogrodnika pojawił się wyraz troski. Dobson zaszurał 
drewniany nogą po podłodze i pokręcił głową.
— Przecie nikomu nie wadzi — mruknął i obrzucił Hartleya kosym spojrzeniem 
wodnistych oczu. — No i stał tam zawsze.
— Słuchaj… — Hartley bez powodu zrobił się nerwowy. — Wynająłem ten dom i mam 
pełne prawo wyrzucić każdy kamień, który mi się nie podoba. A tego wyjątkowo nie lubię. 
Wygląda niczym paskudny kleks na zachodzącym słońcu. Niszczy symetrię ogrodu. 
Zresztą… — Wąska i wyrazista twarz malarza wyraźnie poczerwieniała. — Można by 
pomyśleć, że boisz się go ruszyć.
— Powiadają — poważnie odparł Dobson — że stara Persis przeklęła Monk’s Hollow, jak 
ją topili w stawie. Zresztą nie dała się utopić… nie przy ojcu, jakiego miała, a który jednej 
nocy wylazł z Północnego Bagna…
— Na miłość boską — z niesmakiem jęknął Hartley. — Znaczy co? Jak usuniesz kamień, 
czarownica wyskoczy spod ziemi?
Dobson wstrzymał oddech.
— Nie powinien pan mówić takich rzeczy, panie Hartley. Wszyscy wiedzą, że Persis 
Winthrop była wiedźmą. Jak mieszkała w tym domu, odchodziły tu różne paskudne rzeczy.
Hartley odwrócił się. Rozmawiali w ogrodzie, więc podszedł, żeby obejrzeć Kamień.
Powierzchnię głazu pokrywały dziwne symbole, naskrobane niewprawną ręką. Kanciaste 
znaki nieco przypominały arabski, lecz Hartley nie potrafił odgadnąć ich znaczenia. Dobson 
przykuśtykał za nim.
— Dziadek powiadał, że jak ją chcieli topić, to musieli wywieźć z wioski wszystkie baby. 
Stara wypłynęła z wody zielona i oślizła, z wielką gębą, i rechotem wzywała przeklętych 
bogów…
Hartley szybko uniósł głowę na dźwięk motoru. Ujrzał wyjeżdżającą zza zakrętu 
ciężarówkę. Zerknął na Kamień Wiedźmy, a potem, tknięty nagłą myślą, wybiegł na drogę. 
Za sobą słyszał pomruki Dobsona, pomstującego pod nosem na tajemniczego rodzica Persis 
Winthrop.
Ciężarówka była załadowana żwirem. Hartley zamachał rękami, żeby ją zatrzymać, a gdy 
stanęła, wsunął głowę do szoferki.
— Pomożecie mi? — spytał dwóch siedzących tam mężczyzn. — Mam w ogródku kawał 
paskudnej skały, której sam nie podźwignę. To zajmie tylko chwilę. — Wyciągnął portfel.
Szofer, nieogolony Irlandczyk o byczym karku, pytająco spojrzał na swego kompana, po 
czym skinął głową i wyszczerzył w uśmiechu zęby.
— Jasne, koleś. Nie ma sprawy.
— Świetnie — odparł Hartłey i dodał jakby do siebie: — Wrzucimy go pod krzaki, żeby 
nie było go widać.

Nieco później, naburmuszony stanął przy oknie. Księżyc wstawał znad szczytów gór, ale 
ogród wciąż tonął w cieniu. Hartley miał wrażenie, że coś się rusza w zamglonym morzu 
mroku. Drażniło go monotonne cykanie świerszczy. Z dołu dochodziły odgłosy krzątaniny 
niezmordowanego Dobsona, uwijającego się w kuchni.
Trzeba będzie coś zrobić z tym łysym plackiem pośrodku ogrodu, pomyślał Hartley. Pusta 
przestrzeń stała się jeszcze bardziej widoczna po usunięciu głazu, chociaż w półmroku 
wydawało się, że w miejscu, gdzie leżał Kamień Wiedźmy, jest dużo ciemniej.
O co właściwie chodziło w tej starej legendzie? Dobson mało nie wpadł w histerię, kiedy 
kierowca ciężarówki wraz z pomocnikiem odtoczyli głaz na bok. Błagał, żeby niczego nie 
ruszać i żeby Hartley odstąpił od swych zamiarów. Opowiadał o okropieństwach, jakie 
wyprawiała Persis Winthrop z ohydnymi stworami mieszkającymi w Północnym Bagnie, a 
zwłaszcza o umowie, jaką zawarła z żabim królem–demonem czczonym przez starożytnych 
Indian.
Mieszkańcy wioski nie zdołali jej zabić, lecz istniały czary niweczące złą klątwę, także i 
takie, które miały na zawsze zatrzymać wiedźmę w grobie. Słowa mocy, wyryte w kamieniu! 
— wołał ogrodnik. Strach zmienił jego twarz w brązową, pomarszczoną maskę.
Powiadają w Monk’s Hollow — głos Dobsona przeszedł w drżący szept — że uwięziona 
w grobie wiedźma przemieniła się w bestię, jako żywo podobną do ojca. A gdy przesunąć 
Kamień…
Hartley zapalił papierosa i z zadumą spojrzał na tonący w półmroku ogród. Albo Dobson 
miał źle poukładane w głowie, albo było jakieś logiczne wytłumaczenie dla jego uporu, z 
jakim tak mocno bronił nietykalności tej części obejścia. Może…
Hartley parsknął śmiechem do własnych myśli. Oczywiście! Od razu powinien wiedzieć! 
Dobson był skąpcem — nieraz dawał dowody chciwości — i zapewne zagrzebał pokaźną 
część majątku pod Kamieniem Wiedźmy. Gdzież by znalazł lepszą kryjówkę, niż mogiła złej 
czarownicy, starannie omijana przez przesądnych wieśniaków? Dobrze to sobie 
wykoncypował, pomyślał z przekąsem. Nawet mnie, swego pryncypała, usiłował wystraszyć 
bajką o złej czarownicy, żyjącej pod ziemią…
Nagle Hartley jęknął i wychylił się z okna, patrząc na coś, co poruszało się w ogrodzie — 
ciemny cień pośród mroku. Nie potrafił rozpoznać co to jest, lecz wydawało mu się, że intruz 
z wolna pełznie w kierunku domu.
Po chwili zauważył, że na dole zapadła martwa cisza. Drewniana noga Dobsona przestała 
stukać w podłogę kuchni. Hartley uśmiechnął się z politowaniem. Miał ochotę krzyknąć przez 
okno na ogrodnika. Dobry Boże! Czyżby ten zwariowany staruch naprawdę myślał, że ktoś 
chce mu ukraść zakopaną forsę? Hartley wmawiał sobie, że to tylko dziwactwa podeszłego 
wieku, lecz nie potrafił zwalczyć narastającej irytacji.
Czarny cień był coraz bliżej chaty. Hartley wytężył wzrok, ale nadal widział tylko 
zamgloną, dziwnie przycupniętą sylwetkę. Przez chwilę wydawało mu się, że Dobson, z 
nieznanego zgoła powodu, postanowił iść na czworakach.
Cień dopadł domu i zniknął, zasłonięty przez parapet. Hartley wzruszył ramionami, zdusił 
niedopałek papierosa i wrócił do przerwanej lektury. Podświadomie wciąż chyba nasłuchiwał, 
gdyż na dźwięk pukania omal nie wypuścił z rąk książki. Ktoś raz stuknął kołatką do drzwi 
frontowych.

Hartley czekał. Stuk się już nie powtórzył, ale po pewnym czasie rozległ się ukradkowy 
szelest, zmieszany z charakterystycznym tupaniem Dobsona. Hartley zapomniał o leżącej na 
kolanach książce. Nadstawił ucha. Najpierw usłyszał ciche skrobanie, potem brzęk tłuczonego 
szkła. I znów szelest.
Zerwał się z fotela. Może Dobson niechcący zatrzasnął się na zewnątrz i teraz wybił szybę, 
żeby wrócić do chaty? Nie… przecież nie ma nogi i cierpi na reumatyzm. Nawet by nie 
sięgnął do parapetu. Poza tym, stuk protezy rozbrzmiewał wewnątrz domu!
Czy czarny cień w ogrodzie naprawdę należał do Dobsona? A mi że jakiś złodziej szukał 
łatwego łupu? Kierowca ciężarówki łakom wzrokiem spoglądał na wypchany portfel 
Hartleya…
Nagle z dołu buchnął okropny krzyk, do granic możliwości przepełniony strachem. Hartley 
zaklął pod nosem i skoczył do drzwi. Kiedy stanął w progu pokoju, usłyszał tupot kroków — 
bez wątpienia Dobsona, gdyż proteza głośno waliła w podłogę.
Gdzieś dalej rozlegało się zagadkowe drapanie, jakby psich pazurów szorujących o deski. 
Potem skrzyp otwieranych drzwi od zaplecza i… wszystkie dźwięki umilkły w oddali.
Hartley trzema skokami przesadził schody.
Wpadł do kuchni. Wrzask rozległ się znowu, po czym ucichł jak ucięty nożem. Przez 
otwarte drzwi ogrodowe dobiegło ciche bulgotanie. Hartley zawahał się, wziął ze stołu duży 
kuchenny tasak i ostrożnie wyszedł na zewnątrz.
Księżyc stał już wysoko, a więc wątła poświata oblewała ogród widmowym, nieziemskim 
blaskiem. Tylko jasne światło, padające z kuchni, tworzyło wąską ścieżynę wśród mroku. 
Hartley czuł na policzkach; chłodne powietrze nocy. Z lewej, od strony pasma nagiej ziemi, 
gdzie niegdyś leżał Kamień Wiedźmy, dochodził ledwo słyszalny szelest.
Hartley z narastającą obawą cicho postąpił naprzód. W głowie kołatały mu ostrzeżenia 
Dobsona, szaleńcze zapewnienia, że czarownica wciąż żyje i że tylko czeka w mogile, by ktoś 
usunął niewolący ją Kamień.
— Dobson! — zawołał półgłosem. — Dobson!
Coś szło w jego stronę, skradało się po cichu.
Blask księżyca oświetlił bryłowaty cień, pełznący przez ogród. Był za obszerny na 
człowieka; poza tym ludzie nie wydają dziwnych, świszczących dźwięków przy każdym 
oddechu, a ich plecy nie są tak grube, oślizłe i zielone…
Dobry Boże! Co to?… Co za koszmarny pomiot prastarej grozy wychynął z głębin nocy 
wprost na Hartleya? Co za bluźniercza kreatura leżała pod Kamieniem Wiedźmy… i jakie 
ciemne siły maczały palce w jej uwolnieniu?
„Powiadają, że uwięziona w grobie wiedźma przemieniła się w bestię, jako żywo podobną 
do ojca…”
Hartley cofnął się w stronę domu. Obłędny strach walczył w nim z wyuczonym przez całe 
życie poczuciem realizmu. Taki stwór nie miał prawa istnieć!… A jednak istniał. Nieforemny 
kształt, łyskający w świetle księżyca, sunął naprzód olbrzymimi susami. W jego ruchach 
czaiła się groza.
Hartley zwlekał zbyt długo. Bestia prawie go dopadała, kiedy rzucił się do ucieczki. Nogi 
odmówiły mu posłuszeństwa i przez krótką, straszliwą chwilę miał wrażenie, iż bezsilnie 
upadnie na ziemię, zdany na łaskę potwora. Czując na karku chrapliwy oddech, chwiejnie 
przedreptał parę kroków, potem zebrał się w sobie i sprintem pobiegł wzdłuż ściany.
Stwór skoczył za nim. Hartley skręcił za róg domostwa i popędził na drogę. W biegu 
zerknął przez ramię i poczuł zimne palce strachu zaciśnięte na sercu. Bestia nieubłaganie 
sunęła jego śladem.
Monk’s Hollow! Owładnięty tą jedną myślą, pognał w kierunku wioski. W ręku wciąż 
trzymał tasak. Początkowo zapomniał o nim, ale teraz, gdy spojrzał w dół, mocniej zacisnął 
palce na rękojeści broni i nieco przyspieszył. Gdyby tak tylko zdołał dotrzeć do pierwszych 
zabudowań…

Wioska była dwie mile dalej. Dwie, pozornie bezkresne mile pustej drogi, samotnej i 
zapomnianej, bez żadnych szans napotkania przypadkowego auta. Rzadko który kierowca 
wybierał tę trasę; szosa była zryta i zaniedbana. Pobliska autostrada oferowała lepsze warunki 
jazdy.
Lecz autostrada biegła po drugiej stronie górskiego pasma, a Hartley dobrze wiedział, że 
nie zdoła umknąć po skałach lub na niepewnym gruncie. Nawet na asfaltowej szosie musiał 
pilnie uważać na ci nie, zdradzające obecność dziur i szczelin. Za sobą słyszał klask skoków i 
zgrzytliwy, ciężki oddech.
Noc była zimna, ale twarz Hartleya pokryły grube krople potu. Miał mokrą koszulę. 
Szlafrok przeszkadzał mu w biegu, więc go zrzucił. Z tyłu rozległ się krótki, napięty okrzyk. 
Potem nieco szamotaniny i znów rytmiczne echo.
„Jak ją chcieli topić, to musieli wywieźć z wioski wszystkie baby. Stara wypłynęła z wody 
zielona i oślizła…”
Hartley zacisnął zęby, żeby nie krzyczeć ze strachu. Nadal słyszał miarowe łup–łup i 
donośne dyszenie. Potwór był coraz bliżej!
Gdyby tak tylko dotrzeć do pierwszych zabudowań! Gnał na złamanie karku, aż krew 
zaczęła pulsować mu w skroniach. Wszystko na nic. Potwór z łatwością dorównywał mu 
kroku. Echo ciężkich łap rozbrzmiewało coraz głośniej. Hartley już czuł na karku gorący i 
smrodliwy oddech bestii. Pierś płonęła mu żywym ogniem, dotkliwy ból agonii męczył płuca. 
Z trudem wciągał powietrze.
Naraz wdepnął w szczelinę i zatoczył się głową w przód. Z trudem odzyskał równowagę i 
pędził dalej.
Odgłos pościgu stał się bardzo głośny. Straszliwie głośny. Hartleyowi błysnęła myśl, żeby 
skoczyć w przydrożne krzewy, majaczące czarną plamą w blasku, księżyca… ale nie. Potwór 
był stanowczo zbyt blisko. Hartley ciężko dyszał przez wpół otwarte usta.
Potem zobaczył światło. Żółte prostokąty, okna w podłużnym pasie czerni… ale jakże 
odległe. Nie, w ciemnościach źle ocenił odległość — dom był zaledwie pięćdziesiąt stóp 
przed nim. Niczym na zawołanie wynurzył się z mroku.
Hartley wrzasnął przez ściśnięte i obolałe gardło. Pobiegł w stronę werandy.
Ogromny ciężar zwalił go z nóg i przygniótł do ziemi już po paru krokach. Wielkie łapska 
rozdarły mu koszulę, raniąc ciało ostrymi jak igły szponami. Oczy i usta miał pełne piasku, 
lecz nie wypuścił tasaka.
Zdołał obrócić go w dłoni i na oślep zadał cios nad ramieniem. Ochrypły, głośny oddech 
zmienił się w zgrzytliwy skowyt, a tasak, wyrwany z ręki Hartleya, szerokim łukiem poleciał 
na bok. Hartley desperacko próbował walczyć, lecz nie potrafił się uwolnić.
Nagle do jego uszu dobiegły zdumione okrzyki. Rozległ się chrzęst nadbiegających 
kroków, potem huk strzału. Ciężar zniknął, coś z głuchym stukiem skoczyło w ciemność. 
Hartley przetoczył się w bok, ukląkł i otarł piach z twarzy. Załzawionymi oczami spojrzał na 
pobladłego mężczyznę w przybrudnych kalesonach, ściskającego w drżących dłoniach 
staroświecki muszkiet.
Dopiero teraz odkrył, że sam szlocha.
Nieznajomy wlepił wzrok w ciemność, po czym znów szeroko rozwartymi oczami 
popatrzył na Hartleya.
— C–co to było? — wyjąkał. — W imię Boga… co to było?

* * * * *

Anam Pickering, właściciel maleńkiego spłachetka ziemi na obrzeżach Monk’s Hollow, 
obudził się z nagłym strachem. Siadł na łóżku i zaczął macać po nocnej szafce w 
poszukiwaniu okularów. Na jego starej, pomarszczonej twarzy odmalował się wyraz 
zdumienia. Co też go mogło obudzić? Jakiś niezwykły dźwięk…
Znowu… Ukradkowe skrobanie za oknem. Zaskoczony farmer poderwał głowę; okulary 
spadły na dywan.
— Kto tam? — zawołał ostro. Nie było odpowiedzi, ale szmer ucichł. Pojawiło się za to 
ciężkie, ochrypłe sapanie.
— Martha! — krzyknął wystraszony Anam. — To ty? Zatrzeszczało łóżko w przyległym 
pokoju.
— Anam? — rozległ się słaby głos. — Co się stało?
Anam szybko wyskoczył z łóżka i padł na kolana, żeby poszukać okularów. Wstrzymał 
oddech, słysząc brzęk szyby.
Uniósł głowę, lecz z powodu słabego wzroku widział jedynie niewyraźny prostokąt okna 
przesłonięty zwalistą, czarną sylwetką. W nozdrza buchnął mu obrzydliwy smród, 
powykręcane reumatyzmem członki zatrzepotały w niemym proteście.
Usłyszał stąpanie bosych stóp i głos siostry:
— Anam? Co… — nagła cisza nabrzmiała straszliwym napięciem. Potem, ponad drapanie 
i świsty tajemniczego intruza wzniósł się wysoki, ostry i pełen przerażenia pisk kobiety.
Anam jęknął z niedowierzaniem i bezradnie zmrużył powieki. Wstał, ale już po pierwszym 
ostrożnym kroku padł w poprzek łóżka. Raczej wyczuł niż zauważył, jak ogromny, czarny i 
bezkształtny cień przesadził go jednym skokiem, zakończonym głuchym tupnięciem, od 
którego zadrżały wątłe ściany chaty.
Martha przestała krzyczeć. Popiskiwała tylko, jakby na siłę próbowała coś wykrztusić 
przez zaciśnięte gardło.
— Martha! — jęczał Anam. — Martha! Na litość boską…
Rozległ się szybki szmer i głuchy, dziwnie stłumiony szloch niewiasty. Potem było już 
słychać tylko głuche, rzężące sapanie. Na pół przytomny Anam skulił się w łóżku, kiedy do 
jego uszu dobiegł nowy dźwięk, wywołujący okropne odczucia — cichy zgrzyt i szuranie, 
jakby coś pazurami darło ciało od kości.

Zapłakany Anam zwlókł się z pościeli. Szeptem wołając Marthę, kręcił głową i usiłował 
niewidzącym wzrokiem przeniknąć posępny mrok, zalegający w pokoju. Nie słyszał już 
żadnych odgłosów.
Postąpił parę kroków. Ostre włókna dywanu kłuły go w gołe stopy. Dygotał. Wciąż 
nawoływał siostrę, kiedy tuż obok wyczuł złowieszczo czerniejącą, pękatą postać…
Dotknął czegoś zimnego, śliskiego i chorobliwie tłustego. Usłyszał straszny, gardłowy 
pomruk bestialskiej drwiny i szmer szybkiego ruchu… Śmierć wyciągnęła swe ramiona po 
Anama Pickeringa.

A potem cień zagłady padł na całe Monk’s Hollow. Niczym złe tchnienie grozy, jaka od 
pokoleń gnębiła przeklętą wioskę, niezdrowa woń otwartego grobu Persis Winthrop legła 
wstrętnym całunem nad osadą.
Kiedy Hartley, w asyście tuzina wieśniaków, następnego ranka powrócił do domu, zastał 
ogród zupełnie zniszczony i zrujnowany. W miejscu łysego placu ziała głęboka dziura, a w 
niej, na samym dole, co zakrawało na upiorną drwinę, spoczywały zmaltretowane i częściowo 
pożarte zwłoki starego Dobsona, rozpoznawalne jedynie po rozłupanych szczątkach 
drewnianej nogi.
Trup leżał w cuchnącym bajorze zawiesistej, zielonkawej mazi i choć nikt z gapiów nie 
pokusił się, żeby zejść w głąb dołu, ślady zębów na lewej, okulałej nodze, były aż nadto 
wyraźne.
Hartley nieco ochłonął po doświadczeniach minionej nocy. Godziny grozy przywiodły go 
przez niezwykły labirynt fantazji do jednego, nieuchronnego wniosku: z tępym uporem 
twierdził, że istnieje logiczne i w pełni racjonalne wytłumaczenie minionych wydarzeń.
Uczepił się własnej wizji, choćby na przekór temu, co widział i słyszał w skąpanym 
księżycową poświatą ogrodzie. Wioskowi jak dotąd nie wiedzieli o jego sceptycznym 
nastawieniu do legend otaczających dawny dom wiedźmy, ani o tym, że potraktował swą 
niewiarę jako jedyny dowód normalności.
— Nie uwierzę — powtarzał z zapamiętaniem. — To po prostu niemożliwe.
— Jakieś zwierzę — odpierał wątpliwości krępego, śniadolicego farmera, Byrama 
Liggetta, który ocalił go z łap potwora. — Jestem pewien, że jakiś zabłąkany drapieżnik…
Liggett z powątpiewaniem potrząsnął głową, uniósł strzelbę — wszyscy z towarzyszących 
Hartleyowi mężczyzn byli uzbrojeni w broń palną — i uważnie spojrzał na okoliczne krzewy.
— Nie, miły panie — odpowiedział stanowczo. — Nie zapominaj pan, że ja także to coś 
widziałem. To nie było boskie stworzenie. To… ona. Wstała z grobu.
Pozostali bezwiednie odsunęli się od czerniejącej jamy.
— Dobrze… — zgodził się Hartley. — W takim razie… hybryda. Pokurcz… dziwoląg. 
Efekt związku pomiędzy dwoma różnymi zwierzętami. To zupełnie możliwe. Groźne, dzikie 
zwierzę o niebywałym wyglądzie… Nic innego!
Liggett posłał mu ociężałe spojrzenie i chciał coś powiedzieć, ale umilkł na widok 
zdyszanego i pobladłego chłopaka, który właśnie pojawił się w obejściu.
— Co się stało? — zawołał Hartley, tknięty strasznym przeczuciem. Młokos odetchnął 
nieco i zebrał siły, nim zaczął mówić:
— Stary Anam… i panna Pickering… — wysapał w końcu. — Zamordowani! Rozer… 
Rozerwani na strzępy. Sam widziałem…
Zadygotał na to wspomnienie i zaczął płakać. Zgromadzeni mężczyźni z przerażeniem 
popatrzyli po sobie i zaczęli coś szeptać. Gwar narastał. Liggett uniósł rękę i zapadła cisza.
Na zbrązowiałej twarzy farmera widniały drobne krople potu.
— Zawracamy do wioski — powiedział z napięciem. — Ino bystro. Nasze baby i 
dzieciaki…
Naraz, jakby nagła myśl mu wpadła do głowy, odwrócił się do chłopaka.
— Jem — mruknął ostro — były jakieś ślady w zagrodzie Anama?
Chłopak pociągnął nosem.
— Tak… były. Wielkie łapska, jak żabie, ale duże jak moja głowa. Całkiem…
Przerwał mu ostry, natarczywy okrzyk Liggetta:
— Wszyscy nazad! Do wioski! Bystro! Zebrać baby i młodych po chatach, i tam trzymać!
Na to hasło w mgnieniu oka wszyscy się rozbiegli. Zostali tylko Liggett i Hartley. Blady 
jak ściana malarz popatrzył na farmera.
— To… chyba niepotrzebne — zamruczał. — Wystarczy paru ludzi… ze strzelbami…
— Głupku! — krzyknął Liggett, z trudem panując nad złością. — Po jakie licho ruszałeś 
Kamień Wiedźmy?! Po co wynająłeś tę chatę? Taaaak… Wy, miastowi, jesteście mądrzy. 
Potraficie gadać o dziwolągach, odmieńcach… Ale skąd możecie wiedzieć, co naprawdę stało 
się w Monk’s Hollow setki lat temu? Słyszałem o tych czasach, kiedy diabły pokroju Persis 
Winthrop przywoziły tu swoje czary i pogańskie księgi, i o stworach zamieszkujących 
Północne Bagno. Narobiłeś dość szkody. Pójdziesz ze mną… tutaj przecież i tak nie możesz 
zostać. Nikt z nas nie jest bezpieczny, póki nie załatwimy bestii…
Hartley nie odpowiedział, ale posłusznie poczłapał za Liggettem w stronę szosy.
W drodze do wioski mijały ich grupy ludzi, przygarbionych starców, z trudem 
kuśtykających naprzód i rzucających za siebie wystraszone spojrzenia, albo matek z 
przerażonymi dziećmi, czepiającymi się spódnic. Z wolna, niemal dostojnie przejechało parę 
samochodów i staroświeckich bryczek. Telefony były wciąż zajęte. Hartley słyszał 
ukradkowe szepty, a gdy bliżej dotarli do wioski, liczba uchodźców wzrosła, szept zmienił się 
w gwar przyciszonych głosów, uporczywie bębniących w uszy malarza niczym nadęty 
strachem warkot wielkiego werbla.
— Żaba! Żaba!
Zapadła noc. Monk’s Hollow przysypiało w blasku księżyca. Grupy ponurych, 
uzbrojonych mężczyzn patrolowały drogi. Garaże pozostawiono otwarte, tak aby w każdej 
chwili można było pospieszyć na pilne telefoniczne wezwanie. Po wydarzeniach poprzedniej 
nocy nikt nie chciał dopuścić do kolejnej tragedii.
Była druga, gdy natarczywy dźwięk telefonu wyrwał Liggetta z niespokojnej drzemki. 
Dzwonił właściciel stacji benzynowej, położonej przy autostradzie, kilka mil za wioską. Coś 
mnie napada, krzyczał do słuchawki. Zamknął się w biurze stacji, ale szklane ściany 
stanowiły mierną osłonę przed nadchodzącym stworem.
Pomoc dotarła zbyt późno. Stacja stała w morzu płomieni, buchających z podziemnych 
zbiorników. Ratownicy w przelocie zobaczyli bulwiastą bestię, która uciekła z ognia i zapadła 
w mroku, najwyraźniej nietknięta gradem kul posłanych na jej powitanie.
Słabym pocieszeniem był fakt, że właściciel stacji zginął czystą śmiercią. Spłonął, gdyż 
jego kości, nietknięte zębiskami potwora, wygrzebano z pogorzeliska.
Rankiem Hartley znalazł monstrualne ślady pod oknem izby, którą zajął w domu Liggetta. 
Kiedy powiadomił gospodarza o swoim odkryciu, farmer spojrzał na niego gorejącym 
wzrokiem, lecz nie odezwał się ani słowem.

