Pat Murphy

Zakochana Rachela

Jest niedzielny, letni poranek. Mała, brązowa szympansica imieniem
Rachela siedzi na podłodze salonu w samotnym rancho na skraju Malowanej
Pustyni. Ogląda film z Tarzanem. Obejmuje kolana włochatymi ramionami i
przezwyciężając ogarniające ją podniecenie kołysze się w przód i w tył.
Wie, co powiedziałby jej ojciec - że jest już za duża na takie
dziecinady - ale Aaron jeszcze śpi i nie może jej zganić.
W telewizorze Tarzan wpadł w bambusową pułapkę zastawioną przez
ohydnych Pigmejów. Rachela obawia się, czy uda mu się wydostać na czas i
ocalić Jane, którą porwali przemytnicy kości słoniowej. Właśnie w tej
chwili na ekranie pojawia się Jane, związana i posadzona z tyłu jeepa.
Rachela jęczy cichutko. Stara się, by było to naprawdę cicho; kiedy
niedawno zaglądała do sypialni ojca, ten leżał jeszcze w łóżku. Aaron
bardzo nie lubi, gdy Rachela budzi go swymi pojękiwaniami.
Kiedy film przerywa się na reklamę, Rachela idzie do pokoju ojca.
Jest już gotowa do śniadania i chciałaby, żeby on też wstał. Zbliża się
na palcach do łóżka, by sprawdzić, czy jeszcze śpi.
Szeroko otwarte oczy spoglądają w nicość. Aaron twarz ma zupełnie
bladą, jego usta zaś przybrały nienaturalny, purpurowy kolor. Doktor
Aaron Jacobs, człowiek, którego Rachela nazywa ojcem, nie śpi. Umarł w
nocy na atak serca.
Kiedy Rachela potrząsa nim, jego głowa zatacza się na poduszce, ale
mężczyzna ani nie zaczyna oddychać, ani nawet nie mrugnie powieką.
Rachela kładzie jego rękę na swojej głowie, oczekując pieszczoty, lecz
on się nie porusza. Nachyla się nad nim, a wtedy jego ręka opada
bezwładnie i przewiesza się przez krawędź łóżka.
W powiewach wpadającego przez otwarte okno wiatru delikatne kosmyki
siwych włosów, które tak starannie zaczesywał każdego ranka, drżą i
lekko falują, odsłaniając łysinę. Z salonu dochodzi głośne trąbienie
stada słoni pędzących przez dżunglę na pomoc Tarzanowi. Rachela piszczy
delikatnie, ale jej ojciec się nie porusza.
Rachela odchodzi od spoczywającego na łóżku ciała. W telewizji Tarzan
skacze z drzewa na drzewo, śpiesząc na ratunek Jane. Rachela nie zwraca
uwagi na telewizor. Biega po całym domu, jakby szukając miejsca, w
którym mogłaby czuć się pewnie i bezpiecznie. W drodze do swej małej
sypialni przechodzi przez laboratorium ojca. Ze stojących wzdłuż ścian
klatek białe szczury przypatrują się jej czerwonymi oczami. Królik
skacze niemrawo w swojej klatce, niczym miękka poduszeczka spadająca
bezwładnie po schodach.
Ma jeszcze nadzieję, że może się pomyliła, że ojciec po prostu śpi.
Wraca do sypialni, ale tu nic się nie zmieniło. Jej ojciec leży na łóżku
z szeroko otwartymi oczami. Przez dłuższy czas, skulona obok na
podłodze, tuli się do jego ręki.
Nie znała nigdy nikogo oprócz niego. On jest jej ojcem, nauczycielem
i przyjacielem. Nie może zostawić go samego. Popołudniowe słońce zagląda
przez okno, lecz Aaron ciągle się nie porusza. Robi się ciemno, ale
Rachela nie włącza światła. Czeka, kiedy Aaron wreszcie się obudzi.
Wschodzi księżyc i rzuca na przeciwległą ścianę srebrzysty czworokąt
swego blasku.
Na zewnątrz, wśród otaczającego rancho kamiennego pustkowia, kojot
unosi pysk do księżyca i wyje - cicho i tak samotnie, jak samotny jest
gwizd przejeżdżającego przez wymarłą stację pociągu. Rachela odpowiada
żałosnym krzykiem opuszczenia i żalu. Aaron leży bez ruchu i Rachela
wie, że jej ojciec nie żyje.
Kiedy Rachela była młodsza, miała ulubioną historyjkę, której musiała
wysłuchać zawsze przed snem.
- Skąd się wzięłam? - pytała Aarona, używając uproszczonej wersji
Amerykańskiego Języka Migowego. - Opowiedz mi jeszcze raz.
- Jesteś już za duża na historyjki do poduszki - odpowiadał Aaron.
- Proszę. Opowiedz.
Prędzej czy później zawsze jej ulegał.
- Była sobie kiedyś mała dziewczynka imieniem Rachela. Była bardzo
ładna: miała długie, złote włosy, niczym księżniczka z bajki. Mieszkała
z tatą i z mamą, i wszyscy byli bardzo szczęśliwi.
Rachela z zadowoleniem wślizgiwała się pod kołdrę. Historia, jak
zresztą każda dobra bajka, zawierała także elementy tragiczne: ojciec
dziewczynki pracował na uniwersytecie; badał funkcjonowanie mózgu i
analizował natężenie oraz zasięg pól elektromagnetycznych wywoływanych
przebiegiem impulsów nerwowych od i do pracującego mózgu. Inni naukowcy
z uniwersytetu nie rozumieli ojca Racheli; nie wierzyli w jego badania i
nie dawali mu na nie pieniędzy. (Tę część historii Aaron opowiadał
zawsze bardzo cierpkim tonem.) Opuścił więc uniwersytet i wraz z żoną i
córką przeniósł się na pustynię, gdzie mógł pracować w spokoju.
Kontynuując swoje badania doszedł do wniosku, że każdy mózg wytwarza
własny układ pól elektromagnetycznych, równie niepowtarzalny, jak
odciski linii papilarnych. (Ta część historii wydawała się Racheli
bardzo nudna, ale Aaron nigdy nie chciał jej pominąć.) Kształt tego
"elektrycznego umysłu", jak nazwał swoje odkrycie, zależał od
indywidualnych myśli i uczuć. Wystarczyłoby utrwalić w jakiś sposób ten
"elektryczny umysł", a uzyskałoby się zapis ludzkiej osobowości.
Pewnego ciepłego, słonecznego dnia żona i śliczna córeczka wybrały
się na przejażdżkę. W pędzącej z przeciwka krętą szosą ciężarówce
nawaliły hamulce; doszło do czołowego zderzenia, w wyniku którego
zginęły i żona, i córka uczonego. (Słuchając tego fragmentu opowieści
Rachela, przerażona okrutną zmiennością losu, ściskała zawsze kurczowo
dłoń Aarona.)
Ciało Racheli umarło, ale nie wszystko było jeszcze stracone. W swoim
pustynnym laboratorium doktor utrwalił zapis elektromagnetycznych pól
wytwarzanych przez mózg jego córki. Jednocześnie prowadził badania nad
możliwością użycia zewnętrznych pól magnetycznych w celu przeniesienia
zapisu funkcjonowania mózgu jednego zwierzęcia do mózgu drugiego. W
firmie dostarczającej zwierzęta doświadczalne zamówił młodą szympansicę.
Za pomocą środków opartych na norepinefrynie spowodował przyśpieszenie
procesów zachodzących w mózgu małpy, a następnie przeniósł do niego
zapis funkcjonowania mózgu swojej córki, łącząc je w ten sposób i w
pewnym sensie ratując ją od śmierci. W szympansim mózgu znalazło się
wszystko, co pozostało z Racheli Jacobs.
Doktor nadał szympansicy imię Rachela i wychowywał ją jak własne
dziecko. Ponieważ budowa krtani uniemożliwiała jej posługiwanie się
językiem mówionym, nauczył ją języka migowego. Nauczył ją czytać i
pisać. Byli dobrymi przyjaciółmi.
W tym miejscu Rachela zwykle już spała. Nie miało to zresztą
większego znaczenia - i tak znała zakończenie. Doktor Aaron Jacobs i
szympansica Rachela żyli razem szczęśliwie.
Rachela lubi bajki i lubi też szczęśliwe zakończenia. Ma umysł
kilkunastoletniej dziewczynki i niewinne serce młodego szympansa.
Czasem, gdy Rachela przygląda się swym guzłowatym, brązowym palcom,
wydają jej się jakieś obce, nie na miejscu. Przypomina sobie, że kiedyś
miała jasne, małe, delikatne dłonie. Wspomnienia, warstwa za warstwą,
piętrzą się na wspomnieniach, niczym różnokolorowe pasy w skałach
osadowych.
Rachela przypomina sobie jasnowłosą kobietę o delikatnej skórze,
pachnącą zawsze perfumami. Kiedyś w wigilię Wszystkich Świętych ta
kobieta (we wspomnieniach występująca jako matka Racheli) pomalowała
dziewczynce paznokcie na krwistoczerwono, ponieważ Rachela była
przebrana za Cygankę, a Cyganie lubią ten kolor. Rachela pamięta
dokładnie dłonie tej kobiety, białe dłonie o leciutko zarysowanej,
skrytej tuż pod skórą sieci błękitnych żył i o różowych paznokciach.
Ale Rachela pamięta także inny czas i inną matkę. Jej matka była
ciemnoskóra, włochata i pachniała cudownie dojrzałymi owocami. Mieszkały
wraz z Rachelą w klatce w pokoju pełnym szympansów. Zawsze gdy do pokoju
wchodzili ludzie, matka przyciskała Rachelę do swej porośniętej gęstymi
włosami piersi. Pielęgnowała ją przez cały czas, iskając ją delikatnie w
poszukiwaniu insektów, których nigdy nie mogła znaleźć.
Wspomnienia na wspomnieniach: poplątane, pomieszane, jak powycinane z
kolorowych czasopism obrazki, ułożone w kolaż, którego nikt nie rozumie.
Rachela przypomina sobie klatki: zimne stalowe pręty, dokoła zapach
strachu. Człowiek w białym laboratoryjnym fartuchu wziął ją z ramion jej
włochatej matki i pokłuł igłami. Słyszała zawodzenie matki, ale nie
mogła uciec.
