Clifford Simak

Ludojad

(Przełożył Andrzej Leszczyński)
Złote Chrząszcze
Ten dzień zaczął się hałaśliwie.
Arthur Belsen, mieszkający po drugiej stronie ulicy, uruchomił swoją orkiestrę o 
szóstej 
rano, co natychmiast poderwało mnie z łóżka. Belsen pracuje jako inżynier, ale 
jego prawdziwą 
pasją jest muzyka. A właśnie dlatego, iż jest inżynierem, nie może zostawić 
niczego w istniejącej 
postaci. Musi bez przerwy coś udoskonalać.
Jakiś rok czy dwa lata temu wpadł na pomysł skomponowania symfonii robotycznej, 
a 
trzeba przyznać, że facet ma talent. Pracę nad realizacją pomysłu zaczął od 
skonstruowania 
maszyny potrafiącej czytać - nie tylko odtwarzać, ale odczytywać - muzykę z 
taśmy, a następnie 
stworzył maszynę do przetwarzania tej muzyki. Od tamtej pory w jego pracowni 
mieszczącej się w 
piwnicy powstało wiele tego typu urządzeń.
A wszystkie musiał wypróbować!
Co zrozumiałe, konstrukcje te miały charakter eksperymentalny, trzeba więc było 
robić 
poprawki i dokonywać regulacji, a Belsen niezwykle drobiazgowo dobierał 
brzmienie każdej ze 
swoich maszyn. Wypróbowywał je więc bardzo często - i bardzo głośno. Nie 
spoczął, dopóki nie 
uzyskał dokładnie takiego dźwięku, o jaki mu chodziło.
W sąsiedztwie wiele się mówiło o projekcie dokonania samosądu, ale w efekcie do 
niczego 
nie doszło. Właśnie na tym polega kłopot, a raczej jeden z kłopotów, ze 
wszystkimi naszymi 
sąsiadami - pomysłów jest pod dostatkiem, nie można się tylko spodziewać ich 
realizacji.
W dodatku zakrojony na gigantyczną skalę projekt Belsena jakoś nie mógł się 
doczekać 
końca. Ponad rok trwała praca nad sekcją perkusyjną i sądziliśmy, że nikt tego 
nie przetrzyma. 
Obecnie zaś sąsiad pracował nad smyczkami, a to okazało się jeszcze gorsze.
Helen usiadła w łóżku obok mnie i zasłoniła uszy dłońmi, ja jednak wiedziałem, 
że to nie 
skutkuje. Belsen wypróbowywał wszystko przy maksymalnej głośności, gdyż, jak sam 
mawiał, 
musi się wczuć w brzmienie.
Tym razem, jak mi się zdawało, poderwał na nogi całą dzielnicę.
- No, to koniec spania - mruknąłem, zwlekając się z łóżka.
- Chcesz, żebym przygotowała śniadanie?
- Czemu nie - odparłem. - Chyba nie wyobrażasz sobie, że ktokolwiek mógłby 
jeszcze 
zasnąć przy takim hałasie.
Kiedy Helen poszła do kuchni szykować śniadanie, ja ruszyłem do ogródka na 
tyłach 
garażu, żeby zobaczyć, jak się miewają moje dalie. Nie chcę się chwalić, ale 
bardzo byłem dumny 
z tych dalii. Zbliżała się doroczna wystawa, a niektóre z nich wypuszczały 
właśnie pączki, jakby 
precyzyjnie wyczuły ten moment, kiedy powinienem je zaprezentować komisji.
Ruszyłem do ogrodu, jednak wcale tam nie doszedłem. To zupełnie normalne w 
naszym 
sąsiedztwie. Człowiek coś sobie zaplanuje, ale nie ma możliwości tego wykonać, 
ponieważ zawsze 
znajdzie się ktoś, kto akurat ma ochotę na krótką pogawędkę.
Tym razem był to Dobby, czyli doktor Darby Wells - sędziwy, stary dziwak, z 
siwymi 
wąsami i brodą, który mieszka tuż obok nas. Wszyscy nazywamy go po prostu 
Dobbym, a on 
wcale się za to nie gniewa, uważa widocznie, że jest to oznaka uznania dla jego 
osoby. Swego 
czasu cieszył się pewnym autorytetem w kręgach uniwersyteckich, wśród 
specjalistów z 
entomologii. To właśnie jego studenci nadali mu takie przezwisko, przy czym nie 
chodziło wcale o 
przekręcanie jego prawdziwego imienia, ale miało to jakiś związek z 
zainteresowaniami doktora: 
fascynowało go życie os błotnych.
Dobby był już na emeryturze i nie miał absolutnie nic do roboty poza długimi, 
bezproduktywnymi dyskusjami z każdym, kto mu się akurat nawinął pod rękę.
Kiedy tylko go spostrzegłem, pomyślałem, że wpadłem jak śliwka w kompot.
- Uważam, że to cudowne, kiedy człowiek ma jakąś pasję - rzekł, przewieszając 
się przez 
płot i startując do pełnometrażowej dyskusji, kiedy tylko znalazłem się w 
zasięgu jego głosu. - 
Muszę jednak przyznać, że tak hałaśliwe zajęcie tuż po wschodzie słońca można 
uznać za nietakt z 
jego strony.
- Masz na myśli ten jazgot? - zapytałem, wskazując kciukiem dom Belsena, skąd 
napływały 
wciąż nowe, nie słabnące fale miauczących zgrzytów i skrzeczenia.
- Dokładnie - odparł Dobby, przeczesując siwą brodę palcami w geście śmiertelnie 
poważnej zadumy. - Niech wolno mi będzie stwierdzić, że ani przez chwilę nie 
potrafię odmówić 
mego najwyższego uznania...
- Uznania? - zdziwiłem się. Czasami miałem spore kłopoty ze zrozumieniem 
Dobby'ego. 
Nie chodziło już nawet o jego napuszony sposób wysławiania się, ale o sam tok 
myśli.
- Właśnie! - powiedział Dobby. - Nie dla jego urządzeń, chociaż są to 
elektroniczne 
cudeńka, ale dla sposobu, w jaki przetwarza on muzykę zapisaną na taśmie. 
Maszyna, którą 
skonstruował tylko do tego celu, jest chyba najbardziej wszechstronnym 
urządzeniem. Czasami 
odnoszę wrażenie, że ona posługuje się całkowicie ludzkim wyczuciem.
- Kiedy byłem małym chłopcem, istniały odtwarzające muzykę pianole sterowane za 
pomocą taśm.
- Tak, Randall, masz rację - przyznał Dobby. - Zasada była podobna, ale 
wykonanie... 
Pomyśl o wykonaniu! Owe stare pianole z ledwością potrafiły odtworzyć podstawową 
linię 
melodyczną, Belsen natomiast wydobywa z zapisu na taśmie najdelikatniejsze 
niuanse 
brzmieniowe.
- Zdaje się, że te niuanse umknęły mojej uwagi - odparłem, nie bawiąc się w 
kurtuazję. - 
Jedyne, co do mnie dociera, to jazgot.
Rozmawialiśmy w ten sposób o Belsenie i jego orkiestrze, dopóki Helen nie 
zawołała mnie 
na śniadanie.
Nie zdążyłem jeszcze usiąść przy stole, kiedy zaczęła już recytować swoją listę 
życzeń i 
zażaleń.
- Randall, w całej kuchni znowu pełno jest tych wstrętnych małych mrówek - 
stwierdziła z 
determinacją. - Są tak małe, że z trudem można je dostrzec, a potrafią wleźć do 
wszystkiego.
- Sądziłem, że się już z nimi rozprawiłaś - rzekłem.
- Bo i tak było. Wytropiłam, którędy się przedostają, i zalałam szparę 
wrzątkiem. Ale tym 
razem musisz się nimi zająć na dobre.
- Oczywiście - obiecałem. - Wkrótce zrobię z nimi porządek.
- Tak samo mówiłeś poprzednim razem.
- Ja byłem już gotów, ale ty mnie uprzedziłaś - powiedziałem.
- To jeszcze nie wszystko - dodała. - Jest gniazdo os pod dachem werandy. 
Wczoraj 
pożądliły małą córeczkę Montgomerych.
Szykowała się, żeby recytować dalej, ale właśnie wtedy z hukiem zbiegł po 
schodach Billy, 
nasz jedenastoletni skarb.
- Popatrz, tato! - wykrzyknął podniecony, wyciągając w moją stronę niewielkie 
plastikowe 
pudełeczko. - Mam tutaj jednego, jakiego jeszcze do tej pory nie widziałem.
Nie musiałem pytać, o jakiego .jednego" mu chodzi. Wiedziałem, że był to 
następny owad. 
Rok temu zbierał znaczki, teraz przerzucił się na owady - w oczywisty sposób 
wiązało się to z 
faktem, iż naszym sąsiadem jest bezrobotny entomolog.
Bez entuzjazmu wziąłem pudełko do ręki.
- Biedronka - stwierdziłem.
- Nie, to nie biedronka - rzekł Billy. - Jest za duży jak na biedronkę. Plamki 
ma zupełnie 
inne i kolor nie ten. On jest złoty, a biedronka pomarańczowa.
- No cóż, sprawdź to dokładnie - odparłem zniecierpliwiony. Wiedziałem, że 
chłopak zrobi 
wszystko, byle tylko nie sięgnąć po książkę.
- Już to zrobiłem - rzekł. - Przejrzałem cały atlas, ale nie znalazłem niczego 
podobnego.
- Och, na miłość boską - syknęła Helen. - Usiądź wreszcie i zjedz śniadanie. Mam 
już dosyć 
uganiania się za mrówkami i osami, a ty spędzasz całe dnie na wynajdywaniu 
jakichś nowych 
pluskiew.
- Ależ, mamo, to bardzo pouczające zajęcie - zaprotestował Bili. - Tak twierdzi 
doktor 
Wells. On mówi, że istnieje aż siedemset tysięcy różnych rodzin owadów...
- Gdzie go znalazłeś, synu? - spytałem, zawstydzony nieco, że oboje 
naskoczyliśmy na 
niego chórem.
- W moim pokoju - odpowiedział Billy.
- W domu?! - pisnęła Helen. - Jakby nie dość jeszcze było mrówek!...
- Zaraz po śniadaniu pokażę go doktorowi Wellsowi.
- Może lepiej byś przestał zawracać głowę Dobby'emu.
- Mam nadzieję, że zadręczy go do reszty - powiedziała Helen, zaciskając wargi. 
- To 
przecież Dobby zaszczepił w nim to głupie zamiłowanie do robactwa.
Oddałem mu pudełko, a Billy postawił je obok talerza, zabierając się do 
jedzenia.
- Randall - zaczęła Helen, przechodząc do trzeciej pozycji swojej listy skarg. - 
Nie wiem, co 
mam począć z Norą.
Nora to nasza gosposia. Przychodzi dwa razy w tygodniu.
- Co zrobiła tym razem?
- Chodzi o to, czego nie zrobiła. Wcale nie odkurza. Pomacha tylko ściereczką 
dookoła, ale 
nie przesunie ani lampki, ani wazy.
- Weźmy w takim razie kogoś innego - stwierdziłem.
- Sam nie wiesz, co mówisz, Randall. Bardzo trudno jest znaleźć gosposię, a 
szczególnie 
taką, na której można by polegać. Rozmawiałam już z Amy...
Słuchałem i w odpowiednich momentach robiłem stosowne uwagi. Znałem to wszystko 
na 
pamięć.
Jak tylko skończyłem śniadanie, wyszedłem do biura. Było jeszcze zbyt rano na 
klientów, 
miałem jednak kilka polis do wypisania oraz trochę innej roboty, chciałem więc 
zacząć jak 
najwcześniej.
Helen zadzwoniła do mnie krótko po południu. Była wyraźnie poirytowana.
- Randall - rzekła bez wstępu. - Ktoś wrzucił głaz w sam środek naszego ogrodu.
- Jaki znowu głaz? - zapytałem.
- No wiesz, olbrzymi kawał skały. Zniszczył wszystkie dalie.
- Dalie?! - wrzasnąłem.
- A najdziwniejsze jest to, że nie zostały żadne ślady kół. Ktoś musiałby użyć 
ciężarówki, 
żeby przewieźć taki ogromny...
- Powoli, spokojnie. Powiedz mi dokładnie, jak wielki jest ten głaz.
- Prawie tak wysoki jak ja.
- Niemożliwe! - parsknąłem. Starałem się za wszelką cenę opanować myśli. - To 
musi być 
jakiś żart. Ktoś nam zrobił głupi kawał.
Przerzucałem w głowie nazwiska wszystkich ludzi, którzy byliby zdolni do czegoś 
podobnego, ale nie kojarzyłem nikogo, kto potrafiłby sobie zadać aż tyle trudu 
tylko dla żartu. 
Pomyślałem o George'u Montgomerym, ale George był niezwykle statecznym 
obywatelem. Potem 
przyszedł mi do głowy Belsen, lecz tego z kolei zbyt pochłaniała muzyka, by 
jeszcze myślał o 
głupich kawałach. Był ponadto Dobby, ale wydawało się nie do pomyślenia, żeby on 
mógł zrobić 
coś podobnego.
- Dobry kawał! - wycedziła Helen.
Nikt z sąsiedztwa nie zdobyłby się na coś takiego, myślałem dalej. Wszyscy 
wiedzieli, jak 
bardzo liczę na to, iż moje dalie na tegorocznej wystawie również zdobędą 
nagrodę.
- Wyjdę wcześniej z pracy - powiedziałem. - Zobaczę, co się da zrobić z tym 
głazem.
Wiedziałem jednak dobrze, że można zrobić tylko jedno - wytoczyć go w jakiś 
sposób z 
ogrodu.
- Będę u Amy - odparła Helen. - Postaram się szybko wrócić.
Wyszedłem z biura i udałem się na umówione spotkanie z klientem, ale nic mi nie 
szło. 
Moje myśli nieustannie zaprzątały dalie.
Wczesnym popołudniem skończyłem pracę, poszedłem do sklepu i kupiłem pojemnik 
insektycydu w aerozolu. Nalepka głosiła, że jest to środek skuteczny w walce z 
mrówkami, 
karaluchami, osami, mszycami i całą plejadą innych szkodników.
W domu zastałem Billa siedzącego na schodkach.
- Cześć, synu. Nie masz nic do roboty?
- Bawiliśmy się przez jakiś czas z Tomem Hendersonem w wojnę, ale szybko nam się 
znudziło.
Postawiłem środek owadobójczy na stole w kuchni i poszedłem do ogrodu. Billy 
apatycznie 
podreptał za mną.
Głaz leżał w ogródku, na samym środku grządki z daliami i był dokładnie tak 
wielki, jak 
opisała go Helen. Wyglądał dosyć dziwnie, w niczym nie przypominał surowego 
kawałka skały o 
poszarpanych krawędziach. Stanowił niemal idealną kulę o wyblakłej, czerwonej 
powierzchni, 
pokrytej jak gdyby piegami.
Obszedłem go dookoła, oceniając straty. Kilka dalii ocalało, ale wszystkie 
najlepsze 
egzemplarze zniknęły. Faktycznie, nie było żadnych śladów kół, nie było w ogóle 
żadnych śladów, 
mogących powiedzieć, w jaki sposób głaz znalazł się w ogrodzie. Leżał dobre 
dziesięć metrów od 
ulicy i ktoś musiałby posłużyć się dźwigiem, żeby przenieść tu głaz przywieziony 
ciężarówką. 
Brzmiało to zupełnie nieprawdopodobnie, tym bardziej że nisko wzdłuż ulicy 
rozpięta była na 
słupach gruba wiązka przewodów elektrycznych.
Podszedłem do skały i przyjrzałem jej się z bliska. Cała powierzchnia pokryta 
była 
drobnymi, nieregularnymi dołkami o głębokości nie przekraczającej centymetra, a 
gdzieniegdzie 
widniały gładkie, ciemniejsze i jak gdyby lustrzane pasy - wyglądały tak, jakby 
w tych miejscach 
zdjęto cienką warstwę materiału, wypolerowano kamień i pokryto go woskiem. 
Przypomniałem 
sobie wówczas, że jeden z moich przyjaciół sprzed wielu lat amatorsko 
kolekcjonował minerały.
Zbliżyłem oczy do jednej z tych ciemniejszych, połyskliwych powierzchni i przez 
chwilę 
zdawało mi się, iż dostrzegam delikatny falisty rysunek struktury kamienia.
- Billy, czy potrafiłbyś rozpoznać agat? - zapytałem.
- O rany, tato. Nie mam pojęcia. Tommy na pewno by poznał, on zbiera kamienie. 
Ciągle 
szwenda się w poszukiwaniu jakichś okazów.
Podszedł bliżej i popatrzył za mną na fragment wypolerowanej skały. Poślinił 
następnie 
kciuk i przeciągnął nim wzdłuż połyskującej strefy, żeby zetrzeć nalot.
- No, nie wiem - mruknął. - Ale myślę, że to może być agat.
Cofnął się o kilka kroków i zmierzył głaz wzrokiem pełnym respektu.
- Wiesz, tato? Gdyby to rzeczywiście był agat... jeden wielki agat, to pewnie 
byłby wart 
kupę forsy. Jak uważasz?
- Nie mam pojęcia. Przypuszczam, że tak.
- Może z milion dolarów?
Pokręciłem głową.
- Nie, chyba nie aż tyle.
- Pójdę i zaraz przyprowadzę Tommy'ego - rzucił.
Jak błyskawica skręcił za róg garażu i po chwili słyszałem jego szybkie kroki na 
żwirowanym podjeździe, kiedy pędził w stronę domu kolegi.
Obszedłem głaz kilka razy dookoła, próbując oszacować jego wagę, ale brak mi 
było 
pewnych podstawowych wiadomości.
Wróciłem więc do domu i zacząłem czytać przepis użytkowania insektycydu. 
Odkręciłem 
pojemnik i spróbowałem, jak rozpyla; wszystko było w porządku.
Uklęknąłem na podłodze i zacząłem inspekcję progu pod drzwiami kuchennymi w 
poszukiwaniu szczeliny, przez którą mrówki dostawały się do środka. Nie 
zauważyłem w pobliżu 
ani jednego owada, wiedziałem jednak z poprzednich doświadczeń, że są one 
niewiele większe od 
kropki, a w dodatku prawie przezroczyste i dość trudno je dostrzec.
Kątem oka złowiłem jakieś poruszenie w rogu kuchni i odwróciłem się w tamtą 
stronę. Po 
podłodze sunęła maleńka półkula o złotawym połysku, zmierzając wzdłuż listwy 
przy podłodze w 
stronę szafki pod zlewem.
Była to kolejna nietypowa biedronka.
Skierowałem na nią wylot rozpylacza i puściłem strumień płynu, ale chrząszczyk 
poszedł 
dalej i po chwili zniknął pod szafką.
Kiedy straciłem go z oczu, ponownie zająłem się poszukiwaniem mrówek, lecz nie 
znalazłem ani jednej. Widocznie nie przechodziły pod progiem drzwi kuchennych. 
Przynajmniej 
nie w tej chwili. W zlewie i na stole także nie było żadnych mrówek.
Wyszedłem wówczas z domu, żeby dokonać rozpoznania przed operacją „Osa". Czekało 
mnie parszywe zadanie. Gniazdo znajdowało się między listwami sufitu werandy i 
dostęp do niego 
był utrudniony. Kiedy przyjrzałem się dokładnie, stwierdziłem, że najrozsądniej 
będzie poczekać 
do wieczora, kiedy wszystkie osy na pewno wrócą już do gniazda. Musiałem tylko 
przystawić 
drabinę, wejść na górę, dać im porządnie łyknąć z rozpylacza, po czym ewakuować 
się jak 
najszybciej, nie skręcając sobie przy tym karku.
Przyznam, że było to zajęcie, na które zupełnie nie miałem ochoty, wiedziałem 
jednak po 
tonie głosu Helen, że nie mogę odwlekać sprawy.
Wokół gniazda kręciło się kilka os, a w tym czasie, kiedy im się przyglądałem, 
parę 
owadów wypadło z niego na ziemię.
Zafrapowany podszedłem bliżej i wtedy zauważyłem, że ziemia pod spodem usłana 
jest 
martwymi bądź kręcącymi się nieprzytomnie owadami. Na moich oczach kolejna osa 
spadła na 
ziemię i zaczęła kręcić się w kółko, głośno brzęcząc.
Patrzyłem to z tej, to z tamtej strony, próbując odgadnąć przyczynę dziwnego 
zjawiska. Nie 
odkryłem jednak niczego niezwykłego, poza tym, że od czasu do czasu spadała 
następna osa.
Doszedłem do wniosku, że oto zachodzi bardzo pożądane zjawisko. Niezależnie od 
tego, co 
zabijało osy, oszczędzało mi nieprzyjemnej pracy wykurzania ich z gniazda.
Odwracałem się już, żeby zanieść z powrotem aerozol do kuchni, kiedy tylną 
furtką wpadł 
na podwórze podekscytowany Billy. Za nim pędził Tommy Henderson.
- Panie Marsden! - krzyknął Tommy. - Ten kamień to agat! Piękny pasiasty agat!
- No cóż, to wspaniale - odparłem.
- Czy pan tego nie rozumie? - wyrzucił z siebie Tommy. - Nie ma tak wielkich 
agatów, a już 
na pewno nie agatów pasiastych. Ten rodzaj nazywany jest odmianą „Jeziora 
Superior" i nigdy nie 
znajdywano okazów większych niż pańska pięść.
Zadziałało. Odwróciłem się na pięcie i ruszyłem szybkim krokiem, żeby jeszcze 
raz 
popatrzeć na głaz leżący w ogródku. Chłopcy podreptali za mną.
Wyglądał wspaniale. Wyciągnąłem rękę i pogłaskałem go. Pomyślałem, że mieliśmy 
szczęście, iż ktoś wpakował tę skałę do naszego ogrodu. Zapomniałem nawet o 
daliach.
- Przysięgam - odezwał się Tommy. Oczy miał wielkie jak spodki. - Może pan 
dostać za 
niego kupę forsy.
Nie będę zaprzeczał, że niemal dokładnie taka sama myśl zaprzątała moją głowę.
Oparłem obie dłonie o głaz i nacisnąłem lekko, żeby utrwalić w pamięci wrażenie 
dotyku 
tej solidnej, twardej skały.
Ale kiedy lekko popchnąłem, głaz pod naciskiem wyraźnie się zakołysał!
Osłupiały, popchnąłem go jeszcze raz i ten sam efekt się powtórzył.
Tommy zamarł z otwartymi ustami.
- To niemożliwe, panie Marsden. Według wszelkich prawideł on nie powinien nawet 
drgnąć. Musi ważyć kilka ton, a to by znaczyło, że ma pan nadludzką siłę.
- Nie jestem aż tak silny - odparłem. - A już na pewno nie do tego stopnia.
Na chwiejnych nogach poszedłem do domu, odstawiłem pojemnik z aerozolem, po czym 
wyszedłem znowu i usiadłem na schodkach, żeby przemyśleć sprawę.
Chłopaków nie było już nigdzie w pobliżu. Prawdopodobnie pobiegli, żeby roznieść 
nowinę 
po całej okolicy.
Jeśli ten kamień był agatem, jak utrzymywał Tommy - jeśli faktycznie był 
olbrzymim 
agatem, przedstawiał sobą unikatowy, wręcz muzealny egzemplarz i musiał być 
sporo wart. Z 
drugiej strony agat na pewno nie byłby taki lekki. Głazu tej wielkości nawet 
dziesięciu chłopa nie 
dałoby rady ruszyć z miejsca.
Zastanawiałem się także, jakie mam do niego prawa, jeśli faktycznie jest to 
agat. Znajdował 
się na mojej działce i prawnie powinien być moją własnością. A gdyby ktoś w tej 
chwili zaczaj się 
domagać jego zwrotu?
Przede wszystkim zaprzątało mnie jednak pytanie, w jaki sposób ten głaz znalazł 
się w 
ogrodzie.
Siedziałem tak, pogrążony w rozważaniach, kiedy zza rogu domu wyłonił się Dobby 
i 
usiadł na schodkach obok mnie.
- Dzieje się wiele niewyjaśnionych rzeczy - powiedział. - Słyszałem, że masz 
ogromny agat 
w swoim ogródku.
- Tak twierdzi Tommy Henderson. Przypuszczam, że się na tym zna. Billy mówi, iż 
on 
zbiera okazy minerałów.
Dobby zanurzył palce w brodzie.
- Tak, pasja to wspaniała rzecz - mruknął. - Zwłaszcza u dzieci. Mogą się w ten 
sposób 
wiele nauczyć.
- Owszem - odparłem bez entuzjazmu.
- Dziś rano po śniadaniu twój syn przyniósł mi do identyfikacji owada.
- Prosiłem go, żeby ci nie przeszkadzał.
- Bardzo się cieszę, że przyszedł do mnie - wyjaśnił Dobby. - Ale nigdy przedtem 
nie 
widziałem podobnego okazu.
- Wyglądał jak biedronka.
- Faktycznie - przyznał Dobby. - Zauważyłem pewne podobieństwa, ale mam mnóstwo 
wątpliwości... Cóż, mówiąc szczerze, w ogóle nie jestem pewien, czy to owad. W 
gruncie rzeczy 
budową o wiele bardziej przypomina żółwia. Całkowity brak segmentacji ciała, a 
przecież 
wszystkie insekty mają ciała zbudowane z segmentów. Szkielet zewnętrzny jest 
niezwykle twardy, 
głowa i odnóża mogą być wciągane do środka, a ponadto nie ma żadnych czułków.
Pokręcił głową w zdumieniu.
- Jeszcze niczego nie mogę powiedzieć na pewno. Muszę przeprowadzić wiele 
szczegółowych badań, zanim podejmę próbę sklasyfikowania go. Czy nie zdarzyło ci 
się widzieć 
innych takich samych okazów?
- Nie tak dawno zauważyłem jednego wędrującego po podłodze.
- Czy byłbyś tak uprzejmy i złapał go dla mnie, kiedy następnym razem wpadnie ci 
w oko?
- Nie ma sprawy - odrzekłem. - Spróbuję go złapać.
Dotrzymałem słowa. Jak tylko skończyliśmy rozmowę, poszedłem do piwnicy, żeby 
rozejrzeć się za tymi niezwykłymi chrząszczami. Dostrzegłem kilka sztuk, ale nie 
udało mi się 
złapać ani jednego. W końcu zrezygnowałem z dalszych prób.
Po kolacji wpadł do nas Arthur Belsen. Był rozgorączkowany, ale u niego to 
normalne. U 
tak niestabilnego emocjonalnie, znerwicowanego typa wystarczy byle powód, aby go 
wyprowadzić 
z równowagi.
- Słyszałem, że ten głaz w twoim ogrodzie to agat - powiedział. - Co masz zamiar 
z nim 
zrobić?
- Nie wiem. Chyba go sprzedam, jeśli tylko znajd? nabywcę.
- Musi być wart kupę forsy. Nie możesz go tak po prostu zostawić przed domem. 
Ktoś 
mógłby go ukraść.
- Nie wyobrażani sobie, co mógłbym zrobić innego - odparłem. - Nie jestem w 
stanie go 
przesunąć, a nie będę przecież siedział całą noc na straży.
- Nie musisz czuwać przez całą noc. Mogę ci pomóc. Otoczymy go czujnikiem z 
drutu i 
zainstalujemy alarm.
Nie byłem zachwycony tym pomysłem i próbowałem odwieść Belsena od tych planów, 
ale 
on przypominał już ogara, który poczuł świeży trop królika. Poszedł do swojej 
piwnicy i po jakimś 
czasie wrócił ze zwojem drutu oraz pudłem różnych części, zabraliśmy się więc do 
pracy.
Dość długo to trwało. Otoczyliśmy cały teren naciągniętym drutem, a dzwonek 
alarmowy 
zainstalowaliśmy obok drzwi kuchennych. Helen spoglądała na nas surowym 
wzrokiem. Nie 
podobał jej się pomysł robienia czegokolwiek w kuchni, bez względu na to, czy 
chodziło o 
drogocenny agat, czy nie.
W środku nocy poderwał mnie z łóżka jazgot dzwonka, przez dłuższą chwilę nie 
wiedziałem jednak, co się dzieje. Kiedy sobie przypomniałem, pobiegłem na dół 
schodami. Na 
trzecim stopniu od podestu stanąłem na czymś, co uciekło mi spod nogi i w tempie 
przyspieszonym 
znalazłem się w salonie. Potoczyłem się po podłodze, zahaczyłem o stojącą lampę, 
która padając 
uderzyła mnie w głowę. Zatrzymałem się na krześle, zaplątany w sznur od lampy.
Kula do gry, pomyślałem. Ten nieznośny chłopak znowu porozrzucał po całym domu 
swoje 
kule do gry! Jest już za duży na takie dziecięce zabawy. W każdym razie powinien 
wiedzieć, że nie 
zostawia się czegoś takiego na schodach.
W jasnym blasku księżyca, wpadającym przez duże okno werandy, dostrzegłem kulkę 
poruszającą się szybko po podłodze - nie toczącą się, ale przesuwającą! Wszędzie 
pełno było kulek, 
wędrujących po całym pokoju. A wszystkie w świetle księżyca złotawo 
pobłyskiwały.
Jakby nie dość tego, na samym środku salonu stała lodówka!
Dzwonek alarmowy wciąż donośnie jazgotał. Zerwałem się na nogi, uwolniłem z 
objęć 
lampy i pobiegłem do drzwi kuchennych. Słyszałem za plecami, jak Helen woła coś 
ze szczytu 
schodów.
Otworzyłem drzwi i człapiąc bosymi stopami po mokrej od rosy trawie pobiegłem za 
róg 
domu.
Obok głazu stał jakiś zdumiony pies. Jedną łapę udało mu się tak skutecznie 
zaplątać w 
kretyński drut alarmowy Belsena, że teraz stał chwiejnie na trzech nogach, 
próbując się uwolnić.
Krzyknąłem na niego, po czym schyliłem się, usiłując znaleźć w trawie coś, czym 
mógłbym 
w niego cisnąć. Pies szarpnął się raz i drugi, aż wreszcie wyswobodził łapę i 
pomknął ulicą ze 
spuszczonymi nisko uszami.
Za mną umilkł wreszcie przenikliwy terkot dzwonka.
Odwróciłem się i poczłapałem z powrotem do domu, czując się jak głupiec.
Nagle przypomniałem sobie, że widziałem lodówkę stojącą na środku salonu. 
Pomyślałem, 
że musiało mi się przywidzieć. Lodówka stała w kuchni i nikt nie powinien jej 
stamtąd ruszać. 
Przede wszystkim nie rozumiałem powodu, dla którego miałaby się znaleźć w 
salonie - jej miejsce 
było w kuchni. Nie wiem, po co ktokolwiek miałby ją przesuwać, a nawet gdyby 
ktoś to zrobił, 
uczyniłby tyle hałasu, że poderwałby na nogi cały dom.
Stwierdziłem, że mam już przywidzenia. Głaz w ogrodzie i złote chrząszcze 
nadszarpnęły 
moje nerwy.
Nie pomyliłem się jednak.
Lodówka naprawdę stała pośrodku salonu. Wtyczka była wyciągnięta z gniazdka, a 
sznur 
wił się rozpostarty na podłodze. Na dywanie stała kałuża wody wyciekającej z 
topniejącego powoli 
zamrażalnika.
- Zniszczysz mi cały dywan! - wrzasnęła Helen, która stanęła w drzwiach i ze 
zdumieniem 
spoglądała na tę zwariowaną lodówkę. - A poza tym cały zapas żywności się 
zepsuje i...
Na schodach zadudniły kroki na wpół jeszcze śpiącego Billa.
- Co tu się dzieje? - zapytał.
- Nie mam pojęcia - odparłem.
Chciałem już opowiedzieć im o chrząszczach wędrujących po całym domu, ale w porę 
ugryzłem się w język. Nie miało sensu bardziej denerwować Helen, która i bez 
tego sprawiała 
wrażenie doprowadzonej do ostateczności.
- Przesuńmy to pudło z powrotem na swoje miejsce - zaproponowałem na tyle 
rzeczowym 
głosem, na ile mnie było stać. - W trójkę chyba damy radę.
Pchaliśmy więc, przesuwaliśmy, ciągnęliśmy i holowaliśmy, aż wreszcie lodówka 
stanęła 
na poprzednim miejscu w kuchni i została z powrotem podłączona do prądu. Helen 
wyciągnęła 
jakieś szmaty i zaczęła wycierać zmoczony dywan.
- Czy ktoś się zakradał do kamienia, tato? - zapytał Bili.
- Pies - odparłem. - Tylko zabłąkany pies.
- Byłam przeciwna temu od samego początku - stwierdziła Helen, na czworakach 
energicznie wycierając dywan. - To czysta głupota. Kto by próbował ukraść taki 
kawał skały? Nie 
można go po prostu wziąć w kieszeń i wynieść. Arthur Belsen to szaleniec.
- Zgadzam się z tobą - rzekłem ponurym głosem. - Ale jest to typ człowieka tak 
skrupulatnego, osobnika tak zdecydowanego, myślącego tylko w kategoriach 
urządzeń...
- Nie zmrużymy oka przez całą noc - powiedziała. - Do świtu będziemy zrywani z 
łóżek 
dziesiątki razy, tylko po to, żeby przeganiać zabłąkane koty i psy. Poza tym nie 
wierzę, że ten 
kamień to agat. Na razie musimy polegać jedynie na zdaniu Tommy'ego Hendersona.
- Tommy zna się na kamieniach - wtrącił Billy, zaciekle broniąc swego 
przyjaciela. - Bez 
trudu rozpoznaje agaty. Ma w domu pudełko od butów pełne okazów, które sam 
znalazł.
A więc stało się, pomyślałem. Zaczęliśmy się spierać na temat głazu, zamiast 
zwrócić 
uwagę na coś innego - coś, z czego wynikały szokujące wnioski - to znaczy na 
lodówkę.
Nagle przyszła mi do głowy pewna myśl - jedno z tych nieoczekiwanych, 
przypadkowych 
skojarzeń, które czasami pojawiają się znikąd i nie dają człowiekowi spokoju. 
Odegnałem ją od 
siebie, ale powróciła, nachalna, zapuściła korzenie i zmroziła mnie do końca: a 
jeśli istniał jakiś 
związek między lodówką i chrząszczami?
Helen podniosła się z podłogi.
- W porządku - mruknęła. - Zrobiłam wszystko co w mojej mocy. Mam nadzieję, że 
dywan 
jakoś to przeżyje.
Ale żaden chrząszcz, przekonywałem siebie w duchu, nie dałby rady przesunąć 
lodówki. 
Nie dokonałyby tego, nawet gdyby było ich tysiąc. Poza tym całkowicie przesądzał 
sprawę fakt, iż 
żadnemu chrząszczowi nie powinno zależeć na przesuwaniu lodówki. W końcu co go 
obchodzi, 
czy lodówka stoi w salonie, czy w kuchni.
Helen krzątała się dalej. Rozwiesiła mokrą ścierkę nad zlewem, wróciła do salonu 
i pogasiła 
światła.
- Chyba możemy wracać do łóżek - powiedziała. - Jeśli będziemy mieli szczęście, 
uda nam 
się trochę zdrzemnąć.
Podszedłem do dzwonka wiszącego przy drzwiach kuchennych i oderwałem przewody.
- Teraz będziemy mieli spokój - rzekłem.
Prawdę mówiąc, miałem przeczucie, że nie zmrużę oka aż do rana, zaprzątnięty 
sprawą 
lodówki. A jednak udało mi się zasnąć, chociaż nie na długo.
O szóstej trzydzieści Belsen włączył swoją orkiestrę i poderwał mnie z pościeli.
Helen usiadła, przyciskając dłonie do uszu.
- Och nie! - jęknęła. - Znowu!
Wstałem i pozamykałem okna. Jazgot przycichł nieco.
- Wsadź głowę pod poduszkę - poradziłem jej.
Ubrałem się i zszedłem na dół. Lodówka stała w kuchni i wszystko wyglądało tak 
jak 
zawsze. Dostrzegłem kilka chrząszczy, ale niczego nie taszczyły.
Zrobiłem sobie śniadanie i poszedłem do pracy. Był to już drugi dzień z kolei, 
kiedy 
zjawiałem się w biurze wcześniej. Jeśli tak dalej pójdzie, stwierdziłem, wszyscy 
sąsiedzi Belsena 
będą musieli się zebrać i zrobić coś z nim i jego symfonią.
Był to dość udany dzień. Rano zdołałem sprzedać dwie polisy i uzyskać wstępną 
umowę do 
trzeciej.
Kiedy wróciłem do biura wczesnym popołudniem, czekało na mnie jakieś indywiduum 
o 
rozbieganym spojrzeniu.
- Czy to pan jest Marsden? - wyskoczył. - Czy jest pan właścicielem ogromnego 
agatu?
- Tak. Przynajmniej tak mi powiedziano - odparłem.
Facet wyglądał niezbyt normalnie. Miał poplamione spodnie w kolorze khaki i 
traperskie 
buty. Do jego paska wisiał przypięty młotek geologiczny, a w każdym razie 
podobne narzędzie, 
które z jednej strony miało główkę młotka, z drugiej zaś małego kilofu.
- Słyszałem o tym - rzekł podekscytowany, jakby szykował się do walki. - Nie 
mogę 
uwierzyć. Nie znaleziono nigdy agatu, który byłby aż tak wielki!
Nie podobała mi się jego napastliwość.
- Jeśli przyszedł pan dyskutować ze mną...
- Nie, nie o to chodzi - wtrącił. - Nazywam się Christian Barr. Jestem geologiem 
amatorem, 
rozumie pan. Zajmuję się zbieraniem kamieni już od dzieciństwa, posiadam 
wspaniałą kolekcję. 
Jestem prezesem klubu geologicznego. Zdobywam nagrody na prawie wszystkich 
wystawach. 
Pomyślałem, że jeśli naprawdę posiada pan taki kamień...
- Tak?
- Jeśli naprawdę posiada pan taki kamień, może mógłbym odkupić go od pana. Ale 
najpierw 
musiałbym go obejrzeć.
Włożyłem z powrotem kapelusz na głowę.
- Chodźmy - rzekłem.
W ogródku Barr zaczął krążyć dookoła kamienia. Ślinił kciuk i przeciągał nim po 
gładkich 
pasmach na skale. Tu i tam zbliżał twarz i dokonywał szczegółowych oględzin. 
Przesuwał 
ostrożnie dłonią po jego powierzchni. Mruczał coś sam do siebie.
- No i co? - zapytałem.
- To agat - odparł Barr z zapartym tchem. - Jeden wielki, kompletny agat. Proszę 
spojrzeć 
tutaj, na tę chropowatą, falistą powierzchnię. To negatywowy odcisk wewnętrznej 
strony skorupy 
wulkanicznej, w środku której powstawał. Cała jego zewnętrzna powierzchnia jest 
charakterystycznie pocętkowana, nie ma żadnych wątpliwości. W tych miejscach, 
gdzie wskutek 
spękania skorupy powstały szczeliny, można zaobserwować, że łupie się on w taki 
sam sposób jak 
muszla. Ponadto wszystko wskazuje, iż w przekroju, co oczywiste, jest on 
pasiasty.
Odpiął od paska młotek geologiczny i ostrożnie stuknął nim w kamień. Agat 
zarezonował 
niczym monstrualny dzwon.
Barr zamarł z otwartymi szeroko ustami.
- On nie powinien w ten sposób rezonować - wyjaśnił, jak tylko odzyskał nieco 
zimnej 
krwi. - Wygląda na to, że jest w środku wydrążony.
Uderzył raz jeszcze i kamień znów odpowiedział echem.
- Agaty to bardzo dziwne twory - powiedział. - Są twardsze od najlepszych 
gatunków stali. 
Myślę, że można by go wykorzystywać jako dzwon, gdyby było to technicznie 
możliwe.
Przypiął z powrotem młotek do paska i zaczął węszyć dookoła kamienia.
- Mogłaby to być kompletna geoda - mruknął sam do siebie. - Nie, to niemożliwe. 
Agaty 
krystalizują się wewnątrz geody, a nie na zewnątrz. Poza tym jest to agat 
pasiasty, a te nie 
występują nigdy w geodach.
- Co to jest geoda? - zapytałem, lecz nie otrzymałem odpowiedzi. Przykucnął obok 
kamienia i zaczął dokładnie oglądać jego dolne rejony.
- Ile pan by chciał za niego dostać, Marsden? - spytał.
- Proszę wymienić jakąś sumę - odrzekłem. - Ja nie mam pojęcia, ile on może być 
wart.
- Dam panu od ręki tysiąc dolarów.
- Za mało - odparłem. Wcale nie uważałem, że zaproponował zbyt niską cenę. Po 
prostu 
hołduję zasadzie nie zgadzania się na pierwszą propozycję.
- Gdyby nie był wydrążony w środku, byłby wart wielokrotnie więcej - odezwał się 
Barr.
- A skąd ma pan pewność, że jest wydrążony?
- Sam pan słyszał, jak rezonował po uderzeniu.
- Może to jego unikatowa cecha.
Barr pokręcił głową.
- Niemożliwe - zawyrokował. - Nie istnieją tak olbrzymie agaty pasiaste, a w 
dodatku żaden 
agat nie jest w środku pusty. Co gorsza, nie ma pan pojęcia, skąd on się tutaj 
wziął.
Nie odpowiedziałem. Te zagadki mnie nie interesowały.
- Proszę spojrzeć - odezwał się po chwili. - Tutaj jest otwór. Tu, na dole, u 
samej podstawy.
Pochyliłem się i spojrzałem w to miejsce, gdzie wskazywał palcem. Znajdował się 
tam 
otwór, idealnie okrągła dziurka o średnicy mniej więcej centymetra. I nie był to 
otwór naturalny, 
lecz idealnie okrągły, o wyrównanych brzegach, jak gdyby wykonany za pomocą 
wiertarki.
Barr rozejrzał się dookoła, znalazł grubą łodygę jakiegoś zielska i oczyścił ją 
z liści. Ponad 
półmetrowej długości pęd bez przeszkód wsunął się w głąb otworu.
Mężczyzna podniósł się na nogi, zmarszczył brwi i popatrzył srogo na kamień.
- Jest pusty w środku - rzekł. - To jasne jak słońce.
Ale ja nie zwracałem już na niego zbytniej uwagi. Na czoło wystąpił mi pot, 
którego 
powodem była kolejna zwariowana myśl, nie dająca mi spokoju.
Otwór był na tyle duży, by owe niezwykłe chrząszcze mogły przedostać się do 
wewnątrz.
- Powiem panu coś - powiedział Barr. - Zwiększę moją ofertę do dwóch tysięcy i 
jak 
najszybciej pozbawię pana kłopotu.
Pokręciłem głową. Byłem zbyt pochłonięty myślami, które jak szalone przelatywały 
od 
dziwnych chrząszczy do głazu - nie dawał mi spokoju ów otwór w kamieniu, 
dokładnie pasujący 
do rozmiaru chrząszcza. Przypomniałem sobie, że w identyczny sposób skojarzyły 
mi się w 
myślach chrząszcze z lodówką, a przecież dla każdego zdrowo myślącego człowieka 
musiało być 
całkiem oczywiste, że chrząszcze nie mogą mieć nic wspólnego ani z moją lodówką, 
ani z tym 
cholernym kamieniem.
Były to zwykłe chrząszcze - no, może niezupełnie zwykłe, ale w każdym razie 
tylko 
insekty. Co prawda wprowadziły Dobby'ego w osłupienie, ale wiedziałem dobrze, iż 
Dobby sam 
mógłby przyznać, że istnieje jeszcze wiele gatunków nie sklasyfikowanych do tej 
pory owadów. 
Mógł to być na przykład jakiś gatunek, który dziwnym zrządzeniem ekologii 
dopiero teraz 
znienacka pojawił się na scenie, umykając przez lata uwagi specjalistów.
- Chce pan powiedzieć, że to również zbyt niska cena? - zapytał zdumiony Barr.
- Co? - ocknąłem się, sprowadzony nagle na ziemię.
- Zaoferowałem panu właśnie dwa tysiące za ten kamień.
Popatrzyłem na niego groźnym wzrokiem. Nie wyglądał na człowieka, który zdolny 
byłby 
wydać dwa tysiące na swoje hobby. Najpewniej oszacował agat jak tylko go 
zobaczył, ale kręcił się 
dokoła i wydziwiał jedynie po to, żeby zbić mnie z tropu. Chciał dostać kamień w 
swoje ręce, nim 
zyskam sposobność poznania jego prawdziwej wartości.
- Będę musiał to przemyśleć - powiedziałem ostrożnie. - Jak mógłbym się z panem 
skontaktować, gdybym zdecydował się na pańską propozycję?
Podał swoje dane i oschle pożegnał się ze mną. Nie ukrywał rozczarowania z 
powodu 
odrzucenia jego oferty. Sztywnym krokiem minął róg garażu, a w chwilę później 
usłyszałem, jak 
uruchamia silnik i odjeżdża.
Kucałem dalej, rozmyślając, czy nie popełniłem błędu, nie zgadzając się na cenę 
dwóch 
tysięcy dolarów. Dwa tysiące to sporo pieniędzy i na pewno by mi się przydały. 
Ale jemu za 
bardzo zależało na kamieniu, z oczu wyzierała mu zachłanność.
Jedna rzecz stała się teraz dla mnie oczywista. Nie mogłem pozostawić kamienia w 
ogrodzie. Miał zbyt dużą wartość, by można go tu zostawić bez nadzoru. W taki 
czy inny sposób 
musiałem wtoczyć głaz do garażu i zamknąć go na klucz. George Montgomery miał 
bloczek i 
wyciągarkę, może przy jego pomocy udałoby mi się przetoczyć kamień.
Ruszyłem do domu, żeby przekazać Helen dobre nowiny, chociaż byłem przekonany, 
że 
zaraz wynajdzie sto powodów, dla których nie powinienem sprzedawać agatu za dwa 
tysiące.
Natknąłem się na nią w drzwiach kuchennych. Zarzuciła mi ręce na szyję i 
pocałowała 
mnie.
- Randall - powiedziała uszczęśliwiona. - To jest po prostu zbyt piękne.
- Ja też tak uważam - odparłem, zachodząc w głowę, w jaki sposób, u diabła, ona 
się o 
wszystkim dowiedziała.
- Chodź tylko i sam popatrz! - wykrzyknęła. - Te żuczki czyszczą nam cały dom!
- Co robią?! - wrzasnąłem.
- Chodź i popatrz - nalegała, ciągnąc mnie za rękę. - Czy widziałeś kiedykolwiek 
coś 
podobnego? Wszystko po prostu błyszczy!
Poszedłem za nią do salonu i stanąłem jak wmurowany, spoglądając z 
niedowierzaniem, 
które w tym wypadku graniczyło z przerażeniem.
Chrząszcze pracowały całymi batalionami i robiły to z absolutną rozmyślnością. 
Jeden 
oddział posuwał się wzdłuż poręczy fotela w zwartym szyku, po cztery owady w 
rzędzie, 
produkując obrazek w rodzaju: „tak było, a tak powinno być". Dolna część poręczy 
lśniła 
czystością, wyglądała całkiem jak nowa, za to w porównaniu z nią górna 
przedstawiała się wręcz 
obskurnie.
Inna grupa odkurzała odległy kraniec stołu, jeszcze inna pracowała na podłodze w 
rogu 
pokoju, a kolejny oddział zajmował się doprowadzaniem do połysku telewizora.
- Zobacz, dywan jest już w całości odkurzony! - pisnęła Helen. - Cała ta część 
salonu 
została wyczyszczona, a tam zabierają się do pucowania kominka. Nigdy nie mogłam 
nakłonić 
Nory, żeby chociaż dotknęła się do kominka. Teraz nie będę już jej potrzebowała. 
Czy ty 
rozumiesz, Randall, że te żuczki zaoszczędzą nam dwadzieścia dolarów tygodniowo, 
które do tej 
pory płaciliśmy Norze? Przyszło mi na myśl, że mogłabym wykorzystać te pieniądze 
na swoje 
własne potrzeby. Jest tak wiele rzeczy, których potrzebuję. Od wieków nie miałam 
już porządnej 
garsonki, powinnam sprawić sobie nowy kapelusz, a wczoraj widziałam w sklepie 
parę cudownych 
bucików...
- A co z chrząszczami?! - krzyknąłem. - Przecież ty się boisz robactwa. 
Brzydzisz się nim. 
Poza tym chrząszcze wcale nie czyszczą dywanu, one go po prostu zjadają!
- Nieprawda! Są takie milutkie - zaprotestowała, uszczęśliwiona. - Tych się nie 
boję. W 
niczym nie przypominają mrówek czy pająków. Nie czuję do nich obrzydzenia. To są 
czyste 
zwierzątka, poza tym przyjazne i wesołe. Mogłabym nawet powiedzieć, że są ładne. 
Po prostu 
uwielbiam patrzeć, jak one pracują. Czy to nie fascynujące, jak zbierają się 
razem, żeby wspólnie 
wykonać jakąś pracę? Działają jak odkurzacz. Przechodzą tylko nad czymś, a kurz 
i brud znikają.
Stałem tak, przyglądając się, jak wytrwale pracują, ale wciąż czułem na karku 
lodowaty 
dotyk przerażenia. Niezależnie od tego, jak bardzo moje przypuszczenia rozmijały 
się ze zdrowym 
rozsądkiem, teraz byłem już zupełnie przekonany, że poprzednie wnioski łączące 
chrząszcze z 
lodówką i głazem nie były nawet w połowie tak zwariowane, jak się pierwotnie 
wydawało.
- Zaraz zadzwonię do Amy - rzekła Helen, ruszając w stronę kuchni. - To jest 
zbyt piękne, 
by zatrzymać to wyłącznie dla siebie. Może dalibyśmy jej trochę tych żuczków? 
Jak myślisz, 
Randall? Tylko tyle, żeby mogły coś zdziałać w jej domu.
- Zaczekaj chwilę! - huknąłem. - Te stworzenia wcale nie są chrząszczami.
- Niewiele mnie to obchodzi, czym one są - oznajmiła beztrosko, wykręcając już 
numer 
Amy. - Liczy się tylko to, że czyszczą dom.
- Ależ, Helen, gdybyś tylko chciała mnie wysłuchać...
- Cicho - rzuciła z wdziękiem. - Jak mogę rozmawiać z Amy, kiedy ty... Och, 
cześć! Czy to 
ty, Amy?...
Zrozumiałem, że to zupełnie beznadziejne. Stałem na straconej pozycji.
Wyszedłem z domu i udałem się do garażu, mając zamiar poprzesuwać trochę rzeczy, 
żeby 
zrobić przy tylnej ścianie miejsce dla kamienia.
Kiedy otworzyłem drzwi, w środku zastałem Billa majstrującego coś przy 
warsztacie.
- Cześć, synu - odezwałem się na tyle pogodnie, na ile mnie było stać. - Co tu 
robisz?
- Szykuję pułapkę na chrząszcze, tato. Chcę złapać kilka z tych, które czyszczą 
dom. 
Tommy pracuje razem ze mną. Poszedł do domu po coś na przynętę.
- Przynętę?
- Jasne. Odkryliśmy, że one lubią agaty.
Wyciągnąłem rękę i oparłem się o kowadło, żeby przypadkiem nie upaść. Na mój 
gust 
sprawy nabierały zbyt dużego tempa.
- Wypróbowaliśmy kilka pułapek w piwnicy - kontynuował Bili. - Tam jest pełno 
tych 
chrząszczy. Próbowaliśmy różnych przynęt, rozkładaliśmy ser, kawałki jabłek, 
martwe muchy i 
wiele innych rzeczy, ale one wcale się tym nie interesowały. Tommy miał w 
kieszeni agat, taki 
zwykły piaskowy agat, który sam znalazł. Spróbowaliśmy więc i tego.
- Ale dlaczego agat, synu? Nie potrafię sobie wyobrazić niczego mniej 
ponętnego...
- No cóż, tato. Po prostu próbowaliśmy wszystkiego...
- Ach tak - rzekłem. - Dostrzegam w tym pewną logikę.
- Problem polega na tym, że musimy użyć plastikowych pułapek - ciągnął Billy. - 
To jedyny 
materiał, który zatrzymuje chrząszcze. Wydostają się z każdej pułapki zrobionej 
z czegoś innego.
- Zaraz, chwileczkę - zatrzymałem go. - Co macie zamiar zrobić z tymi owadami, 
które uda 
się wam schwytać?
- Będziemy je sprzedawać, oczywiście - wypalił Billy. - Tommy i ja doszliśmy do 
wniosku, 
że to znakomity towar. Kiedy tylko ludzie przekonają się, że chrząszcze potrafią 
oczyścić cały 
dom, wszyscy będą chcieli mieć kilka na własność. Ustaliliśmy cenę pięciu 
dolarów za sześć sztuk. 
To i tak dużo mniej, niż potrzeba na porządny odkurzacz.
- Ale sześć chrząszczy...
- Będą się rozmnażać - stwierdził Billy. - A przecież rozmnażają się naprawdę 
szybko. 
Wczoraj czy przedwczoraj mieliśmy tu zaledwie kilka sztuk, a teraz roi się od 
nich cały dom.
Billy wrócił do pracy nad swoją pułapką. Po chwili dodał jeszcze:
- Może chciałbyś, tato, przystąpić do spółki z nami? Potrzebujemy trochę 
kapitału. Musimy 
kupić plastikowe pojemniki i przerobić je na pułapki. Może wspólnie udałoby się 
nam zrobić niezły 
interes.
- Posłuchaj, synu. Czy sprzedaliście już jakieś chrząszcze?
- Próbowaliśmy, ale nikt nie chciał nam wierzyć. Doszliśmy więc do wniosku, że 
musimy 
zaczekać, aż mama rozpuści plotkę na lewo i prawo.
- A co zrobiliście z tymi owadami, które udało wam się złapać?
- Zanieśliśmy je doktorowi Wellsowi. Pamiętałem, że on prosił o kilka sztuk. Ale 
jemu 
daliśmy za darmo.
- Czy mogę mieć do ciebie jedną prośbę, Billy?
- Jasne, tato. O co chodzi?
- Nie sprzedawajcie tych chrząszczy. Przynajmniej na razie, dopóki nie powiem, 
że 
wszystko jest w porządku.
- Ależ, tato...
- Mam złe przeczucia, synku. Wydaje mi się, że te owady przybyły do nas z 
kosmosu.
- My z Tommym też doszliśmy do takiego wniosku.
- Co takiego?!
- To było tak, tato. Na początku chcieliśmy sprzedawać je jako unikatowe okazy. 
Bo wtedy 
jeszcze nie wiedzieliśmy, że one potrafią sprzątać mieszkania. Myśleliśmy, że 
niektórzy ludzie 
mogliby je kupić tylko dlatego, że są inne niż reszta owadów. Próbowaliśmy nawet 
zorganizować 
sprzedaż. Wtedy Tommy wpadł na pomysł, żeby reklamować je jako chrząszcze z 
kosmosu, 
przybyszy z Marsa albo coś podobnego. Ale później, kiedy dobrze się nad tym 
zastanowiliśmy, 
doszliśmy do wniosku, że one naprawdę mogły przylecieć z Marsa. Nie są przecież 
owadami, nie 
przypominają żadnych stworzeń, jakie do tej pory poznaliśmy. Nie są podobne do 
niczego na 
Ziemi...
- Dobrze, już dobrze - wtrąciłem szybko.
Tak to jest z dzieciakami w dzisiejszych czasach. Nie można z nimi wytrzymać. 
Wydaje ci 
się, że wszystko masz ułożone, zapięte na ostatni guzik, a tu nagle cała 
konstrukcja wali się w 
gruzy. Dzieje się tak na każdym kroku.
Mówię wam z ręką na sercu, że czasem trudno to znieść.
- Przypuszczam, że jeśli tak dokładnie wszystko rozpracowaliście, to wiecie 
również, w jaki 
sposób one dostały się na Ziemię.
- To nie jest jeszcze całkiem jasne - odparł Billy. - Ale mamy już teorię. W tym 
kamieniu, 
który leży za naszym domem, znaleźliśmy dziurkę dokładnie takiej wielkości jak 
te chrząszcze. 
Przypuszczamy więc, że jakimś sposobem dostały się na Ziemię w tym kamieniu.
- Nie uwierzysz mi, synu, ale doszedłem do identycznego wniosku - powiedziałem. 
- Jedyny 
zagadkowy punkt tej teorii stanowi rodzaj napędu, jakiego użyły. Co spowodowało, 
że kamień 
leciał w przestrzeni kosmicznej?
- Właśnie, tato. My też tego nie wiemy. Ale jest coś jeszcze. One mogły 
wykorzystywać 
kamień jako źródło pożywienia w czasie podróży. Prawdopodobnie było ich tylko 
kilka sztuk, 
mogły więc siedzieć w środku kamienia, mając dokoła żywność w ilości 
wystarczającej chyba na 
wieloletnią wyprawę. Kiedy pożerały agat, drążyły go od wewnątrz, a głaz stawał 
się coraz lżejszy 
i mógł lecieć coraz szybciej, a jeśli nie szybciej, to w każdym razie łatwiej. 
Musiały jednak bardzo 
uważać, żeby w żadnym miejscu nie wygryźć go na wylot, dopóki nie wylądowały; 
wtedy mogły 
opuścić kamień.
- Ale agat jest przecież minerałem...
- Nie słuchałeś mnie uważnie, tato - odparł cierpliwie Billy. - Mówiłem ci już, 
że agat jest 
jedyną przynętą, która na nie działa.
- Randall! zawołała Helen, wychodząc przed dom. - Jeśli nie masz nic przeciwko 
temu, 
chciałabym wziąć samochód i pojechać na spotkanie z Amy. Prosiła, żebym 
opowiedziała jej 
wszystko o naszych żuczkach.
- Proszę, jedź - odrzekłem. - I tak spisałem już ten dzień na straty. Równie 
dobrze mogę 
zostać w domu.
Ruszyła szybkim krokiem w kierunku ulicy.
- Proszę, odłóż na razie tę robotę, dopóki nie wrócę - poprosiłem Billa.
- A dokąd się wybierasz, tato?
- Chcę się zobaczyć z Dobbym.
Sąsiada zastałem na ławce pod jabłonką, a jego mina z daleka mówiła, że ma 
zmartwienie. 
Nie powstrzymało go to jednak od potoku słów.
- Randall - zaczął, kiedy tylko mnie spostrzegł. - To mój pechowy dzień. Przez 
całe życie 
byłem niezwykle dumny z mojej profesjonalnej dokładności w wybranych 
zagadnieniach. Ale 
dzisiaj, w przypływie złości, lecz w pełni świadomie i z premedytacją, 
pogwałciłem wszelkie 
zasady prowadzenia eksperymentalnych obserwacji i doświadczeń laboratoryjnych.
- To bardzo źle - odparłem, zastanawiając się, o czym on mówi. Nie było w tym 
nic 
niezwykłego. Często zdarzało się, że nikt nie wiedział, co on ma na myśli.
- A wszystko przez te twoje cholerne chrząszcze! - Dobby naskoczył na mnie.
- Przecież sam mówiłeś, że chciałbyś kilka sztuk. Billy o tym pamiętał i 
schwytał je dla 
ciebie.
- Zgadza się. Chciałem dokonać dalszych badań, zamierzałem przeprowadzić sekqę 
jednego 
owada i zbadać jego narządy ruchu. Chyba pamiętasz, jak mówiłem ci o niezwykłej 
twardości 
pancerzyków?
- Tak, oczywiście, że pamiętam.
- Czy mi uwierzysz, Randall, kiedy powiem, że ich szkielet zewnętrzny jest tak 
twardy, że 
nie byłem w stanie nic z nimi zrobić? - rzekł smutno Dobby. - Nie mogłem go 
rozciąć ani nie 
mogłem go oddzielić od ciała. I wiesz, do czego się posunąłem?
- Nie mam pojęcia - odparłem nieco zirytowany. Miałem nadzieję, że wkrótce 
dotrze do 
sedna sprawy, wiedziałem bowiem, że popędzanie go nie ma najmniejszego sensu. On 
zawsze 
musiał opowiadać od początku świata.
- A więc ci powiem - mruknął, wzdychając ciężko. - Wziąłem jedno z tych małych 
niewiadomo co i położyłem je na kowadle. Potem sięgnąłem po młotek i rozprawiłem 
się z nim. 
Muszę przyznać szczerze, że wcale nie jestem z tego dumny. Było to, z całym 
respektem, 
zastosowanie najbardziej niewłaściwej techniki laboratoryjnej.
- Na twoim miejscu wcale bym się tym nie przejmował - wtrąciłem. - Musiałeś 
zrobić coś 
takiego, ponieważ zaistniały nadzwyczajne okoliczności. Wydaje mi się, że 
ważniejszą rzeczą jest 
to, czego w ten sposób zdołałeś się dowiedzieć o tych chrząszczach...
W tej samej chwili poraziła mnie straszliwa myśl.
- Nie chcesz chyba powiedzieć, że rozbiłeś młotek?!
- Nie, skądże - odparł Dobby z pewną dozą satysfakcji. - Udało mi się 
znakomicie. Owad 
został rozbity w drobny pył.
Usiadłem obok niego na ławce i postanowiłem spokojnie zaczekać. Domyślałem się, 
że w 
odpowiednim czasie dowiem się wszystkiego.
- To bardzo zabawne - mruknął. - Tak, niezwykle zabawne. Ów chrząszcz był 
zbudowany z 
kryształów, z czegoś, co wyglądało jak drobno zmielony kwarc. Nie miał w sobie 
żadnej 
protoplazmy. W każdym razie mnie nie udało się jej wykryć - przyznał 
bezstronnie.
- Kryształowy chrząszcz! To niemożliwe!
- Niemożliwe... No tak, jasne, według wszelkich ziemskich standardów. To przeczy 
wszystkiemu, co do tej pory poznaliśmy. Rodzi się jednak pytanie, czy nasze 
ziemskie standardy, 
nawet przez analogię, mogą uchodzić za uniwersalne.
Siedziałem usztywniony, zachowując milczenie. W głębi duszy czułem ogromną 
wdzięczność za to, że ktoś jeszcze myślał podobnie jak ja. Stopniowo się 
upewniałem, że jednak 
nie postradałem zmysłów.
- Oczywiście, to się musiało kiedyś wydarzyć - ciągnął Dobby. - Wcześniej czy 
później. Z 
pewnością było to nieuniknione, że jakaś obce inteligentne istoty odnajdą nas w 
kosmosie. Zdając 
sobie z tego sprawę, spekulowaliśmy na temat potworów i ich potworności, ale nie 
starczyło nam 
wyobraźni...
- Na razie jednak nie widzę żadnych powodów, abyśmy musieli się obawiać tych 
chrząszczy - przerwałem mu pospiesznie. - W rzeczy samej, mogą się okazać bardzo 
użytecznymi 
sprzymierzeńcami. Nawet już teraz z nami współdziałają. Zdaje się, że podjęły 
jakąś próbę 
nawiązania kontaktu. Jeśli my stworzymy im warunki do życia, one w zamian...
- Jesteś w błędzie, Randall - ostrzegł Dobby z poważną miną. - Te stworzenia to 
obce istoty. 
Nie wyobrażaj sobie nawet przez chwilę, że ludzkość będzie umiała znaleźć coś, 
co nas łączy, 
choćby jedno wspólne pojęcie. Ich procesy życiowe, choć na razie nic o nich nie 
wiemy, są dla nas 
całkowicie niezrozumiałe. A więc tak samo niepojęte muszą być ich poglądy. W 
porównaniu z 
tymi przybyszami możesz uważać pająka za bardzo blisko ze sobą spokrewnionego.
- Mieliśmy w domu mrówki i osy, a one pozbyły się zarówno mrówek, jak i os.
- Możliwe, że pozbyły się mrówek i os, jednak jestem przekonany, że w 
najmniejszym 
stopniu nie była to próba współpracy. Nie widzę powodu, dla którego miałyby 
pragnąć 
przypodobać się ludziom, zamieszkującym planetę, na której znalazły schronienie, 
założyły obóz, 
ustanowiły przyczółek, czy jak też jeszcze to nazwiesz. Szczerze wątpię, czy w 
ogóle zdają sobie 
sprawę z naszego istnienia, a jeśli tak, to raczej postrzegają nas jako 
tajemniczych, niewyraźnych 
gigantów, których jak do tej pory nie muszą się obawiać. Pewnie, że pozabijały 
insekty w twoim 
domu, ale nie było to nic innego, jak operowanie na poziomie zbliżonym do ich 
własnej 
egzystencji. Insekty mogły im w czymś przeszkadzać albo też przybysze uznali je 
za potencjalnych 
wrogów czy rywali.
- Wydaje mi się, że mimo wszystko możemy je wykorzystać - rzekłem 
zniecierpliwiony. - 
Chociażby do kontroli plag owadów czy zwalczania nosicieli zarazy.
- Jesteś tego pewien? - zapytał Dobby. - Masz jakieś podstawy, żeby tak uważać? 
Poza tym 
dotyczyłoby to nie tylko plag owadów, ale raczej wszystkich insektów. Czy 
zdobyłbyś się na to, 
żeby pozbawić na przykład całą naszą florę roznosicieli zarodników? A jest to 
tylko jeden powód 
spośród tysięcy.
- Może i masz rację. Nie wmówisz mi jednak, że powinniśmy obawiać się tych 
chrząszczy, 
ponieważ są to organizmy krystaliczne. Nawet gdyby okazały się dla nas jakiegoś 
rodzaju 
zagrożeniem, z pewnością znajdziemy sposób, żeby się z nimi rozprawić.
- Siedziałem tu i rozmyślałem, próbując złożyć wszystkie kawałeczki mozaiki do 
kupy - 
oznajmił. - Jedna rzecz stała się dla mnie oczywista. Możliwe, że oto 
zetknęliśmy się ze strukturą 
społeczną, jaka nie występuje nigdzie na Ziemi. Jestem przekonany, że te obce 
istoty operują na 
zasadzie świadomości zbiorowej. Nie stykamy się z jednym osobnikiem rasy ani też 
z określoną 
liczbą jej przedstawicieli. Wszystkie te chrząszcze stanowią wspólną jednostkę 
społeczną, scaloną 
świadomość, stąd też przyświeca im tylko jeden cel i wszystkie w jeden tylko 
sposób do niego 
dążą.
- Jeśli naprawdę uważasz, że są niebezpieczne, to co w takim razie byś radził?
- Nadal dysponuję kowadłem i młotkiem.
- Przestań się wygłupiać, Dobby.
- Masz rację. To nie jest temat do żartów. Ale to nie jest również zadanie do 
rozwiązania za 
pomocą młotka i kowadła. Jedyne, co potrafię zaproponować, to ewakuacja miasta i 
zrzucenie 
bomby atomowej.
W tej samej chwili pojawił się na ścieżce cwałujący Billy.
- Tato! - wrzasnął. - Tato!
- Tu jestem - powiedziałem, łapiąc go za ramię. - Co się stało?
- Ktoś rozbija nasze meble! - wyrzucił z siebie Billy. - I wywala je za drzwi!
- Uspokój się! O czym ty mówisz?
- Widziałem wszystko! - krzyknął chłopak. - O rany! Ale mama będzie wściekła!
Nie czekałem na ciąg dalszy. Pobiegłem w stronę domu tak szybko, jak tylko 
potrafiłem. 
Billy ruszył tuż za mną, a tyły zamykał Dobby, który ze zmierzwioną siwą brodą 
przypominał 
podekscytowanego kozła.
Drzwi kuchenne były otwarte na oścież, jakby ktoś zaklinował je w tej pozycji. U 
podnóża 
schodków piętrzył się stos części mebli i wszelakiego rodzaju fragmenty 
porozbieranych krzeseł.
Jednym susem przeskoczyłem schodki i już miałem zanurkować przez drzwi, kiedy 
dostrzegłem, że potężna masa poskręcanych sprzętów sunie wprost na mnie. Ledwo 
zdążyłem 
uskoczyć na bok. Rozebrana i wypatroszona kanapa przeleciała przez drzwi i 
wylądowała na 
szczycie stosu. Jeszcze niedawno wartościowy mebel, teraz przedstawiał sobą 
jakąś groteskową 
karykaturę.
Tego było już nadto. Wydobyłem ze stosu masywną nogę od krzesła, ścisnąłem ją 
mocno w 
garści i skoczyłem do środka. Minąłem kuchnię i wpadłem do salonu. Miałem 
odpowiednią broń i 
gdybym kogokolwiek tam zastał, źle by się to dla niego skończyło.
Ale w salonie nie było nikogo. W każdym razie ja nikogo nie zauważyłem.
Lodówka znów stała na środku pokoju, a dookoła niej piętrzyły się sterty naczyń 
kuchennych. Pogięte sprężyny ze zdemolowanej kanapy tworzyły w kącie zwariowaną 
piramidę, a 
na dywanie walały się nakrętki, śruby, podkładki, sworznie, gwoździe oraz 
najróżniejsze kawałki 
drutu.
Skądś dobiegł dziwny zgrzytliwy odgłos. Rozejrzałem się szybko, żeby zobaczyć, 
co to 
może być. Wkrótce odkryłem źródło hałasu.
Stojące w rogu salonu moje ulubione krzesło powoli, nieuchronnie, w dziwaczny 
sposób 
rozkładało się na części. Z drewnianej ramy stopniowo wyłaziły gwoździe 
tapicerskie; bez żadnej 
widocznej przyczyny wysuwały się z drewna i z cichutkim dzwonieniem spadały na 
podłogę. Na 
moich oczach brzęknęła o posadzkę duża śruba, jedna noga odpadła, wskutek czego 
krzesło 
pochyliło się na bok. A gwoździe tapicerskie cały czas wysuwały się na zewnątrz.
Kiedy przyglądałem się tej scenie, nagle opuściła mnie wściekłość, a jej miejsce 
zajął 
nieodwracalnie strach. Ciało pokryły mi kropelki zimnego potu i poczułem gęsią 
skórkę.
Zacząłem się wycofywać. Nie miałem odwagi odwrócić się plecami do salonu, 
posuwałem 
się więc tyłem, trzymając w pogotowiu nogę od krzesła.
Wpadłem na coś, wrzasnąłem przeraźliwie, odwróciłem się błyskawicznie i uniosłem 
kij w 
górę.
Ale to był Dobby. W ostatniej chwili powstrzymałem się przed zadaniem mu ciosu.
- Randall - rzekł spokojnie. - To robota tych twoich chrząszczy.
Wskazał ręką na sufit. Uniosłem głowę. Ujrzałem nad sobą jednolitą, połyskującą 
złotawo 
płaszczyznę.
Na ten widok minął mi nieco strach i znów pojawiła się wściekłość. Podniosłem 
rękę i 
zamierzyłem się nogą od krzesła w stronę sufitu. Byłem gotów rozprawić się z 
tymi małymi 
śmierdzielami, ale Dobby złapał mnie za ramię.
- Lepiej nie zadzieraj z nimi - ostrzegł. - Nie wiadomo, jak zareagują.
Chciałem wyrwać ramię z jego uścisku, ale uwiesił się całym swoim ciężarem.
- Powtarzam ci to z pełną odpowiedzialnością - zadeklarował, ciągnąc mnie ze 
wszystkich 
sił. - Sytuacja przekroczyła już granice, do których mógł ją opanować samotny 
obywatel.
Poddałem się. Było mi głupio, że Dobby musiał tak kurczowo trzymać mnie za rękę. 
Zresztą pojąłem w końcu, że noga od krzesła faktycznie nie jest odpowiednią 
bronią przeciwko 
chrząszczom.
- Może i masz rację - powiedziałem.
Dostrzegłem, że Billy zagląda przez drzwi.
- Zmykaj stąd! - krzyknąłem na niego. - Stoisz na linii ognia. W każdej chwili 
mogą tedy 
odsyłać resztki krzesła. Prawie już się z nim uporały.
Billy zniknął z przejścia.
Poszedłem do kuchni, odsunąłem szufladę kredensu i wyciągnąłem książkę 
telefoniczną. 
Znalazłem numer i zadzwoniłem na policję.
- Dyżurny, sierżant Andrews - odezwał się nie znany mi głos.
- Proszę mnie wysłuchać, sierżancie - rzekłem. - Mam w domu pewne insekty...
- A poza tym niczego nie brakuje? - zapytał wyraźnie uradowany gliniarz.
- Sierżancie! - powiedziałem, próbując nadać swemu głosowi na tyle poważne 
brzmienie, na 
ile to było możliwe. - Wiem, że to może brzmieć śmiesznie. Ale to zupełnie 
wyjątkowy rodzaj 
chrząszczy. Właśnie rozwalają moje meble i wyrzucają wszystko przed dom.
- Coś panu powiem - odparł, nadal wyraźnie rozbawiony. - Proszę lepiej wrócić do 
łóżka i 
spróbować przespać resztę dnia. Jeśli pan tego nie zrobi, będę musiał pana 
zamknąć.
- Sierżancie, jestem absolutnie trzeźwy...
W słuchawce rozległ się metaliczny brzęk i połączenie zostało przerwane. 
Ponownie 
nakręciłem numer komisariatu.
- Sierżant Andrews - usłyszałem.
- Pan się rozłączył! - wrzasnąłem. - Co pan chce osiągnąć? Jestem trzeźwym, 
praworządnym, płacącym podatki obywatelem i wymagam ochrony, a nawet jeśli pan 
uważa 
inaczej, to należy mi się przynajmniej odrobina poważania. Jeśli mówię panu, że 
mam tutaj 
chrząszcze...
- W porządku - rzucił gorzko sierżant. - Sam się pan o to naprasza. Proszę podać 
mi 
nazwisko i adres.
Podyktowałem mu dane.
- A więc, panie Marsden? - zapytał sierżant.
- O co jeszcze chodzi?
- Może będzie lepiej, jak zostawi pan te chrząszcze. Sam pan wie najlepiej, co 
jest dla pana 
dobre. Więc może z tymi chrząszczami...
Cisnąłem słuchawką i odwróciłem się.
Dobby wybiegł z salonu.
- Uwaga! Nadchodzi! - wrzasnął.
Moje ulubione krzesło, a raczej tylko to, co z niego zostało, przeleciało w 
powietrzu. 
Dotarło do drzwi i utknęło w przejściu. Obróciło się nieco, wreszcie przecisnęło 
z pewnym trudem 
i runęło na stertę rupieci.
- Zdumiewające - mruknął Dobby. - Naprawdę zdumiewające. Ale to wiele wyjaśnia.
- Co takiego? - warknąłem na niego. - Cóż to wyjaśnia?
Miałem już dosyć zagadek
- Telekineza - odparł.
- Teleco?
- A może jedynie teleportaga? - przyznał ze skruchą. - To znaczy zdolność 
przemieszczania 
przedmiotów wyłącznie za pomocą siły woli.
- I wydaje ci się, że ta teleportacja pokrywa się z twoją teorią zbiorowej 
świadomości?
Dobby popatrzył na mnie z niedowierzaniem.
- Właśnie dokładnie to miałem na myśli - odparł.
- Nie mogę tylko zrozumieć, po co one to robią.
- Przecież to jasne. Byłbym bardzo zdziwiony, gdybyś cokolwiek rozumiał. Nikt 
nie ma 
prawa twierdzić, że rozumie motywy postępowania obcych istot. Na pierwszy rzut 
oka wygląda 
tak, jakby kolekgonowały metale. Może faktycznie to jest celem ich działań. Ale 
sam fakt zbierania 
przez nie metali niczego jeszcze nie wyjaśnia. Żeby do końca zrozumieć motywy...
Na ulicy przed domem zawyła syrena.
- No, wreszcie są - rzekłem i skoczyłem do drzwi.
Wóz policyjny zatrzymał się przy krawężniku. Wysiadło z niego dwóch gliniarzy.
- Czy to pan jest Marsden? - zapytał pierwszy z nich.
Przytaknąłem.
- Zabawne - odezwał się drugi. - Sierżant mówił, że on jest zalany.
- A cóż tam się dzieje? - zapytał pierwszy, dostrzegłszy stertę połamanych mebli 
przed 
kuchennymi drzwiami.
Właśnie w tym momencie ze świstem wyleciały przez nie dwie nogi od krzesła i 
upadły na 
ziemię.
- Kto tam wyrzuca wszystkie rzeczy na zewnątrz? - zapytał drugi z gliniarzy.
- Chrząszcze - odparłem. - Są tam tylko chrząszcze i Dobby, bo on chyba jeszcze 
nie 
wychodził.
- Chodźmy, zajmiemy się tym Dobbym, zanim zrujnuje cały dom - rzucił pierwszy z 
nich.
Zostałem z tyłu. Nie było sensu się wtrącać. Byłem przekonany, że skończy się na 
zadawaniu mnóstwa głupich pytań, a ja sam miałem ich wystarczająco wiele. Nawet 
sobie nie 
umiałem udzielić żadnej sensownej odpowiedzi, toteż nie miałem ochoty się 
przekonywać, że 
gliniarze także niczego nie rozumieją.
Na ulicy zebrał się już spory tłumek. Dokoła Billa zgromadziło się kilku jego 
przyjaciół; 
kobiety z sąsiedztwa biegały od domu do domu, gdacząc jak zdenerwowane kury. 
Zatrzymało się 
również kilka samochodów, a wszyscy patrzyli w tę stronę.
Wyszedłem na ulicę i usiadłem na krawężniku.
Pomyślałem, że teraz sprawy się nieco wyjaśniły. Jeśli Dobby miał rację co do 
teleportacji, 
a wszystko wskazywało na to, że się nie myli, to głaz musiał być statkiem, 
którym chrząszcze 
przybyły na Ziemię. Jeśli potrafiły wykorzystać potęgę swoich umysłów do tego, 
by rozbierać 
sprzęty i wyrzucać je z domu, to za pomocą tej samej siły byłyby zdolne 
przenieść dowolny obiekt 
poprzez kosmos. To nie musiał nawet być głaz, mogły się tu dostać choćby w 
pudełku od zapałek.
W swej młodzieńczej, niepohamowanej fantazji Billy chyba najbardziej zbliżył się 
do 
prawdy - chrząszcze wykorzystały do podróży agatowy głaz, a po drodze zużywały 
go jako 
pożywienie.
Obaj policjanci wycofali się z domu, podeszli i stanęli przede mną.
- Czy może pan w jakiś sposób wytłumaczyć, co się tutaj dzieje? - zapytał jeden 
z nich.
Pokręciłem głową.
- Proszę lepiej zapytać Dobby'ego. On mógłby odpowiedzieć na kilka pytań.
- Ten pan twierdzi, że owe stworzenia pochodzą z Marsa.
- Wcale nie z Marsa - wtrącił drugi. - Ty sam podpowiedziałeś, że mogą być z 
Marsa. On 
twierdził tylko, że przybyły z kosmosu.
- Ten stary dudek w ogóle śmiesznie się wyrażał - podsumował pierwszy. - 
Większość z 
tego, co był uprzejmy powiedzieć, jest nie do przełknięcia dla zwykłego 
śmiertelnika.
- Lepiej zajmijmy się coraz większym tłumem gapiów, Jake - odezwał się drugi 
policjant. - 
Nie należy pozwolić im za bardzo zbliżać się do domu.
- Wezwę przez radio posiłki - zaproponował Jake.
Podszedł do wozu patrolowego i wsunął się do środka.
- Proszę się nie oddalać - powiedział drugi policjant.
- Wcale nie miałem takiego zamiaru - odparłem.
Na ulicy zebrał się już spory tłum. Samochody blokowały całą szerokość jezdni, 
ludzie 
wysiadali i spoglądali ciekawie w stronę mojego domu. Większość kierowców tkwiła 
jednak z 
nosami przylepionymi do szyb. Najwięcej w tłumie było dzieciaków, chociaż nadal 
schodziły się 
kobiety, prawdopodobnie z całego osiedla. W naszym sąsiedztwie plotki 
rozchodziły się lotem 
błyskawicy.
Przez podwórze przemaszerował Dobby. Usiadł obok mnie i zanurzył palce w 
brodzie.
- To nie ma najmniejszego sensu - mruknął. - Chociaż chyba tak właśnie powinno 
być.
- Jednego nie potrafię zrozumieć - powiedziałem. - Po co wcześniej oczyściły 
cały dom? 
Dlaczego doprowadziły wszystko do połysku, zanim zaczęły odzysk metali? Musiał 
istnieć jakiś 
konkretny powód.
Na ulicy z piskiem opon zahamował samochód, dotoczył się powoli do krawężnika i 
stanął 
niedaleko miejsca, gdzie siedzieliśmy. Ze środka wyskoczyła Helen.
- Nie mogę zostawić was nawet na minutę, żeby nie wydarzyło się coś strasznego - 
stwierdziła.
- To wszystko przez te twoje chrząszcze - odparłem. - Twoje wspaniałe insekty 
czyszczące 
mieszkanie. Teraz rujnują cały dom.
- Dlaczego więc ich nie powstrzymasz?
- Ponieważ nie wiem jak.
- To są obce stworzenia - rzekł chłodno Dobby. - Przybyły na Ziemię z 
przestrzeni 
kosmicznej.
- Dobby Wells! Lepiej trzymaj się od tego z dala! Przez ciebie są tylko same 
kłopoty! To ty 
zaraziłeś Billy'ego pomysłem zbierania owadów! W ciągu wakacji zaśmiecił mi cały 
dom!
Jakiś człowiek podszedł do nas szybkim krokiem. Kucnął obok i zacisnął dłoń na 
moim 
ramieniu. Odwróciłem się w jego stronę. Był to Barr, zbieracz kamieni.
- Zmieniłem zdanie, Marsden - rzekł podniecony. - Dam ci pięć tysięcy za ten 
głaz. Już 
teraz mogę wypisać czek.
- Jaki głaz? - zapytała Helen. - Ma pan na myśli ten kamień z naszego ogródka?
- Tak, właśnie - odpowiedział Barr. - Muszę go mieć.
- Sprzedaj mu agat - zarządziła Helen.
- Nie, nie sprzedam - odparłem.
- Randallu Marsden! - krzyknęła. - Tak łatwo rezygnujesz z pięciu tysięcy 
dolarów? Czy 
wiesz, co znaczy...
- Stać mnie na to - powiedziałem stanowczo. - Ten kamień jest wart o wiele 
więcej. To już 
nie jest zwykły olbrzymi agat. Mówimy o pierwszym statku z kosmosu, który 
wylądował na Ziemi. 
Mogę za niego dostać wszystko, o co poproszę.
Helen rozdziawiła usta.
- Dobby - zapytała słabym głosem. - Czy on mówi prawdę?
- Myślę, że tym razem tak - potwierdził Dobby.
Policjant wysiadł z samochodu.
- Bardzo proszę państwa o przeniesienie się na drugą stronę ulicy - rzekł. - Jak 
tylko 
nadciągną posiłki, otoczymy całą tę posesję kordonem.
Wstaliśmy i mieliśmy już zamiar przejść na drugą stronę jezdni.
- Halo, proszę pani! - zawołał gliniarz. - Będzie pani musiała przesunąć swój 
samochód.
- Jeśli chcecie zostać razem, ja mogę go odstawić - zaproponował Dobby.
Helen dała mu kluczyki i we dwójkę poszliśmy na przeciwległy chodnik. Dobby 
usiadł za 
kierownicą i odjechał.
Policjanci błyskawicznie oczyszczali ulicę.
Wkrótce przybyło dwanaście wozów policyjnych. Wysiedli z nich ludzie, którzy 
zaczęli 
rozpędzać zgromadzony tłum. Inni utworzyli kordon i szczelnie otoczyli nim naszą 
posesję.
Od czasu do czasu przez drzwi kuchenne wylatywały jeszcze połamane meble, 
tapicerka, 
ubrania, skrawki zasłon. Sterta rupieci nieustannie rosła.
Staliśmy po drugiej stronie ulicy i patrzyliśmy ze smutkiem, jak nasz dom 
przemienia się w 
ruinę.
- Ich praca dobiega już chyba końca - zauważyłem z zadziwiającym spokojem. - 
Ciekaw 
jestem, co pójdzie na drugi ogień.
- Randall, co my teraz poczniemy? - zapytała zdruzgotana Helen, ściskając moje 
ramię. - 
One zniszczą cały nasz majątek. Czy... czy dom jest ubezpieczony?
- Cóż, sam nie wiem - odparłem. - Nigdy się tym nie interesowałem.
Była to najprawdziwsza prawda. Nie przywiązywałem do tego większej wagi, chociaż 
sam 
byłem agentem ubezpieczeniowym!
Kiedyś wypisałem jakąś polisę dla siebie i teraz próbowałem desperacko 
przypomnieć 
sobie, czego dotyczyła, ale coraz bardziej ogarniały mnie najgorsze przeczucia. 
Nie miałem 
pojęcia, jak może zostać zaklasyfikowany podobny wypadek. Nie była to z 
pewnością klęska 
żywiołowa, której nadejście dałoby się przewidzieć.
- No cóż, wciąż jesteśmy właścicielami kamienia - oznajmiłem. - Możemy go dobrze 
sprzedać.
- Nadal mi się wydaje, że powinniśmy przyjąć owe pięć tysięcy - mruknęła Helen. 
- Co 
zrobimy, jeśli do sprawy włączy się rząd i po prostu zabierze głaz?
Przyznałem w duchu, że miała rację. Agat stanowił jedną z tych rzeczy, którymi 
nasze 
władze mogły się niezwłocznie zainteresować.
Zacząłem przekonywać siebie w myślach, że chyba faktycznie powinniśmy się 
zgodzić na 
sumę pięciu tysięcy dolarów.
Trzej policjanci przeszli przez podwórze i wkroczyli do domu. Niemal w tej samej 
chwili 
wypadli stamtąd w pośpiechu. Za nimi wypłynął rój połyskujących kropek, który 
huczał, brzęczał i 
wirował tak szybko, że wydawało się, iż cały szlak po ich przelocie pełen jest 
jeszcze złotych 
rozbłysków. Policjanci biegli zakosami, uskakując to w tę, to w tamtą stronę, i 
energicznie 
wymachiwali rękoma nad głową.