Nowy atak nadszedł następnej nocy. Hartley uciekł z sypialni i zatrzasnął drzwi, słysząc 
jęki, skrobanie i dudnienie zjawy za cienką ścianą. Zanim jednak zdołał obudzić Liggetta i 
obaj, z bronią w ręku, wrócili na dół, potwór na powrót umknął przez wybitą szybę.
Ślady wiodły w pobliską grupę krzewów, ale dalsza pogoń w nocy, w splątanej gęstwinie, 
równała się samobójstwu. Liggett pół godziny spędził przy telefonie, ustalając na rano dalszy 
plan pościgu. Hartley siedział przy nim. I tak nie mógł zasnąć, więc we dwóch dotrwali do 
rana, pogrążeni w rozmowie.
— Szuka cię — mruknął Liggett. — Tak myślałem. Nie popuści, choćby… — urwał i 
podrapał się po podbródku. — Spróbujemy zastawić pułapkę…
Hartley w lot zrozumiał, o co mu chodzi.
— Chcesz mnie na przynętę? Nigdy!
— A co więcej możemy zrobić? W dzień się chowa w Północnym Bagnie. „Ma być więcej 
ofiar? Nie utrzymasz dzieciaków wiecznie w zamknięciu, Hartley.
— Gwardia Narodowa… — zaczął malarz, lecz Liggett nie pozwolił mu skończyć.
— A jak wejdą w moczary? Gdyby to świństwo można było utłuc na normalny sposób, 
dawno byśmy to zrobili. Pewnie, rano polecimy za śladem, ale i tak nic z tego. Nie rozumiesz, 
chłopie, że każda minuta droga? Nawet kiedy tu tak gadamy, może kogoś szlachtować. Nie 
zapominaj… — urwał i popatrzył na Hartleya spod brwi.
— Wiem. Wciąż uważasz, że to moja wina. Ale… Boże! W kółko sobie powtarzam, że to 
tylko hybryda, wstrętny pomiot nienaturalnego związku…
— Nieprawda — cicho odparł Liggett. — Dobrze wiesz, co to za potwór.
— Nie. — Hartley tępo potrząsnął głową. — Nie potrafię…
Urwał i niepewnie spojrzał na Liggetta. Farmer ze strachem w oczach patrzył mu ponad 
ramieniem. Wydał zdławiony okrzyk. Hartley odwrócił się gwałtownie i zobaczył za oknem 
połyskującą gębę, koszmar, maskę, ohydne połączenie cech płaza i człowieka. Stwór memłał 
wielką, szeroką paszczą, a żółte, szkliste oczy wpatrywały się wprost w .malarza. Smród 
wypełnił powietrze, gdy bestia wtargnęła do pokoju. W tej samej chwili zagrzmiała strzelba w 
rękach Liggetta.
Potwór skręcił wpół skoku, farmer padł na podłogę, przygnieciony masywnym cielskiem. 
Rozległ się urywany krzyk agonii. Stwór, przycupnięty nad ciałem Liggetta, uniósł pysk 
umazany świeżą krwią i wydał bulgoczący rechot, dziwnie podobny do gardłowego śmiechu. 
Chory z przerażenia Hartley drżącymi palcami wymacał klamkę i wypadł na korytarz w 
chwili, gdy bestia skoczyła w jego stronę.
Zdążył zatrzasnąć drzwi, choć futryna pękła od zderzenia z łbem potwora. Hartley uciekł w 
głąb sieni. Drzwi wyleciały z głośnym trzaskiem.
Hartley wypadł na dwór, zawahał się na moment i niepewnie popatrzył wokół siebie. W 
szarym blasku przedświtu ocenił, że od sąsiedniego domu dzieli go nie więcej niż dwieście 
stóp, ale kiedy pobiegł w tę stronę, bestia zagrodziła mu drogę. Musiała wyleźć przez to samo 
okno, przez które wtargnęła do chaty.
Hartley w porę przypomniał sobie o pistolecie ukrytym w kieszeni. Strzelił niemal na 
oślep. Stwór chrapliwie warknął z wściekłości i złowieszczo kłapnął gębą. Cienka strużka 
czarnej posoki z wolna popłynęła z rany w tłustej, wydatnej gardzieli.
Mimo to, stwór parł naprzód. Hartley pojął, że tak ohydne monstrum musi mieć niezwykłą 
żywotność i rzucił się do ucieczki. Stwór w dalszym ciągu odcinał mu drogę do wioski i 
wciąż następował na pięty, nie pozwalając zawrócić. Nagła myśl błysnęła w umyśle Hartleya: 
bestia postępowała jak owczarek zaganiający stado!
Usłyszał brzęk szyby i czyjś okrzyk. Potem miał już przed sobą tylko zniszczoną szosę, po 
której pędził na łeb na szyję, całkiem tak samo, jak tej pierwszej, okropnej nocy.
Naraz ujrzał wąską ścieżynę — polną drogę, żłobioną koleinami wozów — odchodzącą 
pod kątem prostym do szosy. Bez namysłu skręcił. Liczył na to, że jakoś dotrze do wioski. Za 
plecami słyszał świsty, mlaskanie i rytmiczne pacnięcia, co świadczyło, że posępny pościg 
trwał nadal.
Strzelił ponad ramieniem, lecz w zwodniczym świetle fałszywego poranka nie mógł 
poprawnie wycelować i chybił. Nie chciał tracić reszty pocisków.
Stwór istotnie pędził go w określonym kierunku! Hartley już dwukrotnie próbował skręcić 
do wioski, lecz za każdym razem bestia zataczała krąg w prawo i blokowała mu drogę, póki 
odgałęzienie ścieżki nie zniknęło im z oczu. Łąki stawały się coraz dziksze, a roślinność 
przybrała barwę głębokiej, niezdrowej zieleni. W pobliżu nie było nawet drzewa, które 
mogłoby dać schronienie zmęczonemu zbiegowi. Hartley z przerażeniem dostrzegł przed sobą 
Północne Bagno — złowrogi obszar owiany upiornymi legendami.
Od wschodu, na tle szarego nieba ciemniał łańcuch wzgórz. Z dala dobiegł dźwięk, który 
na nowo obudził nadzieję w sercu Hartleya. Warkot silnika samochodu… nie, dwóch! 
Przypomniał sobie okrzyk, słyszany, gdy uciekał z domu Liggetta. Sąsiad pewnie sprowadził 
pomoc, zaalarmował innych mieszkańców wioski. Cóż jednak z tego, skoro wstrętne sapania 
rozbrzmiewało znacznie bliżej…
Nagle potwór przystanął. Hartley odwrócił głowę. Bestia ze złością tarła łapami zranione 
gardło. Rana musiała spowolnić jej kroki, gdyż w przeciwnym razie Hartley już dawno 
wpadłby w uścisk okrutnych szponów. Uniósł broń, lecz potwór, jakby przeczuwając jego 
zamiary, znów skoczył w przód i zmusił go do dalszej ucieczki. Warkot silników brzmiał 
coraz głośniej w ciszy poranka.
Ścieżka wcinała się w bagno. Była porośnięta chwastami, pofałdowana i dziurawa, a w 
pewnych miejscach po bokach pokryta szłamem tak, że tylko wąski pasek pośrodku 
pozostawał suchy. Po ot stronach rozciągała się mięsista zieleń moczarów, cętkowana 
błyszczącymi plamami smoliście czarnej wody. Wszędzie panował dziwny, odpychający 
bezruch. Nawet najlżejszy powiew wiatru nie zakołysał wierzchołkami traw, najmniejsza fala 
nie mąciła szklistej tafli. Stękanie bestii i pomruk nadjeżdżających samochodów zdawały się 
profanować wszechobecną ciszę.
Koniec nastąpił nagle, bez ostrzeżenia. Zielona maź całkowicie pokrywała ścieżkę na 
przestrzeni dwunastu jardów. Hartley brnął poprzez lodowatą, sięgającą kostek wodę; 
wdepnął w jakąś dziurę i upadł ciężko, wykręcając nogę. Mimo bólu desperacko odtoczył się 
na bok, gdy poczuł na plecach pęd powietrza wywołany skokiem bestii.
Wyciągniętymi dłońmi trafił w miękkie i lepkie błoto. Zapadł się aż po łokcie. Z 
okrzykiem przerażenia wyrwał ręce z trzęsawiska i wczołgał się na względnie twardą ścieżkę. 
Potem do jego uszu dobiegł huk strzału i, rozciągnięty na wznak w szlamie, ujrzał tuż nad 
sobą obrzydliwą maskę śmierci. Szum silników przybrał na sile, słychać było krzepiące 
okrzyki.
Potwór zawahał się, cofnął nieco, a Hartley wyrwał pistolet zza pasa i z bliska pociągnął za 
cyngiel. Echo strzału zniknęło w karabinowej palbie. Kule zaświstały w powietrzu. Hartley 
poczuł kąśliwy ból w ramieniu.

Nagle potwór zmienił się w nadęty pęcherz, pełen dziur, z których ciekła czarna, cuchnąca 
posoka. Z chrapliwym jękiem zwalił się na stronę, podskoczył, ale jakby bokiem, i pokuśtykał 
do przydrożnego bajora. Potem zaczął tonąć.
Pochłonęło go bagno. Ogromny zad, czarny i błyszczący, pofałdowany od napiętych 
mięśni, zniknął najszybciej, po nim wzdęte, trupio blade brzuszysko. Czyjeś ręce chwyciły 
omdlewającego Hartleya i postawiły go na nogi. Jakby z ogromnej dali słyszał gwar 
natarczywych pytań.
Nie reagował. Błędnym wzrokiem spoglądał na ohydnego stwora, który zaledwie kilka 
jardów dalej płetwiastymi łapami rozpaczliwie młócił zdradliwe błoto. Niekształtny, 
obrzydliwy łeb kołysał się na boki agonalnym ruchem. Z szeroko rozwartego pyska dobywały 
się skrzeczące jęki, szaleńczy wrzask, który naraz nabrał znajomych tonów artykulacji i 
głębszej, gardłowej barwy. Opętańczy stek bluinierstw, jakie mogły paść tylko ze zgniłych ust 
dawno pogrzebanego trupa.
Tłum pobladłych ze zgrozy wieśniaków cofnął się, a Hartley upadł na kolana, pojękując i 
płacząc w najwyższym przerażeniu. Potwór, z gębą na wpół zalepioną zachłannym szlamem, 
krzyczał:
— Mrrrrau… grrrr… klątwa! Zaraza na was wszystkich! Niechże klątwa Persis Winthrop 
stoczy wasze ciała i odeśle do najciemniejszych…
Wrzask zmienił się w gwałtowne bulgotanie, a potem wszystko umilkło. Tylko toń 
trzęsawiska wirowała przez chwilę. Na powierzchni błota pojawiła się spora bańka, pękła i 
odwieczna cisza znowu zapanowała nad Północnym Bagnem.

* * * * *

Chyba wszyscy z nas znają anegdotę związaną z opowiadaniem „The Shambler of the 
Stars” Blocha, pociągniętym przez Lovecrafta w „Szepczącym w ciemności” i raz jeszcze 
rozwiniętym przez Blocha w „The Shadow from the Steeple”. W pierwszym zjawia się sam 
HPL, jako uczony okultysta, wchłonięty przez wcielenie Tsathoggui. W drugim Bloch 
występuje jako Robert Blake i doświadcza podobnego losu w objęciach awatara 
Nyarlathotepa. W trzecim, co Bloch ujawnił dopiero po paru latach, za wzór postaci Edmunda 
Fiske posłużył wieloletni przyjaciel autora, Fritz Leiber. (Choć niektórzy uważali, że chodzi o 
samego Blocha, który czasem pisywał pod pseudonimem „Tarleton Fiske”.) W „Hydrze” 
widzimy, że do gry włączył się młody Henry Kuttner. Robert Ludwig to bez wątpienia Robert 
Bloch, alter ego Ludviga Prinna, a Paul Edmond to nikt inny, jak Edmond Hamilton. Choć 
nazwisko postaci jednoznacznie potwierdza taki wywód, w liście Lovecrafta do Blocha (z 
trzeciego grudnia 1936 roku) można znaleźć sugestię, że Paul Edmond to sam Kuttner, a 
Kenneth Scott jest odbiciem Lovecrafta. Wszystko razem prowadzi do pytania, skąd Kuttner 
wziął pomysł na swój literacki pseudonim? Może „Keith Hammond” to anagram imienia i 
nazwiska jego wcześniejszego idola, a późniejszego przyjaciela, Edmonda Hamiltona? Wielce 
prawdopodobne.
Kuttner wspomina także o księdze okultystycznej zatytułowanej „Sixtystone”. To ukłon w 
stronę Arthura Machena i jego wspaniałej opowieści „The Novel of the Black Seal”, gdzie 
eponimowa „pieczęć” jest dziwacznie rzeźbionym wielościanem, zwanym Ixixar albo 
Sbctystone. Kuttner parę razy nawiązał do twórczości Machena, choćby w „Potworze z 
Salem” i pośrednio w „Najeźdźcach”, gdzie przemiana Billa Masona przypomina przypadek 
Helen Vaughan z „The Great God Pan”.
Inwokacja „Gorgo, Mormo, księżycu o tysiącu twarzach” pochodzi od Lovecrafta, lecz 
choć tu ma być częścią modlitwy do Cybele (o której HPL wspomniał w opowiadaniu 
„Szczury w murach”), a w „Koszmarze w Red Hook” występuje jako zawołanie do Lilith, w 
rzeczywistości nie jest związana ani z jednym, ani drugim kultem, lecz pierwotnie należała do 
dawnego obrządku Hekate.
Badacz Mitów mógłby się także pogłowić nad zdawkowo rzuconym imieniem Pharol. Cóż 
to za dawne bóstwo? Pełni niemałą rolę w kilku kosmicznych przygodach Northwesta Smitha, 
pisywanych przez żonę Kuttnera, CL. Moore, zwłaszcza w „Dust of the Gods” (por. zbiór 
„Northwest Smith”, edycja Ace Books, 1981. Cztery kolejne opowieści cyklu, nie 
zamieszczone w tym zbiorze, weszły do antologii „Echoes of Valor II”, zredagowanej przez 
Karla Wagnera dla TOR Books w 1989 roku).
Publikowane po raz pierwszy w „Weird Tales”, w kwietniu 1939 r.

* * * * *

Henry Kuttner
HYDRA
Hydra

Zginęło dwóch albo nawet trzech ludzi. Olbrzymie nagłówki gazet donosiły o tajemniczym 
zdarzeniu zakończonym zgonem Kennetha Scotta, znanego pisarza i okultysty rezydującego 
w Baltimore. Później głośno było o zniknięciu Roberta Ludwiga, znanego w literackich 
kręgach przede wszystkim ze swej długoletniej korespondencji ze Scottem. Równie dziwna i 
jeszcze bardziej zagadkowa była śmierć Paula Edmonda, która wprawdzie nastąpiła po 
drugiej stronie kontynentu, lecz bardzo przypominała przypadek Scotta o podobieństwie 
świadczył chociażby wyjęty ze sztywnych dłoni Edmonda „obiekt”, często później opisywany 
w mass mediach, w którym naiwniacy upatrywali przyczynę zgonu. Taka wersja niczego nie 
wyjaśnia, choć nie podlega najmniejszej dyskusji, że Paul Edmond wykrwawił się na śmierć z 
powodu przecięcia głównej arterii i że we wszystkich trzech sprawach istnieją wątpliwości 
niemożliwe do wyjaśnienia przez współczesną naukę.
Prasa wiązała duże nadzieje z pamiętnikiem Edmonda, ale nawet poważne gazety 
traktowały ów niecodzienny dokument z domieszką sensacji, właściwej raczej podrzędnym 
brukowcom. Hollywoodzki „Citizen–News” zacytował mniej fantastyczne fragmenty 
dziennika, opatrując je komentarzem, iż wynurzenia pisującego powieści Edmonda 
niekoniecznie muszą być wiernym zapisem wydarzeń. Istotną część pamiętnika stanowiła 
broszura „O wysyłaniu duszy”, która, jak pisał Edmond, została wydana przez prywatnego 
wydawcę. Żadna z miejscowych księgarni nie odnotowała jednak takiego tytułu, a 
najznakomitszy bibliofil Kalifornii, pan Russell Hodgkins stwierdził, że wspomniane dziełko 
powstało wyłącznie w wyobraźni nieszczęsnego Paula Edmonda.
Z drugiej strony, z dziennika Edmonda, jak też innych dokumentów, i listów odkrytych w 
jego biurku wynikało, jakoby pod wpływem wspomnianej broszury Edmond i Ludwig 
przeprowadzili groźny eksperyment. Ludwig zdecydował się nawet odwiedzić swego 
korespondenta i popłynął do Kalifornii wycieczkowym rejsem z Nowego Jorku przez Kanał 
Panamski. „Carnatic” zarzucił kotwicę piętnastego sierpnia, a Ludwig spędził parę godzin w 
San Pedro. Tam właśnie, w antykwariacie kupił broszurę „O wysyłaniu duszy”. Miał ją ze 
sobą, kiedy zjawił się w hollywoodzkim mieszkaniu Edmonda.
Ludwig i Edmond na serio interesowali się okultyzmem. Długo rozprawiali o czarach i o 
demonologii, co nie było dziwne, zważywszy że byli przyjaciółmi Scotta, posiadacza jednego 
z najlepszych księgozbiorów okultystycznych w całej Ameryce. Scott był dziwakiem. 
Szczupły, o bystrym spojrzeniu, małomówny, większość czasu spędzał w zaciszu 
murowanego domu w Baltimore. Jego wiedza na temat zjawisk ezoterycznych przechodziła 
ludzkie pojęcie; czytał „Chhaya Ritual”, a w listach do Ludwiga oraz Edmonda odkrywał 
prawdziwe znaczenie zaklęć i ostrzeżeń zawartych w półlegendarnym manuskrypcie. W 
swojej bibliotece miał dzieła takich mistrzów jak Sinistrari, Zancherius czy otoczonego złą 
sławą Gougenota des Mousseau. Podobno w jego sejfie schowany był gruby tom, zawierający 
fragmenty przepisane z „Księgi Karnaku”, jak też z potwornego „Sixtystone” i bluźnierczego 
„Starszego Klucza”, którego na całym świecie istniały zaledwie dwa egzemplarze.
Nic dziwnego, że obaj studenci niecierpliwie pragnęli zedrzeć zasłonę tajemnicy i zerknąć 
na zadziwiające cuda, o których wspominał im Scott. Edmond bez ogródek wyznał w 
pamiętniku, że to właśnie niepohamowana ciekawość przywiodła ich do zguby.
Wymieniona wyżej broszura wpadła najpierw w ręce Ludwiga i to on zapoznał z nią 
Edmonda. Ten ostatni dość dokładnie opisał ją w swym dzienniku i aż dziw bierze, że nie 
rozpoznał jej żaden bibliofil. Zgodnie z zapisem, miała być niewielkiego formatu, cztery na 
trzy cale, oprawiona w grubą, brązową tekturę, mocno zżółkła i postrzępiona ze starości. 
Czcionkę — osiemnastowieczną, z wydłużonym „s” — odbito na prymitywnej prasie 
drukarskiej, ale nigdzie nie uwzględniono ani roku wydania, ani nazwy drukarni. Miał osiem 
stron, z czego siedem wypełniały, „sofizmata mistyki tyczące”, na ósmej zaś zawarto 
szczegółową analizę czegoś, co dziś nazywamy „projekcją astralną”.
Ogólne zasady projekcji dobrze były znane obu studentom. Zdążyli się już dowiedzieć, że 
dusza — we współczesnym okultyzmie zwana „ciałem astralnym” — ma być eterycznym 
sobowtórem lub duchem, zdolnym do podróżowania w przestrzeni. Opis projekcji wyglądał 
dość tajemniczo, lecz nic nie stało na przeszkodzie, żeby zrealizować zawarte w nim 
polecenia. Edmond świadomie przemilczał część gotowań, lecz zdołano ustalić, że obaj 
odwiedzą parę aptek, by zgromadzić potrzebne ingrediencje. Wciąż pozostaje zagadką, jak 
udało im się zdobyć znalezioną w miejscu tragedii cannabis indica, choć dalsze śledztwo w tej 
sprawie nie powinno nastręczać trudności.
Piętnastego sierpnia Ludwig, najwyraźniej bez wiedzy Edmonda, wysłał pocztą lotniczą 
list do Kennetha Scotta, zawierający opis broszury i prośbę o radę.
W nocy, osiemnastego sierpnia, jakieś pół godziny po otrzymaniu przez Scotta listu, dwaj 
młodzieńcy rozpoczęli straszliwy eksperyment.

Później Edmonda dręczyło poczucie winy. Z pamiętnika można wyczytać, że Ludwig był 
dziwnie nieswój, jakby przewidywał ukryte niebezpieczeństwo. Prosił nawet, żeby odłożyć na 
kilka dni rozpoczęcie doświadczeń, ale Edmond wyśmiał jego obawy. W końcu obaj wrzucili 
potrzebne składniki do kotła i upichcili odpowiednią miksturę.
Były jeszcze inne przygotowania, o których mimochodem wspomina Edmond. Raz czy 
dwa ostrożnie pisze o „siedmiu lampach” i „podświetle”, ale nie wiadomo dokładnie, co to 
znaczy. Obaj chcieli przesłać swoje ciała astralne na drugą stronę kontynentu i nawiązać 
łączność z Kennethem Scottem. Bez wątpienia było w tym zamierzeniu sporo młodzieńczej 
próżności.
Analiza zawartości kotła bezsprzecznie wykazała obecność cannabis indica. Ślad 
indyjskiego narkotyku nasunął przypuszczenia, że późniejszy zapis w dzienniku Edmonda jest 
niczym innym, jak rojeniami umysłu poddanego działaniu opium lub haszyszu. Warto dodać: 
wizją na określony temat, zważywszy zainteresowania obu studentów. Edmond śnił, że widzi 
dom Scotta w Baltimore. Prawdopodobnie patrzył na fotografię stojącą na biurku i świadomie 
usiłował w nią wniknąć. Nie istnieje żadne logiczne wyjaśnienie poza tym, że śnił o tym, o 
czym chciał śnić.
Ludwig twierdził, że miał identyczną wizję, jeśli przyjąć, że dziennik Edmonda nie kłamie. 
Zdaniem uznanego eksperta w sprawach marzeń sennych, profesora Perry’ego L. Lewisa, 
otumaniony haszyszem Edmond opisywał na głos swoje halucynacje, nie wiedząc ani nie 
pamiętając, że to robi. Ludwig, również zagłębiony w hipnotycznym transie, uznał fantazje 
Edmonda za swoje.
Edmond zanotował, że po kilku minutach wpatrywania się we wrzącą zawartość kotła, 
wpadł w stan sennego odrętwienia, w którym wyraźnie postrzegał charakterystycznie 
zmienione najbliższe otoczenie, co przypisywano działaniu narkotyku. W podobny sposób 
palacz marihuany widzi maleńką sypialnię przemienioną w olbrzymią, wysoko sklepioną 
kryptę. Edmond twierdzi, że pokój stawał się coraz większy. Co dziwniejsze, przebieg owej 
metamorfozy odbywał się w dziwny sposób. Wygląd ścian urągał zasadom geometrii. Tu, 
niestety, znów brak dokładniejszych wyjaśnień. Edmond nie wspomina, kiedy zauważył 
pierwsze oznaki ruchu, lecz od razu przechodzi do miejsca, w którym pokój, choć nadal w 
pełni rozpoznawalny, „zmienił kształt” do ściśle określonego punktu”.
Dalszy zapis jest zgoła nieczytelny. Edmond najwyraźniej nie umiał przelać na papier 
swych wrażeń. Z zagadkową emfazą pisze, że wszystkie kąty i załamania murów zbiegały się 
w miejscu, gdzie wrzał kocioł z mieszaniną lekarstw i chemikaliów.
W uszach rozbrzmiewało mu ciche lecz natarczywe dzwonienie, które jednak po chwili 
ucichło. Wówczas uznał je za element wizji, dopiero później odkrył, że chodziło o 
rozpaczliwy telefon Scotta. Terkot brzmiał coraz ciszej, aż w końcu umilkł.
Edmond wciąż eksperymentował. Chciał popatrzeć na któryś ze znanych sobie 
przedmiotów: wazon, stół, lampę… Bezskutecznie. Pokój cechowała nieokreślona płynność, 
sprawiająca, że każde spojrzenie ześlizgiwało się wzdłuż poskręcanych kątów i nieuchronnie 
padało na mosiężny kocioł. Tam też od pewnego czasu działy się zadziwiające rzeczy.
Mikstura przestała parować. W kotle wytworzyła się obca, krystaliczna formacja, 
niemożliwa, zdaniem Edmonda, do opisania. Wspomina tylko, że wyglądała niczym 
przedłużenie pogiętych linii pokoju i jakby przenosiła je poza punkt, w którym się zbiegały. 
Zupełnie nieświadomy niedorzeczności swoich spostrzeżeń pisze dalej, że od patrzenia w 
kryształ rozbolały go oczy, ale nie był w stanie odwrócić wzroku.
Kryształ wciągał go. Edmond poczuł nagłe dotkliwe ssanie, piskliwy świst powietrza i… 
podryfował, z ciągle narastającą szybkością, w stronę kotła. Tuż przed „wchłonięciem” — to 
jego własne słowo odczuł przenikliwy chłód, a potem ukazała się nowa wizja.