Przypomina sobie szkolną zabawę, na którą założyła nową sukienkę;
stała cały czas w ciemnym kącie, udając, że podziwia bibułkowe
dekoracje. Była zbyt nieśmiała, by wmieszać się w różnobarwny tłum w
poszukiwaniu przyjaciółek.
   Pamięta, jak była małym szympansem i wraz z pięcioma innymi młodymi
małpami kuliła się w kącie wagonu towarowego, oszołomiona obcymi
dźwiękami i zapachami.
Przypomina sobie zajęcia wf: obskurne szatnie i kostium pokazujący
światu jej chude nogi. Nauczyciel kazał wszystkim grać w softball, nawet
Racheli, która była mało wysportowana i wręcz chorobliwie nieśmiała.
Ogarniało ją przerażenie, gdy trzymając w ręku piłkę znajdowała się w
centrum zainteresowania. "No, dawaj !", poganiała ją partnerka,
gruboskórna dziewczyna, która wpadła w złe towarzystwo i od której
zawsze czuć było papierosy. Rachela rzuciła chybiając; nagrodził ją
szyderczy śmiech.
Wspomnienia Racheli są równie delikatne i nieuchwytne jak ćmy i
motyle tańczące nad rosnącymi wśród kamieni zaroślami. Jej dziewczęce
wspomnienia nigdy nie zostają dłużej; pojawiają się, po czym od razu
znikają, pozostawiając ją samotną i opuszczoną.
Rachela zostawia ciało Aarona tam, gdzie leży, ale zamyka mu oczy i
naciąga na twarz prześcieradło. Nie wie, co więcej mogłaby zrobić.
Codziennie podlewa ogródek i zbiera trochę zieleniny dla królików.
Codziennie karmi zwierzęta w laboratorium i zmienia im wodę w poidłach.
Jest dosyć chłodno i ciało Aarona nawet specjalnie nie cuchnie, chociaż
pod koniec tygodnia cała kolonia mrówek wynosi się w stronę okna.
Pewnego księżycowego wieczoru w tydzień po śmierci Aarona Rachela
postanawia wypuścić zwierzęta na wolność. Wyjmuje po kolei z klatek
oswojone króliki, niesie każdego z nich do tylnych drzwi głaszcząc go po
ciepłym futerku, po czym stawia na ziemi i delikatnie popycha w kierunku
zielonej, soczystej trawy rosnącej na podwórku.
Ze szczurami jest już trochę trudniej. Udaje jej się ściągnąć klatkę
z półki, ale okazuje się ona cięższa, niż przypuszczała, i chociaż
Racheli udaje się złagodzić trochę jej upadek, to i tak klatka ląduje z
hukiem na podłodze, wywołując panikę wśród jej mieszkańców. Rachela
ciągnie klatkę po podłodze, przez hall, po schodkach, na podwórko. Kiedy
otwiera drzwiczki, szczury wysypują się niczym ziarna prażonej
kukurydzy, białe w świetle księżyca i śmigające we wszystkich kierunkach.
Pewnego razu, kiedy Aaron uciął sobie drzemkę, Rachela poszła przed
siebie ścieżką prowadzącą do szosy. Nie miała zamiaru odchodzić nigdzie
daleko. Po prostu chciała zobaczyć, jak właściwie wygląda ta szosa; być
może udałoby się jej schować za skrzynką na listy i zobaczyć
przejeżdżający samochód. Była ciekawa otaczającego ją świata, a
migawkowe, ulotne wspomnienia wcale tej ciekawości nie zaspokajały.
Pokonała już może połowę drogi, kiedy Aaron dopędził ją swoim starym
jeepem. "Wsiadaj !" krzyknął na nią. "Wsiadaj, ale to już !" Rachela
nigdy jeszcze nie widziała go aż tak wściekłego. Skuliła się na
siedzeniu łykając wzbijany w niebo kurz, przygnębiona tym, że wywołała
gniew Aarona. Nie odezwał się do niej przez całą drogę powrotną i
dopiero kiedy byli już prawie na rancho, przemówił głosem, w którym
słychać było wyraźne nuty goryczy i tłumionej złości.
- Nie powinnaś wychodzić tam, na zewnątrz. Nie spodobałoby ci się.
Swiat jest pełen małych, ograniczonych, głupich ludzi. Nie zrozumieliby
cię. A jeśli kogoś nie rozumieją, to usiłują go skrzywdzić. Krzywdzą
każdego, kto tylko jest inny. Jeśli przekonają się, że jesteś inna,
ukarzą cię za to. Zamkną cię w klatce i nigdy nie wypuszczą.
Patrzył prosto przed siebie przez brudną szybę jeepa.
- Nie wszystko jest takie ładne jak w telewizji, Rachelo powiedział
nieco łagodniej. - Ani nie takie jak w książkach. Dopiero wtedy spojrzał
na nią, a ona zagestykulowała gwałtownie:
- Przepraszam. Bardzo przepraszam.
- Nie dam rady cię tam obronić - powiedział. - Po prostu nie dam rady.
Rachela wzięła jego rękę w obie swoje dłonie. Uspokoił się i zaczął
głaskać ją po głowie.
- Nigdy więcej tego nie rób. Nigdy.
Strach Aarona był zaraźliwy. Rachela nigdy już nie poszła ścieżką
prowadzącą do szosy, a w jej snach zaczęli pojawiać się źli ludzie,
którzy chcieli zamknąć ją w klatce.
W dwa tygodnie po śmierci Aarona do domu podjeżdża wolno czarno-biały
wóz policyjny. Słysząc pukanie do drzwi, Rachela chowa się za kanapę w
salonie. Policjanci stukają po raz drugi, jeden z nich bierze za klamkę
i otwiera drzwi, które Rachela zostawiła nie zamknięte.
Przerażona, wyskakuje z ukrycia, pędząc do tylnych drzwi. )eden z
mężczyzn krzyczy: - Mój Boże, goryl!
Zanim udaje mu się wyciągnąć rewolwer, Rachela jest już poza domem.
Ze wzgórza obserwuje, jak pod drzwi podjeżdża ambulans i dwaj ludzie w
białych fartuchach wynoszą z domu ciało Aarona. Ambulans i radiowóz
wkrótce odjeżdżają, ale Rachela boi się zejść na dół. Wraca do domu
dopiero po zachodzie słońca.
Przed świtem budzi ją warkot silnika. Wygląda ostrożnie przez okno i
widzi jasnozieloną półciężarówkę z napisem na drzwiczkach: INSTYTUT
BADAN NAD MAŁPAMI CZŁEKOKSZTAŁTNYMI. Rachela waha się, co robić;
samochód zatrzymuje się przed wejściem do domu. Kiedy wreszcie decyduje
się na ucieczkę, z półciężarówki wysiadają dwaj mężczyźni. Jeden z nich
ma w ręku strzelbę.
Rachela wypada przez tylne drzwi i kieruje się ponownie w stronę
wzgórz, ale kiedy jest w połowie drogi, słyszy odgłos przypominający
raptowne nabranie powietrza i czuje bolesne ukłucie w barku. Nogi
odmawiają jej nagle posłuszeństwa i w tumanie kurzu stacza się po
piaszczystym zboczu, jęcząc coraz ciszej, aż wreszcie milknie i wpada w
czarną otchłań snu.
Słońce już wzeszło. Rachela leży w klatce umocowanej w tyle
półciężarówki. Odzyskała częściowo świadomość i czuje mrowienie w
dłoniach i stopach. Jej trzewiami targają nudności. Boli ją całe ciało.
Może mrugać powiekami, ale poza tym nie jest w stanie wykonać
najmniejszego ruchu. Z miejsca, w którym leży, widzi jedynie pręty
klatki i burtę samochodu. Próbuje odwrócić głowę i ból momentalnie się
wzmaga. Leży więc spokojnie, chociaż bardzo chce jęczeć, krzyczeć, ale
nie może wydobyć z siebie głosu. Może tylko mrugać, próbując oddzielić
się od bólu. Jednak i ból, i nudności pozostają.
Samochód podskakuje na nierównościach terenu, zatrzymuje się. Jeszcze
jedno zakołysanie, gdy obaj mężczyźni wysiadają; trzaśnięcie drzwi.
Otwiera się tylna klapa. Kobiecy głos:
- Czy to ten zwierzak, o którym zawiadomił nas szeryf? Do klatki
zagląda kobieta. Ma biały fartuch laboratoryjny i brązowe, spięte w
koński ogon włosy. Rachela dostrzega wokół jej oczu dziesiątki maleńkich
zmarszczek, zaostrzonych latami życia na pustyni. Kobieta nie wygląda na
kogoś złego. Rachela ma nadzieję, że kobieta odbierze ją mężczyznom z
półciężarówki.
- Tak. Powinna być jeszcze oszołomiona przez co najmniej pół godziny.
Gdzie mamy ją zanieść?
- Postawcie ją w laboratorium z rezusami. Zostanie tam, aż zwolni się
miejsce w sekcji rozrodu.
Pręty klatki szorują po podłodze samochodu. Każde szarpnięcie
powoduje nowe ukłucie bólu. Jeden z mężczyzn stawia klatkę na małym
wózku i kobieta, pchając go przed sobą, rusza długim korytarzem o
betonowej podłodze. Rachela obserwuje ścianę przesuwającą się
kilkanaście centymetrów od jej nosa.
W laboratorium piętrzą się rzędy klatek z małymi poruszającymi się
sennie zwierzętami. W nagłym rozbłysku światła jarzeniowego oczy białych
szczurów żarzą się intensywną czerwienią.
Wspólnymi siłami kobieta i dwaj mężczyźni kładą Rachelę na stole
laboratoryjnym. Jej skóra boleśnie odczuwa kontakt z zimną, twardą
powierzchnią. Ciało jeszcze nie chce jej słuchać; ciągle działa środek
usypiający. Rachela. może tylko obserwować, nic więcej. Nie jest w
stanie zaprotestować ani błagać o litość.
Z narastającym przerażeniem obserwuje, jak kobieta naciąga gumowe
rękawiczki i napełnia strzykawkę przezroczystym płynem.
- Zrobię jej próbę na gruźlicę; trzeba ją zbadać, zanim trafi do
pozostałych. Przez kilka dni będzie dostawać tiabendazol, żeby
zlikwidować pasożyty. I chyba warto by ją odpchlić.