Tłum na ulicy pierzchnął na boki, ludzie rzucili się do ucieczki. Kordon poszedł 
w 
rozsypkę, chociaż policjanci usiłowali zachować godność.
Zatrzymałem się po drugiej stronie ulicy, na tyłach naszego domu, kurczowo 
ściskając 
ramię Helen. Była wściekła niczym rozjuszony szerszeń.
- Nie musiałeś mnie ciągnąć w takim obłąkańczym tempie - wysapała. - Pobiegłabym 
sama. 
Przez ciebie pogubiłam buty.
- Zapomnij o butach - przerwałem jej gwałtownie. - To zaczyna być poważna 
sprawa. Idź, 
odszukaj Billy'ego, i razem wynoście się stąd. Pojedźcie do Amy.
- A czy masz pojęcie, gdzie jest Billy?
- Jest tu gdzieś z kumplami. Szukaj po prostu grupy chłopaków.
- A co z tobą?
- Ja tu zostanę - odparłem.
- Będziesz ostrożny, Randall?
Objąłem ją mocno za ramiona, pochyliłem się i pocałowałem.
- Będę uważał. Sama wiesz, że nie należę do najodważniejszych. A teraz idź i 
zabierz 
chłopca.
Odeszła kilka kroków, ale odwróciła się jeszcze.
- Czy my kiedykolwiek wrócimy do naszego domu? - zapytała.
- Myślę, że tak - odparłem. - 1 to niedługo. Ktoś znajdzie sposób na to, żeby 
się ich stąd 
pozbyć.
Spoglądałem za odchodzącą żoną i zrobiło mi się strasznie głupio za to ostatnie 
kłamstwo.
Mówiąc szczerze, nie miałem pojęcia, czy kiedykolwiek wrócimy do domu. Czy cały 
świat, 
cała ludzkość miała jeszcze szansę pozostać na miejscu? Czy złote chrząszcze 
zniszczą całkowicie 
ów komfort, owo cieplutkie poczucie bezpieczeństwa, pielęgnowane od wieków przez 
ludzi, 
uważających się za właścicieli tej planety?
Cofnąłem się do furtki prowadzącej na tyły podwórza i odnalazłem buty Helen. 
Powtykałem je do kieszeni. Podszedłem następnie do domu i ostrożnie wychyliłem 
się zza rogu.
Chrząszcze zrezygnowały z pogoni, lecz teraz bojowa eskadra zataczała powoli 
błyszczące 
kręgi nad podwórzem, na wysokości szczytu domu. Nie ulegało wątpliwości, że 
utworzyły patrol.
Skryłem się z powrotem za rogiem i usiadłem na trawie, opierając plecy o ścianę 
domu. Był 
ciepły, bezchmurny, letni dzień - niemal wymarzony na strzyżenie trawnika.
Przyszło mi do głowy, że mógłbym podjąć próbę zrozumienia i szukania sposobów 
walki 
nawet z najohydniejszym, przerażającym, ociekającym śliną krwiożerczym potworem. 
Ale 
bezwzględność i wytrwałość, z jaką złote chrząszcze dążyły do wyznaczonego sobie 
celu, oraz 
złośliwy egoizm i niezwykła sprawność, które cechowały ich działania, kazały 
traktować je w 
zupełnie innych kategoriach.
Ponadto ich bezosobowe podejście, owo lekceważenie człowieka stanowiło wyraźny 
policzek dla ludzkiej godności.
Usłyszałem odgłos kroków i zdumiony uniosłem głowę.
Nadchodził Arthur Belsen, który wyglądał na całkiem przerażonego.
Nie było w tym jednak nic niezwykłego. Belsena często przerażały rzeczy, które 
później 
okazywały się czymś zupełnie trywialnym.
- Wszędzie ciebie szukałem - zaszczebiotał. - Spotkałem przed chwilą Dobby'ego, 
który 
powiedział mi, że te twoje chrząszcze...
- To nie są moje chrząszcze! - wtrąciłem gwałtownie. Miałem już dość tego, że 
wszyscy 
uważali mnie za właściciela insektów, jak gdybym był w jakiś sposób 
odpowiedzialny za 
sprowadzenie ich na Ziemię.
- No cóż, tak czy inaczej powiedział mi, że one zbierają wszelkie metale.
Skinąłem głową.
- Owszem, na to wygląda. Może jest to dla nich coś niezwykle cennego. Może tam, 
skąd 
pochodzą, występuje niedostatek metali.
Przyszedł mi na myśl agatowy głaz. Przecież gdyby dysponowały metalami, z 
pewnością by 
nie podróżowały wewnątrz kamienia.
- Ledwie udało mi się dostać do domu - rzekł Belsen. - Myślałem, że gdzieś się 
pali. 
Wszystkie ulice są zakorkowane samochodami i zapchane przez tłumy ludzi. Miałem 
szczęście, że 
się w końcu przedarłem.
- Chodź tu i siadaj - mruknąłem. - Nie ma się czym denerwować.
Ale on nie zwrócił na mnie uwagi.
- U mnie jest mnóstwo różnych metali - zauważył. - Cała ta maszyneria w piwnicy. 
Wsadziłem w nią mnóstwo czasu, pracy oraz pieniędzy i nie pozwolę, żeby jej się 
cokolwiek stało. 
Czy myślisz, że te chrząszcze zaczną się rozprzestrzeniać?
- Rozprzestrzeniać?
- No tak. Kiedy uporają się ze wszystkimi sprzętami w twoim domu, to czy zabiorą 
się za 
sąsiednie budynki?
- Nie myślałem o tym - odparłem. - Ale to chyba dosyć prawdopodobne.
Natychmiast w mojej głowie zrodziła się wizja chrząszczy wędrujących od domu do 
domu, 
odzyskujących i przerabiających wszelkie metale, przetapiających je w jedną 
wielką kulę, która 
wkrótce przygniata całą dzielnicę, a potem nawet całe miasto.
- Dobby twierdzi, że one mają budowę krystaliczną. Czy to nie dziwne, żeby 
istniały 
krystaliczne chrząszcze?
Nie odzywałem się. W zasadzie Belsen mówił głośno sam do siebie.
- Czy ktoś kiedyś słyszał o żywych kryształach? - zaprotestował. - Kryształy 
należą do 
materiałów, z których się wykonuje inne rzeczy, chociażby lampy elektronowe czy 
cokolwiek 
innego. Nie ma w nich za grosz życia.
- Nie szukaj zaczepki - mruknąłem. - Nic na to nie poradzę, że one są 
krystaliczne.
Odniosłem wrażenie, że od strony ulicy dobiega jakiś narastający szum. 
Poderwałem się na 
nogi i wyjrzałem zza rogu domu.
Przez chwilę nie widziałem niczego niezwykłego. Wszędzie panował spokój. 
Zauważyłem 
kilku policjantów przemykających chyłkiem po drugiej stronie ulicy, ale nic 
specjalnego się nie 
działo. Wszystko wyglądało tak jak poprzednio.
Nagle powoli, niemal majestatycznie, oddzieliły się drzwi od jednego z wozów 
patrolowych 
stojących przy krawężniku i popłynęły w kierunku kuchennego wejścia do domu. 
Dotarły do drzwi, 
przekręciły się w powietrzu i nawet nie zwalniając lotu zniknęły w środku.
Zaraz za nimi, rozsiewając odblaski, pożeglowało w powietrzu wsteczne lusterko. 
Po chwili 
ruszyła także syrena. Oba przedmioty zniknęły wewnątrz domu.
Dobry Boże! - pomyślałem. Chrząszcze dobrały się do samochodów.
Dopiero teraz zauważyłem, że już w kilku wozach brakuje to dachów, to błotników, 
inne 
zaś stoją pozbawione drzwi.
Chrząszcze dobrały się do bogatych zasobów metali! Pewnie nie spoczną, dopóki 
nie 
oskubią pojazdów do gołych opon!
Dziwnie spokojnie pomyślałem również o tym, że we wnętrzu domu nie wystarczy 
miejsca 
na składowanie wszystkich części ze zdemolowanych aut. Ciekaw byłem, co te 
insekty wymyślą, 
kiedy zapełnią dom aż pod sufit.
Sześciu policjantów ruszyło tyralierą przez ulicę w naszą stronę. Udało im się 
zaledwie 
dotrzeć do trawnika, kiedy ich akcja zaniepokoiła patrol chrząszczy krążących 
ponad dachem i 
zaczęły obniżać lot złocistym łukiem, wydając przy tym dziwny pisk.
Policjanci rozbiegli się w panice. Patrol zaś, po wykonaniu zadania, wrócił do 
zataczania 
kół ponad domem. Błotniki, drzwi, reflektory, światła dachowe, anteny radiowe i 
inne części 
wozów nadal płynęły strumieniem do wnętrza budynku.
Nie wiadomo skąd pojawił się przebiegający przez środek trawnika pies, który 
wesoło i 
przyjaźnie merdał ogonem.
Część chrząszczy z patrolu runęła w jego kierunku.
Pies, przestraszony świstem nurkującej eskadry, zaczął uciekać.
Ale było już za późno.
Rozległo się obrzydliwe mlaskanie pocisków wbijających się w ciało. Pies skoczył 
wysoko 
w górę, po czym spadł bezwładnie na trawę.
Chrząszcze ponownie wzbiły się w powietrze. W ich szrankach nie powstała 
najmniejsza 
luka.
Pies leżał nieruchomo na podwórzu, a wokół niego tworzyła się coraz większa 
kałuża krwi.
Zrobiło mi się niedobrze i zanurkowałem z powrotem za róg domu. Zbierało mi się 
na 
wymioty. Objąłem brzuch rękoma i zgięty w pół, próbowałem opanować torsje.
Po chwili uspokoiłem nerwy i ponownie wyjrzałem na podwórze.
Dokoła panował spokój. Martwy pies leżał rozciągnięty na ziemi. Chrząszcze 
zajęte były 
rozbieraniem samochodów na części. W zasięgu wzroku nie było ani jednego 
policjanta. W ogóle 
nikogo nie było w pobliżu. Nawet Belsen gdzieś zniknął.
Teraz sprawy przybrały inny obrót. Przez tego psa sytuacja uległa zmianie.
Przekonaliśmy się wszyscy, że ze strony owych tajemniczych przybyszów grozi nam 
śmiertelne niebezpieczeństwo. Każdego z nich można było traktować jak pocisk 
wyposażony w 
inteligencję.
Przypomniałem sobie, co powiedział Dobby jakąś godzinę temu. Ewakuować teren, po 
czym zrzucić bombę atomową.
Czyżby miało do tego dojść? Czyżby niebezpieczeństwo było aż tak poważne?
Nikt, co prawda, nie rozpatrywał jeszcze spraw w tych kategoriach, ale mogło i 
tak się 
skończyć. Byliśmy dopiero na samym początku. Zaledwie dzisiaj zostało 
zaalarmowane miasto i na 
scenę wkroczyła policja; jutro gubernator mógł przysłać jakieś jednostki 
specjalne. Później sprawą 
będzie musiał się zająć rząd federalny. W dalszej kolejności pozostawało już 
tylko rozwiązanie 
Dobby'ego.
Jak do tej pory chrząszcze nie rozprzestrzeniły się zbytnio, ale obawy Belsena 
były całkiem 
uzasadnione. Z czasem rozpoczną ekspansję, przesuwając linię frontu od domu do 
domu, w miarę 
jak będzie się zwiększała ich liczebność. Billy miał rację, twierdząc, że one 
rozmnażają się 
niezwykle szybko.
Próbowałem sobie wyobrazić, w jaki sposób te chrząszcze mogą się rozmnażać, ale 
zabrakło mi konceptu.
W pierwszej kolejności rząd będzie chyba próbował nawiązać z nimi kontakt, 
odnaleźć 
jakiś sposób porozumienia. Może nawet nie z pojedynczymi stworzeniami, ale 
raczej z tym 
zbiorowym umysłem, który tworzyły, według teorii Dobby'ego.
Lecz czy w ogóle było możliwe nawiązanie kontaktu z podobnymi stworzeniami? Na 
jakim 
poziomie intelektualnym należało go szukać? Cóż dobrego mogłoby wyniknąć z 
takiego kontaktu, 
gdyby już został nawiązany? Gdzie znaleźć podstawowe pojęcia dla porozumienia 
się ludzi z tymi 
istotami?
Dotarło do mnie, że wszystkie te pytania rodzą się w mojej głowie na tle 
narastającej paniki. 
Rozwiązanie problemów, które pojawiły się wraz z przybyciem chrząszczy, wymagało 
absolutnej 
obiektywności, należało odrzucić nawet cień strachu czy wściekłości. Nadszedł 
chyba czas, aby 
ludzkość odrzuciła wszelkie aspekty zaściankowości, myślenia w kategoriach 
jednej tylko planety.
Nie był to, rzecz jasna, mój osobisty problem, dostrzegłem jednak związane z nim 
realne 
zagrożenie: odpowiedzialne osobistości, niezależnie od stopnia kompetencji, 
mogły zbyt długo 
trwać przy swoim obiektywizmie.
Musiał istnieć jakiś sposób na powstrzymanie chrząszczy, musiała istnieć jakaś 
metoda 
kontrolowania ich poczynań. Zanim jeszcze nastąpią jakiekolwiek próby nawiązania 
kontaktu, 
trzeba było znaleźć sposób pohamowania zapędów tych przybyszów z kosmosu.
Przypomniałem sobie, że Billy mówił, iż jedynie plastikowa pułapka jest w stanie 
zatrzymać chrząszcze.
Zacząłem się zastanawiać, w jaki sposób chłopcy mogli do tego dojść. Możliwe, że 
działali 
po prostu metodą prób i błędów. Mimo wszystko musieli razem z Tommym Hendersonem 
wypróbować kilka różnych pułapek.
Plastik mógł być sposobem na wyjście z sytuacji, w jakiej się znaleźliśmy. A 
raczej byłby 
sposobem, gdybyśmy go zastosowali, zanim sprawy zaszły aż tak daleko.
Myślałem intensywnie, dlaczego właśnie plastik. Jaki składnik w zrobionych z 
niego 
przedmiotach powstrzymywał chrząszcze przed wydostaniem się z pułapek? 
Prawdopodobnie był 
to jeden z tych czynników, które można poznać dopiero po długich, szczegółowych 
badaniach. 
Jednak w chwili obecnej nie miało to chyba większego znaczenia, wystarczyła 
informacja, że 
przedmioty z plastiku są w stanie powstrzymać chrząszcze.
Stałem tak przez dłuższy czas, przerzucając w myślach różne aspekty sprawy i 
zastanawiając się głównie, do kogo mam się teraz zwrócić.
Mogłem, oczywiście, przedstawić wszystko policji, byłem jednak przekonany, że 
nie 
wysłuchają mnie tam z należytą uwagą. Prawdopodobnie to samo spotkałoby mnie w 
rozmowie z 
władzami miasta. Możliwe, że w tym wypadku ktoś zainteresowałby się problemem, 
ktoś zdobyłby 
się na omówienie go ze mną, może nawet na zwołanie konferencji czy też 
zasięgnięcie opinii 
wybranych ekspertów, ale na tym rzecz cała raczej by się zakończyła. Rząd 
federalny w 
Waszyngtonie, na obecnym etapie, był chyba poza moim zasięgiem.
Problem polegał na tym, że chyba nikt jeszcze tak naprawdę nie rozumiał 
zagrożenia. 
Szybkie działanie mogło być spowodowane tylko silnym strachem, a jak do tej pory 
nikt, oprócz 
mnie, nie doświadczył tyle, by odczuwać strach.
Wtedy właśnie moje myśli zwróciły się ku człowiekowi, który był nie mniej 
przestraszony 
ode mnie.
Belsen.
Przyszło mi do głowy, że tylko on może mi pomóc, ponieważ także się boi.
Jako inżynier z pewnością potrafił osądzić, czy mój sposób rozumowania jest 
prawidłowy, 
czy też nie. Mógł wymyślić techniczny sposób załatwienia sprawy. Powinien 
wiedzieć, gdzie 
należy szukać niezbędnego plastiku, jaki typ tworzywa najlepiej zastosować oraz 
jak zorganizować 
samo wykonanie i rozmieszczenie pułapek. Niewykluczone także, że mógł znać 
kogoś, kto 
okazałby się nam teraz bardzo pomocny.
Podszedłem jeszcze raz do rogu domu i wyjrzałem na zewnątrz.
Po drugiej stronie ulicy stało kilku policjantów. Nie robili nic. Po prostu 
stali i przyglądali 
się, jak chrząszcze rozbierają ich samochody. Te bowiem całkiem nieźle 
oporządziły już karoserie i 
teraz pracowały nad tym, co znajdowało się pod maskami. Na moich oczach silnik 
jednego z 
wozów powoli uniósł się w górę i pożeglował w stronę domu. Kapał z niego olej, a 
od czasu do 
czasu spadały na ziemię grudy pozlepianego błocka i kurzu. Przez głowę 
przemknęła mi myśl, że 
ulubione dywany i zasłony Helen zostaną doszczętnie zniszczone.
Tu i tam można było dostrzec niewielkie grupki gapiów, którzy jednak trzymali 
się w 
przyzwoitej odległości.
Wyglądało na to, że zdołam bez przeszkód dotrzeć do domu Belsena, jeśli szerokim 
łukiem 
ominę moje podwórze. Ruszyłem szybko.
Naszły mnie obawy, czy zastanę Belsena w domu.
Większość posesji w najbliższym sąsiedztwie sprawiała wrażenie wyludnionych. Nie 
mogłem jednak zaprzepaścić takiej szansy. Postanowiłem, że jeśli nie zastanę go 
w domu, 
rozpocznę intensywne poszukiwania.
Dotarłem na jego podwórze, wszedłem na werandę i nacisnąłem dzwonek. Nikt nie 
odpowiadał, więc wśliznąłem się do środka.
Rozejrzałem się po pokojach, ale nikogo tu nie było.
- Belsen! - zawołałem.
Znów nikt nie odpowiedział. Zawołałem jeszcze raz.
Po chwili usłyszałem na schodach czyjeś kroki.
Uchyliły się drzwi do piwnicy i Belsen wyjrzał na zewnątrz.
- Ach, to ty - rzekł. - Cieszę się, że przyszedłeś. Będę potrzebował pomocy, a 
całą rodzinę 
wysłałem do znajomych.
- Wiem, co możemy zrobić, Belsen - powiedziałem. - Trzeba zdobyć wielką płachtę 
z 
plastiku i przykryć nią cały dom. One nie wydostaną się spod folii. Można by 
tego dokonać za 
pomocą helikopterów, czterech helikopterów, z których każdy uniósłby jeden róg 
płachty...
- Zejdź na dół - wtrącił Belsen. - Mam tu zajęcie dla nas obydwu.
Poszedłem za nim do pracowni.
Piwnica wyglądała dokładnie tak, jak można się tego było domyślać na podstawie 
charakteru gospodarza.
Gotowe maszyny muzyczne stały w długim, połyskującym szeregu. Na warsztacie 
piętrzył 
się stos różnych części, a wszędzie walały się porozrzucane narzędzia. 
Urządzenie przetwarzające 
taśmy stało w samym kącie; wyposażone w dziesiątki świecących lampek, wyglądało 
jak 
świąteczna choinka.
Tuż przed nim stał duży stół, na którym także trudno byłoby znaleźć kawałek 
miejsca. Cały 
założony był książkami, to spiętrzonymi w chwiejne stosy, to znów pootwieranymi. 
Całą podłogę 
zaścielały setki zapisanych kartek, a sterty utworzone z powiązanych w paczki 
notatek tworzyły 
pod ścianami istne piramidy.
- Nie wolno nam się pomylić - rzekł Belsen z pewną dozą tremy. - Muszę trafić za 
pierwszym razem, gdyż nie będzie już drugiej sposobności. Mam diabelnie mało 
czasu, ale wydaje 
mi się, że znalazłem rozwiązanie naszego problemu.
- Posłuchaj, Belsen - wtrąciłem, wyraźnie poirytowany. - Nie mam pojęcia, jakie 
to szalenie 
skomplikowane zagadnienie pochłania obecnie cały twój wolny czas, ale bez 
względu na wszystko 
moja sprawa wydaje mi się ważniejsza i nie cierpiąca zwłoki.
- Później - rzucił Belsen, niemal podskakując z wrażenia. - Później opowiesz mi 
o tym. 
Teraz muszę skończyć pracę nad tą taśmą. Przeprowadziłem już wszystkie 
obliczenia i teraz...
- Ale mnie chodzi o chrząszcze!
- A myślisz, że mnie o co, wariacie? - odparł Belsen. - Spodziewałeś się, że w 
takiej chwili 
mógłbym zajmować się czymś innym? Przecież wiesz, że za wszelką cenę muszę 
ochronić swój 
sprzęt. Nie mogę dopuścić, by te wszystkie skonstruowane przeze mnie urządzenia 
wpadły im w 
łapy.
- Ależ, Belsen...
- Przymierz się do tego wzmacniacza - rzekł, wskazując jedną z mniejszych 
skrzyń. - 
Właśnie z niego chcę skorzystać, bo jest zasilany z baterii. Spróbuj, czy dasz 
radę przesunąć go pod 
same drzwi.
Odwrócił się, podbiegł do maszyny przetwarzającej taśmy i usiadł przed nią. 
Zaczął powoli 
i ostrożnie uderzać w klawisze. Urządzenie zamruczało, zastukało, a światełka na 
panelu poczęły 
migotać.
Doszedłem do wniosku, że nie ma sensu próbować z nim rozmawiać, dopóki nie 
skończy 
swojej roboty. Istniała, co prawda, niewielka szansa na to, że on wie dobrze, do 
czego zmierza, że 
wymyślił jakiś sposób, czy to na zabezpieczenie swoich urządzeń, czy też na 
powstrzymanie 
chrząszczy.
Podszedłem do wskazanego wzmacniacza. Był cięższy, niż przypuszczałem. 
Jednorazowo 
mogłem przesunąć go zaledwie o kilka centymetrów. Zacząłem z trudem 
przemieszczać go w 
kierunku wyjścia, kiedy nagle dotarło do mnie, co Belsen ma zamiar uczynić.
Zdziwiłem się, że sam na to nie wpadłem. A jeszcze bardziej zdumiało mnie to, że 
Dobby 
pomyślał od razu o użyciu bomby atomowej, a nie przyszło mu do głowy tak proste 
rozwiązanie. 
Stwierdziłem, że coś podobnego mógł wymyślić jedynie Belsen, który nawet w 
sytuacji zagrożenia 
rozumował w kategoriach pasji swojego życia.
Pomysł był tak stary, sięgający korzeniami wręcz naszej prehistorii, niemalże 
stanowiący 
część dawno zapomnianej magii, że wydawał się aż śmieszny. A jednak powinien być 
skuteczny.
Belsen poderwał się na nogi i z cylindrycznego zagłębienia z boku maszyny 
wyciągnął 
krążek taśmy. Podbiegł do mnie, po czym padł na kolana przed wzmacniaczem, który 
udało mi się 
dotaszczyć prawie do samych drzwi.
- Nadal nie jestem pewien budowy tych chrząszczy - rzekł. - Wierzę, że mają 
strukturę 
krystaliczną, ale jakiego typu? Musiałem zaprogramować cały szereg tonów o 
widmie wystrzału i 
częstotliwościach infradźwiękowych. Mam nadzieję, że któraś z tych fal wprowadzi 
ich strukturę 
krystaliczną w rezonans.
Otworzył drzwiczki w obudowie urządzenia i począł zakładać taśmę.
- Jak te skrzypce, od których dźwięku rozsypał się kryształowy kielich - 
rzekłem.
Uśmiechnął się nerwowo.
- Klasyczny przykład. Widzę, że rozumiesz, o co mi chodzi.
- Chyba każdy wie, co to jest rezonans.
- Posłuchaj mnie teraz uważnie - powiedział Bel - sen. - Jedyne, czego musimy 
dokonać, to 
nacisnąć ten wyłącznik, który uruchomi odtwarzanie taśmy. Tą gałką reguluje się 
głośność, ale 
ustawiłem ją na maksimum. Otworzymy drzwi, podniesiemy maszynę, ja z tej strony, 
a ty z tamtej, 
i przeniesiemy ją tak daleko, jak tylko będzie to możliwe. Chce podejść jak 
najbliżej.
- To będzie niebezpieczne - ostrzegłem. - Właśnie zabiły psa. Dopadło go kilka 
tych 
owadów i po prostu przeleciały przez niego na wylot. Przypominają sterowane 
pociski.
Belsen wydął wargi.
- Czegoś podobnego należało oczekiwać.
Sięgnął ręką do klamki.
- Poczekaj chwilę. Czy jesteś pewien, że mamy prawo to zrobić?
- Prawo do czego? - zapytał.
- Do zabicia tych chrząszczy. Przecież to pierwsze stworzenia z kosmosu, które 
przybyły do 
nas z wizytą. Moglibyśmy się wiele od nich dowiedzieć, gdybyśmy tylko potrafili 
znaleźć sposób 
porozumienia...
- Porozumienia?
- No tak. Nawiązać z nimi kontakt. Zrozumieć je.
Sam niezbyt wiedziałem, co mi się stało, że zacząłem przemawiać w ten sposób.
- Po tym, co zrobiły z psem? Po tym, co uczyniły z twego domu?
- Tak - odparłem. - Myślę, że nawet po tym, co mi zrobiły...
- Ty zwariowałeś! - krzyknął Belsen.
Pchnął i otworzył drzwi na oścież.
- Do roboty! - wrzasnął na mnie.
Na chwilę się zawahałem, po czym chwyciłem za rączkę.
Maszyna była ciężka, ale jakimś sposobem zdołaliśmy ją wytaszczyć na górę i 
wyszliśmy 
na podwórze. Potykając się, doholowaliśmy ją prawie do samej ulicy, ale tu 
opadliśmy z sił i 
postawiliśmy ją na chodniku.
Popatrzyłem w stronę mojego domu. Patrol chrząszczy ciągle zataczał koła na 
wysokości 
szczytu dachu, rozsiewając złote odblaski w świetle zachodzącego słońca.
- Może powinniśmy podejść jeszcze bliżej - wysapał Belsen.
Chciałem już dźwignąć maszynę w górę, kiedy kątem oka dostrzegłem, że 
patrolujący okrąg 
się załamuje.
- Uważaj! - krzyknąłem.
Chrząszcze pikowały w naszą stronę.
- Wyłącznik! - wrzasnąłem. - Wyłącznik!
Ale Belsen nie drgnął nawet, stał jak skamieniały i wpatrywał się w owady, 
niezdolny do 
jakiegokolwiek ruchu.
Rzuciłem się do urządzenia, znalazłem wyłącznik i wcisnąłem go, po czym padłem 
na 
ziemię, chcąc zniknąć im z oczu, zapaść się pod jezdnię i stać się 
niewidzialnym.
Nie rozległ się żaden dźwięk. Jasne, wiedziałem, że tak powinno być, a jednak 
podświadomie zastanawiałem się, dlaczego nic nie słyszę. Może coś się stało z 
taśmą? Może 
urządzenie się zepsuło?
Kątem oka dostrzegłem, że patrol obniża lot w naszą stronę. Owady na chwilę 
zawisły 
nieruchomo w powietrzu, jakby je zatrzymała jakaś niewidzialna siła. Wiedziałem 
jednak, że się 
mylę, że przerażenie zniekształca obserwowany przeze mnie obraz.
Nie przeczę, że bałem się jak diabli, ale Belsen naprawdę był przerażony. Stał 
tam nadal, 
zesztywniały, niezdolny do poruszenia ręką czy nogą, wpatrując się w nadchodzącą 
śmierć 
rozszerzonymi z niedowierzania oczami.
Chrząszcze były już prawie nad nami. Znalazły się tak blisko, że mogłem 
rozróżnić 
pojedyncze stworzenia jako tańczące złotawe punkciki. Nagle każda z tych kropek 
zamieniła się w 
chmurkę roziskrzonego pyłu i rój przestał istnieć.
Powoli podniosłem się na nogi i zacząłem otrzepywać ubranie.
- Pozbyliśmy się ich - mruknąłem do Belsena, potrząsając go za ramię.
Odwrócił się powoli w moją stronę. Widziałem, jak napięcie znika z jego twarzy.
- Zadziałało - mruknął słabym głosem. - A nie byłem tego wcale pewien.
- Już to mówiłeś. Jesteś bohaterem dnia.
W moim głosie brzmiała gorycz, chociaż sam nie umiałem powiedzieć dlaczego.
Zostawiłem go stojącego na chodniku i przeszedłem na drugą stronę ulicy.
Dokonaliśmy tego, powtarzałem sobie w duchu. Zacząłem się zastanawiać, co też 
może nas 
czekać, gdy wyruszymy kiedyś do gwiazd. Czy także napotkamy tak mało zrozumienia 
i tak mało 
cierpliwości? Czy będziemy się zachowywać równie arogancko, jak poczynały sobie 
owe złote 
chrząszcze?
Czy zawsze będą jacyś Belsenowie wrzeszczący na jakichś Marsdenów? Czy ci 
Marsdenowie zawsze będą niezdolni, za mało wytrzymali, by stawić czoło 
przerażeniu? Czy 
zawsze będą się lękać, że ich postawa, nie do końca jeszcze uformowana, jest 
sprzeczna z 
interesem społecznym? Czy poczucie strachu i niemożność zrozumienia będą zawsze 
towarzyszyć 
wszystkim wizytom z kosmosu?
Stwierdziłem, że to po prostu śmieszne, iż właśnie ja, a nie kto inny boryka się 
z takimi 
myślami. Przecież te chrząszcze doprowadziły mój dom do ruiny.
Doszedłem jednak do wniosku, że istniała jeszcze szansa wyjścia z opresji 
obronną ręką. 
Wciąż miałem możliwość zrobienia na tym pieniędzy. Olbrzymi agat nadal znajdował 
się w moim 
posiadaniu, a on był przecież wart fortunę.
Rzuciłem szybkie spojrzenie w kierunku ogrodu, ale kamienia tam nie było.
Z zapartym tchem ruszyłem biegiem.
Stanąłem u wejścia do ogrodu i zapatrzyłem się, zdruzgotany, na kupkę 
połyskliwego 
piasku.
Tego nie wziąłem pod uwagę: agat, podobnie jak chrząszcze czy jak kielich, miał 
strukturę 
krystaliczną.
Odwróciłem się i popatrzyłem poprzez podwórze. Byłem doprowadzony do 
ostateczności.
Wszystko przez tego Belsena, pomyślałem. Diabli by wzięli tę jego falę dźwiękową 
o 
widmie wystrzału!
Powinienem którąś z jego wspaniałych maszyn rozwalić mu na głowie! Szybko 
uspokoiłem 
się jednak. Pojąłem, że nie jestem w stanie nic zrobić ani nawet niczego 
powiedzieć. Przecież 
Belsen naprawdę był bohaterem, sam go tak wcześniej nazwałem.
Ten człowiek w pojedynkę znalazł sposób zażegnania straszliwego 
niebezpieczeństwa, jakie 
groziło nam ze strony istot przybyłych z kosmosu.
Spodziewałem się, że nazajutrz mniej więcej podobnie brzmiące nagłówki 
znajdziemy we 
wszystkich gazetach, w ten sposób będzie myślał cały świat. Może z wyjątkiem 
kilku naukowców 
oraz paru innych osób, które niewiele miały do powiedzenia.
Belsen był bohaterem i gdybym chciał tknąć go choćby jednym palcem, zostałbym 
zlinczowany.
Tylko to się teraz liczyło: Belsen bohater.
Znów zacznie każdego dnia o szóstej rano włączać swoją orkiestrę i nikt w 
sąsiedztwie nie 
odważy się powiedzieć mu złego słowa.
Czy ktoś z was wie, ile może kosztować wyłożenie całego domu materiałem 
dźwiękochłonnym?
KRUCJATA IDIOTY
Przez długi czas byłem miasteczkowym idiotą, ale to już przeszłość, chociaż 
nadal wołają 
za mną „stuknięty" albo jeszcze gorzej.
Teraz jestem geniuszem, ale oni się o tym nie dowiedzą. W każdym razie na pewno 
nie 
wszyscy.
Gdyby poznali prawdę, zaczęliby mnie unikać.
Nikt się nie domyślił i nikt nie powinien się domyślić. Nadal powłóczę nogami, 
wzrok mam 
tak samo nieobecny, a moje mamrotanie jest równie niewyraźne jak do tej pory. 
Czasami jest mi 
bardzo ciężko pamiętać ciągle o tym niezdarnym łażeniu, o pustym wzroku i 
mamrotaniu tak jak 
przedtem, wtedy gdy z wielkim trudem przychodziło mi tego unikać. Ale teraz 
najważniejsze jest, 
żeby nie wywołać żadnych podejrzeń.
Wszystko zaczęło się tego ranka, kiedy poszedłem na ryby.
Już przy śniadaniu powiedziałem mamie, że wybieram się nad rzekę. Nie 
sprzeciwiała się, 
wiedziała bowiem, jak bardzo lubię łowić ryby. Poza tym, gdy siedzę nad rzeką, 
nie przysparzam 
żadnych kłopotów.
- W porządku, Jim - odparła. - Przyda nam się trochę ryb w domu.
- Wiem, gdzie je złowić - powiedziałem. - W tym głęboczku strumienia, zaraz za 
farmą Alfa 
Adamsa.
- Tylko nie wdawaj się w żadne awantury z Alfem - ostrzegła mama. - Wiem, że go 
nie 
lubisz.
- On był dla mnie niedobry, nie powinien mnie zmuszać do tak ciężkiej roboty. A 
potem nie 
zapłacił mi pieniędzy. I do tego śmiał się ze mnie.
Chyba lepiej było tego nie mówić, ponieważ mamę bardzo boli, kiedy opowiadam, że 
ktoś 
się ze mnie wyśmiewa.
- Nie zwracaj uwagi na to, co robią ludzie - rzekła mama łagodnym i spokojnym 
głosem. - 
Pamiętaj, co mówił pastor Martin ostatniej niedzieli. Powiedział...
- Wiem, co powiedział, ale ja nadal nie lubię, kiedy się ze mnie wyśmiewają. 
Ludzie nie 
powinni się ze mnie śmiać.
- No tak - przyznała mama ze smutkiem w głosie. - Nie powinni.
Kończyłem śniadanie, myśląc o tym, że pastorowi Martinowi bardzo łatwo jest 
mówić o 
cierpliwości i wyrozumiałości. Wiedziałem jednak dobrze, jaki on jest naprawdę, 
i w jaki sposób 
odnosił się do lennie Smith, organistki. On w ogóle był dobry tylko w kazaniach.
Po śniadaniu poszedłem do drwalki, żeby wyciągnąć mój sprzęt do łowienia ryb, a 
Bounce 
przeszedł na naszą stronę ulicy, chcąc mi pomóc. Bounce jest moim najlepszym 
przyjacielem, 
oczywiście po mamie. Nie może mi nic powiedzieć, rzecz jasna - przynajmniej na 
razie - ale 
również nie śmieje się ze mnie.
Pogadałem trochę do niego kopiąc robaki, zapytałem też, czy chce pójść ze mną na 
ryby. 
Nie dało się ukryć, że chciał. Przeszedłem więc przez ulicę i powiedziałem pani 
Lawson, że 
Bounce idzie ze mną. Należał do niej, lecz większość czasu spędzaliśmy razem.
Zatem wyruszyliśmy. Ja niosłem wędkę i całą resztę sprzętu, a Bounce kręcił się 
koło moich 
nóg, jak gdyby był dumny z tego, że ludzie mogą go widzieć u mego boku.
Przeszliśmy koło banku i przez wielkie frontowe okno widziałem, że bankier 
Patton pracuje 
przy swoim biurku; wyglądał na najważniejszego człowieka w całym Mapleton, bo 
tak było w 
rzeczywistości. Zwolniłem nieco kroku, żeby dobrze go ponienawidzić.
Mama i ja nie musielibyśmy mieszkać w tej starej, rozsypującej się ruderze, 
gdyby bankier 
Patton nie pozbawił nas prawa do naszego domu po śmierci taty.
Potem minęliśmy farmę Alfa Adamsa, która jest pierwszą farmą za granicami 
miasta, i jego 
też trochę ponienawidziłem, ale nie tak bardzo jak bankiera Pattona. Wszystko, 
co Alf mi zrobił, to 
zagonił do cięższej roboty niż należało, a potem nie zapłacił mi pieniędzy.
Alf był wielkim, hałaśliwym mężczyzną i, jak sądzę, dosyć dobrym farmerem - w 
każdym 
razie na pewno stać go było na zapłatę. Wybudował sobie nową wielką stodołę i, 
czego należało się 
po nim spodziewać, nie pomalował jej na czerwono, jak powinna wyglądać porządna 
stodoła, ale 
na biało z czerwonym deseniem. Czy ktoś kiedyś słyszał o stodole pomalowanej we 
wzorki?
Zaraz za farmą Alfa Bounce i ja skręciliśmy z drogi i poszliśmy przez pastwisko 
w kierunku 
głęboczka w strumieniu.
Duma Alfa, wielki byk Hereford skubał trawę w odległym kącie pastwiska, razem z 
całą 
resztą bydła. Kiedy nas zobaczył, ruszył w naszą stronę, lecz wcale nie był 
wściekły i nastawiony 
wojowniczo, ale tylko zaciekawiony, chociaż gotowy do walki, gdyby to okazało 
się konieczne. 
Nie bałem się, ponieważ zaprzyjaźniłem się z nim tamtego lata, kiedy pracowałem 
dla Alfa. Często 
głaskałem Hereforda po głowie i drapałem za uszami. Alf mówił, że jestem 
szalonym głupkiem i że 
któregoś dnia ten byk mnie zabije.
- Nigdy nie wierz bykowi - mawiał.
Kiedy byk już był na tyle blisko, żeby zobaczyć, kto idzie, zrozumiał, że nie 
mamy wobec 
niego wrogich zamiarów, zawrócił więc i zaczął z powrotem skubać trawę.
Dotarliśmy do strumienia i zarzuciłem wędkę, Bounce natomiast poszedł nieco 
dalej i 
zaczął brodzić w płytkiej wodzie. Złowiłem kilka ryb, były to jednak małe sztuki 
i nie brały zbyt 
często, więc powoli zacząłem tracić zainteresowanie. Lubię łowić ryby, ale 
wciąga mnie to tylko 
wtedy, gdy dobrze biorą.
Pogrążyłem się w marzeniach. Zacząłem się zastanawiać, ile różnych gatunków 
roślin 
znalazłoby się na określonym obszarze, dajmy na to w kwadracie trzydzieści na 
trzydzieści 
metrów, gdyby tak szczegółowo to zbadać. Przyjrzałem się dokładniej najbliższemu 
otoczeniu 
wokół miejsca, na którym siedziałem. Poza zwykłą trawą, jaka rośnie na 
wszystkich pastwiskach, 
było tam trochę mniszka, trochę szczawiu, kilka fiołków, a nawet jeden jaskier, 
który jeszcze nie 
zakwitł.
Nagle, kiedy przyglądałem się mniszkowi, stwierdziłem, że widzę całą roślinę - 
nie tylko tę 
część, która wystaje ponad poziom gruntu!
Sam nie wiem, od jakiego czasu widziałem już w ten sposób, tylko sobie tego nie 
uświadamiałem. Zresztą „widziałem" nie było chyba najlepszym określeniem, lepsze 
byłoby raczej 
słowo „wiedziałem". Zatem wiedziałem, jak główny korzeń mniszka wnika w głąb 
ziemi, jak 
odchodzą od niego mniejsze boczne korzonki, wiedziałem dokładnie, gdzie 
wszystkie te korzonki 
się znajdują, w jaki sposób pobierają z gleby wodę i inne związki chemiczne, jak 
substancje 
pokarmowe są magazynowane w korzeniach i w jaki sposób mniszek wykorzystuje 
światło 
słoneczne, żeby przekształcić ten pokarm w formy dla niego niezbędne. A 
najśmieszniejsze było to, 
że nigdy przedtem o niczym takim nawet nie słyszałem.
Popatrzyłem na inne rośliny - wszystkie mogłem oglądać w ten sam sposób. 
Zacząłem się 
zastanawiać, czy z moimi oczami nie stało się coś złego i czy zawsze już będę 
widział wszystko 
łącznie z całym wnętrzem, zamiast tego tylko, co na zewnątrz. Postanowiłem więc 
sprawdzić, czy 
potrafię wyłączyć ten nowy sposób widzenia. I udało się!
Spróbowałem jeszcze raz ujrzeć korzenie mniszka i zobaczyłem je, tak samo jak 
poprzednio.
Dlaczego nigdy przedtem nie widziałem w ten sposób? Dlaczego właśnie teraz 
uzyskałem 
tę zdolność? Kiedy tak siedziałem i myślałem, odwróciłem głowę i popatrzyłem na 
strumień, 
starając się wejrzeć w jego głąb. I wtedy zobaczyłem wszystko jak na dłoni. 
Widziałem w 
najdrobniejszych szczegółach całe dno i zakamarki pod skarpami, w których stały 
wielkie płocie, 
większe niż jakiekolwiek ryby, które dotychczas wyciągnąłem z tego strumienia.
Dostrzegłem też, że haczyk mojej wędki jest zanurzony z dala od tego miejsca, 
zacząłem go 
więc powoli przesuwać, dopóki nie znalazł się tuż przed nosem jednej z 
największych sztuk. Ale 
ryba zdawała się go nie dostrzegać albo po prostu nie była głodna, ponieważ 
stała spokojnie, 
leniwie falując płetwami i poruszając skrzelami.
Opuściłem haczyk trochę niżej, aż dotknął czubka jej nosa, a ona nadal nie 
zwracała uwagi 
na przynętę.
Już ja sprawię, żebyś nabrała apetytu! Nie pytajcie mnie, jak tego dokonałem.
Nie umiałbym odpowiedzieć. W jednej chwili dotarło do mnie, że mogę i potrafię 
to zrobić. 
Tak więc spowodowałem, że poczuła się głodna. Rzuciła się na przynętę jak Bounce 
na świeżą 
kość.
Korek chlupnął pod wodę, poderwałem wędkę i wyciągnąłem rybę ze strumienia. 
Zdjąłem 
ją z haczyka i włożyłem do siatki, gdzie leżało już cztery czy pięć małych sztuk 
złowionych 
wcześniej.
Potem poszukałem następnej dużej ryby, opuściłem haczyk i znów spowodowałem, 
żeby 
poczuła się głodna.
Po upływie jakiejś półtorej godziny niemal do cna wyczyściłem cały głęboczek z 
dużych 
ryb. Pozostało tam jeszcze sporo drobiazgu, ale ten mnie już nie interesował. 
Miałem pełną siatkę i 
nie mogłem jej nieść w ręce, bo ciągnęłaby się po ziemi. Musiałem zarzucić ją 
sobie na ramię, ale 
w ten sposób zamoczyłem koszulę.
Zawołałem Bounce'a i poszliśmy z powrotem do miasta.
Każdy, kogo spotykałem po drodze, zatrzymywał się, spoglądał na moje ryby, po 
czym 
chciał wiedzieć, skąd je mam, na co je złowiłem i czy zostało tam coś jeszcze, 
czy wyłowiłem 
wszystkie. Kiedy opowiadałem, że wyłapałem wszystkie, jakie tam były, śmiali się 
do rozpuku.
Skręciłem właśnie w ulicę Główną, zmierzając w stronę domu, kiedy z gabinetu 
fryzjerskiego wyszedł bankier Patton. Pachniało od niego na odległość, ponieważ 
Jake, nasz 
fryzjer, zwykł był wylewać całe butelki swoich mikstur na głowy klientów.
Zobaczył mnie, idącego z rybami, i zastąpił mi drogę. Spojrzał najpierw na mnie, 
potem na 
ryby, po czym skrzyżował swoje tłuste ręce na piersi. Po chwili odezwał się, 
jakby mówił do 
dzieciaka:
- Och, Jimmy! Skąd masz takie piękne rybki?
W jego głosie czuło się coś takiego, jakbym ja nie miał prawa do tych ryb i 
zdobył je w 
jakiś nielegalny sposób.
- Z głęboczka strumienia, tuż za farmą Alfa - odpowiedziałem.
W tej samej chwili, nawet nie starając się o to, zobaczyłem go w ten sam sposób, 
w jaki 
widziałem mniszek - dostrzegłem żołądek bankiera, jelita, coś, co było chyba 
wątrobą, a ponad tym 
wszystkim, otoczone przez ciastowatą różową masę, pulsowało coś, co, jak się 
domyśliłem, 
musiało być jego sercem.
Przypuszczam, że po raz pierwszy ktoś naprawdę nienawidził drugiej osoby aż tak 
dogłębnie.
Wyciągnąłem obie ręce - na dobrą sprawę nie zrobiłem tego naprawdę, ponieważ w 
jednej 
nadal ściskałem wędkę, a druga zajęta była siatką z rybami - ale tak właśnie to 
odczuwałem: 
jakbym wyciągnął obie dłonie, chwycił jego serce i bardzo mocno ścisnął.
Bankier sapnął potężnie, potem jęknął i syknął, jak gdyby uchodziło z niego całe 
powietrze, 
a ja musiałem odskoczyć na bok, żeby nie przewrócił się na mnie.
Upadł na ziemię i więcej się nie poruszył.
Z gabinetu fryzjerskiego wybiegł Jake.
- Co mu się stało? - zapytał.
- Właśnie się przewrócił - odparłem.
Jake popatrzył na niego uważnie.
- To atak serca. Znam się na tym.
Pobiegnę po doktora. Popędził ulicą w stronę domu doktora Masona, a tymczasem 
dookoła 
zaczęli gromadzić się ludzie.
Podszedł Ben z wytwórni serów, Mikę, właściciel sali bilardowej, i jeszcze kilku 
farmerów, 
którzy przyjechali do miasta na zakupy.
Wyniosłem się stamtąd i poszedłem do domu. Mama bardzo się ucieszyła.
- Będziemy mieli wspaniały obiad - powiedziała, przyglądając się rybom. - Jak ci 
się udało 
złowić aż tak dużo, Jim?
- Świetnie dzisiaj brały - odpowiedziałem.
- Pospiesz się teraz i oczyść je. Zjemy część na obiad, część zaniosę pastorowi 
Martinowi, a 
resztę posolę i schowam w piwnicy. Tam jest ciemno i chłodno, przechowają się 
przez kilka dni.
Po chwili do naszego okna podeszła pani Lawson i zaczęła opowiadać mamie o 
bankierze 
Pattonie.
- Rozmawiał właśnie z Jimem, kiedy to się stało - oświadczyła.
- Dlaczego nic mi nie powiedziałeś, Jim? - zwróciła się do mnie mama.
- Nie pytałaś mnie o to - odparłem. - Rozmawialiśmy o rybach.
Zaczęły dalej plotkować o bankierze Pattonie, a ja poszedłem do drwalki, żeby 
oczyścić 
płocie. Bounce siedział obok mnie, przyglądał się, jak skrobię łuskę i 
przysiągłbym, że był nie 
mniej szczęśliwy ode mnie, jak gdyby udany połów był w jakiejś części jego 
udziałem.
- Mieliśmy dobry dzień, Bounce - rzekłem, a pies odpowiedział, że on również tak 
uważa. 
Wspomniał, jak brodził w strumieniu, jak wystraszył żabę i jakie wspaniałe 
zapachy rozpoznawał, 
kiedy kręcił się z nosem przy ziemi.
Nie myślcie sobie, że próbuję wam wcisnąć, iż Bounce naprawdę mówił, ponieważ 
tak nie 
było. Aleja odczuwałem tak, jakby on właśnie to dokładnie powiedział.
Ludzie cały czas śmieją się ze mnie, drwią, wytykają mnie palcami, ponieważ 
jestem 
miasteczkowym idiotą, ale w niektórych wypadkach taki miasteczkowy idiota bije 
ich na głowę. 
Gdyby do nich przemówił pies, z pewnością narobiliby w majtki ze strachu albo 
wylądowali u 
czubków, ale dla mnie nie było w tym niczego dziwnego. Pomyślałem wówczas, że to 
o wiele 
fajniej, kiedy Bounce może do mnie mówić i nie muszę już zgadywać, o co mu 
chodzi. Nigdy nie 
myślałem, że jest w tym coś niezwykłego - zawsze uważałem, że mógłby mówić, 
gdyby tylko 
chciał. To bardzo mądry pies.
Tak więc Bounce siedział obok mnie i rozmawialiśmy, podczas gdy ja czyściłem 
ryby. 
Kiedy wyszedłem z drwalki, pani Lawson już nie było, a mama stała przy kuchni i 
rozgrzewała 
patelnię, żeby usmażyć je na obiad.
- Jim, ty... - zawahała się na moment. - Jim, ty nie miałeś nic wspólnego z tym, 
co się 
przydarzyło bankierowi Pattonowi, prawda? Nie popchnąłeś go, nie uderzyłeś ani 
nic takiego?
- Ja go nigdy nawet nie dotknąłem - odparłem i była to absolutna prawda. W 
rzeczywistości 
nie zrobiłem tego przecież.
Po południu wyszedłem z domu i pracowałem w ogrodzie. Mama od czasu do czasu 
dostaje 
jakąś chałupniczą robotę, co pozwala jej zarobić nieco pieniędzy, ale i tak nie 
dalibyśmy sobie 
rady, gdyby nie uprawa ogrodu. Ja także wykonywałem dorywcze prace, ale od czasu 
kiedy 
pobiłem się z Alfem po tym, jak nie zapłacił mi ani grosza, mama nie pozwala mi 
już pracować dla 
nikogo. Powiada, że jeżeli zajmę się uprawą ogrodu i czasami złowię trochę ryb, 
to będzie 
wystarczająca pomoc.
Kiedy pracowałem w ogrodzie, znalazłem jeszcze jedno zastosowanie mojego nowego 
sposobu widzenia. W główkach kapusty siedziały robaki. Widziałem je wszystkie, 
co do jednego, a 
więc wybiłem je, ściskając w ten sam sposób, jak ścisnąłem bankiera Pattona. Na 
jednym z 
krzaczków pomidorów odkryłem coś dziwnego, co przypominało kłębek kurzu. 
Przypuszczam, że 
była to kolonia jakichś wirusów, ponieważ na początku miałem trudności z 
dojrzeniem tego, takie 
było małe. Powiększyłem je więc, a kiedy widziałem wszystko dokładnie, 
spowodowałem, żeby się 
wyniosły. Nie ściskałem ich tak jak robaki. Po prostu zmusiłem je, żeby 
zniknęły.
Zabawnie jest tak pracować w ogrodzie, kiedy można wejrzeć pod powierzchnię 
ziemi, 
zobaczyć, jak rośnie pasternak i rzodkiewka, a także pozbyć się wszystkich 
szkodników 
mieszkających pod ziemią, zrobić inspekcję całej warstwy gleby i upewnić się, że 
wszystko jest w 
porządku.
Mieliśmy smażone ryby na obiad, potem smażone ryby na kolację, a po kolacji 
poszedłem 
na spacer.
Zanim się spostrzegłem, dotarłem do domu bankiera Pattona i przechodząc obok, 
poczułem, 
jak od tamtej strony napływa fala smutku.
Zatrzymałem się przed podjazdem i pozwoliłem temu smutkowi wsączyć się we mnie. 
Myślę, że przed żadnym domem w mieście nie byłbym w stanie z taką łatwością 
wyczuć 
panującego wewnątrz nastroju, nie wiedziałem w ogóle, że coś takiego potrafię i 
nigdy tego nie 
próbowałem. Teraz dotarło to do mnie chyba dlatego, że nastrój smutku w domu 
Pattona był na tyle 
wyraźny, na tyle silny, że go bez trudu odczułem.
Starsza córka bankiera znajdowała się na górze, w swoim pokoju, i wiedziałem, że 
płacze. 
Druga córka siedziała przy matce w salonie. Co prawda żadna z nich nie płakała, 
ale czuły się 
bardzo samotne i zagubione. W domu przebywali jeszcze inni ludzie - 
prawdopodobnie znajomi z 
sąsiedztwa, którzy przyszli dotrzymać towarzystwa wdowie w takiej chwili - ale 
ci nie byli wcale 
smutni.
Zrobiło mi się przykro z powodu tych trzech kobiet i zapragnąłem im pomóc. Nie 
dlatego, 
żebym popełnił coś złego, zabijając bankiera Pattona. Mimo wszystko jednak to 
nie była ich wina, 
że bankier miał taki a nie inny charakter. Stałem więc przed tym domem, chcąc im 
jakoś pomóc.
Nagle poczułem, że chyba potrafię to zrobić. Spróbowałem najpierw z tą 
dziewczyną 
przebywającą samotnie w pokoju na górze. Sięgnąłem do niej myślami i przesłałem 
jej trochę 
radości. Na początku mi się nie udawało, ale szybko pojąłem, jak należy to robić 
i rzeczywiście 
zdołałem sprawić, że poczuła się szczęśliwa. Potem tak samo obdarzyłem radością 
dwie pozostałe 
kobiety i ruszyłem dalej, czując się znacznie lepiej po tym, co uczyniłem dla 
całej rodziny.
Zacząłem nasłuchiwać przed wszystkimi domami, które mijałem. W większości z nich 
panował nastrój pogody albo co najmniej zadowolenia, a tylko z kilku dotarło do 
mnie uczucie 
smutku. Automatycznie sięgałem tam myślami i zsyłałem radość. Nie czułem się 
powołany, żeby 
robić cokolwiek dobrego jakimś określonym osobom. Mówiąc szczerze, nie pamiętam 
nawet, które 
domy obdarowałem szczęściem. Sądziłem po prostu, że jeśli posiadam zdolność 
czynienia czegoś 
takiego, to powinienem to robić. Chyba nie byłoby w porządku, gdyby ktoś 
posiadający taką moc 
nie chciał jej wykorzystać.
Kiedy wróciłem do domu, mama siedziała i czekała na mnie. Wyglądała na 
zmartwioną, 
podobnie jak zawsze, kiedy znikam z domu na dłuższy czas, a ona nie wie, gdzie 
się znajduję.
Poszedłem do mojego pokoju i położyłem się do łóżka, nie mogłem jednak dość 
długo 
zasnąć, zastanawiałem się bowiem, skąd się wzięły we mnie zdolności robienia 
tych wszystkich 
niecodziennych rzeczy i dlaczego odkryłem je w sobie właśnie dziś, ponieważ 
poprzednio niczego 
podobnego nie potrafiłem. W końcu jednak zasnąłem.
Sytuacja, jaką zastałem, nie jest, oczywiście, idealna, ale i tak o wiele 
lepsza, niż 
kiedykolwiek się spodziewałem. Nie przypomina niczego, co do tej pory 
spotykaliśmy na obcych 
planetach, a żaden z dotychczasowych gospodarzy nie odpowiadał tak bardzo naszym 
celom jak 
ten, którego tutaj wykorzystałem.
Zaakceptował mnie, nie domyślając się niczego, nie uczynił także nic, by się 
mnie pozbyć 
lub przejąć nade mną kontrolę. Jego inteligencja pozwoliła mu szybko i bez trudu 
znaleźć 
zastosowanie dla tych spośród moich zdolności, które okazały się dla niego 
proste do opanowania, 
co zdaje się największym sukcesem ze wszystkich moich osiągnięć. Jest to osobnik 
bardzo 
ruchliwy, łatwo nawiązujący kontakty z innymi przedstawicielami gatunku, 
wykazujący ponadto 
wiele ciekawych cech.
Uważam siebie za szczęśliwca, że udało mi się znaleźć tak wspaniałego gospodarza 
niemalże natychmiast po przybyciu.
Kiedy wstałem i zjadłem śniadanie, wyszedłem z domu. Bounce czekał już na mnie. 
Oznajmił, że chce iść ze mną na polowanie na króliki, co bez wahania 
zaakceptowałem. Powiedział 
też, iż teraz, kiedy możemy się porozumieć, powinniśmy stanowić zgrany zespół. 
Ja mogłem 
wspiąć się na wzniesienie, na wielki głaz albo wejść na drzewo, żeby dokładnie 
zlustrować teren, 
dojrzeć króliki i dać mu odpowiednie namiary do polowania, a on już się nimi 
zajmie.
Poszliśmy drogą w stronę farmy Alfa, ale przed nią skręciliśmy w stronę 
pastwisk, 
zmierzając ku ugorom wokół wzgórza po drugiej stronie strumienia.
Kiedy zeszliśmy z drogi, odwróciłem się, by jak zawsze ponienawidzić trochę 
Alfa, ale 
kiedy się zatrzymałem na chwilę, smakując nienawiść, przyszedł mi do głowy 
pomysł. Nie 
wiedziałem, czy będę umiał to zrobić, ale ów pomysł tak mi się spodobał, że 
postanowiłem 
spróbować.
Skupiłem swoje spojrzenie na stodole Alfa, powędrowałem nim tu i tam, aż 
wylądowałem 
w samym środku budynku. Ze wszystkich stron otaczało mnie siano, chociaż 
fizycznie, co 
zrozumiałe, stałem cały czas obok Bounce'a na pastwisku, gdzie zatrzymaliśmy się 
na chwilę 
podczas drogi na polowanie.
Chciałbym móc wyjaśnić, co wtedy zrobiłem i jak tego dokonałem, ale bardziej 
ciekawi 
mnie, skąd posiadałem niezbędne do tego wiadomości - miałem przecież mętne 
pojęcie o reakcjach 
chemicznych i tego typu rzeczach. Zrobiłem coś z sianem, potem zrobiłem coś z 
tlenem i po chwili 
pojawił się płomyk, tam, w samym środku sterty. Kiedy rozpalił się nieco, 
nawiałem stamtąd i 
znalazłem się znów w sobie, obok Bounce'a. Poszliśmy dalej, przez strumień w 
kierunku wzgórza.
Od czasu do czasu spoglądałem za siebie, obawiając się, że ogień może zostać 
stłumiony, 
ale widziałem ciągle powiększający się słup dymu, który wydobywał się przez 
otwarte wrota 
stodoły od strony pastwiska.
Dotarliśmy w końcu do ugorów. Usiadłem na stoku wzgórza, żeby odpocząć nieco i 
podelektować się tym, co zrobiłem. Ogień miał znakomite siedlisko, mógł rozpalić 
się na dobre i 
nic chyba nie było w stanie uratować stodoły przed całkowitym spłonięciem. 
Wkrótce pożar stał się 
widoczny jak na dłoni, podziwiałem najpiękniejszy słup dymu, jaki kiedykolwiek 
miałem okazję 
oglądać.
Kiedy wracałem do domu, zatrzymałem się przy sklepie. Stał tam Alf, ale wyglądał 
na 
uradowanego; w niczym nie przypominał człowieka, któremu niedawno spaliła się 
stodoła.
Bardzo szybko zrozumiałem jednak, dlaczego był taki uradowany.
- Ubezpieczyłem ją - mówił do Berta Jonesa, właściciela sklepu. - Ubezpieczyłem 
ją na 
kupę forsy. Poza tym to była za duża stodoła, o wiele za duża jak na moje 
potrzeby. Kiedy ją 
budowałem, myślałem poważnie o przemysłowej hodowli krów mlecznych, zaplanowałem 
więc 
dużo miejsca na siano.
Bert chrząknął.
- Więc ten ogień był ci bardzo na rękę, prawda, Alf?
- To najlepsza rzecz, jaka mi się w ogóle przytrafiła. Będę mógł zbudować sobie 
nową 
stodołę i jeszcze zaoszczędzę trochę gotówki.
Było mi bardzo przykro z powodu tego, co się stało, gorączkowo myślałem jednak, 
co robić 
dalej.
Po obiedzie znów poszedłem drogą za miasto, aż na pastwisko Alfa, gdzie nadal 
pasł się 
byk. Okazał radość na mój widok, ponieważ pomachał wesoło ogonem i pokiwał 
głową.
Przez całą drogę zastanawiałem się, czy będę umiał rozmawiać z bykiem tak samo, 
jak 
rozmawiałem z Bouncem i obawiałem się, że będzie to niemożliwe, ponieważ Bounce 
był psem, a 
psy są o wiele mądrzejsze od byków.
Miałem, rzecz jasna, rację. Musiałem się nieźle napracować, żeby byk cokolwiek 
zrozumiał.
Zrobiłem błąd, drapiąc go za uszami kiedy próbowałem się z nim dogadać, gdyż 
prawie 
usnął. Niemal fizycznie odczuwałem, jaką przyjemność sprawia mu to drapanie. 
Musiałem więc 
obejść go i kopnąć w nogę, żeby zwrócić na siebie jego uwagę. Teraz poszło mi 
już znacznie lepiej, 
a byk próbował nawet co nieco odpowiadać. Stwierdziłem jednak, że byki są 
strasznymi mrukami.
Byłem prawie pewien, że prawidłowo wszystko zrozumiał, ponieważ ruszył do akcji 
z 
takim impetem i determinacją, że aż naszły mnie obawy, czy trochę nie 
przesadziłem. Chciałem, 
żeby podszedł do ogrodzenia po drugiej stronie pastwiska i przesadził je, nie 
dotykając nawet 
żerdzi. Byk jednak zatrzymał się przed ogrodzeniem, postał tam chwilę, podrapał 
się o żerdzie, po 
czym zaczął tak się wściekać, że musiałem uciekać stamtąd najszybciej, jak tylko 
umiałem.
Wracałem do domu bardzo zadowolony z siebie, że wymyśliłem coś aż tak sprytnego. 
Nie 
zdziwiło mnie więc wcale, kiedy wieczorem usłyszałem wiadomość, że Alf został 
stratowany przez 
własnego byka.
Nie była to, co prawda, miła śmierć, ale Alf zasłużył sobie na nią, jeśli 
pomyśleć, w jaki 
sposób potraktował mnie ubiegłego lata.
Siedziałem właśnie w sali bilardowej, kiedy ktoś przyniósł tę niezwykłą nowinę i 
wszyscy 
natychmiast zaczęli o tym rozmawiać. Ktoś przypomniał, jak to Alf zawsze mawiał, 
że nie wolno 
wierzyć bykowi. Ktoś inny znowu zauważył, że Alf często mówił, iż ja byłem 
jedyną osobą, która 
potrafiła obchodzić się z tym narowistym stworzeniem. Podobno cały czas, kiedy 
pracowałem u 
niego, bał się, że w każdej chwili byk może mnie zabić.
Kiedy zobaczyli, że jestem w sali, zaczęli mnie o to wypytywać, ale udawałem 
głupka i 
skończyło się na chóralnym śmiechu, tyle że mało mnie teraz ich śmiech 
obchodził. Ja wiedziałem 
coś, o czym oni nie mieli pojęcia. Wyobrażałem sobie ich miny, gdyby poznali 
prawdę!
Nie mieli jednak szans, rzecz jasna.
Jestem na to zbyt sprytny.
Kiedy wróciłem do domu, wziąłem kartkę papieru, ołówek i zacząłem wypisywać 
nazwiska 
wszystkich moich wrogów - każdego, kto kiedyś wyśmiewał się ze mnie, robił mi 
coś przykrego 
albo opowiadał o mnie jakieś brzydkie rzeczy.
Lista okazała się dosyć długa, figurowali na niej niemal wszyscy mieszkańcy 
miasteczka.
Siedziałem nad nią i myślałem; w końcu doszedłem do wniosku, że chyba nie 
powinienem 
zabijać wszystkich w miasteczku. Nie dlatego, żebym nie mógł - to było dla mnie 
tak proste jak 
splunąć. Ale kiedy pomyślałem o Alfie i o bankierze Pattonie, stwierdziłem, że 
śmierć człowieka, 
którego się nienawidzi, daje niewielką satysfakcję. Poza tym było dla mnie 
całkiem oczywiste, że 
jeśli zabiję bardzo wielu ludzi, zacznie mi dokuczać samotność.
Jeszcze raz uważnie przyjrzałem się sporządzonej liście i kilku osobom 
udzieliłem 
dodatkowego kredytu zaufania, skreślając ich nazwiska. Przeczytałem potem 
wszystkie, jakie 
pozostały, i musiałem przyznać, że każda z tych osób jest zła. Zdecydowałem, że 
nawet jeśli ich nie 
zabiję, będę musiał uczynić coś takiego, by nie pozwolić im dłużej być złymi 
ludźmi.
Zastanawiałem się nad tym przez dłuższy czas i przypomniałem sobie, co mówił 
pastor 
Martin, chociaż, jak już wspominałem, był on mocny tylko w gębie. Zdecydowałem 
jednak 
odłożyć na bok moją nienawiść i zacząć zamieniać zło w dobro.
Jestem zdezorientowany i zakłopotany, chociaż to prawdopodobnie normalna reakcja 
po 
połączeniu własnego umysłu z umysłem obcej istoty. Mój gospodarz jest osobnikiem 
zdradliwym 
oraz pozbawionym zasad i, chociażby z tego właśnie powodu, stanowi ciekawy 
obiekt do 
obserwacji.
Nadal jestem zaszokowany łatwością, z jaką gospodarz przyswaja sobie moje 
umiejętności, 
a jednocześnie przerażony sposobami ich wykorzystania. Zdumiewa mnie również 
jego głębokie 
przekonanie, że jest on mniej inteligentny od innych przedstawicieli swojej 
rasy. Wszelkie 
działania od początku naszej asymilacji nie potwierdzają takiego wniosku. 
Obawiam się, że może 
być to pogląd irracjonalny, pewien rodzaj kompleksu niedoceniania własnej 
osobowości, na tyle 
silny, iż osobnik ten po prostu nie potrafi myśleć o sobie w innych kategoriach.
Jestem prawie przekonany, że w jakiś sposób wyczuł mą obecność i może 
wykorzystać 
wszelkie moje zdolności do usunięcia mnie ze swego umysłu. Utrzymywanie tego 
kontaktu byłoby 
w takim wypadku całkowicie nieetyczne z mojej strony. Okazał się jednak tak 
znakomitym 
siedliskiem do prowadzenia obserwacji, że będę odwlekał moment zerwania więzi.
Faktem jest, że gnębi mnie poczucie niepewności. Mógłbym, oczywiście, przejąć 
całkowitą 
kontrolę nad jego umysłem i dowiedzieć się prawdy, a także zapoznać się z 
kilkoma sprawami, 
które mnie nurtują. Obawiam się jednak, że w ten sposób mógłbym zniszczyć jego 
efektywność 
jako agenta i zaprzepaścić wszelkie walory siedliska obserwacyjnego. 
Zdecydowałem się poczekać 
jeszcze, zanim zdobędę się na ten drastyczny krok.
Śniadanie zjadłem w pośpiechu, chcąc jak najszybciej przystąpić do pracy. Mama 
zapytała, 
co mam zamiar dzisiaj robić, odpowiedziałem więc, że pójdę się trochę przejść.
Najpierw poszedłem na plebanię i usiadłem za płotem oddzielającym ją od terenu 
kościoła. 
Wkrótce wyszedł pastor Martin i zaczął spacerować po tym, co nazywał swoim 
ogrodem; udawał 
pogrążonego w modlitwach, chociaż mnie się zawsze wydawało, że jest to tylko 
poza na użytek 
starszych pań, które mogłyby go obserwować.
Uwolniłem swój umysł z niezwykłą łatwością i szybko połączyłem z jego umysłem 
tak 
ściśle, iż wydawało mi się, że to ja chodzę po ogrodzie, a nie on. Mówię wam, to 
było bardzo 
dziwne uczucie, jako że przez cały czas wiedziałem dobrze, że siedzę z boku, 
oparty o ogrodzenie.
W jego myślach nie było nawet śladu modlitwy. Przerzucał w pamięci wszystkie 
argumenty, mające nakłonić ludzi z miasteczka do większych datków na rzecz 
kościoła. Złorzeczył 
niektórym ludziom najbardziej związanym z parafią, nazywając ich wstrętnymi 
skąpcami. 
Musiałem w duchu przyznać, że miał rację.
Bardzo ostrożnie, niemalże podkradając się, wszedłem między jego rozważania i 
przywołałem w jego pamięci Jennie Smith, organistkę, oraz to, w jaki sposób ją 
traktował. 
Chciałem, żeby zaczął się wstydzić swojego postępowania.
Próbował odpędzić te myśli, ale nie wiedział, że ich źródłem nie jest jego 
umysł, nie 
przypuszczał, że mogły być one wywoływane z zewnątrz. Nie pozwoliłem mu odegnać 
ich od 
siebie, lecz naciskałem coraz mocniej.
Nakierowałem jego rozważania na to, jak bardzo ludzie z miasteczka mu ufają, 
widząc w 
nim duchowego przywódcę; przypomniałem także te chwile, kiedy był młodym 
mężczyzną, zaraz 
po ukończeniu seminarium, i widział swe powołanie życiowe jako jedną wielką 
krucjatę. 
Podsunąłem mu myśl o tym, jak dalece zaprzepaścił te wszystkie idee, w które 
wówczas wierzył. 
Doprowadziłem go do takiego przygnębienia, że był bliski płaczu. Wtedy właśnie 
wywołałem w 
nim przekonanie, że jedyną drogą wyjścia jest wzięcie się w garść, a kiedy 
odmieni swoje widzenie 
świata, będzie mógł zacząć żyć na nowo i stać się przykładem dla siebie i 
wiernych.
Kiedy odchodziłem, miałem wrażenie, że nieźle się nad nim napracowałem, 
wiedziałem 
jednak, że będę musiał od czasu do czasu sprawdzać jego postępowanie.
Poszedłem potem do sklepu, usiadłem i przyglądałem się, jak Bert Jones robi 
porządki. 
Kiedy wreszcie odezwał się do mnie, wniknąłem do jego umysłu i przypomniałem mu, 
ile razy 
płacił o wiele niższe od rynkowych ceny za jajka, które skupował od farmerów, 
jak często 
dopisywał dodatkowe pozycje na rachunkach wysyłanych do stałych klientów, a 
także jego drobne 
oszustwa podatkowe. Szczególnie to ostatnie nieco go wystraszyło, nadal jednak 
pracowałem nad 
nim, aż niemal powziął decyzję naprawienia wszystkich wyrządzonych krzywd.
Nie doprowadzałem tego toku myśli do końca, wiedziałem bowiem, że będę mógł 
wrócić 
tutaj w każdej chwili i dokonać niezbędnych korekt na drodze przemiany Berta w 
dobrego 
człowieka.
Potem poszedłem do fryzjera i zacząłem się przyglądać, jak Jake układa włosy 
klientowi. 
Człowiek siedzący na fotelu nie interesował mnie zbytnio; był to jeden z 
farmerów, który mieszkał 
kilka kilometrów za miastem. Poza tym doszedłem do wniosku, że na razie lepiej 
będzie 
skoncentrować się wyłącznie na mieszkańcach miasteczka.
Zanim stamtąd wyszedłem, stałem się przyczyną kilku zmartwień Jake'a - chodziło 
przede 
wszystkim o pieniądze przetrącone na hazard w zakamuflowanym pokoiku na tyłach 
sali 
bilardowej. Jego też prawie doprowadziłem do przekonania, że będzie lepiej, 
jeśli przyzna się do 
wszystkiego przed żoną.
Potem zajrzałem do sali bilardowej. Mikę siedział za barem w kapeluszu 
wciśniętym 
głęboko na oczy i wczytywał się w wyniki ligi baseballowej w porannej gazecie. 
Sięgnąłem po 
gazetę z poprzedniego dnia i zacząłem ją przeglądać. Mikę roześmiał się na ten 
widok i zapytał, 
gdzież to nauczyłem się czytać. A wtedy zdrowo mu przyłożyłem.
Kiedy wychodziłem, miałem absolutną pewność, że gdy tylko zamknę za sobą drzwi, 
Mikę 
natychmiast pójdzie do piwnicy i wyleje na podłogę cały zapas pędzonego przez 
siebie bimbru. 
Obiecałem sobie, że niedługo tu wrócę i spowoduję, iż w dodatku zabroni 
wszystkim korzystania z 
pokoju na zapleczu.
W wytwórni serów nie miałem zbytnio szans na to, by popracować nad Benem. 
Farmerzy 
stali w kolejce, aby sprzedać mleko, więc Ben był zanadto zajęty, żeby wnikać w 
jego myśli. 
Delikatnie mu tylko zasygnalizowałem, że Jake może się dowiedzieć o związku jego 
żony z 
Benem. Wiedziałem, że gdy tylko będę mógł nad nim popracować, odniosę 
niewątpliwy sukces, 
zauważyłem bowiem, że nielicho się wystraszył.
W taki właśnie sposób wędrowałem po mieście.
Była to bardzo wyczerpująca praca i czasami zdawało mi się, że wziąłem na swoje 
barki 
zbyt wiele. Wówczas siadałem sobie, odpoczywałem nieco i w duchu przekonywałem 
sam siebie, 
że jest to mój obowiązek - że z jakichś niewiadomych powodów właśnie ja zostałem 
obdarowany 
tą mocą po to, by ją wykorzystywać na wszelkie możliwe sposoby, a co za tym 
idzie, nie po to, 
bym ją zużywał dla swoich własnych celów, ale dla dobra wszystkich ludzi.
Wydaje mi się, że nie pominąłem nikogo z mieszkańców miasteczka.
Czy pamiętasz, jak zastanawialiśmy się nad możliwością istnienia nie branych 
przez nas 
pod uwagę aspektów planu? Poświęciliśmy temu problemowi dość dużo czasu, ale nie 
przewidywaliśmy żadnych zagrożeń, chociaż wszyscy wyrażali obawy, że takowe mogą 
pojawić 
się podczas pierwszych eksperymentów. Teraz spieszę donieść, że istnieje 
niebezpieczeństwo.
Dokładne, subiektywne obserwacje nie są możliwe. Kiedy sprzęga się własny umyśl 
z 
umysłem gospodarza, tenże uzyskuje dostęp do wszystkich naszych umiejętności, a 
jest to bardzo 
poważny czynnik oddziaływujący na normy moralne i obyczajowe badanego 
społeczeństwa.
W rezultacie uzyskałem zniekształcony obraz cywilizacji na tejże planecie. 
Uprzednio 
balem się ingerować w bieg wydarzeń, teraz jestem już przekonany, że muszę 
przejąć całkowitą 
kontrolę.
Teraz, kiedy Bert stał się już prawy, jest chyba najszczęśliwszym człowiekiem na 
Ziemi. 
Nie załamało go nawet to, że po wyłuszczeniu powodów, dla których zwraca 
wszystkim pewne 
sumy pieniędzy, sporą część klientów stracił bezpowrotnie. Nie wiem, co się 
dzieje z Benem - 
zniknął bez śladu, kiedy Jake rozgłosił, że zabije go jak psa. Swoją drogą 
wszyscy się dziwią, co 
podkusiło Bena, żeby pójść i opowiedzieć Jake'owi o swoim związku z jego żoną. 
Żona Jake'a 
także zniknęła, a złośliwi twierdzą, że uciekła razem z Benem.
Jeśli mam być szczery, jestem bardzo zadowolony ze zmian, jakie zaszły w naszym 
miasteczku. Wszyscy są teraz uczciwymi ludźmi, nikt nikogo nie oszukuje, 
całkowicie zniknęły 
hazard i pijaństwo. Mapleton stało się dla całych Stanów Zjednoczonych wzorem 
przestrzegania 
zasad moralnych.
Myślę, że przyczynił się do tego fakt, iż na samym początku wypędziłem wszelkie 
zło ze 
swoich myśli i zamiast zabić wszystkich, których nienawidziłem, zamieniłem ich w 
porządnych 
ludzi.
Zaskakuje mnie tylko to, że gdy chodzę nocami po ulicach miasteczka, nie 
wyczuwam tak 
wielu radosnych myśli jak przedtem. W rzeczywistości mam nieraz zajęcie na całą 
noc, żeby zesłać 
na każdy dom poczucie szczęścia i zadowolenia. Wydawało mi się, że uczciwi 
ludzie muszą być 
ludźmi szczęśliwymi, ale chyba się pomyliłem. Myślę, że to właśnie dlatego, iż 
teraz są dobrymi 
ludźmi, a nie złymi, że nie oddają się płochym przyjemnościom, lecz poświęcają 
się solidnym, 
popłatnym zajęciom - życie stało się nieco nużące.
Martwię się także o siebie. Kiedy czyniłem tak wiele dobrego, przynajmniej część 
mogłem 
robić z osobistych pobudek. Tak było, w mniejszym czy większym stopniu, w 
wypadku śmierci 
Alfa oraz bankiera Pattona. Nie robiłem tego dla wszystkich ludzi, ale z myślą o 
sobie i moich 
najbliższych. To chyba nie jest w porządku. Dlaczego mieliby korzystać wyłącznie 
ludzie, których 
znam?
Na pomoc! Czy mnie słyszysz? Jestem w pułapce! Nie mogę ani przejąć kontroli nad 
moim 
gospodarzem, ani zerwać z nim więzi. Niech nikt więcej pod żadnym pozorem nie 
próbuje użyć 
przedstawiciela tej rasy jako gospodarza!
Na pomoc!
Czy mnie słyszysz?
Ratunku!
Przez całą noc siedziałem i obmyślałem plan. Teraz mam jasność.
Kiedy już podjąłem decyzję, poczułem się jednocześnie i bardzo ważny, i 
upokorzony. 
Wiem, że zostałem wybrany jako narzędzie czynienia dobra i nie wolno mi 
zaprzestać mojej 
działalności. Wiem, że miasteczko było czymś w rodzaju poletka doświadczalnego, 
było dla mnie 
szkołą, nauką tego, jak mam postępować. Znając teraz prawdę, jestem zdecydowany 
wykorzystać 
ofiarowaną mi potęgę dla dobra całej ludzkości.
Mama od dłuższego już czasu odkładała niewielkie sumy pieniędzy na swój pogrzeb.
Wiem, gdzie chowa te pieniądze.
To wszystko co ma.
Ale chyba mi wystarczy, by dotrzeć do ONZ.
LEG.JASWIDZ.
Kiedy nadeszła pora, o której zazwyczaj przychodził listonosz, stary Clyde 
Packer zamknął 
klaser ze znaczkami i poszedł do łazienki, żeby przyczesać siwe włosy oraz 
brodę. Nigdy nie mógł 
sobie poradzić z niesforną fryzurą, a domyślał się, że po drodze z pewnością 
napotka któregoś z 
sąsiadów. Nie chciał nikomu przysparzać okazji do plotek. I tak był przekonany, 
że go obgadują, 
chociaż niewiele sobie z tego robił. Zdecydowanie najgorsza pod tym względem 
była wdowa 
Foshay, która mieszkała w drugim końcu korytarza.
Przed wyjściem stanął jeszcze pośrodku zagraconego pokoju i wyciągnął z szuflady 
olbrzymiego biurka - na którym piętrzyły się niewiarygodne wręcz stosy 
różnorodnych rzeczy - 
maleńkie pudełeczko pochodzące z Unuk al Hay. Otworzył je, wyjął jeden z 
niewielkich listków i 
wsunął go sobie pod język.
Przez chwilę stał jeszcze przy otwartej szufladzie, rozkoszując się cudownym 
smakiem 
liścia, który w jakimś stopniu przypominał dobrą whisky zaprawioną delikatnie 
miętą, choć w 
gruncie rzeczy całkowicie różnił się od smaku zarówno ziemskiej whisky, jak i 
ziemskiej mięty. 
Dość ostry, a mimo to przyjemny smak liścia w ogóle nie kojarzył się z niczym 
spotykanym na 
Ziemi. Packer miał nawet pewne podejrzenia, że można się od niego uzależnić, 
chociaż PugAlNash 
nigdy mu o tym nie wspominał.
Stwierdził po raz kolejny, że być może Pug usiłował go w jakiś sposób 
powiadomić, on 
jednak nie potrafił tego zrozumieć, gdyż unukiańskie podejście do języka 
Ziemian, do zasad 
pisowni oraz gramatyki, było wręcz niewiarygodnie obce, a mógł się o tym 
przekonać jedynie ten, 
kto próbował rozszyfrować jeden z ich kwiecistych, zagadkowych tekstów.
Dostrzegł teraz, że pudełko jest już prawie puste. Miał nadzieję, iż wierny, 
wręcz 
bezgranicznie mu oddany korespondent i tym razem będzie o nim pamiętał. Owo 
głębokie 
przekonanie opierało się tylko na jednej przesłance: w ciągu kilkunastu lat 
wymiany listów 
PugAlNash nie zawiódł go ani razu. Zawsze przysyłał nowe pudełeczko wonnych 
liści, kiedy tylko 
kończył się zapas Packera, w dodatku nieodmiennie do przesyłki dołączony był 
list oklejony 
najnowszymi znaczkami z Unuk.
Dziwnym sposobem paczka przychodziła dokładnie tego samego dnia, kiedy Clyde 
wyjmował ostatni liść z poprzedniego pudełka, jak gdyby PugAlNash dysponował 
jakimś nie 
znanym wśród ludzi zmysłem i precyzyjnie umiał przewidzieć, kiedy przyjacielowi 
skończy się 
zapas.
Taki oddany druh to prawdziwy skarb, pomyślał Packer. Co prawda, to nie 
humanoid, ale 
niezwykle wierny przyjaciel.
Po raz kolejny próbował sobie wyobrazić, jak Pug wygląda. Zawsze w myślach 
przedstawiał go jako niewielką istotę, chociaż nie miał najmniejszego pojęcia, 
czy naprawdę nie 
jest on gigantycznym stworzeniem. Nie wiedział też, do czego może być podobny. 
Warunki 
panujące na Unuk uniemożliwiały Ziemianom przebywanie na tej planecie, dlatego 
we wszelkich 
kontaktach oraz wymianie handlowej - podobnie jak w wypadku wielu innych 
cywilizacji - musieli 
pośredniczyć inni mieszkańcy Galaktyki.
Clyde niejednokrotnie zastanawiał się również, co Fug robi z cygarami, które 
wysyłał mu w 
zamian za egzotyczne liście: zjada je? pali? wącha? traktuje jako ozdoby? może 
wpina sobie we 
włosy? - o ile, rzecz jasna, w ogóle ma włosy.
Pokręcił głową, zasunął szufladę i wyszedł na korytarz, dokładnie sprawdzając, 
czy dobrze 
zamknął za sobą drzwi. Wolał nie ryzykować, by jego sąsiedzi, a zwłaszcza wdowa 
Foshay, 
myszkowali w jego rzeczach.
Ucieszył się, ponieważ na korytarzu nie było nikogo. Wcisnął guzik windy i 
czekał z 
nadzieją, że los nadal będzie dla niego łaskawy.
Stało się jednak inaczej.
Z sąsiedniego mieszkania wyszedł mężczyzna - hałaśliwy, nieprzyjemny typek, 
który 
nikogo nie potrafił uszanować. Od razu klepnął Packera po plecach.
- Cześć, Clyde! - ryknął uradowany.
- Dzień dobry, panie Morton - mruknął ozięble Packer.
Morton nie miał żadnego prawa mówić mu po imieniu. Nikt z sąsiedztwa nie zwracał 
się do 
niego per Clyde. Wyjątek stanowił tylko jego siostrzeniec, Anton Camper, który i 
tak mówił do 
niego: wujku Clyde, a najczęściej po prostu: wujku. Z Tony'ego jest jednak kawał 
nicponia, 
przypomniał sobie Packer; bez przerwy w coś się wplątuje, zawsze dużo gada i nic 
z tego nie 
wynika. Mówiąc szczerze, Tony był szczwanym jak lis krętaczem.
Przynajmniej tę jedną cechę odziedziczył po mnie, pomyślał z dumą Packer. Gdybym 
był 
młodszy, oskubałbym ich wszystkich do ostatka, a połapaliby się dopiero wtedy, 
gdyby ktoś im 
powiedział, że paradują z gołym tyłkiem.
- Jak tam dzisiaj interesy w filatelistyce? - ryknął Morton, nieustannie 
poklepując go po 
plecach.
- Pozwolę sobie przypomnieć, panie Morton, że nie prowadzę żadnych interesów w 
filatelistyce - odparł stanowczo Packer. - Ja tylko zbieram znaczki. To moje 
hobby i mogę je 
gorąco polecić...
- Wcale nie o to mi chodziło - przerwał nieco zdumiony Morton. - Dobrze wiem, że 
nie 
zarabiasz na znaczkach...
- W zasadzie osiągam pewne korzyści, ale w bardzo ograniczonej wysokości. Nie 
jest to 
jednak stały dochód, a już z pewnością nie można tego nazwać interesem. 
Niektórzy zbieracze 
wiedzą, że utrzymuję bardzo szerokie kontakty i czasami korzystają...
- I właśnie o to chodzi! - ryknął Morton i tak go huknął po przyjacielsku w 
plecy, że Clyde 
aż się zatoczył. - Najważniejsze w życiu to mieć odpowiednie znajomości. Na tym 
się zawsze 
dobrze wychodzi. Weź mnie, na przykład...
Szczęśliwie przybycie windy uratowało go przed zwierzeniami sąsiada.
W holu podreptał prosto do recepcji.
- Dzień dobry, panie Packer - powitał go dozorca, wręczając kilka listów. - 
Przyszła też 
paczka, dość ciężka. Chce pan, żebym pomógł zanieść ją do windy?
- Nie, dziękuję. Mam nadzieję, że sobie jakoś poradzę.
Dozorca schylił się i postawił na kontuarze sporej wielkości paczkę. Packer 
chwycił ją i 
ściągnął z blatu, lecz zaledwie zdołał opuścić na podłogę. Ocenił, że musi ważyć 
jakieś piętnaście 
kilogramów. Kiedy zaś spojrzał na kartę adresową, którą od końca do końca 
pokrywały znaczki 
pocztowe o bardzo wysokich nominałach, dosłownie zabrakło mu tchu w piersi.
Przyjrzał się uważnie nalepce - jego nazwisko i adres zostały pieczołowicie 
wykaligrafowane, co mogło świadczyć, że nadawcy z dużym trudem przychodziło 
posługiwanie się 
ziemskim alfabetem. Zamiast adresu zwrotnego widniał natomiast istny gąszcz 
kropek, kresek i 
zawijasów, który dopiero po dłuższej chwili wydał mu się znajomy, chociaż Packer 
nie mógł sobie 
przypomnieć, gdzie już widział takie pismo. Jego uwagę przykuły znaczki 
pochodzące z loty Raka 
- tylko raz w całym swoim życiu miał sposobność oglądać znaczki z tego odległego 
układu 
planetarnego. Stał jeszcze przez jakiś czas, gorączkowo się zastanawiając, ile 
też mogą być one 
warte.