Szara mgła i niestabilność. Edmond szczególnie mocno podkreśla dziwne wrażenie 
płynności, istniejące, jak pisze, w nim samym. Czuł się, dodaje później, niczym obłok 
dymu, falujący bez celu po niebie. Lecz kiedy spojrzał w dół, ujrzał własne, kompletnie 
ubrane ciało, w niczym nie przypominające ulotnego eteru.
Teraz w jego umyśle pojawiło się straszne uczucie niepokoju. Mgła zgęstniała. Koszmar, 
drżączka i bezsensowne przerażenie, znane dobrze palaczom opium, stały się i jego udziałem. 
Coś nadchodziło. Coś wielkiego i niesłychanie groźnego w swej władczej potędze. Potem, 
niemalże w mgnieniu oka, opar zniknął.
Daleko w dole leżało coś, co Edmond w pierwszej chwili wziął za taflę morza. Wisiał bez 
żadnych podpór w przejrzystym powietrzu, a pod nim, po horyzont, rozciągała się szara, 
rozkołysana i lekko połyskująca pustka. Sfałdowana powierzchnia upstrzona była niezliczoną 
ilością okrągłych, czarnych kleksów. Edmond bez udziału woli opadł pionowo w dół i z 
bliższej odległości mógł się przyjrzeć tajemniczej równinie.
Nie potrafił ustalić jej natury. Wyglądała jak morze szarej mazi, i bezkształtnej 
protoplazmy i tylko czarne kleksy przemieniły się w głowy.
Tu przypomniał sobie dawno czytany tekst, dzieło dwunastowiecznego mnicha imieniem 
Alberico, który ponoć pewnego razu zstąpił do piekła. Podobnie jak Dante, Alberico widział 
męczarnie grzesznych. Potępieńcy (pisał sztywną, pedantyczną łaciną) tkwili zatopieni po 
szyje w roztopionym metalu. Dobry opis, ale Edmond po chwili zauważył, że wystające 
głowy nie należą do osób zagrzebanych w mazi. Stanowiły z nią jedną całość. Wyrastały ze 
śluzu!
Pozbył się wszelkich obaw. Z wręcz kuriozalną ciekawością patrzył na ów fantastyczny 
widok. Niezliczone tysiące głów chwiały się i podskakiwały na szarych falach; niektóre z 
nich były ludzkie, lecz dużo więcej było dziwacznych i obcych. Parę z nich nosiło wprawdzie 
nikłe ślady człowieczeństwa, ale inne z najwyższym trudem można było uznać za żywe 
twory.
Jednak naprawdę żyły. W setkach oczu czaił się ból agonii, usta drżały w bezgłośnym 
lamencie, łzy płynęły po zapadniętych policzkach. Nawet głowy potworów — ptasie, gadzie, 
z żywych kamieni, metalu lub roślin — naznaczone były niewysłowionym cierpieniem. 
Edmond szybował w dół, coraz bliżej upiornej hordy.
Znów ogarnęła go ciemność. Trwała krótko, lecz kiedy odzyskał zmysły, czuł się, jak 
pisze, dziwnie odmieniony. Coś mu się stało w owym brzemiennym mroku. Jakiś cień 
przesłaniał mu umysł, tak że postrzegał otoczenie jako ciemne i zamglone. W nowej wizji 
leciał nad cichym i skąpanym w blasku księżyca miastem, a potem zaczął spadać.
Księżyc stał w pełni. W jego świetle, Edmond rozpoznał dom z brązowej cegły, do którego 
właśnie się zbliżał. Miał być to dom Kennetha Scotta, dobrze mu znany ze stojącej na biurku 
fotografii. Rozgrzał go dreszcz triumfu; eksperyment uwieńczony został sukcesem.
Dom zamajaczył całkiem blisko. Edmond zawisł przed otwartym, ciemnym oknem. W 
środku ujrzał szczupłą postać Scotta, siedzącego właśnie za biurkiem. Okultysta mocno 
zaciskał usta, a na jego twarzy malowała się głęboka troska. Zawzięcie wertował grubą księgę 
o zżółkłych, pergaminowych stronicach i co chwila z napięciem spoglądał na telefon. 
Edmond zawołał go. Scott uniósł głowę i spojrzał w okno.
Twarz wykrzywiła mu się w paroksyzmie strachu. Wyglądał jak opętany. Przewracając 
krzesło, odskoczył od biurka. W tej samej chwili Edmond poczuł, że coś go wpycha do 
środka.
Opis późniejszych zdarzeń jest niepełny i mglisty. Fragmentaryczne notki Edmonda 
niczego nie wyjaśniają. Można tylko wyczytać, że w przedziwny i nienormalny sposób gonił 
umykającego Scotta. Płynął za nim — aż w końcu pochłonął zbiega — i tu następuje 
luka w tekście, jakby autor nie chciał wspominać tej chwili.
Potem zapadł w ciemność, a zanim się ocknął, miał jeszcze jedną, krótką wizję, znów był 
przed oknem Scotta i pospiesznie wzlatywał w niebo, a za sobą, w prostokącie żółtawego 
światła widział biurko i nieruchome ciało okultysty, spoczywające na dywanie. Prawdę 
mówiąc, mógł tylko podejrzewać, że to zwłoki Scotta, gdyż trup upadł pod takim kątem, iż 
tułów całkowicie zakrywał głowę. A może…nie miał głowy?
Sen zniknął. Edmond zbudził się w ciemnym pokoju. Obok niespokojnie wiercił się 
zaspany Ludwig. Obaj byli rozkojarzeni i otępieni. Przez parę minut kłócili się zawzięcie, 
przerywając sobie nawzajem histerycznymi okrzykami, aż Ludwig ustalił wreszcie, że jego 
wizja była identyczna ze snem Edmonda. Szkoda, że żaden z nich nie pokusił się o rzeczową 
analizę wydarzeń i próbę logicznego ich wytłumaczenia, ale obaj, rzecz jasna, byli mistykami 
i pewne sprawy przyjmowali na wiarę.
Zadzwonił telefon. Panienka z centrali spytała zniecierpliwionym głosem, czy pan Edmond 
zechce przyjąć rozmowę z Baltimore. Od dłuższego czasu próbowała uzyskać połączenie, ale 
numer nie odpowiadał. Edmond przerwał jej skargi i kazał łączyć. Niestety, teraz w Baltimore 
nikt nie podnosił słuchawki. Po paru gniewnych pytaniach i odpowiedziach, Edmond 
wyłączył telefon. Ludwig wyznał wówczas, że pisał do Scotta i pluł sobie w brodę, iż mimo 
to nie wyjawił okultyście prawdziwego celu eksperymentu — zwłaszcza miejsca, gdzie miały 
dotrzeć astrale.
Obawy dręczące studentów nie zmniejszyły się ani trochę po zerknięciu na zawartość 
kotła. Przynajmniej ta część wizji odpowiadała rzeczywistości: nieznane chemikalia stopiły 
się w kryształ o wszelakich możliwych kątach i płaszczyznach. Zwarta, błyszcząca substancja 
przypominała zmrożone szkło, kształtem z grubsza przypominała piramidę, od podstawy do 
wierzchołka mierzyła jakieś sześć cali. Ludwig chciał ją od razu zniszczyć, lecz Edmond 
ostro się temu sprzeciwił.
Sprzeczkę przerwał posłaniec przynoszący depeszę od Scotta. Tekst brzmiał:

ŻADNYCH EKSPERYMENTÓW ZE WSPOMNIANĄ BROSZURĄ STOP 
STRASZLIWA GROŹBA NAD MOIM ŻYCIEM STOP SZCZEGÓŁY WYSYŁAM 
DZISIAJ POCZTĄ LOTNICZĄ STOP BROSZURĘ RADZĘ SPALIĆ

KENNETH SCOTT

Były jeszcze dwie wiadomości, w wyniku których Paul Edmond trafił na pewien czas do 
hollywoodzkiego szpitala. Pierwsza z nich ukazała się dwudziestego sierpnia w rannym 
wydaniu „Los Angeles Times”. Krótka notka głosiła o tajemniczej zbrodni dokonanej na 
osobie znanego pisarza i okultysty, Kennetha Scotta, mieszkającego w Baltimore, w stanie 
Maryland. Nie ustalono tożsamości mordercy, a zwłoki odkryto dopiero dziewiętnastego po 
południu. Identyfikację ciała utrudniał brak głowy, jednak lekarz Scotta potwierdził 
tożsamość ofiary. Jeszcze większą zagadką były ślady szarego śluzu, rozsmarowane na 
dywanie. Głowa Scotta, jak twierdził koroner, została precyzyjnie odcięta za pomocą 
niezmiernie ostrego narzędzia. Policja zapewniała, że morderca już wkrótce znajdzie się za 
kratkami.
Nie trzeba chyba dodawać, że nikogo nie aresztowano. Brukowa prasa z miejsca 
podchwyciła temat, a pewien wścibski dziennikarz odkrył, że Scott tuż przed śmiercią wysłał 
list lotniczy z głównego urzędu pocztowego w Baltimore. Ów list był bezpośrednim 
powodem kryzysu nerwowego Edmonda i wspomnianego wyżej pobytu w szpitalu.
Pismo odnaleziono później w mieszkaniu Edmonda, ale rzuca ono tylko nikłe światło na 
sprawę. Scott należał do wizjonerów, a treść listu podejrzanie przypomina pisywane przez 
niego powieści.

„Obaj wiecie (głosi część długiej epistoły), jak wiele prawd można odkryć w starych 
legendach i mitach. Cyklop przestał być mitem, o czym może zaręczyć każdy lekarz, który 
choć trochę wie o narodzinach monstrualnych noworodków. Wiecie także, iż głoszona przeze 
mnie teoria dotycząca Elixir Vitae została potwierdzona odkryciem ciężkiej wody. Mit hydry 
także ma prawdziwe źródło.
Niezliczone legendy, które mówią o wielogłowym potworze, opisują żywą, zapomnianą 
przez wieki istotę. Stwór nie pochodzi z Ziemi, lecz z Zewnętrznej Otchłani. Jest to swego 
rodzaju wampir, który jednak nie żywi się krwią ofiar, ale ich głowami. Mózgiem. Może 
zabrzmi to dziwnie, lecz stwory z Zewnątrz mają różne od nas ciała i inne potrzeby. Przez 
eony ów potwór krążył w innym wszechświecie, śląc zew w nadziei zdobycia kolejnych ofiar. 
Bo też czerpał on swą ohydną potęgę i siłę witalną z głów i umysłów wszelkich 
inteligentnych istot zarówno z tego, jak i z innych światów.

Wiecie obaj, że przez stulecia pewni ludzie z zachwytem czcili Wielkich — nawet 
tych Obcych, którzy weszli do legend pod nazwą demonów. Każdy bóg i każda istota 
miała swoich wyznawców: od czarnego Pharola począwszy, do najnędzniejszego z 
Obcych, który był tylko trochę silniejszy niż przeciętny t człowiek. Kulty mieszały się ze 
sobą, tak że dziś trudno już znaleźć początki zaginionych wierzeń. Jak sądzicie, 
dlaczego Rzymianie, wznosząc w ciemnych lasach Italii modły do Magna Mater, 
łączyli je z tajemniczym wezwaniem pod adresem „Gorgo, Mormo, księżyca o 
tysiącu twarzach? Związek chyba jest oczywisty.
Może zbytnio zagłębiam się w szczegóły, lecz konieczne było krótkie wprowadzenie, 
zanim wyjaśnię wam pochodzenie broszury, którą Robert kupił w San Pedro. Znam ją. 
Została ona wydrukowana w Salem w 1783 roku. Do tej pory sądziłem, że zniszczono 
wszystkie dostępne egzemplarze. Tekst jest iście szatańską pułapką, sporządzoną 
przez czcicieli ohydnej Hydry, chcących zwabić nowe ofiary na żer swego boga!
Rzecz z pozoru wygląda na niewinny eksperyment z ciałem astralnym. Ale 
prawdziwym celem jest otwarcie wrót wiodących na ołtarz Hydry. Gdy zaczęto 
ukradkowo rozpowszechniać broszurę, w Nowej Anglii wybuchła epidemia śmierci. 
Znajdowano dziesiątki bezgłowych ciał mężczyzn i kobiet. Żadnego śladu morderców. 
Prawdziwym zbrodniarzem był bowiem ten, który podjął doświadczenie, w myśl 
przepisu zawartego w tekście i bezwiednie zezwolił siłom Hydry przeniknąć do 
naszego świata.
Mówiąc wprost, wydarzenia biegną następująco: człowiek zajęty doświadczeniem 
wdycha opary narkotyku, który zrywa zasłonę między Ziemią i Zewnętrzną Otchłanią. 
Skupia uwagę na kimś, komu zamierza złożyć astralną wizytę i tym samym staje się 
jego katem. Najpierw trafia w Zaświaty, w inny wymiar kosmosu, i poprzez pewien 
złożony proces chemiczny i psychiczny tymczasowo łączy się z Hydrą. Hydra zstępuje 
w ciele astralnym na Ziemię w poszukiwaniu ofiary — czyli osoby, do której 
skierowany jest przekaz. Eksperymentującemu nic nie zagraża — może z wyjątkiem 
nikłego nerwowego szoku. Ofiara po wiek wieków staje się łupem Hydry. Nieustannie 
cierpi nie — wysłowione katusze, z wyjątkiem nielicznych wypadków, kiedy zdoła 
nawiązać psychiczny kontakt z ziemskim umysłem. Ale o tym nie będę pisał.
Bardzo się boję. Jeszcze dziś będę dzwonił do Edmonda i na pewno usłyszymy się, 
zanim ten list do Was dotrze. Jeśli zaczniecie doświadczenie nim zdołam się z Wami 
porozumieć, znajdę się w straszliwym zagrożeniu, gdyż bez wątpienia zechcecie 
przesiać astralne ciała do mnie, do Baltimore. Zaraz po nadaniu listu, w oczekiwaniu 
na rozmowę telefoniczną, siądę do ksiąg, by poszukać jakiejś ochrony, chociaż wątpię, 
czy takowa istnieje.

Kenneth Scott

Po tym liście Edmond z objawami rozstroju nerwowego na parę dni trafił do szpitala. 
Ludwig był w lepszej kondycji; na prośbę przyjaciela został w jego mieszkaniu i prowadził 
doświadczenia na własną rękę.
Nie wiadomo dokładnie, co się wówczas działo. Ludwig codziennie odwiedzał Edmonda i 
informował o postępach eksperymentu. Edmond zaś, z tego co zapamiętał, robił pospieszne 
notatki na świstkach papieru i upychał je później między kartki dziennika. Można pomyśleć, 
że niezwykła mikstura, zagotowana w miedzianym kotle, nadal oddziaływała na umysły obu 
studentów, gdyż doświadczenia Ludwiga, zanotowane przez Edmonda, wyglądają jak dalszy 
ciąg narkotycznego snu.
Jak należało się spodziewać, Ludwig spalił broszurę. Potem ręczył, że w noc po zabraniu 
Edmonda do szpitala, usłyszał głos Scotta.
Łatwowierny z natury Edmond ufał mu bez zastrzeżeń. Z napięciem słuchał wieści, że 
okultysta wciąż żyje, przeniesiony w inny wymiar kosmosu. Uwięziony przez Hydrę, znalazł 
jednak dość siły, by skontaktować się z Ludwigiem. W tym miejscu warto przypomnieć, że 
obaj młodzi ludzie nie wrócili jeszcze do stanu normalności po doznanych przejściach.
Ludwig dzień w dzień dostarczał nowych szczegółów, a Edmond pilnie słuchał. 
Rozmawiali ukradkiem, szeptem, zaś Edmond pilnował, aby jego notatki nie wpadły w ręce 
jakiegoś sceptyka. Zdaniem Ludwiga, sedno sprawy tkwiło w krystalicznej bryle, 
spoczywającej na dnie kotła. Tutaj właśnie otwierała się ścieżka w Zaświaty. Każdy mógł 
przejść przez wrota, choć nie były większe od ludzkiej głowy, dzięki temu, że kryształ „zwijał 
przestrzeń” — termin wielokrotnie użyty przez Edmonda, jednakże nigdzie bliżej nie 
wyjaśniony. Hydra z kolei nie mogła wrócić na Ziemię, póki nie odtworzono właściwych 
warunków.
Głos Scotta dobiegał ponoć cichym piskiem z wnętrza kryształowej plątaniny szaleńczych 
płaszczyzn i kątów. Okultysta cierpiał potworne męki i wzywał pomocy. Utrzymywał, iż 
Ludwig zdoła go uratować, pod warunkiem, że ściśle wypełni wszelkie polecenia. Sposób był 
niebezpieczny, lecz odwagą i posłuszeństwem dawało się naprawić wyrządzoną szkodę. A 
wtedy miałaby się skończyć nieustanna agonia Scotta i mógłby on powrócić na ziemię.
Tak więc Ludwig oświadczył Edmondowi, że ponownie przeszedł , przez kryształ — znów 
to dziwaczne i niecodzienne określenie! — zabierając ze sobą rzeczy wymienione przez 
Scotta. Przede wszystkim ostry jak brzytwa nóż w kościanej oprawie. Miał też inne 
przedmioty, ale ich nie opisał albo też Edmond nie uznał za stosowne tego zanotować.
Zgodnie z relacją, Ludwig przeszedł przez kryształ i znalazł Scotta. Ale nie stało się to od 
razu. Przez parę nocy zwiedzał światy fantazji i koszmarów, wiedziony natarczywym szeptem 
okultysty. Pokonał wiele bram i przewędrował różne wymiary. Szedł przez ohydną głębię 
pulsującej, straszliwej czerni, przez glob oblany dziwnym, fioletowym światłem, gdzie cały 
czas dźwięczał mu w uszach przenikliwy chichot goblina i przez tytaniczny gród — widmo z 
hebanowych głazów, w którym z drżeniem serca rozpoznał sławny Dis. W końcu odnalazł 
Scotta.

Zrobił wszystko, co było trzeba. Gdy następnego dnia pojawił się w szpitalu, Edmond z 
przerażeniem spojrzał na jego bladą twarz i tańczące w oczach ogniki szaleństwa. Ludwig 
miał mocno rozszerzone źrenice i mówił urywanym, trudno słyszalnym szeptem. Niewiele z 
tego zostało zapisane. Z jego słów wynikało, że zdołał uwolnić Scotta z niewoli Hydry, lecz 
co chwila bełkotał o wstrętnym, szarym śluzie, który splamił ostrze rzeźnickiego noża. 
Twierdził, że zadanie jeszcze nie dobiegło końca.
Bez wątpienia wciąż pozostawał pod wpływem narkotyku, gdyż opowiadał, że zostawił 
Scotta, a raczej jego żywą cząstkę, gdzieś w kosmosie, w miejscu, gdzie nie obowiązywały 
reguły rządzące ludzką egzystencją ani żadne inne prawa przyrody. Scott chciał powrócić na 
Ziemię. Mógł to zrobić, zaręczał Ludwig, ale wówczas by umarł, gdyż przestałyby działać 
nieznane siły witalne utrzymujące go przy życiu. Mógł istnieć tylko w określonej przestrzeni i 
czasie, choć i tak od chwili, gdy został oderwany od Hydry, obca moc życia z wolna słabła. 
Zdaniem Ludwiga, okoliczności wymagały podjęcia szybkiej akcji.
Było w Zaświatach takie miejsce, w którym Scott mógł zrealizować swoje marzenie. W 
owym miejscu myśl w tajemniczy sposób łączyła się z energią i materią, za sprawą obłędnego 
pisku (słowa Ludwiga), który przenikał „z drugiej strony”, przez zasłonę z migoczących 
kolorów. Było to blisko Środka, Centrum Chaosu, tam, gdzie mieszkał Pan Wszechrzeczy, 
Azathoth. Bo wszystko, co istnieje, powstało z myśli Azathotha i tylko tam, w Centrum 
Ostatecznego Chaosu, Scott mógł odnaleźć sposób, by jako człowiek, żyw i cały znowu 
osiąść na Ziemi. Dalej Edmond wyskrobał parę słów z dziennika i da się tylko odczytać: „…a 
myśli stają się ciałem”.
Blady i wymizerowany Ludwig stwierdził, że musi dokończyć dzieła. Chciał zabrać Scotta 
do Centrum Chaosu, choć bal się czyhających w drodze niebezpieczeństw i licznych pułapek. 
Co gorsza, mówił, Azathotha okrywa jedynie cienki welon, a podobno każdy, kto choćby 
tylko raz spojrzy na Władcę Wszechrzeczy, ginie straszną i ostateczną śmiercią. Scott 
również przed tym ostrzegał, wspominając jeszcze o złośliwej pokusie spojrzenia w zakazane 
miejsce, której nie łatwo się oprzeć.
Tu Robert Ludwig nerwowo zagryzł usta i opuścił szpital. Można jedynie sądzić, że miał 
wypadek w drodze do mieszkania Edmonda, gdyż nigdy więcej nie widziano go na Ziemi.

Policja wciąż szukała zaginionej głowy Kennetha Scotta. Edmond przeczytał o tym w 
gazecie. Następnego dnia niecierpliwie czekał na Ludwiga, a po kilku pełnych 
zdenerwowania godzinach, zaczął telefonować. Na próżno. Po drugiej stronie nikt nie 
podnosił słuchawki. Chory z niepokoju, przez dziesięć minut dyskutował z lekarzem i drugie 
dziesięć z ordynatorem szpitala. Wreszcie pokonał obiekcje personelu, dostał zwolnienie i 
taksówką wrócił do domu.
Ludwig zniknął bez śladu. Edmond w pierwszej chwili chciał powiadomić policję, ale 
szybko porzucił ten zamiar. Nerwowo krążył po pokoju, z rzadka tylko odrywając spojrzenie 
od kawałka kryształu, wciąż spoczywającego w miedzianym kotle.
Dziennik niewiele mówi o wydarzeniach owej nocy. Wydaje się, że Edmond przygotował 
kolejną porcję narkotyku lub że trujące opary, które wdychał kilka dni przedtem, 
spowodowały trwałe zmiany w jego umyśle. Dość, że nie umiał odróżnić prawdy od fałszu. 
Zapis w notatniku, datowany następnego ranka, zaczyna się bez wstępu:

„Słyszałem go. Tak jak powiedział Bob, mówi z wnętrza kryształu. Jest w rozpaczy i 
twierdzi, że Bob zawiódł. Nie doprowadził Scotta do Centrum i przez to S. nie mógł 
wrócić na Ziemię, aby go uratować. Coś — nie wiem, co — pochwyciło Boba. Boże, 
zlituj się nad nim. Boże, pomóż nam wszystkim — Scott twierdzi, że muszę zacząć w 
miejscu, gdzie przerwał Bob i dokończyć sprawę”.

Na ostatnich stronach dziennika Edmond całkiem otwarcie pisze o swoich odczuciach i ta 
część lektury bynajmniej nie należy do przyjemnych. Najwstrętniejszy z przedstawionych 
wcześniej pozaziemskich stworów blednie w porównaniu z ostatnią walką, stoczoną przez 
człowieka zamkniętego z własnym strachem w czterech ścianach mieszkania i zdającego 
sobie sprawę z gnębiącej go słabości. Chyba dobrze się stało, że nieszczęsna broszura uległa 
zniszczeniu, gdyż opisany w niej narkotyk mógł być jedynie produktem piekła zrodzonego w 
otumanionym mózgu. Końcowe strony notatnika dają obraz umysłu popadającego w ruinę.

„Przeszedłem. Dzięki próbom Boba poszło mi znacznie łatwiej. Zacznę w tym 
miejscu, gdzie on przerwał, zgodnie z radą Scotta. Przebrnąłem przez Zimny Płomień i 
Skłębione Wiry i dotarłem do Scotta. Zabrałem go i przeniosłem przez kilka 
poziomów, zanim zacząłem wracać. Bob nic nie wspominał o ssaniu, które trzeba 
pokonać. Na szczęście, z dalszej odległości nie jest ono zbyt silne”.

Kolejny zapis pochodzi z następnego ranka. Trudno go odczytać.

„Nie wytrzymam. Muszę wyjść. Kilka godzin spędziłem w Parku Griffitha. Potem 
wróciłem do domu i niemal natychmiast usłyszałem głos Scotta. Boję się. Chyba to 
wyczuł i także jest przestraszony. Do tego zły.
Mówi, że nie mogę marnować więcej czasu. Życie z niego ucieka i czym prędzej 
musi dotrzeć do Centrum, aby wrócić na Ziemię. Widziałem Boba, ale tylko przez 
chwilę. Nie rozpoznałbym go, gdyby mi Scott nie powiedział. Był poskręcany i 
koszmarnie obcy. Scott twierdzi, że atomy jego ciała dopasowały się do warunków 
innego wymiaru. Muszę uważać. Już prawie dotarliśmy do Centrum”.

Ostatni wpis.

Jeszcze ten jeden raz. Boże, jak się boję. Strasznie się boję. Słyszałem pisk. 
Zamienił mi umysł w sopel lodu. Scott wrzeszczał na mnie, poganiał, chyba też 
usiłował zagłuszyć ten… dźwięk, ale nie potrafił. W dali jaśnieje wątła, fioletowa aura 
i migoczą kolorowe światła. Tuż za nimi, jak mówi Scott, siedzi Azathoth.
Nie zrobię tego. Nie dam rady. Nie przy tym pisku i Kształtach, które 
widziałem na dole. Jeśli popatrzę na nie tuż przy Zasłonie to… ale Scott wciąż się 
wścieka. Wprost zarzucił mi winę. Miałem niemal nieposkromioną ochotę, żeby dać 
się wyssać, a potem rozbić Wrota — czyli kryształ. Może to zrobię, jeśli następnym 
razem znów nie będę mógł oderwać oczu od Zasłony. Poprosiłem Scotta, by mi na 
chwilę pozwolił wrócić na Ziemię i obiecałem, że dokończymy sprawy następnym 
razem. Zgodził się, ale nakazał pośpiech. Życie ucieka z niego coraz szybciej. Groził, 
że jeśli nie wrócę za dziesięć minut, przyjdzie po mnie. Nie przyjdzie. Siła utrzymująca 
go w Zaświatach, tu na Ziemi przestałaby działać po dwóch sekundach.
Dziesięć minut dobiega końca. Scott woła poprzez Wrota. Nie pójdę! Nie 
potrafię. Nie chcę znać okropieństw Zaświatów, tych… ruchów za Zasłoną i 
okropnego pisku…
Nie pójdę, mówię! Nie, Scott… Nie dam rady! Nie wyjdziesz do mnie. Umrzesz. 
Mówię ci, że nie pójdę! Nie zmusisz mnie… Przedtem rozbiję Wrota! Co? Nie! Nie 
możesz… Nie zrobisz tego! Scott! Nie… Nie… Boże, on wychodzi…”

Tak brzmi ostatni fragment dziennika znalezionego przez policję na biurku, Edmonda. 
Potworny krzyk i lepki, czerwony strumień wypływający spod drzwi mieszkania, skłoniły 
sąsiadów do wezwania patrolu.
Ciało Paula Edmonda znaleziono w pobliżu progu. Głowa i ramiona spoczywały w 
ogromnej kałuży krwi.
Obok znajdował się przewrócony miedziany kocioł, a na dywanie były rozsypane 
niewielkie, jakby granulowane białe płatki. Sztywne palce Edmonda nadal ściskały coś, co 
wzbudziło najwięcej kontrowersji.
„Obiekt”, jeśli wziąć pod uwagę jego prawdziwą naturę, zachował się w doskonałym 
stanie. Częściowo pokryty był dziwaczną, szarą mazią i z ogromną siłą wpijał się głęboko w 
krtań Edmonda, mocno zaciskając szczęki wokół przegryzionej arterii.
Nie było już potrzeby szukać zaginionej głowy Kennetha Scotta.

* * * * *

Niniejsza opowieść nosiła pierwotnie tytuł „Groza w San Xavier”. Tak przynajmniej pisał 
o niej Lovecraft w liście do Kuttnera z 16 kwietnia 1936 roku, dopytując się niecierpliwie, 
kiedy będzie mógł ją przeczytać. W liście pada sformułowanie „najnowsze dzieło”, więc HPL 
wiedział od Kuttnera, że „Groza w San Xavier” to tytuł w pełni ukończonego utworu, a nie 
pobieżnego szkicu. Można przyjąć, że „Dzwony grozy” są pomysłem obdarzonego ciężką 
ręką redaktora. (Gdybym to ja miał okazję ingerować w teksty Kuttnera, wybrałbym chyba 
tytuł „Zew śmierci”.)
W ogólnym zarysie „Dzwony grozy” mocno przypominają „The Scourge of B’moth” 
Bertrama Russella („Weird Tales”, maj 1929 r.) i można by się zastanawiać nad źródłem 
inspiracji. Warto też zauważyć, że Kuttner wziął do serca wcześniejsze uwagi Lovecrafta i 
stworzył sytuację, gdzie przypadek wiedzie ku straszliwej katastrofie. Całość jednakże nie jest 
niczym innym, jak kolejną wersją „Przekleństwa króla Tut”, którym autorzy horrorów chyba 
nigdy nie będą znudzeni.
Publikowane po raz pierwszy w „Strange Stories”, w kwietniu 1939 r.