Jeden z mężczyzn chrząka aprobująco.
Kobieta z wprawą przymyka powiekę Racheli. Drugim okiem Rachela
obserwuje zbliżającą się igłę. Czuje ostre, bolesne ukłucie. Krzyczy z
całych sił, ale w rzeczywistości udaje się jej wydobyć tylko lekkie
westchnienie.
Kobieta odkłada strzykawkę i zaczyna spryskiwać sierść Racheli zimną,
nieładnie pachnącą cieczą. Kropla wpada Racheli do oka i bardzo piecze.
Rachela mruga rozpaczliwie, ale nawet nie może unieść ręki, by potrzeć
bolesne miejsce. Kobieta, rozmawiając cały czas z mężczyznami, rozszerza
nogi Racheli i spryskuje jej genitalia.
- Wygląda dość zdrowo. Dobry materiał do rozrodu. Rachela jęczy, ale
nikt nie zwraca na to uwagi. Wreszcie przestają się nad nią znęcać,
zamykają klatkę i wychodzą z laboratorium. Rachela zamyka oczy; powraca
ciemność.
Rachela śni. Jest z powrotem w domu, na rancho. Jest noc, a w domu
nie ma nikogo oprócz niej. Na zewnątrz skowycze kojot. Głos kojota jest
głosem pustyni, zawodzącym jak jęk wiatru przeciskającego się przez
szczelinę między dwoma głazami. Miejscowi opowiadają wiele legend o
kojocie - niestałym, chytrym, przebiegłym bogu.
Rachela jest niespokojna, poruszona, podenerwowana wyciem kojotów.
Szuka Aarona. We śnie nic nie wie o tym, że on nie żyje, i przeszukuje
cały dom, od jego sypialni do swego małego pomieszczenia przy wyłożonym
linoleum laboratorium.
Jest właśnie w laboratorium, kiedy słyszy jakiś cichutki odgłos:
suche, delikatne drapanie, jakby poruszana wiatrem gałąź ocierała się o
okno, chociaż koło domu nie ma żadnych drzew, a noc jest spokojna.
Ostrożnie odsuwa zasłonę.
Widzi swoje odbicie: owalną, jasną twarz, długie blond włosy. Dłoń
ściskająca brzeg zasłony jest biała, gładka i ma starannie przycięte
paznokcie. Coś jednak jest nie tak. Na jej odbicie nałożona jest inna
twarz o ciemnobrązowych oczach; twarz szympansa, porośnięta
brązoworudymi włosami, z odstającymi, dużymi uszami. Widzi swoje odbicie
i tamtą obcą twarz; rysy nakładają się na siebie, mieszają się. Bardzo
się boi, ale nie może opuścić zasłony.
Jest szympansem zaglądającym przez okno do wnętrza domu; jest
dziewczynką wyglądającą na zewnątrz; jest dziewczynką zaglądającą do
środka; jest małpą wyglądającą przez okno. Boi się coraz bardziej;
zewsząd rozlega się wycie kojotów.
Rachela otwiera oczy i mruga, przywracając ostrość zarysom widzianych
przedmiotów. Ból i mrowienie ustąpiły, ale jeszcze nie doszła zupełnie
do siebie. Boli ją lewe oko. Trąc je czuje wyraźne zgrubienie na
powiece, w miejscu, gdzie ukłuła ją kobieta. Leży na podłodze metalowej
klatki. W laboratorium jest bardzo ciepło; powietrze jest ciężkie od
zapachu zgromadzonych tu zwierząt.
W klatce obok dostrzega innego szympansa, starszego od niej, o
zmierzwionej, ciemnobrązowej sierści. Siedzi w kucki, objąwszy ramionami
kolana i opuściwszy głowę kiwa się w przód i w tył, cały czas mrucząc
coś pod nosem. Na jego czaszce coś błyszczy; po chwili Rachela poznaje,
że to implantowana elektroda, stercząca z wygolonego kawałka skóry.
Rachela wydaje miękkie, pytające mruknięcie, ale tamten nie reaguje.
Klatka Racheli ma ledwie około metra kwadratowego powierzchni. W
kącie stoi miska z karmą dla małp. Na jednej ze ścian wisi butelka z
wodą. Rachela nie zwraca uwagi na jedzenie; chce jej się tylko pić.
Przez zakratowane okna wpada pocięte na kwadraciki światło słoneczne.
Szarpiąc za pręty Rachela sprawdza wytrzymałość drzwi swego więzienia.
Są dobrze zamknięte. Odstępy między prętami są zbyt małe, by mogła
wysunąć na zewnątrz rękę i otworzyć zamek.
Szympans w klatce obok nie przestaje się kiwać. Kiedy pojękując
żałośnie Rachela szarpie za pręty, tamten unosi powoli głowę i spogląda
w jej kierunku. Jego obrzeżone czerwonymi obwódkami oczy są mętne i
Rachela nie jest pewna, czy on w ogóle ją widzi.
- Witaj - gestykuluje w jego stronę. - Co się stało? Tamten mruga
zmęczonymi oczami.
- Boli - sygnalizuje w języku migowym. Unosi rękę i trze gwałtownie
głowę w okolicy miejsca, gdzie sterczy elektroda. Skóra jest tam już
niemal zupełnie zdarta od ciągłego drapania.
- Kto to zrobił? - pyta Rachela. Szympans patrzy na nią obojętnie,
więc powtarza pytanie: - Kto?
- Ludzie - odpowiada.
Jakby na umówiony sygnał rozlega się odgłos przekręcanego w zamku
klucza i drzwi laboratorium otwierają się. Wchodzi przez nie brodaty
mężczyzna w białym fartuchu, a za nim drugi, gładko ogolony, w
garniturze. Brodaty najwyraźniej oprowadza gościa po laboratorium.
- ...tylko wstępne próby - mówi. - Mamy opóźnienia z powodu braku
szympansów znających język migowy. - Mężczyźni zatrzymują się przed
klatką ze starym szympansem. - Tego staruszka przysłali nam z centrum w
Oregonie. Obcięli im fundusze na program językowy, więc część zwierząt
przekazano innym zespołom.
Stary szympans kuli się w kącie klatki, spoglądając nieufnie na
brodatego mężczyznę.
- Głodny? - pyta go gestem brodacz, pokazując mu pomarańczę.
- Daj pomarańczę - sygnalizuje szympans. Wyciąga rękę, ale podchodzi
do ściany klatki tylko na tyle, żeby wziąć owoc. Kiedy ma go już w ręku,
wraca natychmiast do swego kąta. Brodacz mówi dalej:
- Dzięki tym badaniom po raz pierwszy otrzymamy niezbite dane co do
działalności mózgu podczas posługiwania się językiem migowym. Z tym, że
potrzebujemy więcej szympansów dobrze znających ten język. A ludzie tak
cholernie bronią swoich zwierzaków.
- A ta? Też bierze udział w eksperymencie? - pyta człowiek w
garniturze wskazując Rachelę, która kuli się w najdalszym kącie klatki.
- Nie. Ktoś, zdaje się, trzymał ją w domu. Złapaliśmy ją na polecenie
szeryfa.
Brodacz zagląda do klatki. Rachela nie porusza się; jest
sparaliżowana obawą, że naukowiec domyśli się w jakiś sposób, iż ona zna
język migowy. Spogląda na jego ręce i wyobraża sobie, jak ' właśnie te
ręce wkładają jej do głowy elektrodę.
- Przeznaczymy ją na rozród - mówi wreszcie mężczyzna i odwraca się.
Rachela obserwuje, jak wychodzą, myśląc o tym, że ludzie są okropni.
Aaron miał rację: chcą ją skrzywdzić, chcą wsadzić jej do głowy elektrodę.
Kiedy drzwi się zamykają, próbuje wciągnąć starego szympansa do
rozmowy, ale ten ignoruje ją, zajadając otrzymaną pomarańczę. Potem
przyjmuje swoją uprzednią pozycję; chowa głowę między kolana i kiwa się
jednostajnie w przód i w tył.
Rachela czuje nagle głód. Bierze trochę pokarmu z miski, ale jedzenie
wyraźnie czuć lekarstwami, więc odkłada je z powrotem. Chce jej się
siusiu, ale w klatce nie ma toalety, a wyjść na zewnątrz nie można.
Wreszcie, nie mogąc już wytrzymać, siusia w kącie. Uryna, drażniąc swoim
zapachem jej nozdrza, moczy leżące pod klatką śmieci i odpadki.
Upokorzona, przerażona, z bolącą głową i skórą swędzącą od środka na
pchły, obserwuje pełznące po podłodze plamy słonecznego światła.
Dzień zbliża się do końca. Rachela znowu próbuje coś zjeść, ale nie
daje rady, odstręczona dziwnym zapachem. Zjawia się czarny człowiek i
czyści klatki królikom i szczurom. Rachela, przycupnięta w rogu klatki,
zerka na niego podejrzliwie obawiając się, że i on będzie chciał ją
skrzywdzić.
Nadchodzi noc, ale Rachela nie czuje zmęczenia. Na zewnątrz wyją
kojoty. Przez okna wpada księżycowa poświata. Podciąga kolana pod brodę
i obejmuje je ramionami. Jej ojciec nie żyje, ona zaś jest w niewoli w
obcym, nieznanym miejscu. Przez jakiś czas pochlipuje cichutko, mając
nadzieję, że nagle obudzi się z koszmaru w swoim domu, w swoim łóżku.
Kiedy słyszy szczęk zamka, kuli się jeszcze bardziej.
Do laboratorium, pchając przed sobą wózek pełen przyborów do
czyszczenia, wchodzi mężczyzna w zielonym kombinezonie. Bierze z wózka
szczotkę i zaczyna zamiatać podłogę. Rachela widzi jego głowę tó
niknącą, to znów pojawiającą się w rytm zamiatania nad rzędami klatek.
Mężczyzna pracuje wolno, metodycznie, nachylając się nisko, by sięgnąć
szczotką pod każdą klatkę i zgarnąć kurz, odchody i resztki jedzenia na
zgrabny, foremny stosik.