Wreszcie wetknął listy pod pachę i dźwignął paczkę. Była naprawdę bardzo ciężka; 
pożałował teraz, że się nie zgodził, by dozorca pomógł mu ją nieść. Powiedział 
jednak, iż da sobie 
radę, nie wypadało więc zmienić nagle zdania. Przecież nie jestem jeszcze taki 
stary i słaby, 
pomyślał.
Dotaszczył z trudem paczkę do windy. Postawił ją na podłodze, wcisnął guzik i 
zapatrzył 
się na metalowe okucia drzwi.
Niespodziewanie usłyszał za sobą skrzeczący, piskliwy okrzyk. Packera przeszył 
dreszcz, 
natychmiast bowiem rozpoznał po głosie wdowę Foshay.
- Ach, to pan, panie Packer! Jak to miło, że spotykamy się przy windzie!
Odwrócił się powoli. Trudno, nic na to nie poradzę, pomyślał; nie mogę przecież 
stać do 
niej tyłem.
- Ależ pan obładowany! - pisnęła wdowa. - Pomogę, jeśli pan pozwoli.
Zanim zdążył zareagować, wyciągnęła mu listy spod pachy.
- Zajmę się tym, zawsze będzie panu lżej.
Miał straszną ochotę wyrwać jej z ręki listy, lecz tylko się uśmiechnął. Zdawał 
sobie 
sprawę, że mimo jego dobrej woli ten wymuszony uśmiech musi bardziej przypominać 
grymas 
szczerzącego kły wampira.
- Miałem szczęście, że trafiłem właśnie na panią - powiedział. - Sam z pewnością 
bym nie 
dał sobie rady.
Kobieta nie zwróciła jednak uwagi na ukrytą aluzję, dalej szczebiotała radośnie:
- Kupiłam wspaniałe mięso na befsztyki, a ponieważ zawsze robię więcej, niż sama 
dam 
radę zjeść, więc może skusi się pan na wspólny obiad?
- Niestety, to niemożliwe - wypalił szybko. - Bardzo mi przykro, ale mam wiele 
pracy. 
Widzi pani, ile otrzymałem korespondencji. - Wskazał listy, które trzymała, oraz 
stojącą na 
podłodze paczkę. Parsknął przy tym głośno niczym zdenerwowany mors, lecz wdowa 
nadal nie 
chciała zauważyć jego irytacji.
- Jakież to musi być romantyczne i podniecające - paplała - otrzymywać tak wiele 
listów, 
paczek i najróżniejszych przesyłek z całej Galaktyki; z tych wszystkich 
niezwykłych i tak 
odległych planet. Któregoś dnia musi mi pan objaśnić dokładniej, na czym polega 
zbieranie 
znaczków.
- Szanowna pani - rzekł poważnym tonem. - Zajmuję się filatelistyką od 
dwudziestu lat i 
sam dopiero zaczynam pojmować, na czym to wszystko polega. Nie podejmuję się 
zatem wyjaśnić 
tego komuś nie wtajemniczonemu.
Ta uwaga również nie zrobiła na wdowie większego wrażenia.
Niech to szlag trafi, pomyślał Packer. Czy istnieje jakikolwiek sposób na 
uciszenie tej 
przeklętej baby?
Cholerna sklerotyczka, stwierdził i znowu prychnął z pogardą. Chyba przez 
najbliższe trzy 
dni będzie łaziła po całym bloku i opowiadała wszystkim o swoim niezwykłym 
spotkaniu ze 
starym dziwakiem. Niemalże słyszał jej skrzekliwy głosik, którym powtórzy 
każdemu: „Otrzymuje 
całe sterty listów z różnych obcych planet, a do tego paczki i paczuszki. Jestem 
pewna, że wcale 
nie chodzi tu o zbieranie znaczków. To bardzo podejrzane. Mogłabym się założyć o 
ostatniego 
dolara, że jest zamieszany w jakieś nieczyste sprawki".
Kiedy stanęli wreszcie pod drzwiami jego mieszkania, wdowa Foshay z wyraźnym 
ociąganiem oddała mu listy.
- A może ma pan ochotę na rosół? - zapytała. - Wszyscy twierdzą, że mój rosół 
nie ma sobie 
równych. Przygotowuję go według specjalnego przepisu.
- Dziękuję, ale nie mogę.
Otworzył zamek i położył dłoń na klamce. Wdowa nie ruszała się z miejsca.
- Chętnie bym panią zaprosił - powiedział, kłamiąc jak z nut - ale byłoby mi 
wstyd. Mam w 
pokoju straszny bałagan.
Bałagan to bardzo delikatne określenie, dodał w myślach.
Wreszcie został sam. Zamknął drzwi i zaczął torować sobie drogę między stosami 
albumów, klaserów, segregatorów, pudeł i pudełeczek, które zajmowały niemal całą 
powierzchnię 
pokoju.
Dotarł w końcu do biurka i położył paczkę na podłodze. Pospiesznie przejrzał 
listy. 
Pierwszy był z Dahiba, drugi z układu Liry, trzeci z Muphrida, ostatni zaś 
stanowiła reklamówka 
jakiejś firmy wysyłkowej z Marsa.
Clyde usiadł w głębokim, olbrzymim fotelu za biurkiem i obrzucił krytycznym 
spojrzeniem 
cały pokój.
Któregoś dnia naprawdę będę musiał tu zrobić porządek, pomyślał. Bez wątpienia 
znajdzie 
się mnóstwo rzeczy, które można po prostu wyrzucić, a resztę trzeba posegregować 
i poukładać w 
opisanych pudełkach, aby łatwo było cokolwiek znaleźć. Warto by przy okazji 
zrobić szczegółowy 
inwentarz - wreszcie byłoby wiadomo, jak wielka oraz ile warta jest ta cała 
kolekcja.
Z drugiej strony jej wartość nie ma przecież aż takiego znaczenia, przekonywał 
sam siebie.
Przyszło mu na myśl, że powinien zacząć zbierać znaczki tematycznie. Większość 
kolekcjonerów postępowała w ten sposób. Galaktyka była zdecydowanie za duża, by 
chociaż 
marzyć o zbieraniu wszystkich wydań. Nawet kilka tysięcy lat temu, kiedy 
filateliści mogli brać 
pod uwagę wyłącznie znaczki emitowane na Ziemi, wydawano ich zbyt wiele, aby 
jeden człowiek 
zdołał zebrać wszystkie. Już wtedy hobbiści musieli ograniczać zakres swoich 
zainteresowań.
I tu właśnie tkwił problem: decydując się na zbiór tematyczny, trzeba było 
zapomnieć o 
pozostałych znaczkach. Jakie należało przyjąć kryteria wyboru? Interesować się 
wydaniami z 
jednej tylko planety bądź układu gwiezdnego? A może ograniczyć się do edycji z 
odległych stron, 
powiedzmy z systemów oddalonych co najmniej o pięćset lat świetlnych? Albo 
zbierać wyłącznie 
koperty? Ten pomysł wydawał się dość ciekawy, różnorodne koperty ze znaczkami, 
stemplowane 
w coraz to innym układzie planetarnym, ukazywałyby odmienne drogi, którymi listy 
wędrują od 
jednego globu do drugiego.
Ów problem nie dawał się rozwiązać: tak wiele było interesujących zagadnień. Z 
pewnością 
nie starczyłoby kilku pokoleń na ich zgłębienie, a co dopiero jednego ludzkiego 
życia.
Przez dwadzieścia lat, poświęcając się jedynie swojej pasji, zgromadziłem 
ogromną 
kolekcję, pomyślał. Włożyłem w to mnóstwo pracy, ale nie żałuję nawet jednej 
minuty, a w 
pewnych dziedzinach, stwierdził z dumą, mogę się chyba uważać za eksperta. 
Wielokrotnie w 
specjalistycznych czasopismach ukazywały się moje artykuły i chyba nie ma 
tygodnia, by do moich 
drzwi nie zapukał ktoś znany w środowisku, bądź to szukając porady w jakiejś 
drobnej sprawie, 
bądź też chcąc zamienić chociażby kilka słów.
Tak, zbieranie znaczków mogło być źródłem niewyczerpanej satysfakcji, mogło 
stanowić 
radość całego życia.
Ale samo ich gromadzenie było jedynie drobną cząstką przyjemności, tylko jej 
zarodkiem. 
Przede wszystkim liczyły się kontakty nawiązane z innymi filatelistami. Trzeba 
było ciągle szukać 
nowych znajomości, zwłaszcza z mieszkańcami najodleglejszych rejonów Galaktyki. 
Trudno 
bowiem polegać na usługach różnych handlarzy, którzy oferowali wyłącznie to, co 
mogli zdobyć 
prostymi sposobami, nie zadając sobie trudu sprowadzania rzadkich egzemplarzy. 
Dlatego 
największe znaczenie miały listowne kontakty z hobbistami gotowymi wymieniać 
część swoich 
zbiorów; przyjazne stosunki z takimi samymi jak on samotnikami mieszkającymi 
gdzieś na 
obrzeżach Galaktyki, skąd najczęściej właśnie pochodziły niezwykle cenione, 
egzotyczne znaczki. 
Z ludźmi mającymi czas na ich zbieranie, prowadzenie korespondencji i odsprzedaż 
walorów po 
przystępnej cenie, albo też z drobnymi firmami, które chwytały się praktycznie 
każdego zlecenia, 
pragnąc w jakikolwiek sposób zdobyć fundusze dla biednych, pionierskich kolonii.
Packer przypomniał sobie człowieka o nazwisku Marsh mieszkającego w systemie 
Coonskin, który za przysyłane znaczki prosił tylko o jedno: taśmy z najnowszymi 
nagraniami 
ziemskiej muzyki. Odważny ksiądz prowadzący misję na niegościnnym Agustronie 
zbierał z kolei 
stare blaszane pudełka po cygarach i puste butelki od whisky, które z 
niewyjaśnionych powodów 
bardzo wysoko ceniono na tej zwariowanej planecie. Ale rozmyślając o wszystkich 
ludziach czy 
obcych istotach, z którymi utrzymywał kontakty, nigdy nie zapominał o 
PugAlNashu.
Przesunął pod językiem kawałek egzotycznego liścia, próbując wyssać jeszcze z 
niego 
resztki cudownego smaku. Po raz kolejny przyszło mu na myśl, że gdyby tylko 
udało się 
sprowadzić większy transport tych liści, można by na tym zbić fortunę. Tu, na 
Ziemi, ów towar w 
małych porcjach, takich jak na przykład guma do żucia, powinien się sprzedawać 
na pniu. Kiedyś 
próbował podsunąć ten pomysł Pugowi, ale Unukianin przyjął propozycję z wyraźnym 
zdumieniem 
i wręcz oburzony wyjaśnił - choć Packer do końca nie mógł zrozumieć powodów - że 
nie wyobraża 
sobie, jak można traktować upominek wysyłany przyjacielowi jako dowód 
wdzięczności niczym 
pospolity produkt, którym dałoby się handlować na dużą skalę.
Dzwonek do drzwi wyrwał go z tych rozmyślań. Podszedł do wyjścia.
Na korytarzu stał Tony Camper.
- Dzień dobry, wujku Clyde - powitał go wesoło.
Packer przez dłuższą chwilę tkwił z ręką na klamce.
- Jeśli już sobie o mnie przypomniałeś, to chyba powinienem cię wpuścić - 
mruknął w 
końcu.
Tony wkroczył do środka i wcisnął z powrotem kapelusz na głowę, po czym obrzucił 
krytycznym spojrzeniem zagracony pokój.
- Któregoś dnia będziesz tu musiał zrobić trochę porządku, wujku. Dziwię się, 
jak możesz 
mieszkać w takim bałaganie.
- Całkiem nieźle daję sobie radę - oznajmił kwaśno Packer. - Ale któregoś dnia 
posłucham 
twojej rady i uporządkuję zbiory.
- Chciałbym w to wierzyć - odparł Tony.
- Mój chłopcze - zaczai mentorskim tonem Clyde. - Chyba mogę śmiało powiedzieć, 
że 
mam tutaj jedną z najwspanialszych kolekcji znaczków pocztowych z całego 
kosmosu. Nadejdzie 
taki czas, gdy poukładam je wszystkie w klaserach...
- Nigdy tego nie zrobisz, wujku. Będziesz nadal wsypywał znaczki do pudełek. 
Przychodzą 
w takim tempie, że nigdy nie zdołasz zaprowadzić porządku.
Uniósł nogę i lekko trącił czubkiem buta paczkę stojącą przy biurku.
- Sam widzisz - dodał. - To zapewne kolejna przesyłka, prawda?
- Dopiero co ją odebrałem - przyznał Packer. - Nie zdążyłem jeszcze zajrzeć do 
środka, 
udało mi się jedynie ustalić, skąd przyszła.
- Chyba powinienem ci pogratulować - rzekł Tony. - Znakomicie się bawisz. W 
dodatku 
wygląda na to, że przeżyjesz nas wszystkich.
Tego możesz być pewien - wycedził Clyde. - Czy dowiem się wreszcie, czego tym 
razem 
chcesz ode mnie?
- Niczego, wujku. Wpadłem tylko zapytać, jak się miewasz i przypomnieć, że na 
weekend 
zabieramy cię do domku nad Zatoką Hudsona. Ann nalegała, żebym się koniecznie z 
tobą 
dokładnie umówił. Dzieciaki nie mogą się doczekać wyjazdu.
- Myślicie, że zapomniałem? - spytał Packer, któremu całkowicie wyleciało z 
głowy, że 
zgodził się spędzić z nimi ten weekend.
- Wolałem jednak się upewnić. Mam wpaść o trzeciej?
- Nie, Tony, nie rób sobie kłopotu. Polecę stratosówką. Poza tym nie chcę 
wyjeżdżać tak 
wcześnie, naprawdę mam mnóstwo roboty.
- Tego nie musisz mi powtarzać - mruknął Tony, ruszając w stronę wyjścia. • - 
Tylko nie 
zapomnij - przestrzegł po raz kolejny.
- Na pewno nie zapomnę - obiecał.
- Ann byłoby strasznie przykro, gdybyś nie przyjechał. Szykuje wszystkie twoje 
ulubione 
potrawy.
Packer tylko mruknął z udawanym zachwytem.
- Zatem umawiamy się na obiad o siódmej.
- W porządku, Tony. Na pewno przyjadę.
- Do zobaczenia, wujku.
Zmiataj, pętaku, pomyślał Packer. Ciekawe, co tym razem wymyślą nowego. Zawsze 
szykują jakieś wyszukane potrawy, którymi nie można się najeść. Człowiek tylko 
uszczknie 
kawałek i od razu ma dosyć.
Podreptał z powrotem do swego biurka.
Pewnie myśli, że mu zapiszę cały majątek w testamencie, rozważał. Nawet nie 
przypuszcza, 
jak mało tego jest. A i tak go wykołuję, wydam przed śmiercią wszystko, do 
ostatniego centa. Poza 
tym mam zamiar pożyć jeszcze dość długo.
Usiadł i sięgnął po pierwszy z listów. Rozciął kopertę nożykiem do papieru i 
wysypał 
znaczki na maleńki skrawek wolnej powierzchni biurka.
Włączył lampkę i pochylił ją niżej. Przyjrzał się z bliska znaczkom.
Niezły zbiór, pomyślał. Zwłaszcza ten, z Rho Bliźniąt XII... a może XVI... 
znakomity 
przykład neoklasycyzmu - delikatny, gustowny deseń, dopracowany w najmniejszych 
szczegółach, 
znaczek wydrukowany najnowszą techniką, na pierwszorzędnym papierze...
Zaczął się rozglądać za peseta, ale nigdzie nie mógł jej znaleźć. Wysunął 
szufladę i jął 
przerzucać stosy szpargałów, lecz tutaj również jej nie było. Wreszcie wstał z 
fotela i na 
czworakach sprawdził podłogę pod biurkiem.
Peseta po prostu zniknęła.
Zasapany usiadł z powrotem i aż zgrzytnął zębami ze złości. Zawsze mi się gdzieś 
zawieruszy, pomyślał. To już chyba dwudziesta pęsetka, którą zgubiłem. Niech to 
szlag trafi. 
Nigdy się nie nauczę kłaść jej na jednym miejscu.
Znowu rozległ się dzwonek.
- Proszę wejść, otwarte! - wrzasnął rozzłoszczony Packer.
Do mieszkania wsunął się niski, przygarbiony mężczyzna i po cichu zamknął za 
sobą drzwi. 
Wstydliwie stanął u wejścia do pokoju, mnąc w palcach znoszony kapelusz.
- Czy mam przyjemność z panem Packerem?
- No jasne! - huknął Clyde. - A kogo spodziewał się pan tu zastać?
- Proszę mi wybaczyć - mruknął nieznajomy, bojaźliwie wchodząc nieco głębiej do 
pokoju. 
- Nazywam się Jason Pickering. Mam nadzieję, że słyszał pan o mnie.
- Pickering? - powtórzył Packer. - Pickering? Ach tak, pewnie, że o panu 
słyszałem. Ma pan 
największą kolekcję znaczków z Polaris.
- Zgadza się - przyznał tamten, uśmiechając się nieśmiało. - Jestem bardzo 
wdzięczny, że...
- Niech pan da spokój - przerwał mu Packer, podbiegając i ściskając gościowi 
dłoń. - Cała 
przyjemność po mojej stronie.
Pospiesznie zdjął z krzesła dwa klasery i trzy pudełka po butach. Kiedy 
zestawiał je na 
podłogę, jedno z pudeł wysunęło mu się z ręki, otworzyło i ze środka wysypały 
się setki znaczków.
- Proszę, niech pan siada, panie Pickering - rzekł uprzejmie.
Mężczyzna, rozglądając się lękliwie na boki, przycupnął ostrożnie na brzeżku 
krzesła.
- O rety... - mruknął, wodząc spojrzeniem po całym pokoju - ależ pan tego 
zgromadził. Nie 
mogę wyjść z podziwu, jak pan potrafi się w tym wszystkim połapać.
- Bo i nie potrafię - odpowiedział Packer, siadając w swoim fotelu. - Muszę 
przyznać, że 
nawet nie wiem dokładnie, co już mam, a czego nie.
- Za to częściej ma pan okazję przeżywać miłe zaskoczenie - zauważył z uśmiechem 
Pickering.
- Niestety, nic już nie jest w stanie mnie zaskoczyć - odparł filozoficznie 
Clyde.
- Przejdźmy jednak do rzeczy, nie chcę zabierać pańskiego cennego czasu. 
Przyszło mi do 
głowy, że pan może mieć znaczek Polaris 17b na kopercie. Ten egzemplarz spotyka 
się niezwykle 
rzadko, nawet luzem, a nie słyszałem, by ktokolwiek miał go na kopercie. Ktoś mi 
poradził, żebym 
pana zapytał o ten znaczek.
- Zaraz, chwileczkę - mruknął Packer, odchylając się na oparcie fotela. Zamknął 
oczy i w 
myślach przerzucał strony katalogu, aż wreszcie sobie przypomniał: Polaris 17b, 
niewielki, wręcz 
miniaturowy znaczek ze spiralnym deseniem, prawie cały jasnoniebieski, z małą 
czerwoną plamką 
w lewym dolnym rogu. - Tak, wydaje mi się, że go mam - rzekł, otwierając oczy. - 
O ile dobrze 
pamiętam, przed laty...
Pickering, wyraźnie podekscytowany, pochylił się do przodu.
- Mam rozumieć, że faktycznie...?
- Tak, owszem. Musi tu gdzieś być. - Packer wskazał ruchem ręki sterty pudeł i 
klaserów.
- Niech go pan poszuka, mogę zapłacić za niego dziesięć tysięcy.
- Jeśli mnie pamięć nie myli, mam pięć takich znaczków na jednej kopercie. List 
został 
wysłany z Polaris VII na Betelgeuse XIII przez... Cóż, chyba sobie nie 
przypomnę, jaki tam był 
jeszcze stempel.
- Pięć znaczków na kopercie! - Pickering aż otworzył usta ze zdumienia.
- Tak, chyba tak. Mogę się mylić.
- Pięćdziesiąt tysięcy - wypalił gość. - Daję panu pięćdziesiąt tysięcy, jeśli 
okaże się to 
prawdą.
Packer ziewnął ostentacyjnie.
- Za jedyne pięćdziesiąt tysięcy, panie Pickering, nawet nie będzie mi się 
chciało szukać.
- Sto tysięcy!
- Gotów jestem się nad tym zastanowić.
- Bardzo proszę, niech pan odnajdzie tę kopertę. Na pewno pan sobie przypomni, 
gdzie ona 
może być.
- Panie Pickering, gromadziłem to wszystko, co pan tu widzi, przez dwadzieścia 
lat, a 
pamięć już mi nie dopisuje. Mówiąc szczerze, nie mam nawet pojęcia, gdzie należy 
szukać tej 
koperty.
- Proszę podać swoją cenę - nalegał Pickering. - Ile pan za nią chce?
- Jeśli ją znajdę, mogę sobie zażyczyć nawet ćwierć miliona. Ale podkreślam: pod 
warunkiem że ją znajdę.
- Zechce pan jednak poszukać?
- Trudno mi to obiecać. Być może któregoś dnia, gdy zdecyduję się zrobić 
porządek w 
pokoju, ta koperta wpadnie mi w ręce. Przyrzekam, że będę o panu pamiętał.
Pickering uniósł dumnie głowę i wstał z krzesła.
- Raczy pan ze mnie żartować.
Packer lekceważąco machnął ręką.
- Ja nigdy nie żartuję. - Kiedy gość ruszył w stronę drzwi, Clyde ociężale 
dźwignął się na 
nogi. - Odprowadzę pana! - zawołał.
- Proszę nie robić sobie kłopotu. Bardzo dziękuję i żegnam.
Zaledwie Pickering sięgnął do klamki, Packer z powrotem opadł na fotel.
Przez jakiś czas się zastanawiał, gdzie też mógł upchnąć tę kopertę ze znaczkami 
z Polaris, 
ale szybko dał za wygraną: to było tak dawno temu.
Ponownie zaczął się rozglądać za peseta, lecz nigdzie nie mógł jej znaleźć.
Z samego rana będę musiał iść do sklepu i kupić nową, pomyślał. Zaraz jednak 
przypomniał 
sobie, że rano nie będzie go w mieście - miał spędzić weekend w letnim domku 
Tony'ego nad 
Zatoką Hudsona.
Niech to cholera weźmie, zaklął w duchu. Jak mogłem znowu zgubić pęsetę?
Siedział tak przez dłuższy czas, odrętwiały i zmęczony, na poły drzemiąc, a w 
jego głowie 
przewalały się dziesiątki najróżniejszych, oderwanych myśli.
Większość z nich dotyczyła jednak znaczków. Nie mógł się nadziwić, jak szybko 
wywodzący się z Ziemi pomysł ich używania - chyba szybciej od wszelkich innych 
pomysłów 
Ziemian, bo w ciągu zaledwie dwóch tysięcy lat - rozprzestrzenił się po 
najdalsze krańce Galaktyki.
Chyba nie sposób było śledzić na bieżąco wszystkie nowe wydania znaczków 
pocztowych, 
a emitowała je prawie każda zamieszkana planeta. W dodatku bezustannie 
dochodziły nowe 
kolonie, które zaczynały drukować własne serie. Zapalony filatelista musiał 
poświęcać swojemu 
hobby cały wolny czas.
A przecież istniało tak wiele różnych rodzajów znaczków. Na przykład na 
Menkalinen ich 
nominały oznaczano specjalnie dobranymi substancjami zapachowymi. Nikt tam nie 
kupował 
znaczka za pięć centów czy nawet za sto dolarów. Te, które pachniały jak dzika 
róża, stosowano do 
listów miejscowych; inne, wydzielające woń przejrzałego sera, używane były do 
korespondenci 
międzyplanetarnej; jeszcze inne, cuchnące tak, że ludzie musieli je trzymać w 
hermetycznych 
opakowaniach, przyklejano na przesyłkach wędrujących miedzy systemami 
gwiezdnymi.
Z kolei znaczki z Algeibana wyróżniały się olbrzymią gamą kolorów, lecz wiele z 
nich było 
niewidocznych dla człowieka. Co gorsza, właśnie przesunięcie widmowe 
zastosowanych barw 
świadczyło o wartości znaczka. Wielką sławą wśród zbieraczy cieszyła się wydana 
na poły legalnie 
przez piratów z Leonidy duża seria, drukowana nie na papierze, lecz na 
spreparowanych kawałkach 
ludzkiej skóry pochodzącej z ofiar dawnych wojen.
Packer rozmyślał o tym wszystkim, siedząc z głową zwieszoną na piersi. Docierało 
do 
niego głośne cykanie budzika zagrzebanego gdzieś miedzy stosami kartonowych 
pudeł.
I w ten oto sposób upływa moje życie, stwierdził, ale czerpię z niego mnóstwo 
satysfakcji. 
Dwadzieścia lat temu, gdy zmarła jego żona, Myra, sprzedał swoje udziały w 
liczącej się firmie 
handlu zagranicznego i przeszedł na emeryturę; gotów był już zamknąć się w 
czterech ścianach 
pokoju i odliczać godziny, kiedy nagle zrodziła się w nim pasja filatelisty. 
Teraz zaś 
kolekcjonowanie znaczków absorbowało go o wiele bardziej niż kiedykolwiek 
przedtem praca 
zawodowa. Uważał to jednak za prawdziwe błogosławieństwo.
Jego myśli ponownie skierowały się w stronę znaczków, które ocaliły go przed 
jałowym, 
samotnym oczekiwaniem na śmierć, dzięki którym mógł jeszcze żyć pełnią życia i 
czuć się tak, 
jakby był w kwiecie wieku.
W końcu zasnął.
Obudził go dzwonek do drzwi. Podreptał w stronę wejścia, przecierając oczy.
Na progu stała wdowa Foshay z niewielkim rondelkiem w ręku. Wyciągnęła garnuszek 
w 
jego kierunku.
- Doszłam do wniosku, że na pewno z chęcią zje pan trochę rosołu - powiedziała. 
- 
Ugotowałam go z najlepszego kawałka wołowiny. Zawsze robię za dużo, ciągle nie 
mogę się 
oswoić, że mam szykować tylko dla jednej osoby.
Packer wziął rondelek od sąsiadki.
- To bardzo miło z pani strony - mruknął.
Kobieta spojrzała mu w oczy i zmarszczyła brwi.
- Pan chyba jest chory?
Weszła do środka, zmuszając go do tego, by się cofnął w głąb mieszkania.
- Nic mi nie dolega - zaprotestował nieśmiało. - Po prostu się zdrzemnąłem, to 
wszystko. 
Czuję się zupełnie dobrze.
Ale wdowa Foshay bez pytania położyła kościstą dłoń na jego czole.
- Wyraźnie ma pan gorączkę - oznajmiła. - Jest pan cały rozpalony.
- Skądże, nic mi nie jest - powtórzył. - Mówiłem już pani, że po prostu 
przysnąłem, nic 
więcej.
Sąsiadka jednak odwróciła się i energicznym krokiem przeszła do pokoju, 
lawirując między 
stertami pudełek. Mój Boże, w końcu wdarła się do mego mieszkania! - pomyślał 
Packer, 
spoglądając za nią. Jak mógłbym się jej pozbyć?
- Proszę tu natychmiast przyjść i usiąść - rozkazała wdowa. - Domyślam się, że 
nie ma pan 
termometru.
Skruszony, pokręcił głową.
- Nigdy go nie potrzebowałem - odparł. - Przez całe życie nawet ani razu się nie 
zaziębiłem.
Kobieta niespodziewanie wrzasnęła, podskoczyła, obróciła się na pięcie i pognała 
galopem 
w stronę drzwi. Potknęła się o stertę pudeł i rozciągnęła jak długa na podłodze, 
ale zaraz krzyknęła 
jeszcze głośniej, poderwała się na nogi i wypadła na korytarz.
Packer spokojnie zamknął za nią drzwi i z wyraźnym niedowierzaniem popatrzył na 
trzymany w ręku rondel. Pomyślał, że mimo całego tego zamieszania nie wylał ani 
kropelki.
Co jednak sprawiło, że wdowa...
Dostrzegł nagle drobniutką myszkę skuloną w rogu pokoju.
Uniósł rondelek w górę, jakby chciał nim zasalutować.
- Dziękuję ci, mała przyjaciółko - powiedział.
Z trudem dotarł do stołu kuchennego, zrobił trochę miejsca i postawił garnek.
A jednak są tu myszy, pomyślał. Do tej pory jedynie domyślał się ich obecności, 
kiedy 
znajdował okruchy sera na szafce kuchennej bądź łowił po nocy dziwne szuranie. 
Nie ulegało 
wątpliwości, że w tych stertach pudeł myszy mogły sobie założyć wygodne 
gniazdko.
Ale obecność myszy, jak zdążył się już przekonać, miała także dobre strony.
Spojrzał na zegarek: dochodziła piąta. Miał jeszcze godzinę do wyjścia z domu. 
Dopiero 
teraz poczuł głód; uzmysłowił sobie, że jakimś sposobem przegapił porę obiadu. 
Postanowił zatem 
zjeść trochę rosołu wdowy Foshay, a zarazem przejrzeć zawartość paczki.
Zdjął kilka pudeł z biurka i zrobił trochę więcej wolnego miejsca, żeby móc 
rozpakować 
przesyłkę.
Wrócił do kuchni i nalał sobie rosołu do filiżanki. Faktycznie był bardzo 
smaczny, w 
dodatku nie zdążył jeszcze wystygnąć. Packer pomyślał, że blat stołu kuchennego 
może się osmalić 
od gorącego rondelka, ocenił jednak, iż nie warto sobie tym zawracać głowy.
Dźwignął paczkę, postawił ją na biurku i po raz kolejny zaczął się głowić nad 
dziwacznymi 
znakami widniejącymi w adresie nadawcy. Zaraz jednak sobie przypomniał, że jest 
to ów nowy 
alfabet wprowadzony niedawno jako jednolity w całym systemie Wolarza. 
Natychmiast też 
przyszedł mu na myśl pewien bardzo delikatny i nieśmiały mieszkaniec Cygnusa, z 
którym 
korespondował, a który zwykle prosił go w zamian za znaczki o butelkę 
najlepszego gatunku 
szkockiej whisky.
Zanotował sobie w pamięci, że tym razem musi mu wysłać co najmniej dwie butelki.
Rozciął papier pakowy i gdy tylko otworzył pudło, na blat biurka spłynęła 
szeroka struga 
kopert.
Przesunął karton na sam róg i zagłębił się w fotelu. Popijając rosół z 
filiżanki, jął w 
zamyśleniu przeglądać nadesłane koperty. To wspaniały zbiór, pomyślał. W dodatku 
nadawca 
zadał sobie trud i posegregował koperty w zależności od układu, z którego 
pochodziły - były 
zebrane cieniutkimi gumowymi opaskami w mniejsze i większe pakieciki.
Pierwszy zawierał koperty z Rasalhague, sąsiedni z Cheleba, następne z Nunki i 
Kaus 
Borealis. Musiało ich być mnóstwo.
Znalazł także pakiet, w którym w ogóle nie potrafił zidentyfikować znaczków. Był 
to 
pokaźny plik, zawierał dwadzieścia pięć czy nawet trzydzieści kopert, a na 
wszystkich widniały 
identyczne znaczki: małe żółte prostokąciki pozbawione jakichkolwiek oznaczeń; 
niemalże zwykłe 
wycinki z żółtego, dość grubego i szorstkiego papieru. Przeciągnął po jednym z 
nich kciukiem i 
odniósł wrażenie, jakby coś się z niego osypało. Najbardziej przypominało to 
miękki, niezbyt 
starannie pokryty warstwą kredy papier piśmienny.
Zafascynowany Packer wyciągnął jedną kopertę spod gumowej opaski i odsunął 
pozostałe 
pakiety.
Odchylił się do tyłu, otworzył szufladę, przez chwilę grzebał gorączkowo w 
rupieciach, aż 
wreszcie znalazł lupę. Dokładnie przyjrzał się znaczkowi przez szkło 
powiększające. Nawet przy 
dużym zbliżeniu nie zauważył żadnych oznaczeń. Żółta powierzchnia znaczka była 
całkowicie 
jednorodna i pod lupą przypominała papier ścierny: jak gdyby pokryto go warstwą 
drobniutkich 
ziarenek piasku.
Odłożył szkło, upił jeszcze trochę rosołu i odchyliwszy głowę zaczął w myślach 
przerzucać 
strony katalogu, ale nie znalazł niczego podobnego. Przez jakiś czas wytężał 
pamięć, doszedł 
jednak do wniosku, że nigdy dotąd ani nie widział takiego niezwykłego znaczka, 
ani nie słyszał o 
podobnej edycji.
Jeszcze raz sięgnął po lupę i tym razem przyjrzał się stemplom. Wiele z nich 
rozpoznał od 
razu, inne wydawały mu się całkowicie obce. Pomyślał, że z tym przynajmniej nie 
będzie 
większego problemu, bo na pewno znajdzie je w którymś z opasłych katalogów i 
spisów placówek 
pocztowych. Ale już teraz zyskał przeświadczenie, że listy musiały zostać nadane 
gdzieś z rejonu 
Lutni, ponieważ wszystkie stemple, jakie udało mu się zidentyfikować, pochodziły 
właśnie z 
tamtego obszaru.
Odłożył lupę, sięgnął po filiżankę, wypił nieco rosołu i otarł wąsy. Zawsze 
przykładał 
szczególną wagę do tego, by na podstawie wyglądu jego wąsów i brody nie można 
było odgadnąć 
jadłospisu.
Kiedy jednak odstawiał filiżankę, uszko przekręciło mu się w palcach i sporo 
bulionu 
pociekło na stół, a co najgorsze, zabrudził się także niezwykły żółty znaczek.
Packer pospiesznie wyciągnął chusteczkę i zaczął energicznie wycierać kopertę, 
ale została 
duża, tłusta plama. Papier przesiąknął rosołem, a zatłuszczony znaczek utracił 
jakąkolwiek wartość. 
Mrucząc pod nosem przekleństwa na swoją nieuwagę, chwycił kopertę za róg i po 
dłuższej chwili, 
kiedy zdołał odnaleźć między pudłami kosz na papiery, wrzucił ją do środka.
Kiedy wrócił do domu po weekendzie spędzonym nad Zatoką Hudsona, poczuł ogromną 
radość.
Tony jest głupcem, pomyślał, skoro topi pieniądze w tym swoim domku letniskowym. 
Perspektyw nie ma żadnych, wszystkie jego większe interesy okazują się 
niewypałami, a on wciąż 
ładuje forsę w tę beczkę bez dna, jaką jest działka wypoczynkowa. Możliwe, że 
teraz panuje taka 
moda, tłumaczył sobie, a może chodzi tylko o to, żeby pokazywać klientom swój 
ekskluzywny 
domek, licząc na korzystniejsze warunki umowy. Na dobrą sprawę nie miał przecież 
pojęcia, jakie 
zasady obowiązują teraz na rynku.
Przystanął w holu, żeby odebrać pocztę; miał nadzieję, że czeka na niego 
przesyłka od 
PugA1Nasha. W całym zamieszaniu przed wyjazdem zapomniał zabrać ze sobą 
pudełeczko 
wonnych liści, a pozbawiony przez trzy dni ich wspaniałego smaku uzmysłowił 
sobie, jak silnie się 
od nich uzależnił. Teraz zaś, przypomniawszy sobie, że prawie skończył mu się 
już ich zapas, z 
tym większą werwą zaczął przeglądać korespondencję.
Przyszło sporo listów, ale nie było wśród nich paczuszki od PugA1Nasha.
Mogłem się tego spodziewać, pomyślał. Do tej pory otrzymywał nową porcję dopiero 
wtedy, kiedy zużył ostatni liść z poprzedniego pudełka. Na początku dziwiło go 
niepomiernie, 
jakim sposobem Pug umiał tak dokładnie przewidzieć termin, kiedy będzie mu 
potrzebny nowy 
zapas listków, uwzględniając przy tym czas transportu. Szybko jednak przestał 
łamać sobie głowę, 
doszedłszy do wniosku, że nic dobrego mu nie przyjdzie z jałowego roztrząsania 
tego problemu.
- Cieszę się, że znowu pana widzę - powitał go dozorca. - Jak minął weekend, 
panie Packer?
- Znośnie - mruknął Clyde, ruszając w stronę windy.
Ale w połowie długości korytarza drogę zagrodził mu Elmer Lang, właściciel 
budynku.
- Chciałbym zamienić z panem parę słów, panie Packer - powiedział.
- Proszę, słucham.
- Chodzi mi o pańską mysz.
- Jaką mysz?
- Pani Foshay zawiadomiła mnie, że trzyma pan mysz w mieszkaniu.
Packer uniósł głowę i dumnie wyprężył pierś, choć nie dorównywał tamtemu 
wzrostem.
- Przecież to pańska mysz, panie Lang. Niech pan sam się jej pozbędzie.
Właściciel skrzyżował ręce na piersi.
- Niestety, nie mogę, panie Packer. Ma pan w mieszkaniu strasznie dużo śmieci. 
Musiałby 
pan najpierw zrobić porządek.
- Pozwolę sobie wyjaśnić, łaskawy panie, że te śmieci to prawdopodobnie 
najbardziej 
unikatowa kolekcja znaczków pocztowych w całej Galaktyce. To prawda, że niezbyt 
nadążam z 
utrzymaniem jej w należytym porządku, ale nie pozwolę panu nazywać tego 
śmieciami.
- Jeśli pan chce, mogę poprosić Milesa, naszego dozorcę, aby pomógł panu 
zaprowadzić ład 
w pokoju.
- Przykro mi, ale mógłbym skorzystać z pomocy wyłącznie doświadczonego 
filatelisty. 
Czyżby chciał mnie pan przekonać, że nasz dozorca...
- Panie Packer - przerwał mu Lang błagalnym tonem. - Przecież te pańskie pudła 
to wprost 
wymarzone miejsce dla myszy. Naprawdę nie zdołam ich wytępić, dopóki nie wpuści 
mnie pan do 
swego mieszkania i nie usunie choć części zgromadzonych tam rzeczy.
- Mam je usunąć?! - wrzasnął Packer. - Czy pan zdaje sobie sprawę, o czym 
mówimy? 
Gdzieś w tej olbrzymiej kolekcji znajduje się koperta, a mówiąc ściślej koperta 
ostemplowana i 
oklejona znaczkami, za którą oferowano mi ostatnio ćwierć miliona dolarów. A to 
przecież tylko 
jedna koperta z gigantycznego zbioru! Pozwoli pan więc, że zapytam, panie Lang, 
czy pan mógłby 
się pozbyć takich skarbów?
- Nie zgodzę się jednak, panie Packer, żeby taki stan trwał dłużej. Będę 
nalegał...
Nadjechała winda i Clyde pospiesznie wskoczył do środka, zostawiając 
rozsierdzonego 
właściciela stojącego w holu i wymachującego rękoma.
- Natręt! - parsknął pogardliwie, nie zwracając uwagi na windziarza.
- Czy pan mówił o mnie?
- Nie, mój chłopcze, o wdowie Foshay. To ona jest natrętem.
- Skłonny jestem przyznać panu rację - odparł cicho windziarz.
Na szczęście Packer nie napotkał nikogo w korytarzu. Czym prędzej otworzył drzwi 
mieszkania i wszedł do środka.
Głośne bulgotanie osadziło go na miejscu.
Zamarł w pół kroku, nasłuchując z niedowierzaniem. Ogarnął go strach.
Wyraźnie jednak słyszał dziwne bulgotanie.
Ostrożnie zajrzał do pokoju i oniemiał.
W stojącym przy biurku koszu na papiery kipiała jakaś półpłynna żółta 
substancja; w kilku 
miejscach jej strumyki pociekły na zewnątrz i utworzyły kałuże na podłodze.
Packer podszedł na palcach do kosza, gotów w każdej chwili rzucić się do 
ucieczki.
Nic się jednak nie stało. Żółta maź spokojnie bulgotała dalej.
Na pierwszy rzut oka sprawiała wrażenie gęstej i kleistej, nie pieniła się 
jednak, a ów 
dziwny odgłos tylko z poboru przypominał bulgot, gdyż na powierzchnię cieczy nie 
wydobywały 
się żadne bąbelki.
Packer pochylił się i ostrożnie wyciągnął rękę w kierunku kosza. Ale niezwykła 
substancja 
nawet nie próbowała go ugryźć; jak gdyby w ogóle nie zwracała na niego uwagi.
W końcu dźgnął ją palcem. Okazała się dość sprężysta i wyraźnie ciepła; Packer 
odniósł 
wrażenie, że ma przed sobą żywą istotę.
Natychmiast przypomniał sobie, że ostatnio wyrzucał do tego kosza zaplamioną 
rosołem 
kopertę. Nawet zanadto go nie zdziwiło, że tak szybko odżył w jego pamięci 
tamten incydent - 
żółta maź miała dokładnie ten sam kolor co zniszczony znaczek.
Packer obszedł biurko i położył na nim przyniesioną korespondencję, po czym 
opadł ciężko 
na fotel.
A więc znaczek ożył, pomyślał, musiał zatem być całkiem niezwykły. Można się 
jednak 
było tego spodziewać, wiele znaczków miało dziwne właściwości, bo choć sam 
pomysł ich 
stosowania pochodził z Ziemi, to przecież na różnych planetach wprowadzano 
modyfikacje.
A w tej sytuacji, pomyślał ze zgrozą, będę musiał jak najszybciej pozbyć się 
tego intruza z 
kosza, zanim Lang się o nim dowie.
Wbrew pozorom zasmuciły go uwagi właściciela budynku o konieczności usunięcia 
choć 
części zgromadzonych w pokoju rzeczy. Płacił stosunkowo wysoki czynsz za to 
mieszkanie, w 
dodatku nigdy nie zalegał z opłatami i starał się nie przysparzać sąsiadom 
żadnych kłopotów. Poza 
tym mieszkał tu już od dwudziestu lat, Lang powinien wziąć to pod uwagę.
Po jakimś czasie podniósł się z fotela i ponownie stanął przed biurkiem. Schylił 
się i 
delikatnie chwycił brzegi kosza, uważając, żeby nie dotknąć palcami strużek 
wypływającej na 
zewnątrz substancji. Próbował go podnieść, ale kosz nawet nie drgnął. Packer 
zaparł się nogami i 
ciągnął z całej siły, lecz oporny pojemnik tkwił na miejscu jak wmurowany. W 
końcu się 
wyprostował i wymierzył solidnego kopniaka, lecz to również nie przyniosło 
żadnego efektu.
Packer odsunął się na krok i spoglądał na kosz, ciężko dysząc. Tego mi jeszcze 
brakowało, 
jakbym nie miał innych problemów, pomyślał. Doszedł do wniosku, że tak czy 
inaczej musi trochę 
uporządkować pokój i pozbyć się myszy. Postanowił przy okazji poszukać koperty 
ze znaczkami z 
Polaris. Przypomniał sobie też, że zawieruszył ostatnią pęsetkę, musiał więc 
zmarnować trochę 
czasu na wyprawę do sklepu.
Ale przede wszystkim powinien się pozbyć z pokoju tego przeklętego kosza. Jak to 
możliwe, żeby przykleił się do podłogi? Pewnie trochę tej żółtej mazi podciekło 
pod spód i tam 
zakrzepło. Może udałoby mu się odkleić kosz, gdyby zdobył jakiś łom czy zdołał 
wsunąć pod jego 
brzeg coś innego, co dałoby się wykorzystać jako dźwignia.
Żółta substancja w koszu bez przerwy bulgotała.
Packer włożył z powrotem kapelusz na głowę i wyszedł z mieszkania, starannie 
zamykając 
za sobą drzwi.
Był piękny letni dzień i Clyde ruszył na spacer, gorączkowo usiłując znaleźć 
rozwiązanie 
problemów, jakie zwaliły mu się na głowę. Rozmyślał o wielu rzeczach, ale przed 
oczami miał bez 
przerwy kosz na papiery wypełniony bulgoczącą żółtą substancją i w końcu doszedł 
do wniosku, że 
niczego nie zdziała, dopóki nie pozbędzie się tego intruza.
W napotkanym sklepie metalowym kupił sporych rozmiarów łom i raźnym krokiem 
ruszył 
w drogę powrotną. Miał wprawdzie jeszcze obawy, że porysuje trochę podłogę, był 
jednak pewien, 
że jeśli tylko zdoła wsunąć łom pod krawędź kosza, odklei go od parkietu.
W holu ponownie natknął się na Langa.
- Panie Packer... - zająknął się właściciel budynku. - Co pan zamierza robić z 
tym łomem?
- Kupiłem go, żeby zapolować na mysz.
- Ależ... panie Packer...
- Chce pan, żebym się pozbył tej myszy, czy nie?
- Tak, oczywiście, że chcę.
- Jeśli znaleźliśmy się w wyjątkowej sytuacji, to powinniśmy stosować wyjątkowe 
środki.
- Ale łom...?
- Postaram się zrobić to jak najciszej - obiecał Packer. - Nie będę walił z 
całej siły.
Ruszył w stronę windy, ostentacyjnie wymachując łomem. Widok osłupiałego Langa 
na 
tyle poprawił mu humor, że zaczął nawet gwizdać pod nosem.
Kiedy stanął pod drzwiami mieszkania i sięgnął po klucze, jego uwagę 
przyciągnęły 
dobiegające ze środka szelesty; poczuł ciarki na grzbiecie, owo głośne szuranie 
wydało mu się 
złowieszcze.
Wielkie nieba, pomyślał, to niemożliwe, żeby było tam aż tyle myszy!
Zacisnął mocniej palce na łomie, otworzył drzwi i uchylił je szybko.
Wewnątrz trwała istna burza papierów.
Packer pospiesznie wszedł do mieszkania i zatrzasnął drzwi, żeby fruwające 
papierzyska nie 
wyleciały na korytarz.
Chyba musiałem zostawić otwarte okno, przemknęło mu przez myśl. Ale zaraz sobie 
przypomniał, że nie otwierał go przed wyjściem, a poza tym na zewnątrz panowała 
piękna pogoda, 
nie było najlżejszego wiatru.
A to, co działo się w pokoju, musiałby spowodować prawdziwy huragan.
Stał jak skamieniały, przywarłszy plecami do drzwi, i zaciskając z całej siły 
palce na 
ciężkim łomie, patrzył na niespotykane zjawisko.
Szerokie strugi latających papierów, listów, kopert i całych pakietów przemykały 
w tę i w 
tamtą stronę pośród istnej śnieżycy pojedynczych znaczków. Wszędzie na podłodze 
stały 
pootwierane pudła i wszystkie te strumienie papierów łagodnie się do nich 
wlewały. Pod ścianą 
pokoju dostrzegł inne pudełka, już pozamykane i starannie poustawiane w stosy. 
To właśnie 
wydało mu się najbardziej podejrzane, bo kiedy wychodził z mieszkania, niecałe 
dwie godziny 
temu, panował w nim zwykły, dobrze mu znany bałagan.
Na jego oczach strugi fruwających papierów zaczęły stopniowo rzednąć, z każdą 
chwilą 
coraz mniej znaczków unosiło się w powietrzu. Czyjeś niewidzialne dłonie 
zamykały kolejne 
pudła, a te, same z siebie, odlatywały pod ścianę i zajmowały miejsce w którymś 
ze stosów.
Krasnoludki! - pomyślał z przerażeniem Packer. Gorączkowo usiłował wydobyć z 
pamięci 
choćby strzępy wiadomości na temat uczynnych, pomagających ludziom duszków.
Nagle wszystko ustało.
Znaczki przestały fruwać w powietrzu. Wszelkie pudełka stały równiutko ustawione 
pod 
ścianą. Zapanował spokój.
Packer wszedł do pokoju i z otwartymi ze zdumienia ustami zaczął się rozglądać 
dokoła.
Blat biurka i ścianki regałów dosłownie błyszczały; zasłony - czyste i nie 
pogniecione - 
wisiały równo; dywanik wyglądał jak nowy. Krzesła, nocny stolik, lampka... 
wszystkie zapomniane 
meble, od tylu lat niewidoczne spod stert klaserów i pudełek, połyskiwały 
czystością, jakby je 
starannie odkurzono i wypolerowano.
A pośrodku tego szokującego ładem pokoju stał bulgoczący radośnie kosz na 
papiery.
Packer odłożył łom i ruszył w stronę biurka.
Nagle otworzyło się okno, coś świsnęło i łom przeleciał obok niego. Wyfrunął na 
zewnątrz i 
po chwili zniknął w koronie najbliższego drzewa. Okno zamknęło się z powrotem.
Clyde zdjął kapelusz i położył go na skraju biurka.
Ten jednak natychmiast uniósł się w powietrze i pożeglował w kierunku szafy. Jej 
drzwi 
także otworzyły się same, kapelusz wleciał do środka, a szafa zamknęła się po 
cichu.
Packer aż sapnął ze zdumienia. Wyjął z kieszeni chusteczkę i otarł zroszone 
potem czoło.
- To zabawne - mruknął do siebie.
Powoli i ostrożnie zaczął sprawdzać cały pokój. Wzdłuż jednej ze ścian, od 
podłogi do 
sufitu, ciągnęły się poustawiane w kolumnach pudełka od butów - cały ten stos 
był na trzy pudła 
głęboki. Pod przeciwległą ścianą znajdowały się trzy segmenty regału. Clyde aż 
przetarł oczy ze 
zdziwienia, dotychczas sądził bowiem, że ma tylko dwa. Pozostałe meble, czyste i 
błyszczące, stały 
w idealnym porządku.
Zajrzał do innych pokoi, lecz wszędzie panował wzorowy ład.
W kuchni garnki i patelnie wisiały dokładnie na swoich miejscach, talerze 
poukładane w 
szafce były czyste. Kuchnia i lodówka zostały wyszorowane do połysku, a zlew 
stał pusty, chociaż 
Packer miał absolutną pewność, że zostawił w nim kupę nie pozmywanych naczyń. 
Pośrodku 
kuchennego stołu czekał wymyty i błyszczący rondelek, w którym wdowa Foshay 
przyniosła mu 
rosół.
Wrócił do pokoju i podszedł do biurka, na którego blacie, w równiutkim szeregu, 
leżały 
następujące rzeczy:
Zdechła mysz.
Osiem pęsetek filatelistycznych.
Pakiecik kopert z niezwykłymi żółtymi znaczkami.
Dwie - nie jedna, lecz dwie! - koperty ze znaczkami Polaris 17b: na pierwszej 
widniał pasek 
czterech znaczków, na drugiej zaś pięciu.
Packer opadł ciężko na fotel i zapatrzył się na ułożone na biurku przedmioty.
Jak to możliwe? - zastanawiał się. Co tu się właściwie stało?
Wyjrzał zza biurka na bulgoczący bezustannie kosz; miał wrażenie, że słyszy 
ironiczny 
chichot.
Na pewno to wszystko jest sprawką owej substancji w koszu, pomyślał. Przecież 
nic 
nowego nie pojawiło się w pokoju, nie mógł tego spowodować żaden inny czynnik. 
Tylko ten kosz 
wypełniony żółtą, kipiącą mazią był jedynym obcym elementem, jaki znalazł się w 
mieszkaniu.
Przysunął sobie paczuszkę kopert z żółtymi znaczkami i wyciągnął szufladę, żeby 
sięgnąć 
po lupę. Wewnątrz wszystkie przedmioty również były poukładane w idealnym 
porządku - obok 
siebie leżało pięć różnych szkieł powiększających. Packer wybrał najsilniejsze.
Poprzednio dostrzegł jedynie chropowatą, jakby osypaną ziarenkami piasku 
powierzchnię 
znaczka. Teraz, pod silniejszym powiększeniem, owe drobiny rozdzieliły się na 
pojedyncze kuliste 
obiekty.
Packer pochylił się jeszcze niżej, przytykając lupę do oka. Domyślił się szybko, 
że ma przed 
sobą jakieś obce zarodniki.
W tych pozornie martwych skorupkach musiało się tlić życie. Kiedy nieuważnie 
wychlapał 
na znaczek trochę ciepłego rosołu, zarodniki zakiełkowały i w efekcie narodziła 
się z nich kolonia 
jakichś dziwnych organizmów, która obecnie wypełniała cały kosz na papiery.
Odłożył lupę do szuflady i wstał z fotela. Ostrożnie wziął zdechłą mysz za ogon 
i wyrzucił 
ją w kuchni do zsypu na śmieci.
Wrócił do pokoju i stanął przed regałem. Wszystkie książki były równiutko 
poustawiane 
tematycznie, a dostrzegł wśród nich również te, które zapodziały mu się przed 
wieloma laty i 
których bezskutecznie szukał. Z dumą popatrzył na długie szeregi katalogów 
filatelistycznych, 
spisy układów gwiezdnych i zamieszkanych planet, opasłe tomiska wykazów placówek 
pocztowych, przewodniki turystyczne, masę różnorodnych dwujęzycznych słowników, 
niezbędnych przy identyfikacji znaczków, oraz zestaw poradników technicznych 
dotyczących 
filatelistyki.
Przeszedł następnie do poustawianych w stosy kartonowych pudeł i zdjął jedno z 
nich na 
podłogę. Wewnątrz znajdowały się koperty oraz foliowe torebki wypełnione luźnymi 
znaczkami, 
bloczkami i arkusikami. Zaczął je przeglądać i po chwili ogarnęło go zdumienie.
Wszystkie znaczki i koperty pochodziły z układu Thubana.
Wyprostował się i przez jakiś czas patrzył z zaciekawieniem, kiedy zaś schylił 
się 
ponownie, żeby je zamknąć i odstawić, pokrywka sama wskoczyła, pudło uniosło się 
w powietrze i 
wróciło na swoje miejsce.
Packer przejrzał kolejno trzy następne pudełka. W jednym znajdował się wyłącznie 
materiał 
z Korophorosa, w drugim z Antaresa, a w trzecim z Dschubby. Stwierdził 
bezspornie, że jego zbiór 
nie tylko znalazł się w kartonowych pudłach, a w pokoju zapanował porządek - 
wszystko zostało 
ponadto sumiennie posegregowane!
Podszedł z powrotem do biurka i bezsilnie opadł na fotel. Wydarzyło się zbyt 
wiele, żebym 
mógł to znieść, pomyślał.
Widocznie z zarodników, które pobrały substancje odżywcze z rozlanego bulionu i 
obudziły 
się do życia, rozwinęła się w koszu jakaś żywa istota, a może raczej cała 
kolonia obcych stworzeń. 
Wyglądało na to, że odznaczają się one zamiłowaniem do porządku, nie lubią 
bezczynności, a w 
dodatku potrafią wykonać bardzo użyteczną pracę.
Lecz co najważniejsze, owe dziwaczne stworzenia zrobiły dokładnie to, na czym 
człowiekowi zależało.
Zaprowadziły ład w całym mieszkaniu, posegregowały jego kolekcję, zabiły mysz, 
wyszukały koperty ze znaczkami z Polaris i odnalazły zagubione pesety.
Skąd jednak mogły wiedzieć, że człowiekowi właśnie na tym zależy? Czyżby 
potrafiły 
czytać w myślach?
Packera przeszył dreszcz. Ale taki wniosek nasuwał się sam; przecież żółta maź w 
koszu do 
jego powrotu nie uczyniła faktycznie nic, jeśli nie liczyć radosnego bulgotania. 
Widocznie 
wcześniej po prostu nie wiedziała, że jest jakaś praca do wykonania - to on w 
jakiś sposób musiał 
jej przekazać swoje życzenia. Dopiero kiedy wrócił do domu, stworzenia pojęły, 
że czeka pilna 
robota i zaraz przystąpiły do działania.
Rozległ się dzwonek u drzwi i Packer wstał z fotela.
Na progu czekał Tony.
- Cześć, wujku - powitał go. - Przyniosłem ci piżamę, którą zostawiłeś na 
działce. Wsunąłeś 
ją pod poduszkę i zapomniałeś spakować.
Tony wyciągnął w jego kierunku plastikową torbę z piżamą i w tej samej chwili 
dostrzegł 
porządek w pokoju.
- Wujku! - wrzasnął. - Co tu się stało? Posprzątałeś wreszcie mieszkanie?
Clyde z rezygnacją pokręcił głową.
- Spotkało mnie coś dziwnego, Tony.
Tamten wkroczył do pokoju i z niedowierzaniem zaczął się rozglądać dokoła.
- Odwaliłeś kawał ciężkiej pracy - rzekł.
- To nie ja, Tony.
- Ach, rozumiem. Wynająłeś kogoś, żeby posprzątał, kiedy ciebie nie będzie w 
mieszkaniu.
- Nic podobnego. To stało się dziś rano i jest zasługą tego! - wskazał palcem 
kosz na 
papiery.
- Ty chyba zwariowałeś, wujku - oznajmił rzeczowo Tony. - Z przemęczenia 
wszystko ci 
się pomieszało.
- Niewykluczone - mruknął Packer - ale całą tę robotę odwalił kosz na śmieci.
Camper obszedł kosz dookoła, wreszcie się pochylił i ostrożnie dotknął palcem 
żółtej 
substancji.
- To mi wygląda na surowe ciasto - oznajmił. Wyprostował się i spojrzał na 
Packera. - Czy 
to jakiś żart? - zapytał.
- Nie. Sam nie wiem, co to jest - przyznał Packer. Nie mam pojęcia ani jak, ani 
w jakim celu 
posprzątało moje mieszkanie. Ale mówię ci szczerą prawdę.
- Wujku, to może być coś niesamowitego.
- Jestem o tym przekonany.
- Nie zrozumiałeś mnie. Miałem na myśli, że może to być najwspanialsza rzecz, 
jaka ci się 
kiedykolwiek przytrafiła. Mówisz więc, że to coś naprawdę wykonało za ciebie 
całą robotę?
- W pewnym sensie - odparł Packer. - Powtarzam, że sam nie wiem, jak tego 
dokonało. Ale 
pewne jest, że to coś ma wyczucie porządku i potrafiło wykonać pracę, na której 
mi zależało. 
Wygląda na to, że mnie rozumie, że odbiera moje pragnienia. Może to jakiś dziwny 
mózg z 
rozwiniętymi zdolnościami psi? Tuż przed wyjazdem oglądałem dokładnie jedną z 
tych kopert z 
żółtymi znaczkami...
Clyde w skrócie zrelacjonował wszystko, co się wydarzyło. Tony słuchał uważnie, 
w 
zamyśleniu skubiąc policzek.
- Posłuchaj, wujku - odezwał się w końcu. - Nie wiemy, co to jest i jak to 
działa, ale 
zastanówmy się, czy nie można tego wykorzystać. Wyobraź sobie, że postawimy taki 
kosz w sali 
biurowej: dużej, w której pracuje wiele osób. To coś mogłoby tam utrzymywać 
wzorowy ład, 
układałoby papiery, segregowało korespondencję, bez przerwy by strzegło 
porządku. Już nigdy by 
nic nie zginęło, wszystkie rzeczy znajdowałyby się na swoim miejscu. Gdyby 
przyszedł szef i coś 
sobie zażyczył, proszę bardzo, w jednej chwili byłoby to na jego biurku. Pomyśl 
tylko, w takim 
biurze można by całkowicie zrezygnować ze sprzątaczki. Na przykład biblioteka 
publiczna w ogóle 
obyłaby się bez obsługi. Ale podejrzewam, że ta substancja najbardziej byłaby 
pożądana w dużych 
firmach, w zakładach ubezpieczeniowych, zarządach różnych koncernów czy 
przedsiębiorstwach 
transportowych.
Nieco zdezorientowany Packer pokręcił głową.
- Może i masz rację, Tony; sądzę, że to mogłoby się sprawdzić. Myślisz jednak, 
że 
ktokolwiek ci uwierzy i będzie chciał kupić? To zbyt fantastyczne. Wyśmieją cię.
- Zostaw to mnie, już ja się postaram załatwić sprawę. Ostatecznie zajmuję się 
tym na co 
dzień.
- Aha - mruknął Packer. - To znaczy, że od tej pory jesteśmy wspólnikami.
- Mam przyjaciela - powiedział Tony, który na każdą okazję miał odpowiedniego 
przyjaciela. - Spróbujemy u niego w biurze. Zostawimy tam kosz pełen tej 
substancji i zobaczymy, 
co z tego wyjdzie.
Rozejrzał się szybko, chcąc natychmiast przystąpić do działania.
- Masz jakieś wiadro, wujku?
- Jest w kuchni, ale pełne śmieci.
- Będzie też potrzebny bulion wołowy. Ten rosół był z wołowiny, prawda?
- Tak - przyznał Packer. - Powinienem mieć w szafce całą puszkę bulionu.
Tony podrapał się w głowę.
- No to chyba możemy się brać do dzieła, wujku.
Najpierw musimy sobie zapewnić źródło tej substancji.
- Zostało mi jeszcze trochę kopert z tymi żółtymi znaczkami. Możemy wyhodować z 
nich 
nową kolonię.
Tony niecierpliwie machnął ręką.
- Nie, musimy je zostawić. Będą stanowiły żelazną rezerwę. Ukryjemy je gdzieś 
dokładnie. 
Mam przeczucie, że zdołamy rozwinąć sporą hodowlę z tego materiału, który już 
jest w koszu. 
Trzeba tylko zaczerpnąć pełną garść, polać to ciepłym rosołem...
- Skąd możesz wiedzieć...?
- Wujku - jęknął Tony. - Czy nie wydało ci się to dziwne, że akurat trafiłeś na 
odpowiednią 
liczbę zarodników i właściwą ilość bulionu, żeby otrzymać tyle substancji, aby 
bez reszty 
wypełniła kosz na papiery?
- No cóż, możliwe...
- Ta żółta substancja musi być inteligentna. Dobrze wie, co robi. Sama sobie 
narzuca 
ograniczenia. Przestrzega zasad porządku i żyje również według ścisłych reguł. 
Jeśli jej przestrzeń 
życiowa została ograniczona do kosza na papiery, przyjęła narzuconą jej 
objętość. Wypełniła kosz 
po brzegi, a ta część, która wyciekła na zewnątrz, miała na celu jedynie 
przyklejenie pojemnika do 
podłogi. To wszystko. Nie rozpełzła się po całym pokoju, potrafiła się przed tym 
powstrzymać.
- Może i masz rację, lecz nadal nie daje nam to odpowiedzi na pytanie...
- Poczekaj chwilę, wujku. Tylko popatrz.
Tony szybko zagłębił dłoń w zawartości kosza i oderwał pewną ilość żółtej 
substancji od 
macierzystej kolonii powstałej z zarodników.
- A teraz obserwuj uważnie - powiedział.
Przez pewien czas wytężali wzrok. Zgodnie z przypuszczeniami, maź stopniowo 
uzupełniła 
lukę i wkrótce kosz ponownie był pełen.
- Teraz już rozumiesz, o czym mówiłem? - zapytał Tony. - Będzie powiększało 
swoją 
objętość, jeśli tylko znajdzie więcej przestrzeni do życia. Musimy jedynie 
dostarczyć odpowiednią 
ilość substancji pokarmowych oraz zapewnić wolne miejsce. Kupimy mnóstwo wiader, 
żeby 
kolonia miała się gdzie rozmnażać, a potem...
- Do cholery, Tony! Czy możesz mnie wysłuchać? Od dłuższego czasu próbuję się od 
ciebie 
dowiedzieć, w jaki sposób chcesz zapobiec przycementowywaniu tych wiader do 
podłogi. Jeśli 
damy jej nowe wiadro czy też kosz, z pewnością będzie chciała przytwierdzić je 
do podłoża tak 
samo jak za pierwszym razem.
- Cieszę się, że poruszyłeś ten temat - oznajmił Tony. - Wiem, co należy zrobić. 
Podwiesimy wiadro. Jeśli znajdzie się nad podłogą, nie będzie miała go do czego 
przymocować.
- Aha - mruknął Packer. - To chyba niezły pomysł. W takim razie pójdę przygrzać 
rosół.
Zagotowali bulion w rondelku i przyszykowali małe wiaderko zawieszone na kiju od 
szczotki ułożonym na dwóch krzesłach. Wrzucili do środka oddzieloną porcję 
żółtej substancji i 
przyglądali się jej z uwagą, lecz kolonia wcale nie zwiększała swej objętości.
- Widzisz? Miałem rację - zawyrokował Tony. - Musi otrzymać swoją porcję 
bulionu, żeby 
zacząć się rozmnażać.
Wlali zatem do wiadra niewielką ilość ciepłego rosołu, lecz na ich oczach żółta 
substancja 
zmieniła się w czarną, mazistą ciecz.
- Coś jest nie w porządku - rzekł zatroskanym głosem Tony.
- Sam widzę.
- Chyba wiem, o co chodzi, wujku. Musiałeś przedtem mieć inny rosół. Na pewno 
zabrakło 
jakiegoś składnika. Prawdopodobnie ona wykorzystuje nie sam bulion, lecz tylko 
coś, co on 
zawiera, a co jest jej niezbędne do życia. Wychodzi więc na to, że daliśmy jej 
zły rosół.
Packer prychnął ze złością.
- Nie pamiętam, jaki to był bulion, Tony.
- Musisz sobie przypomnieć! - wrzasnął Camper. - Zastanów się dobrze! To 
niemożliwe, 
żebyś całkiem zapomniał, co wtedy piłeś.
Clyde w zakłopotaniu zaczął skubać brodę.
- No cóż, jeśli mam być szczery, Tony, to nie był rosół z puszki. Ugotowała go 
wdowa 
Foshay.
- Aha, jednak pamiętałeś! A kto to jest wdowa Foshay?
- Pewna wścibska starsza pani, która mieszka na drugim końcu korytarza.
- To się znakomicie składa. Idź więc do niej i poproś, żeby cię jeszcze 
poczęstowała swoim 
rosołem.
- Nie zrobię tego.
- Przecież wystarczy tylko odrobina, wujku! Możemy poddać wywar analizie i 
odkryjemy, 
o który składnik chodzi. Potem nie będziemy już musieli korzystać z pomocy tej 
kobiety.
- Na pewno zaraz się zapyta, po co mi jej rosół. W dodatku rozpowie wszystkim 
sąsiadom, 
że ją o niego prosiłem. O ile ją znam, natychmiast zacznie podejrzewać, że 
święci się tu coś 
niedobrego.
- Nie wolno nam do tego dopuścić - oznajmił zaniepokojony Camper. - Trzeba 
zachować 
wszystko w sekrecie, wujku. Nikogo nie możemy dopuścić do tajemnicy.
Usiadł i zamyślił się głęboko.
- Wdowa jest pewnie wściekła na mnie - rzekł Pac - ker. - Chciała zobaczyć moje 
mieszkanie, wetknęła tu nos, ale śmiertelnie się przeraziła myszy. Zaraz 
pobiegła ze skargą do 
właściciela budynku, chciała mi narobić kłopotów.
Tony strzelił nagle palcami.
- Mam! - wykrzyknął. - Wiem już, jak to załatwić. Rozbieraj się i wskakuj do 
łóżka...
- Nigdy w życiu! - warknął Clyde.
- Posłuchaj, wujku. Na pewno ci na tym zależy. Musisz tylko odegrać małą 
komedię.
- Wcale mi się to nie podoba! - oznajmił Packer. - Ani trochę!
- Połóż się do łóżka - nalegał Tony - i zrób cierpiętniczą minę. Udawaj chorego. 
Ja pójdę do 
pani Foshay, serdecznie ją przeproszę i powiem, że jest ci strasznie przykro z 
powodu tej myszy. 
Dodam, że właśnie z tej przyczyny ciężko harowałeś przez cały dzień, żeby 
doprowadzić 
mieszkanie do porządku. A ponieważ tak się spociłeś...
- Nie zrobisz tego! - jęknął Packer. - Będzie się nade mną rozczulała. Nie mam 
ochoty, żeby 
ta kobieta...
- Chyba chcesz zarobić kilka miliardów, no nie? - syknął rozzłoszczony Camper.
- Nie dbam o to specjalnie. Jakoś nie potrafię myśleć w tych kategoriach.
- Powiem tej kobiecie, że jesteś przemęczony i skarżysz się na bóle serca, a 
jedyne, o czym 
marzysz, to filiżanka dobrego rosołu.
- Nie zgadzam się na to - zaprotestował Clyde. - Nie wolno ci jej wciągać w tę 
sprawę.
- Posłuchaj, wujku - tłumaczył cierpliwie Tony. - Jeżeli sam nie chcesz tego 
załatwić, to 
pozwól mnie z nią porozmawiać. Jestem przecież twoim jedynym krewnym, oprócz 
mnie nie masz 
nikogo na świecie. To nasza olbrzymia szansa. Mogę dalej prowadzić swoje 
kiepskie interesy, ale 
mówię ci szczerze, wujku... - urwał, spostrzegłszy po minie Packer a, że nic to 
nie da. - No dobra, 
jeśli nie godzisz się zrobić tego dla mnie, to pomyśl o Ann i o dzieciakach. 
Chyba nie chcesz, żeby 
te małe brzdące...
- Och, zamknij się! - syknął Clyde. - Tylko patrzeć, jak zaczniesz szlochać. W 
porządku, 
załatwmy sprawę tak, jak mówisz.
Sprawdziły się jego najgorsze przypuszczenia. Powtarzał sobie, że gdyby 
wiedział, iż 
będzie się czuł aż tak paskudnie, nigdy by się na to wszystko nie zgodził.
Wdowa Foshay osobiście przyniosła gorący bulion. Usiadła na krawędzi łóżka, 
przykładała 
mu dłoń do czoła, narzekała i biadoliła, a co najgorsze, sama nakarmiła go 
rosołem.
Packer był zdruzgotany.
Ostatecznie jednak zdobyli to, na czym im zależało.
Kiedy przestała go wreszcie karmić łyżką, zostało jeszcze pół rondelka zupy. 
Wdowa sama 
zaproponowała, że zostawi rosół na później, bo według niej temu biednemu, 
schorowanemu 
człowiekowi będzie on potrzebny.
Dochodziła trzecia, zbliżała się pora codziennej wizyty wdowy Foshay z kolejną 
porcją 
bulionu.
Na myśl o tym Packerowi zrobiło się niedobrze.
Któregoś dnia Tony porządnie ode mnie oberwie, powtarzał sobie. Gdyby nie jego 
pomysł, 
nigdy bym nie musiał znosić tej udręki.
Od prawie sześciu miesięcy wdowa regularnie dokarmiała go rosołem. Siadała przy 
stole i 
zabawiała go rozmową, podczas gdy on zmuszał się do przełknięcia znienawidzonego 
bulionu. A 
co najgorsze, musiał bez przerwy udawać, że nic na świecie mu tak nie smakuje 
jak rosół z 
wołowiny.
A jak ta stara kwoka się do niego przymilała! Jak się stroiła i szczebiotała! 
Toujours gai, 
pomyślał. Była dokładnie taka sama jak ów wyliniały kocur, którego dawny pisarz 
scharakteryzował właśnie tymi słowami.
W dodatku zaczęła dodawać czosnek do zupy. Na Boga, czy ktoś kiedyś słyszał, 
żeby 
przyprawiać wołowy rosół czosnkiem?! Przecież to profanacja! Mój specjalny 
przepis, powtarzała. 
Aż trudno było uwierzyć, że to właśnie czosnek dostarczał substancji odżywczych 
niezbędnych do 
życia i rozmnażania się niezwykłych kolonii pozaziemskich organizmów.
Zresztą Packerowi także chyba wychodził na zdrowie, od lat bowiem nie czuł się 
aż tak 
dobrze jak ostatnio. Wyraźnie zauważał, że ma znacznie więcej energii i rzadko 
bywa 
przemęczony. Kiedyś regularnie ucinał sobie drzemkę po obiedzie, teraz jej po 
prostu nie 
potrzebował. Pracował tak jak poprzednio, a może nawet więcej, i gdyby nie 
codzienne wizyty 
wdowy Foshay i konieczność przełknięcia rosołu, byłby bardzo szczęśliwy. Tak, 
bez wątpienia by 
się uważał za najszczęśliwszego człowieka na świecie.
Dzięki Bogu, że ten krętacz nie wtrąca się w moje sprawy, pomyślał Packer, 
pozwala mi 
poświęcać cały czas filatelistyce i bierze na siebie odpowiedzialność 
zarządzania firmą 
„Wydajność, sp. z o. o." Sam zresztą na to nalegał. Trzeba jednak przyznać, że 
znakomicie to 
zorganizował. Zamówieniom nie było końca, żółtą substancję kupowały zarówno duże 
kompanie 
przemysłowe i wielkie spółki ubezpieczeniowe, jak i właściciele budynków 
mieszkalnych czy 
drobnych zakładów wytwórczych. Już niedługo, powtarzał Tony, nie będzie na 
świecie takiej 
instytucji, która mogłaby się obejść bez usług firmy „Wydajność, sp. z o. o."
Rozległ się dzwonek i Packer poszedł otworzyć drzwi. Skrzywił się na myśl o 
wdowie 
Foshay i kolejnej porcji gorącego rosołu.
Ale to nie była sąsiadka.
- Czy pan Clyde Packer? - zapytał nieznajomy mężczyzna.
- Tak. Proszę, niech pan wejdzie.
- Nazywam się John Griffin - zaczął tamten, kiedy już usiadł na krześle. - 
Przyjechałem z 
Genewy.
- Z Genewy? Czy mam przez to rozumieć, że reprezentuje pan rząd światowy?
Mężczyzna pokazał mu legitymację służbową.
- W porządku - mruknął Packer, który nie lubił mieć do czynienia z urzędnikami 
państwowymi. - Czym mogę panu służyć?
- O ile mi wiadomo, jest pan prezesem spółki „Wydajność".
- Zdaje się, że tak.
- Czyżby nie był pan tego pewien, panie Packer?
- No cóż, nie angażuję się bezpośrednio w interesy. Jestem współwłaścicielem 
firmy, nie 
wiedziałem jednak, że można mnie nazwać prezesem. Wszystkim zajmuje się Tony, ja 
nie mam do 
tego głowy.
- Zatem pan i pański siostrzeniec jesteście jedynymi udziałowcami spółki?
- Tak, oczywiście. Założyliśmy ją tylko we dwóch.
- Chodzi mi o to, panie Packer, że niektóre instytucje rządowe próbowały 
negocjować z 
panem Camperem. Czy on nic panu nie mówił na ten temat?
- Nie. Ja poświęcam cały mój czas kolekcji znaczków, on sam prowadzi firmę.
- Jesteśmy zainteresowani usługami waszej spółki - powiedział Griffin. - 
Próbowaliśmy 
podpisać z wami umowę.
- Wszyscy tak robią - rzekł Packer. - Wystarczy tylko zapłacić odpowiednią 
sumę...
- Nie zrozumieliśmy się. Problem polega na tym, że pan Camper się upiera na 
indywidualne 
umowy z każdym biurem rządowym. W ten sposób cena staje się tak astronomiczna...
- Ale proszę mi wierzyć, że warto zapłacić - wtrącił Packer. - Wszystko się wam 
zwróci, co 
do grosza.
- Lecz tak się nie robi - powiedział z naciskiem Griffin. - Gotowi jesteśmy 
podpisać 
oddzielną umowę nawet dla każdego oddziału, choć i to będzie nas bardzo dużo 
kosztowało, ale nie 
dla poszczególnych biur. Zgodnie z przepisami wszystkie instytucje rządowe 
powinny być objęte 
jedną, wspólną umową.
- Nie rozumiem jednak, dlaczego mnie pan o tym mówi. To nie ja prowadzę 
interesy, lecz 
Tony. Proszę się zwrócić do niego. Ja mu całkowicie ufam, on ma głowę do 
interesów. Przyznam 
się, że nawet nie wiem, ile zleceń realizuje „Wydajność". Zajmuję się wyłącznie 
moją kolekcją.
- I właśnie dlatego chciałem z panem porozmawiać - odparł Griffin. - Poruszył 
pan 
właściwy problem.
- Nie rozumiem.
- Sprawa wygląda w ten sposób. - Tamten ściszył nieco głos. - Instytucje rządowe 
otrzymują codziennie tony korespondencji. Nie pamiętam dokładnie liczb, ale 
proszę mi wierzyć, 
że jest to parę ton samych znaczków każdego dnia. Otrzymujemy przesyłki z każdej 
zamieszkanej 
planety w Galaktyce. Do tej pory przekazywaliśmy cały ten materiał różnym firmom 
zajmującym 
się filatelistyką, ale według ostatnich wytycznych mamy znaleźć tylko jednego 
kontrahenta, który 
będzie odkupywał całość materiału, oraz wybrać jak najkorzystniejszą ofertę.
- To brzmi rozsądnie - rzekł Packer. - Tylko co ja bym robił z kilkoma tonami 
kopert 
dziennie?
- Tego nie wiem - przyznał Griffin - pomyślałem jednak, że skoro pasjonuje się 
pan 
filatelistyką, zyskałby pan wyjątkową okazję, żeby zapoznawać się z całym tym 
materiałem w 
pierwszej kolejności. Odważę się powiedzieć, że chyba trudno znaleźć lepsze 
źródło znaczków z 
całej Galaktyki.
- I bylibyście gotowi odsprzedawać mi wszystkie koperty, gdybym nakłonił 
Tony'ego do 
podpisania umowy?
- Dokładnie odgadł pan moje intencje, panie Packer - odparł z uśmiechem Griffin.
- Pańskie intencje! - parsknął pogardliwie Clyde. - Już od początku się tego 
domyślałem.
- Mniejsza z tym - mruknął tamten pojednawczo. - Nie chcę, żeby mnie pan źle 
zrozumiał. 
Proponuję całkiem uczciwą transakcję, nic poza tym.
- Przypuszczam też, że gotowi jesteście pobierać za cały ten materiał, od 
którego bym was 
uwalniał, jedynie cenę makulatury.
- Zgadza się - przyznał Griffin.
- W porządku, przemyślę waszą propozycję i dam wam znać. Chyba rozumie pan, że w 
tej 
chwili nie mogę niczego obiecywać.
- Oczywiście, panie Packer. Proszę się dobrze zastanowić.
Po wyjściu Griffina Clyde zamyślił się głęboko, ale im dłużej rozważał tę 
propozycję, tym 
bardziej wydawała mu się ona korzystna.
Mógł przecież kupić jakiś stary magazyn i umieścić wewnątrz „Kosz Wydajności", 
który 
natychmiast by sortował przywożone tam koperty.
Co prawda nie był pewien, czy w ciągu doby jeden kosz poradzi sobie z taką 
ilością 
papierów, może zdoła jedynie pogrupować koperty według systemów gwiezdnych, ale 
przecież 
mógł równie dobrze wstawić drugi kosz, który by dokonywał dalszej selekcji i 
bardziej 
szczegółowego podziału kopert. Później zaś, po osobistym przejrzeniu walorów 
filatelistycznych i 
wybraniu najcenniejszych do własnej kolekcji, mógłby resztę sprzedawać za 
pośrednictwem 
specjalnie utworzonej firmy. Co więcej, mógłby narzucać tak niskie ceny, że 
szybko wyparłby z 
rynku wszystkich nieuczciwych pośredników.
Aż zatarł ręce z radości, kiedy pomyślał, jak zareagują na jego działalność ci 
wydrwigrosze. 
To ich wykończy; pokona ich tą samą bronią, którą oni stosują od lat.
Jedna rzecz tylko nie dawała mu spokoju: propozycję Griffina można było 
traktować jako 
próbę przekupstwa. Powtarzał sobie, że przecież wśród urzędników państwowych 
łapówkarstwo 
jest rzeczą powszechną. Cała struktura rządu opiera się na krętaczach i 
dusigroszach, na 
różnorodnych układach, znajomościach i klikach. Prawdopodobnie nikt nie będzie 
miał nic 
przeciwko takiemu załatwieniu sprawy odsprzedaży kopert - poza handlarzami, 
rzecz jasna, ale ci i 
tak nie będą mogli nawet zaprotestować, pozostanie im najwyżej wycofać się z 
interesu i płakać 
rzewnymi łzami.
Czy jednak mam prawo wtrącać się w sprawy Tony'ego? - myślał. Oczywiście, zawsze 
mogę z nim porozmawiać i nakłonić go, by wyraził zgodę. Czy jednak mam moralne 
prawo 
postąpić w ten sposób?
Roztrząsał w kółko to pytanie, ale wciąż nie mógł znaleźć na nie odpowiedzi. W 
końcu 
dzwonek do drzwi wyrwał go z tych rozmyślań.
Tym razem była to wdowa Foshay, ale przyszła z pustymi rękami - nie przyniosła 
bulionu.
- Dzień dobry - powitał ją uprzejmie. - Spóźniła się pani dzisiaj.
- Wychodziłam właśnie na korytarz, kiedy zauważyłam przed pańskimi drzwiami 
jakiegoś 
mężczyznę. Czy ten gość jest jeszcze?
- Nie, już wyszedł - odparł Packer.
Wdowa wkroczyła do pokoju i Clyde zamknął drzwi.
- Winna jestem panu przeprosiny, panie Packer. Nie ugotowałam dziś rosołu. 
Mówiąc 
szczerze, już mi się znudziło przyrządzanie w kółko tego samego.
- W takim razie - powiedział uprzejmie - dzisiaj ja panią ugoszczę.
Podszedł do biurka, wysunął szufladę i wyjął pudełeczko wonnych liści od 
PugAlNasha, 
które otrzymał poprzedniego dnia.
Z pewnym ociąganiem uniósł pokrywkę i podsunął pudełko sąsiadce. Ta jednak 
cofnęła się 
o krok.
- Proszę się poczęstować - rzekł. - Trzeba to włożyć do ust, ale nie połykać, 
tylko rozgryźć i 
ssać.
Wdowa ostrożnie sięgnęła do pudełka.
- Nie za dużo - ostrzegł Packer. - Wystarczy jeden listek. Nie wolno tego używać 
zbyt 
często, poza tym bardzo trudno zdobyć ten towar.
Kobieta delikatnie wzięła w palce jeden liść i wsunęła go do ust.
Packer przyglądał się jej z uśmiechem na twarzy. Wdowa miała taką minę, jakby 
właśnie 
zażyła truciznę. Dopiero po jakimś czasie wyraźnie się rozluźniła i usiadła na 
krześle. Chyba 
przekonała się ostatecznie, że nie miał zamiaru jej otruć.
- Nie do wiary - mruknęła. - Mam wrażenie, że jeszcze nigdy, w całym moim życiu 
nie 
próbowałam czegoś podobnego.
- Bo to szczera prawda. Może mi pani wierzyć, że jest jedyną osobą, poza mną, 
która 
dotychczas tego próbowała. Te liście przysyła mi dość regularnie pewien dobry 
znajomy, który 
mieszka na odległej planecie. Nazywa się PugAlNash. Zawsze dołącza do przesyłki 
uprzejmy list.
Packer zajrzał do szuflady i po chwili wyjął stamtąd kartkę papieru.
- Proszę posłuchać.
Zaczął czytać, z trudem odcyfrowując słowa:
Drogi Pszyjaćelu. Fielką pszyjęmnąść sprafiły mi pszysłane ostatńo pszes ćebie 
dymy. 
Proszę o następne takie same. Nafet ńe wiesz, jak prorączo i ufasznie ślecę dla 
ćebie. Ale tak pyć 
musi i jestem szczęślify mogąc to robić dla pszyjaćela. Zapefńam ćę jetnak, 
szefszystko bece tylko 
to, co najlepsze. Mam naćeję, sze olbszymio syskasz.
Tfuj fierny pszyjaćel PugAlNash
Packer uniósł głowę i odłożył list na biurko.
- Czy pani zrozumiała? - zapytał. - Chodzi mi zwłaszcza o tę uwagę, że „proroczo 
i uważnie 
śledzi dla mnie".
- Chciał chyba dać do zrozumienia, że wszystko będzie w porządku - odparła 
wdowa. - 
Przecież na końcu dopisał, iż ma pan szansę na olbrzymie zyski.
- Dla mnie to brzmi jak cygańska, bełkotliwa wróżba z kart. Sporo się nad tym 
głowiłem.
- Czyżby uważał pan, że jest się czym martwić?
- Owszem, ponieważ w ogóle nie chcę wiedzieć, co mnie czeka. Obawiam się, iż w 
kolejnym liście on mi to napisze otwarcie. Proszę tylko pomyśleć. Gdyby człowiek 
potrafił 
przewidzieć przyszłość, gdyby wiedział dokładnie, kiedy i w jaki sposób umrze...
- Panie Packer - przerwała mu sąsiadka. - Jestem przekonana, że nie może tu być 
mowy o 
pańskiej śmierci. Mogłabym przysiąc, że z dnia na dzień wygląda pan coraz 
młodziej.
- Jeśli mam być szczery - powiedział mile podbechtany Packer - od lat już nie 
czułem się 
tak wyśmienicie.
- Możliwe, że z powodu tych liści, które on panu przysyła.
- Nie. Sądzę, że sprawił to głównie pani rosół.
W ten oto sposób spędzili całe popołudnie. Było o wiele przyjemniej, niż Packer 
kiedykolwiek mógł się tego spodziewać.
Ale zaraz po wyjściu wdowy w głowie Packera zrodziło się kolejne pytanie, które 
wywołało 
jego niepokój.
Jak do tego doszło, że właśnie ją poczęstował swoimi drogocennymi liśćmi?
Zastanawiając się nad tym, schował pudełko z powrotem do szuflady, a następnie 
rozprostował list i przeczytał go ponownie.
Na widok błędnej pisowni uśmiechnął się lekko, ale zaraz spoważniał, 
uświadomiwszy 
sobie, że mimo to PugAlNash i tak ma nad nim sporą przewagę. Tamten bowiem - z 
trudem, bo z 
trudem - jakoś sobie radził z językiem Ziemian, Packer natomiast, choć próbował 
kilkakrotnie, nie 
potrafił opanować nawet podstaw języka, którym posługiwał się Pug.