* * * * *

Henry Kuttner (jako Keith Hammond)
DZWONY GROZY
Bells of Horror

Tajemnicze zniknięcie dzwonów z misji San Xavier wzbudziło i wiele emocji. Niektórzy 
pytali nawet, dlaczego, gdy w końcu z górą po stu pięćdziesięciu latach je odnaleziono, 
zostały niemal natychmiast rozbite i spalone w sekretnym miejscu. Istniało wiele podań o ich 
niezwykłym tonie oraz jakości ludwisarskiej roboty, ze środowiska muzycznego napłynęło 
wiele listów pełnych oburzenia, że przed zniszczeniem nikt się nie zatroszczył, aby 
przynajmniej nagrać nieziemską muzykę.
Prawdę mówiąc, był koncert dzwonów, a towarzysząca temu katastrofa stała się 
bezpośrednią przyczyną ich końca. Kiedy złe i bezsprzecznie szaleńcze dźwięki popłynęły 
wśród czarnej mgły, jaka nagle spowiła San Xavier, tylko odważny czyn pewnego człowieka 
ocalił świat — tak, nie wahajmy się użyć tego słowa — przed chaosem i ostateczną zagładą.
Jako sekretarz Kalifornijskiego Towarzystwa Historycznego prawie od samego początku 
brałem udział w opisanych wypadkach. Nie uczestniczyłem, rzecz jasna, w odkryciu 
dzwonów, lecz prezes Towarzystwa, Arthur Todd, zadzwonił do mnie, do domu w Los 
Angeles, zaraz po owym nieszczęsnym fakcie.
Był tak podniecony, że z trudem rozumiałem, co mówi.
— Znaleźliśmy je! — krzyczał. — Dzwony, Ross! Znaleźliśmy je zeszłej nocy, w Pinos 
Rangę. To najbardziej sensacyjne odkrycie od czasu… kamienia z Rosetty!
— O czym ty mówisz? — spytałem, walcząc z sennością. Telefon Ros sa wyrwał mnie z 
ciepłego łóżka.
— Przecież o dzwonach z San Xavier! — z radością wypalił Arthur. — Sam je widziałem. 
W — tym samym miejscu, gdzie zagrzebał je Junipero Serra w 1775 roku. Jakiś turysta 
znalazł jaskinię w Pinos, zbadał ją… i zobaczył w kącie zmurszały drewniany krzyż, pokryty 
inskrypcją. Wziąłem…
— Co było w tej inskrypcji? — przerwałem.
— Co? Aaaa… zaraz. Już mam. Słuchaj. „Niechaj żaden człowiek nie bije w dzwony zła 
szczepu Mutsune, bowiem terror nocy na nowo nawiedzi ziemię Nueva California”. Jak 
wiesz, ktoś ze wspomnianego szczepu pomagał przy odlewaniu dzwonów.
— Wiem — powiedziałem do słuchawki. — Ponoć czarownicy plemienia obłożyli je 
magicznym zaklęciem.
— Tak… tak. Właśnie o tym myślałem — odparł Todd. — Dzieją się tam doprawdy 
niezwykłe rzeczy. Wydostaliśmy z jaskini tylko dwa dzwony. Został jeszcze jeden, lecz 
Meksykanie odmówili dalszej pracy. Czegoś się boją. Mimo wszystko wyciągnę dzwon, 
nawet jeśli miałbym to zrobić własnymi rękami.
— Chcesz, żebym przyjechał?
— Jeśli możesz — rzucił niecierpliwie Todd. — Dzwonię z chaty w Coyote Canyon. 
Denton, mój asystent, pilnuje robót. Może wyślę chłopaka do San Xavier, żeby przyprowadził 
cię do jaskini?
— Dobrze — mruknąłem. — Niech czeka w hotelu Xavier. Będę za parę godzin.

San Xavier leży jakieś sto mil od Los Angeles. Dwie godziny jechałem wybrzeżem, aż 
trafiłem do maleńkiej misji, sennie przycupniętej na skraju Pacyfiku, od lądu otoczonej 
wzgórzami Pinos. W hotelu czekał mój przewodnik, nie przejawiając zbytniej chęci powrotu 
do obozu Todda.
— Powiem panu, jak dojść, senor. Na pewno pan trafi. — Śniada twarz chłopca pod mocną 
opalenizną była nienaturalnie blada, a w piwnych oczach migotał cień strachu. — Nie chcę 
tam wracać…
Brzęknąłem kilkoma monetami.
— Chyba nie jest aż tak źle? — spytałem. — Boisz się mroku?
Drgnął.
— Si, mroku. W jaskini… bardzo ciemno, Senor.
Stanęło na tym, że musiałem wyruszyć sam, ufny w jego wskazówki i wrodzone poczucie 
kierunku.
Wstawał świt, kiedy wszedłem w głąb kanionu. Dziwny świt, nienaturalnie ciemny. Niebo 
miało posępny odcień, choć jak okiem sięgnąć, nie było ani jednej chmury. Widywałem już 
podobne zjawisko burz piaskowych, tylko że teraz powietrze wydawało się czyste. Na 
dodatek panował dokuczliwy chłód. Nawet z tej wysokości nie mogli dostrzec mgły wiszącej 
nad Pacyfikiem.
Szedłem dalej. Dygocząc z zimna, brnąłem przez posępne i chłodne zakamarki Coyote 
Canyon. Tuż nade mną wisiało smutne, ołowiane niebo. Dyszałem ciężko. Wspinaczka mnie 
wyczerpała, a przecież byłem w dobrej kondycji. Prawdę powiedziawszy, nie chodziło o z 
zwykłe fizyczne zmęczenie, ale raczej o dziwną, dokuczliwą ospałość umysłu. Po policzkach 
ciekły mi łzy i od czasu do czasu zamykałem powieki, żeby dać odpocząć oczom. Wciąż 
czekałem, że słońce stanie nad górskim szczytem.
Potem zobaczyłem coś niezwykłego i ohydnego zarazem. Ropuchę. Szarą, grubą i wstrętną 
ropuchę. Siadła obok skały na skraju szlaku i lekko pocierała grzbietem o szorstki kamień. 
Jednym okiem patrzyła na mnie… tyle tylko, że nie miała czym patrzeć. W miejscu oka 
widniał niewielki, zaśliniony otwór.
Żaba bujnęła się w przód i w tył, i wyrżnęła głową o kamień. Z bolesnym piskiem 
odskoczyła od skały i upadła na ścieżkę, prosto pod moje stopy.
Popatrzyłem na kamień i chwyciły mnie mdłości. Szary granit pokrywały białawe smugi 
śluzu, pomieszane z resztkami żabiego oka. Wyglądało na to, że ropucha z rozmysłem tłukła 
głową o skałę.
Z wolna popełzła w trawę, znacząc pylisty szlak długim pasmem mazi. Bezwiednie 
zacisnąłem powieki i mocno potarłem je dłońmi. Nagle opuściłem ręce, zaskoczony siłą, z 
jaką moje pięści wgniotły się w oczodoły. Ból załomotał mi skroniach. Oczy wciąż piekły i 
swędziały… Zadrżałem. Czyżby ten sam rodzaj cierpień skłonił ropuchę do samooślepienia? 
Mój Boże!

Ruszyłem dalej. W końcu trafiłem na niewielką chatkę — chyba tę, z której dzwonił Todd, 
gdyż widziałem pęk kabli biegnących z dachu do wysokiej sosny. Zapukałem do drzwi. 
Żadnej odpowiedzi. Poczłapałem w dalszą drogę.
Nagle rozległ się przeraźliwy krzyk, pełen rozpaczy i grozy, a potem tupot szybko 
biegnących kroków. Stanąłem, nasłuchując. Ktoś pędził szlakiem wprost w moją stronę… a 
gdzieś za nim sunęła zgiełkliwa pogoń. Zbieg wypadł zza zakrętu ścieżki.
Meksykanin. Poczerniałą twarz wykrzywiał mu grymas strachu i agonii, a z szeroko 
otwartych ust dobywał się nieludzki wrzask przerażenia. Ale nie dlatego chwiejnie cofnąłem 
się ze ścieżki, zlany zimnym potem…
Zbieg nie miał oczu. Dwie strużki krwi ściekały mu po policzkach z czarnych, ziejących 
otworów.
Nie zdążyłem złapać oszalałego ślepca. Na kolejnym zakręcie ze straszliwym trzaskiem 
wpadł na drzewo i na chwilę zamarł, przyklejony do pnia. Potem miękko, z wolna osunął się 
na ziemię. Na chropowatej korze została wielka plama krwi. Podbiegłem do leżącego.
Po chwili dołączyło do mnie czterech ludzi. Rozpoznałem Arthura Todda i jego asystenta, 
Dentona. Dwaj pozostali wyglądali na robotników. Todd wyhamował gwałtownie.
— Ross! Dobry Boże… Nie żyje?
Pochylił się nad nieruchomym ciałem. Denton i ja popatrzyliśmy na siebie. Denton był 
wysokim, silnie zbudowanym mężczyzną, o gęstej grzywie czarnych włosów i szerokich 
ustach, na których zazwyczaj gościł promienny uśmiech. Teraz jednak na jego twarzy widniał 
wyraz śmiertelnej powagi.
— Boże, Ross… On to zrobił przy nas — wyszeptał zbielałymi ustami. — Krzyknął, 
uniósł ręce i wydłubał sobie oczy.
Zamknął powieki, jakby nie chciał wspominać tej sceny. Todd wyprostował się z wolna. 
W odróżnieniu od Dentona był mały, energiczny, o smukłej twarzy i niezwykle czujnym 
spojrzeniu.
— Nie żyje — stwierdził.
— Co się dzieje? — spytałem, z trudem panując nad głosem. — O co w tym chodzi, Todd? 
Nagły obłęd?
Nie potrafiłem się pozbyć widoku ropuchy bijącej łbem o kamień. Todd potrząsnął głową i 
zmarszczył brwi.
— Nie wiem… Jak, twoje oczy?
Wzdrygnąłem się.
— Źle. Bardzo źle. Pieką i swędzą. Po drodze wciąż je tarłem.
— Tak samo inni — wtrącił Denton. — Ja też. Widzisz? Rzeczywiście, miał mocno 
zaczerwienione białka i zaognione spojówki.
Dwaj meksykańscy robotnicy stanęli tuż przy nas. Jeden z nich mruknął coś po hiszpańsku. 
Todd rzucił krótki rozkaz, więc z wyraźnym wahaniem dali krok do tyłu. Potem, bez 
zbędnych ceregieli, odwrócili się i zaczęli schodzić w dół zbocza. Denton krzyknął gniewnie i 
chciał ich gonić, ale Todd złapał go za rękę.
— To nic nie da — powiedział szybko. — Sami wyciągniemy dzwony.
— Znaleźliście już wszystkie? — zapytałem, kiedy wróciliśmy na szlak;
— Wszystkie trzy — ponuro odparł Todd. — Wraz z Dentonem odkopałem ostatni. Oraz 
to.

Wyjął z kieszeni niedużą, oblepioną ziemią tubę z zielonkawego i metalu. Wewnątrz tkwił 
wyjątkowo dobrze zachowany zwój pergaminu. Z zakłopotaniem popatrzyłem na stary 
hiszpański zapis.
— Daj — mruknął Todd, ostrożnie odbierając mi znalezisko. Tłumaczył bezbłędnie.
— „Dnia 21 czerwca, z Bożej łaski, po odparciu ataków pogańskich Mutsune, trzy 
dzwony, odlane zaledwie miesiąc temu, zostały zakopane w tej sekretnej jaskini, a wejście 
zawalone”.
— Osuw skalny musiał odsłonić otwór groty — wyjaśnił Todd.
— „Nie dość, że złe czary były codzienną praktyką Indian, na głos dzwonów powstał 
potworny demon, określany w języku Mutsune jako Zu–che–quon, i wyszedł z podziemnego 
leża u stóp gór, i sprowadził na nas mrok nocy, i zimny powiew śmierci. Krzyż był 
strzaskany, a tak wielu popadło w moc demona, że ci z nas, którzy pozostali przy zmysłach, z 
największym trudem odparli atak hordy i usunęli dzwony. Potem dziękowaliśmy Bogu za 
ocalenie i nieśliśmy pomoc wszystkim, którzy doznali krzywdy w czasie walki. Dusze 
zmarłych poleciliśmy Bogu i prosiliśmy w pokorze, by San Antonio przybył uwolnić nas z 
okrutnej samotni. A ponieważ nie było Bożą wolą, abym sam dopełnił tego obowiązku, przeto 
nakazuję każdemu, kto znajdzie wspomniane dzwony, żeby odesłał je do Rzymu, w imię 
naszego Pana, Króla. Niech Bóg ma go w swojej opiece”.
Todd przerwał i na powrót pieczołowicie umieścił dokument w tubie.
— Podpisane: „Junipero Serra” — powiedział cicho.
— Boże, co za traf! — zawołałem. — Ale… jesteś pewien, że nic takiego…
— A jak myślisz? — warknął głosem zdradzającym najwyższe napięcie. — Musi być 
jakieś logiczne wytłumaczenie. Paskudna kombinacja przesądów z autosugestią…
— Gdzie Sarto? — z nagłą obawą spytał Denton. Stanęliśmy na skraju małej, skalistej 
polany.
— Sarto? — powtórzyłem.
— Ma małą chatę na szlaku — odparł Todd. — Musiałeś ją widzieć. Zostawiłem go przy 
jaskini, do pilnowania dzwonów, kiedy Jose dostał szału.
— Nie zabierzemy ciała do wioski? — zapytałem. Todd zmarszczył brwi.
— Nie osądzaj mnie źle — powiedział — ale… nie zostawię dzwonów. Jose nie żyje. W 
niczym mu nie możemy pomóc, a my trzej z ledwością przetransportujemy znalezisko. 
Szkoda, że biedak nie miał takiego zmysłu, co Denton — dokończył z ponurym uśmiechem. 
— Nie wpadłby wówczas na drzewo…
Właśnie. Denton po pierwszym razie mógłby przejść cały szlak z zawiązanymi oczami. 
Obdarzony niesłychaną pamięcią i wyczuciem kierunku, był jak Indianin, który bezbłędnie 
trafia do wigwamu po wielusetmilowej wędrówce przez głuszę. Jakiś czas potem ta 
umiejętność miała się nam bardzo przydać, chociaż teraz, rzecz jasna, nikt z nas nie potrafił 
przewidzieć przyszłości.
Weszliśmy na stromą skałę ponad polanką i minęliśmy niewielkie rumowisko wśród sosen. 
W ziemi ziała ogromna dziura — ślad niedawnej lawiny.
— Co u diabła? — Todd spojrzał wokoło. — Jak…
— Uciekł — ze zdumieniem oświadczył Denton. — Zabrał dzwony…
Potem, gdzieś w górze, rozległ się cichy dźwięk muzyki, jęk dzwonu uderzającego o 
drewno. Unieśliśmy głowy i powitał nas dziwny widok. Jakiś człowiek, krępy, brodaty, z 
ogniście rudą i gęstą czupryną, szarpał za sznur przeciągnięty przez konar sosny. Na drugim 
końcu liny…
Na drugim końcu liny, wyraźnie widoczne na tle nieba, z wolna wznosiły się zaginione 
dzwony misji San Xavier. Cudownie wykonane, połyskujące brązem mimo licznych 
zacieków i otarć — nieme, gdyż ktoś wyrwał im serca. Raz czy dwa stuknęły o pień drzewa i 
wówczas dała się słyszeć cicha, posępna nuta.
Jak jeden człowiek radził sobie z takim ciężarem? Mięśnie jego nagich ramion zdawały się 
bulgotać przy każdym ruchu. Wybałuszał oczy i mocno zaciskał zęby.
— Sarto! — krzyknął Denton, ruszając w górę. — Co ty robisz?!
Sarto z zaskoczeniem uniósł głowę i spojrzał na nas. Lina wyśliznęła mu się z palców i 
dzwony runęły w dół. Sarto z ogromnym wysiłkiem przywarł do sznura, na chwilę 
powstrzymał katastrofę, lecz potem stracił równowagę. Zatoczył się, zadreptał w miejscu i 
fiknął a kozła na stoku, a za nim, z głuchym dudnieniem poleciały dzwony. Runęły w dół 
zbocza, łomocząc o skały.
— Boże! — dobiegł mnie szept Todda. — Zwariował!
Pył i odłamki głazów strzeliły w górę. Rozległ się okropny trzask, Denton desperackim 
susem uskoczył na bok. Przez chmurę kurzu widziałem, jak jeden z dzwonów zmiażdżył 
koziołkujące ciało Sarta, a potem poleciałem na plecy, zaciekle trąc oczy oślepione 
wirującym pyłem. Przytrzymałem się drzewa. Huk i łomot ucichł w oddali. Parę razy 
mrugnąłem powiekami i potoczyłem wzrokiem dokoła.
U stóp miałem jeden z dzwonów, oblany czerwoną posoką. Sarto leżał wciśnięty w 
krzewy, nieco wyżej. Za to kilka stóp w dole, zaczepiona o wystrzępiony zręb skały, widniała 
pokrwawiona i zmięta głowa nieszczęśnika.
Tak zakończył się pierwszy akt dramatu, w którym uczestniczyłem.
Dzwony miały zawisnąć na wieży misji dwa tygodnie później. W gazetach aż huczało, 
jeszcze większa wrzawa panowała wśród historyków. Towarzystwa naukowe z całego świata 
planowały pielgrzymkę do San Xavier.
W beznamiętnym świetle logiki, z dala od posępnej atmosfery wzgórz Pińos, łatwo było 
wyjaśnić niecodzienne wypadki towarzyszące odkryciu dzwonów. Jakiś jad — coś w rodzaju 
trującego dębu albo grzyby rosnące w jaskini stały się przyczyną naszych kłopotów z oczami 
i obłędu, któremu ulegli Sarto oraz Meksykanin. Denton, Todd i ja nie podważaliśmy tych 
wniosków, choć między sobą wiedliśmy na ten temat niejedną dyskusję. Denton pojechał 
nawet do Biblioteki Huntingtona, by przejrzeć zakazany przekład „Księgi Ioda”, dokonany 
przez Johanna Negusa, gdzie nie brakło starych, ezoterycznych formuł związanych z 
przedziwnymi legendami. Powiadano, że istnieje tylko jeden egzemplarz owego dzieła, 
spisanego w przedludzkim, Dawnym Języku. Mało kto słyszał także o mocno okrojonym 
przekładzie Negusa, ale Denton znał pewien fragment związany z opowieścią o dzwonach z 
San Xavier.
Z Los Angeles przywiózł płachtę papieru pokrytą równym, wyraźnym pismem. Ustęp 
skopiowany z „Księgi loda” brzmiał:

„Wielki i Cichy mieszka w głębyach pod ziemią, u wybrzeża Zachodniego Okeanu. 
Nie ten On z możnych Przedwiecznych ukrytego świata, ni innych gwiazdozbiorów, 
lecz w ukrytej ciemności Ziemi od zawsze mieszka. Nie ma drugiego imienia nad On, 
boż On jest złem ostatecznem i nieśmiertelną pustką oraz Milczeniem Starej Nocy.
Gdy Ziemia zemrze i bez ducha będzie krążyć między gwiazdami, On wnijdzie 
znowu i rozciągnie swą władzę nade wszystkiem. Bo też On nie ma nic wspólnego z 
żywotem i światłem, lecz umiłował ciemność i bezwieczną ciszę otchłani. Bywa jednak, 
iż mogą Go wezwać przed czasem na lico Ziemi, a ciemnoskórzy, co zamieszkują 
brzegi Zachodniego Okeanu mają moc, iżby poprzez pradawne czary i osobliwie 
głębokie dźwięki dotrzeć do Jego podziemnej kryjówki.
Pomnieć zaś trzeba, że największa groźba w owym wezwaniu, bo też On niesie 
śmierć i noc przedwczesną. On niesie ciemność w dzień i czernią zakrywa światło. I 
wszystkie życie, głosy i ruchy zamierają za Jego przejściem. Czasem przychodzi w czas 
zaćmienia i chociaż nie ma nazwy, ciemnoskórzy wołają nań Zushakon.”

— Tu jest luka — powiedział Denton, kiedy uniosłem głowę znad kartki. — Brakuje 
tekstu.
— Dziwne… — Todd zabrał mi papier i przebiegł pismo wzrokiem. — Ale to czysty 
przypadek. U źródeł wierzeń i obrzędów ludowych leżą zwykłe zjawiska przyrodnicze. 
Można znaleźć wiele przykładów na potwierdzenie tej tezy. Pioruny Jowisza i strzały 
Apollina to tylko błyskawice oraz promienie słońca.
— „Nigdy bowiem nie spojrzy na nich Helios śliczny… — cicho zacytował Denton. — 
Zawsze też lud ten nędzny w grubej nocy brodzi”*. Pamiętacie wizytę Odysa w Krainie 
Śmierci?
Todd wydął usta.
— I co z tego? Myślisz może, że na dźwięk dzwonów Pluton wyskoczy z Tartaru? Bzdury. 
Mamy dwudziesty wiek, takie rzeczy się nie zdarzają… Prawdę mówiąc, nigdy się nie 
zdarzały.
— Jesteś pewien? — zapytał Denton. — Chyba nie chcesz nam wmówić, że ostatnie 
chłody są czymś normalnym.
Prędko uniosłem głowę. Od dawna byłem ciekaw, czy ktoś poza mną zauważył, co dzieje 
się z pogodą.
— Bywało gorzej — z zawziętym uporem odpowiedział Todd. — Zimno, deszcze… Nie 
myśl, że ze względu na parę mglistych dni będę słuchał podszeptów twojej wyobraźni. To… 
dobry Boże!
Przetoczyliśmy się przez pokój.
— Trzęsienie ziemi! — jęknął Denton. Skoczyliśmy do drzwi. Żaden z nas nie pobiegł w 
stronę schodów, ale zatrzymaliśmy się w progu. W czasie trzęsienia ziemi jest to 
najbezpieczniejsze miejsce każdej budynku, rzecz jasna, biorąc pod uwagę rodzaj i budowę 
konstrukcji.
Nie było dalszych wstrząsów. Denton wrócił do pokoju i stanął pi oknie.
— Patrzcie — rzucił bez tchu. — Zaczęli dzwonić.
Stanęliśmy tuż przy nim. Dwie przecznice dalej widać było dzwonnicę misji Sah Xavier, a 
w jej łukowatych wykuszach trzy rozkołysane dzwony.
— Podobno jak je odlewano, Indianie wrzucili do wrzącego metalu żywą dziewczynę — 
mruknął Denton, pozornie bez związku.
— Wiem — zdenerwował się Todd. — A czarownicy naznaczyli je magią. Nie bądź głupi!
— Czemu sądzisz, że dźwięk dzwonów — w końcu pewien rodzaj wibracji — nie może 
wywołać określonego zjawiska? — zaperzył się Denton, chociaż wyczułem w jego głosie 
lekką nutę strachu. — Niewiele wiemy o świecie, Todd. Życie może przybierać dziwne 
formy, a nawet…
Bamm–m–m!
Rozległ się huczący, złowieszczy jęk dzwonu. Był niezwykle głęboki, wiercił w uszach i 
drażnił nerwy. Denton ze świstem wciągnął powietrze.
Bamm–m–m!
Niższa nuta — jękliwa, przyprawiająca o zagadkowy ból w skroniach. Jakby natarczywe 
wezwanie…
Bamm–m–m! Bamm–m–m! — Gromowa, fantastyczna muzyka, niczym dźwięki z ust 
samego boga albo z naznaczonej piersi czarnego anioła Israfela…
Czyżby zapadał mrok? Co za cień zawisł nad San Xavier? Czemu toń Pacyfiku, dotąd 
migocząca błękitem, stała się ołowianoszara, a potem niemal czarna?
Bamm–m–m!
Poczułem nagle, jak podłoga dygocze mi pod stopami. Szyba zabrzęczała w oknie, pokój 
zachwiał się chorobliwie, a horyzont przywodził na myśl upiorną huśtawkę, kołyszącą się w 
przód i w tył monotonnym ruchem. Z tyłu rozległ się głośny stuk; obraz spadł ze ściany i 
roztrzaskał się na podłodze.
Denton, Todd i ja, niczym trzej pijacy, zataczaliśmy się po pokoju. Ruszyłem w stronę 
drzwi. Coś mi podpowiadało, że budynek nie postoi długo. Mrok gęstniał. W pomieszczeniu 
zawisła ciężka, złowroga mgła. Ktoś krzyczał piskliwym głosem. Brzęczało tłuczone szkło. 
Zobaczyłem obłok pyłu strzelający ze ściany w miejscu, gdzie odpadł kawał tynku.
A potem oślepłem!
Denton wrzasnął. Czyjaś dłoń ścisnęła mi rękę.
— To ty, Ross? — spytał Todd, jak zwykle spokojnym i opanowanym głosem. — Widzisz 
coś?
— Nie — dobiegła z czerni odpowiedź Dentona. — Ale to nie ślepota! Gdzie jesteście? 
Gdzie drzwi?
Nagły wstrząs, jaki targnął budynkiem, oderwał mnie od Todda i rozpłaszczył na ścianie.
— Tutaj! — próbowałem przekrzyczeć rumor. — Za moim głosem!
Za chwilę ktoś wpadł na mnie. Denton. Potem Todd.
— Boże! Co się dzieje? — wykrztusiłem.
— To te cholerne dzwony! — Denton krzyknął mi prosto w ucho. — „Księga loda” 
mówiła prawdę. „On niesie ciemność… w dzień…”
— Oszalałeś! — wydarł się Todd, lecz ponad jego głosem górowało wściekłe, 
rozdzierające uszy dudnienie dzwonów, opętańczo jęczących w ciemności.
— Czemu wciąż dzwonią? — mruknął Denton i zaraz sam sobie odpowiedział na to 
pytanie: — Trzęsienie ziemi… to trzęsienie kołysze dzwonnicą!
Bamm–m–m! Bamm–m–m!
Coś uderzyło mnie w policzek. Uniosłem dłoń i poczułem ciepły dotyk lepkiej krwi. 
Gruchnął odpadający tynk. Ziemia wciąż dygotała jak w febrze. Denton wciąż krzyczał, ale 
nie rozumiałem ani słowa.
— Co?! — zawołaliśmy chórem wraz z Toddem.
— Dzwony!… Trzeba je uciszyć! To one sprowadzają ciemność… i zapewne wstrząsy. 
Czujecie wibrację? Coś w dźwięku dzwonów zasłania fale słonecznego światła. 
Interferencja… Jeśli zdołamy je uciszyć…
— Postąpimy jak głupcy! — krzyknął Todd. — Pleciesz bzdury…
— Więc zostań. Znajdę drogę. Idziesz, Ross?
Przez chwilę nie odpowiadałem. Głowę miałem pełną potwornych myśli, związanych z 
naszym odkryciem i dawno pogrzebanymi dzwonami. Stary bóg Zu–che–quon, wzywany 
przez plemię Mutsune „osobliwie głębokimi dźwiękami”, szedł w moją stronę, a „wszystkie 
życie, głosy i ruchy zamierały za Jego przejściem… i można Go było wezwać przed czasem 
na lico Ziemi…”
— Idę, Denton — odparłem.
— Więc ja też, do cholery! — wtrąci! Todd. — Chcę zobaczyć, jak to się skończy. Jeśli 
coś znajdę…