Dozorca nazywa się Jake. Jest zupełnie głuchy, w średnim wieku,
zatrudniony w Instytucie od siedmiu lat. Pracuje w nocy. Dyrektor
Instytutu lubi Jake'a, ponieważ dzięki niemu Instytut realizuje
federalną ustawę o zatrudnianiu ludzi niepełnosprawnych, a także i
dlatego, że Jake od pięciu lat nie prosił o podwyżkę. Czasem zdarzają
się skargi - Jake nie zawsze przykłada się do roboty - ale nigdy na tyle
poważne, żeby zwolnić go z pracy.
Jake nie jest zbyt bystry i nie ma żadnych ambicji. Lubi Instytut,
ponieważ pracuje sam i dzięki temu może pić w pracy. Nikomu nie wadzi,
lubi zwierzęta. Czasem przynosi im jakieś smakołyki. Kiedyś jeden z
asystentów przychwycił go na tym, jak karmił jabłkiem ciężarną samicę
rezusa. Małpa była obiektem eksperymentu mającego na celu ustalenie
wpływu, jaki na rozwój płodu wywiera określona dieta. Asystent ostrzegł
Jake'a, że jeśli jeszcze raz złapią go na czymś podobnym, to będzie mógł
pożegnać się z pracą. Jake nadal karmi zwierzęta, ale teraz bardziej
uważa; nigdy więcej go nie złapano.
Rachela widzi, jak stary szympans sygnalizuje Jake'owi:
- Daj banana. Proszę banana.
Jake przerywa na chwilę zamiatanie i sięga na spód swego wózka.
Wyjmuje banana i daje go staremu szympansowi. Zwierzę bierze owoc i
opiera się o pręty, podstawiając Jake'owi grzbiet do drapania.
Jake wraca do zamiatania, ale po drodze spogląda w stronę
obserwującej go Racheli. Ta, zachęcona łagodnością, jaką okazał staremu
szympansowi, sygnalizuje nieśmiało:
- Pomóż mi.
Jake waha się, potem przygląda się jej uważniej. Jego gałki oczne są
przekrwione, nos zaś pokrywa gęsta sieć popękanych naczyń krwionośnych -
nieomylny znak wskazujący na długoletnią zażyłość z butelką. Jest
nieogolony. Ale gdy się pochyla, Rachela wyczuwa zapach whisky i
tytoniu. Zapach ten przypomina jej Aarona, więc nabiera odwagi.
- Proszę, pomóż mi. Nie jestem stąd.
Ostatnią godzinę Jake spędził na ostrym piciu, toteż świat jawi mu
się w rozmazanych kształtach. Wpatruje się w nią załzawionymi oczami.
Obawa Racheli, że zostanie ponownie skrzywdzona, zamienia się w
strach, że Jake zostawi ją tutaj, samą i odgrodzoną od świata.
Gwałtownie gestykuluje.
- Proszę, proszę, proszę. Pomóż mi. Nie jestem stąd. Pomóż mi pójść
do domu.
Przygląda się jej, rozważając sytuację. Rachela nie porusza się. Boi
się, że jeśli wykona teraz najmniejszy ruch, on sobie pójdzie. Wreszcie
z majestatyczną szybkością spowodowaną stanem, w jakim się znajduje,
Jake opiera szczotkę o stół i zbliża się do klatki Racheli.
- Mówisz? - pyta ją gestem.
- Mówię - odpowiada w ten sam sposób.
- Skąd się tu wzięłaś?
- Z domu mojego ojca. Przyjechało dwóch ludzi, strzelili do mnie i
przywieźli mnie tutaj. Nie wiem dlaczego. Nie wiem, dlaczego zamknęli
mnie w więzieniu.
Jake rozgląda się dokoła, starając się okazać jej współczucie, ale
jednocześnie jest zbity z tropu jej słowami o więzieniu.
- To nie więzienie - poprawia ją. - To miejsce, w którym naukowcy
hodują małpy.
Rachela obrusza się.
- Nie jestem małpą. Jestem dziewczynką.
Jake przygląda się jej włochatemu ciału i odstającym, dużym uszom.
- Wyglądasz jak małpa. Rachela potrząsa głową.
- Nie. Jestem dziewczynką. - Gładzi się dłonią po głowie w bardzo
ludzkim geście bezradności i rozpaczy. - To nie moje miejsce -
sygnalizuje smutno. - Pomóż mi wyjść.
Jake przestępuje z nogi na nogę, zastanawiając się, co zrobić.
- Nie mogę cię wypuścić. Miałbym duże kłopoty.
- Ale tylko na chwilkę. Proszę.
Jake spogląda na swój wózek. Musi jeszcze sprzątnąć to laboratorium i
dwa korytarze biur, zanim będzie mógł położyć się spać.
- Nie odchodź - gestykuluje Rachela, odgadując jego myśli.
- Muszę pracować.
Teraz ona spogląda na wózek.
- Pomogę ci - proponuje. - Wypuść mnie, a ja pomogę ci sprzątać.
Jake marszczy brwi.
- Jeśli cię wypuszczę, to uciekniesz.
- Nie, nie ucieknę. Pomogę ci. Proszę.
- Obiecujesz, że wrócisz?
Rachela kiwa głową.
Jake ostrożnie otwiera klatkę. Rachela wyskakuje, chwyta szczotkę i
zaczyna energicznie wymiatać śmieci spod rzędów klatek.
- Chodź - daje znak Jake'owi. - Pomogę ci.
Kiedy Jake wypycha wózek z laboratorium, Rachela idzie za nim. Gumowe
kółka toczą się bezszelestnie po wyłożonej linoleum podłodze. Przechodzą
przez metalowe drzwi na korytarz; tutaj na podłodze leży chodnik, a w
powietrzu czuć zapach kredy i papieru.
Biura ciągnące się po obydwu stronach korytarza to małe pokoje
wyposażone w biurko, półki na książki i tablice. Jake pokazuje Racheli,
jak opróżnić kosze na śmieci do dużej, plastykowej torby. Podczas gdy on
wyciera tablice, ona wędruje z pokoju do pokoju, ciągnąc za sobą worek
na śmieci.
Początkowo Jake stara się nie spuszczać Racheli z oka. Potem jednak,
po wytarciu każdej tablicy, nalewa sobie do kubka porządny łyk whisky z
butelki, którą wozi ze sobą na wózku, wstawioną między płyn do
czyszczenia ustępów i pastę do podłogi. Po drugim kubku traktuje już
Rachelę jak starego przyjaciela, poganiając ją, by się pośpieszyła, to
zdążą jeszcze coś przekąsić.
Rachela pracuje szybko, ale zatrzymuje się od czasu do czasu, by
wyjrzeć przez okno. Na zewnątrz księżyc świeci nad piaszczystą równiną,
poznaczoną tu i ówdzie ciemnymi plamami zarośli.
Na końcu korytarza znajduje się duży pokój, a w nim kilka biurek z
maszynami do pisania. Tam właśnie, w jednym z koszy Rachela znajduje
czasopismo. Jego tytuł brzmi Wyznania miłosne, okładkę zaś zdobi rysunek
przedstawiający całujących się mężczyznę i kobietę. Rachela przygląda
się przez chwilę okładce, a potem bierze czasopismo i kładzie je na spód
wózka.
Jake nalewa sobie kolejny kubek i wjeżdża wózkiem do następnego
korytarza. Pracuje teraz znacznie wolniej, wydając cały czas głuche,
buczące odgłosy, które dla niego są tylko przyjemną wibracją. Ostatnich
kilka tablic ściera byle jak, więc Rachela, uporawszy się ze wszystkimi
koszami, bierze ścierkę i poprawia po nim.
Kolację jedzą w komórce Jake'a: małym, bezokiennym pokoiku, którego
jedyne umeblowanie stanowi porządnie już nadgryziona zębem czasu kanapa,
poobijany czarno-biały telewizor i półki pełne najróżniejszych środków
czyszczących. Z jednej z półek Jake zdejmuje papierową torbę zawierającą
kanapkę z podejrzanie wyglądającą wędliną, paczkę pikantnych chrupek
ziemniaczanych i opakowanie wafli waniliowych. Zza wielkiej butli z
płynem do mycia okien wyciąga jakiś magazyn. Zapala papierosa, nalewa
sobie kolejną porcję whisky i siada na kanapie. Po krótkim wahaniu
napełnia również wyszczerbiony tygiel ceramiczny i podaje go Racheli.
Aaron nigdy nie pozwalał jej pić alkoholu, więc Rachela pociąga
bardzo ostrożnie. Początkowo zapach kręci jej potężnie w nosie, ale
zafascynowana ciepłem, jakie rozlewa się jej po gardle, pije następny łyk.
Potem opowiada Jake'owi o mężczyznach, którzy do niej strzelali, i o
kobiecie, która ukłuła ją w oko. Jake kiwa głową.
- To wariaci - sygnalizuje.
- Wiem - odpowiada, przypominając sobie starego szympansa z elektrodą
w głowie. - Nie powiesz im, że ja mówię, prawda?
- Nikomu nic nie powiem.
- Traktują mnie tak, jakby mnie w ogóle nie było - gestykuluje z
przygnębieniem Rachela. Kuli się, przerażona myślą o przebywaniu w
niewoli u szaleńców. Zastanawia się nad ucieczką; jest na zewnątrz
klatki, a Jake z pewnością nie zdołałby jej dogonić. Rozmyślając nad tym
kończy swój kubek whisky. Alkohol osłabia jej strach. Siedzi na kanapie
tuż obok Jake'a; zapach papierosów przypomina jej Aarona. Po raz
pierwszy od chwili śmierci Aarona jest jej ciepło i dobrze.
Zajadając wraz z Jake'iem wafle i chrupki przegląda pismo, które
wyjęła z kosza na śmieci. Pierwsza historia, na którą trafia, jest o
kobiecie imieniem Alice. Początek brzmi: "Zostałam tancerką rewiową po
to, by spłacić karciane długi mego męża. Teraz on chce, bym sprzedawała
swe ciało".
Rachela współczuje Alice; wie, co to samotność i cierpienie. Alice,
tak jak Rachela, jest zupełnie sama i nikt jej nie rozumie. Czytając
pociąga co chwila z napełnionego ponownie kubka. Ta historia przypomina
jej bajkę: ten miły człowiek, który wybawia Alice od jej okropnego męża,
jest jak książę ratujący swoją księżniczkę. Rachela spogląda ukradkiem
na Jake'a, zastanawiając się, czy on uratuje ją przed złymi ludźmi,
którzy zamknęli ją w klatce.