„...Jak proroczo i uważnie śledzę dla ciebie..."
Nic z tego nie wynika, stwierdził. Może to jakiś dowcip? Może PugAlNash chciał 
zażartować?
Odłożył list i zaczął niespokojnym krokiem chodzić tam i z powrotem po pokoju. 
Zbyt 
wiele spraw zwaliło mu się naraz na głowę.
Jak powinien odpowiedzieć na propozycję Griffina?
Co go skłoniło, by poczęstować wdowę Foshay drogocennym liściem?
Jak należało odczytać uwagę PugA1Nasha?
Podszedł do regału i zaczął wodzić palcem po grzbietach monumentalnych 
„Abstraktów 
Galaktycznych", aż w końcu trafił na właściwy tom. Zdjął go z półki.
Przerzucał kartki, dopóki nie odnalazł hasła „Unuk al Hay". Pamiętał, że 
PugA1Nash 
mieszka na dziesiątej planecie tego systemu.
Zmarszczył czoło i wytężył wzrok, starając się odczytać drobniutki druk. 
Zaskoczyła go 
olbrzymia liczba skrótów, z jakich składał się tekst informacji. Wiedział 
jednak, że autorzy nie 
mieli innego wyjścia - chcąc zawrzeć w almanachu jak najwięcej informacji o 
wszystkich 
poznanych układach w Galaktyce, musieli stosować skróty i uproszczenia.
Notatka zaczynała się następująco:
X - m.zn.; cyw.ist.roz., war.niesprzyj.ludz. (T67), kont.pośr. (T102); zioła 
lecz., 
leg.jaswidz., tr.jęz...
Zaraz, chwileczkę!
Co to może być „leg.jaswidz."?
Legenda jasnowidztwa?
Przeczytał całość jeszcze raz, rozwijając w myślach skróty:
Planeta X - mało znana; cywilizacja istot rozumnych, warunki nie sprzyjające dla 
ludzi 
(patrz tabela 67), kontakty przez pośredników (patrz tabela 102); zioła 
lecznicze, legenda (a może 
legacja?) jasnowidzenia, trudny język...
O tym ostatnim zdążył się już przekonać. Miał okazję zetknąć się z wieloma mniej 
czy 
bardziej trudnymi językami, ale ten był rzeczywiście wyjątkowy.
Co to jest „leg.jaswidz."?
Trudno powiedzieć z całą pewnością, ale pewne fakty wskazywały...
Z hukiem zamknął „Abstrakty" i odstawił je na półkę.
Zatem on „proroczo i uważnie śledzi dla mnie", pomyślał.
Tylko po co? W jakim celu to czyni?
- PugA1Nash - mruknął do siebie - któregoś dnia skręcę ci twój kruchy, kosmaty 
kark.
Ale wiedział dobrze, iż nigdy do tego nie dojdzie. PugA1Nash mieszkał bardzo 
daleko od 
Ziemi, a w dodatku mógł mieć masywny, wcale nie kruchy kark - zresztą mógł w 
ogóle nie mieć 
żadnego karku.
Kiedy nadeszła pora, żeby iść spać, Packer przebrał się w swą jaskrawoczerwoną 
piżamę w 
żółte papużki i przysiadł na brzegu łóżka, wyciągając przed siebie nogi.
Co za dzień, pomyślał.
Postanowił, że z samego rana porozmawia z Tonym na temat rządowej oferty. Miał 
zamiar 
nalegać na jej przyjęcie, nawet gdyby to oznaczało znaczne zmniejszenie dochodów 
firmy 
„Wydajność". Był gotów stanowczo obstawać przy swoim, forsować przyjęcie umowy, 
korzystając 
z przysługujących mu teoretycznie uprawnień. Domyślał się, że Tony nie da się 
tak łatwo 
przekonać i będzie próbował go wyłączyć z tej sprawy. Liczył jednak na to, iż 
siostrzeniec ma tak 
wiele spraw na głowie, że w końcu wyrazi zgodę. Dziwiło go tylko, że Tony 
dotychczas nie 
zaakceptował tego typu transakcji wiązanej, zawsze uważał bowiem, że Camper 
znacznie bardziej 
ceni każdego nieuczciwie zdobytego dolara od zarobionego ciężką pracą.
Przypomniał sobie, że w rozmowie z Griffinem powiedział, iż w pełni ufa 
Tony'emu. Wcale 
nie skłamał, naprawdę mu ufał, a oprócz tego był dumny z siostrzeńca. Co prawda 
nie miał 
żadnych wątpliwości, iż Tony jest pozbawionym zasad hultajem. Lecz ilekroć o nim 
myślał, 
zawsze powtarzał z satysfakcją, że Tony poszedł w jego ślady i prowadzi swoje 
interesy dokładnie 
tak samo jak on za młodu.
W jego pamięci odżyła przeprowadzona przed laty transakcja, kiedy to wymienił 
fałszywy 
obraz Chippendale'a na arcydzieła malarstwa z Antaresa, a te z kolei na duży 
transport lokalnej 
odmiany samogonu z systemu Panckrata, który odsprzedał na Ziemi z ogromnym 
zyskiem. 
Wykołowałem wówczas wszystkich trzech kontrahentów, pomyślał z odczuciem dumy.
Niespodziewanie zadzwonił telefon i Packer, człapiąc na bosaka, przeszedł z 
sypialni do 
pokoju.
W nocnej ciszy telefon jazgotał przeraźliwie.
- Dobra! Już idę! - wrzasnął w wściekłością. Dopadł biurka i chwycił słuchawkę.
- Tu mówi Pickering - odezwał się męski głos.
- Pickering? Ach tak. Cieszę się, że pan dzwoni.
- Rozmawiałem z panem na temat znaczków z Polaris.
- Tak, pamiętam, panie Pickering.
- Czy znalazł pan tę kopertę?
- Owszem, znalazłem. Ale muszę pana przeprosić, są na niej tylko cztery znaczki. 
Jeśli 
dobrze pamiętam, mówiłem panu o pięciu. Ale mam nadzieję, że mi pan wybaczy. Wie 
pan, jak to 
jest. Człowiek się starzeje i pamięć zaczyna szwankować.
- Czy mógłby mi pan sprzedać tę kopertę?
- Oczywiście, przecież obiecałem to panu. Trzeba dotrzymywać raz danego słowa, 
choć 
muszę przyznać, że teraz żałuję.
- Jest w dobrym stanie?
- Panie Pickering - wycedził Packer - biorąc pod uwagę, że jest to jedyna taka 
koperta...
- Czy mógłbym przyjść do pana i ją obejrzeć?
- Oczywiście, proszę bardzo. Kiedy pan tylko sobie życzy.
- Zatrzyma ją pan dla mnie?
- Oczywiście - rzekł Packer. - Poza tym nikt jeszcze nie wie, że mam ją w swojej 
kolekcji.
- A co będzie z ceną?
- No cóż. Wymieniłem sumę dwustu pięćdziesięciu tysięcy, ale wówczas braliśmy 
pod 
uwagę pięć znaczków. Są tylko cztery, więc będę musiał obniżyć cenę. Jestem 
rozsądnym 
człowiekiem, panie Pickering. Jakoś się dogadamy.
- Zobaczymy - mruknął tamten wyraźnie rozgoryczony.
Pożegnali się uprzejmie i Packer odłożył słuchawkę. Usiadł w fotelu, oparł bose 
stopy o 
krawędź biurka i zaczął rytmicznie poruszać palcami, spoglądając na nie z pewnym 
zdziwieniem, 
jakby widział je po raz pierwszy w życiu.
Postanowił sprzedać Pickeringowi kopertę z czterema znaczkami za dwieście 
tysięcy, 
później zaś - żeby zrobić mu na złość - rozpuścić plotkę, że ma jeszcze drugą 
kopertę z pięcioma 
znaczkami. Na pewno tamtego ogarnie wściekłość, że to nie on zdobył 
najcenniejszy obiekt w 
kolekcji Polaris, potraktuje to jako wyzwanie i zniewagę w oczach kolegów.
Packer aż zachichotał z radości.
- Tak się dać podpuścić... - mruknął do siebie.
Ocenił, że za kopertę z pięcioma znaczkami będzie mógł zażądać nawet pół 
miliona. 
Postawi Pickeringa w sytuacji bez wyjścia. A dla pewności wymieni jeszcze wyższą 
cenę, żeby 
mieć z czego opuszczać.
Spojrzał na budzik stojący na biurku. Była dziesiąta - przedtem zwykle kładł się 
spać o 
dziewiątej.
Ponownie popatrzył na swoje bose stopy. To zabawne, nawet nie jestem śpiący, 
pomyślał. 
Nie chciało mu się iść do łóżka, rozebrał się chyba tylko z przyzwyczajenia.
To wręcz nieprzyzwoicie kłaść się spać o dziewiątej, pomyślał. Jeszcze dobrze 
pamiętał te 
czasy, kiedy szedł do łóżka nie wcześniej jak o północy, a wielokrotnie zdarzało 
mu się pracować 
po całych nocach.
Wtedy jednak miał wiele ciekawych zajęć. Sporo podróżował, spotykał się z 
ciekawymi 
ludźmi, lubił sobie także dobrze pojeść i popić, zresztą wtedy wszystko 
smakowało inaczej. Teraz 
już nie robią takich dobrych trunków, pomyślał. Trudno też znaleźć wykwintne 
potrawy, nie ma się 
gdzie zabawić, a wszyscy jego przyjaciele albo umarli, albo wyemigrowali z 
Ziemi.
Nic już nie jest takie jak kiedyś, stwierdził.
Siedział tak bezmyślnie gapiąc się na swoje bose stopy, od czasu do czasu 
spoglądał na 
budzik i czuł się dziwnie podekscytowany, chociaż nie miał ku temu specjalnych 
powodów.
Ciszę w pokoju zakłócały tylko dwa monotonne odgłosy: rytmiczne cykanie budzika 
oraz 
stłumione bulgotanie żółtej kolonii organizmów w plastikowym wiaderku.
Wychylił się zza biurka i popatrzył na prostokątny pojemnik wypełniony 
niezwykłą, 
półpłynną substancją - niczym wiadro pełne cudów.
Któregoś dnia ktoś zapewne odkryje, skąd pochodzą te dziwne zarodniki, pomyślał, 
z jakiej 
planety zagubionej w galaktycznej otchłani przybyły na Ziemię. Nawet już teraz 
dałoby się to 
sprawdzić, gdyby tylko poświęcił więcej czasu na przeglądanie katalogów bądź też 
pokazał 
tajemnicze żółte znaczki jakiemuś ekspertowi. Ale owe koperty stały się pilnie 
strzeżoną tajemnicą 
handlową, nabrały takiej wartości, że nie warto było ryzykować i pokazywać ich 
komukolwiek; 
spoczywały w bankowym sejfie.
Taki inteligentny organizm, pomyślał, stanowi przecież idealny nośnik do 
przesyłania 
informacji. Wystarczyło jedynie nakleić znaczek i rozkazać w myślach, dokąd ma 
być wysłana 
korespondencja, zostawiając resztę owej żółtej kolonii. Po dostarczeniu 
przesyłki na miejsce 
zarodniki przechodziły widocznie w rodzaj letargu i oczekiwały na kolejne 
rozkazy.
W końcu trafiły na Ziemię, gdzie znaleziono dla nich znakomite zastosowanie - 
pewnie 
wkrótce kolonie tych organizmów będzie można spotkać w każdej rodzinie. Zajmą 
się uciążliwym 
porządkowaniem biur i gospodarstw domowych, sprzątaniem ulic i usuwaniem 
odpadków, 
przyczyniając się do narodzin nowej ery ładu i czystości, jakiej dotąd nigdzie 
nie znano.
Ponownie spojrzał na budzik: dochodziło wpół do jedenastej, ale dla niego była 
to jeszcze 
dość wczesna pora. Pomyślał, że chyba warto by się ubrać z powrotem i pójść na 
krótki spacer przy 
blasku księżyca. Dostrzegł przez okno, że jest właśnie pełnia.
Co ci odbiło? - zganił sam siebie, prychając pogardliwie.
Zdjął jednak nogi z biurka i poczłapał do sypialni.
Znowu pomyślał o tym, jak ma zamiar ośmieszyć Pickeringa w oczach kolegów 
filatelistów 
i aż zachichotał z radości.
Wiązał krawat przed lustrem, kiedy nocną ciszę rozdarł odgłos dzwonka.
Jeśli to Pickering, pomyślał Packer, zrzucę tego idiotę ze schodów. Kto to 
słyszał, żeby 
nachodzić ludzi po nocy i próbować załatwiać interesy, które spokojnie mogą 
zaczekać do rana.
Ale to nie był Pickering.
Mężczyzna wręczył mu swą wizytówkę; nazywał się W. Frederick Hazlitt i był 
prezesem 
„Korporacji dostawczej Hazlitta".
- O co chodzi, panie Hazlitt?
- Czy mógłbym zamienić z panem kilka słów? - zapytał tamten, rozglądając się 
lękliwie na 
wszystkie strony. - Na pewno nikt nas nie usłyszy?
- Oczywiście, jesteśmy tu sami.
- Mam dość delikatną sprawę, która nie daje mi spokoju, wolałem przyjść do pana, 
niż 
rozmawiać z pańskim wspólnikiem, Antonem Camperem, gdyż cieszył się pan zawsze 
opinią 
bardzo rozważnego biznesmena. Mam nadzieję, że zrozumie pan mój problem, podczas 
gdy pan 
Anton Camper...
- Wysłucham pana z uwagą - wtrącił uprzejmie Packer.
Odczuwał pewną satysfakcję, wyczuł bowiem, że jego gość jest zakłopotany, a 
nawet 
przestraszony.
Hazlitt usiadł na krześle, pochylił się do przodu i zniżył głos prawie do 
szeptu.
- Panie Packer! - oznajmił zdruzgotany. - Stałem się uczciwym człowiekiem!
- To fatalnie - przyznał współczująco Clyde.
- Ja też tak uważam. Człowiek z moją pozycją, prowadzący rozległe interesy, po 
prostu nie 
może być uczciwy. Mówię panu szczerze, że utraciłem największą zaletę, jaką może 
się odznaczać 
biznesmen. Mniej więcej od tygodnia nie umiem sobie już z tym poradzić.
- Może gdyby się pan bardzo postarał, włożył w to całe serce, zdołałby pan 
zachować choć 
odrobinę nieuczciwości?
Hazlitt z rezygnacją pokręcił głową.
- Powtarzam, że to niewykonalne. Już próbowałem, nawet nie ma pan pojęcia, jak 
bardzo 
się starałem. Ale nic z tego, bez względu na okoliczności coś mnie zmusza, by 
zawsze mówić 
prawdę. Bardzo szybko się okazało, że nie umiem już zyskać nad nikim przewagi, 
nawet nad 
zwykłym klientem. Nie dalej jak wczoraj przyłapałem się na tym, że obniżam stopę 
mojego zysku 
tylko dlatego, że jest mi żal kontrahenta...
- To naprawdę straszne! - wykrzyknął Packer.
- A to wszystko przez was! - huknął Hazlitt.
- Przez nas? - zdumiał się Clyde, wydymając wargi. - Muszę przyznać, panie 
Hazlitt, że nie 
rozumiem, jakim sposobem moglibyśmy się przyczynić do czegoś takiego. Na pewno 
nie mamy z 
tym nic wspólnego.
- Spowodował to wasz Kosz Wydajności - jęknął tamten. - To on ponosi za to 
odpowiedzialność.
- Kosze Wydajności nie mogą być przyczyną takiej odmiany - oznajmił ze złością 
Packer. - 
One tylko...
Urwał nagle.
Wielkie nieba! - pomyślał. To całkiem prawdopodobne!
Sam przecież czuł się tak dobrze, jakby odmłodniał o kilka lat, nie musiał już 
ucinać sobie 
popołudniowej drzemki, a przed chwilą zamierzał się ubrać i pójść na spacer w 
środku nocy!
- Od jak dawna to trwa? - spytał z rosnącym przerażeniem.
- Co najmniej od miesiąca. Pierwsze niepokojące objawy zauważyłem u siebie 
jakieś cztery, 
może sześć tygodni temu.
- Dlaczego pan po prostu nie wyrzucił tego kosza?
- Zrobiłem to - odparł Hazlitt - nic się jednak nie zmieniło.
- Nie rozumiem. Jeżeli pozbył się pan kosza, wszystko powinno wrócić do normy.
- Ja też tak myślałem, ale byłem w błędzie. Owa żółta substancja rozwija się w 
szparach 
podłogi, unosi się w powietrzu, jest dosłownie wszędzie. Nie można się jej 
pozbyć. Jeśli się ją raz 
umieści w jakimś pomieszczeniu, zostanie tam na zawsze.
Packer współczująco pokiwał głową.
- Więc niech się pan gdzieś przeniesie.
- Czy pan zdaje sobie sprawę, ile to by mnie kosztowało? Poza tym mam 
przeczucie, że to 
również nic nie da, bo to świństwo noszę nawet w sobie! - Huknął się dłonią w 
pierś. - Czuję to 
wewnątrz siebie, jak wciąż zmusza mnie do uczciwości, przekształca w porządnego 
człowieka, 
zaprowadza ład tak samo jak wszędzie dookoła. Ale ja nie chcę być porządnym 
człowiekiem, 
Packer! Ja chcę dalej zarabiać kupę forsy!
- Mogę pana pocieszyć - mruknął po chwili Clyde - że to samo, co się dzieje z 
panem, 
musiało dotknąć pańskich konkurentów.
- Jeśli nawet tak jest, to nie widzę jeszcze powodu do radości - oburzył się 
Hazlitt. - Jak pan 
sądzi, po co ludzie otwierają własne firmy? Tylko po to, żeby świadczyć usługi, 
żeby się wykazać 
przydatnością dla społeczeństwa albo zbijać forsę? Otóż nie. Prawda jest taka, 
że wszyscy 
tęsknimy za dreszczykiem, jaki wywołuje w nas świadomość współzawodnictwa i 
konkurencji, 
uwielbiamy ryzyko utraty nawet ostatniej koszuli na grzbiecie...
- Amen! - przerwał mu głośno Packer.
Hazlitt wytrzeszczył oczy.
- Czy pan także...?
- Nie, skąd - odparł dumnie Packer. - Jestem w każdym calu takim samym krętaczem 
jak 
dotąd.
Tamten odchylił się na oparcie krzesła.
- Zastanawiałem się nad tym - wycedził lodowatym
tonem - czy was nie zdemaskować, nie ujawnić całemu światu prawdy. Ale nie 
zdołam tego 
zrobić.
- Przecież to oczywiste - odparł Clyde. Nie wystawi się pan na pośmiewisko. 
Należy pan do 
tych ludzi, którzy woleliby się zapaść pod ziemię, niż narazić na śmieszność.
- O co w tym wszystkim chodzi, Packer?
- O nic.
- To wy rozprowadzacie to świństwo, musicie doskonale zdawać sobie sprawę, co 
ono 
potrafi. A jednocześnie mówi mi pan, że sam jest odporny na ten wpływ. Do czego 
pan zmierza? 
Do opanowania całej planety?
Clyde zachichotał.
- Nie brałem pod uwagę takiej możliwości - odparł - ale to całkiem niezły 
pomysł.
Podniósł się powoli z fotela.
- Wprawdzie jestem już na to za stary, ale mam jeszcze przed sobą parę lat. 
Czuję się 
znakomicie i ...
- Zbierał się pan do wyjścia - wtrącił Hazlitt, również wstając z krzesła. - Nie 
będę pana 
dłużej zatrzymywał.
- Bardzo dziękuję. Zauważyłem, że mamy pełnię księżyca i postanowiłem się 
przespacerować przy jego blasku. Nie miałby pan ochoty przejść się ze mną?
- Mam znacznie ważniejsze rzeczy na głowie, Packer, niż podziwianie blasku 
księżyca.
- Nie wątpię w to - rzekł Clyde, kłaniając się lekko. - Jest pan przecież 
poważnym, 
uczciwym biznesmenem.
Hazlitt wyszedł bez pożegnania, trzaskając drzwiami.
Packer wrócił do sypialni i sięgnął po krawat.
Hazlitt stał się uczciwym człowiekiem, pomyślał. Ciekawe, ilu jemu podobnych 
przemieni 
się tej nocy w uczciwych? A co będzie za rok? Ilu wtedy pozostanie niegodziwców 
na Ziemi? Ile 
czasu potrzeba, by wszyscy ludzie stali się uczciwi? Jeśli rzeczywiście kolonie 
żółtych organizmów 
zaczną się rozwijać w każdej szczelinie, unosić w powietrzu i płynąć z wodami 
rzek, może to 
nastąpić bardzo szybko.
Może właśnie z tego powodu Tony jeszcze go nie wykołował ze spółki. Możliwe, że 
i on 
stał się uczciwy. To niedobrze, pomyślał ze smutkiem Packer. Jeśli naprawdę Tony 
jest już 
porządnym człowiekiem, to wkrótce przestanie go interesować prowadzenie firmy.
A co z propozycją rządu? Wychodziło na to, że jeśli urzędnikom państwowym tak 
bardzo 
zależy na zdobyciu kolonii żółtych organizmów, jednocześnie zależy im na 
uczciwości. Nie można 
było do tego podchodzić w ten sposób - przecież nikt z rządu nie miał jeszcze 
pojęcia, jaki wpływ 
wywiera ta substancja.
Ale to byłoby dobre, stwierdził Packer: uczciwi urzędnicy! Dopiero by się mieli 
z pyszna! 
W wyobraźni widział już ich baranie miny.
Wstał od lustra, usiadł na brzegu łóżka i przez kilka minut nie mógł opanować 
śmiechu.
W końcu otarł łzy ściekające mu po policzkach i poprawił krawat.
Postanowił, że nazajutrz, z samego rana, skontaktuje się z Griffinem i wyrazi 
zgodę na 
podpisanie umowy wiązanej. Musiał pamiętać, żeby trochę pokręcić nosem i się 
potargować, skoro 
ostatecznie mieli mu zapłacić znacznie więcej, niż się spodziewali. Uzmysłowił 
sobie, że poza tym 
urzędnicy nie odważą się zerwać umowy, nawet jeśli odzyskane przez nich nagle 
poczucie 
uczciwości każe im uznać tę umowę za naciąganą. Na szczęście nieodłącznym 
atrybutem 
uczciwości było dotrzymywanie warunków wszelkich, nawet niekorzystnych umów 
handlowych.
Włożył marynarkę i przeszedł do pokoju. Zatrzymał się przy biurku i wysunął 
szufladę. 
Wyjął z niej pudełko z wonnymi liśćmi. Uniósł pokrywkę, wybrał jeden z nich i 
miał już wsunąć 
go do ust, kiedy nagle zamarł w bezruchu. Uderzyła go bowiem myśl, że wszystkie 
fakty zaczynają 
do siebie pasować. Pojął nagle, dlaczego to on właśnie ma zostać jedynym 
nieuczciwym 
człowiekiem na Ziemi.
„Proroczo i uważnie śledzę dla ciebie!"
Wsunął listek pod jeżyk, rozkoszując się jego niezwykłym smakiem.
A więc to jest antidotum, pomyślał. Dziwnym sposobem zyskał absolutną pewność, 
że ma 
rację.
Skąd jednak Pug mógł o wszystkim wiedzieć? Jak to możliwe, że już przed laty 
przewidział 
bieg wydarzeń, które miały doprowadzić do takiego właśnie finału?
„Leg.jaswidz."?
Zaniknął pudełko, schował je do szuflady i ruszył w stronę wyjścia.
Jedyny nieuczciwy człowiek na świecie, powtórzył w myślach. Uodporniony na 
szerzoną 
przez kolonię żółtych organizmów plagę uczciwości z powodu długotrwałego 
stosowania wonnych 
liści.
Nie tak dawno zastawił pułapkę na chciwego Pickeringa, a jutro miał zamiar 
wykołować 
przedstawiciela rządu. Nie wiadomo, co go jeszcze czekało. Hazlitt obawiał się, 
że może mu 
chodzić o opanowanie całej planety. Teraz, kiedy Packer się nad tym zastanawiał, 
doszedł do 
wniosku, że wcale nie jest to taki zły pomysł, wystarczyło jedynie wykorzystać 
nadarzającą się 
sposobność.
Zachichotał na myśl, że wszyscy uczciwi obywatele będą mogli tylko przyglądać 
się 
bezsilnie jego działalności i co najwyżej przeklinać jedynego nieuczciwego 
człowieka na świecie. 
Już teraz czuł się jak wilk między owcami!
Wyprostował się i bez pośpiechu założył białe rękawiczki, a następnie sięgnął po 
swoją 
laskę. Wreszcie uderzył się dłonią w pierś, odczuwając bezgraniczną dumę, i 
wyszedł z 
mieszkania. Tym razem nie zadawał sobie nawet trudu, żeby zamknąć drzwi na 
klucz.
Kiedy zbliżył się do windy, niespodziewanie ujrzał wchodzącą po schodach wdowę 
Foshay. 
Kobieta obejrzała się, pomachała ręką znajomym, którzy odprowadzili ją aż tutaj, 
i ruszyła w 
kierunku swojego mieszkania.
Packer wyszedł z cienia, zdjął kapelusz i z wyszukaną elegancją ukłonił się 
sąsiadce.
Zaskoczona wdowa aż zasłoniła usta dłonią.
- Panie Packer! - zawołała. - Co się stało? Dokąd się pan wybiera po nocy? O tej 
porze 
wszyscy porządni ludzie kładą się spać!
- Bogini - rzekł podniosłym tonem. - Wybieram się na krótki spacer. Czy nie 
miałaby pani 
ochoty dotrzymać mi towarzystwa?
Kobieta zawahała się na moment, lecz po chwili na jej ustach pojawił się uśmiech 
zakłopotania i niezdecydowania. Packer także się uśmiechnął i lekko wydął wargi.
- Poza tym wcale nie jestem porządnym człowiekiem - dodał, z galanterią podając 
wdowie 
ramię.
LUDOJAD
Wiadomość rozniósł mech. Plotka musiała przebyć setki kilometrów 
najdziwniejszymi 
drogami, jako że mech nie rósł wszędzie. Wyrastał jedynie na lekkich i jałowych 
glebach, gdzie 
większe, silniejsze i bardziej zaborcze rośliny nie były w stanie go wyprzeć, 
wykorzenić i odciąć 
od dopływu światła.
Mech przekazał wiadomość Nicodemusowi, żywej derce Dona Mackenzie'ego, a mogło 
się 
to wydarzyć tylko dlatego, że Mackenzie brał akurat kąpiel.
Siedział w łazience już od dłuższego czasu, rozkoszował się gorącym prysznicem i 
fałszował na cały głos jakąś piosenkę, podczas gdy Nicodemus, który w takich 
chwilach zostawał 
jedynie na poły żywą istotą, wysunął się za drzwi. Bez człowieka władał tylko 
szczątkową 
inteligencją, trudno go było nawet uznać za żywe stworzenie, bo choć uważany za 
istotę rozumną, 
w rzeczywistości przemieniał się w nią dopiero wówczas, gdy mógł się owinąć 
wokół swojego 
właściciela. Jego inteligencja, podobnie jak i wszelkie emoqe, w pewnym stopniu 
były 
zapożyczone od istoty, do której dane mu było szczelnie przylgnąć.
Na wieki całe przed przybyciem ludzi do tego umierającego już świata przodkowie 
derek 
wychynęli z mroków nieświadomej egzystencji. Skrzętnie wykorzystywali 
nadarzające się od czasu 
do czasu okazje do tego, by owinąć się wokół jednej z wyższych form roślinnych. 
Miało to jednak 
miejsce niezwykłe rzadko, a poza tym niewiele nowego wnosiło do półświadomego 
trwania owych 
stworzeń.
Dopiero gdy przybyli tu ludzie, derki odnalazły swe przeznaczenie. Pomiędzy nimi 
a 
istotami z Ziemi narodziło się coś w rodzaju świetnie opłacalnej dla obu stron, 
niemal perfekcyjnej 
symbiozy. Prawie z dnia na dzień derki zdobyły pozycję jednego z najważniejszych 
sprzymierzeńców ludzkości na drodze podboju kosmosu.
Człowiek, który zakładał na siebie derkę i owijał się nią szczelnie niczym 
płaszczem, nie 
musiał się już martwić o pożywienie; zyskiwał ponadto pewność, że jego organizm 
otrzyma 
właściwą, odmierzoną z naukową precyzją liczbę kalorii, które automatycznie 
pokryją każde 
zapotrzebowanie procesów metabolicznych, nawet jeśli będzie ono nienaturalnie 
wielkie, 
uzależnione od wydatkowania sił w odmiennych warunkach zewnętrznych. Owe dziwne 
roślinne 
stworzenia odznaczały się bowiem zdolnością gromadzenia energii i 
przekształcania jej w taki 
rodzaj pokarmu, jaki potrzebny był organizmowi ludzkiemu; instynktownie, z 
zadziwiającą 
dokładnością potrafiły określić ilość potrzebnego pożywienia, a także, chociaż w 
dość 
ograniczonym zakresie, potrafiły wpływać na procesy regeneracji organizmu.
O ile żywe derki dostarczały ludziom pożywienie i ciepło oraz służyły jako 
podręczne 
osobiste apteczki, o tyle ludzie dawali im w zamian coś znacznie cenniejszego - 
świadomość życia. 
W tej samej chwili, kiedy jedna z owych istot owijała się wokół człowieka, 
stawała się - w całym 
tego słowa znaczeniu - sobowtórem owego człowieka. Przejmowała jego świadomość i 
jego stany 
emocjonalne, przekształcała się z martwego okrycia ciała w formę pseudożywą o 
ściśle 
określonych cechach charakteru.
Nicodemus początkowo leżał pod drzwiami łazienki, ale wraz z upływem czasu coraz 
bardziej ogarniała go złość. Czuł bowiem, jak ostatnie ślady człowieczeństwa 
powoli go 
opuszczają, a na ich miejsce wkrada się deprymująca pustka.
W końcu, całkowicie zirytowany, uciekając przed coraz bardziej dokuczliwym 
poczuciem 
osamotnienia, wypełznął przed budynek stacji, podskakując przy tym niezdarnie i 
falując niczym 
kartka papieru unoszona wiatrem.
Olbrzymie ceglastoczerwone słońce, skatalogowane jako Sigma Smoka, skąpiło 
planecie 
światła, toteż nawet w południe panował tutaj półmrok. Ciało Nicodemusa, 
przypominające dobrze 
wystrzyżony trawnik, rzucało jakby nierealne, roztańczone purpurowe cienie na 
łaciatą, zielono - 
czerwoną powierzchnię gruntu. Pistoletowe drzewo wypaliło w jego kierunku, ale 
chybiło co 
najmniej o metr. Już od kilku tygodni miało rozstrojony celownik, nie mogło 
trafić nawet w duży 
obiekt. Jego największym osiągnięciem było śmiertelne wystraszenie Nellie - 
robota księgującego, 
który nigdy nie kłamał - kiedy to udało mu się trafić swym pociskopodobnym 
nasieniem w jedną z 
obitych blachą ścian stacji.
Jednakże nikt nie miał tego drzewu za złe, ponieważ żaden z pracowników nie 
żałował 
Nellie. Dopóki kręciła się ona w budynku zarządu kompanii, nikt nie mógł nawet 
marzyć o tym, by 
uszczknąć z budżetu choćby jednego centa. Nawiasem mówiąc, właśnie owo skąpstwo 
było 
jednym z głównych powodów przysłania robota na stację.
Teraz wreszcie, od kilku dobrych tygodni, Nellie nikomu nie zatruwała już życia. 
Cały czas 
spędzała w towarzystwie Encyklopedii, który także powoli zaczynał tracić 
cierpliwość, usiłując 
sklecić cokolwiek sensownego z bajań robota. 
Nicodemus powiedział natychmiast drzewu pistoletowemu, co myśli o jego 
zachowaniu i o 
strzelaniu do istot żywych, a następnie poczłapał dalej. Drzewo, traktując 
widocznie Nicodemusa 
jako zdrajcę i roślinnego renegata, oddało kolejny strzał, chybiając tym razem o 
dwa metry, co do 
reszty musiało je zdegustować.
Od czasu gdy Nicodemus połączył się z człowiekiem, nie miał wielu kontaktów z 
innymi 
mieszkańcami planety, nawet z Encyklopedią. Lecz kiedy mijał kępę mchu i złowił 
jego szept, 
zatrzymał się na chwilę i nastawił ucha, żeby wyłowić z plotek co cenniejsze 
informacje.
W ten właśnie sposób dowiedział się, że Alder - jeden z pośledniejszych muzyków 
w 
Grającej Dolinie - ukończył niedawno jakieś wielkie dzieło. Nicodemus zdawał 
sobie sprawę, że 
mogło się to wydarzyć już kilka tygodni temu, jako że Grająca Dolina leżała na 
przeciwległej 
półkuli planety, a poza tym plotki często dochodziły okrężnymi drogami. Mimo 
wszystko ruszył z 
powrotem w kierunku stacji tak szybko, jak tylko potrafił.
Podobna nowina nie mogła czekać, należało ją natychmiast przekazać 
Mackenzie'emu. 
Pomknął ścieżką, wzbijając swymi falistymi ruchami tumany kurzu, aż wreszcie z 
uczuciem 
triumfu dopadł drzwi, ponad którymi widniał wymalowany koślawymi literami napis:
GALAKTYCZNA KOMPANIA HANDLOWA
Na szczęście nikt nie wiedział, co w rzeczywistości kryje się za tą nazwą, gdyż 
poza ludźmi 
żaden z mieszkańców planety nie potrafił czytać.
Nicodemus zatrzymał się przed drzwiami łazienki, zebrał wszystkie siły, po czym 
z 
impetem rozpłaszczył się na nich całym ciałem.
- Dobrze już, dobrze! - wrzasnął Mackenzie. - Wiem, że siedzę tutaj za długo. 
Ale uspokój 
się, zaraz wychodzę.
Nicodemus legł na podłodze, drżąc z podniecenia, jakie wywoływały podsłuchane 
rewelacje. Po chwili usłyszał, że człowiek zakręca wodę.
Mackenzie wkroczył do biura stacji ze szczęśliwym Nicodemusem owiniętym 
szczelnie 
wokół jego ciała. Nelson Harper, szef biura, siedział z nogami założonymi na 
biurko, kopcił fajkę i 
pilnie wypatrywał czegoś na suficie.
- Witaj, chłopcze - odezwał się do wchodzącego, po czym cybuchem fajki wskazał 
mu 
stojącą na biurku butelkę. - Chcesz sobie golnąć?
- Nicodemus wyszedł na zewnątrz i udało mu się podsłuchać plotki przekazywane 
przez 
mech - rzekł Mackenzie. - Mówi, że twórca o imieniu Alder skomponował właśnie 
symfonię. Mech 
utrzymuje, że jest to prawdziwe dzieło sztuki.
Harper zsunął nogi z biurka.
- Nigdy nie słyszałem o kimś takim jak Alder.
- O Kadmarze też nigdy nie słyszałeś, dopóki nie skomponował Symfonii Czerwonego 
Słońca - przypomniał mu Mackenzie. - Teraz wszyscy za nim szaleją. Jeżeli Alder 
w ogóle 
cokolwiek stworzył, powinniśmy to sprawdzić. Nam opłaca się skupować nawet 
utwory średniej 
klasy. Ludzie na Ziemi do końca powariowali na punkcie dziwnej muzyki drzew. Weź 
chociażby 
tego faceta, tego kompozytora...
- Wadę - podpowiedział mu Harper. - J. Edgerton Wadę. Jeden z najznakomitszych 
kompozytorów, jakich kiedykolwiek nosiła Ziemia. Podobno nie mógł się otrząsnąć, 
kiedy usłyszał 
ten kawałek o Czerwonym Słońcu. W jakiś czas później zniknął. Nikt nie wie, co 
się z nim stało.
Agent obracał wygasłą fajkę miedzy palcami.
- Śmieszna sprawa - rzekł po chwili. - Kiedy tu lądowaliśmy, mieliśmy nadzieję 
zrobić 
dobry interes na jakichś nie znanych włóknach roślinnych albo też nowych 
rodzajach warzyw. Coś 
specjalnego dla restauracji najwyższych kategorii, na przykład w cenie 
dziesięciu doków za porcję. 
Wchodziły też w grę minerały, chociażby takie, jakie znaleziono na Ecie 
Kasiopei. Ale okazało się, 
że nic z tych rzeczy. Najlepszym tutejszym towarem jest muzyka, symfonie 
powalające ludzi na 
kolana.
Mackenzie pociągnął jeszcze jeden haust z butelki, odstawił ją na biurko, po 
czym wytarł 
usta.
- Nie twierdzę, że oddałbym wszystko za tę ich muzykę - powiedział. - Zresztą 
nie znam się 
na muzyce. Nie potrafię w żaden sposób uwierzyć w to, co słyszałem: że 
doprowadza ludzi do 
szaleństwa.
- To prawda - potwierdził Harper. - Wszystko jest w porządku, jeśli masz pod 
ręką dawkę 
serum. Kiedy nie możesz już znieść tej muzyki, aplikujesz sobie porcję surowicy 
i wtedy jesteś w 
stanie słuchać jej dalej.
- Pamiętasz, jak kiedyś chwyciło Alexandra? Zabrakło mu serum właśnie wtedy, gdy 
był w 
samym środku Grającej Doliny i próbował porozumieć się z drzewami. Wyglądało 
tak, jakby 
muzyka przemieniła go w kamień. Nie chciał się ruszyć z miejsca. Bronił się, 
wrzeszczał, jęczał... 
Czułem się jak ostatni drań, kiedy go stamtąd wywlekałem. Po tym zdarzeniu nie 
był to już ten sam 
człowiek co przedtem. Podobno lekarze na Ziemi postawili go w końcu na nogi, ale 
otrzymał 
surowy zakaz odwiedzania naszej planety.
- A jednak wrócił - rzekł cicho Harper.
- Co takiego?!
- Alexander wrócił - powtórzył Harper. - Grant widział go w pobliżu stacji 
tamtych z 
Groombridge. Pewnie kręci z Groomisami, cholerny sprzedawczyk. Otwarcie 
przeszedł na ich 
stronę. Szkoda, chłopie, żeś go wtedy wyciągnął. Trzeba było zostawić go na 
pastwę muzyki.
- I co masz zamiar z tym zrobić? - zapytał Mackenzie. 
Harper wzruszył ramionami.
- A co ja mogę zrobić? Musiałbym chyba wypowiedzieć wojnę całemu personelowi z 
Groombridge, a to nie wchodzi w rachubę. Słyszałeś zapewne, jak wielka i gorąca 
przyjaźń panuje 
obecnie pomiędzy Ziemią i Groombridge? Właśnie dlatego obie nasze stacje zostały 
wybudowane 
w jednakowej odległości od Grającej Doliny. Tak samo jak oni musimy się nieco 
namęczyć, żeby 
zdobyć jakiś nowy kawałek muzyczny. Wszystko zgodnie z umową, jaką zawarły obie 
kompanie. 
Nikt w Galaktyce nie chce o niczym słyszeć. A gdyby jeszcze podniósł się wrzask, 
że mamy swoją 
wtyczkę na stacji Groomisów...
- I co z tego? Przecież oni też mają u nas swojego człowieka - wtrącił 
Mackenzie. - 
Prawdopodobnie nigdy nie odkryjemy, kto dla nich szpieguje, ale nie ulega 
wątpliwości, że 
przeciek istnieje. Niewykluczone, że ich agent ma po prostu kryjówkę w 
okolicznych lasach i 
uważnie śledzi każdy nasz krok.
- Nie można ufać Groomisom. - Harper pokiwał głową. - Te cholerne małe insekty 
są 
gotowe posunąć się do wszystkiego. Wcale nie jest im potrzebna ta muzyka, nie 
potrafią z niej 
korzystać. Pewnie nawet nie wiedzą, co to znaczy, bo słyszałem, że nie potrafią 
rozróżniać 
dźwięków. Ale jeśli Ziemianie się za nią uganiają, to oni byliby skłonni 
zapłacić każdą cenę, byle 
tylko ją zdobyć. Nie sądzisz chyba, że założyli tu swoją stację, aby dotrzymać 
nam towarzystwa. 
Zjednują dla siebie takich maniaków jak Alexander: zdobywają towar, a on im 
dokonuje fachowej 
oceny.
- A gdybyśmy tak zaaranżowali spotkanie z Alexand - rem, szefie? - zapytał 
Mackenzie.
Harper postukał ustnikiem fajki o zaciśnięte zęby.
- To zależy od okoliczności. Można by spróbować go przekupić albo w inny sposób 
odciągnąć od Groomisów. To dobry handlarz, kompania miałaby z niego pożytek.
Mackenzie pokręcił przecząco głową.
- Nic z tego. Nienawidzi Unii z powodu jakiegoś dawnego zatargu. Mielibyśmy 
więcej 
kłopotów niż pożytku z niego.
- Może się zmienił? - mruknął Harper. - Może na jego poglądy wpłynął jakoś fakt, 
że go 
wyratowaliście?
- Nie wierzę - odparł Mackenzie.
Agent sięgnął na drugi koniec biurka, przyciągnął do siebie kapciuch z tytoniem 
i zaczął 
powoli nabijać fajkę.
- Próbowałem rozwiązać jeszcze jeden palący problem - powiedział. - 
Zastanawiałem się, 
co zrobić z Encyklopedią. On chce polecieć na Ziemię. Powtarza, że wyciągnął już 
z nas wszystko, 
co tylko się dało, a to jedynie zaostrzyło mu apetyt na ziemską wiedzę. Zamęcza 
mnie bez przerwy, 
żebym pozwolił mu udać się na Ziemię, gdzie mógłby dalej zgłębiać tajemnice 
naszej cywilizagi.
- Ta dziecina ledwie zebrała z powierzchni naszych umysłów to, co jej wpadło pod 
wyszczerbione grabie - skrzywił się Mackenzie. - Ma jakieś mętne pojęcie o 
rzeczach, które tkwią 
gdzieś jeszcze na dnie naszej pamięci, a o których my już dawno zapomnieliśmy. 
Myślę, że to po 
prostu jego cecha wrodzona, ale śmiać mi się chce, ilekroć o tym wspomnę.
- Teraz kręci się przy Nellie. Próbuje z niej wyciągnąć wszystko, co się da.
- Może i coś na tym zyska, jeśli tylko zdoła jakoś poukładać tę wiedzę.
- Sam próbowałem mu pomóc - rzekł Harper - ale nie mogę nadążyć za jego 
przeskokami 
myślowymi, ilekroć zabiera się do pełniejszych wyjaśnień. Przyszło mi do głowy, 
że gdybyśmy 
zabrali go na Ziemię, odizolowali od środowiska rodzimej planety, może by zaczął 
myśleć trochę 
wolniej i składniej. Olbrzymia wiedza o tej planecie, którą udało mu się do tej 
pory zgromadzić, 
byłaby dla nas nieocenionym skarbem. Z tego, co zdołałem wyłowić...
- Nie oszukuj się - przerwał mu Mackenzie. - Nie powiedział ci ani słowa ponad 
to, co 
musiał powiedzieć; dokładnie odmierza tylko tyle, aby nie wzbudzić w tobie 
podejrzeń, że jest to 
gra do jednej bramki. Jeżeli już coś ci wyjawił, to możesz być pewien, iż nie ma 
to podstawowego 
znaczenia dla całej planety. Czyżbyś łudził się jeszcze, że wymienisz z nim 
informację za 
informację? Będzie robił wszystko, aby zdobyć jak najwięcej, ofiarowując jak 
najmniej.
Kierownik w zamyśleniu pokiwał głową.
- Nie jestem taki pewien. Ale z chęcią oddeleguję cię na krótki urlop na Ziemię 
- 
zadeklarował. - Chyba też zaczynasz gonić w piętkę. Tracisz perspektywę. Musisz 
pamiętać, że 
jesteś na obcej planecie, a nie na Ziemi. Powinieneś być przygotowany na 
niezwykłe wydarzenia, 
oswajać się z nimi i akceptować logiczne przesłanki, na jakich są one oparte.
- Wiem o tym - rzucił Mackenzie. - Ale ma pan rację, szefie, że ta planeta wciąż 
jeszcze 
wywołuje u mnie gęsią skórkę. Strzelające drzewa, plotkujący mech, winorośl 
ciskająca piorunami. 
A jeszcze do tego Encyklopedia...
- On nie jest niczym nadzwyczajnym - zaoponował Harper. - To po prostu magazyn 
wiedzy. 
Na Ziemi także istnieją analogie, są przecież ludzie, którzy uczą się tylko po 
to, by gromadzić 
wiadomości, nie robią z tych zasobów żadnego konkretnego użytku. Wystarczy im 
niezbyt dla nas 
zrozumiała, przewrotna satysfakcja z ilości zdobytej wiedzy. Jeśli połączysz ową 
tęsknotę za 
zdobywaniem informacji z fenomenalnymi umiejętnościami zapamiętywania oraz 
systematyzowania danych, otrzymasz Encyklopedię.
- Nie wierzę. On musi mieć w tym jakiś cel - sprzeciwił się Mackenzie. - Musi 
być jakiś 
powód nienormalnego pragnienia wiedzy. Zwykłe gromadzenie faktów do niczego nie 
prowadzi, 
dopóki nie będzie się ich przetwarzało.
Harper wypuścił olbrzymi kłąb dymu z fajki.
- Może istnieć jakiś określony cel, lecz jest on na tyle głęboko ukryty, na tyle 
nam obcy, że 
po prostu całkowicie dla nas niepojęty. To świat roślin i specyficzna 
cywilizacja. Na Ziemi już na 
starcie zwierzęta wzięły górę, rośliny nie miały szans, żeby się czegoś uczyć i 
szybko ewoluować. 
Tutaj mamy odwrotną sytuację: tylko rośliny wkroczyły na drogę ewolucji i stały 
się gospodarzami 
planety.
- Jeśli Encyklopedii przyświeca jakiś cel, musimy go poznać - powiedział 
stanowczo 
Mackenzie. - Nie wolno nam przymykać oczu na podobne fakty. Jeżeli Encyklopedia 
prowadzi 
jakąś grę, musimy rozszyfrować jej reguły. Trzeba się dowiedzieć, czy jest 
wolnym strzelcem i 
pracuje tylko na swój użytek, czy też występuje jako reprezentant całego 
tutejszego świata, jako 
jego premier albo pełnomocny minister? A może został pozostawiony na planecie 
przez jakąś inną 
cywilizację, która już nie istnieje? Może jest takim żywym archiwum wiedzy, 
działającym według 
starych zasad, nawet jeśli motywy nakazujące mu gromadzenie informacji już dawno 
przestały 
istnieć?
- Za bardzo się tym przejmujesz - uciął Harper.
- Musimy się przejmować, szefie. Nie możemy pozwolić, aby ważne rzeczy wymykały 
nam 
się z rąk. Z góry założyliśmy, że dominujemy nad tutejszą roślinną cywilizacją, 
o ile to wszystko 
dokoła można tak właśnie określić. To całkiem naturalne. Wychowaliśmy się na 
Ziemi, gdzie nie 
ma żadnych powodów, żeby bać się pokrzywy, mniszka czy też któregokolwiek 
drzewa. Tu jednak 
obowiązują inne prawa niż na Ziemi. Powinniśmy zadać sobie pytanie, jak należy 
traktować 
napotkaną tu cywilizację roślin? Może jej przedstawiciele także czegoś od nas 
oczekują? Może też 
mają jakieś aspiracje i sobie tylko znanymi sposobami dążą do ich zaspokojenia?
- Odeszliśmy od tematu - uciął krótko Harper. - Przyszedłeś, żeby opowiedzieć mi 
o jakiejś 
nowej symfonii.
Mackenzie klasnął w dłonie.
- Dobra. Nie dyskutujmy więcej, jeżeli tylko na tym ci zależy.
- Chyba lepiej przystąpić do działania i postarać się o zdobycie tej symfonii 
tak szybko, jak 
tylko to możliwe. Nie mieliśmy nic naprawdę dobrego od czasu Czerwonego Słońca. 
A jeśli to 
mech rozniósł wiadomość, Groomisowie nie będą zasypiać gruszek w popiele.
- Może już zrobili swoje...
Harper z pogardą pufnął kłębem dymu.
- Nie, jeszcze nie - rzekł. - Grant informuje mnie o każdym ich ruchu. Wielkie 
poruszenie 
na stacji Groom - bridge nie uszłoby jego uwagi.
- A zatem my również nie możemy wyruszyć w pośpiechu, zacierając ręce z radości 
- 
wtrącił Mackenzie. - Szpieg Groomisów także nie śpi.
- Masz jakiś pomysł? - zapytał agent.
- Moglibyśmy wziąć pojazd naziemny. Jest dużo wolniejszy od flajera, ale jeśli 
użyjemy 
flajera, Groomisowie zaraz będą wiedzieli, że coś się święci. Samochód 
wykorzystujemy dziesiątki 
razy każdego dnia, nie powinni więc niczego zwąchać.
- To niezły pomysł, chłopcze - stwierdził Harper. - Kogo chcesz zabrać ze sobą?
- Pozwól mi wziąć Brada Smitha. We dwójkę powinniśmy dać sobie ze wszystkim 
radę. To 
stary wyjadacz i zna dobrze panujące tu warunki.
Harper skinął głową.
- Lepiej weź jeszcze Nellie.
- Nigdy w życiu! - wyskoczył Mackenzie. - Do czego zmierzasz? Chcesz się jej 
pozbyć na 
jakiś czas, żeby zrobić tu wiadome porządki?
Harper zmarszczył szerokie jak u niedźwiedzia czoło.
- To całkiem niezły pomysł. Szkoda tylko, że nierealny. Za brak jednego centa w 
kasie 
Nellie postawiłaby mnie pod ścianą. Człowiek przywykł do pewnej swobody w 
dysponowaniu 
majątkiem firmy, ale to już historia. Coś takiego będzie znów możliwe dopiero 
wtedy, kiedy roboty 
księgujące przestanie się indoktrynować bezwzględnym dążeniem do prawdy i 
uczciwości.
- Nie zabiorę jej - rzucił Mackenzie z rozpaczą w głosie. - Zrozum mnie, nie 
mogę tego 
zrobić. Będzie mi recytowała regulamin kompanii przez całą drogę tam i z 
powrotem. A sądząc po 
jej przywiązaniu do Encyklopedii, na pewno sobie zażyczy, by i jego zabrać ze 
sobą. Będziemy 
mieli i tak dość kłopotów z drzewami pistoletowymi, z elektrowinem i całą resztą 
tych 
zwariowanych jarzyn, może więc lepiej, żeby przemądrzała kapusta oraz blaszany 
adwokat nie 
kręcili nam się pod nogami.
- Musisz ją zabrać - nalegał Harper. - Jest taki nowy przepis. Przy każdym 
przetargu musi 
być obecny robot księgujący, który ma dopilnować, żeby nie zostały naruszone 
prawa tubylców. 
Dopiero niedawno wprowadzono go w życie. Kto wie, czy sam się do tego nie 
przyczyniłeś. 
Gdybyś nie próbował udawać szczwanego lisa podczas przetargu o Czerwone Słońce, 
kompania 
nie miałaby pretekstu do wprowadzania podobnych przepisów.
- Ale ja chciałem jedynie zaoszczędzić firmie nieco pieniędzy - zaprotestował 
Mackenzie.
- Wiedziałeś przecież, że standardowa opłata za symfonię wynosi dwie beczki 
nawozów. Co 
cię podkusiło, żeby targować się z Kadmarem o te pół beczki?
- Chciałem wykorzystać okazję - odparł Mackenzie. - Kadmarowi nie robiło to 
większej 
różnicy. I tak uściskał mnie serdecznie za te półtorej beczki.
- Nie o to chodzi. Kompania wszędzie węszy oszustwo. Wydaje im się, że próbujemy 
na 
każdej transakcji sami zarobić na boku, nawet jeśli dobijamy tylko targu z 
drzewem. Dla nich to już 
pachnie szwindlem.
- Wiem o tym. Czytałem regulamin - rzekł sucho Mackenzie.
- A więc wszystko jasne - podsumował Harper. - Nellie pojedzie z wami.
- Lepiej zaczekam, może sobie jeszcze o czymś przypomnisz.
Człowiek, który na Ziemi był znany jako J. Edgerton Wadę, przykucnął na szczycie 
wzgórza opadającego dość stromo w stronę Grającej Doliny. Ogromne czerwone 
słońce zbliżało 
się już do płonącego purpurą horyzontu i Wadę wiedział, że wkrótce drzewa 
rozpoczną swój 
codzienny wieczorny koncert. Miał nadzieję, że jeszcze raz usłyszy cudowną nową 
symfonię 
skomponowaną przez Aldera. Już na samą myśl o tej muzyce zaczynał dygotać z 
ekstazy, chociaż 
wydatnie pomagało mu w tym wspomnienie przejmującego chłodu, który dość szybko 
zapadał tu o 
zachodzie słońca.
Wadę nie miał żywej derki. Zapasy żywności, ukryte w niewielkiej jaskini powyżej 
żlebu, 
były już na wyczerpaniu. Jego statek, rozbity ponad rok temu podczas nieudolnego 
lądowania, 
przypominał stertę złomu. J. Edgerton Wadę sam podcinał gałąź, na której 
siedział, i doskonale 
zdawał sobie z tego sprawę. Niewiele go to jednak obchodziło. Przez ten rok, 
jaki spędził miedzy 
skalistymi wzgórzami, obcował z prawdziwym pięknem. Każdego wieczoru z napiętą 
uwagą 
wysłuchiwał koncertu. To mu wystarczyło do życia, tak przynajmniej sobie 
wmawiał. Po roku 
słuchania takiej muzyki jak ta, każdy człowiek drwiłby z nadciągającej śmierci.
Omiótł wzrokiem niewielką kotlinkę stanowiącą jego salę koncertową, wewnątrz 
której 
stały w równiutkich szeregach drzewa, jak gdyby zasadzone specjalnie w tym celu. 
Niewykluczone, że kiedyś, dawno temu, jakaś inteligentna istota przychodziła na 
to wzgórze, może 
nawet dokładnie w to samo miejsce, które on wybrał dla siebie, i wsłuchiwała się 
w płynące 
dźwięki.
Zdawał sobie jednak sprawę, że nie istniały żadne dowody na poparcie tej 
hipotezy. Nie 
odnaleziono na planecie żadnych ruin, nawet najmniejszych śladów dawnych miast. 
Nie natrafiono 
na szczątki cywilizacji - podobnej do tej, jaka rozwinęła się na Ziemi. Nic nie 
wskazywało na to, 
żeby jakakolwiek inteligentna istota kiedykolwiek spoglądała z góry na tę 
kotlinę czy też miała 
cokolwiek wspólnego z zagospodarowywaniem Grającej Doliny.
Jedynymi pozostałościami rozumnej działalności był szereg runicznych znaków na 
skalnej 
ścianie żlebu, nieco powyżej jaskini, w której przechowywał żywność i spędzał 
noce. Znaki te nie 
przypominały mu żadnego pisma, jakie kiedykolwiek widział. Na swój użytek ukuł 
teorię, że być 
może zostały one wyryte przez jakichś innych przybyszów z kosmosu, którzy - 
podobnie jak on - 
przychodzili na to urwisko posłuchać muzyki, dopóki nie dopadła ich śmierć.
Wadę siedział w kucki, powoli przenosząc ciężar ciała z jednej nogi na drugą. 
Pomyślał, że 
mógłby wyryć swoje imię obok tamtych znaków, jak gdyby uwieczniając swe nazwisko 
w księdze 
hotelowej. Samotne imię wykute w skale na szczycie samotnego wzgórza. Jak napis 
na pomniku, 
lakoniczna tablica nagrobna - uważał bowiem, że nie doczeka się po śmierci 
innego pomnika niż ta 
skała.
Już wkrótce miał się rozpocząć koncert, powinna rozbrzmieć muzyka, pozwalająca 
mu 
zapomnieć o jaskini, o kończących się zapasach żywności, o rdzewiejącym wraku 
statku, który już 
nigdy nie uniesie go z powrotem na rodzinną Ziemię, nawet gdyby on bardzo tego 
pragnął. A 
przecież nie chciał tego, nawet nie mógł wracać. Owa dolina schwytała go w 
pułapkę, muzyka 
omotała go swymi sieciami. Wiedział, że teraz nie mógłby już bez niej żyć. Stała 
się jego 
nieodłączną częścią. Gdyby go jej pozbawić, zostałaby z niego pusta, dokładnie 
opróżniona 
skorupa. Teraz muzyka była motorem wszystkich sił życiowych napędzających jego 
ciało - bez 
reszty wypełniała umysł i płynęła we krwi, niczym srebrna nitka świadomości 
spajająca w całość 
jego myśli i pragnienia.
Drzewa stały milczące, jak wojsko przygotowane do defilady. Obok każdego z nich 
widniała niewielka mulda stanowiąca podium dla dyrygenta, poniżej której 
otwierała się ciemną 
plamą nora. Wadę doskonale wiedział, iż w tych jamach odpoczywali przed 
koncertem dyrygenci, 
a że były to zwierzęta, musiały od czasu do czasu zapadać w sen.
Tylko drzewa nie potrzebowały odpoczynku, nigdy nie odczuwały zmęczenia, nie 
wymagały snu. Rośliny o szaro - brązowych pniach komponowały swe utwory dla 
głuchego 
nieboskłonu - opowiadały dźwiękami o dniach zapadłych w niepamięć i takich, 
które nigdy nie 
nadejdą; o minionych czasach, kiedy Sigma Smoka była potężną gwiazdą, jak też o 
przyszłości, 
kiedy zostanie z niej jedynie wypalona kula popiołu krążąca w przestrzeni. 
Opowiadały o wielu 
innych rzeczach, o których Ziemianie nie mieli pojęcia: o czymś, czego mogli się 
jedynie 
domyślać, do zdobycia czego mogli dążyć i co pragnęliby poznać; o rzeczach 
budzących w umyśle 
człowieka niezwykłe skojarzenia i o takich, które rodziły nie znane, obce 
uczucia, jakich nikt z 
ludzi nigdy dotąd nie zasmakował; wrażenia i myśli - choć częstokroć trudne do 
zdefiniowania - 
jakich później łaknęło się za wszelką cenę i z których w żaden sposób nie można 
było 
zrezygnować.
Wadę dobrze wiedział, że od strony czysto technicznej to nie same drzewa 
wytwarzały 
dźwięki, lecz nie umiał się z tym pogodzić. Wolał, żeby muzyka rodziła się w 
tych niezwykłych 
roślinach. Dla niego wiązała się ona nierozerwalnie z drzewami, toteż spychał na 
dno pamięci 
świadomość istnienia tych drobnych stworzeń wydających dźwięki, które 
wykorzystywały jedynie 
pnie drzew jako materiał rezonansowy. Nie potrafił nic więcej powiedzieć o tych 
istotach, nikt 
zresztą nie wiedział o nich niczego konkretnego. Prawdopodobnie były to insekty, 
może nawet całe 
kolonie owadów, po jednej w każdym drzewie, a może jedynie duszki czy elfy, bądź 
też inne 
stworzenia z rodzaju tych, które pojawiają się wyłącznie na stronicach książek 
dla dzieci. Nie, to 
wyjaśnienie było bezsprzecznie głupie - tłumaczył sobie. Przecież duszki w 
rzeczywistości nie 
istnieją.
Każdy owad, każdy elf miał dokładnie określoną rolę w tej gigantycznej 
orkiestrze i musiał 
ściśle stosować się do myślowych impulsów wysyłanych przez dyrygentów. Na dobrą 
sprawę to 
oni tworzyli wszelkie kompozycje, rozkładali muzykę na pojedyncze impulsy 
sterujące 
stworzeniami mieszkającymi w pniach drzew.
Wadę uważał, że tego typu wyjaśnienie nie ma w sobie za grosz elegangi, że jest 
całkowicie 
odarte z piękna. Wolał zwyczajnie akceptować muzykę, nie wnikając w jakiekolwiek 
techniczne 
objaśnienia.
Od czasu do czasu - na szczęście niezbyt często - zjawiali się w dolinie ludzie, 
tacy sami jak 
on, zatrudnieni na stacji znajdującej się gdzieś na planecie. Przyjeżdżali, by 
nagrywać muzykę, a po 
jakimś czasie wracali do swojej bazy. Wadę nie potrafił zrozumieć, w jaki sposób 
ktoś, kto choć 
raz zetknął się z muzyką drzew, może w ogóle opuścić dolinę. Niezbyt dokładnie 
pamiętał, że 
istnieje jakiś sposób asekurowania się przed oczarowaniem, jakieś lekarstwo 
uodporniające nerwy 
przed bezkrytycznym poddaniem się magii muzyki i pozwalające na jakiś czas 
zrezygnować z jej 
słuchania. Wzdrygał się jednak na samą myśl o jakimkolwiek zabezpieczeniu, 
będącym dla niego 
po prostu świętokradztwem. Ale nagrywanie muzyki drzew i transformowanie jej 
tak, by mogła ją 
odtworzyć ziemska orkiestra, było dla niego czymś jeszcze gorszym. Jaka bowiem 
orkiestra na 
Ziemi potrafiłaby zagrać cokolwiek tak samo, jak on to odbierał każdego 
wieczoru? Ach, gdybyż 
muzycy z Ziemi mogli usłyszeć każdy utwór dokładnie tak, jak on brzmiał w owej 
cudownej 
dolinie...
Kiedy w pobliżu zjawiali się Ziemianie, Wadę zawsze wynajdywał sobie jakąś 
kryjówkę. 
Nie miał wątpliwości, że gdyby odkryli jego obecność w dolinie, zabraliby go ze 
sobą, odcinając w 
ten sposób od codziennej porcji muzyki.
Teraz natomiast z wieczornym wiatrem doleciały do niego dziwne, nieoczekiwane 
dźwięki - 
coś, czego Wadę nigdy nie spodziewał się usłyszeć w tym zakątku: odgłosy oderzeń 
metalu o 
kamień.
Podniósł się na nogi i rozejrzał dokoła, próbując zlokalizować źródło hałasu. 
Stukot rozległ 
się ponownie, tym razem głośniej, a Wadę stwierdził, że musi dochodzić z 
przeciwległego końca 
doliny. Osłonił dłonią oczy przed ukośnie padającymi promieniami zachodzącego 
słońca i wkrótce 
dostrzegł poruszające się w głębi kotlinki postacie.
Doliczył się trzech, ale już na pierwszy rzut oka dało się zauważyć, że tylko 
jedna jest 
człowiekiem. Pozostałe dwie istoty przypominały niezwykłe chrząszcze 
monstrualnych rozmiarów: 
w chitynowych pancerzach od czasu do czasu odbijał się czerwonawy blask 
olbrzymiej Sigmy 
Smoka. Nawet stąd można było dostrzec charakterystyczny kształt czaszek z 
olbrzymimi 
szczękami najeżonymi szeregami zębów oraz czarne uprzęże służące im do 
przenoszenia różnego 
rodzaju narzędzi oraz broni.
Groomisowie! Ale cóż, do diabła, mogło łączyć Groomisów z Ziemianami?! Obie 
cywilizacje zaciekle ze sobą rywalizowały, wręcz gotowe były na wszystko, byle 
tylko wyprzedzić 
konkurencję.
Wytężył wzrok i po chwili spostrzegł coś jeszcze: jakiś metalowy przedmiot, 
który odbijał 
promienie słońca, wznosił się i opadał, wznosił się i...
J. Edgerton Wadę zamarł z przerażenia.
Stał się świadkiem czegoś, co po prostu nie mieściło mu się w głowie!
Tamtych troje w dolinie wykopywało właśnie jedno z muzycznych drzew!
Winorośl podkradła się daleko w nieskończonym morzu traw i wystawiła nieco w 
górę 
swoje pędy czuciowe, żeby mieć oko na wszystko, co się działo w okolicy. Dość 
szybko zwróciła 
uwagę na dziwny, brzęczący przedmiot, który toczył się na kołach i poruszał 
nieustannie, nie 
zatrzymując się w celu penetracji terenu przed sobą; nawet nie kluczył, aby 
utrudnić jej szybki 
atak.
To wszystko było bardzo dziwne. Żadna istota na tej planecie nie mogła poruszać 
się w taki 
sposób. Przez krótką chwilę wszystkie pędy winorośli ogarnęło zwątpienie - nie 
umiała ocenić, czy 
warto atakować przedmiot, który wydawał się aż tak pewny siebie. Jednakże 
zwątpienie szybko 
ustąpiło, kiedy jedna z niższych roślin osiadłych nie opodal, wśród kępy 
pistoletowych drzew, 
uprzejmie poinformowała ją o charakterze intruza.
Dziwne stworzenie parło niestrudzenie naprzód i każdy nerw winorośli naprężył 
się, 
pobudzony wewnętrznym sygnałem alarmowym. Gdyby można było choć na chwilę poczuć 
tę 
rzecz w uścisku własnych pędów...
Intruz był coraz bliżej i na moment winorośl zamarła z przerażenia, że przetoczy 
się poza jej 
zasięgiem. Jednakże pojazd skręcił nieco, wymijając jakąś nierówność gruntu, i 
jeden z pędów 
wszedł z nim w kontakt, zacieśnił uścisk, owinął się wokół przedmiotu i zaczął 
go wlec do siebie, 
wkładając w to całą moc odnóży rozciągających się na długości niemal kilometra.
Wewnątrz pojazdu Mackenzie poczuł nagle, że samochód osuwa się w jedną stronę, 
silnik 
zaczyna wyć na wysokich obrotach, a koła na zmianę tracą i ponownie odzyskują 
kontakt z 
podłożem.
Bradford Smith, siedzący na tylnym siedzeniu, wrzasnął ostrzegawczo, po czym 
zanurkował w ślad za pistoletem laserowym, który wysunął się z jego kabury i 
zabębnił o podłogę 
pojazdu. Nellie, zaskoczona atakiem, została rzucona w kąt samochodu i 
zaklinowała się tam 
plecami w dół. Encyklopedia, szybko ostrząsnąwszy się z szoku, błyskawicznie 
wysunął swój 
korzeń palowy i złapał się jednego z uchwytów. Teraz, niczym dobrze zakotwiczony 
żółw, kołysał 
się ruchem wahadłowym nad przechyloną podłogą samochodu.
Posypało się szkło; zgrzytnął metal, kiedy Nellie postanowiła wyswobodzić jedną 
ze swych 
nóg. Samochód przechylił się na bok, z jednej strony wyrzucając w górę fontanny 
ziemi spod 
obracających się w próżni kół. 
- To winorośl! - krzyknął Smith.
Mackenzie z zaciśniętymi wargami nadal walczył z kierownicą. Kiedy samochód 
obrócił 
się, Don zauważył naciągnięte pędy napastnika wiodące aż do odległej kępy drzew 
pistoletowych. 
Coś uderzyło w przednią szybę wozu i odskoczyło, wzbijając w powietrze fontannę 
kurzu: to 
drzewa zaczęły udzielać winorośli swego wsparcia.
Mackenzie wcisnął pedał gazu i zakręcił energicznie kierownicą, kierując wóz w 
stronę 
kępy drzew. Po chwili, kiedy elastyczne pędy winorośli zwisły luźno, skręcił 
ponownie ku otwartej 
prerii. Poluzowane pędy w bezsilnej furii wiły się i skręcały w powietrzu. 
Pomyślał, że gdyby tylko 
udało mu się nabrać odpowiedniej szybkości, na pewno by się zdołał uwolnić z 
uchwytu napastnika 
i umknąć szamoczącym się odnóżom. W innym wypadku nawet silny motor nie byłby w 
stanie nic 
zdziałać, jako że winorośl, raz chwyciwszy swą ofiarę w objęcia, zamieniała się 
w pęk stalowych 
lin ściągających łup do siebie z niewiarygodną wprost siłą.
Smithowi udało się jakimś sposobem otworzyć właz i widocznie próbował przezeń 
strzelać, 
gdyż jego laser trzaskał zajadle raz za razem. Samochodem rzucało z boku na bok, 
lecz wciąż 
nabierał szybkości, a butelkokształtne nasiona drzew pistoletowych sypały się na 
nich coraz 
gęściejszym gradem.
Mackenzie przypiął się do siedzenia i wrzasnął do Smitha, by zrobił to samo. 
Lada moment 
musieli rozwinąć do końca poluzowane pędy i przeżyć wstrząs wywołany ich 
naprężeniem.
Samochodem szarpnęło gwałtownie, rozległ się głuchy łoskot. Instynktownie 
Mackenzie 
osłonił ramionami głowę. Przez krótką chwilę zdawał sobie sprawę, że wyskakuje z 
siedzenia i leci 
wprost na przednią szybę. W jego głowie eksplodowała gigantyczna kula ognia, 
wypełniając swym 
blaskiem cały świat, po czym powoli zapadł się w zimną, miękką ciemność, bez 
przerwy myśląc o 
tym, że wszystko będzie dobrze, wszystko będzie... wszystko...
Ale nie było dobrze. Dotarło to do niego w tej samej chwili, kiedy otworzył oczy 
i ujrzał 
nad sobą skłębioną masę pogiętego żelastwa. Przez kilka sekund leżał nieruchomo, 
nie próbując 
nawet zgadywać, co się z nim stało. Naprężył mięśnie i poczuł, jak ostra krawędź 
metalu wbija mu 
się w łydkę. Ostrożnie podkurczył nogę, wyciągając ją spod wraku. Materiał 
spodni rozpruł się z 
żałosnym jękiem, lecz on wyszedł bez szwanku.
- Leż dalej, chłopcze - usłyszał głos, jakby rozbrzmiewający bezpośrednio w jego 
mózgu.
Mackenzie odkaszlnął.
- Nic ci się nie stało? - zapytał.
- Pewnie, że nic - odparł Nicodemus. - Ale ty masz kilka zadrapań oraz siniaków 
i pewnie 
będzie cię bolała głowa, jeśli...
Głos umilkł, Nicodemus był teraz bardzo zajęty. Na jakiś czas zmienił się po 
prostu w 
gabinet pierwszej pomocy i wykorzystywał swoje zapasy czystej energii, aby robić 
wszystko to, 
czego w danej chwili potrzebował człowiek, który miał kilka siniaków oraz 
zadrapań i któremu w 
najbliższym czasie groził poważny ból głowy.
Mackenzie leżał na plecach i wpatrywał się w spiętrzoną kupę żelastwa.
- Zastanawiam się, w jaki sposób zdołamy się stąd wydostać.
Sterta złomu nad nim się poruszyła. Odskoczył od niej jakiś drobny element i 
upadł wprost 
na jego piersi. Mackenzie próbował się odsunąć trochę na bok.
Miał wrażenie, że ktoś głośno nawołuje go po imieniu.
Wrak jakby odskoczył nieco dalej i ku jego zdumieniu rozdzielił się na części. 
Długie 
metalowe ramiona sięgnęły w dół, chwyciły go pod ręce i pociągnęły gdzieś w tył, 
nie troszcząc się 
zbytnio o delikatność.
- Dziękuję, Nellie - powiedział.
- Zamknij się - chłodno warknęła Nellie.
Kolana wciąż jeszcze miał jak z waty, usiadł jednak, bez przerwy patrząc na 
samochód. W 
niewielkim stopniu przypominał on jeszcze pojazd. Cały przód został dokumentnie 
zmiażdżony w 
zderzeniu z wielkim głazem.
Po jego lewej stronie Smith także siedział na ziemi i głupawo chichotał.
- Z tobą coś nie w porządku? - zapytał Mackenzie.
- Przyładowałem jej prosto w korzenie - wykrztusił z siebie. - Pomóż mi tylko, 
proszę, 
podnieść się na nogi. Ta cholerna winorośl nie będzie już nigdy nikogo 
napastowała.
Mackenzie popatrzył w tamtą stronę z niedowierzaniem. Zwoje pędów leżały 
skręcone na 
ziemi, wyblakłe i martwe, jakby w przedśmiertnym odruchu wyciągnięte w stronę 
głównego pnia. 
Cieńsze odnóża wciąż jeszcze były okręcone wokół spiętrzonego gruchota.
- Jeszcze trzyma! - wysapał Mackenzie. - Nawet to nie skłoniło jej do 
poluzowania uścisku!
- Nie - przyznał Smith. - Nie skłoniło jej do puszczenia samochodu, ale za to 
doprowadziło 
do śmierci.
- Mieliśmy szczęście, że nie była elektryczna - rzekł Mackenzie. - Inaczej byśmy 
się już 
dawno usmażyli.
Smith energicznie skinął głową.
- I tak załatwiła nas całkowicie. Samochód nie ruszy się stąd ani o metr, a mamy 
dobrych 
kilka tysięcy kilometrów do domu.
Nellie wychynęła z jakiegoś otworu w stercie żelastwa, ściskając pod jedną pachą 
Encyklopedię, pod drugą zaś pokiereszowane radio. Rzuciła jedno i drugie na 
ziemię. 
Encyklopedia natychmiast odtoczył się kilka metrów, wsunął korzeń w grunt i już 
był w domu.
Nellie popatrzyła srogo na Mackenzie'ego.
- Wszystko znajdzie się w moim raporcie - oznajmiła stanowczo. - Co za pomysł, 
żeby 
całkowicie zniszczyć zupełnie nowy samochód! Czy wiesz, ile taki pojazd 
kosztuje? Jestem 
przekonana, że nie wiesz i nic cię to nie obchodzi! Po prostu bierzesz go sobie 
i z lekkim sercem 
rozbijasz. Właśnie tak. Nic sobie z tego nie robisz. Kompania będzie musiała 
wydać mnóstwo 
pieniędzy, żeby kupić drugi taki sam wóz. Ciekawa jestem, czy kiedykolwiek 
myślałeś o tym, skąd 
się biorą twoje dochody. Na miejscu zarządu kompanii odliczyłabym koszty 
samochodu z twojej 
pensji. Co do ostatniego grosza. 
Smith spoglądał na Nellie okrągłymi oczami.
- Któregoś dnia wezmę młot pneumatyczny i przerobię cię na cieniuteńką blaszkę.
- A nie masz czegoś takiego pod ręką? - zagadnął Mackenzie. - Czasami wydaje mi 
się, że 
kompania goni już w piętkę, wydając masę pieniędzy na tego typu roboty.
- Nie macie prawa odzywać się do mnie w ten sposób! - Nellie podniosła głos. - 
Traktujecie 
mnie jak maszynę, na którą nikt nie zwraca większej uwagi. Domyślam się, iż w 
następnej 
kolejności będziecie chcieli mi wytłumaczyć, że to wszystko nie była wasza wina 
i że nie mogliście 
nic na to poradzić.
- Trzymałem się dobre pięćset metrów od skraju zarośli! - wrzasnął Mackenzie. - 
Kto 
mógłby przypuszczać, że pędy winorośli będą sięgały aż tak daleko?
- A to jeszcze nie wszystko - wykrztusiła Nellie. - Smith trafił z lasera kilka 
drzew 
pistoletowych.
Obaj mężczyźni obrócili się błyskawicznie w stronę odległych zarośli. Nellie 
mówiła 
prawdę. Szare smugi dymu nadal unosiły się ponad kępą, a te drzewa, które 
jeszcze stały, 
wyglądały gorzej niż źle.
Smith mlasnął językiem z udawanym zakłopotaniem.
- Przecież one do nas strzelały - próbował oponować Mackenzie.
- To nie ma najmniejszego znaczenia! - krzyknęła Nellie. - Regulamin mówi 
wyraźnie...
Mackenzie machnął ręką, żeby ją uciszyć.
- Wiem, wiem - powiedział. - Paragraf siedemnasty, rozdział o kontaktach z 
istotami 
pozaziemskimi: „Żaden pracownik kompanii nie ma prawa za pomocą broni czy w inny 
sposób 
uszkodzić, przyczynić się do uszkodzenia lub też grozić uszkodzeniem 
mieszkańcowi innej 
planety, z wyłączeniem koniecznej samoobrony i tylko w tym wypadku, kiedy inne 
możliwości 
wycofania się czy ucieczki nie wchodzą w rachubę".
- A teraz trzeba wracać na stację - przykazała Nellie. - Byliśmy już prawie u 
celu podróży i 
musimy ruszać w drogę powrotną. Wieści o tym wydarzeniu szybko się rozniosą. 
Prawdopodobnie 
mech już przekazuje informacje. Co za pomysł, żeby wypalać winorośl aż do 
korzeni i niszczyć 
drzewa pistoletowe? Jeżeli zaraz nie ruszymy z powrotem, to nigdy już nie 
zobaczymy stacji. 
Każda żywa istota na trasie będzie chciała nas zniszczyć.
- Ale wina spoczywa całkowicie po stronie winorośli - jęknął Smith. - Próbowała 
nas 
schwytać. Chciała ukraść samochód i pewnie by zabiła nas wszystkich. Tylko po 
to, żeby zdobyć 
tych kilka nędznych gramów radu znajdujących się w silniku pojazdu. A przecież 
to był nasz rad, a 
nie winorośli. Stanowił własność twojej ukochanej kompanii.
- Na miłość boską, nie mów jej tego - ostrzegł Mackenzie. - Gotowa jeszcze 
wyruszyć na 
jednoosobową krucjatę i wycinać winorośl na lewo i prawo.
- To całkiem niezły pomysł - przyznał Smith. - Może trafiłaby w końcu na 
elektrowino i 
osmaliła sobie nieco pięty.
- Co z radiem? - Mackenzie zwrócił się do Nellie.
- Zniszczone - odparła grobowym głosem.
- A sprzęt do nagrywania?
- Taśmy nie ucierpiały, a magnetofon będę mogła naprawić.
- Fiolki z serum potłuczone?
- Zachował się jeden pojemnik.
- A więc w porządku - oznajmił Mackenzie. - Właź tam z powrotem i wyciągnij oba 
zbiorniki z nawozami. Idziemy dalej. Od Grającej Doliny dzieli nas nie więcej 
jak sto kilometrów.
- Nie możemy tam iść - zaprotestowała Nellie. - Każde drzewo będzie na nas 
czyhało, 
każdy pęd winorośli...
- Bezpieczniej będzie iść dalej, niż wracać - przerwał jej Mackenzie. - Nawet 
jeśli nie uda 
się nic zrobić z radiem, Harper wyśle kogoś z flajerem po naszych śladach, kiedy 
nie wrócimy na 
czas.
Podniósł się powoli i wyjął pistolet z kabury.
- Właź do środka i wyciągaj sprzęt - rozkazał. - Jeśli tego nie zrobisz, w tej 
chwili przetopię 
cię na sztabkę metalu.
- W porządku! - wrzasnęła Nellie, ogarnięta przerażeniem. - W porządku. Nie 
musisz się aż 
tak bardzo denerwować.
- I nie chcę już słyszeć od ciebie ani słowa na temat wypadku - dodał 
ostrzegawczo. - 
Inaczej tak ci przykopie, że zaryjesz się wszystkimi zębami w ziemię.
Szli po otwartej przestrzeni, z dala od wszelkich zarośli, czujnie rozglądając 
się na boki. 
Przodem wędrował Mackenzie, za nim toczył się Encyklopedia, próbując pogodzić 
wszystkie 
zwaśnione strony. Za Encyklopedią dreptała Nellie obładowana pojemnikami z 
nawozem i całym 
sprzętem. Pochód zamykał Smith.
Pistoletowe drzewo oddało strzał w ich kierunku, lecz odległość od celu była 
zbyt duża. 
Nieco wcześniej podkradło się elektrowino i zdołało zrobić kilka wyładowań.
Wędrówka była męcząca. Gruby dywan poskręcanej trawy sprawiał, że trzeba było 
przesuwać po nim nogi tak, jakby chodziło się w płytkiej wodzie.
- Będziecie tego żałować - sapała Nellie. - Naprawdę będziecie...
- Zamknij się - mruknął Smith. - Chociaż raz wykonujesz zadanie przynależne 
robotowi, a 
nie wałęsasz się tu i tam bez celu, tracąc wzrok na wypatrywaniu, czy wszystko 
leży na swoim 
miejscu.
Pokonali niewysokie wzgórze i zaczęli się wspinać długim trawiastym grzbietem.
Nagle powietrze przeszył dźwięk przypominający gwałtowne rozdarcie sztuki 
materiału.
Wszyscy zatrzymali się, zdumieni, i zaczęli nasłuchiwać. Dziwaczne zgrzyty 
powtórzyły się 
raz i drugi.
- To odgłosy wystrzałów! - krzyknął Smith.
Obaj mężczyźni ruszyli biegiem pod górę. Nellie pogalopowała za nimi, aż 
pojemniki z 
nawozem dzwoniły o jej ramiona.
Kiedy stanęli na szczycie wzgórza, Mackenzie jednym spojrzeniem ogarnął sytuację 
w 
dolinie.
Poniżej, mniej więcej w połowie wysokości zbocza, jakiś mężczyzna chował się za 
głazami, 
z dziką furią strzelając z pistoletu. W dolinie, u stóp wzgórza, leżał na boku 
uszkodzony samochód, 
a wokół niego poruszały się trzy postacie: jeden człowiek i dwa owadzie stwory.
- Groomisowie! - warknął Smith.
Dobrze wymierzony strzał od strony samochodu dosięgną! wierzchołka głazu i 
mężczyzna 
padł plackiem na ziemię.
Smith ruszył zakosami w dół zbocza, kierując się w stronę innego głazu, żeby 
zająć 
dogodną pozycję strzelecką z flanki.
W dole rozbrzmiał okrzyk człowieka i promień z jednego z trzech pistoletów 
pomknął w 
stronę Smitha, wyrzucając w powietrze chmurę rozgrzanego pyłu nie dalej niż dwa 
metry przed 
biegnącym mężczyzną.
Drugi strzał skierowany został w Mackenzie'ego, lecz ten zdołał skoczyć za 
osłonę 
niewielkiej muldy ziemi. Kolejny strzał przeleciał z wizgiem tuż nad jego głową, 
zmuszając 
człowieka do rozpłaszczenia się w trawie.
Z dołu dobiegło piskliwe, wściekle zawodzenie Groomisów.
Mackenzie dostrzegł, że uszkodzony samochód nie jest jedynym pojazdem w dolinie 
- nieco 
dalej stała przyczepa, a na niej leżało wykopane drzewo. Osłonił oczy dłonią i 
próbował dokładniej 
oszacować rozgrywającą się przed nim scenę. Przekonał się, że drzewo zostało 
fachowo 
przygotowane do podróży, gdyż w celu zachowania stałej wilgotności miało 
korzenie owinięte 
jakimś workiem wypełnionym ziemią. Przyczepa stała teraz pochylona pod dziwnym 
kątem, 
czubek drzewa opierał się o ziemię, a owinięte korzenie sterczały wysoko w 
powietrze.
Smith zaczął bombardować wrogi obóz lawinowym ogniem, jednak trójka w dole 
odpowiadała celnymi uderzeniami blasterów, wyrzucając w górę całe fontanny ziemi 
dookoła 
głazu. Mackenzie zrozumiał, że chodzi im o szybkie zrycie ziemi pod kamieniem i 
tym samym 
zniszczenie osłony Smitha. Wstrzymując oddech, wysunął głowę ponad wał ziemny i 
wyciągnął 
przed siebie pistolet, ufając głęboko, że jest on jeszcze naładowany.
Mężczyzna na zboczu oddawał sporadycznie niezbyt precyzyjne strzały w kierunku 
tamtych 
trojga i nie wydawał się nazbyt skory do wsparcia ich w tej bitwie. Mackenzie 
pojął, że razem ze 
Smithem będą musieli wziąć główny ciężar potyczki na siebie.
Przez głowę przemknęła mu myśl, że nie sprawdził, co się dzieje z Nellie.
- Pewnie jest już gdzieś w połowie drogi powrotnej do stacji - mruknął sam do 
siebie, 
nakierowując blaster na ten punkt, skąd najczęściej padały strzały w kierunku 
Smitha.
Nie zdążył jednak dotknąć spustu, kiedy ogień w dole ustał nagle, przerwany 
chórem 
wściekłych wrzasków. Obaj Groomisowie odskoczyli od samochodu i rzucili się do 
ucieczki, lecz 
zanim uczynili choćby dwa kroki, ze stoku wzgórza coś wyskoczyło z wizgiem w 
powietrze i 
dosięgnęło jednego z nich.
Drugi stanął w miejscu, oszołomiony niczym zdezorientowany zając, jakby nie 
wiedział, 
dokąd uciekać, kiedy nagle jeszcze jeden pocisk ze świstem wyskoczył spod stóp 
wzgórza i trafił 
go prosto w kark. Łoskot pękającego pancerza słychać było dobrze nawet z tego 
miejsca, gdzie 
leżał Mackenzie.
Dopiero teraz dostrzegł Nellie. Robot pędził wielkimi susami w dół, lewą ręką 
przyciskając 
do swej metalowej piersi kilkadziesiąt masywnych kamieni, prawej ręki natomiast 
używając jako 
katapulty. Po chwili dało się słyszeć głuche bębnienie głazów o blachy pojazdu - 
kolejne pociski 
Nellie minęły ukryty cel i trafiły w samochód.
Człowiek, który przybył w towarzystwie dwóch Groomi - sów, uciekał w popłochu, 
gęsto 
klucząc, podczas gdy robot posyłał za nim kamień za kamieniem. Czasami usiłował 
przyjąć jakąś 
pozycję umożliwiającą mu oddanie strzału, ale nieustanna lawina kamieni zmuszała 
go do 
wycofywania się. Zbiegał zakosami w dół, aż w pewnej chwili potknął się i 
potoczył kilka metrów, 
gubiąc przy tym swój pistolet. Przerażony, pognał tym razem w stronę szczytu 
wzgórza, a jego na 
wpół odwinięta żywa derka powiewała na wietrze niczym chorągiew. Nellie 
wyrzuciła w końcu 
swój ostatni kamień i ruszyła ciężkim galopem śladem umykającego człowieka.