Nie skończył, lecz poczułem, że szuka mojej ręki.
— Poprowadzę — odezwał się Denton. — Spokojnie.
Zastanawiało mnie jak odnajdzie drogę w tych stygijskich ciemnościach. Potem 
przypomniałem sobie, że miał niesamowitą pamięć i — wyczucie kierunku. Nawet gołąb 
pocztowy nie potrafiłby lepiej dotrzeć do celu.
Rozpoczęliśmy więc szaleńczą odyseję przez czarne piekło rozwrzeszczanych ruin. Wokół 
nas fruwały jakieś odłamki, padały niewidzialne ściany i cegły z kominów. Ludzie, ogarnięci 
histeryczną paniką, potrącali nas w mroku i z wyciem biegli dalej, bezskutecznie szukając 
wyjścia z zatrzaśniętej pułapki.
Było zimno. Zimno! Owionął mnie lodowaty powiew; palce i uszy zmarzły mi aż do bólu. 
Każdy wdech arktycznego powietrza przyprawiał o dokuczliwe dławienie w gardle i płucach. 
Obok siebie słyszałem chrapliwe oddechy i stłumione przekleństwa Dentond i Todda.
Nigdy nie zrozumiem, jak Denton znalazł drogę w tym chaotycznym wirze.
— Tutaj! — krzyknął nagle. — Misja!
Jakoś weszliśmy na schody. Kościół stał, chyba nienaruszony, w deszczu padających 
odłamków. Nie wiem, jak przetrzymał trzęsienie. Może chodziło o to, że wstrząsy przebiegały 
z zadziwiającą regularnością. Bardziej przypominały powolne i rytmiczne kołysanie fali niż 
nagłe i gwałtowne drgawki ziemi.
Całkiem blisko rozległy się dostojne pienia, tak różne od otaczającego nas szaleństwa.
— Gloria patri filio spiritui sancto…
Śpiew franciszkanów. Cóż jednak warte były ich modlitwy, skoro dzwony z wieży wciąż 
wybijały bluźniercze wezwanie? Dobrze, że dość często odwiedzaliśmy misję i Denton 
zapamiętał drogę na szczyt dzwonnicy.
Nie chcę mówić o szaleńczej wędrówce po schodach, gdzie każda chwila groziła upadkiem 
w objęcia śmierci. W końcu dotarliśmy na górę. Ukryte w mroku dzwony krzyczały nam tuż 
przy uszach. Denton puścił moją rękę i coś zawołał, ale nie zrozumiałem, o co mu chodzi. Ból 
rozsadzał mi głowę, ciało cierpiało z zimna. Miałem ogromną ochotę rzucić się w czarną 
przepaść i na dobre opuścić to rozszalałe piekło. Oczy mnie piekły, swędziały, drażniły…
Pr«ez parę sekund sądziłem, że instynktownie uniosłem ręce, aby potrzeć powieki. Potem 
poczułem na karku miażdżący uścisk dwóch dłoni i ktoś z okrutną siłą wepchnął kciuk w 
moje oko. Zawyłem z obezwładniającego bólu.
Bamm–m–m! Bamm–m–m!
Desperacko młóciłem rękami ciemność, walcząc nie tylko z nieznanym przeciwnikiem, ale 
i z własną, perwersyjną chęcią, aby pozwolić mu się oślepić. W głowie słyszałem szept:
— Po co ci oczy? Mrok jest lepszy… Światło bywa przyczyną cierpień. Czerń jest 
najlepsza…
Walczyłem nadal, ostro, w milczeniu. Tańczyłem po rozhuśtanej podłodze dzwonnicy, 
biłem o ściany i zawzięcie odrywałem od twarzy palce wroga, tylko po to, by zaraz poczuć je 
z powrotem. Straszny szept w głowie stawał się bardziej natarczywy:
— Nie potrzebujesz oczu! Wieczna ciemność to najlepsza… Zauważyłem lekką zmianę w 
dudnieniu dzwonów. Co to? Grały już tylko dwa — jeden umilkł. Mróz jakby zelżał i… 
czyżby w mroku pojawiła się szara poświata?
Wstrząsy wyraźnie zaczęły znikać. Wytężyłem muskuły, aby na dobre pozbyć się 
uporczywego dręczyciela. Tak, rzeczywiście, trzęsienie ustało. Zgasł przenikliwy dźwięk 
drugiego dzwonu.
Mój oprawca drgnął nagle i zesztywniał. Skoczyłem w bok, w stronę szarej aury, czujny na 
wypadek kolejnego ataku. Nie nastąpił.
Powoli, jakby od niechcenia, mrok ustępował z San Xavier.
Najpierw poszarzało, niczym przed perłowym świtem, potem pojawiły się żółte palce 
słońca. W końcu dzień pojaśniał pełnym blaskiem letniego popołudnia! Z wysokości wieży 
widziałem, jak zgromadzeni na ulicy ludzie z niedowierzaniem patrzą na błękitne niebo. U 
moich stóp leżało serce dzwonu.
Denton chwiał się na nogach, bladą twarz miał upaćkaną krwią, a ubranie podarte i pokryte 
kurzem.
— Udało się — szepnął. — Tylko kombinacja dźwięków mogła wezwać to… to coś. 
Kiedy uciszyłem pierwszy dzwon…
Przerwał i popatrzył na ziemię. Obok nas leżał Todd, obszarpany, z pociętą i zakrwawioną 
twarzą. Wstał ciężko i spojrzał na nas z taką zgrozą, że odruchowo dałem krok w tył i 
obronnym ruchem uniosłem ręce.
Todd zadrżał.
— Ross — jęknął zbielałymi ustami — Boże, Ross! Nic… nic nie mogłem na to poradzić! 
Nie mogłem. Otrzymałem rozkaz, żeby wybić ci oczy… Dentonowi także… i sobie! Głos… 
w mojej głowie…
Nagle zrozumiałem, co chce powiedzieć, gdyż sam także, w trakcie szamotaniny z 
nieszczęsnym Toddem, słyszałem ów straszny szept. Upiór — zwany Zushakonem w 
„Księdze loda” i Zu–che–quonem wśród Indian Mutsune — pętał nam myśli okrutnym, 
natarczywym nakazem samooślepienia. Niewiele brakowało, byśmy go posłuchali! 
Szczęśliwie, już było po wszystkim. Na pewno? Łudziłem się nadzieją, że na dobre zatrzasnę 
drzwi pamięci nad całą tą przedziwną sprawą, gdyż nie należy zbytnio roztrząsać podobnych 
wypadków. Mimo głosów krytyki i oburzenia, jakie dzień później wybuchły na wieść o 
zniszczeniu dzwonów, dokonanym zresztą przy pełnej aprobacie ojca Bernarda z misji San 
Xavier, nie zamierzałem ujawnić prawdy.
Uważałem, że tylko my trzej — Denton, Todd i ja — znamy klucz do kryjówki demona i 
że wspomniana tajemnica umrze wraz z nami. Stało się jednak coś, co zmusiło mnie do 
przerwania milczenia i ujawnienia światu znanych mi faktów. Denton przyznał, że być może 
mistycy i okultyści, którzy o wiele więcej wiedzą o rzeczach nadprzyrodzonych, z lepszym 
skutkiem wykorzystają dostępne nam informacje, gdyby znów doszło do katastrofy.
Dwa miesiące po wydarzeniach w San Xavier nadeszło zaćmienie słońca. Byłem wówczas 
u siebie, w Los Angeles. Denton pracował w dziale głównym Towarzystwa Historycznego w 
San Francisco, a Todd wrócił do domu w Hollywood.
Zaćmienie rozpoczęło się o czternastej siedemnaście, a wkrótce po zapadnięciu mroku 
poczułem dziwne mrowienie. Wściekle zacząłem trzeć swędzące oczy. Potem, tknięty 
okropnym wspomnieniem, wcisnąłem ręce w kieszenie. Strasznie cierpiałem.
Zaterkotał telefon. Wdzięczny, że coś pozwoli mi zapomnieć o bólu, chwyciłem 
słuchawkę. Dzwonił Todd.
Nawet mnie nie dopuścił do słowa.
— Ross! Ross! On wrócił! — krzyczał do słuchawki. — Walczę z nim od samego 
początku zaćmienia! Wiesz przecież, że nade mną miał największą władzę! Znów chce… 
Pomóż, Ross! Nie wytrzymam…
— Todd! — wołałem. — Czekaj! Jeszcze parę minut! Już jadę!
Żadnej odpowiedzi. Z wahaniem odłożyłem słuchawkę i pognałem do samochodu. Zwykle 
jadę dwadzieścia minut do domu Todda, lecz tym razem pokonałem tę trasę w siedem. 
Światła auta cięły mrok zaćmienia, lecz nie mogły rozproszyć moich ponurych myśli. Złapał 
mnie lotny patrol, ale parę pospiesznie rzuconych słów wyjaśnienia starczyło, by policjant 
wskoczył na motocykl i popędził wraz ze mną w dalszą drogę. Drzwi domu Todda były 
zamknięte. Krzyczeliśmy na zmianę, lecz nikt nie odpowiadał, więc je wyważyliśmy. 
Wszędzie paliły się światła.
Czym było kosmiczne zło, zbudzone do potwornego życia prastarą klątwą i dźwiękiem — 
to pytanie, na które nie zamierzam szukać odpowiedzi. Mam tylko straszne przeczucie, że 
głos zagubionych dzwonów z San Xavier wywołał okropny ciąg wydarzeń. Wierzę także, iż 
to wezwanie okazało się dużo trwalsze, niż początkowo przypuszczaliśmy.
Dawne zło, przywrócone życiu, nader niechętnie wraca do swego leża i nawet nie chcę 
myśleć, co się może zdarzyć w czasie następnego zaćmienia. Wciąż dźwięczą mi w uszach 
słowa „Księgi loda”: „i można Go było wezwać przed czasem na lico Ziemi… On niesie 
ciemność… i wszystkie życie, glosy i ruchy zamierały za Jego przejściem…” — i 
najstraszniejsze, najbardziej złowieszcze zdanie: „Czasem przychodzi w czas zaćmienia…”
Nie wiem, co zaszło w domu Todda. Z telefonu zwisała porzucona słuchawka, a obok 
leżącego sztywno ciała mojego przyjaciela spoczywał rewolwer. Ale to nie szkarłatna plama 
na lewej piersi go w szlafrok Todda wywarła na mnie największe wrażenie. O wiele gorszy 
był widok pustych, ziejących oczodołów w naznaczonej cierpieniem twarzy. I zakrwawione 
palce trupa.

* * * * *

Istnieje oczywiste, choć mało znaczące podobieństwo między kolejnym opowiadaniem i 
„Przerażającym staruchem” Lovecrafta. Wprawdzie tym razem czarownik ginie, lecz niczego 
nieświadom złoczyńca ściąga na swoją głowę straszliwą klątwę.
W tekście aż roi się od elementów Mitologii Kuttnera: akcję umiejscowiono w złowrogim 
Monk’s Hollow, są też wzmianki o „Chhaya Ritual”, bluźnierczym „Starszym Kluczu”, 
„Tajemnicach glisty” i „Księdze Karnaku”. Zaskakuje natomiast brak „Księgi Ioda” i to w 
opowiadaniu, w którym wspomniane bóstwo występuje we własnej, przeraźliwej postaci! 
Można sądzić, że Kuttner nieco później powziął pomysł ukazania loda i mechanicznie 
zamienił imię opisywanego boga. W przeciwnym razie bez wątpienia wymieniłby „Księgę” 
jako główne źródło wiadomości na temat loda. Mamy więc Przedwiecznego imieniem Iod, ale 
nie mamy „Księgi loda”. Nie ma więc też gwarancji, że wspominana wcześniej Księga 
dotyczy właśnie tej postaci.
Inne okultystyczne artefakty to „La Tres Sainte trinosophe” — w rzeczywistości traktat o 
alchemii, przypisywany długowiecznemu księciu de Saint Germain — oraz „potworny 
Ishakshar”, rzeźbiony przedmiot z „The Novel of the Black Seal” Arthura Machena.
I jeszcze jedno: ta historia aż prosi, żeby ją zilustrował Steve Ditko! W trakcie lektury 
miałem wrażenie, że wpadł mi w ręce zaginiony numer „Creepy”. Rzetelny scenariusz, gotów 
do komiksowej realizacji. Któż to może lepiej ocenić?
Publikowane po raz pierwszy w „Strange Stories”, w czerwcu 1939 r.

* * * * *

Henry Kuttner
ŁOWY
The Hunt

Alvin Doyle wszedł do Domu Czarnoksiężnika z płaskim, automatycznym pistoletem w 
kieszeni i żądzą mordu w sercu. Do tej pory miał tyle szczęścia, że odnalazł swego kuzyna, 
Willa Bensona, nieco wcześniej niż wykonawcy testamentu starego Andreasa Bensona. Teraz 
także nie mógł narzekać. Dom Willa okazał się małą chatką w wąskim kanionie, jakieś dwie 
mile za wioską Monk’s Hollow, gdzie żaden z przesądnych mieszkańców nie chadzał po 
zapadnięciu zmroku.
Will był najbliżej spokrewniony ze zmarłym Andreasem. Gdyby zginął, spadek 
przeszedłby w ręce Doyle’a. W rezultacie Doyle zajechał do Monk’s Hollow i z pistoletem w 
kieszeni zaczął wypytywać o swego kuzyna, na tyle jednak ostrożnie, żeby nie wzbudzić 
żadnych podejrzeń.
Will Benson był samotnikiem, nawet gorzej — mruczeli przy piwie rozmówcy Doyle’a. 
Szeptali coś o dziwnych praktykach, jakie odprawiał nocą, za zamkniętymi drzwiami chaty, 
przy szczelnie zaciągniętych zasłonach, aby nikt z zewnątrz nie zobaczył goszczących 
wewnątrz potworów. Czasem tylko nieludzkie wycie świadczyło o obecności złego.
Śmiałków, którzy chcieliby zgłębić tajemnicę Willa, zbrakło, kiedy właściciel knajpy, Ed 
Durkin, przyniósł pewnej nocy opowieść o smoliście czarnej bestii, jaka przysiadła na 
gontach chaty i wlepiała w niego gorejące spojrzenie tak długo, aż uciekł.
Doyle w duchu parsknął śmiechem, gdyż doskonale wiedział, że tego typu fantastyczne 
„relacje” krążą na temat wszystkich odludków. Dzięki temu miał ułatwione zadanie, bo nie 
musiał się martwić, że jakiś przypadkowy przechodzień usłyszy huk strzału. Wypożyczył już 
wcześniej zwykły czarny kabriolet, idealny do nocnej jazdy, i o zmierzchu, z kamiennym 
wyrazem twarzy, skręcił w pylistą wiejską drogę.
Śniada twarz Doyle’a rzadko zdradzała jakiekolwiek uczucia, może z wyjątkiem lekkiego 
zaciśnięcia ust lub złowieszczego błysku w chłodnych, szarych oczach. Teraz jednak, kiedy 
zapukał i w odpowiedzi zobaczył wychodzącego na ganek człowieka, pozwolił sobie na 
uśmiech. Nie było mu jednak do śmiechu.
Will Benson wyglądał tak jak na fotografii, chociaż ostatnią z nich wykonano blisko 
dwadzieścia lat temu. To same duże, wysokie czoło, ten sam czujny wyraz ciemnych oczu. 
Jedynie bruzdy wokół ust stały się nieco głębsze, a gęste brwi zbiegły ku sobie w wyrazie 
zaskoczenia. Skronie miał przyprószone siwizną. Nagle uśmiechnął się.
— Hej… Al! — zawołał z lekkim wahaniem. — Al, prawda? Nie poznałem cię w 
pierwszej chwili.
Doyle jeszcze szerzej wyszczerzył zęby, chociaż w duchu przeklinał dobrą pamięć kuzyna. 
Nie był pewien, czy Benson zdoła go rozpoznać, więc na wszelki wypadek przygotował dwa 
plany. Teraz wypadło zrezygnować z pierwszego i skupić się wyłącznie na drugim. 
Wyciągnął dłoń i z fałszywą serdecznością potrząsnął prawicą Billa.
— Tak, Al. Nie myślałem, że mnie pamiętasz. Minęło prawie dwadzieścia lat, nie? Byłem 
dzieckiem, kiedy widziałem cię po raz ostatni… hmmm… Mogę wejść?
W zachowaniu Bensona dało się odczuć dziwne wahanie. Zmarszczył brwi, niemal 
bojaźliwie zerknął przez ramię, po czym skinął głową.
— Oczywiście. Proszę.
Kiedy tylko znaleźli się w środku, starannie zamknął drzwi na podwójny zamek. Doyle z 
osłupieniem przyglądał się pomieszczeniu. Nic dziwnego, że wieśniacy nazywali to miejsce 
Domem Czarnoksiężnika!
Ze ścian zwisały suto marszczone, czarne draperie, przydające pokojom niezwykłej głębi. 
Stoły i krzesła rozsunięto po kątach, a podłogę pokrywał zadziwiający wzór. Doyle pogrzebał 
w pamięci — już wiedział. Był to pentagram, z kołem i sześcioramienną gwiazdą, 
namalowany dziwną farbą, rzucającą wątłą, zielonkawą poświatę.
Wokół pentagramu w równych odstępach stały bogato rzeźbione w srebrze lampy, a 
wewnątrz koła — fotel, stół z otwartą księgą oprawną w metal oraz kadzielnica zwisająca z 
trójnogu. Prawdziwa komnata maga! Doyle poczuł ukłucie gniewu. Cóż taki głupiec mógłby 
począć z fortuną starego Bensona? Pewnie wydałby wszystko na jakiś hokus–pokus. Nie 
zasłużył na spadek.
To jednak nasuwało nowe rozwiązanie. Po co mordować? Łatwiej wykazać, że kuzynek 
zwariował. Nieee… Doyle odepchnął tę myśl, zanim zdołała na dobre zaświtać mu w głowie. 
Zbyt duże ryzyko. Strzał z pistoletu dawał większą pewność.
Benson rzucił mu zagadkowe spojrzenie.
— Dziwisz się? Prawda, rzadko się zdarza widzieć coś takiego. Wyjaśnię później. Teraz 
siadaj i mów, co u ciebie. Co cię do mnie sprowadza?
Przyciągnął fotel spod ściany. Doyle usiadł i wyjął papierośnicę.
— Długa historia — mruknął. — Dawno już zerwałeś kontakty z rodziną. Ostatnio 
rozmawiałem o tobie z twoim dziadkiem.
Z uwagą obserwował Bensona, ale nie zauważył żadnej reakcji. Widać, Will jeszcze nie 
wiedział o śmierci starego.
— Przyszło mi wówczas do głowy…
— Przepraszam… — wtrącił Benson. — Mógłbyś nie palić?
— Co? — Doyle zerknął na niego, po czym posłusznie schował papierosa. — Jasne.
Benson poczuł się w obowiązku wyjawić powód swej prośby.
— Rozpocząłem… dość delikatne doświadczenia i nie chciałbym przez jakiś drobiazg 
zniweczyć ich wyniku. Hmmm… chyba jestem niedobrym gospodarzem, lecz wierz mi, Al, 
przyjechałeś w złym momencie.
Urwał i raz jeszcze z niepokojem spojrzał przez ramię.
— Chcesz u mnie zanocować?
Doyle był uosobieniem taktu.
— Nooo… skoro ujmujesz to w taki sposób… Nie zamierzam ci w niczym przeszkadzać. 
Oczywiście…
— Nie, nie. Nic z tych rzeczy — pospiesznie zapewnił go Benson. — Tyle tylko, że 
zacząłem przed chwilą i muszę to skończyć. Nawet teraz istnieje groźba…

Doyle myślał szybko. Facet był bez wątpienia kopnięty. Co za bzdura z tym 
„doświadczeniem”? Nie mógł jednak tak po prostu odjechać. Mrugnął okiem i znacząco 
pokiwał głową.
— Czekasz na kogoś, Will?
Blada twarz Bensona spłonęła rumieńcem.
— Nie — odparł. — Tu się mylisz. To tylko eksperyment… Słowo daję, że niebezpieczny. 
Słuchaj, Al… mógłbyś dziś zatrzymać się w wiosce i wrócić jutro? Cieszę się, że cię widzę, 
ale… nie umiem tego dobrze wyjaśnić. Takie sprawy zazwyczaj brzmią tajemniczo. Uznaj 
zatem, że prowadzę badania nad silnym środkiem wybuchowym.
— Boże, tak mi przykro… — szybko odpowiedział Doyle. — Chciałbym jechać do 
wioski, ale mam kłopot z samochodem. Może zadzwonimy po kogoś, żeby mnie zabrał?
Wstrzymał oddech. Nie wierzył, żeby Benson miał telefon, ale…
— Niestety, nie zadbałem, żeby podciągnęli mi linię — odparł Will, zagryzając dolną 
wargę. — Skoro już jesteś, spada na mnie pewna odpowiedzialność. Ale nie ma powodów do 
obaw, jeśli tylko dokładnie spełnisz moje polecenia…
— Oczywiście. Jeśli chcesz, mogę przejść do innego pokoju i poczynać, póki nie 
skończysz… — urwał na widok strachu, jaki zagościł na twarzy Bensona.
— Boże, nie! Zostaniesz przy mnie. To jedyne bezpieczne miejsce. Tu… tu…
Spojrzał za siebie. Z kadzielnicy unosiła się smuga gęstego, niebieskawego dymu.
— Chodź! — niecierpliwie zawołał Benson. Doyle wstał i popatrzył, jak jego krewniak 
przenosi fotel w obręb pentagramu. Powoli poszedł za nim.
Benson wyjął skądś świecę i osadził ją w ustawionym na biurku lichtarzu. Zgasił naftową 
lampę, która do tej pory oświetlała pokój, tak że jedyny blask dawała świeca i sześć srebrnych 
świeczników. Cień zgęstniał. Na zewnątrz pentagramu wyrosła ściana mroku, ciągnąca się 
pozornie bez końca, w głąb czarnych draperii. Zapadła głucha cisza.
— Raz zaczętego doświadczenia nie można przerwać — wyjaśnił Benson. — Ma swoje 
prawa i musi toczyć się dalej. Usiądź, bo będziesz długo czekał.
Pochylił się nad grubą księgą i przerzucił pożółkłą stronicę. Dzieło, jak zauważył Doyle, 
było spisane po łacinie. Nie znał tego języka. Pochylone nad księgą blade oblicze Bensona 
przywodziło mu na myśl średniowiecznego alchemika, zajętego czarami. Czary! Dobra broń 
była więcej warta niż zaklęcia i gusła pomylonych magików. Nadal jednak musiał zwodzić 
Bensona. Facet miał dziwny zwyczaj szybkiego spoglądania za siebie, a Doyle chciał uniknąć 
dłuższej walki. Pierwszy strzał musiał być śmiertelny.
Benson rzucił do kadzielnicy garść pyłu. Buchnęły kłęby dymu. Delikatny aromat wypełnił 
powietrze. Doyle skrzywił usta w uśmiechu, czując na sobie wzrok kuzyna.
— Myślisz pewnie, że zwariowałem, co? — spytał Benson.
— Nie — odparł Doyle i umilkł. Zdążył już na tyle ocenić przeciwnika, by wiedzieć, że 
dłuższe protesty zabrzmią fałszem.
Benson uśmiechnął się, odchylił w fotelu i ponownie zerknął i krewniaka. Wyjął z kieszeni 
poobijaną fajkę, obrzucił ją tęsknym spojrzeniem i schował.
— To najgorsze — mruknął mimochodem i parsknął krótkim śmiechem. Nagle 
spoważniał.
— Pewnie dowiedziałeś się w wiosce, że oszalałem. Tak mówią, chociaż w głębi ducha 
myślą co innego. Boją się mnie, Al. Bóg jeden wie dlaczego, gdyż nigdy w życiu nikogo nie 
skrzywdziłem. Nie rozumieją, co robię. Mnie to zresztą zupełnie nie przeszkadza, bo już 
przywykłem do badań w samotności. Zwykli ludzie nie muszą wchodzić tam, gdzie nie 
trzeba.
— Nazywają to miejsce „Domem Czarnoksiężnika” — przytaknął Doyle.
— Nic dziwnego. Wiesz, może po trochu mają rację. Dawnymi laty ludzi zgłębiających 
wiedzę tajemną zwano właśnie czarownikami. A im chodziło wyłącznie o naukę. Prawdę 
mówiąc, była to nauka, o której przeciętny człowiek, nawet konwencjonalny „badacz” nie 
miał najmniejszego pojęcia. Badacze byli ciut mądrzejsi, bowiem zdawali sobie sprawę, że za 
trójwymiarowym światem obrazów, dźwięków, smaków i woni leżą inne światy, w których 
także toczy się życie, choć zupełnie inne.
Przerwał.
— Wiem — podjął po chwili — że być może poczytasz moje słowa za rojenia wariata, ale 
powodowała mną troska o ciebie. Musisz się przygotować na niecodzienny widok. Inny 
kosmos… — Znów urwał i spojrzał na księgę. — To ciężka sprawa. Nic nie wiesz, a ja 
zaszedłem już tak daleko…
Doyle poruszył się niespokojnie. Wsunął dłoń do kieszeni i znieruchomiał, gdyż Benson 
znów popatrzył na niego. Nie chciał się zdradzić zbytecznym pośpiechem.
— Ujmijmy rzecz w ten sposób — ciągnął Will. — Człowiek nie jest wyjątkiem pośród 
inteligentnych istot. Tak przyznaje nauka. Odrzuca się jednak tezę, że istnieje wyższa forma 
wiedzy, pozwalająca ludziom na kontakt z owymi nadistotami. Błąd. Zawsze była ukryta, 
tajemna mądrość, dostępna nielicznym, którzy spędzili życie na jej zgłębianiu. Wśród tak 
zwanych „czarnoksiężników” w dawnych czasach nie brakło szarlatanów pokroju Cagliostra. 
Inni, jak Albert Magnus i Ludwig Prinn, wiedzieli, co czynią. Zaiste, wobec wielu 
niezaprzeczalnych dowodów tylko ślepiec mógłby zaprzeczać istnieniu sztuki tajemnej!