Skończyła już drugi kubek whisky i zjadła połowę wafli, kiedy Jake
mówi, że musi już zamknąć ją w klatce. Idzie z ociąganiem, zabierając ze
sobą magazyn. Jake obiecuje jej, że przyjdzie po nią jutro wieczorem;
musi jej to wystarczyć. Kładzie pismo w kącie klatki, zwija się w kłębek
i zasypia.
Budzi się wczesnym popołudniem. Mężczyzna w białym fartuchu wprowadza
do laboratorium niski wózek.
Rachelę boli głowa i jest jej niedobrze. Kuli się w kącie, a
mężczyzna zatrzymuje przy niej wózek, blokuje koła i przenosi na niego
klatkę z Rachelą.
Wózek jedzie długimi korytarzami o betonowych ścianach pomalowanych
na urzędową zieleń. Trzymając się silnie prętów Rachela zastanawia się,
dokąd też ją wiozą i czy Jake'owi uda się ją odnaleźć.
Na końcu najdłuższego korytarza mężczyzna otwiera grube metalowe
drzwi i w nozdrza Racheli uderza fala rozgrzanego powietrza. Czuć tu
zapach szympansów, odchodów i nieświeżej żywności. Po obydwu stronach
korytarza, do którego wjechali, znajdują się grube metalowe pręty
przeplecione dodatkowo drucianą siatką. Za siatką Rachela widzi
poruszające się kudłate cienie. W jednej z klatek bawi się piątka
młodych szympansów. W innej tulą się do siebie dwie przeczesujące sobie
nawzajem sierść samice. Kiedy mijają klatkę, w której dorodny samiec
wali pięścią w siatkę, mężczyzna zwalnia.
- No, no, Johnson - mówi. - Tylko spokojnie. Zachowuj się.
Przyprowadziłem ci nową małą przyjaciółkę.
Mężczyzna otwiera drzwi klatki sąsiadującej z pomieszczeniem Johnsona
i przysuwa do nich klatkę z Rachelą.
- Dalej, malutka - zachęca ją. - Masz, tam są owoce !
W klatce stoi miska z pokrojonymi jabłkami, wokół których unosi się
chmara muszek.
Z początku Rachela nie chce wejść do nowej klatki. Siedzi bez ruchu w
swojej, mając nadzieję, że mężczyzna zawiezie ją z powrotem do
laboratorium. Obserwuje, jak człowiek podłącza gumowego węża do
znajdującego się w ścianie hydrantu, ale nie domyśla się jego zamiarów.
Dopiero gdy uderza w nią bicz lodowatej wody, wydaje przeraźliwy skowyt
i ucieka do nowej klatki, gdzie jest sucho. Mężczyzna zamyka za nią
drzwiczki i odchodzi pchając przed sobą wózek z jej starą klatką.
Podłoga jest betonowa, podobnie jak dwie ściany; jej więzienie
znajduje się na samym końcu korytarza. Drzwi w jednej ze ścian prowadzą
na wybieg. Dwie pozostałe są z metalowych prętów i siatki: jedna
oddziela ją od korytarza, druga od klatki Johnsona.
Johnson, już znacznie spokojniejszy, obwąchuje drzwi łączące ich
pomieszczenia. Rachela obserwuje go z obawą. Jej wspomnienia o innych
szympansach są odległe i osłabione upływem czasu. Pamięta swoją matkę i
zdaje jej się, że pamięta, jak bawiła się z innymi małymi szympansami.
Nie ma jednak pojęcia, jak zareagować na zachowanie Johnsona, który
teraz wpatruje się w nią intensywnie i głośno pohukuje. Próbuje coś mu
powiedzieć językiem migowym, ale on wpatruje się jeszcze pilniej i znowu
huczy. Za klatką Johnsona widzi następne klatki z innymi szympansami.
Jest ich tak wiele, że siatki i pręty nakładają się na siebie,
zasłaniają drugi koniec korytarza.
Uciekając przed natarczywym wzrokiem Johnsona wychodzi na wybieg -
ustawioną na betonowym podłożu drucianą klatkę. Na zewnątrz rozciąga się
porośnięte z rzadka zaroślami pustkowie. Popołudniowe słońce praży
mocno; wszystkie wybiegi są puste, aż do chwili, kiedy na sąsiednim
pojawia się Johnson. Jego zainteresowanie przeszkadza jej, więc wraca do
środka.
Siada na drewnianej, zbitej byle jak platformie najdalej, jak tytko
może, od klatki Johnsona. Obejmuje kolana ramionami i stara się odprężyć
i zapomnieć o natarczywym sąsiedzie. Udaje się jej zdrzemnąć przez
chwilę, ale budzi ją jakieś poruszenie na korytarzu.
Klatkę. naprzeciwko zajmuje samica w okresie rui. Rachela zna dobrze
ten zapach. Dwaj ludzie otwierają drzwi prowadzące z klatki szympansicy
do sąsiedniej, w której stoi obserwujący to z wielkim zainteresowaniem
samiec. Johnson także się przygląda, postękując i szarpiąc za siatkę.
- Mike jest jeszcze dziewicą, ale Susie zna się już na rzeczy - mówi
jeden z mężczyzn. - Nie powinno być problemów. Jednak na wszelki wypadek
trzymaj węża w pogotowiu.
- Tak?
- Czasem walczą ze sobą. Węża używamy tylko wtedy, jak robi się
naprawdę gorąco. Zwykle wszystko idzie gładko.
Mike przechodzi do klatki Susie. Drzwi zamykają się za nim,
uniemożliwiając mu odwrót. Susie nie wydaje się zaniepokojona. Zajada
cząstkę pomarańczy, podczas gdy Mike z rosnącym zaangażowaniem obwąchuje
jej genitalia. Susie nachyla się, by udostępnić jego palcom różowe
obrzmienie świadczące o jej gotowości.
Rachela ze zdziwieniem stwierdza, że sama stoi przy siatce i cichutko
pojękuje. Widzi erekcję Mike'a i słyszy jego chrząkanie. Samiec kuca na
podłodze, wykonując gesty w stronę Susie. Rachela doznaje mieszanych
uczuć: jest zafascynowana, przestraszona, niepewna. Ciągle myśli o tym,
w jaki sposób opisuje się seks w Miłosnych wyznaniach: gdy Alice czuje
wargi Danny'ego na swoich, roztapia się cała w ekstazie. On bierze ją w
ramiona, a jej ciało ogarnia cudownie palący płomień.
Susie pochyla się do przodu, a Mike wchodzi w nią gwałtownym ruchem
bioder. Po chwili Susie krzyczy głośno i odskakuje, odtrącając go.
Zafascynowana Rachela pożera tę scenę oczami. Mike, z obwisłym już
penisem, idzie za Susie do kąta klatki, gdzie zaczyna ją starannie
iskać. Rachela puszcza siatkę i przekonuje się, że druty wcięły się jej
głęboko w dłonie - tak mocno ją ściskała.
Jest noc: rozlega się skrzypnięcie otwieranych drzwi. Rachela budzi
się momentalnie, staje przy siatce i próbuje dostrzec coś na korytarzu.
Uderza w siatkę rękoma. Kiedy zjawia się Jake, wita go radosną
gestykulacją.
Jake sięga do drzwi klatki Racheli i wtedy, wyjąc i wymachując rękami
nad głową, rzuca się w jego kierunku Johnson. Wali w pręty i w siatkę
zaciśniętymi w pięści dłońmi, wykrzywia się i wrzeszczy, ale Rachela nie
zwraca na niego uwagi i idzie za Jake'iem.
Dzisiaj także pomaga mu sprzątać. W laboratorium wita się ze starym
szympansem, ale tego bardziej niż rozmowa interesuje banan, którego
przyniósł mu Jake. Nie odpowiada na jej pytania i po kilku próbach
Rachela daje mu spokój.
Kiedy Jake odkurza chodnik, Rachela opróżnia kosze ze śmieciami. Z
tego samego, w którym znalazła Wyznania miłosne, wydobywa teraz pismo
zatytułowane Dzisiejsza miłość.
Później, już w komórce, Jake pali papierosy, pociąga whisky i
przegląda swoje magazyny. Rachela czyta opowieści z Dzisiejszej miłości.
Co jakiś czas zerka przez ramię Jake'a na gruboziarniste zdjęcia
nagich kobiet z szeroko rozłożonymi nogami. Jake przez dłuższą chwilę
przygląda się fotografii blondynki o dużych piersiach, czerwonych
paznokciach i pomalowanych na fioletowo powiekach. Kobieta leży na
plecach i uśmiecha się, gładząc otwierającą się między jej nogami
różowość. Na następnym zdjęciu pieści swoje piersi, szczypiąc się w
ciemne sutki. Ostatnia fotografia przedstawia ją oglądającą się przez
ramię za siebie; jest w takiej samej pozycji, jak Susie, gdy była gotowa
do pokrycia przez Mike'a.
Rachela zerka na zdjęcia, ale nie zadaje Jake'owi żadnych pytań. Jego
zapach zaczyna się zmieniać wkrótce po tym, jak zaczął oglądać pismo;
oprócz zapachu papierosów i whisky pojawia się jeszcze woń nerwowego
potu. Rachela wyczuwa, że nie jest to odpowiedni moment na zadawanie pytań.
Ulegając naleganiom Jake'a wraca przed świtem do klatki.
Przez następny tydzień przysłuchuje się rozmowom ludzi, którzy
pojawiają się i znikają, przynosząc żywność i spłukując klatki
strumieniem wody z hydrantu. Dowiaduje się, że Instytut Badań Nad
Małpami Człekokształtnymi jest przede wszystkim ośrodkiem hodowlanym,
zaopatrującym naukowców w oswojone małpy najróżniejszych gatunków.
Działa tutaj także zespół badawczy. Mężczyźni wspominają mimochodem o
okropnych rzeczach. Dorastające szympansy na drugim końcu korytarza
karmione są pożywieniem zawierającym olbrzymie dawki cholesterolu; bada
się na nich wpływ, jaki ta substancja wywiera na układ krążenia. Grupie
ciężarnych samic wstrzykuje się męskie hormony, by sprawdzić, jak
wpłynie to na ich żeńskie potomstwo. Młode małpki dostają głodowe racje
w celu ustalenia, jakie zmiany regresywne zajdą w ich mózgach.