Mackenzie wrzasnął na nią, ale robot nie zareagował. Po chwili zniknął za 
stokiem 
wzgórza, coraz bardziej zbliżając się do ściganego mężczyzny.
Smith aż zachłysnął się z rozkoszy.
- Widziałeś, jak nasza Nellie go pogoniła?! - krzyknął. - Już ona się z nim 
pobawi, kiedy go 
dopadnie.
Mackenzie przetarł zasypane piaskiem oczy.
- Kto to był? - zapytał.
- Jack Alexander - odparł Smith. - Grant ostrzegał mnie, że znów się tu kręci.
Mężczyzna, który do tej pory ukrywał się na zboczu, wyjrzał spoza kamienia i z 
wyraźnym 
ociąganiem ruszył w ich stronę. Nie miał na sobie żywej derki, jego odzież była 
cała w strzępach, a 
policzki pokrywała czarna szczecina zarostu.
- To był mistrzowski manewr taktyczny - oznajmił, pokazując kciukiem tę stronę 
wzgórza, 
gdzie zniknęła Nellie ścigająca Alexandra. - Wasz robot zaszedł ich z flanki i 
wykurzył z kryjówki.
- Jeśli po drodze zgubiła gdzieś sprzęt do nagrywania i te dwa pojemniki z 
nawozami, to 
naprawdę ją przetopię - mruknął Mackenzie.
Nieznajomy wytrzeszczył na niego oczy.
- Jesteście ze stacji handlowej? - zapytał. 
Przytaknęli obaj, odwzajemniając mu się zdumionymi spojrzeniami.
- Nazywam się Wadę - powiedział - J. Edgerton Wadę...
- Chwileczkę! - wykrzyknął Smith. - Czyż nie ten słynny J. Edgerton Wadę? 
Zaginiony 
kompozytor?
Obcy uśmiechnął się od ucha do ucha.
- We własnej osobie - odparł. - Jakkolwiek nic mi nie wiadomo o moim rzekomym 
zaginięciu. Przyleciałem tu po prostu, żeby przez jakiś czas poobcować z muzyką, 
jakiej do tej pory 
nie miał okazji słuchać chyba żaden człowiek.
Patrzył na nich podejrzliwie.
- Jestem człowiekiem spokojnym - dodał szybko, jakby chcąc uprzedzić ewentualne 
oskarżenia o spowodowanie zatargu. - Kiedy jednak zobaczyłem, jak tych trzech 
wykopuje drzewo 
Delberta, nie wahałem się ani przez chwilę.
- Jakiego Delberta? - zapytał Mackenzie.
- Jedno z grających drzew - wyjaśnił Wadę. - Delbert jest jego dyrygentem.
- Ci cholerni międzygwiezdni włóczędzy chyba sobie wymyślili, że uda im się 
sprzedać to 
drzewo komuś na Ziemi - odezwał się Smith. - Podejrzewam, że niejeden nadziany 
gość zapłaciłby 
grubą forsę, by móc posadzić sobie takie drzewo na własnym podwórku.
- Całe szczęście, że zjawiliśmy się w porę - oznajmił z powagą Mackenzie. - 
Gdyby ich plan 
się powiódł, gdyby zdołali wywieźć to drzewo, cała planeta powstałaby przeciwko 
nam. 
Moglibyśmy zaniknąć sklepik na cztery spusty i wrócić tu dopiero po wielu 
latach.
Smith klasnął w ręce z podniecenia.
- Zasadzimy z powrotem to drzewo na jego miejscu - zaproponował. - To powinno 
umocnić 
naszą pozycję przetargową. Może od tej chwili będziemy otrzymywali wszystkie 
kompozycje za 
darmo, tylko ze szczerej wdzięczności.
- Widzę, że ocenia pan sytuację z czysto handlowego punktu widzenia - wtrącił 
Wadę. - 
Mimo wszystko podoba mi się ten pomysł.
Za ich plecami rozległy się ciężkie stąpnięcia. Odwrócili się jak na komendę i 
ujrzeli Nellie 
schodzącą ku nim ze szczytu wzgórza. W garści ściskała żywą derkę.
- Uciekł - wyjaśniła. - Ale mam jego derkę. Teraz tak samo jak wy będę miała 
swoją derkę.
- A po cóż ci, u diabła, derka?! - wykrzyknął Smith. - Lepiej oddaj ją panu 
Wadę. Zrób to 
zaraz! Słyszysz mnie?
- Nigdy nie pozwalacie mi mieć czegoś na własność - nadęła się Nellie. - Nigdy 
nie 
traktujecie mnie jak człowieka...
- Bo nim nie jesteś - odparł Smith.
- Jeśli oddasz tę derkę panu Wadę, pozwolę ci poprowadzić samochód - obiecał 
Mackenzie.
- Naprawdę? - zapytała podniecona Nellie.
- Tak, obiecuję - rzekł Mackenzie, niespokojnie przestępując z nogi na nogę. - 
Niech pan 
weźmie tę derkę - zwrócił się po chwili do Wade'a. - Każdemu z nas jest 
potrzebna. Wygląda pan 
tak, jakby nie jadł od kilku dni.
- Rzeczywiście, nie jadłem - przyznał Wadę.
- Proszę ją zarzucić i wkrótce otrzyma pan konieczną ilość pożywienia - dodał 
Smith.
Nellie wyciągnęła derkę w kierunku Wade'a.
- Skąd u ciebie te niezwykłe umiejętności miotania kamieniami? - zapytał Smith.
W oczach robota pojawiły się błyski nie skrywanej dumy.
- Na Ziemi byłam członkiem drużyny baseballowej - odparła. - Najczęściej 
występowałam 
na pozycji miotacza.
Samochód Alexandra był całkowicie sprawny, jeśli nie liczyć kilku zadrapań i 
wgnieceń 
oraz potrzaskanej przedniej szyby, w którą trafił pierwszy strzał Wade'a, przez 
co stała się 
mlecznobiała. Kierowca, nagle utraciwszy widoczność, skręcił gwałtownie i 
wjechał dwoma 
kołami na muldę ziemi, w następstwie czego pojazd przewrócił się na bok.
Grające drzewo wcale nie ucierpiało. Jego korzenie, osypane wilgotną ziemią i 
owinięte 
szczelnie foliowym workiem, nie wyschły zanadto. Wewnątrz pojazdu, zwinięty w 
najdalszym 
kącie w ciasną kulkę, obojętny na wszelkie wydarzenia, jakie rozgrywały się na 
zewnątrz, siedział 
Delbert - półmetrowego wzrostu, pulchny dyrygent, przypominający ni mniej, ni 
więcej, tylko 
karłowatego pudla, poruszającego się na tylnych łapach, w postawie 
wyprostowanej.
Groomisowie byli martwi. Kamienne pociski Nellie zgruchotały ich chitynowe 
pancerze.
Smith oraz Wadę krzątali się wewnątrz pojazdu, szykując legowiska na noc. Nellie 
wraz z 
Encyklopedią myszkowali pod gołym, rozgwieżdżonym niebem, poszukując pistoletu 
upuszczonego przez Alexandra podczas upadku. Mackenzie siedział na trawie, 
szczelnie owinięty 
Nicodemusem; spoglądał na samochód i palił ostatnią fajkę przed udaniem się na 
spoczynek.
Trawa w pobliżu przewróconego samochodu poruszyła się nagle.
- Czy to ty, Nellie? - zapytał Mackenzie. 
Robot wyłonił się zza krawędzi pojazdu.
- Jesteś zły na mnie? - spytała.
- Nie, nie jestem zły. Przecież nic nie możesz na to poradzić, że jesteś taka, 
jaka jesteś.
- Nie znalazłam blastera - rzekła Nellie.
- Czy pamiętasz, gdzie Alexander go upuścił?
- Tak. Ale go tam nie było. 
Mackenzie zmarszczył brwi.
- To może oznaczać, że Ałexander podkradł się po cichu i go zabrał. Należy się 
więc 
spodziewać kłopotów, bo może się gdzieś ukryć i nas ostrzeliwać. Nigdy nie miał 
dobrych układów 
z kompanią. A po tym, co się dzisiaj stało, ogarnie go żądza krwi.
Rozejrzał się dookoła.
- A gdzie jest Encyklopedia?
- Zgubił się gdzieś po drodze. Właśnie chciałam porozmawiać z tobą na jego 
temat.
- W porządku. O co chodzi?
- On próbował penetrować moje myśli - wypaliła Nellie.
- Wiem. Próbował tego samego wobec każdego z nas. Podejrzewam, że wydobył sporo 
informacji.
- Nie. Miał z tym pewne kłopoty - stwierdziła Nellie. 
- Kłopoty z penetracją twojego mózgu? Nigdy bym nie przypuszczał...
- Nie musisz mi mówić, że mój mózg... - zaperzyła się Nellie, ale Mackenzie ją 
uciszył.
- Wcale nie to miałem na myśli, Nellie - wyjaśnił. - Twój mózg, przynajmniej z 
tego, co mi 
wiadomo, jest bez zarzutu. Pewnie nawet lepszy niż nasze. Ale chodzi o to, że 
jest zupełnie inny. 
Nasze mózgi są organiczne, przetwarzają dane, wyciągają wnioski i zapamiętują w 
sposób 
stereotypowy. Encyklopedia wie chyba wszystko o tego typu mózgach oraz o 
związanych z nimi 
typach świadomości. Twój umysł jest zupełnie innego rodzaju, jest sztuczny. 
Częściowo 
mechaniczny, częściowo elektrochemiczny, częściowo elektroniczny. Bóg jeden wie, 
jak 
funkcjonuje; nie znam się na robotyce. Ale taki mózg po prostu nie może działać 
na takich samych 
zasadach jak nasze. To prawdopodobnie było przyczyną niepowodzenia Encyklopedii. 
W gruncie 
rzeczy chyba cała nasza kultura materialna by go załamała. Gdyby na tej planecie 
kiedykolwiek 
istniała cywilizacja mechaniczna, z pewnością nie byłaby podobna do naszej. Ale 
nie znaleźliśmy 
tutaj nawet śladów cywilizacji, nawet najmniejszych szczątków jakichkolwiek 
urządzeń.
- Ja go oszukałam - wyznała cicho Nellie. - Próbował wysondować mój mózg, a 
tymczasem 
ja odczytałam jego myśli.
Mackenzie popatrzył na nią zdumiony.
- Cóż, to chyba... - zaczaj, lecz natychmiast znów odwrócił wzrok w stronę 
samochodu, a 
wygasła fajka zwisła mu z warg.
- Dlaczego nigdy nam nie powiedziałaś, że potrafisz czytać w myślach? - podjął 
po chwili. - 
Przypuszczam, że cały czas kręciłaś się koło nas tylko po to, by kontrolować 
nasze myśli, robić z 
nas pośmiewisko i kpić sobie za naszymi plecami.
- Przysięgam, że nie - oświadczyła Nellie. - Przysięgam na wszystko, co 
zechcesz. Nawet 
nie wiedziałam, że mam takie zdolności. Ale kiedy poczułam, jak Encyklopedia 
panoszy się w 
moim mózgu, kiedy zrozumiałam, jak on to robi, ogarnęła mnie wściekłość. Bliska 
byłam tego, 
żeby go chwycić i rozgnieść na placek. Ale szybko postanowiłam działać o wiele 
delikatniej. 
Doszłam do wniosku, że jeśli on potrafi, to może ja także będę umiała. 
Spróbowałam, no i 
powiodło się.
- Tak po prostu? - spytał Mackenzie.
- To wcale nietrudne - odparła Nellie. - Przyszło samo. Teraz mi się wydaje, że 
już 
wcześniej wiedziałam, jak tego dokonać.
- Gdyby facet, który zaprogramował w tobie takie umiejętności, przypuszczał, że 
sposób ich 
wykorzystania umknie twej świadomości, pewnie poderżnąłby sobie gardło - 
stwierdził Mackenzie.
Nellie przysunęła się bliżej.
- To mnie przeraża - szepnęła.
- Co cię przeraża, do diabła?
- Encyklopedia wie za dużo.
- Ale to obca wiedza - rzekł Mackenzie. - Powinnaś się była tego spodziewać. Nie 
próbuj 
więcej nawiązywać bezpośredniego kontaktu z obcą mentalnością, dopóki nie 
oswoisz się z tym, że 
możesz przeżyć ciężki szok.
- Nie o to chodzi - zaprzeczyła Nellie. - Byłam przygotowana na to, że zetknę 
się z czymś 
obcym. Ale on ma niezwykły zasób wiadomości. Pamięta takie rzeczy, o których nie 
powinien nic 
wiedzieć.
- O nas?
- Nie, o zupełnie nieznanych miejscach, w niczym nie przypominających ani Ziemi, 
ani 
tutejszej planety. O miejscach, do których Ziemianie jeszcze nie dotarli. A 
także o rzeczach, o 
których żaden człowiek nie ma najmniejszego pojęcia i o których nikt z gatunku 
Encyklopedii 
również nie ma prawa wiedzieć.
- Na przykład?
- Na przykład równania matematyczne, nie przypominające niczego znanego naszej 
nauce - 
powiedziała Nellie. - Nie ma sposobu, żeby dojść do nich, spędzając całe życie 
na tej planecie. 
Trzeba by dysponować znacznie szerszą wiedzą o naturze czasu i przestrzeni, niż 
mógłby ją zdobyć 
nawet najlepszy specjalista z Ziemi. Poza tym filozofia: pojęcia, które układają 
się w niezwykłą 
całość, od których w głowie by ci się zakręciło, gdybyś spróbował chociażby 
wyobrazić sobie 
istoty mogące wymyślić coś takiego.
Mackenzie wyciągnął kapciuch z tytoniem i zaczął systematycznie nabijać fajkę.
- Czy myślisz zatem, że Encyklopedia miał kiedyś okazję penetrować obce umysły? 
Myśli 
innych istot rozumnych, które dawniej odwiedzały tę planetę?
- Niewykluczone - przyznała Nellie. - A mogło to być nawet bardzo dawno temu, bo 
Encyklopedia jest piekielnie stary. Podejrzewam, że gdyby mu na tym zależało, 
potrafiłby 
egzystować całą wieczność. Powiedział mi kiedyś, że umrze dopiero wtedy, kiedy 
nie będzie już 
we wszechświecie niczego godnego poznania; że dopiero wtedy nie będzie po co 
żyć.
Mackenzie postukał ustnikiem fajki o zęby.
- To całkiem prawdopodobne - powiedział. - Mam na myśli nieśmiertelność. Rośliny 
nie 
mają tylu ograniczeń fizjologicznych co organizmy zwierzęce. Przy zachowaniu 
odpowiednich 
środków ostrożności mogą żyć wiecznie.
Na szczycie wzgórza nad nimi coś zaszeleściło w trawie. Mackenzie podniósł się i 
ruszył w 
stronę samochodu, wciąż jeszcze kurząc fajkę. Nellie podreptała tuż za nim.
Encyklopedia potoczył się w dół zbocza, a w jego podobnym do żółwiego pancerzyku 
zamigotały odbicia gwiazd. Szybko zrównał się z idącą dwójką przed dotarciem do 
pojazdu, minął 
ich, po czym stanął i zapuścił korzeń w ziemię, żeby posilić się przed nocą.
- O ile rozumiem, masz ochotę udać się razem z nami na Ziemię - powiedział 
uprzejmie 
Mackenzie.
Odpowiedź nadpłynęła nagle, niespodziewanie wdzierając się głęboko pomiędzy 
myśli 
człowieka.
- Bardzo bym chciał. Wasza rasa jest niezwykle interesująca.
Trudno rozmawiać w ten sposób, pomyślał Mackenzie. Jak można symulować zdawkową 
uprzejmość, kiedy cały czas ma się świadomość, że rozmówca bez przerwy penetruje 
najdalsze 
zakątki mózgu? Jak utrzymać niewymuszone brzmienie głosu, gdy rozmówca wcześniej 
wychwytuje z myśli odpowiedź?
- A co ty o nas myślisz? - zapytał, zdając sobie w tej samej chwili sprawę, że 
pytanie jest po 
prostu idiotyczne.
- Niewiele o was wiem - odparł Encyklopedia. - Stworzyliście sztuczne organizmy 
żywe, 
podczas gdy my, na tej planecie, żyjemy w sposób naturalny. Ujarzmiliście 
wszystkie moce, które 
mogliście wykorzystać do własnych celów. Wyprodukowaliście urządzenia, które za 
was pracują. 
Pierwszym wnioskiem, jaki się nasuwa, jest to, że stanowicie potencjalne 
zagrożenie.
- Właśnie tego chciałem się dowiedzieć - rzucił Mackenzie.
- Nie rozumiem.
- Wyjaśnij, co dla ciebie stanowi zagrożenie.
- Jedynym wielkim problemem jest to, że sami nie wiecie, do czego zmierzacie - 
rzekł 
Encyklopedia.
- I właśnie dlatego życie ma tak wiele uroku - odparł Mackenzie. - Gdybyśmy 
dokładnie 
znali swoje cele, wszelkie przygody straciłyby swój urok. Wiedzielibyśmy w 
szczegółach, co dalej 
nastąpi. A tak, pokonując jakiś zakręt naszej drogi, możemy oczekiwać kolejnych 
niespodzianek.
- Świadomość celu, do którego się dąży, również posiada wiele uroku - sprzeciwił 
się 
Encyklopedia.
Mackenzie wystukał żar z fajki o cholewkę buta, po czym rozgarnął nogą tlący się 
popiół.
- Mam rozumieć, że już nas rozpracowałeś?
- Nie - odrzekł Encyklopedia. - To dopiero pierwsze spostrzeżenia.
Grające drzewa przypominały mgliste duchy na tle rozjaśnionego pierwszym 
brzaskiem 
horyzontu. Dyrygenci, oprócz tych kilku, którzy za bardzo przejęli się ostatnimi 
wydarzeniami 
związanymi z wizytą Ziemian i nie wychylili nawet nosa ze swych nor, stali na 
podestach niczym 
czarne figurynki.
Cała dolina brzęczała wprost od szumu. Owe niewielkie stworzenia stojące na 
swych 
wzniesieniach przekazywały sobie nawzajem swoje myśli, które rozbrzmiewały 
zwielokrotnionym 
echem w umyśle Mackenzie'ego i w pewnym stopniu powodowały nieprzyjemne dreszcze 
chodzące po karku. Nie potrafił wyróżnić wśród nich jednej myśli przewodniej, 
narzucającej 
jakikolwiek tok rozumowania - nie było to nic innego, jak szum informacyjny 
tysięcy 
przekazywanych jednocześnie wrażeń, jak gdyby dyrygenci plotkowali miedzy sobą.
Delbert siedział na karku Smitha, wczepiwszy się jedną łapą w jego włosy, żeby 
nie spaść. 
Encyklopedia toczył się po śladach Ziemian, a całą procesję prowadził Wadę. 
Zmierzali w 
kierunku stanowiska Aldera.
Żółtawe wzgórza dźwigały się po obu stronach ścieżki wiodącej w kierunku 
głębokiego 
rowu, który wykopali wczesnym rankiem, używając pojazdu jako ryjącego w 
powierzchni ziemi 
chrząszcza.
Alder wysunął się ze swej nory na ich powitanie i stanął w pełnej okazałości na 
podium - 
karłowaty gnom na koślawych nóżkach.
Delegacja Ziemian przysiadła na gołej ziemi. Delbert, ze swego bezpiecznego 
stanowiska 
na ramionach Smitha, zaczął robić jakieś dziwne miny w kierunku Aldera.
Przez pewien czas wszyscy siedzieli w milczeniu, po czym Mackenzie, nie bawiąc 
się w 
żadne przemowy wstępne, rzekł do Aldera:
- Ocaliliśmy dla was Delberta. Przynosimy go z powrotem.
Alder nachmurzył się, a w jego myślach dało się odczuć coś w rodzaju 
obrzydzenia.
- My go nie chcemy z powrotem - odparł. 
Mackenzie osłupiał.
- No cóż, myśleliśmy... Przecież on jest jednym z was... Mieliśmy wiele 
kłopotów, żeby 
wybawić go z opresji...
- On jest wstrętny - oznajmił chłodno Alder. - Ohydny. To nic dobrego. Zawsze 
robi jakieś 
kombinacje.
- Nie podniecaj się tak bardzo - rozbrzmiała ostro myśl Delberta. - Jesteście 
kupą zwykłych 
rzęzidudków, gromadą zadufanych chomików. Nie lubicie mnie, ponieważ ja chcę być 
inny, 
ponieważ duszę się w tym...
- Sam widzisz, jaki on jest - odezwał się Alder do człowieka.
- No cóż - mruknął Mackenzie. - Czasami nowe idee zawierają w sobie pewne 
wartości. 
Może...
Alder wskazał palcem Wadę'a.
- Delbert był całkiem normalny, dopóki ten nie zaczął kręcić się po okolicy! - 
wrzasnął. - To 
od niego przejął te swoje szczytne idee. Odmieniłeś go. Twoje głupie poglądy na 
temat muzyki... - 
myśli Aldera brzmiały teraz jak coś w rodzaju bulgotu przesyconego wściekłością. 
Po chwili 
ciągnął dalej: - Po co przyszliście? Czy ktoś was tu zapraszał? Dlaczego nie 
zajmiecie się swoimi 
sprawami?
Wadę, którego twarz pod zarostem przypominała barwą rozkrojonego buraka, wydawał 
się 
bliski apopleksji.
- W całym moim życiu nie zostałem tak znieważony - syknął, po czym przyłożył 
obie 
zaciśnięte pięści do piersi. - Tam, na Ziemi, komponowałem wielkie symfonie. 
Nigdy nie 
tworzyłem frywolnej muzyki, nigdy...
- Właź z powrotem do swojej nory! - wrzasnął Delbert na Aldera. - Wy, wszystkie 
gnojki, 
nie macie nawet pojęcia, czym naprawdę jest muzyka. Dzień po dniu odtwarzacie 
ciągle te same 
smętne kawałki. Nie potraficie niczego odłożyć do lamusa, nie umiecie 
przekroczyć tej bariery. 
Ciągle paradujecie w długich nocnych koszulach!
Alder zaczął wymachiwać kułakiem w lewo i prawo oraz podskakiwać z wrażenia.
- Co to za język! - wrzasnął. - Nigdy dotąd nie słyszeliśmy tu podobnych bzdur!
Całą dolina wypełniła się jazgotem, szumem myśli nasyconych obelgami i 
wściekłością.
- Poczekajcie! - krzyknął Mackenzie. - Wy, wszyscy!
Uciszcie się!
Wadę wypuścił wreszcie powietrze, a jego twarz przybrała kolor nieco bledszy od 
purpury. 
Alder wyprostował się na swoim podium i uniósł ramiona, jakby chciał odegrać 
rolę natchnionego 
wieszcza. Jazgot myśli powoli ucichł do ledwie słyszalnego szumu.
- Czy jesteście tego całkowicie pewni? - zapytał Mackenzie. - Czy na pewno nie 
chcecie 
Delberta z powrotem?
- Człowieku - odparł spokojnie Alder. - Nigdy w Grającej Dolinie nie było 
bardziej 
radosnego dnia niż ten, kiedy odkryliśmy, że nie ma go wśród nas.
Rosnący szum myśli pozostałych dyrygentów oznaczał aprobatę dla słów Aldera.
- Jest tu jeszcze kilku takich, których z chęcią byśmy się pozbyli - dodał gnom.
W myślach nadpływających z całej doliny pojawiła się głośna drwina.
- Sam widzisz, jak się sprawy mają - dodał Alder, patrząc na Mackenzie'ego z 
góry. - Wiesz 
już, z czym musimy się uporać. A to wszystko przez... przez...
Spojrzał na Wade'a, a w ślad za tym runęła lawina myśli. Teraz Alder przysiadł 
na piętach, 
przyjmując najbardziej dramatyczną pozę ze swego repertuaru.
- Uspokoilibyśmy się wszyscy, gdyby tamci pozostali również zniknęli z doliny - 
powiedział. - Jeśli zostanie tak, jak jest, tych kilku przez cały czas będzie 
usiłowało wprowadzić 
miedzy nas dysonans. Nie zdołamy się skupić, nie dadzą nam normalnie pracować. 
Nie będziemy 
mogli robić tego, co naprawdę byśmy pragnęli.
Mackenzie zdjął z głowy kapelusz i przeczesał palcami włosy.
- Alder - zaczai. - Ogarnęła cię wściekłość...
- Miałem nadzieję, że pomożecie nam się ich pozbyć - wtrącił Alder.
- Chcecie się ich pozbyć?! - krzyknął zdumiony Smith. - Pewnie, że wam pomożemy! 
Zabierzemy wszystkich, których...
Otrzymawszy cios łokciem między żebra, Smith kłapnął szczęką i umilkł. Mackenzie 
z 
trudem mógł zachować powagę.
- Nie wolno wam wykopać tych drzew - wtrąciła Nellie lodowatym tonem. - To jest 
wbrew 
prawu.
- Prawu? - zachłysnął się Mackenzie.
- Owszem, wbrew przepisom. Obowiązuje was regulamin kompanii. Czyżbyś o tym nie 
wiedział? Prawdopodobnie nawet nie zadałeś sobie trudu, żeby się z nim zapoznać. 
To do ciebie 
podobne. Nigdy nie zwracasz uwagi na to, co najważniejsze.
- Nellie! - mruknął złowieszczo Smith. - Próbujesz ingerować w nie swoje sprawy. 
Gdybyś 
potraktowała to jako chęć spełnienia prośby obecnego tu Aldera...
- Ale to jest niezgodne z prawem! - zaskrzeczał robot.
- Tak, wiem - odparł Mackenzie. - Paragraf trzydziesty czwarty, rozdział o 
kontaktach z 
istotami pozaziemskimi: „Żaden pracownik kompanii nie ma prawa wtrącać się w 
wewnętrzne 
zatargi mieszkańców innych planet".
- Dokładnie tak - dodała wyraźnie ukontentowana Nellie. - A jeżeli wykopiecie 
kilka 
spośród tych drzew, będzie to właśnie ingerencja w wewnętrzną sprzeczkę, w 
której, przynajmniej 
do tej pory, nie jesteście żadną ze stron.
Mackenzie rozłożył ręce.
- Sam widzisz - rzekł do Aldera.
- Damy wam prawo wyłączności na naszą muzykę - zaproponował tamten. - Będziemy 
was 
zawiadamiali o powstaniu każdego nowego utworu. Zerwiemy wszelkie kontakty z 
Groomisami, a 
ceny dla was pozostaną na nie zmienionym poziomie.
Nellie stanowczo pokręciła głową.
- Nic z tego - powiedziała.
- Tylko półtora pojemnika nawozów, zamiast dwóch - nalegał Alder.
- Nie - powtórzyła Nellie.
- Dobiliśmy targu - wtrącił Mackenzie. - Pokażcie nam, o które drzewa chodzi, a 
już my się 
nimi zajmiemy.
- Nellie powiedziała: nie, a ty mówisz: tak - odezwał się Alder. - Ja nic z tego 
nie 
rozumiem.
- Już my się zajmiemy Nellie - obiecał uroczyście Smith.
- Nie wykopiecie tych drzew! - powtórzył groźnie robot. - Nie pozwolę wam na to! 
Zadbam, żeby...
- Nie zwracaj na nią uwagi - przerwał Mackenzie. - Pokażcie nam tylko te drzewa, 
których 
chcecie się pozbyć.
- Będziemy wam bardzo wdzięczni - zadeklarował z dumą Alder. 
Mackenzie podniósł się i rozejrzał dookoła.
- A gdzie się podział Encyklopedia? - zapytał.
- Zwiał jakąś minutę temu - odrzekł Smith. - Sterował w kierunku samochodu.
Mackenzie dostrzegł Encyklopedię, jak toczył się ścieżką, kierując w stronę 
szczytu 
wzgórza.
To było całkowite szaleństwo, coś zupełnie nierealnego, rodem z tej dawnej 
książki dla 
dzieci, napisanej przez człowieka o nazwisku Caroll. Nic nie trzymało się kupy, 
niczym 
zagmatwana, zmyślona opowieść przedszkolaka.
Mackenzie szedł ścieżką pod górę, w kierunku samochodu, przez cały czas 
powtarzając 
sobie w duchu, że jednak wszystko wydarzyło się naprawdę.
Miał przedtem nadzieję, co prawda niczym nieuzasadnioną, że odbicie wykopanego 
drzewa 
muzycznego zażegna nieubłaganą, podstępną wojnę, jaką cała planeta mogła 
wypowiedzieć 
Ziemianom. A teraz został na lodzie z tymi wszystkimi nie chcianymi i wygnanymi 
z doliny 
drzewami.
Coś się tu nie zgadza, myślał, wyczuwam jakieś zagrożenie, coś nonsensownie 
przerażającego. Nie umiał jednak sprecyzować bliżej owego przeczucia.
Na dobrą sprawę nie było się czym martwić. Jedyne, co mu teraz pozostało, to 
zabrać 
wykopane drzewa i wynosić się stąd jak najszybciej, dopóki Alder i cała reszta 
nie zmienią zdania.
- To śmieszne - odezwał się idący tuż za nim Wadę.
- Masz rację - przyznał Mackenzie. - To wszystko wydaje się po prostu śmieszne.
- Miałem na myśli te drzewa - wyjaśnił Wadę. - Przysiągłbym, że Delbert jest bez 
zarzutu. 
Podobnie jak i pozostałe. Grały tę samą muzykę co reszta. Gdyby w brzmieniu 
całej orkiestry 
pojawiły się jakieś fałszywe tony, jakiekolwiek przekłamania, jestem pewien, że 
bym je rozpoznał.
Mackenzie odwrócił się i położył mu dłoń na ramieniu.
- Czy jesteś do końca przekonany, że tamci wcale nie przeszkadzali w codziennych 
koncertach? Czy na pewno Delbert grał dokładnie tak samo jak cała reszta?
Wadę skinął głową.
- To nieprawda - zawył Delbert ze swego stanowiska na ramionach Smitha. - Nie 
mógłbym 
grać tak samo jak oni. Rzygać mi się chciało na te ich brzdąkania. Zawsze 
starałem się prać brudne 
prześcieradła i wywieszać je za oknem. Ja śniłem o prawdziwej muzyce i 
rozsyłałem swoje sny na 
lewo i prawo.
- Gdzieś ty się nauczył takiego słownictwa? - jęknął Mackenzie. - Nigdy w życiu 
nie 
słyszałem czegoś podobnego.
- Wszystkiego nauczyłem się od niego - oznajmił Delbert, wskazując na Wade'a.
Twarz człowieka okryła się purpurą, a oczy zamieniły w okruchy szkła.
- To dawne słownictwo - syknął. - Podobne określenia były używane w dwudziestym 
wieku 
w odniesieniu do pewnych nastrojów ludzi. Czytałem o tym w książkach dotyczących 
historii 
muzyki. Był tam też słownik podobnych określeń. Wydały mi się na tyle poetyczne, 
że wbiłem je 
sobie głęboko w pamięć.
Smith wydął wargi, jakby chciał gwizdnąć.
- A on w prosty sposób przejął je od ciebie, wyczytał w twych myślach. Na tej 
samej 
zasadzie, choć może nieco uproszczonej, działa Encyklopedia.
- Jemu brak dostojeństwa Encyklopedii - wtrącił Mackenzie. - On nie rozumie, że 
to, co 
odczytał, pochodzi z bardzo dawnych czasów.
- Mam ochotę skręcić mu kark - rzucił Wadę.
- Trzymaj łapy przy sobie - odparł Mackenzie. - Cała sprawa śmierdzi na wiele 
lat 
świetlnych, ale siedem grających drzew to siedem grających drzew. Nawet jeśli 
ktoś uzna tę 
transakcję za niezbyt legalną, muszę teraz dotrzymać warunków umowy.
- Ostrzegałam was - włączyła się Nellie. - Mówiłam, żebyście tego nie robili.
Mackenzie zmarszczył groźnie brwi.
- O co ci chodzi, Nellie? Po co tak wrzeszczałaś na temat regulaminu? To jasne, 
że musimy 
się trzymać przepisów, ale w takiej sprawie, jak ta, nie wszystko jest całkiem 
oczywiste. 
Kompania, otrzymując za darmo siedem drzew, powinna przymknąć oczy na to, że 
zostały 
przekroczone mniej istotne przepisy. Chyba wiesz, co się stanie, kiedy 
przywieziemy te drzewa na 
Ziemię? Zaczniemy ściągać grubą forsę za bilety na koncert, w dodatku trzeba 
będzie jeszcze 
postawić wysoki parkan, żeby odgrodzić napierające tłumy.
- A najlepsze jest to, że gdy ludzie usłyszą tę muzykę choć raz, będą musieli 
ciągle do nas 
przychodzić - dodał Smith. - Nigdy im się nie znudzi. Wręcz przeciwnie, za 
każdym razem, kiedy 
przyjdą na koncert, będą chcieli jej słuchać i słuchać bez końca, aż się to 
stanie ich obsesją, 
nieodzownym elementem życia. Gotowi będą rabować, mordować, robić wszystko, byle 
tylko 
słuchać tej muzyki.
- I to jest właśnie rzecz, która budzi mój niepokój - rzekł ze smutkiem 
Mackenzie.
- Przecież starałam się was powstrzymać - powiedziała Nelłie. - Wiedziałam 
równie dobrze 
jak wy, że w tym konkretnym wypadku przepisy prawa nie mają żadnego 
zastosowania. Ale chodzi 
jeszcze o coś innego. W nadpływających myślach dyrygentów wyczułam jak gdyby 
szyderstwo, 
coś przypominającego chóralny wybuch śmiechu chłopaków z ulicy, zdających sobie 
sprawę, że 
okradziony człowiek nie zdoła dogonić żadnego z nich.
- Nie przesadzasz? - warknął Smith.
- Tak czy inaczej, musimy doprowadzić sprawę do końca - oznajmił chłodno 
Mackenzie. - 
Jeżeli kiedykolwiek ktoś nam udowodni, że zaprzepaściliśmy taką okazję, ani 
chybi nas ukrzyżują.
- Czy masz zamiar skontaktować się z Harperem? zapytał Smith. Mackenzie 
przytaknął 
ruchem głowy.
- Musimy się porozumieć z Ziemią, żeby niezwłocznie przysłali specjalnego 
kuriera, który 
zabierze te drzewa.
- A mnie się ciągle wydaje, że w tym wszystkim tkwi jakiś haczyk.
Mackenzie wdusił przycisk i ekran wideofonu ściemniał.
Harper odniósł się do tej sprawy z podejrzliwością. Trudno było jednak mieć mu 
to za złe. 
Cokolwiek by mówić, ostatnie wydarzenia należało uznać wręcz za niewiarygodne. 
Zresztą 
wszystko na tej planecie wydawało się niewiarygodne.
Mackenzie sięgnął do kieszeni i wyciągnął fajkę oraz kapciuch. Przypuszczał, że 
Nellie 
użyje wszelkich możliwych argumentów przeciwko wykopywaniu sześciu pozostałych 
drzew. Ale 
na tym etapie nie mieli już innego wyjścia, w dodatku musieli się pospieszyć. Za 
nic nie mogli 
spędzić tu więcej niż jednej nocy, ponieważ nie pozwalały im na to skromne 
zapasy serum. I tak po 
jednym zastrzyku dla każdego członka wyprawy było zdecydowanie za mało.
Na zewnątrz pojazdu rozległy się nagle podniecone, pełne wzburzenia krzyki.
Mackenzie skoczył na równe nogi i zanurkował do włazu. Omal się nie zderzył ze 
Smithem, 
który nagle wybiegł zza maski samochodu. Wadę, znajdujący się w dole, u stóp 
wzgórza, także 
ruszył biegiem w ich stronę.
- To Nellie! - wrzasnął Smith. - Spójrz, co ona wyrabia!
Robot maszerował w ich stronę sztywnym krokiem, ściskając w wyciągniętej ręce 
coś, co 
się wiło i podskakiwało. Pobliskie drzewo pistoletowe wypaliło kilka pocisków, z 
których jeden 
ugodził Nellie w ramię, odbił się i zarył w ziemię, wzbijając obłok kurzu, lecz 
robot spokojnie 
szedł dalej.
Po chwili się okazało, że ciągnął Encyklopedię - ściskał w garści jego korzeń 
palowy i 
bezceremonialnie wlókł roślinę po trawie.
- Puść go! - krzyknął Mackenzie. - Zostaw go w spokoju!
- Ukradł serum - zakomunikowała. - Zabrał wszystkie ampułki i rozgniótł je na 
kamieniu.
Cisnęła Encyklopedię wprost pod ich stopy. Inteligentne warzywo wywinęło kilka 
koziołków, potoczyło się jeszcze kawałek, próbując właściwie ocenić kierunki 
świata, po czym 
odskoczyło o kilka kroków i szybko zapuściło korzenie w podłoże.
Smith ruszył w jego stronę z zaciśniętymi pięściami.
- Powinienem ci tak przykopać, żebyś stracił od razu całą pamięć - rzekł z 
furią. - To serum 
było nam niezbędne, świetnie o tym wiedziałeś.
- Użyliście w stosunku do mnie przemocy - oświadczył Encyklopedia. - 
Posunęliście się do 
najbardziej barbarzyńskiej metody wywierania nacisku.
- Ale skutecznej - uciął Smith.
Myśli Encyklopedii pozostały jednak nie zmącone emocjami, niemal pogodne, jasne 
i 
klarowne jak zawsze.
- Wasze prawo zabrania fizycznego znęcania się nad obcymi istotami.
- Zapomnij lepiej o jakimkolwiek prawie, kreaturo - rzekł Smith. - W niektórych 
wypadkach przepisy prawa nie mają zastosowania, a tu mamy do czynienia z taką 
właśnie sytuacją.
- Chwileczkę - wtrącił Mackenzie. - Co ty rozumiesz przez pojęcie prawa? - 
zwrócił się do 
Encyklopedii.
- Jest to zbiór przepisów, które mówią, jak macie żyć - odparł tamten. - One są 
podstawą 
wszystkich waszych poczynań, nie wolno wam ich łamać.
- Jakbym słyszał Nellie - parsknął Smith.
- Sądzisz zatem, że jeśli jakiś przepis zabrania nam wykopywania tutejszych 
drzew, to my 
ich nie wykopiemy?
- Owszem - rzekł Encyklopedia. - Jest taki przepis. Nie wolno wam wziąć tych 
drzew.
- I właśnie dlatego się zakradłeś i zniszczyłeś nasze serum?
- Chciał was skazać na indoktrynację - wyjaśniła Nellie. - To chyba nie jest 
odpowiednie 
słowo, może lepszym byłoby „uwarunkowanie". Chodzi o coś pośredniego. Nie wiem, 
czy 
wyrażam się jasno. Ukradł serum, żeby skazać was na słuchanie muzyki drzew bez 
możliwości 
zabezpieczenia się przed jej wpływem. Wymyślił, że jeśli będziecie pod wrażeniem 
muzyki, na 
pewno zejdziecie na dół i wykopiecie te drzewa.
- A więc jest prawo, czy go nie ma?
- Właśnie. Jest prawo, czy go nie ma? - powtórzyła z naciskiem Nellie.
Smith spoglądał zdumiony na robota.
- Cóż to za cholerny galimatias? Skąd możesz wiedzieć, co on planował?
- Przeczytałam to w jego myślach - odparła Nellie. - Wcale nie było łatwo 
rozszyfrować 
jego knowania, ponieważ świetnie je ukrywał, w samym zakamarku świadomości. Ale 
nadszedł 
taki moment, kiedy go nastraszyłeś; wtedy na chwilę prawdziwe zamiary zapanowały 
w jego 
myślach i zdołałam je odczytać.
- To niemożliwe! - wrzasnął Encyklopedia. - Nie mogła tego dokonać jakaś 
podrzędna 
maszyna!
Mackenzie zaśmiał się głucho.
- Za późno, chłopcze. Stało się. Ona to naprawdę potrafi.
Smith popatrzył na Mackenzie'ego okrągłymi ze zdziwienia oczami.
- Tak, to prawda - wyjaśnił tamten. - Możesz mi wierzyć. Powiedziała mi o 
wszystkim 
ostatniego wieczoru.
- Zostaliście wprowadzeni w błąd - rzekł Encyklopedia. - Całe to nieporozumienie 
wynika 
stąd, że niewłaściwie interpretujecie...
Ni stąd, ni zowąd rozległ się cichy, spokojny głos, który - jak się 
Mackenzie'emu zdawało - 
rozbrzmiał gdzieś wewnątrz jego mózgu.
- Nie wierz w ani jedno słowo, przyjacielu. Nie daj się nabrać na jego kłamstwa.
- Nicodemus! A cóż ty możesz wiedzieć na ten temat?!
- To wszystko przez te drzewa - wyjaśnił Nicodemus. - Muzyka wpływa na twoją 
świadomość, zmienia twą wolę, odmienia cechy charakteru. Wadę już jest inny. On 
jeszcze nie 
zdaje sobie z tego sprawy, ale to prawda.
- Jeśli chodzi ci o to, że muzyka oddziaływuje na człowieka uzależniające, to 
masz rację - 
odezwał się Wadę. - Mogę to potwierdzić. Nie potrafię już żyć bez tutejszej 
muzyki. Nie mógłbym 
opuścić doliny. Pewnie sądziliście, że chciałbym zabrać się stąd razem z wami, 
ale ja nie byłbym w 
stanie odjechać, nie mógłbym się stąd ruszyć. Tak samo podziała to na każdego. 
Alexander 
znajdował się pod jej wpływem tylko przez krótki czas, kiedy zabrakło mu serum. 
Wyleczono go 
na Ziemi, lekarze orzekli, że nic mu nie jest, a on jednak wrócił. Właśnie 
dlatego, że musiał tu 
wrócić. Nie potrafił żyć bez muzyki.
- Chodzi jeszcze o coś innego - wtrącił Nicodemus. - Muzyka także odmienia 
ludzi, robi z 
nich zupełnie inne istoty, a sposób tego oddziaływania zależy tylko i wyłącznie 
od drzew. One 
potrafią wpłynąć na sposób myślenia, zmienić twój światopogląd.
Wadę postąpił do przodu.
- To nieprawda! - krzyknął. - Jestem dokładnie taki sam jak wtedy, kiedy tu 
lądowałem!
- A jednak muzyka pozwalała ci słyszeć i odbierać takie rzeczy, których nawet 
nie byłeś w 
stanie pojąć. Bardzo chciałeś je zrozumieć, lecz to przekraczało twoje 
umiejętności. Czyżbyś 
zapomniał o tych dziwnych wrażeniach, którymi miałeś ochotę się nasycić, choć 
mogłeś je poznać 
tylko powierzchownie; o tych niezwykłych myślach, które nie dawały ci spokoju 
przez długi czas?
Wadę zamarł, patrząc przed siebie rozszerzonymi ze strachu oczami.
- Właśnie tak się to odbywało - szepnął po chwili. - Dokładnie tak...
Spojrzał dokoła, niczym przestraszone zwierzę poszukujące drogi ucieczki z 
pułapki.
- Ale nadal odczuwam wszystko tak samo - jęknął. Nadal jestem człowiekiem. Myślę 
jak 
człowiek i zachowuję się jak człowiek.
- Oczywiście, że tak - odparł Nicodemus. - W przeciwnym razie zmiany by cię 
przeraziły. 
Gdybyś wiedział, co się z tobą stanie, zrobiłbyś wszystko, żeby do tego nie 
dopuścić. A ponadto 
przebywałeś tu niecały rok, podlegałeś uwarunkowywaniu stosunkowo krótko. Za 
pięć lat niewiele 
zostałoby w tobie z człowieka. Za dziesięć lat zacząłbyś przeistaczać się w coś, 
w co drzewa 
postanowiły cię odmienić.
- A my chcieliśmy zabrać kilka z nich na Ziemię! - krzyknął Smith. - Siedem 
drzew, żeby 
ludzie na Ziemi mogli codziennie słuchać ich muzyki! Każdego dnia! Nadawano by 
ją wszędzie 
przez radio. Cały świat podlegałby warunkowaniu, byłby odmieniany przez siedem 
muzycznych 
drzew!
- Ale po co? - zapytał oszołomiony Wadę.
- A po co człowiek oswaja zwierzęta? - odpowiedział pytaniem Mackenzie. - Nie 
dowiesz 
się tego, pytając zwierząt, bo one nie wiedzą po co. Równie dobrze możesz 
zapytać krowę, w jakim 
celu została udomowiona, jak i nas, dlaczego drzewa chcą nas uwarunkować. Bez 
wątpienia muszą 
mieć w tym jakiś cel, który dla nich jest całkiem logiczny i klarowny, a który 
chyba nigdy nie 
będzie równie logiczny i oczywisty dla nas.
- Nicodemusie - odezwał się Encyklopedia, a z jego myśli powiało chłodem. - 
Zdradziłeś 
swoją rasę!
Mackenzie zaśmiał się gardłowo.
- Jesteś w błędzie - odparł warzywu. - Nicodemus nie jest już rośliną. Stał się 
człowiekiem. 
Zmienił się dokładnie w ten sam sposób, w jaki wy chcieliście odmienić nas. Stał 
się człowiekiem 
we wszystkim, z wyjątkiem wyglądu zewnętrznego. Myśli tak jak człowiek. 
Postrzega całą tę 
sprawę z naszego, a nie z waszego punktu widzenia.
- To prawda - dodał Nicodemus. - Jestem człowiekiem.
Nagle rozległ się trzask przypominający zgrzyt rozrywanego płótna. Ludzi oślepił 
jaskrawy 
promień, który wystrzelił z odległej o kilkadziesiąt metrów kępy krzaków. Smith 
zacharczał 
przeraźliwie i znów nastała cisza.
Mackenzie zamarł, osłupiały. Okrągłymi ze zdziwienia oczami patrzył, jak Smith, 
z twarzą 
wykrzywioną grymasem cierpienia, kurczowo przyciska ręce do wyprężonego ciała, 
powoli zgina 
się wpół i osuwa na ziemię.
Nellie jak błyskawica skoczyła w kierunku zarośli. Mackenzie oprzytomniał 
wreszcie, 
wydał z siebie ryk wściekłości i opadł na kolana obok kolegi.
Smith, poprzez skurcz bólu, próbował się do niego uśmiechnąć. Poruszał wargami, 
lecz nie 
wydobywał się z nich żaden dźwięk. Po chwili jego dłonie osunęły się powoli 
wzdłuż ciała i 
człowiek zwiotczał, lecz jego pierś nadal unosiła się w rytmie płytkiego 
oddechu. Żywa derka 
Smitha wyraźnie przesunęła się, żeby całkowicie pokryć zranione miejsce.
Zerwał się na nogi, wyciągając pistolet z kabury. Napastnik wyszedł z cienia 
zarośli i teraz 
strzelał raz za razem w kierunku szarżującej Nellie. Z dzikim wrzaskiem 
Mackenzie wypalił w jego 
stronę, nawet nie celując. Laserowa smuga minęła człowieka, lecz połowa zarośli 
za jego plecami 
momentalnie rozbłysła oślepiającym płomieniem.
Kiedy żar eksplozji liznął plecy człowieka, ten opuścił broń i obejrzał się, 
lecz w tym 
samym momencie dopadła go Nellie. Napastnik wydał z siebie jeden przeciągły 
wrzask 
przerażenia. Robot wziął potężny zamach i ciosem w głowę powalił go na ziemię. 
Obie sylwetki 
zniknęły w gęstej chmurze dymu z płonącej kępy krzaków. Mackenzie, z pistoletem 
opuszczonym 
ku ziemi, patrzył w przerażeniu na pięść Nellie, która pojawiała się rytmicznie 
w górze i opadała z 
brutalną precyzją; wsłuchiwał się w głuche uderzenia, wypędzające resztki życia 
z ciała tamtego 
człowieka.
Po chwili odwrócił się szybko. Wadę klęczał obok rannego mężczyzny. Uniósł głowę 
i 
popatrzył w górę.
- Wydaje mi się, że tylko stracił przytomność - powiedział.
- Derka się nim zaopiekowała, prawdopodobnie zaaplikowała mu coś przeciwbólowego 
- 
rzekł Mackenzie, kiwając głową. - Zajmę się nim.
Na moment jego wzrok przykuło jakieś poruszenie w trawie. Był to Encyklopedia, 
który 
wykorzystując zamieszanie, potoczył się w kierunku kępy drzew pistoletowych.
Za plecami Dona dały się słyszeć ciężkie kroki.
- To był Alexander - odezwała się Nellie. - Nie będzie nam już więcej szkodził.
Nelson Harper, główny agent stacji, rozpalał właśnie fajkę, kiedy zaterkotał 
brzęczyk 
wideofonu. Drgnął, zaskoczony, lecz szybko włączył odbiornik. Na ekranie ukazała 
się zarośnięta, 
pokryta kurzem, a także wyraźnie naznaczona strachem twarz Mackenzie'ego. Nie 
bawił się w 
żadne powitania. Jego wargi poruszały się już, zanim jeszcze obraz zdążył nabrać 
ostrości.
- Po wszystkim, szefie - oznajmił. - Nie dobijemy targu. Nie będę mógł 
dostarczyć tych 
drzew.
- Musisz je tu przywieźć! - ryknął Harper. - Powiadomiłem już Ziemię, 
otrzymaliśmy 
wszelkie priorytety. Stwierdzili, że to największe wydarzenie ostatniego 
stulecia. Wysłali statek 
kurierski, który powinien się tu zjawić za godzinę.
- Więc to odwołaj i przekaż, żeby nie robili sobie kłopotów - syknął Mackenzie.
- Przecież twierdziłeś, że wszystko jest załatwione - jęknął Harper. - Mówiłeś, 
że nic cię nie 
powstrzyma, że dostarczysz je na stację, nawet gdybyś miał całą drogę pokonać na 
czworakach, 
taszcząc drzewa na własnym grzbiecie.
- Zgadza, się, tak właśnie mówiłem - przyznał Mackenzie. - Pewnie plotłem nawet 
więcej 
bzdur. Ale wtedy jeszcze nie wiedziałem o czymś, czego teraz jestem całkowicie 
pewien.
Harper jęknął, zdruzgotany.
- Całą Galaktykę obiegły najświeższe wiadomości z Układu Słonecznego, które 
wszędzie 
figurują na pierwszych stronach gazet. Każda radiostacja, od Merkurego do 
Plutona, podaje tę 
rewelację na okrągło. W ciągu najbliższej godziny każdy mężczyzna, każda kobieta 
czy dziecko 
będą przekonani, że grające drzewa są już w drodze na Ziemię. I teraz, kiedy 
zrobił się aż taki 
harmider, mamy wszystko odwołać? Jak ty to sobie wyobrażasz, Mackenzie? Musisz 
dostarczyć te 
drzewa!
- Nie mogę, szefie - kategorycznie oznajmił Mackenzie.
- Dlaczego?! - wrzasnął Harper. - Na miłość boską! Jeżeli nie...
- Nie mogę ich dostarczyć, ponieważ właśnie Nellie wypala je wszystkie. Zeszła w 
dolinę z 
blasterem. Kiedy zakończy robotę, nie będzie już żadnych grających drzew.
- Biegnij i powstrzymaj ją! - ryknął Harper. - Dlaczego jeszcze tam siedzisz? 
Przetop ją, 
jeśli będziesz musiał! Zrób cokolwiek, tylko ją powstrzymaj! Ten cholerny 
robot...
- To ja wydałem jej taki rozkaz - wycedził Mackenzie. - Ja ponoszę za wszystko 
odpowiedzialność. Kiedy skończę rozmawiać z tobą, mam zamiar także zejść w 
dolinę i jej pomóc.
- Ty zwariowałeś, człowieku! - wyjąkał Harper. - Do reszty zwariowałeś! Za ten 
czyn 
staniesz przed sądem. Będziesz miał szczęście, jeżeli cię tylko wsadzą do 
paki...
W polu widzenia kamery pojawiły się dwie usmolone dłonie, które jak szpony sępa 
zacisnęły się na krtani Mackenzie'ego i po chwili odciągnęły człowieka gdzieś do 
tyłu. Na ekranie 
migotały jedynie od czasu do czasu niewyraźne plamy, jak gdyby dwaj mężczyźni 
zwarli się tam w 
walce na śmierć i życie.
- Mackenzie! - krzyknął Harper. - Mackenzie! 
Coś z wielką siłą huknęło w obiektyw kamery, roztrzaskując go na setki kawałków. 
Obraz 
na ekranie zmienił się w migotliwą siateczkę pęknięć.
Harper skoczył do wideofonu.
- Mackenzie! Mackenzie! Co się tam dzieje?!
W odpowiedzi ekran eksplodował fioletowym rozbłyskiem, zatańczyły na nim dziwne 
cienie, po czym wszystko zgasło.
Harper stał na środku pokoju, całkowicie porażony, wsłuchując się w monotonny 
szum 
działającego odbiornika. Fajka wypadła mu z dłoni i stuknęła o podłogę, 
rozsypując żarzący się 
tytoń.
Poczuł, że ze strachu całe jego ciało jak gdyby zmieniło się w sopelki lodu, 
czuł ich ukłucia 
w głębi serca. Przerażenie sparaliżowało nawet najdrobniejszy mięsień. Ci z Unii 
niechybnie 
postawią mnie przed sądem, myślał. Za rażącą niesubordynację wyślą na którąś z 
planet w całości 
pokrytych dżunglą. Będę musiał walczyć o swoje życie, zostanę na zawsze 
napiętnowany jako 
człowiek niewart zaufania, pracownik nie potrafiący zadbać o prestiż 
macierzystej kompanii.
Nagle zaświtała mu myśl, która napełniła go nieoczekiwaną nadzieją. Gdyby tylko 
mógł 
dostać się tam jak najszybciej... Gdyby znalazł się w Grającej Dolinie na czas, 
może zdołałby 
zapobiec mającemu się tam rozegrać dramatowi. Może udałoby mu się nawet coś 
ocalić, choćby 
kilka z tych cudownych drzew...
Fląjer był przygotowany do drogi. Najdalej za pół godziny powinien wylądować w 
dolinie.
Rzucił się do drzwi, otworzył je szeroko i w tym samym momencie pocisk ze 
świstem 
przeleciał tuż nad jego ramieniem, trafił w futrynę i roztrzaskał się, 
pozostawiając obłok pyłu. 
Harper instynktownie przykucnął. Drugi pocisk musnął mu włosy. Trzeci z 
niebywałym impetem 
uderzył go w nogę i powalił na ziemię. Czwarty rozerwał się tuż koło niego, 
osypując mu twarz 
pyłem.
Człowiek uniósł się na kolana, ale natychmiast dostał następnym pociskiem, który 
trafił go 
w bok. Zdążył jeszcze unieść prawą dłoń, żeby osłonić twarz, kiedy poczuł silne 
uderzenie w 
nadgarstek. Ból rozlał się falą wzdłuż całego ramienia. Harper w panice rzucił 
się z powrotem na 
ziemię, wczołgał do wnętrza stacji i nogą zatrzasnął za sobą drzwi.
Usiadł na podłodze, ściskając lewą dłonią zraniony nadgarstek. Usiłował 
rozprostować 
zaciśnięte palce, lecz mu się to nie udało. Miał połamane kości.
Po wielu tygodniach nieudanych prób samotne drzewo pistoletowe stojące obok 
budynku 
znalazło właściwy namiar i rozpoczęło kanonadę.
Mackenzie powoli dźwignął się na łokciu z podłogi pojazdu, drugą ręką usiłując 
rozmasować sobie obolałe gardło. Całe wnętrze kołysało mu się rytmicznie przed 
oczami, a w 
głowie coś pulsowało z nieznośnym hukiem, rozlewając kaskady bólu.
Odchylił się do tyłu i usiadł, oparty plecami o ścianę. Stopniowo przestawało mu 
się kręcić 
w głowie, ale łomotanie pod czaszką było coraz bardziej dokuczliwe.
Ktoś stał w drzwiach pojazdu. Mackenzie zamrugał szybko, usiłując rozpoznać 
człowieka, 
ale dostrzegał jedynie rozmazane plamy.
Chrapliwy głos wdarł się nagle w głąb jego czaszki niczym huk gromu.
- Zabieram wasze derki. Dostaniecie je z powrotem, kiedy zdecydujecie się 
odjechać i 
zostawić drzewa w spokoju.
Mackenzie chciał coś powiedzieć, lecz z jego gardła wydobyło się tylko rzężenie. 
Odkaszlnął.
- Wadę? - zapytał niepewnie.
Dopiero teraz dotarło do niego, że musiał to być Wadę. Stał w wąskim przejściu, 
trzymając 
w jednej ręce dwie derki, w drugiej zaś pistolet.
- Oszalałeś, Wadę - szepnął Don. - Całkiem postradałeś zmysły. Ludzie nigdy nie 
będą 
bezpieczni. Jeśli drzewa nie zdołają teraz zrealizować swego planu, będą 
próbowały raz za razem, 
aż kiedyś im się uda. Dostaną nas, nie ruszając się stąd nawet na krok. Będą 
realizowały swój tajny 
plan systematycznie, odmieniając po kolei każdego człowieka. Zastosują 
długofalową 
indoktrynację. Cel ostateczny trochę się oddali, niemniej zostanie osiągnięty.
- One są piękne - rzekł Wadę. - To najpiękniejsze stworzenia w całym 
wszechświecie. Nie 
pozwolę ich zniszczyć. Nie dopuszczę do tego!
- Czy nie dostrzegasz, że przez to są jeszcze bardziej niebezpieczne? - 
wychrypiał 
Mackenzie. - Ich piękno, a raczej piękno ich muzyki, jest dla nas zgubne. Nikt 
tego nie wytrzyma.
- Przez całe życie dążyłem właśnie do tego - deklamował uroczyście Wadę. - 
Twierdzicie, 
że one mnie odmieniły, że nie jestem już w pełni człowiekiem. Ale czy to aż tak 
ważne? Dlaczego 
miałbym się twardo trzymać zasad czystości rasowej, z uporem wychwalać nędzną, 
ubogą 
egzystencję, kiedy oferuje mi się coś znacznie lepszego, o wiele wspanialszego? 
Przecież my i tak 
nigdy nie poznamy prawdy. Tu właśnie tkwi problem: nigdy się nie dowiemy, 
jakiemu celowi ma 
służyć ta przemiana. Nawet jeśli będziemy stopniowo tracić człowieczeństwo, to 
powolność tego 
procesu, jego nieuchwytność sprawi, że nawet tego nie zauważymy. Nasze decyzje, 
zachowanie i 
sposób myślenia wciąż będziemy uważali za swoje własne. A nie wierzę, by drzewa 
były zdolne 
odmieniać nas inaczej, niż tylko emocjonalnie.
- Im zależy głównie na naszych maszynach - odparł Mackenzie. - Same nie potrafią 
rozwijać zdolności mechanicznych. Toteż jeśli zdobędą nasze urządzenia, będą 
mogły wciągnąć 
nas na drogę, na którą my, obarczeni wielopokoleniowym dziedzictwem, nigdy byśmy 
sami nie 
wkroczyli.
- Skąd ci to przyszło do głowy? - zapytał Wadę. - Jesteś pewien, że owo 
dziedzictwo 
prowadzi nas jedyną słuszną drogą?
Mackenzie rozprostował ramiona, przywierając plecami do ściany. W głowie nadal 
czuł 
pulsujący ból, a zranione gardło ledwie pozwalało mu mówić.
- Czy na pewno dobrze to sobie przemyślałeś? - zapytał.
Wadę pokiwał głową.
- Na początku byłem przerażony. Jednak, logicznie rzecz biorąc, nie istnieje 
żaden powód 
do paniki. Przecież nasze dzieci uczą się w szkołach. Wiara i opinie dorosłych 
kształtowane są w 
głównej mierze przez propagandę. Drzewa nie robią w stosunku do nas niczego 
innego, niż 
czynimy to sami. A możliwe, że cel, który im przyświeca, wcale nie jest bardziej 
egoistyczny.
Mackenzie przecząco pokręcił głową.
- Musimy żyć naszym własnym życiem. Musimy podążać tą drogą, na której 
wkroczenie 
zezwalają nam nasze atrybuty człowieczeństwa. Nawiasem mówiąc, chyba 
niepotrzebnie tracisz 
czas.
- Nie rozumiem - mruknął Wadę.
- Nellie już wypala drzewa w dolinie - wyjaśnił Mackenzie. - Wysłałem ją na dół, 
zanim 
jeszcze nawiązałem łączność z Harperem.
- Jesteś w błędzie. Nellie na pewno nie wypala drzew - odparł Wadę.
Mackenzie zastygł w bezruchu.
- O czym ty mówisz?
Wadę natychmiast wymierzył w niego pistolet. Widocznie sądził, że Mackenzie chce 
się 
podnieść z podłogi.
- Nieważne - odpowiedział. - Jedno jest pewne: Nellie nie wypala drzew, ponieważ 
nie 
może tego robić. Ty także jesteś bezsilny, gdyż to ja mam oba blastery. W 
dodatku ten samochód 
nie ruszy z miejsca, zatroszczyłem się o to. Zatem nie pozostaje wam nic innego, 
jak siedzieć tu 
spokojnie.
Mackenzie powoli przesunął się w stronę Smitha leżącego nie opodal.
- Chcesz zabrać również jego derkę? 
Wadę przytaknął ruchem głowy.
- Nie masz prawa. Narażasz go na śmierć. Bez derki Smith nie ma najmniejszych 
szans. 
Tylko ona może opatrzyć jego rany, dostarczyć mu niezbędnych witamin, utrzymać 
temperaturę 
ciała...
- To wszystko stanowi jeszcze jeden powód, dla którego musicie jak najszybciej 
podjąć 
decyzję - rzekł Wadę.
- Chodzi ci o to, żebyśmy obiecali, że zostawimy drzewa w spokoju? - zapytał 
Mackenzie.
- Nie inaczej.
Don pokręcił głową.
- Nie mam prawa podejmować takiej decyzji.
- Kiedy się zdecydujesz, wyjdź po prostu na zewnątrz i zawołaj. Będę w pobliżu - 
rzekł 
Wadę, po czym tyłem wycofał się z samochodu.
Smith bezwzględnie potrzebował substancji odżywczych i ciepła. W ciągu godziny 
od 
chwili zabrania mu derki kilkakrotnie odzyskiwał przytomność, bełkotał coś w 
gorączce i szarpał 
się, przyciskając dłońmi poparzony bok.
Mackenzie siedział przy nim, próbując go uspokoić. Myśląc o swojej bezsilności, 
stopniowo 
odczuwał coraz silniejszy strach i odrętwienie.
W pojeździe nie znalazł żadnych zapasów żywności, nie było też ogrzewania. 
Dopóki 
wszyscy ludzie nosili swoje derki, nie było im to potrzebne. Ale teraz znaleźli 
się w dramatycznej 
sytuacji. Co prawda odkrył skromnie zaopatrzoną apteczkę i wszelkimi dostępnymi 
środkami 
opatrzył ranę kolegi, nie znalazł jednak ani środków przeciwbólowych, ani 
przeciwgorączkowych. 
Już od dłuższego czasu powierzali tego typu działania swym żywym 
sprzymierzeńcom.
Prawdopodobnie można było wykorzystać silnik atomowy do ogrzania wnętrza 
pojazdu, ale 
Wadę zabrał kluczyki od pulpitu sterowania.
Nadchodziła noc i wkrótce miało się znacznie ochłodzić. Nie zagrażało to ich 
życiu, ale 
trudno było przewidzieć, jak obniżenie temperatury wpłynie na stan ciężko 
rannego Smitha.
Mackenzie przykucnął nad leżącym i popatrzył mu w twarz.
- Gdybym tylko mógł skontaktować się z Nellie szepnął.
Zaraz po odejściu Wade'a wyruszył na jej poszukiwania. Zawędrował ze dwa 
kilometry w 
głąb doliny, lecz nie trafił nawet na ślad robota. Nie miał odwagi iść dalej, 
bał się na dłużej 
zostawić Smitha samego w samochodzie.
Tamten znów coś mamrotał i Mackenzie pochylił się nad nim, próbując wyłowić 
słowa. Nie 
zrozumiał jednak ani jednego wyrazu.
Powoli się podniósł i podszedł do włazu. Przede wszystkim trzeba było zapewnić 
rannemu 
ciepło, a zaraz potem pożywienie. Najpierw ciepło. Otwarte ognisko nie było 
najlepszym 
pomysłem, ale wyglądało na to, że nie ma innego wyjścia.
W zapadających ciemnościach jego uwagę przykuło wykopane drzewo, które ze 
sterczącymi w niebo, owiniętymi folią korzeniami wciąż leżało na przyczepie. 
Wybrał kilka 
suchych gałęzi i zaczął je odłamywać, żeby rozpalić ognisko. Wiedział, że 
później będzie musiał 
się jakoś dobrać do żywych konarów, żeby podtrzymać ogień przez całą noc. 
Postanowił z samego 
rana rozejrzeć się za odpowiednim zapasem lepszego paliwa.
W dolinie drzewa zaczynały szykować się do codziennego wieczornego koncertu.
W skrytce samochodu znalazł nóż. Ostrożnie wystrugał kilka drobnych szczap, 
które 
mogłyby się zająć od ognia kieszonkowej zapalniczki. Obrócił kółkiem i w mroku 
rozbłysnął wątły 
płomyk. W tej samej chwili jakieś niewielkie stworzenie pojawiło się we włazie 
samochodu i 
przykucnęło tam, gapiąc się na niego.
Mackenzie odwrócił się i przez chwilę patrzył na zwierzątko. W jego mózgu 
pojawiły się 
skrzekliwe myśli Delberta.
- Co robisz?
- Rozpalam ogień - wyjaśnił.
- A co to jest ogień?
- To... Chcesz powiedzieć, że nie wiesz, co to jest ogień?
- Nie wiem - odparł Delbert.
- To gwałtowna reakcja chemiczna, powodująca rozkład materii i uwalniająca 
energię w 
postaci ciepła.
- A z czego chcesz zrobić ogień? - zapytał Delbert. Jego futerko połyskiwało w 
świetle 
filującego płomyka.
- Z gałęzi drzewa.
Oczy Delberta wyraźnie się rozszerzyły, a jego myśli przepełnił strach.
- Drzewa?
- Tak, z drzewa. Podczas spalania drewno wydziela ciepło. A ja nie mam innego 
źródła 
energii.
- Z jakiego drzewa?
- No cóż... - zająknął się Mackenzie, uświadamiając sobie wreszcie sytuację. 
Puścił przycisk 
zapalniczki i płomyk zgasł.
Myśli Delberta, ogarniętego nagle przerażeniem i wściekłością, spadły na niego 
niczym 
grom.
- To moje drzewo! Chcesz zrobić ogień z mojego drzewa!
Człowiek milczał.
- Po co chcesz to zrobić?! - wykrzyknął Delbert.
- Potrzebuję ciepła - powiedział łagodnym tonem Mackenzie. - Jeśli go nie 
zdobędę, mój 
przyjaciel umrze. A ogień jest jedynym sposobem uzyskania energii cieplnej.
- Ale to moje drzewo! 
Mackenzie wzruszył ramionami.
- Potrzebny mi jest ogień, rozumiesz? I mam zamiar wykorzystać ten jedyny 
możliwy 
sposób.
Ponownie potarł kółkiem zapalniczki i płomyk zajaśniał po raz drugi.
- Przecież nie zrobiłem ci nic złego! - zawył Delbert, podskakując na metalowym 
progu 
włazu. - Jesteśmy przyjaciółmi, czyż nie tak? Nigdy nie uczyniłem niczego, co 
mogłoby ci 
zaszkodzić.
- Nie? - zapytał Mackenzie.
- Nie! - jęknął Delbert.
- A co z tym waszym planem? W jakim celu mnie oszukiwaliście, bylebym tylko 
zabrał 
drzewa na Ziemię?
- To nie był nasz plan - wyrzucił z siebie Delbert. - Drzewa w niczym nie 
zawiniły. To 
wszystko wymyślił Encyklopedia.
U wejścia do pojazdu zamajaczył jeszcze jeden kulisty cień.
- Czy ktoś mnie wołał? - padło pytanie. 
Encyklopedia odważył się jednak wrócić. Bezceremonialnie odsunął na bok Delberta 
i 
wtoczył się do środka.
- Rozmawiałem z Wade'em - oznajmił. 
Mackenzie rzucił mu groźne spojrzenie.
- I dowiedziałeś się od niego, że możesz przyjść, bo już nic ci nie zagraża?
- Zgadza się - potwierdził Encyklopedia. - Wasza metoda stosowania przemocy na 
nic się 
teraz nie zda. Nie macie żadnej możliwości wprowadzenia jej w czyn.
Mackenzie chwycił go błyskawicznie i wciągnął w głąb pojazdu.
- Tylko spróbuj potoczyć się w stronę drzwi, a doświadczysz na własnej skórze, 
czy metoda 
stosowania przemocy na nic się teraz nie zda - ostrzegł.
Encyklopedia otrząsnął się, jak gdyby chciał rozprostować pogniecioną sierść. 
Jego myśli 
nadal pozostały zimne i przejrzyste.
- Nie rozumiem, co mógłbyś w ten sposób osiągnąć.
- Surowiec na zupę - syknął Mackenzie, po czym uniósł Encyklopedię w górę. - Na 
bardzo 
dobrą zupę jarzynową. Niewiele różnisz się od zwykłej kapusty. Co prawda nigdy 
nie przepadałem 
za kapuśniakiem, ale w tych okolicznościach...
- Zupę?
- Tak, zupę. Coś do jedzenia. Pożywienie.
- Pożywienie! - w myślach Encyklopedii pojawił się cień trwogi. - Chcesz mnie 
użyć jako 
pokarmu?
- A cóż stoi na przeszkodzie? - odparł Mackenzie. - Jesteś przecież tylko 
warzywem. Co 
prawda inteligentnym, ale niczym więcej jak warzywem.
Poczuł, jak lodowate myśli Encyklopedii wciskają się we wszystkie zakamarki jego 
umysłu.
- A szukaj sobie, szukaj - powiedział. - Nie jestem jednak pewien, czy spodoba 
ci się to, co 
znajdziesz.
Myśli Encyklopedii wprost zamarły z przerażenia.
- Ukrywaliście to przede mną! - warknął.
- Niczego przed tobą nie ukrywaliśmy - stwierdził chłodno Mackenzie. - Po prostu 
nie było 
okazji, żeby myśleć o tym przy tobie... Nie mieliśmy po co wspominać celu, w 
jakim człowiek 
wykorzystywał kiedyś rośliny i do czego nadal je wykorzystuje w pewnych 
okolicznościach. Tylko 
dlatego nie musimy na taką skalę hodować jadalnych roślin, że dzięki rozwojowi 
techniki nie jest 
to już konieczne. Lecz jeśli zaistnieje potrzeba...
- Zjecie nas! - zachłysnął się Encyklopedia. - Wykorzystacie nas jako budulec 
własnej 
tkanki mięśniowej! Zużyjecie nas jako źródło energii cieplnej dla swych 
partykularnych potrzeb! 
Wy... ludojady!
- Uspokój się - rzekł Mackenzie. - Co w tym dziwnego, że tak właśnie 
postępowaliśmy? Nie 
umiesz się pogodzić z tym, że według naszych kryteriów mieliśmy pełne prawo tak 
czynić? Zgadza 
się. Po prostu braliśmy to, co było nam potrzebne, nie pytając, nie 
zastanawiając się nawet, co 
warzywa mogą sądzić o takim postępowaniu. I właśnie przez to czujesz się 
urażony?
Mackenzie zamilkł, podniósł się i wyjrzał na zewnątrz. W głębi doliny 
rozbrzmiewały 
pierwsze takty koncertu. Widocznie strojenie i wszelkie inne przygotowania 
zostały ukończone.
- W porządku - mówił dalej. - Urażę cię jeszcze bardziej. Nawet ciebie nie 
potrafię 
traktować inaczej niż inne rośliny. Fakt, że nauczyłeś się kilku cywilizowanych 
sztuczek, nie 
stawia cię jeszcze na równi ze mną. I nigdy do tego nie dojdzie. Ludzie nie będą 
w stanie 
zapomnieć o doświadczeniach przeszłości. Może po upływie tysiąca lat obcowania z 
takimi jak wy 
będziemy mogli zacząć uważać was za coś odmiennego od roślin, coś innego od 
produktów natury, 
które w przeszłości służyły nam za pożywienie i które nadal mogą być użyte do 
tego samego celu.
- W postaci kapuśniaku? - zapytał Encyklopedia.
- Właśnie, w postaci kapuśniaku - odparł Don. 
Muzyka urwała się nagle. Ni stąd, ni z owad w połowie frazy zapadła martwa 
cisza.
- Widzisz? - rzekł Mackenzie. - Zawiodła cię nawet broń muzyczna.
Wokół nich niespodziewanie zaległa dzwoniąca w uszach cisza, z której po chwili 
wyłonił 
się rytmiczny odgłos ciężkich stąpnięć.
- Nellie! - wykrzyknął Mackenzie.
W nieco jaśniejszym owalu włazu zamajaczył niewyraźny cień.
- Tak, szefie, to ja. Mam dla ciebie prezent. Do samochodu wpadł Wadę.
Jęknął głośno i potoczył się po podłodze. Robot z trzaskiem rozwarł palce 
zaciśnięte 
dotychczas na ramionach człowieka.
- Ależ, Nellie... - odezwał się surowo Mackenzie. - Nie musiałaś traktować go aż 
tak 
brutalnie. Trzeba było go tylko doprowadzić na miejsce, a ja bym się nim już 
zajął.
- Nawet go nie tknęłam, szefie - zaprotestowała Nellie. - W takim stanie go 
znalazłam.
Nicodemus błyskawicznie owinął się wokół ramion Mac - kenzie'ego, a żywa derka 
Smitha 
pospiesznie odpłynęła w kąt pojazdu, gdzie leżał jej pan.
- To my, szefie - zakomunikował Nicodemus. - My go powaliliśmy.
- Wy?!
- Jasne. Nas było dwóch, a on tylko jeden. Zaaplikowaliśmy mu truciznę - 
relacjonował 
Nicodemus, układając się wygodnie na plecach człowieka. - Od początku mi się nie 
podobał, w 
niczym nie przypominał ciebie, szefie. Nie miałem ochoty dzielić świadomości 
kogoś takiego jak 
on. Chciałem być nadal podobny do ciebie.
- Truciznę? - zapytał oszołomiony Mackenzie. - Mam nadzieję, że nie śmiertelną?
- Jasne, że nie. Po prostu wywołaliśmy chorobę. Nie mógł zrozumieć, co mu 
dolega, a kiedy 
się zorientował, było już za późno. Najpierw próbowaliśmy pertraktować, no nie? 
Powiedzieliśmy, 
że wyleczymy go z tego, jeśli przyniesie nas z powrotem. Ale kiedy wreszcie 
podjął decyzję i 
zawrócił, poczuł się bardzo źle. Nigdy by tu nie dotarł, gdybyśmy nie natknęli 
się na Nellie.
- Szefie, kiedy on dojdzie już do siebie, trzeba będzie dać mu nauczkę - 
podsunął robot. - 
Pozwolisz mi spędzić z nim pięć minut na osobności?
- Nic z tego - odparł Mackenzie.
- Przecież on mnie uwięził - nalegała Nellie. - Siedział w ukryciu między 
głazami, złapał 
mnie na lasso i podwiesił pod skałą. Przez kilka godzin nie mogłam się uwolnić z 
tej pułapki. 
Przysięgam, nie skrzywdzę go za bardzo. Tylko trochę poganiam się z nim dookoła, 
delikatnie...
Dopiero teraz usłyszeli, że od strony szczytu wzgórza dolatuje przybierający na 
sile szelest, 
jak gdyby setki drobnych stworzonek przedzierały się przez gęstą trawę.
- Mamy gości - oznajmił Nicodemus. 
Mackenzie wyjrzał na zewnątrz i zobaczył zastępy maszerujących dyrygentów. Setki 
drobnych, gnomopodobnych istot ściągały w pobliże samochodu, gdzie rozsiadały 
się na trawie. W 
półmroku widać było tylko ich błyszczące, szkliste oczy.
Jedno ze stworzeń wysunęło się do przodu i po chwili Mackenzie rozpoznał Aldera.
- O co chodzi? - zapytał.
- Przyszliśmy wszyscy, żeby ci zakomunikować, że nasza umowa jest nieważna - 
wycedził 
Alder. - Delbert o wszystkim nam opowiedział.
- O czym mianowicie?
- O tym, co chcecie zrobić z drzewami.
- Ach tak.
- Właśnie.
- Ale nie możemy już teraz zerwać umowy - odparł Mackenzie. - Nie wolno wam się 
wycofać. Ziemianie z niecierpliwością oczekują...
- Nie kłam - warknął Alder. - Wcale nas nie potrzebujecie, tak jak my nie 
potrzebujemy 
was. Przyznaję, że planowaliśmy wstrętne oszustwo, ale to nie był nasz pomysł. 
Wszystkiemu 
zawinił Encyklopedia. Wmówił nam, że mamy obowiązek tak postąpić, że to nasza 
powinność w 
stosunku do pozostałych mieszkańców planety. Mówił, że jesteśmy misjonarzami 
pośród innych 
ras całej Galaktyki. Z początku nie chcieliśmy na to przystać. Wiesz, że muzyka 
jest całym naszym 
życiem. Koncertujemy już od tak dawna, że pierwotne przyczyny, dla których 
zaczęliśmy tworzyć 
muzykę, poszły w zapomnienie w odległej prehistorii tej planety, która przecież 
już dawno ma za 
sobą apogeum swojego rozkwitu. Będziemy jednak komponować aż po ten odległy 
dzień, kiedy 
ziemia rozsypie się nam w proch pod nogami. Wy macie swoje cele życiowe, a 
naszym jest 
tworzenie muzyki. Napisana przez Kadmara Symfonia Czerwonego Słońca stanowiła 
dla nas 
większy krok naprzód, niż dla was odkrycie nowego systemu planetarnego. Cieszymy 
się, że 
lubicie naszą muzykę, i nadal będziemy się cieszyli, jeśli nie zmienicie zdania, 
nawet po tym, co się 
wydarzyło. Nie dopuścimy jednak, byście zabrali choć jedno drzewo na Ziemię.
- Ale prawo wyłączności na wasze utwory pozostaje w mocy? - zapytał Mackenzie.
- Tak, pozostaje. Możecie tu przyjeżdżać, kiedy tylko będziecie chcieli, możecie 
także 
nagrać moją symfonię. Jeśli skomponujemy coś nowego, to was o tym powiadomimy.
- A co z indoktrynacją poprzez muzykę?
- Od tej pory nie będziemy jej stosowali - obiecał Alder. - Jeśli kiedykolwiek w 
przyszłości 
nasza muzyka was odmieni, niech się to stanie tylko poprzez jej własną moc. Nie 
można przecież 
tego wykluczyć. Na pewno jednak nie będziemy próbowali niczego wam narzucać.
- I mamy ci wierzyć na słowo?
- Nie musicie - odparł Alder. - Na pewno znajdziecie sposób na sprawdzenie tego, 
wymyślicie jakieś testy. Ale zaręczam, że nie będą one potrzebne.
- Zgoda, zastosujemy testy - odparł Mackenzie. - Wybacz, ale nie możemy wam już 
ufać.
- Przykro mi z tego powodu - rzekł Alder, a w jego tonie dało się wyczuć szczery 
smutek.
- Miałem zamiar was spalić - dodał Mackenzie, starając się nadać swemu głosowi 
szorstkość. - Zniszczyć was. Zetrzeć z powierzchni ziemi. Nie moglibyście w 
żaden sposób temu 
zapobiec, nie bylibyście w stanie mnie powstrzymać.
- Wciąż jesteście barbarzyńcami - oznajmił Alder. - Pokonaliście przestrzenie 
międzygwiezdne, stworzyliście potężną cywilizację, lecz wasze metody działania 
pozostały 
bezwzględne i prymitywne.
- Encyklopedia nazwał to metodą przemocy. Ale bez względu na określenie, są to 
przede 
wszystkim metody bardzo skuteczne. To właśnie dzięki nim osiągnęliśmy wyżyny 
cywilizacyjne. 
Ostrzegam więc: jeżeli kiedykolwiek jeszcze spróbujecie oszukać ludzi, odpłacimy 
się wam z 
nawiązką. Człowiek jest zdolny do zniszczenia wszystkiego, co mu zagraża. 
Pamiętajcie o tym. 
Zniszczymy wszystko, kiedy tylko poczujemy się zagrożeni.
Coś z impetem wypadło z otwartego włazu samochodu. Mackenzie zdążył jedynie 
obrócić 
głowę.
- To Encyklopedia! - krzyknął. - Usiłuje zbiec! Nellie!
Nastąpiło krótkie zamieszanie.
- Mam go, szefie - zakomunikował po chwili robot. 
Wyłonił się z ciemności, bezceremonialnie ściskając w garści korzeń bujającego 
się na boki 
Encyklopedii.
Mackenzie ponownie spojrzał na zgromadzonych dyrygentów, ale ci już nie czekali. 
Dostrzegł jedynie szeroką falę uginającej się pod naporem stóp trawy, 
przemieszczającą się powoli 
w kierunku szczytu wzgórza.
- Co teraz? - zapytała Nellie. - Czy spalimy te drzewa?
Mackenzie pokręcił głową.
- Nie. Zostawimy je w spokoju.
- Nieźle ich nastraszyliśmy - dodał robot. - Dostali za swoje.
- Chyba tak - mruknął Mackenzie. - W końcu nie zostało nam nic innego, jak 
właśnie na to 
liczyć. Zresztą nie tylko ich nastraszyliśmy. Prawdopodobnie także nas 
znienawidzili, a to chyba 
jeszcze lepiej. Zwłaszcza że dotyczy to istot, które w pewnym sensie miały 
zamiar się nami żywić, 
chciały wykorzystać nasze myśli jako strawę dla siebie. Dotychczas sądzili, że 
stanowią 
najpotężniejszą siłę intelektualną we wszechświecie. My jednak zdołaliśmy nimi 
wstrząsnąć. 
Przestraszyliśmy ich, zraniliśmy dumę i podważyliśmy wiarę w siebie. Zetknęli 
się wreszcie ze 
stworzeniami, które mimo woli muszą traktować co najmniej jako równe sobie. Może 
teraz dobrze 
się zastanowią, zanim kiedykolwiek znów spróbują podobnych machinacji.
W dolinie na nowo rozbrzmiała muzyka drzew.
Mackenzie wszedł do samochodu, żeby popatrzeć na Smitha. Ten spał spokojnie, 
derka 
owinęła się szczelnie wokół jego ciała. Wadę siedział w rogu, ściskając oburącz 
głowę.
Na zewnątrz jął narastać ryk lądującej rakiety, rozległy się też okrzyki Nellie. 
Mackenzie 
odwrócił się szybko i wyskoczył z pojazdu. Statek wisiał wprost nad kotliną, 
flarami oświetlając 
teren pod sobą. Stopniowo przesuwał się i opadał ku ziemi, aż wreszcie osiadł 
nie dalej niż 
czterdzieści metrów od nich.
Po chwili z rakiety wyskoczył Harper - prawą, zagipsowaną rękę trzymał na 
temblaku. 
Pognał susami w ich kierunku.
- Nie spaliliście ich! - krzyknął. - Na szczęście! 
Mackenzie zaprzeczył ruchem głowy.
Harper zdrową ręką poklepał go po ramieniu.
- Wiedziałem, że do tego nie dopuścisz. Byłem o tym przekonany. Chciałeś po 
prostu 
nastraszyć szefa, co? Zrobiłeś mi kawał?
- Trudno to nazwać w ten sposób.
- Więc co z tymi drzewami? - zapytał Harper. - Koniec końców nie możemy ich 
zabrać na 
Ziemię?
- Mówiłem ci już o tym - odparł Mackenzie.
- Kontaktowałem się z zarządem nie dalej jak pół godziny temu. Dokopali się do 
pewnego 
przepisu, powstałego całe wieki temu, który zabrania przywożenia obcych roślin 
na Ziemię. Przed 
laty jakiś traper sprowadził na Ziemię kilka sadzonek z Marsa, które omal nie 
doprowadziły do 
globalnej katastrofy. Stąd ten zakaz. Po prostu zapomnieli o nim.
Mackenzie skinął głową.
- I ktoś teraz odnalazł ten przepis?
- Tak. W dodatku powiadomił władze Unii. Nie możemy nawet tknąć tych drzew.
- I tak byśmy ich nie tknęli. Poza tym one zrezygnowały z wycieczki na Ziemie.
- Jak to? Przecież dobiliście targu. Mówiłeś, że chciały się pozbyć...
- Ale później się dowiedziały, że kiedyś wykorzystywaliśmy rośliny jako źródło 
pożywienia, a także do innych celów - wyjaśnił Mackenzie.
- Co...? Jakim sposobem...?
- Teraz zaczną nas traktować jak bandę ludojadów - dodał. - Będą mieli czym 
straszyć 
swoje potomstwo. Już to słyszę: masz być grzeczny, bo jak nie, to ludzie zrobią 
z ciebie zupę!
Zza rogu samochodu wyłoniła się Nellie. Szła, wlokąc za sobą Encyklopedię.
- Hej! - wrzasnął Harper. - A cóż to ma znaczyć?
- A dla niego - rzekł Mackenzie, wskazując kciukiem warzywo - trzeba będzie 
założyć 
rezerwat albo obóz karny, z solidnym i wysokim ogrodzeniem.
Harper wybałuszył oczy.
- Przecież on nie zrobił nic złego!
- Nie, wcale. Jeśli nie liczyć tego, że miał zamiar narzucić całej ludzkości swą 
wolę.
Harper westchnął.
- Zatem wygląda na to, że musimy sprowadzić materiały budowlane na dwa solidne i 
wysokie ogrodzenia. To cholerne drzewo pistoletowe rosnące tuż przy stacji 
trzyma pod obstrzałem 
całą okolicę.
Mackenzie uśmiechnął się szeroko.
- A może spróbujemy tak załatwić sprawę, żeby jedno ogrodzenie wystarczyło dla 
nich 
obu?