Benson mówił z coraz większym zapałem, aż poczerwieniały mu policzki. Szczupłym 
palcem popukał w leżącą przed nim rozwartą księgę.
— Wszystko jest tu, w „Księdze Karnaku” oraz w innych dziełach, takich jak „La Tres 
Sainte trinosophie”, „Chhaya Ritual”, czy „Dictionnaire Infernal” de Plancy’ego. Człowiek 
im nie wierzy, bo nie chce wierzyć. Wyrzucił wiarę ze swego umysłu. Z najdawniejszych 
czasów odziedziczył jedynie strach. Strach przed istotami, które ongiś zamieszkiwały Ziemię. 
Cóż… dynamit jest niebezpieczny, a jednak udowodnił swą przydatność.
— Boże! — zawołał nagle, a w smutnych oczach zapłonęły mu dziwne ognie. — Gdybym 
tak żył wówczas, kiedy starzy bogowie przemierzali Ziemię! Ileż bym się nauczył!
Urwał i niemal podejrzliwie popatrzył na Doyle’a. Z kadzielnicy dochodził cichy syk. 
Benson wstał prędko i sprawdził wszystkie sześć lamp. Wciąż płonęły, choć ogień przybrał 
niebieskawą barwę.
— Nic nam nie grozi, póki nie zgasną — oznajmił. — Póki pentagram nie zostanie 
zniszczony.
Doyle nie krył irytacji. Benson był bez wątpienia szaleńcem, a jego zachowanie mogło 
każdemu podziałać na nerwy. Nawet ktoś mniej spięty od Doyle’a uległby nastrojowi tych 
fantastycznych przygotowań i bajęd o monstrualnych… jak on to ujął? — „Nadistotach”. 
Trzeba było szybko zakończyć tę komedię. Doyle pogładził spust pistoletu.
— Dziś wezwałem jedną z owych istot — podjął Benson. — Za nic w świecie nie możesz 
okazać strachu. Krąg zapewnia ci bezpieczeństwo. .Wzywam boga, eony temu znanego pod 
imieniem loda. Iod — Łowca.
Doyle w milczeniu słuchał opowieści kuzyna o tajemnicach i zapomnianej wiedzy zawartej 
w dawnych księgach i manuskryptach. Poznawał dziwne, przedziwne i niezwykłe rzeczy. A 
najdziwniejsi z nich wszystkich była legenda loda, Łowcy Dusz.
Dawniej człowiek czcił loda pod niejednym imieniem. Iod należał do starych bogów; 
najstarszych, jacy zeszli na Ziemię. Kiedy zstąpił, głosiła dalej legenda, eony temu, inni 
bogowie wciąż przemierzali przestrzeń międzygwiezdną, a Ziemia była tylko przystankiem w 
ich niewiarygodnych podróżach. Grecy znali go jako Trofoniosa*, Etruskowie co dzień 
składali bezimienną ofiarę Vediovisowi,; żyjącemu za Rzeką Ognia, Phlegethonem.
Stary bóg nie obrał Ziemi na swą stałą siedzibę, a pewien fragment egipskiej inskrypcji 
określał go mianem, które w przekładzie na an+ gielski brzrrflało „Wędrujący Ku Innym 
Wymiarom”. Otoczona złą sławą „De Vermis Mysteriis” nazywała loda Błyszczącym 
Prześladowcą, który gnał duchy przez Tajemne Światy — co, jak dodawał Prinn, oznaczało 
inny wymiar kosmosu.
Bowiem dusza nie uznaje granic przestrzeni, a stary bóg — twierdził flamandzki badacz — 
polował na ludzkie dusze. Czerpał z łowów tę samą dziką rozkosz, co ogar ścigający 
wystraszonego królika. Jeśli jednak któryś z adeptów magii przedsięwziął przewidziane 
środki ostrożności, mógł bez obawy wezwać loda na Ziemię, a bóg służył mu w nieco 
dziwny, lecz pożądany sposób. Cóż z tego, skoro okrojona wersja „De Vermis Mysteriis” nie 
zawierała zaklęć niezbędnych do wywołania Łowcy z kryjówki.
I tylko wieloletnie studia nad pewnymi, półlegendarnymi kryptogramami — potwornym 
„Ishakshar” i zagadkowym „Starszym Kluczem” — pozwoliły Bensonowi odtworzyć 
inkantację wezwania.
Nikt jednak nie mógł wiedzieć, w jakiej postaci przybędzie Iod na Ziemię. Powiadano, że 
rzadko przybiera tę samą formę. W Radżgirze, kolebce buddyzmu, pradawni drawidowie 
pisali o straszliwej grozie boga. Religie Indii nakazywały wiarę w reinkarnację, a dla 
przeciętnego Hindusa jedyną prawdziwą śmiercią była śmierć duszy.

Trup może sczeznąć, obrócić się w proch, ale dusza wciąż żyje w innych ciałach — do 
czasu, aż nie stanie się łupem okrutnego loda. A Iod zawsze poluje, szeptał Benson. Dusza ma 
dość sił, by umykać przed nim do innych światów, lecz jest za słaba, by uciec. Każdy 
człowiek, który bez przygotowań ujrzał groźną w swej pełnej krasie postać loda, doświadczał 
straszliwego losu.
— Można tu się doszukać pewnych podobieństw z nauką — zakończył wykład Benson. — 
Ze zwykłą nauką. Weźmy synapsy. Styki nerwowe przewodzące impulsy myśli. Jeśli 
postawić zasłonę blokującą impulsy, dojdzie do…
— Paraliżu?
— Raczej katalepsji. Iod wysysa siły witalne, lecz pozostawia świadomość. Ciało umiera, 
mózg żyje. Coś, co Egipcjanie nazywali życiem w śmierci. Nawet… czekaj!
Doyle poderwał głowę. Benson patrzył poza pentagram, w ciemny kąt pokoju.
— Wyczuwasz jakąś zmianę? — spytał.
Doyle zaprzeczył, lecz zaraz dodał z lekkim wahaniem:
— Zimno… — Zmarszczył brwi. Benson wstał.
— Właśnie. Teraz słuchaj. Musisz pozostać tu, gdzie jesteś. Nie ruszaj się. Zresztą, 
cokolwiek zrobisz, nie wychodź poza pentagram, póki nie zwolnię tej istoty, którą zamierzam 
wezwać. I nie przeszkadzaj.
Był blady, tylko oczy błyszczały mu podnieceniem. Wykonał dziwny gest lewą ręką, a 
potem niskim, bezbarwnym głosem zaczął łacińską recytację:
— Veni siabole, discalcea me… recede, miser…
Temperatura w pokoju wyraźnie spadła. Panował przenikliwy ziąb. Doyle zadygotał i 
wstał z fotela. Odwrócony tyłem Benson nie zwracał na niego uwagi. Łacińskie słowa zastąpił 
rytmiczny bełkot w nieznanym Doyle’owi języku.

BAGABILACA BACHABE
LAMAC CAHI ACHABABE
KARRELYOS…

Doyle wyciągnął z kieszeni płaski, czarny pistolet, starannie wycelował i pociągnął za 
cyngiel.
Huk nie był głośny. Benson drgnął konwulsyjnie i, obróciwszy głowę, wlepił w kuzyna 
zdumione spojrzenie.
Doyle wepchnął pistolet do kieszeni i dał krok w tył. Nie chciał poplamić się krwią. Z 
napięciem patrzył na Bensona.
Umierający padł na twarz; ciało z ohydnym stukiem uderzyło o podłogę. Ręce i nogi 
zadygotały spazmatycznie, jakby w upiornej parodii pływania. Doyle zawahał się i ponownie 
sięgnął po pistolet. Nagle usłyszał jakiś dźwięk. Z uniesioną bronią obrócił się na pięcie. Z 
mroku za pentagramem dobiegał cichy szept, dziwne wibrowanie powietrza. Jakby leciutki 
powiew wiatru przebiegł przez uśpiony pokój. Ciemność zalegająca w kącie zaczęła się 
ruszać. Szept ucichł. Doyle zniżył pistolet i nasłuchiwał z tępym uśmiechem. Wtem ciszę 
przerwał donośny brzęk metalu. Doyle spojrzał na ziemię.
Benson leżał z szeroko rozpostartymi rękami. Tuż przy dłoni miał przewróconą srebrną 
lampę. Płomień zgasł. W szklanych oczach trupa widniał wyraz złośliwej satysfakcji, a na 
pobielałej twarzy z wolna zastygał uśmiech plugawego triumfu. Kiedy stężał, Doyle pojął w 
końcu, że kuzyn nie żyje.
Zgarbił się mimo woli, wyszedł z pentagramu i pospiesznie przekręcił kontakt. Potem 
zaczął metodycznie przeszukiwać pokój. Już wcześniej zadbał o to, żeby nie pozostawić 
odcisków palców, ale teraz, dla większej pewności, włożył parę gumowych rękawiczek. Nie 
znalazł nic cennego. Zestaw srebrzonych szczotek, trochę biżuterii i ze sto dolarów gotówką.
Ściągnął kołdrę z łóżka i rozgrzebał pościel. Potem raz jeszcze spojrzał po pokoju. Nie 
chciał przez nieuwagę popełnić jakiegoś błędu. Skinął głową, zgasił światło i wyszedł z chaty. 
Znalezionym kijem stłukł okno i przez chwilę dłubał przy zamku. Otworzył je bez trudu.
Wstawał księżyc i snop bladej poświaty padł przez wybite okno, rzucając na podłogę długi, 
zniekształcony cień Doyle’a. Zbrodniarz cofnął się szybko, a blask oświetlił białą twarz trupa. 
Doyle stał i patrzył przez długą chwilę, po czym wrócił do samochodu. Miał jeszcze coś do 
zrobienia.
Pół godziny później było już po wszystkim; łup spoczął na dnie cichego, zarośniętego 
stawu, jakieś dziesięć, dwanaście mil od chaty. Śmierć Bensona wyglądała na dzieło rabusia. 
Doyle z niebywałą ulgą zawrócił w stronę miasta. Wreszcie mógł dać odpocząć nerwom.
Czuł się jakoś dziwnie. Chwyciła go nagle senność. Co i rusz przysypiał, chociaż opuścił 
przednią szybę, aby poczuć na twarzy rześkie powietrze nocy. Dwa razy omal nie zjechał z 
szosy. W końcu uznał, że dalsza podróż może zakończyć się wypadkiem, więc zjechał na 
najbliższy postój, okrył się kocem i zamknął oczy. Wiedział, że po krótkiej drzemce w parę 
godzin dotrze do domu.
Niespokojnie wiercił się pod przykryciem. Noc była bardzo zimna. Gwiazdy lodowym 
wzrokiem patrzyły z góry, z chłodno połyskującego nieba. Tuż przed zaśnięciem Doyle’owi 
wydawało się, że słyszy czyjś urągliwy chichot…
We śnie widział dziwne, groteskowe obrazy. Najpierw spadał w bezdenną otchłań… potem 
towarzyszący temu zawrót głowy minął i został sam, bezbronny wobec koszmaru…
Znowu trafił do chaty Bensona. Ze ścian zwisały kruczoczarne draperie, a pentagram blado 
świecił z podłogi. Pogasły już wszystkie srebrne lampy, pokój tonął w milczącym mroku, 
targanym porywami zimnego wichru.
Jak to zwykle wynika z pokrętnej logiki snu, Doyle bez zdziwienia stwierdził, że chata nie 
ma dachu. Chłodne gwiazdy błyszczały na smolistym niebie. Nagle, bez ostrzeżenia, gdzieś w 
górze pojawiła się nieregularna plama czerni. Coś niezwykłego, widzialnego jedynie jako 
niewyraźny kształt na tle nieboskłonu, zawisło nad pokojem. Doyle zerknął w dół, na leżące 
bez ruchu ciało Bensona. Martwe oczy połyskiwały szokująco żywym, wewnętrznym 
blaskiem. Nie patrzyły na Doyle’a. Spoglądały w górę, a emanujące z nich światło 
rozpraszało mrok chaty.
Coś jakby gruby, powęźlony sznur opadło z góry. Zatrzymało się tuż nad twarzą trupa, 
wiło i kołysało miękkim, robaczym ruchem. Doyle powiódł wzrokiem wzdłuż domniemanej 
liny i spostrzegł, że drugi koniec niknie w wiszącym na niebie czarnym obłoku. Cieszył się w 
duchu, że nie może przeniknąć wzrokiem przez mrok spowijający nieznaną istotę.
Benson powoli zamknął oczy. Żaden mięsień nie zadrgał na pobielałej twarzy, z wyjątkiem 
ślimaczego, niemal niewidocznego ruchu powiek. Czarny sznur, kołysany ustawicznym 
ruchem, począł sunąć w kierunku Doyle’a. W górze pojawiła się wątła poświata. Blask 
jaśniał, rósł w siłę, aż po chwili zaćmił błyszczące gwiazdy i zmienił je w smętne duchy. 
Potem opadł bezgłośnie, wirując wokół Doyle’a.
Palce strachu dławiły mordercę. Chciał uciec, lecz nie mógł się ruszyć. Sparaliżowany 
senną zmorą, stał sztywny i bezbronny. Wirujący nad nim blask zaczął nabierać dziwnych, 
plugawych kształtów.

Sznur był coraz bliżej. Doyle podjął jeszcze jeden, nadludzki wysiłek, żeby zerwać 
pętające go niewidzialne więzy. Tym razem mu się udało.
Odrętwienie zniknęło; Doyle obrócił się jak fryga, chciał uciec — i zobaczył przed sobą 
pustkę. Tuż pod stopami miał czarną przepaść. Poczuł, że spada. Okropny szok, 
obezwładniająca niemoc zmąciły mu zmysły. Przez krótką chwilę leciał w głąb bezdennej 
otchłani, potem otoczyło go szare światło. Pokój bez dachu przepadł, razem z Bensonem i 
latającym stworem.
Doyle znalazł się w innym świecie. W innym koszmarze!
Ciągle towarzyszyło mu dokuczliwe poczucie nierealności. Rozejrzał się i zobaczył, że stoi 
skąpany w szarej, nie dającej cienia poświacie, padającej z niewiadomego źródła. Nad głową 
miał mgliście opalizujący obłok, a dokoła ciągnęła się płaska przestrzeń, pokryta maleńkimi 
skupiskami kryształów. Konglomeracja błysków i silnego światła. Zadziwiające, baloniasto 
wydęte stwory, nie większe od ludzkiej głowy, beztrosko szybowały w powietrzu, dryfując z 
wiatrem. Każdy z nich miał kształt idealnej kuli, pokrytej gadzią łuską.
Nagle jeden z nich wybuchł na oczach Doyle’a i zamienił się w chmurę połyskliwego, z 
wolna opadającego pyłu. Po zetknięciu z ziemią drobiny przybierały postać kryształów i 
łączyły się w fantastyczne wzory, podobne tysiącom innych, jakie porastały zamgloną 
równinę.
Szary obłok gęstniał powoli: pojawiła się blada, błyszcząca aura. Doyle patrzył na nią 
przez dłuższą chwilę, zanim zdał sobie sprawę z jej znaczenia. W końcu zobaczył 
niewyraźne, niepokojące kształty, migoczące w blasku. Nagle gdzieś z góry opadł czarny kłąb 
i skierował się wprost na niego!
Doyle zadygotał z okropnego strachu. Czy ten sen nigdy nie dobiegnie końca? Znów 
popadł w dziwne odrętwienie. Chciał krzyknąć, lecz żaden dźwięk nie przechodził mu przez 
zesztywniałe usta. Zanim robakowaty koniec macki zdążył go dotknąć, przypomniał sobie 
poprzednią ucieczkę i znów wytężył siły, żeby zerwać niewidzialne pęta. I znów czarna 
otchłań rozwarła mu się pod stopami. I znów doznał przerażającego uczucia, że spada… i 
znów czarna zasłona uleciała w górę, odsłaniając nową, niezwykłą, fantastyczną scenerię.

Wokół Doyle’a wyrosła splątana dżungla. Grube pnie drzew, liście i gęsta masa pnączy, 
nawet trawa pokrywająca ziemię — wszystko mieniło się agresywnym szkarłatem. Ale to nie 
było najgorsze. Rośliny żyły!
Pnącza wiły się wokół drzew, a drzewa niespokojnie potrząsały liśćmi i konarami młóciły 
gęste, zastygłe powietrze. Wysoka, mięsista trawa kołysała się pod stopami Doyle’a niczym 
ohydny rój dżdżownic.
Nie było słońca — tylko puste niebieskie niebo, dziwnie spokojne nad rozszalałą dżunglą. 
Doyle dostrzegł czerwoną lianę, grubą jak ramię dorosłego mężczyzny, która nagle wężowym 
ruchem strzeliła w jego stronę. Szarpnął się w bok i zobaczył znajomy obłok mgły pulsujący 
w powietrzu tuż nad jego głową. Na krótko zapanowała ciemność, a potem zjawił się w 
następnym świecie.
Tym razem był to ogromny amfiteatr, nieco podobny do Koloseum, tylko dużo większy. W 
dali wznosiły się rzędy ławek, zapełnione falującym tłumem. Od najbliższej loży dzielił 
Doyle’a spory szmat piachu i cztery spoglądające na niego stwory.
Upiorne bestie, nieludzkie i pełne grozy. Na ich tłustych, jakby wydętych, ciemnoskórych 
cielskach tkwiły zdeformowane kule, czarne jak smoła, z wyjątkiem bielejących tu i ówdzie 
plamek. Z dziury ziejącej w każdej kuli zwisał pęk bladych wstążek, a tuż nad każdą taką 
„ozdobą” zwisał równie blady, błyszczący dysk o czarnym środku.
Ciała, jak zauważył Doyle, były przybrane w coś na kształt czarnej togi, tak że widział 
jedynie zarys antropoidalnej sylwetki. Spod ich okryć sterczały jakieś dziwne narządy, 
nieznanego mu przeznaczenia. Na przykład krótka, mięsista macka przypominała 
miniaturową trąbę słonia, ale zwisała w miejscu, gdzie powinien znajdować się pępek. Inny 
płat skóry kończył się sporym jajem. Najgorsze nastąpiło jednak wtedy, gdy jeden z 
potworów uniósł rękę, a z otworu pod jego pachą wychynął mały, różowy język.
Narastający gwar przemienił się w groźny pomruk. Odległy tłum widzów niecierpliwie 
tańczył na ławach. Upiorna czwórka, wymachując mackami, ruszyła na Doyle’a.
W górze pojawił się jasny krąg światła. Rósł z każdą chwilą i połyskiwał groźnym, 
jaskrawym płomieniem. Czwórka bestii umknęła na bezpieczną odległość. Tym razem Doyle 
był gotów. Napiął mięśnie na widok monstrum skrytego w snopie blasku, szarpnął ciałem — 
tym razem kosztowało go to o wiele mniej wysiłku — i zanurkował w ciemność.
Z bezbarwnej pustki wypadł w oślepiającą biel rozległego pola lodu, niezmąconego żadną 
widzialną przeszkodą. W górze czerniało bezgwiezdne niebo. Przenikliwy ziąb zmroził go aż 
do szpiku kości. Chłód pozbawionej powietrza, kosmicznej przestrzeni. Doyle nie czekał na 
powrót prześladowcy, lecz od razu skoczył do następnego świata.
Teraz stanął na czarnej, galaretowatej mazi, wciąż dygoczącej mu pod stopami niczym 
cielsko jakiegoś tytanicznego stwora. Hebanowa, oślizła skóra ciągnęła się całymi milami we 
wszystkich kierunkach. W górze znów ostrzegawczo zabłysło światło. Doyle wzdrygnął się i 
skoczył w zbawczą toń mroku.
Wylądował na połaci twardej, zmrożonej, brązowej ziemi, nad którą rozciągało się piękne 
nocne niebo, usiane nieznanymi konstelacjami. Wśród gwiazd zalśniła dumnie wielka biała 
kometa. Z tego świata Doyle umknął w dziwne miejsce, pokryte taflą szkła albo lodu. 
Spojrzał w dół i zobaczył niewyraźne postacie, zamrożone lub pogrzebane tutaj, przeogromne 
zwłoki o zupełnie obcym, nieludzkim wyglądzie, zniekształconym co prawda przez 
zamgloną, szklistą substancję.
Kolejna wizja była o wiele gorsza. Po krótkim locie w ciemności Doyle trafił do 
olbrzymiego miasta pod czarnym nieboskłonem, po którym mknęły dwa złośliwie purpurowe 
księżyce. Gołym okiem mógł dostrzec ich ruchy. Szokujące swoim ogromem skupisko 
trójkątnych czarnych wieżyc oraz fortyfikacji podlegało niezwykłym i nienormalnym 
zasadom geometrii. W całości stanowiło trudny do opisania kamienny horror, a gdy Doyle 
usiłował ogarnąć wzrokiem wszystkie dziwaczne kąty i ściany, obłąkańcza architektura 
przyprawiła go o ból oczu.
Potem ujrzał w przelocie ohydne i koszmarne stwory, pełzające po placach gigantycznego 
grodu i zadygotał ze zgrozy. Desperacko rzucił się w ciemną otchłań.
Tym razem leciał w bezdennym mroku przez całą wieczność. Na koniec wylądował, 
spocony i zdyszany, na fotelu swojego kabrioletu. W szarym półcieniu przedświtu majaczyły 
sylwetki drzew.
Doyle sięgnął roztrzęsioną dłonią do schowka na rękawiczki. Miał sucho w gardle, głowa 
pękała mu z bólu. Chciał się napić. Zacisnął palce na flaszce… i zamarł.
Tuż nad nim pojawiło się znane światło!
Doyle opadł na oparcie fotela, w jego oczach niewiara walczyła ze strachem. Powoli, z 
pustki bulgoczącej napiętymi siłami kosmosu, wyłoniła się monstrualna postać. Popłynęła w 
blasku zwodniczego światła, aż wreszcie Doyle ujrzał całą gwiezdną istotę z dawno 
zapomnianego świata. Przybył Iod, Łowca Dusz.
Nieziemskie widmo nie było jednorodne, lecz składało się z dziwnie połączonych i nie 
pasujących do siebie elementów. Obce minerały i związki kryształu rzucały ogniste błyski 
przez łuskowatą, półprzeźroczystą skórę, a cała postać pulsowała ohydnie lepkim, pełzającym 
światłem. Gęsta maź spływała z napiętego cielska na maskę samochodu, a w powietrzu na 
oślep wirowały paskudne roślinne czułki, cicho cmokające z głodu.
Był to gorejący, kosmiczny potwór, zrodzony w wyjętym spod prawa wszechświecie, 
przedludzka bestia, starą magią wydarta z bezdennej otchłani dziejów. Wielkie błyszczące 
oko spoglądało na Doyle’a beznamiętnym wzrokiem węża Midgardu, a mackowate ramiona 
wyciągnęły się w stronę zdobyczy.
Doyle znów zdobył się na wysiłek, żeby zerwać pętające go więzy. Wił się i szarpał, aż ból 
rozsadzał mu skronie, lecz jedynym efektem jego starań był ostry, piskliwy gwizd, 
dochodzący z pomarszczonego otworu w dolnej części ciała potwora. Jedna z macek świsnęła 
w powietrzu i niczym wąż skoczyła ku twarzy Doyle’a. Poczuł, że dotknęła mu czoła, a 
chwilę potem jego umysł znalazł się w stalowych kleszczach odwiecznego lodu.
Świat błysnął w rozżarzonym płomieniu ognia, po czym zniknął i rozległo się upiorne 
mlaskanie. Życie uchodziło z Doyle’a pasmem nieprzerwanego bólu.
Potem cierpienie zelżało. Koniec. Cichy szept z wolna, jakby niechętnie zapadł w oddali i 
Doyle został sam w środku głuchej, denerwującej ciszy.
Prócz nieruchomej postaci w aucie, szosa była zupełnie pusta.
Alvin Doyle usiłował podnieść rękę. Nie wyszło. Z rosnącym przerażeniem chciał 
krzyknąć, wołać o pomoc, ale żadne słowo nie padło z zamarłych ust.
Nagle przypomniał sobie słowa Bensona: „Iod wysysa siły witalne, lecz pozostawia… 
świadomość. Ciało umiera, mózg żyje… życiem w śmierci”.
Zapadł w czasowe odrętwienie. Gdy się ocknął, zobaczył kilku gapiów stojących wokół 
samochodu. Człowiek w zielonym uniformie wymachiwał lusterkiem. Pokręcił głową w 
odpowiedzi na jakieś pytanie.
— Na pewno nie żyje. Popatrz na to. — Uniósł lusterko. — Widzisz?

Doyle chciał wrzasnąć, że żyje, ale wargi i język odmawiały mu posłuszeństwa. Nie wydał 
żadnego dźwięku. Nic się nie działo; nie czuł własnego ciała. Otaczające go twarze z wolna 
przemieniły się w rozmazane plamy, a w uszach dźwięczał niespokojny huk szaleństwa. 
Rytmiczny huk. Seria dudniących pacnięć — echo brył ziemi padających na trumnę — i 
obłęd egzystencji, jaka była ni życiem, ni śmiercią.

* * * *

Kolejne opowiadanie było w zamyśle przyjacielską parodią utworu Augusta Derletha, 
zamieszczonego w szóstym numerze „Crypt of Cthulhu”. W rozszerzonej i nieco zmienionej 
formie trafiło na łamy magazynu „Footsteps”, jako rodzaj hołdu złożonego twórczości 
Derletha. Ale w równym stopniu jest hołdem składar m Kuttnerowi i czerpie ze stworzonej 
przez niego Mitologii, choćby wówczas gdy idzie o „Księgę loda”, czy uśpionego niby — 
trupa. „Księgę loda” potraktowałem jako rodzaj Kabały, zgodnie zresztą z sugestią Kuttnera, 
który do jej opisu używał terminów Tikkoun i kadesh. Elementy Gnozy wywiodłem z 
podobieństw między „Iodem” i „Iao”, hellenistycznym skrótem imienia „Yahweh”, 
używanym w helleńskiej magii synkretycznej (patrz: „The Greek Magical Papyri in 
Translation” pod redakcją Hansa Dietera Betza i „Curse Tablets and Binding Spells from the 
Ancient World” pod redakcją Johna Gagera); por. także „Io Sabbaoth, Ialdabaoth” w 
gnostycznych tekstach.
„Pod nagrobkiem” to także pierwsze spotkanie z pensylwańską wioską Tophet, opisywaną 
później przez Lina Cartera. Nazwa pochodzi od określenia, jakim prorok Jeremiasz nazwał 
przeklętą Dolinę Hinnom w okolicach Jerozolimy, gdzie wyznawcy Molocha składali ofiary z 
dzieci. Owa dolina potem stała się swoistą kostnicą, na którą wyrzucano ciała niegodne 
pochówku w poświęconej ziemi. Tophet jest historycznym prototypem miejsca, „gdzie robal 
żyje, a ogień nigdy nie gaśnie”.
Publikowane po raz pierwszy w „Footsteps IV”, w 1984 r.

* * * * *

Robert M. Price
POD NAGROBKIEM
Beneath the Tombstone

Bo życie wieczne jest dla głupich.
Rozumny zapomnienie kupi.
Sen grobu da odpocząć kościom,
Ochroni przed niechcianym gościem.
A Sigil Starszy swym puklerzem
Zastawi przed plugawym zwierzem.