Wszyscy ci ludzie patrzą na nią, a właściwie przez nią, jakby była
częścią ściany, albo jakby jej tu w ogóle nie było. Nie może im nic
powiedzieć; nie może im ufać.
Co noc Jake wypuszcza ją z klatki, a ona pomaga mu sprzątać. Przynosi
jej podarunki: pikantne chrupki ziemniaczane, owoce, czekoladę,
ciasteczka. Odnosi się do niej przyjaźnie, jak do rozwiniętego nad wiek
dziecka. I rozmawia z nią.
Nocami, kiedy jest z Jake'iem, Racheli udaje się niemal zapomnieć o
grozie klatki, o obawie przed krążącym nerwowo po drugiej stronie siatki
Johnsonie, o poczuciu jakiejś nierealności towarzyszącemu każdej,
najprostszej nawet czynności. Najchętniej zostałaby z Jake'iem już na
zawsze, by móc zajadać różne małe' przekąski i czytać pisma o miłości.
Wydaje się, że Jake lubi jej towarzystwo, ale co rano każe jej wracać do
klatki i do strachu. Pod koniec pierwszego tygodnia Rachela zaczyna
układać plan ucieczki.
Kiedy Jake zasypia nad swoją whisky, co zdarza się mniej więcej trzy
razy na pięć nocy, Rachela rusza w samotny obchód po Instytucie,
gromadząc ukradkiem rzeczy potrzebne do przeżycia na pustyni: plastykowy
pojemnik z wodą, foliowa torebka z pastylkami odżywczymi, duży ręcznik
plażowy, który może służyć jako koc w zimne noce, plastykowa torba na
zakupy, w której będzie mogła pomieścić inne przedmioty. Najcenniejszym
znaleziskiem jest mapa samochodowa z czerwoną kropką w miejscu, gdzie
znajduje się Instytut. Rachela zna dokładnie adres rancha Aarona i bez
trudu znajduje je na mapie. Studiuje układ szos i autostrad, i wytycza
drogę do domu. Na przełaj, zakładając, że nie zabłądzi, będzie musiała
przejść około pięćdziesięciu kilometrów. Wszystkie znalezione przedmioty
chowa za jedną z półek ze środkami czyszczącymi.
Jej plany ucieczki ulegają poważnemu zachwianiu w momencie, kiedy
zdaje sobie sprawę z tego, że kocha Jake'a. Fakt ten toruje sobie powoli
drogę do jej świadomości, karmionej historiami z najróżniejszych pism z
miłością w tytule. Gdy Jake głaszcze od niechcenia jej sierść, Rachela
czuje, jak ogarnia ją dziwne podniecenie. Jest jej przy nim dobrze i
bardzo silnie odczuwa jego brak, gdy nadchodzi sobota i Jake'a nie ma w
pracy. Jest szczęśliwa tylko wtedy, gdy przebywa z nim, wędruje za nim
po korytarzach Instytutu i czuje woń whisky i papierosów. Kradnie mu
jednego papierosa i chowa w klatce, by móc nawet w dzień cieszyć się
jego zapachem.
Kocha go, ale nie ma pojęcia, jak sprawić, by i on ją pokochał.
Niewiele wie o miłości; pamięta mętnie ze szkoły jakiegoś chłopaka,
który miał szafkę koło niej, ale nic z tego nie wyszło. Czyta zachłannie
wszystkie pisma o miłości i rubrykę Ann Landers w gazecie, którą
codziennie przynosi jej Jake. Z tych źródeł uczy się miłości. Pewnej
nocy, gdy Jake zapada w sen, Rachela wystukuje na maszynie pełen
interpunkcyjnych i gramatycznych błędów list do Ann. Wyjaśnia w nim
swoją sytuację i pyta, co ma dalej robić. Wkłada list do przegródki z
napisem "Poczta do wysłania" i przez następny tydzień ze zdwojonym
zainteresowaniem czyta kolumnę Ann. Jej list jednak nie ukazuje się w
rubryce.
Szuka więc pomocy w magazynach ilustrowanych, które tak fascynują
Jake'a. Studiuje dokładnie zdjęcia nagich kobiet, a szczególnie tej o
dużych piersiach i umalowanych na fioletowo oczach.
Pewnej nocy znajduje w biurku jakiejś sekretarki pudełeczko z
cieniami do powiek. Bierze je ze sobą do klatki. Wieczorem następnego
dnia, gdy Instytut pustoszeje, odwraca swoją metalową miseczkę na
jedzenie i przygląda się swemu odbiciu w błyszczącej powierzchni.
Przykuca, kładzie pudełeczko z cieniami na kolanie, otwiera je i bada
zawartość: znajduje się w nim maleńki pędzelek i trzy kolory - INDIAŃSKI
BŁFKIT, LEŚNA ZIELEŃ i DZIKI FIOLET. Rachela decyduje się na cień
oznaczony podpisem DZIKI FIOLET.
Przytrzymując palcem powiekę bierze w drugą rękę pędzelek i robi nim
grubą, fioletową krechę na brązowej skórze. Przygląda się jej
krytycznie, po czym rozsmarowuje ją jeszcze dalej, poza powiekę.
Intensywny kolor nadaje jej oku karnawałową jaskrawość i zwariowaną
strojność. Starannie powtarza operację na drugim oku, po czym uśmiecha
się do swego odbicia, mrugając kokieteryjnie.
W klatce obok Johnson obnaża kły i trzęsie siatką. Rachela nie zwraca
na niego uwagi.
Kiedy niedługo potem zjawia się Jake, marszczy brwi na jej widok.
- Coś ci się stało? - pyta.
- Nie - odpowiada Rachela. I po chwili: - Nie podoba ci się?
Jake kuca przy niej i przez dłuższą chwilę przygląda się jej oczom.
Rachela kładzie dłoń na jego kolanie, sama zdumiona swoją odwagą. Krew
łomocze jej w skroniach.
- Jesteś bardzo dziwną małpą - sygnalizuje Jake.
Rachela boi się poruszyć. Dłoń leżąca na kolanie Jake'a zaciska się w
pięść. Wydaje jej się, że jej twarz niknie, że zostają tylko umalowane
na fioletowo oczy.
Jake wstaje.
- Bardziej mi się podobały przedtem - sygnalizuje. Podobają mu się
jej oczy. Rachela kiwa głową, nie spuszczając spojrzenia z jego twarzy.
Potem myje się w damskiej łazience, pozostawiając na papierowych
ręcznikach długie ciemne smugi.
Rachela śni, że wędruje przez Malowaną Pustynię wraz ze swoją kudłatą
i brunatną matką; idą dnem wyrzeźbionego w czerwonej skale kanionu,
który doprowadzi je prosto do Instytutu Badań Nad Małpami
Człekokształtnymi. Matka ociąga się. Nie chce tam iść. Boi się. Rachela
zatrzymuje się w cieniu wznoszącej się w górę skały i tłumaczy matce, że
muszą iść do Instytutu, ponieważ jest tam Jake.
Matka Racheli nie rozumie języka migowego. Patrzy żałośnie na córkę,
po czym wspina się w górę po ścianie kanionu. Rachela idzie za nią;
wydostaje się na górę w chwili, gdy matka biegnie już po piasku,
przeskakując nad zagradzającymi jej drogę głazami.
Rachela rusza za nią, jęcząc jak małe, opuszczone szympansiątko.
Sylwetka matki majaczy gdzieś w oddali, rozmywana przez unoszące się do
góry fale rozgrzanego powietrza. Nagle zmienia się. Po piasku biegnie
teraz jasnowłosa kobieta o jasnej cerze, ubrana w fioletowy dres i
trampki - pachnąca słodko matka, taka, jaką pamięta Rachela. Kobieta
ogląda się za siebie i uśmiecha się do Racheli.
- Nie wyj jak małpka, córeczko - mówi. - Powiedz "mama". Rachela
biegnie w milczeniu tym dziejącym się tylko we śnie truchtem, który
nigdzie jej nie zaprowadzi. Piasek parzy jej stopy, słońce nielitościwie
piecze w głowę. Jasnowłosa kobieta niknie w oddali i Rachela zostaje
sama. Pada na piasek i szlocha, ponieważ jest samotna i bardzo się boi.
Czuje delikatne dotknięcie czyichś palców i przez moment, jeszcze we
śnie, zdaje jej się, że to wróciła po nią jej włochata matka. Otwiera
oczy i widzi takie same, brązowe, wpatrzone w nią przez siatkę. To
Johnson. Udało mu się przełożyć rękę przez pręty, by jej dotknąć.
Gmerając jej delikatnie w sierści wydaje kojące, łagodne mruknięcia.
Przypatruje mu się, jeszcze niezupełnie rozbudzona, i myśli, czego
właściwie tak bardzo się bała. Nie wydaje się wcale taki zły. Iska ją
jeszcze przez chwilę, a potem siada i już tylko jej się przypatruje.
Rachela bierze ze swojej miski kawałek jabłka i podaje mu. Drugą ręką
wykonuje gest, oznaczający w języku migowym właśnie jabłko. Kiedy
Johnson przyjmuje poczęstunek, Rachela sygnalizuje jeszcze raz: jabłko.
Johnson nie jest zbyt pojętnym uczniem, ale ona przecież ma dużo czasu i
jeszcze sporo kawałków jabłka.
Rachela skończyła już wszystkie przygotowania, ale nie może
zdecydować się na opuszczenie Instytutu. Oznacza to przecież rozstanie z
Jake'iem, z ziemniaczanymi chrupkami i whisky, poczuciem bezpieczeństwa.
Racheli miłość zawsze kojarzy się ze smakiem whisky i chrupek.
Przez kilka nocy, kiedy Jake zasypia, Rachela podchodzi do oszklonych
drzwi wejściowych, otwiera je i stając na stopniach patrzy na pustynię.
Czasem w padającej na piasek plamie światła pojawia się królik, czasem
migną jej w świetle księżyca pustynne gryzonie skaczące niczym
kauczukowe piłki. Raz, rzucając w jej stronę pogardliwe spojrzenie,
przebiegł nawet kojot.
Pustynia jest miejscem bardzo samotnym. Pustym. Zimnym. Rachela myśli
o Jake'u pochrapującym cicho w swojej komórce; zamyka drzwi i wraca do
niego.