ŚMIERĆ W DOMU
Stary Mose Abrams zaganiał właśnie krowy z pastwiska, kiedy natknął się na 
obcego. Nie 
wiedział, oczywiście, że jest to obcy; dla niego była to po prostu żywa istota, 
która znajdowała się 
w potrzebie, a stary Mose - mimo że wszyscy sąsiedzi nie mieli o nim najlepszego 
zdania - nie 
należał do ludzi, którzy potrafili przejść obojętnie obok cierpiącego stworzenia 
i pozostawić je w 
lesie na pastwę losu.
Owa istota miała dziwaczny wygląd - była zielona, lekko połyskująca, pokryta 
gdzieniegdzie purpurowymi plamkami - i wywoływała odrazę nawet z odległości 
pięciu metrów. A 
ponadto cuchnęła.
Wpełzła, a raczej próbowała wpełznąć w kępę krzewów, lecz nie udało jej się to 
do końca. 
Zdołała ukryć w gęstwinie tylko przednią część tułowia, ale reszta ciała 
spoczywała na odkrytym 
terenie. Liczne wyrostki, które zapewne były u niej odpowiednikami rąk i nóg, od 
czasu do czasu 
spazmatycznie grzebały w ziemi, jakby stworzenie usiłowało się wczołgać głębiej, 
ale nic z tego 
nie wychodziło. Obcy był na to zbyt słaby.
Mose złowił także ciche pojękiwania, a w zasadzie delikatny świst, jak gdyby 
wiatr hulał 
pod szerokim blaszanym okapem. Ale w tym ledwo uchwytnym jęku krył się tak silny 
ładunek 
emocji, skarga pełna strachu i desperacji, że staremu niemal zjeżyły się włosy 
na głowie.
Stał bez ruchu przez jakiś czas, próbując w myślach znaleźć jakikolwiek sposób 
udzielenia 
pomocy; potem jeszcze dłużej zbierał w sobie odwagę, chociaż wszyscy z 
sąsiedztwa twierdzili, że 
czego jak czego, ale odwagi to mu nie brakuje. Jednak w tej sytuacji sama odwaga 
nie wystarczała, 
potrzebna jeszcze była spora dawka lekkomyślności.
Mose miał jednak przed sobą obce, a w dodatku potrzebujące pomocy stworzenie, 
którego 
nie można było zostawić w tym stanie. Zbliżył się więc i uklęknął. Aż trudno mu 
było patrzeć na 
tego potwora, ale z drugiej strony ów odpychający wygląd powodował coś w rodzaju 
fascynacji - w 
pewnym sensie ta istota przyciągała wzrok właśnie z powodu swego odrażającego 
wyglądu. Poza 
tym cuchnęła w sposób nie dający się opisać.
Jednakże Mose nie należał do osób wrażliwych. Nikt z sąsiedztwa nie nazwałby go 
specjalnie czułym. Niemal od dziesięciu lat, od chwili śmierci żony, mieszkał 
sam na całkowicie 
zaniedbanej farmie, a sposób, w jaki prowadził gospodarstwo, kobiety z okolicy 
nazywały po 
prostu skandalicznym. Raz do roku - oczywiście jeśli przyszła mu na to ochota - 
wygarniał z 
mieszkania całą furę śmieci, ale przez resztę czasu zupełnie się nie troszczył o 
to, że wszędzie 
dookoła panoszą się najróżniejsze odpadki.
Właśnie dlatego smród bijący od obcej istoty nie podziałał na Mosego tak bardzo, 
jak 
mógłby wpływać odstraszająco na każdego innego człowieka. Jedynie jej wygląd 
nieco go 
przeraził. Minęło sporo czasu, zanim stary zdobył się na to, by wyciągnąć rękę i 
dotknąć owego 
stworzenia. Gdy w końcu to uczynił, spotkała go niespodzianka. Wydawało mu się, 
że skóra tej 
istoty będzie zimna bądź wilgotna i pokryta śluzem, czy też jedno i drugie 
równocześnie - 
tymczasem była ona ciepła i chropowata, sprawiała wrażenie czystej i suchej, 
przypominała w 
dotyku młodą, zieloną jeszcze kolbę kukurydzy.
Wsunął obie dłonie pod ciało stworzenia, ostrożnie wyciągnął je z kępy krzaków i 
odwrócił 
na wznak, by ujrzeć jego twarz. Ale ono nie miało twarzy. Ciało zwieńczała 
kulista narośl, tak jak 
pąk kwiatowy tkwiący na łodydze - choć obcy w niczym nie przypominał rośliny - a 
wokół owej 
narośli wiły się powoli dziesiątki wypustek, niczym gromada robaków rojących się 
na żerowisku. 
Widok ten sprawił, że człowiek z trudem opanował chęć poderwania się na nogi i 
panicznej 
ucieczki.
Zdołał jednak stłumić strach.
Klęczał obok stworzenia, wpatrując się w narośl zamiast twarzy, wokół której 
kręciły się 
glisty. Całe jego ciało spowił chłód, żołądek niczym winda wędrował to w górę, 
to w dół, a kiedy 
Mose poczuł, że duszący odór wydzielają właśnie owe wijące się robaki, za gardło 
ścisnęło go 
jeszcze silniejsze przerażenie.
Był jednak upartym człowiekiem. Zresztą jedynie człowiek wytrwały mógł mieszkać 
samotnie na tak zapuszczonej farmie. A Mose był nie tylko uparty, lecz również 
na swój sposób 
niewrażliwy. Mimo to miał miękkie serce, zwłaszcza gdy stykał się z podobnymi 
przykładami 
cierpienia.
W końcu spróbował unieść dziwną istotę. Stał przez chwilę, ważąc ją w ramionach, 
po 
czym stwierdził, że da radę. Stworzenie nie było nazbyt ciężkie, ważyło mniej 
więcej tyle co 
trzymiesięczne prosię.
Wyszedł na ścieżkę prowadzącą przez las i skierował się z powrotem w stronę 
swego domu. 
Odniósł wrażenie, że smród stał się nieco mniej odrażający. Wciąż jeszcze 
kierował nim strach, 
lecz powróciła dawna sprawność i lodowaty chłód opuścił jego ciało.
Stworzenie chyba także się nieco uspokoiło, lecz nadal cicho pojękiwało. Zdawać 
by się 
mogło, że nawet wtuliło się w ramiona człowieka - mniej więcej w taki sam 
sposób, w jaki 
przestraszone i wygłodniałe dziecko przytula się do pierwszej napotkanej 
dorosłej osoby, która 
okaże mu odrobinę ciepła.
Stary Mose doszedł do swojej farmy i zatrzymał się na chwilę na podwórzu, 
rozmyślając, 
gdzie najlepiej umieścić obcego: w domu czy w stodole. Niejako naturalnym 
miejscem wydawała 
mu się stodoła, ponieważ stworzenie to nie było człowiekiem. Miało w sobie 
jeszcze mniej 
człowieczeństwa niż pies, kot czy też chore jagnię.
Jego wahanie nie trwało jednak długo. Wszedł do domu i złożył ciężar na tym, co 
nazywał 
łóżkiem, a co mieściło się w kuchni nie opodal pieca. Ułożył obcego płasko, 
jakby na wznak, 
przykrył lepiącą się od brudu derką, a następnie otworzył drzwiczki pieca i 
zaczął rozdmuchiwać 
żarzące się węgle, aż strzeliły pierwsze płomyki ognia.
Przysunął krzesło do łóżka, usiadł i z wytężoną uwagą jął przyglądać się 
przyniesionej do 
domu istocie. Stworzenie leżało w całkowitym spokoju, poczuwszy znacznie 
bardziej komfortowe 
warunki niż naga ziemia w lesie; przestało też pojękiwać. Mose pochylił się i 
zaczął przez derkę 
delikatnie obmacywać obcego, a czynił to z tak wielką troskliwością, że nawet 
jego samego to 
zdumiało. Zaczął się zastanawiać, co mógłby dać gościowi do jedzenia, po chwili 
jednak 
zrozumiał, że nawet gdyby znalazł właściwe pożywienie, nie potrafiłby go 
nakarmić, gdyż 
wyglądało na to, że obcy w ogóle nie ma ust.
- Teraz nie musisz się już o nic martwić - powiedział Mose na głos. - Kiedy 
znalazłeś się 
pod moim dachem, wszystko będzie dobrze. Nie wiem o tobie nic, ale będę się tobą 
opiekował 
najlepiej, jak umiem.
Powoli zapadał zmrok. Stary wyjrzał przez okno i dostrzegł, że krowy, po które 
właśnie 
szedł na pastwisko, same wróciły do obejścia.
- Muszę iść wydoić krowy i zrobić jeszcze parę rzeczy w gospodarstwie - zwrócił 
się znów 
do istoty leżącej na łóżku. - Ale to nie potrwa długo. Szybko wrócę.
Dorzucił jeszcze do ognia, żeby płyta kuchenna porządnie się nagrzała, powtórnie 
sprawdził, czy stworzenie jest dokładnie przykryte, wreszcie wziął bańkę na 
mleko i wyszedł do 
obory.
Najpierw nakarmił owce i świnie, potem dorzucił koniom siana i wydoił krowy. 
Wlazł do 
kurnika w poszukiwaniu jajek, a wychodząc zamknął go na noc. Napompował jeszcze 
pełen 
zbiornik wody i dopiero wtedy wrócił do domu.
W kuchni panowały ciemności. Zapalił lampę naftową stojącą na stole, był bowiem 
zdecydowanym przeciwnikiem elektryczności. Kiedy Okręgowy Urząd Elektryczności 
budował w 
okolicy linię, Mose odmówił podpisania zbiorowej umowy, za co część sąsiadów 
śmiertelnie się na 
niego obraziła, choć jego niewiele to obchodziło.
Popatrzył na stworzenie spoczywające w łóżku. Nie wyglądało ani lepiej, ani 
gorzej niż 
wówczas, kiedy przyniósł je do domu. Gdyby to było chore jagnię czy 
niedomagające cielę, na 
pierwszy rzut oka by rozpoznał, jak się zwierzak czuje. Ale ta istota była 
zupełnie inna, nie umiał 
nic powiedzieć o jej stanie.
Przygotował sobie skromną kolację, usiadł przy stole i zjadł, zastanawiając się 
cały czas, jak 
nakarmić chorego. Myślał też o tym, w jaki sposób można by ulżyć jego 
cierpieniom. Kiedy niósł 
obcego na rękach, wyczuwał ciepłotę jego ciała. Ale co ta temperatura oznaczała, 
czy była 
prawidłowa, czy też nie, o tym nie miał najmniejszego pojęcia.
Przez chwilę przyszło mu na myśl, aby zwrócić się do kogoś o pomoc, ale gdy 
uzmysłowił 
sobie, że miałby o nią prosić, samemu nie wiedząc dobrze, na czym owa pomoc 
miałaby polegać, 
szybko porzucił ten pomysł. Spróbował także wyobrazić sobie, jak by się sam czuł 
w jakiejś 
odległej, nieznanej krainie, wymęczony i schorowany, gdzie nikt nie potrafiłby 
mu pomóc, gdyż 
nikt nie wiedziałby dobrze, kim on jest i co można dla niego zrobić.
Ta myśl przyspieszyła podjęcie decyzji - wstał i podszedł do telefonu. Przez 
chwilę się 
wahał, czy zadzwonić do lekarza, czy do weterynarza, ale zdecydował się jednak 
na lekarza, 
ponieważ chory leżał w domu na łóżku. Gdyby położył go w stodole, teraz 
zadzwoniłby do 
weterynarza.
Aparat Mosego podłączony był do wspólnej linii okręgowej, więc słyszalność była 
raczej 
słaba, a poza tym stary miał przytępiony słuch, korzystał więc z telefonu bardzo 
rzadko. Wiele razy 
powtarzał sobie, że jest to jeszcze jedna z tych elektrycznych nowinek, które 
tylko mącą ludziom w 
głowach, wiele razy też zamierzał pozbyć się aparatu. Teraz jednak dziękował 
opatrzności, że tego 
nie zrobił.
Telefonistka połączyła go ze starym Bensonem. Bardzo źle się nawzajem słyszeli, 
lecz 
doktor zdołał w końcu zrozumieć nazwisko. Pojął tylko tyle, że potrzebna jest 
jego wizyta, i 
obiecał przyjechać.
Nadal dręczony wątpliwościami M osę odwiesił słuchawkę i stał tak przez pewien 
czas bez 
ruchu, kiedy nagle poraziła go myśl, że być może w lesie, w leszczynowych 
chaszczach, są jeszcze 
inne podobne stworzenia. Nie miał pojęcia co to za istoty, skąd się tutaj wzięły 
i co zamierzały. 
Stwierdził jednak, że stworzenie leżące w jego łóżku musi być przybyszem z 
jakichś bardzo 
odległych stron. Stąd nasuwał się wniosek, że owych istot mogło być więcej, gdyż 
nikt czy też nic 
nie lubi samotnych długich podróży.
Zdjął z haka drugą lampę, zapalił ją i ciężko stąpając wyszedł na podwórze. Noc 
była 
ciemna jak kłębowisko czarnych kotów i wątłe światło lampy naftowej grzęzło w 
mroku. Jednakże 
Mose znał swoje podwórze na pamięć, jak własne dziesięć palców.
Ruszył ścieżką w kierunku lasu. Była to odludna, ponura okolica, lecz gęsty las 
pogrążony 
w mroku nocy nie wystarczał jeszcze, by przerazić starego. Mose dotarł do 
miejsca, w którym 
znalazł stworzenie, i zaczął rozglądać się dookoła - unosił w górę latarnię, by 
oświetlić jak 
największy obszar, i zaglądał we wszystkie kępy leszczyny. Nie napotkał jednak 
żadnego innego 
przedstawiciela dziwacznych istot.
Znalazł jednak coś dziwnego - coś, co przypominało ogromną klatkę dla ptaków 
splecioną z 
grubych metalowych prętów, która tkwiła uwięziona w jednej z większych kęp 
leszczyny. 
Próbował ją wyciągnąć, ale była tak zaplątana w krzakach, że nie dał rady.
Rozejrzał się dookoła, wypatrując, którędy ta klatka mogłaby się dostać do lasu. 
Zwrócił 
wreszcie uwagę, że w splecionych gęsto koronach drzew istnieje wąski prześwit, w 
którym 
słabiutko połyskiwały odległe gwiazdy.
Mose nie miał już teraz żadnych wątpliwości, że stworzenie spoczywające obecnie 
w jego 
łóżku obok pieca przybyło na Ziemię w tym niezwykłym pojeździe ze splecionych 
prętów. Przez 
chwilę przyglądał się urządzeniu, szybko jednak zrezygnował, zdał sobie bowiem 
sprawę, że cała 
ta historia jest tak nieprawdopodobna, iż jego szansę na rozumowe wytłumaczenie 
czegokolwiek są 
znikome.
Wrócił na swoją farmę i ledwie zdołał zgasić lampę i odwiesić ją z powrotem na 
miejsce, 
gdy usłyszał warkot zbliżającego się samochodu.
Kiedy tylko doktor ujrzał Mosego stojącego w drzwiach, uniósł wysoko brwi ze 
zdumienia.
- Nie wyglądasz mi na chorego - powiedział. A w każdym razie nie na tyle, żeby 
ciągać 
mnie nocą po tym pustkowiu.
- Ja nie jestem chory - odparł Mose.
- O co więc chodzi? - zapytał coraz bardziej rozzłoszczony doktor. - Po co, u 
diabła, do 
mnie dzwoniłeś?
- Jest tu ktoś, kto potrzebuje opieki - rzekł Mose. - Mam nadzieję, że pan 
będzie w stanie 
mu pomóc. Próbowałem sam coś zrobić, ale nie mam zielonego pojęcia co i jak.
Doktor przekroczył próg domu, a Mose starannie zamknął za nim drzwi.
- Co tu tak cuchnie? Coś ci zgniło? - zapytał doktor.
- Nie, to właśnie on tak śmierdzi. Na początku cuchnął jeszcze bardziej, ale ja 
już się do 
tego przyzwyczaiłem.
Doktor ujrzał wreszcie stworzenie spoczywające w łóżku i powoli zbliżył się do 
niego. 
Mose usłyszał, jak tamten głośno wciągnął powietrze - stał nad łóżkiem dziwnie 
usztywniony, 
jakby porażony gromem. Zaraz jednak pochylił się nieco i rozpoczął uważne 
oględziny obcego.
Kiedy wreszcie się wyprostował i odwrócił w kierunku Mosego, miał taką minę, 
jakby tylko 
nieopisane zdumienie nie pozwoliło mu wybuchnąć niepohamowanym gniewem.
- A cóż to takiego jest, Mose?! - wycedził.
- Nie mam pojęcia. Napotkałem to stworzenie w lesie, było chore i cierpiące, nie 
mogłem 
więc zostawić go tam bez pomocy.
- A skąd wiesz, że to jest chore?
- Tego jestem pewien - odparł stary. - Bardzo potrzebuje pomocy. Obawiam się, że 
może 
być umierające.
Doktor ponownie odwrócił się w stronę łóżka, zsunął derkę i sięgnął do stołu po 
lampę, 
żeby dokładnie obejrzeć chorego. Wodził wzrokiem to w górę, to w dół, ostrożnie 
dotykał palcem 
różnych części ciała, mlaszcząc przy tym dziwnie, w sposób charakterystyczny dla 
lekarzy 
badających pacjenta.
W końcu nasunął z powrotem brudne okrycie na obcego, a lampę odstawił na stół.
- Nie mogę dla niego nic zrobić, Mose - rzekł.
- Ale jest pan przecież lekarzem...
- Ludzkim lekarzem, Mose. Nie wiem, co to za stworzenie, ale na pewno nie jest 
to 
człowiek. Boję się nawet zgadywać, co może czemuś takiemu dolegać. Zresztą 
gdybym zdołał 
rozpoznać jego chorobę, nie potrafiłbym przewidzieć, co może być dla niego 
bezpieczne, a co nie. 
Nie umiem nawet powiedzieć, czy to coś jest zwierzęciem. Wiele rzeczy wskazuje, 
że ta istota ma 
więcej wspólnego z roślinami.
Po chwili milczenia zapytał jeszcze o miejsce i sposób znalezienia przybysza. 
Mose 
opowiedział mu o wszystkim, pominął jednak milczeniem fakt odnalezienia 
klatkopodobnego 
pojazdu - kiedy przekalkulował całą sprawę, wydała mu się ona tak fantastyczna, 
że postanowił 
nikomu o tym nie wspominać. Samo odkrycie obcej istoty i przyniesienie jej do 
domu było 
wystarczająco wielką sensacją.
- Coś ci powiem - rzekł doktor. - Masz tutaj coś, co wykracza całkowicie poza 
zakres 
ludzkiej wiedzy. Wątpię, czy kiedykolwiek w historii odnajdywano na Ziemi 
podobne stworzenia. 
Nie mam pojęcia, co to może być i nawet nie będę próbował zgadywać. Na twoim 
miejscu 
skontaktowałbym się z kimś z uniwersytetu w Madison. Może uda ci się dotrzeć do 
kogoś, kto na 
temat tego stworzenia będzie umiał powiedzieć coś sensownego. A jeśli i oni nic 
nie wymyślą, to 
przynajmniej zbadają całą sprawę. Będą chcieli poznać to stworzenie.
Mose podszedł do kredensu, wyciągnął pudełko od cygar po brzeżki wypełnione 
srebrnymi 
dolarówkami i zapłacił doktorowi za wizytę. Ten, wsuwając monety do kieszeni, 
mruknął pod 
nosem jakąś uwagę na temat ekscentryzmu.
Mose miał bowiem fioła na punkcie srebrnych dolarów. 
- Papierowe pieniądze wydają mi się w jakiś sposób nieprawdziwe - wyjaśnił 
doktorowi. - 
Lubię chłód srebrnych monet i ich brzęk, które świadczą o wartości pieniędzy.
Po jakimś czasie doktor odjechał. Chyba wcale nie był aż tak bardzo wściekły, 
jak Mose się 
tego obawiał. Zaraz po jego wyjściu przysunął krzesło jak najbliżej łóżka i 
usiadł obok chorego.
To nie jest w porządku, pomyślał, aby żywe stworzenie cierpiało tak bardzo i 
nikt nie mógł 
mu pomóc, nikt nie wiedział nawet, w jaki sposób ulżyć jego cierpieniom.
Siedział na krześle i wsłuchiwał się w cykanie zegara, rozbrzmiewające echem w 
pogrążonej w nocnej ciszy kuchni, i w trzaskanie polan pod płytą kuchenną.
Ile razy wzrok jego padł na spoczywającego w łóżku przybysza, tylekroć ogarniała 
go 
nieuzasadniona nadzieja, że obcy wydobrzeje i pozostanie z nim na farmie. Może 
nie będzie mógł 
uczynić nic innego teraz, kiedy jego ptasia klatka była zniszczona. Ta nadzieja 
wypełniała jego 
serce ciepłem, przy obcej istocie czuł się trochę mniej osamotniony niż 
dotychczas.
Siedząc na krześle, w połowie odległości między piecem a łóżkiem, Mose 
uzmysłowił 
sobie, jak bardzo był samotny przez ostatnie lata. Jeszcze dopóki żył Towser, w 
domu nigdy nie 
panowała aż tak przerażająca cisza. Po jego śmierci nosił się z zamiarem kupna 
innego psa, ale 
nigdy się na to nie zdecydował. Nie potrafił sobie wyobrazić, że jakikolwiek 
pies byłby godzien 
zająć miejsce Towsera i nawet sama myśl o tym wydawała się Mosemu zdradą 
przyjaciela. Co 
prawda, mógłby tym razem kupić sobie jakiegoś kota, lecz bal się, że ten z kolei 
za bardzo 
przypominałby mu o Molly; żona niezwykle lubiła koty i dopóki żyła, zawsze po 
mieszkaniu 
kręciły się dwa lub trzy rozpieszczone zwierzaki.
Od kilku lat mieszkał jednak zupełnie sam; sam na sam ze starą farmą, własnym 
uporem i 
srebrnymi dolarówkami. Doktor pewnie także pomyślał, podobnie jak reszta 
sąsiadów, że owo 
zapełnione srebrem pudełko po cygarach stojące w kredensie to cały majątek 
starego. Nikt z nich 
nie miał pojęcia, że pod deskami podłogi sypialni znajdował się pokaźny żelazny 
kociołek 
wypełniony po brzegi takimi samymi srebrnymi monetami. Mose uśmiechnął się pod 
nosem na tę 
myśl. Wyobraził sobie rozszerzone ze zdumienia oczy sąsiadów, gdyby dowiedzieli 
się o jego 
skarbie. Nie było jednak nikogo, kto by im o tym powiedział. A jeśli już ktoś 
chciałby zbadać stan 
majątkowy Mosego, musiałby własnoręcznie rozbierać dom.
Bujał się na twardym krześle, głowa opadała mu na boki, aż w końcu usnął - 
nienaturalnie 
usztywniony, z brodą zwieszoną nisko na piersi i rękoma splecionymi na brzuchu, 
jakby chciał się 
w ten sposób uchronić przed chłodem.
Kiedy się ocknął, kuchnię zalegał jeszcze mrok poprzedzający świt. Lampa 
filowała na 
stole, a ogień pod płytą wygasł niemal doszczętnie. Obcy nie żył.
Mose nie miał co do tego żadnych wątpliwości. Stworzenie było zimne i sztywne, a 
pokrywa jego ciała pergaminowata, jakby wysychająca - przypominała kolbę 
kukurydzy spaloną na 
słońcu i wietrze, kiedy zakończył się już okres wzrostu.
Naciągnął derkę na obcego i choć było jeszcze za wcześnie na prace w obejściu, 
ruszył do 
obory i przy świetle lampy naftowej wykonał wszystko, co miał do zrobienia tego 
ranka.
Po śniadaniu zagrzał wodę, umył twarz i ogolił się - po raz pierwszy od wielu 
lat uczynił to 
w dzień powszedni. Założył świąteczne ubranie, przyczesał włosy, wyprowadził z 
szopy 
rozklekotany samochód i pojechał do miasta.
Tam odnalazł kościelnego, Eba Dennisona, który był jednocześnie sekretarzem rady 
komunalnej.
- Chciałbym kupić parcelę na cmentarzu, Eb - powiedział.
- Przecież ty już masz grób rodzinny - zdziwił się tamten.
- No właśnie, rodzinny. Jest tam miejsce tylko dla Molly i dla mnie.
- To po co ci jeszcze jeden? Przecież nie masz już nikogo bliskiego.
- Znalazłem go w lesie - odparł szczerze Mose. - Udzieliłem mu schronienia we 
własnym 
domu, lecz on właśnie umarł dzisiejszej nocy. Chciałbym go pochować.
- Jeżeli znalazłeś martwego człowieka w lesie, to lepiej zawiadom od razu 
koronera i 
szeryfa - ostrzegł go Eb.
- Zrobię to w swoim czasie - mruknął wymijająco Mose. - A więc co z tym grobem?
Dennison, chcąc jak najprędzej się pozbyć kłopotu, sprzedał Mosemu parcelę na 
cmentarzu.
Zakupiwszy grób, stary udał się do przedsiębiorstwa pogrzebowego Alberta Jonesa.
- Znowu śmierć przyszła do mego domu, Al - powiedział. - Zmarł nieznajomy, 
którego 
znalazłem w lesie. Wygląda na to, że nie miał nikogo bliskiego, więc chciałem 
się zająć jego 
pochówkiem.
- Czy masz świadectwo zgonu? - zapytał Jones, który w przeciwieństwie do innych 
przedsiębiorców pogrzebowych nie zwykł był patyczkować się z klientami.
- Nie, jeszcze nie mam.
- A doktor obejrzał zmarłego?
- Ostatniej nocy widział go doktor Benson.
- Powinien był od razu wypisać świadectwo. Zadzwonię do niego.
Połączył się z doktorem Bensonem, lecz już po chwili rozmowy jego twarz 
przybrała kolor 
purpury. W końcu cisnął słuchawkę na widełki i rozwścieczony odwrócił się do 
Mosego.
- Nie wiem, co ty kombinujesz - syknął. - Doktor powiedział mi, że ten twój gość 
wcale nie 
był człowiekiem. Ja nie zajmuję się kotami, psami i innymi...
- On nie był ani psem, ani kotem.
- To mnie nie obchodzi. Zmarły musi być człowiekiem, żebym się zajął jego 
pochówkiem. I 
nie próbuj pogrzebać go na naszym cmentarzu, bo jest to wbrew wszelkim 
przepisom.
Mose wyszedł z biura głęboko rozczarowany i skierował się do jedynego w 
miasteczku 
kościoła, stojącego na wzgórzu.
Zastał pastora w gabinecie, skupionego nad tekstem kolejnego kazania. Mose 
usiadł 
bezdźwięcznie na brzeżku krzesła i zaczął miętosić w dłoniach znoszony kapelusz.
- Pastorze, opowiem panu całą historię, od początku do końca - rzekł.
Tak też uczynił. Na końcu dodał:
- Nie wiem, co to za stworzenie, chyba nikt się już tego nie dowie. Zmarło 
jednak w moim 
domu i trzeba mu wyprawić ceremonię pogrzebową, bo tylko tyle możemy dla niego 
zrobić. Nie 
można pochować go na cmentarzu miejskim, myślę więc, że będę musiał znaleźć 
jakieś stosowne 
miejsce na swojej farmie. Chciałbym, żeby pastor przyjechał do mnie i powiedział 
nad jego grobem 
kilka słów.
Pastor zamyślił się głęboko.
- Przykro mi, Mose - odezwał się po chwili. - Myślę, że to niemożliwe. Jestem 
przekonany, 
że Kościół nie pochwaliłby takiego postępowania.
- Wiem, że ta istota nie jest człowiekiem - rzekł stary. - Ale to mimo wszystko 
stworzenie 
boże.
Pastor znów się zamyślił, po czym wypowiedział głośno kilka nic nie znaczących 
uwag, 
wynikało z nich jednak, że nie ma najmniejszego zamiaru uczestniczyć w takim 
pogrzebie.
Mose poszedł więc z powrotem ulicą, wsiadł do samochodu i wrócił na farmę, 
rozmyślając 
po drodze o ludziach pozbawionych sumienia.
Wyciągnął z szopy łopatę oraz dużą szuflę, poszedł do ogrodu i w samym kącie, 
przy 
ogrodzeniu, własnoręcznie wykopał grób. Później długo przerzucał rupiecie w 
komórce, szukając 
jakichś desek, z których dałoby się zbić trumnę, nie znalazł jednak niczego poza 
kilkoma 
kawałkami, które kiedyś odłożył na nową budę dla psa.
W końcu wrócił, poszedł do sypialni na tyłach domu, nie używanej od wielu lat, i 
przetrząsnął kufer, chcąc znaleźć jakiś większy kawałek materiału do owinięcia 
zwłok, gdyż zbicie 
trumny okazało się niemożliwe. Znalazł stary, biały lniany obrus. Stwierdził, że 
nada się do tego 
celu i wrócił z nim do kuchni.
Zsunął z martwego ciała derkę i przyjrzał się jeszcze raz obcemu. Na myśl o jego 
śmierci - 
w osamotnieniu, z dala od rodzinnych stron, bez jednej bliskiej duszy, która 
mogłaby spędzić wraz 
z nim ostatnie godziny życia - straszliwy żal ścisnął go za gardło. Przybysz 
leżał nagi, bez choćby 
jednej sztuki odzieży, bez jakiegokolwiek przedmiotu, który pozostałby jako 
symbol pamięci o 
zmarłym.
Mose rozpostarł obrus na podłodze koło łóżka, dźwignął martwe stworzenie z 
pościeli i 
ułożył je na lnianym całunie. W tej samej chwili dostrzegł na ciele obcego 
kieszeń, a raczej coś, co 
można by nazwać kieszenią: wąską szczelinę w tej części ciała, która mogła być 
odpowiednikiem 
środka klatki piersiowej. Przesunął po niej dłonią i wyczuł pod palcami jakiś 
twardy przedmiot. 
Przez chwilę klęczał bez ruchu obok martwego przybysza, nie wiedząc, co ma 
czynić.
W końcu ostrożnie wsunął palce w szczelinę i wydobył na światło dzienne ukryty 
tam 
przedmiot. Była to kula, niewiele większa od piłeczki tenisowej, która wyglądała 
tak, jakby 
wykonano ją z mlecznobiałego szkła. Przez jakiś czas przyglądał się jej, po czym 
wstał i podszedł 
bliżej okna, żeby zbadać ją dokładniej.
Kula nie kryła w sobie niczego nadzwyczajnego. Przypominała zwykłą ozdobę z 
mlecznego 
szkła, tak samo chropowatą i zimną w dotyku jak ciało martwego przybysza.
Pokręcił głową, po czym wsunął z powrotem kulę na swoje miejsce i szczelnie 
owinął ciało 
obrusem. Przeniósł je do ogrodu, ułożył w prowizorycznym grobie, stanął u 
wezgłowia i po 
odmówieniu kilku symbolicznych słów zaczął przysypywać zmarłego pylistą ziemią.
Początkowo miał zamiar usypać tradycyjną mogiłę i umieścić na niej krzyż, lecz w 
końcu 
się rozmyślił. Nie chciał kusić ciekawskich. Wiedział, że plotka szybko się 
rozniesie i zaczną 
przychodzić tu ludzie w poszukiwaniu miejsca, gdzie pogrzebał ciało obcego 
przybysza 
znalezionego w lesie. Stwierdził więc, że nie zrobi mogiły ani nie postawi 
krzyża. Tak powinno 
być lepiej. Jakiż zresztą napis miałby umieścić na krzyżu?
Zrobiło się już późne popołudnie i zaczął mu doskwierać głód, zrezygnował jednak 
z 
przerwy na posiłek: miał jeszcze tyle rzeczy do zrobienia. Poszedł na łąki, 
odwiązał Bess, zaprzągł 
ją do wózka i wyruszył w głąb lasu.
Przywiązał kobyłę liną do ptasiej klatki, która utkwiła w gęstej kępie 
leszczyny, i po jakimś 
czasie wyciągnął ją na otwartą przestrzeń. Załadował klatkę na wózek, przywiózł 
na swoje 
wzgórze, po czym zaciągnął ją do szopy z maszynami i ukrył w najdalszym kącie, 
tuż za 
paleniskiem kowalskim.
Wreszcie wyprzągł Bess, zagonił ją do pługa i przeorał cały ogród - choć nie 
była ku temu 
pora - by nikt nie mógł odgadnąć, gdzie został wykopany grób obcej istoty.
Kończył właśnie orkę, kiedy na podwórze zajechał szeryf Doyle. Zgasił silnik i 
wysiadł z 
samochodu. Szeryf należał do ludzi o łagodnym charakterze, trudno go było jednak 
zaliczyć do 
tych, którzy najbłahszą sprawę owijają w bawełnę. Przystąpił więc od razu do 
sprawy.
- Doszły mnie słuchy, że znalazłeś kogoś w lesie - powiedział.
- Zgadza się - odparł M osę.
- Słyszałem też, że ten ktoś umarł w twoim domu - ciągnął szeryf.
- Dobrze pan słyszał, szeryfie.
- Chciałbym zobaczyć zwłoki, Mose.
- To niemożliwe. Właśnie go pochowałem i nie mam zamiaru wyjawiać, w którym 
miejscu.
- Nie chciałbym przysparzać ci kłopotów, Mose. Uczyniłeś jednakże coś, co jest 
niezgodne 
z prawem. Nie można tak po prostu pogrzebać człowieka, którego znalazło się w 
lesie i który zmarł 
w twoim domu.
- Czy rozmawiał pan z doktorem Bensonem? - zapytał Mose.
Szeryf skinął głową.
- Powiedział mi, że było to stworzenie, jakiego nigdy przedtem nie widział, a w 
każdym 
razie nie był to człowiek.
- Myślę, że to wszystko wyjaśnia - odrzekł stary. - Nie był to człowiek, zatem 
nie może być 
mowy o zaginionej osobie, a skoro to stworzenie nie należało do nikogo, więc nie 
może być też 
mowy o naruszeniu praw własności. Bo przecież nikt nie zgłosił się do pana z 
informacją o 
zaginięciu podobnego stworzenia, prawda?
Szeryf w zamyśleniu potarł podbródek.
- Tak, masz rację, nikt nie złożył skargi. Może faktycznie nic się nie stało. 
Czyżbyś 
studiował prawo, Mose?
- Nie, nie studiowałem prawa, nigdy niczego nie studiowałem. Po prostu posługuję 
się 
zdrowym rozsądkiem.
- Doktor wspomniał mi, że może jacyś ludzie z uniwersytetu chcieliby obejrzeć to 
stworzenie.
- Już panu mówiłem, szeryfie - odparł Mose. - Ta istota pojawiła się tu nie 
wiadomo skąd i 
tu umarła. Nie wiem, skąd mogła pochodzić; nie mam pojęcia, co to było za 
stworzenie, i nie mam 
zamiaru ściągać tu nikogo, kto mógłby prowadzić jakiekolwiek badania. Dla mnie 
była to po prostu 
obca istota, która bardzo potrzebowała pomocy, i zapewne posiadała swą godność, 
a więc jej 
śmierć należało we właściwy sposób uszanować. Kiedy wszyscy odmówili mi pomocy 
przy 
wyprawieniu choćby najprostszego pogrzebu, sam musiałem zrobić to, co uważałem 
za swój 
obowiązek. Nic więcej.
- W porządku, Mose - rzekł szeryf. - Niech będzie po twojemu.
Odwrócił się i wsiadł z powrotem do samochodu. Mose stał obok zaprzężonej do 
pługa 
Bess i przyglądał się odjeżdżającemu pojazdowi. Szeryf musiał być trochę 
zdenerwowany takim 
obrotem sprawy, gdyż prowadził samochód nieco za szybko.
Stary wyprzągł konia, odprowadził go na pastwisko, po czym wrócił do swych 
normalnych 
farmerskich zajęć.
Po skończeniu roboty przygotował sobie obfitą kolację. W końcu usiadł obok płyty 
kuchennej i zasłuchał się w rozbrzmiewające echem w pustym domu cykanie zegara 
oraz strzelanie 
drew w palenisku.
Przez całą noc znów dręczyło go poczucie bezgranicznego osamotnienia.
Następnego dnia, wczesnym popołudniem, kiedy Mose orał rżysko pozostałe po 
zbiorze 
kukurydzy, przyjechał jakiś dziennikarz i łażąc obok niego sąsiednią bruzdą 
gadał niemal bez 
przerwy. Mosemu niezbyt się to podobało, w tym gadaniu było zbyt dużo 
nachalności i zbyt wiele 
głupich pytań, nie wysilał się wiec z odpowiedziami.
Kilka dni później przyjechał jakiś facet z uniwersytetu i pokazał staremu 
wycinek z gazety - 
reportaż napisany przez tamtego dziennikarza, przedstawiający Mosego jako 
wiejskiego 
półgłówka.
- Proszę mi wybaczyć - rzekł naukowiec. - Chyba wszyscy pismacy są niezbyt 
poczytalni, 
nie należy się więc za bardzo przejmować tą pisaniną.
- A czy ja się przejmuję? - rzekł Mose.
Facet z uniwersytetu także zadawał mnóstwo pytań, a poza tym co chwila 
wyjaśniał, jak 
niezwykle ważna dla nauki byłaby możliwość oględzin ciała zmarłego przybysza.
Stary tylko kręcił głową.
- Niech spoczywa w pokoju - mówił. - Chcę, żeby wszystko pozostało tak, jak 
jest.
Wreszcie gość odjechał, z pewnością rozczarowany, nie wydawał się jednak 
wściekły.
Przez kilka kolejnych dni gospodarstwo odwiedzali jacyś przygodni łowcy 
sensacji, 
pojawiło się też kilku sąsiadów, których Mose nie widywał od dobrych paru 
miesięcy. Dla 
wszystkich miał jednak tylko jedną odpowiedź i wszyscy, po krótszym czy dłuższym 
myszkowaniu 
na farmie, odchodzili z kwitkiem, a stary znów zostawał w swym zapuszczonym domu 
sam jak 
palec.
Wielokrotnie przychodziło mu na myśl, że powinien jednak kupić sobie jakiegoś 
psa, lecz 
zawsze w jego pamięci odżywały wspomnienia o Towserze i natychmiast odrzucał ten 
pomysł.
Któregoś dnia, pracując w ogrodzie, znalazł maleńką roślinkę wyrastającą 
dokładnie w tym 
miejscu, gdzie pochował przybysza. Była to dziwna, nie znana mu roślina i w 
pierwszej chwili 
chciał ją wyrwać.
Nie zrobił jednak tego, ponieważ roślina go zaintrygowała. Niczego podobnego 
dotychczas 
nie widział na oczy. Postanowił w końcu pozwolić jej wyrosnąć, chciał się bowiem 
przekonać, jak 
naprawdę wygląda. Gruba, mięsista łodyga dźwigała ciężkie, ciemnozielone, 
poskręcane liście, 
przypominające nieco liście zajęczej kapusty, pojawiającej się w lesie zaraz na 
początku wiosny.
Pojawił się jeszcze jeden gość, najdziwniejszy ze wszystkich. Był to 
ciemnowłosy, 
energiczny mężczyzna, który przedstawił się jako prezes stowarzyszenia 
miłośników latających 
talerzy. Interesowało go przede wszystkim, czy Mose rozmawiał z istotą, którą 
odnalazł w lesie. 
Przecząca odpowiedź wyraźnie go rozczarowała. Chciał także wiedzieć, czy nie 
został odnaleziony 
pojazd obcego, lecz w tym miejscu Mose zełgał bez mrugnięcia okiem. Przestraszył 
się jednak, że 
nachalny gość może dokładnie przeszukać obejście i znaleźć pojazd ukryty w 
szopie za piecem 
kowalskim. Ten jednakże zrobił mu wykład o szkodliwości ukrywania przed 
społeczeństwem 
niezwykle ważnych informacji.
Po jakimś czasie Mose, doprowadzony do ostateczności, poszedł do sypialni i 
wyciągnął 
zza drzwi starą fuzję. Prezes klubu miłośników latających talerzy pożegnał się 
raczej pospiesznie i 
wkrótce nie było po nim nawet śladu.
Życie na farmie potoczyło się swoimi torami, po zbiorach zbóż przyszła kolej na 
sianokosy, 
a tymczasem dziwna roślina w ogrodzie wyrosła nadspodziewanie i zaczęła 
przybierać swe 
normalne kształty. Stary Mose, kiedy po raz pierwszy uświadomił sobie prawdę, 
nie chciał wierzyć 
własnym oczom. Każdy wieczór spędzał teraz w ogrodzie, przyglądając się roślinie 
i coraz częściej 
rozmyślał, czy długotrwałe osamotnienie nie miało przypadkiem ujemnego wpływu na 
jego 
zdrowie psychiczne.
Nadszedł wreszcie poranek, kiedy Mose zastał ją przed drzwiami domu. Wyraźnie 
czekała 
tu na niego. Ale stary nawet zbytnio się nie zdziwił. Przez wiele dni obserwował 
niezwykłą roślinę, 
niemal się z nią zaprzyjaźnił - i choć sam nie śmiał przyznać tego nawet przed 
sobą, w głębi ducha 
wierzył jednak, że jego przypuszczenia okażą się prawdziwe.
I teraz oto stało przed nim identyczne stworzenie jak tamto, które kiedyś 
odnalazł w lesie, 
tyle że to nie znajdowało się na łożu śmierci, nie było chore i cierpiące, lecz 
młode i pełne sił 
witalnych.
W gruncie rzeczy nie była to dokładnie taka sama istota. Kiedy przyjrzał się jej 
dokładnie, 
dostrzegł różnice - nie wiedział jednakże, czy są to odrębności pomiędzy młodym 
a starym 
organizmem, coś, co dzieli ojca i syna, czy też wynikają one wyłącznie z praw 
ewolucji.
- Dzień dobry - odezwał się Mose, nie widząc nic dziwnego w tym, że rozmawia z 
rośliną. - 
Cieszę się, że wróciłeś.
Obcy nie odpowiedział, ale dla starego nie miało to większego znaczenia; wcale 
nie 
oczekiwał odpowiedzi. Najważniejsze było dla niego to, że znów miał na farmie 
kogoś, do kogo 
mógł otworzyć usta.
- Muszę wykonać trochę prac w gospodarstwie - powiedział. - Czy miałbyś ochotę 
mi 
towarzyszyć?
Nic czekając na nic ruszył w kierunku obory. Stworzenie poszło za nim, niemal 
depcząc mu 
po piętach. Przyglądało się beznamiętnie wykonywanym przez Mosego czynnościom, a 
ten niemal 
bez przerwy mówił do przybysza, powtarzając w duchu, że jest to o wiele bardziej 
przyjemne niż 
rozmowa z samym sobą.
Szykując śniadanie, postawił na stole drugi talerz i przysunął drugie krzesło, 
stwierdził 
jednak z żalem, że obca istota nie jest przystosowana do siadania i nie potrafi 
skorzystać z miejsca 
przy stole.
To samo dotyczyło jedzenia. Początkowo Mose się zmartwił, że przybysz nie może 
zasmakować jego gościnności, ale w końcu wytłumaczył sobie, że taki potężny, 
silny, wyrośnięty 
młodzieniec dostatecznie zatroszczy się o siebie i że nie należy się martwić o 
pożywienie dla niego.
Po śniadaniu poszedł do ogrodu - a przybysz, oczywiście, podreptał za nim - 
tylko po to, 
aby się upewnić, że dziwnej rośliny nie ma na dawnym miejscu. Na ziemi leżała 
jedynie 
pomarszczona, opadła skorupa, jakby łuska, która do tej pory służyła obcemu za 
kołyskę.
Później Mose skierował się do szopy. Kiedy tylko stworzenie ujrzało klatkę, 
rzuciło się do 
niej, dokonało szczegółowych oględzin, a po jakimś czasie odwróciło się do 
starego i wykonało 
gest, który bez wątpienia musiał oznaczać głęboką wdzięczność.
Mose podszedł bliżej i położył dłonie na jednym ze skręconych, powyginanych 
prętów 
klatki. Stworzenie także się przysunęło, oparło swe macki z drugiej strony tego 
pręta i oboje zaczęli 
ciągnąć do siebie. Metal poddał się nieco, ale nie starczyło im obojgu sił, by w 
ten sposób 
wyprostować zniekształconą klatkę.
Przestali się mocować; stali i patrzyli na siebie nawzajem. Właściwie nie 
patrzyli, jako że 
obca istota nie miała oczu. Wykonała kilka szybkich ruchów swymi odroślami, 
jednakże Mose nie 
zrozumiał, o co jej chodzi. Po chwili przybysz położył się na podłodze i w 
jednoznaczny sposób 
pokazał, jak pręty klatki były pierwotnie umocowane do podstawy.
Przez jakiś czas Mose się zastanawiał, w jakim celu tak a nie inaczej 
rozmieszczono 
elementy, lecz nie potrafił tego sobie wyjaśnić. Według jego pojęć takie 
umocowanie prętów do 
podstawy nie miało najmniejszego sensu.
Trzeba było najpierw nacisnąć z jednej strony, pod odpowiednim kątem, by pręt 
odgiął się i 
przyjął pierwotny kształt, potem trzeba było nacisnąć mocniej pod innym kątem, 
by przesunąć go 
nieco na bok. Po trzecim naciśnięciu - o ile Mose dobrze zrozumiał obcego - pręt 
powinien już 
znaleźć się na właściwym miejscu. Bóg jeden wiedział, dlaczego przeprowadzone w 
takiej 
kolejności operacje miały naprawić klatkę.
Stary rozpalił ogień w piecu kuźni, dosypał szuflę węgla i zaczął poruszać 
miechami, 
podczas gdy stworzenie przyglądało mu się w bezruchu. Lecz kiedy zaczął 
przysuwać klatkę, by 
wsunąć odgięty pręt w palenisko, obcy stanął między nim a kuźnią i nie pozwolił 
mu. Mose 
zrozumiał, że nie wolno rozgrzewać tego metalu - z takich czy innych powodów, 
których nigdy nie 
będzie mu dane poznać ani zrozumieć. Ostatecznie, pomyślał, ta istota powinna 
wiedzieć lepiej, w 
jaki sposób obchodzić się z tym dziwnym przedmiotem.
Odwrócił wiec klatkę z powrotem, sięgnął po młot i zaczął nim pracować pod takim 
kątem i 
z taką siłą, jak wyjaśniał mu to przybysz. Metal na zimno poddawał się opornie, 
a obcy bez 
przerwy pokazywał mu, gdzie i w jaki sposób ma właściwie uderzać. Po pewnym 
czasie pręt został 
wyprostowany i odgięty na tyle, że roślina sprawiała wrażenie zadowolonej z 
dokonań Mosego.
Wydawało mu się, że teraz będą musieli poświęcić więcej czasu na umocowanie 
pręta, lecz 
ten w zadziwiający sposób błyskawicznie wskoczył na swoje miejsce. Zabrali się 
więc do 
kolejnego i tym razem poszło znacznie szybciej, Mose nabrał już bowiem pewnej 
wprawy.
Mimo wszystko była to ciężka i wyczerpująca praca. Do końca dnia udało im się 
wyprostować i wsadzić na miejsce zaledwie cztery pręty klatki.
Przez cztery kolejne dni trwała naprawa dziwnego pojazdu; wszystkie prace polowe 
Mosego zostały odłożone na później.
Ale stary nie narzekał. Miał się teraz do kogo odezwać, a jego dom nie świecił 
już takimi 
pustkami.
Kiedy wreszcie wszystkie pręty klatki zostały umieszczone na swoich miejscach, 
przybysz 
wsunął się do środka i zaczął majstrować przy narośli umieszczonej na środku 
podstawy klatki. Z 
grubsza mogła ona uchodzić za wielofunkcyjny drążek sterowy. Mose przyglądał się 
temu ze 
zdziwieniem i doszedł do wniosku, że ta jedna dźwignia musi służyć do kierowania 
pojazdem.
Przybysz był wyraźnie rozczarowany. Wyszedł z klatki i przeszukał całą szopę w 
poszukiwaniu jakiegoś elementu, którego widocznie brakowało w pojeździe. 
Podszedł w końcu do 
Mosego i wykonał błagalny, świadczący o bezradności gest. Stary pokazał mu 
przedmioty z żelaza 
i stali, wyciągnął pudło, w którym trzymał zużyte butelki, szklane i plastikowe; 
demonstrował też 
drobne przedmioty metalowe i wiele innego śmiecia. Znalazł kawałeczki miedzi i 
aluminium, lecz 
stworzeniu chodziło o coś zupełnie innego.
W głębi ducha Mose się ucieszył. Trochę mu było wstyd, ale kłopot obcego sprawił 
mu 
radość.
Nie miał bowiem najmniejszych wątpliwości, że jeśli klatka zostanie naprawiona, 
przybysz 
odleci z Ziemi. Przez cały czas pomagał naprawić pojazd, nie mógł bowiem w 
takiej sytuacji 
odmówić pomocy. Lecz teraz, kiedy klatka nie dała się jednak uruchomić, był 
zadowolony z 
takiego obrotu sprawy.
Pomyślał, że stworzenie będzie musiało zostać tu razem z nim. Ucieszył się więc, 
że będzie 
miał z kim porozmawiać i samotność w opustoszałym domu stanie się przez to 
bardziej znośna. 
Było to wspaniałe uczucie: mieć znów obok siebie kogoś bliskiego, a ów przybysz 
wydawał mu się 
całkiem niezłym towarzyszem życia, wcale nie gorszym od Towsera.
Następnego ranka, kiedy Mose szykował śniadanie, sięgnął do kredensu po pojemnik 
z 
płatkami owsianymi, lecz potrącił przy tym pudełko od cygar, które z brzękiem 
upadło na podłogę. 
Spadła pokrywka, a srebrne dolarówki potoczyły się po całej kuchni.
Kątem oka dostrzegł, jak przybysz szybkim ruchem pochwycił jedną z monet. Uniósł 
ją w 
górę, po czym odwrócił się do Mosego, ściskając dolara między palco - podobnymi 
odrostkami, a 
gdzieś ze środka gromady wypustek wijących się na jego makowkowej głowie 
doleciało dziwne 
klaśnięcie.
Obcy pochylił się, podniósł kilka następnych monet, przycisnął je do swego 
ciała, po czym 
wykonał niezwykły, jakby taneczny ruch. Serce Mosego zamarło, domyślił się 
bowiem, że tamten 
znalazł w końcu metal, którego poszukiwał: srebro.
Łażąc na czworakach po kuchni, pomógł stworzeniu pozbierać wszystkie rozsypane 
monety. Wrzucili je z powrotem do pudełka po cygarach, Mose nałożył pokrywkę, po 
czym 
wręczył całe pudełko roślinie.
Stworzenie chwyciło je, zważyło w mackach i zamarło, wyraźnie rozczarowane. Po 
chwili 
wysypało wszystkie monety na stół, poukładało je w równych piramidkach, a jego 
rozterka stała się 
jeszcze bardziej widoczna.
A może jemu wcale nie chodzi o srebro? - pomyślał Mose. Może się pomylił i uznał 
biały 
metal za jakiś inny?
Nasypał płatków owsianych do rondelka, zalał je wodą i postawił na kuchni. Kiedy 
się 
zagotowały, nałożył na talerz, nalał do kubeczka kawy, przeniósł wszystko na 
stół i usiadł do 
śniadania.
Obcy stał ciągle na wprost niego. Przesuwał i przekładał ułożone w stosiki 
srebrne 
dolarówki. Kiedy wreszcie Mose popatrzył na niego, tamten jednoznacznie wskazał 
macką ponad 
spiętrzonymi monetami, że potrzeba mu znacznie więcej tego metalu. Pokazywał 
kolejne piramidki 
monet, a potem unosił mackę wysoko ponad nie, co miało znaczyć, że gdyby 
potrzebne dolarówki 
ułożyć w tak wysokie stosy, wówczas miałby wystarczającą ilość srebra.
Mose zesztywniał, z łyżką pełną owsianki zawieszoną w pół drogi pomiędzy 
talerzem i 
ustami. Przed oczami stanął mu żelazny kociołek napełniony po brzegi srebrnymi 
monetami, 
ukryty pod deskami podłogi w dużym pokoju. Nie mógł tego zrobić; dolarówki 
stanowiły cały jego 
majątek - a w tej chwili jedyną liczącą się rzecz w życiu Mosego, jeśli nie brać 
pod uwagę 
przybysza z kosmosu. Nie mógł więc dać mu pieniędzy tylko po to, by tamten je 
wykorzystał do 
naprawienia pojazdu i odleciał.
Zjadł powoli cały talerz owsianki, nie czując wcale jej smaku, po czym wypił dwa 
kubki 
kawy. Przez cały ten czas obcy stał po przeciwnej stronie stołu, pokazując, jak 
wiele jeszcze monet 
mu potrzeba.
- Nie mogę tego zrobić dla ciebie - odezwał się w końcu Mose. - Uczyniłem już 
wszystko, 
czego miałeś prawo oczekiwać po jakiejkolwiek żywej istocie. Znalazłem cię w 
leśnej głuszy, 
zapewniłem ci schronienie i opiekę. Próbowałem ci pomóc, ale gdy nie byłem w 
stanie niczego 
zrobić, znalazłem ci zaciszne miejsce wiecznego spoczynku. Pochowałem cię i 
zabezpieczyłem 
grób tak, aby nie odnalazł go nikt z ciekawskich ludzi. Nie wyrwałem cię potem, 
kiedy zaczynałeś 
rosnąć. Więc nie spodziewasz się chyba, że bez końca będę ci wszystko 
ofiarowywał.
Przemowa nie odniosła żadnego skutku. Stworzenie nie słyszało jego słów, a stary 
siebie i 
tak o niczym nie przekonał.
Podniósł się wreszcie zza stołu i poszedł do dużego pokoju. Obcy ruszył za nim. 
Mose 
poluzował deski w podłodze, wydobył kociołek, a stworzenie, ujrzawszy zawartość 
pojemnika, 
uszczęśliwione owinęło się dookoła mackami i jakby przysiadło.
Razem przenieśli ciężar do szopy z maszynami. Tu Mose rozpalił ponownie ogień w 
palenisku i wstawił do niego cały kociołek. Z żalem spoglądał, jak żar roztapia 
jego ciężko 
zaoszczędzone dolary.
Chwilami odnosił wrażenie, że ten przejmujący żal nie pozwoli mu doprowadzić 
całej 
roboty do końca. Zdołał się jednak jakoś opanować.
Przybysz wyciągnął ze swej klatki dziwne urządzenie, postawił je na ziemi obok 
kuźni, 
zaczerpnął żelazną łyżką roztopionego srebra z kociołka i zaczął nalewać po 
trochu z różnych 
stron, formując z uwagą jakieś detale za pomocą stalowych szczypiec Mosego.
Cała praca, z powodu swej delikatnej natury, trwała dosyć długo. Gdy w końcu 
obcy ją 
zakończył, na dnie kociołka pozostała zaledwie odrobina płynnego srebra. Teraz 
stworzenie 
przetransportowało z powrotem mechanizm do klatki i umocowało go na dawnym 
miejscu.
Było już późne popołudnie i Mose musiał zająć się codziennymi gospodarskimi 
obrządkami. Miał nawet nadzieję, że pod jego nieobecność roślina wytaszczy swą 
klatkę i odleci. 
Był bowiem zły na przybysza za jego postępowanie. Ofiarował mu wszystko, co 
mógł, a tamten 
nawet nie próbował okazać swej wdzięczności. Stary sądził, że potrafi w jakimś 
stopniu 
odczytywać uczucia tamtego, ale nie doszukał się nawet próby podziękowania mu za 
jego 
poświęcenie. Jednakże nie umiał się zbyt długo złościć.
Kiedy wyszedł z obory, dźwigając dwie bańki napełnione mlekiem, stworzenie 
czekało na 
niego na podwórzu. Podreptało za nim do domu i kręciło się dokoła Mosego, 
podczas gdy ten 
próbował coś do niego mówić. Nie bardzo jednak wychodziło mu składanie słów w 
sensowne 
zdania. Nie mógł odpędzić od siebie myśli, że tamten niedługo wyjedzie, że 
pryśnie radość 
obcowania z inną żywą istotą, a zastąpi ją znane mu już i napawające lękiem 
poczucie całkowitego 
osamotnienia.
Teraz w dodatku nie miał już nawet pieniędzy, które mogłyby stanowić jakąś tam 
rekompensatę dokuczliwej samotności.
Tej nocy, kiedy leżał w łóżku, przygnębiające myśli nie dawały mu spać. Próbował 
sobie 
wyobrazić jeszcze bardziej przerażające poczucie samotności niż to, jakiego 
kiedykolwiek 
przedtem doznawał na tej zapuszczonej farmie. Próbował ogarnąć myślami 
straszliwą, 
wyniszczającą samotność, jaka musi doskwierać tam, w olbrzymiej pustej 
przestrzeni 
międzygwiezdnej. Miażdżącą samotność istoty poszukującej jakiegoś miejsca czy 
choćby bratniej 
duszy, której istnienie zostało jedynie mglistym śladem we wspomnieniach, 
tkwiącym na samej 
granicy świadomości, lecz było czymś absolutnie niepodważalnym, a zatem 
stanowiło bodziec do 
prowadzenia poszukiwań.
Mose nie był nawykły do tego typu rozważań, toteż po jakimś czasie zrozumiał, że 
nie są to 
jego myśli i muszą pochodzić od tego dziwnego przybysza, który przebywa razem z 
nim w pokoju.
Przyszło mu do głowy, żeby wstać z łóżka. Wytężył całą swą wolę, ale nie 
potrafił się na to 
zdobyć. Zdołał jedynie unieść nieco głowę, lecz po chwili opadł z powrotem na 
poduszkę i w 
nienaturalny sposób zasnął szybko kamiennym snem. 
Następnego ranka, kiedy Mose zjadł śniadanie, poszli oboje do szopy i 
wytaszczyli ptasią 
klatkę na podwórze. W ukośnych promieniach wschodzącego słońca niezwykły pojazd 
wydał się 
Mosemu jeszcze bardziej dziwny i obcy. 
Stworzenie podeszło do pojazdu i zaczęło się wsuwać do jego wnętrza między dwoma 
prętami, lecz po chwili zawróciło, podeszło bliżej i stanęło twarzą w twarz ze 
starym. 
- Żegnaj, przyjacielu - odezwał się Mose. - Będzie mi ciebie bardzo brakowało.
Poczuł dziwne szczypanie pod powiekami. 
Obcy wyciągnął w jego stronę jedną ze swych macek. Mose uścisnął ją, a po chwili 
poczuł, 
że w jego dłoni znajduje się jakiś przedmiot, okrągły i gładki, który tamten 
przekazał mu na 
pożegnanie.
Stworzenie szybko cofnęło mackę, odwróciło się i prześliznęło między prętami 
klatki. 
Sięgnęło do umieszczonej centralnie dźwigni i zaraz cały pojazd przemienił się w 
kulę 
oślepiającego światła. Kiedy Mose przejrzał na oczy, klatki już nie było.
Stał dalej samotnie na podwórzu i wpatrywał się w to miejsce, gdzie zniknął 
pojazd 
przybysza; próbował sobie przypomnieć wszelkie odczucia i myśli - wszystko, co 
przekazał mu 
obcy tej ostatniej nocy w pokoju.
Nie miał wątpliwości, że owo stworzenie znajdowało się już tam, wśród tchnących 
lodowatą samotnością, nieogarnionych bezkresów przestrzeni międzygwiezdnych, że 
wyruszyło na 
poszukiwania tego miejsca, przedmiotu czy też istoty, której żaden ludzki umysł 
nie był w stanie 
sobie wyobrazić.
Powoli się odwrócił i podreptał w stronę domu, żeby wziąć wiadra, udać się do 
obory i 
wydoić krowy.
Przypomniał sobie jednak o ofiarowanym mu przedmiocie i rozwarł dłoń, którą do 
tej pory 
kurczowo zaciskał. Miedzy palcami spoczywała niewielka kryształowa kula, 
dokładnie taka sama, 
jaką wcześniej znalazł w szczelinie martwego ciała przybysza, którego pochował w 
ogrodzie. 
Różniły się tylko tym, że tamta była zadymiona i martwa, ta natomiast błyszczała 
życiem, jakby 
zamknięto w niej światło płonącego w nieznanej dali ognia.
Kiedy się jej przyglądał, opanowało go uczucie bezgranicznej radości, szczęścia, 
jakiego 
niewiele zaznał w życiu - jakby otaczało go liczne grono najlepszych przyjaciół.
Zacisnął dłoń na kuli, lecz poczucie szczęścia nie zniknęło. Nie potrafił tego 
zrozumieć, nie 
istniały żadne sensowne powody, dla których miałby się czuć szczęśliwym. Jedyna 
żywa istota 
opuściła jego farmę, przepadł skarb ukryty dotychczas pod podłogą, nie miał w 
rzeczywistości 
żadnych przyjaciół, a jednak czuł się przepełniony radością życia.
Wsunął dziwną kulę do kieszeni i ruszył sprężystym krokiem do sieni po wiadra na 
mleko. 
Po raz pierwszy od bardzo, bardzo długiego czasu pooraną zmarszczkami twarz 
Mosego 
rozpromienił szeroki uśmiech; zaczął cicho pogwizdywać przez zęby.
Przyszło mu na myśl, że może dlatego jest tak szczęśliwy, ponieważ ostatecznie 
przybysz 
nie odleciał bez pożegnania, wyciągnął do niego swą dłoń, jakby chciał na swój 
sposób 
powiedzieć: do widzenia.
A podarunek - bez względu na to, jaka była jego rzeczywista wartość i w jakim 
stopniu 
mógł się okazać użyteczny dla człowieka - miał dla Mosego ogromne znaczenie, 
gdyż stanowił 
dowód przyjaźni, jaka się między nimi zawiązała. Od tak wielu lat po raz 
pierwszy ktoś zadał sobie 
trud, by pomyśleć o najbłahszym chociażby prezencie dla starego, samotnego 
człowieka.
Z bezdennej głębiny przestrzeni, z nie kończącego się oceanu mroku emanowało 
uczucie 
samotności, oderwania od Przyjaciela. Mogło minąć jeszcze bardzo wiele czasu, 
zanim w pobliżu 
znajdzie się inna bratnia istota.
Może i postąpił nierozsądnie, lecz tamten stary był dla niego taki dobry, tak 
bardzo mu 
pomógł, a poza tym wydawał się tak żałośnie samotny. Ktoś, kto wybiera się w 
długą podróż, musi 
wyruszać ze spokojnym sumieniem. A on nie miał przecież niczego innego, co 
mógłby ofiarować...
ZAKURZONA ZEBRA
Nie znam człowieka, który by nie miał kłopotów z setkami różnych drobiazgów w 
swoim 
domu. Zawsze coś ginie, nigdy nie można znaleźć akurat tej rzeczy, która jest 
najbardziej 
potrzebna. I wszyscy reagują podobnie: zrzucają winę na innych, przewracają dom 
do góry nogami 
i zaczynają wrzeszczeć. We wszystkich rodzinach wygląda to tak samo. Mogę 
udzielić wam jednej 
rady: nie próbujcie nawet dociekać, co się dzieje z zaginionymi przedmiotami ani 
nie szukajcie 
tego, kto je widział po raz ostatni. Darujcie sobie jakiekolwiek systematyczne 
poszukiwania, 
dochodzenia, przetrząsania. Będziecie o wiele bardziej szczęśliwi! Opowiem wam, 
co mnie się 
przydarzyło. Wracając z biura do domu kupiłem arkusik znaczków pocztowych, 
chciałem bowiem 
powysyłać tego dnia czeki na wszystkie comiesięczne opłaty. Lecz zaledwie 
usiadłem do 
wypisywania czeków i adresowania kopert, kiedy wpadli znajomi - Marge i Lewis 
Shaw. Nie mogę 
powiedzieć, że przepadam za Lewisem, a i on mnie niezbyt lubi, ale Marge i Helen 
to najlepsze 
przyjaciółki i zawsze mają sobie wiele do powiedzenia. Nic więc dziwnego, że 
Marge z Lewisem 
siedzieli u nas całe popołudnie.
Lewis opowiadał mi o swojej pracy w laboratorium doświadczalnym, które mieści 
się na 
końcu miasta. Próbowałem przełączyć go na jakikolwiek inny temat, ale okazało 
się to zupełnie 
niemożliwe. Ciągle odnoszę wrażenie, iż on jest do tego stopnia zafascynowany 
swoją pracą, że 
nawet sobie nie wyobraża, by kogoś mogło to nie interesować. Ja jednak nie mam 
zielonego 
pojęcia o elektronice, z pewnością bym nie odróżnił mikrometru od mikroskopu.
Spędziłem zatem piekielnie nudne popołudnie, a co gorsza, później nie mogłem 
nawet 
powiedzieć o tym Helen. W podobnych sytuacjach ona reaguje histerycznie, zaczyna 
krzyczeć, że 
jestem odludkiem, typem aspołecznym i nietowarzyskim.
Następnego dnia, zaraz po obiedzie, poszedłem do pokoju, żeby wreszcie wypisać 
te czeki. 
No i okazało się, rzecz jasna, że nigdzie nie ma znaczków na listy.
Położyłem ten arkusik na samym środku biurka, ale teraz nic tu nie leżało z 
wyjątkiem 
samotnego klocka Bildo. Co prawda, już od dobrych kilku lat nie widziałem, żeby 
Bili się bawił 
klockami, lecz od czasu do czasu dziwnym sposobem pojawiają się one w najmniej 
oczekiwanych 
miejscach.
Przeczesałem cały pokój, myśląc, że widocznie przeciąg zdmuchnął te przeklęte 
znaczki z 
biurka. Oblazłem na czworakach wszystkie kąty, zaglądając pod meble, ale nigdzie 
nie było nawet 
śladu arkusika.
Poszedłem do salonu i zapytałem Helen, która siedziała zwinięta w fotelu i tępo 
wpatrywała 
się w ekran telewizora. - Nie widziałam ich, Joe - odparła. - Muszą być tam, 
gdzie je położyłeś.
Oczywiście, jak mogłem się spodziewać innej odpowiedzi?
- Może Bili coś wie - rzekłem.
- Tylko na krótko zjawił się w domu. Myślę, że gdy wróci, powinieneś wreszcie 
porozmawiać z nim stanowczo.
- A o co chodzi tym razem?
- O jego handel. Teraz z kolei zamienił ten nowy pasek, który mu kupiliśmy, na 
dwie 
ostrogi.
- Nie widzę w tym nic złego. Kiedy ja byłem w jego wieku...
- Nie chodzi mi o ten pasek - nalegała. - On wymienia się wszystkim, co mu 
wpadnie w 
ręce. A najgorsze jest to, że nieodmiennie wychodzi na tym najlepiej.
- Chłopak jest sprytny.
- Jeżeli masz takie podejście, Joe...
- To nie jest moje podejście - odparłem. - W taki sam sposób traktuje te sprawy 
cały świat 
biznesu. Kiedy Bili dorośnie...
- Kiedy dorośnie, wyląduje w więzieniu. Gdy patrzę na efekty jego działalności 
handlowej, 
nie mogę oprzeć się wrażeniu, że w tym musi być jakieś oszustwo.
- W porządku, porozmawiam z nim.
Wróciłem do gabinetu, ponieważ atmosfera stawała się coraz bardziej naładowana, 
a poza 
tym musiałem zająć się wysyłką tych czeków, bez względu na to czy znajdę 
znaczki, czy też nie.
Wyciągnąłem stos rachunków, książeczkę czekową i wyjąłem wieczne pióro z etui. 
Wielki 
klocek Bildo odsunąłem na bok, żeby mieć więcej miejsca na biurku. Ale w tej 
samej chwili, kiedy 
go dotknąłem, dotarło do mnie, że jest w nim coś niezwykłego.
Był to czarny sześcian tych samych rozmiarów i tej samej wagi co klocki Bildo: 
na 
pierwszy rzut oka plastikowy, w dotyku okazał się znacznie bardziej gładki niż 
jakiekolwiek 
sztuczne tworzywo, z którym się do tej pory zetknąłem. Jego powierzchnia 
wydawała się 
powleczona cienką warstewką oleju, nie zostawiała jednak na rękach żadnych 
tłustych śladów.
Ustawiłem go tuż przed sobą i przysunąłem bliżej lampkę. Na jednej ze ścianek 
klocka 
widniało równiutkie wgłębienie, ledwie widoczne, bardziej przypominające 
zadrapanie.
Kiedy przyjrzałem mu się dokładniej, stwierdziłem, że wgłębienie musiało być 
wytłoczone 
przez maszynę, a na jego dnie widnieje delikatna czerwona linia. Mógłbym 
przysiąc, że owa 
czerwona linia zamigotała. Ale gdy wytężyłem wzrok, nie zauważyłem więcej 
żadnego migotania. 
Co więcej: albo czerwień zniknęła, albo moje oczy przyzwyczaiły się do niej, 
ponieważ po kilku 
sekundach nie byłem już wcale pewien, czy widzę jakąkolwiek linię.
Pomyślałem, że musi to być jeden i tych przedmiotów, które Bili znosi do domu, a 
potem 
wymienia na coś innego. Trzeba przyznać, że chłopak miał naturę chomika, ale nie 
miałem mu tego 
za złe, podobnie jak jego zdolności do handlu, chociaż Helen zdawała się je 
potępiać. Dla mnie 
były to po prostu pierwsze oznaki zdrowego podejścia do interesów.
Odsunąłem klocek na krawędź biurka i zająłem się wreszcie czekami. Następnego 
dnia, w 
czasie przerwy na lunch, kupiłem nowy arkusik znaczków i wysłałem wszystkie 
czeki. Ale przez 
cały dzień dręczyło mnie pytanie, co też mogło się stać z tamtymi znaczkami.
Wtedy nie myślałem jeszcze o niezwykłym klocku z oleistą powierzchnią. Pewnie 
zapomniałbym o całej sprawie, gdyby nie to, że po powrocie do domu znów 
przydarzyło mi się coś 
dziwnego.
Jak zawsze wszedłem do gabinetu i ujrzałem pióro - leżało na biurku, tam gdzie 
zostawiłem 
je poprzedniego dnia. Doszedłem do wniosku, że zapewne nie schowałem go na 
miejsce i 
postanowiłem włożyć je z powrotem do etui.
Podniosłem je, lecz - jak się z bliska okazało - to wcale nie było pióro. 
Wyglądało jak 
niewielki cylinder wycięty z korka, tyle że było o wiele za ciężkie jak na 
korek. Było też 
zdecydowanie nieporęczne i zbyt małe, ale w niepojęty sposób, sam nie wiem 
dlaczego, skojarzyło 
mi się z łapką na muchy.
Nie mogąc się pozbyć tego dziwnego wrażenia, ułożyłem cylinder w dłoni tak, 
jakbym 
rzeczywiście trzymał rączkę łapki na muchy i oto nagle faktycznie trzymałem coś, 
co mogło nią 
być. Przyrząd musiał być teleskopowy i teraz się rozsunął, tworząc długą tyczkę. 
Najśmieszniejsze 
było chyba to, że widziałem najwyżej metr tej tyczki, a dalsza jej część po 
prostu rozpływała się w 
powietrzu.
Instynktownie pomachałem nią w górę i w dół, jakbym chciał do reszty wysunąć 
teleskopową antenę, której koniec był niewidoczny. I gdy unosiłem ją po raz 
drugi w górę, 
poczułem, że jest teraz o wiele cięższa. Domyśliłem się, że coś złowiłem na tę 
niezwykłą wędkę. 
Zupełnie tak, jakbym wyciągał z wody rybę, tyle że ta w ogóle nie walczyła.
Niespodziewanie tyczka złożyła się z powrotem, a stało się to równie szybko i 
niezauważalnie jak poprzednio, kiedy się rozsuwała. Poczułem tylko, że ciężar na 
jej końcu zelżał, 
antenka się wyprężyła i po chwili znów trzymałem w dłoni coś, co bardziej 
przypominało wieczne 
pióro.
Położyłem je ostrożnie na blacie biurka, zważając szczególnie, by nie wykonać 
żadnego 
gestu mogącego spowodować rozsunięcie teleskopu. Wreszcie cofnąłem rękę i 
dopiero wtedy 
spostrzegłem, że drżą mi palce.
Usiadłem, odchyliłem się na oparcie krzesła i patrzyłem w osłupieniu na to coś. 
Później 
skierowałem wzrok na ten drugi przedmiot, przypominający klocek Bildo.
Nie były przywidzeniem, nie chciały mi zniknąć z oczu. Lecz gdy się tak w nie 
wpatrywałem, zauważyłem jeszcze kątem oka niewielką białą plamkę na środku blatu 
biurka. 
Miała jakieś pół centymetra średnicy i wyglądała jak łezka z kości słoniowej.
Znajdowała się dokładnie w tym samym miejscu, gdzie leżało fałszywe pióro, a 
prawdopodobnie również dokładnie w tym samym miejscu ubiegłego wieczoru zastałem 
klocek 
Bildo.
Kilkakrotnie potarłem palcem blat biurka w tym miejscu, ale plamka nie zeszła. 
Zamknąłem 
oczy i dałem jej kilka chwil na to, by mogła zniknąć, a potem otworzyłem je 
nagle, żeby ją 
naprawdę zaskoczyć, jeśli jeszcze tam była. Ale ona wciąż trwała na swoim 
miejscu.
Pochyliłem się nad biurkiem, żeby dokładnie wszystko sprawdzić. Widać było od 
razu, że 
jest ona wtopiona w drewno blatu, jakby chciała dać przykład wspaniałej sztuki 
inkrustacji. Nie 
udało mi się znaleźć nawet najcieńszej szczeliny pomiędzy plamką a drewnem.
Nie było jej tu wcześniej, nie miałem co do tego żadnych wątpliwości. Gdyby 
była, nie 
mógłbym jej nie zauważyć. Co więcej, z pewnością dostrzegłaby ją także Helen, 
która chrobliwie 
nienawidzi kurzu i wiecznie jeździ ścierką po wszystkich meblach. Żeby jeszcze 
się upewnić, 
udowodniłem sam sobie, że nikt nigdy nie słyszał o blatach biurek, 
inkrustowanych jedną 
niewielką kulką z kości słoniowej.
Nikt także nie sprzedawał rzeczy wyglądających jak wieczne pióro, a w dłoni 
rozkładających się teleskopowo w łapkę na muchy, której koniec rozpływał się w 
powietrzu i 
wyczuwało się tam jakiś ciężar, chociaż niczego nie było widać. A swoją drogą, 
jeśli było to coś w 
rodzaju teleskopowej wędki, to mogłoby już wyłowić ową niewidzialną zdobycz, a 
nie zgubić ją 
podczas składania się rozsuwanej tyczki.
- Joe! - zawołała Helen z salonu.
- Tak? O co chodzi?
- Czy rozmawiałeś z Billem?
- Z Billem? A o czym miałem rozmawiać?
- O jego handlowaniu.
- Nie rozmawiałem. Przepraszani, wyleciało mi z głowy.
- Naprawdę musisz z nim pogadać. Dzisiaj znów handlował. Wytargował od Jimmy'ego 
nowy rower, dając mu w zamian masę różnych drobiazgów. Próbowałam go nakłonić do 
oddania 
roweru.
- Na pewno z nim porozmawiam - obiecałem ponownie.
Miałem jednak pewne obawy, że w sytuacji, w jakiej się znalazłem, nie będę 
zwracał 
zbytniej uwagi na zagadnienia etyczne.
Wiem, jak trudno jest dojść do ładu ze wszystkimi drobiazgami we własnym domu. 
Zawsze 
ginie to czy tamto. Jeśli nawet wie się dobrze, gdzie powinna leżeć dana rzecz, 
i tak się okaże, iż 
dokładnie wtedy, kiedy jest potrzebna, akurat zniknęła bez śladu.
Przytrafia się to każdemu; najróżniejsze rzeczy giną i nigdy się już nie 
odnajdują.
Są wprawdzie takie, które zawsze odkładamy na swoje miejsce, ale załóżmy, że nie 
o nich 
tu mowa.
Podniosłem się i poszedłem do salonu, gdzie Helen włączała właśnie telewizor.
Musiała rozpoznać po mojej minie, że coś mnie dręczy, ponieważ zapytała:
- Czy coś się stało?
- Nie mogę znaleźć wiecznego pióra. 
Zachichotała głupawo.
- Ty naprawdę gonisz w piętkę, Joe. Wiecznie gubisz różne rzeczy.
Tej nocy, kiedy Helen już zasnęła, leżałem w łóżku, a jedyne, o czym mogłem 
myśleć, to ta 
plamka na środku biurka. Plamka, która zdawała się mówić do mnie: „Połóż to 
tutaj, partnerze, 
dokonamy wymiany".
Kiedy tak rozmyślałem, zacząłem się zastanawiać, co by się stało, gdybym 
przesunął biurko 
w inne miejsce.
Leżałem w łóżku przez długi czas, usiłując odegnać natrętne myśli, próbując 
zbagatelizować wszystkie zdarzenia i wytłumaczyć sobie, że faktycznie zaczynam 
gonić w piętkę. 
Nie mogłem jednak uwolnić się od takich niezwykłych rozważań.
W końcu wstałem, wyśliznąłem się z sypialni i, czując się jak złodziej w moim 
własnym 
domu, poszedłem do gabinetu.
Zamknąłem za sobą drzwi, zapaliłem lampkę na biurku i rzuciłem szybkie 
spojrzenie na 
blat, żeby się przekonać, czy plamka ciągle tam jest.
Była.
Wysunąłem szufladę i zacząłem szukać ołówka. Oczywiście nie znalazłem, ale w 
ręce 
wpadła mi jedna z kredek Billa. Uklęknąłem i precyzyjnie zaznaczyłem na podłodze 
kręgi wokół 
nóg biurka, żeby - w razie gdyby zostało przesunięte - móc ustawić je dokładnie 
w tym samym 
miejscu.
Wreszcie, działając niemalże odruchowo, położyłem kredkę dokładnie na plamce.
Rano zajrzałem przelotnie do gabinetu; kredka ciągle leżała na biurku. Poszedłem 
do pracy 
w znacznie lepszym nastroju, wydało mi się bowiem, że mogę z czystym sumieniem 
przyjąć, iż to 
wszystko było jedynie wytworem mojej wyobraźni.
Ale po południu, kiedy skończyliśmy obiad, poszedłem do gabinetu i od razu 
spostrzegłem, 
że na biurku nie ma kredki.
Zamiast niej stał na tym samym miejscu jakiś przyrząd w kształcie trójkąta. W 
każdym z 
narożników miał coś, co przypominało soczewki, a na jednej z krawędzi obudowy, 
wykonanej na 
pierwszy rzut oka z cienkiej blachy, znajdował się umieszczony centralnie dysk, 
podobny do 
najzwyklejszej w świecie gumowej przyssawki.
Kiedy uważnie oglądałem ów przedmiot, w drzwiach stanęła Helen.
- Marge i ja wybieramy się do kina - powiedziała. - Nie miałbyś ochoty pójść w 
tym czasie 
z Lewisem na piwo?
- Znów mam tracić czas na wysłuchiwanie tego nadętego bubka?
- No wiesz? Nie przypuszczałam, że aż tak bardzo go nie lubisz.
- Nie, w zasadzie nic do niego nie mam - bąknąłem, nie mając w takiej chwili 
zbytniej 
ochoty na rodzinną kłótnię.
- A co ty trzymasz w ręku? - zapytała.
- Sam nie wiem. Znalazłem to.
- Boże! Ty także masz zamiar przynosić do domu wszelkie rupiecie, jak to robi 
Bili? Jeden 
z was już wystarczy, żeby zamienić ten dom w graciarnię.
Nic nie odpowiedziałem, wpatrując się nadal w cudaczny trójkąt z blachy, a 
jedyna rzecz, 
jaka mi się z nim kojarzyła, to okulary. Przyssawka na środku podstawy mogła 
służyć do 
przytrzymywania urządzenia na twarzy właściciela i - chociaż taki sposób 
noszenia okularów mógł 
się wydać wręcz śmieszny - po chwili zastanowienia każdy musiałby dojść do 
wniosku, że wcale 
nie jest to aż tak głupie. Ale jeśli to tłumaczenie mogło być prawdziwe, 
właściciel okularów 
musiałby mieć troje oczu, rozmieszczonych na twarzy w narożnikach trójkąta.
Po wyjściu Helen siedziałem jeszcze przez chwilę, a przez moją głowę przewalały 
się setki 
myśli. Doszedłem wreszcie do wniosku, że niezależnie od mojego zdania o Lewisie, 
był on 
jedynym znanym mi człowiekiem, który mógłby to wszystko w jakiś sposób 
wytłumaczyć.
Wrzuciłem więc do szuflady fałszywe wieczne pióro i trójkątne okulary, wsunąłem 
dziwny 
klocek Bildo do kieszeni i wyszedłem z domu.
Lewis tkwił nad stertą schematów rozłożonych na kuchennym stole i zaraz zaczął 
mi 
wszystko objaśniać. Robiłem co mogłem, żeby sprawiać wrażenie człowieka, który 
cokolwiek 
rozumie, ale szczerze mówiąc, nie miałem pojęcia, z której strony powinno się na 
nie patrzeć.
W końcu wykorzystałem chwilę przerwy w potoku słów Lewisa. Wyciągnąłem klocek z 
kieszeni i położyłem go na stole.
- Co to jest? - zapytałem.
Spodziewałem się natychmiastowej odpowiedzi, że to zwyczajny dziecięcy klocek, 
lecz nic 
takiego nie usłyszałem. Widocznie dostrzegł jakiś szczegół, który już na 
pierwszy rzut oka mu 
podpowiedział, iż nie jest to klocek. No właśnie, pomyślałem, co to znaczy mieć 
wykształcenie 
techniczne!
Lewis podniósł klocek ze stołu i zaczął go obracać między palcami.
- Z czego to jest zrobione? - zapytał, coraz bardziej zaintrygowany.
Potrząsnąłem głową.
- Nie mam pojęcia ani co to jest, ani z czego to jest, ani w ogóle nic na ten 
temat nie wiem. 
Po prostu to znalazłem.
- Nigdy nie widziałem czegoś podobnego - rzekł. W tej samej chwili dostrzegł 
wgłębienie 
na jednej ze ścian klocka i zauważyłem, że po prostu zbaraniał.
- Czy pozwolisz mi to zabrać do laboratorium? Zobaczymy, co wykażą dokładniejsze 
badania.
Wiedziałem, rzecz jasna, o co mu naprawdę chodzi. Gdyby klocek okazał się jakąś 
rewelacją, miał nadzieję wykorzystać okazję. Ale to już niewiele mnie 
obchodziło. Domyślałem 
się, że nawet szczegółowe badania niewiele dadzą.
Wypiliśmy jeszcze po kilka piw, po czym wróciłem do domu. Wygrzebałem spomiędzy 
rupieci stare okulary i ułożyłem je na blacie biurka, dokładnie na plamce.
Oglądałem dziennik w telewizji, kiedy przyszła Helen. Powiedziała, że bardzo się 
cieszy, iż 
spędziłem wieczór z Lewisem, że naprawdę powinienem spróbować lepiej go poznać, 
bo wtedy 
być może go polubię. Usłyszałem też, że to wstyd, abyśmy nawzajem stronili od 
siebie, kiedy ona i 
Marge są tak dobrymi przyjaciółkami.
- Może się polubimy - odparłem, chcąc się wykręcić od dalszej rozmowy na ten 
temat.
Następnego dnia w południe Lewis zadzwonił do mnie do biura.
- Skąd masz tę rzecz? - zapytał.
- Znalazłem ją.
- Czy domyślasz się, co to może być?
- Skądże - odparłem szczerze. - Właśnie dlatego ci ją pokazałem.
- Ten przyrząd ma własne źródło zasilania i wszystko wskazuje na to, że służy do 
wykonywania jakichś pomiarów. Wgłębienie na jednym boku to prawdopodobnie skala, 
natomiast 
kolorowa kreska jest wskaźnikiem. W każdym razie ta barwna linia na dnie 
wgłębienia zmienia się 
bez przerwy. Co prawda zmiany są ledwie zauważalne, lecz wystarczająco wyraźne, 
by można je w 
ogóle zaobserwować.
- No cóż, teraz trzeba by się chyba dowiedzieć, co potrafi mierzyć ten przyrząd.
- Nie wiesz przypadkiem, gdzie mógłbym dostać jeszcze jeden taki miernik?
- Nie mam pojęcia.
- Pytam dlatego, że chcielibyśmy go rozebrać i zobaczyć, co znajduje się 
wewnątrz, ale nie 
możemy w żaden sposób go otworzyć - wyjaśnił. - Co prawda, moglibyśmy go rozbić, 
ale nie 
chcemy, ponieważ boimy się uszkodzić mechanizm. Istnieje też niebezpieczeństwo, 
że przyrząd 
mógłby nawet eksplodować. Gdybyśmy mieli jeszcze jeden...
- Przykro mi, Lewis. Nie mam pojęcia, jak zdobyć następny.
Musiało mu wystarczyć to, co miał.
Tego dnia wracałem do domu i uśmiechałem się do siebie, myśląc o Lewisie. 
Facetowi 
nieźle zalałem sadła za skórę. Pewnie nie będzie mógł usnąć, dopóki nie rozwiąże 
zagadki. Wzięło 
go zupełnie. Miałem nadzieję, że będę miał z nim spokój co najmniej przez 
tydzień.
Poszedłem do gabinetu. Okulary ciągle leżały na biurku. Coś mnie jednak 
zatrzymało, 
zacząłem się im przyglądać, żeby odkryć, co zwróciło moją uwagę. Dopiero po 
chwili 
spostrzegłem, że szkła mają różowy kolor.
Podniosłem je z biurka i stwierdziłem, że soczewki zostały zastąpione takimi 
samymi 
szkłami, jakie widniały w tamtych trójkątnych okularach, które znalazłem 
poprzedniego dnia.
Właśnie w tym momencie do pokoju weszła Helen i nie musiała mówić nawet słowa. 