— Księga Ioda
I.
Nie umiem dokładnie wyjaśnić, czemu ekscentryczny wuj Absalom wybrał właśnie mnie 
na spadkobiercę resztek swych dóbr doczesnych. Bóg świadkiem, że byli inni, bardziej mu 
bliscy ode mnie. W każdym razie tak sądzę. Ostatni raz widziałem go chyba jeszcze w 
dzieciństwie na jakimś rodzinnym zjeździe. Nie mam pojęcia, co mógł wówczas we mnie 
zobaczyć.
Tak czy siak, piątego marca spakowałem do samochodu wszystkie potrzebne manele (bez 
większych trudów, gdyż, naprawdę, nie było tego zbyt dużo) i wyruszyłem do starej 
rezydencji, położonej wśród niskich wzgórz hrabstwa Lancaster w Pensylwanii. Nie 
przepadałem za wsią, ale trudno, takie czasy, ani mi w głowie było rezygnować z darmowej 
chaty, bez względu na jej stan i odludną lokalizację.
Trochę się nabiedziłem, zanim znalazłem kryjówkę wuja. Wieś nie figurowała na żadnej 
mapie, nawet miejscowi wzruszali ramionami, kiedy pytałem o Tophet. Może coś pokręciłem 
z wymową. Wiedziałem tylko, że nazwa ma jakieś odległe biblijne konotacje, jak zresztą 
większość okolicznych miast i osiedli. Zauważyłem to, gdy błądząc mimowolnie zwiedziłem 
kilka z nich. Pomyślałem wówczas, że jeśli mam się zgubić, to dobrze, że przynajmniej w tak 
malowniczym hrabstwie. Na szczęście właściciel małej stacji benzynowej udzielił mi w 
końcu właściwych wskazówek i przed wieczorem dotarłem do Tophet.
Faktycznie zaścianek. Kiedy tam dojechałem, bez trudu odszukałem domostwo wuja 
Absaloma. Leżało dobrych parę mil za wsią, aż mnie zastanowiło, czy naprawdę podlegało 
pod zarząd municypalny. Stary dwór górował dekadencką chwałą nad dzikim pejzażem. Był 
nawet w niezłym stanie, chociaż jakiś posępny. Złe wrażenie potęgował długaśny ciąg 
magicznych znaków namalowanych kredą i farbą tuż pod okapem. Przez cały dzień 
oglądałem podobne symbole, uznawszy je za wspaniały przykład ludowej sztuki. Zaciekawiło 
mnie też, na ile amisze i mennonici wierzą w tego rodzaju gusła. Po pierwsze, ci nabożni 
ludzie niezbyt się lubowali w tak frywolnych dekoracjach, po drugie, ich religia z dużą 
powściągliwością traktowała przesądy; czarownice i klątwy.
Klucz, który otrzymałem wcześniej pasował, o dziwo, do zardzewiałego zamka, drzwi 
uchyliły się z lekkim zgrzytem i stanąłem w progach mej nowej posiadłości. Ufff… 
musiałbym mieć niezłą parę, żeby za jednym zamachem pokonać długość holu. Dalej był 
salon i biblioteka, wszystko w zadziwiających dekoracjach. Dębowa boazeria miała chyba 
przydawać ciepła, lecz dziwnym trafem nie spełniła pierwotnych założeń. Może dlatego, że 
tylko pewna jej część została ozdobiona. Od śmierci wuja nie minęło znowu tak wiele czasu, 
aby wytłumaczyć te zaniedbania, więc decyzja o przerwaniu roboty musiała zapaść już 
wcześniej. Wuj Absalom najwyraźniej nie odziedziczył grymaśnego gustu poprzednich 
pokoleń. Może, jak niejeden ekscentryczny pustelnik, obojętny na sprawy świata, odbierał na 
innych falach. Zardzewiały zamek w drzwiach frontowych świadczył, że nikt tu się nie 
kłopotał drobnymi naprawami. Jedynie dywan utrzymywano w nienagannej czystości, 
zwróciłem na to uwagę tylko dlatego, że znajdowały się na nim zadziwiająco regularne 
wzory. Nie byłyby tak wyraźne, gdyby wuj Absalom od czasu do czasu nie chwycił za 
szczotkę. Coś w owych wzorach wydawało mi się dziwnie znajome, jakby przypadkowo 
nawiązywały do magicznych symboli na fasadzie domu. Hmmm… nieważne.
W bibliotece powiodłem wzrokiem po niewykończonej boazerii aż do wypełnionych 
książkami półek, po czym przyjrzałem się portretowi wiszącemu nad kominkiem. Bez 
wątpienia był to wuj Absalom. Jak wspominałem na wstępie, ostatni raz widziałem go w 
dzieciństwie, ale portret pomógł mi wypełnić luki w pamięci. To na pewno on. Malarz 
umiejętnie oddał nawet pewne znudzenie, z jakim starzec zasiadł do pozowania, namówiony, 
jak sądzę, przez któregoś z natrętnych krewniaków. Ależ musieli się wściekać, kiedy stary 
samotnik pominął ich w testamencie i scedował cały majątek na mnie!
W każdym razie byłem jedynym spadkobiercą i cieszyła mnie jego hojność, choć w 
testamencie znalazły się dziwne polecenia, abym spalił parę książek z bogatej biblioteki i 
zalał ogromną piwnicę.
Wkrótce miałem okazję wypełnić pierwsze ze zobowiązań. Rozpaliłem ogień w dużym, 
starym kominku. Pomyślałem, że i tak muszę się nieco ogrzać, więc cóż stoi na przeszkodzie, 
żeby się zająć konkretami? Im szybciej wypełnię postanowienia testamentu, tym szybciej 
zyskam legalne prawo do spadku.
Bez trudu odnalazłem tomy, które miały podążyć za wujem, bez względu na to, dokąd 
odszedł. Kilka z nich zawierało kolekcję pornograficznych sztychów, tak wymyślnych i 
perwersyjnych, że przechodziło to ludzkie pojęcie. Poszły w ogień. Flaki mi się wywracały, 
kiedy na chybił — trafił zerknąłem na jeden czy dwa obrazki, więc z dużą ulgą zająłem się 
resztą wypisanych tytułów.
Niektórych nie znałem, chociaż na uczelni zawsze pasjonowałem się językami, inne 
wzbudziły moją ciekawość. Gruby tom, zatytułowany „Księga Ioda”, napisany mieszaniną 
greki i koptyjskiego wyglądał na jakąś gnostyczną rozprawę. „Kabała Saboth” traktowała 
chyba o aniołach, ale niewiele mogłem z niej pojąć, gdyż autor posługiwał się barbarzyńską 
odmianą jidysz. Następna księga, „Wyznania szalonego mnicha Clithanusa”, była napisana 
zrozumiałą, choć kulawą łaciną. Gdzieś już o niej słyszałem, jako o zapomnianym 
przykładzie „wizjonerskich” rozpraw, jakich nie brakło w Średniowieczu.
Może parę z tych książek warto zachować lub sprzedać? — błysnęło mi w głowie. Na 
pewno by się przydały jakiemuś fachowcowi, który wiedziałby co z nimi zrobić. Nie chciałem 
jednak pogwałcić warunków testamentu i zaprzepaścić prawa do spadku. Z drugiej strony, 
nikt mi nie bronił przeczytania choć części księgozbioru…
Na koniec trafiłem na tom, który zaintrygował mnie bardziej niż pozostałe. Zdjąłem go z 
półki z mieszanymi uczuciami, gdyż tłoczona oprawa nieprzyjemnie przypominała ludzką 
skórę. Niemniej zaskakujący był język: kompletnie niezrozumiały (chociaż słowa spisano 
zwykłymi literami). Jedyny angielski wyraz, wypisany ręką wuja na pierwszej stronie jako 
częściowe tłumaczenie tytułu brzmiał „tekst” — „Tekst z R’lyeh”. Na próbę przeczytałem na 
głos parę podkreślonych linijek tekstu widniejącego pod ekslibrisem: „mglw’ nam fhthagn–
ngah cf ‘ayak ‘vulgtmm vugtlag’n…”
Słowa zadudniły echem w ogromnym pokoju i zniknęły w trzaskach dochodzących z 
kominka. Księga miała także podzielić ich los, lecz ze względu na późną porę zakończenie 
pracy odłożyłem do rana.
Pościeliłem łóżko w sypialni na górze i poszedłem spać. To był długi, męczący dzień, więc 
nie miałem żadnych kłopotów z zaśnięciem, chociaż trochę przeszkadzał mi osobliwie głośny 
chór żab i lelków dobiegający z zagajnika na skraju posiadłości. Hałas dokuczał mi chyba 
bardziej niż przypuszczałem, gdyż przyśniła mi się jakaś paskudna zjawa, półgad, półpolip, 
pełzający po zalesionym zboczu i bogata rzeźbionym murze.

II.

Tylko trochę pokrzepiony snem wstałem, przyrządziłem lekkie śniadanie na zimno i 
zabrałem talerz do biblioteki, aby kontynuować przegląd księgozbioru. Wuj Absalom 
zgromadził dziesiątki wycinków z opisami dziwacznych, choć pozornie niczym ze sobą nie 
powiązanych wypadków. Parę artykułów z „Lancaster Record” dotyczyło tajemniczych 
zniknięć i wypadków wśród bydła. Całość na pewno nie pochodziła z pierwszych stron gazet i 
nie rozumiałem, co mogło skłonić wuja Absaloma do sporządzenia tej specyficznej kolekcji. 
Uznałem to za kolejny dowód wypaczonych i niecodziennych zainteresowań starca.
Z zamyślenia wyrwało mnie głośne pukanie do drzwi. Drgnąłem, gdy niespodziany dźwięk 
wtargnął w ciszę, jaka mnie otaczała od poprzedniego wieczora. W progu zobaczyłem postać 
miejscowego funkcjonariusza prawa. Policjant w średnim wieku nieufnie zerkał w moją 
stronę, ale odprężył się nieco, gdy zaczęliśmy rozmawiać. Ponoć zeszłej nocy z pobliskiej 
zagrody zniknęły dwa dorodne buhaje. Posterunkowy krążył po okolicy w poszukiwaniu 
śladów złodziei i w pewnej chwili zobaczył dym bijący z komina posiadłości. Wiedział, że 
Absalom Mueller zmarł ponad miesiąc temu, więc postanowił to sprawdzić. Przedstawiłem 
się jako siostrzeniec starego Absaloma, dziedzic William, co uznał to za wystarczające 
wyjaśnienie i zaczął się zbierać. Gdzieś tak w połowie schodów obrócił głowę i spytał, czy 
zamierzam na stałe osiąść w Topher. Całkiem proste pytanie, w zwykłych okolicznościach 
nawet grzeczne, ale kiedy odpowiedziałem, że tak, że z ochotą wejdę w szeregi miejscowej 
społeczności, popatrzył na mnie z wyraźnym niepokojem.
Zamknąłem drzwi i zacząłem się zastanawiać, czym wytłumaczyć reakcję policjanta. Może 
wuj Absalom miał nie najlepszą opinię wśród okolicznych chłopów? Nie byłoby w tym nic 
dziwnego, zważywszy na ich religijność i jego raczej obrażające gusta. Kto wie, czym 
zasłużył sobie na złą reputację? Gorzej będzie, jeśli ja sam doznam przez niego przykrości. 
To nie najlepszy sposób startu w zupełnie nowym otoczeniu. Uznałem, że papiery i książki 
mogą poczekać. Może wizyta we wsi przyniesie rozwiązanie dręczących mnie wątpliwości.
Pomyślałem, że zanim trafię na główną ulicę Tophet, większość z moich sąsiadów będzie 
już dawno na nogach, zwłaszcza, że jak to chłopi, wstawali z pierwszym brzaskiem słońca. 
Co prawda mogli pracować w polu, ale istniała szansa, że spotkam przynajmniej kilku. Nawet 
jeśli nie zdołam rozwiać (zapewne wydumanej) tajemnicy otaczającej postać wuja, 
przynajmniej udowodnię, że nie jestem gburem i może zawrę jakieś ciekawe znajomości. Z tą 
myślą ruszyłem w drogę.
Niestety, moje nadzieje okazały się płonne. Najmilszą odpowiedzią, jaką przyszło mi 
słyszeć od paru napotkanych przechodniów było pospiesznie rzucone „dzień dobry” i to 
brzmiące nie całkiem szczerze. Obawiali się, że pociągnę jakieś matactwa wuja? A może, jak 
większość wieśniaków, nie lubili kontaktów z kimś obcym? To także wchodziło w rachubę, 
zwłaszcza że wydawało mi się, iż dostrzegam w ich twarzach wystarczająco wiele 
podobieństw, aby zacząć ich podejrzewać o zwykłą zaściankowość.
Tknięty nagłą myślą, zrobiłem potrzebne zakupy, wróciłem do samochodu i podjechałem 
na stację, gdzie dzień wcześniej dowiadywałem się o drogę. Stary pryk sprzedający benzynę 
przynajmniej wiedział, gdzie leży Tophet i mógł okazać się bardziej rozmowny, skoro nie był 
mieszkańcem osady.
Ale i tutaj doznałem rozczarowania. Po przybyciu na stację stwierdziłem, że drzwi są 
zamknięte na głucho, a okna zasłonięte okiennicami. Świeże ślady opon na pylistym 
podjeździe i inne niewielkie znaki pozwalały jednak przypuszczać, że ktoś się kryje we 
wnętrzu maleńkiego budynku. Cisza nabrzmiewała wytężonym oczekiwaniem — jakby 
właściciel stacji i jego klienci na mój widok pospiesznie się schowali. Nieco stropiony 
wsiadłem do samochodu, żeby wrócić do domu (gdyż tak w myślach zacząłem nazywać 
wiekową rezydencję), kiedy, wyjeżdżając na szosę, dostrzegłem coś, co na co przedtem nie 
zwróciłem uwagi. Był to prymitywny magiczny symbol, namazany pospiesznie na okrągłym 
kawałku cyny — pewnie wyciętym z balii — i przybity na frontowej ścianie budynku, tuż nad 
drzwiami. Nie zauważyłem go wcześniej, bo byłem zbyt zajęty myślami, lecz dałbym głowę, 
że w czasie mojej wczorajszej wizyty ściana była zupełnie pusta!
W południe, bardziej zadumany niż rano, dojechałem do domu. Doszedłem do wniosku, że 
jedyną odpowiedź, o ile taka istnieje, znajdę w książkach wuja, w tych samych książkach, 
których poprzedniego wieczora omal nie oddałem na żer płomieniom. Tam czytałem o 
fantastycznych stworach o imionach Lewiatan, Demogorgon, Azathoth, czy Zeernebooch. 
Czułem, że były to te same bestie, o których śniłem minionej nocy! Kim był w istocie wuj 
Absalom? I co gorsza — co robił?

III.

Ponownie nieznany dźwięk wyrwał mnie z zamyślenia. Dobiegał z dołu. Piwnica! 
Zafrasowany diabelskimi księgami wuja, zupełnie zapomniałem o drugim postanowieniu 
testamentu. Idąc za odgłosami (które zaczęły z wolna przycichać), trafiłem do podziemnej 
komnaty. Wokół mnie rozbrzmiewało już tylko słabe echo, niczym jęk agonii ginącego 
potwora. W piwnicy, zamiast krzyków, powitał mnie odrażający smród, przypominający 
rzeźnię. Po kamiennej posadzce, pełnej kół oraz pentagramów wyrysowanych kredą, walało 
się ścierwo dwóch lub więcej krów… a może byków?
O zmierzchu dwie mile dalej przełaziłem płot otaczający cmentarz w Tophet. Chodzi oto, 
że wprost z piwnicy powróciłem do sterty książek leżących w bibliotece. Przekopałem je od 
początku, w desperackiej nadziei znalezienia jakiegoś śladu. W końcu znów natrafiłem na 
podkreślony wiersz w „Księdze Ioda”. Jeśli moje niezgrabne tłumaczenie choć trochę 
odpowiadało prawdzie, finału tej makabrycznej sprawy wypadało poszukać w miejscu 
ostatecznego spoczynku wuja.
Po krótkim myszkowaniu odnalazłem mogiłę i mimo wstrętu oraz zniechęcenia, 
przystąpiłem do pracy. Wkrótce ukazało się wieko trumny. Z lekkim zaskoczeniem 
stwierdziłem, że nagrobek był ustawiony pośrodku, nie jak zwykle, nad głową nieboszczyka. 
Aby odkopać całą trumnę, musiałem więc odsunąć ciężki kamień. Miał zagadkowy kształt, 
ani prostokątny, ani w formie krzyża, lecz przypominał raczej pięcioramienną gwiazdę, 
pokrytą jakimś wzorem. Kiedy odtoczyłem go na bok, odsłonięcie trumny było już fraszką.
Nagle zamarłem w bezruchu, gdyż wokół mnie rozległ się jękliwy chór setek lelków. 
Zebrałem się na odwagę i ponownie chwyciłem za kilof. Nie byłem przygotowany na widok, 
jaki zastałem po otwarciu wieka. Wuj wyglądał tak samo jak na portrecie. Żywy, bez śladów 
rozkładu, pozornie pogrążony we śnie. Prawdę mówiąc, widziałem go w tym stanie zaledwie 
przez moment. Wieko trumny stawiało opór, więc szarpnąłem mocniej, by je otworzyć. Gdy 
upadło na ziemię, zawiasy zadygotały, podobnie jak leżący obok gwiaździsty kamień. Wuj 
Absalom z wyraźnym przerażeniem otworzył oczy, a ja zrobiłem to samo, gdyż z jego 
pozornie nietkniętej postaci buchnęły strugi krwi, a w powietrzu zaczęły fruwać kawałki ciała 
dartego niewidzialnymi szponami!
Tam, gdzie teraz jestem, oskarżają mnie o zbezczeszczenie zwłok, lecz ja wiem dobrze, że 
wuj Absalom został rozszarpany przez ohydną bestię, jaką przywołałem niebacznym 
odczytaniem starego zaklęcia i jaką wbrew własnej woli dopuściłem do uśpionego i dotąd 
dobrze chronionego ciała.

* * * * *

Anton Zamak to imię okultysty, który pierwszy raz pojawił się na kartach wczesnej 
powieści Lina Cartera pod tytułem „Curse of the Błack Pharaoh”. Był tam dość bezbarwną 
postacią. Wiele lat później Carter wyciągnął go z naftaliny i zrobił bohaterem dwóch 
opowiadań: „Śmierć z zaciemnienia” i „Perchance of Dream”. Mimo wielu podobieństw z 
Doktorem Strange, wykreowanym przez Staną Lee i Steve’a Ditko, sanctum sanctorum 
Zamaka mieści się nie w nowojorskim Greenwich Village, ale w fikcyjnej dzielnicy wokół 
River Street, w której swego czasu działał detektyw Steve Harrison z opowiadań Roberta E. 
Howarda.
Wiele przedmiotów i mebli z rezydencji Zamaka ma swoje odpowiedniki w mieszkaniu 
Lina. (Właśnie tam siedzieliśmy z T.S. Joshim pewnego sobotniego popołudnia, kiedy Lin 
dumnie przedstawił szkic „Śmierci z zaciemnienia”. Joshi od razu wspomniał, że to powtórka 
„Ducha ciemności” Lovecrafta, ale Lin puścił to mimo uszu.) Drewniana maska 
Yamy/Yamatha wygląda tak samo, jak w opowiadaniu. Zdobi teraz złowieszczo ścianę 
mojego gabinetu.
Publikowane po raz pierwszy w „Crypt of Cthulhu”, numer 54, w 1988 r.

* * * * *

Lin Carter
ŚMIERĆ Z ZACIEMNIENIA
Dead of Night
1. TRZYNASTKA

Za Czternastą Ulicą, między Chinatown i rzeką, ciągnie się cieszący się złą sławą obszar 
pełen wąskich, posępnych zaułków, podniszczonych kamienic, zmurszałych pirsów i pustych 
magazynów, które dawno zmieniły się w ruinę. Przystań dla ludzkich wraków, wyrzuconych 
z tysięcy portów Wschodu: Hindusów, Japończyków, Arabów, Chińczyków, Lewantyńców, 
Turków i Portugalczyków. Niegdyś te ciemne, groźne uliczki i zaśmiecone skwery były 
polem bitewnym w wojnach tongów. Wówczas też działał legendarny detektyw Steve 
Harrison, który w pojedynkę zaprowadzał na River Street, prawo i sprawiedliwość białych 
ludzi.
To już przeszłość — lecz na River Street nie zaszły żadne widoczne zmiany. Nowa 
urbanistyka nie dotknęła jeszcze zramolałych kamienic, prawo nie zamknęło szulerni, melin i 
podrzędnych knajpek. Nie odmienił się także tajemniczy, wielojęzyczny tłum Azjatów i 
niewielu się domyśla, jaki towar przepływa przez ciemne izby i jak wiele zbrodni, chciwości i 
gwałtu oglądają sczerniałe i zawalone śmieciami zaułki.
Dona Teresa de Rivera wiedziała niemal o wszystkim, ale wcale jej to nie cieszyło. Z 
każdym zakrętem taksówka uwoziła ją głębiej w poplątany labirynt cuchnących slumsów. To 
waga zadania skłoniła ją do przyjazdu w ten zapadły zakątek miasta, tak odległy od cichych 
willowych ulic oraz szykownych restauracji, w których bywała.
Mgła, spływająca od nabrzeża, oplatała wilgotne macki wokół ścian ze starej zmurszałej 
cegły i ściemniała wyblakłe światła rzadko rozstawionych latarni.
Auto stanęło przed ziejącym czernią wylotem Levant Street, tam gdzie mrok, gęsto 
spowijający wąski i wyboisty podjazd, ustępował przed skąpym blaskiem pojedynczej lampy, 
zawieszonej nad odległymi o parę kroków drzwiami.
— Tutaj, psze pani. China Alley trzynaście — oznajmił taksówkarz, wskazując kciukiem 
nędzną lampę. W duchu zastanawiał się, czego ta ładna, młoda Hiszpanka może szukać w tak 
niebezpiecznym miejscu. Nie ulegało wątpliwości — była dziana. Żadna z kobiet nie nosiła 
kosztownych strojów z niewymuszoną elegancją, jeśli nie miała dość pieniędzy, swobody i 
gustu.
— To na pewno ten adres? — zająknęła się.
— Tak, psze pani. China Alley trzynaście, między Levant i River Street. Należy się sześć 
siedemdziesiąt pięć.
Dona Teresa wręczyła mu dziesięciodolarowy banknot i odmówiła przyjęcia reszty.
— Jak będę mogła stąd wrócić?
Podał jej ulotkę z adresem macierzystej firmy.
— Pani zadzwoni do szefa. Podrzuci jakąś taryfę.
Dziewczyna z ciężkim sercem wysiadła na ulicę. Samochód szybko odjechał, ciągnąc za 
sobą opar wirującej mgły. Dona Teresa weszła w ciemną paszczę uliczki. Ostrożnie stąpała po 
oślizłym chodniku. Lampa, która wskazywała jej drogę, zwisała nad drzwiami małego, 
piętrowego budynku, wciśniętego między dwie większe kamienice. Dom wyglądał na 
opuszczony, chociaż światło świadczyło o czym innym. Mur z pokruszonej cegły pokrywała 
wiekowa warstwa czarnego brudu, a okna spoglądały ślepo, niczym oczy zasnute kataraktą 
pyłu i mokrej sadzy. Dona Teresa zadrżała i mocniej otuliła futrem smukłe ramiona, próbując 
osłonić się przed chłodnym, wilgotnym powietrzem znad rzeki.
Dziwne, ale drzwi były z solidnego kawałka dębu. Na mosiężnej tabliczce nad dzwonkiem 
widniał napis „Zarnak”. Dziewczyna wzdrygnęła się i z wahaniem wdusiła przycisk. Nie 
czekała zbyt długo aż drzwi uchyliły się cicho na dobrze naoliwionych zawiasach.
W progu stanął wysoki, szczupły i długonogi mężczyzna w nieskazitelnie białej 
marynarce. Pewnie Hindus, gdyż miał wyrazistą, orlą twarz i nosił turban. Bystre oczy 
przeszyły dziewczynę niczym dwa sztylety. — Zechce pani wejść, madame — powiedział z 
lekkim ukłonem. — Sahib już czeka. Wezmę pani okrycie.
Dona Teresa machinalnie podała mu rękawiczki i futro i ze zdumieniem rozejrzała się po 
holu. Nic w wyglądzie dzielnicy, jak i samego domku nie zapowiadało czekającej ją 
niespodzianki. W oczy rzucało się zwłaszcza ogromne chińskie kadzidło z brązu, ustawione 
na tekowym stojaku. Z osłoniętych jedwabiem ścian zwisały tybetańskie tonka, czyli 
malowidła na zwojach, a podłogę pokrywał miękki i gruby perski dywan.
Szczupły Hindus wprowadził gościa do małej biblioteki, oznajmił, że pan zaraz przyjdzie i 
wyszedł, cicho zamykając drzwi. Zdumienie Dony Teresy wciąż rosło. Chociaż sama 
wychowała się w luksusie, nigdy w życiu nie oglądała czegoś takiego. Tu i ówdzie stały 
antyczne meble, wszystkie rzeźbione w polerowanym teku, wykładane macicą perłową lub 
płytkami kości słoniowej. Pod błyszczącymi brokatem ścianami, w przeszklonych gablotach 
stały najwspanialsze dzieła dawnej sztuki — Etrusków, Greków, Rzymian, Hetytów i 
Egipcjan — z których każda mogła stanowić ozdobę niejednego muzeum. Dywan, bezcenny 
Ispahan, wyblakł nieco w ciągu minionych wieków, ale nadal zachował swe niecodzienne 
piękno. W nieruchomym powietrzu unosiła się wątła woń aromatycznego dymu, który 
błękitną smużką leniwie ulatywał z uśmiechniętych ust srebrnego wschodniego bożka.
Dostojne księgi, ustawione półkach, błyszczały łacińskimi, niemieckimi i francuskimi 
tytułami — „Unaussprechlichen Kulten”, „Livre d’Ivon”, „Cultes des Goules”. Dona Teresa 
nie znała żadnego z nich, choć wiedziała, iż mają wiele wspólnego z okultyzmem, z mroczną 
stroną nauki i filozofii.
Przed kominkiem stało rzeźbione, tekowe biurko, na którym wśród książek, manuskryptów 
i notatników leżały egipskie figurki pogrzebowe z niebieskiego fajansu, ogromne łupkowe 
skarabeusze oraz kilka glinianych tabliczek pokrytych ostrym, klinowym pismem dawnych 
Babilończyków lub Sumerów. Nad kominkiem wisiała dziwaczna, drewniana maska, 
malowana szkarłatem, czernią i złotem. Przedstawiała zjadliwy pysk diabła z trojgiem 
błyszczących ślepi i rozchylonym, pełnym kłów pyskiem, z którego strzelały barwione 
złotem, stylizowane płomienie. Dona Teresa przypatrywała się masce z mieszaniną odrazy i 
fascynacji do chwili, gdy wyrwał ją z zamyślenia cichy głos, dobiegający zza jej pleców.
— Tybetańska — usłyszała. — Przedstawia Króla Diabłów, Yamę. Niektórzy twierdzą, że 
był czczony już w starożytnej Lemurii, jako Ya — math, pan ognia.
Dziewczyna szybko się odwróciła. Gospodarz był wysokim, chudym i nieco posępnym 
mężczyzną w nieokreślonym wieku, o skórze przypominającej barwą starą kość słoniową. 
Miał gładko zaczesane, kruczoczarne włosy, od prawej skroni do karku przecięte ostrym 
zygzakiem siwizny. W ciemnych, zamyślonych oczach czaiły się zagadkowe błyski. Ubrany 
był w szlafrok z czarnego jedwabiu, zdobiony wizerunkami złotych smoków.
— Anton Zarnak — powiedział z lekkim uśmiechem. — A pani jest de Rivera. Proszę się 
rozgościć. — Zerknął na stolik, gdzie stały kryształowe karafki. — Może łyk brandy?
— Nie, dziękuję — odparła dziewczyna i usiadła w miękkim fotelu. Zarnak skinął głową i 
zajął miejsce za biurkiem. Otworzył notes, po czym sięgnął po pióro.
— Jak mogę pani pomóc? — spytał.