Prowadzi teraz podwójne życie: w nocy pomocnica dozorcy, w dzień
więźniarka i nauczycielka. Popołudnia spędza drzemiąc w słońcu i ucząc
Johnsona nowych znaków.
Pewnego wyjątkowo ciepłego popołudnia Rachela wygrzewa się w słońcu
na swoim wybiegu. Johnson jest akurat wewnątrz, inne małpy są wyjątkowo
spokojne i Rachela może sobie nieomal wyobrazić, że jest znowu na rancho
swojego ojca. Zasypia myśląc o Jake'u.
Śni jej się, że siedzi w jego objęciach na starej kanapie. Jej dłoń
spoczywa na jego piersi; gładka, biała dłoń o czerwono pomalowanych
paznokciach. Spogląda na ekran wyłączonego telewizora i widzi swoje
odbicie. Jest szczupłą nastolatką o jasnych włosach i błękitnych oczach.
Jest naga.
Jake przygląda się jej z uśmiechem. Jego dłoń zsuwa się po jej
plecach, a ona zamyka oczy w ekstazie.
Coś się jednak wtedy zmienia. Jake iska ją, jak czyniła to matka,
szukając w jej sierści pcheł. Rachela otwiera oczy i dostrzega Johnsona,
grzebiącego w jej sierści i wpatrującego się w nią intensywnie. W
ekranie widzi dwa obejmujące się szympansy.
Po przebudzeniu Rachela stwierdza, że po raz pierwszy od chwili
przybycia do Instytutu wchodzi w okres rui. Skóra dokoła jej genitaliów
jest różowa i nabrzmiała.
Przez resztę dnia chodzi niespokojnie po klatce. Z drugiej strony
siatki śledzi ją równie podekscytowany Johnson. Wychodzi za nią na
wybieg i węszy intensywnie, przyciskając nos do dzielących ich prętów.
Tej nocy Rachela szczególnie chętnie idzie z Jake'iem na obchód
Instytutu. Trzyma się tuż przy nim, nie pozwalając mu nigdzie odejść.
Kiedy Jake zamiata podłogę, ona idzie za nim z szufelką, tak blisko, że
dwa razy mało się o nią nie przewraca. Rachela czeka, kiedy Jake zwróci
uwagę na jej stan, ale on nie daje niczego po sobie poznać.
Podczas pracy Rachela co chwila sięga po whisky. Podniecona, pije
więcej niż zwykle: opróżnia dwa pełne kubki. Alkohol mąci jej w głowie,
toteż idąc za Jake'iem do jego komórki zatacza się od ściany do ściany.
Kuli się tuż przy nim na kanapie. Jake odpoczywa, rozłożywszy szeroko
ręce na oparciu i wyciągnąwszy nogi przed siebie. Rachela przysuwa się
trochę, tak że ich ciała dotykają się.
Jake przeciąga się, po czym rozciera sobie kark, jakby próbował
usunąć z niego jakąś dokuczliwą sztywność. Rachela wyciąga rękę i
zaczyna gładzić go po tym miejscu, rozkoszując się dotykiem jego skóry i
włosów. Po głowie skaczą jej pogmatwane, dziwaczne myśli. Chwilami
wydaje się jej, że włosy, których dotyka, należą do Johnsona; czasem
znowu wie na pewno, że to Jake. A czasem nie ma to najmniejszego
znaczenia. Czy naprawdę aż tak bardzo się różnią? Wcale nie.
Gładzi go po karku, nie mając pojęcia, co robić dalej. Według pism,
które czytała, mężczyzna powinien w tym momencie zamknąć kobietę w
uścisku swych ramion. Rachela wchodzi Jake'owi na kolana, obejmuje go i
czeka, aż on zamknie ją w uścisku swych ramion. Jake mruga niezbyt
przytomnie. Na pół śpiący gładzi ją po sierści, a jego błądząca ręka
trafia w okolice jej genitaliów. Rachela przyciska się silniej do niego,
czując jak w gardle wzbiera jej miękki, zawodzący odgłos. Pociera swoim
biodrem jego krocze, wyczuwając lekką zmianę jego zapachu i rytmu
oddychania. Jake mruga z wysiłkiem, już trochę bardziej przytomny.
Rachela obnaża zęby w uśmiechu i nachyla głowę, by polizać go po karku.
Czuje jego ręce spychające ją na podłogę i wie, czego on chce. Zsuwa się
z jego kolan i odwraca się pokazując mu obrzmiałe genitalia, gotowe, by
w nią wszedł. Czeka pojękując cicho w ekstazie.
Nic się nie dzieje. Odwraca się i spogląda na niego przez ramię. Jake
siedzi na kanapie i patrzy na nią spod półprzymkniętych powiek. Po
chwili sięga po pismo ze zdjęciami nagich Kobiet. Jego dłoń wędruje w
okolice krocza i po chwili Jake jest już w swoim własnym, odrębnym świecie.
Rachela piszczy jak dziecko, które zgubiło matkę, ale on, wpatrzony w
zdjęcie jasnowłosej kobiety, nie zwraca na nią uwagi. Rachela biegnie do
swojej klatki, do jedynego domu, jaki teraz ma. Ciężko oddycha i
cichutko pojękuje. Już w swoim korytarzu przystaje na moment i zagląda
do klatki Johnsona. Samiec śpi. Rachela przypomina sobie dotyk jego palców.
Otwiera drzwiczki do klatki Johnsona i wchodzi do środka. Samiec
budzi się i wciąga badawczo powietrze. Gdy dostrzega Rachelę, rusza od
razu w jej stronę. Ona pozwala mu dotykać obrzmienia wokół jej
genitaliów, wdychać głęboko jej zapach. Johnson z penisem w erekcji
chrząka w podnieceniu. Rachela odwraca się, a on pokrywa ją, wchodząc w
nią głęboko. Przemyka jej przez moment myśl o Jake'u i o szczupłej,
jasnowłosej nastolatce imieniem Rachela, ale ta myśl zaraz mija. Niemal
wbrew sobie krzyczy głośno, chrapliwym krzykiem radości i bólu.
Johnson iska ją teraz delikatnie, obwąchując jeszcze od czasu do
czasu jej genitalia. Rachela jest śpiąca i zadowolona, ale wie, że nie
może pozwolić sobie na chwilę zwłoki...
Johnson nie bardzo chce wyjść z klatki. Rachela bierze go za rękę i
prowadzi do komórki dozorcy. Jego obecność dodaje jej odwagi. Zatrzymuje
się na chwilę pod drzwiami i nasłuchuje: ze środka dochodzi miarowy,
równy oddech Jake'a. Zostawia Johnsona w hallu, a sama wślizguje się do
komórki. Jake śpi na kanapie, z pismem rzuconym niedbale na nogi.
Rachela zabiera ekwipunek, który udało jej się zgromadzić; zatrzymuje
się jeszcze na chwilę i spogląda na śpiącego mężczyznę. Na poręczy
złamanego krzesła wisi jego baseballowa czapeczka; Rachela bierze ją na
pamiątkę po nim.
Prowadzi Johnsona wymarłymi korytarzami. Skoczek pustynny, szukający
pożywienia w rzadkiej trawie rosnącej przed wejściem, spogląda na nich
ze zdziwieniem. Rachela przewiesza sobie przez ramię torbę na zakupy i
wraz z Johnsonem schodzi po schodkach. Gdzieś w oddali rozlega się
przeciągłe wycie kojota. Dołączają do niego inne, tworząc śpiewający
księżycowy chór.
Rachela bierze Johnsona za rękę i prowadzi go na pustynię.
Pewna kelnerka, wracająca z pracy w Flagstaff do domu w Winslow,
widzi w światłach samochodu dwie małpy przemykające przez drogę. Po
krótkiej walce ze swoim sumieniem (nie uśmiecha jej się pomówienie o to,
że pije podczas pracy), zawiadamia szeryfa.
Reporter miejscowej gazety, młody, ambitny człowiek tuż po szkole,
dowiaduje się o tym od policji i przeprowadza wywiad z kelnerką. Ujęta
entuzjazmem dziennikarza i zachwycona jego gotowością wysłuchania
wszystkiego, co ona ma do powiedzenia, kelnerka podaje mu szczegóły, o
których nie wspomniała nic szeryfowi: jedna z małp miała na głowie
baseballową czapeczkę i niosła coś, co wyglądało jak torba na zakupy.
Reporter pisze krótką żartobliwą notatkę do porannego wydania i
rozpoczyna zbieranie materiałów do obszerniejszego artykułu, który
ukazałby się za kilka dni. Zdaje sobie doskonale sprawę z tego, że w
środku sezonu ogórkowego gazeta kupi wszystko, a już szczególnie
sentymentalną historię w rodzaju Lassie, wróć, tyle że z szympansami w
roli głównej.
Nad ranem zaczyna siąpić drobny deszcz - pierwszy deszcz tej wiosny.
Szukając schronienia Rachela znajduje małą jaskinię pod trzema zwalonymi
blokami skalnymi. Mogą się w niej schronić przed deszczem i ewentualnym
odkryciem. Rachela dzieli się jedzeniem i wodą z Johnsonem. W nocy
bardzo się jej pilnował, wyrażenie przestraszony ciemnościami i ciągłym
wyciem kojotów. Rachela z jednej strony uważa się za jego opiekunkę, z
drugiej zaś jego obecność dodaje jej odwagi. Johnson zna tylko kilka
gestów w języku migowym, ale nie musi nic mówić. Wystarczy, że jest.
Johnson zwija się w kłębek w najdalszym kącie jaskini i momentalnie
zasypia. Rachela siada u jej wylotu i obserwuje, jak świt zmywa z nieba
kolejne gwiazdy. Deszcz uspokajająco szemrze po piasku. Rachela myśli o
Jake'u. Baseballowa czapeczka na jej głowie wciąż jeszcze pachnie jego
papierosami, ale w gruncie rzeczy wcale jej go nie brakuje. Wcale.
Gładzi dłonią czapkę i zastanawia się, czemu myślała, że go kocha.
Deszcz przestaje padać. W oddali pojawiają się chmury przypominające
baśniowe zamki; wstające słońce maluje je na różowo i złoto i rozwiewa
krwistoczerwone proporce. Rachela przypomina sobie, jak kiedyś, gdy była
jeszcze mała, Aaron czytał jej bajkę o Pinokiu, małej marionetce, która
chciała być prawdziwym chłopczykiem. Po wielu przygodach dzielny i dobry
Pinokio osiąga swój cel. Zamienia się w prawdziwego chłopca.