Od 
razu poznałem, że szykuje się na mnie.
- Joe Adams! - rzuciła. - Coś ty takiego narobił?!
- Nie wiem, o czym mówisz - odparłem.
- Marge twierdzi, że doprowadziłeś Lewisa do pasji.
- A czy to wiele trzeba, żeby go wytrącić z równowagi?
- Coś tu się dzieje, a ja chciałabym wiedzieć, o co chodzi.
Czułem się przyparty do muru.
- Handlowałem.
- Handlowałeś!? Po tym wszystkim, co ci opowiadałam o Billu?
- W moim wypadku to zupełnie co innego.
- Handel to handel! - rzekła surowo.
W drzwiach wejściowych pojawił się Bili, musiał jednak usłyszeć, jak matka 
wypowiadała 
ostatnie słowo „handel", odwrócił się bowiem i chciał dać drapaka. Krzyknąłem na 
niego, żeby 
natychmiast wrócił.
- Chciałbym, żebyście oboje usiedli i wysłuchali mnie w spokoju - powiedziałem. 
- Możecie 
mi zadawać pytania i podpowiadać wyjaśnienia, ale dopiero wtedy, kiedy skończę.
Usiedliśmy więc wszyscy troje i odbyliśmy miłą, rodzinną pogawędkę.
Musiałem się nieco napracować, żeby Helen uwierzyła w to, o czym mówiłem. 
Wskazałem 
im jednak plamkę na środku biurka i pokazałem blaszany trójkąt oraz moje stare 
okulary, które po 
wymianie soczewek zostały mi odesłane z powrotem. Dopiero po tym Helen gotowa 
była przyznać, 
że faktycznie coś się dzieje. Ale najbardziej wkurzona była na mnie za to, że 
obrysowałem podłogę 
wokół nóg biurka.
Nie pokazałem ani jej, ani Billowi tego dziwnego pióra, które rozkładało się 
w^yędkę, 
ponieważ trochę się obawiałem. Nie byłem pewien, co może się wydarzyć, kiedy 
ponownie 
rozsunę teleskopową tyczkę.
Rzecz jasna, cała ta historia najbardziej zaciekawiła Billa, był wręcz 
zafascynowany. 
Odbywała się przecież wymiana towarów, w której on był mistrzem.
Poprosiłem ich oboje, żeby nikomu nie pisnęli nawet słowa o tym wszystkim. Billa 
mogłem 
być pewien, miał bzika na punkcie tajemnic i sekretnych szyfrów. Było jednak 
prawie pewne, że 
Helen z samego rana przekaże tajemnicę Marge, opowie jej o wszystkim i nie 
istniało nic na 
świecie, co mógłbym zrobić czy powiedzieć, aby ją powstrzymać.
Bili bardzo chciał założyć okulary o różowych szkłach, żeby się przekonać, czy 
widok 
przez nie różni się od normalnego. Nie pozwoliłem mu jednak. Chciałem zrobić to 
sam, ale jeśli 
mam być całkiem szczery, trochę się bałem.
Kiedy Helen poszła do kuchni, żeby przygotować obiad, odbyliśmy wraz z Billem 
naradę 
wojenną. Co prawda, chłopak miał dopiero dziesięć lat, ale tryskał wspaniałymi 
pomysłami. 
Uzgodniliśmy, że powinno się wypracować jakiś system, ponieważ, jak zaznaczył 
Bili, wymiana 
handlowa na ślepo jest dosyć ryzykowna. Człowiek powinien mieć coś do 
powiedzenia w kwestii 
wyboru towaru.
Ale żeby przekazywać informacje temu komuś, z kim wymienialiśmy rzeczy, 
musieliśmy 
uprzednio opracować jakiś system komunikacji. A jak można się było porozumieć z 
kimś, o kim 
dokładnie nic nie było wiadomo poza tym, że prawdopodobnie ma troje oczu? 
Wreszcie Bili 
zaproponował coś, co wydało mi się niezłym pomysłem.
- Wszystko, czego nam potrzeba - powiedział - to katalog.
Jeśli zamierzaliśmy na poważnie się z kimś wymieniać, to pierwszym logicznym 
krokiem 
było uświadomienie partnera, czym dysponujemy na wymianę.
W naszym wypadku, jeśli katalog miał spełnić swoją rolę, musiał być ilustrowany. 
Nawet 
taki mógł się okazać bezwartościowy, ponieważ nie mieliśmy żadnej pewności, że 
partner po 
drugiej stronie biurka wie, co to takiego ilustracje. Możliwe, że nigdy nie 
widział zdjęć ani 
rysunków i postrzegał świat zupełnie inaczej niż my - może nie w sensie 
fizycznym, chociaż i tego 
nie dało się wykluczyć - ale w sensie odmiennego podejścia, obcej dla nas 
logiki.
Była to jednak jedyna sensowna rzecz, którą mogliśmy zrobić, zasiedliśmy więc, 
żeby 
opracować koncepcję katalogu. Bili zaproponował, aby samodzielnie rysować 
szkice, tyle że żaden 
z nas nie miał ręki do rysunków. Ja zaproponowałem zdjęcia wycięte z pism, ale 
to również nie był 
najlepszy pomysł, ponieważ zdjęcia w gazetach są zwykle upiększane, mają kusić 
oko 
potencjalnego klienta.
Wreszcie Bili wpadł na wspaniały pomysł.
- Czy pamiętasz ten ilustrowany słownik dla dzieci, który dostałem od ciotki 
Ethel? 
Dlaczego nie mielibyśmy go podsunąć? Jest tam mnóstwo obrazków i niewiele 
tekstu, a to przecież 
najważniejsze. Tekst drukowany mógłby go zniechęcić.
Poszliśmy zatem do pokoju Billa i zaczęliśmy przetrząsać tę rupieciarnię w 
poszukiwaniu 
słownika. Wcześniej wpadł nam jednak w ręce jeden ze starych ilustrowanych 
elementarzy, z 
których mój syn uczył się czytać, i stwierdziliśmy obaj, że jest on nawet lepszy 
od tamtego 
słownika. Były tam znakomicie czytelne rysunki ł prawie żadflfego tekstu. Chyba 
wiecie, o jaki 
rodzaj książki mi chodzi: A jak agrafka, B jak boisko i tak dalej.
Zabraliśmy książkę do gabinetu, położyliśmy ją na biurku, dokładnie na plamce, a 
następnie 
spokojnie poszliśmy na obiad.
Rano książka zniknęła, co mnie nieco zaskoczyło. Do tej pory rzeczy nie znikały 
z biurka aż 
tak szybko. 
Lewis zadzwonił do mnie wczesnym popołudniem. - Właśnie wychodzę, Joe. Muszę się 
z 
tobą zobaczyć. Czy jest w pobliżu twego biura jakiś bar, gdzie moglibyśmy w 
spokoju 
porozmawiać?
Podałem mu adres knajpki, zaledwie o jedną przecznicę dalej, i obiecałem czekać 
na niego.
Szybko zakończyłem rozpoczęte sprawy, wyszedłem z biura i umyśliłem sobie, że 
zdążę 
jeszcze wychylić jednego w barze, zanim zjawi się tam Lewis.
Nie wiem, jak on tego dokonał, ale był już tam i czekał na mnie, wciśnięty w 
najdalszy kąt 
sali. Musiał pewnie złamać wszystkie możliwe przepisy ruchu drogowego.
Miał już chyba za sobą kilka kolejek w trakcie oczekiwania na mnie, ponieważ 
chował 
głowę w ramiona jak najlepszy konspirator. Wyglądał na dogłębnie wstrząśniętego, 
ale 
stwierdziłem, że widocznie istniały ku temu solidne podstawy.
- Marge wszystko mi opowiedziała - zaczął.
- Tak myślałem.
- To może być wielka sprawa, Joe!
- Ja też tak sądzę i dlatego miałem zamiar zaproponować ci dziesięć procent...
- Ależ, stary! - jęknął Lewis. - Nie możesz narzucać takich warunków. Nie 
wchodzę za 
mniej niż pięćdziesiąt.
- Nie obrażę się na ciebie tylko w imię starej przyjaźni - odparłem. - Nie mam 
zielonego 
pojęcia o sprawach technicznych. Dostaję rzeczy, których przeznaczenia nie znam, 
i potrzebna jest 
mi pomoc w identyfikacji tych przedmiotów. Ale zawsze mogę się zwrócić do kogoś 
innego...
Po trzech kolejkach doszliśmy wreszcie do porozumienia: trzydzieści pięć procent 
dla 
niego, sześćdziesiąt pięć procent dla mnie.
- No, jeśli już załatwiliśmy formalności - rzekłem - to mam nadzieję, że 
wreszcie mi 
powiesz, co wykazały badania.
- Badania?
- Chodzi mi o ten klocek, który ci dałem. Nie ściągałbyś mnie tutaj, nie czekał 
i nie stawiał 
drinków, gdybyś nie chował czegoś w zanadrzu.
- No cóż, jeśli mam być szczery...
- Zaczekaj chwilę - powstrzymałem go. - Musimy to zawrzeć w naszej umowie. Chcę, 
żeby 
jeden z punktów dotyczył kompletnej analizy...
- Jakiej umowie?
- Musimy przecież spisać umowę, żeby każdy z nas dokładnie wiedział, czego może 
oczekiwać po wspólniku.
Założenie jakiejkolwiek spółki to piekielnie skomplikowana sprawa, ale był to 
jedyny 
sposób, żeby wyjść na swoje przy takim chytrym lisie jak Lewis.
W końcu wydusiłem z niego, co mu się udało odkryć.
- To jest miernik emocji. Może nie tak powinna brzmieć precyzyjna nazwa, ale to 
wszystko, 
co mogę powiedzieć o tym klocku.
- Więc do czego on w końcu służy?
- Do pomiarów twego nastroju. Wskazuje, czy jesteś szczęśliwy, czy smutny, czy 
ogarnia 
cię euforia, czy też zioniesz do kogoś nienawiścią.
- Do diabła - mruknąłem rozczarowany. - I co my możemy z tego mieć? Nie 
potrzebuję 
żadnego miernika, żeby wiedzieć, czy jestem smutny, czy zadowolony.
Lewis jednak wykazał się zmysłem praktycznym.
- Nie rozumiesz, ile taki miernik może znaczyć dla psychiatry? Jego wskazania 
powiedzą 
mu o pacjencie znacznie więcej, niż on sam kiedykolwiek zdolny byłby powiedzieć 
o samym sobie. 
Miernik może znaleźć zastosowanie w leczeniu psychiatrycznym, może okazać się 
niezwykle 
pomocny przy pomiarach reakcji w rozrywce, polityce, procedurach prawnych i Bóg 
jeden wie 
gdzie jeszcze.
- Nie oszukujesz mnie? Rozpocznijmy więc akcję reklamową!
- Tak, tylko chodzi o to, że...
- Co?
- Nie możemy go produkować - odparł sfrustrowany. - Nie mamy odpowiednich 
materiałów 
i nie wiemy, jak jest skonstruowany. Będziesz musiał zdobyć te informacje.
- Nie mogę. W każdym razie jeszcze nie teraz. Najpierw muszę znaleźć jakiś 
sposób 
przekazania Partnerowi, czego po nim oczekujemy, a potem będę musiał się 
dowiedzieć, co on 
chce w zamian.
- Czy masz jeszcze jakieś inne przedmioty?
- Mam kilka.
- Może będzie lepiej, jak mi je pokażesz.
- Niektóre z nich mogą być niebezpieczne. A w sprawie formalnej, wszystkie są 
moją 
własnością. Dam ci tylko to, co będę chciał, kiedy będę chciał i...
Znów wróciliśmy do początku.
W końcu wylądowaliśmy w biurze notarialnym. Spisaliśmy umowę, która 
prawdopodobnie 
po dzień dzisiejszy jest jednym z największych kuriozów prawniczych.
Przypuszczam, że notariusz wziął nas za wariatów, ale żaden z nas zbytnio się 
tym nie 
przejął.
Kontrakt głosił, że jestem zobowiązany przekazywać Lewisowi, jako stronie 
zajmującej się 
aspektami technicznymi i handlowymi, co najmniej dziewięćdziesiąt procent 
spośród wszystkich 
przedmiotów, których źródło miało pozostać pod moją wyłączną kontrolą, i 
wszelkie przyszłe 
decyzje dotyczące owego źródła znajdowały się w mojej gestii. Pozostałe dziesięć 
procent rzeczy, 
bez wyjaśnień, miałem prawo pozostawić do własnego użytku, przy czym pierwsza 
strona 
porozumienia posiadała wyłączność decyzji, które z przedmiotów miały się znaleźć 
w owych 
dziesięciu procentach.
Strona druga porozumienia, otrzymująca dziewięćdziesiąt procent wszystkich 
przedmiotów, 
zobowiązana była wykonać ich szczegółową analizę, zakończoną kompletnym opisem z 
taką 
ilością materiału wyjaśniającego, jaka tylko okaże się niezbędna dla zrozumienia 
przez pierwszą 
stronę. Musi także, w przeciągu najdalej trzech miesięcy od chwili otrzymania 
przedmiotu, zwrócić 
go w całości pierwszej stronie porozumienia. W drodze wyjątku czas, przeznaczony 
na badania i 
określenie właściwości przedmiotów, mógł ulec wydłużeniu, po uzyskaniu pisemnego 
porozumienia obu stron sygnujących umowę.
W żadnym wypadku druga strona porozumienia nie miała prawa ukrywać przed 
pierwszą 
jakichkolwiek odkryć związanych z rzeczami, będącymi przedmiotem tejże umowy, a 
stwierdzenie 
najdrobniejszego zatajenia, jak też odkrycie wszelkiego typu uszkodzeń 
powierzonych rzeczy 
powodowało zerwanie umowy. Szczegółowe warunki wytwarzania niektórych 
przedmiotów, 
których masowa produkcja okaże się w ogóle możliwa, określone zostały w 
paragrafach A, B i C, 
rozdziale XII porozumienia.
Umowa dotyczyła także wszelkich prowizji, związanych z produkcją oraz sprzedażą 
określonych przedmiotów. Wszystkie wynikające stąd zyski miały być dzielone w 
stosunku 
sześćdziesiąt pięć procent dla strony pierwszej porozumienia (to znaczy dla 
mnie, jeśli już 
pogubiliście się w tym bełkocie), oraz trzydzieści pięć procent dla strony 
drugiej (to znaczy dla 
Lewisa). Koszty miały być rozkładane według takiej samej relacji.
W umowie było, oczywiście, jeszcze wiele innych szczegółów, które nie miały 
istotnego 
znaczenia.
Z biura notarialnego poszliśmy do domu, całkowicie ze sobą pogodzeni. Helen 
siedziała 
razem z Marge. Lewis poszedł wraz ze mną do gabinetu, aby rzucić okiem na 
biurko.
Partner musiał otrzymać ilustrowany elementarz bez żadnych przeszkód i widocznie 
zrozumiał, w jakim celu został mu on wysłany, bowiem na biurku leżała ilustracja 
wyrwana z tejże 
książki. Mówiąc dokładniej, kartka nie została wyrwana, a jakby wypalona z 
całości książki.
Była to jedna z ostatnich stron: Z jak zebra.
Lewis wytrzeszczył oczy ze zdumienia.
- No, teraz odechce się nam głupich pomysłów.
- Aha - mruknąłem. - Nie wiem, ile może obecnie kosztować zebra na wolnym rynku, 
podejrzewam jednak, że cena jest dość wygórowana.
- Wyobraź tylko sobie: koszty ekspedycji, tragarzy, klatek, statku, pociągu, 
paszy, opiekuigi 
zwierząt... Nie uważasz, że powinniśmy spróbować nakłonić go do dokonania innego 
wyboru?
- To powiedz mi, jak to zrobić. On już złożył zamówienie.
Kiedy Bili zastał nas w gabinecie, zaczął się dopytywać, o co chodzi. 
Wytłumaczyłem mu 
to lekko łamiącym się głosem.
- Bo wam jest potrzebne pewne doświadczenie w prowadzeniu handlu, tato - 
powiedział z 
dumą. - Jeżeli masz stary scyzoryk, który chcesz przehandlować, musisz znaleźć 
kogoś, kto niezbyt 
dobrze wie, jak wygląda porządny nóż.
Lewis wytrzeszczył oczy, ale ja pojąłem od razu, co Bili ma na myśli.
- Masz rację! On przecież nie wie, że zebra to zwierzę, a jeśli nawet domyśla 
się tego, to nie 
zna jej wielkości.
- Jasne - mruknął konfidencjonalnie Bili. - Widział tylko rysunek.
Była już piąta po południu, lecz ruszyliśmy wszyscy trzej na zakupy do miasta. 
Bili 
oznajmił, że widział breloczek z zebrą, mniej więcej takiej samej wielkości jak 
rysunek. Kiedy 
zgodziliśmy się na pomysł, natychmiast przypomniał sobie, w którym sklepie go 
widział i jaka była 
cena. Doszedłem do wniosku, że można by oficjalnie włączyć Billa do umowy i dać 
mu, 
powiedzmy, dziesięć procent udziału - rzecz jasna, z puli Lewisa - byłem jednak 
pewien, że on się 
na to nie zgodzi. Zdecydowałem w zamian płacić Billowi w ramach rekompensaty 
dolara 
tygodniowo, poczynając od chwili, kiedy tylko nasz handel przyniesie pierwsze 
zyski.
Mieliśmy więc coś na Z jak zebra, zakładając oczywiście, że Partner będzie 
usatysfakcjonowany tym kawałkiem tandetnej biżuterii. Pomyślałem również, że 
mamy szczęście, 
iż nie było to Z jak zawierucha.
Reszta alfabetu nie powinna już nam sprawiać większych kłopotów, nie zostawało 
więc nic 
innego, jak przygotować się na przyszłe zamówienia. Ze wszystkich nic niewartych 
katalogów, 
jakie mogliśmy wysłać, ilustrowany elementarz okazał się chyba najgorszy. Ale 
dopóki Partner nie 
uporał się z całą listą, nie chciałem wysyłać mu nic innego, żeby go nie 
zdezorientować.
Marge i Helen, widząc, że obaj z Lewisem weszliśmy w jakiś partnerski układ, 
stały się 
praktycznie nierozłączne. Helen ciągle mi powtarzała, jak bardzo się cieszy, że 
w końcu poznałem 
się na rzetelności takiego człowieka jak Lewis. Nie umiałem się oprzeć wrażeniu, 
że on musiał 
wysłuchiwać podobnych tekstów z ust Marge.
Bili nie odstępował nas prawie na krok i chyba był wściekły z tego powodu, że 
nie ma się 
czym pochwalić kolegom. Zwróciłem jednak uwagę, że ma zadatki na wielkiego 
biznesmena, nie 
puścił bowiem pary z ust. Rzecz jasna, powiedziałem mu o obiecanym udziale w 
zyskach.
Przekazałem Lewisowi dwie pary okularów, zatrzymałem jednak wieczne pióro 
rozsuwające się w wędkę, ponieważ dziwnym sposobem ten przedmiot wywoływał u 
mnie lęk. On 
z kolei pożyczył miernik emocji znajomemu psychiatrze który w ramach 
eksperymentu miał 
wypróbować jego działanie w praktyce.
Lewis niemal wychodził z siebie, chcąc poprosić Partnera o kilka następnych 
takich 
mierników. Namówił jakiegoś rysownika w laboratorium, by ten sporządził jak 
najlepszy szkic, i 
próbował mnie nakłonić do wysłania rysunku^ chcąc w ten sposób zasygnalizować, 
którym 
towarem jesteśmy zainteresowani.
Ja jednak przekonywałem go, żeby nie zakłócać kolejności rzeczy, bo chociaż 
miernik 
emocji mógł być znakomitym przedmiotem do zrobienia pieniędzy, powinniśmy 
uprzednio 
zapoznać się z próbkami innych towarów Partnera i dopiero wtedy dokonać wyboru.
Natomiast Partner, zyskawszy widocznie pewność, że znalazł po tej stronie 
właściwego 
kandydata do wszechstronnej współpracy, zrezygnował z dotychczasowego rytmu 
wysyłania 
rzeczy raz dziennie i zaczęliśmy pracować metodą sztuka za sztukę. Przesłał nam 
stertę skrawków 
odrywanych od naszych kartek z książki, na których widniały jakieś prymitywne 
szkice, wykonane 
chyba kawałkiem węgla. Lewis sporządził całą historię obrazkową, pokazującą do 
czego służy 
ołówek, po czym przesłaliśmy Partnerowi ryzę papieru oraz pudełko 
zatemperowanych ołówków i 
oczekiwaliśmy odpowiedzi.
Przez cały tydzień nic nie przychodziło i zaczynaliśmy się już denerwować, gdy 
wreszcie 
ryza papieru pojawiła się z powrotem, a każda kartka pokryta była obustronnie 
wszelkiego rodzaju 
szkicami. Przekazaliśmy mu w zamian katalog wysyłkowego domu towarowego, mając 
nadzieję, 
że zajmie go to przez jakiś czas, a sami zasiedliśmy, żeby rozgryzać zrobione 
przez niego rysunki.
Nie rozpoznaliśmy na szkicach ani jednej rzeczy, która miałaby jakikolwiek sens 
- nawet 
Lewis nie mógł się w tym połapać. Oglądał dość starannie te rysunki, po czym 
niezmiennie 
zaczynał chodzić z kąta w kąt, przeczesując palcami włosy i szczypiąc się w 
uszy. Po jakimś czasie 
wracał do przeglądania rysunków.
Dla mnie to wszystko wyglądało na dzieło chłopka roztropka.
W końcu doszliśmy do zgodnego wniosku, że możemy sobie darować pomysł 
rozszyfrowania tajemniczych szkiców, bo to tylko strata czasu, zaczęliśmy więc 
wysyłać wszystko, 
co nam wpadło w ręce - nożyczki, popielniczki, buty, scyzoryki, tubki z klejem, 
cygara, spinacze 
do papieru, gumki kreślarskie, łyżeczki - dosłownie wszystko, co nadawało się do 
wysłania. 
Wiedzieliśmy, że nie ma to nic wspólnego z podejściem naukowym, szkoda nam było 
jednak czasu 
na wypracowywanie jakiejkolwiek metody i dopóki nie wpadło nam do głowy nic 
bardziej 
sensownego, postanowiliśmy całkowicie zdać się na regułę przypadku.
Równocześnie Partner zaczął przysyłać rzeczy do nas. Siedzieliśmy godzinami 
przed 
biurkiem, to układając coś do wysłania, to znów odbierając przesyłkę. Szybko 
zebrało się tego tyle, 
że rozmieszczaliśmy te graty po całym pokoju i staliśmy się właścicielami 
największej chyba 
rupieciarni.
Zaopatrzyliśmy się w kamerę wideo i zapełniliśmy kilka kaset ujęciami tego 
miejsca na 
biurku, gdzie odbywała się wymiana. Wiele czasu zabierało nam przeglądanie tych 
taśm, 
spowalnialiśmy obraz, zatrzymywaliśmy klatki, ale nic z tego nie wynikało. 
Rzeczy znikały z 
biurka albo się na nim pojawiały ni stąd, ni z owad. Na jednej klatce jeszcze 
były na biurku, na 
następnej już ich nie było.
Lewis odłożył wszelkie swoje prace i wykorzystywał laboratorium wyłącznie do 
prób, 
mających na celu odkrycie przeznaczenia kolejnych przedmiotów. Większość z nich 
była dla nas 
nie do rozgryzienia. Podejrzewam, że miały jakieś konkretne zastosowanie, ale my 
nie mieliśmy 
zielonego pojęcia jakie.
Na przykład dostaliśmy buteleczkę perfum. Rzecz jasna, to my ją tak 
ochrzciliśmy, ale dość 
szybko zrodziło się podejrzenie, że tak zwane perfumy były jedynie efektem 
wtórnym, natomiast 
tak zwana buteleczka była przeznaczona do zupełnie innego celu.
Kiedy Lewis wraz z kolegami ślęczeli nad nią w laboratorium, próbując 
stwierdzić, do 
czego może służyć, udało im się w nie wyjaśniony sposób ją odkręcić. Pracowali 
przez trzy dni, z 
czego dwa w maskach przeciwgazowych, próbując zakręcić ją z powrotem. Kiedy 
smród w okolicy 
stał się już taki, że ludzie zaczęli dzwonić na policję, zabraliśmy to świństwo 
poza miasto i 
zakopaliśmy. Po kilku dniach zwiędły wszystkie rośliny na dość sporym obszarze. 
Do końca lata 
kręcili się tam chłopcy z wydziału rolnictwa uniwersytetu stanowego, niemal z 
pianą na ustach 
próbując znaleźć przyczynę zarazy.
Dostaliśmy też coś, co z pozoru mogło uchodzić za skomplikowany zegarek, choć 
nie 
wykluczam, że mogło służyć do czegoś zupełnie innego. Jeśli był to zegarek, to w 
świecie Partnera 
obowiązywał taki system czasowy, który każdego człowieka zaprowadziłby do 
czubków. Otóż 
przedmiot ten odmierzał minuty, godziny czy też inne miary czasu, tyle tylko, że 
raz szybciej, raz 
wolniej. Wskazania czasem się zmieniały bardzo szybko, a kiedy indziej niemal 
przez cały dzień 
pozostawały te same.
Było tam pudełko, które po nakierowaniu na jakąś rzecz i naciśnięciu pewnego 
punktu - nie 
żadnego przycisku czy guzika, gdyż nie było to nic działającego mechanicznie, 
ale dosłownie 
określonego punktu na obudowie - powodowało, że w widzianym krajobrazie 
pojawiała się wielka 
czarna plama. Ale gdy tylko cofnęło się palec, krajobraz odzyskiwał swój 
pierwotny wygląd. 
Ukryliśmy pudełko
w najdalszym kącie laboratoryjnego sejfu i opatrzyliśmy kartką z wielkim 
czerwonym 
napisem: „Niebezpieczeństwo! Nie dotykać!"
Ale większość przedmiotów po prostu odkładaliśmy na bok, a dalsze nie 
przestawały 
pojawiać się na biurku. Zapełniłem już nimi wszystkie półki w garażu i zacząłem 
szykować 
miejsce w piwnicy. Niektóre z tych przedmiotów budziły we mnie nieuzasadniony 
strach i te 
zwykle zagrzebywałem na śmietnisku.
W tym czasie jeszcze raz pojawił się problem miernika emocji.
- On działa - oznajmił pewnego dnia Lewis. - Psychiatra, któremu go pożyczyłem 
do 
wypróbowania, jest pełen entuzjazmu. Niestety, musimy zrezygnować z pomysłu 
wprowadzenia 
tego towaru do masowej produkcji.
- Dlaczego? Przecież jeśli działa, to powinniśmy mieć całkiem niezły rynek zbytu 
- 
zaoponowałem, wręczając mu puszkę piwa.
- W jakiejkolwiek innej dziedzinie byłoby to możliwe, ale wprowadzenie nowego 
instrumentu medycznego w ten sposób jest nierealne. Zanim coś nowego pojawi się 
na rynku, 
powinno zostać szczegółowo rozpracowane, włącznie ze schematami i zasadą 
działania, musi 
przejść wszelkie testy i tak dalej. A my nie jesteśmy w stanie tego zrobić. Nie 
wiemy, jak to działa, 
i nie wiemy dlaczego. Dopóki tego nie rozpracujemy, żadna licząca się komisja 
medyczna nie 
spojrzy nawet na ten przyrząd, żadne specjalistyczne pismo lekarskie nie 
zamieści reklamy, a żaden 
praktyk nie będzie mógł tego stosować.
- W takim razie myślę, że trzeba zrezygnować z tego pomysłu - rzekłem, nie 
kryjąc 
rozczarowania; była to jedyna z otrzymanych dotąd rzeczy, której zastosowanie 
udało nam się 
odkryć.
Lewis przytaknął, wypił swoje piwo i stał się jeszcze bardziej ponury niż 
zwykle.
Kiedy teraz sięgam pamięcią, sposób, w jaki odkryliśmy przedmiot, który 
przyniósł nam 
tyle pieniędzy, wydaje mi się po prostu śmieszny. Ale na dobrą sprawę to nie 
Lewis, a Helen 
dokonała odkrycia.
Moja żona jest dobrą gospodynią. Bez przerwy wędruje po domu z odkurzaczem i 
ściereczką do kurzu, pucuje wszystkie meble tak często i z taką energią, że 
musimy je co roku 
odnawiać.
Pewnego wieczoru siedzieliśmy w salonie i oglądaliśmy telewizję.
- Czy odkurzałeś swój gabinet, Joe? - zapytała Helen.
- Odkurzałem gabinet? Skąd ci to przyszło do głowy?
- Ale ktoś jednak to zrobił. Może Bili?
- Bili prędzej padłby trupem, niż wziął do ręki ścierkę od kurzu.
- Więc czegoś tu nie rozumiem, Joe - wyznała. - Poszłam dziś do twojego 
gabinetu, żeby 
pościerać kurze, ale tam panuje absolutna czystość. Wszystko wręcz błyszczy.
Widocznie szef miejscowego komisariatu, sierżant Friday, musiał coś zwąchać, 
gdyż w tym 
właśnie momencie do naszych drzwi zastukał policjant z patrolu. Kręcił, że 
podobno wpłynęły na 
nas jakieś skargi sąsiadów. Porozmawiałem z nim po przyjacielsku, a później 
wyleciało mi z głowy 
to wszystko, o czym mówiła Helen.
Ale następnego dnia przypomniałem sobie i zafrapowało mnie, kto mógł odkurzyć 
gabinet. 
Ja tego nie zrobiłem i byłem absolutnie pewien, że Bili także nie przyłożył do 
tego ręki. Ktoś 
jednak musiał to uczynić, skoro Helen twierdziła, że było tam czysto.
Po południu wziąłem szufelkę, poszedłem na tyły domu, nabrałem całą kupę piasku 
ze 
ścieżki i przyniosłem do domu. 
Helen namierzyła mnie już w drzwiach wejściowych.
- Co ty masz zamiar robić?
- Przeprowadzam eksperyment - odparłem.
- A nie mógłbyś się przenieść do garażu?
- Niestety, to niemożliwe - powiedziałem. - Muszę odkryć, który z przedmiotów 
odkurzył 
gabinet.
Wiedziałem, że jeśli mój eksperyment zawiedzie, będę musiał odpowiadać na wiele 
pytań, 
Helen bowiem poszła za mną i stanęła w drzwiach, gotowa w każdej chwili wkroczyć 
do akcji.
Cały blat biurka zawalony był różnymi rzeczami przesłanymi przez Partnera, a 
druga sterta 
przedmiotów piętrzyła się w rogu pokoju. Oczyszczałem jeszcze powierzchnię 
biurka, kiedy 
pojawił się Bili.
- Co robisz, tato? - zapytał.
- Twój ojciec zwariował - wyjaśniła spokojnie Helen. 
Stali razem w drzwiach, patrzyli na mnie, a ja nabrałem pełną garść pyłu i 
rozsypałem go na 
biurku.
Przez chwilę nic się nie działo, a potem nagle kurz zniknął. Blat biurka znowu 
błyszczał 
czystością.
- Bili - powiedziałem. - Weź jeden z tych przedmiotów i wynieś go do garażu.
- Który?
- To nie ma znaczenia.
Chłopak wziął pierwszą rzecz ze sterty, a ja nabrałem kolejną garść pyłu i 
powtórzyłem 
doświadczenie od początku.
Bili wrócił po chwili, wysłałem go więc z następnym przedmiotem.
Bawiliśmy się w ten sposób przez jakiś czas i chłopak miał już dość chodzenia w 
kółko do 
garażu, gdy za którymś razem rozsypany przeze mnie pył nie zniknął.
- Czy pamiętasz, Bili, ostatnią rzecz, którą wyniosłeś z pokoju? - zapytałem.
- Oczywiście.
- Więc przynieś ją tu z powrotem.
Bili poszedł, a kiedy tylko pojawił się w drzwiach gabinetu, cały kurz zniknął.
- Świetnie. A więc mamy to - powiedziałem.
- Co? - zapytała Helen.
- To - odparłem, wskazując na przedmiot, który Bili trzymał w ręku. - Możesz 
wyrzucić 
odkurzacz i spalić ścierkę od kurzu, a także pozbyć się zmiotki. Wystarczy jeden 
taki przedmiot w 
domu, a...
Helen rzuciła mi się na szyję.
- Och, Joe!
Odtańczyliśmy razem taniec zwycięstwa.
Potem usiadłem i zacząłem się spokojnie zastanawiać, czy nie ma jakiegoś sposobu 
na 
wyłączenie Lewisa ze spółki, czy istnieje jakakolwiek możliwość ominięcia 
przepisów umowy, 
ponieważ to ja sam, bez jego pomocy odkryłem zastosowanie konkretnego 
przedmiotu. 
Przerzucałem w myślach wszystkie klauzule, jakie zawarliśmy w naszej umowie. 
Podobne 
rozważania okazały się jednak tylko stratą czasu, ponieważ Helen była już po 
drugiej stronie ulicy i 
szczegółowo relacjonowała Marge nasze odkrycie.
Nie miałem innego wyjścia. Zadzwoniłem do laboratorium Lewisa i ten zjawił się 
błyskawicznie.
Przeprowadziliśmy kilka testów.
Salon był czyściutki, ponieważ Bili przechodził tędy z owym przedmiotem. Garaż, 
gdzie 
ten przyrząd pozostawał przez jakiś czas, również świecił czystością. Co prawda 
nie sprawdzaliśmy 
tego dokładnie, ale miałem wrażenie, że również podwórze wzdłuż ścieżki od drzwi 
frontowych do 
garażu stanowiło jedyną otwartą przestrzeń w okolicy, gdzie nie została nawet 
drobina kurzu.
Zanieśliśmy zdobycz do piwnicy i w jednej chwili zrobiliśmy ją na błysk. Potem 
poszliśmy 
do płotu graniczącego z tylnym podwórzem sąsiadów, pamiętałem bowiem, że wala 
się tam 
mnóstwo cementowego pyłu. Potrzymaliśmy ten przedmiot nad płotem i po chwili 
cały kurz 
zniknął. Zostały jedynie trochę większe grudki, ale widocznie urządzenie nie 
zaklasyfikowało tych 
grudek, podobnie jak kamyków, do kurzu.
Wszystko stało się jasne.
Po powrocie do domu otworzyłem butelkę szkockiej, którą chowałem na specjalne 
okazje, a 
Lewis usiadł przy kuchennym stole i narysował dokładny szkic tego przedmiotu.
Wypiliśmy po jednym, potem poszliśmy do gabinetu i ułożyliśmy szkic na biurku. 
Zniknął 
prawie natychmiast, a już po kilku minutach pojawił się na jego miejscu kolejny 
taki sam 
przedmiot. Wstrzymaliśmy na chwilę oddechy, ale nic się nie stało.
- Musimy w jakiś sposób dać mu znać, że potrzebujemy bardzo dużo tych rzeczy - 
powiedziałem.
- A jak chcesz tego dokonać? - zapytał Lewis. - Nie wiemy, w jaki sposób Partner 
zapisuje 
liczby, nie sądzę, żeby potrafił rozszyfrować znaczenie naszych cyfr. Nie widzę 
też żadnej pewnej 
metody, aby go szybko tego nauczyć. Nie zna ani jednego słowa z naszego języka, 
ani jednej litery, 
a my nie znamy jego.
Poszliśmy do kuchni i wypiliśmy jeszcze po jednym.
Lewis usiadł przy stole i narysował na jednej kartce papieru cały szereg takich 
samych 
przedmiotów. Potem, na dalszym planie, umieścił zarysy kolejnych przedmiotów, 
tak że gdy się 
patrzyło na rysunek, od razu było widać, że przedstawia setki identycznych 
przyrządów.
Wysłaliśmy tę kartkę.
W odpowiedzi pojawiło się czternaście sztuk - dokładnie tyle, ile Lewis 
narysował w 
pierwszym rzędzie.
Widocznie Partner nie miał pojęcia o perspektywie. Linie, które Lewis narysował 
jako 
zarysy przedmiotów na dalszym planie, nic dla niego nie znaczyły.
Wróciliśmy do kuchni i wypiliśmy jeszcze kilka kolejek.
- Potrzebujemy tysięcy sztuk - rzekł Lewis, ściskając głowę rękoma. - Nie mogę 
siedzieć 
tutaj dzień i noc, szykując szkice.
- Może po prostu nie ma innego wyjścia - odparłem z satysfakcją.
- Nie wierzę, musi być jakiś inny sposób.
- A może narysować kilka przedmiotów i powielić rysunek? - zaproponowałem. - 
Moglibyśmy wtedy wysyłać mu powielone kopie setkami.
Nie przyszło mi to łatwo, jako że ciągle miałem przed oczami Lewisa wciśniętego 
w kąt 
kuchni, ślęczącego aż do końca życia wciąż nad jednym i tym samym rysunkiem.
- To świetny pomysł - rzekł Lewis, rozpromieniwszy się w jednej chwili. - To 
jest tak 
proste, że aż...
- Praktyczne, chciałeś powiedzieć - wtrąciłem. - Gdyby to było naprawdę proste, 
sam byś na 
to wpadł.
- Ja zostawiam takie rzeczy dla innych.
- I dobrze robisz!
Potrzeba nam było jeszcze trochę czasu i kolejnej butelki, żeby nieco ostudzić 
zapał.
Następnego dnia kupiliśmy powielacz, a Lewis zrobił staranny rysunek, na którym 
widniało 
dwadzieścia pięć przedmiotów. Wykonaliśmy sto kopii i wysłaliśmy je wszystkie 
przez biurko.
Poskutkowało. Mieliśmy zajęcie na kilka godzin, upychając napływające przyrządy 
gdziekolwiek, żeby zrobić miejsce dla następnych.
Obawiam się, że wtedy ani przez chwilę nie pomyśleliśmy o tym, co Partner 
chciałby dostać 
w zamian za swoje odkurzacze. Byliśmy tak podekscytowani, że po prostu nie 
wpadło nam do 
głowy, iż złożyliśmy pierwsze zamówienie hurtowe zamiast dotychczasowej wymiany 
pojedynczych okazów.
Ale następnego popołudnia wróciła cała sterta naszych powielaczowych rysunków, a 
na 
odwrocie każdej kartki Partner narysował dwadzieścia pięć podobizn medaliona 
przedstawiającego 
zebrę.
Tak więc stanęliśmy przed koniecznością zdobycia - bagatelka - dwóch i pół 
tysiąca 
breloczków z tą kretyńską zebrą.
Poszedłem do tego samego sklepu, w którym kupowaliśmy pierwszy wisiorek, ale 
wszystko, co mieli na składzie, to tylko dwa tuziny takich zebr. Powiedziano mi 
też, że nie mogą 
zamówić większej ilości, ponieważ seria tego typu wyrobów została zakończona.
Nazwa firmy wytwarzającej breloczki była wytłoczona na wewnętrznej stronie 
zapinki, 
toteż zaraz po powrocie do domu zamówiłem rozmowę zamiejscową.
Udało mi się w końcu doprosić do telefonu kierownika działu produkcji.
- Chodzi mi o ten breloczek, który produkujecie.
- Wytwarzamy ich całe miliony. O który dokładnie panu chodzi?
- Ten z wizerunkiem zebry. Przez moment panowała cisza.
- Ach tak, proszę chwilę poczekać. Wstrzymaliśmy już produkcję. Wie pan, w tej 
branży...
- Potrzebuję co najmniej dwa i pół tysiąca egzemplarzy.
- Dwa i pół tysiąca breloczków?
- Nie, wystarczą same wizerunki zebry.
- Chwileczkę, to jakiś kawał?
- To nie jest żart, proszę pana - odpowiedziałem. - Potrzebne mi są te wisiorki 
i mam zamiar 
uczciwie za nie zapłacić.
- Obawiam się, że nie mamy już takich w magazynie.
- A nie możecie ich wyprodukować?
- Na pewno nie dwa i pół tysiąca. Nie opłacałoby się nam przyjmować specjalnego 
zamówienia dla takiej ilości. Gdyby pan zamówił pięćdziesiąt tysięcy, wtedy 
moglibyśmy się 
dogadać.
- W porządku - odparłem. - Ile będę musiał zapłacić za pięćdziesiąt tysięcy 
sztuk?
Wymienił cenę i przez chwilę się targowaliśmy, jednak w mojej sytuacji nie 
mogłem 
ryzykować i przeciągać struny. Uzgodniliśmy ostatecznie cenę, która i tak była 
zbyt wysoka, jeśli 
wziąć pod uwagę fakt, że cały breloczek, to i znaczy zebra wraz z resztą 
drobiazgu, kosztował w 
sklepie zaledwie 39 centów.
- Proszę także zostawić otwarte zamówienie - powiedziałem na koniec. - Być może 
będziemy potrzebowali większej ilości.
- W porządku - odpowiedział. - Jeszcze tylko jedna rzecz. Czy byłby pan łaskaw 
powiedzieć, do czego jest panu potrzebne pięćdziesiąt tysięcy wisiorków?
- Owszem, byłbym - odparłem, po czym odłożyłem słuchawkę.
Zapewne pomyślał, że jestem nieźle stuknięty, ale co mnie to wówczas mogło 
obchodzić?
Musieliśmy czekać aż dziesięć dni na otrzymanie przesyłki, a ja odliczałem 
niemal każdą 
minutę tego czasu. Potem mieliśmy nieco roboty z rozmieszczeniem tego pod 
dachem, ponieważ, 
choć może się to wydać dziwne, pięćdziesiąt tysięcy zebr, nawet jeśli były to 
tylko wisiorki od 
breloczków, zajmowało trochę miejsca.
Ale na samym początku odliczyłem dwa i pół tysiąca sztuk i wysłałem je wszystkie 
za 
pośrednictwem mojego biurka.
Przez dziesięć dni, to znaczy od czasu, kiedy otrzymaliśmy odkurzacze, niczego 
nie 
wysyłaliśmy, ale nic też nie wskazywało na to, że nasz Partner zaczyna się 
denerwować. Nie 
miałem jednak ochoty wystawiać na próbę jego cierpliwości, bo mógłby zrobić coś 
niezbyt 
przyjemnego, chociażby przesłać nam jakiś ekwiwalent bomby, żeby wyrazić swoje 
rozczarowanie. Często się zastanawiałem, co on myślał przez cały ten czas, lecz 
nieodmiennie 
dochodziłem do wniosku, że zapewne podejrzewał jakieś oszustwo z naszej strony.
W ciągu tych dziesięciu dni zajmowałem się głównie wypalaniem ogromnej ilości 
papierosów i ogryzaniem paznokci, widziałem jednak, że Lewis także chodzi 
zaprzątnięty 
własnymi myślami, spodziewałem się więc, że wykombinował już jakiś sposób 
dystrybucji 
naszych odkurzaczy.
Kiedy go jednak o to zapytałem, popatrzył na mnie rozmarzonym wzrokiem.
- Wiesz, Joe, długo zastanawiałem się nad tym wszystkim.
- Tu chyba nie ma się nad czym zastanawiać - odparłem. - Musimy tylko uruchomić 
sprzedaż tego towaru.
- Ale kurz musi się przecież gdzieś podziewać!
- Kurz?
- Jasne, chodzi mi o kurz, który zbierają te odkurzacze. Pamiętasz, jak za 
jednym zamachem 
zebraliśmy pył cementowy z całego podwórza? Oddałbym wszystko, byle tylko się 
dowiedzieć, 
gdzie on zniknął. Samo urządzenie nie jest przecież aż tak duże, by gromadzić go 
w sobie. W 
środku nie zmieściłby się nawet cały kurz zbierany w ciągu jednego tygodnia w 
średniej wielkości 
domu. To mnie właśnie niepokoi: gdzie ten kurz się podziewa?
- Nic mnie to nie obchodzi. Ważne, że znika, prawda?
- To bardzo pragmatyczne podejście do sprawy - odparł z obrazą w głosie.
Stwierdziłem wówczas, że Lewis nie zrobił nic w kierunku dystrybucji towaru, 
musiałem 
więc sam się tym zająć.
Stanąłem jednak wobec podobnych problemów, z jakimi zetknęliśmy się już po 
przetestowaniu miernika emocji.
Nie mieliśmy ani patentu na odkurzacze, ani żadnej zastrzeżonej naiiwy. Nie było 
na nim 
firmowej nalepki ani jakichkolwiek innych danych o producencie. A gdyby ktoś 
mnie zapytał, jak 
to działa, nie potrafiłbym odpowiedzieć nic sensownego.
Wszystkie te mankamenty dokładnie wyliczył mi jeden z hurtowników, do którego 
się 
zwróciłem z prośbą o radę. Nie miałem innego wyjścia, jak roześmiać mu się w 
twarz i odejść.
Tego wieczoru Lewis i ja siedzieliśmy przy kuchennym stole, popijaliśmy piwo i 
żaden z 
nas nie miał powodów do zadowolenia. Ja widziałem w perspektywie mnóstwo 
problemów ze 
zbytem tych drobiazgów. Lewis, jak mi się wydawało, wciąż nie mógł przeboleć 
tego, że kurz 
znika bez śladu.
Udało mu się rozebrać jeden z tych odkurzaczy, ale mógł stwierdzić wyłącznie to, 
że 
wewnątrz generowany jest rodzaj nie znanego nam pola, niezbyt mocnego, ale na 
tyle silnego, by 
doprowadzić do szaleństwa cały sprzęt elektroniczny i wszystkie urządzenia 
pomiarowe, jakie 
znajdowały się w laboratorium. Gdy Lewis zauważył, co się stało, założył z 
powrotem pokrywę 
aparatu tak szybko, jak tylko mógł, i wszystko wróciło do normy. Pokrywa okazała 
się ekranem 
chroniącym przed wpływem tegoż pola.
- Kurz musi być wyrzucany do jakiegoś innego wymiaru - zakomunikował, sprawiając 
wrażenie psa myśliwskiego, który właśnie zgubił trop świstaka.
- Możliwe. Dla mnie równie dobrze mógłby być wyrzucany do jednej z mgławic 
pyłowych 
w dalekim kosmosie.
Potrząsnął głową.
- Nie opowiadaj takich rzeczy - rzekł. - Nie przypuszczam, by nasz Partner był 
do tego 
stopnia szalony, żeby sprzedawać nam urządzenia wysyłające nasz kurz prosto jemu 
pod nos.
- Chyba już wszystko ci się pomyliło. Właśnie Partner operuje w innym wymiarze. 
A jeśli 
istnieją dwa wymiary, jego i nasz, równie dobrze może ich być o wiele więcej. 
Partner na pewno 
stosował te odkurzacze do własnego użytku, może niekoniecznie do tego samego 
celu, ale, 
załóżmy, do pozbycia się pewnych rzeczy ze swego otoczenia, które były mu 
niepotrzebne. Nie ma 
więc wątpliwości, że musiał wysyłać je do jakiegoś innego wymiaru niż jego 
własny.
Siedzieliśmy tak, popijając piwo, a w mojej głowie krążyło coraz więcej strzępów 
teorii o 
wielu różnych wymiarach. Nie potrafiłem jej jednak złożyć w całość. Możliwe, że 
Lewis miał rację 
mówiąc, iż jestem pragmatykiem. Jeśli nie można czegoś ani zobaczyć, ani 
dotknąć, ani nawet 
domyślić się, jak to może wyglądać, to jak można być pewnym, że faktycznie 
istnieją jakieś inne 
wymiary? Ja nie miałem żadnej pewności.
Zaczęliśmy więc rozmawiać o sprzedaży naszych odkurzaczy i zanim jeszcze Lewis 
poszedł do domu, doszliśmy do zgodnego wniosku, że jedyne, co nam pozostało, to 
zabawić się w 
domokrążców. Zgodziliśmy się nawet na cenę: dwanaście i pół dolara za sztukę. 
Jedna zebra 
kosztowały nas cztery centy, sprzedawcom musieliśmy zapewnić dziesięć procent 
prowizji, dla nas 
pozostawał więc czysty zysk 11 dolarów i 21 centów od sztuki.
Zaniosłem do gazety ogłoszenie, że poszukujemy akwizytorów, i już następnego 
dnia 
mieliśmy kilku chętnych. Zatrudniliśmy ich na okres próbny.
Nasze odkurzacze szły jak ciepłe bułeczki! Wreszcie interes ruszył z kopyta!
Porzuciłem pracę i zajmowałem się wyłącznie marketingiem, Lewis natomiast tkwił 
nadal 
w swym laboratorium, usiłując rozpracować kolejne rupiecie z całego stosu, jaki 
otrzymaliśmy od 
Partnera.
Okazało się, że sprzedaż towarów wcale nie jest taką prostą sprawą. Trzeba było 
sporządzić 
dokładną mapę z podziałem na rejony dla poszczególnych sprzedawców. Stosowne 
dokumenty 
załatwialiśmy poprzez Rejonowe Biuro Handlu. Czasami musieliśmy nawet pomagać 
naszym 
pracownikom, kiedy ci przypadkiem znaleźli się w opałach i na przykład trafili 
do domu jakiegoś 
wiejskiego ordynusa. Ze sprzedażą było o wiele więcej problemów, niż 
kiedykolwiek mógłbym to 
sobie wyobrazić.
Ale po kilku miesiącach wszystko zaczęło iść jak z płatka. Kończyliśmy już 
sprzedaż w 
naszym stanie i zaczynaliśmy wysyłać ludzi do sąsiednich. Złożyłem zamówienie na 
następne 
pięćdziesiąt tysięcy zebr, zaznaczając, że oferta ma nadal pozostać otwarta, 
natomiast blat mojego 
biurka stał się niezwykle ruchliwym miejscem. Doszło w końcu do tego, że 
musiałem zatrudnić 
trzech ludzi na pełnych etatach i płacić im niezwykle wygórowane pensje, a ich 
jedynym 
obowiązkiem była obsługa wymiany odbywającej się za pośrednictwem biurka 
dwadzieścia cztery 
godziny na dobę, Przez osiem godzin wysyłaliśmy zebry w tamtą stronę, potem 
przez osiem godzin 
odbieraliśmy odkurzacze, potem znów wysyłaliśmy i znów odbieraliśmy... 
Jeśli nawet Partner miał jakiekolwiek zastrzeżenia co do naszej wymiany, to w 
każdym 
razie w żaden sposób tego nie okazywał. Wyglądało na to, że jest całkowicie 
usatysfakcjonowany, 
mogąc nam wysyłać swoje odkurzacze tak długo, jak długo w zamian otrzymywał 
zebry.
Sąsiedzi byli początkowo zdziwieni i nieco przestraszeni, w końcu jednak 
przywykli do 
wszystkiego. Gdybym tylko mógł przenieść się do jakiegokolwiek innego lokalu, 
uczyniłbym to 
natychmiast, ponieważ nasz dom bez reszty zmienił się w biuro i nie mieliśmy ani 
chwili na życie 
rodzinne. Lecz jeśli chcieliśmy utrzymać się na fali, musieliśmy tu zostać, było 
to bowiem jedyne 
miejsce, gdzie istniał kontakt z Partnerem.
Pieniądze płynęły nieprzerwanym strumieniem, a całe zarządzanie majątkiem wzięły 
na 
siebie Helen i Marge. Urząd podatkowy zasypywał nas dziesiątkami pism, ponieważ 
nie 
wykazywaliśmy żadnych kosztów produkcji, ale dopóki bez mrugnięcia okiem 
płaciliśmy wszelkie 
nakładane na nas podatki, nie mogli nam nic zrobić.
Lewis niemal wychodził z siebie, całkowicie zamknął się w laboratorium, nie 
udawało mu 
się jednak odkryć niczego innego, co by się nadawało do wykorzystania.
W dodatku od czasu do czasu wyciągał na światło dzienne problem tajemniczego 
znikania 
zbieranego przez odkurzacze pyłu. Już wkrótce miało się okazać, że nie bez 
powodu. Chyba po raz 
pierwszy w życiu jego zmartwienie nie było bezpodstawne.
Pewnego popołudnia, w kilka już lat od momentu rozpoczęcia sprzedaży odkurzaczy, 
pojechałem do miasta, żeby załatwić kilka formalności bankowych, z którymi Helen 
i Marge nie 
mogły sobie dać rady. Wracając nie zdążyłem nawet skręcić z ulicy na podjazd, 
kiedy zobaczyłem 
biegnącą w moim kierunku Helen. Była dosłownie szara, cała obsypana kurzem, na 
twarzy miała 
czarne zacieki i wyglądała na najbardziej rozwścieczoną kobietę, jaką 
kiedykolwiek widziałem.
- Musisz coś z tym zrobić, Joe! - wrzasnęła.
- Z czym?
- Z kurzem! On się po prostu wlewa do domu!
- Skąd się wlewa?
- Z... zewsząd!
Zauważyłem, że pootwierała wszystkie okna, a przez nie na podwórko wylewał się 
kurz, 
przypominający smugi czarnego dymu. Wysiadłem z samochodu i rzuciłem szybkie 
spojrzenie w 
jedną i drugą stronę ulicy. We wszystkich domach naszej dzielnicy były 
pootwierane okna i ze 
wszystkich kurz wypływał strumieniami; ludzie się pieklili, słychać było 
podniesione głosy kobiet.
- Gdzie jest Bili? - spytałem.
- Za domem.
Pobiegłem na tyły, zawołałem go i szybko wróciliśmy do samochodu.
Marge przeszła na naszą stronę ulicy i nietrudno było zauważyć, że jeszcze 
bardziej gotuje 
się z wściekłości niż Helen.
- Wsiadajcie do samochodu! - zawołałem.
- Co masz zamiar zrobić? - zapytała Marge.
- Zabrać Lewisa.
Musiałem powiedzieć to bardzo stanowczym tonem, gdyż wszyscy bez sprzeciwu 
zapakowali się do samochodu i odjechaliśmy stamtąd tak szybko, jak tylko było to 
możliwe.
Domy, zakłady, sklepy - wszystkie, które korzystały z naszych odkurzaczy - 
musiały 
zapełniać się teraz taką ilością kurzu, że wkrótce widoczność na ulicach 
odcięłaby nam drogę 
ucieczki.
Nawet w laboratorium Lewisa byłem zmuszony torować sobie drogę przez sięgającą 
mi 
kolan warstwę pyłu na podłodze, żeby dotrzeć do jego gabinetu. Przez cały czas 
trzymałem 
chusteczkę przy nosie, aby przypadkiem nie kichnąć.
Dopiero gdy zatrzasnęliśmy za sobą drzwi auta, mogliśmy choć trochę obetrzeć 
kurz z 
twarzy i odkasłać wszystko, co dostało się do naszych gardeł. Zwróciłem uwagę, 
że Lewis jest co 
najmniej o trzy odcienie bledszy niż zwykle, chociaż, jeśli mam być szczery, 
jego twarz zawsze 
przypominała mi kolorem niedopieczony pasztet.
- To przez te stworzenia z trzeciego wymiaru - rzekł z wściekłością. - Stamtąd, 
dokąd 
wysyłaliśmy cały nasz kurz. Znudziło im się wreszcie gromadzenie tego, 
stwierdzili więc, że odeślą 
go nam z powrotem.
- Opanuj się. Na razie musimy uciekać jedynie przed powszechną opinią, że cały 
ten 
bałagan to wina sprzedawanych przez nas odkurzaczy.
- Ale ja to sprawdzałem, Joe. Faktycznie. Kurz wylewa się tylko z tych budynków, 
w 
których posługiwano się naszymi odkurzaczami. W pozostałych nadal panuje spokój.
- Zatem nie zostaje nam nic innego, jak postarać się odesłać im ten cały kurz z 
powrotem.
Pokręcił głową.
- Nie mamy na to szans. Odkurzacze pracują teraz tylko w jedną stronę: od nich 
do nas. - 
Zakasłał i popatrzył na mnie wzrokiem wściekłego wilka. - Pomyśl przez chwilę! 
Kilka milionów 
domów, fabryk, sklepów, a w niektórych korzystano z naszego urządzenia przez 
okrągłe dwa lata! I 
co masz zamiar z tym zrobić, Joe?
- Musimy się gdzieś ukryć i poczekać, aż wrzawa umilknie.
Lewis, który był typem człowieka ściśle przestrzegającego litery prawa, 
prawdopodobnie 
miał przed oczami te niezliczone pozwy sądowe, jakie wkrótce zasypią nas istną 
lawiną. Mnie 
osobiście bardziej przerażała perspektywa zlinczowania przez wściekłe gospodynie 
domowe.
I to już cała historia. Ukrywaliśmy się do czasu, aż wrzawa przycichła, a ludzie 
zajęli się 
doprowadzaniem swoich domostw do porządku. Mieliśmy mnóstwo pieniędzy i mogliśmy 
spłacić 
większość z wniesionych skarg. Pozostało jeszcze do załatwienia trochę pozwów 
sądowych, ale 
jest ich już tylko kilkaset tysięcy sztuk. Poradzimy sobie z nimi stosunkowo 
szybko, jeśli tylko 
natrafimy na coś, co przyniesie nam podobny zysk jak odkurzacze.
Lewis pracuje bardzo ciężko, ale chyba nie dopisuje mu szczęście. A Partner nie 
daje znaku 
życia. Kiedy tylko odważyliśmy się wrócić do domu, poszedłem do gabinetu i 
popatrzyłem na 
biurko. Biała plamka zniknęła. Próbowałem kłaść tam różne przedmioty, ale bez 
efektu.
Dałbym wiele za to, żeby się dowiedzieć, co przestraszyło naszego Partnera. 
Przecież w tym 
czasie pojawiły się nowe pomysły rozszerzenia naszej działalności.
Choćby na przykład te okulary o różowych szkłach, które nazwaliśmy Soczewkami 
Szczęścia. Kiedy założy się je na nos, człowiek staje się szczęśliwy jak 
niemowlę. Pewnie każdy na 
tym świecie chciałby mieć takie okulary, aby przynajmniej na jakiś czas 
zapomnieć o swoich 
problemach. Przypuszczam, że moglibyśmy zbić na nich niezły majątek. Problem 
polega jedynie 
na tym, że nie mamy pojęcia, z czego zostały wykonane dziwne szkła, a teraz, 
kiedy Partner nie 
odpowiada, nie możemy zamówić u niego nawet najmniejszej dostawy.
Jeszcze jedna rzecz zaprząta moją głowę. Nie wiem, czy powinienem się tym 
martwić, nie 
mogę jednak przestać o tym myśleć.
Ciekaw jestem po prostu, co Partner zrobił z tymi kilkoma milionami wisiorków z 
zebrą, 
jakie mu wysłaliśmy.
ŚWIAT, KTÓRY IMIĘ MOŻE ISTNIEĆ
Ślady prowadziły w górę wzdłuż jednej skiby i schodziły w dół następną. W każdym 
rządku 
wszystkie sadzonki trawy vua były ścięte równo kilka centymetrów nad 
powierzchnią ziemi. Rabuś 
działał wyjątkowo metodycznie, nie niszczył gdzie popadło, lecz urządził sobie 
systematyczne 
żniwa w dziesięciu skrajnych rządkach w zachodnim krańcu pola. Najadłszy się do 
syta, zapewne 
wrócił do buszu. Musiało się to wydarzyć niedawno, gdyż drobiny gleby wciąż 
jeszcze osypywały 
się w zagłębienia będące śladami wielkich łap, głęboko odciśniętymi w dokładnie 
spulchnionej 
warstwie iłu.
Z głębi lasu dobiegał stukot dzięcioła penetrującego kolejny pień, a w dole, w 
porośniętych 
ciernistymi krzakami parowach, rozbrzmiewał chór świergotek powtarzających bez 
końca swą 
koszmarną poranną pieśń. Zanosiło się na niezwykle upalny dzień. Jak zawsze nad 
polem unosił się 
zapach wysuszonego na popiół iłu, a promienie wschodzącego słońca odbijały się w 
połyskliwych 
liściach drzew hula, co sprawiało, że busz zdawał się mienić, jakby był 
zapełniony tysiącami 
obracających się lusterek.
Gavin Duncan wyciągnął z kieszeni czerwoną chustkę i wytarł pot z twarzy.
- Nie, panie. Pan nie może tego robić - upierał się Zikkara, tubylec pełniący 
rolę nadzorcy. - 
Nie może pan zapolować na Cythę.
- A co mnie, u diabła, powstrzyma? - odparł Duncan po angielsku, a nie w 
miejscowym 
języku.
Zapatrzył się na ścianę buszu; olbrzymie tereny porośnięte były wiecznie zieloną 
trawą, 
kępami zarośli hula oraz ciernistymi krzakami i tylko gdzieniegdzie widniały 
skupiska karłowatych 
drzew. W dodatku teren przecinały zdradliwe parowy, a miejscami występowały 
bagniska i 
okresowo wysychające jeziorka.
Pomyślał, że wyprawa w głąb buszu musi być mordercza, nie powinna jednak zająć 
zbyt 
wiele czasu. Żarłoczny szkodnik prawdopodobnie odpoczywał gdzieś w pobliżu po 
nocnej uczcie i 
wytropienie go nie powinno zająć więcej niż godzinę. Jeśli jednak poważnie 
myślał o wytropieniu 
tego zwierzęcia, należało wyruszyć natychmiast.
- Niebezpiecznie - stwierdził Zikkara. - Nikt nie poluje na Cythę.
- No to będę pierwszy - rzekł Duncan, przechodząc na język tubylców. - Mam 
zamiar 
polować na każde zwierzę, które niszczy moje uprawy. Jeszcze kilka takich nocy i 
nie będę miał 
czego zbierać.
Wepchnął chustkę do kieszeni i nasunął głębiej kapelusz, chcąc osłonić oczy 
przed słońcem.
- To może być długi pościg, panie. Teraz jest pora skunów. Jeśli zaskoczy 
pana...
- Posłuchaj - przerwał mu Duncan. - Przed naszym przybyciem jednego dnia 
jedliście, a 
potem przez wiele dni głodowaliście. Teraz jecie codziennie. Leczenie też się 
wam podoba, bo 
przedtem, jeśli ktoś poważnie zachorował, musiał umrzeć. A teraz chory 
przychodzi do mnie, ja mu 
daję lekarstwo i on żyje dalej. Polubiliście także osiadły tryb życia, nie 
musicie już ciągle przenosić 
się z miejsca na miejsce.
- Panie, to wszystko bardzo się nam podoba - rzekł Zikkara. - Ale my nie 
polujemy na 
Cythę.
- Jeśli nie urządzimy polowania na Cythę, wszystko stracimy - wyjaśnił Gavin. - 
A jeżeli 
zbiory przepadną, zbankrutuję i będę musiał wyjechać. Co się wtedy stanie z 
wami?
- Będziemy sami obsiewali pola.
- Nie rozśmieszaj mnie - parsknął Duncan. - Wiesz dobrze, że gdybym całymi 
dniami was 
nie poganiał, żaden z was nawet by palcem nie kiwnął. Jeśli ja wyjadę, ty 
wrócisz do buszu. A teraz 
chodźmy przygotować się na polowanie.
- Ależ ta Cytha jest bardzo mała, panie! To młody okaz! Nie warto się trudzić, 
wstyd byłoby 
ją zabijać.
Pewnie niewiele mniejsza od rosłego ogiera, pomyślał Duncan, przyglądając się 
tubylcowi. 
On się wyraźnie boi, stwierdził w duchu. Boi się jak jasna cholera.
- Poza tym ona musiała być bardzo głodna, panie. Przecież nawet Cytha ma prawo 
do 
jedzenia.
- Ale nie kosztem moich upraw - oznajmił z naciskiem Gavin. - Chyba nie muszę ci 
tłumaczyć, dlaczego uprawiamy trawę vua, prawda? To cudowne lekarstwo. Jej 
jagody leczą tych, 
u których choroba zagnieździła się w głowie. Moi rodacy bardzo potrzebują tego 
lekarstwa, nawet 
nie masz pojęcia jak bardzo. A ponadto - wskazał ręką na niebo - tam płacą za 
nie wielkie sumy 
pieniędzy.
- Ależ, panie...
- Powiedziałem ci już - wycedził Duncan. - Albo znajdziesz mi przewodnika, który 
potrafi 
wytropić to zwierzę, albo możesz razem z całym plemieniem zwijać manatki. Znajdę 
sobie innych 
do pracy na farmie.
- Nie, panie! - wykrzyknął przerażony Zikkara.
- Wybieraj! - powiedział chłodno Gavin.
Ruszył z powrotem przez pole w stronę domu. Nie był to jeszcze prawdziwy dom, 
niewiele 
różnił się od lepianek tubylców. Ale Duncan obiecywał sobie, że jeśli uda mu się 
sprzedać większą 
partię trawy, postawi dom z prawdziwego zdarzenia: z dużym salonem, barem, 
basenem 
kąpielowym i ogrodem pełnym kwiatów - żeby wreszcie, po latach włóczęgi, 
zamieszkać pod 
własnym dachem, na swoich włościach, gdzie wszyscy, a nie tylko jedno marne 
plemię, będą go 
nazywać panem.
- Gavin Duncan, plantator - mruknął do siebie. 
Podobało mu się brzmienie tego tytułu: „Plantator z planety Layarda". Ale będzie 
mógł o 
tym zapomnieć, jeśli pozwoli, żeby Cytha przychodziła co noc i wyżerała jego 
drogocenną trawę 
vua.
Obejrzał się przez ramię. Zikkara zmierzał biegiem w kierunku wioski tubylców.
Stwierdził z satysfakcją, że jego bezceremonialne zachowanie przyniosło 
spodziewany 
efekt.
Zszedł z pola i ruszył przez podwórze w stronę domu. Na sznurku do bielizny 
wisiała 
nieruchomo w bezwietrznym powietrzu jedna z koszul Shotwella.
Co za cholerny facet, nachmurzył się Duncan. Całymi dniami kręci się po okolicy 
w 
otoczeniu gromadki tubylców, ciągle ma jakieś wątpliwości i tylko przeszkadza w 
pracach 
polowych. To fakt, że na tym polega jego praca, że właśnie w tym celu został tu 
przysłany przez 
Instytut Soqologii.
Gavin podszedł do baraku, pchnął drzwi i zanurkował do środka. Rozebrany do pasa 
Shotwell ochlapywał się wodą nad miską.
Jeden z tubylców, zatrudniony jako kucharz, krzątał się przy kuchni.
Duncan przemaszerował przez pokój i zdjął ze ściany sztucer dużego kalibru. Z 
trzaskiem 
go złamał, obejrzał komorę i po chwili zamknął z powrotem. Shotwell sięgnął po 
ręcznik.
- Co się stało? - zapytał.
- Cytha narobiła szkód.
- Cytha?
- To takie zwierzę - wyjaśnił Duncan. - Zeżarła dziesięć rządków trawy vua.
- Duże? Małe? Co to za zwierzę?
Tubylec zaczął nakrywać do śniadania. Gavin podszedł do stołu, położył sztucer 
na rogu i 
usiadł. Z olbrzymiego kutego dzbana rozlał do dwóch kubków tutejszy słonawy 
napój.
Boże, ile ja bym dał za filiżankę prawdziwej kawy! - pomyślał.
Shotwell przysunął sobie drugie krzesło.
- Nie odpowiedziałeś. Jak wygląda to zwierzę?
- Sam chciałbym to wiedzieć - mruknął Gavin.
- Nie wiesz? Sądziłem, że wybierasz się na polowanie. Chcesz wytropić to 
zwierzę, a nie 
wiesz, jak ono wygląda?
- Dam sobie radę, na pewno odnajdę Cythę, idąc po jej śladach. A gdy już dostanę 
ją w 
swoje ręce, oboje się przekonamy, jak ona wygląda.
- Wyruszasz sam?
- Tubylcy obiecali przysłać mi pomocnika zaprawionego w tropieniu dzikich 
zwierząt. Mają 
podobno jednego takiego, lepszego od każdego psa myśliwskiego.
- Zdaję sobie sprawę, że i tak masz przeze mnie wiele kłopotów, Gavinie, chociaż 
dotąd nie 
uskarżałeś się na mnie. Ale gdybym mógł ci w czymś pomóc, chętnie pójdę z tobą.
- We dwóch uwiniemy się znacznie szybciej niż we trzech. A musimy odnaleźć Cythę 
jak 
najprędzej, bo jeśli ona osiedli się tu na stałe, czeka nas wieloletnia walka ze 
szkodnikiem.
- W porządku. Mam nadzieję, że później mi o niej opowiesz. 
Duncan, z ustami pełnymi owsianki, machnął ręką w stronę Shotwella.
- To jakieś niezwykłe zwierzę, tubylcy panicznie się go boją. Na pewno słyszałeś 
jakieś 
legendy. Podobno Cytha jest nieśmiertelna. Miejscowi zawsze piszą jej nazwę z 
dużej litery, a 
wymawiają z niezwykłym szacunkiem. Podobne doniesienia napływają z różnych stron 
planety.
- I nikt do tej pory nie upolował Cythy?
- Nie słyszałem o podobnym wypadku. - Gavin poklepał kolbę sztucera. - Tym razem 
ja 
spróbuję wziąć ją na muszkę.
Jadł w pośpiechu, nabierając pełne łyżki owsianki i łamiąc wielkie kawałki 
czerstwego 
chleba, który leżał pokrojony od poprzedniego dnia. Upił z kubka trochę słonej 
lury i wzdrygnął się 
z obrzydzeniem.
- Któregoś dnia uzbieram wystarczającą ilość pieniędzy, żeby kupić sobie 
kilogram 
prawdziwej kawy - rzekł. Myślisz...?
- Po co masz płacić marżę przewozową? - odparł Shotwell. - Wyślę ci kawę, jak 
tylko 
wrócę na Ziemię.
- Sądzisz, że za przesyłkę zapłacisz mniej? - zapytał Duncan. - Wybij to sobie z 
głowy.
Przez jakiś czas jedli w milczeniu.
- Gonię w piętkę, Gavinie - odezwał się w końcu Shotwell. - Tubylcy są nawet 
skłonni do 
zwierzeń, ale z tego nic nie wynika.
- Ostrzegałem cię przecież, że niepotrzebnie tracisz czas. 
Shotwell z uporem pokręcił głową.
- Musi być jakieś wytłumaczenie, jakiś logiczny powód. Wszyscy twierdzą, że nie 
da się 
wyeliminować czynnika płci, a jednak to właśnie obserwujemy tutaj, na Layardzie. 
Łatwo też 
można wykazać, że gatunek, społeczność, czy nawet populacja całej planety nie 
może istnieć, jeżeli 
nie występują różnice płci, a tu właśnie mamy do czynienia z takim wypadkiem. 
Nic się nie dzieje 
bez przyczyny i ja muszę znaleźć wytłumaczenie.
- Odpocznij trochę - rzekł Duncan. - Nie denerwuj się niepotrzebnie. Dziś akurat 
nie mam 
czasu, żeby wysłuchać twojego wykładu.
- Nie irytuje mnie nawet tak bardzo brak podziału na płci, chociaż jest to 
niewątpliwą 
zagadką - kontynuował Shotwell. - Zachodzi tu wiele reakcji ubocznych będących 
konsekwencją 
braku zróżnicowania, a te są o wiele bardziej interesujące.
- Nie mam co do tego wątpliwości - mruknął Ga - vin. - Lecz jeśli pozwolisz...
- Przy braku płci nie mogą istnieć rodziny, a brak instytucji rodziny powoduje 
zarazem brak 
czynnika skłaniającego do gromadzenia się w plemiona. Tymczasem tubylcy mają 
zakorzeniony 
podział plemienny, regulowany odgórnie. Musi istnieć jakiś fundamentalny element 
organizacyjny, 
jakieś poczucie lojalności czy choćby niespotykana dotąd zależność będąca 
podstawą takiego 
braterstwa.
- Jakiego znów braterstwa? - Duncan zachichotał. - Powinieneś się wyrażać 
ściśle, a to nie 
jest ani braterstwo, ani siostrzeństwo. Najlepszym określeniem byłoby „torzeń - 
stwo".
Drzwi otworzyły się nagle i do środka wkroczył tubylec.
- Zikkara powiedział, że pan mnie potrzebuje - bąknął nieśmiało. - Nazywam się 
Sipar. 
Mogę tropić wszystkie zwierzęta oprócz wyjców, szczudłaków, długorożców i do - 
nowanów, gdyż 
te stanowią moje tabu.
- To świetnie - odparł Duncan. - Cieszę się, że Cytha nie jest twoim tabu.
- Cytha?! - jęknął tubylec. - Zikkara nie mówił, że mam tropić Cythę!
Gavin nie zwracał na niego uwagi. Wstał od stołu i podszedł do olbrzymiej 
skrzyni stojącej 
pod ścianą. Uniósł wieko, wyjął ze środka lornetkę, nóż myśliwski oraz pudełko 
nabojów. 
Następnie wyjął z szuflady kredensu skórzany mieszek i zaczął przesypywać do 
niego z puszki 
jakieś ziarna.
- To mamałyga - wyjaśnił zdumionemu Shotwel - lowi. - Racja myśliwska stosowana 
przez 
prymitywnych Indian północnoamerykańskich. Grubo zmielone, prażone ziarno jest 
właściwie 
bardzo mało pożywne, lecz w zadziwiający sposób pozwala człowiekowi utrzymać się 
na nogach.
- Czy to znaczy, że wybierasz się na dłuższą wyprawę?
- Może na całą noc? Jeszcze nie wiem. Ale nie ustanę, dopóki jej nie wytropię. 
Nie mogę 
sobie na to pozwolić. W ciągu zaledwie kilku dni oczyściłaby całe moje pole.
- Życzę powodzenia - rzekł Shotwell. - Ja zostaję na straży.
- Przestań się rozczulać nad sobą i chodź - rzucił Duncan oniemiałemu Siparowi.
Podniósł strzelbę, ułożył ją w zgięciu ramienia, kopniakiem otworzył drzwi i 
wyszedł. Sipar 
potulnie powlókł się za nim.
II
Gavin oddał pierwszy strzał dopiero późnym popołudniem tego samego dnia.
Jeszcze rankiem, w dwie godziny po opuszczeniu farmy, wykurzyli Cythę z jej 
legowiska w 
głębokim parowie, ale ukształtowanie terenu nie dawało szans na celny strzał. 
Duncan dostrzegł 
zaledwie olbrzymi czarny cień, który w mgnieniu oka zniknął w gęstych zaroślach.
Przez cały upalny dzień wędrowali śladami zwierzęcia. Sipar prowadził, a Gavin 
szedł za 
nim, uważnie rozglądając się na boki. Sztucer, w którego lufach odbijały się 
promienie słońca, 
trzymał bez przerwy w pogotowiu.
W którymś momencie zmuszeni byli skryć się na piętnaście minut, gdyż w pobliżu 
zjawił 
się potężny donowan. Porykiwał głośno, jakby szykował się do ataku, ale po 
kwadransie zmienił 
zdanie i oddalił się posuwistym galopem.
Duncan żegnał go z wdzięcznością. Zabicie tego giganta wymagałoby poświęcenia 
olbrzymiej ilości ołowiu, a donowan - mimo swej niezdarności - mógł być bardzo 
niebezpieczny, 
gdyby zaatakował w pełnym biegu. W ciągu dwudziestu lat od pierwszego lądowania 
na Layardzie 
w spotkaniach z tym potworem zginęło wielu łudzi.
Kiedy donowan uciekł, Gavin zaczął szukać Sipara. Znalazł go wreszcie, 
pogrążonego w 
głębokim śnie pod jednym z drzew hula. Obudził tubylca w niezbyt humanitarny 
sposób i ruszyli 
dalej.
Busz roił się od drobniejszych zwierząt, ale z ich strony nie groziło ludziom 
żadne 
niebezpieczeństwo.
Mimo swych początkowych obiekcji Sipar znakomicie odnajdywał ślady. Wyraźnymi 
drogowskazami była dla niego choćby zdeptana kępka trawy, złamana gałązka, 
poruszony kamień 
czy ledwie widoczny odcisk łapy. Posuwał się po tropie niczym mądry, znakomicie 
wyszkolony 
pies. Busz stanowił dla niego wyjątkowe środowisko, czuł się tutaj jak ryba w 
wodzie.
Kiedy słońce chyliło się już ku zachodowi, stanęli na szczycie rozległego, 
spłaszczonego 
wzniesienia. Duncan syknął na tubylca, a kiedy ten obejrzał się zdumiony, gestem 
nakazał mu się 
zatrzymać.
Sipar przykucnął. Mijając go, Gavin zauważył na jego twarzy wyraz śmiertelnego 
przerażenia. Rozszerzone źrenice spoglądały na niego z błagalną prośbą, a 
zarazem z odrobiną 
nienawiści. Tak jak wszyscy tubylcy, Sipar okazywał strach bez powodu. Ale myśli 
oraz uczucia 
dzikusów nie miały dla Duncana żadnego znaczenia. Liczyła się tylko ta bestia, 
przyczajona gdzieś 
w gąszczu przed nimi.
Ostatnie kilka metrów do krawędzi zbocza przebył czołgając się na brzuchu, z 
wyciągniętą 
przed siebie bronią, a ciężka lornetka obijała mu żebra. Żwawe, złośliwe insekty 
podrywały się z 
trawy i chmarą krążyły wokół jego ramion i głowy. Coś ukąsiło go w policzek.
Dotarł do najwyższego punktu wzniesienia i znieruchomiał, omiatając spojrzeniem 
rozciągający się przed nim krajobraz. Był dokładnie taki sam jak gdzie indziej - 
monotonna, 
pylista, lekko pagórkowata kraina, pocięta głębokimi parowami, które porastały 
cierniste, suche 
krzaki: kraina tchnąca przytłaczającą pustką.
Leżał przywierając do ziemi i wypatrywał jakiegokolwiek ruchu, najmniejszego 
cienia - 
czegokolwiek, co by nie pasowało do reszty otoczenia.
Nie dostrzegł jednak niczego. Równinę zalegała przedwieczorna cisza i spokój. 
Daleko, na 
horyzoncie, pasło się stado jakichś dużych zwierząt, ale nigdzie nie było śladu 
Cythy.
Nagle pochwycił kątem oka jakiś ruch, drobne poruszenie na stoku sąsiedniego 
wzgórza, 
mniej więcej w połowie drogi do szczytu.
Ostrożnie położył sztucer na ziemi i sięgnął po lornetkę. Przytknął ją do oczu i 
wodząc na 
boki przepatrywał tamto zbocze. Zwierzę znajdowało się w miejscu, gdzie 
wcześniej dostrzegł 
poruszenie.
Odpoczywało, spoglądając za siebie, w tę stronę, z której przyszło. Wypatrywało 
pierwszych oznak zbliżającej się pogoni. Duncan próbował określić wielkość 
zwierzęcia i jego 
wygląd, lecz kryło się ono w wysokiej trawie, za wałem ziemi, i trudno było 
rozpoznać 
jakiekolwiek szczegóły.
Odłożył lornetkę. Teraz, kiedy już zlokalizował Cythę, mógł ją dostrzec nawet 
gołym 
okiem.
Wyciągnął rękę i przysunął do siebie sztucer. Przycisnął kolbę do ramienia, 
ułożył się 
wygodniej na ziemi i po chwili naprowadził pajęcze nitki celownika na niewyraźny 
cel. W tej 
samej chwili zwierzę się podniosło.
Nie było wcale takie duże, jak początkowo sądził. Było rozmiaru ziemskiego lwa, 
może 
trochę większe. W niczym jednak nie przypominało króla sawanny. Było 
jednostajnie ciemne, 
dziwnie kanciaste, bryłowate niczym kupa surowej gliny; aż ciarki przeszły go po 
karku. Musiał 
powtórzyć w myślach, że mimo wszystko jest to silna, drapieżna bestia.
Ponownie wycelował broń, nitki skrzyżowały się pośrodku masywnego cielska. 
Nabrał 
głęboko powietrza, wstrzymał oddech i powoli zaczai naciskać spust.
Sztucer szarpnął, kolba uderzyła go w ramię, uszy wypełnił huk wystrzału. 
Zwierzę nie 
umknęło, ale też i nie padło. Zaczęło się po prostu roztapiać i po chwili 
całkowicie zniknęło w 
trawie.
- Trafione w punkt - podsumował Gavin. 
Szczęknął zamkiem. Pusta łuska odskoczyła w bok, stuknął podawacz i nowy nabój 
znalazł 
się w komorze.
Duncan leżał jeszcze przez chwilę i spoglądał na sąsiednie wzgórze. W miejscu, 
gdzie 
uprzednio stała Cytha, trawa falowała, jakby targana nagłym podmuchem wiatru - 
tyle że nie było 
żadnego wiatru. Poza tym dziwnym efektem nie zauważył żadnego śladu zwierzęcia. 
Był pewien, 
że jeśli Cytha nie podniosła się po strzale, powinna leżeć tam, gdzie upadła.
Stanął na nogi, wyciągnął chustkę i otarł twarz z potu. Posłyszał za plecami 
cichy odgłos 
kroków i odwrócił się szybko. Nadchodził tropiciel.
- Wszystko w porządku, Siparze - rzekł Gavin. - Nie musisz się już bać. 
Załatwione, 
możemy wracać do domu.
Ciężka i długa - o wiele dłuższa niż się spodziewał wyprawa dobiegła końca, ale 
zakończyła 
się sukcesem. Tylko to miało dla niego znaczenie, teraz już sadzonki trawy vua 
powinny być 
bezpieczne.
Schował chustkę do kieszeni i ruszył w dół zbocza, kierując się w stronę 
sąsiedniego 
wzgórza. Dotarł do miejsca, w którym padła Cytha, lecz znalazł jedynie trzy małe 
kawałki 
postrzępionego, poszarpanego futra z fragmentami mięsa, leżące na ziemi. Nic 
więcej.
Odwrócił się szybko, unosząc broń. Każdy nerw jego ciała był napięty do granic 
wytrzymałości. Gavin rozglądał się dokoła, wypatrując najlżejszego poruszenia, 
jakiegoś cienia - 
czegokolwiek, co barwą różniłoby się od naturalnych kolorów buszu, trawy i 
gleby. Lecz niczego 
takiego nie dostrzegł. Nieruchome powietrze nad zaroślami falowało od 
popołudniowego żaru. 
Duncan czuł jednak przez skórę, że gdzieś w pobliżu czai się niebezpieczeństwo.
- Sipar! - zawołał głośnym szeptem. - Uważaj! 
Tubylec stał bez ruchu, nie bacząc na nic. Przewrócił ślepiami tak, że było 
widać jedynie 
białka; na szyi wystąpiły mu ścięgna, jakby Sipar mimo woli usiłował walczyć z 
przerażeniem 
ściskającym mu gardło niczym stalowa obręcz.
Duncan obracał się powoli, trzymając wysunięty sztucer na wysokości brzucha. 
Przygarbił 
się, gotów unieść broń do oka w ułamku sekundy.
Ale nic się nie poruszyło. Nie było tu niczego poza rozpalonym niebem, trawą, 
kępami 
zarośli, brązowo - żółtą równiną ciągnącą się na pozór w nieskończoność.
Krok za krokiem Duncan powoli zszedł ze zbocza i wrócił na to miejsce, gdzie 
klęczący 
Sipar, pojękując głośno, kiwał się na boki i obejmował rękoma głowę, jakby 
chciał się utulić, 
odzyskać dawne poczucie bezpieczeństwa. 
Gavin zawrócił raz jeszcze na stok wzgórza, gdzie padła Cytha, i pozbierał 
pieczołowicie 
wszystkie kawałki poszarpanego mięsa. Z pewnością zostały wyrwane przez pocisk 
ze sztucera. 
Mięso było dziwnie miękkie, galaretowate, jakby bezpostaciowe. Duncan polował 
już od wielu lat, 
na różnych planetach, ale po raz pierwszy widział, żeby stalowy pocisk ze 
sztucera tylko 
powyrywał ze zwierzyny kawałki futra.
Odrzucił z powrotem zakrwawione strzępy w trawę i wytarł dłoń o spodnie. 
Podniósł się na 
nogi, dziwnie usztywniony.
Nigdzie w pobliżu nie znalazł żadnych śladów krwi, aż nie mógł uwierzyć, że 
zwierzę z 
raną postrzałową nie zostawiło wyraźnych plam posoki.
Kiedy tak stał, z mokrymi jeszcze palcami i błyszczącymi smugami na spodniach, 
poczuł 
pierwsze lodowate ukłucie strachu, jak gdyby momentalnie, prawie 
niedostrzegalnie, lęk zostawił 
takie same krwiste ślady w jego duszy.
Odwrócił się na pięcie i ruszył z powrotem. Podszedł do tubylca i silnie nim 
potrząsnął.
- Przestań się mazać - powiedział.
Sądził, że strach Sipara może się przeobrazić w zaślepiające, straszliwe 
przerażenie, lecz 
jego obawy były płonne.
Tubylec powoli podniósł się na nogi i spojrzał mu w twarz. W jego oczach 
pojawiły się 
jakieś dziwne błyski.
- Idziemy - rzucił Duncan. - Mamy mało czasu. Zaczynaj krążyć i szukaj tropu, ja 
będę cię 
osłaniał.
Popatrzył na słońce: do zachodu zostało jakieś półtorej, najwyżej dwie godziny. 
Mieli 
jeszcze szansę odnaleźć ranne zwierzę przed nastaniem nocy.
Sipar ponownie trafił na ślad dobry kilometr od wzgórza. Ruszyli tropem Cythy, 
ale tym 
razem o wiele ostrożniej, jako że za każdym głazem, krzakiem czy większą kępą 
trawy mogła czaić 
się ranna bestia.
Gavin był już u kresu wytrzymałości, zrobił się niezwykle drażliwy. 
Niejednokrotnie 
wyruszał na dłuższe nawet wyprawy, piesze wędrówki nie były dla niego niczym 
nowym. Nie miał 
też żadnych powodów do zdenerwowania, przeczuwał jednak czyhające 
niebezpieczeństwo. Co 
prawda, nieraz stawał z nim twarzą w twarz i ze spokojem wychodził dotychczas 
cało. Powodem 
jego napięcia były chyba niesamowite opowieści tubylców o charakterze Cythy, 
które do tej pory 
traktował jak zabobonną paplaninę.
Ścisnął mocniej sztucer i przyspieszył kroku.