2. NOCNE STRACHY

Dona Teresa nerwowo splotła dłonie.
— To nie ma nic wspólnego ze mną, doktorze. Chodzi o mego wuja, Don Sebastiana de 
Rivera. Jesteśmy ostatnimi ze starego hiszpańskiego rodu dawnej Kalifornii. Moi rodzice 
zmarli, gdy byłam dzieckiem, a don Sebastian stał mi się opiekunem i najwspanialszym 
przyjacielem. Teraz cierpi z powodu jakiejś potwornej klątwy i… i zdecydowałam się prosić 
pana o pomoc. Nikt inny tego nie zrobi. Zakaz wuja.
— Naprawdę? W czym tkwi problem?
Dona Teresa opuściła głowę, kryjąc powabne oczy za długimi i rzęsami.
— Może to zabrzmi śmiesznie… Boi się mroku.
Zarnak nie odpowiadał, więc zasypała go nagłym potokiem słów:
— Nie zawsze był taki! Kiedyś posiadał ogromną połać ziemi w południowej Kalifornii, w 
hrabstwie Santiago. Był dżentelmenem, ranczerem, jak od pokoleń każdy członek naszej 
rodziny. Wysoki, silny, lew w ludzkiej skórze, nie czujący trwogi przed Bogiem ani diabłem.
— A teraz? — spytał cicho Zarnak. Dońa Teresa posłała mu wymowne spojrzenie.
— Teraz jest starcem, chociaż nie z racji wieku. Drżącym tchórzem, umykającym przed 
ciemnością, przygarbionym, słabym, zastraszonym… i przedwcześnie zgrzybiałym. 
Przytłacza go poczucie winy, zupełnie jakby skrywał na dnie swej duszy okropną, 
nienazwaną winę…
— Powiedziała pani, że ucieka przed mrokiem. Co to znaczy? Bezwiednie zatarła ręce.
— Nasz ksiądz kazał mi przyjść do pana… Ojciec Xavier z…
— Znam go. Wspaniały człowiek i równie dobry kapłan. Proszę mówić dalej.
— Wszystko zaczęło się jakieś siedem lat temu. Byłam wówczas nieledwie dzieckiem. 
Niech pan zrozumie, doktorze: od czasów pierwszej hiszpańskiej kolonii nasz ród posiadał 
dziesięć tysięcy akrów. Uprawy zboża, stada owiec, bydło… Wuj zasługiwał na miano 
prawdziwego mężczyzny. Raz widziałam, jak gołą dłonią zdusił grzechotnika. Zabił 
niedźwiedzia grizzly nożem, który wy nazywacie „bowie knife”. Nigdy w życiu nie zaznał 
strachu, a teraz z nastaniem nocy pospiesznie zaciąga kotary i rozpala tysiące świateł, by 
przepędzić widmo mroku…
Zarak dumał przez chwilę.
— Szukał rady lekarza? Może… psychiatry?
— Lekarz domowy zalecił panaceum, okłady i wypoczynek. Don Sebastian nie cierpi 
medyków. Uważa ich za szarlatanów.
— Sam jestem kimś w rodzaju szarlatana — z uśmiechem zauważył Zarnak. — Proszę 
mówić. Chcę wiedzieć jak najwięcej. Każdy szczegół, jaki przyjdzie pani do głowy, może 
mieć nieocenioną wagę, naprowadzić na ślad rozwiązania…
— Podejrzewam, że ma to związek z wizytą wuja na starym indiańskim grobie, który był 
tam na długo przedtem, zanim na dobre zaczęliśmy rządzić tą ziemią — odparła Dona Teresa. 
— Podobno został on usypany przez plemię Mutsune, dawno wygasłe, przynajmniej w 
Kalifornii. No i po naruszeniu spokoju zmarłych wuj zaczął się… zmieniać.
Na wspomnienie kopca Mutsune w beznamiętnych oczach Zarnaka zapłonęły czujne 
ogniki. Wąską, pewną dłonią mocniej chwycił pióro i zapisał coś na papierze.
— Czy w kurhanie było coś ciekawego? Dona Teresa wzruszyła ramionami.
— Nie wiem… Może antropolog uznałby jakieś rzeczy za wartościowe. Pochowano tam 
chyba szamana, czarownika albo znachora. Wszystko jedno. Wuj znalazł gliniane urny pełne 
ziarna, skruszonych paciorków, potłuczonych muszli i kości. Ciało szamana zachowało się 
znakomicie, niczym egipska mumia, ale słyszałam, że po zetknięciu z powietrzem została zeń 
garstka prochu.
— Co jeszcze było w grobowcu?
— Biżuteria z kutej miedzi… srebrne bransolety nabijane nie pociętymi, ale szlifowanymi 
turkusami… i dziwnie wyglądający wisior z czarnej wyschniętej lawy…
— Z obsydianu? Ciekawe — wtrącił Zarnak.
— Parę miesięcy po otwarciu grobu wuj zaczął przejawiać pierwsze oznaki strachu przed 
ciemnością. W ciągu roku wyzbył się niemal całej ziemi na rzecz sąsiedniego ranczera i 
odesłał mnie na wschodnie wybrzeże. Miałam nadzieję, że osiądziemy w moim ukochanym 
San Francisco, ale nie, dziś dzieli mnie od domu cała szerokość kontynentu. Mamy niewielkie 
lokum na pięknie zadrzewionej uliczce opodal Park Avenue i od dłuższego czasu żyjemy 
samotnie.
— A wuj nadal podupadał na zdrowiu?
— W ciągu tych siedmiu lat zmalał i stał się kruchym i wystraszonym starcem. Mimo to, 
jestem pewna, że nie chodzi o wyczerpanie fizyczne. Lekarz również twierdzi, że to tylko 
nerwy. Jak mówiłam, wuj uparcie odmawia wizyty u psychiatry. Nawet u księdza… Mam 
nadzieję, że jestem dobrą katoliczką. Don Sebastian przejawia obojętność wobec spraw 
kościoła. Owszem, składa pewne datki, ale nie uczestniczy w nabożeństwach. Nie pamiętam, 
kiedy ostatni raz był u spowiedzi. Czasem obawiam się o jego duszę.
— Proszę mi jeszcze coś powiedzieć o jego obsesji.
— Absurdalnie dziecinna, prawda? Lecz dla niego to istny koszmar. W ciągu dnia 
zachowuje się całkiem normalnie, jada wraz ze mną, rozmawia, nawet żartuje. Kiedy zbliża 
się pora zmierzchu, każe służbie zaciągnąć wszystkie zasłony i pozapalać lampy. Potem znika 
we własnym pokoju, który wyposażył w tak silne reflektory, że w żadnym, nawet 
najmniejszym kącie nie znajdzie się ani kawałka cienia. Nie znosi cieni i ustawicznie obawia 
się przerwy w dostawie prądu. W każdej izbie, na wszelki wypadek, znajdują się tuziny 
świeczników i latarki z regularnie wymienianymi bateriami. To okropne patrzeć, jak dorosły 
człowiek boi się ciemności…
— W jaki sposób wuj spędza większość czasu?
— Na badaniach. Wciąż wertuje stare, spleśniałe księgi, pisze do naukowców w każdej 
części świata, koresponduje z największymi bibliotekami… szczerze mówiąc, nie mam 
najmniejszego pojęcia, co robi. Nigdy o tym nie „mówił… ale sądzę, że czegoś się boi. Jakby 
zbudził gniew śpiącego demona ciemności i teraz drżącą dłonią rozpaczliwie czepiał się 
światła.
Zarnak znowu zaczął wodzić piórem po papierze.
— Co stało się z przedmiotami wyjętymi z indiańskiego grobowca? — spytał cicho.
— Są u wuja. W jego pokoju. Wciąż je ogląda, pieści… — odpowiedziała dziewczyna.
— Rozumiem. Coś jeszcze?
Dona Teresa zastanawiała się przez chwilę.
— Chyba tak… choć nie wiem, czy to ma jakiekolwiek znaczenie. Zanim wuj sprzedał 
hacjendę, mieszkał z nami na stałe pewien duchowny. Rodowity Indianin, odległy potomek 
wymarłego plemienia Mutsune. Zawsze będę pamiętać, jak zareagował na wieść, iż don 
Sebastian rozkopał kurhan i zagarnął znalezione przedmioty. Zdrętwiał ze zgrozy, jakby 
chodziło o świętokradztwo lub straszliwe niebezpieczeństwo.
— Czy któraś z rzeczy wzbudziła jego szczególną uwagę? — zapytał Zarnak.
Znów nastąpiła chwila milczenia.
— Tak. Pektorał z czarnego obsydianu. Ksiądz z przerażeniem spojrzał na wuja i 
powiedział — pamiętam dokładnie — „Ośmieliłeś się wyjąć ów przedmiot na światło 
dzienne?” Potem zanucił jakąś indiańską pieśń, kołysząc się do rytmu i powtarzając w kółko 
jedno zdanie.
— Pamięta pani słowa tej pieśni? Dziewczyna wzdrygnęła się.
— Oczywiście! Bardzo się wtedy bałam. Trzy wyrazy, mamrotane posępnym głosem: 
„Zoo, Chee, Khan… Zoo, Chee, Khan…”
Zarnak coś zanotował, po czym wstał i pociągnął sznur dzwonka.
— Przyjdę do państwa jutro rano. Będzie lepiej, jeśli przestanie pani nazywać mnie 
„doktorem”, skoro don Sebastian przejawia awersję do lekarzy. Co prawda mam doktorat z 
psychologii, ale porzuciłem praktykę. Nie należy zbytnio go drażnić. Proszę mnie przedstawić 
jako antykwariusza lub zwyczajnego kolekcjonera zabytków. Nie będzie to zbytnim 
kłamstwem, skoro widziała pani moje zbiory. Mój służący, Ram Singh, wezwie pani 
taksówkę. Dobranoc.
Po wyjściu młodej damy, zerknął w notatki i na jego surowej twarzy pojawił się wyraz 
zadumy.
Pod fonetycznym zapisem słów indiańskiej pieśni dodał krótkie pytanie:
„Zulchequon?”

3. CZARNY PEKTORAŁ

Mimo panującej ciemności, nie było jeszcze na tyle późno, by Zarnak nie mógł wykonać 
kilku szczególnie pilnych telefonów. Od znajomego antropologa, znawcy kultury Indian 
amerykańskich dowiedział się, że plemię Mutsune należało do grupy Zuni i że nie zostało po 
nim zbyt wiele śladów. Nie znano zbyt dobrze ich wierzeń, wiadomo było tylko, że obawiali 
się demona zwanego Zu–che–quon. Stary przyjaciel z biblioteki Uniwersytetu Miskatonic 
doradził Zarnakowi, aby poszperał w „Księdze loda”, gdyż tylko tam można było znaleźć opis 
tej zagadkowej istoty. Sama księga należała do największych rzadkości; wiadomo było tylko 
o jednym egzemplarzu, w tłumaczeniu niejakiego Johanna Negusa, który to starannie usunął 
większe partie tekstu, uznawszy je za zbyt przerażające dla przyszłych pokoleń.
Zarnak, rzecz jasna, nie posiadał owego dzieła w swej prywatnej kolekcji, chociaż miał 
wiele innych rzadkich i tajemniczych tomów. Zdjął z półki ciężki, oprawny w skórę węża 
manuskrypt, spisywany przez całe pokolenia skrybów. Zawarto w nim fragmenty innych, 
mniej znanych woluminów, wśród nich „Księgi loda”. Wypis był sporządzony z egzemplarza 
przechowywanego pod zamknięciem w podziemiach kalifornijskiej Biblioteki Huntingtona, a 
dokonał go człowiek nazwiskiem Denton, wieloletni przyjaciel Zamaka. Ustęp brzmiał:

„Wielki i Cichy mieszka w głębyach pod ziemią, u wybrzeża Zachodniego Okeanu. 
Nie ten On z możnych Przedwiecznych ukrytego świata, ni innych gwiazdozbiorów, 
lecz w ukrytej ciemności Ziemi od zawsze mieszka. Nie ma drugiego imienia nad On, 
boż On jest złem ostatecznem i nieśmiertelną pustką oraz Milczeniem Starej Nocy…”

I tak dalej, w tym samym stylu. Zarnak przebiegał wzrokiem mniej ważne partie tekstu, aż 
w końcu trafił na coś, co go zaciekawiło, a zarazem wywołało odczucie grozy.

…On niesie ciemność w dzień i czernią zakrywa światło. I wszystkie życie, glosy i 
ruchy zamierają za Jego przejściem. Czasem przychodzi w czas zaćmienia i chociaż 
nie ma nazwy, ciemnoskórzy wołają nań Zushakon.
Znali Go już dawniejsi w starym Mu, oraz w Xinian pode skorupą Ziemi, czcili Go 
dziwnem wyznaniem, dzwoniąc w małe, straszliwe dzwonki, jak to powiada Eibon. Bo 
też On nie bal się niczego więcej niźli dziennego światła, którego nienawidził, choć 
nawet sztucznie czynione światło może Go odstraszyć, kiedy nadchodzi. On ci jest 
Sprawcą Mroku, Arcywrogiem Dnia, a Ubbo–Sathla był Jego Panem. Można Go 
poznać jako pełzający kłąb ciemności, albo też wir splątanych cieni”.

Przypis zrobiony ręką Dentona głosił, że ostatnie osiemdziesiąt dziewięć słów powyższego 
fragmentu zostało usunięte z księgi przechowywanej w Bibliotece Huntingtona i że 
odnaleziono je w zapiskach Von Juntza, który najwidoczniej miał dostęp do pełnego tekstu.
Zarnak zamknął manuskrypt, odłożył go na półkę i zapadł w głęboką zadumę.

* * *

Następnego ranka doktor Anton Zarnak podjechał taksówką pod drzwi miejskiej 
rezydencji Don Sebastiana de Rivery i jego bratanicy. Auto stanęło przed eleganckim domem 
w cichej alejce, ocienionej rzędami starych buków. Lokaj, wyraźnie hiszpańskiego 
pochodzenia, wprowadził Zamaka do słonecznego saloniku, gdzie już czekała Dona Teresa.
— Wuj zaraz zejdzie na śniadanie — powiedziała po przywitaniu. — Zje pan z nami?
— Proszę tylko o kawę — z uśmiechem odparł Zarnak. — Już jadłem. Lubię czarną, bez 
cukru, jeśli łaska.
Usługiwała im ładna Meksykanka imieniem Carmelita. Na stojących na kredensie 
srebrnych półmiskach parował boczek, kiełbasy, jajecznica i świeże, gorące bułki. W 
zamrożonej karafce stał sok wyciśnięty z pomarańczy. Kawa była przepyszna, z 
kolumbijskich zbiorów.
Zarnak z zaskoczeniem spojrzał na wchodzącego Don Sebastiana. Dawny ranczer był w 
wyjątkowo złej kondycji. Nie stary, a już skarlały, pomarszczony, o ciężko przygarbionych 
ramionach, jakby ugiętych pod ogromnym brzemieniem. Twarz miał bladą i przedwcześnie 
naznaczoną cierpieniem, oczy nieprzytomne i mocno przekrwione.
Bez oporów przyjął do wiadomości zapewnienia siostrzenicy, że Zarnak jest 
antykwariuszem zainteresowanym różnymi starociami. Podczas śniadania rozmawiali 
głównie o wyrobach indiańskiego rzemiosła. Don Sebastian aż do przesady objawiał radość z 
obecności gościa, jakby na co dzień nie widywał nikogo, z wyjątkiem Dony Teresy i służby.
Po posiłku zapytał Zamaka, czy chce obejrzeć kolekcję rzadkich zbiorów. Miał sporo 
sreber, wyrabianych przez Zuni i wysadzanych grubo szlifowanymi turkusami, miniaturowe 
totemy plemion z rejonu północno — zachodnich wybrzeży Pacyfiku i paciorki, z których 
mogłoby być dumne niejedno muzeum. Zarnak pozornie mimochodem napomknął o kopcach 
z południowego — zachodu i, co prawda niechętnie, został dopuszczony do najciekawszej 
części kolekcji.
Większość eksponatów nie wyglądała groźnie; jak już wspomniała Dona Teresa, były to 
głównie gliniane garnki z ziarnem kukurydzy, jakieś skorupy, nieco biżuterii, pasy i 
bransolety. Jednak pewne zdobienia wydawały się Zarnakowi dziwnie smutne, zwłaszcza że 
część nocy spędził na studiowaniu dzieł dotyczących indiańskiej antropologii. Nie ulegało 
wątpliwości, że mumię poświęcono mrocznym, podziemnym siłom.
Brakowało tylko czarnego pektorału. Zarnak w końcu zapytał, czy może go zobaczyć, 
twierdząc (zgodnie z prawdą), że już dużo wcześniej słyszał o tym niezwykle rzadkim i 
tajemniczym znalezisku. Don Sebastian bez entuzjazmu wyraził zgodę.
Złomek wulkanicznego szkła miał nieregularne kształty i był dziwnie ciężki. Gdy Zarnak 
uniósł go do światła, ujrzał tajemniczy rysunek; coś jakby zakapturzoną postać w otoczeniu 
brunatnych, smętnych i odpychających cieni. Symbol opleciony był kręgiem nieziemskich 
znaków; zapisem języka nieznanego ludzkości. Zarnak także nie wiedział, co one oznaczają, 
lecz przywołał w pamięci fragment „Księgi loda”, który głosił: „Moc i grozę zamknięto w 
tychże wizerunkach, jakie Oni ściągnęli z gwiazd, kiedy Ziemia nabrała kształtu…”
W czasie oględzin małej, lecz cennej kolekcji, Zarnak wciągnął gospodarza w dyskusję i 
odkrył, że ów zwiędły, wyniszczony człowiek, choć wyglądał na poważnie chorego, mówił z 
sensem i jak na amatora miał rozległą naukową wiedzę. Nie ulegało wątpliwości, że jego 
umysł pracował normalnie. Zarnak na tyle liznął medycyny, by dojść do wniosku, że 
właściwych przyczyn stanu Don Sebastiana należało szukać w warstwie mentalnej, a nie 
fizycznej. Zacny ranczer nie cierpiał na żadną ułomność.
Za pozwoleniem gospodarza Zarnak skopiował tajemnicze symbole z czarnego pektorału. 
Po powrocie do domu przy China Alley numer trzynaście przez wiele godzin wertował księgi 
ze swego ogromnego zbioru, porównując pradawne teksty. Obcy zapis nie pasował do języka 
tsath–yo, używanego w Hyperborei, ani do naacalu z zaginionego świata Mu, ani do gwary z 
Rlyeh. Nikłe podejrzenie, że mogą to być znaki języka aklo, skłoniło badacza do sięgnięcia po 
najrzadsze woluminy.
W końcu wziął do ręki egzemplarz księgi Ottona Dostmanna pod tytułem „Szczątki 
zaginionego imperium”, wydanej w Berlinie w 1809 roku nakładem Drachenhaus. Tu 
odnalazł słynne „tablice aklo” i porównał powykręcane hieroglify z rysunkiem z pektorału. 
Wyglądały tak samo.
Przekład brzmiał: „Sadź mnie z dala od Światła, gdyż Noc moim przyjacielem, a Dzień 
wrogiem, póki Zulcheąuon cię nie pochłonie”. Zarnak przejrzał odnośne fragmenty „Livre 
d’Ivon”, w których opisano Władcę Ciemności i nagle pojął ogrom zagrożenia, w jakim żył 
Don Sebastian de Rivera od czasu rozkopania grobu indiańskiego szamana. Światło — nawet 
sztuczne — sprawiało, że Mroczny nie mógł się zbliżyć, by okazać swój gniew 
śmiertelnikom. Uderzał i mordował wyłącznie nocą, mszcząc się za naruszenie reliktów 
przeszłości, jakie po wiek wieków nie powinny zaznać światła dnia. Don Sebastian, ogarnięty 
nierozumną chciwością, nie zamierzał się pozbyć czarnego obsydianu i przez wszystkie 
minione lata drżał przed widmem nieuchronnej zagłady… a o tej porze roku, z powodu 
przeciążenia sieci, zwłaszcza w czasie silnych wyładowań atmosferycznych, często 
wyłączano prąd…
Mocno zaniepokojony Zarnak złapał za słuchawkę, by ostrzec Don Sebastiana i jego 
siostrzenicę. Niestety, w wyniku zakłócenia na linii nie udało mu się połączyć z rezydencją. 
Podszedł do okna i rozsunął ciężkie kotary. Zapadła noc, niebo było zasnute ciężkimi, 
nabrzmiałymi chmurami, a w dali raz po raz jaśniały błyskawice. Radio ostrzegało, że w 
związku z nagłą burzą w części miasta na krótko może zostać wyłączony prąd.
Zarnak pospiesznie zrzucił szlafrok, wdział płaszcz i chwycił małą czarną walizkę, którą 
zazwyczaj dniem i nocą trzymał w zasięgu ręki. Zadzwonił na hinduskiego służącego, żeby 
wezwał mu taksówkę.

4. PAN CIEMNOŚCI

Podróż przez zatłoczone ulice miasta zdawała się nie mieć końca. W górze, na 
poczerniałym niebie, brzemiennym w zwisające groźnie burzowe chmury co raz migotały 
języki błyskawic. Lada chwila piorun mógł strzelić w linię wysokiego napięcia i spowodować 
zabójczą — dla Don Sebastiana — przerwę w dostawie prądu.
Wreszcie taksówka skręciła w cichą, zadrzewioną ulicę opodal Park Avenue i zajechała 
przed dumną fasadę domu de Riverów. Zarnak pospiesznie zapłacił szoferowi za kurs i 
wyskoczył na chodnik. Dzwonił i dobijał się, aż w końcu w progu stanęła Dona Teresa. Jej 
piękne oczy rozszerzyły się ze zdumienia na widok okultysty. Szerzej otworzyła drzwi.
— Wszystko w porządku? — chrapliwie zapytał Zarnak. Skinęła głową i wyjaśniła, że wuj 
także słyszał radiowy komunikat o możliwości zaciemnienia, przeraził się i zażądał, żeby 
służba na wszelki wypadek w każdym pokoju zapaliła świece.
— Proszę mnie zaraz do niego zaprowadzić! Chcę zabrać czarny pektorał, osłabić jego 
moc i…
Weszli po schodach na piętro, do pokojów Don Sebastiana. Na każdym stole stał srebrny 
świecznik; płonęły wszystkie lampy. Potok światła zalewał sypialnię, wypędzając cienie z 
najskrytszych zakamarków. Don Sebastian wyglądał okropnie. Ściskał dygoczące ręce, a z 
kącików ust płynęły mu strużki śliny. Był tak przerażony, że ledwo zauważył wchodzącego 
Zamaka.
Kiedy Carmelita wraz z resztą służby zeszła do piwnicznej spiżarni, aby tam także rozpalić 
świece, Zarnak poprosił Don Sebastiana o pożyczenie obsydianowego pektorału. Starzec 
zgodził się bez wahania; albo wcale nie słyszał słów gościa, albo nie zwracał na to uwagi. A 
potem się stało.
Lampy nagle zamigotały i zgasły. Don Sebastian wrzasnął jak potępieniec i skulił się w 
kącie. Dona Teresa podbiegła, żeby go uspokoić, a Zarnak skoczył do okna, podwinął zasłonę 
i wyjrzał na zewnątrz. Cały kwartał tonął w smolistej czerni, nawet uliczne latarnie dawały 
niewiele światła. Doszło do przewidywanej awarii.
Silny podmuch zimnego, cuchnącego wiatru szarpnął kotarą. Subarktyczny chłód wtargnął 
do rozgrzanego pokoju.
Świece zgasły, w tej samej chwili, jak zdmuchnięte oddechem niewidzialnego olbrzyma.
Zarnak spiesznie otworzył czarną walizkę. Wyjął z niej coś dziwnego, coś na kształt 
czarodziejskiej różdżki. Rdzeń wykonany był z namagnesowanego żelaza, uchwyt z kawałka 
zwiniętej miedzi, zaś koniec był ozdobiony swoistym talizmanem z szarozielonego kamienia, 
wyciętego w kształcie pięcioramiennej gwiazdy. Gdy zgasło światło, klejnot zajaśniał w 
mroku delikatną poświatą.
Cień zawirował w rogu pokoju. Stawał się większy, grubszy… Zimny pot spływał po 
ascetycznej twarzy Zamaka. Pięcioramienna gwiazda jaśniała coraz mocniej. Zarnak machnął 
nią w stronę chmury cienia, lecz mrok pochłonął wątły błysk światła i nie zamierzał się 
cofnąć. Don Sebastian znów krzyknął.
Zarnak z desperacją zerknął na odsłonięte, otwarte okno. Nad horyzontem, jak zamglone 
oko, wstawała zorza, ledwie widoczna pod nisko wiszącymi chmurami. Chwycił się ostatniej 
deski ratunku:

IA! IA! CTHUGHA!
PH’NGUI MGLW’NAFH
CTHUGHA FOMALHAUT
N’GHA–GHAA NAF’L THAGN
IA! CTHUGHA!

Trzy razy recytował niezwykłe strofy przedziwnego zaklęcia, a ciemność wciąż wirowała, 
rosła i nabierała życia w odległym kącie pokoju, aż stała się namacalna.
Maleńkie iskry złotego ognia spadły na bestię niczym trzepoczący rój świetlików. Nie 
udało im się rozjaśnić mroku, lecz w sypialni zrobiło się cieplej. Zaszumiały ogromne, 
niewidzialne skrzydła… A potem wszystkie lampy zajaśniały olśniewającym blaskiem. Całe 
szczęście, awaria okazała się krótkotrwała. Wirująca chmura bladych iskier zgasła na znak 
Zamaka. Ciężka chmura cienia zmalała w kącie. Zarnak podszedł do niej, unosząc 
gwiaździstą różdżkę.
Mrok, który przybrał postać Zułchequona, zniknął. Pozostał po nim jedynie smrodliwy 
opar.
Zarnak zebrał się w sobie i odszedł w drugi róg pokoju, gdzie zapłakana Dona Teresa 
kołysała w ramionach nieruchome ciało wuja. Twarz Don Sebastiana była biała jak mleko, a 
na ustach zamarł okropny grymas najwyższego przerażenia. Zarnak przyklęknął i dokonał 
szybkich oględzin. Brak oddechu, pulsu, pracy serca. Starzec nie żył.

* * *

Nadjechała policja, ambulans, przyjechał również lekarz sądowy. Zarnak pokrótce 
wyjaśnił, że Don Sebastian chorobliwie obawiał się ciemności. Ponieważ nie stwierdzono 
żadnych obrażeń, koroner orzekł śmierć wskutek rozległego ataku serca. Policji to 
wystarczyło. Sanitariusze w długich białych kitlach ułożyli ciało na noszach.
Na odchodnym lekarz rzucił okiem na strasznie wykrzywioną twarz nieboszczyka i 
mruknął:
— Powinienem to chyba opisać jako „śmierć z przerażenia”. Zarnak, który stał, obejmując 
wciąż roztrzęsioną i zapłakaną Donę Teresę, pozwolił sobie na mały, ponury dowcip:
— Nie, doktorze — zamruczał. — Raczej „śmierć z zaciemnienia”.
* — czy ciemnego Eblisa? nie znam tego bóstwa, przyp. tłum.
* Homer „Odyseja”, pieśń jedenasta, przekład Lucjana Siemieńskiego; przyp. tłum.
* w oryginale Torphonios zamiast Trophonios — chyba błąd zecerski, przyp. tłum.