Rachela rozpłakała się wtedy, a gdy Aaron zapytał dlaczego,
odpowiedziała otarłszy oczy wierzchem kosmatej dłoni:
- Ja też chcę być prawdziwą dziewczynką.
- Jesteś prawdziwą dziewczynką - odpowiedział jej wtedy Aaron, ale
ona jakoś nigdy nie potrafiła w to uwierzyć.
Słońce wznosi się wyżej i oświetla połamane, kamienne wieżyczki
pustyni. Ten nagi, pusty krajobraz ma w sobie jakiś majestat i magię.
Niektóre ludy wysyłają młodzież właśnie na pustynię, by tam poszukiwała
objawienia i prawdy odsłoniętej dzięki otwartości miejsca i tajemniczemu
pięknu samotności.
Rachela drzemie w ciepłych promieniach słońca. Śni jej się sen,
którego niemal nie sposób odróżnić od jawy. W tym śnie przychodzi do
niej jej ojciec.
- Rachelo - mówi - nie ma znaczenia, co inni myślą o tobie. Jesteś
moją córką.
- Chcę być prawdziwą dziewczynką - sygnalizuje.
- J e s t e ś prawdziwa - odpowiada ojciec. - I nie potrzebujesz
jakiegoś zapijaczonego dozorcy, by się o tym przekonać. Rachela zdaje
sobie sprawę, że to tylko sen, ale wie jednocześnie, że ojciec mówi
prawdę. Jest jej dobrze, ciepło i wcale, ale to wcale nie potrzebuje już
Jake'a. Słońce grzeje coraz bardziej, z pobliskiego kamienia obserwuje
ją jaszczurka, ale ucieka przy jej pierwszym poruszeniu. Rachela podnosi
ostry odłamek skały i skrobie nim od niechcenia po ścianie z czerwonego
piaskowca. Serce. A w nim koślawymi literami: "Rachela i Johnson".
Między nimi znak dodawania. Poprawia kilkakrotnie rysunek, pozostawiając
wyraźny ślad na gładkiej powierzchni skały. Późnym rankiem zapada w sen,
uśpiona ciepłem wstającego dnia.
Tuż po zmroku jadący półciężarówką stary farmer dostrzega w świetle
reflektorów dwie małpy. Uciekają, co prawda, od razu w niedostępne dla
niego skały, ale trwa to wystarczająco długo, by mógł się im dobrze
przyjrzeć. Zawiadamia natychmiast policję, gazetę i Instytut.
Rano pojawia się młody reporter, przeprowadza z nim wywiad, po czym
towarzyszy ekipie z Instytutu szukającej śladów szympansów. Niedaleko
jaskini znajdują świeże odchody - dowód, że uciekinierzy byli
rzeczywiście w tej okolicy. Reporter, człowiek ciekawy i ambitny, wpełza
do jaskini i znajduje nagryzmolone na ścianie dwa imiona. Przygląda im
się. Mogłyby to być bazgroły bawiących się dzieci, gdyby nie to, że
imiona należą do zbiegłych szympansów.
- Hej ! - woła swego fotografa. - Zerknij no na to.
W następnym numerze gazety znajduje się zdjęcie koślawego pisma
Racheli. W krótkim wywiadzie farmer, który natrafił na szympansy,
powiedział między innymi, że niosły ze sobą jakieś torby.
- Jakby zapasy - stwierdził. - Wyglądało na to, że mają jeszcze przed
sobą długą drogę.
Trzeciego dnia kończy się woda. Rachela kieruje się w stronę małego
miasteczka, zaznaczonego na mapie. Docierają tam wczesnym rankiem.
Pragnienie zmusza ich do wędrowania nawet w dzień. Koło samotnego domu
Rachela znajduje studnię. Jest właśnie zajęta napełnianiem pojemnika,
kiedy Johnson chrząka ostrzegawczo.
Z progu domu obserwuje ich ciemnowłosa kobieta. Nie porusza się, więc
Rachela dalej napełnia butelkę.
- Nic się nie bój, Rachelo - woła kobieta, która czytała o wszystkim
w gazecie. - Pij, ile chcesz.
Zaskoczona, ale ciągle podejrzliwa, Rachela odstawia pełną butelkę i
nie spuszczając z kobiety czujnego spojrzenia zaczyna pić. Kobieta cofa
się do wnętrza domu. Rachela pogania Johnsona, by pił prędzej. Kiedy
kończy, Rachela zakręca kurek.
Zabierają się już do odejścia, gdy kobieta wychodzi z domu, niosąc
talerz placków i miskę jabłek. Stawia je na skraju werandy i mówi:
- To dla was.
Kobieta obserwuje przez okno, jak Rachela wkłada jedzenie do torby.
Zapakowawszy ostatnie jabłko odwraca się do kobiety i sygnalizuje:
- Dziękuję.
Kiedy ta nie reaguje, Rachela bierze patyk i pisze na piasku:
"DZIEKUJĘ", po czym drapie się po głowie, macha jeszcze raz kobiecie i
rusza z Johnsonem w dalszą drogę. Jest ciągle trochę zdziwiona, ale
bardzo szczęśliwa.
Następnego dnia poranna gazeta przynosi wywiad z ciemnowłosą kobietą.
Kobieta opowiada, jak Rachela odkręciła i zakręciła kurek, jak
zapakowała jabłka i napisała podziękowanie na piasku.
Reporter przeprowadza także wywiad z dyrektorem Instytutu Badań Nad
Małpami Człekokształtnymi.
- To tylko zwierzęta - wyjaśnia podenerwowany dyrektor - ale ludzie
chcą w nich widzieć małych, włochatych ludzików. Instytut określa jako
"stację hodowlaną wyposażoną w sprzęt do przeprowadzania podstawowych
badań medycznych". Reporter zadaje kilka rzeczowych pytań dotyczących
tego, jak Rachela trafiła do Instytutu.
Jednak największym przebojem okazuje się część "detektywistyczna"
artykułu. Reporter informuje w niej, że dotarł do prawnika zajmującego
się sprawami Aarona Jacobsa i dowiedział się, iż Jacobs pozostawił po
sobie testament. W testamencie tym zapisuje cały swój majątek - łącznie
z ziemią i budynkami - "Racheli, szympansicy, którą uznaję za moją córkę".
Reporter zaprzyjaźnia się z jedną z pracujących w Instytucie
maszynistek i ta przekazuje mu krążącą po biurze plotkę, jakoby małpy
wypuścił na wolność pijany dozorca, zwolniony już zresztą z pracy za
zaniedbywanie obowiązków. Reporter w towarzystwie przyjaciela znającego
język migowy odszukuje Jake'a w jego mieszkaniu w śródmieściu Flagstaff.
Jake, który nie wytrzeźwiał nawet na moment od chwili zwolnienia z
pracy, czuje się oszukany przez Rachelę, przez Instytut, przez cały
świat. Szczególnie wielki żal ma do Racheli: byli przecież przyjaciółmi,
a potem ona zabrała jego baseballową czapeczkę i uciekła. Po prostu nie
jest w stanie zrozumieć, jak mogła to zrobić.
- Czy chce pan powiedzieć, że ona umiała mówić? - pyta za
pośrednictwem tłumacza reporter.
- Jasne, że umie mówić - gestykuluje niecierpliwie Jake. To sprytna
małpa.
Tytuł w gazecie: "Inteligentna szympansica dziedziczy fortunę !"
Co prawda spadek po Aaronie nie jest żadną fortuną, Rachela zaś nie
jest tylko szympansem, ale poza tym wszystko się zgadza. W obronie
Racheli odzywają się głosy aktywistów Towarzystwa Opieki Nad
Zwierzętami. Sprawa trafia do ogólnokrajowych środków przekazu. Ann
Landers informuje, że otrzymała list od szympansicy imieniem Rachela;
sądziła, że to głupi dowcip. Amerykańskie Stowarzyszenie Obrońców Praw
Człowieka desygnuje do pracy nad tą sprawą własnego prawnika.
W dzień Rachela i Johnson śpią wszędzie tam, gdzie uda im się znaleźć
jakieś schronienie - w jaskiniach, szałasach dla bydła, w przerdzewiałym
wraku porzuconego samochodu. Czasem Racheli śni się ciemna, splątana
dżungla; dochodzące z oddali wycie kojotów staje się wtedy częścią jej
snu, zmieniając się w krzyki skaczących po drzewach małp.
Wędrówka i pustynia zmieniły ją. Jest teraz mądrzejsza, mając już za
sobą gorącą, młodzieńczą miłość. Pewnego dnia śni jej się rancho. W tym
śnie ma długie jasne włosy i białą skórę. Z zaczerwienionymi od płaczu
oczami wędruje bezustannie po domu, szukając czegoś, co zgubiła. Kiedy
rozlega się wycie kojotów, patrzy przez okno w roztaczającą się dokoła
ciemność. Twarz, która spogląda na nią z szyby, ma olbrzymie uszy i
porośnięta jest dokoła zmierzwioną sierścią. Patrzy na nią przez chwilę,
wreszcie poznaje i otwiera okno, by wpuścić się do środka.
Podróżują nocą. Rachela czuje pod stopami chłodny piasek i skały. W
telewizji uczeni i politycy omawiają jej przypadek, opisują technikę,
jakiej użył Aaron Jacobs, a którą odkryto po dokładnym przejrzeniu
wszystkich pozostawionych przez niego materiałów. Ich rozważania nie
mają żadnego wpływu ani na jej wędrówkę w kierunku rancha, ani na
bezustanne mruganie wiszących nad jej głową gwiazd.
Jest noc, gdy Rachela i Johnson zbliżają się do zabudowań rancha.
Rachela węszy ostrożnie i czuje zapach spalin oraz wielu obcych ludzi.
Ze szczytu wzgórza widzi małe obozowisko rozbite wokół białej ciężarówki
ze znakami lokalnej stacji telewizyjnej. Waha się przez moment, czy nie
lepiej byłoby skierować się z powrotem na bezpieczną pustynię. Potem
bierze Johnsona za rękę i razem zaczynają schodzić ze wzgórza. Rachela
wraca do domu.