Nie mogą istnieć nieśmiertelne zwierzęta, powtarzał w myślach.
Pół godziny przed zachodem słońca, kiedy dotarli na brzeg oczka wypełnionego 
słonawą 
wodą, zarządził odpoczynek. Praktycznie było już za ciemno na celny strzał. 
Postanowił o świcie 
ruszyć znowu tropem Cythy, a do tego czasu zwierzę powinno zatracić czujność, 
odczuć trudy 
ucieczki, stać się powolne i osłabione - a może nawet paść od rany.
Gavin nazbierał gałęzi i pod osłoną gęstwiny krzaków cierniowych rozpalił 
ognisko. Sipar 
odkręcił manierki i na wyciągnięcie ręki od brzegu napełnił je tuż pod 
powierzchnią wody. Płyn był 
ciepły i miał obrzydliwy smak, lecz pozbawiony zawiesin dał się jakoś pić i 
gasił pragnienie.
Słońce zaszło i szybko zapadły ciemności. Pozbierali więcej chrustu z 
wyschniętych 
krzaków i poukładali go w stosy w pobliżu ogniska.
Gavin sięgnął do kieszeni po woreczek z mamałygą.
- A oto i kolacja - rzekł do Sipara.
Tubylec złożył dłonie w łódeczkę i Duncan odsypał mu część ziaren.
- Dziękuję, panie - mruknął. - Żywicielu.
- Co takiego? - zapytał Duncan, do którego w pierwszej chwili nie dotarło 
znaczenie tego 
słowa. - Spróbuj - rzekł, mile połechtany. - Niedużo tego, ale skutecznie 
regeneruje siły, a tego nam 
właśnie najbardziej potrzeba.
Żywiciel! Też coś, pomyślał. Pewnie Sipar chce mnie urobić. Zaraz powinien 
zacząć 
błagać, aby przerwać to głupie polowanie i wracać do domu.
Z drugiej strony, jeśli się dobrze zastanowić, rzeczywiście był żywicielem tego 
plemienia 
bezpłciowych istot. Dzięki Bogu, na ubogich czerwonych glebach Layarda zboża 
rosły dobrze, 
można było stosować najszlachetniejsze, stare odmiany, wyhodowane w Ameryce 
Północnej. Na 
Ziemi wykarmiano nimi zwierzęta, a z mąki wypiekano znakomite pieczywo. Także 
tutaj, na 
Layardzie, zboże stanowiło podstawowe pożywienie tej gnuśnej hołoty, która 
ciągle jeszcze ze 
sceptycyzmem, okrągłymi ze zdumienia oczami patrzyła, jak bezsensownie marnuje 
się czas, siejąc 
ziarno w celu zdobycia pożywienia, zamiast poświęcić go na zbieranie dzikich 
płodów leśnych.
Stare zboża z Ameryki Północnej rosnące obok trawy vua z Layarda - podobnie 
miały się tu 
wszystkie sprawy. Coś tam pochodziło z jednej planety, coś innego z drugiej, a 
jeszcze coś innego 
z trzeciej; w ten sposób rodziła się olbrzymia konfederacja kosmiczna, 
autentyczna cywilizacja 
galaktyczna, która - może za jakieś dziesięć tysięcy lat - powinna osiągnąć 
znacznie wyższy etap 
rozwoju, zwłaszcza w dziedzinie wzajemnego zrozumienia i tolerancji.
Nasypał sobie w garść trochę mamałygi, po czym schował woreczek z powrotem do 
kieszeni.
- Siparze!
- Tak, panie?
- Nie bałeś się dzisiaj donowana, kiedy ten chciał nas zaatakować?
- Nie, panie. Donowan nigdy by mi nie uczynił krzywdy.
- Aha. Mówiłeś, że donowan jest twoim tabu. Czy to możliwe, żebyś ty był również 
tabu dla 
donowana?
- Tak, panie, boja wychowałem się razem z donowanem.
- Rozumiem - mruknął Duncan.
Wsypał garstkę prażonych ziaren do ust, pociągnął z manierki łyk słonawej wody i 
w 
zamyśleniu zaczął przeżuwać papkę.
Mógłby pytać dalej, próbować się dowiedzieć, dlaczego i gdzie Sipar wychowywał 
się 
razem z donowanem, ale nic by mu to nie dało. Z pewnością by zabrnął w taki sam 
ślepy zaułek, w 
jakim nieodmiennie kończył wszelkie pytania skołowany Shotwell.
Jestem przekonany, że co najmniej połowa ich odpowiedzi ma za zadanie 
wyprowadzić nas 
w pole, pomyślał.
Cóż za fantastyczna banda odmieńców! Nie istniał u nich podział na mężczyzn i 
kobiety, 
wszyscy byli jakby bezosobowi. A w dodatku nigdy nie przechodzili okresu 
niemowlęctwa. 
Owszem, w lepiankach spotykało się dzieci, ale najmłodsze miały po osiem, 
dziewięć lat. A jeśli 
nie widywało się noworodków, to skąd brały się te ośmiolatki?
- Przypuszczam, że szczudłaki, wyjce i inne zwierzęta, które są twoim tabu, 
również 
wychowywały się razem z tobą.
- Dokładnie tak, panie.
- Więc musieliście mieć jakiś wspólny teren zabaw. Żuł nadal mamałygę, 
spoglądając w 
ciemność, poza krąg światła rzucanego przez ognisko.
- Coś jest w buszu, panie.
- Nic nie słyszałem...
- Cichy stukot. Coś biegnie w tę stronę.
Duncan nastawił uszu. Stwierdził, że Sipar nie kłamie - z zarośli dobiegał 
szelest biegnącej 
gromady niewielkich stworzeń.
- To chyba myszy - rzekł.
Przełknął w końcu mamałygę i upił jeszcze trochę wody, omal się nie krztusząc.
- Idź spać - powiedział, tłumiąc targające nim dreszcze. - Obudzę cię później. 
Teraz pójdę 
złowić parę ślepaków.
- Panie - odrzekł Sipar. - Zostanę przy panu do końca.
- Świetnie - rzekł Gavin. - To miło z twojej strony.
- Zostanę aż do śmierci - przyrzekł uroczystym tonem tubylec.
- Daj spokój.
Podniósł sztucer i ruszył w stronę bajorka.
Nocna cisza podkreślała jeszcze wrażenie pustki, jaka wypełniała otaczającą ich 
krainę. W 
tej pustce realne zdawały się jedynie ognisko, lustro wody i małe, myszopodobne 
stworzonka 
buszujące w zaroślach.
No i oczywiście Sipar, który leżał z podwiniętymi nogami przy ogniu i chyba 
zapadł już w 
sen. Nagi, nie używający żadnej broni - zupełnie jak zwierzę, jak praczłowiek, 
czasami całkowicie 
nieobliczalny. Rano na samą myśl o Cythach trząsł się ze strachu, a mimo to ani 
na chwilę nie 
zgubił tropu; kiedy huknął strzał, ogarnięty przerażeniem padł na kolana, 
później zaś stwierdził, że 
jest gotów nawet na śmierć.
Duncan wrócił do ogniska i delikatnie trącił tubylca nogą. Sipar natychmiast 
otworzył oczy.
- Kogo miałeś na myśli? - zapytał Gavin. - O czyjej śmierci mówiłeś?
- O naszej, oczywiście - odparł tamten i błyskawicznie usnął z powrotem.
III
Duncan nie zauważył nadlatującej strzały, usłyszał jedynie świst, poczuł podmuch 
powietrza na szyi i grot utkwił w pniu drzewa obok jego głowy.
Natychmiast uskoczył i skrył się za olbrzymim stosem głazów. Niemal 
instynktownie 
przełączył sztucer na automatyczne naprowadzanie na cel.
Wychylił się ostrożnie zza kamieni i rozejrzał dokoła. Nie zauważył niczego 
podejrzanego. 
Drzewa hula pobłyskiwały w promieniach słońca, a szary, ciernisty busz wydawał 
się martwy. 
Jedyny ruchomy cel stanowiły trzy szczudłaki maszerujące z gracją w odległości 
pół kilometra.
- Sipar! - szepnął.
- Jestem tutaj, panie.
- Nie wychylaj się, on wciąż tu jest.
Nieznany napastnik musiał się czaić gdzieś w pobliżu, czekając na sposobność do 
wypuszczenia następnej strzały. Duncan poczuł dreszcz, kiedy przypomniał sobie 
moment, gdy 
strzała przelatywała tuż obok jego gardła. Wyobraził sobie ów idiotyczny rodzaj 
śmierci - gdzieś w 
zapadłym końcu wszechświata leżał człowiek z gardłem przeszytym strzałą, a 
śmiertelnie 
przerażony tubylec gnał co sił w nogach do swego domu.
Ponownie przełączył kontrolkę sztucera na celowanie ręczne, obszedł stertę 
głazów i ruszył 
biegiem w kierunku kępy drzew rosnących na szczycie niewielkiego wzniesienia. Po 
chwili dopadł 
jej; znajdował się teraz w bok od tego miejsca, skąd przypuszczalnie została 
wypuszczona strzała.
Sięgnął po lornetkę i zlustrował teren. I tym razem niczego nie zauważył. 
Widocznie 
strzelec w mgnieniu oka opuścił niebezpieczny rejon.
Wolnym krokiem wrócił pod drzewo, w którym tkwiła strzała z grotem głęboko 
wbitym w 
pień. Chwycił ją i po krótkich zmaganiach wyciągnął z drzewa.
- Możesz już wyjść! - zawołał do Sipara. - W pobliżu nie ma nikogo.
Strzała była niewiarygodnie prymitywna. Nie opierzony koniec wyglądał tak, jakby 
patyk 
przycięto do odpowiedniej długości ostrym brzegiem kamienia. Zamiast grota 
widniał nie 
obrobiony krzemień, zapewne wydobyty z brzegu lub z wyschniętego łożyska 
strumienia, 
nieporadnie przywiązany do drzewca twardym, sprężystym włóknem, oderwanym z kory 
drzew 
hula.
- Rozpoznajesz to? - zapytał Sipara.
Tubylec wziął strzałę w rękę i obejrzał ją dokładnie.
- To nie z mojego plemienia.
- Pewnie, że nie z twojego. Twoi pobratymcy raczej by do nas nie strzelali. 
Myślisz, że to 
wyrób innego plemienia?
- Bardzo prymitywna strzała.
- Sam widzę. Ale mogła mnie uśmiercić równie skutecznie jak każda inna. Czy ją 
rozpoznajesz?
- Żadne plemię nie robi takich strzał - zawyrokował po chwili zastanowienia 
Sipar.
- Może więc jakieś dziecko?
- A cóż dziecko miałoby robić tu, w głębi buszu?
- Tak, masz rację - mruknął Gavin.
Wziął strzałę z powrotem i zaczął ją powoli obracać między palcami. W jego 
myślach 
zrodziło się straszliwe podejrzenie. Zdrowy rozsądek podpowiadał mu, że to 
niemożliwe. Gotów 
był posądzić się nawet o udar słoneczny, który stał się przyczyną tak 
niedorzecznych przypuszczeń.
Przykucnął i bezmyślnie wbił grot strzały w ziemię.
- Siparze, czy możesz mi powiedzieć, co wiesz o Cythach?
- Nie wiem nic, panie. Boję się ich, to wszystko.
- Zostajemy tutaj. Jeżeli istnieje coś, o czym wiesz, coś, co by nam ułatwiło...
Zaczynał być zły na siebie; jeszcze chwila i zacznie błagać tego dzikusa. Nie 
wolno mu 
posunąć się aż tak daleko, nie powinien był w ogóle zadawać tego pytania.
- Nie wiem nic - powtórzył Sipar.
Gavin odrzucił strzałę i podniósł się na nogi. Zacisnął mocniej palce na broni.
- Ruszamy - rzekł.
Z tyłu popatrzył na biegnącego truchtem Sipara. Cholerny mały śmierdziel, 
pomyślał. Na 
pewno wie dużo więcej, niż chce powiedzieć.
Szli tak aż do południa. Dzień wydawał się Duncanowi jeszcze bardziej suchy i 
upalny niż 
poprzedni. W powietrzu wyczuwało się jakieś dziwne napięcie czy też cień 
fatalizmu. Postanowił 
jednak nie zwracać na to żadnej uwagi. Gdyby w tym bezludnym kraju poddać się 
tego typu 
nastrojom, można by jedynie siebie winić za wszystko, co się wydarzy.
Tropienie szło im znacznie trudniej. Poprzedniego dnia Cytha po prostu uciekała 
najłatwiejszą drogą, starając się tylko trzymać jak najdalej od ludzi i ujść 
obławie. Teraz zaczęła 
kluczyć. Często dla zmylenia wracała na swój stary ślad. Dwukrotnie tego 
popołudnia doszczętnie 
tracili z oczu tropy i dopiero po dłuższych poszukiwaniach Siparowi udawało się 
je odnaleźć - za 
drugim razem o całe dwa kilometry od miejsca, gdzie ślady urywały się nagle, jak 
gdyby zwierzę 
po prostu rozpłynęło się w powietrzu.
Owo znikanie śladów trapiło Duncana bardziej, niż chciałby się do tego przyznać. 
Tropy 
nigdy nie znikają całkowicie, a już na pewno nie w takim terenie i przy tak 
sprzyjającej pogodzie, 
powtarzał w myślach. Coś tu było nie w porządku, ale nie miał pojęcia co. 
Prawdopodobnie 
wiedział to Sipar, ale ten nie chciał puścić pary z ust.
Gavin uważnie przyglądał się tropicielowi, lecz nie zauważył niczego 
podejrzanego. 
Tubylec pracował uczciwie, wykonywał powierzone mu zadanie niczym dobrze 
wyszkolony i 
wierny pies.
Późnym popołudniem dotarli do miejsca, gdzie równina, którą dotychczas 
przemierzali, 
zaczynała dość stromo opadać. Stanęli w końcu na krawędzi wysokiego urwiska. Pod 
nimi 
rozciągały się gęste, nieprzebyte lasy i przedzierająca się przez nie, szeroka 
rzeka.
Zmiana otoczenia była tak niespodziewana, że Gavin poczuł się, jakby nagle 
przeniesiono 
go między zupełnie inne, znacznie okazalsze dekoracje.
Tej krainy nie oglądał przed nim chyba żaden Ziemianin. Nie istniała jakakolwiek 
wzmianka na temat lasów rozciągających się na zachodzie, pomiędzy nie kończącymi 
się 
płaskowyżami porośniętymi buszem. Prawdopodobnie mogli je widzieć tylko 
kosmonauci lądujący 
na planecie, choć może z wysokości nie zwrócili uwagi na plamę, niewiele tylko 
różniącą się barwą 
od reszty globu.
Ale dla ludzi, którzy osiedlili się na Layardzie, dla planetologów, handlarzy, 
geologów i 
myśliwych, ten fakt miał olbrzymie znaczenie.
A to właśnie ja pierwszy odkryłem te lasy, pomyślał z dumą Gavin.
- Panie!
- O co chodzi?
- Tam! Skun!
- Nie...
- Tam, panie! Za rzeką!
Dopiero teraz Duncan dostrzegł lekkie zamglenie na tle błękitnego nieba doliny, 
kłąb barwy 
miedzi przemieszczający się dość szybko. Po chwili doleciał go ryk żywiołu, 
wyczuwalny bardziej 
jako wibracja powietrza niż jakiś określony dźwięk.
Patrzył zafascynowany, jak skun wędruje wzdłuż rzeki, z furią przedzierając się 
przez las. 
Nagle skręcił, dopadł wstęgi rzeki i przez chwilę mogło się wydawać, że ta 
zmieniła kierunek: 
srebrzysty słup wody pomknął w stronę nieba.
Za chwilę - równie szybko jak się pojawił - skun ucichł. Jedynie wyrzucane w 
górę drzewa 
znaczyły drogę, którą oddalała się szalejąca trąba powietrzna.
Rankiem, jeszcze na farmie, Zikkara ostrzegał go przed skunami. To był ich 
sezon. Gdyby 
człowiek znalazł się w zasięgu żywiołu, nie miałby żadnych szans przeżycia.
Duncan odetchnął głęboko.
- Niedobrze - mruknął Sipar.
- Tak, bardzo źle.
- Nadchodzi błyskawicznie, bez ostrzeżenia.
- A co ze śladami? - zapytał Gavin. - Czyżby Cytha...?
Sipar ponuro pokiwał głową.
- Czy dotrzemy tam przed zapadnięciem zmroku?
- Chyba tak - odparł tubylec.
Poszło im jednak znacznie gorzej, niż myśleli. Dwukrotnie dawali się nabrać na 
fałszywy 
trop, prowadzący wprost ku otwierającym się znienacka kilkudziesięciometrowym 
przepaściom. Za 
każdym razem musieli wspinać się z powrotem na krawędź urwiska i szukać innej 
drogi.
Kiedy stanęli wreszcie u stóp skarpy, słońce skryło się już za horyzontem i 
trzeba było w 
pośpiechu rozpalać ognisko. Nie znaleźli wody, ale mieli jej jeszcze trochę w 
manierkach, musieli 
się więc tym zadowolić.
Po skromnym posiłku z mamałygi Sipar zwinął się w kłębek i niemal natychmiast 
zasnął.
Duncan usiadł, oparł się plecami o głaz, który zapewne dawno temu stoczył się ze 
zbocza, 
jako że prawie do połowy był zagrzebany w ziemi osadzającej się wokół niego 
przez setki lat.
Minęły dwa dni, pomyślał.
Czyżby miało się okazać, że w opowieściach szeptanych na ucho, które krążyły od 
wsi do 
wsi, tkwi jakieś ziarno prawdy? Mówiono, że szkoda czasu na tropienie Cythy, 
ponieważ zwierzę 
to jest nieśmiertelne.
Bzdura, stwierdził w duchu. To prawda, że polowanie nie było łatwe, tropienie 
szło z 
trudem, a Cytha okazała się zwierzęciem niezwykle przebiegłym, wręcz 
nieuchwytnym. Od czasu 
kiedy zniknęła po strzale poprzedniego dnia, bez przerwy usiłowała wyprowadzić 
ich w pole. A 
jeśli udawało jej się to przez cały długi dzień, to dlaczego nie stosowała 
podobnych sztuczek już na 
początku polowania? Co w takim razie szykowała na jutro?
Gavin potrząsnął głową. Wydawało mu się to niemożliwe, żeby zwierzyna potrafiła 
wymknąć się wszelkim obławom. Miał wrażenie, że przegrywa tę rywalizację z 
upiornym, zdjętym 
strachem zwierzęciem, które wcale nie zachowywało się jak przerażona bestia, 
lecz działało z pełną 
rozwagą i determinacją. To go zafrapowało.
Z daleka, z zachodu, od strony lasu i rzeki dobiegł śmiech i wrzaski gromady 
wyjców. 
Duncan położył sztucer pod głazem i wstał, aby dorzucić drew do ogniska. 
Zapatrzył się w 
ciemność na zachodzie, nasłuchując rosnącej wrzawy. Skrzywił się i bezmyślnie 
zanurzył palce we 
włosach. Miał cichą nadzieję, że wyjce będą się trzymały z dala od ludzi. 
Towarzystwo tych 
zwierząt wcale nie było im potrzebne.
Za jego plecami jakiś kamyk stoczył się ze zbocza i stuknął o ziemię w pobliżu 
ogniska.
Duncan odwrócił się błyskawicznie. Ocenił, że rozbicie obozu tak blisko skarpy 
było 
głupotą. Gdyby runął jakiś większy głaz, może nawet by nie zdążyli uciec.
Stał nasłuchując. Zapanowała cisza, nawet wyjce nieoczekiwanie umilkły. Ten 
jeden 
staczający się kamyk zjeżył mu włosy na głowie; powinien był mocniej trzymać się 
w ryzach.
Wrócił do głazu. Kiedy się schylał, by podnieść broń, na górze rozległ się jakiś 
rumor. 
Duncan skoczył na nogi, usiłując cokolwiek dostrzec na tle skarpy zasłaniającej 
pół 
rozgwieżdżonego nieba. Szum przybierał na sile!
Gavin jednym skokiem znalazł się u boku Sipara. Schylił się, chwycił go za rękę 
i postawił 
na nogach. Tubylec natychmiast otworzył oczy, odbił się w nich blask płomieni.
Szum przeszedł już w huk. Słychać było ciężkie, głuche uderzenia, jakby z góry 
staczały się 
olbrzymie głazy, a tło stanowił głośny szum osuwającej się wielkiej masy ziemi 
oraz żwiru.
Sipar wyrwał rękę z uścisku Duncana i dał nura w ciemność. Gavin skoczył za nim.
Pędzili, potykając się w mroku nocy, a za ich plecami potężniał hałas 
spadających i 
podskakujących kamieni. Huk zdawał się bez granic wypełniać otaczające ich 
ciemności. Duncan, 
któremu wyobraźnia dodawała sił, niemal odczuwał na plecach silne podmuchy 
powietrza 
wywołane osuwaniem się gruntu, uderzenia pędzących szybciej od niego kamieni 
oraz dotyk 
lawiny miałkiej ziemi, w której jakby zaczynały mu grzęznąć stopy.
Za nimi podniosła się wielka chmura kurzu, która wkrótce ich dogoniła i 
pochłonęła. Biegli 
jednak dalej, potykając się i krztusząc. Gdzieś z lewej strony, z hukiem, jak 
gdyby leniwie, zarył 
się w ziemię ogromny kawał skały.
Rumor umilkł po chwili. Słychać było jeszcze tylko drobne postukiwania 
mniejszych 
kamyków, które nadal staczały się ze zbocza.
Duncan stanął i obejrzał się do tyłu. Ogniska nie było widać; z pewnością 
zostało zaduszone 
setkami ton spiętrzonej ziemi. Gwiazdy przygasły, zasłonięte wielką chmurą pyłu 
unoszącego się w 
powietrzu.
Usłyszał obok siebie ciężki oddech Sipara. Wyciągnął rękę i zaczął macać na 
ślepo, nie 
mogąc przebić wzrokiem ciemności. W końcu trafił na tamtego, chwycił go za ramię 
i przyciągnął 
do siebie.
Tubylec dygotał ze strachu. - Już wszystko w porządku - mruknął Duncan.
Rzeczywiście nic się nie stało: sztucer trzymał w garści, zapasowa amunicja i 
nóż tkwiły 
bezpiecznie w pasie, a woreczek z mamałygą znajdował się w kieszeni. Stracili 
jedynie manierki z 
wodą, a także ognisko.
- Będziemy musieli ukryć się gdzieś na resztę nocy - powiedział. - W pobliżu 
grasuje stado 
wyjców.
Ogarniały go najgorsze przeczucia, a strach powoli zaciskał palce na jego 
gardle. Gavin 
próbował z nim walczyć, lecz ten zdawał się niepokonany, jak gdyby tkwił 
korzeniami poza 
zasięgiem jego świadomości.
Sipar wziął go za rękę.
- Kępa krzaków, panie. Tutaj, niedaleko. Możemy się schować w gąszczu, tam wyjce 
nas 
nie dosięgną.
Znosząc istne tortury, wśliznęli się do środka dużej kępy ciernistych krzewów.
- Przecież wyjce są twoim tabu - przypomniał sobie nagle Duncan. - Czemu więc 
się ich 
boisz?
- Boję się głównie o ciebie, panie. O siebie tylko troszkę. Wyjce mogły 
zapomnieć. Nie 
wiem, czy poznają mnie po tylu latach. Tu będzie zawsze bezpieczniej.
- Na pewno masz rację - przyznał Gavin. 
Wkrótce nadciągnęła horda wyjców i obsiadła całą kępę zarośli. Zwierzęta 
próbowały 
dostać się, czy chociażby sięgnąć do ludzi, lecz w końcu zrezygnowały i uciekły.
Rankiem Duncan i Sipar ruszyli na szczyt urwiska, wspinając się po kamieniach i 
setkach 
ton ziemi, które leżały na miejscu ich niedawnego obozowiska. Poszli następnie 
wzdłuż potoku, 
którego bieg został przerwany przez osuwisko. Wdrapali się po zboczu i wkrótce 
stanęli na 
płaskowyżu, w miejscu wczorajszej katastrofy.
Odnaleźli zagłębienie, w którym spoczywał olbrzymi głaz. Ziemia od strony skarpy 
została 
podkopana w taki sposób, aby umożliwić skale stoczenie się po zboczu i 
pociągnięcie za sobą 
mniejszych kamieni oraz żwiru.
A wszędzie dokoła widniały głęboko odciśnięte ślady łap Cythy.
IV
Stało się oczywiste, że przestali już brać udział w polowaniu - przerodziło się 
to w walkę na 
śmierć i życie: zabić albo zostać zabitym. O ile wcześniej można się było 
jeszcze wycofać, teraz 
nie istniała już droga odwrotu. To szaleństwo dawno wykroczyło poza ramy sportu, 
w których 
obowiązuje prawo litości.
- Zaczyna się to, co lubię - mruknął Duncan do siebie. 
Czule przeciągnął dłonią po kolbie sztucera. W oksydowanej stali luf odbijały 
się pierwsze 
promienie wschodzącego słońca. Żeby choć mieć okazję do jeszcze jednego strzału, 
pomyślał; 
tylko jedną okazję. Tym razem nie chybi. Nie odnajdzie - ku swemu zdumieniu - 
zaledwie trzech 
skrawków mięsa i sierści leżących w trawie.
Osłonił oczy przed oślepiającym światłem słońca wiszącego nisko nad rzeką i 
popatrzył na 
Sipara myszkującego nad brzegiem.
Tubylec po chwili podniósł się na nogi i podbiegł do niego.
- Ona przeszła - zakomunikował. - Pewnie wlazła w wodę tak daleko, jak tylko się 
dało, a 
potem popłynęła.
- Jesteś tego pewien? Mogła wejść do wody specjalnie po to, żebyśmy myśleli, że 
przeprawiła się na drugi brzeg, a potem wyszła z powrotem na tę stronę.
Wlepił wzrok w purpurowo - zieloną gęstwinę drzew na drugim brzegu rzeki. Nie 
miał 
zbytniej ochoty przedzierać się przez ten gąszcz.
- Możemy się rozejrzeć - zaproponował Sipar.
- Dobrze. Idź w dół rzeki, a ja pójdę w górę.
Po godzinie spotkali się w tym samym miejscu. Nie znaleźli żadnych śladów, ale 
Duncan 
wciąż miał wątpliwości, czy Cytha rzeczywiście przeprawiła się przez rzekę.
Stanęli obok siebie, próbując przebić wzrokiem gąszcz lasu.
- Daleko już zaszliśmy, panie. Ma pan wiele odwagi, żeby polować na Cythę. Nie 
boi się 
pan śmierci.
- Lęk przed śmiercią to dziecinada - odrzekł Duncan. - Poza tym to nie ma nic do 
rzeczy. 
Wcale nie mam zamiaru umierać.
Powoli weszli do wody. Dno obniżało się bardzo łagodnie i musieli przepłynąć nie 
więcej 
jak sto metrów.
Dotarli do przeciwległego brzegu i ułożyli się na trawie, żeby odpocząć.
Duncan popatrzył na wschód, na przebytą drogę. Urwisko odcinało się 
ciemnogranatową 
smugą na tle błękitnego, rozpalonego nieba. O dwa dni drogi w tamtym kierunku 
leżała jego farma 
otoczona poletkami trawy vua, wydawało mu się jednak, iż przebyli znacznie 
dłuższy szlak. Poczuł 
się zagubiony wśród czasu i przestrzeni, żył jakby innym życiem, należał do 
innego świata.
Całe jego dotychczasowe życie niejako straciło swą wartość, stało się zamglone i 
nierealne, 
jakby tylko chwila obecna miała jakiekolwiek znaczenie; jakby wszystkie godziny 
i minuty, 
wszystkie oddechy, uderzenia serca, zaśnięcia i przebudzenia istniały wyłącznie 
jako preludium do 
tej określonej minuty nad tą właśnie rzeką, kiedy jego palce zaciskały się na 
kolbie sztucera, a w 
duszy przejęła władzę zimna, wyrachowana żądza krwi.
Sipar podniósł się wreszcie i zaczął węszyć na brzegu rzeki. Duncan usiadł i 
patrzył na 
niego z uwagą.
Tubylec był śmiertelnie przerażony, a mimo to pozostał u jego boku. Pierwszej 
nocy, przy 
ognisku, powiedział mu, że zostanie aż do śmierci. Można było mieć pewność, że 
mówił szczerze. 
Rozszyfrowanie mieszkańców planety stanowiło nie lada trudność, nie sposób było 
przewidzieć ich 
tok myślenia, rządzące nimi emocje, ich zasady etyczne, a także różnorodność 
wierzeń i mitów 
kształtujących życie tych dzikusów i określających metody postępowania.
Nic przecież nie stało na przeszkodzie, aby Sipar wyprowadził go na manowce, 
składając 
jednocześnie przysięgę, że nie potrafi odnaleźć dalszych śladów. A jeszcze 
prościej: mógł 
zwyczajnie odmówić udziału w wyprawie. Poszedł jednak, chociaż się bał; 
prowadził po śladach, 
chociaż był śmiertelnie przerażony. Nic nie zmuszało go do lojalności i 
wierności, lecz wbrew 
rozsądkowi pozostawał wierny i lojalny. Komu jednak dochowywał wierności? Jemu: 
obcemu, 
intruzowi? A może sobie samemu? A może, co wydawało się wręcz niewiarygodne, 
próbował być 
lojalny w stosunku do Cythy?
Duncan zastanawiał się, co Sipar o nim myśli. Albo, co jeszcze ważniejsze, co on 
sam myśli 
o Siparze. Czyżby faktycznie znaleźli płaszczyznę porozumienia? Czy też - 
abstrahując od tego, że 
obaj byli humanoidami - mieli na zawsze pozostać sobie obcymi i nie znanymi?
Sztucer leżał na jego kolanach. Gavin muskał go palcami, gładził, niemalże 
pieścił, jakby 
chciał uczynić ze strzelby cząstkę siebie samego, instrument własnych pragnień, 
wykonawcę 
marzeń, które obecnie skupiały się na wytropieniu i zabiciu Cythy.
Błagał w duchu o jeszcze jedną szansę, o jedną sekundę, a nawet mniej - tylko 
tyle, ile 
trzeba, by zmierzyć się do strzału. Tylko tego pragnął, tylko tego potrzebował i 
tylko o to prosił.
Wrócił myślami do minionych dni, do farmy i otaczającego ją pola, do tego 
odmienionego, 
tajemniczego życia, z którego został z pełną bezwzględnością wyrwany. Nie miał 
wątpliwości, że 
pewnego dnia tamto wszystko znów stanie się dla niego realne i odzyska swą 
wartość.
W końcu Sipar wrócił.
- Znalazłem ślady - oznajmił.
- Świetnie - rzekł Duncan, dźwigając się z ziemi. 
Oddalili się od rzeki i zagłębili w las, gdzie upał stokroć bardziej dawał się 
we znaki. 
Wilgotny, duszący żar powodował, że czuli się jakby owinięci w grube, mokre 
koce.
Trop był bardzo wyraźny, jakby Cytha zrezygnowała już z taktyki mylenia śladów. 
Możliwe, że liczyła na to, iż jej prześladowcy stracą dużo czasu nad rzeką i 
chciała wykorzystać 
ten okres na zyskanie przewagi. A może tylko potrzebowała czasu na to, żeby 
przygotować kolejny 
chytry podstęp?
Sipar przystanął i czekał, aż Gavin podejdzie bliżej.
- Czy mógłbym skorzystać z pańskiego noża? - zapytał.
- Po co ci nóż? - zdziwił się Duncan.
- Wbiłem sobie cierń w stopę i muszę go wyciągnąć. 
Gavin wydobył nóż zza pasa i podał go tubylcowi. Sipar kurczowo zacisnął na nim 
palce.
Patrzył wprost w oczy Duncana, a na jego wargach błąkał się tajemniczy 
uśmieszek. Po 
chwili, jednym szybkim ruchem, poderżnął sobie gardło.
V
Gavin zdawał sobie sprawę, że powinien wracać. Sam, bez tropiciela, nie miał 
żadnych 
szans. Wszystkie atuty były teraz po stronie Cythy - o ile, rzecz jasna, nie 
były po jej stronie od 
samego początku.
Nieśmiertelna? Czy była nieśmiertelna z tego powodu, że osiągnęła tak wysoki 
poziom 
inteligencji, iż potrafiła zawsze uniknąć śmierci? Czy faktycznie mogła 
spokojnie stawać w szranki 
nawet z najlepszym strzelcem? A może uznano ją za nieśmiertelną dlatego, że 
odznaczała się 
wybitnymi zdolnościami taktycznymi, czego dowód stanowiły głazy staczające się 
nocą na głowy 
jej prześladowców? Czy właśnie legendarna nieśmiertelność Cythy miała być 
przyczyną, dla której 
miejscowy przewodnik wolał stracić życie, niż ją tropić?
A może Cytha była stworzeniem cofniętym w rozwoju? Może kiedyś osiągnęła wysoki 
stopień inteligencji i potrafiła stawić czoło każdym, choćby najbardziej 
zaskakującym warunkom, a 
dopiero później wkroczyła na drogę ewolucyjnej regresji, która sprowadziła ją do 
poziomu 
pozbawionego inteligencji zwierzęcia? Ta teoria, myślał Duncan, nieźle by 
pasowała do wszystkich 
żywych organizmów. Według niej, jeśli w danych okolicznościach inteligencja 
okazywała się 
zbędna, ewolucja eliminowała wszelkie związane z nią niewygody, jak nadmierna 
wrażliwość i 
ciągłe wahanie. Lecz w wypadku Cythy inteligencja i wszystkie związane z nią 
możliwości 
pozostawały w zasięgu ręki, jak zbroja i miecz; skrywały się gdzieś, skąd zawsze 
je można było 
wydobyć i przyswoić w razie zaistniałej konieczności.
Duncan pochylił się i gałęzią rozgarnął węgielki ogniska. Na nowo strzeliły 
płomyki, a 
iskierki uleciały w ciemność wypełnioną szmerem listowia. Wraz z nastaniem nocy 
ochłodziło się 
nieco, lecz wilgotny opar nadal wisiał nad ziemią. Gavin czuł się nie najlepiej, 
a do tego dochodził 
nasilający się strach.
Uniósł głowę i zapatrzył się w mroczne niebo. Gwiazd nie było widać z powodu 
grubej 
zasłony chmur. Żałował tego, czułby się znacznie lepiej, gdyby mógł ujrzeć na 
firmamencie 
znajome konstelacje.
Postanowił zakończyć to polowanie, które obecnie stawało się po prostu 
bezsensowne, jeśli 
nie było już kompletnym idiotyzmem. Postanowił, że wraz ze wschodem słońca ruszy 
w drogę 
powrotną.
Coś mu jednak podpowiadało, że nie wytrwa w tym postanowieniu. Oto bowiem, w 
ciągu 
tych trzech dni wędrówki, zostało mu rzucone wyzwanie. Przeczuwał, że mimo 
logicznych 
przesłanek rano z pewnością ruszy dalej śladem zwierzęcia. Nie powodowała nim 
ani nienawiść, 
ani chęć zemsty, ani tym bardziej konieczność zdobycia pożywienia - była to 
żądza polowania, 
pragnienie pokonania stworzenia, które budziło grozę i zdumienie, które trudno 
było zabić i które 
okazywało się przebieglejsze od wszelkich zwierząt, na jakie ludzie do tej pory 
polowali. Istniała 
jeszcze jedna przyczyna: chęć rozwikłania tej niezwykłej tajemnicy, ujrzenia 
legendarnej Cythy.
Sięgnął po sztucer i położył go sobie na kolanach. Matowane lufy mętnie odbijały 
blask 
tańczących płomieni. Gavin pieszczotliwie przesunął po nich dłonią, jak gdyby 
pieścił ciało 
kobiety.
- Panie - rozbrzmiał czyjś głos.
Duncana nawet to nie zaskoczyło. Miękki, ciepły głos sprawił, że na chwilę 
zapomniał, iż 
nie może on należeć do Sipara.
- Panie.
Dopiero teraz Gavin zesztywniał. Przed oczami stanęła mu twarz tubylca z 
uśmieszkiem 
błądzącym na wargach i rozpłatanym gardłem.
Uprzytomnił sobie, że Sipar nie żyje, a w najbliższej okolicy nie było żywej 
duszy; jednak 
ktoś do niego przemawiał. Pomyślał, że w tej dzikiej głuszy istnieje tylko jedno 
stworzenie zdolne 
przemówić ludzkim głosem.
- Tak? - zdobył się na odpowiedź.
Nie uczynił najmniejszego ruchu. Po prostu siedział sztywno, zaciskając palce na 
kolbie 
sztucera.
- Czy wiesz, kim jestem?
- Przypuszczam, że jesteś Cythą.
- Sprawdziłeś się znakomicie - szepnęło stworzenie. - To było wspaniałe 
polowanie. Nie 
odniesiesz żadnego uszczerbku na honorze, jeśli teraz zrezygnujesz. Dlaczego nie 
chcesz wracać? 
Obiecuję, że już nigdy nie wejdę w twoje zasiewy.
Musiała skryć się gdzieś w pobliżu, przed nim, prawdopodobnie w gęstej kępie 
krzaków 
rosnącej niemal dokładnie po przeciwnej stronie ogniska. Duncan oszacował 
odległość i kierunek. 
Gdyby tylko zdołał ją zagadać, uśpić jej czujność...
- Dlaczego nie wracam? - odparł. - Polowanie nigdy nie jest zakończone, jeśli 
ktoś nie 
zdobywa tego, o co walczy, a ktoś inny nie zostaje pokonany.
- Mogłabym cię zabić - powiedziała Cytha. - Ale ja nie chcę zabijać. Zabijanie 
sprawia mi 
ból.
- Zgadza się - odrzekł Gavin. - Masz silnie rozwiniętą zmysłowość.
Znał już właściwe koordynaty, wiedział dokładnie, gdzie znajduje się Cytha i 
mógł sobie 
pozwolić na chwilę rozmowy.
Jego palce powolutku przesuwały się po metalu, wreszcie przełączył broń na 
automatyczną 
kontrolę ognia. Jednocześnie wyciągnął przed siebie nogi, żeby móc stanąć i 
błyskawicznie 
poderwać broń do ramienia.
- Dlaczego na mnie polujesz? - zapytała Cytha. - Jesteś tu obcy i nie wolno ci 
na mnie 
polować. Nie ma to zresztą większego znaczenia, i tak zrobiłeś mi znakomity 
sprawdzian. Musimy 
jeszcze kiedyś spróbować. Przyjdę do ciebie i zawiadomię cię, kiedy będę gotowa 
do polowania. 
Urządzimy sobie kilkudniową zabawę.
- Oczywiście, że możemy.
Duncan skoczył na nogi. Palcem przyciskał lekko spust, a sztucer tańczył mu w 
rękach, 
gotów do wyładowania swej furii, do wyrzucenia długich, ognistych jęzorów 
nienawiści, do 
szerzenia śmierci wśród tej złowieszczej kępy krzaków.
- Kiedy tylko zechcesz! - wykrzyknął radośnie Gavin. - Podejmę wyzwanie i będę 
na ciebie 
polował. Powiedz tylko, a będę gotów na wszystko. Mogę cię nawet zabić. Jak 
tylko sobie życzysz, 
przyjaciółko!
Nacisnął spust do oporu, przytknął mocno kolbę do ramienia, żeby nie siać 
pocisków w 
niebo, lecz kierować nimi tuż nad powierzchnią ziemi. Powoli przenosił lufę z 
lewej strony na 
prawą, chcąc pokryć ogniem większą przestrzeń w celu zrekompensowania 
jakichkolwiek pomyłek 
w namierzaniu niewidocznego celu.
Błyskawicznie opróżnił cały magazynek; szczęknął zamek w pustej komorze i ustał 
przeciągły huk. Pasma dymu z prochu rozwiewały się stopniowo w blasku ogniska, a 
dla Duncana 
ten zapach był milszy od perfum. W gęstwinie krzaków słychać było tupot wielu 
stóp, jak gdyby 
tysiąc oszalałych ze strachu myszy próbowało ujść przed nadciągającą katastrofą.
Gavin wyciągnął z pasa drugi magazynek i wsunął go na miejsce opróżnionego. 
Następnie 
wyciągnął płonącą głownię z ogniska i potrzymał ją przez chwilę zawieszoną nad 
ziemią, żeby się 
lepiej rozpaliła i mogła służyć za pochodnię. Trzymając sztucer w jednej dłoni, 
a w drugiej 
ściskając płonącą gałąź, ruszył w stronę kępy krzaków. Odgłosy pospiesznej 
ucieczki małych 
zwierzątek ucichły już jakiś czas temu.
Nie dostrzegł Cythy. Znalazł połamane gałęzie, ziemię zrytą seriami pocisków 
oraz pięć 
kawałków wyrwanego mięsa z resztkami sierści. Pozbierał je i wrócił do ogniska.
Tym razem strach, który nie opuszczał go od pewnego czasu, chociaż czaił się w 
zakamarkach świadomości, wyrwał się na wolność i jakby ożył tuż obok niego, przy 
ognisku.
Duncan położył sztucer na ziemi w zasięgu ręki, a pięć zakrwawionych strzępów 
umieścił 
przy samym ogniu. Przekładał je drżącą ręką, usiłując na ich podstawie odtworzyć 
w wyobraźni 
przypuszczalny wygląd zwierzęcia. Dobrze pomyślane, stwierdził z ponurą ironią. 
Na podstawie 
tych kawałków nie można było wyciągnąć żadnych wniosków. Stanowiły jakąś bliżej 
nieokreśloną 
część Cythy, a tę widocznie można było uśmiercić jedynie po kawałku, cal po 
calu, a nie jedną czy 
kilkoma kulami. Za pierwszym razem odstrzelił z Cythy jakieś ćwierć kilo mięsa, 
teraz pociski 
wyrwały drugie tyle, niewiele więcej. Gdyby wystarczająco dużo pocisków 
dosięgnęło celu, 
zwierzę by uległo znacznej redukcji; może nawet doprowadziłoby to do jego 
śmierci, ale teraz 
Gavin nie był już tego wcale pewien.
Odczuwał przerażenie. Siedział bez ruchu, przyciskając brodę do kolan i 
wpatrywał się tępo 
w drżące dłonie. Zagryzał mocno szczęki, żeby powstrzymać się od dzwonienia 
zębami.
Strach z każdą chwilą coraz bardziej przejmował nad nim kontrolę. Na dobrą 
sprawę, od 
momentu śmierci Sipara Gavin nie był już sobą. Dlaczego, na miłość boską, ten 
skończony idiota 
to uczynił? Samobójstwo przewodnika pozbawione było jakiegokolwiek sensu. Przez 
cały czas 
Duncan wątpił w lojalność Sipara, a to chyba właśnie lojalność, którą tubylcy 
postrzegali jako 
niemożność znalezienia wyjścia z danej sytuacji, popchnęła go do tej 
ostateczności. Poza tym, z 
jakichś nie znanych powodów - nie znanych, rzecz jasna, tylko ludziom - Sipar 
musiał być także 
lojalny wobec Cythy.
Cóż miało mu jednak przyjść z roztrząsania powodów rządzących postępowaniem 
przewodnika? Wszystko, co się wydarzyło, pozbawione było sensu. Któż by 
przypuszczał, że 
ścigana bestia może wspiąć się na wyżyny intelektu i przemówić do człowieka - 
choćby nie 
wiadomo jak trafnie kojarzyło się to z teorią cofniętego ewolucyjnie zwierzęcia, 
którą nie tak 
dawno dopasował do swojej sytuacji.
Znalazł wreszcie właściwe określenie: progresywna adaptacja, posunięta tak 
daleko, że 
mogła objąć pełne porozumienie z obcą istotą. Czy istniała jakaś możliwość 
osłabienia zdolności 
adaptacyjnych Cythy? A może zwierzę nie osiągnęło jeszcze tego poziomu 
przystosowania, na jaki 
było je naprawdę stać? To wcale nie wykluczone, pomyślał. Chyba jednak warto 
było ryzykować. 
Samobójstwo Sipara, pomimo całej swej bezsensowności, nosiło znamiona skrajnej 
desperacji. 
Natomiast przemówienie przez Cythę ludzkim głosem, jej chęć paktowania z 
Duncanem stanowiły 
raczej dowód słabości.
Strzały z łuku nie przyniosły rezultatu, podobnie jak lawina kamieni. Śmierć 
Sipara również 
minęła się z celem. Jaki miał być kolejny wybieg Cythy? Czy chowała w zanadrzu 
jeszcze jakieś 
sztuczki?
Odpowiedź miał przynieść dzień jutrzejszy. Duncan twardo postanowił iść dalej 
tropem 
zwierzęcia, nie miał już drogi odwrotu.
Za bardzo poruszyła go owa tajemnica, za wiele dała do myślenia. Gdyby teraz 
zawrócił, 
jaką miałby pewność, że następna godzina nie przyniosłaby mu rozwiązania? 
Nurtowało go tak 
wiele pytań, wszystko było aż nazbyt zawikłane - miał teraz o wiele większą 
motywację do 
polowania, niż tylko zniszczone sadzonki trawy vua.
Następny dzień mógł nadać jego wyprawie głębszy sens, mógł odegnać 
niestrudzonego 
wędrowca, który deptał mu po piętach, nie dając spokoju jego myślom.
Na razie jednak absolutnie nic nie miało głębszego sensu.
W tej samej chwili obracany w palcach kawałek zakrwawionego mięsa zyskał w 
oczach 
Duncana fizyczny kształt.
Pod naciskiem palców zaczął się formować znajomy kontur.
Wstrzymując oddech, Gavin pochylił się jeszcze bardziej. Nie wierzył własnym 
oczom, nie 
mógł się z tym pogodzić. W głębi ducha próbował sobie wmówić, że to nie może być 
prawda.
Ale wszystko układało się w sensowną całość. Trzymał w palcach konkretny 
fragment 
Cythy, nie miał co do tego żadnej wątpliwości. Tyle tylko, że ten kawałek musiał 
pochodzić z 
młodego wyjca - a nawet nie młodego, lecz bardzo małego.
Duncan przysiadł na piętach; czuł, jak po czole spływają mu grube krople potu. 
Wytarł 
zakrwawione dłonie o ziemię. Zastanawiał się, jakie kształty mogły przybrać 
pozostałe strzępy 
mięsa, gdyby zdołał ułożyć je we właściwy sposób.
Zaczął je obracać w palcach, ale nic z tego nie wyszło. Były za bardzo 
zniszczone i 
poszarpane.
Zebrał wszystkie kawałki i wrzucił je do ognia. Podniósł sztucer, obszedł dokoła 
ognisko i 
usiadł, opierając się plecami o pień drzewa, po czym ułożył ponownie broń na 
kolanach.
Przypomniał sobie tupot wielu łapek, odgłosy rozbiega - jącego się na strony 
stadka 
pracowitych myszek. Słyszał ten szmer dwukrotnie: tamtej nocy, w kępie 
kolczastych krzewów nad 
oczkiem wodnym, i teraz.
Czymże więc, u licha, mogła być Cytha? Na pewno nie zwyczajnym, prymitywnym, 
podkradającym żywność stworzeniem, za jakie ją początkowo uważał.
Zatem zwierzęciem - rojowiskiem? Matką - żywicielką? Czy też jakąś wyższą 
istotą, 
maskującą się pod postacią wielu różnych gatunków?
Shotwell, zaprawiony w tego rodzaju dedukcji, mógłby wyciągnąć teraz bardzo 
ciekawe 
wnioski. Ale Shotwell został na farmie i, co najbardziej prawdopodobne, gryzł 
się z powodu coraz 
dłuższej nieobecności Duncana.
Wreszcie pierwsze promienie słońca zaczęły przesączać się przez leśną gęstwinę. 
Nie były 
to nieśmiałe odblaski, ale mocne białe światło, bardziej charakterystyczne dla 
otwartych przestrzeni 
czy buszu, niezauważalnie zmiękczone, rozcieńczone, kipiące energią niezbędną 
dla wybujałej 
wegetacji roślin.
Nocne odgłosy umilkły, a ich miejsce zajęły głosy dnia - bzykanie drobniutkich 
owadów, 
wrzaski ukrytych ptaków; gdzieś z oddali doleciał taki dźwięk, jakby ktoś 
spuszczał po schodach 
pustą blaszaną beczkę.
Odrobina nocnego chłodu niemal w jednej chwili ustąpiła pod naporem morderczego, 
bezlitosnego, zapierającego dech w piersi i tańczącego w powietrzu żaru.
Zataczając coraz szersze koła, Duncan trafił na tropy Cythy nie dalej jak sto 
kroków od 
obozowiska.
Zwierzę poruszało się szybko; szeroko rozrzucone ślady stóp były głęboko 
odciśnięte. 
Gavin ruszył wzdłuż nich tak żwawo, jak tylko mógł. Najlepiej byłoby pobiec, 
osiągnąć taką samą 
prędkość jak Cytha. Trop był świeży, wyraźny, prawie jak umyślnie pozostawiony 
znak.
Ta myśl go poraziła. Ślad był aż nadto świeży i wyraźny, zwierzę musiało zadać 
sobie wiele 
trudu, żeby człowiek nie stracił go z oczu.
Zatrzymał się, przykucnął pod najbliższym drzewem i zaczął studiować trop ginący 
w 
gęstwinie. Jego palce kurczowo zaciskały się na sztucerze, a wszystkie nerwy 
były napięte do 
granic wytrzymałości. Wziął kilka głębszych, długich oddechów. Musiał się 
rozluźnić, 
wyeliminować emocje.
Przyjrzał się dokładnie: cztery głębokie odciski łap, później dość długa przerwa 
i dalej 
kolejne cztery odciski. Miedzy poszczególnymi grupami śladów leśne poszycie było 
nienaruszone, 
wręcz dziewicze.
To również wydało mu się podejrzane. Szczególnie trzecia z kolei przerwa 
wyglądała aż za 
ładnie, poszycie było tam wręcz sztucznie nietknięte. Jak gdyby ktoś z niezwykłą 
starannością 
ułożył wszystkie szczątki roślin na ziemi... 
Duncan powoli, przez zaciśnięte zęby, nabrał powietrza.
Czyżby to była pułapka?
A może tylko wyobraźnia płatała mu figle?
Gdyby tam znajdowała się pułapka, powinien niechybnie w nią wpaść, jeśli szedłby 
dalej 
tropem Cythy.
Sytuacja uległa nagłej zmianie; poczuł się tak, jakby na karku spoczął mu 
olbrzymi ciężar. 
Za wszelką cenę starał się znaleźć wyjście z tej matni.
Wstał i wyszedł spod drzewa, trzymając broń w pogotowiu. Pomyślał, że to 
faktycznie 
znakomite miejsce na zastawienie pułapki. Tropiciel powinien wypatrywać śladów, 
a nie 
przyglądać się poszyciu w ich otoczeniu. Przestrzeń pomiędzy kolejnymi śladami 
wyglądała na nie 
naruszoną, tak jak być powinno.
- To spryciara! - mruknął pod nosem. - Co za przebiegłość!
Nagle zrozumiał, skąd się wzięło to uczucie olbrzymiego ciężaru na karku. 
Podobne 
wrażenie zawsze odczuwa się wtedy, kiedy ktoś wbija człowiekowi w plecy uważny 
wzrok.
Gdzieś za nim kryła się w gąszczu Cytha i czekała, obserwując go - niespokojna, 
lecz 
uradowana, może nawet śmiejąca się z niego po cichu.
Ruszył powoli przed siebie, aż doszedł do trzeciej z kolei grupy śladów. Z 
bliska się 
przekonał, że intuicja go nie zawiodła. Niewielki obszar poszycia był bardziej 
gładki niż gdzie 
indziej.
- Cytha! - zawołał.
Jego głos rozbrzmiał o wiele bardziej donośnie, niż tego pragnął. Zdumiało go 
to, poczuł się 
zawstydzony.
Dopiero po chwili pojął, dlaczego okrzyk zabrzmiał tak głośno.
Był to jedyny dźwięk, jaki rozległ się w lesie.
Dokoła panowała martwa cisza. Nie bzyczały owady, umilkły ptaki, zanikł nawet 
ten 
dziwny odgłos beczki spadającej po schodach, który dotychczas brzmiał 
nieprzerwanie. Zwrócił 
uwagę, że liście drzew przestały się poruszać, zwisały bezsilnie ku ziemi w 
całkowicie zamarłym 
powietrzu.
Czuło się w nim jakieś zagrożenie. Światło słońca z zielonkawego zrobiło się 
purpurowe, a 
cała przyroda jakby wstrzymała oddech.
Słońce miało barwę miedzi!
Duncan w panice rozejrzał się dokoła. Nie znalazł w pobliżu żadnej kryjówki.
Zanim zdołał uczynić choć jeden krok, skun dopadł go i oszalałe masy powietrza 
runęły nań 
ze wszystkich stron. Nagle otoczyły go wirujące liście i tumany poderwanego z 
ziemi pyłu. Drzewa 
chwiały się, tłukły o siebie i padały pod naporem wiatru.
Huragan cisnął go na kolana. Próbując podnieść się na nogi, przypomniał sobie - 
jako jeden 
z wielu obrazów pośród natłoku wspomnień - widok szalejącego skunu oglądany ze 
szczytu 
urwiska. Kipiąca furią trąba powietrzna, ciśnięta w niebo chmura kurzu 
zabarwiającego światło na 
purpurowo i drzewa wyrywane przez rozszalałą wichurę.
Stanął na nogach, lecz zaraz się potknął i runął jak długi; zaczął pełzać, 
usiłując podnieść 
się z powrotem. W jego umyśle jakiś natarczywy, piskliwy głos nakazywał mu 
ucieczkę, podczas 
gdy inny głos powtarzał, że najlepszym wyjściem w tej sytuaq'i jest położyć się 
płasko na ziemi.
Coś rąbnęło go w plecy i powaliło twarzą w poszycie. Sztucer uwierał go w 
brzuch. Kiedy 
uniósł głowę, świat przed jego oczami zawirował gwałtownie, a wiatr cisnął mu w 
twarz kupę błota 
zmieszanego z pogniecionymi liśćmi.
Próbował się czołgać, lecz coś trzymało go za kostkę, nie mógł wyswobodzić nogi.
Desperackim ruchem ściągnął z twarzy maskę z błota i wypluł je z ust.
Nagle przed nim, na rozkołysanej ziemi, pojawił się jakiś ciemny, nieregularny 
kształt i 
zaczął dość szybko zbliżać do niego. To była Cytha. Zaledwie sekundy dzieliły go 
od 
bezpośredniego spotkania ze zwierzęciem.
Zasłonił twarz ramieniem, wysuwając przed siebie łokieć, żeby uchronić się przed 
zderzeniem z pchaną wiatrem Cytha i choć na chwilę oddalić niebezpieczeństwo.
Lecz do zderzenia nie doszło. O krok od Gavina grunt się rozstąpił i pochłonął 
bestię.
Wiatr ucichł niespodziewanie. Liście drzew ponownie zwisły nieruchomo, znów 
otoczyło 
Duncana rozgrzane, parne powietrze. Koniec: skun pojawił się błyskawicznie, 
poszalał i w jednej 
chwili ustał.
Trwało to zaledwie kilka minut, a może nawet parę sekund, lecz w tak krótkim 
czasie las 
został zrównany z ziemią; zwalone pnie drzew leżały jedne na drugich.
Gavin dźwignął się na łokciu i obejrzał, chcąc zobaczyć, co się stało z jego 
nogą. Jedno z 
padających drzew przygniotło mu stopę.
Próbował ją wyciągnąć, ale bez rezultatu. Dwa konary wyrastające z pnia na tej 
samej 
wysokości, niemal pod kątem prostym, były głęboko wbite w ziemię, a jego stopa 
tkwiła uwięziona 
między nimi jak w kleszczach.
Na szczęście wszystko wskazywało na to, że kości miał całe, chociaż w 
unieruchomionej 
nodze stracił wszelkie czucie. Próbował poruszyć palcami stopy, ale te były jak 
gdyby niezależne 
od jego woli.
Rękawem otarł pot z twarzy. Za wszelką cenę starał się opanować coraz silniejszy 
strach. W 
takiej sytuacji, w jakiej się znalazł, strach był najgorszym doradcą. Powinien 
szczegółowo 
przeanalizować swoje położenie, znaleźć najbardziej skuteczny sposób uwolnienia 
się i dopiero 
wtedy go zastosować.
Drzewo wyglądało na ciężkie, miał jednak nadzieję, że uda mu się je choć trochę 
unieść. Z 
drugiej strony istniało niebezpieczeństwo, że przy najlżejszym poruszeniu pnia 
konary zaryją się 
jeszcze głębiej w ziemię, miażdżąc mu stopę. Na razie bowiem cały ciężar 
powalonego drzewa 
spoczywał na ułamanych konarach wbitych po obu stronach jego nogi.
Zdecydował, że najlepiej będzie wykopać w ziemi zagłębienie, które pozwoli mu 
uwolnić 
nogę.
Obrócił się i palcami jednej dłoni zaczął rozgrzebywać grunt. Pod cienką warstwą 
ściółki 
jego palce ześliznęły się po litej skale.
Gwałtownie począł rozgarniać ziemię dokoła. Odkrył, że pod spodem znajduje się 
olbrzymi 
głaz, który w tym akurat miejscu spoczywał płytko pod ziemią.
Gavin odkrył straszliwą prawdę, że jego stopa tkwiła między ciężkim pniem a 
masywnym 
głazem, unieruchomiona przez dwa grube konary, nie tylko zagłębione w ziemi, ale 
też 
zakleszczone po obu stronach głazu.
Podparł się na łokciu i ostrożnie obrócił na plecy. Nie miał najmniejszych 
szans, aby ruszyć 
głaz z miejsca, pozostała mu tylko próba uniesienia zwalonego drzewa.
W tym celu potrzebował jakiegoś lewara, a pod ręką miał jedynie sztucer. Przez 
chwilę 
poczuł wstyd, że będzie musiał wykorzystać broń do takiego celu, nie miał jednak 
innego wyjścia.
Mozolił się ponad godzinę. Używając sztucera jako dźwigni, usiłował choć trochę 
unieść 
pień, lecz bez powodzenia.
Wreszcie - zrezygnowany, cały mokry od potu - opadł na ziemię, dysząc ciężko.
Spojrzał w niebo i wykrzywił usta w złośliwym grymasie.
W porządku, Cytha! - pomyślał. Ostatecznie zwyciężyłaś, ale musiałaś do tego 
wykorzystać 
skun. Wszystkie twoje chytre sztuczki nie przyniosły...
Nagle sobie przypomniał i usiadł w pośpiechu. 
- Cytha! - zawołał.
Pamiętał, że zwierzę wpadło do jamy, jaka otworzyła się w ziemi nie dalej jak o 
wyciągnięcie ręki od niego. Popatrzył w tę stronę: z krawędzi leja wciąż jeszcze 
spadały w głąb 
jamy grudki gleby i kamyki.
Duncan wyciągnął się płasko na ziemi, sięgnął najdalej jak mógł i zajrzał do 
dołu. Na jego 
dnie spoczywała Cytha.
Po raz pierwszy miał okazję przyjrzeć się jej z bliska. Stanowiła zadziwiające, 
poskładane z 
kawałeczków monstrum. Zdawać się mogło, że żadna z tworzących ją części nie jest 
funkcjonalna. 
Cytha bardziej przypominała stos jakichś przedmiotów usypany na ziemi aniżeli 
żywe zwierzę.
Spostrzegł też, że jama z całą pewnością nie była tworem naturalnym i stanowiła 
dość 
zmyślną pułapkę. U szczytu miała niewiele ponad metr średnicy, a przy dnie jej 
szerokość była 
mniej więcej dwukrotnie większa. W przekroju miała kształt butelki, a krzywizny 
ścian zostały tak 
dobrane, aby żadne stworzenie, które wpadnie do środka, nie mogło wydostać się 
na powierzchnię. 
Ktokolwiek by wpadł w tę pułapkę, mógłby jedynie liczyć na pomoc z zewnątrz.
Teraz Gavin już wiedział, że właśnie ta jama została przygotowana dla niego i 
zamaskowana pod pieczołowicie wyrównaną warstwą ściółki między dwiema kolejnymi 
grupami 
śladów Cythy. Zwierzę musiało poświęcić całą noc na sporządzenie tej pułapki. Na 
koniec usunęło 
gdzieś całą wydobytą ziemię i zbudowało pokrywę, która następnie została 
sprytnie 
zakamuflowana. Później Cytha wróciła i odcisnęła ślady swych łap tak głęboko i 
wyraźnie, aby 
trop był widoczny z daleka i dał się z łatwością odczytać. Po skończeniu tej 
ciężkiej, wyczerpującej 
pracy zwierzę znalazło w pobliżu kryjówkę, gdzie usiadło i spokojnie czekało, 
chciało bowiem 
mieć pewność, że prześladujący je człowiek wpadnie w zasadzkę.
- Witaj, przyjaciółko - rzekł Duncan. - Co sądzisz o tej nieprzyjemnej sytuacji?
Cytha nie odpowiedziała.
- Elegancki dołek - oznajmił Gavin. - Czy zawsze znajdujesz dla siebie tak 
luksusowe 
pomieszczenia?
Cytha nadal milczała.
Działo się z nią coś dziwnego. Rozdzielała się na części.
Duncan, zafascynowany i przerażony, spoglądał okrągłymi oczami, jak zwierzę 
rozpada się 
na liczne, błyskawicznie umykające kłębuszki, które za wszelką cenę starały się 
wdrapać po 
ścianach dołu i osuwały się z powrotem na dno.
Pośród gromady biegających zwierzątek wyróżniała się jedna rzecz: nieruchoma, 
przypominająca ni mniej, ni więcej, tylko szkielet indyka ogryziony do czysta 
podczas uczty 
Święta Dziękczynienia. Ten szkielet jednak pulsował życiem i rozsiewał dookoła 
jednostajną, 
fioletową poświatę.
Z jamy dolatywały piski i jęki oraz odgłosy setek biegających szybko stworzonek. 
Kiedy 
oczy Gavina przywykły do panujących wewnątrz ciemności, zaczął rozróżniać 
kształty 
miotających się zwierzątek. Były wśród nich drobne wyjce, kilka miniaturowych 
donowanów, 
tartaczniki, stadko diablików i jeszcze trochę pomniejszych stworzeń.
Duncan sięgnął ręką do twarzy, przycisnął palcami powieki, po czym puścił je 
nagle. Lecz 
nadal miał przed oczami pyszczki małych zwierzątek, które wpatrywały się w niego 
błagalnym 
wzrokiem; w mroku jamy błyskały bielą ząbki oraz perełkowate ślepki.
Poczuł, że strach ponownie zaciska swą dłoń na jego wnętrznościach, wpychając mu 
do 
gardła gorzki posmak. Odrzucił myśl o lęku, wracając wspomnieniami do tego dnia, 
kiedy 
wyruszali z farmy na polowanie.
„Mogę tropić wszystkie stworzenia oprócz wyjców, szczudłaków, długorożców i 
donowanów", powiedział mu wówczas Sipar. „One są moim tabu".
Równocześnie Sipar stanowił tabu dla tych zwierząt. Nie bał się donowanów. Co 
prawda, w 
nocy przestraszył się nieco wyjców, gdyż - jak sam powiedział - „wyjce mogły 
zapomnieć".
Zapomnieć? O czym?
O tym, że ich wspólną matką jest Cytha? Czy o tym, że swą młodość spędziły w tej 
pstrokatej zbieraninie, w tej niezwykłej wylęgarni?
Było to bowiem jedyne logiczne wyjaśnienie tego zjawiska, jakie rozegrało się na 
jego 
oczach w głębi jamy. Jedyne, choć zaskakujące rozwiązanie zagadki, nad którą 
tacy uczeni jak 
Shotwell od lat bezskutecznie łamali sobie głowy.
Niesamowite, pomyślał. Zresztą co z tego, że dziwne? Ważne, że skuteczne, reszta 
się nie 
liczyła. Mieszkańcy planety byli bezpłciowi, ponieważ nie był tu potrzebny 
podział na płcie. Czy to 
coś złego? Wprawdzie tworzył się w ten sposób dość dziwny system, stwierdził 
Duncan, lecz 
zarazem unikało się wielu problemów. Nie było kłótni rodzinnych, zdrad 
małżeńskich czy też 
walki o względy partnera. Takie życie mogło być dość nudne, za to upływało w 
całkowitym 
spokoju.
A jeżeli nie istniał podział na płcie, coś takiego jak Cytha musiało być matką 
wszystkich 
żywych stworzeń zamieszkujących planetę. Nawet więcej niż matką. Cytha, niemal 
na pewno, była 
zarazem matką i ojcem, żywym inkubatorem, opiekunką i nauczycielką; zapewne 
spełniała jeszcze 
wiele innych funkcji przypisanych jednej postaci.
Gavin pomyślał, że w wielu wypadkach taki system mógł być niezwykle praktyczny. 
Wyeliminowana została naturalna selekcja, a cała ekologia znajdowała się w 
znacznym stopniu pod 
kontrolą. Powstałe mutacje musiały być wynikiem bardziej konkretnego wyboru niż 
ślepego 
przypadku.
A wszystko to wiodło ku niespotykanej na innych planetach potencjalnej jedności 
w skali 
całego globu. Każde stworzenie było spokrewnione z wszelkimi innymi. W tym 
świecie człowiek - 
czy jakikolwiek inny przybysz - musiał się nauczyć postępować niezwykle 
ostrożnie. Można było z 
dużym prawdopodobieństwem założyć, że w wypadku kryzysu albo jawnej sprzeczności 
interesów 
trzeba będzie stanąć twarzą w twarz ze zjednoczoną, harmonijnie współdziałającą 
planetą, a każde 
żywe stworzenie znajdzie istotny powód do działania przeciwko intruzowi.
Małe, rozbiegane zwierzątka powoli się uspokajały; wróciły na swoje miejsca, 
skupiły się 
wokół pulsującego fioletem indyczego szkieletu, precyzyjnie wypełniając wszelkie 
luki, aż w 
końcu Cytha odzyskała swój pierwotny wygląd. Zupełnie tak jakby u człowieka 
wszystkie nerwy, 
mięśnie i drobiny krwi powróciły z krótkich wakacji i na nowo uformowały złożoną 
istotę, 
stwierdził w myślach Duncan.
- I co teraz zrobimy, panie? - zapytała Cytha.
- Sama powinnaś wiedzieć - odparł Gavin. - Przecież to ty wykopałaś tę jamę.
- Wtedy się rozdzieliłam - wyjaśniło stworzenie. - Część kopała dół, a druga 
pozostała na 
powierzchni i po zakończeniu pracy pomogła reszcie wydostać się na górę.
- Sprytnie - mruknął Duncan.
Faktycznie, była to wspaniała umiejętność. Cytha uczyniła to samo, kiedy do niej 
strzelił: 
rozdzieliła się na elementy składowe i uciekła. Tamtej nocy, przy oczku wodnym, 
śledziła go, także 
rozdzielona na części i bezpiecznie ukryta w gąszczu krzaków.
- Jesteś uwięziony, podobnie jak ja - powiedziała Cytha. - Oboje tu umrzemy. Czy 
zgodzisz 
się ze mną, że to dość stosowne zakończenie naszej znajomości?
- Pomogę ci wyleźć - rzekł Duncan ze złością. - Nie roszczę żadnych pretensji do 
dzieci.
Przyciągnął do siebie sztucer i odpiął pas od strony kolby, po czym owinął drugi 
koniec 
wokół dłoni i ostrożnie opuścił broń w dół jamy.
Cytha uniosła się na tylnych łapach i przednimi objęła kolbę sztucera.
- Tylko powoli - ostrzegł Duncan. - Jesteś ciężka, nie wiem, czy dam radę cię 
utrzymać.
Nie musiał się jednak obawiać. Od bestii odskakiwały już pojedyncze zwierzątka i 
wspinały 
się po kolbie oraz pasku sztucera. Po chwili pierwsze z nich dotarły do jego 
odsłoniętego ramienia i 
popełzły wyżej, skrobiąc go pazurkami. Małe, szydercze wyjce, za nimi śmieszne 
szczudłaki i 
myszopodobne diabliki, które cicho na niego warczały. Dalej szli uśmiechnięci, 
karłowaci tubylcy - 
ani niemowlęta, ani tym bardziej dzieci, ale pomniejszeni dorośli mieszkańcy 
planety. Wreszcie 
wspięły się w pośpiechu budzące grozę donowany.
Wszystkie stworzenia wdrapywały się po jego ręce, z ramienia zeskakiwały na 
ziemię i w 
pobliżu czekały na całą resztę.
Na końcu Cytha - nie obnażona tym razem do swego indyczego szkieletu, a jedynie 
wielokrotnie pomniejszona - wygramoliła się z trudem tą samą drogą na wolność.
Gavin wyciągnął sztucer, obrócił się i usiadł.
Dostrzegł, że bestia znów pospiesznie składa się w całość.
Patrzył z fascynacją, jak miniaturki wszystkich form życia tej planety zlewają 
się niczym rój 
pszczół, w którym każda robotnica dokładnie zna swoje miejsce, i ponownie 
odtwarzają całe 
zwierzę.
Wreszcie Cytha złożyła się w całość. Była faktycznie mała - możliwe, że jeszcze 
młoda; z 
pewnością nie większa od ziemskiego lwa.
Tamtego ranka, na farmie, Zikkara tłumaczył mu, że jest to mały okaz, 
prawdopodobnie 
dość młody.
Po prostu świeży wylęg, nic innego jak gromada osesków - o ile „osesek" było 
właściwym 
określeniem, czy choćby najdalszym przybliżeniem. Za kilka miesięcy, czy za 
kilka lat, kiedy 
Cytha urośnie, a wraz z nią urosną jej poszczególne dzieci, stanie się 
monstrualnym stworzeniem. 
Cytha stała bez ruchu, spoglądając to na Duncana, to na powalony pień, pod 
którym była uwięziona 
jego noga.
- No cóż... - rzekł Gavin. - Myślę, że jeśli w ramach rewanżu uniesiesz to 
drzewo, pomiędzy 
nami...
- Jest bardzo źle - odparła Cytha i odwróciła się tyłem. 
Duncan patrzył ze zdumieniem, jak zwierzę spokojnie się oddala.
- Hej! - zawołał.
Ale Cytha się nie zatrzymała.
Sięgnął po sztucer i już przykładał broń do ramienia, gdy uświadomił sobie, że 
strzelanie do 
tego stworzenia nie ma najmniejszego sensu.
Opuścił strzelbę.
- Ty cholerna, niewdzięczna składanko...
Ugryzł się w język; to także nie miało sensu. Musiał się skoncentrować na 
próbach 
oswobodzenia nogi. Wiedział już, co trzeba robić; nawet pierwsze niepowodzenia 
nie wywołały u 
niego paniki.
Ułożył sztucer na piersi i próbował z powrotem zatrzasnąć zapinkę paska. Dopiero 
teraz 
spostrzegł, że cała lufa jest zapchana śmieciami i błotem.
Przez chwilę zamarł w bezruchu, przypomniawszy sobie, jak bliski był oddania 
strzału do 
Cythy. Jeżeli lufa była dość głęboko i wystarczająco szczelnie zapchana, sztucer 
rozerwałby mu się 
w rękach.
Używał strzelby jako dźwigni, próbując unieść pień, a przecież w ten sposób nie 
traktuje się 
dobrej broni, to najlepsza metoda, żeby ją szybko zniszczyć, zganił się w 
myślach.
Popatrzył dookoła, znalazł odpowiednią gałązkę i zaczął nią dziobać zapchaną 
lufę, lecz 
błoto było silnie ubite i niewiele w ten sposób zdziałał.
Odrzucił witkę i rozejrzał się za czymś mocniejszym, gdy kątem oka złowił jakieś 
poruszenie w najbliższej kupie gałęzi.
Przez chwilę obserwował tę część gąszczu, w końcu wrócił do przerwanego zajęcia. 
Znalazł 
kawałek grubszego patyka, znów zaczął go pchać w lufę, kiedy ponownie wydało mu 
się, że 
dostrzega jakiś ruch.
Odwrócił głowę. Nie dalej jak sześć metrów od niego siedział wyjęć w pozycji 
warującego 
psa. Długi jęzor wywalił na brodę, a na jego pysku błądziło coś w rodzaju 
szyderczego uśmiechu.
Z kupy gałęzi wylazł drugi wyjęć i przysiadł obok tamtego.
Duncan domyślił się, że w gęstwinie czeka reszta stada. Usłyszał, jak 
przedzierały się przez 
plątaninę powalonych drzew, niemal wyczuwał uderzenia setek łap o ziemię.
Pluton egzekucyjny, przemknęło mu przez myśl.
Widocznie Cytha postanowiła nie zaprzepaścić takiej okazji.
Uniósł sztucer i uderzył lufą w leżący pień, chcąc w ten sposób rozkruszyć korek 
z błota 
tkwiącego w lufie. Nie udało się, piasek i śmieci wciąż zalegały wewnątrz.
Trudno, pomyślał Gavin. Musiał strzelać, nie zważając na możliwość zniszczenia 
broni.
Przełączył ją na ogień automatyczny i uniósł lufę w stronę zwierząt.
Teraz przed nim siedziało już rzędem sześć wyjców. Czekały i przyglądały się 
swojej 
ofierze. Były pewne zdobyczy, nie musiały się spieszyć: człowiek nie miał 
możliwości ruszyć się z 
miejsca.
Z gąszczu wychodziły kolejne wyjce, otaczały go ze wszystkich stron. Stwierdził 
w duchu, 
że nie ma żadnych szans, jeśli zwierzęta zaatakują równocześnie.
- Będzie to was trochę kosztowało, panowie - mruknął. 
Sam był zaskoczony własnym opanowaniem i obojętnością w obliczu gromady 
drapieżników. Ale chyba tak właśnie powinien zachowywać się człowiek, pomyślał z 
dumą.
Nie tak dawno doszedł do wniosku, że w pewnych okolicznościach można mieć na 
Layardzie przeciwko sobie całą zjednoczoną i zgodnie współpracującą planetę. 
Teraz miał okazję 
przekonać się, jak to wygląda w rzeczywistości, choćby na tak małą skalę.
Prawdopodobnie Cytha rozpuściła na wszystkie strony wieść: „Tam jest człowiek, 
którego 
trzeba zabić. Idźcie i uczyńcie to!"
Chyba tak to wyglądało. Cytha stanowiła tu zapewne najwyższy autorytet, siłę 
napędową i 
matkę wszelkiego życia - decydowała i kształtowała, ukierunkowywała każde 
stworzenie 
zamieszkujące planetę.
A z pewnością nie była to jedyna Cytha, musiało ich być więcej. Możliwe, że 
miały swoje 
określone obszary działania, strefy wpływów i odpowiedzialności - obszary o 
ściśle określonych 
granicach, wewnątrz których każda Cytha sprawowała władzę absolutną.
Matriarchat, pomyślał, uśmiechając się cierpko. Matriarchat w swej najbardziej 
ekstremalnej postaci.
Zdobywając się jednak na obiektywizm, musiał mimo wszystko przyznać, że nie jest 
to 
wcale aż tak zły system.
Lecz jego położenie nie pozwalało na bezstronność ani w tej, ani w żadnej innej 
sprawie.
Łańcuch wyjców zacieśniał się, zwierzęta powoli przesuwały się w jego stronę, 
ale nie 
podejmowały ataku.
- Mam zamiar przerzedzić nieco wasze szyki, cholerne bestie! - zawołał Duncan. - 
Przysuńcie się jeszcze o pół metra, do tamtego kamienia, a dam wam posmakować 
krwi!
Mógł w jednej chwili wykończyć tych sześć zwierząt siedzących naprzeciwko niego, 
ale 
pierwsze strzały zapewne byłyby hasłem do frontalnego ataku dla pozostałych, 
kryjących się nadal 
w gęstwinie.
Gdyby nie był unieruchomiony, gdyby mógł stanąć na nogach, miałby dużo większe 
szansę 
wyjść cało z tej opresji. Lecz uwięziony pod zwalonym drzewem nie miał żadnych 
szans. W 
minutę po oddaniu pierwszego strzału, a może jeszcze wcześniej, wyjce musiały go 
dopaść.
Sześć zwierząt przysunęło się jeszcze bliżej. Duncan uniósł broń do ramienia.
Wyjce jednak nadal siedziały na ziemi, dziwnie znieruchomiałe. Zastrzygły 
uszami, jakby 
nasłuchiwały, a z ich pysków znikł wyraz przypominający diaboliczny uśmiech. 
Zwierzęta 
przygarbiły się, jakby pod wielkim ciężarem, potoczyły dokoła wzrokiem pełnym 
żalu i jak cienie 
ulotniły się, niemal rozpłynęły w powietrzu. Gavin nie zauważył nawet, kiedy to 
się stało.
Siedział nieruchomo, nasłuchując, lecz wkoło panowała niczym nie zmącona cisza.
Odroczenie wyroku, pomyślał. Na jak długo? Pewnie wyjce przestraszyły się 
czegoś, lecz w 
każdej chwili mogły wrócić. Gavin musiał się stąd wynosić i to jak najszybciej.
Stwierdził, że gdyby zdołał znaleźć dłuższy drąg, może by mu się udało nieco 
unieść pień. 
Z korony powalonego drzewa sterczała prosto w niebo gruba gałąź. U nasady miała 
jakieś dziesięć 
centymetrów średnicy i niewiele się zwężała na całej długości.
Duncan wyciągnął zza pasa nóż i popatrzył na niego: zbyt mały i zbyt cienki, 
żeby odciąć 
nim tak gruby konar. Ale nie dysponował niczym innym. Człowiek doprowadzony do 
ostateczności 
gotów jest na wszystko, tym bardziej jeśli od tego zależy jego życie.
Obrócił się i zaczął przesuwać w stronę miejsca, gdzie konar wyrastał z pnia 
drzewa. W 
zaklinowanej nodze odezwał się ostry ból, ponieważ Gavin całym ciężarem ciała 
dosłownie 
wyłamywał staw w kostce. Zacisnął zęby i przesunął się jeszcze bardziej. Ból w 
nodze był nie do 
zniesienia, a jego od pnia dzieliła jeszcze spora odległość.
Spróbował przesunąć się jeszcze trochę, lecz w końcu dał za wygraną. Położył się 
płasko na 
ziemi, z trudem łapiąc oddech.
Została mu już tylko jedna szansa.
Postanowił spróbować wyciąć nieco pień drzewa tuż powyżej stopy. Po chwili 
zastanowienia doszedł jednak do wniosku, że i to jest niewykonalne - musiałby 
wgryzać się nożem 
w nachodzące na siebie, poskręcane słoje drewna, jakie z pewnością znajdowały 
się u nasady 
dwóch grubych konarów.
Ostatecznym wyjściem było obcięcie sobie stopy, co oczywiście również nie 
wchodziło w 
rachubę. Gavin stwierdził, że jest na coś takiego zbyt słaby psychicznie.
Znalazł się w ślepym zaułku. Nie było sposobu na uwolnienie stopy.
Po raz pierwszy dotarło do niego z pełną mocą, że musi tu zostać i umrzeć. 
Możliwe, że 
Shotwell, który pozostał na farmie, wyruszy na poszukiwania, wątpliwe jednak, 
czy zdoła dotrzeć 
aż tak daleko. Poza tym o zmroku, albo nawet wcześniej, znów pojawią się tu 
wyjce.
Zaśmiał się gardłowo, jakby drwił z samego siebie.
Cytha pokonała go w tym pojedynku, nawet nie zadając sobie zbyt wiele trudu. 
Zwyciężyła, 
wykorzystując ludzkie słabostki, a potem - w oparciu o te same słabostki - 
zaplanowała podłą, a 
zarazem niezwykłą zemstę.
Czegóż zresztą można się było spodziewać? Zasady etyczne Cythy nie musiały być 
takie 
same jak zasady człowieka. Bo czyż etyka ludzka nie dopuszczała w określonych 
wypadkach tak 
zwierzęcego i nielogicznego, tak nikczemnego i przepełnionego niewdzięcznością 
postępowania w 
stosunku do obcej istoty?
Gavin ponownie sięgnął po gałązkę i zaczął nią czyścić zapchaną lufę sztucera.
Odwrócił się gwałtownie, usłyszawszy za plecami trzask gałęzi. Stała tam Cytha, 
a za nią 
wyłaniał się z gęstwiny donowan.
Duncan odrzucił patyk i uniósł broń do strzału.
- Nie! - rzekła stanowczo Cytha.
Donowan ruszył powoli w jego stronę i Gavin poczuł, jak cierpnie mu skóra na 
karku. Było 
to przerażające stworzenie, żadne zwierzę nie śmiało mu stanąć na drodze. Nawet 
drapieżne wyjce 
umknęły w jednej chwili, kiedy z dużej odległości usłyszały odgłos stąpania tego 
olbrzyma.
Donowan został ochrzczony nazwiskiem pierwszego człowieka, który w spotkaniu z 
nim 
poniósł śmierć. W późniejszych czasach powstała długa lista ofiar tego monstrum. 
Wieść o 
straszliwych donowanach dotarła nawet na odległe planety. I nic dziwnego, 
pomyślał Duncan, 
który nigdy jeszcze nie znajdował się tak blisko bestii. Czuł, że całe jego 
ciało ogarnia lodowaty 
chłód na widok tego skrzyżowania słonia z tygrysem bengalskim i niedźwiedziem 
grizzly w jednej 
skórze, tej najpotężniejszej machiny do zabijania, jaką kiedykolwiek wydała na 
świat natura.
Opuścił sztucer. Strzelanie nie miało sensu. Tylko dwa kroki dzieliły bestię od 
niego.
Donowan omal go nie rozdeptał, lecz Gavin zdążył się w porę odsunąć. Zwierzę 
pochyliło 
ogromny łeb, chwyciło powalone drzewo u nasady pnia i po chwili ułożyło je o 
kilka metrów dalej. 
Potem ruszyło przed siebie; jego zwaliste, umięśnione cielsko zanurzyło się w 
gęstwinę i za 
moment ostatecznie zniknęło Duncanowi z oczu.
- Teraz jesteśmy kwita - powiedziała Cytha. - Musiałam sprowadzić kogoś do 
pomocy.
Gavin odchrząknął. Próbował poruszyć uwolnioną stopą, lecz nie miał w niej 
żadnego 
czucia. Wspierając się na sztucerze jak na kuli, stanął na zdrowej nodze, ale 
gdy chciał przenieść 
ciężar ciała na drugą, poczuł przejmujący ból.
Wsparty na strzelbie, odwrócił się i spojrzał na Cythe.
- Dziękuję, przyjaciółko - rzekł. - Sądziłem, że już cię nigdy nie zobaczę.
- Nie będziesz teraz na mnie polował? 
Duncan pokręcił głową.
- Nie mógłbym teraz polować nawet na myszy. Muszę wracać do domu.
- To z powodu tej trawy, prawda? Właśnie dlatego na mnie polowałeś?
- Vua jest podstawą mojej egzystencji - odparł Duncan. - Nie pozwolę ci jej 
jeść.
Cytha milczała. Gavin spoglądał na nią przez chwilę, po czym się odwrócił. 
Opierając się 
ciężko na sztucerze, pokuśtykał w drogę powrotną.
Cytha dogoniła go jednak w kilku susach.
- Pójdźmy na ugodę, panie - rzekła. - Ja nie będę jadła twojej trawy vua, a ty 
nie będziesz na 
mnie polował. Czy to cię zadowala?
- Jak najbardziej - odparł Duncan. - Uściśnijmy sobie dłonie.
Wyciągnął rękę, a Cytha uniosła swoją łapę. Z pewną rezerwą, lecz po 
przyjacielsku 
wymienili delikatny uścisk.
- Teraz odprowadzę cię do domu - powiedziała Cytha. - Wyjce by cię dopadły, 
zanim 
zdążyłbyś wyjść z lasu.
VI
Przystanęli na szczycie wzgórza. Przed nimi rozciągała się farma. Pola kłuły w 
oczy 
zielonymi, równiutkimi rządkami trawy vua odcinającymi się na tle czerwonej 
gleby.
- Teraz już sobie dasz radę - powiedziała Cytha. Utrudziłam się. Utrzymanie 
pewnego 
poziomu inteligencji wymaga sporego wysiłku. Chciałabym już wrócić do 
przyjemnego stanu 
ignorancji.
- Miło mi było cię poznać - rzekł Duncan ze smutkiem. - Dziękuję, że zechciałaś 
mi 
towarzyszyć w drodze.
Ruszył w dół zbocza, wspierając się ciężko na sztucerze, którego używał jako 
laski. 
Zatrzymał się jednak po kilku krokach i odwrócił.
- Teraz znowu staniesz się zwierzęciem, prawda? - zapytał. - A więc zapomnisz. 
Któregoś 
dnia znów natkniesz się na grządki trawy na moim polu i...
- To bardzo proste - odparła Cytha. - Jeżeli znajdziesz mnie na polu, zacznij na 
mnie 
polować. Uciekając, szybko odzyskam inteligencję, przypomnę sobie wszystko i 
będzie dobrze.
- Oczywiście - przyznał Duncan. - Masz rację. 
Cytha spoglądała jeszcze przez jakiś czas na człowieka powoli idącego w stronę 
farmy.
Zadziwiający, pomyślała. Kiedy następnym razem będę miała potomstwo, muszę 
wyhodować stadko jemu podobnych.
Odwróciła się i zanurzyła między gęstwinę krzaków,
Czuła, jak inteligencja stopniowo ją opuszcza, jak powraca stare, beztroskie 
poczucie 
zadowolenia z życia. Nie potrafiła jednak opanować radosnego dreszczu emocji; 
już teraz z 
niecierpliwością oczekiwała tej chwili, kiedy będzie mogła sprawić swemu nowemu 
przyjacielowi 
taką niespodziankę.
Bo czyż nie sprawię mu radości i nie zadziwię go, kiedy podrzucę podobne do 
niego 
maluchy na progu farmy? - pomyślała.
Z pewnością będzie zachwycony!